📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཐེརགཱཐཱ-ཨཊྛཀཐཱ

(དུཏིཡོ བྷཱགོ)

༤. ཙཏུཀྐནིཔཱཏོ

༡. ནཱགསམཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨལངྐཏཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསམཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གིམྷསམཡེ སཱུརིཡཱཏཔསནྟཏྟཱཡ ¶ བྷཱུམིཡཱ གཙྪནྟཾ སཏྠཱརཾ ¶ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཚཏྟཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནཱགསམཱལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཉཱཏིསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀིཉྩི ཀཱལཾ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཨཉྙཏརཾ ནཙྩཀིཾ མཧཱཔཐེ ཏཱུརིཡེསུ ཝཛྫནྟེསུ ནཙྩནྟིཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེན ཀརཛཀཱཡསྶ ཏཐཱ ཏཐཱ པརིཝཏྟི, ཨཧོ ཨནིཙྩཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཁཡཝཡཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༣༧-༤༨) –

‘‘ཨངྒཱརཛཱཏཱ པཐཝཱི, ཀུཀྐུལཱ༹ནུགཏཱ མཧཱི;

པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ, ཨབྦྷོཀཱསམྷི ཙངྐམི.

‘‘པཎྜརཾ ¶ ཚཏྟམཱདཱཡ, ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫཧཾ;

ཏཏྠ དིསྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཝིཏྟི མེ ཨུཔཔཛྫཐ.

‘‘མརཱིཙིཡོཏྠཊཱ བྷཱུམི, ཨངྒཱརཱཝ མཧཱི ཨཡཾ;

ཨུཔཧནྟི མཧཱཝཱཏཱ, སརཱིརསྶཱསུཁེཔནཱ.

‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ ཝིཧནནྟཾ, ཝཱཏཱཏཔནིཝཱརཎཾ;

པཊིགྒཎྷ ཨིམཾ ཚཏྟཾ, ཕསྶཡིསྶཱམི ནིབྦུཏིཾ.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, པདུམུཏྟརོ མཧཱཡསོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, པཊིགྒཎྷི ཏདཱ ཛིནོ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤཱནི དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཏཱནཾ པཉྩཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

ཨནུབྷོམི སཀཾ ཀམྨཾ, པུབྦེ སུཀཏམཏྟནོ.

‘‘ཨཡཾ མེ པཙྪིམཱ ཛཱཏི, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཨཛྫཱཔི སེཏཙྪཏྟཾ མེ, སབྦཀཱལཾ དྷརཱིཡཏི.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཚཏྟམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཚཏྟདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ –

༢༦༧.

‘‘ཨལངྐཏཱ ¶ སུཝསནཱ, མཱལིནཱི ཙནྡནུསྶདཱ;

མཛ྄ཛྷེ མཧཱཔཐེ ནཱརཱི, ཏཱུརིཡེ ནཙྩཏི ནཊྚཀཱི.

༢༦༨.

‘‘པིཎྜིཀཱཡ པཝིཊྛོཧཾ, གཙྪནྟོ ནཾ ཨུདིཀྑིསཾ;

ཨལངྐཏཾ སུཝསནཾ, མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏཾ.

༢༦༩.

‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;

ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.

༢༧༠.

‘‘ཏཏོ ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ཨལངྐཏཱཏི ཧཏྠཱུཔགཱདིཨཱབྷརཎེཧི ཨལངྐཏགཏྟཱ. སུཝསནཱཏི སུནྡརཝསནཱ སོབྷནཝཏྠནིཝཏྠཱ. མཱལིནཱིཏི མཱལཱདྷཱརིནཱི པིལ༹ནྡྷིཏཔུཔྥམཱལཱ. ཙནྡནུསྶདཱཏི ཙནྡནཱནུལེཔལིཏྟསརཱིརཱ. མཛ྄ཛྷེ མཧཱཔཐེ ནཱརཱི, ཏཱུརིཡེ ནཙྩཏི ནཊྚཀཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟཊྛཱནེ ཨེཀཱ ནཱརཱི ནཊྚཀཱི ནཱཊཀིཏྠཱི ནགརཝཱིཐིཡཱ མཛ྄ཛྷེ པཉྩངྒིཀེ ཏཱུརིཡེ ཝཛྫནྟེ ནཙྩཏི, ཡཐཱཔཊྛཔིཏཾ ནཙྩཾ ཀརོཏི.

པིཎྜིཀཱཡཱཏི བྷིཀྑཱཡ. པཝིཊྛོཧནྟི ནགརཾ པཝིཊྛོ ཨཧཾ. གཙྪནྟོ ནཾ ཨུདིཀྑིསནྟི ནགརཝཱིཐིཡཾ གཙྪནྟོ པརིསྶཡཔརིཧརཎཏྠཾ ཝཱིཐིཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ ནཊྚཀིཾ ཨོལོཀེསིཾ. ཀིཾ ཝིཡ? མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏནྟི ཡཐཱ མཙྩུསྶ མཙྩུརཱཛསྶ པཱསབྷཱུཏོ རཱུཔཱདིཀོ ཨོཌྜིཏོ ལོཀེ ཨནུཝིཙརིཏྭཱ ཋིཏོ ཨེཀཾསེན སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཱཝཧོ, ཨེཝཾ ¶ སཱཔི ཨཔྤཊིསངྑཱནེ ཋིཏཱནཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ ཨེཀཾསཏོ ཨནཏྠཱཝཧཱཏི མཙྩུཔཱསསདིསཱི ཝུཏྟཱ.

ཏཏོཏི ཏསྨཱ མཙྩུཔཱསསདིསཏྟཱ. མེཏི མཡ྄ཧཾ. མནསཱིཀཱརོ ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཨཡཾ ཨཊྛིསངྒྷཱཏོ ནྷཱརུསམྦནྡྷོ མཾསེན ཨནུཔལིཏྟོ ཚཝིཡཱ པཊིཙྪནྣོ ཨསུཙིདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀྐཱུལོ ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ ཨཱིདིསེ ཝིཀཱརེ དསྶེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧཱུཏི ཨེཝཾ ཀཱཡསྶ སབྷཱཝཱུཔདྷཱརཎམུཁེན ཏསྶ ཙ ཏཾནིསྶིཏཱནཉྩ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ སརསཔབྷངྒུཏཉྩ མནསི ཀརོཏོ ཏེསུ ཙ ཡཀྑརཀྑསཱདཱིསུ ཝིཡ བྷཡཏོ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཏཏྠ མེ ཨནེཀཱཀཱརཨཱདཱིནཝོ དོསོ པཱཏུརཧོསི. ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཙ ནིབྦཱནེ ཨཱནིསཾསོ. ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐཱཏི ནིབྦིནྡནཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱནུབྷཱཝསིདྡྷཾ ནིབྦིདཱཉཱཎཾ མམ ཧདཡེ སཎྛཱསི, མུཧུཏྟམྤི ¶ ཏེསཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ གཧཎེ ཙིཏྟཾ ནཱཧོསི, ཨཉྙདཏྠུ མུཉྩིཏུཀཱམཏཱདིཝསེན ཏཏྠ ཨུདཱསཱིནམེཝ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ.

ཏཏོཏི ¶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཏོ པརཾ. ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེཏི ལོཀུཏྟརབྷཱཝནཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སབྦཀིལེསེཧི མམ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ ཨཧོསི. ཨེཏེན ཕལུཔྤཏྟིཾ དསྶེཏི. མགྒཀྑཎེ ཧི ཀིལེསཱ ཝིམུཙྩནྟི ནཱམ, ཕལཀྑཎེ ཝིམུཏྟཱཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ནཱགསམཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. བྷགུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཧཾ མིདྡྷེནཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྷགུཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ དྷཱཏུཡོ པུཔྥེཧི པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ནིམྨཱནརཏཱིསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྷགཱུཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནུརུདྡྷཀིམིལེཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ བཱལཀལོཎཀགཱམེ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཝཾ ཝིནོདེཏུཾ ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑམྨ ཙངྐམཾ ཨབྷིརུཧནྟོ པཔཏིཏྭཱ ¶ ཏདེཝ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༤༩-༥༧) –

‘‘པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི, པདུམུཏྟརེ མཧཱཡསེ;

པུཔྥཝཊཾསཀེ ཀཏྭཱ, སརཱིརམབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ནིམྨཱནཾ ཨགམཱསཧཾ;

དེཝལོཀགཏོ སནྟོ, པུཉྙཀམྨཾ སརཱམཧཾ.

‘‘ཨམྦརཱ པུཔྥཝསྶོ མེ, སབྦཀཱལཾ པཝསྶཏི;

སཾསརཱམི མནུསྶེ ཙེ, རཱཛཱ ཧོམི མཧཱཡསོ.

‘‘ཏཧིཾ ཀུསུམཝསྶོ མེ, ཨབྷིཝསྶཏི སབྦདཱ;

ཏསྶེཝ པུཔྥཔཱུཛཱཡ, ཝཱཧསཱ སབྦདསྶིནོ.

‘‘ཨཡཾ ¶ པཙྪིམཀོ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཨཛྫཱཔི པུཔྥཝསྶོ མེ, ཨབྷིཝསྶཏི སབྦདཱ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དེཧཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁེན ཙ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ སཏྠཱརཱ ཨེཀཝིཧཱརཾ ཨནུམོདིཏུཾ ཨུཔགཏེན – ‘‘ཀཙྩི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརསཱི’’ཏི པུཊྛོ ཨཏྟནོ ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཾ ནིཝེདེནྟོ –

༢༧༡.

‘‘ཨཧཾ མིདྡྷེན པཀཏོ, ཝིཧཱརཱ ཨུཔནིཀྑམིཾ;

ཙངྐམཾ ཨབྷིརུཧནྟོ, ཏཏྠེཝ པཔཏིཾ ཚམཱ.

༢༧༢.

‘‘གཏྟཱནི པརིམཛྫིཏྭཱ, པུནཔཱརུཡ྄ཧ ཙངྐམཾ;

ཙངྐམེ ཙངྐམིཾ སོཧཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོ.

༢༧༣.

‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;

ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.

༢༧༤.

‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ མིདྡྷེན པཀཏོཏི ཀཱཡཱལསིཡསངྑཱཏེན ཨསཏྟིཝིགྷཱཏསབྷཱཝེན མིདྡྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ. ཝིཧཱརཱཏི སེནཱསནཏོ. ཨུཔནིཀྑམིནྟི ཙངྐམིཏུཾ ནིཀྑམིཾ. ཏཏྠེཝ པཔཏིཾ ཚམཱཏི ཏཏྠེཝ ཙངྐམསོཔཱནེ ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ བྷཱུམིཡཾ ནིཔཏིཾ. གཏྟཱནི པརིམཛྫིཏྭཱཏི བྷཱུམིཡཾ པཏནེན པཾསུཀིཏཱནི ཨཏྟནོ སརཱིརཱཝཡཝཱནི ཨནུམཛྫིཏྭཱ. པུནཔཱརུཡ྄ཧ ཙངྐམནྟི ‘‘པཏིཏོ དཱནཱཧ’’ནྟི སངྐོཙཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ པུནཔི ཙངྐམཊྛཱནཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོཏི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ ཀམྨཊྛཱནེ ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནེན སུཊྛུ སམཱཧིཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཙངྐམིནྟི ཡོཛནཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

བྷགུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སབྷིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པརེ ¶ ¶ ཙཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སབྷིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིཝཱཝིཧཱརཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔཱཧནཾ ¶ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔེ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ པཏིཊྛིཏེ སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཚཧི ཀུལཔུཏྟེཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟསཏྟམོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨིཏརེ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ པིཎྜཔཱཏཱཡ གཙྪནྟོ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑཱ ཧོམ, ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑེན ཙ ན སཀྐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགནྟུཾ, པུཐུཛྫནཀཱལངྐིརིཡཱ ཙ དུཀྑཱ. ཧནྡ, མཡཾ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཨཐ ནེསཾ མཧཱཐེརོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཏདཧེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཧུཏྭཱ ཨུཏྟརཀུརུཏོ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཔནེསི. ཨིཏརེ – ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, ཀཏཀིཙྩཱ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ སལླཱཔམཏྟམྤི པཔཉྩོ, སམཎདྷམྨམེཝ མཡཾ ཀརིསྶཱམ, ཏུམྷེ ཨཏྟནཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརམནུཡུཉྫཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིཀྑིཔིཾསུ. ཐེརོ ནེ སམྤཊིཙྪཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨགམཱསི.

ཏཏོ ནེསཾ ཨེཀོ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན ཨབྷིཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཨནཱགཱམིཕལཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཏཐེཝ ཝཏྭཱ ཏེཧི པཊིཀྑིཏྟོ ཨགམཱསི. ཏེསུ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོ པརིནིབྦཱཡི, ཨནཱགཱམཱི སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤཛྫི. ཨིཏརེ པུཐུཛྫནཀཱལངྐིརིཡམེཝ ཀཏྭཱ ཚསུ ཀཱམསགྒེསུ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨེཀོ མལླརཱཛཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཨེཀོ གནྡྷཱརརཱཛཀུལེ, ཨེཀོ བཱཧིརརཊྛེ, ཨེཀོ རཱཛགཧེ ཨེཀིསྶཱ ཀུལདཱརིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཨིཏརོ ཨཉྙཏརིསྶཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཀིར ཨཉྙཏརསྶ ཁཏྟིཡསྶ དྷཱིཏཱ, ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ དྷཱིཏཱ སམཡནྟརཾ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨེཀསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ནིཡྻཱདཡིཾསུ. ཨཐེཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཝིཔྤཊིཔཛྫི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཏཾ གབྦྷིནིཾ དིསྭཱ པརིབྦཱཛཀཱ ནིཀྐཌྜྷིཾསུ. སཱ ཨཉྙཏྠ ¶ གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེ སབྷཱཡཾ ཝིཛཱཡི. ཏེནསྶ སབྷིཡོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོ ཝཌྜྷིཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ནཱནཱསཏྠཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ¶ མཧཱཝཱདཱི ཧུཏྭཱ ཝཱདཔྤསུཏོ ཝིཙརནྟོ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨདིསྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟོ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ མཱཏུཡཱ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ དིནྣེ ཝཱིསཏིཔཉྷེ གཧེཏྭཱ ཏེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪི. ཏེ ཙསྶ ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨཏྠཾ བྱཱཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢. སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ) པན ¶ ‘‘སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨཱ ཏེ པཉྷེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨདཱསཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ.

ཡདཱ པན བྷགཝཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧཱསི, ཏདཱ སབྷིཡོ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ པཉྷེ པུཙྪི. སཏྠཱ ཏསྶ ཏེ པཉྷེ བྱཱཀཱསཱིཏི སབྦཾ སབྷིཡསུཏྟེ (སུ. ནི. སབྷིཡསུཏྟཾ) ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. སབྷིཡོ པན བྷགཝཏཱ ཏེསུ པཉྷེསུ བྱཱཀཏེསུ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༢༧-༣༡) –

‘‘ཀཀུསནྡྷསྶ མུནིནོ, བྲཱཧྨཎསྶ ཝུསཱིམཏོ;

དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཛཏོ, ཨཀྐམནམདཱསཧཾ.

‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤམྷི, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨཀྐམནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ དེཝདཏྟེ སངྒྷབྷེདཱཡ པརཀྐམནྟེ དེཝདཏྟཔཀྑིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༢༧༥.

‘‘པརེ ཙ ན ཝིཛཱནནྟི, མཡམེཏྠ ཡམཱམསེ;

ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟི, ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱ.

༢༧༦.

‘‘ཡདཱ ཙ ཨཝིཛཱནནྟཱ, ཨིརིཡནྟྱམརཱ ཝིཡ;

ཝིཛཱནནྟི ཙ ཡེ དྷམྨཾ, ཨཱཏུརེསུ ཨནཱཏུརཱ.

༢༧༧.

‘‘ཡཾ ¶ ཀིཉྩི སིཐིལཾ ཀམྨཾ, སཾཀིལིཊྛཉྩ ཡཾ ཝཏཾ;

སངྐསྶརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ན ཏཾ ཧོཏི མཧཔྥལཾ.

༢༧༨.

‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;

ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ, ནབྷཾ པུཐཝིཡཱ ཡཐཱ’’ཏི. –

ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.

ཏཏྠ ¶ པརེཏི པཎྜིཏེ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ – ‘‘ཨདྷམྨཾ དྷམྨོ’’ཏི ‘‘དྷམྨཾ ཨདྷམྨོ’’ཏིཨཱདིབྷེདཀརཝཏྠུདཱིཔནཝསེན ཝིཝཱདཔྤསུཏཱ པརེ ནཱམ. ཏེ ཏཏྠ ཝིཝཱདཾ ཀརོནྟཱ ‘‘མཡཾ ཡམཱམསེ ཨུཔརམཱམ ནསྶཱམ སཏཏཾ སམིཏཾ མཙྩུསནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ན ཛཱནནྟི. ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟཱིཏི ཡེ ཏཏྠ པཎྜིཏཱ – ‘‘མཡཾ མཙྩུསམཱིཔཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝིཛཱནནྟི. ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱཏི ཨེཝཉྷི ཏེ ཛཱནནྟཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ མེདྷགཱནཾ ཀལཧཱནཾ ཝཱུཔསམཱཡ པཊིཔཛྫནྟི. ཨཐ ནེསཾ ཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེ མེདྷགཱ སམྨནྟི. ཨཐ ཝཱ པརེ ཙཱཏི ཡེ སཏྠུ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཱ ཨགྒཧཎེན སཱསནཏོ བཱཧིརཏཱཡ པརེ, ཏེ ཡཱཝ ‘‘མཡཾ མིཙྪཱགཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཨེཏྠ ཨིདྷ ལོཀེ ¶ སཱསནསྶ པཊིནིགྒཱཧེན ཡམཱམསེ ཝཱཡམཱམཱ’’ཏི ན ཝིཛཱནནྟི, ཏཱཝ ཝིཝཱདཱ ན ཝཱུཔསམྨནྟི, ཡདཱ པན ཏསྶ གཱཧསྶ ཝིསྶཛྫནཝསེན ཡེ ཙ ཏཏྠ ཏེསུ ཝིཝཱདཔྤསུཏེསུ ཨདྷམྨདྷམྨཱདིཀེ ཨདྷམྨདྷམྨཱདིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིཛཱནནྟི, ཏཏོ ཏེསཾ སནྟིཀཱ ཏེ པཎྜིཏཔུརིསེ ནིསྶཱཡ ཝིཝཱདསངྑཱཏཱ མེདྷགཱ སམྨནྟཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཨཝིཛཱནནྟཱཏི ཝིཝཱདསྶ ཝཱུཔསམཱུཔཱཡཾ, དྷམྨཱདྷམྨེ ཝཱ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཛཱནནྟཱ. ཨིརིཡནྟྱམརཱ ཝིཡཱཏི ཨམརཱ ཝིཡ ཛརཱམརཎཾ ཨཏིཀྐནྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷཏཱ ཨུནྣལཱ༹ ཙཔལཱ མུཁརཱ ཝིཔྤཀིཎྞཝཱཙཱ ཧུཏྭཱ ཝཏྟནྟི ཙརནྟི ཝིཙརནྟི ཏདཱ ཝིཝཱདོ ན ཝཱུཔསམྨཏེཝ. ཝིཛཱནནྟི ཙ ཡེ དྷམྨཾ, ཨཱཏུརེསུ ཨནཱཏུརཱཏི ཡེ པན སཏྠུ སཱསནདྷམྨཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནནྟི, ཏེ ཀིལེསརོགེན ཨཱཏུརེསུ སཏྟེསུ ཨནཱཏུརཱ ནིཀྐིལེསཱ ཨནཱིགྷཱ ཝིཧརནྟི, ཏེསཾ ཝསེན ཝིཝཱདོ ཨཙྩནྟམེཝ ཝཱུཔསམྨཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཡཾ ¶ ཀིཉྩི སིཐིལཾ ཀམྨནྟི ཨོལིཡིཏྭཱ ཀརཎེན སིཐིལགཱཧཾ ཀཏྭཱ སཱཐལིབྷཱཝེན ཀཏཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཀུསལཀམྨཾ. སཾཀིལིཊྛནྟི ཝེསཱིཨཱདིཀེ ཨགོཙརེ ཙརཎེན, ཀུཧནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝེན ཝཱ སཾཀིལིཊྛཾ ཝཏསམཱདཱནཾ. སངྐསྶརནྟི སངྐཱཧི སརིཏབྦཾ, ཝིཧཱརེ ཀིཉྩི ཨསཱརུཔྤཾ སུཏྭཱ – ‘‘ནཱུན ཨསུཀེན ཀཏ’’ནྟི པརེཧི ཨསངྐིཏབྦཾ, ཨུཔོསཐཀིཙྩཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཀིཙྩཝསེན སནྣིཔཏིཏམྤི སངྒྷཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེ མམ ཙརིཡཾ ཉཏྭཱ མཾ ཨུཀྑིཔིཏུཀཱམཱ སནྣིཔཏིཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝཱ ཨཱསངྐཱཧི སརིཏཾ ཨུསངྐིཏཾ པརིསངྐིཏཾ. ན ཏཾ ཧོཏཱིཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྲཧྨཙརིཡཾ སམཎདྷམྨཀརཎཾ ཏསྶ པུགྒལསྶ མཧཔྥལཾ ན ཧོཏི. ཏསྶ ཨམཧཔྥལབྷཱཝེནེཝ པཙྩཡདཱཡཀཱནམྤིསྶ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སལླེཁཝུཏྟིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. སལླེཁཝུཏྟིནོ ཙ ཝིཝཱདསྶ ཨཝསརོ ཨེཝ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

གཱརཝོ ¶ ནཱུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨནུསཱསནིཡཱ ཨཔདཀྑིཎགྒཱཧིབྷཱཝེན གརུཀཱཏབྦེསུ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཡསྶ པུགྒལསྶ གཱརཝོ གརུཀརཎཾ ན ཝིཛྫཏི. ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཏོཔི པཊིཝེདྷསདྡྷམྨཏོཔི དཱུརེ ཧོཏི, ན ཧི ཏཾ གརཱུ སིཀྑཱཔེནྟི, ཨསིཀྑིཡམཱནོ ཨནཱདིཡནྟོ ན པཊིཔཛྫཏི, ཨཔྤཊིཔཛྫནྟོ ཀུཏོ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ‘‘ནབྷཾ པུཐཝིཡཱ ཡཐཱ’’ཏི ཡཐཱ ནབྷཾ ཨཱཀཱསཾ པུཐཝིཡཱ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ སབྷཱཝཏོ དཱུརེ. ན ཀདཱཙི སམྨིསྶབྷཱཝོ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ནབྷཉྩ ¶ དཱུརེ པཐཝཱི ཙ དཱུརེ, པཱརཾ སམུདྡསྶ ཏདཱཧུ དཱུརེ;

ཏཏོ ཧཝེ དཱུརཏརཾ ཝདནྟི, སཏཉྩ དྷམྨོ ཨསཏཉྩ རཱཛཱ’’ཏི.(ཛཱ. ༢.༢༡.༤༡༤);

སབྷིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ནནྡཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དྷིརཏྠཱུཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ནནྡཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱཝིབྷཝོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ བྷིཀྑུནོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀེན ཝཏྠེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི, སཏྠུ བོདྷིརུཀྑེ པདཱིཔཔཱུཛཉྩ པཝཏྟེཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀརཝིཀསཀུཎོ ཧུཏྭཱ མདྷུརཀཱུཛིཏཾ ཀཱུཛནྟོ སཏྠཱརཾ པདཀྑིཎཾ ཨཀཱསི. ཨཔརབྷཱགེ མཡཱུརོ ཧུཏྭཱ ཨཉྙཏརསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝསནགུཧཱཡ དྭཱརེ པསནྣམཱནསོ དིཝསེ དིཝསེ ཏིཀྑཏྟུཾ མདྷུརཝསྶིཏཾ ཝསྶི, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནནྡཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༢༢-༢༦) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ ¶ བོདྷིཡཱ པཱདཔུཏྟམེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཏཡོ ཨུཀྐེ ཨདྷཱརཡིཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, སོཧཾ ཨུཀྐམདྷཱརཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཀྐདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ སཏྠཱརཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨོཝཱདེ ཨཱཎཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཉྩ བྷིཀྑུནིསཏཱནི ཨེཀོཝཱདེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེསི. ཏེན ནཾ བྷགཝཱ བྷིཀྑུནོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརཾ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཨཉྙཏརཱ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨིཏྠཱི ཀིལེསཝསེན ཨོལོཀེཏྭཱ ཧསི. ཐེརོ ཏསྶཱ ཏཾ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ སརཱིརསྶ པཊིཀྐཱུལཝིབྷཱཝནམུཁེན དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

༢༧༩.

‘‘དྷིརཏྠུ པཱུརེ དུགྒནྡྷེ, མཱརཔཀྑེ ཨཝསྶུཏེ;

ནཝསོཏཱནི ཏེ ཀཱཡེ, ཡཱནི སནྡནྟི སབྦདཱ.

༢༨༠.

‘‘མཱ ¶ ¶ པུརཱཎཾ ཨམཉྙིཏྠོ, མཱསཱདེསི ཏཐཱགཏེ;

སགྒེཔི ཏེ ན རཛྫནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཱནུསེ.

༢༨༡.

‘‘ཡེ ཙ ཁོ བཱལཱ དུམྨེདྷཱ, དུམྨནྟཱི མོཧཔཱརུཏཱ;

ཏཱདིསཱ ཏཏྠ རཛྫནྟི, མཱརཁིཏྟམྷི བནྡྷནེ.

༢༨༢.

‘‘ཡེསཾ རཱགོ ཙ དོསོ ཙ, ཨཝིཛྫཱ ཙ ཝིརཱཛིཏཱ;

ཏཱདཱི ཏཏྠ ན རཛྫནྟི, ཚིནྣསུཏྟཱ ཨབནྡྷནཱ’’ཏི. – གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ དྷཱིཏི ཛིགུཙྪནཏྠེ ནིཔཱཏོ, རཏྠཱུཏི ར-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, དྷཱི ཨཏྠུ ཏཾ ཛིགུཙྪཱམི ཏཝ དྷིཀྐཱརོ ཧོཏཱུཏི ཨཏྠོ. པཱུརེཏིཨཱདཱིནི ཏསྶཱ དྷིཀྐཱཏབྦབྷཱཝདཱིཔནཱནི ཨཱམནྟནཝཙནཱནི. པཱུརེཏི ཨཏིཝིཡ ཛེགུཙྪེཧི ནཱནཱཀུཎཔེཧི ནཱནཱཝིདྷཨསུཙཱིཧི སམྤུཎྞེ. དུགྒནྡྷེཏི ཀུཎཔཔཱུརིཏཏྟཱ ཨེཝ སབྷཱཝདུགྒནྡྷེ. མཱརཔཀྑེཏི ཡསྨཱ ཝིསབྷཱགཝཏྠུ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརནིམིཏྟཏཱཡ ཀིལེསམཱརཾ ཝཌྜྷེཏི, དེཝཔུཏྟམཱརསྶ ཙ ཨོཏཱརཾ པཝིཊྛཾ དེཏི. ཏསྨཱ མཱརསྶ པཀྑོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མཱརཔཀྑེ’’ཏི. ཨཝསྶུཏེཏི སབྦཀཱལཾ ཀིལེསཱཝསྶཝནེན ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཨསུཙིནིསྶནྡནེན ཙ ཨཝསྶུཏེ. ཨིདཱནིསྶཱ ནཝསོཏཱནི ཏེ ཀཱཡེ, ཡཱནི སནྡནྟི སབྦདཱཏི ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༡༩༩) ཝུཏྟཾ ཨསུཙིནོ ཨཝསྶཝནཊྛཱནཾ དསྶེཏི.

ཨེཝཾ ¶ པན ནཝཚིདྡཾ དྷུཝསྶཝཾ ཨསུཙིབྷརིཏཾ ཀཱཡཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནནྟཱི མཱ པུརཱཎཾ ཨམཉྙིཏྠོཏི པུརཱཎཾ ཨཛཱནནཀཱལེ པཝཏྟཾ ཧསིཏལཔིཏཾ ཀཱིལི༹ཏཾ མཱ མཉྙི, ‘‘ཨིདཱནིཔི ཨེཝཾ པཊིཔཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མཱ ཙིནྟེཧི. མཱསཱདེསི ཏཐཱགཏེཏི ཡཐཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ པུརིམཀཱ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཨཱགཏཱ, ཡཐཱ ཝཱ ཏེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ གཏཱ པཊིཔནྣཱ, ཡཐཱ ཙ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཏཐདྷམྨེ ཙ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཱགཏཱ ཨདྷིགཏཱ ཨཝབུདྡྷཱ, ཏཐཱ ཨིམེཔཱིཏི ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགམནཱདིཨཏྠེན ཏཐཱགཏེ ཨརིཡསཱཝཀེ པཀཏིསཏྟེ ཝིཡ ཨཝཉྙཱཡ ཀིལེསཝསེན ཙ ¶ ཨུཔསངྐམམཱནཱ མཱསཱདེསི. ཨནཱསཱདེཏབྦཏཱཡ ཀཱརཎམཱཧ. སགྒེཔི ཏེ ན རཛྫནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཱནུསེཏི སབྦཉྙུབུདྡྷེནཱཔི ཨཀྑཱནེན པརིཡོསཱཔེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསུཁེ སགྒེཔི ཏེ སཱཝཀབུདྡྷཱ ན རཛྫནྟི, སངྑཱརེསུ ཨཱདཱིནཝསྶ སུཔརིདིཊྛཏྟཱ རཱགཾ ན ཛནེནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཱིལ༹ྷརཱསིསདིསེ མཱནུསེ ཀཱམགུཎེ, ཏཏྠ ན རཛྫནྟཱིཏི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

ཡེ ཙ ཁོཏི ཡེ པན བཱལྱཔྤཡོགཏོ བཱལཱ, དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ དུམྨེདྷཱ, ཨསུབྷེ སུབྷཱནུཔསྶནེན དུཙིནྟིཏཙིནྟིཏཱཡ དུམྨནྟཱི, མོཧེན ཨཉྙཱཎེན སབྦསོ པཊིཙྪཱདིཏཙིཏྟཏཱཡ མོཧཔཱརུཏཱ ¶ ཏཱདིསཱ ཏཐཱརཱུཔཱ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ, ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཨིཏྠིསཉྙིཏེ, མཱརཁིཏྟམྷི བནྡྷནེ མཱརེན ཨོཌྜིཏེ མཱརཔཱསེ, རཛྫནྟི རཏྟཱ གིདྡྷཱ གདྷིཏཱ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོཔནྣཱ ཏིཊྛནྟི.

ཝིརཱཛིཏཱཏི ཡེསཾ པན ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཏེལཉྫནརཱགོ ཝིཡ དུམྨོཙནཱིཡསབྷཱཝོ རཱགོ སཔཏྟོ ཝིཡ ལདྡྷོཀཱསོ དུསྶནསབྷཱཝོ དོསོ ཨཉྙཱཎསབྷཱཝཱ ཨཝིཛྫཱ ཙ ཨརིཡམགྒཝིརཱགེན སབྦསོ ཝིརཱཛིཏཱ པཧཱིནཱ སམུཙྪིནྣཱ, ཏཱདིསཱ ཨགྒམགྒསཏྠེན ཚིནྣབྷཝནེཏྟིསུཏྟཱ ཏཏོ ཨེཝ ཀཏྠཙིཔི བནྡྷནཱབྷཱཝཏོ ཨབནྡྷནཱ ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ མཱརཔཱསེ ན རཛྫནྟི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ གཏོ.

ནནྡཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཛམྦུཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩཔཉྙཱསཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཛམྦུཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ¶ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སམྨཱསམྦོདྷིཾ སདྡཧནྟོ བོདྷིརུཀྑཾ ཝནྡིཏྭཱ བཱིཛནེན པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཉྙཏརེན ཨུཔཱསཀེན ཀཱརིཏེ ཨཱརཱམེ ཨཱཝཱསིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི ཏེན ¶ ཨུཔཊྛཱིཡམཱནོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨེཀོ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོ ལཱུཁཙཱིཝརདྷརོ ཀེསོཧརཎཏྠཾ ཨརཉྙཏོ གཱམཱབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ སོ ཨུཔཱསཀོ ཨིརིཡཱཔཐེ པསཱིདིཏྭཱ ཀཔྤཀེན ཀེསམསྶཱུནི ཨོཧཱརཱཔེཏྭཱ པཎཱིཏབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ སུནྡརཱནི ཙཱིཝརཱནི དཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐཱ’’ཏི ཝསཱཔེཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཝཱསིཀོ ཨིསྶཱམཙྪེརཔཀཏོ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཝརཾ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨིམིནཱ པཱཔུཔཱསཀེན ཨུཔཊྛཱིཡམཱནསྶ ཨེཝཾ ཨིདྷ ཝསནཏོ ཨངྒུལཱིཧི ཀེསེ ལུཉྩིཏྭཱ ཨཙེལསྶ སཏོ གཱུཐམུཏྟཱཧཱརཛཱིཝན’’ནྟི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཝཙྩཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ པཱཡཱསཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཝིཡ ཧཏྠེན གཱུཐཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཾ ཁཱདི, མུཏྟཉྩ པིཝི. ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཀཱལངྐཏྭཱ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ པུན གཱུཐམུཏྟཱཧཱརོ ཝསིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན མནུསྶེསུ ཨུཔྤནྣོཔི པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ནིགཎྛོ ཧུཏྭཱ གཱུཐབྷཀྑོ ཨཧོསི.

པུན ¶ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟམཱནོཔི ཨརིཡཱུཔཝཱདབལེན དུགྒཏཀཱུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཐཉྙཾ ཝཱ ཁཱིརཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ པཱཡམཱནོ, ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ མུཏྟམེཝ པིཝཏི, ཨོདནཾ བྷོཛིཡམཱནོ, ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ གཱུཐམེཝ ཁཱདཏི, ཨེཝཾ གཱུཐམུཏྟཔརིབྷོགེན ཝཌྜྷནྟོ ཝཡཔྤཏྟོཔི ཏདེཝ པརིབྷུཉྫཏི. མནུསྶཱ ཏཏོ ཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ པརིཙྩཛིཾསུ. སོ ཉཱཏཀེཧི པརིཙྩཏྟོ ནགྒཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ན ནྷཱཡཏི, རཛོཛལླདྷརོ ཀེསམསྶཱུནི ལུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙེ ཨིརིཡཱཔཐེ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཔཱདེན ཏིཊྛཏི, ནིམནྟནཾ ན སཱདིཡཏི, མཱསོཔཝཱསཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པུཉྙཏྠིཀེཧི དིནྣཾ བྷོཛནཾ མཱསེ མཱསེ ཨེཀཝཱརཾ ཀུསགྒེན གཧེཏྭཱ དིཝཱ ཛིཝ྄ཧགྒེན ལེཧཏི, རཏྟིཡཾ པན ‘‘ཨལླགཱུཐཾ སཔྤཱཎཀ’’ནྟི ཨཁཱདིཏྭཱ སུཀྑགཱུཐམེཝ ཁཱདཏི, ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི ཝཱིཏིཝཏྟཱནི མཧཱཛནོ ‘‘མཧཱཏཔོ པརམཔྤིཙྪོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཏནྣིནྣོ ཏཔྤོཎོ ཨཧོསི.

ཨཐ བྷགཝཱ ཏསྶ ཧདཡབྦྷནྟརེ གྷཊེ པདཱིཔཾ ཝིཡ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ པཛྫལནྟཾ དིསྭཱ སཡམེཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ, ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱཡ ལདྡྷཱུཔསམྤདཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན དྷམྨཔདེ ¶ ‘‘མཱསེ མཱསེ ཀུསགྒེནཱ’’ཏི གཱཐཱཝཎྞནཱཡ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.ཛམྦུཀཏྠེརཝཏྠུ) ཝུཏྟནཡེན ¶ ཝེདིཏབྦོ. ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ པརིནིབྦཱནཀཱལེ ‘‘ཨཱདིཏོ མིཙྪཱ པཊིཔཛྫིཏྭཱཔི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ནིསྶཱཡ སཱཝཀེན ཨདྷིགནྟབྦཾ མཡཱ ཨདྷིགཏ’’ནྟི དསྶེནྟོ –

༢༨༣.

‘‘པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི, རཛོཛལླམདྷཱརཡིཾ;

བྷུཉྫནྟོ མཱསིཀཾ བྷཏྟཾ, ཀེསམསྶུཾ ཨལོཙཡིཾ.

༢༨༤.

‘‘ཨེཀཔཱདེན ཨཊྛཱསིཾ, ཨཱསནཾ པརིཝཛྫཡིཾ;

སུཀྑགཱུཐཱནི ཙ ཁཱདིཾ, ཨུདྡེསཉྩ ན སཱདིཡིཾ.

༢༨༥.

‘‘ཨེཏཱདིསཾ ཀརིཏྭཱན, བཧུཾ དུགྒཏིགཱམིནཾ;

ཝུཡ྄ཧམཱནོ མཧོགྷེན, བུདྡྷཾ སརཎམཱགམཾ.

༢༨༦.

‘‘སརཎགམནཾ པསྶ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི, རཛོཛལླམདྷཱརཡིནྟི ནགྒཔབྦཛྫཱུཔགམནེན ནྷཱནཔཊིཀྑེཔཏོ པཉྩཱདྷིཀཱནི པཉྙཱསཝསྶཱནི སརཱིརེ ལགྒཾ ཨཱགནྟུཀརེཎུསངྑཱཏཾ རཛོ, སརཱིརམལསངྑཱཏཾ ཛལླཉྩ ཀཱཡེན དྷཱརེསིཾ. བྷུཉྫནྟོ མཱསིཀཾ བྷཏྟནྟི རཏྟིཡཾ གཱུཐཾ ཁཱདནྟོ ལོཀཝཉྩནཏྠཾ མཱསོཔཝཱསིཀོ ནཱམ ཧུཏྭཱ པུཉྙཏྠིཀེཧི དིནྣཾ བྷོཛནཾ མཱསེ མཱསེ ཨེཀཝཱརཾ ཛིཝ྄ཧགྒེ པཋནཝསེན བྷུཉྫནྟོ ཨལོཙཡིནྟི ཏཱདིསཙྪཱརིཀཱཔཀྑེཔེན སིཐིལམཱུལཾ ཀེསམསྶུཾ ཨངྒུལཱིཧི ལུཉྩཱཔེསིཾ.

ཨེཀཔཱདེན ¶ ཨཊྛཱསིཾ, ཨཱསནཾ པརིཝཛྫཡིནྟི སབྦེན སབྦཾ ཨཱསནཾ ནིསཛྫཾ པརིཝཛྫེསིཾ, ཏིཊྛནྟོ ཙ ཨུབྷོ ཧཏྠེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀེནེཝ པཱདེན ཨཊྛཱསིཾ. ཨུདྡེསནྟི ནིམནྟནཾ. ཨུདིསྶཀཏནྟི ཀེཙི. ན སཱདིཡིནྟི ན སམྤཊིཙྪིཾ པཊིཀྑིཔིནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཏཱདིསཾ ཀརིཏྭཱན, བཧུཾ དུགྒཏིགཱམིནནྟི ཨེཏཱདིསཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཔཱཀནིབྦཏྟནཀཾ དུགྒཏིགཱམིནཾ བཧུཾ པཱཔཀམྨཾ པུརིམཛཱཏཱིསུ ཨིདྷ ཙ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. ཝུཡ྄ཧམཱནོ ¶ མཧོགྷེནཱཏི ཀཱམོགྷཱདིནཱ མཧཏཱ ཨོགྷེན ཝིསེསཏོ དིཊྛོགྷེན ཨཔཱཡསམུདྡཾ པཏིཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོ, བུདྡྷཾ སརཎམཱགམནྟི ཏཱདིསེན པུཉྙཀམྨཙྪིདྡེན ཀིཙྪེན མནུསྶཏྟབྷཱཝཾ ལབྷིཏྭཱ ཨིདཱནི པུཉྙབལེན བུདྡྷཾ ‘‘སརཎ’’ནྟི ཨཱགམཱསིཾ, ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཝེཙྩཔསཱདེན སཏྠརི པསཱིདིཾ. སརཎགམནཾ པསྶ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏནྟི ཨཱཡཏནགཏཾ མམ སརཎགམནཾ པསྶ, པསྶ སཱསནདྷམྨསྶ ¶ ཙ སུདྷམྨཏཾ ཡོཧཾ ཏཐཱམིཙྪཱཔཊིཔནྣོཔི ཨེཀོཝཱདེནེཝ སཏྠཱརཱ ཨེདིསཾ སམྤཏྟིཾ སམྤཱཔིཏོ. ‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཾ སམྤཏྟིཾ དསྶེཏི ཏེནཱཧ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༡༧-༢༡) –

‘‘ཏིསྶསྶཱཧཾ བྷགཝཏོ, བོདྷིརུཀྑམཝནྡིཡཾ;

པགྒཡ྄ཧ བཱིཛནིཾ ཏཏྠ, སཱིཧཱསནམབཱིཛཧཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, སཱིཧཱསནམབཱིཛཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བཱིཛནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཛམྦུཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སེནཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སྭཱགཏཾ ཝཏཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སེནཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མོརཧཏྠེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརསྶ བྷགིནིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, སེནཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསཏི. ཏེན ཙ སམཡེན མཧཱཛནོ སཾཝཙྪརེ སཾཝཙྪརེ ཕགྒུནམཱསེ ཨུཏྟརཕགྒུནནཀྑཏྟེ ཨུསྶཝཾ ཨནུབྷཝནྟོ གཡཱཡཾ ཏིཏྠཱབྷིསེཀཾ ཀརོཏི. ཏེན ཏཾ ཨུསྶཝཾ ¶ ‘‘གཡཱཕགྒཱུ’’ཏི ཝདནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏཱདིསེ ཨུསྶཝདིཝསེ ཝེནེཡྻཱནུཀམྤཱཡ གཡཱཏིཏྠསམཱིཔེ ཝིཧརཏི, མཧཱཛནོཔི ཏིཏྠཱབྷིསེཀཱདྷིཔྤཱཡེན ཏཏོ ¶ ཏཏོ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སེནཀོཔི ཏིཏྠཱབྷིསེཀཏྠཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཏོ སཏྠཱརཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༩-༡༦) –

‘‘མོརཧཏྠཾ ¶ གཧེཏྭཱན, ཨུཔེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, མོརཧཏྠམདཱསཧཾ.

‘‘ཨིམིནཱ མོརཧཏྠེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ནིབྦཱཡིཾསུ ཏཡོ ཨགྒཱི, ལབྷཱམི ཝིཔུལཾ སུཁཾ.

‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུསམྤདཱ;

དཏྭཱནཧཾ མོརཧཏྠཾ, ལབྷཱམི ཝིཔུལཾ སུཁཾ.

‘‘ཏིཡགྒཱི ནིབྦུཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

སབྦཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མོརཧཏྠསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨུདཱནཝསེན –

༢༨༧.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, གཡཱཡཾ གཡཕགྒུཡཱ;

ཡཾ ཨདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, དེསེནྟཾ དྷམྨམུཏྟམཾ.

༢༨༨.

‘‘མཧཔྤབྷཾ གཎཱཙརིཡཾ, ཨགྒཔཏྟཾ ཝིནཱཡཀཾ;

སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཛིནཾ ཨཏུལདསྶནཾ.

༢༨༩.

‘‘མཧཱནཱགཾ མཧཱཝཱིརཾ, མཧཱཛུཏིམནཱསཝཾ;

སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎཾ, སཏྠཱརམཀུཏོབྷཡཾ.

༢༩༠.

‘‘ཙིརསངྐིལིཊྛཾ ¶ ཝཏ མཾ, དིཊྛིསནྡཱནབནྡྷིཏཾ;

ཝིམོཙཡི སོ བྷགཝཱ, སབྦགནྠེཧི སེནཀ’’ནྟི. –

ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསཱིཏི མཡཱ སུཊྛུ ཨཱགཏཾ ཝཏ ཨཱསི. མམ ཝཱ སུནྡརཾ ཝཏ ཨཱགམནཾ ཨཱསི. གཡཱཡནྟི གཡཱཏིཏྠསམཱིཔེ. གཡཕགྒུཡཱཏི ‘‘གཡཱཕགྒཱུ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརེ ཕགྒུནམཱསསྶ ཨུཏྟརཕགྒུནཱིནཀྑཏྟེ. ‘‘ཡ’’ནྟིཨཱདི སྭཱགཏབྷཱཝསྶ ཀཱརཎདསྶནཾ. ཏཏྠ ཡནྟི ཡསྨཱ. ཨདྡསཱསིནྟི ཨདྡཀྑིཾ. སམྦུདྡྷནྟི སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྦུདྡྷཾ. དེསེནྟཾ དྷམྨམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ ཨགྒཾ སབྦསེཊྛཾ ཨེཀནྟནིཡྻཱནིཀཾ དྷམྨཾ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ བྷཱསནྟཾ.

མཧཔྤབྷནྟི མཧཏིཡཱ སརཱིརཔྤབྷཱཡ ཉཱཎཔྤབྷཱཡ ཙ སམནྣཱགཏཾ. གཎཱཙརིཡནྟི བྷིཀྑུཔརིསཱདཱིནཾ གཎཱནཾ ཨུཏྟམེན དམཐེན ཨཱཙཱརསིཀྑཱཔནེན གཎཱཙརིཡཾ. ཨགྒབྷཱུཏཱནཾ སཱིལཱདཱིནཾ ¶ གུཎཱནཾ ཨདྷིགམེན ཨགྒཔྤཏྟཾ. དེཝམནུསྶཱདཱིནཾ པརམེན ཝིནཡེན ཝིནཡནཏོ, སཡཾ ནཱཡཀརཧིཏཏྟཱ ཙ ཝིནཱཡཀཾ. ཀེནཙི ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ སཀལཾ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ, པཉྩནྣམྤི མཱརཱནཾ ཛིཏཏྟཱ ཙ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཛིནཾ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཛིནཾ, བཱཏྟིཾསཝརམཧཱཔུརིསལཀྑཎཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཱདིཔཊིམཎྜིཏརཱུཔཀཱཡཏཱཡ དསབལཙཏུཝེསཱརཛྫཱདིགུཎཔཊིམཎྜིཏདྷམྨཀཱཡཏཱཡ ཙ ¶ སདེཝཀེན ལོཀེན ཨཔརིམེཡྻདསྶནཏཱཡ ཨསདིསདསྶནཏཱཡ ཙ ཨཏུལདསྶནཾ.

གཏིབལཔརཀྐམཱདིསམྤཏྟིཡཱ མཧཱནཱགསདིསཏྟཱ, ནཱགེསུཔི ཁཱིཎཱསཝེསུ མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ ཙ མཧཱནཱགཾ. མཱརསེནཱཝིམཐནཏོ མཧཱཝིཀྐནྟཏཱཡ ཙ མཧཱཝཱིརཾ. མཧཱཛུཏིནྟི མཧཱཔཏཱཔཾ མཧཱཏེཛནྟི ཨཏྠོ. ནཏྠི ཨེཏསྶ ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱཏི ཨནཱསཝཾ. སབྦེ ཨཱསཝཱ སཝཱསནཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཨེཏསྶཱཏི སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎཾ. ཀཱམཾ སཱཝཀབུདྡྷཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱཝ, སབྦཉྙུབུདྡྷཱ ཨེཝ པན སཝཱསནེ ཨཱསཝེ ཁེཔེནྟཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨནཱསཝ’’ནྟི ཝཏྭཱ པུན ‘‘སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སབྦེ ཨཱསཝཱ སཝཱསནཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཨེཏསྶཱཏི སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎ’’ནྟི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུསཱསནཏོ སཏྠཱརཾ, ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདཏཱཡ ཀུཏོཙིཔི ¶ བྷཡཱབྷཱཝཏོ ཨཀུཏོབྷཡཾ, ཨེཝརཱུཔཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཡཾ ཡསྨཱ ཨདྡསཱསིཾ, ཏསྨཱ སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསཱིཏི ཡོཛནཱ.

ཨིདཱནི སཏྠུ དསྶནེན ཨཏྟནཱ ལདྡྷགུཎཾ དསྶེནྟོ ཙཏུཏྠཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཀཉྫིཡཔུཎྞལཱབུ ཝིཡ ཏཀྐབྷརིཏཙཱཊི ཝིཡ ཝསཱཔཱིཏཔིལོཏིཀཱ ཝིཡ ཙ སཾཀིལེསཝཏྠཱུཧི ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཙིརཀཱལཾ སཾཀིལིཊྛཾ. གདྡུལབནྡྷིཏཾ ཝིཡ ཐམྦྷེ སཱརམེཡཾ སཀྐཱཡཐམྦྷེ དིཊྛིསནྡཱནེན, དིཊྛིབནྡྷནེན བནྡྷིཏཾ བདྡྷཾ, ཏཏོ ཝིམོཙེནྟོ ཙ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི སབྦགནྠེ ཧི མཾ སེནཀཾ ཨརིཡམགྒཧཏྠེན, ཝིམོཙཡི ཝཏ སོ བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱཏི བྷགཝཏི ཨབྷིཔྤསཱདཾ པཝེདེཏི.

སེནཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སམྦྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ དནྡྷཀཱལེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སམྦྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཙནྡབྷཱགཱཡ ནདིཡཱ ¶ ཏཱིརེ ཀིནྣརཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ ཨཉྙཏརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏཉྫལཱི ཨཛྫུནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སམྦྷཱུཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནསྶ པཙྪཱ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ¶ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༢༨-༣༦) –

‘‘ཙནྡབྷཱགཱནདཱིཏཱིརེ, ཨཧོསིཾ ཀིནྣརོ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝེདཛཱཏོ ཀཏཉྫལཱི;

གཧེཏྭཱ ཨཛྫུནཾ པུཔྥཾ, སཡམྦྷུཾ ཨབྷིཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ ཀིནྣརཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཚཏྟིསཀྑཏྟུཾ ¶ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

དསཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, མཧཱརཛྫམཀཱརཡིཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

སུཁེཏྟེ ཝཔྤིཏཾ བཱིཛཾ, སཡམྦྷུམྷི ཨཧོ མམ.

‘‘ཀུསལཾ ཝིཛྫཏེ མཡ྄ཧཾ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

པཱུཛཱརཧོ ཨཧཾ ཨཛྫ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཝེསཱལིཀེསུ ཝཛྫིཔུཏྟཀེསུ དས ཝཏྠཱུནི པགྒཡ྄ཧ ཋིཏེསུ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟེན ཡསཏྠེརེན ཨུསྶཱཧིཏེཧི སཏྟསཏེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི ཏཾ དིཊྛིཾ བྷིནྡིཏྭཱ སདྡྷམྨཾ པགྒཎྷནྟེཧི དྷམྨཝིནཡསངྒཧེ ཀཏེ ཏེསཾ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱནཾ ཨུདྡྷམྨཨུབྦིནཡདཱིཔནེ དྷམྨསཾཝེགེན ཐེརོ –

༢༩༡.

‘‘ཡོ དནྡྷཀཱལེ ཏརཏི, ཏརཎཱིཡེ ཙ དནྡྷཡེ;

ཨཡོནིསཾཝིདྷཱནེན, བཱལོ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི.

༢༩༢.

‘‘ཏསྶཏྠཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ;

ཨཱཡསཀྱཉྩ པཔྤོཏི, མིཏྟེཧི ཙ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི.

༢༩༣.

‘‘ཡོ ¶ དནྡྷཀཱལེ དནྡྷེཏི, ཏརཎཱིཡེ ཙ ཏཱརཡེ;

ཡོནིསོ སཾཝིདྷཱནེན, སུཁཾ པཔྤོཏི པཎྜིཏོ.

༢༩༤.

‘‘ཏསྶཏྠཱ པརིཔཱུརེནྟི, སུཀྐཔཀྑེཝ ཙནྡིམཱ;

ཡསོ ཀིཏྟིཉྩ པཔྤོཏི, མིཏྟེཧི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ བྷཎནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ཡོ དནྡྷཀཱལེ ཏརཏཱིཏི ཀིསྨིཉྩི ཀཏྟབྦཝཏྠུསྨིཾ – ‘‘ཀཔྤཏི ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ཝིནཡཀུཀྐུཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཡཱཝ ཝིཡཏྟཾ ཝིནཡདྷརཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཀུཀྐུཙྩཾ ན ཝིནོདེཏི, ཏཱཝ དནྡྷཀཱལེ ཏསྶ ཀིཙྩསྶ དནྡྷཱཡིཏབྦསམཡེ ཏརཏི མདྡིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོཏི. ཏརཎཱིཡེ ཙ དནྡྷཡེཏི གཧཊྛསྶ ཏཱཝ སརཎགམནསཱིལསམཱདཱནཱདིཀེ, པབྦཛིཏསྶ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཀརཎཱདིཀེ ¶ སམཐཝིཔསྶནཱནུཡོགེ ཙ ཏརིཏབྦེ སམྤཏྟེ སཱིགྷཾ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཨནནུཡུཉྫིཏྭཱ – ‘‘ཨཱགམནམཱསེ པཀྑེ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི དནྡྷཱཡེཡྻ, ཏཾ ཀིཙྩཾ ཨཀརོནྟོཝ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻ. ཨཡོནིསཾཝིདྷཱནེནཱཏི ཨེཝཾ དནྡྷཱཡིཏབྦེ ཏརནྟོ ཏརིཏབྦེ ཙ དནྡྷཱཡནྟོ ཨནུཔཱཡསཾཝིདྷཱནེན ཨུཔཱཡསཾཝིདྷཱནཱབྷཱཝེན བཱལོ, མནྡབུདྡྷིཀོ པུགྒལོ, སམྤཏི ཨཱཡཏིཉྩ དུཀྑཾ ཨནཏྠཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཏསྶཏྠཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏསྶ ཏཐཱརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཱ ཨཏྠཱ ཀཱལ༹པཀྑེ ཙནྡིམཱ ཝིཡ, པརིཧཱཡནྟི དིཝསེ ¶ དིཝསེ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪནྟི. ‘‘ཨསུཀོ པུགྒལོ ཨསྶདྡྷོ ཨཔྤསནྣོ ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཨཱཡསཀྱཾ ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏབྦཏཾ པཔྤོཏི པཱཔུཎཱཏི. མིཏྟེཧི ཙ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ‘‘ཨེཝཾ པཊིཔཛྫ, མཱ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཱ’’ཏི ཨོཝཱདདཱཡཀེཧི ཀལྱཱཎམིཏྟེཧི ‘‘ཨཝཙནཱིཡཱ མཡ’’ནྟི ཨོཝཱདསྶ ཨནཱདཱནེནེཝ ཝིརུདྡྷོ ནཱམ ཧོཏི.

སེསགཱཐཱདྭཡསྶ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཙི པནེཏྠ – ‘‘ཏརཏི དནྡྷཡེ’’ཏིཔདཱནཾ ཨཏྠབྷཱཝེན བྷཱཝནཱཙིཏྟསྶ པགྒཧནིགྒཧེ ཨུདྡྷརནྟི. ཏཾ པཙྪིམགཱཐཱསུ ཡུཛྫཏི. པུརིམཱ ཧི དྭེ གཱཐཱ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཙརིཏབྦཾ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཏཱཡ དས ཝཏྠཱུནི དཱིཔེཏྭཱ སངྒྷེན ནིཀྐཌྜྷིཏེ ཝཛྫིཔུཏྟཀེ སནྡྷཱཡ ཐེརེན ཝུཏྟཱ. པཙྪིམཱ པན ཨཏྟསདིསེ སམྨཱ པཊིཔནྣེ སཀཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏྭཱ ཋིཏེཏི.

སམྦྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. རཱཧུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུབྷཡེནཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ རཱཧུལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སིཀྑཱཀཱམཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ¶ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སེནཱསནཝིསོདྷནཝིཛྫོཏནཱདིཀཾ ཨུལཱ༹རཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. སོ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟཾ པཊིཙྩ ཡསོདྷརཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཱཧུལོཏི ལདྡྷནཱམོ མཧཏཱ ཁཏྟིཡཔརིཝཱརེན ཝཌྜྷི, ཏསྶ པབྦཛྫཱཝིདྷཱནཾ ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༡༠༥) ཨཱགཏམེཝ. སོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེཧི སུལདྡྷོཝཱདོ པརིཔཀྐཉཱཎོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༦༨-༨༥) –

‘‘པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

སཏྟབྷཱུམམྷི པཱསཱདེ, ཨཱདཱསཾ སནྠརིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི, པརིཀིཎྞོ མཧཱམུནི;

ཨུཔཱགམི གནྡྷཀུཊིཾ, དྭིཔདིནྡོ ནརཱསབྷོ.

‘‘ཝིརོཙེནྟོ གནྡྷཀུཊིཾ, དེཝདེཝོ ནརཱསབྷོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡེནཱཡཾ ཛོཏིཏཱ སེཡྻཱ, ཨཱདཱསོཝ སུསནྠཏོ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘སོཎྞམཡཱ རཱུཔིམཡཱ, ཨཐོ ཝེལུ༹རིཡཱམཡཱ;

ནིབྦཏྟིསྶནྟི པཱསཱདཱ, ཡེ ཀེཙི མནསོ པིཡཱ.

‘‘ཙཏུསཊྛིཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, བྷཝིསྶཏི ཨནནྟརཱ.

‘‘ཨེཀཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, ཝིམལོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ནགརཾ རེཎུཝཏཱི ནཱམ, ཨིཊྛཀཱཧི སུམཱཔིཏཾ;

ཨཱཡཱམཏོ ཏཱིཎི སཏཾ, ཙཏུརསྶསམཱཡུཏཾ.

‘‘སུདསྶནོ ནཱམ པཱསཱདོ, ཝིསྶཀམྨེན མཱཔིཏོ;

ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔེཏོ, སཏྟརཏནབྷཱུསིཏོ.

‘‘དསསདྡཱཝིཝིཏྟཾ ¶ ཏཾ, ཝིཛྫཱདྷརསམཱཀུལཾ;

སུདསྶནཾཝ ནགརཾ, དེཝཏཱནཾ བྷཝིསྶཏི.

‘‘པབྷཱ ¶ ནིགྒཙྪཏེ ཏསྶ, ཨུགྒཙྪནྟེཝ སཱུརིཡེ;

ཝིརོཙེསྶཏི ཏཾ ནིཙྩཾ, སམནྟཱ ཨཊྛཡོཛནཾ.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏུསིཏཱ སོ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, ཨཏྲཛོ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སཙེཝསེཡྻ ཨགཱརཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝེཡྻ སོ;

ཨཊྛཱནམེཏཾ ཡཾ ཏཱདཱི, ཨགཱརེ རཏིམཛ྄ཛྷགཱ.

‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ ཨགཱརམྷཱ, པབྦཛིསྶཏི སུབྦཏོ;

རཱཧུལོ ནཱམ ནཱམེན, ཨརཧཱ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཀིཀཱིཝ ཨཎྜཾ རཀྑེཡྻ, ཙཱམརཱི ཝིཡ ཝཱལདྷིཾ;

ནིཔཀོ སཱིལསམྤནྣོ, མམཾ རཀྑི མཧཱམུནི.

‘‘ཏསྶཱཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༢༩༥.

‘‘ཨུབྷཡེནེཝ ¶ སམྤནྣོ, རཱཧུལབྷདྡོཏི མཾ ཝིདཱུ;

ཡཉྩམྷི པུཏྟོ བུདྡྷསྶ, ཡཉྩ དྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ.

༢༩༦.

‘‘ཡཉྩ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཡཉྩ ནཏྠི པུནབྦྷཝོ;

ཨརཧཱ དཀྑིཎེཡྻོམྷི, ཏེཝིཛྫོ ཨམཏདྡསོ.

༢༩༧.

‘‘ཀཱམནྡྷཱ ཛཱལཔཙྪནྣཱ, ཏཎྷཱཚདནཚཱདིཏཱ;

པམཏྟབནྡྷུནཱ བདྡྷཱ, མཙྪཱཝ ཀུམིནཱམུཁེ.

༢༩༨.

‘‘ཏཾ ¶ ཀཱམཾ ཨཧམུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཚེཏྭཱ མཱརསྶ བནྡྷནཾ;

སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧ, སཱིཏིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོ’’ཏི. –

ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུབྷཡེནེཝ སམྤནྣོཏི ཛཱཏིསམྤདཱ, པཊིཔཏྟིསམྤདཱཏི ཨུབྷཡསམྤཏྟིཡཱཔི སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ. རཱཧུལབྷདྡོཏི མཾ ཝིདཱུཏི ‘‘རཱཧུལབྷདྡོ’’ཏི མཾ སབྲཧྨཙཱརིནོ སཉྫཱནནྟི. ཏསྶ ཧི ¶ ཛཱཏསཱསནཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན ‘‘རཱཧུ ཛཱཏོ, བནྡྷནཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཝུཏྟཝཙནཾ ཨུཔཱདཱཡ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘རཱཧུལོ’’ཏི ནཱམཾ གཎྷི. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ པིཏརཱ ཝུཏྟཔརིཡཱཡམེཝ གཧེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘རཱཧུལབྷདྡོཏི མཾ ཝིདཱུ’’ཏི. བྷདྡོཏི ཙ པསཾསཱཝཙནམེཏཾ.

ཨིདཱནི ཏཾ ཨུབྷཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཉྩམྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡནྟི ཡསྨཱ. ཙ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ. ཨམྷི པུཏྟོ བུདྡྷསྶཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨོརསཔུཏྟོ ཨམྷི. དྷམྨེསཱུཏི ལོཀིཡེསུ ལོཀུཏྟརེསུ ཙ དྷམྨེསུ, ཙཏུསཙྩདྷམྨེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུམཱཏི མགྒཔཉྙཱཙཀྑུནཱ ཙཀྑུམཱ ཙ ཨམྷཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

པུན ཨཔརཱཔརེཧིཔི པརིཡཱཡེཧི ཨཏྟནི ཨུབྷཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏུཾ – ‘‘ཡཉྩ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དཀྑིཎེཡྻོཏི དཀྑིཎཱརཧོ. ཨམཏདྡསོཏི ནིབྦཱནསྶ དསྶཱཝཱི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨིདཱནི ཡཱཡ ཝིཛྫཱསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨབྷཱཝེན སཏྟཀཱཡོ ཀུམིནེ བནྡྷམཙྪཱ ཝིཡ སཾསཱརེ པརིཝཏྟཏི, ཏཾ ཨུབྷཡསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམནྡྷཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམེཧི ཀཱམེསུ ཝཱ ཨནྡྷཱཏི ཀཱམནྡྷཱ. ‘‘ཚནྡོ རཱགོ’’ཏིཨཱདིཝིབྷཱགེཧི (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨) ཀིལེསཀཱམེཧི རཱུཔཱདཱིསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཨནཱདཱིནཝདསྶིཏཱཡ ཨནྡྷཱིཀཏཱ. ཛཱལཔཙྪནྣཱཏི སཀལཾ བྷཝཏྟཡཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏེན ཝིསཏྟིཀཱཛཱལེན པཀཱརཏོ ཚནྣཱ པལིགུཎྛིཏཱ. ཏཎྷཱཚདནཚཱདིཏཱཏི ཏཏོ ཨེཝ ཏཎྷཱསངྑཱཏེན ཚདནེན ཚཱདིཏཱ ནིཝུཏཱ སབྦསོ པཊིཀུཛྫིཏཱ. པམཏྟབནྡྷུནཱ བདྡྷཱ, མཙྪཱཝ ཀུམིནཱམུཁེཏི ཀུམིནཱམུཁེ མཙྪབནྡྷཱནཾ མཙྪཔསིབྦཀམུཁེ བདྡྷཱ མཙྪཱ ཝིཡ པམཏྟབནྡྷུནཱ མཱརེན ¶ ཡེན ¶ ཀཱམབནྡྷནེན བདྡྷཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཏཏོ ན ནིགཙྪནྟི ཨནྟོབནྡྷནགཏཱཝ ཧོནྟི.

ཏཾ ཏཐཱརཱུཔཾ ཀཱམཾ བནྡྷནབྷཱུཏཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཱ པཧཱཡ ཀིལེསམཱརསྶ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, པུན ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨནཝསེསཏོ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ཏཏོ ཨེཝ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏེན མཱུལེན སམཱུལཾ, ཀཱམཏཎྷཱདིཀཾ ཏཎྷཾ ཨབྦུཡ྄ཧ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝཏོ, སཱིཏིབྷཱུཏོ སཨུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ནིབྦུཏོ, ཨཧཾ ཨསྨི ཧོམཱིཏི ཨཏྠོ.

རཱཧུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཙནྡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཛཱཏརཱུཔེནཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཙནྡནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ སུདསྶནཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པབྦཏནྟརེ ཝསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀུཊཛཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཙནྡནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཏོ སུསཱནེ ཝསཏི. ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ དཱརཀཾ ཨཱདཱཡ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཏི – ‘‘ཨིཏྠིཀུཏྟཱདཱིཧི ནཾ པལོབྷེཏྭཱ ཨུཔྤབྦཱཛེསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ ཨཱགཙྪནྟིཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནིསྶཱ ཨཝིསཡོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཡཐཱརདྡྷཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༣༧-༤༣) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ ¶ , ཝསལོ ནཱམ པབྦཏོ;

བུདྡྷོ སུདསྶནོ ནཱམ, ཝསཏེ པབྦཏནྟརེ.

‘‘པུཔྥཾ ཧེམཝནྟཾ མཡ྄ཧ, ཝེཧཱསཾ ཨགམཱསཧཾ;

ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ.

‘‘པུཔྥཾ ཀུཊཛམཱདཱཡ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔེསིཾ, སཡམྦྷུསྶ མཧེསིནོ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཏསྶཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཨཏྟནཱ པུབྦེ ཝསིཏཊྛཱནམེཝ གཏོ. སཧཱཡབྷིཀྑཱུཧི – ‘‘ཝིཔྤསནྣཱནི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡཱནི, ཀཙྩི ཏཡཱ སཙྩཱནི པཊིཝིདྡྷཱནཱི’’ཏི པུཊྛོ –

༢༩༩.

‘‘ཛཱཏརཱུཔེན སཉྪནྣཱ, དཱསཱིགཎཔུརཀྑཏཱ;

ཨངྐེན པུཏྟམཱདཱཡ, བྷརིཡཱ མཾ ཨུཔཱགམི.

༣༠༠.

‘‘ཏཉྩ ¶ ¶ དིསྭཱན ཨཱཡནྟིཾ, སཀཔུཏྟསྶ མཱཏརཾ;

ཨལངྐཏཾ སུཝསནཾ, མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏཾ.

༣༠༡.

‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;

ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.

༣༠༢.

‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ ཀཐེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ཛཱཏརཱུཔེན སཉྪནྣཱཏི ཛཱཏརཱུཔམཡེན སཱིསཱུཔགཱདིཨལངྐཱརེན ཨལངྐརཎཝསེན པཊིཙྪཱདིཏསརཱིརཱ, སབྦཱབྷརཎབྷཱུསིཏཱཏི ཨཏྠོ. དཱསཱིགཎཔུརཀྑཏཱཏི ཡཐཱརཧཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན ཨཏྟནོ དཱསིགཎེན ¶ པུརཏོ ཀཏཱ པརིཝཱརིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨངྐེན པུཏྟམཱདཱཡཱཏི ‘‘ཨཔི ནཱམ པུཏྟམྤི དིསྭཱ གེཧསྶིཏསཱཏོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི པུཏྟཾ ཨཏྟནོ ཨངྐེན གཧེཏྭཱ.

ཨཱཡནྟིནྟི ཨཱགཙྪནྟིཾ. སཀཔུཏྟསྶ མཱཏརནྟི མམ ཨོརསཔུཏྟསྶ ཛནནིཾ, མཡ྄ཧཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀནྟི ཨཏྠོ. སབྦམིདཾ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཀཱམརཱགསམུཙྪེདཾ བཧུམཉྙནྟོ ཝདཏི. ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཔི ནཱམ སམྤཏྟི ཛརཱབྱཱདྷིམརཎེཧི ཨབྷིབྷུཡྻཏི, ཨཧོ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ ཨདྷུཝཱ ཨནསྶཱསིཀཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཙནྡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. དྷམྨིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དྷམྨོ ཧཝེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨིཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མིགལུདྡཀོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ དེཝཔརིསཱཡ སཏྠུ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ‘‘དྷམྨོ ཨེསོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི དེསནཱཡ ནིམིཏྟཾ གཎྷི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དྷམྨིཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམཀཱཝཱསེ ཨཱཝཱསིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ¶ ཨཱགནྟུཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝཏྟཱཝཏྟེསུ ཨུཛ྄ཛྷཱནབཧུལོ ཨཀྑམོ ཨཧོསི. ཏེན བྷིཀྑཱུ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. སོ ཨེཀཀོཝ ཨཧོསི. ཝིཧཱརསཱམིཀོ ཨུཔཱསཀོ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ པཀྐོསེཏྭཱ ཏམཏྠཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེན ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ – ‘‘ནཱཡཾ ཨིདཱནེཝ ཨཀྑམོ, པུབྦེཔི ཨཀྑམོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ཡཱཙིཏོ རུཀྑདྷམྨཾ (ཛཱ. ༡.༡.༧༤) ཀཐེཏྭཱ ཨུཔརི ཏསྶ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༣༠༣.

‘‘དྷམྨོ ¶ ¶ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརིཾ, དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏི;

ཨེསཱནིསཾསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ, ན དུགྒཏིཾ གཙྪཏི དྷམྨཙཱརཱི.

༣༠༤.

‘‘ན ཧི དྷམྨོ ཨདྷམྨོ ཙ, ཨུབྷོ སམཝིཔཱཀིནོ;

ཨདྷམྨོ ནིརཡཾ ནེཏི, དྷམྨོ པཱཔེཏི སུགྒཏིཾ.

༣༠༥.

‘‘ཏསྨཱ ཧི དྷམྨེསུ ཀརེཡྻ ཚནྡཾ, ཨིཏི མོདམཱནོ སུགཏེན ཏཱདིནཱ;

དྷམྨེ ཋིཏཱ སུགཏཝརསྶ སཱཝཀཱ, ནཱིཡནྟི དྷཱིརཱ སརཎཝརགྒགཱམིནོ.

༣༠༦.

‘‘ཝིཔྥོཊིཏོ གཎྜམཱུལོ, ཏཎྷཱཛཱལོ སམཱུཧཏོ;

སོ ཁཱིཎསཾསཱརོ ན ཙཏྠི ཀིཉྩནཾ,

ཙནྡོ ཡཐཱ དོསིནཱ པུཎྞམཱསིཡ’’ནྟི. – ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ དྷམྨོཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ སུཙརིཏདྷམྨོ. རཀྑཏཱིཏི ཨཔཱཡདུཀྑཏོ རཀྑཏི, སཾསཱརདུཀྑཏོ ཙ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡབྷཱུཏོ རཀྑཏིཡེཝ. དྷམྨཙཱརིནྟི ཏཾ དྷམྨཾ ཙརནྟཾ པཊིཔཛྫནྟཾ. སུཙིཎྞོཏི སུཊྛུ ཙིཎྞོ ཀམྨཕལཱནི སདྡཧིཏྭཱ སཀྐཙྩཾ ཙིཏྟཱིཀཏྭཱ ཨུཔཙིཏོ. སུཁནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཾ. ཏཏྠ ལོཀིཡཾ ཏཱཝ ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷེདོ དྷམྨོ ཡཐཱསཀཾ སུཁཾ དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫེ ཝཱ ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ ཨཱཝཧཏི ནིཔྥཱདེཏི, ཨིཏརཾ པན ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡེ ཋཏྭཱ ཙིཎྞོ པརམྤརཱཡ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི ཨནུཔནིསྶཡསྶ ཏདབྷཱཝཏོ. ཨེསཱནིསཾསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ, ན དུགྒཏིཾ གཙྪཏི དྷམྨཙཱརཱིཏི དྷམྨཙཱརཱི པུགྒལོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ ཏཾནིམིཏྟཾ དུགྒཏིཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨེསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ ཨཱནིསཾསོ ཨུདྲཡོཏི ཨཏྠོ.

ཡསྨཱ ¶ དྷམྨེནེཝ སུགཏིགམནཾ, ཨདྷམྨེནེཝ ཙ དུགྒཏིགམནཾ, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨོ ཨདྷམྨོ’’ཏི ཨིམེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསཾཀིཎྞཕལཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཧི དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨདྷམྨོཏི དྷམྨཔཊིཔཀྑོ དུཙྩརིཏཾ. སམཝིཔཱཀིནོཏི སདིསཝིཔཱཀཱ སམཱནཕལཱ.

ཏསྨཱཏི ¶ ཡསྨཱ དྷམྨཱདྷམྨཱནཾ ཨཡཾ ཡཐཱཝུཏྟོ ཝིཔཱཀབྷེདོ, ཏསྨཱ. ཚནྡནྟི ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡཾ. ཨིཏི མོདམཱནོ སུགཏེན ཏཱདིནཱཏི ཨིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨོཝཱདདཱནེན སུགཏེན སམྨགྒཏེན སམྨཱཔཊིཔནྣེན ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནཱམཝཏཱ ཧེཏུབྷཱུཏེན མོདམཱནོ ¶ ཏུཊྛིཾ ཨཱཔཛྫམཱནོ དྷམྨེསུ ཚནྡཾ ཀརེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝཊྚཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཝཊྚཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨེ ཋིཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ སུགཏསྶ ཝརསྶ སུགཏེསུ ཙ ཝརསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ ཏསྶ དྷམྨེ ཋིཏཱ དྷཱིརཱ ཨཏིཝིཡ ཨགྒབྷཱུཏསརཎགཱམིནོ ཏེནེཝ སརཎགམནསངྑཱཏེ དྷམྨེ ཋིཏབྷཱཝེན སཀལཝཊྚདུཀྑཏོཔི ནཱིཡནྟི ནིསྶརནྟི, ཏསྨཱ ཧི དྷམྨེསུ ཀརེཡྻ ཚནྡནྟི.

ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཏཱིཧི གཱཐཱཧི དྷམྨེ དེསིཏེ དེསནཱནུསཱརེན ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༤༤-༥༠) –

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨརཉྙེ ཝིཔིནེ ཨཧཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ.

‘‘ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེནྟཾ, དེསེནྟཾ ཨམཏཾ པདཾ;

ཨསྶོསིཾ མདྷུརཾ དྷམྨཾ, སིཁིནོ ལོཀབནྡྷུནོ.

‘‘གྷོསེ ཙིཏྟཾ པསཱདེསིཾ, ཨསམཔྤཊིཔུགྒལེ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨུཏྟརིཾ དུཏྟརཾ བྷཝཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, གྷོསསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏཐཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ. ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཾ ཝིསེསཾ སཏྠུ ནིཝེདེནྟོ ཙརིམགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཝིཔྥོཊིཏོཏི ཝིདྷུཏོ, མགྒཉཱཎེན པཊིནིསྶཊྛོཏི ཨཏྠོ. གཎྜམཱུལོཏི ཨཝིཛྫཱ. སཱ ཧི གཎྜཏི སཝཏི. ‘‘གཎྜོཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, པཉྩནྣེཏཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༡༠༣; ཨ. ནི. ༦.༢༣; ༨.༥༦; ༩.༡༥; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༣༧) ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟསྶ དུཀྑམཱུལཡོགཏོ, ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ, ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔཀྐཔབྷིཛྫནཏོ ཙ, གཎྜཱབྷིདྷཱནསྶ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀསྶ ¶ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཏཎྷཱཛཱལོ སམཱུཧཏོཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏོ ཛཱལོ མགྒེན སམུགྒྷཱཊིཏོ. སོ ཁཱིཎསཾསཱརོ ན ཙཏྠི ཀིཉྩནནྟི སོ ཨཧཾ ཨེཝཾ པཧཱིནཏཎྷཱཝིཛྫཏཱཡ པརིཀྑཱིཎསཾསཱརོ པཧཱིནབྷཝམཱུལཏྟཱ ཨེཝ ན ཙཏྠི, ན ཙ ཨུཔལབྦྷཏི རཱགཱདིཀིཉྩནཾ. ཙནྡོ ཡཐཱ དོསིནཱ པུཎྞམཱསིཡནྟི ཡཐཱ ནཱམ ཙནྡོ ཨབྦྷམཧིཀཱདིདོསརཧིཏོ པུཎྞམཱསིཡཾ པརིཔུཎྞཀཱལེ ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན ཨཔེཏརཱགཱདིཀིཉྩནོ པརིཔུཎྞདྷམྨཀོཊྛཱསོ ཨཧོསིནྟི.

དྷམྨིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. སཔྤཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡདཱ ¶ བལཱཀཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཔྤཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ སམྦྷཝསྶ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨབྦྷོཀཱསེ སམཱཔཏྟིཡཱ ནིསིནྣསྶ མཧནྟཾ པདུམཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔརིམུདྡྷནི དྷཱརེནྟོ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སཔྤཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཛཀརཎིཡཱ ¶ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ལེཎགིརིཝིཧཱརེ ཝསནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༧༨-༨༣) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, རོམསོ ནཱམ པབྦཏོ;

བུདྡྷོཔི སམྦྷཝོ ནཱམ, ཨབྦྷོཀཱསེ ཝསཱི ཏདཱ.

‘‘བྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱན, པདུམཾ དྷཱརཡིཾ ཨཧཾ;

ཨེཀཱཧཾ དྷཱརཡིཏྭཱན, བྷཝནཾ པུནརཱགམིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཏོ ཉཱཏཱིཧི ཨུཔཊྛཱིཡམཱནོ ཏཏྠ ཀཏིཔཱཧཾ ¶ ཝསིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཉཱཏཀེ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟཊྛཱནམེཝ གནྟུཀཱམོ ཨཧོསི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, མཡཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. སོ གམནཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཋིཏོ ཨཏྟནཱ ཝསིཏཊྛཱནཀིཏྟནཱཔདེསེན ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ པཀཱསེནྟོ –

༣༠༧.

‘‘ཡདཱ བལཱཀཱ སུཙིཔཎྜརཙྪདཱ, ཀཱལ༹སྶ མེགྷསྶ བྷཡེན ཏཛྫིཏཱ;

པལེཧིཏི ཨཱལཡམཱལཡེསིནཱི, ཏདཱ ནདཱི ཨཛཀརཎཱི རམེཏི མཾ.

༣༠༨.

‘‘ཡདཱ བལཱཀཱ སུཝིསུདྡྷཔཎྜརཱ, ཀཱལ༹སྶ མེགྷསྶ བྷཡེན ཏཛྫིཏཱ;

པརིཡེསཏི ལེཎམལེཎདསྶིནཱི, ཏདཱ ནདཱི ཨཛཀརཎཱི རམེཏི མཾ.

༣༠༩.

‘‘ཀཾ ནུ ཏཏྠ ན རམེནྟི, ཛམྦུཡོ ཨུབྷཏོ ཏཧིཾ;

སོབྷེནྟཱི ཨཱཔགཱཀཱུལཾ, མམ ལེཎསྶ པཙྪཏོ.

༣༡༠.

‘‘ཏཱམཏམདསངྒྷསུཔྤཧཱིནཱ ¶ ¶ , བྷེཀཱ མནྡཝཏཱི པནཱདཡནྟི;

ནཱཛྫ གིརིནདཱིཧི ཝིཔྤཝཱསསམཡོ,

ཁེམཱ ཨཛཀརཎཱི སིཝཱ སུརམྨཱ’’ཏི. – ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. བལཱཀཱཏི བལཱཀཱསཀུཎིཀཱ. སུཙིཔཎྜརཙྪདཱཏི སུཙིསུདྡྷདྷཝལཔཀྑཱ. ཀཱལ༹སྶ མེགྷསྶ བྷཡེན ཏཛྫིཏཱཏི ཛལབྷཱརབྷརིཏཏཱཡ ཀཱལ༹སྶ ཨཉྫནགིརིསནྣིཀཱསསྶ པཱཝུསྶཀམེགྷསྶ གཛྫཏོ ཝུཊྛིབྷཡེན ནིབྦིཛྫིཏཱ བྷིཾསཱཔིཏཱ. པལེཧིཏཱིཏི གོཙརབྷཱུམིཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གམིསྶཏི. ཨཱལཡནྟི ནིལཡཾ ཨཏྟནོ ཀུལཱཝཀཾ. ཨཱལཡེསིནཱིཏི ཏཏྠ ཨཱལཡནཾ ནིལཱིཡནམེཝ ཨིཙྪནྟཱི. ཏདཱ ནདཱི ཨཛཀརཎཱི རམེཏི མནྟི ཏསྨིཾ པཱཝུསྶཀཀཱལེ ཨཛཀརཎཱིནཱམིཀཱ ནདཱི ནཝོདཀསྶ པཱུརཱ ཧཱརཧཱརིནཱི ཀུལངྐསཱ མཾ རམེཏི མམ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱིཏི ཨུཏུཔདེསཝིསེསཀིཏྟནཱཔདེསེན ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ པཀཱསེསི.

སུཝིསུདྡྷཔཎྜརཱཏི སུཊྛུ ཝིསུདྡྷཔཎྜརཝཎྞཱ, ཨསམྨིསྶཝཎྞཱ སབྦསེཏཱཏི ཨཏྠོ. པརིཡེསཏཱིཏི མགྒཏི. ལེཎནྟི ཝསནཊྛཱནཾ. ཨལེཎདསྶིནཱིཏི ཝསནཊྛཱནཾ ཨཔསྶནྟཱི. པུབྦེ ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནསྶ ཨབྷཱཝེན ཨལེཎདསྶིནཱི, ཨིདཱནི པཱཝུསྶཀཀཱལེ མེགྷགཛྫིཏེན ཨཱཧིཏགབྦྷཱ པརིཡེསཏི ལེཎནྟི ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནཾ ཀུལཱཝཀཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀཾ ནུ ཏཏྠ…པེ… པཙྪཏོཏི མམ ཝསནཀམཧཱལེཎསྶ པཙྪཏོ པཙྪཱབྷཱགེ ཨཱཔགཱཀཱུལཾ ཨཛཀརཎཱིནདིཡཱ ཨུབྷཏོཏཱིརཾ ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སོབྷེནྟིཡོ ནིཙྩཀཱལཾ ཕལབྷཱརནམིཏསཱཁཱ ¶ སིནིདྡྷཔཎྞཙྪཱཡཱ ཛམྦུཡོ ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཀཾ ནཱམ སཏྟཾ ན རམེནྟི ནུ, སབྦཾ རམེནྟིཡེཝ.

ཏཱམཏམདསངྒྷསུཔྤཧཱིནཱཏི ¶ ཨམཏཾ ཝུཙྩཏི ཨགདཾ, ཏེན མཛྫནྟཱིཏི ཨམཏམདཱ, སཔྤཱ, ཏེསཾ སངྒྷོ ཨམཏམདསངྒྷོ, ཏཏོ སུཊྛུ པཧཱིནཱ ཨཔགཏཱ. བྷེཀཱ མཎྜཱུཀིཡོ, མནྡཝཏཱི སརཝཏིཡོ, པནཱདཡནྟི ཏཾ ཋཱནཾ མདྷུརེན ཝསྶིཏེན ནིནྣཱདཡནྟི. ནཱཛྫ ¶ གིརིནདཱིཧི ཝིཔྤཝཱསསམཡོཏི ཨཛྫ ཨེཏརཧི ཨཉྙཱཧིཔི པབྦཏེཡྻཱཧི ནདཱིཧི ཝིཔྤཝཱསསམཡོ ན ཧོཏི, ཝིསེསཏོ པན ཝཱལ༹མཙྪསུསུམཱརཱདིཝིརཧིཏཏོ ཁེམཱ ཨཛཀརཎཱི ནདཱི. སུནྡརཏལཏིཏྠཔུལིནསམྤཏྟིཡཱ སིཝཱ. སུཊྛུ རམྨཱ རམཎཱིཡཱ, ཏསྨཱ ཏཏྠེཝ མེ མནོ རམཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཉཱཏཀེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཏོ. སུཉྙཱགཱརཱབྷིརཏིདཱིཔནེན ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

སཔྤཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. མུདིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པབྦཛིནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མུདིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨེཀཾ མཉྩམདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མུདིཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏཾ ཀུལཾ རཉྙཱ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན པལིབུདྡྷཾ ཨཧོསི. མུདིཏོ རཱཛབྷཡཱབྷཱིཏོ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ ཨཉྙཏརསྶ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨུཔགཙྪི. ཐེརོ ཏསྶ བྷཱིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི སམསྶཱསེསི. སོ ‘‘ཀིཏྟཀེན ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཱལེན ཨིདཾ མེ བྷཡཾ ཝཱུཔསམེསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཏྟཊྛམཱསེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟེ – ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ན སཀྐོམི, པབྦཛིསྶཱམཧཾ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ མ’’ནྟི ཛཱིཝིཏརཀྑཎཏྠཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ བྷཡེ ཝཱུཔསནྟེཔི སམཎདྷམྨཾཡེཝ ¶ ¶ རོཙེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ – ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨིམསྨཱ ཝསནགབྦྷཱ བཧི ན ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༦.༣༠-༣༣) –

‘‘ཝིཔསྶིནོ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

ཨེཀཾ མཉྩཾ མཡཱ དིནྣཾ, པསནྣེན སཔཱཎིནཱ.

‘‘ཧཏྠིཡཱནཾ ཨསྶཡཱནཾ, དིབྦཡཱནཾ སམཛ྄ཛྷགཾ;

ཏེན མཉྩཀདཱནེན, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ མཉྩམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མཉྩདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ སཧཱཡབྷིཀྑཱུཧི ཨདྷིགཏཾ པུཙྪིཏོ ཨཏྟནོ པཊིཔནྣཱཀཱརཾ ཀཐེནྟོ –

༣༡༡.

‘‘པབྦཛིཾ ¶ ཛཱིཝིཀཏྠོཧཾ, ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤདཾ;

ཏཏོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཾ, དལ༹ྷཝཱིརིཡོ པརཀྐམིཾ.

༣༡༢.

‘‘ཀཱམཾ བྷིཛྫཏུཡཾ ཀཱཡོ, མཾསཔེསཱི ཝིསཱིཡརུཾ;

ཨུབྷོ ཛཎྞུཀསནྡྷཱིཧི, ཛངྒྷཱཡོ པཔཏནྟུ མེ.

༣༡༣.

‘‘ནཱསིསྶཾ ན པིཝིསྶཱམི, ཝིཧཱརཱ ཙ ན ནིཀྑམེ;

ནཔི པསྶཾ ནིཔཱཏེསྶཾ, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ.

༣༡༤.

‘‘ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོ, པསྶ ཝཱིརིཡཔརཀྐམཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཛཱིཝིཀཏྠོཏི ཛཱིཝིཀཱཡ ཨཏྠིཀོ ཛཱིཝིཀཔྤཡོཛནོ. ‘‘ཨེཏྠ པབྦཛིཏྭཱ ནིབྦྷཡོ སུཁེན ཨཀིལམནྟོ ཛཱིཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ པབྦཛིནྟི ཨཏྠོ. ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤདནྟི པཋམཾ སཱམཎེརཔབྦཛྫཱཡཾ ཋིཏོ ¶ ཉཏྟིཙཏུཏྠེན ཀམྨེན ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ. ཏཏོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིནྟི ཏཏོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟོ དྭེ མཱཏིཀཱ, ཏིསྶོ ཨནུམོདནཱ, ཨེཀཙྩཾ སུཏྟཾ, སམཐཀམྨཊྛཱནཾ, ཝིཔསྶནཱཝིདྷིཉྩ ཨུགྒཎྷནྟོ བུདྡྷཱདཱིནཾ མཧཱནུབྷཱཝཏཾ ¶ དིསྭཱ – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’ཏི རཏནཏྟཡེ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཾ. དལ༹ྷཝཱིརིཡོ པརཀྐམིནྟི ཨེཝཾ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ སཙྩཔཊིཝེདྷཱཡ དལ༹ྷཝཱིརིཡོ ཐིརཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ པརཀྐམིཾ, ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ སམྨདེཝ པདཧིཾ.

ཡཐཱ པན པརཀྐམིཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱམནྟི ཡཐཱཀཱམཾ ཨེཀཾསཏོ ཝཱ བྷིཛྫཏུ. ཨཡཾ ཀཱཡོཏི ཨཡཾ མམ པཱུཏིཀཱཡོ, ཨིམིནཱ ཝཱིརིཡཔཏཱཔེན བྷིཛྫཏི ཙེ, བྷིཛྫཏུ ཚིནྣབྷིནྣཾ ཧོཏུ. མཾསཔེསཱི ཝིསཱིཡརུནྟི ཨིམིནཱ དལ༹ྷཔརཀྐམེན ཨིམསྨཱ ཀཱཡཱ མཾསཔེསིཡོ ཝིསཱིཡནྟི ཙེ, ཝིསཱིཡནྟུ ཨིཏོ ཙིཏོ ཝིདྡྷཾསནྟུ. ཨུབྷོ ཛཎྞུཀསནྡྷཱིཧི, ཛངྒྷཱཡོ པཔཏནྟུ མེཏི ཨུབྷོཧི ཛཎྞུཀསནྡྷཱིཧི སཧ མམ ཨུབྷོ ཛངྒྷཱཡོ སཏྠིཡོ ཨཱུརུབནྡྷཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཔཏནྟུ. ‘‘མ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

མུདིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཀྐནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. པཉྩཀནིཔཱཏོ

༡. རཱཛདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ བྷིཀྑུ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ རཱཛདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ, ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ, ཨིཏོ ཙཏུདྡསེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ¶ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཝནནྟཾ ཨུཔགཏོ ཏཏྠ ཨཉྙཏརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སུཔརིསུདྡྷཾ ཨམྦཱཊཀཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སཏྠཝཱཧཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཧཱརཱཛཾ ཝེསྶཝཎཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ པཊིལདྡྷབྷཱཝཏོ མཱཏཱཔིཏརོ རཱཛདཏྟོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི བྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ ཝཱཎིཛྫཝསེན རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརཱ གཎིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པརམསོབྷགྒཡོགཏོ དིཝསེ དིཝསེ སཧསྶཾ ལབྷཏི. ཨཐ སོ སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ དིཝསེ དིཝསེ ཏསྶཱ གཎིཀཱཡ སཧསྶཾ དཏྭཱ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེནྟོ ནཙིརསྶེཝ སབྦཾ དྷནཾ ཁེཔེཏྭཱ དུགྒཏོ ཧུཏྭཱ གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིབྦྷམནྟོ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམཱསི.

ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. སོ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ སུསཱནེ ཝསཏི. ཏདཱ ཨཉྙཏརོཔི སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཏཱཡ གཎིཀཱཡ སཧ ཝསཏི. སཱ ཙ གཎིཀཱ ཏསྶ ཧཏྠེ མཧགྒྷརཏནཾ དིསྭཱ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཉྙེཧི དྷུཏྟཔུརིསེཧི ཏཾ མཱརཱཔེཏྭཱ ཏཾ རཏནཾ གཎྷི. ཨཐ ཏསྶ སཏྠཝཱཧཔུཏྟསྶ མནུསྶཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨོཙརཀམནུསྶེ པེསེསུཾ. ཏེ རཏྟིཡཾ ཏསྶཱ གཎིཀཱཡ གྷརཾ པཝིསིཏྭཱ ཚཝིཨཱདཱིནི ཨནུཔཧཙྩེཝ ཏཾ མཱརེཏྭཱ སིཝཐིཀཱཡ ཚཌྜེསུཾ. རཱཛདཏྟཏྠེརོ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ གཧེཏུཾ སུསཱནེ ཝིཙརནྟོ ཏསྶཱ གཎིཀཱཡ ཀལེ༹ཝརཾ ¶ པཊིཀྐུལཏོ མནསི ཀཱཏུཾ ཨུཔགཏོ ཀཏིཔཡཝཱརེ ཡོནིསོ མནསི ཀཏྭཱ ཨཙིརམཏབྷཱཝཏོ སོཎསིངྒཱལཱདཱིཧི ཨནུཔཧཏཚཝིཏཱཡ ཝིསབྷཱགཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨཡོནིསོ ¶ མནསིཀརོནྟོ, ཏཏྠ ཀཱམརཱགཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཾཝིགྒཏརམཱནསོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ མུཧུཏྟཾ ཨེཀམནྟཾ ཨཔསཀྐིཏྭཱ ཨཱདིཏོ ཨུཔཊྛིཏཾ ཨསུབྷནིམིཏྟམེཝ གཧེཏྭཱ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༥༥-༥༩) –

‘‘ཝིཔིནེ བུདྡྷཾ དིསྭཱན, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ;

ཨམྦཱཊཀཾ གཧེཏྭཱན, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ –

༣༡༥.

‘‘བྷིཀྑུ ¶ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱ, ཨདྡས ཨིཏྠིམུཛ྄ཛྷིཏཾ;

ཨཔཝིདྡྷཾ སུསཱནསྨིཾ, ཁཛྫནྟིཾ ཀིམིཧཱི ཕུཊཾ.

༣༡༦.

‘‘ཡཉྷི ཨེཀེ ཛིགུཙྪནྟི, མཏཾ དིསྭཱན པཱཔཀཾ;

ཀཱམརཱགོ པཱཏུརཧུ, ཨནྡྷོཝ སཝཏཱི ཨཧུཾ.

༣༡༧.

‘‘ཨོརཾ ཨོདནཔཱཀམྷཱ, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམིཾ;

སཏིམཱ སམྤཛཱནོཧཾ, ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསིཾ.

༣༡༨.

‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;

ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.

༣༡༩.

‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ བྷིཀྑུ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཏི སཾསཱརེ བྷཡསྶ ཨིཀྑནཏོ བྷིཀྑུ, ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཏྠཾ ཨཱམཀསུསཱནཾ ཨུཔགནྟྭཱ. ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙེཏཾ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཐེརོ སཡཾ ཝདཏི. ཨིཏྠིནྟི ཐཱིཡཏི ཨེཏྠ སུཀྐསོཎིཏཾ སཏྟསནྟཱནབྷཱཝེན སཾཧཉྙཏཱིཏི ཐཱི, མཱཏུགཱམོ. ཨེཝཉྩ སབྷཱཝནིརུཏྟིཝསེན ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཝཉྫྷཱདཱིསུ པན ཏཾསདིསཏཱཡ ཏཾསབྷཱཝཱནཏིཝཏྟནཏོ ཙ ཏབྦོཧཱརོ. ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨིཏྠིཀལེ༹ཝརཾ ཝདཏི. ཨུཛ྄ཛྷིཏནྟི པརིཙྩཏྟཾ ཨུཛ྄ཛྷནིཡཏྟཱ ཨེཝ ཨཔཝིདྡྷཾ ཨནཔེཀྑབྷཱཝེན ཁིཏྟཾ. ཁཛྫནྟིཾ ཀིམིཧཱི ཕུཊནྟི ཀིམཱིཧི པཱུརིཏཾ ཧུཏྭཱ ཁཛྫམཱནཾ.

ཡཉྷི ¶ ཨེཀེ ཛིགུཙྪནྟི, མཏཾ དིསྭཱན པཱཔཀནྟི ཡཾ ཨཔགཏཱཡུཨུསྨཱཝིཉྙཱཎཏཱཡ མཏཾ ཀལེ༹ཝརཾ པཱཔཀཾ ནིཧཱིནཾ ལཱམཀཾ ཨེཀེ ཙོཀྑཛཱཏིཀཱ ཛིགུཙྪནྟི, ཨོལོཀེཏུམྤི ན ཨིཙྪནྟི. ཀཱམརཱགོ པཱཏུརཧཱུཏི ཏསྨིཾ ཀུཎཔེ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསྶ བལཝཏཱཡ ཀཱམརཱགོ མཡ྄ཧཾ པཱཏུརཧོསི ཨུཔྤཛྫི. ཨནྡྷོཝ སཝཏཱི ཨཧུནྟི ཏསྨིཾ ཀལེ༹ཝརེ ནཝཧི དྭཱརེཧི ཨསུཙིཾ སཝཏི སནྡནྟེ ཨསུཙིབྷཱཝསྶ ཨདསྶནེན ཨནྡྷོ ཝིཡ ཨཧོསིཾ. ཏེནཱཧ –

‘‘རཏྟོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, རཏྟོ དྷམྨཾ ན པསྶཏི;

ཨནྡྷཏམཾ ཏདཱ ཧོཏི, ཡཾ རཱགོ སཧཏེ ནར’’ནྟི ཙ.

‘‘ཀཱམཙྪནྡོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨནྡྷཀརཎོ ཨཙཀྑུཀརཎོ’’ཏི ཙ ཨཱདི. ཀེཙི པནེཏྠ ཏཀཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིལེསཔརིཡུཊྛཱནེན ཨཝསཝཏྟི ཀིལེསསྶ ཝཱ ཝསཝཏྟཱི’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཨཔརེ ‘‘ཨནྡྷོཝ ཨསཏི ཨཧུ’’ནྟི པཱལི༹ཾ ¶ ཝཏྭཱ ‘‘ཀཱམརཱགེན ཨནྡྷོ ཨེཝ ཧུཏྭཱ སཏིརཧིཏོ ཨཧོསི’’ནྟི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཏདུབྷཡཾ པན པཱལི༹ཡཾ ནཏྠི.

ཨོརཾ ཨོདནཔཱཀམྷཱཏི ཨོདནཔཱཀཏོ ཨོརཾ, ཡཱཝཏཱ ཀཱལེན སུཔརིདྷོཏཏིནྟཏཎྜུལནཱལི༹ཡཱ ཨོདནཾ པཙཏི, ཏཏོ ཨོརམེཝ ཀཱལཾ, ཏཏོཔི ལཧུཀཱལེན རཱགཾ ཝིནོདེནྟོ, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམིཾ ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏསྶ མེ རཱགོ ཨུཔྤཛྫི, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམིཾ ཨཔསཀྐིཾ. ཨཔཀྐནྟོཝ སཏིམཱ སམྤཛཱནོཧཾ སམཎསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སཏིཔཊྛཱནམནསིཀཱརཝསེན སཏིམཱ, སམྨདེཝ དྷམྨསབྷཱཝཛཱནནེན སམྤཛཱནོ ¶ ཙ ཧུཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསིཾ, པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདིཾ. ནིསིནྣསྶ ཙ ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏིཨཱདི སབྦཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

རཱཛདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སུབྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཡོགེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུབྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཡ མཱསེ མཱསེ ཨཊྛཀྑཏྟུཾ ཙཏུཛྫཱཏིཡགནྡྷེན སཏྠུ གནྡྷཀུཊིཾ ¶ ཨོཔུཉྫཱཔེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སུགནྡྷསརཱིརོ ཧུཏྭཱ, ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སུབྷཱུཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨལབྷནྟོ, སཏྠུ སནྟིཀེ ཨུཔཏིསྶཀོལིཏསེལཱདིཀེ བཧཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པབྦཛིཏྭཱ སཱམཉྙསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟེ དིསྭཱ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༢༧༢-༣༠༨) –

‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.

‘‘ཨནུབྱཉྫནསམྤནྣོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ;

བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཝུཏོ, རཾསིཛཱལསམོཏྠཊོ.

‘‘ཨསྶཱསེཏཱ ཡཐཱ ཙནྡོ, སཱུརིཡོཝ པབྷངྐརོ;

ནིབྦཱཔེཏཱ ཡཐཱ མེགྷོ, སཱགརོཝ གུཎཱཀརོ.

‘‘དྷརཎཱིརིཝ ¶ སཱིལེན, ཧིམཝཱཝ སམཱདྷིནཱ;

ཨཱཀཱསོ ཝིཡ པཉྙཱཡ, ཨསངྒོ ཨནིལོ ཡཐཱ.

‘‘ཏདཱཧཾ བཱརཱཎསིཡཾ, ཨུཔཔནྣོ མཧཱཀུལེ;

པཧཱུཏདྷནདྷཉྙསྨིཾ, ནཱནཱརཏནསཉྩཡེ.

‘‘མཧཏཱ པརིཝཱརེན, ནིསིནྣཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨུཔེཙྩ དྷམྨམསྶོསིཾ, ཨམཏཾཝ མནོཧརཾ.

‘‘དྭཏྟིཾསལཀྑཎདྷརོ, སནཀྑཏྟོཝ ཙནྡིམཱ;

ཨནུབྱཉྫནསམྤནྣོ, སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོ.

‘‘རཾསིཛཱལཔརིཀྑིཏྟོ, དིཏྟོཝ ཀནཀཱཙལོ;

བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཝུཏོ, སཏརཾསཱི དིཝཱཀརོ.

‘‘སོཎྞཱནནོ ཛིནཝརོ, སམཎཱིཝ སིལུཙྩཡོ;

ཀརུཎཱཔུཎྞཧདཡོ, གུཎེན ཝིཡ སཱགརོ.

‘‘ལོཀཝིསྶུཏཀིཏྟི ཙ, སིནེརཱུཝ ནགུཏྟམོ;

ཡསསཱ ཝིཏྠཏོ ཝཱིརོ, ཨཱཀཱསསདིསོ མུནི.

‘‘ཨསངྒཙིཏྟོ སབྦཏྠ, ཨནིལོ ཝིཡ ནཱཡཀོ;

པཏིཊྛཱ སབྦབྷཱུཏཱནཾ, མཧཱིཝ མུནིསཏྟམོ.

‘‘ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེན, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ;

ཀུཝཱདགཙྪདཧནོ, ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ སོབྷཏི.

‘‘ཨགདོ ¶ ཝིཡ སབྦཏྠ, ཀིལེསཝིསནཱསཀོ;

གནྡྷམཱདནསེལོཝ, གུཎགནྡྷཝིབྷཱུསིཏོ.

‘‘གུཎཱནཾ ཨཱཀརོ ཝཱིརོ, རཏནཱནཾཝ སཱགརོ;

སིནྡྷཱུཝ ཝནརཱཛཱིནཾ, ཀིལེསམལཧཱརཀོ.

‘‘ཝིཛཡཱིཝ མཧཱཡོདྷོ, མཱརསེནཱཝམདྡནོ;

ཙཀྐཝཏྟཱིཝ སོ རཱཛཱ, བོཛ྄ཛྷངྒརཏནིསྶརོ.

‘‘མཧཱབྷིསཀྐསངྐཱསོ, དོསབྱཱདྷིཏིཀིཙྪཀོ;

སལླཀཏྟོ ཡཐཱ ཝེཛྫོ, དིཊྛིགཎྜཝིཕཱལཀོ.

‘‘སོ ¶ ཏདཱ ལོཀཔཛྫོཏོ, སནརཱམརསཀྐཏོ;

པརིསཱསུ ནརཱདིཙྩོ, དྷམྨཾ དེསཡཏེ ཛིནོ.

‘‘དཱནཾ དཏྭཱ མཧཱབྷོགོ, སཱིལེན སུགཏཱུཔགོ;

བྷཱཝནཱཡ ཙ ནིབྦཱཏི, ཨིཙྩེཝམནུསཱསཐ.

‘‘དེསནཾ ཏཾ མཧསྶཱདཾ, ཨཱདིམཛ྄ཛྷནྟསོབྷནཾ;

སུཎནྟི པརིསཱ སབྦཱ, ཨམཏཾཝ མཧཱརསཾ.

‘‘སུཏྭཱ སུམདྷུརཾ དྷམྨཾ, པསནྣོ ཛིནསཱསནེ;

སུགཏཾ སརཎཾ གནྟྭཱ, ཡཱཝཛཱིཝཾ ནམསྶཧཾ.

‘‘མུནིནོ གནྡྷཀུཊིཡཱ, ཨོཔུཉྫེསིཾ ཏདཱ མཧིཾ;

ཙཏུཛྫཱཏེན གནྡྷེན, མཱསེ ཨཊྛ དིནེསྭཧཾ.

‘‘པཎིདྷཱཡ སུགནྡྷཏྟཾ, སརཱིརཝིསྶགནྡྷིནོ;

ཏདཱ ཛིནོ ཝིཡཱཀཱསི, སུགནྡྷཏནུལཱབྷིཏཾ.

‘‘ཡོ ཡཾ གནྡྷཀུཊིབྷཱུམིཾ, གནྡྷེནོཔུཉྫཏེ སཀིཾ;

ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཨུཔཔནྣོ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

‘‘སུགནྡྷདེཧོ སབྦཏྠ, བྷཝིསྶཏི ཨཡཾ ནརོ;

གུཎགནྡྷཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ ཝིཔྤཀུལེ ཨཧཾ;

གབྦྷཾ མེ ཝསཏོ མཱཏཱ, དེཧེནཱསི སུགནྡྷིཏཱ.

‘‘ཡདཱ ཙ མཱཏུཀུཙྪིམྷཱ, ནིཀྑམཱམི ཏདཱ པུརཱི;

སཱཝཏྠི སབྦགནྡྷེཧི, ཝཱསིཏཱ ཝིཡ ཝཱཡཐ.

‘‘པུཔྥཝསྶཉྩ སུརབྷི, དིབྦགནྡྷཾ མནོརམཾ;

དྷཱུཔཱནི ཙ མཧགྒྷཱནི, ཨུཔཝཱཡིཾསུ ཏཱཝདེ.

‘‘དེཝཱ ¶ ཙ སབྦགནྡྷེཧི, དྷཱུཔཔུཔྥེཧི ཏཾ གྷརཾ;

ཝཱསཡིཾསུ སུགནྡྷེན, ཡསྨིཾ ཛཱཏོ ཨཧཾ གྷརེ.

‘‘ཡདཱ ¶ ཙ ཏརུཎོ བྷདྡོ, པཋམེ ཡོབྦནེ ཋིཏོ;

ཏདཱ སེལཾ སཔརིསཾ, ཝིནེཏྭཱ ནརསཱརཐི.

‘‘ཏེཧི སབྦེཧི པརིཝུཏོ, སཱཝཏྠིཔུརམཱགཏོ;

ཏདཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ ཏཾ, དིསྭཱ པབྦཛིཏོ ཨཧཾ.

‘‘སཱིལཾ སམཱདྷིཔཉྙཉྩ, ཝིམུཏྟིཉྩ ཨནུཏྟརཾ;

བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏུརོ དྷམྨེ, པཱཔུཎིཾ ཨཱསཝཀྑཡཾ.

‘‘ཡདཱ པབྦཛིཏོ ཙཱཧཾ, ཡདཱ ཙ ཨརཧཱ ཨཧུཾ;

ནིབྦཱཡིསྶཾ ཡདཱ ཙཱཧཾ, གནྡྷཝསྶོ ཏདཱ ཨཧུ.

‘‘སརཱིརགནྡྷོ ཙ སདཱཏིསེཏི མེ, མཧཱརཧཾ ཙནྡནཙམྤཀུཔྤལཾ;

ཏཐེཝ གནྡྷེ ཨིཏརེ ཙ སབྦསོ, པསཡ྄ཧ ཝཱཡཱམི ཏཏོ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ དུཀྑཾ, སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ པཏྟཾ ཛྷཱནཱདིསུཁཉྩ ཙིནྟེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཔཙྩཝེཀྑཎམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༣༢༠.

‘‘ཨཡོགེ ¶ ཡུཉྫམཏྟཱནཾ, པུརིསོ ཀིཙྩམིཙྪཀོ;

ཙརཾ ཙེ ནཱདྷིགཙྪེཡྻ, ཏཾ མེ དུབྦྷགལཀྑཎཾ.

༣༢༡.

‘‘ཨབྦཱུལ༹ྷཾ ཨགྷགཏཾ ཝིཛིཏཾ, ཨེཀཉྩེ ཨོསྶཛེཡྻ ཀལཱིཝ སིཡཱ;

སབྦཱནིཔི ཙེ ཨོསྶཛེཡྻ ཨནྡྷོཝ སིཡཱ, སམཝིསམསྶ ཨདསྶནཏོ.

༣༢༢.

‘‘ཡཉྷི ཀཡིརཱ ཏཉྷི ཝདེ, ཡཾ ན ཀཡིརཱ ན ཏཾ ཝདེ;

ཨཀརོནྟཾ བྷཱསམཱནཾ, པརིཛཱནནྟི པཎྜིཏཱ.

༣༢༣.

‘‘ཡཐཱཔི རུཙིརཾ པུཔྥཾ, ཝཎྞཝནྟཾ ཨགནྡྷཀཾ;

ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ, ཨཕལཱ ཧོཏི ཨཀུབྦཏོ.

༣༢༤.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ རུཙིརཾ པུཔྥཾ, ཝཎྞཝནྟཾ སུགནྡྷཀཾ;

ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ, སཕལཱ ཧོཏི ཀུབྦཏོ’’ཏི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཡོགེཏི ཨཡུཉྫིཏབྦེ ཨསེཝིཏབྦེ ཨནྟདྭཡེ. ཨིདྷ པན ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡུཉྫནྟི ཏསྨིཾ ཨཏྟཱནཾ ཡུཉྫནྟོ ཡོཛེནྟོ ཏཐཱ པཊིཔཛྫནྟོ. ཀིཙྩམིཙྪཀོཏི ¶ ཨུབྷཡཧིཏཱཝཧཾ ཀིཙྩཾ ཨིཙྪནྟོ, ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཨཡོགེ ཙརཾ ཙརནྟོ ཙེ བྷཝེཡྻ. ནཱདྷིགཙྪེཡྻཱཏི ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཧིཏསུཁཾ ན པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཉཱཡོ. ཏསྨཱ ཡཾ ཨཧཾ ཏིཏྠིཡམཏཝཉྩིཏོ ཨཡོགེ ཡུཉྫིཾ, ཏཾ མེ དུབྦྷགལཀྑཎཾ ཨཔུཉྙསབྷཱཝོ. ‘‘པུརིམཀམྨབྱཱམོཧིཏོ ཨཡོགེ ཡུཉྫི’’ནྟི དསྶེཏི.

ཨབྦཱུལ༹ྷཾ ཨགྷགཏཾ ཝིཛིཏནྟི ཝིབཱདྷནསབྷཱཝཏཱཡ ཨགྷཱ ནཱམ རཱགཱདཡོ, ཨགྷཱནི ཨེཝ ཨགྷགཏཾ, ཨགྷགཏཱནཾ ཝིཛིཏཾ སཾསཱརཔྤཝཏྟི, ཏེསཾ ཝིཛཡོ ཀུསལདྷམྨཱབྷིབྷཝོ. ‘‘ཨགྷགཏཾ ཝིཛིཏ’’ནྟི ཨནུནཱསིཀལོཔཾ ཨཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཾ ཨནུདྡྷཏཾ ཡེན, ཏཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཱགྷགཏཾ ཝིཛིཏཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ, ཀིལེསེ ཨསམུཙྪིནྡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཉྩེ ཨོསྶཛེཡྻཱཏི ཨདུཏིཡཏཱཡ པདྷཱནཏཱཡ ཙ ཨེཀཾ ཨཔྤམཱདཾ སམྨཱཔཡོགམེཝ ཝཱ ཨོསྶཛེཡྻ པརིཙྩཛེཡྻ ཙེ. ཀལཱིཝ སོ པུགྒལོ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི ཝིཡ སིཡཱ. སབྦཱནིཔི ཙེ ཨོསྶཛེཡྻཱཏི སབྦཱནིཔི ཝིམུཏྟིཡཱ པརིཔཱཙཀཱནི སདྡྷཱཝཱིརིཡསཏིསམཱདྷིཔཉྙིནྡྲིཡཱནི ཨོསྶཛེཡྻ ཙེ, ཨབྷཱཝནཱཡ ཚཌྜེཡྻ ཙེ, ཨནྡྷོཝ སིཡཱ སམཝིསམསྶ ཨདསྶནཏོ.

ཡཐཱཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. རུཙིརནྟི སོབྷནཾ. ཝཎྞཝནྟནྟི ཝཎྞསཎྛཱནསམྤནྣཾ. ཨགནྡྷཀནྟི གནྡྷརཧིཏཾ པཱལིབྷདྡཀགིརིཀཎྞིཀཛཡསུམནཱདིབྷེདཾ. ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཏི སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ ནཱམ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཎྞསཎྛཱནསམྤནྣཔུཔྥསདིསཾ. ཡཐཱ ཧི ཨགནྡྷཀཾ པུཔྥཾ ¶ དྷཱརེནྟསྶ སརཱིརེ གནྡྷོ ན ཕརཏི, ཨེཝཾ ཨེཏམྤི ཡོ སཀྐཙྩསཝནཱདཱིཧི ¶ ཙ སམཱཙརཏི, ཏསྶ སཀྐཙྩཾ ཨསམཱཙརནྟསྶ ཡཾ ཏཏྠ ཀཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཀུབྦཏོ སུཏགནྡྷཾ པཊིཔཏྟིགནྡྷཉྩ ན ཨཱཝཧཏི ཨཕལཱ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ, ཨཕལཱ ཧོཏི ཨཀུབྦཏོ’’ཏི.

སུགནྡྷཀནྟི སུམནཙམྤཀནཱིལུཔྤལཔུཔྥཱདིབྷེདཾ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ཏཾ པུཔྥཾ དྷཱརེནྟསྶ སརཱིརེ གནྡྷོ ཕརཏི, ཨེཝཾ ཏེཔིཊཀབུདྡྷཝཙནསངྑཱཏཱ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཔི ཡོ སཀྐཙྩསཝནཱདཱིཧི ཏཏྠ ཀཏྟབྦཾ ཀརོཏི, ཨསྶ པུགྒལསྶ སཕལཱ ཧོཏི, སུཏགནྡྷཔཊིཔཏྟིགནྡྷཱནཾ ཨཱཝཧནཏོ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ. ཏསྨཱ ཡཐོཝཱདཾ པཊིཔཛྫེཡྻ, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ བྷཝེཡྻཱཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སུབྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. གིརིམཱནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝསྶཏི ¶ དེཝོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གིརིམཱནནྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨཏྟནོ བྷརིཡཱཡ པུཏྟེ ཙ ཀཱལངྐཏེ སོཀསལླསམཔྤིཏོ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ སཏྠཱརཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ སོཀསལླེ ཨབྦཱུལ༹ྷེ པསནྣམཱནསོ སུགནྡྷཔུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིཏྠཝི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བིམྦིསཱརརཉྙོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, གིརིམཱནནྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ རཱཛགཧགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཀཏིཔཡཾ དིཝསཾ གཱམཀཱཝཱསེ ཝསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི. བིམྦིསཱརམཧཱརཱཛཱ ཏསྶ ཨཱགམནཾ སུཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, ཨཧཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧཱམཱི’’ཏི སམྤཝཱརེཏྭཱ གཏོ ¶ བཧུཀིཙྩཏཱཡ ན སརི. ‘‘ཐེརོ ཨབྦྷོཀཱསེ ཝསཏཱི’’ཏི དེཝཏཱ ཐེརསྶ ཏེམནབྷཡེན ཝསྶཾ ཝཱརེསུཾ. རཱཛཱ ཨཝསྶནཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཐེརསྶ ཀུཊིཀཾ ཀཱརཱཔེསི. ཐེརོ ཀུཊིཀཱཡཾ ཝསནྟོ སེནཱསནསཔྤཱཡལཱབྷེན སམཱདྷཱནཾ ¶ ལབྷིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༤༡༩-༤༤༨) –

‘‘བྷརིཡཱ མེ ཀཱལངྐཏཱ, པུཏྟོ སིཝཐིཀཾ གཏོ;

མཱཏཱ པིཏཱ མཏཱ བྷཱཏཱ, ཨེཀཙིཏམྷི ཌཡ྄ཧརེ.

‘‘ཏེན སོཀེན སནྟཏྟོ, ཀིསོ པཎྜུ ཨཧོསཧཾ;

ཙིཏྟཀྑེཔོ ཙ མེ ཨཱསི, ཏེན སོཀེན ཨཊྚིཏོ.

‘‘སོཀསལླཔརེཏོཧཾ, ཝནནྟམུཔསངྐམིཾ;

པཝཏྟཕལཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, རུཀྑམཱུལེ ཝསཱམཧཾ.

‘‘སུམེདྷོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, དུཀྑསྶནྟཀརོ ཛིནོ;

མམུདྡྷརིཏུཀཱམོ སོ, ཨཱགཉྪི མམ སནྟིཀཾ.

‘‘པདསདྡཾ ¶ སུཎིཏྭཱན, སུམེདྷསྶ མཧེསིནོ;

པགྒཧེཏྭཱནཧཾ སཱིསཾ, ཨུལློཀེསིཾ མཧཱམུནིཾ.

‘‘ཨུཔཱགཏེ མཧཱཝཱིརེ, པཱིཏི མེ ཨུདཔཛྫཐ;

ཏདཱསིམེཀགྒམནོ, དིསྭཱ ཏཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱན, པཎྞམུཊྛིམདཱསཧཾ;

ནིསཱིདི བྷགཝཱ ཏཏྠ, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ.

‘‘ནིསཛྫ ཏཏྠ བྷགཝཱ, སུམེདྷོ ལོཀནཱཡཀོ;

དྷམྨཾ མེ ཀཐཡཱི བུདྡྷོ, སོཀསལླཝིནོདནཾ.

‘‘ཨནཝ྄ཧིཏཱ ཏཏོ ཨཱགུཾ, ཨནནུཉྙཱཏཱ ཨིཏོ གཏཱ;

ཡཐཱགཏཱ ཏཐཱ གཏཱ, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.

‘‘ཡཐཱཔི པཐིཀཱ སཏྟཱ, ཝསྶམཱནཱཡ ཝུཊྛིཡཱ;

སབྷཎྜཱ ཨུཔགཙྪནྟི, ཝསྶསྶཱཔཏནཱཡ ཏེ.

‘‘ཝསྶེ ¶ ཙ ཏེ ཨོརམིཏེ, སམྤཡནྟི ཡདིཙྪཀཾ;

ཨེཝཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཏུཡ྄ཧཾ, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.

‘‘ཨཱགནྟུཀཱ པཱཧུནཀཱ, ཙལིཏེརིཏཀམྤིཏཱ;

ཨེཝཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཏུཡ྄ཧཾ, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.

‘‘ཡཐཱཔི ཨུརགོ ཛིཎྞཾ, ཧིཏྭཱ གཙྪཏི སཾ ཏཙཾ;

ཨེཝཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཏུཡ྄ཧཾ, སཾ ཏནུཾ ཨིདྷ ཧཱིཡརེ.

‘‘བུདྡྷསྶ གིརམཉྙཱཡ, སོཀསལླཾ ཝིཝཛྫཡིཾ;

པཱམོཛྫཾ ཛནཡིཏྭཱན, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨཝནྡཧཾ.

‘‘ཝནྡིཏྭཱན མཧཱནཱགཾ, པཱུཛཡིཾ གིརིམཉྫརིཾ;

དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཾ, སུམེདྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘པཱུཛཡིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

ཨནུསྶརཾ གུཎགྒཱནི, སནྠཝིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ནིཏྟིཎྞོསི མཧཱཝཱིར, སབྦཉྙུ ལོཀནཱཡཀ;

སབྦེ སཏྟེ ཨུདྡྷརསི, ཉཱཎེན ཏྭཾ མཧཱམུནེ.

‘‘ཝིམཏིཾ དྭེལ༹ྷཀཾ ཝཱཔི, སཉྪིནྡསི མཧཱམུནེ;

པཊིཔཱདེསི མེ མགྒཾ, ཏཝ ཉཱཎེན ཙཀྑུམ.

‘‘ཨརཧཱ ཝསིཔཏྟཱ ཙ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ཨནྟལིཀྑཙརཱ དྷཱིརཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཱཝདེ.

‘‘པཊིཔནྣཱ ཙ སེཁཱ ཙ, ཕལཊྛཱ སནྟི སཱཝཀཱ;

སུརོདཡེཝ པདུམཱ, པུཔྥནྟི ཏཝ སཱཝཀཱ.

‘‘མཧཱསམུདྡོཝཀྑོབྷོ ¶ , ཨཏུལོཔི དུརུཏྟརོ;

ཨེཝཾ ཉཱཎེན སམྤནྣོ, ཨཔྤམེཡྻོསི ཙཀྑུམ.

‘‘ཝནྡིཏྭཱཧཾ ལོཀཛིནཾ, ཙཀྑུམནྟཾ མཧཱཡསཾ;

པུཐུདིསཱ ནམསྶནྟོ, པཊིཀུཊིཀོ ཨཱགཉྪཧཾ.

‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ;

ཨོཀྐམིཾ མཱཏུཡཱ ཀུཙྪིཾ, སནྡྷཱཝནྟོ བྷཝཱབྷཝེ.

‘‘ཨགཱརཱ ¶ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཛྷཱཡཱི, པཊིསལླཱནགོཙརོ.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, ཏོསཡིཏྭཱ མཧཱམུནིཾ;

ཙནྡོཝབྦྷགྷནཱ མུཏྟོ, ཝིཙརཱམི ཨཧཾ སདཱ.

‘‘ཝིཝེཀམནུཡུཏྟོམྷི, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཧཊྛཏུཊྛེ ཝིཡ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུཔརི ཏཾ ཝསྶནེ ནིཡོཛནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༣༢༥.

‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱསུགཱིཏཾ, ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ;

ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱུཔསནྟོ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ.

༣༢༦.

‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱསུགཱིཏཾ, ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ;

ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི སནྟཙིཏྟོ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ.

༣༢༧.

‘‘ཝསྶཏི དེཝོ…པེ… ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱིཏརཱགོ…པེ….

༣༢༨.

‘‘ཝསྶཏི དེཝོ…པེ… ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱིཏདོསོ…པེ….

༣༢༩.

‘‘ཝསྶཏི དེཝོ…པེ… ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱིཏམོཧོ;

ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི. – ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ¶ ཡཐཱསུགཱིཏནྟི སུགཱིཏཱནུརཱུཔཾ, སུནྡརསྶ ཨཏྟནོ མེགྷགཱིཏསྶ ཨནུརཱུཔམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཝལཱཧཀོ ཧི ཡཐཱ ཨགཛྫནྟོ ཀེཝལཾ ཝསྶནྟོ ན སོབྷཏི, ཨེཝཾ སཏཔཊལསཧསྶཔཊལེན ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཐནཡནྟོ གཛྫནྟོ ཝིཛྫུལླཏཱ ནིཙྪཱརེནྟོཔི ཨཝསྶནྟོ ན སོབྷཏི, ཏཐཱབྷཱུཏོ པན ཧུཏྭཱ ཝསྶནྟོ སོབྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱསུགཱིཏ’’ནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨབྷིཏྠནཡ, པཛྫུནྣ’’ ¶ , (ཙརིཡཱ. ༣.༨༩; ཛཱ. ༡.༡.༧༥) ‘‘གཛྫིཏཱ ཙེཝ ཝསྶིཏཱ ཙཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༠༡; པུ. པ. ༡༥༧) ཙ. ཏསྶཾ ཝིཧརཱམཱིཏི ཏསྶཾ ཀུཊིཀཱཡཾ ཨརིཡཝིཧཱརགབྦྷེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརཱམི. ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོཏི ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ སམྨདེཝ ཨུཔསནྟམཱནསོ.

ཨེཝཾ ཐེརསྶ ཨནེཀཝཱརཾ ཀཏཾ ཨུཡྻོཛནཾ སིརསཱ སམྤཊིཙྪནྟོ ཝལཱཧཀདེཝཔུཏྟོ ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ པཱུརེནྟོ མཧཱཝསྶཾ ཝསྶཱཔེསི.

གིརིམཱནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཾ པཏྠཡཱནོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུམནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ པཉྩནཝུཏེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ བྱཱདྷིཏཾ དིསྭཱ ཧརཱིཏཀཾ ཨདཱསི ¶ . སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སུམནོཏི ལདྡྷནཱམོ སུཁེན ཝཌྜྷི. ཏསྶ པན མཱཏུལོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཱ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ སུམནེ ཝཡཔྤཏྟེ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཙརིཏཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཏཏྠ ཡོགཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེསི. ཨཐསྶ ཐེརོ ཝིཔསྶནཱཝིདྷིཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཙ ནཙིརེནེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༦༠-༧༡) –

‘‘ཧརཱིཏཀཾ ཨཱམལཀཾ, ཨམྦཛམྦུཝིབྷཱིཏཀཾ;

ཀོལཾ བྷལླཱཏཀཾ བིལླཾ, སཡམེཝ ཧརཱམཧཾ.

‘‘དིསྭཱན ¶ པབྦྷཱརགཏཾ, ཛྷཱཡིཾ ཛྷཱནརཏཾ མུནིཾ;

ཨཱབཱདྷེན ཨཱཔཱིལེ༹ནྟཾ, ཨདུཏཱིཡཾ མཧཱམུནིཾ.

‘‘ཧརཱིཏཀཾ གཧེཏྭཱན, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ;

ཁཱདམཏྟམྷི བྷེསཛྫེ, བྱཱདྷི པསྶམྦྷི ཏཱཝདེ.

‘‘པཧཱིནདརཐོ བུདྡྷོ, ཨནུམོདམཀཱསི མེ;

བྷེསཛྫདཱནེནིམིནཱ, བྱཱདྷིཝཱུཔསམེན ཙ.

‘‘དེཝབྷཱུཏོ ¶ མནུསྶོ ཝཱ, ཛཱཏོ ཝཱ ཨཉྙཛཱཏིཡཱ;

སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཧོཏུ, མཱ ཙ ཏེ བྱཱདྷིམཱགམཱ.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒམཱི དྷཱིརོ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ.

‘‘ཡཏོ ཧརཱིཏཀཾ དིནྣཾ, སཡམྦྷུསྶ མཧེསིནོ;

ཨིམཾ ཛཱཏིཾ ཨུཔཱདཱཡ, བྱཱདྷི མེ ནུཔཔཛྫཐ.

‘‘ཨཡཾ པཙྪིམཀོ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, བྷེསཛྫམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷེསཛྫསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨེཀདིཝསཾ མཱཏུལཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཾ ཐེརོ ཨདྷིགམཾ པུཙྪི, ཏཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༣༣༠.

‘‘ཡཾ པཏྠཡཱནོ དྷམྨེསུ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུགྒཧི;

ཨམཏཾ ཨབྷིཀངྑནྟཾ, ཀཏཾ ཀཏྟབྦཀཾ མཡཱ.

༣༣༡.

‘‘ཨནུཔྤཏྟོ སཙྪིཀཏོ, སཡཾ དྷམྨོ ཨནཱིཏིཧོ;

ཝིསུདྡྷཉཱཎོ ནིཀྐངྑོ, བྱཱཀརོམི ཏཝནྟིཀེ.

༣༣༢.

‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;

སདཏྠོ མེ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

༣༣༣.

‘‘ཨཔྤམཏྟསྶ ¶ མེ སིཀྑཱ, སུསྶུཏཱ ཏཝ སཱསནེ;

སབྦེ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.

༣༣༤.

‘‘ཨནུསཱསི མཾ ཨརིཡཝཏཱ, ཨནུཀམྤི ཨནུགྒཧི;

ཨམོགྷོ ཏུཡ྄ཧམོཝཱདོ, ཨནྟེཝཱསིམྷི སིཀྑིཏོ’’ཏི. –

ཨིམཱཧི པཉྩཧི གཱཐཱཧི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ཡཾ པཏྠཡཱནོ དྷམྨེསུ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུགྒཧི. ཨམཏཾ ཨབྷིཀངྑནྟནྟི སམཐཝིཔསྶནཱདཱིསུ ཨནཝཛྫདྷམྨེསུ ཡཾ དྷམྨཾ མཡ྄ཧཾ པཏྠཡནྟོ ཨཱཀངྑནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཀངྑནྟཾ མཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཨནུགྒཎྷི. ཀཏཾ ཀཏྟབྦཀཾ མཡཱཏི ཏསྶ ཨདྷིགམཏྠཾ ཀཏྟབྦཾ པརིཉྙཱདིསོལ༹སཝིདྷཾ ཀིཙྩཾ ཀཏཾ ནིཊྛཱཔིཏཾ མཡཱ.

ཏཏོ ¶ ཨེཝ ཨནུཔྤཏྟོ ཨདྷིགཏོ ཙཏུབྦིདྷོཔི མགྒདྷམྨོ སཙྪིཀཏོ. སཡཾ དྷམྨོ ཨནཱིཏིཧོཏི སཡཾ ཨཏྟནཱཡེཝ ནིབྦཱནདྷམྨོ ཕལདྷམྨོ ཙ ཨནཱིཏིཧོ ཨསནྡིདྡྷོ ཨཏྟཔཙྩཀྑོ ཀཏོ, ‘‘ཨིཏིཧ, ཨིཏི ཀིརཱ’’ཏི པཝཏྟིཡཱ ཨིཏིཧསངྑཱཏཾ སཾསཡཾ སམུཙྪིནྡནྟོཡེཝ ཨརིཡམགྒོ པཝཏྟཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིསུདྡྷཉཱཎོ ནིཀྐངྑོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཝིསུདྡྷཉཱཎོཏི སབྦསཾཀིལེསཝིསུདྡྷིཡཱ ཝིསུདྡྷཉཱཎོ. ཏཝནྟིཀེཏི ཏཝ སམཱིཔེ.

སདཏྠོཏི ཨརཧཏྟཾ. སིཀྑཱཏི ¶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོ. སུསྶུཏཱཏི པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩསྶ པཊིཝེདྷབཱཧུསཙྩསྶ ཙ པཱརིཔཱུརིཝསེན སུཊྛུ སུཏཱ. ཏཝ སཱསནེཏི ཏཝ ཨོཝཱདེ ཨནུསིཊྛིཡཾ ཋིཏསྶ.

ཨརིཡཝཏཱཏི སུཝིསུདྡྷསཱིལཱདིཝཏསམཱདཱནེན. ཨནྟེཝཱསིམྷི སིཀྑིཏོཏི ཏུཡ྄ཧཾ སམཱིཔེ ཙིཎྞབྲཧྨཙརིཡཝཱསཏཱཡ ཨནྟེཝཱསཱི སིཀྑིཏཝཱ སིཀྑིཏཨདྷིསཱིལཱདིསིཀྑོ ཨམྷཱིཏི.

སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཝཌྜྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཱདྷཱུ ¶ ཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཝཌྜྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྷཱརུཀཙྪནགརེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཌྜྷོཏི ལདྡྷནཱམོ ཨནུཔུབྦེན ཝཌྜྷཏི. ཨཐསྶ མཱཏཱ སཾསཱརེ སཉྫཱཏསཾཝེགཱ པུཏྟཾ ཉཱཏཱིནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཔརེན སམཡེན པུཏྟམྤི ཝིཉྙུཏཾ པཏྟཾ ཝེལུ༹དནྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏོ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཧུཏྭཱ གནྠདྷུརཾ ཝཧནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨེཀཀོ སནྟརུཏྟརོཝ མཱཏརཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱ མཱཏཱ ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ ཨེཀཀོ སནྟརུཏྟརོཝ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི ཙོདེསི. སོ མཱཏརཱ ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ཨཡུཏྟཾ མཡཱ ཀཏ’’ནྟི ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཱཏུ ཨོཝཱདསམྤཏྟིཔཀཱསནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༣༣༥.

‘‘སཱདྷཱུ ¶ ཧི ཀིར མེ མཱཏཱ, པཏོདཾ ཨུཔདཾསཡི;

ཡསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཨནུསིཊྛོ ཛནེཏྟིཡཱ;

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

༣༣༦.

‘‘ཨརཧཱ དཀྑིཎེཡྻོམྷི, ཏེཝིཛྫོ ཨམཏདྡསོ;

ཛེཏྭཱ ནམུཙིནོ སེནཾ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

༣༣༧.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཡེ མེ ཝིཛྫིཾསུ ཨཱསཝཱ;

སབྦེ ཨསེསཱ ཨུཙྪིནྣཱ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫརེ པུན.

༣༣༨.

‘‘ཝིསཱརདཱ ཁོ བྷགིནཱི, ཨེཝམཏྠཾ ཨབྷཱསཡི;

ཨཔིཧཱ ནཱུན མཡིཔི, ཝནཐོ ཏེ ན ཝིཛྫཏི.

༣༣༩.

‘‘པརིཡནྟཀཏཾ དུཀྑཾ, ཨནྟིམོཡཾ སམུསྶཡོ;

ཛཱཏིམརཎསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ¶ ¶ སཱདྷཱུ ཧི ཀིར མེ མཱཏཱ, པཏོདཾ ཨུཔདཾསཡཱིཏི སཱདྷུ ཝཏ མཱཏཱ མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདསངྑཱཏཾ པཏོདཾ དསྶེཏི, ཏེན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨུཏྟེཛེནྟཱི ཨུཏྟམངྒེ པཉྙཱསཱིསེ ཝིཛ྄ཛྷི. ཡསྶཱཏི ཡསྶཱ མེ མཱཏུཡཱ. སམྦོདྷིནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཡོཛནཱ – ཛནེཏྟིཡཱ མེ ཨནུསིཊྛོ ཡསྶཱ ཨནུསཱསནཱིབྷཱུཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཧཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨུཏྟམཾ ཨགྒཕལཾ སམྦོདྷིཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ.

ཏཏོ ཨེཝ ཨཱརཀཏྟཱ ཀིལེསེཧི ཨརཧཱ པུཉྙཀྑེཏྟཏཱཡ དཀྑིཎེཡྻོ དཀྑིཎཱརཧོ ཨམྷི. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདིཝིཛྫཱཏྟཡསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཏེཝིཛྫོ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀཏཏྟཱ ཨམཏདྡསོ ནམུཙིནོ མཱརསྶ སེནཾ ཀིལེསཝཱཧིནིཾ བོདྷིཔཀྑིཡསེནཱཡ ཛིནིཏྭཱ ཏསྶ ཛིཏཏྟཱཡེཝ ཨནཱསཝོ སུཁཾ ཝིཧརཱམཱིཏི.

ཨིདཱནི ‘‘ཨནཱསཝོ’’ཏི ཝུཏྟམཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩཱ’’ ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཝཏྠུཀཱ ཙ བཧིདྡྷཱ བཧིདྡྷཝཏྠུཀཱ ཙ ཨཱསཝཱ ཡེ མཡ྄ཧཾ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམཏོ པུབྦེ ཝིཛྫིཾསུ ཨུཔལབྦྷིཾསུ, ཏེ སབྦེ ཨནཝསེསཱ ཨུཙྪིནྣཱ ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྣཱ པཧཱིནཱ པུན དཱནི ཀདཱཙིཔི ན ཙ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟིཡེཝཱཏི.

ཨིདཱནི མཱཏུ ཝཙནཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨརཧཏྟསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ མཱཏརཾ ཐོམེནྟོ ‘‘ཝིསཱརདཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིསཱརདཱ ཁོཏི ཨེཀཾསེན ཝིགཏསཱརཛྫཱ. ཨེཝཾ མཱཏུ ཨཏྟནོ ¶ ཙ ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན སཏྠུ ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝཾ ཨུལླཔེནྟོ མཱཏརཾ ‘‘བྷགིནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏམཏྠཾ ཨབྷཱསཡཱིཏི ཨེཏཾ མམ ཨོཝཱདབྷཱུཏཾ ཨཏྠཾ ཨབྷཎི. ཨེཝཾ པན མཾ ཨོཝདནྟཱི ན ཀེཝལཾ ཝིསཱརདཱ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཔིཧཱ ནཱུན མཡིཔི ཏཝ པུཏྟཀེཔི ཨཔིཧཱ ཨསནྠཝཱ མཉྙེ, ཀིཾ ཝཱ ཨེཏེན པརིཀཔྤནེན? ཝནཐོ ཏེ ན ཝིཛྫཏི ཨཝིཛྫཱདིཀོ ཝནཐོ ཏཝ སནྟཱནེ ནཏྠེཝ, ཡཱ མཾ བྷཝཀྑཡེ ནིཡོཛེསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི ‘‘ཏཡཱ ནིཡོཛིཏཱཀཱརེནེཝ མཡཱ པཊིཔནྣ’’ནྟི དསྶེནྟོ ‘‘པརིཡནྟཀཏ’’ནྟི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ, ཏསྶཏྠོ སུཝིཉྙེཡྻོཝ.

ཝཌྜྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ནདཱིཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཏྠཱཡ ¶ ཝཏ མེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ནདཱིཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ¶ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཏྟནཱ རོཔིཏསྶ ཨམྦརུཀྑསྶ པཋམུཔྤནྣཾ མནོསིལཱཝཎྞཾ ཨེཀཾ ཨམྦཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ བྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ. ཝཡཔྤཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཨནིཙྪནྟོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱིཧི ཏཱཔསསཏེཧི སདྡྷིཾ ནེརཉྫརཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ ཝིཧརཏི. ནདཱིཏཱིརེ ཝསནཏོ ཧིསྶ ཀསྶཔགོཏྟཏཱཡ ཙ ནདཱིཀསྶཔོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི. ཏསྶ བྷགཝཱ སཔརིསསྶ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཾ ཨདཱསི. ཏཾ སབྦཾ ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༣༦-༣༩) ཨཱགཏམེཝ. སོ བྷགཝཏོ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༨༡-༨༧) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

པིཎྜཱཡ ཝིཙརནྟསྶ, དྷཱརཏོ ཨུཏྟམཾ ཡསཾ.

‘‘ཨགྒཕལཾ ¶ གཧེཏྭཱན, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན དྭིཔདིནྡ, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;

པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཧིཏྭཱ ཛཡཔརཱཛཡཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨགྒདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ དིཊྛིསམུགྒྷཱཏཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༣༤༠.

‘‘ཨཏྠཱཡ ¶ ཝཏ མེ བུདྡྷོ, ནདིཾ ནེརཉྫརཾ ཨགཱ;

ཡསྶཱཧཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱན, མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཝིཝཛྫཡིཾ.

༣༤༡.

‘‘ཡཛིཾ ཨུཙྩཱཝཙེ ཡཉྙེ, ཨགྒིཧུཏྟཾ ཛུཧིཾ ཨཧཾ;

ཨེསཱ སུདྡྷཱིཏི མཉྙནྟོ, ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོ.

༣༤༢.

‘‘དིཊྛིགཧནཔཀྑནྡོ, པརཱམཱསེན མོཧིཏོ;

ཨསུདྡྷིཾ མཉྙིསཾ སུདྡྷིཾ, ཨནྡྷབྷཱུཏོ ཨཝིདྡསུ.

༣༤༣.

‘‘མིཙྪཱདིཊྛི པཧཱིནཱ མེ, བྷཝཱ སབྦེ ཝིདཱལིཏཱ;

ཛུཧཱམི དཀྑིཎེཡྻགྒིཾ, ནམསྶཱམི ཏཐཱགཏཾ.

༣༤༤.

‘‘མོཧཱ སབྦེ པཧཱིནཱ མེ, བྷཝཏཎྷཱ པདཱལིཏཱ;

ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཏྠཱཡ ཝཏ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཨཏྠཱཡ ཝཏ ཧིཏཱཡ ཝཏ. བུདྡྷོཏི སབྦཉྙུབུདྡྷོ. ནདིཾ ནེརཉྫརཾ ཨགཱཏི ནེརཉྫརཱསངྑཱཏཾ ནདིཾ ཨགཉྪི, ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཙ མམ བྷཱཏུ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ ཨསྶམཾ ཨུཔགཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཡསྶཱཧ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡསྶཱཏི ཡསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ. དྷམྨཾ སུཏྭཱནཱཏི ཙཏུསཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ, སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔལབྷིཏྭཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཝིཝཛྫཡིནྟི ¶ ‘‘ཡཉྙཱདཱིཧི སུདྡྷི ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཝིཔརཱིཏདསྶནཾ པཛཧིཾ.

མིཙྪཱདིཊྛིཾ ¶ ཝིཝཛྫཡིནྟི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཛི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཛིཾ ཨུཙྩཱཝཙེ ཡཉྙེཏི པཱཀཊཡཉྙེ སོམཡཱགཝཱཛཔེཡྻཱདིཀེ ནཱནཱཝིདྷེ ཡཉྙེ ཡཛིཾ. ཨགྒིཧུཏྟཾ ཛུཧིཾ ཨཧནྟི ཏེསཾ ཡཉྙཱནཾ ཡཛནཝསེན ཨཱཧུཏིཾ པགྒཎྷནྟོ ཨགྒིཾ པརིཙརིཾ. ཨེསཱ སུདྡྷཱིཏི མཉྙནྟོཏི ཨེསཱ ཡཉྙཀིརིཡཱ ཨགྒིཔཱརིཙརིཡཱ སུདྡྷིཧེཏུབྷཱཝཏོ སུདྡྷི ‘‘ཨེཝཾ མེ སཾསཱརསུདྡྷི ཧོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ. ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོཏི པཉྙཱཙཀྑུཝེཀལླེན ཨཝིཛྫནྡྷཏཱཡ ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོ ཧུཏྭཱ ཝནགཧནཔབྦཏགཧནཱདཱིནི ཝིཡ དུརཏིཀྐམནཊྛེན དིཊྛིཡེཝ གཧནཾ དིཊྛིགཧནཾ ¶ , ཏཾ པཀྑནྡོ ཨནུཔཝིཊྛོཏི དིཊྛིགཧནཔཀྑནྡོ. པརཱམཱསེནཱཏི དྷམྨསབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི པརཱམསནཏོ པརཱམཱསསངྑཱཏེན མིཙྪཱབྷིནིཝེསེན. མོཧིཏོཏི མཱུལ༹ྷབྷཱཝཾ པཱཔིཏོ. ཨསུདྡྷིཾ མཉྙིསཾ སུདྡྷིནྟི ཨསུདྡྷིཾ མགྒཾ ‘‘སུདྡྷིཾ མགྒ’’ནྟི མཉྙིསཾ མཉྙིཾ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨནྡྷབྷཱུཏོ ཨཝིདྡསཱུ’’ཏི. ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱཡ ཨནྡྷབྷཱུཏོ, ཏཏོ ཨེཝ དྷམྨཱདྷམྨཾ ཡུཏྟཱཡུཏྟཉྩ ཨཝིདྭཱ, ཏསྨཱ ཏཐཱ མཉྙིནྟི ཨཏྠོ.

མིཙྪཱདིཊྛི པཧཱིནཱ མེཏི ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ པན སཏྠུ སམྨུཁཱ ཙཏུསཙྩགབྦྷཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟསྶ ཨརིཡམགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ སབྦཱཔི མིཙྪཱདིཊྛི སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱ. བྷཝཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཡོ སབྦེཔི བྷཝཱ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཝིདཱལིཏཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. ཛུཧཱམི དཀྑིཎེཡྻགྒིནྟི ཨཱཧཝནཱིཡཱདིཀེ ཨགྒཱི ཚཌྜེཏྭཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏཱཡ སབྦསྶ ཙ པཱཔསྶ དཧནཏོ དཀྑིཎེཡྻགྒིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཛུཧཱམི པརིཙརཱམི. ཏཡིདཾ མཡ྄ཧཾ དཀྑིཎེཡྻགྒིཔརིཙརཎཾ དདྷིནཝནཱིཏམཐིཏསཔྤིཨཱདིནིརཔེཀྑཾ སཏྠུ ནམསྶནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནམསྶཱམི ཏཐཱགཏ’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ ཛུཧཱམི དཀྑིཎེཡྻགྒིནྟི དཱཡཀཱནཾ དཀྑིཎཱཡ མཧཔྥལབྷཱཝཀརཎེན པཱཔསྶ ཙ དཧནེན དཀྑིཎེཡྻགྒིབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཛུཧཱམི པརིཙརཱམི ཏཐཱ ཀཏྭཱ པརིཙརཱམི, ཏཐཱ ཀཏྭཱ པརིཧརཱམི. པུབྦེ ཨགྒིདེཝཾ ནམསྶཱམི, ཨིདཱནི པན ནམསྶཱམི ཏཐཱགཏནྟི.

མོཧཱ སབྦེ པཧཱིནཱ མེཏི དུཀྑེ ཨཉྙཱཎཱདིབྷེདཱ སབྦེ མོཧཱ མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱ སམུཙྪིནྣཱ, ཏཏོ ཨེཝ ‘‘བྷཝཏཎྷཱ པདཱལིཏཱ. ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི ཏཱིསུ པདེསུ མེ-སདྡོ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦོ.

ནདཱིཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. གཡཱཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཱཏོ ¶ ¶ མཛ྄ཛྷནྷིཀནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གཡཱཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ¶ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཝསཏི. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཏསྶ ཨསྶམསམཱིཔེན གཙྪཏི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཝེལཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མནོཧརཱནི ཀོལཕལཱནི སཏྠུ ཨུཔནེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ དྭཱིཧི ཏཱཔསསཏེཧི སདྡྷིཾ གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི. གཡཱཡཾ ཝསནཏོ ཧིསྶ ཀསྶཔགོཏྟཏཱཡ ཙ གཡཱཀསྶཔོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཾ དཏྭཱ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༥༤) ཨོཝདིཡམཱནོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༨-༡༤) –

‘‘ཨཛིནེན ནིཝཏྠོཧཾ, ཝཱཀཙཱིརདྷརོ ཏདཱ;

ཁཱརིཡཱ པཱུརཡིཏྭཱནཾ, ཀོལཾཧཱསིཾ མམསྶམཾ.

‘‘ཏམྷི ཀཱལེ སིཁཱི བུདྡྷོ, ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཨཧུ;

མམསྶམཾ ཨུཔགཙྪི, ཛཱནནྟོ སབྦཀཱལིཀཾ.

‘‘སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱན ཙ སུབྦཏཾ;

ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, ཀོལཾ བུདྡྷསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀོལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཔཔཝཱཧནཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༣༤༥.

‘‘པཱཏོ མཛ྄ཛྷནྷིཀཾ སཱཡཾ, ཏིཀྑཏྟུཾ དིཝསསྶཧཾ;

ཨོཏརིཾ ཨུདཀཾ སོཧཾ, གཡཱཡ གཡཕགྒུཡཱ.

༣༤༦.

‘‘ཡཾ ¶ མཡཱ པཀཏཾ པཱཔཾ, པུབྦེ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསུ;

ཏཾ དཱནཱིདྷ པཝཱཧེམི, ཨེཝཾདིཊྛི པུརེ ཨཧུཾ.

༣༤༧.

‘‘སུཏྭཱ ¶ སུབྷཱསིཏཾ ཝཱཙཾ, དྷམྨཏྠསཧིཏཾ པདཾ;

ཏཐཾ ཡཱཐཱཝཀཾ ཨཏྠཾ, ཡོནིསོ པཙྩཝེཀྑིསཾ.

༣༤༨.

‘‘ནིནྷཱཏསབྦཔཱཔོམྷི, ནིམྨལོ པཡཏོ སུཙི;

སུདྡྷོ སུདྡྷསྶ དཱཡཱདོ, པུཏྟོ བུདྡྷསྶ ཨོརསོ.

༣༤༩.

‘‘ཨོགཡ྄ཧཊྛངྒིཀཾ སོཏཾ, སབྦཔཱཔཾ པཝཱཧཡིཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨཛ྄ཛྷགམིཾ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – པཱཏོ སཱུརིཡུགྒམནཝེལཱཡཾ, མཛ྄ཛྷནྷིཀཾ ¶ མཛ྄ཛྷནྷཝེལཱཡཾ, སཱཡཾ སཱཡནྷཝེལཱཡནྟི དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཡོ ཝཱརེ ཨཧཾ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཾ ཨོགཱཧིཾ. ཨོཏརནྟོ ཙ སོཧཾ ན ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཡདཱ ཝཱ ཏདཱ ཝཱ ཨོཏརིཾ, ཨཐ ཁོ གཡཱཡ མཧཱཛནསྶ ‘‘པཱཔཔཝཱཧན’’ནྟི ཨབྷིསམྨཏེ གཡཱཏིཏྠེ, གཡཕགྒུཡཱ གཡཱཕགྒུནཱམཀེ ཕགྒུནཱིམཱསསྶ ཨུཏྟརཕགྒུནཱིནཀྑཏྟེ ཨནུསཾཝཙྪརཾ ཨུདཀོརོཧནམནུཡུཏྟོ ཨཧོསིནྟི.

ཨིདཱནི ཏདཱ ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ཨུདཀོརོཧནམནུཡུཏྟཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཾ མཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཡཾ མཡཱ པུབྦེ ཨིཏོ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏཱིསུ པཱཔཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ. ཏཾ ཨིདཱནི ཨིདྷ གཡཱཏིཏྠེ ཨིམིསྶཱ ཙ གཡཱཕགྒུཡཱ ཨིམིནཱ ཨུདཀོརོཧནེན པཝཱཧེམི ཨཔནེམི ཝིཀྑཱལེམཱི’’ཏི. པུརེ སཏྠུ སཱསནུཔགམནཏོ པུབྦེ ཨེཝཾདིཊྛི ཨེཝརཱུཔཝིཔརཱིཏདསྶནོ ཨཧུཾ ཨཧོསིཾ.

དྷམྨཏྠསཧིཏཾ པདནྟི ཝིབྷཏྟིཨལོཔེན ནིདྡེསོ. དྷམྨེན ཙ ཨཏྠེན ཙ སཧིཏཀོཊྛཱསཾ, ཨཱདིཏོ མཛ྄ཛྷཏོ པརིཡོསཱནཏོ ཙ དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ ཨཏྠཱུཔསཾཧིཏཾ སུཊྛུ ཨེཀནྟེན ནིཡྻཱནིཀཾ ཀཏྭཱ བྷཱསིཏཾ ཝཱཙཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏེན པཀཱསིཏཾ པརམཏྠབྷཱཝེན ཏཙྪབྷཱཝཏོ ཏཐཾ ཡཐཱརཧཾ པཝཏྟིནིཝཏྟིཨུཔཱཡབྷཱཝེ བྱབྷིཙཱརཱབྷཱཝཏོ ཡཱཐཱཝཀཾ དུཀྑཱདིཨཏྠཾ ཡོནིསོ ཨུཔཱཡེན པརིཉྙེཡྻཱདིབྷཱཝེན པཙྩཝེཀྑིསཾ ‘‘དུཀྑཾ པརིཉྙེཡྻཾ, སམུདཡོ པཧཱཏབྦོ, ནིརོདྷོ སཙྪིཀཱཏབྦོ ¶ , མགྒོ བྷཱཝེཏབྦོ’’ཏི པཏིཨཝེཀྑིཾ, ཉཱཎཙཀྑུནཱ པསྶིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཨཏྠོ.

ནིནྷཱཏསབྦཔཱཔོམྷཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཝིདྡྷསཙྩཏྟཱ ཨེཝ ཨརིཡམགྒཛལེན ཝིཀྑཱལིཏསབྦཔཱཔོ ཨམྷི. ཏཏོ ཨེཝ རཱགམལཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ནིམྨལཏྟཱ ནིམྨལོ. ཏཏོ ཨེཝ ¶ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱཡ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཏཱཡ པརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརཏཱཡ པཡཏོ སུཙི སུདྡྷོ. སཝཱསནསབྦཀིལེསམལཝིསུདྡྷིཡཱ སུདྡྷསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ལོཀུཏྟརདྷམྨདཱཡསྶ ཨཱདིཡནཏོ དཱཡཱདོ. ཏསྶེཝ དེསནཱཉཱཎསམུཊྛཱནཨུརོཝཱཡཱམཛནིཏཱབྷིཛཱཏིཏཱཡ ཨོརསོ པུཏྟོ ཨམྷཱིཏི ཡོཛནཱ.

པུནཔི ཨཏྟནོ པརམཏྠཏོ ནྷཱཏཀབྷཱཝམེཝ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨོགཡ྄ཧཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨོགཡ྄ཧཱཏི ཨོགཱཧེཏྭཱ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ. ཨཊྛངྒིཀཾ སོཏནྟི སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིཧི ཨཊྛངྒསམོདྷཱནབྷཱུཏཾ མགྒསོཏཾ. སབྦཔཱཔཾ པཝཱཧཡིནྟི ཨནཝསེསཾ པཱཔམལཾ པཀྑཱལེསིཾ, ཨརིཡམགྒཛལཔཝཱཧནེན པརམཏྠནྷཱཏཀོ ཨཧོསིཾ. ཏཏོ ཨེཝ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨཛ྄ཛྷགམིཾ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནནྟི ཝུཏྟཏྠམེཝ.

གཡཱཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཝཀྐལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཝཀྐལིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཙྪནྟེཧི ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྱཱཀརི.

སོཔི ¶ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཝཀྐལཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ རཱུཔཀཱཡསྶ སམྤཏྟིདསྶནེན ཨཏིཏྟོ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾཡེཝ ཝིཙརཏི. ‘‘ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོ ནིཙྩཀཱལཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ ན ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ བྷོཛནཝེལཾ སརཱིརཀིཙྩཀཱལཉྩ སེསཀཱལེ ཡཏྠ ཋིཏེན སཀྐཱ དསབལཾ པསྶིཏུཾ, ཏཏྠ ཋིཏོ ཨཉྙཾ ཀིཙྩཾ པཧཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨོལོཀེནྟོཝ ཝིཧརཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟོ བཧུཀཱལཾ ཏསྨིཾ རཱུཔདསྶནེནེཝ ཝིཙརནྟེ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ པུནེཀདིཝསཾ ¶ ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝཀྐལི, ཨིམིནཱ པཱུཏིཀཱཡེན དིཊྛེན? ཡོ ཁོ, ཝཀྐལི, དྷམྨཾ པསྶཏི, སོ མཾ པསྶཏི. ཡོ མཾ པསྶཏི, སོ དྷམྨཾ པསྶཏི. དྷམྨཉྷི, ཝཀྐལི, པསྶནྟོ མཾ པསྶཏི, མཾ པསྶནྟོ དྷམྨཾ པསྶཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༧) ཨཱཧ.

སཏྠརི ཨེཝཾ ཝདནྟེཔི ཐེརོ སཏྠུ དསྶནཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ ན སཀྐོཏི. ཏཏོ སཏྠཱ ‘‘ནཱཡཾ བྷིཀྑུ སཾཝེགཾ ཨལབྷིཏྭཱ བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེ ‘‘ཨཔེཧི, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཐེརཾ པཎཱམེསི. སོ སཏྠཱརཱ པཎཱམིཏོ སམྨུཁེ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏེན, ཡོཧཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ ན ལབྷཱམཱི’’ཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཔབྦཏེ པཔཱཏཊྛཱནཾ ཨབྷིརུཧི. སཏྠཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ མམ སནྟིཀཱ ཨསྶཱསཾ ཨལབྷནྟོ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ནཱསེཡྻཱ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏུཾ ཨོབྷཱསཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ –

‘‘པཱམོཛྫབཧུལོ བྷིཀྑུ, པསནྣོ བུདྡྷསཱསནེ;

ཨདྷིགཙྪེ པདཾ སནྟཾ, སངྑཱརཱུཔསམཾ སུཁ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༨༡) –

གཱཐཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཐེརོ ‘‘དསབལོ མེ དིཊྛོ, ‘ཨེཧཱི’ཏི ཨཝ྄ཧཱནམྤི ལདྡྷ’’ནྟི བལཝཔཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ¶ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ གམནབྷཱཝཾ ཨཛཱནིཏྭཱ སཏྠུ སམྨུཁེ ཨཱཀཱསེ པཀྑནྡནྟོ པཋམཔཱདེན པབྦཏེ ཋིཏོཡེཝ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟགཱཐཾ ¶ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨཱཀཱསེཡེཝ པཱིཏིཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི ཨངྒུཏྟརཊྛཀཐཱཡཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༠༨) དྷམྨཔདཝཎྞནཱཡཉྩ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༣༨༡) ཨཱགཏཾ.

ཨིདྷ པན ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝཀྐལཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སཏྠཱརཱ ཨོཝདིཏོ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེསི, ཏསྶ སདྡྷཱཡ བལཝབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཝིཔསྶནཱ ཝཱིཐིཾ ན ཨོཏརཏི, བྷགཝཱ ཏཾ ཉཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེཏྭཱ ཨདཱསི. པུན ཝིཔསྶནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཡེཝ, ཨཐསྶ ཨཱཧཱརཝེཀལླེན ཝཱཏཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, ཏཾ ཝཱཏཱབཱདྷེན པཱིལི༹ཡམཱནཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ པུཙྪནྟོ –

༣༥༠.

‘‘ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོ ཏྭཾ, ཝིཧརཾ ཀཱནནེ ཝནེ;

པཝིདྡྷགོཙརེ ལཱུཁེ, ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. –

ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ –

༣༥༡.

‘‘པཱིཏིསུཁེན ¶ ཝིཔུལེན, ཕརམཱནོ སམུསྶཡཾ;

ལཱུཁམྤི ཨབྷིསམྦྷོནྟོ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.

༣༥༢.

‘‘བྷཱཝེནྟོ སཏིཔཊྛཱནེ, ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི ཙ;

བོཛ྄ཛྷངྒཱནི ཙ བྷཱཝེནྟོ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.

༣༥༣.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེ པཧིཏཏྟེ, ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམེ;

སམགྒེ སཧིཏེ དིསྭཱ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.

༣༥༤.

‘‘ཨནུསྶརནྟོ སམྦུདྡྷཾ, ཨགྒཾ དནྟཾ སམཱཧིཏཾ;

ཨཏནྡིཏོ རཏྟིནྡིཝཾ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ’’ཏི. –

ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོཏི ཝཱཏཱབཱདྷེན ཨསེརིབྷཱཝཾ ཨུཔནཱིཏོ, ཝཱཏབྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏོ. ཏྭནྟི ཐེརཾ ཨཱལཔཏི. ཝིཧརནྟི ཏེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟོ. ཀཱནནེ ཝནེཏི ཀཱནནབྷཱུཏེ ཝནེ, མཧཱཨརཉྙེཏི ཨཏྠོ. པཝིདྡྷགོཙརེཏི ཝིསྶཊྛགོཙརེ དུལླབྷཔཙྩཡེ. ཝཱཏརོགསྶ སཔྤཱཡཱནཾ སཔྤིཨཱདིབྷེསཛྫཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཕརུསབྷཱུམིབྷཱགཏཱཡ ཙ ལཱུཁེ ལཱུཁཊྛཱནེ. ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱིཏི བྷིཀྑུ ཏྭཾ ཀཐཾ ཝིཧརིསྶསཱིཏི བྷགཝཱ པུཙྪི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ ཐེརོ ནིརཱམིསཔཱིཏིསོམནསྶཱདིནཱ ཨཏྟནོ སུཁཝིཧཱརཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘པཱིཏིསུཁེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱིཏིསུཁེནཱཏི ཨུབྦེགལཀྑཎཱཡ ཕརཎལཀྑཎཱཡ ཙ ¶ པཱིཏིཡཱ ཏཾསམྤཡུཏྟསུཁེན ཙ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཔུལེནཱ’’ཏི ཨུལཱ༹རེནཱཏི ཨཏྠོ. ཕརམཱནོ སམུསྶཡནྟི ཡཐཱཝུཏྟཔཱིཏིསུཁསམུཊྛིཏེཧི པཎཱིཏེཧི རཱུཔེཧི སཀལཾ ཀཱཡཾ ཕརཱཔེནྟོ ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཀརོནྟོ. ལཱུཁམྤི ཨབྷིསམྦྷོནྟོཏི ཨརཉྙཱཝཱསཛནིཏཾ སལླེཁཝུཏྟིཧེཏུཀཾ དུསྶཧམྤི པཙྩཡལཱུཁཾ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཨདྷིཝཱསེནྟོ. ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེཏི ཛྷཱནསུཁེན ཝིཔསྶནཱསུཁེན ཙ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ – ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསི’’ནྟི (པཱརཱ. ༡༡).

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི ཙ. (དྷ. པ. ༣༧༤);

བྷཱཝེནྟོ སཏིཔཊྛཱནེཏི མགྒཔརིཡཱཔནྣེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིཀེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཝཌྜྷེནྟོ ཙ. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི མགྒཔརིཡཱཔནྣཱནི ཨེཝ སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི. བལཱནཱིཏི ཏཐཱ སདྡྷཱདཱིནི ¶ པཉྩ བལཱནི. བོཛ྄ཛྷངྒཱནཱིཏི ཏཐཱ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱནི. ཙ-སདྡེན སམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདམགྒངྒཱནི སངྒཎྷཱཏི. ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ ཧི ཏགྒཧཎེནེཝ ཏེསཾ གཧཎཾ ཧོཏི. ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ མགྒསུཁེན ཏདདྷིགམསིདྡྷེན ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁེན ཙ ཝིཧརིསྶཱམི.

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེཏི ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝསེན པགྒཧིཏཝཱིརིཡེ. པཧིཏཏྟེཏི ནིབྦཱནཾ པཏིཔེསིཏཙིཏྟེ. ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམེཏི སབྦཀཱལཾ ཨསིཐིལཝཱིརིཡེ. ཨཝིཝཱདཝསེན ཀཱཡསཱམགྒིདཱནཝསེན ཙ སམགྒེ. དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཧིཏེ སབྲཧྨཙཱརཱི དིསྭཱ. ཨེཏེན ཀལྱཱཎམིཏྟསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི.

ཨནུསྶརནྟོ སམྦུདྡྷནྟི སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ སབྦསཏྟུཏྟམཏཱཡ, ཨགྒཾ ཨུཏྟམེན དམཐེན དནྟཾ, ཨནུཏྟརསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཾ ཨཏནྡིཏོ ཨནལསོ ཧུཏྭཱ, རཏྟིནྡིཝཾ སབྦཀཱལཾ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨནུསྶརནྟོ ཝིཧརིསྶཱམི. ཨེཏེན བུདྡྷཱནུསྶཏིབྷཱཝནཱཡ ¶ ཡུཏྟཱཀཱརདསྶནེན སབྦཏྠ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགམཱཧ, པུརིམེན པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཾ.

ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༢༨-༦༥) –

‘‘ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ;

ཨནོམནཱམོ ཨམིཏོ, ནཱམེན པདུམུཏྟརོ.

‘‘པདུམཱཀཱརཝདནོ, པདུམཱམལསུཙྪཝཱི;

ལོཀེནཱནུཔལིཏྟོཝ, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ.

‘‘ཝཱིརོ པདུམཔཏྟཀྑོ, ཀནྟོ ཙ པདུམཾ ཡཐཱ;

པདུམུཏྟརགནྡྷོཝ, ཏསྨཱ སོ པདུམུཏྟརོ.

‘‘ལོཀཛེཊྛོ ཙ ནིམྨཱནོ, ཨནྡྷཱནཾ ནཡནཱུཔམོ;

སནྟཝེསོ གུཎནིདྷི, ཀརུཎཱམཏིསཱགརོ.

‘‘ས ཀདཱཙི མཧཱཝཱིརོ, བྲཧྨཱསུརསུརཙྩིཏོ;

སདེཝམནུཛཱཀིཎྞེ, ཛནམཛ྄ཛྷེ ཛིནུཏྟམོ.

‘‘ཝདནེན སུགནྡྷེན, མདྷུརེན རུཏེན ཙ;

རཉྫཡཾ པརིསཾ སབྦཾ, སནྠཝཱི སཱཝཀཾ སཀཾ.

‘‘སདྡྷཱདྷིམུཏྟོ སུམཏི, མམ དསྶནལཱལསོ;

ནཏྠི ཨེཏཱདིསོ ཨཉྙོ, ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུ ཝཀྐལི.

‘‘ཏདཱཧཾ ¶ ཧཾསཝཏིཡཾ, ནགརེ བྲཱཧྨཎཏྲཛོ;

ཧུཏྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཏཾ ཝཱཀྱཾ, ཏཾ ཋཱནམབྷིརོཙཡིཾ.

‘‘སསཱཝཀཾ ཏཾ ཝིམལཾ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

སཏྟཱཧཾ བྷོཛཡིཏྭཱན, དུསྶེཧཙྪཱདཡིཾ ཏདཱ.

‘‘ནིཔཙྩ སིརསཱ ཏསྶ, ཨནནྟགུཎསཱགརེ;

ནིམུགྒོ པཱིཏིསམྤུཎྞོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཡོ སོ ཏཡཱ སནྠཝིཏོ, ཨིཏོ སཏྟམཀེ མུནི;

བྷིཀྑུ སདྡྷཱཝཏཾ ཨགྒོ, ཏཱདིསོ ཧོམཧཾ མུནེ.

‘‘ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ མཧཱཝཱིརོ, ཨནཱཝརཎདསྶནོ;

ཨིམཾ ཝཱཀྱཾ ཨུདཱིརེསི, པརིསཱཡ མཧཱམུནི.

‘‘པསྶཐེཏཾ མཱཎཝཀཾ, པཱིཏམཊྛནིཝཱསནཾ;

ཧེམཡཉྙོཔཙིཏངྒཾ, ཛནནེཏྟམནོཧརཾ.

‘‘ཨེསོ ཨནཱགཏདྡྷཱནེ, གོཏམསྶ མཧེསིནོ;

ཨགྒོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ, སཱཝཀོཡཾ བྷཝིསྶཏི.

‘‘དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, སབྦསནྟཱཔཝཛྫིཏོ;

སབྦབྷོགཔརིབྱཱུལ༹ྷོ, སུཁིཏོ སཾསརིསྶཏི.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཝཀྐལི ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིསེསེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཧུཏྭཱ, སཾསརནྟོ བྷཝཱབྷཝེ;

སཱཝཏྠིཡཾ པུརེ ཛཱཏོ, ཀུལེ ཨཉྙཏརེ ཨཧཾ.

‘‘ནོནཱིཏསུཁུམཱལཾ མཾ, ཛཱཏཔལླཝཀོམལཾ;

མནྡཾ ཨུཏྟཱནསཡནཾ, པིསཱཙབྷཡཏཛྫིཏཱ.

‘‘པཱདམཱུལེ མཧེསིསྶ, སཱཡེསུཾ དཱིནམཱནསཱ;

ཨིམཾ དདཱམ ཏེ ནཱཐ, སརཎཾ ཧོཧི ནཱཡཀ.

‘‘ཏདཱ པཊིགྒཧི སོ མཾ, བྷཱིཏཱནཾ སརཎོ མུནི;

ཛཱལིནཱ ཙཀྐངྐིཏེན, མུདུཀོམལཔཱཎིནཱ.

‘‘ཏདཱ པབྷུཏི ཏེནཱཧཾ, ཨརཀྑེཡྻེན རཀྑིཏོ;

སབྦཝེརཝིནིམུཏྟོ, སུཁེན པརིཝུདྡྷིཏོ.

‘‘སུགཏེན ¶ ཝིནཱ བྷཱུཏོ, ཨུཀྐཎྛཱམི མུཧུཏྟཀཾ;

ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོཧཾ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.

‘‘སབྦཔཱརམིསམྦྷཱུཏཾ ¶ , ནཱིལཀྑིནཡནཾ ཝརཾ;

རཱུཔཾ སབྦསུབྷཱཀིཎྞཾ, ཨཏིཏྟོ ཝིཧརཱམཧཾ.

‘‘བུདྡྷརཱུཔརཏིཾ ཉཏྭཱ, ཏདཱ ཨོཝདི མཾ ཛིནོ;

ཨལཾ ཝཀྐལི ཀིཾ རཱུཔེ, རམསེ བཱལནནྡིཏེ.

‘‘ཡོ ཧི པསྶཏི སདྡྷམྨཾ, སོ མཾ པསྶཏི པཎྜིཏོ;

ཨཔསྶམཱནོ སདྡྷམྨཾ, མཾ པསྶམྤི ན པསྶཏི.

‘‘ཨནནྟཱདཱིནཝོ ཀཱཡོ, ཝིསརུཀྑསམཱུཔམོ;

ཨཱཝཱསོ སབྦརོགཱནཾ, པུཉྫོ དུཀྑསྶ ཀེཝལོ.

‘‘ནིབྦིནྡིཡ ཏཏོ རཱུཔེ, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

པསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱནཾ, སུཁེནནྟཾ གམིསྶསི.

‘‘ཨེཝཾ ཏེནཱནུསིཊྛོཧཾ, ནཱཡཀེན ཧིཏེསིནཱ;

གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཾ སམཱརུཡ྄ཧ, ཛྷཱཡཱམི གིརིཀནྡརེ.

‘‘ཋིཏོ པབྦཏཔཱདམྷི, ཨསྶཱསཡི མཧཱམུནི;

ཝཀྐལཱིཏི ཛིནོ ཝཱཙཾ, ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཨཧཾ.

‘‘པཀྑནྡིཾ སེལཔབྦྷཱརེ, ཨནེཀསཏཔོརིསེ;

ཏདཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན, སུཁེནེཝ མཧིཾ གཏོ.

‘‘པུནོཔི དྷམྨཾ དེསེཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ཏམཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘སུམཧཱཔརིསམཛ྄ཛྷེ, ཏདཱ མཾ ཙརཎནྟགོ;

ཨགྒཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ, པཉྙཔེསི མཧཱམཏི.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ ¶ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཐེརོ ཨིམཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.

ཝཀྐལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཝིཛིཏསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨོལགྒེསྶཱམཱིཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཝིཛིཏསེནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པསནྣཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརི. སོ བྷགཝཏོ མནོཧརཱནི མདྷུརཱནི ཕལཱནི ཨུཔནེསི, པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཧཏྠཱཙརིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཛིཏསེནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ མཱཏུལཱ སེནོ ཙ ཨུཔསེནོ ཙཱཏི དྭེ ཧཏྠཱཙརིཡཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱསདྷུརཾ པཱུརེནྟཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཝིཛིཏསེནོཔི ཧཏྠིསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསེ ཨལགྒམཱནསོ སཏྠུ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ མཱཏུལཏྠེརཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཱཝཱིཐིཾ ལངྒྷིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ནཱནཱརམྨཎེ ཝིདྷཱཝནྟཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨོཝདནྟོ –

༣༥༥.

‘‘ཨོལགྒེསྶཱམི ཏེ ཙིཏྟ, ཨཱཎིདྭཱརེཝ ཧཏྠིནཾ;

ན ཏཾ པཱཔེ ནིཡོཛེསྶཾ, ཀཱམཛཱལཾ སརཱིརཛཾ.

༣༥༦.

‘‘ཏྭཾ ཨོལགྒོ ན གཙྪསི, དྭཱརཝིཝརཾ གཛོཝ ཨལབྷནྟོ;

ན ཙ ཙིཏྟཀལི པུནཔྤུནཾ, པསཀྐ པཱཔརཏོ ཙརིསྶསི.

༣༥༧.

‘‘ཡཐཱ ཀུཉྫརཾ ཨདནྟཾ, ནཝགྒཧམངྐུསགྒཧོ;

བལཝཱ ཨཱཝཏྟེཏི ཨཀཱམཾ, ཨེཝཾ ཨཱཝཏྟཡིསྶཾ ཏཾ.

༣༥༨.

‘‘ཡཐཱ ཝརཧཡདམཀུསལོ, སཱརཐིཔཝརོ དམེཏི ཨཱཛཉྙཾ;

ཨེཝཾ དམཡིསྶཾ ཏཾ, པཏིཊྛིཏོ པཉྩསུ བལེསུ.

༣༥༩.

‘‘སཏིཡཱ ¶ ¶ ཏཾ ནིབནྡྷིསྶཾ, པཡུཏྟོ ཏེ དམེསྶཱམི;

ཝཱིརིཡདྷུརནིགྒཧིཏོ, ན ཡིཏོ དཱུརཾ གམིསྶསེ ཙིཏྟཱ’’ཏི. –

གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨོལགྒེསྶཱམཱིཏི སཾཝརིསྶཱམི ནིཝཱརེསྶཱམི. ཏེཏི ཏཾ. ཨུཔཡོགཏྠེ ཧི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ ¶ . ཏེ གམནནྟི ཝཱ ཝཙནསེསོ. ཧཏྠིནནྟི ཙ ཧཏྠིནྟི ཨཏྠོ. ཙིཏྟཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨཱལཔཏི. ཡཐཱ ཏཾ ཝཱརེཏུཀཱམོ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཎིདྭཱརེཝ ཧཏྠིན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཱཎིདྭཱརཾ ནཱམ པཱཀཱརབདྡྷསྶ ནགརསྶ ཁུདྡཀདྭཱརཾ, ཡཾ གྷཊིཀཱཚིདྡེ ཨཱཎིམྷི པཀྑིཏྟེ ཡནྟེན ཝིནཱ ཨབྦྷནྟརེ ཋིཏེཧིཔི ཝིཝརིཏུཾ ན སཀྐཱ. ཡེན མནུསྶགཝསྶམཧིཾསཱདཡོ ན ནིགྒནྟུཾ སཀྐཱ. ནགརཏོ བཧི ནིགྒནྟུཀཱམམྤི ཧཏྠིཾ ཡཏོ པལོབྷེཏྭཱ ཧཏྠཱཙརིཡོ གམནཾ ནིཝཱརེསི. ཨཐ ཝཱ ཨཱཎིདྭཱརཾ ནཱམ པལིགྷདྭཱརཾ. ཏཏྠ ཧི ཏིརིཡཾ པལིགྷཾ ཋཔེཏྭཱ རུཀྑསཱུཙིསངྑཱཏཾ ཨཱཎིཾ པལིགྷསཱིསེ ཨཱཝུཎནྟི. པཱཔེཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫནཀཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔཱཔདྷམྨེ ཏཾ ན ནིཡོཛེསྶཾ ན ནིཡོཛིསྶཱམི. ཀཱམཛཱལཱཏི ཀཱམསྶ ཛཱལབྷཱུཏཾ. ཡཐཱ ཧི མཙྪབནྡྷམིགལུདྡཱནཾ ཛཱལཾ ནཱམ མཙྪཱདཱིནཾ ཏེསཾ ཡཐཱཀཱམཀཱརསཱདྷནཾ, ཨེཝཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཱནུཔཱཏིཏཾ ཙིཏྟཾ མཱརསྶ ཀཱམཀཱརསཱདྷནཾ. ཏེན ཧི སོ སཏྟེ ཨནཏྠེསུ པཱཏེཏི. སརཱིརཛཱཏི སརཱིརེསུ ཨུཔྤཛྫནཀ. པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཧི ཙིཏྟཾ རཱུཔཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱཡ ‘‘སརཱིརཛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏྭཾ ཨོལགྒོ ན གཙྪསཱིཏི ཏྭཾ, ཙིཏྟཀལི, མཡཱ སཏིཔཉྙཱཔཏོདཨངྐུསེཧི ཝཱརིཏོ ན དཱནི ཡཐཱརུཙིཾ གམིསྶསི, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན ཡཐཱཀཱམཾ ཝཏྟིཏུཾ ན ལབྷིསྶསི. ཡཐཱ ཀིཾ? དྭཱརཝིཝརཾ གཛོཝ ཨལབྷནྟོ ནགརཏོ གཛནིརོདྷཏོ ཝཱ ནིགྒམནཱཡ དྭཱརཝིཝརཀཾ ཨལབྷམཱནོ ཧཏྠཱི ཝིཡ. ཙིཏྟཀལཱིཏི ཙིཏྟཀཱལ༹ཀཎྞི. པུནཔྤུནནྟི ཨཔརཱཔརཾ. པསཀྐཱཏི སརཎསམྤསྶཱསཝསེན. པཱཔརཏོཏི པཱཔཀམྨནིརཏོ པུབྦེ ཝིཡ ཨིདཱནི ན ཙརིསྶསི ཏཐཱ ཙརིཏུཾ ན དསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨདནྟནྟི ¶ ཨདམིཏཾ ཧཏྠིསིཀྑཾ ཨསིཀྑིཏཾ. ནཝགྒཧནྟི ཨཙིརགཧིཏཾ. ཨངྐུསགྒཧོཏི ཧཏྠཱཙརིཡོ. བལཝཱཏི ཀཱཡབལེན ཉཱཎབལེན ཙ བལཝཱ. ཨཱཝཏྟེཏི ཨཀཱམནྟི ཨནིཙྪནྟམེཝ ནིསེདྷནཏོ ནིཝཏྟེཏི. ཨེཝཾ ཨཱཝཏྟཡིསྶནྟི ཡཐཱ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཧཏྠིཾ ཧཏྠཱཙརིཡོ, ཨེཝཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཙིཏྟཀལིཾ དུཙྩརིཏནིསེདྷནཏོ ནིཝཏྟཡིསྶཱམི.

ཝརཧཡདམཀུསལོཏི ¶ ཨུཏྟམཱནཾ ཨསྶདམྨཱནཾ དམནེ ཀུསལོ. ཏཏོ ཨེཝ སཱརཐིཔཝརོ ཨསྶདམྨསཱརཐཱིསུ ཝིསིཊྛོ དམེཏི ཨཱཛཉྙཾ ཨཱཛཱནཱིཡཾ ཨསྶདམྨཾ དེསཀཱལཱནུརཱུཔཾ སཎྷཕརུསེཧི དམེཏི ཝིནེཏི ནིབྦིསེཝནཾ ཀརོཏི. པཏིཊྛིཏོ པཉྩསུ བལེསཱུཏི སདྡྷཱདཱིསུ པཉྩསུ བལེསུ པཏིཊྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶདྡྷིཡཱདིནིསེདྷནཏོ ཏཾ དམཡིསྶཾ དམེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

སཏིཡཱ ¶ ཏཾ ནིབནྡྷིསྶནྟི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟཏོ བཧི གནྟུཾ ཨདེནྟོ སཏིཡོཏྟེན ཀམྨཊྛཱནཐམྦྷེ, ཙིཏྟཀལི, ཏཾ ནིབནྡྷིསྶཱམི ནིཡམེསྶཱམི. པཡུཏྟོ ཏེ དམེསྶཱམཱིཏི ཏཏྠ ནིབནྡྷནྟོ ཨེཝ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏེ དམེསྶཱམི, སཾཀིལེསམལཏོ ཏཾ ཝིསོདྷེསྶཱམི. ཝཱིརིཡདྷུརནིགྒཧིཏོཏི ཡཐཱཝུཏྟོ ཚེཀེན སུསཱརཐིནཱ ཡུགེ ཡོཛིཏོ ཡུགནིགྒཧིཏོ ཡུགནྟརགཏོ ཏཾ ནཱཏིཀྐམཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཙིཏྟ, མམ ཝཱིརིཡདྷུརེ ནིགྒཧིཏོ སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཡ སཱཏཙྩཀཱརིཏཱཡ ཨཉྙཐཱ ཝཏྟིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཨིཏོ གོཙརཛ྄ཛྷཏྟཏོ དཱུརཾ བཧི ན གམིསྶསི. བྷཱཝནཱནུཡུཏྟསྶ ཧི ཀམྨཊྛཱནཏོ ཨཉྙཾ ཨཱསནྣམྤི ལཀྑཎཏོ དཱུརམེཝཱཏི ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷནྟོཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༢༢-༣༠) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཾ;

ཝིཔིནགྒེན གཙྪནྟཾ, སཱལརཱཛཾཝ ཕུལླིཏཾ.

‘‘ཏིཎཏྠརཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨཡཱཙཧཾ;

ཨནུཀམྤཏུ མཾ བུདྡྷོ, བྷིཀྑཾ ཨིཙྪཱམི དཱཏཝེ.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ¶ ཀཱརུཎིཀོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨོརཱུཧི མམ ཨསྶམེ.

‘‘ཨོརོཧིཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ནིསཱིདི པཎྞསནྠརེ;

བྷལླཱཏཀཾ གཧེཏྭཱན, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ.

‘‘མམ ནིཛ྄ཛྷཱཡམཱནསྶ, པརིབྷུཉྫི ཏདཱ ཛིནོ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨབྷིཝནྡིཾ ཏདཱ ཛིནཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཝིཛིཏསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཡསདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཡསདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནི. ཏཐཱ ཧེས པདུམུཏྟརསྶ ¶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨབྷིཏྠཝི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མལླརཊྛེ མལླརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཡསདཏྟོཏི ལདྡྷནཱམོ, ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སབྦསིཔྤཱནི སིཀྑིཏྭཱ སབྷིཡེན པརིབྦཱཛཀེན སདྡྷིཾཡེཝ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ, ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སབྷིཡེན པུཊྛཔཉྷེསུ ¶ ཝིསྶཛྫིཡམཱནེསུ སཡཾ ཨོཏཱརཱཔེཀྑོ སུཎནྟོ ནིསཱིདི ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདེ དོསཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ སབྷིཡསུཏྟདེསནཱཝསཱནེ (སུ. ནི. སབྷིཡསུཏྟ) ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༣༦༠.

‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ ¶ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;

ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ, ནབྷསོ པཐཝཱི ཡཐཱ.

༣༦༡.

‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;

པརིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱ, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ.

༣༦༢.

‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;

པརིསུསྶཏི སདྡྷམྨེ, མཙྪོ ཨཔྤོདཀེ ཡཐཱ.

༣༦༣.

‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;

ན ཝིརཱུཧཏི སདྡྷམྨེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾཝ པཱུཏིཀཾ.

༣༦༤.

‘‘ཡོ ཙ ཏུཊྛེན ཙིཏྟེན, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;

ཁེཔེཏྭཱ ཨཱསཝེ སབྦེ, སཙྪིཀཏྭཱ ཨཀུཔྤཏཾ;

པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, པརིནིབྦཱཏིནཱསཝོ’’ཏི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོཏི སཱརམྦྷཙིཏྟོ, དོསཱརོཔནཱདྷིཔྤཱཡོཏི ཨཏྠོ. དུམྨེདྷོཏི ནིཔྤཉྙོ. ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱཏི སོ ཏཱདིསོ པུགྒལོ ནབྷསོ ཝིཡ པཐཝཱི པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཏོཔི དཱུརེ ཧོཏི, པགེཝ པཊིཝེདྷསདྡྷམྨཏོ. ‘‘ན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡༨) ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཀུཏོ སནྟནིཔུཎོ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ.

པརིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱཏི ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརདྷམྨཏོ པུབྦབྷཱགིཡསདྡྷཱདིསདྡྷམྨཏོཔི ནིཧཱིཡཏི. པརིསུསྶཏཱིཏི ཝིསུསྶཏི ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ པཱིཎནརསསྶ པཱིཏིཔཱམོཛྫཱདིཀུསལདྷམྨསྶཱབྷཱཝཏོ. ན ཝིརཱུཧཏཱིཏི ¶ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝུདྡྷིཾ ན པཱཔུཎཱཏི. པཱུཏིཀནྟི གོམཡལེཔདཱནཱདིཨབྷཱཝེན པཱུཏིབྷཱཝཾ པཏྟཾ.

ཏུཊྛེན ཙིཏྟེནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ, ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཁེཔེཏྭཱཏི སམུཙྪིནྡིཏྭཱ. ཨཀུཔྤཏནྟི ཨརཧཏྟཾ. པཔྤུཡྻཱཏི པཱཔུཎིཏྭཱ. པརམཾ སནྟིནྟི ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཾ. ཏདདྷིགམོ ¶ ཙསྶ ཀེཝལཾ ཀཱལཱགམནམེཝ, ན ཀོཙིཝིདྷོཏི ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིནིབྦཱཏིནཱསཝོ’’ཏི.

ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཨོཝདིཏོ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༣༥-༤༣) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ¶ ཛལིཏཾ, དཱིཔརུཀྑཾཝ ཛོཏིཏཾ;

ཀཉྩནཾཝ ཝིརོཙནྟཾ, ཨདྡསཾ དྭིཔདུཏྟམཾ.

‘‘ཀམཎྜལུཾ ཋཔེཏྭཱན, ཝཱཀཙཱིརཉྩ ཀུཎྜིཀཾ;

ཨེཀཾསཾ ཨཛིནཾ ཀཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཐཝིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམཾ, མོཧཛཱལསམཱཀུལཾ;

ཉཱཎཱལོཀཾ དསྶེཏྭཱན, ནིཏྟིཎྞོསི མཧཱམུནི.

‘‘སམུདྡྷརསིམཾ ལོཀཾ, སབྦཱཝནྟམནུཏྟརཾ;

ཉཱཎེ ཏེ ཨུཔམཱ ནཏྠི, ཡཱཝཏཱ ཛགཏོ གཏི.

‘‘ཏེན ཉཱཎེན སབྦཉྙཱུ, ཨིཏི བུདྡྷོ པཝུཙྩཏི;

ཝནྡཱམི ཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, སབྦཉྙུཏམནཱཝརཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཐཝིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎཏྠཝཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཐེརོ ཨིམཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཡསདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. སོཎཀུཊིཀཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཔསམྤདཱ ¶ ཙ མེ ལདྡྷཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ ཀུཊིཀཎྞསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝིབྷཝསམྤནྣོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཨུལཱ༹རཱཡ ཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཋིཏོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ སཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏཾ མཧཏིཡཱ ¶ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ མཧནྟེན བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པཝིསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.

སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཱནི པཱུརེནྟོ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཱིཝརཾ སིབྦིཏྭཱ ཨདཱསི. པུན བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ བཱརཱཎསིཡཾ ཏུནྣཝཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨེཀསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཙཱིཝརཀོཊིཾ ཚིནྣཾ གྷཊེཏྭཱ ཨདཱསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཝནྟིརཊྛེ ཀུརརགྷརེ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོཎོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཀོཊིཨགྒྷནཀསྶ ཀཎྞཔིལ༹ནྡྷནསྶ དྷཱརཎེན ‘‘ཀོཊིཀཎྞོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཀུཊིཀཎྞོཏི པཉྙཱཡིཏྠ.

སོ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེནྟོ ཨཱཡསྨནྟེ མཧཱཀཙྩཱནེ ཀུལགྷརཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཔབྦཏེ ཝིཧརནྟེ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཡ ཏཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧི. སོ ཨཔརབྷཱགེ སཾསཱརེ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཀིཙྪེན ཀསིརེན དསཝགྒཾ སངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ ཀཏིཔཡཀཱལཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ ཝསིཏྭཱ, ཐེརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགཏོ, སཏྠཱརཱ ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝཱསཾ ལབྷིཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ སོལ༹སཨཊྛཀཝགྒིཡཱནཾ ¶ ཨུསྶཱརཎེན སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ བྷཱསིཏཱཡ ‘‘དིསྭཱ ཨཱདཱིནཝཾ ལོཀེ’’ཏི (ཨུདཱ. ༤༦; མཧཱཝ. ༢༥༨) ཨུདཱནགཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༢༦-༣༤) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, ནགརཾ པཱཝིསཱི ཏདཱ.

‘‘ནགརཾ ¶ པཝིསནྟསྶ, ཨུཔསནྟསྶ ཏཱདིནོ;

རཏནཱནི པཛྫོཏིཾསུ, ནིགྒྷོསོ ཨཱསི ཏཱཝདེ.

‘‘བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, བྷེརཱི ཝཛྫུམགྷཊྚིཏཱ;

སཡཾ ཝཱིཎཱ པཝཛྫནྟི, བུདྡྷསྶ པཝིསཏོ པུརཾ.

‘‘བུདྡྷསེཊྛཾ ནམསྶཱམི, པདུམུཏྟརམཧཱམུནིཾ;

པཱཊིཧཱིརཉྩ པསྶིཏྭཱ, ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.

‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱ;

ཨཙེཏནཱཔི ཏཱུརིཡཱ, སཡམེཝ པཝཛྫརེ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཨཱཙིཀྑིཏནིཡཱམེན པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ ཝིནཡདྷརཔཉྩམེན གཎེན ཨུཔསམྤདཱ, དྷུཝནྷཱནཾ, ཙམྨཏྠརཎཾ, གུཎངྒུཎཱུཔཱཧནཾ, ཙཱིཝརཝིཔྤཝཱསོཏི པཉྩ ཝརེ ཡཱཙིཏྭཱ ཏེ སཏྠུ སནྟིཀཱ ལབྷིཏྭཱ པུནདེཝ ཨཏྟནོ ཝསིཏཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན ཨུདཱནཊྛཀཐཱཡཾ ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཨངྒུཏྟརཊྛཀཐཱཡཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༠༦) པན ‘‘ཨུཔསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

སོ ཨཔརབྷཱགེ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན –

༣༦༥.

‘‘ཨུཔསམྤདཱ ཙ མེ ལདྡྷཱ, ཝིམུཏྟོ ཙམྷི ཨནཱསཝོ;

སོ ཙ མེ བྷགཝཱ དིཊྛོ, ཝིཧཱརེ ཙ སཧཱཝསིཾ.

༣༦༦.

‘‘བཧུདེཝ རཏྟིཾ བྷགཝཱ, ཨབྦྷོཀཱསེཏིནཱམཡི;

ཝིཧཱརཀུསལོ སཏྠཱ, ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱི ཏདཱ.

༣༦༧.

‘‘སནྠརིཏྭཱན ¶ སངྒྷཱཊིཾ, སེཡྻཾ ཀཔྤེསི གོཏམོ;

སཱིཧོ སེལགུཧཱཡཾཝ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.

༣༦༨.

‘‘ཏཏོ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ;

སོཎོ ཨབྷཱསི སདྡྷམྨཾ, བུདྡྷསེཊྛསྶ སམྨུཁཱ.

༣༦༩.

‘‘པཉྩཀྑནྡྷེ ¶ པརིཉྙཱཡ, བྷཱཝཡིཏྭཱན ཨཉྫསཾ;

པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, པརིནིབྦིསྶཏྱནཱསཝོ’’ཏི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཔསམྤདཱ ཙ མེ ལདྡྷཱཏི ཡཱ སཱ ཀིཙྪེན དསཝགྒཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཱ ཨུཔསམྤདཱ. ཡཱ ཙ པན ཝརདཱནཝསེན སབྦཔཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ ཝིནཡདྷརཔཉྩམེན གཎེན སཏྠཱརཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨུཔསམྤདཱ, ཏདུབྷཡཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཙ-སདྡོ ¶ སམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན ཨིཏརེཔི སཏྠུ སནྟིཀཱ ལདྡྷཝརེ སངྒཎྷཱཏི. ཝིམུཏྟོ ཙམྷི ཨནཱསཝོཏི ཨགྒམགྒེན སཀལཀིལེསཝཏྠུཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟོ ཙ ཨམྷི. ཏཏོ ཨེཝ ཀཱམཱསཝཱདཱིཧི ཨནཱསཝོ ཨམྷཱིཏི ཡོཛནཱ. སོ ཙ མེ བྷགཝཱ དིཊྛོཏི ཡདཏྠཾ ཨཧཾ ཨཝནྟིརཊྛཏོ སཱཝཏྠིཾ གཏོ, སོ ཙ བྷགཝཱ མཡཱ ཨདིཊྛཔུབྦོ དིཊྛོ. ཝིཧཱརེ ཙ སཧཱཝསིནྟི ན ཀེཝལཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནམེཝ མཡཱ ལདྡྷཾ, ཨཐ ཁོ ཝིཧཱརེ སཏྠུ གནྡྷཀུཊིཡཾ སཏྠཱརཱ ཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཝཱསེནྟེན སཧ ཨཝསིཾ. ‘‘ཝིཧཱརེཏི ཝིཧཱརསམཱིཔེ’’ཏི ཀེཙི.

བཧུདེཝ རཏྟིནྟི པཋམཾ ཡཱམཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནསོདྷནཝསེན ཙ, མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ དེཝཱནཾ བྲཧྨཱུནཉྩ ཀངྑཙྪེདནཝསེན བྷགཝཱ བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཨབྦྷོཀཱསེ ཨཏིནཱམཡི ཝཱིཏིནཱམེསི. ཝིཧཱརཀུསལོཏི དིབྦབྲཧྨཨཱནེཉྫཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཀུསལོ. ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱིཏི ཨཏིཝེལཾ ནིསཛྫཙངྐམེཧི ཨུཔྤནྣཔརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི.

སནྠརིཏྭཱན སངྒྷཱཊིཾ, སེཡྻཾ ཀཔྤེསཱིཏི ཙཏུགྒུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེསི. ཏེནཱཧ ‘‘གོཏམོ སཱིཧོ སེལགུཧཱཡཾཝ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ’’ཏི. ཏཏྠ གོཏམོཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཀིཏྟེཏི. སཱིཧོ སེལགུཧཱཡཾཝཱཏི སེལསྶ པབྦཏསྶ གུཧཱཡཾ. ཡཐཱ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ཏེཛུསྶདཏཱཡ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ དཀྑིཎེན པསྶེན ¶ པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེསི, ཨེཝཾ ཙིཏྟུཏྲཱསལོམཧཾསནཚམྦྷིཏཏྟཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ གོཏམོ བྷགཝཱ སེཡྻཾ ཀཔྤེསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏོཏི པཙྪཱ, སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ བྷིཀྑུ དྷམྨོ བྷཱསིཏུ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༤༦) སཏྠཱརཱ ཨཛ྄ཛྷེསིཏོཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོཏི སུནྡརཝཙཱིཀརཎོ, ལཀྑཎསམྤནྣཝཙནཀྐམོཏི ཨཏྠོ. སོཎོ ཨབྷཱསི སདྡྷམྨནྟི སོལ༹ས ཨཊྛཀཝགྒིཡསུཏྟཱནི ¶ སོཎོ ཀུཊིཀཎྞོ, བུདྡྷསེཊྛསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སམྨུཁཱ, པཙྩཀྑཏོ ཨབྷཱསཱིཏི ཐེརོ ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ ཨཝོཙ.

པཉྩཀྑནྡྷེ པརིཉྙཱཡཱཏི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ ཏཱིཧིཔི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ ཏེ པརིཛཱནནྟོཡེཝ, ཨཉྫསཾ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝཡིཏྭཱ, པརམཾ སནྟིཾ ནིབྦཱནཾ པཔྤུཡྻ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏོ ཨནཱསཝོ. ཏཏོ ཨེཝ ཨིདཱནི པརིནིབྦིསྶཏི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཝསེན ནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི.

སོཎཀུཊིཀཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ཀོསིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ ¶ ཨེཝ གརཱུནནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀོསིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨུཙྪུཁཎྜིཀཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཀོསིཡོཏིསྶ གོཏྟཝསེན ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨབྷིཎྷཾ ཨུཔསངྐམཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. སོ ཏེན སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༤༤-༤༩) –

‘‘ནགརེ ¶ བནྡྷུམཏིཡཱ, དྭཱརཔཱལོ ཨཧོསཧཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.

‘‘ཨུཙྪུཁཎྜིཀམཱདཱཡ བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཨུཙྪུམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཙྪུཁཎྜསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ¶ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ གརུཝཱསཾ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཉྩ པསཾསནྟོ –

༣༧༠.

‘‘ཡོ ཝེ གརཱུནཾ ཝཙནཉྙུ དྷཱིརོ, ཝསེ ཙ ཏམྷི ཛནཡེཐ པེམཾ;

སོ བྷཏྟིམཱ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.

༣༧༡.

‘‘ཡཾ ཨཱཔདཱ ཨུཔྤཏིཏཱ ཨུལཱ༹རཱ, ནཀྑམྦྷཡནྟེ པཊིསངྑཡནྟཾ;

སོ ཐཱམཝཱ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.

༣༧༢.

‘‘ཡོ ཝེ སམུདྡོཝ ཋིཏོ ཨནེཛོ, གམྦྷཱིརཔཉྙོ ནིཔུཎཏྠདསྶཱི;

ཨསཾཧཱརིཡོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.

༣༧༣.

‘‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ ཙ ཧོཏི, དྷམྨསྶ ཧོཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱི;

སོ ཏཱདིསོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.

༣༧༤.

‘‘ཨཏྠཉྩ ¶ ཡོ ཛཱནཱཏི བྷཱསིཏསྶ,

ཨཏྠཉྩ ཉཏྭཱན ཏཐཱ ཀརོཏི;

ཨཏྠནྟརོ ནཱམ ས ཧོཏི པཎྜིཏོ,

ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶཱ’’ཏི. –

ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཡོཏི ཁཏྟིཡཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པརིསཱསུ ཡོ ཀོཙི. ཝེཏི བྱཏྟཾ. གརཱུནནྟི སཱིལཱདིགརུགུཎཡུཏྟཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ. ཝཙནཉྙཱུཏི ཏེསཾ ཨནུསཱསནཱིཝཙནཾ ཛཱནནྟོ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཙ ཏསྶ ཕལཾ ཛཱནནྟོཏི ཨཏྠོ. དྷཱིརོཏི དྷིཏིསམྤནྣོ. ཝསེ ཙ ཏམྷི ཛནཡེཐ པེམནྟི ཏསྨིཾ གརཱུནཾ ཝཙནེ ཨོཝཱདེ ཝསེཡྻ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫེཡྻ, པཊིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཝཏཱཧཾ ཨོཝཱདེན ཨིམཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ’’ཏི ཏཏྠ ཛནཡེཐ པེམཾ གཱརཝཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ. ཨིདཉྷི དྭཡཾ ‘‘གརཱུནཾ ཝཙནཉྙུ དྷཱིརོ’’ཏི པདདྭཡེན ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎཾ. སོཏི ཡོ གརཱུནཾ ཝཙནཉྙཱུ དྷཱིརོ, སོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏཏྠ བྷཏྟིམཱ ཙ ནཱམ ཧོཏི, ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཏསྶ ཨནཏིཀྐམནཏོ པཎྜིཏོ ཙ ནཱམ ཧོཏི. ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶཱཏི ཏཐཱ པཊིཔཛྫནྟོ ཙ ཏཱཡ ཨེཝ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཛཱནནཧེཏུ ¶ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷམྨེསུ ཝིཛྫཱཏྟཡཱདིཝསེན ‘‘ཏེཝིཛྫོ, ཚལ༹བྷིཉྙོ, པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ’’ཏི ཝིསེསི ཝིསེསཝཱ སིཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཡནྟི ཡཾ པུགྒལཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཀརཎཏོ ‘‘ཨཱཔདཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརཱ སོཏུཎྷཁུཔྤིཔཱསཱདིཔཱཀཊཔརིསྶཡཱ ཙེཝ རཱགཱདིཔཊིཙྪནྣཔརིསྶཡཱ ཙ ཨུཔྤཏིཏཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཨུལཱ༹རཱ བལཝནྟོཔི ནཀྑམྦྷཡནྟེ ན ཀིཉྩི ཙཱལེནྟི. ཀསྨཱ? པཊིསངྑཡནྟནྟི པཊིསངྑཱཡམཱནཾ པཊིསངྑཱནབལེ ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. སོཏི ཡོ དལ༹ྷཏརཱཧི ཨཱཔདཱཧིཔི ཨཀྑམྦྷནཱིཡོ, སོ ཐཱམཝཱ དྷིཏིམཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ནཱམ ཧོཏི. ཨནཝསེསསཾཀིལེསཔཀྑསྶ ཨབྷིབྷཝནཀཔཉྙཱབལསམངྒིཏཱཡ པཎྜིཏོ ཙ ནཱམ ཧོཏི. ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶཱཏི ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

སམུདྡོཝ ¶ ཋིཏོཏི སམུདྡོ ཝིཡ ཋིཏསབྷཱཝོ. ཡཐཱ ཧི ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརེ སིནེརུཔཱདསམཱིཔེ མཧཱསམུདྡོ ཨཊྛཧིཔི དིསཱཧི ཨུཊྛིཏེཧི པཀཏིཝཱཏེཧི ཨནིཉྫནཏོ ཋིཏོ ཨནེཛོ གམྦྷཱིརོ ཙ, ཨེཝཾ ཀིལེསཝཱཏེཧི ཏིཏྠིཡཝཱདཝཱཏེཧི ཙ ཨཀམྤནཱིཡཏོ ཋིཏོ ཨནེཛོ. གམྦྷཱིརསྶ ཨནུཔཙིཏཉཱཎསམྦྷཱརེཧི ཨལདྡྷགཱདྷསྶ ནིཔུཎསྶ སུཁུམསྶ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཨཏྠསྶ པཊིཝིཛ྄ཛྷནེན གམྦྷཱིརཔཉྙོ ནིཔུཎཏྠདསྶཱི. ཨསཾཧཱརིཡོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ སོ ཏཱདིསོ པུགྒལོ ཀིལེསེཧི དེཝཔུཏྟམཱརཱདཱིསུ ཝཱ ཀེནཙི ཨསཾཧཱརིཡཏཱཡ ཨསཾཧཱརིཡོ ནཱམ ཧོཏི, ཡཐཱཝུཏྟེན ཨཏྠེན པཎྜིཏོ ཙ ནཱམ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

བཧུསྶུཏོཏི པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩཝསེན བཧུསྶུཏོ, སུཏྟགེཡྻཱདི བཧུཾ སུཏཾ ཨེཏསྶཱཏི བཧུསྶུཏོ. ཏམེཝ དྷམྨཾ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཾ ཝིཡ ཨཝིནསྶནྟམེཝ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨདྷརོ ¶ ཙ ཧོཏི. དྷམྨསྶ ཧོཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱིཏི ཡཐཱསུཏསྶ ཡཐཱཔརིཡཏྟསྶ དྷམྨསྶ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱསངྑཱཏཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལདྷུཏངྒཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཱདིབྷེདཾ ཙརཏི པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱི ཧོཏི, ‘‘ཨཛྫ ཨཛྫེཝཱ’’ཏི པཊིཝེདྷཾ ཨཱཀངྑནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཏཱདིསོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོཏི ཡོ པུགྒལོ ཡཾ གརུཾ ནིསྶཱཡ བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ དྷམྨསྶ ཙ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི ཧོཏི. སོ ཙ ཏཱདིསོ ཏེན གརུནཱ སདིསོ པཎྜིཏོ ནཱམ ཧོཏི པཊིཔཏྟིཡཱ སདིསབྷཱཝཏོ. ཏཐཱབྷཱུཏོ པན སོ ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ, ཏཾ ཝུཏྟཏྠཾཝ.

ཨཏྠཉྩ ཡོ ཛཱནཱཏི བྷཱསིཏསྶཱཏི ཡོ པུགྒལོ སམྨཱསམྦུདྡྷེན བྷཱསིཏསྶ པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ ¶ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏི. ཛཱནནྟོ པན ‘‘ཨིདྷ སཱིལཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ སམཱདྷི, ཨིདྷ པཉྙཱ’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨཏྠཉྩ ཉཏྭཱན ཏཐཱ ཀརོཏི ཡཐཱ སཏྠཱརཱ ཨནུསིཊྛཾ, ཏཐཱ པཊིཔཛྫཏི. ཨཏྠནྟརོ ནཱམ ས ཧོཏི པཎྜིཏོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཨཏྠནྟརོ ཨཏྠཀཱརཎཱ སཱིལཱདིཨཏྠཛཱནནམཏྟམེཝ ཨུཔནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ པཎྜིཏོ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨེཏྠ ¶ ཙ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘ཡོ ཝེ གརཱུན’’ནྟིཨཱདིནཱ སདྡྷཱུཔནིསྶཡོ ཝིསེསབྷཱཝོ ཝུཏྟོ, དུཏིཡགཱཐཱཡ ‘‘ཡཾ ཨཱཔདཱ’’ཏི ཨཱདིནཱ ཝཱིརིཡཱུཔནིསྶཡོ, ཏཏིཡགཱཐཱཡ ‘‘ཡོ ཝེ སམུདྡོཝ ཋིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ སམཱདྷཱུཔནིསྶཡོ, ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ‘‘བཧུསྶུཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཏཱུཔནིསྶཡོ, པཉྩམགཱཐཱཡ ‘‘ཨཏྠཉྩ ཡོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཉྙཱུཔནིསྶཡོ ཝིསེསབྷཱཝོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཀོསིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཉྩཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཚཀྐནིཔཱཏོ

༡. ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཚཀྐནིཔཱཏེ ¶ ¶ དིསྭཱན པཱཊིཧཱིརཱནཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ, ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. བྷགཝཱ ཙསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱསནེ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.

སོ ¶ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ ཝེམཱཏིཀཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཉྙེཔིསྶ དྭེ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཏཡོཔི བུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ པརམཱཡ པཱུཛཱཡ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ བྷཱཏརོ ཧུཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན ནིབྦཏྟཱ གོཏྟཝསེན ཏཡོཔི ཀསྶཔཱ ཨེཝ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏེ ཝཡཔྤཏྟཱ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཾསུ. ཏེསཾ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི པརིཝཱརོ, མཛ྄ཛྷིམསྶ ཏཱིཎི, ཀནིཊྛསྶ དྭེ. ཏེ ཨཏྟནོ གནྠེ སཱརཾ ཨོལོཀེནྟཱ དིཊྛདྷམྨིཀམེཝ ཨཏྠཾ དིསྭཱ པབྦཛྫཾ རོཙེསུཾ. ཏེསུ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེན སདྡྷིཾ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ མཧཱགངྒཱནདཱིཝངྐེ པབྦཛིཏོ ནདཱིཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ, གཡཱསཱིསེ པབྦཛིཏོ གཡཱཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཨེཝཾ ཏེསུ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝསནྟེསུ བཧཱུནཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ, པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ ཨནུཀྐམེན དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ, པཉྩཝགྒིཡཏྠེརེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡསཔྤམུཁེ པཉྩཔཉྙཱས སཧཱཡཀེ ཝིནེཏྭཱ སཊྛི ཨརཧནྟེ ‘‘ཙརཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱརིཀ’’ནྟི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ, བྷདྡཝགྒིཡེ ཝིནེཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ ¶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝསནཏྠཱཡ ཨགྱཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ¶ , ཏཏྠ ཀཏནཱགདམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཌྜྷུཌྜྷསཧསྶེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཨུརུཝེལཀསྶཔཾ སཔརིསཾ ཝིནེཏྭཱ པབྦཱཛེསི. ཏསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨིཏརེཔི དྭེ བྷཱཏརོ སཔརིསཱ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑཱུ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཨཧེསུཾ.

སཏྠཱ ཏཾ སམཎསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ གཡཱསཱིསཾ གནྟྭཱ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ནིསིནྣོ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ སབྦེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༢༥༡-༢༩༥) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦལོཀཝིདཱུ མུནི;

ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཨོཝཱདཀོ ཝིཉྙཱཔཀོ, ཏཱརཀོ སབྦཔཱཎིནཾ;

དེསནཱཀུསལོ བུདྡྷོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, ཧིཏེསཱི སབྦཔཱཎིནཾ;

སམྤཏྟེ ཏིཏྠིཡེ སབྦེ, པཉྩསཱིལེ པཏིཊྛཔི.

‘‘ཨེཝཾ ནིརཱཀུལཾ ཨཱསི, སུཉྙཏཾ ཏིཏྠིཡེཧི ཙ;

ཝིཙིཏྟཾ ཨརཧནྟེཧི, ཝསཱིབྷཱུཏེཧི ཏཱདིབྷི.

‘‘རཏནཱནཊྛཔཉྙཱསཾ, ཨུགྒཏོ སོ མཧཱམུནི;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཱ, བྲཱཧྨཎོ སཱདྷུསམྨཏོ;

ཨུཔེཙྩ ལོཀཔཛྫོཏཾ, ཨསྶོསིཾ དྷམྨདེསནཾ.

‘‘ཏདཱ མཧཱཔརིསཏིཾ, མཧཱཔརིསསཱཝཀཾ;

ཋཔེནྟཾ ཨེཏདགྒམྷི, སུཏྭཱན མུདིཏོ ཨཧཾ.

‘‘མཧཏཱ པརིཝཱརེན, ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱཛིནཾ;

བྲཱཧྨཎཱནཾ སཧསྶེན, སཧདཱནམདཱསཧཾ.

‘‘མཧཱདཱནཾ དདིཏྭཱན, ཨབྷིཝཱདིཡ ནཱཡཀཾ;

ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཧཊྛོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཏཡི ¶ སདྡྷཱཡ མེ ཝཱིར, ཨདྷིཀཱརགུཎེན ཙ;

པརིསཱ མཧཏཱི ཧོཏུ, ནིབྦཏྟསྶ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

‘‘ཏདཱ ¶ ཨཝོཙ པརིསཾ, གཛགཛྫིཏསུསྶརོ;

ཀརཝཱིཀརུཏོ སཏྠཱ, ཨེཏཾ པསྶཐ བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཧེམཝཎྞཾ མཧཱབཱཧུཾ, ཀམལཱནནལོཙནཾ;

ཨུདགྒཏནུཛཾ ཧཊྛཾ, སདྡྷཝནྟཾ གུཎེ མམ.

‘‘ཨེས པཏྠཡཏེ ཋཱནཾ, སཱིཧགྷོསསྶ བྷིཀྑུནོ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ལཙྪསེ ཏཾ མནོརཐཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཨིཏོ དྭེནཝུཏེ ཀཔྤེ, ཨཧུ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;

ཨནཱུཔམོ ཨསདིསོ, ཕུསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ.

‘‘སོ ཙ སབྦཾ ཏམཾ ཧནྟྭཱ, ཝིཛཊེཏྭཱ མཧཱཛཊཾ;

ཝསྶཏེ ཨམཏཾ ཝུཊྛིཾ, ཏཔྤཡནྟོ སདེཝཀཾ.

‘‘ཏདཱ ཧི བཱརཱཎསིཡཾ, རཱཛཱཔཙྩཱ ཨཧུམྷསེ;

བྷཱཏརོམྷ ཏཡོ སབྦེ, སཾཝིསཊྛཱཝ རཱཛིནོ.

‘‘ཝཱིརངྒརཱུཔཱ བལིནོ, སངྒཱམེ ཨཔརཱཛིཏཱ;

ཏདཱ ཀུཔིཏཔཙྩནྟོ, ཨམྷེ ཨཱཧ མཧཱིཔཏི.

‘‘ཨེཐ གནྟྭཱན པཙྩནྟཾ, སོདྷེཏྭཱ ཨཊྚཝཱིབལཾ;

ཁེམཾ ཝིཛིརིཏཾ ཀཏྭཱ, པུན དེཐཱཏི བྷཱསཐ.

‘‘ཏཏོ ¶ མཡཾ ཨཝོཙུམྷ, ཡདི དེཡྻཱསི ནཱཡཀཾ;

ཨུཔཊྛཱནཱཡ ཨམྷཱཀཾ, སཱདྷཡིསྶཱམ ཝོ ཏཏོ.

‘‘ཏཏོ མཡཾ ལདྡྷཝརཱ, བྷཱུམིཔཱལེན པེསིཏཱ;

ནིཀྑིཏྟསཏྠཾ པཙྩནྟཾ, ཀཏྭཱ པུནརུཔེཙྩ ཏཾ.

‘‘ཡཱཙིཏྭཱ ¶ སཏྠུཔཊྛཱནཾ, རཱཛཱནཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

མུནིཝཱིརཾ ལབྷིཏྭཱན, ཡཱཝཛཱིཝཾ ཡཛིམྷ ཏཾ.

‘‘མཧགྒྷཱནི ཙ ཝཏྠཱནི, པཎཱིཏཱནི རསཱནི ཙ;

སེནཱསནཱནི རམྨཱནི, བྷེསཛྫཱནི ཧིཏཱནི ཙ.

‘‘དཏྭཱ སསངྒྷམུནིནོ, དྷམྨེནུཔྤཱདིཏཱནི ནོ;

སཱིལཝནྟོ ཀཱརུཎིཀཱ, བྷཱཝནཱཡུཏྟམཱནསཱ.

‘‘སདྡྷཱ པརིཙརིཏྭཱན, མེཏྟཙིཏྟེན ནཱཡཀཾ;

ནིབྦུཏེ ཏམྷི ལོཀགྒེ, པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱབལཾ.

‘‘ཏཏོ ཙུཏཱ སནྟུསིཏཾ, གཏཱ ཏཏྠ མཧཱསུཁཾ;

ཨནུབྷཱུཏཱ མཡཾ སབྦེ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘མཱཡཱཀཱརོ ཡཐཱ རངྒེ, དསྶེསི ཝིཀཏིཾ བཧུཾ;

ཏཐཱ བྷཝེ བྷམནྟོཧཾ, ཝིདེཧཱདྷིཔཏཱི ཨཧུཾ.

‘‘གུཎཱཙེལསྶ ཝཱཀྱེན, མིཙྪཱདིཊྛིགཏཱསཡོ;

ནརཀཾ མགྒམཱརཱུལ༹ྷོ, རུཙཱཡ མམ དྷཱིཏུཡཱ.

‘‘ཨོཝཱདཾ ནཱདིཡིཏྭཱན, བྲཧྨུནཱ ནཱརདེནཧཾ;

བཧུདྷཱ སཾསིཏོ སནྟོ, དིཊྛིཾ ཧིཏྭཱན པཱཔིཀཾ.

‘‘པཱུརཡིཏྭཱ ཝིསེསེན, དས ཀམྨཔཐཱནིཧཾ;

ཧིཏྭཱན དེཧམགམིཾ, སགྒཾ སབྷཝནཾ ཡཐཱ.

‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, བྲཧྨབནྡྷུ ཨཧོསཧཾ;

བཱརཱཎསིཡཾ ཕཱིཏཱཡཾ, ཛཱཏོ ཝིཔྤམཧཱཀུལེ.

‘‘མཙྩུབྱཱདྷིཛརཱབྷཱིཏོ, ཨོགཱཧེཏྭཱ མཧཱཝནཾ;

ནིབྦཱནཾ པདམེསནྟོ, ཛཊིལེསུ པརིབྦཛིཾ.

‘‘ཏདཱ དྭེ བྷཱཏརོ མཡ྄ཧཾ, པབྦཛིཾསུ མཡཱ སཧ;

ཨུརུཝེལཱཡཾ མཱཔེཏྭཱ, ཨསྶམཾ ནིཝསིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུརུཝེལནིཝཱསིཀོ;

ཏཏོ མེ ཨཱསི པཉྙཏྟི, ཨུརུཝེལཀསྶཔོ ཨིཏི.

‘‘ནདཱིསཀཱསེ ¶ བྷཱཏཱ མེ, ནདཱིཀསྶཔསཝ྄ཧཡོ;

ཨཱསཱི སཀཱསནཱམེན, གཡཱཡཾ གཡཱཀསྶཔོ.

‘‘དྭེ སཏཱནི ཀནིཊྛསྶ, ཏཱིཎི, མཛ྄ཛྷསྶ བྷཱཏུནོ;

མམ པཉྩ སཏཱནཱུནཱ, སིསྶཱ སབྦེ མམཱནུགཱ.

‘‘ཏདཱ ཨུཔེཙྩ མཾ བུདྡྷོ, ཀཏྭཱན ཝིཝིདྷཱནི མེ;

པཱཊིཧཱིརཱནི ལོཀགྒོ, ཝིནེསི ནརསཱརཐི.

‘‘སཧསྶཔརིཝཱརེན, ཨཧོསིཾ ཨེཧིབྷིཀྑུཀོ;

ཏེཧེཝ སཧ སབྦེཧི, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཏེ ཙེཝཉྙེ ཙ བཧཝོ, སིསྶཱ མཾ པརིཝཱརཡུཾ;

བྷཱསིཏུཉྩ སམཏྠོཧཾ, ཏཏོ མཾ ཨིསིསཏྟམོ.

‘‘མཧཱཔརིསབྷཱཝསྨིཾ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ;

ཨཧོ བུདྡྷེ ཀཏཾ ཀཱརཾ, སཕལཾ མེ ཨཛཱཡཐ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ –

༣༧༥.

‘‘དིསྭཱན ¶ པཱཊིཧཱིརཱནི, གོཏམསྶ ཡསསྶིནོ;

ན ཏཱཝཱཧཾ པཎིཔཏིཾ, ཨིསྶཱམཱནེན ཝཉྩིཏོ.

༣༧༦.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཙོདེསི ནརསཱརཐི;

ཏཏོ མེ ཨཱསི སཾཝེགོ, ཨབྦྷུཏོ ལོམཧཾསནོ.

༣༧༧.

‘‘པུབྦེ ¶ ཛཊིལབྷཱུཏསྶ, ཡཱ མེ སིདྡྷི པརིཏྟིཀཱ;

ཏཱཧཾ ཏདཱ ནིརཱཀཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཛིནསཱསནེ.

༣༧༨.

‘‘པུབྦེ ཡཉྙེན སནྟུཊྛོ, ཀཱམདྷཱཏུཔུརཀྑཏོ;

པཙྪཱ རཱགཉྩ དོསཉྩ, མོཧཉྩཱཔི སམཱུཧནིཾ.

༣༧༩.

‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;

ཨིདྡྷིམཱ པརཙིཏྟཉྙཱུ, དིབྦསོཏཉྩ པཱཔུཎིཾ.

༣༨༠.

‘‘ཡསྶ ¶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ’’ཏི. –

ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ དིསྭཱན པཱཊིཧཱིརཱནཱིཏི ནཱགརཱཛདམནཱདཱིནི ཨཌྜྷུཌྜྷསཧསྶཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི དིསྭཱ. ‘‘པཱཊིཧཱིརཾ, པཱཊིཧེརཾ, པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི ཧི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ. ཡསསྶིནོ’’ཏི ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཡཐཱབྷུཙྩཾ པཏྠཊཀིཏྟིསདྡསྶ. ན ཏཱཝཱཧཾ པཎིཔཏིནྟི ཡཱཝ མཾ བྷགཝཱ ‘‘ནེཝ ཁོ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, ཨརཧཱ, ནཱཔི ཨརཧཏྟམགྒཾ སམཱཔནྣོ, སཱཔི ཏེ པཊིཔདཱ ནཏྠི, ཡཱཡ ཏྭཾ ཨརཧཱ ཝཱ ཨསྶ, ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣོ’’ཏི ན ཏཛྫེསི, ཏཱཝ ཨཧཾ ན པཎིཔཱཏནཾ ཨཀཱསིཾ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨིསྶཱམཱནེན ཝཉྩིཏོ, ‘‘ཨིམསྶ མཡི སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏེ མམ ལཱབྷསཀྐཱརོ པརིཧཱཡིསྶཏི, ཨིམསྶ ཨེཝ ཝཌྜྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརསམྤཏྟིཨསཧནལཀྑཎཱཡ ཨིསྶཱཡ ཙེཝ, ‘‘ཨཧཾ གཎཔཱམོཀྑོ བཧུཛནསམྨཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨབྦྷུནྣཏིལཀྑཎེན མཱནེན ཙ ཝཉྩིཏོ, པལམྦྷིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡཱཏི མཡ྄ཧཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ ཛཱནིཏྭཱ, ཡཾ ཡཾ བྷགཝཱ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏི, ཏཾ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཧིདྡྷིཀོ ཁོ མཧཱསམཎོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱཔི ‘‘ན ཏྭེཝ ཁོ ཨརཧཱ ཡཐཱ ཨཧ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ མིཙྪཱཝིཏཀྐཾ ཛཱནནྟོཔི ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ པཙྪཱ ནེརཉྫརཱཡ མཛ྄ཛྷེ སམནྟཏོ ཨུདཀཾ ཨུསྶཱརེཏྭཱ རེཎུཧཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཙངྐམིཏྭཱ ཏེན ཨཱབྷཏནཱཝཱཡ ཋིཏོ ཏདཱཔི ‘‘མཧིདྡྷིཀོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙིནྟེཏྭཱ པུན ‘‘ན ཏྭེཝ ཁོ ཨརཧཱ ཡཐཱ ཨཧ’’ནྟི པཝཏྟིཏཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཙོདེསི ནརསཱརཐཱིཏི ཏདཱ མེ ¶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ ‘‘ནེཝ ཁོ ཏྭཾ ཨརཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ མཾ ཙོདེསི ནིགྒཎྷི. ཏཏོ མེ ཨཱསི སཾཝེགོ, ཨབྦྷུཏོ ལོམཧཾསནོཏི ཏཏོ ཡཐཱཝུཏྟཙོདནཱཧེཏུ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨབྷཱུཏཔུབྦཏཱཡ ཨབྦྷུཏོ ལོམཧཾསནཝསེན པཝཏྟིཡཱ ལོམཧཾསནོ ‘‘ཨནརཧཱཝ སམཱནོ ‘ཨརཧཱ’ཏི ¶ མཉྙི’’ནྟི སཾཝེགོ སཧོཏྟཔྤོ ཉཱཎུཔྤཱདོ མཡ྄ཧཾ ཨཧོསི.

ཛཊིལབྷཱུཏསྶཱཏི ¶ ཏཱཔསབྷཱུཏསྶ. སིདྡྷཱིཏི ལཱབྷསཀྐཱརསམིདྡྷི. པརིཏྟིཀཱཏི ཨཔྤམཏྟིཀཱ. ཏཱཧནྟི ཏཾ ཨཧཾ. ཏདཱཏི བྷགཝཏོ ཙོདནཱཡ སཾཝེགུཔྤཏྟིཀཱལེ. ནིརཱཀཏྭཱཏི ཨཔནེཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ, ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིདྡྷཱིཏི བྷཱཝནཱམཡཨིདྡྷཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏདཡུཏྟཾ ཏདཱ ཏསྶ ཨཛྷཱནལཱབྷཱིབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱམདྷཱཏུཔུརཀྑཏོ’’ཏི.

ཡཉྙེན སནྟུཊྛོཏི ‘‘ཡཉྙཾ ཡཛིཏྭཱ སགྒསུཁཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམི, ཨལམེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཡཉྙཡཛནེན སནྟུཊྛོ ནིཊྛིཏཀིཙྩསཉྙཱི. ཀཱམདྷཱཏུཔུརཀྑཏོཏི ཀཱམསུགཏིཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཏཎྷོ ཡཉྙཡཛནེན ཀཱམལོཀཾ པུརཀྑཏྭཱ ཋིཏོ. སོ ཙེ ཡཉྙོ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི, ན ཏེན སུགཏིཾ སཀྐཱ ལདྡྷུཾ. ན ཧི ཨཀུསལསྶ ཨིཊྛོ ཀནྟོ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི. ཡཱ པན ཏཏྠ དཱནཱདིཀུསལཙེཏནཱ, ཏཱཡ སཏི པཙྩཡསམཝཱཡེ སུགཏིཾ གཙྪེཡྻ. པཙྪཱཏི ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཏོ པཙྪཱ སཏྠུ ཨོཝཱདེན ཏཱཔསལདྡྷིཾ པཧཱཡ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཀཱལེ. སམཱུཧནིནྟི ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ རཱགཉྩ དོསཉྩ མོཧཉྩ ཨནཝསེསཏོ སམུགྒྷཱཏེསིཾ.

ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཐེརོ ཨརིཡམགྒེན རཱགཱདཡོ སམཱུཧནནྟོཡེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཏྟནོ ཚལ༹བྷིཉྙབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ནིབྦཏྟཀྑནྡྷེ ཁནྡྷཔཊིབདྡྷེ ཙ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ པཙྩཀྑཏོ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམི. དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏནྟི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཝིསོདྷིཏཾ, པཀཏིཙཀྑུནཱ ཨཱཔཱཐགཏཾ པཀཏིརཱུཔཾ ཝིཡ དིབྦཾ མཱནུསམྤི དཱུརཾ ཏིརོཊྛིཏཾ ཨཏིསུཁུམཉྩ རཱུཔཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ སམཏྠཉཱཎཾ བྷཱཝནཱཡ མཡཱ ཝིསུདྡྷཾ ཀཏྭཱ པཊིལདྡྷནྟི ཨཏྠོ. ཨིདྡྷིམཱཏི ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཝིཀུབྦནིདྡྷིཨཱདཱིཧི ཨིདྡྷཱིཧི ཨིདྡྷིམཱ, ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎལཱབྷཱིཏི ཨཏྠོ. སརཱགཱདིབྷེདསྶ པརེསཾ ཙིཏྟསྶ ཛཱནནཏོ པརཙིཏྟཉྙཱུ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎལཱབྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦསོཏཉྩ པཱཔུཎིནྟི དིབྦསོཏཉཱཎཉྩ པཊིལབྷིཾ.

སོ ¶ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོཏི ཡོ སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཁཡབྷཱུཏོ ཁཡེན ¶ ཝཱ ལདྡྷབྦོ, སོ སདཏྠོ པརམཏྠོ ཙ མཡཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམེན ཨདྷིགཏོཏི. ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཏེཀིཙྪཀཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཏིཧིཏཱ ¶ ཝཱིཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཏེཀིཙྪཀཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཝེཛྫསཏྠེ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ. ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀཾ ཨསོཀཾ ནཱམ ཐེརཾ བྱཱདྷིཏཾ ཨརོགམཀཱསི, ཨཉྙེསཉྩ སཏྟཱནཾ རོགཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡ བྷེསཛྫཾ སཾཝིདཧི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སུབུདྡྷསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཏིཀིཙྪཀེཧི གབྦྷཀཱལེ པརིསྶཡཾ ཨཔཧརིཏྭཱ པརིཔཱལིཏཏཱཡ ཏེཀིཙྪཀཱརཱིཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཏྟནོ ཀུལཱནུརཱུཔཱནི ཝིཛྫཱཊྛཱནཱནི སིཔྤཱནི ཙ སིཀྑནྟོ ཝཌྜྷཏི. ཏདཱ ཙཱཎཀྐོ སུབུདྡྷསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ ཀིརིཡཱསུ ཨུཔཱཡཀོསལླཉྩ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ རཱཛཀུལེ པཏིཊྛཾ ལབྷནྟོ མཾ ཨབྷིབྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཨིསྶཱཔཀཏོ རཉྙཱ ཙནྡགུཏྟེན ཏཾ བནྡྷནཱགཱརེ ཁིཔཱཔེསི. ཏེཀིཙྪཀཱརཱི པིཏུ བནྡྷནཱགཱརཔྤཝེསནཾ སུཏྭཱ བྷཱིཏོ པལཱཡིཏྭཱ སཱཎཝཱསིཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ སཾཝེགཀཱརཎཾ ཐེརསྶ ཀཐེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀོ ནེསཛྫིཀོ ཙ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི, སཱིཏུཎྷཾ ཨགཎེནྟོ ¶ སམཎདྷམྨམེཝ ཀརོཏི, ཝིསེསཏོ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནམནུཡུཉྫཏི. ཏཾ དིསྭཱ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘ན ཨིམསྶ མམ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཀྑེཔཾ ཀཱཏུཀཱམོ སསྶཱནཾ ནིཔྥཏྟིཀཱལེ ཁེཏྟགོཔཀཝཎྞེན ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ ནིཔྤཎྜེནྟོ –

༣༨༡.

‘‘ཨཏིཧིཏཱ ཝཱིཧི, ཁལགཏཱ སཱལཱི;

ན ཙ ལབྷེ པིཎྜཾ, ཀཐམཧཾ ཀསྶ’’ནྟི. – ཨཱཧ; ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ –

༣༨༢.

‘‘བུདྡྷམཔྤམེཡྻཾ ¶ ཨནུསྶར པསནྣོ, པཱིཏིཡཱ ཕུཊསརཱིརོ ཧོཧིསི སཏཏམུདགྒོ.

༣༨༣.

‘‘དྷམྨམཔྤམེཡྻཾ ¶ …པེ… སཏཏམུདགྒོ.

༣༨༤.

‘‘སངྒྷམཔྤམེཡྻཾ…པེ… སཏཏམུདགྒོ’’ཏི. – ཨཱཧ; ཏཾ སུཏྭཱ མཱརོ –

༣༨༥.

‘‘ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧརསི, སཱིཏཱ ཧེམནྟིཀཱ ཨིམཱ རཏྱོ;

མཱ སཱིཏེན པརེཏོ ཝིཧཉྙིཏྠོ, པཝིས ཏྭཾ ཝིཧཱརཾ ཕུསིཏགྒལ༹’’ནྟི. –

ཨཱཧ. ཨཐ ཐེརོ –

༣༨༦.

‘‘ཕུསིསྶཾ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ, ཏཱཧི ཙ སུཁིཏོ ཝིཧརིསྶཾ;

ནཱཧཾ སཱིཏེན ཝིཧཉྙིསྶཾ, ཨནིཉྫིཏོ ཝིཧརནྟོ’’ཏི. – ཨཱཧ;

ཏཏྠ ཨཏིཧིཏཱ ཝཱིཧཱིཏི ཝཱིཧཡོ ཀོཊྛཱགཱརཾ ཨཏིནེཏྭཱ ཋཔིཏཱ, ཏཏྠ པཊིསཱམིཏཱ ཁལཏོ ཝཱ གྷརཾ ཨུཔནཱིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཝཱིཧིགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཨིཏརམྤི དྷཉྙཾ སངྒཎྷཱཏི. སཱལཱི པན ཡེབྷུཡྻེན ཝཱིཧིཏོ ¶ པཙྪཱ པཙྩནྟཱིཏི ཨཱཧ. ཁལགཏཱ སཱལཱིཏི ཁལཾ དྷཉྙཀརཎཊྛཱནཾ གཏཱ, ཏཏྠ རཱསིཝསེན མདྡནཙཱཝནཱདིཝསེན ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. པདྷཱནདྷཉྙབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩེཏྠ སཱལཱིནཾ ཝིསུཾ གཧཎཾ, ཨུབྷཡེནཔི གཱམེ, གཱམཏོ བཧི ཙ དྷཉྙཾ པརིཔུཎྞཾ ཋིཏནྟི དསྶེཏི. ན ཙ ལབྷེ པིཎྜནྟི ཨེཝཾ སུལབྷདྷཉྙེ སུབྷིཀྑཀཱལེ ཨཧཾ པིཎྜམཏྟམྤི ན ལབྷཱམི. ཨིདཱནི ཀཐམཧཾ ཀསྶནྟི ཨཧཾ ཀཐཾ ཀརིསྶཱམི, ཀཐཾ ཛཱིཝིསྶཱམཱིཏི པརིཧཱསཀེལི༹ཾ ཨཀཱསི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ཨཡཾ ཝརཱཀོ ཨཏྟནཱ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ མཡ྄ཧཾ པཀཱསེསི, མཡཱ པན ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱ ཨོཝདིཏབྦོ, ན མཡཱ ཀིཉྩི ཀཐེཏབྦ’’ནྟི ཝཏྠུཏྟཡཱནུསྶཏིཡཾ ཨཏྟཱནཾ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘བུདྡྷམཔྤམེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ བུདྡྷམཔྤམེཡྻཾ ཨནུསྶར པསནྣོཏི སཝཱསནཱཡ ཨཝིཛྫཱནིདྡཱཡ ཨཙྩནྟཝིགམེན, བུདྡྷིཡཱ ཙ ཝིཀསིཏབྷཱཝེན བུདྡྷཾ བྷགཝནྟཾ པམཱཎཀརཱནཾ རཱགཱདིཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཔརིམཱཎགུཎསམངྒིཏཱཡ ཨཔྤམེཡྻཔུཉྙཀྑེཏྟཏཱཡ ཙ ཨཔྤམེཡྻཾ. ཨོཀཔྤནལཀྑཎེན ཨབྷིཔྤསཱདེན པསནྣོ, པསནྣམཱནསོ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༧༤; སཾ. ནི. ༥.༩༩༧) ཨནུསྶར ཨནུ ཨནུ བུདྡྷཱརམྨཎཾ སཏིཾ པཝཏྟེཧི, པཱིཏིཡཱ ཕུཊསརཱིརོ ཧོཧིསི. སཏཏམུདགྒོཏི ཨནུསྶརནྟོཝ ཕརཎལཀྑཎཱཡ པཱིཏིཡཱ སཏཏཾ སབྦདཱ ཕུཊསརཱིརོ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔེཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསརཱིརོ ཨུབྦེགཔཱིཏིཡཱ ¶ ཨུདགྒོ ཀཱཡཾ ཨུདགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ ལངྒྷིཏུཾ སམཏྠོ ཙ བྷཝེཡྻཱསི, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཡྻཱསི. ཡཏོ སཱིཏུཎྷེཧི ཝིཡ ཛིགྷཙྪཱཔིཔཱསཱཧིཔི ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཧོཧིསཱིཏི ཨཏྠོ.

དྷམྨནྟི ¶ ཨརིཡཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ. སངྒྷནྟི ཨརིཡཾ པརམཏྠསངྒྷཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨནུསྶརཱཏི པནེཏྠ ‘‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ དྷམྨཾ, ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ སངྒྷཾ ཨནུསྶརཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཐེརེན རཏནཏྟཡགུཎཱནུསྶརཎེ ནིཡོཛནཝསེན ཨཏྟནི ཨོཝདིཏེ པུན མཱརོ ཝིཝེཀཝཱསཏོ ནཾ ཝིཝེཙེཏུཀཱམོ ཧིཏེསཱིབྷཱཝཾ ¶ ཝིཡ དསྶེནྟོ ‘‘ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧརསཱི’’ཏི པཉྩམཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨབྦྷོཀཱསེ ཀེནཙི ཨཔཊིཙྪནྣེ ཝིཝཊངྒཎེ ཝིཧརསི ཨིརིཡཱཔཐེ ཀཔྤེསི. ཧེམནྟིཀཱ ཧིམཔཱཏསམཡེ པརིཡཱཔནྣཱ ཨིམཱ སཱིཏཱ རཏྟིཡོ ཝཏྟནྟི. ཏསྨཱ སཱིཏེན པརེཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ མཱ ཝིཧཉྙིཏྠོ ཝིགྷཱཏཾ མཱ ཨཱཔཛྫི མཱ ཀིལམི. ཕུསིཏགྒལ༹ཾ པིཧིཏཀཝཱཊཾ སེནཱསནཾ པཝིས, ཨེཝཾ ཏེ སུཁཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ སེནཱསནཔརིཡེསནཱཡ པཡོཛནཾ, ཨེཏྠེཝཱཧཾ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཕུསིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཚཊྛཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཕུསིསྶཾ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོཏི ཨཔྤམཱཎགོཙརཏཱཡ ‘‘ཨཔྤམཉྙཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརེ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ ཕུསིསྶཾ ཕུསིསྶཱམི, ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱཔཛྫིསྶཱམི. ཏཱཧི ཙ སུཁིཏོ ཝིཧརིསྶནྟི ཏཱཧི ཨཔྤམཉྙཱཧི སུཁིཏོ སཉྫཱཏསུཁོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིསྶཾ ཙཏྟཱརོཔི ཨིརིཡཱཔཐེ ཀཔྤེསྶཱམཱིཏི. ཏེན མཡ྄ཧཾ སབྦཀཱལེ སུཁམེཝ, ན དུཀྑཾ. ཡཏོ ནཱཧཾ སཱིཏེན ཝིཧཉྙིསྶཾ ཨནྟརཊྛཀེཔི ཧིམཔཱཏསམཡེ ཨཧཾ སཱིཏེན ན ཀིལམིསྶཱམི, ཏསྨཱ ཨནིཉྫིཏོ ཝིཧརནྟོ ཙིཏྟསྶ ཨིཉྫིཏཀཱརཎཱནཾ བྱཱཔཱདཱདཱིནཾ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ པཙྩཡུཔྤནྣིཉྫནཱཡ ཙ ཨབྷཱཝཏོ སམཱཔཏྟིསུཁེནེཝ སུཁིཏོ ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༨.༣༩-༤༤) –

‘‘ནགརེ བནྡྷུམཏིཡཱ, ཝེཛྫོ ཨཱསིཾ སུསིཀྑིཏོ;

ཨཱཏུརཱནཾ སདུཀྑཱནཾ, མཧཱཛནསུཁཱཝཧོ.

‘‘བྱཱདྷིཏཾ སམཎཾ དིསྭཱ, སཱིལཝནྟཾ མཧཱཛུཏིཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བྷེསཛྫམདདིཾ ཏདཱ.

‘‘ཨརོགོ ཨཱསི ཏེནེཝ, སམཎོ སཾཝུཏིནྡྲིཡོ;

ཨསོཀོ ནཱམ ནཱམེན, ཨུཔཊྛཱཀོ ཝིཔསྶིནོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཨོསདྷམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷེསཛྫསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ¶ ཙ ཨཊྛམེ ཀཔྤེ, སབྦོསདྷསནཱམཀོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧཔྥལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ¶ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཏྠ ཙ བིནྡུསཱརརཉྙོ ཀཱལེ ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཡཾ ཨིམཱ གཱཐཱ སངྒཱིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེཀིཙྪཀཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. མཧཱནཱགཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསཱུཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱནཱགཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ¶ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཀཀུསནྡྷཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཉྙཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཛྷཱནསུཁེན ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏསྶ དཱལི༹མཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཀེཏེ མདྷུཝཱསེཊྛསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, མཧཱནཱགོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏི སཱཀེཏེ ཨཉྫནཝནེ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཏོ གཝམྤཏིཏྠེརསྶ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཐེརསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏསྶོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༡-༧) –

‘‘ཀཀུསནྡྷོ མཧཱཝཱིརོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;

གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛོ སོ, ཨགམཱསི ཝནནྟརཾ.

‘‘བཱིཛམིཉྫཾ གཧེཏྭཱན, ལཏཱཡ ཨཱཝུཎིཾ ཨཧཾ;

བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ཛྷཱཡཏེ པབྦཏནྟརེ.

‘‘དིསྭཱནཧཾ དེཝདེཝཾ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, བཱིཛམིཉྫམདཱསཧཾ.

‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ¶ ཀཔྤམྷི, ཡཾ མིཉྫམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བཱིཛམིཉྫསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཐེརོ ཚབྦགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ གཱརཝཾ ཨཀཏྭཱ ཝིཧརནྟེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན –

༣༨༧.

‘‘ཡསྶ ¶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;

པརིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱ, མཙྪོ ཨཔྤོདཀེ ཡཐཱ.

༣༨༨.

‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;

ན ཝིརཱུཧཏི སདྡྷམྨེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾཝ པཱུཏིཀཾ.

༣༨༩.

‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;

ཨཱརཀཱ ཧོཏི ནིབྦཱནཱ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ.

༣༩༠.

‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ཨུཔལབྦྷཏི;

ན ཝིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱ, མཙྪོ བཝ྄ཧོདཀེ ཡཐཱ.

༣༩༡.

‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ཨུཔལབྦྷཏི;

སོ ཝིརཱུཧཏི སདྡྷམྨེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾཝ བྷདྡཀཾ.

༣༩༢.

‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ཨུཔལབྦྷཏི;

སནྟིཀེ ཧོཏི ནིབྦཱནཾ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ’’ཏི. –

ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སབྲཧྨཙཱརཱིསཱུཏི སམཱནཾ བྲཧྨཾ སཱིལཱདིདྷམྨཾ ཙརནྟཱིཏི སབྲཧྨཙཱརིནོ, སཱིལདིཊྛིསཱམཉྙགཏཱ སཧདྷམྨིཀཱ, ཏེསུ. གཱརཝོཏི གརུབྷཱཝོ སཱིལཱདིགུཎནིམིཏྟཾ གརུཀརཎཾ. ནཱུཔལབྦྷཏཱིཏི ན ཝིཛྫཏི ན པཝཏྟཏི, ན ཨུཔཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནཱཏི ཀིལེསཱནཾ ནིབྦཱཔནཏོ ཀིལེསཀྑཡཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨརཱཛསྶཱཏི སཏྠུནོ. སཏྠཱ ཧི སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཡཐཱརཧཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེན དྷམྨེན རཉྫེཏི ཏོསེཏཱིཏི དྷམྨརཱཛཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ’’ཏི ཨིམིནཱ ནིབྦཱནཾ ནཱམ དྷམྨརཱཛསྶེཝ སཱསནེ ¶ , ན ཨཉྙཏྠ. ཏཏྠ ཡོ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ¶ གཱརཝརཧིཏོ, སོ ཡཐཱ ནིབྦཱནཱ ཨཱརཀཱ ཧོཏི, ཏཐཱ དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནཏོཔི ཨཱརཀཱ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. བཝ྄ཧོདཀེཏི བཧུཨུདཀེ. སནྟིཀེ ཧོཏི ནིབྦཱནནྟི ནིབྦཱནཾ ཏསྶ སནྟིཀེ སམཱིཔེ ཨེཝ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམཱ ཨེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧེསུཾ.

མཧཱནཱགཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཀུལླཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀུལློ སིཝཐིཀནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀུལླཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ¶ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུཊུམྦིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀུལློཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. སོ ཙ རཱགཙརིཏཏྟཱ ཏིབྦརཱགཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཨབྷིཀྑཎཾ ཀིལེསཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟི. ཨཐསྶ སཏྠཱ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘ཀུལླ, ཏཡཱ ཨབྷིཎྷཾ སུསཱནེ ཙཱརིཀཱ ཙརིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ སུསཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིནི ཏཱནི ཏཱནི ཨསུབྷཱནི དིསྭཱ ཏཾ མུཧུཏྟཾ ཨསུབྷམནསིཀཱརཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སུསཱནཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ ཀཱམརཱགེན ཨབྷིབྷུཡྻཏི. པུན བྷགཝཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཏསྶ སུསཱནཊྛཱནཾ གཏཀཱལེ ཨེཀཾ ཏརུཎིཏྠིརཱུཔཾ ཨདྷུནཱ མཏཾ ཨཝིནཊྛཙྪཝིཾ ནིམྨིནིཏྭཱ དསྶེཏི. ཏསྶ ཏཾ དིཊྛམཏྟསྶ ཛཱིཝམཱནཝིསབྷཱགཝཏྠུསྨིཾ ཝིཡ སཧསཱ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཏསྶ པེཀྑནྟསྶེཝ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི པགྒྷརམཱནཱསུཙིཾ ཀིམིཀུལཱཀུལཾ ཨཏིཝིཡ བཱིབྷཙྪཾ དུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལཾ ཀཏྭཱ དསྶེསི. སོ ཏཾ པེཀྑནྟོ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ སཏིཾ ཛནེནྟོ –

‘‘ཨཱཏུརཾ ཨསུཙིཾ པཱུཏིཾ, པསྶ ཀུལླ སམུསྶཡཾ;

ཨུགྒྷརནྟཾ པགྒྷརནྟཾ, བཱལཱནཾ ཨབྷིནནྡིཏ’’ནྟི. –

ཨཱཧ ¶ . ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ སམྨདེཝ སརཱིརསབྷཱཝཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨསུབྷསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ –

༣༩༣.

‘‘ཀུལློ ¶ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱ, ཨདྡས ཨིཏྠིམུཛ྄ཛྷིཏཾ;

ཨཔཝིདྡྷཾ སུསཱནསྨིཾ, ཁཛྫནྟིཾ ཀིམིཧཱི ཕུཊཾ.

༣༩༤.

‘‘ཨཱཏུརཾ…པེ… བཱལཱནཾ ཨབྷིནནྡིཏཾ.

༣༩༥.

‘‘དྷམྨཱདཱསཾ གཧེཏྭཱན, ཉཱཎདསྶནཔཏྟིཡཱ;

པཙྩཝེཀྑིཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, ཏུཙྪཾ སནྟརབཱཧིརཾ.

༣༩༦.

‘‘ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏཾ, ཡཐཱ ཨེཏཾ ཏཐཱ ཨིདཾ;

ཡཐཱ ཨདྷོ ཏཐཱ ཨུདྡྷཾ, ཡཐཱ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱ ཨདྷོ.

༣༩༧.

‘‘ཡཐཱ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིཾ, ཡཐཱ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱ;

ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱ, ཡཐཱ པཙྪཱ ཏཐཱ པུརེ.

༣༩༨.

‘‘པཉྩངྒིཀེན ཏུརིཡེན, ན རཏཱི ཧོཏི ཏཱདིསཱི;

ཡཐཱ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོ’’ཏི. –

ཨུདཱནཝསེན ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཀུལློཏི ཨཏྟཱནམེཝ ཐེརོ པརཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝདཏི.

ཨཱཏུརནྟི ནཱནཔྤཀཱརེཧི དུཀྑེཧི ཨབྷིཎྷཾ པཊིཔཱིལི༹ཏཾ. ཨསུཙིནྟི སུཙིརཧིཏཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལཾ. པཱུཏིནྟི དུགྒནྡྷཾ. པསྶཱཏི སབྷཱཝཏོ ཨོལོཀེཧི. ཀུལླཱཏི ཨོཝཱདཀཱལེ བྷགཝཱ ཐེརཾ ཨཱལཔཏི. ཨུདཱནཀཱལེ པན ཐེརོ སཡམེཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདཏི. སམུསྶཡནྟི སརཱིརཾ. ཨུགྒྷརནྟནྟི ཨུདྡྷཾ ཝཎམུཁེཧི ཨསུཙིཾ སཝནྟཾ. པགྒྷརནྟནྟི ཨདྷོ ཝཎམུཁེཧི སམནྟཏོ ཙ ཨསུཙིཾ སཝནྟཾ. བཱལཱནཾ ཨབྷིནནྡིཏནྟི བཱལེཧི ཨནྡྷཔུཐུཛྫནེཧི དིཊྛིཏཎྷཱབྷིནནྡནཱཧི ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསྶ ནནྡིཏཾ.

དྷམྨཱདཱསནྟི དྷམྨམཡཾ ཨཱདཱསཾ. ཡཐཱ ཧི སཏྟཱ ཨདཱསེན ཨཏྟནོ མུཁེ ཀཱཡེ ཝཱ གུཎདོསེ པསྶནྟི, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ ཡེན ཨཏྟབྷཱཝེ ¶ སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ པསྶཏི, ཏཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨིདྷ ‘‘དྷམྨཱདཱས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཉཱཎདསྶནསྶ མགྒཉཱཎསངྑཱཏསྶ དྷམྨཙཀྑུསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. པཙྩཝེཀྑིཾ ཨིམཾ ཀཱཡནྟི ཨིམཾ ཀརཛཀཱཡཾ ནིཙྩསཱརཱདིཝིརཧཏོ ཏུཙྪཾ ཨཏྟཔརསནྟཱནཱནཾ ཝིབྷཱགཏོ སནྟརབཱཧིརཾ ཉཱཎཙཀྑུནཱ པཏིཨཝེཀྑིཾ པསྶིཾ.

ཡཐཱ པན པཙྩཝེཀྑིཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ཨིད’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏནྟི ཡཐཱ ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ སརཱིརསངྑཱཏཾ ཨསུབྷཾ ཨཱཡུཨུསྨཱཝིཉྙཱཎཱནཾ ཨནཔགམཱ ནཱནཱཝིདྷཾ མཱཡོཔམཾ ཀིརིཡཾ དསྶེཏི, ཏཐཱཝ ཨེཏཾ མཏསརཱིརཾ པུབྦེ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཔགམཱ ཨཧོསི. ཡཐཱ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔགམཱ ན ཀིཉྩི ཀིརིཡཾ དསྶེཏི, ཏཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརམྤི ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔགམཱ ནསྶཏེཝཱཏི. ཡཐཱ ཙ ཨིདཾ མམ སརཱིརཾ ཨེཏརཧི སུསཱནེ ན མཏཾ ན སཡིཏཾ, ན ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཾ, ཏཐཱ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརམྤི པུབྦེ ¶ ཨཧོསི. ཡཐཱ པནེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརཾ སུསཱནེ སཡིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཾ, ཏཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརམྤི བྷཝིསྶཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརཾ ཨསུཙི དུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལཾ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ, ཏཐཱ ཨེཏཾ མཏསརཱིརམྤི. ཡཐཱ ཝཱ ཨེཏཾ མཏསརཱིརཾ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝཉྩེཝ ཨནིཙྩཱདིསབྷཱཝཉྩ, ཏཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརམྤི. ཡཐཱ ཨདྷོ ཏཐཱ ཨུདྡྷནྟི ཡཐཱ ནཱབྷིཏོ ཨདྷོ ཧེཊྛཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨསུཙི དུགྒནྡྷོ ཛེགུཙྪོ པཊིཀྐཱུལོ ཨནིཙྩོ དུཀྑོ ཨནཏྟཱ ཙ, ཏཐཱ ཨུདྡྷཾ ནཱབྷིཏོ ཨུཔརི ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ ཙ. ཡཐཱ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱ ཨདྷོཏི ཡཐཱ ཙ ནཱབྷིཏོ, ཨུདྡྷཾ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ, ཏཐཱ ཨདྷོ ནཱབྷིཏོ ཧེཊྛཱཔི.

ཡཐཱ ¶ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིནྟི ཡཐཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ དིཝཱ ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༡༩༩) ཨསུཙི པགྒྷརཏི, ཏཐཱ རཏྟིམྤི. ཡཐཱ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱཏི ཡཐཱ ཙ རཏྟིཾ ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨསུཙི པགྒྷརཏི, ཏཐཱ དིཝཱཔི, ནཡིམསྶ ཀཱལཝིབྷཱགེན ཨཉྙཐཱབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱཏི ཡཐཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ པུརེ པུབྦེ ཏརུཎཀཱལེ ཨསུཙི དུགྒནྡྷོ ཛེགུཙྪོ པཊིཀྐཱུལོ, ཏཐཱ ཙ པཙྪཱ ཛིཎྞཀཱལེ. ཡཐཱ ཙ པཙྪཱ ཛིཎྞཀཱལེ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ, ཏཐཱ པུརེ ཏརུཎཀཱལེཔི ¶ . ཡཐཱ ཝཱ པུརེ ཨཏཱིཏཀཱལེ སཝིཉྙཱཎཀཱལེ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ ཙ ཨནིཙྩཱདིསབྷཱཝོ ཙ, ཏཐཱ པཙྪཱ ཨནཱགཏཀཱལེ ཨཝིཉྙཱཎཀཱལེཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

པཉྩངྒིཀེན ཏུརིཡེནཱཏི ‘‘ཨཱཏཏཾ ཝིཏཏཾ ཨཱཏཏཝིཏཏཾ གྷནཾ སུསཱིར’’ནྟི ཨེཝཾ པཉྩངྒིཀེན པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏེན ཏུརིཡེན པརིཙརིཡམཱནསྶ ཀཱམསུཁསམངྒིནོ ཨིསྶརཛནསྶ ཏཱདིསཱི ཏཐཱརཱུཔཱ རཏི སུཁསྶཱདོ ན ཧོཏི. ཡཐཱ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོཏི སམཐཝིཔསྶནཾ ཡུགནདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསབྷཱཝེན ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ པསྶནྟསྶ ཡོགཱཝཙརསྶ ཡཱདིསཱ དྷམྨརཏི, ཏསྶཱ ཀལམྤི ཀཱམརཏི ན ཨུཔེཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤);

ཨིམཱ ཨེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱཔི ཨཧེསུཾ.

ཀུལླཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

མནུཛསྶཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ ཨགྒཱསནིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཱཏཱ མཱལུཀྱཱ ནཱམ, ཏསྶཱ ཝསེན མཱལུཀྱཔུཏྟོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. སོ ཉཱཏཱིསུ ཨནུཀམྤཱཡ ཉཱཏིཀུལཾ ཨགམཱསི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པརིཝིསིཏྭཱ དྷནེན པལོབྷེཏུཀཱམཱ མཧནྟཾ དྷནརཱསིཾ ¶ པུརཏོ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ དྷནཾ ཏཝ སནྟཀཾ, ཝིབྦྷམིཏྭཱ ཨིམིནཱ དྷནེན པུཏྟདཱརཾ པཊིཛགྒནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོཧཱི’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིཔརིཝཏྟེནྟོ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

༣༩༩.

‘‘མནུཛསྶ པམཏྟཙཱརིནོ, ཏཎྷཱ ཝཌྜྷཏི མཱལུཝཱ ཝིཡ;

སོ པླཝཏཱི ཧུརཱ ཧུརཾ, ཕལམིཙྪཾཝ ཝནསྨི ཝཱནརོ.

༤༠༠.

‘‘ཡཾ ཨེསཱ སཧཏེ ཛམྨཱི, ཏཎྷཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱ;

སོཀཱ ཏསྶ པཝཌྜྷནྟི, ཨབྷིཝཊྛཾཝ བཱིརཎཾ.

༤༠༡.

‘‘ཡོ ཙེཏཾ སཧཏེ ཛམྨིཾ, ཏཎྷཾ ལོཀེ དུརཙྩཡཾ;

སོཀཱ ཏམྷཱ པཔཏནྟི, ཨུདབིནྡཱུཝ པོཀྑརཱ.

༤༠༢.

‘‘ཏཾ ཝོ ཝདཱམི བྷདྡཾ ཝོ, ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱ;

ཏཎྷཱཡ མཱུལཾ ཁཎཐ, ཨུསཱིརཏྠོཝ བཱིརཎཾ;

མཱ ཝོ ནལ༹ཾཝ སོཏོཝ, མཱརོ བྷཉྫི པུནཔྤུནཾ.

༤༠༣.

‘‘ཀརོཐ བུདྡྷཝཙནཾ, ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ;

ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི, ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ.

༤༠༤.

‘‘པམཱདོ རཛོ པམཱདོ, པམཱདཱནུཔཏིཏོ རཛོ;

ཨཔྤམཱདེན ཝིཛྫཱཡ, ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོ’’ཏི. –

ཨིམཱཧི ཚཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེཏི.

ཏཏྠ མནུཛསྶཱཏི སཏྟསྶ. པམཏྟཙཱརིནོཏི སཏིཝོསྶགྒལཀྑཎེན པམཱདེན པམཏྟཙཱརིསྶ, ནེཝ ཛྷཱནཾ, ན ཝིཔསྶནཱ ¶ , ན མགྒཕལཱནི ཝཌྜྷནྟི. ཡཐཱ པན རུཀྑཾ སཾསིབྦནྟཱི པརིཡོནནྡྷནྟཱི ཏསྶ ཝིནཱསཱཡ མཱལུཝཱ ལཏཱ ཝཌྜྷཏི, ཨེཝམསྶ ཚ དྭཱརཱནི ནིསྶཱཡ རཱུཔཱདཱིསུ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཏཎྷཱ ཝཌྜྷཏི. ཝཌྜྷམཱནཱཝ ཡཐཱ མཱལུཝཱ ལཏཱ ཨཏྟནོ ཨཔསྶཡབྷཱུཏཾ རུཀྑཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ པཱཏེཏི, ཨེཝཾ ཏཎྷཱཝསིཀཾ པུགྒལཾ ཨཔཱཡེ ནིཔཱཏེཏི. སོ པླཝཏཱིཏི སོ ཏཎྷཱཝསིཀོ པུགྒལོ ཨཔརཱཔརཾ བྷཝཱབྷཝེ ཨུཔླཝཏི དྷཱཝཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཕལམིཙྪཾཝ ཝནསྨི ཝཱནརོ ཡཐཱ རུཀྑཕལཾ ཨིཙྪནྟོ ཝཱནརོ ཝནསྨིཾ དྷཱཝནྟོ རུཀྑསྶ ཨེཀཾ སཱཁཾ གཎྷཱཏི, ཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙཾ གཎྷཱཏི, ཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙནྟི ‘‘སཱཁཾ ¶ ཨལབྷིཏྭཱ ནིསིནྣོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ¶ ནཱཔཛྫཏི; ཨེཝམེཝ ཏཎྷཱཝསིཀོ པུགྒལོ ཧུརཱ ཧུརཾ དྷཱཝནྟོ ‘‘ཨཱརམྨཎཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏཎྷཱཡ ཨཔྤཝཏྟིཾ པཏྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ནཱཔཛྫཏི.

ཡནྟི ཡཾ པུགྒལཾ. ཨེསཱ ལཱམཀབྷཱཝེན ཛམྨཱི ཝིསཱཧཱརཏཱཡ ཝིསམཱུལཏཱཡ ཝིསཕལཏཱཡ ཝིསཔརིབྷོགཏཱཡ རཱུཔཱདཱིསུ ཝིསཏྟཏཱཡ ཨཱསཏྟཏཱཡ ཙ ཝིསཏྟིཀཱཏི སངྑཾ གཏཱ ཚདྭཱརིཀཱ ཏཎྷཱ སཧཏེ ཨབྷིབྷཝཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ. ཡཐཱ ནཱམ ཝནེ པུནཔྤུནཾ ཝསྶནྟེ དེཝེ ཨབྷིཝཊྛཾ བཱིརཎཾ བཱིརཎཏིཎཾ ཝཌྜྷཏི, ཨེཝཾ ཝཊྚམཱུལཀཱ སོཀཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཝུདྡྷིཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡོ ཙེཏཾ…པེ… དུརཙྩཡནྟི ཡོ པན པུགྒལོ ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ པཛཧིཏུཾ དུཀྐརཏཱཡ དུརཙྩཡཾ ཏཎྷཾ སཧཏེ ཨབྷིབྷཝཏི, ཏམྷཱ པུགྒལཱ ཝཊྚམཱུལཀཱ སོཀཱ པཔཏནྟི. ཡཐཱ ནཱམ པོཀྑརེ པདུམཔཏྟེ པཏིཏཾ ཨུདབིནྡུ ན པཏིཊྛཱཏི, ཨེཝཾ ན པཏིཊྛཧནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཾ ཝོ ཝདཱམཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཨཧཾ ཏུམྷེ ཝདཱམི. བྷདྡཾ ཝོཏི བྷདྡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཧོཏུ, མཱ ཏཎྷཾ ཨནུཝཏྟཔུགྒལོ ཝིཡ ཝིབྷཝཾ ཨནཏྠཾ པཱཔུཎཱཐཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཡཏྟཀཱ སནྣིཔཏིཏཱ, ཏཏྟཀཱ. ཀིཾ ཝདསཱིཏི ཙེ? ཏཎྷཱཡ མཱུལཾ ཁཎཐ ཨིམིསྶཱ ཚདྭཱརིཀཏཎྷཱཡ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསགྒཧནཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཀུདཱལེན ཁཎཐ སམུཙྪིནྡཐ. ཀིཾ ཝིཡཱཏི? ཨུསཱིརཏྠོཝ བཱིརཎཾ ཡཐཱ ཨུསཱིརེན ཨཏྠིཀོ པུརིསོ མཧནྟེན ཀུདཱལེན བཱིརཎཱཔརནཱམཾ ཨུསཱིརཾ ནཱམ ཏིཎཾ ཁཎཏི, ཨེཝམསྶ མཱུལཾ ཁཎཐཱཏི ཨཏྠོ. མཱ ཝོ ནལ༹ཾཝ སོཏོཝ, མཱརོ བྷཉྫི པུནཔྤུནནྟི ཏུམྷེ ནདཱིཏཱིརེ ཛཱཏཾ ནལ༹ཾ མཧཱཝེགེན ཨཱགཏོ ནདཱིསོཏོ ཝིཡ ཀིལེསམཱརོ མཙྩུམཱརོ དེཝཔུཏྟམཱརོ ཙ པུནཔྤུནཾ མཱ བྷཉྫཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏསྨཱ ཀརོཐ བུདྡྷཝཙནཾ ‘‘ཛྷཱཡཐ, བྷིཀྑཝེ, མཱ པམཱདཏྠཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༡༥) ཝུཏྟཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཀརོཐ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ སམྤཱདེཐ. ཁཎོ ཝོ མཱ ¶ ཨུཔཙྩགཱཏི ཡོ ཧི བུདྡྷཝཙནཾ ན ཀརོཏི, ཏཾ ¶ པུགྒལཾ ཨཡཾ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎོ པཏིརཱུཔདེསཝཱསེ ཨུཔྤཏྟིཀྑཎོ སམྨདིཊྛིཡཱ པཊིལདྡྷཀྑཎོ ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཝེཀལླཀྑཎོཏི སབྦོཔི ཁཎོ ཨཏིཀྐམཏི, སོ ཁཎོ མཱ ཏུམྷེ ཨཏིཀྐམཏུ. ཁཎཱཏཱིཏཱཏི ཡེ ཧི ཏཾ ཁཎཾ ཨཏཱིཏཱ, ཡེ ཝཱ པུགྒལེ སོ ཁཎོ ཨཏཱིཏོ, ཏེ ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཱ ཙིརཀཱལཾ སོཙནྟི.

པམཱདོ རཛོཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ སཏིཝོསྶགྒལཀྑཎོ པམཱདོ, སཾཀིལེསསབྷཱཝཏྟཱ རཱགརཛཱདིམིསྶཏཱཡ ¶ ཙ རཛོ. པམཱདཱནུཔཏིཏོ རཛོཏི ཡོ ཧི ཀོཙི རཛོ ནཱམ རཱགཱདིཀོ, སོ སབྦོ པམཱདཱནུཔཏིཏོ པམཱདཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཔྤམཱདེནཱཏི ཨཔྤམཛྫནེན ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཱ. ཝིཛྫཱཡཱཏི ཨགྒམགྒཝིཛྫཱཡ. ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ ཧདཡནིསྶིཏཾ རཱགཱདིསལླཾ ཨུདྡྷརེཡྻ སམཱུཧནེཡྻཱཏི.

མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སཔྤདཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཎྞཝཱིསཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཔྤདཱསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ སཔྤདཱསོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀིལེསཱབྷིབྷཝེན ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨལབྷནྟོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པཙྪཱ སཏྠཾ ཨཱཧརནྟོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༠༥.

‘‘པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, ཡཏོ པབྦཛིཏོ ཨཧཾ;

ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི, ཙེཏོསནྟིམནཛ྄ཛྷགཾ.

༤༠༦.

‘‘ཨལདྡྷཱ ཙིཏྟསྶེཀགྒཾ, ཀཱམརཱགེན ཨཊྚིཏོ;

བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོ, ཝིཧཱརཱ ཨུཔནིཀྑམིཾ.

༤༠༧.

‘‘སཏྠཾ ¶ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམི, ཀོ ཨཏྠོ ཛཱིཝིཏེན མེ;

ཀཐཉྷི སིཀྑཾ པཙྩཀྑཾ, ཀཱལཾ ཀུབྦེཐ མཱདིསོ.

༤༠༨.

‘‘ཏདཱཧཾ ¶ ཁུརམཱདཱཡ, མཉྩཀམྷི ཨུཔཱཝིསིཾ;

པརིནཱིཏོ ཁུརོ ཨཱསི, དྷམནིཾ ཚེཏྟུམཏྟནོ.

༤༠༩.

‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;

ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.

༤༡༠.

‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ པཎྞཝཱིསཏིཝསྶཱནི, ཡཏོ པབྦཛིཏོ ཨཧནྟི ཡཏོ པཊྛཱཡ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ ཏཱནིམཱནི པཎྞཝཱིསཏིཝསྶཱནི. ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི, ཙེཏོསནྟིམནཛ྄ཛྷགནྟི སོཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟོ ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི ཨངྒུལིཕོཊནམཏྟམྤི ཁཎཾ ཙེཏོསནྟིཾ ཙེཏསོ སམཱདྷཱནཾ ན ལབྷིཾ.

ཨེཝཾ པན ཨལདྡྷཱ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཾ, ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཀཱམརཱགེན ཨཊྚིཏོ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཊྚིཏོཏི པཱིལི༹ཏོ, ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ. བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོཏི ‘‘ཨིདམིདྷ ཨཏིཝིཡ ཨཡུཏྟཾ ཝཏྟཏི, ཡདཱཧཾ ནིཡྻཱནིཀེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཀིལེསཔངྐཏོ ཨུདྡྷརིཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཨུདྡྷཾམུཁོ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡམཱནོ. ཝིཧཱརཱ ཨུཔནིཀྑམིནྟི ཝསནཀཝིཧཱརཏོ བཧི ནིཀྑནྟོ.

ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ནིཀྑནྟོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤནཏྠོ. ཏེན ‘‘རུཀྑཱ ཝཱ པཔཏིསྶཱམི, ཨུབྦནྡྷིཏྭཱ ཝཱ མརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིཀེ མརཎཔྤཀཱརེ སངྒཎྷཱཏི. སིཀྑནྟི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ. པཙྩཀྑནྟི པཙྩཱཙིཀྑནྟོ པརིཙྩཛནྟོ. ‘‘པཙྩཀྑཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, པཙྩཀྑཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལནྟི མརཎཾ. ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསོ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེན ཀཱལཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཉྷི ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ མརཎཾ ནཱམ. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘མརཎཉྷེཏཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༦༣). ‘‘སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱ’’ཏི པན པཱཋེ ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ, སིཀྑཱསམངྒཱི ཨེཝ པན ཧུཏྭཱ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ? ཏསྨཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམི, ཀོ ཨཏྠོ ཛཱིཝིཏེན མེཏི ཡོཛནཱ.

ཏདཱཧནྟི ཡདཱ ཀིལེསཱབྷིབྷཝེན སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཛཱིཝིཏེ ནིབྦིནྡནྟོ ཏདཱ. ཁུརནྟི ནིསིཏཁུརཾ, ཁུརསདིསཾ ཝཱ སཏྠཀཾ. མཉྩཀམྷི ཨུཔཱཝིསིནྟི པརེསཾ ནིཝཱརཎབྷཡེན ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིསཱིདིཾ. པརིནཱིཏོཏི ཨུཔནཱིཏོ, གལེ ཋཔིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམནིནྟི ‘‘ཀཎྛེ དྷམནིཾ, ཀཎྛདྷམནིཾ གལཝལཡ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཚེཏྟུནྟི ཚིནྡིཏུཾ.

ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཡདཱཧཾ མརིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཎྛེ དྷམནིཾ ཚིནྡིཏུཾ ཁུརཾ ཨུཔནེསིཾ, ཏཏོ པརཾ ‘‘ཨརོགཾ ནུ ཁོ མེ སཱིལ’’ནྟི པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨཀྑཎྜཾ ཨཙྪིདྡཾ སུཔརིསུདྡྷཾ ¶ སཱིལཾ དིསྭཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷི, པསྶདྡྷཀཱཡསྶ ནིརཱམིསཾ སུཁཾ ཨནུབྷཝནྟསྶ ཙིཏྟསྶ སམཱཧིཏཏཱཡ ཝིཔསྶནཱཝསེན ¶ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཨཐ ཝཱ ཏཏོཏི ཀཎྛེ ཁུརསྶ ཨུཔནཡཏོ ཝཎེ ཛཱཏེ ཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཝིཀྑམྦྷེནྟོ ཝིཔསྶནཱཡ ཝསེན ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཨིདཱནི ཏཏོ པརཾ མགྒཕལཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

སཔྤདཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཀཱཏིཡཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཊྛེཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀཱཏིཡཱནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ ཀོསིཡགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ¶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, མཱཏུགོཏྟཝསེན པན ཀཱཏིཡཱནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཱམཉྙཀཱནིཏྠེརསྶ གིཧིསཧཱཡོ ཐེརཾ དིསྭཱ པབྦཛིཏོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ རཏྟིཾ ‘‘ནིདྡཱབྷིབྷཝཾ ཝིནོདེསྶཱམཱི’’ཏི ཙངྐམཾ ཨཱརུཧི. སོ ཙངྐམནྟོ ནིདྡཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏོ པཙལཱཡམཱནོ པརིཔཏིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ནིཔཛྫི, སཏྠཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ དིསྭཱ སཡཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀཱཏིཡཱནཱ’’ཏི སཉྙཾ ཨདཱསི. སོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

༤༡༡.

‘‘ཨུཊྛེཧི ནིསཱིད ཀཱཏིཡཱན, མཱ ནིདྡཱབཧུལོ ཨཧུ ཛཱགརསྶུ;

མཱ ཏཾ ཨལསཾ པམཏྟབནྡྷུ, ཀཱུཊེནེཝ ཛིནཱཏུ མཙྩུརཱཛཱ.

༤༡༢.

‘‘སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡཝེགོ, ཨེཝཾ ཛཱཏིཛརཱཏི ཝཏྟཏེ ཏཾ;

སོ ཀརོཧི སུདཱིཔམཏྟནོ ཏྭཾ, ན ཧི ཏཱཎཾ ཏཝ ཝིཛྫཏེཝ ཨཉྙཾ.

༤༡༣.

‘‘སཏྠཱ ཧི ཝིཛེསི མགྒམེཏཾ, སངྒཱ ཛཱཏིཛརཱབྷཡཱ ཨཏཱིཏཾ;

པུབྦཱཔརརཏྟམཔྤམཏྟོ, ཨནུཡུཉྫསྶུ དལ༹ྷཾ ཀརོཧི ཡོགཾ.

༤༡༤.

‘‘པུརིམཱནི པམུཉྩ བནྡྷནཱནི, སངྒྷཱཊིཁུརམུཎྜབྷིཀྑབྷོཛཱི;

མཱ ¶ ཁིཌྜཱརཏིཉྩ མཱ ནིདྡཾ, ཨནུཡུཉྫིཏྠ ཛྷཱཡ ཀཱཏིཡཱན.

༤༡༥.

‘‘ཛྷཱཡཱཧི ཛིནཱཧི ཀཱཏིཡཱན, ཡོགཀྑེམཔཐེསུ ཀོཝིདོསི;

པཔྤུཡྻ ཨནུཏྟརཾ ཝིསུདྡྷིཾ, པརིནིབྦཱཧིསི ཝཱརིནཱཝ ཛོཏི.

༤༡༦.

‘‘པཛྫོཏཀརོ ¶ ¶ པརིཏྟརཾསོ, ཝཱཏེན ཝིནམྱཏེ ལཏཱཝ;

ཨེཝམྤི ཏུཝཾ ཨནཱདིཡཱནོ, མཱརཾ ཨིནྡསགོཏྟ ནིདྡྷུནཱཧི;

སོ ཝེདཡིཏཱསུ ཝཱིཏརཱགོ, ཀཱལཾ ཀངྑ ཨིདྷེཝ སཱིཏིབྷཱུཏོ’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཊྛེཧཱིཏི ནིདྡཱུཔགམནཏོ ཨུཊྛཧནྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཾ ཀརོཧི. ཡསྨཱ ནིཔཛྫཱ ནཱམ ཀོསཛྫཔཀྑིཡཱ, ཏསྨཱ མཱ སཡི. ནིསཱིདཱཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ནིསཱིད. ཀཱཏིཡཱནཱཏི ཏཾ ནཱམེན ཨཱལཔཏི. མཱ ནིདྡཱབཧུལོ ཨཧཱུཏི ནིདྡཱབཧུལོ ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏོ མཱ ཨཧུ. ཛཱགརསྶཱུཏི ཛཱགར, ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ ཧོཧི. མཱ ཏཾ ཨལསནྟི ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཉྫནྟཾ ཏཾ ཨལསཾ ཀུསཱིཏཾ པམཏྟབནྡྷུ མཙྩུརཱཛཱ ཀཱུཊེནེཝ ཨདྡུཧནེན ཝིཡ ནེསཱདོ མིགཾ ཝཱ པཀྑིཾ ཝཱ ཛརཱརོགེཧི མཱ ཛིནཱཏུ མཱ ཨབྷིབྷཝཏུ, མཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱུཏི ཨཏྠོ.

སེཡྻཐཱཔཱིཏི སེཡྻཐཱ ཨཔི. མཧཱསམུདྡཝེགོཏི མཧཱསམུདྡསྶ ཨཱུམིཝེགོ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ནཱམ མཧཱསམུདྡཨཱུམིཝེགོ ཨུཔརཱུཔརི ཨུཊྛཧནྟོ ཏཾ ཨབྷིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ པུརིསཾ ཨབྷིབྷཝཏི, ཨེཝཾ ཛཱཏི ཛརཱ ཙ ཀོསཛྫཱབྷིབྷཱུཏཾ ཏཾ ཨཏིཝཏྟཏེ ཨུཔརཱུཔརི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. སོ ཀརོཧཱིཏི སོ ཏྭཾ, ཀཱཏིཡཱན, ཙཏཱུཧི ཨོགྷེཧི ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎཱིཡཾ ཨརཧཏྟཕལསངྑཱཏཾ སུདཱིཔཾ ཨཏྟནོ ཀརོཧི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཧི. ན ཧི ཏཱཎཾ ཏཝ ཝིཛྫཏེཝ ཨཉྙནྟི ཧཱིཏི ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཡསྨཱ ཏཏོ ཨགྒཕལཏོ ཨཉྙཾ ཏཝ ཏཱཎཾ ནཱམ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ ན ཨུཔལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨརཧཏྟསངྑཱཏཾ སུདཱིཔཾ ཀརོཧཱིཏི.

སཏྠཱ ཧི ཝིཛེསི མགྒམེཏནྟི ཡཾ སཱདྷེཏུཾ ཨཝིསཧནྟཱ ཡཏོ པརཱཛིཏཱ པུཐཱུ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ, ཏདེཏཾ ཏསྶ སུདཱིཔསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ པཉྩཝིདྷསངྒཏོ ཛཱཏིཨཱདིབྷཡཏོ ཙ ཨཏཱིཏཾ ཨརིཡམགྒཾ དེཝཔུཏྟམཱརཱདིཀེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཏུཡ྄ཧཾ སཏྠཱ ཝིཛེསི སཱདྷེསི. ཡསྨཱ སཏྠུ སནྟཀཾ ¶ ནཱམ སཱཝཀེན ཨདྷིགནྟབྦཾ ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ པུརིམཡཱམཾ པཙྪིམཡཱམཉྩ ¶ , ཨཔྤམཏྟོ སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཨནུཡུཉྫ ཡོགཾ བྷཱཝནཾ དལ༹ྷཉྩ ཀརོཧི.

པུརིམཱནི པམུཉྩ བནྡྷནཱནཱིཏི པུརིམཀཱནི གིཧིཀཱལེ ཨཱབདྡྷཱནི གིཧིབནྡྷནཱནི ཀཱམགུཎབནྡྷནཱནི པམུཉྩ ཝིསྶཛྫེཧི, ཏཏྠ ཨནཔེཀྑོ ཧོཧི. སངྒྷཱཊིཁུརམུཎྜབྷིཀྑབྷོཛཱིཏི སངྒྷཱཊིདྷཱརཱི ¶ ཁུརེན ཀཏསིརམུཎྜོ བྷིཀྑཱཧཱརབྷོཛཱི, ཏིཝིདྷམྤེཏཾ པུརིམབནྡྷནཔམོཀྑསྶ ཁིཌྜཱརཏིནིདྡཱནནུཡོགསྶ ཙ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ ཏྭཾ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏོ མུཎྜོ བྷིཀྑཱཧཱརོ ཛཱིཝཏི, ཏསྨཱ ཏེ ཀཱམསུཁཱནུཡོགོ ཁིཌྜཱརཏིནིདྡཱནུཡོགོ ཙ ན ཡུཏྟོཏི ཏཏོ པུརིམཱནི པམུཉྩ བནྡྷནཱནི ཁིཌྜཱརཏིཾ ནིདྡཉྩ མཱནུཡུཉྫིཏྠཱཏི ཡོཛནཱ. ཛྷཱཡཱཏི ཛྷཱཡསྶུ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨནུཡུཉྫ.

ཏཾ པན ཨནུཡུཉྫནྟོ ཡེན ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏོ ཀིལེསཱ སབྦསོ ཛིཏཱ ཧོནྟི, ཏཾ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨནུཡུཉྫཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཛྷཱཡཱཧི ཛིནཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡོགཀྑེམཔཐེསུ ཀོཝིདོསཱིཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦཱནསྶ པཐབྷཱུཏེསུ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེསུ ཀུསལོ ཚེཀོ ཨསི, ཏསྨཱ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཨནུཏྟརཾ ཨུཏྟརརཧིཏཾ, ཝིསུདྡྷིཾ ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཉྩ པཔྤུཡྻ པཱཔུཎིཏྭཱ པན ཏྭཾ པརིནིབྦཱཧིསི. ཝཱརིནཱཝ ཛོཏཱིཏི མཧཏཱ སལིལཝུཊྛིནིཔཱཏེན ཨགྒིཁནྡྷོ ཝིཡ ཨརིཡམགྒཝུཊྛིནིཔཱཏེན པརིནིབྦཱཡིསྶཏི.

པཛྫོཏཀརོཏི པཛྫོཏིཾ ཀརོ པདཱིཔོ. པརིཏྟརཾསོཏི ཁུདྡཀཙྩིཀོ. ཝིནམྱཏེཏི ཝིནམཱིཡཏི ཨཔནིཡྻཏི. ལཏཱཝཱཏི ཝལླི ཝིཡ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཝཊྚིཨཱདིཔཙྩཡཝེཀལླེན པརིཏྟརཾསོ མནྡཔབྷོ པདཱིཔོ ཨཔྤིཀཱ ལཏཱ ཝཱ ཝཱཏེན ཝིདྷམིཡྻཏི ཝིདྡྷཾསིཡྻཏི, ཨེཝཾ ཏུཝམྤི. ཀོསིཡགོཏྟཏཱཡ, ཨིནྡསགོཏྟ, ཨིནྡསམཱནགོཏྟཾ. མཱརཾ ཏསྶ ཝསེ ཨནཱཝཏྟནཱ ཨནུཔཱདཱནཏོ ཙ ཨནཱདིཡཱནོ, ནིདྡྷུནཱཧི ཝིདྷམེཧི ཝིདྡྷཾསེཧི. ཨེཝཾ པན ཝིདྡྷཾསམཱནོ སོ ཏྭཾ ཝེདཡིཏཱསུ སབྦཱསུ ཝེདནཱསུ ཝིགཏཙྪནྡརཱགོ ཨིདྷེཝ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝེན སཱིཏིབྷཱུཏོ ནིབྦུཏོ ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཀངྑ ཨཱགམེཧཱིཏི ¶ . ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔེཏྭཱ དེསནཱཡ ཀཏཱཡ ཐེརོ དེསནཱཝསཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམེནེཝ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཱ ཨེཝ ཨིམཱ གཱཐཱ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཉྩ ཛཱཏཱ.

ཀཱཏིཡཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. མིགཛཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུདེསིཏོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ མིགཛཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིསཱཁཱཡ ¶ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, མིགཛཱལོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨབྷིཎྷསོ དྷམྨསྶཝནེན པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༡༧.

‘‘སུདེསིཏོ ཙཀྑུམཏཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏོ, སབྦཝཊྚཝིནཱསནོ.

༤༡༨.

‘‘ནིཡྻཱནིཀོ ཨུཏྟརཎོ, ཏཎྷཱམཱུལཝིསོསནོ;

ཝིསམཱུལཾ ཨཱགྷཱཏནཾ, ཚེཏྭཱ པཱཔེཏི ནིབྦུཏིཾ.

༤༡༩.

‘‘ཨཉྙཱཎམཱུལབྷེདཱཡ, ཀམྨཡནྟཝིགྷཱཊནོ;

ཝིཉྙཱཎཱནཾ པརིགྒཧེ, ཉཱཎཝཛིརནིཔཱཏནོ.

༤༢༠.

‘‘ཝེདནཱནཾ ཝིཉྙཱཔནོ, ཨུཔཱདཱནཔྤམོཙནོ;

བྷཝཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾཝ, ཉཱཎེན ཨནུཔསྶནོ.

༤༢༡.

‘‘མཧཱརསོ སུགམྦྷཱིརོ, ཛརཱམཙྩུནིཝཱརཎོ;

ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, དུཀྑཱུཔསམནོ སིཝོ.

༤༢༢.

‘‘ཀམྨཾ ཀམྨནྟི ཉཏྭཱན, ཝིཔཱཀཉྩ ཝིཔཱཀཏོ;

པཊིཙྩུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ, ཡཐཱཝཱལོཀདསྶནོ;

མཧཱཁེམངྒམོ སནྟོ, པརིཡོསཱནབྷདྡཀོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ¶ སུདེསིཏོཏི སུཊྛུ དེསིཏོ, ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཱནཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིབྷཱཝནཝསེན དེསིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སུདེསིཏོཏི སམྨཱ དེསིཏོ, པཝཏྟིནིཝཏྟཱིནཾ ཏདུབྷཡཧེཏཱུནཉྩ ཨཝིཔརཱིཏཏོ པཀཱསནཝསེན བྷཱསིཏོ སྭཱཁྱཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུམཏཱཏི མཾསཙཀྑུ, དིབྦཙཀྑུ, པཉྙཱཙཀྑུ, བུདྡྷཙཀྑུ, སམནྟཙཀྑཱུཏི ཨིམེཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཏཱ. བུདྡྷེནཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷེན. ཨཱདིཙྩབནྡྷུནཱཏི ཨཱདིཙྩགོཏྟེན. དུཝིདྷོ ཧི ལོཀེ ཁཏྟིཡཝཾསོ – ཨཱདིཙྩཝཾསོ, སོམཝཾསོཏི. ཏཏྠ ཨཱདིཙྩཝཾསོ, ཨོཀྐཱཀརཱཛཝཾསོཏི ཛཱནིཏབྦཾ. ཏཏོ སཉྫཱཏཏཱཡ སཱཀིཡཱ ཨཱདིཙྩགོཏྟཱཏི བྷགཝཱ ‘‘ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཱདིཙྩསྶ བནྡྷཱུཏིཔི བྷགཝཱ ཨཱདིཙྩབནྡྷུ, སྭཱཡམཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱདཱིནཾ སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ སམཏིཀྐམནབྷཱཝཏོ སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏོ ཏཏོ ཨེཝ ཀིལེསཀམྨཝིཔཱཀཝཊྚཱནཾ ཝིནཱསནཏོ ཝིདྡྷཾསནཏོ སབྦཝཊྚཝིནཱསནོ, སཾསཱརཙཱརཀཏོ ¶ ནིཡྻཱནཏོ ནིཡྻཱནིཀོ, སཾསཱརམཧོགྷཏོ སམུཏྟརཎཊྛེན ཨུཏྟརཎོ, ཀཱམཏཎྷཱདཱིནཾ སབྦཏཎྷཱནཾ མཱུལཾ ཨཝིཛྫཾ ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརཉྩ ཝིསོསེཏི སུཀྑཱཔེཏཱིཏི ཏཎྷཱམཱུལཝིསོསནོ, ཏིཎྞམྤི ཝེདཱནཾ སམྤཊིཝེདྷསྶ ¶ ཝིདྡྷཾསནཏོ ཝིསསྶ དུཀྑསྶ ཀཱརཎཏྟཱ ཝིསམཱུལཾ, སཏྟཱནཾ བྱསནུཔྤཏྟིཊྛཱནཏཱཡ ཨཱགྷཱཏནཾ ཀམྨཾ ཀིལེསཾ ཝཱ ཚེཏྭཱ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ནིབྦུཏིཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔེཏི.

ཨཉྙཱཎསྶ མཱུལཾ ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཨཱསཝཱ ཙ ‘‘ཨཱསཝསམུདཡཱ ཨཝིཛྫཱསམུདཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༣) ཧི ཝུཏྟཾ, ཏསྶ བྷེདཱཡ ཝཛིརཱུཔམཉཱཎེན བྷིནྡནཏྠཱཡ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ (ཝིབྷ. ༢༢༥-༢༢༦; སཾ. ནི. ༢.༡) ཨཉྙཱཎཾ མཱུལཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨཉྙཱཎམཱུལཾ, བྷཝཙཀྐཾ, ཏསྶ མགྒཉཱཎཝཛིརེན པདཱལནཏྠཾ དེསིཏོཏི སམྦནྡྷོ. ཀམྨཡནྟཝིགྷཱཊནོཏི ཀམྨགྷཊིཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝཡནྟསྶ ཝིདྡྷཾསནོ. ཝིཉྙཱཎཱནཾ པརིགྒཧེཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཡཐཱསཀཀམྨུནཱ ཝིཉྙཱཎགྒཧཎེ ཨུཔཊྛིཏེཏི ཝཙནསེསོ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཧི བྷཝེ པཊིསནྡྷིཡཱ གཧིཏཱཡ ཏཾཏཾབྷཝནིསྶིཏཝིཉྙཱཎཱནིཔི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. ཉཱཎཝཛིརནིཔཱཏནོཏི ཉཱཎཝཛིརསྶ ¶ ནིཔཱཏོ, ཉཱཎཝཛིརཾ ནིཔཱཏེཏྭཱ ཏེསཾ པདཱལེཏཱ. ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཧི ཨུཔྤཛྫམཱནོ སཏྟམབྷཝཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཱནི ཝིཉྙཱཎཱནི བྷིནྡཏྟམེཝ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི.

ཝེདནཱནཾ ཝིཉྙཱཔནོཏི སུཁཱདཱིནཾ ཏིསྶནྣཾ ཝེདནཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ དུཀྑསལླཱནིཙྩཝསེན ཡཱཐཱཝཏོ པཝེདཀོ. ཨུཔཱདཱནཔྤམོཙནོཏི ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིཧི ཙཏཱུཧིཔི ཨུཔཱདཱནེཧི ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ཝིམོཙཀོ. བྷཝཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾཝ, ཉཱཎེན ཨནུཔསྶནོཏི ཀཱམབྷཝཱདིནཝཝིདྷམྤི བྷཝཾ ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟབྷཱཝཏོ སཱདྷིཀཔོརིསཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཝིཡ མགྒཉཱཎེན ཨནུཔཙྩཀྑཏོ དསྶེཏཱ.

སནྟཔཎཱིཏབྷཱཝཏོ ཨཏིཏྟིཀརཊྛེན མཧཱརསོ པརིཉྙཱདིཝསེན ཝཱ མཧཱཀིཙྩཏཱཡ སཱམཉྙཕལཝསེན མཧཱསམྤཏྟིཏཱཡ ཙ མཧཱརསོ, ཨནུཔཙིཏསམྦྷཱརེཧི དུརཝགཱཧཏཱཡ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཏཱཡ ཙ སུཊྛུ གམྦྷཱིརོ ཛརཱམཙྩུནིཝཱརཎོ, ཨཱཡཏིཾ བྷཝཱབྷིནིཔྥཏྟིཡཱ ནིཝཏྟནེན ཛརཱཡ མཙྩུནོ ཙ པཊིསེདྷཀོ. ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟགུཎཝིསེསཡུཏྟཾ དྷམྨཾ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནཔི ཏསྶ ཀཏིཔཡེ གུཎེ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘དུཀྑཱུཔསམནོ སིཝོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པརིསུདྡྷཊྛེན ཨརིཡོ, སམྨཱདིཊྛིཨཱདིཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཏཱཡ ཨཊྛངྒིཀོ, ནིབྦཱནགཝེསནཊྛེན མགྒོ སཀལཝཊྚདུཀྑཝཱུཔསམནཊྛེན ¶ དུཀྑཝཱུཔསམནོ, ཁེམཊྛེན སིཝོ.

ཡཐཱ ཨིཏོ བཱཧིརཀསམཡེ ཨསམྨཱསམྦུདྡྷཔཝེདིཏཏྟཱ ཀམྨཝིཔཱཀོ ཝིཔལླཱསོ སིཡཱཏི ཨེཝཾ ཨཝིཔལླཱསེཏྭཱ པཊིཙྩུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཀམྨཾ ཀམྨནྟི ཝིཔཱཀཉྩ ཝིཔཱཀཏོ ¶ ཉཏྭཱན པུབྦབྷཱགཉཱཎེན ཛཱནནཧེཏུ སསྶཏུཙྪེདགྒཱཧཱནཾ ཝིདྷམནེན ཡཱཐཱཝཏོ ཨཱལོཀདསྶནོ ཏཀྐརསྶ ལོཀུཏྟརཉཱཎཱལོཀསྶ དསྶནོ. ཀེནཙི ཀཉྩི ཀདཱཙིཔི ཨནུཔདྡུཏཏྟཱ མཧཱཁེམཾ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏི སཏྟེ གམེཏི ཙཱཏི མཧཱཁེམངྒམོ, སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམནཏོ སནྟོ, ཨཀུཔྤཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པཱཔནེན པརིཡོསཱནབྷདྡཀོ སུདེསིཏོ ཙཀྑུམཏཱཏི ཡོཛནཱ.

ཨེཝཾ ¶ ཐེརོ ནཱནཱནཡེཧི ཨརིཡདྷམྨཾ པསཾསནྟོ ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏབྷཱཝཾ ཨཉྙཱཔདེསེན པཀཱསེསི.

མིགཛཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. པུརོཧིཏཔུཏྟཛེནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཛཱཏིམདེན མཏྟོཧནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཛེནྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཛེནྟོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛཱཏིམདེན བྷོགཨིསྶརིཡརཱུཔམདེན ཙ མཏྟོ ཨཉྙེ ཧཱིལེ༹ནྟོ གརུཊྛཱནིཡཱནམྤི ཨཔཙིཏིཾ ཨཀརོནྟོ མཱནཐདྡྷོ ཝིཙརཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམནྟོ ‘‘སཙེ མཾ སམཎོ གོཏམོ པཋམཾ ཨཱལཔིསྶཏི, ཨཧམྤི ཨཱལཔིསྶཱམི; ནོ ཙེ, ནཱལཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཋིཏོ བྷགཝཏི པཋམཾ ཨནཱལཔནྟེ སཡམྤི མཱནེན ཨནཱལཔིཏྭཱ གམནཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཏཾ བྷགཝཱ –

‘‘ན མཱནཾ བྲཱཧྨཎ སཱདྷུ, ཨཏྠིཀསྶཱིདྷ བྲཱཧྨཎ;

ཡེན ཨཏྠེན ཨཱགཙྪི, ཏམེཝམནུབྲཱུཧཡེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༠༡) –

གཱཐཱཡ ¶ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི. སོ ‘‘ཙིཏྟཾ མེ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨབྷིཔྤསནྣོ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ པརམནིཔཙྩཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ –

‘‘ཀེསུ ན མཱནཾ ཀཡིརཱཐ, ཀེསུ ཙསྶ སགཱརཝོ;

ཀྱསྶ ཨཔཙིཏཱ ཨསྶུ, ཀྱསྶུ སཱདྷུ སུཔཱུཛིཏཱ’’ཏི. –

པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ –

‘‘མཱཏརི ¶ པིཏརི ཙཱཔི, ཨཐོ ཛེཊྛམྷི བྷཱཏརི;

ཨཱཙརིཡེ ཙཏུཏྠམྷི, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཙ.

‘‘ཏེསུ ¶ ན མཱནཾ ཀཡིརཱཐ, ཏེསུ ཨསྶ སགཱརཝོ;

ཀྱསྶ ཨཔཙིཏཱ ཨསྶུ, ཏྱསྶུ སཱདྷུ སུཔཱུཛིཏཱ.

‘‘ཨརཧནྟེ སཱིཏིབྷཱུཏེ, ཀཏཀིཙྩེ ཨནཱསཝེ;

ནིཧཙྩ མཱནཾ ཨཏྠདྡྷོ, ཏེ ནམསྶེ ཨནུཏྟརེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༠༡) –

པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ ཏཱཡ དེསནཱཡ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༢༣.

‘‘ཛཱཏིམདེན མཏྟོཧཾ, བྷོགཨིསྶརིཡེན ཙ;

སཎྛཱནཝཎྞརཱུཔེན, མདམཏྟོ ཨཙཱརིཧཾ.

༤༢༤.

‘‘ནཱཏྟནོ སམཀཾ ཀཉྩི, ཨཏིརེཀཉྩ མཉྙིསཾ;

ཨཏིམཱནཧཏོ བཱལོ, པཏྠདྡྷོ ཨུསྶིཏདྡྷཛོ.

༤༢༥.

‘‘མཱཏརཾ པིཏརཉྩཱཔི, ཨཉྙེཔི གརུསམྨཏེ;

ན ཀཉྩི ཨབྷིཝཱདེསིཾ, མཱནཏྠདྡྷོ ཨནཱདརོ.

༤༢༦.

‘‘དིསྭཱ ཝིནཱཡཀཾ ཨགྒཾ, སཱརཐཱིནཾ ཝརུཏྟམཾ;

ཏཔནྟམིཝ ཨཱདིཙྩཾ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ.

༤༢༧.

‘‘མཱནཾ མདཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསིཾ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.

༤༢༨.

‘‘ཨཏིམཱནོ ཙ ཨོམཱནོ, པཧཱིནཱ སུསམཱུཧཏཱ;

ཨསྨིམཱནོ སམུཙྪིནྣོ, སབྦེ མཱནཝིདྷཱ ཧཏཱ’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཛཱཏིམདེན མཏྟོཧནྟི ཨཧཾ ཨུདིཙྩེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ‘‘ན མཱདིསོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཨཉྙོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཀུལམཱནེན མཏྟོ མཱནཐདྡྷོ ཨཙཱརིནྟི ཡོཛནཱ. བྷོགཨིསྶརིཡེན ཙཱཏི ཝིབྷཝེན ཨཱདྷིཔཙྩེན ཙ ཧེཏུབྷཱུཏེན བྷོགསམྤདཉྩ ཨིསྶརིཡསམྤདཉྩ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣམདེན མཏྟོ ཨཧཾ ཨཙཱརིནྟི ཡོཛནཱ. སཎྛཱནཝཎྞརཱུཔེནཱཏི སཎྛཱནཾ ¶ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟི, ཝཎྞོ ¶ ཨོདཱཏསཱམཏཱདིཚཝིསམྤཏྟི, རཱུཔཾ ཨངྒཔཙྩངྒསོབྷཱ. ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟནཡེན ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. མདམཏྟོཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཏོ ཨཉྙེནཔི མདེན མཏྟོ.

ནཱཏྟནོ ¶ སམཀཾ ཀཉྩཱིཏི ཨཏྟནོ སམཀཾ སདིསཾ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི སམཱནཾ ཨཏིརེཀཾ ཝཱ ཀཉྩི ན མཉྙིསཾ ན མཉྙིཾ, མཡཱ སམཱནམྤི ན མཉྙིཾ, ཀུཏོ ཨདྷིཀནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཏིམཱནཧཏོ བཱལོཏི བཱལོ ཨཧཾ ཏཏོ བཱལབྷཱཝཏོ ཨཏིམཱནེན ཁཏཱུཔཧཏཀུསལཱཙཱརོ, ཏཏོ ཨེཝ པཏྠདྡྷོ ཨུསྶིཏདྡྷཛོ ཐམྦྷཝསེན གརཱུནམྤི ནིཔཙྩཀཱརསྶ ཨཀརཎཏོ བྷུསཾ ཐདྡྷོ ཨནོནམནཐདྡྷཛཱཏོ ཨུསྶིཏམཱནདྡྷཛོ.

ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘མཱཏར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཉྙེཏི ཛེཊྛབྷཱཏུཨཱདིཀེ, སམཎབྲཱཧྨཎེ ཙ. གརུསམྨཏེཏི གརཱུཏི སམྨཏེ གརུཊྛཱནིཡེ. ཨནཱདརོཏི ཨཱདརརཧིཏོ.

དིསྭཱ ཝིནཱཡཀཾ ཨགྒནྟི ཨེཝཾ མཱནཐདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཝིནཡནཏོ སཡམྦྷུཏཱཡ ནཱཡཀབྷཱཝཏོ ཙ ཝིནཱཡཀཾ. སདེཝཀེ ལོཀེ སཱིལཱདིགུཎེཧི སེཊྛབྷཱཝཏོ ཨགྒཾ. པུརིསདམྨཱནཾ ཨཙྩནྟཏཱཡ དམནཏོ སཱརཐཱིནཾ ཝརུཏྟམཾ, ཨཏིཝིཡ ཨུཏྟམཾ བྱཱམཔྤབྷཱདིཨོབྷཱསེན ཨཱདིཙྩམིཝ ཏཔནྟཾ, ཨོབྷཱསནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨུཏྟམཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སནྟཛྫིཏོ ‘‘ཨཧམེཝ སེཊྛོ, ཨཉྙེ ཧཱིནཱ’’ཏི པཝཏྟམཱནཾ བྷོགམདཱདིམདཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ པཧཱཡ ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསིནྟི ཡོཛནཱ. ཀཐཾ པནཱཡཾ མཱནཐདྡྷོ སམཱནོ སཏྠུ དསྶནམཏྟེན མཱནཾ པཧཱསཱིཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. སཏྠུ དསྶནམཏྟེན མཱནཾ ན པཧཱསི ‘‘ན མཱནཾ, བྲཱཧྨཎ, སཱདྷཱུ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ པན དེསནཱཡ མཱནཾ པཧཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘མཱནཾ མདཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ. སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསི’’ནྟི. ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱཏི ཙ ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཨཧམེཝ ¶ སེཊྛོ’’ཏི པཝཏྟོ མཱནོ ཨཏིམཱནོ. ‘‘ཨིམེ པན ནིཧཱིནཱ’’ཏི ཨཉྙེ ཧཱིནཏོ དཧནྟསྶ མཱནོ ‘‘ཨོམཱནོ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི པན ཨཉྙཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ སེཡྻཏོ དཧནྟསྶ པཝཏྟོ སེཡྻམཱནོ ཨཏིམཱནོ. ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི པཝཏྟོ ཧཱིནམཱནོ ཨོམཱནོ. པཧཱིནཱ སུསམཱུཧཏཱཏི ཧེཊྛིམམགྒེཧི པཧཱིནཱ ཧུཏྭཱ ཨགྒམགྒེན སུཊྛུ སམུགྒྷཱཊིཏཱ. ཨསྨིམཱནོཏི ‘‘ཨེསོཧམསྨཱི’’ཏི ཁནྡྷེ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ¶ གཧཎཝསེན པཝཏྟམཱནོ. སབྦེཏི ན ཀེཝལཾ ཨཏིམཱནཨོམཱནཨསྨིམཱནཱ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ སེཡྻསྶ སེཡྻམཱནཱདཡོ ནཝཝིདྷཱ ཨནྟརབྷེདེན ཨནེཀཝིདྷཱ ཙ སབྦེ མཱནཝིདྷཱ མཱནཀོཊྛཱསཱ ཧཏཱ ཨགྒམགྒེན སམུགྒྷཱཊིཏཱཏི.

པུརོཧིཏཔུཏྟཛེནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡདཱ ¶ ནཝོ པབྦཛིཏོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུམནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཱལཱཀཱརཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སིཁིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སུམནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཉྙཏརསྶ ཨུཔཱསཀསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. སོ ཙ ཨུཔཱསཀོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཙ ཏཏོ པུབྦེ ཛཱཏཱཛཱཏཱ དཱརཀཱ མརིཾསུ. ཏེན སོ ‘‘སཙཱཧཾ ཨིདཱནི ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨཡྻསྶ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. སོ ཙ དསམཱསཙྩཡེན ཛཱཏོ ཨརོགོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷེནྟོ སཏྟཝསྶིཀོ ཨཧོསི, ཏཾ པིཏཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏོ པརིཔཀྐཉཱཎཏྟཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཧུཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ‘‘པཱནཱིཡཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི གྷཊཾ ཨཱདཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཨནོཏཏྟདཧཾ ཨགམཱསི. ཨཐེཀོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ནཱགརཱཛཱ ཨནོཏཏྟདཧཾ པཊིཙྪཱདེནྟོ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ ཨུཔརི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀཏྭཱ སུམནསྶ པཱནཱིཡཾ གཧེཏུཾ ཨོཀཱསཾ ན དེཏི. སུམནོ གརུལ༹རཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ནཱགརཱཛཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨུདྡིསྶ ཨཱཀཱསེན གཙྪཏི. ཏཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ནིསིནྣོ ཏཐཱ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ, ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཨིམཾ པསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཏསྶ གུཎེ ཨབྷཱསི. ཨཐ སུམནཏྠེརོ –

༤༢༩.

‘‘ཡདཱ ནཝོ པབྦཛིཏོ, ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ;

ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིབྷོཏྭཱན, པནྣགིནྡཾ མཧིདྡྷིཀཾ.

༤༣༠.

‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨུདཀཾ, ཨནོཏཏྟཱ མཧཱསརཱ;

ཨཱཧརཱམི ཏཏོ དིསྭཱ, མཾ སཏྠཱ ཨེཏདབྲཝི.

༤༣༡.

‘‘སཱརིཔུཏྟ ཨིམཾ པསྶ, ཨཱགཙྪནྟཾ ཀུམཱརཀཾ;

ཨུདཀཀུམྦྷམཱདཱཡ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཾ.

༤༣༢.

‘‘པཱསཱདིཀེན ¶ ཝཏྟེན, ཀལྱཱཎཨིརིཡཱཔཐོ;

སཱམཎེརོནུརུདྡྷསྶ, ཨིདྡྷིཡཱ ཙ ཝིསཱརདོ.

༤༣༣.

‘‘ཨཱཛཱནཱིཡེན ཨཱཛཉྙོ, སཱདྷུནཱ སཱདྷུཀཱརིཏོ;

ཝིནཱིཏོ ཨནུརུདྡྷེན, ཀཏཀིཙྩེན སིཀྑིཏོ.

༤༣༤.

‘‘སོ ¶ པཏྭཱ པརམཾ སནྟིཾ, སཙྪིཀཏྭཱ ཨཀུཔྤཏཾ;

སཱམཎེརོ ས སུམནོ, མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི ཨིཙྪཏཱི’’ཏི. –

ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཱདིཏོ དྭེ གཱཐཱ སུམནཏྠེརེནེཝ བྷཱསིཏཱ, ཨིཏརཱ ཙཏསྶོ ཏཾ པསཾསནྟེན སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏཱ. ཏཱ སབྦཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ སུམནཏྠེརོ པཙྪཱ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཨབྷཱསི. ཏཏྠ པནྣགིནྡནྟི ནཱགརཱཛཾ. ཏཏོཏི ཏཏྠ, ཡདཱ ནཝོ པབྦཛིཏོ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ ཨིདྡྷིབལེན མཧིདྡྷིཀཾ ནཱགརཱཛཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པཱནཱིཡཾ ཨཱཧརཱམི, ཏསྨིཾ ཀཱལེཏི ཨཏྠོ.

མཾ ¶ ཨུདྡིསྶ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ ཨེཏདབྲཝི, ཏཾ དསྶེནྟོ, ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཨིམཾ པསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏནྟི ཝིསཡཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏེན ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ.

པཱསཱདིཀེན ཝཏྟེནཱཏི པསྶནྟཱནཾ པསཱདཱཝཧེན ཨཱཙཱརཝཏྟེན, ཀརཎཏྠེ ཨིདཾ ཀརཎཝཙནཾ. ཀལྱཱཎཨིརིཡཱཔཐོཏི སམྤནྣིརིཡཱཔཐོ. པཱསཱདིཀེན ཝཏྟེནཱཏི ཝཱ ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ. སམཎསྶ བྷཱཝོ སཱམཎྱཾ, སཱམཉྙནྟི ཨཏྠོ. ཏདཏྠཾ ཨཱིརཏི པཝཏྟཏཱིཏི སཱམཎེརོ, སམཎུདྡེསོ. ཨིདྡྷིཡཱ ཙ ཝིསཱརདོཏི ཨིདྡྷིཡམྤི བྱཏྟོ སུཀུསལོ. ཨཱཛཱནཱིཡེནཱཏི པུརིསཱཛཱནཱིཡེན. ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱནཾ སཱདྷནཏོ སཱདྷུནཱ ཀཏཀིཙྩེན ཨནུརུདྡྷེན སཱདྷུ ཨུབྷཡཧིཏསཱདྷཀོ, སུཊྛུ ཝཱ ཨཱཛཉྙོ ཀཱརིཏོ དམིཏོ. ཨགྒཝིཛྫཱཡ ཝིནཱིཏོ ཨསེཀྑབྷཱཝཱཔཱདནེན སིཀྑིཏོ སིཀྑཱཔིཏོཏི ཨཏྠོ.

སོ སཱམཎེརོ སུམནོ པརམཾ སནྟིཾ ནིབྦཱནཾ པཏྭཱ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཨདྷིགནྟྭཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཨཀུཔྤཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨཔྤིཙྪབྷཱཝསྶ པརམུཀྐཾསགཏཏྟཱ མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི མཾ ‘‘ཨཡཾ ཁཱིཎཱསཝོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཚལ༹བྷིཉྙོ’’ཏི ཝཱ ཀོཙིཔི མཱ ཛཱནེཡྻཱཏི ཨིཙྪཏི ཨབྷིཀངྑཏཱིཏི.

སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ནྷཱཏཀམུནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ནྷཱཏཀམུནིསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཝིཛྫཱཊྛཱནཱདཱིསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ནྷཱཏཀལཀྑཎཡོགེན ནྷཱཏཀོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཏིཡོཛནཔྤམཱཎེ ཋཱནེ ཨརཉྙཱཡཏནེ ནཱིཝཱརེཧི ཡཱཔེནྟོ ཨགྒིཾ པརིཙཱརཡམཱནོ ཝསཏི. ཏསྶ སཏྠཱ གྷཊེ ཝིཡ པདཱིཔཾ ཧདཡབྦྷནྟརེ པཛྫལནྟཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཨསྶམཔདཾ ཨགམཱསི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨཏྟནོ ¶ ཨུཔཀཔྤནནིཡཱམེན ཨཱཧཱརཾ ཨུཔནེསི. ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫི. ཨེཝཾ ཏཡོ དིཝསེ དཏྭཱ ཙཏུཏྠདིཝསེ ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷེ པརམསུཁུམཱལཱ, ཀཐཾ ཨིམིནཱ ཨཱཧཱརེན ཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ སཏྠཱ ཨརིཡསནྟོསགུཎཾ པཀཱསེནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཱཔསོ ཏཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. བྷགཝཱ ཏཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཔེཏྭཱ གཏོ. སོ པན ཏཏྠེཝ ཝིཧརནྟོ ཨཔརབྷཱགེ ཝཱཏཱབཱདྷེན ཨུཔདྡུཏོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཊིསནྠཱརམུཁེན ཏསྶ ཝིཧཱརཾ པུཙྪནྟོ –

༤༣༥.

‘‘ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོ ཏྭཾ, ཝིཧརཾ ཀཱནནེ ཝནེ;

པཝིདྡྷགོཙརེ ལཱུཁེ, ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. – གཱཐམཱཧ; ཨཐ ཐེརོ –

༤༣༦.

‘‘པཱིཏིསུཁེན ཝིཔུལེན, ཕརིཏྭཱན སམུསྶཡཾ;

ལཱུཁམྤི ཨབྷིསམྦྷོནྟོ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.

༤༣༧.

‘‘བྷཱཝེནྟོ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི ཙ;

ཛྷཱནསོཁུམྨསམྤནྣོ, ཝིཧརིསྶཾ ཨནཱསཝོ.

༤༣༨.

‘‘ཝིཔྤམུཏྟཾ ཀིལེསེཧི, སུདྡྷཙིཏྟཾ ཨནཱཝིལཾ;

ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ, ཝིཧརིསྶཾ ཨནཱསཝོ.

༤༣༩.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཡེ མེ ཝིཛྫིཾསུ ཨཱསཝཱ;

སབྦེ ཨསེསཱ ཨུཙྪིནྣཱ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫརེ པུན.

༤༤༠.

‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ, ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ;

དུཀྑཀྑཡོ ཨནུཔྤཏྟོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –

ཨིམཱཧི སེསགཱཐཱཧི ཨཏྟནོ ཝིཧཱརཾ སཏྠུ པཝེདེསི.

ཏཏྠ ¶ ཛྷཱནསོཁུམྨསམྤནྣོཏི ཛྷཱནསུཁུམབྷཱཝེན སམནྣཱགཏོ. ཛྷཱནསུཁུམཾ ནཱམ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ, ཏསྨཱ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཨཏྟནོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟིཏཾ དསྶེཏི. ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘སོཁུམྨནྟི ཨགྒམགྒཕལེསུ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ ¶ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏཏོ ཛྷཱནགྒཧཎེན ¶ ཨཏྟནོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟིཏཾ ཝིབྷཱཝེཏཱི’’ཏི. ཝིཔྤམུཏྟཾ ཀིལེསེཧཱིཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིམུཏྟིཡཱ སབྦཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཾ, ཏཏོ ཨེཝ སུདྡྷཙིཏྟཾ, ཨནཱཝིལསངྐཔྤཏཱཡ ཨནཱཝིལཾ, ཏཱིཧིཔི པདེཧི ཨརཧཏྟཕལཙིཏྟམེཝ ཝདཏི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ནྷཱཏཀམུནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. བྲཧྨདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཀྐོདྷསྶཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྲཧྨདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, བྲཧྨདཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛེཏཝནམཧེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ ནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ ཨཀྐོསི. ཐེརོ ཏཾ སུཏྭཱཔི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ པིཎྜཱཡ ཙརཏིཡེཝ, བྲཱཧྨཎོ པུནཔི ཨཀྐོསིཡེཝ. མནུསྶཱ ཨེཝཾ ཨཀྐོསནྟམྤི ནཾ ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ ན ཀིཉྩི བྷཎཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

༤༤༡.

‘‘ཨཀྐོདྷསྶ ཀུཏོ ཀོདྷོ, དནྟསྶ སམཛཱིཝིནོ;

སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟསྶ, ཨུཔསནྟསྶ ཏཱདིནོ.

༤༤༢.

‘‘ཏསྶེཝ ཏེན པཱཔིཡོ, ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི;

ཀུདྡྷཾ ཨཔྤཊིཀུཛ྄ཛྷནྟོ, སངྒཱམཾ ཛེཏི དུཛྫཡཾ.

༤༤༣.

‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ ཙརཏི, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ;

པརཾ སངྐུཔིཏཾ ཉཏྭཱ, ཡོ སཏོ ཨུཔསམྨཏི.

༤༤༤.

‘‘ཨུབྷིནྣཾ ཏིཀིཙྪནྟཾ ཏཾ, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ;

ཛནཱ མཉྙནྟི བཱལོཏི, ཡེ དྷམྨསྶ ཨཀོཝིདཱ. (སཾ. ནི. ༡.༡༨༩);

༤༤༥.

‘‘ཨུཔྤཛྫེ ¶ ¶ ¶ ཏེ སཙེ ཀོདྷོ, ཨཱཝཛྫ ཀཀཙཱུཔམཾ;

ཨུཔྤཛྫེ ཙེ རསེ ཏཎྷཱ, པུཏྟམཾསཱུཔམཾ སར.

༤༤༦.

‘‘སཙེ དྷཱཝཏི ཙིཏྟཾ ཏེ, ཀཱམེསུ ཙ བྷཝེསུ ཙ;

ཁིཔྤཾ ནིགྒཎྷ སཏིཡཱ, ཀིཊྛཱདཾ ཝིཡ དུཔྤསུ’’ནྟི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཀྐོདྷསྶཱཏི ཀོདྷརཧིཏསྶ མགྒེན སམུཙྪིནྣཀོདྷསྶ. ཀུཏོ ཀོདྷོཏི ཀུཏོ ནཱམ ཧེཏུ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. དནྟསྶཱཏི ཨུཏྟམེན དམེན ཨགྒམགྒདམཐེན དནྟསྶ. སམཛཱིཝིནོཏི ཀཱཡཝིསམཱདཱིནི སབྦསོ པཧཱཡ ཀཱཡསམཱདཱིནཾ ཝསེན སམཾ ཛཱིཝནྟསྶ སཏྟཊྛཱནིཡེན སམྤཛཉྙེན སམྨདེཝ ཝཏྟནྟསྶ. སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟསྶཱཏི སམྨཱ ཨཉྙཱཡ ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིཀེ དྷམྨེ ཛཱནིཏྭཱ སབྦཱསཝེཧི ཝིཔྤམུཏྟསྶ. ཏཏོ ཨེཝ སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམེན ཨུཔསནྟསྶ. ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནོ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཀུཏོ ཀོདྷོཏི ཨཉྙཱཔདེསེན ཐེརོ ཨཏྟནོ ཀོདྷཱབྷཱཝཾ ཏསྶ ཙ ཀཱརཎཱནི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཀོདྷེ ཨཀོདྷེ ཙ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསདསྶནེན དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཏསྶེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཨཏྟནོ ཨུཔརི ཀུདྡྷཾ ཀུཔིཏཾ པུགྒལཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶེཝ ཏེན པཊིཀུཛ྄ཛྷནཔཙྩཀྐོསནཔཊིཔྤཧརཎཱདིནཱ པཱཔིཡོ ཨིདྷལོཀེ ཝིཉྙཱུགརཧཱདིཝསེན པརལོཀེ ནིརཡདུཀྑཱདིཝསེན ཨབྷདྡཀཏརཾ ཨཀལྱཱཎཏརཾ ཧོཏི. ཀུཛ྄ཛྷནེན པན ཨཀུདྡྷསྶ པཱཔཾ ཧོཏཱིཏི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཀེཙི པན ‘‘ཡོ ཨཀུདྡྷཾ པཊིཀུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཀུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཀུདྡྷཾ ཨཔྤཊིཀུཛ྄ཛྷནྟོཏི ཡོ པན ཀུདྡྷཾ པུགྒལཾ ‘‘ཨཡཾ ཀུདྡྷོ ཀོདྷཔརེཏོ’’ཏི ཉཏྭཱ ན པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི ཁམཏི, སོ དུཛྫཡཾ ཀིལེསསངྒཱམཾ ཛེཏི ནཱམ. ན ཀེཝལཉྩསྶ ཀིལེསསངྒཱམཛཡོ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔཏྟིམྤཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ…པེ… ཨུཔསམྨཏཱི’’ཏི. ཡོ པརཾ པུགྒལཾ སངྐུཔིཏཾ ཀུདྡྷཾ ‘‘ཀོདྷཔརེཏོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ མེཏྟཱཡནྟོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནྟོ ཝཱ སཏོ ¶ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཨུཔསམྨཏི ཁམཏི ན པཊིཔྥརཏི. སོ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙཱཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨུབྷཡལོཀསུཁཱཝཧཾ ཨཏྠཾ ཧིཏཾ ཙརཏི.

ཨུབྷིནྣཾ ཏིཀིཙྪནྟཾ ཏནྟི ཏཾ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙཱཏི ཨུབྷིནྣཾ དྭིནྣཾ ཀོདྷབྱཱདྷིཏིཀིཙྪཱཡ ཏིཀིཙྪནྟཾ ཁམནྟཾ པུགྒལཾ ཡེ ཛནཱ དྷམྨསྶ ཨརིཡཱཙཱརདྷམྨེ ཨཀུསལཱ, ཏེ བཱལཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཝིདྡསུ ཡོ ཨཏྟཱནཾ ཨཀྐོསནྟསྶ པཧརནྟསྶ ཀིཉྩི ན ཀརོཏཱི’’ཏི མཉྙནྟི ¶ , ཏཾ ཏེསཾ ཨཡོནིསོ མཉྙནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཏིཀིཙྪན’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏིཀིཙྪནསབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ ཐེརེན ཝུཙྩམཱནཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨཀྐོསཀབྲཱཧྨཎོ སཾཝིགྒོ པསནྣཙིཏྟོ ཙ ཧུཏྭཱ ཐེརཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ཏསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཐེརོ ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ དེནྟོ ‘‘ཨིམསྶ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ ཡུཏྟཱ’’ཏི མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ ཀོདྷཔརིཡུཊྛཱནཱདཱིསུ པཙྩཝེཀྑཎཱདིཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨུཔྤཛྫེ ཏེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫེ ཏེ སཙེཏི སཙེ ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟསྶ ཀཉྩི པུགྒལཾ ནིསྶཱཡ ཙིརཔརིཙཡོ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཝཱུཔསམཱཡ –

‘‘ཨུབྷཏོདཎྜཀེན ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀཀཙེན ཙོརཱ ཨོཙརཀཱ ཨངྒམངྒཱནི ཨོཀནྟེཡྻུཾ, ཏཏྲཱཔི ཡོ མནོ པདཱུསེཡྻ, ན མེ སོ ཏེན སཱསནཀརོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༢) –

སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཾ ཀཀཙཱུཔམཾ ཨོཝཱདཾ ཨཱཝཛྫེཧི. ཨུཔྤཛྫེ ཙེ རསེ ཏཎྷཱཏི སཙེ ཏེ མདྷུརཱདིབྷེདེ རསེ ཏཎྷཱ ཨབྷིལཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཝཱུཔསམཱཡ –

‘‘པུཏྟམཾསཾ ཛཱཡམྤཏིཀཱ ཡཐཱ ཀནྟཱརནིཏྠརཎཏྠམེཝ ཁཱདིཾསུ, ན རསཏཎྷཱཡ ཨེཝཾ ཀུལཔུཏྟོཔི པབྦཛིཏོ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིསེཝཏི…པེ… ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༦༣ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ པུཏྟམཾསཱུཔམོཝཱདཾ སར ཨནུསྶར.

སཙེ དྷཱཝཏི ཏེ ཙིཏྟནྟི ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཏཝ ཙིཏྟཾ ཀཱམེསུ པཉྩཀཱམགུཎེསུ ཚནྡརཱགཝསེན, ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ བྷཝེསུ བྷཝཔཏྠནཱཝསེན སཙེ དྷཱཝཏི སརཏི ཛཝཏི. ཁིཔྤཾ ནིགྒཎྷ སཏིཡཱ, ཀིཊྛཱདཾ ¶ ཝིཡ དུཔྤསུནྟི ཏཐཱ དྷཱཝིཏུཾ ཨདེནྟོ ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ ཀིཊྛཱདཾ སསྶཁཱདཀཾ དུཔྤསུཾ དུཊྛགོཎཾ ཡོཏྟེན ཐམྦྷེ བནྡྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེཏི, ཨེཝཾ སཏིཡཱ སཏིཡོཏྟེན སམྨཱདྷིཐམྦྷེ བནྡྷནྟོ ཁིཔྤཾ སཱིགྷམེཝ ནིགྒཎྷ, ཡཐཱ ཀིལེསཝིགམེན ནིབྦིསེཝནཾ ཧོཏི, ཏཐཱ དམེཧཱིཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཐེརོ པུཐུཛྫནོཝ ཧུཏྭཱ ཨཀྐོསཾ ཨདྷིཝཱསེནྟོ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨརིཡགུཎེ པཀཱསེནྟོ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ པཙྪཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཨིམཱཡེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསཱི’’ཏི ཝདནྟི.

བྲཧྨདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. སིརིམཎྜཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཚནྣམཏིཝསྶཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ སིརིམཎྜཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཾསུམཱརགིརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ¶ སིརིམཎྜོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷེསཀལཱཝནེ བྷགཝཏི ཝིཧརནྟེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ནིདཱནུདྡེསསྶ པརིཡོསཱནེ ‘‘ཨཱཝིཀཏཱ ཧིསྶ ཕཱསུ ཧོཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༣༤) པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཱཔནྣཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ པཊིཙྪཱདེནྟོ ཨུཔརཱུཔརི ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏི, ཏེནསྶ ན ཕཱསུ ཧོཏི, ཨཱཝིཀཏྭཱ པན ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོནྟསྶ ཕཱསུ ཧོཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ མནསི ཀཏྭཱ ‘‘ཨཧོ སཏྠུ སཱསནཾ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟི ལདྡྷཔྤསཱདོ ཏཐཱ ཨུཔྤནྣཾ པཱིཏིཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༤༤༧.

‘‘ཚནྣམཏིཝསྶཏི, ཝིཝཊཾ ནཱཏིཝསྶཏི;

ཏསྨཱ ཚནྣཾ ཝིཝརེཐ, ཨེཝཾ ཏཾ ནཱཏིཝསྶཏི.

༤༤༨.

‘‘མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ¶ ལོཀོ, ཛརཱཡ པརིཝཱརིཏོ;

ཏཎྷཱསལླེན ཨོཏིཎྞོ, ཨིཙྪཱདྷཱུཔཱཡིཏོ སདཱ. (སཾ. ནི. ༡.༦༦);

༤༤༩.

‘‘མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ, པརིཀྑིཏྟོ ཛརཱཡ ཙ;

ཧཉྙཏི ནིཙྩམཏྟཱཎོ, པཏྟདཎྜོཝ ཏཀྐརོ.

༤༥༠.

‘‘ཨཱགཙྪནྟགྒིཁནྡྷཱཝ, མཙྩུ བྱཱདྷི ཛརཱ ཏཡོ;

པཙྩུགྒནྟུཾ བལཾ ནཏྠི, ཛཝོ ནཏྠི པལཱཡིཏུཾ.

༤༥༡.

‘‘ཨམོགྷཾ དིཝསཾ ཀཡིརཱ, ཨཔྤེན བཧུཀེན ཝཱ;

ཡཾ ཡཾ ཝིཛཧཏེ རཏྟིཾ, ཏདཱུནཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.

༤༥༢.

‘‘ཙརཏོ ཏིཊྛཏོ ཝཱཔི, ཨཱསཱིནསཡནསྶ ཝཱ;

ཨུཔེཏི ཙརིམཱ རཏྟི, ན ཏེ ཀཱལོ པམཛྫིཏུ’’ནྟི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཚནྣནྟི ཚཱདིཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཝིཝཊཾ ཨཔྤཀཱསིཏཾ དུཙྩརིཏཾ. ཨཏིཝསྶཏཱིཏི ཨཱཔཏྟིཝསྶཉྩེཝ ཀིལེསཝསྶཉྩ ཨཏིཝིཡ ཝསྶཏི. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཧི ཚཱདནཾ ཨལཛྫིབྷཱཝཱདིནཱ ¶ ཏཱདིསོཝ, ཚཱདནེན ཏཏོ ཨཉྙཐཱཝ པུནཔི ཏཐཱརཱུཔཾ ཏཏོ ཝཱ པཱཔིཊྛཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཚཱདནཾ ཝསྶནསྶ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཝཊནྟི པཀཱསིཏཾ ཨཔྤཊིཙྪནྣཾ. ནཱཏིཝསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཏཱིཏི ཨུཔསགྒམཏྟཾ, ན ཝསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝསྶནཉྩེཏྠ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ. ཏསྨཱཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཀཱརཎབྷཱཝེན པཙྩཱམསཏི, ཚནྣསྶ དུཙྩརིཏསྶ ཨཱཔཏྟིཝསྶཱདཱིནཾ ཨཏིཝསྶནཏོ ཝིཝཊསྶ ཙ ཨཝསྶནཏོཏི ཨཏྠོ. ཚནྣཾ ཝིཝརེཐཱཏི པུཐུཛྫནབྷཱཝེན ཚཱདནཱདྷིཔྤཱཡེ ཨུཔྤནྣེཔི ཏཾ ¶ ཨནནུཝཏྟིཏྭཱ ཝིཝརེཐ ཨཱཝིཀརེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརེཡྻ. ཨེཝནྟི ཝིཝརཎེན ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཔཏྟིཡཱ. ཏནྟི ཏཾ ཚནྣཾ དུཙྩརིཏཾ. ནཱཏིཝསྶཏི ཨཱཔཏྟིཝསྶཾ ཀིལེསཝསྶཉྩ ན ཝསྶཏི, སུདྡྷནྟེ པུགྒལཾ པཏིཊྛཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ¶ ‘‘ཨེཀཾསེན སཱིགྷཾཡེཝ ཙ ཨཏྟཱ སོདྷེཏབྦོ, ཨཔྤམཱདོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཏསྶ ཀཱརཎཾ སཾཝེགཝཏྠུཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ལོཀོཏི ཨཡཾ སབྦོཔི སཏྟལོཀོ ཙོརོ ཝིཡ ཙོརགྷཱཏཀེན, སབྦཝཊྚནིཔཱཏིནཱ མཙྩུནཱ མརཎེན ཨབྷིཧཏོ, ན ཏསྶ ཧཏྠཏོ མུཙྩཏི. ཛརཱཡ པརིཝཱརིཏོཏི ཨཡཾ ལོཀོ ཨུཔྤཱདཏོ ཨུདྡྷཾ མརཎཱུཔནཡནརསཱཡ ཛརཱཡ པརིཝཱརིཏོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ, ཛརཱསངྒྷཱཏཔརིམུཀྐོཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱསལླེན ཨོཏིཎྞོཏི སརཱིརསྶ ཨནྟོ ནིམུགྒེན ཝིསཔཱིཏཁུརཔྤེན ཝིཡ ཨུཔཱདཱནལཀྑཎེན ཏཎྷཱསངྑཱཏེན སལླེན ཨོཏིཎྞོ ཧདཡབྦྷནྟརེ ཨོགཱལ༹ྷོ. ཏཎྷཱ ཧི པཱིལཱ༹ཛནནཏོ ཨནྟོ ཏུདནཏོ དུརུདྡྷཱརཏོ ཙ ‘‘སལློ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཙྪཱདྷཱུཔཱཡིཏོཏི ཨཱརམྨཎཱབྷིཔཏྠནལཀྑཎཱཡ ཨིཙྪཱཡ སནྟཱཔིཏོ. ཏཾ ཝིསཡཾ ཨིཙྪནྟོ ཧི པུགྒལོ ཡདིཙྪིཏཾ ཝིསཡཾ ལབྷནྟོ ཝཱ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཏཱཡ ཨེཝ ཨནུདཧནལཀྑཎཱཡ ཨིཙྪཱཡ སནྟཏྟོ པརིལཱ༹ཧཔྤཏྟོ ཧོཏི. སདཱཏི སབྦཀཱལཾ, ཨིདཉྩ པདཾ སབྦཔདེསུ ཡོཛེཏབྦཾ.

པརིཀྑིཏྟོ ཛརཱཡ ཙཱཏི ན ཀེཝལཾ མཙྩུནཱ ཨབྦྷཱཧཏོཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཛརཱཡ ཙ པརིཀྑིཏྟོ. ཛརཱཡ སམཝརུདྡྷོ ཛརཱཔཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟོ, ན ཏཾ སམཏིཀྐམཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཧཉྙཏི ནིཙྩམཏྟཱཎོཏི ཨཏཱཎོ ཨསརཎོ ཧུཏྭཱ ནིཙྩཀཱལཾ ཛརཱམརཎེཧི ཧཉྙཏི ཝིབཱདྷཱིཡཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? པཏྟདཎྜོཝ ཏཀྐརོ ཡཐཱ ཏཀྐརོ ཙོརོ ཀཏཱཔརཱདྷོ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟོ ཨཏཱཎོ རཱཛཱཎཱཡ ཧཉྙཏི, ཨེཝམཡཾ ལོཀོ ཛརཱམརཎེཧཱིཏི དསྶེཏི.

ཨཱགཙྪནྟགྒིཁནྡྷཱཝཱཏི མཧཱཝནེ ཌཡ྄ཧམཱནེ ཏཾ ཨབྷིབྷཝནྟཱ མཧནྟཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཱ ཝིཡ མཙྩུ བྱཱདྷི ཛརཱཏི ཨིམེ ཏཡོ ཨནུདཧནཊྛེན ཨགྒིཀྑནྡྷཱ ཨིམཾ སཏྟལོཀཾ ཨབྷིབྷཝནྟཱ ཨཱགཙྪནྟི ¶ , ཏེསཾ པན པཊིབལོ ཧུཏྭཱ པཙྩུགྒནྟུཾ ཨབྷིབྷཝིཏུཾ བལཾ ཨུསྶཱཧོ ནཏྠི, ཨིམསྶ ལོཀསྶ, ཛཝོ ནཏྠི པལཱཡིཏུཾ ཛཝནྟེསུ, ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟེསུ. ཡཏྠ ཏེ ནཱབྷིབྷཝནྟི, པིཊྛིཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏོ པལཱཡིཏུམྤི ཨིམསྶ ལོཀསྶ ཛངྒྷཱཛཝོ ནཏྠི, ཨེཝཾ ¶ ཨཏྟནཱ ཨསམཏྠོ མཱཡཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨཔྤཊིཀཱརེ ཏིཝིདྷེ བལཝཏི པཙྩཱམིཏྟེ ནིཙྩུཔཊྛིཏེ ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི ཙེ? ཨམོགྷཾ ¶ དིཝསཾ ཀཡིརཱ, ཨཔྤེན བཧུཀེན ཝཱཏི ཨཔྤེན ཨནྟམསོ གདྡཱུཧནམཏྟམྤི ཀཱལཾ པཝཏྟིཏེན བཧུཀེན ཝཱ སཀལཾ ཨཧོརཏྟཾ པཝཏྟིཏེན ཝིཔསྶནཱམནསིཀཱརེན ཨམོགྷཾ ཨཝཉྫྷཾ དིཝསཾ ཀརེཡྻ, ཡསྨཱ ཡཾ ཡཾ ཝིཛཧཏེ རཏྟིཾ, ཏདཱུནཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཨཡཾ སཏྟོ ཡཾ ཡཾ རཏྟིཾ ཝིཛཧཏི ནཱསེཏི ཁེཔེཏི, ཏདཱུནཾ ཏེན ཨཱུནཾ ཏསྶ སཏྟསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཧོཏི. ཨེཏེན རཏྟིཀྑཡོ ནཱམ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ཏསྶ ཨནིཝཏྟནཏོཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཧ –

‘‘ཡམེཀརཏྟིཾ པཋམཾ, གབྦྷེ ཝསཏི མཱཎཝོ;

ཨབྦྷུཊྛིཏོཝ སོ ཡཱཏི, ས གཙྪཾ ན ནིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༣༦༣);

ན ཀེཝལཾ རཏྟིཝསེནེཝ, ཨཐ ཁོ ཨིརིཡཱཔཐཝསེནཱཔི ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ཨུཔདྷཱརེཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཙརཏོ’’ཏིཨཱདི. ཙརཏོཏི གཙྪནྟསྶ. ཏིཊྛཏོཏི ཋིཏཾ ཀཔྤེནྟསྶ. ཨཱསཱིནསཡནསྶ ཝཱཏི ཨཱསཱིནསྶ སཡནསྶ ཝཱ, ནིསིནྣསྶ ནིཔཛྫནྟསྶ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཱསཱིདན’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏཏྠ སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨུཔེཏི ཙརིམཱ རཏྟཱིཏི ཙརིམཀཙིཏྟསཧིཏཱ རཏྟི ཨུཔགཙྪཏི, རཏྟིགྒཧཎཉྩེཏྠ དེསནཱསཱིསམཏྟཾ. གམནཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཨིརིཡཱཔཐེན སམངྒཱིབྷཱུཏསྶ ཙརིམཀཱལོཡེཝ, ཏེནེཝསྶ ཨིརིཡཱཔཐཀྑཎཱ ཛཱིཝིཏཾ ཁེཔེཏྭཱ ཨེཝ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ན ཏེ ཀཱལོ པམཛྫིཏུཾ ནཱཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ ཀཱལོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ མརཎཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཨཝིདིཏཏྟཱ. ཝུཏྟཾ ཧི –

‘‘ཨནིམིཏྟམནཉྙཱཏཾ, མཙྩཱནཾ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏཾ;

ཀསིརཉྩ པརིཏྟཉྩ, ཏཉྩ དུཀྑེན སཾཡུཏ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༥༧༩);

ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨཔྤམཏྟེན ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཨནུཡོགོ ཀཱཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སིརིམཎྜཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. སབྦཀཱམིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དྭིཔཱདཀོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ སབྦཀཱམིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཋཔེནྟཾ ཨེཀཾ ཐེརཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཋཔེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཱནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ¶ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཔརིནིབྦུཏེ ཨེཝ བྷགཝཏི ཝེསཱལིཡཾ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སབྦཀཱམོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཉཱཏཀེཧི དཱརཔརིགྒཧཾ ཀཱརིཏོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཛིགུཙྪནྟོ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན སདྡྷིཾ ཝེསཱལིཾ ཨུཔགཏོ ཉཱཏིགྷརཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ནཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ པཏིཝིཡོགདུཀྑིཏཱ ཀིསཱ དུབྦཎྞཱ ཨནལངྐཏཱ ཀིལིཊྛཝཏྠནིཝསནཱ ཝནྡིཏྭཱ རོདམཱནཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཏཾ དིསྭཱ ཐེརསྶ ཀརུཎཱཔུརསྶརཾ མེཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ ཨནུབྷཱུཏཱརམྨཎེ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན སཧསཱ ཀིལེསོ ཨུཔྤཛྫི.

སོ ཏེན ཀསཱཧི ཏཱལི༹ཏོ ཨཱཛཱནཱིཡོ ཝིཡ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཏཱཝདེཝ སུསཱནཾ གནྟྭཱ, ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, ཏཏྠ པཊིལདྡྷཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐསྶ སསུརོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ དྷཱིཏརཾ ཨཱདཱཡ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ནཾ ཨུཔྤབྦཱཛེཏུཀཱམོ ཝིཧཱརཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ ཏསྶཱ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀཱམེསུ ཝིརཏྟབྷཱཝཾ སབྦཏྠ ཙ ཨནུཔལིཏྟཏཾ པཀཱསེནྟོ –

༤༥༣.

‘‘དྭིཔཱདཀོཡཾ ཨསུཙི, དུགྒནྡྷོ པརིཧཱིརཏི;

ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརོ, ཝིསྶཝནྟོ ཏཏོ ཏཏོ.

༤༥༤.

‘‘མིགཾ ནིལཱིནཾ ཀཱུཊེན, བལི༹སེནེཝ ཨམྦུཛཾ;

ཝཱནརཾ ཝིཡ ལེཔེན, བཱདྷཡནྟི པུཐུཛྫནཾ.

༤༥༥.

‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ;

པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ཨེཏེ, ཨིཏྠིརཱུཔསྨི དིསྶརེ.

༤༥༦.

‘‘ཡེ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟི, རཏྟཙིཏྟཱ པུཐུཛྫནཱ;

ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརཾ, ཨཱཙིནནྟི པུནབྦྷཝཾ.

༤༥༧.

‘‘ཡོ ¶ ¶ ཙེཏཱ པརིཝཛྫེཏི, སཔྤསྶེཝ པདཱ སིརོ;

སོམཾ ཝིསཏྟིཀཾ ལོཀེ, སཏོ སམཏིཝཏྟཏི.

༤༥༨.

‘‘ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ;

ནིསྶཊོ སབྦཀཱམེཧི, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ དྭིཔཱདཀོཏི ཡདིཔི ཨཔཱདཀཱདཡོཔི ཀཱཡཱ ཨསུཙཱིཡེཝ, ཨདྷིཀཱརཝསེན པན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཝཱ ཨཉྙེ ཨསུཙིབྷཱུཏཱཔི ཀཱཡཱ ལོཎམྦིལཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ བྷོཛནེཔི ཨུཔནཱིཡནྟི, ན པན མནུསྶཀཱཡོ, ཏསྨཱ ཨསུཙིཏརསབྷཱཝམསྶ དསྶེནྟོ ‘‘དྭིཔཱདཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཡནྟི ཏདཱ ཨུཔཊྛིཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ¶ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙི ཨེཝ, ན ཨེཏྠ ཀིཉྩིཔི སུཙཱིཏི ཨཏྠོ. དུགྒནྡྷོ པརིཧཱིརཏཱིཏི དུགྒནྡྷོ སམཱནོ པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི སངྑརིཏྭཱ པརིཧརཱིཡཏི. ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརོཏི ཀེསཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཀུཎཔབྷརིཏོ. ཝིསྶཝནྟོ ཏཏོ ཏཏོཏི པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧིསྶ ཛེགུཙྪབྷཱཝཾ པཊིཙྪཱདེཏུཾ ཝཱཡམནྟཱནམྤི ཏཾ ཝཱཡཱམཾ ནིཔྥལཾ ཀཏྭཱ ནཝཧི དྭཱརེཧི ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདཱིནི ལོམཀཱུཔེཧི ཙ སེདཛལླིཀཾ ‘ཝིསྶཝནྟོཡེཝ པརིཧཱིརཏཱི’ཏི སམྦནྡྷོ.

ཨེཝཾ ཛེགུཙྪོཔི སམཱནོ ཙཱཡཾ ཀཱཡོ ཀཱུཊཱདཱིཧི ཝིཡ མིགཱདིཀེ ཨཏྟནོ རཱུཔཱདཱིཧི ཨནྡྷཔུཐུཛྫནེ ཝཉྩེཏིཡེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘མིག’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མིགཾ ནིལཱིནཾ ཀཱུཊེནཱཏི པཱསཝཱཀརཱདིནཱ ཀཱུཊེན ནིལཱིནཾ, པཊིཙྪནྣཾ ཀཏྭཱ མིགཾ ཝིཡ ནེསཱདོ. ཝཀྑམཱནོ ཧི ཨིཝ-སདྡོ ཨིདྷཱཔི ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦོ. བལི༹སེནེཝ ཨམྦུཛནྟི ཨམྦུཛཾ མཙྪཾ ཨཱམིསབདྡྷེན བལི༹སེན ཝིཡ བཱལི༹སིཀོ. ཝཱནརཾ ཝིཡ ལེཔེནཱཏི རུཀྑསིལཱདཱིསུ པཀྑིཏྟེན མཀྐཊལེཔེན མཀྐཊཾ ཝིཡ མིགལུདྡོ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཾ ཝཉྩེནྟོ བཱདྷེནྟཱིཏི.

ཀེ པན བཱདྷེནྟཱིཏི ཨཱཧ. ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ’’ཏིཨཱདི. རཱུཔཱདཡོ ཧི པཉྩ ཀཱམཀོཊྛཱསཱ ཝིསེསཏོ ཝིསབྷཱགཝཏྠུསནྣིསྶཡཱ ཝིཔལླཱསཱུཔནིསྶཡེན ཨཡོནིསོམནསིཀཱརེན པརིཀྑིཏྟཱནཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ མནོ རམེནྟོ ཀིལེསཝཏྠུཏཱཡ ཨནཏྠཱཝཧབྷཱཝཏོ ཏེ བཱདྷེནྟི ནཱམ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ…པེ… ཨིཏྠིརཱུཔསྨི དིསྶརེ’’ཏི.

ཨིཏྠིགྒཧཎཉྩེཏྠ ¶ ཨདྷིཀཱརཝསེན ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡེ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟཱི’’ཏིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ པུཐུཛྫནཱ ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ རཏྟཙིཏྟཱ རཱགཱབྷིབྷཱུཏཙིཏྟཱ ཨུཔབྷོགཝཏྠུསཉྙཱཡ ¶ ཨུཔསེཝནྟི. ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརནྟི ཏེ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ནིརཡཱདཱིཧི ཙ གྷོརཾ, བྷཡཱནཀཾ, ཨནྡྷབཱལེཧི ཨབྷིརམིཏབྦཏོ ཀཊསིསངྑཱཏཾ སཾསཱརཾ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིམརཎཱདིནཱ ཝཌྜྷེནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱཙིནནྟི པུནབྦྷཝ’’ནྟི.

ཡོ ཙེཏཱཏི ཡོ པན པུགྒལོ ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཏྠ ཚནྡརཱགསྶ ཝིཀྑམྦྷནེན ཝཱ སམུཙྪིནྡནེན ཝཱ ཨཏྟནོ པཱདེན སཔྤསྶ སིརཾ ཝིཡ པརིཝཛྫེཏི, སོ སབྦཾ ལོཀཾ ཝིསཛིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ སཏོ ཧུཏྭཱ སམཏིཝཏྟཏི.

ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱཏི ‘‘ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༤༡༧; ཙཱུལ༹ཝ. ༦༥; མ. ནི. ༡.༢༣༤) ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེསུ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཨཱདཱིནཝཾ, དོསཾ, དིསྭཱ. ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོཏི ཀཱམེཧི བྷཝེཧི ཙ ནིཀྑནྟབྷཱཝཏོ ནེཀྑམྨཾ, པབྦཛྫཾ ¶ , ནིབྦཱནཉྩ, ཁེམཏོ, ཨནུཔདྡཝཏོ, དཊྛུ, དིསྭཱ. སབྦཀཱམེཧིཔི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེཧི ནིསྶཊོ ཝིསཾཡུཏྟོ. སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ ཀཱམནཱིཡཊྛེན ཀཱམཱ, ཏེཧི ཙ ཐེརོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ཏེནཱཧ ‘‘པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཱདིཏོ པཉྩཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཚཊྛགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ སསུརོ ‘‘ཨཡཾ སབྦཏྠ ཨནུཔལིཏྟོ, ན སཀྐཱ ཨིམཾ ཀཱམེསུ པཏཱརེཏུ’’ནྟི ཡཐཱགཏམགྒེནེཝ གཏོ. ཐེརོཔི ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨུཔསམྤདཱཡ ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ པཐབྱཱ ཐེརོ ཧུཏྭཱ, ཝེསཱལིཀེཧི ཝཛྫིཔུཏྟེཧི ཨུཔྤཱདིཏཾ སཱསནསྶ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ, དུཏིཡཾ དྷམྨསངྒཱིཏིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ དྷམྨཱསོཀཀཱལེ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཨབྦུདཾ སོདྷེཧཱི’’ཏི ཏིསྶམཧཱབྲཧྨཱནཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.

སབྦཀཱམིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཚཀྐནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སཏྟཀནིཔཱཏོ

༡. སུནྡརསམུདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཏྟཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཨལངྐཏཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུནྡརསམུདྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སམུདྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ པན སུནྡརསམུདྡོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ པཋམཝཡེ ཋིཏོ བྷགཝཏོ རཱཛགཧཔྤཝེསེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ, པཊིལདྡྷསདྡྷོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སམཱདིནྣདྷུཏདྷམྨོ རཱཛགཧཏོ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟསྶ སནྟིཀེ ཝིཔསྶནཱཙཱརཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཝིཧརཏི. ཏསྶ མཱཏཱ རཱཛགཧེ ཨུསྶཝདིཝསེ ཨཉྙེ སེཊྛིཔུཏྟེ སཔཛཱཔཏིཀེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ ཨུསྶཝཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟེ དིསྭཱ, པུཏྟཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ རོདཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཨཉྙཏརཱ གཎིཀཱ རོདནཀཱརཎཾ པུཙྪི. སཱ ཏསྶཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ གཎིཀཱ ‘‘ཨཧཾ ཏཾ ཨཱནེསྶཱམི, པསྶ ཏཱཝ མམ ཨིཏྠིབྷཱཝ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཏཾཡེཝ ཏསྶ པཛཱཔཏིཾ ཀཏྭཱ ཨིམསྶ ཀུལསྶ སཱམིནིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཱཡ བཧུཾ དྷནཾ དཏྭཱ ¶ , ཝིསྶཛྫིཏཱ མཧཏཱ པརིཝཱརེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ, ཐེརསྶ པིཎྜཱཡ ཝིཙརཎཊྛཱནེ ཨེཀསྨིཾ གེཧེ ཝསམཱནཱ དིཝསེ དིཝསེ ཨཉྙེཧི ཐེརསྶ སཀྐཙྩཾ པིཎྜཔཱཏཾ དཱཔེསི. ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཙ ཧུཏྭཱ སུཝཎྞཔཱདུཀཱ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ གེཧདྭཱརེན གཙྪནྟཾ ཐེརཾ དིསྭཱ, སུཝཎྞཔཱདུཀཱ ཨོམུཉྩིཏྭཱ, ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ པུརཏོ གཙྪནྟཱི ནཱནཔྤཀཱརཾ ཐེརཾ ཀཱམནིམནྟནཱཡ ནིམནྟེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘པུཐུཛྫནཙིཏྟཾ ནཱམ ཙཉྩལཾ, ཡཾནཱུན མཡཱ ཨིདཱནེཝ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི ཏཏྠེཝ ཋིཏོ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

༤༥༩.

‘‘ཨལངྐཏཱ སུཝསནཱ, མཱལདྷཱརཱི ཝིབྷཱུསིཏཱ;

ཨལཏྟཀཀཏཱཔཱདཱ, པཱདུཀཱརུཡ྄ཧ ཝེསིཀཱ.

༤༦༠.

‘‘པཱདུཀཱ ¶ ¶ ཨོརུཧིཏྭཱན, པུརཏོ པཉྫལཱིཀཏཱ;

སཱ མཾ སཎྷེན མུདུནཱ, མྷིཏཔུབྦཾ ཨབྷཱསཐ.

༤༦༡.

‘‘‘ཡུཝཱསི ཏྭཾ པབྦཛིཏོ, ཏིཊྛཱཧི མམ སཱསནེ;

བྷུཉྫ མཱནུསཀེ ཀཱམེ, ཨཧཾ ཝིཏྟཾ དདཱམི ཏེ;

སཙྩཾ ཏེ པཊིཛཱནཱམི, ཨགྒིཾ ཝཱ ཏེ ཧརཱམཧཾ.

༤༦༢.

‘‘‘ཡདཱ ཛིཎྞཱ བྷཝིསྶཱམ, ཨུབྷོ དཎྜཔརཱཡནཱ;

ཨུབྷོཔི པབྦཛིསྶཱམ, ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོ’’’.

༤༦༣.

‘‘ཏཉྩ དིསྭཱན ཡཱཙནྟིཾ, ཝེསིཀཾ པཉྫལཱིཀཏཾ;

ཨལངྐཏཾ སུཝསནཾ, མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏཾ.

༤༦༤.

‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;

ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.

༤༦༥.

‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏཏྠ མཱལདྷཱརཱིཏི མཱལཱདྷཱརིནཱི པིལ༹ནྡྷཔུཔྥདཱམཱ. ཝིབྷཱུསིཏཱཏི ཨཱུནཊྛཱནསྶ པཱུརཎཝསེན པུཔྥེཧི ཙེཝ གནྡྷཝིལེཔནཱདཱིཧི ཙ ཝིབྷཱུསིཏགཏྟཱ. ‘‘ཨལངྐཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཧཏྠཱུཔགགཱིཝཱུཔགཱདཱིཧི ཨཱབྷརཎེཧི ཨལངྐརཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨལཏྟཀཀཏཱཔཱདཱཏི པརིཎཏཛཡསུམནཔུཔྥཝཎྞེན ལཱཁཱརསེན རཉྫིཏཙརཎཡུགལཱ༹. སམཱསཔདཉྷེཏཾ, ‘‘ཨལཏྟཀཀཏཔཱདཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱསུཁཏྠཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨསམཱསབྷཱཝེ པན ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ ཝེདིཏབྦོ. པཱདུཀཱརུཡ྄ཧ ཝེསིཀཱཏི ཨེཀཱ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིཀཱ ཨིཏྠཱི ཡཐཱཝུཏྟཝེསཱ སུཝཎྞཔཱདུཀཱ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ‘‘ཋིཏཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ.

པཱདུཀཱ ཨོརུཧིཏྭཱནཱཏི པཱདུཀཱཧི ཨོཏརིཏྭཱ, སུཝཎྞཔཱདུཀཱཡོ ཨོམུཉྩིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཉྫལཱིཀཏཱཏི པགྒཧིཏཨཉྫལིཀཱ སཱ ཝེསཱི མཾ. སཱམཾ ཝཱ ཝཙནཔརམྤརཾ ¶ ཝིནཱ སཡམེཝ ཨབྷཱསཐ. སཎྷེནཱཏི མཊྛེན. མུདུནཱཏི མདྷུརེན. ‘‘ཝཙནེནཱ’’ཏི ཨཝུཏྟམྤི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨབྷཱསཐཱཏི, ཝུཏྟཏྟཱ.

ཡུཝཱསི ¶ ཏྭཾ པབྦཛིཏོཏི ཏྭཾ པབྦཛནྟོ ཡུཝཱ, དཧརོཡེཝ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏོསི, ནནུ པབྦཛནྟེན སཏྟམེ དསཀེ སམྤཏྟེཝ པབྦཛིཏབྦནྟི དསྶེཏི. ཏིཊྛཱཧི མམ སཱསནེཏི མམ ཝཙནེ ཏིཊྛ.

ཀིཾ ¶ པན ཏནྟི ཨཱཧ ‘‘བྷུཉྫ མཱནུསཀེ ཀཱམེ’’ཏི ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏུཀཱམསྶ རཱུཔསམྤཏྟི, ཝཡསམྤཏྟི, པརིཝཱརསམྤཏྟི, བྷོགསམྤཏྟི ཙ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏཏྠ ‘‘ཀུཏོ མེ བྷོགསམྤཏྟཱི’’ཏི ཝདེཡྻཱཏི, ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ ཝིཏྟཾ དདཱམི ཏེ’’ཏི. ‘‘ཏཡིདཾ ཝཙནཾ ཀཐཾ སདྡཧཱཏབྦ’’ནྟི མཉྙེཡྻཱཏི ཏཾ སདྡཧཱཔེནྟཱི ཨཱཧ ‘‘སཙྩཾ ཏེ པཊིཛཱནཱམི, ཨགྒིཾ ཝཱ ཏེ ཧརཱམཧ’’ནྟི. ‘‘བྷུཉྫ མཱནུསཀེ ཀཱམེ, ཨཧཾ ཝིཏྟཾ དདཱམི ཏེ’’ཏི ཡདིདཾ མཡཱ པཊིཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཨེཀཾསེན སཙྩམེཝ པཊིཛཱནཱམི, སཙེ མེ ན པཏྟིཡཱཡསི, ཨགྒིཾ ཝཱ ཏེ ཧརཱམཧཾ ཨགྒིཾ ཧརིཏྭཱ ཨགྒིཔཙྩཡཾ སཔཐཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོཏི ཨམྷཱཀཾ ཨུབྷིནྣཾ ཛིཎྞཀཱལེ པབྦཛྫནཾ ཨུབྷཡཏྠ ཛཡགྒཱཧོ. ཡཾ མཡཾ ཡཱཝ དཎྜཔརཱཡནཀཱལཱ བྷོགེ བྷུཉྫཱམ, ཨེཝཾ ཨིདྷལོཀེཔི བྷོགེཧི ན ཛཱིཡཱམ, མཡཾ པཙྪཱ པབྦཛིསྶཱམ, ཨེཝཾ པརལོཀེཔི བྷོགེཧི ན ཛཱིཡཱམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏོཏི ཏཾ ནིམིཏྟཾ, ཀཱམེཧི ནིམནྟེནྟིཡཱ ‘‘ཡུཝཱསི ཏྭ’’ནྟིཨཱདིནཱ ‘‘ཡདཱ ཛིཎྞཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ཏསྶཱ ཝེསིཡཱ ཝུཏྟཝཙནཧེཏུ. ཏཉྷི ཝཙནཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཐེརོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ སདཏྠཾ པརིཔཱུརེསི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སུནྡརསམུདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པརེ ཨམྦཱཊཀཱརཱམེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ, ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ ནིསིནྣོ ཏསྨིཾ ཁཎེ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ མཉྫུསྶརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ¶ ཝིཡ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ མཉྫུསྶརཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཙ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ¶ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙིཏྟཔཏྟཀོཀིལོ ཧུཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནཏོ མདྷུརཾ ཨམྦཕལཾ ཏུཎྜེནཱདཱཡ གཙྪནྟོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཀོཀིལོ དསབལསྶ པཏྟེ ཨམྦཔཀྐཾ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱ ཏཾ པརིབྷུཉྫི. སོ ཀོཀིལོ ¶ པསནྣམཱནསོ ཏེནེཝ པཱིཏིསུཁེན སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཏེན ཙ པུཉྙཀམྨེན མཉྫུསྶརོ ཨཧོསི. ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ པན ཙེཏིཡེ ཨཱརདྡྷེ ཀིཾ པམཱཎཾ ཀརོམ? སཏྟཡོཛནཔྤམཱཎཾ. ཨཏིམཧནྟམེཏཾ. ཚཡོཛནཔྤམཱཎཾ. ཨེཏམྤི ཨཏིམཧནྟཾ. པཉྩཡོཛནཾ, ཙཏུཡོཛནཾ, ཏིཡོཛནཾ, དྭིཡོཛནནྟི ཝུཏྟེ ཨཡཾ ཏདཱ ཛེཊྛཝཌྜྷཀཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཐ, བྷོ, ཨནཱགཏེ སུཁཔཊིཛགྒིཡཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ རཛྫུཡཱ པརིཀྑིཔནྟོ གཱཝུཏམཏྟཀེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀཾ མུཁཾ གཱཝུཏཾ གཱཝུཏཾ ཧོཏུ, ཙེཏིཡཾ ཨེཀཡོཛནཱཝཊྚཾ ཡོཛནུབྦེདྷཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏསྶ ཝཙནེ ཨཊྛཾསུ. ཨིཏི ཨཔྤམཱཎསྶ བུདྡྷསྶ པམཱཎཾ ཨཀཱསཱིཏི. ཏེན པན ཀམྨེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཨཉྙེཧི ནཱིཙཏརཔྤམཱཎོ ཧོཏི.

སོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟི, བྷདྡིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨཏིརསྶཏཱཡ པན ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ, པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ, བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཧུཏྭཱ མདྷུརེན སརེན པརེསཾ དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཨཐེཀསྨིཾ ཨུསྶཝདིཝསེ ཨེཀེན བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ རཐེན གཙྪནྟཱི ཨཉྙཏརཱ གཎིཀཱ ཐེརཾ དིསྭཱ དནྟཝིདཾསཀཾ ཧསི. ཐེརོ ཏསྶཱ དནྟཊྛིཀེ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཏཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ, ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི. སོ ཨབྷིཎྷཾ ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨཏཱ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨོཝདིཡམཱནོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༡-༣༣) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ;

ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.

‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཾ སེཊྛིཔུཏྟོ མཧདྡྷནོ;

ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཝིཙརཾ, སངྒྷཱརཱམཾ ཨགཙྪཧཾ.

‘‘ཏདཱ སོ ལོཀཔཛྫོཏོ, དྷམྨཾ དེསེསི ནཱཡཀོ;

མཉྫུསྶརཱནཾ པཝརཾ, སཱཝཀཾ ཨབྷིཀིཏྟཡི.

‘‘ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཧུཏྭཱ, ཀཱརཾ ཀཏྭཱ མཧེསིནོ;

ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ.

‘‘ཏདཱ བུདྡྷོ ཝིཡཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝིནཱཡཀོ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ལཙྪསེ ཏཾ མནོརཐཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

བྷདྡིཡོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཏེན ¶ ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཕུསྶོ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ;

དུརཱསདོ དུཔྤསཧོ, སབྦལོཀུཏྟམོ ཛིནོ.

‘‘ཙརཎེན ཙ སམྤནྣོ, བྲཧཱ ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;

ཧིཏེསཱི སབྦསཏྟཱནཾ, བཧུཾ མོཙེསི བནྡྷནཱ.

‘‘ནནྡཱརཱམཝནེ ཏསྶ, ཨཧོསིཾ ཕུསྶཀོཀིལོ;

གནྡྷཀུཊིསམཱསནྣེ, ཨམྦརུཀྑེ ཝསཱམཧཾ.

‘‘ཏདཱ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཾ, དཀྑིཎེཡྻཾ ཛིནུཏྟམཾ;

དིསྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, མཉྫུནཱབྷིནིཀཱུཛཧཾ.

‘‘རཱཛུཡྻཱནཾ ཏདཱ གནྟྭཱ, སུཔཀྐཾ ཀནཀཏྟཙཾ;

ཨམྦཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱན, སམྦུདྡྷསྶོཔནཱམཡིཾ.

‘‘ཏདཱ ¶ མེ ཙིཏྟམཉྙཱཡ, མཧཱཀཱརུཎིཀོ ཛིནོ;

ཨུཔཊྛཱཀསྶ ཧཏྠཏོ, པཏྟཾ པགྒཎྷི ནཱཡཀོ.

‘‘ཨདཱསིཾ ཧཊྛཙིཏྟོཧཾ, ཨམྦཔིཎྜཾ མཧཱམུནེ;

པཏྟེ པཀྑིཔྤ པཀྑེཧི, པཉྫལིཾ ཀཏྭཱན མཉྫུནཱ.

‘‘སརེན རཛནཱིཡེན, སཝནཱིཡེན ཝགྒུནཱ;

ཝསྶནྟོ བུདྡྷཔཱུཛཏྠཾ, ནཱིལ༹ཾ གནྟྭཱ ནིཔཛྫཧཾ.

‘‘ཏདཱ མུདིཏཙིཏྟཾ མཾ, བུདྡྷཔེམགཏཱསཡཾ;

སཀུཎགྒྷི ཨུཔཱགནྟྭཱ, གྷཱཏཡཱི དུཊྛམཱནསོ.

‘‘ཏཏོ ཙུཏོཧཾ ཏུསིཏེ, ཨནུབྷོཏྭཱ མཧཱསུཁཾ;

མནུསྶཡོནིམཱགཙྪིཾ, ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝཱཧསཱ.

‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.

‘‘སཱསནཾ ཛོཏཡིཏྭཱ སོ, ཨབྷིབྷུཡྻ ཀུཏིཏྠིཡེ;

ཝིནཡིཏྭཱན ཝེནེཡྻེ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

‘‘ནིབྦུཏེ ཏམྷི ལོཀགྒེ, པསནྣཱ ཛནཏཱ བཧཱུ;

པཱུཛནཏྠཱཡ བུདྡྷསྶ, ཐཱུཔཾ ཀུབྦནྟི སཏྠུནོ.

‘‘སཏྟཡོཛནིཀཾ ཐཱུཔཾ, སཏྟརཏནབྷཱུསིཏཾ;

ཀརིསྶཱམ མཧེསིསྶ, ཨིཙྩེཝཾ མནྟཡནྟི ཏེ.

‘‘ཀིཀིནོ ཀཱསིརཱཛསྶ, ཏདཱ སེནཱཡ ནཱཡཀོ;

ཧུཏྭཱཧཾ ཨཔྤམཱཎསྶ, པམཱཎཾ ཙེཏིཡེ ཝདིཾ.

‘‘ཏདཱ ¶ ཏེ མམ ཝཱཀྱེན, ཙེཏིཡཾ ཡོཛནུགྒཏཾ;

ཨཀཾསུ ནརཝཱིརསྶ, ནཱནཱརཏནབྷཱུསིཏཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ སེཊྛིཀུལེ ཨཧཾ;

སཱཝཏྠིཡཾ པུརཝརེ, ཨིདྡྷེ ཕཱིཏེ མཧདྡྷནེ.

‘‘པུརཔྤཝེསེ ¶ སུགཏཾ, དིསྭཱ ཝིམྷིཏམཱནསོ;

པབྦཛིཏྭཱན ན ཙིརཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཙེཏིཡསྶ པམཱཎཾ ཡཾ, ཨཀརིཾ ཏེན ཀམྨུནཱ;

ལཀུཎྜཀསརཱིརོཧཾ, ཛཱཏོ པརིབྷཝཱརཧོ.

‘‘སརེན མདྷུརེནཱཧཾ, པཱུཛིཏྭཱ ཨིསིསཏྟམཾ;

མཉྫུསྶརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ, ཨགྒཏྟམནུཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཕལདཱནེན བུདྡྷསྶ, གུཎཱནུསྶརཎེན ཙ;

སཱམཉྙཕལསམྤནྣོ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཔརབྷཱགེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༦༦.

‘‘པརེ ཨམྦཱཊཀཱརཱམེ, ཝནསཎྜམྷི བྷདྡིཡོ;

སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧ, ཏཏྠ བྷདྡོཝ ཛྷཱཡཏི.

༤༦༧.

‘‘རམནྟེཀེ ¶ མུདིངྒེཧི, ཝཱིཎཱཧི པཎཝེཧི ཙ;

ཨཧཉྩ རུཀྑམཱུལསྨིཾ, རཏོ བུདྡྷསྶ སཱསནེ.

༤༦༨.

‘‘བུདྡྷོ ཙེ མེ ཝརཾ དཛྫཱ, སོ ཙ ལབྦྷེཐ མེ ཝརོ;

གཎྷེཧཾ སབྦལོཀསྶ, ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཾ སཏི’’ནྟི. –

ཨིམཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པརེཏི སེཊྛེ ཨདྷིཀེ, ཝིསིཊྛེཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཀཝཱཙཱི ཧི ཨཡཾ པརསདྡོ ‘‘པརཾ ཝིཡ མཏྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨམྦཱཊཀཱརཱམེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཨཱརཱམེ. སོ ཀིར ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣོ ཝནསཎྜམཎྜིཏོ རམཎཱིཡོ ཧོཏི ཏེན ‘‘པརེ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟོ. ‘‘ཨམྦཱཊཀཝནེ ཨམྦཱཊཀེཧི ཨབྷིལཀྑིཏཝནེ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཝནསཎྜམྷཱིཏི ཝནགཧནེ, གྷནནིཙིཏརུཀྑགཙྪལཏཱསམཱུཧེ ཝནེཏི ཨཏྠོ. བྷདྡིཡོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ, ཨཏྟཱནམེཝ ཐེརོ ཨཉྙཾ ཝིཡ ཝདཏི. སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧཱཏི ཏཎྷཱཡ ¶ མཱུལཾ ནཱམ ཨཝིཛྫཱ. ཏསྨཱ སཱཝིཛྫཾ ཏཎྷཾ ཨགྒམགྒེན ¶ སམུགྒྷཱཊེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ བྷདྡོཝ ཛྷཱཡཏཱིཏི ལོཀུཏྟརེཧི སཱིལཱདཱིཧི བྷདྡོ སུནྡརོ ཏསྨིཾཡེཝ ཝནསཎྜེ ཀཏཀིཙྩཏཱཡ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཝསེན ཨགྒཕལཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏི.

ཕལསུཁེན ཙ ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཧི ཙ ཝཱིཏིནཱམེཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཝིཝེཀརཏིཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘རམནྟེཀེ’’ཏི གཱཐཱཡཔི བྱཏིརེཀམུཁེན ཏམེཝཏྠཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ མུདིངྒེཧཱིཏི ཨངྒིཀཱདཱིཧི མུརཛེཧི. ཝཱིཎཱཧཱིཏི ནནྡིནཱིཨཱདཱིཧི ཝཱིཎཱཧི. པཎཝེཧཱིཏི ཏུརིཡེཧི རམནྟི ཨེཀེ ཀཱམབྷོགིནོ, སཱ པན ཏེསཾ རཏི ཨནརིཡཱ ཨནཏྠསཾཧིཏཱ. ཨཧཉྩཱ ཏི ཨཧཾ པན, ཨེཀཀོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ རཏོ, ཏཏོ ཨེཝ རུཀྑམཱུལསྨིཾ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཝིཧརཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏསྶ པསཾསནཏྠཾ ‘‘བུདྡྷོ ཙེ མེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སཙེ བུདྡྷོ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཀཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཝརཾ ཡཱཙཱམཱི’’ཏི མཡཱ ཡཱཙིཏོ ‘‘ཨཏིཀྐནྟཝརཱ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏཱ’’ཏི ཨཔཊིཀྑིཔིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཡཐཱཡཱཙིཏཾ ཝརཾ དདེཡྻ, སོ ཙ ཝརོ མམཱདྷིཔྤཱཡཔཱུརཀོ ལབྦྷེཐ མཡ྄ཧཾ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཡྻཱཏི ཐེརོ པརིཀཔྤཝསེན ཝདཏི. ‘‘བྷནྟེ, སབྦོ ལོཀོ སབྦཀཱལཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏཱུ’’ཏི ‘‘སབྦལོཀསྶ ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཱསཏི བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི ཀཏྭཱ ཝརཾ གཎྷེ ཨཧནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘གཎྷེཧཾ སབྦལོཀསྶ, ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཾ སཏི’’ནྟི. ཨིདཱནི ཨཔརིཀྑཎགརཧཱམུཁེན པརིཀྑཎཾ པསཾསནྟོ –

༤༦༩.

‘‘ཡེ ¶ མཾ རཱུཔེན པཱམིཾསུ, ཡེ ཙ གྷོསེན ཨནྭགཱུ;

ཚནྡརཱགཝསཱུཔེཏཱ, ན མཾ ཛཱནནྟི ཏེ ཛནཱ.

༤༧༠.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ན པསྶཏི;

སམནྟཱཝརཎོ བཱལོ, ས ཝེ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི.

༤༧༡.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏི;

བཧིདྡྷཱ ཕལདསྶཱཝཱི, སོཔི གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི.

༤༧༢.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ¶ པཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏི;

ཨནཱཝརཎདསྶཱཝཱི, ན སོ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏཱི’’ཏི. –

ཨིམཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཡེ མཾ རཱུཔེན པཱམིཾསཱུཏི ཡེ ཛནཱ ཨཝིདྡསཱུ མམ རཱུཔེན ཨཔསཱདིཀེན ནིཧཱིནེན ‘‘ཨཱཀཱརསདིསཱི པཉྙཱ’’ཏི, དྷམྨསརཱིརེན ཙ མཾ ནིཧཱིནཾ པཱམིཾསུ, ‘‘ཨོརཀོ ཨཡ’’ནྟི ཧཱིལེ༹ནྟཱ པརིཙྪིནྡནཝསེན ¶ མཉྙིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཙ གྷོསེན ཨནྭགཱུཏི ཡེ ཙ སཏྟཱ གྷོསེན མཉྫུནཱ མཾ སམྦྷཱཝནཱཝསེན ཨནུགཏཱ བཧུ མཉྙིཾསུ, ཏཾ ཏེསཾ མིཙྪཱ, ན ཧི ཨཧཾ རཱུཔམཏྟེན ཨཝམནྟབྦོ, གྷོསམཏྟེན ཝཱ ན བཧུཾ མནྟབྦོ, ཏསྨཱ ཚནྡརཱགཝསཱུཔེཏཱ, ན མཾ ཛཱནནྟི ཏེ ཛནཱཏི ཏེ དུཝིདྷཱཔི ཛནཱ ཚནྡརཱགསྶ ཝསཾ ཨུཔེཏཱ ཨཔྤཧཱིནཚནྡརཱགཱ སབྦསོ པཧཱིནཚནྡརཱགཾ མཾ ན ཛཱནནྟི.

ཨཝིསཡོ ཏེསཾ མཱདིསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ ཨཔརིཉྙཱཏཝཏྠུཏཱཡཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིདྷམྨཾ. བཧིདྡྷཱཏི པརསནྟཱནེ. ཨཐ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི, མམ ཨབྦྷནྟརེ ཨསེཀྑསཱིལཀྑནྡྷཱདིཾ. བཧིདྡྷཱཏི, མམེཝ ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིཡཱདིཡུཏྟཾ བཧིདྡྷཱ རཱུཔདྷམྨཔྤཝཏྟིཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཔྤཝཏྟིཉྩ. སམནྟཱཝརཎོཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ ཨཛཱནནེན སམནྟཏོ ཨཱཝརཎཡུཏྟོ ཨཱཝཊཉཱཎགཏིཀོ. ས ཝེ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏཱིཏི སོ པརནེཡྻབུདྡྷིཀོ བཱལོ གྷོསེན པརེསཾ ཝཙནེན ཝུཡ྄ཧཏི ནིཡྻཏི ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི.

བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏཱིཏི ཡོ ཙ ཝུཏྟནཡེན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ པན སུཏཱནུསཱརེན ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིཨཱདིཨུཔདྷཱརཎེན ཝཱ ཝིསེསཏོ པསྶཏི. ‘‘གུཎཝིསེསཡུཏྟོ སིཡཱ’’ཏི མཉྙཏི, སོཔི བཧིདྡྷཱ ཕལདསྶཱཝཱི ནཡགྒཱཧེན ཕལམཏྟཾ གཎྷནྟོ ཝུཏྟནཡེན གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི, སོཔི མཱདིསེ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཨསེཀྑསཱིལཀྑནྡྷཱདིགུཎཾ ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙསྶ པཊིཔཏྟིསལླཀྑཎེན ཝིསེསཏོ གུཎཝིསེསཡོགཾ པསྶཏི. ཨནཱཝརཎདསྶཱཝཱི ཀེནཙི ཨནཱཝཊོ ཧུཏྭཱ ཨརིཡཱནཾ གུཎེ ¶ དཊྛུཾ ཉཱཏུཾ སམཏྠོ, ན སོ གྷོསམཏྟེན ཝུཡ྄ཧཏི ཡཱཐཱཝཏོ དསྶནཏོཏི.

ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. བྷདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཀཔུཏྟོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ བྷདྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརཾ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ སཏསཧསྶཔརིམཱཎཾ ཙཱིཝརཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟི. ནིབྦཏྟམཱནོ ¶ ཙ ཨཔུཏྟཀེསུ མཱཏཱཔིཏཱུསུ དེཝཏཱཡཱཙནཱདཱིནི ཀཏྭཱཔི ཨལབྷནྟེསུ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, མཡཾ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལཙྪཱམ, ཏཾ ཏུམྷཱཀཾ དཱསཏྠཱཡ དསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཡཱཙིཏྭཱ གཏེསུ སཏྠུ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ ཨཉྙཏརོ དེཝཔུཏྟོ ཁཱིཎཱཡུཀོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ སཀྐེན དེཝརཉྙཱ ‘‘ཨམུཀསྨིཾ ཀུལེ ནིབྦཏྟཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཏཏྠ ནིབྦཏྟི, བྷདྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ སཏྟཝསྶུདྡེསིཀཾ ཛཱཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨལངྐརིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སོ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨཱཡཱཙིཏྭཱ ལདྡྷདཱརཀོ, ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ ནིཡྻཱཏེམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཏྠཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཙ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ སངྑེཔེན ཝིཔསྶནཱམུཁཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཱུརིཡེ ཨནོགྒཏེཡེཝ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༥.༥༤-༦༩) –

‘‘པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷཾ, མེཏྟཙིཏྟཾ མཧཱམུནིཾ;

ཨུཔེཏི ཛནཏཱ སབྦཱ, སབྦལོཀགྒནཱཡཀཾ.

‘‘སཏྟུཀཉྩ བདྡྷཀཉྩ, ཨཱམིསཾ པཱནབྷོཛནཾ;

དདནྟི སཏྠུནོ སབྦེ, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ.

‘‘ཨཧམྤི དཱནཾ དསྶཱམི, དེཝདེཝསྶ ཏཱདིནོ;

བུདྡྷསེཊྛཾ ནིམནྟེཏྭཱ, སངྒྷམྤི ཙ ཨནུཏྟརཾ.

‘‘ཨུཡྻོཛིཏཱ ¶ མཡཱ ཙེཏེ, ནིམནྟེསུཾ ཏཐཱགཏཾ;

ཀེཝལཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ.

‘‘སཏསཧསྶཔལླངྐཾ, སོཝཎྞཾ གོནཀཏྠཏཾ;

ཏཱུལིཀཱཔཊལིཀཱཡ, ཁོམཀཔྤཱསིཀེཧི ཙ;

མཧཱརཧཾ པཉྙཱཔཡིཾ, ཨཱསནཾ བུདྡྷཡུཏྟཀཾ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, དེཝདེཝོ ནརཱསབྷོ;

བྷིཀྑུསངྒྷཔརིབྱཱུལ༹ྷོ, མམ དྭཱརམུཔཱགམི.

‘‘པཙྩུགྒནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ལོཀནཱཐཾ ཡསསྶིནཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཨབྷིནཱམཡིཾ སངྒྷརཾ.

‘‘བྷིཀྑཱུནཾ སཏསཧསྶཾ, བུདྡྷཉྩ ལོཀནཱཡཀཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པརམནྣེན ཏཔྤཡིཾ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡེནིདཾ ཨཱསནཾ དིནྣཾ, སོཝཎྞཾ གོནཀཏྠཏཾ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཙཏུསཏྟཏིཀྑཏྟུཾ ¶ སོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;

ཨནུབྷོསྶཏི སམྤཏྟིཾ, ཨཙྪརཱཧི པུརཀྑཏོ.

‘‘པདེསརཛྫཾ སཧསྶཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི;

ཨེཀཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘སབྦཱསུ བྷཝཡོནཱིསུ, ཨུཙྩཱཀུལཱི བྷཝིསྶཏི;

སོ ཙ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

བྷདྡིཡོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཝིཝེཀམནུཡུཏྟོམྷི, པནྟསེནནིཝཱསཧཾ;

ཕལཉྩཱདྷིགཏཾ སབྦཾ, ཙཏྟཀླེསོམྷི ཨཛྫཧཾ.

‘‘མམ སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏསྶ ¶ བྷགཝཱ ཚལ༹བྷིཉྙུཔྤཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, བྷདྡཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཱཝདེཝ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཉྫལིཀོ སཏྠུ སམཱིཔེ ཨཊྛཱསི, སཱ ཨེཝ ཙསྶ ཨུཔསམྤདཱ ཨཧོསི. བུདྡྷཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ཀིརེསཱ. ཐེརོ ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཡཱ ཀཐནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༧༣.

‘‘ཨེཀཔུཏྟོ ཨཧཾ ཨཱསིཾ, པིཡོ མཱཏུ པིཡོ པིཏུ;

བཧཱུཧི ཝཏཙརིཡཱཧི, ལདྡྷོ ཨཱཡཱཙནཱཧི ཙ.

༤༧༤.

‘‘ཏེ ཙ མཾ ཨནུཀམྤཱཡ, ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ;

ཨུབྷོ པིཏཱ ཙ མཱཏཱ ཙ, བུདྡྷསྶ ཨུཔནཱམཡུཾ.

༤༧༥.

‘‘ཀིཙྪཱ ལདྡྷོ ཨཡཾ པུཏྟོ, སུཁུམཱལོ སུཁེདྷིཏོ;

ཨིམཾ དདཱམ ཏེ ནཱཐ, ཛིནསྶ པརིཙཱརཀཾ.

༤༧༦.

‘‘སཏྠཱ ཙ མཾ པཊིགྒཡ྄ཧ, ཨཱནནྡཾ ཨེཏདབྲཝི;

པབྦཱཛེཧི ཨིམཾ ཁིཔྤཾ, ཧེསྶཏྱཱཛཱནིཡོ ཨཡཾ.

༤༧༧.

‘‘པབྦཱཛེཏྭཱན ¶ མཾ སཏྠཱ, ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱི ཛིནོ;

ཨནོགྒཏསྨིཾ སཱུརིཡསྨིཾ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ.

༤༧༨.

‘‘ཏཏོ ¶ སཏྠཱ ནིརཱཀཏྭཱ, པཊིསལླཱནཝུཊྛིཏོ;

ཨེཧི བྷདྡཱཏི མཾ ཨཱཧ, སཱ མེ ཨཱསཱུཔསམྤདཱ.

༤༧༩.

‘‘ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ལདྡྷཱ མེ ཨུཔསམྤདཱ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཨཧོ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝཏཙརིཡཱཧཱིཏི, ‘‘ཨེཝཾ ཀཏྭཱ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཁཱིརཾ པཱཡིཏྭཱ, ཨནསནཱདིཝཏཙརཎེཧི. ཨཱཡཱཙནཱཧཱིཏི དེཝཏཱཡཱཙནཱཧི སཏྠུཨཱཡཱཙནཱཡ ཙ, ཨིདམེཝ ཙེཏྠ ཀཱརཎཾ, ཨིཏརཾ ཐེརོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཉྩེཝ ཀིཙྪལདྡྷབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ ཝདཏི.

ཏེཏི ¶ མཱཏཱཔིཏརོ. ཨུཔནཱམཡུནྟི ཨུཔནཱམེསུཾ.

སུཁེདྷིཏོཏི སུཁསཾཝཌྜྷིཏོ. ཏེཏི ཏུཡ྄ཧཾ. པརིཙཱརཀནྟི ཀིཾཀཱརཾ.

ཧེསྶཏྱཱཛཱནིཡོ ཨཡནྟི ཨཡཾ དཱརཀོ མམ སཱསནེ ཨཱཛཱནཱིཡོ བྷཝིསྶཏི. ཏསྨཱ ཁིཔྤཾ ཨཛྫེཝ པབྦཱཛེཧཱིཏི ཨེཏཾ ཨབྲཝི, ཨཱཧ.

པབྦཱཛེཏྭཱནཱཏི ཨཱནནྡཏྠེརེན པབྦཱཛེཏྭཱ. ཝིཧཱརནྟི གནྡྷཀུཊིཾ. ཨནོགྒཏསྨིཾ སཱུརིཡསྨིནྟི སཱུརིཡེ ཨནཏྠངྒཏེཡེཝ. ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེཏི ཏཏོ ཝིཔསྶནཱརམྦྷཏོ པརཾ ན ཙིརེནེཝ ཁཎེན སབྦཱསཝེཧི མེ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི, ཁཱིཎཱསཝོ ཨཧོསིཾ.

ཏཏོཏི མམ ཨཱསཝཀྑཡཏོ པཙྪཱ. ནིརཱཀཏྭཱཏི ཨཏྟནཱ སམཱཔནྣཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ. ཏེནཱཧ ‘‘པཊིསལླཱནཝུཊྛིཏོ’’ཏི. སཱ མེ ཨཱསཱུཔསམྤདཱཏི ཡཱ མཾ ཨུདྡིསྶ ‘‘ཨེཧི, བྷདྡཱ’’ཏི སཏྠུ ཝཱཙཱ པཝཏྟཱ, སཱ ཨེཝ མེ མཡ྄ཧཾ ཨུཔསམྤདཱ ཨཱསི. ཨེཝཾ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ལདྡྷཱ མེ ཨུཔསམྤདཱཏི སཱཏིསཡཾ སཏྠཱརཱ ཨཏྟནོ ཀཏཾ ཨནུགྒཧཾ སཱསནསྶ ཙ ནིཡྻཱནིཀཏཾ དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཧོ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ’’ཏི ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱཔི པུན ‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ལོཀིཡཱབྷིཉྙེཀདེསདསྶནཾ ཚལ༹བྷིཉྙབྷཱཝཝིབྷཱཝནཏྠཾ. ཏེནཱཧ ཨཔདཱནེ ‘‘ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ’’ཏི.

བྷདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སོཔཱཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དིསྭཱ ¶ ¶ པཱསཱདཚཱཡཱཡནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སོཔཱཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ¶ པབྦཏེ ཝིཧརཏི. སཏྠཱ ཨཱསནྣམརཎཾ ཏཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཝེདེནྟོ པུཔྥམཡཾ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཨདཱསི. སཏྠཱ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེན ཨགམཱསི. སོ པུབྦེ གཧིཏཾ ནིཙྩགྒཱཧཾ པཧཱཡ ཨནིཙྩསཉྙཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ, ཀཱལངྐཏྭཱ, དེཝལོཀེ ཨུཔྤཛིཏྭཱ, ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ, ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ སོཔཱཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. སོ ཛཱཏིཨཱགཏེན སོཔཱཀོཏི ནཱམེན པཉྙཱཡི. ཀེཙི པན ‘‘ཝཱཎིཛཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ‘སོཔཱཀོ’ཏི པན ནཱམམཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི. ཏཾ ཨཔདཱནཔཱལི༹ཡཱ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, སོཔཱཀཡོནུཔཱགམི’’ནྟི ཝཙནཏོ.

ཏསྶ ཙཏུམཱསཛཱཏསྶ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི, ཙཱུལ༹པིཏཱ པོསེསི. ཨནུཀྐམེན སཏྟཝསྶིཀོ ཛཱཏོ. ཨེཀདིཝསཾ ཙཱུལ༹པིཏཱ ‘‘ཨཏྟནོ པུཏྟེན ཀལཧཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཏཾ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ, དྭེ ཧཏྠེ རཛྫུཡཱ ཨེཀཏོ བནྡྷིཏྭཱ, ཏཱཡ ཨེཝ རཛྫུཡཱ མཏམནུསྶསྶ སརཱིརེ གཱལ༹ྷཾ བནྡྷིཏྭཱ གཏོ ‘‘སིངྒཱལཱདཡོ ཁཱདནྟཱུ’’ཏི. པཙྪིམབྷཝིཀཏཱཡ དཱརཀསྶ པུཉྙཕལེན སཡཾ མཱརེཏུཾ ན ཝིསཧི, སིངྒཱལཱདཡོཔི ན ཨབྷིབྷཝིཾསུ. དཱརཀོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ཨེཝཾ ཝིཔྤལཔཏི –

‘‘ཀཱ གཏི མེ ཨགཏིསྶ, ཀོ ཝཱ བནྡྷུ ཨབནྡྷུནོ;

སུསཱནམཛ྄ཛྷེ བནྡྷསྶ, ཀོ མེ ཨབྷཡདཱཡཀོ’’ཏི.

སཏྠཱ ཏཱཡ ཝེལཱཡ ཝེནེཡྻབནྡྷཝེ ཨོལོཀེནྟོ དཱརཀསྶ ཧདཡབྦྷནྟརེ པཛྫལནྟཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ སཏིཾ ཛནེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ –

‘‘ཨེཧི ¶ སོཔཱཀ མཱ བྷཱཡི, ཨོལོཀསྶུ ཏཐཱགཏཾ;

ཨཧཾ ཏཾ ཏཱརཡིསྶཱམི, རཱཧུམུཁེཝ ཙནྡིམ’’ནྟི.

དཱརཀོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཚིནྣབནྡྷནོ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ གནྡྷཀུཊིསམྨུཁེ ཨཊྛཱསི. ཏསྶ མཱཏཱ པུཏྟཾ ཨཔསྶནྟཱི ཙཱུལ༹པིཏརཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེནསྶ པཝཏྟིཡཱ ཨཀཐིཏཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ¶ གནྟྭཱ ཝིཙིནནྟཱི ¶ ‘‘བུདྡྷཱ ཀིར ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཛཱནནྟི, ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ པུཏྟསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནེཡྻ’’ནྟི སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སཏྠཱ, ཨིདྡྷིཡཱ ཏཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, མམ པུཏྟཾ ན པསྶཱམི, ཨཔིཙ བྷགཝཱ ཏསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཏཱཡ པུཊྛོ –

‘‘ན སནྟི པུཏྟཱ ཏཱཎཱཡ, ན པིཏཱ ནཱཔི བནྡྷཝཱ;

ཨནྟཀེནཱདྷིཔནྣསྶ, ནཏྠི ཉཱཏཱིསུ ཏཱཎཏཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༨༨) –

དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ སཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧོསི. དཱརཀོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༡༡༢-༡༢༣) –

‘‘པབྦྷཱརཾ སོདྷཡནྟསྶ, ཝིཔིནེ པབྦཏུཏྟམེ;

སིདྡྷཏྠོ ནཱམ བྷགཝཱ, ཨཱགཙྪི མམ སནྟིཀཾ.

‘‘བུདྡྷཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

སནྠརཾ སནྠརིཏྭཱན, པུཔྥཱསནམདཱསཧཾ.

‘‘པུཔྥཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ;

མམཉྩ གཏིམཉྙཱཡ, ཨནིཙྩཏམུདཱཧརི.

‘‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ སངྑཱརཱ, ཨུཔྤཱདཝཡདྷམྨིནོ;

ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏེསཾ ཝཱུཔསམོ སུཁོ.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སབྦཉྙཱུ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒམཱི ཝཱིརོ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ.

‘‘སཀཾ དིཊྛིཾ ཛཧིཏྭཱན, བྷཱཝཡཱནིཙྩསཉྙཧཾ;

ཨེཀཱཧཾ བྷཱཝཡིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལཾ ཀཏོ ཨཧཾ.

‘‘དྭེ སམྤཏྟཱི ཨནུབྷོཏྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, སཔཱཀཡོནུཔཱགམིཾ.

‘‘ཨགཱརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོཧཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ¶ པཧིཏཏྟོ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;

ཏོསེཏྭཱན མཧཱནཱགཾ, ཨལཏྠཾ ཨུཔསམྤདཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙཾ བྷཱཝཡིཾ ཏདཱ;

ཏཾ སཉྙཾ བྷཱཝཡནྟསྶ, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨིདྡྷིཾ པཊིསཾཧརི. སཱཔི པུཏྟཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཾ སུཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ གཏཱ. སོ སཏྠཱརཾ གནྡྷཀུཊིཙྪཱཡཱཡཾ ཙངྐམནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ ཨནུཙངྐམི. ཏསྶ བྷགཝཱ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནིཏུཀཱམོ ‘‘ཨེཀཾ ནཱམ ཀི’’ནྟིཨཱདིནཱ དས པཉྷེ པུཙྪི. སོཔི སཏྠུ ཨདྷིཔྤཱཡཾ གཎྷནྟོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སཾསནྡེནྟོ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཁུ. པཱ. ༤.༡) ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེནེཝ ཏེ ཀུམཱརཔཉྷཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. སཏྠཱ ཏསྶ པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟོ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནི. ཏེན སཱ པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏསྶིམཾ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ པཀཱསེཏྭཱ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༨༠.

‘‘དིསྭཱ པཱསཱདཚཱཡཱཡཾ, ཙངྐམནྟཾ ནརུཏྟམཾ;

ཏཏྠ ནཾ ཨུཔསངྐམྨ, ཝནྡིསྶཾ པུརིསུཏྟམཾ.

༤༨༡.

‘‘ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, སཾཧརིཏྭཱན པཱཎཡོ;

ཨནུཙངྐམིསྶཾ ཝིརཛཾ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.

༤༨༢.

‘‘ཏཏོ པཉྷེ ཨཔུཙྪི མཾ, པཉྷཱནཾ ཀོཝིདོ ཝིདཱུ;

ཨཙྪམྦྷཱི ཙ ཨབྷཱིཏོ ཙ, བྱཱཀཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.

༤༨༣.

‘‘ཝིསྶཛྫིཏེསུ པཉྷེསུ, ཨནུམོདི ཏཐཱགཏོ;

བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝིལོཀེཏྭཱ, ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ.

༤༨༤.

‘‘‘ལཱབྷཱ ཨངྒཱནཾ མགདྷཱནཾ, ཡེསཱཡཾ པརིབྷུཉྫཏི;

ཙཱིཝརཾ པིཎྜཔཱཏཉྩ, པཙྩཡཾ སཡནཱསནཾ;

པཙྩུཊྛཱནཉྩ སཱམཱིཙིཾ, ཏེསཾ ལཱབྷཱ’ཏི ཙཱབྲཝི.

༤༨༥.

‘‘‘ཨཛྫདགྒེ ¶ མཾ སོཔཱཀ, དསྶནཱཡོཔསངྐམ;

ཨེསཱ ཙེཝ ཏེ སོཔཱཀ, བྷཝཏུ ཨུཔསམྤདཱ’’’.

༤༨༦.

‘‘ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤདཾ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཨཧོ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ¶ ¶ པཱསཱདཚཱཡཱཡནྟི གནྡྷཀུཊིཙྪཱཡཱཡཾ. ཝནྡིསྶནྟི, ཨབྷིཝནྡིཾ.

སཾཧརིཏྭཱན པཱཎཡོཏི ཨུབྷོ ཧཏྠེ ཀམལམཀུལཱ༹ཀཱརེན སངྒཏེ ཀཏྭཱ, ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནུཙངྐམིསྶནྟི ཙངྐམནྟསྶ སཏྠུནོ ཨནུཔཙྪཏོ ཨནུགམནཝསེན ཙངྐམིཾ. ཝིརཛནྟི ཝིགཏརཱགཱདིརཛཾ.

པཉྷེཏི ཀུམཱརཔཉྷེ. ཝིདཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ ཝིདིཏཝཱ, སབྦཉྙཱུཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཏྠཱ མཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨུཔྤཛྫནཀསྶ ཚམྦྷིཏཏྟསྶ བྷཡསྶ ཙ སེཏུགྷཱཏེན པཧཱིནཏྟཱ ཨཙྪམྦྷཱི ཙ ཨབྷཱིཏོ ཙ བྱཱཀཱསི.

ཡེསཱཡནྟི ཡེསཾ ཨངྒམགདྷཱནཾ ཨཡཾ སོཔཱཀོ. པཙྩཡནྟི གིལཱནཔཙྩཡཾ. སཱམཱིཙིནྟི མགྒདཱནབཱིཛནཱདིསཱམཱིཙིཀིརིཡཾ.

ཨཛྫདགྒེཏི ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ, ཨཛྫ པཊྛཱཡ. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དསྶནཱཡོཔསངྐམཱཏི ‘‘ཧཱིནཛཙྩོ, ཝཡསཱ ཏརུཎཏརོ’’ཏི ཝཱ ཨཙིནྟེཏྭཱ དསྶནཱཡ མཾ ཨུཔསངྐམ. ཨེསཱ ཙེཝཱཏི ཡཱ ཏསྶ མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡེཏྭཱ ཀཏཱ པཉྷཝིསྶཛྫནཱ. ཨེསཱཡེཝ ཏེ བྷཝཏུ ཨུཔསམྤདཱ ཨིཏི ཙ ཨབྲཝཱིཏི ཡོཛནཱ. ‘‘ལདྡྷཱ མེ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཡེ པན ‘‘ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤད’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏེསཾ སཏྟཝསྶེནཱཏི སཏྟམེན ཝསྶེནཱཏི ཨཏྠོ, སཏྟཝསྶེན ཝཱ ཧུཏྭཱཏི ཝཙནསེསོ. ཡཾ པནེཏྠ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

སོཔཱཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སརབྷངྒཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སརེ ¶ ཧཏྠེཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སརབྷངྒཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨནབྷིལཀྑིཏོཏིསྶ ཀུལཝཾསཱགཏཾ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ སརཏིཎཱནི ¶ སཡམེཝ བྷཉྫིཏྭཱ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ ཝསཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སརབྷངྒོཏིསྶ སམཉྙཱ ཨཧོསི. ཨཐ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏསྶ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, དྷམྨཾ དེསེསི. སོ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསཏི. ཨཐསྶ ཏཱཔསཀཱལེ ཀཏཱ པཎྞསཱལཱ ཛིཎྞཱ པལུགྒཱ ཨཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ ¶ མནུསྶཱ ‘‘ཀིསྶ, བྷནྟེ, ཨིམཾ ཀུཊིཀཾ ན པཊིསངྑརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཀུཊིཀཱ ཡཐཱ ཏཱཔསཀཱལེ ཀཏཱ, ཨིདཱནི ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི ཏཾ སབྦཾ པཀཱསེནྟོ –

༤༨༧.

‘‘སརེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏྭཱ, ཀཏྭཱན ཀུཊིམཙྪིསཾ;

ཏེན མེ སརབྷངྒོཏི, ནཱམཾ སམྨུཏིཡཱ ཨཧུ.

༤༨༨.

‘‘ན མཡ྄ཧཾ ཀཔྤཏེ ཨཛྫ, སརེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏུཾ;

སིཀྑཱཔདཱ ནོ པཉྙཏྟཱ, གོཏམེན ཡསསྶིནཱ’’ཏི. – དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སརེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏྭཱཏི, པུབྦེ ཏཱཔསཀཱལེ སརཏིཎཱནི མམ ཧཏྠེཧི ཚིནྡིཏྭཱ ཏིཎཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཨཙྪིསཾ ཝསིཾ, ནིསཱིདིཉྩེཝ ནིཔཛྫིཉྩ. ཏེནཱཏི ཀུཊིཀརཎཏྠཾ སརཱནཾ བྷཉྫནེན. སམྨུཏིཡཱཏི ཨནྭཏྠསམྨུཏིཡཱ སརབྷངྒོཏི, ནཱམཾ ཨཧུ ཨཧོསི.

ན མཡ྄ཧཾ ཀཔྤཏེ ཨཛྫཱཏི ཨཛྫ ཨིདཱནི ཨུཔསམྤནྣསྶ མཡ྄ཧཾ སརེ སརཏིཎེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏུཾ ན ཀཔྤཏེ ན ཝཊྚཏི. ཀསྨཱ? སིཀྑཱཔདཱ ནོ པཉྙཏྟཱ, གོཏམེན ཡསསྶིནཱཏི. ཏེན ཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱརཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མཡཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུནཱཔི ནཱཏིཀྐམཱམཱཏི དསྶེཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཨེཀེན པཀཱརེན ཏིཎཀུཊིཀཱཡ ཨཔཊིསངྑརཎེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔརེནཔི པརིཡཱཡེན ནཾ དསྶེནྟོ –

༤༨༩.

‘‘སཀལཾ སམཏྟཾ རོགཾ, སརབྷངྒོ ནཱདྡསཾ པུབྦེ;

སོཡཾ རོགོ དིཊྛོ, ཝཙནཀརེནཱཏིདེཝསྶཱ’’ཏི. – ཨིམཾ གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ སཀལནྟི སབྦཾ. སམཏྟནྟི སམྤུཎྞཾ, སབྦབྷཱགཏོ ཨནཝསེསནྟི ཨཏྠོ. རོགནྟི དུཀྑདུཀྑཏཱདིཝསེན རུཛནཊྛེན རོགབྷཱུཏཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནཱདྡསཾ པུབྦེཏི ¶ སཏྠུ ཨོཝཱདཔཊིལཱབྷཏོ པུབྦེ ན ཨདྡཀྑིཾ. སོཡཾ རོགོ དིཊྛོ, ཝཙནཀརེནཱཏིདེཝསྶཱཏི སམྨུཏིདེཝཱ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཝིསུདྡྷིདེཝཱཏི སབྦེཔི དེཝེ ཨཏྟནོ སཱིལཱདིགུཎེཧི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཨཏིདེཝསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨོཝཱདཔཊིཀརེན སརབྷངྒེན སོ ཨཡཾ ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏོ རོགོ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པཉྩཀྑནྡྷཏོ དིཊྛོ, པརིཉྙཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཨེཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཀཱཡམྤི ཨནཔེཀྑོ བཱཧིརཾ ཏིཎཀུཊིཀཾ ཀཐཾ པཊིསངྑརིསྶཏཱིཏི དསྶེཏི.

ཨིདཱནི ཡཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫནྟེན མཡཱ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝརོགོ ཡཱཐཱཝཏོ དིཊྛོ, སྭཱཡཾ མགྒོ སབྦབུདྡྷསཱདྷཱརཎོ. ཡེན ནེསཾ ཨོཝཱདདྷམྨོཔི མཛ྄ཛྷེ བྷིནྣསུཝཎྞསདིསོ ཡཏྠཱཧཾ པཏིཊྛཱཡ དུཀྑཀྑཡཾ པཏྟོཏི ¶ ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔཊིཔཏྟིཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༤༩༠.

‘‘ཡེནེཝ མགྒེན གཏོ ཝིཔསྶཱི, ཡེནེཝ མགྒེན སིཁཱི ཙ ཝེསྶབྷཱུ;

ཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནོ ཙ ཀསྶཔོ, ཏེནཉྫསེན ཨགམཱསི གོཏམོ.

༤༩༡.

‘‘ཝཱིཏཏཎྷཱ ཨནཱདཱནཱ, སཏྟ བུདྡྷཱ ཁཡོགདྷཱ;

ཡེཧཱཡཾ དེསིཏོ དྷམྨོ, དྷམྨབྷཱུཏེཧི ཏཱདིབྷི.

༤༩༢.

‘‘ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨནུཀམྤཱཡ པཱཎིནཾ;

དུཀྑཾ སམུདཡོ མགྒོ, ནིརོདྷོ དུཀྑསངྑཡོ.

༤༩༣.

‘‘ཡསྨིཾ ¶ ནིཝཏྟཏེ དུཀྑཾ, སཾསཱརསྨིཾ ཨནནྟཀཾ;

བྷེདཱ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ, ཛཱིཝིཏསྶ ཙ སངྑཡཱ;

ཨཉྙོ པུནབྦྷཝོ ནཏྠི, སུཝིམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

ཏཏྠ ཡེནེཝ མགྒེནཱཏི ཡེནེཝ སཔུབྦབྷཱགེན ཨརིཡེན ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན. གཏོཏི པཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏོ. ཝིཔསྶཱིཏི ཝིཔསྶཱི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཀཀུསནྡྷཱཏི ཨཝིབྷཏྟིཀོ ནིདྡེསོ. ‘‘ཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏེནཉྫསེནཱཏི ཏེནེཝ ཨཉྫསེན ཨརིཡམགྒེན.

ཨནཱདཱནཱཏི ཨནུཔཱདཱནཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ ཝཱ. ཁཡོགདྷཱཏི ནིབྦཱནོགདྷཱ ནིབྦཱནཔཏིཊྛཱ. ཡེཧཱཡཾ དེསིཏོ དྷམྨོཏི ཡེཧི སཏྟཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨཡཾ སཱསནདྷམྨོ དེསིཏོ པཝེདིཏོ. དྷམྨབྷཱུཏེཧཱིཏི དྷམྨཀཱཡཏཱཡ དྷམྨསབྷཱཝེཧི, ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཏོ ཝཱ བྷཱུཏེཧི ཛཱཏེཧི, དྷམྨཾ ཝཱ པཏྟེཧི. ཏཱདིབྷཱིཏི, ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟེཧི.

‘‘ཙཏྟཱརི ¶ ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེཧི དེསིཏཾ དྷམྨཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི པརིཙྪིནྣདྷམྨདསྶནཾ. ཝཙནཏྠཏོ པན ཨརིཡཱནི ཙ ཨཝིཏཐཊྛེན སཙྩཱནི ཙཱཏི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨརིཡསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ སཙྩཱནི ཏེན དེསིཏཏྟཱ, ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི ཝཱ སཙྩཱནཱིཏི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཀུཙྪིཏབྷཱཝཏོ ཏུཙྪབྷཱཝཏོ ཙ དུཀྑཾ, ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀཾ. ཏཾ དུཀྑཾ སམུདེཏི ཨེཏསྨཱཏི སམུདཡོ, ཏཎྷཱ. ཀིལེསེ མཱརེནྟོ གཙྪཏི, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི མགྒཱིཡཏཱིཏི ཝཱ མགྒོ, སམྨཱདིཊྛིཨཱདཡོ ཨཊྛ དྷམྨཱ. སཾསཱརཙཱརཀསངྑཱཏོ ནཏྠི ཨེཏྠ རོདྷོ, ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཨདྷིགཏེ པུགྒལསྶ རོདྷཱབྷཱཝོ ཧོཏི, ནིརུཛ྄ཛྷཏི དུཀྑམེཏྠཱཏི ཝཱ ནིརོདྷོ, ནིབྦཱནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘དུཀྑསངྑཡོ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ¶ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཡསྨིནྟི ཡསྨིཾ ནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཨདྷིགཏེ. ནིཝཏྟཏེཏི ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ སཏི ཨནནྟཀཾ ཨཔརིཡནྟཾ ཨིམསྨིཾ སཾསཱརེ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ ན པཝཏྟཏི ཨུཙྪིཛྫཏི, སོ ནིརོདྷོཏི ཨཡཾ དྷམྨབྷཱུཏེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི དེསིཏོ ¶ དྷམྨོཏི ཡོཛནཱ. ‘‘བྷེདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘རོགོ དིཊྛོ’’ཏི དུཀྑཔརིཉྙཱཡ སཱུཙིཏཾ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ‘‘ཡསྨིཾ ནིབྦཏྟཏེ དུཀྑ’’ནྟི པན པཱཋེ སཀལགཱཐཱཡ ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡསྨིཾ ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསཉྙིཏེ སཾསཱརེ ཨིདཾ ཨནནྟཀཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ ནིབྦཏྟཾ, སོ ཨིཏོ དུཀྑཔྤཏྟིཏོ ཨཉྙོ པུནཔྤུནཾ བྷཝནབྷཱཝཏོ པུནབྦྷཝོ. ཨིམསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ སངྑཡཱ ཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཁནྡྷཔཉྩཀསྶ བྷེདཱ ཝིནཱསཱ ཨུདྡྷཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སབྦདྷི སབྦེཧི ཀིལེསེཧི སབྦེཧི བྷཝེཧི སུཊྛུ ཝིམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཨམྷཱིཏི.

སརབྷངྒཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སཏྟཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཨཊྛཀནིཔཱཏོ

༡. མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཊྛཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཀམྨཾ བཧུཀནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ, ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཱ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ, དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ, དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིཛྫཱདྷརོ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ སཏྠཱརཾ ཧིམཝནྟཔབྦཏེ ཨེཀསྨིཾ ཝནསཎྜེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀཎིཀཱརཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགྷརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི སུཝཎྞཙེཏིཡཀརཎཊྛཱནེ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱཡ སུཝཎྞིཊྛཀཱཡ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ, ‘‘བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སརཱིརཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཱསི.

ཏཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ¶ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨུཛྫེནིཡཾ རཉྙོ ཙཎྜཔཛྫོཏསྶ པུརོཧིཏགེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ མཱཏཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ སུཝཎྞཝཎྞོ, ཨཏྟནོ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀཉྩནམཱཎཝོ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོ ཝུཌྜྷིམནྭཱཡ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལབྷི. སོ གོཏྟཝསེན ཀཙྩཱཡནོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ཏཾ རཱཛཱ ཙཎྜཔཛྫོཏོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཏྭཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨིདྷཱནེཧཱི’’ཏི པེསེསི. སོ ཨཏྟཊྛམོ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏོ. ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ སཏྟཧི ཛནེཧི སདྡྷིཾ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༡-༢༧) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ¶ ནཱམ ཛིནོ, ཨནེཛོ ཨཛིཏཾ ཛཡོ;

སཏསཧསྶེ ཀཔྤཱནཾ, ཨིཏོ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.

‘‘ཝཱིརོ ཀམལཔཏྟཀྑོ, སསངྐཝིམལཱནནོ;

ཀནཀཱཙལསངྐཱསོ, རཝིདིཏྟིསམཔྤབྷོ.

‘‘སཏྟནེཏྟམནོཧཱརཱི, ཝརལཀྑཎབྷཱུསིཏོ;

སབྦཝཱཀྱཔཐཱཏཱིཏོ, མནུཛཱམརསཀྐཏོ.

‘‘སམྦུདྡྷོ བོདྷཡཾ སཏྟེ, ཝཱགཱིསོ མདྷུརསྶརོ;

ཀརུཎཱནིབནྡྷསནྟཱནོ, པརིསཱསུ ཝིསཱརདོ.

‘‘དེསེཏི མདྷུརཾ དྷམྨཾ, ཙཏུསཙྩཱུཔསཾཧིཏཾ;

ནིམུགྒེ མོཧཔངྐམྷི, སམུདྡྷརཏི པཱཎིནེ.

‘‘ཏདཱ ཨེཀཙརོ ཧུཏྭཱ, ཏཱཔསོ ཧིམཝཱལཡོ;

ནབྷསཱ མཱནུསཾ ལོཀཾ, གཙྪནྟོ ཛིནམདྡསཾ.

‘‘ཨུཔེཙྩ སནྟིཀཾ ཏསྶ, ཨསྶོསིཾ དྷམྨདེསནཾ;

ཝཎྞཡནྟསྶ ཝཱིརསྶ, སཱཝཀསྶ མཧཱགུཎཾ.

‘‘སཾཁིཏྟེན མཡཱ ཝུཏྟཾ, ཝིཏྠཱརེན པཀཱསཡཾ;

པརིསཾ མཉྩ ཏོསེཏི, ཡཐཱ ཀཙྩཱཡནོ ཨཡཾ.

‘‘ནཱཧཾ ཨེཝམིདྷེཀཙྩཾ, ཨཉྙཾ པསྶཱམི སཱཝཀཾ;

ཏསྨཱཏདགྒེ ཨེསགྒོ, ཨེཝཾ དྷཱརེཐ བྷིཀྑཝོ.

‘‘ཏདཱཧཾ ཝིམྷིཏོ ཧུཏྭཱ, སུཏྭཱ ཝཱཀྱཾ མནོརམཾ;

ཧིམཝནྟཾ གམིཏྭཱན, ཨཱཧིཏྭཱ པུཔྥསཉྩཡཾ.

‘‘པཱུཛེཏྭཱ ལོཀསརཎཾ, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ;

ཏདཱ མམཱསཡཾ ཉཏྭཱ, བྱཱཀཱསི ས རཎཉྫཧོ.

‘‘པསྶཐེཏཾ ཨིསིཝརཾ, ནིདྡྷནྟཀནཀཏྟཙཾ;

ཨུདྡྷགྒལོམཾ པཱིཎཾསཾ, ཨཙལཾ པཉྫལིཾ ཋིཏཾ.

‘‘ཧཱསཾ སུཔུཎྞནཡནཾ, བུདྡྷཝཎྞགཏཱསཡཾ;

དྷམྨཛཾ ཨུགྒཧདཡཾ, ཨམཏཱསིཏྟསནྣིབྷཾ.

‘‘ཀཙྩཱནསྶ ¶ གུཎཾ སུཏྭཱ, ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠཡཾ ཋིཏོ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, གོཏམསྶ མཧཱམུནེ.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཀཙྩཱནོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘བཧུསྶུཏོ མཧཱཉཱཎཱི, ཨདྷིཔྤཱཡཝིདཱུ མུནེ;

པཱཔུཎིསྶཏི ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཐཱཡཾ བྱཱཀཏོ མཡཱ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དུཝེ བྷཝེ སཾསརཱམི, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ;

ཨཉྙཾ གཏིཾ ན གཙྪཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དུཝེ ཀུལེ པཛཱཡཱམི, ཁཏྟིཡེ ཨཐ བྲཱཧྨཎེ;

ནཱིཙེ ཀུལེ ན ཛཱཡཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ ཨུཛྫེནིཡཾ པུརེ;

པཛྫོཏསྶ ཙ ཙཎྜསྶ, པུརོཧིཏདིཛཱདྷིནོ.

‘‘པུཏྟོ ཏིརིཊིཝཙྪསྶ, ནིཔུཎོ ཝེདཔཱརགཱུ;

མཱཏཱ ཙ ཙནྡིམཱ ནཱམ, ཀཙྩཱནོཧཾ ཝརཏྟཙོ.

‘‘ཝཱིམཾསནཏྠཾ བུདྡྷསྶ, བྷཱུམིཔཱལེན པེསིཏོ;

དིསྭཱ མོཀྑཔུརདྭཱརཾ, ནཱཡཀཾ གུཎསཉྩཡཾ.

‘‘སུཏྭཱ ཙ ཝིམལཾ ཝཱཀྱཾ, གཏིཔངྐཝིསོསནཾ;

པཱཔུཎིཾ ཨམཏཾ སནྟཾ, སེསེཧི སཧ སཏྟཧི.

‘‘ཨདྷིཔྤཱཡཝིདཱུ ཛཱཏོ, སུགཏསྶ མཧཱམཏེ.

ཋཔིཏོ ཨེཏདགྒེ ཙ, སུསམིདྡྷམནོརཐོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེ ཏཱཝདེཝ དྭངྒུལམཏྟཀེསམསྶུཀཱ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨེཝཾ ཐེརོ སདཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, རཱཛཱ པཛྫོཏོ ཏུམྷཱཀཾ ¶ པཱདེ ཝནྡིཏུཾ དྷམྨཉྩ སོཏུཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི སཏྠུ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ, ‘‘ཏྭཾཡེཝ, བྷིཀྑུ, ཏཏྠ གཙྪ, ཏཡི གཏེཔི རཱཛཱ པསཱིདིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ སཏྠུ ཨཱཎཱཡ ཨཏྟཊྛམོ ཏཏྠ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པསཱདེཏྭཱ ཨཝནྟཱིསུ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུན སཏྠུ སནྟིཀམེཝ གཏོ. སོ ཨེཀདིཝསཾ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སམཎདྷམྨཾ པཧཱཡ ཀམྨཱརཱམེ སངྒཎིཀཱརཱམེ རསཏཎྷཱནུགཏེ ཙ པམཱདཝིཧཱརིནོ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདཝསེན –

༤༩༤.

‘‘ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེ, པརིཝཛྫེཡྻ ཛནཾ ན ཨུཡྻམེ;

སོ ཨུསྶུཀྐོ རསཱནུགིདྡྷོ, ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱདྷིཝཱཧོ.

༤༩༥.

‘‘པངྐོཏི ཧི ནཾ ཨཝེདཡུཾ, ཡཱཡཾ ཝནྡནཔཱུཛནཱ ཀུལེསུ;

སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ, སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ’’ཏི. –

དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེཏི ནཝཱཝཱསཀཱརཱཔནཱདིཾ སམཎདྷམྨཀརཎསྶ པརིབནྡྷབྷཱུཏཾ མཧནྟཾ ནཝཀམྨཾ ན པཊྛཔེཡྻ, ཁུདྡཀཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎཱདིཾ སཏྠུ ཝཙནཔཊིཔཱུཛནཏྠཾ ཀཱཏབྦམེཝ. པརིཝཛྫེཡྻ ཛནནྟི གཎསངྒཎིཀཝསེན ཛནཾ ཝིཝཛྫེཡྻ. ཛནནྟི ཝཱ ཡཱདིསཾ སཾསེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཏཱདིསཾ ཨཀལྱཱཎམིཏྟབྷཱུཏཾ ཛནཾ པརིཝཛྫེཡྻ. ན ཨུཡྻམེཏི, པཙྩཡུཔྤཱདནཏྠཾ ཀུལསངྒཎྷནཝསེན ན ཝཱཡམེཡྻ, ཡསྨཱ སོ ཨུསྶུཀྐོ རསཱནུགིདྡྷོ, ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱདྷིཝཱཧོཏི ཡོ རསཱནུགིདྡྷོ རསཏཎྷཱཝསིཀོ བྷིཀྑུ པཙྩཡུཔྤཱདནཔསུཏོ, སོ ཀུལསངྒཎྷནཏྠཾ ཨུསྶུཀྐོ, ཏེསུ སུཁིཏེསུ སུཁིཏོ, དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོ, ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཡོ སུཁཱདྷིཝཱཧོ སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནསུཁཱཝཧོ སཱིལཱདིཨཏྠོ, ཏཾ རིཉྩཏི པཛཧཏི ཨེཀཾསེན ཨཏྟཱནཾ ཏཏོ ཝིཝེཙེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘ཀམྨཱརཱམཏཾ སངྒཎིཀཱརཱམཏཾ པཙྩཡགེདྷཉྩ ཝཛྫེཐཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཨིདཱནི སཀྐཱརཱབྷིལཱསཾ གརཧནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཱ ཨཡཾ བྷིཀྑཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཀུལེསུ གེཧཝཱསཱིཧི གུཎསམྦྷཱཝནཱཡ ཀརཱིཡམཱནཱ ཝནྡནཱ པཱུཛནཱ ཙ, ཡསྨཱ ཏཾ ¶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཨོསཱིདཱཔནཊྛེན མལིནབྷཱཝཀརཎཊྛེན ཙ པངྐོ ཀདྡམོཏི བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ པཝེདཡུཾ ཨབྦྷཉྙཾསུ པཝེདེསུཾ ཝཱ, ཡསྨཱ ཙ ཨཔརིཉྙཱཏཀྑནྡྷཱནཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ སཀྐཱརཱབྷིལཱསཾ དུཝིཉྙེཡྻསབྷཱཝཏཱཡ པཱིལཱ༹ཛནནཏོ ཨནྟོ ཏུདནཏོ དུརུདྡྷརཎཏོ ཙ སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ པཝེདཡུཾ, ཏཏོ ཨེཝ སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ དུཔྤཛཧེཡྻོ ཏསྶ པཧཱནཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཔྤཊིཔཛྫནཏོ. སཀྐཱརཱབྷིལཱསཔྤཧཱནེན ཧི སཀྐཱརོ པཧཱིནོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཨཱཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི དསྶེཏི –

༤༩༦.

‘‘ན པརསྶུཔནིདྷཱཡ, ཀམྨཾ མཙྩསྶ པཱཔཀཾ;

ཨཏྟནཱ ཏཾ ན སེཝེཡྻ, ཀམྨབནྡྷཱུ ཧི མཱཏིཡཱ.

༤༩༧.

‘‘ན པརེ ཝཙནཱ ཙོརོ, ན པརེ ཝཙནཱ མུནི;

ཨཏྟཱ ཙ ནཾ ཡཐཱ ཝེདི, དེཝཱཔི ནཾ ཏཐཱ ཝིདཱུ.

༤༩༨.

‘‘པརེ ཙ ན ཝིཛཱནནྟི, མཡམེཏྠ ཡམཱམསེ;

ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟི, ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱ.

༤༩༩.

‘‘ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ, ཨཔི ཝིཏྟཔརིཀྑཡོ;

པཉྙཱཡ ཙ ཨལཱབྷེན, ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི.

༥༠༠.

‘‘སབྦཾ ¶ ¶ སུཎཱཏི སོཏེན, སབྦཾ པསྶཏི ཙཀྑུནཱ;

ན ཙ དིཊྛཾ སུཏཾ དྷཱིརོ, སབྦཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏུམརཧཏི.

༥༠༡.

‘‘ཙཀྑུམཱསྶ ཡཐཱ ཨནྡྷོ, སོཏཝཱ བདྷིརོ ཡཐཱ;

པཉྙཝཱསྶ ཡཐཱ མཱུགོ, བལཝཱ དུབྦལོརིཝ;

ཨཐ ཨཏྠེ སམུཔྤནྣེ, སཡེཐ མཏསཱཡིཀ’’ནྟི. –

ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ རཉྙོ པཛྫོཏསྶ ཨོཝཱདཝསེན ཨབྷཱསི. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎེ སདྡཧིཏྭཱ པསུགྷཱཏཡཉྙཾ ཀཱརེཏི, ཀམྨཾ ཨསོདྷེཏྭཱཝ ཨཙོརེ ཙོརསཉྙཱཡ དཎྜེསི, ཨཊྚཀརཎེ ཙ ཨསྶཱམིཀེ སཱམིཀེ ཀརོཏི, སཱམིཀེ ཙ ཨསྶཱམིཀེ. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཝིཝེཙེཏུཾ ‘‘ན པརསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ན པརསྶུཔནིདྷཱཡ, ཀམྨཾ མཙྩསྶ པཱཔཀནྟི པརསྶ མཙྩསྶ སཏྟསྶ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨུདྡིསྶ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ པཱཔཀཾ ཝདྷབནྡྷཱདིཀམྨཾ ན སེཝེཡྻ, པརེན ན ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནཱ ཏཾ ན སེཝེཡྻཱཏི ཨཏྟནཱཔི ཏཾ པཱཔཀཾ ན ཀརེཡྻ. ཀསྨཱ? ཀམྨབནྡྷཱུ ཧི མཱཏིཡཱ ཨིམེ མཱཏིཡཱ མཙྩཱ ཀམྨདཱཡཱདཱ, ཏསྨཱ ཨཏྟནཱ ཙ ཀིཉྩི པཱཔཀམྨཾ ན ཀརེཡྻ, པརེནཔི ན ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ན པརེ ཝཙནཱ ཙོརོཏི ཨཏྟནཱ ཙོརིཡཾ ཨཀཏྭཱ པརཝཙནཱ པརསྶ ཝཙནམཏྟེན ཙོརོ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ན པརེ ཝཙནཱ མུནི པརསྶ ཝཙནམཏྟེན མུནི སུཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིམནོསམཱཙཱརོ ན ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི པརེཏི ཝིབྷཏྟིཨལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོ. ཀེཙི པན ‘‘པརེསནྟི ཝཏྟབྦེ པརེཏི སཾ-ཀཱརལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡིཊྛ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨཏྟཱ ཙ ནཾ ཡཐཱ ཝེདཱིཏི ནཾ སཏྟཾ ཏསྶ ཨཏྟཱ ཙིཏྟཾ ཡཐཱ ‘‘ཨཧཾ པརིསུདྡྷོ, ཨཔརིསུདྡྷོ ཝཱ’’ཏི ཡཱཐཱཝཏོ ཨཝེདི ཛཱནཱཏི. དེཝཱཔི ནཾ ཏཐཱ ཝིདཱུཏི ཝིསུདྡྷིདེཝཱ, ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཙ ཏཐཱ ཝིདཱུ ཝིདནྟི ཛཱནནྟི, ཏསྨཱ སཡཾ ཏཱདིསཱ དེཝཱ ཙ པམཱཎཾ སུདྡྷཱསུདྡྷཱནཾ སུདྡྷཱསུདྡྷབྷཱཝཛཱནནེ, ན ཡེ ཀེཙི ཨིཙྪཱདོསཔརེཏཱ སཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

པརེཏི པཎྜིཏེ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ, ཀུསལཱཀུསལསཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཀམྨཾ ཀམྨཕལཾ ཀཱཡསྶ ཨསུབྷཏཾ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩཏཾ ཨཛཱནནྟཱ ཨིདྷ པརེ ནཱམ. ཏེ མཡམེཏྠ ཨིམསྨིཾ ཛཱིཝལོཀེ ཡམཱམ ཨུཔརམཱམ, ‘‘སཏཏཾ སམིཏཾ མཙྩུ སནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ན ཛཱནནྟི. ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟཱིཏི ཡེ ཙ ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ‘‘མཡཾ མཙྩུ སམཱིཔཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝིཛཱནནྟི. ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱཏི ཨེཝཉྷི ཏེ ཛཱནནྟཱ མེདྷགཱནཾ པརཝིཧིཾསནཱནཾ ཝཱུཔསམཱཡ པཊིཔཛྫནྟི, ཨཏྟནཱ ¶ པརེ ཙ ཨཉྙེ ན མེདྷནྟི ན བཱདྷེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏྭཾ པན ཛཱིཝིཏནིམིཏྟཾ ཨཙོརེ ཙོརེ ཀརོནྟོཔི དཎྜནེན སཱམིཀེ ཨསྶཱམིཀེ ཀརོནྟོཔི དྷནཛཱནིཡཱ བཱདྷསི པཉྙཱཝེཀལླཏོ. ཏཐཱ ¶ ཨཀརོནྟོཔི ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ, ཨཔི ཝིཏྟཔརིཀྑཡོ པརིཀྑཱིཎདྷནོཔི སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསེན སནྟུཊྛོ ཨནཝཛྫཱཡ ཛཱིཝིཀཱཡ ཛཱིཝཏིཡེཝ. ཏསྶ ཧི ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ སེཊྛ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༤). དུམྨེདྷཔུགྒལོ པན པཉྙཱཡ ¶ ཙ ཨལཱབྷེན དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཉྩ ཨཏྠཾ ཝིརཱདྷེནྟོ ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི གརཧཱདིཔཝཏྟིཡཱ ཛཱིཝནྟོ ནཱམ ན ཧོཏི, ཨནུཔཱཡཉྙུཏཱཡ ཡཐཱདྷིགཏཾ དྷནཾ ནཱསེནྟོ ཛཱིཝིཏམྤི སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏིཡེཝ.

ཨིམཱ ཀིར ཙཏསྶོཔི གཱཐཱ ཐེརོ སུཔིནནྟེན རཉྙོ ཀཐེསི. རཱཛཱ སུཔིནཾ དིསྭཱ ཐེརཾ ནམསྶནྟོཡེཝ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནཱ དིཊྛནིཡཱམེན སུཔིནཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཏཱ གཱཐཱ པཙྩུནུབྷཱསིཏྭཱ ‘‘སབྦཾ སུཎཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི རཱཛཱནཾ ཨོཝདི. ཏཏྠ སབྦཾ སུཎཱཏི སོཏེནཱཏི ཨིདྷ སོཏབྦཾ སདྡཾ ཨཱཔཱཐགཏཾ སབྦཾ སུབྷཱསིཏཾ དུབྦྷཱསིཏཉྩ ཨབདྷིརོ སོཏེན སུཎཱཏི. ཏཐཱ སབྦཾ རཱུཔཾ སུནྡརཾ ཨསུནྡརམྤི ཙཀྑུནཱ ཨནནྡྷོ པསྶཏི, ཨཡམིནྡྲིཡཱནཾ སབྷཱཝོ. ཏཏྠ པན ན ཙ དིཊྛཾ སུཏཾ དྷཱིརོ, སབྦཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏུནྟི ཙ ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ. ཡཉྷི ཏཾ དིཊྛཾ སུཏཾ ཝཱ, ན ཏཾ སབྦཾ དྷཱིརོ སཔྤཉྙོ ཨུཛ྄ཛྷིཏུཾ པརིཙྩཛིཏུཾ གཧེཏུཾ ཝཱ ཨརཧཏི. གུཎཱགུཎཾ པན ཏཏྠ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཨུཛ྄ཛྷིཏབྦམེཝ ཨུཛ྄ཛྷིཏུཾ གཧེཏབྦཉྩ གཧེཏུཾ ཨརཧཏི, ཏསྨཱ ཙཀྑུམཱསྶ ཡཐཱ ཨནྡྷོ ཙཀྑུམཱཔི སམཱནོ ཨུཛ྄ཛྷིཏབྦེ དིཊྛེ ཨནྡྷོ ཡཐཱ ཨསྶ ཨཔསྶནྟོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ, ཏཐཱ ཨུཛ྄ཛྷིཏབྦེ སུཏེ སོཏཝཱཔི བདྷིརོ ཡཐཱ ཨསྶ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. པཉྙཝཱསྶ ཡཐཱ མཱུགོཏི ཝིཙཱརཎཔཉྙཱཡ པཉྙཝཱ ཝཙནཀུསལོཔི ཨཝཏྟབྦེ མཱུགོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. བལཝཱ ཐཱམསམྤནྣོཔི ཨཀཏྟབྦེ དུབྦལོརིཝ, རཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨསམཏྠོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. ཨཐ ཨཏྠེ སམུཔྤནྣེ, སཡེཐ མཏསཱཡིཀནྟི ཨཏྟནཱ ཀཱཏབྦཀིཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཨུཔཊྛིཏེ མཏསཱཡིཀཾ སཡེཐ, མཏསཱཡིཀཾ སཡིཏྭཱཔི ཏཾ ཀིཙྩཾ ཏཱིརེཏབྦམེཝ, ན ཝིརཱདྷེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཐ ཨཏྠེ སམུཔྤནྣེཏི ཨཏྟནཱ ཨཀརཎཱིཡེ ཨཏྠེ ཀིཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཨུཔཊྛིཏེ མཏསཱཡིཀཾ སཡེཐ, མཏསཱཡིཀཾ སཡིཏྭཱཔི ཏཾ ན ཀཱཏབྦམེཝ. ན ཧི པཎྜིཏོ ཨཡུཏྟཾ ཀཱཏུམརཧཏཱིཏི ཨེཝཾ ཐེརེན ཨོཝདིཏོ རཱཛཱ ཨཀཏྟབྦཾ པཧཱཡ ཀཱཏབྦེཡེཝ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཨཧོསཱིཏི.

མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སིརིམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཀྐོདྷནོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ སིརིམིཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ མཧདྡྷནཀུཊུམྦིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སིརིམིཏྟོཏི ལདྡྷནཱམོ. ཏསྶ ཀིར མཱཏཱ སིརིགུཏྟསྶ བྷགིནཱི. ཏསྶ ཝཏྠུ དྷམྨཔདཝཎྞནཱཡཾ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.གརཧདིནྣཝཏྠུ) ཨཱགཏམེཝ. སོ སིརིགུཏྟསྶ བྷཱགིནེཡྻོ སིརིམིཏྟོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ དྷནཔཱལདམནེ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསིཏུཾ ཨཱསནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཀཐེནྟོ ཙ ཨུལཱ༹རཏརེ གུཎེ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ –

༥༠༢.

‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;

ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.

༥༠༣.

‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;

གུཏྟདྭཱརོ སདཱ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.

༥༠༤.

‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;

ཀལྱཱཎསཱིལོ སོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.

༥༠༥.

‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;

ཀལྱཱཎམིཏྟོ སོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.

༥༠༦.

‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;

ཀལྱཱཎཔཉྙོ སོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.

༥༠༧.

‘‘ཡསྶ སདྡྷཱ ཏཐཱགཏེ, ཨཙལཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཱ;

སཱིལཉྩ ཡསྶ ཀལྱཱཎཾ, ཨརིཡཀནྟཾ པསཾསིཏཾ.

༥༠༨.

‘‘སངྒྷེ པསཱདོ ཡསྶཏྠི, ཨུཛུབྷཱུཏཉྩ དསྶནཾ;

ཨདལིདྡོཏི ཏཾ ཨཱཧུ, ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.

༥༠༩.

‘‘ཏསྨཱ ¶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ, པསཱདཾ དྷམྨདསྶནཾ;

ཨནུཡུཉྫེཐ མེདྷཱཝཱི, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨཀྐོདྷནོཏི ཨཀུཛ྄ཛྷནསཱིལོ. ཨུཔཊྛིཏེ ཧི ཀོདྷུཔྤཏྟིནིམིཏྟེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཾ ཋཏྭཱ ¶ ཀོཔསྶ ཨནུཔྤཱདཀོ. ཨནུཔནཱཧཱིཏི ན ཨུཔནཱཧཀོ, པརེཧི ཀཏཾ ཨཔརཱདྷཾ པཊིཙྩ ‘‘ཨཀྐོཙྪི མཾ ཨཝདྷི མཾ, ཨཛིནི མཾ ཨཧཱསི མེ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༣; མཧཱཝ. ༤༦༤; མ. ནི. ༣.༢༣༧) ཀོདྷསྶ ཨནུཔནཡ྄ཧནསཱིལོ. སནྟདོསཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ མཱཡཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨམཱཡོ. པིསུཎཝཱཙཱཝིརཧིཏཏོ རིཏྟཔེསུཎོ, ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑཱུཏི སོ ཏཐཱརཱུཔོ ཏཐཱཛཱཏིཀོ ཡཐཱཝུཏྟགུཎསམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ¶ . ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ པེཙྩ པརལོཀེ ན སོཙཏི སོཀནིམིཏྟསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཙཀྑུདྭཱརཱདཡོ ཀཱཡདྭཱརཱདཡོ ཙ གུཏྟཱ པིཧིཏཱ སཾཝུཏཱ ཨེཏསྶཱཏི གུཏྟདྭཱརོ. ཀལྱཱཎསཱིལོཏི སུནྡརསཱིལོ སུཝིསུདྡྷསཱིལོ. ཀལྱཱཎམིཏྟོཏི –

‘‘པིཡོ གརུབྷཱཝནིཡོ, ཝཏྟཱ ཙ ཝཙནཀྑམོ;

གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཙཊྛཱནེ ནིཡོཛཡེ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༣༧) –

ཨེཝཾ ཝིབྷཱཝིཏལཀྑཎོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཨེཏསྶཱཏི ཀལྱཱཎམིཏྟོ. ཀལྱཱཎཔཉྙོཏི སུནྡརཔཉྙོ. ཡདིཔི པཉྙཱ ནཱམ ཨསུནྡརཱ ནཏྠི, ནིཡྻཱནིཀཱཡ པན པཉྙཱཡ ཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ

ཨེཝམེཏྠ ཀོདྷཱདཱིནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན སམུཙྪེདཝསེན ཙ ཨཀྐོདྷནཱདིམུཁེན, པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ གཱཐཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནིཔྥཏྟིཏལོཀུཏྟརསདྡྷཱདིཀེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཨེཝ གཱཐཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶ སདྡྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ པུགྒལསྶ ཏཐཱགཏེ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ མགྒེནཱགཏསདྡྷཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཙལཱ ཨཝིཀམྤཱ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏཱ. ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི, པདཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཨརིཡཀནྟནྟི ཨརིཡཱནཾ ཀནྟཾ པིཡཱཡིཏཾ བྷཝནྟརེཔི ཨཝིཛཧནཏོ. པསཾསིཏནྟི བུདྡྷཱདཱིཧི པསཊྛཾ, ཝཎྞིཏཾ ཐོམིཏཾ ཨཏྠཱིཏི ཡོཛནཱ. ཏཾ པནེཏཾ སཱིལཾ གཧཊྛསཱིལཾ པབྦཛིཏསཱིལནྟི ¶ དུཝིདྷཾ. ཏཏྠ གཧཊྛསཱིལཾ ནཱམ པཉྩསིཀྑཱཔདསཱིལཾ, ཡཾ གཧཊྛེན རཀྑིཏུཾ སཀྐཱ. པབྦཛིཏསཱིལཾ ནཱམ དསསིཀྑཱཔདསཱིལཾ ཨུཔཱདཱཡ སབྦཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ཏཡིདཾ སབྦམྤི ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝེན ཨཔརཱམཊྛཏཱཡ ‘‘ཀལྱཱཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སངྒྷེ པསཱདོ ཡསྶཏྠཱིཏི ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརིཡསངྒྷེ པསཱདོ སདྡྷཱ ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨཏྠི ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨུཛུབྷཱུཏཉྩ དསྶནནྟི དིཊྛིཝངྐཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསཝངྐཱབྷཱཝཏོ ཙ ཨུཛུབྷཱུཏཾ. ཨཀུཊིལཾ ཨཛིམྷཾ ཀམྨསྶཀཏཱདསྶནཉྩེཝ སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔདསྶནཉྩཱཏི དུཝིདྷམྤི དསྶནཾ ཡསྶ ཨཏྠི ཨཙལཾ སུཔྤཏིཊྛིཏནྟི ¶ ཡོཛནཱ. ཨདལིདྡོཏི ཏཾ ཨཱཧུ སདྡྷཱདྷནཾ, སཱིལདྷནཾ, སུཏདྷནཾ, ཙཱགདྷནཾ, པཉྙཱདྷནནྟི ཨིམེསཾ སུཝིསུདྡྷཱནཾ དྷནཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘ཨདལིདྡོ’’ཏི ཏཾ ཏཱདིསཾ པུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཧུ. ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཏསྶ ཏཐཱརཱུཔསྶ ཛཱིཝིཏཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠཱདྷིགམེན ཨམོགྷཾ ཨཝཉྫྷཾ སཕལམེཝཱཏི ཨཱཧཱུཏི ཨཏྠོ.

ཏསྨཱཏི ¶ , ཡསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟསདྡྷཱདིགུཎསམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ‘‘ཨདལིདྡོ ཨམོགྷཛཱིཝིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨཧམྤི ཏཐཱརཱུཔོ བྷཝེཡྻནྟི. སདྡྷཉྩ…པེ… སཱསནནྟི ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༡༨༣; དཱི. ནི. ༢.༩༠) ཝུཏྟཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ཨནུསྶརནྟོ ཀུལཔུཏྟོ ཝུཏྟཔྤབྷེདཾ སདྡྷཉྩེཝ སཱིལཉྩ དྷམྨདསྶནཧེཏུཀཾ དྷམྨེ སུནིཙྪཡཱ ཝིམོཀྑབྷཱུཏཾ པསཱདཉྩ ཨནུཡུཉྫེཡྻ ཝཌྜྷེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ ཐེརོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཱམུཁེན ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནེ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སིརིམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. མཧཱཔནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡདཱ ¶ པཋམམདྡཀྑིནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཔནྠཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝིབྷཝསམྤནྣོ ཀུཊུམྦིཡོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡཾ བྷིཀྑུཾ ཏུམྷེ ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ – ‘སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨཡཾ མམ སཱསནེ ཨགྒོ’ཏི ཨེཏདགྒེ ཋཔཡིཏྠ, ཨཧམྤི ཨིམསྶ ཨདྷིཀཱརཀམྨསྶ བལེན སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. ཀནིཊྛབྷཱཏཱ པནསྶ ཏཐེཝ བྷགཝཏི ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ མནོམཡསྶ ཀཱཡསྶཱབྷིནིམྨཱནཾ ཙེཏོཝིཝཊྚཀོསལླནྟི དྭིནྣཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟནཡེནེཝ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ དྭིནྣམྤི པཏྠནཾ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ ཏུམྷཱཀཾ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.

ཏེ ¶ ཨུབྷོཔི ཛནཱ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏཏྠ མཧཱཔནྠཀསྶ ཨནྟརཱཀཏཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ ན ཀཐཱིཡཏི. ཙཱུལ༹པནྠཀོ པན ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨོདཱཏཀསིཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཨཔདཱནེ པན ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟོ ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པུཔྥཙྪཏྟེན པཱུཛཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ. ཏེསཾ དེཝམནུསྶེསུ ¶ སཾསརནྟཱནཾཡེཝ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐནྟཾ. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ མཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛགཧེ དྷནསེཊྛིསྶ དྷཱིཏཱ ཨཏྟནོ དཱསེན སདྡྷིཾ སནྠཝཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཀེཧི བྷཱིཏཱ ཧཏྠསཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ པལཱཡིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཝསནྟཱི ཏཾ པཊིཙྩ གབྦྷཾ ལབྷིཏྭཱ པརིཔཀྐགབྦྷཱ ‘‘ཉཱཏིགྷརཾ ¶ གནྟྭཱ ཝིཛཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེཡེཝ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིཏྭཱ སཱམིནཱ ནིཝཏྟིཏཱ པུབྦེ ཝསིཏཊྛཱནེ ཝསནྟཱི པུཏྟསྶ པནྠེ ཛཱཏཏྟཱ པནྠཀོཏི, ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཏསྨིཾ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ ཝིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཏམེཝ པཊིཙྩ དུཏིཡཾ གབྦྷཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པརིཔཀྐགབྦྷཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨནྟརཱམགྒེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིཏྭཱ སཱམིནཱ ནིཝཏྟིཏཱ ཛེཊྛཔུཏྟསྶ མཧཱཔནྠཀོཏི ཀནིཊྛསྶ ཙཱུལ༹པནྠཀོཏི ནཱམཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱཝསིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝསནྟཱི ཨནུཀྐམེན དཱརཀེསུ ཝཌྜྷནྟེསུ ཏེཧི, ‘‘ཨམྨ, ཨཡྻཀཀུལཾ ནོ དསྶེཧཱི’’ཏི ནིབུནྡྷིཡམཱནཱ དཱརཀེ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟིཀཾ པེསེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ དཱརཀཱ དྷནསེཊྛིནོ གེཧེ ཝཌྜྷནྟི. ཏེསུ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨཏིདཧརོ. མཧཱཔནྠཀོ པན ཨཡྻཀེན སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གཏོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ སཧ དསྶནེན པཊིལདྡྷསདྡྷོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏཱཡ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ པིཏཱམཧཾ ཨཱཔུཙྪི. སོ སཏྠུ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཾ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ བཧུཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པརིཔུཎྞཝསྶོ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིསེསཏོ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨིཏི སོ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨགྒོ ཛཱཏོ. སོ ཛྷཱནསུཁེན ཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨདྷིགཏསམྤཏྟིཾ པཊིཙྩ སཉྫཱཏསོམནསྶོ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ –

༥༡༠.

‘‘ཡདཱ པཋམམདྡཀྑིཾ, སཏྠཱརམཀུཏོབྷཡཾ;

ཏཏོ མེ ཨཧུ སཾཝེགོ, པསྶིཏྭཱ པུརིསུཏྟམཾ.

༥༡༡.

‘‘སིརིཾ ཧཏྠེཧི པཱདེཧི, ཡོ པཎཱམེཡྻ ཨཱགཏཾ;

ཨེཏཱདིསཾ སོ སཏྠཱརཾ, ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཝིརཱདྷཡེ.

༥༡༢.

‘‘ཏདཱཧཾ ¶ པུཏྟདཱརཉྩ, དྷནདྷཉྙཉྩ ཚཌྜཡིཾ;

ཀེསམསྶཱུནི ཚེདེཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.

༥༡༣.

‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམྤནྣོ, ཨིནྡྲིཡེསུ སུསཾཝུཏོ;

ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, ཝིཧཱསིཾ ཨཔརཱཛིཏོ.

༥༡༤.

‘‘ཏཏོ ¶ ¶ མེ པཎིདྷཱི ཨཱསི, ཙེཏསོ ཨབྷིཔཏྠིཏོ;

ན ནིསཱིདེ མུཧུཏྟམྤི, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ.

༥༡༥.

‘‘ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོ, པསྶ ཝཱིརིཡཔརཀྐམཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

༥༡༦.

‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;

ཨརཧཱ དཀྑིཎེཡྻོམྷི, ཝིཔྤམུཏྟོ ནིརཱུཔདྷི.

༥༡༧.

‘‘ཏཏོ རཏྱཱཝིཝསཱནེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི;

སབྦཾ ཏཎྷཾ ཝིསོསེཏྭཱ, པལླངྐེན ཨུཔཱཝིསི’’ནྟི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. པཋམནྟི ཨཱདིཏོ. ཨདྡཀྑིནྟི པསྶིཾ, སཏྠཱརནྟི, བྷགཝནྟཾ. ཨཀུཏོབྷཡནྟི ནིབྦྷཡཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – སབྦེསཾ བྷཡཧེཏཱུནཾ བོདྷིམཱུལེཡེཝ པཧཱིནཏྟཱ ཀུཏོཙིཔི བྷཡཱབྷཱཝཏོ ཨཀུཏོབྷཡཾ ནིབྦྷཡཾ, ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཡཐཱརཧམནུསཱསནཏོ སཏྠཱརཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ མཡ྄ཧཾ པིཏཱམཧེན སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཡཱཡ ཝེལཱཡ སབྦཔཋམཾ པསྶིཾ, ཏཾ པུརིསུཏྟམཾ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལཾ པསྶིཏྭཱ ཏཏོ དསྶནཧེཏུ ཏཏོ དསྶནཏོ པཙྪཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ དྷམྨཉྩ སོཏུཾ ནཱལཏྠ’’ནྟི མཡ྄ཧཾ སཾཝེགོ ཨཧུ སཧོཏྟཔྤཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ པནཱཧཾ ཨེཝཾ ཙིནྟེསིནྟི དསྶེཏི སིརིཾ ཧཏྠེཧཱིཏི གཱཐཱཡ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཝིབྷཝཏྠིཀོ པུརིསོ ‘‘ཨུཔཊྛཱཡིཀོ ཧུཏྭཱ ཏཝ སནྟིཀེ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི སཝིགྒཧཾ སིརིཾ སཡནེ ཨུཔགཏཾ ཧཏྠེཧི ཙ པཱདེཧི ཙ ཀོཊྚེནྟོ པཎཱམེཡྻ ནཱིཧརེཡྻ, སོ ཏཐཱརཱུཔོ ཨལཀྑིཀཔུརིསོ ཨེཏཱདིསཾ སཏྠཱརཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ནཝམེ ཁཎེ པཊིལབྷིཏྭཱ ཝིརཱདྷཡེ ཏསྶ ཨོཝཱདཱཀརཎེན ཏཾ ཝིརཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཧཾ པནེཝཾ ན ཀརོམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏདཱཧཾ…པེ… ཨནགཱརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ ཚཌྜཡིནྟི, པཛཧིཾ. ‘‘ཚཌྜིཡ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ནནུ ཨཡཾ ཐེརོ དཱརཔརིགྒཧཾ ཨཀཏྭཱཝ པབྦཛིཏོ, སོ ཀསྨཱ ‘‘པུཏྟདཱརཉྩ ¶ ཚཌྜཡི’’ནྟི ཨཝོཙཱཏི? ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ ཨནིབྦཏྟཕལམེཝ རུཀྑཾ ཚིནྡནྟོ ཨཙྪིནྣེ ཏཏོ ལདྡྷཕལེཧི པརིཧཱིནོ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.

སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོཏི ཡཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཏཱཡ ཙ, ཡཏྠ བྷིཀྑཱུ སཧ ཛཱིཝནྟི, ཨེཀཛཱིཝིཀཱ ¶ སབྷཱགཝུཏྟིནོ ཧོནྟི, ཏེན བྷགཝཏཱ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདསངྑཱཏེན སཱཛཱིཝེན ཙ སམནྣཱགཏོ སིཀྑནབྷཱཝེན ¶ སམངྒཱིབྷཱུཏོ, སིཀྑཾ པརིཔཱུརེནྟོ སཱཛཱིཝཉྩ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟོ ཧུཏྭཱ ཏདུབྷཡཾ སམྤཱདེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཏེན སུཝིསུདྡྷེ པཱཏིམོཀྑེ སཱིལེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨིནྡྲིཡེསུ སུསཾཝུཏོཏི མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ སུཊྛུ སཾཝུཏོ. རཱུཔཱདིཝིསཡེསུ ཨུཔྤཛྫནཀཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ པཝཏྟིནིཝཱརཎཝསེན སཏིཀཝཱཊེན སུཔིཧིཏཙཀྑཱདིདྭཱརོཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལསམྤཏྟིདསྶནེན ཨིཏརསཱིལམྤི ཨཏྠཏོ དསྶིཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཐེརོ ཨཏྟནོ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལསམྤདཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷ’’ནྟི ཨིམིནཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིབྷཱཝནཱནུཡོགམཱཧ. ཝིཧཱསིཾ ཨཔརཱཛིཏོཏི ཀིལེསམཱརཱདཱིཧི ཨཔརཱཛིཏོ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིཾ, ཡཱཝ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི, ཏཱཝ ཏེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏོ, ཨཉྙདཏྠུ ཏེ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཨེཝ ཝིཧཱསིནྟི ཨཏྠོ.

ཏཏོཏི ཏསྨཱ, ཡསྨཱ སུཝིསུདྡྷསཱིལོ སཏྠརི ཨབྷིཔྤསནྣོ ཀིལེསཱབྷིབྷཝནཔཊིཔཏྟིཡཉྩ ཋིཏོ, ཏསྨཱ. པཎིདྷཱིཏི པཎིདྷཱནཾ. ཏཏོ ཝཱ ཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརོ. ཨཱསཱིཏི ཨཧོསི. ཙེཏསོ ཨབྷིཔཏྠིཏོཏི, མམ ཙིཏྟེན ཨིཙྪིཏོ. ཀཱིདིསོ པན སོཏི ཨཱཧ ‘‘ན ནིསཱིདེ མུཧུཏྟམྤི, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ’’ཏི. ‘‘ཨགྒམགྒསཎྜཱསེན མམ ཧདཡཏོ ཏཎྷཱསལླེ ཨནུདྡྷཊེ མུཧུཏྟམྤི ན ནིསཱིདེ, ནིསཛྫཾ ན ཀཔྤེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ མེ ཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ པན ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡིཏྭཱ ཋཱནཙངྐམེཧེཝ རཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནངྒམུཁེན ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྶ མེ’’ཏིཨཱདི. ནིརཱུཔདྷཱིཏི ཀིལེསུཔདྷིཨཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ནིརུཔདྷི. རཏྱཱཝིཝསཱནེཏི རཏྟིབྷཱགསྶ ཝིགམནེ ¶ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ. སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏཱིཏི སཱུརིཡུགྒམནཾ ལཀྑཎཾ ཀཏྭཱ. སབྦཾ ཏཎྷནྟི ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདཾ སབྦཾ ཏཎྷཱསོཏཾ ཨགྒམགྒེན ཝིསོསེཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ ན ནིསཱིདེ’’ཏི, པཊིཉྙཱཡ མོཙིཏཏྟཱ. པལླངྐེན ཨུཔཱཝིསིནྟི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདིནྟི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

མཧཱཔནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཊྛཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ནཝཀནིཔཱཏོ

༡. བྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཝཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཡདཱ དུཀྑནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ¶ སེནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘ཨུསབྷཾ པཝར’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཀེཏནགརསྶ དྭཱརགཱམེ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཀིར སེཊྛིནོ ཛཱཏཱ ཛཱཏཱ དཱརཀཱ བདྡྷཱགྷཱཏེན ཨེཀེན ཡཀྑེན ཁཱདིཏཱ, ཨིམསྶ པན པཙྪིམབྷཝིཀཏྟཱ བྷཱུཏཱ ཨཱརཀྑཾ གཎྷིཾསུ. ཡཀྑོ པན ཝེསྶཝཎསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཏོ, པུན ནཱགམཱསི. ནཱམཀརཎདིཝསེ ཙསྶ ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ ཨམནུསྶཱ ཨནུཀམྤནྟཱ པརིཧརེཡྻུ’’ནྟི བྷཱུཏོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ པན ཨཏྟནོ པུཉྙབལེན ཨནནྟརཱཡོ ཝཌྜྷི, ཏསྶ ‘‘ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུ’’ནྟིཨཱདི སབྦཾ ཡསསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཝིབྷཝཀིཏྟནེ ཝིཡ ཝེདིཏབྦཾ. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི སཱཀེཏེ ཝསནྟེ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ. སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཛཀརཎིཡཱ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ལེཎེ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༧.༢༠-༢༨) –

‘‘ཨུསབྷཾ པཝརཾ ཝཱིརཾ, མཧེསིཾ ཝིཛིཏཱཝིནཾ;

སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘ཧིམཝཱ ཝཱཔརིམེཡྻོ, སཱགརོཝ དུརུཏྟརོ;

ཏཐེཝ ཛྷཱནཾ བུདྡྷསྶ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘ཝསུདྷཱ ¶ ཡཐཱཔྤམེཡྻཱ, ཙིཏྟཱ ཝནཝཊཾསཀཱ;

ཏཐེཝ སཱིལཾ བུདྡྷསྶ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘ཨནིལཉྫསཱསངྑུབྦྷོ ¶ , ཡཐཱཀཱསོ ཨསངྑིཡོ;

ཏཐེཝ ཉཱཎཾ བུདྡྷསྶ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘ཨིམཱཧི ཙཏུགཱཐཱཧི, བྲཱཧྨཎོ སེནསཝ྄ཧཡོ;

བུདྡྷསེཊྛཾ ཐཝིཏྭཱན, སིདྡྷཏྠཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཀཔྤཱནི, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཐ;

སུགཏིཾ སུཁསམྤཏྟིཾ, ཨནུབྷོསིམནཔྤཀཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཐཝིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཐོམནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཱཏུདྡསམྷི ཀཔྤམྷི, ཙཏུརོ ཨཱསུམུགྒཏཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཔརེན སམཡེན ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ སཱཀེཏཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཏེཧི ཨུཔཊྛིཡམཱནོ ཨཉྫནཝནེ ཝསིཏྭཱ པུན ཨཏྟནཱ ཝསིཏཊྛཱནམེཝ གནྟུཀཱམོ གམནཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཉཱཏཀཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, ཏུམྷེཔི ན ཀིལམིསྶཐ, མཡམྤི པུཉྙེན ཝཌྜྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཐེརཾ ཡཱཙིཾསུ. ཐེརོ ཨཏྟནོ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ ཏཏྠ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པཀཱསེནྟོ –

༥༡༨.

‘‘ཡདཱ དུཀྑཾ ཛརཱམརཎནྟི པཎྜིཏོ, ཨཝིདྡསཱུ ཡཏྠ སིཏཱ པུཐུཛྫནཱ;

དུཀྑཾ པརིཉྙཱཡ སཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༡༩.

‘‘ཡདཱ དུཀྑསྶཱཝཧནིཾ ཝིསཏྟིཀཾ, པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཱདྷིཝཱཧིནིཾ;

ཏཎྷཾ པཧནྟྭཱན སཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༠.

‘‘ཡདཱ ¶ སིཝཾ དྭེཙཏུརངྒགཱམིནཾ, མགྒུཏྟམཾ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ;

པཉྙཱཡ པསྶིཏྭ སཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༡.

‘‘ཡདཱ ¶ ཨསོཀཾ ཝིརཛཾ ཨསངྑཏཾ, སནྟཾ པདཾ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ;

བྷཱཝེཏི སཉྙོཛནབནྡྷནཙྪིདཾ, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༢.

‘‘ཡདཱ ནབྷེ གཛྫཏི མེགྷདུནྡུབྷི, དྷཱརཱཀུལཱ ཝིཧགཔཐེ སམནྟཏོ;

བྷིཀྑཱུ ཙ པབྦྷཱརགཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༣.

‘‘ཡདཱ ¶ ནདཱིནཾ ཀུསུམཱཀུལཱནཾ, ཝིཙིཏྟ-ཝཱནེཡྻ-ཝཊཾསཀཱནཾ;

ཏཱིརེ ནིསིནྣོ སུམནོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༤.

‘‘ཡདཱ ནིསཱིཐེ རཧིཏམྷི ཀཱནནེ, དེཝེ གལ༹ནྟམྷི ནདནྟི དཱཋིནོ;

བྷིཀྑཱུ ཙ པབྦྷཱརགཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༥.

‘‘ཡདཱ ཝིཏཀྐེ ཨུཔརུནྡྷིཡཏྟནོ, ནགནྟརེ ནགཝིཝརཾ སམསྶིཏོ;

ཝཱིཏདྡརོ ཝཱིཏཁིལོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.

༥༢༦.

‘‘ཡདཱ སུཁཱི མལཁིལསོཀནཱསནོ,

ནིརགྒལོ༹ ནིབྦནཐོ ཝིསལློ;

སབྦཱསཝེ བྱནྟིཀཏོཝ ཛྷཱཡཏི,

ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠཱཡཾ ¶ པདཡོཛནཱམུཁེན པཋམགཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཁནྡྷཱནཾ པརིཔཱཀོ ཛརཱ. བྷེདོ མརཎཾ. ཛརཱམརཎསཱིསེན ཙེཏྠ ཛརཱམརཎཝནྟོ དྷམྨཱ གཧིཏཱ. ‘‘ཏཡིདཾ ཛརཱམརཎཾ དུཀྑ’’ནྟི ཨཝིདྡསཱུ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟཱ པུཐུཛྫནཱ ཡཏྠ ཡསྨིཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀེ སིཏཱ པཊིབནྡྷཱ ཨལླཱིནཱ, ཏཾ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པརིཛཱནིཏྭཱ, ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སཏོ སམྤཛཱནོ, པཎྜིཏོ བྷིཀྑུ, ཡདཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏི. ཏཏོ ཝིཔསྶནཱརཏིཏོ མགྒཕལརཏིཏོ ཙ པརམཏརཾ ཨུཏྟམཏརཾ རཏིཾ ན ཝིནྡཏི ནཔྤཊིལབྷཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏཾ.

‘‘པཋབྱཱ ཨེཀརཛྫེན, སགྒསྶ གམནེན ཝཱ;

སབྦལོཀཱདྷིཔཙྩེན, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཝར’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤, ༡༧༨);

ཨེཝཾ ¶ པརིཉྙཱབྷིསམཡམུཁེན ཝིཝེཀརཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཧཱནཱབྷིསམཡཱདིམུཁེནཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ དུཏིཡཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ དུཀྑསྶཱཝཧནིནྟི དུཀྑསྶ ཨཱཡཏིཾ པཝཏྟིཾ, དུཀྑསྶ ནིཔྥཏྟིཀནྟི ཨཏྠོ. ཝིསཏྟིཀནྟི ཏཎྷཾ. སཱ ཧི ཝིསཏཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཱལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཀྐཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཾ ཧརཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཾཝཱདིཀཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསམཱུལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཕལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཔརིབྷོགཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཱལཱ ཝཱ པན སཱ ཏཎྷཱ རཱུཔེ སདྡེ གནྡྷེ རསེ ཕོཊྛབྦེ དྷམྨེ ཀུལེ ¶ གཎེ ཝིཏྠཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱཏི ཝུཙྩཏི. པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཱདྷིཝཱཧིནིནྟི སཏྟསནྟཱནཾ སཾསཱརེ པཔཉྩེནྟི ཝིཏྠཱརེནྟཱིཏི པཔཉྩཱ, རཱགཱདཡོ མཱནཱདཡོ ཙ. ཏེ ཨེཝ པཝཏྟིདུཀྑསྶ སངྒྷཱཏཊྛེན སངྒྷཱཏཱ, སདརཐཔརིལཱ༹ཧསབྷཱཝཏྟཱ དུཀྑཉྩཱཏི པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཾ, ཏསྶ ཨདྷིཝཱཧཏོ ནིབྦཏྟནཏོ པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཱདྷིཝཱཧིནཱི. ཏཾ ཏཎྷཾ པཧནྟྭཱནཱཏི ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྡིཏྭཱ.

སིཝནྟི ¶ ཁེམཾ, ཨཁེམཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྡནེན ཏེཧི ཨནུཔདྡུཏནྟི ཨཏྠོ. སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཝསེན དྭིཙཏུརངྒོ ཧུཏྭཱ ཨརིཡེ ནིབྦཱནཾ གམེཏཱིཏི དྭེཙཏུརངྒགཱམིནཾ, གཱཐཱསུཁཏྠཉྩེཏྠ ཝིབྷཏྟིཨལོཔོ ཀཏོཏི དཊྛབྦཾ. རཱུཔཱུཔཔཏྟིམགྒཱདཱིསུ སབྦེསུ མགྒེསུ ཨུཏྟམཏྟཱ མགྒུཏྟམཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘མགྒཱནཊྛངྒིཀོ སེཊྛོ’’ཏིཨཱདི (དྷ. པ. ༢༧༣). སབྦེཧི ཀིལེསམལེཧི སཏྟཱནཾ སོདྷནཏོ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ. པཉྙཱཡ པསྶིཏྭཱཏི པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཙྩ.

སོཀཧེཏཱུནཾ ཨབྷཱཝཏོ པུགྒལསྶ ཙ སོཀཱབྷཱཝཧེཏུཏོ ནཏྠི ཨེཏྠ སོཀོཏི ཨསོཀཾ. ཏཐཱ ཝིགཏརཱགཱདིརཛཏྟཱ ཝིརཛཾ. ན ཀེནཙི པཙྩཡེན སངྑཏནྟི ཨསངྑཏཾ. སབྦེསཾ ཀིལེསཱནཾ སབྦསྶ ཙ དུཀྑསྶ ཝཱུཔསམབྷཱཝཏོ, སཾསཱརདུཀྑདྡིཏེཧི པཛྫིཏབྦཏོ ཨདྷིགནྟབྦཏོ ཙ སནྟཾ པདཾ. སབྦེཧི ཀིལེསམལེཧི སཏྟསནྟཱནསྶ སོདྷནནིམིཏྟཏོ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ. བྷཱཝེཏཱིཏི སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཏི. བཧུཀྑཏྟུཉྷི ནིབྦཱནཾ ཨཱརབྦྷ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཾ པཝཏྟེནྟསྶ ཨཱལམྦཀེ ལབྦྷམཱནཝིསེསཀཾ ཨཱལམྦིཏབྦེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. སཾཡོཛནསངྑཱཏཱནཾ བནྡྷནཱནཾ ཚེདནཏོ སཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདཾ. ནིམིཏྟཉྷེཏྠ ཀཏྟུབྷཱཝེན ཨུཔཙཱརིཏཾ, ཡཐཱ ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི སཙྩཱནི ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི. ཡཐཱ པུརིམགཱཐཱསུ ཡདཱ ཛྷཱཡཏི, ཏདཱ ¶ ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝཾ ཨིདྷ ཡདཱ བྷཱཝེཏི, ཏདཱ ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཡོཛནཱ.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཔནེཏྭཱཝ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷཀིཏྟནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ ཝསིཏཊྛཱནསྶ ཝིཝིཏྟབྷཱཝེན ཕཱསུཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡདཱ ནབྷེ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ནབྷེཏི ཨཱཀཱསེ. སིནིདྡྷགམྦྷཱིརནིགྒྷོསཏཱཡ མེགྷོཡེཝ དུནྡུབྷི མེགྷདུནྡུབྷི. སམནྟཏོ པགྒྷརནྟཱིཧི དྷཱརཱཧི ཨཱཀུལཱཏི དྷཱརཱཀུལཱ. ཝིཧགཱནཾ པཀྑཱིནཾ གམནམགྒཏྟཱ ཝིཧགཔཐེ ནབྷེཏི ཡོཛནཱ. ཏཏོཏི ཛྷཱནརཏིཏོ.

ཀུསུམཱཀུལཱནནྟི ¶ ཏརཱུཧི གལི༹ཏཀུསུམེཧི སམོཧིཏཱནཾ. ཝིཙིཏྟཝཱནེཡྻཝཊཾསཀཱནནྟི ཝནེ ཛཱཏཏྟཱ ¶ ཝཱནེཡྻཱནི ཝནཔུཔྥཱནི, ཝིཙིཏྟཱནི ཝཱནེཡྻཱནི ཝཊཾསཀཱནི ཨེཏཱསནྟི ཝིཙིཏྟཝཱནེཡྻཝཊཾསཀཱ ནདིཡོ, ཏཱསཾ ནཱནཱཝིདྷཝནཔུཔྥཝཊཾསཀཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝསེན སུནྡརོ མནོ ཨེཏསྶཱཏི སུམནོ ཛྷཱཡཏི.

ནིསཱིཐེཏི རཏྟིཡཾ. རཧིཏམྷཱིཏི, ཛནསམྦཱདྷཝིརཧིཏེ ཝིཝིཏྟེ. དེཝེཏི མེགྷེ. གལ༹ནྟམྷཱིཏི ཝུཊྛིདྷཱརཱཡོ པགྒྷརནྟེ ཝསྶནྟེ. དཱཋིནོཏི སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ པཊིཔཀྑསཏྟཱ. ཏེ ཧི དཱཋཱཝུདྷཱཏི ‘‘དཱཋིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ནདནྟི དཱཋིནོཏི ཨིདམྤི ཛནཝིཝེཀདསྶནཏྠམེཝ གཧིཏཾ.

ཝིཏཀྐེ ཨུཔརུནྡྷིཡཏྟནོཏི ཨཏྟསནྟཱནཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཨཏྟནོ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀེ མིཙྪཱཝིཏཀྐེ པཊིཔཀྑབལེན ནིསེདྷེཏྭཱ. ཨཏྟནོཏི ཝཱ ཨིདཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ཨཏྟནཱ ན ཝིནྡཏཱི’’ཏི. ནགནྟརེཏི པབྦཏནྟརེ. ནགཝིཝརནྟི པབྦཏགུཧཾ པབྦྷཱརཾ ཝཱ. སམསྶིཏོཏི ནིསྶིཏོ ཨུཔགཏོ. ཝཱིཏདྡརོཏི ཝིགཏཀིལེསདརཐོ. ཝཱིཏཁིལོཏི པཧཱིནཙེཏོཁིལོ.

སུཁཱིཏི ཛྷཱནཱདིསུཁེན སུཁིཏོ. མལཁིལསོཀནཱསནོཏི རཱགཱདཱིནཾ མལཱནཾ པཉྩནྣཉྩ ཙེཏོཁིལཱནཾ ཉཱཏིཝིཡོགཱདིཧེཏུཀསྶ སོཀསྶ ཙ པཧཱཡཀོ. ནིརགྒལོ༹ཏི, ཨགྒལ༹ཾ ཝུཙྩཏི ཨཝིཛྫཱ ནིབྦཱནཔུརཔཝེསནིཝཱརཎཏོ, ཏདབྷཱཝཏོ ནིརགྒལོ༹. ནིབྦནཐོཏི ནིཏཎྷོ. ཝིསལློཏི, ཝིགཏརཱགཱདིསལློ. སབྦཱསཝེཏི, ཀཱམཱསཝཱདིཀེ སབྦེཔི ཨཱསཝེ. བྱནྟིཀཏོཏི བྱནྟིཀཏཱཝཱི ཨརིཡམགྒེན ཝིགཏནྟེ ཀཏྭཱ ཋིཏོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཾ ཡདཱ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ ཛྷཱནརཏིཏོ པརམཏརཾ རཏིཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཨཛཀརཎཱིཏཱིརམེཝ གཏོ.

བྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནཝཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. དསཀནིཔཱཏོ

༡. ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དསཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཨངྒཱརིནོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཀུལཔྤསཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཛྫཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི.

སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎདིཝསེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾཡེཝ ཨམཙྩགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ ཛཱཏོཏི ཏཾདིཝསཾཡེཝ ནཾ དུཀཱུལཙུམྦཊེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ནཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟེན ཧི སདྡྷིཾ བོདྷིརུཀྑོ, རཱཧུལམཱཏཱ, ཙཏྟཱརོ ནིདྷཱི, ཨཱརོཧནིཡཧཏྠཱི, ཨསྶཀཎྜཀོ, ཚནྣོ ཀཱལུ༹དཱཡཱིཏི ཨིམེ སཏྟ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ ཛཱཏཏྟཱ སཧཛཱཏཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ. ཨཐསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ སཀལནགརསྶ ཨུདགྒཙིཏྟདིཝསེ ཛཱཏཏྟཱ ཨུདཱཡཱིཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ, ཐོཀཾ ཀཱལ༹དྷཱཏུཀཏྟཱ པན ཀཱལུ༹དཱཡཱིཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཀུམཱརཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝུདྡྷིཾ ཨགམཱསི.

ཨཔརབྷཱགེ ལོཀནཱཐེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརཾ ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨིདྷཱནེཧཱི’’ཏི པེསེསི. སོ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཔརིསོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ ནེ སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏི. སབྦེ ཏངྑཎཾཡེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨརཧཏྟཾ པཏྟཏོ པཊྛཱཡ པན ཨརིཡཱ མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ རཉྙཱ པཧིཏསཱསནཾ དསབལསྶ ན ཀཐེསི. རཱཛཱ ‘‘ནེཝ གཏབལཀོཊྛཀོ ཨཱགཙྪཏི, ན སཱསནཾ སུཡྻཏཱི’’ཏི ཨཔརམྤི ཨམཙྩཾ པུརིསསཧསྶེན ¶ པེསེསི ¶ . ཏསྨིམྤི ཏཐཱ པཊིཔནྣེ ཨཔརནྟི ཨེཝཾ ནཝཧི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ནཝ པུརིསསཧསྶཱནི པེསེསི སབྦེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཛནཱ མཡི སིནེཧཱབྷཱཝེན དསབལསྶ ཨིདྷཱགམནཏྠཱཡ ན ཀིཉྩི ཀཐཡིཾསུ, ཨཡཾ ཁོ པན ཨུདཱཡཱི དསབལེན སམཝཡོ སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཀོ, མཡི ཙ སིནེཧཝཱ, ཨིམཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ དསབལཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པེསེསི. སོ པན གཙྪནྟོ ‘‘སཙཱཧཾ, དེཝ, པབྦཛིཏུཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨིདྷཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀཏྭཱ མམ པུཏྟཾ དསྶེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཔརིཝཱརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤.༤༨-༦༣) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣསྶ, ཙརཏོ ཙཱརིཀཾ ཏདཱ.

‘‘སུཕུལླཾ པདུམཾ གཡ྄ཧ, ཨུཔྤལཾ མལླིཀཉྩཧཾ;

པརམནྣཾ གཧེཏྭཱན, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.

‘‘པརིབྷུཉྫི མཧཱཝཱིརོ, པརམནྣཾ སུབྷོཛནཾ;

ཏཉྩ པུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, ཛནསྶ སམྤདསྶཡི.

‘‘ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ པིཡཾ ལོཀེ, ཛལཛཾ པུཔྥམུཏྟམཾ;

སུདུཀྐརཾ ཀཏཾ ཏེན, ཡོ མེ པུཔྥཾ ཨདཱསིདཾ.

‘‘ཡོ པུཔྥམབྷིརོཔེསི, པརམནྣཉྩདཱསི མེ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘དས ཨཊྛ ཙཀྑཏྟུཾ སོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;

ཨུཔྤལཾ པདུམཉྩཱཔི, མལླིཀཉྩ ཏདུཏྟརི.

‘‘ཨསྶ པུཉྙཝིཔཱཀེན, དིབྦགནྡྷསམཱཡུཏཾ;

ཨཱཀཱསེ ཚདནཾ ཀཏྭཱ, དྷཱརཡིསྶཏི ཏཱཝདེ.

‘‘པཉྩཝཱིསཏིཀྑཏྟུཉྩ ¶ , ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

པཐབྱཱ རཛྫཾ པཉྩསཏཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སཀཀམྨཱབྷིརདྡྷོ ¶ སོ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

སཀྱཱནཾ ནནྡིཛནནོ, ཉཱཏིབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘པཊིསམྦྷིདམནུཔྤཏྟཾ, ཀཏཀིཙྩམནཱསཝཾ;

གོཏམོ ལོཀབནྡྷུ ཏཾ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསྶཏི.

‘‘པདྷཱནཔཧིཏཏྟོ སོ, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;

ཨུདཱཡཱི ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘རཱགོ དོསོ ཙ མོཧོ ཙ, མཱནོ མཀྑོ ཙ དྷཾསིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཏོསཡིཉྩཱཔི སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཨཧཾ;

པསཱདིཏོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ‘‘ན ཏཱཝཱཡཾ དསབལསྶ ཀུལནགརཾ གནྟུཾ ཀཱལོ, ཝསནྟེ པན ཨུཔགཏེ པུཔྥིཏེསུ ཝནསཎྜེསུ ཧརིཏཏིཎསཉྪནྣཱཡ བྷཱུམིཡཱ གམནཀཱལོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀཱལཾ པཊིམཱནེནྟོ ཝསནྟེ སམྤཏྟེ སཏྠུ ཀུལནགརཾ གནྟུཾ གམནམགྒཝཎྞཾ སཾཝཎྞེནྟོ –

༥༢༧.

‘‘ཨངྒཱརིནོ དཱནི དུམཱ བྷདནྟེ, ཕལེསིནོ ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡ;

ཏེ ཨཙྩིམནྟོཝ པབྷཱསཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར བྷཱགཱིརསཱནཾ.

༥༢༨.

‘‘དུམཱནི ¶ ཕུལླཱནི མནོརམཱནི, སམནྟཏོ སབྦདིསཱ པཝནྟི;

པཏྟཾ པཧཱཡ ཕལམཱསསཱནཱ, ཀཱལོ ཨིཏོ པཀྐམནཱཡ ཝཱིར.

༥༢༩.

‘‘ནེཝཱཏིསཱིཏཾ ན པནཱཏིཨུཎྷཾ, སུཁཱ ཨུཏུ ཨདྡྷནིཡཱ བྷདནྟེ;

པསྶནྟུ ཏཾ སཱཀིཡཱ ཀོལི༹ཡཱ ཙ, པཙྪཱམུཁཾ རོཧིནིཡཾ ཏརནྟཾ.

༥༣༠.

‘‘ཨཱསཱཡ ཀསཏེ ཁེཏྟཾ, བཱིཛཾ ཨཱསཱཡ ཝཔྤཏི;

ཨཱསཱཡ ཝཱཎིཛཱ ཡནྟི, སམུདྡཾ དྷནཧཱརཀཱ;

ཡཱཡ ཨཱསཱཡ ཏིཊྛཱམི, སཱ མེ ཨཱསཱ སམིཛ྄ཛྷཏུ.

༥༣༡.

‘‘པུནཔྤུནཉྩེཝ ཝཔནྟི བཱིཛཾ, པུནཔྤུནཾ ཝསྶཏི དེཝརཱཛཱ;

པུནཔྤུནཾ ཁེཏྟཾ ཀསནྟི ཀསྶཀཱ, པུནཔྤུནཾ དྷཉྙམུཔེཏི རཊྛཾ.

༥༣༢.

‘‘པུནཔྤུནཾ ཡཱཙནཀཱ ཙརནྟི, པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདནྟི;

པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདིཏྭཱ, པུནཔྤུནཾ སགྒམུཔེནྟི ཋཱནཾ.

༥༣༣.

‘‘ཝཱིརོ ¶ ¶ ཧཝེ སཏྟཡུགཾ པུནེཏི, ཡསྨིཾ ཀུལེ ཛཱཡཏི བྷཱུརིཔཉྙོ;

མཉྙཱམཧཾ སཀྐཏི དེཝདེཝོ, ཏཡཱ ཧི ཛཱཏོ མུནི སཙྩནཱམོ.

༥༣༤.

‘‘སུདྡྷོདནོ ནཱམ པིཏཱ མཧེསིནོ, བུདྡྷསྶ མཱཏཱ པན མཱཡནཱམཱ;

ཡཱ བོདྷིསཏྟཾ པརིཧརིཡ ཀུཙྪིནཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཏིདིཝམྷི མོདཏི.

༥༣༥.

‘‘སཱ གོཏམཱི ཀཱལཀཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ, དིབྦེཧི ཀཱམེཧི སམངྒིབྷཱུཏཱ;

སཱ མོདཏི ཀཱམགུཎེཧི པཉྩཧི, པརིཝཱརིཏཱ དེཝགཎེཧི ཏེཧི.

༥༣༦.

‘‘བུདྡྷསྶ ¶ པུཏྟོམྷི ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོ, ཨངྒཱིརསསྶཔྤཊིམསྶ ཏཱདིནོ;

པིཏུཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཝཾསི སཀྐ, དྷམྨེན མེ གོཏམ ཨཡྻཀོསཱི’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨངྒཱརིནོཏི ཨངྒཱརཱནི ཝིཡཱཏི ཨངྒཱརཱནི, རཏྟཔཝཱལ༹ཝཎྞཱནི རུཀྑཱནཾ པུཔྥཔལླཝཱནི, ཏཱནི ཨེཏེསཾ སནྟཱིཏི ཨངྒཱརིནོ, ཨཏིལོཧིཏཀུསུམཀིསལཡེཧི ཨངྒཱརཝུཊྛིསཾཔརིཀིཎྞཱ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ. དུམཱཏི རུཀྑཱ. བྷདནྟེཏི, བྷདྡཾ ཨནྟེ ཨེཏསྶཱཏི བྷདནྟེཏི ཨེཀསྶ དཀཱརསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩཏི, གུཎཝིསེསཡུཏྟོ, གུཎཝིསེསཡུཏྟཱནཉྩ ཨགྒབྷཱུཏོ སཏྠཱ. ཏསྨཱ བྷདནྟེཏི སཏྠུ ཨཱལཔནཾ. པཙྩཏྟཝཙནཉྩེཏཾ ཨེཀཱརནྟཾ ‘‘སུཀཊེ པཊིཀམྨེ སུཁེ དུཀྑེཔི ཙེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨིདྷ པན སམྦོདྷནཏྠེ དཊྛབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྷདནྟེཏི ཨཱལཔན’’ནྟི. ‘‘བྷདྡསདྡསམཱནཏྠཾ པདནྟརམེཀ’’ནྟི ཀེཙི. ཕལཱནི ཨེསནྟཱིཏི ཕལེསིནོ. ཨཙེཏནེཔི ཧི སཙེཏནཀིརིཡམཱརོཔེཏྭཱ ཝོཧརནྟི, ཡཐཱ ཀུལཾ པཏིཏུཀཱམནྟི, ཕལཱནི གཧེཏུམཱརདྡྷཱ སམྤཏྟིཕལགཧཎཀཱལཱཏི ཨཏྠོ. ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡཱཏི པུརཱཎཔཎྞཱནི པཛཧིཏྭཱ སམྤནྣཔཎྜུཔལཱསཱཏི ཨཏྠོ. ཏེཏི དུམཱ. ཨཙྩིམནྟོཝ པབྷཱསཡནྟཱིཏི དཱིཔསིཁཱཝནྟོ ཝིཡ ཛལིཏཨགྒཱི ཝིཡ ཝཱ ཨོབྷཱསཡནྟི སབྦཱ དིསཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སམཡོཏི ཀཱལོ, ‘‘ཨནུགྒཧཱཡཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ. མཧཱཝཱིརཱཏི མཧཱཝིཀྐནྟ. བྷཱགཱི རསཱནནྟི ཨཏྠརསཱདཱིནཾ བྷཱགཱི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ – ‘‘བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཨཏྠརསསྶ དྷམྨརསསྶཱ’’ཏིཨཱདི (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢). མཧཱཝཱིར, བྷཱགཱིཏི ཙ ཨིདམྤི དྭཡཾ སམྦོདྷནཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. བྷཱགཱིརཐཱནནྟི པན པཱཋེ བྷགཱིརཐོ ནཱམ ¶ ཨཱདིརཱཛཱ. ཏབྦཾསཛཱཏཏཱཡ སཱཀིཡཱ བྷཱགཱིརཐཱ, ཏེསཾ བྷཱགཱིརཐཱནཾ ཨུཔཀཱརཏྠནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

དུམཱནཱིཏི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, དུམཱ རུཀྑཱཏི ཨཏྠོ. སམནྟཏོ སབྦདིསཱ པཝནྟཱིཏི, སམནྟཏོ སབྦབྷཱགཏོ སབྦདིསཱསུ ཙ ཕུལླཱནི, ཏཐཱ ཕུལླཏྟཱ ཨེཝ སབྦདིསཱ པཝནྟི གནྡྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟི. ཨཱསམཱནཱཏི ཨཱསཱིསནྟཱ ¶ གཧིཏུཀཱམཱ. ཨེཝཾ རུཀྑསོབྷཱཡ གམནམགྒསྶ ¶ རཱམཎེཡྻཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ནེཝཱཏིསཱིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨུཏུསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. སུཁཱཏི ནཱཏིསཱིཏནཱཏིཨུཎྷབྷཱཝེནེཝ སུཁཱ ཨིཊྛཱ. ཨུཏུ ཨདྡྷནིཡཱཏི ཨདྡྷཱནགམནཡོགྒཱ ཨུཏུ. པསྶནྟུ ཏཾ སཱཀིཡཱ ཀོལི༹ཡཱ ཙ, པཙྪཱམུཁཾ རོཧིནིཡཾ ཏརནྟནྟི རོཧིནཱི ནཱམ ནདཱི སཱཀིཡཀོལི༹ཡཛནཔདཱནཾ ཨནྟརེ ཨུཏྟརདིསཏོ དཀྑིཎམུཁཱ སནྡཏི, རཱཛགཧཾ ཙསྶཱ པུརཏྠིམདཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ, ཏསྨཱ རཱཛགཧཏོ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟུཾ ཏཾ ནདིཾ ཏརནྟཱ པཙྪཱམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཏརནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘པསྶནྟུ ཏཾ…པེ… ཏརནྟ’’ནྟི. ‘‘བྷགཝནྟཾ པཙྪཱམུཁཾ རོཧིནིཾ ནཱམ ནདིཾ ཨཏིཀྐམནྟཾ སཱཀིཡཀོལི༹ཡཛནཔདཝཱསིནོ པསྶནྟཱུ’’ཏི ཀཔིལཝཏྠུགམནཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨཱཡཱཙནྟོ ཨུསྶཱཧེཏི.

ཨིདཱནི ཨཏྟནོ པཏྠནཾ ཨུཔམཱཧི པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཱསཱཡ ཀསཏེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཨཱསཱཡ ཀསཏེ ཁེཏྟནྟི ཀསྶཀོ ཀསནྟོ ཁེཏྟཾ ཕལཱསཱཡ ཀསཏི. བཱིཛཾ ཨཱསཱཡ ཝཔྤཏཱིཏི ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔནྟེན ཕལཱསཱཡ ཨེཝ བཱིཛཾ ཝཔྤཏི ནིཀྑིཔཱིཡཏི. ཨཱསཱཡ ཝཱཎིཛཱ ཡནྟཱིཏི དྷནཧཱརཀཱ ཝཱཎིཛཱ དྷནཱསཱཡ སམུདྡཾ ཏརིཏུཾ དེསཾ ཨུཔགནྟུཾ སམུདྡཾ ནཱཝཱཡ ཡནྟི གཙྪནྟི. ཡཱཡ ཨཱསཱཡ ཏིཊྛཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཡཱཡ ཨཱསཱཡ པཏྠནཱཡ བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀཔིལཔུརགམནཔཏྠནཱཡ ཨིདྷ ཏིཊྛཱམི. སཱ མེ ཨཱསཱ སམིཛ྄ཛྷཏུ, ཏུམྷེཧི ‘‘ཀཔིལཝཏྠུ གནྟབྦ’’ནྟི ཝདཏི, ཨཱསཱཡ སདིསཏཱཡ ཙེཏྠ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡཾ ཨཱསཱཏི ཨཱཧ.

གམནམགྒསཾཝཎྞནཱདིནཱ ཨནེཀཝཱརཾ ཡཱཙནཱཡ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུནཔྤུན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – སཀིཾ ཝུཏྟམཏྟེན ཝཔྤེ ཨསམྤཛྫམཱནེ ཀསྶཀཱ པུནཔྤུནཾ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི བཱིཛཾ ཝཔནྟི. པཛྫུནྣོ དེཝརཱཛཱཔི ཨེཀཝཱརམེཝ ཨཝསྶིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཝསྶཏི. ཀསྶཀཱཔི ཨེཀཝཱརམེཝ ཨཀསིཏྭཱ སསྶསམྤཏྟིཨཏྠཾ པཾསུཾ ཀདྡམཾ ཝཱ མུདུཾ ཀཱཏུཾ ཁེཏྟཾ པུནཔྤུནཾ ཀསནྟི. ཨེཀཝཱརམེཝ དྷཉྙཾ སངྒཧཾ ཀཏྭཱ ¶ ‘‘ཨལམེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཨཔརིཏུསྶནཏོ ཀོཊྛཱགཱརཱདཱིསུ པཊིསཱམནཝསེན མནུསྶེཧི ཨུཔནཱིཡམཱནཾ པུནཔྤུནཾ སཱལིཨཱདིདྷཉྙཾ རཊྛཾ ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏི.

ཡཱཙནཀཱཔི ¶ ཡཱཙནྟཱ པུནཔྤུནཾ ཀུལཱནི ཙརནྟི ཨུཔགཙྪནྟི, ན ཨེཀཝཱརམེཝ, ཡཱཙིཏཱ པན ཏེསཾ པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདནྟི, ན སཀིཾཡེཝ. ཏཐཱ པན དེཡྻདྷམྨཾ པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདིཏྭཱ དཱནམཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨཔརཱཔརཾ སགྒམུཔེནྟི ཋཱནཾ པཊིསནྡྷིཝསེན དེཝལོཀཾ ཨུཔགཙྪནྟི. ཏསྨཱ ཨཧམྤི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙཱམི བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི ¶ ཡདཏྠཾ སཏྠཱརཾ ཀཔིལཝཏྠུགམནཾ ཡཱཙཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝཱིརོ ཧཝེ’’ཏིགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཝཱིརོ ཝཱིརིཡཝཱ མཧཱཝིཀྐནྟོ བྷཱུརིཔཉྙོ མཧཱཔཉྙོ པུརིསོ ཡསྨིཾ ཀུལེ ཛཱཡཏི ནིབྦཏྟཏི, ཏཏྠ ཧཝེ ཨེཀཾསེན སཏྟཡུགཾ སཏྟཔུརིསཡུགཾ ཡཱཝསཏྟམཾ པིཏཱམཧཡུགཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ པུནེཏི སོདྷེཏཱིཏི ལོཀཝཱདོ ཨཏིཝཱདོ ཨཉྙེསུ. བྷགཝཱ པན སབྦེསཾ དེཝཱནཾ ཨུཏྟམདེཝཏཱཡ དེཝདེཝོ པཱཔནིཝཱརཎེན ཀལྱཱཎཔཏིཊྛཱཔནེན ཏཏོ པརམྤི སོདྷེཏུཾ སཀྐཏི སཀྐོཏཱིཏི མཉྙཱམི ཨཧཾ. ཀསྨཱ? ཏཡཱ ཧི ཛཱཏོ མུནི སཙྩནཱམོ ཡསྨཱ ཏཡཱ སཏྠཱརཱ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ མུནིབྷཱཝོ, མུནི ཝཱ སམཱནོ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱནཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཱནཉྩ མུནནཊྛེན ‘‘མུནཱི’’ཏི ཨཝིཏཐནཱམོ, མོནཝཱ ཝཱ མུནི, ‘‘སམཎོ པབྦཛིཏོ ཨིསཱི’’ཏི ཨཝིཏཐནཱམོ ཏཡཱ ཛཱཏོ. ཏསྨཱ སཏྟཱནཾ ཨེཀནྟཧིཏཔཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱཝཏོ བྷགཝཱ ཏཝ ཏཏྠ གམནཾ ཡཱཙཱམཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ‘‘སཏྟཡུག’’ནྟི ཝུཏྟེ པིཏུཡུགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སུདྡྷོདནོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སུདྡྷཾ ཨོདནཾ ཛཱིཝནཾ ཨེཏསྶཱཏི སུདྡྷོདནོ. བུདྡྷཔིཏཱ ཧི ཨེཀཾསཏོ སུཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིམནོསམཱཙཱརོ སུཝིསུདྡྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི ཏཐཱ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣཏྟཱ. མཱཡནཱམཱཏི ཀུལརཱུཔསཱིལཱཙཱརཱདིསམྤཏྟིཡཱ ཉཱཏིམིཏྟཱདཱིཧི ‘‘མཱ ཡཱཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦགུཎཏཱཡ ‘‘མཱཡཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ. པརིཧརིཡཱཏི དྷཱརེཏྭཱ. ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཙེཏིཡསདིསསྶ ཨཏྟནོ ཀཱཡསྶ ཝིནཱསཏོ ཨུདྡྷཾ. ཏིདིཝམྷཱིཏི ཏུསིཏདེཝལོཀེ.

སཱཏི མཱཡཱདེཝཱི. གོཏམཱིཏི གོཏྟེན ཏཾ ཀིཏྟེཏི. དིབྦེཧི ཀཱམེཧཱིཏི, ཏུསིཏབྷཝནཔརིཡཱཔནྣེཧི དིབྦེཧི ཝཏྠུཀཱམེཧི. སམངྒིབྷཱུཏཱཏི སམནྣཱགཏཱ. ཀཱམགུཎེཧཱིཏི ཀཱམཀོཊྛཱསེཧི, ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ¶ པུན ‘‘ཀཱམགུཎེཧཱི’’ཏི ཝཙནེན ཨནེཀབྷཱགེཧི ཝཏྠུཀཱམེཧི པརིཙཱརིཡཏཱིཏི དཱིཔེཏི. ཏེཧཱིཏི ཡསྨིཾ དེཝནིཀཱཡེ ནིབྦཏྟི, ཏེཧི ཏུསིཏདེཝགཎེཧི, ཏེཧི ཝཱ ཀཱམགུཎེཧི. ‘‘སམངྒིབྷཱུཏཱ པརིཝཱརིཏཱ’’ཏི ཙ ¶ ཨིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ པུརིམཏྟབྷཱཝསིདྡྷཾ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ, དེཝཏཱབྷཱཝཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཀཏོ, དེཝཱུཔཔཏྟི པན པུརིསབྷཱཝེནེཝ ཛཱཏཱ.

ཨེཝཾ ཐེརེན ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ ཏཏྠ གམནེ བཧཱུནཾ ཝིསེསཱདྷིགམཾ དིསྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶ ཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཏོ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱཝསེན ཀཔིལཝཏྠུགཱམིམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཐེརོ ཨིདྡྷིཡཱ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ རཉྙོ པུརཏོ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོ ཨདིཊྛཔུབྦཾ ཝེསཾ དིསྭཱ རཉྙཱ ‘‘ཀོསི ¶ ཏྭ’’ནྟི པུཙྪིཏོ, ‘‘སཙེ ཨམཙྩཔུཏྟཾ ཏཡཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ པེསིཏཾ མཾ ན ཛཱནཱསི, ཨེཝཾ པན ཛཱནཱཧཱི’’ཏི དསྶེནྟོ –

‘‘བུདྡྷསྶ པུཏྟོམྷི ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོ, ཨངྒཱིརསསྶཔྤཊིམསྶ ཏཱདིནོ;

པིཏུཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཝཾསི སཀྐ, དྷམྨེན མེ གོཏམ ཨཡྻཀོསཱི’’ཏི. –

ཨོསཱནགཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ བུདྡྷསྶ པུཏྟོམྷཱིཏི, སབྦཉྙུབུདྡྷསྶ ཨུརེ ཛཱཏཏཱཡ ཨོརསཔུཏྟོ ཨམྷི. ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོཏི, ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ པུབྦེ ཋཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིསཏྟཾ ཨཉྙེཧི སཧིཏུཾ ཝཧིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨསཡ྄ཧསྶ སཀལསྶ བོདྷིསམྦྷཱརསྶ མཧཱཀཱརུཎིཀཱདྷིཀཱརསྶ ཙ སཧནཏོ ཝཧནཏོ, ཏཏོ པརམྤི ཨཉྙེཧི སཧིཏུཾ ཨབྷིབྷཝིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨསཡ྄ཧཱནཾ པཉྩནྣཾ མཱརཱནཾ སཧནཏོ ཨབྷིབྷཝནཏོ, ཨཱསཡཱནུསཡཙརིཏཱདྷིམུཏྟིཨཱདིཝིབྷཱགཱཝབོདྷནེན ཡཐཱརཧཾ ཝེནེཡྻཱནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཨནུསཱསནཱིསངྑཱཏསྶ ཨཉྙེཧི ཨསཡ྄ཧསྶ བུདྡྷཀིཙྩསྶ ཙ སཧནཏོ, ཏཏྠ ཝཱ སཱདྷུཀཱརཱིབྷཱཝཏོ ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོ. ཨངྒཱིརསསྶཱཏི ཨངྒཱིཀཏསཱིལཱདིསམྤཏྟིཀསྶ. ‘‘ཨངྒམངྒེཧི ནིཙྪརཎཀཨོབྷཱསསྶཱ’’ཏི ཨཔརེ. ཀེཙི པན ‘‘ཨངྒཱིརསོ, སིདྡྷཏྠོཏི དྭེ ¶ ནཱམཱནི པིཏརཱཡེཝ གཧིཏཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨཔྤཊིམསྶཱཏི ཨནཱུཔམསྶ. ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནོ. པིཏུཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཝཾསཱིཏི ཨརིཡཛཱཏིཝསེན མཡ྄ཧཾ པིཏུ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ལོཀཝོཧཱརེན ཏྭཾ པིཏཱ ཨསི. སཀྐཱཏི ཛཱཏིཝསེན རཱཛཱནཾ ཨཱལཔཏི. དྷམྨེནཱཏི སབྷཱཝེན ཨརིཡཛཱཏི ལོཀིཡཛཱཏཱིཏི དྭིནྣཾ ཛཱཏཱིནཾ སབྷཱཝསམོདྷཱནེན གོཏམཱཏི རཱཛཱནཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི. ཨཡྻཀོསཱིཏི པིཏཱམཧོ ཨསི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘བུདྡྷསྶ པུཏྟོམྷཱི’’ཏིཨཱདིཾ ཝདནྟོ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཨེཝཾ ¶ པན ཨཏྟཱནཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛེན རཉྙཱ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཡཱདིཏསྶ ནཱནགྒརསསྶ བྷོཛནསྶ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དིནྣེ གམནཱཀཱརཾ དསྶེཏི. ‘‘ཀསྨཱ གནྟུཀཱམཏྠ, བྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ, ‘‘སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན སཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཝཱིསཏིསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཏྠཱཡ མགྒཾ པཊིཔནྣོ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེ ཨིམཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཡཱཝ མམ པུཏྟོ ཨིམཾ ནགརཾ སམྤཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝསྶ ཨིཏོཝ པིཎྜཔཱཏཾ ཧརཐཱ’’ཏི. ཐེརོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ པརིསཱཡ ཙ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ སཏྠུ ཨཱགམནཏོ པུརེཏརམེཝ སཀལཾ རཱཛནིཝེསནཾ རཏནཏྟཡེ ཨབྷིཔྤསནྣཾ ཀརོནྟོ སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ སཏྠུ ཨཱཧརིཏབྦབྷཏྟཔུཎྞཾ པཏྟཾ ཨཱཀཱསེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སཡམྤི ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ¶ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཔནེཏྭཱ སཏྠུ ཧཏྠེ ཋཔེསི. སཏྠཱ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫི. ཨེཝཾ སཊྛིཡོཛནཾ མགྒཾ དིཝསེ དིཝསེ ཡོཛནཾ གཙྪནྟསྶ སཏྠུ རཱཛགེཧཏོཝ བྷཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏུ མཧཱརཱཛསྶ སཀལནིཝེསནཾ པསཱདེསཱི’’ཏི ཀུལཔྤསཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.

ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨེཀཝིཧཱརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པུརཏོ ¶ པཙྪཏོ ཝཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨེཀཝིཧཱརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ དྷམྨཱསོཀརཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ ཀིར སཏྠུ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀརཛྫཱབྷིསེཀཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛཾ ཏིསྶཀུམཱརཾ ཨོཔརཛྫེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀེན ཨུཔཱཡེན ཏཾ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣཾ ཨཀཱསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ མིགཝཾ གཏོ ཨརཉྙེ ཡོནཀམཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ ཧཏྠིནཱགེན སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ བཱིཛིཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔསཱདོ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨཡཾ མཧཱཐེརོ ཝིཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཐེརོ ¶ ཏསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨསོཀཱརཱམེ པོཀྑརཎིཡཱ ཨབྷིཛྫམཱནེ ཨུདཀེ ཋཏྭཱ ཙཱིཝརཉྩ ཨུཏྟརཱསངྒཉྩ ཨཱཀཱསེ ཨོལགྒེཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཀུམཱརོ ཐེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཨརཉྙཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ རཱཛགེཧཾ གནྟྭཱ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཱདྷིཔྤཱཡཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. སོ ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ པབྦཛྫཱསུཁཾ པཏྠེནྟོ –

༥༣༧.

‘‘པུརཏོ པཙྪཏོ ཝཱཔི, ཨཔརོ ཙེ ན ཝིཛྫཏི;

ཨཏཱིཝ ཕཱསུ བྷཝཏི, ཨེཀསྶ ཝསཏོ ཝནེ.

༥༣༨.

‘‘ཧནྡ ¶ ཨེཀོ གམིསྶཱམི, ཨརཉྙཾ བུདྡྷཝཎྞིཏཾ;

ཕཱསུ ཨེཀཝིཧཱརིསྶ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.

༥༣༩.

‘‘ཡོགཱི-པཱིཏིཀརཾ རམྨཾ, མཏྟཀུཉྫརསེཝིཏཾ;

ཨེཀོ ཨཏྠཝསཱི ཁིཔྤཾ, པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ.

༥༤༠.

‘‘སུཔུཔྥིཏེ ¶ སཱིཏཝནེ, སཱིཏལེ གིརིཀནྡརེ;

གཏྟཱནི པརིསིཉྩིཏྭཱ, ཙངྐམིསྶཱམི ཨེཀཀོ.

༥༤༡.

‘‘ཨེཀཱཀིཡོ ཨདུཏིཡོ, རམཎཱིཡེ མཧཱཝནེ;

ཀདཱཧཾ ཝིཧརིསྶཱམི, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ.

༥༤༢.

‘‘ཨེཝཾ མེ ཀཏྟུཀཱམསྶ, ཨདྷིཔྤཱཡོ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

སཱདྷཡིསྶཱམཧཾཡེཝ, ནཱཉྙོ ཨཉྙསྶ ཀཱརཀོ’’ཏི. –

ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པུརཏོ པཙྪཏོ ཝཱཏི ཨཏྟནོ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ, ཝཱ-སདྡསྶ ཝིཀཔྤཏྠཏྟཱ པསྶཏོ ཝཱ ཨཔརོ ཨཉྙོ ཛནོ ན ཝིཛྫཏི ཙེ, ཨཏཱིཝ ཨཏིཝིཡ ཕཱསུ ཙིཏྟསུཁཾ བྷཝཏི. ཨེཀཝིཧཱརཱིབྷཱཝེན ཨེཀསྶ ཨསཧཱཡསྶ. ཝནེ ཝསཏོཏི ཙིརཔརིཙིཏེན ཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡེན ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནཧདཡོ སོ རཏྟིནྡིཝཾ མཧཱཛནཔརིཝུཏསྶ ཝསཏོ སངྒཎིཀཝིཧཱརཾ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིཝེཀསུཁཉྩ བཧུཾ མཉྙནྟོ ཝདཏི.

ཧནྡཱཏི ཝོསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏེན ཨིདཱནི ཀརཱིཡམཱནསྶ ཨརཉྙགམནསྶ ནིཙྪིཏབྷཱཝམཱཧ. ཨེཀོ གམིསྶཱམཱིཏི ‘‘སུཉྙཱགཱརེ ཁོ, གཧཔཏི, ཏཐཱགཏཱ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༠༦) བུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ པསཊྛཾ ཨརཉྙཾ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ གམིསྶཱམི ཝཱསཱདྷིཔྤཱཡེན ཨུཔགཙྪཱམི. ཡསྨཱ ཨེཀཝིཧཱརིསྶ ཋཱནཱདཱིསུ ཨསཧཱཡབྷཱཝེན ཨེཀཝིཧཱརིསྶ ནིབྦཱནཾ པཊིཔེསིཏཙིཏྟཏཱཡ པཧིཏཏྟསྶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདིཀཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑཏོ བྷིཀྑུནོ ཨརཉྙཾ ཕཱསུ ཨིཊྛཾ སུཁཱཝཧནྟི ཨཏྠོ.

ཡོགཱི-པཱིཏིཀརནྟི ཡོགཱིནཾ བྷཱཝནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱནཾ ཨཔྤསདྡཱདིབྷཱཝེན ཛྷཱནཝིཔསྶནཱདིཔཱིཏིཾ ཨཱཝཧནཏོ ཡོགཱི-པཱིཏིཀརཾ. ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཱབྷཱཝེན པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཏཱཡ རམྨཾ. མཏྟཀུཉྫརསེཝིཏནྟི ¶ མཏྟཝརཝཱརཎཝིཙརིཏཾ, ཨིམིནཱཔི བྲཧཱརཉྙབྷཱཝེན ཛནཝིཝེཀཾཡེཝ དསྶེཏི. ཨཏྠཝསཱིཏི ཨིདྷ ཨཏྠོཏི སམཎདྷམྨོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ སོ མེ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཝསཾ གཏོ.

སུཔུཔྥིཏེཏི ¶ ¶ སུཊྛུ པུཔྥིཏེ. སཱིཏཝནེཏི ཚཱཡཱུདཀསམྤཏྟིཡཱ སཱིཏེ ཝནེ. ཨུབྷཡེནཔི ཏསྶ རམཎཱིཡཏཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. གིརིཀནྡརེཏི གིརཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཀནྡརེ. ཀནྟི ཧི ཨུདཀཾ, ཏེན དཱརིཏཾ ནིནྣཊྛཱནཾ ཀནྡརཾ ནཱམ. ཏཱདིསེ སཱིཏལེ གིརིཀནྡརེ གྷམྨཔརིཏཱཔཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཨཏྟནོ གཏྟཱནི པརིསིཉྩིཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ ཙངྐམིསྶཱམི ཨེཀཀོཏི ཀཏྠཙི ཨནཱཡཏྟཝུཏྟིཏཾ དསྶེཏི.

ཨེཀཱཀིཡོཏི ཨེཀཱཀཱི ཨསཧཱཡོ. ཨདུཏིཡོཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏདུཏིཡཱབྷཱཝེན ཨདུཏིཡོ. ཏཎྷཱ ཧི པུརིསསྶ སབྦདཱ ཨཝིཛཧནཊྛེན དུཏིཡཱ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱན སཾསར’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥).

ཨེཝཾ མེ ཀཏྟུཀཱམསྶཱཏི ‘‘ཧནྡ ཨེཀོ གམིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཝིདྷིནཱ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ བྷཱཝནཱབྷིཡོགཾ ཀཏྟུཀཱམསྶ མེ. ཨདྷིཔྤཱཡོ སམིཛ྄ཛྷཏཱུཏི ‘‘ཀདཱཧཾ ཝིཧརིསྶཱམི, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ མནོརཐོ ཨིཛ྄ཛྷཏུ སིདྡྷིཾ པཱཔུཎཱཏུ. ཨརཧཏྟཔྤཏྟི ཙ ཡསྨཱ ན ཨཱཡཱཙནམཏྟེན སིཛ྄ཛྷཏི, ནཱཔི ཨཉྙེན སཱདྷེཏབྦཱ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘སཱདྷཡིསྶཱམཧཾཡེཝ, ནཱཉྙོ ཨཉྙསྶ ཀཱརཀོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨུཔརཱཛསྶ པབྦཛྫཱཡ དལ༹ྷནིཙྪཡཏཾ ཉཏྭཱ རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམགམནཱིཡཾ མགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཀུམཱརཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ཝིཧཱརཾ ནེསི. ཀུམཱརོ པདྷཱནགྷརཾ གནྟྭཱ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི, ཨནེཀསཏཱ མནུསྶཱ ཏཾ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ སངྒྷམིཏྟཱཡ སཱམིཀོ ཨགྒིབྲཧྨཱཔི ཏམེཝ ཨནུཔབྦཛི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨཏྟནཱ ཀཱཏབྦཾ པཀཱསེནྟོ –

༥༤༣.

‘‘ཨེས བནྡྷཱམི སནྣཱཧཾ, པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ;

ན ཏཏོ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཨཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡཾ.

༥༤༤.

‘‘མཱལུཏེ ཨུཔཝཱཡནྟེ, སཱིཏེ སུརབྷིགནྡྷིཀེ;

ཨཝིཛྫཾ དཱལཡིསྶཱམི, ནིསིནྣོ ནགམུདྡྷནི.

༥༤༥.

‘‘ཝནེ ¶ ཀུསུམསཉྪནྣེ, པབྦྷཱརེ ནཱུན སཱིཏལེ;

ཝིམུཏྟིསུཁེན སུཁིཏོ, རམིསྶཱམི གིརིབྦཛེ’’ཏི. –

ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེས བནྡྷཱམི སནྣཱཧནྟི ཨེསཱཧཾ ཝཱིརིཡསངྑཱཏཾ སནྣཱཧཾ བནྡྷཱམི, ཀཱཡེ ཙ ¶ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑོ ཝཱིརིཡསནྣཱཧེན སནྣཡ྄ཧཱམི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ནཱམ སཱུརོ པུརིསོ པཙྩཏྠིཀེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ¶ ཏཾ ཛེཏུཀཱམོ ཨཉྙཾ ཀིཙྩཾ པཧཱཡ ཀཝཙཔཊིམུཙྩནཱདིནཱ ཡུདྡྷཱཡ སནྣཡ྄ཧཏི, ཡུདྡྷབྷཱུམིཉྩ གནྟྭཱ པཙྩཏྠིཀེ ཨཛེཏྭཱ ཏཏོ ན ནིཝཏྟཏི, ཨེཝམཧམྤི ཀིལེསཔཙྩཏྠིཀེ ཛེཏུཾ ཨཱདིཏྟམྤི སཱིསཾ ཙེལཉྩ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསནྣཱཧཾ སནྣཡ྄ཧཱམི, ཀིལེསེ ཨཛེཏྭཱ ཀིལེསཝིཛཡཡོགྒཾ ཝིཝེཀཊྛཱནཾ ན ཝིསྶཛྫེམཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ ན ཏཏོ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཨཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི.

‘‘མཱལུཏེ ཨུཔཝཱཡནྟེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརཉྙཊྛཱནསྶ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱཡོགྱཏཾ ཝདཏི, རམིསྶཱམི ནཱུན གིརིབྦཛེཏི ཡོཛནཱ. པབྦཏཔརིཀྑེཔེ ཨབྷིརམིསྶཱམི མཉྙེཏི ཨནཱགཏཏྠཾ པརིཀཔྤེནྟོ ཝདཏི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཐེརོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན སདྡྷིཾ ཀལིངྒརཊྛཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠསྶ པཱདེ ཙམྨིཀཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, ཏཾ དིསྭཱ ཨེཀོ ཝེཛྫོ ‘‘སཔྤིཾ, བྷནྟེ, པརིཡེསཐ, ཏིཀིཙྪིསྶཱམི ན’’ནྟི ཨཱཧ. ཐེརོ སཔྤིཔརིཡེསནཾ ཨཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཨེཝ ཀམྨཾ ཀརོཏི, རོགོ ཝཌྜྷཏི, ཝེཛྫོ ཐེརསྶ ཏཏྠ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ དིསྭཱ སཡམེཝ སཔྤིཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཐེརཾ ཨརོགཾ ཨཀཱསི. སོ ཨརོགོ ཧུཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༡-༡༢) –

‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.

‘‘ནིཔྤཔཉྩོ ནིརཱལམྦོ, ཨཱཀཱསསམམཱནསོ;

སུཉྙཏཱབཧུལོ ཏཱདཱི, ཨནིམིཏྟརཏོ ཝསཱི.

‘‘ཨསངྒཙིཏྟོ ¶ ནིཀླེསོ, ཨསཾསཊྛོ ཀུལེ གཎེ;

མཧཱཀཱརུཎིཀོ ཝཱིརོ, ཝིནཡོཔཱཡཀོཝིདོ.

‘‘ཨུཡྻུཏྟོ པརཀིཙྩེསུ, ཝིནཡནྟོ སདེཝཀེ;

ནིབྦཱནགམནཾ མགྒཾ, གཏིཾ པངྐཝིསོསནཾ.

‘‘ཨམཏཾ པརམསྶཱདཾ, ཛརཱམཙྩུནིཝཱརཎཾ;

མཧཱཔརིསམཛ྄ཛྷེ སོ, ནིསིནྣོ ལོཀཏཱརཀོ.

‘‘ཀརཝཱིཀརུཏོ ¶ ནཱཐོ, བྲཧྨགྷོསོ ཏཐཱགཏོ;

ཨུདྡྷརནྟོ མཧཱདུགྒཱ, ཝིཔྤནཊྛེ ཨནཱཡཀེ.

‘‘དེསེནྟོ ཝིརཛཾ དྷམྨཾ, དིཊྛོ མེ ལོཀནཱཡཀོ;

ཏསྶ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.

‘‘པབྦཛིཏྭཱ ཏདཱཔཱཧཾ, ཙིནྟེནྟོ ཛིནསཱསནཾ;

ཨེཀཀོཝ ཝནེ རམྨེ, ཝསིཾ སཾསགྒཔཱིལི༹ཏོ.

‘‘སཀྐཱཡཝཱུཔཀཱསོ མེ, ཧེཏུབྷཱུཏོ མམཱབྷཝཱི;

མནསོ ཝཱུཔཀཱསསྶ, སཾསགྒབྷཡདསྶིནོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརེ ཏཏྠ ཝིཧརནྟེ རཱཛཱ ཀོཊིདྷནཔརིཙྩཱགེན བྷོཛཀགིརིཝིཧཱརཾ ནཱམ ཀཱརེཏྭཱ ཐེརཾ ཏཏྠ ཝཱསེསི. སོ ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ པརིནིབྦཱནཀཱལེ –

༥༤༦.

‘‘སོཧཾ པརིཔུཎྞསངྐཔྤོ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ;

སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –

ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. སཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཝ. ཏདེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཨེཀཝིཧཱརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. མཧཱཀཔྤིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནཱགཏཾ ¶ ཡོ པཊིཀཙྩ པསྶཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཔྤིནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགྷརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ བྷིཀྑུཨོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ ¶ དིསྭཱ ཏཛྫཾ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི.

སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པུརིསསཧསྶགཎཛེཊྛཀོ ཧུཏྭཱ གབྦྷསཧསྶཔཊིམཎྜིཏཾ མཧནྟཾ པརིཝེཎཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏེ སབྦེཔི ཛནཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ¶ ཨུཔཱསཀཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ སཔུཏྟདཱརཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཾསུ. ཏེསུ གཎཛེཊྛཀོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ པཙྩནྟདེསེ ཀུཀྐུཊནཱམཀེ ནགརེ རཱཛགེཧེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཀཔྤིནོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སེསཔུརིསཱ ཏསྨིཾཡེཝ ནགརེ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཀཔྤིནཀུམཱརོ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ མཧཱཀཔྤིནརཱཛཱ ནཱམ ཛཱཏོ. སོ སུཏཝིཏྟཀཏཱཡ པཱཏོཝ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི སཱིགྷཾ དཱུཏེ པེསེསི – ‘‘ཡཏྠ བཧུསྶུཏེ པསྶཐ, ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེཐཱ’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ཝཱཎིཛཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཨུཊྛཱནཀབྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ནགརཾ གནྟྭཱ བྷཎྜཾ པཊིསཱམེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱནཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི པཎྞཱཀཱརཧཏྠཱ རཉྙོ ཨཱརོཙཱཔེསུཾ. ཏེ རཱཛཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ནིཡྻཱདིཏཔཎྞཱཀཱརེ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏེ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཱཝཏྠིཏོ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀཙྩི ཝོ རཊྛཾ སུབྷིཀྑཾ, དྷམྨིཀོ རཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀཱིདིསོ དྷམྨོ ཏུམྷཱཀཾ དེསེ ཨིདཱནི པཝཏྟཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏཾ, དེཝ, ན སཀྐཱ ཨུཙྪིཊྛམུཁེཧི ཀཐེཏུ’’ནྟི. རཱཛཱ སུཝཎྞབྷིངྒཱརེན ཨུདཀཾ དཱཔེསི. ཏེ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ དསབལཱབྷིམུཁཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ, ‘‘དེཝ, ཨམྷཱཀཾ དེསེ བུདྡྷརཏནཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ¶ ཨཱཧཾསུ. རཉྙོ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནེ སུཏམཏྟེཡེཝ སཀལསརཱིརཾ ཕརམཱནཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ‘‘བུདྡྷོཏི, ཏཱཏཱ, ཝདེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བུདྡྷོཏི, དེཝ, ཝདཱམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝདཱཔེཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོཏི པདཾ ཨཔརིམཱཎ’’ནྟི ཏསྨིཾཡེཝ པདེ པསནྣོ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཔརཾ ཝདེཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ལོཀེ དྷམྨརཏནཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. ཏམྤི ¶ སུཏྭཱ ཏཐེཝ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཔརཾ ཝདེཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, སངྒྷརཏནཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. ཏམྤི སུཏྭཱ ཏཐེཝ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏོཝ ནིཀྑམི. ཨམཙྩཱཔི ཏཐེཝ ནིཀྑམིཾསུ. སོ ཨམཙྩསཧསྶེན སདྡྷིཾ གངྒཱཏཱིརཾ པཏྭཱ ‘‘སཙེ སཏྠཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨིམེསཾ ཨསྶཱནཾ ཁུརམཏྟམྤི མཱ ཏེམེཏཱུ’’ཏི སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཨུདཀཔིཊྛེནེཝ པཱུརཾ གངྒཱནདིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཔརམྤི ཨཌྜྷཡོཛནཝིཏྠཱརཾ ནདིཾ ཏཐེཝ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏཏིཡཾ ཙནྡབྷཱགཾ ནཱམ མཧཱནདིཾ པཏྭཱ ཏམྤི ཏཱཡ ཨེཝ སཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཏིཀྐམི.

སཏྠཱཔི ཏཾདིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡཾཡེཝ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ‘‘ཨཛྫ མཧཱཀཔྤིནོ ཏིཡོཛནསཏིཀཾ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨམཙྩསཧསྶཔརིཝཱརོ མམ སནྟིཀེ པབྦཛིཏུཾ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘མཡཱ ཏེསཾ པཙྩུགྒམནཾ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ¶ སཡམེཝ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཙནྡབྷཱགཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཏེསཾ ཨུཏྟརཎཏིཏྠསྶཱབྷིམུཁཊྛཱནེ མཧཱནིགྲོདྷམཱུལེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཚབྦཎྞབུདྡྷརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ ཏེན ཏིཏྠེན ཨུཏྟརནྟཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིདྷཱཝནྟིཡོ ཨོལོཀེནྟོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ མཡཾ ཨཱགཏཱ, ཨདྡྷཱ སོ ཨེསོ’’ཏི དསྶནེནེཝ ནིཊྛཾ གནྟྭཱ དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོནམིཏྭཱ པརམནིཔཙྩཱཀཱརཾ ཀརོནྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ. རཱཛཱ བྷགཝཏོ གོཔྥཀེསུ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ ཨམཙྩསཧསྶེན. སཏྠཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༦༦-༡༠༧) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;

ཨུདིཏོ ཨཛཊཱཀཱསེ, རཝཱིཝ སརདམྦརེ.

‘‘ཝཙནཱབྷཱཡ བོདྷེཏི, ཝེནེཡྻཔདུམཱནི སོ;

ཀིལེསཔངྐཾ སོསེཏི, མཏིརཾསཱིཧི ནཱཡཀོ.

‘‘ཏིཏྠིཡཱནཾ ཡསེ ཧནྟི, ཁཛྫོཏཱབྷཱ ཡཐཱ རཝི;

སཙྩཏྠཱབྷཾ པཀཱསེཏི, རཏནཾཝ དིཝཱཀརོ.

‘‘གུཎཱནཾ ཨཱཡཏིབྷཱུཏོ, རཏནཱནཾཝ སཱགརོ;

པཛྫུནྣོརིཝ བྷཱུཏཱནི, དྷམྨམེགྷེན ཝསྶཏི.

‘‘ཨཀྑདསྶོ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ནགརེ ཧཾསསཝ྄ཧཡེ;

ཨུཔེཙྩ དྷམྨམསྶོསིཾ, ཛལཛུཏྟམནཱམིནོ.

‘‘ཨོཝཱདཀསྶ བྷིཀྑཱུནཾ, སཱཝཀསྶ ཀཏཱཝིནོ;

གུཎཾ པཀཱསཡནྟསྶ, ཏཔྤཡནྟསྶ མེ མནཾ.

‘‘སུཏྭཱ པཏཱིཏོ སུམནོ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

སསིསྶཾ བྷོཛཡིཏྭཱན, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ.

‘‘ཏདཱ ཧཾསསམབྷཱགོ, ཧཾསདུནྡུབྷིནིསྶནོ;

པསྶཐེཏཾ མཧཱམཏྟཾ, ཝིནིཙྪཡཝིསཱརདཾ.

‘‘པཏིཏཾ པཱདམཱུལེ མེ, སམུགྒཏཏནཱུརུཧཾ;

ཛཱིམཱུཏཝཎྞཾ པཱིཎཾསཾ, པསནྣནཡནཱནནཾ.

‘‘པརིཝཱརེན མཧཏཱ, རཱཛཡུཏྟཾ མཧཱཡསཾ;

ཨེསོ ཀཏཱཝིནོ ཋཱནཾ, པཏྠེཏི མུདིཏཱསཡོ.

‘‘ཨིམིནཱ པཎིཔཱཏེན, ཙཱགེན པཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཀཔྤསཏསཧསྶཱནི, ནུཔཔཛྫཏི དུགྒཏིཾ.

‘‘དེཝེསུ ¶ དེཝསོབྷགྒཾ, མནུསྶེསུ མཧནྟཏཾ;

ཨནུབྷོཏྭཱན སེསེན, ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིསྶཏི.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ ¶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཀཔྤིནོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཏཏོཧཾ སུཀཏཾ ཀཱརཾ, ཀཏྭཱན ཛིནསཱསནེ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏུསིཏཾ ཨགམཱསཧཾ.

‘‘དེཝམཱནུསརཛྫཱནི, སཏསོ ཨནུསཱསིཡ;

བཱརཱཎསིཡམཱསནྣེ, ཛཱཏོ ཀེཎིཡཛཱཏིཡཾ.

‘‘སཧསྶཔརིཝཱརེན, སཔཛཱཔཏིཀོ ཨཧཾ;

པཉྩཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ, སཏཱནི སམུཔཊྛཧིཾ.

‘‘ཏེམཱསཾ བྷོཛཡིཏྭཱན, པཙྪཱདམྷ ཏིཙཱིཝརཾ;

ཏཏོ ཙུཏཱ མཡཾ སབྦེ, ཨཧུམྷ ཏིདསཱུཔགཱ.

‘‘པུནོ སབྦེ མནུསྶཏྟཾ, ཨགམིམྷ ཏཏོ ཙུཏཱ;

ཀུཀྐུཊམྷི པུརེ ཛཱཏཱ, ཧིམཝནྟསྶ པསྶཏོ.

‘‘ཀཔྤིནོ ནཱམཧཾ ཨཱསིཾ, རཱཛཔུཏྟོ མཧཱཡསོ;

སེསཱམཙྩཀུལེ ཛཱཏཱ, མམེཝ པརིཝཱརཡུཾ.

‘‘མཧཱརཛྫསུཁཾ པཏྟོ, སབྦཀཱམསམིདྡྷིམཱ;

ཝཱཎིཛེཧི སམཀྑཱཏཾ, བུདྡྷུཔྤཱདམཧཾ སུཎིཾ.

‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, ཨསམོ ཨེཀཔུགྒལོ;

སོ པཀཱསེཏི སདྡྷམྨཾ, ཨམཏཾ སུཁམུཏྟམཾ.

‘‘སུཡུཏྟཱ ཏསྶ སིསྶཱ ཙ, སུམུཏྟཱ ཙ ཨནཱསཝཱ;

སུཏྭཱ ནེསཾ སུཝཙནཾ, སཀྐརིཏྭཱན ཝཱཎིཛེ.

‘‘པཧཱཡ རཛྫཾ སཱམཙྩོ, ནིཀྑམིཾ བུདྡྷམཱམཀོ;

ནདིཾ དིསྭཱ མཧཱཙནྡཾ, པཱུརིཏཾ སམཏིཏྟིཀཾ.

‘‘ཨཔྤཏིཊྛཾ ཨནཱལམྦཾ, དུཏྟརཾ སཱིགྷཝཱཧིནིཾ;

གུཎཾ སརིཏྭཱ བུདྡྷསྶ, སོཏྠིནཱ སམཏིཀྐམིཾ.

‘‘བྷཝསོཏཾ སཙེ བུདྡྷོ, ཏིཎྞོ ལོཀནྟགཱུ ཝིདཱུ;

ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, གམནཾ མེ སམིཛ྄ཛྷཏུ.

‘‘ཡདི ¶ སནྟིགམོ མགྒོ, མོཀྑོ ཙཙྩནྟིཀཾ སུཁཾ;

ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, གམནཾ མེ སམིཛ྄ཛྷཏུ.

‘‘སངྒྷོ ¶ ཙེ ཏིཎྞཀནྟཱརོ, པུཉྙཀྑེཏྟོ ཨནུཏྟརོ;

ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, གམནཾ མེ སམིཛ྄ཛྷཏུ.

‘‘སཧ ཀཏེ སཙྩཝརེ, མགྒཱ ཨཔགཏཾ ཛལཾ;

ཏཏོ སུཁེན ཨུཏྟིཎྞོ, ནདཱིཏཱིརེ མནོརམེ.

‘‘ནིསིནྣཾ ཨདྡསཾ བུདྡྷཾ, ཨུདེནྟཾཝ པབྷངྐརཾ;

ཛལནྟཾ ཧེམསེལཾཝ, དཱིཔརུཀྑཾཝ ཛོཏིཏཾ.

‘‘སསིཾཝ ཏཱརཱསཧིཏཾ, སཱཝཀེཧི པུརཀྑཏཾ;

ཝཱསཝཾ ཝིཡ ཝསྶནྟཾ, དེསནཱཛལདནྟརཾ.

‘‘ཝནྡིཏྭཱན སཧཱམཙྩོ, ཨེཀམནྟམུཔཱཝིསིཾ;

ཏཏོ ནོ ཨཱསཡཾ ཉཏྭཱ, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡི.

‘‘སུཏྭཱན དྷམྨཾ ཝིམལཾ, ཨཝོཙུམྷ མཡཾ ཛིནཾ;

པབྦཱཛེཧི མཧཱཝཱིར, ནིབྦིནྡཱམྷ མཡཾ བྷཝེ.

‘‘སྭཀྑཱཏོ བྷིཀྑཝེ དྷམྨོ, དུཀྑནྟཀརཎཱཡ ཝོ;

ཙརཐ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨིཙྩཱཧ མུནིསཏྟམོ.

‘‘སཧ ཝཱཙཱཡ སབྦེཔི, བྷིཀྑུཝེསདྷརཱ མཡཾ;

ཨཧུམྷ ཨུཔསམྤནྣཱ, སོཏཱཔནྣཱ ཙ སཱསནེ.

‘‘ཏཏོ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ, ཨནུསཱསི ཝིནཱཡཀོ;

ཨནུསིཊྛོ ཛིནེནཱཧཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཏཏོ བྷིཀྑུསཧསྶཱནི, ཨནུསཱསིམཧཾ ཏདཱ;

མམཱནུསཱསནཀརཱ, ཏེཔི ཨཱསུཾ ཨནཱསཝཱ.

‘‘ཛིནོ ཏསྨིཾ གུཎེ ཏུཊྛོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ;

བྷིཀྑུཨོཝཱདཀཱནགྒོ, ཀཔྤིནོཏི མཧཱཛནེ.

‘‘སཏསཧསྶེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;

པམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ མམ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ ¶ པཏྭཱ པན ཏེ སབྦེཝ སཏྠཱརཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཾསུ. སཏྠཱ ཏེ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཨེཝ ཏེསཾ པབྦཛྫཱ ཨུཔསམྤདཱ ཙ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཾ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ ཨཱཀཱསེན ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷགཝཱ ཏསྶནྟེཝཱསིཀེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ཀཙྩི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤིནོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན, བྷགཝཱ, དེསེཏི ¶ . ཨཔྤོསྶུཀྐོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཨོཝཱདམཏྟམྤི ན དེཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ¶ ཐེརཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, ཀཔྤིན, ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཨོཝཱདམཏྟམྤི ན དེསཱི’’ཏི? ‘‘སཙྩཾ, བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘བྲཱཧྨཎ, མཱ ཨེཝཾ ཀརི, ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སིརསཱ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨེཀོཝཱདེནེཝ སམཎསཧསྶཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེན ནཾ སཏྠཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཏྟནོ སཱཝཀེ ཐེརེ ཋཱནནྟརེ ཋཔེནྟོ བྷིཀྑུཨོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརོ བྷིཀྑུནིཡོ ཨོཝདནྟོ –

༥༤༧.

‘‘ཨནཱགཏཾ ཡོ པཊིཀཙྩ པསྶཏི, ཧིཏཉྩ ཨཏྠཾ ཨཧིཏཉྩ ཏཾ དྭཡཾ;

ཝིདྡེསིནོ ཏསྶ ཧིཏེསིནོ ཝཱ, རནྡྷཾ ན པསྶནྟི སམེཀྑམཱནཱ.

༥༤༨.

‘‘ཨཱནཱཔཱནསཏཱི ཡསྶ, པརིཔུཎྞཱ སུབྷཱཝིཏཱ;

ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཱ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཱ;

སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.

༥༤༩.

‘‘ཨོདཱཏཾ ཝཏ མེ ཙིཏྟཾ, ཨཔྤམཱཎཾ སུབྷཱཝིཏཾ;

ནིབྦིདྡྷཾ པགྒཧཱིཏཉྩ, སབྦཱ ཨོབྷཱསཏེ དིསཱ.

༥༥༠.

‘‘ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ, ཨཔི ཝིཏྟཔརིཀྑཡོ;

པཉྙཱཡ ཙ ཨལཱབྷེན, ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི.

༥༥༡.

‘‘པཉྙཱ སུཏཝིནིཙྪིནཱི, པཉྙཱ ཀིཏྟིསིལོཀཝདྡྷནཱི;

པཉྙཱསཧིཏོ ནརོ ཨིདྷ, ཨཔི དུཀྑེསུ སུཁཱནི ཝིནྡཏི.

༥༥༢.

‘‘ནཱཡཾ ¶ ཨཛྫཏནོ དྷམྨོ, ནཙྪེརོ ནཔི ཨབྦྷུཏོ;

ཡཏྠ ཛཱཡེཐ མཱིཡེཐ, ཏཏྠ ཀིཾ ཝིཡ ཨབྦྷུཏཾ.

༥༥༣.

‘‘ཨནནྟརཉྷི ཛཱཏསྶ, ཛཱིཝིཏཱ མརཎཾ དྷུཝཾ;

ཛཱཏཱ ཛཱཏཱ མརནྟཱིདྷ, ཨེཝཾ དྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོ.

༥༥༤.

‘‘ན ཧེཏདཏྠཱཡ མཏསྶ ཧོཏི, ཡཾ ཛཱིཝིཏཏྠཾ པརཔོརིསཱནཾ;

མཏམྷི རུཎྞཾ ན ཡསོ ན ལོཀྱཾ, ན ཝཎྞིཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི.

༥༥༥.

‘‘ཙཀྑུཾ སརཱིརཾ ཨུཔཧནྟི ཏེན, ནིཧཱིཡཏི ཝཎྞབལཾ མཏཱི ཙ;

ཨཱནནྡིནོ ཏསྶ དིསཱ བྷཝནྟི, ཧིཏེསིནོ ནཱསྶ སུཁཱི བྷཝནྟི.

༥༥༦.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ཨིཙྪེཡྻ ཀུལེ ཝསནྟེ, མེདྷཱཝིནོ ཙེཝ བཧུསྶུཏེ ཙ;

ཡེསཉྷི པཉྙཱཝིབྷཝེན ཀིཙྩཾ, ཏརནྟི ནཱཝཱཡ ནདིཾཝ པུཎྞ’’ནྟི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཨནཱགཏནྟི ན ཨཱགཏཾ, ཨཝིནྡནྟི, ཨཏྠོ. པཊིཀཙྩཱཏི པུཏེཏརཾཡེཝ. པསྶཏཱིཏི ཨོལོཀེཏི. ཨཏྠནྟི ཀིཙྩཾ. ཏཾ དྭཡནྟི ཧིཏཱཧིཏཾ. ཝིདྡེསིནོཏི ཨམིཏྟཱ. ཧིཏེསིནོཏི མིཏྟཱ. རནྡྷནྟི ཚིདྡཾ. སམེཀྑམཱནཱཏི གཝེསནྟཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ པུགྒལོ ཨཏྟནོ ཧིཏཱཝཧཾ ཨཧིཏཱཝཧཾ ཏདུབྷཡཉྩ ཨཏྠཾ ཀིཙྩཾ ཨནཱགཏཾ ཨསམྤཏྟཾ པུརེཏརཾཡེཝ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨཧཾ ཝིཡ པསྶཏི ཝཱིམཾསཏི ཝིཙཱརེཏི, ཏསྶ ཨམིཏྟཱ ཝཱ ཨཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡེན མིཏྟཱ ཝཱ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡེན རནྡྷཾ གཝེསནྟཱ ན པསྶནྟི, ཏཱདིསོ པཉྙཝཱ པུགྒལོ ཨཙྪིདྡཝུཏྟི, ཏསྨཱ ཏུམྷེཧི ཏཐཱརཱུཔེཧི བྷཝིཏབྦནྟི.

ཨིདཱནི ཨཱནཱཔཱནསཏིབྷཱཝནཱཡ གུཎཾ དསྶེནྟོ ཏཏྠ ཏཱནི ཡོཛེཏུཾ ‘‘ཨཱནཱཔཱནསཏཱི ཡསྶཱ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱནནྟི ¶ ཨསྶཱསོ. ཨཔཱནནྟི པསྶཱསོ. ཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཱ སཏི ཨཱནཱཔཱནསཏི. སཏིསཱིསེན ཙེཏྠ ཏཾསམྤཡུཏྟསམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡསྶཱཏི, ཡསྶ ཡོགིནོ. པརིཔུཎྞཱ སུབྷཱཝིཏཱཏི ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ སོལ༹སནྣཉྩ ཨཱཀཱརཱནཾ པཱརིཔཱུརིཡཱ སབྦསོ པུཎྞཱ སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟཱིནཉྩ པཱརིཔཱུརིཡཱ སུཊྛུ བྷཱཝིཏཱ ཝཌྜྷིཏཱ. ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཱ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཱཏི ‘‘སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧) ཡཐཱ བྷགཝཏཱ དེསིཏཱ, ཏཐཱ ཨནུཔུབྦཾ ཨནུཀྐམེན པརིཙིཏཱ ཨཱསེཝིཏཱ བྷཱཝིཏཱ. སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱཏི སོ ཡོགཱཝཙརོ ཡཐཱ ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཱ ཝིམུཏྟོ ཙནྡོ ཙནྡཱལོཀེན ཨིམཾ ཨོཀཱསལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟོ ཉཱཎཱལོཀེན ཨཏྟསནྟཱནཔཏིཏཾ པརསནྟཱནཔཏིཏཉྩ སངྑཱརལོཀཾ པབྷཱསེཏི པཀཱསེཏི. ཏསྨཱ ཏུམྷེཧི ཨཱནཱཔཱནསཏིབྷཱཝནཱ བྷཱཝེཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི ཨཏྟཱནཾ ནིདསྶནཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱབྷིཡོགསྶ སཕལཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨོདཱཏཾ ཝཏ མེ ཙིཏྟ’’ནྟི ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ནཱིཝརཎམལཝིགམཏོ ཨོདཱཏཾ སུདྡྷཾ ཝཏ མམ ཙིཏྟཾ. ཡཐཱ པམཱཎཀརཱ རཱགཱདཡོ པཧཱིནཱ, ཨཔྤམཱཎཉྩ ནིབྦཱནཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏཾ ཨཧོསི, ཏཐཱ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨཔྤམཱཎཾ སུབྷཱཝིཏཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཙཏུསཙྩཾ ནིབྦིདྡྷཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏཾ, སཀལསཾཀིལེསཔཀྑཏོ པགྒཧིཏཉྩ ཧུཏྭཱ དུཀྑཱདིཀཱ པུབྦནྟཱདིཀཱ ཙ དིསཱ ཨོབྷཱསཏེ ཏཏྠ ཝིཏིཎྞཀངྑཏྟཱ སབྦདྷམྨེསུ ཝིགཏསམྨོཧཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཏུམྷེཧིཔི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏབྦནྟི དསྶེཏི.

ཡཐཱ བྷཱཝནཱམཡཱ པཉྙཱ ཙིཏྟམལཝིསོདྷནཱདིནཱ པུརིསསྶ བཧུཔཀཱརཱ, ཨེཝཾ ཨིཏརཱཔཱིཏི དསྶེནྟོ ¶ ‘‘ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ’’ཏི ཙཏུཏྠགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པརིཀྑཱིཎདྷནོཔི སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསེན སནྟུཊྛོ ཨནཝཛྫཱཡ ཛཱིཝིཀཱཡ ཛཱིཝཏིཡེཝ. ཏསྶ ཧི ཛཱིཝིཏཾ ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ སེཊྛ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༤). དུམྨེདྷཔུགྒལོ པན པཉྙཱཡ ཨལཱབྷེན ¶ དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཉྩ ཨཏྠཾ ¶ ཝིརཱདྷེནྟོ ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི, གརཧཱདིཔྤཏྟིཡཱ ཛཱིཝནྟོ ནཱམ ན ཏསྶ ཧོཏི, ཨནུཔཱཡཉྙུཏཱཡ ཝཱ ཡཐཱདྷིགཏཾ དྷནཾ ནཱསེནྟོ ཛཱིཝིཏམྤི སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏིཡེཝ, ཏསྨཱ པཱརིཧཱརིཡཔཉྙཱཔི ཏུམྷེཧི ཨཔྤམཏྟེཧི སམྤཱདེཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི པཉྙཱཡ ཨཱནིསཾསེ དསྶེཏུཾ ‘‘པཉྙཱ སུཏཝིནིཙྪིནཱི’’ཏི པཉྩམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཉྙཱ སུཏཝིནིཙྪིནཱིཏི པཉྙཱ ནཱམེསཱ སུཏསྶ ཝིནིཙྪཡིནཱི, ཡཐཱསུཏེ སོཏཔཐམཱགཏེ ཨཏྠེ ‘‘ཨཡཾ ཨཀུསལོ, ཨཡཾ ཀུསལོ, ཨཡཾ སཱཝཛྫོ, ཨཡཾ ཨནཝཛྫོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིནིཙྪཡཛནནཱི. ཀིཏྟིསིལོཀཝདྡྷནཱིཏི ཀིཏྟིཡཱ སམྨུཁཱ པསཾསཱཡ སིལོཀསྶ པཏྠཊཡསབྷཱཝསྶ ཝདྡྷནཱི, པཉྙཝཏོཡེཝ ཧི ཀིཏྟིཨཱདཡོ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསབྷཱཝཏོ. པཉྙཱསཧིཏོཏི པཱརིཧཱརིཡཔཉྙཱཡ, ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཙ ཡུཏྟོ. ཨཔི དུཀྑེསུ སུཁཱནི ཝིནྡཏཱིཏི ཨེཀནྟདུཀྑསབྷཱཝེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཱཝབོདྷེན ནིརཱམིསཱནིཔི སུཁཱནི པཊིལབྷཏི.

ཨིདཱནི ཏཱསཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷཱིརབྷཱཝཱཝཧཾ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ནཱཡཾ ཨཛྫཏནོ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ སེསགཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ སཏྟཱནཾ ཛཱཡནམཱིཡནསབྷཱཝོ, ཨཡཾ དྷམྨོ ཨཛྫཏནོ ཨདྷུནཱགཏོ ན ཧོཏི, ཨབྷིཎྷཔཝཏྟིཀཏཱཡ ན ཨཙྪརིཡོ, ཨབྦྷུཏཔུབྦཏཱབྷཱཝཏོ ནཱཔི ཨབྦྷུཏོ. ཏསྨཱ ཡཏྠ ཛཱཡེཐ མཱིཡེཐ, ཡསྨིཾ ལོཀེ སཏྟོ ཛཱཡེཡྻ, སོ ཨེཀཾསེན མཱིཡེཐ, ཏཏྠ ཀིཾ ཝིཡ? ཀིཾ ནཱམ ཨབྦྷུཏཾ སིཡཱ? སབྷཱཝིཀཏྟཱ མརཎསྶ – ན ཧི ཁཎིཀམརཎསྶ ཀིཉྩི ཀཱརཎཾ ཨཏྠི. ཡཏོ ཨནནྟརཉྷི ཛཱཏསྶ, ཛཱིཝིཏཱ མརཎཾ དྷུཝཾ ཛཱཏསྶ ཛཱཏིསམནནྟརཾ ཛཱིཝིཏཏོ མརཎཾ ཨེཀནྟིཀཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨེཀཾསེན བྷིཛྫནཏོ. ཡོ པནེཏྠ ཛཱིཝཏཱིཏི ལོཀཝོཧཱརོ, སོ ཏདུཔཱདཱནསྶ ཨནེཀཔཙྩཡཱཡཏྟཏཱཡ ཨནེཀནྟིཀོ, ཡསྨཱ ཨེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ ཛཱཏཱ མརནྟཱིདྷ, ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོཏི ཨཡཾ སཏྟཱནཾ པཀཏི, ཡདིདཾ ཛཱཏཱནཾ མརཎནྟི ཛཱཏིཡཱ མརཎཱནུབནྡྷནཏཾ ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཏཱསུ བྷིཀྑུནཱིསུ ཀཱཙི སོཀབནྡྷིཏཙིཏྟཱཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཱསཾ སོཀཝིནོདནཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ན ཧེཏདཏྠཱཡཱཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ན ཧེཏདཏྠཱཡ མཏསྶ ཧོཏཱིཏི ཡཾ མཏསྶ ¶ ཛཱིཝིཏཏྠཾ ཛཱིཝིཏནིམིཏྟཾ པརཔོརིསཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ རུཎྞཾ, ཨེཏཾ ཏསྶ མཏསྶ སཏྟསྶ ཛཱིཝིཏཏྠཾ ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ, ཀསྶཙིཔི ཨཏྠཱཡ ན ཧོཏི, ཡེ པན རུདནྟི, ཏེསམྤི མཏམྷི མཏཔུགྒལནིམིཏྟཾ རུཎྞཾ, ན ཡསོ ན ལོཀྱཾ ཡསཱཝཧཾ ཝིསུདྡྷཱཝཧཉྩ ན ཧོཏི ¶ . ན ཝཎྞིཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎེཧཱིཏི ཝིཉྙུཔྤསཊྛམྤི ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ཝིཉྙུགརཧིཏམེཝཱཏི ཨཏྠོ.

ན ཀེཝལམེཏེཝ ཡེ རུདཏོ ཨཱདཱིནཝཱ, ཨཐ ཁོ ཨིམེཔཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑུཾ སརཱིརཾ ཨུཔཧནྟཱི’’ཏི གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སོཀཱདིཨནཏྠཔཊིབཱཧནཏྠཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཔཡིརུཔཱསནཱཡཾ ཏཱ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ རུཎྞཾ རུདནྟསྶ པུགྒལསྶ ཙཀྑུཾ སརཱིརཉྩ ཨུཔཧནྟི ཝིབཱདྷཏི, ཏེན རུཎྞེན ཝཎྞོ བལཾ མཏི ཙ ནིཧཱིཡཏི པརིཧཱཡཏི, ཏསྶ རུདནྟསྶ པུགྒལསྶ དིསཱ སཔཏྟཱ ཨཱནནྡིནོ པམོདཝནྟོ པཱིཏིཝནྟོ བྷཝནྟི. ཧིཏེསིནོ མིཏྟཱ དུཀྑཱི དུཀྑིཏཱ བྷཝནྟི ཏསྨཱ དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མེདྷཱཝིནོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠསནྣིསྶིཏསྶ བཱཧུསཙྩསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ བཧུསྶུཏེ, ཨཏྟནོ ཀུལེ ཝསནྟེ ཨིཙྪེཡྻ པཱཊིཀངྑེཡྻ ཀུལཱུཔཀེ ཀརེཡྻ. ཡེསནྟི ཡེསཾ མེདྷཱཝཱིནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ པཉྙཱཝིབྷཝེན པཉྙཱབལེན ཡཐཱ མཧོགྷསྶ པུཎྞཾ ནདིཾ ནཱཝཱཡ ཏརནྟི, ཨེཝཾ ཀུལཔུཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཀིཙྩཾ ཏརནྟི པཱརཾ པཱཔུཎནྟི. ཏེ ཨིཙྪེཡྻ ཀུལེ ཝསནྟེཏི ཡོཛནཱ.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཏཱསཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏཱ ཐེརསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སོཀཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟིཡོ སདཏྠཾ པརིཔཱུརེསུཾ.

མཧཱཀཔྤིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དནྡྷཱ ¶ མཡ྄ཧཾ གཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཡདེཏྠ ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཊྛཀནིཔཱཏེ མཧཱཔནྠཀཝཏྠུསྨིཾ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.མཧཱཔནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ) ཝུཏྟམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨགྒཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ སཀྐཱ ཙཱུལ༹པནྠཀམྤི ཨིམསྨིཾ སུཁེ པཏིཊྛཔེཏུ’’ནྟི? སོ ཨཏྟནོ ཨཡྻཀཾ དྷནསེཊྛིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, མཧཱསེཊྛི, ཨནུཛཱནཱཐ ¶ , ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀཾ པབྦཱཛེཡྻ’’ནྟི. ‘‘པབྦཱཛེཐ, བྷནྟེ’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེསི. སོ དསསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛིཏོ བྷཱཏུ སནྟིཀེ –

‘‘པདུམཾ ཡཐཱ ཀོཀནདཾ སུགནྡྷཾ, པཱཏོ སིཡཱ ཕུལླམཝཱིཏགནྡྷཾ;

ཨངྒཱིརསཾ པསྶ ཝིརོཙམཱནཾ, ཏཔནྟམཱདིཙྩམིཝནྟལིཀྑེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༣; ཨ. ནི. ༥.༡༩༥) –

གཱཐཾ ¶ ཨུགྒཎྷནྟོ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི གཧེཏུཾ ནཱསཀྑི, གཧིཏགཧིཏཾ པདཾ ཧདཡེ ན ཏིཊྛཏི. ཨཐ ནཾ མཧཱཔནྠཀོ ཨཱཧ – ‘‘པནྠཀ, ཏྭཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨབྷབྦོ, ཙཏཱུཧི མཱསེཧི ཨེཀགཱཐམྤི གཧེཏུཾ ན སཀྐོསི. པབྦཛིཏཀིཙྩཾ པན ཏྭཾ ཀཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེསྶསི? ནིཀྑམ ཨིཏོ’’ཏི. སོ ཐེརེན པཎཱམིཏོ དྭཱརཀོཊྛཀསམཱིཔེ རོདམཱནོ ཨཊྛཱསི.

ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ ཛཱིཝཀམྦཝནེ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཛཱིཝཀོ པུརིསཾ པེསེསི, ‘‘པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཧཱི’’ཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཱཡསྨཱ མཧཱཔནྠཀོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཧོཏི. སོ ‘‘པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ བྷིཀྑཾ པཊིཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཱནཾ པཊིཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཙཱུལ༹པནྠཀོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཀྑེདཾ ཉཏྭཱ, ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ མཡཱ ཀཏེན ཨུཔཱཡེན བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, པནྠཀ, རོདསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷཱཏཱ མཾ, བྷནྟེ, པཎཱམེཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པནྠཀ, མཱ ཙིནྟཡི, མམ སཱསནེ ཏུཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ, ཨེཧི, ཨིམཾ གཧེཏྭཱ ‘རཛོཧརཎཾ, རཛོཧརཎ’ནྟི མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཨིདྡྷིཡཱ སུདྡྷཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ སཏྠཱརཱ ¶ དིནྣཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ ‘‘རཛོཧརཎཾ, རཛོཧརཎ’’ནྟི ཧཏྠེན པརིམཛྫནྟོ ནིསཱིདི. ཏསྶ ཏཾ པརིམཛྫནྟསྶ ཀིལིཊྛདྷཱཏུཀཾ ཛཱཏཾ, པུན པརིམཛྫནྟསྶ ཨུཀྑལིཔརིཔུཉྪནསདིསཾ ཛཱཏཾ. སོ ཉཱཎསྶ པརིཔཀྐཏྟཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ པཀཏིཡཱ པརིསུདྡྷཾ, ཨིམཾ ཨུཔཱདིཎྞཀསརཱིརཾ ནིསྶཱཡ ཀིལིཊྛཾ ཨཉྙཐཱ ཛཱཏཾ, ཏསྨཱ ཨནིཙྩཾ ཡཐཱཔེཏཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟམྤཱི’’ཏི ཁཡཝཡཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ནིམིཏྟེ ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༣༥-༥༤) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛོ སོ, ཧིམཝནྟེ ཝསཱི ཏདཱ.

‘‘ཨཧམྤི ¶ ཧིམཝནྟམྷི, ཝསཱམི ཨསྶམེ ཏདཱ;

ཨཙིརཱགཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, ཨུཔེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘པུཔྥཙྪཏྟཾ གཧེཏྭཱན, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;

སམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫནྟཾ, ཨནྟརཱཡམཀཱསཧཾ.

‘‘ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, པུཔྥཙྪཏྟཾ ཨདཱསཧཾ;

པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ, པདུམུཏྟརོ མཧཱམུནི.

‘‘སབྦེ དེཝཱ ཨཏྟམནཱ, ཧིམཝནྟཾ ཨུཔེནྟི ཏེ;

སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེསུཾ, ཨནུམོདིསྶཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན ཏེ དེཝཱ, ཨུཔགཙྪུཾ ནརུཏྟམཾ;

ཨཱཀཱསེ དྷཱརཡནྟསྶ, པདུམཙྪཏྟམུཏྟམཾ.

‘‘སཏཔཏྟཚཏྟཾ པགྒཡ྄ཧ, ཨདཱསི ཏཱཔསོ མམ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘པཉྩཝཱིསཏིཀཔྤཱནི, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;

ཙཏུཏྟིཾསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནིཾ སཾསརཏི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

ཨབྦྷོཀཱསེ པཏིཊྛནྟཾ, པདུམཾ དྷཱརཡིསྶཏི.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི ¶ , ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘པཀཱསིཏེ པཱཝཙནེ, མནུསྶཏྟཾ ལབྷིསྶཏི;

མནོམཡམྷི ཀཱཡམྷི, ཨུཏྟམོ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘དྭེ བྷཱཏརོ བྷཝིསྶནྟི, ཨུབྷོཔི པནྠཀཝ྄ཧཡཱ;

ཨནུབྷོཏྭཱ ཨུཏྟམཏྠཾ, ཛོཏཡིསྶནྟི སཱསནཾ.

‘‘སོཧཾ ཨཊྛཱརསཝསྶོ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ཝིསེསཱཧཾ ན ཝིནྡཱམི, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.

‘‘དནྡྷཱ མཡ྄ཧཾ གཏཱི ཨཱསི, པརིབྷཱུཏོ པུརེ ཨཧུཾ;

བྷཱཏཱ ཙ མཾ པཎཱམེསི, གཙྪ དཱནི སཀཾ གྷརཾ.

‘‘སོཧཾ པཎཱམིཏོ སནྟོ, སངྒྷཱརཱམསྶ ཀོཊྛཀེ;

དུམྨནོ ཏཏྠ ཨཊྛཱསིཾ, སཱམཉྙསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ.

‘‘བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨཱགཙྪི, སཱིསཾ མཡ྄ཧཾ པརཱམསི;

བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱན, སངྒྷཱརཱམཾ པཝེསཡི.

‘‘ཨནུཀམྤཱཡ མེ སཏྠཱ, ཨདཱསི པཱདཔུཉྪནིཾ;

ཨེཝཾ སུདྡྷཾ ཨདྷིཊྛེཧི, ཨེཀམནྟམདྷིཊྛཧཾ.

‘‘ཧཏྠེཧི ¶ ཏམཧཾ གཡ྄ཧ, སརིཾ ཀོཀནདཾ ཨཧཾ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཾ.

‘‘མནོམཡེསུ ཀཱཡེསུ, སབྦཏྠ པཱརམིཾ གཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟམགྒེནེཝསྶ ཏེཔིཊཀཾ པཉྩཱབྷིཉྙཱ ཙ ཨཱགམིཾསུ. སཏྠཱ ཨེཀེན ཨཱུནེཧི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ནིཝེསནེ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཙཱུལ༹པནྠཀོ པན ཨཏྟནོ བྷིཀྑཱཡ ཨཔྤཊིཙྪིཏཏྟཱ ཨེཝ ན གཏོ. ཛཱིཝཀོ ཡཱགུཾ དཱཏུཾ ཨཱརབྷི, སཏྠཱ པཏྟཾ ཧཏྠེན པིདཧི. ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ན གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ – ‘‘ཝིཧཱརེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཏྠི, ཛཱིཝཀཱ’’ཏི. སོ པུརིསཾ པཧིཎི, ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, ཝིཧཱརེ ནིསིནྣཾ ཨཡྻཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཨེཧཱི’’ཏི. ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོཔི རཱུཔེན ཀིརིཡཱཡ ཙ ཨེཀམྤི ཨེཀེན ཨསདིསཾ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ནིསཱིདི. སོ པུརིསོ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུབྷཱཝཾ དིསྭཱ གནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ཀཐེསི – ‘‘ཨིམསྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷཱ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑུསངྒྷོ བཧུཏརོ, པཀྐོསིཏབྦཾ ཨཡྻཾ ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ཛཱིཝཀོ སཏྠཱརཾ པཊིཔུཙྪི – ‘‘ཀོནཱམོ, བྷནྟེ, ཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ, ཛཱིཝཀཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪ ¶ , བྷཎེ, ‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ ཀཏརོ’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ ཀཏརོ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ’’,‘‘ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ’’ཏི ཨེཀཔཧཱརེནེཝ བྷིཀྑུསཧསྶམྤི ཀཐེསི. སོ པུནཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཛཱིཝཀསྶ ཨཱརོཙེསི. ཛཱིཝཀོ པཊིཝིདྡྷསཙྩཏྟཱ ‘‘ཨིདྡྷིམཱ མཉྙེ, ཨཡྻོ’’ཏི ནཡཏོ ཉཏྭཱ ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, པཋམཾ ཀཐནཀམཡྻམེཝ ‘ཏུམྷེ སཏྠཱ པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝཏྭཱ ཙཱིཝརཀཎྞེ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཏཱཝདེཝ ནིམྨིཏབྷིཀྑཱུ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. སོ ཐེརཾ གཧེཏྭཱ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཡཱགུཉྩ ཁཛྫཀཱདིབྷེདཉྩ པཊིགྒཎྷི. དསབལེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏེ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨེཀགཱཐཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟམྤི ལཧུཀེན ཁཎེནེཝ ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀཾ ཨཀཾསཱུ’’ཏི. སཏྠཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ བུདྡྷཱསནེ ནིསཛྫ, ‘‘ཀིཾ ཝདེཐ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘ཨིམཾ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཙཱུལ༹པནྠཀེན ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ལོཀུཏྟརདཱཡཛྫཾ ལདྡྷཾ, པུབྦེ པན ལོཀིཡདཱཡཛྫ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཙཱུལ༹སེཊྛིཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༡.༤) ཀཐེསི. ཨཔརབྷཱགེ ཏཾ སཏྠཱ ཨརིཡགཎཔརིཝུཏོ དྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ¶ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལཱནཉྩ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཏཐཱ དནྡྷདྷཱཏུཀེན ཀཐཾ ཏཡཱ སཙྩཱནི པཊིཝིདྡྷཱནཱི’’ཏི པུཊྛོ བྷཱཏུ པཎཱམནཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ –

༥༥༧.

‘‘དནྡྷཱ མཡ྄ཧཾ གཏཱི ཨཱསི, པརིབྷཱུཏོ པུརེ ཨཧཾ;

བྷཱཏཱ ཙ མཾ པཎཱམེསི, གཙྪ དཱནི ཏུཝཾ གྷརཾ.

༥༥༨.

‘‘སོཧཾ ¶ པཎཱམིཏོ སནྟོ, སངྒྷཱརཱམསྶ ཀོཊྛཀེ;

དུམྨནོ ཏཏྠ ཨཊྛཱསིཾ, སཱསནསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ.

༥༥༩.

‘‘བྷགཝཱ ¶ ཏཏྠ ཨཱགཙྪི, སཱིསཾ མཡ྄ཧཾ པརཱམསི;

བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱན, སངྒྷཱརཱམཾ པཝེསཡི.

༥༦༠.

‘‘ཨནུཀམྤཱཡ མེ སཏྠཱ, པཱདཱསི པཱདཔུཉྪནིཾ;

ཨེཏཾ སུདྡྷཾ ཨདྷིཊྛེཧི, ཨེཀམནྟཾ སྭདྷིཊྛིཏཾ.

༥༦༡.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;

སམཱདྷིཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱ.

༥༦༢.

‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

༥༦༣.

‘‘སཧསྶཀྑཏྟུམཏྟཱནཾ, ནིམྨིནིཏྭཱན པནྠཀོ;

ནིསཱིདམྦཝནེ རམྨེ, ཡཱཝ ཀཱལཔྤཝེདནཱ.

༥༦༤.

‘‘ཏཏོ མེ སཏྠཱ པཱཧེསི, དཱུཏཾ ཀཱལཔྤཝེདཀཾ;

པཝེདིཏམྷི ཀཱལམྷི, ཝེཧཱསཱདུཔསངྐམིཾ.

༥༦༥.

‘‘ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཧཾ;

ནིསིནྣཾ མཾ ཝིདིཏྭཱན, ཨཏྠ སཏྠཱ པཊིགྒཧི.

༥༦༦.

‘‘ཨཱཡཱགོ སབྦལོཀསྶ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

པུཉྙཀྑེཏྟཾ མནུསྶཱནཾ, པཊིགྒཎྷིཏྠ དཀྑིཎ’’ནྟི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ དནྡྷཱཏི, མནྡཱ, ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི གཧེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝེན དུབྦལཱ. གཏཱིཏི ཉཱཎགཏི. ཨཱསཱིཏི, ཨཧོསི. པརིབྷཱུཏོཏི, ཏཏོ ཨེཝ ‘‘མུཊྛསྶཏི ཨསམྤཛཱནོ’’ཏི ཧཱིལི༹ཏོ. པུརེཏི, པུབྦེ པུཐུཛྫནཀཱལེ. བྷཱཏཱ ཙཱཏི སམུཙྩཡཏྠོ ཙ-སདྡོ, ན ཀེཝལཾ པརིབྷཱུཏོཝ, ཨཐ ཁོ བྷཱཏཱཔི མཾ པཎཱམེསི, ‘‘པནྠཀ, ཏྭཾ དུཔྤཉྙོ ཨཧེཏུཀོ མཉྙེ, ཏསྨཱ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ ¶ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ཨསམཏྠོ ¶ , ན ཨིམསྶ སཱསནསྶ ཨནུཙྪཝིཀོ, གཙྪ དཱནི ཏུཡ྄ཧཾ ཨཡྻཀགྷར’’ནྟི ནིཀྐཌྜྷེསི. བྷཱཏཱཏི, བྷཱཏརཱ.

ཀོཊྛཀེཏི, དྭཱརཀོཊྛཀསམཱིཔེ. དུམྨནོཏི, དོམནསྶིཏོ. སཱསནསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱཏི, སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ སཱཔེཀྑོ ཨཝིབྦྷམིཏུཀཱམོ.

བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨཱགཙྪཱིཏི, མཧཱཀརུཎཱསཉྩོདིཏམཱནསོ མཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ བྷགཝཱ ཡཏྠཱཧཾ ཋིཏོ, ཏཏྠ ཨཱགཙྪི. ཨཱགནྟྭཱ ཙ, ‘‘པནྠཀ, ཨཧཾ ཏེ སཏྠཱ, ན མཧཱཔནྠཀོ, མཾ ཨུདྡིསྶ ཏཝ པབྦཛྫཱ’’ཏི སམསྶཱསེནྟོ སཱིསཾ མཡ྄ཧཾ པརཱམསི ཛཱལཱབནྡྷནམུདུཏལུནཔཱིཎཝརཱཡཏངྒུལིསམུཔསོབྷིཏེན ཝིཀསིཏཔདུམསསྶིརཱིཀེན ཙཀྐངྐིཏེན ཧཏྠཏལེན ‘‘ཨིདཱནིཡེཝ མམ པུཏྟོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དཱིཔེནྟོ མཡ྄ཧཾ སཱིསཾ པརཱམསི. བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱནཱཏི, ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, ཨིདྷ ཏིཊྛསཱི’’ཏི ཙནྡནགནྡྷགནྡྷིནཱ ཨཏྟནོ ཧཏྠེན མཾ བྷུཛེ གཧེཏྭཱ ཨནྟོསངྒྷཱརཱམཾ པཝེསེསི. པཱདཱསི ¶ པཱདཔུཉྪནིནྟི པཱདཔུཉྪནིཾ ཀཏྭཱ པཱདཱསི ‘‘རཛོཧརཎནྟི མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཨདཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨདཱསཱི’’ཏི ‘‘པཱདཔུཉྪནི’’ནྟི ཙ པཋནྟི. ཀེཙི པན ‘‘པཱདཔུཉྪནི’’ནྟི པཱདཔུཉྪནཙོལ༹ཀྑཎྜཾ པཱདཱསཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏདཡུཏྟཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཙོལ༹ཀྑཎྜསྶ དིནྣཏྟཱ. ཨེཏཾ སུདྡྷཾ ཨདྷིཊྛེཧི, ཨེཀམནྟཾ སྭདྷིཊྛིཏནྟི, ཨེཏཾ སུདྡྷཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ ‘‘རཛོཧརཎཾ, རཛོཧརཎ’’ནྟི མནསིཀཱརེན སྭདྷིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨེཀམནྟེ ཝིཝིཏྟེ གནྡྷཀུཊིཔམུཁེ ནིསིནྣོ ཨདྷིཊྛེཧི ཏཐཱ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟེཧི.

ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱཏི, ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨོཝཱདཾ ཨཧཾ སུཏྭཱ ཏསྨིཾ སཱསནེ ཨོཝཱདེ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱསིཾ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫིཾ. པཊིཔཛྫནྟོ ཙ སམཱདྷིཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱཏི, ཨུཏྟམཏྠོ ནཱམ ཨརཧཏྟཾ, ཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཀསིཎཔརིཀམྨཝསེན རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨགྒམགྒསམཱདྷིཾ སམྤཱདེསིནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཧི སམཱདྷཱིཏི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཙཏུཏྠམགྒསམཱདྷི, ཏཱཝ སམཱདྷིསཱམཉྙེན གཧིཏོ, ཨགྒཕལསམཱདྷི པན ཨུཏྟམཏྠགྒཧཎེན, སཱཏིསཡཾ ཙེཝཱཡཾ སམཱདྷིཀུསལོ, ཏསྨཱ ‘‘སམཱདྷིཾ པཊིཔཱདེསི’’ནྟི ཨཱཧ. སམཱདྷིཀུསལཏཱཡ ¶ ཧི ཨཡམཱཡསྨཱ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ ནཱམ ཛཱཏོ, མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ པན ཝིཔསྶནཱཀུསལཏཱཡ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ ནཱམ. ཨེཀོ ཙེཏྠ སམཱདྷིལཀྑཎེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱལཀྑཎེ, ཨེཀོ སམཱདྷིགཱལ༹ྷོ, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱགཱལ༹ྷོ ཨེཀོ ཨངྒསཾཁིཏྟེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཨཱརམྨཎསཾཁིཏྟེ, ཨེཀོ ཨངྒཝཝཏྠཱནེ, ཨེཀོ ཨཱརམྨཎཝཝཏྠཱནེཏི ཝཎྞེནྟི. ཨཔིཙ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོ ¶ སཱཏིསཡཾ ཙཏུནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷིཏཱཡ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ ཝུཏྟོ, མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ སཱཏིསཡཾ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷིཏཱཡ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ. པཋམོ ཝཱ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ, ཨིཏརོ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ. མནོམཡཾ པན ཀཱཡཾ ནིབྦཏྟེནྟོ ཨཉྙེ ཏཡོ ཝཱ ཙཏྟཱརོ ཝཱ ནིབྦཏྟནྟི, ན བཧུཀེ, ཨེཀསདིསེཡེཝ ཙ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟེནྟི, ཨེཀཝིདྷམེཝ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནེ. ཨཡཾ པན ཐེརོ ཨེཀཱཝཛྫནེན སམཎསཧསྶཾ མཱཔེསི, དྭེཔི ན ཀཱཡེན ཨེཀསདིསེ ཨཀཱསི, ན ཨེཀཝིདྷཾ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནེ. ཏསྨཱ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཨིདཱནི ¶ ཨཏྟནོ ཨདྷིགཏཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀཱམཉྩཱཡཾ ཐེརོ ཚལ༹བྷིཉྙོ, ཡཱ པན ཨབྷིཉྙཱ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱདྷིགམསྶ བཧཱུཔཀཱརཱ, ཏཾ དསྶནཏྠཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པུབྦེནིཝཱསཡཐཱཀམྨུཔགཨནཱགཏཾསཉཱཎཱནི ཧི ཝིཔསྶནཱཙཱརསྶ བཧཱུཔཀཱརཱནི, ན ཏཐཱ ཨིཏརཉཱཎཱནི.

སཧསྶཀྑཏྟུནྟི སཧསྶཾ. ‘‘སཧསྶཝཱར’’ནྟི ཀེཙི ཝདནྟི. ཨེཀཱཝཛྫནེན པན ཐེརོ སཧསྶེ མནོམཡེ ཀཱཡེ ནིམྨིནི, ན ཝཱརེན. ཏེ ཙ ཁོ ཨཉྙམཉྙམསདིསེ ཝིཝིདྷཉྩ ཀམྨཾ ཀརོནྟེ. ‘‘ཀིཾ པན སཱཝཀཱནམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨིདྡྷིནིམྨཱནཾ སམྦྷཝཏཱི’’ཏི? ན སམྦྷཝཏི སབྦེསཾ, ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤཏྟིཡཱ པན ཨཡམེཝ ཐེརོ ཨེཝམཀཱསི, ཏཐཱ ཧེས ཨིམིནཱ ཨངྒེན ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ. པནྠཀོ ནིསཱིདཱིཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ ཝདཏི. ཨམྦཝནེཏི, ཨམྦཝནེ ཛཱིཝཀེན ¶ ཀཏཝིཧཱརེ. ཝེཧཱསཱདུཔསངྐམིནྟི ཝེཧཱསཱཏི ཀརཎེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ, ཝེཧཱསེནཱཏི ཨཏྠོ, ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཐཱཏི, མམ ནིསཛྫཱཡ པཙྪཱ. པཊིགྒཧཱིཏི དཀྑིཎོདཀཾ པཊིགྒཎྷི. ཨཱཡཱགོ སབྦལོཀསྶཱཏི, སབྦསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏཱཡ དེཡྻདྷམྨཾ ཨཱནེཏྭཱ ཡཛིཏབྦཊྛཱནབྷཱུཏོ. ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོཏི, མཧཱཕལབྷཱཝཀརཎེན དཀྑིཎཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཎྷཀོ. པཊིགྒཎྷིཏྠ དཀྑིཎནྟི ཛཱིཝཀེན ཨུཔནཱིཏཾ ཡཱགུཁཛྫཱདིབྷེདཾ དཀྑིཎཾ པཊིགྒཧེསི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཙཱུལ༹པནྠཀཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. སོ སིནེརུཾ གཧེཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ མནྠེནྟོ ཝིཡ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཏཱཡ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སངྑོབྷེནྟོ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཎྷནྟོ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏཐཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོཔི ¶ ཙཱཡམཱཡསྨཱ ཏཐཱརཱུཔཱཡ ཀམྨཔིལོཏིཀཱཡ པརིབཱདྷིཏོ ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ ཙཏཱུཧིཔི མཱསེཧི གཧེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཾ པནསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སཏྠཱ པུབྦཙརིཡཱནུརཱུཔཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ནིཡོཛེསི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཱ ཏདཱ ཛཱིཝཀསྶ ནིཝེསནེ ནིསིནྣོ ཨེཝ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀསྶ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ, ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཱ ཝིཔསྶནཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ, ‘‘པནྠཀ, ཡདིཔཱཡཾ པིལོཏིཀཱ སཾཀིལིཊྛཱ རཛཱནུཀིཎྞཱ, ཨིཏོ པན ཨཉྙོ ཨེཝ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སཾཀིལེསོ རཛོ ཙཱཏི དསྶེནྟོ –

‘‘རཱགོ རཛོ ན ཙ པན རེཎུ ཝུཙྩཏི, རཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ རཛོཏི;

ཨེཏཾ ¶ རཛཾ ཝིཔྤཛཧིཏྭཱ བྷིཀྑཝོ, ཝིཧརནྟི ཏེ ཝཱིཏརཛསྶ སཱསནེ.

‘‘དོསོ རཛོ…པེ… སཱསནེ.

‘‘མོཧོ རཛོ…པེ… ཝཱིཏརཛསྶ སཱསནེ’’ཏི. –

ཨིམཱ ཏིསྶོ ཨོབྷཱསགཱཐཱ ཨབྷཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨབྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི.

ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཀཔྤཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཀཔྤཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ནཱནཱཝིརཱགཝཎྞཝིཙིཏྟེཧི ཝཏྠེཧི ཨནེཀཝིདྷེཧི ཨཱབྷརཎེཧི ནཱནཱཝིདྷེཧི མཎིརཏནེཧི བཧུཝིདྷེཧི པུཔྥདཱམམཱལཱདཱིཧི ཙ ཀཔྤརུཀྑཾ ནཱམ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏེན སཏྠུ ཐཱུཔཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ མཎྜལིཀརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ ཀཱམེསུ ཨཏིཝིཡ རཏྟོ གིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏཾ སཏྠཱ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཉཱཎཛཱལེ པཉྙཱཡམཱནཾ དིསྭཱ, ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ, ‘‘ཨེས མམ སནྟིཀེ ཨསུབྷཀཐཾ སུཏྭཱ ཀཱམེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཏཏྠ གནྟྭཱ –

༥༦༧.

‘‘ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོ ¶ , མཧཱཨུཀྐཱརསམྦྷཝོ;

ཙནྡནིཀཾཝ པརིཔཀྐཾ, མཧཱགཎྜོ མཧཱཝཎོ.

༥༦༨.

‘‘པུབྦརུཧིརསམྤུཎྞོ, གཱུཐཀཱུཔེན གཱལ༹ྷིཏོ;

ཨཱཔོཔགྒྷརཎོ ཀཱཡོ, སདཱ སནྡཏི པཱུཏིཀཾ.

༥༦༩.

‘‘སཊྛིཀཎྜརསམྦནྡྷོ, མཾསལེཔནལེཔིཏོ;

ཙམྨཀཉྩུཀསནྣདྡྷོ, པཱུཏིཀཱཡོ ནིརཏྠཀོ.

༥༧༠.

‘‘ཨཊྛིསངྒྷཱཏགྷཊིཏོ, ནྷཱརུསུཏྟནིབནྡྷནོ;

ནེཀེསཾ སཾགཏཱིབྷཱཝཱ, ཀཔྤེཏི ཨིརིཡཱཔཐཾ.

༥༧༡.

‘‘དྷུཝཔྤཡཱཏོ མརཎཱཡ, མཙྩུརཱཛསྶ སནྟིཀེ;

ཨིདྷེཝ ཚཌྜཡིཏྭཱན, ཡེནཀཱམངྒམོ ནརོ.

༥༧༢.

‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ¶ ནིཝུཏོ ཀཱཡོ, ཙཏུགནྠེན གནྠིཏོ;

ཨོགྷསཾསཱིདནོ ཀཱཡོ, ཨནུསཡཱཛཱལམོཏྠཏོ.

༥༧༣.

‘‘པཉྩནཱིཝརཎེ ཡུཏྟོ, ཝིཏཀྐེན སམཔྤིཏོ;

ཏཎྷཱམཱུལེནཱནུགཏོ, མོཧཙྪཱདནཚཱདིཏོ.

༥༧༤.

‘‘ཨེཝཱཡཾ ¶ ཝཏྟཏེ ཀཱཡོ, ཀམྨཡནྟེན ཡནྟིཏོ;

སམྤཏྟི ཙ ཝིཔཏྱནྟཱ, ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིཔཛྫཏི.

༥༧༥.

‘‘ཡེམཾ ཀཱཡཾ མམཱཡནྟི, ཨནྡྷབཱལཱ པུཐུཛྫནཱ;

ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརཾ, ཨཱདིཡནྟི པུནབྦྷཝཾ.

༥༧༦.

‘‘ཡེམཾ ཀཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟི, གཱུཐལིཏྟཾཝ པནྣགཾ;

བྷཝམཱུལཾ ཝམིཏྭཱན, པརིནིབྦིསྶནྟིནཱསཝཱ’’ཏི. –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཏསྶ ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེསི. སོ སཏྠུ སམྨུཁཱ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཡཱཐཱཝཏོ སརཱིརསབྷཱཝཝིབྷཱཝནཾ ཨསུབྷཀཐཾ སུཏྭཱ སཀེན ཀཱཡེན ཨཊྚཱིཡམཱནོ ཧརཱཡམཱནོ ཛིགུཙྪམཱནོ སཾཝིགྒཧདཡོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫ’’ནྟི པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. སཏྠཱ སམཱིཔེ ཋིཏམཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཾ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ ཁུརགྒེཡེཝ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཏེར ༡.༤.༡༠༢-༡༠༧) –

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ, ཐཱུཔསེཊྛསྶ སམྨུཁཱ;

ཝིཙིཏྟདུསྶེ ལགེཏྭཱ, ཀཔྤརུཀྑཾ ཋཔེསཧཾ.

‘‘ཡཾ ¶ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

སོབྷཡནྟོ མམ དྭཱརཾ, ཀཔྤརུཀྑོ པཏིཊྛཏི.

‘‘ཨཧཉྩ པརིསཱ ཙེཝ, ཡེ ཀེཙི མམཝསྶིཏཱ;

ཏམྷཱ དུསྶཾ གཧེཏྭཱན, ནིཝཱསེམ མཡཾ སདཱ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ རུཀྑཾ ཋཔཡིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀཔྤརུཀྑསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ སཏྟམེ ཀཔྤེ, སུཙེལཱ༹ ཨཊྛ ཁཏྟིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ ¶ པན པཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏེནེཝ ཏཱ ཐེརགཱཐཱ ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཏྠ ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོཏི, ནཱནཱཀུལེཧི ནཱནཱབྷཱགེཧི མལེཧི སམྤུཎྞོ, ཀེསལོམཱདིནཱནཱཝིདྷཨསུཙིཀོཊྛཱསབྷརིཏོཏི ཨཏྠོ. མཧཱཨུཀྐཱརསམྦྷཝོཏི, ཨུཀྐཱརོ ཝུཙྩཏི ཝཙྩཀཱུཔཾ. ཡཏྟཀཝཡཱ མཱཏཱ, ཏཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཀཱརཔརིསེདིཏཝཙྩཀཱུཔསདིསཏཱཡ མཱཏུ ཀུཙྪི ཨིདྷ ‘‘མཧཱཨུཀྐཱརོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཀུཙྪི སམྦྷཝོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱཨུཀྐཱརསམྦྷཝོ. ཙནྡནིཀཾཝཱཏི ཙནྡནིཀཾ ནཱམ ཨུཙྪིཊྛོདཀགབྦྷམལཱདཱིནཾ ཚཌྜནཊྛཱནཾ, ཡཾ ཛཎྞུམཏྟཾ ཨསུཙིབྷརིཏམྤི ཧོཏི, ཏཱདིསནྟི ཨཏྠོ. པརིཔཀྐནྟི, པརིཎཏཾ པུརཱཎཾ. ཏེན ཡཐཱ ཙཎྜཱལགཱམདྭཱརེ ནིདཱགྷསམཡེ ཐུལླཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུདཀེན སམུཔབྱཱུལ༹ྷམུཏྟཀརཱིསཨཊྛིཙམྨནྷཱརུཁཎྜཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིནཱནཱཀུཎཔབྷརིཏཾ ཀདྡམོདཀཱལུལི༹ཏཾ ¶ ཀཏིཔཡདིཝསཱཏིཀྐམེན སཾཛཱཏ ཀིམིཀུལཱཀུལཾ སཱུརིཡཱཏཔསནྟཱཔཀུཐིཏཾ ཨུཔརི ཕེཎཔུབྦུལ༹ཀཱནི མུཉྩནྟཾ ཨབྷིནཱིལཝཎྞཾ པརམདུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ ཙནྡནིཀཱཝཱཊཾ ནེཝ ཨུཔགནྟུཾ, ན དཊྛུཾ ཨརཧརཱུཔཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏཐཱརཱུཔོཡཾ ཀཱཡོཏི དསྶེཏི. སདཱ དུཀྑཏཱམཱུལཡོགཏོ ཨསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ཨུཔྤཱདཛརཱམརཎེཧི ཨུདྡྷུམཱཡནཔརིཔཙྩནབྷིཛྫནསབྷཱཝཏྟཱ ཙ མཧནྟོ གཎྜོ ཝིཡཱཏི མཧཱགཎྜོ. སབྦཏྠཀམེཝ དུཀྑཝེདནཱནུབདྡྷཏྟཱ གཎྜཱནཾ སཧནཏོ ཨསུཙིཝིསྶནྡནཏོ ཙ མཧནྟོ ཝཎོ ཝིཡཱཏི མཧཱཝཎོ གཱུཐཀཱུཔེན གཱལི༹ཏོཏི, ཝཙྩཀཱུཔེན ཝཙྩེནེཝ ཝཱ བྷརིཏོ. ‘‘གཱུཐཀཱུཔནིགཱལ༹ྷིཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཝཙྩཀཱུཔཏོ ནིཀྑནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཔོཔགྒྷརཎོ ཀཱཡོ, སདཱ སནྡཏི པཱུཏིཀནྟི, ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ སདཱ པགྒྷརཎསཱིལོ, ཏཉྩ ཁོ པིཏྟསེམྷསེདམུཏྟཱདིཀཾ པཱུཏིཀཾ ཨསུཙིཾཡེཝ སནྡཏི, ན ཀདཱཙི སུཙིནྟི ཨཏྠོ.

སཊྛིཀཎྜརསམྦནྡྷོཏི ¶ , གཱིཝཱཡ ཨུཔརིམབྷཱགཏོ པཊྛཱཡ སརཱིརཾ ཝིནདྡྷམཱནཱ སརཱིརསྶ པུརིམཔཙྪིམདཀྑིཎཝཱམཔསྶེསུ པཙྩེཀཾ པཉྩ པཉྩ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏི, ཧཏྠཔཱདེ ཝིནདྡྷམཱནཱ ཏེསཾ པུརིམཔཙྪིམཔསྶེསུ པཉྩ པཉྩ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཱཏི ¶ སཊྛིཡཱ ཀཎྜརེཧི མཧཱནྷཱརཱུཧི སབྦསོ བདྡྷོ ཝིནདྡྷོཏི སཊྛིཀཎྜརསམྦནྡྷོ. མཾསལེཔནལེཔིཏོཏི, མཾསསངྑཱཏེན ལེཔནེན ལིཏྟོ, ནཝམཾསཔེསིསཏཱནུལིཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཙམྨཀཉྩུཀསནྣདྡྷོཏི, ཙམྨསངྑཱཏེན ཀཉྩུཀེན སབྦསོ ཨོནདྡྷོ པརིཡོནདྡྷོ པརིཙྪིནྣོ. པཱུཏིཀཱཡོཏི, སབྦསོ པཱུཏིགནྡྷིཀོ ཀཱཡོ. ནིརཏྠཀོཏི, ནིཔྤཡོཛནོ. ཨཉྙེསཉྷི པཱཎཱིནཾ ཀཱཡོ ཙམྨཱདིཝིནིཡོགེན སིཡཱ སཔྤཡོཛནོ, ན ཏཐཱ མནུསྶཀཱཡོཏི. ཨཊྛིསངྒྷཱཏགྷཊིཏོཏི, ཨཏིརེཀཏིསཏཱནཾ ཨཊྛཱིནཾ སངྒྷཱཏེན གྷཊིཏོ སམྦནྡྷོ. ནྷཱརུསུཏྟནིབནྡྷནོཏི, སུཏྟསདིསེཧི ནཝཧི ནྷཱརུསཏེཧི ནིབནྡྷིཏོ. ནེཀེསཾ སཾགཏཱིབྷཱཝཱཏི, ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཨསྶཱསཔསྶཱསཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ སམཝཱཡསམྦནྡྷེན སུཏྟམེརཀསམཝཱཡེན ཡནྟཾ ཝིཡ ཋཱནཱདིཨིརིཡཱཔཐཾ ཀཔྤེཏི.

དྷུཝཔྤཡཱཏོ མརཎཱཡཱཏི, མརཎསྶ ཨཏྠཱཡ ཨེཀནྟགམནོ, ནིབྦཏྟིཏོ པཊྛཱཡ མརཎཾ པཏི པཝཏྟོ. ཏཏོ ཨེཝ མཙྩུརཱཛསྶ མརཎསྶ ¶ སནྟིཀེ ཋིཏོ. ཨིདྷེཝ ཚཌྜཡིཏྭཱནཱཏི, ཨིམསྨིཾཡེཝ ལོཀེ ཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ, ཡཐཱརུཙིཏཊྛཱནགཱམཱི ཨཡཾ སཏྟོ, ཏསྨཱ ‘‘པཧཱཡ གམནཱིཡོ ཨཡཾ ཀཱཡོ’’ཏི ཨེཝམྤི སངྒོ ན ཀཱཏབྦོཏི དསྶེཏི.

ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོཏི, ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎེན ནིཝུཏོ པཊིཙྪཱདིཏཱདཱིནཝོ, ཨཉྙཐཱ ཀོ ཨེཏྠ སངྒཾ ཛནེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙཏུགནྠེནཱཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཱདིནཱ ཙཏུབྦིདྷེན གནྠེན གནྠིཏོ, གནྠནིཡབྷཱཝེན ཝིནདྡྷིཏོ. ཨོགྷསཾསཱིདནོཏི, ཨོགྷནིཡབྷཱཝེན ཀཱམོགྷཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཨོགྷེསུ སཾསཱིདནཀོ. ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝེན སནྟཱནེ ཨནུ ཨནུ སེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ, ཀཱམརཱགཱདཡོ ཨནུསཡཱ. ཏེསཾ ཛཱལེན ཨོཏྠཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཨནུསཡཱཛཱལམོཏྠཏོ. མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, གཱཐཱསུཁཏྠཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཀཱམཙྪནྡཱདིནཱ པཉྩཝིདྷེན ནཱིཝརཎེན ཡུཏྟོ ཨདྷིམུཏྟོཏི པཉྩནཱིཝརཎེ ཡུཏྟོ, ཀརཎཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ.

ཀཱམཝིཏཀྐཱདིནཱ ¶ མིཙྪཱཝིཏཀྐེན སམཔྤིཏོ སམསྶིཏོཏི ཝིཏཀྐེན སམཔྤིཏོ. ཏཎྷཱམཱུལེནཱནུགཏོཏི, ཏཎྷཱསངྑཱཏེན བྷཝམཱུལེན ཨནུབདྡྷོ. མོཧཙྪཱདནཚཱདིཏོཏི, སམྨོཧསངྑཱཏེན ཨཱཝརཎེན པལིགུཎྛིཏོ. སབྦམེཏཾ སཝིཉྙཱཎཀཾ ཀརཛཀཱཡཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཝིཉྙཱཎཀོ ཧི ཨཏྟབྷཱཝོ ‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ ཏིཊྛཏི, ཨཡཉྩེཝ ཀཱཡོ བཧིདྡྷཱ ཙ ནཱམརཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡.༡༤༧) ཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཱཡཾ ཝཏྟཏེ ཀཱཡོཏི ¶ ཨེཝཾ ‘‘ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨཡཾ ཀཱཡོ ཝཏྟཏི, ཝཏྟནྟོ ཙ ཀམྨཡནྟེན སུཀཏདུཀྐཊེན ཀམྨསངྑཱཏེན ཡནྟེན ཡནྟིཏོ སངྒྷཊིཏོ. ཡཐཱ ཝཱ ཁེམནྟཾ གནྟུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཐཱ སངྑོབྷིཏོ སུགཏིདུགྒཏཱིསུ ཝཏྟཏི པརིབྦྷམཏི. སམྤཏྟི ཙ ཝིཔཏྱནྟཱཏི ཡཱ ཨེཏྠ སམྤཏྟི, སཱ ཝིཔཏྟིཔརིཡོསཱནཱ. སབྦཉྷི ཡོབྦནཾ ཛརཱཔརིཡོསཱནཾ, སབྦཾ ཨཱརོགྱཾ བྱཱདྷིཔརིཡོསཱནཾ, སབྦཾ ཛཱིཝིཏཾ མརཎཔརིཡོསཱནཾ, སབྦོ སམཱགམོ ཝིཡོགཔརིཡོསཱནོ. ཏེནཱཧ ‘‘ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིཔཛྫཏཱི’’ཏི. ནཱནཱབྷཱཝོཏི, ཝིནཱབྷཱཝོ ཝིཔྤཡོགོ, སོ ཀདཱཙི ཝིཔྤཡུཉྫཀསྶ ཝསེན, ཀདཱཙི ཝིཔྤཡུཉྫིཏབྦསྶ ཝསེནཱཏི ཝིཝིདྷཾ པཛྫཏི པཱཔུཎཱིཡཏི.

ཡེམཾ ཀཱཡཾ མམཱཡནྟཱིཏི ཡེ ཨནྡྷབཱལཱ པུཐུཛྫནཱ ཨེཝཾ ཨསུབྷཾ ཨནིཙྩཾ ཨདྷུཝཾ དུཀྑཾ ཨསཱརཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ ‘‘མམ ཨིད’’ནྟི གཎྷནྟཱ མམཱཡནྟི ཚནྡརཱགཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཏེ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ནིརཡཱདཱིཧི ཙ གྷོརཾ བྷཡཱནཀཾ ཨཔཎྜིཏེཧི ཨབྷིརམིཏབྦཏོ ཀཊསིསངྑཱཏཾ སཾསཱརཾ པུནཔྤུནཾ ཛནནམརཎཱདཱིཧི ཝཌྜྷེནྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱདིཡནྟི པུནབྦྷཝ’’ནྟི.

ཡེམཾ ཀཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟི, གཱུཐལིཏྟཾཝ པནྣགནྟི ཡཐཱ ནཱམ ¶ པུརིསོ སུཁཀཱམོ ཛཱིཝིཏུཀཱམོ གཱུཐགཏཾ ཨཱསཱིཝིསཾ དིསྭཱ ཛིགུཙྪནིཡཏཱཡ ཝཱ སཔྤཊིབྷཡཏཱཡ ཝཱ ཝིཝཛྫེཏི ན ཨལླཱིཡཏི, ཨེཝམེཝཾ ཡེ པཎྜིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཨསུཙིབྷཱཝེན ཛེགུཙྪཾ ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན སཔྤཊིབྷཡཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཛཧནྟི. ཏེ བྷཝམཱུལཾ ཨཝིཛྫཾ བྷཝཏཎྷཉྩ ཝམིཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཙྩནྟམེཝ པཧཱཡ ཏཏོ ཨེཝ སབྦསོ ཨནཱསཝཱ སཨུཔཱདིསེསཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡིསྶནྟཱིཏི.

ཀཔྤཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཝངྒནྟཔུཏྟཨུཔསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝིཝིཏྟཾ ¶ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཔསེནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎམཱནོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ ¶ བུདྡྷུཔྤཱདེ ནཱལཀགཱམེ རཱུཔསཱརཱིབྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, ཨུཔསེནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤདཱཡ ཨེཀཝསྶིཀོ ‘‘ཨརིཡགབྦྷཾ ཝཌྜྷེམཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ. སཏྠཱརཱ ཙསྶ ཏསྶ ཨཝསྶིཀསྶ བྷིཀྑུནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀབྷཱཝཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཨཏིལཧུཾ ཁོ ཏྭཾ, མོགྷཔུརིས, བཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༥) གརཧིཏོ. ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ ཡདིཔི པརིསཾ ནིསྶཱཡ སཏྠཱརཱ གརཧིཏོ, པརིསཾཡེཝ པན ནིསྶཱཡ སཏྠུ པཱསཾསོཔི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༨༦-༩༦) –

‘‘པདུམུཏྟརཾ བྷགཝནྟཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ;

པབྦྷཱརམྷི ནིསཱིདནྟཾ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརུཏྟམཾ.

‘‘ཀཎིཀཱརཔུཔྥཾ དིསྭཱ, ཝཎྚེ ཚེཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཨལངྐརིཏྭཱ ཚཏྟམྷི, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘པིཎྜཔཱཏཉྩ པཱདཱསིཾ, པརམནྣཾ སུབྷོཛནཾ;

བུདྡྷེན ནཝམེ ཏཏྠ, སམཎེ ཨཊྛ བྷོཛཡིཾ.

‘‘ཨནུམོདི མཧཱཝཱིརོ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;

ཨིམིནཱ ཚཏྟདཱནེན, པརམནྣཔཝེཙྪནཱ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, སམྤཏྟིམནུབྷོསྶསི;

ཚཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘ཨེཀཝཱིསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སཱསནེ དིབྦམཱནམྷི, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;

ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ.

‘‘ཨུཔསེནོཏི ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ;

སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟཱ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསྶཏི.

‘‘ཙརིམཾ ཝཏྟཏེ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧནཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཡམྤི སབྦེ དྷུཏངྒདྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, ཨཉྙེཔི ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཏི ¶ , ཏེན ནཾ བྷགཝཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཀོསམྦིཡཾ ཀལཧེ ¶ ཨུཔྤནྣེ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ དྭིདྷཱབྷཱུཏེ ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ ཏཾ ཀལཧཾ པརིཝཛྫིཏུཀཱམེན ‘‘ཨེཏརཧི ཁོ ཀལཧོ ཨུཔྤནྣོ, སངྒྷོ དྭིདྷཱབྷཱུཏོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ མཡཱ པཊིཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི པུཊྛོ ཝིཝེཀཝཱསཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶ པཊིཔཏྟིཾ ཀཐེནྟོ –

༥༧༧.

‘‘ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏཾ;

སེཝེ སེནཱསནཾ བྷིཀྑུ, པཊིསལླཱནཀཱརཎཱ.

༥༧༨.

‘‘སངྐཱརཔུཉྫཱ ཨཱཧཏྭཱ, སུསཱནཱ རཐིཡཱཧི ཙ;

ཏཏོ སངྒྷཱཊིཀཾ ཀཏྭཱ, ལཱུཁཾ དྷཱརེཡྻ ཙཱིཝརཾ.

༥༧༩.

‘‘ནཱིཙཾ མནཾ ཀརིཏྭཱན, སཔདཱནཾ ཀུལཱ ཀུལཾ;

པིཎྜིཀཱཡ ཙརེ བྷིཀྑུ, གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ.

༥༨༠.

‘‘ལཱུཁེནཔི ཝཱ སནྟུསྶེ, ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུཾ;

རསེསུ ཨནུགིདྡྷསྶ, ཛྷཱནེ ན རམཏཱི མནོ.

༥༨༡.

‘‘ཨཔྤིཙྪོ ཙེཝ སནྟུཊྛོ, པཝིཝིཏྟོ ཝསེ མུནི;

ཨསཾསཊྛོ གཧཊྛེཧི, ཨནཱགཱརེཧི ཙཱུབྷཡཾ.

༥༨༢.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཛལོ༹ ཝ མཱུགོ ཝ, ཨཏྟཱནཾ དསྶཡེ ཏཐཱ;

ནཱཏིཝེལཾ སམྦྷཱསེཡྻ, སངྒྷམཛ྄ཛྷམྷི པཎྜིཏོ.

༥༨༣.

‘‘ན སོ ཨུཔཝདེ ཀཉྩི, ཨུཔགྷཱཏཾ ཝིཝཛྫཡེ;

སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིཾ, མཏྟཉྙཱུ ཙསྶ བྷོཛནེ.

༥༨༤. ‘‘སུགྒཧཱིཏནིམིཏྟསྶ, ཙིཏྟསྶུཔྤཱདཀོཝིདོ.

སམཐཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻ, ཀཱལེན ཙ ཝིཔསྶནཾ.

༥༨༥.

‘‘ཝཱིརིཡསཱཏཙྩསམྤནྣོ, ཡུཏྟཡོགོ སདཱ སིཡཱ;

ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ དུཀྑནྟཾ, ཝིསྶཱསཾ ཨེཡྻ པཎྜིཏོ.

༥༨༦.

‘‘ཨེཝཾ ཝིཧརམཱནསྶ, སུདྡྷིཀཱམསྶ བྷིཀྑུནོ;

ཁཱིཡནྟི ཨཱསཝཱ སབྦེ, ནིབྦུཏིཉྩཱདྷིགཙྪཏཱི’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝིཝིཏྟནྟི, ཛནཝིཝིཏྟཾ སུཉྙཾ ཨརཉྙཱདིཾ. ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི, ནིསྶདྡཾ སདྡསངྒྷཊྚནརཧིཏཾ. ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏནྟི, སཱིཧབྱགྒྷདཱིཔིཝཱལ༹མིགེཧི ཙརིཏཾ. ཨིམིནཱཔི ཛནཝིཝེཀཾཡེཝ དསྶེཏི པནྟསེནཱསནབྷཱཝདཱིཔནཏོ. སེནཱསནནྟི, སཡིཏུཾ ཨཱསཡིཏུཉྩ ཡུཏྟབྷཱཝེན ¶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨིདྷ སེནཱསནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. པཊིསལླཱནཀཱརཎཱཏི, པཊིསལླཱནནིམིཏྟཾ, ནཱནཱརམྨཎཏོ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེཡེཝ ཙིཏྟསྶ པཊི པཊི སམྨདེཝ ཨལླཱིཡནཏྠཾ.

ཨེཝཾ བྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ནིདྡིསནྟོ སེནཱསནེ སནྟོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཙཱིཝརཱདཱིསུཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཾཀཱརཔུཉྫཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ¶ སཾཀཱརཔུཉྫཱཏི སཾཀཱརཱནཾ པུཉྫཾ སཾཀཱརཔུཉྫཾ, ཏཏོ ཀཙཝརཊྛཱནཱ. ཨཱཧཏྭཱཏི ཨཱཧརིཏྭཱ. ཏཏོཏི ཏཐཱ ཨཱཧཊཙོལ༹ཀྑཎྜེཧི. ཀརཎེ ཧི ཨིདཾ ནིསྶཀྐཝཙནཾ ལཱུཁནྟི སཏྠལཱུཁརཛནལཱུཁཱདིནཱ ལཱུཁཾ ཨཝཎྞཱམཊྛཾ. དྷཱརེཡྻཱཏི ནིཝཱསནཱདིཝསེན པརིཧརེཡྻ, ཨེཏེན ཙཱིཝརསནྟོསཾ ཝདཏི.

ནཱིཙ མནཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ‘‘ཨནྟམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱིཝིཀཱན’’ནྟིཨཱདིཀཾ (ཨིཏིཝུ. ༩༡; སཾ. ནི. ༣.༨༠) སུགཏོཝཱདཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ནིཧཏམཱནདཔྤཾ ཙིཏྟཾ ཀཏྭཱ. སཔདཱནནྟི གྷརེསུ ¶ ཨཝཁཎྜརཧིཏཾ; ཨནུགྷརནྟི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཀུལཱ ཀུལ’’ནྟི. ཀུལཱ ཀུལནྟི ཀུལཏོ ཀུལཾ, ཀུལཱནུཔུབྦིཡཱ གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱཏི ཨཏྠོ. པིཎྜིཀཱཡཱཏི མིསྶཀབྷིཀྑཱཡ, ཨིམིནཱ པིཎྜཔཱཏསནྟོསཾ ཝདཏི. གུཏྟདྭཱརོཏི སུཔིཧིཏཙཀྑཱདིདྭཱརོ. སུསཾཝུཏོཏི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན སུཊྛུ སཾཝུཏོ.

ལཱུཁེནཔི ཝཱཏི ཨཔིསདྡོ སམུཙྩཡེ, ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤེ. ཨུབྷཡེནཔི ལཱུཁེནཔི ཨཔྤེནཔི ཡེན ཀེནཙི སུལབྷེན ཨིཏརཱིཏརེན སནྟུསྶེ སམཾ སམྨཱ ཏུསྶེཡྻ. ཏེནཱཧ ‘‘ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུ’’ནྟི. ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུནྟི ཨཏྟནཱ ཡཐཱལདྡྷཏོ ཨཉྙཾ མདྷུརཱདིརསཾ བཧུཾ པཎཱིཏཉྩ ན པཏྠེཡྻ ན པིཧེཡྻ, ཨིམིནཱ གིལཱནཔཙྩཡེཔི སནྟོསོ དསྶིཏོ ཧོཏི. རསེསུ གེདྷཝཱརཎཏྠཾ པན ཀཱརཎཾ ཝདནྟོ རསེསུ ཨནུགིདྡྷསྶ, ཛྷཱནེ ན རམཏཱི མནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིནྡྲིཡསཾཝརམྤི ཨཔརིཔཱུརེནྟསྶ ཀུཏོ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསམཱདྷཱནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ སལླེཁཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝསིཊྛཀཐཱཝཏྠཱུནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔྤིཙྪོ ཙེཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔྤིཙྪོཏི, ཨནིཙྪོ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨིཙྪཱརཧིཏོ, ཏེན ཙཏུབྦིདྷཔཙྩཡེསུ ཏཎྷུཔྤཱདཝིཀྑམྦྷནམཱཧ. སནྟུཊྛོཏི, ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསཱདིནཱ སནྟུཊྛོ. ཡོ ཧི –

‘‘ཨཏཱིཏཾ ནཱནུསོཙེཡྻ, ནཔྤཛཔྤེཡྻནཱགཏཾ;

པཙྩུཔྤནྣེན ཡཱཔེཡྻ, སོ ‘སནྟུཊྛོ’ཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

པཝིཝིཏྟོཏི ¶ གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཀཱཡེན པཝིཝིཏྟོ ཝཱུཔཀཊྛོ. ཙིཏྟཝིཝེཀཱདིཀེ ཧི པརཏོ ཝཀྑཏི. ཝསེཏི སབྦཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ. མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགམེན མུནི. ཨསཾསཊྛོཏི དསྶནསཝནསམུལླཔནསམྦྷོགཀཱཡསཾསགྒཱནཾ ཨབྷཱཝེན ¶ ཨསཾསཊྛོ ཡཐཱཝུཏྟསཾསགྒརཧིཏོ. ཨུབྷཡནྟི, གཧཊྛེཧི ཨནཱགཱརེཧི ཙཱཏི ཨུབྷཡེཧིཔི ཨསཾསཊྛོ. ཀརཎེ ཧི ཨིདཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ.

ཨཏྟཱནཾ དསྶཡེ ཏཐཱཏི ཨཛལོ༹ ཨམཱུགོཔི སམཱནོ ཡཐཱ ཛལོ༹ ཝཱ མཱུགོ ཝཱ, ཏཐཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཡྻ, ཨེཏེན པཱགབྦིཡཔྤཧཱནམཱཧ. ཛལོ༹ ཝ མཱུགོ ཝཱཏི ཙ གཱཐཱསུཁཏྠཾ རསྶཏྟཾ ཀཏཾ, སམུཙྩཡཏྠོ ཙ ¶ ཝཱསདྡོ. ནཱཏིཝེལཾ སམྦྷཱསེཡྻཱཏི ཨཏིཝེལཾ ཨཏིཀྐནྟཔམཱཎཾ ན བྷཱསེཡྻ, མཏྟབྷཱཎཱི ཨསྶཱཏི ཨཏྠོ. སངྒྷམཛ྄ཛྷམྷཱིཏི བྷིཀྑུསངྒྷེ, ཛནསམཱུཧེ ཝཱ.

ན སོ ཨུཔཝདེ ཀཉྩཱིཏི སོ ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔཏྟིཀོ བྷིཀྑུ ཧཱིནཾ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཝཱ ཨུཀྐཊྛཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ན ཝཱཙཱཡ ཨུཔཝདེཡྻ. ཨུཔགྷཱཏཾ ཝིཝཛྫཡེཏི ཀཱཡེན ཨུཔགྷཱཏཾ པརིཝིཧེཋནཾ ཝཛྫེཡྻ. སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིནྟི པཱཏིམོཀྑམྷི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེ སཾཝུཏོ ཨསྶ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན པིཧིཏཀཱཡཝཱཙོ སིཡཱཏི ཨཏྠོ. མཏྟཉྙཱུ ཙསྶ བྷོཛནེཏི པརིཡེསནཔཊིགྒཧཎཔརིབྷོགཝིསྶཛྫནེསུ བྷོཛནེ པམཱཎཉྙཱུ སིཡཱ.

སུགྒཧཱིཏནིམིཏྟསྶཱཏི ‘‘ཨེཝཾ མེ མནསི ཀརོཏོ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཨཧོསཱི’’ཏི ཏདཱཀཱརཾ སལླཀྑེནྟོ སུཊྛུ གཧིཏསམཱདྷིནིམིཏྟོ ཨསྶ. ‘‘སུགྒཧཱིཏནིམིཏྟོ སོ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཡོགཱིཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟསྶུཔྤཱདཀོཝིདོཏི ཨེཝཾ བྷཱཝཡཏོ ཙིཏྟཾ ལཱིནཾ ཧོཏི, ‘‘ཨེཝཾ ཨུདྡྷཏ’’ནྟི ལཱིནསྶ ཨུདྡྷཏསྶ ཙ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎེ ཀུསལོ ཨསྶ. ལཱིནེ ཧི ཙིཏྟེ དྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཨུདྡྷཏེ པསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱ. སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ པན སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཡསྨིཉྩ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤). སམཐཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻཱཏི སམཐབྷཱཝནཾ བྷཱཝེཡྻ, ཨནུཔྤནྣཾ སམཱདྷིཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ, ཨུཔྤནྣཉྩ ཡཱཝ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟི, ཏཱཝ ཝཌྜྷེཡྻ བྱཱུཧེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལེན ཙ ཝིཔསྶནནྟི ཡཐཱལདྡྷཾ སམཱདྷིཾ ནིཀནྟིཡཱ ཨཔརིཡཱདཱནེན ཧཱནབྷཱགིཡཾ ཋིཏིབྷཱགིཡཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾཝ ཀཏྭཱ ཀཱལེན ཝིཔསྶནཉྩ ཨནུཡུཉྫེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ཀཱལེན ཙ ཝིཔསྶནནྟི སམཐཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཏསྶ ཐིརཱིབྷཱུཏཀཱལེ སངྐོཙཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ¶ ཝཱ སམཱདྷིལཱབྷེན, ཝིཝིཏྟསཡནེན ཝཱ;

བྷིཀྑུ ཝིསྶཱསམཱཔཱདི, ཨཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༧༡-༢༧༢);

ཏེན ¶ ¶ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝཱིརིཡསཱཏཙྩསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདི. སཏཏབྷཱཝོ སཱཏཙྩཾ, ཝཱིརིཡསྶ སཱཏཙྩཾ, ཏེན སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ, སཏཏཔཝཏྟཝཱིརིཡོ, ནིཙྩཔགྒཧིཏཝཱིརིཡོཏི ཨཏྠོ. ཡུཏྟཡོགོ སདཱ སིཡཱཏི སབྦཀཱལཾ བྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ སིཡཱ. དུཀྑནྟནྟི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཾ པརིཡོསཱནཾ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཝིསྶཱསཾ ན ཨེཡྻ ན གཙྪེཡྻ. ‘‘ཨཧཾ པརིསུདྡྷསཱིལོ ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨབྷིཉྙཱལཱབྷཱི ཝིཔསྶནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི ཝཱ ཝིསྶཊྛོ ན བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཝིཧརམཱནསྶཱཏི, ཨེཝཾ ཝིཝིཏྟསེནཱསནསེཝནཱདིནཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཡུཏྟཡོགཏཱཔརིཡོསཱནེན ཝིདྷིནཱ ཝིཧརནྟསྶ. སུདྡྷིཀཱམསྶཱཏི, ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཾ ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷིཾ ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཉྩ ཨིཙྪནྟསྶ. སཾསཱརེ བྷཡསྶ ཨིཀྑཏོ བྷིཀྑུནོ, ཀཱམཱསཝཱདཡོ སབྦེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཡནྟི ཁཡཾ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ ཁཡགམནེནེཝ སཨུཔཱདིསེསཨནུཔཱདིསེསཔབྷེདཾ དུཝིདྷམྤི ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪཏི པཱཔུཎཱཏི.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨོཝཱདདཱནཱཔདེསེན ཨཏྟནཱ ཏཐཱཔཊིཔནྣབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཝངྒནྟཔུཏྟཨུཔསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. (ཨཔར)-གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝིཛཱནེཡྻ སཀཾ ཨཏྠནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཔརསྶ གོཏམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ སཱཝཏྠིཡཾ ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ, ཝཱདམགྒཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱདསྶ ཨུཔརི ཨུཏྟརིཾ ཝདནྟཾ ཨལབྷནྟོ ཏེཧི ཏེཧི ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཙརཏི. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ¶ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན ཡསཱདིཀེ ཝེནེཡྻེ ཝིནེཏྭཱ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨབྷིཡཱཙནཱཡ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགཙྪི. ཏདཱ སཏྠུ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. སཏྠཱ ¶ ཨཉྙཏརཾ པིཎྜཙཱརིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘བྷིཀྑུ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ ཏེན པབྦཱཛིཡམཱནོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཀོསལཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ པུན སཱཝཏྠིཾ པཙྩཱགམི. ཏཾ བཧཱུ ཉཱཏཀཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ནིསིནྣཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ¶ བཧཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཾསཱརེ སུདྡྷིཝཱདཱ, ཏེསུ ཀཏམེསཾ ནུ ཁོ ཝཱདོ ནིཡྻཱནིཀོ, ཀཐཾ པཊིཔཛྫནྟོ སཾསཱརཏོ སུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ –

༥༨༧.

‘‘ཝིཛཱནེཡྻ སཀཾ ཨཏྠཾ, ཨཝལོཀེཡྻཱཐ པཱཝཙནཾ;

ཡཉྩེཏྠ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ, སཱམཉྙཾ ཨཛ྄ཛྷཱུཔགཏསྶ.

༥༨༨.

‘‘མིཏྟཾ ཨིདྷ ཙ ཀལྱཱཎཾ, སིཀྑཱ ཝིཔུལཾ སམཱདཱནཾ;

སུསྶཱུསཱ ཙ གརཱུནཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༨༩.

‘‘བུདྡྷེསུ སགཱརཝཏཱ, དྷམྨེ ཨཔཙིཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ;

སངྒྷེ ཙ ཙིཏྟཱིཀཱརོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༠.

‘‘ཨཱཙཱརགོཙརེ ཡུཏྟོ, ཨཱཛཱིཝོ སོདྷིཏོ ཨགཱརཡ྄ཧོ;

ཙིཏྟསྶ ཙ སཎྛཔནཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༡.

‘‘ཙཱརིཏྟཾ ཨཐ ཝཱརིཏྟཾ, ཨིརིཡཱཔཐིཡཾ པསཱདནིཡཾ;

ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༢.

‘‘ཨཱརཉྙཀཱནི སེནཱསནཱནི, པནྟཱནི ཨཔྤསདྡཱནི;

བྷཛིཏབྦཱནི མུནིནཱ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༣.

‘‘སཱིལཉྩ བཱཧུསཙྩཉྩ, དྷམྨཱནཾ པཝིཙཡོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ;

སཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༤.

‘‘བྷཱཝེཡྻ ཙ ཨནིཙྩནྟི, ཨནཏྟསཉྙཾ ཨསུབྷསཉྙཉྩ;

ལོཀམྷི ཙ ཨནབྷིརཏིཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༥.

‘‘བྷཱཝེཡྻ ¶ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨིདྡྷིཔཱདཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི;

ཨཊྛངྒམགྒམརིཡཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.

༥༩༦.

‘‘ཏཎྷཾ པཛཧེཡྻ མུནི, སམཱུལཀེ ཨཱསཝེ པདཱལེཡྻ;

ཝིཧརེཡྻ ཝིཔྤམུཏྟོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔ’’ནྟི. –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཝིཛཱནེཡྻ སཀཾ ཨཏྠནྟི, ཝིཉྙཱུཛཱཏིཀོ པུརིསོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཛཱནེཡྻ. ཝིཙཱརེནྟོ ཙ ཨཝལོཀེཡྻཱཐ པཱཝཙནཾ ཨིདྷ ལོཀེ པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙ པཝུཏྟཾ པཱཝཙནཾ, སམཡོ. ཏཏྠ ཡཾ ནིཡྻཱནིཀཾ, ཏཾ ཨོལོཀེཡྻ པཉྙཱཙཀྑུནཱ པསྶེཡྻ. ཨིམེ ཧི ནཱནཱཏིཏྠིཡཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨནིཙྩེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི, ཨནཏྟནི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི, ཨསུདྡྷིམགྒཉྩ ‘‘སུདྡྷིམགྒོ’’ཏི མིཙྪཱབྷིནིཝེསིནོ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཝིརུདྡྷཝཱདཱ, ཏསྨཱ ནེསཾ ཝཱདོ ཨནིཡྻཱནིཀོ. སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ, སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ, སནྟཾ ནིབྦཱན’’ནྟི སཡམྦྷཱུཉཱཎེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱཡ པཝེདེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཏསྶ ¶ ཝཱདོ ནིཡྻཱནིཀོ’’ཏི སཏྠུ སཱསནམཧནྟཏཾ ཨོལོཀེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཡཉྩེཏྠ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ, སཱམཉྙཾ ཨཛ྄ཛྷཱུཔགཏསྶཱཏི, སཱམཉྙཾ སམཎབྷཱཝཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཡཾ ཨེཏྠ སཱསནེ པབྦཛིཏབྷཱཝེ ཝཱ པཏིརཱུཔཾ ཡུཏྟརཱུཔཾ སཱརུཔྤཾ ཨསྶ སིཡཱ, ཏམྤི ཨཔལོཀེཡྻ.

ཀིཾ པན ཏནྟི ཨཱཧ ‘‘མིཏྟཾ ཨིདྷ ཙ ཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདི. ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ སེཝིཡམཱནཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔནྟི ཡོཛནཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུཔི. ཀལྱཱཎམིཏྟཉྷི ནིསྶཱཡ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. སིཀྑཱ ཝིཔུལཾ སམཱདཱནནྟི ཝིཔུལཾ སིཀྑཱསམཱདཱནཾ, མཧཏིཡཱ ནིབྦཱནཱཝཧཱཡ ཨདྷིསཱིལཱདིསིཀྑཱཡ ཨནུཊྛཱནནྟི ཨཏྠོ. སུསྶཱུསཱ ཙ གརཱུནནྟི གརཱུནཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིནཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཨོཝཱདསྶ སོཏུཀམྱཏཱ པཱརིཙརིཡཱ ཙ. ཨེཏནྟི ཀལྱཱཎམིཏྟསེཝནཱདི.

བུདྡྷེསུ སགཱརཝཏཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷེསུ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི གཱརཝཡོགོ གརུཙིཏྟཱིཀཱརོ. དྷམྨེ ཨཔཙིཏི ཡཐཱབྷཱུཏནྟི ཨརིཡདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ¶ ཨཔཙཱཡནཾ ཨཱདརེན ཨབྷིཔཱུཛནཾ. སངྒྷེཏི ཨརིཡསངྒྷེ. ཙིཏྟཱིཀཱརོཏི སཀྐཱརོ སམྨཱནནཾ. ཨེཏནྟི རཏནཏྟཡགརུཀརཎཾ.

ཨཱཙཱརགོཙརེ ཡུཏྟོཏི ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཝཱིཏིཀྐམནསངྑཱཏཾ ཨནཱཙཱརཾ, པིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཝེསིཡཱདིཨགོཙརཉྩ པཧཱཡ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཨཝཱིཏིཀྐམནསངྑཱཏེན ཨཱཙཱརེན པིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནབྷཱུཏེན གོཙརེན ཙ ཡུཏྟོ སམྤནྣོ, སམྤནྣཨཱཙཱརགོཙརོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཛཱིཝོ སོདྷིཏོཏི ཝེལུ༹དཱནཱདིཾ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛཾ ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཨནཝཛྫུཔྤཱདེ པཙྩཡེ སེཝནྟསྶ ཨཱཛཱིཝོ སོདྷིཏོ ཧོཏི སུཝིསུདྡྷོ, སོདྷིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨགཱརཡ྄ཧོ ཝིཉྙཱུཧི. ཙིཏྟསྶ ཙ སཎྛཔནནྟི ཡཐཱ ཙཀྑཱདིདྭཱརེཧི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ནཔྤཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཱདིཝསེན ཙིཏྟསྶ ¶ སམྨཱ ཋཔནཾ. ཨེཏནྟི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤཏྟི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཏི ཨེཏཾ ཏཡཾ.

ཙཱརིཏྟནྟི ཙརིཏྭཱ པརིཔཱུརེཏབྦསཱིལཾ. ཝཱརིཏྟནྟི ཝིརཏིཡཱ ཨཀརཎེན པརིཔཱུརེཏབྦསཱིལཾ. ཨིརིཡཱཔཐིཡཾ པསཱདནིཡནྟི པརེསཾ པསཱདཱཝཧཾ ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིནིམིཏྟཾ ཨིརིཡཱཔཐནིསྶིཏཾ སམྤཛཉྙཾ. ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོཏི སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཨནུཡོགོ བྷཱཝནཱ.

ཨཱརཉྙཀཱནཱིཏི ཨརཉྙེ པརིཡཱཔནྣཱནི. པནྟཱནཱིཏི ཝིཝིཏྟཱནི.

སཱིལནྟི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཧེཊྛཱ ཧི བྷིནྡིཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ ཨབྷིནྡིཏྭཱ ¶ ཝདཏི. བཱཧུསཙྩནྟི བཧུསྶུཏབྷཱཝོ. སོ ཧི བྷཱཝནཱནུཡོགསྶ བཧུཀཱརོ, བོཛ྄ཛྷངྒཀོསལླཨནུཏྟརསཱིཏིབྷཱཝཨདྷིཙིཏྟཡུཏྟཏཱདཱིསུ སམྨཱ པཝིཙཡབཧུལསྶ སམཐཝིཔསྶནཱནུཡོགོ སམྤཛྫཏི. དྷམྨཱནཾ པཝིཙཡོ ཡཐཱབྷཱུཏནྟི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསལཀྑཎཏོ སཱམཉྙལཀྑཎཏོ ཙ པརིཝཱིམཾསཱ. ཨིམིནཱ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནམཱཧ. སཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡོཏི དུཀྑཱདཱིནཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདིཝསེན པཊིཝེདྷོ.

སྭཱཡཾ སཙྩཱབྷིསམཡོ ཡཐཱ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷཱཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ བྷཱཝེཡྻ ཙ ཨནིཙྩནྟི ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧) ཨཝིབྷཱགཏོ ¶ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢; སཾ. ནི. ༣.༤༩) ཝིབྷཱགཏོ ཝཱ སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩསཉྙཾ བྷཱཝེཡྻ ཨུཔྤཱདེཡྻ ཙེཝ ཝཌྜྷེཡྻ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨནཏྟསཉྙནྟི, ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི པཝཏྟཾ ཨནཏྟསཉྙཉྩ བྷཱཝེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. ཨསུབྷསཉྙནྟི, ཀརཛཀཱཡེ སབྦསྨིམྤི ཝཱ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརེ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ‘‘ཨསུབྷཱ’’ཏི པཝཏྟསཉྙཾ. དུཀྑསཉྙཱཔརིཝཱརཱ ཧི ཨཡཾ, ཨེཏེནེཝ ཙེཏྠ དུཀྑསཉྙཱཔི གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ལོཀམྷི ཙ ཨནབྷིརཏིནྟི སབྦལོཀེ ཏེབྷཱུམཀེསུ སངྑཱརེསུ ཨནཱབྷིརཏིསཉྙཾ. ཨེཏེན ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཾ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཉྩ ཝདཏི.

ཨེཝཾ པན ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཾ ཨནུཡུཏྟོ ཏཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཨིམེ དྷམྨེ ཝཌྜྷེཡྻཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘བྷཱཝེཡྻ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བོདྷིཡཱ སཏིཨཱདིསཏྟཝིདྷདྷམྨསཱམགྒིཡཱ, བོདྷིསྶ ཝཱ ཏཾསམངྒིནོ པུགྒལསྶ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, སཏིཨཱདཡོ དྷམྨཱ. ཏེ སཏིཨཱདིཀེ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒེ, ཚནྡཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨིདྡྷིཔཱདཱནི, སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི, སདྡྷཱདཱིནིཡེཝ པཉྩ ¶ བལཱནི, སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཝསེན ཨཊྛངྒཨརིཡམགྒཉྩ. ཙ-སདྡེན སཏིཔཊྛཱནཱནི སམྨཔྤདྷཱནཱནི ཙ གཧིཏཱནཱིཏི སབྦེཔི སཏྟཏིཾསཔྤབྷེདེ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ བྷཱཝེཡྻ ཨུཔྤཱདེཡྻ ཙེཝ ཝཌྜྷེཡྻ ཙ. ཏཏྠ ཡདེཏེསཾ པཋམམགྒཀྑཎེ ཨུཔྤཱདནཾ, ཨུཔརིམགྒཀྑཎེ ཙ ཝཌྜྷནཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ བྷིཀྑུནོ སཱརུཔྤནྟི.

ཨེཝཾ བོདྷིཔཀྑིཡསཏྟཏིཾསདྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ ཡཐཱ མགྒསཙྩཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཏི, ཨེཝཾ སམུདཡསཙྩཾ པཧཱནཱབྷིསམཡཝསེན, ནིརོདྷསཙྩཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཏཎྷཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཏཎྷཾ པཛཧེཡྻཱཏི, ཀཱམཏཎྷཱདིཔབྷེདཾ སབྦཾ ཏཎྷཾ ཨརིཡམགྒེན ཨནཝསེསཏོ སམུཙྪིནྡེཡྻ, མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཏེན ¶ སམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི. སམཱུལཀེ ཨཱསཝེ པདཱལེཡྻཱཏི ཀཱམརཱགཱནུསཡཱདིསམཱུལཀེ ཀཱམཱསཝཱདིཀེ སབྦེཔི ཨཱསཝེ བྷིནྡེཡྻ སམུཙྪིནྡེཡྻ. ཝིཧརེཡྻ ཝིཔྤམུཏྟོཏི ཨེཝཾ སབྦསོ ཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སབྦདྷི ཝིམུཏྟོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཾ ¶ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཧརེཡྻ. ཨེཏནྟི ཡདེཏཾ ཝིཧརཎཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ སམིཏཔཱཔསྶ བྷིཀྑུནོ པཏིརཱུཔཾ སཱརུཔྤནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཐེརོ སམཎསཱརུཔྤཔཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ ཏབྦིལོམཏོ བཱཧིརཀསམཡསྶ ཨནིཡྻཱནིཀཏཉྩ ཝིབྷཱཝེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣཱ སརཎཱདཱིསུ པཏིཊྛཧིཾསུ.

(ཨཔར)-གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དསཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཨེཀཱདསནིཔཱཏོ

༡. སཾཀིཙྩཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཀཱདསནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཀིཾ ཏཝཏྠོ ཝནེ ཏཱཏཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཾཀིཙྩཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྨིཾ ཀུཙྪིགཏེཡེཝ མཱཏཱ བྱཱདྷིཏཱ ཧུཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྶཱ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ ཛྷཱཔིཡམཱནཱཡ གབྦྷཱསཡོ ན ཛྷཱཡི. མནུསྶཱ སཱུལེཧི ཀུཙྪིཾ ཝིཛ྄ཛྷནྟཱ དཱརཀསྶ ཨཀྑིཀོཊིཾ པཧརིཾསུ. ཏེ ཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨངྒཱརེཧི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཀུཙྪིཔདེསོཔི ཛྷཱཡི, ཨངྒཱརམཏྠཀེ པན སུཝཎྞབིམྦསདིསོ དཱརཀོ པདུམགབྦྷེ ནིཔནྣོ ཝིཡ ཨཧོསི. པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟསྶ ཧི སིནེརུནཱ ཨོཏྠརིཡམཱནསྶཔི ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ནཱམ ནཏྠི.

པུནདིཝསེ ཨཱལཱ༹ཧནཊྛཱནཾ གཏཱ མནུསྶཱ ཏཐཱནིཔནྣཾ དཱརཀཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ དཱརཀཾ ཨཱདཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ནེམིཏྟཀེ པུཙྪིཾསུ. ནེམིཏྟཀཱ ‘‘སཙེ ཨཡཾ དཱརཀོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི, ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ དུགྒཏཱ བྷཝིསྶནྟི. སཙེ པབྦཛིསྶཏི, པཉྩཧི སམཎསཏེཧི པརིཝུཏོ ཝིཙརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཉཱཏཀཱ ‘‘ཧོཏུ, ཝཌྜྷིཏཀཱལེ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻསྶ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཏཾ པབྦཱཛེསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སངྐུནཱ ཚིནྣཀྑིཀོཊིཏཱཡ སཾཀིཙྩོཏི ཝདནྟཱ ཨཔརབྷཱགེ སཾཀིཙྩོཏི ཝོཧརིཾསུ. སོ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ ཨཏྟནོ གབྦྷགཏསྶེཝ མཱཏུ མརཎཾ, གབྦྷེ ཙ ཨཏྟནོ ¶ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཉཱཏཀཱ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི ཨདཾསུ. ཐེརོ ཏཾ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ ཁུརགྒེཡེཝ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏིཾསམཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཙེ ཙོརཧཏྠཏོ མོཙེཏྭཱ སཡམྤི ཏེ ཙོརེ དམེཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝིཧཱརེ བཧཱུཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརནྟོ ¶ ཏེ ཝིཝཱདཔསུཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨཉྙཏྠ གཙྪཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱུ ཨཱཔུཙྪི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན དྷམྨཔདཝཏྠུམྷི (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.སངྐིཙྩསཱམཎེརཝཏྠུ) ¶ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ནཾ ཨཉྙཏརོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཊྛཱཏུཀཱམོ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ཝཱསཾ ཡཱཙནྟོ –

༥༩༧.

‘‘ཀིཾ ཏཝཏྠོ ཝནེ ཏཱཏ, ཨུཛྫུཧཱནོཝ པཱཝུསེ;

ཝེརམྦྷཱ རམཎཱིཡཱ ཏེ, པཝིཝེཀོ ཧི ཛྷཱཡིན’’ནྟི. –

པཋམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ –

༥༩༨.

‘‘ཡཐཱ ཨབྦྷཱནི ཝེརམྦྷོ, ཝཱཏོ ནུདཏི པཱཝུསེ;

སཉྙཱ མེ ཨབྷིཀིརནྟི, ཝིཝེཀཔཊིསཉྙུཏཱ.

༥༩༩.

‘‘ཨཔཎྜརོ ཨཎྜསམྦྷཝོ, སཱིཝཐིཀཱཡ ནིཀེཏཙཱརིཀོ;

ཨུཔྤཱདཡཏེཝ མེ སཏིཾ, སནྡེཧསྨིཾ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ.

༦༠༠.

‘‘ཡཉྩ ཨཉྙེ ན རཀྑནྟི, ཡོ ཙ ཨཉྙེ ན རཀྑཏི;

ས ཝེ བྷིཀྑུ སུཁཾ སེཏི, ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑཝཱ.

༦༠༡.

‘‘ཨཙྪོདིཀཱ པུཐུསིལཱ, གོནངྒལམིགཱཡུཏཱ;

ཨམྦུསེཝཱལསཉྪནྣཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.

༦༠༢.

‘‘ཝསིཏཾ མེ ཨརཉྙེསུ, ཀནྡརཱསུ གུཧཱསུ ཙ;

སེནཱསནེསུ པནྟེསུ, ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏེ.

༦༠༣.

‘‘‘ཨིམེ ཧཉྙནྟུ ཝཛ྄ཛྷནྟུ, དུཀྑཾ པཔྤོནྟུ པཱཎིནོ’;

སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏཾ.

༦༠༤.

‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;

ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.

༦༠༥.

‘‘ཡསྶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ.

༦༠༦.

‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི ¶ མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ.

༦༠༧.

‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ.

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཀིཾ ཏཝཏྠོ ཝནེཏི ཀིནྟི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. ཝནེ ཀོ ཏཝཏྠོ, ཀིཾ པཡོཛནནྟི ཨཏྠོ. ཏཱཏཱཏི དཧརསཱམཎེརཏཱཡ ནཾ ཨཏྟནོ པུཏྟཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཱལཔཏི. ཨུཛྫུཧཱནོཝ པཱཝུསེཏི ¶ ཨུཛྫུཧཱནོ ཀིར ནཱམ ཨེཀོ པབྦཏོ, སོ པན གཧནསཉྪནྣོ བཧུསོཎྜིཀནྡརོ, ཏཧཾ ཏཧཾ སནྡམཱནསལིལོ ¶ , ཝསྶཀཱལེ ཨསཔྤཱཡོ, ཏསྨཱ ཨུཛྫུཧཱནོ ཝཱ པབྦཏོ ཨེཏརཧི པཱཝུསཀཱལེ ཏཝ ཀིམཏྠིཡོཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི པནེཏྠ ‘‘ཨུཛྫུཧཱནོ ནཱམ ཨེཀོ སཀུཎོ སཱིཏཾ ན སཧཏི, ཝསྶཀཱལེ ཝནགུམྦེ ནིལཱིནོ ཨཙྪཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏེསཾ མཏེན ཨུཛྫུཧཱནསྶ ཝིཡ སཀུཎསྶ པཱཝུསཀཱལེ ཀོ ཏཝ ཨཏྠོ ཝནེཏི? ཝེརམྦྷཱ རམཎཱིཡཱ ཏེཏི ཝེརམྦྷཝཱཏཱ ཝཱཡནྟཱ ཀིཾ ཏེ རམཎཱིཡཱཏི ཡོཛནཱ. ཀེཙི ‘‘ཝེརམྦྷཱ ནཱམ ཨེཀཱ པབྦཏགུཧཱ, པབྦྷཱརོ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཏཉྩ ཋཱནཾ གམནཱགམནཡུཏྟཾ ཛནསམྦཱདྷརཧིཏཾ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཉྩ, ཏསྨཱ ཝེརམྦྷཱ རམཎཱིཡཱ, ཝནེ ཝསིཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔཱ. ཀསྨཱ? པཝིཝེཀོ ཧི ཛྷཱཡིནཾ ཡསྨཱ ཏཱདིསཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཝིཝེཀོཡེཝ ཨིཙྪིཏབྦོ, ཏསྨཱ ‘‘དཱུརཾ ཨརཉྙཊྛཱནཾ ཨགནྟྭཱ ཝེརམྦྷཱཡཾ ཝས, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡསྨཱ ཛྷཱཡཱིནཾ པཝིཝེཀཀྑམེ ནིཝཱསཕཱསུཀེ སེནཱསནེ ལདྡྷེཡེཝ ཛྷཱནཱདཡོ སམྤཛྫནྟི, ན ཨལདྡྷེ, ཏསྨཱ ན ཨེཝརཱུཔེ སཱིཏཀཱལེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝནེ ཝསིཏུཾ སཀྐཱ, གུཧཱཔབྦྷཱརཱདཱིསུ པན སཀྐཱཏི.

ཨེཝཾ ཨུཔཱསཀེན ཝུཏྟེ ཐེརོ ཝནཱདཡོ ཨེཝ མཾ རམེནྟཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨབྦྷཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ པཱཝུསེ ཀཱལེ ཨབྦྷཱནི ཝལཱཧཀཱནི ཝེརམྦྷཝཱཏོ ནུདཏི ཁིཔཏི ནཱིཧརཏི, ཨེཝམེཝ མེ ཙིཏྟཾ ཝིཝེཀཔཊིསཉྙུཏཱ སཉྙཱ ཨབྷིཀིརནྟི ཝིཝེཀཊྛཱནཾཡེཝ ཨཱཀཌྜྷནྟི.

ཀིཉྩ ¶ ? ཨཔཎྜརོ ཀཱལ༹ཝཎྞོ, ཨཎྜསམྦྷཝོ ཨཎྜཛོ ཀཱཀོ, སཱིཝཐིཀཱཡ སུསཱནཊྛཱནེ, ནིཀེཏཙཱརིཀོ ཏམེཝ ནིཝཱསནཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརཎཀོ ཨུཔྤཱདཡཏེཝ མེ སཏིཾ, སནྡེཧསྨིཾ ཝིརཱགནིསྶིཏནྟི, ཀཱཡསྨིཾ ཝིརཱགཱུཔསཾཧིཏཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ མཡ྄ཧཾ ཨུཔྤཱདཡཏིཡེཝ. ཨེཀདིཝསཾ ཀིར ཐེརོ ཀཱཀེན ཁཛྫམཱནཾ མནུསྶཀུཎཔཾ པསྶིཏྭཱ ཨསུབྷསཉྙཾ པཊིལབྷི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧ. ཏེན ཀཱཡེ སབྦསོ ཚནྡརཱགསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཝནེཡེཝ ཝསིཏུཀཱམོམྷཱིཏི དསྶེཏི. ཡཉྩཱཏི ཙ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན ཨཉྙམྤི མམ ཨརཉྙཝཱསཀཱརཎཾ སུཎཱཧཱིཏི དསྶེཏི. ཡཾ པབྦཛིཏཾ མེཏྟཱཝིཧཱརིཏཱཡ ཨལོབྷནིཡཔརིཀྑཱརཏཱཡ ཙ རཀྑིཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨཉྙེ སེཝཀཱདཡོ ན རཀྑནྟི. ཡོ ཙ པབྦཛིཏོ ཨཉྙེ ཀེནཙི ཀིཉྩནཔལིབོདྷབྷཱུཏེ ན རཀྑཏི ཏཱདིསཱནཾཡེཝ ཨབྷཱཝཏོ. ས ཝེ བྷིཀྑུ སུཁཾ སེཏཱིཏི, སོ བྷིཀྑུ སམུཙྪིནྣཀིལེསཀཱམཏཱཡ སབྦསོ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑཝཱ ཨཔེཀྑཱརཧིཏོ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ¶ སུཁཾ སེཏི. ཏསྶ ཨནུསངྐིཏཔརིསངྐིཏཱབྷཱཝཏོ ཨརཉྙམྷི གཱམམྷི སདིསམེཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ¶ པབྦཏཝནཱདཱིནཾ རམཎཱིཡཏཾ ཝསིཏཔུབྦཏཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཙྪོདིཀཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝསིཏཾ མེཏི, ཝུཊྛཔུབྦཾ མཡཱ. ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏེཏི, སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིཧི ཝཱལ༹མིགེཧི ཨུཔསེཝིཏེ ཝནེ.

སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམཱིཏི, ཨིམེ ཡེ ཀེཙི པཱཎིནོ སཏྟཱ ཨུསུསཏྟིཨཱདཱིཧི པཧརཎེཧི ཧཉྙནྟུ མཱརིཡནྟུ མུཊྛིཔྤཧཱརཱདཱིཧི ཝཛ྄ཛྷནྟུ བཱདྷཱིཡནྟུ, ཨཉྙེན ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན དུཀྑཾ པཔྤོནྟུ པཱཔུཎནྟཱུཏི; ཨེཝཾ དོསསཾཧིཏཾ པཊིགྷསཾཡུཏྟཾ ཏཏོ ཨེཝ ཨནརིཡཾ བྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱདིཔྤབྷེདཾ པཱཔསངྐཔྤཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མིཙྪཱཝིཏཀྐོ ན ཨུཔྤནྣཔུབྦོཏི མེཏྟཱཝིཧཱརིཏཾ དསྶེཏི.

ཨིདཱནི ‘‘པརིཙིཎྞོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྟནོ ཀཏཀིཙྩཏཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ པརིཙིཎྞོཏི ཨུཔཱསིཏོ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཀརཎཝསེན. ཨོཧིཏོཏི ཨོརོཧིཏོ. གརུཀོ བྷཱརོཏི གརུཏརོ ཁནྡྷབྷཱརོ.

ནཱབྷིནནྡཱམི ¶ མརཎནྟི ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ མེ མརཎཾ སིཡཱ’’ཏི མརཎཾ ན ཨིཙྪཱམི. ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏནྟི ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཙིརཾ ཛཱིཝེཡྻ’’ནྟི ཛཱིཝིཏམྤི ན ཨིཙྪཱམི. ཨེཏེན མརཎེ ཛཱིཝིཏེ ཙ སམཱནཙིཏྟཏཾ དསྶེཏི. ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམཱིཏི པརིནིབྦཱནཀཱལཾཝ ཨཱགམེམི. ནིབྦིསནྟི ནིབྦིསནྟོ, བྷཏིཡཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ. བྷཏཀོ ཡཐཱཏི ཡཐཱ བྷཏཀོ པརསྶ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཀམྨསིདྡྷིཾ ཨནབྷིནནྡནྟོཔི ཀམྨཾ ཀརོནྟོཝ དིཝསཀྑཡཾ ཨུདིཀྑཏི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཛཱིཝིཏཾ ཨནབྷིནནྡནྟོཔི ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཡཱཔནེན མརཎཾ ཨནབྷིནནྡནྟོཔི པརིཡོསཱནཀཱལཾ པཊིཀངྑཱམཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སཾཀིཙྩཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཀཱདསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. དྭཱདསཀནིཔཱཏོ

༡. སཱིལཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དྭཱདསཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ སཱིལམེཝཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱིལཝཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བིམྦིསཱརརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སཱིལཝཱཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏཾ ཝཡཔྤཏྟཾ རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ མཱརེཏུཀཱམོ ཙཎྜཾ མཏྟཧཏྠིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨུཔཀྐམནྟོཔི མཱརེཏུཾ ནཱསཀྑི པཙྪིམབྷཝིཀསྶ ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨནྟརཱ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡཱབྷཱཝཏོ. ཏསྶ པཝཏྟིཾ ¶ དིསྭཱ བྷགཝཱ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘སཱིལཝཀུམཱརཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨིདྡྷིབལེན སདྡྷིཾ ཧཏྠིནཱ ཏཾ ཨཱནེསི. ཀུམཱརོ ཧཏྠིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཀོསལརཊྛེ ཝསཏི. ཨཐ ནཾ ཨཛཱཏསཏྟུ ‘‘མཱརེཐཱ’’ཏི པུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཋིཏཱ ཐེརེན ཀཐིཏཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགཱ པསནྣཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ –

༦༠༨.

‘‘སཱིལམེཝིདྷ སིཀྑེཐ, ཨསྨིཾ ལོཀེ སུསིཀྑིཏཾ.

སཱིལཉྷི སབྦསམྤཏྟིཾ, ཨུཔནཱམེཏི སེཝིཏཾ.

༦༠༩.

‘‘སཱིལཾ རཀྑེཡྻ མེདྷཱཝཱི, པཏྠཡཱནོ ཏཡོ སུཁེ;

པསཾསཾ ཝིཏྟིལཱབྷཉྩ, པེཙྩ སགྒེ པམོདནཾ.

༦༡༠.

‘‘སཱིལཝཱ ཧི བཧཱུ མིཏྟེ, སཉྙམེནཱདྷིགཙྪཏི;

དུསྶཱིལོ པན མིཏྟེཧི, དྷཾསཏེ པཱཔམཱཙརཾ.

༦༡༡.

‘‘ཨཝཎྞཉྩ ཨཀིཏྟིཉྩ, དུསྶཱིལོ ལབྷཏེ ནརོ;

ཝཎྞཾ ཀིཏྟིཾ པསཾསཉྩ, སདཱ ལབྷཏི སཱིལཝཱ.

༦༡༢.

‘‘ཨཱདི ¶ ¶ སཱིལཾ པཏིཊྛཱ ཙ, ཀལྱཱཎཱནཉྩ མཱཏུཀཾ;

པམུཁཾ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཏསྨཱ སཱིལཾ ཝིསོདྷཡེ.

༦༡༣.

‘‘ཝེལཱ ཙ སཾཝརཾ སཱིལཾ, ཙིཏྟསྶ ཨབྷིཧཱསནཾ;

ཏིཏྠཉྩ སབྦབུདྡྷཱནཾ, ཏསྨཱ སཱིལཾ ཝིསོདྷཡེ.

༦༡༤.

‘‘སཱིལཾ བལཾ ཨཔྤཊིམཾ, སཱིལཾ ཨཱཝུདྷམུཏྟམཾ;

སཱིལམཱབྷརཎཾ སེཊྛཾ, སཱིལཾ ཀཝཙམབྦྷུཏཾ.

༦༡༥.

‘‘སཱིལཾ སེཏུ མཧེསཀྑོ, སཱིལཾ གནྡྷོ ཨནུཏྟརོ;

སཱིལཾ ཝིལེཔནཾ སེཊྛཾ, ཡེན ཝཱཏི དིསོདིསཾ.

༦༡༦.

‘‘སཱིལཾ སམྦལམེཝགྒཾ, སཱིལཾ པཱཐེཡྻམུཏྟམཾ;

སཱིལཾ སེཊྛོ ཨཏིཝཱཧོ, ཡེན ཡཱཏི དིསོདིསཾ.

༦༡༧.

‘‘ཨིདྷེཝ ནིནྡཾ ལབྷཏི, པེཙྩཱཔཱཡེ ཙ དུམྨནོ;

སབྦཏྠ དུམྨནོ བཱལོ, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ.

༦༡༨.

‘‘ཨིདྷེཝ ཀིཏྟིཾ ལབྷཏི, པེཙྩ སགྒེ ཙ སུམྨནོ;

སབྦཏྠ སུམནོ དྷཱིརོ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ.

༦༡༩.

‘‘སཱིལམེཝ ཨིདྷ ཨགྒཾ, པཉྙཝཱ པན ཨུཏྟམོ;

མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསུ, སཱིལཔཉྙཱཎཏོ ཛཡ’’ནྟི. –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.

ཏཏྠ སཱིལམེཝིདྷ སིཀྑེཐ, ཨསྨིཾ ལོཀེཏི ཨིདྷཱཏི, ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨིམསྨིཾ སཏྟལོཀེ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟཱདིབྷེདཾ ཨཱདིཏོ སཱིལམེཝ སིཀྑེཡྻ, སིཀྑནྟོ ཙ ནཾ སུསིཀྑིཏཾ ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝཱཔཱདནེན སུཊྛུ སིཀྑིཏཾ སུཔརིསུདྡྷཾ པརིཔུཎྞཉྩ ཀཏྭཱ སིཀྑེཡྻ. ཨསྨིཾ ¶ ལོཀེཏི ཝཱ ཨིམསྨིཾ སངྑཱརལོཀེ སིཀྑིཏབྦདྷམྨེསུ སཱིལཾ ཨཱདིཏོ སིཀྑེཡྻ. དིཊྛིསམྤཏྟིཡཱཔི སཱིལསྶ པཏིཊྛཱབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘སཱིལཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཧཱིཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ སཱིལཾ སེཝིཏཾ པརིཙིཏཾ རཀྑིཏཾ ¶ མནུསྶསམྤཏྟི, དིབྦསམྤཏྟི, ནིབྦཱནསམྤཏྟཱིཏི ཨེཏཾ སབྦསམྤཏྟིཾ ཏཾསམངྒིནོ སཏྟསྶ ཨུཔནཱམེཏི ཨཱཝཧཏི.

སཱིལཾ སབྦསམྤཏྟིཾ ཨུཔནཱམེཏཱིཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེནྟོ ‘‘སཱིལཾ རཀྑེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཀྑེཡྻཱཏི གོཔེཡྻ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཏོ ཧི ཝིརམནྟོ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཉྩ པཱུརེནྟོ པཊིཔཀྑཱབྷིབྷཝནཏོ ཏཾ རཀྑཏི ནཱམ. མེདྷཱཝཱིཏི པཉྙཝཱ, ཨིདཾ ཏསྶ རཀྑནུཔཱཡདསྶནཾ ཉཱཎབལེན ཧིསྶ སམཱདཱནཾ ཨཝིཀོཔནཉྩ ཧོཏི. པཏྠཡཱནོཏི ཨིཙྪནྟོ. ཏཡོ སུཁེཏི ¶ ཏཱིཎི སུཁཱནི. སུཁནིམིཏྟཾ ཝཱ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. པསཾསནྟི ཀིཏྟིཾ, ཝིཉྙཱུཧི ཝཱ པསཾསནཾ. ཝིཏྟིལཱབྷནྟི ཏུཊྛིལཱབྷཾ. ‘‘ཝིཏྟལཱབྷ’’ནྟི ཙ པཋནྟི, དྷནལཱབྷནྟི ཨཏྠོ. སཱིལཝཱ ཧི ཨཔྤམཏྟཏཱཡ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ ཨདྷིགཙྪཏི. པེཙྩཱཏི ཀཱལངྐཏྭཱ. སགྒེ པམོདནནྟི དེཝལོཀེ ཨིཊྛེཧི ཀཱམགུཎེཧི, མོདནཉྩ པཏྠཡམཱནོཏི སམྦནྡྷོ. ཨིདྷལོཀེ པསཾསཾ ཝིཏྟིལཱབྷཾ པརལོཀེ དིབྦསམྤཏྟིཡཱ མོདནཉྩ ཨིཙྪནྟོ སཱིལཾ རཀྑེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ.

སཉྙམེནཱཏི ཀཱཡཱདཱིནཾ སཾཡམེན. སཾཡཏོ ཧི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཀཉྩི ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨབྷཡདཱནཾ དདནྟོ པིཡམནཱཔཏཱཡ མིཏྟཱནི གནྠཏི. དྷཾསཏེཏི ཨཔེཏི. པཱཔམཱཙརནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཀམྨཾ ཀརོནྟོ. དུསྶཱིལཉྷི པུགྒལཾ ཨཏྠཀཱམཱ སཏྟཱ ན བྷཛནྟི, ཨཉྙདཏྠུ པརིཝཛྫེནྟི.

ཨཝཎྞནྟི ཨགུཎཾ, སམྨུཁཱ གརཧཾ ཝཱ. ཨཀིཏྟིནྟི, ཨཡསཾ ཨསིལོཀཾ. ཝཎྞནྟི གུཎཾ. ཀིཏྟིནྟི སིལོཀཾ པཏྠཊཡསཏཾ. པསཾསནྟི སམྨུཁཱ ཐོམནཾ.

ཨཱདཱིཏི མཱུལཾ. སཱིལཉྷི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ? སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩). པཏིཊྛཱཏི ཨདྷིཊྛཱནཾ. སཱིལཉྷི སབྦེསཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༡.༢༣; ༡༩༢; པེཊཀོ. ༢༢; མི. པ. ༢.༡.༩). ཀལྱཱཎཱནཉྩ མཱཏུཀནྟི སམཐཝིཔསྶནཱདཱིནཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཱནཾ མཱཏུབྷཱུཏཾ ¶ , ཛནཀནྟི, ཨཏྠོ. པམུཁཾ སབྦདྷམྨཱནནྟི, སབྦེསཾ པཱམོཛྫཱདཱིནཾ ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ པམུཁཾ མུཁབྷཱུཏཾ, པཝཏྟིདྭཱརནྟི ཨཏྠོ. ཏསྨཱཏི ཨཱདིབྷཱཝཱདིཏོ. ཝིསོདྷཡེཏི ཨཀྑཎྜཱདིབྷཱཝེན སམྤཱདེཡྻ.

ཝེལཱཏི དུཙྩརིཏེཧི ཨནཏིཀྐམནཱིཡཊྛེན ཝེལཱ, སཱིམཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཝེལཱཡཏི ཝཱ དུསྶིལྱཾ ཙལཡཏི ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཝེལཱ. སཾཝརཾ སཱིལཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརསྶ པིདཧནཏོ. ཨབྷིཧཱསནནྟི ཏོསནཾ ཨཝིཔྤཊིསཱརཧེཏུཏཱཡ ཙིཏྟསྶཱབྷིཔྤམོདནཏོ. ཏིཏྠཉྩ སབྦབུདྡྷཱནནྟི སཱཝཀབུདྡྷཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ, སམྨཱསམྦུདྡྷཱཏི སབྦེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཀིལེསམལཔྤཝཱཧནེ ནིབྦཱནམཧཱསམུདྡཱཝགཱཧཎེ ཙ ཏིཏྠབྷཱུཏཉྩ.

སཱིལཾ བལཾ ཨཔྤཊིམནྟི མཱརསེནཔྤམདྡནེ ཨསདིསཾ བལཾ སེནཱཐཱམོ ཙ. ཨཱཝུདྷམུཏྟམནྟི སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ ¶ ཚེདནེ ཨུཏྟམཾ པཧརཎཾ. གུཎསརཱིརོཔསོབྷནཊྛེན ཨཱབྷརཎཾ. སེཊྛནྟི སབྦཀཱལཾ ཨུཏྟམཾ དབྦཉྩ. སཔཱཎཔརིཏྟཱནཏོ ཀཝཙམབྦྷུཏཾ. ‘‘ཨབྦྷིད’’ནྟི ཙ པཋནྟི, ཨབྷེཛྫནྟི ཨཏྠོ.

ཨཔཱཡམཧོགྷཱཏིཀྐམནེ སཾསཱརམཧོགྷཱཏིཀྐམནེ ཙ ཀིལེསེཧི ཨསཾསཱིདནཊྛེན སེཏུ. མཧེསཀྑོཏི མཧབྦལོ. གནྡྷོ ཨནུཏྟརོཏི པཊིཝཱཏཾ སབྦདིསཱསུ ཝཱཡནཏོ ཨནུཏྟརོ གནྡྷོ སབྦཛནམནོཧརཏྟཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡེན ཝཱཏི དིསོདིས’’ནྟི ཡེན སཱིལགནྡྷེན ཏཾསམངྒཱི དིསོདིསཾ སབྦཱ དིསཱ ཝཱཡཏི. ‘‘དིསོདིསཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, དས དིསཱཏི ཨཏྠོ.

སམྦལམེཝགྒནྟི སམྦལཾ ནཱམ པུཊབྷཏྟཾ. ཡཐཱ པུཊབྷཏྟཾ གཧེཏྭཱ མགྒཾ གཙྪནྟོ པུརིསོ ཨནྟརཱམགྒེ ཛིགྷཙྪཱདུཀྑེན ན ཀིལམཏི, ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོཔི སུདྡྷཾ སཱིལསམྦལཾ གཧེཏྭཱ སཾསཱརཀནྟཱརཾ པཊིཔནྣོ གཏགཏཊྛཱནེ ན ཀིལམཏཱིཏི སཱིལཾ ཨགྒཾ སམྦལཾ ནཱམ. ཏཐཱ སཱིལཾ པཱཐེཡྻམུཏྟམཾ ཙོརཱདཱིཧི ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨིཙྪིཏབྦསམྤཏྟིནིཔྥཱདནཏོ ཙ. ཨཏིཀྐཱམེནྟོ ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཡཐིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཝཱ ཝཱཧེཏི སམྤཱཔེཏཱིཏི ཨཏིཝཱཧོ, ཡཱནཾ. ཀེནཙི ཨནུཔདྡུཏཾ ཧུཏྭཱ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཔྤཏྟིཧེཏུཏཱཡ ¶ སཱིལཾ སེཊྛཾ ཨཏིཝཱཧོ. ཡེནཱཏི ཡེན ཨཏིཝཱཧེན ཡཱཏི དིསོདིསནྟི ཨགཏིཾ གཏིཉྩཱཔི ཏཾ ཏཾ དིསཾ སུཁེནེཝ གཙྪཏི.

ཨིདྷེཝ ནིནྡཾ ལབྷཏཱིཏི ཨིདྷལོཀེཔི དུམྨནོ རཱགཱདཱིཧི དཱུསིཏཙིཏྟོ ‘‘དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ’’ཏི ནིནྡཾ གརཧཾ ལབྷཏི. པེཙྩ པརལོཀེཔི ཨཔཱཡེ ‘‘པུརིསཏྟཀལི ཨཝཛཱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡམཔུརིསཱདཱིཧི ཙ ནིནྡཾ ལབྷཏི. ན ཀེཝལཾ ནིནྡམེཝ ལབྷཏི, ཨཐ ཁོ སབྦཏྠ དུམྨནོ བཱལོ ཨིདྷལོཀེ དུཙྩརིཏཙརཎེན དཱུསིཏཙིཏྟོ པརལོཀེ ཀམྨཀཱརཎཱདིཝསེན དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱཏི སབྦཏྠ བཱལོ དུམྨནོ ཧོཏི. ཀཐཾ? སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ སམྨཱ སཱིལེསུ ན ཋཔིཏཙིཏྟོ ཨཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོ.

ཨིདྷེཝ ཀིཏྟིཾ ལབྷཏཱིཏི ཨིདྷལོཀེཔི སུམནོ ‘‘སཔྤུརིསོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ’’ཏི ཀིཏྟིཾ ལབྷཏི. པེཙྩ པརལོཀེཔི སགྒེ ‘‘ཨཡཾ སཔྤུརིསོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ. ཏཐཱ ཧི དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀིཏྟིཾ ལབྷཏི. ན ཀེཝལཾ ཀིཏྟིམེཝ ལབྷཏི, ཨཐ ཁོ ¶ དྷཱིརོ དྷིཏིསམྤནྣོ སཱིལེསུ སུཊྛུ སམཱཧིཏོ ཨཔྤིཏཙིཏྟོ སུཔཏིཊྛིཏཙིཏྟོ སབྦཏྠ ཨིདྷལོཀེ སུཙརིཏཙརཎེན, པརལོཀེ སམྤཏྟིཔཊིལཱབྷེན སུམནོ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཧོཏི. སཱིལམེཝ ཨིདྷ ཨགྒནྟི དུཝིདྷཾ སཱིལཾ ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟརནྟི. ཏཏྠ ལོཀིཡཾ ཏཱཝ ཀཱམལོཀེ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིསུ, དེཝལོཀེ བྲཧྨལོཀེ ཙ ཨུཔཔཏྟིཝིསེསཾ ཨཱཝཧཏི, ལཱབྷཱིབྷཱཝཱདིཀསྶ ཙ ཀཱརཎཾ ¶ ཧོཏི. ལོཀུཏྟརཾ པན སཀལམྤི ཝཊྚདུཀྑཾ ཨཏིཀྐཱམེཏཱིཏི སཱིལཾ ཨགྒམེཝ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཧཱིནེན བྲཧྨཙརིཡེན, ཁཏྟིཡེ ཨུཔཔཛྫཏི;

མཛ྄ཛྷིམེན ཙ དེཝཏྟཾ, ཨུཏྟམེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༨.༧༥);

ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ – ‘‘ལཱབྷཱི ཨསྶཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༦༥), ‘‘སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༥), ‘‘ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༣༥; དཱི. ནི. ༣.༣༣༧) ཙ.

ལོཀུཏྟརསཱིལསྶ ¶ པན སབྦསོ པཧཱིནཔཊིཔཀྑསྶ སཏྟམབྷཝཏོ པཊྛཱཡ སཾསཱརདུཀྑཾ ཝིནིཝཏྟེནྟསྶ ཨགྒབྷཱཝེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. པཉྙཝཱ པན ཨུཏྟམོཏི ‘‘པཉྙཝཱ པན པུགྒལོ ཨུཏྟམོ པརམོ སེཊྛོཡེཝཱ’’ཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན པཉྙཱཡ ཨེཝ སེཊྛབྷཱཝཾ ཝདཏི. ཨིདཱནི སཱིལཔཉྙཱནཾ སེཊྛབྷཱཝཾ ཀིཙྩཏོ དསྶེནྟོ ‘‘སཱིལཔཉྙཱཎཏོ ཛཡ’’ནྟི ཨཱཧ. ཛཡནྟི ཙ ལིངྒཝིཔལླཱསོ དཊྛབྦོ, ཨཧཱུཏི ཝཱ ཝཙནསེསོ. ཏཏྠ པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱཎཾ, སཱིལཏོ པཉྙཱཎཏོ ཙ པཊིཔཀྑཛཡོ. ན ཧི སཱིལེན ཝིནཱ པཉྙཱ སམྦྷཝཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཝིནཱ སཱིལཾ ཀིཙྩཀརཾ, ཨཉྙམཉྙོཔཀཱརཀཉྩེཏཾ. ཝུཏྟཉྷི ‘‘སཱིལཔརིདྷོཏཱ པཉྙཱ, པཉྙཱཔརིདྷོཏཾ སཱིལ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༣༡༧) མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསཱུཏི ཨིདཾ ནེསཾ ཋཱནཝིསེསདསྶནཾ. ཏཏྠ ཧི ཏཱནི སཝིསེསཱནི ཝཏྟནྟི, སམཱདྷི པནེཏྠ སཱིལཔཀྑིཀོ པཉྙཱཡ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, པཉྙཱཔཀྑིཀོ ཝཱ བྷཱཝེཏབྦཏོ སཱིལཱདྷིཊྛཱནཏོ ཙ.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིལམུཁེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཏྟནོ སུཝིསུདྡྷསཱིལཱདིགུཎཏཱདཱིཔནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སཱིལཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སུནཱིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱིཙེ ¶ ཀུལམྷཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུནཱིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ¶ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ བུདྡྷསྶ སུཉྙཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བཱལཛནེཧི སདྡྷིཾ ཀཱིལཱ༹པསུཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ, ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧཾ སབྦསོ ཝཎིཏསརཱིརསྶ ཝིཡ སཀལཾ ཀཱཡཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙརཎེན, ནནུ ནཱམ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཱ ཀཔྤེཏབྦཱ? ཏཱནི ཙེ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོསི, གྷརེ གྷརེ མུཏྟཀརཱིསཱདཱིནི ནཱིཧརནྟོ པཙྪཱ ཝཏྠུསོདྷནེན ཛཱིཝཱཧཱི’’ཏི ཨཀྐོསི. སོ ཏེན ཀམྨེན ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན མནུསྶལོཀེཔི བཧཱུནི ཛཱཏིསཏཱནི ¶ པུཔྥཚཌྜཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཐཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཨིམསྨིཉྩ བུདྡྷུཔྤཱདེ པུཔྥཚཌྜཀཀུལེ ཨེཝ ནིབྦཏྟོ ཨུཀྐཱརསོདྷནཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟོ.

ཨཐ བྷགཝཱ པཙྪིམཡཱམེ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སུནཱིཏསྶ ཧདཡབྦྷནྟརེ གྷཊེ པདཱིཔཾ ཝིཡ པཛྫལནྟཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ. ཡསྶཾ ཝཱིཐིཡཾ སུནཱིཏོ ཨུཀྐཱརསོདྷནཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཾ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫི. སུནཱིཏོཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིགྷཱསུཙྩཱརསངྐཱརཱདིཀཾ རཱསིཾ ཀཏྭཱ པིཊཀེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱཛེནཱདཱཡ པརིཧརནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ སཏྠཱརཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ སཱརཛྫམཱནོ སམྦྷམཱཀུལཧདཡོ གམནམགྒཾ ནིལཱིཡནོཀཱསཉྩ ཨལབྷནྟོ ཀཱཛཾ བྷིཏྟིཔསྶེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀེན པསྶེན ཨནུཔཝིསནྟོ ཝིཡ བྷིཏྟིཾ ཨལླཱིནོ པཉྫལིཀོ ཨཊྛཱསི. ‘‘བྷིཏྟིཚིདྡེན ཨཔཀྐམིཏུཀཱམོ ཨཧོསཱི’’ཏིཔི ཝདནྟི.

སཏྠཱ ཏསྶ སམཱིཔཾ པཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཀུསལམཱུལསཉྩོདིཏཾ ཨུཔགཏཾ མཾ སཱརཛྫམཱནོ ཛཱཏིཡཱ ཀམྨསྶ ཙ ནིཧཱིནཏཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝམྤི ལཛྫཏི, ཧནྡསྶ ཝེསཱརཛྫཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུནཱ སཀལནགརནིནྣཱདཝར-གམྦྷཱིརེན བྲཧྨསྶརེན ‘‘སུནཱིཏཱ’’ཏི ཨཱལཔིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིམཱཡ དུཀྑཛཱིཝིཀཱཡ པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སུནཱིཏོ ཏེན སཏྠུ ཝཙནེན ཨམཏེན ཝིཡ ཨབྷིསིཏྟོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ ‘‘བྷགཝཱ, སཙེ མཱདིསཱཔི ཨིདྷ པབྦཛྫཾ ལབྷནྟི, ཀསྨཱཧཾ ན པབྦཛིསྶཱམི, པབྦཱཛེཐ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . སཏྠཱ ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཱཝདེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཛྫཾ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཏྭཱ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརོ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ནེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ པཋམཾ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ, པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏཾ སཀྐཱདཡོ དེཝཱ བྲཧྨཱནོ ཙ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནམསྶིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཱ ¶ ¶ དེཝཏཱ སཏྟསཏཱ ཨུལཱ༹རཱ, བྲཧྨཱ ཙ ཨིནྡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ;

ཨཱཛཱནཱིཡཾ ཛཱཏིཛརཱབྷིབྷཱུཏཾ, སུནཱིཏཾ ནམསྶནྟི པསནྣཙིཏྟཱ’’ཏིཨཱདི.

བྷགཝཱ ཏཾཡེཝ དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ དིསྭཱ སིཏཾ ཀཏྭཱ པསཾསནྟོ ‘‘ཏཔེན བྲཧྨཙརིཡེནཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཨཐ ནཾ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཀཱམཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ སུནཱིཏ, ཀསྨཱ ཀུལཱ ཏྭཾ པབྦཛིཏོ, ཀཐཾ ཝཱ པབྦཛིཏོ, ཀཐཉྩ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཏཾ སབྦཾ པཀཱསེནྟོ –

༦༢༠.

‘‘ནཱིཙེ ཀུལམྷི ཛཱཏོཧཾ, དལིདྡོ ཨཔྤབྷོཛནོ;

ཧཱིནཀམྨཾ མམཾ ཨཱསི, ཨཧོསིཾ པུཔྥཚཌྜཀོ.

༦༢༡.

‘‘ཛིགུཙྪིཏོ མནུསྶཱནཾ, པརིབྷཱུཏོ ཙ ཝམྦྷིཏོ;

ནཱིཙཾ མནཾ ཀརིཏྭཱན, ཝནྡིསྶཾ བཧུཀཾ ཛནཾ.

༦༢༢.

‘‘ཨཐདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ;

པཝིསནྟཾ མཧཱཝཱིརཾ, མགདྷཱནཾ པུརུཏྟམཾ.

༦༢༣.

‘‘ནིཀྑིཔིཏྭཱན བྱཱབྷངྒིཾ, ཝནྡིཏུཾ ཨུཔསངྐམིཾ;

མམེཝ ཨནུཀམྤཱཡ, ཨཊྛཱསི པུརིསུཏྟམོ.

༦༢༤.

‘‘ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཏདཱ;

པབྦཛྫཾ ཨཧམཱཡཱཙིཾ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.

༦༢༥.

‘‘ཏཏོ ¶ ཀཱརུཎིཀོ སཏྠཱ, སབྦལོཀཱནུཀམྤཀོ;

‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’ཏི མཾ ཨཱཧ, སཱ མེ ཨཱསཱུཔསམྤདཱ.

༦༢༦. ‘‘སོཧཾ ཨེཀོ ཨརཉྙསྨིཾ, ཝིཧརནྟོ ཨཏནྡིཏོ.

ཨཀཱསིཾ སཏྠུ ཝཙནཾ, ཡཐཱ མཾ ཨོཝདཱི ཛིནོ.

༦༢༧.

‘‘རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ, པུབྦཛཱཏིམནུསྶརིཾ;

རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ, དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷཡིཾ;

རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ, ཏམོཁནྡྷཾ པདཱལཡིཾ.

༦༢༨.

‘‘ཏཏོ ¶ རཏྱཱཝིཝསཱནེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི; (ཛཱ. ༡.༡༡.༧༩);

ཨིནྡོ བྲཧྨཱ ཙ ཨཱགནྟྭཱ, མཾ ནམསྶིཾསུ པཉྫལཱི.

༦༢༩.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཡསྶ ཏེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, དཀྑིཎེཡྻོསི མཱརིས.

༦༣༠.

‘‘ཏཏོ ¶ དིསྭཱན མཾ སཏྠཱ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ;

སིཏཾ པཱཏུཀརིཏྭཱན, ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ.

༦༣༡.

‘‘ཏཔེན བྲཧྨཙརིཡེན, སཾཡམེན དམེན ཙ;

ཨེཏེན བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎམུཏྟམ’’ནྟི. –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི སཱིཧནཱདཾ ནདི.

ཏཏྠ ནཱིཙེཏི ལཱམཀེ སབྦནིཧཱིནེ. ཨུཙྩནཱིཙབྷཱཝོ ཧི ནཱམ སཏྟཱནཾ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ, ཨཡཾ པན སབྦནིཧཱིནེ པུཀྐུསཀུལེ ཨུཔྤནྣཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནཱིཙེ ཀུལམྷི ཛཱཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཱིཙེཏི ལཱམཀེ སབྦནིཧཱིནེ’’ཏི. དལིདྡོཏི དུགྒཏོ, དལིདྡཱཔི ཀེཙི ཀདཱཙི གྷཱསཙྪཱདནསྶ ལཱབྷིནོ, ཨཀསིརཝུཏྟིནོ ཧོནྟི, ཨཧཾ པན སབྦཀཱལཾ ཀསིརཝུཏྟིཏཱཡ ཧཱིནོ ཨུདྡྷནཾ ཨུཔཊྛཔིཏཨུཀྑལིཀོ དསྶནཡུཏྟཾ ཐེཝཀམྤི ཨཔསྶིཾ ཡེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔྤབྷོཛནོ’’ཏི ཨཱཧ. ནཱིཙཀུལིཀཱ དལིདྡཱཔི ཀེཙི ཨནཱིཙཀམྨཱཛཱིཝཱ ཧོནྟི, མཡ྄ཧཾ པན ན ཏཐཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཧཱིནཀམྨཾ མམཾ ཨཱསཱི’’ཏི. ཀཱིདིསནྟི ཙེ? ཨཧོསིཾ པུཔྥཚཌྜཀོ, ཧཏྠཝིཀལསྶ ཧཏྠཝཱཏི ཝིཡ ཨུཔཙཱརཝསེནཱཡཾ ཨིམསྶ སམཉྙཱ ཨཧོསི ཡདིདཾ ‘‘པུཔྥཚཌྜཀོ’’ཏི. མིལཱཏཔུཔྥསནྠརཝཎྞཏཱཡ ཝཱ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཡཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟོ.

ཛིགུཙྪིཏོཏི ཛཱཏིཡཱ ཙེཝ ཀམྨུནཱ ཙ ཧཱིལི༹ཏོ. མནུསྶཱནནྟི མནུསྶེཧི. པརིབྷཱུཏོཏི ཨཝཉྙཱཏོ. ཝམྦྷིཏོཏི ཁུཾསིཏོ. ནཱིཙཾ མནཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཉྙེ མནུསྶེ སིནེརུཾ ཝིཡ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏེསཾ པཱདཔཾསུཏོཔི ཨཏྟཱནཾ ནིཧཱིནཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ ནཱིཙཾ ནིཧཱིནཾ མནཾ ཀཏྭཱ. ཝནྡིསྶཾ ¶ བཧུཀཾ ཛནནྟི པུཐུམཧཱཛནཾ དིཊྛདིཊྛཀཱལེ ཝནྡིཾ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀརོནྟོ པཎཱམིཾ.

ཨཐཱཏི ཨདྷིཀཱརནྟརདཱིཔནེ ནིཔཱཏོ. ཨདྡསཱསིནྟི ཨདྡཀྑིཾ. མགདྷཱནནྟི མགདྷཱ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷིཡཱ ‘‘མགདྷཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ, མགདྷཛནཔདསྶཱཏི ཨཏྠོ. པུརུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ ནགརཾ.

བྱཱབྷངྒིནྟི ཀཱཛཾ. པབྦཛྫཾ ཨཧམཱཡཱཙིནྟི, ‘‘སུནཱིཏ, པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི སཏྠཱརཱ ཨོཀཱསེ ཀཏེ ཨཧཾ པབྦཛྫཾ ཨཡཱཙིཾ. ཨཱསཱུཔསམྤདཱཏི ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑཱུ’’ཏི སཏྠུ ཝཙནམཏྟེན ཨཱསི ཨུཔསམྤདཱ. ཡཐཱ མཾ ཨོཝདཱིཏི ‘‘ཨེཝཾ སམཐཔུབྦངྒམཾ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེཧཱི’’ཏི ཡཐཱ མཾ ཨོཝདི, ཏཐཱ སཏྠུནོ ཝཙནཾ ཨཀཱསིཾ པཊིཔཛྫིཾ. རཏྟིཡཱཏིཨཱདི ཏསྶཱ པཊིཔཏྟིཡཱ རསདསྶནཾ. ཏཏྠ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཾ ¶ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཉྩ བཧུཀིཙྩནྟི ‘‘པཋམཾ ཡཱམཾ ¶ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམ’’ནྟི ཨཙྩནྟསཾཡོགཝསེན ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ན ཏཐཱ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ ཨེཀཱབྷིསམཡཝསེན པཝཏྟནཏོཏི ‘‘པཙྪིམེ ཡཱམེ’’ཏི བྷུམྨཝསེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨིནྡོཏི སཀྐོ དེཝརཱཛཱ. བྲཧྨཱཏི མཧཱབྲཧྨཱ. ཨིནྡབྲཧྨགྒཧཎེན ཨཉྙེསཾ ཀཱམདེཝཱནཾ བྲཧྨཱུནཉྩ ཨཱགམནཾ ཝུཏྟམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨུཀྐཊྛནིདྡེསོ ཧེས ཡཐཱ ‘‘རཱཛཱ ཨཱགཏོ’’ཏི. ནམསྶིཾསཱུཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ ཙ ནམཀྐཱརཾ ཨཀཾསུ.

ཏཏྠ ཀཱཡེན ཀཏཾ ནམཀྐཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྫལཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཀཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནམོ ཏེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏནྟི དེཝགྒཧཎེན ཨུཔཔཏྟིདེཝབྷཱཝཏོ བྲཧྨཱནོཔི གཧིཏཱ. སིཏཾ པཱཏུཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཏྟནོ ཨོཝཱདསྶ མཧཔྥལཏཾ དེཝབྲཧྨཱུནཉྩ གུཎསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ སཏྠཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. པཱཏུཀརོནྟོ ཙ ན ཨཉྙེ ཝིཡ དནྟེ ཝིདཾསེཏི, མུཁཱདྷཱནཾ པན ཐོཀཾ ཝིཝརཏི, ཏཏྟཀེན ཙ ཨབྷིབྷཱུཏདིབྦཕལིཀམུཏྟརསྨིཡོ ཨཝཧསིཏཏཱརཀཱསསིམརཱིཙིཡོ སུསུཀྐདཱཋསམྦྷཝཱ གྷནརསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཏྠུ མུཁཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟི, ཏཾ དིསྭཱ པཙྪཏོ གཙྪནྟཱཔི སཏྠཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི སཉྫཱནནྟི.

ཏཔེནཱཏི ¶ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན, ‘‘དྷུཏདྷམྨསམཱདཱནེནཱ’’ཏི ཀེཙི. སཾཡམེནཱཏི སཱིལེན. དམེནཱཏི པཉྙཱཡ. བྲཧྨཙརིཡེནཱཏི ཨཝསིཊྛསེཊྛཙརིཡཱཡ. ཨེཏེནཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེན ཏཔཱདིནཱ. བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི བཱཧིཏཔཱཔབྷཱཝཏོ. ཨེཏནྟི ཏཔཱདི ཡཐཱཝུཏྟཾ. བྲཱཧྨཎམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ བྲཱཧྨཎཾ, བྲཱཧྨཎེསུ ཝཱ ཨུཏྟམཾ སབྦསེཊྛཾ, ཨཧཱུཏི ཝཙནསེསོ. བྲཱཧྨཎནྟི ཝཱ བྲཧྨཉྙམཱཧ, ཨེཝཾ ཨུཏྟམཾ བྲཧྨཉྙཾ, ན ཛཙྩཱདཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཧི ཛཱཏིཀུལཔདེསགོཏྟསམྤཏྟིཨཱདཡོ ཨརིཡབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོ ཨེཝ པན ཀཱརཎཾ. ཏེནཱཧ –

‘‘ཡཐཱ སངྐཱརཋཱནསྨིཾ, ཨུཛ྄ཛྷིཏསྨིཾ མཧཱཔཐེ;

པདུམཾ ཏཏྠ ཛཱཡེཐ, སུཙིགནྡྷཾ མནོརམཾ.

‘‘ཨེཝཾ སངྐཱརབྷཱུཏེསུ, ཨནྡྷབྷཱུཏེ པུཐུཛྫནེ;

ཨཏིརོཙཏི པཉྙཱཡ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༥༨-༥༩);

ཨེཝཾ ཐེརོ ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི པུཙྪིཏམཏྠཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཝིསྶཛྫེནྟོ སཱིཧནཱདཾ ནདཱིཏི.

སུནཱིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དྭཱདསཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. ཏེརསནིཔཱཏོ

༡. སོཎཀོལི༹ཝིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཏེརསནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཡཱཧུ རཊྛེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ ཀོལི༹ཝིསསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནི. ཨཡཾ ཀིར ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱཝིབྷཝོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སཏྠུ ཙངྐམནཊྛཱནེ སུདྷཱཡ པརིཀམྨཾ ཀཱརེཏྭཱ ནཱནཱཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི སནྠརིཏྭཱ ཨུཔརི ནཱནཱཝིརཱགཝཏྠེཧི ཝིཏཱནཾ བནྡྷཱཔེསི, ཏཐཱ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ དཱིགྷསཱལཾ ཀཱརེཏྭཱ ནིཡྻཱདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟི, སིརིཝཌྜྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. སཏྠཱཔི ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ པརིནིབྦུཏེ ཀསྶཔདསབལེ ཨནུཔྤནྣེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གངྒཱཏཱིརེ པཎྞསཱལཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཏེམཱསཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཝུཊྛཝསྶོ པརིཔུཎྞཔརིཀྑཱརོ གནྡྷམཱདནམེཝ གཏོ. སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙམྤཱནགརེ ཨུསབྷསེཊྛིསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ སེཊྛིསྶ མཧཱབྷོགཀྑནྡྷོ ཨབྷིཝཌྜྷི. ཏསྶ ཛཱཏདིཝསེ སཀལནགརེ མཧཱསཀྐཱརསམྤནྣོ ཨཧོསི, ཏསྶ པུབྦེ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ སཏསཧསྶགྒྷནིཀརཏྟཀམྦལཔརིཙྩཱགེན སུཝཎྞཝཎྞོ སུཁུམཱལཏརོ ཙ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ སོཎོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷཏི ¶ , ཏསྶ ཧཏྠཔཱདཏལཱནི བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཝཎྞཱནི ཨཧེསུཾ, སཏཝིཧཏཀཔྤཱསསྶ ཝིཡ སམྥསྶོ པཱདཏལེསུ མཎིཀུཎྜལཱཝཊྚཝཎྞཱནི ལོམཱནི ¶ ཛཱཡིཾསུ. ཝཡཔྤཏྟསྶ ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེ ཏཡོ པཱསཱདེ ཀཱརེཏྭཱ ནཱཊཀཱནི ཨུཔཊྛཱཔེསུཾ. སོ ཏཏྠ མཧཏིཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ པཊིཝསཏི.

ཨཐ ¶ ཨམྷཱཀཾ སཏྠརི སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ བིམྦིསཱརརཉྙཱ པཀྐོསཱཔིཏོ ཨསཱིཏིཡཱ གཱམིཀསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ རཱཛགཧཾ ཨཱགཏོ, སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ, ཛནསཾསགྒཔརིཧརཎཏྠཾ སཱིཏཝནེ ཝསནྟོ ‘‘མམ སརཱིརཾ སུཁུམཱལཾ, ན ཙ སཀྐཱ སུཁེནེཝ སུཁཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཀཱཡཾ ཀིལམེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱཡ, པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟོ པཱདཏལེསུ ཕོཊེསུ ཨུཊྛཧིཏེསུཔི ཝེདནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོནྟོ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱཡ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ, ‘‘ཨེཝཾ ཝཱཡམནྟོཔི ཨཧཾ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐོམི, ཀིཾ མེ པབྦཛྫཱཡ, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫིསྶཱམི, པུཉྙཱནི ཙ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝཱིཎཱུཔམོཝཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཏཱཡོཛནཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེཏྭཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཾ གཏོ. སོཎཏྠེརོཔི སཏྠུ སམྨུཁཱ ཨོཝཱདཾ ལབྷིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༥.༢༥-༥༣) –

‘‘ཨནོམདསྶིསྶ མུནིནོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

སུདྷཱཡ ལེཔནཾ ཀཏྭཱ, ཙངྐམཾ ཀཱརཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ནཱནཱཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི, ཙངྐམཾ སནྠརིཾ ཨཧཾ;

ཨཱཀཱསེ ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ, བྷོཛཡིཾ བུདྡྷམུཏྟམཾ.

‘‘ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན སུབྦཏཾ;

དཱིགྷསཱལཾ བྷགཝཏོ, ནིཡྻཱདེསིམཧཾ ཏདཱ.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ.

‘‘པཊིགྒཧེཏྭཱན ¶ སམྦུདྡྷོ, དཀྑིཎེཡྻོ སདེཝཀེ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ སོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, དཱིགྷསཱལཾ ཨདཱསི མེ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཨིམསྶ ¶ མཙྩུཀཱལམྷི, པུཉྙཀམྨསམངྒིནོ;

སཧསྶཡུཏྟསྶརཐོ, ཨུཔཊྛིསྶཏི ཏཱཝདེ.

‘‘ཏེན ཡཱནེནཡཾ པོསོ, དེཝལོཀཾ གམིསྶཏི;

ཨནུམོདིསྶརེ དེཝཱ, སམྤཏྟེ ཀུལསམྦྷཝེ.

‘‘མཧཱརཧཾ བྱམྷཾ སེཊྛཾ, རཏནམཏྟིཀལེཔནཾ;

ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔེཏཾ, བྱམྷཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;

པཉྩཝཱིསཏི ཀཔྤཱནི, དེཝརཱཛཱ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

ཡསོདྷརསནཱམཱ ཏེ, སབྦེཔི ཨེཀནཱམཀཱ.

‘‘དྭེ སམྤཏྟཱི ཨནུབྷོཏྭཱ, ཝཌྜྷེཏྭཱ པུཉྙསཉྩཡཾ;

ཨཊྛཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏཏྲཱཔི བྱམྷཾ པཝརཾ, ཝིསྶཀམྨེན མཱཔིཏཾ;

དསསདྡཱཝིཝིཏྟཾ ཏཾ, པུརམཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི.

‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, བྷཱུམིཔཱལོ མཧིདྡྷིཀོ;

ཨོཀྐཱཀོ ནཱམ ནཱམེན, རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནཾ, སབྦཱསཾ པཝརཱ ཙ སཱ;

ཨབྷིཛཱཏཱ ཁཏྟིཡཱནཱི, ནཝ པུཏྟེ ཛནེསྶཏི.

‘‘ནཝ པུཏྟེ ཛནེཏྭཱན, ཁཏྟིཡཱནཱི མརིསྶཏི;

ཏརུཎཱི ཙ པིཡཱ ཀཉྙཱ, མཧེསིཏྟཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘ཨོཀྐཱཀཾ ཏོསཡིཏྭཱན, ཝརཾ ཀཉྙཱ ལབྷིསྶཏི;

ཝརཾ ལདྡྷཱན སཱ ཀཉྙཱ, པུཏྟེ པབྦཱཛཡིསྶཏི.

‘‘པབྦཱཛིཏཱ ¶ ཙ ཏེ སབྦེ, གམིསྶནྟི ནགུཏྟམཾ;

ཛཱཏིབྷེདབྷཡཱ སབྦེ, བྷགིནཱིཧི ཝསིསྶརེ.

‘‘ཨེཀཱ ཙ ཀཉྙཱ བྱཱདྷཱིཧི, བྷཝིསྶཏི པརིཀྑཏཱ;

མཱ ནོ ཛཱཏི པབྷིཛྫཱིཏི, ནིཁཎིསྶནྟི ཁཏྟིཡཱ.

‘‘ཁཏྟིཡོ ནཱིཧརིཏྭཱན, ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཝསིསྶཏི;

བྷཝིསྶཏི ཏདཱ བྷེདོ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ.

‘‘ཏེསཾ པཛཱ བྷཝིསྶནྟི, ཀོལི༹ཡཱ ནཱམ ཛཱཏིཡཱ;

ཏཏྠ མཱནུསཀཾ བྷོགཾ, ཨནུབྷོསྶཏིནཔྤཀཾ.

‘‘ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱན, དེཝལོཀཾ གམིསྶཏི;

ཏཏྲཱཔི པཝརཾ བྱམྷཾ, ལབྷིསྶཏི མནོརམཾ.

‘‘དེཝལོཀཱ ¶ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

ཨཱགནྟྭཱན མནུསྶཏྟཾ, སོཎོ ནཱམ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, པདཧཾ སཏྠུ སཱསནེ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཨནནྟདསྶཱི བྷགཝཱ, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;

ཝིསེསཉྙཱུ མཧཱཝཱིརོ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསྶཏི.

‘‘ཝུཊྛམྷི དེཝེ ཙཏུརངྒུལམྷི, ཏིཎེ ཨནིལེརིཏཨངྒཎམྷི;

ཋཏྭཱན ཡོགསྶ པཡུཏྟཏཱདིནོ, ཏཏོཏྟརིཾ པཱརམཏཱ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘ཨུཏྟམེ དམཐེ དནྟོ, ཙིཏྟཾ མེ སུཔཎཱིཧིཏཾ;

བྷཱརོ མེ ཨོཧིཏོ སབྦོ, ནིབྦུཏོམྷི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཨངྒཱིརསོ མཧཱནཱགོ, ཨབྷིཛཱཏོཝ ཀེསརཱི;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨུདཱནཝསེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཙ –

༦༣༢.

‘‘ཡཱཧུ རཊྛེ སམུཀྐཊྛོ, རཉྙོ ཨངྒསྶ པདྡྷགཱུ;

སྭཱཛྫ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོ, སོཎོ དུཀྑསྶ པཱརགཱུ.

༦༣༣.

‘‘པཉྩ ཚིནྡེ པཉྩ ཛཧེ, པཉྩ ཙུཏྟརི བྷཱཝཡེ;

པཉྩསངྒཱཏིགོ བྷིཀྑུ, ཨོགྷཏིཎྞོཏི ཝུཙྩཏི.

༦༣༤.

‘‘ཨུནྣལ༹སྶ པམཏྟསྶ, བཱཧིརཱསསྶ བྷིཀྑུནོ;

སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱ ཙ, པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏི.

༦༣༥.

‘‘ཡཉྷི ཀིཙྩཾ ཨཔཝིདྡྷཾ, ཨཀིཙྩཾ པན ཀརཱིཡཏི;

ཨུནྣལཱ༹ནཾ པམཏྟཱནཾ, ཏེསཾ ཝཌྜྷནྟི ཨཱསཝཱ.

༦༣༦.

‘‘ཡེསཉྩ སུསམཱརདྡྷཱ, ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཱ སཏི;

ཨཀིཙྩཾ ཏེ ན སེཝནྟི, ཀིཙྩེ སཱཏཙྩཀཱརིནོ;

སཏཱནཾ སམྤཛཱནཱནཾ, ཨཏྠཾ གཙྪནྟི ཨཱསཝཱ.

༦༣༧.

‘‘ཨུཛུམགྒམྷི ¶ ¶ ཨཀྑཱཏེ, གཙྪཐ མཱ ནིཝཏྟཐ;

ཨཏྟནཱ ཙོདཡཏྟཱནཾ, ནིབྦཱནམབྷིཧཱརཡེ.

༦༣༨.

‘‘ཨཙྩཱརདྡྷམྷི ¶ ཝཱིརིཡམྷི, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

ཝཱིཎོཔམཾ ཀརིཏྭཱ མེ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ;

ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ.

༦༣༩.

‘‘སམཐཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

༦༤༠.

‘‘ནེཀྑམྨེ ཨདྷིམུཏྟསྶ, པཝིཝེཀཉྩ ཙེཏསོ;

ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱདྷིམུཏྟསྶ, ཨུཔཱདཱནཀྑཡསྶ ཙ.

༦༤༡.

‘‘ཏཎྷཀྑཡཱདྷིམུཏྟསྶ, ཨསམྨོཧཉྩ ཙེཏསོ;

དིསྭཱ ཨཱཡཏནུཔྤཱདཾ, སམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི.

༦༤༢.

‘‘ཏསྶ སམྨཱ ཝིམུཏྟསྶ, སནྟཙིཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ;

ཀཏསྶ པཏིཙཡོ ནཏྠི, ཀརཎཱིཡཾ ན ཝིཛྫཏི.

༦༤༣.

‘‘སེལོ ¶ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;

ཨེཝཾ རཱུཔཱ རསཱ སདྡཱ, གནྡྷཱ ཕསྶཱ ཙ ཀེཝལཱ.

༦༤༤.

‘‘ཨིཊྛཱ དྷམྨཱ ཨནིཊྛཱ ཙ, ནཔྤཝེདྷེནྟི ཏཱདིནོ;

ཋིཏཾ ཙིཏྟཾ ཝིསཉྙུཏྟཾ, ཝཡཉྩསྶཱནུཔསྶཏཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡཱཧུ རཊྛེ སམུཀྐཊྛོཏི ཡོ ཨཧུ ཨཧོསི ཨངྒརཊྛེ ཨསཱིཏིཡཱ གཱམིཀསཧསྶེཧི བྷོགསམྤཏྟིཡཱ ཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཙ སམྨཱ ཨཏིཝིཡ ཨུཀྐཊྛོ སེཊྛོ. རཉྙོ ཨངྒསྶ པདྡྷགཱུཏི ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི པརིསཱཡ རཉྫནཊྛེན རཉྙོ ཨངྒཱདྷིཔཏིནོ བིམྦིསཱརསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏོ གཧཔཏིཝིསེསོ ཏསྶ རཊྛེ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཧཱུཏི ཡོཛེཏབྦཾ. སྭཱཛྫ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོཏི སོ སོཎོ ཨཛྫེཏརཧི ལོཀུཏྟརདྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོ ཛཱཏོ, གིཧིཀཱལེཔི ཀེཧིཙི ཨུཀྐཊྛོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི པབྦཛིཏཀཱལེཔི ཨུཀྐཊྛོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ དསྶེཏི. དུཀྑསྶ པཱརགཱུཏི སཀལསྶ ཝཊྚདུཀྑསྶ པཱརཾ པརིཡནྟཾ གཏོ, ཨེཏེན དྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོཏི ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ ཨུཀྐཊྛབྷཱཝཾ ཝིསེསེཏི ཨརཧཏྟཱདྷིགམདཱིཔནཏོ.

ཨིདཱནི ཡཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ དུཀྑཔཱརགཱུ ཛཱཏོ, ཨཉྙཱཔདེསེན ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྩ ཚིནྡེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཔཱཡཀཱམསུགཏིསམྤཱཔཀཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པུརིསོ སཏྠེན པཱདེ བདྡྷརཛྫུཀཾ ཝིཡ ཧེཊྛིམེན མགྒཏྟཡེན ཚིནྡེཡྻ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝསམྤཱཔཀཱནི པཉྩ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པུརིསོ གཱིཝཱཡ བདྡྷརཛྫུཀཾ ཝིཡ ཨགྒམགྒེན ཛཧེཡྻ, ཚིནྡེཡྻ, ཏེསཾ པན ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ པཉྩ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ¶ ཨུཏྟརི བྷཱཝཡེ ¶ བྷཱཝེཡྻ. ཨེཝཾབྷཱུཏོ པན བྷིཀྑུ རཱགསངྒོ དོསམོཧམཱནདིཊྛིསངྒོཏི པཉྩནྣཾ སངྒཱནཾ ཨཏིཀྐམནེན པཉྩསངྒཱཏིགོ ཧུཏྭཱ, ཀཱམོགྷོ, བྷཝོགྷོ, དིཊྛོགྷོ, ཨཝིཛྫོགྷོཏི ཙཏུནྣཾ ཨོགྷཱནཾ ཏིཎྞཏྟཱ ཨོགྷཏིཎྞོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཡཉྩ ཨོགྷཏརཎཔཊིཔཏྟིསཱིལཱདཱིནཾ པཱརིཔཱུརིཡཱཝ ཧོཏི, སཱིལཱདཡོ ཙ མཱནཱདིཔྤཧཱནེན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི, ན ཨཉྙཐཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨུནྣལ༹སྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨུནྣལ༹སྶཱཏི ཨུགྒཏཏུཙྪམཱནསྶ. མཱནོ ¶ ཧི ཨུནྣམནཱཀཱརཝུཏྟིཡཱ ཏུཙྪབྷཱཝེན ནལོ༹ ཝིཡཱཏི ‘‘ནལོ༹’’ཏི ཝུཙྩཏི. པམཏྟསྶཱཏི སཏིཝོསྶགྒེན པམཱདཾ ཨཱཔནྣསྶ. བཱཧིརཱསསྶཱཏི བཱཧིརེསུ ཨཱཡཏནེསུ ཨཱསཱཝཏོ, ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགསྶཱཏི ཨཏྠོ. སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱ ཙ, པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཏསྶ སཱིལཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑསེཝིནོ ལོཀིཡོཔི ཏཱཝ སཱིལཱདིགུཎོ པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏི, པགེཝ ལོཀུཏྟརོ.

ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཡཉྷི ཀིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ. བྷིཀྑུནོ ཧི པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཔརིམཱཎསཱིལཀྑནྡྷགོཔནཾ ཨརཉྙཝཱསོ དྷུཏངྒཔརིཧརཎཾ བྷཱཝནཱརཱམཏཱཏི ཨེཝམཱདི ཀིཙྩཾ ནཱམ. ཡེཧི པན ཨིདཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ, ཏཾ ཨཔཝིདྡྷཾ ཨཀརཎེན ཚཌྜིཏཾ. ཨཀིཙྩནྟི པཏྟམཎྜནཾ ཙཱིཝརཀཱཡབནྡྷནཨཾསབདྡྷཚཏྟུཔཱཧནཏཱལཝཎྚདྷམྨཀརཎམཎྜནནྟི ཨེཝམཱདི པརིཀྑཱརམཎྜནཾ པཙྩཡབཱཧུལིཡནྟི ཨེཝམཱདི བྷིཀྑུནོ ཨཀིཙྩཾ ནཱམ, ཏཾ ཀཡིརཏི, ཏེསཾ མཱནནལ༹ཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཙརཎེན ཨུནྣལཱ༹ནཾ སཏིཝོསྶགྒེན པམཏྟཱནཾ ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱ ཝཌྜྷནྟི.

ཡེསཾ པན པཉྙཱདིགུཎོ ཝཌྜྷཏི, ཏེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེས’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སུསམཱརདྡྷཱཏི སུཊྛུ པགྒཧིཏཱ. ཀཱཡགཏཱ སཏཱིཏི, ཀཱཡཱནུཔསྶནཱབྷཱཝནཱ. ཨཀིཙྩཾ ཏེཏི ཏེ ཨེཏཾ པཏྟམཎྜནཱདིཨཀིཙྩཾ. ན སེཝནྟཱིཏི ན ཀརོནྟི. ཀིཙྩེཏི, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཀཏྟབྦེ ཨཔརིམཱཎསཱིལཀྑནྡྷགོཔནཱདིཀེ. སཱཏཙྩཀཱརིནོཏི སཏཏཀཱརིནོ ཏེསཾ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན སཏཱནཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ, སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ, གོཙརསམྤཛཉྙཾ, ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི ཙཏཱུཧི སམྤཛཉྙེཧི སམྤཛཱནཱནཾ, ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱ ཨཏྠཾ གཙྪནྟི པརིཀྑཡཾ ཨབྷཱཝཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཋིཏབྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘ཨུཛུམགྒམྷཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཛུམགྒམྷི ཨཀྑཱཏེཏི ཨནྟདྭཡཔརིཝཛྫནེན ཀཱཡཝངྐཱདིཔྤཧཱནེན ཙ ཨུཛུཀེ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱབྷཱུཏེ ཨརིཡམགྒེ སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏེ. གཙྪཐཱཏི པཊིཔཛྫཐ. མཱ ནིཝཏྟཐཱཏི ཨནྟརཱ ¶ ཝོསཱནཾ མཱཔཛྫཐ. ཨཏྟནཱ ཙོདཡཏྟཱནནྟི ཨིདྷ ¶ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཨཔཱཡབྷཡཔཙྩཝེཀྑཎཱདིནཱ ¶ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཙོདེནྟོ. ནིབྦཱནམབྷིཧཱརཡེཏི, ཨཏྟཱནཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཧརེཡྻ ཨུཔནེཡྻ, ཡཐཱ ནཾ སཙྪིཀརོཏི, ཏཐཱ པཊིཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི མཡཱཔི ཨེཝམེཝ པཊིཔནྣནྟི, ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཙྩཱརདྡྷམྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཙྩཱརདྡྷམྷི ཝཱིརིཡམྷཱིཏི ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེནྟེན མཡཱ སམཱདྷིནཱ ཝཱིརིཡཾ སམརསཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏིཝིཡ ཝཱིརིཡེ པགྒཧིཏེ. ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱ ཙསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཝཱིཎོཔམཾ ཀརིཏྭཱ མེཏི ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ ‘‘ཡེ ཁོ ཀེཙི བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཨཐ ཙ པན མེ ནཱནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཏསྨཱཧཾ ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ སཏྠཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཏསྶ སམྨུཁེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, སོཎ, ‘ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི, ཀུསལོ ཏྭཾ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏོ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིསྶརེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏེན ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སོཎ? ཡདཱ ཏེ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ ཨཙྩཱཡཏཱ ཧོནྟི, ཨཔི ནུ ཏེ ཝཱིཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སརཝཏཱི ཝཱ ཧོཏི ཀམྨཉྙཱ ཝཱཏི? ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ! ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སོཎ, ཡདཱ ཏེ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ ཨཏིསིཐིལཱ ཧོནྟི, ཨཔི ནུ ཏེ ཝཱིཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སརཝཏཱི ཝཱ ཧོཏི ཀམྨཉྙཱ ཝཱཏི? ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སོཎ, ཡདཱ པན ཏེ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ ནེཝ ཨཙྩཱཡཏཱ ཧོནྟི, ནཱཏིསིཐིལཱ སམེ གུཎེ པཏིཊྛིཏཱ, ཨཔི ནུ ཏེ ཝཱིཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སརཝཏཱི ཝཱ ཧོཏི ཀམྨཉྙཱ ཝཱཏི? ཨེཝཾ, བྷནྟེ. ཨེཝམེཝ ཁོ, སོཎ, ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཾ ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, སོཎ, ཝཱིརིཡསམཏཾ ཨདྷིཊྛཧ, ཨིནྡྲིཡཱནཉྩ སམཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱིཎཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཏེན ཝཱིཎོཔམོཝཱདེན མཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱཏི ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཝཱིཎོཔམོཝཱདཾ སུཏྭཱ ཨནྟརཱ ཨུཔྤནྣཾ ཝིབྦྷམིཏུཀཱམཏཾ པཧཱཡ སཏྠུ སཱསནེ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཝིཧརིཾ.

ཝིཧརནྟོ ཙ སམཐཾ པཊིཔཱདེསིཾ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེནྟོ སདྡྷཱཔཉྙཱནཾ ཝིཡ སམཱདྷིཝཱིརིཡཱནཾ སམརསཏཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཛྷཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིཾ ¶ སམྤཱདེསིཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེསིཾ. ཏཏྠ པཡོཛནཾ ཨཱཧ ‘‘ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱ’’ཏི. ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱཏི ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཡཐཱ པཊིཔནྣསྶ སམཐཝིཔསྶནཱ སམྤཛྫིཾསུ, ཏཾ ¶ ཨཉྙཱཔདེསེན དསྶེནྟོ ‘‘ནེཀྑམྨེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནེཀྑམྨེཏི པབྦཛྫཱདིཀེ ཀཱམནིསྶརཎེ. ཨདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཏཏྠ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརབྷཱཝེན ¶ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶ, པཋམཾ ཏཱཝ པབྦཛྫཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཙ སཱིལཝིསོདྷནཾ ཨརཉྙཝཱསོ དྷུཏངྒཔརིཧརཎཾ བྷཱཝནཱབྷིཡོགོཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཨནཝཛྫདྷམྨེསུ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. པཝིཝེཀཉྩ ཙེཏསོཏི ཙེཏསོ པཝིཝེཀཉྩ ཨདྷིམུཏྟསྶ ཨེཝཾ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟསྶ སཏོ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ནིབྦཏྟནེན ཝིཝེཀེ ཡུཏྟསྶ པཡུཏྟསྶ. ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེ ནིདུཀྑཏཱཡ ཨདྷིམུཏྟསྶ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སམཐསུཁེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶ. ཨུཔཱདཱནཀྑཡསྶ ཙཱཏི ཙཏུནྣམྤི ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཁཡནྟེ ཨརཧཏྟེ ཨདྷིམུཏྟསྶ. བྷུམྨཏྠེ ཧི ཨེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཏཾ ཡཐཱདྷིགཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཎྷཀྑཡཱདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཏཎྷཱ ཁཱིཡཏི ཨེཏྠཱཏི ཏཎྷཀྑཡོ, ནིབྦཱནཾ, ཏསྨིཾ ཨདྷིམུཏྟསྶ ཨུཔཱདིཾ བྷཡཏོ, ཨནུཔཱདིཉྩ ཁེམཏོ དསྶནེན ནིརོདྷེ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརསྶ. ཨསམྨོཧཉྩ ཙེཏསོཏི ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨསམྨོཧཔཝཏྟིཾ སམྨོཧསམུཙྪིནྡནེན ཝཱ ཙིཏྟསྶ ཨསམྨོཧབྷཱུཏཾ ཨརིཡམགྒཾ ཨདྷིམུཏྟསྶ. དིསྭཱ ཨཱཡཏནུཔྤཱདནྟི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཡཐཱསཀཔཙྩཡེཧི ཁཎེ ཁཎེ ཨུཔྤཱདཾ, ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ནིརོདྷཉྩ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ དིསྭཱ དསྶནཧེཏུ སམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱིཏི སམྨཱ ཧེཏུནཱ ཉཱཡེན མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སབྦཱསཝཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི.

‘‘ཏསྶ སམྨཱ ཝིམུཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཏསྶ ཝུཏྟནཡེན སམྨདེཝ སབྦསཾཀིལེསཏོ ཝིམུཏྟསྶ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཙྩནྟུཔསམེན སནྟཙིཏྟསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུནོ ཀཏསྶ ཀུསལསྶ ཨཀུསལསྶ ཝཱ ཨུཔཙཡོ ནཏྠི མགྒེནེཝ སམུགྒྷཱཏིཏཏྟཱ, པརིཉྙཱདིབྷེདཾ ཀརཎཱིཡཾ ¶ ན ཝིཛྫཏི ཀཏཀིཙྩཏྟཱ. ཨེཝཾ བྷཱུཏསྶ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ སེལོ པབྦཏོ པཀཏིཝཱཏེན ན སམཱིརཏི ན སཾཀམྤཏི, ཨེཝཾ ཨིཊྛཱ ཙ ཨནིཊྛཱ ཙ རཱུཔཱདཡོ ཨཱརམྨཎདྷམྨཱ ཏཱདིནོ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟསྶ ཋིཏཾ ཨནེཛཾ པཧཱིནསབྦསོཀཏཱཡ ཝིསཾཡུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ནཔྤཝེདྷནྟི ན ཙཱལེནྟི. ཨསྶ ཙ ཨཱརམྨཎདྷམྨསྶ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ ཝཡཾ ནིརོདྷཾ ཁཎེ ཁཎེ བྷིཛྫནསབྷཱཝཾ ཨནུཔསྶཏཱིཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སོཎཀོལི༹ཝིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏེརསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. ཙུདྡསཀནིཔཱཏོ

༡. ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཙུདྡསཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཡདཱ ཨཧནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཀཱམཉྩིམསྶ ཐེརསྶ གཱཐཱ ཧེཊྛཱ ཨེཀཀནིཔཱཏེ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༡. ཁདིརཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ) ཨཱགཏཱ. ཏཏྠ པནསྶ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻེསུ སཏིཛནནམཏྟཾ དསྶིཏནྟི ཏསྶཱ ཨེཀཀནིཔཱཏེ སངྒཧོ ཀཏོ. ཨིམཱ པན ཐེརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པརིནིབྦཱནཱ པཊིཔཏྟིཔཀཱསིཏཱ གཱཐཱ ཨིམསྨིཾ ཙུདྡསཀནིཔཱཏེ སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏཱ. ཏཏྠ ཨཊྛུཔྤཏྟི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཐེརོ ཀིར ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སཏྠུ དྷམྨསེནཱཔཏིཔྤབྷཱུཏཱིནཾ མཧཱཐེརཱནཉྩ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧམེཝ ཏཏྠ ཝསིཏྭཱ ཁདིརཝནམེཝ པཙྩཱགནྟྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁེན བྲཧྨཝིཧཱརེཧི ཙ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཨརཉྙེ ཝསི. ཏེན ཙ སམཡེན ཙོརཱ ནགརེ ཀཏཀམྨཱ ཨཱརཀྑམནུསྶེཧི ཨནུབནྡྷཱ པལཱཡནྟཱ ཐེརསྶ སམཱིཔེ གཧིཏབྷཎྜཾ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཡིཾསུ. མནུསྶཱ ཨནུདྷཱཝནྟཱ ཐེརསྶ སམཱིཔེ བྷཎྜཾ དིསྭཱ ཐེརཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཙོརོ’’ཏི སཉྙཱཡ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསུཾ, ‘‘ཨཡཾ, དེཝ, ཙོརོ’’ཏི. རཱཛཱ ཐེརཾ མུཉྩཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེཧི ཨིདཾ ཙོརིཀཀམྨཾ ཀཏཾ ཝཱ, ནོ ཝཱ’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ཀིཉྩཱཔི ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནཱ ཏཱདིསཾ ན ཀཏཔུབྦཾ, ཏཾ པབྦཛིཏཏོ པཊྛཱཡ པན ཨཀཏབྷཱཝསྶ, སབྦསོ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཏཱདིསསྶ ཀརཎེ ཨབྷབྦཏཱཡ པཀཱསནཏྠཾ སམཱིཔེ ཋིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ རཉྙོ ཙ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

༦༤༥.

‘‘ཡདཱ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;

ནཱབྷིཛཱནཱམི སངྐཔྤཾ, ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏཾ.

༦༤༦.

‘‘‘ཨིམེ ཧཉྙནྟུ ཝཛ྄ཛྷནྟུ, དུཀྑཾ པཔྤོནྟུ པཱཎིནོ’;

སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨིམསྨིཾ དཱིགྷམནྟརེ.

༦༤༧.

‘‘མེཏྟཉྩ ¶ ¶ ཨབྷིཛཱནཱམི, ཨཔྤམཱཎཾ སུབྷཱཝིཏཾ;

ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཾ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ.

༦༤༨.

‘‘སབྦམིཏྟོ སབྦསཁོ, སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཀོ;

མེཏྟཙིཏྟཉྩ བྷཱཝེམི, ཨབྱཱཔཛྫརཏོ སདཱ.

༦༤༩.

‘‘ཨསཾཧཱིརཾ ཨསཾཀུཔྤཾ, ཙིཏྟཾ ཨཱམོདཡཱམཧཾ;

བྲཧྨཝིཧཱརཾ བྷཱཝེམི, ཨཀཱཔུརིསསེཝིཏཾ.

༦༥༠.

‘‘ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ;

ཨརིཡེན ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན, ཨུཔེཏོ ཧོཏི ཏཱཝདེ.

༦༥༡.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ པབྦཏོ སེལོ, ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ;

ཨེཝཾ མོཧཀྑཡཱ བྷིཀྑུ, པབྦཏོཝ ན ཝེདྷཏི.

༦༥༢.

‘‘ཨནངྒཎསྶ པོསསྶ, ནིཙྩཾ སུཙིགཝེསིནོ;

ཝཱལགྒམཏྟཾ པཱཔསྶ, ཨབྦྷམཏྟཾཝ ཁཱཡཏི.

༦༥༣.

‘‘ནགརཾ ཡཐཱ པཙྩནྟཾ, གུཏྟཾ སནྟརབཱཧིརཾ;

ཨེཝཾ གོཔེཐ ཨཏྟཱནཾ, ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ.

༦༥༤.

‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ.

༦༥༥.

‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ.

༦༥༦.

‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;

ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.

༦༥༧.

‘‘ཡསྶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ.

༦༥༨.

‘‘སམྤཱདེཐཔྤམཱདེན, ཨེསཱ མེ ཨནུསཱསནཱི;

ཧནྡཱཧཾ པརིནིབྦིསྶཾ ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠཱཡཾ ¶ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ ཨིམསྨིཾ དཱིགྷམནྟརེཏི, ཡདཱ ཨཧཾ པབྦཛིཏོམྷི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཡཉྩ མེ ཙརིམཀཱལོ, ཨེཏསྨིཾ དཱིགྷམནྟརེ ཀཱལེ ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝསེན ཝཱ, ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཧཉྙནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ བྱཱཔཱདཝསེན ཝཱ ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏཾ སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམཱིཏི ཡོཛནཱ.

མེཏྟཉྩ ¶ ཨབྷིཛཱནཱམཱིཏི, མིཛྫཏི སིནིཡ྄ཧཏི ཨེཏཱཡཱཏི མེཏྟཱ, ཨབྱཱཔཱདོ. མེཏྟཱ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི མེཏྟཱ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱ མེཏྟཱབྲཧྨཝིཧཱརོ, ཏཾ མེཏྟཾ. ཙ-སདྡེན ཀརུཎཾ མུདིཏཾ ཨུཔེཀྑཉྩཱཏི ཨིཏརབྲཧྨཝིཧཱརེ སངྒཎྷཱཏི. ཨབྷིཛཱནཱམཱིཏི, ཨབྷིམུཁཏོ ཛཱནཱམི. ཨདྷིགཏཉྷི ཛྷཱནཾ པཙྩཝེཀྑཏོ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ ཨབྷིམུཁཾ ཧོཏི. ཀཱིདིསནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཔྤམཱཎ’’ནྟིཨཱདི. ཏཉྷི ཡཐཱ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ, ཏཐཱ ཨནོདིསྶཀཕརཎཝསེན ཨཔརིམཱཎསཏྟཱརམྨཎཏཱཡ ཨཔྤམཱཎཾ. པགུཎབལཝབྷཱཝཱཔཱདནེན སུཊྛུ བྷཱཝིཏཏྟཱ སུབྷཱཝིཏཾ. པཋམཾ མེཏྟཱ, ཏཏོ ཀརུཎཱ, ཏཏོ མུདིཏཱ, པཙྪཱ ཨུཔེཀྑཱཏི ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦཾ ཨནུཀྐམེན པརིཙིཏཾ ཨཱསེཝིཏཾ, བཧུལཱིཀཏཾ ཨབྷིཛཱནཱམཱིཏི ཡོཛནཱ.

སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ མིཏྟོ, སབྦེ ཝཱ ཏེ མཡ྄ཧཾ མིཏྟཱཏི སབྦམིཏྟོ. མེཏྟཉྷི ¶ བྷཱཝེནྟོ སཏྟཱནཾ པིཡོ ཧོཏི. སབྦསཁོཏི, ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཀོཏི, སབྦསཏྟཱནཾ ཨནུགྒཎྷནཀོ. མེཏྟཙིཏྟཉྩ བྷཱཝེམཱིཏི, མེཏྟཱཡ སཧིཏཾ སམྤཡུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཝིསེསཏོ བྷཱཝེམི, ཝཌྜྷེམི, པཀཱསེམི ཝཱ ཨཀཐེནྟེཔི བྷཱཝནཱཡ ཨུཀྐཾསགཏབྷཱཝཏོ. ‘‘མེཏྟཾ ཙིཏྟཉྩ བྷཱཝེམཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡོཝ. ཨབྱཱཔཛྫརཏོཏི, ཨབྱཱཔཛྫེ སཏྟཱནཾ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརེ ཨབྷིརཏོ. སདཱཏི, སབྦཀཱལཾ, ཏེན ཏཏྠ སཱཏཙྩཀིརིཡཾ དསྶེཏི.

ཨསཾཧཱིརནྟི ན སཾཧཱིརཾ, ཨཱསནྣཔཙྩཏྠིཀེན རཱགེན ཨནཱཀཌྜྷནིཡཾ. ཨསཾཀུཔྤནྟི ན ཀུཔྤཾ, དཱུརཔཙྩཏྠིཀེན བྱཱཔཱདེན ཨཀོཔིཡཾ, ཨེཝཾབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ མམ མེཏྟཙིཏྟཾ ཨཱམོདཡཱམི ཨབྷིཔྤམོདཡཱམི བྲཧྨཝིཧཱརཾ བྷཱཝེམི. ཨཀཱཔུརིསསེཝིཏནྟི, ཀཱཔུརིསེཧི ནཱིཙཛནེཧི ཨསེཝིཏཾ, ཨཀཱཔུརིསེཧི ཝཱ ཨརིཡེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི སེཝིཏཾ བྲཧྨཾ སེཊྛཾ ནིདྡོསཾ མེཏྟཱདིཝིཧཱརཾ བྷཱཝེམི ཝཌྜྷེམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ ཨཏྟུདྡེསཝསེན པཉྩཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཨཉྙཱཔདེསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨཝིཏཀྐ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོཏི, ཝིཏཀྐཝིརཧིཏཾ དུཏིཡཱདིཛྷཱནཾ སམཱཔནྣོ, ཨེཏེན ཐེརོ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཡ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཏྟནཱ དུཏིཡཱདིཛྷཱནཱདྷིགམམཱཧ. ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཐེརོ ཏམེཝ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨེཀཱསནེནེཝ ཨརཧཏྟཾ གཎྷི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ ཨཉྙཱཔདེསེནེཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ. ཨརིཡེན ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན, ཨུཔེཏོ ཧོཏི ཏཱཝདེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཝཙཱིསངྑཱརཱབྷཱཝཏོ ཨཝིཏཀྐཱཝིཙཱརཱ སམཱཔཏྟི ‘‘ཨརིཡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དྭཡཾ ཀརཎཱིཡཾ དྷམྨཱི ཝཱ ཀཐཱ ཨརིཡོ ¶ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༧༣) པན ཝཙནཏོ ཡཱ ཀཱཙི སམཱཔཏྟི ཨརིཡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ ནཱམ. ཨིདྷ པན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཨགྒཕལསམཱཔཏྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཨིདཱནི ཏསྶཱདྷིགཏཏྟཱ ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡཏཾ ཨུཔམཱཡ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོཏི, ཡཐཱ སིལཱམཡོ ཨེཀགྷནསེལོ པབྦཏོ, ན པཾསུཔབྦཏོ ན མིསྶཀཔབྦཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི, སུཊྛུ པཏིཊྛིཏམཱུལོ པཀཏིཝཱཏེཧི ཨཙལོ ཨཀམྤནཱིཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨརཧཏྟཾ ནིབྦཱནཉྩ ཨེཝཾ མོཧཀྑཡཱ བྷིཀྑུ, པབྦཏོཝ ན ཝེདྷཏཱིཏི མོཧསྶ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཱ, མོཧམཱུལཀཏྟཱ ཙ སབྦཱཀུསལཱནཾ པཧཱིནསབྦཱཀུསལོ བྷིཀྑུ ཡཐཱ སོ པབྦཏོ པཀཏིཝཱཏེཧི, ཨེཝཾ ལོཀདྷམྨེཧི ན ཝེདྷཏི ན ཀམྤཏི, མོཧཀྑཡོཏི ཝཱ ཡསྨཱ ཨརཧཏྟཾ ནིབྦཱནཉྩ ཝུཙྩཏི ¶ , ཏསྨཱ མོཧཀྑཡཱཏི མོཧཀྑཡསྶ ཧེཏུ ནིབྦཱནསྶ ཨརཧཏྟསྶ ཙ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏོ ཨསམཱཔནྣཀཱལེཔི པབྦཏོ ཝིཡ ན ཝེདྷཏི, པགེཝ སམཱཔནྣཀཱལེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི པཱཔཾ ནཱམེཏཾ ཨསུཙིསཱིལོ ཨེཝ སམཱཙརཏི, ན ཙ སུཙིསཱིལོ, སུཙིསཱིལསྶ པན ཏཾ ཨཎུམཏྟམྤི བྷཱརིཡཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨནངྒཎསྶཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ ¶ . ཏསྶཏྠོ – རཱགཱདིཨངྒཎཱབྷཱཝཏོ ཨནངྒཎསྶ སབྦཀཱལཾ སུཙིཨནཝཛྫདྷམྨེ ཨེཝ གཝེསནྟསྶ སཔྤུརིསསྶ ཝཱལགྒམཏྟཾ ཀེསགྒམཏྟཾ པཱཔསྶ ལེསམཏྟམྤི སཀལཾ ལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨབྦྷམཏྟཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏསྨཱ ན ཨེཝརཱུཔེ ཀམྨེ མཱདིསཱ ཨཱསངྐིཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཡསྨཱ ནིཀྐིལེསེསུཔི ཨནྡྷབཱལཱ ཨེཝརཱུཔེ ཨཔཝཱདེ སམུཊྛཱཔེནྟི, ཏསྨཱ ཨཏྠཀཱམེཧི སཀྐཙྩཾ ཨཏྟཱ རཀྑིཏབྦོཏི ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘ནགརཾ ཡཐཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ པན པཙྩནྟནགརཝཱསཱིཧི མནུསྶེཧི པཙྩནྟཾ ནགརཾ དྭཱརཔཱཀཱརཱདཱིནི ཐིརཱནི ཀརོནྟེཧི སཨནྟརཾ, ཨུདྡཱཔཔརིཁཱདཱིནི ཐིརཱནི ཀརོནྟེཧི སབཱཧིརནྟི སནྟརབཱཧིརཾ གུཏྟཾ ཀརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཏུམྷེཧིཔི སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཚ དྭཱརཱནི པིདཧིཏྭཱ དྭཱརརཀྑིཏཾ སཏིཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཡཐཱ གཡ྄ཧམཱནཱནི བཱཧིརཱནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨུཔགྷཱཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཏཐཱ ཨགྒཧཎེན ཏཱནིཔི ཐིརཱནི ཀཏྭཱ ཏེསཾ ཨཔྤཝེསཱཡ དྭཱརརཀྑིཏཾ སཏིཾ ཨཔྤཧཱཡ ཝིཙརནྟཱ ཨཏྟཱནཾ གོཔེཐ. ཀསྨཱ? ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ. ཡོ ཧི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ན གོཔེཏི, ཏཾ པུགྒལཾ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎོ, མནུསྶཏྟབྷཱཝཀྑཎོ, མཛ྄ཛྷིམདེསེ ཨུཔྤཏྟིཀྑཎོ, སམྨཱདིཊྛིཡཱ པཊིལདྡྷཀྑཎོ, ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཝེཀལླཀྑཎོཏི སབྦོཔི ཨཡཾ ཁཎོ ཨཏིཀྐམཏི, སོ ཁཎོ ཏུམྷེ མཱ ཨཏིཀྐམཏཱུཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཐེརོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སརཱཛིཀཾ པརིསཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ཨོཝདིཏྭཱ པུན མརཎེ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨཏྟནོ སམཙིཏྟཏཾ ཀཏཀིཙྩཏཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.༦༠༧).

ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཨུཔཊྛིཏཾ དིསྭཱ སངྑེཔེནེཝ ནེསཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ པརིནིབྦཱནཾ པཝེདེནྟོ ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམྤཱདེཐཔྤམཱདེནཱཏི སམྤཱདེཏབྦཾ དཱནསཱིལཱདིཾ ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐ, དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔབྷེདེ གཧཊྛཝཏྟེ སཱིལཱནུརཀྑཎེ སམཐཨནུཡོགེ ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཙ ¶ ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐ. ཨེསཱ མེ ཨནུསཱསནཱིཏི དཱནསཱིལཱདཱིསུ ན པམཛྫཐཱཏི ཨེསཱ མམ ཨནུསིཊྛི ཨོཝཱདོ.

ཨེཝཾ ¶ སིཁཱཔཏྟཾ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ དཱིཔེཏྭཱ ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཱཔི མཏྠཀཾ གཎྷནྟོ ‘‘ཧནྡཱཧཾ པརིནིབྦིསྶཾ, ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱིཏི སབྦསོ ཀིལེསེཧི བྷཝེཧི ཙ ཝིཔྤམུཏྟོ ཨམྷི, ཏསྨཱ ཨེཀཾསེན པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱིཏི.

ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཨཱཀཱསེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པཛྫལནྟོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.

ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. གོདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱཔི བྷདྡོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གོདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སཏྠཝཱཧཀུལེ ནིབྦཏྟོ. གོདཏྟོཏི ནཱམེན ཝཡཔྤཏྟོ པིཏརི ཀཱལངྐཏེ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེནྟོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི བྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརིཏྭཱ ཝཱཎིཛྫེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ཡཐཱཝིབྷཝཾ པུཉྙཱནིཔི ཀརོཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨནྟརཱམགྒེ དྷུརེ ཡུཏྟགོཎེ ཝཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ པཏིཏེ མནུསྶེསུ ཏཾ ཝུཊྛཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟེསུ སཡམེཝ གནྟྭཱ ཏཾ ནངྒུཊྛེ གཱལ༹ྷཾ ཝིཛ྄ཛྷི. གོཎོ ‘‘ཨཡཾ ཨསཔྤུརིསོ མམ བལཱབལཾ ཨཛཱནནྟོ གཱལ༹ྷཾ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཀུདྡྷོ མནུསྶཝཱཙཱཡ, ‘‘བྷོ གོདཏྟ, ཨཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཏྟནོ བལཾ ཨནིགུཧནྟོ ཏུཡ྄ཧཾ ¶ བྷཱརཾ ཝཧིཾ, ཨཛྫ པན ཨསམཏྠབྷཱཝེན པཏིཏཾ མཾ ཨཏིཝིཡ བཱདྷསི, ཧོཏུ, ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཏཾ བཱདྷེཏུཾ སམཏྠོ པཊིསཏྟུ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཱནུརཱུཔེན ཨཀྐོསི. ཏཾ སུཏྭཱ གོདཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ ནཱམ སཏྟེ བཱདྷེཏྭཱ ཀིཾ ཨིམཱཡ ཛཱིཝིཀཱཡཱ’’ཏི སཾཝེགཛཱཏོ སབྦཾ ཝིབྷཝཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏརསྶ མཧཱཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ ཨརིཡགཎཱནཾ ལོཀདྷམྨེ ཨཱརབྦྷ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

༦༥༩.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོ, དྷུརེ ཡུཏྟོ དྷུརསྶཧོ;

མཐིཏོ ཨཏིབྷཱརེན, སཾཡུགཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

༦༦༠.

‘‘ཨེཝཾ པཉྙཱཡ ཡེ ཏིཏྟཱ, སམུདྡོ ཝཱརིནཱ ཡཐཱ;

ན པརེ ཨཏིམཉྙནྟི, ཨརིཡདྷམྨོཝ པཱཎིནཾ.

༦༦༡.

‘‘ཀཱལེ ¶ ཀཱལཝསཾ པཏྟཱ, བྷཝཱབྷཝཝསཾ གཏཱ;

ནརཱ དུཀྑཾ ནིགཙྪནྟི, ཏེདྷ སོཙནྟི མཱཎཝཱ.

༦༦༢.

‘‘ཨུནྣཏཱ སུཁདྷམྨེན, དུཀྑདྷམྨེན ཙོནཏཱ;

དྭཡེན བཱལཱ ཧཉྙནྟི, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶིནོ.

༦༦༣.

‘‘ཡེ ཙ དུཀྑེ སུཁསྨིཉྩ, མཛ྄ཛྷེ སིབྦིནིམཙྩགཱུ;

ཋིཏཱ ཏེ ཨིནྡཁཱིལོཝ, ན ཏེ ཨུནྣཏཨོནཏཱ.

༦༦༤.

‘‘ན ཧེཝ ལཱབྷེ ནཱལཱབྷེ, ན ཡསེ ན ཙ ཀིཏྟིཡཱ;

ན ནིནྡཱཡཾ པསཾསཱཡ, ན ཏེ དུཀྑེ སུཁམྷི ཙ.

༦༦༥.

‘‘སབྦཏྠ ཏེ ན ལིམྤནྟི, ཨུདབིནྡུཝ པོཀྑརེ;

སབྦཏྠ སུཁིཏཱ དྷཱིརཱ, སབྦཏྠ ཨཔརཱཛིཏཱ.

༦༦༦.

‘‘དྷམྨེན ཙ ཨལཱབྷོ ཡོ, ཡོ ཙ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ;

ཨལཱབྷོ དྷམྨིཀོ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ.

༦༦༧.

‘‘ཡསོ ཙ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ, ཝིཉྙཱུནཾ ཨཡསོ ཙ ཡོ;

ཨཡསོཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུནཾ, ན ཡསོ ཨཔྤབུདྡྷིནཾ.

༦༦༨.

‘‘དུམྨེདྷེཧི པསཾསཱ ཙ, ཝིཉྙཱུཧི གརཧཱ ཙ ཡཱ;

གརཧཱཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུཧི, ཡཉྩེ བཱལཔྤསཾསནཱ.

༦༦༩.

‘‘སུཁཉྩ ཀཱམམཡིཀཾ, དུཀྑཉྩ པཝིཝེཀིཡཾ;

པཝིཝེཀདུཀྑཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཀཱམམཡཾ སུཁཾ.

༦༧༠.

‘‘ཛཱིཝིཏཉྩ ¶ ཨདྷམྨེན, དྷམྨེན མརཎཉྩ ཡཾ;

མརཎཾ དྷམྨིཀཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཛཱིཝེ ཨདྷམྨིཀཾ.

༦༧༡.

‘‘ཀཱམཀོཔཔྤཧཱིནཱ ¶ ཡེ, སནྟཙིཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེ;

ཙརནྟི ལོཀེ ཨསིཏཱ, ནཏྠི ཏེསཾ པིཡཱཔིཡཾ.

༦༧༢.

‘‘བྷཱཝཡིཏྭཱན བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི ཙ;

པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, པརིནིབྦནྟིནཱསཝཱ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨཱཛཉྙོཏི, ཨུསབྷཱཛཱནཱིཡོ. དྷུརེ ཡུཏྟོཏི, སཀཊདྷུརེ ཡོཛིཏོ. དྷུརསྶཧོཏི, དྷུརཝཱཧོ. གཱཐཱསུཁཏྠཉྩེཏྠ དྭིསཀཱརཏོ ནིདྡེསོ ཀཏོ, སཀཊབྷཱརཾ ཝཧིཏུཾ སམཏྠོཏི ཨཏྠོ. མཐིཏོ ཨཏིབྷཱརེནཱཏི, ཨཏིབྷཱརེན གརུབྷཱརེན པཱིལི༹ཏོ. ‘‘མདྡིཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹, སོ ཨེཝཏྠོ. སཾཡུགནྟི, ཨཏྟནོ ཁནྡྷེ ཋཔིཏཾ ཡུགཾ ནཱཏིཝཏྟཏི ན ཨཏིཀྐཱམེཏི, སམྨཱ ཡོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དྷུརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ན ཏིཊྛཏི. ཨེཝནྟི ཡཐཱ སོ དྷོརཡ྄ཧོ ཨཏྟནོ བྷདྲཱཛཱནཱིཡཏཱཡ ཨཏྟནོ དྷཱིརཝཱིརཏཱཡ ཨཏྟནོ བྷཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི ན པརིཙྩཛཏི, ཨེཝཾ ཡེ ཝཱརིནཱ ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ པཉྙཱཡ ཏིཏྟཱ དྷཱཏཱ པརིཔུཎྞཱ, ཏེ པརེ ནིཧཱིནཔཉྙེ ན ཨཏིམཉྙནྟི, ན པརིབྷཝནྟི. ཏཏྠ ¶ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོཝ པཱཎིན’’ནྟི, པཱཎིནཾ སཏྟེསུ ཨཡཾ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨོ ཡདིདཾ ཏེསཾ པཉྙཱཡ པཱརིཔཱུརིཾ གཏཏྟཱ ལཱབྷཱདིནཱ ཨཏྟཱནུཀྐཾསནཾ ཝིཡ ཨལཱབྷཱདིནཱ པརེསཾ ཨཝམྦྷནཾ.

ཨེཝཾ པཉྙཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨརིཡཱནཾ སུཁཝིཧཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཏདབྷཱཝཏོ ཨནརིཡཱནཾ དུཀྑཝིཧཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱལེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱལེཏི ལཱབྷཱལཱབྷཱདིནཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཀཱལེ. ཀཱལཝསཾ པཏྟཱཏི ལཱབྷཱདིཀཱལསྶ ཙ ཝསཾ ཨུཔགཏཱ, ལཱབྷཱདིནཱ སོམནསྶིཏཱ ཨལཱབྷཱདིནཱ ཙ དོམནསྶིཏཱཏི ཨཏྠོ. བྷཝཱབྷཝཝསཾ གཏཱཏི བྷཝསྶ ཨབྷཝསྶ ཙ ཝསཾ ཨུཔགཏཱ ཝུདྡྷིཧཱནིཡོ ཨནུཝཏྟནྟཱ ཏེ. ནརཱ དུཀྑཾ ནིགཙྪནྟི, ཏེདྷ སོཙནྟི མཱཎཝཱཏི ཏེ ནརཱ ‘‘མཱཎཝཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ སཏྟཱ ལཱབྷཱལཱབྷཱདིཝསེན ཝུདྡྷིཧཱནིཝསེན ཨནུརོདྷཔཊིཝིརོདྷཾ ཨཱཔནྣཱ ཨིདྷལོཀེ སོཙནྟི, པརལོཀེ ཙ ནིརཡཱདིདུཀྑཾ གཙྪནྟི པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཨུནྣཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ¶ ལོཀདྷམྨཝསེན སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཔྤཏྟིམེཝ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཨུནྣཏཱ སུཁདྷམྨེནཱཏི སུཁཧེཏུནཱ སུཁཔཙྩཡེན བྷོགསམྤཏྟིཨཱདིནཱ ཨུནྣཏིཾ གཏཱ, བྷོགམདཱདིནཱ མཏྟཱཏི ཨཏྠོ. དུཀྑདྷམྨེན ཙོནཏཱཏི དུཀྑཧེཏུནཱ དུཀྑཔཙྩཡེན བྷོགཝིཔཏྟིཨཱདིནཱ ནིཧཱིནཏཾ གཏཱ དཱལིདྡིཡཱདིནཱ ཀཱཔཉྙཏཾ པཏྟཱ. དྭཡེནཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེན ཨུནྣཏིཨོནཏིདྭཡེན ལཱབྷཱལཱབྷཱདིདྭཡེན ¶ ཝཱ བཱལཔུཐུཛྫནཱ ཧཉྙནྟི, ཨནུརོདྷཔཊིཝིརོདྷཝསེན ཝིབཱདྷཱིཡནྟི པཱིལི༹ཡནྟི. ཀསྨཱ? ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶིནོ ཡསྨཱ ཏེ དྷམྨསབྷཱཝཾ ཡཱཐཱཝཏོ ནབྦྷཉྙཾསུ, པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷཱ པཧཱིནཀིལེསཱ ཙ ན ཧོནྟི, ཏསྨཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶནཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨདསྶནཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཙ དུཀྑེ སུཁསྨིཉྩ, མཛ྄ཛྷེ སིབྦིནིམཙྩགཱུཏི ཡེ པན ཨརིཡཱ དུཀྑཝེདནཱཡ སུཁཝེདནཱཡ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱཝེདནཱཡ ཙ ཏཔྤཊིབདྡྷཾ ཚནྡརཱགབྷཱུཏཾ སིབྦིནིཾ ཏཎྷཾ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཨཙྩགཱུ ཨཏིཀྐམིཾསུ, ཏེ ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཝཱཏེཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨསམྤཀམྤིཡཱ ཋིཏཱ, ན ཏེ ཨུནྣཏཨོནཏཱ, ཀདཱཙིཔི ཨུནྣཏཱ ཝཱ ཨོནཏཱ ཝཱ ན ཧོནྟི སབྦསོ ཨནུནཡཔཊིགྷཱབྷཱཝཏོ.

ཨེཝཾ ཝེདནཱདྷིཊྛཱནཾ ཨརཧཏོ ཨནུཔལེཔཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ལོཀདྷམྨེ ཝིབྷཛིཏྭཱ སབྦཏྠཀམེཝསྶ ཨནུཔལེཔཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན ཧེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ལཱབྷེཏི ཙཱིཝརཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ པཊིལཱབྷེ. ཨལཱབྷེཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཔྤཊིལཱབྷེ ཨཔགམེ. ན ཡསེཏི པརིཝཱརཧཱནིཡཾ ཨཀིཏྟིཡཉྩ. ཀིཏྟིཡཱཏི པརམྨུཁཱ ཀིཏྟནེ པཏྠཊཡསཏཱཡཾ. ནིནྡཱཡནྟི སམྨུཁཱ གརཧཱཡཾ. པསཾསཱཡནྟི, པཙྩཀྑཏོ གུཎཱབྷིཏྠཝནེ. དུཀྑེཏི དུཀྑེ ཨུཔྤནྣེ. སུཁེཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སབྦཏྠཱཏི ¶ སབྦསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ ཨཊྛཝིདྷེཔི ལོཀདྷམྨེ, སབྦཏྠ ཝཱ རཱུཔཱདིཀེ ཝིསཡེ ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ ན ལིམྤནྟི སབྦསོ པཧཱིནཀིལེསཏྟཱ. ཡཐཱ ཀིཾ? ཨུདབིནྡུཝ པོཀྑརེ ཡཐཱ ཀམལདལེ ཛལབིནྡུ ཨལླཱིཡིཏྭཱ ཋིཏམྤི ཏེན ན ལིམྤཏི, ཛལབིནྡུནཱ ཙ ཀམལདལཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཝིསཾསཊྛམེཝ, ཨེཝམེཏེཔི ཨུཔཊྛིཏེ ལཱབྷཱདིཀེ, ཨཱཔཱཐགཏེ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེ ཙ ཝིསཾསཊྛཱ ཨེཝཾ. ཏཏོ ཨེཝ དྷཱིརཱ པཎྜིཏཱ སབྦཏྠ ལཱབྷཱདཱིསུ ཉཱཎམུཁེན པིཡནིམིཏྟཱནཾ སོཀཱདཱིནཉྩ ཨབྷཱཝཏོ སུཁིཏཱ ¶ ལཱབྷཱདཱིཧི ཙ ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏོ སབྦཏྠ ཨཔརཱཛིཏཱཝ ཧོནྟི.

ཨིདཱནི ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིསུ སེཡྻཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷམྨེན ཙ ཨལཱབྷོ ཡོཏི ཡོ དྷམྨཾ རཀྑནྟསྶ ཏཾནིམིཏྟཾ ཨལཱབྷོ ལཱབྷཱབྷཱཝོ, ལཱབྷཧཱནི. ཡོ ཙ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ ཨདྷམྨེན ཨཉྙཱཡེན བུདྡྷཔཊིཀུཊྛེན ཝིདྷིནཱ ཨུཔྤནྣོ, ཏེསུ དྭཱིསུ ཨལཱབྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨཱཝཧོ སེཡྻོ, ཡཱདིསཾ ལཱབྷཾ པརིཝཛྫནྟསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཏཱདིསོ ཨལཱབྷོ པཱསཾསཏརོ ཨཏྠཱཝཧོ. ཡཉྩེ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོཏི ཡོ ལཱབྷོ ཨདྷམྨེན ཨུཔྤནྣོ, སོ ན སེཡྻོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཡསོ ¶ ཙ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ, ཝིཉྙཱུནཾ ཨཡསོ ཙ ཡོཏི ཡོ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ དུཔྤཉྙཱནཾ ཝསེན པུགྒལསྶ ཡསོ ལབྦྷཏི, ཡོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ པཎྜིཏཱནཾ ཝསེན ཨཡསོ ཡསཧཱནི. ཨིམེསུ དྭཱིསུ ཨཡསོཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུནཾ. ཏེ ཧིསྶ ཡཐཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝཾ ཡསཧཱནིཾ ཨིཙྪེཡྻུཾ, ཏཐཱ ཙ བྷབྦཛཱཏིཀོ ཏཾ ཨགུཎཾ པཧཱཡ གུཎེ པཏིཊྛེཡྻ. ན ཡསོ ཨཔྤབུདྡྷཱིནནྟི དུཔྤཉྙཱནཾ ཝསེན ཡསོ སེཡྻོ ཧོཏི, ཏེ ཧི ཨབྷཱུཏགུཎཱབྷིབྱཱཧཱརཝསེནཱཔི ནཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ, སོ ཙསྶ ཨིདྷ ཙེཝ ཝིཉྙཱུགརཧཱདིནཱ སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏིཡཾ དུཀྑཔརིཀྐིལེསཱདིནཱ ཨནཏྠཱཝཧོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ལཱབྷོ སིལོཀོ སཀྐཱརོ, མིཙྪཱལདྡྷོ ཙ ཡོ ཡསོ’’ཏི (སུ. ནི. ༤༤༠) ‘‘སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསཾ ཧནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༥; ཨ. ནི. ༤.༦༨) ཙ.

དུམྨེདྷེཧཱིཏི, ནིཔྤཉྙེཧི. ཡཉྩེ བཱལཔྤསཾསནཱཏི བཱལེཧི ཨཝིདྡསཱུཧི ཡཱ ནཱམ པསཾསནཱ.

ཀཱམམཡིཀནྟི ཝཏྠུཀཱམམཡཾ, ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ. དུཀྑཉྩ པཝིཝེཀིཡནྟི པཝིཝེཀཏོ ནིབྦཏྟཾ ཀཱཡཀིལམཐཝསེན པཝཏྟཾ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔཱདིཧེཏུཀཾ ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཾ, ཏཾ པན ནིརཱམིསཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཏཱཡ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཝིཝེཀདུཀྑཾ སེཡྻོ’’ཏི.

ཛཱིཝིཏཉྩ ¶ ¶ ཨདྷམྨེནཱཏི ཨདྷམྨེན ཛཱིཝིཀཀཔྤནཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུ ཨདྷམྨཙརཎཾ. དྷམྨེན མརཎཾ ནཱམ ‘‘ཨིམཾ ནཱམ པཱཔཾ ཨཀརོནྟཾ ཏཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཀེནཙི ཝུཏྟེ མཱརེནྟེཔི ཏསྨིཾ པཱཔཾ ཨཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཨཝིཀོཔེནྟསྶ དྷམྨཧེཏུམརཎཾ དྷམྨིཀཾ སེཡྻོཏི ཏཱདིསཾ མརཎཾ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨིཀཾ སགྒསམྤཱཔནཏོ ནིབྦཱནུཔནིསྶཡཏོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསཏརཾ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཙཛེ དྷནཾ ཨངྒ