📜
ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ
ཁུདྡཀནིཀཱཡེ
ཐེརགཱཐཱ-ཨཊྛཀཐཱ
(དུཏིཡོ བྷཱགོ)
༤. ཙཏུཀྐནིཔཱཏོ
༡. ནཱགསམཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨལངྐཏཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསམཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གིམྷསམཡེ སཱུརིཡཱཏཔསནྟཏྟཱཡ ¶ བྷཱུམིཡཱ གཙྪནྟཾ སཏྠཱརཾ ¶ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཚཏྟཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནཱགསམཱལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཉཱཏིསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀིཉྩི ཀཱལཾ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཨཉྙཏརཾ ནཙྩཀིཾ མཧཱཔཐེ ཏཱུརིཡེསུ ཝཛྫནྟེསུ ནཙྩནྟིཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེན ཀརཛཀཱཡསྶ ཏཐཱ ཏཐཱ པརིཝཏྟི, ཨཧོ ཨནིཙྩཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཁཡཝཡཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༣༧-༤༨) –
‘‘ཨངྒཱརཛཱཏཱ པཐཝཱི, ཀུཀྐུལཱ༹ནུགཏཱ མཧཱི;
པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ, ཨབྦྷོཀཱསམྷི ཙངྐམི.
‘‘པཎྜརཾ ¶ ཚཏྟམཱདཱཡ, ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫཧཾ;
ཏཏྠ དིསྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཝིཏྟི མེ ཨུཔཔཛྫཐ.
‘‘མརཱིཙིཡོཏྠཊཱ བྷཱུམི, ཨངྒཱརཱཝ མཧཱི ཨཡཾ;
ཨུཔཧནྟི མཧཱཝཱཏཱ, སརཱིརསྶཱསུཁེཔནཱ.
‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ ཝིཧནནྟཾ, ཝཱཏཱཏཔནིཝཱརཎཾ;
པཊིགྒཎྷ ཨིམཾ ཚཏྟཾ, ཕསྶཡིསྶཱམི ནིབྦུཏིཾ.
‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, པདུམུཏྟརོ མཧཱཡསོ;
མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, པཊིགྒཎྷི ཏདཱ ཛིནོ.
‘‘ཏིཾསཀཔྤཱནི དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;
སཏཱནཾ པཉྩཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.
‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;
ཨནུབྷོམི སཀཾ ཀམྨཾ, པུབྦེ སུཀཏམཏྟནོ.
‘‘ཨཡཾ མེ པཙྪིམཱ ཛཱཏི, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;
ཨཛྫཱཔི སེཏཙྪཏྟཾ མེ, སབྦཀཱལཾ དྷརཱིཡཏི.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཚཏྟམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཚཏྟདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ –
‘‘ཨལངྐཏཱ ¶ སུཝསནཱ, མཱལིནཱི ཙནྡནུསྶདཱ;
མཛ྄ཛྷེ མཧཱཔཐེ ནཱརཱི, ཏཱུརིཡེ ནཙྩཏི ནཊྚཀཱི.
‘‘པིཎྜིཀཱཡ པཝིཊྛོཧཾ, གཙྪནྟོ ནཾ ཨུདིཀྑིསཾ;
ཨལངྐཏཾ སུཝསནཾ, མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏཾ.
‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;
ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.
‘‘ཏཏོ ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཏཏྠ ཨལངྐཏཱཏི ཧཏྠཱུཔགཱདིཨཱབྷརཎེཧི ཨལངྐཏགཏྟཱ. སུཝསནཱཏི སུནྡརཝསནཱ སོབྷནཝཏྠནིཝཏྠཱ. མཱལིནཱིཏི མཱལཱདྷཱརིནཱི པིལ༹ནྡྷིཏཔུཔྥམཱལཱ. ཙནྡནུསྶདཱཏི ཙནྡནཱནུལེཔལིཏྟསརཱིརཱ. མཛ྄ཛྷེ མཧཱཔཐེ ནཱརཱི, ཏཱུརིཡེ ནཙྩཏི ནཊྚཀཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟཊྛཱནེ ཨེཀཱ ནཱརཱི ནཊྚཀཱི ནཱཊཀིཏྠཱི ནགརཝཱིཐིཡཱ མཛ྄ཛྷེ པཉྩངྒིཀེ ཏཱུརིཡེ ཝཛྫནྟེ ནཙྩཏི, ཡཐཱཔཊྛཔིཏཾ ནཙྩཾ ཀརོཏི.
པིཎྜིཀཱཡཱཏི བྷིཀྑཱཡ. པཝིཊྛོཧནྟི ནགརཾ པཝིཊྛོ ཨཧཾ. གཙྪནྟོ ནཾ ཨུདིཀྑིསནྟི ནགརཝཱིཐིཡཾ གཙྪནྟོ པརིསྶཡཔརིཧརཎཏྠཾ ཝཱིཐིཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ ནཊྚཀིཾ ཨོལོཀེསིཾ. ཀིཾ ཝིཡ? མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏནྟི ཡཐཱ མཙྩུསྶ མཙྩུརཱཛསྶ པཱསབྷཱུཏོ རཱུཔཱདིཀོ ཨོཌྜིཏོ ལོཀེ ཨནུཝིཙརིཏྭཱ ཋིཏོ ཨེཀཾསེན སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཱཝཧོ, ཨེཝཾ ¶ སཱཔི ཨཔྤཊིསངྑཱནེ ཋིཏཱནཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ ཨེཀཾསཏོ ཨནཏྠཱཝཧཱཏི མཙྩུཔཱསསདིསཱི ཝུཏྟཱ.
ཏཏོཏི ཏསྨཱ མཙྩུཔཱསསདིསཏྟཱ. མེཏི མཡ྄ཧཾ. མནསཱིཀཱརོ ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཨཡཾ ཨཊྛིསངྒྷཱཏོ ནྷཱརུསམྦནྡྷོ མཾསེན ཨནུཔལིཏྟོ ཚཝིཡཱ པཊིཙྪནྣོ ཨསུཙིདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀྐཱུལོ ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ ཨཱིདིསེ ཝིཀཱརེ དསྶེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧཱུཏི ཨེཝཾ ཀཱཡསྶ སབྷཱཝཱུཔདྷཱརཎམུཁེན ཏསྶ ཙ ཏཾནིསྶིཏཱནཉྩ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ སརསཔབྷངྒུཏཉྩ མནསི ཀརོཏོ ཏེསུ ཙ ཡཀྑརཀྑསཱདཱིསུ ཝིཡ བྷཡཏོ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཏཏྠ མེ ཨནེཀཱཀཱརཨཱདཱིནཝོ དོསོ པཱཏུརཧོསི. ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཙ ནིབྦཱནེ ཨཱནིསཾསོ. ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐཱཏི ནིབྦིནྡནཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱནུབྷཱཝསིདྡྷཾ ནིབྦིདཱཉཱཎཾ མམ ཧདཡེ སཎྛཱསི, མུཧུཏྟམྤི ¶ ཏེསཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ གཧཎེ ཙིཏྟཾ ནཱཧོསི, ཨཉྙདཏྠུ མུཉྩིཏུཀཱམཏཱདིཝསེན ཏཏྠ ཨུདཱསཱིནམེཝ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ.
ཏཏོཏི ¶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཏོ པརཾ. ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེཏི ལོཀུཏྟརབྷཱཝནཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སབྦཀིལེསེཧི མམ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ ཨཧོསི. ཨེཏེན ཕལུཔྤཏྟིཾ དསྶེཏི. མགྒཀྑཎེ ཧི ཀིལེསཱ ཝིམུཙྩནྟི ནཱམ, ཕལཀྑཎེ ཝིམུཏྟཱཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
ནཱགསམཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. བྷགུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཧཾ མིདྡྷེནཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྷགུཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ དྷཱཏུཡོ པུཔྥེཧི པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ནིམྨཱནརཏཱིསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྷགཱུཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནུརུདྡྷཀིམིལེཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ བཱལཀལོཎཀགཱམེ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཝཾ ཝིནོདེཏུཾ ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑམྨ ཙངྐམཾ ཨབྷིརུཧནྟོ པཔཏིཏྭཱ ¶ ཏདེཝ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༤༩-༥༧) –
‘‘པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི, པདུམུཏྟརེ མཧཱཡསེ;
པུཔྥཝཊཾསཀེ ཀཏྭཱ, སརཱིརམབྷིརོཔཡིཾ.
‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ནིམྨཱནཾ ཨགམཱསཧཾ;
དེཝལོཀགཏོ སནྟོ, པུཉྙཀམྨཾ སརཱམཧཾ.
‘‘ཨམྦརཱ པུཔྥཝསྶོ མེ, སབྦཀཱལཾ པཝསྶཏི;
སཾསརཱམི མནུསྶེ ཙེ, རཱཛཱ ཧོམི མཧཱཡསོ.
‘‘ཏཧིཾ ཀུསུམཝསྶོ མེ, ཨབྷིཝསྶཏི སབྦདཱ;
ཏསྶེཝ པུཔྥཔཱུཛཱཡ, ཝཱཧསཱ སབྦདསྶིནོ.
‘‘ཨཡཾ ¶ པཙྪིམཀོ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;
ཨཛྫཱཔི པུཔྥཝསྶོ མེ, ཨབྷིཝསྶཏི སབྦདཱ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དེཧཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁེན ཙ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ སཏྠཱརཱ ཨེཀཝིཧཱརཾ ཨནུམོདིཏུཾ ཨུཔགཏེན – ‘‘ཀཙྩི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརསཱི’’ཏི པུཊྛོ ཨཏྟནོ ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཾ ནིཝེདེནྟོ –
‘‘ཨཧཾ མིདྡྷེན པཀཏོ, ཝིཧཱརཱ ཨུཔནིཀྑམིཾ;
ཙངྐམཾ ཨབྷིརུཧནྟོ, ཏཏྠེཝ པཔཏིཾ ཚམཱ.
‘‘གཏྟཱནི པརིམཛྫིཏྭཱ, པུནཔཱརུཡ྄ཧ ཙངྐམཾ;
ཙངྐམེ ཙངྐམིཾ སོཧཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོ.
‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;
ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.
‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཨིམཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ མིདྡྷེན པཀཏོཏི ཀཱཡཱལསིཡསངྑཱཏེན ཨསཏྟིཝིགྷཱཏསབྷཱཝེན མིདྡྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ. ཝིཧཱརཱཏི སེནཱསནཏོ. ཨུཔནིཀྑམིནྟི ཙངྐམིཏུཾ ནིཀྑམིཾ. ཏཏྠེཝ པཔཏིཾ ཚམཱཏི ཏཏྠེཝ ཙངྐམསོཔཱནེ ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ བྷཱུམིཡཾ ནིཔཏིཾ. གཏྟཱནི པརིམཛྫིཏྭཱཏི བྷཱུམིཡཾ པཏནེན པཾསུཀིཏཱནི ཨཏྟནོ སརཱིརཱཝཡཝཱནི ཨནུམཛྫིཏྭཱ. པུནཔཱརུཡ྄ཧ ཙངྐམནྟི ‘‘པཏིཏོ དཱནཱཧ’’ནྟི སངྐོཙཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ པུནཔི ཙངྐམཊྛཱནཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོཏི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ ཀམྨཊྛཱནེ ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནེན སུཊྛུ སམཱཧིཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཙངྐམིནྟི ཡོཛནཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.
བྷགུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. སབྷིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པརེ ¶ ¶ ཙཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སབྷིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིཝཱཝིཧཱརཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔཱཧནཾ ¶ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔེ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ པཏིཊྛིཏེ སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཚཧི ཀུལཔུཏྟེཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟསཏྟམོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨིཏརེ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ པིཎྜཔཱཏཱཡ གཙྪནྟོ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑཱ ཧོམ, ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑེན ཙ ན སཀྐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགནྟུཾ, པུཐུཛྫནཀཱལངྐིརིཡཱ ཙ དུཀྑཱ. ཧནྡ, མཡཾ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.
ཨཐ ནེསཾ མཧཱཐེརོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཏདཧེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཧུཏྭཱ ཨུཏྟརཀུརུཏོ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཔནེསི. ཨིཏརེ – ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, ཀཏཀིཙྩཱ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ སལླཱཔམཏྟམྤི པཔཉྩོ, སམཎདྷམྨམེཝ མཡཾ ཀརིསྶཱམ, ཏུམྷེ ཨཏྟནཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརམནུཡུཉྫཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིཀྑིཔིཾསུ. ཐེརོ ནེ སམྤཊིཙྪཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨགམཱསི.
ཏཏོ ནེསཾ ཨེཀོ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན ཨབྷིཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཨནཱགཱམིཕལཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཏཐེཝ ཝཏྭཱ ཏེཧི པཊིཀྑིཏྟོ ཨགམཱསི. ཏེསུ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོ པརིནིབྦཱཡི, ཨནཱགཱམཱི སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤཛྫི. ཨིཏརེ པུཐུཛྫནཀཱལངྐིརིཡམེཝ ཀཏྭཱ ཚསུ ཀཱམསགྒེསུ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨེཀོ མལླརཱཛཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཨེཀོ གནྡྷཱརརཱཛཀུལེ, ཨེཀོ བཱཧིརརཊྛེ, ཨེཀོ རཱཛགཧེ ཨེཀིསྶཱ ཀུལདཱརིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཨིཏརོ ཨཉྙཏརིསྶཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཀིར ཨཉྙཏརསྶ ཁཏྟིཡསྶ དྷཱིཏཱ, ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ དྷཱིཏཱ སམཡནྟརཾ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨེཀསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ནིཡྻཱདཡིཾསུ. ཨཐེཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཝིཔྤཊིཔཛྫི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཏཾ གབྦྷིནིཾ དིསྭཱ པརིབྦཱཛཀཱ ནིཀྐཌྜྷིཾསུ. སཱ ཨཉྙཏྠ ¶ གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེ སབྷཱཡཾ ཝིཛཱཡི. ཏེནསྶ སབྷིཡོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོ ཝཌྜྷིཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ནཱནཱསཏྠཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ¶ མཧཱཝཱདཱི ཧུཏྭཱ ཝཱདཔྤསུཏོ ཝིཙརནྟོ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨདིསྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟོ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ མཱཏུཡཱ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ དིནྣེ ཝཱིསཏིཔཉྷེ གཧེཏྭཱ ཏེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪི. ཏེ ཙསྶ ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨཏྠཾ བྱཱཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢. སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ) པན ¶ ‘‘སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨཱ ཏེ པཉྷེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨདཱསཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ.
ཡདཱ པན བྷགཝཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧཱསི, ཏདཱ སབྷིཡོ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ པཉྷེ པུཙྪི. སཏྠཱ ཏསྶ ཏེ པཉྷེ བྱཱཀཱསཱིཏི སབྦཾ སབྷིཡསུཏྟེ (སུ. ནི. སབྷིཡསུཏྟཾ) ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. སབྷིཡོ པན བྷགཝཏཱ ཏེསུ པཉྷེསུ བྱཱཀཏེསུ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༢༧-༣༡) –
‘‘ཀཀུསནྡྷསྶ མུནིནོ, བྲཱཧྨཎསྶ ཝུསཱིམཏོ;
དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཛཏོ, ཨཀྐམནམདཱསཧཾ.
‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤམྷི, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨཀྐམནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ དེཝདཏྟེ སངྒྷབྷེདཱཡ པརཀྐམནྟེ དེཝདཏྟཔཀྑིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –
‘‘པརེ ཙ ན ཝིཛཱནནྟི, མཡམེཏྠ ཡམཱམསེ;
ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟི, ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱ.
‘‘ཡདཱ ཙ ཨཝིཛཱནནྟཱ, ཨིརིཡནྟྱམརཱ ཝིཡ;
ཝིཛཱནནྟི ཙ ཡེ དྷམྨཾ, ཨཱཏུརེསུ ཨནཱཏུརཱ.
‘‘ཡཾ ¶ ཀིཉྩི སིཐིལཾ ཀམྨཾ, སཾཀིལིཊྛཉྩ ཡཾ ཝཏཾ;
སངྐསྶརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ན ཏཾ ཧོཏི མཧཔྥལཾ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;
ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ, ནབྷཾ པུཐཝིཡཱ ཡཐཱ’’ཏི. –
ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.
ཏཏྠ ¶ པརེཏི པཎྜིཏེ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ – ‘‘ཨདྷམྨཾ དྷམྨོ’’ཏི ‘‘དྷམྨཾ ཨདྷམྨོ’’ཏིཨཱདིབྷེདཀརཝཏྠུདཱིཔནཝསེན ཝིཝཱདཔྤསུཏཱ པརེ ནཱམ. ཏེ ཏཏྠ ཝིཝཱདཾ ཀརོནྟཱ ‘‘མཡཾ ཡམཱམསེ ཨུཔརམཱམ ནསྶཱམ སཏཏཾ སམིཏཾ མཙྩུསནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ན ཛཱནནྟི. ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟཱིཏི ཡེ ཏཏྠ པཎྜིཏཱ – ‘‘མཡཾ མཙྩུསམཱིཔཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝིཛཱནནྟི. ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱཏི ཨེཝཉྷི ཏེ ཛཱནནྟཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ མེདྷགཱནཾ ཀལཧཱནཾ ཝཱུཔསམཱཡ པཊིཔཛྫནྟི. ཨཐ ནེསཾ ཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེ མེདྷགཱ སམྨནྟི. ཨཐ ཝཱ པརེ ཙཱཏི ཡེ སཏྠུ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཱ ཨགྒཧཎེན སཱསནཏོ བཱཧིརཏཱཡ པརེ, ཏེ ཡཱཝ ‘‘མཡཾ མིཙྪཱགཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཨེཏྠ ཨིདྷ ལོཀེ ¶ སཱསནསྶ པཊིནིགྒཱཧེན ཡམཱམསེ ཝཱཡམཱམཱ’’ཏི ན ཝིཛཱནནྟི, ཏཱཝ ཝིཝཱདཱ ན ཝཱུཔསམྨནྟི, ཡདཱ པན ཏསྶ གཱཧསྶ ཝིསྶཛྫནཝསེན ཡེ ཙ ཏཏྠ ཏེསུ ཝིཝཱདཔྤསུཏེསུ ཨདྷམྨདྷམྨཱདིཀེ ཨདྷམྨདྷམྨཱདིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིཛཱནནྟི, ཏཏོ ཏེསཾ སནྟིཀཱ ཏེ པཎྜིཏཔུརིསེ ནིསྶཱཡ ཝིཝཱདསངྑཱཏཱ མེདྷགཱ སམྨནྟཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཨཝིཛཱནནྟཱཏི ཝིཝཱདསྶ ཝཱུཔསམཱུཔཱཡཾ, དྷམྨཱདྷམྨེ ཝཱ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཛཱནནྟཱ. ཨིརིཡནྟྱམརཱ ཝིཡཱཏི ཨམརཱ ཝིཡ ཛརཱམརཎཾ ཨཏིཀྐནྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷཏཱ ཨུནྣལཱ༹ ཙཔལཱ མུཁརཱ ཝིཔྤཀིཎྞཝཱཙཱ ཧུཏྭཱ ཝཏྟནྟི ཙརནྟི ཝིཙརནྟི ཏདཱ ཝིཝཱདོ ན ཝཱུཔསམྨཏེཝ. ཝིཛཱནནྟི ཙ ཡེ དྷམྨཾ, ཨཱཏུརེསུ ཨནཱཏུརཱཏི ཡེ པན སཏྠུ སཱསནདྷམྨཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནནྟི, ཏེ ཀིལེསརོགེན ཨཱཏུརེསུ སཏྟེསུ ཨནཱཏུརཱ ནིཀྐིལེསཱ ཨནཱིགྷཱ ཝིཧརནྟི, ཏེསཾ ཝསེན ཝིཝཱདོ ཨཙྩནྟམེཝ ཝཱུཔསམྨཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཡཾ ¶ ཀིཉྩི སིཐིལཾ ཀམྨནྟི ཨོལིཡིཏྭཱ ཀརཎེན སིཐིལགཱཧཾ ཀཏྭཱ སཱཐལིབྷཱཝེན ཀཏཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཀུསལཀམྨཾ. སཾཀིལིཊྛནྟི ཝེསཱིཨཱདིཀེ ཨགོཙརེ ཙརཎེན, ཀུཧནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝེན ཝཱ སཾཀིལིཊྛཾ ཝཏསམཱདཱནཾ. སངྐསྶརནྟི སངྐཱཧི སརིཏབྦཾ, ཝིཧཱརེ ཀིཉྩི ཨསཱརུཔྤཾ སུཏྭཱ – ‘‘ནཱུན ཨསུཀེན ཀཏ’’ནྟི པརེཧི ཨསངྐིཏབྦཾ, ཨུཔོསཐཀིཙྩཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཀིཙྩཝསེན སནྣིཔཏིཏམྤི སངྒྷཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེ མམ ཙརིཡཾ ཉཏྭཱ མཾ ཨུཀྑིཔིཏུཀཱམཱ སནྣིཔཏིཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝཱ ཨཱསངྐཱཧི སརིཏཾ ཨུསངྐིཏཾ པརིསངྐིཏཾ. ན ཏཾ ཧོཏཱིཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྲཧྨཙརིཡཾ སམཎདྷམྨཀརཎཾ ཏསྶ པུགྒལསྶ མཧཔྥལཾ ན ཧོཏི. ཏསྶ ཨམཧཔྥལབྷཱཝེནེཝ པཙྩཡདཱཡཀཱནམྤིསྶ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སལླེཁཝུཏྟིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. སལླེཁཝུཏྟིནོ ཙ ཝིཝཱདསྶ ཨཝསརོ ཨེཝ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
གཱརཝོ ¶ ནཱུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨནུསཱསནིཡཱ ཨཔདཀྑིཎགྒཱཧིབྷཱཝེན གརུཀཱཏབྦེསུ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཡསྶ པུགྒལསྶ གཱརཝོ གརུཀརཎཾ ན ཝིཛྫཏི. ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཏོཔི པཊིཝེདྷསདྡྷམྨཏོཔི དཱུརེ ཧོཏི, ན ཧི ཏཾ གརཱུ སིཀྑཱཔེནྟི, ཨསིཀྑིཡམཱནོ ཨནཱདིཡནྟོ ན པཊིཔཛྫཏི, ཨཔྤཊིཔཛྫནྟོ ཀུཏོ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ‘‘ནབྷཾ པུཐཝིཡཱ ཡཐཱ’’ཏི ཡཐཱ ནབྷཾ ཨཱཀཱསཾ པུཐཝིཡཱ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ སབྷཱཝཏོ དཱུརེ. ན ཀདཱཙི སམྨིསྶབྷཱཝོ. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘ནབྷཉྩ ¶ དཱུརེ པཐཝཱི ཙ དཱུརེ, པཱརཾ སམུདྡསྶ ཏདཱཧུ དཱུརེ;
ཏཏོ ཧཝེ དཱུརཏརཾ ཝདནྟི, སཏཉྩ དྷམྨོ ཨསཏཉྩ རཱཛཱ’’ཏི.(ཛཱ. ༢.༢༡.༤༡༤);
སབྷིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. ནནྡཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དྷིརཏྠཱུཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ནནྡཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱཝིབྷཝོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ བྷིཀྑུནོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀེན ཝཏྠེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི, སཏྠུ བོདྷིརུཀྑེ པདཱིཔཔཱུཛཉྩ པཝཏྟེཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀརཝིཀསཀུཎོ ཧུཏྭཱ མདྷུརཀཱུཛིཏཾ ཀཱུཛནྟོ སཏྠཱརཾ པདཀྑིཎཾ ཨཀཱསི. ཨཔརབྷཱགེ མཡཱུརོ ཧུཏྭཱ ཨཉྙཏརསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝསནགུཧཱཡ དྭཱརེ པསནྣམཱནསོ དིཝསེ དིཝསེ ཏིཀྑཏྟུཾ མདྷུརཝསྶིཏཾ ཝསྶི, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནནྡཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༢༢-༢༦) –
‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ ¶ བོདྷིཡཱ པཱདཔུཏྟམེ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཏཡོ ཨུཀྐེ ཨདྷཱརཡིཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, སོཧཾ ཨུཀྐམདྷཱརཡིཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཀྐདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ སཏྠཱརཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨོཝཱདེ ཨཱཎཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཉྩ བྷིཀྑུནིསཏཱནི ཨེཀོཝཱདེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེསི. ཏེན ནཾ བྷགཝཱ བྷིཀྑུནོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརཾ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཨཉྙཏརཱ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨིཏྠཱི ཀིལེསཝསེན ཨོལོཀེཏྭཱ ཧསི. ཐེརོ ཏསྶཱ ཏཾ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ སརཱིརསྶ པཊིཀྐཱུལཝིབྷཱཝནམུཁེན དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –
‘‘དྷིརཏྠུ པཱུརེ དུགྒནྡྷེ, མཱརཔཀྑེ ཨཝསྶུཏེ;
ནཝསོཏཱནི ཏེ ཀཱཡེ, ཡཱནི སནྡནྟི སབྦདཱ.
‘‘མཱ ¶ ¶ པུརཱཎཾ ཨམཉྙིཏྠོ, མཱསཱདེསི ཏཐཱགཏེ;
སགྒེཔི ཏེ ན རཛྫནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཱནུསེ.
‘‘ཡེ ཙ ཁོ བཱལཱ དུམྨེདྷཱ, དུམྨནྟཱི མོཧཔཱརུཏཱ;
ཏཱདིསཱ ཏཏྠ རཛྫནྟི, མཱརཁིཏྟམྷི བནྡྷནེ.
‘‘ཡེསཾ རཱགོ ཙ དོསོ ཙ, ཨཝིཛྫཱ ཙ ཝིརཱཛིཏཱ;
ཏཱདཱི ཏཏྠ ན རཛྫནྟི, ཚིནྣསུཏྟཱ ཨབནྡྷནཱ’’ཏི. – གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ དྷཱིཏི ཛིགུཙྪནཏྠེ ནིཔཱཏོ, རཏྠཱུཏི ར-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, དྷཱི ཨཏྠུ ཏཾ ཛིགུཙྪཱམི ཏཝ དྷིཀྐཱརོ ཧོཏཱུཏི ཨཏྠོ. པཱུརེཏིཨཱདཱིནི ཏསྶཱ དྷིཀྐཱཏབྦབྷཱཝདཱིཔནཱནི ཨཱམནྟནཝཙནཱནི. པཱུརེཏི ཨཏིཝིཡ ཛེགུཙྪེཧི ནཱནཱཀུཎཔེཧི ནཱནཱཝིདྷཨསུཙཱིཧི སམྤུཎྞེ. དུགྒནྡྷེཏི ཀུཎཔཔཱུརིཏཏྟཱ ཨེཝ སབྷཱཝདུགྒནྡྷེ. མཱརཔཀྑེཏི ཡསྨཱ ཝིསབྷཱགཝཏྠུ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརནིམིཏྟཏཱཡ ཀིལེསམཱརཾ ཝཌྜྷེཏི, དེཝཔུཏྟམཱརསྶ ཙ ཨོཏཱརཾ པཝིཊྛཾ དེཏི. ཏསྨཱ མཱརསྶ པཀྑོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མཱརཔཀྑེ’’ཏི. ཨཝསྶུཏེཏི སབྦཀཱལཾ ཀིལེསཱཝསྶཝནེན ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཨསུཙིནིསྶནྡནེན ཙ ཨཝསྶུཏེ. ཨིདཱནིསྶཱ ནཝསོཏཱནི ཏེ ཀཱཡེ, ཡཱནི སནྡནྟི སབྦདཱཏི ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༡༩༩) ཝུཏྟཾ ཨསུཙིནོ ཨཝསྶཝནཊྛཱནཾ དསྶེཏི.
ཨེཝཾ ¶ པན ནཝཚིདྡཾ དྷུཝསྶཝཾ ཨསུཙིབྷརིཏཾ ཀཱཡཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནནྟཱི མཱ པུརཱཎཾ ཨམཉྙིཏྠོཏི པུརཱཎཾ ཨཛཱནནཀཱལེ པཝཏྟཾ ཧསིཏལཔིཏཾ ཀཱིལི༹ཏཾ མཱ མཉྙི, ‘‘ཨིདཱནིཔི ཨེཝཾ པཊིཔཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མཱ ཙིནྟེཧི. མཱསཱདེསི ཏཐཱགཏེཏི ཡཐཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ པུརིམཀཱ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཨཱགཏཱ, ཡཐཱ ཝཱ ཏེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ གཏཱ པཊིཔནྣཱ, ཡཐཱ ཙ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཏཐདྷམྨེ ཙ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཱགཏཱ ཨདྷིགཏཱ ཨཝབུདྡྷཱ, ཏཐཱ ཨིམེཔཱིཏི ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགམནཱདིཨཏྠེན ཏཐཱགཏེ ཨརིཡསཱཝཀེ པཀཏིསཏྟེ ཝིཡ ཨཝཉྙཱཡ ཀིལེསཝསེན ཙ ¶ ཨུཔསངྐམམཱནཱ མཱསཱདེསི. ཨནཱསཱདེཏབྦཏཱཡ ཀཱརཎམཱཧ. སགྒེཔི ཏེ ན རཛྫནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཱནུསེཏི སབྦཉྙུབུདྡྷེནཱཔི ཨཀྑཱནེན པརིཡོསཱཔེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསུཁེ སགྒེཔི ཏེ སཱཝཀབུདྡྷཱ ན རཛྫནྟི, སངྑཱརེསུ ཨཱདཱིནཝསྶ སུཔརིདིཊྛཏྟཱ རཱགཾ ན ཛནེནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཱིལ༹ྷརཱསིསདིསེ མཱནུསེ ཀཱམགུཎེ, ཏཏྠ ན རཛྫནྟཱིཏི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.
ཡེ ཙ ཁོཏི ཡེ པན བཱལྱཔྤཡོགཏོ བཱལཱ, དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ དུམྨེདྷཱ, ཨསུབྷེ སུབྷཱནུཔསྶནེན དུཙིནྟིཏཙིནྟིཏཱཡ དུམྨནྟཱི, མོཧེན ཨཉྙཱཎེན སབྦསོ པཊིཙྪཱདིཏཙིཏྟཏཱཡ མོཧཔཱརུཏཱ ¶ ཏཱདིསཱ ཏཐཱརཱུཔཱ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ, ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཨིཏྠིསཉྙིཏེ, མཱརཁིཏྟམྷི བནྡྷནེ མཱརེན ཨོཌྜིཏེ མཱརཔཱསེ, རཛྫནྟི རཏྟཱ གིདྡྷཱ གདྷིཏཱ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོཔནྣཱ ཏིཊྛནྟི.
ཝིརཱཛིཏཱཏི ཡེསཾ པན ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཏེལཉྫནརཱགོ ཝིཡ དུམྨོཙནཱིཡསབྷཱཝོ རཱགོ སཔཏྟོ ཝིཡ ལདྡྷོཀཱསོ དུསྶནསབྷཱཝོ དོསོ ཨཉྙཱཎསབྷཱཝཱ ཨཝིཛྫཱ ཙ ཨརིཡམགྒཝིརཱགེན སབྦསོ ཝིརཱཛིཏཱ པཧཱིནཱ སམུཙྪིནྣཱ, ཏཱདིསཱ ཨགྒམགྒསཏྠེན ཚིནྣབྷཝནེཏྟིསུཏྟཱ ཏཏོ ཨེཝ ཀཏྠཙིཔི བནྡྷནཱབྷཱཝཏོ ཨབནྡྷནཱ ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ མཱརཔཱསེ ན རཛྫནྟི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ གཏོ.
ནནྡཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. ཛམྦུཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པཉྩཔཉྙཱསཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཛམྦུཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ¶ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སམྨཱསམྦོདྷིཾ སདྡཧནྟོ བོདྷིརུཀྑཾ ཝནྡིཏྭཱ བཱིཛནེན པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཉྙཏརེན ཨུཔཱསཀེན ཀཱརིཏེ ཨཱརཱམེ ཨཱཝཱསིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི ཏེན ¶ ཨུཔཊྛཱིཡམཱནོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨེཀོ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོ ལཱུཁཙཱིཝརདྷརོ ཀེསོཧརཎཏྠཾ ཨརཉྙཏོ གཱམཱབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ སོ ཨུཔཱསཀོ ཨིརིཡཱཔཐེ པསཱིདིཏྭཱ ཀཔྤཀེན ཀེསམསྶཱུནི ཨོཧཱརཱཔེཏྭཱ པཎཱིཏབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ སུནྡརཱནི ཙཱིཝརཱནི དཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐཱ’’ཏི ཝསཱཔེཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཝཱསིཀོ ཨིསྶཱམཙྪེརཔཀཏོ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཝརཾ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨིམིནཱ པཱཔུཔཱསཀེན ཨུཔཊྛཱིཡམཱནསྶ ཨེཝཾ ཨིདྷ ཝསནཏོ ཨངྒུལཱིཧི ཀེསེ ལུཉྩིཏྭཱ ཨཙེལསྶ སཏོ གཱུཐམུཏྟཱཧཱརཛཱིཝན’’ནྟི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཝཙྩཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ པཱཡཱསཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཝིཡ ཧཏྠེན གཱུཐཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཾ ཁཱདི, མུཏྟཉྩ པིཝི. ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཀཱལངྐཏྭཱ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ པུན གཱུཐམུཏྟཱཧཱརོ ཝསིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན མནུསྶེསུ ཨུཔྤནྣོཔི པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ནིགཎྛོ ཧུཏྭཱ གཱུཐབྷཀྑོ ཨཧོསི.
པུན ¶ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟམཱནོཔི ཨརིཡཱུཔཝཱདབལེན དུགྒཏཀཱུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཐཉྙཾ ཝཱ ཁཱིརཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ པཱཡམཱནོ, ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ མུཏྟམེཝ པིཝཏི, ཨོདནཾ བྷོཛིཡམཱནོ, ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ གཱུཐམེཝ ཁཱདཏི, ཨེཝཾ གཱུཐམུཏྟཔརིབྷོགེན ཝཌྜྷནྟོ ཝཡཔྤཏྟོཔི ཏདེཝ པརིབྷུཉྫཏི. མནུསྶཱ ཏཏོ ཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ པརིཙྩཛིཾསུ. སོ ཉཱཏཀེཧི པརིཙྩཏྟོ ནགྒཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ན ནྷཱཡཏི, རཛོཛལླདྷརོ ཀེསམསྶཱུནི ལུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙེ ཨིརིཡཱཔཐེ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཔཱདེན ཏིཊྛཏི, ནིམནྟནཾ ན སཱདིཡཏི, མཱསོཔཝཱསཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པུཉྙཏྠིཀེཧི དིནྣཾ བྷོཛནཾ མཱསེ མཱསེ ཨེཀཝཱརཾ ཀུསགྒེན གཧེཏྭཱ དིཝཱ ཛིཝ྄ཧགྒེན ལེཧཏི, རཏྟིཡཾ པན ‘‘ཨལླགཱུཐཾ སཔྤཱཎཀ’’ནྟི ཨཁཱདིཏྭཱ སུཀྑགཱུཐམེཝ ཁཱདཏི, ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི ཝཱིཏིཝཏྟཱནི མཧཱཛནོ ‘‘མཧཱཏཔོ པརམཔྤིཙྪོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཏནྣིནྣོ ཏཔྤོཎོ ཨཧོསི.
ཨཐ བྷགཝཱ ཏསྶ ཧདཡབྦྷནྟརེ གྷཊེ པདཱིཔཾ ཝིཡ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ པཛྫལནྟཾ དིསྭཱ སཡམེཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ, ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱཡ ལདྡྷཱུཔསམྤདཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན དྷམྨཔདེ ¶ ‘‘མཱསེ མཱསེ ཀུསགྒེནཱ’’ཏི གཱཐཱཝཎྞནཱཡ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.ཛམྦུཀཏྠེརཝཏྠུ) ཝུཏྟནཡེན ¶ ཝེདིཏབྦོ. ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ པརིནིབྦཱནཀཱལེ ‘‘ཨཱདིཏོ མིཙྪཱ པཊིཔཛྫིཏྭཱཔི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ནིསྶཱཡ སཱཝཀེན ཨདྷིགནྟབྦཾ མཡཱ ཨདྷིགཏ’’ནྟི དསྶེནྟོ –
‘‘པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི, རཛོཛལླམདྷཱརཡིཾ;
བྷུཉྫནྟོ མཱསིཀཾ བྷཏྟཾ, ཀེསམསྶུཾ ཨལོཙཡིཾ.
‘‘ཨེཀཔཱདེན ཨཊྛཱསིཾ, ཨཱསནཾ པརིཝཛྫཡིཾ;
སུཀྑགཱུཐཱནི ཙ ཁཱདིཾ, ཨུདྡེསཉྩ ན སཱདིཡིཾ.
‘‘ཨེཏཱདིསཾ ཀརིཏྭཱན, བཧུཾ དུགྒཏིགཱམིནཾ;
ཝུཡ྄ཧམཱནོ མཧོགྷེན, བུདྡྷཾ སརཎམཱགམཾ.
‘‘སརཎགམནཾ པསྶ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཨིམཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི, རཛོཛལླམདྷཱརཡིནྟི ནགྒཔབྦཛྫཱུཔགམནེན ནྷཱནཔཊིཀྑེཔཏོ པཉྩཱདྷིཀཱནི པཉྙཱསཝསྶཱནི སརཱིརེ ལགྒཾ ཨཱགནྟུཀརེཎུསངྑཱཏཾ རཛོ, སརཱིརམལསངྑཱཏཾ ཛལླཉྩ ཀཱཡེན དྷཱརེསིཾ. བྷུཉྫནྟོ མཱསིཀཾ བྷཏྟནྟི རཏྟིཡཾ གཱུཐཾ ཁཱདནྟོ ལོཀཝཉྩནཏྠཾ མཱསོཔཝཱསིཀོ ནཱམ ཧུཏྭཱ པུཉྙཏྠིཀེཧི དིནྣཾ བྷོཛནཾ མཱསེ མཱསེ ཨེཀཝཱརཾ ཛིཝ྄ཧགྒེ པཋནཝསེན བྷུཉྫནྟོ ཨལོཙཡིནྟི ཏཱདིསཙྪཱརིཀཱཔཀྑེཔེན སིཐིལམཱུལཾ ཀེསམསྶུཾ ཨངྒུལཱིཧི ལུཉྩཱཔེསིཾ.
ཨེཀཔཱདེན ¶ ཨཊྛཱསིཾ, ཨཱསནཾ པརིཝཛྫཡིནྟི སབྦེན སབྦཾ ཨཱསནཾ ནིསཛྫཾ པརིཝཛྫེསིཾ, ཏིཊྛནྟོ ཙ ཨུབྷོ ཧཏྠེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀེནེཝ པཱདེན ཨཊྛཱསིཾ. ཨུདྡེསནྟི ནིམནྟནཾ. ཨུདིསྶཀཏནྟི ཀེཙི. ན སཱདིཡིནྟི ན སམྤཊིཙྪིཾ པཊིཀྑིཔིནྟི ཨཏྠོ.
ཨེཏཱདིསཾ ཀརིཏྭཱན, བཧུཾ དུགྒཏིགཱམིནནྟི ཨེཏཱདིསཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཔཱཀནིབྦཏྟནཀཾ དུགྒཏིགཱམིནཾ བཧུཾ པཱཔཀམྨཾ པུརིམཛཱཏཱིསུ ཨིདྷ ཙ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. ཝུཡ྄ཧམཱནོ ¶ མཧོགྷེནཱཏི ཀཱམོགྷཱདིནཱ མཧཏཱ ཨོགྷེན ཝིསེསཏོ དིཊྛོགྷེན ཨཔཱཡསམུདྡཾ པཏིཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོ, བུདྡྷཾ སརཎམཱགམནྟི ཏཱདིསེན པུཉྙཀམྨཙྪིདྡེན ཀིཙྪེན མནུསྶཏྟབྷཱཝཾ ལབྷིཏྭཱ ཨིདཱནི པུཉྙབལེན བུདྡྷཾ ‘‘སརཎ’’ནྟི ཨཱགམཱསིཾ, ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཝེཙྩཔསཱདེན སཏྠརི པསཱིདིཾ. སརཎགམནཾ པསྶ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏནྟི ཨཱཡཏནགཏཾ མམ སརཎགམནཾ པསྶ, པསྶ སཱསནདྷམྨསྶ ¶ ཙ སུདྷམྨཏཾ ཡོཧཾ ཏཐཱམིཙྪཱཔཊིཔནྣོཔི ཨེཀོཝཱདེནེཝ སཏྠཱརཱ ཨེདིསཾ སམྤཏྟིཾ སམྤཱཔིཏོ. ‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཾ སམྤཏྟིཾ དསྶེཏི ཏེནཱཧ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༡༧-༢༡) –
‘‘ཏིསྶསྶཱཧཾ བྷགཝཏོ, བོདྷིརུཀྑམཝནྡིཡཾ;
པགྒཡ྄ཧ བཱིཛནིཾ ཏཏྠ, སཱིཧཱསནམབཱིཛཧཾ.
‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, སཱིཧཱསནམབཱིཛཧཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བཱིཛནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཛམྦུཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༦. སེནཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སྭཱགཏཾ ཝཏཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སེནཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མོརཧཏྠེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརསྶ བྷགིནིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, སེནཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསཏི. ཏེན ཙ སམཡེན མཧཱཛནོ སཾཝཙྪརེ སཾཝཙྪརེ ཕགྒུནམཱསེ ཨུཏྟརཕགྒུནནཀྑཏྟེ ཨུསྶཝཾ ཨནུབྷཝནྟོ གཡཱཡཾ ཏིཏྠཱབྷིསེཀཾ ཀརོཏི. ཏེན ཏཾ ཨུསྶཝཾ ¶ ‘‘གཡཱཕགྒཱུ’’ཏི ཝདནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏཱདིསེ ཨུསྶཝདིཝསེ ཝེནེཡྻཱནུཀམྤཱཡ གཡཱཏིཏྠསམཱིཔེ ཝིཧརཏི, མཧཱཛནོཔི ཏིཏྠཱབྷིསེཀཱདྷིཔྤཱཡེན ཏཏོ ¶ ཏཏོ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སེནཀོཔི ཏིཏྠཱབྷིསེཀཏྠཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཏོ སཏྠཱརཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༩-༡༦) –
‘‘མོརཧཏྠཾ ¶ གཧེཏྭཱན, ཨུཔེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, མོརཧཏྠམདཱསཧཾ.
‘‘ཨིམིནཱ མོརཧཏྠེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ནིབྦཱཡིཾསུ ཏཡོ ཨགྒཱི, ལབྷཱམི ཝིཔུལཾ སུཁཾ.
‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུསམྤདཱ;
དཏྭཱནཧཾ མོརཧཏྠཾ, ལབྷཱམི ཝིཔུལཾ སུཁཾ.
‘‘ཏིཡགྒཱི ནིབྦུཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;
སབྦཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.
‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མོརཧཏྠསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨུདཱནཝསེན –
‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, གཡཱཡཾ གཡཕགྒུཡཱ;
ཡཾ ཨདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, དེསེནྟཾ དྷམྨམུཏྟམཾ.
‘‘མཧཔྤབྷཾ གཎཱཙརིཡཾ, ཨགྒཔཏྟཾ ཝིནཱཡཀཾ;
སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཛིནཾ ཨཏུལདསྶནཾ.
‘‘མཧཱནཱགཾ མཧཱཝཱིརཾ, མཧཱཛུཏིམནཱསཝཾ;
སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎཾ, སཏྠཱརམཀུཏོབྷཡཾ.
‘‘ཙིརསངྐིལིཊྛཾ ¶ ཝཏ མཾ, དིཊྛིསནྡཱནབནྡྷིཏཾ;
ཝིམོཙཡི སོ བྷགཝཱ, སབྦགནྠེཧི སེནཀ’’ནྟི. –
ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསཱིཏི མཡཱ སུཊྛུ ཨཱགཏཾ ཝཏ ཨཱསི. མམ ཝཱ སུནྡརཾ ཝཏ ཨཱགམནཾ ཨཱསི. གཡཱཡནྟི གཡཱཏིཏྠསམཱིཔེ. གཡཕགྒུཡཱཏི ‘‘གཡཱཕགྒཱུ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརེ ཕགྒུནམཱསསྶ ཨུཏྟརཕགྒུནཱིནཀྑཏྟེ. ‘‘ཡ’’ནྟིཨཱདི སྭཱགཏབྷཱཝསྶ ཀཱརཎདསྶནཾ. ཏཏྠ ཡནྟི ཡསྨཱ. ཨདྡསཱསིནྟི ཨདྡཀྑིཾ. སམྦུདྡྷནྟི སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྦུདྡྷཾ. དེསེནྟཾ དྷམྨམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ ཨགྒཾ སབྦསེཊྛཾ ཨེཀནྟནིཡྻཱནིཀཾ དྷམྨཾ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ བྷཱསནྟཾ.
མཧཔྤབྷནྟི མཧཏིཡཱ སརཱིརཔྤབྷཱཡ ཉཱཎཔྤབྷཱཡ ཙ སམནྣཱགཏཾ. གཎཱཙརིཡནྟི བྷིཀྑུཔརིསཱདཱིནཾ གཎཱནཾ ཨུཏྟམེན དམཐེན ཨཱཙཱརསིཀྑཱཔནེན གཎཱཙརིཡཾ. ཨགྒབྷཱུཏཱནཾ སཱིལཱདཱིནཾ ¶ གུཎཱནཾ ཨདྷིགམེན ཨགྒཔྤཏྟཾ. དེཝམནུསྶཱདཱིནཾ པརམེན ཝིནཡེན ཝིནཡནཏོ, སཡཾ ནཱཡཀརཧིཏཏྟཱ ཙ ཝིནཱཡཀཾ. ཀེནཙི ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ སཀལཾ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ, པཉྩནྣམྤི མཱརཱནཾ ཛིཏཏྟཱ ཙ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཛིནཾ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཛིནཾ, བཱཏྟིཾསཝརམཧཱཔུརིསལཀྑཎཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཱདིཔཊིམཎྜིཏརཱུཔཀཱཡཏཱཡ དསབལཙཏུཝེསཱརཛྫཱདིགུཎཔཊིམཎྜིཏདྷམྨཀཱཡཏཱཡ ཙ ¶ སདེཝཀེན ལོཀེན ཨཔརིམེཡྻདསྶནཏཱཡ ཨསདིསདསྶནཏཱཡ ཙ ཨཏུལདསྶནཾ.
གཏིབལཔརཀྐམཱདིསམྤཏྟིཡཱ མཧཱནཱགསདིསཏྟཱ, ནཱགེསུཔི ཁཱིཎཱསཝེསུ མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ ཙ མཧཱནཱགཾ. མཱརསེནཱཝིམཐནཏོ མཧཱཝིཀྐནྟཏཱཡ ཙ མཧཱཝཱིརཾ. མཧཱཛུཏིནྟི མཧཱཔཏཱཔཾ མཧཱཏེཛནྟི ཨཏྠོ. ནཏྠི ཨེཏསྶ ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱཏི ཨནཱསཝཾ. སབྦེ ཨཱསཝཱ སཝཱསནཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཨེཏསྶཱཏི སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎཾ. ཀཱམཾ སཱཝཀབུདྡྷཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱཝ, སབྦཉྙུབུདྡྷཱ ཨེཝ པན སཝཱསནེ ཨཱསཝེ ཁེཔེནྟཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨནཱསཝ’’ནྟི ཝཏྭཱ པུན ‘‘སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སབྦེ ཨཱསཝཱ སཝཱསནཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཨེཏསྶཱཏི སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎ’’ནྟི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུསཱསནཏོ སཏྠཱརཾ, ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདཏཱཡ ཀུཏོཙིཔི ¶ བྷཡཱབྷཱཝཏོ ཨཀུཏོབྷཡཾ, ཨེཝརཱུཔཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཡཾ ཡསྨཱ ཨདྡསཱསིཾ, ཏསྨཱ སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསཱིཏི ཡོཛནཱ.
ཨིདཱནི སཏྠུ དསྶནེན ཨཏྟནཱ ལདྡྷགུཎཾ དསྶེནྟོ ཙཏུཏྠཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཀཉྫིཡཔུཎྞལཱབུ ཝིཡ ཏཀྐབྷརིཏཙཱཊི ཝིཡ ཝསཱཔཱིཏཔིལོཏིཀཱ ཝིཡ ཙ སཾཀིལེསཝཏྠཱུཧི ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཙིརཀཱལཾ སཾཀིལིཊྛཾ. གདྡུལབནྡྷིཏཾ ཝིཡ ཐམྦྷེ སཱརམེཡཾ སཀྐཱཡཐམྦྷེ དིཊྛིསནྡཱནེན, དིཊྛིབནྡྷནེན བནྡྷིཏཾ བདྡྷཾ, ཏཏོ ཝིམོཙེནྟོ ཙ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི སབྦགནྠེ ཧི མཾ སེནཀཾ ཨརིཡམགྒཧཏྠེན, ཝིམོཙཡི ཝཏ སོ བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱཏི བྷགཝཏི ཨབྷིཔྤསཱདཾ པཝེདེཏི.
སེནཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༧. སམྦྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡོ དནྡྷཀཱལེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སམྦྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཙནྡབྷཱགཱཡ ནདིཡཱ ¶ ཏཱིརེ ཀིནྣརཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ ཨཉྙཏརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏཉྫལཱི ཨཛྫུནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སམྦྷཱུཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནསྶ པཙྪཱ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ¶ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༢༨-༣༦) –
‘‘ཙནྡབྷཱགཱནདཱིཏཱིརེ, ཨཧོསིཾ ཀིནྣརོ ཏདཱ;
ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.
‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝེདཛཱཏོ ཀཏཉྫལཱི;
གཧེཏྭཱ ཨཛྫུནཾ པུཔྥཾ, སཡམྦྷུཾ ཨབྷིཔཱུཛཡིཾ.
‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ ཀིནྣརཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.
‘‘ཚཏྟིསཀྑཏྟུཾ ¶ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;
དསཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, མཧཱརཛྫམཀཱརཡིཾ.
‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;
སུཁེཏྟེ ཝཔྤིཏཾ བཱིཛཾ, སཡམྦྷུམྷི ཨཧོ མམ.
‘‘ཀུསལཾ ཝིཛྫཏེ མཡ྄ཧཾ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;
པཱུཛཱརཧོ ཨཧཾ ཨཛྫ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཝེསཱལིཀེསུ ཝཛྫིཔུཏྟཀེསུ དས ཝཏྠཱུནི པགྒཡ྄ཧ ཋིཏེསུ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟེན ཡསཏྠེརེན ཨུསྶཱཧིཏེཧི སཏྟསཏེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི ཏཾ དིཊྛིཾ བྷིནྡིཏྭཱ སདྡྷམྨཾ པགྒཎྷནྟེཧི དྷམྨཝིནཡསངྒཧེ ཀཏེ ཏེསཾ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱནཾ ཨུདྡྷམྨཨུབྦིནཡདཱིཔནེ དྷམྨསཾཝེགེན ཐེརོ –
‘‘ཡོ དནྡྷཀཱལེ ཏརཏི, ཏརཎཱིཡེ ཙ དནྡྷཡེ;
ཨཡོནིསཾཝིདྷཱནེན, བཱལོ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི.
‘‘ཏསྶཏྠཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ;
ཨཱཡསཀྱཉྩ པཔྤོཏི, མིཏྟེཧི ཙ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི.
‘‘ཡོ ¶ དནྡྷཀཱལེ དནྡྷེཏི, ཏརཎཱིཡེ ཙ ཏཱརཡེ;
ཡོནིསོ སཾཝིདྷཱནེན, སུཁཾ པཔྤོཏི པཎྜིཏོ.
‘‘ཏསྶཏྠཱ པརིཔཱུརེནྟི, སུཀྐཔཀྑེཝ ཙནྡིམཱ;
ཡསོ ཀིཏྟིཉྩ པཔྤོཏི, མིཏྟེཧི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ བྷཎནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཏཏྠ ཡོ དནྡྷཀཱལེ ཏརཏཱིཏི ཀིསྨིཉྩི ཀཏྟབྦཝཏྠུསྨིཾ – ‘‘ཀཔྤཏི ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ཝིནཡཀུཀྐུཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཡཱཝ ཝིཡཏྟཾ ཝིནཡདྷརཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཀུཀྐུཙྩཾ ན ཝིནོདེཏི, ཏཱཝ དནྡྷཀཱལེ ཏསྶ ཀིཙྩསྶ དནྡྷཱཡིཏབྦསམཡེ ཏརཏི མདྡིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོཏི. ཏརཎཱིཡེ ཙ དནྡྷཡེཏི གཧཊྛསྶ ཏཱཝ སརཎགམནསཱིལསམཱདཱནཱདིཀེ, པབྦཛིཏསྶ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཀརཎཱདིཀེ ¶ སམཐཝིཔསྶནཱནུཡོགེ ཙ ཏརིཏབྦེ སམྤཏྟེ སཱིགྷཾ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཨནནུཡུཉྫིཏྭཱ – ‘‘ཨཱགམནམཱསེ པཀྑེ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི དནྡྷཱཡེཡྻ, ཏཾ ཀིཙྩཾ ཨཀརོནྟོཝ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻ. ཨཡོནིསཾཝིདྷཱནེནཱཏི ཨེཝཾ དནྡྷཱཡིཏབྦེ ཏརནྟོ ཏརིཏབྦེ ཙ དནྡྷཱཡནྟོ ཨནུཔཱཡསཾཝིདྷཱནེན ཨུཔཱཡསཾཝིདྷཱནཱབྷཱཝེན བཱལོ, མནྡབུདྡྷིཀོ པུགྒལོ, སམྤཏི ཨཱཡཏིཉྩ དུཀྑཾ ཨནཏྠཾ པཱཔུཎཱཏི.
ཏསྶཏྠཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏསྶ ཏཐཱརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཱ ཨཏྠཱ ཀཱལ༹པཀྑེ ཙནྡིམཱ ཝིཡ, པརིཧཱཡནྟི དིཝསེ ¶ དིཝསེ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪནྟི. ‘‘ཨསུཀོ པུགྒལོ ཨསྶདྡྷོ ཨཔྤསནྣོ ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཨཱཡསཀྱཾ ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏབྦཏཾ པཔྤོཏི པཱཔུཎཱཏི. མིཏྟེཧི ཙ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ‘‘ཨེཝཾ པཊིཔཛྫ, མཱ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཱ’’ཏི ཨོཝཱདདཱཡཀེཧི ཀལྱཱཎམིཏྟེཧི ‘‘ཨཝཙནཱིཡཱ མཡ’’ནྟི ཨོཝཱདསྶ ཨནཱདཱནེནེཝ ཝིརུདྡྷོ ནཱམ ཧོཏི.
སེསགཱཐཱདྭཡསྶ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཙི པནེཏྠ – ‘‘ཏརཏི དནྡྷཡེ’’ཏིཔདཱནཾ ཨཏྠབྷཱཝེན བྷཱཝནཱཙིཏྟསྶ པགྒཧནིགྒཧེ ཨུདྡྷརནྟི. ཏཾ པཙྪིམགཱཐཱསུ ཡུཛྫཏི. པུརིམཱ ཧི དྭེ གཱཐཱ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཙརིཏབྦཾ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཏཱཡ དས ཝཏྠཱུནི དཱིཔེཏྭཱ སངྒྷེན ནིཀྐཌྜྷིཏེ ཝཛྫིཔུཏྟཀེ སནྡྷཱཡ ཐེརེན ཝུཏྟཱ. པཙྪིམཱ པན ཨཏྟསདིསེ སམྨཱ པཊིཔནྣེ སཀཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏྭཱ ཋིཏེཏི.
སམྦྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༨. རཱཧུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨུབྷཡེནཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ རཱཧུལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སིཀྑཱཀཱམཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ¶ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སེནཱསནཝིསོདྷནཝིཛྫོཏནཱདིཀཾ ཨུལཱ༹རཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. སོ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟཾ པཊིཙྩ ཡསོདྷརཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཱཧུལོཏི ལདྡྷནཱམོ མཧཏཱ ཁཏྟིཡཔརིཝཱརེན ཝཌྜྷི, ཏསྶ པབྦཛྫཱཝིདྷཱནཾ ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༡༠༥) ཨཱགཏམེཝ. སོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེཧི སུལདྡྷོཝཱདོ པརིཔཀྐཉཱཎོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༦༨-༨༥) –
‘‘པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
སཏྟབྷཱུམམྷི པཱསཱདེ, ཨཱདཱསཾ སནྠརིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི, པརིཀིཎྞོ མཧཱམུནི;
ཨུཔཱགམི གནྡྷཀུཊིཾ, དྭིཔདིནྡོ ནརཱསབྷོ.
‘‘ཝིརོཙེནྟོ གནྡྷཀུཊིཾ, དེཝདེཝོ ནརཱསབྷོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡེནཱཡཾ ཛོཏིཏཱ སེཡྻཱ, ཨཱདཱསོཝ སུསནྠཏོ;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘སོཎྞམཡཱ རཱུཔིམཡཱ, ཨཐོ ཝེལུ༹རིཡཱམཡཱ;
ནིབྦཏྟིསྶནྟི པཱསཱདཱ, ཡེ ཀེཙི མནསོ པིཡཱ.
‘‘ཙཏུསཊྛིཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, བྷཝིསྶཏི ཨནནྟརཱ.
‘‘ཨེཀཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, ཝིམལོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;
ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘ནགརཾ རེཎུཝཏཱི ནཱམ, ཨིཊྛཀཱཧི སུམཱཔིཏཾ;
ཨཱཡཱམཏོ ཏཱིཎི སཏཾ, ཙཏུརསྶསམཱཡུཏཾ.
‘‘སུདསྶནོ ནཱམ པཱསཱདོ, ཝིསྶཀམྨེན མཱཔིཏོ;
ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔེཏོ, སཏྟརཏནབྷཱུསིཏོ.
‘‘དསསདྡཱཝིཝིཏྟཾ ¶ ཏཾ, ཝིཛྫཱདྷརསམཱཀུལཾ;
སུདསྶནཾཝ ནགརཾ, དེཝཏཱནཾ བྷཝིསྶཏི.
‘‘པབྷཱ ¶ ནིགྒཙྪཏེ ཏསྶ, ཨུགྒཙྪནྟེཝ སཱུརིཡེ;
ཝིརོཙེསྶཏི ཏཾ ནིཙྩཾ, སམནྟཱ ཨཊྛཡོཛནཾ.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏུསིཏཱ སོ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, ཨཏྲཛོ སོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སཙེཝསེཡྻ ཨགཱརཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝེཡྻ སོ;
ཨཊྛཱནམེཏཾ ཡཾ ཏཱདཱི, ཨགཱརེ རཏིམཛ྄ཛྷགཱ.
‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ ཨགཱརམྷཱ, པབྦཛིསྶཏི སུབྦཏོ;
རཱཧུལོ ནཱམ ནཱམེན, ཨརཧཱ སོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀིཀཱིཝ ཨཎྜཾ རཀྑེཡྻ, ཙཱམརཱི ཝིཡ ཝཱལདྷིཾ;
ནིཔཀོ སཱིལསམྤནྣོ, མམཾ རཀྑི མཧཱམུནི.
‘‘ཏསྶཱཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཨུབྷཡེནེཝ ¶ སམྤནྣོ, རཱཧུལབྷདྡོཏི མཾ ཝིདཱུ;
ཡཉྩམྷི པུཏྟོ བུདྡྷསྶ, ཡཉྩ དྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ.
‘‘ཡཉྩ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཡཉྩ ནཏྠི པུནབྦྷཝོ;
ཨརཧཱ དཀྑིཎེཡྻོམྷི, ཏེཝིཛྫོ ཨམཏདྡསོ.
‘‘ཀཱམནྡྷཱ ཛཱལཔཙྪནྣཱ, ཏཎྷཱཚདནཚཱདིཏཱ;
པམཏྟབནྡྷུནཱ བདྡྷཱ, མཙྪཱཝ ཀུམིནཱམུཁེ.
‘‘ཏཾ ¶ ཀཱམཾ ཨཧམུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཚེཏྭཱ མཱརསྶ བནྡྷནཾ;
སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧ, སཱིཏིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོ’’ཏི. –
ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨུབྷཡེནེཝ སམྤནྣོཏི ཛཱཏིསམྤདཱ, པཊིཔཏྟིསམྤདཱཏི ཨུབྷཡསམྤཏྟིཡཱཔི སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ. རཱཧུལབྷདྡོཏི མཾ ཝིདཱུཏི ‘‘རཱཧུལབྷདྡོ’’ཏི མཾ སབྲཧྨཙཱརིནོ སཉྫཱནནྟི. ཏསྶ ཧི ¶ ཛཱཏསཱསནཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན ‘‘རཱཧུ ཛཱཏོ, བནྡྷནཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཝུཏྟཝཙནཾ ཨུཔཱདཱཡ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘རཱཧུལོ’’ཏི ནཱམཾ གཎྷི. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ པིཏརཱ ཝུཏྟཔརིཡཱཡམེཝ གཧེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘རཱཧུལབྷདྡོཏི མཾ ཝིདཱུ’’ཏི. བྷདྡོཏི ཙ པསཾསཱཝཙནམེཏཾ.
ཨིདཱནི ཏཾ ཨུབྷཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཉྩམྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡནྟི ཡསྨཱ. ཙ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ. ཨམྷི པུཏྟོ བུདྡྷསྶཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨོརསཔུཏྟོ ཨམྷི. དྷམྨེསཱུཏི ལོཀིཡེསུ ལོཀུཏྟརེསུ ཙ དྷམྨེསུ, ཙཏུསཙྩདྷམྨེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུམཱཏི མགྒཔཉྙཱཙཀྑུནཱ ཙཀྑུམཱ ཙ ཨམྷཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ.
པུན ཨཔརཱཔརེཧིཔི པརིཡཱཡེཧི ཨཏྟནི ཨུབྷཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏུཾ – ‘‘ཡཉྩ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དཀྑིཎེཡྻོཏི དཀྑིཎཱརཧོ. ཨམཏདྡསོཏི ནིབྦཱནསྶ དསྶཱཝཱི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.
ཨིདཱནི ཡཱཡ ཝིཛྫཱསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨབྷཱཝེན སཏྟཀཱཡོ ཀུམིནེ བནྡྷམཙྪཱ ཝིཡ སཾསཱརེ པརིཝཏྟཏི, ཏཾ ཨུབྷཡསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམནྡྷཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམེཧི ཀཱམེསུ ཝཱ ཨནྡྷཱཏི ཀཱམནྡྷཱ. ‘‘ཚནྡོ རཱགོ’’ཏིཨཱདིཝིབྷཱགེཧི (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨) ཀིལེསཀཱམེཧི རཱུཔཱདཱིསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཨནཱདཱིནཝདསྶིཏཱཡ ཨནྡྷཱིཀཏཱ. ཛཱལཔཙྪནྣཱཏི སཀལཾ བྷཝཏྟཡཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏེན ཝིསཏྟིཀཱཛཱལེན པཀཱརཏོ ཚནྣཱ པལིགུཎྛིཏཱ. ཏཎྷཱཚདནཚཱདིཏཱཏི ཏཏོ ཨེཝ ཏཎྷཱསངྑཱཏེན ཚདནེན ཚཱདིཏཱ ནིཝུཏཱ སབྦསོ པཊིཀུཛྫིཏཱ. པམཏྟབནྡྷུནཱ བདྡྷཱ, མཙྪཱཝ ཀུམིནཱམུཁེཏི ཀུམིནཱམུཁེ མཙྪབནྡྷཱནཾ མཙྪཔསིབྦཀམུཁེ བདྡྷཱ མཙྪཱ ཝིཡ པམཏྟབནྡྷུནཱ མཱརེན ¶ ཡེན ¶ ཀཱམབནྡྷནེན བདྡྷཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཏཏོ ན ནིགཙྪནྟི ཨནྟོབནྡྷནགཏཱཝ ཧོནྟི.
ཏཾ ཏཐཱརཱུཔཾ ཀཱམཾ བནྡྷནབྷཱུཏཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཱ པཧཱཡ ཀིལེསམཱརསྶ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, པུན ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨནཝསེསཏོ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ཏཏོ ཨེཝ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏེན མཱུལེན སམཱུལཾ, ཀཱམཏཎྷཱདིཀཾ ཏཎྷཾ ཨབྦུཡ྄ཧ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝཏོ, སཱིཏིབྷཱུཏོ སཨུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ནིབྦུཏོ, ཨཧཾ ཨསྨི ཧོམཱིཏི ཨཏྠོ.
རཱཧུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༩. ཙནྡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཛཱཏརཱུཔེནཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཙནྡནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ སུདསྶནཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པབྦཏནྟརེ ཝསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀུཊཛཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཙནྡནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཏོ སུསཱནེ ཝསཏི. ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ དཱརཀཾ ཨཱདཱཡ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཏི – ‘‘ཨིཏྠིཀུཏྟཱདཱིཧི ནཾ པལོབྷེཏྭཱ ཨུཔྤབྦཱཛེསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ ཨཱགཙྪནྟིཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནིསྶཱ ཨཝིསཡོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཡཐཱརདྡྷཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༣༧-༤༣) –
‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ ¶ , ཝསལོ ནཱམ པབྦཏོ;
བུདྡྷོ སུདསྶནོ ནཱམ, ཝསཏེ པབྦཏནྟརེ.
‘‘པུཔྥཾ ཧེམཝནྟཾ མཡ྄ཧ, ཝེཧཱསཾ ཨགམཱསཧཾ;
ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ.
‘‘པུཔྥཾ ཀུཊཛམཱདཱཡ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;
བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔེསིཾ, སཡམྦྷུསྶ མཧེསིནོ.
‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཏསྶཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཨཏྟནཱ པུབྦེ ཝསིཏཊྛཱནམེཝ གཏོ. སཧཱཡབྷིཀྑཱུཧི – ‘‘ཝིཔྤསནྣཱནི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡཱནི, ཀཙྩི ཏཡཱ སཙྩཱནི པཊིཝིདྡྷཱནཱི’’ཏི པུཊྛོ –
‘‘ཛཱཏརཱུཔེན སཉྪནྣཱ, དཱསཱིགཎཔུརཀྑཏཱ;
ཨངྐེན པུཏྟམཱདཱཡ, བྷརིཡཱ མཾ ཨུཔཱགམི.
‘‘ཏཉྩ ¶ ¶ དིསྭཱན ཨཱཡནྟིཾ, སཀཔུཏྟསྶ མཱཏརཾ;
ཨལངྐཏཾ སུཝསནཾ, མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏཾ.
‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;
ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.
‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ ཀཐེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཏཏྠ ཛཱཏརཱུཔེན སཉྪནྣཱཏི ཛཱཏརཱུཔམཡེན སཱིསཱུཔགཱདིཨལངྐཱརེན ཨལངྐརཎཝསེན པཊིཙྪཱདིཏསརཱིརཱ, སབྦཱབྷརཎབྷཱུསིཏཱཏི ཨཏྠོ. དཱསཱིགཎཔུརཀྑཏཱཏི ཡཐཱརཧཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན ཨཏྟནོ དཱསིགཎེན ¶ པུརཏོ ཀཏཱ པརིཝཱརིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨངྐེན པུཏྟམཱདཱཡཱཏི ‘‘ཨཔི ནཱམ པུཏྟམྤི དིསྭཱ གེཧསྶིཏསཱཏོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི པུཏྟཾ ཨཏྟནོ ཨངྐེན གཧེཏྭཱ.
ཨཱཡནྟིནྟི ཨཱགཙྪནྟིཾ. སཀཔུཏྟསྶ མཱཏརནྟི མམ ཨོརསཔུཏྟསྶ ཛནནིཾ, མཡ྄ཧཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀནྟི ཨཏྠོ. སབྦམིདཾ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཀཱམརཱགསམུཙྪེདཾ བཧུམཉྙནྟོ ཝདཏི. ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཔི ནཱམ སམྤཏྟི ཛརཱབྱཱདྷིམརཎེཧི ཨབྷིབྷུཡྻཏི, ཨཧོ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ ཨདྷུཝཱ ཨནསྶཱསིཀཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.
ཙནྡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༠. དྷམྨིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དྷམྨོ ཧཝེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨིཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མིགལུདྡཀོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ དེཝཔརིསཱཡ སཏྠུ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ‘‘དྷམྨོ ཨེསོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི དེསནཱཡ ནིམིཏྟཾ གཎྷི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དྷམྨིཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམཀཱཝཱསེ ཨཱཝཱསིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ¶ ཨཱགནྟུཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝཏྟཱཝཏྟེསུ ཨུཛ྄ཛྷཱནབཧུལོ ཨཀྑམོ ཨཧོསི. ཏེན བྷིཀྑཱུ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. སོ ཨེཀཀོཝ ཨཧོསི. ཝིཧཱརསཱམིཀོ ཨུཔཱསཀོ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ པཀྐོསེཏྭཱ ཏམཏྠཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེན ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ – ‘‘ནཱཡཾ ཨིདཱནེཝ ཨཀྑམོ, པུབྦེཔི ཨཀྑམོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ཡཱཙིཏོ རུཀྑདྷམྨཾ (ཛཱ. ༡.༡.༧༤) ཀཐེཏྭཱ ཨུཔརི ཏསྶ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –
‘‘དྷམྨོ ¶ ¶ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརིཾ, དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏི;
ཨེསཱནིསཾསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ, ན དུགྒཏིཾ གཙྪཏི དྷམྨཙཱརཱི.
‘‘ན ཧི དྷམྨོ ཨདྷམྨོ ཙ, ཨུབྷོ སམཝིཔཱཀིནོ;
ཨདྷམྨོ ནིརཡཾ ནེཏི, དྷམྨོ པཱཔེཏི སུགྒཏིཾ.
‘‘ཏསྨཱ ཧི དྷམྨེསུ ཀརེཡྻ ཚནྡཾ, ཨིཏི མོདམཱནོ སུགཏེན ཏཱདིནཱ;
དྷམྨེ ཋིཏཱ སུགཏཝརསྶ སཱཝཀཱ, ནཱིཡནྟི དྷཱིརཱ སརཎཝརགྒགཱམིནོ.
‘‘ཝིཔྥོཊིཏོ གཎྜམཱུལོ, ཏཎྷཱཛཱལོ སམཱུཧཏོ;
སོ ཁཱིཎསཾསཱརོ ན ཙཏྠི ཀིཉྩནཾ,
ཙནྡོ ཡཐཱ དོསིནཱ པུཎྞམཱསིཡ’’ནྟི. – ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ དྷམྨོཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ སུཙརིཏདྷམྨོ. རཀྑཏཱིཏི ཨཔཱཡདུཀྑཏོ རཀྑཏི, སཾསཱརདུཀྑཏོ ཙ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡབྷཱུཏོ རཀྑཏིཡེཝ. དྷམྨཙཱརིནྟི ཏཾ དྷམྨཾ ཙརནྟཾ པཊིཔཛྫནྟཾ. སུཙིཎྞོཏི སུཊྛུ ཙིཎྞོ ཀམྨཕལཱནི སདྡཧིཏྭཱ སཀྐཙྩཾ ཙིཏྟཱིཀཏྭཱ ཨུཔཙིཏོ. སུཁནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཾ. ཏཏྠ ལོཀིཡཾ ཏཱཝ ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷེདོ དྷམྨོ ཡཐཱསཀཾ སུཁཾ དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫེ ཝཱ ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ ཨཱཝཧཏི ནིཔྥཱདེཏི, ཨིཏརཾ པན ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡེ ཋཏྭཱ ཙིཎྞོ པརམྤརཱཡ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི ཨནུཔནིསྶཡསྶ ཏདབྷཱཝཏོ. ཨེསཱནིསཾསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ, ན དུགྒཏིཾ གཙྪཏི དྷམྨཙཱརཱིཏི དྷམྨཙཱརཱི པུགྒལོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ ཏཾནིམིཏྟཾ དུགྒཏིཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨེསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ ཨཱནིསཾསོ ཨུདྲཡོཏི ཨཏྠོ.
ཡསྨཱ ¶ དྷམྨེནེཝ སུགཏིགམནཾ, ཨདྷམྨེནེཝ ཙ དུགྒཏིགམནཾ, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨོ ཨདྷམྨོ’’ཏི ཨིམེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསཾཀིཎྞཕལཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཧི དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨདྷམྨོཏི དྷམྨཔཊིཔཀྑོ དུཙྩརིཏཾ. སམཝིཔཱཀིནོཏི སདིསཝིཔཱཀཱ སམཱནཕལཱ.
ཏསྨཱཏི ¶ ཡསྨཱ དྷམྨཱདྷམྨཱནཾ ཨཡཾ ཡཐཱཝུཏྟོ ཝིཔཱཀབྷེདོ, ཏསྨཱ. ཚནྡནྟི ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡཾ. ཨིཏི མོདམཱནོ སུགཏེན ཏཱདིནཱཏི ཨིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨོཝཱདདཱནེན སུགཏེན སམྨགྒཏེན སམྨཱཔཊིཔནྣེན ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནཱམཝཏཱ ཧེཏུབྷཱུཏེན མོདམཱནོ ¶ ཏུཊྛིཾ ཨཱཔཛྫམཱནོ དྷམྨེསུ ཚནྡཾ ཀརེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝཊྚཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཝཊྚཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨེ ཋིཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ སུགཏསྶ ཝརསྶ སུགཏེསུ ཙ ཝརསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ ཏསྶ དྷམྨེ ཋིཏཱ དྷཱིརཱ ཨཏིཝིཡ ཨགྒབྷཱུཏསརཎགཱམིནོ ཏེནེཝ སརཎགམནསངྑཱཏེ དྷམྨེ ཋིཏབྷཱཝེན སཀལཝཊྚདུཀྑཏོཔི ནཱིཡནྟི ནིསྶརནྟི, ཏསྨཱ ཧི དྷམྨེསུ ཀརེཡྻ ཚནྡནྟི.
ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཏཱིཧི གཱཐཱཧི དྷམྨེ དེསིཏེ དེསནཱནུསཱརེན ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༤༤-༥༠) –
‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨརཉྙེ ཝིཔིནེ ཨཧཾ;
ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ.
‘‘ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེནྟཾ, དེསེནྟཾ ཨམཏཾ པདཾ;
ཨསྶོསིཾ མདྷུརཾ དྷམྨཾ, སིཁིནོ ལོཀབནྡྷུནོ.
‘‘གྷོསེ ཙིཏྟཾ པསཱདེསིཾ, ཨསམཔྤཊིཔུགྒལེ;
ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨུཏྟརིཾ དུཏྟརཾ བྷཝཾ.
‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, གྷོསསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཏཐཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ. ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཾ ཝིསེསཾ སཏྠུ ནིཝེདེནྟོ ཙརིམགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཏཏྠ ¶ ཝིཔྥོཊིཏོཏི ཝིདྷུཏོ, མགྒཉཱཎེན པཊིནིསྶཊྛོཏི ཨཏྠོ. གཎྜམཱུལོཏི ཨཝིཛྫཱ. སཱ ཧི གཎྜཏི སཝཏི. ‘‘གཎྜོཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, པཉྩནྣེཏཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༡༠༣; ཨ. ནི. ༦.༢༣; ༨.༥༦; ༩.༡༥; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༣༧) ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟསྶ དུཀྑམཱུལཡོགཏོ, ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ, ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔཀྐཔབྷིཛྫནཏོ ཙ, གཎྜཱབྷིདྷཱནསྶ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀསྶ ¶ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཏཎྷཱཛཱལོ སམཱུཧཏོཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏོ ཛཱལོ མགྒེན སམུགྒྷཱཊིཏོ. སོ ཁཱིཎསཾསཱརོ ན ཙཏྠི ཀིཉྩནནྟི སོ ཨཧཾ ཨེཝཾ པཧཱིནཏཎྷཱཝིཛྫཏཱཡ པརིཀྑཱིཎསཾསཱརོ པཧཱིནབྷཝམཱུལཏྟཱ ཨེཝ ན ཙཏྠི, ན ཙ ཨུཔལབྦྷཏི རཱགཱདིཀིཉྩནཾ. ཙནྡོ ཡཐཱ དོསིནཱ པུཎྞམཱསིཡནྟི ཡཐཱ ནཱམ ཙནྡོ ཨབྦྷམཧིཀཱདིདོསརཧིཏོ པུཎྞམཱསིཡཾ པརིཔུཎྞཀཱལེ ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན ཨཔེཏརཱགཱདིཀིཉྩནོ པརིཔུཎྞདྷམྨཀོཊྛཱསོ ཨཧོསིནྟི.
དྷམྨིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༡. སཔྤཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡདཱ ¶ བལཱཀཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཔྤཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ སམྦྷཝསྶ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨབྦྷོཀཱསེ སམཱཔཏྟིཡཱ ནིསིནྣསྶ མཧནྟཾ པདུམཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔརིམུདྡྷནི དྷཱརེནྟོ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སཔྤཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཛཀརཎིཡཱ ¶ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ལེཎགིརིཝིཧཱརེ ཝསནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༧༨-༨༣) –
‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, རོམསོ ནཱམ པབྦཏོ;
བུདྡྷོཔི སམྦྷཝོ ནཱམ, ཨབྦྷོཀཱསེ ཝསཱི ཏདཱ.
‘‘བྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱན, པདུམཾ དྷཱརཡིཾ ཨཧཾ;
ཨེཀཱཧཾ དྷཱརཡིཏྭཱན, བྷཝནཾ པུནརཱགམིཾ.
‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
སོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཏོ ཉཱཏཱིཧི ཨུཔཊྛཱིཡམཱནོ ཏཏྠ ཀཏིཔཱཧཾ ¶ ཝསིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཉཱཏཀེ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟཊྛཱནམེཝ གནྟུཀཱམོ ཨཧོསི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, མཡཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. སོ གམནཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཋིཏོ ཨཏྟནཱ ཝསིཏཊྛཱནཀིཏྟནཱཔདེསེན ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘ཡདཱ བལཱཀཱ སུཙིཔཎྜརཙྪདཱ, ཀཱལ༹སྶ མེགྷསྶ བྷཡེན ཏཛྫིཏཱ;
པལེཧིཏི ཨཱལཡམཱལཡེསིནཱི, ཏདཱ ནདཱི ཨཛཀརཎཱི རམེཏི མཾ.
‘‘ཡདཱ བལཱཀཱ སུཝིསུདྡྷཔཎྜརཱ, ཀཱལ༹སྶ མེགྷསྶ བྷཡེན ཏཛྫིཏཱ;
པརིཡེསཏི ལེཎམལེཎདསྶིནཱི, ཏདཱ ནདཱི ཨཛཀརཎཱི རམེཏི མཾ.
‘‘ཀཾ ནུ ཏཏྠ ན རམེནྟི, ཛམྦུཡོ ཨུབྷཏོ ཏཧིཾ;
སོབྷེནྟཱི ཨཱཔགཱཀཱུལཾ, མམ ལེཎསྶ པཙྪཏོ.
‘‘ཏཱམཏམདསངྒྷསུཔྤཧཱིནཱ ¶ ¶ , བྷེཀཱ མནྡཝཏཱི པནཱདཡནྟི;
ནཱཛྫ གིརིནདཱིཧི ཝིཔྤཝཱསསམཡོ,
ཁེམཱ ཨཛཀརཎཱི སིཝཱ སུརམྨཱ’’ཏི. – ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. བལཱཀཱཏི བལཱཀཱསཀུཎིཀཱ. སུཙིཔཎྜརཙྪདཱཏི སུཙིསུདྡྷདྷཝལཔཀྑཱ. ཀཱལ༹སྶ མེགྷསྶ བྷཡེན ཏཛྫིཏཱཏི ཛལབྷཱརབྷརིཏཏཱཡ ཀཱལ༹སྶ ཨཉྫནགིརིསནྣིཀཱསསྶ པཱཝུསྶཀམེགྷསྶ གཛྫཏོ ཝུཊྛིབྷཡེན ནིབྦིཛྫིཏཱ བྷིཾསཱཔིཏཱ. པལེཧིཏཱིཏི གོཙརབྷཱུམིཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གམིསྶཏི. ཨཱལཡནྟི ནིལཡཾ ཨཏྟནོ ཀུལཱཝཀཾ. ཨཱལཡེསིནཱིཏི ཏཏྠ ཨཱལཡནཾ ནིལཱིཡནམེཝ ཨིཙྪནྟཱི. ཏདཱ ནདཱི ཨཛཀརཎཱི རམེཏི མནྟི ཏསྨིཾ པཱཝུསྶཀཀཱལེ ཨཛཀརཎཱིནཱམིཀཱ ནདཱི ནཝོདཀསྶ པཱུརཱ ཧཱརཧཱརིནཱི ཀུལངྐསཱ མཾ རམེཏི མམ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱིཏི ཨུཏུཔདེསཝིསེསཀིཏྟནཱཔདེསེན ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ པཀཱསེསི.
སུཝིསུདྡྷཔཎྜརཱཏི སུཊྛུ ཝིསུདྡྷཔཎྜརཝཎྞཱ, ཨསམྨིསྶཝཎྞཱ སབྦསེཏཱཏི ཨཏྠོ. པརིཡེསཏཱིཏི མགྒཏི. ལེཎནྟི ཝསནཊྛཱནཾ. ཨལེཎདསྶིནཱིཏི ཝསནཊྛཱནཾ ཨཔསྶནྟཱི. པུབྦེ ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནསྶ ཨབྷཱཝེན ཨལེཎདསྶིནཱི, ཨིདཱནི པཱཝུསྶཀཀཱལེ མེགྷགཛྫིཏེན ཨཱཧིཏགབྦྷཱ པརིཡེསཏི ལེཎནྟི ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནཾ ཀུལཱཝཀཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཀཾ ནུ ཏཏྠ…པེ… པཙྪཏོཏི མམ ཝསནཀམཧཱལེཎསྶ པཙྪཏོ པཙྪཱབྷཱགེ ཨཱཔགཱཀཱུལཾ ཨཛཀརཎཱིནདིཡཱ ཨུབྷཏོཏཱིརཾ ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སོབྷེནྟིཡོ ནིཙྩཀཱལཾ ཕལབྷཱརནམིཏསཱཁཱ ¶ སིནིདྡྷཔཎྞཙྪཱཡཱ ཛམྦུཡོ ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཀཾ ནཱམ སཏྟཾ ན རམེནྟི ནུ, སབྦཾ རམེནྟིཡེཝ.
ཏཱམཏམདསངྒྷསུཔྤཧཱིནཱཏི ¶ ཨམཏཾ ཝུཙྩཏི ཨགདཾ, ཏེན མཛྫནྟཱིཏི ཨམཏམདཱ, སཔྤཱ, ཏེསཾ སངྒྷོ ཨམཏམདསངྒྷོ, ཏཏོ སུཊྛུ པཧཱིནཱ ཨཔགཏཱ. བྷེཀཱ མཎྜཱུཀིཡོ, མནྡཝཏཱི སརཝཏིཡོ, པནཱདཡནྟི ཏཾ ཋཱནཾ མདྷུརེན ཝསྶིཏེན ནིནྣཱདཡནྟི. ནཱཛྫ ¶ གིརིནདཱིཧི ཝིཔྤཝཱསསམཡོཏི ཨཛྫ ཨེཏརཧི ཨཉྙཱཧིཔི པབྦཏེཡྻཱཧི ནདཱིཧི ཝིཔྤཝཱསསམཡོ ན ཧོཏི, ཝིསེསཏོ པན ཝཱལ༹མཙྪསུསུམཱརཱདིཝིརཧིཏཏོ ཁེམཱ ཨཛཀརཎཱི ནདཱི. སུནྡརཏལཏིཏྠཔུལིནསམྤཏྟིཡཱ སིཝཱ. སུཊྛུ རམྨཱ རམཎཱིཡཱ, ཏསྨཱ ཏཏྠེཝ མེ མནོ རམཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཉཱཏཀེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཏོ. སུཉྙཱགཱརཱབྷིརཏིདཱིཔནེན ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.
སཔྤཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༢. མུདིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པབྦཛིནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མུདིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨེཀཾ མཉྩམདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མུདིཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏཾ ཀུལཾ རཉྙཱ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན པལིབུདྡྷཾ ཨཧོསི. མུདིཏོ རཱཛབྷཡཱབྷཱིཏོ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ ཨཉྙཏརསྶ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨུཔགཙྪི. ཐེརོ ཏསྶ བྷཱིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི སམསྶཱསེསི. སོ ‘‘ཀིཏྟཀེན ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཱལེན ཨིདཾ མེ བྷཡཾ ཝཱུཔསམེསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཏྟཊྛམཱསེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟེ – ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ན སཀྐོམི, པབྦཛིསྶཱམཧཾ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ མ’’ནྟི ཛཱིཝིཏརཀྑཎཏྠཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ བྷཡེ ཝཱུཔསནྟེཔི སམཎདྷམྨཾཡེཝ ¶ ¶ རོཙེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ – ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨིམསྨཱ ཝསནགབྦྷཱ བཧི ན ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༦.༣༠-༣༣) –
‘‘ཝིཔསྶིནོ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
ཨེཀཾ མཉྩཾ མཡཱ དིནྣཾ, པསནྣེན སཔཱཎིནཱ.
‘‘ཧཏྠིཡཱནཾ ཨསྶཡཱནཾ, དིབྦཡཱནཾ སམཛ྄ཛྷགཾ;
ཏེན མཉྩཀདཱནེན, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.
‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ མཉྩམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མཉྩདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ སཧཱཡབྷིཀྑཱུཧི ཨདྷིགཏཾ པུཙྪིཏོ ཨཏྟནོ པཊིཔནྣཱཀཱརཾ ཀཐེནྟོ –
‘‘པབྦཛིཾ ¶ ཛཱིཝིཀཏྠོཧཾ, ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤདཾ;
ཏཏོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཾ, དལ༹ྷཝཱིརིཡོ པརཀྐམིཾ.
‘‘ཀཱམཾ བྷིཛྫཏུཡཾ ཀཱཡོ, མཾསཔེསཱི ཝིསཱིཡརུཾ;
ཨུབྷོ ཛཎྞུཀསནྡྷཱིཧི, ཛངྒྷཱཡོ པཔཏནྟུ མེ.
‘‘ནཱསིསྶཾ ན པིཝིསྶཱམི, ཝིཧཱརཱ ཙ ན ནིཀྑམེ;
ནཔི པསྶཾ ནིཔཱཏེསྶཾ, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ.
‘‘ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོ, པསྶ ཝཱིརིཡཔརཀྐམཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཛཱིཝིཀཏྠོཏི ཛཱིཝིཀཱཡ ཨཏྠིཀོ ཛཱིཝིཀཔྤཡོཛནོ. ‘‘ཨེཏྠ པབྦཛིཏྭཱ ནིབྦྷཡོ སུཁེན ཨཀིལམནྟོ ཛཱིཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ པབྦཛིནྟི ཨཏྠོ. ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤདནྟི པཋམཾ སཱམཎེརཔབྦཛྫཱཡཾ ཋིཏོ ¶ ཉཏྟིཙཏུཏྠེན ཀམྨེན ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ. ཏཏོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིནྟི ཏཏོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟོ དྭེ མཱཏིཀཱ, ཏིསྶོ ཨནུམོདནཱ, ཨེཀཙྩཾ སུཏྟཾ, སམཐཀམྨཊྛཱནཾ, ཝིཔསྶནཱཝིདྷིཉྩ ཨུགྒཎྷནྟོ བུདྡྷཱདཱིནཾ མཧཱནུབྷཱཝཏཾ ¶ དིསྭཱ – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’ཏི རཏནཏྟཡེ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཾ. དལ༹ྷཝཱིརིཡོ པརཀྐམིནྟི ཨེཝཾ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ སཙྩཔཊིཝེདྷཱཡ དལ༹ྷཝཱིརིཡོ ཐིརཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ པརཀྐམིཾ, ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ སམྨདེཝ པདཧིཾ.
ཡཐཱ པན པརཀྐམིཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱམནྟི ཡཐཱཀཱམཾ ཨེཀཾསཏོ ཝཱ བྷིཛྫཏུ. ཨཡཾ ཀཱཡོཏི ཨཡཾ མམ པཱུཏིཀཱཡོ, ཨིམིནཱ ཝཱིརིཡཔཏཱཔེན བྷིཛྫཏི ཙེ, བྷིཛྫཏུ ཚིནྣབྷིནྣཾ ཧོཏུ. མཾསཔེསཱི ཝིསཱིཡརུནྟི ཨིམིནཱ དལ༹ྷཔརཀྐམེན ཨིམསྨཱ ཀཱཡཱ མཾསཔེསིཡོ ཝིསཱིཡནྟི ཙེ, ཝིསཱིཡནྟུ ཨིཏོ ཙིཏོ ཝིདྡྷཾསནྟུ. ཨུབྷོ ཛཎྞུཀསནྡྷཱིཧི, ཛངྒྷཱཡོ པཔཏནྟུ མེཏི ཨུབྷོཧི ཛཎྞུཀསནྡྷཱིཧི སཧ མམ ཨུབྷོ ཛངྒྷཱཡོ སཏྠིཡོ ཨཱུརུབནྡྷཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཔཏནྟུ. ‘‘མ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.
མུདིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཙཏུཀྐནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. པཉྩཀནིཔཱཏོ
༡. རཱཛདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པཉྩཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ བྷིཀྑུ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ རཱཛདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ, ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ, ཨིཏོ ཙཏུདྡསེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ¶ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཝནནྟཾ ཨུཔགཏོ ཏཏྠ ཨཉྙཏརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སུཔརིསུདྡྷཾ ཨམྦཱཊཀཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སཏྠཝཱཧཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཧཱརཱཛཾ ཝེསྶཝཎཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ པཊིལདྡྷབྷཱཝཏོ མཱཏཱཔིཏརོ རཱཛདཏྟོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི བྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ ཝཱཎིཛྫཝསེན རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརཱ གཎིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པརམསོབྷགྒཡོགཏོ དིཝསེ དིཝསེ སཧསྶཾ ལབྷཏི. ཨཐ སོ སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ དིཝསེ དིཝསེ ཏསྶཱ གཎིཀཱཡ སཧསྶཾ དཏྭཱ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེནྟོ ནཙིརསྶེཝ སབྦཾ དྷནཾ ཁེཔེཏྭཱ དུགྒཏོ ཧུཏྭཱ གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིབྦྷམནྟོ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམཱསི.
ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. སོ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ སུསཱནེ ཝསཏི. ཏདཱ ཨཉྙཏརོཔི སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཏཱཡ གཎིཀཱཡ སཧ ཝསཏི. སཱ ཙ གཎིཀཱ ཏསྶ ཧཏྠེ མཧགྒྷརཏནཾ དིསྭཱ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཉྙེཧི དྷུཏྟཔུརིསེཧི ཏཾ མཱརཱཔེཏྭཱ ཏཾ རཏནཾ གཎྷི. ཨཐ ཏསྶ སཏྠཝཱཧཔུཏྟསྶ མནུསྶཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨོཙརཀམནུསྶེ པེསེསུཾ. ཏེ རཏྟིཡཾ ཏསྶཱ གཎིཀཱཡ གྷརཾ པཝིསིཏྭཱ ཚཝིཨཱདཱིནི ཨནུཔཧཙྩེཝ ཏཾ མཱརེཏྭཱ སིཝཐིཀཱཡ ཚཌྜེསུཾ. རཱཛདཏྟཏྠེརོ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ གཧེཏུཾ སུསཱནེ ཝིཙརནྟོ ཏསྶཱ གཎིཀཱཡ ཀལེ༹ཝརཾ ¶ པཊིཀྐུལཏོ མནསི ཀཱཏུཾ ཨུཔགཏོ ཀཏིཔཡཝཱརེ ཡོནིསོ མནསི ཀཏྭཱ ཨཙིརམཏབྷཱཝཏོ སོཎསིངྒཱལཱདཱིཧི ཨནུཔཧཏཚཝིཏཱཡ ཝིསབྷཱགཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨཡོནིསོ ¶ མནསིཀརོནྟོ, ཏཏྠ ཀཱམརཱགཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཾཝིགྒཏརམཱནསོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ མུཧུཏྟཾ ཨེཀམནྟཾ ཨཔསཀྐིཏྭཱ ཨཱདིཏོ ཨུཔཊྛིཏཾ ཨསུབྷནིམིཏྟམེཝ གཧེཏྭཱ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༥༥-༥༩) –
‘‘ཝིཔིནེ བུདྡྷཾ དིསྭཱན, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ;
ཨམྦཱཊཀཾ གཧེཏྭཱན, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ.
‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ –
‘‘བྷིཀྑུ ¶ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱ, ཨདྡས ཨིཏྠིམུཛ྄ཛྷིཏཾ;
ཨཔཝིདྡྷཾ སུསཱནསྨིཾ, ཁཛྫནྟིཾ ཀིམིཧཱི ཕུཊཾ.
‘‘ཡཉྷི ཨེཀེ ཛིགུཙྪནྟི, མཏཾ དིསྭཱན པཱཔཀཾ;
ཀཱམརཱགོ པཱཏུརཧུ, ཨནྡྷོཝ སཝཏཱི ཨཧུཾ.
‘‘ཨོརཾ ཨོདནཔཱཀམྷཱ, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམིཾ;
སཏིམཱ སམྤཛཱནོཧཾ, ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསིཾ.
‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;
ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.
‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ བྷིཀྑུ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཏི སཾསཱརེ བྷཡསྶ ཨིཀྑནཏོ བྷིཀྑུ, ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཏྠཾ ཨཱམཀསུསཱནཾ ཨུཔགནྟྭཱ. ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙེཏཾ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཐེརོ སཡཾ ཝདཏི. ཨིཏྠིནྟི ཐཱིཡཏི ཨེཏྠ སུཀྐསོཎིཏཾ སཏྟསནྟཱནབྷཱཝེན སཾཧཉྙཏཱིཏི ཐཱི, མཱཏུགཱམོ. ཨེཝཉྩ སབྷཱཝནིརུཏྟིཝསེན ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཝཉྫྷཱདཱིསུ པན ཏཾསདིསཏཱཡ ཏཾསབྷཱཝཱནཏིཝཏྟནཏོ ཙ ཏབྦོཧཱརོ. ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨིཏྠིཀལེ༹ཝརཾ ཝདཏི. ཨུཛ྄ཛྷིཏནྟི པརིཙྩཏྟཾ ཨུཛ྄ཛྷནིཡཏྟཱ ཨེཝ ཨཔཝིདྡྷཾ ཨནཔེཀྑབྷཱཝེན ཁིཏྟཾ. ཁཛྫནྟིཾ ཀིམིཧཱི ཕུཊནྟི ཀིམཱིཧི པཱུརིཏཾ ཧུཏྭཱ ཁཛྫམཱནཾ.
ཡཉྷི ¶ ཨེཀེ ཛིགུཙྪནྟི, མཏཾ དིསྭཱན པཱཔཀནྟི ཡཾ ཨཔགཏཱཡུཨུསྨཱཝིཉྙཱཎཏཱཡ མཏཾ ཀལེ༹ཝརཾ པཱཔཀཾ ནིཧཱིནཾ ལཱམཀཾ ཨེཀེ ཙོཀྑཛཱཏིཀཱ ཛིགུཙྪནྟི, ཨོལོཀེཏུམྤི ན ཨིཙྪནྟི. ཀཱམརཱགོ པཱཏུརཧཱུཏི ཏསྨིཾ ཀུཎཔེ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསྶ བལཝཏཱཡ ཀཱམརཱགོ མཡ྄ཧཾ པཱཏུརཧོསི ཨུཔྤཛྫི. ཨནྡྷོཝ སཝཏཱི ཨཧུནྟི ཏསྨིཾ ཀལེ༹ཝརེ ནཝཧི དྭཱརེཧི ཨསུཙིཾ སཝཏི སནྡནྟེ ཨསུཙིབྷཱཝསྶ ཨདསྶནེན ཨནྡྷོ ཝིཡ ཨཧོསིཾ. ཏེནཱཧ –
‘‘རཏྟོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, རཏྟོ དྷམྨཾ ན པསྶཏི;
ཨནྡྷཏམཾ ཏདཱ ཧོཏི, ཡཾ རཱགོ སཧཏེ ནར’’ནྟི ཙ.
‘‘ཀཱམཙྪནྡོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨནྡྷཀརཎོ ཨཙཀྑུཀརཎོ’’ཏི ཙ ཨཱདི. ཀེཙི པནེཏྠ ཏཀཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིལེསཔརིཡུཊྛཱནེན ཨཝསཝཏྟི ཀིལེསསྶ ཝཱ ཝསཝཏྟཱི’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཨཔརེ ‘‘ཨནྡྷོཝ ཨསཏི ཨཧུ’’ནྟི པཱལི༹ཾ ¶ ཝཏྭཱ ‘‘ཀཱམརཱགེན ཨནྡྷོ ཨེཝ ཧུཏྭཱ སཏིརཧིཏོ ཨཧོསི’’ནྟི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཏདུབྷཡཾ པན པཱལི༹ཡཾ ནཏྠི.
ཨོརཾ ཨོདནཔཱཀམྷཱཏི ཨོདནཔཱཀཏོ ཨོརཾ, ཡཱཝཏཱ ཀཱལེན སུཔརིདྷོཏཏིནྟཏཎྜུལནཱལི༹ཡཱ ཨོདནཾ པཙཏི, ཏཏོ ཨོརམེཝ ཀཱལཾ, ཏཏོཔི ལཧུཀཱལེན རཱགཾ ཝིནོདེནྟོ, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམིཾ ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏསྶ མེ རཱགོ ཨུཔྤཛྫི, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམིཾ ཨཔསཀྐིཾ. ཨཔཀྐནྟོཝ སཏིམཱ སམྤཛཱནོཧཾ སམཎསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སཏིཔཊྛཱནམནསིཀཱརཝསེན སཏིམཱ, སམྨདེཝ དྷམྨསབྷཱཝཛཱནནེན སམྤཛཱནོ ¶ ཙ ཧུཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསིཾ, པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདིཾ. ནིསིནྣསྶ ཙ ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏིཨཱདི སབྦཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.
རཱཛདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. སུབྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཡོགེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུབྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཡ མཱསེ མཱསེ ཨཊྛཀྑཏྟུཾ ཙཏུཛྫཱཏིཡགནྡྷེན སཏྠུ གནྡྷཀུཊིཾ ¶ ཨོཔུཉྫཱཔེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སུགནྡྷསརཱིརོ ཧུཏྭཱ, ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སུབྷཱུཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨལབྷནྟོ, སཏྠུ སནྟིཀེ ཨུཔཏིསྶཀོལིཏསེལཱདིཀེ བཧཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པབྦཛིཏྭཱ སཱམཉྙསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟེ དིསྭཱ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༢༧༢-༣༠༨) –
‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;
ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.
‘‘ཨནུབྱཉྫནསམྤནྣོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ;
བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཝུཏོ, རཾསིཛཱལསམོཏྠཊོ.
‘‘ཨསྶཱསེཏཱ ཡཐཱ ཙནྡོ, སཱུརིཡོཝ པབྷངྐརོ;
ནིབྦཱཔེཏཱ ཡཐཱ མེགྷོ, སཱགརོཝ གུཎཱཀརོ.
‘‘དྷརཎཱིརིཝ ¶ སཱིལེན, ཧིམཝཱཝ སམཱདྷིནཱ;
ཨཱཀཱསོ ཝིཡ པཉྙཱཡ, ཨསངྒོ ཨནིལོ ཡཐཱ.
‘‘ཏདཱཧཾ བཱརཱཎསིཡཾ, ཨུཔཔནྣོ མཧཱཀུལེ;
པཧཱུཏདྷནདྷཉྙསྨིཾ, ནཱནཱརཏནསཉྩཡེ.
‘‘མཧཏཱ པརིཝཱརེན, ནིསིནྣཾ ལོཀནཱཡཀཾ;
ཨུཔེཙྩ དྷམྨམསྶོསིཾ, ཨམཏཾཝ མནོཧརཾ.
‘‘དྭཏྟིཾསལཀྑཎདྷརོ, སནཀྑཏྟོཝ ཙནྡིམཱ;
ཨནུབྱཉྫནསམྤནྣོ, སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོ.
‘‘རཾསིཛཱལཔརིཀྑིཏྟོ, དིཏྟོཝ ཀནཀཱཙལོ;
བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཝུཏོ, སཏརཾསཱི དིཝཱཀརོ.
‘‘སོཎྞཱནནོ ཛིནཝརོ, སམཎཱིཝ སིལུཙྩཡོ;
ཀརུཎཱཔུཎྞཧདཡོ, གུཎེན ཝིཡ སཱགརོ.
‘‘ལོཀཝིསྶུཏཀིཏྟི ཙ, སིནེརཱུཝ ནགུཏྟམོ;
ཡསསཱ ཝིཏྠཏོ ཝཱིརོ, ཨཱཀཱསསདིསོ མུནི.
‘‘ཨསངྒཙིཏྟོ སབྦཏྠ, ཨནིལོ ཝིཡ ནཱཡཀོ;
པཏིཊྛཱ སབྦབྷཱུཏཱནཾ, མཧཱིཝ མུནིསཏྟམོ.
‘‘ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེན, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ;
ཀུཝཱདགཙྪདཧནོ, ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ སོབྷཏི.
‘‘ཨགདོ ¶ ཝིཡ སབྦཏྠ, ཀིལེསཝིསནཱསཀོ;
གནྡྷམཱདནསེལོཝ, གུཎགནྡྷཝིབྷཱུསིཏོ.
‘‘གུཎཱནཾ ཨཱཀརོ ཝཱིརོ, རཏནཱནཾཝ སཱགརོ;
སིནྡྷཱུཝ ཝནརཱཛཱིནཾ, ཀིལེསམལཧཱརཀོ.
‘‘ཝིཛཡཱིཝ མཧཱཡོདྷོ, མཱརསེནཱཝམདྡནོ;
ཙཀྐཝཏྟཱིཝ སོ རཱཛཱ, བོཛ྄ཛྷངྒརཏནིསྶརོ.
‘‘མཧཱབྷིསཀྐསངྐཱསོ, དོསབྱཱདྷིཏིཀིཙྪཀོ;
སལླཀཏྟོ ཡཐཱ ཝེཛྫོ, དིཊྛིགཎྜཝིཕཱལཀོ.
‘‘སོ ¶ ཏདཱ ལོཀཔཛྫོཏོ, སནརཱམརསཀྐཏོ;
པརིསཱསུ ནརཱདིཙྩོ, དྷམྨཾ དེསཡཏེ ཛིནོ.
‘‘དཱནཾ དཏྭཱ མཧཱབྷོགོ, སཱིལེན སུགཏཱུཔགོ;
བྷཱཝནཱཡ ཙ ནིབྦཱཏི, ཨིཙྩེཝམནུསཱསཐ.
‘‘དེསནཾ ཏཾ མཧསྶཱདཾ, ཨཱདིམཛ྄ཛྷནྟསོབྷནཾ;
སུཎནྟི པརིསཱ སབྦཱ, ཨམཏཾཝ མཧཱརསཾ.
‘‘སུཏྭཱ སུམདྷུརཾ དྷམྨཾ, པསནྣོ ཛིནསཱསནེ;
སུགཏཾ སརཎཾ གནྟྭཱ, ཡཱཝཛཱིཝཾ ནམསྶཧཾ.
‘‘མུནིནོ གནྡྷཀུཊིཡཱ, ཨོཔུཉྫེསིཾ ཏདཱ མཧིཾ;
ཙཏུཛྫཱཏེན གནྡྷེན, མཱསེ ཨཊྛ དིནེསྭཧཾ.
‘‘པཎིདྷཱཡ སུགནྡྷཏྟཾ, སརཱིརཝིསྶགནྡྷིནོ;
ཏདཱ ཛིནོ ཝིཡཱཀཱསི, སུགནྡྷཏནུལཱབྷིཏཾ.
‘‘ཡོ ཡཾ གནྡྷཀུཊིབྷཱུམིཾ, གནྡྷེནོཔུཉྫཏེ སཀིཾ;
ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཨུཔཔནྣོ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.
‘‘སུགནྡྷདེཧོ སབྦཏྠ, བྷཝིསྶཏི ཨཡཾ ནརོ;
གུཎགནྡྷཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.
‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ ཝིཔྤཀུལེ ཨཧཾ;
གབྦྷཾ མེ ཝསཏོ མཱཏཱ, དེཧེནཱསི སུགནྡྷིཏཱ.
‘‘ཡདཱ ཙ མཱཏུཀུཙྪིམྷཱ, ནིཀྑམཱམི ཏདཱ པུརཱི;
སཱཝཏྠི སབྦགནྡྷེཧི, ཝཱསིཏཱ ཝིཡ ཝཱཡཐ.
‘‘པུཔྥཝསྶཉྩ སུརབྷི, དིབྦགནྡྷཾ མནོརམཾ;
དྷཱུཔཱནི ཙ མཧགྒྷཱནི, ཨུཔཝཱཡིཾསུ ཏཱཝདེ.
‘‘དེཝཱ ¶ ཙ སབྦགནྡྷེཧི, དྷཱུཔཔུཔྥེཧི ཏཾ གྷརཾ;
ཝཱསཡིཾསུ སུགནྡྷེན, ཡསྨིཾ ཛཱཏོ ཨཧཾ གྷརེ.
‘‘ཡདཱ ¶ ཙ ཏརུཎོ བྷདྡོ, པཋམེ ཡོབྦནེ ཋིཏོ;
ཏདཱ སེལཾ སཔརིསཾ, ཝིནེཏྭཱ ནརསཱརཐི.
‘‘ཏེཧི སབྦེཧི པརིཝུཏོ, སཱཝཏྠིཔུརམཱགཏོ;
ཏདཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ ཏཾ, དིསྭཱ པབྦཛིཏོ ཨཧཾ.
‘‘སཱིལཾ སམཱདྷིཔཉྙཉྩ, ཝིམུཏྟིཉྩ ཨནུཏྟརཾ;
བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏུརོ དྷམྨེ, པཱཔུཎིཾ ཨཱསཝཀྑཡཾ.
‘‘ཡདཱ པབྦཛིཏོ ཙཱཧཾ, ཡདཱ ཙ ཨརཧཱ ཨཧུཾ;
ནིབྦཱཡིསྶཾ ཡདཱ ཙཱཧཾ, གནྡྷཝསྶོ ཏདཱ ཨཧུ.
‘‘སརཱིརགནྡྷོ ཙ སདཱཏིསེཏི མེ, མཧཱརཧཾ ཙནྡནཙམྤཀུཔྤལཾ;
ཏཐེཝ གནྡྷེ ཨིཏརེ ཙ སབྦསོ, པསཡ྄ཧ ཝཱཡཱམི ཏཏོ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ དུཀྑཾ, སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ པཏྟཾ ཛྷཱནཱདིསུཁཉྩ ཙིནྟེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཔཙྩཝེཀྑཎམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཨཡོགེ ¶ ཡུཉྫམཏྟཱནཾ, པུརིསོ ཀིཙྩམིཙྪཀོ;
ཙརཾ ཙེ ནཱདྷིགཙྪེཡྻ, ཏཾ མེ དུབྦྷགལཀྑཎཾ.
‘‘ཨབྦཱུལ༹ྷཾ ཨགྷགཏཾ ཝིཛིཏཾ, ཨེཀཉྩེ ཨོསྶཛེཡྻ ཀལཱིཝ སིཡཱ;
སབྦཱནིཔི ཙེ ཨོསྶཛེཡྻ ཨནྡྷོཝ སིཡཱ, སམཝིསམསྶ ཨདསྶནཏོ.
‘‘ཡཉྷི ཀཡིརཱ ཏཉྷི ཝདེ, ཡཾ ན ཀཡིརཱ ན ཏཾ ཝདེ;
ཨཀརོནྟཾ བྷཱསམཱནཾ, པརིཛཱནནྟི པཎྜིཏཱ.
‘‘ཡཐཱཔི རུཙིརཾ པུཔྥཾ, ཝཎྞཝནྟཾ ཨགནྡྷཀཾ;
ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ, ཨཕལཱ ཧོཏི ཨཀུབྦཏོ.
‘‘ཡཐཱཔི ¶ རུཙིརཾ པུཔྥཾ, ཝཎྞཝནྟཾ སུགནྡྷཀཾ;
ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ, སཕལཱ ཧོཏི ཀུབྦཏོ’’ཏི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨཡོགེཏི ཨཡུཉྫིཏབྦེ ཨསེཝིཏབྦེ ཨནྟདྭཡེ. ཨིདྷ པན ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡུཉྫནྟི ཏསྨིཾ ཨཏྟཱནཾ ཡུཉྫནྟོ ཡོཛེནྟོ ཏཐཱ པཊིཔཛྫནྟོ. ཀིཙྩམིཙྪཀོཏི ¶ ཨུབྷཡཧིཏཱཝཧཾ ཀིཙྩཾ ཨིཙྪནྟོ, ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཨཡོགེ ཙརཾ ཙརནྟོ ཙེ བྷཝེཡྻ. ནཱདྷིགཙྪེཡྻཱཏི ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཧིཏསུཁཾ ན པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཉཱཡོ. ཏསྨཱ ཡཾ ཨཧཾ ཏིཏྠིཡམཏཝཉྩིཏོ ཨཡོགེ ཡུཉྫིཾ, ཏཾ མེ དུབྦྷགལཀྑཎཾ ཨཔུཉྙསབྷཱཝོ. ‘‘པུརིམཀམྨབྱཱམོཧིཏོ ཨཡོགེ ཡུཉྫི’’ནྟི དསྶེཏི.
ཨབྦཱུལ༹ྷཾ ཨགྷགཏཾ ཝིཛིཏནྟི ཝིབཱདྷནསབྷཱཝཏཱཡ ཨགྷཱ ནཱམ རཱགཱདཡོ, ཨགྷཱནི ཨེཝ ཨགྷགཏཾ, ཨགྷགཏཱནཾ ཝིཛིཏཾ སཾསཱརཔྤཝཏྟི, ཏེསཾ ཝིཛཡོ ཀུསལདྷམྨཱབྷིབྷཝོ. ‘‘ཨགྷགཏཾ ཝིཛིཏ’’ནྟི ཨནུནཱསིཀལོཔཾ ཨཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཾ ཨནུདྡྷཏཾ ཡེན, ཏཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཱགྷགཏཾ ཝིཛིཏཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ, ཀིལེསེ ཨསམུཙྪིནྡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཉྩེ ཨོསྶཛེཡྻཱཏི ཨདུཏིཡཏཱཡ པདྷཱནཏཱཡ ཙ ཨེཀཾ ཨཔྤམཱདཾ སམྨཱཔཡོགམེཝ ཝཱ ཨོསྶཛེཡྻ པརིཙྩཛེཡྻ ཙེ. ཀལཱིཝ སོ པུགྒལོ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི ཝིཡ སིཡཱ. སབྦཱནིཔི ཙེ ཨོསྶཛེཡྻཱཏི སབྦཱནིཔི ཝིམུཏྟིཡཱ པརིཔཱཙཀཱནི སདྡྷཱཝཱིརིཡསཏིསམཱདྷིཔཉྙིནྡྲིཡཱནི ཨོསྶཛེཡྻ ཙེ, ཨབྷཱཝནཱཡ ཚཌྜེཡྻ ཙེ, ཨནྡྷོཝ སིཡཱ སམཝིསམསྶ ཨདསྶནཏོ.
ཡཐཱཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. རུཙིརནྟི སོབྷནཾ. ཝཎྞཝནྟནྟི ཝཎྞསཎྛཱནསམྤནྣཾ. ཨགནྡྷཀནྟི གནྡྷརཧིཏཾ པཱལིབྷདྡཀགིརིཀཎྞིཀཛཡསུམནཱདིབྷེདཾ. ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཏི སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ ནཱམ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཎྞསཎྛཱནསམྤནྣཔུཔྥསདིསཾ. ཡཐཱ ཧི ཨགནྡྷཀཾ པུཔྥཾ ¶ དྷཱརེནྟསྶ སརཱིརེ གནྡྷོ ན ཕརཏི, ཨེཝཾ ཨེཏམྤི ཡོ སཀྐཙྩསཝནཱདཱིཧི ¶ ཙ སམཱཙརཏི, ཏསྶ སཀྐཙྩཾ ཨསམཱཙརནྟསྶ ཡཾ ཏཏྠ ཀཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཀུབྦཏོ སུཏགནྡྷཾ པཊིཔཏྟིགནྡྷཉྩ ན ཨཱཝཧཏི ཨཕལཱ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ, ཨཕལཱ ཧོཏི ཨཀུབྦཏོ’’ཏི.
སུགནྡྷཀནྟི སུམནཙམྤཀནཱིལུཔྤལཔུཔྥཱདིབྷེདཾ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ཏཾ པུཔྥཾ དྷཱརེནྟསྶ སརཱིརེ གནྡྷོ ཕརཏི, ཨེཝཾ ཏེཔིཊཀབུདྡྷཝཙནསངྑཱཏཱ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཔི ཡོ སཀྐཙྩསཝནཱདཱིཧི ཏཏྠ ཀཏྟབྦཾ ཀརོཏི, ཨསྶ པུགྒལསྶ སཕལཱ ཧོཏི, སུཏགནྡྷཔཊིཔཏྟིགནྡྷཱནཾ ཨཱཝཧནཏོ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ. ཏསྨཱ ཡཐོཝཱདཾ པཊིཔཛྫེཡྻ, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ བྷཝེཡྻཱཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
སུབྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. གིརིམཱནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཝསྶཏི ¶ དེཝོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གིརིམཱནནྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨཏྟནོ བྷརིཡཱཡ པུཏྟེ ཙ ཀཱལངྐཏེ སོཀསལླསམཔྤིཏོ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ སཏྠཱརཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ སོཀསལླེ ཨབྦཱུལ༹ྷེ པསནྣམཱནསོ སུགནྡྷཔུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིཏྠཝི.
སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བིམྦིསཱརརཉྙོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, གིརིམཱནནྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ རཱཛགཧགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཀཏིཔཡཾ དིཝསཾ གཱམཀཱཝཱསེ ཝསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི. བིམྦིསཱརམཧཱརཱཛཱ ཏསྶ ཨཱགམནཾ སུཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, ཨཧཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧཱམཱི’’ཏི སམྤཝཱརེཏྭཱ གཏོ ¶ བཧུཀིཙྩཏཱཡ ན སརི. ‘‘ཐེརོ ཨབྦྷོཀཱསེ ཝསཏཱི’’ཏི དེཝཏཱ ཐེརསྶ ཏེམནབྷཡེན ཝསྶཾ ཝཱརེསུཾ. རཱཛཱ ཨཝསྶནཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཐེརསྶ ཀུཊིཀཾ ཀཱརཱཔེསི. ཐེརོ ཀུཊིཀཱཡཾ ཝསནྟོ སེནཱསནསཔྤཱཡལཱབྷེན སམཱདྷཱནཾ ¶ ལབྷིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༤༡༩-༤༤༨) –
‘‘བྷརིཡཱ མེ ཀཱལངྐཏཱ, པུཏྟོ སིཝཐིཀཾ གཏོ;
མཱཏཱ པིཏཱ མཏཱ བྷཱཏཱ, ཨེཀཙིཏམྷི ཌཡ྄ཧརེ.
‘‘ཏེན སོཀེན སནྟཏྟོ, ཀིསོ པཎྜུ ཨཧོསཧཾ;
ཙིཏྟཀྑེཔོ ཙ མེ ཨཱསི, ཏེན སོཀེན ཨཊྚིཏོ.
‘‘སོཀསལླཔརེཏོཧཾ, ཝནནྟམུཔསངྐམིཾ;
པཝཏྟཕལཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, རུཀྑམཱུལེ ཝསཱམཧཾ.
‘‘སུམེདྷོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, དུཀྑསྶནྟཀརོ ཛིནོ;
མམུདྡྷརིཏུཀཱམོ སོ, ཨཱགཉྪི མམ སནྟིཀཾ.
‘‘པདསདྡཾ ¶ སུཎིཏྭཱན, སུམེདྷསྶ མཧེསིནོ;
པགྒཧེཏྭཱནཧཾ སཱིསཾ, ཨུལློཀེསིཾ མཧཱམུནིཾ.
‘‘ཨུཔཱགཏེ མཧཱཝཱིརེ, པཱིཏི མེ ཨུདཔཛྫཐ;
ཏདཱསིམེཀགྒམནོ, དིསྭཱ ཏཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱན, པཎྞམུཊྛིམདཱསཧཾ;
ནིསཱིདི བྷགཝཱ ཏཏྠ, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ.
‘‘ནིསཛྫ ཏཏྠ བྷགཝཱ, སུམེདྷོ ལོཀནཱཡཀོ;
དྷམྨཾ མེ ཀཐཡཱི བུདྡྷོ, སོཀསལླཝིནོདནཾ.
‘‘ཨནཝ྄ཧིཏཱ ཏཏོ ཨཱགུཾ, ཨནནུཉྙཱཏཱ ཨིཏོ གཏཱ;
ཡཐཱགཏཱ ཏཐཱ གཏཱ, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.
‘‘ཡཐཱཔི པཐིཀཱ སཏྟཱ, ཝསྶམཱནཱཡ ཝུཊྛིཡཱ;
སབྷཎྜཱ ཨུཔགཙྪནྟི, ཝསྶསྶཱཔཏནཱཡ ཏེ.
‘‘ཝསྶེ ¶ ཙ ཏེ ཨོརམིཏེ, སམྤཡནྟི ཡདིཙྪཀཾ;
ཨེཝཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཏུཡ྄ཧཾ, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.
‘‘ཨཱགནྟུཀཱ པཱཧུནཀཱ, ཙལིཏེརིཏཀམྤིཏཱ;
ཨེཝཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཏུཡ྄ཧཾ, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.
‘‘ཡཐཱཔི ཨུརགོ ཛིཎྞཾ, ཧིཏྭཱ གཙྪཏི སཾ ཏཙཾ;
ཨེཝཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཏུཡ྄ཧཾ, སཾ ཏནུཾ ཨིདྷ ཧཱིཡརེ.
‘‘བུདྡྷསྶ གིརམཉྙཱཡ, སོཀསལླཾ ཝིཝཛྫཡིཾ;
པཱམོཛྫཾ ཛནཡིཏྭཱན, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨཝནྡཧཾ.
‘‘ཝནྡིཏྭཱན མཧཱནཱགཾ, པཱུཛཡིཾ གིརིམཉྫརིཾ;
དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཾ, སུམེདྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘པཱུཛཡིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;
ཨནུསྶརཾ གུཎགྒཱནི, སནྠཝིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ནིཏྟིཎྞོསི མཧཱཝཱིར, སབྦཉྙུ ལོཀནཱཡཀ;
སབྦེ སཏྟེ ཨུདྡྷརསི, ཉཱཎེན ཏྭཾ མཧཱམུནེ.
‘‘ཝིམཏིཾ དྭེལ༹ྷཀཾ ཝཱཔི, སཉྪིནྡསི མཧཱམུནེ;
པཊིཔཱདེསི མེ མགྒཾ, ཏཝ ཉཱཎེན ཙཀྑུམ.
‘‘ཨརཧཱ ཝསིཔཏྟཱ ཙ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;
ཨནྟལིཀྑཙརཱ དྷཱིརཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཱཝདེ.
‘‘པཊིཔནྣཱ ཙ སེཁཱ ཙ, ཕལཊྛཱ སནྟི སཱཝཀཱ;
སུརོདཡེཝ པདུམཱ, པུཔྥནྟི ཏཝ སཱཝཀཱ.
‘‘མཧཱསམུདྡོཝཀྑོབྷོ ¶ , ཨཏུལོཔི དུརུཏྟརོ;
ཨེཝཾ ཉཱཎེན སམྤནྣོ, ཨཔྤམེཡྻོསི ཙཀྑུམ.
‘‘ཝནྡིཏྭཱཧཾ ལོཀཛིནཾ, ཙཀྑུམནྟཾ མཧཱཡསཾ;
པུཐུདིསཱ ནམསྶནྟོ, པཊིཀུཊིཀོ ཨཱགཉྪཧཾ.
‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ;
ཨོཀྐམིཾ མཱཏུཡཱ ཀུཙྪིཾ, སནྡྷཱཝནྟོ བྷཝཱབྷཝེ.
‘‘ཨགཱརཱ ¶ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;
ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཛྷཱཡཱི, པཊིསལླཱནགོཙརོ.
‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, ཏོསཡིཏྭཱ མཧཱམུནིཾ;
ཙནྡོཝབྦྷགྷནཱ མུཏྟོ, ཝིཙརཱམི ཨཧཾ སདཱ.
‘‘ཝིཝེཀམནུཡུཏྟོམྷི, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཧཊྛཏུཊྛེ ཝིཡ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུཔརི ཏཾ ཝསྶནེ ནིཡོཛནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱསུགཱིཏཾ, ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ;
ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱུཔསནྟོ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ.
‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱསུགཱིཏཾ, ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ;
ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི སནྟཙིཏྟོ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ.
‘‘ཝསྶཏི དེཝོ…པེ… ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱིཏརཱགོ…པེ….
‘‘ཝསྶཏི དེཝོ…པེ… ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱིཏདོསོ…པེ….
‘‘ཝསྶཏི དེཝོ…པེ… ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཝཱིཏམོཧོ;
ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི. – ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ¶ ཡཐཱསུགཱིཏནྟི སུགཱིཏཱནུརཱུཔཾ, སུནྡརསྶ ཨཏྟནོ མེགྷགཱིཏསྶ ཨནུརཱུཔམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཝལཱཧཀོ ཧི ཡཐཱ ཨགཛྫནྟོ ཀེཝལཾ ཝསྶནྟོ ན སོབྷཏི, ཨེཝཾ སཏཔཊལསཧསྶཔཊལེན ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཐནཡནྟོ གཛྫནྟོ ཝིཛྫུལླཏཱ ནིཙྪཱརེནྟོཔི ཨཝསྶནྟོ ན སོབྷཏི, ཏཐཱབྷཱུཏོ པན ཧུཏྭཱ ཝསྶནྟོ སོབྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱསུགཱིཏ’’ནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨབྷིཏྠནཡ, པཛྫུནྣ’’ ¶ , (ཙརིཡཱ. ༣.༨༩; ཛཱ. ༡.༡.༧༥) ‘‘གཛྫིཏཱ ཙེཝ ཝསྶིཏཱ ཙཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༠༡; པུ. པ. ༡༥༧) ཙ. ཏསྶཾ ཝིཧརཱམཱིཏི ཏསྶཾ ཀུཊིཀཱཡཾ ཨརིཡཝིཧཱརགབྦྷེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརཱམི. ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོཏི ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ སམྨདེཝ ཨུཔསནྟམཱནསོ.
ཨེཝཾ ཐེརསྶ ཨནེཀཝཱརཾ ཀཏཾ ཨུཡྻོཛནཾ སིརསཱ སམྤཊིཙྪནྟོ ཝལཱཧཀདེཝཔུཏྟོ ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ པཱུརེནྟོ མཧཱཝསྶཾ ཝསྶཱཔེསི.
གིརིམཱནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡཾ པཏྠཡཱནོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུམནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ པཉྩནཝུཏེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ བྱཱདྷིཏཾ དིསྭཱ ཧརཱིཏཀཾ ཨདཱསི ¶ . སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སུམནོཏི ལདྡྷནཱམོ སུཁེན ཝཌྜྷི. ཏསྶ པན མཱཏུལོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཱ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ སུམནེ ཝཡཔྤཏྟེ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཙརིཏཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཏཏྠ ཡོགཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེསི. ཨཐསྶ ཐེརོ ཝིཔསྶནཱཝིདྷིཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཙ ནཙིརེནེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༦༠-༧༡) –
‘‘ཧརཱིཏཀཾ ཨཱམལཀཾ, ཨམྦཛམྦུཝིབྷཱིཏཀཾ;
ཀོལཾ བྷལླཱཏཀཾ བིལླཾ, སཡམེཝ ཧརཱམཧཾ.
‘‘དིསྭཱན ¶ པབྦྷཱརགཏཾ, ཛྷཱཡིཾ ཛྷཱནརཏཾ མུནིཾ;
ཨཱབཱདྷེན ཨཱཔཱིལེ༹ནྟཾ, ཨདུཏཱིཡཾ མཧཱམུནིཾ.
‘‘ཧརཱིཏཀཾ གཧེཏྭཱན, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ;
ཁཱདམཏྟམྷི བྷེསཛྫེ, བྱཱདྷི པསྶམྦྷི ཏཱཝདེ.
‘‘པཧཱིནདརཐོ བུདྡྷོ, ཨནུམོདམཀཱསི མེ;
བྷེསཛྫདཱནེནིམིནཱ, བྱཱདྷིཝཱུཔསམེན ཙ.
‘‘དེཝབྷཱུཏོ ¶ མནུསྶོ ཝཱ, ཛཱཏོ ཝཱ ཨཉྙཛཱཏིཡཱ;
སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཧོཏུ, མཱ ཙ ཏེ བྱཱདྷིམཱགམཱ.
‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;
ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒམཱི དྷཱིརོ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ.
‘‘ཡཏོ ཧརཱིཏཀཾ དིནྣཾ, སཡམྦྷུསྶ མཧེསིནོ;
ཨིམཾ ཛཱཏིཾ ཨུཔཱདཱཡ, བྱཱདྷི མེ ནུཔཔཛྫཐ.
‘‘ཨཡཾ པཙྪིམཀོ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, བྷེསཛྫམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷེསཛྫསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨེཀདིཝསཾ མཱཏུལཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཾ ཐེརོ ཨདྷིགམཾ པུཙྪི, ཏཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཡཾ པཏྠཡཱནོ དྷམྨེསུ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུགྒཧི;
ཨམཏཾ ཨབྷིཀངྑནྟཾ, ཀཏཾ ཀཏྟབྦཀཾ མཡཱ.
‘‘ཨནུཔྤཏྟོ སཙྪིཀཏོ, སཡཾ དྷམྨོ ཨནཱིཏིཧོ;
ཝིསུདྡྷཉཱཎོ ནིཀྐངྑོ, བྱཱཀརོམི ཏཝནྟིཀེ.
‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;
སདཏྠོ མེ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘ཨཔྤམཏྟསྶ ¶ མེ སིཀྑཱ, སུསྶུཏཱ ཏཝ སཱསནེ;
སབྦེ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.
‘‘ཨནུསཱསི མཾ ཨརིཡཝཏཱ, ཨནུཀམྤི ཨནུགྒཧི;
ཨམོགྷོ ཏུཡ྄ཧམོཝཱདོ, ཨནྟེཝཱསིམྷི སིཀྑིཏོ’’ཏི. –
ཨིམཱཧི པཉྩཧི གཱཐཱཧི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཏཏྠ ཡཾ པཏྠཡཱནོ དྷམྨེསུ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུགྒཧི. ཨམཏཾ ཨབྷིཀངྑནྟནྟི སམཐཝིཔསྶནཱདཱིསུ ཨནཝཛྫདྷམྨེསུ ཡཾ དྷམྨཾ མཡ྄ཧཾ པཏྠཡནྟོ ཨཱཀངྑནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཀངྑནྟཾ མཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཨནུགྒཎྷི. ཀཏཾ ཀཏྟབྦཀཾ མཡཱཏི ཏསྶ ཨདྷིགམཏྠཾ ཀཏྟབྦཾ པརིཉྙཱདིསོལ༹སཝིདྷཾ ཀིཙྩཾ ཀཏཾ ནིཊྛཱཔིཏཾ མཡཱ.
ཏཏོ ¶ ཨེཝ ཨནུཔྤཏྟོ ཨདྷིགཏོ ཙཏུབྦིདྷོཔི མགྒདྷམྨོ སཙྪིཀཏོ. སཡཾ དྷམྨོ ཨནཱིཏིཧོཏི སཡཾ ཨཏྟནཱཡེཝ ནིབྦཱནདྷམྨོ ཕལདྷམྨོ ཙ ཨནཱིཏིཧོ ཨསནྡིདྡྷོ ཨཏྟཔཙྩཀྑོ ཀཏོ, ‘‘ཨིཏིཧ, ཨིཏི ཀིརཱ’’ཏི པཝཏྟིཡཱ ཨིཏིཧསངྑཱཏཾ སཾསཡཾ སམུཙྪིནྡནྟོཡེཝ ཨརིཡམགྒོ པཝཏྟཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིསུདྡྷཉཱཎོ ནིཀྐངྑོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཝིསུདྡྷཉཱཎོཏི སབྦསཾཀིལེསཝིསུདྡྷིཡཱ ཝིསུདྡྷཉཱཎོ. ཏཝནྟིཀེཏི ཏཝ སམཱིཔེ.
སདཏྠོཏི ཨརཧཏྟཾ. སིཀྑཱཏི ¶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོ. སུསྶུཏཱཏི པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩསྶ པཊིཝེདྷབཱཧུསཙྩསྶ ཙ པཱརིཔཱུརིཝསེན སུཊྛུ སུཏཱ. ཏཝ སཱསནེཏི ཏཝ ཨོཝཱདེ ཨནུསིཊྛིཡཾ ཋིཏསྶ.
ཨརིཡཝཏཱཏི སུཝིསུདྡྷསཱིལཱདིཝཏསམཱདཱནེན. ཨནྟེཝཱསིམྷི སིཀྑིཏོཏི ཏུཡ྄ཧཾ སམཱིཔེ ཙིཎྞབྲཧྨཙརིཡཝཱསཏཱཡ ཨནྟེཝཱསཱི སིཀྑིཏཝཱ སིཀྑིཏཨདྷིསཱིལཱདིསིཀྑོ ཨམྷཱིཏི.
སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. ཝཌྜྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སཱདྷཱུ ¶ ཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཝཌྜྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྷཱརུཀཙྪནགརེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཌྜྷོཏི ལདྡྷནཱམོ ཨནུཔུབྦེན ཝཌྜྷཏི. ཨཐསྶ མཱཏཱ སཾསཱརེ སཉྫཱཏསཾཝེགཱ པུཏྟཾ ཉཱཏཱིནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཔརེན སམཡེན པུཏྟམྤི ཝིཉྙུཏཾ པཏྟཾ ཝེལུ༹དནྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏོ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཧུཏྭཱ གནྠདྷུརཾ ཝཧནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨེཀཀོ སནྟརུཏྟརོཝ མཱཏརཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱ མཱཏཱ ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ ཨེཀཀོ སནྟརུཏྟརོཝ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི ཙོདེསི. སོ མཱཏརཱ ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ཨཡུཏྟཾ མཡཱ ཀཏ’’ནྟི ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཱཏུ ཨོཝཱདསམྤཏྟིཔཀཱསནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘སཱདྷཱུ ¶ ཧི ཀིར མེ མཱཏཱ, པཏོདཾ ཨུཔདཾསཡི;
ཡསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཨནུསིཊྛོ ཛནེཏྟིཡཱ;
ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.
‘‘ཨརཧཱ དཀྑིཎེཡྻོམྷི, ཏེཝིཛྫོ ཨམཏདྡསོ;
ཛེཏྭཱ ནམུཙིནོ སེནཾ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཡེ མེ ཝིཛྫིཾསུ ཨཱསཝཱ;
སབྦེ ཨསེསཱ ཨུཙྪིནྣཱ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫརེ པུན.
‘‘ཝིསཱརདཱ ཁོ བྷགིནཱི, ཨེཝམཏྠཾ ཨབྷཱསཡི;
ཨཔིཧཱ ནཱུན མཡིཔི, ཝནཐོ ཏེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘པརིཡནྟཀཏཾ དུཀྑཾ, ཨནྟིམོཡཾ སམུསྶཡོ;
ཛཱཏིམརཎསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ¶ ¶ སཱདྷཱུ ཧི ཀིར མེ མཱཏཱ, པཏོདཾ ཨུཔདཾསཡཱིཏི སཱདྷུ ཝཏ མཱཏཱ མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདསངྑཱཏཾ པཏོདཾ དསྶེཏི, ཏེན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨུཏྟེཛེནྟཱི ཨུཏྟམངྒེ པཉྙཱསཱིསེ ཝིཛ྄ཛྷི. ཡསྶཱཏི ཡསྶཱ མེ མཱཏུཡཱ. སམྦོདྷིནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཡོཛནཱ – ཛནེཏྟིཡཱ མེ ཨནུསིཊྛོ ཡསྶཱ ཨནུསཱསནཱིབྷཱུཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཧཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨུཏྟམཾ ཨགྒཕལཾ སམྦོདྷིཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ.
ཏཏོ ཨེཝ ཨཱརཀཏྟཱ ཀིལེསེཧི ཨརཧཱ པུཉྙཀྑེཏྟཏཱཡ དཀྑིཎེཡྻོ དཀྑིཎཱརཧོ ཨམྷི. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདིཝིཛྫཱཏྟཡསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཏེཝིཛྫོ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀཏཏྟཱ ཨམཏདྡསོ ནམུཙིནོ མཱརསྶ སེནཾ ཀིལེསཝཱཧིནིཾ བོདྷིཔཀྑིཡསེནཱཡ ཛིནིཏྭཱ ཏསྶ ཛིཏཏྟཱཡེཝ ཨནཱསཝོ སུཁཾ ཝིཧརཱམཱིཏི.
ཨིདཱནི ‘‘ཨནཱསཝོ’’ཏི ཝུཏྟམཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩཱ’’ ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཝཏྠུཀཱ ཙ བཧིདྡྷཱ བཧིདྡྷཝཏྠུཀཱ ཙ ཨཱསཝཱ ཡེ མཡ྄ཧཾ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམཏོ པུབྦེ ཝིཛྫིཾསུ ཨུཔལབྦྷིཾསུ, ཏེ སབྦེ ཨནཝསེསཱ ཨུཙྪིནྣཱ ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྣཱ པཧཱིནཱ པུན དཱནི ཀདཱཙིཔི ན ཙ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟིཡེཝཱཏི.
ཨིདཱནི མཱཏུ ཝཙནཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨརཧཏྟསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ མཱཏརཾ ཐོམེནྟོ ‘‘ཝིསཱརདཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིསཱརདཱ ཁོཏི ཨེཀཾསེན ཝིགཏསཱརཛྫཱ. ཨེཝཾ མཱཏུ ཨཏྟནོ ¶ ཙ ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན སཏྠུ ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝཾ ཨུལླཔེནྟོ མཱཏརཾ ‘‘བྷགིནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏམཏྠཾ ཨབྷཱསཡཱིཏི ཨེཏཾ མམ ཨོཝཱདབྷཱུཏཾ ཨཏྠཾ ཨབྷཎི. ཨེཝཾ པན མཾ ཨོཝདནྟཱི ན ཀེཝལཾ ཝིསཱརདཱ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཔིཧཱ ནཱུན མཡིཔི ཏཝ པུཏྟཀེཔི ཨཔིཧཱ ཨསནྠཝཱ མཉྙེ, ཀིཾ ཝཱ ཨེཏེན པརིཀཔྤནེན? ཝནཐོ ཏེ ན ཝིཛྫཏི ཨཝིཛྫཱདིཀོ ཝནཐོ ཏཝ སནྟཱནེ ནཏྠེཝ, ཡཱ མཾ བྷཝཀྑཡེ ནིཡོཛེསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི ‘‘ཏཡཱ ནིཡོཛིཏཱཀཱརེནེཝ མཡཱ པཊིཔནྣ’’ནྟི དསྶེནྟོ ‘‘པརིཡནྟཀཏ’’ནྟི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ, ཏསྶཏྠོ སུཝིཉྙེཡྻོཝ.
ཝཌྜྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༦. ནདཱིཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཏྠཱཡ ¶ ཝཏ མེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ནདཱིཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ¶ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཏྟནཱ རོཔིཏསྶ ཨམྦརུཀྑསྶ པཋམུཔྤནྣཾ མནོསིལཱཝཎྞཾ ཨེཀཾ ཨམྦཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ བྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ. ཝཡཔྤཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཨནིཙྪནྟོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱིཧི ཏཱཔསསཏེཧི སདྡྷིཾ ནེརཉྫརཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ ཝིཧརཏི. ནདཱིཏཱིརེ ཝསནཏོ ཧིསྶ ཀསྶཔགོཏྟཏཱཡ ཙ ནདཱིཀསྶཔོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི. ཏསྶ བྷགཝཱ སཔརིསསྶ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཾ ཨདཱསི. ཏཾ སབྦཾ ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༣༦-༣༩) ཨཱགཏམེཝ. སོ བྷགཝཏོ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༨༡-༨༧) –
‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
པིཎྜཱཡ ཝིཙརནྟསྶ, དྷཱརཏོ ཨུཏྟམཾ ཡསཾ.
‘‘ཨགྒཕལཾ ¶ གཧེཏྭཱན, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;
དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.
‘‘ཏེན ཀམྨེན དྭིཔདིནྡ, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;
པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཧིཏྭཱ ཛཡཔརཱཛཡཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨགྒདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ དིཊྛིསམུགྒྷཱཏཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཨཏྠཱཡ ¶ ཝཏ མེ བུདྡྷོ, ནདིཾ ནེརཉྫརཾ ཨགཱ;
ཡསྶཱཧཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱན, མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཝིཝཛྫཡིཾ.
‘‘ཡཛིཾ ཨུཙྩཱཝཙེ ཡཉྙེ, ཨགྒིཧུཏྟཾ ཛུཧིཾ ཨཧཾ;
ཨེསཱ སུདྡྷཱིཏི མཉྙནྟོ, ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོ.
‘‘དིཊྛིགཧནཔཀྑནྡོ, པརཱམཱསེན མོཧིཏོ;
ཨསུདྡྷིཾ མཉྙིསཾ སུདྡྷིཾ, ཨནྡྷབྷཱུཏོ ཨཝིདྡསུ.
‘‘མིཙྪཱདིཊྛི པཧཱིནཱ མེ, བྷཝཱ སབྦེ ཝིདཱལིཏཱ;
ཛུཧཱམི དཀྑིཎེཡྻགྒིཾ, ནམསྶཱམི ཏཐཱགཏཾ.
‘‘མོཧཱ སབྦེ པཧཱིནཱ མེ, བྷཝཏཎྷཱ པདཱལིཏཱ;
ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨཏྠཱཡ ཝཏ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཨཏྠཱཡ ཝཏ ཧིཏཱཡ ཝཏ. བུདྡྷོཏི སབྦཉྙུབུདྡྷོ. ནདིཾ ནེརཉྫརཾ ཨགཱཏི ནེརཉྫརཱསངྑཱཏཾ ནདིཾ ཨགཉྪི, ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཙ མམ བྷཱཏུ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ ཨསྶམཾ ཨུཔགཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཡསྶཱཧ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡསྶཱཏི ཡསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ. དྷམྨཾ སུཏྭཱནཱཏི ཙཏུསཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ, སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔལབྷིཏྭཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཝིཝཛྫཡིནྟི ¶ ‘‘ཡཉྙཱདཱིཧི སུདྡྷི ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཝིཔརཱིཏདསྶནཾ པཛཧིཾ.
མིཙྪཱདིཊྛིཾ ¶ ཝིཝཛྫཡིནྟི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཛི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཛིཾ ཨུཙྩཱཝཙེ ཡཉྙེཏི པཱཀཊཡཉྙེ སོམཡཱགཝཱཛཔེཡྻཱདིཀེ ནཱནཱཝིདྷེ ཡཉྙེ ཡཛིཾ. ཨགྒིཧུཏྟཾ ཛུཧིཾ ཨཧནྟི ཏེསཾ ཡཉྙཱནཾ ཡཛནཝསེན ཨཱཧུཏིཾ པགྒཎྷནྟོ ཨགྒིཾ པརིཙརིཾ. ཨེསཱ སུདྡྷཱིཏི མཉྙནྟོཏི ཨེསཱ ཡཉྙཀིརིཡཱ ཨགྒིཔཱརིཙརིཡཱ སུདྡྷིཧེཏུབྷཱཝཏོ སུདྡྷི ‘‘ཨེཝཾ མེ སཾསཱརསུདྡྷི ཧོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ. ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོཏི པཉྙཱཙཀྑུཝེཀལླེན ཨཝིཛྫནྡྷཏཱཡ ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོ ཧུཏྭཱ ཝནགཧནཔབྦཏགཧནཱདཱིནི ཝིཡ དུརཏིཀྐམནཊྛེན དིཊྛིཡེཝ གཧནཾ དིཊྛིགཧནཾ ¶ , ཏཾ པཀྑནྡོ ཨནུཔཝིཊྛོཏི དིཊྛིགཧནཔཀྑནྡོ. པརཱམཱསེནཱཏི དྷམྨསབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི པརཱམསནཏོ པརཱམཱསསངྑཱཏེན མིཙྪཱབྷིནིཝེསེན. མོཧིཏོཏི མཱུལ༹ྷབྷཱཝཾ པཱཔིཏོ. ཨསུདྡྷིཾ མཉྙིསཾ སུདྡྷིནྟི ཨསུདྡྷིཾ མགྒཾ ‘‘སུདྡྷིཾ མགྒ’’ནྟི མཉྙིསཾ མཉྙིཾ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨནྡྷབྷཱུཏོ ཨཝིདྡསཱུ’’ཏི. ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱཡ ཨནྡྷབྷཱུཏོ, ཏཏོ ཨེཝ དྷམྨཱདྷམྨཾ ཡུཏྟཱཡུཏྟཉྩ ཨཝིདྭཱ, ཏསྨཱ ཏཐཱ མཉྙིནྟི ཨཏྠོ.
མིཙྪཱདིཊྛི པཧཱིནཱ མེཏི ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ པན སཏྠུ སམྨུཁཱ ཙཏུསཙྩགབྦྷཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟསྶ ཨརིཡམགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ སབྦཱཔི མིཙྪཱདིཊྛི སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱ. བྷཝཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཡོ སབྦེཔི བྷཝཱ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཝིདཱལིཏཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. ཛུཧཱམི དཀྑིཎེཡྻགྒིནྟི ཨཱཧཝནཱིཡཱདིཀེ ཨགྒཱི ཚཌྜེཏྭཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏཱཡ སབྦསྶ ཙ པཱཔསྶ དཧནཏོ དཀྑིཎེཡྻགྒིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཛུཧཱམི པརིཙརཱམི. ཏཡིདཾ མཡ྄ཧཾ དཀྑིཎེཡྻགྒིཔརིཙརཎཾ དདྷིནཝནཱིཏམཐིཏསཔྤིཨཱདིནིརཔེཀྑཾ སཏྠུ ནམསྶནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནམསྶཱམི ཏཐཱགཏ’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ ཛུཧཱམི དཀྑིཎེཡྻགྒིནྟི དཱཡཀཱནཾ དཀྑིཎཱཡ མཧཔྥལབྷཱཝཀརཎེན པཱཔསྶ ཙ དཧནེན དཀྑིཎེཡྻགྒིབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཛུཧཱམི པརིཙརཱམི ཏཐཱ ཀཏྭཱ པརིཙརཱམི, ཏཐཱ ཀཏྭཱ པརིཧརཱམི. པུབྦེ ཨགྒིདེཝཾ ནམསྶཱམི, ཨིདཱནི པན ནམསྶཱམི ཏཐཱགཏནྟི.
མོཧཱ སབྦེ པཧཱིནཱ མེཏི དུཀྑེ ཨཉྙཱཎཱདིབྷེདཱ སབྦེ མོཧཱ མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱ སམུཙྪིནྣཱ, ཏཏོ ཨེཝ ‘‘བྷཝཏཎྷཱ པདཱལིཏཱ. ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི ཏཱིསུ པདེསུ མེ-སདྡོ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦོ.
ནདཱིཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༧. གཡཱཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པཱཏོ ¶ ¶ མཛ྄ཛྷནྷིཀནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གཡཱཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ¶ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཝསཏི. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཏསྶ ཨསྶམསམཱིཔེན གཙྪཏི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཝེལཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མནོཧརཱནི ཀོལཕལཱནི སཏྠུ ཨུཔནེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ དྭཱིཧི ཏཱཔསསཏེཧི སདྡྷིཾ གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི. གཡཱཡཾ ཝསནཏོ ཧིསྶ ཀསྶཔགོཏྟཏཱཡ ཙ གཡཱཀསྶཔོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཾ དཏྭཱ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༥༤) ཨོཝདིཡམཱནོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༨-༡༤) –
‘‘ཨཛིནེན ནིཝཏྠོཧཾ, ཝཱཀཙཱིརདྷརོ ཏདཱ;
ཁཱརིཡཱ པཱུརཡིཏྭཱནཾ, ཀོལཾཧཱསིཾ མམསྶམཾ.
‘‘ཏམྷི ཀཱལེ སིཁཱི བུདྡྷོ, ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཨཧུ;
མམསྶམཾ ཨུཔགཙྪི, ཛཱནནྟོ སབྦཀཱལིཀཾ.
‘‘སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱན ཙ སུབྦཏཾ;
ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, ཀོལཾ བུདྡྷསྶདཱསཧཾ.
‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀོལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཔཔཝཱཧནཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘པཱཏོ མཛ྄ཛྷནྷིཀཾ སཱཡཾ, ཏིཀྑཏྟུཾ དིཝསསྶཧཾ;
ཨོཏརིཾ ཨུདཀཾ སོཧཾ, གཡཱཡ གཡཕགྒུཡཱ.
‘‘ཡཾ ¶ མཡཱ པཀཏཾ པཱཔཾ, པུབྦེ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསུ;
ཏཾ དཱནཱིདྷ པཝཱཧེམི, ཨེཝཾདིཊྛི པུརེ ཨཧུཾ.
‘‘སུཏྭཱ ¶ སུབྷཱསིཏཾ ཝཱཙཾ, དྷམྨཏྠསཧིཏཾ པདཾ;
ཏཐཾ ཡཱཐཱཝཀཾ ཨཏྠཾ, ཡོནིསོ པཙྩཝེཀྑིསཾ.
‘‘ནིནྷཱཏསབྦཔཱཔོམྷི, ནིམྨལོ པཡཏོ སུཙི;
སུདྡྷོ སུདྡྷསྶ དཱཡཱདོ, པུཏྟོ བུདྡྷསྶ ཨོརསོ.
‘‘ཨོགཡ྄ཧཊྛངྒིཀཾ སོཏཾ, སབྦཔཱཔཾ པཝཱཧཡིཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨཛ྄ཛྷགམིཾ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – པཱཏོ སཱུརིཡུགྒམནཝེལཱཡཾ, མཛ྄ཛྷནྷིཀཾ ¶ མཛ྄ཛྷནྷཝེལཱཡཾ, སཱཡཾ སཱཡནྷཝེལཱཡནྟི དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཡོ ཝཱརེ ཨཧཾ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཾ ཨོགཱཧིཾ. ཨོཏརནྟོ ཙ སོཧཾ ན ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཡདཱ ཝཱ ཏདཱ ཝཱ ཨོཏརིཾ, ཨཐ ཁོ གཡཱཡ མཧཱཛནསྶ ‘‘པཱཔཔཝཱཧན’’ནྟི ཨབྷིསམྨཏེ གཡཱཏིཏྠེ, གཡཕགྒུཡཱ གཡཱཕགྒུནཱམཀེ ཕགྒུནཱིམཱསསྶ ཨུཏྟརཕགྒུནཱིནཀྑཏྟེ ཨནུསཾཝཙྪརཾ ཨུདཀོརོཧནམནུཡུཏྟོ ཨཧོསིནྟི.
ཨིདཱནི ཏདཱ ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ཨུདཀོརོཧནམནུཡུཏྟཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཾ མཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཡཾ མཡཱ པུབྦེ ཨིཏོ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏཱིསུ པཱཔཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ. ཏཾ ཨིདཱནི ཨིདྷ གཡཱཏིཏྠེ ཨིམིསྶཱ ཙ གཡཱཕགྒུཡཱ ཨིམིནཱ ཨུདཀོརོཧནེན པཝཱཧེམི ཨཔནེམི ཝིཀྑཱལེམཱི’’ཏི. པུརེ སཏྠུ སཱསནུཔགམནཏོ པུབྦེ ཨེཝཾདིཊྛི ཨེཝརཱུཔཝིཔརཱིཏདསྶནོ ཨཧུཾ ཨཧོསིཾ.
དྷམྨཏྠསཧིཏཾ པདནྟི ཝིབྷཏྟིཨལོཔེན ནིདྡེསོ. དྷམྨེན ཙ ཨཏྠེན ཙ སཧིཏཀོཊྛཱསཾ, ཨཱདིཏོ མཛ྄ཛྷཏོ པརིཡོསཱནཏོ ཙ དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ ཨཏྠཱུཔསཾཧིཏཾ སུཊྛུ ཨེཀནྟེན ནིཡྻཱནིཀཾ ཀཏྭཱ བྷཱསིཏཾ ཝཱཙཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏེན པཀཱསིཏཾ པརམཏྠབྷཱཝེན ཏཙྪབྷཱཝཏོ ཏཐཾ ཡཐཱརཧཾ པཝཏྟིནིཝཏྟིཨུཔཱཡབྷཱཝེ བྱབྷིཙཱརཱབྷཱཝཏོ ཡཱཐཱཝཀཾ དུཀྑཱདིཨཏྠཾ ཡོནིསོ ཨུཔཱཡེན པརིཉྙེཡྻཱདིབྷཱཝེན པཙྩཝེཀྑིསཾ ‘‘དུཀྑཾ པརིཉྙེཡྻཾ, སམུདཡོ པཧཱཏབྦོ, ནིརོདྷོ སཙྪིཀཱཏབྦོ ¶ , མགྒོ བྷཱཝེཏབྦོ’’ཏི པཏིཨཝེཀྑིཾ, ཉཱཎཙཀྑུནཱ པསྶིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཨཏྠོ.
ནིནྷཱཏསབྦཔཱཔོམྷཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཝིདྡྷསཙྩཏྟཱ ཨེཝ ཨརིཡམགྒཛལེན ཝིཀྑཱལིཏསབྦཔཱཔོ ཨམྷི. ཏཏོ ཨེཝ རཱགམལཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ནིམྨལཏྟཱ ནིམྨལོ. ཏཏོ ཨེཝ ¶ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱཡ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཏཱཡ པརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརཏཱཡ པཡཏོ སུཙི སུདྡྷོ. སཝཱསནསབྦཀིལེསམལཝིསུདྡྷིཡཱ སུདྡྷསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ལོཀུཏྟརདྷམྨདཱཡསྶ ཨཱདིཡནཏོ དཱཡཱདོ. ཏསྶེཝ དེསནཱཉཱཎསམུཊྛཱནཨུརོཝཱཡཱམཛནིཏཱབྷིཛཱཏིཏཱཡ ཨོརསོ པུཏྟོ ཨམྷཱིཏི ཡོཛནཱ.
པུནཔི ཨཏྟནོ པརམཏྠཏོ ནྷཱཏཀབྷཱཝམེཝ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨོགཡ྄ཧཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨོགཡ྄ཧཱཏི ཨོགཱཧེཏྭཱ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ. ཨཊྛངྒིཀཾ སོཏནྟི སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིཧི ཨཊྛངྒསམོདྷཱནབྷཱུཏཾ མགྒསོཏཾ. སབྦཔཱཔཾ པཝཱཧཡིནྟི ཨནཝསེསཾ པཱཔམལཾ པཀྑཱལེསིཾ, ཨརིཡམགྒཛལཔཝཱཧནེན པརམཏྠནྷཱཏཀོ ཨཧོསིཾ. ཏཏོ ཨེཝ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨཛ྄ཛྷགམིཾ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནནྟི ཝུཏྟཏྠམེཝ.
གཡཱཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༨. ཝཀྐལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཝཀྐལིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཙྪནྟེཧི ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྱཱཀརི.
སོཔི ¶ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཝཀྐལཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ རཱུཔཀཱཡསྶ སམྤཏྟིདསྶནེན ཨཏིཏྟོ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾཡེཝ ཝིཙརཏི. ‘‘ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོ ནིཙྩཀཱལཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ ན ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ བྷོཛནཝེལཾ སརཱིརཀིཙྩཀཱལཉྩ སེསཀཱལེ ཡཏྠ ཋིཏེན སཀྐཱ དསབལཾ པསྶིཏུཾ, ཏཏྠ ཋིཏོ ཨཉྙཾ ཀིཙྩཾ པཧཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨོལོཀེནྟོཝ ཝིཧརཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟོ བཧུཀཱལཾ ཏསྨིཾ རཱུཔདསྶནེནེཝ ཝིཙརནྟེ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ པུནེཀདིཝསཾ ¶ ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝཀྐལི, ཨིམིནཱ པཱུཏིཀཱཡེན དིཊྛེན? ཡོ ཁོ, ཝཀྐལི, དྷམྨཾ པསྶཏི, སོ མཾ པསྶཏི. ཡོ མཾ པསྶཏི, སོ དྷམྨཾ པསྶཏི. དྷམྨཉྷི, ཝཀྐལི, པསྶནྟོ མཾ པསྶཏི, མཾ པསྶནྟོ དྷམྨཾ པསྶཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༧) ཨཱཧ.
སཏྠརི ཨེཝཾ ཝདནྟེཔི ཐེརོ སཏྠུ དསྶནཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ ན སཀྐོཏི. ཏཏོ སཏྠཱ ‘‘ནཱཡཾ བྷིཀྑུ སཾཝེགཾ ཨལབྷིཏྭཱ བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེ ‘‘ཨཔེཧི, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཐེརཾ པཎཱམེསི. སོ སཏྠཱརཱ པཎཱམིཏོ སམྨུཁེ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏེན, ཡོཧཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ ན ལབྷཱམཱི’’ཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཔབྦཏེ པཔཱཏཊྛཱནཾ ཨབྷིརུཧི. སཏྠཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ མམ སནྟིཀཱ ཨསྶཱསཾ ཨལབྷནྟོ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ནཱསེཡྻཱ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏུཾ ཨོབྷཱསཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ –
‘‘པཱམོཛྫབཧུལོ བྷིཀྑུ, པསནྣོ བུདྡྷསཱསནེ;
ཨདྷིགཙྪེ པདཾ སནྟཾ, སངྑཱརཱུཔསམཾ སུཁ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༨༡) –
གཱཐཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཐེརོ ‘‘དསབལོ མེ དིཊྛོ, ‘ཨེཧཱི’ཏི ཨཝ྄ཧཱནམྤི ལདྡྷ’’ནྟི བལཝཔཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ¶ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ གམནབྷཱཝཾ ཨཛཱནིཏྭཱ སཏྠུ སམྨུཁེ ཨཱཀཱསེ པཀྑནྡནྟོ པཋམཔཱདེན པབྦཏེ ཋིཏོཡེཝ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟགཱཐཾ ¶ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨཱཀཱསེཡེཝ པཱིཏིཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི ཨངྒུཏྟརཊྛཀཐཱཡཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༠༨) དྷམྨཔདཝཎྞནཱཡཉྩ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༣༨༡) ཨཱགཏཾ.
ཨིདྷ པན ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝཀྐལཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སཏྠཱརཱ ཨོཝདིཏོ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེསི, ཏསྶ སདྡྷཱཡ བལཝབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཝིཔསྶནཱ ཝཱིཐིཾ ན ཨོཏརཏི, བྷགཝཱ ཏཾ ཉཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེཏྭཱ ཨདཱསི. པུན ཝིཔསྶནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཡེཝ, ཨཐསྶ ཨཱཧཱརཝེཀལླེན ཝཱཏཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, ཏཾ ཝཱཏཱབཱདྷེན པཱིལི༹ཡམཱནཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ པུཙྪནྟོ –
‘‘ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོ ཏྭཾ, ཝིཧརཾ ཀཱནནེ ཝནེ;
པཝིདྡྷགོཙརེ ལཱུཁེ, ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. –
ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ –
‘‘པཱིཏིསུཁེན ¶ ཝིཔུལེན, ཕརམཱནོ སམུསྶཡཾ;
ལཱུཁམྤི ཨབྷིསམྦྷོནྟོ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.
‘‘བྷཱཝེནྟོ སཏིཔཊྛཱནེ, ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི ཙ;
བོཛ྄ཛྷངྒཱནི ཙ བྷཱཝེནྟོ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.
‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེ པཧིཏཏྟེ, ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམེ;
སམགྒེ སཧིཏེ དིསྭཱ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.
‘‘ཨནུསྶརནྟོ སམྦུདྡྷཾ, ཨགྒཾ དནྟཾ སམཱཧིཏཾ;
ཨཏནྡིཏོ རཏྟིནྡིཝཾ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ’’ཏི. –
ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོཏི ཝཱཏཱབཱདྷེན ཨསེརིབྷཱཝཾ ཨུཔནཱིཏོ, ཝཱཏབྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏོ. ཏྭནྟི ཐེརཾ ཨཱལཔཏི. ཝིཧརནྟི ཏེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟོ. ཀཱནནེ ཝནེཏི ཀཱནནབྷཱུཏེ ཝནེ, མཧཱཨརཉྙེཏི ཨཏྠོ. པཝིདྡྷགོཙརེཏི ཝིསྶཊྛགོཙརེ དུལླབྷཔཙྩཡེ. ཝཱཏརོགསྶ སཔྤཱཡཱནཾ སཔྤིཨཱདིབྷེསཛྫཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཕརུསབྷཱུམིབྷཱགཏཱཡ ཙ ལཱུཁེ ལཱུཁཊྛཱནེ. ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱིཏི བྷིཀྑུ ཏྭཾ ཀཐཾ ཝིཧརིསྶསཱིཏི བྷགཝཱ པུཙྪི.
ཏཾ ¶ སུཏྭཱ ཐེརོ ནིརཱམིསཔཱིཏིསོམནསྶཱདིནཱ ཨཏྟནོ སུཁཝིཧཱརཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘པཱིཏིསུཁེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱིཏིསུཁེནཱཏི ཨུབྦེགལཀྑཎཱཡ ཕརཎལཀྑཎཱཡ ཙ ¶ པཱིཏིཡཱ ཏཾསམྤཡུཏྟསུཁེན ཙ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཔུལེནཱ’’ཏི ཨུལཱ༹རེནཱཏི ཨཏྠོ. ཕརམཱནོ སམུསྶཡནྟི ཡཐཱཝུཏྟཔཱིཏིསུཁསམུཊྛིཏེཧི པཎཱིཏེཧི རཱུཔེཧི སཀལཾ ཀཱཡཾ ཕརཱཔེནྟོ ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཀརོནྟོ. ལཱུཁམྤི ཨབྷིསམྦྷོནྟོཏི ཨརཉྙཱཝཱསཛནིཏཾ སལླེཁཝུཏྟིཧེཏུཀཾ དུསྶཧམྤི པཙྩཡལཱུཁཾ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཨདྷིཝཱསེནྟོ. ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེཏི ཛྷཱནསུཁེན ཝིཔསྶནཱསུཁེན ཙ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ – ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསི’’ནྟི (པཱརཱ. ༡༡).
‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;
ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི ཙ. (དྷ. པ. ༣༧༤);
བྷཱཝེནྟོ སཏིཔཊྛཱནེཏི མགྒཔརིཡཱཔནྣེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིཀེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཝཌྜྷེནྟོ ཙ. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི མགྒཔརིཡཱཔནྣཱནི ཨེཝ སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི. བལཱནཱིཏི ཏཐཱ སདྡྷཱདཱིནི ¶ པཉྩ བལཱནི. བོཛ྄ཛྷངྒཱནཱིཏི ཏཐཱ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱནི. ཙ-སདྡེན སམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདམགྒངྒཱནི སངྒཎྷཱཏི. ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ ཧི ཏགྒཧཎེནེཝ ཏེསཾ གཧཎཾ ཧོཏི. ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ མགྒསུཁེན ཏདདྷིགམསིདྡྷེན ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁེན ཙ ཝིཧརིསྶཱམི.
ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེཏི ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝསེན པགྒཧིཏཝཱིརིཡེ. པཧིཏཏྟེཏི ནིབྦཱནཾ པཏིཔེསིཏཙིཏྟེ. ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམེཏི སབྦཀཱལཾ ཨསིཐིལཝཱིརིཡེ. ཨཝིཝཱདཝསེན ཀཱཡསཱམགྒིདཱནཝསེན ཙ སམགྒེ. དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཧིཏེ སབྲཧྨཙཱརཱི དིསྭཱ. ཨེཏེན ཀལྱཱཎམིཏྟསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི.
ཨནུསྶརནྟོ སམྦུདྡྷནྟི སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ སབྦསཏྟུཏྟམཏཱཡ, ཨགྒཾ ཨུཏྟམེན དམཐེན དནྟཾ, ཨནུཏྟརསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཾ ཨཏནྡིཏོ ཨནལསོ ཧུཏྭཱ, རཏྟིནྡིཝཾ སབྦཀཱལཾ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨནུསྶརནྟོ ཝིཧརིསྶཱམི. ཨེཏེན བུདྡྷཱནུསྶཏིབྷཱཝནཱཡ ¶ ཡུཏྟཱཀཱརདསྶནེན སབྦཏྠ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགམཱཧ, པུརིམེན པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཾ.
ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༢༨-༦༥) –
‘‘ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ;
ཨནོམནཱམོ ཨམིཏོ, ནཱམེན པདུམུཏྟརོ.
‘‘པདུམཱཀཱརཝདནོ, པདུམཱམལསུཙྪཝཱི;
ལོཀེནཱནུཔལིཏྟོཝ, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ.
‘‘ཝཱིརོ པདུམཔཏྟཀྑོ, ཀནྟོ ཙ པདུམཾ ཡཐཱ;
པདུམུཏྟརགནྡྷོཝ, ཏསྨཱ སོ པདུམུཏྟརོ.
‘‘ལོཀཛེཊྛོ ཙ ནིམྨཱནོ, ཨནྡྷཱནཾ ནཡནཱུཔམོ;
སནྟཝེསོ གུཎནིདྷི, ཀརུཎཱམཏིསཱགརོ.
‘‘ས ཀདཱཙི མཧཱཝཱིརོ, བྲཧྨཱསུརསུརཙྩིཏོ;
སདེཝམནུཛཱཀིཎྞེ, ཛནམཛ྄ཛྷེ ཛིནུཏྟམོ.
‘‘ཝདནེན སུགནྡྷེན, མདྷུརེན རུཏེན ཙ;
རཉྫཡཾ པརིསཾ སབྦཾ, སནྠཝཱི སཱཝཀཾ སཀཾ.
‘‘སདྡྷཱདྷིམུཏྟོ སུམཏི, མམ དསྶནལཱལསོ;
ནཏྠི ཨེཏཱདིསོ ཨཉྙོ, ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུ ཝཀྐལི.
‘‘ཏདཱཧཾ ¶ ཧཾསཝཏིཡཾ, ནགརེ བྲཱཧྨཎཏྲཛོ;
ཧུཏྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཏཾ ཝཱཀྱཾ, ཏཾ ཋཱནམབྷིརོཙཡིཾ.
‘‘སསཱཝཀཾ ཏཾ ཝིམལཾ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;
སཏྟཱཧཾ བྷོཛཡིཏྭཱན, དུསྶེཧཙྪཱདཡིཾ ཏདཱ.
‘‘ནིཔཙྩ སིརསཱ ཏསྶ, ཨནནྟགུཎསཱགརེ;
ནིམུགྒོ པཱིཏིསམྤུཎྞོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.
‘‘ཡོ སོ ཏཡཱ སནྠཝིཏོ, ཨིཏོ སཏྟམཀེ མུནི;
བྷིཀྑུ སདྡྷཱཝཏཾ ཨགྒོ, ཏཱདིསོ ཧོམཧཾ མུནེ.
‘‘ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ མཧཱཝཱིརོ, ཨནཱཝརཎདསྶནོ;
ཨིམཾ ཝཱཀྱཾ ཨུདཱིརེསི, པརིསཱཡ མཧཱམུནི.
‘‘པསྶཐེཏཾ མཱཎཝཀཾ, པཱིཏམཊྛནིཝཱསནཾ;
ཧེམཡཉྙོཔཙིཏངྒཾ, ཛནནེཏྟམནོཧརཾ.
‘‘ཨེསོ ཨནཱགཏདྡྷཱནེ, གོཏམསྶ མཧེསིནོ;
ཨགྒོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ, སཱཝཀོཡཾ བྷཝིསྶཏི.
‘‘དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, སབྦསནྟཱཔཝཛྫིཏོ;
སབྦབྷོགཔརིབྱཱུལ༹ྷོ, སུཁིཏོ སཾསརིསྶཏི.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
ཝཀྐལི ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘ཏེན ཀམྨཝིསེསེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.
‘‘སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཧུཏྭཱ, སཾསརནྟོ བྷཝཱབྷཝེ;
སཱཝཏྠིཡཾ པུརེ ཛཱཏོ, ཀུལེ ཨཉྙཏརེ ཨཧཾ.
‘‘ནོནཱིཏསུཁུམཱལཾ མཾ, ཛཱཏཔལླཝཀོམལཾ;
མནྡཾ ཨུཏྟཱནསཡནཾ, པིསཱཙབྷཡཏཛྫིཏཱ.
‘‘པཱདམཱུལེ མཧེསིསྶ, སཱཡེསུཾ དཱིནམཱནསཱ;
ཨིམཾ དདཱམ ཏེ ནཱཐ, སརཎཾ ཧོཧི ནཱཡཀ.
‘‘ཏདཱ པཊིགྒཧི སོ མཾ, བྷཱིཏཱནཾ སརཎོ མུནི;
ཛཱལིནཱ ཙཀྐངྐིཏེན, མུདུཀོམལཔཱཎིནཱ.
‘‘ཏདཱ པབྷུཏི ཏེནཱཧཾ, ཨརཀྑེཡྻེན རཀྑིཏོ;
སབྦཝེརཝིནིམུཏྟོ, སུཁེན པརིཝུདྡྷིཏོ.
‘‘སུགཏེན ¶ ཝིནཱ བྷཱུཏོ, ཨུཀྐཎྛཱམི མུཧུཏྟཀཾ;
ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོཧཾ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘སབྦཔཱརམིསམྦྷཱུཏཾ ¶ , ནཱིལཀྑིནཡནཾ ཝརཾ;
རཱུཔཾ སབྦསུབྷཱཀིཎྞཾ, ཨཏིཏྟོ ཝིཧརཱམཧཾ.
‘‘བུདྡྷརཱུཔརཏིཾ ཉཏྭཱ, ཏདཱ ཨོཝདི མཾ ཛིནོ;
ཨལཾ ཝཀྐལི ཀིཾ རཱུཔེ, རམསེ བཱལནནྡིཏེ.
‘‘ཡོ ཧི པསྶཏི སདྡྷམྨཾ, སོ མཾ པསྶཏི པཎྜིཏོ;
ཨཔསྶམཱནོ སདྡྷམྨཾ, མཾ པསྶམྤི ན པསྶཏི.
‘‘ཨནནྟཱདཱིནཝོ ཀཱཡོ, ཝིསརུཀྑསམཱུཔམོ;
ཨཱཝཱསོ སབྦརོགཱནཾ, པུཉྫོ དུཀྑསྶ ཀེཝལོ.
‘‘ནིབྦིནྡིཡ ཏཏོ རཱུཔེ, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;
པསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱནཾ, སུཁེནནྟཾ གམིསྶསི.
‘‘ཨེཝཾ ཏེནཱནུསིཊྛོཧཾ, ནཱཡཀེན ཧིཏེསིནཱ;
གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཾ སམཱརུཡ྄ཧ, ཛྷཱཡཱམི གིརིཀནྡརེ.
‘‘ཋིཏོ པབྦཏཔཱདམྷི, ཨསྶཱསཡི མཧཱམུནི;
ཝཀྐལཱིཏི ཛིནོ ཝཱཙཾ, ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཨཧཾ.
‘‘པཀྑནྡིཾ སེལཔབྦྷཱརེ, ཨནེཀསཏཔོརིསེ;
ཏདཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན, སུཁེནེཝ མཧིཾ གཏོ.
‘‘པུནོཔི དྷམྨཾ དེསེཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;
ཏམཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.
‘‘སུམཧཱཔརིསམཛ྄ཛྷེ, ཏདཱ མཾ ཙརཎནྟགོ;
ཨགྒཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ, པཉྙཔེསི མཧཱམཏི.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ ¶ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཐེརོ ཨིམཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཝཀྐལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༩. ཝིཛིཏསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨོལགྒེསྶཱམཱིཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཝིཛིཏསེནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པསནྣཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརི. སོ བྷགཝཏོ མནོཧརཱནི མདྷུརཱནི ཕལཱནི ཨུཔནེསི, པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཧཏྠཱཙརིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཛིཏསེནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ མཱཏུལཱ སེནོ ཙ ཨུཔསེནོ ཙཱཏི དྭེ ཧཏྠཱཙརིཡཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱསདྷུརཾ པཱུརེནྟཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཝིཛིཏསེནོཔི ཧཏྠིསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསེ ཨལགྒམཱནསོ སཏྠུ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ མཱཏུལཏྠེརཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཱཝཱིཐིཾ ལངྒྷིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ནཱནཱརམྨཎེ ཝིདྷཱཝནྟཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨོཝདནྟོ –
‘‘ཨོལགྒེསྶཱམི ཏེ ཙིཏྟ, ཨཱཎིདྭཱརེཝ ཧཏྠིནཾ;
ན ཏཾ པཱཔེ ནིཡོཛེསྶཾ, ཀཱམཛཱལཾ སརཱིརཛཾ.
‘‘ཏྭཾ ཨོལགྒོ ན གཙྪསི, དྭཱརཝིཝརཾ གཛོཝ ཨལབྷནྟོ;
ན ཙ ཙིཏྟཀལི པུནཔྤུནཾ, པསཀྐ པཱཔརཏོ ཙརིསྶསི.
‘‘ཡཐཱ ཀུཉྫརཾ ཨདནྟཾ, ནཝགྒཧམངྐུསགྒཧོ;
བལཝཱ ཨཱཝཏྟེཏི ཨཀཱམཾ, ཨེཝཾ ཨཱཝཏྟཡིསྶཾ ཏཾ.
‘‘ཡཐཱ ཝརཧཡདམཀུསལོ, སཱརཐིཔཝརོ དམེཏི ཨཱཛཉྙཾ;
ཨེཝཾ དམཡིསྶཾ ཏཾ, པཏིཊྛིཏོ པཉྩསུ བལེསུ.
‘‘སཏིཡཱ ¶ ¶ ཏཾ ནིབནྡྷིསྶཾ, པཡུཏྟོ ཏེ དམེསྶཱམི;
ཝཱིརིཡདྷུརནིགྒཧིཏོ, ན ཡིཏོ དཱུརཾ གམིསྶསེ ཙིཏྟཱ’’ཏི. –
གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨོལགྒེསྶཱམཱིཏི སཾཝརིསྶཱམི ནིཝཱརེསྶཱམི. ཏེཏི ཏཾ. ཨུཔཡོགཏྠེ ཧི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ ¶ . ཏེ གམནནྟི ཝཱ ཝཙནསེསོ. ཧཏྠིནནྟི ཙ ཧཏྠིནྟི ཨཏྠོ. ཙིཏྟཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨཱལཔཏི. ཡཐཱ ཏཾ ཝཱརེཏུཀཱམོ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཎིདྭཱརེཝ ཧཏྠིན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཱཎིདྭཱརཾ ནཱམ པཱཀཱརབདྡྷསྶ ནགརསྶ ཁུདྡཀདྭཱརཾ, ཡཾ གྷཊིཀཱཚིདྡེ ཨཱཎིམྷི པཀྑིཏྟེ ཡནྟེན ཝིནཱ ཨབྦྷནྟརེ ཋིཏེཧིཔི ཝིཝརིཏུཾ ན སཀྐཱ. ཡེན མནུསྶགཝསྶམཧིཾསཱདཡོ ན ནིགྒནྟུཾ སཀྐཱ. ནགརཏོ བཧི ནིགྒནྟུཀཱམམྤི ཧཏྠིཾ ཡཏོ པལོབྷེཏྭཱ ཧཏྠཱཙརིཡོ གམནཾ ནིཝཱརེསི. ཨཐ ཝཱ ཨཱཎིདྭཱརཾ ནཱམ པལིགྷདྭཱརཾ. ཏཏྠ ཧི ཏིརིཡཾ པལིགྷཾ ཋཔེཏྭཱ རུཀྑསཱུཙིསངྑཱཏཾ ཨཱཎིཾ པལིགྷསཱིསེ ཨཱཝུཎནྟི. པཱཔེཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫནཀཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔཱཔདྷམྨེ ཏཾ ན ནིཡོཛེསྶཾ ན ནིཡོཛིསྶཱམི. ཀཱམཛཱལཱཏི ཀཱམསྶ ཛཱལབྷཱུཏཾ. ཡཐཱ ཧི མཙྪབནྡྷམིགལུདྡཱནཾ ཛཱལཾ ནཱམ མཙྪཱདཱིནཾ ཏེསཾ ཡཐཱཀཱམཀཱརསཱདྷནཾ, ཨེཝཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཱནུཔཱཏིཏཾ ཙིཏྟཾ མཱརསྶ ཀཱམཀཱརསཱདྷནཾ. ཏེན ཧི སོ སཏྟེ ཨནཏྠེསུ པཱཏེཏི. སརཱིརཛཱཏི སརཱིརེསུ ཨུཔྤཛྫནཀ. པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཧི ཙིཏྟཾ རཱུཔཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱཡ ‘‘སརཱིརཛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.
ཏྭཾ ཨོལགྒོ ན གཙྪསཱིཏི ཏྭཾ, ཙིཏྟཀལི, མཡཱ སཏིཔཉྙཱཔཏོདཨངྐུསེཧི ཝཱརིཏོ ན དཱནི ཡཐཱརུཙིཾ གམིསྶསི, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན ཡཐཱཀཱམཾ ཝཏྟིཏུཾ ན ལབྷིསྶསི. ཡཐཱ ཀིཾ? དྭཱརཝིཝརཾ གཛོཝ ཨལབྷནྟོ ནགརཏོ གཛནིརོདྷཏོ ཝཱ ནིགྒམནཱཡ དྭཱརཝིཝརཀཾ ཨལབྷམཱནོ ཧཏྠཱི ཝིཡ. ཙིཏྟཀལཱིཏི ཙིཏྟཀཱལ༹ཀཎྞི. པུནཔྤུནནྟི ཨཔརཱཔརཾ. པསཀྐཱཏི སརཎསམྤསྶཱསཝསེན. པཱཔརཏོཏི པཱཔཀམྨནིརཏོ པུབྦེ ཝིཡ ཨིདཱནི ན ཙརིསྶསི ཏཐཱ ཙརིཏུཾ ན དསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨདནྟནྟི ¶ ཨདམིཏཾ ཧཏྠིསིཀྑཾ ཨསིཀྑིཏཾ. ནཝགྒཧནྟི ཨཙིརགཧིཏཾ. ཨངྐུསགྒཧོཏི ཧཏྠཱཙརིཡོ. བལཝཱཏི ཀཱཡབལེན ཉཱཎབལེན ཙ བལཝཱ. ཨཱཝཏྟེཏི ཨཀཱམནྟི ཨནིཙྪནྟམེཝ ནིསེདྷནཏོ ནིཝཏྟེཏི. ཨེཝཾ ཨཱཝཏྟཡིསྶནྟི ཡཐཱ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཧཏྠིཾ ཧཏྠཱཙརིཡོ, ཨེཝཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཙིཏྟཀལིཾ དུཙྩརིཏནིསེདྷནཏོ ནིཝཏྟཡིསྶཱམི.
ཝརཧཡདམཀུསལོཏི ¶ ཨུཏྟམཱནཾ ཨསྶདམྨཱནཾ དམནེ ཀུསལོ. ཏཏོ ཨེཝ སཱརཐིཔཝརོ ཨསྶདམྨསཱརཐཱིསུ ཝིསིཊྛོ དམེཏི ཨཱཛཉྙཾ ཨཱཛཱནཱིཡཾ ཨསྶདམྨཾ དེསཀཱལཱནུརཱུཔཾ སཎྷཕརུསེཧི དམེཏི ཝིནེཏི ནིབྦིསེཝནཾ ཀརོཏི. པཏིཊྛིཏོ པཉྩསུ བལེསཱུཏི སདྡྷཱདཱིསུ པཉྩསུ བལེསུ པཏིཊྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶདྡྷིཡཱདིནིསེདྷནཏོ ཏཾ དམཡིསྶཾ དམེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.
སཏིཡཱ ¶ ཏཾ ནིབནྡྷིསྶནྟི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟཏོ བཧི གནྟུཾ ཨདེནྟོ སཏིཡོཏྟེན ཀམྨཊྛཱནཐམྦྷེ, ཙིཏྟཀལི, ཏཾ ནིབནྡྷིསྶཱམི ནིཡམེསྶཱམི. པཡུཏྟོ ཏེ དམེསྶཱམཱིཏི ཏཏྠ ནིབནྡྷནྟོ ཨེཝ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏེ དམེསྶཱམི, སཾཀིལེསམལཏོ ཏཾ ཝིསོདྷེསྶཱམི. ཝཱིརིཡདྷུརནིགྒཧིཏོཏི ཡཐཱཝུཏྟོ ཚེཀེན སུསཱརཐིནཱ ཡུགེ ཡོཛིཏོ ཡུགནིགྒཧིཏོ ཡུགནྟརགཏོ ཏཾ ནཱཏིཀྐམཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཙིཏྟ, མམ ཝཱིརིཡདྷུརེ ནིགྒཧིཏོ སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཡ སཱཏཙྩཀཱརིཏཱཡ ཨཉྙཐཱ ཝཏྟིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཨིཏོ གོཙརཛ྄ཛྷཏྟཏོ དཱུརཾ བཧི ན གམིསྶསི. བྷཱཝནཱནུཡུཏྟསྶ ཧི ཀམྨཊྛཱནཏོ ཨཉྙཾ ཨཱསནྣམྤི ལཀྑཎཏོ དཱུརམེཝཱཏི ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷནྟོཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༢༢-༣༠) –
‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཾ;
ཝིཔིནགྒེན གཙྪནྟཾ, སཱལརཱཛཾཝ ཕུལླིཏཾ.
‘‘ཏིཎཏྠརཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨཡཱཙཧཾ;
ཨནུཀམྤཏུ མཾ བུདྡྷོ, བྷིཀྑཾ ཨིཙྪཱམི དཱཏཝེ.
‘‘ཨནུཀམྤཀོ ¶ ཀཱརུཎིཀོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;
མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨོརཱུཧི མམ ཨསྶམེ.
‘‘ཨོརོཧིཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ནིསཱིདི པཎྞསནྠརེ;
བྷལླཱཏཀཾ གཧེཏྭཱན, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ.
‘‘མམ ནིཛ྄ཛྷཱཡམཱནསྶ, པརིབྷུཉྫི ཏདཱ ཛིནོ;
ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨབྷིཝནྡིཾ ཏདཱ ཛིནཾ.
‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཝིཛིཏསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༠. ཡསདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཡསདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནི. ཏཐཱ ཧེས པདུམུཏྟརསྶ ¶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨབྷིཏྠཝི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མལླརཊྛེ མལླརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཡསདཏྟོཏི ལདྡྷནཱམོ, ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སབྦསིཔྤཱནི སིཀྑིཏྭཱ སབྷིཡེན པརིབྦཱཛཀེན སདྡྷིཾཡེཝ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ, ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སབྷིཡེན པུཊྛཔཉྷེསུ ¶ ཝིསྶཛྫིཡམཱནེསུ སཡཾ ཨོཏཱརཱཔེཀྑོ སུཎནྟོ ནིསཱིདི ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདེ དོསཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ སབྷིཡསུཏྟདེསནཱཝསཱནེ (སུ. ནི. སབྷིཡསུཏྟ) ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –
‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ ¶ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;
ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ, ནབྷསོ པཐཝཱི ཡཐཱ.
‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;
པརིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱ, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ.
‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;
པརིསུསྶཏི སདྡྷམྨེ, མཙྪོ ཨཔྤོདཀེ ཡཐཱ.
‘‘ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དུམྨེདྷོ, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;
ན ཝིརཱུཧཏི སདྡྷམྨེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾཝ པཱུཏིཀཾ.
‘‘ཡོ ཙ ཏུཊྛེན ཙིཏྟེན, སུཎཱཏི ཛིནསཱསནཾ;
ཁེཔེཏྭཱ ཨཱསཝེ སབྦེ, སཙྪིཀཏྭཱ ཨཀུཔྤཏཾ;
པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, པརིནིབྦཱཏིནཱསཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོཏི སཱརམྦྷཙིཏྟོ, དོསཱརོཔནཱདྷིཔྤཱཡོཏི ཨཏྠོ. དུམྨེདྷོཏི ནིཔྤཉྙོ. ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱཏི སོ ཏཱདིསོ པུགྒལོ ནབྷསོ ཝིཡ པཐཝཱི པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཏོཔི དཱུརེ ཧོཏི, པགེཝ པཊིཝེདྷསདྡྷམྨཏོ. ‘‘ན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡༨) ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཀུཏོ སནྟནིཔུཎོ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ.
པརིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱཏི ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརདྷམྨཏོ པུབྦབྷཱགིཡསདྡྷཱདིསདྡྷམྨཏོཔི ནིཧཱིཡཏི. པརིསུསྶཏཱིཏི ཝིསུསྶཏི ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ པཱིཎནརསསྶ པཱིཏིཔཱམོཛྫཱདིཀུསལདྷམྨསྶཱབྷཱཝཏོ. ན ཝིརཱུཧཏཱིཏི ¶ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝུདྡྷིཾ ན པཱཔུཎཱཏི. པཱུཏིཀནྟི གོམཡལེཔདཱནཱདིཨབྷཱཝེན པཱུཏིབྷཱཝཾ པཏྟཾ.
ཏུཊྛེན ཙིཏྟེནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ, ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཁེཔེཏྭཱཏི སམུཙྪིནྡིཏྭཱ. ཨཀུཔྤཏནྟི ཨརཧཏྟཾ. པཔྤུཡྻཱཏི པཱཔུཎིཏྭཱ. པརམཾ སནྟིནྟི ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཾ. ཏདདྷིགམོ ¶ ཙསྶ ཀེཝལཾ ཀཱལཱགམནམེཝ, ན ཀོཙིཝིདྷོཏི ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིནིབྦཱཏིནཱསཝོ’’ཏི.
ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཨོཝདིཏོ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༣༥-༤༣) –
‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ¶ ཛལིཏཾ, དཱིཔརུཀྑཾཝ ཛོཏིཏཾ;
ཀཉྩནཾཝ ཝིརོཙནྟཾ, ཨདྡསཾ དྭིཔདུཏྟམཾ.
‘‘ཀམཎྜལུཾ ཋཔེཏྭཱན, ཝཱཀཙཱིརཉྩ ཀུཎྜིཀཾ;
ཨེཀཾསཾ ཨཛིནཾ ཀཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཐཝིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམཾ, མོཧཛཱལསམཱཀུལཾ;
ཉཱཎཱལོཀཾ དསྶེཏྭཱན, ནིཏྟིཎྞོསི མཧཱམུནི.
‘‘སམུདྡྷརསིམཾ ལོཀཾ, སབྦཱཝནྟམནུཏྟརཾ;
ཉཱཎེ ཏེ ཨུཔམཱ ནཏྠི, ཡཱཝཏཱ ཛགཏོ གཏི.
‘‘ཏེན ཉཱཎེན སབྦཉྙཱུ, ཨིཏི བུདྡྷོ པཝུཙྩཏི;
ཝནྡཱམི ཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, སབྦཉྙུཏམནཱཝརཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཐཝིཾ ཨཧཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎཏྠཝཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཐེརོ ཨིམཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཡསདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༡. སོཎཀུཊིཀཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨུཔསམྤདཱ ¶ ཙ མེ ལདྡྷཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ ཀུཊིཀཎྞསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝིབྷཝསམྤནྣོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཨུལཱ༹རཱཡ ཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཋིཏོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ སཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏཾ མཧཏིཡཱ ¶ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ མཧནྟེན བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པཝིསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.
སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཱནི པཱུརེནྟོ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཱིཝརཾ སིབྦིཏྭཱ ཨདཱསི. པུན བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ བཱརཱཎསིཡཾ ཏུནྣཝཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨེཀསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཙཱིཝརཀོཊིཾ ཚིནྣཾ གྷཊེཏྭཱ ཨདཱསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཝནྟིརཊྛེ ཀུརརགྷརེ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོཎོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཀོཊིཨགྒྷནཀསྶ ཀཎྞཔིལ༹ནྡྷནསྶ དྷཱརཎེན ‘‘ཀོཊིཀཎྞོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཀུཊིཀཎྞོཏི པཉྙཱཡིཏྠ.
སོ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེནྟོ ཨཱཡསྨནྟེ མཧཱཀཙྩཱནེ ཀུལགྷརཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཔབྦཏེ ཝིཧརནྟེ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཡ ཏཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧི. སོ ཨཔརབྷཱགེ སཾསཱརེ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཀིཙྪེན ཀསིརེན དསཝགྒཾ སངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ ཀཏིཔཡཀཱལཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ ཝསིཏྭཱ, ཐེརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགཏོ, སཏྠཱརཱ ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝཱསཾ ལབྷིཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ སོལ༹སཨཊྛཀཝགྒིཡཱནཾ ¶ ཨུསྶཱརཎེན སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ བྷཱསིཏཱཡ ‘‘དིསྭཱ ཨཱདཱིནཝཾ ལོཀེ’’ཏི (ཨུདཱ. ༤༦; མཧཱཝ. ༢༥༨) ཨུདཱནགཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༢༦-༣༤) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;
ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, ནགརཾ པཱཝིསཱི ཏདཱ.
‘‘ནགརཾ ¶ པཝིསནྟསྶ, ཨུཔསནྟསྶ ཏཱདིནོ;
རཏནཱནི པཛྫོཏིཾསུ, ནིགྒྷོསོ ཨཱསི ཏཱཝདེ.
‘‘བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, བྷེརཱི ཝཛྫུམགྷཊྚིཏཱ;
སཡཾ ཝཱིཎཱ པཝཛྫནྟི, བུདྡྷསྶ པཝིསཏོ པུརཾ.
‘‘བུདྡྷསེཊྛཾ ནམསྶཱམི, པདུམུཏྟརམཧཱམུནིཾ;
པཱཊིཧཱིརཉྩ པསྶིཏྭཱ, ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.
‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱ;
ཨཙེཏནཱཔི ཏཱུརིཡཱ, སཡམེཝ པཝཛྫརེ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཨཱཙིཀྑིཏནིཡཱམེན པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ ཝིནཡདྷརཔཉྩམེན གཎེན ཨུཔསམྤདཱ, དྷུཝནྷཱནཾ, ཙམྨཏྠརཎཾ, གུཎངྒུཎཱུཔཱཧནཾ, ཙཱིཝརཝིཔྤཝཱསོཏི པཉྩ ཝརེ ཡཱཙིཏྭཱ ཏེ སཏྠུ སནྟིཀཱ ལབྷིཏྭཱ པུནདེཝ ཨཏྟནོ ཝསིཏཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན ཨུདཱནཊྛཀཐཱཡཾ ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཨངྒུཏྟརཊྛཀཐཱཡཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༠༦) པན ‘‘ཨུཔསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.
སོ ཨཔརབྷཱགེ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན –
‘‘ཨུཔསམྤདཱ ཙ མེ ལདྡྷཱ, ཝིམུཏྟོ ཙམྷི ཨནཱསཝོ;
སོ ཙ མེ བྷགཝཱ དིཊྛོ, ཝིཧཱརེ ཙ སཧཱཝསིཾ.
‘‘བཧུདེཝ རཏྟིཾ བྷགཝཱ, ཨབྦྷོཀཱསེཏིནཱམཡི;
ཝིཧཱརཀུསལོ སཏྠཱ, ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱི ཏདཱ.
‘‘སནྠརིཏྭཱན ¶ སངྒྷཱཊིཾ, སེཡྻཾ ཀཔྤེསི གོཏམོ;
སཱིཧོ སེལགུཧཱཡཾཝ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.
‘‘ཏཏོ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ;
སོཎོ ཨབྷཱསི སདྡྷམྨཾ, བུདྡྷསེཊྛསྶ སམྨུཁཱ.
‘‘པཉྩཀྑནྡྷེ ¶ པརིཉྙཱཡ, བྷཱཝཡིཏྭཱན ཨཉྫསཾ;
པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, པརིནིབྦིསྶཏྱནཱསཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨུཔསམྤདཱ ཙ མེ ལདྡྷཱཏི ཡཱ སཱ ཀིཙྪེན དསཝགྒཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཱ ཨུཔསམྤདཱ. ཡཱ ཙ པན ཝརདཱནཝསེན སབྦཔཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ ཝིནཡདྷརཔཉྩམེན གཎེན སཏྠཱརཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨུཔསམྤདཱ, ཏདུབྷཡཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཙ-སདྡོ ¶ སམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན ཨིཏརེཔི སཏྠུ སནྟིཀཱ ལདྡྷཝརེ སངྒཎྷཱཏི. ཝིམུཏྟོ ཙམྷི ཨནཱསཝོཏི ཨགྒམགྒེན སཀལཀིལེསཝཏྠུཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟོ ཙ ཨམྷི. ཏཏོ ཨེཝ ཀཱམཱསཝཱདཱིཧི ཨནཱསཝོ ཨམྷཱིཏི ཡོཛནཱ. སོ ཙ མེ བྷགཝཱ དིཊྛོཏི ཡདཏྠཾ ཨཧཾ ཨཝནྟིརཊྛཏོ སཱཝཏྠིཾ གཏོ, སོ ཙ བྷགཝཱ མཡཱ ཨདིཊྛཔུབྦོ དིཊྛོ. ཝིཧཱརེ ཙ སཧཱཝསིནྟི ན ཀེཝལཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནམེཝ མཡཱ ལདྡྷཾ, ཨཐ ཁོ ཝིཧཱརེ སཏྠུ གནྡྷཀུཊིཡཾ སཏྠཱརཱ ཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཝཱསེནྟེན སཧ ཨཝསིཾ. ‘‘ཝིཧཱརེཏི ཝིཧཱརསམཱིཔེ’’ཏི ཀེཙི.
བཧུདེཝ རཏྟིནྟི པཋམཾ ཡཱམཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནསོདྷནཝསེན ཙ, མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ དེཝཱནཾ བྲཧྨཱུནཉྩ ཀངྑཙྪེདནཝསེན བྷགཝཱ བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཨབྦྷོཀཱསེ ཨཏིནཱམཡི ཝཱིཏིནཱམེསི. ཝིཧཱརཀུསལོཏི དིབྦབྲཧྨཨཱནེཉྫཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཀུསལོ. ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱིཏི ཨཏིཝེལཾ ནིསཛྫཙངྐམེཧི ཨུཔྤནྣཔརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི.
སནྠརིཏྭཱན སངྒྷཱཊིཾ, སེཡྻཾ ཀཔྤེསཱིཏི ཙཏུགྒུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེསི. ཏེནཱཧ ‘‘གོཏམོ སཱིཧོ སེལགུཧཱཡཾཝ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ’’ཏི. ཏཏྠ གོཏམོཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཀིཏྟེཏི. སཱིཧོ སེལགུཧཱཡཾཝཱཏི སེལསྶ པབྦཏསྶ གུཧཱཡཾ. ཡཐཱ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ཏེཛུསྶདཏཱཡ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ དཀྑིཎེན པསྶེན ¶ པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེསི, ཨེཝཾ ཙིཏྟུཏྲཱསལོམཧཾསནཚམྦྷིཏཏྟཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ གོཏམོ བྷགཝཱ སེཡྻཾ ཀཔྤེསཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏཏོཏི པཙྪཱ, སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ བྷིཀྑུ དྷམྨོ བྷཱསིཏུ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༤༦) སཏྠཱརཱ ཨཛ྄ཛྷེསིཏོཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོཏི སུནྡརཝཙཱིཀརཎོ, ལཀྑཎསམྤནྣཝཙནཀྐམོཏི ཨཏྠོ. སོཎོ ཨབྷཱསི སདྡྷམྨནྟི སོལ༹ས ཨཊྛཀཝགྒིཡསུཏྟཱནི ¶ སོཎོ ཀུཊིཀཎྞོ, བུདྡྷསེཊྛསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སམྨུཁཱ, པཙྩཀྑཏོ ཨབྷཱསཱིཏི ཐེརོ ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ ཨཝོཙ.
པཉྩཀྑནྡྷེ པརིཉྙཱཡཱཏི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ ཏཱིཧིཔི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ ཏེ པརིཛཱནནྟོཡེཝ, ཨཉྫསཾ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝཡིཏྭཱ, པརམཾ སནྟིཾ ནིབྦཱནཾ པཔྤུཡྻ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏོ ཨནཱསཝོ. ཏཏོ ཨེཝ ཨིདཱནི པརིནིབྦིསྶཏི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཝསེན ནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི.
སོཎཀུཊིཀཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༢. ཀོསིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡོ ¶ ཨེཝ གརཱུནནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀོསིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨུཙྪུཁཎྜིཀཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཀོསིཡོཏིསྶ གོཏྟཝསེན ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨབྷིཎྷཾ ཨུཔསངྐམཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. སོ ཏེན སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༤༤-༤༩) –
‘‘ནགརེ ¶ བནྡྷུམཏིཡཱ, དྭཱརཔཱལོ ཨཧོསཧཾ;
ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.
‘‘ཨུཙྪུཁཎྜིཀམཱདཱཡ བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ.
‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཨུཙྪུམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཙྪུཁཎྜསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ¶ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ གརུཝཱསཾ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཉྩ པསཾསནྟོ –
‘‘ཡོ ཝེ གརཱུནཾ ཝཙནཉྙུ དྷཱིརོ, ཝསེ ཙ ཏམྷི ཛནཡེཐ པེམཾ;
སོ བྷཏྟིམཱ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.
‘‘ཡཾ ཨཱཔདཱ ཨུཔྤཏིཏཱ ཨུལཱ༹རཱ, ནཀྑམྦྷཡནྟེ པཊིསངྑཡནྟཾ;
སོ ཐཱམཝཱ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.
‘‘ཡོ ཝེ སམུདྡོཝ ཋིཏོ ཨནེཛོ, གམྦྷཱིརཔཉྙོ ནིཔུཎཏྠདསྶཱི;
ཨསཾཧཱརིཡོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.
‘‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ ཙ ཧོཏི, དྷམྨསྶ ཧོཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱི;
སོ ཏཱདིསོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ, ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ.
‘‘ཨཏྠཉྩ ¶ ཡོ ཛཱནཱཏི བྷཱསིཏསྶ,
ཨཏྠཉྩ ཉཏྭཱན ཏཐཱ ཀརོཏི;
ཨཏྠནྟརོ ནཱམ ས ཧོཏི པཎྜིཏོ,
ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶཱ’’ཏི. –
ཨིམཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ཡོཏི ཁཏྟིཡཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པརིསཱསུ ཡོ ཀོཙི. ཝེཏི བྱཏྟཾ. གརཱུནནྟི སཱིལཱདིགརུགུཎཡུཏྟཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ. ཝཙནཉྙཱུཏི ཏེསཾ ཨནུསཱསནཱིཝཙནཾ ཛཱནནྟོ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཙ ཏསྶ ཕལཾ ཛཱནནྟོཏི ཨཏྠོ. དྷཱིརོཏི དྷིཏིསམྤནྣོ. ཝསེ ཙ ཏམྷི ཛནཡེཐ པེམནྟི ཏསྨིཾ གརཱུནཾ ཝཙནེ ཨོཝཱདེ ཝསེཡྻ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫེཡྻ, པཊིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཝཏཱཧཾ ཨོཝཱདེན ཨིམཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ’’ཏི ཏཏྠ ཛནཡེཐ པེམཾ གཱརཝཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ. ཨིདཉྷི དྭཡཾ ‘‘གརཱུནཾ ཝཙནཉྙུ དྷཱིརོ’’ཏི པདདྭཡེན ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎཾ. སོཏི ཡོ གརཱུནཾ ཝཙནཉྙཱུ དྷཱིརོ, སོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏཏྠ བྷཏྟིམཱ ཙ ནཱམ ཧོཏི, ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཏསྶ ཨནཏིཀྐམནཏོ པཎྜིཏོ ཙ ནཱམ ཧོཏི. ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶཱཏི ཏཐཱ པཊིཔཛྫནྟོ ཙ ཏཱཡ ཨེཝ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཛཱནནཧེཏུ ¶ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷམྨེསུ ཝིཛྫཱཏྟཡཱདིཝསེན ‘‘ཏེཝིཛྫོ, ཚལ༹བྷིཉྙོ, པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ’’ཏི ཝིསེསི ཝིསེསཝཱ སིཡཱཏི ཨཏྠོ.
ཡནྟི ཡཾ པུགྒལཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཀརཎཏོ ‘‘ཨཱཔདཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརཱ སོཏུཎྷཁུཔྤིཔཱསཱདིཔཱཀཊཔརིསྶཡཱ ཙེཝ རཱགཱདིཔཊིཙྪནྣཔརིསྶཡཱ ཙ ཨུཔྤཏིཏཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཨུལཱ༹རཱ བལཝནྟོཔི ནཀྑམྦྷཡནྟེ ན ཀིཉྩི ཙཱལེནྟི. ཀསྨཱ? པཊིསངྑཡནྟནྟི པཊིསངྑཱཡམཱནཾ པཊིསངྑཱནབལེ ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. སོཏི ཡོ དལ༹ྷཏརཱཧི ཨཱཔདཱཧིཔི ཨཀྑམྦྷནཱིཡོ, སོ ཐཱམཝཱ དྷིཏིམཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ནཱམ ཧོཏི. ཨནཝསེསསཾཀིལེསཔཀྑསྶ ཨབྷིབྷཝནཀཔཉྙཱབལསམངྒིཏཱཡ པཎྜིཏོ ཙ ནཱམ ཧོཏི. ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶཱཏི ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.
སམུདྡོཝ ¶ ཋིཏོཏི སམུདྡོ ཝིཡ ཋིཏསབྷཱཝོ. ཡཐཱ ཧི ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརེ སིནེརུཔཱདསམཱིཔེ མཧཱསམུདྡོ ཨཊྛཧིཔི དིསཱཧི ཨུཊྛིཏེཧི པཀཏིཝཱཏེཧི ཨནིཉྫནཏོ ཋིཏོ ཨནེཛོ གམྦྷཱིརོ ཙ, ཨེཝཾ ཀིལེསཝཱཏེཧི ཏིཏྠིཡཝཱདཝཱཏེཧི ཙ ཨཀམྤནཱིཡཏོ ཋིཏོ ཨནེཛོ. གམྦྷཱིརསྶ ཨནུཔཙིཏཉཱཎསམྦྷཱརེཧི ཨལདྡྷགཱདྷསྶ ནིཔུཎསྶ སུཁུམསྶ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཨཏྠསྶ པཊིཝིཛ྄ཛྷནེན གམྦྷཱིརཔཉྙོ ནིཔུཎཏྠདསྶཱི. ཨསཾཧཱརིཡོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོ སོ ཏཱདིསོ པུགྒལོ ཀིལེསེཧི དེཝཔུཏྟམཱརཱདཱིསུ ཝཱ ཀེནཙི ཨསཾཧཱརིཡཏཱཡ ཨསཾཧཱརིཡོ ནཱམ ཧོཏི, ཡཐཱཝུཏྟེན ཨཏྠེན པཎྜིཏོ ཙ ནཱམ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
བཧུསྶུཏོཏི པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩཝསེན བཧུསྶུཏོ, སུཏྟགེཡྻཱདི བཧུཾ སུཏཾ ཨེཏསྶཱཏི བཧུསྶུཏོ. ཏམེཝ དྷམྨཾ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཾ ཝིཡ ཨཝིནསྶནྟམེཝ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨདྷརོ ¶ ཙ ཧོཏི. དྷམྨསྶ ཧོཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱིཏི ཡཐཱསུཏསྶ ཡཐཱཔརིཡཏྟསྶ དྷམྨསྶ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱསངྑཱཏཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལདྷུཏངྒཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཱདིབྷེདཾ ཙརཏི པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱི ཧོཏི, ‘‘ཨཛྫ ཨཛྫེཝཱ’’ཏི པཊིཝེདྷཾ ཨཱཀངྑནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཏཱདིསོ ནཱམ ཙ ཧོཏི པཎྜིཏོཏི ཡོ པུགྒལོ ཡཾ གརུཾ ནིསྶཱཡ བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ དྷམྨསྶ ཙ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི ཧོཏི. སོ ཙ ཏཱདིསོ ཏེན གརུནཱ སདིསོ པཎྜིཏོ ནཱམ ཧོཏི པཊིཔཏྟིཡཱ སདིསབྷཱཝཏོ. ཏཐཱབྷཱུཏོ པན སོ ཉཏྭཱ ཙ དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ, ཏཾ ཝུཏྟཏྠཾཝ.
ཨཏྠཉྩ ཡོ ཛཱནཱཏི བྷཱསིཏསྶཱཏི ཡོ པུགྒལོ སམྨཱསམྦུདྡྷེན བྷཱསིཏསྶ པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ ¶ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏི. ཛཱནནྟོ པན ‘‘ཨིདྷ སཱིལཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ སམཱདྷི, ཨིདྷ པཉྙཱ’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨཏྠཉྩ ཉཏྭཱན ཏཐཱ ཀརོཏི ཡཐཱ སཏྠཱརཱ ཨནུསིཊྛཾ, ཏཐཱ པཊིཔཛྫཏི. ཨཏྠནྟརོ ནཱམ ས ཧོཏི པཎྜིཏོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཨཏྠནྟརོ ཨཏྠཀཱརཎཱ སཱིལཱདིཨཏྠཛཱནནམཏྟམེཝ ཨུཔནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ པཎྜིཏོ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
ཨེཏྠ ¶ ཙ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘ཡོ ཝེ གརཱུན’’ནྟིཨཱདིནཱ སདྡྷཱུཔནིསྶཡོ ཝིསེསབྷཱཝོ ཝུཏྟོ, དུཏིཡགཱཐཱཡ ‘‘ཡཾ ཨཱཔདཱ’’ཏི ཨཱདིནཱ ཝཱིརིཡཱུཔནིསྶཡོ, ཏཏིཡགཱཐཱཡ ‘‘ཡོ ཝེ སམུདྡོཝ ཋིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ སམཱདྷཱུཔནིསྶཡོ, ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ‘‘བཧུསྶུཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཏཱུཔནིསྶཡོ, པཉྩམགཱཐཱཡ ‘‘ཨཏྠཉྩ ཡོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཉྙཱུཔནིསྶཡོ ཝིསེསབྷཱཝོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཀོསིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
པཉྩཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༦. ཚཀྐནིཔཱཏོ
༡. ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཚཀྐནིཔཱཏེ ¶ ¶ དིསྭཱན པཱཊིཧཱིརཱནཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ, ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. བྷགཝཱ ཙསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱསནེ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.
སོ ¶ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ ཝེམཱཏིཀཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཉྙེཔིསྶ དྭེ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཏཡོཔི བུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ པརམཱཡ པཱུཛཱཡ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ བྷཱཏརོ ཧུཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན ནིབྦཏྟཱ གོཏྟཝསེན ཏཡོཔི ཀསྶཔཱ ཨེཝ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏེ ཝཡཔྤཏྟཱ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཾསུ. ཏེསཾ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི པརིཝཱརོ, མཛ྄ཛྷིམསྶ ཏཱིཎི, ཀནིཊྛསྶ དྭེ. ཏེ ཨཏྟནོ གནྠེ སཱརཾ ཨོལོཀེནྟཱ དིཊྛདྷམྨིཀམེཝ ཨཏྠཾ དིསྭཱ པབྦཛྫཾ རོཙེསུཾ. ཏེསུ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེན སདྡྷིཾ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ མཧཱགངྒཱནདཱིཝངྐེ པབྦཛིཏོ ནདཱིཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ, གཡཱསཱིསེ པབྦཛིཏོ གཡཱཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཨེཝཾ ཏེསུ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝསནྟེསུ བཧཱུནཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ, པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ ཨནུཀྐམེན དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ, པཉྩཝགྒིཡཏྠེརེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡསཔྤམུཁེ པཉྩཔཉྙཱས སཧཱཡཀེ ཝིནེཏྭཱ སཊྛི ཨརཧནྟེ ‘‘ཙརཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱརིཀ’’ནྟི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ, བྷདྡཝགྒིཡེ ཝིནེཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ ¶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝསནཏྠཱཡ ཨགྱཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ¶ , ཏཏྠ ཀཏནཱགདམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཌྜྷུཌྜྷསཧསྶེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཨུརུཝེལཀསྶཔཾ སཔརིསཾ ཝིནེཏྭཱ པབྦཱཛེསི. ཏསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨིཏརེཔི དྭེ བྷཱཏརོ སཔརིསཱ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑཱུ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཨཧེསུཾ.
སཏྠཱ ཏཾ སམཎསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ གཡཱསཱིསཾ གནྟྭཱ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ནིསིནྣོ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ སབྦེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༢༥༡-༢༩༥) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦལོཀཝིདཱུ མུནི;
ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.
‘‘ཨོཝཱདཀོ ཝིཉྙཱཔཀོ, ཏཱརཀོ སབྦཔཱཎིནཾ;
དེསནཱཀུསལོ བུདྡྷོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.
‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, ཧིཏེསཱི སབྦཔཱཎིནཾ;
སམྤཏྟེ ཏིཏྠིཡེ སབྦེ, པཉྩསཱིལེ པཏིཊྛཔི.
‘‘ཨེཝཾ ནིརཱཀུལཾ ཨཱསི, སུཉྙཏཾ ཏིཏྠིཡེཧི ཙ;
ཝིཙིཏྟཾ ཨརཧནྟེཧི, ཝསཱིབྷཱུཏེཧི ཏཱདིབྷི.
‘‘རཏནཱནཊྛཔཉྙཱསཾ, ཨུགྒཏོ སོ མཧཱམུནི;
ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ.
‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;
ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.
‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཱ, བྲཱཧྨཎོ སཱདྷུསམྨཏོ;
ཨུཔེཙྩ ལོཀཔཛྫོཏཾ, ཨསྶོསིཾ དྷམྨདེསནཾ.
‘‘ཏདཱ མཧཱཔརིསཏིཾ, མཧཱཔརིསསཱཝཀཾ;
ཋཔེནྟཾ ཨེཏདགྒམྷི, སུཏྭཱན མུདིཏོ ཨཧཾ.
‘‘མཧཏཱ པརིཝཱརེན, ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱཛིནཾ;
བྲཱཧྨཎཱནཾ སཧསྶེན, སཧདཱནམདཱསཧཾ.
‘‘མཧཱདཱནཾ དདིཏྭཱན, ཨབྷིཝཱདིཡ ནཱཡཀཾ;
ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཧཊྛོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.
‘‘ཏཡི ¶ སདྡྷཱཡ མེ ཝཱིར, ཨདྷིཀཱརགུཎེན ཙ;
པརིསཱ མཧཏཱི ཧོཏུ, ནིབྦཏྟསྶ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.
‘‘ཏདཱ ¶ ཨཝོཙ པརིསཾ, གཛགཛྫིཏསུསྶརོ;
ཀརཝཱིཀརུཏོ སཏྠཱ, ཨེཏཾ པསྶཐ བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཧེམཝཎྞཾ མཧཱབཱཧུཾ, ཀམལཱནནལོཙནཾ;
ཨུདགྒཏནུཛཾ ཧཊྛཾ, སདྡྷཝནྟཾ གུཎེ མམ.
‘‘ཨེས པཏྠཡཏེ ཋཱནཾ, སཱིཧགྷོསསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ལཙྪསེ ཏཾ མནོརཐཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘ཨིཏོ དྭེནཝུཏེ ཀཔྤེ, ཨཧུ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;
ཨནཱུཔམོ ཨསདིསོ, ཕུསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ.
‘‘སོ ཙ སབྦཾ ཏམཾ ཧནྟྭཱ, ཝིཛཊེཏྭཱ མཧཱཛཊཾ;
ཝསྶཏེ ཨམཏཾ ཝུཊྛིཾ, ཏཔྤཡནྟོ སདེཝཀཾ.
‘‘ཏདཱ ཧི བཱརཱཎསིཡཾ, རཱཛཱཔཙྩཱ ཨཧུམྷསེ;
བྷཱཏརོམྷ ཏཡོ སབྦེ, སཾཝིསཊྛཱཝ རཱཛིནོ.
‘‘ཝཱིརངྒརཱུཔཱ བལིནོ, སངྒཱམེ ཨཔརཱཛིཏཱ;
ཏདཱ ཀུཔིཏཔཙྩནྟོ, ཨམྷེ ཨཱཧ མཧཱིཔཏི.
‘‘ཨེཐ གནྟྭཱན པཙྩནྟཾ, སོདྷེཏྭཱ ཨཊྚཝཱིབལཾ;
ཁེམཾ ཝིཛིརིཏཾ ཀཏྭཱ, པུན དེཐཱཏི བྷཱསཐ.
‘‘ཏཏོ ¶ མཡཾ ཨཝོཙུམྷ, ཡདི དེཡྻཱསི ནཱཡཀཾ;
ཨུཔཊྛཱནཱཡ ཨམྷཱཀཾ, སཱདྷཡིསྶཱམ ཝོ ཏཏོ.
‘‘ཏཏོ མཡཾ ལདྡྷཝརཱ, བྷཱུམིཔཱལེན པེསིཏཱ;
ནིཀྑིཏྟསཏྠཾ པཙྩནྟཾ, ཀཏྭཱ པུནརུཔེཙྩ ཏཾ.
‘‘ཡཱཙིཏྭཱ ¶ སཏྠུཔཊྛཱནཾ, རཱཛཱནཾ ལོཀནཱཡཀཾ;
མུནིཝཱིརཾ ལབྷིཏྭཱན, ཡཱཝཛཱིཝཾ ཡཛིམྷ ཏཾ.
‘‘མཧགྒྷཱནི ཙ ཝཏྠཱནི, པཎཱིཏཱནི རསཱནི ཙ;
སེནཱསནཱནི རམྨཱནི, བྷེསཛྫཱནི ཧིཏཱནི ཙ.
‘‘དཏྭཱ སསངྒྷམུནིནོ, དྷམྨེནུཔྤཱདིཏཱནི ནོ;
སཱིལཝནྟོ ཀཱརུཎིཀཱ, བྷཱཝནཱཡུཏྟམཱནསཱ.
‘‘སདྡྷཱ པརིཙརིཏྭཱན, མེཏྟཙིཏྟེན ནཱཡཀཾ;
ནིབྦུཏེ ཏམྷི ལོཀགྒེ, པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱབལཾ.
‘‘ཏཏོ ཙུཏཱ སནྟུསིཏཾ, གཏཱ ཏཏྠ མཧཱསུཁཾ;
ཨནུབྷཱུཏཱ མཡཾ སབྦེ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘མཱཡཱཀཱརོ ཡཐཱ རངྒེ, དསྶེསི ཝིཀཏིཾ བཧུཾ;
ཏཐཱ བྷཝེ བྷམནྟོཧཾ, ཝིདེཧཱདྷིཔཏཱི ཨཧུཾ.
‘‘གུཎཱཙེལསྶ ཝཱཀྱེན, མིཙྪཱདིཊྛིགཏཱསཡོ;
ནརཀཾ མགྒམཱརཱུལ༹ྷོ, རུཙཱཡ མམ དྷཱིཏུཡཱ.
‘‘ཨོཝཱདཾ ནཱདིཡིཏྭཱན, བྲཧྨུནཱ ནཱརདེནཧཾ;
བཧུདྷཱ སཾསིཏོ སནྟོ, དིཊྛིཾ ཧིཏྭཱན པཱཔིཀཾ.
‘‘པཱུརཡིཏྭཱ ཝིསེསེན, དས ཀམྨཔཐཱནིཧཾ;
ཧིཏྭཱན དེཧམགམིཾ, སགྒཾ སབྷཝནཾ ཡཐཱ.
‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, བྲཧྨབནྡྷུ ཨཧོསཧཾ;
བཱརཱཎསིཡཾ ཕཱིཏཱཡཾ, ཛཱཏོ ཝིཔྤམཧཱཀུལེ.
‘‘མཙྩུབྱཱདྷིཛརཱབྷཱིཏོ, ཨོགཱཧེཏྭཱ མཧཱཝནཾ;
ནིབྦཱནཾ པདམེསནྟོ, ཛཊིལེསུ པརིབྦཛིཾ.
‘‘ཏདཱ དྭེ བྷཱཏརོ མཡ྄ཧཾ, པབྦཛིཾསུ མཡཱ སཧ;
ཨུརུཝེལཱཡཾ མཱཔེཏྭཱ, ཨསྶམཾ ནིཝསིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུརུཝེལནིཝཱསིཀོ;
ཏཏོ མེ ཨཱསི པཉྙཏྟི, ཨུརུཝེལཀསྶཔོ ཨིཏི.
‘‘ནདཱིསཀཱསེ ¶ བྷཱཏཱ མེ, ནདཱིཀསྶཔསཝ྄ཧཡོ;
ཨཱསཱི སཀཱསནཱམེན, གཡཱཡཾ གཡཱཀསྶཔོ.
‘‘དྭེ སཏཱནི ཀནིཊྛསྶ, ཏཱིཎི, མཛ྄ཛྷསྶ བྷཱཏུནོ;
མམ པཉྩ སཏཱནཱུནཱ, སིསྶཱ སབྦེ མམཱནུགཱ.
‘‘ཏདཱ ཨུཔེཙྩ མཾ བུདྡྷོ, ཀཏྭཱན ཝིཝིདྷཱནི མེ;
པཱཊིཧཱིརཱནི ལོཀགྒོ, ཝིནེསི ནརསཱརཐི.
‘‘སཧསྶཔརིཝཱརེན, ཨཧོསིཾ ཨེཧིབྷིཀྑུཀོ;
ཏེཧེཝ སཧ སབྦེཧི, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.
‘‘ཏེ ཙེཝཉྙེ ཙ བཧཝོ, སིསྶཱ མཾ པརིཝཱརཡུཾ;
བྷཱསིཏུཉྩ སམཏྠོཧཾ, ཏཏོ མཾ ཨིསིསཏྟམོ.
‘‘མཧཱཔརིསབྷཱཝསྨིཾ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ;
ཨཧོ བུདྡྷེ ཀཏཾ ཀཱརཾ, སཕལཾ མེ ཨཛཱཡཐ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ –
‘‘དིསྭཱན ¶ པཱཊིཧཱིརཱནི, གོཏམསྶ ཡསསྶིནོ;
ན ཏཱཝཱཧཾ པཎིཔཏིཾ, ཨིསྶཱམཱནེན ཝཉྩིཏོ.
‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཙོདེསི ནརསཱརཐི;
ཏཏོ མེ ཨཱསི སཾཝེགོ, ཨབྦྷུཏོ ལོམཧཾསནོ.
‘‘པུབྦེ ¶ ཛཊིལབྷཱུཏསྶ, ཡཱ མེ སིདྡྷི པརིཏྟིཀཱ;
ཏཱཧཾ ཏདཱ ནིརཱཀཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཛིནསཱསནེ.
‘‘པུབྦེ ཡཉྙེན སནྟུཊྛོ, ཀཱམདྷཱཏུཔུརཀྑཏོ;
པཙྪཱ རཱགཉྩ དོསཉྩ, མོཧཉྩཱཔི སམཱུཧནིཾ.
‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;
ཨིདྡྷིམཱ པརཙིཏྟཉྙཱུ, དིབྦསོཏཉྩ པཱཔུཎིཾ.
‘‘ཡསྶ ¶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ’’ཏི. –
ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ དིསྭཱན པཱཊིཧཱིརཱནཱིཏི ནཱགརཱཛདམནཱདཱིནི ཨཌྜྷུཌྜྷསཧསྶཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི དིསྭཱ. ‘‘པཱཊིཧཱིརཾ, པཱཊིཧེརཾ, པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི ཧི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ. ཡསསྶིནོ’’ཏི ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཡཐཱབྷུཙྩཾ པཏྠཊཀིཏྟིསདྡསྶ. ན ཏཱཝཱཧཾ པཎིཔཏིནྟི ཡཱཝ མཾ བྷགཝཱ ‘‘ནེཝ ཁོ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, ཨརཧཱ, ནཱཔི ཨརཧཏྟམགྒཾ སམཱཔནྣོ, སཱཔི ཏེ པཊིཔདཱ ནཏྠི, ཡཱཡ ཏྭཾ ཨརཧཱ ཝཱ ཨསྶ, ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣོ’’ཏི ན ཏཛྫེསི, ཏཱཝ ཨཧཾ ན པཎིཔཱཏནཾ ཨཀཱསིཾ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨིསྶཱམཱནེན ཝཉྩིཏོ, ‘‘ཨིམསྶ མཡི སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏེ མམ ལཱབྷསཀྐཱརོ པརིཧཱཡིསྶཏི, ཨིམསྶ ཨེཝ ཝཌྜྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརསམྤཏྟིཨསཧནལཀྑཎཱཡ ཨིསྶཱཡ ཙེཝ, ‘‘ཨཧཾ གཎཔཱམོཀྑོ བཧུཛནསམྨཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨབྦྷུནྣཏིལཀྑཎེན མཱནེན ཙ ཝཉྩིཏོ, པལམྦྷིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.
མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡཱཏི མཡ྄ཧཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ ཛཱནིཏྭཱ, ཡཾ ཡཾ བྷགཝཱ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏི, ཏཾ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཧིདྡྷིཀོ ཁོ མཧཱསམཎོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱཔི ‘‘ན ཏྭེཝ ཁོ ཨརཧཱ ཡཐཱ ཨཧ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ མིཙྪཱཝིཏཀྐཾ ཛཱནནྟོཔི ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ པཙྪཱ ནེརཉྫརཱཡ མཛ྄ཛྷེ སམནྟཏོ ཨུདཀཾ ཨུསྶཱརེཏྭཱ རེཎུཧཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཙངྐམིཏྭཱ ཏེན ཨཱབྷཏནཱཝཱཡ ཋིཏོ ཏདཱཔི ‘‘མཧིདྡྷིཀོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙིནྟེཏྭཱ པུན ‘‘ན ཏྭེཝ ཁོ ཨརཧཱ ཡཐཱ ཨཧ’’ནྟི པཝཏྟིཏཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཙོདེསི ནརསཱརཐཱིཏི ཏདཱ མེ ¶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ ‘‘ནེཝ ཁོ ཏྭཾ ཨརཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ མཾ ཙོདེསི ནིགྒཎྷི. ཏཏོ མེ ཨཱསི སཾཝེགོ, ཨབྦྷུཏོ ལོམཧཾསནོཏི ཏཏོ ཡཐཱཝུཏྟཙོདནཱཧེཏུ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨབྷཱུཏཔུབྦཏཱཡ ཨབྦྷུཏོ ལོམཧཾསནཝསེན པཝཏྟིཡཱ ལོམཧཾསནོ ‘‘ཨནརཧཱཝ སམཱནོ ‘ཨརཧཱ’ཏི ¶ མཉྙི’’ནྟི སཾཝེགོ སཧོཏྟཔྤོ ཉཱཎུཔྤཱདོ མཡ྄ཧཾ ཨཧོསི.
ཛཊིལབྷཱུཏསྶཱཏི ¶ ཏཱཔསབྷཱུཏསྶ. སིདྡྷཱིཏི ལཱབྷསཀྐཱརསམིདྡྷི. པརིཏྟིཀཱཏི ཨཔྤམཏྟིཀཱ. ཏཱཧནྟི ཏཾ ཨཧཾ. ཏདཱཏི བྷགཝཏོ ཙོདནཱཡ སཾཝེགུཔྤཏྟིཀཱལེ. ནིརཱཀཏྭཱཏི ཨཔནེཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ, ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིདྡྷཱིཏི བྷཱཝནཱམཡཨིདྡྷཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏདཡུཏྟཾ ཏདཱ ཏསྶ ཨཛྷཱནལཱབྷཱིབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱམདྷཱཏུཔུརཀྑཏོ’’ཏི.
ཡཉྙེན སནྟུཊྛོཏི ‘‘ཡཉྙཾ ཡཛིཏྭཱ སགྒསུཁཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམི, ཨལམེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཡཉྙཡཛནེན སནྟུཊྛོ ནིཊྛིཏཀིཙྩསཉྙཱི. ཀཱམདྷཱཏུཔུརཀྑཏོཏི ཀཱམསུགཏིཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཏཎྷོ ཡཉྙཡཛནེན ཀཱམལོཀཾ པུརཀྑཏྭཱ ཋིཏོ. སོ ཙེ ཡཉྙོ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི, ན ཏེན སུགཏིཾ སཀྐཱ ལདྡྷུཾ. ན ཧི ཨཀུསལསྶ ཨིཊྛོ ཀནྟོ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི. ཡཱ པན ཏཏྠ དཱནཱདིཀུསལཙེཏནཱ, ཏཱཡ སཏི པཙྩཡསམཝཱཡེ སུགཏིཾ གཙྪེཡྻ. པཙྪཱཏི ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཏོ པཙྪཱ སཏྠུ ཨོཝཱདེན ཏཱཔསལདྡྷིཾ པཧཱཡ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཀཱལེ. སམཱུཧནིནྟི ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ རཱགཉྩ དོསཉྩ མོཧཉྩ ཨནཝསེསཏོ སམུགྒྷཱཏེསིཾ.
ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཐེརོ ཨརིཡམགྒེན རཱགཱདཡོ སམཱུཧནནྟོཡེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཏྟནོ ཚལ༹བྷིཉྙབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ནིབྦཏྟཀྑནྡྷེ ཁནྡྷཔཊིབདྡྷེ ཙ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ པཙྩཀྑཏོ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམི. དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏནྟི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཝིསོདྷིཏཾ, པཀཏིཙཀྑུནཱ ཨཱཔཱཐགཏཾ པཀཏིརཱུཔཾ ཝིཡ དིབྦཾ མཱནུསམྤི དཱུརཾ ཏིརོཊྛིཏཾ ཨཏིསུཁུམཉྩ རཱུཔཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ སམཏྠཉཱཎཾ བྷཱཝནཱཡ མཡཱ ཝིསུདྡྷཾ ཀཏྭཱ པཊིལདྡྷནྟི ཨཏྠོ. ཨིདྡྷིམཱཏི ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཝིཀུབྦནིདྡྷིཨཱདཱིཧི ཨིདྡྷཱིཧི ཨིདྡྷིམཱ, ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎལཱབྷཱིཏི ཨཏྠོ. སརཱགཱདིབྷེདསྶ པརེསཾ ཙིཏྟསྶ ཛཱནནཏོ པརཙིཏྟཉྙཱུ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎལཱབྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦསོཏཉྩ པཱཔུཎིནྟི དིབྦསོཏཉཱཎཉྩ པཊིལབྷིཾ.
སོ ¶ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོཏི ཡོ སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཁཡབྷཱུཏོ ཁཡེན ¶ ཝཱ ལདྡྷབྦོ, སོ སདཏྠོ པརམཏྠོ ཙ མཡཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམེན ཨདྷིགཏོཏི. ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. ཏེཀིཙྪཀཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཏིཧིཏཱ ¶ ཝཱིཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཏེཀིཙྪཀཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཝེཛྫསཏྠེ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ. ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀཾ ཨསོཀཾ ནཱམ ཐེརཾ བྱཱདྷིཏཾ ཨརོགམཀཱསི, ཨཉྙེསཉྩ སཏྟཱནཾ རོགཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡ བྷེསཛྫཾ སཾཝིདཧི.
སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སུབུདྡྷསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཏིཀིཙྪཀེཧི གབྦྷཀཱལེ པརིསྶཡཾ ཨཔཧརིཏྭཱ པརིཔཱལིཏཏཱཡ ཏེཀིཙྪཀཱརཱིཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཏྟནོ ཀུལཱནུརཱུཔཱནི ཝིཛྫཱཊྛཱནཱནི སིཔྤཱནི ཙ སིཀྑནྟོ ཝཌྜྷཏི. ཏདཱ ཙཱཎཀྐོ སུབུདྡྷསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ ཀིརིཡཱསུ ཨུཔཱཡཀོསལླཉྩ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ རཱཛཀུལེ པཏིཊྛཾ ལབྷནྟོ མཾ ཨབྷིབྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཨིསྶཱཔཀཏོ རཉྙཱ ཙནྡགུཏྟེན ཏཾ བནྡྷནཱགཱརེ ཁིཔཱཔེསི. ཏེཀིཙྪཀཱརཱི པིཏུ བནྡྷནཱགཱརཔྤཝེསནཾ སུཏྭཱ བྷཱིཏོ པལཱཡིཏྭཱ སཱཎཝཱསིཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ སཾཝེགཀཱརཎཾ ཐེརསྶ ཀཐེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀོ ནེསཛྫིཀོ ཙ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི, སཱིཏུཎྷཾ ཨགཎེནྟོ ¶ སམཎདྷམྨམེཝ ཀརོཏི, ཝིསེསཏོ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནམནུཡུཉྫཏི. ཏཾ དིསྭཱ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘ན ཨིམསྶ མམ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཀྑེཔཾ ཀཱཏུཀཱམོ སསྶཱནཾ ནིཔྥཏྟིཀཱལེ ཁེཏྟགོཔཀཝཎྞེན ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ ནིཔྤཎྜེནྟོ –
‘‘ཨཏིཧིཏཱ ཝཱིཧི, ཁལགཏཱ སཱལཱི;
ན ཙ ལབྷེ པིཎྜཾ, ཀཐམཧཾ ཀསྶ’’ནྟི. – ཨཱཧ; ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ –
‘‘བུདྡྷམཔྤམེཡྻཾ ¶ ཨནུསྶར པསནྣོ, པཱིཏིཡཱ ཕུཊསརཱིརོ ཧོཧིསི སཏཏམུདགྒོ.
‘‘དྷམྨམཔྤམེཡྻཾ ¶ …པེ… སཏཏམུདགྒོ.
‘‘སངྒྷམཔྤམེཡྻཾ…པེ… སཏཏམུདགྒོ’’ཏི. – ཨཱཧ; ཏཾ སུཏྭཱ མཱརོ –
‘‘ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧརསི, སཱིཏཱ ཧེམནྟིཀཱ ཨིམཱ རཏྱོ;
མཱ སཱིཏེན པརེཏོ ཝིཧཉྙིཏྠོ, པཝིས ཏྭཾ ཝིཧཱརཾ ཕུསིཏགྒལ༹’’ནྟི. –
ཨཱཧ. ཨཐ ཐེརོ –
‘‘ཕུསིསྶཾ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ, ཏཱཧི ཙ སུཁིཏོ ཝིཧརིསྶཾ;
ནཱཧཾ སཱིཏེན ཝིཧཉྙིསྶཾ, ཨནིཉྫིཏོ ཝིཧརནྟོ’’ཏི. – ཨཱཧ;
ཏཏྠ ཨཏིཧིཏཱ ཝཱིཧཱིཏི ཝཱིཧཡོ ཀོཊྛཱགཱརཾ ཨཏིནེཏྭཱ ཋཔིཏཱ, ཏཏྠ པཊིསཱམིཏཱ ཁལཏོ ཝཱ གྷརཾ ཨུཔནཱིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཝཱིཧིགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཨིཏརམྤི དྷཉྙཾ སངྒཎྷཱཏི. སཱལཱི པན ཡེབྷུཡྻེན ཝཱིཧིཏོ ¶ པཙྪཱ པཙྩནྟཱིཏི ཨཱཧ. ཁལགཏཱ སཱལཱིཏི ཁལཾ དྷཉྙཀརཎཊྛཱནཾ གཏཱ, ཏཏྠ རཱསིཝསེན མདྡནཙཱཝནཱདིཝསེན ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. པདྷཱནདྷཉྙབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩེཏྠ སཱལཱིནཾ ཝིསུཾ གཧཎཾ, ཨུབྷཡེནཔི གཱམེ, གཱམཏོ བཧི ཙ དྷཉྙཾ པརིཔུཎྞཾ ཋིཏནྟི དསྶེཏི. ན ཙ ལབྷེ པིཎྜནྟི ཨེཝཾ སུལབྷདྷཉྙེ སུབྷིཀྑཀཱལེ ཨཧཾ པིཎྜམཏྟམྤི ན ལབྷཱམི. ཨིདཱནི ཀཐམཧཾ ཀསྶནྟི ཨཧཾ ཀཐཾ ཀརིསྶཱམི, ཀཐཾ ཛཱིཝིསྶཱམཱིཏི པརིཧཱསཀེལི༹ཾ ཨཀཱསི.
ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ཨཡཾ ཝརཱཀོ ཨཏྟནཱ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ མཡ྄ཧཾ པཀཱསེསི, མཡཱ པན ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱ ཨོཝདིཏབྦོ, ན མཡཱ ཀིཉྩི ཀཐེཏབྦ’’ནྟི ཝཏྠུཏྟཡཱནུསྶཏིཡཾ ཨཏྟཱནཾ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘བུདྡྷམཔྤམེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ བུདྡྷམཔྤམེཡྻཾ ཨནུསྶར པསནྣོཏི སཝཱསནཱཡ ཨཝིཛྫཱནིདྡཱཡ ཨཙྩནྟཝིགམེན, བུདྡྷིཡཱ ཙ ཝིཀསིཏབྷཱཝེན བུདྡྷཾ བྷགཝནྟཾ པམཱཎཀརཱནཾ རཱགཱདིཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཔརིམཱཎགུཎསམངྒིཏཱཡ ཨཔྤམེཡྻཔུཉྙཀྑེཏྟཏཱཡ ཙ ཨཔྤམེཡྻཾ. ཨོཀཔྤནལཀྑཎེན ཨབྷིཔྤསཱདེན པསནྣོ, པསནྣམཱནསོ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༧༤; སཾ. ནི. ༥.༩༩༧) ཨནུསྶར ཨནུ ཨནུ བུདྡྷཱརམྨཎཾ སཏིཾ པཝཏྟེཧི, པཱིཏིཡཱ ཕུཊསརཱིརོ ཧོཧིསི. སཏཏམུདགྒོཏི ཨནུསྶརནྟོཝ ཕརཎལཀྑཎཱཡ པཱིཏིཡཱ སཏཏཾ སབྦདཱ ཕུཊསརཱིརོ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔེཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསརཱིརོ ཨུབྦེགཔཱིཏིཡཱ ¶ ཨུདགྒོ ཀཱཡཾ ཨུདགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ ལངྒྷིཏུཾ སམཏྠོ ཙ བྷཝེཡྻཱསི, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཡྻཱསི. ཡཏོ སཱིཏུཎྷེཧི ཝིཡ ཛིགྷཙྪཱཔིཔཱསཱཧིཔི ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཧོཧིསཱིཏི ཨཏྠོ.
དྷམྨནྟི ¶ ཨརིཡཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ. སངྒྷནྟི ཨརིཡཾ པརམཏྠསངྒྷཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨནུསྶརཱཏི པནེཏྠ ‘‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ དྷམྨཾ, ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ སངྒྷཾ ཨནུསྶརཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ.
ཨེཝཾ ཐེརེན རཏནཏྟཡགུཎཱནུསྶརཎེ ནིཡོཛནཝསེན ཨཏྟནི ཨོཝདིཏེ པུན མཱརོ ཝིཝེཀཝཱསཏོ ནཾ ཝིཝེཙེཏུཀཱམོ ཧིཏེསཱིབྷཱཝཾ ¶ ཝིཡ དསྶེནྟོ ‘‘ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧརསཱི’’ཏི པཉྩམཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨབྦྷོཀཱསེ ཀེནཙི ཨཔཊིཙྪནྣེ ཝིཝཊངྒཎེ ཝིཧརསི ཨིརིཡཱཔཐེ ཀཔྤེསི. ཧེམནྟིཀཱ ཧིམཔཱཏསམཡེ པརིཡཱཔནྣཱ ཨིམཱ སཱིཏཱ རཏྟིཡོ ཝཏྟནྟི. ཏསྨཱ སཱིཏེན པརེཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ མཱ ཝིཧཉྙིཏྠོ ཝིགྷཱཏཾ མཱ ཨཱཔཛྫི མཱ ཀིལམི. ཕུསིཏགྒལ༹ཾ པིཧིཏཀཝཱཊཾ སེནཱསནཾ པཝིས, ཨེཝཾ ཏེ སུཁཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱིཏི.
ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ སེནཱསནཔརིཡེསནཱཡ པཡོཛནཾ, ཨེཏྠེཝཱཧཾ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཕུསིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཚཊྛཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཕུསིསྶཾ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོཏི ཨཔྤམཱཎགོཙརཏཱཡ ‘‘ཨཔྤམཉྙཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརེ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ ཕུསིསྶཾ ཕུསིསྶཱམི, ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱཔཛྫིསྶཱམི. ཏཱཧི ཙ སུཁིཏོ ཝིཧརིསྶནྟི ཏཱཧི ཨཔྤམཉྙཱཧི སུཁིཏོ སཉྫཱཏསུཁོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིསྶཾ ཙཏྟཱརོཔི ཨིརིཡཱཔཐེ ཀཔྤེསྶཱམཱིཏི. ཏེན མཡ྄ཧཾ སབྦཀཱལེ སུཁམེཝ, ན དུཀྑཾ. ཡཏོ ནཱཧཾ སཱིཏེན ཝིཧཉྙིསྶཾ ཨནྟརཊྛཀེཔི ཧིམཔཱཏསམཡེ ཨཧཾ སཱིཏེན ན ཀིལམིསྶཱམི, ཏསྨཱ ཨནིཉྫིཏོ ཝིཧརནྟོ ཙིཏྟསྶ ཨིཉྫིཏཀཱརཎཱནཾ བྱཱཔཱདཱདཱིནཾ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ པཙྩཡུཔྤནྣིཉྫནཱཡ ཙ ཨབྷཱཝཏོ སམཱཔཏྟིསུཁེནེཝ སུཁིཏོ ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༨.༣༩-༤༤) –
‘‘ནགརེ བནྡྷུམཏིཡཱ, ཝེཛྫོ ཨཱསིཾ སུསིཀྑིཏོ;
ཨཱཏུརཱནཾ སདུཀྑཱནཾ, མཧཱཛནསུཁཱཝཧོ.
‘‘བྱཱདྷིཏཾ སམཎཾ དིསྭཱ, སཱིལཝནྟཾ མཧཱཛུཏིཾ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བྷེསཛྫམདདིཾ ཏདཱ.
‘‘ཨརོགོ ཨཱསི ཏེནེཝ, སམཎོ སཾཝུཏིནྡྲིཡོ;
ཨསོཀོ ནཱམ ནཱམེན, ཨུཔཊྛཱཀོ ཝིཔསྶིནོ.
‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཨོསདྷམདཱསཧཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷེསཛྫསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཨིཏོ ¶ ཙ ཨཊྛམེ ཀཔྤེ, སབྦོསདྷསནཱམཀོ;
སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧཔྥལོ.
‘‘ཀིལེསཱ ¶ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨེཏྠ ཙ བིནྡུསཱརརཉྙོ ཀཱལེ ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཡཾ ཨིམཱ གཱཐཱ སངྒཱིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
ཏེཀིཙྪཀཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. མཧཱནཱགཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསཱུཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱནཱགཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ¶ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཀཀུསནྡྷཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཉྙཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཛྷཱནསུཁེན ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏསྶ དཱལི༹མཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཀེཏེ མདྷུཝཱསེཊྛསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, མཧཱནཱགོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏི སཱཀེཏེ ཨཉྫནཝནེ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཏོ གཝམྤཏིཏྠེརསྶ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཐེརསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏསྶོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༡-༧) –
‘‘ཀཀུསནྡྷོ མཧཱཝཱིརོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;
གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛོ སོ, ཨགམཱསི ཝནནྟརཾ.
‘‘བཱིཛམིཉྫཾ གཧེཏྭཱན, ལཏཱཡ ཨཱཝུཎིཾ ཨཧཾ;
བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ཛྷཱཡཏེ པབྦཏནྟརེ.
‘‘དིསྭཱནཧཾ དེཝདེཝཾ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;
དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, བཱིཛམིཉྫམདཱསཧཾ.
‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ¶ ཀཔྤམྷི, ཡཾ མིཉྫམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བཱིཛམིཉྫསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཐེརོ ཚབྦགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ གཱརཝཾ ཨཀཏྭཱ ཝིཧརནྟེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན –
‘‘ཡསྶ ¶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;
པརིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱ, མཙྪོ ཨཔྤོདཀེ ཡཐཱ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;
ན ཝིརཱུཧཏི སདྡྷམྨེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾཝ པཱུཏིཀཾ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;
ཨཱརཀཱ ཧོཏི ནིབྦཱནཱ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ཨུཔལབྦྷཏི;
ན ཝིཧཱཡཏི སདྡྷམྨཱ, མཙྪོ བཝ྄ཧོདཀེ ཡཐཱ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ཨུཔལབྦྷཏི;
སོ ཝིརཱུཧཏི སདྡྷམྨེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾཝ བྷདྡཀཾ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ཨུཔལབྦྷཏི;
སནྟིཀེ ཧོཏི ནིབྦཱནཾ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ’’ཏི. –
ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ སབྲཧྨཙཱརཱིསཱུཏི སམཱནཾ བྲཧྨཾ སཱིལཱདིདྷམྨཾ ཙརནྟཱིཏི སབྲཧྨཙཱརིནོ, སཱིལདིཊྛིསཱམཉྙགཏཱ སཧདྷམྨིཀཱ, ཏེསུ. གཱརཝོཏི གརུབྷཱཝོ སཱིལཱདིགུཎནིམིཏྟཾ གརུཀརཎཾ. ནཱུཔལབྦྷཏཱིཏི ན ཝིཛྫཏི ན པཝཏྟཏི, ན ཨུཔཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནཱཏི ཀིལེསཱནཾ ནིབྦཱཔནཏོ ཀིལེསཀྑཡཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨརཱཛསྶཱཏི སཏྠུནོ. སཏྠཱ ཧི སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཡཐཱརཧཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེན དྷམྨེན རཉྫེཏི ཏོསེཏཱིཏི དྷམྨརཱཛཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ’’ཏི ཨིམིནཱ ནིབྦཱནཾ ནཱམ དྷམྨརཱཛསྶེཝ སཱསནེ ¶ , ན ཨཉྙཏྠ. ཏཏྠ ཡོ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ¶ གཱརཝརཧིཏོ, སོ ཡཐཱ ནིབྦཱནཱ ཨཱརཀཱ ཧོཏི, ཏཐཱ དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནཏོཔི ཨཱརཀཱ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. བཝ྄ཧོདཀེཏི བཧུཨུདཀེ. སནྟིཀེ ཧོཏི ནིབྦཱནནྟི ནིབྦཱནཾ ཏསྶ སནྟིཀེ སམཱིཔེ ཨེཝ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམཱ ཨེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧེསུཾ.
མཧཱནཱགཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. ཀུལླཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཀུལློ སིཝཐིཀནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀུལླཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ¶ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུཊུམྦིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀུལློཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. སོ ཙ རཱགཙརིཏཏྟཱ ཏིབྦརཱགཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཨབྷིཀྑཎཾ ཀིལེསཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟི. ཨཐསྶ སཏྠཱ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘ཀུལླ, ཏཡཱ ཨབྷིཎྷཾ སུསཱནེ ཙཱརིཀཱ ཙརིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ སུསཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིནི ཏཱནི ཏཱནི ཨསུབྷཱནི དིསྭཱ ཏཾ མུཧུཏྟཾ ཨསུབྷམནསིཀཱརཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སུསཱནཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ ཀཱམརཱགེན ཨབྷིབྷུཡྻཏི. པུན བྷགཝཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཏསྶ སུསཱནཊྛཱནཾ གཏཀཱལེ ཨེཀཾ ཏརུཎིཏྠིརཱུཔཾ ཨདྷུནཱ མཏཾ ཨཝིནཊྛཙྪཝིཾ ནིམྨིནིཏྭཱ དསྶེཏི. ཏསྶ ཏཾ དིཊྛམཏྟསྶ ཛཱིཝམཱནཝིསབྷཱགཝཏྠུསྨིཾ ཝིཡ སཧསཱ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཏསྶ པེཀྑནྟསྶེཝ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི པགྒྷརམཱནཱསུཙིཾ ཀིམིཀུལཱཀུལཾ ཨཏིཝིཡ བཱིབྷཙྪཾ དུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལཾ ཀཏྭཱ དསྶེསི. སོ ཏཾ པེཀྑནྟོ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ སཏིཾ ཛནེནྟོ –
‘‘ཨཱཏུརཾ ཨསུཙིཾ པཱུཏིཾ, པསྶ ཀུལླ སམུསྶཡཾ;
ཨུགྒྷརནྟཾ པགྒྷརནྟཾ, བཱལཱནཾ ཨབྷིནནྡིཏ’’ནྟི. –
ཨཱཧ ¶ . ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ སམྨདེཝ སརཱིརསབྷཱཝཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨསུབྷསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ –
‘‘ཀུལློ ¶ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱ, ཨདྡས ཨིཏྠིམུཛ྄ཛྷིཏཾ;
ཨཔཝིདྡྷཾ སུསཱནསྨིཾ, ཁཛྫནྟིཾ ཀིམིཧཱི ཕུཊཾ.
‘‘ཨཱཏུརཾ…པེ… བཱལཱནཾ ཨབྷིནནྡིཏཾ.
‘‘དྷམྨཱདཱསཾ གཧེཏྭཱན, ཉཱཎདསྶནཔཏྟིཡཱ;
པཙྩཝེཀྑིཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, ཏུཙྪཾ སནྟརབཱཧིརཾ.
‘‘ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏཾ, ཡཐཱ ཨེཏཾ ཏཐཱ ཨིདཾ;
ཡཐཱ ཨདྷོ ཏཐཱ ཨུདྡྷཾ, ཡཐཱ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱ ཨདྷོ.
‘‘ཡཐཱ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིཾ, ཡཐཱ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱ;
ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱ, ཡཐཱ པཙྪཱ ཏཐཱ པུརེ.
‘‘པཉྩངྒིཀེན ཏུརིཡེན, ན རཏཱི ཧོཏི ཏཱདིསཱི;
ཡཐཱ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོ’’ཏི. –
ཨུདཱནཝསེན ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ཀུལློཏི ཨཏྟཱནམེཝ ཐེརོ པརཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝདཏི.
ཨཱཏུརནྟི ནཱནཔྤཀཱརེཧི དུཀྑེཧི ཨབྷིཎྷཾ པཊིཔཱིལི༹ཏཾ. ཨསུཙིནྟི སུཙིརཧིཏཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལཾ. པཱུཏིནྟི དུགྒནྡྷཾ. པསྶཱཏི སབྷཱཝཏོ ཨོལོཀེཧི. ཀུལླཱཏི ཨོཝཱདཀཱལེ བྷགཝཱ ཐེརཾ ཨཱལཔཏི. ཨུདཱནཀཱལེ པན ཐེརོ སཡམེཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདཏི. སམུསྶཡནྟི སརཱིརཾ. ཨུགྒྷརནྟནྟི ཨུདྡྷཾ ཝཎམུཁེཧི ཨསུཙིཾ སཝནྟཾ. པགྒྷརནྟནྟི ཨདྷོ ཝཎམུཁེཧི སམནྟཏོ ཙ ཨསུཙིཾ སཝནྟཾ. བཱལཱནཾ ཨབྷིནནྡིཏནྟི བཱལེཧི ཨནྡྷཔུཐུཛྫནེཧི དིཊྛིཏཎྷཱབྷིནནྡནཱཧི ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསྶ ནནྡིཏཾ.
དྷམྨཱདཱསནྟི དྷམྨམཡཾ ཨཱདཱསཾ. ཡཐཱ ཧི སཏྟཱ ཨདཱསེན ཨཏྟནོ མུཁེ ཀཱཡེ ཝཱ གུཎདོསེ པསྶནྟི, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ ཡེན ཨཏྟབྷཱཝེ ¶ སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ པསྶཏི, ཏཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨིདྷ ‘‘དྷམྨཱདཱས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཉཱཎདསྶནསྶ མགྒཉཱཎསངྑཱཏསྶ དྷམྨཙཀྑུསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. པཙྩཝེཀྑིཾ ཨིམཾ ཀཱཡནྟི ཨིམཾ ཀརཛཀཱཡཾ ནིཙྩསཱརཱདིཝིརཧཏོ ཏུཙྪཾ ཨཏྟཔརསནྟཱནཱནཾ ཝིབྷཱགཏོ སནྟརབཱཧིརཾ ཉཱཎཙཀྑུནཱ པཏིཨཝེཀྑིཾ པསྶིཾ.
ཡཐཱ པན པཙྩཝེཀྑིཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ཨིད’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏནྟི ཡཐཱ ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ སརཱིརསངྑཱཏཾ ཨསུབྷཾ ཨཱཡུཨུསྨཱཝིཉྙཱཎཱནཾ ཨནཔགམཱ ནཱནཱཝིདྷཾ མཱཡོཔམཾ ཀིརིཡཾ དསྶེཏི, ཏཐཱཝ ཨེཏཾ མཏསརཱིརཾ པུབྦེ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཔགམཱ ཨཧོསི. ཡཐཱ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔགམཱ ན ཀིཉྩི ཀིརིཡཾ དསྶེཏི, ཏཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརམྤི ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔགམཱ ནསྶཏེཝཱཏི. ཡཐཱ ཙ ཨིདཾ མམ སརཱིརཾ ཨེཏརཧི སུསཱནེ ན མཏཾ ན སཡིཏཾ, ན ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཾ, ཏཐཱ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརམྤི པུབྦེ ¶ ཨཧོསི. ཡཐཱ པནེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརཾ སུསཱནེ སཡིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཾ, ཏཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརམྤི བྷཝིསྶཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརཾ ཨསུཙི དུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལཾ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ, ཏཐཱ ཨེཏཾ མཏསརཱིརམྤི. ཡཐཱ ཝཱ ཨེཏཾ མཏསརཱིརཾ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝཉྩེཝ ཨནིཙྩཱདིསབྷཱཝཉྩ, ཏཐཱ ཨིདཾ མམ སརཱིརམྤི. ཡཐཱ ཨདྷོ ཏཐཱ ཨུདྡྷནྟི ཡཐཱ ནཱབྷིཏོ ཨདྷོ ཧེཊྛཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨསུཙི དུགྒནྡྷོ ཛེགུཙྪོ པཊིཀྐཱུལོ ཨནིཙྩོ དུཀྑོ ཨནཏྟཱ ཙ, ཏཐཱ ཨུདྡྷཾ ནཱབྷིཏོ ཨུཔརི ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ ཙ. ཡཐཱ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱ ཨདྷོཏི ཡཐཱ ཙ ནཱབྷིཏོ, ཨུདྡྷཾ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ, ཏཐཱ ཨདྷོ ནཱབྷིཏོ ཧེཊྛཱཔི.
ཡཐཱ ¶ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིནྟི ཡཐཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ དིཝཱ ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༡༩༩) ཨསུཙི པགྒྷརཏི, ཏཐཱ རཏྟིམྤི. ཡཐཱ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱཏི ཡཐཱ ཙ རཏྟིཾ ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨསུཙི པགྒྷརཏི, ཏཐཱ དིཝཱཔི, ནཡིམསྶ ཀཱལཝིབྷཱགེན ཨཉྙཐཱབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱཏི ཡཐཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ པུརེ པུབྦེ ཏརུཎཀཱལེ ཨསུཙི དུགྒནྡྷོ ཛེགུཙྪོ པཊིཀྐཱུལོ, ཏཐཱ ཙ པཙྪཱ ཛིཎྞཀཱལེ. ཡཐཱ ཙ པཙྪཱ ཛིཎྞཀཱལེ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ, ཏཐཱ པུརེ ཏརུཎཀཱལེཔི ¶ . ཡཐཱ ཝཱ པུརེ ཨཏཱིཏཀཱལེ སཝིཉྙཱཎཀཱལེ ཨསུཙིཨཱདིསབྷཱཝོ ཙ ཨནིཙྩཱདིསབྷཱཝོ ཙ, ཏཐཱ པཙྪཱ ཨནཱགཏཀཱལེ ཨཝིཉྙཱཎཀཱལེཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
པཉྩངྒིཀེན ཏུརིཡེནཱཏི ‘‘ཨཱཏཏཾ ཝིཏཏཾ ཨཱཏཏཝིཏཏཾ གྷནཾ སུསཱིར’’ནྟི ཨེཝཾ པཉྩངྒིཀེན པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏེན ཏུརིཡེན པརིཙརིཡམཱནསྶ ཀཱམསུཁསམངྒིནོ ཨིསྶརཛནསྶ ཏཱདིསཱི ཏཐཱརཱུཔཱ རཏི སུཁསྶཱདོ ན ཧོཏི. ཡཐཱ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོཏི སམཐཝིཔསྶནཾ ཡུགནདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསབྷཱཝེན ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ པསྶནྟསྶ ཡོགཱཝཙརསྶ ཡཱདིསཱ དྷམྨརཏི, ཏསྶཱ ཀལམྤི ཀཱམརཏི ན ཨུཔེཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;
ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤);
ཨིམཱ ཨེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱཔི ཨཧེསུཾ.
ཀུལླཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
མནུཛསྶཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ ཨགྒཱསནིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཱཏཱ མཱལུཀྱཱ ནཱམ, ཏསྶཱ ཝསེན མཱལུཀྱཔུཏྟོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. སོ ཉཱཏཱིསུ ཨནུཀམྤཱཡ ཉཱཏིཀུལཾ ཨགམཱསི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པརིཝིསིཏྭཱ དྷནེན པལོབྷེཏུཀཱམཱ མཧནྟཾ དྷནརཱསིཾ ¶ པུརཏོ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ དྷནཾ ཏཝ སནྟཀཾ, ཝིབྦྷམིཏྭཱ ཨིམིནཱ དྷནེན པུཏྟདཱརཾ པཊིཛགྒནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོཧཱི’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིཔརིཝཏྟེནྟོ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –
‘‘མནུཛསྶ པམཏྟཙཱརིནོ, ཏཎྷཱ ཝཌྜྷཏི མཱལུཝཱ ཝིཡ;
སོ པླཝཏཱི ཧུརཱ ཧུརཾ, ཕལམིཙྪཾཝ ཝནསྨི ཝཱནརོ.
‘‘ཡཾ ཨེསཱ སཧཏེ ཛམྨཱི, ཏཎྷཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱ;
སོཀཱ ཏསྶ པཝཌྜྷནྟི, ཨབྷིཝཊྛཾཝ བཱིརཎཾ.
‘‘ཡོ ཙེཏཾ སཧཏེ ཛམྨིཾ, ཏཎྷཾ ལོཀེ དུརཙྩཡཾ;
སོཀཱ ཏམྷཱ པཔཏནྟི, ཨུདབིནྡཱུཝ པོཀྑརཱ.
‘‘ཏཾ ཝོ ཝདཱམི བྷདྡཾ ཝོ, ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱ;
ཏཎྷཱཡ མཱུལཾ ཁཎཐ, ཨུསཱིརཏྠོཝ བཱིརཎཾ;
མཱ ཝོ ནལ༹ཾཝ སོཏོཝ, མཱརོ བྷཉྫི པུནཔྤུནཾ.
‘‘ཀརོཐ བུདྡྷཝཙནཾ, ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ;
ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི, ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ.
‘‘པམཱདོ རཛོ པམཱདོ, པམཱདཱནུཔཏིཏོ རཛོ;
ཨཔྤམཱདེན ཝིཛྫཱཡ, ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོ’’ཏི. –
ཨིམཱཧི ཚཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེཏི.
ཏཏྠ མནུཛསྶཱཏི སཏྟསྶ. པམཏྟཙཱརིནོཏི སཏིཝོསྶགྒལཀྑཎེན པམཱདེན པམཏྟཙཱརིསྶ, ནེཝ ཛྷཱནཾ, ན ཝིཔསྶནཱ ¶ , ན མགྒཕལཱནི ཝཌྜྷནྟི. ཡཐཱ པན རུཀྑཾ སཾསིབྦནྟཱི པརིཡོནནྡྷནྟཱི ཏསྶ ཝིནཱསཱཡ མཱལུཝཱ ལཏཱ ཝཌྜྷཏི, ཨེཝམསྶ ཚ དྭཱརཱནི ནིསྶཱཡ རཱུཔཱདཱིསུ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཏཎྷཱ ཝཌྜྷཏི. ཝཌྜྷམཱནཱཝ ཡཐཱ མཱལུཝཱ ལཏཱ ཨཏྟནོ ཨཔསྶཡབྷཱུཏཾ རུཀྑཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ པཱཏེཏི, ཨེཝཾ ཏཎྷཱཝསིཀཾ པུགྒལཾ ཨཔཱཡེ ནིཔཱཏེཏི. སོ པླཝཏཱིཏི སོ ཏཎྷཱཝསིཀོ པུགྒལོ ཨཔརཱཔརཾ བྷཝཱབྷཝེ ཨུཔླཝཏི དྷཱཝཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཕལམིཙྪཾཝ ཝནསྨི ཝཱནརོ ཡཐཱ རུཀྑཕལཾ ཨིཙྪནྟོ ཝཱནརོ ཝནསྨིཾ དྷཱཝནྟོ རུཀྑསྶ ཨེཀཾ སཱཁཾ གཎྷཱཏི, ཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙཾ གཎྷཱཏི, ཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙནྟི ‘‘སཱཁཾ ¶ ཨལབྷིཏྭཱ ནིསིནྣོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ¶ ནཱཔཛྫཏི; ཨེཝམེཝ ཏཎྷཱཝསིཀོ པུགྒལོ ཧུརཱ ཧུརཾ དྷཱཝནྟོ ‘‘ཨཱརམྨཎཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏཎྷཱཡ ཨཔྤཝཏྟིཾ པཏྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ནཱཔཛྫཏི.
ཡནྟི ཡཾ པུགྒལཾ. ཨེསཱ ལཱམཀབྷཱཝེན ཛམྨཱི ཝིསཱཧཱརཏཱཡ ཝིསམཱུལཏཱཡ ཝིསཕལཏཱཡ ཝིསཔརིབྷོགཏཱཡ རཱུཔཱདཱིསུ ཝིསཏྟཏཱཡ ཨཱསཏྟཏཱཡ ཙ ཝིསཏྟིཀཱཏི སངྑཾ གཏཱ ཚདྭཱརིཀཱ ཏཎྷཱ སཧཏེ ཨབྷིབྷཝཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ. ཡཐཱ ནཱམ ཝནེ པུནཔྤུནཾ ཝསྶནྟེ དེཝེ ཨབྷིཝཊྛཾ བཱིརཎཾ བཱིརཎཏིཎཾ ཝཌྜྷཏི, ཨེཝཾ ཝཊྚམཱུལཀཱ སོཀཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཝུདྡྷིཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཡོ ཙེཏཾ…པེ… དུརཙྩཡནྟི ཡོ པན པུགྒལོ ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ པཛཧིཏུཾ དུཀྐརཏཱཡ དུརཙྩཡཾ ཏཎྷཾ སཧཏེ ཨབྷིབྷཝཏི, ཏམྷཱ པུགྒལཱ ཝཊྚམཱུལཀཱ སོཀཱ པཔཏནྟི. ཡཐཱ ནཱམ པོཀྑརེ པདུམཔཏྟེ པཏིཏཾ ཨུདབིནྡུ ན པཏིཊྛཱཏི, ཨེཝཾ ན པཏིཊྛཧནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏཾ ཝོ ཝདཱམཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཨཧཾ ཏུམྷེ ཝདཱམི. བྷདྡཾ ཝོཏི བྷདྡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཧོཏུ, མཱ ཏཎྷཾ ཨནུཝཏྟཔུགྒལོ ཝིཡ ཝིབྷཝཾ ཨནཏྠཾ པཱཔུཎཱཐཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཡཏྟཀཱ སནྣིཔཏིཏཱ, ཏཏྟཀཱ. ཀིཾ ཝདསཱིཏི ཙེ? ཏཎྷཱཡ མཱུལཾ ཁཎཐ ཨིམིསྶཱ ཚདྭཱརིཀཏཎྷཱཡ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསགྒཧནཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཀུདཱལེན ཁཎཐ སམུཙྪིནྡཐ. ཀིཾ ཝིཡཱཏི? ཨུསཱིརཏྠོཝ བཱིརཎཾ ཡཐཱ ཨུསཱིརེན ཨཏྠིཀོ པུརིསོ མཧནྟེན ཀུདཱལེན བཱིརཎཱཔརནཱམཾ ཨུསཱིརཾ ནཱམ ཏིཎཾ ཁཎཏི, ཨེཝམསྶ མཱུལཾ ཁཎཐཱཏི ཨཏྠོ. མཱ ཝོ ནལ༹ཾཝ སོཏོཝ, མཱརོ བྷཉྫི པུནཔྤུནནྟི ཏུམྷེ ནདཱིཏཱིརེ ཛཱཏཾ ནལ༹ཾ མཧཱཝེགེན ཨཱགཏོ ནདཱིསོཏོ ཝིཡ ཀིལེསམཱརོ མཙྩུམཱརོ དེཝཔུཏྟམཱརོ ཙ པུནཔྤུནཾ མཱ བྷཉྫཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏསྨཱ ཀརོཐ བུདྡྷཝཙནཾ ‘‘ཛྷཱཡཐ, བྷིཀྑཝེ, མཱ པམཱདཏྠཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༡༥) ཝུཏྟཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཀརོཐ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ སམྤཱདེཐ. ཁཎོ ཝོ མཱ ¶ ཨུཔཙྩགཱཏི ཡོ ཧི བུདྡྷཝཙནཾ ན ཀརོཏི, ཏཾ ¶ པུགྒལཾ ཨཡཾ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎོ པཏིརཱུཔདེསཝཱསེ ཨུཔྤཏྟིཀྑཎོ སམྨདིཊྛིཡཱ པཊིལདྡྷཀྑཎོ ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཝེཀལླཀྑཎོཏི སབྦོཔི ཁཎོ ཨཏིཀྐམཏི, སོ ཁཎོ མཱ ཏུམྷེ ཨཏིཀྐམཏུ. ཁཎཱཏཱིཏཱཏི ཡེ ཧི ཏཾ ཁཎཾ ཨཏཱིཏཱ, ཡེ ཝཱ པུགྒལེ སོ ཁཎོ ཨཏཱིཏོ, ཏེ ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཱ ཙིརཀཱལཾ སོཙནྟི.
པམཱདོ རཛོཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ སཏིཝོསྶགྒལཀྑཎོ པམཱདོ, སཾཀིལེསསབྷཱཝཏྟཱ རཱགརཛཱདིམིསྶཏཱཡ ¶ ཙ རཛོ. པམཱདཱནུཔཏིཏོ རཛོཏི ཡོ ཧི ཀོཙི རཛོ ནཱམ རཱགཱདིཀོ, སོ སབྦོ པམཱདཱནུཔཏིཏོ པམཱདཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཔྤམཱདེནཱཏི ཨཔྤམཛྫནེན ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཱ. ཝིཛྫཱཡཱཏི ཨགྒམགྒཝིཛྫཱཡ. ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ ཧདཡནིསྶིཏཾ རཱགཱདིསལླཾ ཨུདྡྷརེཡྻ སམཱུཧནེཡྻཱཏི.
མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༦. སཔྤདཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པཎྞཝཱིསཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཔྤདཱསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ སཔྤདཱསོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀིལེསཱབྷིབྷཝེན ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨལབྷནྟོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པཙྪཱ སཏྠཾ ཨཱཧརནྟོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, ཡཏོ པབྦཛིཏོ ཨཧཾ;
ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི, ཙེཏོསནྟིམནཛ྄ཛྷགཾ.
‘‘ཨལདྡྷཱ ཙིཏྟསྶེཀགྒཾ, ཀཱམརཱགེན ཨཊྚིཏོ;
བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོ, ཝིཧཱརཱ ཨུཔནིཀྑམིཾ.
‘‘སཏྠཾ ¶ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམི, ཀོ ཨཏྠོ ཛཱིཝིཏེན མེ;
ཀཐཉྷི སིཀྑཾ པཙྩཀྑཾ, ཀཱལཾ ཀུབྦེཐ མཱདིསོ.
‘‘ཏདཱཧཾ ¶ ཁུརམཱདཱཡ, མཉྩཀམྷི ཨུཔཱཝིསིཾ;
པརིནཱིཏོ ཁུརོ ཨཱསི, དྷམནིཾ ཚེཏྟུམཏྟནོ.
‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;
ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.
‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ པཎྞཝཱིསཏིཝསྶཱནི, ཡཏོ པབྦཛིཏོ ཨཧནྟི ཡཏོ པཊྛཱཡ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ ཏཱནིམཱནི པཎྞཝཱིསཏིཝསྶཱནི. ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི, ཙེཏོསནྟིམནཛ྄ཛྷགནྟི སོཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟོ ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི ཨངྒུལིཕོཊནམཏྟམྤི ཁཎཾ ཙེཏོསནྟིཾ ཙེཏསོ སམཱདྷཱནཾ ན ལབྷིཾ.
ཨེཝཾ པན ཨལདྡྷཱ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཾ, ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཀཱམརཱགེན ཨཊྚིཏོ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཊྚིཏོཏི པཱིལི༹ཏོ, ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ. བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོཏི ‘‘ཨིདམིདྷ ཨཏིཝིཡ ཨཡུཏྟཾ ཝཏྟཏི, ཡདཱཧཾ ནིཡྻཱནིཀེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཀིལེསཔངྐཏོ ཨུདྡྷརིཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཨུདྡྷཾམུཁོ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡམཱནོ. ཝིཧཱརཱ ཨུཔནིཀྑམིནྟི ཝསནཀཝིཧཱརཏོ བཧི ནིཀྑནྟོ.
ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ནིཀྑནྟོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤནཏྠོ. ཏེན ‘‘རུཀྑཱ ཝཱ པཔཏིསྶཱམི, ཨུབྦནྡྷིཏྭཱ ཝཱ མརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིཀེ མརཎཔྤཀཱརེ སངྒཎྷཱཏི. སིཀྑནྟི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ. པཙྩཀྑནྟི པཙྩཱཙིཀྑནྟོ པརིཙྩཛནྟོ. ‘‘པཙྩཀྑཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, པཙྩཀྑཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལནྟི མརཎཾ. ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསོ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེན ཀཱལཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཉྷི ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ མརཎཾ ནཱམ. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘མརཎཉྷེཏཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༦༣). ‘‘སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱ’’ཏི པན པཱཋེ ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ, སིཀྑཱསམངྒཱི ཨེཝ པན ཧུཏྭཱ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ? ཏསྨཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིསྶཱམི, ཀོ ཨཏྠོ ཛཱིཝིཏེན མེཏི ཡོཛནཱ.
ཏདཱཧནྟི ཡདཱ ཀིལེསཱབྷིབྷཝེན སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཛཱིཝིཏེ ནིབྦིནྡནྟོ ཏདཱ. ཁུརནྟི ནིསིཏཁུརཾ, ཁུརསདིསཾ ཝཱ སཏྠཀཾ. མཉྩཀམྷི ཨུཔཱཝིསིནྟི པརེསཾ ནིཝཱརཎབྷཡེན ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིསཱིདིཾ. པརིནཱིཏོཏི ཨུཔནཱིཏོ, གལེ ཋཔིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམནིནྟི ‘‘ཀཎྛེ དྷམནིཾ, ཀཎྛདྷམནིཾ གལཝལཡ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཚེཏྟུནྟི ཚིནྡིཏུཾ.
ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཡདཱཧཾ མརིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཎྛེ དྷམནིཾ ཚིནྡིཏུཾ ཁུརཾ ཨུཔནེསིཾ, ཏཏོ པརཾ ‘‘ཨརོགཾ ནུ ཁོ མེ སཱིལ’’ནྟི པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨཀྑཎྜཾ ཨཙྪིདྡཾ སུཔརིསུདྡྷཾ ¶ སཱིལཾ དིསྭཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷི, པསྶདྡྷཀཱཡསྶ ནིརཱམིསཾ སུཁཾ ཨནུབྷཝནྟསྶ ཙིཏྟསྶ སམཱཧིཏཏཱཡ ཝིཔསྶནཱཝསེན ¶ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཨཐ ཝཱ ཏཏོཏི ཀཎྛེ ཁུརསྶ ཨུཔནཡཏོ ཝཎེ ཛཱཏེ ཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཝིཀྑམྦྷེནྟོ ཝིཔསྶནཱཡ ཝསེན ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཨིདཱནི ཏཏོ པརཾ མགྒཕལཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.
སཔྤདཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༧. ཀཱཏིཡཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨུཊྛེཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀཱཏིཡཱནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ ཀོསིཡགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ¶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, མཱཏུགོཏྟཝསེན པན ཀཱཏིཡཱནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཱམཉྙཀཱནིཏྠེརསྶ གིཧིསཧཱཡོ ཐེརཾ དིསྭཱ པབྦཛིཏོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ རཏྟིཾ ‘‘ནིདྡཱབྷིབྷཝཾ ཝིནོདེསྶཱམཱི’’ཏི ཙངྐམཾ ཨཱརུཧི. སོ ཙངྐམནྟོ ནིདྡཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏོ པཙལཱཡམཱནོ པརིཔཏིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ནིཔཛྫི, སཏྠཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ དིསྭཱ སཡཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀཱཏིཡཱནཱ’’ཏི སཉྙཾ ཨདཱསི. སོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –
‘‘ཨུཊྛེཧི ནིསཱིད ཀཱཏིཡཱན, མཱ ནིདྡཱབཧུལོ ཨཧུ ཛཱགརསྶུ;
མཱ ཏཾ ཨལསཾ པམཏྟབནྡྷུ, ཀཱུཊེནེཝ ཛིནཱཏུ མཙྩུརཱཛཱ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡཝེགོ, ཨེཝཾ ཛཱཏིཛརཱཏི ཝཏྟཏེ ཏཾ;
སོ ཀརོཧི སུདཱིཔམཏྟནོ ཏྭཾ, ན ཧི ཏཱཎཾ ཏཝ ཝིཛྫཏེཝ ཨཉྙཾ.
‘‘སཏྠཱ ཧི ཝིཛེསི མགྒམེཏཾ, སངྒཱ ཛཱཏིཛརཱབྷཡཱ ཨཏཱིཏཾ;
པུབྦཱཔརརཏྟམཔྤམཏྟོ, ཨནུཡུཉྫསྶུ དལ༹ྷཾ ཀརོཧི ཡོགཾ.
‘‘པུརིམཱནི པམུཉྩ བནྡྷནཱནི, སངྒྷཱཊིཁུརམུཎྜབྷིཀྑབྷོཛཱི;
མཱ ¶ ཁིཌྜཱརཏིཉྩ མཱ ནིདྡཾ, ཨནུཡུཉྫིཏྠ ཛྷཱཡ ཀཱཏིཡཱན.
‘‘ཛྷཱཡཱཧི ཛིནཱཧི ཀཱཏིཡཱན, ཡོགཀྑེམཔཐེསུ ཀོཝིདོསི;
པཔྤུཡྻ ཨནུཏྟརཾ ཝིསུདྡྷིཾ, པརིནིབྦཱཧིསི ཝཱརིནཱཝ ཛོཏི.
‘‘པཛྫོཏཀརོ ¶ ¶ པརིཏྟརཾསོ, ཝཱཏེན ཝིནམྱཏེ ལཏཱཝ;
ཨེཝམྤི ཏུཝཾ ཨནཱདིཡཱནོ, མཱརཾ ཨིནྡསགོཏྟ ནིདྡྷུནཱཧི;
སོ ཝེདཡིཏཱསུ ཝཱིཏརཱགོ, ཀཱལཾ ཀངྑ ཨིདྷེཝ སཱིཏིབྷཱུཏོ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨུཊྛེཧཱིཏི ནིདྡཱུཔགམནཏོ ཨུཊྛཧནྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཾ ཀརོཧི. ཡསྨཱ ནིཔཛྫཱ ནཱམ ཀོསཛྫཔཀྑིཡཱ, ཏསྨཱ མཱ སཡི. ནིསཱིདཱཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ནིསཱིད. ཀཱཏིཡཱནཱཏི ཏཾ ནཱམེན ཨཱལཔཏི. མཱ ནིདྡཱབཧུལོ ཨཧཱུཏི ནིདྡཱབཧུལོ ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏོ མཱ ཨཧུ. ཛཱགརསྶཱུཏི ཛཱགར, ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ ཧོཧི. མཱ ཏཾ ཨལསནྟི ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཉྫནྟཾ ཏཾ ཨལསཾ ཀུསཱིཏཾ པམཏྟབནྡྷུ མཙྩུརཱཛཱ ཀཱུཊེནེཝ ཨདྡུཧནེན ཝིཡ ནེསཱདོ མིགཾ ཝཱ པཀྑིཾ ཝཱ ཛརཱརོགེཧི མཱ ཛིནཱཏུ མཱ ཨབྷིབྷཝཏུ, མཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱུཏི ཨཏྠོ.
སེཡྻཐཱཔཱིཏི སེཡྻཐཱ ཨཔི. མཧཱསམུདྡཝེགོཏི མཧཱསམུདྡསྶ ཨཱུམིཝེགོ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ནཱམ མཧཱསམུདྡཨཱུམིཝེགོ ཨུཔརཱུཔརི ཨུཊྛཧནྟོ ཏཾ ཨབྷིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ པུརིསཾ ཨབྷིབྷཝཏི, ཨེཝཾ ཛཱཏི ཛརཱ ཙ ཀོསཛྫཱབྷིབྷཱུཏཾ ཏཾ ཨཏིཝཏྟཏེ ཨུཔརཱུཔརི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. སོ ཀརོཧཱིཏི སོ ཏྭཾ, ཀཱཏིཡཱན, ཙཏཱུཧི ཨོགྷེཧི ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎཱིཡཾ ཨརཧཏྟཕལསངྑཱཏཾ སུདཱིཔཾ ཨཏྟནོ ཀརོཧི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཧི. ན ཧི ཏཱཎཾ ཏཝ ཝིཛྫཏེཝ ཨཉྙནྟི ཧཱིཏི ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཡསྨཱ ཏཏོ ཨགྒཕལཏོ ཨཉྙཾ ཏཝ ཏཱཎཾ ནཱམ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ ན ཨུཔལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨརཧཏྟསངྑཱཏཾ སུདཱིཔཾ ཀརོཧཱིཏི.
སཏྠཱ ཧི ཝིཛེསི མགྒམེཏནྟི ཡཾ སཱདྷེཏུཾ ཨཝིསཧནྟཱ ཡཏོ པརཱཛིཏཱ པུཐཱུ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ, ཏདེཏཾ ཏསྶ སུདཱིཔསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ པཉྩཝིདྷསངྒཏོ ཛཱཏིཨཱདིབྷཡཏོ ཙ ཨཏཱིཏཾ ཨརིཡམགྒཾ དེཝཔུཏྟམཱརཱདིཀེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཏུཡ྄ཧཾ སཏྠཱ ཝིཛེསི སཱདྷེསི. ཡསྨཱ སཏྠུ སནྟཀཾ ¶ ནཱམ སཱཝཀེན ཨདྷིགནྟབྦཾ ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ པུརིམཡཱམཾ པཙྪིམཡཱམཉྩ ¶ , ཨཔྤམཏྟོ སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཨནུཡུཉྫ ཡོགཾ བྷཱཝནཾ དལ༹ྷཉྩ ཀརོཧི.
པུརིམཱནི པམུཉྩ བནྡྷནཱནཱིཏི པུརིམཀཱནི གིཧིཀཱལེ ཨཱབདྡྷཱནི གིཧིབནྡྷནཱནི ཀཱམགུཎབནྡྷནཱནི པམུཉྩ ཝིསྶཛྫེཧི, ཏཏྠ ཨནཔེཀྑོ ཧོཧི. སངྒྷཱཊིཁུརམུཎྜབྷིཀྑབྷོཛཱིཏི སངྒྷཱཊིདྷཱརཱི ¶ ཁུརེན ཀཏསིརམུཎྜོ བྷིཀྑཱཧཱརབྷོཛཱི, ཏིཝིདྷམྤེཏཾ པུརིམབནྡྷནཔམོཀྑསྶ ཁིཌྜཱརཏིནིདྡཱནནུཡོགསྶ ཙ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ ཏྭཾ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏོ མུཎྜོ བྷིཀྑཱཧཱརོ ཛཱིཝཏི, ཏསྨཱ ཏེ ཀཱམསུཁཱནུཡོགོ ཁིཌྜཱརཏིནིདྡཱནུཡོགོ ཙ ན ཡུཏྟོཏི ཏཏོ པུརིམཱནི པམུཉྩ བནྡྷནཱནི ཁིཌྜཱརཏིཾ ནིདྡཉྩ མཱནུཡུཉྫིཏྠཱཏི ཡོཛནཱ. ཛྷཱཡཱཏི ཛྷཱཡསྶུ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨནུཡུཉྫ.
ཏཾ པན ཨནུཡུཉྫནྟོ ཡེན ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏོ ཀིལེསཱ སབྦསོ ཛིཏཱ ཧོནྟི, ཏཾ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨནུཡུཉྫཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཛྷཱཡཱཧི ཛིནཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡོགཀྑེམཔཐེསུ ཀོཝིདོསཱིཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦཱནསྶ པཐབྷཱུཏེསུ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེསུ ཀུསལོ ཚེཀོ ཨསི, ཏསྨཱ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཨནུཏྟརཾ ཨུཏྟརརཧིཏཾ, ཝིསུདྡྷིཾ ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཉྩ པཔྤུཡྻ པཱཔུཎིཏྭཱ པན ཏྭཾ པརིནིབྦཱཧིསི. ཝཱརིནཱཝ ཛོཏཱིཏི མཧཏཱ སལིལཝུཊྛིནིཔཱཏེན ཨགྒིཁནྡྷོ ཝིཡ ཨརིཡམགྒཝུཊྛིནིཔཱཏེན པརིནིབྦཱཡིསྶཏི.
པཛྫོཏཀརོཏི པཛྫོཏིཾ ཀརོ པདཱིཔོ. པརིཏྟརཾསོཏི ཁུདྡཀཙྩིཀོ. ཝིནམྱཏེཏི ཝིནམཱིཡཏི ཨཔནིཡྻཏི. ལཏཱཝཱཏི ཝལླི ཝིཡ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཝཊྚིཨཱདིཔཙྩཡཝེཀལླེན པརིཏྟརཾསོ མནྡཔབྷོ པདཱིཔོ ཨཔྤིཀཱ ལཏཱ ཝཱ ཝཱཏེན ཝིདྷམིཡྻཏི ཝིདྡྷཾསིཡྻཏི, ཨེཝཾ ཏུཝམྤི. ཀོསིཡགོཏྟཏཱཡ, ཨིནྡསགོཏྟ, ཨིནྡསམཱནགོཏྟཾ. མཱརཾ ཏསྶ ཝསེ ཨནཱཝཏྟནཱ ཨནུཔཱདཱནཏོ ཙ ཨནཱདིཡཱནོ, ནིདྡྷུནཱཧི ཝིདྷམེཧི ཝིདྡྷཾསེཧི. ཨེཝཾ པན ཝིདྡྷཾསམཱནོ སོ ཏྭཾ ཝེདཡིཏཱསུ སབྦཱསུ ཝེདནཱསུ ཝིགཏཙྪནྡརཱགོ ཨིདྷེཝ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝེན སཱིཏིབྷཱུཏོ ནིབྦུཏོ ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཀངྑ ཨཱགམེཧཱིཏི ¶ . ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔེཏྭཱ དེསནཱཡ ཀཏཱཡ ཐེརོ དེསནཱཝསཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམེནེཝ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཱ ཨེཝ ཨིམཱ གཱཐཱ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཉྩ ཛཱཏཱ.
ཀཱཏིཡཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༨. མིགཛཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སུདེསིཏོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ མིགཛཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིསཱཁཱཡ ¶ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, མིགཛཱལོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨབྷིཎྷསོ དྷམྨསྶཝནེན པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘སུདེསིཏོ ཙཀྑུམཏཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;
སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏོ, སབྦཝཊྚཝིནཱསནོ.
‘‘ནིཡྻཱནིཀོ ཨུཏྟརཎོ, ཏཎྷཱམཱུལཝིསོསནོ;
ཝིསམཱུལཾ ཨཱགྷཱཏནཾ, ཚེཏྭཱ པཱཔེཏི ནིབྦུཏིཾ.
‘‘ཨཉྙཱཎམཱུལབྷེདཱཡ, ཀམྨཡནྟཝིགྷཱཊནོ;
ཝིཉྙཱཎཱནཾ པརིགྒཧེ, ཉཱཎཝཛིརནིཔཱཏནོ.
‘‘ཝེདནཱནཾ ཝིཉྙཱཔནོ, ཨུཔཱདཱནཔྤམོཙནོ;
བྷཝཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾཝ, ཉཱཎེན ཨནུཔསྶནོ.
‘‘མཧཱརསོ སུགམྦྷཱིརོ, ཛརཱམཙྩུནིཝཱརཎོ;
ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, དུཀྑཱུཔསམནོ སིཝོ.
‘‘ཀམྨཾ ཀམྨནྟི ཉཏྭཱན, ཝིཔཱཀཉྩ ཝིཔཱཀཏོ;
པཊིཙྩུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ, ཡཐཱཝཱལོཀདསྶནོ;
མཧཱཁེམངྒམོ སནྟོ, པརིཡོསཱནབྷདྡཀོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ¶ སུདེསིཏོཏི སུཊྛུ དེསིཏོ, ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཱནཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིབྷཱཝནཝསེན དེསིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སུདེསིཏོཏི སམྨཱ དེསིཏོ, པཝཏྟིནིཝཏྟཱིནཾ ཏདུབྷཡཧེཏཱུནཉྩ ཨཝིཔརཱིཏཏོ པཀཱསནཝསེན བྷཱསིཏོ སྭཱཁྱཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུམཏཱཏི མཾསཙཀྑུ, དིབྦཙཀྑུ, པཉྙཱཙཀྑུ, བུདྡྷཙཀྑུ, སམནྟཙཀྑཱུཏི ཨིམེཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཏཱ. བུདྡྷེནཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷེན. ཨཱདིཙྩབནྡྷུནཱཏི ཨཱདིཙྩགོཏྟེན. དུཝིདྷོ ཧི ལོཀེ ཁཏྟིཡཝཾསོ – ཨཱདིཙྩཝཾསོ, སོམཝཾསོཏི. ཏཏྠ ཨཱདིཙྩཝཾསོ, ཨོཀྐཱཀརཱཛཝཾསོཏི ཛཱནིཏབྦཾ. ཏཏོ སཉྫཱཏཏཱཡ སཱཀིཡཱ ཨཱདིཙྩགོཏྟཱཏི བྷགཝཱ ‘‘ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཱདིཙྩསྶ བནྡྷཱུཏིཔི བྷགཝཱ ཨཱདིཙྩབནྡྷུ, སྭཱཡམཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱདཱིནཾ སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ སམཏིཀྐམནབྷཱཝཏོ སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏོ ཏཏོ ཨེཝ ཀིལེསཀམྨཝིཔཱཀཝཊྚཱནཾ ཝིནཱསནཏོ ཝིདྡྷཾསནཏོ སབྦཝཊྚཝིནཱསནོ, སཾསཱརཙཱརཀཏོ ¶ ནིཡྻཱནཏོ ནིཡྻཱནིཀོ, སཾསཱརམཧོགྷཏོ སམུཏྟརཎཊྛེན ཨུཏྟརཎོ, ཀཱམཏཎྷཱདཱིནཾ སབྦཏཎྷཱནཾ མཱུལཾ ཨཝིཛྫཾ ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརཉྩ ཝིསོསེཏི སུཀྑཱཔེཏཱིཏི ཏཎྷཱམཱུལཝིསོསནོ, ཏིཎྞམྤི ཝེདཱནཾ སམྤཊིཝེདྷསྶ ¶ ཝིདྡྷཾསནཏོ ཝིསསྶ དུཀྑསྶ ཀཱརཎཏྟཱ ཝིསམཱུལཾ, སཏྟཱནཾ བྱསནུཔྤཏྟིཊྛཱནཏཱཡ ཨཱགྷཱཏནཾ ཀམྨཾ ཀིལེསཾ ཝཱ ཚེཏྭཱ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ནིབྦུཏིཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔེཏི.
ཨཉྙཱཎསྶ མཱུལཾ ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཨཱསཝཱ ཙ ‘‘ཨཱསཝསམུདཡཱ ཨཝིཛྫཱསམུདཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༣) ཧི ཝུཏྟཾ, ཏསྶ བྷེདཱཡ ཝཛིརཱུཔམཉཱཎེན བྷིནྡནཏྠཱཡ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ (ཝིབྷ. ༢༢༥-༢༢༦; སཾ. ནི. ༢.༡) ཨཉྙཱཎཾ མཱུལཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨཉྙཱཎམཱུལཾ, བྷཝཙཀྐཾ, ཏསྶ མགྒཉཱཎཝཛིརེན པདཱལནཏྠཾ དེསིཏོཏི སམྦནྡྷོ. ཀམྨཡནྟཝིགྷཱཊནོཏི ཀམྨགྷཊིཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝཡནྟསྶ ཝིདྡྷཾསནོ. ཝིཉྙཱཎཱནཾ པརིགྒཧེཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཡཐཱསཀཀམྨུནཱ ཝིཉྙཱཎགྒཧཎེ ཨུཔཊྛིཏེཏི ཝཙནསེསོ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཧི བྷཝེ པཊིསནྡྷིཡཱ གཧིཏཱཡ ཏཾཏཾབྷཝནིསྶིཏཝིཉྙཱཎཱནིཔི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. ཉཱཎཝཛིརནིཔཱཏནོཏི ཉཱཎཝཛིརསྶ ¶ ནིཔཱཏོ, ཉཱཎཝཛིརཾ ནིཔཱཏེཏྭཱ ཏེསཾ པདཱལེཏཱ. ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཧི ཨུཔྤཛྫམཱནོ སཏྟམབྷཝཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཱནི ཝིཉྙཱཎཱནི བྷིནྡཏྟམེཝ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི.
ཝེདནཱནཾ ཝིཉྙཱཔནོཏི སུཁཱདཱིནཾ ཏིསྶནྣཾ ཝེདནཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ དུཀྑསལླཱནིཙྩཝསེན ཡཱཐཱཝཏོ པཝེདཀོ. ཨུཔཱདཱནཔྤམོཙནོཏི ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིཧི ཙཏཱུཧིཔི ཨུཔཱདཱནེཧི ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ཝིམོཙཀོ. བྷཝཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾཝ, ཉཱཎེན ཨནུཔསྶནོཏི ཀཱམབྷཝཱདིནཝཝིདྷམྤི བྷཝཾ ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟབྷཱཝཏོ སཱདྷིཀཔོརིསཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཝིཡ མགྒཉཱཎེན ཨནུཔཙྩཀྑཏོ དསྶེཏཱ.
སནྟཔཎཱིཏབྷཱཝཏོ ཨཏིཏྟིཀརཊྛེན མཧཱརསོ པརིཉྙཱདིཝསེན ཝཱ མཧཱཀིཙྩཏཱཡ སཱམཉྙཕལཝསེན མཧཱསམྤཏྟིཏཱཡ ཙ མཧཱརསོ, ཨནུཔཙིཏསམྦྷཱརེཧི དུརཝགཱཧཏཱཡ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཏཱཡ ཙ སུཊྛུ གམྦྷཱིརོ ཛརཱམཙྩུནིཝཱརཎོ, ཨཱཡཏིཾ བྷཝཱབྷིནིཔྥཏྟིཡཱ ནིཝཏྟནེན ཛརཱཡ མཙྩུནོ ཙ པཊིསེདྷཀོ. ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟགུཎཝིསེསཡུཏྟཾ དྷམྨཾ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནཔི ཏསྶ ཀཏིཔཡེ གུཎེ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘དུཀྑཱུཔསམནོ སིཝོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པརིསུདྡྷཊྛེན ཨརིཡོ, སམྨཱདིཊྛིཨཱདིཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཏཱཡ ཨཊྛངྒིཀོ, ནིབྦཱནགཝེསནཊྛེན མགྒོ སཀལཝཊྚདུཀྑཝཱུཔསམནཊྛེན ¶ དུཀྑཝཱུཔསམནོ, ཁེམཊྛེན སིཝོ.
ཡཐཱ ཨིཏོ བཱཧིརཀསམཡེ ཨསམྨཱསམྦུདྡྷཔཝེདིཏཏྟཱ ཀམྨཝིཔཱཀོ ཝིཔལླཱསོ སིཡཱཏི ཨེཝཾ ཨཝིཔལླཱསེཏྭཱ པཊིཙྩུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཀམྨཾ ཀམྨནྟི ཝིཔཱཀཉྩ ཝིཔཱཀཏོ ¶ ཉཏྭཱན པུབྦབྷཱགཉཱཎེན ཛཱནནཧེཏུ སསྶཏུཙྪེདགྒཱཧཱནཾ ཝིདྷམནེན ཡཱཐཱཝཏོ ཨཱལོཀདསྶནོ ཏཀྐརསྶ ལོཀུཏྟརཉཱཎཱལོཀསྶ དསྶནོ. ཀེནཙི ཀཉྩི ཀདཱཙིཔི ཨནུཔདྡུཏཏྟཱ མཧཱཁེམཾ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏི སཏྟེ གམེཏི ཙཱཏི མཧཱཁེམངྒམོ, སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམནཏོ སནྟོ, ཨཀུཔྤཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པཱཔནེན པརིཡོསཱནབྷདྡཀོ སུདེསིཏོ ཙཀྑུམཏཱཏི ཡོཛནཱ.
ཨེཝཾ ¶ ཐེརོ ནཱནཱནཡེཧི ཨརིཡདྷམྨཾ པསཾསནྟོ ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏབྷཱཝཾ ཨཉྙཱཔདེསེན པཀཱསེསི.
མིགཛཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༩. པུརོཧིཏཔུཏྟཛེནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཛཱཏིམདེན མཏྟོཧནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཛེནྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཛེནྟོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛཱཏིམདེན བྷོགཨིསྶརིཡརཱུཔམདེན ཙ མཏྟོ ཨཉྙེ ཧཱིལེ༹ནྟོ གརུཊྛཱནིཡཱནམྤི ཨཔཙིཏིཾ ཨཀརོནྟོ མཱནཐདྡྷོ ཝིཙརཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམནྟོ ‘‘སཙེ མཾ སམཎོ གོཏམོ པཋམཾ ཨཱལཔིསྶཏི, ཨཧམྤི ཨཱལཔིསྶཱམི; ནོ ཙེ, ནཱལཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཋིཏོ བྷགཝཏི པཋམཾ ཨནཱལཔནྟེ སཡམྤི མཱནེན ཨནཱལཔིཏྭཱ གམནཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཏཾ བྷགཝཱ –
‘‘ན མཱནཾ བྲཱཧྨཎ སཱདྷུ, ཨཏྠིཀསྶཱིདྷ བྲཱཧྨཎ;
ཡེན ཨཏྠེན ཨཱགཙྪི, ཏམེཝམནུབྲཱུཧཡེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༠༡) –
གཱཐཱཡ ¶ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི. སོ ‘‘ཙིཏྟཾ མེ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨབྷིཔྤསནྣོ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ པརམནིཔཙྩཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ –
‘‘ཀེསུ ན མཱནཾ ཀཡིརཱཐ, ཀེསུ ཙསྶ སགཱརཝོ;
ཀྱསྶ ཨཔཙིཏཱ ཨསྶུ, ཀྱསྶུ སཱདྷུ སུཔཱུཛིཏཱ’’ཏི. –
པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ –
‘‘མཱཏརི ¶ པིཏརི ཙཱཔི, ཨཐོ ཛེཊྛམྷི བྷཱཏརི;
ཨཱཙརིཡེ ཙཏུཏྠམྷི, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཙ.
‘‘ཏེསུ ¶ ན མཱནཾ ཀཡིརཱཐ, ཏེསུ ཨསྶ སགཱརཝོ;
ཀྱསྶ ཨཔཙིཏཱ ཨསྶུ, ཏྱསྶུ སཱདྷུ སུཔཱུཛིཏཱ.
‘‘ཨརཧནྟེ སཱིཏིབྷཱུཏེ, ཀཏཀིཙྩེ ཨནཱསཝེ;
ནིཧཙྩ མཱནཾ ཨཏྠདྡྷོ, ཏེ ནམསྶེ ཨནུཏྟརེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༠༡) –
པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ ཏཱཡ དེསནཱཡ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཛཱཏིམདེན མཏྟོཧཾ, བྷོགཨིསྶརིཡེན ཙ;
སཎྛཱནཝཎྞརཱུཔེན, མདམཏྟོ ཨཙཱརིཧཾ.
‘‘ནཱཏྟནོ སམཀཾ ཀཉྩི, ཨཏིརེཀཉྩ མཉྙིསཾ;
ཨཏིམཱནཧཏོ བཱལོ, པཏྠདྡྷོ ཨུསྶིཏདྡྷཛོ.
‘‘མཱཏརཾ པིཏརཉྩཱཔི, ཨཉྙེཔི གརུསམྨཏེ;
ན ཀཉྩི ཨབྷིཝཱདེསིཾ, མཱནཏྠདྡྷོ ཨནཱདརོ.
‘‘དིསྭཱ ཝིནཱཡཀཾ ཨགྒཾ, སཱརཐཱིནཾ ཝརུཏྟམཾ;
ཏཔནྟམིཝ ཨཱདིཙྩཾ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ.
‘‘མཱནཾ མདཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;
སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསིཾ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.
‘‘ཨཏིམཱནོ ཙ ཨོམཱནོ, པཧཱིནཱ སུསམཱུཧཏཱ;
ཨསྨིམཱནོ སམུཙྪིནྣོ, སབྦེ མཱནཝིདྷཱ ཧཏཱ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཛཱཏིམདེན མཏྟོཧནྟི ཨཧཾ ཨུདིཙྩེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ‘‘ན མཱདིསོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཨཉྙོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཀུལམཱནེན མཏྟོ མཱནཐདྡྷོ ཨཙཱརིནྟི ཡོཛནཱ. བྷོགཨིསྶརིཡེན ཙཱཏི ཝིབྷཝེན ཨཱདྷིཔཙྩེན ཙ ཧེཏུབྷཱུཏེན བྷོགསམྤདཉྩ ཨིསྶརིཡསམྤདཉྩ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣམདེན མཏྟོ ཨཧཾ ཨཙཱརིནྟི ཡོཛནཱ. སཎྛཱནཝཎྞརཱུཔེནཱཏི སཎྛཱནཾ ¶ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟི, ཝཎྞོ ¶ ཨོདཱཏསཱམཏཱདིཚཝིསམྤཏྟི, རཱུཔཾ ཨངྒཔཙྩངྒསོབྷཱ. ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟནཡེན ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. མདམཏྟོཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཏོ ཨཉྙེནཔི མདེན མཏྟོ.
ནཱཏྟནོ ¶ སམཀཾ ཀཉྩཱིཏི ཨཏྟནོ སམཀཾ སདིསཾ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི སམཱནཾ ཨཏིརེཀཾ ཝཱ ཀཉྩི ན མཉྙིསཾ ན མཉྙིཾ, མཡཱ སམཱནམྤི ན མཉྙིཾ, ཀུཏོ ཨདྷིཀནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཏིམཱནཧཏོ བཱལོཏི བཱལོ ཨཧཾ ཏཏོ བཱལབྷཱཝཏོ ཨཏིམཱནེན ཁཏཱུཔཧཏཀུསལཱཙཱརོ, ཏཏོ ཨེཝ པཏྠདྡྷོ ཨུསྶིཏདྡྷཛོ ཐམྦྷཝསེན གརཱུནམྤི ནིཔཙྩཀཱརསྶ ཨཀརཎཏོ བྷུསཾ ཐདྡྷོ ཨནོནམནཐདྡྷཛཱཏོ ཨུསྶིཏམཱནདྡྷཛོ.
ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘མཱཏར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཉྙེཏི ཛེཊྛབྷཱཏུཨཱདིཀེ, སམཎབྲཱཧྨཎེ ཙ. གརུསམྨཏེཏི གརཱུཏི སམྨཏེ གརུཊྛཱནིཡེ. ཨནཱདརོཏི ཨཱདརརཧིཏོ.
དིསྭཱ ཝིནཱཡཀཾ ཨགྒནྟི ཨེཝཾ མཱནཐདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཝིནཡནཏོ སཡམྦྷུཏཱཡ ནཱཡཀབྷཱཝཏོ ཙ ཝིནཱཡཀཾ. སདེཝཀེ ལོཀེ སཱིལཱདིགུཎེཧི སེཊྛབྷཱཝཏོ ཨགྒཾ. པུརིསདམྨཱནཾ ཨཙྩནྟཏཱཡ དམནཏོ སཱརཐཱིནཾ ཝརུཏྟམཾ, ཨཏིཝིཡ ཨུཏྟམཾ བྱཱམཔྤབྷཱདིཨོབྷཱསེན ཨཱདིཙྩམིཝ ཏཔནྟཾ, ཨོབྷཱསནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨུཏྟམཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སནྟཛྫིཏོ ‘‘ཨཧམེཝ སེཊྛོ, ཨཉྙེ ཧཱིནཱ’’ཏི པཝཏྟམཱནཾ བྷོགམདཱདིམདཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ པཧཱཡ ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསིནྟི ཡོཛནཱ. ཀཐཾ པནཱཡཾ མཱནཐདྡྷོ སམཱནོ སཏྠུ དསྶནམཏྟེན མཱནཾ པཧཱསཱིཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. སཏྠུ དསྶནམཏྟེན མཱནཾ ན པཧཱསི ‘‘ན མཱནཾ, བྲཱཧྨཎ, སཱདྷཱུ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ པན དེསནཱཡ མཱནཾ པཧཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘མཱནཾ མདཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ. སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསི’’ནྟི. ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱཏི ཙ ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ དཊྛབྦཾ.
‘‘ཨཧམེཝ ¶ སེཊྛོ’’ཏི པཝཏྟོ མཱནོ ཨཏིམཱནོ. ‘‘ཨིམེ པན ནིཧཱིནཱ’’ཏི ཨཉྙེ ཧཱིནཏོ དཧནྟསྶ མཱནོ ‘‘ཨོམཱནོ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི པན ཨཉྙཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ སེཡྻཏོ དཧནྟསྶ པཝཏྟོ སེཡྻམཱནོ ཨཏིམཱནོ. ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི པཝཏྟོ ཧཱིནམཱནོ ཨོམཱནོ. པཧཱིནཱ སུསམཱུཧཏཱཏི ཧེཊྛིམམགྒེཧི པཧཱིནཱ ཧུཏྭཱ ཨགྒམགྒེན སུཊྛུ སམུགྒྷཱཊིཏཱ. ཨསྨིམཱནོཏི ‘‘ཨེསོཧམསྨཱི’’ཏི ཁནྡྷེ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ¶ གཧཎཝསེན པཝཏྟམཱནོ. སབྦེཏི ན ཀེཝལཾ ཨཏིམཱནཨོམཱནཨསྨིམཱནཱ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ སེཡྻསྶ སེཡྻམཱནཱདཡོ ནཝཝིདྷཱ ཨནྟརབྷེདེན ཨནེཀཝིདྷཱ ཙ སབྦེ མཱནཝིདྷཱ མཱནཀོཊྛཱསཱ ཧཏཱ ཨགྒམགྒེན སམུགྒྷཱཊིཏཱཏི.
པུརོཧིཏཔུཏྟཛེནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༠. སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡདཱ ¶ ནཝོ པབྦཛིཏོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུམནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཱལཱཀཱརཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སིཁིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སུམནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཉྙཏརསྶ ཨུཔཱསཀསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. སོ ཙ ཨུཔཱསཀོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཙ ཏཏོ པུབྦེ ཛཱཏཱཛཱཏཱ དཱརཀཱ མརིཾསུ. ཏེན སོ ‘‘སཙཱཧཾ ཨིདཱནི ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨཡྻསྶ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. སོ ཙ དསམཱསཙྩཡེན ཛཱཏོ ཨརོགོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷེནྟོ སཏྟཝསྶིཀོ ཨཧོསི, ཏཾ པིཏཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏོ པརིཔཀྐཉཱཎཏྟཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཧུཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ‘‘པཱནཱིཡཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི གྷཊཾ ཨཱདཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཨནོཏཏྟདཧཾ ཨགམཱསི. ཨཐེཀོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ནཱགརཱཛཱ ཨནོཏཏྟདཧཾ པཊིཙྪཱདེནྟོ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ ཨུཔརི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀཏྭཱ སུམནསྶ པཱནཱིཡཾ གཧེཏུཾ ཨོཀཱསཾ ན དེཏི. སུམནོ གརུལ༹རཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ནཱགརཱཛཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨུདྡིསྶ ཨཱཀཱསེན གཙྪཏི. ཏཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ནིསིནྣོ ཏཐཱ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ, ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཨིམཾ པསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཏསྶ གུཎེ ཨབྷཱསི. ཨཐ སུམནཏྠེརོ –
‘‘ཡདཱ ནཝོ པབྦཛིཏོ, ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ;
ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིབྷོཏྭཱན, པནྣགིནྡཾ མཧིདྡྷིཀཾ.
‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨུདཀཾ, ཨནོཏཏྟཱ མཧཱསརཱ;
ཨཱཧརཱམི ཏཏོ དིསྭཱ, མཾ སཏྠཱ ཨེཏདབྲཝི.
‘‘སཱརིཔུཏྟ ཨིམཾ པསྶ, ཨཱགཙྪནྟཾ ཀུམཱརཀཾ;
ཨུདཀཀུམྦྷམཱདཱཡ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཾ.
‘‘པཱསཱདིཀེན ¶ ཝཏྟེན, ཀལྱཱཎཨིརིཡཱཔཐོ;
སཱམཎེརོནུརུདྡྷསྶ, ཨིདྡྷིཡཱ ཙ ཝིསཱརདོ.
‘‘ཨཱཛཱནཱིཡེན ཨཱཛཉྙོ, སཱདྷུནཱ སཱདྷུཀཱརིཏོ;
ཝིནཱིཏོ ཨནུརུདྡྷེན, ཀཏཀིཙྩེན སིཀྑིཏོ.
‘‘སོ ¶ པཏྭཱ པརམཾ སནྟིཾ, སཙྪིཀཏྭཱ ཨཀུཔྤཏཾ;
སཱམཎེརོ ས སུམནོ, མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི ཨིཙྪཏཱི’’ཏི. –
ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨཱདིཏོ དྭེ གཱཐཱ སུམནཏྠེརེནེཝ བྷཱསིཏཱ, ཨིཏརཱ ཙཏསྶོ ཏཾ པསཾསནྟེན སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏཱ. ཏཱ སབྦཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ སུམནཏྠེརོ པཙྪཱ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཨབྷཱསི. ཏཏྠ པནྣགིནྡནྟི ནཱགརཱཛཾ. ཏཏོཏི ཏཏྠ, ཡདཱ ནཝོ པབྦཛིཏོ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ ཨིདྡྷིབལེན མཧིདྡྷིཀཾ ནཱགརཱཛཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པཱནཱིཡཾ ཨཱཧརཱམི, ཏསྨིཾ ཀཱལེཏི ཨཏྠོ.
མཾ ¶ ཨུདྡིསྶ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ ཨེཏདབྲཝི, ཏཾ དསྶེནྟོ, ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཨིམཾ པསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏནྟི ཝིསཡཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏེན ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ.
པཱསཱདིཀེན ཝཏྟེནཱཏི པསྶནྟཱནཾ པསཱདཱཝཧེན ཨཱཙཱརཝཏྟེན, ཀརཎཏྠེ ཨིདཾ ཀརཎཝཙནཾ. ཀལྱཱཎཨིརིཡཱཔཐོཏི སམྤནྣིརིཡཱཔཐོ. པཱསཱདིཀེན ཝཏྟེནཱཏི ཝཱ ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ. སམཎསྶ བྷཱཝོ སཱམཎྱཾ, སཱམཉྙནྟི ཨཏྠོ. ཏདཏྠཾ ཨཱིརཏི པཝཏྟཏཱིཏི སཱམཎེརོ, སམཎུདྡེསོ. ཨིདྡྷིཡཱ ཙ ཝིསཱརདོཏི ཨིདྡྷིཡམྤི བྱཏྟོ སུཀུསལོ. ཨཱཛཱནཱིཡེནཱཏི པུརིསཱཛཱནཱིཡེན. ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱནཾ སཱདྷནཏོ སཱདྷུནཱ ཀཏཀིཙྩེན ཨནུརུདྡྷེན སཱདྷུ ཨུབྷཡཧིཏསཱདྷཀོ, སུཊྛུ ཝཱ ཨཱཛཉྙོ ཀཱརིཏོ དམིཏོ. ཨགྒཝིཛྫཱཡ ཝིནཱིཏོ ཨསེཀྑབྷཱཝཱཔཱདནེན སིཀྑིཏོ སིཀྑཱཔིཏོཏི ཨཏྠོ.
སོ སཱམཎེརོ སུམནོ པརམཾ སནྟིཾ ནིབྦཱནཾ པཏྭཱ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཨདྷིགནྟྭཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཨཀུཔྤཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨཔྤིཙྪབྷཱཝསྶ པརམུཀྐཾསགཏཏྟཱ མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི མཾ ‘‘ཨཡཾ ཁཱིཎཱསཝོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཚལ༹བྷིཉྙོ’’ཏི ཝཱ ཀོཙིཔི མཱ ཛཱནེཡྻཱཏི ཨིཙྪཏི ཨབྷིཀངྑཏཱིཏི.
སུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༡. ནྷཱཏཀམུནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ནྷཱཏཀམུནིསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཝིཛྫཱཊྛཱནཱདཱིསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ནྷཱཏཀལཀྑཎཡོགེན ནྷཱཏཀོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཏིཡོཛནཔྤམཱཎེ ཋཱནེ ཨརཉྙཱཡཏནེ ནཱིཝཱརེཧི ཡཱཔེནྟོ ཨགྒིཾ པརིཙཱརཡམཱནོ ཝསཏི. ཏསྶ སཏྠཱ གྷཊེ ཝིཡ པདཱིཔཾ ཧདཡབྦྷནྟརེ པཛྫལནྟཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཨསྶམཔདཾ ཨགམཱསི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨཏྟནོ ¶ ཨུཔཀཔྤནནིཡཱམེན ཨཱཧཱརཾ ཨུཔནེསི. ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫི. ཨེཝཾ ཏཡོ དིཝསེ དཏྭཱ ཙཏུཏྠདིཝསེ ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷེ པརམསུཁུམཱལཱ, ཀཐཾ ཨིམིནཱ ཨཱཧཱརེན ཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ སཏྠཱ ཨརིཡསནྟོསགུཎཾ པཀཱསེནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཱཔསོ ཏཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. བྷགཝཱ ཏཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཔེཏྭཱ གཏོ. སོ པན ཏཏྠེཝ ཝིཧརནྟོ ཨཔརབྷཱགེ ཝཱཏཱབཱདྷེན ཨུཔདྡུཏོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཊིསནྠཱརམུཁེན ཏསྶ ཝིཧཱརཾ པུཙྪནྟོ –
‘‘ཝཱཏརོགཱབྷིནཱིཏོ ཏྭཾ, ཝིཧརཾ ཀཱནནེ ཝནེ;
པཝིདྡྷགོཙརེ ལཱུཁེ, ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. – གཱཐམཱཧ; ཨཐ ཐེརོ –
‘‘པཱིཏིསུཁེན ཝིཔུལེན, ཕརིཏྭཱན སམུསྶཡཾ;
ལཱུཁམྤི ཨབྷིསམྦྷོནྟོ, ཝིཧརིསྶཱམི ཀཱནནེ.
‘‘བྷཱཝེནྟོ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི ཙ;
ཛྷཱནསོཁུམྨསམྤནྣོ, ཝིཧརིསྶཾ ཨནཱསཝོ.
‘‘ཝིཔྤམུཏྟཾ ཀིལེསེཧི, སུདྡྷཙིཏྟཾ ཨནཱཝིལཾ;
ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ, ཝིཧརིསྶཾ ཨནཱསཝོ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཡེ མེ ཝིཛྫིཾསུ ཨཱསཝཱ;
སབྦེ ཨསེསཱ ཨུཙྪིནྣཱ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫརེ པུན.
‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ, ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ;
དུཀྑཀྑཡོ ཨནུཔྤཏྟོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱཧི སེསགཱཐཱཧི ཨཏྟནོ ཝིཧཱརཾ སཏྠུ པཝེདེསི.
ཏཏྠ ¶ ཛྷཱནསོཁུམྨསམྤནྣོཏི ཛྷཱནསུཁུམབྷཱཝེན སམནྣཱགཏོ. ཛྷཱནསུཁུམཾ ནཱམ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ, ཏསྨཱ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཨཏྟནོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟིཏཾ དསྶེཏི. ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘སོཁུམྨནྟི ཨགྒམགྒཕལེསུ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ ¶ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏཏོ ཛྷཱནགྒཧཎེན ¶ ཨཏྟནོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟིཏཾ ཝིབྷཱཝེཏཱི’’ཏི. ཝིཔྤམུཏྟཾ ཀིལེསེཧཱིཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིམུཏྟིཡཱ སབྦཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཾ, ཏཏོ ཨེཝ སུདྡྷཙིཏྟཾ, ཨནཱཝིལསངྐཔྤཏཱཡ ཨནཱཝིལཾ, ཏཱིཧིཔི པདེཧི ཨརཧཏྟཕལཙིཏྟམེཝ ཝདཏི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.
ནྷཱཏཀམུནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༢. བྲཧྨདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཀྐོདྷསྶཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྲཧྨདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, བྲཧྨདཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛེཏཝནམཧེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ ནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ ཨཀྐོསི. ཐེརོ ཏཾ སུཏྭཱཔི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ པིཎྜཱཡ ཙརཏིཡེཝ, བྲཱཧྨཎོ པུནཔི ཨཀྐོསིཡེཝ. མནུསྶཱ ཨེཝཾ ཨཀྐོསནྟམྤི ནཾ ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ ན ཀིཉྩི བྷཎཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –
‘‘ཨཀྐོདྷསྶ ཀུཏོ ཀོདྷོ, དནྟསྶ སམཛཱིཝིནོ;
སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟསྶ, ཨུཔསནྟསྶ ཏཱདིནོ.
‘‘ཏསྶེཝ ཏེན པཱཔིཡོ, ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི;
ཀུདྡྷཾ ཨཔྤཊིཀུཛ྄ཛྷནྟོ, སངྒཱམཾ ཛེཏི དུཛྫཡཾ.
‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ ཙརཏི, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ;
པརཾ སངྐུཔིཏཾ ཉཏྭཱ, ཡོ སཏོ ཨུཔསམྨཏི.
‘‘ཨུབྷིནྣཾ ཏིཀིཙྪནྟཾ ཏཾ, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ;
ཛནཱ མཉྙནྟི བཱལོཏི, ཡེ དྷམྨསྶ ཨཀོཝིདཱ. (སཾ. ནི. ༡.༡༨༩);
‘‘ཨུཔྤཛྫེ ¶ ¶ ¶ ཏེ སཙེ ཀོདྷོ, ཨཱཝཛྫ ཀཀཙཱུཔམཾ;
ཨུཔྤཛྫེ ཙེ རསེ ཏཎྷཱ, པུཏྟམཾསཱུཔམཾ སར.
‘‘སཙེ དྷཱཝཏི ཙིཏྟཾ ཏེ, ཀཱམེསུ ཙ བྷཝེསུ ཙ;
ཁིཔྤཾ ནིགྒཎྷ སཏིཡཱ, ཀིཊྛཱདཾ ཝིཡ དུཔྤསུ’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨཀྐོདྷསྶཱཏི ཀོདྷརཧིཏསྶ མགྒེན སམུཙྪིནྣཀོདྷསྶ. ཀུཏོ ཀོདྷོཏི ཀུཏོ ནཱམ ཧེཏུ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. དནྟསྶཱཏི ཨུཏྟམེན དམེན ཨགྒམགྒདམཐེན དནྟསྶ. སམཛཱིཝིནོཏི ཀཱཡཝིསམཱདཱིནི སབྦསོ པཧཱཡ ཀཱཡསམཱདཱིནཾ ཝསེན སམཾ ཛཱིཝནྟསྶ སཏྟཊྛཱནིཡེན སམྤཛཉྙེན སམྨདེཝ ཝཏྟནྟསྶ. སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟསྶཱཏི སམྨཱ ཨཉྙཱཡ ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིཀེ དྷམྨེ ཛཱནིཏྭཱ སབྦཱསཝེཧི ཝིཔྤམུཏྟསྶ. ཏཏོ ཨེཝ སབྦཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམེན ཨུཔསནྟསྶ. ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནོ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཀུཏོ ཀོདྷོཏི ཨཉྙཱཔདེསེན ཐེརོ ཨཏྟནོ ཀོདྷཱབྷཱཝཾ ཏསྶ ཙ ཀཱརཎཱནི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཀོདྷེ ཨཀོདྷེ ཙ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསདསྶནེན དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཏསྶེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཨཏྟནོ ཨུཔརི ཀུདྡྷཾ ཀུཔིཏཾ པུགྒལཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶེཝ ཏེན པཊིཀུཛ྄ཛྷནཔཙྩཀྐོསནཔཊིཔྤཧརཎཱདིནཱ པཱཔིཡོ ཨིདྷལོཀེ ཝིཉྙཱུགརཧཱདིཝསེན པརལོཀེ ནིརཡདུཀྑཱདིཝསེན ཨབྷདྡཀཏརཾ ཨཀལྱཱཎཏརཾ ཧོཏི. ཀུཛ྄ཛྷནེན པན ཨཀུདྡྷསྶ པཱཔཾ ཧོཏཱིཏི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཀེཙི པན ‘‘ཡོ ཨཀུདྡྷཾ པཊིཀུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཀུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཀུདྡྷཾ ཨཔྤཊིཀུཛ྄ཛྷནྟོཏི ཡོ པན ཀུདྡྷཾ པུགྒལཾ ‘‘ཨཡཾ ཀུདྡྷོ ཀོདྷཔརེཏོ’’ཏི ཉཏྭཱ ན པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི ཁམཏི, སོ དུཛྫཡཾ ཀིལེསསངྒཱམཾ ཛེཏི ནཱམ. ན ཀེཝལཉྩསྶ ཀིལེསསངྒཱམཛཡོ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔཏྟིམྤཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ…པེ… ཨུཔསམྨཏཱི’’ཏི. ཡོ པརཾ པུགྒལཾ སངྐུཔིཏཾ ཀུདྡྷཾ ‘‘ཀོདྷཔརེཏོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ མེཏྟཱཡནྟོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནྟོ ཝཱ སཏོ ¶ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཨུཔསམྨཏི ཁམཏི ན པཊིཔྥརཏི. སོ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙཱཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨུབྷཡལོཀསུཁཱཝཧཾ ཨཏྠཾ ཧིཏཾ ཙརཏི.
ཨུབྷིནྣཾ ཏིཀིཙྪནྟཾ ཏནྟི ཏཾ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙཱཏི ཨུབྷིནྣཾ དྭིནྣཾ ཀོདྷབྱཱདྷིཏིཀིཙྪཱཡ ཏིཀིཙྪནྟཾ ཁམནྟཾ པུགྒལཾ ཡེ ཛནཱ དྷམྨསྶ ཨརིཡཱཙཱརདྷམྨེ ཨཀུསལཱ, ཏེ བཱལཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཝིདྡསུ ཡོ ཨཏྟཱནཾ ཨཀྐོསནྟསྶ པཧརནྟསྶ ཀིཉྩི ན ཀརོཏཱི’’ཏི མཉྙནྟི ¶ , ཏཾ ཏེསཾ ཨཡོནིསོ མཉྙནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཏིཀིཙྪན’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏིཀིཙྪནསབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ¶ ཐེརེན ཝུཙྩམཱནཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨཀྐོསཀབྲཱཧྨཎོ སཾཝིགྒོ པསནྣཙིཏྟོ ཙ ཧུཏྭཱ ཐེརཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ཏསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཐེརོ ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ དེནྟོ ‘‘ཨིམསྶ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ ཡུཏྟཱ’’ཏི མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ ཀོདྷཔརིཡུཊྛཱནཱདཱིསུ པཙྩཝེཀྑཎཱདིཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨུཔྤཛྫེ ཏེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫེ ཏེ སཙེཏི སཙེ ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟསྶ ཀཉྩི པུགྒལཾ ནིསྶཱཡ ཙིརཔརིཙཡོ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཝཱུཔསམཱཡ –
‘‘ཨུབྷཏོདཎྜཀེན ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀཀཙེན ཙོརཱ ཨོཙརཀཱ ཨངྒམངྒཱནི ཨོཀནྟེཡྻུཾ, ཏཏྲཱཔི ཡོ མནོ པདཱུསེཡྻ, ན མེ སོ ཏེན སཱསནཀརོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༢) –
སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཾ ཀཀཙཱུཔམཾ ཨོཝཱདཾ ཨཱཝཛྫེཧི. ཨུཔྤཛྫེ ཙེ རསེ ཏཎྷཱཏི སཙེ ཏེ མདྷུརཱདིབྷེདེ རསེ ཏཎྷཱ ཨབྷིལཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཝཱུཔསམཱཡ –
‘‘པུཏྟམཾསཾ ཛཱཡམྤཏིཀཱ ཡཐཱ ཀནྟཱརནིཏྠརཎཏྠམེཝ ཁཱདིཾསུ, ན རསཏཎྷཱཡ ཨེཝཾ ཀུལཔུཏྟོཔི པབྦཛིཏོ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིསེཝཏི…པེ… ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༦༣ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ) –
ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ པུཏྟམཾསཱུཔམོཝཱདཾ སར ཨནུསྶར.
སཙེ དྷཱཝཏི ཏེ ཙིཏྟནྟི ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཏཝ ཙིཏྟཾ ཀཱམེསུ པཉྩཀཱམགུཎེསུ ཚནྡརཱགཝསེན, ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ བྷཝེསུ བྷཝཔཏྠནཱཝསེན སཙེ དྷཱཝཏི སརཏི ཛཝཏི. ཁིཔྤཾ ནིགྒཎྷ སཏིཡཱ, ཀིཊྛཱདཾ ¶ ཝིཡ དུཔྤསུནྟི ཏཐཱ དྷཱཝིཏུཾ ཨདེནྟོ ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ ཀིཊྛཱདཾ སསྶཁཱདཀཾ དུཔྤསུཾ དུཊྛགོཎཾ ཡོཏྟེན ཐམྦྷེ བནྡྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེཏི, ཨེཝཾ སཏིཡཱ སཏིཡོཏྟེན སམྨཱདྷིཐམྦྷེ བནྡྷནྟོ ཁིཔྤཾ སཱིགྷམེཝ ནིགྒཎྷ, ཡཐཱ ཀིལེསཝིགམེན ནིབྦིསེཝནཾ ཧོཏི, ཏཐཱ དམེཧཱིཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཐེརོ པུཐུཛྫནོཝ ཧུཏྭཱ ཨཀྐོསཾ ཨདྷིཝཱསེནྟོ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨརིཡགུཎེ པཀཱསེནྟོ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ པཙྪཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཨིམཱཡེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསཱི’’ཏི ཝདནྟི.
བྲཧྨདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༣. སིརིམཎྜཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཚནྣམཏིཝསྶཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ སིརིམཎྜཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཾསུམཱརགིརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ¶ སིརིམཎྜོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷེསཀལཱཝནེ བྷགཝཏི ཝིཧརནྟེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ནིདཱནུདྡེསསྶ པརིཡོསཱནེ ‘‘ཨཱཝིཀཏཱ ཧིསྶ ཕཱསུ ཧོཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༣༤) པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཱཔནྣཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ པཊིཙྪཱདེནྟོ ཨུཔརཱུཔརི ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏི, ཏེནསྶ ན ཕཱསུ ཧོཏི, ཨཱཝིཀཏྭཱ པན ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོནྟསྶ ཕཱསུ ཧོཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ མནསི ཀཏྭཱ ‘‘ཨཧོ སཏྠུ སཱསནཾ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟི ལདྡྷཔྤསཱདོ ཏཐཱ ཨུཔྤནྣཾ པཱིཏིཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –
‘‘ཚནྣམཏིཝསྶཏི, ཝིཝཊཾ ནཱཏིཝསྶཏི;
ཏསྨཱ ཚནྣཾ ཝིཝརེཐ, ཨེཝཾ ཏཾ ནཱཏིཝསྶཏི.
‘‘མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ¶ ལོཀོ, ཛརཱཡ པརིཝཱརིཏོ;
ཏཎྷཱསལླེན ཨོཏིཎྞོ, ཨིཙྪཱདྷཱུཔཱཡིཏོ སདཱ. (སཾ. ནི. ༡.༦༦);
‘‘མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ, པརིཀྑིཏྟོ ཛརཱཡ ཙ;
ཧཉྙཏི ནིཙྩམཏྟཱཎོ, པཏྟདཎྜོཝ ཏཀྐརོ.
‘‘ཨཱགཙྪནྟགྒིཁནྡྷཱཝ, མཙྩུ བྱཱདྷི ཛརཱ ཏཡོ;
པཙྩུགྒནྟུཾ བལཾ ནཏྠི, ཛཝོ ནཏྠི པལཱཡིཏུཾ.
‘‘ཨམོགྷཾ དིཝསཾ ཀཡིརཱ, ཨཔྤེན བཧུཀེན ཝཱ;
ཡཾ ཡཾ ཝིཛཧཏེ རཏྟིཾ, ཏདཱུནཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.
‘‘ཙརཏོ ཏིཊྛཏོ ཝཱཔི, ཨཱསཱིནསཡནསྶ ཝཱ;
ཨུཔེཏི ཙརིམཱ རཏྟི, ན ཏེ ཀཱལོ པམཛྫིཏུ’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཚནྣནྟི ཚཱདིཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཝིཝཊཾ ཨཔྤཀཱསིཏཾ དུཙྩརིཏཾ. ཨཏིཝསྶཏཱིཏི ཨཱཔཏྟིཝསྶཉྩེཝ ཀིལེསཝསྶཉྩ ཨཏིཝིཡ ཝསྶཏི. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཧི ཚཱདནཾ ཨལཛྫིབྷཱཝཱདིནཱ ¶ ཏཱདིསོཝ, ཚཱདནེན ཏཏོ ཨཉྙཐཱཝ པུནཔི ཏཐཱརཱུཔཾ ཏཏོ ཝཱ པཱཔིཊྛཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཚཱདནཾ ཝསྶནསྶ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཝཊནྟི པཀཱསིཏཾ ཨཔྤཊིཙྪནྣཾ. ནཱཏིཝསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཏཱིཏི ཨུཔསགྒམཏྟཾ, ན ཝསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝསྶནཉྩེཏྠ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ. ཏསྨཱཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཀཱརཎབྷཱཝེན པཙྩཱམསཏི, ཚནྣསྶ དུཙྩརིཏསྶ ཨཱཔཏྟིཝསྶཱདཱིནཾ ཨཏིཝསྶནཏོ ཝིཝཊསྶ ཙ ཨཝསྶནཏོཏི ཨཏྠོ. ཚནྣཾ ཝིཝརེཐཱཏི པུཐུཛྫནབྷཱཝེན ཚཱདནཱདྷིཔྤཱཡེ ཨུཔྤནྣེཔི ཏཾ ¶ ཨནནུཝཏྟིཏྭཱ ཝིཝརེཐ ཨཱཝིཀརེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརེཡྻ. ཨེཝནྟི ཝིཝརཎེན ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཔཏྟིཡཱ. ཏནྟི ཏཾ ཚནྣཾ དུཙྩརིཏཾ. ནཱཏིཝསྶཏི ཨཱཔཏྟིཝསྶཾ ཀིལེསཝསྶཉྩ ན ཝསྶཏི, སུདྡྷནྟེ པུགྒལཾ པཏིཊྛཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ¶ ‘‘ཨེཀཾསེན སཱིགྷཾཡེཝ ཙ ཨཏྟཱ སོདྷེཏབྦོ, ཨཔྤམཱདོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཏསྶ ཀཱརཎཾ སཾཝེགཝཏྠུཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཙྩུནཱབྦྷཱཧཏོ ལོཀོཏི ཨཡཾ སབྦོཔི སཏྟལོཀོ ཙོརོ ཝིཡ ཙོརགྷཱཏཀེན, སབྦཝཊྚནིཔཱཏིནཱ མཙྩུནཱ མརཎེན ཨབྷིཧཏོ, ན ཏསྶ ཧཏྠཏོ མུཙྩཏི. ཛརཱཡ པརིཝཱརིཏོཏི ཨཡཾ ལོཀོ ཨུཔྤཱདཏོ ཨུདྡྷཾ མརཎཱུཔནཡནརསཱཡ ཛརཱཡ པརིཝཱརིཏོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ, ཛརཱསངྒྷཱཏཔརིམུཀྐོཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱསལླེན ཨོཏིཎྞོཏི སརཱིརསྶ ཨནྟོ ནིམུགྒེན ཝིསཔཱིཏཁུརཔྤེན ཝིཡ ཨུཔཱདཱནལཀྑཎེན ཏཎྷཱསངྑཱཏེན སལླེན ཨོཏིཎྞོ ཧདཡབྦྷནྟརེ ཨོགཱལ༹ྷོ. ཏཎྷཱ ཧི པཱིལཱ༹ཛནནཏོ ཨནྟོ ཏུདནཏོ དུརུདྡྷཱརཏོ ཙ ‘‘སལློ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཙྪཱདྷཱུཔཱཡིཏོཏི ཨཱརམྨཎཱབྷིཔཏྠནལཀྑཎཱཡ ཨིཙྪཱཡ སནྟཱཔིཏོ. ཏཾ ཝིསཡཾ ཨིཙྪནྟོ ཧི པུགྒལོ ཡདིཙྪིཏཾ ཝིསཡཾ ལབྷནྟོ ཝཱ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཏཱཡ ཨེཝ ཨནུདཧནལཀྑཎཱཡ ཨིཙྪཱཡ སནྟཏྟོ པརིལཱ༹ཧཔྤཏྟོ ཧོཏི. སདཱཏི སབྦཀཱལཾ, ཨིདཉྩ པདཾ སབྦཔདེསུ ཡོཛེཏབྦཾ.
པརིཀྑིཏྟོ ཛརཱཡ ཙཱཏི ན ཀེཝལཾ མཙྩུནཱ ཨབྦྷཱཧཏོཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཛརཱཡ ཙ པརིཀྑིཏྟོ. ཛརཱཡ སམཝརུདྡྷོ ཛརཱཔཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟོ, ན ཏཾ སམཏིཀྐམཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཧཉྙཏི ནིཙྩམཏྟཱཎོཏི ཨཏཱཎོ ཨསརཎོ ཧུཏྭཱ ནིཙྩཀཱལཾ ཛརཱམརཎེཧི ཧཉྙཏི ཝིབཱདྷཱིཡཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? པཏྟདཎྜོཝ ཏཀྐརོ ཡཐཱ ཏཀྐརོ ཙོརོ ཀཏཱཔརཱདྷོ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟོ ཨཏཱཎོ རཱཛཱཎཱཡ ཧཉྙཏི, ཨེཝམཡཾ ལོཀོ ཛརཱམརཎེཧཱིཏི དསྶེཏི.
ཨཱགཙྪནྟགྒིཁནྡྷཱཝཱཏི མཧཱཝནེ ཌཡ྄ཧམཱནེ ཏཾ ཨབྷིབྷཝནྟཱ མཧནྟཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཱ ཝིཡ མཙྩུ བྱཱདྷི ཛརཱཏི ཨིམེ ཏཡོ ཨནུདཧནཊྛེན ཨགྒིཀྑནྡྷཱ ཨིམཾ སཏྟལོཀཾ ཨབྷིབྷཝནྟཱ ཨཱགཙྪནྟི ¶ , ཏེསཾ པན པཊིབལོ ཧུཏྭཱ པཙྩུགྒནྟུཾ ཨབྷིབྷཝིཏུཾ བལཾ ཨུསྶཱཧོ ནཏྠི, ཨིམསྶ ལོཀསྶ, ཛཝོ ནཏྠི པལཱཡིཏུཾ ཛཝནྟེསུ, ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟེསུ. ཡཏྠ ཏེ ནཱབྷིབྷཝནྟི, པིཊྛིཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏོ པལཱཡིཏུམྤི ཨིམསྶ ལོཀསྶ ཛངྒྷཱཛཝོ ནཏྠི, ཨེཝཾ ¶ ཨཏྟནཱ ཨསམཏྠོ མཱཡཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨཔྤཊིཀཱརེ ཏིཝིདྷེ བལཝཏི པཙྩཱམིཏྟེ ནིཙྩུཔཊྛིཏེ ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི ཙེ? ཨམོགྷཾ ¶ དིཝསཾ ཀཡིརཱ, ཨཔྤེན བཧུཀེན ཝཱཏི ཨཔྤེན ཨནྟམསོ གདྡཱུཧནམཏྟམྤི ཀཱལཾ པཝཏྟིཏེན བཧུཀེན ཝཱ སཀལཾ ཨཧོརཏྟཾ པཝཏྟིཏེན ཝིཔསྶནཱམནསིཀཱརེན ཨམོགྷཾ ཨཝཉྫྷཾ དིཝསཾ ཀརེཡྻ, ཡསྨཱ ཡཾ ཡཾ ཝིཛཧཏེ རཏྟིཾ, ཏདཱུནཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཨཡཾ སཏྟོ ཡཾ ཡཾ རཏྟིཾ ཝིཛཧཏི ནཱསེཏི ཁེཔེཏི, ཏདཱུནཾ ཏེན ཨཱུནཾ ཏསྶ སཏྟསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཧོཏི. ཨེཏེན རཏྟིཀྑཡོ ནཱམ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ཏསྶ ཨནིཝཏྟནཏོཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཧ –
‘‘ཡམེཀརཏྟིཾ པཋམཾ, གབྦྷེ ཝསཏི མཱཎཝོ;
ཨབྦྷུཊྛིཏོཝ སོ ཡཱཏི, ས གཙྪཾ ན ནིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༣༦༣);
ན ཀེཝལཾ རཏྟིཝསེནེཝ, ཨཐ ཁོ ཨིརིཡཱཔཐཝསེནཱཔི ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ཨུཔདྷཱརེཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཙརཏོ’’ཏིཨཱདི. ཙརཏོཏི གཙྪནྟསྶ. ཏིཊྛཏོཏི ཋིཏཾ ཀཔྤེནྟསྶ. ཨཱསཱིནསཡནསྶ ཝཱཏི ཨཱསཱིནསྶ སཡནསྶ ཝཱ, ནིསིནྣསྶ ནིཔཛྫནྟསྶ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཱསཱིདན’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏཏྠ སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨུཔེཏི ཙརིམཱ རཏྟཱིཏི ཙརིམཀཙིཏྟསཧིཏཱ རཏྟི ཨུཔགཙྪཏི, རཏྟིགྒཧཎཉྩེཏྠ དེསནཱསཱིསམཏྟཾ. གམནཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཨིརིཡཱཔཐེན སམངྒཱིབྷཱུཏསྶ ཙརིམཀཱལོཡེཝ, ཏེནེཝསྶ ཨིརིཡཱཔཐཀྑཎཱ ཛཱིཝིཏཾ ཁེཔེཏྭཱ ཨེཝ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ན ཏེ ཀཱལོ པམཛྫིཏུཾ ནཱཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ ཀཱལོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ མརཎཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཨཝིདིཏཏྟཱ. ཝུཏྟཾ ཧི –
‘‘ཨནིམིཏྟམནཉྙཱཏཾ, མཙྩཱནཾ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏཾ;
ཀསིརཉྩ པརིཏྟཉྩ, ཏཉྩ དུཀྑེན སཾཡུཏ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༥༧༩);
ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨཔྤམཏྟེན ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཨནུཡོགོ ཀཱཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
སིརིམཎྜཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༤. སབྦཀཱམིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དྭིཔཱདཀོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ སབྦཀཱམིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཋཔེནྟཾ ཨེཀཾ ཐེརཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཋཔེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཱནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ¶ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཔརིནིབྦུཏེ ཨེཝ བྷགཝཏི ཝེསཱལིཡཾ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སབྦཀཱམོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཉཱཏཀེཧི དཱརཔརིགྒཧཾ ཀཱརིཏོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཛིགུཙྪནྟོ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན སདྡྷིཾ ཝེསཱལིཾ ཨུཔགཏོ ཉཱཏིགྷརཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ནཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ པཏིཝིཡོགདུཀྑིཏཱ ཀིསཱ དུབྦཎྞཱ ཨནལངྐཏཱ ཀིལིཊྛཝཏྠནིཝསནཱ ཝནྡིཏྭཱ རོདམཱནཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཏཾ དིསྭཱ ཐེརསྶ ཀརུཎཱཔུརསྶརཾ མེཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ ཨནུབྷཱུཏཱརམྨཎེ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན སཧསཱ ཀིལེསོ ཨུཔྤཛྫི.
སོ ཏེན ཀསཱཧི ཏཱལི༹ཏོ ཨཱཛཱནཱིཡོ ཝིཡ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཏཱཝདེཝ སུསཱནཾ གནྟྭཱ, ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, ཏཏྠ པཊིལདྡྷཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐསྶ སསུརོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ དྷཱིཏརཾ ཨཱདཱཡ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ནཾ ཨུཔྤབྦཱཛེཏུཀཱམོ ཝིཧཱརཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ ཏསྶཱ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀཱམེསུ ཝིརཏྟབྷཱཝཾ སབྦཏྠ ཙ ཨནུཔལིཏྟཏཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘དྭིཔཱདཀོཡཾ ཨསུཙི, དུགྒནྡྷོ པརིཧཱིརཏི;
ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརོ, ཝིསྶཝནྟོ ཏཏོ ཏཏོ.
‘‘མིགཾ ནིལཱིནཾ ཀཱུཊེན, བལི༹སེནེཝ ཨམྦུཛཾ;
ཝཱནརཾ ཝིཡ ལེཔེན, བཱདྷཡནྟི པུཐུཛྫནཾ.
‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ;
པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ཨེཏེ, ཨིཏྠིརཱུཔསྨི དིསྶརེ.
‘‘ཡེ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟི, རཏྟཙིཏྟཱ པུཐུཛྫནཱ;
ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརཾ, ཨཱཙིནནྟི པུནབྦྷཝཾ.
‘‘ཡོ ¶ ¶ ཙེཏཱ པརིཝཛྫེཏི, སཔྤསྶེཝ པདཱ སིརོ;
སོམཾ ཝིསཏྟིཀཾ ལོཀེ, སཏོ སམཏིཝཏྟཏི.
‘‘ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ;
ནིསྶཊོ སབྦཀཱམེཧི, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ དྭིཔཱདཀོཏི ཡདིཔི ཨཔཱདཀཱདཡོཔི ཀཱཡཱ ཨསུཙཱིཡེཝ, ཨདྷིཀཱརཝསེན པན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཝཱ ཨཉྙེ ཨསུཙིབྷཱུཏཱཔི ཀཱཡཱ ལོཎམྦིལཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ བྷོཛནེཔི ཨུཔནཱིཡནྟི, ན པན མནུསྶཀཱཡོ, ཏསྨཱ ཨསུཙིཏརསབྷཱཝམསྶ དསྶེནྟོ ‘‘དྭིཔཱདཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཡནྟི ཏདཱ ཨུཔཊྛིཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ¶ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙི ཨེཝ, ན ཨེཏྠ ཀིཉྩིཔི སུཙཱིཏི ཨཏྠོ. དུགྒནྡྷོ པརིཧཱིརཏཱིཏི དུགྒནྡྷོ སམཱནོ པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི སངྑརིཏྭཱ པརིཧརཱིཡཏི. ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརོཏི ཀེསཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཀུཎཔབྷརིཏོ. ཝིསྶཝནྟོ ཏཏོ ཏཏོཏི པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧིསྶ ཛེགུཙྪབྷཱཝཾ པཊིཙྪཱདེཏུཾ ཝཱཡམནྟཱནམྤི ཏཾ ཝཱཡཱམཾ ནིཔྥལཾ ཀཏྭཱ ནཝཧི དྭཱརེཧི ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདཱིནི ལོམཀཱུཔེཧི ཙ སེདཛལླིཀཾ ‘ཝིསྶཝནྟོཡེཝ པརིཧཱིརཏཱི’ཏི སམྦནྡྷོ.
ཨེཝཾ ཛེགུཙྪོཔི སམཱནོ ཙཱཡཾ ཀཱཡོ ཀཱུཊཱདཱིཧི ཝིཡ མིགཱདིཀེ ཨཏྟནོ རཱུཔཱདཱིཧི ཨནྡྷཔུཐུཛྫནེ ཝཉྩེཏིཡེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘མིག’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མིགཾ ནིལཱིནཾ ཀཱུཊེནཱཏི པཱསཝཱཀརཱདིནཱ ཀཱུཊེན ནིལཱིནཾ, པཊིཙྪནྣཾ ཀཏྭཱ མིགཾ ཝིཡ ནེསཱདོ. ཝཀྑམཱནོ ཧི ཨིཝ-སདྡོ ཨིདྷཱཔི ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦོ. བལི༹སེནེཝ ཨམྦུཛནྟི ཨམྦུཛཾ མཙྪཾ ཨཱམིསབདྡྷེན བལི༹སེན ཝིཡ བཱལི༹སིཀོ. ཝཱནརཾ ཝིཡ ལེཔེནཱཏི རུཀྑསིལཱདཱིསུ པཀྑིཏྟེན མཀྐཊལེཔེན མཀྐཊཾ ཝིཡ མིགལུདྡོ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཾ ཝཉྩེནྟོ བཱདྷེནྟཱིཏི.
ཀེ པན བཱདྷེནྟཱིཏི ཨཱཧ. ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ’’ཏིཨཱདི. རཱུཔཱདཡོ ཧི པཉྩ ཀཱམཀོཊྛཱསཱ ཝིསེསཏོ ཝིསབྷཱགཝཏྠུསནྣིསྶཡཱ ཝིཔལླཱསཱུཔནིསྶཡེན ཨཡོནིསོམནསིཀཱརེན པརིཀྑིཏྟཱནཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ མནོ རམེནྟོ ཀིལེསཝཏྠུཏཱཡ ཨནཏྠཱཝཧབྷཱཝཏོ ཏེ བཱདྷེནྟི ནཱམ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ…པེ… ཨིཏྠིརཱུཔསྨི དིསྶརེ’’ཏི.
ཨིཏྠིགྒཧཎཉྩེཏྠ ¶ ཨདྷིཀཱརཝསེན ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡེ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟཱི’’ཏིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ པུཐུཛྫནཱ ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ རཏྟཙིཏྟཱ རཱགཱབྷིབྷཱུཏཙིཏྟཱ ཨུཔབྷོགཝཏྠུསཉྙཱཡ ¶ ཨུཔསེཝནྟི. ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརནྟི ཏེ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ནིརཡཱདཱིཧི ཙ གྷོརཾ, བྷཡཱནཀཾ, ཨནྡྷབཱལེཧི ཨབྷིརམིཏབྦཏོ ཀཊསིསངྑཱཏཾ སཾསཱརཾ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིམརཎཱདིནཱ ཝཌྜྷེནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱཙིནནྟི པུནབྦྷཝ’’ནྟི.
ཡོ ཙེཏཱཏི ཡོ པན པུགྒལོ ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཏྠ ཚནྡརཱགསྶ ཝིཀྑམྦྷནེན ཝཱ སམུཙྪིནྡནེན ཝཱ ཨཏྟནོ པཱདེན སཔྤསྶ སིརཾ ཝིཡ པརིཝཛྫེཏི, སོ སབྦཾ ལོཀཾ ཝིསཛིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ སཏོ ཧུཏྭཱ སམཏིཝཏྟཏི.
ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱཏི ‘‘ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༤༡༧; ཙཱུལ༹ཝ. ༦༥; མ. ནི. ༡.༢༣༤) ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེསུ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཨཱདཱིནཝཾ, དོསཾ, དིསྭཱ. ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོཏི ཀཱམེཧི བྷཝེཧི ཙ ནིཀྑནྟབྷཱཝཏོ ནེཀྑམྨཾ, པབྦཛྫཾ ¶ , ནིབྦཱནཉྩ, ཁེམཏོ, ཨནུཔདྡཝཏོ, དཊྛུ, དིསྭཱ. སབྦཀཱམེཧིཔི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེཧི ནིསྶཊོ ཝིསཾཡུཏྟོ. སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ ཀཱམནཱིཡཊྛེན ཀཱམཱ, ཏེཧི ཙ ཐེརོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ཏེནཱཧ ‘‘པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཱདིཏོ པཉྩཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཚཊྛགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ སསུརོ ‘‘ཨཡཾ སབྦཏྠ ཨནུཔལིཏྟོ, ན སཀྐཱ ཨིམཾ ཀཱམེསུ པཏཱརེཏུ’’ནྟི ཡཐཱགཏམགྒེནེཝ གཏོ. ཐེརོཔི ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨུཔསམྤདཱཡ ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ པཐབྱཱ ཐེརོ ཧུཏྭཱ, ཝེསཱལིཀེཧི ཝཛྫིཔུཏྟེཧི ཨུཔྤཱདིཏཾ སཱསནསྶ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ, དུཏིཡཾ དྷམྨསངྒཱིཏིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ དྷམྨཱསོཀཀཱལེ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཨབྦུདཾ སོདྷེཧཱི’’ཏི ཏིསྶམཧཱབྲཧྨཱནཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.
སབྦཀཱམིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཚཀྐནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༧. སཏྟཀནིཔཱཏོ
༡. སུནྡརསམུདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སཏྟཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཨལངྐཏཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུནྡརསམུདྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སམུདྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ པན སུནྡརསམུདྡོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ པཋམཝཡེ ཋིཏོ བྷགཝཏོ རཱཛགཧཔྤཝེསེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ, པཊིལདྡྷསདྡྷོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སམཱདིནྣདྷུཏདྷམྨོ རཱཛགཧཏོ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟསྶ སནྟིཀེ ཝིཔསྶནཱཙཱརཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཝིཧརཏི. ཏསྶ མཱཏཱ རཱཛགཧེ ཨུསྶཝདིཝསེ ཨཉྙེ སེཊྛིཔུཏྟེ སཔཛཱཔཏིཀེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ ཨུསྶཝཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟེ དིསྭཱ, པུཏྟཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ རོདཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཨཉྙཏརཱ གཎིཀཱ རོདནཀཱརཎཾ པུཙྪི. སཱ ཏསྶཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ གཎིཀཱ ‘‘ཨཧཾ ཏཾ ཨཱནེསྶཱམི, པསྶ ཏཱཝ མམ ཨིཏྠིབྷཱཝ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཏཾཡེཝ ཏསྶ པཛཱཔཏིཾ ཀཏྭཱ ཨིམསྶ ཀུལསྶ སཱམིནིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཱཡ བཧུཾ དྷནཾ དཏྭཱ ¶ , ཝིསྶཛྫིཏཱ མཧཏཱ པརིཝཱརེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ, ཐེརསྶ པིཎྜཱཡ ཝིཙརཎཊྛཱནེ ཨེཀསྨིཾ གེཧེ ཝསམཱནཱ དིཝསེ དིཝསེ ཨཉྙེཧི ཐེརསྶ སཀྐཙྩཾ པིཎྜཔཱཏཾ དཱཔེསི. ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཙ ཧུཏྭཱ སུཝཎྞཔཱདུཀཱ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ གེཧདྭཱརེན གཙྪནྟཾ ཐེརཾ དིསྭཱ, སུཝཎྞཔཱདུཀཱ ཨོམུཉྩིཏྭཱ, ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ པུརཏོ གཙྪནྟཱི ནཱནཔྤཀཱརཾ ཐེརཾ ཀཱམནིམནྟནཱཡ ནིམནྟེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘པུཐུཛྫནཙིཏྟཾ ནཱམ ཙཉྩལཾ, ཡཾནཱུན མཡཱ ཨིདཱནེཝ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི ཏཏྠེཝ ཋིཏོ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –
‘‘ཨལངྐཏཱ སུཝསནཱ, མཱལདྷཱརཱི ཝིབྷཱུསིཏཱ;
ཨལཏྟཀཀཏཱཔཱདཱ, པཱདུཀཱརུཡ྄ཧ ཝེསིཀཱ.
‘‘པཱདུཀཱ ¶ ¶ ཨོརུཧིཏྭཱན, པུརཏོ པཉྫལཱིཀཏཱ;
སཱ མཾ སཎྷེན མུདུནཱ, མྷིཏཔུབྦཾ ཨབྷཱསཐ.
‘‘‘ཡུཝཱསི ཏྭཾ པབྦཛིཏོ, ཏིཊྛཱཧི མམ སཱསནེ;
བྷུཉྫ མཱནུསཀེ ཀཱམེ, ཨཧཾ ཝིཏྟཾ དདཱམི ཏེ;
སཙྩཾ ཏེ པཊིཛཱནཱམི, ཨགྒིཾ ཝཱ ཏེ ཧརཱམཧཾ.
‘‘‘ཡདཱ ཛིཎྞཱ བྷཝིསྶཱམ, ཨུབྷོ དཎྜཔརཱཡནཱ;
ཨུབྷོཔི པབྦཛིསྶཱམ, ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོ’’’.
‘‘ཏཉྩ དིསྭཱན ཡཱཙནྟིཾ, ཝེསིཀཾ པཉྫལཱིཀཏཾ;
ཨལངྐཏཾ སུཝསནཾ, མཙྩུཔཱསཾཝ ཨོཌྜིཏཾ.
‘‘ཏཏོ མེ མནསཱིཀཱརོ, ཡོནིསོ ཨུདཔཛྫཐ;
ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུརཧུ, ནིབྦིདཱ སམཏིཊྛཐ.
‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཏཏྠ མཱལདྷཱརཱིཏི མཱལཱདྷཱརིནཱི པིལ༹ནྡྷཔུཔྥདཱམཱ. ཝིབྷཱུསིཏཱཏི ཨཱུནཊྛཱནསྶ པཱུརཎཝསེན པུཔྥེཧི ཙེཝ གནྡྷཝིལེཔནཱདཱིཧི ཙ ཝིབྷཱུསིཏགཏྟཱ. ‘‘ཨལངྐཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཧཏྠཱུཔགགཱིཝཱུཔགཱདཱིཧི ཨཱབྷརཎེཧི ཨལངྐརཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨལཏྟཀཀཏཱཔཱདཱཏི པརིཎཏཛཡསུམནཔུཔྥཝཎྞེན ལཱཁཱརསེན རཉྫིཏཙརཎཡུགལཱ༹. སམཱསཔདཉྷེཏཾ, ‘‘ཨལཏྟཀཀཏཔཱདཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱསུཁཏྠཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨསམཱསབྷཱཝེ པན ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ ཝེདིཏབྦོ. པཱདུཀཱརུཡ྄ཧ ཝེསིཀཱཏི ཨེཀཱ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིཀཱ ཨིཏྠཱི ཡཐཱཝུཏྟཝེསཱ སུཝཎྞཔཱདུཀཱ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ‘‘ཋིཏཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ.
པཱདུཀཱ ཨོརུཧིཏྭཱནཱཏི པཱདུཀཱཧི ཨོཏརིཏྭཱ, སུཝཎྞཔཱདུཀཱཡོ ཨོམུཉྩིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཉྫལཱིཀཏཱཏི པགྒཧིཏཨཉྫལིཀཱ སཱ ཝེསཱི མཾ. སཱམཾ ཝཱ ཝཙནཔརམྤརཾ ¶ ཝིནཱ སཡམེཝ ཨབྷཱསཐ. སཎྷེནཱཏི མཊྛེན. མུདུནཱཏི མདྷུརེན. ‘‘ཝཙནེནཱ’’ཏི ཨཝུཏྟམྤི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨབྷཱསཐཱཏི, ཝུཏྟཏྟཱ.
ཡུཝཱསི ¶ ཏྭཾ པབྦཛིཏོཏི ཏྭཾ པབྦཛནྟོ ཡུཝཱ, དཧརོཡེཝ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏོསི, ནནུ པབྦཛནྟེན སཏྟམེ དསཀེ སམྤཏྟེཝ པབྦཛིཏབྦནྟི དསྶེཏི. ཏིཊྛཱཧི མམ སཱསནེཏི མམ ཝཙནེ ཏིཊྛ.
ཀིཾ ¶ པན ཏནྟི ཨཱཧ ‘‘བྷུཉྫ མཱནུསཀེ ཀཱམེ’’ཏི ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏུཀཱམསྶ རཱུཔསམྤཏྟི, ཝཡསམྤཏྟི, པརིཝཱརསམྤཏྟི, བྷོགསམྤཏྟི ཙ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏཏྠ ‘‘ཀུཏོ མེ བྷོགསམྤཏྟཱི’’ཏི ཝདེཡྻཱཏི, ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ ཝིཏྟཾ དདཱམི ཏེ’’ཏི. ‘‘ཏཡིདཾ ཝཙནཾ ཀཐཾ སདྡཧཱཏབྦ’’ནྟི མཉྙེཡྻཱཏི ཏཾ སདྡཧཱཔེནྟཱི ཨཱཧ ‘‘སཙྩཾ ཏེ པཊིཛཱནཱམི, ཨགྒིཾ ཝཱ ཏེ ཧརཱམཧ’’ནྟི. ‘‘བྷུཉྫ མཱནུསཀེ ཀཱམེ, ཨཧཾ ཝིཏྟཾ དདཱམི ཏེ’’ཏི ཡདིདཾ མཡཱ པཊིཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཨེཀཾསེན སཙྩམེཝ པཊིཛཱནཱམི, སཙེ མེ ན པཏྟིཡཱཡསི, ཨགྒིཾ ཝཱ ཏེ ཧརཱམཧཾ ཨགྒིཾ ཧརིཏྭཱ ཨགྒིཔཙྩཡཾ སཔཐཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོཏི ཨམྷཱཀཾ ཨུབྷིནྣཾ ཛིཎྞཀཱལེ པབྦཛྫནཾ ཨུབྷཡཏྠ ཛཡགྒཱཧོ. ཡཾ མཡཾ ཡཱཝ དཎྜཔརཱཡནཀཱལཱ བྷོགེ བྷུཉྫཱམ, ཨེཝཾ ཨིདྷལོཀེཔི བྷོགེཧི ན ཛཱིཡཱམ, མཡཾ པཙྪཱ པབྦཛིསྶཱམ, ཨེཝཾ པརལོཀེཔི བྷོགེཧི ན ཛཱིཡཱམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏོཏི ཏཾ ནིམིཏྟཾ, ཀཱམེཧི ནིམནྟེནྟིཡཱ ‘‘ཡུཝཱསི ཏྭ’’ནྟིཨཱདིནཱ ‘‘ཡདཱ ཛིཎྞཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ཏསྶཱ ཝེསིཡཱ ཝུཏྟཝཙནཧེཏུ. ཏཉྷི ཝཙནཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཐེརོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ སདཏྠཾ པརིཔཱུརེསི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.
སུནྡརསམུདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པརེ ཨམྦཱཊཀཱརཱམེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ, ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ ནིསིནྣོ ཏསྨིཾ ཁཎེ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ མཉྫུསྶརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ¶ ཝིཡ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ མཉྫུསྶརཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཙ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོ ¶ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙིཏྟཔཏྟཀོཀིལོ ཧུཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནཏོ མདྷུརཾ ཨམྦཕལཾ ཏུཎྜེནཱདཱཡ གཙྪནྟོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཀོཀིལོ དསབལསྶ པཏྟེ ཨམྦཔཀྐཾ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱ ཏཾ པརིབྷུཉྫི. སོ ཀོཀིལོ ¶ པསནྣམཱནསོ ཏེནེཝ པཱིཏིསུཁེན སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཏེན ཙ པུཉྙཀམྨེན མཉྫུསྶརོ ཨཧོསི. ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ པན ཙེཏིཡེ ཨཱརདྡྷེ ཀིཾ པམཱཎཾ ཀརོམ? སཏྟཡོཛནཔྤམཱཎཾ. ཨཏིམཧནྟམེཏཾ. ཚཡོཛནཔྤམཱཎཾ. ཨེཏམྤི ཨཏིམཧནྟཾ. པཉྩཡོཛནཾ, ཙཏུཡོཛནཾ, ཏིཡོཛནཾ, དྭིཡོཛནནྟི ཝུཏྟེ ཨཡཾ ཏདཱ ཛེཊྛཝཌྜྷཀཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཐ, བྷོ, ཨནཱགཏེ སུཁཔཊིཛགྒིཡཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ རཛྫུཡཱ པརིཀྑིཔནྟོ གཱཝུཏམཏྟཀེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀཾ མུཁཾ གཱཝུཏཾ གཱཝུཏཾ ཧོཏུ, ཙེཏིཡཾ ཨེཀཡོཛནཱཝཊྚཾ ཡོཛནུབྦེདྷཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏསྶ ཝཙནེ ཨཊྛཾསུ. ཨིཏི ཨཔྤམཱཎསྶ བུདྡྷསྶ པམཱཎཾ ཨཀཱསཱིཏི. ཏེན པན ཀམྨེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཨཉྙེཧི ནཱིཙཏརཔྤམཱཎོ ཧོཏི.
སོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟི, བྷདྡིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨཏིརསྶཏཱཡ པན ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ, པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ, བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཧུཏྭཱ མདྷུརེན སརེན པརེསཾ དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཨཐེཀསྨིཾ ཨུསྶཝདིཝསེ ཨེཀེན བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ རཐེན གཙྪནྟཱི ཨཉྙཏརཱ གཎིཀཱ ཐེརཾ དིསྭཱ དནྟཝིདཾསཀཾ ཧསི. ཐེརོ ཏསྶཱ དནྟཊྛིཀེ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཏཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ, ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི. སོ ཨབྷིཎྷཾ ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨཏཱ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨོཝདིཡམཱནོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༡-༣༣) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ;
ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.
‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཾ སེཊྛིཔུཏྟོ མཧདྡྷནོ;
ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཝིཙརཾ, སངྒྷཱརཱམཾ ཨགཙྪཧཾ.
‘‘ཏདཱ སོ ལོཀཔཛྫོཏོ, དྷམྨཾ དེསེསི ནཱཡཀོ;
མཉྫུསྶརཱནཾ པཝརཾ, སཱཝཀཾ ཨབྷིཀིཏྟཡི.
‘‘ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཧུཏྭཱ, ཀཱརཾ ཀཏྭཱ མཧེསིནོ;
ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ.
‘‘ཏདཱ བུདྡྷོ ཝིཡཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝིནཱཡཀོ;
ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ལཙྪསེ ཏཾ མནོརཐཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
བྷདྡིཡོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘ཏེན ¶ ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.
‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཕུསྶོ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ;
དུརཱསདོ དུཔྤསཧོ, སབྦལོཀུཏྟམོ ཛིནོ.
‘‘ཙརཎེན ཙ སམྤནྣོ, བྲཧཱ ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;
ཧིཏེསཱི སབྦསཏྟཱནཾ, བཧུཾ མོཙེསི བནྡྷནཱ.
‘‘ནནྡཱརཱམཝནེ ཏསྶ, ཨཧོསིཾ ཕུསྶཀོཀིལོ;
གནྡྷཀུཊིསམཱསནྣེ, ཨམྦརུཀྑེ ཝསཱམཧཾ.
‘‘ཏདཱ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཾ, དཀྑིཎེཡྻཾ ཛིནུཏྟམཾ;
དིསྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, མཉྫུནཱབྷིནིཀཱུཛཧཾ.
‘‘རཱཛུཡྻཱནཾ ཏདཱ གནྟྭཱ, སུཔཀྐཾ ཀནཀཏྟཙཾ;
ཨམྦཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱན, སམྦུདྡྷསྶོཔནཱམཡིཾ.
‘‘ཏདཱ ¶ མེ ཙིཏྟམཉྙཱཡ, མཧཱཀཱརུཎིཀོ ཛིནོ;
ཨུཔཊྛཱཀསྶ ཧཏྠཏོ, པཏྟཾ པགྒཎྷི ནཱཡཀོ.
‘‘ཨདཱསིཾ ཧཊྛཙིཏྟོཧཾ, ཨམྦཔིཎྜཾ མཧཱམུནེ;
པཏྟེ པཀྑིཔྤ པཀྑེཧི, པཉྫལིཾ ཀཏྭཱན མཉྫུནཱ.
‘‘སརེན རཛནཱིཡེན, སཝནཱིཡེན ཝགྒུནཱ;
ཝསྶནྟོ བུདྡྷཔཱུཛཏྠཾ, ནཱིལ༹ཾ གནྟྭཱ ནིཔཛྫཧཾ.
‘‘ཏདཱ མུདིཏཙིཏྟཾ མཾ, བུདྡྷཔེམགཏཱསཡཾ;
སཀུཎགྒྷི ཨུཔཱགནྟྭཱ, གྷཱཏཡཱི དུཊྛམཱནསོ.
‘‘ཏཏོ ཙུཏོཧཾ ཏུསིཏེ, ཨནུབྷོཏྭཱ མཧཱསུཁཾ;
མནུསྶཡོནིམཱགཙྪིཾ, ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝཱཧསཱ.
‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;
ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.
‘‘སཱསནཾ ཛོཏཡིཏྭཱ སོ, ཨབྷིབྷུཡྻ ཀུཏིཏྠིཡེ;
ཝིནཡིཏྭཱན ཝེནེཡྻེ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.
‘‘ནིབྦུཏེ ཏམྷི ལོཀགྒེ, པསནྣཱ ཛནཏཱ བཧཱུ;
པཱུཛནཏྠཱཡ བུདྡྷསྶ, ཐཱུཔཾ ཀུབྦནྟི སཏྠུནོ.
‘‘སཏྟཡོཛནིཀཾ ཐཱུཔཾ, སཏྟརཏནབྷཱུསིཏཾ;
ཀརིསྶཱམ མཧེསིསྶ, ཨིཙྩེཝཾ མནྟཡནྟི ཏེ.
‘‘ཀིཀིནོ ཀཱསིརཱཛསྶ, ཏདཱ སེནཱཡ ནཱཡཀོ;
ཧུཏྭཱཧཾ ཨཔྤམཱཎསྶ, པམཱཎཾ ཙེཏིཡེ ཝདིཾ.
‘‘ཏདཱ ¶ ཏེ མམ ཝཱཀྱེན, ཙེཏིཡཾ ཡོཛནུགྒཏཾ;
ཨཀཾསུ ནརཝཱིརསྶ, ནཱནཱརཏནབྷཱུསིཏཾ.
‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.
‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ སེཊྛིཀུལེ ཨཧཾ;
སཱཝཏྠིཡཾ པུརཝརེ, ཨིདྡྷེ ཕཱིཏེ མཧདྡྷནེ.
‘‘པུརཔྤཝེསེ ¶ སུགཏཾ, དིསྭཱ ཝིམྷིཏམཱནསོ;
པབྦཛིཏྭཱན ན ཙིརཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.
‘‘ཙེཏིཡསྶ པམཱཎཾ ཡཾ, ཨཀརིཾ ཏེན ཀམྨུནཱ;
ལཀུཎྜཀསརཱིརོཧཾ, ཛཱཏོ པརིབྷཝཱརཧོ.
‘‘སརེན མདྷུརེནཱཧཾ, པཱུཛིཏྭཱ ཨིསིསཏྟམཾ;
མཉྫུསྶརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ, ཨགྒཏྟམནུཔཱཔུཎིཾ.
‘‘ཕལདཱནེན བུདྡྷསྶ, གུཎཱནུསྶརཎེན ཙ;
སཱམཉྙཕལསམྤནྣོ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཔརབྷཱགེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘པརེ ཨམྦཱཊཀཱརཱམེ, ཝནསཎྜམྷི བྷདྡིཡོ;
སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧ, ཏཏྠ བྷདྡོཝ ཛྷཱཡཏི.
‘‘རམནྟེཀེ ¶ མུདིངྒེཧི, ཝཱིཎཱཧི པཎཝེཧི ཙ;
ཨཧཉྩ རུཀྑམཱུལསྨིཾ, རཏོ བུདྡྷསྶ སཱསནེ.
‘‘བུདྡྷོ ཙེ མེ ཝརཾ དཛྫཱ, སོ ཙ ལབྦྷེཐ མེ ཝརོ;
གཎྷེཧཾ སབྦལོཀསྶ, ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཾ སཏི’’ནྟི. –
ཨིམཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ པརེཏི སེཊྛེ ཨདྷིཀེ, ཝིསིཊྛེཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཀཝཱཙཱི ཧི ཨཡཾ པརསདྡོ ‘‘པརཾ ཝིཡ མཏྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨམྦཱཊཀཱརཱམེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཨཱརཱམེ. སོ ཀིར ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣོ ཝནསཎྜམཎྜིཏོ རམཎཱིཡོ ཧོཏི ཏེན ‘‘པརེ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟོ. ‘‘ཨམྦཱཊཀཝནེ ཨམྦཱཊཀེཧི ཨབྷིལཀྑིཏཝནེ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཝནསཎྜམྷཱིཏི ཝནགཧནེ, གྷནནིཙིཏརུཀྑགཙྪལཏཱསམཱུཧེ ཝནེཏི ཨཏྠོ. བྷདྡིཡོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ, ཨཏྟཱནམེཝ ཐེརོ ཨཉྙཾ ཝིཡ ཝདཏི. སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧཱཏི ཏཎྷཱཡ ¶ མཱུལཾ ནཱམ ཨཝིཛྫཱ. ཏསྨཱ སཱཝིཛྫཾ ཏཎྷཾ ཨགྒམགྒེན ¶ སམུགྒྷཱཊེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ བྷདྡོཝ ཛྷཱཡཏཱིཏི ལོཀུཏྟརེཧི སཱིལཱདཱིཧི བྷདྡོ སུནྡརོ ཏསྨིཾཡེཝ ཝནསཎྜེ ཀཏཀིཙྩཏཱཡ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཝསེན ཨགྒཕལཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏི.
ཕལསུཁེན ཙ ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཧི ཙ ཝཱིཏིནཱམེཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཝིཝེཀརཏིཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘རམནྟེཀེ’’ཏི གཱཐཱཡཔི བྱཏིརེཀམུཁེན ཏམེཝཏྠཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ མུདིངྒེཧཱིཏི ཨངྒིཀཱདཱིཧི མུརཛེཧི. ཝཱིཎཱཧཱིཏི ནནྡིནཱིཨཱདཱིཧི ཝཱིཎཱཧི. པཎཝེཧཱིཏི ཏུརིཡེཧི རམནྟི ཨེཀེ ཀཱམབྷོགིནོ, སཱ པན ཏེསཾ རཏི ཨནརིཡཱ ཨནཏྠསཾཧིཏཱ. ཨཧཉྩཱ ཏི ཨཧཾ པན, ཨེཀཀོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ རཏོ, ཏཏོ ཨེཝ རུཀྑམཱུལསྨིཾ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཝིཧརཱམཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏསྶ པསཾསནཏྠཾ ‘‘བུདྡྷོ ཙེ མེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སཙེ བུདྡྷོ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཀཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཝརཾ ཡཱཙཱམཱི’’ཏི མཡཱ ཡཱཙིཏོ ‘‘ཨཏིཀྐནྟཝརཱ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏཱ’’ཏི ཨཔཊིཀྑིཔིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཡཐཱཡཱཙིཏཾ ཝརཾ དདེཡྻ, སོ ཙ ཝརོ མམཱདྷིཔྤཱཡཔཱུརཀོ ལབྦྷེཐ མཡ྄ཧཾ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཡྻཱཏི ཐེརོ པརིཀཔྤཝསེན ཝདཏི. ‘‘བྷནྟེ, སབྦོ ལོཀོ སབྦཀཱལཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏཱུ’’ཏི ‘‘སབྦལོཀསྶ ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཱསཏི བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི ཀཏྭཱ ཝརཾ གཎྷེ ཨཧནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘གཎྷེཧཾ སབྦལོཀསྶ, ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཾ སཏི’’ནྟི. ཨིདཱནི ཨཔརིཀྑཎགརཧཱམུཁེན པརིཀྑཎཾ པསཾསནྟོ –
‘‘ཡེ ¶ མཾ རཱུཔེན པཱམིཾསུ, ཡེ ཙ གྷོསེན ཨནྭགཱུ;
ཚནྡརཱགཝསཱུཔེཏཱ, ན མཾ ཛཱནནྟི ཏེ ཛནཱ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ན པསྶཏི;
སམནྟཱཝརཎོ བཱལོ, ས ཝེ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏི;
བཧིདྡྷཱ ཕལདསྶཱཝཱི, སོཔི གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ¶ པཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏི;
ཨནཱཝརཎདསྶཱཝཱི, ན སོ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཡེ མཾ རཱུཔེན པཱམིཾསཱུཏི ཡེ ཛནཱ ཨཝིདྡསཱུ མམ རཱུཔེན ཨཔསཱདིཀེན ནིཧཱིནེན ‘‘ཨཱཀཱརསདིསཱི པཉྙཱ’’ཏི, དྷམྨསརཱིརེན ཙ མཾ ནིཧཱིནཾ པཱམིཾསུ, ‘‘ཨོརཀོ ཨཡ’’ནྟི ཧཱིལེ༹ནྟཱ པརིཙྪིནྡནཝསེན ¶ མཉྙིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཙ གྷོསེན ཨནྭགཱུཏི ཡེ ཙ སཏྟཱ གྷོསེན མཉྫུནཱ མཾ སམྦྷཱཝནཱཝསེན ཨནུགཏཱ བཧུ མཉྙིཾསུ, ཏཾ ཏེསཾ མིཙྪཱ, ན ཧི ཨཧཾ རཱུཔམཏྟེན ཨཝམནྟབྦོ, གྷོསམཏྟེན ཝཱ ན བཧུཾ མནྟབྦོ, ཏསྨཱ ཚནྡརཱགཝསཱུཔེཏཱ, ན མཾ ཛཱནནྟི ཏེ ཛནཱཏི ཏེ དུཝིདྷཱཔི ཛནཱ ཚནྡརཱགསྶ ཝསཾ ཨུཔེཏཱ ཨཔྤཧཱིནཚནྡརཱགཱ སབྦསོ པཧཱིནཚནྡརཱགཾ མཾ ན ཛཱནནྟི.
ཨཝིསཡོ ཏེསཾ མཱདིསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ ཨཔརིཉྙཱཏཝཏྠུཏཱཡཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིདྷམྨཾ. བཧིདྡྷཱཏི པརསནྟཱནེ. ཨཐ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི, མམ ཨབྦྷནྟརེ ཨསེཀྑསཱིལཀྑནྡྷཱདིཾ. བཧིདྡྷཱཏི, མམེཝ ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིཡཱདིཡུཏྟཾ བཧིདྡྷཱ རཱུཔདྷམྨཔྤཝཏྟིཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཔྤཝཏྟིཉྩ. སམནྟཱཝརཎོཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ ཨཛཱནནེན སམནྟཏོ ཨཱཝརཎཡུཏྟོ ཨཱཝཊཉཱཎགཏིཀོ. ས ཝེ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏཱིཏི སོ པརནེཡྻབུདྡྷིཀོ བཱལོ གྷོསེན པརེསཾ ཝཙནེན ཝུཡ྄ཧཏི ནིཡྻཏི ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི.
བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏཱིཏི ཡོ ཙ ཝུཏྟནཡེན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ པན སུཏཱནུསཱརེན ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིཨཱདིཨུཔདྷཱརཎེན ཝཱ ཝིསེསཏོ པསྶཏི. ‘‘གུཎཝིསེསཡུཏྟོ སིཡཱ’’ཏི མཉྙཏི, སོཔི བཧིདྡྷཱ ཕལདསྶཱཝཱི ནཡགྒཱཧེན ཕལམཏྟཾ གཎྷནྟོ ཝུཏྟནཡེན གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི, སོཔི མཱདིསེ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཡོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཨསེཀྑསཱིལཀྑནྡྷཱདིགུཎཾ ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙསྶ པཊིཔཏྟིསལླཀྑཎེན ཝིསེསཏོ གུཎཝིསེསཡོགཾ པསྶཏི. ཨནཱཝརཎདསྶཱཝཱི ཀེནཙི ཨནཱཝཊོ ཧུཏྭཱ ཨརིཡཱནཾ གུཎེ ¶ དཊྛུཾ ཉཱཏུཾ སམཏྠོ, ན སོ གྷོསམཏྟེན ཝུཡ྄ཧཏི ཡཱཐཱཝཏོ དསྶནཏོཏི.
ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. བྷདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨེཀཔུཏྟོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ བྷདྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརཾ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ སཏསཧསྶཔརིམཱཎཾ ཙཱིཝརཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟི. ནིབྦཏྟམཱནོ ¶ ཙ ཨཔུཏྟཀེསུ མཱཏཱཔིཏཱུསུ དེཝཏཱཡཱཙནཱདཱིནི ཀཏྭཱཔི ཨལབྷནྟེསུ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, མཡཾ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལཙྪཱམ, ཏཾ ཏུམྷཱཀཾ དཱསཏྠཱཡ དསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཡཱཙིཏྭཱ གཏེསུ སཏྠུ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ ཨཉྙཏརོ དེཝཔུཏྟོ ཁཱིཎཱཡུཀོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ སཀྐེན དེཝརཉྙཱ ‘‘ཨམུཀསྨིཾ ཀུལེ ནིབྦཏྟཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཏཏྠ ནིབྦཏྟི, བྷདྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ སཏྟཝསྶུདྡེསིཀཾ ཛཱཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨལངྐརིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སོ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨཱཡཱཙིཏྭཱ ལདྡྷདཱརཀོ, ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ ནིཡྻཱཏེམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཏྠཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཙ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ སངྑེཔེན ཝིཔསྶནཱམུཁཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཱུརིཡེ ཨནོགྒཏེཡེཝ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༥.༥༤-༦༩) –
‘‘པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷཾ, མེཏྟཙིཏྟཾ མཧཱམུནིཾ;
ཨུཔེཏི ཛནཏཱ སབྦཱ, སབྦལོཀགྒནཱཡཀཾ.
‘‘སཏྟུཀཉྩ བདྡྷཀཉྩ, ཨཱམིསཾ པཱནབྷོཛནཾ;
དདནྟི སཏྠུནོ སབྦེ, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ.
‘‘ཨཧམྤི དཱནཾ དསྶཱམི, དེཝདེཝསྶ ཏཱདིནོ;
བུདྡྷསེཊྛཾ ནིམནྟེཏྭཱ, སངྒྷམྤི ཙ ཨནུཏྟརཾ.
‘‘ཨུཡྻོཛིཏཱ ¶ མཡཱ ཙེཏེ, ནིམནྟེསུཾ ཏཐཱགཏཾ;
ཀེཝལཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ.
‘‘སཏསཧསྶཔལླངྐཾ, སོཝཎྞཾ གོནཀཏྠཏཾ;
ཏཱུལིཀཱཔཊལིཀཱཡ, ཁོམཀཔྤཱསིཀེཧི ཙ;
མཧཱརཧཾ པཉྙཱཔཡིཾ, ཨཱསནཾ བུདྡྷཡུཏྟཀཾ.
‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, དེཝདེཝོ ནརཱསབྷོ;
བྷིཀྑུསངྒྷཔརིབྱཱུལ༹ྷོ, མམ དྭཱརམུཔཱགམི.
‘‘པཙྩུགྒནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ལོཀནཱཐཾ ཡསསྶིནཾ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཨབྷིནཱམཡིཾ སངྒྷརཾ.
‘‘བྷིཀྑཱུནཾ སཏསཧསྶཾ, བུདྡྷཉྩ ལོཀནཱཡཀཾ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པརམནྣེན ཏཔྤཡིཾ.
‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡེནིདཾ ཨཱསནཾ དིནྣཾ, སོཝཎྞཾ གོནཀཏྠཏཾ;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘ཙཏུསཏྟཏིཀྑཏྟུཾ ¶ སོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
ཨནུབྷོསྶཏི སམྤཏྟིཾ, ཨཙྪརཱཧི པུརཀྑཏོ.
‘‘པདེསརཛྫཾ སཧསྶཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི;
ཨེཀཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘སབྦཱསུ བྷཝཡོནཱིསུ, ཨུཙྩཱཀུལཱི བྷཝིསྶཏི;
སོ ཙ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
བྷདྡིཡོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘ཝིཝེཀམནུཡུཏྟོམྷི, པནྟསེནནིཝཱསཧཾ;
ཕལཉྩཱདྷིགཏཾ སབྦཾ, ཙཏྟཀླེསོམྷི ཨཛྫཧཾ.
‘‘མམ སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;
ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཏསྶ ¶ བྷགཝཱ ཚལ༹བྷིཉྙུཔྤཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, བྷདྡཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཱཝདེཝ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཉྫལིཀོ སཏྠུ སམཱིཔེ ཨཊྛཱསི, སཱ ཨེཝ ཙསྶ ཨུཔསམྤདཱ ཨཧོསི. བུདྡྷཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ཀིརེསཱ. ཐེརོ ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཡཱ ཀཐནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཨེཀཔུཏྟོ ཨཧཾ ཨཱསིཾ, པིཡོ མཱཏུ པིཡོ པིཏུ;
བཧཱུཧི ཝཏཙརིཡཱཧི, ལདྡྷོ ཨཱཡཱཙནཱཧི ཙ.
‘‘ཏེ ཙ མཾ ཨནུཀམྤཱཡ, ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ;
ཨུབྷོ པིཏཱ ཙ མཱཏཱ ཙ, བུདྡྷསྶ ཨུཔནཱམཡུཾ.
‘‘ཀིཙྪཱ ལདྡྷོ ཨཡཾ པུཏྟོ, སུཁུམཱལོ སུཁེདྷིཏོ;
ཨིམཾ དདཱམ ཏེ ནཱཐ, ཛིནསྶ པརིཙཱརཀཾ.
‘‘སཏྠཱ ཙ མཾ པཊིགྒཡ྄ཧ, ཨཱནནྡཾ ཨེཏདབྲཝི;
པབྦཱཛེཧི ཨིམཾ ཁིཔྤཾ, ཧེསྶཏྱཱཛཱནིཡོ ཨཡཾ.
‘‘པབྦཱཛེཏྭཱན ¶ མཾ སཏྠཱ, ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱི ཛིནོ;
ཨནོགྒཏསྨིཾ སཱུརིཡསྨིཾ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ.
‘‘ཏཏོ ¶ སཏྠཱ ནིརཱཀཏྭཱ, པཊིསལླཱནཝུཊྛིཏོ;
ཨེཧི བྷདྡཱཏི མཾ ཨཱཧ, སཱ མེ ཨཱསཱུཔསམྤདཱ.
‘‘ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ལདྡྷཱ མེ ཨུཔསམྤདཱ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཨཧོ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཝཏཙརིཡཱཧཱིཏི, ‘‘ཨེཝཾ ཀཏྭཱ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཁཱིརཾ པཱཡིཏྭཱ, ཨནསནཱདིཝཏཙརཎེཧི. ཨཱཡཱཙནཱཧཱིཏི དེཝཏཱཡཱཙནཱཧི སཏྠུཨཱཡཱཙནཱཡ ཙ, ཨིདམེཝ ཙེཏྠ ཀཱརཎཾ, ཨིཏརཾ ཐེརོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཉྩེཝ ཀིཙྪལདྡྷབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ ཝདཏི.
ཏེཏི ¶ མཱཏཱཔིཏརོ. ཨུཔནཱམཡུནྟི ཨུཔནཱམེསུཾ.
སུཁེདྷིཏོཏི སུཁསཾཝཌྜྷིཏོ. ཏེཏི ཏུཡ྄ཧཾ. པརིཙཱརཀནྟི ཀིཾཀཱརཾ.
ཧེསྶཏྱཱཛཱནིཡོ ཨཡནྟི ཨཡཾ དཱརཀོ མམ སཱསནེ ཨཱཛཱནཱིཡོ བྷཝིསྶཏི. ཏསྨཱ ཁིཔྤཾ ཨཛྫེཝ པབྦཱཛེཧཱིཏི ཨེཏཾ ཨབྲཝི, ཨཱཧ.
པབྦཱཛེཏྭཱནཱཏི ཨཱནནྡཏྠེརེན པབྦཱཛེཏྭཱ. ཝིཧཱརནྟི གནྡྷཀུཊིཾ. ཨནོགྒཏསྨིཾ སཱུརིཡསྨིནྟི སཱུརིཡེ ཨནཏྠངྒཏེཡེཝ. ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེཏི ཏཏོ ཝིཔསྶནཱརམྦྷཏོ པརཾ ན ཙིརེནེཝ ཁཎེན སབྦཱསཝེཧི མེ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི, ཁཱིཎཱསཝོ ཨཧོསིཾ.
ཏཏོཏི མམ ཨཱསཝཀྑཡཏོ པཙྪཱ. ནིརཱཀཏྭཱཏི ཨཏྟནཱ སམཱཔནྣཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ. ཏེནཱཧ ‘‘པཊིསལླཱནཝུཊྛིཏོ’’ཏི. སཱ མེ ཨཱསཱུཔསམྤདཱཏི ཡཱ མཾ ཨུདྡིསྶ ‘‘ཨེཧི, བྷདྡཱ’’ཏི སཏྠུ ཝཱཙཱ པཝཏྟཱ, སཱ ཨེཝ མེ མཡ྄ཧཾ ཨུཔསམྤདཱ ཨཱསི. ཨེཝཾ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ལདྡྷཱ མེ ཨུཔསམྤདཱཏི སཱཏིསཡཾ སཏྠཱརཱ ཨཏྟནོ ཀཏཾ ཨནུགྒཧཾ སཱསནསྶ ཙ ནིཡྻཱནིཀཏཾ དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཧོ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ’’ཏི.
ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ’’ཏི ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱཔི པུན ‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ལོཀིཡཱབྷིཉྙེཀདེསདསྶནཾ ཚལ༹བྷིཉྙབྷཱཝཝིབྷཱཝནཏྠཾ. ཏེནཱཧ ཨཔདཱནེ ‘‘ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ’’ཏི.
བྷདྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. སོཔཱཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དིསྭཱ ¶ ¶ པཱསཱདཚཱཡཱཡནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སོཔཱཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ¶ པབྦཏེ ཝིཧརཏི. སཏྠཱ ཨཱསནྣམརཎཾ ཏཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཝེདེནྟོ པུཔྥམཡཾ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཨདཱསི. སཏྠཱ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེན ཨགམཱསི. སོ པུབྦེ གཧིཏཾ ནིཙྩགྒཱཧཾ པཧཱཡ ཨནིཙྩསཉྙཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ, ཀཱལངྐཏྭཱ, དེཝལོཀེ ཨུཔྤཛིཏྭཱ, ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ, ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ སོཔཱཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. སོ ཛཱཏིཨཱགཏེན སོཔཱཀོཏི ནཱམེན པཉྙཱཡི. ཀེཙི པན ‘‘ཝཱཎིཛཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ‘སོཔཱཀོ’ཏི པན ནཱམམཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི. ཏཾ ཨཔདཱནཔཱལི༹ཡཱ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, སོཔཱཀཡོནུཔཱགམི’’ནྟི ཝཙནཏོ.
ཏསྶ ཙཏུམཱསཛཱཏསྶ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི, ཙཱུལ༹པིཏཱ པོསེསི. ཨནུཀྐམེན སཏྟཝསྶིཀོ ཛཱཏོ. ཨེཀདིཝསཾ ཙཱུལ༹པིཏཱ ‘‘ཨཏྟནོ པུཏྟེན ཀལཧཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཏཾ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ, དྭེ ཧཏྠེ རཛྫུཡཱ ཨེཀཏོ བནྡྷིཏྭཱ, ཏཱཡ ཨེཝ རཛྫུཡཱ མཏམནུསྶསྶ སརཱིརེ གཱལ༹ྷཾ བནྡྷིཏྭཱ གཏོ ‘‘སིངྒཱལཱདཡོ ཁཱདནྟཱུ’’ཏི. པཙྪིམབྷཝིཀཏཱཡ དཱརཀསྶ པུཉྙཕལེན སཡཾ མཱརེཏུཾ ན ཝིསཧི, སིངྒཱལཱདཡོཔི ན ཨབྷིབྷཝིཾསུ. དཱརཀོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ཨེཝཾ ཝིཔྤལཔཏི –
‘‘ཀཱ གཏི མེ ཨགཏིསྶ, ཀོ ཝཱ བནྡྷུ ཨབནྡྷུནོ;
སུསཱནམཛ྄ཛྷེ བནྡྷསྶ, ཀོ མེ ཨབྷཡདཱཡཀོ’’ཏི.
སཏྠཱ ཏཱཡ ཝེལཱཡ ཝེནེཡྻབནྡྷཝེ ཨོལོཀེནྟོ དཱརཀསྶ ཧདཡབྦྷནྟརེ པཛྫལནྟཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ སཏིཾ ཛནེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ –
‘‘ཨེཧི ¶ སོཔཱཀ མཱ བྷཱཡི, ཨོལོཀསྶུ ཏཐཱགཏཾ;
ཨཧཾ ཏཾ ཏཱརཡིསྶཱམི, རཱཧུམུཁེཝ ཙནྡིམ’’ནྟི.
དཱརཀོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཚིནྣབནྡྷནོ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ གནྡྷཀུཊིསམྨུཁེ ཨཊྛཱསི. ཏསྶ མཱཏཱ པུཏྟཾ ཨཔསྶནྟཱི ཙཱུལ༹པིཏརཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེནསྶ པཝཏྟིཡཱ ཨཀཐིཏཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ¶ གནྟྭཱ ཝིཙིནནྟཱི ¶ ‘‘བུདྡྷཱ ཀིར ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཛཱནནྟི, ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ པུཏྟསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནེཡྻ’’ནྟི སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སཏྠཱ, ཨིདྡྷིཡཱ ཏཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, མམ པུཏྟཾ ན པསྶཱམི, ཨཔིཙ བྷགཝཱ ཏསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཏཱཡ པུཊྛོ –
‘‘ན སནྟི པུཏྟཱ ཏཱཎཱཡ, ན པིཏཱ ནཱཔི བནྡྷཝཱ;
ཨནྟཀེནཱདྷིཔནྣསྶ, ནཏྠི ཉཱཏཱིསུ ཏཱཎཏཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༨༨) –
དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ སཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧོསི. དཱརཀོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༡༡༢-༡༢༣) –
‘‘པབྦྷཱརཾ སོདྷཡནྟསྶ, ཝིཔིནེ པབྦཏུཏྟམེ;
སིདྡྷཏྠོ ནཱམ བྷགཝཱ, ཨཱགཙྪི མམ སནྟིཀཾ.
‘‘བུདྡྷཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
སནྠརཾ སནྠརིཏྭཱན, པུཔྥཱསནམདཱསཧཾ.
‘‘པུཔྥཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ;
མམཉྩ གཏིམཉྙཱཡ, ཨནིཙྩཏམུདཱཧརི.
‘‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ སངྑཱརཱ, ཨུཔྤཱདཝཡདྷམྨིནོ;
ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏེསཾ ཝཱུཔསམོ སུཁོ.
‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སབྦཉྙཱུ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒམཱི ཝཱིརོ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ.
‘‘སཀཾ དིཊྛིཾ ཛཧིཏྭཱན, བྷཱཝཡཱནིཙྩསཉྙཧཾ;
ཨེཀཱཧཾ བྷཱཝཡིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལཾ ཀཏོ ཨཧཾ.
‘‘དྭེ སམྤཏྟཱི ཨནུབྷོཏྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, སཔཱཀཡོནུཔཱགམིཾ.
‘‘ཨགཱརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;
ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོཧཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.
‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ¶ པཧིཏཏྟོ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;
ཏོསེཏྭཱན མཧཱནཱགཾ, ཨལཏྠཾ ཨུཔསམྤདཾ.
‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙཾ བྷཱཝཡིཾ ཏདཱ;
ཏཾ སཉྙཾ བྷཱཝཡནྟསྶ, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ བྷགཝཱ ཨིདྡྷིཾ པཊིསཾཧརི. སཱཔི པུཏྟཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཾ སུཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ གཏཱ. སོ སཏྠཱརཾ གནྡྷཀུཊིཙྪཱཡཱཡཾ ཙངྐམནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ ཨནུཙངྐམི. ཏསྶ བྷགཝཱ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནིཏུཀཱམོ ‘‘ཨེཀཾ ནཱམ ཀི’’ནྟིཨཱདིནཱ དས པཉྷེ པུཙྪི. སོཔི སཏྠུ ཨདྷིཔྤཱཡཾ གཎྷནྟོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སཾསནྡེནྟོ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཁུ. པཱ. ༤.༡) ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེནེཝ ཏེ ཀུམཱརཔཉྷཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. སཏྠཱ ཏསྶ པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟོ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནི. ཏེན སཱ པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏསྶིམཾ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ པཀཱསེཏྭཱ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘དིསྭཱ པཱསཱདཚཱཡཱཡཾ, ཙངྐམནྟཾ ནརུཏྟམཾ;
ཏཏྠ ནཾ ཨུཔསངྐམྨ, ཝནྡིསྶཾ པུརིསུཏྟམཾ.
‘‘ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, སཾཧརིཏྭཱན པཱཎཡོ;
ཨནུཙངྐམིསྶཾ ཝིརཛཾ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.
‘‘ཏཏོ པཉྷེ ཨཔུཙྪི མཾ, པཉྷཱནཾ ཀོཝིདོ ཝིདཱུ;
ཨཙྪམྦྷཱི ཙ ཨབྷཱིཏོ ཙ, བྱཱཀཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.
‘‘ཝིསྶཛྫིཏེསུ པཉྷེསུ, ཨནུམོདི ཏཐཱགཏོ;
བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝིལོཀེཏྭཱ, ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ.
‘‘‘ལཱབྷཱ ཨངྒཱནཾ མགདྷཱནཾ, ཡེསཱཡཾ པརིབྷུཉྫཏི;
ཙཱིཝརཾ པིཎྜཔཱཏཉྩ, པཙྩཡཾ སཡནཱསནཾ;
པཙྩུཊྛཱནཉྩ སཱམཱིཙིཾ, ཏེསཾ ལཱབྷཱ’ཏི ཙཱབྲཝི.
‘‘‘ཨཛྫདགྒེ ¶ མཾ སོཔཱཀ, དསྶནཱཡོཔསངྐམ;
ཨེསཱ ཙེཝ ཏེ སོཔཱཀ, བྷཝཏུ ཨུཔསམྤདཱ’’’.
‘‘ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤདཾ;
དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཨཧོ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ¶ ¶ པཱསཱདཚཱཡཱཡནྟི གནྡྷཀུཊིཙྪཱཡཱཡཾ. ཝནྡིསྶནྟི, ཨབྷིཝནྡིཾ.
སཾཧརིཏྭཱན པཱཎཡོཏི ཨུབྷོ ཧཏྠེ ཀམལམཀུལཱ༹ཀཱརེན སངྒཏེ ཀཏྭཱ, ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནུཙངྐམིསྶནྟི ཙངྐམནྟསྶ སཏྠུནོ ཨནུཔཙྪཏོ ཨནུགམནཝསེན ཙངྐམིཾ. ཝིརཛནྟི ཝིགཏརཱགཱདིརཛཾ.
པཉྷེཏི ཀུམཱརཔཉྷེ. ཝིདཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ ཝིདིཏཝཱ, སབྦཉྙཱུཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཏྠཱ མཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨུཔྤཛྫནཀསྶ ཚམྦྷིཏཏྟསྶ བྷཡསྶ ཙ སེཏུགྷཱཏེན པཧཱིནཏྟཱ ཨཙྪམྦྷཱི ཙ ཨབྷཱིཏོ ཙ བྱཱཀཱསི.
ཡེསཱཡནྟི ཡེསཾ ཨངྒམགདྷཱནཾ ཨཡཾ སོཔཱཀོ. པཙྩཡནྟི གིལཱནཔཙྩཡཾ. སཱམཱིཙིནྟི མགྒདཱནབཱིཛནཱདིསཱམཱིཙིཀིརིཡཾ.
ཨཛྫདགྒེཏི ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ, ཨཛྫ པཊྛཱཡ. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དསྶནཱཡོཔསངྐམཱཏི ‘‘ཧཱིནཛཙྩོ, ཝཡསཱ ཏརུཎཏརོ’’ཏི ཝཱ ཨཙིནྟེཏྭཱ དསྶནཱཡ མཾ ཨུཔསངྐམ. ཨེསཱ ཙེཝཱཏི ཡཱ ཏསྶ མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡེཏྭཱ ཀཏཱ པཉྷཝིསྶཛྫནཱ. ཨེསཱཡེཝ ཏེ བྷཝཏུ ཨུཔསམྤདཱ ཨིཏི ཙ ཨབྲཝཱིཏི ཡོཛནཱ. ‘‘ལདྡྷཱ མེ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཡེ པན ‘‘ལདྡྷཱན ཨུཔསམྤད’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏེསཾ སཏྟཝསྶེནཱཏི སཏྟམེན ཝསྶེནཱཏི ཨཏྠོ, སཏྟཝསྶེན ཝཱ ཧུཏྭཱཏི ཝཙནསེསོ. ཡཾ པནེཏྠ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.
སོཔཱཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. སརབྷངྒཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སརེ ¶ ཧཏྠེཧཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སརབྷངྒཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨནབྷིལཀྑིཏོཏིསྶ ཀུལཝཾསཱགཏཾ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ སརཏིཎཱནི ¶ སཡམེཝ བྷཉྫིཏྭཱ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ ཝསཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སརབྷངྒོཏིསྶ སམཉྙཱ ཨཧོསི. ཨཐ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏསྶ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, དྷམྨཾ དེསེསི. སོ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསཏི. ཨཐསྶ ཏཱཔསཀཱལེ ཀཏཱ པཎྞསཱལཱ ཛིཎྞཱ པལུགྒཱ ཨཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ ¶ མནུསྶཱ ‘‘ཀིསྶ, བྷནྟེ, ཨིམཾ ཀུཊིཀཾ ན པཊིསངྑརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཀུཊིཀཱ ཡཐཱ ཏཱཔསཀཱལེ ཀཏཱ, ཨིདཱནི ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི ཏཾ སབྦཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘སརེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏྭཱ, ཀཏྭཱན ཀུཊིམཙྪིསཾ;
ཏེན མེ སརབྷངྒོཏི, ནཱམཾ སམྨུཏིཡཱ ཨཧུ.
‘‘ན མཡ྄ཧཾ ཀཔྤཏེ ཨཛྫ, སརེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏུཾ;
སིཀྑཱཔདཱ ནོ པཉྙཏྟཱ, གོཏམེན ཡསསྶིནཱ’’ཏི. – དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ སརེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏྭཱཏི, པུབྦེ ཏཱཔསཀཱལེ སརཏིཎཱནི མམ ཧཏྠེཧི ཚིནྡིཏྭཱ ཏིཎཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཨཙྪིསཾ ཝསིཾ, ནིསཱིདིཉྩེཝ ནིཔཛྫིཉྩ. ཏེནཱཏི ཀུཊིཀརཎཏྠཾ སརཱནཾ བྷཉྫནེན. སམྨུཏིཡཱཏི ཨནྭཏྠསམྨུཏིཡཱ སརབྷངྒོཏི, ནཱམཾ ཨཧུ ཨཧོསི.
ན མཡ྄ཧཾ ཀཔྤཏེ ཨཛྫཱཏི ཨཛྫ ཨིདཱནི ཨུཔསམྤནྣསྶ མཡ྄ཧཾ སརེ སརཏིཎེ ཧཏྠེཧི བྷཉྫིཏུཾ ན ཀཔྤཏེ ན ཝཊྚཏི. ཀསྨཱ? སིཀྑཱཔདཱ ནོ པཉྙཏྟཱ, གོཏམེན ཡསསྶིནཱཏི. ཏེན ཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱརཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མཡཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུནཱཔི ནཱཏིཀྐམཱམཱཏི དསྶེཏི.
ཨེཝཾ ¶ ཨེཀེན པཀཱརེན ཏིཎཀུཊིཀཱཡ ཨཔཊིསངྑརཎེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔརེནཔི པརིཡཱཡེན ནཾ དསྶེནྟོ –
‘‘སཀལཾ སམཏྟཾ རོགཾ, སརབྷངྒོ ནཱདྡསཾ པུབྦེ;
སོཡཾ རོགོ དིཊྛོ, ཝཙནཀརེནཱཏིདེཝསྶཱ’’ཏི. – ཨིམཾ གཱཐམཱཧ;
ཏཏྠ སཀལནྟི སབྦཾ. སམཏྟནྟི སམྤུཎྞཾ, སབྦབྷཱགཏོ ཨནཝསེསནྟི ཨཏྠོ. རོགནྟི དུཀྑདུཀྑཏཱདིཝསེན རུཛནཊྛེན རོགབྷཱུཏཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནཱདྡསཾ པུབྦེཏི ¶ སཏྠུ ཨོཝཱདཔཊིལཱབྷཏོ པུབྦེ ན ཨདྡཀྑིཾ. སོཡཾ རོགོ དིཊྛོ, ཝཙནཀརེནཱཏིདེཝསྶཱཏི སམྨུཏིདེཝཱ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཝིསུདྡྷིདེཝཱཏི སབྦེཔི དེཝེ ཨཏྟནོ སཱིལཱདིགུཎེཧི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཨཏིདེཝསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨོཝཱདཔཊིཀརེན སརབྷངྒེན སོ ཨཡཾ ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏོ རོགོ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པཉྩཀྑནྡྷཏོ དིཊྛོ, པརིཉྙཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཨེཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཀཱཡམྤི ཨནཔེཀྑོ བཱཧིརཾ ཏིཎཀུཊིཀཾ ཀཐཾ པཊིསངྑརིསྶཏཱིཏི དསྶེཏི.
ཨིདཱནི ཡཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫནྟེན མཡཱ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝརོགོ ཡཱཐཱཝཏོ དིཊྛོ, སྭཱཡཾ མགྒོ སབྦབུདྡྷསཱདྷཱརཎོ. ཡེན ནེསཾ ཨོཝཱདདྷམྨོཔི མཛ྄ཛྷེ བྷིནྣསུཝཎྞསདིསོ ཡཏྠཱཧཾ པཏིཊྛཱཡ དུཀྑཀྑཡཾ པཏྟོཏི ¶ ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔཊིཔཏྟིཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཡེནེཝ མགྒེན གཏོ ཝིཔསྶཱི, ཡེནེཝ མགྒེན སིཁཱི ཙ ཝེསྶབྷཱུ;
ཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནོ ཙ ཀསྶཔོ, ཏེནཉྫསེན ཨགམཱསི གོཏམོ.
‘‘ཝཱིཏཏཎྷཱ ཨནཱདཱནཱ, སཏྟ བུདྡྷཱ ཁཡོགདྷཱ;
ཡེཧཱཡཾ དེསིཏོ དྷམྨོ, དྷམྨབྷཱུཏེཧི ཏཱདིབྷི.
‘‘ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨནུཀམྤཱཡ པཱཎིནཾ;
དུཀྑཾ སམུདཡོ མགྒོ, ནིརོདྷོ དུཀྑསངྑཡོ.
‘‘ཡསྨིཾ ¶ ནིཝཏྟཏེ དུཀྑཾ, སཾསཱརསྨིཾ ཨནནྟཀཾ;
བྷེདཱ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ, ཛཱིཝིཏསྶ ཙ སངྑཡཱ;
ཨཉྙོ པུནབྦྷཝོ ནཏྠི, སུཝིམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –
ཏཏྠ ཡེནེཝ མགྒེནཱཏི ཡེནེཝ སཔུབྦབྷཱགེན ཨརིཡེན ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན. གཏོཏི པཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏོ. ཝིཔསྶཱིཏི ཝིཔསྶཱི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཀཀུསནྡྷཱཏི ཨཝིབྷཏྟིཀོ ནིདྡེསོ. ‘‘ཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏེནཉྫསེནཱཏི ཏེནེཝ ཨཉྫསེན ཨརིཡམགྒེན.
ཨནཱདཱནཱཏི ཨནུཔཱདཱནཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ ཝཱ. ཁཡོགདྷཱཏི ནིབྦཱནོགདྷཱ ནིབྦཱནཔཏིཊྛཱ. ཡེཧཱཡཾ དེསིཏོ དྷམྨོཏི ཡེཧི སཏྟཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨཡཾ སཱསནདྷམྨོ དེསིཏོ པཝེདིཏོ. དྷམྨབྷཱུཏེཧཱིཏི དྷམྨཀཱཡཏཱཡ དྷམྨསབྷཱཝེཧི, ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཏོ ཝཱ བྷཱུཏེཧི ཛཱཏེཧི, དྷམྨཾ ཝཱ པཏྟེཧི. ཏཱདིབྷཱིཏི, ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟེཧི.
‘‘ཙཏྟཱརི ¶ ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེཧི དེསིཏཾ དྷམྨཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི པརིཙྪིནྣདྷམྨདསྶནཾ. ཝཙནཏྠཏོ པན ཨརིཡཱནི ཙ ཨཝིཏཐཊྛེན སཙྩཱནི ཙཱཏི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨརིཡསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ སཙྩཱནི ཏེན དེསིཏཏྟཱ, ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི ཝཱ སཙྩཱནཱིཏི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཀུཙྪིཏབྷཱཝཏོ ཏུཙྪབྷཱཝཏོ ཙ དུཀྑཾ, ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀཾ. ཏཾ དུཀྑཾ སམུདེཏི ཨེཏསྨཱཏི སམུདཡོ, ཏཎྷཱ. ཀིལེསེ མཱརེནྟོ གཙྪཏི, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི མགྒཱིཡཏཱིཏི ཝཱ མགྒོ, སམྨཱདིཊྛིཨཱདཡོ ཨཊྛ དྷམྨཱ. སཾསཱརཙཱརཀསངྑཱཏོ ནཏྠི ཨེཏྠ རོདྷོ, ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཨདྷིགཏེ པུགྒལསྶ རོདྷཱབྷཱཝོ ཧོཏི, ནིརུཛ྄ཛྷཏི དུཀྑམེཏྠཱཏི ཝཱ ནིརོདྷོ, ནིབྦཱནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘དུཀྑསངྑཡོ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ¶ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.
ཡསྨིནྟི ཡསྨིཾ ནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཨདྷིགཏེ. ནིཝཏྟཏེཏི ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ སཏི ཨནནྟཀཾ ཨཔརིཡནྟཾ ཨིམསྨིཾ སཾསཱརེ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ ན པཝཏྟཏི ཨུཙྪིཛྫཏི, སོ ནིརོདྷོཏི ཨཡཾ དྷམྨབྷཱུཏེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི དེསིཏོ ¶ དྷམྨོཏི ཡོཛནཱ. ‘‘བྷེདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘རོགོ དིཊྛོ’’ཏི དུཀྑཔརིཉྙཱཡ སཱུཙིཏཾ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ‘‘ཡསྨིཾ ནིབྦཏྟཏེ དུཀྑ’’ནྟི པན པཱཋེ སཀལགཱཐཱཡ ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡསྨིཾ ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསཉྙིཏེ སཾསཱརེ ཨིདཾ ཨནནྟཀཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ ནིབྦཏྟཾ, སོ ཨིཏོ དུཀྑཔྤཏྟིཏོ ཨཉྙོ པུནཔྤུནཾ བྷཝནབྷཱཝཏོ པུནབྦྷཝོ. ཨིམསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ སངྑཡཱ ཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཁནྡྷཔཉྩཀསྶ བྷེདཱ ཝིནཱསཱ ཨུདྡྷཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སབྦདྷི སབྦེཧི ཀིལེསེཧི སབྦེཧི བྷཝེཧི སུཊྛུ ཝིམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཨམྷཱིཏི.
སརབྷངྒཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
སཏྟཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༨. ཨཊྛཀནིཔཱཏོ
༡. མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཊྛཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཀམྨཾ བཧུཀནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ, ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཱ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ, དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ, དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིཛྫཱདྷརོ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ སཏྠཱརཾ ཧིམཝནྟཔབྦཏེ ཨེཀསྨིཾ ཝནསཎྜེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀཎིཀཱརཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི.
སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགྷརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི སུཝཎྞཙེཏིཡཀརཎཊྛཱནེ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱཡ སུཝཎྞིཊྛཀཱཡ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ, ‘‘བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སརཱིརཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཱསི.
ཏཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ¶ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨུཛྫེནིཡཾ རཉྙོ ཙཎྜཔཛྫོཏསྶ པུརོཧིཏགེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ མཱཏཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ སུཝཎྞཝཎྞོ, ཨཏྟནོ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀཉྩནམཱཎཝོ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོ ཝུཌྜྷིམནྭཱཡ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལབྷི. སོ གོཏྟཝསེན ཀཙྩཱཡནོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ཏཾ རཱཛཱ ཙཎྜཔཛྫོཏོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཏྭཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨིདྷཱནེཧཱི’’ཏི པེསེསི. སོ ཨཏྟཊྛམོ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏོ. ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ སཏྟཧི ཛནེཧི སདྡྷིཾ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༡-༢༧) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ¶ ནཱམ ཛིནོ, ཨནེཛོ ཨཛིཏཾ ཛཡོ;
སཏསཧསྶེ ཀཔྤཱནཾ, ཨིཏོ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.
‘‘ཝཱིརོ ཀམལཔཏྟཀྑོ, སསངྐཝིམལཱནནོ;
ཀནཀཱཙལསངྐཱསོ, རཝིདིཏྟིསམཔྤབྷོ.
‘‘སཏྟནེཏྟམནོཧཱརཱི, ཝརལཀྑཎབྷཱུསིཏོ;
སབྦཝཱཀྱཔཐཱཏཱིཏོ, མནུཛཱམརསཀྐཏོ.
‘‘སམྦུདྡྷོ བོདྷཡཾ སཏྟེ, ཝཱགཱིསོ མདྷུརསྶརོ;
ཀརུཎཱནིབནྡྷསནྟཱནོ, པརིསཱསུ ཝིསཱརདོ.
‘‘དེསེཏི མདྷུརཾ དྷམྨཾ, ཙཏུསཙྩཱུཔསཾཧིཏཾ;
ནིམུགྒེ མོཧཔངྐམྷི, སམུདྡྷརཏི པཱཎིནེ.
‘‘ཏདཱ ཨེཀཙརོ ཧུཏྭཱ, ཏཱཔསོ ཧིམཝཱལཡོ;
ནབྷསཱ མཱནུསཾ ལོཀཾ, གཙྪནྟོ ཛིནམདྡསཾ.
‘‘ཨུཔེཙྩ སནྟིཀཾ ཏསྶ, ཨསྶོསིཾ དྷམྨདེསནཾ;
ཝཎྞཡནྟསྶ ཝཱིརསྶ, སཱཝཀསྶ མཧཱགུཎཾ.
‘‘སཾཁིཏྟེན མཡཱ ཝུཏྟཾ, ཝིཏྠཱརེན པཀཱསཡཾ;
པརིསཾ མཉྩ ཏོསེཏི, ཡཐཱ ཀཙྩཱཡནོ ཨཡཾ.
‘‘ནཱཧཾ ཨེཝམིདྷེཀཙྩཾ, ཨཉྙཾ པསྶཱམི སཱཝཀཾ;
ཏསྨཱཏདགྒེ ཨེསགྒོ, ཨེཝཾ དྷཱརེཐ བྷིཀྑཝོ.
‘‘ཏདཱཧཾ ཝིམྷིཏོ ཧུཏྭཱ, སུཏྭཱ ཝཱཀྱཾ མནོརམཾ;
ཧིམཝནྟཾ གམིཏྭཱན, ཨཱཧིཏྭཱ པུཔྥསཉྩཡཾ.
‘‘པཱུཛེཏྭཱ ལོཀསརཎཾ, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ;
ཏདཱ མམཱསཡཾ ཉཏྭཱ, བྱཱཀཱསི ས རཎཉྫཧོ.
‘‘པསྶཐེཏཾ ཨིསིཝརཾ, ནིདྡྷནྟཀནཀཏྟཙཾ;
ཨུདྡྷགྒལོམཾ པཱིཎཾསཾ, ཨཙལཾ པཉྫལིཾ ཋིཏཾ.
‘‘ཧཱསཾ སུཔུཎྞནཡནཾ, བུདྡྷཝཎྞགཏཱསཡཾ;
དྷམྨཛཾ ཨུགྒཧདཡཾ, ཨམཏཱསིཏྟསནྣིབྷཾ.
‘‘ཀཙྩཱནསྶ ¶ གུཎཾ སུཏྭཱ, ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠཡཾ ཋིཏོ;
ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, གོཏམསྶ མཧཱམུནེ.
‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
ཀཙྩཱནོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘བཧུསྶུཏོ མཧཱཉཱཎཱི, ཨདྷིཔྤཱཡཝིདཱུ མུནེ;
པཱཔུཎིསྶཏི ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཐཱཡཾ བྱཱཀཏོ མཡཱ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘དུཝེ བྷཝེ སཾསརཱམི, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ;
ཨཉྙཾ གཏིཾ ན གཙྪཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘དུཝེ ཀུལེ པཛཱཡཱམི, ཁཏྟིཡེ ཨཐ བྲཱཧྨཎེ;
ནཱིཙེ ཀུལེ ན ཛཱཡཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ ཨུཛྫེནིཡཾ པུརེ;
པཛྫོཏསྶ ཙ ཙཎྜསྶ, པུརོཧིཏདིཛཱདྷིནོ.
‘‘པུཏྟོ ཏིརིཊིཝཙྪསྶ, ནིཔུཎོ ཝེདཔཱརགཱུ;
མཱཏཱ ཙ ཙནྡིམཱ ནཱམ, ཀཙྩཱནོཧཾ ཝརཏྟཙོ.
‘‘ཝཱིམཾསནཏྠཾ བུདྡྷསྶ, བྷཱུམིཔཱལེན པེསིཏོ;
དིསྭཱ མོཀྑཔུརདྭཱརཾ, ནཱཡཀཾ གུཎསཉྩཡཾ.
‘‘སུཏྭཱ ཙ ཝིམལཾ ཝཱཀྱཾ, གཏིཔངྐཝིསོསནཾ;
པཱཔུཎིཾ ཨམཏཾ སནྟཾ, སེསེཧི སཧ སཏྟཧི.
‘‘ཨདྷིཔྤཱཡཝིདཱུ ཛཱཏོ, སུགཏསྶ མཧཱམཏེ.
ཋཔིཏོ ཨེཏདགྒེ ཙ, སུསམིདྡྷམནོརཐོ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེ ཏཱཝདེཝ དྭངྒུལམཏྟཀེསམསྶུཀཱ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨེཝཾ ཐེརོ སདཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, རཱཛཱ པཛྫོཏོ ཏུམྷཱཀཾ ¶ པཱདེ ཝནྡིཏུཾ དྷམྨཉྩ སོཏུཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི སཏྠུ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ, ‘‘ཏྭཾཡེཝ, བྷིཀྑུ, ཏཏྠ གཙྪ, ཏཡི གཏེཔི རཱཛཱ པསཱིདིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ སཏྠུ ཨཱཎཱཡ ཨཏྟཊྛམོ ཏཏྠ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པསཱདེཏྭཱ ཨཝནྟཱིསུ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུན སཏྠུ སནྟིཀམེཝ གཏོ. སོ ཨེཀདིཝསཾ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སམཎདྷམྨཾ པཧཱཡ ཀམྨཱརཱམེ སངྒཎིཀཱརཱམེ རསཏཎྷཱནུགཏེ ཙ པམཱདཝིཧཱརིནོ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདཝསེན –
‘‘ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེ, པརིཝཛྫེཡྻ ཛནཾ ན ཨུཡྻམེ;
སོ ཨུསྶུཀྐོ རསཱནུགིདྡྷོ, ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱདྷིཝཱཧོ.
‘‘པངྐོཏི ཧི ནཾ ཨཝེདཡུཾ, ཡཱཡཾ ཝནྡནཔཱུཛནཱ ཀུལེསུ;
སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ, སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ’’ཏི. –
དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ¶ ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེཏི ནཝཱཝཱསཀཱརཱཔནཱདིཾ སམཎདྷམྨཀརཎསྶ པརིབནྡྷབྷཱུཏཾ མཧནྟཾ ནཝཀམྨཾ ན པཊྛཔེཡྻ, ཁུདྡཀཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎཱདིཾ སཏྠུ ཝཙནཔཊིཔཱུཛནཏྠཾ ཀཱཏབྦམེཝ. པརིཝཛྫེཡྻ ཛནནྟི གཎསངྒཎིཀཝསེན ཛནཾ ཝིཝཛྫེཡྻ. ཛནནྟི ཝཱ ཡཱདིསཾ སཾསེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཏཱདིསཾ ཨཀལྱཱཎམིཏྟབྷཱུཏཾ ཛནཾ པརིཝཛྫེཡྻ. ན ཨུཡྻམེཏི, པཙྩཡུཔྤཱདནཏྠཾ ཀུལསངྒཎྷནཝསེན ན ཝཱཡམེཡྻ, ཡསྨཱ སོ ཨུསྶུཀྐོ རསཱནུགིདྡྷོ, ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱདྷིཝཱཧོཏི ཡོ རསཱནུགིདྡྷོ རསཏཎྷཱཝསིཀོ བྷིཀྑུ པཙྩཡུཔྤཱདནཔསུཏོ, སོ ཀུལསངྒཎྷནཏྠཾ ཨུསྶུཀྐོ, ཏེསུ སུཁིཏེསུ སུཁིཏོ, དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོ, ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཡོ སུཁཱདྷིཝཱཧོ སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནསུཁཱཝཧོ སཱིལཱདིཨཏྠོ, ཏཾ རིཉྩཏི པཛཧཏི ཨེཀཾསེན ཨཏྟཱནཾ ཏཏོ ཝིཝེཙེཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘ཀམྨཱརཱམཏཾ སངྒཎིཀཱརཱམཏཾ པཙྩཡགེདྷཉྩ ཝཛྫེཐཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཨིདཱནི སཀྐཱརཱབྷིལཱསཾ གརཧནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཱ ཨཡཾ བྷིཀྑཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཀུལེསུ གེཧཝཱསཱིཧི གུཎསམྦྷཱཝནཱཡ ཀརཱིཡམཱནཱ ཝནྡནཱ པཱུཛནཱ ཙ, ཡསྨཱ ཏཾ ¶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཨོསཱིདཱཔནཊྛེན མལིནབྷཱཝཀརཎཊྛེན ཙ པངྐོ ཀདྡམོཏི བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ པཝེདཡུཾ ཨབྦྷཉྙཾསུ པཝེདེསུཾ ཝཱ, ཡསྨཱ ཙ ཨཔརིཉྙཱཏཀྑནྡྷཱནཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ སཀྐཱརཱབྷིལཱསཾ དུཝིཉྙེཡྻསབྷཱཝཏཱཡ པཱིལཱ༹ཛནནཏོ ཨནྟོ ཏུདནཏོ དུརུདྡྷརཎཏོ ཙ སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ པཝེདཡུཾ, ཏཏོ ཨེཝ སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ དུཔྤཛཧེཡྻོ ཏསྶ པཧཱནཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཔྤཊིཔཛྫནཏོ. སཀྐཱརཱབྷིལཱསཔྤཧཱནེན ཧི སཀྐཱརོ པཧཱིནོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཨཱཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི དསྶེཏི –
‘‘ན པརསྶུཔནིདྷཱཡ, ཀམྨཾ མཙྩསྶ པཱཔཀཾ;
ཨཏྟནཱ ཏཾ ན སེཝེཡྻ, ཀམྨབནྡྷཱུ ཧི མཱཏིཡཱ.
‘‘ན པརེ ཝཙནཱ ཙོརོ, ན པརེ ཝཙནཱ མུནི;
ཨཏྟཱ ཙ ནཾ ཡཐཱ ཝེདི, དེཝཱཔི ནཾ ཏཐཱ ཝིདཱུ.
‘‘པརེ ཙ ན ཝིཛཱནནྟི, མཡམེཏྠ ཡམཱམསེ;
ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟི, ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱ.
‘‘ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ, ཨཔི ཝིཏྟཔརིཀྑཡོ;
པཉྙཱཡ ཙ ཨལཱབྷེན, ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི.
‘‘སབྦཾ ¶ ¶ སུཎཱཏི སོཏེན, སབྦཾ པསྶཏི ཙཀྑུནཱ;
ན ཙ དིཊྛཾ སུཏཾ དྷཱིརོ, སབྦཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏུམརཧཏི.
‘‘ཙཀྑུམཱསྶ ཡཐཱ ཨནྡྷོ, སོཏཝཱ བདྷིརོ ཡཐཱ;
པཉྙཝཱསྶ ཡཐཱ མཱུགོ, བལཝཱ དུབྦལོརིཝ;
ཨཐ ཨཏྠེ སམུཔྤནྣེ, སཡེཐ མཏསཱཡིཀ’’ནྟི. –
ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ རཉྙོ པཛྫོཏསྶ ཨོཝཱདཝསེན ཨབྷཱསི. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎེ སདྡཧིཏྭཱ པསུགྷཱཏཡཉྙཾ ཀཱརེཏི, ཀམྨཾ ཨསོདྷེཏྭཱཝ ཨཙོརེ ཙོརསཉྙཱཡ དཎྜེསི, ཨཊྚཀརཎེ ཙ ཨསྶཱམིཀེ སཱམིཀེ ཀརོཏི, སཱམིཀེ ཙ ཨསྶཱམིཀེ. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཝིཝེཙེཏུཾ ‘‘ན པརསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ན པརསྶུཔནིདྷཱཡ, ཀམྨཾ མཙྩསྶ པཱཔཀནྟི པརསྶ མཙྩསྶ སཏྟསྶ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨུདྡིསྶ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ པཱཔཀཾ ཝདྷབནྡྷཱདིཀམྨཾ ན སེཝེཡྻ, པརེན ན ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནཱ ཏཾ ན སེཝེཡྻཱཏི ཨཏྟནཱཔི ཏཾ པཱཔཀཾ ན ཀརེཡྻ. ཀསྨཱ? ཀམྨབནྡྷཱུ ཧི མཱཏིཡཱ ཨིམེ མཱཏིཡཱ མཙྩཱ ཀམྨདཱཡཱདཱ, ཏསྨཱ ཨཏྟནཱ ཙ ཀིཉྩི པཱཔཀམྨཾ ན ཀརེཡྻ, པརེནཔི ན ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ན པརེ ཝཙནཱ ཙོརོཏི ཨཏྟནཱ ཙོརིཡཾ ཨཀཏྭཱ པརཝཙནཱ པརསྶ ཝཙནམཏྟེན ཙོརོ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ན པརེ ཝཙནཱ མུནི པརསྶ ཝཙནམཏྟེན མུནི སུཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིམནོསམཱཙཱརོ ན ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི པརེཏི ཝིབྷཏྟིཨལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོ. ཀེཙི པན ‘‘པརེསནྟི ཝཏྟབྦེ པརེཏི སཾ-ཀཱརལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡིཊྛ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨཏྟཱ ཙ ནཾ ཡཐཱ ཝེདཱིཏི ནཾ སཏྟཾ ཏསྶ ཨཏྟཱ ཙིཏྟཾ ཡཐཱ ‘‘ཨཧཾ པརིསུདྡྷོ, ཨཔརིསུདྡྷོ ཝཱ’’ཏི ཡཱཐཱཝཏོ ཨཝེདི ཛཱནཱཏི. དེཝཱཔི ནཾ ཏཐཱ ཝིདཱུཏི ཝིསུདྡྷིདེཝཱ, ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཙ ཏཐཱ ཝིདཱུ ཝིདནྟི ཛཱནནྟི, ཏསྨཱ སཡཾ ཏཱདིསཱ དེཝཱ ཙ པམཱཎཾ སུདྡྷཱསུདྡྷཱནཾ སུདྡྷཱསུདྡྷབྷཱཝཛཱནནེ, ན ཡེ ཀེཙི ཨིཙྪཱདོསཔརེཏཱ སཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
པརེཏི པཎྜིཏེ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ, ཀུསལཱཀུསལསཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཀམྨཾ ཀམྨཕལཾ ཀཱཡསྶ ཨསུབྷཏཾ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩཏཾ ཨཛཱནནྟཱ ཨིདྷ པརེ ནཱམ. ཏེ མཡམེཏྠ ཨིམསྨིཾ ཛཱིཝལོཀེ ཡམཱམ ཨུཔརམཱམ, ‘‘སཏཏཾ སམིཏཾ མཙྩུ སནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ན ཛཱནནྟི. ཡེ ཙ ཏཏྠ ཝིཛཱནནྟཱིཏི ཡེ ཙ ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ‘‘མཡཾ མཙྩུ སམཱིཔཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝིཛཱནནྟི. ཏཏོ སམྨནྟི མེདྷགཱཏི ཨེཝཉྷི ཏེ ཛཱནནྟཱ མེདྷགཱནཾ པརཝིཧིཾསནཱནཾ ཝཱུཔསམཱཡ པཊིཔཛྫནྟི, ཨཏྟནཱ ¶ པརེ ཙ ཨཉྙེ ན མེདྷནྟི ན བཱདྷེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏྭཾ པན ཛཱིཝིཏནིམིཏྟཾ ཨཙོརེ ཙོརེ ཀརོནྟོཔི དཎྜནེན སཱམིཀེ ཨསྶཱམིཀེ ཀརོནྟོཔི དྷནཛཱནིཡཱ བཱདྷསི པཉྙཱཝེཀལླཏོ. ཏཐཱ ¶ ཨཀརོནྟོཔི ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ, ཨཔི ཝིཏྟཔརིཀྑཡོ པརིཀྑཱིཎདྷནོཔི སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསེན སནྟུཊྛོ ཨནཝཛྫཱཡ ཛཱིཝིཀཱཡ ཛཱིཝཏིཡེཝ. ཏསྶ ཧི ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ སེཊྛ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༤). དུམྨེདྷཔུགྒལོ པན པཉྙཱཡ ¶ ཙ ཨལཱབྷེན དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཉྩ ཨཏྠཾ ཝིརཱདྷེནྟོ ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི གརཧཱདིཔཝཏྟིཡཱ ཛཱིཝནྟོ ནཱམ ན ཧོཏི, ཨནུཔཱཡཉྙུཏཱཡ ཡཐཱདྷིགཏཾ དྷནཾ ནཱསེནྟོ ཛཱིཝིཏམྤི སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏིཡེཝ.
ཨིམཱ ཀིར ཙཏསྶོཔི གཱཐཱ ཐེརོ སུཔིནནྟེན རཉྙོ ཀཐེསི. རཱཛཱ སུཔིནཾ དིསྭཱ ཐེརཾ ནམསྶནྟོཡེཝ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནཱ དིཊྛནིཡཱམེན སུཔིནཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཏཱ གཱཐཱ པཙྩུནུབྷཱསིཏྭཱ ‘‘སབྦཾ སུཎཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི རཱཛཱནཾ ཨོཝདི. ཏཏྠ སབྦཾ སུཎཱཏི སོཏེནཱཏི ཨིདྷ སོཏབྦཾ སདྡཾ ཨཱཔཱཐགཏཾ སབྦཾ སུབྷཱསིཏཾ དུབྦྷཱསིཏཉྩ ཨབདྷིརོ སོཏེན སུཎཱཏི. ཏཐཱ སབྦཾ རཱུཔཾ སུནྡརཾ ཨསུནྡརམྤི ཙཀྑུནཱ ཨནནྡྷོ པསྶཏི, ཨཡམིནྡྲིཡཱནཾ སབྷཱཝོ. ཏཏྠ པན ན ཙ དིཊྛཾ སུཏཾ དྷཱིརོ, སབྦཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏུནྟི ཙ ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ. ཡཉྷི ཏཾ དིཊྛཾ སུཏཾ ཝཱ, ན ཏཾ སབྦཾ དྷཱིརོ སཔྤཉྙོ ཨུཛ྄ཛྷིཏུཾ པརིཙྩཛིཏུཾ གཧེཏུཾ ཝཱ ཨརཧཏི. གུཎཱགུཎཾ པན ཏཏྠ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཨུཛ྄ཛྷིཏབྦམེཝ ཨུཛ྄ཛྷིཏུཾ གཧེཏབྦཉྩ གཧེཏུཾ ཨརཧཏི, ཏསྨཱ ཙཀྑུམཱསྶ ཡཐཱ ཨནྡྷོ ཙཀྑུམཱཔི སམཱནོ ཨུཛ྄ཛྷིཏབྦེ དིཊྛེ ཨནྡྷོ ཡཐཱ ཨསྶ ཨཔསྶནྟོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ, ཏཐཱ ཨུཛ྄ཛྷིཏབྦེ སུཏེ སོཏཝཱཔི བདྷིརོ ཡཐཱ ཨསྶ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. པཉྙཝཱསྶ ཡཐཱ མཱུགོཏི ཝིཙཱརཎཔཉྙཱཡ པཉྙཝཱ ཝཙནཀུསལོཔི ཨཝཏྟབྦེ མཱུགོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. བལཝཱ ཐཱམསམྤནྣོཔི ཨཀཏྟབྦེ དུབྦལོརིཝ, རཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨསམཏྠོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. ཨཐ ཨཏྠེ སམུཔྤནྣེ, སཡེཐ མཏསཱཡིཀནྟི ཨཏྟནཱ ཀཱཏབྦཀིཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཨུཔཊྛིཏེ མཏསཱཡིཀཾ སཡེཐ, མཏསཱཡིཀཾ སཡིཏྭཱཔི ཏཾ ཀིཙྩཾ ཏཱིརེཏབྦམེཝ, ན ཝིརཱདྷེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཐ ཨཏྠེ སམུཔྤནྣེཏི ཨཏྟནཱ ཨཀརཎཱིཡེ ཨཏྠེ ཀིཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཨུཔཊྛིཏེ མཏསཱཡིཀཾ སཡེཐ, མཏསཱཡིཀཾ སཡིཏྭཱཔི ཏཾ ན ཀཱཏབྦམེཝ. ན ཧི པཎྜིཏོ ཨཡུཏྟཾ ཀཱཏུམརཧཏཱིཏི ཨེཝཾ ཐེརེན ཨོཝདིཏོ རཱཛཱ ཨཀཏྟབྦཾ པཧཱཡ ཀཱཏབྦེཡེཝ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཨཧོསཱིཏི.
མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. སིརིམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨཀྐོདྷནོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཏོ སིརིམིཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ མཧདྡྷནཀུཊུམྦིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སིརིམིཏྟོཏི ལདྡྷནཱམོ. ཏསྶ ཀིར མཱཏཱ སིརིགུཏྟསྶ བྷགིནཱི. ཏསྶ ཝཏྠུ དྷམྨཔདཝཎྞནཱཡཾ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.གརཧདིནྣཝཏྠུ) ཨཱགཏམེཝ. སོ སིརིགུཏྟསྶ བྷཱགིནེཡྻོ སིརིམིཏྟོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ དྷནཔཱལདམནེ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསིཏུཾ ཨཱསནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཀཐེནྟོ ཙ ཨུལཱ༹རཏརེ གུཎེ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ –
‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;
ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.
‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;
གུཏྟདྭཱརོ སདཱ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.
‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;
ཀལྱཱཎསཱིལོ སོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.
‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;
ཀལྱཱཎམིཏྟོ སོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.
‘‘ཨཀྐོདྷནོནུཔནཱཧཱི, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;
ཀལྱཱཎཔཉྙོ སོ བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ པེཙྩ ན སོཙཏི.
‘‘ཡསྶ སདྡྷཱ ཏཐཱགཏེ, ཨཙལཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཱ;
སཱིལཉྩ ཡསྶ ཀལྱཱཎཾ, ཨརིཡཀནྟཾ པསཾསིཏཾ.
‘‘སངྒྷེ པསཱདོ ཡསྶཏྠི, ཨུཛུབྷཱུཏཉྩ དསྶནཾ;
ཨདལིདྡོཏི ཏཾ ཨཱཧུ, ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.
‘‘ཏསྨཱ ¶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ, པསཱདཾ དྷམྨདསྶནཾ;
ཨནུཡུཉྫེཐ མེདྷཱཝཱི, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཨཀྐོདྷནོཏི ཨཀུཛ྄ཛྷནསཱིལོ. ཨུཔཊྛིཏེ ཧི ཀོདྷུཔྤཏྟིནིམིཏྟེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཾ ཋཏྭཱ ¶ ཀོཔསྶ ཨནུཔྤཱདཀོ. ཨནུཔནཱཧཱིཏི ན ཨུཔནཱཧཀོ, པརེཧི ཀཏཾ ཨཔརཱདྷཾ པཊིཙྩ ‘‘ཨཀྐོཙྪི མཾ ཨཝདྷི མཾ, ཨཛིནི མཾ ཨཧཱསི མེ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༣; མཧཱཝ. ༤༦༤; མ. ནི. ༣.༢༣༧) ཀོདྷསྶ ཨནུཔནཡ྄ཧནསཱིལོ. སནྟདོསཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ མཱཡཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨམཱཡོ. པིསུཎཝཱཙཱཝིརཧིཏཏོ རིཏྟཔེསུཎོ, ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑཱུཏི སོ ཏཐཱརཱུཔོ ཏཐཱཛཱཏིཀོ ཡཐཱཝུཏྟགུཎསམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ¶ . ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ པེཙྩ པརལོཀེ ན སོཙཏི སོཀནིམིཏྟསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཙཀྑུདྭཱརཱདཡོ ཀཱཡདྭཱརཱདཡོ ཙ གུཏྟཱ པིཧིཏཱ སཾཝུཏཱ ཨེཏསྶཱཏི གུཏྟདྭཱརོ. ཀལྱཱཎསཱིལོཏི སུནྡརསཱིལོ སུཝིསུདྡྷསཱིལོ. ཀལྱཱཎམིཏྟོཏི –
‘‘པིཡོ གརུབྷཱཝནིཡོ, ཝཏྟཱ ཙ ཝཙནཀྑམོ;
གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཙཊྛཱནེ ནིཡོཛཡེ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༣༧) –
ཨེཝཾ ཝིབྷཱཝིཏལཀྑཎོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཨེཏསྶཱཏི ཀལྱཱཎམིཏྟོ. ཀལྱཱཎཔཉྙོཏི སུནྡརཔཉྙོ. ཡདིཔི པཉྙཱ ནཱམ ཨསུནྡརཱ ནཏྠི, ནིཡྻཱནིཀཱཡ པན པཉྙཱཡ ཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ
ཨེཝམེཏྠ ཀོདྷཱདཱིནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན སམུཙྪེདཝསེན ཙ ཨཀྐོདྷནཱདིམུཁེན, པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ གཱཐཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནིཔྥཏྟིཏལོཀུཏྟརསདྡྷཱདིཀེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཨེཝ གཱཐཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶ སདྡྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ པུགྒལསྶ ཏཐཱགཏེ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ མགྒེནཱགཏསདྡྷཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཙལཱ ཨཝིཀམྤཱ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏཱ. ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི, པདཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཨརིཡཀནྟནྟི ཨརིཡཱནཾ ཀནྟཾ པིཡཱཡིཏཾ བྷཝནྟརེཔི ཨཝིཛཧནཏོ. པསཾསིཏནྟི བུདྡྷཱདཱིཧི པསཊྛཾ, ཝཎྞིཏཾ ཐོམིཏཾ ཨཏྠཱིཏི ཡོཛནཱ. ཏཾ པནེཏཾ སཱིལཾ གཧཊྛསཱིལཾ པབྦཛིཏསཱིལནྟི ¶ དུཝིདྷཾ. ཏཏྠ གཧཊྛསཱིལཾ ནཱམ པཉྩསིཀྑཱཔདསཱིལཾ, ཡཾ གཧཊྛེན རཀྑིཏུཾ སཀྐཱ. པབྦཛིཏསཱིལཾ ནཱམ དསསིཀྑཱཔདསཱིལཾ ཨུཔཱདཱཡ སབྦཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ཏཡིདཾ སབྦམྤི ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝེན ཨཔརཱམཊྛཏཱཡ ‘‘ཀལྱཱཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
སངྒྷེ པསཱདོ ཡསྶཏྠཱིཏི ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརིཡསངྒྷེ པསཱདོ སདྡྷཱ ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨཏྠི ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨུཛུབྷཱུཏཉྩ དསྶནནྟི དིཊྛིཝངྐཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསཝངྐཱབྷཱཝཏོ ཙ ཨུཛུབྷཱུཏཾ. ཨཀུཊིལཾ ཨཛིམྷཾ ཀམྨསྶཀཏཱདསྶནཉྩེཝ སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔདསྶནཉྩཱཏི དུཝིདྷམྤི དསྶནཾ ཡསྶ ཨཏྠི ཨཙལཾ སུཔྤཏིཊྛིཏནྟི ¶ ཡོཛནཱ. ཨདལིདྡོཏི ཏཾ ཨཱཧུ སདྡྷཱདྷནཾ, སཱིལདྷནཾ, སུཏདྷནཾ, ཙཱགདྷནཾ, པཉྙཱདྷནནྟི ཨིམེསཾ སུཝིསུདྡྷཱནཾ དྷནཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘ཨདལིདྡོ’’ཏི ཏཾ ཏཱདིསཾ པུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཧུ. ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཏསྶ ཏཐཱརཱུཔསྶ ཛཱིཝིཏཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠཱདྷིགམེན ཨམོགྷཾ ཨཝཉྫྷཾ སཕལམེཝཱཏི ཨཱཧཱུཏི ཨཏྠོ.
ཏསྨཱཏི ¶ , ཡསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟསདྡྷཱདིགུཎསམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ‘‘ཨདལིདྡོ ཨམོགྷཛཱིཝིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨཧམྤི ཏཐཱརཱུཔོ བྷཝེཡྻནྟི. སདྡྷཉྩ…པེ… སཱསནནྟི ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༡༨༣; དཱི. ནི. ༢.༩༠) ཝུཏྟཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ཨནུསྶརནྟོ ཀུལཔུཏྟོ ཝུཏྟཔྤབྷེདཾ སདྡྷཉྩེཝ སཱིལཉྩ དྷམྨདསྶནཧེཏུཀཾ དྷམྨེ སུནིཙྪཡཱ ཝིམོཀྑབྷཱུཏཾ པསཱདཉྩ ཨནུཡུཉྫེཡྻ ཝཌྜྷེཡྻཱཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཱམུཁེན ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནེ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
སིརིམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. མཧཱཔནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡདཱ ¶ པཋམམདྡཀྑིནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཔནྠཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝིབྷཝསམྤནྣོ ཀུཊུམྦིཡོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡཾ བྷིཀྑུཾ ཏུམྷེ ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ – ‘སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨཡཾ མམ སཱསནེ ཨགྒོ’ཏི ཨེཏདགྒེ ཋཔཡིཏྠ, ཨཧམྤི ཨིམསྶ ཨདྷིཀཱརཀམྨསྶ བལེན སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. ཀནིཊྛབྷཱཏཱ པནསྶ ཏཐེཝ བྷགཝཏི ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ མནོམཡསྶ ཀཱཡསྶཱབྷིནིམྨཱནཾ ཙེཏོཝིཝཊྚཀོསལླནྟི དྭིནྣཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟནཡེནེཝ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ དྭིནྣམྤི པཏྠནཾ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ ཏུམྷཱཀཾ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.
ཏེ ¶ ཨུབྷོཔི ཛནཱ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏཏྠ མཧཱཔནྠཀསྶ ཨནྟརཱཀཏཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ ན ཀཐཱིཡཏི. ཙཱུལ༹པནྠཀོ པན ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨོདཱཏཀསིཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཨཔདཱནེ པན ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟོ ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པུཔྥཙྪཏྟེན པཱུཛཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ. ཏེསཾ དེཝམནུསྶེསུ ¶ སཾསརནྟཱནཾཡེཝ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐནྟཾ. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ མཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརཏི.
ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛགཧེ དྷནསེཊྛིསྶ དྷཱིཏཱ ཨཏྟནོ དཱསེན སདྡྷིཾ སནྠཝཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཀེཧི བྷཱིཏཱ ཧཏྠསཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ པལཱཡིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཝསནྟཱི ཏཾ པཊིཙྩ གབྦྷཾ ལབྷིཏྭཱ པརིཔཀྐགབྦྷཱ ‘‘ཉཱཏིགྷརཾ ¶ གནྟྭཱ ཝིཛཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེཡེཝ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིཏྭཱ སཱམིནཱ ནིཝཏྟིཏཱ པུབྦེ ཝསིཏཊྛཱནེ ཝསནྟཱི པུཏྟསྶ པནྠེ ཛཱཏཏྟཱ པནྠཀོཏི, ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཏསྨིཾ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ ཝིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཏམེཝ པཊིཙྩ དུཏིཡཾ གབྦྷཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པརིཔཀྐགབྦྷཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨནྟརཱམགྒེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིཏྭཱ སཱམིནཱ ནིཝཏྟིཏཱ ཛེཊྛཔུཏྟསྶ མཧཱཔནྠཀོཏི ཀནིཊྛསྶ ཙཱུལ༹པནྠཀོཏི ནཱམཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱཝསིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝསནྟཱི ཨནུཀྐམེན དཱརཀེསུ ཝཌྜྷནྟེསུ ཏེཧི, ‘‘ཨམྨ, ཨཡྻཀཀུལཾ ནོ དསྶེཧཱི’’ཏི ནིབུནྡྷིཡམཱནཱ དཱརཀེ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟིཀཾ པེསེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ དཱརཀཱ དྷནསེཊྛིནོ གེཧེ ཝཌྜྷནྟི. ཏེསུ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨཏིདཧརོ. མཧཱཔནྠཀོ པན ཨཡྻཀེན སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གཏོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ སཧ དསྶནེན པཊིལདྡྷསདྡྷོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏཱཡ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ པིཏཱམཧཾ ཨཱཔུཙྪི. སོ སཏྠུ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཾ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ བཧུཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པརིཔུཎྞཝསྶོ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིསེསཏོ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨིཏི སོ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨགྒོ ཛཱཏོ. སོ ཛྷཱནསུཁེན ཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨདྷིགཏསམྤཏྟིཾ པཊིཙྩ སཉྫཱཏསོམནསྶོ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ –
‘‘ཡདཱ པཋམམདྡཀྑིཾ, སཏྠཱརམཀུཏོབྷཡཾ;
ཏཏོ མེ ཨཧུ སཾཝེགོ, པསྶིཏྭཱ པུརིསུཏྟམཾ.
‘‘སིརིཾ ཧཏྠེཧི པཱདེཧི, ཡོ པཎཱམེཡྻ ཨཱགཏཾ;
ཨེཏཱདིསཾ སོ སཏྠཱརཾ, ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཝིརཱདྷཡེ.
‘‘ཏདཱཧཾ ¶ པུཏྟདཱརཉྩ, དྷནདྷཉྙཉྩ ཚཌྜཡིཾ;
ཀེསམསྶཱུནི ཚེདེཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམྤནྣོ, ཨིནྡྲིཡེསུ སུསཾཝུཏོ;
ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, ཝིཧཱསིཾ ཨཔརཱཛིཏོ.
‘‘ཏཏོ ¶ ¶ མེ པཎིདྷཱི ཨཱསི, ཙེཏསོ ཨབྷིཔཏྠིཏོ;
ན ནིསཱིདེ མུཧུཏྟམྤི, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ.
‘‘ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོ, པསྶ ཝཱིརིཡཔརཀྐམཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;
ཨརཧཱ དཀྑིཎེཡྻོམྷི, ཝིཔྤམུཏྟོ ནིརཱུཔདྷི.
‘‘ཏཏོ རཏྱཱཝིཝསཱནེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི;
སབྦཾ ཏཎྷཾ ཝིསོསེཏྭཱ, པལླངྐེན ཨུཔཱཝིསི’’ནྟི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. པཋམནྟི ཨཱདིཏོ. ཨདྡཀྑིནྟི པསྶིཾ, སཏྠཱརནྟི, བྷགཝནྟཾ. ཨཀུཏོབྷཡནྟི ནིབྦྷཡཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – སབྦེསཾ བྷཡཧེཏཱུནཾ བོདྷིམཱུལེཡེཝ པཧཱིནཏྟཱ ཀུཏོཙིཔི བྷཡཱབྷཱཝཏོ ཨཀུཏོབྷཡཾ ནིབྦྷཡཾ, ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཡཐཱརཧམནུསཱསནཏོ སཏྠཱརཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ མཡ྄ཧཾ པིཏཱམཧེན སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཡཱཡ ཝེལཱཡ སབྦཔཋམཾ པསྶིཾ, ཏཾ པུརིསུཏྟམཾ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལཾ པསྶིཏྭཱ ཏཏོ དསྶནཧེཏུ ཏཏོ དསྶནཏོ པཙྪཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ དྷམྨཉྩ སོཏུཾ ནཱལཏྠ’’ནྟི མཡ྄ཧཾ སཾཝེགོ ཨཧུ སཧོཏྟཔྤཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ པནཱཧཾ ཨེཝཾ ཙིནྟེསིནྟི དསྶེཏི སིརིཾ ཧཏྠེཧཱིཏི གཱཐཱཡ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཝིབྷཝཏྠིཀོ པུརིསོ ‘‘ཨུཔཊྛཱཡིཀོ ཧུཏྭཱ ཏཝ སནྟིཀེ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི སཝིགྒཧཾ སིརིཾ སཡནེ ཨུཔགཏཾ ཧཏྠེཧི ཙ པཱདེཧི ཙ ཀོཊྚེནྟོ པཎཱམེཡྻ ནཱིཧརེཡྻ, སོ ཏཐཱརཱུཔོ ཨལཀྑིཀཔུརིསོ ཨེཏཱདིསཾ སཏྠཱརཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ནཝམེ ཁཎེ པཊིལབྷིཏྭཱ ཝིརཱདྷཡེ ཏསྶ ཨོཝཱདཱཀརཎེན ཏཾ ཝིརཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཧཾ པནེཝཾ ན ཀརོམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏདཱཧཾ…པེ… ཨནགཱརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ ཚཌྜཡིནྟི, པཛཧིཾ. ‘‘ཚཌྜིཡ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ནནུ ཨཡཾ ཐེརོ དཱརཔརིགྒཧཾ ཨཀཏྭཱཝ པབྦཛིཏོ, སོ ཀསྨཱ ‘‘པུཏྟདཱརཉྩ ¶ ཚཌྜཡི’’ནྟི ཨཝོཙཱཏི? ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ ཨནིབྦཏྟཕལམེཝ རུཀྑཾ ཚིནྡནྟོ ཨཙྪིནྣེ ཏཏོ ལདྡྷཕལེཧི པརིཧཱིནོ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.
སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོཏི ཡཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཏཱཡ ཙ, ཡཏྠ བྷིཀྑཱུ སཧ ཛཱིཝནྟི, ཨེཀཛཱིཝིཀཱ ¶ སབྷཱགཝུཏྟིནོ ཧོནྟི, ཏེན བྷགཝཏཱ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདསངྑཱཏེན སཱཛཱིཝེན ཙ སམནྣཱགཏོ སིཀྑནབྷཱཝེན ¶ སམངྒཱིབྷཱུཏོ, སིཀྑཾ པརིཔཱུརེནྟོ སཱཛཱིཝཉྩ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟོ ཧུཏྭཱ ཏདུབྷཡཾ སམྤཱདེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཏེན སུཝིསུདྡྷེ པཱཏིམོཀྑེ སཱིལེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨིནྡྲིཡེསུ སུསཾཝུཏོཏི མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ སུཊྛུ སཾཝུཏོ. རཱུཔཱདིཝིསཡེསུ ཨུཔྤཛྫནཀཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ པཝཏྟིནིཝཱརཎཝསེན སཏིཀཝཱཊེན སུཔིཧིཏཙཀྑཱདིདྭཱརོཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལསམྤཏྟིདསྶནེན ཨིཏརསཱིལམྤི ཨཏྠཏོ དསྶིཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཐེརོ ཨཏྟནོ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལསམྤདཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷ’’ནྟི ཨིམིནཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིབྷཱཝནཱནུཡོགམཱཧ. ཝིཧཱསིཾ ཨཔརཱཛིཏོཏི ཀིལེསམཱརཱདཱིཧི ཨཔརཱཛིཏོ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིཾ, ཡཱཝ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི, ཏཱཝ ཏེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏོ, ཨཉྙདཏྠུ ཏེ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཨེཝ ཝིཧཱསིནྟི ཨཏྠོ.
ཏཏོཏི ཏསྨཱ, ཡསྨཱ སུཝིསུདྡྷསཱིལོ སཏྠརི ཨབྷིཔྤསནྣོ ཀིལེསཱབྷིབྷཝནཔཊིཔཏྟིཡཉྩ ཋིཏོ, ཏསྨཱ. པཎིདྷཱིཏི པཎིདྷཱནཾ. ཏཏོ ཝཱ ཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརོ. ཨཱསཱིཏི ཨཧོསི. ཙེཏསོ ཨབྷིཔཏྠིཏོཏི, མམ ཙིཏྟེན ཨིཙྪིཏོ. ཀཱིདིསོ པན སོཏི ཨཱཧ ‘‘ན ནིསཱིདེ མུཧུཏྟམྤི, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ’’ཏི. ‘‘ཨགྒམགྒསཎྜཱསེན མམ ཧདཡཏོ ཏཎྷཱསལླེ ཨནུདྡྷཊེ མུཧུཏྟམྤི ན ནིསཱིདེ, ནིསཛྫཾ ན ཀཔྤེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ མེ ཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ པན ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡིཏྭཱ ཋཱནཙངྐམེཧེཝ རཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནངྒམུཁེན ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྶ མེ’’ཏིཨཱདི. ནིརཱུཔདྷཱིཏི ཀིལེསུཔདྷིཨཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ནིརུཔདྷི. རཏྱཱཝིཝསཱནེཏི རཏྟིབྷཱགསྶ ཝིགམནེ ¶ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ. སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏཱིཏི སཱུརིཡུགྒམནཾ ལཀྑཎཾ ཀཏྭཱ. སབྦཾ ཏཎྷནྟི ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདཾ སབྦཾ ཏཎྷཱསོཏཾ ཨགྒམགྒེན ཝིསོསེཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ ན ནིསཱིདེ’’ཏི, པཊིཉྙཱཡ མོཙིཏཏྟཱ. པལླངྐེན ཨུཔཱཝིསིནྟི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདིནྟི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.
མཧཱཔནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཨཊྛཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༩. ནཝཀནིཔཱཏོ
༡. བྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ནཝཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཡདཱ དུཀྑནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ¶ སེནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘ཨུསབྷཾ པཝར’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི.
སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཀེཏནགརསྶ དྭཱརགཱམེ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཀིར སེཊྛིནོ ཛཱཏཱ ཛཱཏཱ དཱརཀཱ བདྡྷཱགྷཱཏེན ཨེཀེན ཡཀྑེན ཁཱདིཏཱ, ཨིམསྶ པན པཙྪིམབྷཝིཀཏྟཱ བྷཱུཏཱ ཨཱརཀྑཾ གཎྷིཾསུ. ཡཀྑོ པན ཝེསྶཝཎསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཏོ, པུན ནཱགམཱསི. ནཱམཀརཎདིཝསེ ཙསྶ ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ ཨམནུསྶཱ ཨནུཀམྤནྟཱ པརིཧརེཡྻུ’’ནྟི བྷཱུཏོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ པན ཨཏྟནོ པུཉྙབལེན ཨནནྟརཱཡོ ཝཌྜྷི, ཏསྶ ‘‘ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུ’’ནྟིཨཱདི སབྦཾ ཡསསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཝིབྷཝཀིཏྟནེ ཝིཡ ཝེདིཏབྦཾ. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི སཱཀེཏེ ཝསནྟེ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ. སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཛཀརཎིཡཱ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ལེཎེ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༧.༢༠-༢༨) –
‘‘ཨུསབྷཾ པཝརཾ ཝཱིརཾ, མཧེསིཾ ཝིཛིཏཱཝིནཾ;
སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.
‘‘ཧིམཝཱ ཝཱཔརིམེཡྻོ, སཱགརོཝ དུརུཏྟརོ;
ཏཐེཝ ཛྷཱནཾ བུདྡྷསྶ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.
‘‘ཝསུདྷཱ ¶ ཡཐཱཔྤམེཡྻཱ, ཙིཏྟཱ ཝནཝཊཾསཀཱ;
ཏཐེཝ སཱིལཾ བུདྡྷསྶ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.
‘‘ཨནིལཉྫསཱསངྑུབྦྷོ ¶ , ཡཐཱཀཱསོ ཨསངྑིཡོ;
ཏཐེཝ ཉཱཎཾ བུདྡྷསྶ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.
‘‘ཨིམཱཧི ཙཏུགཱཐཱཧི, བྲཱཧྨཎོ སེནསཝ྄ཧཡོ;
བུདྡྷསེཊྛཾ ཐཝིཏྭཱན, སིདྡྷཏྠཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.
‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཀཔྤཱནི, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཐ;
སུགཏིཾ སུཁསམྤཏྟིཾ, ཨནུབྷོསིམནཔྤཀཾ.
‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཐཝིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཐོམནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཙཱཏུདྡསམྷི ཀཔྤམྷི, ཙཏུརོ ཨཱསུམུགྒཏཱ;
སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཔརེན སམཡེན ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ སཱཀེཏཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཏེཧི ཨུཔཊྛིཡམཱནོ ཨཉྫནཝནེ ཝསིཏྭཱ པུན ཨཏྟནཱ ཝསིཏཊྛཱནམེཝ གནྟུཀཱམོ གམནཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཉཱཏཀཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, ཏུམྷེཔི ན ཀིལམིསྶཐ, མཡམྤི པུཉྙེན ཝཌྜྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཐེརཾ ཡཱཙིཾསུ. ཐེརོ ཨཏྟནོ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ ཏཏྠ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘ཡདཱ དུཀྑཾ ཛརཱམརཎནྟི པཎྜིཏོ, ཨཝིདྡསཱུ ཡཏྠ སིཏཱ པུཐུཛྫནཱ;
དུཀྑཾ པརིཉྙཱཡ སཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ དུཀྑསྶཱཝཧནིཾ ཝིསཏྟིཀཾ, པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཱདྷིཝཱཧིནིཾ;
ཏཎྷཾ པཧནྟྭཱན སཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ ¶ སིཝཾ དྭེཙཏུརངྒགཱམིནཾ, མགྒུཏྟམཾ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ;
པཉྙཱཡ པསྶིཏྭ སཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ ¶ ཨསོཀཾ ཝིརཛཾ ཨསངྑཏཾ, སནྟཾ པདཾ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ;
བྷཱཝེཏི སཉྙོཛནབནྡྷནཙྪིདཾ, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ ནབྷེ གཛྫཏི མེགྷདུནྡུབྷི, དྷཱརཱཀུལཱ ཝིཧགཔཐེ སམནྟཏོ;
བྷིཀྑཱུ ཙ པབྦྷཱརགཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ ¶ ནདཱིནཾ ཀུསུམཱཀུལཱནཾ, ཝིཙིཏྟ-ཝཱནེཡྻ-ཝཊཾསཀཱནཾ;
ཏཱིརེ ནིསིནྣོ སུམནོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ ནིསཱིཐེ རཧིཏམྷི ཀཱནནེ, དེཝེ གལ༹ནྟམྷི ནདནྟི དཱཋིནོ;
བྷིཀྑཱུ ཙ པབྦྷཱརགཏོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ ཝིཏཀྐེ ཨུཔརུནྡྷིཡཏྟནོ, ནགནྟརེ ནགཝིཝརཾ སམསྶིཏོ;
ཝཱིཏདྡརོ ཝཱིཏཁིལོཝ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཡདཱ སུཁཱི མལཁིལསོཀནཱསནོ,
ནིརགྒལོ༹ ནིབྦནཐོ ཝིསལློ;
སབྦཱསཝེ བྱནྟིཀཏོཝ ཛྷཱཡཏི,
ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠཱཡཾ ¶ པདཡོཛནཱམུཁེན པཋམགཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཁནྡྷཱནཾ པརིཔཱཀོ ཛརཱ. བྷེདོ མརཎཾ. ཛརཱམརཎསཱིསེན ཙེཏྠ ཛརཱམརཎཝནྟོ དྷམྨཱ གཧིཏཱ. ‘‘ཏཡིདཾ ཛརཱམརཎཾ དུཀྑ’’ནྟི ཨཝིདྡསཱུ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟཱ པུཐུཛྫནཱ ཡཏྠ ཡསྨིཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀེ སིཏཱ པཊིབནྡྷཱ ཨལླཱིནཱ, ཏཾ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པརིཛཱནིཏྭཱ, ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སཏོ སམྤཛཱནོ, པཎྜིཏོ བྷིཀྑུ, ཡདཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏི. ཏཏོ ཝིཔསྶནཱརཏིཏོ མགྒཕལརཏིཏོ ཙ པརམཏརཾ ཨུཏྟམཏརཾ རཏིཾ ན ཝིནྡཏི ནཔྤཊིལབྷཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –
‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;
ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏཾ.
‘‘པཋབྱཱ ཨེཀརཛྫེན, སགྒསྶ གམནེན ཝཱ;
སབྦལོཀཱདྷིཔཙྩེན, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཝར’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤, ༡༧༨);
ཨེཝཾ ¶ པརིཉྙཱབྷིསམཡམུཁེན ཝིཝེཀརཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཧཱནཱབྷིསམཡཱདིམུཁེནཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ དུཏིཡཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ དུཀྑསྶཱཝཧནིནྟི དུཀྑསྶ ཨཱཡཏིཾ པཝཏྟིཾ, དུཀྑསྶ ནིཔྥཏྟིཀནྟི ཨཏྠོ. ཝིསཏྟིཀནྟི ཏཎྷཾ. སཱ ཧི ཝིསཏཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཱལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཀྐཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཾ ཧརཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཾཝཱདིཀཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསམཱུལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཕལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཔརིབྷོགཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, ཝིསཱལཱ ཝཱ པན སཱ ཏཎྷཱ རཱུཔེ སདྡེ གནྡྷེ རསེ ཕོཊྛབྦེ དྷམྨེ ཀུལེ ¶ གཎེ ཝིཏྠཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱཏི ཝུཙྩཏི. པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཱདྷིཝཱཧིནིནྟི སཏྟསནྟཱནཾ སཾསཱརེ པཔཉྩེནྟི ཝིཏྠཱརེནྟཱིཏི པཔཉྩཱ, རཱགཱདཡོ མཱནཱདཡོ ཙ. ཏེ ཨེཝ པཝཏྟིདུཀྑསྶ སངྒྷཱཏཊྛེན སངྒྷཱཏཱ, སདརཐཔརིལཱ༹ཧསབྷཱཝཏྟཱ དུཀྑཉྩཱཏི པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཾ, ཏསྶ ཨདྷིཝཱཧཏོ ནིབྦཏྟནཏོ པཔཉྩསངྒྷཱཏདུཁཱདྷིཝཱཧིནཱི. ཏཾ ཏཎྷཾ པཧནྟྭཱནཱཏི ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྡིཏྭཱ.
སིཝནྟི ¶ ཁེམཾ, ཨཁེམཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྡནེན ཏེཧི ཨནུཔདྡུཏནྟི ཨཏྠོ. སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཝསེན དྭིཙཏུརངྒོ ཧུཏྭཱ ཨརིཡེ ནིབྦཱནཾ གམེཏཱིཏི དྭེཙཏུརངྒགཱམིནཾ, གཱཐཱསུཁཏྠཉྩེཏྠ ཝིབྷཏྟིཨལོཔོ ཀཏོཏི དཊྛབྦཾ. རཱུཔཱུཔཔཏྟིམགྒཱདཱིསུ སབྦེསུ མགྒེསུ ཨུཏྟམཏྟཱ མགྒུཏྟམཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘མགྒཱནཊྛངྒིཀོ སེཊྛོ’’ཏིཨཱདི (དྷ. པ. ༢༧༣). སབྦེཧི ཀིལེསམལེཧི སཏྟཱནཾ སོདྷནཏོ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ. པཉྙཱཡ པསྶིཏྭཱཏི པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཙྩ.
སོཀཧེཏཱུནཾ ཨབྷཱཝཏོ པུགྒལསྶ ཙ སོཀཱབྷཱཝཧེཏུཏོ ནཏྠི ཨེཏྠ སོཀོཏི ཨསོཀཾ. ཏཐཱ ཝིགཏརཱགཱདིརཛཏྟཱ ཝིརཛཾ. ན ཀེནཙི པཙྩཡེན སངྑཏནྟི ཨསངྑཏཾ. སབྦེསཾ ཀིལེསཱནཾ སབྦསྶ ཙ དུཀྑསྶ ཝཱུཔསམབྷཱཝཏོ, སཾསཱརདུཀྑདྡིཏེཧི པཛྫིཏབྦཏོ ཨདྷིགནྟབྦཏོ ཙ སནྟཾ པདཾ. སབྦེཧི ཀིལེསམལེཧི སཏྟསནྟཱནསྶ སོདྷནནིམིཏྟཏོ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ. བྷཱཝེཏཱིཏི སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཏི. བཧུཀྑཏྟུཉྷི ནིབྦཱནཾ ཨཱརབྦྷ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཾ པཝཏྟེནྟསྶ ཨཱལམྦཀེ ལབྦྷམཱནཝིསེསཀཾ ཨཱལམྦིཏབྦེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. སཾཡོཛནསངྑཱཏཱནཾ བནྡྷནཱནཾ ཚེདནཏོ སཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདཾ. ནིམིཏྟཉྷེཏྠ ཀཏྟུབྷཱཝེན ཨུཔཙཱརིཏཾ, ཡཐཱ ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི སཙྩཱནི ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི. ཡཐཱ པུརིམགཱཐཱསུ ཡདཱ ཛྷཱཡཏི, ཏདཱ ¶ ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝཾ ཨིདྷ ཡདཱ བྷཱཝེཏི, ཏདཱ ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཡོཛནཱ.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཔནེཏྭཱཝ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷཀིཏྟནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ ཝསིཏཊྛཱནསྶ ཝིཝིཏྟབྷཱཝེན ཕཱསུཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡདཱ ནབྷེ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ནབྷེཏི ཨཱཀཱསེ. སིནིདྡྷགམྦྷཱིརནིགྒྷོསཏཱཡ མེགྷོཡེཝ དུནྡུབྷི མེགྷདུནྡུབྷི. སམནྟཏོ པགྒྷརནྟཱིཧི དྷཱརཱཧི ཨཱཀུལཱཏི དྷཱརཱཀུལཱ. ཝིཧགཱནཾ པཀྑཱིནཾ གམནམགྒཏྟཱ ཝིཧགཔཐེ ནབྷེཏི ཡོཛནཱ. ཏཏོཏི ཛྷཱནརཏིཏོ.
ཀུསུམཱཀུལཱནནྟི ¶ ཏརཱུཧི གལི༹ཏཀུསུམེཧི སམོཧིཏཱནཾ. ཝིཙིཏྟཝཱནེཡྻཝཊཾསཀཱནནྟི ཝནེ ཛཱཏཏྟཱ ¶ ཝཱནེཡྻཱནི ཝནཔུཔྥཱནི, ཝིཙིཏྟཱནི ཝཱནེཡྻཱནི ཝཊཾསཀཱནི ཨེཏཱསནྟི ཝིཙིཏྟཝཱནེཡྻཝཊཾསཀཱ ནདིཡོ, ཏཱསཾ ནཱནཱཝིདྷཝནཔུཔྥཝཊཾསཀཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝསེན སུནྡརོ མནོ ཨེཏསྶཱཏི སུམནོ ཛྷཱཡཏི.
ནིསཱིཐེཏི རཏྟིཡཾ. རཧིཏམྷཱིཏི, ཛནསམྦཱདྷཝིརཧིཏེ ཝིཝིཏྟེ. དེཝེཏི མེགྷེ. གལ༹ནྟམྷཱིཏི ཝུཊྛིདྷཱརཱཡོ པགྒྷརནྟེ ཝསྶནྟེ. དཱཋིནོཏི སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ པཊིཔཀྑསཏྟཱ. ཏེ ཧི དཱཋཱཝུདྷཱཏི ‘‘དཱཋིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ནདནྟི དཱཋིནོཏི ཨིདམྤི ཛནཝིཝེཀདསྶནཏྠམེཝ གཧིཏཾ.
ཝིཏཀྐེ ཨུཔརུནྡྷིཡཏྟནོཏི ཨཏྟསནྟཱནཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཨཏྟནོ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀེ མིཙྪཱཝིཏཀྐེ པཊིཔཀྑབལེན ནིསེདྷེཏྭཱ. ཨཏྟནོཏི ཝཱ ཨིདཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘ཏཏོ རཏིཾ པརམཏརཾ ཨཏྟནཱ ན ཝིནྡཏཱི’’ཏི. ནགནྟརེཏི པབྦཏནྟརེ. ནགཝིཝརནྟི པབྦཏགུཧཾ པབྦྷཱརཾ ཝཱ. སམསྶིཏོཏི ནིསྶིཏོ ཨུཔགཏོ. ཝཱིཏདྡརོཏི ཝིགཏཀིལེསདརཐོ. ཝཱིཏཁིལོཏི པཧཱིནཙེཏོཁིལོ.
སུཁཱིཏི ཛྷཱནཱདིསུཁེན སུཁིཏོ. མལཁིལསོཀནཱསནོཏི རཱགཱདཱིནཾ མལཱནཾ པཉྩནྣཉྩ ཙེཏོཁིལཱནཾ ཉཱཏིཝིཡོགཱདིཧེཏུཀསྶ སོཀསྶ ཙ པཧཱཡཀོ. ནིརགྒལོ༹ཏི, ཨགྒལ༹ཾ ཝུཙྩཏི ཨཝིཛྫཱ ནིབྦཱནཔུརཔཝེསནིཝཱརཎཏོ, ཏདབྷཱཝཏོ ནིརགྒལོ༹. ནིབྦནཐོཏི ནིཏཎྷོ. ཝིསལློཏི, ཝིགཏརཱགཱདིསལློ. སབྦཱསཝེཏི, ཀཱམཱསཝཱདིཀེ སབྦེཔི ཨཱསཝེ. བྱནྟིཀཏོཏི བྱནྟིཀཏཱཝཱི ཨརིཡམགྒེན ཝིགཏནྟེ ཀཏྭཱ ཋིཏོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཾ ཡདཱ ཛྷཱཡཏི, ཏཏོ ཛྷཱནརཏིཏོ པརམཏརཾ རཏིཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཨཛཀརཎཱིཏཱིརམེཝ གཏོ.
བྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ནཝཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༠. དསཀནིཔཱཏོ
༡. ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དསཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཨངྒཱརིནོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཀུལཔྤསཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཛྫཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི.
སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎདིཝསེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾཡེཝ ཨམཙྩགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ ཛཱཏོཏི ཏཾདིཝསཾཡེཝ ནཾ དུཀཱུལཙུམྦཊེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ནཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟེན ཧི སདྡྷིཾ བོདྷིརུཀྑོ, རཱཧུལམཱཏཱ, ཙཏྟཱརོ ནིདྷཱི, ཨཱརོཧནིཡཧཏྠཱི, ཨསྶཀཎྜཀོ, ཚནྣོ ཀཱལུ༹དཱཡཱིཏི ཨིམེ སཏྟ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ ཛཱཏཏྟཱ སཧཛཱཏཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ. ཨཐསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ སཀལནགརསྶ ཨུདགྒཙིཏྟདིཝསེ ཛཱཏཏྟཱ ཨུདཱཡཱིཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ, ཐོཀཾ ཀཱལ༹དྷཱཏུཀཏྟཱ པན ཀཱལུ༹དཱཡཱིཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཀུམཱརཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝུདྡྷིཾ ཨགམཱསི.
ཨཔརབྷཱགེ ལོཀནཱཐེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརཾ ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨིདྷཱནེཧཱི’’ཏི པེསེསི. སོ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཔརིསོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ ནེ སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏི. སབྦེ ཏངྑཎཾཡེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨརཧཏྟཾ པཏྟཏོ པཊྛཱཡ པན ཨརིཡཱ མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ རཉྙཱ པཧིཏསཱསནཾ དསབལསྶ ན ཀཐེསི. རཱཛཱ ‘‘ནེཝ གཏབལཀོཊྛཀོ ཨཱགཙྪཏི, ན སཱསནཾ སུཡྻཏཱི’’ཏི ཨཔརམྤི ཨམཙྩཾ པུརིསསཧསྶེན ¶ པེསེསི ¶ . ཏསྨིམྤི ཏཐཱ པཊིཔནྣེ ཨཔརནྟི ཨེཝཾ ནཝཧི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ནཝ པུརིསསཧསྶཱནི པེསེསི སབྦེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ.
ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཛནཱ མཡི སིནེཧཱབྷཱཝེན དསབལསྶ ཨིདྷཱགམནཏྠཱཡ ན ཀིཉྩི ཀཐཡིཾསུ, ཨཡཾ ཁོ པན ཨུདཱཡཱི དསབལེན སམཝཡོ སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཀོ, མཡི ཙ སིནེཧཝཱ, ཨིམཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ དསབལཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པེསེསི. སོ པན གཙྪནྟོ ‘‘སཙཱཧཾ, དེཝ, པབྦཛིཏུཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨིདྷཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀཏྭཱ མམ པུཏྟཾ དསྶེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཔརིཝཱརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤.༤༨-༦༣) –
‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣསྶ, ཙརཏོ ཙཱརིཀཾ ཏདཱ.
‘‘སུཕུལླཾ པདུམཾ གཡ྄ཧ, ཨུཔྤལཾ མལླིཀཉྩཧཾ;
པརམནྣཾ གཧེཏྭཱན, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.
‘‘པརིབྷུཉྫི མཧཱཝཱིརོ, པརམནྣཾ སུབྷོཛནཾ;
ཏཉྩ པུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, ཛནསྶ སམྤདསྶཡི.
‘‘ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ པིཡཾ ལོཀེ, ཛལཛཾ པུཔྥམུཏྟམཾ;
སུདུཀྐརཾ ཀཏཾ ཏེན, ཡོ མེ པུཔྥཾ ཨདཱསིདཾ.
‘‘ཡོ པུཔྥམབྷིརོཔེསི, པརམནྣཉྩདཱསི མེ;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘དས ཨཊྛ ཙཀྑཏྟུཾ སོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
ཨུཔྤལཾ པདུམཉྩཱཔི, མལླིཀཉྩ ཏདུཏྟརི.
‘‘ཨསྶ པུཉྙཝིཔཱཀེན, དིབྦགནྡྷསམཱཡུཏཾ;
ཨཱཀཱསེ ཚདནཾ ཀཏྭཱ, དྷཱརཡིསྶཏི ཏཱཝདེ.
‘‘པཉྩཝཱིསཏིཀྑཏྟུཉྩ ¶ , ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;
པཐབྱཱ རཛྫཾ པཉྩསཏཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སཀཀམྨཱབྷིརདྡྷོ ¶ སོ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
སཀྱཱནཾ ནནྡིཛནནོ, ཉཱཏིབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘པཊིསམྦྷིདམནུཔྤཏྟཾ, ཀཏཀིཙྩམནཱསཝཾ;
གོཏམོ ལོཀབནྡྷུ ཏཾ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསྶཏི.
‘‘པདྷཱནཔཧིཏཏྟོ སོ, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;
ཨུདཱཡཱི ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘རཱགོ དོསོ ཙ མོཧོ ཙ, མཱནོ མཀྑོ ཙ དྷཾསིཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཏོསཡིཉྩཱཔི སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཨཧཾ;
པསཱདིཏོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ‘‘ན ཏཱཝཱཡཾ དསབལསྶ ཀུལནགརཾ གནྟུཾ ཀཱལོ, ཝསནྟེ པན ཨུཔགཏེ པུཔྥིཏེསུ ཝནསཎྜེསུ ཧརིཏཏིཎསཉྪནྣཱཡ བྷཱུམིཡཱ གམནཀཱལོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀཱལཾ པཊིམཱནེནྟོ ཝསནྟེ སམྤཏྟེ སཏྠུ ཀུལནགརཾ གནྟུཾ གམནམགྒཝཎྞཾ སཾཝཎྞེནྟོ –
‘‘ཨངྒཱརིནོ དཱནི དུམཱ བྷདནྟེ, ཕལེསིནོ ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡ;
ཏེ ཨཙྩིམནྟོཝ པབྷཱསཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར བྷཱགཱིརསཱནཾ.
‘‘དུམཱནི ¶ ཕུལླཱནི མནོརམཱནི, སམནྟཏོ སབྦདིསཱ པཝནྟི;
པཏྟཾ པཧཱཡ ཕལམཱསསཱནཱ, ཀཱལོ ཨིཏོ པཀྐམནཱཡ ཝཱིར.
‘‘ནེཝཱཏིསཱིཏཾ ན པནཱཏིཨུཎྷཾ, སུཁཱ ཨུཏུ ཨདྡྷནིཡཱ བྷདནྟེ;
པསྶནྟུ ཏཾ སཱཀིཡཱ ཀོལི༹ཡཱ ཙ, པཙྪཱམུཁཾ རོཧིནིཡཾ ཏརནྟཾ.
‘‘ཨཱསཱཡ ཀསཏེ ཁེཏྟཾ, བཱིཛཾ ཨཱསཱཡ ཝཔྤཏི;
ཨཱསཱཡ ཝཱཎིཛཱ ཡནྟི, སམུདྡཾ དྷནཧཱརཀཱ;
ཡཱཡ ཨཱསཱཡ ཏིཊྛཱམི, སཱ མེ ཨཱསཱ སམིཛ྄ཛྷཏུ.
‘‘པུནཔྤུནཉྩེཝ ཝཔནྟི བཱིཛཾ, པུནཔྤུནཾ ཝསྶཏི དེཝརཱཛཱ;
པུནཔྤུནཾ ཁེཏྟཾ ཀསནྟི ཀསྶཀཱ, པུནཔྤུནཾ དྷཉྙམུཔེཏི རཊྛཾ.
‘‘པུནཔྤུནཾ ཡཱཙནཀཱ ཙརནྟི, པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདནྟི;
པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདིཏྭཱ, པུནཔྤུནཾ སགྒམུཔེནྟི ཋཱནཾ.
‘‘ཝཱིརོ ¶ ¶ ཧཝེ སཏྟཡུགཾ པུནེཏི, ཡསྨིཾ ཀུལེ ཛཱཡཏི བྷཱུརིཔཉྙོ;
མཉྙཱམཧཾ སཀྐཏི དེཝདེཝོ, ཏཡཱ ཧི ཛཱཏོ མུནི སཙྩནཱམོ.
‘‘སུདྡྷོདནོ ནཱམ པིཏཱ མཧེསིནོ, བུདྡྷསྶ མཱཏཱ པན མཱཡནཱམཱ;
ཡཱ བོདྷིསཏྟཾ པརིཧརིཡ ཀུཙྪིནཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཏིདིཝམྷི མོདཏི.
‘‘སཱ གོཏམཱི ཀཱལཀཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ, དིབྦེཧི ཀཱམེཧི སམངྒིབྷཱུཏཱ;
སཱ མོདཏི ཀཱམགུཎེཧི པཉྩཧི, པརིཝཱརིཏཱ དེཝགཎེཧི ཏེཧི.
‘‘བུདྡྷསྶ ¶ པུཏྟོམྷི ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོ, ཨངྒཱིརསསྶཔྤཊིམསྶ ཏཱདིནོ;
པིཏུཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཝཾསི སཀྐ, དྷམྨེན མེ གོཏམ ཨཡྻཀོསཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨངྒཱརིནོཏི ཨངྒཱརཱནི ཝིཡཱཏི ཨངྒཱརཱནི, རཏྟཔཝཱལ༹ཝཎྞཱནི རུཀྑཱནཾ པུཔྥཔལླཝཱནི, ཏཱནི ཨེཏེསཾ སནྟཱིཏི ཨངྒཱརིནོ, ཨཏིལོཧིཏཀུསུམཀིསལཡེཧི ཨངྒཱརཝུཊྛིསཾཔརིཀིཎྞཱ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ. དུམཱཏི རུཀྑཱ. བྷདནྟེཏི, བྷདྡཾ ཨནྟེ ཨེཏསྶཱཏི བྷདནྟེཏི ཨེཀསྶ དཀཱརསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩཏི, གུཎཝིསེསཡུཏྟོ, གུཎཝིསེསཡུཏྟཱནཉྩ ཨགྒབྷཱུཏོ སཏྠཱ. ཏསྨཱ བྷདནྟེཏི སཏྠུ ཨཱལཔནཾ. པཙྩཏྟཝཙནཉྩེཏཾ ཨེཀཱརནྟཾ ‘‘སུཀཊེ པཊིཀམྨེ སུཁེ དུཀྑེཔི ཙེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨིདྷ པན སམྦོདྷནཏྠེ དཊྛབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྷདནྟེཏི ཨཱལཔན’’ནྟི. ‘‘བྷདྡསདྡསམཱནཏྠཾ པདནྟརམེཀ’’ནྟི ཀེཙི. ཕལཱནི ཨེསནྟཱིཏི ཕལེསིནོ. ཨཙེཏནེཔི ཧི སཙེཏནཀིརིཡམཱརོཔེཏྭཱ ཝོཧརནྟི, ཡཐཱ ཀུལཾ པཏིཏུཀཱམནྟི, ཕལཱནི གཧེཏུམཱརདྡྷཱ སམྤཏྟིཕལགཧཎཀཱལཱཏི ཨཏྠོ. ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡཱཏི པུརཱཎཔཎྞཱནི པཛཧིཏྭཱ སམྤནྣཔཎྜུཔལཱསཱཏི ཨཏྠོ. ཏེཏི དུམཱ. ཨཙྩིམནྟོཝ པབྷཱསཡནྟཱིཏི དཱིཔསིཁཱཝནྟོ ཝིཡ ཛལིཏཨགྒཱི ཝིཡ ཝཱ ཨོབྷཱསཡནྟི སབྦཱ དིསཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སམཡོཏི ཀཱལོ, ‘‘ཨནུགྒཧཱཡཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ. མཧཱཝཱིརཱཏི མཧཱཝིཀྐནྟ. བྷཱགཱི རསཱནནྟི ཨཏྠརསཱདཱིནཾ བྷཱགཱི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ – ‘‘བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཨཏྠརསསྶ དྷམྨརསསྶཱ’’ཏིཨཱདི (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢). མཧཱཝཱིར, བྷཱགཱིཏི ཙ ཨིདམྤི དྭཡཾ སམྦོདྷནཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. བྷཱགཱིརཐཱནནྟི པན པཱཋེ བྷགཱིརཐོ ནཱམ ¶ ཨཱདིརཱཛཱ. ཏབྦཾསཛཱཏཏཱཡ སཱཀིཡཱ བྷཱགཱིརཐཱ, ཏེསཾ བྷཱགཱིརཐཱནཾ ཨུཔཀཱརཏྠནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
དུམཱནཱིཏི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, དུམཱ རུཀྑཱཏི ཨཏྠོ. སམནྟཏོ སབྦདིསཱ པཝནྟཱིཏི, སམནྟཏོ སབྦབྷཱགཏོ སབྦདིསཱསུ ཙ ཕུལླཱནི, ཏཐཱ ཕུལླཏྟཱ ཨེཝ སབྦདིསཱ པཝནྟི གནྡྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟི. ཨཱསམཱནཱཏི ཨཱསཱིསནྟཱ ¶ གཧིཏུཀཱམཱ. ཨེཝཾ རུཀྑསོབྷཱཡ གམནམགྒསྶ ¶ རཱམཎེཡྻཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ནེཝཱཏིསཱིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨུཏུསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. སུཁཱཏི ནཱཏིསཱིཏནཱཏིཨུཎྷབྷཱཝེནེཝ སུཁཱ ཨིཊྛཱ. ཨུཏུ ཨདྡྷནིཡཱཏི ཨདྡྷཱནགམནཡོགྒཱ ཨུཏུ. པསྶནྟུ ཏཾ སཱཀིཡཱ ཀོལི༹ཡཱ ཙ, པཙྪཱམུཁཾ རོཧིནིཡཾ ཏརནྟནྟི རོཧིནཱི ནཱམ ནདཱི སཱཀིཡཀོལི༹ཡཛནཔདཱནཾ ཨནྟརེ ཨུཏྟརདིསཏོ དཀྑིཎམུཁཱ སནྡཏི, རཱཛགཧཾ ཙསྶཱ པུརཏྠིམདཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ, ཏསྨཱ རཱཛགཧཏོ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟུཾ ཏཾ ནདིཾ ཏརནྟཱ པཙྪཱམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཏརནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘པསྶནྟུ ཏཾ…པེ… ཏརནྟ’’ནྟི. ‘‘བྷགཝནྟཾ པཙྪཱམུཁཾ རོཧིནིཾ ནཱམ ནདིཾ ཨཏིཀྐམནྟཾ སཱཀིཡཀོལི༹ཡཛནཔདཝཱསིནོ པསྶནྟཱུ’’ཏི ཀཔིལཝཏྠུགམནཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨཱཡཱཙནྟོ ཨུསྶཱཧེཏི.
ཨིདཱནི ཨཏྟནོ པཏྠནཾ ཨུཔམཱཧི པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཱསཱཡ ཀསཏེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཨཱསཱཡ ཀསཏེ ཁེཏྟནྟི ཀསྶཀོ ཀསནྟོ ཁེཏྟཾ ཕལཱསཱཡ ཀསཏི. བཱིཛཾ ཨཱསཱཡ ཝཔྤཏཱིཏི ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔནྟེན ཕལཱསཱཡ ཨེཝ བཱིཛཾ ཝཔྤཏི ནིཀྑིཔཱིཡཏི. ཨཱསཱཡ ཝཱཎིཛཱ ཡནྟཱིཏི དྷནཧཱརཀཱ ཝཱཎིཛཱ དྷནཱསཱཡ སམུདྡཾ ཏརིཏུཾ དེསཾ ཨུཔགནྟུཾ སམུདྡཾ ནཱཝཱཡ ཡནྟི གཙྪནྟི. ཡཱཡ ཨཱསཱཡ ཏིཊྛཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཡཱཡ ཨཱསཱཡ པཏྠནཱཡ བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀཔིལཔུརགམནཔཏྠནཱཡ ཨིདྷ ཏིཊྛཱམི. སཱ མེ ཨཱསཱ སམིཛ྄ཛྷཏུ, ཏུམྷེཧི ‘‘ཀཔིལཝཏྠུ གནྟབྦ’’ནྟི ཝདཏི, ཨཱསཱཡ སདིསཏཱཡ ཙེཏྠ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡཾ ཨཱསཱཏི ཨཱཧ.
གམནམགྒསཾཝཎྞནཱདིནཱ ཨནེཀཝཱརཾ ཡཱཙནཱཡ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུནཔྤུན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – སཀིཾ ཝུཏྟམཏྟེན ཝཔྤེ ཨསམྤཛྫམཱནེ ཀསྶཀཱ པུནཔྤུནཾ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི བཱིཛཾ ཝཔནྟི. པཛྫུནྣོ དེཝརཱཛཱཔི ཨེཀཝཱརམེཝ ཨཝསྶིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཝསྶཏི. ཀསྶཀཱཔི ཨེཀཝཱརམེཝ ཨཀསིཏྭཱ སསྶསམྤཏྟིཨཏྠཾ པཾསུཾ ཀདྡམཾ ཝཱ མུདུཾ ཀཱཏུཾ ཁེཏྟཾ པུནཔྤུནཾ ཀསནྟི. ཨེཀཝཱརམེཝ དྷཉྙཾ སངྒཧཾ ཀཏྭཱ ¶ ‘‘ཨལམེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཨཔརིཏུསྶནཏོ ཀོཊྛཱགཱརཱདཱིསུ པཊིསཱམནཝསེན མནུསྶེཧི ཨུཔནཱིཡམཱནཾ པུནཔྤུནཾ སཱལིཨཱདིདྷཉྙཾ རཊྛཾ ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏི.
ཡཱཙནཀཱཔི ¶ ཡཱཙནྟཱ པུནཔྤུནཾ ཀུལཱནི ཙརནྟི ཨུཔགཙྪནྟི, ན ཨེཀཝཱརམེཝ, ཡཱཙིཏཱ པན ཏེསཾ པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདནྟི, ན སཀིཾཡེཝ. ཏཐཱ པན དེཡྻདྷམྨཾ པུནཔྤུནཾ དཱནཔཏཱི དདིཏྭཱ དཱནམཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨཔརཱཔརཾ སགྒམུཔེནྟི ཋཱནཾ པཊིསནྡྷིཝསེན དེཝལོཀཾ ཨུཔགཙྪནྟི. ཏསྨཱ ཨཧམྤི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙཱམི བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི ¶ ཡདཏྠཾ སཏྠཱརཾ ཀཔིལཝཏྠུགམནཾ ཡཱཙཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝཱིརོ ཧཝེ’’ཏིགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཝཱིརོ ཝཱིརིཡཝཱ མཧཱཝིཀྐནྟོ བྷཱུརིཔཉྙོ མཧཱཔཉྙོ པུརིསོ ཡསྨིཾ ཀུལེ ཛཱཡཏི ནིབྦཏྟཏི, ཏཏྠ ཧཝེ ཨེཀཾསེན སཏྟཡུགཾ སཏྟཔུརིསཡུགཾ ཡཱཝསཏྟམཾ པིཏཱམཧཡུགཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ པུནེཏི སོདྷེཏཱིཏི ལོཀཝཱདོ ཨཏིཝཱདོ ཨཉྙེསུ. བྷགཝཱ པན སབྦེསཾ དེཝཱནཾ ཨུཏྟམདེཝཏཱཡ དེཝདེཝོ པཱཔནིཝཱརཎེན ཀལྱཱཎཔཏིཊྛཱཔནེན ཏཏོ པརམྤི སོདྷེཏུཾ སཀྐཏི སཀྐོཏཱིཏི མཉྙཱམི ཨཧཾ. ཀསྨཱ? ཏཡཱ ཧི ཛཱཏོ མུནི སཙྩནཱམོ ཡསྨཱ ཏཡཱ སཏྠཱརཱ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ མུནིབྷཱཝོ, མུནི ཝཱ སམཱནོ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱནཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཱནཉྩ མུནནཊྛེན ‘‘མུནཱི’’ཏི ཨཝིཏཐནཱམོ, མོནཝཱ ཝཱ མུནི, ‘‘སམཎོ པབྦཛིཏོ ཨིསཱི’’ཏི ཨཝིཏཐནཱམོ ཏཡཱ ཛཱཏོ. ཏསྨཱ སཏྟཱནཾ ཨེཀནྟཧིཏཔཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱཝཏོ བྷགཝཱ ཏཝ ཏཏྠ གམནཾ ཡཱཙཱམཱཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ‘‘སཏྟཡུག’’ནྟི ཝུཏྟེ པིཏུཡུགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སུདྡྷོདནོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སུདྡྷཾ ཨོདནཾ ཛཱིཝནཾ ཨེཏསྶཱཏི སུདྡྷོདནོ. བུདྡྷཔིཏཱ ཧི ཨེཀཾསཏོ སུཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིམནོསམཱཙཱརོ སུཝིསུདྡྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི ཏཐཱ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣཏྟཱ. མཱཡནཱམཱཏི ཀུལརཱུཔསཱིལཱཙཱརཱདིསམྤཏྟིཡཱ ཉཱཏིམིཏྟཱདཱིཧི ‘‘མཱ ཡཱཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦགུཎཏཱཡ ‘‘མཱཡཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ. པརིཧརིཡཱཏི དྷཱརེཏྭཱ. ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཙེཏིཡསདིསསྶ ཨཏྟནོ ཀཱཡསྶ ཝིནཱསཏོ ཨུདྡྷཾ. ཏིདིཝམྷཱིཏི ཏུསིཏདེཝལོཀེ.
སཱཏི མཱཡཱདེཝཱི. གོཏམཱིཏི གོཏྟེན ཏཾ ཀིཏྟེཏི. དིབྦེཧི ཀཱམེཧཱིཏི, ཏུསིཏབྷཝནཔརིཡཱཔནྣེཧི དིབྦེཧི ཝཏྠུཀཱམེཧི. སམངྒིབྷཱུཏཱཏི སམནྣཱགཏཱ. ཀཱམགུཎེཧཱིཏི ཀཱམཀོཊྛཱསེཧི, ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ¶ པུན ‘‘ཀཱམགུཎེཧཱི’’ཏི ཝཙནེན ཨནེཀབྷཱགེཧི ཝཏྠུཀཱམེཧི པརིཙཱརིཡཏཱིཏི དཱིཔེཏི. ཏེཧཱིཏི ཡསྨིཾ དེཝནིཀཱཡེ ནིབྦཏྟི, ཏེཧི ཏུསིཏདེཝགཎེཧི, ཏེཧི ཝཱ ཀཱམགུཎེཧི. ‘‘སམངྒིབྷཱུཏཱ པརིཝཱརིཏཱ’’ཏི ཙ ¶ ཨིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ པུརིམཏྟབྷཱཝསིདྡྷཾ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ, དེཝཏཱབྷཱཝཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཀཏོ, དེཝཱུཔཔཏྟི པན པུརིསབྷཱཝེནེཝ ཛཱཏཱ.
ཨེཝཾ ཐེརེན ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ ཏཏྠ གམནེ བཧཱུནཾ ཝིསེསཱདྷིགམཾ དིསྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶ ཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཏོ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱཝསེན ཀཔིལཝཏྠུགཱམིམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཐེརོ ཨིདྡྷིཡཱ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ རཉྙོ པུརཏོ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོ ཨདིཊྛཔུབྦཾ ཝེསཾ དིསྭཱ རཉྙཱ ‘‘ཀོསི ¶ ཏྭ’’ནྟི པུཙྪིཏོ, ‘‘སཙེ ཨམཙྩཔུཏྟཾ ཏཡཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ པེསིཏཾ མཾ ན ཛཱནཱསི, ཨེཝཾ པན ཛཱནཱཧཱི’’ཏི དསྶེནྟོ –
‘‘བུདྡྷསྶ པུཏྟོམྷི ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོ, ཨངྒཱིརསསྶཔྤཊིམསྶ ཏཱདིནོ;
པིཏུཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཝཾསི སཀྐ, དྷམྨེན མེ གོཏམ ཨཡྻཀོསཱི’’ཏི. –
ཨོསཱནགཱཐམཱཧ.
ཏཏྠ བུདྡྷསྶ པུཏྟོམྷཱིཏི, སབྦཉྙུབུདྡྷསྶ ཨུརེ ཛཱཏཏཱཡ ཨོརསཔུཏྟོ ཨམྷི. ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོཏི, ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ པུབྦེ ཋཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིསཏྟཾ ཨཉྙེཧི སཧིཏུཾ ཝཧིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨསཡ྄ཧསྶ སཀལསྶ བོདྷིསམྦྷཱརསྶ མཧཱཀཱརུཎིཀཱདྷིཀཱརསྶ ཙ སཧནཏོ ཝཧནཏོ, ཏཏོ པརམྤི ཨཉྙེཧི སཧིཏུཾ ཨབྷིབྷཝིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨསཡ྄ཧཱནཾ པཉྩནྣཾ མཱརཱནཾ སཧནཏོ ཨབྷིབྷཝནཏོ, ཨཱསཡཱནུསཡཙརིཏཱདྷིམུཏྟིཨཱདིཝིབྷཱགཱཝབོདྷནེན ཡཐཱརཧཾ ཝེནེཡྻཱནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཨནུསཱསནཱིསངྑཱཏསྶ ཨཉྙེཧི ཨསཡ྄ཧསྶ བུདྡྷཀིཙྩསྶ ཙ སཧནཏོ, ཏཏྠ ཝཱ སཱདྷུཀཱརཱིབྷཱཝཏོ ཨསཡ྄ཧསཱཧིནོ. ཨངྒཱིརསསྶཱཏི ཨངྒཱིཀཏསཱིལཱདིསམྤཏྟིཀསྶ. ‘‘ཨངྒམངྒེཧི ནིཙྪརཎཀཨོབྷཱསསྶཱ’’ཏི ཨཔརེ. ཀེཙི པན ‘‘ཨངྒཱིརསོ, སིདྡྷཏྠོཏི དྭེ ¶ ནཱམཱནི པིཏརཱཡེཝ གཧིཏཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨཔྤཊིམསྶཱཏི ཨནཱུཔམསྶ. ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནོ. པིཏུཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཝཾསཱིཏི ཨརིཡཛཱཏིཝསེན མཡ྄ཧཾ པིཏུ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ལོཀཝོཧཱརེན ཏྭཾ པིཏཱ ཨསི. སཀྐཱཏི ཛཱཏིཝསེན རཱཛཱནཾ ཨཱལཔཏི. དྷམྨེནཱཏི སབྷཱཝེན ཨརིཡཛཱཏི ལོཀིཡཛཱཏཱིཏི དྭིནྣཾ ཛཱཏཱིནཾ སབྷཱཝསམོདྷཱནེན གོཏམཱཏི རཱཛཱནཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི. ཨཡྻཀོསཱིཏི པིཏཱམཧོ ཨསི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘བུདྡྷསྶ པུཏྟོམྷཱི’’ཏིཨཱདིཾ ཝདནྟོ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཨེཝཾ ¶ པན ཨཏྟཱནཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛེན རཉྙཱ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཡཱདིཏསྶ ནཱནགྒརསསྶ བྷོཛནསྶ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དིནྣེ གམནཱཀཱརཾ དསྶེཏི. ‘‘ཀསྨཱ གནྟུཀཱམཏྠ, བྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ, ‘‘སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན སཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཝཱིསཏིསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཏྠཱཡ མགྒཾ པཊིཔནྣོ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེ ཨིམཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཡཱཝ མམ པུཏྟོ ཨིམཾ ནགརཾ སམྤཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝསྶ ཨིཏོཝ པིཎྜཔཱཏཾ ཧརཐཱ’’ཏི. ཐེརོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ པརིསཱཡ ཙ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ སཏྠུ ཨཱགམནཏོ པུརེཏརམེཝ སཀལཾ རཱཛནིཝེསནཾ རཏནཏྟཡེ ཨབྷིཔྤསནྣཾ ཀརོནྟོ སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ སཏྠུ ཨཱཧརིཏབྦབྷཏྟཔུཎྞཾ པཏྟཾ ཨཱཀཱསེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སཡམྤི ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ¶ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཔནེཏྭཱ སཏྠུ ཧཏྠེ ཋཔེསི. སཏྠཱ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫི. ཨེཝཾ སཊྛིཡོཛནཾ མགྒཾ དིཝསེ དིཝསེ ཡོཛནཾ གཙྪནྟསྶ སཏྠུ རཱཛགེཧཏོཝ བྷཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏུ མཧཱརཱཛསྶ སཀལནིཝེསནཾ པསཱདེསཱི’’ཏི ཀུལཔྤསཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. ཨེཀཝིཧཱརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པུརཏོ ¶ པཙྪཏོ ཝཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨེཀཝིཧཱརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསི.
སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ དྷམྨཱསོཀརཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ ཀིར སཏྠུ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀརཛྫཱབྷིསེཀཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛཾ ཏིསྶཀུམཱརཾ ཨོཔརཛྫེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀེན ཨུཔཱཡེན ཏཾ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣཾ ཨཀཱསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ མིགཝཾ གཏོ ཨརཉྙེ ཡོནཀམཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ ཧཏྠིནཱགེན སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ བཱིཛིཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔསཱདོ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨཡཾ མཧཱཐེརོ ཝིཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཐེརོ ¶ ཏསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨསོཀཱརཱམེ པོཀྑརཎིཡཱ ཨབྷིཛྫམཱནེ ཨུདཀེ ཋཏྭཱ ཙཱིཝརཉྩ ཨུཏྟརཱསངྒཉྩ ཨཱཀཱསེ ཨོལགྒེཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཀུམཱརོ ཐེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཨརཉྙཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ རཱཛགེཧཾ གནྟྭཱ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཱདྷིཔྤཱཡཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. སོ ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ པབྦཛྫཱསུཁཾ པཏྠེནྟོ –
‘‘པུརཏོ པཙྪཏོ ཝཱཔི, ཨཔརོ ཙེ ན ཝིཛྫཏི;
ཨཏཱིཝ ཕཱསུ བྷཝཏི, ཨེཀསྶ ཝསཏོ ཝནེ.
‘‘ཧནྡ ¶ ཨེཀོ གམིསྶཱམི, ཨརཉྙཾ བུདྡྷཝཎྞིཏཾ;
ཕཱསུ ཨེཀཝིཧཱརིསྶ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཡོགཱི-པཱིཏིཀརཾ རམྨཾ, མཏྟཀུཉྫརསེཝིཏཾ;
ཨེཀོ ཨཏྠཝསཱི ཁིཔྤཾ, པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ.
‘‘སུཔུཔྥིཏེ ¶ སཱིཏཝནེ, སཱིཏལེ གིརིཀནྡརེ;
གཏྟཱནི པརིསིཉྩིཏྭཱ, ཙངྐམིསྶཱམི ཨེཀཀོ.
‘‘ཨེཀཱཀིཡོ ཨདུཏིཡོ, རམཎཱིཡེ མཧཱཝནེ;
ཀདཱཧཾ ཝིཧརིསྶཱམི, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ.
‘‘ཨེཝཾ མེ ཀཏྟུཀཱམསྶ, ཨདྷིཔྤཱཡོ སམིཛ྄ཛྷཏུ;
སཱདྷཡིསྶཱམཧཾཡེཝ, ནཱཉྙོ ཨཉྙསྶ ཀཱརཀོ’’ཏི. –
ཨིམཱ ཚ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ པུརཏོ པཙྪཏོ ཝཱཏི ཨཏྟནོ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ, ཝཱ-སདྡསྶ ཝིཀཔྤཏྠཏྟཱ པསྶཏོ ཝཱ ཨཔརོ ཨཉྙོ ཛནོ ན ཝིཛྫཏི ཙེ, ཨཏཱིཝ ཨཏིཝིཡ ཕཱསུ ཙིཏྟསུཁཾ བྷཝཏི. ཨེཀཝིཧཱརཱིབྷཱཝེན ཨེཀསྶ ཨསཧཱཡསྶ. ཝནེ ཝསཏོཏི ཙིརཔརིཙིཏེན ཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡེན ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནཧདཡོ སོ རཏྟིནྡིཝཾ མཧཱཛནཔརིཝུཏསྶ ཝསཏོ སངྒཎིཀཝིཧཱརཾ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིཝེཀསུཁཉྩ བཧུཾ མཉྙནྟོ ཝདཏི.
ཧནྡཱཏི ཝོསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏེན ཨིདཱནི ཀརཱིཡམཱནསྶ ཨརཉྙགམནསྶ ནིཙྪིཏབྷཱཝམཱཧ. ཨེཀོ གམིསྶཱམཱིཏི ‘‘སུཉྙཱགཱརེ ཁོ, གཧཔཏི, ཏཐཱགཏཱ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༠༦) བུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ པསཊྛཾ ཨརཉྙཾ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ གམིསྶཱམི ཝཱསཱདྷིཔྤཱཡེན ཨུཔགཙྪཱམི. ཡསྨཱ ཨེཀཝིཧཱརིསྶ ཋཱནཱདཱིསུ ཨསཧཱཡབྷཱཝེན ཨེཀཝིཧཱརིསྶ ནིབྦཱནཾ པཊིཔེསིཏཙིཏྟཏཱཡ པཧིཏཏྟསྶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདིཀཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑཏོ བྷིཀྑུནོ ཨརཉྙཾ ཕཱསུ ཨིཊྛཾ སུཁཱཝཧནྟི ཨཏྠོ.
ཡོགཱི-པཱིཏིཀརནྟི ཡོགཱིནཾ བྷཱཝནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱནཾ ཨཔྤསདྡཱདིབྷཱཝེན ཛྷཱནཝིཔསྶནཱདིཔཱིཏིཾ ཨཱཝཧནཏོ ཡོགཱི-པཱིཏིཀརཾ. ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཱབྷཱཝེན པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཏཱཡ རམྨཾ. མཏྟཀུཉྫརསེཝིཏནྟི ¶ མཏྟཝརཝཱརཎཝིཙརིཏཾ, ཨིམིནཱཔི བྲཧཱརཉྙབྷཱཝེན ཛནཝིཝེཀཾཡེཝ དསྶེཏི. ཨཏྠཝསཱིཏི ཨིདྷ ཨཏྠོཏི སམཎདྷམྨོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ སོ མེ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཝསཾ གཏོ.
སུཔུཔྥིཏེཏི ¶ ¶ སུཊྛུ པུཔྥིཏེ. སཱིཏཝནེཏི ཚཱཡཱུདཀསམྤཏྟིཡཱ སཱིཏེ ཝནེ. ཨུབྷཡེནཔི ཏསྶ རམཎཱིཡཏཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. གིརིཀནྡརེཏི གིརཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཀནྡརེ. ཀནྟི ཧི ཨུདཀཾ, ཏེན དཱརིཏཾ ནིནྣཊྛཱནཾ ཀནྡརཾ ནཱམ. ཏཱདིསེ སཱིཏལེ གིརིཀནྡརེ གྷམྨཔརིཏཱཔཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཨཏྟནོ གཏྟཱནི པརིསིཉྩིཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ ཙངྐམིསྶཱམི ཨེཀཀོཏི ཀཏྠཙི ཨནཱཡཏྟཝུཏྟིཏཾ དསྶེཏི.
ཨེཀཱཀིཡོཏི ཨེཀཱཀཱི ཨསཧཱཡོ. ཨདུཏིཡོཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏདུཏིཡཱབྷཱཝེན ཨདུཏིཡོ. ཏཎྷཱ ཧི པུརིསསྶ སབྦདཱ ཨཝིཛཧནཊྛེན དུཏིཡཱ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱན སཾསར’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥).
ཨེཝཾ མེ ཀཏྟུཀཱམསྶཱཏི ‘‘ཧནྡ ཨེཀོ གམིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཝིདྷིནཱ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ བྷཱཝནཱབྷིཡོགཾ ཀཏྟུཀཱམསྶ མེ. ཨདྷིཔྤཱཡོ སམིཛ྄ཛྷཏཱུཏི ‘‘ཀདཱཧཾ ཝིཧརིསྶཱམི, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ མནོརཐོ ཨིཛ྄ཛྷཏུ སིདྡྷིཾ པཱཔུཎཱཏུ. ཨརཧཏྟཔྤཏྟི ཙ ཡསྨཱ ན ཨཱཡཱཙནམཏྟེན སིཛ྄ཛྷཏི, ནཱཔི ཨཉྙེན སཱདྷེཏབྦཱ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘སཱདྷཡིསྶཱམཧཾཡེཝ, ནཱཉྙོ ཨཉྙསྶ ཀཱརཀོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཨུཔརཱཛསྶ པབྦཛྫཱཡ དལ༹ྷནིཙྪཡཏཾ ཉཏྭཱ རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམགམནཱིཡཾ མགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཀུམཱརཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ཝིཧཱརཾ ནེསི. ཀུམཱརོ པདྷཱནགྷརཾ གནྟྭཱ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི, ཨནེཀསཏཱ མནུསྶཱ ཏཾ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ སངྒྷམིཏྟཱཡ སཱམིཀོ ཨགྒིབྲཧྨཱཔི ཏམེཝ ཨནུཔབྦཛི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨཏྟནཱ ཀཱཏབྦཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘ཨེས བནྡྷཱམི སནྣཱཧཾ, པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ;
ན ཏཏོ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཨཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡཾ.
‘‘མཱལུཏེ ཨུཔཝཱཡནྟེ, སཱིཏེ སུརབྷིགནྡྷིཀེ;
ཨཝིཛྫཾ དཱལཡིསྶཱམི, ནིསིནྣོ ནགམུདྡྷནི.
‘‘ཝནེ ¶ ཀུསུམསཉྪནྣེ, པབྦྷཱརེ ནཱུན སཱིཏལེ;
ཝིམུཏྟིསུཁེན སུཁིཏོ, རམིསྶཱམི གིརིབྦཛེ’’ཏི. –
ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨེས བནྡྷཱམི སནྣཱཧནྟི ཨེསཱཧཾ ཝཱིརིཡསངྑཱཏཾ སནྣཱཧཾ བནྡྷཱམི, ཀཱཡེ ཙ ¶ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑོ ཝཱིརིཡསནྣཱཧེན སནྣཡ྄ཧཱམི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ནཱམ སཱུརོ པུརིསོ པཙྩཏྠིཀེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ¶ ཏཾ ཛེཏུཀཱམོ ཨཉྙཾ ཀིཙྩཾ པཧཱཡ ཀཝཙཔཊིམུཙྩནཱདིནཱ ཡུདྡྷཱཡ སནྣཡ྄ཧཏི, ཡུདྡྷབྷཱུམིཉྩ གནྟྭཱ པཙྩཏྠིཀེ ཨཛེཏྭཱ ཏཏོ ན ནིཝཏྟཏི, ཨེཝམཧམྤི ཀིལེསཔཙྩཏྠིཀེ ཛེཏུཾ ཨཱདིཏྟམྤི སཱིསཾ ཙེལཉྩ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསནྣཱཧཾ སནྣཡ྄ཧཱམི, ཀིལེསེ ཨཛེཏྭཱ ཀིལེསཝིཛཡཡོགྒཾ ཝིཝེཀཊྛཱནཾ ན ཝིསྶཛྫེམཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ ན ཏཏོ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཨཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི.
‘‘མཱལུཏེ ཨུཔཝཱཡནྟེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརཉྙཊྛཱནསྶ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱཡོགྱཏཾ ཝདཏི, རམིསྶཱམི ནཱུན གིརིབྦཛེཏི ཡོཛནཱ. པབྦཏཔརིཀྑེཔེ ཨབྷིརམིསྶཱམི མཉྙེཏི ཨནཱགཏཏྠཾ པརིཀཔྤེནྟོ ཝདཏི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.
ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཐེརོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན སདྡྷིཾ ཀལིངྒརཊྛཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠསྶ པཱདེ ཙམྨིཀཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, ཏཾ དིསྭཱ ཨེཀོ ཝེཛྫོ ‘‘སཔྤིཾ, བྷནྟེ, པརིཡེསཐ, ཏིཀིཙྪིསྶཱམི ན’’ནྟི ཨཱཧ. ཐེརོ སཔྤིཔརིཡེསནཾ ཨཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཨེཝ ཀམྨཾ ཀརོཏི, རོགོ ཝཌྜྷཏི, ཝེཛྫོ ཐེརསྶ ཏཏྠ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ དིསྭཱ སཡམེཝ སཔྤིཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཐེརཾ ཨརོགཾ ཨཀཱསི. སོ ཨརོགོ ཧུཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༤.༡-༡༢) –
‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;
ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.
‘‘ནིཔྤཔཉྩོ ནིརཱལམྦོ, ཨཱཀཱསསམམཱནསོ;
སུཉྙཏཱབཧུལོ ཏཱདཱི, ཨནིམིཏྟརཏོ ཝསཱི.
‘‘ཨསངྒཙིཏྟོ ¶ ནིཀླེསོ, ཨསཾསཊྛོ ཀུལེ གཎེ;
མཧཱཀཱརུཎིཀོ ཝཱིརོ, ཝིནཡོཔཱཡཀོཝིདོ.
‘‘ཨུཡྻུཏྟོ པརཀིཙྩེསུ, ཝིནཡནྟོ སདེཝཀེ;
ནིབྦཱནགམནཾ མགྒཾ, གཏིཾ པངྐཝིསོསནཾ.
‘‘ཨམཏཾ པརམསྶཱདཾ, ཛརཱམཙྩུནིཝཱརཎཾ;
མཧཱཔརིསམཛ྄ཛྷེ སོ, ནིསིནྣོ ལོཀཏཱརཀོ.
‘‘ཀརཝཱིཀརུཏོ ¶ ནཱཐོ, བྲཧྨགྷོསོ ཏཐཱགཏོ;
ཨུདྡྷརནྟོ མཧཱདུགྒཱ, ཝིཔྤནཊྛེ ཨནཱཡཀེ.
‘‘དེསེནྟོ ཝིརཛཾ དྷམྨཾ, དིཊྛོ མེ ལོཀནཱཡཀོ;
ཏསྶ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘པབྦཛིཏྭཱ ཏདཱཔཱཧཾ, ཙིནྟེནྟོ ཛིནསཱསནཾ;
ཨེཀཀོཝ ཝནེ རམྨེ, ཝསིཾ སཾསགྒཔཱིལི༹ཏོ.
‘‘སཀྐཱཡཝཱུཔཀཱསོ མེ, ཧེཏུབྷཱུཏོ མམཱབྷཝཱི;
མནསོ ཝཱུཔཀཱསསྶ, སཾསགྒབྷཡདསྶིནོ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརེ ཏཏྠ ཝིཧརནྟེ རཱཛཱ ཀོཊིདྷནཔརིཙྩཱགེན བྷོཛཀགིརིཝིཧཱརཾ ནཱམ ཀཱརེཏྭཱ ཐེརཾ ཏཏྠ ཝཱསེསི. སོ ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ པརིནིབྦཱནཀཱལེ –
‘‘སོཧཾ པརིཔུཎྞསངྐཔྤོ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ;
སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –
ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. སཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཝ. ཏདེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.
ཨེཀཝིཧཱརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. མཧཱཀཔྤིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨནཱགཏཾ ¶ ཡོ པཊིཀཙྩ པསྶཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཔྤིནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགྷརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ བྷིཀྑུཨོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ ¶ དིསྭཱ ཏཛྫཾ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི.
སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པུརིསསཧསྶགཎཛེཊྛཀོ ཧུཏྭཱ གབྦྷསཧསྶཔཊིམཎྜིཏཾ མཧནྟཾ པརིཝེཎཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏེ སབྦེཔི ཛནཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ¶ ཨུཔཱསཀཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ སཔུཏྟདཱརཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཾསུ. ཏེསུ གཎཛེཊྛཀོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ པཙྩནྟདེསེ ཀུཀྐུཊནཱམཀེ ནགརེ རཱཛགེཧེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཀཔྤིནོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སེསཔུརིསཱ ཏསྨིཾཡེཝ ནགརེ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཀཔྤིནཀུམཱརོ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ མཧཱཀཔྤིནརཱཛཱ ནཱམ ཛཱཏོ. སོ སུཏཝིཏྟཀཏཱཡ པཱཏོཝ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི སཱིགྷཾ དཱུཏེ པེསེསི – ‘‘ཡཏྠ བཧུསྶུཏེ པསྶཐ, ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེཐཱ’’ཏི.
ཏེན ཙ སམཡེན ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ཝཱཎིཛཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཨུཊྛཱནཀབྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ནགརཾ གནྟྭཱ བྷཎྜཾ པཊིསཱམེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱནཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི པཎྞཱཀཱརཧཏྠཱ རཉྙོ ཨཱརོཙཱཔེསུཾ. ཏེ རཱཛཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ནིཡྻཱདིཏཔཎྞཱཀཱརེ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏེ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཱཝཏྠིཏོ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀཙྩི ཝོ རཊྛཾ སུབྷིཀྑཾ, དྷམྨིཀོ རཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀཱིདིསོ དྷམྨོ ཏུམྷཱཀཾ དེསེ ཨིདཱནི པཝཏྟཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏཾ, དེཝ, ན སཀྐཱ ཨུཙྪིཊྛམུཁེཧི ཀཐེཏུ’’ནྟི. རཱཛཱ སུཝཎྞབྷིངྒཱརེན ཨུདཀཾ དཱཔེསི. ཏེ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ དསབལཱབྷིམུཁཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ, ‘‘དེཝ, ཨམྷཱཀཾ དེསེ བུདྡྷརཏནཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ¶ ཨཱཧཾསུ. རཉྙོ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནེ སུཏམཏྟེཡེཝ སཀལསརཱིརཾ ཕརམཱནཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ‘‘བུདྡྷོཏི, ཏཱཏཱ, ཝདེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བུདྡྷོཏི, དེཝ, ཝདཱམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝདཱཔེཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོཏི པདཾ ཨཔརིམཱཎ’’ནྟི ཏསྨིཾཡེཝ པདེ པསནྣོ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཔརཾ ཝདེཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ལོཀེ དྷམྨརཏནཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. ཏམྤི ¶ སུཏྭཱ ཏཐེཝ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཔརཾ ཝདེཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, སངྒྷརཏནཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. ཏམྤི སུཏྭཱ ཏཐེཝ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏོཝ ནིཀྑམི. ཨམཙྩཱཔི ཏཐེཝ ནིཀྑམིཾསུ. སོ ཨམཙྩསཧསྶེན སདྡྷིཾ གངྒཱཏཱིརཾ པཏྭཱ ‘‘སཙེ སཏྠཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨིམེསཾ ཨསྶཱནཾ ཁུརམཏྟམྤི མཱ ཏེམེཏཱུ’’ཏི སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཨུདཀཔིཊྛེནེཝ པཱུརཾ གངྒཱནདིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཔརམྤི ཨཌྜྷཡོཛནཝིཏྠཱརཾ ནདིཾ ཏཐེཝ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏཏིཡཾ ཙནྡབྷཱགཾ ནཱམ མཧཱནདིཾ པཏྭཱ ཏམྤི ཏཱཡ ཨེཝ སཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཏིཀྐམི.
སཏྠཱཔི ཏཾདིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡཾཡེཝ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ‘‘ཨཛྫ མཧཱཀཔྤིནོ ཏིཡོཛནསཏིཀཾ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨམཙྩསཧསྶཔརིཝཱརོ མམ སནྟིཀེ པབྦཛིཏུཾ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘མཡཱ ཏེསཾ པཙྩུགྒམནཾ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ¶ སཡམེཝ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཙནྡབྷཱགཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཏེསཾ ཨུཏྟརཎཏིཏྠསྶཱབྷིམུཁཊྛཱནེ མཧཱནིགྲོདྷམཱུལེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཚབྦཎྞབུདྡྷརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ ཏེན ཏིཏྠེན ཨུཏྟརནྟཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིདྷཱཝནྟིཡོ ཨོལོཀེནྟོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ མཡཾ ཨཱགཏཱ, ཨདྡྷཱ སོ ཨེསོ’’ཏི དསྶནེནེཝ ནིཊྛཾ གནྟྭཱ དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོནམིཏྭཱ པརམནིཔཙྩཱཀཱརཾ ཀརོནྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ. རཱཛཱ བྷགཝཏོ གོཔྥཀེསུ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ ཨམཙྩསཧསྶེན. སཏྠཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༦༦-༡༠༧) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;
ཨུདིཏོ ཨཛཊཱཀཱསེ, རཝཱིཝ སརདམྦརེ.
‘‘ཝཙནཱབྷཱཡ བོདྷེཏི, ཝེནེཡྻཔདུམཱནི སོ;
ཀིལེསཔངྐཾ སོསེཏི, མཏིརཾསཱིཧི ནཱཡཀོ.
‘‘ཏིཏྠིཡཱནཾ ཡསེ ཧནྟི, ཁཛྫོཏཱབྷཱ ཡཐཱ རཝི;
སཙྩཏྠཱབྷཾ པཀཱསེཏི, རཏནཾཝ དིཝཱཀརོ.
‘‘གུཎཱནཾ ཨཱཡཏིབྷཱུཏོ, རཏནཱནཾཝ སཱགརོ;
པཛྫུནྣོརིཝ བྷཱུཏཱནི, དྷམྨམེགྷེན ཝསྶཏི.
‘‘ཨཀྑདསྶོ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ནགརེ ཧཾསསཝ྄ཧཡེ;
ཨུཔེཙྩ དྷམྨམསྶོསིཾ, ཛལཛུཏྟམནཱམིནོ.
‘‘ཨོཝཱདཀསྶ བྷིཀྑཱུནཾ, སཱཝཀསྶ ཀཏཱཝིནོ;
གུཎཾ པཀཱསཡནྟསྶ, ཏཔྤཡནྟསྶ མེ མནཾ.
‘‘སུཏྭཱ པཏཱིཏོ སུམནོ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;
སསིསྶཾ བྷོཛཡིཏྭཱན, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ.
‘‘ཏདཱ ཧཾསསམབྷཱགོ, ཧཾསདུནྡུབྷིནིསྶནོ;
པསྶཐེཏཾ མཧཱམཏྟཾ, ཝིནིཙྪཡཝིསཱརདཾ.
‘‘པཏིཏཾ པཱདམཱུལེ མེ, སམུགྒཏཏནཱུརུཧཾ;
ཛཱིམཱུཏཝཎྞཾ པཱིཎཾསཾ, པསནྣནཡནཱནནཾ.
‘‘པརིཝཱརེན མཧཏཱ, རཱཛཡུཏྟཾ མཧཱཡསཾ;
ཨེསོ ཀཏཱཝིནོ ཋཱནཾ, པཏྠེཏི མུདིཏཱསཡོ.
‘‘ཨིམིནཱ པཎིཔཱཏེན, ཙཱགེན པཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཀཔྤསཏསཧསྶཱནི, ནུཔཔཛྫཏི དུགྒཏིཾ.
‘‘དེཝེསུ ¶ དེཝསོབྷགྒཾ, མནུསྶེསུ མཧནྟཏཾ;
ཨནུབྷོཏྭཱན སེསེན, ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིསྶཏི.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏསྶ ¶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
ཀཔྤིནོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘ཏཏོཧཾ སུཀཏཾ ཀཱརཾ, ཀཏྭཱན ཛིནསཱསནེ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏུསིཏཾ ཨགམཱསཧཾ.
‘‘དེཝམཱནུསརཛྫཱནི, སཏསོ ཨནུསཱསིཡ;
བཱརཱཎསིཡམཱསནྣེ, ཛཱཏོ ཀེཎིཡཛཱཏིཡཾ.
‘‘སཧསྶཔརིཝཱརེན, སཔཛཱཔཏིཀོ ཨཧཾ;
པཉྩཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ, སཏཱནི སམུཔཊྛཧིཾ.
‘‘ཏེམཱསཾ བྷོཛཡིཏྭཱན, པཙྪཱདམྷ ཏིཙཱིཝརཾ;
ཏཏོ ཙུཏཱ མཡཾ སབྦེ, ཨཧུམྷ ཏིདསཱུཔགཱ.
‘‘པུནོ སབྦེ མནུསྶཏྟཾ, ཨགམིམྷ ཏཏོ ཙུཏཱ;
ཀུཀྐུཊམྷི པུརེ ཛཱཏཱ, ཧིམཝནྟསྶ པསྶཏོ.
‘‘ཀཔྤིནོ ནཱམཧཾ ཨཱསིཾ, རཱཛཔུཏྟོ མཧཱཡསོ;
སེསཱམཙྩཀུལེ ཛཱཏཱ, མམེཝ པརིཝཱརཡུཾ.
‘‘མཧཱརཛྫསུཁཾ པཏྟོ, སབྦཀཱམསམིདྡྷིམཱ;
ཝཱཎིཛེཧི སམཀྑཱཏཾ, བུདྡྷུཔྤཱདམཧཾ སུཎིཾ.
‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, ཨསམོ ཨེཀཔུགྒལོ;
སོ པཀཱསེཏི སདྡྷམྨཾ, ཨམཏཾ སུཁམུཏྟམཾ.
‘‘སུཡུཏྟཱ ཏསྶ སིསྶཱ ཙ, སུམུཏྟཱ ཙ ཨནཱསཝཱ;
སུཏྭཱ ནེསཾ སུཝཙནཾ, སཀྐརིཏྭཱན ཝཱཎིཛེ.
‘‘པཧཱཡ རཛྫཾ སཱམཙྩོ, ནིཀྑམིཾ བུདྡྷམཱམཀོ;
ནདིཾ དིསྭཱ མཧཱཙནྡཾ, པཱུརིཏཾ སམཏིཏྟིཀཾ.
‘‘ཨཔྤཏིཊྛཾ ཨནཱལམྦཾ, དུཏྟརཾ སཱིགྷཝཱཧིནིཾ;
གུཎཾ སརིཏྭཱ བུདྡྷསྶ, སོཏྠིནཱ སམཏིཀྐམིཾ.
‘‘བྷཝསོཏཾ སཙེ བུདྡྷོ, ཏིཎྞོ ལོཀནྟགཱུ ཝིདཱུ;
ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, གམནཾ མེ སམིཛ྄ཛྷཏུ.
‘‘ཡདི ¶ སནྟིགམོ མགྒོ, མོཀྑོ ཙཙྩནྟིཀཾ སུཁཾ;
ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, གམནཾ མེ སམིཛ྄ཛྷཏུ.
‘‘སངྒྷོ ¶ ཙེ ཏིཎྞཀནྟཱརོ, པུཉྙཀྑེཏྟོ ཨནུཏྟརོ;
ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, གམནཾ མེ སམིཛ྄ཛྷཏུ.
‘‘སཧ ཀཏེ སཙྩཝརེ, མགྒཱ ཨཔགཏཾ ཛལཾ;
ཏཏོ སུཁེན ཨུཏྟིཎྞོ, ནདཱིཏཱིརེ མནོརམེ.
‘‘ནིསིནྣཾ ཨདྡསཾ བུདྡྷཾ, ཨུདེནྟཾཝ པབྷངྐརཾ;
ཛལནྟཾ ཧེམསེལཾཝ, དཱིཔརུཀྑཾཝ ཛོཏིཏཾ.
‘‘སསིཾཝ ཏཱརཱསཧིཏཾ, སཱཝཀེཧི པུརཀྑཏཾ;
ཝཱསཝཾ ཝིཡ ཝསྶནྟཾ, དེསནཱཛལདནྟརཾ.
‘‘ཝནྡིཏྭཱན སཧཱམཙྩོ, ཨེཀམནྟམུཔཱཝིསིཾ;
ཏཏོ ནོ ཨཱསཡཾ ཉཏྭཱ, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡི.
‘‘སུཏྭཱན དྷམྨཾ ཝིམལཾ, ཨཝོཙུམྷ མཡཾ ཛིནཾ;
པབྦཱཛེཧི མཧཱཝཱིར, ནིབྦིནྡཱམྷ མཡཾ བྷཝེ.
‘‘སྭཀྑཱཏོ བྷིཀྑཝེ དྷམྨོ, དུཀྑནྟཀརཎཱཡ ཝོ;
ཙརཐ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨིཙྩཱཧ མུནིསཏྟམོ.
‘‘སཧ ཝཱཙཱཡ སབྦེཔི, བྷིཀྑུཝེསདྷརཱ མཡཾ;
ཨཧུམྷ ཨུཔསམྤནྣཱ, སོཏཱཔནྣཱ ཙ སཱསནེ.
‘‘ཏཏོ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ, ཨནུསཱསི ཝིནཱཡཀོ;
ཨནུསིཊྛོ ཛིནེནཱཧཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.
‘‘ཏཏོ བྷིཀྑུསཧསྶཱནི, ཨནུསཱསིམཧཾ ཏདཱ;
མམཱནུསཱསནཀརཱ, ཏེཔི ཨཱསུཾ ཨནཱསཝཱ.
‘‘ཛིནོ ཏསྨིཾ གུཎེ ཏུཊྛོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ;
བྷིཀྑུཨོཝཱདཀཱནགྒོ, ཀཔྤིནོཏི མཧཱཛནེ.
‘‘སཏསཧསྶེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;
པམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ མམ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ ¶ པཏྭཱ པན ཏེ སབྦེཝ སཏྠཱརཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཾསུ. སཏྠཱ ཏེ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཨེཝ ཏེསཾ པབྦཛྫཱ ཨུཔསམྤདཱ ཙ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཾ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ ཨཱཀཱསེན ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷགཝཱ ཏསྶནྟེཝཱསིཀེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ཀཙྩི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤིནོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན, བྷགཝཱ, དེསེཏི ¶ . ཨཔྤོསྶུཀྐོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཨོཝཱདམཏྟམྤི ན དེཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ¶ ཐེརཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, ཀཔྤིན, ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཨོཝཱདམཏྟམྤི ན དེསཱི’’ཏི? ‘‘སཙྩཾ, བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘བྲཱཧྨཎ, མཱ ཨེཝཾ ཀརི, ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སིརསཱ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨེཀོཝཱདེནེཝ སམཎསཧསྶཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེན ནཾ སཏྠཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཏྟནོ སཱཝཀེ ཐེརེ ཋཱནནྟརེ ཋཔེནྟོ བྷིཀྑུཨོཝཱདཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརོ བྷིཀྑུནིཡོ ཨོཝདནྟོ –
‘‘ཨནཱགཏཾ ཡོ པཊིཀཙྩ པསྶཏི, ཧིཏཉྩ ཨཏྠཾ ཨཧིཏཉྩ ཏཾ དྭཡཾ;
ཝིདྡེསིནོ ཏསྶ ཧིཏེསིནོ ཝཱ, རནྡྷཾ ན པསྶནྟི སམེཀྑམཱནཱ.
‘‘ཨཱནཱཔཱནསཏཱི ཡསྶ, པརིཔུཎྞཱ སུབྷཱཝིཏཱ;
ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཱ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཱ;
སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.
‘‘ཨོདཱཏཾ ཝཏ མེ ཙིཏྟཾ, ཨཔྤམཱཎཾ སུབྷཱཝིཏཾ;
ནིབྦིདྡྷཾ པགྒཧཱིཏཉྩ, སབྦཱ ཨོབྷཱསཏེ དིསཱ.
‘‘ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ, ཨཔི ཝིཏྟཔརིཀྑཡོ;
པཉྙཱཡ ཙ ཨལཱབྷེན, ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི.
‘‘པཉྙཱ སུཏཝིནིཙྪིནཱི, པཉྙཱ ཀིཏྟིསིལོཀཝདྡྷནཱི;
པཉྙཱསཧིཏོ ནརོ ཨིདྷ, ཨཔི དུཀྑེསུ སུཁཱནི ཝིནྡཏི.
‘‘ནཱཡཾ ¶ ཨཛྫཏནོ དྷམྨོ, ནཙྪེརོ ནཔི ཨབྦྷུཏོ;
ཡཏྠ ཛཱཡེཐ མཱིཡེཐ, ཏཏྠ ཀིཾ ཝིཡ ཨབྦྷུཏཾ.
‘‘ཨནནྟརཉྷི ཛཱཏསྶ, ཛཱིཝིཏཱ མརཎཾ དྷུཝཾ;
ཛཱཏཱ ཛཱཏཱ མརནྟཱིདྷ, ཨེཝཾ དྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོ.
‘‘ན ཧེཏདཏྠཱཡ མཏསྶ ཧོཏི, ཡཾ ཛཱིཝིཏཏྠཾ པརཔོརིསཱནཾ;
མཏམྷི རུཎྞཾ ན ཡསོ ན ལོཀྱཾ, ན ཝཎྞིཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི.
‘‘ཙཀྑུཾ སརཱིརཾ ཨུཔཧནྟི ཏེན, ནིཧཱིཡཏི ཝཎྞབལཾ མཏཱི ཙ;
ཨཱནནྡིནོ ཏསྶ དིསཱ བྷཝནྟི, ཧིཏེསིནོ ནཱསྶ སུཁཱི བྷཝནྟི.
‘‘ཏསྨཱ ཧི ཨིཙྪེཡྻ ཀུལེ ཝསནྟེ, མེདྷཱཝིནོ ཙེཝ བཧུསྶུཏེ ཙ;
ཡེསཉྷི པཉྙཱཝིབྷཝེན ཀིཙྩཾ, ཏརནྟི ནཱཝཱཡ ནདིཾཝ པུཎྞ’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ¶ ཨནཱགཏནྟི ན ཨཱགཏཾ, ཨཝིནྡནྟི, ཨཏྠོ. པཊིཀཙྩཱཏི པུཏེཏརཾཡེཝ. པསྶཏཱིཏི ཨོལོཀེཏི. ཨཏྠནྟི ཀིཙྩཾ. ཏཾ དྭཡནྟི ཧིཏཱཧིཏཾ. ཝིདྡེསིནོཏི ཨམིཏྟཱ. ཧིཏེསིནོཏི མིཏྟཱ. རནྡྷནྟི ཚིདྡཾ. སམེཀྑམཱནཱཏི གཝེསནྟཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ པུགྒལོ ཨཏྟནོ ཧིཏཱཝཧཾ ཨཧིཏཱཝཧཾ ཏདུབྷཡཉྩ ཨཏྠཾ ཀིཙྩཾ ཨནཱགཏཾ ཨསམྤཏྟཾ པུརེཏརཾཡེཝ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨཧཾ ཝིཡ པསྶཏི ཝཱིམཾསཏི ཝིཙཱརེཏི, ཏསྶ ཨམིཏྟཱ ཝཱ ཨཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡེན མིཏྟཱ ཝཱ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡེན རནྡྷཾ གཝེསནྟཱ ན པསྶནྟི, ཏཱདིསོ པཉྙཝཱ པུགྒལོ ཨཙྪིདྡཝུཏྟི, ཏསྨཱ ཏུམྷེཧི ཏཐཱརཱུཔེཧི བྷཝིཏབྦནྟི.
ཨིདཱནི ཨཱནཱཔཱནསཏིབྷཱཝནཱཡ གུཎཾ དསྶེནྟོ ཏཏྠ ཏཱནི ཡོཛེཏུཾ ‘‘ཨཱནཱཔཱནསཏཱི ཡསྶཱ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱནནྟི ¶ ཨསྶཱསོ. ཨཔཱནནྟི པསྶཱསོ. ཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཱ སཏི ཨཱནཱཔཱནསཏི. སཏིསཱིསེན ཙེཏྠ ཏཾསམྤཡུཏྟསམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡསྶཱཏི, ཡསྶ ཡོགིནོ. པརིཔུཎྞཱ སུབྷཱཝིཏཱཏི ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ སོལ༹སནྣཉྩ ཨཱཀཱརཱནཾ པཱརིཔཱུརིཡཱ སབྦསོ པུཎྞཱ སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟཱིནཉྩ པཱརིཔཱུརིཡཱ སུཊྛུ བྷཱཝིཏཱ ཝཌྜྷིཏཱ. ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཱ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཱཏི ‘‘སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧) ཡཐཱ བྷགཝཏཱ དེསིཏཱ, ཏཐཱ ཨནུཔུབྦཾ ཨནུཀྐམེན པརིཙིཏཱ ཨཱསེཝིཏཱ བྷཱཝིཏཱ. སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱཏི སོ ཡོགཱཝཙརོ ཡཐཱ ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཱ ཝིམུཏྟོ ཙནྡོ ཙནྡཱལོཀེན ཨིམཾ ཨོཀཱསལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟོ ཉཱཎཱལོཀེན ཨཏྟསནྟཱནཔཏིཏཾ པརསནྟཱནཔཏིཏཉྩ སངྑཱརལོཀཾ པབྷཱསེཏི པཀཱསེཏི. ཏསྨཱ ཏུམྷེཧི ཨཱནཱཔཱནསཏིབྷཱཝནཱ བྷཱཝེཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི ཨཏྟཱནཾ ནིདསྶནཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱབྷིཡོགསྶ སཕལཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨོདཱཏཾ ཝཏ མེ ཙིཏྟ’’ནྟི ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ནཱིཝརཎམལཝིགམཏོ ཨོདཱཏཾ སུདྡྷཾ ཝཏ མམ ཙིཏྟཾ. ཡཐཱ པམཱཎཀརཱ རཱགཱདཡོ པཧཱིནཱ, ཨཔྤམཱཎཉྩ ནིབྦཱནཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏཾ ཨཧོསི, ཏཐཱ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨཔྤམཱཎཾ སུབྷཱཝིཏཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཙཏུསཙྩཾ ནིབྦིདྡྷཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏཾ, སཀལསཾཀིལེསཔཀྑཏོ པགྒཧིཏཉྩ ཧུཏྭཱ དུཀྑཱདིཀཱ པུབྦནྟཱདིཀཱ ཙ དིསཱ ཨོབྷཱསཏེ ཏཏྠ ཝིཏིཎྞཀངྑཏྟཱ སབྦདྷམྨེསུ ཝིགཏསམྨོཧཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཏུམྷེཧིཔི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏབྦནྟི དསྶེཏི.
ཡཐཱ བྷཱཝནཱམཡཱ པཉྙཱ ཙིཏྟམལཝིསོདྷནཱདིནཱ པུརིསསྶ བཧུཔཀཱརཱ, ཨེཝཾ ཨིཏརཱཔཱིཏི དསྶེནྟོ ¶ ‘‘ཛཱིཝཏེ ཝཱཔི སཔྤཉྙོ’’ཏི ཙཏུཏྠགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པརིཀྑཱིཎདྷནོཔི སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསེན སནྟུཊྛོ ཨནཝཛྫཱཡ ཛཱིཝིཀཱཡ ཛཱིཝཏིཡེཝ. ཏསྶ ཧི ཛཱིཝིཏཾ ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ སེཊྛ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༤). དུམྨེདྷཔུགྒལོ པན པཉྙཱཡ ཨལཱབྷེན ¶ དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཉྩ ཨཏྠཾ ¶ ཝིརཱདྷེནྟོ ཝིཏྟཝཱཔི ན ཛཱིཝཏི, གརཧཱདིཔྤཏྟིཡཱ ཛཱིཝནྟོ ནཱམ ན ཏསྶ ཧོཏི, ཨནུཔཱཡཉྙུཏཱཡ ཝཱ ཡཐཱདྷིགཏཾ དྷནཾ ནཱསེནྟོ ཛཱིཝིཏམྤི སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏིཡེཝ, ཏསྨཱ པཱརིཧཱརིཡཔཉྙཱཔི ཏུམྷེཧི ཨཔྤམཏྟེཧི སམྤཱདེཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི པཉྙཱཡ ཨཱནིསཾསེ དསྶེཏུཾ ‘‘པཉྙཱ སུཏཝིནིཙྪིནཱི’’ཏི པཉྩམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཉྙཱ སུཏཝིནིཙྪིནཱིཏི པཉྙཱ ནཱམེསཱ སུཏསྶ ཝིནིཙྪཡིནཱི, ཡཐཱསུཏེ སོཏཔཐམཱགཏེ ཨཏྠེ ‘‘ཨཡཾ ཨཀུསལོ, ཨཡཾ ཀུསལོ, ཨཡཾ སཱཝཛྫོ, ཨཡཾ ཨནཝཛྫོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིནིཙྪཡཛནནཱི. ཀིཏྟིསིལོཀཝདྡྷནཱིཏི ཀིཏྟིཡཱ སམྨུཁཱ པསཾསཱཡ སིལོཀསྶ པཏྠཊཡསབྷཱཝསྶ ཝདྡྷནཱི, པཉྙཝཏོཡེཝ ཧི ཀིཏྟིཨཱདཡོ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསབྷཱཝཏོ. པཉྙཱསཧིཏོཏི པཱརིཧཱརིཡཔཉྙཱཡ, ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཙ ཡུཏྟོ. ཨཔི དུཀྑེསུ སུཁཱནི ཝིནྡཏཱིཏི ཨེཀནྟདུཀྑསབྷཱཝེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཱཝབོདྷེན ནིརཱམིསཱནིཔི སུཁཱནི པཊིལབྷཏི.
ཨིདཱནི ཏཱསཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷཱིརབྷཱཝཱཝཧཾ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ནཱཡཾ ཨཛྫཏནོ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ སེསགཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ སཏྟཱནཾ ཛཱཡནམཱིཡནསབྷཱཝོ, ཨཡཾ དྷམྨོ ཨཛྫཏནོ ཨདྷུནཱགཏོ ན ཧོཏི, ཨབྷིཎྷཔཝཏྟིཀཏཱཡ ན ཨཙྪརིཡོ, ཨབྦྷུཏཔུབྦཏཱབྷཱཝཏོ ནཱཔི ཨབྦྷུཏོ. ཏསྨཱ ཡཏྠ ཛཱཡེཐ མཱིཡེཐ, ཡསྨིཾ ལོཀེ སཏྟོ ཛཱཡེཡྻ, སོ ཨེཀཾསེན མཱིཡེཐ, ཏཏྠ ཀིཾ ཝིཡ? ཀིཾ ནཱམ ཨབྦྷུཏཾ སིཡཱ? སབྷཱཝིཀཏྟཱ མརཎསྶ – ན ཧི ཁཎིཀམརཎསྶ ཀིཉྩི ཀཱརཎཾ ཨཏྠི. ཡཏོ ཨནནྟརཉྷི ཛཱཏསྶ, ཛཱིཝིཏཱ མརཎཾ དྷུཝཾ ཛཱཏསྶ ཛཱཏིསམནནྟརཾ ཛཱིཝིཏཏོ མརཎཾ ཨེཀནྟིཀཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨེཀཾསེན བྷིཛྫནཏོ. ཡོ པནེཏྠ ཛཱིཝཏཱིཏི ལོཀཝོཧཱརོ, སོ ཏདུཔཱདཱནསྶ ཨནེཀཔཙྩཡཱཡཏྟཏཱཡ ཨནེཀནྟིཀོ, ཡསྨཱ ཨེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ ཛཱཏཱ མརནྟཱིདྷ, ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོཏི ཨཡཾ སཏྟཱནཾ པཀཏི, ཡདིདཾ ཛཱཏཱནཾ མརཎནྟི ཛཱཏིཡཱ མརཎཱནུབནྡྷནཏཾ ཨཱཧ.
ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཏཱསུ བྷིཀྑུནཱིསུ ཀཱཙི སོཀབནྡྷིཏཙིཏྟཱཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཱསཾ སོཀཝིནོདནཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ན ཧེཏདཏྠཱཡཱཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ན ཧེཏདཏྠཱཡ མཏསྶ ཧོཏཱིཏི ཡཾ མཏསྶ ¶ ཛཱིཝིཏཏྠཾ ཛཱིཝིཏནིམིཏྟཾ པརཔོརིསཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ རུཎྞཾ, ཨེཏཾ ཏསྶ མཏསྶ སཏྟསྶ ཛཱིཝིཏཏྠཾ ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ, ཀསྶཙིཔི ཨཏྠཱཡ ན ཧོཏི, ཡེ པན རུདནྟི, ཏེསམྤི མཏམྷི མཏཔུགྒལནིམིཏྟཾ རུཎྞཾ, ན ཡསོ ན ལོཀྱཾ ཡསཱཝཧཾ ཝིསུདྡྷཱཝཧཉྩ ན ཧོཏི ¶ . ན ཝཎྞིཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎེཧཱིཏི ཝིཉྙུཔྤསཊྛམྤི ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ཝིཉྙུགརཧིཏམེཝཱཏི ཨཏྠོ.
ན ཀེཝལམེཏེཝ ཡེ རུདཏོ ཨཱདཱིནཝཱ, ཨཐ ཁོ ཨིམེཔཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑུཾ སརཱིརཾ ཨུཔཧནྟཱི’’ཏི གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སོཀཱདིཨནཏྠཔཊིབཱཧནཏྠཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཔཡིརུཔཱསནཱཡཾ ཏཱ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ རུཎྞཾ རུདནྟསྶ པུགྒལསྶ ཙཀྑུཾ སརཱིརཉྩ ཨུཔཧནྟི ཝིབཱདྷཏི, ཏེན རུཎྞེན ཝཎྞོ བལཾ མཏི ཙ ནིཧཱིཡཏི པརིཧཱཡཏི, ཏསྶ རུདནྟསྶ པུགྒལསྶ དིསཱ སཔཏྟཱ ཨཱནནྡིནོ པམོདཝནྟོ པཱིཏིཝནྟོ བྷཝནྟི. ཧིཏེསིནོ མིཏྟཱ དུཀྑཱི དུཀྑིཏཱ བྷཝནྟི ཏསྨཱ དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མེདྷཱཝིནོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠསནྣིསྶིཏསྶ བཱཧུསཙྩསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ བཧུསྶུཏེ, ཨཏྟནོ ཀུལེ ཝསནྟེ ཨིཙྪེཡྻ པཱཊིཀངྑེཡྻ ཀུལཱུཔཀེ ཀརེཡྻ. ཡེསནྟི ཡེསཾ མེདྷཱཝཱིནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ པཉྙཱཝིབྷཝེན པཉྙཱབལེན ཡཐཱ མཧོགྷསྶ པུཎྞཾ ནདིཾ ནཱཝཱཡ ཏརནྟི, ཨེཝཾ ཀུལཔུཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཀིཙྩཾ ཏརནྟི པཱརཾ པཱཔུཎནྟི. ཏེ ཨིཙྪེཡྻ ཀུལེ ཝསནྟེཏི ཡོཛནཱ.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཏཱསཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏཱ ཐེརསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སོཀཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟིཡོ སདཏྠཾ པརིཔཱུརེསུཾ.
མཧཱཀཔྤིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དནྡྷཱ ¶ མཡ྄ཧཾ གཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཡདེཏྠ ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཊྛཀནིཔཱཏེ མཧཱཔནྠཀཝཏྠུསྨིཾ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.མཧཱཔནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ) ཝུཏྟམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨགྒཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ སཀྐཱ ཙཱུལ༹པནྠཀམྤི ཨིམསྨིཾ སུཁེ པཏིཊྛཔེཏུ’’ནྟི? སོ ཨཏྟནོ ཨཡྻཀཾ དྷནསེཊྛིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, མཧཱསེཊྛི, ཨནུཛཱནཱཐ ¶ , ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀཾ པབྦཱཛེཡྻ’’ནྟི. ‘‘པབྦཱཛེཐ, བྷནྟེ’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེསི. སོ དསསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛིཏོ བྷཱཏུ སནྟིཀེ –
‘‘པདུམཾ ཡཐཱ ཀོཀནདཾ སུགནྡྷཾ, པཱཏོ སིཡཱ ཕུལླམཝཱིཏགནྡྷཾ;
ཨངྒཱིརསཾ པསྶ ཝིརོཙམཱནཾ, ཏཔནྟམཱདིཙྩམིཝནྟལིཀྑེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༣; ཨ. ནི. ༥.༡༩༥) –
གཱཐཾ ¶ ཨུགྒཎྷནྟོ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི གཧེཏུཾ ནཱསཀྑི, གཧིཏགཧིཏཾ པདཾ ཧདཡེ ན ཏིཊྛཏི. ཨཐ ནཾ མཧཱཔནྠཀོ ཨཱཧ – ‘‘པནྠཀ, ཏྭཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨབྷབྦོ, ཙཏཱུཧི མཱསེཧི ཨེཀགཱཐམྤི གཧེཏུཾ ན སཀྐོསི. པབྦཛིཏཀིཙྩཾ པན ཏྭཾ ཀཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེསྶསི? ནིཀྑམ ཨིཏོ’’ཏི. སོ ཐེརེན པཎཱམིཏོ དྭཱརཀོཊྛཀསམཱིཔེ རོདམཱནོ ཨཊྛཱསི.
ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ ཛཱིཝཀམྦཝནེ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཛཱིཝཀོ པུརིསཾ པེསེསི, ‘‘པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཧཱི’’ཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཱཡསྨཱ མཧཱཔནྠཀོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཧོཏི. སོ ‘‘པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ བྷིཀྑཾ པཊིཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཱནཾ པཊིཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཙཱུལ༹པནྠཀོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཀྑེདཾ ཉཏྭཱ, ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ མཡཱ ཀཏེན ཨུཔཱཡེན བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, པནྠཀ, རོདསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷཱཏཱ མཾ, བྷནྟེ, པཎཱམེཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པནྠཀ, མཱ ཙིནྟཡི, མམ སཱསནེ ཏུཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ, ཨེཧི, ཨིམཾ གཧེཏྭཱ ‘རཛོཧརཎཾ, རཛོཧརཎ’ནྟི མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཨིདྡྷིཡཱ སུདྡྷཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ སཏྠཱརཱ ¶ དིནྣཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ ‘‘རཛོཧརཎཾ, རཛོཧརཎ’’ནྟི ཧཏྠེན པརིམཛྫནྟོ ནིསཱིདི. ཏསྶ ཏཾ པརིམཛྫནྟསྶ ཀིལིཊྛདྷཱཏུཀཾ ཛཱཏཾ, པུན པརིམཛྫནྟསྶ ཨུཀྑལིཔརིཔུཉྪནསདིསཾ ཛཱཏཾ. སོ ཉཱཎསྶ པརིཔཀྐཏྟཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ པཀཏིཡཱ པརིསུདྡྷཾ, ཨིམཾ ཨུཔཱདིཎྞཀསརཱིརཾ ནིསྶཱཡ ཀིལིཊྛཾ ཨཉྙཐཱ ཛཱཏཾ, ཏསྨཱ ཨནིཙྩཾ ཡཐཱཔེཏཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟམྤཱི’’ཏི ཁཡཝཡཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ནིམིཏྟེ ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༣༥-༥༤) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;
གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛོ སོ, ཧིམཝནྟེ ཝསཱི ཏདཱ.
‘‘ཨཧམྤི ¶ ཧིམཝནྟམྷི, ཝསཱམི ཨསྶམེ ཏདཱ;
ཨཙིརཱགཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, ཨུཔེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘པུཔྥཙྪཏྟཾ གཧེཏྭཱན, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;
སམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫནྟཾ, ཨནྟརཱཡམཀཱསཧཾ.
‘‘ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, པུཔྥཙྪཏྟཾ ཨདཱསཧཾ;
པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ, པདུམུཏྟརོ མཧཱམུནི.
‘‘སབྦེ དེཝཱ ཨཏྟམནཱ, ཧིམཝནྟཾ ཨུཔེནྟི ཏེ;
སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེསུཾ, ཨནུམོདིསྶཏི ཙཀྑུམཱ.
‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན ཏེ དེཝཱ, ཨུཔགཙྪུཾ ནརུཏྟམཾ;
ཨཱཀཱསེ དྷཱརཡནྟསྶ, པདུམཙྪཏྟམུཏྟམཾ.
‘‘སཏཔཏྟཚཏྟཾ པགྒཡ྄ཧ, ཨདཱསི ཏཱཔསོ མམ;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘པཉྩཝཱིསཏིཀཔྤཱནི, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
ཙཏུཏྟིཾསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནིཾ སཾསརཏི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;
ཨབྦྷོཀཱསེ པཏིཊྛནྟཾ, པདུམཾ དྷཱརཡིསྶཏི.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི ¶ , ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘པཀཱསིཏེ པཱཝཙནེ, མནུསྶཏྟཾ ལབྷིསྶཏི;
མནོམཡམྷི ཀཱཡམྷི, ཨུཏྟམོ སོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘དྭེ བྷཱཏརོ བྷཝིསྶནྟི, ཨུབྷོཔི པནྠཀཝ྄ཧཡཱ;
ཨནུབྷོཏྭཱ ཨུཏྟམཏྠཾ, ཛོཏཡིསྶནྟི སཱསནཾ.
‘‘སོཧཾ ཨཊྛཱརསཝསྶོ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;
ཝིསེསཱཧཾ ན ཝིནྡཱམི, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.
‘‘དནྡྷཱ མཡ྄ཧཾ གཏཱི ཨཱསི, པརིབྷཱུཏོ པུརེ ཨཧུཾ;
བྷཱཏཱ ཙ མཾ པཎཱམེསི, གཙྪ དཱནི སཀཾ གྷརཾ.
‘‘སོཧཾ པཎཱམིཏོ སནྟོ, སངྒྷཱརཱམསྶ ཀོཊྛཀེ;
དུམྨནོ ཏཏྠ ཨཊྛཱསིཾ, སཱམཉྙསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ.
‘‘བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨཱགཙྪི, སཱིསཾ མཡ྄ཧཾ པརཱམསི;
བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱན, སངྒྷཱརཱམཾ པཝེསཡི.
‘‘ཨནུཀམྤཱཡ མེ སཏྠཱ, ཨདཱསི པཱདཔུཉྪནིཾ;
ཨེཝཾ སུདྡྷཾ ཨདྷིཊྛེཧི, ཨེཀམནྟམདྷིཊྛཧཾ.
‘‘ཧཏྠེཧི ¶ ཏམཧཾ གཡ྄ཧ, སརིཾ ཀོཀནདཾ ཨཧཾ;
ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཾ.
‘‘མནོམཡེསུ ཀཱཡེསུ, སབྦཏྠ པཱརམིཾ གཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟམགྒེནེཝསྶ ཏེཔིཊཀཾ པཉྩཱབྷིཉྙཱ ཙ ཨཱགམིཾསུ. སཏྠཱ ཨེཀེན ཨཱུནེཧི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ནིཝེསནེ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཙཱུལ༹པནྠཀོ པན ཨཏྟནོ བྷིཀྑཱཡ ཨཔྤཊིཙྪིཏཏྟཱ ཨེཝ ན གཏོ. ཛཱིཝཀོ ཡཱགུཾ དཱཏུཾ ཨཱརབྷི, སཏྠཱ པཏྟཾ ཧཏྠེན པིདཧི. ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ན གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ – ‘‘ཝིཧཱརེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཏྠི, ཛཱིཝཀཱ’’ཏི. སོ པུརིསཾ པཧིཎི, ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, ཝིཧཱརེ ནིསིནྣཾ ཨཡྻཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཨེཧཱི’’ཏི. ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོཔི རཱུཔེན ཀིརིཡཱཡ ཙ ཨེཀམྤི ཨེཀེན ཨསདིསཾ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ནིསཱིདི. སོ པུརིསོ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུབྷཱཝཾ དིསྭཱ གནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ཀཐེསི – ‘‘ཨིམསྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷཱ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑུསངྒྷོ བཧུཏརོ, པཀྐོསིཏབྦཾ ཨཡྻཾ ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ཛཱིཝཀོ སཏྠཱརཾ པཊིཔུཙྪི – ‘‘ཀོནཱམོ, བྷནྟེ, ཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ, ཛཱིཝཀཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪ ¶ , བྷཎེ, ‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ ཀཏརོ’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ ཀཏརོ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ’’,‘‘ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ’’ཏི ཨེཀཔཧཱརེནེཝ བྷིཀྑུསཧསྶམྤི ཀཐེསི. སོ པུནཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཛཱིཝཀསྶ ཨཱརོཙེསི. ཛཱིཝཀོ པཊིཝིདྡྷསཙྩཏྟཱ ‘‘ཨིདྡྷིམཱ མཉྙེ, ཨཡྻོ’’ཏི ནཡཏོ ཉཏྭཱ ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, པཋམཾ ཀཐནཀམཡྻམེཝ ‘ཏུམྷེ སཏྠཱ པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝཏྭཱ ཙཱིཝརཀཎྞེ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཏཱཝདེཝ ནིམྨིཏབྷིཀྑཱུ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. སོ ཐེརཾ གཧེཏྭཱ ཨགམཱསི.
སཏྠཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཡཱགུཉྩ ཁཛྫཀཱདིབྷེདཉྩ པཊིགྒཎྷི. དསབལེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏེ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨེཀགཱཐཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟམྤི ལཧུཀེན ཁཎེནེཝ ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀཾ ཨཀཾསཱུ’’ཏི. སཏྠཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ བུདྡྷཱསནེ ནིསཛྫ, ‘‘ཀིཾ ཝདེཐ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘ཨིམཾ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཙཱུལ༹པནྠཀེན ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ལོཀུཏྟརདཱཡཛྫཾ ལདྡྷཾ, པུབྦེ པན ལོཀིཡདཱཡཛྫ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཙཱུལ༹སེཊྛིཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༡.༤) ཀཐེསི. ཨཔརབྷཱགེ ཏཾ སཏྠཱ ཨརིཡགཎཔརིཝུཏོ དྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ¶ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལཱནཉྩ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཏཐཱ དནྡྷདྷཱཏུཀེན ཀཐཾ ཏཡཱ སཙྩཱནི པཊིཝིདྡྷཱནཱི’’ཏི པུཊྛོ བྷཱཏུ པཎཱམནཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘དནྡྷཱ མཡ྄ཧཾ གཏཱི ཨཱསི, པརིབྷཱུཏོ པུརེ ཨཧཾ;
བྷཱཏཱ ཙ མཾ པཎཱམེསི, གཙྪ དཱནི ཏུཝཾ གྷརཾ.
‘‘སོཧཾ ¶ པཎཱམིཏོ སནྟོ, སངྒྷཱརཱམསྶ ཀོཊྛཀེ;
དུམྨནོ ཏཏྠ ཨཊྛཱསིཾ, སཱསནསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ.
‘‘བྷགཝཱ ¶ ཏཏྠ ཨཱགཙྪི, སཱིསཾ མཡ྄ཧཾ པརཱམསི;
བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱན, སངྒྷཱརཱམཾ པཝེསཡི.
‘‘ཨནུཀམྤཱཡ མེ སཏྠཱ, པཱདཱསི པཱདཔུཉྪནིཾ;
ཨེཏཾ སུདྡྷཾ ཨདྷིཊྛེཧི, ཨེཀམནྟཾ སྭདྷིཊྛིཏཾ.
‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;
སམཱདྷིཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱ.
‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏཾ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘སཧསྶཀྑཏྟུམཏྟཱནཾ, ནིམྨིནིཏྭཱན པནྠཀོ;
ནིསཱིདམྦཝནེ རམྨེ, ཡཱཝ ཀཱལཔྤཝེདནཱ.
‘‘ཏཏོ མེ སཏྠཱ པཱཧེསི, དཱུཏཾ ཀཱལཔྤཝེདཀཾ;
པཝེདིཏམྷི ཀཱལམྷི, ཝེཧཱསཱདུཔསངྐམིཾ.
‘‘ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཧཾ;
ནིསིནྣཾ མཾ ཝིདིཏྭཱན, ཨཏྠ སཏྠཱ པཊིགྒཧི.
‘‘ཨཱཡཱགོ སབྦལོཀསྶ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;
པུཉྙཀྑེཏྟཾ མནུསྶཱནཾ, པཊིགྒཎྷིཏྠ དཀྑིཎ’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ དནྡྷཱཏི, མནྡཱ, ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི གཧེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝེན དུབྦལཱ. གཏཱིཏི ཉཱཎགཏི. ཨཱསཱིཏི, ཨཧོསི. པརིབྷཱུཏོཏི, ཏཏོ ཨེཝ ‘‘མུཊྛསྶཏི ཨསམྤཛཱནོ’’ཏི ཧཱིལི༹ཏོ. པུརེཏི, པུབྦེ པུཐུཛྫནཀཱལེ. བྷཱཏཱ ཙཱཏི སམུཙྩཡཏྠོ ཙ-སདྡོ, ན ཀེཝལཾ པརིབྷཱུཏོཝ, ཨཐ ཁོ བྷཱཏཱཔི མཾ པཎཱམེསི, ‘‘པནྠཀ, ཏྭཾ དུཔྤཉྙོ ཨཧེཏུཀོ མཉྙེ, ཏསྨཱ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ ¶ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ཨསམཏྠོ ¶ , ན ཨིམསྶ སཱསནསྶ ཨནུཙྪཝིཀོ, གཙྪ དཱནི ཏུཡ྄ཧཾ ཨཡྻཀགྷར’’ནྟི ནིཀྐཌྜྷེསི. བྷཱཏཱཏི, བྷཱཏརཱ.
ཀོཊྛཀེཏི, དྭཱརཀོཊྛཀསམཱིཔེ. དུམྨནོཏི, དོམནསྶིཏོ. སཱསནསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱཏི, སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ སཱཔེཀྑོ ཨཝིབྦྷམིཏུཀཱམོ.
བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨཱགཙྪཱིཏི, མཧཱཀརུཎཱསཉྩོདིཏམཱནསོ མཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ བྷགཝཱ ཡཏྠཱཧཾ ཋིཏོ, ཏཏྠ ཨཱགཙྪི. ཨཱགནྟྭཱ ཙ, ‘‘པནྠཀ, ཨཧཾ ཏེ སཏྠཱ, ན མཧཱཔནྠཀོ, མཾ ཨུདྡིསྶ ཏཝ པབྦཛྫཱ’’ཏི སམསྶཱསེནྟོ སཱིསཾ མཡ྄ཧཾ པརཱམསི ཛཱལཱབནྡྷནམུདུཏལུནཔཱིཎཝརཱཡཏངྒུལིསམུཔསོབྷིཏེན ཝིཀསིཏཔདུམསསྶིརཱིཀེན ཙཀྐངྐིཏེན ཧཏྠཏལེན ‘‘ཨིདཱནིཡེཝ མམ པུཏྟོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དཱིཔེནྟོ མཡ྄ཧཾ སཱིསཾ པརཱམསི. བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱནཱཏི, ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, ཨིདྷ ཏིཊྛསཱི’’ཏི ཙནྡནགནྡྷགནྡྷིནཱ ཨཏྟནོ ཧཏྠེན མཾ བྷུཛེ གཧེཏྭཱ ཨནྟོསངྒྷཱརཱམཾ པཝེསེསི. པཱདཱསི ¶ པཱདཔུཉྪནིནྟི པཱདཔུཉྪནིཾ ཀཏྭཱ པཱདཱསི ‘‘རཛོཧརཎནྟི མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཨདཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨདཱསཱི’’ཏི ‘‘པཱདཔུཉྪནི’’ནྟི ཙ པཋནྟི. ཀེཙི པན ‘‘པཱདཔུཉྪནི’’ནྟི པཱདཔུཉྪནཙོལ༹ཀྑཎྜཾ པཱདཱསཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏདཡུཏྟཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཙོལ༹ཀྑཎྜསྶ དིནྣཏྟཱ. ཨེཏཾ སུདྡྷཾ ཨདྷིཊྛེཧི, ཨེཀམནྟཾ སྭདྷིཊྛིཏནྟི, ཨེཏཾ སུདྡྷཾ ཙོལ༹ཀྑཎྜཾ ‘‘རཛོཧརཎཾ, རཛོཧརཎ’’ནྟི མནསིཀཱརེན སྭདྷིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨེཀམནྟེ ཝིཝིཏྟེ གནྡྷཀུཊིཔམུཁེ ནིསིནྣོ ཨདྷིཊྛེཧི ཏཐཱ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟེཧི.
ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱཏི, ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨོཝཱདཾ ཨཧཾ སུཏྭཱ ཏསྨིཾ སཱསནེ ཨོཝཱདེ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱསིཾ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫིཾ. པཊིཔཛྫནྟོ ཙ སམཱདྷིཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱཏི, ཨུཏྟམཏྠོ ནཱམ ཨརཧཏྟཾ, ཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཀསིཎཔརིཀམྨཝསེན རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨགྒམགྒསམཱདྷིཾ སམྤཱདེསིནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཧི སམཱདྷཱིཏི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཙཏུཏྠམགྒསམཱདྷི, ཏཱཝ སམཱདྷིསཱམཉྙེན གཧིཏོ, ཨགྒཕལསམཱདྷི པན ཨུཏྟམཏྠགྒཧཎེན, སཱཏིསཡཾ ཙེཝཱཡཾ སམཱདྷིཀུསལོ, ཏསྨཱ ‘‘སམཱདྷིཾ པཊིཔཱདེསི’’ནྟི ཨཱཧ. སམཱདྷིཀུསལཏཱཡ ¶ ཧི ཨཡམཱཡསྨཱ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ ནཱམ ཛཱཏོ, མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ པན ཝིཔསྶནཱཀུསལཏཱཡ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ ནཱམ. ཨེཀོ ཙེཏྠ སམཱདྷིལཀྑཎེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱལཀྑཎེ, ཨེཀོ སམཱདྷིགཱལ༹ྷོ, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱགཱལ༹ྷོ ཨེཀོ ཨངྒསཾཁིཏྟེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཨཱརམྨཎསཾཁིཏྟེ, ཨེཀོ ཨངྒཝཝཏྠཱནེ, ཨེཀོ ཨཱརམྨཎཝཝཏྠཱནེཏི ཝཎྞེནྟི. ཨཔིཙ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོ ¶ སཱཏིསཡཾ ཙཏུནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷིཏཱཡ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ ཝུཏྟོ, མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ སཱཏིསཡཾ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷིཏཱཡ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ. པཋམོ ཝཱ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ, ཨིཏརོ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ. མནོམཡཾ པན ཀཱཡཾ ནིབྦཏྟེནྟོ ཨཉྙེ ཏཡོ ཝཱ ཙཏྟཱརོ ཝཱ ནིབྦཏྟནྟི, ན བཧུཀེ, ཨེཀསདིསེཡེཝ ཙ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟེནྟི, ཨེཀཝིདྷམེཝ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནེ. ཨཡཾ པན ཐེརོ ཨེཀཱཝཛྫནེན སམཎསཧསྶཾ མཱཔེསི, དྭེཔི ན ཀཱཡེན ཨེཀསདིསེ ཨཀཱསི, ན ཨེཀཝིདྷཾ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནེ. ཏསྨཱ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཨིདཱནི ¶ ཨཏྟནོ ཨདྷིགཏཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀཱམཉྩཱཡཾ ཐེརོ ཚལ༹བྷིཉྙོ, ཡཱ པན ཨབྷིཉྙཱ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱདྷིགམསྶ བཧཱུཔཀཱརཱ, ཏཾ དསྶནཏྠཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསོདྷིཏ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པུབྦེནིཝཱསཡཐཱཀམྨུཔགཨནཱགཏཾསཉཱཎཱནི ཧི ཝིཔསྶནཱཙཱརསྶ བཧཱུཔཀཱརཱནི, ན ཏཐཱ ཨིཏརཉཱཎཱནི.
སཧསྶཀྑཏྟུནྟི སཧསྶཾ. ‘‘སཧསྶཝཱར’’ནྟི ཀེཙི ཝདནྟི. ཨེཀཱཝཛྫནེན པན ཐེརོ སཧསྶེ མནོམཡེ ཀཱཡེ ནིམྨིནི, ན ཝཱརེན. ཏེ ཙ ཁོ ཨཉྙམཉྙམསདིསེ ཝིཝིདྷཉྩ ཀམྨཾ ཀརོནྟེ. ‘‘ཀིཾ པན སཱཝཀཱནམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨིདྡྷིནིམྨཱནཾ སམྦྷཝཏཱི’’ཏི? ན སམྦྷཝཏི སབྦེསཾ, ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤཏྟིཡཱ པན ཨཡམེཝ ཐེརོ ཨེཝམཀཱསི, ཏཐཱ ཧེས ཨིམིནཱ ཨངྒེན ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ. པནྠཀོ ནིསཱིདཱིཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ ཝདཏི. ཨམྦཝནེཏི, ཨམྦཝནེ ཛཱིཝཀེན ¶ ཀཏཝིཧཱརེ. ཝེཧཱསཱདུཔསངྐམིནྟི ཝེཧཱསཱཏི ཀརཎེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ, ཝེཧཱསེནཱཏི ཨཏྠོ, ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཐཱཏི, མམ ནིསཛྫཱཡ པཙྪཱ. པཊིགྒཧཱིཏི དཀྑིཎོདཀཾ པཊིགྒཎྷི. ཨཱཡཱགོ སབྦལོཀསྶཱཏི, སབྦསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏཱཡ དེཡྻདྷམྨཾ ཨཱནེཏྭཱ ཡཛིཏབྦཊྛཱནབྷཱུཏོ. ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོཏི, མཧཱཕལབྷཱཝཀརཎེན དཀྑིཎཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཎྷཀོ. པཊིགྒཎྷིཏྠ དཀྑིཎནྟི ཛཱིཝཀེན ཨུཔནཱིཏཾ ཡཱགུཁཛྫཱདིབྷེདཾ དཀྑིཎཾ པཊིགྒཧེསི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཙཱུལ༹པནྠཀཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. སོ སིནེརུཾ གཧེཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ མནྠེནྟོ ཝིཡ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཏཱཡ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སངྑོབྷེནྟོ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཎྷནྟོ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏཐཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོཔི ¶ ཙཱཡམཱཡསྨཱ ཏཐཱརཱུཔཱཡ ཀམྨཔིལོཏིཀཱཡ པརིབཱདྷིཏོ ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ ཙཏཱུཧིཔི མཱསེཧི གཧེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཾ པནསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སཏྠཱ པུབྦཙརིཡཱནུརཱུཔཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ནིཡོཛེསི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཱ ཏདཱ ཛཱིཝཀསྶ ནིཝེསནེ ནིསིནྣོ ཨེཝ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀསྶ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ, ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཱ ཝིཔསྶནཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ, ‘‘པནྠཀ, ཡདིཔཱཡཾ པིལོཏིཀཱ སཾཀིལིཊྛཱ རཛཱནུཀིཎྞཱ, ཨིཏོ པན ཨཉྙོ ཨེཝ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སཾཀིལེསོ རཛོ ཙཱཏི དསྶེནྟོ –
‘‘རཱགོ རཛོ ན ཙ པན རེཎུ ཝུཙྩཏི, རཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ རཛོཏི;
ཨེཏཾ ¶ རཛཾ ཝིཔྤཛཧིཏྭཱ བྷིཀྑཝོ, ཝིཧརནྟི ཏེ ཝཱིཏརཛསྶ སཱསནེ.
‘‘དོསོ རཛོ…པེ… སཱསནེ.
‘‘མོཧོ རཛོ…པེ… ཝཱིཏརཛསྶ སཱསནེ’’ཏི. –
ཨིམཱ ཏིསྶོ ཨོབྷཱསགཱཐཱ ཨབྷཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨབྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི.
ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. ཀཔྤཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཀཔྤཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ནཱནཱཝིརཱགཝཎྞཝིཙིཏྟེཧི ཝཏྠེཧི ཨནེཀཝིདྷེཧི ཨཱབྷརཎེཧི ནཱནཱཝིདྷེཧི མཎིརཏནེཧི བཧུཝིདྷེཧི པུཔྥདཱམམཱལཱདཱིཧི ཙ ཀཔྤརུཀྑཾ ནཱམ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏེན སཏྠུ ཐཱུཔཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ མཎྜལིཀརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ ཀཱམེསུ ཨཏིཝིཡ རཏྟོ གིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏཾ སཏྠཱ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཉཱཎཛཱལེ པཉྙཱཡམཱནཾ དིསྭཱ, ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ, ‘‘ཨེས མམ སནྟིཀེ ཨསུབྷཀཐཾ སུཏྭཱ ཀཱམེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཏཏྠ གནྟྭཱ –
‘‘ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོ ¶ , མཧཱཨུཀྐཱརསམྦྷཝོ;
ཙནྡནིཀཾཝ པརིཔཀྐཾ, མཧཱགཎྜོ མཧཱཝཎོ.
‘‘པུབྦརུཧིརསམྤུཎྞོ, གཱུཐཀཱུཔེན གཱལ༹ྷིཏོ;
ཨཱཔོཔགྒྷརཎོ ཀཱཡོ, སདཱ སནྡཏི པཱུཏིཀཾ.
‘‘སཊྛིཀཎྜརསམྦནྡྷོ, མཾསལེཔནལེཔིཏོ;
ཙམྨཀཉྩུཀསནྣདྡྷོ, པཱུཏིཀཱཡོ ནིརཏྠཀོ.
‘‘ཨཊྛིསངྒྷཱཏགྷཊིཏོ, ནྷཱརུསུཏྟནིབནྡྷནོ;
ནེཀེསཾ སཾགཏཱིབྷཱཝཱ, ཀཔྤེཏི ཨིརིཡཱཔཐཾ.
‘‘དྷུཝཔྤཡཱཏོ མརཎཱཡ, མཙྩུརཱཛསྶ སནྟིཀེ;
ཨིདྷེཝ ཚཌྜཡིཏྭཱན, ཡེནཀཱམངྒམོ ནརོ.
‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ¶ ནིཝུཏོ ཀཱཡོ, ཙཏུགནྠེན གནྠིཏོ;
ཨོགྷསཾསཱིདནོ ཀཱཡོ, ཨནུསཡཱཛཱལམོཏྠཏོ.
‘‘པཉྩནཱིཝརཎེ ཡུཏྟོ, ཝིཏཀྐེན སམཔྤིཏོ;
ཏཎྷཱམཱུལེནཱནུགཏོ, མོཧཙྪཱདནཚཱདིཏོ.
‘‘ཨེཝཱཡཾ ¶ ཝཏྟཏེ ཀཱཡོ, ཀམྨཡནྟེན ཡནྟིཏོ;
སམྤཏྟི ཙ ཝིཔཏྱནྟཱ, ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིཔཛྫཏི.
‘‘ཡེམཾ ཀཱཡཾ མམཱཡནྟི, ཨནྡྷབཱལཱ པུཐུཛྫནཱ;
ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརཾ, ཨཱདིཡནྟི པུནབྦྷཝཾ.
‘‘ཡེམཾ ཀཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟི, གཱུཐལིཏྟཾཝ པནྣགཾ;
བྷཝམཱུལཾ ཝམིཏྭཱན, པརིནིབྦིསྶནྟིནཱསཝཱ’’ཏི. –
ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཏསྶ ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེསི. སོ སཏྠུ སམྨུཁཱ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཡཱཐཱཝཏོ སརཱིརསབྷཱཝཝིབྷཱཝནཾ ཨསུབྷཀཐཾ སུཏྭཱ སཀེན ཀཱཡེན ཨཊྚཱིཡམཱནོ ཧརཱཡམཱནོ ཛིགུཙྪམཱནོ སཾཝིགྒཧདཡོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫ’’ནྟི པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. སཏྠཱ སམཱིཔེ ཋིཏམཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཾ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ ཁུརགྒེཡེཝ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཏེར ༡.༤.༡༠༢-༡༠༧) –
‘‘སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ, ཐཱུཔསེཊྛསྶ སམྨུཁཱ;
ཝིཙིཏྟདུསྶེ ལགེཏྭཱ, ཀཔྤརུཀྑཾ ཋཔེསཧཾ.
‘‘ཡཾ ¶ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;
སོབྷཡནྟོ མམ དྭཱརཾ, ཀཔྤརུཀྑོ པཏིཊྛཏི.
‘‘ཨཧཉྩ པརིསཱ ཙེཝ, ཡེ ཀེཙི མམཝསྶིཏཱ;
ཏམྷཱ དུསྶཾ གཧེཏྭཱན, ནིཝཱསེམ མཡཾ སདཱ.
‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ རུཀྑཾ ཋཔཡིཾ ཨཧཾ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀཔྤརུཀྑསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཨིཏོ ཙ སཏྟམེ ཀཔྤེ, སུཙེལཱ༹ ཨཊྛ ཁཏྟིཡཱ;
སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ ¶ པན པཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏེནེཝ ཏཱ ཐེརགཱཐཱ ནཱམ ཛཱཏཱ.
ཏཏྠ ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོཏི, ནཱནཱཀུལེཧི ནཱནཱབྷཱགེཧི མལེཧི སམྤུཎྞོ, ཀེསལོམཱདིནཱནཱཝིདྷཨསུཙིཀོཊྛཱསབྷརིཏོཏི ཨཏྠོ. མཧཱཨུཀྐཱརསམྦྷཝོཏི, ཨུཀྐཱརོ ཝུཙྩཏི ཝཙྩཀཱུཔཾ. ཡཏྟཀཝཡཱ མཱཏཱ, ཏཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཀཱརཔརིསེདིཏཝཙྩཀཱུཔསདིསཏཱཡ མཱཏུ ཀུཙྪི ཨིདྷ ‘‘མཧཱཨུཀྐཱརོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཀུཙྪི སམྦྷཝོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱཨུཀྐཱརསམྦྷཝོ. ཙནྡནིཀཾཝཱཏི ཙནྡནིཀཾ ནཱམ ཨུཙྪིཊྛོདཀགབྦྷམལཱདཱིནཾ ཚཌྜནཊྛཱནཾ, ཡཾ ཛཎྞུམཏྟཾ ཨསུཙིབྷརིཏམྤི ཧོཏི, ཏཱདིསནྟི ཨཏྠོ. པརིཔཀྐནྟི, པརིཎཏཾ པུརཱཎཾ. ཏེན ཡཐཱ ཙཎྜཱལགཱམདྭཱརེ ནིདཱགྷསམཡེ ཐུལླཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུདཀེན སམུཔབྱཱུལ༹ྷམུཏྟཀརཱིསཨཊྛིཙམྨནྷཱརུཁཎྜཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིནཱནཱཀུཎཔབྷརིཏཾ ཀདྡམོདཀཱལུལི༹ཏཾ ¶ ཀཏིཔཡདིཝསཱཏིཀྐམེན སཾཛཱཏ ཀིམིཀུལཱཀུལཾ སཱུརིཡཱཏཔསནྟཱཔཀུཐིཏཾ ཨུཔརི ཕེཎཔུབྦུལ༹ཀཱནི མུཉྩནྟཾ ཨབྷིནཱིལཝཎྞཾ པརམདུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ ཙནྡནིཀཱཝཱཊཾ ནེཝ ཨུཔགནྟུཾ, ན དཊྛུཾ ཨརཧརཱུཔཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏཐཱརཱུཔོཡཾ ཀཱཡོཏི དསྶེཏི. སདཱ དུཀྑཏཱམཱུལཡོགཏོ ཨསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ཨུཔྤཱདཛརཱམརཎེཧི ཨུདྡྷུམཱཡནཔརིཔཙྩནབྷིཛྫནསབྷཱཝཏྟཱ ཙ མཧནྟོ གཎྜོ ཝིཡཱཏི མཧཱགཎྜོ. སབྦཏྠཀམེཝ དུཀྑཝེདནཱནུབདྡྷཏྟཱ གཎྜཱནཾ སཧནཏོ ཨསུཙིཝིསྶནྡནཏོ ཙ མཧནྟོ ཝཎོ ཝིཡཱཏི མཧཱཝཎོ གཱུཐཀཱུཔེན གཱལི༹ཏོཏི, ཝཙྩཀཱུཔེན ཝཙྩེནེཝ ཝཱ བྷརིཏོ. ‘‘གཱུཐཀཱུཔནིགཱལ༹ྷིཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཝཙྩཀཱུཔཏོ ནིཀྑནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཔོཔགྒྷརཎོ ཀཱཡོ, སདཱ སནྡཏི པཱུཏིཀནྟི, ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ སདཱ པགྒྷརཎསཱིལོ, ཏཉྩ ཁོ པིཏྟསེམྷསེདམུཏྟཱདིཀཾ པཱུཏིཀཾ ཨསུཙིཾཡེཝ སནྡཏི, ན ཀདཱཙི སུཙིནྟི ཨཏྠོ.
སཊྛིཀཎྜརསམྦནྡྷོཏི ¶ , གཱིཝཱཡ ཨུཔརིམབྷཱགཏོ པཊྛཱཡ སརཱིརཾ ཝིནདྡྷམཱནཱ སརཱིརསྶ པུརིམཔཙྪིམདཀྑིཎཝཱམཔསྶེསུ པཙྩེཀཾ པཉྩ པཉྩ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏི, ཧཏྠཔཱདེ ཝིནདྡྷམཱནཱ ཏེསཾ པུརིམཔཙྪིམཔསྶེསུ པཉྩ པཉྩ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཱཏི ¶ སཊྛིཡཱ ཀཎྜརེཧི མཧཱནྷཱརཱུཧི སབྦསོ བདྡྷོ ཝིནདྡྷོཏི སཊྛིཀཎྜརསམྦནྡྷོ. མཾསལེཔནལེཔིཏོཏི, མཾསསངྑཱཏེན ལེཔནེན ལིཏྟོ, ནཝམཾསཔེསིསཏཱནུལིཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཙམྨཀཉྩུཀསནྣདྡྷོཏི, ཙམྨསངྑཱཏེན ཀཉྩུཀེན སབྦསོ ཨོནདྡྷོ པརིཡོནདྡྷོ པརིཙྪིནྣོ. པཱུཏིཀཱཡོཏི, སབྦསོ པཱུཏིགནྡྷིཀོ ཀཱཡོ. ནིརཏྠཀོཏི, ནིཔྤཡོཛནོ. ཨཉྙེསཉྷི པཱཎཱིནཾ ཀཱཡོ ཙམྨཱདིཝིནིཡོགེན སིཡཱ སཔྤཡོཛནོ, ན ཏཐཱ མནུསྶཀཱཡོཏི. ཨཊྛིསངྒྷཱཏགྷཊིཏོཏི, ཨཏིརེཀཏིསཏཱནཾ ཨཊྛཱིནཾ སངྒྷཱཏེན གྷཊིཏོ སམྦནྡྷོ. ནྷཱརུསུཏྟནིབནྡྷནོཏི, སུཏྟསདིསེཧི ནཝཧི ནྷཱརུསཏེཧི ནིབནྡྷིཏོ. ནེཀེསཾ སཾགཏཱིབྷཱཝཱཏི, ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཨསྶཱསཔསྶཱསཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ སམཝཱཡསམྦནྡྷེན སུཏྟམེརཀསམཝཱཡེན ཡནྟཾ ཝིཡ ཋཱནཱདིཨིརིཡཱཔཐཾ ཀཔྤེཏི.
དྷུཝཔྤཡཱཏོ མརཎཱཡཱཏི, མརཎསྶ ཨཏྠཱཡ ཨེཀནྟགམནོ, ནིབྦཏྟིཏོ པཊྛཱཡ མརཎཾ པཏི པཝཏྟོ. ཏཏོ ཨེཝ མཙྩུརཱཛསྶ མརཎསྶ ¶ སནྟིཀེ ཋིཏོ. ཨིདྷེཝ ཚཌྜཡིཏྭཱནཱཏི, ཨིམསྨིཾཡེཝ ལོཀེ ཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ, ཡཐཱརུཙིཏཊྛཱནགཱམཱི ཨཡཾ སཏྟོ, ཏསྨཱ ‘‘པཧཱཡ གམནཱིཡོ ཨཡཾ ཀཱཡོ’’ཏི ཨེཝམྤི སངྒོ ན ཀཱཏབྦོཏི དསྶེཏི.
ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོཏི, ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎེན ནིཝུཏོ པཊིཙྪཱདིཏཱདཱིནཝོ, ཨཉྙཐཱ ཀོ ཨེཏྠ སངྒཾ ཛནེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙཏུགནྠེནཱཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཱདིནཱ ཙཏུབྦིདྷེན གནྠེན གནྠིཏོ, གནྠནིཡབྷཱཝེན ཝིནདྡྷིཏོ. ཨོགྷསཾསཱིདནོཏི, ཨོགྷནིཡབྷཱཝེན ཀཱམོགྷཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཨོགྷེསུ སཾསཱིདནཀོ. ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝེན སནྟཱནེ ཨནུ ཨནུ སེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ, ཀཱམརཱགཱདཡོ ཨནུསཡཱ. ཏེསཾ ཛཱལེན ཨོཏྠཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཨནུསཡཱཛཱལམོཏྠཏོ. མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, གཱཐཱསུཁཏྠཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཀཱམཙྪནྡཱདིནཱ པཉྩཝིདྷེན ནཱིཝརཎེན ཡུཏྟོ ཨདྷིམུཏྟོཏི པཉྩནཱིཝརཎེ ཡུཏྟོ, ཀརཎཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ.
ཀཱམཝིཏཀྐཱདིནཱ ¶ མིཙྪཱཝིཏཀྐེན སམཔྤིཏོ སམསྶིཏོཏི ཝིཏཀྐེན སམཔྤིཏོ. ཏཎྷཱམཱུལེནཱནུགཏོཏི, ཏཎྷཱསངྑཱཏེན བྷཝམཱུལེན ཨནུབདྡྷོ. མོཧཙྪཱདནཚཱདིཏོཏི, སམྨོཧསངྑཱཏེན ཨཱཝརཎེན པལིགུཎྛིཏོ. སབྦམེཏཾ སཝིཉྙཱཎཀཾ ཀརཛཀཱཡཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཝིཉྙཱཎཀོ ཧི ཨཏྟབྷཱཝོ ‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ ཏིཊྛཏི, ཨཡཉྩེཝ ཀཱཡོ བཧིདྡྷཱ ཙ ནཱམརཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡.༡༤༧) ཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཱཡཾ ཝཏྟཏེ ཀཱཡོཏི ¶ ཨེཝཾ ‘‘ནཱནཱཀུལམལསམྤུཎྞོ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨཡཾ ཀཱཡོ ཝཏྟཏི, ཝཏྟནྟོ ཙ ཀམྨཡནྟེན སུཀཏདུཀྐཊེན ཀམྨསངྑཱཏེན ཡནྟེན ཡནྟིཏོ སངྒྷཊིཏོ. ཡཐཱ ཝཱ ཁེམནྟཾ གནྟུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཐཱ སངྑོབྷིཏོ སུགཏིདུགྒཏཱིསུ ཝཏྟཏི པརིབྦྷམཏི. སམྤཏྟི ཙ ཝིཔཏྱནྟཱཏི ཡཱ ཨེཏྠ སམྤཏྟི, སཱ ཝིཔཏྟིཔརིཡོསཱནཱ. སབྦཉྷི ཡོབྦནཾ ཛརཱཔརིཡོསཱནཾ, སབྦཾ ཨཱརོགྱཾ བྱཱདྷིཔརིཡོསཱནཾ, སབྦཾ ཛཱིཝིཏཾ མརཎཔརིཡོསཱནཾ, སབྦོ སམཱགམོ ཝིཡོགཔརིཡོསཱནོ. ཏེནཱཧ ‘‘ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིཔཛྫཏཱི’’ཏི. ནཱནཱབྷཱཝོཏི, ཝིནཱབྷཱཝོ ཝིཔྤཡོགོ, སོ ཀདཱཙི ཝིཔྤཡུཉྫཀསྶ ཝསེན, ཀདཱཙི ཝིཔྤཡུཉྫིཏབྦསྶ ཝསེནཱཏི ཝིཝིདྷཾ པཛྫཏི པཱཔུཎཱིཡཏི.
ཡེམཾ ཀཱཡཾ མམཱཡནྟཱིཏི ཡེ ཨནྡྷབཱལཱ པུཐུཛྫནཱ ཨེཝཾ ཨསུབྷཾ ཨནིཙྩཾ ཨདྷུཝཾ དུཀྑཾ ཨསཱརཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ ‘‘མམ ཨིད’’ནྟི གཎྷནྟཱ མམཱཡནྟི ཚནྡརཱགཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཏེ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ནིརཡཱདཱིཧི ཙ གྷོརཾ བྷཡཱནཀཾ ཨཔཎྜིཏེཧི ཨབྷིརམིཏབྦཏོ ཀཊསིསངྑཱཏཾ སཾསཱརཾ པུནཔྤུནཾ ཛནནམརཎཱདཱིཧི ཝཌྜྷེནྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱདིཡནྟི པུནབྦྷཝ’’ནྟི.
ཡེམཾ ཀཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟི, གཱུཐལིཏྟཾཝ པནྣགནྟི ཡཐཱ ནཱམ ¶ པུརིསོ སུཁཀཱམོ ཛཱིཝིཏུཀཱམོ གཱུཐགཏཾ ཨཱསཱིཝིསཾ དིསྭཱ ཛིགུཙྪནིཡཏཱཡ ཝཱ སཔྤཊིབྷཡཏཱཡ ཝཱ ཝིཝཛྫེཏི ན ཨལླཱིཡཏི, ཨེཝམེཝཾ ཡེ པཎྜིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཨསུཙིབྷཱཝེན ཛེགུཙྪཾ ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན སཔྤཊིབྷཡཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཛཧནྟི. ཏེ བྷཝམཱུལཾ ཨཝིཛྫཾ བྷཝཏཎྷཉྩ ཝམིཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཙྩནྟམེཝ པཧཱཡ ཏཏོ ཨེཝ སབྦསོ ཨནཱསཝཱ སཨུཔཱདིསེསཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡིསྶནྟཱིཏི.
ཀཔྤཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༦. ཝངྒནྟཔུཏྟཨུཔསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཝིཝིཏྟཾ ¶ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཔསེནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎམཱནོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ ¶ བུདྡྷུཔྤཱདེ ནཱལཀགཱམེ རཱུཔསཱརཱིབྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, ཨུཔསེནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤདཱཡ ཨེཀཝསྶིཀོ ‘‘ཨརིཡགབྦྷཾ ཝཌྜྷེམཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ. སཏྠཱརཱ ཙསྶ ཏསྶ ཨཝསྶིཀསྶ བྷིཀྑུནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀབྷཱཝཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཨཏིལཧུཾ ཁོ ཏྭཾ, མོགྷཔུརིས, བཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༥) གརཧིཏོ. ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ ཡདིཔི པརིསཾ ནིསྶཱཡ སཏྠཱརཱ གརཧིཏོ, པརིསཾཡེཝ པན ནིསྶཱཡ སཏྠུ པཱསཾསོཔི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༨༦-༩༦) –
‘‘པདུམུཏྟརཾ བྷགཝནྟཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ;
པབྦྷཱརམྷི ནིསཱིདནྟཾ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརུཏྟམཾ.
‘‘ཀཎིཀཱརཔུཔྥཾ དིསྭཱ, ཝཎྚེ ཚེཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;
ཨལངྐརིཏྭཱ ཚཏྟམྷི, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.
‘‘པིཎྜཔཱཏཉྩ པཱདཱསིཾ, པརམནྣཾ སུབྷོཛནཾ;
བུདྡྷེན ནཝམེ ཏཏྠ, སམཎེ ཨཊྛ བྷོཛཡིཾ.
‘‘ཨནུམོདི མཧཱཝཱིརོ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;
ཨིམིནཱ ཚཏྟདཱནེན, པརམནྣཔཝེཙྪནཱ.
‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, སམྤཏྟིམནུབྷོསྶསི;
ཚཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི.
‘‘ཨེཀཝཱིསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;
པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ¶ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སཱསནེ དིབྦམཱནམྷི, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;
ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ.
‘‘ཨུཔསེནོཏི ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ;
སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟཱ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསྶཏི.
‘‘ཙརིམཾ ཝཏྟཏེ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;
དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧནཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཡམྤི སབྦེ དྷུཏངྒདྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, ཨཉྙེཔི ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཏི ¶ , ཏེན ནཾ བྷགཝཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཀོསམྦིཡཾ ཀལཧེ ¶ ཨུཔྤནྣེ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ དྭིདྷཱབྷཱུཏེ ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ ཏཾ ཀལཧཾ པརིཝཛྫིཏུཀཱམེན ‘‘ཨེཏརཧི ཁོ ཀལཧོ ཨུཔྤནྣོ, སངྒྷོ དྭིདྷཱབྷཱུཏོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ མཡཱ པཊིཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི པུཊྛོ ཝིཝེཀཝཱསཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶ པཊིཔཏྟིཾ ཀཐེནྟོ –
‘‘ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏཾ;
སེཝེ སེནཱསནཾ བྷིཀྑུ, པཊིསལླཱནཀཱརཎཱ.
‘‘སངྐཱརཔུཉྫཱ ཨཱཧཏྭཱ, སུསཱནཱ རཐིཡཱཧི ཙ;
ཏཏོ སངྒྷཱཊིཀཾ ཀཏྭཱ, ལཱུཁཾ དྷཱརེཡྻ ཙཱིཝརཾ.
‘‘ནཱིཙཾ མནཾ ཀརིཏྭཱན, སཔདཱནཾ ཀུལཱ ཀུལཾ;
པིཎྜིཀཱཡ ཙརེ བྷིཀྑུ, གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ.
‘‘ལཱུཁེནཔི ཝཱ སནྟུསྶེ, ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུཾ;
རསེསུ ཨནུགིདྡྷསྶ, ཛྷཱནེ ན རམཏཱི མནོ.
‘‘ཨཔྤིཙྪོ ཙེཝ སནྟུཊྛོ, པཝིཝིཏྟོ ཝསེ མུནི;
ཨསཾསཊྛོ གཧཊྛེཧི, ཨནཱགཱརེཧི ཙཱུབྷཡཾ.
‘‘ཡཐཱ ¶ ཛལོ༹ ཝ མཱུགོ ཝ, ཨཏྟཱནཾ དསྶཡེ ཏཐཱ;
ནཱཏིཝེལཾ སམྦྷཱསེཡྻ, སངྒྷམཛ྄ཛྷམྷི པཎྜིཏོ.
‘‘ན སོ ཨུཔཝདེ ཀཉྩི, ཨུཔགྷཱཏཾ ཝིཝཛྫཡེ;
སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིཾ, མཏྟཉྙཱུ ཙསྶ བྷོཛནེ.
༥༨༤. ‘‘སུགྒཧཱིཏནིམིཏྟསྶ, ཙིཏྟསྶུཔྤཱདཀོཝིདོ.
སམཐཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻ, ཀཱལེན ཙ ཝིཔསྶནཾ.
‘‘ཝཱིརིཡསཱཏཙྩསམྤནྣོ, ཡུཏྟཡོགོ སདཱ སིཡཱ;
ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ དུཀྑནྟཾ, ཝིསྶཱསཾ ཨེཡྻ པཎྜིཏོ.
‘‘ཨེཝཾ ཝིཧརམཱནསྶ, སུདྡྷིཀཱམསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཁཱིཡནྟི ཨཱསཝཱ སབྦེ, ནིབྦུཏིཉྩཱདྷིགཙྪཏཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཝིཝིཏྟནྟི, ཛནཝིཝིཏྟཾ སུཉྙཾ ཨརཉྙཱདིཾ. ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི, ནིསྶདྡཾ སདྡསངྒྷཊྚནརཧིཏཾ. ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏནྟི, སཱིཧབྱགྒྷདཱིཔིཝཱལ༹མིགེཧི ཙརིཏཾ. ཨིམིནཱཔི ཛནཝིཝེཀཾཡེཝ དསྶེཏི པནྟསེནཱསནབྷཱཝདཱིཔནཏོ. སེནཱསནནྟི, སཡིཏུཾ ཨཱསཡིཏུཉྩ ཡུཏྟབྷཱཝེན ¶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨིདྷ སེནཱསནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. པཊིསལླཱནཀཱརཎཱཏི, པཊིསལླཱནནིམིཏྟཾ, ནཱནཱརམྨཎཏོ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེཡེཝ ཙིཏྟསྶ པཊི པཊི སམྨདེཝ ཨལླཱིཡནཏྠཾ.
ཨེཝཾ བྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ནིདྡིསནྟོ སེནཱསནེ སནྟོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཙཱིཝརཱདཱིསུཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཾཀཱརཔུཉྫཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ¶ སཾཀཱརཔུཉྫཱཏི སཾཀཱརཱནཾ པུཉྫཾ སཾཀཱརཔུཉྫཾ, ཏཏོ ཀཙཝརཊྛཱནཱ. ཨཱཧཏྭཱཏི ཨཱཧརིཏྭཱ. ཏཏོཏི ཏཐཱ ཨཱཧཊཙོལ༹ཀྑཎྜེཧི. ཀརཎེ ཧི ཨིདཾ ནིསྶཀྐཝཙནཾ ལཱུཁནྟི སཏྠལཱུཁརཛནལཱུཁཱདིནཱ ལཱུཁཾ ཨཝཎྞཱམཊྛཾ. དྷཱརེཡྻཱཏི ནིཝཱསནཱདིཝསེན པརིཧརེཡྻ, ཨེཏེན ཙཱིཝརསནྟོསཾ ཝདཏི.
ནཱིཙ མནཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ‘‘ཨནྟམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱིཝིཀཱན’’ནྟིཨཱདིཀཾ (ཨིཏིཝུ. ༩༡; སཾ. ནི. ༣.༨༠) སུགཏོཝཱདཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ནིཧཏམཱནདཔྤཾ ཙིཏྟཾ ཀཏྭཱ. སཔདཱནནྟི གྷརེསུ ¶ ཨཝཁཎྜརཧིཏཾ; ཨནུགྷརནྟི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཀུལཱ ཀུལ’’ནྟི. ཀུལཱ ཀུལནྟི ཀུལཏོ ཀུལཾ, ཀུལཱནུཔུབྦིཡཱ གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱཏི ཨཏྠོ. པིཎྜིཀཱཡཱཏི མིསྶཀབྷིཀྑཱཡ, ཨིམིནཱ པིཎྜཔཱཏསནྟོསཾ ཝདཏི. གུཏྟདྭཱརོཏི སུཔིཧིཏཙཀྑཱདིདྭཱརོ. སུསཾཝུཏོཏི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན སུཊྛུ སཾཝུཏོ.
ལཱུཁེནཔི ཝཱཏི ཨཔིསདྡོ སམུཙྩཡེ, ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤེ. ཨུབྷཡེནཔི ལཱུཁེནཔི ཨཔྤེནཔི ཡེན ཀེནཙི སུལབྷེན ཨིཏརཱིཏརེན སནྟུསྶེ སམཾ སམྨཱ ཏུསྶེཡྻ. ཏེནཱཧ ‘‘ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུ’’ནྟི. ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུནྟི ཨཏྟནཱ ཡཐཱལདྡྷཏོ ཨཉྙཾ མདྷུརཱདིརསཾ བཧུཾ པཎཱིཏཉྩ ན པཏྠེཡྻ ན པིཧེཡྻ, ཨིམིནཱ གིལཱནཔཙྩཡེཔི སནྟོསོ དསྶིཏོ ཧོཏི. རསེསུ གེདྷཝཱརཎཏྠཾ པན ཀཱརཎཾ ཝདནྟོ རསེསུ ཨནུགིདྡྷསྶ, ཛྷཱནེ ན རམཏཱི མནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིནྡྲིཡསཾཝརམྤི ཨཔརིཔཱུརེནྟསྶ ཀུཏོ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསམཱདྷཱནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ སལླེཁཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝསིཊྛཀཐཱཝཏྠཱུནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔྤིཙྪོ ཙེཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔྤིཙྪོཏི, ཨནིཙྪོ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨིཙྪཱརཧིཏོ, ཏེན ཙཏུབྦིདྷཔཙྩཡེསུ ཏཎྷུཔྤཱདཝིཀྑམྦྷནམཱཧ. སནྟུཊྛོཏི, ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསཱདིནཱ སནྟུཊྛོ. ཡོ ཧི –
‘‘ཨཏཱིཏཾ ནཱནུསོཙེཡྻ, ནཔྤཛཔྤེཡྻནཱགཏཾ;
པཙྩུཔྤནྣེན ཡཱཔེཡྻ, སོ ‘སནྟུཊྛོ’ཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.
པཝིཝིཏྟོཏི ¶ གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཀཱཡེན པཝིཝིཏྟོ ཝཱུཔཀཊྛོ. ཙིཏྟཝིཝེཀཱདིཀེ ཧི པརཏོ ཝཀྑཏི. ཝསེཏི སབྦཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ. མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགམེན མུནི. ཨསཾསཊྛོཏི དསྶནསཝནསམུལླཔནསམྦྷོགཀཱཡསཾསགྒཱནཾ ཨབྷཱཝེན ¶ ཨསཾསཊྛོ ཡཐཱཝུཏྟསཾསགྒརཧིཏོ. ཨུབྷཡནྟི, གཧཊྛེཧི ཨནཱགཱརེཧི ཙཱཏི ཨུབྷཡེཧིཔི ཨསཾསཊྛོ. ཀརཎེ ཧི ཨིདཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ.
ཨཏྟཱནཾ དསྶཡེ ཏཐཱཏི ཨཛལོ༹ ཨམཱུགོཔི སམཱནོ ཡཐཱ ཛལོ༹ ཝཱ མཱུགོ ཝཱ, ཏཐཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཡྻ, ཨེཏེན པཱགབྦིཡཔྤཧཱནམཱཧ. ཛལོ༹ ཝ མཱུགོ ཝཱཏི ཙ གཱཐཱསུཁཏྠཾ རསྶཏྟཾ ཀཏཾ, སམུཙྩཡཏྠོ ཙ ¶ ཝཱསདྡོ. ནཱཏིཝེལཾ སམྦྷཱསེཡྻཱཏི ཨཏིཝེལཾ ཨཏིཀྐནྟཔམཱཎཾ ན བྷཱསེཡྻ, མཏྟབྷཱཎཱི ཨསྶཱཏི ཨཏྠོ. སངྒྷམཛ྄ཛྷམྷཱིཏི བྷིཀྑུསངྒྷེ, ཛནསམཱུཧེ ཝཱ.
ན སོ ཨུཔཝདེ ཀཉྩཱིཏི སོ ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔཏྟིཀོ བྷིཀྑུ ཧཱིནཾ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཝཱ ཨུཀྐཊྛཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ན ཝཱཙཱཡ ཨུཔཝདེཡྻ. ཨུཔགྷཱཏཾ ཝིཝཛྫཡེཏི ཀཱཡེན ཨུཔགྷཱཏཾ པརིཝིཧེཋནཾ ཝཛྫེཡྻ. སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིནྟི པཱཏིམོཀྑམྷི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེ སཾཝུཏོ ཨསྶ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན པིཧིཏཀཱཡཝཱཙོ སིཡཱཏི ཨཏྠོ. མཏྟཉྙཱུ ཙསྶ བྷོཛནེཏི པརིཡེསནཔཊིགྒཧཎཔརིབྷོགཝིསྶཛྫནེསུ བྷོཛནེ པམཱཎཉྙཱུ སིཡཱ.
སུགྒཧཱིཏནིམིཏྟསྶཱཏི ‘‘ཨེཝཾ མེ མནསི ཀརོཏོ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཨཧོསཱི’’ཏི ཏདཱཀཱརཾ སལླཀྑེནྟོ སུཊྛུ གཧིཏསམཱདྷིནིམིཏྟོ ཨསྶ. ‘‘སུགྒཧཱིཏནིམིཏྟོ སོ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཡོགཱིཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟསྶུཔྤཱདཀོཝིདོཏི ཨེཝཾ བྷཱཝཡཏོ ཙིཏྟཾ ལཱིནཾ ཧོཏི, ‘‘ཨེཝཾ ཨུདྡྷཏ’’ནྟི ལཱིནསྶ ཨུདྡྷཏསྶ ཙ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎེ ཀུསལོ ཨསྶ. ལཱིནེ ཧི ཙིཏྟེ དྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཨུདྡྷཏེ པསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱ. སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ པན སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཡསྨིཉྩ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤). སམཐཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻཱཏི སམཐབྷཱཝནཾ བྷཱཝེཡྻ, ཨནུཔྤནྣཾ སམཱདྷིཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ, ཨུཔྤནྣཉྩ ཡཱཝ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟི, ཏཱཝ ཝཌྜྷེཡྻ བྱཱུཧེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལེན ཙ ཝིཔསྶནནྟི ཡཐཱལདྡྷཾ སམཱདྷིཾ ནིཀནྟིཡཱ ཨཔརིཡཱདཱནེན ཧཱནབྷཱགིཡཾ ཋིཏིབྷཱགིཡཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾཝ ཀཏྭཱ ཀཱལེན ཝིཔསྶནཉྩ ཨནུཡུཉྫེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ཀཱལེན ཙ ཝིཔསྶནནྟི སམཐཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཏསྶ ཐིརཱིབྷཱུཏཀཱལེ སངྐོཙཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨཐ ¶ ཝཱ སམཱདྷིལཱབྷེན, ཝིཝིཏྟསཡནེན ཝཱ;
བྷིཀྑུ ཝིསྶཱསམཱཔཱདི, ཨཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༧༡-༢༧༢);
ཏེན ¶ ¶ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝཱིརིཡསཱཏཙྩསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདི. སཏཏབྷཱཝོ སཱཏཙྩཾ, ཝཱིརིཡསྶ སཱཏཙྩཾ, ཏེན སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ, སཏཏཔཝཏྟཝཱིརིཡོ, ནིཙྩཔགྒཧིཏཝཱིརིཡོཏི ཨཏྠོ. ཡུཏྟཡོགོ སདཱ སིཡཱཏི སབྦཀཱལཾ བྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ སིཡཱ. དུཀྑནྟནྟི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཾ པརིཡོསཱནཾ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཝིསྶཱསཾ ན ཨེཡྻ ན གཙྪེཡྻ. ‘‘ཨཧཾ པརིསུདྡྷསཱིལོ ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨབྷིཉྙཱལཱབྷཱི ཝིཔསྶནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི ཝཱ ཝིསྶཊྛོ ན བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཝིཧརམཱནསྶཱཏི, ཨེཝཾ ཝིཝིཏྟསེནཱསནསེཝནཱདིནཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཡུཏྟཡོགཏཱཔརིཡོསཱནེན ཝིདྷིནཱ ཝིཧརནྟསྶ. སུདྡྷིཀཱམསྶཱཏི, ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཾ ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷིཾ ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཉྩ ཨིཙྪནྟསྶ. སཾསཱརེ བྷཡསྶ ཨིཀྑཏོ བྷིཀྑུནོ, ཀཱམཱསཝཱདཡོ སབྦེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཡནྟི ཁཡཾ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ ཁཡགམནེནེཝ སཨུཔཱདིསེསཨནུཔཱདིསེསཔབྷེདཾ དུཝིདྷམྤི ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪཏི པཱཔུཎཱཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨོཝཱདདཱནཱཔདེསེན ཨཏྟནཱ ཏཐཱཔཊིཔནྣབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
ཝངྒནྟཔུཏྟཨུཔསེནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༧. (ཨཔར)-གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཝིཛཱནེཡྻ སཀཾ ཨཏྠནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཔརསྶ གོཏམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ སཱཝཏྠིཡཾ ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ, ཝཱདམགྒཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱདསྶ ཨུཔརི ཨུཏྟརིཾ ཝདནྟཾ ཨལབྷནྟོ ཏེཧི ཏེཧི ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཙརཏི. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ¶ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན ཡསཱདིཀེ ཝེནེཡྻེ ཝིནེཏྭཱ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨབྷིཡཱཙནཱཡ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགཙྪི. ཏདཱ སཏྠུ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. སཏྠཱ ¶ ཨཉྙཏརཾ པིཎྜཙཱརིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘བྷིཀྑུ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ ཏེན པབྦཱཛིཡམཱནོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཀོསལཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ པུན སཱཝཏྠིཾ པཙྩཱགམི. ཏཾ བཧཱུ ཉཱཏཀཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ནིསིནྣཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ¶ བཧཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཾསཱརེ སུདྡྷིཝཱདཱ, ཏེསུ ཀཏམེསཾ ནུ ཁོ ཝཱདོ ནིཡྻཱནིཀོ, ཀཐཾ པཊིཔཛྫནྟོ སཾསཱརཏོ སུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘ཝིཛཱནེཡྻ སཀཾ ཨཏྠཾ, ཨཝལོཀེཡྻཱཐ པཱཝཙནཾ;
ཡཉྩེཏྠ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ, སཱམཉྙཾ ཨཛ྄ཛྷཱུཔགཏསྶ.
‘‘མིཏྟཾ ཨིདྷ ཙ ཀལྱཱཎཾ, སིཀྑཱ ཝིཔུལཾ སམཱདཱནཾ;
སུསྶཱུསཱ ཙ གརཱུནཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘བུདྡྷེསུ སགཱརཝཏཱ, དྷམྨེ ཨཔཙིཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ;
སངྒྷེ ཙ ཙིཏྟཱིཀཱརོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘ཨཱཙཱརགོཙརེ ཡུཏྟོ, ཨཱཛཱིཝོ སོདྷིཏོ ཨགཱརཡ྄ཧོ;
ཙིཏྟསྶ ཙ སཎྛཔནཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘ཙཱརིཏྟཾ ཨཐ ཝཱརིཏྟཾ, ཨིརིཡཱཔཐིཡཾ པསཱདནིཡཾ;
ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘ཨཱརཉྙཀཱནི སེནཱསནཱནི, པནྟཱནི ཨཔྤསདྡཱནི;
བྷཛིཏབྦཱནི མུནིནཱ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘སཱིལཉྩ བཱཧུསཙྩཉྩ, དྷམྨཱནཾ པཝིཙཡོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ;
སཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘བྷཱཝེཡྻ ཙ ཨནིཙྩནྟི, ཨནཏྟསཉྙཾ ཨསུབྷསཉྙཉྩ;
ལོཀམྷི ཙ ཨནབྷིརཏིཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘བྷཱཝེཡྻ ¶ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨིདྡྷིཔཱདཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི;
ཨཊྛངྒམགྒམརིཡཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘ཏཎྷཾ པཛཧེཡྻ མུནི, སམཱུལཀེ ཨཱསཝེ པདཱལེཡྻ;
ཝིཧརེཡྻ ཝིཔྤམུཏྟོ, ཨེཏཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔ’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ཝིཛཱནེཡྻ སཀཾ ཨཏྠནྟི, ཝིཉྙཱུཛཱཏིཀོ པུརིསོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཛཱནེཡྻ. ཝིཙཱརེནྟོ ཙ ཨཝལོཀེཡྻཱཐ པཱཝཙནཾ ཨིདྷ ལོཀེ པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙ པཝུཏྟཾ པཱཝཙནཾ, སམཡོ. ཏཏྠ ཡཾ ནིཡྻཱནིཀཾ, ཏཾ ཨོལོཀེཡྻ པཉྙཱཙཀྑུནཱ པསྶེཡྻ. ཨིམེ ཧི ནཱནཱཏིཏྠིཡཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨནིཙྩེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི, ཨནཏྟནི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི, ཨསུདྡྷིམགྒཉྩ ‘‘སུདྡྷིམགྒོ’’ཏི མིཙྪཱབྷིནིཝེསིནོ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཝིརུདྡྷཝཱདཱ, ཏསྨཱ ནེསཾ ཝཱདོ ཨནིཡྻཱནིཀོ. སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ, སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ, སནྟཾ ནིབྦཱན’’ནྟི སཡམྦྷཱུཉཱཎེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱཡ པཝེདེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཏསྶ ¶ ཝཱདོ ནིཡྻཱནིཀོ’’ཏི སཏྠུ སཱསནམཧནྟཏཾ ཨོལོཀེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཡཉྩེཏྠ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ, སཱམཉྙཾ ཨཛ྄ཛྷཱུཔགཏསྶཱཏི, སཱམཉྙཾ སམཎབྷཱཝཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཡཾ ཨེཏྠ སཱསནེ པབྦཛིཏབྷཱཝེ ཝཱ པཏིརཱུཔཾ ཡུཏྟརཱུཔཾ སཱརུཔྤཾ ཨསྶ སིཡཱ, ཏམྤི ཨཔལོཀེཡྻ.
ཀིཾ པན ཏནྟི ཨཱཧ ‘‘མིཏྟཾ ཨིདྷ ཙ ཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདི. ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ སེཝིཡམཱནཾ སམཎསྶ པཏིརཱུཔནྟི ཡོཛནཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུཔི. ཀལྱཱཎམིཏྟཉྷི ནིསྶཱཡ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. སིཀྑཱ ཝིཔུལཾ སམཱདཱནནྟི ཝིཔུལཾ སིཀྑཱསམཱདཱནཾ, མཧཏིཡཱ ནིབྦཱནཱཝཧཱཡ ཨདྷིསཱིལཱདིསིཀྑཱཡ ཨནུཊྛཱནནྟི ཨཏྠོ. སུསྶཱུསཱ ཙ གརཱུནནྟི གརཱུནཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིནཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཨོཝཱདསྶ སོཏུཀམྱཏཱ པཱརིཙརིཡཱ ཙ. ཨེཏནྟི ཀལྱཱཎམིཏྟསེཝནཱདི.
བུདྡྷེསུ སགཱརཝཏཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷེསུ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི གཱརཝཡོགོ གརུཙིཏྟཱིཀཱརོ. དྷམྨེ ཨཔཙིཏི ཡཐཱབྷཱུཏནྟི ཨརིཡདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ¶ ཨཔཙཱཡནཾ ཨཱདརེན ཨབྷིཔཱུཛནཾ. སངྒྷེཏི ཨརིཡསངྒྷེ. ཙིཏྟཱིཀཱརོཏི སཀྐཱརོ སམྨཱནནཾ. ཨེཏནྟི རཏནཏྟཡགརུཀརཎཾ.
ཨཱཙཱརགོཙརེ ཡུཏྟོཏི ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཝཱིཏིཀྐམནསངྑཱཏཾ ཨནཱཙཱརཾ, པིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཝེསིཡཱདིཨགོཙརཉྩ པཧཱཡ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཨཝཱིཏིཀྐམནསངྑཱཏེན ཨཱཙཱརེན པིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནབྷཱུཏེན གོཙརེན ཙ ཡུཏྟོ སམྤནྣོ, སམྤནྣཨཱཙཱརགོཙརོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཛཱིཝོ སོདྷིཏོཏི ཝེལུ༹དཱནཱདིཾ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛཾ ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཨནཝཛྫུཔྤཱདེ པཙྩཡེ སེཝནྟསྶ ཨཱཛཱིཝོ སོདྷིཏོ ཧོཏི སུཝིསུདྡྷོ, སོདྷིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨགཱརཡ྄ཧོ ཝིཉྙཱུཧི. ཙིཏྟསྶ ཙ སཎྛཔནནྟི ཡཐཱ ཙཀྑཱདིདྭཱརེཧི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ནཔྤཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཱདིཝསེན ཙིཏྟསྶ ¶ སམྨཱ ཋཔནཾ. ཨེཏནྟི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤཏྟི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཏི ཨེཏཾ ཏཡཾ.
ཙཱརིཏྟནྟི ཙརིཏྭཱ པརིཔཱུརེཏབྦསཱིལཾ. ཝཱརིཏྟནྟི ཝིརཏིཡཱ ཨཀརཎེན པརིཔཱུརེཏབྦསཱིལཾ. ཨིརིཡཱཔཐིཡཾ པསཱདནིཡནྟི པརེསཾ པསཱདཱཝཧཾ ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིནིམིཏྟཾ ཨིརིཡཱཔཐནིསྶིཏཾ སམྤཛཉྙཾ. ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོཏི སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཨནུཡོགོ བྷཱཝནཱ.
ཨཱརཉྙཀཱནཱིཏི ཨརཉྙེ པརིཡཱཔནྣཱནི. པནྟཱནཱིཏི ཝིཝིཏྟཱནི.
སཱིལནྟི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཧེཊྛཱ ཧི བྷིནྡིཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ ཨབྷིནྡིཏྭཱ ¶ ཝདཏི. བཱཧུསཙྩནྟི བཧུསྶུཏབྷཱཝོ. སོ ཧི བྷཱཝནཱནུཡོགསྶ བཧུཀཱརོ, བོཛ྄ཛྷངྒཀོསལླཨནུཏྟརསཱིཏིབྷཱཝཨདྷིཙིཏྟཡུཏྟཏཱདཱིསུ སམྨཱ པཝིཙཡབཧུལསྶ སམཐཝིཔསྶནཱནུཡོགོ སམྤཛྫཏི. དྷམྨཱནཾ པཝིཙཡོ ཡཐཱབྷཱུཏནྟི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསལཀྑཎཏོ སཱམཉྙལཀྑཎཏོ ཙ པརིཝཱིམཾསཱ. ཨིམིནཱ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནམཱཧ. སཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡོཏི དུཀྑཱདཱིནཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདིཝསེན པཊིཝེདྷོ.
སྭཱཡཾ སཙྩཱབྷིསམཡོ ཡཐཱ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷཱཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ བྷཱཝེཡྻ ཙ ཨནིཙྩནྟི ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧) ཨཝིབྷཱགཏོ ¶ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢; སཾ. ནི. ༣.༤༩) ཝིབྷཱགཏོ ཝཱ སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩསཉྙཾ བྷཱཝེཡྻ ཨུཔྤཱདེཡྻ ཙེཝ ཝཌྜྷེཡྻ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨནཏྟསཉྙནྟི, ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི པཝཏྟཾ ཨནཏྟསཉྙཉྩ བྷཱཝེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. ཨསུབྷསཉྙནྟི, ཀརཛཀཱཡེ སབྦསྨིམྤི ཝཱ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརེ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ‘‘ཨསུབྷཱ’’ཏི པཝཏྟསཉྙཾ. དུཀྑསཉྙཱཔརིཝཱརཱ ཧི ཨཡཾ, ཨེཏེནེཝ ཙེཏྠ དུཀྑསཉྙཱཔི གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ལོཀམྷི ཙ ཨནབྷིརཏིནྟི སབྦལོཀེ ཏེབྷཱུམཀེསུ སངྑཱརེསུ ཨནཱབྷིརཏིསཉྙཾ. ཨེཏེན ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཾ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཉྩ ཝདཏི.
ཨེཝཾ པན ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཾ ཨནུཡུཏྟོ ཏཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཨིམེ དྷམྨེ ཝཌྜྷེཡྻཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘བྷཱཝེཡྻ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བོདྷིཡཱ སཏིཨཱདིསཏྟཝིདྷདྷམྨསཱམགྒིཡཱ, བོདྷིསྶ ཝཱ ཏཾསམངྒིནོ པུགྒལསྶ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, སཏིཨཱདཡོ དྷམྨཱ. ཏེ སཏིཨཱདིཀེ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒེ, ཚནྡཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨིདྡྷིཔཱདཱནི, སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི, སདྡྷཱདཱིནིཡེཝ པཉྩ ¶ བལཱནི, སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཝསེན ཨཊྛངྒཨརིཡམགྒཉྩ. ཙ-སདྡེན སཏིཔཊྛཱནཱནི སམྨཔྤདྷཱནཱནི ཙ གཧིཏཱནཱིཏི སབྦེཔི སཏྟཏིཾསཔྤབྷེདེ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ བྷཱཝེཡྻ ཨུཔྤཱདེཡྻ ཙེཝ ཝཌྜྷེཡྻ ཙ. ཏཏྠ ཡདེཏེསཾ པཋམམགྒཀྑཎེ ཨུཔྤཱདནཾ, ཨུཔརིམགྒཀྑཎེ ཙ ཝཌྜྷནཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ བྷིཀྑུནོ སཱརུཔྤནྟི.
ཨེཝཾ བོདྷིཔཀྑིཡསཏྟཏིཾསདྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ ཡཐཱ མགྒསཙྩཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཏི, ཨེཝཾ སམུདཡསཙྩཾ པཧཱནཱབྷིསམཡཝསེན, ནིརོདྷསཙྩཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཏཎྷཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཏཎྷཾ པཛཧེཡྻཱཏི, ཀཱམཏཎྷཱདིཔབྷེདཾ སབྦཾ ཏཎྷཾ ཨརིཡམགྒེན ཨནཝསེསཏོ སམུཙྪིནྡེཡྻ, མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཏེན ¶ སམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི. སམཱུལཀེ ཨཱསཝེ པདཱལེཡྻཱཏི ཀཱམརཱགཱནུསཡཱདིསམཱུལཀེ ཀཱམཱསཝཱདིཀེ སབྦེཔི ཨཱསཝེ བྷིནྡེཡྻ སམུཙྪིནྡེཡྻ. ཝིཧརེཡྻ ཝིཔྤམུཏྟོཏི ཨེཝཾ སབྦསོ ཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སབྦདྷི ཝིམུཏྟོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཾ ¶ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཧརེཡྻ. ཨེཏནྟི ཡདེཏཾ ཝིཧརཎཾ, ཨེཏཾ སམཎསྶ སམིཏཔཱཔསྶ བྷིཀྑུནོ པཏིརཱུཔཾ སཱརུཔྤནྟི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཐེརོ སམཎསཱརུཔྤཔཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ ཏབྦིལོམཏོ བཱཧིརཀསམཡསྶ ཨནིཡྻཱནིཀཏཉྩ ཝིབྷཱཝེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣཱ སརཎཱདཱིསུ པཏིཊྛཧིཾསུ.
(ཨཔར)-གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
དསཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༡. ཨེཀཱདསནིཔཱཏོ
༡. སཾཀིཙྩཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཨེཀཱདསནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཀིཾ ཏཝཏྠོ ཝནེ ཏཱཏཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཾཀིཙྩཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྨིཾ ཀུཙྪིགཏེཡེཝ མཱཏཱ བྱཱདྷིཏཱ ཧུཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྶཱ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ ཛྷཱཔིཡམཱནཱཡ གབྦྷཱསཡོ ན ཛྷཱཡི. མནུསྶཱ སཱུལེཧི ཀུཙྪིཾ ཝིཛ྄ཛྷནྟཱ དཱརཀསྶ ཨཀྑིཀོཊིཾ པཧརིཾསུ. ཏེ ཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨངྒཱརེཧི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཀུཙྪིཔདེསོཔི ཛྷཱཡི, ཨངྒཱརམཏྠཀེ པན སུཝཎྞབིམྦསདིསོ དཱརཀོ པདུམགབྦྷེ ནིཔནྣོ ཝིཡ ཨཧོསི. པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟསྶ ཧི སིནེརུནཱ ཨོཏྠརིཡམཱནསྶཔི ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ནཱམ ནཏྠི.
པུནདིཝསེ ཨཱལཱ༹ཧནཊྛཱནཾ གཏཱ མནུསྶཱ ཏཐཱནིཔནྣཾ དཱརཀཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ དཱརཀཾ ཨཱདཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ནེམིཏྟཀེ པུཙྪིཾསུ. ནེམིཏྟཀཱ ‘‘སཙེ ཨཡཾ དཱརཀོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི, ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ དུགྒཏཱ བྷཝིསྶནྟི. སཙེ པབྦཛིསྶཏི, པཉྩཧི སམཎསཏེཧི པརིཝུཏོ ཝིཙརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཉཱཏཀཱ ‘‘ཧོཏུ, ཝཌྜྷིཏཀཱལེ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻསྶ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཏཾ པབྦཱཛེསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སངྐུནཱ ཚིནྣཀྑིཀོཊིཏཱཡ སཾཀིཙྩོཏི ཝདནྟཱ ཨཔརབྷཱགེ སཾཀིཙྩོཏི ཝོཧརིཾསུ. སོ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ ཨཏྟནོ གབྦྷགཏསྶེཝ མཱཏུ མརཎཾ, གབྦྷེ ཙ ཨཏྟནོ ¶ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཉཱཏཀཱ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི ཨདཾསུ. ཐེརོ ཏཾ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ ཁུརགྒེཡེཝ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏིཾསམཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཙེ ཙོརཧཏྠཏོ མོཙེཏྭཱ སཡམྤི ཏེ ཙོརེ དམེཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝིཧཱརེ བཧཱུཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརནྟོ ¶ ཏེ ཝིཝཱདཔསུཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨཉྙཏྠ གཙྪཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱུ ཨཱཔུཙྪི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན དྷམྨཔདཝཏྠུམྷི (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.སངྐིཙྩསཱམཎེརཝཏྠུ) ¶ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ནཾ ཨཉྙཏརོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཊྛཱཏུཀཱམོ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ཝཱསཾ ཡཱཙནྟོ –
‘‘ཀིཾ ཏཝཏྠོ ཝནེ ཏཱཏ, ཨུཛྫུཧཱནོཝ པཱཝུསེ;
ཝེརམྦྷཱ རམཎཱིཡཱ ཏེ, པཝིཝེཀོ ཧི ཛྷཱཡིན’’ནྟི. –
པཋམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ –
‘‘ཡཐཱ ཨབྦྷཱནི ཝེརམྦྷོ, ཝཱཏོ ནུདཏི པཱཝུསེ;
སཉྙཱ མེ ཨབྷིཀིརནྟི, ཝིཝེཀཔཊིསཉྙུཏཱ.
‘‘ཨཔཎྜརོ ཨཎྜསམྦྷཝོ, སཱིཝཐིཀཱཡ ནིཀེཏཙཱརིཀོ;
ཨུཔྤཱདཡཏེཝ མེ སཏིཾ, སནྡེཧསྨིཾ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ.
‘‘ཡཉྩ ཨཉྙེ ན རཀྑནྟི, ཡོ ཙ ཨཉྙེ ན རཀྑཏི;
ས ཝེ བྷིཀྑུ སུཁཾ སེཏི, ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑཝཱ.
‘‘ཨཙྪོདིཀཱ པུཐུསིལཱ, གོནངྒལམིགཱཡུཏཱ;
ཨམྦུསེཝཱལསཉྪནྣཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ཝསིཏཾ མེ ཨརཉྙེསུ, ཀནྡརཱསུ གུཧཱསུ ཙ;
སེནཱསནེསུ པནྟེསུ, ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏེ.
‘‘‘ཨིམེ ཧཉྙནྟུ ཝཛ྄ཛྷནྟུ, དུཀྑཾ པཔྤོནྟུ པཱཎིནོ’;
སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏཾ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཡསྶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི ¶ མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;
ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ.
ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཀིཾ ཏཝཏྠོ ཝནེཏི ཀིནྟི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. ཝནེ ཀོ ཏཝཏྠོ, ཀིཾ པཡོཛནནྟི ཨཏྠོ. ཏཱཏཱཏི དཧརསཱམཎེརཏཱཡ ནཾ ཨཏྟནོ པུཏྟཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཱལཔཏི. ཨུཛྫུཧཱནོཝ པཱཝུསེཏི ¶ ཨུཛྫུཧཱནོ ཀིར ནཱམ ཨེཀོ པབྦཏོ, སོ པན གཧནསཉྪནྣོ བཧུསོཎྜིཀནྡརོ, ཏཧཾ ཏཧཾ སནྡམཱནསལིལོ ¶ , ཝསྶཀཱལེ ཨསཔྤཱཡོ, ཏསྨཱ ཨུཛྫུཧཱནོ ཝཱ པབྦཏོ ཨེཏརཧི པཱཝུསཀཱལེ ཏཝ ཀིམཏྠིཡོཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི པནེཏྠ ‘‘ཨུཛྫུཧཱནོ ནཱམ ཨེཀོ སཀུཎོ སཱིཏཾ ན སཧཏི, ཝསྶཀཱལེ ཝནགུམྦེ ནིལཱིནོ ཨཙྪཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏེསཾ མཏེན ཨུཛྫུཧཱནསྶ ཝིཡ སཀུཎསྶ པཱཝུསཀཱལེ ཀོ ཏཝ ཨཏྠོ ཝནེཏི? ཝེརམྦྷཱ རམཎཱིཡཱ ཏེཏི ཝེརམྦྷཝཱཏཱ ཝཱཡནྟཱ ཀིཾ ཏེ རམཎཱིཡཱཏི ཡོཛནཱ. ཀེཙི ‘‘ཝེརམྦྷཱ ནཱམ ཨེཀཱ པབྦཏགུཧཱ, པབྦྷཱརོ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཏཉྩ ཋཱནཾ གམནཱགམནཡུཏྟཾ ཛནསམྦཱདྷརཧིཏཾ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཉྩ, ཏསྨཱ ཝེརམྦྷཱ རམཎཱིཡཱ, ཝནེ ཝསིཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔཱ. ཀསྨཱ? པཝིཝེཀོ ཧི ཛྷཱཡིནཾ ཡསྨཱ ཏཱདིསཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཝིཝེཀོཡེཝ ཨིཙྪིཏབྦོ, ཏསྨཱ ‘‘དཱུརཾ ཨརཉྙཊྛཱནཾ ཨགནྟྭཱ ཝེརམྦྷཱཡཾ ཝས, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡསྨཱ ཛྷཱཡཱིནཾ པཝིཝེཀཀྑམེ ནིཝཱསཕཱསུཀེ སེནཱསནེ ལདྡྷེཡེཝ ཛྷཱནཱདཡོ སམྤཛྫནྟི, ན ཨལདྡྷེ, ཏསྨཱ ན ཨེཝརཱུཔེ སཱིཏཀཱལེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝནེ ཝསིཏུཾ སཀྐཱ, གུཧཱཔབྦྷཱརཱདཱིསུ པན སཀྐཱཏི.
ཨེཝཾ ཨུཔཱསཀེན ཝུཏྟེ ཐེརོ ཝནཱདཡོ ཨེཝ མཾ རམེནྟཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨབྦྷཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ པཱཝུསེ ཀཱལེ ཨབྦྷཱནི ཝལཱཧཀཱནི ཝེརམྦྷཝཱཏོ ནུདཏི ཁིཔཏི ནཱིཧརཏི, ཨེཝམེཝ མེ ཙིཏྟཾ ཝིཝེཀཔཊིསཉྙུཏཱ སཉྙཱ ཨབྷིཀིརནྟི ཝིཝེཀཊྛཱནཾཡེཝ ཨཱཀཌྜྷནྟི.
ཀིཉྩ ¶ ? ཨཔཎྜརོ ཀཱལ༹ཝཎྞོ, ཨཎྜསམྦྷཝོ ཨཎྜཛོ ཀཱཀོ, སཱིཝཐིཀཱཡ སུསཱནཊྛཱནེ, ནིཀེཏཙཱརིཀོ ཏམེཝ ནིཝཱསནཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརཎཀོ ཨུཔྤཱདཡཏེཝ མེ སཏིཾ, སནྡེཧསྨིཾ ཝིརཱགནིསྶིཏནྟི, ཀཱཡསྨིཾ ཝིརཱགཱུཔསཾཧིཏཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ མཡ྄ཧཾ ཨུཔྤཱདཡཏིཡེཝ. ཨེཀདིཝསཾ ཀིར ཐེརོ ཀཱཀེན ཁཛྫམཱནཾ མནུསྶཀུཎཔཾ པསྶིཏྭཱ ཨསུབྷསཉྙཾ པཊིལབྷི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧ. ཏེན ཀཱཡེ སབྦསོ ཚནྡརཱགསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཝནེཡེཝ ཝསིཏུཀཱམོམྷཱིཏི དསྶེཏི. ཡཉྩཱཏི ཙ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན ཨཉྙམྤི མམ ཨརཉྙཝཱསཀཱརཎཾ སུཎཱཧཱིཏི དསྶེཏི. ཡཾ པབྦཛིཏཾ མེཏྟཱཝིཧཱརིཏཱཡ ཨལོབྷནིཡཔརིཀྑཱརཏཱཡ ཙ རཀྑིཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨཉྙེ སེཝཀཱདཡོ ན རཀྑནྟི. ཡོ ཙ པབྦཛིཏོ ཨཉྙེ ཀེནཙི ཀིཉྩནཔལིབོདྷབྷཱུཏེ ན རཀྑཏི ཏཱདིསཱནཾཡེཝ ཨབྷཱཝཏོ. ས ཝེ བྷིཀྑུ སུཁཾ སེཏཱིཏི, སོ བྷིཀྑུ སམུཙྪིནྣཀིལེསཀཱམཏཱཡ སབྦསོ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑཝཱ ཨཔེཀྑཱརཧིཏོ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ¶ སུཁཾ སེཏི. ཏསྶ ཨནུསངྐིཏཔརིསངྐིཏཱབྷཱཝཏོ ཨརཉྙམྷི གཱམམྷི སདིསམེཝཱཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ¶ པབྦཏཝནཱདཱིནཾ རམཎཱིཡཏཾ ཝསིཏཔུབྦཏཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཙྪོདིཀཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝསིཏཾ མེཏི, ཝུཊྛཔུབྦཾ མཡཱ. ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏེཏི, སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིཧི ཝཱལ༹མིགེཧི ཨུཔསེཝིཏེ ཝནེ.
སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམཱིཏི, ཨིམེ ཡེ ཀེཙི པཱཎིནོ སཏྟཱ ཨུསུསཏྟིཨཱདཱིཧི པཧརཎེཧི ཧཉྙནྟུ མཱརིཡནྟུ མུཊྛིཔྤཧཱརཱདཱིཧི ཝཛ྄ཛྷནྟུ བཱདྷཱིཡནྟུ, ཨཉྙེན ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན དུཀྑཾ པཔྤོནྟུ པཱཔུཎནྟཱུཏི; ཨེཝཾ དོསསཾཧིཏཾ པཊིགྷསཾཡུཏྟཾ ཏཏོ ཨེཝ ཨནརིཡཾ བྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱདིཔྤབྷེདཾ པཱཔསངྐཔྤཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མིཙྪཱཝིཏཀྐོ ན ཨུཔྤནྣཔུབྦོཏི མེཏྟཱཝིཧཱརིཏཾ དསྶེཏི.
ཨིདཱནི ‘‘པརིཙིཎྞོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྟནོ ཀཏཀིཙྩཏཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ པརིཙིཎྞོཏི ཨུཔཱསིཏོ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཀརཎཝསེན. ཨོཧིཏོཏི ཨོརོཧིཏོ. གརུཀོ བྷཱརོཏི གརུཏརོ ཁནྡྷབྷཱརོ.
ནཱབྷིནནྡཱམི ¶ མརཎནྟི ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ མེ མརཎཾ སིཡཱ’’ཏི མརཎཾ ན ཨིཙྪཱམི. ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏནྟི ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཙིརཾ ཛཱིཝེཡྻ’’ནྟི ཛཱིཝིཏམྤི ན ཨིཙྪཱམི. ཨེཏེན མརཎེ ཛཱིཝིཏེ ཙ སམཱནཙིཏྟཏཾ དསྶེཏི. ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམཱིཏི པརིནིབྦཱནཀཱལཾཝ ཨཱགམེམི. ནིབྦིསནྟི ནིབྦིསནྟོ, བྷཏིཡཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ. བྷཏཀོ ཡཐཱཏི ཡཐཱ བྷཏཀོ པརསྶ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཀམྨསིདྡྷིཾ ཨནབྷིནནྡནྟོཔི ཀམྨཾ ཀརོནྟོཝ དིཝསཀྑཡཾ ཨུདིཀྑཏི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཛཱིཝིཏཾ ཨནབྷིནནྡནྟོཔི ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཡཱཔནེན མརཎཾ ཨནབྷིནནྡནྟོཔི པརིཡོསཱནཀཱལཾ པཊིཀངྑཱམཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
སཾཀིཙྩཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཨེཀཱདསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༢. དྭཱདསཀནིཔཱཏོ
༡. སཱིལཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
དྭཱདསཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ སཱིལམེཝཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱིལཝཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བིམྦིསཱརརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སཱིལཝཱཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏཾ ཝཡཔྤཏྟཾ རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ མཱརེཏུཀཱམོ ཙཎྜཾ མཏྟཧཏྠིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨུཔཀྐམནྟོཔི མཱརེཏུཾ ནཱསཀྑི པཙྪིམབྷཝིཀསྶ ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨནྟརཱ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡཱབྷཱཝཏོ. ཏསྶ པཝཏྟིཾ ¶ དིསྭཱ བྷགཝཱ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘སཱིལཝཀུམཱརཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨིདྡྷིབལེན སདྡྷིཾ ཧཏྠིནཱ ཏཾ ཨཱནེསི. ཀུམཱརོ ཧཏྠིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཀོསལརཊྛེ ཝསཏི. ཨཐ ནཾ ཨཛཱཏསཏྟུ ‘‘མཱརེཐཱ’’ཏི པུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཋིཏཱ ཐེརེན ཀཐིཏཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགཱ པསནྣཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ –
‘‘སཱིལམེཝིདྷ སིཀྑེཐ, ཨསྨིཾ ལོཀེ སུསིཀྑིཏཾ.
སཱིལཉྷི སབྦསམྤཏྟིཾ, ཨུཔནཱམེཏི སེཝིཏཾ.
‘‘སཱིལཾ རཀྑེཡྻ མེདྷཱཝཱི, པཏྠཡཱནོ ཏཡོ སུཁེ;
པསཾསཾ ཝིཏྟིལཱབྷཉྩ, པེཙྩ སགྒེ པམོདནཾ.
‘‘སཱིལཝཱ ཧི བཧཱུ མིཏྟེ, སཉྙམེནཱདྷིགཙྪཏི;
དུསྶཱིལོ པན མིཏྟེཧི, དྷཾསཏེ པཱཔམཱཙརཾ.
‘‘ཨཝཎྞཉྩ ཨཀིཏྟིཉྩ, དུསྶཱིལོ ལབྷཏེ ནརོ;
ཝཎྞཾ ཀིཏྟིཾ པསཾསཉྩ, སདཱ ལབྷཏི སཱིལཝཱ.
‘‘ཨཱདི ¶ ¶ སཱིལཾ པཏིཊྛཱ ཙ, ཀལྱཱཎཱནཉྩ མཱཏུཀཾ;
པམུཁཾ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཏསྨཱ སཱིལཾ ཝིསོདྷཡེ.
‘‘ཝེལཱ ཙ སཾཝརཾ སཱིལཾ, ཙིཏྟསྶ ཨབྷིཧཱསནཾ;
ཏིཏྠཉྩ སབྦབུདྡྷཱནཾ, ཏསྨཱ སཱིལཾ ཝིསོདྷཡེ.
‘‘སཱིལཾ བལཾ ཨཔྤཊིམཾ, སཱིལཾ ཨཱཝུདྷམུཏྟམཾ;
སཱིལམཱབྷརཎཾ སེཊྛཾ, སཱིལཾ ཀཝཙམབྦྷུཏཾ.
‘‘སཱིལཾ སེཏུ མཧེསཀྑོ, སཱིལཾ གནྡྷོ ཨནུཏྟརོ;
སཱིལཾ ཝིལེཔནཾ སེཊྛཾ, ཡེན ཝཱཏི དིསོདིསཾ.
‘‘སཱིལཾ སམྦལམེཝགྒཾ, སཱིལཾ པཱཐེཡྻམུཏྟམཾ;
སཱིལཾ སེཊྛོ ཨཏིཝཱཧོ, ཡེན ཡཱཏི དིསོདིསཾ.
‘‘ཨིདྷེཝ ནིནྡཾ ལབྷཏི, པེཙྩཱཔཱཡེ ཙ དུམྨནོ;
སབྦཏྠ དུམྨནོ བཱལོ, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ.
‘‘ཨིདྷེཝ ཀིཏྟིཾ ལབྷཏི, པེཙྩ སགྒེ ཙ སུམྨནོ;
སབྦཏྠ སུམནོ དྷཱིརོ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ.
‘‘སཱིལམེཝ ཨིདྷ ཨགྒཾ, པཉྙཝཱ པན ཨུཏྟམོ;
མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསུ, སཱིལཔཉྙཱཎཏོ ཛཡ’’ནྟི. –
ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.
ཏཏྠ སཱིལམེཝིདྷ སིཀྑེཐ, ཨསྨིཾ ལོཀེཏི ཨིདྷཱཏི, ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨིམསྨིཾ སཏྟལོཀེ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟཱདིབྷེདཾ ཨཱདིཏོ སཱིལམེཝ སིཀྑེཡྻ, སིཀྑནྟོ ཙ ནཾ སུསིཀྑིཏཾ ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝཱཔཱདནེན སུཊྛུ སིཀྑིཏཾ སུཔརིསུདྡྷཾ པརིཔུཎྞཉྩ ཀཏྭཱ སིཀྑེཡྻ. ཨསྨིཾ ¶ ལོཀེཏི ཝཱ ཨིམསྨིཾ སངྑཱརལོཀེ སིཀྑིཏབྦདྷམྨེསུ སཱིལཾ ཨཱདིཏོ སིཀྑེཡྻ. དིཊྛིསམྤཏྟིཡཱཔི སཱིལསྶ པཏིཊྛཱབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘སཱིལཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཧཱིཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ སཱིལཾ སེཝིཏཾ པརིཙིཏཾ རཀྑིཏཾ ¶ མནུསྶསམྤཏྟི, དིབྦསམྤཏྟི, ནིབྦཱནསམྤཏྟཱིཏི ཨེཏཾ སབྦསམྤཏྟིཾ ཏཾསམངྒིནོ སཏྟསྶ ཨུཔནཱམེཏི ཨཱཝཧཏི.
སཱིལཾ སབྦསམྤཏྟིཾ ཨུཔནཱམེཏཱིཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེནྟོ ‘‘སཱིལཾ རཀྑེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཀྑེཡྻཱཏི གོཔེཡྻ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཏོ ཧི ཝིརམནྟོ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཉྩ པཱུརེནྟོ པཊིཔཀྑཱབྷིབྷཝནཏོ ཏཾ རཀྑཏི ནཱམ. མེདྷཱཝཱིཏི པཉྙཝཱ, ཨིདཾ ཏསྶ རཀྑནུཔཱཡདསྶནཾ ཉཱཎབལེན ཧིསྶ སམཱདཱནཾ ཨཝིཀོཔནཉྩ ཧོཏི. པཏྠཡཱནོཏི ཨིཙྪནྟོ. ཏཡོ སུཁེཏི ¶ ཏཱིཎི སུཁཱནི. སུཁནིམིཏྟཾ ཝཱ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. པསཾསནྟི ཀིཏྟིཾ, ཝིཉྙཱུཧི ཝཱ པསཾསནཾ. ཝིཏྟིལཱབྷནྟི ཏུཊྛིལཱབྷཾ. ‘‘ཝིཏྟལཱབྷ’’ནྟི ཙ པཋནྟི, དྷནལཱབྷནྟི ཨཏྠོ. སཱིལཝཱ ཧི ཨཔྤམཏྟཏཱཡ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ ཨདྷིགཙྪཏི. པེཙྩཱཏི ཀཱལངྐཏྭཱ. སགྒེ པམོདནནྟི དེཝལོཀེ ཨིཊྛེཧི ཀཱམགུཎེཧི, མོདནཉྩ པཏྠཡམཱནོཏི སམྦནྡྷོ. ཨིདྷལོཀེ པསཾསཾ ཝིཏྟིལཱབྷཾ པརལོཀེ དིབྦསམྤཏྟིཡཱ མོདནཉྩ ཨིཙྪནྟོ སཱིལཾ རཀྑེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ.
སཉྙམེནཱཏི ཀཱཡཱདཱིནཾ སཾཡམེན. སཾཡཏོ ཧི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཀཉྩི ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨབྷཡདཱནཾ དདནྟོ པིཡམནཱཔཏཱཡ མིཏྟཱནི གནྠཏི. དྷཾསཏེཏི ཨཔེཏི. པཱཔམཱཙརནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཀམྨཾ ཀརོནྟོ. དུསྶཱིལཉྷི པུགྒལཾ ཨཏྠཀཱམཱ སཏྟཱ ན བྷཛནྟི, ཨཉྙདཏྠུ པརིཝཛྫེནྟི.
ཨཝཎྞནྟི ཨགུཎཾ, སམྨུཁཱ གརཧཾ ཝཱ. ཨཀིཏྟིནྟི, ཨཡསཾ ཨསིལོཀཾ. ཝཎྞནྟི གུཎཾ. ཀིཏྟིནྟི སིལོཀཾ པཏྠཊཡསཏཾ. པསཾསནྟི སམྨུཁཱ ཐོམནཾ.
ཨཱདཱིཏི མཱུལཾ. སཱིལཉྷི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ? སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩). པཏིཊྛཱཏི ཨདྷིཊྛཱནཾ. སཱིལཉྷི སབྦེསཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༡.༢༣; ༡༩༢; པེཊཀོ. ༢༢; མི. པ. ༢.༡.༩). ཀལྱཱཎཱནཉྩ མཱཏུཀནྟི སམཐཝིཔསྶནཱདཱིནཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཱནཾ མཱཏུབྷཱུཏཾ ¶ , ཛནཀནྟི, ཨཏྠོ. པམུཁཾ སབྦདྷམྨཱནནྟི, སབྦེསཾ པཱམོཛྫཱདཱིནཾ ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ པམུཁཾ མུཁབྷཱུཏཾ, པཝཏྟིདྭཱརནྟི ཨཏྠོ. ཏསྨཱཏི ཨཱདིབྷཱཝཱདིཏོ. ཝིསོདྷཡེཏི ཨཀྑཎྜཱདིབྷཱཝེན སམྤཱདེཡྻ.
ཝེལཱཏི དུཙྩརིཏེཧི ཨནཏིཀྐམནཱིཡཊྛེན ཝེལཱ, སཱིམཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཝེལཱཡཏི ཝཱ དུསྶིལྱཾ ཙལཡཏི ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཝེལཱ. སཾཝརཾ སཱིལཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརསྶ པིདཧནཏོ. ཨབྷིཧཱསནནྟི ཏོསནཾ ཨཝིཔྤཊིསཱརཧེཏུཏཱཡ ཙིཏྟསྶཱབྷིཔྤམོདནཏོ. ཏིཏྠཉྩ སབྦབུདྡྷཱནནྟི སཱཝཀབུདྡྷཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ, སམྨཱསམྦུདྡྷཱཏི སབྦེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཀིལེསམལཔྤཝཱཧནེ ནིབྦཱནམཧཱསམུདྡཱཝགཱཧཎེ ཙ ཏིཏྠབྷཱུཏཉྩ.
སཱིལཾ བལཾ ཨཔྤཊིམནྟི མཱརསེནཔྤམདྡནེ ཨསདིསཾ བལཾ སེནཱཐཱམོ ཙ. ཨཱཝུདྷམུཏྟམནྟི སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ ¶ ཚེདནེ ཨུཏྟམཾ པཧརཎཾ. གུཎསརཱིརོཔསོབྷནཊྛེན ཨཱབྷརཎཾ. སེཊྛནྟི སབྦཀཱལཾ ཨུཏྟམཾ དབྦཉྩ. སཔཱཎཔརིཏྟཱནཏོ ཀཝཙམབྦྷུཏཾ. ‘‘ཨབྦྷིད’’ནྟི ཙ པཋནྟི, ཨབྷེཛྫནྟི ཨཏྠོ.
ཨཔཱཡམཧོགྷཱཏིཀྐམནེ སཾསཱརམཧོགྷཱཏིཀྐམནེ ཙ ཀིལེསེཧི ཨསཾསཱིདནཊྛེན སེཏུ. མཧེསཀྑོཏི མཧབྦལོ. གནྡྷོ ཨནུཏྟརོཏི པཊིཝཱཏཾ སབྦདིསཱསུ ཝཱཡནཏོ ཨནུཏྟརོ གནྡྷོ སབྦཛནམནོཧརཏྟཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡེན ཝཱཏི དིསོདིས’’ནྟི ཡེན སཱིལགནྡྷེན ཏཾསམངྒཱི དིསོདིསཾ སབྦཱ དིསཱ ཝཱཡཏི. ‘‘དིསོདིསཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, དས དིསཱཏི ཨཏྠོ.
སམྦལམེཝགྒནྟི སམྦལཾ ནཱམ པུཊབྷཏྟཾ. ཡཐཱ པུཊབྷཏྟཾ གཧེཏྭཱ མགྒཾ གཙྪནྟོ པུརིསོ ཨནྟརཱམགྒེ ཛིགྷཙྪཱདུཀྑེན ན ཀིལམཏི, ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོཔི སུདྡྷཾ སཱིལསམྦལཾ གཧེཏྭཱ སཾསཱརཀནྟཱརཾ པཊིཔནྣོ གཏགཏཊྛཱནེ ན ཀིལམཏཱིཏི སཱིལཾ ཨགྒཾ སམྦལཾ ནཱམ. ཏཐཱ སཱིལཾ པཱཐེཡྻམུཏྟམཾ ཙོརཱདཱིཧི ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨིཙྪིཏབྦསམྤཏྟིནིཔྥཱདནཏོ ཙ. ཨཏིཀྐཱམེནྟོ ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཡཐིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཝཱ ཝཱཧེཏི སམྤཱཔེཏཱིཏི ཨཏིཝཱཧོ, ཡཱནཾ. ཀེནཙི ཨནུཔདྡུཏཾ ཧུཏྭཱ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཔྤཏྟིཧེཏུཏཱཡ ¶ སཱིལཾ སེཊྛཾ ཨཏིཝཱཧོ. ཡེནཱཏི ཡེན ཨཏིཝཱཧེན ཡཱཏི དིསོདིསནྟི ཨགཏིཾ གཏིཉྩཱཔི ཏཾ ཏཾ དིསཾ སུཁེནེཝ གཙྪཏི.
ཨིདྷེཝ ནིནྡཾ ལབྷཏཱིཏི ཨིདྷལོཀེཔི དུམྨནོ རཱགཱདཱིཧི དཱུསིཏཙིཏྟོ ‘‘དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ’’ཏི ནིནྡཾ གརཧཾ ལབྷཏི. པེཙྩ པརལོཀེཔི ཨཔཱཡེ ‘‘པུརིསཏྟཀལི ཨཝཛཱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡམཔུརིསཱདཱིཧི ཙ ནིནྡཾ ལབྷཏི. ན ཀེཝལཾ ནིནྡམེཝ ལབྷཏི, ཨཐ ཁོ སབྦཏྠ དུམྨནོ བཱལོ ཨིདྷལོཀེ དུཙྩརིཏཙརཎེན དཱུསིཏཙིཏྟོ པརལོཀེ ཀམྨཀཱརཎཱདིཝསེན དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱཏི སབྦཏྠ བཱལོ དུམྨནོ ཧོཏི. ཀཐཾ? སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ སམྨཱ སཱིལེསུ ན ཋཔིཏཙིཏྟོ ཨཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོ.
ཨིདྷེཝ ཀིཏྟིཾ ལབྷཏཱིཏི ཨིདྷལོཀེཔི སུམནོ ‘‘སཔྤུརིསོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ’’ཏི ཀིཏྟིཾ ལབྷཏི. པེཙྩ པརལོཀེཔི སགྒེ ‘‘ཨཡཾ སཔྤུརིསོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ. ཏཐཱ ཧི དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀིཏྟིཾ ལབྷཏི. ན ཀེཝལཾ ཀིཏྟིམེཝ ལབྷཏི, ཨཐ ཁོ ¶ དྷཱིརོ དྷིཏིསམྤནྣོ སཱིལེསུ སུཊྛུ སམཱཧིཏོ ཨཔྤིཏཙིཏྟོ སུཔཏིཊྛིཏཙིཏྟོ སབྦཏྠ ཨིདྷལོཀེ སུཙརིཏཙརཎེན, པརལོཀེ སམྤཏྟིཔཊིལཱབྷེན སུམནོ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཧོཏི. སཱིལམེཝ ཨིདྷ ཨགྒནྟི དུཝིདྷཾ སཱིལཾ ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟརནྟི. ཏཏྠ ལོཀིཡཾ ཏཱཝ ཀཱམལོཀེ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིསུ, དེཝལོཀེ བྲཧྨལོཀེ ཙ ཨུཔཔཏྟིཝིསེསཾ ཨཱཝཧཏི, ལཱབྷཱིབྷཱཝཱདིཀསྶ ཙ ཀཱརཎཾ ¶ ཧོཏི. ལོཀུཏྟརཾ པན སཀལམྤི ཝཊྚདུཀྑཾ ཨཏིཀྐཱམེཏཱིཏི སཱིལཾ ཨགྒམེཝ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ –
‘‘ཧཱིནེན བྲཧྨཙརིཡེན, ཁཏྟིཡེ ཨུཔཔཛྫཏི;
མཛ྄ཛྷིམེན ཙ དེཝཏྟཾ, ཨུཏྟམེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༨.༧༥);
ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ – ‘‘ལཱབྷཱི ཨསྶཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༦༥), ‘‘སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༥), ‘‘ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༣༥; དཱི. ནི. ༣.༣༣༧) ཙ.
ལོཀུཏྟརསཱིལསྶ ¶ པན སབྦསོ པཧཱིནཔཊིཔཀྑསྶ སཏྟམབྷཝཏོ པཊྛཱཡ སཾསཱརདུཀྑཾ ཝིནིཝཏྟེནྟསྶ ཨགྒབྷཱཝེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. པཉྙཝཱ པན ཨུཏྟམོཏི ‘‘པཉྙཝཱ པན པུགྒལོ ཨུཏྟམོ པརམོ སེཊྛོཡེཝཱ’’ཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན པཉྙཱཡ ཨེཝ སེཊྛབྷཱཝཾ ཝདཏི. ཨིདཱནི སཱིལཔཉྙཱནཾ སེཊྛབྷཱཝཾ ཀིཙྩཏོ དསྶེནྟོ ‘‘སཱིལཔཉྙཱཎཏོ ཛཡ’’ནྟི ཨཱཧ. ཛཡནྟི ཙ ལིངྒཝིཔལླཱསོ དཊྛབྦོ, ཨཧཱུཏི ཝཱ ཝཙནསེསོ. ཏཏྠ པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱཎཾ, སཱིལཏོ པཉྙཱཎཏོ ཙ པཊིཔཀྑཛཡོ. ན ཧི སཱིལེན ཝིནཱ པཉྙཱ སམྦྷཝཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཝིནཱ སཱིལཾ ཀིཙྩཀརཾ, ཨཉྙམཉྙོཔཀཱརཀཉྩེཏཾ. ཝུཏྟཉྷི ‘‘སཱིལཔརིདྷོཏཱ པཉྙཱ, པཉྙཱཔརིདྷོཏཾ སཱིལ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༣༡༧) མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསཱུཏི ཨིདཾ ནེསཾ ཋཱནཝིསེསདསྶནཾ. ཏཏྠ ཧི ཏཱནི སཝིསེསཱནི ཝཏྟནྟི, སམཱདྷི པནེཏྠ སཱིལཔཀྑིཀོ པཉྙཱཡ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, པཉྙཱཔཀྑིཀོ ཝཱ བྷཱཝེཏབྦཏོ སཱིལཱདྷིཊྛཱནཏོ ཙ.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིལམུཁེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཏྟནོ སུཝིསུདྡྷསཱིལཱདིགུཎཏཱདཱིཔནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
སཱིལཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. སུནཱིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ནཱིཙེ ¶ ཀུལམྷཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུནཱིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ¶ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ བུདྡྷསྶ སུཉྙཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བཱལཛནེཧི སདྡྷིཾ ཀཱིལཱ༹པསུཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ, ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧཾ སབྦསོ ཝཎིཏསརཱིརསྶ ཝིཡ སཀལཾ ཀཱཡཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙརཎེན, ནནུ ནཱམ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཱ ཀཔྤེཏབྦཱ? ཏཱནི ཙེ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོསི, གྷརེ གྷརེ མུཏྟཀརཱིསཱདཱིནི ནཱིཧརནྟོ པཙྪཱ ཝཏྠུསོདྷནེན ཛཱིཝཱཧཱི’’ཏི ཨཀྐོསི. སོ ཏེན ཀམྨེན ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན མནུསྶལོཀེཔི བཧཱུནི ཛཱཏིསཏཱནི ¶ པུཔྥཚཌྜཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཐཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཨིམསྨིཉྩ བུདྡྷུཔྤཱདེ པུཔྥཚཌྜཀཀུལེ ཨེཝ ནིབྦཏྟོ ཨུཀྐཱརསོདྷནཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟོ.
ཨཐ བྷགཝཱ པཙྪིམཡཱམེ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སུནཱིཏསྶ ཧདཡབྦྷནྟརེ གྷཊེ པདཱིཔཾ ཝིཡ པཛྫལནྟཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ. ཡསྶཾ ཝཱིཐིཡཾ སུནཱིཏོ ཨུཀྐཱརསོདྷནཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཾ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫི. སུནཱིཏོཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིགྷཱསུཙྩཱརསངྐཱརཱདིཀཾ རཱསིཾ ཀཏྭཱ པིཊཀེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱཛེནཱདཱཡ པརིཧརནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ སཏྠཱརཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ སཱརཛྫམཱནོ སམྦྷམཱཀུལཧདཡོ གམནམགྒཾ ནིལཱིཡནོཀཱསཉྩ ཨལབྷནྟོ ཀཱཛཾ བྷིཏྟིཔསྶེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀེན པསྶེན ཨནུཔཝིསནྟོ ཝིཡ བྷིཏྟིཾ ཨལླཱིནོ པཉྫལིཀོ ཨཊྛཱསི. ‘‘བྷིཏྟིཚིདྡེན ཨཔཀྐམིཏུཀཱམོ ཨཧོསཱི’’ཏིཔི ཝདནྟི.
སཏྠཱ ཏསྶ སམཱིཔཾ པཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཀུསལམཱུལསཉྩོདིཏཾ ཨུཔགཏཾ མཾ སཱརཛྫམཱནོ ཛཱཏིཡཱ ཀམྨསྶ ཙ ནིཧཱིནཏཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝམྤི ལཛྫཏི, ཧནྡསྶ ཝེསཱརཛྫཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུནཱ སཀལནགརནིནྣཱདཝར-གམྦྷཱིརེན བྲཧྨསྶརེན ‘‘སུནཱིཏཱ’’ཏི ཨཱལཔིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིམཱཡ དུཀྑཛཱིཝིཀཱཡ པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སུནཱིཏོ ཏེན སཏྠུ ཝཙནེན ཨམཏེན ཝིཡ ཨབྷིསིཏྟོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ ‘‘བྷགཝཱ, སཙེ མཱདིསཱཔི ཨིདྷ པབྦཛྫཾ ལབྷནྟི, ཀསྨཱཧཾ ན པབྦཛིསྶཱམི, པབྦཱཛེཐ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . སཏྠཱ ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཱཝདེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཛྫཾ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཏྭཱ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརོ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ནེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ པཋམཾ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ, པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏཾ སཀྐཱདཡོ དེཝཱ བྲཧྨཱནོ ཙ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནམསྶིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –
‘‘ཏཱ ¶ ¶ དེཝཏཱ སཏྟསཏཱ ཨུལཱ༹རཱ, བྲཧྨཱ ཙ ཨིནྡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ;
ཨཱཛཱནཱིཡཾ ཛཱཏིཛརཱབྷིབྷཱུཏཾ, སུནཱིཏཾ ནམསྶནྟི པསནྣཙིཏྟཱ’’ཏིཨཱདི.
བྷགཝཱ ཏཾཡེཝ དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ དིསྭཱ སིཏཾ ཀཏྭཱ པསཾསནྟོ ‘‘ཏཔེན བྲཧྨཙརིཡེནཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཨཐ ནཾ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཀཱམཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ སུནཱིཏ, ཀསྨཱ ཀུལཱ ཏྭཾ པབྦཛིཏོ, ཀཐཾ ཝཱ པབྦཛིཏོ, ཀཐཉྩ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཏཾ སབྦཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘ནཱིཙེ ཀུལམྷི ཛཱཏོཧཾ, དལིདྡོ ཨཔྤབྷོཛནོ;
ཧཱིནཀམྨཾ མམཾ ཨཱསི, ཨཧོསིཾ པུཔྥཚཌྜཀོ.
‘‘ཛིགུཙྪིཏོ མནུསྶཱནཾ, པརིབྷཱུཏོ ཙ ཝམྦྷིཏོ;
ནཱིཙཾ མནཾ ཀརིཏྭཱན, ཝནྡིསྶཾ བཧུཀཾ ཛནཾ.
‘‘ཨཐདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ;
པཝིསནྟཾ མཧཱཝཱིརཾ, མགདྷཱནཾ པུརུཏྟམཾ.
‘‘ནིཀྑིཔིཏྭཱན བྱཱབྷངྒིཾ, ཝནྡིཏུཾ ཨུཔསངྐམིཾ;
མམེཝ ཨནུཀམྤཱཡ, ཨཊྛཱསི པུརིསུཏྟམོ.
‘‘ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཏདཱ;
པབྦཛྫཾ ཨཧམཱཡཱཙིཾ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.
‘‘ཏཏོ ¶ ཀཱརུཎིཀོ སཏྠཱ, སབྦལོཀཱནུཀམྤཀོ;
‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’ཏི མཾ ཨཱཧ, སཱ མེ ཨཱསཱུཔསམྤདཱ.
༦༢༦. ‘‘སོཧཾ ཨེཀོ ཨརཉྙསྨིཾ, ཝིཧརནྟོ ཨཏནྡིཏོ.
ཨཀཱསིཾ སཏྠུ ཝཙནཾ, ཡཐཱ མཾ ཨོཝདཱི ཛིནོ.
‘‘རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ, པུབྦཛཱཏིམནུསྶརིཾ;
རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ, དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷཡིཾ;
རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ, ཏམོཁནྡྷཾ པདཱལཡིཾ.
‘‘ཏཏོ ¶ རཏྱཱཝིཝསཱནེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི; (ཛཱ. ༡.༡༡.༧༩);
ཨིནྡོ བྲཧྨཱ ཙ ཨཱགནྟྭཱ, མཾ ནམསྶིཾསུ པཉྫལཱི.
‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;
ཡསྶ ཏེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, དཀྑིཎེཡྻོསི མཱརིས.
‘‘ཏཏོ ¶ དིསྭཱན མཾ སཏྠཱ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ;
སིཏཾ པཱཏུཀརིཏྭཱན, ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཏཔེན བྲཧྨཙརིཡེན, སཾཡམེན དམེན ཙ;
ཨེཏེན བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎམུཏྟམ’’ནྟི. –
ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི སཱིཧནཱདཾ ནདི.
ཏཏྠ ནཱིཙེཏི ལཱམཀེ སབྦནིཧཱིནེ. ཨུཙྩནཱིཙབྷཱཝོ ཧི ནཱམ སཏྟཱནཾ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ, ཨཡཾ པན སབྦནིཧཱིནེ པུཀྐུསཀུལེ ཨུཔྤནྣཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནཱིཙེ ཀུལམྷི ཛཱཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཱིཙེཏི ལཱམཀེ སབྦནིཧཱིནེ’’ཏི. དལིདྡོཏི དུགྒཏོ, དལིདྡཱཔི ཀེཙི ཀདཱཙི གྷཱསཙྪཱདནསྶ ལཱབྷིནོ, ཨཀསིརཝུཏྟིནོ ཧོནྟི, ཨཧཾ པན སབྦཀཱལཾ ཀསིརཝུཏྟིཏཱཡ ཧཱིནོ ཨུདྡྷནཾ ཨུཔཊྛཔིཏཨུཀྑལིཀོ དསྶནཡུཏྟཾ ཐེཝཀམྤི ཨཔསྶིཾ ཡེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔྤབྷོཛནོ’’ཏི ཨཱཧ. ནཱིཙཀུལིཀཱ དལིདྡཱཔི ཀེཙི ཨནཱིཙཀམྨཱཛཱིཝཱ ཧོནྟི, མཡ྄ཧཾ པན ན ཏཐཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཧཱིནཀམྨཾ མམཾ ཨཱསཱི’’ཏི. ཀཱིདིསནྟི ཙེ? ཨཧོསིཾ པུཔྥཚཌྜཀོ, ཧཏྠཝིཀལསྶ ཧཏྠཝཱཏི ཝིཡ ཨུཔཙཱརཝསེནཱཡཾ ཨིམསྶ སམཉྙཱ ཨཧོསི ཡདིདཾ ‘‘པུཔྥཚཌྜཀོ’’ཏི. མིལཱཏཔུཔྥསནྠརཝཎྞཏཱཡ ཝཱ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཡཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟོ.
ཛིགུཙྪིཏོཏི ཛཱཏིཡཱ ཙེཝ ཀམྨུནཱ ཙ ཧཱིལི༹ཏོ. མནུསྶཱནནྟི མནུསྶེཧི. པརིབྷཱུཏོཏི ཨཝཉྙཱཏོ. ཝམྦྷིཏོཏི ཁུཾསིཏོ. ནཱིཙཾ མནཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཉྙེ མནུསྶེ སིནེརུཾ ཝིཡ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏེསཾ པཱདཔཾསུཏོཔི ཨཏྟཱནཾ ནིཧཱིནཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ ནཱིཙཾ ནིཧཱིནཾ མནཾ ཀཏྭཱ. ཝནྡིསྶཾ ¶ བཧུཀཾ ཛནནྟི པུཐུམཧཱཛནཾ དིཊྛདིཊྛཀཱལེ ཝནྡིཾ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀརོནྟོ པཎཱམིཾ.
ཨཐཱཏི ཨདྷིཀཱརནྟརདཱིཔནེ ནིཔཱཏོ. ཨདྡསཱསིནྟི ཨདྡཀྑིཾ. མགདྷཱནནྟི མགདྷཱ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷིཡཱ ‘‘མགདྷཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ, མགདྷཛནཔདསྶཱཏི ཨཏྠོ. པུརུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ ནགརཾ.
བྱཱབྷངྒིནྟི ཀཱཛཾ. པབྦཛྫཾ ཨཧམཱཡཱཙིནྟི, ‘‘སུནཱིཏ, པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི སཏྠཱརཱ ཨོཀཱསེ ཀཏེ ཨཧཾ པབྦཛྫཾ ཨཡཱཙིཾ. ཨཱསཱུཔསམྤདཱཏི ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑཱུ’’ཏི སཏྠུ ཝཙནམཏྟེན ཨཱསི ཨུཔསམྤདཱ. ཡཐཱ མཾ ཨོཝདཱིཏི ‘‘ཨེཝཾ སམཐཔུབྦངྒམཾ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེཧཱི’’ཏི ཡཐཱ མཾ ཨོཝདི, ཏཐཱ སཏྠུནོ ཝཙནཾ ཨཀཱསིཾ པཊིཔཛྫིཾ. རཏྟིཡཱཏིཨཱདི ཏསྶཱ པཊིཔཏྟིཡཱ རསདསྶནཾ. ཏཏྠ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཾ ¶ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཉྩ བཧུཀིཙྩནྟི ‘‘པཋམཾ ཡཱམཾ ¶ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམ’’ནྟི ཨཙྩནྟསཾཡོགཝསེན ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ན ཏཐཱ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ ཨེཀཱབྷིསམཡཝསེན པཝཏྟནཏོཏི ‘‘པཙྪིམེ ཡཱམེ’’ཏི བྷུམྨཝསེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨིནྡོཏི སཀྐོ དེཝརཱཛཱ. བྲཧྨཱཏི མཧཱབྲཧྨཱ. ཨིནྡབྲཧྨགྒཧཎེན ཨཉྙེསཾ ཀཱམདེཝཱནཾ བྲཧྨཱུནཉྩ ཨཱགམནཾ ཝུཏྟམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨུཀྐཊྛནིདྡེསོ ཧེས ཡཐཱ ‘‘རཱཛཱ ཨཱགཏོ’’ཏི. ནམསྶིཾསཱུཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ ཙ ནམཀྐཱརཾ ཨཀཾསུ.
ཏཏྠ ཀཱཡེན ཀཏཾ ནམཀྐཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྫལཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཀཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནམོ ཏེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏནྟི དེཝགྒཧཎེན ཨུཔཔཏྟིདེཝབྷཱཝཏོ བྲཧྨཱནོཔི གཧིཏཱ. སིཏཾ པཱཏུཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཏྟནོ ཨོཝཱདསྶ མཧཔྥལཏཾ དེཝབྲཧྨཱུནཉྩ གུཎསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ སཏྠཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. པཱཏུཀརོནྟོ ཙ ན ཨཉྙེ ཝིཡ དནྟེ ཝིདཾསེཏི, མུཁཱདྷཱནཾ པན ཐོཀཾ ཝིཝརཏི, ཏཏྟཀེན ཙ ཨབྷིབྷཱུཏདིབྦཕལིཀམུཏྟརསྨིཡོ ཨཝཧསིཏཏཱརཀཱསསིམརཱིཙིཡོ སུསུཀྐདཱཋསམྦྷཝཱ གྷནརསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཏྠུ མུཁཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟི, ཏཾ དིསྭཱ པཙྪཏོ གཙྪནྟཱཔི སཏྠཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི སཉྫཱནནྟི.
ཏཔེནཱཏི ¶ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན, ‘‘དྷུཏདྷམྨསམཱདཱནེནཱ’’ཏི ཀེཙི. སཾཡམེནཱཏི སཱིལེན. དམེནཱཏི པཉྙཱཡ. བྲཧྨཙརིཡེནཱཏི ཨཝསིཊྛསེཊྛཙརིཡཱཡ. ཨེཏེནཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེན ཏཔཱདིནཱ. བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི བཱཧིཏཔཱཔབྷཱཝཏོ. ཨེཏནྟི ཏཔཱདི ཡཐཱཝུཏྟཾ. བྲཱཧྨཎམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ བྲཱཧྨཎཾ, བྲཱཧྨཎེསུ ཝཱ ཨུཏྟམཾ སབྦསེཊྛཾ, ཨཧཱུཏི ཝཙནསེསོ. བྲཱཧྨཎནྟི ཝཱ བྲཧྨཉྙམཱཧ, ཨེཝཾ ཨུཏྟམཾ བྲཧྨཉྙཾ, ན ཛཙྩཱདཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཧི ཛཱཏིཀུལཔདེསགོཏྟསམྤཏྟིཨཱདཡོ ཨརིཡབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོ ཨེཝ པན ཀཱརཎཾ. ཏེནཱཧ –
‘‘ཡཐཱ སངྐཱརཋཱནསྨིཾ, ཨུཛ྄ཛྷིཏསྨིཾ མཧཱཔཐེ;
པདུམཾ ཏཏྠ ཛཱཡེཐ, སུཙིགནྡྷཾ མནོརམཾ.
‘‘ཨེཝཾ སངྐཱརབྷཱུཏེསུ, ཨནྡྷབྷཱུཏེ པུཐུཛྫནེ;
ཨཏིརོཙཏི པཉྙཱཡ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༥༨-༥༩);
ཨེཝཾ ཐེརོ ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི པུཙྪིཏམཏྠཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཝིསྶཛྫེནྟོ སཱིཧནཱདཾ ནདཱིཏི.
སུནཱིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
དྭཱདསཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༣. ཏེརསནིཔཱཏོ
༡. སོཎཀོལི༹ཝིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཏེརསནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཡཱཧུ རཊྛེཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ ཀོལི༹ཝིསསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནི. ཨཡཾ ཀིར ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱཝིབྷཝོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སཏྠུ ཙངྐམནཊྛཱནེ སུདྷཱཡ པརིཀམྨཾ ཀཱརེཏྭཱ ནཱནཱཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི སནྠརིཏྭཱ ཨུཔརི ནཱནཱཝིརཱགཝཏྠེཧི ཝིཏཱནཾ བནྡྷཱཔེསི, ཏཐཱ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ དཱིགྷསཱལཾ ཀཱརེཏྭཱ ནིཡྻཱདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟི, སིརིཝཌྜྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ, སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. སཏྠཱཔི ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ པརིནིབྦུཏེ ཀསྶཔདསབལེ ཨནུཔྤནྣེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གངྒཱཏཱིརེ པཎྞསཱལཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཏེམཱསཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཝུཊྛཝསྶོ པརིཔུཎྞཔརིཀྑཱརོ གནྡྷམཱདནམེཝ གཏོ. སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙམྤཱནགརེ ཨུསབྷསེཊྛིསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ སེཊྛིསྶ མཧཱབྷོགཀྑནྡྷོ ཨབྷིཝཌྜྷི. ཏསྶ ཛཱཏདིཝསེ སཀལནགརེ མཧཱསཀྐཱརསམྤནྣོ ཨཧོསི, ཏསྶ པུབྦེ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ སཏསཧསྶགྒྷནིཀརཏྟཀམྦལཔརིཙྩཱགེན སུཝཎྞཝཎྞོ སུཁུམཱལཏརོ ཙ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ སོཎོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷཏི ¶ , ཏསྶ ཧཏྠཔཱདཏལཱནི བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཝཎྞཱནི ཨཧེསུཾ, སཏཝིཧཏཀཔྤཱསསྶ ཝིཡ སམྥསྶོ པཱདཏལེསུ མཎིཀུཎྜལཱཝཊྚཝཎྞཱནི ལོམཱནི ¶ ཛཱཡིཾསུ. ཝཡཔྤཏྟསྶ ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེ ཏཡོ པཱསཱདེ ཀཱརེཏྭཱ ནཱཊཀཱནི ཨུཔཊྛཱཔེསུཾ. སོ ཏཏྠ མཧཏིཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ པཊིཝསཏི.
ཨཐ ¶ ཨམྷཱཀཾ སཏྠརི སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ བིམྦིསཱརརཉྙཱ པཀྐོསཱཔིཏོ ཨསཱིཏིཡཱ གཱམིཀསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ རཱཛགཧཾ ཨཱགཏོ, སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ, ཛནསཾསགྒཔརིཧརཎཏྠཾ སཱིཏཝནེ ཝསནྟོ ‘‘མམ སརཱིརཾ སུཁུམཱལཾ, ན ཙ སཀྐཱ སུཁེནེཝ སུཁཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཀཱཡཾ ཀིལམེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱཡ, པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟོ པཱདཏལེསུ ཕོཊེསུ ཨུཊྛཧིཏེསུཔི ཝེདནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོནྟོ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱཡ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ, ‘‘ཨེཝཾ ཝཱཡམནྟོཔི ཨཧཾ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐོམི, ཀིཾ མེ པབྦཛྫཱཡ, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫིསྶཱམི, པུཉྙཱནི ཙ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝཱིཎཱུཔམོཝཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཏཱཡོཛནཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེཏྭཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཾ གཏོ. སོཎཏྠེརོཔི སཏྠུ སམྨུཁཱ ཨོཝཱདཾ ལབྷིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༥.༢༥-༥༣) –
‘‘ཨནོམདསྶིསྶ མུནིནོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
སུདྷཱཡ ལེཔནཾ ཀཏྭཱ, ཙངྐམཾ ཀཱརཡིཾ ཨཧཾ.
‘‘ནཱནཱཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི, ཙངྐམཾ སནྠརིཾ ཨཧཾ;
ཨཱཀཱསེ ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ, བྷོཛཡིཾ བུདྡྷམུཏྟམཾ.
‘‘ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན སུབྦཏཾ;
དཱིགྷསཱལཾ བྷགཝཏོ, ནིཡྻཱདེསིམཧཾ ཏདཱ.
‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;
པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ.
‘‘པཊིགྒཧེཏྭཱན ¶ སམྦུདྡྷོ, དཀྑིཎེཡྻོ སདེཝཀེ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡོ སོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, དཱིགྷསཱལཾ ཨདཱསི མེ;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘ཨིམསྶ ¶ མཙྩུཀཱལམྷི, པུཉྙཀམྨསམངྒིནོ;
སཧསྶཡུཏྟསྶརཐོ, ཨུཔཊྛིསྶཏི ཏཱཝདེ.
‘‘ཏེན ཡཱནེནཡཾ པོསོ, དེཝལོཀཾ གམིསྶཏི;
ཨནུམོདིསྶརེ དེཝཱ, སམྤཏྟེ ཀུལསམྦྷཝེ.
‘‘མཧཱརཧཾ བྱམྷཾ སེཊྛཾ, རཏནམཏྟིཀལེཔནཾ;
ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔེཏཾ, བྱམྷཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི.
‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;
པཉྩཝཱིསཏི ཀཔྤཱནི, དེཝརཱཛཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;
ཡསོདྷརསནཱམཱ ཏེ, སབྦེཔི ཨེཀནཱམཀཱ.
‘‘དྭེ སམྤཏྟཱི ཨནུབྷོཏྭཱ, ཝཌྜྷེཏྭཱ པུཉྙསཉྩཡཾ;
ཨཊྛཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏཏྲཱཔི བྱམྷཾ པཝརཾ, ཝིསྶཀམྨེན མཱཔིཏཾ;
དསསདྡཱཝིཝིཏྟཾ ཏཾ, པུརམཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, བྷཱུམིཔཱལོ མཧིདྡྷིཀོ;
ཨོཀྐཱཀོ ནཱམ ནཱམེན, རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནཾ, སབྦཱསཾ པཝརཱ ཙ སཱ;
ཨབྷིཛཱཏཱ ཁཏྟིཡཱནཱི, ནཝ པུཏྟེ ཛནེསྶཏི.
‘‘ནཝ པུཏྟེ ཛནེཏྭཱན, ཁཏྟིཡཱནཱི མརིསྶཏི;
ཏརུཎཱི ཙ པིཡཱ ཀཉྙཱ, མཧེསིཏྟཾ ཀརིསྶཏི.
‘‘ཨོཀྐཱཀཾ ཏོསཡིཏྭཱན, ཝརཾ ཀཉྙཱ ལབྷིསྶཏི;
ཝརཾ ལདྡྷཱན སཱ ཀཉྙཱ, པུཏྟེ པབྦཱཛཡིསྶཏི.
‘‘པབྦཱཛིཏཱ ¶ ཙ ཏེ སབྦེ, གམིསྶནྟི ནགུཏྟམཾ;
ཛཱཏིབྷེདབྷཡཱ སབྦེ, བྷགིནཱིཧི ཝསིསྶརེ.
‘‘ཨེཀཱ ཙ ཀཉྙཱ བྱཱདྷཱིཧི, བྷཝིསྶཏི པརིཀྑཏཱ;
མཱ ནོ ཛཱཏི པབྷིཛྫཱིཏི, ནིཁཎིསྶནྟི ཁཏྟིཡཱ.
‘‘ཁཏྟིཡོ ནཱིཧརིཏྭཱན, ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཝསིསྶཏི;
བྷཝིསྶཏི ཏདཱ བྷེདོ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ.
‘‘ཏེསཾ པཛཱ བྷཝིསྶནྟི, ཀོལི༹ཡཱ ནཱམ ཛཱཏིཡཱ;
ཏཏྠ མཱནུསཀཾ བྷོགཾ, ཨནུབྷོསྶཏིནཔྤཀཾ.
‘‘ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱན, དེཝལོཀཾ གམིསྶཏི;
ཏཏྲཱཔི པཝརཾ བྱམྷཾ, ལབྷིསྶཏི མནོརམཾ.
‘‘དེཝལོཀཱ ¶ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
ཨཱགནྟྭཱན མནུསྶཏྟཾ, སོཎོ ནཱམ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, པདཧཾ སཏྠུ སཱསནེ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘ཨནནྟདསྶཱི བྷགཝཱ, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;
ཝིསེསཉྙཱུ མཧཱཝཱིརོ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསྶཏི.
‘‘ཝུཊྛམྷི དེཝེ ཙཏུརངྒུལམྷི, ཏིཎེ ཨནིལེརིཏཨངྒཎམྷི;
ཋཏྭཱན ཡོགསྶ པཡུཏྟཏཱདིནོ, ཏཏོཏྟརིཾ པཱརམཏཱ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ཨུཏྟམེ དམཐེ དནྟོ, ཙིཏྟཾ མེ སུཔཎཱིཧིཏཾ;
བྷཱརོ མེ ཨོཧིཏོ སབྦོ, ནིབྦུཏོམྷི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཨངྒཱིརསོ མཧཱནཱགོ, ཨབྷིཛཱཏོཝ ཀེསརཱི;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨུདཱནཝསེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཙ –
‘‘ཡཱཧུ རཊྛེ སམུཀྐཊྛོ, རཉྙོ ཨངྒསྶ པདྡྷགཱུ;
སྭཱཛྫ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོ, སོཎོ དུཀྑསྶ པཱརགཱུ.
‘‘པཉྩ ཚིནྡེ པཉྩ ཛཧེ, པཉྩ ཙུཏྟརི བྷཱཝཡེ;
པཉྩསངྒཱཏིགོ བྷིཀྑུ, ཨོགྷཏིཎྞོཏི ཝུཙྩཏི.
‘‘ཨུནྣལ༹སྶ པམཏྟསྶ, བཱཧིརཱསསྶ བྷིཀྑུནོ;
སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱ ཙ, པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏི.
‘‘ཡཉྷི ཀིཙྩཾ ཨཔཝིདྡྷཾ, ཨཀིཙྩཾ པན ཀརཱིཡཏི;
ཨུནྣལཱ༹ནཾ པམཏྟཱནཾ, ཏེསཾ ཝཌྜྷནྟི ཨཱསཝཱ.
‘‘ཡེསཉྩ སུསམཱརདྡྷཱ, ནིཙྩཾ ཀཱཡགཏཱ སཏི;
ཨཀིཙྩཾ ཏེ ན སེཝནྟི, ཀིཙྩེ སཱཏཙྩཀཱརིནོ;
སཏཱནཾ སམྤཛཱནཱནཾ, ཨཏྠཾ གཙྪནྟི ཨཱསཝཱ.
‘‘ཨུཛུམགྒམྷི ¶ ¶ ཨཀྑཱཏེ, གཙྪཐ མཱ ནིཝཏྟཐ;
ཨཏྟནཱ ཙོདཡཏྟཱནཾ, ནིབྦཱནམབྷིཧཱརཡེ.
‘‘ཨཙྩཱརདྡྷམྷི ¶ ཝཱིརིཡམྷི, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;
ཝཱིཎོཔམཾ ཀརིཏྭཱ མེ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ;
ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ.
‘‘སམཐཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘ནེཀྑམྨེ ཨདྷིམུཏྟསྶ, པཝིཝེཀཉྩ ཙེཏསོ;
ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱདྷིམུཏྟསྶ, ཨུཔཱདཱནཀྑཡསྶ ཙ.
‘‘ཏཎྷཀྑཡཱདྷིམུཏྟསྶ, ཨསམྨོཧཉྩ ཙེཏསོ;
དིསྭཱ ཨཱཡཏནུཔྤཱདཾ, སམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི.
‘‘ཏསྶ སམྨཱ ཝིམུཏྟསྶ, སནྟཙིཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཀཏསྶ པཏིཙཡོ ནཏྠི, ཀརཎཱིཡཾ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘སེལོ ¶ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;
ཨེཝཾ རཱུཔཱ རསཱ སདྡཱ, གནྡྷཱ ཕསྶཱ ཙ ཀེཝལཱ.
‘‘ཨིཊྛཱ དྷམྨཱ ཨནིཊྛཱ ཙ, ནཔྤཝེདྷེནྟི ཏཱདིནོ;
ཋིཏཾ ཙིཏྟཾ ཝིསཉྙུཏྟཾ, ཝཡཉྩསྶཱནུཔསྶཏཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཡཱཧུ རཊྛེ སམུཀྐཊྛོཏི ཡོ ཨཧུ ཨཧོསི ཨངྒརཊྛེ ཨསཱིཏིཡཱ གཱམིཀསཧསྶེཧི བྷོགསམྤཏྟིཡཱ ཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཙ སམྨཱ ཨཏིཝིཡ ཨུཀྐཊྛོ སེཊྛོ. རཉྙོ ཨངྒསྶ པདྡྷགཱུཏི ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི པརིསཱཡ རཉྫནཊྛེན རཉྙོ ཨངྒཱདྷིཔཏིནོ བིམྦིསཱརསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏོ གཧཔཏིཝིསེསོ ཏསྶ རཊྛེ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཧཱུཏི ཡོཛེཏབྦཾ. སྭཱཛྫ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོཏི སོ སོཎོ ཨཛྫེཏརཧི ལོཀུཏྟརདྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོ ཛཱཏོ, གིཧིཀཱལེཔི ཀེཧིཙི ཨུཀྐཊྛོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི པབྦཛིཏཀཱལེཔི ཨུཀྐཊྛོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ དསྶེཏི. དུཀྑསྶ པཱརགཱུཏི སཀལསྶ ཝཊྚདུཀྑསྶ པཱརཾ པརིཡནྟཾ གཏོ, ཨེཏེན དྷམྨེསུ ཨུཀྐཊྛོཏི ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ ཨུཀྐཊྛབྷཱཝཾ ཝིསེསེཏི ཨརཧཏྟཱདྷིགམདཱིཔནཏོ.
ཨིདཱནི ཡཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ དུཀྑཔཱརགཱུ ཛཱཏོ, ཨཉྙཱཔདེསེན ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྩ ཚིནྡེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཔཱཡཀཱམསུགཏིསམྤཱཔཀཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པུརིསོ སཏྠེན པཱདེ བདྡྷརཛྫུཀཾ ཝིཡ ཧེཊྛིམེན མགྒཏྟཡེན ཚིནྡེཡྻ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝསམྤཱཔཀཱནི པཉྩ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པུརིསོ གཱིཝཱཡ བདྡྷརཛྫུཀཾ ཝིཡ ཨགྒམགྒེན ཛཧེཡྻ, ཚིནྡེཡྻ, ཏེསཾ པན ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ པཉྩ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ¶ ཨུཏྟརི བྷཱཝཡེ ¶ བྷཱཝེཡྻ. ཨེཝཾབྷཱུཏོ པན བྷིཀྑུ རཱགསངྒོ དོསམོཧམཱནདིཊྛིསངྒོཏི པཉྩནྣཾ སངྒཱནཾ ཨཏིཀྐམནེན པཉྩསངྒཱཏིགོ ཧུཏྭཱ, ཀཱམོགྷོ, བྷཝོགྷོ, དིཊྛོགྷོ, ཨཝིཛྫོགྷོཏི ཙཏུནྣཾ ཨོགྷཱནཾ ཏིཎྞཏྟཱ ཨོགྷཏིཎྞོཏི ཝུཙྩཏི.
ཨཡཉྩ ཨོགྷཏརཎཔཊིཔཏྟིསཱིལཱདཱིནཾ པཱརིཔཱུརིཡཱཝ ཧོཏི, སཱིལཱདཡོ ཙ མཱནཱདིཔྤཧཱནེན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི, ན ཨཉྙཐཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨུནྣལ༹སྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨུནྣལ༹སྶཱཏི ཨུགྒཏཏུཙྪམཱནསྶ. མཱནོ ¶ ཧི ཨུནྣམནཱཀཱརཝུཏྟིཡཱ ཏུཙྪབྷཱཝེན ནལོ༹ ཝིཡཱཏི ‘‘ནལོ༹’’ཏི ཝུཙྩཏི. པམཏྟསྶཱཏི སཏིཝོསྶགྒེན པམཱདཾ ཨཱཔནྣསྶ. བཱཧིརཱསསྶཱཏི བཱཧིརེསུ ཨཱཡཏནེསུ ཨཱསཱཝཏོ, ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགསྶཱཏི ཨཏྠོ. སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱ ཙ, པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཏསྶ སཱིལཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑསེཝིནོ ལོཀིཡོཔི ཏཱཝ སཱིལཱདིགུཎོ པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏི, པགེཝ ལོཀུཏྟརོ.
ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཡཉྷི ཀིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ. བྷིཀྑུནོ ཧི པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཔརིམཱཎསཱིལཀྑནྡྷགོཔནཾ ཨརཉྙཝཱསོ དྷུཏངྒཔརིཧརཎཾ བྷཱཝནཱརཱམཏཱཏི ཨེཝམཱདི ཀིཙྩཾ ནཱམ. ཡེཧི པན ཨིདཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ, ཏཾ ཨཔཝིདྡྷཾ ཨཀརཎེན ཚཌྜིཏཾ. ཨཀིཙྩནྟི པཏྟམཎྜནཾ ཙཱིཝརཀཱཡབནྡྷནཨཾསབདྡྷཚཏྟུཔཱཧནཏཱལཝཎྚདྷམྨཀརཎམཎྜནནྟི ཨེཝམཱདི པརིཀྑཱརམཎྜནཾ པཙྩཡབཱཧུལིཡནྟི ཨེཝམཱདི བྷིཀྑུནོ ཨཀིཙྩཾ ནཱམ, ཏཾ ཀཡིརཏི, ཏེསཾ མཱནནལ༹ཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཙརཎེན ཨུནྣལཱ༹ནཾ སཏིཝོསྶགྒེན པམཏྟཱནཾ ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱ ཝཌྜྷནྟི.
ཡེསཾ པན པཉྙཱདིགུཎོ ཝཌྜྷཏི, ཏེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེས’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སུསམཱརདྡྷཱཏི སུཊྛུ པགྒཧིཏཱ. ཀཱཡགཏཱ སཏཱིཏི, ཀཱཡཱནུཔསྶནཱབྷཱཝནཱ. ཨཀིཙྩཾ ཏེཏི ཏེ ཨེཏཾ པཏྟམཎྜནཱདིཨཀིཙྩཾ. ན སེཝནྟཱིཏི ན ཀརོནྟི. ཀིཙྩེཏི, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཀཏྟབྦེ ཨཔརིམཱཎསཱིལཀྑནྡྷགོཔནཱདིཀེ. སཱཏཙྩཀཱརིནོཏི སཏཏཀཱརིནོ ཏེསཾ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན སཏཱནཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ, སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ, གོཙརསམྤཛཉྙཾ, ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི ཙཏཱུཧི སམྤཛཉྙེཧི སམྤཛཱནཱནཾ, ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱ ཨཏྠཾ གཙྪནྟི པརིཀྑཡཾ ཨབྷཱཝཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཋིཏབྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘ཨུཛུམགྒམྷཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཛུམགྒམྷི ཨཀྑཱཏེཏི ཨནྟདྭཡཔརིཝཛྫནེན ཀཱཡཝངྐཱདིཔྤཧཱནེན ཙ ཨུཛུཀེ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱབྷཱུཏེ ཨརིཡམགྒེ སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏེ. གཙྪཐཱཏི པཊིཔཛྫཐ. མཱ ནིཝཏྟཐཱཏི ཨནྟརཱ ¶ ཝོསཱནཾ མཱཔཛྫཐ. ཨཏྟནཱ ཙོདཡཏྟཱནནྟི ཨིདྷ ¶ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཨཔཱཡབྷཡཔཙྩཝེཀྑཎཱདིནཱ ¶ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཙོདེནྟོ. ནིབྦཱནམབྷིཧཱརཡེཏི, ཨཏྟཱནཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཧརེཡྻ ཨུཔནེཡྻ, ཡཐཱ ནཾ སཙྪིཀརོཏི, ཏཐཱ པཊིཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི མཡཱཔི ཨེཝམེཝ པཊིཔནྣནྟི, ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཙྩཱརདྡྷམྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཙྩཱརདྡྷམྷི ཝཱིརིཡམྷཱིཏི ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེནྟེན མཡཱ སམཱདྷིནཱ ཝཱིརིཡཾ སམརསཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏིཝིཡ ཝཱིརིཡེ པགྒཧིཏེ. ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱ ཙསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཝཱིཎོཔམཾ ཀརིཏྭཱ མེཏི ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ ‘‘ཡེ ཁོ ཀེཙི བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཨཐ ཙ པན མེ ནཱནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཏསྨཱཧཾ ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ སཏྠཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཏསྶ སམྨུཁེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, སོཎ, ‘ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི, ཀུསལོ ཏྭཾ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏོ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིསྶརེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏེན ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སོཎ? ཡདཱ ཏེ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ ཨཙྩཱཡཏཱ ཧོནྟི, ཨཔི ནུ ཏེ ཝཱིཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སརཝཏཱི ཝཱ ཧོཏི ཀམྨཉྙཱ ཝཱཏི? ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ! ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སོཎ, ཡདཱ ཏེ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ ཨཏིསིཐིལཱ ཧོནྟི, ཨཔི ནུ ཏེ ཝཱིཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སརཝཏཱི ཝཱ ཧོཏི ཀམྨཉྙཱ ཝཱཏི? ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སོཎ, ཡདཱ པན ཏེ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ ནེཝ ཨཙྩཱཡཏཱ ཧོནྟི, ནཱཏིསིཐིལཱ སམེ གུཎེ པཏིཊྛིཏཱ, ཨཔི ནུ ཏེ ཝཱིཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སརཝཏཱི ཝཱ ཧོཏི ཀམྨཉྙཱ ཝཱཏི? ཨེཝཾ, བྷནྟེ. ཨེཝམེཝ ཁོ, སོཎ, ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཾ ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, སོཎ, ཝཱིརིཡསམཏཾ ཨདྷིཊྛཧ, ཨིནྡྲིཡཱནཉྩ སམཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱིཎཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཏེན ཝཱིཎོཔམོཝཱདེན མཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱཏི ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཝཱིཎོཔམོཝཱདཾ སུཏྭཱ ཨནྟརཱ ཨུཔྤནྣཾ ཝིབྦྷམིཏུཀཱམཏཾ པཧཱཡ སཏྠུ སཱསནེ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཝིཧརིཾ.
ཝིཧརནྟོ ཙ སམཐཾ པཊིཔཱདེསིཾ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེནྟོ སདྡྷཱཔཉྙཱནཾ ཝིཡ སམཱདྷིཝཱིརིཡཱནཾ སམརསཏཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཛྷཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིཾ ¶ སམྤཱདེསིཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེསིཾ. ཏཏྠ པཡོཛནཾ ཨཱཧ ‘‘ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱ’’ཏི. ཨུཏྟམཏྠསྶ པཏྟིཡཱཏི ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡཱཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ཡཐཱ པཊིཔནྣསྶ སམཐཝིཔསྶནཱ སམྤཛྫིཾསུ, ཏཾ ¶ ཨཉྙཱཔདེསེན དསྶེནྟོ ‘‘ནེཀྑམྨེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནེཀྑམྨེཏི པབྦཛྫཱདིཀེ ཀཱམནིསྶརཎེ. ཨདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཏཏྠ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརབྷཱཝེན ¶ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶ, པཋམཾ ཏཱཝ པབྦཛྫཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཙ སཱིལཝིསོདྷནཾ ཨརཉྙཝཱསོ དྷུཏངྒཔརིཧརཎཾ བྷཱཝནཱབྷིཡོགོཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཨནཝཛྫདྷམྨེསུ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. པཝིཝེཀཉྩ ཙེཏསོཏི ཙེཏསོ པཝིཝེཀཉྩ ཨདྷིམུཏྟསྶ ཨེཝཾ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟསྶ སཏོ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ནིབྦཏྟནེན ཝིཝེཀེ ཡུཏྟསྶ པཡུཏྟསྶ. ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེ ནིདུཀྑཏཱཡ ཨདྷིམུཏྟསྶ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སམཐསུཁེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶ. ཨུཔཱདཱནཀྑཡསྶ ཙཱཏི ཙཏུནྣམྤི ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཁཡནྟེ ཨརཧཏྟེ ཨདྷིམུཏྟསྶ. བྷུམྨཏྠེ ཧི ཨེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཏཾ ཡཐཱདྷིགཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ.
ཏཎྷཀྑཡཱདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཏཎྷཱ ཁཱིཡཏི ཨེཏྠཱཏི ཏཎྷཀྑཡོ, ནིབྦཱནཾ, ཏསྨིཾ ཨདྷིམུཏྟསྶ ཨུཔཱདིཾ བྷཡཏོ, ཨནུཔཱདིཉྩ ཁེམཏོ དསྶནེན ནིརོདྷེ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརསྶ. ཨསམྨོཧཉྩ ཙེཏསོཏི ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨསམྨོཧཔཝཏྟིཾ སམྨོཧསམུཙྪིནྡནེན ཝཱ ཙིཏྟསྶ ཨསམྨོཧབྷཱུཏཾ ཨརིཡམགྒཾ ཨདྷིམུཏྟསྶ. དིསྭཱ ཨཱཡཏནུཔྤཱདནྟི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཡཐཱསཀཔཙྩཡེཧི ཁཎེ ཁཎེ ཨུཔྤཱདཾ, ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ནིརོདྷཉྩ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ དིསྭཱ དསྶནཧེཏུ སམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱིཏི སམྨཱ ཧེཏུནཱ ཉཱཡེན མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སབྦཱསཝཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི.
‘‘ཏསྶ སམྨཱ ཝིམུཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཏསྶ ཝུཏྟནཡེན སམྨདེཝ སབྦསཾཀིལེསཏོ ཝིམུཏྟསྶ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཙྩནྟུཔསམེན སནྟཙིཏྟསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུནོ ཀཏསྶ ཀུསལསྶ ཨཀུསལསྶ ཝཱ ཨུཔཙཡོ ནཏྠི མགྒེནེཝ སམུགྒྷཱཏིཏཏྟཱ, པརིཉྙཱདིབྷེདཾ ཀརཎཱིཡཾ ¶ ན ཝིཛྫཏི ཀཏཀིཙྩཏྟཱ. ཨེཝཾ བྷཱུཏསྶ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ སེལོ པབྦཏོ པཀཏིཝཱཏེན ན སམཱིརཏི ན སཾཀམྤཏི, ཨེཝཾ ཨིཊྛཱ ཙ ཨནིཊྛཱ ཙ རཱུཔཱདཡོ ཨཱརམྨཎདྷམྨཱ ཏཱདིནོ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟསྶ ཋིཏཾ ཨནེཛཾ པཧཱིནསབྦསོཀཏཱཡ ཝིསཾཡུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ནཔྤཝེདྷནྟི ན ཙཱལེནྟི. ཨསྶ ཙ ཨཱརམྨཎདྷམྨསྶ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ ཝཡཾ ནིརོདྷཾ ཁཎེ ཁཎེ བྷིཛྫནསབྷཱཝཾ ཨནུཔསྶཏཱིཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.
སོཎཀོལི༹ཝིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཏེརསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༤. ཙུདྡསཀནིཔཱཏོ
༡. ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཙུདྡསཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཡདཱ ཨཧནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཀཱམཉྩིམསྶ ཐེརསྶ གཱཐཱ ཧེཊྛཱ ཨེཀཀནིཔཱཏེ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༡. ཁདིརཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ) ཨཱགཏཱ. ཏཏྠ པནསྶ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻེསུ སཏིཛནནམཏྟཾ དསྶིཏནྟི ཏསྶཱ ཨེཀཀནིཔཱཏེ སངྒཧོ ཀཏོ. ཨིམཱ པན ཐེརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པརིནིབྦཱནཱ པཊིཔཏྟིཔཀཱསིཏཱ གཱཐཱ ཨིམསྨིཾ ཙུདྡསཀནིཔཱཏེ སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏཱ. ཏཏྠ ཨཊྛུཔྤཏྟི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཐེརོ ཀིར ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སཏྠུ དྷམྨསེནཱཔཏིཔྤབྷཱུཏཱིནཾ མཧཱཐེརཱནཉྩ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧམེཝ ཏཏྠ ཝསིཏྭཱ ཁདིརཝནམེཝ པཙྩཱགནྟྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁེན བྲཧྨཝིཧཱརེཧི ཙ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཨརཉྙེ ཝསི. ཏེན ཙ སམཡེན ཙོརཱ ནགརེ ཀཏཀམྨཱ ཨཱརཀྑམནུསྶེཧི ཨནུབནྡྷཱ པལཱཡནྟཱ ཐེརསྶ སམཱིཔེ གཧིཏབྷཎྜཾ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཡིཾསུ. མནུསྶཱ ཨནུདྷཱཝནྟཱ ཐེརསྶ སམཱིཔེ བྷཎྜཾ དིསྭཱ ཐེརཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཙོརོ’’ཏི སཉྙཱཡ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསུཾ, ‘‘ཨཡཾ, དེཝ, ཙོརོ’’ཏི. རཱཛཱ ཐེརཾ མུཉྩཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེཧི ཨིདཾ ཙོརིཀཀམྨཾ ཀཏཾ ཝཱ, ནོ ཝཱ’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ཀིཉྩཱཔི ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནཱ ཏཱདིསཾ ན ཀཏཔུབྦཾ, ཏཾ པབྦཛིཏཏོ པཊྛཱཡ པན ཨཀཏབྷཱཝསྶ, སབྦསོ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཏཱདིསསྶ ཀརཎེ ཨབྷབྦཏཱཡ པཀཱསནཏྠཾ སམཱིཔེ ཋིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ རཉྙོ ཙ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –
‘‘ཡདཱ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
ནཱབྷིཛཱནཱམི སངྐཔྤཾ, ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏཾ.
‘‘‘ཨིམེ ཧཉྙནྟུ ཝཛ྄ཛྷནྟུ, དུཀྑཾ པཔྤོནྟུ པཱཎིནོ’;
སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨིམསྨིཾ དཱིགྷམནྟརེ.
‘‘མེཏྟཉྩ ¶ ¶ ཨབྷིཛཱནཱམི, ཨཔྤམཱཎཾ སུབྷཱཝིཏཾ;
ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཾ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ.
‘‘སབྦམིཏྟོ སབྦསཁོ, སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཀོ;
མེཏྟཙིཏྟཉྩ བྷཱཝེམི, ཨབྱཱཔཛྫརཏོ སདཱ.
‘‘ཨསཾཧཱིརཾ ཨསཾཀུཔྤཾ, ཙིཏྟཾ ཨཱམོདཡཱམཧཾ;
བྲཧྨཝིཧཱརཾ བྷཱཝེམི, ཨཀཱཔུརིསསེཝིཏཾ.
‘‘ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ;
ཨརིཡེན ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན, ཨུཔེཏོ ཧོཏི ཏཱཝདེ.
‘‘ཡཐཱཔི ¶ པབྦཏོ སེལོ, ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ;
ཨེཝཾ མོཧཀྑཡཱ བྷིཀྑུ, པབྦཏོཝ ན ཝེདྷཏི.
‘‘ཨནངྒཎསྶ པོསསྶ, ནིཙྩཾ སུཙིགཝེསིནོ;
ཝཱལགྒམཏྟཾ པཱཔསྶ, ཨབྦྷམཏྟཾཝ ཁཱཡཏི.
‘‘ནགརཾ ཡཐཱ པཙྩནྟཾ, གུཏྟཾ སནྟརབཱཧིརཾ;
ཨེཝཾ གོཔེཐ ཨཏྟཱནཾ, ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;
ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;
ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཡསྶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ.
‘‘སམྤཱདེཐཔྤམཱདེན, ཨེསཱ མེ ཨནུསཱསནཱི;
ཧནྡཱཧཾ པརིནིབྦིསྶཾ ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠཱཡཾ ¶ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ ཨིམསྨིཾ དཱིགྷམནྟརེཏི, ཡདཱ ཨཧཾ པབྦཛིཏོམྷི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཡཉྩ མེ ཙརིམཀཱལོ, ཨེཏསྨིཾ དཱིགྷམནྟརེ ཀཱལེ ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝསེན ཝཱ, ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཧཉྙནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ བྱཱཔཱདཝསེན ཝཱ ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏཾ སངྐཔྤཾ ནཱབྷིཛཱནཱམཱིཏི ཡོཛནཱ.
མེཏྟཉྩ ¶ ཨབྷིཛཱནཱམཱིཏི, མིཛྫཏི སིནིཡ྄ཧཏི ཨེཏཱཡཱཏི མེཏྟཱ, ཨབྱཱཔཱདོ. མེཏྟཱ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི མེཏྟཱ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱ མེཏྟཱབྲཧྨཝིཧཱརོ, ཏཾ མེཏྟཾ. ཙ-སདྡེན ཀརུཎཾ མུདིཏཾ ཨུཔེཀྑཉྩཱཏི ཨིཏརབྲཧྨཝིཧཱརེ སངྒཎྷཱཏི. ཨབྷིཛཱནཱམཱིཏི, ཨབྷིམུཁཏོ ཛཱནཱམི. ཨདྷིགཏཉྷི ཛྷཱནཾ པཙྩཝེཀྑཏོ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ ཨབྷིམུཁཾ ཧོཏི. ཀཱིདིསནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཔྤམཱཎ’’ནྟིཨཱདི. ཏཉྷི ཡཐཱ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ, ཏཐཱ ཨནོདིསྶཀཕརཎཝསེན ཨཔརིམཱཎསཏྟཱརམྨཎཏཱཡ ཨཔྤམཱཎཾ. པགུཎབལཝབྷཱཝཱཔཱདནེན སུཊྛུ བྷཱཝིཏཏྟཱ སུབྷཱཝིཏཾ. པཋམཾ མེཏྟཱ, ཏཏོ ཀརུཎཱ, ཏཏོ མུདིཏཱ, པཙྪཱ ཨུཔེཀྑཱཏི ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦཾ ཨནུཀྐམེན པརིཙིཏཾ ཨཱསེཝིཏཾ, བཧུལཱིཀཏཾ ཨབྷིཛཱནཱམཱིཏི ཡོཛནཱ.
སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ མིཏྟོ, སབྦེ ཝཱ ཏེ མཡ྄ཧཾ མིཏྟཱཏི སབྦམིཏྟོ. མེཏྟཉྷི ¶ བྷཱཝེནྟོ སཏྟཱནཾ པིཡོ ཧོཏི. སབྦསཁོཏི, ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཀོཏི, སབྦསཏྟཱནཾ ཨནུགྒཎྷནཀོ. མེཏྟཙིཏྟཉྩ བྷཱཝེམཱིཏི, མེཏྟཱཡ སཧིཏཾ སམྤཡུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཝིསེསཏོ བྷཱཝེམི, ཝཌྜྷེམི, པཀཱསེམི ཝཱ ཨཀཐེནྟེཔི བྷཱཝནཱཡ ཨུཀྐཾསགཏབྷཱཝཏོ. ‘‘མེཏྟཾ ཙིཏྟཉྩ བྷཱཝེམཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡོཝ. ཨབྱཱཔཛྫརཏོཏི, ཨབྱཱཔཛྫེ སཏྟཱནཾ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརེ ཨབྷིརཏོ. སདཱཏི, སབྦཀཱལཾ, ཏེན ཏཏྠ སཱཏཙྩཀིརིཡཾ དསྶེཏི.
ཨསཾཧཱིརནྟི ན སཾཧཱིརཾ, ཨཱསནྣཔཙྩཏྠིཀེན རཱགེན ཨནཱཀཌྜྷནིཡཾ. ཨསཾཀུཔྤནྟི ན ཀུཔྤཾ, དཱུརཔཙྩཏྠིཀེན བྱཱཔཱདེན ཨཀོཔིཡཾ, ཨེཝཾབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ མམ མེཏྟཙིཏྟཾ ཨཱམོདཡཱམི ཨབྷིཔྤམོདཡཱམི བྲཧྨཝིཧཱརཾ བྷཱཝེམི. ཨཀཱཔུརིསསེཝིཏནྟི, ཀཱཔུརིསེཧི ནཱིཙཛནེཧི ཨསེཝིཏཾ, ཨཀཱཔུརིསེཧི ཝཱ ཨརིཡེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི སེཝིཏཾ བྲཧྨཾ སེཊྛཾ ནིདྡོསཾ མེཏྟཱདིཝིཧཱརཾ བྷཱཝེམི ཝཌྜྷེམཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ¶ ཨཏྟུདྡེསཝསེན པཉྩཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཨཉྙཱཔདེསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨཝིཏཀྐ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོཏི, ཝིཏཀྐཝིརཧིཏཾ དུཏིཡཱདིཛྷཱནཾ སམཱཔནྣོ, ཨེཏེན ཐེརོ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཡ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཏྟནཱ དུཏིཡཱདིཛྷཱནཱདྷིགམམཱཧ. ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཐེརོ ཏམེཝ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨེཀཱསནེནེཝ ཨརཧཏྟཾ གཎྷི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ ཨཉྙཱཔདེསེནེཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ. ཨརིཡེན ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན, ཨུཔེཏོ ཧོཏི ཏཱཝདེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཝཙཱིསངྑཱརཱབྷཱཝཏོ ཨཝིཏཀྐཱཝིཙཱརཱ སམཱཔཏྟི ‘‘ཨརིཡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དྭཡཾ ཀརཎཱིཡཾ དྷམྨཱི ཝཱ ཀཐཱ ཨརིཡོ ¶ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༧༣) པན ཝཙནཏོ ཡཱ ཀཱཙི སམཱཔཏྟི ཨརིཡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ ནཱམ. ཨིདྷ པན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཨགྒཕལསམཱཔཏྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ.
ཨིདཱནི ཏསྶཱདྷིགཏཏྟཱ ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡཏཾ ཨུཔམཱཡ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོཏི, ཡཐཱ སིལཱམཡོ ཨེཀགྷནསེལོ པབྦཏོ, ན པཾསུཔབྦཏོ ན མིསྶཀཔབྦཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི, སུཊྛུ པཏིཊྛིཏམཱུལོ པཀཏིཝཱཏེཧི ཨཙལོ ཨཀམྤནཱིཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨརཧཏྟཾ ནིབྦཱནཉྩ ཨེཝཾ མོཧཀྑཡཱ བྷིཀྑུ, པབྦཏོཝ ན ཝེདྷཏཱིཏི མོཧསྶ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཱ, མོཧམཱུལཀཏྟཱ ཙ སབྦཱཀུསལཱནཾ པཧཱིནསབྦཱཀུསལོ བྷིཀྑུ ཡཐཱ སོ པབྦཏོ པཀཏིཝཱཏེཧི, ཨེཝཾ ལོཀདྷམྨེཧི ན ཝེདྷཏི ན ཀམྤཏི, མོཧཀྑཡོཏི ཝཱ ཡསྨཱ ཨརཧཏྟཾ ནིབྦཱནཉྩ ཝུཙྩཏི ¶ , ཏསྨཱ མོཧཀྑཡཱཏི མོཧཀྑཡསྶ ཧེཏུ ནིབྦཱནསྶ ཨརཧཏྟསྶ ཙ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏོ ཨསམཱཔནྣཀཱལེཔི པབྦཏོ ཝིཡ ན ཝེདྷཏི, པགེཝ སམཱཔནྣཀཱལེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི པཱཔཾ ནཱམེཏཾ ཨསུཙིསཱིལོ ཨེཝ སམཱཙརཏི, ན ཙ སུཙིསཱིལོ, སུཙིསཱིལསྶ པན ཏཾ ཨཎུམཏྟམྤི བྷཱརིཡཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨནངྒཎསྶཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ ¶ . ཏསྶཏྠོ – རཱགཱདིཨངྒཎཱབྷཱཝཏོ ཨནངྒཎསྶ སབྦཀཱལཾ སུཙིཨནཝཛྫདྷམྨེ ཨེཝ གཝེསནྟསྶ སཔྤུརིསསྶ ཝཱལགྒམཏྟཾ ཀེསགྒམཏྟཾ པཱཔསྶ ལེསམཏྟམྤི སཀལཾ ལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨབྦྷམཏྟཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏསྨཱ ན ཨེཝརཱུཔེ ཀམྨེ མཱདིསཱ ཨཱསངྐིཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཡསྨཱ ནིཀྐིལེསེསུཔི ཨནྡྷབཱལཱ ཨེཝརཱུཔེ ཨཔཝཱདེ སམུཊྛཱཔེནྟི, ཏསྨཱ ཨཏྠཀཱམེཧི སཀྐཙྩཾ ཨཏྟཱ རཀྑིཏབྦོཏི ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘ནགརཾ ཡཐཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ པན པཙྩནྟནགརཝཱསཱིཧི མནུསྶེཧི པཙྩནྟཾ ནགརཾ དྭཱརཔཱཀཱརཱདཱིནི ཐིརཱནི ཀརོནྟེཧི སཨནྟརཾ, ཨུདྡཱཔཔརིཁཱདཱིནི ཐིརཱནི ཀརོནྟེཧི སབཱཧིརནྟི སནྟརབཱཧིརཾ གུཏྟཾ ཀརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཏུམྷེཧིཔི སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཚ དྭཱརཱནི པིདཧིཏྭཱ དྭཱརརཀྑིཏཾ སཏིཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཡཐཱ གཡ྄ཧམཱནཱནི བཱཧིརཱནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨུཔགྷཱཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཏཐཱ ཨགྒཧཎེན ཏཱནིཔི ཐིརཱནི ཀཏྭཱ ཏེསཾ ཨཔྤཝེསཱཡ དྭཱརརཀྑིཏཾ སཏིཾ ཨཔྤཧཱཡ ཝིཙརནྟཱ ཨཏྟཱནཾ གོཔེཐ. ཀསྨཱ? ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ. ཡོ ཧི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ན གོཔེཏི, ཏཾ པུགྒལཾ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎོ, མནུསྶཏྟབྷཱཝཀྑཎོ, མཛ྄ཛྷིམདེསེ ཨུཔྤཏྟིཀྑཎོ, སམྨཱདིཊྛིཡཱ པཊིལདྡྷཀྑཎོ, ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཝེཀལླཀྑཎོཏི སབྦོཔི ཨཡཾ ཁཎོ ཨཏིཀྐམཏི, སོ ཁཎོ ཏུམྷེ མཱ ཨཏིཀྐམཏཱུཏི.
ཨེཝཾ ¶ ཐེརོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སརཱཛིཀཾ པརིསཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ཨོཝདིཏྭཱ པུན མརཎེ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨཏྟནོ སམཙིཏྟཏཾ ཀཏཀིཙྩཏཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.༦༠༧).
ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཨུཔཊྛིཏཾ དིསྭཱ སངྑེཔེནེཝ ནེསཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ པརིནིབྦཱནཾ པཝེདེནྟོ ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམྤཱདེཐཔྤམཱདེནཱཏི སམྤཱདེཏབྦཾ དཱནསཱིལཱདིཾ ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐ, དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔབྷེདེ གཧཊྛཝཏྟེ སཱིལཱནུརཀྑཎེ སམཐཨནུཡོགེ ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཙ ¶ ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐ. ཨེསཱ མེ ཨནུསཱསནཱིཏི དཱནསཱིལཱདཱིསུ ན པམཛྫཐཱཏི ཨེསཱ མམ ཨནུསིཊྛི ཨོཝཱདོ.
ཨེཝཾ ¶ སིཁཱཔཏྟཾ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ དཱིཔེཏྭཱ ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཱཔི མཏྠཀཾ གཎྷནྟོ ‘‘ཧནྡཱཧཾ པརིནིབྦིསྶཾ, ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱིཏི སབྦསོ ཀིལེསེཧི བྷཝེཧི ཙ ཝིཔྤམུཏྟོ ཨམྷི, ཏསྨཱ ཨེཀཾསེན པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱིཏི.
ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཨཱཀཱསེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པཛྫལནྟོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.
ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. གོདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡཐཱཔི བྷདྡོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གོདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སཏྠཝཱཧཀུལེ ནིབྦཏྟོ. གོདཏྟོཏི ནཱམེན ཝཡཔྤཏྟོ པིཏརི ཀཱལངྐཏེ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེནྟོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི བྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརིཏྭཱ ཝཱཎིཛྫེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ཡཐཱཝིབྷཝཾ པུཉྙཱནིཔི ཀརོཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨནྟརཱམགྒེ དྷུརེ ཡུཏྟགོཎེ ཝཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ པཏིཏེ མནུསྶེསུ ཏཾ ཝུཊྛཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟེསུ སཡམེཝ གནྟྭཱ ཏཾ ནངྒུཊྛེ གཱལ༹ྷཾ ཝིཛ྄ཛྷི. གོཎོ ‘‘ཨཡཾ ཨསཔྤུརིསོ མམ བལཱབལཾ ཨཛཱནནྟོ གཱལ༹ྷཾ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཀུདྡྷོ མནུསྶཝཱཙཱཡ, ‘‘བྷོ གོདཏྟ, ཨཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཏྟནོ བལཾ ཨནིགུཧནྟོ ཏུཡ྄ཧཾ ¶ བྷཱརཾ ཝཧིཾ, ཨཛྫ པན ཨསམཏྠབྷཱཝེན པཏིཏཾ མཾ ཨཏིཝིཡ བཱདྷསི, ཧོཏུ, ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཏཾ བཱདྷེཏུཾ སམཏྠོ པཊིསཏྟུ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཱནུརཱུཔེན ཨཀྐོསི. ཏཾ སུཏྭཱ གོདཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ ནཱམ སཏྟེ བཱདྷེཏྭཱ ཀིཾ ཨིམཱཡ ཛཱིཝིཀཱཡཱ’’ཏི སཾཝེགཛཱཏོ སབྦཾ ཝིབྷཝཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏརསྶ མཧཱཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ ཨརིཡགཎཱནཾ ལོཀདྷམྨེ ཨཱརབྦྷ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –
‘‘ཡཐཱཔི ¶ བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོ, དྷུརེ ཡུཏྟོ དྷུརསྶཧོ;
མཐིཏོ ཨཏིབྷཱརེན, སཾཡུགཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.
‘‘ཨེཝཾ པཉྙཱཡ ཡེ ཏིཏྟཱ, སམུདྡོ ཝཱརིནཱ ཡཐཱ;
ན པརེ ཨཏིམཉྙནྟི, ཨརིཡདྷམྨོཝ པཱཎིནཾ.
‘‘ཀཱལེ ¶ ཀཱལཝསཾ པཏྟཱ, བྷཝཱབྷཝཝསཾ གཏཱ;
ནརཱ དུཀྑཾ ནིགཙྪནྟི, ཏེདྷ སོཙནྟི མཱཎཝཱ.
‘‘ཨུནྣཏཱ སུཁདྷམྨེན, དུཀྑདྷམྨེན ཙོནཏཱ;
དྭཡེན བཱལཱ ཧཉྙནྟི, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶིནོ.
‘‘ཡེ ཙ དུཀྑེ སུཁསྨིཉྩ, མཛ྄ཛྷེ སིབྦིནིམཙྩགཱུ;
ཋིཏཱ ཏེ ཨིནྡཁཱིལོཝ, ན ཏེ ཨུནྣཏཨོནཏཱ.
‘‘ན ཧེཝ ལཱབྷེ ནཱལཱབྷེ, ན ཡསེ ན ཙ ཀིཏྟིཡཱ;
ན ནིནྡཱཡཾ པསཾསཱཡ, ན ཏེ དུཀྑེ སུཁམྷི ཙ.
‘‘སབྦཏྠ ཏེ ན ལིམྤནྟི, ཨུདབིནྡུཝ པོཀྑརེ;
སབྦཏྠ སུཁིཏཱ དྷཱིརཱ, སབྦཏྠ ཨཔརཱཛིཏཱ.
‘‘དྷམྨེན ཙ ཨལཱབྷོ ཡོ, ཡོ ཙ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ;
ཨལཱབྷོ དྷམྨིཀོ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ.
‘‘ཡསོ ཙ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ, ཝིཉྙཱུནཾ ཨཡསོ ཙ ཡོ;
ཨཡསོཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུནཾ, ན ཡསོ ཨཔྤབུདྡྷིནཾ.
‘‘དུམྨེདྷེཧི པསཾསཱ ཙ, ཝིཉྙཱུཧི གརཧཱ ཙ ཡཱ;
གརཧཱཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུཧི, ཡཉྩེ བཱལཔྤསཾསནཱ.
‘‘སུཁཉྩ ཀཱམམཡིཀཾ, དུཀྑཉྩ པཝིཝེཀིཡཾ;
པཝིཝེཀདུཀྑཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཀཱམམཡཾ སུཁཾ.
‘‘ཛཱིཝིཏཉྩ ¶ ཨདྷམྨེན, དྷམྨེན མརཎཉྩ ཡཾ;
མརཎཾ དྷམྨིཀཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཛཱིཝེ ཨདྷམྨིཀཾ.
‘‘ཀཱམཀོཔཔྤཧཱིནཱ ¶ ཡེ, སནྟཙིཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེ;
ཙརནྟི ལོཀེ ཨསིཏཱ, ནཏྠི ཏེསཾ པིཡཱཔིཡཾ.
‘‘བྷཱཝཡིཏྭཱན བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨིནྡྲིཡཱནི བལཱནི ཙ;
པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, པརིནིབྦནྟིནཱསཝཱ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཨཱཛཉྙོཏི, ཨུསབྷཱཛཱནཱིཡོ. དྷུརེ ཡུཏྟོཏི, སཀཊདྷུརེ ཡོཛིཏོ. དྷུརསྶཧོཏི, དྷུརཝཱཧོ. གཱཐཱསུཁཏྠཉྩེཏྠ དྭིསཀཱརཏོ ནིདྡེསོ ཀཏོ, སཀཊབྷཱརཾ ཝཧིཏུཾ སམཏྠོཏི ཨཏྠོ. མཐིཏོ ཨཏིབྷཱརེནཱཏི, ཨཏིབྷཱརེན གརུབྷཱརེན པཱིལི༹ཏོ. ‘‘མདྡིཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹, སོ ཨེཝཏྠོ. སཾཡུགནྟི, ཨཏྟནོ ཁནྡྷེ ཋཔིཏཾ ཡུགཾ ནཱཏིཝཏྟཏི ན ཨཏིཀྐཱམེཏི, སམྨཱ ཡོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དྷུརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ན ཏིཊྛཏི. ཨེཝནྟི ཡཐཱ སོ དྷོརཡ྄ཧོ ཨཏྟནོ བྷདྲཱཛཱནཱིཡཏཱཡ ཨཏྟནོ དྷཱིརཝཱིརཏཱཡ ཨཏྟནོ བྷཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི ན པརིཙྩཛཏི, ཨེཝཾ ཡེ ཝཱརིནཱ ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ པཉྙཱཡ ཏིཏྟཱ དྷཱཏཱ པརིཔུཎྞཱ, ཏེ པརེ ནིཧཱིནཔཉྙེ ན ཨཏིམཉྙནྟི, ན པརིབྷཝནྟི. ཏཏྠ ¶ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོཝ པཱཎིན’’ནྟི, པཱཎིནཾ སཏྟེསུ ཨཡཾ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨོ ཡདིདཾ ཏེསཾ པཉྙཱཡ པཱརིཔཱུརིཾ གཏཏྟཱ ལཱབྷཱདིནཱ ཨཏྟཱནུཀྐཾསནཾ ཝིཡ ཨལཱབྷཱདིནཱ པརེསཾ ཨཝམྦྷནཾ.
ཨེཝཾ པཉྙཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨརིཡཱནཾ སུཁཝིཧཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཏདབྷཱཝཏོ ཨནརིཡཱནཾ དུཀྑཝིཧཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱལེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱལེཏི ལཱབྷཱལཱབྷཱདིནཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཀཱལེ. ཀཱལཝསཾ པཏྟཱཏི ལཱབྷཱདིཀཱལསྶ ཙ ཝསཾ ཨུཔགཏཱ, ལཱབྷཱདིནཱ སོམནསྶིཏཱ ཨལཱབྷཱདིནཱ ཙ དོམནསྶིཏཱཏི ཨཏྠོ. བྷཝཱབྷཝཝསཾ གཏཱཏི བྷཝསྶ ཨབྷཝསྶ ཙ ཝསཾ ཨུཔགཏཱ ཝུདྡྷིཧཱནིཡོ ཨནུཝཏྟནྟཱ ཏེ. ནརཱ དུཀྑཾ ནིགཙྪནྟི, ཏེདྷ སོཙནྟི མཱཎཝཱཏི ཏེ ནརཱ ‘‘མཱཎཝཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ སཏྟཱ ལཱབྷཱལཱབྷཱདིཝསེན ཝུདྡྷིཧཱནིཝསེན ཨནུརོདྷཔཊིཝིརོདྷཾ ཨཱཔནྣཱ ཨིདྷལོཀེ སོཙནྟི, པརལོཀེ ཙ ནིརཡཱདིདུཀྑཾ གཙྪནྟི པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
‘‘ཨུནྣཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ¶ ལོཀདྷམྨཝསེན སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཔྤཏྟིམེཝ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཨུནྣཏཱ སུཁདྷམྨེནཱཏི སུཁཧེཏུནཱ སུཁཔཙྩཡེན བྷོགསམྤཏྟིཨཱདིནཱ ཨུནྣཏིཾ གཏཱ, བྷོགམདཱདིནཱ མཏྟཱཏི ཨཏྠོ. དུཀྑདྷམྨེན ཙོནཏཱཏི དུཀྑཧེཏུནཱ དུཀྑཔཙྩཡེན བྷོགཝིཔཏྟིཨཱདིནཱ ནིཧཱིནཏཾ གཏཱ དཱལིདྡིཡཱདིནཱ ཀཱཔཉྙཏཾ པཏྟཱ. དྭཡེནཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེན ཨུནྣཏིཨོནཏིདྭཡེན ལཱབྷཱལཱབྷཱདིདྭཡེན ¶ ཝཱ བཱལཔུཐུཛྫནཱ ཧཉྙནྟི, ཨནུརོདྷཔཊིཝིརོདྷཝསེན ཝིབཱདྷཱིཡནྟི པཱིལི༹ཡནྟི. ཀསྨཱ? ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶིནོ ཡསྨཱ ཏེ དྷམྨསབྷཱཝཾ ཡཱཐཱཝཏོ ནབྦྷཉྙཾསུ, པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷཱ པཧཱིནཀིལེསཱ ཙ ན ཧོནྟི, ཏསྨཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶནཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨདསྶནཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཙ དུཀྑེ སུཁསྨིཉྩ, མཛ྄ཛྷེ སིབྦིནིམཙྩགཱུཏི ཡེ པན ཨརིཡཱ དུཀྑཝེདནཱཡ སུཁཝེདནཱཡ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱཝེདནཱཡ ཙ ཏཔྤཊིབདྡྷཾ ཚནྡརཱགབྷཱུཏཾ སིབྦིནིཾ ཏཎྷཾ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཨཙྩགཱུ ཨཏིཀྐམིཾསུ, ཏེ ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཝཱཏེཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨསམྤཀམྤིཡཱ ཋིཏཱ, ན ཏེ ཨུནྣཏཨོནཏཱ, ཀདཱཙིཔི ཨུནྣཏཱ ཝཱ ཨོནཏཱ ཝཱ ན ཧོནྟི སབྦསོ ཨནུནཡཔཊིགྷཱབྷཱཝཏོ.
ཨེཝཾ ཝེདནཱདྷིཊྛཱནཾ ཨརཧཏོ ཨནུཔལེཔཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ལོཀདྷམྨེ ཝིབྷཛིཏྭཱ སབྦཏྠཀམེཝསྶ ཨནུཔལེཔཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན ཧེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ལཱབྷེཏི ཙཱིཝརཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ པཊིལཱབྷེ. ཨལཱབྷེཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཔྤཊིལཱབྷེ ཨཔགམེ. ན ཡསེཏི པརིཝཱརཧཱནིཡཾ ཨཀིཏྟིཡཉྩ. ཀིཏྟིཡཱཏི པརམྨུཁཱ ཀིཏྟནེ པཏྠཊཡསཏཱཡཾ. ནིནྡཱཡནྟི སམྨུཁཱ གརཧཱཡཾ. པསཾསཱཡནྟི, པཙྩཀྑཏོ གུཎཱབྷིཏྠཝནེ. དུཀྑེཏི དུཀྑེ ཨུཔྤནྣེ. སུཁེཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.
སབྦཏྠཱཏི ¶ སབྦསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ ཨཊྛཝིདྷེཔི ལོཀདྷམྨེ, སབྦཏྠ ཝཱ རཱུཔཱདིཀེ ཝིསཡེ ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ ན ལིམྤནྟི སབྦསོ པཧཱིནཀིལེསཏྟཱ. ཡཐཱ ཀིཾ? ཨུདབིནྡུཝ པོཀྑརེ ཡཐཱ ཀམལདལེ ཛལབིནྡུ ཨལླཱིཡིཏྭཱ ཋིཏམྤི ཏེན ན ལིམྤཏི, ཛལབིནྡུནཱ ཙ ཀམལདལཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཝིསཾསཊྛམེཝ, ཨེཝམེཏེཔི ཨུཔཊྛིཏེ ལཱབྷཱདིཀེ, ཨཱཔཱཐགཏེ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེ ཙ ཝིསཾསཊྛཱ ཨེཝཾ. ཏཏོ ཨེཝ དྷཱིརཱ པཎྜིཏཱ སབྦཏྠ ལཱབྷཱདཱིསུ ཉཱཎམུཁེན པིཡནིམིཏྟཱནཾ སོཀཱདཱིནཉྩ ཨབྷཱཝཏོ སུཁིཏཱ ¶ ལཱབྷཱདཱིཧི ཙ ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏོ སབྦཏྠ ཨཔརཱཛིཏཱཝ ཧོནྟི.
ཨིདཱནི ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིསུ སེཡྻཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷམྨེན ཙ ཨལཱབྷོ ཡོཏི ཡོ དྷམྨཾ རཀྑནྟསྶ ཏཾནིམིཏྟཾ ཨལཱབྷོ ལཱབྷཱབྷཱཝོ, ལཱབྷཧཱནི. ཡོ ཙ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ ཨདྷམྨེན ཨཉྙཱཡེན བུདྡྷཔཊིཀུཊྛེན ཝིདྷིནཱ ཨུཔྤནྣོ, ཏེསུ དྭཱིསུ ཨལཱབྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨཱཝཧོ སེཡྻོ, ཡཱདིསཾ ལཱབྷཾ པརིཝཛྫནྟསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཏཱདིསོ ཨལཱབྷོ པཱསཾསཏརོ ཨཏྠཱཝཧོ. ཡཉྩེ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོཏི ཡོ ལཱབྷོ ཨདྷམྨེན ཨུཔྤནྣོ, སོ ན སེཡྻོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཡསོ ¶ ཙ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ, ཝིཉྙཱུནཾ ཨཡསོ ཙ ཡོཏི ཡོ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ དུཔྤཉྙཱནཾ ཝསེན པུགྒལསྶ ཡསོ ལབྦྷཏི, ཡོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ པཎྜིཏཱནཾ ཝསེན ཨཡསོ ཡསཧཱནི. ཨིམེསུ དྭཱིསུ ཨཡསོཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུནཾ. ཏེ ཧིསྶ ཡཐཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝཾ ཡསཧཱནིཾ ཨིཙྪེཡྻུཾ, ཏཐཱ ཙ བྷབྦཛཱཏིཀོ ཏཾ ཨགུཎཾ པཧཱཡ གུཎེ པཏིཊྛེཡྻ. ན ཡསོ ཨཔྤབུདྡྷཱིནནྟི དུཔྤཉྙཱནཾ ཝསེན ཡསོ སེཡྻོ ཧོཏི, ཏེ ཧི ཨབྷཱུཏགུཎཱབྷིབྱཱཧཱརཝསེནཱཔི ནཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ, སོ ཙསྶ ཨིདྷ ཙེཝ ཝིཉྙཱུགརཧཱདིནཱ སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏིཡཾ དུཀྑཔརིཀྐིལེསཱདིནཱ ཨནཏྠཱཝཧོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ལཱབྷོ སིལོཀོ སཀྐཱརོ, མིཙྪཱལདྡྷོ ཙ ཡོ ཡསོ’’ཏི (སུ. ནི. ༤༤༠) ‘‘སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསཾ ཧནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༥; ཨ. ནི. ༤.༦༨) ཙ.
དུམྨེདྷེཧཱིཏི, ནིཔྤཉྙེཧི. ཡཉྩེ བཱལཔྤསཾསནཱཏི བཱལེཧི ཨཝིདྡསཱུཧི ཡཱ ནཱམ པསཾསནཱ.
ཀཱམམཡིཀནྟི ཝཏྠུཀཱམམཡཾ, ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ. དུཀྑཉྩ པཝིཝེཀིཡནྟི པཝིཝེཀཏོ ནིབྦཏྟཾ ཀཱཡཀིལམཐཝསེན པཝཏྟཾ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔཱདིཧེཏུཀཾ ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཾ, ཏཾ པན ནིརཱམིསཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཏཱཡ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཝིཝེཀདུཀྑཾ སེཡྻོ’’ཏི.
ཛཱིཝིཏཉྩ ¶ ¶ ཨདྷམྨེནཱཏི ཨདྷམྨེན ཛཱིཝིཀཀཔྤནཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུ ཨདྷམྨཙརཎཾ. དྷམྨེན མརཎཾ ནཱམ ‘‘ཨིམཾ ནཱམ པཱཔཾ ཨཀརོནྟཾ ཏཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཀེནཙི ཝུཏྟེ མཱརེནྟེཔི ཏསྨིཾ པཱཔཾ ཨཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཨཝིཀོཔེནྟསྶ དྷམྨཧེཏུམརཎཾ དྷམྨིཀཾ སེཡྻོཏི ཏཱདིསཾ མརཎཾ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨིཀཾ སགྒསམྤཱཔནཏོ ནིབྦཱནུཔནིསྶཡཏོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསཏརཾ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ –
‘‘ཙཛེ དྷནཾ ཨངྒཝརསྶ ཧེཏུ, ཨངྒཾ ཙཛེ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑམཱནོ;
ཨངྒཾ དྷནཾ ཛཱིཝིཏཉྩཱཔི སབྦཾ, ཙཛེ ནརོ དྷམྨམནུསྶརནྟོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༡.༤༧༠);
ཡཉྩེ ཛཱིཝེ ཨདྷམྨིཀནྟི པུརིསོ ཡཾ དྷམྨཏོ ཨཔེཏཾ ཛཱིཝིཀཾ ཛཱིཝེཡྻ, ཏཾ ན སེཝེཡྻ ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏཏྟཱ ཨཔཱཡསམྤཱཔནཏོ ཙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི ¶ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཨནུཔལེཔཾ ཀཱརཎཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱམཀོཔཔཧཱིནཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ.
ཏཏྠ ཀཱམཀོཔཔཧཱིནཱཏི ཨརིཡམགྒེན སབྦསོཝ པཧཱིནཱ ཨནུརོདྷཔཊིཝིརོདྷཱ. སནྟཙིཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེཏི ཁུདྡཀེ ཙེཝ མཧནྟེ ཙ བྷཝེ ཨནཝསེསཔཧཱིནཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཏཱཡ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟཱ. ལོཀེཏི ཁནྡྷཱདིལོཀེ. ཨསིཏཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡཝསེན ཨནིསྶིཏཱ. ནཏྠི ཏེསཾ པིཡཱཔིཡནྟི ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཀཏྠཙི ལཱབྷཱདིཀེ རཱུཔཱདིཝིསཡེ ཙ པིཡཾ ཝཱ ཨཔིཡཾ ཝཱ ནཏྠི, ཏཾནིམིཏྟཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སབྦསོ སམུཙྪིནྣཏྟཱ.
ཨིདཱནི ཡཱཡ བྷཱཝནཱཡ ཏེ ཨེཝརཱུཔཱ ཛཱཏཱ, ཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ དེསནཱཡ ཀཱུཊཾ གཎྷནྟོ ‘‘བྷཱཝཡིཏྭཱནཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཔྤུཡྻཱཏི, པཱཔུཎིཏྭཱ. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམཱ ཨེཝ ཙ གཱཐཱ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཱཔི ཨཧེསུཾ.
གོདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཙུདྡསཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༥. སོལ༹སཀནིཔཱཏོ
༡. ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སོལ༹སཀནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཨེས བྷིཡྻོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཏྟནོ སཱསནེ པཋམཾ པཊིཝིདྡྷདྷམྨརཏྟཉྙཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརསྶ སཏྠུནོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ བྱཱཀཱསི. སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཙེཏིཡེ པཏིཊྛཱཔིཡམཱནེ ཨནྟོཙེཏིཡེ རཏནགྷརཾ ཀཱརེསི, ཙེཏིཡཾ པརིཝཱརེཏྭཱ སཧསྶརཏནགྒྷིཡཱནི ཙ ཀཱརེསི.
སོ ཨེཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ, ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ, དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱཀཱལོ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཀརཱིསམཏྟེ ཁེཏྟེ སཱལིགབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ, གཧིཏསཱལིཏཎྜུལེཧི ཨསམྦྷིནྣཁཱིརཔཱཡཱསཾ སམྤཱདེཏྭཱ, ཏཏྠ མདྷུསཔྤིསཀྐརཱདཡོ པཀྑིཔིཏྭཱ, བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ཨདཱསི. སཱལིགབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ པུན པཱུརཏི, པུཐུཀཀཱལེ པུཐུཀགྒཾ ནཱམ ཨདཱསི. ལཱཡནེ ལཱཡནགྒཾ, ཝེཎིཀརཎེ ཝེཎགྒཾ, ཀལཱཔཱདིཀརཎེ ཀལཱཔགྒཾ, ཁལགྒཾ, བྷཎྜགྒཾ, མིནགྒཾ, ཀོཊྛགྒནྟི; ཨེཝཾ ཨེཀསསྶེ ནཝ ཝཱརེ ཨགྒདཱནཾ ནཱམ ཨདཱསི. ཏམྤི སསྶཾ ཨཏིརེཀཏརཾ སམྤནྣཾ ཨཧོསི.
ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ, ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ¶ ཀཔིལཝཏྠུནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ དོཎཝཏྠུནཱམཀེ བྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཀོཎྜཉྙོཏི གོཏྟཏོ ཨཱགཏཾ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ལཀྑཎམནྟེསུ ཙ པཱརཾ ཨགམཱསི. ཏེན སམཡེན ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ¶ ཏུསིཏཔུརཏོ ཙཝིཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཔུརེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ¶ གེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཨཊྛུཏྟརསཏེསུ བྲཱཧྨཎེསུ ཨུཔནཱིཏེསུ ཡེ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཱ ལཀྑཎཔརིགྒཧཎཏྠཾ མཧཱཏལཾ ཨུཔནཱིཏཱ. སོ ཏེསུ སབྦནཝཀོ ཧུཏྭཱ, མཧཱཔུརིསསྶ ལཀྑཎནིཔྥཏྟིཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨེཀཾསེན ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཨབྷིནིཀྑམནཾ ཨུདིཀྑནྟོ ཝིཙརཏི.
བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷམཱནོ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ གནྟྭཱ ཨེཀཱུནཏིཾསཏིམེ ཝསྶེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམནྟོ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ པདྷཱནཾ པདཧི. ཏདཱ ཀོཎྜཉྙོ མཱཎཝོ མཧཱསཏྟསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ, ལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀབྲཱཧྨཎཱནཾ པུཏྟེཧི ཝཔྤམཱཎཝཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟཔཉྩམོ པབྦཛིཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཚབྦསྶཱནི ཏཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔརིབྷོགེན ནིབྦིནྣོ ཨཔཀྐམིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ ཨགམཱསི. ཨཐ ཁོ བོདྷིསཏྟོ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔརིབྷོགེན ལདྡྷཀཱཡབལོ ཝེསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ, ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ, སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཎྜེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ, ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམཱཡཾ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ, ཏེསཾ དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནསུཏྟནྟཾ (མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཎྜཉྙཏྠེརོ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ པཉྩམིཡཾ པཀྑསྶ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༢༠; སཾ. ནི. ༣.༥༩) ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༥༩༦-༦༡༢) –
‘‘པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ཝིནཱཡཀཾ;
བུདྡྷབྷཱུམིམནུཔྤཏྟཾ, པཋམཾ ཨདྡསཾ ཨཧཾ.
‘‘ཡཱཝཏཱ བོདྷིཡཱ མཱུལེ, ཡཀྑཱ སབྦེ སམཱགཏཱ;
སམྦུདྡྷཾ པརིཝཱརེཏྭཱ, ཝནྡནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ.
‘‘སབྦེ དེཝཱ ཏུཊྛམནཱ, ཨཱཀཱསེ སཉྩརནྟི ཏེ;
བུདྡྷོ ཨཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ཨནྡྷཀཱརཏམོནུདོ.
‘‘ཏེསཾ ¶ ཧཱསཔརེཏཱནཾ, མཧཱནཱདོ ཨཝཏྟཐ;
ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིསྶཱམ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.
‘‘དེཝཱནཾ གིརམཉྙཱཡ, ཝཱཙཱསབྷིམུདཱིརིཧཾ;
ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, ཨཱདིབྷིཀྑམདཱསཧཾ.
‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;
དེཝསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘སཏྟཱཧཾ ¶ ཨབྷིནིཀྑམྨ, བོདྷིཾ ཨཛ྄ཛྷགམཾ ཨཧཾ;
ཨིདཾ མེ པཋམཾ བྷཏྟཾ, བྲཧྨཙཱརིསྶ ཡཱཔནཾ.
‘‘ཏུསིཏཱ ཧི ཨིདྷཱགནྟྭཱ, ཡོ མེ བྷིཀྑཾ ཨུཔཱནཡི;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎོཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
སབྦེ དེཝེ ཨབྷིབྷོཏྭཱ, ཏིདིཝཾ ཨཱཝསིསྶཏི.
‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;
སཧསྶདྷཱ ཙཀྐཝཏྟཱི, ཏཏྠ རཛྫཾ ཀརིསྶཏི.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏིདསཱ སོ ཙཝིཏྭཱན, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;
ཨགཱརཱ པབྦཛིཏྭཱན, ཚབྦསྶཱནི ཝསིསྶཏི.
‘‘ཏཏོ སཏྟམཀེ ཝསྶེ, བུདྡྷོ སཙྩཾ ཀཐེསྶཏི;
ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ ནཱམེན, པཋམཾ སཙྪིཀཱཧིཏི.
‘‘ནིཀྑནྟེནཱནུཔབྦཛིཾ, པདྷཱནཾ སུཀཏཾ མཡཱ;
ཀིལེསེ ཛྷཱཔནཏྠཱཡ, པབྦཛིཾ, ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘ཨབྷིགནྟྭཱན སབྦཉྙཱུ, བུདྡྷོ ལོཀེ སདེཝཀེ;
ཨིསིནཱམེ མིགཱརཉྙེ, ཨམཏབྷེརིམཱཧནི.
‘‘སོ དཱནི པཏྟོ ཨམཏཾ, སནྟིཔདམནུཏྟརཾ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ ¶ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ པཋམཾ པཊིཝིདྡྷདྷམྨབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ, ¶ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ རཏྟཉྙཱུནཾ ཡདིདཾ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. སོ དྭཱིཧི ཨགྒསཱཝཀེཧི ཨཏྟནི ཀརཱིཡམཱནཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ གཱམནྟསེནཱསནེ ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརཉྩ པརིཧརིཏུཀཱམོ, ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཡཱ ཝིཧརིཏུཀཱམོ ཙ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ པཊིསནྠཱརཀརཎམྤི པཔཉྩཾ མཉྙམཱནོ སཏྠཱརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཚདྡནྟེཧི ནཱགེཧི ཨུཔཊྛིཡམཱནོ ཚདྡནྟདཧཏཱིརེ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝསནྟཾ ཐེརཾ ཨེཀདིཝསཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ¶ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ ཏསྶ ཙཏུསཙྩགབྦྷཾ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ སུཉྙཏཔཊིསཾཡུཏྟཾ ནཱནཱནཡཝིཙིཏྟཾ ཨམཏོགདྷཾ བུདྡྷལཱིལཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ སཀྐོ ཨཏྟནོ པསཱདཾ པཝེདེནྟོ –
‘‘ཨེས བྷིཡྻོ པསཱིདཱམི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ མཧཱརསཾ;
ཝིརཱགོ དེསིཏོ དྷམྨོ, ཨནུཔཱདཱཡ སབྦསོ’’ཏི. – པཋམཾ གཱཐམཱཧ;
ཏཏྠ ཨེས བྷིཡྻོ པསཱིདཱམི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ མཧཱརསནྟི ཡདིཔི ཨནེཀཝཱརཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཏྠ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཱནི པན ཏུམྷེཧི ཀཐིཏཾ ནཱནཱནཡཝིཙིཏྟཏཱཡ ཨསེཙནཀཏཱཡ ཙ མཧཱརསཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨེསོ ཨཧཾ ཏཏོ བྷིཡྻོ པསཱིདཱམི. ཝིརཱགོ དེསིཏོ དྷམྨོ, ཨནུཔཱདཱཡ སབྦསོཏི སབྦསཾཀིལེསཏོ སབྦསངྑཱརཏོ ཙ ཝིརཛྫནཏོ ཝིརཱགཛནནཏོ ཝིརཱགོ. ཏཏོ ཨེཝ རཱུཔཱདཱིསུ ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨནུཔཱདཱཡ ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིམུཏྟིསཱདྷནཝསེན པཝཏྟཏྟཱ སབྦསོ ཨནུཔཱདཱཡ དེསིཏོ.
ཨེཝཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཐེརསྶ དེསནཾ ཐོམེཏྭཱ ཐེརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརོ མིཙྪཱཝིཏཀྐེཧི ཨབྷིབྷུཡྻམཱནཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ པུཐུཛྫནཱནཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ དིསྭཱ ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཉྩསྶ ཨནུཀྐམཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཙ སབྦསོ ཏཏོ ཝིནིཝཏྟིཏམཱནསཏཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཏདཏྠཾ དཱིཔེཏྭཱ –
‘‘བཧཱུནི ¶ ལོཀེ ཙིཏྲཱནི, ཨསྨིཾ པཐཝིམཎྜལེ;
མཐེནྟི མཉྙེ སངྐཔྤཾ, སུབྷཾ རཱགཱུཔསཾཧིཏཾ.
‘‘རཛམུཧཏཉྩ ¶ ཝཱཏེན, ཡཐཱ མེགྷོཔསམྨཡེ;
ཨེཝཾ སམྨནྟི སངྐཔྤཱ, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏཱི’’ཏི. – དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ བཧཱུནི ལོཀེ ཙིཏྲཱནཱིཏི རཱུཔཱདིཝསེན ཏཏྠཱཔི ནཱིལཔཱིཏཱདིཝསེན ཨིཏྠིཔུརིསཱདིཝསེན ཙ ཨནེཀཱནི ལོཀེ ཙིཏྟཝིཙིཏྟཱནི ཨཱརམྨཎཛཱཏཱནི. ཨསྨིཾ པཐཝིམཎྜལེཏི པཙྩཀྑབྷཱུཏཾ མནུསྶལོཀཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. མཐེནྟི མཉྙེ སངྐཔྤནྟི ཏཛྫཾ པུརིསཝཱཡཱམསཧིཏཾ ཨརཎིསཧིཏཾ ཝིཡ ཨགྒིཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཱབྷིསངྑཱཏཱནི མིཙྪཱསངྐཔྤཱནི མཐེནྟི མཉྙེ མཐེནྟཱནི ཝིཡ ཏིཊྛནྟི. ཀཱིདིསཾ? སུབྷཾ རཱགཱུཔསཾཧིཏཾ, ཀཱམཝིཏཀྐནྟི ཨཏྠོ. སོ ཧི སུབྷཱཀཱརགྒཧཎེན ‘‘སུབྷོ’’ཏི ཝོཧརཱིཡཏི.
རཛམུཧཏཉྩ ¶ ཝཱཏེནཱཏི ཙ-ཨིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཐཱ གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ ཝཱཏེན ཨཱུཧཏཾ ཨུཊྛིཏཾ རཛཾ མཧཱམེགྷོ ཝསྶནྟོ ཨུཔསམྨཡེ, ཝཱུཔསམེཡྻ. ཨེཝཾ སམྨནྟི སངྐཔྤཱ, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏཱིཏི ཡདཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཱནི ལོཀཙིཏྲཱནི སམུདཡཏོ, ཨསྶཱདཏོ, ཨཱདཱིནཝཏོ, ནིསྶརཎཏོ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཉྙཱཡ པསྶཏི, ཨཐ ཡཐཱ ཏཾ རཛཾ ཨུཧཏཾ མེགྷེན, ཨེཝཾ སམྨནྟི པཉྙཱཡ སབྦེཔི མིཙྪཱསངྐཔྤཱ. ན ཧི ཨུཔྤནྣཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱསངྐཔྤཱ པཏིཊྛཾ ལབྷནྟི. ཡཐཱ པན པཉྙཱཡ པསྶཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ –
‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;
ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེ, ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ.
‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱཏི…པེ… ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ.
‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;
ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེ, ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏི. –
ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ སབྦེ སངྑཱརཱཏི ཚལཱ༹རམྨཎསངྒཧཱ སབྦེ ཏེབྷཱུམཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ. ཨནིཙྩཱཏི ‘‘ཨཱདིམཛ྄ཛྷཨནྟཝནྟཏོ, ཨནིཙྩནྟིཀཏོ, ཏཱཝཀཱལིཀཏོ, ཏཏྠ ཏཏྠ བྷིཛྫནཏོ ན ནིཙྩཱ’’ཏི ཡདཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ པསྶཏི. ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེཏི ཨཐ ཨིམསྨིཾ ཝཊྚདུཀྑེ ནིབྦིནྡཏི, ནིབྦིནྡནྟོ དུཀྑཔརིཛཱནནཱདིཝིདྷིནཱ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱཏི ཨེས ཡཐཱཝུཏྟོ ཝིཔསྶནཱཝིདྷི ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཡཱ, ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཙ མགྒོ ཨདྷིགམུཔཱཡོ.
དུཀྑཱཏི ¶ སཔྤཊིབྷཡཏོ, ཨུདཡབྦཡསམྤཊིཔཱིལ༹ནཏོ, དུཀྑམཏོ, སུཁཔཊིཀྑེཔཏོ ཙ དུཀྑཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི སབྦེཔི ཙཏུབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ. ཨིདྷ པན ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱཝ གཧེཏབྦཱ. ཏེ ཧི ཨསཱརཏོ, ཨཝསཝཏྟནཏོ, སུཉྙཏོ, ཨཏྟཔཊིཀྑེཔཏོ ཙ ཨནཏྟཱཏི ཝིཔསྶིཏབྦཱ. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ.
ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱཝིདྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཏེན ཝིདྷིནཱ ཀཏཀིཙྩཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཉྙཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ –
‘‘བུདྡྷཱནུབུདྡྷོ ¶ ཡོ ཐེརོ, ཀོཎྜཉྙོ ཏིབྦནིཀྐམོ;
པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱི.
‘‘ཨོགྷཔཱསོ དལ༹ྷཁིལོ, པབྦཏོ དུཔྤདཱལཡོ;
ཚེཏྭཱ ཁིལཉྩ པཱསཉྩ, སེལཾ བྷེཏྭཱན དུབྦྷིདཾ;
ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཛྷཱཡཱི, མུཏྟོ སོ མཱརབནྡྷནཱ’’ཏི. –
གཱཐཱདྭཡམཱཧ.
ཏཏྠ བུདྡྷཱནུབུདྡྷོཏི བུདྡྷཱནཾ ཨནུབུདྡྷོ, སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི བུཛ྄ཛྷིཏཱནི སཙྩཱནི ཏེསཾ དེསནཱནུསཱརེན བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཐིརེཧི ཨསེཀྑེཧི སཱིལསཱརཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོཏི, ཐེརོ. ཀོཎྜཉྙོཏི གོཏྟཀིཏྟནཾ. ཏིབྦནིཀྐམོཏི དལ༹ྷཝཱིརིཡོ, ཐིརཔརཀྐམོ. ཛཱཏིམརཎཱནཾ པཧཱིནཀཱརཎཏྟཱ པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ. བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱིཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨནཝསེསཾ, ཨནཝསེསཏོ ཝཱ མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ པཱརིཔཱུརཀོ, ཨཐ ཝཱ ཀེཝལཱི ནཱམ ཀིལེསེཧི ཨསམྨིསྶཏཱཡ མགྒཉཱཎཾ ཕལཉཱཎཉྩ, ཏཾ ཨིམསྨིཾ ¶ ཨཏྠཱིཏི ཀེཝལཱི. ཡསྨཱ པན ཏདུབྷཡམྤི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཝསེན ཧོཏི ན ཨཉྙཐཱ, ཏསྨཱ ‘‘བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.
ཨོགྷཔཱསོཏི ‘‘ཀཱམོགྷོ, བྷཝོགྷོ, དིཊྛོགྷོ, ཨཝིཛྫོགྷོ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༡༥༦; ཝིབྷ. ༩༣༨) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཙཏྟཱརོ ཨོགྷཱ – ‘‘ཨནྟལིཀྑཙརོ པཱསོ, ཡྭཱཡཾ ཙརཏི མཱནསོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༣; སཾ. ནི. ༡.༡༥༡) ཨེཝཾ ཝུཏྟོ རཱགཔཱསོ ཙ. དལ༹ྷཁིལོཏི ‘‘སཏྠརི ཀངྑཏི, དྷམྨེ ཀངྑཏི, སངྒྷེ ཀངྑཏི, སིཀྑཱཡ ཀངྑཏི, སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཀུཔིཏོ ཧོཏི ཨནཏྟམནོ ཨཱཧཏཙིཏྟོ ཁིལཛཱཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༥; ཨ. ནི. ༥.༢༠༥) ཨེཝཾ ཝུཏྟོ དལ༹ྷོ ཐིརོ པཉྩཝིདྷོ ཙེཏོཁིལོ ཙ. པཙུརཛནེཧི པདཱལེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ དུཔྤདཱལཡོ. ཏཏོ ཨེཝ པབྦཏསདིསཏཱཡ པབྦཏོཏི ཙ སངྑཾ གཏོ. ‘‘དུཀྑེ ཨཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢༢༦; སཾ. ནི. ༢.༢) ཝཱ ནཡེན ཝུཏྟོ ཨཉྙཱཎཔྤབྷེདོ ཙ. ཨིཏི ཨེཏཾ སབྦཾ ཚེཏྭཱ ཁིལཉྩ པཱསཉྩཱཏི ཨེཏེསུ ཙཏུབྦིདྷེསུ སཾཀིལེསདྷམྨེསུ ཡོ ཁིལཉྩ པཱསཉྩ ཨརིཡམགྒཉཱཎཱསིནཱ ཚིནྡིཏྭཱ. སེལཾ བྷེཏྭཱན དུབྦྷིདནྟི ཡེན ཀེནཙི ཉཱཎེན ཚིནྡིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ཨཉྙཱཎསེལཾ ཝཛིརཱུཔམཉཱཎེན ¶ ཚིནྡིཏྭཱ, ཙཏྟཱརོཔི ཨོགྷེ ཏརིཏྭཱ, ཏེསཾ པརཏཱིརེ ནིབྦཱནེ ཋིཏཏྟཱ ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ. ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎེནཱཏི དུཝིདྷེནཔི ཛྷཱཡཱི; མུཏྟོ སོ མཱརབནྡྷནཱཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ ཁཱིཎཱསཝོ སབྦསྨཱཔི ཀིལེསམཱརབནྡྷནཱ མུཏྟོ ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོཏི. ཨཏྟཱནམེཝ སནྡྷཱཡ ཐེརོ ཝདཏི.
ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ ཐེརོ, ཨཏྟནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒེན ཀུསཱིཏཾ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ ཨུདྡྷཏཾ ཨུནྣལ༹ཾ ཝིཧརནྟཾ དིསྭཱ, ཨིདྡྷིཡཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཏཾ ‘‘མཱ, ཨཱཝུསོ, ཨེཝཾ ཀརི, ཨཀལྱཱཎམིཏྟེ པཧཱཡ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨོཝདི. སོ ཐེརསྶ ཝཙནཾ ནཱདིཡི. ཐེརོ ཏསྶ ཨནཱདིཡནེན དྷམྨསཾཝེགཔྤཏྟོ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཀཐཱཡ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཝིཝེཀཝཱསཉྩ པསཾསནྟོ –
‘‘ཨུདྡྷཏོ ཙཔལོ བྷིཀྑུ, མིཏྟེ ཨཱགམྨ པཱཔཀེ;
སཾསཱིདཏི མཧོགྷསྨིཾ, ཨཱུམིཡཱ པཊིཀུཛྫིཏོ.
‘‘ཨནུདྡྷཏོ ¶ ཨཙཔལོ, ནིཔཀོ སཾཝུཏིནྡྲིཡོ;
ཀལྱཱཎམིཏྟོ མེདྷཱཝཱི, དུཀྑསྶནྟཀརོ སིཡཱ.
‘‘ཀཱལཔབྦངྒསངྐཱསོ, ཀིསོ དྷམནིསནྠཏོ;
མཏྟཉྙཱུ ཨནྣཔཱནསྨིཾ, ཨདཱིནམནསོ ནརོ.
‘‘ཕུཊྛོ ཌཾསེཧི མཀསེཧི, ཨརཉྙསྨིཾ བྲཧཱཝནེ;
ནཱགོ སངྒཱམསཱིསེཝ, སཏོ ཏཏྲཱདྷིཝཱསཡེ.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ…པེ… སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ…པེ… བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཡསྶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀིཾ མེ སདྡྷིཝིཧཱརིནཱ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཨུདྡྷཏོཏི ཨུདྡྷཙྩཡུཏྟོ ཨསམཱཧིཏོ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ. ཙཔལོཏི པཏྟཙཱིཝརམཎྜནཱདིནཱ ཙཱཔལྱེན སམནྣཱགཏོ ལོལཔཀཏིཀོ. མིཏྟེ ཨཱགམྨ པཱཔཀེཏི ཨཀལྱཱཎམིཏྟེ ནིསྶཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཨཀརོནྟོ. སཾསཱིདཏི མཧོགྷསྨིཾ, ཨཱུམིཡཱ པཊིཀུཛྫིཏོཏི ཡཐཱ མཧཱསམུདྡེ པཏིཏཔུརིསོ སམུདྡཝཱིཙཱིཧི ཨོཏྠཊོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཏཏྠེཝ སཾསཱིདཏི, ཨེཝཾ སཾསཱརམཧོགྷསྨིཾ པརིབྦྷམནྟོ ཀོདྷུཔཱཡཱསཨཱུམིཡཱ པཊིཀུཛྫིཏོ ཨོཏྠཊོ ཝིཔསྶནཱཝསེན པཉྙཱསཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཏཏྠེཝ སཾསཱིདཏི.
ནིཔཀོཏི ¶ ནིཔུཎོ, ཨཏྟཏྠཔརཏྠེསུ ཀུསལོ. སཾཝུཏིནྡྲིཡོཏི མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ སཾཝརཎེན པིཧིཏིནྡྲིཡོ. ཀལྱཱཎམིཏྟོཏི ཀལྱཱཎེཧི མིཏྟེཧི སམནྣཱགཏོ. མེདྷཱཝཱིཏི དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ ¶ སམངྒཱིབྷཱུཏོ. དུཀྑསྶནྟཀརོ སིཡཱཏི སོ ཏཱདིསོ སཀལསྶཱཔི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀརོ བྷཝེཡྻ.
ཀཱལཔབྦངྒསངྐཱསོཏིཨཱདི ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཀིཏྟནཾ. ནཱབྷིནནྡཱམཱིཏིཨཱདི པན ཀཏཀིཙྩབྷཱཝདསྶནཾ. ཏཾ སབྦཾ ཧེཊྛཱ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.༦༠༧) ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཨོསཱནེ པན ¶ ཀིཾ མེ སདྡྷིཝིཧཱརིནཱཏི ཨཏྟནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨེདིསེན དུབྦཙེན ཨནཱདརེན སདྡྷིཝིཧཱརིནཱ ཀིཾ མེ པཡོཛནཾ ཨེཀཝིཧཱརོཡེཝ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཚདྡནྟདཧམེཝ གཏོ. ཏཏྠ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ ཨུཔཀཊྛེ པརིནིབྦཱནེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིནིབྦཱནཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ ཏཏྠེཝ གནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡི.
ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. ཨུདཱཡིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
མནུསྶབྷཱུཏནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུདཱཡིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུདཱཡཱིཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ, པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཡོ ཧི ཨིམེ ཨུདཱཡིཏྠེརཱ ཨམཙྩཔུཏྟོ པུབྦེ ཨཱགཏོ ཀཱལུ༹དཱཡཱི, ཀོཝརིཡཔུཏྟོ ལཱལུདཱཡཱི, ཨཡཾ བྲཱཧྨཎཔུཏྟོ མཧཱཨུདཱཡཱིཏི. སྭཱཡཾ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཱ སེཏཝཱརཎཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ མཧཱཛནེན པསཾསིཡམཱནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ནཱགོཔམསུཏྟནྟེ (ཨ. ནི. ༦.༤༣) དེསིཏེ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཏྟནོ ཉཱཎབལཱནུརཱུཔཾ སཏྠུ གུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ, བུདྡྷཱརམྨཎཱཡ པཱིཏིཡཱ སམུསྶཱཧིཏམཱནསོ ‘‘ཨཡཾ མཧཱཛནོ ཨིམཾ ཏིརཙྪཱནགཏཾ ནཱགཾ པསཾསཏི, ན བུདྡྷམཧཱནཱགཾ. ཧནྡཱཧཾ བུདྡྷམཧཱགནྡྷཧཏྠིནོ གུཎེ པཱཀཊེ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠཱརཾ ཐོམེནྟོ –
‘‘མནུསྶབྷཱུཏཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཏྟདནྟཾ སམཱཧིཏཾ;
ཨིརིཡམཱནཾ བྲཧྨཔཐེ, ཙིཏྟསྶཱུཔསམེ རཏཾ.
‘‘ཡཾ ¶ ¶ མནུསྶཱ ནམསྶནྟི, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ;
དེཝཱཔི ཏཾ ནམསྶནྟི, ཨིཏི མེ ཨརཧཏོ སུཏཾ.
‘‘སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏཾ ¶ , ཝནཱ ནིབྦནམཱགཏཾ;
ཀཱམེཧི ནེཀྑམྨརཏཾ, མུཏྟཾ སེལཱཝ ཀཉྩནཾ.
‘‘ས ཝེ ཨཙྩརུཙི ནཱགོ, ཧིམཝཱཝཉྙེ སིལུཙྩཡེ;
སབྦེསཾ ནཱགནཱམཱནཾ, སཙྩནཱམོ ཨནུཏྟརོ.
‘‘ནཱགཾ ཝོ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ན ཧི ཨཱགུཾ ཀརོཏི སོ;
སོརཙྩཾ ཨཝིཧིཾསཱ ཙ, པཱདཱ ནཱགསྶ ཏེ དུཝེ.
‘‘སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ, ཙརཎཱ ནཱགསྶ ཏེཔརེ;
སདྡྷཱཧཏྠོ མཧཱནཱགོ, ཨུཔེཀྑཱསེཏདནྟཝཱ.
‘‘སཏི གཱིཝཱ སིརོ པཉྙཱ, ཝཱིམཾསཱ དྷམྨཙིནྟནཱ;
དྷམྨཀུཙྪིསམཱཝཱསོ, ཝིཝེཀོ ཏསྶ ཝཱལདྷི.
‘‘སོ ཛྷཱཡཱི ཨསྶཱསརཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོ;
གཙྪཾ སམཱཧིཏོ ནཱགོ, ཋིཏོ ནཱགོ སམཱཧིཏོ.
‘‘སཡཾ སམཱཧིཏོ ནཱགོ, ནིསིནྣོཔི སམཱཧིཏོ;
སབྦཏྠ སཾཝུཏོ ནཱགོ, ཨེསཱ ནཱགསྶ སམྤདཱ.
‘‘བྷུཉྫཏི ཨནཝཛྫཱནི, སཱཝཛྫཱནི ན བྷུཉྫཏི;
གྷཱསམཙྪཱདནཾ ལདྡྷཱ, སནྣིདྷིཾ པརིཝཛྫཡཾ.
‘‘སཾཡོཛནཾ ཨཎུཾ ཐཱུལཾ, སབྦཾ ཚེཏྭཱན བནྡྷནཾ;
ཡེན ཡེནེཝ གཙྪཏི, ཨནཔེཀྑོཝ གཙྪཏི.
‘‘ཡཐཱཔི ཨུདཀེ ཛཱཏཾ, པུཎྜརཱིཀཾ པཝཌྜྷཏི;
ནོཔལིཔྤཏི ཏོཡེན, སུཙིགནྡྷཾ མནོརམཾ.
‘‘ཏཐེཝ ཙ ལོཀེ ཛཱཏོ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཧརཏི;
ནོཔལིཔྤཏི ལོཀེན, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ.
‘‘མཧཱགིནི པཛྫལིཏོ, ཨནཱཧཱརོཔསམྨཏི;
ཨངྒཱརེསུ ཙ སནྟེསུ, ནིབྦུཏོཏི པཝུཙྩཏི.
‘‘ཨཏྠསྶཱཡཾ ཝིཉྙཱཔནཱི, ཨུཔམཱ ཝིཉྙཱུཧི དེསིཏཱ;
ཝིཉྙིསྶནྟི མཧཱནཱགཱ, ནཱགཾ ནཱགེན དེསིཏཾ.
‘‘ཝཱིཏརཱགོ ¶ ཝཱིཏདོསོ, ཝཱིཏམོཧོ ཨནཱསཝོ;
སརཱིརཾ ཝིཛཧཾ ནཱགོ, པརིནིབྦིསྶཏྱནཱསཝོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ¶ ¶ མནུསྶབྷཱུཏནྟི མནུསྶེསུ བྷཱུཏཾ, ནིབྦཏྟཾ; མནུསྶཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ པཏྟཾ. སཏྠཱ ཧི ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱདྷིགམེན སབྦགཏིཝིམུཏྟོཔི ཙརིམཏྟབྷཱཝེ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཝསེན ‘‘མནུསྶོ’’ཏྭེཝ ཝོཧརཱིཡཏཱིཏི. གུཎཝསེན པན དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ, བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ. སམྦུདྡྷནྟི སཡམེཝ བུཛ྄ཛྷིཏབྦབུདྡྷཝནྟཾ. ཨཏྟདནྟནྟི ཨཏྟནཱཡེཝ དནྟཾ. བྷགཝཱ ཧི ཨཏྟནཱཡེཝ ཨུཔྤཱདིཏེན ཨརིཡམགྒེན ཙཀྑུཏོཔི…པེ… མནཏོཔི ཨུཏྟམེན དམཐེན དནྟོ. སམཱཧིཏནྟི ཨཊྛཝིདྷེན སམཱདྷིནཱ མགྒཕལསམཱདྷིནཱ ཙ སམཱཧིཏཾ. ཨིརིཡམཱནཾ བྲཧྨཔཐེཏི ཙཏུབྦིདྷེཔི བྲཧྨཝིཧཱརཔཐེ, བྲཧྨེ ཝཱ སེཊྛེ ཕལསམཱཔཏྟིཔཐེ སམཱཔཛྫནཝསེན པཝཏྟམཱནཾ. ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཱ ན སབྦཀཱལཾ ཡཐཱཝུཏྟེ བྲཧྨཔཐེ ཨིརིཡཏི, ཏཏྠ ཨིརིཡསཱམཏྠིཡཾ པན ཏནྣིནྣཏཉྩ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨིརིཡམཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཙིཏྟསྶཱུཔསམེ རཏནྟི ཙིཏྟསྶ ཨུཔསམཧེཏུབྷཱུཏེ སབྦསངྑཱརསམཐེ, ནིབྦཱནེ, ཨབྷིརཏཾ. ཡཾ མནུསྶཱ ནམསྶནྟི, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུནྟི ཡཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ སབྦེསཾ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིདྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ, པརིཉྙཱཔཱརགཱུ, པཧཱནཔཱརགཱུ, བྷཱཝནཱཔཱརགཱུ, སཙྪིཀིརིཡཔཱརགཱུ, སམཱཔཏྟིཔཱརགཱུཏི ཚདྷཱ པཱརགུཾ པརམུཀྐཾསགཏསམྤཏྟིཾ ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱདཡོ མནུསྶཱ ནམསྶནྟི. དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟིཡཱ པཱུཛེནྟཱ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཙ ཏནྣིནྣཱ ཏཔྤོཎཱ ཏཔྤབྦྷཱརཱ ཧོནྟི. དེཝཱཔི ཏཾ ནམསྶནྟཱིཏི ན ཀེཝལཾ མནུསྶཱ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ དེཝཱཔི ཏཾ ནམསྶནྟི. ཨིཏི མེ ཨརཧཏོ སུཏནྟི ཨེཝཾ མཡཱ ཨཱརཀཏྟཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཨརཧཏོ, བྷགཝཏོ, དྷམྨསེནཱཔཏིཨཱདཱིནཉྩ ‘‘སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟིཨཱདིཀཾ ཝདནྟཱནཾ སནྟིཀེ ཨེཝཾ སུཏནྟི དསྶེཏི.
སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏནྟི སབྦཱནི དསཔི སཾཡོཛནཱནི ཡཐཱརཧཾ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི སཧ ཝཱསནཱཡ ཨཏིཀྐནྟཾ. ཝནཱ ནིབྦནམཱགཏནྟི ཀིལེསཝནཏོ ཏབྦིརཧིཏཾ ནིབྦནཾ ཨུཔགཏཾ. ཀཱམེཧི ནེཀྑམྨརཏནྟི སབྦསོ ཀཱམེཧི ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛྫཱཛྷཱནཝིཔསྶནཱདིབྷེདེ ནེཀྑམྨེ ཨབྷིརཏཾ. མུཏྟཾ སེལཱཝ ཀཉྩནནྟི ཨསཱརཏོ ནིསྶཊསཱརསབྷཱཝཏྟཱ སེལཏོ ནིསྶཊཀཉྩནསདིསཾ དེཝཱཔི ཏཾ ནམསྶནྟཱིཏི ཡོཛནཱ.
ས ¶ ཝེ ཨཙྩརུཙི ནཱགོཏི སོ ཨེཀཾསཏོ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, པུནབྦྷཝཾ ན གཙྪཏི; ནཱགོ ཝིཡ བལཝཱཏི. ‘‘ནཱགོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨཙྩརུཙཱིཏི ¶ ཨཏྟནོ ཀཱཡརུཙིཡཱ ཉཱཎརུཙིཡཱ ཙ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རུཙི, སོབྷི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཧིམཝཱཝཉྙེ སིལུཙྩཡེ, ཡཐཱ ཧི ཧིམཝཱ པབྦཏརཱཛཱ ཨཏྟནོ ཐིརགརུམཧཱསཱརབྷཱཝཱདཱིཧི གུཎེཧི ཨཉྙེ པབྦཏེ ཨཏིརོཙཏི, ཨེཝཾ ཨཏིརོཙཏཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦེསཾ ནཱགནཱམཱནནྟི ཨཧིནཱགཧཏྠིནཱགཔུརིསནཱགཱནཾ ¶ , སེཁཱསེཁཔཙྩེཀབུདྡྷནཱགཱནཾ ཝཱ. སཙྩནཱམོཏི སཙྩེནེཝ ནཱགནཱམོ. ཏཾ པན སཙྩནཱམཏཾ ‘‘ན ཧི ཨཱགུཾ ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སཡམེཝ ཝཀྑཏི.
ཨིདཱནི བུདྡྷནཱགཾ ཨཝཡཝཏོ ཙ དསྶེནྟོ ནཱམཏོ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཧི ཨཱགུཾ ཀརོཏི སོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཨཱགུཾ, པཱཔཾ, སབྦེན སབྦཾ ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ ནཱགོཏི ཨཏྠོ. སོརཙྩནྟི སཱིལཾ. ཨཝིཧིཾསཱཏི ཀརུཎཱ. ཏདུབྷཡཾ སབྦསྶཔི གུཎརཱསིསྶ པུབྦངྒམནྟི, ཀཏྭཱ བུདྡྷནཱགསྶ པུརིམཔཱདབྷཱཝོ ཏསྶ ཡུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘པཱདཱ ནཱགསྶ ཏེ དུཝེ’’ཏི.
ཨཔརཔཱདབྷཱཝེན ཝདནྟོ ‘‘སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ, ཙརཎཱ ནཱགསྶ ཏེཔརེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏྱཱཔརེ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཏེ ཨཔརེཏྭེཝ པདཝིབྷཱགོ. ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ ཨཱདཱནེ སདྡྷཱ ཧཏྠོ ཨེཏསྶཱཏི, སདྡྷཱཧཏྠོ. སུཔརིསུདྡྷཝེདནཱ ཉཱཎཔྤབྷེདཱ ཨུཔེཀྑཱ སེཏདནྟཱ ཏེ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི, ཨུཔེཀྑཱསེཏདནྟཝཱ.
ཨུཏྟམངྒཾ པཉྙཱ, ཏསྶཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ སཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཏི གཱིཝཱ སིརོ པཉྙཱ’’ཏི. ཝཱིམཾསཱ དྷམྨཙིནྟནཱཏི ཡཐཱ ཁཱདིཏབྦཱཁཱདིཏབྦསྶ སོཎྜཱཡ པརཱམསནཾ གྷཱཡནཉྩ ཧཏྠིནཱགསྶ ཝཱིམཾསཱ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝཾ བུདྡྷནཱགསྶ ཀུསལཱདིདྷམྨཙིནྟནཱ ཝཱིམཾསཱ. སམཱ ཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི, སམཱཝཱསོ, བྷཱཛནཾ ཀུཙྪི ཨེཝ སམཱཝཱསོ, ཨབྷིཉྙཱསམཐཱནཾ ཨཱདྷཱནབྷཱཝཏོ སམཐཝིཔསྶནཱསངྑཱཏོ དྷམྨོ ཀུཙྪིསམཱཝཱསོ ཨེཏསྶཱཏི དྷམྨཀུཙྪིསམཱཝཱསོ. ཝིཝེཀོཏི ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ. ཏསྶཱཏི བུདྡྷནཱགསྶ. ཝཱལདྷི, པརིཡོསཱནངྒབྷཱཝཏོ.
ཛྷཱཡཱིཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ཛྷཱཡནསཱིལོ. ཨསྶཱསརཏོཏི པརམསྶཱསབྷཱུཏེ ནིབྦཱནེ རཏོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོཏི ཝིསཡཛ྄ཛྷཏྟེ ¶ ཕལསམཱཔཏྟིཡཾ སུཊྛུ སམཱཧིཏོ ཏདིདཾ སམཱདྷཱནཾ སུཊྛུ སབྦཀཱལིཀནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘གཙྪཾ སམཱཧིཏོ ནཱགོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. བྷགཝཱ ཧི སཝཱསནསྶ ཨུདྡྷཙྩསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ ནིཙྩཾ སམཱཧིཏོཝ. ཏསྨཱ ཡཾ ཡཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ ཀཔྤེཏི, ཏཾ ཏཾ སམཱཧིཏོཝ ཀཔྤེསཱིཏི.
སབྦཏྠཱཏི, སབྦསྨིཾ གོཙརེ, སབྦསྨིཉྩ དྭཱརེ སབྦསོ པིཧིཏཝུཏྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘སབྦཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཉཱཎཔུབྦངྒམཾ ¶ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟ’’ནྟིཨཱདི (ནེཏྟི. ༡༥). ཨེསཱ ནཱགསྶ སམྤདཱཏི ཨེསཱ ‘‘ན ཧི ཨཱགུཾ ཀརོཏི སོ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘སམྦུདྡྷ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨེཝ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟཱ ཝཀྑམཱནཱ ཙ བུདྡྷགནྡྷཧཏྠིནོ སམྤཏྟི གུཎཔརིཔུཎྞཱ.
བྷུཉྫཏི ¶ ཨནཝཛྫཱནཱིཏི སམྨཱཛཱིཝསྶ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟིཡཱ བྷུཉྫཏི ཨགརཧིཏབྦཱནི, མིཙྪཱཛཱིཝསྶ སབྦསོ སཝཱསནཱནཉྩ པཧཱིནཏྟཱ སཱཝཛྫཱནི གརཧིཏབྦཱནི ན བྷུཉྫཏི ཨནཝཛྫཱནི བྷུཉྫནྟོ ཙ སནྣིདྷིཾ པརིཝཛྫཡཾ བྷུཉྫཏཱིཏི ཡོཛནཱ.
སཾཡོཛནནྟི ཝཊྚདུཀྑེན སདྡྷིཾ སནྟཱནཾ སཾཡོཛནཏོ ཝཊྚེ ཨོསཱིདཱཔནསམཏྠཾ དསཝིདྷམྤི སཾཡོཛནཾ. ཨཎུཾ ཐཱུལནྟི ཁུདྡཀཉྩེཝ མཧནྟཉྩ. སབྦཾ ཚེཏྭཱན བནྡྷནནྟི མགྒཉཱཎེན ཨནཝསེསཾ ཀིལེསབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ. ཡེན ཡེནཱཏི ཡེན ཡེན དིསཱབྷཱགེན.
ཡཐཱ ཧི ཨུདཀེ ཛཱཏཾ པུཎྜརཱིཀཾ ཨུདཀེ པཝཌྜྷཏི ནོཔལིཔྤཏི ཏོཡེན, ཨནུཔལེཔསབྷཱཝཏྟཱ, ཏཐེཝ ལོཀེ ཛཱཏོ བུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཧརཏི, ནོཔལིཔྤཏི ལོཀེན ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནལེཔཱབྷཱཝཏོཏི ཡོཛནཱ.
གིནཱིཏི ཨགྒི. ཨནཱཧཱརོཏི ཨནིནྡྷནོ.
ཨཏྠསྶཱཡཾ ཝིཉྙཱཔནཱིཏི སཏྠུ གུཎསངྑཱཏསྶ ཨུཔམེཡྻཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནཱི, པཀཱསནཱི ཨཡཾ ནཱགཱུཔམཱ. ཝིཉྙཱུཧཱིཏི སཏྠུ པཊིཝིདྡྷཙཏུསཙྩདྷམྨཾ པརིཛཱནནྟེཧི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཝིཉྙིསྶནྟཱིཏིཨཱདི ཀཱརཎཝཙནཾ, ཡསྨཱ ནཱགེན མཡཱ དེསིཏཾ ནཱགཾ ཏཐཱགཏགནྡྷཧཏྠིཾ མཧཱནཱགཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཏྟནོ ཝིསཡེ ཋཏྭཱ ཝིཛཱནིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཨཉྙེསཾ པུཐུཛྫནཱནཾ ཉཱཔནཏྠཾ ཨཡཾ ཨུཔམཱ ཨམྷེཧི བྷཱསིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
སརཱིརཾ ¶ ཝིཛཧཾ ནཱགོ, པརིནིབྦིསྶཏྱནཱསཝོཏི བོདྷིམཱུལེ སཨུཔཱདིསེསཔརིནིབྦཱནེན ཨནཱསཝོ སམྨཱསམྦུདྡྷནཱགོ, ཨིདཱནི སརཱིརཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧནྟོ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི.
ཨེཝཾ ཙུདྡསཧི ཨུཔམཱཧི མཎྜེཏྭཱ, སོལ༹སཧི གཱཐཱཧི, ཙཏུསཊྛིཡཱ པཱདེཧི སཏྠུ གུཎེ ཝཎྞེནྟོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.
ཨུདཱཡིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
སོལ༹སཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༦. ཝཱིསཏིནིཔཱཏོ
༡. ཨདྷིམུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཝཱིསཏིནིཔཱཏེ ¶ ¶ ¶ ཡཉྙཏྠཾ ཝཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཔརསྶ ཨདྷིམུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ མཧཱདཱནཱནི པཝཏྟེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཱཡསྨཏོ སཾཀིཙྩཏྠེརསྶ བྷགིནིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, ཨདྷིམུཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ མཱཏུལཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾཡེཝ ཋིཏོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤.༨༤-༨༨) –
‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, ཨཏྠདསྶཱིནརུཏྟམེ;
ཨུཔཊྛཧིཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.
‘‘ནིམནྟེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ, ཨུཛུབྷཱུཏཾ སམཱཧིཏཾ;
ཨུཙྪུནཱ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ, བྷོཛེསིཾ སངྒྷམུཏྟམཾ.
‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐམཱནུསཾ;
སབྦེ སཏྟེ ཨབྷིབྷོམི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;
དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཙྪུདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨུཔསམྤཛྫིཏུཀཱམོ ‘‘མཱཏརཾ ཨཱཔུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏུ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ དེཝཏཱཡ བལིཀམྨཀརཎཏྠཾ མཾསཔརིཡེསནཾ ཙརནྟེཧི པཉྩསཏེཧི ཙོརེཧི སམཱགཙྪི. ཙོརཱ ཙ ཏཾ ཨགྒཧེསུཾ ‘‘དེཝཏཱཡ བལི ¶ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ཙོརེཧི གཧིཏོཔི ཨབྷཱིཏོ ཨཙྪམྦྷཱི ཝིཔྤསནྣམུཁོཝ ཨཊྛཱསི. ཏཾ དིསྭཱ ཙོརགཱམཎིཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ པསཾསནྟོ –
‘‘ཡཉྙཏྠཾ ¶ ཝཱ དྷནཏྠཾ ཝཱ, ཡེ ཧནཱམ མཡཾ པུརེ;
ཨཝསེསཾ བྷཡཾ ཧོཏི, ཝེདྷནྟི ཝིལཔནྟི ཙ.
‘‘ཏསྶ ཏེ ནཏྠི བྷཱིཏཏྟཾ, བྷིཡྻོ ཝཎྞོ པསཱིདཏི;
ཀསྨཱ ན པརིདེཝེསི, ཨེཝརཱུཔེ མཧབྦྷཡེ’’ཏི. – དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཡཉྙཏྠནྟི ཡཛནཏྠཾ དེཝཏཱནཾ བལིཀམྨཀརཎཏྠཾ ཝཱ. ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤནཏྠོ. དྷནཏྠནྟི སཱཔཏེཡྻཧརཎཏྠཾ. ཡེ ཧནཱམ མཡཾ པུརེཏི ཡེ སཏྟེ མཡཾ པུབྦེ ཧནིམྷ. ཨཏཱིཏཏྠེ ཧི ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. ཨཝསེཏི ཨཝསེ ཨསེརིཀེ ཀཏྭཱ. ཏནྟི ཏེསཾ. ‘‘ཨཝསེསནྟི’’པི པཋནྟི. ཨམྷེཧི གཧིཏེསུ ཏཾ ཨེཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱནཾ; ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. བྷཡཾ ཧོཏཱིཏི མརཎབྷཡཾ ཧོཏི. ཡེན ཏེ ཝེདྷནྟི ཝིལཔནྟི,ཙིཏྟུཏྲཱསེན ཝེདྷནྟི ¶ , ‘‘སཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཨིདཉྩིདཉྩ དསྶཱམ, དཱསཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཝདནྟཱ ཝིལཔནྟི.
ཏསྶ ཏེཏི ཡོ ཏྭཾ ཨམྷེཧི དེཝཏཱཡ བལིཀམྨཏྠཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུཀཱམེཧི ཨུཀྑིཏྟཱསིཀེཧི སནྟཛྫིཏོ, ཏསྶ ཏེ. བྷཱིཏཏྟནྟི བྷཱིཏབྷཱཝོ, བྷཡནྟི ཨཏྠོ. བྷིཡྻོ ཝཎྞོ པསཱིདཏཱིཏི པཀཏིཝཎྞཏོ ཨུཔརིཔི ཏེ མུཁཝཎྞོ ཝིཔྤསཱིདཏི. ཐེརསྶ ཀིར ཏདཱ ‘‘སཙེ ཨིམེ མཱརེསྶནྟི, ཨིདཱནེཝཱཧཾ ཨནུཔཱདཱཡ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི, དུཀྑབྷཱརོ ཝིགཙྪིསྶཏཱི’’ཏི ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨེཝརཱུཔེ མཧབྦྷཡེཏི ཨེདིསེ མཧཏི མརཎབྷཡེ ཨུཔཊྛིཏེ. ཧེཏུཨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ.
ཨིདཱནི ཐེརོ ཙོརགཱམཎིསྶ པཊིཝཙནདཱནམུཁེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ –
‘‘ནཏྠི ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཔེཀྑསྶ གཱམཎི;
ཨཏིཀྐནྟཱ བྷཡཱ སབྦེ, ཁཱིཎསཾཡོཛནསྶ ཝེ.
‘‘ཁཱིཎཱཡ བྷཝནེཏྟིཡཱ, དིཊྛེ དྷམྨེ ཡཐཱཏཐེ;
ན བྷཡཾ མརཎེ ཧོཏི, བྷཱརནིཀྑེཔནེ ཡཐཱ.
‘‘སུཙིཎྞཾ བྲཧྨཙརིཡཾ མེ, མགྒོ ཙཱཔི སུབྷཱཝིཏོ;
མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠི, རོགཱནམིཝ སངྑཡེ.
‘‘སུཙིཎྞཾ ¶ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ མེ, མགྒོ ཙཱཔི སུབྷཱཝིཏོ;
ནིརསྶཱདཱ བྷཝཱ དིཊྛཱ, ཝིསཾ པིཏྭཱཝ ཚཌྜིཏཾ.
‘‘པཱརགཱུ ཨནུཔཱདཱནོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ;
ཏུཊྛོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཧོཏི, མུཏྟོ ཨཱགྷཱཏནཱ ཡཐཱ.
‘‘ཨུཏྟམཾ དྷམྨཏཾ པཏྟོ, སབྦལོཀེ ཨནཏྠིཀོ;
ཨཱདིཏྟཱཝ གྷརཱ མུཏྟོ, མརཎསྨིཾ ན སོཙཏི.
‘‘ཡདཏྠི སངྒཏཾ ཀིཉྩི, བྷཝོ ཝཱ ཡཏྠ ལབྦྷཏི;
སབྦཾ ཨནིསྶརཾ ཨེཏཾ, ཨིཏི ཝུཏྟཾ མཧེསིནཱ.
‘‘ཡོ ཏཾ ཏཐཱ པཛཱནཱཏི, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ;
ན གཎྷཱཏི བྷཝཾ ཀིཉྩི, སུཏཏྟཾཝ ཨཡོགུལ༹ཾ.
‘‘ན མེ ཧོཏི ‘ཨཧོསི’ནྟི, ‘བྷཝིསྶ’ནྟི ན ཧོཏི མེ;
སངྑཱརཱ ཝིགམིསྶནྟི, ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱ.
‘‘སུདྡྷཾ དྷམྨསམུཔྤཱདཾ, སུདྡྷཾ སངྑཱརསནྟཏིཾ;
པསྶནྟསྶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ, ན བྷཡཾ ཧོཏི གཱམཎི.
‘‘ཏིཎཀཊྛསམཾ ལོཀཾ, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;
མམཏྟཾ སོ ཨསཾཝིནྡཾ, ‘ནཏྠི མེ’ཏི ན སོཙཏི.
‘‘ཨུཀྐཎྛཱམི སརཱིརེན, བྷཝེནམྷི ཨནཏྠིཀོ;
སོཡཾ བྷིཛྫིསྶཏི ཀཱཡོ, ཨཉྙོ ཙ ན བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཾ ¶ ཝོ ཀིཙྩཾ སརཱིརེན, ཏཾ ཀརོཐ ཡདིཙྪཐ;
ན མེ ཏཔྤཙྩཡཱ ཏཏྠ, དོསོ པེམཉྩ ཧེཧིཏཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
‘‘ཏསྶ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;
སཏྠཱནི ནིཀྑིཔིཏྭཱན, མཱཎཝཱ ཨེཏདབྲཝུ’’ནྟི. –
ཨཡཾ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཝུཏྟགཱཐཱ. ཨིཏོ ཨཔརཱ ཏིསྶོ ཙོརཱནཾ, ཐེརསྶ ཙ ཝཙནཔཊིཝཙནགཱཐཱ –
‘‘ཀིཾ ¶ བྷདནྟེ ཀརིཏྭཱན, ཀོ ཝཱ ཨཱཙརིཡོ ཏཝ;
ཀསྶ སཱསནམཱགམྨ, ལབྦྷཏེ ཏཾ ཨསོཀཏཱ.
‘‘སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི, ཛིནོ ཨཱཙརིཡོ མམ;
མཧཱཀཱརུཎིཀོ སཏྠཱ, སབྦལོཀཏིཀིཙྪཀོ.
‘‘ཏེནཱཡཾ ¶ དེསིཏོ དྷམྨོ, ཁཡགཱམཱི ཨནུཏྟརོ;
ཏསྶ སཱསནམཱགམྨ, ལབྦྷཏེ ཏཾ ཨསོཀཏཱ.
‘‘སུཏྭཱན ཙོརཱ ཨིསིནོ སུབྷཱསིཏཾ, ནིཀྑིཔྤ སཏྠཱནི ཙ ཨཱཝུདྷཱནི ཙ;
ཏམྷཱ ཙ ཀམྨཱ ཝིརམིཾསུ ཨེཀེ, ཨེཀེ ཙ པབྦཛྫམརོཙཡིཾསུ.
‘‘ཏེ པབྦཛིཏྭཱ སུགཏསྶ སཱསནེ, བྷཱཝེཏྭ བོཛ྄ཛྷངྒབལཱནི པཎྜིཏཱ;
ཨུདགྒཙིཏྟཱ སུམནཱ ཀཏིནྡྲིཡཱ, ཕུསིཾསུ ནིབྦཱནཔདཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི. –
ཨིམཱཔི སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཝུཏྟགཱཐཱ.
ཏཏྠ ནཏྠི ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཔེཀྑསྶ, གཱམཎཱིཏི གཱམཎི, ཨཔེཀྑཱཡ, ཏཎྷཱཡ, ཨབྷཱཝེན ཨནཔེཀྑསྶ མཱདིསསྶ, ལོཧིཏསབྷཱཝོ པུབྦོ ཝིཡ, ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ ནཏྠི, དོམནསྶཱབྷཱཝཱཔདེསེན བྷཡཱབྷཱཝཾ ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཏིཀྐནྟཱ བྷཡཱ སབྦེ’’ཏི. ཨཏིཀྐནྟཱ བྷཡཱ སབྦེཏི ཁཱིཎསཾཡོཛནསྶ ཨརཧཏོ པཉྩཝཱིསཏི མཧཱབྷཡཱ, ཨཉྙེ ཙ སབྦེཔི བྷཡཱ ཨེཀཾསེན ཨཏིཀྐནྟཱ ཨཏཱིཏཱ, ཨཔགཏཱཏི ཨཏྠོ.
དིཊྛེ དྷམྨེ ཡཐཱཏཐེཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨེ པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡབྷཱཝནཱཝསེན མགྒཔཉྙཱཡ ཡཐཱབྷཱུཏཾ དིཊྛེ. མརཎེཏི མརཎཧེཏུ. བྷཱརནིཀྑེཔནེ ཡཐཱཏི ཡཐཱ ཀོཙི པུརིསོ སཱིསེ ཋིཏེན མཧཏཱ གརུབྷཱརེན སཾསཱིདནྟོ ཏསྶ ནིཀྑེཔནེ, ཨཔནཡནེ ན བྷཱཡཏི, ཨེཝཾ སམྤདམིདནྟི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘བྷཱརཱ ¶ ¶ ཧཝེ པཉྩཀྑནྡྷཱ, བྷཱརཧཱརོ ཙ པུགྒལོ;
བྷཱརཱདཱནཾ དུཁཾ ལོཀེ, བྷཱརནིཀྑེཔནཾ སུཁ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༣.༢༢);
སུཙིཎྞནྟི སུཊྛུ ཙརིཏཾ. བྲཧྨཙརིཡནྟི, སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ. ཏཏོ ཨེཝ མགྒོ ཙཱཔི སུབྷཱཝིཏོ ཨཊྛངྒིཀོ ཨརིཡམགྒོཔི སམྨདེཝ བྷཱཝིཏོ. རོགཱནམིཝ སངྑཡེཏི ཡཐཱ བཧཱུཧི རོགེཧི ཨབྷིབྷཱུཏསྶ ཨཱཏུརསྶ རོགཱནཾ སངྑཡེ པཱིཏིསོམནསྶམེཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཁནྡྷརོགསངྑཡེ མརཎེ མཱདིསསྶ བྷཡཾ ནཏྠི.
ནིརསྶཱདཱ བྷཝཱ དིཊྛཱཏི ཏཱིཧི དུཀྑཏཱཧི ཨབྷིབྷཱུཏཱ, ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟཱ, ཏཡོ བྷཝཱ ནིརསྶཱདཱ, ཨསྶཱདརཧིཏཱ, མཡཱ དིཊྛཱ. ཝིསཾ པིཏྭཱཝ ཚཌྜིཏནྟི པམཱདཝསེན ཝིསཾ པིཝིཏྭཱ ཏཱདིསེན པཡོགེན ཚཌྜིཏཾ ཝིཡ མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.
མུཏྟོ ¶ ཨཱགྷཱཏནཱ ཡཐཱཏི ཡཐཱ ཙོརེཧི མཱརཎཏྠཾ ཨཱགྷཱཏནཾ ནཱིཏོ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཏཏོ མུཏྟོ ཧཊྛཏུཊྛོ ཧོཏི, ཨེཝཾ སཾསཱརཔཱརཾ, ནིབྦཱནཾ, གཏཏྟཱ པཱརགཱུ, ཙཏཱུཧིཔི ཨུཔཱདཱནེཧི ཨནུཔཱདཱནོ, པརིཉྙཱདཱིནཾ སོལ༹སནྣཾ ཀིཙྩཱནཾ ཀཏཏྟཱ ཀཏཀིཙྩོ ཀཱམཱསཝཱདཱིཧི ཨནཱསཝོ, ཨཱཡུཀྑཡཱ ཨཱཡུཀྑཡཧེཏུ ཏུཊྛོ སོམནསྶིཀོ ཧོཏི.
ཨུཏྟམནྟི སེཊྛཾ. དྷམྨཏནྟི, དྷམྨསབྷཱཝཾ. ཨརཧཏྟེ སིདྡྷེ སིཛ྄ཛྷནཧེཏུ ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཾ. སབྦལོཀེཏི སབྦལོཀསྨིམྤི, དཱིགྷཱཡུཀསུཁབཧུལཏཱདིཝསེན སཾཡུཏྟེཔི ལོཀེ. ཨནཏྠིཀོཏི, ཨནཔེཀྑོ. ཨཱདིཏྟཱཝ གྷརཱ མུཏྟོཏི ཡཐཱ ཀོཙི པུརིསོ སམནྟཏོ ཨཱདིཏྟཏོ པཛྫལིཏཏོ གེཧཏོ ནིསྶཊོ, ཏཏོ ནིསྶརཎནིམིཏྟཾ ན སོཙཏི, ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝོ མརཎནིམིཏྟཾ ན སོཙཏི.
ཡདཏྠི སངྒཏཾ ཀིཉྩཱིཏི ཡཾཀིཉྩི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨཏྠི, ཝིཛྫཏི, ཨུཔལབྦྷཏི སངྒཏཾ, སཏྟེཧི སངྑཱརེཧི ཝཱ སམཱགམོ, སམོདྷཱནཾ. ‘‘སངྑཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཡཾཀིཉྩི པཙྩཡེཧི སམཙྩ སམྦྷུཡྻ ཀཏཾ, པཊིཙྩསམུཔྤནྣནྟི ཨཏྠོ. བྷཝོ ཝཱ ཡཏྠ ལབྦྷཏཱིཏི ཡསྨིཾ སཏྟནིཀཱཡེ ཡོ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ ལབྦྷཏི. སབྦཾ ཨནིསྶརཾ ཨེཏནྟི སབྦམེཏཾ ཨིསྶརརཧིཏཾ, ན ཨེཏྠ ཀེནཙི ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨིསྶརིཡཾ ཝཏྟེཏུཾ སཀྐཱ. ཨིཏི ཝུཏྟཾ མཧེསིནཱཏི ¶ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ མཧེསིནཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན. ཏསྨཱ ‘‘ཨནིསྶརཾ ཨེཏ’’ནྟི པཛཱནནྟོ མརཎསྨིཾ ན སོཙཏཱིཏི ཡོཛནཱ.
ན ¶ གཎྷཱཏི བྷཝཾ ཀིཉྩཱིཏི ཡོ ཨརིཡསཱཝཀོ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧) ཡཐཱ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ, ཏཐཱ ཏཾ བྷཝཏྟཡཾ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པཛཱནཱཏི. སོ ཡཐཱ ཀོཙི པུརིསོ སུཁཀཱམོ དིཝསཾ སནྟཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ ཧཏྠེན ན གཎྷཱཏི, ཨེཝཾ ཀིཉྩི ཁུདྡཀཾ ཝཱ མཧནྟཾ ཝཱ བྷཝཾ ན གཎྷཱཏི, ན ཏཏྠ ཏཎྷཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ན མེ ཧོཏི ‘‘ཨཧོསི’’ནྟི ‘‘ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨཧཾ ཨཱིདིསོ ཨཧོསི’’ནྟི ཨཏྟདིཊྛིཝསེན ན མེ ཙིཏྟཔྤཝཏྟི ཨཏྠི དིཊྛིཡཱ སམྨདེཝ ཨུགྒྷཱཊིཏཏྟཱ, དྷམྨསབྷཱཝསྶ ཙ སུདིཊྛཏྟཱ. ‘‘བྷཝིསྶ’’ནྟི ན ཧོཏི མེཏི ཏཏོ ཨེཝ ‘‘ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨཧཾ ཨེདིསོ ཀཐཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཾ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝམྤི མེ ན ཧོཏི. སངྑཱརཱ ཝིགམིསྶནྟཱིཏི ཨེཝཾ པན ཧོཏི ‘‘ཡཐཱཔཙྩཡཾ པཝཏྟམཱནཱ སངྑཱརཱཝ, ན ཨེཏྠ ཀོཙི ཨཏྟཱ ཝཱ ཨཏྟནིཡཾ ཝཱ, ཏེ ཙ ཁོ ཝིགམིསྶནྟི ¶ , ཝིནསྶིསྶནྟི, ཁཎེ ཁཎེ བྷིཛྫིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཀཱ པརིདེཝནཱཏི ཨེཝཾ པསྶནྟསྶ མཱདིསསྶ ཏཏྠ སངྑཱརགཏེ ཀཱ ནཱམ པརིདེཝནཱ.
སུདྡྷནྟི ཀེཝལཾ, ཨཏྟསཱརེན ཨསམྨིསྶཾ. དྷམྨསམུཔྤཱདནྟི པཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨསམུཔྤཏྟིཾ ཨཝིཛྫཱདིཔཙྩཡེཧི སངྑཱརཱདིདྷམྨམཏྟཔྤཝཏྟིཾ. སངྑཱརསནྟཏིནྟི ཀིལེསཀམྨཝིཔཱཀཔྤབྷེདསངྑཱརཔབནྡྷཾ. པསྶནྟསྶ ཡཐཱབྷཱུཏནྟི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནནྟསྶ.
ཏིཎཀཊྛསམཾ ལོཀནྟི ཡཐཱ ཨརཉྙེ ཨཔརིགྒཧེ ཏིཎཀཊྛེ ཀེནཙི གཡ྄ཧམཱནེ ཨཔརསྶ ‘‘མཡ྄ཧཾ སནྟཀཾ ཨཡཾ གཎྷཏཱི’’ཏི ན ཧོཏི, ཨེཝཾ སོ ཨསཱམིཀཏཱཡ ཏིཎཀཊྛསམཾ སངྑཱརལོཀཾ ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི, སོ ཏཏྠ མམཏྟཾ ཨསཾཝིནྡཾ ཨསཾཝིནྡནྟོ ཨལབྷནྟོ ཨཀརོནྟོ. ནཏྠི མེཏི ‘‘ཨཧུ ཝཏ སོཧཾ, ཏཾ མེ ནཏྠཱི’’ཏི ན སོཙཏི.
ཨུཀྐཎྛཱམི སརཱིརེནཱཏི ཨསཱརཀེན ཨབྷིནུདེན དུཀྑེན ཨཀཏཉྙུནཱ ཨསུཙིདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀྐཱུལསབྷཱཝེན ཨིམིནཱ ཀཱཡེན ཨུཀྐཎྛཱམི ཨིམཾ ཀཱཡཾ ¶ ནིབྦིནྡནྟོ ཨེཝཾ ཏིཊྛཱམི. བྷཝེནམྷི ཨནཏྠིཀོཏི སབྦེནཔི བྷཝེན ཨནཏྠིཀོ ཨམྷི, ན ཀིཉྩི བྷཝཾ པཏྠེམི. སོཡཾ བྷིཛྫིསྶཏི ཀཱཡོཏི ཨཡཾ མམ ཀཱཡོ ཨིདཱནི ཏུམྷཱཀཾ པཡོགེན ཨཉྙཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ བྷིཛྫིསྶཏི. ཨཉྙོ ཙ ན བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཉྙོ ཀཱཡོ མཡ྄ཧཾ ཨཱཡཏིཾ ན བྷཝིསྶཏི, པུནབྦྷཝཱབྷཱཝཏོ.
ཡཾ ཝོ ཀིཙྩཾ སརཱིརེནཱཏི ཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨིམིནཱ སརཱིརེན པཡོཛནཾ, ཏཾ ཀརོཐ ཡདིཙྪཐ, ཨིཙྪཐ ཙེ. ན མེ ཏཔྤཙྩཡཱཏི, ཏཾ ནིམིཏྟཾ ¶ ཨིམསྶ སརཱིརསྶ ཏུམྷེཧི ཡཐིཙྪིཏཀིཙྩསྶ ཀརཎཧེཏུ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཀརོནྟེསུ ཙ ཨཀརོནྟེསུ ཙ. དོསོ པེམཉྩ ཧེཧིཏཱིཏི ཡཐཱཀྐམཾ པཊིགྷོ ཨནུནཡོ ན བྷཝིསྶཏི, ཨཏྟནོ བྷཝེ ཨཔེཀྑཱཡ སབྦསོ པཧཱིནཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཉྙཔཙྩཡཱ ཨཉྙཏྠ ཙ པཊིགྷཱནུནཡེསུ ཨསནྟེསུཔི ཏཔྤཙྩཡཱ, ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཡཐཱདྷིགཏཝསེན ཝུཏྟཾ.
ཏསྶཱཏི ཨདྷིམུཏྟཏྠེརསྶ. ཏཾ ཝཙནནྟི ‘‘ནཏྠི ཙེཏསིཀཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིཀཾ མརཎེ བྷཡཱབྷཱཝཱདིདཱིཔཀཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ. མཱཎཝཱཏི ཙོརཱ. ཙོརཱ ཧི ‘‘མཱཎཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི ‘‘མཱཎཝེཧི སཧ གཙྪནྟི ཀཏཀམྨེཧི ཨཀཏཀམྨེཧིཔཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཝིཡ.
ཀིཾ ¶ བྷདནྟེ ཀརིཏྭཱནཱཏི, བྷནྟེ, ཀིཾ ནཱམ ཏཔོཀམྨཾ ཀཏྭཱ. ཀོ ཝཱ ཏཝ ཨཱཙརིཡོ ཀསྶ སཱསནཾ, ཨོཝཱདཾ ནིསྶཱཡ ཨཡཾ ཨསོཀཏཱ མརཎཀཱལེ སོཀཱབྷཱཝོ ལབྦྷཏཱིཏི ཨེཏཾ ཨཏྠཾ ཨབྲཝུཾ, པུཙྪཱཝསེན ཀཐེསུཾ, བྷཱསིཾསུ.
ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཏེསཾ པཊིཝཙནཾ དེནྟོ ‘‘སབྦཉྙཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སབྦཉྙཱུཏི པརོཔདེསེན ཝིནཱ སབྦཔཀཱརེན སབྦདྷམྨཱཝབོདྷནསམཏྠསྶ ཨཱཀངྑཱཔཊིབདྡྷཝུཏྟིནོ ཨནཱཝརཎཉཱཎསྶ ཨདྷིགམེན ཨཏཱིཏཱདིབྷེདཾ སབྦཾ ཛཱནཱཏཱིཏི, སབྦཉྙཱུ. ཏེནེཝ སམནྟཙཀྑུནཱ སབྦསྶ དསྶནཏོ སབྦདསྶཱཝཱི. ཡམྷི ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ, ཏདེཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ནཏྠེཝ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཔཱལི༹ཡཱ ཝིརོདྷོ ཝིསཡུཔྤཏྟིམུཁེན ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཨེཀསྶེཝ ཉཱཎསྶ དྭིདྷཱ ཝུཏྟཏྟཱ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཝཎྞནཱཡཾ (ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨) ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟམེཝཱཏི ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ¶ ཝེདིཏབྦཾ. པཉྩནྣམྤི མཱརཱནཾ ཝིཛཡཏོ ཛིནོ, ཧཱིནཱདིཝིབྷཱགབྷིནྣེ སབྦསྨིཾ སཏྟནིཀཱཡེ ཨདྷིམུཏྟཝུཏྟིཏཱཡ མཧཏིཡཱ ཀརུཎཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧཱཀཱརུཎིཀོ, དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུསཱསནཏོ སཏྠཱ, ཏཏོ ཨེཝ སབྦལོཀསྶ ཀིལེསརོགཏིཀིཙྪནཏོ སབྦལོཀཏིཀིཙྪཀོ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཱཙརིཡོ མམཱཏི ཡོཛནཱ. ཁཡགཱམཱིཏི ནིབྦཱནགཱམཱི.
ཨེཝཾ ཐེརེན སཏྠུ སཱསནསྶ ཙ གུཎེ པཀཱསིཏེ པཊིལདྡྷསདྡྷཱ ཨེཀཙྩེ ཙོརཱ པབྦཛིཾསུ, ཨེཀཙྩེ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཝེདེསུཾ. ཏམཏྠཾ དཱིཔེནྟོ དྷམྨསངྒཱཧཀཱ ‘‘སུཏྭཱན ཙོརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསིཾསུ. ཏཏྠ ¶ ཨིསིནོཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཱིནཾ ཨེསནཊྛེན ཨིསིནོ, ཨདྷིམུཏྟཏྠེརསྶ. ནིཀྑིཔྤཱཏི པཧཱཡ. སཏྠཱནི ཙ ཨཱཝུདྷཱནི ཙཱཏི ཨསིཨཱདིསཏྠཱནི ཙེཝ དྷནུཀལཱཔཱདིཨཱཝུདྷཱནི ཙ. ཏམྷཱ ཙ ཀམྨཱཏི ཏཏོ ཙོརཀམྨཏོ.
ཏེ པབྦཛིཏྭཱ སུགཏསྶ སཱསནེཏི ཏེ ཙོརཱ སོབྷནགམནཏཱདཱིཧི སུགཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛྫཾ ཨུཔགནྟྭཱ. བྷཱཝནཱཝིསེསཱདྷིགཏཱཡ ཨོདགྱལཀྑཎཱཡ པཱིཏིཡཱ སམནྣཱགམེན ཨུདགྒཙིཏྟཱ. སུམནཱཏི སོམནསྶཔྤཏྟཱ. ཀཏིནྡྲིཡཱཏི བྷཱཝིཏིནྡྲིཡཱ. ཕུསིཾསཱུཏི ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪིཾསུ. ཨདྷིམུཏྟོ ཀིར ཙོརེ ནིབྦིསེཝནེ ཀཏྭཱ, ཏེ ཏཏྠེཝ ཋཔེཏྭཱ, མཱཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, མཱཏརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ, པཙྩཱགནྟྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, པབྦཱཛེཏྭཱ ཨུཔསམྤདཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ཏེསཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི ¶ , ཏེ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པབྦཛིཏྭཱ…པེ… ཨསངྑཏ’’ནྟི.
ཨདྷིམུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. པཱརཱཔརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སམཎསྶ ཨཧུ ཙིནྟཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ པཱརཱཔརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ¶ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ གོཏྟཝསེན པཱརཱཔརིཡོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ. ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཛེཏཝནཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨིནྡྲིཡབྷཱཝནཱསུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༤༥༣) དེསེསི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. ཏཾ སུཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏདཏྠམནུཙིནྟེསི. ཡཐཱ པན ཨནུཙིནྟེསི, སྭཱཡམཏྠོ གཱཐཱསུ ཨེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. སོ ཏཐཱ ཨནུཝིཙིནྟེནྟོ ཨཱཡཏནམུཁེན ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྟནཱ ཙིནྟིཏཱཀཱརཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘སམཎསྶ ཨཧུ ཙིནྟཱ, པཱརཱཔརིཡསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཨེཀཀསྶ ནིསིནྣསྶ, པཝིཝིཏྟསྶ ཛྷཱཡིནོ.
‘‘ཀིམཱནུཔུབྦཾ ¶ པུརིསོ, ཀིཾ ཝཏཾ ཀིཾ སམཱཙཱརཾ;
ཨཏྟནོ ཀིཙྩཀཱརཱིསྶ, ན ཙ ཀཉྩི ཝིཧེཋཡེ.
‘‘ཨིནྡྲིཡཱནི མནུསྶཱནཾ, ཧིཏཱཡ ཨཧིཏཱཡ ཙ;
ཨརཀྑིཏཱནི ཨཧིཏཱཡ, རཀྑིཏཱནི ཧིཏཱཡ ཙ.
‘‘ཨིནྡྲིཡཱནེཝ སཱརཀྑཾ, ཨིནྡྲིཡཱནི ཙ གོཔཡཾ;
ཨཏྟནོ ཀིཙྩཀཱརཱིསྶ, ན ཙ ཀཉྩི ཝིཧེཋཡེ.
‘‘ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཙེ རཱུཔེསུ, གཙྪནྟཾ ཨནིཝཱརཡཾ;
ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི, སོ དུཀྑཱ ན ཧི མུཙྩཏི.
‘‘སོཏིནྡྲིཡཾ ¶ ཙེ སདྡེསུ, གཙྪནྟཾ ཨནིཝཱརཡཾ;
ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི, སོ དུཀྑཱ ན ཧི མུཙྩཏི.
‘‘ཨནིསྶརཎདསྶཱཝཱི, གནྡྷེ ཙེ པཊིསེཝཏི;
ན སོ མུཙྩཏི དུཀྑམྷཱ, གནྡྷེསུ ཨདྷིམུཙྪིཏོ.
‘‘ཨམྦིལཾ མདྷུརགྒཉྩ, ཏིཏྟཀགྒམནུསྶརཾ;
རསཏཎྷཱཡ གདྷིཏོ, ཧདཡཾ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏི.
‘‘སུབྷཱནྱཔྤཊིཀཱུལཱནི ¶ , ཕོཊྛབྦཱནི ཨནུསྶརཾ;
རཏྟོ རཱགཱདྷིཀརཎཾ, ཝིཝིདྷཾ ཝིནྡཏེ དུཁཾ.
‘‘མནཾ ཙེཏེཧི དྷམྨེཧི, ཡོ ན སཀྐོཏི རཀྑིཏུཾ;
ཏཏོ ནཾ དུཀྑམནྭེཏི, སབྦེཧེཏེཧི པཉྩཧི.
‘‘པུབྦལོཧིཏསམྤུཎྞཾ, བཧུསྶ ཀུཎཔསྶ ཙ;
ནརཝཱིརཀཏཾ ཝགྒུཾ, སམུགྒམིཝ ཙིཏྟིཏཾ.
‘‘ཀཊུཀཾ མདྷུརསྶཱདཾ, པིཡནིབནྡྷནཾ དུཁཾ;
ཁུརཾཝ མདྷུནཱ ལིཏྟཾ, ཨུལླིཧཾ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏི.
‘‘ཨིཏྠིརཱུཔེ ཨིཏྠིསརེ, ཕོཊྛབྦེཔི ཙ ཨིཏྠིཡཱ;
ཨིཏྠིགནྡྷེསུ སཱརཏྟོ, ཝིཝིདྷཾ ཝིནྡཏེ དུཁཾ.
‘‘ཨིཏྠིསོཏཱནི སབྦཱནི, སནྡནྟི པཉྩ པཉྩསུ;
ཏེསམཱཝརཎཾ ཀཱཏུཾ, ཡོ སཀྐོཏི ཝཱིརིཡཝཱ.
‘‘སོ ཨཏྠཝཱ སོ དྷམྨཊྛོ, སོ དཀྑོ སོ ཝིཙཀྑཎོ;
ཀརེཡྻ རམམཱནོཔི, ཀིཙྩཾ དྷམྨཏྠསཾཧིཏཾ.
‘‘ཨཐོ སཱིདཏི སཉྙུཏྟཾ, ཝཛྫེ ཀིཙྩཾ ནིརཏྠཀཾ;
ན ཏཾ ཀིཙྩནྟི མཉྙིཏྭཱ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཀྑཎོ.
‘‘ཡཉྩ ཨཏྠེན སཉྙུཏྟཾ, ཡཱ ཙ དྷམྨགཏཱ རཏི;
ཏཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟེཐ, སཱ ཧི ཝེ ཨུཏྟམཱ རཏི.
‘‘ཨུཙྩཱཝཙེཧུཔཱཡེཧི, པརེསམབྷིཛིགཱིསཏི;
ཧནྟྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨཐ སོཙཡིཏྭཱ, ཨཱལོཔཏི སཱཧསཱ ཡོ པརེསཾ.
‘‘ཏཙྪནྟོ ¶ ཨཱཎིཡཱ ཨཱཎིཾ, ནིཧནྟི བལཝཱ ཡཐཱ;
ཨིནྡྲིཡཱནིནྡྲིཡེཧེཝ, ནིཧནྟི ཀུསལོ ཏཐཱ.
‘‘སདྡྷཾ ¶ ཝཱིརིཡཾ སམཱདྷིཉྩ, སཏིཔཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;
པཉྩ པཉྩཧི ཧནྟྭཱན, ཨནཱིགྷོ ཡཱཏི བྲཱཧྨཎོ.
‘‘སོ ¶ ཨཏྠཝཱ སོ དྷམྨཊྛོ, ཀཏྭཱ ཝཱཀྱཱནུསཱསནིཾ;
སབྦེན སབྦཾ བུདྡྷསྶ, སོ ནརོ སུཁམེདྷཏཱི’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ སམཎསྶཱཏི པབྦཛིཏསྶ. ཨཧཱུཏི ཨཧོསི. ཙིནྟཱཏི དྷམྨཙིནྟཱ དྷམྨཝིཙཱརཎཱ. པཱརཱཔརིཡསྶཱཏི པཱརཱཔརགོཏྟསྶ. ‘‘པཱརཱཙརིཡསྶཱ’’ཏིཔི པཋནྟི. བྷིཀྑུནོཏི སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑནསཱིལསྶ. ཨེཀཀསྶཱཏི ཨསཧཱཡསྶ, ཨེཏེན ཀཱཡཝིཝེཀཾ དསྶེཏི. པཝིཝིཏྟསྶཱཏི པཝིཝེཀཧེཏུནཱ ཀིལེསཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནེན ཝིཝེཀཾ ཨཱརདྡྷསྶ, ཨེཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀཾ དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཛྷཱཡིནོ’’ཏི. ཛྷཱཡིནོཏི ཛྷཱཡནསཱིལསྶ, ཡོནིསོམནསིཀཱརེསུ ཡུཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. སབྦམེཏཾ ཐེརོ ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝདཏི.
‘‘ཀིམཱནུཔུབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཏཾ ཙིནྟནཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡཾ ཏཱཝ ཀིམཱནུཔུབྦནྟི ཨནུཔུབྦཾ ཨནུཀྐམོ, ཨནུཔུབྦམེཝ ཝཀྑམཱནེསུ ཝཏསམཱཙཱརེསུ ཀོ ཨནུཀྐམོ, ཀེན ཨནུཀྐམེན ཏེ པཊིཔཛྫིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. པུརིསོ ཀིཾ ཝཏཾ ཀིཾ སམཱཙཱརནྟི ཨཏྠཀཱམོ པུརིསོ སམཱདིཡིཏབྦཊྛེན ‘‘ཝཏ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ, ཀཱིདིསཾ སཱིལཾ སམཱཙཱརཾ, སམཱཙརནྟོ, ཨཏྟནོ ཀིཙྩཀཱརཱི ཀཏྟབྦཀཱརཱི ཨསྶ, ཀཉྩི སཏྟཾ ན ཙ ཝིཧེཋཡེ, ན བཱདྷེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ ནཱམ སམཎདྷམྨོ, སངྑེཔཏོ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ, ཏཾ སམྤཱདེནྟསྶ པརཝིཧེཋནཱཡ ལེསོཔི ནཏྠི ཏཱཡ སཏི སམཎབྷཱཝསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོ.
ཡཐཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ན ཧི པབྦཛིཏོ པརཱུཔགྷཱཏཱི, ན སམཎོ ཧོཏི པརཾ ཝིཧེཋཡནྟོ’’ཏི (དྷ. པ. ༡༨༤). ཨེཏྠ ཙ ཝཏགྒཧཎེན ཝཱརིཏྟསཱིལཾ གཧིཏཾ, སམཱཙཱརགྒཧཎེན སམཱཙརིཏབྦཏོ ཙཱརིཏྟསཱིལེན སདྡྷིཾ ཛྷཱནཝིཔསྶནཱདི, ཏསྨཱ ཝཱརིཏྟསཱིལཾ པདྷཱནཾ. ཏཏྠཱཔི ཙ ཡསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ སིདྡྷེ སབྦཾ སཱིལཾ སུརཀྑིཏཾ, སུགོཔིཏམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཀཱམོ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨརཀྑཎེ རཀྑཎེ ཙ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསེ ཝིབྷཱཝེནྟོ ¶ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱནི མནུསྶཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི རཀྑིཏབྦདྷམྨནིདསྶནཾ, ཏསྨཱ ཙཀྑཱདཱིནི ཚ ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མནུསྶཱནནྟི རཀྑཎཡོགྱཔུགྒལནིདསྶནཾ. ཧིཏཱཡཱཏི ཨཏྠཱཡ. ཨཧིཏཱཡཱཏི ཨནཏྠཱཡ. ཧོནྟཱིཏི ¶ ཝཙནསེསོ. ཀཐཾ པན ཏཱནིཡེཝ ཧིཏཱཡ ཙ ཨཧིཏཱཡ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘རཀྑིཏཱནཱི’’ཏིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙཀྑཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི སཏིཀཝཱཊེན ཨཔིཧིཏཱནི, ཏསྶ རཱུཔཱདཱིསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔཱཔདྷམྨཔཝཏྟིཡཱ དྭཱརབྷཱཝཏོ ཨནཏྠཱཡ པིཧིཏཱནི, ཏདབྷཱཝཏོ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི.
ཨིནྡྲིཡཱནེཝ ¶ སཱརཀྑནྟི ཡསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ པརིཔུཎྞོ སཱིལསམྤདཾ པརིཔཱུརེཏི, སཱིལསམྤདཱ པརིཔུཎྞཱ སམཱདྷིསམྤདཾ པརིཔཱུརེཏི, སམཱདྷིསམྤདཱ པརིཔུཎྞཱ པཉྙཱསམྤདཾ པརིཔཱུརེཏི, ཏསྨཱ ཨིནྡྲིཡཱརཀྑཱ ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཱཝ མཱུལནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱནེཝ སཱརཀྑ’’ནྟི. སཏིཔུབྦངྒམེན ཨཱརཀྑེན སཾརཀྑནྟོ ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཨིནྡྲིཡཱནི ཨེཝ ཏཱཝ སམྨདེཝ རཀྑནྟོ, ཡཐཱ ཨཀུསལཙོརཱ ཏེཧི ཏེཧི དྭཱརེཧི པཝིསིཏྭཱ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀུསལཾ བྷཎྜཾ ན ཝིལུམྤནྟི, ཏཐཱ ཏཱནི པིདཧནྟོཏི ཨཏྠོ. སཱརཀྑནྟི ཙ སཾ-སདྡསྶ སཱབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ‘‘སཱརཱགོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ‘‘སཾརཀྑ’’ནྟི ཙ པཱཋོ. ཨིནྡྲིཡཱནི ཙ གོཔཡནྟི ཏསྶེཝ པརིཡཱཡཝཙནཾ, པརིཡཱཡཝཙནེ པཡོཛནཾ ནེཏྟིཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཨཏྟནོ ཀིཙྩཀཱརཱིསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི, ‘‘ན ཙ ཀཉྩི ཝིཧེཋཡེ’’ཏི ཨིམིནཱ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ, ཨུབྷཡེནཱཔི ཝཱ ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིམེཝ དསྶེཏི པརཱཝིཧེཋནསྶཱཔི ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ. ཨཐ ཝཱ པདདྭཡེནཔི ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི པུཐུཛྫནསྶ སེཀྑསྶ ཙ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཱཔི ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ.
ཨེཝཾ རཀྑིཏཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཧིཏཱཡ ཧོནྟཱིཏི ཝོདཱནཔཀྑཾ སངྑེཔེནེཝ དསྶེཏྭཱ, ཨརཀྑིཏཱནི ཨཧིཏཱཡ ཧོནྟཱིཏི སཾཀིལེསཔཀྑཾ པན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཙེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཙེ རཱུཔེསུ, གཙྪནྟཾ ཨནིཝཱརཡཾ. ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱིཏི ཡོ ནཱིལཔཱིཏཱདིབྷེདེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ རཱུཔཱཡཏནེསུ གཙྪནྟཾ ཡཐཱརུཙི པཝཏྟནྟཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨནིཝཱརཡཾ, ཨནིཝཱརཡནྟོ ཨཔྤཊིབཱཧནྟོ ཏཐཱཔཝཏྟིཡཾ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ན ཧོཏི ཙེ, དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཉྩ ཨཱདཱིནཝཾ དོསཾ ན པསྶཏི ཙེ ¶ . ‘‘གཙྪནྟཾ ནིཝཱརཡེ ཨནིསྶརཎདསྶཱཝཱི’’ཏི ཙ པཱཋོ. ཏཏྠ ཡོ ‘‘དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༩༥) ཝུཏྟཝིདྷིནཱ དིཊྛམཏྟེཡེཝ ཋཏྭཱ སཏིསམྤཛཉྙཝསེན རཱུཔཱཡཏནེ པཝཏྟམཱནོ ཏཏྠ ནིསྶརཎདསྶཱཝཱི ནཱམ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨནིསྶརཎདསྶཱཝཱི དཊྛབྦོ. སོ དུཀྑཱ ན ཧི མུཙྩཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཝཊྚདུཀྑཏོ ན མུཙྩཏེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཙཀྑུནྡྲིཡསྶ ཨནིཝཱརཎཾ ¶ ནཱམ ཡཐཱ ཏེན དྭཱརེན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ པཱཔདྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏཐཱ པཝཏྟནཾ, ཏཾ པན ཨཏྠཏོ སཏིསམྤཛཉྙསྶ ཨནུཊྛཱཔནཾ དཊྛབྦཾ. སེསིནྡྲིཡེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨདྷིམུཙྪིཏོཏི ཨདྷིམུཏྟཏཎྷཱཡ མུཙྪཾ ཨཱཔནྣོ. ཨམྦིལནྟི ཨམྦིལརསཾ. མདྷུརགྒནྟི མདྷུརརསཀོཊྛཱསཾ. ཏཐཱ ཏིཏྟཀགྒཾ. ཨནུསྶརནྟི ཨསྶཱདཝསེན ཏཾ ཏཾ རསཾ ཨནུཝིཙིནྟེནྟོ. གནྠིཏོཏི རསཏཎྷཱཡ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ རསེ གནྠིཏོ བནྡྷོ. ‘‘གདྷིཏོ’’ཏི ཙ པཋནྟི, གེདྷཾ ཨཱཔནྣོཏི ཨཏྠོ. ཧདཡཾ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ‘‘དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པབྦཛྫཱདིཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ཙིཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི ན སལླཀྑེཏི ¶ , སཱསནསྶ ཧདཡཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ སམྨདྡནརསཏཎྷཱཡ གདྷིཏོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏི ན ཛཱནཱཏི, ན པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.
སུབྷཱནཱིཏི སུནྡརཱནི. ཨཔྤཊིཀཱུལཱནཱིཏི མནོརམཱནི, ཨིཊྛཱནི. ཕོཊྛབྦཱནཱིཏི ཨུཔཱདིཎྞཱནུཔཱདིཎྞཔྤབྷེདེ ཕསྶེ. རཏྟོཏི རཛྫནསབྷཱཝེན རཱགེན རཏྟོ. རཱགཱདྷིཀརཎནྟི རཱགཧེཏུ. ཝིཝིདྷཾ ཝིནྡཏེ དུཁནྟི རཱགཔརིལཱ༹ཧཱདིཝསེན དིཊྛདྷམྨིཀཉྩ ནིརཡསནྟཱཔཱདིཝསེན ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ པཊིལབྷཏི.
མནཾ ཙེཏེཧཱིཏི མནཉྩ ཨེཏེཧི རཱུཔཱརམྨཎཱདཱིཧི དྷམྨཱརམྨཎཔྤབྷེདེཧི ཙ. ནནྟི པུགྒལཾ. སབྦེཧཱིཏི སབྦེཧི པཉྩཧིཔི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ པུགྒལོ མནཾ, མནོདྭཱརཾ, ཨེཏེཧི ཡཐཱཝུཏྟེཧི རཱུཔཱདཱིཧི པཉྩཧི དྷམྨེཧི དྷམྨཱརམྨཎཔྤབྷེདཏོ ཙ. ཏཏྠ པཝཏྟནཀཔཱཔཀམྨནིཝཱརཎེན རཀྑིཏུཾ, གོཔིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཏོ ཏསྶ ཨརཀྑཎཏོ ནཾ པུགྒལཾ ཏཾནིམིཏྟཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི, ཨནུགཙྪཏི, ཨནུགཙྪནྟཉྩ ཨེཏེཧི པཉྩཧིཔི རཱུཔཱརམྨཎཱདཱིཧི ཚཊྛཱརམྨཎེན སདྡྷིཾ སབྦེཧིཔི ཨཱརམྨཎཔྤཙྩཡབྷཱུཏེཧི ཨནུགཙྪཏཱིཏི. ཨེཏྠ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, སོཏིནྡྲིཡཉྩ ཨསམྤཏྟགྒཱཧིབྷཱཝཏོ ‘‘གཙྪནྟཾ ¶ ཨནིཝཱརཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཨིཏརཾ སམྤཏྟགྒཱཧཱིཏི ‘‘གནྡྷེ ཙེ པཊིསེཝཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠཱཔི ཙ རསཏཎྷཱ ཙ ཕོཊྛབྦཏཎྷཱ ཙ སཏྟཱནཾ ཝིསེསཏོ བལཝཏཱིཏི ‘‘རསཏཎྷཱཡ གདྷིཏོ, ཕོཊྛབྦཱནི ཨནུསྶརནྟོཏི’’ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.
ཨེཝཾ ཨགུཏྟདྭཱརསྶ པུགྒལསྶ ཚཧི དྭཱརེཧི ཚསུཔི ཨཱརམྨཎེསུ ཨསཾཝརནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫནཀདུཀྑཾ དསྶེཏྭཱ སྭཱཡམསཾཝརོ ཡསྨཱ སརཱིརསབྷཱཝཱནཝབོདྷེན ཧོཏི, ཏསྨཱ སརཱིརསབྷཱཝཾ ཝིཙིནནྟོ ‘‘པུབྦལོཧིཏསམྤུཎྞ’’ནྟིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ¶ – སརཱིརཾ ནཱམེཏཾ པུབྦེན ལོཧིཏེན ཙ སམྤུཎྞཾ བྷརིཏཾ ཨཉྙེན ཙ པིཏྟསེམྷཱདིནཱ བཧུནཱ ཀུཎཔེན, ཏཡིདཾ ནརཝཱིརེན ནརེསུ ཚེཀེན སིཔྤཱཙརིཡེན ཀཏཾ ཝགྒུ མཊྛཾ ལཱཁཱཔརིཀམྨཱདིནཱ ཙིཏྟིཏཾ, ཨནྟོ པན གཱུཐཱདིཨསུཙིབྷརིཏཾ སམུགྒཾ ཝིཡ ཚཝིམཏྟམནོཧརཾ བཱལཛནསམྨོཧཾ དུཀྑསབྷཱཝཏཱཡ ནིརཡཱདིདུཀྑཏཱཔནཏོ ཙ ཀཊུཀཾ, པརིཀཔྤསམྦྷཝེན ཨམཱུལཀེན ཨསྶཱདམཏྟེན མདྷུརཏཱཡ མདྷུརསྶཱདཾ, ཏཏོ ཨེཝ པིཡབྷཱཝནིབནྡྷནེན པིཡནིབནྡྷནཾ, དུསྶཧཏཱཡ ཨཔྤཏཱིཏཏཱཡ ཙ དུཁཾ, ཨཱིདིསེ སརཱིརེ ཨསྶཱདལོབྷེན མཧཱདུཀྑཾ པཙྩནུབྷུཡྻམཱནཾ ཨནཝབུཛ྄ཛྷནྟོ ལོཀོ མདྷུརགིདྡྷོ ཁུརདྷཱརཱལེཧཀཔུརིསོ ཝིཡ དཊྛབྦོཏི.
ཨིདཱནི ¶ ཨེཏེ ཙཀྑཱདཱིནཾ གོཙརབྷཱུཏཱ རཱུཔཱདཡོ ཝུཏྟཱ, ཏེ ཝིསེསཏོ པུརིསསྶ ཨིཏྠིཔཊིབདྡྷཱ ཀམནཱིཡཱཏི ཏཏྠ སཾཝརོ ཀཱཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏྠིརཱུཔེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཏྠིརཱུཔེཏི ཨིཏྠིཡཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀརཱུཔཱཡཏནསངྑཱཏེ ཝཎྞེ. ཨཔི ཙ ཡོ ཀོཙི ཨིཏྠིཡཱ ནིཝཏྠསྶ ཨལངྐཱརསྶ ཝཱ གནྡྷཝཎྞཀཱདཱིནཾ ཝཱ པིལ༹ནྡྷནམཱལཱནཾ ཝཱ ཀཱཡཔཊིབདྡྷོ ཝཎྞོ པུརིསསྶ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསྶ ཨཱརམྨཎབྷཱཝཱཡ ཨུཔཀཔྤཏི, སབྦམེཏཾ ‘‘ཨིཏྠིརཱུཔ’’ནྟྭེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏྠིསརེཏི ཨིཏྠིཡཱ གཱིཏལཔིཏཧསིཏརུདིཏསདྡེ. ཨཔི ཙ ཨིཏྠིཡཱ ནིཝཏྠཝཏྠསྶཔི ཨལངྐཏཨལངྐཱརསྶཔི ཨིཏྠིཔཡོགནིཔྥཱདིཏཱ ཝེཎུཝཱིཎཱསངྑཔཎཝཱདཱིནམྤི སདྡཱ ཨིདྷ ཨིཏྠིསརགྒཧཎེན གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སབྦོཔེསོ པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ ཨཱཀཌྜྷཏཱིཏི. ‘‘ཨིཏྠིརསེ’’ཏི པན པཱལི༹ཡཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀརསཱཡཏནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨིཏྠིཡཱ ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝིཏཱདིཝསེན ཨསྶཝརསོ ཙེཝ པརིབྷོགརསོ ¶ ཙ ཨིཏྠིརསོཏི ཨེཀེ. ཡོ པན ཨིཏྠིཡཱ ཨོཊྛམཾསསམྨཀྑིཏཁེལཱ༹དིརསོ, ཡོ ཙ ཏཱཡ པུརིསསྶ དིནྣཡཱགུབྷཏྟཱདཱིནཾ རསོ, སབྦོཔེསོ ‘‘ཨིཏྠིརསོ’’ཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཕོཊྛབྦེཔི ཙ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡསམྥསྶོ, ཨིཏྠིསརཱིརཱརཱུལ༹ྷཱནཾ ཝཏྠཱལངྐཱརམཱལཱདཱིནཾ ཕསྶོ ‘‘ཨིཏྠིཕོཊྛབྦོ’’ཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཡེསཾ ཨིཏྠིརཱུཔེ ཨིཏྠིསརེཏི པཱལི༹, ཏེསཾ ཨཔི-སདྡེན ཨིཏྠིརསསངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཨིཏྠིགནྡྷེསཱུཏི ཨིཏྠིཡཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀགནྡྷཱཡཏནེསུ. ཨིཏྠིཡཱ སརཱིརགནྡྷོ ནཱམ དུགྒནྡྷོ. ཨེཀཙྩཱ ཧི ཨིཏྠཱི ཨསྶགནྡྷིནཱི ཧོཏི, ཨེཀཙྩཱ མེཎྜགནྡྷིནཱི, ཨེཀཙྩཱ སེདགནྡྷིནཱི, ཨེཀཙྩཱ སོཎིཏགནྡྷིནཱི, ཏཐཱཔི ཏཱསུ ཨནྡྷབཱལོ རཛྫཏེཝ. ཙཀྐཝཏྟིནོ པན ཨིཏྠིརཏནསྶ ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏི, མུཁཏོ ¶ ཨུཔྤལགནྡྷོ, ཨཡཾ ན སབྦཱསཾ ཧོཏཱིཏི, ཨིཏྠིཡཱ སརཱིརེ ཨཱརཱུལ༹ྷོ ཨཱགནྟུཀོ ཨནུལིམྤནཱདིགནྡྷོ ‘‘ཨིཏྠིགནྡྷོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. སཱརཏྟོཏི སུཊྛུ རཏྟོ གདྷིཏོ མུཙྪིཏོ, ཨིདཾ པན པདཾ ‘‘ཨིཏྠིརཱུཔེ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཝིཝིདྷཾ ཝིནྡཏེ དུཁནྟི ཨིཏྠིརཱུཔཱདཱིསུ སརཱགནིམིཏྟཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཝདྷབནྡྷནཱདིཝསེན སམྤརཱཡིཀཾ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཱདིཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ པཊིལབྷཏི.
ཨིཏྠིསོཏཱནི སབྦཱནཱིཏི ཨིཏྠིཡཱ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཱནི སབྦཱནི ཨནཝསེསཱནི པཉྩ ཏཎྷཱསོཏཱནི སནྡནྟི. པཉྩསཱུཏི པུརིསསྶ པཉྩསུ དྭཱརེསུ. ཏེསནྟི ཏེསཾ པཉྩནྣཾ སོཏཱནཾ. ཨཱཝརཎནྟི སཾཝརཎཾ, ཡཐཱ ཨསཾཝརོ ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ སཾཝརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཡོ སཀྐོཏི, སོ ཝཱིརིཡཝཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡཱཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ རཱུཔཱདིགོཙརེ པབྦཛིཏསྶ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི གཧཊྛསྶ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ ཨཏྠཝཱ’’ཏིཨཱདི ¶ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སོ ཨཏྠཝཱ སོ དྷམྨཊྛོ, སོ དཀྑོ སོ ཝིཙཀྑཎོཏི སོ པུགྒལོ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨཏྠཝཱ, བུདྡྷིམཱ, དྷམྨེ ཋིཏོ, དྷམྨེ དཀྑོ, དྷམྨེ ཚེཀོ, ཨནལསོ ཝཱ ཝིཙཀྑཎོ ཨིཏི ཀཏྟབྦཏཱསུ ཀུསལོ ནཱམ. ཀརེཡྻ རམམཱནོཔི, ཀིཙྩཾ དྷམྨཏྠསཾཧིཏནྟི གེཧརཏིཡཱ རམམཱནོཔི དྷམྨཏྠསཾཧིཏཾ དྷམྨཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཨནཔེཏམེཝ ཏཾ ཏཾ ཀཏྟབྦཾ. ཨནུཔྤནྣཱནཾ བྷོགཱནཾ ཨུཔྤཱདནཾ, ཨུཔྤནྣཱནཾ པརིཔཱལནཾ, པརིབྷོགཉྩ ཀརེཡྻ, ཨཉྙམཉྙཾ, ཨཝིརོདྷེན, ཨཉྙམཉྙཾ, ཨབཱདྷནེན, ཏིཝགྒཏྠཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ¶ . ཨཡཉྩ ནཡོ ཡེསཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཨཝིརོདྷེན ཏིཝགྒཏྠསྶ ཝསེན ཝཏྟཏི བིམྦིསཱརམཧཱརཱཛཱདཱིནཾ ཝིཡ, ཏེསཾ ཝསེན ཝུཏྟོ. ན ཡེསཾ ཀེསཉྩི ཝསེནཱཏི དཊྛབྦཾ.
ཨཐོ སཱིདཏི སཉྙུཏྟནྟི ཡདི ཨིདྷལོཀེ སུཔསཾཧིཏཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཨཏྠཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཋིཏཾ. ཝཛྫེ ཀིཙྩཾ ནིརཏྠཀནྟི སམྤརཱཡིཀཏྠརཧིཏཾ ཨནཏྠུཔསཾཧིཏཾ ཀིཙྩཾ སཙེཔི ཝིསྶཛྫེཡྻ པརིཙྩཛེཡྻ. ན ཏཾ ཀིཙྩནྟི མཉྙིཏྭཱ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཀྑཎོཏི སཏིཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཱརཎཔཉྙཱསམྦྷཝེན ཝིཙཀྑཎོ ཨནཏྠུཔསཾཧིཏཾ, ཏཾ ཀིཙྩཾ མཡཱ ན ཀཱཏབྦནྟི མཉྙིཏྭཱ ཝིཝཛྫེཡྻ.
ཝིཝཛྫེཏྭཱ པན ཡཉྩ ཨཏྠེན སཉྙུཏྟཾ, ཡཱ ཙ དྷམྨགཏཱ རཏི. ཏཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟེཐཱཏི ཡཾཀིཉྩི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔྤབྷེདེན ཨཏྠེན ¶ ཧིཏེན སཾཡུཏྟཾ ཏདུབྷཡཧིཏཱཝཧཾ, ཡཱ ཙ ཨདྷིཀུསལདྷམྨགཏཱ སམཐཝིཔསྶནཱསཧིཏཱ རཏི, ཏདུབྷཡཾ སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ པརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟེཡྻ. ‘‘སབྦཾ རཏིཾ དྷམྨརཏི ཛིནཱཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༥༤) ཝཙནཏོ སཱ ཧི ཨེཀཾསེན ཨུཏྟམཏྠསྶ པཱཔནཏོ ཨུཏྟམཱ རཏི ནཱམ.
ཡཾ པན ཀཱམརཏིསཾཡུཏྟཾ ཀིཙྩཾ ནིརཏྠཀནྟི ཝུཏྟཾ, ཏསྶཱ ཨནཏྠུཔསཾཧིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཙྩཱཝཙེཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨུཙྩཱཝཙེཧཱིཏི མཧནྟེཧི ཙེཝ ཁུདྡཀེཧི ཙ. ཨུཔཱཡེཧཱིཏི ནཡེཧི. པརེསམབྷིཛིགཱིསཏཱིཏི པརེསཾ སནྟཀཾ ཨཱཧརིཏུཾ ཨིཙྪཏི, པརེ ཝཱ སབྦཐཱ ཧཱཔེཏི, ཛིནཱཔེཏི པརཾ ཧནྟྭཱ, ཝདྷིཏྭཱ ཨཐ སོཙཡིཏྭཱ, ཨཱལོཔཏི སཱཧསཱ ཡོ པརེསཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ པུགྒལོ ཀཱམཧེཏུ པརེ ཧནནྟོ, གྷཱཏེནྟོ, སོཙེནྟོ སནྡྷིཙྪེདསནྡྷིརུཧནཔསཡ྄ཧཱཝཧཱརཱདཱིཧི ནཱནུཔཱཡེཧི པརེསཾ སནྟཀཾ ཧརིཏུཾ ཝཱཡམནྟོ སཱཧསཱཀཱརཾ ཀརོཏི, ཨཱལོཔཏི, ཛིགཱིསཏི སཱཔཏེཡྻཝསེན པརེ ཧཱཔེཏི, ཏསྶ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཀཱམརཏིསནྣིསྶིཏཾ ཨནཏྠུཔསཾཧིཏཾ ཨེཀནྟནིཧཱིནནྟི. ཨེཏེན ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ དྷམྨགཏཱཡ རཏིཡཱ ཨེཀཾསཏོ ཨུཏྟམབྷཱཝཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏི.
ཨིདཱནི ¶ ཡཾ ‘‘ཏེསམཱཝརཎཾ ཀཱཏུཾ ཡོ སཀྐོཏཱི’’ཏི ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨཱཝརཎཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཔཱཡེན སཧ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཏཙྪནྟོ ཨཱཎིཡཱ ཨཱཎིཾ ¶ , ནིཧནྟི བལཝཱ ཡཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཐཱ བལཝཱ ཀཱཡབལེན, ཉཱཎབལེན ཙ སམནྣཱགཏོ ཏཙྪཀོ རུཀྑདཎྜགཏཾ ཨཱཎིཾ ནཱིཧརིཏུཀཱམོ ཏཏོ བལཝཏིཾ ཨཱཎིཾ ཀོཊེནྟོ ཏཏོ ནཱིཧརཏི, ཏཐཱ ཀུསལོ བྷིཀྑུ ཙཀྑཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིཔསྶནཱབལེན ནིཧནྟུཀཱམོ ཨིནྡྲིཡེཧི ཨེཝ ནིཧནྟི.
ཀཏམེཧི པནཱཏི ཨཱཧ ‘‘སདྡྷ’’ནྟིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ – ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎཾ སདྡྷཾ, པགྒཧལཀྑཎཾ ཝཱིརིཡཾ, ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ སམཱདྷིཾ, ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ སཏིཾ, དསྶནལཀྑཎཾ པཉྙནྟི ཨིམཱནིཔི ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙཀཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེནྟོ ཝཌྜྷེནྟོ ཨེཏེཧི པཉྩཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཙཀྑཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨནུནཡཔཊིགྷཱདིཀིལེསུཔྤཏྟིཡཱ དྭཱརབྷཱཝཝིཧནེན ཧནྟྭཱ, ཨརིཡམགྒེན ཏདུཔནིསྶཡེ ཀིལེསེ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཨནཱིགྷོ ནིདྡུཀྑོ བྲཱཧྨཎོ ཨནུཔཱདིསེསཔརིནིབྦཱནམེཝ ཡཱཏི ཨུཔགཙྪཏཱིཏི.
སོ ཨཏྠཝཱཏི སོ ཡཐཱཝུཏྟོ བྲཱཧྨཎོ ཨུཏྟམཏྠེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨཏྠཝཱ, ཏཾ སམྤཱཔཀེ དྷམྨེ ཋིཏཏྟཱ དྷམྨཊྛོ. སབྦེན སབྦཾ ཨནཝསེསེན ཝིདྷིནཱ ཨནཝསེསཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཝཱཀྱབྷཱུཏཾ ཨནུསཱསནིཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཋིཏོ. ཏཏོ ཨེཝ སོ ནརོ ཨུཏྟམཔུརིསོ ནིབྦཱནསུཁཉྩ ཨེདྷཏི, བྲཱུཧེཏི, ཝཌྜྷེཏཱིཏི.
ཨེཝཾ ¶ ཐེརེན ཨཏྟནོ ཙིནྟིཏཱཀཱརཝིབྷཱཝནཱཝསེན པཊིཔཏྟིཡཱ པཀཱསིཏཏྟཱ ཨིདམེཝ ཙསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ དཊྛབྦཾ.
པཱརཱཔརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. ཏེལཀཱནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཙིརརཏྟཾ ཝཏཱཏཱཔཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཏེལཀཱནིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཏྠུ ཨབྷིཛཱཏིཏོ པུརེཏརཾཡེཝ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏེལཀཱནཱིཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ ཀཱམེ ཛིགུཙྪནྟོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཝཊྚཛ྄ཛྷཱསཡོ ‘‘ཀོ སོ པཱརངྒཏོ ལོཀེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིམོཀྑཔརིཡེསནཾ ¶ ཙརམཱནོ ཏེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཏེ ན སམྤཱཡནྟི. སོ ཏེན ཨནཱརཱདྷིཏཙིཏྟོ ཝིཙརཏི. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ལོཀཧིཏཾ ཀརོནྟེ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཝིསེསཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏདནུསཱརེན ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ –
‘‘ཙིརརཏྟཾ ཝཏཱཏཱཔཱི, དྷམྨཾ ཨནུཝིཙིནྟཡཾ;
སམཾ ཙིཏྟསྶ ནཱལཏྠཾ, པུཙྪཾ སམཎབྲཱཧྨཎེ.
‘‘ཀོ སོ པཱརངྒཏོ ལོཀེ, ཀོ པཏྟོ ཨམཏོགདྷཾ;
ཀསྶ དྷམྨཾ པཊིཙྪཱམི, པརམཏྠཝིཛཱནནཾ.
‘‘ཨནྟོཝངྐགཏོ ཨཱསི, མཙྪོཝ གྷསམཱམིསཾ;
བདྡྷོ མཧིནྡཔཱསེན, ཝེཔཙིཏྱསུརོ ཡཐཱ.
‘‘ཨཉྪཱམི ནཾ ན མུཉྩཱམི, ཨསྨཱ སོཀཔརིདྡཝཱ;
ཀོ མེ བནྡྷཾ མུཉྩཾ ལོཀེ, སམྦོདྷིཾ ཝེདཡིསྶཏི.
‘‘སམཎཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཀཾ, ཨཱདིསནྟཾ པབྷངྒུནཾ;
ཀསྶ དྷམྨཾ པཊིཙྪཱམི, ཛརཱམཙྩུཔཝཱཧནཾ.
‘‘ཝིཙིཀིཙྪཱཀངྑཱགནྠིཏཾ, སཱརམྦྷབལསཉྙུཏཾ;
ཀོདྷཔྤཏྟམནཏྠདྡྷཾ, ཨབྷིཛཔྤཔྤདཱརཎཾ.
‘‘ཏཎྷཱདྷནུསམུཊྛཱནཾ, དྭེ ཙ པནྣརསཱཡུཏཾ;
པསྶ ཨོརསིཀཾ བཱལ༹ྷཾ, བྷེཏྭཱན ཡདི ཏིཊྛཏི.
‘‘ཨནུདིཊྛཱིནཾ ¶ ཨཔྤཧཱནཾ, སངྐཔྤཔརཏེཛིཏཾ;
ཏེན ཝིདྡྷོ པཝེདྷཱམི, པཏྟཾཝ མཱལུཏེརིཏཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མེ སམུཊྛཱཡ, ཁིཔྤཾ པཙྩཏི མཱམཀཾ;
ཚཕསྶཱཡཏནཱི ཀཱཡོ, ཡཏྠ སརཏི སབྦདཱ.
‘‘ཏཾ ¶ ན པསྶཱམི ཏེཀིཙྪཾ, ཡོ མེཏཾ སལླམུདྡྷརེ;
ནཱནཱརཛྫེན སཏྠེན, ནཱཉྙེན ཝིཙིཀིཙྪིཏཾ.
‘‘ཀོ མེ ཨསཏྠོ ཨཝཎོ, སལླམབྦྷནྟརཔསྶཡཾ;
ཨཧིཾསཾ སབྦགཏྟཱནི, སལླཾ མེ ཨུདྡྷརིསྶཏི.
‘‘དྷམྨཔྤཏི ¶ ཧི སོ སེཊྛོ, ཝིསདོསཔྤཝཱཧཀོ;
གམྦྷཱིརེ པཏིཏསྶ མེ, ཐལཾ པཱཎིཉྩ དསྶཡེ.
‘‘རཧདེཧམསྨི ཨོགཱལ༹ྷོ, ཨཧཱརིཡརཛམཏྟིཀེ;
མཱཡཱཨུསཱུཡསཱརམྦྷ, ཐིནམིདྡྷམཔཏྠཊེ.
‘‘ཨུདྡྷཙྩམེགྷཐནིཏཾ, སཾཡོཛནཝལཱཧཀཾ;
ཝཱཧཱ ཝཧནྟི ཀུདྡིཊྛིཾ, སངྐཔྤཱ རཱགནིསྶིཏཱ.
‘‘སཝནྟི སབྦདྷི སོཏཱ, ལཏཱ ཨུབྦྷིཛྫ ཏིཊྛཏི;
ཏེ སོཏེ ཀོ ནིཝཱརེཡྻ, ཏཾ ལཏཾ ཀོ ཧི ཚེཙྪཏི.
‘‘ཝེལཾ ཀརོཐ བྷདྡནྟེ, སོཏཱནཾ སནྣིཝཱརཎཾ;
མཱ ཏེ མནོམཡོ སོཏཱ, རུཀྑཾཝ སཧསཱ ལུཝེ.
‘‘ཨེཝཾ མེ བྷཡཛཱཏསྶ, ཨཔཱརཱ པཱརམེསཏོ;
ཏཱཎོ པཉྙཱཝུདྷོ སཏྠཱ, ཨིསིསངྒྷནིསེཝིཏོ.
‘‘སོཔཱནཾ སུགཏཾ སུདྡྷཾ, དྷམྨསཱརམཡཾ དལ༹ྷཾ;
པཱདཱསི ཝུཡ྄ཧམཱནསྶ, མཱ བྷཱཡཱིཏི ཙ མབྲཝི.
‘‘སཏིཔཊྛཱནཔཱསཱདཾ, ཨཱརུཡ྄ཧ པཙྩཝེཀྑིསཾ;
ཡཾ ཏཾ པུབྦེ ཨམཉྙིསྶཾ, སཀྐཱཡཱབྷིརཏཾ པཛཾ.
‘‘ཡདཱ ཙ མགྒམདྡཀྑིཾ, ནཱཝཱཡ ཨབྷིརཱུཧནཾ;
ཨནདྷིཊྛཱཡ ཨཏྟཱནཾ, ཏིཏྠམདྡཀྑིམུཏྟམཾ.
‘‘སལླཾ ཨཏྟསམུཊྛཱནཾ, བྷཝནེཏྟིཔྤབྷཱཝིཏཾ;
ཨེཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟཱཡ, དེསེསི མགྒམུཏྟམཾ.
‘‘དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ ¶ , ཙིརརཏྟམདྷིཊྛིཏཾ;
བུདྡྷོ མེཔཱནུདཱི གནྠཾ, ཝིསདོསཔྤཝཱཧནོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ¶ ཙིརརཏྟཾ ཝཏཱཏི ཙིརཀཱལཾ ཝཏ. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝཱིརིཡཝཱ ཝིམོཀྑདྷམྨཔརིཡེསནེ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ. དྷམྨཾ ཨནུཝིཙིནྟཡནྟི ‘‘ཀཱིདིསོ ནུ ཁོ ཝིམོཀྑདྷམྨོ, ཀཐཾ ཝཱ ཨདྷིགནྟབྦོ’’ཏི ཝིམུཏྟིདྷམྨཾ ཨནུཝིཙིནནྟོ གཝེསནྟོ. སམཾ ཙིཏྟསྶ ནཱལཏྠཾ, པུཙྪཾ སམཎབྲཱཧྨཎེཏི ཏེ ཏེ ནཱནཱཏིཏྠིཡེ སམཎབྲཱཧྨཎེ ཝིམུཏྟིདྷམྨཾ པུཙྪནྟོ པཀཏིཡཱ ཨནུཔསནྟསབྷཱཝསྶ ཙིཏྟསྶ སམཾ ཝཱུཔསམབྷཱུཏཾ ཝཊྚདུཀྑཝིསྶརཎཾ ཨརིཡདྷམྨཾ ནཱལཏྠཾ ནཱདྷིགཙྪནྟི ཨཏྠོ.
ཀོ ¶ སོ པཱརངྒཏོཏིཨཱདི པུཙྪིཏཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ ཀོ སོ པཱརངྒཏོ ལོཀེཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཏིཏྠཀཱརཔཊིཉྙེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཀོ ནུ ཁོ སོ སཾསཱརསྶ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ ཨུཔགཏོ. ཀོ པཏྟོ ཨམཏོགདྷནྟི ནིབྦཱནཔཏིཊྛཾ ཝིམོཀྑམགྒཾ ཀོ པཏྟོ ཨདྷིགཏོཏི ཨཏྠོ. ཀསྶ དྷམྨཾ པཊིཙྪཱམཱིཏི ཀསྶ སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨོཝཱདདྷམྨཾ པཊིགྒཎྷཱམི པཊིཔཛྫཱམི. པརམཏྠཝིཛཱནནནྟི པརམཏྠསྶ ཝིཛཱནནཾ, ཨཝིཔརཱིཏཔྤཝཏྟིནིཝཏྟིཡོ པཝེདེནྟནྟི ཨཏྠོ.
ཨནྟོཝངྐགཏོ ཨཱསཱིཏི ཝངྐཾ ཝུཙྩཏི དིཊྛིགཏཾ མནོཝངྐབྷཱཝཏོ, སབྦེཔི ཝཱ ཀིལེསཱ, ཨནྟོཏི པན ཧདཡཝངྐསྶ ཨནྟོ, ཧདཡབྦྷནྟརགཏཀིལེསཝངྐོ ཝཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. མཙྪོཝ གྷསམཱམིསནྟི ཨཱམིསཾ གྷསནྟོ ཁཱདནྟོ མཙྪོ ཝིཡ, གིལབལི༹སོ མཙྪོ ཝིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བདྡྷོ མཧིནྡཔཱསེན, ཝེཔཙིཏྱསུརོ ཡཐཱཏི མཧིནྡསྶ སཀྐསྶ པཱསེན བདྡྷོ ཡཐཱ ཝེཔཙིཏྟི ཨསུརིནྡོ ཨསེརིཝིཧཱརཱི མཧཱདུཀྑཔྤཏྟོ, ཨེཝམཧཾ པུབྦེ ཀིལེསཔཱསེན བདྡྷོ ཨཱསིཾ, ཨསེརིཝིཧཱརཱི མཧཱདུཀྑཔྤཏྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨཉྪཱམཱིཏི ཨཱཀཌྜྷཱམི. ནནྟི ཀིལེསཔཱསཾ. ན མུཉྩཱམཱིཏི ན མོཙེམི. ཨསྨཱ སོཀཔརིདྡཝཱཏི ཨིམསྨཱ སོཀཔརིདེཝཝཊྚཏོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱཔཱསེན བདྡྷོ མིགོ སཱུཀརོ ཝཱ མོཙནུཔཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ པརིཔྥནྡམཱནོ ཏཾ ཨཱཝིཉྪནྟོ བནྡྷནཾ དལ༹ྷཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ ཨཧཾ པུབྦེ ¶ ཀིལེསཔཱསེན པཊིམུཀྐོ མོཙནུཔཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ ཀཱཡསཉྩེཏནཱདིཝསེན པརིཔྥནྡམཱནོ ཏཾ ན མོཙེསིཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཏཾ དལ༹ྷཾ ཀརོནྟོ སོཀཱདིནཱ པརཾ ཀིལེསཾ ཨེཝ པཱཔུཎིནྟི. ཀོ མེ བནྡྷཾ མུཉྩཾ ལོཀེ, སམྦོདྷིཾ ཝེདཡིསྶཏཱིཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨེཏཾ ཀིལེསབནྡྷནེན བནྡྷཾ མུཉྩནྟོ སམྦུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏེནཱཏི ‘‘སམྦོདྷཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམཾ ཝིམོཀྑམགྒཾ ཀོ མེ ཝེདཡིསྶཏི ཨཱཙིཀྑིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘བནྡྷམུཉྩ’’ནྟིཔི པཋནྟི, བནྡྷཱ, བནྡྷསྶ ཝཱ མོཙཀཾ སམྦོདྷིནྟི ཡོཛནཱ.
ཨཱདིསནྟནྟི དེསེནྟཾ. པབྷངྒུནནྟི པབྷཉྫནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསནཾ ¶ , པབྷངྒུནཾ ཝཱ དྷམྨཔྤཝཏྟིཾ ཨཱདིསནྟཾ ཀཐེནྟཾ ཛརཱཡ མཙྩུནོ ཙ པཝཱཧནཾ ཀསྶ དྷམྨཾ པཊིཙྪཱམི. ‘‘པཊིཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཝིཙིཀིཙྪཱཀངྑཱགནྠིཏནྟི ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧམཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱཡ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨཱསཔྤནཔརིསཔྤནཱཀཱརཝུཏྟིཡཱ ཀངྑཱཡ ཙ གནྠིཏཾ. སཱརམྦྷབལསཉྙུཏནྟི ཀརཎུཏྟརིཡཀརཎལཀྑཎེན བལཔྤཏྟེན སཱརམྦྷེན ཡུཏྟཾ. ཀོདྷཔྤཏྟམནཏྠདྡྷནྟི སབྦཏྠ ཀོདྷེན ཡུཏྟམནསཱ ¶ ཐདྡྷབྷཱཝཾ གཏཾ ཨབྷིཛཔྤཔྤདཱརཎཾ. ཨིཙྪིཏཱལཱབྷཱདིཝསེན ཧི ཏཎྷཱ སཏྟཱནཾ ཙིཏྟཾ པདཱལེནྟཱི ཝིཡ པཝཏྟཏི. དཱུརེ ཋིཏསྶཱཔི ཝིཛ྄ཛྷནུཔཱཡཏཱཡ ཏཎྷཱཝ དྷནུ སམུཔཏིཊྛཏི ཨུཔྤཛྫཏི ཨེཏསྨཱཏི ཏཎྷཱདྷནུསམུཊྛཱནཾ, དིཊྛིསལླཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛི, དསཝཏྠུཀཱ མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ཏིཾསཔྤབྷེདཾ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘དྭེ ཙ པནྣརསཱཡུཏ’’ནྟི, དྭིཀྑཏྟུཾ པནྣརསབྷེདཝནྟནྟི ཨཏྠོ. པསྶ ཨོརསིཀཾ བཱལ༹ྷཾ, བྷེཏྭཱན ཡདི ཏིཊྛཏཱིཏི ཡཾ ཨུརསམྦནྡྷནཱིཡཏཱཡ ཨོརསིཀཾ བཱལ༹ྷཾ བལཝཏརཾ བྷེཏྭཱན ཧདཡཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཧདཡེ ཏིཊྛཏི, ཏཾ པསྶཱཏི ཨཏྟཱནམེཝ ཨཱལཔཏི.
ཨནུདིཊྛཱིནཾ ཨཔྤཧཱནནྟི ཨནུདིཊྛིབྷཱུཏཱནཾ སེསདིཊྛཱིནཾ ཨཔྤཧཱནཀཱརཎཾ. ཡཱཝ ཧི སཀྐཱཡདིཊྛི སནྟཱནཏོ ན ཝིགཙྪཏི, ཏཱཝ སསྶཏདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨཔྤཧཱནམེཝཱཏི. སངྐཔྤཔརཏེཛིཏནྟི སངྐཔྤེན མིཙྪཱཝིཏཀྐེན པརེ པརཛནེ ནིསྶཡལཀྑཎཾ པཏིཔཏིཏེ ཏེཛིཏཾ ཨུསྶཱཧིཏཾ. ཏེན ཝིདྡྷོ པཝེདྷཱམཱིཏི ཏེན དིཊྛིསལླེན ཡཐཱ ཧདཡཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཝིདྡྷོ པཝེདྷཱམི སངྐཔྤཱམི སསྶཏུཙྪེདཱདིཝསེན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཊྚཱམི. པཏྟཾཝ ¶ མཱལུཏེརིཏནྟི མཱལུཏེན ཝཱཡུནཱ ཨེརིཏཾ ཝཎྚཏོ མུཏྟཾ དུམཔཏྟཾ ཝིཡ.
ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མེ སམུཊྛཱཡཱཏི ཡཐཱ ལོཀེ སལླཾ ནཱམ བཱཧིརཏོ ཨུཊྛཱཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ནིམྨཐེཏྭཱ བཱདྷཏི, ན ཨེཝམིདཾ. ཨིདཾ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མེ མམ ཨཏྟབྷཱཝེ སམུཊྛཱཡ སོ ཨཏྟབྷཱཝསཉྙིཏོ ཚཕསྶཱཡཏནཀཱཡོ ཡཐཱ ཁིཔྤཾ སཱིགྷཾ པཙྩཏི, ཌཡ྄ཧཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཨགྒི ཝིཡ སནིསྶཡཌཱཧཀོ ཏཾཡེཝ མཱམཀཾ མམ སནྟཀཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཌཧནྟོ ཡཏྠ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠེཝ སརཏི པཝཏྟཏི.
ཏཾ ན པསྶཱམི ཏེཀིཙྪནྟི ཏཱདིསཱཡ ཏིཀིཙྪཱཡ ནིཡུཏྟཏཱཡ ཏེཀིཙྪཾ ¶ སལླཀཏྟཾ བྷིསཀྐཾ ཏཾ ན པསྶཱམི. ཡོ མེཏཾ སལླམུདྡྷརེཏི ཡོ བྷིསཀྐོ ཨེཏཾ དིཊྛིསལླཾ ཀིལེསསལླཉྩ ཨུདྡྷརེཡྻ, ཨུདྡྷརནྟོ ཙ ནཱནཱརཛྫེན རཛྫུསདིསསངྑཱཏཱཡ ཨེསནིསལཱཀཱཡ པཝེསེཏྭཱན སཏྠེན ཀནྟིཏྭཱ ནཱཉྙེན མནྟཱགདཔྤཡོགེན ཝིཙིཀིཙྪིཏཾ སལླཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ སཀྐཱཏི ཨཱཧརིཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཝིཙིཀིཙྪིཏནྟི, ཙ ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ. སབྦསྶཔི ཀིལེསསལླསྶ ཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
ཨསཏྠོཏི སཏྠརཧིཏོ. ཨཝཎོཏི ཝཎེན ཝིནཱ. ཨབྦྷནྟརཔསྶཡནྟི ཨབྦྷནྟརསངྑཱཏཾ ཧདཡཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ. ཨཧིཾསནྟི ཨཔཱིལེ༹ནྟོ. ‘‘ཨཧིཾསཱ’’ཏི ཙ པཱཋོ, ཨཧིཾསཱཡ ཨཔཱིལ༹ནེནཱཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཀོ ནུ ཁོ ཀིཉྩི སཏྠཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཝཎཉྩ ཨཀརོནྟོ ཏཏོ ཨེཝ སབྦགཏྟཱནི ཨབཱདྷེནྟོ མམ ཧདཡབྦྷནྟརགཏཾ པཱིལཱ༹ཛནནཏོ ཨནྟོ ཏུདནཏོ ཨནྟོ རུདྡྷནཏོ ཙ པརམཏྠེནེཝ སལླབྷཱུཏཾ ཀིལེསསལླཾ ཨུདྡྷརིསྶཏཱིཏི.
ཨེཝཾ དསཧི གཱཐཱཧི པུབྦེ ཨཏྟནཱ ཙིནྟིཏཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ པུནཔི ཏཾ པཀཱརནྟརེན དསྶེཏུཾ ‘‘དྷམྨཔྤཏི ཧི སོ སེཊྛོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷམྨཔྤཏཱིཏི དྷམྨནིམིཏྟཾ དྷམྨཧེཏུ. ཧཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. སོ སེཊྛོཏི སོ པུགྒལོ ཨུཏྟམོ. ཝིསདོསཔྤཝཱཧཀོཏི ཡོ མཡ྄ཧཾ རཱགཱདིཀིལེསསྶ པཝཱཧཀོ ཨུཙྪིནྣཀོ. གམྦྷཱིརེ པཏིཏསྶ མེ, ཐལཾ པཱཎིཉྩ དསྶཡེཏི ཀོ ནུ ཁོ ཨཏིགམྦྷཱིརེ སཾསཱརམཧོགྷེ པཏིཏསྶ མཡ྄ཧཾ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི ཨསྶཱསེནྟོ ནིབྦཱནཐལཾ ཏཾསམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཧཏྠཉྩ དསྶེཡྻ.
རཧདེཧམསྨི ¶ ཨོགཱལ༹ྷོཏི མཧཏི སཾསཱརརཧདེ ཨཧམསྨི སསཱིསཾ ནིམུཛྫནཝསེན ཨོཏིཎྞོ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨཧཱརིཡརཛམཏྟིཀེཏི ཨཔནེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ རཱགཱདིརཛོ མཏྟིཀཱ ཀདྡམོ ཨེཏསྶཱཏི ཨཧཱརིཡརཛམཏྟིཀོ, རཧདོ. ཏསྨིཾ རཧདསྨིཾ. ‘‘ཨཧཱརིཡརཛམནྟིཀེ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨནྟིཀེ ཋིཏརཱགཱདཱིསུ དུནྣཱིཧརཎཱིཡརཱགཱདིརཛེཏི ཨཏྠོ. སནྟདོསཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ, པརསམྤཏྟིཨསཧནལཀྑཎཱ ཨུསཱུཡཱ, ཀརཎུཏྟརིཡཀརཎལཀྑཎོ སཱརམྦྷོ, ཙིཏྟཱལསིཡལཀྑཎཾ ཐིནཾ, ཀཱཡཱལསིཡལཀྑཎཾ མིདྡྷནྟི ཨིམེ པཱཔདྷམྨཱ པཏྠཊཱ ཡཾ རཧདཾ, ཏསྨིཾ མཱཡཱཨུསཱུཡསཱརམྦྷཐིནམིདྡྷམཔཏྠཊེ, མཀཱརོ ཙེཏྠ པདསནྡྷིཀརོ ཝུཏྟོ. ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཨིམེཧི པཱཔདྷམྨེཧི པཏྠཊེཏི ཨཏྠོ.
ཨུདྡྷཙྩམེགྷཐནིཏཾ, སཾཡོཛནཝལཱཧཀནྟི ཝཙནཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, བྷནྟསབྷཱཝཾ ཨུདྡྷཙྩཾ མེགྷཐནིཏཾ མེགྷགཛྫིཏཾ ཨེཏེསནྟི ཨུདྡྷཙྩམེགྷཐནིཏཱ. དསཝིདྷཱ སཾཡོཛནཱ ¶ ཨེཝ ཝལཱཧཀཱ ཨེཏེསནྟི སཾཡོཛནཝལཱཧཀཱ. ཝཱཧཱ མཧཱཨུདཀཝཱཧསདིསཱ རཱགནིསྶིཏཱ མིཙྪཱསངྐཔྤཱ ཨསུབྷཱདཱིསུ ཋིཏཱ ཀུདྡིཊྛིཾ མཾ ཝཧནྟི ཨཔཱཡསམུདྡམེཝ ཨུདྡིསྶ ཀཌྜྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
སཝནྟི སབྦདྷི སོཏཱཏི ཏཎྷཱསོཏོ, དིཊྛིསོཏོ, མཱནསོཏོ, ཨཝིཛྫཱསོཏོ, ཀིལེསསོཏོཏི ཨིམེ པཉྩཔིསོཏཱ ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིནཾ ཝསེན སབྦེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ སཝནཏོ ‘‘རཱུཔཏཎྷཱ…པེ… དྷམྨཏཎྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢༠༤, ༢༣༢) སབྦབྷཱགེཧི ཝཱ སཝནཏོ སབྦདྷི སཝནྟི. ལཏཱཏི པལིཝེཋནཊྛེན སཾསིབྦནཊྛེན ལཏཱ ཝིཡཱཏི ལཏཱ, ཏཎྷཱ. ཨུབྦྷིཛྫ ཏིཊྛཏཱིཏི ཚཧི དྭཱརེཧི ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཏིཊྛཏི. ཏེ སོཏེཏི ཏཎྷཱདིཀེ ¶ སོཏེ མམ སནྟཱནེ སནྡནྟེ མགྒསེཏུབནྡྷནེན ཀོ པུརིསཝིསེསོ ནིཝཱརེཡྻ, ཏཾ ལཏནྟི ཏཎྷཱལཏཾ, མགྒསཏྠེན ཀོ ཚེཙྪཏི ཚིནྡིསྶཏི.
ཝེལཾ ཀརོཐཱཏི ཏེསཾ སོཏཱནཾ ཝེལཾ སེཏུཾ ཀརོཐ སནྣིཝཱརཎཾ. བྷདྡནྟེཏི ཨཱལཔནཱཀཱརདསྶནཾ. མཱ ཏེ མནོམཡོ སོཏོཏི ཨུདཀསོཏོ ཨོལཱ༹རིཀོ, ཏསྶ བཱལམཧཱཛནེནཔི སེཏུཾ ¶ ཀཏྭཱ ནིཝཱརཎཾ སཀྐཱ. ཨཡཾ པན མནོམཡོ སོཏོ སུཁུམོ དུནྣིཝཱརཎོ. སོ ཡཐཱ ཨུདཀསོཏོ ཝཌྜྷནྟོ ཀཱུལེ ཋིཏཾ རུཀྑཾ པཱཏེཏྭཱཝ ནཱསེཏི, ཨེཝཾ ཏུམྷེ ཨཔཱཡཏཱིརེ ཋིཏེ ཏཏྠ སཧསཱ པཱཏེཏྭཱ ཨཔཱཡསམུདྡཾ པཱཔེནྟོ མཱ ལུཝེ མཱ ཝིནཱསེཡྻ མཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཨཡཾ ཐེརོ པུརིམཏྟབྷཱཝེ པརིམདྡིཏསངྑཱརཏྟཱ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ པཝཏྟིདུཀྑཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཡཐཱ ཝིཙིཀིཙྪཱདིཀེ སཾཀིལེསདྷམྨེ པརིགྒཎྷི, ཏམཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཛཱཏསཾཝེགོ ཀིཾཀུསལགཝེསཱི སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ ཡཾ ཝིསེསཾ ཨདྷིམུཙྩི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མེ བྷཡཛཱཏསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ བྷཡཛཱཏསྶཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན སཾསཱརེ ཛཱཏབྷཡསྶ ཨཔཱརཱ ཨོརིམཏཱིརཏོ སཔྤཊིབྷཡཏོ སཾསཱརཝཊྚཏོ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི པཱརཾ ནིབྦཱནཾ, ཨེསཏོ གཝེསཏོ, ཏཱཎོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཏཱཎབྷཱུཏོ ཀིལེསསམུཙྪེདནཱི པཉྙཱ ཨཱཝུདྷོ ཨེཏསྶཱཏི པཉྙཱཝུདྷོ. དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠེན སཏྟཱནཾ ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསནཏོ སཏྠཱ, ཨིསིསངྒྷེན ཨགྒསཱཝཀཱདིཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧེན ནིསེཝིཏོ པཡིརུཔཱསིཏོ ཨིསིསངྒྷནིསེཝིཏོ, སོཔཱནནྟི དེསནཱཉཱཎེན སུཊྛུ ཀཏཏྟཱ ཨབྷིསངྑཏཏྟཱ སུཀཏཾ, ཨུཔཀྐིལེསཝིརཧིཏཏོ སུདྡྷཾ, སདྡྷཱཔཉྙཱདིསཱརབྷཱུཏཾ དྷམྨསཱརམཡཾ ¶ པཊིཔཀྑེཧི ཨཙལནཱིཡཏོ དལ༹ྷཾ, ཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཾ སོཔཱནཾ མཧོགྷེན ཝུཡ྄ཧམཱནསྶ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ པཱདཱསི, དདནྟོ ཙ ‘‘ཨིམིནཱ ཏེ སོཏྠི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སམསྶཱསེནྟོ མཱ བྷཱཡཱིཏི ཙ ཨབྲཝི, ཀཐེསི.
སཏིཔཊྛཱནཔཱསཱདནྟི ཏེན ཝིཔསྶནཱསོཔཱནེན ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིནཱ ལདྡྷབྦཙཏུབྦིདྷསཱམཉྙཕལཝིསེསེན ཙཏུབྷཱུམིསམྤནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཔཱསཱདཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིསཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ མགྒཉཱཎེན པཏིཨཝེཀྑིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ. ཡཾ ཏཾ པུབྦེ ཨམཉྙིསྶཾ, སཀྐཱཡཱབྷིརཏཾ པཛནྟི ཨེཝཾ པཊིཝིདྡྷསཙྩོ ཡཾ སཀྐཱཡེ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི ཨབྷིརཏཾ པཛཾ ཏིཏྠིཡཛནཾ ཏེན པརིཀཔྤིཏཨཏྟཱནཉྩ པུབྦེ སཱརཏོ ཨམཉྙིསྶཾ. ཡདཱ ཙ མགྒམདྡཀྑིཾ, ནཱཝཱཡ ཨབྷིརཱུཧནནྟི ཨརིཡམགྒནཱཝཱཡ ཨབྷིརུཧནཱུཔཱཡབྷཱུཏཾ ཡདཱ ཝིཔསྶནཱམགྒཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཨདྡཀྑིཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ ཏིཏྠིཡཛནཾ ཨཏྟཱནཉྩ ཨནདྷིཊྛཱཡ ཙིཏྟེ ཨཊྛཔེཏྭཱ ཨགྒཧེཏྭཱ ཏིཏྠཾ ནིབྦཱནསངྑཱཏསྶ ཨམཏམཧཱཔཱརསྶ ¶ ¶ ཏིཏྠབྷཱུཏཾ ཨརིཡམགྒདསྶནཾ སབྦེཧི མགྒེཧི སབྦེཧི ཀུསལདྷམྨེཧི ཨུཀྐཊྛཾ ཨདྡཀྑིཾ, ཡཱཐཱཝཏོ ཨཔསྶིནྟི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨནུཏྟརཾ མགྒཱདྷིགམཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ དེསཀཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཐོམེནྟོ ‘‘སལླཾ ཨཏྟསམུཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སལླནྟི དིཊྛིམཱནཱདིཀིལེསསལླཾ. ཨཏྟསམུཊྛཱནནྟི ‘‘ཨཧ’’ནྟི མཱནཊྛཱནཏཱཡ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམེ ཨཏྟབྷཱཝེ སམྦྷཱུཏཾ. བྷཝནེཏྟིཔྤབྷཱཝིཏནྟི བྷཝཏཎྷཱསམུཊྛིཏཾ བྷཝཏཎྷཱསནྣིསྶཡཾ. སཱ ཧི དིཊྛིམཱནཱདཱིནཾ སམྦྷཝོ. ཨེཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟཱཡཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཱནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཡཱ ཨནུཔྤཱདཱཡ. དེསེསི མགྒམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, ཏདུཔཱཡཉྩ ཝིཔསྶནཱམགྒཾ ཀཐེསི.
དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏནྟི ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཙིརཀཱལཾ སནྟཱནེ ཨནུ ཨནུ སཡིཏཾ ཀཱརཎལཱབྷེན ཨུཔྤཛྫནཱརཧབྷཱཝེན ཐཱམགཏཾ, ཏཏོ ཙ ཙིརརཏྟཾ ཨདྷིཊྛིཏཾ སནྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱརུཡ྄ཧ ཋིཏཾ. གནྠནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཱདིཾ མམ སནྟཱནེ གནྠབྷཱུཏཾ ཀིལེསཝིསདོསཾ པཝཱཧནོ བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ དེསནཱནུབྷཱཝེན ཨཔཱནུདཱི པརིཛཧཱཔེསི, གནྠེསུ ཧི ཨནཝསེསཏོ པཧཱིནེསུ ཨཔྤཧཱིནོ ནཱམ ཀིལེསོ ནཏྠཱིཏི.
ཏེལཀཱནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. རཊྛཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པསྶ ¶ ཙིཏྟཀཏནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཧཾསཝཏཱིནགརེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏུ ཨཙྩཡེན གྷརཱཝཱསེ པཏིཊྛིཏོ རཏནཀོཊྛཱགཱརཀམྨིཀེན དསྶིཏཾ ཨཔརིམཱཎཾ ཀུལཝཾསཱནུགཏཾ དྷནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨེཏྟཀཾ དྷནརཱསིཾ མཡ྄ཧཾ པིཏུཨཡྻཀཔཡྻཀཱདཡོ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ གཧེཏྭཱ གནྟུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, མཡཱ པན གཧེཏྭཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཨབྷིཉྙཱལཱབྷིཾ ཨེཀཾ ཏཱཔསཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཏེན དེཝལོཀཱདྷིཔཙྩེ ནིཡོཛིཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ¶ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ མནུསྶལོཀེ བྷིནྣཾ རཊྛཾ སནྡྷཱརེཏུཾ སམཏྠསྶ ཀུལསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི.
ཏེན ¶ ཙ སམཡེན པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཝེནེཡྻསཏྟེ ནིབྦཱནམཧཱནགརསངྑཱཏཾ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔེསི. ཨཐ སོ ཀུལཔུཏྟོ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསཱིདི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཏྠཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཏཾ དིསྭཱ སོ པསནྣམཱནསོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝུཏསྶ བྷགཝཏོ མཧཏཱ སཀྐཱརེན སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡེན ཨིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སོ སཏྠཱརཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. སོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ དྭེནཝུཏེ ཀཔྤེ ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཏྠུ ཝེམཱཏིཀབྷཱཏིཀེསུ ཏཱིསུ རཱཛཔུཏྟེསུ སཏྠཱརཾ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཏེསཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ ཀིཙྩཾ ཨཀཱསི.
ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཏཾ ཏཾ བཧུཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀུརུརཊྛེ ཐུལླཀོཊྛིཀནིགམེ རཊྛཔཱལསེཊྛིནོ གེཧེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ བྷིནྣཾ རཊྛཾ སནྡྷཱརེཏུཾ སམཏྠེ ཀུལེ ནིབྦཏྟཏྟཱ རཊྛཔཱལོཏི ¶ ཝཾསཱནུགཏམེཝ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷནྟོ ཨནུཀྐམེན ཡོབྦནཔཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི པཏིརཱུཔེན དཱརེན སཾཡོཛིཏོ མཧནྟེ ཙ ཡསེ པཏིཊྛཱཔིཏོ དིབྦསམྤཏྟིསདིསཾ སམྤཏྟིཾ པཙྩནུབྷོཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཀུརུརཊྛེ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཐུལླཀོཊྛིཀཾ ཨནུཔཱཔུཎི. ཏཾ སུཏྭཱ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏུཀཱམོ སཏྟཱཧཾ བྷཏྟཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཀིཙྪེན ཀསིརེན མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ སཏྠུ ཨཱཎཏྟིཡཱ ཨཉྙཏརསྶ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༩༧-༡༡༡) –
‘‘པདུམུཏྟརསྶ ¶ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
ཝརནཱགོ མཡཱ དིནྣོ, ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ.
‘‘སེཏཙྪཏྟོ པསོབྷིཏོ, སཀཔྤནོ སཧཏྠིཔོ;
ཨགྒྷཱཔེཏྭཱན ཏཾ སབྦཾ, སངྒྷཱརཱམཾ ཨཀཱརཡིཾ.
‘‘ཙཏུཔཉྙཱསསཧསྶཱནི, པཱསཱདེ ཀཱརཡིཾ ཨཧཾ;
མཧོགྷདཱནཾ ཀརིཏྭཱན, ནིཡྻཱདེསིཾ མཧེསིནོ.
‘‘ཨནུམོདི ¶ མཧཱཝཱིརོ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;
སབྦེ ཛནེ ཧཱསཡནྟོ, དེསེསི ཨམཏཾ པདཾ.
‘‘ཏཾ མེ བུདྡྷོ ཝིཡཱཀཱསི, ཛལཛུཏྟརནཱམཀོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཙཏུཔཉྙཱསསཧསྶཱནི, པཱསཱདེ ཀཱརཡཱི ཨཡཾ;
ཀཐཡིསྶཱམི ཝིཔཱཀཾ, སུཎོཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘ཨཊྛཱརསསཧསྶཱནི, ཀཱུཊཱགཱརཱ བྷཝིསྶརེ;
བྱམྷུཏྟམམྷི ནིབྦཏྟཱ, སབྦསོཎྞམཡཱ ཙ ཏེ.
‘‘པཉྙཱསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
ཨཊྛཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
ཨཌྜྷེ ཀུལེ མཧཱབྷོགེ, ནིབྦཏྟིསྶཏི ཏཱཝདེ.
‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;
རཊྛཔཱལོཏི ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘པདྷཱནཔཧིཏཏྟོ སོ, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘ཨུཊྛཱཡ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཛཧིཏཱ བྷོགསམྤདཱ;
ཁེལ༹པིཎྜེཝ བྷོགམྷི, པེམཾ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ཝཱིརིཡཾ ¶ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ;
དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;
ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ པསྶིཏུཾ ཐུལླཀོཊྛིཀཾ གནྟྭཱ, ཏཏྠ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ པིཏུ ནིཝེསནེ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ཨམཏཾ ཝིཡ པརིབྷུཉྫནྟོ, པིཏརཱ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ, དུཏིཡདིཝསེ པིཏུ ནིཝེསནེ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ ཨིཏྠཱགཱརཛནེ ཨུཔགནྟྭཱ ‘‘ཀཱིདིསཱ ནཱམ ཏཱ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨཙྪརཱཡོ, ཡཱསཾ ཏྭཾ ཧེཏུ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི (མ. ནི. ༢.༣༠༡) ཝཏྭཱ, པལོབྷནཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརདྡྷེ ཏསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –
‘‘པསྶ ¶ ཙིཏྟཀཏཾ བིམྦཾ, ཨརུཀཱཡཾ སམུསྶིཏཾ;
ཨཱཏུརཾ བཧུསངྐཔྤཾ, ཡསྶ ནཏྠི དྷུཝཾ ཋིཏི.
‘‘པསྶ ཙིཏྟཀཏཾ རཱུཔཾ, མཎིནཱ ཀུཎྜལེན ཙ;
ཨཊྛིཾ ཏཙེན ཨོནདྡྷཾ, སཧ ཝཏྠེཧི སོབྷཏི.
‘‘ཨལཏྟཀཀཏཱ པཱདཱ, མུཁཾ ཙུཎྞཀམཀྑིཏཾ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨཊྛཱཔདཀཏཱ ཀེསཱ, ནེཏྟཱ ཨཉྫནམཀྑིཏཱ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨཉྫནཱིཝ ནཝཱ ཙིཏྟཱ, པཱུཏིཀཱཡོ ཨལངྐཏོ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨོདཧི ¶ མིགཝོ པཱསཾ, ནཱསདཱ ཝཱགུརཾ མིགོ;
བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ, ཀནྡནྟེ མིགབནྡྷཀེ.
‘‘ཚིནྣོ ¶ པཱསོ མིགཝསྶ, ནཱསདཱ ཝཱགུརཾ མིགོ;
བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ, སོཙནྟེ མིགལུདྡཀེ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཙིཏྟཀཏནྟི ཙིཏྟཾ ཀཏཾ ཙིཏྟཀཏཾ, ཝཏྠཱབྷརཎམཱལཱདཱིཧི ཝིཙིཏྟཾ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. བིམྦནྟི དཱིགྷཱདིབྷཱཝེན ཡུཏྟཊྛཱནེསུ དཱིགྷཱདཱིཧི ཨངྒཔཙྩངྒེཧི མཎྜིཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ. ཨརུཀཱཡནྟི ནཝནྣཾ ཝཎམུཁཱནཾ ལོམཀཱུཔཱནཉྩ ཝསེན ཝིསྶནྡམཱནཨསུཙིཾ, སབྦསོ ཙ ཨརུབྷཱུཏཾ ཝཎབྷཱུཏཾ ཨརཱུནཾ ཝཱ ཀཱཡཾ. སམུསྶིཏནྟི ཏཱིཧི ཨཊྛིསཏེཧི སམུསྶིཏཾ. ཨཱཏུརནྟི སབྦཀཱལཾ ཨིརིཡཱཔཐནྟརཱདཱིཧི པརིཧརིཏབྦཏཱཡ ནིཙྩཾ གིལཱནཾ. བཧུསངྐཔྤནྟི བཱལཛནེན ཨབྷཱུཏཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ བཧུདྷཱ སངྐཔྤིཏབྦཾ. ཡསྶ ནཏྠི དྷུཝཾ ཋིཏཱིཏི ཡསྶ ཀཱཡསྶ དྷུཝབྷཱཝོ ཋིཏིསབྷཱཝོ ནཏྠི, ཨེཀཾསཏོ བྷེདནཝིཀིརཎཝིདྡྷཾསནདྷམྨོཡེཝ. ཏཾ པསྶཱཏི སམཱིཔེ ཋིཏཾ ཛནཾ, ཨཏྟཱནམེཝ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཝདཏི.
རཱུཔནྟི སརཱིརཾ. སརཱིརམྤི ཧི ‘‘ཨཊྛིཉྩ པཊིཙྩ, ནྷཱརུཉྩ པཊིཙྩ, མཾསཉྩ པཊིཙྩ, ཙམྨཉྩ པཊིཙྩ, ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ ‘རཱུཔནྟྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༠༦) རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི. མཎིནཱ ཀུཎྜལེན ཙཱཏི སཱིསཱུཔགཱདིཨཱབྷརཎགཏེན མཎིནཱ ཀུཎྜལེན ཙིཏྟཀཏཾ. ཨཊྛིཾ ཏཙེན ཨོནདྡྷནྟི ཨལླཙམྨེན པརིཡོནདྡྷཾ ཨཏིརེཀཏིསཏཔབྷེདཾ ཨཊྛིཾ པསྶཱཏི ཡོཛནཱ. ཀུཎྜལེན ཙཱཏི ཙ-སདྡེན སེསཱབྷརཎཱལངྐཱརེ སངྒཎྷཱཏི. སཧ ཝཏྠེཧི སོབྷཏཱིཏི ཏཡིདཾ རཱུཔཾ མཎིནཱ ཙིཏྟཀཏམྤི ཝཏྠེཧི པཊིཙྪཱདིཏམེཝ སོབྷཏི, ན ཨཔཊིཙྪཱདིཏནྟི ¶ ཨཏྠོ. ཡེ པན ‘‘ཨཊྛིཏཙེནཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏེསཾ ཨཊྛིཏཙེནཾ ཨོནདྡྷཾ སོབྷཏི, ཨོནདྡྷཏྟཱ ཨཊྛིཏཙེནཱཏི ཨཏྠོ.
ཨལཏྟཀཀཏཱཏི ཨལཏྟཀེན ཀཏརཉྫནཱ ལཱཁཱཡ སཾརཉྫིཏཱ. པཱདཱཏི ཙརཎཱ. མུཁཾ ཙུཎྞཀམཀྑིཏནྟི མུཁཾ ཙུཎྞཀེན མཀྑིཏཾ, ཡཾ མཎྜནམནུཡུཏྟཱ སཱསཔཀཀྐེན མུཁཔཱིལ༹ཀཱདཱིནི ཧརིཏྭཱ ལོཎམཏྟིཀཱཡ དུཊྛལོཧིཏཾ ཧརིཏྭཱ མུཁཙུཎྞཀཝིལེཔནཾ ཀརོནྟི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨལནྟི བཱལསྶ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནསྶ ནོ ¶ ཙ པཱརགཝེསིནོ ཝཊྚཱབྷིརཏསྶ མོཧཱཡ སམྨོཧནཱཡ སམཏྠཾ ཏསྶ ཙིཏྟཾ མོཧེཏུཾ པརིཡཏྟཾ, པཱརགཝེསིནོ པན ཝིཝཊྚཱབྷིརཏསྶ ནོ ཨལཾ ན པརིཡཏྟཾ.
ཨཊྛཱཔདཀཏཱཏི ¶ ཨཊྛཔདཱཀཱརེན ཀཏཱ སཉྩིཏཱ པུརིམབྷཱགེ ཀེསེ ཀཔྤེཏྭཱ ནལཱཊསྶ པཊིཙྪཱདནཝསེན ཀཏཱ ཀེསརཙནཱ ཨཊྛཔདཾ ནཱམ, ཡཾ ‘‘ཨལཀ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ནེཏྟཱ ཨཉྫནམཀྑིཏཱཏི ཨུབྷོཔི ནཡནཱནི ཨནྟོ དྭཱིསུ ཨནྟེསུ ཙ ཡཐཱ ཨཉྫནཙྪཱཡཱ དིསྶཏི, ཨེཝཾ ཨཉྫིཏཉྫནཱནི.
ཨཉྫནཱིཝ ནཝཱ ཙིཏྟཱ, པཱུཏིཀཱཡོ ཨལངྐཏོཏི ཡཐཱ ཨཉྫནཱི ཨཉྫནནཱལི༹ཀཱ ནཝཱ ཨབྷིནཝཱ མཱལཱཀམྨམཀརདནྟཱདིཝསེན ཙིཏྟཱ བཧི མཊྛཱ ཨུཛྫལཱ དསྶནཱིཡཱ, ཨནྟོ པན ན དསྶནཱིཡཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཏཱསཾ ཀཱཡོ ནྷཱནབྦྷཉྫནཝཏྠཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐཏོ བཧི ཨུཛྫལོ, ཨནྟོ པན པཱུཏི ནཱནཔྤཀཱརཨསུཙཱིཧི བྷརིཏོ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨོདཧཱིཏི ཨོཌྜེསི. མིགཝོཏི, མིགལུདྡཀོ. པཱསནྟི, དཎྜཝཱགུརཾ. ནཱསདཱཏི ན སངྒྷཊྚེསི. ཝཱགུརནྟི པཱསཾ. ནིཝཱཔནྟི མིགཱནཾ ཁཱདནཏྠཱཡ ཁིཏྟཾ ཏིཎཱདིགྷཱསཾ. ཨུཔམཱ ཁོ ཨཡཾ ཐེརེན ཀཏཱ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནཱཡ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡཐཱ མིགཱནཾ མཱརཎཏྠཱཡ དཎྜཝཱགུརཾ ཨོཌྜེཏྭཱ ཏཏྠ ནིཝཱཔཾ ཝིཀིརིཡ མིགལུདྡཀེ ནིལཱིནེ ཋིཏེ ཏཏྠེཀོ ཛཝཔརཀྐམསམྤནྣོ ཚེཀོ མིགོ པཱསཾ ཨཕུསནྟོ ཨེཝ ཡཐཱསུཁཾ ནིཝཱཔཾ ཁཱདིཏྭཱ, ‘‘ཝཉྩེསི ཝཏ མིགོ’’ཏི མིགལུདྡཀེ ཝིརཝནྟེ ཨེཝ གཙྪཏི. ཨཔརོ མིགོ བལཝཱ ཚེཀོ ཛཝསམྤནྣོཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནིཝཱཔཾ ཁཱདིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཱསཾ ཚིནྡིཏྭཱ, ‘‘ཝཉྩེསི ཝཏ མིགོ, པཱསོ ཚིནྣོ’’ཏི མིགལུདྡཀེ སོཙནྟེ ཨེཝ གཙྪཏི, ཨེཝཾ མཡམྤི པུབྦེ པུཐུཛྫནཀཱལེ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨཱསཛྫནཏྠཱཡ ནིཡྻཱདིཏེ བྷོགེ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨསཛྫམཱནཱ ནིཀྑནྟཱ. ཨིདཱནི པན སབྦསོ ¶ ཚིནྣཀིལེསཱ ཨཔཱསཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ, ཏེཧི དིནྣབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏེསུ སོཙནྟེསུ ཨེཝ གཙྪཱམཱཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ མིགལུདྡཀཾ ཝིཡ མཱཏཱཔིཏརོ, ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཨིཏྠཱགཱརཉྩ ཝཱགུརཛཱལཾ ཝིཡ, ཨཏྟནཱ པུབྦེ བྷུཏྟབྷོགེ ཙ ཨིདཱནི བྷུཏྟབྷོཛནཉྩ ནིཝཱཔཏིཎཾ ཝིཡ, ཨཏྟཱནཾ མཧཱམིགཾ ཝིཡ ཙ ཀཏྭཱ དསྶེཏི. ཨིམཱ གཱཐཱ ཝཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ རཉྙོ ཀོརབྱསྶ མིགཱཛིནཨུཡྻཱནེ མངྒལསིལཱཔཊྚེ ནིསཱིདི. ཐེརསྶ ཀིར པིཏཱ སཏྟསུ དྭཱརཀོཊྛཀེསུ ཨགྒལ༹ཾ དཱཔེཏྭཱ ¶ མལླེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ནིཀྑམིཏུཾ མཱ དེཐ, ཀཱསཱཡཱནི ཨཔནེཏྭཱ སེཏཀཱནི ནིཝཱསེཐཱ’’ཏི, ཏསྨཱ ཐེརོ ཨཱཀཱསེན ¶ ཨགམཱསི. ཨཐ རཱཛཱ ཀོརབྱོ ཐེརསྶ ཏཏྠ ནིསིནྣབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ, བྷོ རཊྛཔཱལ, པབྦཛནྟོ བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙཾ ཝཱ ཛརཱབྷོགཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙཾ ཝཱ པཏྟོ པབྦཛཏི. ཏྭཾ པན ཀིཉྩིཔི པཱརིཛུཉྙཾ ཨནུཔགཏོ ཨེཝ ཀསྨཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ ཐེརོ, ‘‘ཨུཔནིཡྻཏི ལོཀོ ཨདྡྷུཝོ, ཨཏཱཎོ ལོཀོ ཨནབྷིསྶརོ, ཨསྶཀོ ལོཀོ སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡཾ, ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༠༥) ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ དྷམྨུདྡེསཱནཾ ཨཏྟཱནཾ ཝིཝིཏྟབྷཱཝཾ ཀཐེཏྭཱ ཏསྶཱ དེསནཱཡ ཨནུགཱིཏིཾ ཀཐེནྟོ –
‘‘པསྶཱམི ལོཀེ སདྷནེ མནུསྶེ, ལདྡྷཱན ཝིཏྟཾ ན དདནྟི མོཧཱ;
ལུདྡྷཱ དྷནཾ སནྣིཙཡཾ ཀརོནྟི, བྷིཡྻོཝ ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡནྟི.
‘‘རཱཛཱ པསཡ྄ཧཔྤཐཝིཾ ཝིཛེཏྭཱ, སསཱགརནྟཾ མཧིམཱཝསནྟོ;
ཨོརཾ སམུདྡསྶ ཨཏིཏྟརཱུཔོ, པཱརཾ སམུདྡསྶཔི པཏྠཡེཐ.
‘‘རཱཛཱ ཙ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ མནུསྶཱ, ཨཝཱིཏཏཎྷཱ མརཎཾ ཨུཔེནྟི;
ཨཱུནཱཝ ཧུཏྭཱན ཛཧནྟི དེཧཾ, ཀཱམེཧི ལོཀམྷི ན ཧཏྠི ཏིཏྟི.
‘‘ཀནྡནྟི ནཾ ཉཱཏཱི པཀིརིཡ ཀེསེ, ‘ཨཧོ ཝཏཱ ནོ ཨམརཱ’ཏི ཙཱཧུ;
ཝཏྠེན ནཾ པཱརུཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ, ཙིཏཾ སམོདྷཱཡ ཏཏོ ཌཧནྟི.
‘‘སོ ¶ ཌཡ྄ཧཏི སཱུལེཧི ཏུཛྫམཱནོ, ཨེཀེན ཝཏྠེན པཧཱཡ བྷོགེ;
ན མཱིཡམཱནསྶ བྷཝནྟི ཏཱཎཱ, ཉཱཏཱི ཙ མིཏྟཱ ཨཐ ཝཱ སཧཱཡཱ.
‘‘དཱཡཱདཀཱ ཏསྶ དྷནཾ ཧརནྟི, སཏྟོ པན གཙྪཏི ཡེནཀམྨཾ;
ན མཱིཡམཱནཾ དྷནམནྭེཏི ཀིཉྩི, པུཏྟཱ ཙ དཱརཱ ཙ དྷནཉྩ རཊྛཾ.
‘‘ན ¶ དཱིགྷམཱཡུཾ ལབྷཏེ དྷནེན, ན ཙཱཔི ཝིཏྟེན ཛརཾ ཝིཧནྟི;
ཨཔྤཾ ཧིདཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ དྷཱིརཱ, ཨསསྶཏཾ ཝིཔྤརིཎཱམདྷམྨཾ.
‘‘ཨཌྜྷཱ ¶ དལིདྡཱ ཙ ཕུསནྟི ཕསྶཾ, བཱལོ ཙ དྷཱིརོ ཙ ཏཐེཝ ཕུཊྛོ;
བཱལོ ཧི བཱལྱཱ ཝདྷིཏོཝ སེཏི, དྷཱིརོ ཙ ནོ ཝེདྷཏི ཕསྶཕུཊྛོ.
‘‘ཏསྨཱ ཧི པཉྙཱཝ དྷནེན སེཡྻཱ, ཡཱཡ ཝོསཱནམིདྷཱདྷིགཙྪཏི;
ཨབྱོསིཏཏྟཱ ཧི བྷཝཱབྷཝེསུ, པཱཔཱནི ཀམྨཱནི ཀརོཏི མོཧཱ.
‘‘ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ, སཾསཱརམཱཔཛྫ པརམྤརཱཡ;
ཏསྶཔྤཔཉྙོ ཨབྷིསདྡཧནྟོ, ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ.
‘‘ཙོརོ ཡཐཱ སནྡྷིམུཁེ གཧཱིཏོ, སཀམྨུནཱ ཧཉྙཏི པཱཔདྷམྨོ;
ཨེཝཾ པཛཱ པེཙྩ པརམྷི ལོཀེ, སཀམྨུནཱ ཧཉྙཏི པཱཔདྷམྨོ.
‘‘ཀཱམཱ ¶ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;
ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཏསྨཱ ཨཧཾ པབྦཛིཏོམྷི རཱཛ.
‘‘དུམཔྥལཱནཱིཝ པཏནྟི མཱཎཝཱ, དཧརཱ ཙ ཝུཌྜྷཱ ཙ སརཱིརབྷེདཱ;
ཨེཏམྤི དིསྭཱ པབྦཛིཏོམྷི རཱཛ, ཨཔཎྞཀཾ སཱམཉྙམེཝ སེཡྻོ.
‘‘སདྡྷཱཡཱཧཾ པབྦཛིཏོ, ཨུཔེཏོ ཛིནསཱསནེ;
ཨཝཉྫྷཱ མཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ, ཨནཎོ བྷུཉྫཱམི བྷོཛནཾ.
‘‘ཀཱམེ ཨཱདིཏྟཏོ དིསྭཱ, ཛཱཏརཱུཔཱནི སཏྠཏོ;
གབྦྷཝོཀྐནྟིཏོ དུཀྑཾ, ནིརཡེསུ མཧབྦྷཡཾ.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ¶ ཉཏྭཱ, སཾཝེགཾ ཨལབྷིཾ ཏདཱ;
སོཧཾ ཝིདྡྷོ ཏདཱ སནྟོ, སམྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡཾ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཡསྶཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ;
ཏཏྠ པསྶཱམི ལོཀེཏི ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སདྷནེ དྷནསམྤནྣེ ཨཌྜྷེ མནུསྶེ པསྶཱམི, ཏེ པན ལདྡྷཱན ཝིཏྟཾ དྷནཾ ལབྷིཏྭཱ བྷོགསམྤཏྟིཡཾ ཋིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱདཱིསུ ཀསྶཙི ཀིཉྩིཔི ན དདནྟི. ཀསྨཱ? མོཧཱ ཀམྨསྶཀཏཱཔཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ལུདྡྷཱ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ ཡཐཱལདྡྷཾ དྷནཾ སནྣིཙཡཾ སབྦསོ ནིཙེཏབྦཾ ནིདྷེཏབྦཾ ཀརོནྟི. བྷིཡྻོཝ ཡཐཱདྷིགཏཀཱམཏོ ཨུཔརི ཀཱམེ ཀཱམགུཎེ ‘‘ཏཐཱཧཾ ཨེདིསེ ཙ བྷོགེ པཊིལབྷེཡྻ’’ནྟི ཨབྷིཔཏྠཡནྟི པཙྩཱསཱིསནྟི ཏཛྫཉྩ ཝཱཡཱམཾ ཀརོནྟི.
བྷིཡྻོ ¶ ¶ ཀཱམཔཏྠནཱཡ ཨུདཱཧརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘རཱཛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པསཡ྄ཧཔྤཐཝིཾ ཝིཛེཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ཝཾསཱནུགཏཾ པཐཝིཾ བལཀྐཱརེན ཨབྷིཝིཛིཡ. ཨཱཝསནྟོཏི པསཱསེནྟོ. ཨོརཾ སམུདྡསྶཱཏི ཨནཝསེསཾ སམུདྡསྶ ཨོརབྷཱགཾ ལབྷིཏྭཱཔི ཏེན ཨཏིཏྟརཱུཔོ པཱརཾ སམུདྡསྶ དཱིཔནྟརམྤི པཏྠཡེཡྻ.
ཨཝཱིཏཏཎྷཱཏི ཨཝིགཏཏཎྷཱ. ཨཱུནཱཝཱཏི ཨཔརིཔུཎྞམནོརཐཱཝ. ཀཱམེཧི ལོཀམྷི ན ཧཏྠི ཏིཏྟཱིཏི ཏཎྷཱཝིཔནྣཱནཾ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཏིཏྟི ནཱམ ནཏྠི.
ཀནྡནྟི ནནྟི མཏཔུརིསཾ ཨུདྡིསྶ ཏསྶ གུཎེ ཀིཏྟེནྟཱ ཀནྡནཾ ཀརོནྟི. ཨཧོ ཝཏཱ ནོ ཨམརཱཏི ཙཱཧཱུཏི ཨཧོ ཝཏ ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཱི ཨམརཱ སིཡུནྟི ཙ ཀཐེནྟི, གཱཐཱསུཁཏྠཉྷེཏྠ ཝཏཱ-ཨིཏི དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ.
སོ ཌཡ྄ཧཏི སཱུལེཧི ཏུཛྫམཱནོཏི སོ མཏསཏྟོ ཚཝཌཱཧཀེཧི སམྨཱ ཛྷཱཔེཏུཾ སཱུལེཧི ཏུཛྫམཱནོ. ཏཱཎཱཏི པརིཏྟཱཎཀརཱ.
ཡེནཀམྨནྟི ཡཐཱཀམྨཾ. དྷནནྟི དྷནཱཡིཏབྦཾ ཡཾཀིཉྩི ཝཏྠུ. པུན དྷནནྟི ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི.
‘‘ན དཱིགྷམཱཡུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཀཱམགུཎསྶ ཛརཱཡ ཙ པཊིཀཱརཱབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ པུན ཏསྶ ཨེཀནྟིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔྤཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཕུསནྟཱིཏི ¶ ཨནིཊྛཕསྶཾ ཕུསནྟི པཱཔུཎནྟི, ཏཏྠ ཨཌྜྷདལིདྡཏཱ ཨཀཱརཎནྟི དསྶེཏི. ཕསྶཾ བཱལོ ཙ དྷཱིརོ ཙ ཏཐེཝ ཕུཊྛོཏི ཡཐཱ བཱལོ ཨིཊྛཱནིཊྛསམྥསྶཾ ཕུཊྛོ, ཏཐེཝ དྷཱིརོ ཨིཊྛཱནིཊྛཕསྶཾ ཕུཊྛོ ཧོཏི, ན ཨེཏྠ བཱལཔཎྜིཏཱནཾ ཀོཙི ཝིསེསོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ, བཱལོ ཧི བཱལྱཱ ཝདྷིཏོཝ སེཏཱིཏི བཱལཔུགྒལོ ཀེནཙི དུཀྑདྷམྨེན ཕུཊྛོ སོཙནྟོ ཀིལམནྟོ ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡནྟོ བཱལབྷཱཝེན ཝདྷིཏོ པཱིལི༹ཏོཝ ཧུཏྭཱ སེཏི སཡཏི. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཱཝཊྚནྟོ ཝིཝཊྚནྟོ ཝིརོདྷེནྟོ ཝེདྷཏི ཕསྶཕུཊྛོཏི དྷཱིརོ པན པཎྜིཏོ དུཀྑསམྥསྶེན སམྥུཊྛོ ན ཝེདྷཏི ཀམྤནམཏྟམྤི ཏསྶ ན ཧོཏཱིཏི.
ཏསྨཱཏི ¶ ཡསྨཱ བཱལཔཎྜིཏཱནཾ ལོཀདྷམྨེ ཨེདིསཱི པཝཏྟི, ཏསྨཱ ཧི པཉྙཱཝ དྷནེན སེཡྻཱ, ཡཱཡ ཝོསཱནམིདྷཱདྷིགཙྪཏཱིཏི པཉྙཱཝ དྷནཏོ པཱསཾསཏརཱ, ཡཱཡ པཉྙཱཡ ཝོསཱནཾ བྷཝསྶ ¶ པརིཡོསཱནབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪཏི. ཨབྱོསིཏཏྟཱ ཧཱིཏི ཨནདྷིགཏནིཊྛཏྟཱ. བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི མཧནྟཱམཧནྟེསུ བྷཝེསུ.
ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ, སཾསཱརམཱཔཛྫ པརམྤརཱཡཱཏི ཡོ པཱཔཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སཾསརཎམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ གབྦྷསེཡྻཱཡ པརལོཀུཔྤཏྟིཡཱ ཙ ན མུཙྩཏི, ཏསྶ པཱཔཀམྨཀཱརིནོ པུགྒལསྶ ཀིརིཡཾ ཨབྷིསདྡཧནྟོ ‘‘ཨཏྟཱ ཙ མེ ཧོཏཱི’’ཏི པཏྟིཡཱཡནྟོ ཨཉྙོཔི ཨཔྤཔཉྙོ བཱལོ ཡཐཱ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ, ན ཏཏོ པརིམུཙྩཏི.
ཙོརོ ཡཐཱཏི ཡཐཱ ཙོརོ པཱཔདྷམྨོ གྷརསནྡྷིཾ ཚིནྡནྟོ སནྡྷིམུཁེ ཨཱརཀྑཀཔུརིསེཧི གཧིཏོ སཀམྨུནཱ ཏེན ཨཏྟནོ སནྡྷིཙྪེདཀམྨུནཱ ཀཱརཎབྷཱུཏེན ཀསཱདཱིཧི ཏཱལ༹ནཱདིཝསེན ཧཉྙཏི རཱཛཔུརིསེཧི བཱདྷིཡྻཏི བཛ྄ཛྷཏི ཙ. ཨེཝཾ པཛཱཏི ཨེཝམཡཾ སཏྟལོཀོ ཨིདྷ པཱཔཱནི ཀརིཏྭཱ པེཙྩ པཏྭཱ ཏེན ཀམྨུནཱ པརམྷི ལོཀེ ནིརཡཱདཱིསུ ཧཉྙཏི, པཉྩཝིདྷབནྡྷནཀམྨཀཱརཎཱདིཝསེན བཱདྷིཡྻཏི.
ཨེཝམེཏཱཧི ཨེཀཱདསཧི གཱཐཱཧི ཡཐཱརཧཾ ཙཏྟཱརོ དྷམྨུདྡེསེ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀཱམེསུ སཾསཱརེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ སདྡྷཱཡ ཨཏྟནོ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ པབྦཛིཏཀིཙྩསྶ ཙ མཏྠཀཔྤཏྟིཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཀཱམཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམཱཏི ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱདཡོ དྷམྨཱ, ཀིལེསཀཱམཱ སབྦེཔི རཱགཔྤབྷེདཱ. ཨིདྷ པན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཧི རཱུཔཱདིཝསེན ཨནེཀཔྤཀཱརཏཱཡ ཙིཏྲཱ. ལོཀསྶཱདཝསེན ཨིཊྛཱཀཱརཏཱཡ མདྷུརཱ. བཱལཔུཐུཛྫནཱནཾ མནཾ ¶ རམེནྟཱིཏི མནོརམཱ. ཝིརཱུཔརཱུཔེནཱཏི ཝིཝིདྷརཱུཔེན, ཨནེཀཝིདྷསབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཧི རཱུཔཱདིཝསེན ཙིཏྲཱ, ནཱིལཱདིཝསེན ཝིཝིདྷརཱུཔཱ. ཨེཝཾ ཏེན ཝིརཱུཔརཱུཔེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ མཐེནྟི ཙིཏྟཾ པབྦཛྫཱཡ ཨབྷིརམིཏུཾ ན དེནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཔྤསྶཱདབཧུདུཀྑཏཱདིནཱ ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ ཏསྨཱ ཏཾནིམིཏྟཾ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ ཨམྷི. དུམཔྥལཱནི ¶ པཀྐཀཱལེ ཨཔརིཔཀྐཀཱལེ ཙ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པརཱུཔཀྐམཏོ སརསཏོ ཝཱ པཏནྟི, ཨེཝཾ སཏྟཱ དཧརཱ ཙ ཝུཌྜྷཱ ཙ སརཱིརསྶ བྷེདཱ པཏནྟིཡེཝ. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ཨེཝཾ ཨནིཙྩཏམྤི པཉྙཱཙཀྑུནཱ དིསྭཱ, ན ཀེཝལཾ ཨཔྤསྶཱདཏཱདིཏཱཡ ཨཱདཱིནཝམེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཔཎྞཀནྟི ཨཝིརདྡྷནཀཾ སཱམཉྙམེཝ སམཎབྷཱཝོཝ སེཡྻོ ཨུཏྟརིཏརོ.
སདྡྷཱཡཱཏི ཀམྨཾ ཀམྨཕལཾ བུདྡྷསུབུདྡྷཏཾ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཉྩ སདྡཧིཏྭཱ. ཨུཔེཏོ ¶ ཛིནསཱསནེཏི སཏྠུ སཱསནེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཨུཔགཏོ. ཨཝཉྫྷཱ མཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ ཨརཧཏྟསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཨནཎོ བྷུཉྫཱམི བྷོཛནཾ ནིཀྐིལེསཝསེན སཱམིབྷཱཝཏོ སཱམིཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫནཏོ.
ཀཱམེ ཨཱདིཏྟཏོ དིསྭཱཏི ཝཏྠུཀཱམེ ཀིལེསཀཱམེ ཙ ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟབྷཱཝཏོ དིསྭཱ. ཛཱཏརཱུཔཱནི སཏྠཏོཏི ཀཏཱཀཏཔྤབྷེདཱ སབྦསུཝཎྞཝིཀཏིཡོ ཨནཏྠཱཝཧཏཱཡ ནིསིཏསཏྠཏོ. གབྦྷཝོཀྐནྟིཏོ དུཀྑནྟི གབྦྷཝོཀྐནྟིཏོ པཊྛཱཡ སབྦསཾསཱརཔཝཏྟིདུཀྑཾ. ནིརཡེསུ མཧབྦྷཡནྟི སཨུསྶདེསུ ཨཊྛསུ མཧཱནིརཡེསུ ལབྦྷམཱནཾ མཧཱབྷཡཉྩ སབྦཏྠ དིསྭཱཏི ཡོཛནཱ.
ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱཏི ཨེཏཾ ཀཱམཱནཾ ཨཱདིཏྟཏཱདིཾ སཾསཱརེ ཨཱདཱིནཝཾ དོསཾ ཉཏྭཱ. སཾཝེགཾ ཨལབྷིཾ ཏདཱཏི ཏསྨིཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨསྶ སུཏཀཱལེ བྷཝཱདིཀེ སཾཝེགཾ ཨལཏྠཾ. ཝིདྡྷོ ཏདཱ སནྟོཏི ཏསྨིཾ གཧཊྛཀཱལེ རཱགསལླཱདཱིཧི ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཨིདཱནི སཏྠུ སཱསནཾ ཨཱགམྨ སམྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡཾ, ཝིདྡྷོ ཝཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི, པཊིཝིདྡྷོཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨནྟརནྟརཱདཱིསུ ཝུཏྟཏྟཱ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.
ཨེཝཾ ཐེརོ རཉྙོ ཀོརབྱསྶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀམེཝ གཏོ. སཏྠཱ ཙ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
རཊྛཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༥. མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
རཱུཔཾ ¶ ¶ དིསྭཱ སཏི མུཊྛཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཱལུཀྱཔུཏྟསྶ གཱཐཱ. ཨིམསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཚཀྐནིཔཱཏེ (ཐེརགཱ. ༣༩༩ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟམེཝ. ཏཱ པན གཱཐཱ ཐེརེན ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏེན ཉཱཏཱིནཾ དྷམྨདེསནཱཝསེན བྷཱསིཏཱ. ཨིདྷ པན པུཐུཛྫནཀཱལེ ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏི ཡཱཙིཏེན སཏྠཱརཱ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཡེ ཏེ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ ཨདིཊྛཱ ཨདིཊྛཔུབྦཱ, ན ཙ པསྶསི, ན ཙ ཏེ ཧོཏི པསྶེཡྻནྟི, ཨཏྠི ཏེ ཏཏྠ ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱ པེམཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡེ ཏེ སོཏཝིཉྙེཡྻཱ སདྡཱ…པེ… ¶ གྷཱན…ཛིཝ྄ཧཱ…ཀཱཡ…མནོཝིཉྙེཡྻཱ དྷམྨཱ ཨཝིཉྙཱཏཱ ཨཝིཉྙཱཏཔུབྦཱ, ན ཙ ཝིཛཱནཱསི, ན ཙ ཏེ ཧོཏི ཝིཛཱནེཡྻནྟི, ཨཏྠི ཏེ ཏཏྠ ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱ པེམཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཏྠ ཙ ཏེ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏབྦེསུ དྷམྨེསུ དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, སུཏེ སུཏམཏྟཾ, མུཏེ མུཏམཏྟཾ, ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི. ཡཏོ ཁོ ཏེ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏབྦེསུ དྷམྨེསུ དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ, སུཏེ སུཏམཏྟཾ, མུཏེ མུཏམཏྟཾ, ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཏོ ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ན ཏེན. ཡཏོ ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ན ཏེན, ཏཏོ ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ན ཏཏྠ. ཡཏོ ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ན ཏཏྠ, ཏཏོ ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ནེཝིདྷ ན ཧུརཾ ན ཨུབྷཡམནྟརེན, ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༩༥). སཾཁིཏྟེན དྷམྨེ དེསིཏེ ཏསྶ དྷམྨསྶ སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧིཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟེན –
‘‘རཱུཔཾ དིསྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ;
སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ རཱུཔསམྦྷཝཱ;
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏི;
ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑཾ, ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘སདྡཾ སུཏྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ;
སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ ¶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ སདྡསམྦྷཝཱ;
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏི;
ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑཾ, ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘གནྡྷཾ ¶ གྷཏྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ;
སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ གནྡྷསམྦྷཝཱ;
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏི;
ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑཾ, ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘རསཾ བྷོཏྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ;
སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ རསསམྦྷཝཱ;
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏི;
ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑཾ, ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ཕསྶཾ ¶ ཕུསྶ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ;
སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ ཕསྶསམྦྷཝཱ;
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏི;
ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑཾ, ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘དྷམྨཾ ཉཏྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ;
སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ དྷམྨསམྦྷཝཱ;
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏི;
ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑཾ, ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ན སོ རཛྫཏི རཱུཔེསུ, རཱུཔཾ དིསྭཱ པཊིསྶཏོ;
ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ནཱཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཡཐཱསྶ ¶ པསྶཏོ རཱུཔཾ, སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནཾ;
ཁཱིཡཏི ནོཔཙཱིཡཏི, ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོ;
ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑཾ, སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ན སོ རཛྫཏི སདྡེསུ, སདྡཾ སུཏྭཱ པཊིསྶཏོ;
ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ནཱཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཡཐཱསྶ སུཎཏོ སདྡཾ, སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནཾ;
ཁཱིཡཏི ནོཔཙཱིཡཏི, ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོ;
ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑཾ, སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ན སོ རཛྫཏི གནྡྷེསུ, གནྡྷཾ གྷཏྭཱ པཊིསྶཏོ;
ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ནཱཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཡཐཱསྶ གྷཱཡཏོ གནྡྷཾ, སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནཾ;
ཁཱིཡཏི ནོཔཙཱིཡཏི, ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོ;
ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑཾ, སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ན སོ རཛྫཏི རསེསུ, རསཾ བྷོཏྭཱ པཊིསྶཏོ;
ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ནཱཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཡཐཱསྶ སཱཡཏོ རསཾ, སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནཾ;
ཁཱིཡཏི ནོཔཙཱིཡཏི, ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོ;
ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑཾ, སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ན སོ རཛྫཏི ཕསྶེསུ, ཕསྶཾ ཕུསྶ པཊིསྶཏོ;
ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ནཱཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཡཐཱསྶ ¶ ཕུསཏོ ཕསྶཾ, སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནཾ;
ཁཱིཡཏི ནོཔཙཱིཡཏི, ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོ;
ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑཾ, སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏི.
‘‘ན སོ རཛྫཏི དྷམྨེསུ, དྷམྨཾ ཉཏྭཱ པཊིསྶཏོ;
ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ནཱཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི.
‘‘ཡཐཱསྶ ¶ ཝིཛཱནཏོ དྷམྨཾ, སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནཾ;
ཁཱིཡཏི ནོཔཙཱིཡཏི, ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོ;
ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑཾ, སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཾ རཱུཔཾ ཙཀྑུདྭཱརེན ཨུཔལབྷིཏྭཱ. སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོཏི ཏསྨིཾ རཱུཔེ དིཊྛམཏྟེ ཨེཝ ཨཊྛཏྭཱ སུབྷནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏོ སུབྷཱཀཱརགྒཧཎཝསེན ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ སཏི མུཊྛཱ ཧོཏི. ཏཐཱ ཙ སཏི སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི ཏཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ རཏྟོ, གིདྡྷོ, གདྷིཏོ ཧུཏྭཱ ཨནུབྷཝཏི, ཨསྶཱདེཏི, ཨབྷིནནྡཏི. ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏཱིཏི ཏཉྩ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ‘‘སུཁཾ སུཁ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསྶ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏིཊྛཏི.
ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཝེདནཱ, ཨནེཀཱ རཱུཔསམྦྷཝཱཏི ཏསྶ ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ¶ རཱུཔསམྦྷཝཱ རཱུཔཱརམྨཎཱ སུཁཱདིབྷེདེན ཨནེཀཱ ཝེདནཱ ཀིལེསུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱ ཝཌྜྷནྟི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙ, ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏཱིཏི པིཡརཱུཔེ སཱརཛྫནཝསེན ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ, ཨཔིཡརཱུཔེ བྱཱཔཛྫནཝསེན པིཡརཱུཔསྶེཝ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱཡ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ སོཀཱདིལཀྑཎཱཡ ཝིཧེསཱཡ ཙ ཨསྶ པུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔཧཉྙཏི བཱདྷཱིཡཏི. ཨེཝམཱཙིནཏོ དུཀྑནྟི ཝུཏྟཱཀཱརེན ཏཾ ཏཾ ཝེདནསྶཱདཝསེན བྷཝཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱཙིནཏོ ཝཊྚདུཀྑཾ པཝཏྟཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ…པེ… དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༢༢༥; སཾ. ནི. ༢.༡). ཏཐཱབྷཱུཏསྶ ཨཱརཱ ཨཱརཀཱ དཱུརེ ནིབྦཱནཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཏཾ དུལླབྷནྟི ཨཏྠོ. སདྡཾ སུཏྭཱཏིཨཱདིགཱཐཱསུཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ གྷཏྭཱཏི གྷཱཡིཏྭཱ. བྷོཏྭཱཏི སཱཡིཏྭཱ. ཕུསྶཱཏི ཕུསིཏྭཱ. དྷམྨཾ ཉཏྭཱཏི དྷམྨཱརམྨཎཾ ཝིཛཱནིཏྭཱ.
ཨེཝཾ ཚདྭཱརགོཙརེ སཱརཛྫནྟསྶ ཝཊྚཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ ཝིརཛྫནྟསྶ ཝིཝཊྚཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན སོ རཛྫཏི རཱུཔེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན སོ རཛྫཏི རཱུཔེསུ, རཱུཔཾ དིསྭཱ པཊིསྶཏོཏི ¶ ཡོ པུགྒལོ རཱུཔཾ དིསྭཱ ཨཱཔཱཐགཏཾ ¶ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཙཀྑུདྭཱརིཀེན ཝིཉྙཱཎསནྟཱནེན གཧེཏྭཱ ཙཏུསམྤཛཉྙཝསེན སམྤཛཱནཀཱརིཏཱཡ པཊིསྶཏོ ཧོཏི, སོ རཱུཔཱརམྨཎེསུ ན རཛྫཏི རཱགཾ ན ཛནེཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, རཱུཔཱརམྨཎམྷི སམུདཡཱདིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟོ ནིབྦིནྡཏི, ནིབྦིནྡནྟོ ཏཾ ཏཏྠུཔྤནྣཝེདནཉྩ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ ཏཉྩ ནཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏཱིཏི ཏཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ སམྨདེཝ ཝིརཏྟཙིཏྟཏཱཡ ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ན ཏིཊྛཏི ‘‘ཨེཏཾ མམ, ཨེསོཧམསྨི, ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ནཱབྷིནིཝིསཏི.
ཡཐཱསྶ པསྶཏོ རཱུཔནྟི ཨསྶ ཡོགིནོ ཡཐཱ ཏཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ནཔྤཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ རཱུཔཾ པསྶནྟསྶ. སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནནྟི ཏཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཙ གོཙརསེཝནཱཡ སེཝཏོ ཙཱཔི. ཁཱིཡཏཱིཏི སབྦཾ ཀིལེསཝཊྚཾ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི. ནོཔཙཱིཡཏཱིཏི ན ཨུཔཙིཡཏི ན ཨཱཙཡཾ གཙྪཏི. ཨེཝཾ སོ ཙརཏཱི སཏོཏི ཨེཝཾ ཀིལེསཱཔནཡནཔཊིཔཏྟིཡཱ སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཙརཏི, ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཨཔཙིནཏོ དུཀྑནྟི ཝུཏྟནཡེན ཨཔཙཡགཱམིནིཡཱ མགྒཔཉྙཱཡ སཀལཾ ཝཊྚདུཀྑཾ ཨཔཙིནནྟསྶ. སནྟིཀེ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏཱིཏི སཨུཔཱདིསེསཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུསམཱིཔེ ཨེཝཱཏི ཝུཙྩཏི ཨསངྑཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ སཙྪིཀཏཏྟཱ. ན སོ རཛྫཏི སདྡེསཱུཏིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
ཨེཝཾ ¶ ཐེརོ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི སཏྠུ ཨོཝཱདསྶ ཨཏྟནཱ ཨུཔདྷཱརིཏབྷཱཝཾ པཝེདེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ གཏོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི.
མཱལུཀྱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༦. སེལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པརིཔུཎྞཀཱཡོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སེལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ གཎཔཱམོཀྑོ ཧུཏྭཱ ཏཱིཎི པུརིསསཏཱནི སམཱདཔེཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ སཏྠུ གནྡྷཀུཊིཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཏཔརིཡོསིཏཱཡ གནྡྷཀུཊིཡཱ ¶ སབྷིཀྑུསངྒྷསྶ བྷགཝཏོ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྠཱརཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝལོཀེ ཨེཝ ཝསིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ ¶ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཨཱཔཎེ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སེལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཱིསུ ཝེདེསུ, བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ཙ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཏཱིཎི མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ཨཱཔཎེ པཊིཝསཏི. ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཌྜྷཏེལ༹སཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ སེལསྶ, ཨནྟེཝཱསིཀཱནཉྩ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ དིསྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝནསཎྜེ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཀེཎིཡོ ནཱམ ཛཊིལོ སཏྠུ ཨཱགམནཾ སུཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན སཏྠཱརཾ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ སཀེ ཨསྶམེ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདེཏི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སེལོ བྲཱཧྨཎོ སདྡྷིཾ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཝིཙརནྟོ ཀེཎིཡསྶ ཨསྶམཾ པཝིསིཏྭཱ ཛཊིལེ ཀཊྛཕཱལནུདྡྷནསམྤཱདནཱདིནཱ དཱནཱུཔཀརཎཾ སཛྫེནྟེ དིསྭཱ, ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏེ, ཀེཎིཡ, མཧཱཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ’’ཏིཨཱདིཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེན ‘‘བུདྡྷོ བྷགཝཱ མཡཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱཝ ཧཊྛོ ཨུདགྒོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཏཱཝདེཝ མཱཎཝཀེཧི སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀཏཔཊིསནྠཱརོ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ བཱཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི དིསྭཱ ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཝཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, བུདྡྷོ ཝཱ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོ, ཨཡཾ པན པབྦཛིཏོ, ནོ ཙ ཁོ ནཾ ཛཱནཱམི ‘བུདྡྷོ ཝཱ, ནོ ཝཱ’, སུཏཾ ཁོ པན མེཏཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝུདྡྷཱནཾ མཧལླཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ ‘ཡེ ཏེ བྷཝནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ¶ , ཏེ སཀེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’ཏི ཨསམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧི སམྨུཁེ ཋཏྭཱ བུདྡྷགུཎེཧི ཨབྷིཏྠཝཱིཡམཱནོ སཱརཛྫཏི མངྐུབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨཝེསཱརཛྫཔྤཏྟཏཱཡ ཨནནུཡོགཀྑམཏྟཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ –
‘‘པརིཔུཎྞཀཱཡོ སུརུཙི, སུཛཱཏོ ཙཱརུདསྶནོ;
སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ, སུསུཀྐདཱཋོསི ཝཱིརིཡཝཱ.
‘‘ནརསྶ ¶ ཧི སུཛཱཏསྶ, ཡེ བྷཝནྟི ཝིཡཉྫནཱ;
སབྦེ ཏེ ཏཝ ཀཱཡསྨིཾ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ.
‘‘པསནྣནེཏྟོ སུམུཁོ, བྲཧཱ ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;
མཛ྄ཛྷེ སམཎསངྒྷསྶ, ཨཱདིཙྩོཝ ཝིརོཙསི.
‘‘ཀལྱཱཎདསྶནོ བྷིཀྑུ, ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ;
ཀིཾ ཏེ སམཎབྷཱཝེན, ཨེཝཾ ཨུཏྟམཝཎྞིནོ.
‘‘རཱཛཱ ཨརཧསི བྷཝིཏུཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི རཐེསབྷོ;
ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཛམྦུསཎྜསྶ ཨིསྶརོ.
‘‘ཁཏྟིཡཱ ¶ བྷོགཱི རཱཛཱནོ, ཨནུཡནྟཱ བྷཝནྟི ཏེ;
རཱཛཱབྷིརཱཛཱ མནུཛིནྡོ, རཛྫཾ ཀཱརེཧི གོཏམཱ’’ཏི. –
ཚཧི གཱཐཱཧི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝི.
ཏཏྠ པརིཔུཎྞཀཱཡོཏི ཨབྷིབྱཏྟརཱུཔཱནཾ དྭཏྟིཾསཱཡ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནཾ པརིཔུཎྞཏཱཡ ཨཧཱིནངྒཔཙྩངྒཏཱཡ ཙ པརིཔུཎྞསརཱིརོ. སུརུཙཱིཏི སུནྡརསརཱིརཔྤབྷོ. སུཛཱཏོཏི ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ, སཎྛཱནསམྤཏྟིཡཱ ཙ སུནིབྦཏྟོ. ཙཱརུདསྶནོཏི སུཙིརམྤི པསྶནྟཱནཾ ཨཏིཏྟིཛནཀཾ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཾ རམཎཱིཡཾ ཙཱརུ ཨེཝ དསྶནཾ ཨསྶཱཏི ཙཱརུདསྶནོ. ཀེཙི པནཱཧུ ‘‘ཙཱརུདསྶནོཏི སུནྡརནེཏྟོ’’ཏི. སུཝཎྞཝཎྞོཏི སུཝཎྞསདིསཝཎྞོ. ཨསཱིཏི བྷཝསི, ཨིདཾ པདཾ ‘‘པརིཔུཎྞཀཱཡོ ཨསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏབྦཾ. སུསུཀྐདཱཋོཏི སུཊྛུ སུཀྐདཱཋོ. བྷགཝཏོ ཧི དཱཋཱཧི ཙནྡཀིརཎཱ ཝིཡ དྷཝལརསྨིཡོ ནིཙྪརནྟི. ཝཱིརིཡཝཱཏི ཝཱིརིཡཔཱརམཱིཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཏོ ཙཏུབྦིདྷསྶ སམྨཔྤདྷཱནསྶ སམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཏིསཡཡུཏྟོ.
ནརསྶ ཧི སུཛཱཏསྶཱཏི སམཏིཾསཱཡ པཱརམཱིནཾ, ཨརིཡསྶ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱིཝཏྟསྶ པརིཔཱུརིཏཏྟཱ སུཊྛུ སམྨདེཝ ཛཱཏསྶ ནརསྶ, མཧཱཔུརིསསྶཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེ ཏེཏི ཡེ མཧཱཔུརིསབྷཱཝཾ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལབྷཱཝཾ ¶ བྱཉྫཡནྟཱིཏི བྱཉྫནཱཏི ལདྡྷཝོཧཱརསུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདཏཱདིབཱཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསངྑཱཏཱ ཏམྦནཁཏུངྒནཁཏཱདིཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནསངྑཱཏཱ ¶ ཙ རཱུཔགུཎཱ, ཏེ ཨནཝསེསཱ, ཏཝ ཀཱཡསྨིཾ སནྟཱིཏི ཝཙནསེསོ.
མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟབྱཉྫནཱནེཝ ཝཙནནྟརེན ནིགམེནྟོ ཨཱཧ.
ཨིདཱནི ཏེསུ ལཀྑཎེསུ ཨཏྟནཱ ཨབྷིརུཙིཏེཧི ལཀྑཎེཧི བྷགཝནྟཾ ཐོམེནྟོ ‘‘པསནྣནེཏྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. བྷགཝཱ ཧི པཉྩ ཝཎྞཔསཱདསམྤཏྟིཡཱ པསནྣནེཏྟོ. པརིཔུཎྞཙནྡམཎྜལསདིསམུཁཏཱཡ སུམུཁོ. ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ བྲཧཱ. བྲཧྨུཛུགཏྟཏཱཡ ཨུཛུ. ཛུཏིམནྟཏཱཡ པཏཱཔཝཱ.
ཨིདཱནི ཏམེཝ པཏཱཔཝནྟཏཾ ཨཱདིཙྩཱུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘མཛ྄ཛྷེ སམཎསངྒྷསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱདིཙྩོཝ ཝིརོཙསཱིཏི ཡཐཱ ཨཱདིཙྩོ ཨུགྒཙྪནྟོ སབྦཾ ཏམགཏཾ ¶ ཝིདྷམེཏྭཱ ཨཱལོཀཾ ཀརོནྟོ ཝིརོཙཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཨནྟོ ཙེཝ བཧི ཙ སབྦཾ ཨཝིཛྫཱཏམཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཉཱཎཱལོཀཾ ཀརོནྟོ ཝིརོཙསི.
དསྶནཱིཡརཱུཔཏཱཡ ཨངྒཱིགཏཱནཾ དསྶནསམྤཏྟཱིནཾ ཨཱཝཧནཏོ, ཀལྱཱཎེཧི པཉྩཧི དསྶནེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཙ ཀལྱཱཎདསྶནོ. ཨུཏྟམཝཎྞིནོཏི ཨུཏྟམཝཎྞསམྤནྣསྶ.
ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི, ཙཏཱུཧི སམྤཏྟིཙཀྐེཧི ཝཏྟེཏི, ཏེཧི ཙ པརེ ཝཏྟེཏི. པརཧིཏཱཡ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐཱནཾ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨཐ ཝཱ ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡདྷམྨེཧི ཙ སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཙ སམནྣཱགམེན པརེཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡསྶ ཨཱཎཱཙཀྐསྶ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏིཔི ཙཀྐཝཏྟཱི. རཐེསབྷོཏི རཐིཀེསུ ཨཱཛཱནཱིཡཨུསབྷཔུརིསོ, མཧཱརཐིཀོཏི ཨཏྠོ. ཙཱཏུརནྟོཏི ཙཏུསམུདྡནྟཱཡ པཐཝིཡཱ ཨིསྶརོ. ཝིཛིཏཱཝཱིཏི ཝིཛིཏཝིཛཡོ. ཛམྦུསཎྜསྶཱཏི ཛམྦུདཱིཔསྶ, པཱཀཊེན ཧི ཨིསྶརིཡཱནི དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཙཀྐཝཏྟཱི པན སཔརིཏྟདཱིཔཱནཾ ཙཏུནྣམྤི མཧཱདཱིཔཱནཾ ཨིསྶརོཝ.
ཁཏྟིཡཱཏི ¶ ཛཱཏིཁཏྟིཡཱ. བྷོགཱིཏི བྷོགིཡཱ. རཱཛཱནོཏི ཡེ ཀེཙི རཛྫཾ ཀཱརེནྟཱ. ཨནུཡནྟཱཏི ཨནུགཱམིནོ སེཝཀཱ. རཱཛཱབྷིརཱཛཱཏི རཱཛཱུནཾ པཱུཛནཱིཡོ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ, ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནུཛིནྡོཏི མནུསྶཱདྷིཔཏི, མནུསྶཱནཾ པརམིསྶརོཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ སེལེན ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ‘‘ཡེ ཏེ བྷཝནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེ སཀེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི ཨིམཾ སེལསྶ མནོརཐཾ པཱུརེནྟོ –
‘‘རཱཛཱཧམསྨི སེལ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ) དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;
དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡ’’ནྟི. – ཨིམཾ གཱཐམཱཧ;
ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ མཾ ཏྭཾ, སེལ, ཡཱཙསི, ‘‘རཱཛཱ ཨརཧསི བྷཝིཏུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི, ཨེཏྠ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོཧི, རཱཛཱཧམསྨི, སཏི ཙ རཱཛཏྟེ ཡཐཱ ཨཉྙོ རཱཛཱ སམཱནོཔི ཡོཛནསཏཾ ཝཱ ཨནུསཱསཏི, དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཡོཛནསཏཱནི ཝཱ ཡོཛནསཧསྶཾ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཧུཏྭཱཔི ཙཏུདཱིཔཔརིཡནྟམཏྟཾ ཝཱ, ནཱཧམེཝཾ པརིཙྪིནྣཝིསཡོ. ཨཧཉྷི དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ བྷཝགྒཏོ ཨཝཱིཙིཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔརིམེཡྻལོཀདྷཱཏུཡོ ཨནུསཱསཱམི. ཡཱཝཏཱ ཧི ཨཔདཱདིབྷེདཱ སཏྟཱ, ཨཧཾ ཏེསཾ ཨགྒོ. ན ཧི མེ ཀོཙི སཱིལེན ཝཱ…པེ… ¶ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན ཝཱ སདིསོ ནཏྠི, ཀུཏོ བྷིཡྻོ. སྭཱཧཾ ཨེཝཾ དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ, ཨནུཏྟརེནེཝ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱདིབྷེདབོདྷིཔཀྑིཡསངྑཱཏེན དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ‘‘ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱཎཱཙཀྐཾ. ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༡༤; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) པརིཡཏྟིདྷམྨེན དྷམྨཙཀྐམེཝ ཝཱ. ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི ཡཾ ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཧོཏི སམཎེན ཝཱ…པེ… ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིནྟི.
ཨེཝཾ ཨཏྟཱནམཱཝིཀརོནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ སེལོ པུན དལ༹ྷཱིཀརཎཏྠཾ –
‘‘སམྦུདྡྷོ ¶ པཊིཛཱནཱསི, (ཨིཏི སེལོ བྲཱཧྨཎོ) དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;
དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ཨིཏི བྷཱསཐ གོཏམ.
‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏི བྷོཏོ, སཱཝཀོ སཏྠུརནྭཡོ;
ཀོ ཏེཏམནུཝཏྟེཏི, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏ’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡམཱཧ;
ཏཏྠ ཀོ ནུ སེནཱཔཏཱིཏི དྷམྨརཉྙོ བྷོཏོ དྷམྨེན པཝཏྟིཏསྶ ཙཀྐསྶ ཨནུཔཝཏྟནཀོ སེནཱཔཏི ཀོ ནཱུཏི པུཙྪི.
ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཏོ དཀྑིཎཔསྶེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སུཝཎྞཔུཉྫོ ཝིཡ སིརིཡཱ སོབྷམཱནོ. ཏཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ –
‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐཾ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ) དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཏྟརཾ;
སཱརིཔུཏྟོ ཨནུཝཏྟེཏི, ཨནུཛཱཏོ ཏཐཱགཏ’’ནྟི. – གཱཐམཱཧ;
ཏཏྠ ཨནུཛཱཏོ ཏཐཱགཏནྟི, ཏཐཱགཏཾ ཨནུཛཱཏོ, ཏཐཱ གཏེན ཧེཏུནཱ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏི བྷོཏོ’’ཏི སེལེན ཝུཏྟཔཉྷཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཡཾ སེལོ ཨཱཧ ‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསཱི’’ཏི ཏཏྠ ནཾ ནིཀྐངྑཾ ཀཱཏུཀཱམོ ‘‘ནཱཧཾ པཊིཉྙཱམཏྟེནེཝ པཊིཛཱནཱམི, ཨཔི ཙཱཧཾ ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན བུདྡྷོ’’ཏི ཉཱཔེཏུཾ –
‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ¶ ¶ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;
པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. – གཱཐམཱཧ;
ཏཏྠ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཙཏུནྣཉྷི སཙྩཱནཾ ཨརིཡསཙྩཱནཉྩ སཱམཉྙགྒཧཎམེཏཾ ཡདིདཾ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི. ཏཏྠ ཨརིཡསཙྩེསུ ཡཾ བྷཱཝེཏབྦཾ མགྒསཙྩཾ, ཡཉྩ པཧཱཏབྦཾ སམུདཡསཙྩཾ, ཏདུབྷཡགྒཧཎེན ¶ ཏེསཾ ཕལབྷཱུཏཱནི ནིརོདྷསཙྩདུཀྑསཙྩཱནིཔི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི ཧེཏུགྒཧཎེནེཝ ཕལསིདྡྷིཏོ. ཏེན ཏཏྠ ‘‘སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀཏཾ, པརིཉྙེཡྻཾ པརིཉྙཱཏ’’ནྟི ཨིདམྤི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི. ‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏ’’ནྟི ཝཱ ཨིམིནཱ ཙ སབྦསྶཔི ཉེཡྻསྶ ཨབྷིཉྙཱཏསམྦུདྡྷབྷཱཝཾ ཨུདྡེསཝསེན པཀཱསེཏྭཱ ཏདེཀདེསཾ ནིདྡེསཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ‘‘བྷཱཝེཏབྦཾ བྷཱཝིཏཾ, པཧཱཏབྦཾ པཧཱིན’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨཏྟནོ ཉཱཎཔཧཱནསམྤདཱཀིཏྟནམུཁེན ཏཾམཱུལཀཏྟཱ སབྦེཔི བུདྡྷགུཎཱ ཀིཏྟིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི, བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. ཨབྷིཉྙེཡྻཨབྷིཉྙཱཏགྒཧཎེན ཧི སབྦསོ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟཱིནཾ གཧིཏཏྟཱ སཕལཾ ཙཏུསཙྩབྷཱཝཾ སདྡྷིཾ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ དསྶེནྟོ བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ སབྦཾ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོསྨཱིཏི ཉཱཡེན ཧེཏུནཱ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེཏི.
ཨེཝཾ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརིཏྭཱ ཨཏྟནི ཀངྑཱཝིཏརཎཏྠཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨུསྶཱཧེནྟོ –
‘‘ཝིནཡསྶུ མཡི ཀངྑཾ, ཨདྷིམུཙྩསྶུ བྲཱཧྨཎ;
དུལླབྷཾ དསྶནཾ ཧོཏི, སམྦུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཎྷསོ.
‘‘ཡེསཾ ཝེ དུལླབྷོ ལོཀེ, པཱཏུབྷཱཝོ ཨབྷིཎྷསོ;
སོཧཾ བྲཱཧྨཎ བུདྡྷོསྨི, སལླཀཏྟོ ཨནུཏྟརོ.
‘‘བྲཧྨབྷཱུཏོ ཨཏིཏུལོ, མཱརསེནཔྤམདྡནོ;
སབྦཱམིཏྟེ ཝསེ ཀཏྭཱ, མོདཱམི ཨཀུཏོབྷཡོ’’ཏི. – གཱཐཏྟཡམཱཧ;
ཏཏྠ ཝིནཡསྶཱུཏི ཝིནེཧི ཚིནྡ. ཀངྑནྟི ཝིཙིཀིཙྪཾ. ཨདྷིམུཙྩསྶཱུཏི ཨདྷིམོཀྑཾ ཀར ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི སདྡཧ. དུལླབྷཾ དསྶནཾ ཧོཏི, སམྦུདྡྷཱནནྟི ཡཏོ ཀཔྤཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻམྤི བུདྡྷསུཉྙོ ལོཀོ ཧོཏི. སལླཀཏྟོཏི, རཱགཱདིསལླཀཏྟནོ. བྲཧྨབྷཱུཏོཏི སེཊྛབྷཱུཏོ. ཨཏིཏུལོཏི ཏུལཾ ཨཏཱིཏོ, ནིརུཔམོཏི ཨཏྠོ. མཱརསེནཔྤམདྡནོཏི ‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༤༣༨; མཧཱནི. ༢༨; ཙཱུལ༹ནི. ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤༧) ཨེཝཾ ཨཱགཏཱཡ མཱརསེནཱཡ པམདྡནོ. སབྦཱམིཏྟེཏི ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརམཙྩུདེཝཔུཏྟམཱརསངྑཱཏེ སབྦཔཙྩཏྠིཀེ ¶ . ཝསེ ཀཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ¶ ཝསེ ཀཏྭཱ. མོདཱམི ཨཀུཏོབྷཡོཏི ཀུཏོཙི ནིབྦྷཡོ སམཱདྷིསུཁེན, ཕལནིབྦཱནསུཁེན ཙ མོདཱམི.
ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱཝདེཝ བྷགཝཏི སཉྫཱཏཔསཱདོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ –
‘‘ཨིདཾ བྷོནྟོ ནིསཱམེཐ, ཡཐཱ བྷཱསཏི ཙཀྑུམཱ;
སལླཀཏྟོ མཧཱཝཱིརོ, སཱིཧོཝ ནདཏཱི ཝནེ.
‘‘བྲཧྨབྷཱུཏཾ ཨཏིཏུལཾ, མཱརསེནཔྤམདྡནཾ;
ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདེཡྻ, ཨཔི ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོ.
‘‘ཡོ མཾ ཨིཙྪཏི ཨནྭེཏུ, ཡོ ཝཱ ནིཙྪཏི གཙྪཏུ;
ཨིདྷཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ’’ཏི. –
གཱཐཏྟཡམཱཧ. ཡཐཱ ཏཾ པརིཔཱཀགཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ.
ཏཏྠ ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོཏི, ནཱིཙཛཱཏིཀོ, ཏམོཏམཔརཱཡཎབྷཱཝེ ཋིཏོ.
ཏཏོ ཏེཔི མཱཎཝཀཱ ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ ཏཏྠེཝ པབྦཛྫཱཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ –
‘‘ཨེཏཾ ཙེ རུཙྩཏི བྷོཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནཾ;
མཡམྤི པབྦཛིསྶཱམ, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ’’ཏི. –
གཱཐམཱཧཾསུ, ཡཐཱ ཏཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཏཱདྷིཀཱརཱ ཀུལཔུཏྟཱ.
ཨཐ སེལོ ཏེསུ མཱཎཝཀེསུ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཏེ དསྶེནྟོ པབྦཛྫཉྩ ཡཱཙམཱནོ –
‘‘བྲཱཧྨཎཱ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཡཱཙནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;
བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམ, བྷགཝཱ ཏཝ སནྟིཀེ’’ཏི. – གཱཐམཱཧ;
ཏཏོ ¶ བྷགཝཱ ཡསྨཱ སེལོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏེསཾཡེཝ ཏིཎྞཾ པུརིསསཏཱནཾ གཎཛེཊྛོ ཧུཏྭཱ རོཔིཏཀུསལམཱུལོ, ཨིདཱནི པཙྪིམབྷཝེཔི ཏེསཾཡེཝ ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ¶ ནིབྦཏྟོ, ཉཱཎཉྩསྶ ཏེསཉྩ པརིཔཀྐཾ, ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝསྶ ཙ ཨུཔནིསྶཡོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏེ སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེནྟོ –
‘‘སྭཱཁཱཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ) སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀཾ;
ཡཏྠ ཨམོགྷཱ པབྦཛྫཱ, ཨཔྤམཏྟསྶ སིཀྑཏོ’’ཏི. – གཱཐམཱཧ;
ཏཏྠ སནྡིཊྛིཀནྟི པཙྩཀྑཾ. ཨཀཱལིཀནྟི མགྒཱནནྟརཕལུཔྤཏྟིཏོ ན ཀཱལནྟརེ པཏྟབྦཕལཾ. ཡཏྠཱཏི ཡཾནིམིཏྟཱ ¶ . མགྒབྲཧྨཙརིཡནིམིཏྟཱ ཧི པབྦཛྫཱ ཨམོགྷཱ ཨནིཔྥལཱ, ཡཏྠཱཏི ཝཱ ཡསྨིཾ སཱསནེ ཨཔྤམཏྟསྶ སཏིཝིཔྤཝཱསརཧིཏསྶ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑཏོ.
ཨེཝཉྩ ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཏཱཝདེཝ ཏེ སབྦེ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཧུཏྭཱ སཊྛིཝསྶིཀཏྠེརཱ ཝིཡ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པརིཝཱརེསུཾ. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཏྟམེ དིཝསེ སཔརིསོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༢༠༨-༣༠༣) –
‘‘ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱ, ཝཱིཐིསཱམཱི ཨཧོསཧཾ;
མམ ཉཱཏཱི སམཱནེཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.
‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, པུཉྙཀྑེཏྟོ ཨནུཏྟརོ;
ཨཱསི སོ སབྦལོཀསྶ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ.
‘‘ཁཏྟིཡཱ ནེགམཱ ཙེཝ, མཧཱསཱལཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཧཏྠཱརོཧཱ ཨནཱིཀཊྛཱ, རཐིཀཱ པཏྟིཀཱརཀཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཨུགྒཱ ¶ ཙ རཱཛཔུཏྟཱ ཙ, ཝེསིཡཱནཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཨཱལཱ༹རིཀཱ ཀཔྤཀཱ ཙ, ནྷཱཔཀཱ མཱལཀཱརཀཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘རཛཀཱ པེསཀཱརཱ ཙ, ཙམྨཀཱརཱ ཙ ནྷཱཔིཏཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཨུསུཀཱརཱ ¶ བྷམཀཱརཱ, ཙམྨཀཱརཱ ཙ ཏཙྪཀཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཀམྨཱརཱ སོཎྞཀཱརཱ ཙ, ཏིཔུལོཧཀརཱ ཏཐཱ;
པསནྣཙིཏྟཱ སུམནཱ, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘བྷཏཀཱ ཙེཊཀཱ ཙེཝ, དཱསཀམྨཀརཱ བཧཱུ;
ཡཐཱསཀེན ཐཱམེན, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཨུདཧཱརཱ ཀཊྛཧཱརཱ, ཀསྶཀཱ ཏིཎཧཱརཀཱ;
ཡཐཱསཀེན ཐཱམེན, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘པུཔྥིཀཱ མཱལིཀཱ ཙེཝ, པཎྞིཀཱ ཕལཧཱརཀཱ;
ཡཐཱསཀེན ཐཱམེན, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘གཎིཀཱ ཀུམྦྷདཱསཱི ཙ, པཱུཝིཀཱ མཙྪིཀཱཔི ཙ;
ཡཐཱསཀེན ཐཱམེན, པཱུགདྷམྨཾ ཨཀཾསུ ཏེ.
‘‘ཨེཐ སབྦེ སམཱགནྟྭཱ, གཎཾ བནྡྷཱམ ཨེཀཏོ;
ཨདྷིཀཱརཾ ཀརིསྶཱམ, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ.
‘‘ཏེ མེ སུཏྭཱན ཝཙནཾ, གཎཾ བནྡྷིཾསུ ཏཱཝདེ;
ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ སུཀཏཾ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཀཱརཡུཾ.
‘‘ནིཊྛཱཔེཏྭཱན ཏཾ སཱལཾ, ཨུདགྒོ ཏུཊྛམཱནསོ;
པརེཏོ ཏེཧི སབྦེཧི, སམྦུདྡྷམུཔསངྐམིཾ.
‘‘ཨུཔསངྐམྨ སམྦུདྡྷཾ, ལོཀནཱཐཾ ནརཱསབྷཾ;
ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.
‘‘ཨིམེ ¶ ཏཱིཎི སཏཱ ཝཱིར, པུརིསཱ ཨེཀཏོ གཎཱ;
ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ སུཀཏཾ, ནིཡྻཱདེནྟི ཏུཝཾ མུནི.
‘‘བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པུརཏོ, སམྤཊིཙྪཏྭ ཙཀྑུམཱ;
ཏིཎྞཾ སཏཱནཾ པུརཏོ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཏིསཏཱཔི ཙ ཛེཊྛོ ཙ, ཨནུཝཏྟིཾསུ ཨེཀཏོ;
སམྤཏྟིཉྷི ཀརིཏྭཱན, སབྦེ ཨནུབྷཝིསྶཐ.
‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, སཱིཏིབྷཱཝམནུཏྟརཾ;
ཨཛརཾ ཨམཏཾ སནྟཾ, ནིབྦཱནཾ ཕསྶཡིསྶཐ.
‘‘ཨེཝཾ བུདྡྷོ ཝིཡཱཀཱསི, སབྦཉྙཱུ སམཎུཏྟརོ;
བུདྡྷསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, སོམནསྶཾ པཝེདཡིཾ.
‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིཾ ཨཧཾ;
དེཝཱདྷིཔོ པཉྩསཏཾ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ.
‘‘སཧསྶཀྑཏྟུཾ ¶ རཱཛཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;
དེཝརཛྫཾ ཀརོནྟསྶ, མཧཱདེཝཱ ཨཝནྡིསུཾ.
‘‘ཨིདྷ མཱནུསཀེ རཛྫཾ, པརིསཱ ཧོནྟི བནྡྷཝཱ;
པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, ཝཱསེཊྛོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཨསཱིཏིཀོཊི ནིཙཡོ, ཏསྶ པུཏྟོ ཨཧོསཧཾ;
སེལོ ཨིཏི མམཾ ནཱམཾ, ཚལ༹ངྒེ པཱརམིཾ གཏོ.
‘‘ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཝིཙརཾ, སསིསྶེཧི པུརཀྑཏོ;
ཛཊཱབྷཱརིཀབྷརིཏཾ, ཀེཎིཡཾ ནཱམ ཏཱཔསཾ.
‘‘པཊིཡཏྟཱཧུཏིཾ དིསྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ;
ཨཱཝཱཧོ ཝཱ ཝིཝཱཧོ ཝཱ, རཱཛཱ ཝཱ ཏེ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨཱཧུཏིཾ ཡིཊྛུཀཱམོཧཾ, བྲཱཧྨཎེ དེཝསམྨཏེ;
ན ནིམནྟེམི རཱཛཱནཾ, ཨཱཧུཏཱི མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ན ཙཏྠི མཡ྄ཧམཱཝཱཧོ, ཝིཝཱཧོ མེ ན ཝིཛྫཏི;
སཀྱཱནཾ ནནྡིཛནནོ, སེཊྛོ ལོཀེ སདེཝཀེ.
‘‘སབྦལོཀཧིཏཏྠཱཡ ¶ , སབྦསཏྟསུཁཱཝཧོ;
སོ མེ ནིམནྟིཏོ ཨཛྫ, ཏསྶེཏཾ པཊིཡཱདནཾ.
‘‘ཏིམྦརཱུསཀཝཎྞཱབྷོ, ཨཔྤམེཡྻོ ཨནཱུཔམོ;
རཱུཔེནཱསདིསོ བུདྡྷོ, སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨུཀྐཱམུཁཔཧཊྛོཝ, ཁདིརངྒཱརསནྣིབྷོ;
ཝིཛྫཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘པབྦཏགྒེ ཡཐཱ ཨཙྩི, པུཎྞམཱཡེཝ ཙནྡིམཱ;
ནལ༹གྒིཝཎྞསངྐཱསོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨསམྦྷཱིཏོ བྷཡཱཏཱིཏོ, བྷཝནྟཀརཎོ མུནི;
སཱིཧཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཀུསལོ བུདྡྷདྷམྨེཧི, ཨཔསཡ྄ཧོ པརེཧི སོ;
ནཱགཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘སདྡྷམྨཱཙཱརཀུསལོ, བུདྡྷནཱགོ ཨསཱདིསོ;
ཨུསབྷཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨནནྟཝཎྞོ ཨམིཏཡསོ, ཝིཙིཏྟསབྦལཀྑཎོ;
སཀྐཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཝསཱི གཎཱི པཏཱཔཱི ཙ, ཏེཛསྶཱི ཙ དུརཱསདོ;
བྲཧྨཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘པཏྟདྷམྨོ ¶ དསབལོ, བལཱཏིབལཔཱརགོ;
དྷརཎཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘སཱིལཝཱིཙིསམཱཀིཎྞོ, དྷམྨཝིཉྙཱཎཁོབྷིཏོ;
ཨུདདྷཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘དུརཱསདོ དུཔྤསཧོ, ཨཙལོ ཨུགྒཏོ བྲཧཱ;
ནེརཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨནནྟཉཱཎོ ཨསམསམོ, ཨཏུལོ ཨགྒཏཾ གཏོ;
གགནཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘པཏིཊྛཱ ¶ བྷཡབྷཱིཏཱནཾ, ཏཱཎོ སརཎགཱམིནཾ;
ཨསྶཱསཀོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨཱསཡོ བུདྡྷིམནྟཱནཾ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ སུཁེསིནཾ;
རཏནཱཀརོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨསྶཱསཀོ ཝེདཀརོ, སཱམཉྙཕལདཱཡཀོ;
མེགྷཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ལོཀཙཀྑུ མཧཱཏེཛོ, སབྦཏམཝིནོདནོ;
སཱུརིཡཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཨཱརམྨཎཝིམུཏྟཱིསུ, སབྷཱཝདསྶནོ མུནི;
ཙནྡཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘བུདྡྷོ སམུསྶིཏོ ལོཀེ, ལཀྑཎེཧི ཨལངྐཏོ;
ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཡསྶ ཉཱཎཾ ཨཔྤམེཡྻཾ, སཱིལཾ ཡསྶ ཨནཱུཔམཾ;
ཝིམུཏྟི ཨསདིསཱ ཡསྶ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཡསྶ དྷཱིཏི ཨསདིསཱ, ཐཱམོ ཡསྶ ཨཙིནྟིཡོ;
ཡསྶ པརཀྐམོ ཛེཊྛོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘རཱགོ དོསོ ཙ མོཧོ ཙ, ཝིསཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;
ཨགདཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘ཀླེསབྱཱདྷིབཧུདུཀྑ-སབྦཏམཝིནོདནོ;
ཝེཛྫཱུཔམོ མཧཱཝཱིརོ, སོ མེ བུདྡྷོ ནིམནྟིཏོ.
‘‘བུདྡྷོཏི བྷོ ཡཾ ཝདེསི, གྷོསོཔེསོ སུདུལླབྷོ;
བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི སུཏྭཱན, པཱིཏི མེ ཨུདཔཛྫཐ.
‘‘ཨབྦྷནྟརཾ ཨགཎྷནྟཾ, པཱིཏི མེ བཧི ནིཙྪརེ;
སོཧཾ པཱིཏིམནོ སནྟོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.
‘‘ཀཧཾ ¶ ནུ ཁོ སོ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
ཏཏྠ གནྟྭཱ ནམསྶིསྶཾ, སཱམཉྙཕལདཱཡཀཾ.
‘‘པགྒཡ྄ཧ ¶ དཀྑིཎཾ བཱཧུཾ, ཝེདཛཱཏོ ཀཏཉྫལཱི;
ཨཱཙིཀྑི མེ དྷམྨརཱཛཾ, སོཀསལླཝིནོདནཾ.
‘‘ཨུདེནྟཾཝ མཧཱམེགྷཾ, ནཱིལཾ ཨཉྫནསནྣིབྷཾ;
སཱགརཾ ཝིཡ དིསྶནྟཾ, པསྶསེཏཾ མཧཱཝནཾ.
‘‘ཨེཏྠ སོ ཝསཏེ བུདྡྷོ, ཨདནྟདམཀོ མུནི;
ཝིནཡནྟོ ཙ ཝེནེཡྻེ, བོདྷེནྟོ བོདྷིཔཀྑིཡེ.
‘‘པིཔཱསིཏོཝ ཨུདཀཾ, བྷོཛནཾཝ ཛིགྷཙྪིཏོ;
གཱཝཱི ཡཐཱ ཝཙྪགིདྡྷཱ, ཨེཝཱཧཾ ཝིཙིནིཾ ཛིནཾ.
‘‘ཨཱཙཱརཨུཔཙཱརཉྙཱུ, དྷམྨཱནུཙྪཝིསཾཝརཾ;
སིཀྑཱཔེམི སཀེ སིསྶེ, གཙྪནྟེ ཛིནསནྟིཀཾ.
‘‘དུརཱསདཱ བྷགཝནྟོ, སཱིཧཱཝ ཨེཀཙཱརིནོ;
པདེ པདཾ ནིཀྑིཔནྟཱ, ཨཱགཙྪེཡྻཱཐ མཱཎཝཱ.
‘‘ཨཱསཱིཝིསོ ཡཐཱ གྷོརོ, མིགརཱཛཱཝ ཀེསརཱི;
མཏྟོཝ ཀུཉྫརོ དནྟཱི, ཨེཝཾ བུདྡྷཱ དུརཱསདཱ.
‘‘ཨུཀྐཱསིཏཉྩ ཁིཔིཏཾ, ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཡ མཱཎཝཱ;
པདེ པདཾ ནིཀྑིཔནྟཱ, ཨུཔེཐ བུདྡྷསནྟིཀཾ.
‘‘པཊིསལླཱནགརུཀཱ, ཨཔྤསདྡཱ དུརཱསདཱ;
དུརཱུཔསངྐམཱ བུདྡྷཱ, གརཱུ ཧོནྟི སདེཝཀེ.
‘‘ཡདཱཧཾ པཉྷཾ པུཙྪཱམི, པཊིསམྨོདཡཱམི ཝཱ;
ཨཔྤསདྡཱ ཏདཱ ཧོཐ, མུནིབྷཱུཏཱཝ ཏིཊྛཐ.
‘‘ཡཾ སོ དེསེཏི སམྦུདྡྷོ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;
ཏམེཝཏྠཾ ནིསཱམེཐ, སདྡྷམྨསཝནཾ སུཁཾ.
‘‘ཨུཔསངྐམྨ སམྦུདྡྷཾ, སམྨོདིཾ མུནིནཱ ཨཧཾ;
ཏཾ ཀཐཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ, ལཀྑཎེ ཨུཔདྷཱརཡིཾ.
‘‘ལཀྑཎེ དྭེ ཙ ཀངྑཱམི, པསྶཱམི ཏིཾསལཀྑཎེ;
ཀོསོཧིཏཝཏྠགུཡ྄ཧཾ, ཨིདྡྷིཡཱ དསྶཡཱི མུནི.
‘‘ཛིཝ྄ཧཾ ¶ ནིནྣཱམཡིཏྭཱན, ཀཎྞསོཏེ ཙ ནཱསིཀེ;
པཊིམསི ནལཱཊནྟཾ, ཀེཝལཾ ཚཱདཡཱི ཛིནོ.
‘‘ཏསྶཱཧཾ ལཀྑཎེ དིསྭཱ, པརིཔུཎྞེ སབྱཉྫནེ;
བུདྡྷོཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱན, སཧ སིསྶེཧི པབྦཛིཾ.
‘‘སཏེཧི ¶ ཏཱིཧི སཧིཏོ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;
ཨཌྜྷམཱསེ ཨསམྤཏྟེ, སབྦེ པཏྟཱམྷ ནིབྦུཏིཾ.
‘‘ཨེཀཏོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱན, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ;
ཨེཀཏོ སཾསརིཏྭཱན, ཨེཀཏོ ཝིནིཝཏྟཡུཾ.
‘‘གོཔཱནསིཡོ དཏྭཱན, པཱུགདྷམྨེ ཝསིཾ ཨཧཾ
ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཨཊྛ ཧེཏཱུ ལབྷཱམཧཾ.
‘‘དིསཱསུ པཱུཛིཏོ ཧོམི, བྷོགཱ ཙ ཨམིཏཱ མམ;
པཏིཊྛཱ ཧོམི སབྦེསཾ, ཏཱསོ མམ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘བྱཱདྷཡོ མེ ན ཝིཛྫནྟི, དཱིགྷཱཡུཾ པཱལཡཱམི ཙ;
སུཁུམཙྪཝིཀོ ཧོམི, ཨཱཝཱསེ པཏྠིཏེ ཝསེ.
‘‘ཨཊྛ གོཔཱནསཱི དཏྭཱ, པཱུགདྷམྨེ ཝསིཾ ཨཧཾ;
པཊིསམྦྷིདཱརཧཏྟཉྩ, ཨེཏཾ མེ ཨཔརཊྛམཾ.
‘‘སབྦཝོསིཏཝོསཱནོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ;
ཨཊྛ གོཔཱནསཱི ནཱམ, ཏཝ པུཏྟོ མཧཱམུནི.
‘‘པཉྩ ཐམྦྷཱནི དཏྭཱན, པཱུགདྷམྨེ ཝསིཾ ཨཧཾ;
ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, པཉྩ ཧེཏཱུ ལབྷཱམཧཾ.
‘‘ཨཙལོ ཧོམི མེཏྟཱཡ, ཨནཱུནངྒོ བྷཝཱམཧཾ;
ཨཱདེཡྻཝཙནོ ཧོམི, ན དྷཾསེམི ཡཐཱ ཨཧཾ.
‘‘ཨབྷནྟཾ ཧོཏི མེ ཙིཏྟཾ, ཨཁིལོ ཧོམི ཀསྶཙི;
ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཝིམལོ ཧོམི སཱསནེ.
‘‘སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ;
སཱཝཀོ ཏེ མཧཱཝཱིར, བྷིཀྑུ ཏཾ ཝནྡཏེ མུནི.
‘‘ཀཏྭཱ ¶ སུཀཏཔལླངྐཾ, སཱལཱཡཾ པཉྙཔེསཧཾ;
ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, པཉྩ ཧེཏཱུ ལབྷཱམཧཾ.
‘‘ཨུཙྩེ ཀུལེ པཛཱཡིཏྭཱ, མཧཱབྷོགོ བྷཝཱམཧཾ;
སབྦསམྤཏྟིཀོ ཧོམི, མཙྪེརཾ མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘གམནེ པཏྠིཏེ མཡ྄ཧཾ, པལླངྐོ ཨུཔཏིཊྛཏི;
སཧ པལླངྐསེཊྛེན, གཙྪཱམི མམ པཏྠིཏཾ.
‘‘ཏེན པལླངྐདཱནེན, ཏམཾ སབྦཾ ཝིནོདཡིཾ;
སབྦཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོ, ཐེརོ ཝནྡཏི ཏཾ མུནི.
‘‘པརིཀིཙྩཏྟཀིཙྩཱནི, སབྦཀིཙྩཱནི སཱདྷཡིཾ;
ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, པཱཝིསིཾ ཨབྷཡཾ པུརཾ.
‘‘པརིནིཊྛིཏསཱལམྷི ¶ , པརིབྷོགམདཱསཧཾ;
ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, སེཊྛཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགཏོ.
‘‘ཡེ ཀེཙི དམཀཱ ལོཀེ, ཧཏྠིཨསྶེ དམེནྟི ཡེ;
ཀརིཏྭཱ ཀཱརཎཱ ནཱནཱ, དཱརུཎེན དམེནྟི ཏེ.
‘‘ན ཧེཝཾ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, དམེསི ནརནཱརིཡོ;
ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, དམེསི ཨུཏྟམེ དམེ.
‘‘དཱནསྶ ཝཎྞེ ཀིཏྟེནྟོ, དེསནཱཀུསལོ མུནི;
ཨེཀཔཉྷཾ ཀཐེནྟོཝ, བོདྷེསི ཏིསཏེ མུནི.
‘‘དནྟཱ མཡཾ སཱརཐིནཱ, སུཝིམུཏྟཱ ཨནཱསཝཱ;
སབྦཱབྷིཉྙཱབལཔཏྟཱ, ནིབྦུཏཱ ཨུཔདྷིཀྑཡེ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;
ཨཏིཀྐནྟཱ བྷཡཱ སབྦེ, སཱལཱདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཡཾ ཏཾ སརཎམཱགམྷ, ཨིཏོ ཨཊྛམེ ཙཀྑུམ;
སཏྟརཏྟེན བྷགཝཱ, དནྟཱམྷ ཏཝ སཱསནེ’’ཏི. –
གཱཐམཱཧ ¶ . ཏསྶཏྠོ – པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམ བྷགཝཱ ཡསྨཱ མཡཾ ཨིཏོ ཨཏཱིཏེ ཨཊྛམེ དིཝསེ ཏཾ སརཎཾ ཨགམིམྷ. ཏསྨཱ སཏྟརཏྟེན ཏཝ སཱསནེ དམཀེན དནྟཱ ཨམྷ, ཨཧོ ཏེ སརཎགམནསྶ ཨཱནུབྷཱཝོཏི. ཏཏོ པརཾ –
‘‘ཏུཝཾ བུདྡྷོ ཏུཝཾ སཏྠཱ, ཏུཝཾ མཱརཱབྷིབྷཱུ མུནི;
ཏུཝཾ ཨནུསཡེ ཚེཏྭཱ, ཏིཎྞོ ཏཱརེསིམཾ པཛཾ.
‘‘ཨུཔདྷཱི ཏེ སམཏིཀྐནྟཱ, ཨཱསཝཱ ཏེ པདཱལིཏཱ;
སཱིཧོཝ ཨནུཔཱདཱནོ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཨོསཱནགཱཐཱཡ སཏྠཱརཾ ཝནྡནཾ ཡཱཙཏི –
‘‘བྷིཀྑཝོ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;
པཱདེ ཝཱིར པསཱརེཧི, ནཱགཱ ཝནྡནྟུ སཏྠུནོ’’ཏི.
ཏཏྠ ཏུཝཾ བུདྡྷོཏི ཏྭམེཝ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སབྦཉྙུབུདྡྷོ. དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠེན སཏྟཱནཾ ཨནུསཱསནཏོ ཏྭམེཝ སཏྠཱ. སབྦེསཾ མཱརཱནཾ ཨབྷིབྷཝནཏོ མཱརཱབྷིབྷཱུ. མུནིབྷཱཝཏོ མུནི. ཨནུསཡེ ¶ ཚེཏྭཱཏི ཀཱམརཱགཱདིཀེ ཨནུསཡེ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཚིནྡིཏྭཱ. ཏིཎྞོཏི སཡཾ སཾསཱརམཧོགྷཾ ཏིཎྞོ, དེསནཱཧཏྠེན ཨིམཾ པཛཾ སཏྟཀཱཡཾ ཏཱརེསི. ཨུཔདྷཱིཏི ཁནྡྷཱུཔདྷིཨཱདཡོ སབྦེ ཨུཔདྷཱི. ཨདུཔཱདཱནོཏི སབྦསོ པཧཱིནཀཱམུཔཱདཱནཱདིཀོ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཐེརོ སཔརིསོ སཏྠཱརཾ ཨབྷིཝནྡཏཱིཏི.
སེལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༧. ཀཱལི༹གོདྷཱཔུཏྟབྷདྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡཱཏཾ ¶ མེ ཧཏྠིགཱིཝཱཡཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བྷདྡིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ ¶ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྱཱཀཱསི. སོཔི ཏཾ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ ཨུཙྩཱཀུལིཀསཾཝཏྟནིཀཾ ཀམྨཾ པུཙྪིཏྭཱ དྷམྨསྶཝནསྶ ཀཱརཱཔནཾ, དྷམྨམཎྜཔེ ཨཱསནདཱནཾ, བཱིཛནཱིདཱནཾ, དྷམྨཀཐིཀཱནཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཀརཎཾ, ཨུཔོསཐཱགཱརེ པཊིསྶཡདཱནནྟི ཨེཝམཱདིཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ བཧུཔུཉྙཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཡཱ པུརེཏརཾ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཡགྷརེ ནིབྦཏྟོ སམྦཧུལེ པཙྩེཀབུདྡྷེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ སམཱགནྟྭཱ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ཏཏྠ པཱསཱཎཕལཀཱནི ཨཏྠརིཏྭཱ པཱདོདཀཱདིཾ ཨུཔཊྛཔེནྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུཔཊྛཧི.
སོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, བྷདྡིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནུརུདྡྷཱདཱིཧི པཉྩཧི ཁཏྟིཡེཧི སདྡྷིཾ སཏྠརི ཨནུཔིཡམྦཝནེ ཝིཧརནྟེ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁེན ཙ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨརཉྙགཏོཔི རུཀྑམཱུལགཏོཔི སུཉྙཱགཱརགཏོཔི ‘‘ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ སུཁ’’ནྟི ཨབྷིཀྑཎཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ཨཱཡསྨཱ བྷདྡིཡོ ཀཱལི༹གོདྷཱཡ པུཏྟོ ཨབྷིཀྑཎཾ ¶ ‘ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ སུཁ’ནྟི ཝདཏི, ཨནབྷིརཏོ མཉྙེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷདྡིཡ, ཨབྷིཀྑཎཾ ‘ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ སུཁ’ནྟི ཝདསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ‘‘སཙྩཾ བྷགཝཱ’’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ ‘‘པུབྦེ མེ, བྷནྟེ, རཛྫཾ ཀཱརེནྟསྶ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑོ ཨཧོསིཾ, ཏཐཱཔི བྷཱིཏོ ཨུབྦིགྒོ ཨུསྶངྐིཏོ ཝིཧཱསིཾ. ཨིདཱནི པན པབྦཛིཏོ ཨབྷཱིཏོ ཨནུབྦིགྒོ ཨནུསྶངྐིཏོ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ –
‘‘ཡཱཏཾ ¶ མེ ཧཏྠིགཱིཝཱཡ, སུཁུམཱ ཝཏྠཱ པདྷཱརིཏཱ;
སཱལཱིནཾ ཨོདནོ བྷུཏྟོ, སུཙིམཾསཱུཔསེཙནོ.
‘‘སོཛྫ ¶ བྷདྡོ སཱཏཏིཀོ, ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏོ;
ཛྷཱཡཏི ཨནུཔཱདཱནོ, པུཏྟོ གོདྷཱཡ བྷདྡིཡོ.
‘‘པཾསུཀཱུལཱི སཱཏཏིཀོ, ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏོ;
ཛྷཱཡཏི ཨནུཔཱདཱནོ, པུཏྟོ གོདྷཱཡ བྷདྡིཡོ.
‘‘པིཎྜཔཱཏཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཏེཙཱིཝརཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘སཔདཱནཙཱརཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཨེཀཱསནཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘པཏྟཔིཎྜཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཨཱརཉྙིཀོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘རུཀྑམཱུལིཀོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཨབྦྷོཀཱསཱི སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘སོསཱནིཀོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཡཐཱསནྠཏིཀོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ནེསཛྫིཀོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཨཔྤིཙྪོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘སནྟུཊྛོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘པཝིཝིཏྟོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཨསཾསཊྛོ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ¶ སཱཏཏིཀོ…པེ….
‘‘ཧིཏྭཱ སཏཔལཾ ཀཾསཾ, སོཝཎྞཾ སཏརཱཛིཀཾ;
ཨགྒཧིཾ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ, ཨིདཾ དུཏིཡཱབྷིསེཙནཾ.
‘‘ཨུཙྩེ ¶ མཎྜལིཔཱཀཱརེ, དལ༹ྷམཊྚཱལཀོཊྛཀེ;
རཀྑིཏོ ཁགྒཧཏྠེཧི, ཨུཏྟམཾ ཝིཧརིཾ པུརེ.
‘‘སོཛྫ བྷདྡོ ཨནུཏྲཱསཱི, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ;
ཛྷཱཡཏི ཝནམོགཡ྄ཧ, པུཏྟོ གོདྷཱཡ བྷདྡིཡོ.
‘‘སཱིལཀྑནྡྷེ པཏིཊྛཱཡ, སཏིཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;
པཱཔུཎིཾ ཨནུཔུབྦེན, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡ’’ནྟི. –
ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི སཏྠུ པུརཏོ སཱིཧནཱདཾ ནདི.
ཏཏྠ ཡཱཏཾ མེ ཧཏྠིགཱིཝཱཡཱཏི, བྷནྟེ, པུབྦེ མཡཱ གཙྪནྟེནཱཔི ཧཏྠིགཱིཝཱཡ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཡཱཏཾ ཙརིཏཾ. ཝཏྠཱནི པརིཧརནྟེནཱཔི སུཁུམཱ སུཁསམྥསྶཱ ཀཱསིཀཝཏྠཝིསེསཱ དྷཱརིཏཱ. ཨོདནཾ བྷུཉྫནྟེནཱཔི ཏིཝསྶིཀཱནཾ པུརཱཎགནྡྷསཱལཱིནཾ ཨོདནོ ཏིཏྟིརཀཔིཉྫརཱདིནཱ སུཙིནཱ མཾསེན ཨུཔསིཏྟཏཱཡ སུཙིམཾསཱུཔསེཙནོ བྷུཏྟོ, ཏཐཱཔི ཏཾ སུཁཾ ན མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟཔརིཏོསཀརཾ ཨཧོསི, ཡཐཱ ཨེཏརཧི ཝིཝེཀསུཁནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོཛྫ བྷདྡོ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ཙ ཧཏྠིགྒཧཎེནེཝ ཨསྶརཐཡཱནཱནི, ཝཏྠགྒཧཎེན སབྦརཱཛཱལངྐཱརཱ, ཨོདནགྒཧཎེན སབྦབྷོཛནཝིཀཏི གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. སོཛྫཱཏི སོ ཨཛྫ ཨེཏརཧི པབྦཛྫཱཡཾ ཋིཏོ. བྷདྡོཏི སཱིལཱདིགུཎེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ བྷདྡོ. སཱཏཏིཀོཏི སམཎདྷམྨེ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརེ སཱཏཙྩཡུཏྟོ. ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏོཏི ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ པཏྟེ ཨཱགཏེ པཏྟཔརིཡཱཔནྣེ ཨབྷིརཏོ, ཏེནེཝ སནྟུཊྛོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཕལསམཱཔཏྟིཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏི. པུཏྟོ གོདྷཱཡཱཏི ཀཱལི༹གོདྷཱཡ ནཱམ ཁཏྟིཡཱཡ པུཏྟོ. བྷདྡིཡོཏི ཨེཝཾནཱམོ ཨཏྟཱནམེཝ ཐེརོ ཨཉྙཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝདཏི.
གཧཔཏིཙཱིཝརཾ ¶ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཾསུཀཱུལིཀངྒསམཱདཱནེན པཾསུཀཱུལིཀོ. སངྒྷབྷཏྟཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པིཎྜཔཱཏིཀངྒསམཱདཱནེན པིཎྜཔཱཏིཀོ. ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ ¶ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏེཙཱིཝརིཀངྒསམཱདཱནེན ཏེཙཱིཝརིཀོ. ལོལུཔྤཙཱརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ སཔདཱནཙཱརིཀངྒསམཱདཱནེན སཔདཱནཙཱརཱི. ནཱནཱསནབྷོཛནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཱསནིཀངྒསམཱདཱནེན ཨེཀཱསནིཀོ. དུཏིཡཀབྷཱཛནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཏྟཔིཎྜིཀངྒསམཱདཱནེན པཏྟཔིཎྜིཀོ. ཨཏིརིཏྟབྷོཛནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒསམཱདཱནེན ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ. གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀངྒསམཱདཱནེན ཨཱརཉྙིཀོ. ཚནྣཝཱསཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ རུཀྑམཱུལིཀངྒསམཱདཱནེན རུཀྑམཱུལིཀོ. ཚནྣརུཀྑམཱུལཱནི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒསམཱདཱནེན ཨབྦྷོཀཱསིཀོ. ནསུསཱནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ སོསཱནིཀངྒསམཱདཱནེན སོསཱནིཀོ. སེནཱསནལོལུཔྤཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒསམཱདཱནེན ཡཐཱསནྠཏིཀོ. སཡནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ནེསཛྫིཀངྒསམཱདཱནེན ནེསཛྫིཀོ ¶ . ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརཏོ པན དྷུཏངྒཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཱ.
ཨུཙྩེཏི ཨུཙྩཱདིཊྛཱནེ, ཨུཔརིཔཱསཱདཏཱཡ ཝཱ ཨུཙྩེ. མཎྜལིཔཱཀཱརེཏི མཎྜལཱཀཱརེན པཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟེ. དལ༹ྷམཊྚཱལཀོཊྛཀེཏི ཐིརེཧི ཨཊྚཱལེཧི དྭཱརཀོཊྛཀེཧི ཙ སམནྣཱགཏེ, ནགརེཏི ཨཏྠོ.
སཏིཾ པཉྙཉྩཱཏི ཨེཏྠ སཏིསཱིསེན སམཱདྷིཾ ཝདཏི. ཕལསམཱཔཏྟིནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡོ སནྡྷཱཡ ‘‘སཏིཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡ’’ནྟི ཝུཏྟོ. སེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ.
ཨེཝཾ ཐེརོ སཏྠུ སམྨུཁཱ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨབྷིཔྤསནྣཱ ཨཧེསུཾ.
ཀཱལི༹གོདྷཱཔུཏྟབྷདྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༨. ཨངྒུལིམཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
གཙྪཾ ཝདེསཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨངྒུལིམཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལརཉྙོ པུརོཧིཏསྶ བྷགྒཝསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཛཱཏདིཝསེ ¶ སཀལནགརེ ཨཱཝུདྷཱནི པཛྫལིཾསུ, རཉྙོ ཙ ¶ མངྒལཱཝུདྷཾ སཡནཔཱིཋེ ཋཔིཏཾ པཛྫལི, ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཱ བྷཱིཏོ སཾཝིགྒོ ནིདྡཾ ན ལབྷི. པུརོཧིཏོ ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ནཀྑཏྟཡོགཾ ཨུལློཀེནྟོ ‘‘ཙོརནཀྑཏྟེན ཛཱཏོ’’ཏི སནྣིཊྛཱནམཀཱསི. སོ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གཏོ སུཁསེཡྻཾ པུཙྪི. རཱཛཱ ‘‘ཀུཏོ, ཨཱཙརིཡ, སུཁསེཡྻཾ, རཏྟིཡཾ མཡ྄ཧཾ མངྒལཱཝུདྷཾ པཛྫལི, ཏསྶ ཀོ ནུ ཁོ ཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ གྷརེ དཱརཀོ ཛཱཏོ. ཏསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན སཀལནགརེཔི ཨཱཝུདྷཱནི པཛྫལིཾསཱུ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི? ‘‘དཱརཀོ ཙོརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཨེཀཙཱརཱི ཙོརོ, ཨུདཱཧུ གཎཛེཊྛཀོ’’ཏི? ‘‘ཨེཀཙཱརིཀོ, དེཝ’’. ‘‘ཀིཾ ནཾ མཱརེམཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཀཙཱརིཀོ ཙེ, པཊིཛགྒཐ ཏཱཝ ན’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྶ ནཱམཾ ཀརོནྟཱ ཡསྨཱ ཛཱཡམཱནོ རཉྙོ ཙིཏྟཾ ཝིཧེསེནྟོ ཛཱཏོ, ཏསྨཱ ཧིཾསཀོཏི ཀཏྭཱ པཙྪཱ དིཊྛཾ ཨདིཊྛནྟི ཝིཡ ཨཧིཾསཀོཏི ཝོཧརིཾསུ.
སོ ¶ ཝཡཔྤཏྟོ པུབྦཀམྨབལེན སཏྟནྣཾ ཧཏྠཱིནཾ བལཾ དྷཱརེཏི. ཏསྶིདཾ པུབྦཀམྨཾ – བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཀསྶཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཝསྶོདཀེན ཏིནྟཾ ཨལླཙཱིཝརཾ སཱིཏཔཱིལི༹ཏཾ ཨཏྟནོ ཁེཏྟབྷཱུམིཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ ‘‘པུཉྙཀྑེཏྟཾ མེ ཨུཔཊྛིཏ’’ནྟི སོམནསྶཛཱཏོ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏསྶ ཀམྨསྶ བལེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཐཱམཛཝབལསམྤནྣོ ཙ ཧུཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ སཏྟནྣཾ ཧཏྠཱིནཾ བལཾ དྷཱརེཏི. སོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ དིསཱཔཱམོཀྑསྶ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ དྷམྨནྟེཝཱསཱི ཧུཏྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཏོ ཨཱཙརིཡབྲཱཧྨཎཾ ཏསྶ བྷརིཡཉྩ སཀྐཙྩཾ པཊིཛགྒཏི. ཏེནསྶ སཱ བྲཱཧྨཎཱི གེཧེ ལབྦྷམཱནེན བྷཏྟཱདིནཱ སངྒཧཾ ཀརོཏི. ཏཾ ཨསཧམཱནཱ ཨཉྙེ མཱཎཝཱ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ བྷེདཾ ཨཀཾསུ. བྲཱཧྨཎོ ཏེསཾ ཝཙནཾ དྭེ ཏཡོ ཝཱརེ ཨསདྡཧནྟོ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘མཧཱབལོ མཱཎཝོ, ན སཀྐཱ ཀེནཙི མཱརཱཔེཏུཾ, ཨུཔཱཡེན ནཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ནིཊྛིཏསིཔྤཾ ཨཏྟནོ ནགརཾ གནྟུཾ ཨཱཔུཙྪནྟཾ མཱཎཝཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ ཨཧིཾསཀ, ནིཊྛིཏསིཔྤེན ནཱམ ཨནྟེཝཱསིནཱ ཨཱཙརིཡསྶ གརུདཀྑིཎཱ དཱཏབྦཱ, ཏཾ མཡ྄ཧཾ དེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡ, ཀིཾ དསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘མནུསྶཱནཾ སཧསྶདཀྑིཎཧཏྠངྒལིཡོ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. བྲཱཧྨཎསྶ ཀིར ཨཡམསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ – བཧཱུསུ མཱརིཡམཱནེསུ ཨེཀནྟཏོ ཨེཀོ ནཾ མཱརེཡྻཱཏི ¶ . ཏཾ སུཏྭཱ ཨཧིཾསཀོ ཨཏྟནོ ཙིརཔརིཙིཏཾ ནིཀྐརུཎཏཾ པུརཀྑཏྭཱ སནྣདྡྷཔཉྩཱཝུདྷོ ཀོསལརཉྙོ ཝིཛིཏེ ¶ ཛཱལིནཾ ཝནཾ པཝིསིཏྭཱ མཧཱམགྒསམཱིཔེ པབྦཏནྟརེ ཝསནྟོ པབྦཏསིཁརེ ཋཏྭཱ མགྒེན གཙྪནྟེ མནུསྶེ ཨོལོཀེཏྭཱ ཝེགེན གནྟྭཱ ཨངྒུལིཡོ གཧེཏྭཱ རུཀྑགྒེ ཨོལམྦེསི. ཏཱ གིཛ྄ཛྷཱཔི ཀཱཀཱཔི ཁཱདིཾསུ, བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཏྟཱ པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨགམཾསུ. ཨེཝཾ གཎནཱཡ ཨཔརིཔཱུརམཱནཱཡ ལདྡྷཱ ལདྡྷཱ ཨངྒུལིཡོ སུཏྟེན གནྠིཏྭཱ མཱལཾ ཀཏྭཱ ཡཉྙོཔཙིཏཾ ཝིཡ ཨཾསེ ཨོལམྦེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨངྒུལིམཱལོཏྭེཝསྶ སམཉྙཱ ཨཧོསི.
ཨེཝཾ ཏསྨིཾ མནུསྶེ མཱརེནྟེ མགྒོ ཨཝལ༹ཉྫོ ཨཧོསི. སོ མགྒེ མནུསྶེ ཨལབྷནྟོ གཱམཱུཔཙཱརཾ གནྟྭཱ ནིལཱིཡིཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏེ མནུསྶེ མཱརེཏྭཱ ཨངྒུལིཡོ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི. ཏཾ ཉཏྭཱ མནུསྶཱ གཱམཏོ ཨཔཀྐམིཾསུ, གཱམཱ སུཉྙཱ ཨཧེསུཾ, ཏཐཱ ནིགམཱ ཛནཔདཱ ཙ. ཨེཝཾ ཏེན སོ པདེསོ ཨུབྦཱསིཏོ ཨཧོསི. ཨངྒུལིམཱལསྶ ཙ ཨེཀཱཡ ཨཱུནཱ སཧསྶཨངྒུལིཡོ སངྒཧཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ མནུསྶཱ ཏཾ ཙོརུཔདྡཝཾ ཀོསལརཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ པཱཏོཝ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི, ‘‘སཱིགྷཾ ཨངྒུལིམཱལཙོརཾ གཎྷཱམ, བལཀཱཡོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨངྒུལིམཱལསྶ མཱཏཱ མནྟཱཎཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི ཏསྶ པིཏརཾ ཨཱཧ – ‘‘པུཏྟོ ཀིར ཏེ ཙོརོ ཧུཏྭཱ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརོཏི, ཏཾ ‘ཨཱིདིསཾ མཱ ཀརཱི’ཏི སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཱནེཧི, ཨཉྙཐཱ ནཾ རཱཛཱ གྷཱཏེཡྻཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ ཏཱདིསེཧི པུཏྟེཧི ཨཏྠོ, རཱཛཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཀརོཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ཨཐ བྲཱཧྨཎཱི པུཏྟསིནེཧེན པཱཐེཡྻཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མམ པུཏྟཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི མགྒཾ པཊིཔཛྫི.
བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཾ ‘ཨངྒུལིམཱལཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’ཏི གཙྪཏི, སཙེ སཱ གམིསྶཏི, ཨངྒུལིམཱལོ ‘ཨངྒུལིསཧསྶཾ པཱུརེསྶཱམཱི’ཏི མཱཏརམྤི མཱརེསྶཏི. སོ ཙ པཙྪིམབྷཝིཀོ, སཙཱཧཾ ན གམིསྶཾ, མཧཱཛཱནི ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི ཉཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ སཡམེཝ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨངྒུལིམཱལཾ ཨུདྡིསྶ ཏིཾསཡོཛནིཀཾ མགྒཾ པདསཱཝ པཊིཔཛྫམཱནོ ཨནྟརཱམགྒེ གོཔཱལཀཱདཱིཧི ཝཱརིཡམཱནོཔི ཛཱལིནཾ ཝནཾ ཨུཔགཙྪི. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ ཏསྶ མཱཏཱ ཏེན དིཊྛཱ, སོ མཱཏརཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘མཱཏརམྤི མཱརེཏྭཱ ཨཛྫ ཨཱུནངྒུལིཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨསིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔདྷཱཝི. ཏེསཾ ¶ ཨུབྷིནྣཾ ཨནྟརེ བྷགཝཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ མེ མཱཏརཾ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒུལིཡཱ གཧིཏེན? ཛཱིཝཏུ མེ མཱཏཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏྭཱ ཨངྒུལིཾ གཎྷེཡྻ’’ནྟི ཨུཀྑིཏྟཱསིཀོ བྷགཝནྟཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསི, ཡཐཱ པཀཏིཨིརིཡཱཔཐེན གཙྪནྟམྤི ཨཏྟཱནཾ ཨངྒུལིམཱལོ སབྦཐཱམེན དྷཱཝནྟོཔི ན སཀྐོཏི སམྤཱཔུཎིཏུཾ. སོ པརིཧཱིནཛཝོ གྷུརུགྷུརུཔསྶཱསཱི ཀཙྪེཧི ¶ སེདཾ མུཉྩནྟོ པདཾ ཨུདྡྷརིཏུམྤི ཨསཀྐོནྟོ ཁཱཎུ ཝིཡ ཋིཏོ བྷགཝནྟཾ ‘‘ཏིཊྛ ཏིཊྛ, སམཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ གཙྪནྟོཝ ‘‘ཋིཏོ ཨཧཾ, ཨངྒུལིམཱལ, ཏྭཉྩ ཏིཊྛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཨིམེ ཁོ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ སཙྩཝཱདིནོ, ཨཡཾ སམཎོ གཙྪནྟོཡེཝ ‘ཋིཏོ ཨཧཾ, ཨངྒུལིམཱལ, ཏྭཉྩ ཏིཊྛཱ’ཏི ཨཱཧ, ཨཧཉྩམྷི ཋིཏོ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ, པུཙྪིཏྭཱ ནཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘གཙྪཾ ཝདེསི སམཎ ཋིཏོམྷི, མམཉྩ བྲཱུསི ཋིཏམཊྛིཏོཏི;
པུཙྪཱམི ཏཾ སམཎ ཨེཏམཏྠཾ, ཀཐཾ ཋིཏོ ཏྭཾ ཨཧམཊྛིཏོམྷཱི’’ཏི.
ཏཏྠ སམཎཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. མམནྟི མཾ. ཀཐནྟི ཀེནཱཀཱརེན. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – སམཎ, ཏྭཾ གཙྪནྟོཝ སམཱནོ ‘‘ཋིཏོམྷཱི’’ཏི ཝདེསི. མམཉྩ ཋིཏཾཡེཝ ‘‘ཨཊྛིཏོ’’ཏི བྲཱུསི, ཝདེསི. ཀཱརཎེནེཏྠ བྷཝིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཏཾ སམཎཾ ཨཧཾ ཨེཝམཏྠཾ པུཙྪཱམི. ཀཐཾ ཀེནཱཀཱརེན ཏྭཾ ཋིཏོ ཨཧོསི, ཨཧཉྩ ཨཊྛིཏོམྷཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ –
‘‘ཋིཏོ ¶ ཨཧཾ ཨངྒུལིམཱལ སབྦདཱ, སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ;
ཏུཝཉྩ པཱཎེསུ ཨསཉྙཏོསི, ཏསྨཱ ཋིཏོཧཾ ཏུཝམཊྛིཏོསཱི’’ཏི. –
གཱཐཱཡ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི.
ཏཏྠ ¶ ཋིཏོ ཨཧཾ, ཨངྒུལིམཱལ, སབྦདཱ, སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜནྟི, ཨངྒུལིམཱལ, ཨཧཾ སབྦདཱ སབྦཀཱལེ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ ཏསཐཱཝརབྷེདེསུ སབྦེསུ སཏྟེསུ དཎྜཾ ནིདྷཱཡ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ, ཏཏོ ཨཉྙཐཱ ཨཝཏྟནཏོ ཨེཝརཱུཔེནེཝ ཋིཏོ. ཏུཝཉྩ པཱཎེསུ ཨསཉྙཏོསཱིཏི ཏྭཾ པན སཏྟེསུ སཉྙམརཧིཏོ ཨསི, ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎི ཧཏཔཧཏེ ནིཝིཊྛོ ཨདཡཱཔནྣོ, ཏསྨཱ ཨསཉྙཏོ ཝིརཏིཝསེན ཨཊྛིཏོ. ཏཏོ ཨེཝ ཏཱསུ ཏཱསུ གཏཱིསུ པརིབྦྷམནཏོཔི ཏུཝཾ ཨིདཱནི ཨིརིཡཱཔཐེན ཋིཏོཔི ཨཊྛིཏོ ཨསི, ཨཧཾ པན ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཋིཏོཏི. ཏཏོ ཨངྒུལིམཱལོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཔྤབྷཱཝིཏསྶ ཛལཏལེ ཏེལསྶ ཝིཡ སཀལཾ ལོཀཾ ཨབྷིབྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏསྶ བྷགཝཏོ ཀིཏྟིསདྡསྶ སུཏཔུབྦཏྟཱ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཉཱཎསྶ ཙ པརིཔཱཀགཏཏྟཱ ‘‘ཨཡཾ སོ བྷགཝཱ’’ཏི སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ ‘‘མཧཱ ཨཡཾ སཱིཧནཱདོ, མཧནྟཾ གཛྫིཏཾ, ནཡིདཾ ཨཉྙསྶ བྷཝིསྶཏི, སམཎསྶ མཉྙེ གོཏམསྶ ཨེཏཾ གཛྫིཏཾ, དིཊྛོ ¶ ཝཏམྷི མཧེསིནཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན, མཡ྄ཧཾ སངྒཧཀརཎཏྠཾ བྷགཝཱ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ –
‘‘ཙིརསྶཾ ཝཏ མེ མཧིཏོ མཧེསཱི, མཧཱཝནཾ སམཎོ པཙྩཔཱདི;
སོཧཾ ཙཛིསྶཱམི སཧསྶཔཱཔཾ, སུཏྭཱན གཱཐཾ ཏཝ དྷམྨཡུཏྟ’’ནྟི. –
ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ཙིརསྶཾ ཝཏཱཏི ཙིརཀཱལེན ཝཏ. མེཏི མཡ྄ཧཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ. མཧིཏོཏི སདེཝཀེན ལོཀེན མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ པཱུཛིཏོ. མཧནྟེ སཱིལཀྑནྡྷཱདིགུཎེ ཨེསི, གཝེསཱིཏི མཧེསཱི. མཧཱཝནཾ སམཎོ པཙྩཔཱདཱིཏི ཨིམཾ མཧཱརཉྙཾ སམིཏསབྦཔཱཔོ བྷགཝཱ པཊིཔཛྫི. སོཧཾ ཙཛིསྶཱམི སཧསྶཔཱཔཾ, སུཏྭཱན གཱཐཾ ཏཝ དྷམྨཡུཏྟནྟི སོཧཾ དྷམྨཡུཏྟཾ དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ ཏཝ གཱཐཾ སུཎིཾ. སོཧཾ ཏཾ སུཏྭཱན ‘‘ཙིརསྶམྤི ཙིརཀཱལེནཔི སངྒཏཾ པརིཙིཏཾ པཱཔསཧསྶཾ པཛཧིསྶ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིདཱནི ནཾ ཨཉྙདཏྠུ པརིཙྩཛིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཡཐཱ པཊིཔཛྫི, ཡཐཱ ཙ བྷགཝཏཱ ཨནུགྒཧིཏོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ –
‘‘ཨིཙྩེཝ ¶ ¶ ཙོརོ ཨསིམཱཝུདྷཉྩ, སོབྦྷེ པཔཱཏེ ནརཀེ ཨནྭཀཱསི;
ཨཝནྡི ཙོརོ སུགཏསྶ པཱདེ, ཏཏྠེཝ པབྦཛྫམཡཱཙི བུདྡྷཾ.
‘‘བུདྡྷོ ཙ ཁོ ཀཱརུཎིཀོ མཧེསི, ཡོ སཏྠཱ ལོཀསྶ སདེཝཀསྶ;
ཏམེཧི བྷིཀྑཱུཏི ཏདཱ ཨཝོཙ, ཨེསེཝ ཏསྶ ཨཧུ བྷིཀྑུབྷཱཝོ’’ཏི.
སངྒཱིཏིཀཱརཱ ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཋཔེསུཾ.
ཏཏྠ ཨིཙྩེཝཱཏི ཨིཏི ཨེཝ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨནནྟརམེཝ. ཙོརོཏི ཨངྒུལིམཱལོ. ཨསིནྟི ཁགྒཾ. ཨཱཝུདྷནྟི སེསཱཝུདྷཾ. སོབྦྷེཏི སམནྟཏོ ཚིནྣཏཊེ. པཔཱཏེཏི ཨེཀཏོ ཚིནྣཏཊེ. ནརཀེཏི བྷཱུམིཡཱ ཕལིཏཝིཝརེ. ཨིདྷ པན ཏཱིཧིཔི པདེཧི ཡཏྠ པཏིཏཾ ཨཉྙེན གཧེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏཱདིསཾ པབྦཏནྟརམེཝ ཝདཏི. ཨནྭཀཱསཱིཏི ཨནུ ཨཀཱསི, པཉྩཝིདྷམྤི ཨཏྟནོ ཨཱཝུདྷཾ ཨནུ ཁིཔི ཚཌྜེསི, ཏཱནི ཚཌྜེཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘པབྦཱཛེཐ མཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཝནྡི ཙོརོ སུགཏསྶ པཱདེ, ཏཏྠེཝ པབྦཛྫམཡཱཙི བུདྡྷ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཏེན པབྦཛྫཱཡ ¶ ཡཱཙིཏཱཡ སཏྠཱ ཏསྶ པུརིམཀམྨཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ ཧེཏུསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ དཀྑིཎཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ – ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑུ, སྭཱཁཱཏོ དྷམྨོ, ཙར བྲཧྨཙརིཡཾ, སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཨེཝ ཙ ཏསྶ པབྦཛྫཱ ཨུཔསམྤདཱ ཙ ཨཧོསི. ཏེནཱཧ ‘‘ཏམེཧི བྷིཀྑཱུཏི ཏདཱ ཨཝོཙ, ཨེསེཝ ཏསྶ ཨཧུ བྷིཀྑུབྷཱཝོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཛྫཾ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན –
‘‘ཡོ ཙ པུབྦེ པམཛྫིཏྭཱ, པཙྪཱ སོ ནཔྤམཛྫཏི;
སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.
‘‘ཡསྶ ¶ པཱཔཾ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཀུསལེན པིདྷཱིཡཏི;
སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.
‘‘ཡོ ཧཝེ དཧརོ བྷིཀྑུ, ཡུཉྫཏི བུདྡྷསཱསནེ;
སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. – གཱཐཏྟཡཾ ཨབྷཱསི;
ཏསྶཏྠོ – ཡོ པུགྒལོ གཧཊྛོ ཝཱ པབྦཛིཏོ ཝཱ ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཏོ པུབྦེ པཱཔམིཏྟསཾསགྒེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ པཊིསངྑཱནཱབྷཱཝེན པམཛྫིཏྭཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ¶ , པཙྪཱ ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒེན ཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟོ ནཔྤམཛྫཏི, སམྨཱ པཊིཔཛྫཏི, སམཐཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པཱཔུཎཱཏི, སོ ཨབྦྷཱདཱིཧི མུཏྟོ ཙནྡོ ཝིཡ ཨོཀཱསལོཀཾ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཱཧི ཝིཛྫཱབྷིཉྙཱཧི ཨིམཾ ཁནྡྷཱདིལོཀཾ ཨོབྷཱསེཏཱིཏི.
ཡསྶ པུགྒལསྶ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཀམྨཀྑཡཀརེན ལོཀུཏྟརཀུསལེན ཨཝིཔཱཀཱརཧབྷཱཝསྶ ཨཱཧརིཏཏྟཱ ཝིཔཱཀུཔྤཱདནེ དྭཱརཔིདྷཱནེན པིདྷཱིཡཏི ཐཀཱིཡཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.
དཧརོཏི ཏརུཎོ, ཏེནསྶ ཡོགཀྑམསརཱིརཏཾ དསྶེཏི. སོ ཧི ཨུཔྤནྣཾ ཝཱཏཱཏཔཔརིསྶཡཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཡོགཾ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཡུཉྫཏི བུདྡྷསཱསནེ སིཀྑཏྟཡེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཧོཏི, སཀྐཙྩཾ སམྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཡདཱ ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཏདཱ ཨཉྙེནཔི ཁིཏྟོ ལེཌྜུ ཐེརསྶ ཀཱཡེ ནིཔཏཏི, ཨཉྙེནཔི ཁིཏྟོ དཎྜོ ཏསྶེཝ ཀཱཡེ ནིཔཏཏི. སོ བྷིནྣེན པཏྟེན ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཙྪཏི. སཏྠཱ ཏཾ ཨོཝདཏི ‘‘ཨདྷིཝཱསེཧི, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཨདྷིཝཱསེཧི, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཡསྶ ¶ ཁོ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩེཡྻཱསི, ཏསྶ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིསཾཝེདེསཱི’’ཏི. ཨཐ ཐེརོ ཨནོདྷིསོ སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ –
‘‘དིསཱཔི ¶ མེ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟུ, དིསཱཔི མེ ཡུཉྫནྟུ བུདྡྷསཱསནེ;
དིསཱཔི མེ ཏེ མནུཛེ བྷཛནྟུ, ཡེ དྷམྨམེཝཱདཔཡནྟི སནྟོ.
‘‘དིསཱ ཧི མེ ཁནྟིཝཱདཱནཾ, ཨཝིརོདྷཔྤསཾསིནཾ;
སུཎནྟུ དྷམྨཾ ཀཱལེན, ཏཉྩ ཨནུཝིདྷཱིཡནྟུ.
‘‘ན ཧི ཛཱཏུ སོ མམཾ ཧིཾསེ, ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཀཉྩི ནཾ;
པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, རཀྑེཡྻ ཏསཐཱཝརེ.
‘‘ཨུདཀཉྷི ནཡནྟི ནེཏྟིཀཱ, ཨུསུཀཱརཱ དམཡནྟི ཏེཛནཾ;
དཱརུཾ དམཡནྟི ཏཙྪཀཱ, ཨཏྟཱནཾ དམཡནྟི པཎྜིཏཱ.
‘‘དཎྜེནེཀེ དམཡནྟི, ཨངྐུསེབྷི ཀསཱཧི ཙ;
ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, ཨཧཾ དནྟོམྷི ཏཱདིནཱ.
‘‘ཨཧིཾསཀོཏི ¶ མེ ནཱམཾ, ཧིཾསཀསྶ པུརེ སཏོ;
ཨཛྫཱཧཾ སཙྩནཱམོམྷི, ན ནཾ ཧིཾསཱམི ཀཉྩི ནཾ.
‘‘ཙོརོ ཨཧཾ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨངྒུལིམཱལོཏི ཝིསྶུཏོ;
ཝུཡ྄ཧམཱནོ མཧོགྷེན, བུདྡྷཾ སརཎམཱགམཾ.
‘‘ལོཧིཏཔཱཎི པུརེ ཨཱསིཾ, ཨངྒུལིམཱལོཏི ཝིསྶུཏོ;
སརཎགམནཾ པསྶ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཏཱདིསཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱན, བཧུཾ དུགྒཏིགཱམིནཾ;
ཕུཊྛོ ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཨནཎོ བྷུཉྫཱམི བྷོཛནཾ.
‘‘པམཱདམནུཡུཉྫནྟི, བཱལཱ དུམྨེདྷིནོ ཛནཱ;
ཨཔྤམཱདཉྩ མེདྷཱཝཱི, དྷནཾ སེཊྛཾཝ རཀྑཏི.
‘‘མཱ པམཱདམནུཡུཉྫེཐ, མཱ ཀཱམརཏིསནྠཝཾ;
ཨཔྤམཏྟོ ཧི ཛྷཱཡནྟོ, པཔྤོཏི པརམཾ སུཁཾ.
‘‘སྭཱགཏཾ ¶ ནཱཔགཏཾ, ནེཏཾ དུམྨནྟིཏཾ མམ;
སཝིབྷཏྟེསུ དྷམྨེསུ, ཡཾ སེཊྛཾ ཏདུཔཱགམཾ.
‘‘སྭཱགཏཾ ནཱཔགཏཾ, ནེཏཾ དུམྨནྟིཏཾ མམ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘ཨརཉྙེ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ, པབྦཏེསུ གུཧཱསུ ཝཱ;
ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསིཾ, ཨུབྦིགྒམནསོ ཏདཱ.
‘‘སུཁཾ ¶ སཡཱམི ཋཱཡཱམི, སུཁཾ ཀཔྤེམི ཛཱིཝིཏཾ;
ཨཧཏྠཔཱསོ མཱརསྶ, ཨཧོ སཏྠཱནུཀམྤིཏོ.
‘‘བྲཧྨཛཙྩོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨུདིཙྩོ ཨུབྷཏོ ཨཧུ.
སོཛྫ པུཏྟོ སུགཏསྶ, དྷམྨརཱཛསྶ སཏྠུནོ.
‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ;
ཨགྷམཱུལཾ ཝདྷིཏྭཱན, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ’’ཏི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ དིསཱཔཱིཏི མཡ྄ཧཾ དིསཱཔི ཨམིཏྟཱ པཙྩཏྠིཀཱཔི ཡེ མཾ ཨེཝཾ ཨུཔཝདནྟི ‘‘ཡཐཱ མཡཾ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཝསེན ཉཱཏིཝིཡོགདུཀྑཔརེཏཱ དུཀྑཾ པཱཔུཎཱམ, ཨེཝཾ ཨངྒུལིམཱལོཔི དུཀྑཾ པཱཔུཎཱཏཱུ’’ཏི. མེ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟཱུཏི མཡཱ སཏྠུ སནྟིཀེ སུཏཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ སུཎནྟུ ¶ . ཡུཉྫནྟཱུཏི སུཏྭཱ ཙ ཏདཏྠཱཡ པཊིཔཛྫནྟུ. ཏེ མནུཛེ བྷཛནྟཱུཏི ཏཱདིསེ སཔྤུརིསེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛནྟུ སེཝནྟུ. ཡེ དྷམྨམེཝཱདཔཡནྟི སནྟོཏི ཡེ སཔྤུརིསཱ ཀུསལདྷམྨམེཝ, ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨམེཝ, ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརདྷམྨམེཝ ཙ ཨཱདཔེནྟི སམཱདཔེནྟི གཎྷཱཔེནྟི.
ཁནྟིཝཱདཱནནྟི ཨདྷིཝཱསནཁནྟིམེཝ ཝདནྟཱནཾ ཏཏོ ཨེཝ ཨཝིརོདྷཔྤསཾསིནནྟི ཀེནཙི ཨཝིརོདྷབྷཱུཏཱཡ མེཏྟཱཡ ཨེཝ པསཾསནསཱིལཱནཾ. སུཎནྟུ དྷམྨཾ ¶ ཀཱལེནཱཏི ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཀཱལེ ཏེསཾ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟུ. ཏཉྩ ཨནུཝིདྷཱིཡནྟཱུཏི ཏཉྩ ཡཐཱསུཏཾ དྷམྨཾ སམྨདེཝ ཨུགྒཧིཏྭཱ ཨནུཀརོནྟུ དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫནྟཱུཏི ཨཏྠོ.
ན ཧི ཛཱཏུ སོ མམཾ ཧིཾསེཏི སོ མཡ྄ཧཾ དིསོ པཙྩཏྠིཀོ ཛཱཏུ, ཨེཀཾསེནེཝ མཾ ན ཧིཾསེ, ན བཱདྷེཡྻ. ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཀཉྩི ནནྟི ན ཀེཝལཾ མཾཡེཝ, ཨཉྙཾ ཝཱཔི ཀཉྩི སཏྟཾ ན ཧིཾསེཡྻ, པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིནྟི, པརམཾ ཨུཏྟམཾ སནྟིཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎེཡྻ, པཱཔུཎིཏྭཱ ཙ རཀྑེཡྻ ཏསཐཱཝརེཏི སབྦེ ཙ སཏྟེ པརམཱཡ རཀྑཱཡ རཀྑེཡྻ, སིསྶཾ པུཏྟཾ ཝིཡ པརིཔཱལེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི པརེ པཱཔཏོ པརིམོཙེནྟོ པརིཏྟཀིརིཡཾ ནཱམ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨུདཀཾ ཧཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཐཝིཡཱ ཐལཊྛཱནཾ ཁཎིཏྭཱ ནིནྣཊྛཱནཾ པཱུརེཏྭཱ མཱཏིཀཾ ཝཱ ཀཏྭཱ རུཀྑདོཎིཾ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨིཙྪིཀིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཨུདཀཾ ¶ ནེནྟཱིཏི ནེཏྟིཀཱ, ཨུདཀཧཱརིནོ. ཏེཛནནྟི ཀཎྜཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ནེཏྟིཀཱ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཨུདཀཾ ནཡནྟི, ཨུསུཀཱརཱཔི ཏཱཔེཏྭཱ ཝངྐཱབྷཱཝཾ ཧརནྟཱ ཏེཛནཾ ཨུསུཾ དམཡནྟི, ཨུཛུཀཾ ཀརོནྟི, ཏཙྪཀཱཔི ནེམིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཏཙྪནྟཱ དཱརུཾ དམཡནྟི ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཨུཛུཾ ཝཱ ཝངྐཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨེཝཾ ཨེཏྟཀཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཎྜིཏཱ སཔྤཉྙཱ ཨརིཡམགྒཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ ཨཏྟཱནཾ དམེནྟི, ཨརཧཏྟཔྤཏྟཱ པན ཨེཀནྟདནྟཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི.
ཨིདཱནི པུརིསདམྨསཱརཐིནཱ སཏྠཱརཱ ཨཏྟནོ དམིཏཱཀཱརཾ ཀཏཉྙུཏཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘དཎྜེནེཀེ’’ཏིཨཱདིཀཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ དཎྜེནེཀེ དམཡནྟཱིཏི རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཡོ དཎྜེན, ཧཏྠིཨསྶཱདིནཱ བལཀཱཡེན ཙ པཙྩཏྠིཀཱདིཀེ དམེནྟི, གོཔཱལཱདཡོ ཙ གཱཝཱདིཀེ དཎྜེན ཡཊྛིཡཱ དམེནྟི. ཧཏྠཱཙརིཡཱ ཧཏྠིཾ ཨངྐུསེཧི, ཨསྶཱཙརིཡཱ ཨསྶེ ཀསཱཧི ཙ དམེནྟི. ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, ཨཧཾ དནྟོམྷི ཏཱདིནཱཏི ཨཧཾ པན ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཝིནཱ ཨེཝ དཎྜེན, ཝིནཱ སཏྠེན, ནིཧིཏདཎྜནིཧིཏསཏྠབྷཱཝེན དནྟོ དམིཏོ ནིབྦིསེཝནོ གཏོ ཨམྷི.
ཨཧིཾསཀོཏི ¶ ¶ མེ ནཱམཾ, ཧིཾསཀསྶ པུརེ སཏོཏི སཏྠཱརཱ སམཱགམཏོ པུབྦེ ཧིཾསཀསྶ མེ སམཱནསྶ ཨཧིཾསཀོཏི ནཱམམཏྟཾ ཨཧོསི. ཨཛྫཱཧནྟི ཨིདཱནི པནཱཧཾ ‘‘ཨཧིཾསཀོ’’ཏི སཙྩནཱམོ ཨཝིཏཐནཱམོ ཨམྷི. ཏསྨཱ ན ནཾ ཧིཾསཱམི ཀཉྩིཔི སཏྟཾ ན ཧིཾསཱམི ན བཱདྷེམི, ནནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ.
ཝིསྶུཏོཏི ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཉྙཱཏོ. མཧོགྷེནཱཏི ཀཱམོགྷཱདིནཱ མཧཏཱ ཨོགྷེན, ཏསྶ ཨོགྷསྶ ཝིཙྪེདཀརཾ བུདྡྷཾ སརཎཾ བུདྡྷསངྑཱཏཾ སརཎཾ ཨགམཾ ཨུཔགཙྪིཾ.
ལོཧིཏཔཱཎཱིཏི པཱཎམཏིཔཱཏནེན པརེསཾ ལོཧིཏེན རུཧིརེན མཀྑིཏཔཱཎི. སརཎགམནཾ པསྶཱཏི མཧཔྥལཾ མམ སརཎགམནཾ པསྶཱཏི ཨཏྟཱནམེཝཱལཔཏི.
ཏཱདིསཾ ཀམྨནྟི ཨནེཀསཏཔུརིསཝདྷཾ དཱརུཎཾ ཏཐཱརཱུཔཾ པཱཔཀམྨཾ. ཕུཊྛོ ཀམྨཝིཔཱཀེནཱཏི པུབྦེ ཀཏསྶ པཱཔཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཕུཊྛོ, སབྦསོ པཧཱིནཀམྨོ ཝིཔཱཀམཏྟཾ པཙྩནུབྷོནྟོ. ཨཐ ཝཱ ཕུཊྛོ ཀམྨཝིཔཱཀེནཱཏི ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏསྶ ཀུསལཀམྨསྶ ཕལབྷཱུཏེན ལོཀུཏྟརམགྒེན, ལོཀུཏྟརཀམྨསྶེཝ ཝཱ ཕལེན ཝིམུཏྟིསུཁེན ཕུཊྛོ. སབྦསོ ཀིལེསཱནཾ ཁཱིཎཏྟཱ ཨནཎོ བྷུཉྫཱམི བྷོཛནཾ, བྷོཛནཱཔདེསེན ཙཏྟཱརོཔི པཙྩཡེ ཝདཏི.
ཨིདཱནི པུབྦེ ཨཏྟནོ པམཱདཝིཧཱརཾ གརཧཱམུཁེན ¶ པཙྪཱ ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཾ པསཾསནྟོ ཏཏྠ ཙ པརེསཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ‘‘པམཱདམནུཡུཉྫནྟཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ བཱལཱཏི བཱལྱེན སམནྣཱགཏཱ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཏྠཾ ཨཛཱནནྟཱ. དུམྨེདྷིནོཏི ནིཔྤཉྙཱ, ཏེ པམཱདེ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟཱ པམཱདཾ ཨནུཡུཉྫནྟི པཝཏྟེནྟི, པམཱདེནེཝ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟི. མེདྷཱཝཱིཏི དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ པན པཎྜིཏོ ཀུལཝཾསཱགཏཾ སེཊྛཾ ཨུཏྟམཾ སཏྟརཏནདྷནཾ ཝིཡ ཨཔྤམཱདཾ རཀྑཏི. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨུཏྟམཾ དྷནཾ ནིསྶཱཡ བྷོགསམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིསྶཱམ, པུཏྟདཱརཾ པོསེསྶཱམ, སུགཏིམགྒཾ སོདྷེསྶཱམཱ’’ཏི དྷནེ ཨཱནིསཾསཾ པསྶནྟཱ དྷནཾ རཀྑནྟི; ཨེཝཾ པཎྜིཏོཔི ‘‘ཨཔྤམཱདཾ ནིསྶཱཡ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི པཊིལབྷིསྶཱམི ¶ , མགྒཕལཱནི པཱཔུཎིསྶཱམི, ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ སམྤཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཔྤམཱདེ ཨཱནིསཾསཾ པསྶནྟོ དྷནཾ སེཊྛཾཝ ཨཔྤམཱདཾ རཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ.
མཱ པམཱདནྟི པམཱདཾ མཱ ཨནུཡུཉྫེཐ པམཱདེན ཀཱལཾ མཱ ཝཱིཏིནཱམཡིཏྠ. ཀཱམརཏིསནྠཝནྟི ¶ ཝཏྠུཀཱམེསུ, ཀིལེསཀཱམེསུ ཙ རཏིསངྑཱཏཾ ཏཎྷཱསནྠཝམྤི མཱ ཨནུཡུཉྫེཐ མཱ ཝིནྡིཏྠ མཱ པཊིལབྷིཏྠ. ཨཔྤམཏྟོ ཧཱིཏི ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ ཨཔྤམཏྟོ པུགྒལོ ཛྷཱཡནྟོ ཛྷཱཡནཔྤསུཏོ པརམཾ ཨུཏྟམཾ ནིབྦཱནསུཁཾ པཱཔུཎཱཏི.
སྭཱགཏཾ ནཱཔགཏནྟི ཡཾ ཏདཱ མམ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨཱགཏཾ ཨཱགམནཾ, སཏྠུ ཝཱ ཏསྨིཾ མཧཱཝནེ ཨཱགམནཾ, ཏཾ སྭཱགཏཾ སྭཱགམནཾ ནཱཔགཏཾ, ཨཏྠཏོ ཨཔེཏཾ ཝིགཏཾ ན ཧོཏི. ནེཏཾ དུམྨནྟིཏཾ མམཱཏི ཡཾ ཏདཱ མཡཱ ‘‘སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི མནྟིཏཾ, ཨིདམྤི མམ ན དུམྨནྟིཏཾ, སུམནྟིཏམེཝ. ཀསྨཱ? སཝིབྷཏྟེསུ དྷམྨེསཱུཏི སཱཝཛྫཱནཝཛྫཱདིཝསེན པཀཱརཏོ ཝིབྷཏྟེསུ དྷམྨེསུ ཡཾ སེཊྛཾ ཨུཏྟམཾ པཝརཾ ནིབྦཱནཾ. ཏདུཔཱགམཾ ཏདེཝ ཨུཔགཙྪིནྟི ཨཏྠོ.
‘‘ཏདཱ པུཐུཛྫནཀཱལེ པཡོགཱསཡཝིཔནྣཏཱཡ ཨརཉྙཱདཱིསུ དུཀྑཾ ཝིཧཱསིཾ, ཨིདཱནི པཡོགཱསཡསམྤནྣཏཱཡ ཏཏྠ སུཁཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི སུཁཝིཧཱརབྷཱཝཉྩེཝ ‘‘པུབྦེ ཛཱཏིམཏྟེན བྲཱཧྨཎོ, ཨིདཱནི སཏྠུ ཨོརསཔུཏྟཏཱཡ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི པརམཏྠབྲཱཧྨཎབྷཱཝཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརཉྙེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཁཾ སཡཱམཱིཏི སཡནྟོཔི སུཁཾ སུཁེན ནིདུཀྑེན ཙིཏྟུཏྲཱསཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཙེཏོདུཀྑརཧིཏོ སཡཱམི. ཋཱཡཱམཱིཏི ཋཱམི ¶ . ཨཧཏྠཔཱསོ མཱརསྶཱཏི ཀིལེསམཱརཱདཱིནཾ ཨགོཙརོ. ཨཧོ སཏྠཱནུཀམྤིཏོཏི སཏྠཱརཱནུཀམྤིཏོ ཨཧོ.
བྲཧྨཛཙྩོཏི བྲཱཧྨཎཛཱཏིཀོ. ཨུདིཙྩོ ཨུབྷཏོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ ཨུབྷཏོ ཨུདིཏོ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ. སེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ.
ཨངྒུལིམཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༩. ཨནུརུདྡྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པཧཱཡ ¶ མཱཏཱཔིཏརོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣོ ཀུཊུམྦིཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བྷགཝཏོ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ¶ ཙ ཨུཏྟམཱནི ཝཏྠཱནི དཏྭཱ པཎིདྷཱནམཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སོཔི ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ནིཊྛིཏེ སཏྟཡོཛནིཀེ སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཨནེཀསཧསྶེཧི དཱིཔརུཀྑེཧི དཱིཔཀཔལླིཀཱཧི ཙ ‘‘དིབྦཙཀྑུཉཱཎསྶ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུལཱ༹རཾ དཱིཔཔཱུཛཾ ཨཀཱསི.
ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཀགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ནིཊྛིཏེ ཡོཛནིཀེ ཀནཀཐཱུཔེ བཧཱུ ཀཾསཔཱཏིཡོ ཀཱརེཏྭཱ སཔྤིམཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཨེཀེཀཾ གུལ༹པིཎྜཾ ཋཔེཏྭཱ མུཁཝཊྚིཡཱ མུཁཝཊྚིཾ ཕུསཱཔེནྟོ ཙེཏིཡཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨེཀཾ མཧཏིཾ ཀཾསཔཱཏིཾ ཀཱརེཏྭཱ སཔྤིམཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ སཧསྶཝཊྚིཡོ ཛཱལཱཔེཏྭཱ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ ཙེཏིཡཾ ཨནུཔརིཡཱཡི.
ཨེཝཾ ཏསྨིམྤི ཨཏྟབྷཱཝེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ བཱརཱཎསིཡཾཡེཝ དུགྒཏཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཨནྣབྷཱརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ སུམནསེཊྛིསྶ ནཱམ གེཧེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཛཱིཝཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔརིཊྛཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ གནྡྷམཱདནཔབྦཏཏོ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བཱརཱཎསཱིནགརདྭཱརེ ཨོཏརིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ¶ པཱརུཔིཏྭཱ ནགརེ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཋཔིཏཾ ཨེཀཾ བྷཱགབྷཏྟཾ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ དཱཏུཀཱམོ ཨཱརབྷི. བྷརིཡཱཔིསྶ ཨཏྟནོ བྷཱགབྷཏྟཾ ཏཏྠེཝ ¶ པཀྑིཔི. སོ ཏཾ ནེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ ཋཔེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ དིསྭཱ རཏྟིཾ སུམནསེཊྛིསྶ ཚཏྟེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ‘‘ཨཧོ དཱནཾ པརམདཱནཾ, ཨུཔརིཊྛེ, སུཔྤཏིཊྛིཏ’’ནྟི མཧཱསདྡེན ཨནུམོདི. ཏཾ སུཏྭཱ སུམནསེཊྛི ‘‘ཨེཝཾ དེཝཏཱཡ ཨནུམོདིཏཾ ཨིདམེཝ ཨུཏྟམདཱན’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏྠ པཏྟིཾ ཡཱཙི. ཨནྣབྷཱརོ པན ཏསྶ པཏྟིཾ ཨདཱསི. ཏེན པསནྣཙིཏྟོ སུམནསེཊྛི ཏསྶ སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏུཡ྄ཧཾ སཧཏྠེན ཀམྨཀརཎཀིཙྩཾ ནཏྠི, པཏིརཱུཔཾ གེཧཾ ཀཏྭཱ ནིཙྩཾ ཝསཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.
ཡསྨཱ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛིཏསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ དིནྣཔིཎྜཔཱཏོ ཏཾདིཝསམེཝ ཨུལཱ༹རཏརཝིཔཱཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾདིཝསཾ སུམནསེཊྛི རཉྙོ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨགམཱསི. རཱཛཱ པན ཏཾ ཨཱདརཝསེན ཨོལོཀེསི. སེཊྛི ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ ཨོལོཀེཏབྦཡུཏྟོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏདཱ ¶ ཏེན ཀཏཔུཉྙཾ ཨཏྟནཱཔིསྶ སཧསྶཾ དིནྣབྷཱཝཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏུསྶིཏྭཱ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ གེཧཾ ཀཏྭཱ ཝསཱ’’ཏི གེཧཊྛཱནམསྶ ཨཱཎཱཔེསི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ སོདྷཱཔེནྟསྶ མཧནྟིཡོ ནིདྷིཀུམྦྷིཡོ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏཱ དིསྭཱ སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ སབྦཾ དྷནཾ ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ རཱསིཀཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཀསྶ གེཧེ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ན ཀསྶཙི, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཡཾ ཨནྣབྷཱརོ ཨིམསྨིཾ ནགརེ མཧཱདྷནསེཊྛི ནཱམ ཧོཏཱུ’’ཏི ཏཾདིཝསམེཝ ཏསྶ སེཊྛིཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེསི.
སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སུཀྐོདནསཀྐསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཨནུརུདྡྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ མཧཱནཱམསྶ སཀྐསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ, སཏྠུ ཙཱུལ༹པིཏུ པུཏྟོ པརམསུཁུམཱལོ མཧཱཔུཉྙོ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཨལངྐཏནཱཊཀིཏྠཱིཧི པརིཝུཏོ དེཝོ ཝིཡ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན ཨུསྶཱཧིཏེཧི སཀྱརཱཛཱུཧི སཏྠུ པརིཝཱརཏྠཾ པེསིཏེཧི བྷདྡིཡཀུམཱརཱདཱིཧི ཨནུཔིཡམྦཝནེ ཝིཧརནྟཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨནྟོཝསྶེཡེཝ དིབྦཙཀྑུཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ, པུན ¶ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡརཊྛེ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡཾ གནྟྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ སཏྟམཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཨཊྛམཾ ཛཱནིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ སཏྠཱ ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ ཀཐེཏྭཱ ¶ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམཔཊིམཎྜིཏཾ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ དེསེཏི. སོ དེསནཱནུསཱརེན ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༤༢༡-༤༣༣) –
‘‘སུམེདྷཾ བྷགཝནྟཱཧཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ;
ཝཱུཔཀཊྛཾ ཝིཧརནྟཾ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, སུམེདྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ;
ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, བུདྡྷསེཊྛམཡཱཙཧཾ.
‘‘ཨནུཀམྤ མཧཱཝཱིར, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;
པདཱིཔཾ ཏེ པདསྶཱམི, རུཀྑམཱུལམྷི ཛྷཱཡཏོ.
‘‘ཨདྷིཝཱསེསི སོ དྷཱིརོ, སཡམྦྷཱུ ཝདཏཾ ཝརོ;
དུམེསུ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཡནྟཾ ཡོཛིཡཧཾ ཏདཱ.
‘‘སཧསྶཝཊྚིཾ པཱདཱསིཾ, བུདྡྷསྶ ལོཀབནྡྷུནོ;
སཏྟཱཧཾ པཛྫལིཏྭཱན, དཱིཔཱ ཝཱུཔསམིཾསུ མེ.
‘‘ཏེན ¶ ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཝིམཱནམུཔཔཛྫཧཾ.
‘‘ཨུཔཔནྣསྶ དེཝཏྟཾ, བྱམྷཾ ཨཱསི སུནིམྨིཏཾ;
སམནྟཏོ པཛྫལཏི, དཱིཔདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ, ཝིརོཙེསིམཧཾ ཏདཱ;
སབྦེ དེཝེ ཨབྷིབྷོམི, དཱིཔདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཏིཾསཀཔྤཱནི དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;
ན མཾ ཀེཙཱིཏིམཉྙནྟི, དཱིཔདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཨཊྛཝཱིསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;
དིཝཱ རཏྟིཉྩ པསྶཱམི, སམནྟཱ ཡོཛནཾ ཏདཱ.
‘‘སཧསྶལོཀཾ ¶ ཉཱཎེན, པསྶཱམི སཏྠུ སཱསནེ;
དིབྦཙཀྑུམནུཔྤཏྟོ, དཱིཔདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘སུམེདྷོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཏིཾསཀཔྤསཧསྶིཏོ;
ཏསྶ དཱིཔོ མཡཱ དིནྣོ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨནུརུདྡྷོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༠, ༡༩༢).
སོ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདཱི ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན ‘‘པཧཱཡ མཱཏཱཔིཏརོ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཀེཙི པན ‘‘ཐེརསྶ པབྦཛྫཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཉྩ པཀཱསེནྟེཧི སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཨཱདིཏོ ཙཏསྶོ གཱཐཱ བྷཱསིཏཱ. ཏཏོ པརཱ ཐེརསྶ ཨརིཡཝཾསཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟེན བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཱ. ཨིཏརཱ སབྦཱཔི ཏེན ཏེན ཀཱརཎེན ཐེརེནེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨིཏི སབྦཐཱཔི ཨིམཱ གཱཐཱ ཐེརེན བྷཱསིཏཱཔི, ཐེརཾ ཨུདྡིསྶ བྷཱསིཏཱཔི ཐེརསྶ ཙེཏཱ གཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེཡྻཐིདཾ –
‘‘པཧཱཡ མཱཏཱཔིཏརོ, བྷགིནཱི ཉཱཏིབྷཱཏརོ;
པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, ཨནུརུདྡྷོཝ ཛྷཱཡཏི.
‘‘སམེཏོ ནཙྩགཱིཏེཧི, སམྨཏཱལ༹པྤབོདྷནོ;
ན ཏེན སུདྡྷིམཛ྄ཛྷགཾ, མཱརསྶ ཝིསཡེ རཏོ.
‘‘ཨེཏཉྩ ¶ སམཏིཀྐམྨ, རཏོ བུདྡྷསྶ སཱསནེ;
སབྦོགྷཾ སམཏིཀྐམྨ, ཨནུརུདྡྷོཝ ཛྷཱཡཏི.
‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ;
ཨེཏེ ཙ སམཏིཀྐམྨ, ཨནུརུདྡྷོཝ ཛྷཱཡཏི.
‘‘པིཎྜཔཱཏམཏིཀྐནྟོ, ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ མུནི;
ཨེསཏི པཾསུཀཱུལཱནི ཨནུརུདྡྷོ ཨནཱསཝོ.
‘‘ཝིཙིནཱི ¶ ཨགྒཧཱི དྷོཝི, རཛཡཱི དྷཱརཡཱི མུནི;
པཾསུཀཱུལཱནི མཏིམཱ, ཨནུརུདྡྷོ ཨནཱསཝོ.
‘‘མཧིཙྪོ ཙ ཨསནྟུཊྛོ, སཾསཊྛོ ཡོ ཙ ཨུདྡྷཏོ;
ཏསྶ དྷམྨཱ ཨིམེ ཧོནྟི, པཱཔཀཱ སཾཀིལེསིཀཱ.
‘‘སཏོ ཙ ཧོཏི ཨཔྤིཙྪོ, སནྟུཊྛོ ཨཝིགྷཱཏཝཱ;
པཝིཝེཀརཏོ ཝིཏྟོ, ནིཙྩམཱརདྡྷཝཱིརིཡོ.
‘‘ཏསྶ ¶ དྷམྨཱ ཨིམེ ཧོནྟི, ཀུསལཱ བོདྷིཔཀྑིཀཱ;
ཨནཱསཝོ ཙ སོ ཧོཏི, ཨིཏི ཝུཏྟཾ མཧེསིནཱ.
‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;
མནོམཡེན ཀཱཡེན, ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམི.
‘‘ཡདཱ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོ, ཏཏོ ཨུཏྟརི དེསཡི;
ནིཔྤཔཉྩརཏོ བུདྡྷོ, ནིཔྤཔཉྩམདེསཡི.
‘‘ཏསྶཱཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནི, ཡཏོ ནེསཛྫིཀོ ཨཧཾ;
པཉྩཝཱིསཏིཝསྶཱནི, ཡཏོ མིདྡྷཾ སམཱུཧཏཾ.
‘‘ནཱཧུ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཋིཏཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོ;
ཨནེཛོ སནྟིམཱརབྦྷ, ཙཀྑུམཱ པརིནིབྦུཏོ.
‘‘ཨསལླཱིནེན ཙིཏྟེན, ཝེདནཾ ཨཛ྄ཛྷཝཱསཡི;
པཛྫོཏསྶེཝ ནིབྦཱནཾ, ཝིམོཀྑོ ཙེཏསོ ཨཧུ.
‘‘ཨེཏེ པཙྪིམཀཱ དཱནི, མུནིནོ ཕསྶཔཉྩམཱ;
ནཱཉྙེ དྷམྨཱ བྷཝིསྶནྟི, སམྦུདྡྷེ པརིནིབྦུཏེ.
‘‘ནཏྠི དཱནི པུནཱཝཱསོ, དེཝཀཱཡསྨི ཛཱལིནི;
ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.
‘‘ཡསྶ ¶ ¶ མུཧུཏྟེན སཧསྶདྷཱ, ལོཀོ སཾཝིདིཏོ སབྲཧྨཀཔྤོ;
ཝསཱི ཨིདྡྷིགུཎེ ཙུཏཱུཔཔཱཏེ, ཀཱལེ པསྶཏི དེཝཏཱ ས བྷིཀྑུ.
‘‘ཨནྣབྷཱརོ པུརེ ཨཱསིཾ, དལིདྡོ གྷཱསཧཱརཀོ;
སམཎཾ པཊིཔཱདེསིཾ, ཨུཔརིཊྛཾ ཡསསྶིནཾ.
‘‘སོམྷི སཀྱཀུལེ ཛཱཏོ, ཨནུརུདྡྷོཏི མཾ ཝིདཱུ;
ཨུཔེཏོ ནཙྩགཱིཏེཧི, སམྨཏཱལ༹པྤབོདྷནོ.
‘‘ཨཐདྡསཱསིཾ ¶ སམྦུདྡྷཾ, སཏྠཱརཾ ཨཀུཏོབྷཡཾ;
ཏསྨིཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཛཱནཱམི, ཡཏྠ མེ ཝུསིཏཾ པུརེ;
ཏཱཝཏིཾསེསུ དེཝེསུ, ཨཊྛཱསིཾ སཀྐཛཱཏིཡཱ.
‘‘སཏྟཀྑཏྟུཾ མནུསྶིནྡོ, ཨཧཾ རཛྫམཀཱརཡིཾ;
ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཛམྦུསཎྜསྶ ཨིསྶརོ;
ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, དྷམྨེན ཨནུསཱསཡིཾ.
‘‘ཨིཏོ སཏྟ ཏཏོ སཏྟ, སཾསཱརཱནི ཙཏུདྡས;
ནིཝཱསམབྷིཛཱནིསྶཾ, དེཝལོཀེ ཋིཏོ ཏདཱ.
‘‘པཉྩངྒིཀེ སམཱདྷིམྷི, སནྟེ ཨེཀོདིབྷཱཝིཏེ;
པཊིཔྤསྶདྡྷིལདྡྷམྷི, དིབྦཙཀྑུ ཝིསུཛ྄ཛྷི མེ.
‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏཾ ཛཱནཱམི, སཏྟཱནཾ ཨཱགཏིཾ གཏིཾ;
ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, ཛྷཱནེ པཉྩངྒིཀེ ཋིཏོ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ…པེ… བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཝཛྫཱིནཾ ཝེལུ༹ཝགཱམེ, ཨཧཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡཱ;
ཧེཊྛཏོ ཝེལུ༹གུམྦསྨིཾ, ནིབྦཱཡིསྶཾ ཨནཱསཝོ’’ཏི.
ཏཏྠ ¶ པཧཱཡཱཏི པཛཧིཏྭཱ. མཱཏཱཔིཏརོཏི མཱཏརཉྩ པིཏརཉྩ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ ཨཉྙེ ཀེཙི ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ བྷོགཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ པབྦཛནྟི, པབྦཛིཏཱ ཙ ཀིཙྩནྟརཔསུཏཱ ཝིཧརནྟི, ན ཨེཝཾ མཡཾ. མཡཾ པན མཧནྟཾ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ, མཧནྟཉྩ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ ཀཱམེསུ ནིརཔེཀྑཱ པབྦཛིཏཱཏི. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཉྩཱཏི, དུཝིདྷམྤི ཛྷཱནཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི.
སམེཏོ ནཙྩགཱིཏེཧཱིཏི ནཙྩེཧི ཙ གཱིཏེཧི ཙ སམངྒཱིབྷཱུཏོ, ནཙྩཱནི པསྶནྟོ གཱིཏཱནི སུཎནྟོཏི ¶ ཨཏྠོ. ‘‘སམྨཏོ’’ཏི ཙ པཋནྟི, ནཙྩགཱིཏེཧི པཱུཛིཏོཏི ཨཏྠོ. སམྨཏཱལ༹པྤབོདྷནོཏི སམྨཏཱལ༹སདྡེཧི པཙྩཱུསཀཱལེ པབོདྷེཏབྦོ. ན ཏེན སུདྡྷིམཛ྄ཛྷགནྟི ཏེན ཀཱམབྷོགེན སཾསཱརསུདྡྷིཾ ནཱདྷིགཙྪིཾ. མཱརསྶ ཝིསཡེ རཏོཏི ཀིལེསམཱརསྶ ཝིསཡབྷཱུཏེ ཀཱམགུཎེ རཏོ. ‘‘ཀིལེསམཱརསྶ ཝིསཡབྷཱུཏེན ཀཱམགུཎབྷོགེན སཾསཱརསུདྡྷི ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ ཨཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཏཉྩ སམཏིཀྐམྨཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨེཏནྟི ཨེཏཾ པཉྩཝིདྷམྤི ཀཱམགུཎཾ. སམཏིཀྐམྨཱཏི སམཏིཀྐམིཏྭཱ, ཨནཔེཀྑོ ཚཌྜེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སབྦོགྷནྟི ཀཱམོགྷཱདིཀཾ སབྦམྤི ཨོགྷཾ.
པཉྩ ཀཱམགུཎེ སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ¶ མནོརམཱཏི ལོབྷནཱིཡཊྛེན མནཾ རམཡནྟཱིཏི མནོརམཱ, མནཱཔིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཀཏམེ པཉྩ མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱ, མནཱཔིཡཱ སདྡཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༣༢༨ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ).
པིཎྜཔཱཏམཏིཀྐནྟོཏི པིཎྜཔཱཏགྒཧཎཾ ཨཏིཀྐནྟོ, པིཎྜཔཱཏགྒཧཎཏོ ནིཝཏྟེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོཏི ཨེཀཱཀཱི ཨཔཙྪཱསམཎོ. ཨདུཏིཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. ཏཎྷཱ ཧི པུརིསསྶ དུཏིཡོ ནཱམ. ཡཐཱཧ ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡). ཨེསཏཱིཏི པརིཡེསཏི.
ཝིཙིནཱིཏི ཨེསནྟོཝ ཏཏྠ ཏཏྠ སངྐཱརཀཱུཊཱདིཀེ པཾསུཀཱུལུཔྤཏྟིཊྛཱནེ ཝིཙིནི. ཨགྒཧཱིཏི ཝིཙིནིཏྭཱ ཨསུཙིམཀྑིཏམྤི ཨཛིགུཙྪནྟོ གཎྷི. དྷོཝཱིཏི, ཝིཀྑཱལེསི. རཛཡཱིཏི དྷོཝིཏྭཱ གཧིཏཾ སིབྦིཏྭཱ ཀཔྤིཡརཛནེན རཛཡི. དྷཱརཡཱིཏི རཛིཏྭཱ ཀཔྤབིནྡུཾ དཏྭཱ དྷཱརེསི, ནིཝཱསེསི ཙེཝ པཱརུཔི ཙ.
ཨིདཱནི ¶ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ སཏྠཱརཱ དིནྣཨོཝཱདཾ ཏསྶ ཙ ཨཏྟནཱ མཏྠཀཔྤཏྟབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘མཧིཙྪོ ཙ ཨསནྟུཊྛོ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ མཧིཙྪོཏི མཧཏིཡཱ པཙྩཡིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨུལཱ༹རུལཱ༹རེ བཧཱུ ཙ པཙྩཡེ ཨིཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨསནྟུཊྛོཏི ནིསྶནྟུཊྛོ, ཡཐཱལཱབྷསནྟོསཱདིནཱ སནྟོསེན ཝིརཧིཏོ. སཾསཊྛོཏི གིཧཱིཧི ཙེཝ པབྦཛིཏེཧི ཙ ཨནནུལོམིཀེན སཾསགྒེན སཾསཊྛོ. ཨུདྡྷཏོཏི ཨུཀྑིཏྟོ. ཏསྶཱཏི ‘‘མཧིཙྪོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཔུགྒལསྶ. དྷམྨཱཏི མཧིཙྪཏཱ ཨསནྟོསོ, སཾསཊྛཏཱ ཝིཀྑེཔོཏི ཨཱིདིསཱ. ལཱམཀཊྛེན པཱཔཀཱ. སཾཀིལེསིཀཱཏི ཏསྶ ཙིཏྟསྶ མལཱིནབྷཱཝཀརཎཏོ སཾཀིལེསིཀཱ དྷམྨཱ ཧོནྟི.
སཏོ ¶ ཙ ཧོཏི ཨཔྤིཙྪོཏི ཡདཱ པནཱཡཾ པུགྒལོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟོ བྷཛནྟོ པཡིརུཔཱསནྟོ སདྡྷམྨཾ སུཎནྟོ ཡོནིསོ མནསི ཀརོནྟོ སཏིམཱ ཙ མཧིཙྪཏཾ པཧཱཡ ཨཔྤིཙྪོ ཙ ཧོཏི. ཨསནྟོསཾ པཧཱཡ སནྟུཊྛོ, ཙིཏྟསྶ ཝིགྷཱཏཀརཾ ཝིཀྑེཔཾ པཧཱཡ ཨཝིགྷཱཏཝཱ ཨཝིཀྑིཏྟོ སམཱཧིཏོ, གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ པཝིཝེཀརཏོ, ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཡཱ ནིབྦིདཱཡ དྷམྨཔཱིཏིཡཱ ཝིཏྟོ སུམནོ ཏུཊྛཙིཏྟོ, སབྦསོ ཀོསཛྫཔཧཱནེན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ.
ཏསྶ ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎསམནྣཱགཏསྶ ཨིམེ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ སཏྟཏིཾསཔྤབྷེདཱ ཏིཝིདྷཝིཔསྶནཱསངྒཧཱ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཀུསལཱ, མགྒཔརིཡཱཔནྣཱ བོདྷིཔཀྑིཀཱ དྷམྨཱ ཧོནྟི. སོ ཏེཧི སམནྣཱགཏོ སབྦསོ ཨཱསཝཱནཾ ཁེཔནེན ཨགྒམགྒཀྑཎཏོ པཊྛཱཡ ཨནཱསཝོ ཙ ཧོཏི. ཨིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ མཧེསིནཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ མཏྠཀཾ པཱཔནཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
མམ ¶ སངྐཔྤམཉྙཱཡཱཏི ‘‘ཨཔིཙྪསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༨.༣༠) མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཝསེན ཨཱརདྡྷཾ, ཏེ ཙ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝེན ཋིཏཾ མམ སངྐཔྤཾ ཛཱནིཏྭཱ. མནོམཡེནཱཏི མནོམཡེན ཝིཡ, མནསཱ ནིམྨིཏསདིསེན པརིཎཱམིཏེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདྡྷིཡཱཏི ‘‘ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨིདཾ ཙིཏྟཾ ཝིཡ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཡཱ.
ཡདཱ ¶ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ མཡ྄ཧཾ ‘‘ཀཱིདིསོ ནུ ཁོ ཨཊྛམོ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐོ’’ཏི པརིཝིཏཀྐོ ཨཧོསི. ཏཏོ མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨུཏྟརི དེསཡཱིཏི ‘‘ནིཔྤཔཉྩཱརཱམསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ ནིཔྤཔཉྩརཏིནོ, ནཱཡཾདྷམྨོ པཔཉྩཱརཱམསྶ པཔཉྩརཏིནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༣༠) ཨིམམཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ པཱུརེནྟོ ཨུཔརི དེསཡི. ཏཾ པན དེསིཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ནིཔྤཔཉྩརཏོ བུདྡྷོ, ནིཔྤཔཉྩམདེསཡཱི’’ཏི. པཔཉྩཱ ནཱམ རཱགཱདཡོ ཀིལེསཱ, ཏེསཾ ཝཱུཔསམཏཱཡ, ཏདབྷཱཝཏོ ཙ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ ནིཔྤཔཉྩཱ ནཱམ. ཏསྨིཾ ནིཔྤཔཉྩེ རཏོ ཨབྷིརཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཡཐཱ ཏཾ པཱཔུཎཱམི, ཏཐཱ ཏཱདིསཾ དྷམྨཾ ཨདེསཡི, སཱམུཀྐཾསིཀཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨདེསནཾ པཀཱསཡཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏསྶཱཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡཱཏི ཏསྶཱ སཏྠུ དེསནཱཡ དྷམྨཾ ཛཱནིཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫནྟོ ཝིཧཱསིཾ སིཀྑཏྟཡསངྒཧེ སཱསནེ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.
སཏྠཱརཱ ¶ ཨཏྟནོ སམཱགམཾ ཏེན སཱདྷིཏམཏྠཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཾ, ཀཱཡེ ཨནཔེཀྑཏཱཡ སེཡྻསུཁཔསྶསུཁཱནཾ པརིཙྩཱགཾ, ཨཔྤམིདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྩཔཉྙཱསཝསྶཱནཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡཏོ ནེསཛྫིཀོ ཨཧནྟི ཡཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཡོགཱནུཀཱུལཏཱ ཀམྨཊྛཱནཔརིཡུཊྛིཏསཔྤུརིསཙརིཡཱ སལླེཁཝུཏྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིགུཎེ དིསྭཱ ནེསཛྫིཀོ ཨཧོསིཾ ཏཱནི པཉྩཔཉྙཱས ཝསྶཱནི. ཡཏོ མིདྡྷཾ སམཱུཧཏནྟི ཡཏོ པཊྛཱཡ མཡཱ ནིདྡཱ པརིཙྩཏྟཱ ཏཱནི པཉྩཝཱིསཏིཝསྶཱནི. ‘‘ཐེརསྶ པཉྩཔཉྙཱསཱཡ ཝསྶེསུ ནེསཛྫིཀསྶ སཏོ ཨཱདིཏོ པཉྩཝཱིསཏིཝསྶཱནི ནིདྡཱ ནཱཧོསི, ཏཏོ པརཾ སརཱིརཀིལམཐེན པཙྪིམཡཱམེ ནིདྡཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝདནྟི.
‘‘ནཱཧུ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ’’ ཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ སཏྠུ པརིནིབྦཱནཀཱལེ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཀིཾ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི པུཊྛོ པརིནིབྦཱནབྷཱཝཾ པཝེདེནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ནཱཧུ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཋིཏཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོཏི ¶ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཱ སབྦཱ སམཱཔཏྟིཡོ ¶ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ སབྦཔཙྪཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཋིཏཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ནཱཧུ ནཱཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཡསྨཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཀཱཡསངྑཱརཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཀཱཡསངྑཱརཱཏི ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཝུཙྩནྟི, ཏསྨཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎཏོ པཊྛཱཡ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ནཱཧེསུནྟི དསྶེཏི. ཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ཨེཛཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨནེཛོ, སམཱདྷིསྨིཾ ཋིཏཏྟཱ ཝཱ ཨནེཛོ. སནྟིམཱརབྦྷཱཏི ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརབྦྷ པཊིཙྩ སནྡྷཱཡ. ཙཀྑུམཱཏི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ. པརིནིབྦུཏོཏི པརིནིབྦཱཡི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ནིབྦཱནཱརམྨཎཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏདནནྟརམེཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོཏི.
ཨསལླཱིནེནཱཏི ཨལཱིནེན ཨསཾཀུཊིཏེན སུཝིཀསིཏེནེཝ ཙིཏྟེན. ཝེདནཾ ཨཛ྄ཛྷཝཱསཡཱིཏི སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ མཱརཎནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེསི, ན ཝེདནཱནུཝཏྟཱི ཧུཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སམྤརིཝཏྟི. པཛྫོཏསྶེཝ ནིབྦཱནཾ, ཝིམོཀྑོ ཙེཏསོ ཨཧཱུཏི ཡཐཱ ཏེལཉྩ པཊིཙྩ, ཝཊྚིཉྩ པཊིཙྩ པཛྫལནྟོ པཛྫོཏོ པདཱིཔོ ཏེསཾ པརིཀྑཡེ ནིབྦཱཡཏི. ནིབྦུཏོ ཙ ཀཏྠཙི གནྟྭཱ ན ཏིཊྛཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨདསྶནམེཝ གཙྪཏི; ཨེཝཾ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརེ ནིསྶཱཡ པཝཏྟམཱནོ ཁནྡྷསནྟཱནོ ཏེསཾ པརིཀྑཡེ ནིབྦཱཡཏི, ནིབྦུཏོ ཙ ཀཏྠཙི གནྟྭཱ ན ཏིཊྛཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨདསྶནམེཝ གཙྪཏཱིཏི དསྶེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནིབྦནྟི དྷཱིརཱ ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོ’’ཏི (ཁུ. པཱ. ༦.༡༥), ‘‘ཨཙྩཱི ཡཐཱ ཝཱཏཝེགེན ཁིཏྟཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༨༠) ཙ ཨཱདི.
ཨེཏེཏི ¶ པརིནིབྦཱནཀྑཎེ སཏྠུ སནྟཱནེ པཝཏྟམཱནཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྟནོ པཙྩཀྑཏཱཡ ཝུཏྟཾ. པཙྪིམཀཱ ཏཏོ པརཾ ཙིཏྟུཔྤཱདཱབྷཱཝཏོ. དཱནཱིཏི ཨེཏརཧི. ཕསྶཔཉྩམཱཏི ཕསྶཔཉྩམཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཙིཏྟུཔྤཱདཀཐཱཡམྤི ཕསྶཔཉྩམཀཱཝ ཨཱདིཏོ ཝུཏྟཱ. ཨཉྙེ དྷམྨཱཏི སཧ ནིསྶཡེན ཨཉྙེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ, ན པརིནིབྦཱནཙིཏྟཙེཏསིཀཱ. ནནུ ཏེཔི ན བྷཝིསྶནྟེཝཱཏི? སཙྩཾ ན བྷཝིསྶནྟི, ཨཱསངྐཱབྷཱཝཏོ པན ཏེ སནྡྷཱཡ ‘‘ན བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦམེཝ. ‘‘ཨིཏརེ པན སེཀྑཔུཐུཛྫནཱནཾ ཝིཡ བྷཝིསྶནྟི ནུ ཁོ’’ཏི སིཡཱ ཨཱསངྐཱཏི ཏདཱསངྐཱནིཝཏྟནཏྠཾ ‘‘ནཱཉྙེ དྷམྨཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.
ནཏྠི ¶ དཱནི པུནཱཝཱསོ, དེཝཀཱཡསྨི ཛཱལིནཱིཏི, ཨེཏྠ ཛཱལིནཱིཏི ¶ དེཝཏཾ ཨཱལཔཏི, དེཝཏེ དེཝཀཱཡསྨིཾ དེཝསམཱུཧེ ཨུཔཔཛྫནཝསེན པུན ཨཱཝཱསོ ཨཱཝསནཾ ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཝིཀྑཱིཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ. སཱ ཀིར དེཝཏཱ པུརིམཏྟབྷཱཝེ ཐེརསྶ པཱདཔརིཙཱརིཀཱ, ཏསྨཱ ཨིདཱནི ཐེརཾ ཛིཎྞཾ ཝུདྡྷཾ དིསྭཱ པུརིམསིནེཧེན ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཎིདྷེཧི, ཡཏྠ ཏེ ཝུསིཏཾ པུརེ’’ཏི དེཝཱུཔཔཏྟིཾ ཡཱཙི. ཨཐ ‘‘དཱནི ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཐེརོ ཏསྶཱ པཊིཝཙནཾ ཨདཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ དེཝཏཱ ཝིཧཏཱསཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི.
ཨཐ ཐེརོ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡསྶ མུཧུཏྟེནཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུནོ མུཧུཏྟམཏྟེན ཨེཝ སཧསྶདྷཱ སཧསྶཔྤཀཱརོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིཔབྷེདོ, ལོཀོ སབྲཧྨཀཔྤོ སཧབྲཧྨལོཀོ, སཾཝིདིཏོ སམྨདེཝ ཝིདིཏོ ཉཱཏོ པཙྩཀྑཾ ཀཏོ, ཨེཝཾ ཨིདྡྷིགུཎེ ཨིདྡྷིསམྤདཱཡ ཙུཏཱུཔཔཱཏེ ཙ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟོ སོ བྷིཀྑུ ཨུཔགཏཀཱལེ དེཝཏཱ པསྶཏི, ན ཏསྶ དེཝཏཱནཾ དསྶནེ པརིཧཱནཱིཏི. ཐེརེན ཀིར ཛཱལིནིཡཱ དེཝཏཱཡ པཊིཝཙནདཱནཝསེན ‘‘ནཏྠི དཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཝུཏྟཱཡ བྷིཀྑཱུ ཛཱལིནིཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཐེརོ དྷམྨཱལཔནཝསེན ཀིཉྩི ཨཱལཔཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ཡསྶ མུཧུཏྟེནཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.
ཨནྣབྷཱརོ པུརེཏི ཨེཝཾནཱམོ པུརིམཏྟབྷཱཝེ. གྷཱསཧཱརཀོཏི གྷཱསམཏྟསྶ ཨཏྠཱཡ བྷཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝནཀོ. སམཎནྟི སམིཏཔཱཔཾ. པཊིཔཱདེསིནྟི པཊིམུཁོ ཧུཏྭཱ པཱདཱསིཾ, པསཱདེན ཨབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧཱརདཱནཾ ཨདཱསིནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨུཔརིཊྛནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ. ཡསསྶིནནྟི ཀིཏྟིམནྟཾ པཏྠཊཡསཾ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཡཱཝ ཙརིམཏྟབྷཱཝཱ ཨུལཱ༹རསམྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘སོམྷི སཀྱཀུལེ ཛཱཏོ’’ཏིཨཱདི.
ཨིཏོ ¶ སཏྟཱཏི ཨིཏོ མནུསྶལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝལོཀེ དིབྦེན ཨཱདྷིཔཙྩེན སཏྟ. ཏཏོ སཏྟཱཏི ཏཏོ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ མནུསྶལོཀེ ཙཀྐཝཏྟིབྷཱཝེན སཏྟ. སཾསཱརཱནི ཙཏུདྡསཱཏི ཙཏུདྡས བྷཝནྟརསཾསརཎཱནི. ནིཝཱསམབྷིཛཱནིསྶནྟི པུབྦེནིཝཱསཾ ཨཉྙཱསིཾ. དེཝལོཀེ ¶ ཋིཏོ ཏདཱཏི ཏཉྩ ཁོ ན ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ, ཨཔི ཙ ཁོ ཡདཱ ཨིཏོ ཨནནྟརཱཏཱིཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ དེཝལོཀེ ཋིཏོ, ཏདཱ ཨཉྙཱསིནྟི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱནཾ ཨདྷིགཏཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྩངྒིཀེ’’ཏིཨཱདིནཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ པཉྩངྒིཀེ སམཱདྷིམྷཱིཏི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིམྷི. སོ ཧི པཱིཏིཕརཎཏཱ, སུཁཕརཎཏཱ, ཙེཏོཕརཎཏཱ, ཨཱལོཀཕརཎཏཱ ¶ , པཙྩཝེཀྑཎནིམིཏྟནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ པཉྩངྒིཀོ སམཱདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. སནྟེཏི པཊིཔཀྑཝཱུཔསམེན ཨངྒསནྟཏཱཡ ཙ སནྟེ. ཨེཀོདིབྷཱཝིཏེཏི ཨེཀོདིབྷཱཝགཏེ, སུཙིཎྞེ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟེཏི ཨཏྠོ. པཊིཔྤསྶདྡྷིལདྡྷམྷཱིཏི ཀིལེསཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ལདྡྷེ. དིབྦཙཀྑུ ཝིསུཛ྄ཛྷི མེཏི ཨེཝཾཝིདྷེ སམཱདྷིམྷི སམྤཱདིཏེ མཡ྄ཧཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཝིསུཛ྄ཛྷི, ཨེཀཱདསཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིསུདྡྷཾ ཨཧོསི.
ཙུཏཱུཔཔཱཏཾ ཛཱནཱམཱིཏི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཉྩ ཨུཔཔཏྟིཉྩ ཛཱནཱམི, ཛཱནནྟོ ཙ ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཨམུམྷཱ ལོཀམྷཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ, ཨིམམྷཱ ཙ ལོཀཱ གནྟྭཱ ཨམུམྷི ལོཀེ ཨུཔཔཛྫིསྶནྟཱི’’ཏི སཏྟཱནཾ ཨཱགཏིཾ གཏིཉྩ ཛཱནཱམི, ཛཱནནྟོ ཨེཝ ཙ ནེསཾ ཨིཏྠབྷཱཝཾ མནུསྶབྷཱཝཾ ཏཏོ ཨཉྙཐཱབྷཱཝཾ ཨཉྙཐཱཏིརཙྪཱནབྷཱཝཉྩ ཨུཔཔཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཛཱནཱམི. ཏཡིདཾ སབྦམྤི པཉྩངྒིཀེ སམཱདྷིམྷི སམྤཱདིཏེ ཨེཝཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛྷཱནེ པཉྩངྒིཀེ ཋིཏོ’’ཏི. ཏཏྠ པཉྩངྒིཀེ ཛྷཱནེ ཋིཏོ པཏིཊྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨེཝཾ ཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ཝིཛྫཱཏྟཡཾ དསྶེཏྭཱ ཏཔྤསངྒེན པུབྦེ དསྶིཏམྤི ཏཏིཡཝིཛྫཾ སཧ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཡཱ དསྶེནྟོ ‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ’’ཏིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཝཛྫཱིནཾ ཝེལུ༹ཝགཱམེཏི ཝཛྫིརཊྛསྶ ཝེལུ༹ཝགཱམེ, ཝཛྫིརཊྛེ ཡཏྠ པཙྪིམཝསྶཾ ཨུཔགཙྪི ཝེལུ༹ཝགཱམེ. ཧེཊྛཏོ ཝེལུ༹གུམྦསྨིནྟི ཏཏྠ ཨཉྙཏརསྶ ཝེལུ༹གུམྦསྶ ཧེཊྛཱ. ནིབྦཱཡིསྶནྟི ནིབྦཱཡིསྶཱམི, ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨནུརུདྡྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༠. པཱརཱཔརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སམཎསྶ ¶ ¶ ཨཧུ ཙིནྟཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ པཱརཱཔརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཨིམསྶ ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཨཱགཏམེཝ. ཏཱ ཙ གཱཐཱ སཏྠརི དྷརནྟེ ཨཏྟནོ པུཐུཛྫནཀཱལེ མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ནིགྒཎྷནཙིནྟཱཡ པཀཱསནཝསེན བྷཱསིཏཱ. ཨིམཱ པན ཨཔརབྷཱགེ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཨཏྟནོ ཙ པརིནིབྦཱནེ ཨུཔཊྛིཏེ ཏདཱ ཨཱཡཏིཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུདྡྷམྨཔཊིཔཏྟིཡཱ པཀཱསནཝསེན བྷཱསིཏཱ. ཏཏྠ –
‘‘སམཎསྶ ¶ ཨཧུ ཙིནྟཱ, པུཔྥིཏམྷི མཧཱཝནེ;
ཨེཀགྒསྶ ནིསིནྣསྶ, པཝིཝིཏྟསྶ ཛྷཱཡིནོ’’ཏི. –
ཨཡཾ གཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཋཔིཏཱ. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡོཝ. ཨཡཾ པན སམྦནྡྷོ – སཏྠརི ཨགྒསཱཝཀེསུ ཨེཀཙྩེསུ མཧཱཐེརེསུ ཙ པརིནིབྦུཏེསུ ཨཏཱིཏསཏྠུཀེ པཱཝཙནེ སུབྦཙེསུ སིཀྑཱཀཱམེསུ བྷིཀྑཱུསུ དུལླབྷེསུ, དུབྦཙེསུ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིབཧུལེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཙ ཛཱཏེསུ སུཔུཔྥིཏེ མཧནྟེ སཱལཝནེ ནིསིནྣསྶ པཝིཝིཏྟསྶ ཨེཀགྒསྶ ཛྷཱཡནསཱིལསྶ, སམིཏཔཱཔཏཱཡ སམཎསྶ, པཱརཱཔརིཡཏྠེརསྶ པཊིཔཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཙིནྟཱ ཝཱིམཾསཱ ཨཧོསཱིཏི ཨིཏརཱ –
‘‘ཨཉྙཐཱ ལོཀནཱཐམྷི, ཏིཊྛནྟེ པུརིསུཏྟམེ;
ཨིརིཡཾ ཨཱསི བྷིཀྑཱུནཾ, ཨཉྙཐཱ དཱནི དིསྶཏི.
‘‘སཱིཏཝཱཏཔརིཏྟཱཎཾ, ཧིརིཀོཔཱིནཚཱདནཾ;
མཏྟཊྛིཡཾ ཨབྷུཉྫིཾསུ, སནྟུཊྛཱ ཨིཏརཱིཏརེ.
‘‘པཎཱིཏཾ ཡདི ཝཱ ལཱུཁཾ, ཨཔྤཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ བཧུཾ;
ཡཱཔནཏྠཾ ཨབྷུཉྫིཾསུ, ཨགིདྡྷཱ ནཱདྷིམུཙྪིཏཱ.
‘‘ཛཱིཝིཏཱནཾ པརིཀྑཱརེ, བྷེསཛྫེ ཨཐ པཙྩཡེ;
ན བཱལ༹ྷཾ ཨུསྶུཀཱ ཨཱསུཾ, ཡཐཱ ཏེ ཨཱསཝཀྑཡེ.
‘‘ཨརཉྙེ རུཀྑམཱུལེསུ, ཀནྡརཱསུ གུཧཱསུ ཙ;
ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧནྟཱ, ཝིཧཾསུ ཏཔྤརཱཡཎཱ.
‘‘ནཱིཙཱ ¶ ནིཝིཊྛཱ སུབྷརཱ, མུདཱུ ཨཐདྡྷམཱནསཱ;
ཨབྱཱསེཀཱ ཨམུཁརཱ, ཨཏྠཙིནྟཱཝསཱནུགཱ.
‘‘ཏཏོ པཱསཱདིཀཾ ཨཱསི, གཏཾ བྷུཏྟཾ ནིསེཝིཏཾ;
སིནིདྡྷཱ ཏེལདྷཱརཱཝ, ཨཧོསི ཨིརིཡཱཔཐོ.
‘‘སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎཱ ¶ , མཧཱཛྷཱཡཱི མཧཱཧིཏཱ;
ནིབྦུཏཱ དཱནི ཏེ ཐེརཱ, པརིཏྟཱ དཱནི ཏཱདིསཱ.
‘‘ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ, པཉྙཱཡ ཙ པརིཀྑཡཱ;
སབྦཱཀཱརཝརཱུཔེཏཾ, ལུཛྫཏེ ཛིནསཱསནཾ.
‘‘པཱཔཀཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ, ཀིལེསཱནཉྩ ཡོ ཨུཏུ;
ཨུཔཊྛིཏཱ ཝིཝེཀཱཡ, ཡེ ཙ སདྡྷམྨསེསཀཱ.
‘‘ཏེ ཀིལེསཱ པཝཌྜྷནྟཱ, ཨཱཝིསནྟི བཧུཾ ཛནཾ;
ཀཱིལ༹ནྟི མཉྙེ བཱལེཧི, ཨུམྨཏྟེཧིཝ རཀྑསཱ.
‘‘ཀིལེསེཧཱབྷིབྷཱུཏཱ ཏེ, ཏེན ཏེན ཝིདྷཱཝིཏཱ;
ནརཱ ཀིལེསཝཏྠཱུསུ, སསངྒཱམེཝ གྷོསིཏེ.
‘‘པརིཙྩཛིཏྭཱ སདྡྷམྨཾ, ཨཉྙམཉྙེཧི བྷཎྜརེ;
དིཊྛིགཏཱནི ཨནྭེནྟཱ, ཨིདཾ སེཡྻོཏི མཉྙརེ.
‘‘དྷནཉྩ པུཏྟཾ བྷརིཡཉྩ, ཚཌྜཡིཏྭཱན ནིགྒཏཱ;
ཀཊཙྪུབྷིཀྑཧེཏཱུཔི, ཨཀིཙྪཱནི ནིསེཝརེ.
‘‘ཨུདརཱཝདེཧཀཾ ¶ བྷུཏྭཱ, སཡནྟུཏྟཱནསེཡྻཀཱ;
ཀཐཱ ཝཌྜྷེནྟི པཊིབུདྡྷཱ, ཡཱ ཀཐཱ སཏྠུགརཧིཏཱ.
‘‘སབྦཀཱརུཀསིཔྤཱནི, ཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱན སིཀྑརེ;
ཨཝཱུཔསནྟཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ, སཱམཉྙཏྠོཏིཨཙྪཏི.
‘‘མཏྟིཀཾ ཏེལཙུཎྞཉྩ, ཨུདཀཱསནབྷོཛནཾ;
གིཧཱིནཾ ཨུཔནཱམེནྟི, ཨཱཀངྑནྟཱ བཧུཏྟརཾ.
‘‘དནྟཔོནཾ ཀཔིཏྠཉྩ, པུཔྥཾ ཁཱདནིཡཱནི ཙ;
པིཎྜཔཱཏེ ཙ སམྤནྣེ, ཨམྦེ ཨཱམལཀཱནི ཙ.
‘‘བྷེསཛྫེསུ ¶ ཡཐཱ ཝེཛྫཱ, ཀིཙྩཱཀིཙྩེ ཡཐཱ གིཧཱི;
གཎིཀཱཝ ཝིབྷཱུསཱཡཾ, ཨིསྶརེ ཁཏྟིཡཱ ཡཐཱ.
‘‘ནེཀཏིཀཱ ཝཉྩནིཀཱ, ཀཱུཊསཀྑཱི ཨཔཱཊུཀཱ;
བཧཱུཧི པརིཀཔྤེཧི, ཨཱམིསཾ པརིབྷུཉྫརེ.
‘‘ལེསཀཔྤེ པརིཡཱཡེ, པརིཀཔྤེནུདྷཱཝིཏཱ;
ཛཱིཝིཀཏྠཱ ཨུཔཱཡེན, སངྐཌྜྷནྟི བཧུཾ དྷནཾ.
‘‘ཨུཔཊྛཱཔེནྟི ¶ པརིསཾ, ཀམྨཏོ ནོ ཙ དྷམྨཏོ;
དྷམྨཾ པརེསཾ དེསེནྟི, ལཱབྷཏོ ནོ ཙ ཨཏྠཏོ.
‘‘སངྒྷལཱབྷསྶ བྷཎྜནྟི, སངྒྷཏོ པརིབཱཧིརཱ;
པརལཱབྷོཔཛཱིཝནྟཱ, ཨཧིརཱིཀཱ ན ལཛྫརེ.
‘‘ནཱནུཡུཏྟཱ ཏཐཱ ཨེཀེ, མུཎྜཱ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏཱ;
སམྦྷཱཝནཾཡེཝིཙྪནྟི, ལཱབྷསཀྐཱརམུཙྪིཏཱ.
‘‘ཨེཝཾ ནཱནཔྤཡཱཏམྷི, ན དཱནི སུཀརཾ ཏཐཱ;
ཨཕུསིཏཾ ཝཱ ཕུསིཏུཾ, ཕུསིཏཾ ཝཱནུརཀྑིཏུཾ.
‘‘ཡཐཱ ཀཎྚཀཊྛཱནམྷི, ཙརེཡྻ ཨནུཔཱཧནོ;
སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱན, ཨེཝཾ གཱམེ མུནཱི ཙརེ.
‘‘སརིཏྭཱ པུབྦཀེ ཡོགཱི, ཏེསཾ ཝཏྟམནུསྶརཾ;
ཀིཉྩཱཔི པཙྪིམོ ཀཱལོ, ཕུསེཡྻ ཨམཏཾ པདཾ.
‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱ སཱལཝནེ, སམཎོ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ;
བྲཱཧྨཎོ པརིནིབྦཱཡཱི, ཨིསི ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཐེརེནེཝ བྷཱསིཏཱ.
ཏཏྠ ཨིརིཡཾ ཨཱསི བྷིཀྑཱུནནྟི པུརིསུཏྟམེ ལོཀནཱཐམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཏིཊྛནྟེ དྷརནྟེ ཨེཏརཧི པཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ. ཨཉྙཐཱ ཨཉྙེན པཀཱརེན ¶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིརིཡཾ ཙརིཏཾ ཨཧོསི ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ. ཨཉྙཐཱ དཱནི དིསྶཏཱིཏི ཨིདཱནི པན ཏཏོ ཨཉྙཐཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིརིཡཾ དིསྶཏི ཨཡཱཐཱཝཔཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ¶ .
ཨིདཱནི སཏྠརི དྷརནྟེ ཡེནཱཀཱརེན བྷིཀྑཱུནཾ པཊིཔཏྟི ཨཧོསི, ཏཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིཏཝཱཏཔརིཏྟཱཎ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མཏྟཊྛིཡནྟི ཏཾ མཏྟཾ པཡོཛནཾ. ཡཱཝདེཝ སཱིཏཝཱཏཔརིཏྟཱཎཾ, ཡཱཝདེཝ ཧིརཱིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཾ ཀཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཀཐཾ? སནྟུཊྛཱ ཨིཏརཱིཏརེ ཡསྨིཾ ཏསྨིཾ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ ཝཱ ཡཐཱལདྡྷེ པཙྩཡེ སནྟོསཾ ཨཱཔནྣཱ.
པཎཱིཏནྟི ཨུལཱ༹རཾ སཔྤིཨཱདིནཱ སཾསཊྛཾ, ཏདབྷཱཝེན ལཱུཁཾ. ཨཔྤནྟི, ཙཏུཔཉྩཱལོཔམཏྟམྤི. བཧུཾ ཡཱཔནཏྠཾ ཨབྷུཉྫིཾསཱུཏི པཎཱིཏཾ བཧུཾ བྷུཉྫནྟཱཔི ཡཱཔནམཏྟམེཝ ཨཱཧཱརཾ བྷུཉྫིཾསུ. ཏཏོ ཨེཝ ཨགིདྡྷཱ གེདྷཾ ཨནཱཔནྣཱ. ནཱདྷིམུཙྪིཏཱ ན ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱ ཨཀྑབྦྷཉྫནཾ ཝིཡ སཱཀཊིཀཱ, ཝཎལེཔནཾ ཝིཡ ཝཎིནོ ཨབྷུཉྫིཾསུ.
ཛཱིཝིཏཱནཾ ¶ པརིཀྑཱརེ, བྷེསཛྫེ ཨཐ པཙྩཡེཔི ཛཱིཝིཏཱནཾ པཝཏྟིཡཱ པརིཀྑཱརབྷཱུཏེ བྷེསཛྫསངྑཱཏེ པཙྩཡེ གིལཱནཔཙྩཡེ. ཡཐཱ ཏེཏི ཡཐཱ ཏེ པུརིམཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱསཝཀྑཡེ ཨུསྶུཀཱ ཡུཏྟཱ ཨཱསུཾ, ཏཐཱ ཏེ རོགཱབྷིབྷཱུཏཱཔི གིལཱནཔཙྩཡེ བཱལ༹ྷཾ ཨཏིཝིཡ ཨུསྶུཀཱ ནཱཧེསུནྟི ཨཏྠོ.
ཏཔྤརཱཡཎཱཏི ཝིཝེཀཔརཱཡཎཱ ཝིཝེཀཔོཎཱ. ཨེཝཾ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསཾ བྷཱཝནཱབྷིརཏིཉྩ དསྶེནྟེན ཏེསཾ ཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཱ དསྶིཏཱ.
ནཱིཙཱཏི ‘‘མཡཾ པཾསུཀཱུལིཀཱ པིཎྜཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཱནི ཨཀཏྭཱ ནཱིཙཝུཏྟིནོ, ནིཝཱཏཝུཏྟིནོཏི ཨཏྠོ. ནིཝིཊྛཱཏི སཱསནེ ནིཝིཊྛསདྡྷཱ. སུབྷརཱཏི ཨཔྤིཙྪཏཱདིབྷཱཝེན སུཔོསཱ. མུདཱུཏི ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཾ སཀལེ ཙ བྲཧྨཙརིཡེ མུདཱུ, སུཔརིཀམྨཀཏསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཝིནིཡོགཀྑམཱ. མུདཱུཏི ཝཱ ཨབྷཱཀུཊིཀཱ ཨུཏྟཱནམུཁཱ པུཔྥིཏམུཁེན པཊིསནྠཱརཝུཏྟིནོ, སུཏིཏྠཾ ཝིཡ སུཁཱཝཧཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐདྡྷམཱནསཱཏི ཨཀཐིནཙིཏྟཱ ¶ ཏེན སུབྦཙབྷཱཝམཱཧ. ཨབྱཱསེཀཱཏི སཏིཝིཔྤཝཱསཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསབྱཱསེཀརཧིཏཱ, ཨནྟརནྟརཱ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཱདཱིཧི ཨཝོཀིཎྞཱཏི ཨཏྠོ. ཨམུཁརཱཏི ན མུཁརཱ, ན མུཁེན ཁརཱ ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡརཧིཏཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཨཏྠཙིནྟཱཝསཱནུགཱཏི ཧིཏཙིནྟཱཝསཱནུགཱཧིཏཙིནྟཱཝསིཀཱ, ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཧིཏཙིནྟམེཝ ཨནུཔརིཝཏྟནཀཱ.
ཏཏོཏི ཏསྨཱ ནཱིཙཝུཏྟཱདིཧེཏུ. པཱསཱདིཀནྟི པསཱདཛནིཀཾ པཊིཔཏྟིཾ པསྶནྟཱནཾ སུཎནྟཱནཉྩ པསཱདཱཝཧཾ. གཏནྟི ཨབྷིཀྐནྟཔཊིཀྐནྟཔརིཝཏྟནཱདིགམནཾ. གཏནྟི ཝཱ ཀཱཡཝཱཙཱཔཝཏྟི. བྷུཏྟནྟི ཙཏུཔཙྩཡཔརིབྷོགོ. ནིསེཝིཏནྟི གོཙརནིསེཝནཾ. སིནིདྡྷཱ ¶ ཏེལདྷཱརཱཝཱཏི ཡཐཱ ཨནིཝཏྟིཏཱ ཀུསལཛནཱབྷིསིཉྩིཏཱ སཝནྟཱི ཏེལདྷཱརཱ ཨཝིཙྪིནྣཱ སིནིདྡྷཱ མཊྛཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨཱཀཔྤསམྤནྣཱནཾ ཨིརིཡཱཔཐོ ཨཙྪིདྡོ སཎྷོ མཊྛོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ ཨཧོསི.
མཧཱཛྷཱཡཱིཏི མཧནྟེཧི ཛྷཱནེཧི ཛྷཱཡནསཱིལཱ, མཧནྟཾ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཛྷཱཡནྟཱིཏི མཧཱཛྷཱཡཱི. ཏཏོ ཨེཝ མཧཱཧིཏཱ, མཧནྟེཧི ཧིཏེཧི སམནྣཱགཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཐེརཱཏི ཏེ ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱ པཊིཔཏྟིཔརཱཡཎཱ ཐེརཱ ཨིདཱནི པརིནིབྦུཏཱཏི ཨཏྠོ. པརིཏྟཱ དཱནི ཏཱདིསཱཏི ཨིདཱནི པཙྪིམེ ཀཱལེ ཏཱདིསཱ ཏཐཱརཱུཔཱ ཐེརཱ པརིཏྟཱ ཨཔྤཀཱ ཀཏིཔཡཱ ཨེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
ཀུསལཱནཉྩ ¶ དྷམྨཱནནྟི ཝིཝཊྚསྶ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཱནཾ ཝིམོཀྑསམྦྷཱརཱནཾ ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ. པཉྙཱཡ ཙཱཏི ཏཐཱརཱུཔཱཡ པཉྙཱཡ ཙ. པརིཀྑཡཱཏི ཨབྷཱཝཏོ ཨནུཔྤཏྟིཏོ. ཀཱམཉྩེཏྠ པཉྙཱཔི སིཡཱ ཨནཝཛྫདྷམྨཱ, བཧུཀཱརབྷཱཝདསྶནཏྠཾ པནསྶཱ ཝིསུཾ གཧཎཾ ཡཐཱ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཱཏི. སབྦཱཀཱརཝརཱུཔེཏནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱདཱིཧི སབྦེཧི ཨཱཀཱརཝརེཧི པཀཱརཝིསེསེཧི ཨུཔེཏཾ ཡུཏྟཾ ཛིནསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ལུཛྫཏི ཝིནསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.
པཱཔཀཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ, ཀིལེསཱནཉྩ ཡོ ཨུཏཱུཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ ལོབྷཱདཱིནཉྩ ཀིལེསཱནཾ ཡོ ཨུཏུ ཡོ ཀཱལོ, སོ ཨཡཾ ¶ ཝཏྟཏཱིཏི ཝཙནསེསོ. ཨུཔཊྛིཏཱ ཝིཝེཀཱཡ, ཡེ ཙ སདྡྷམྨསེསཀཱཏི ཡེ པན ཨེཝརཱུཔེ ཀཱལེ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀཏྠཱཡ ཨུཔཊྛིཏཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ, ཏེ ཙ སེསཔཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཀཱ ཧོནྟི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – སུཝིསུདྡྷསཱིལཱཙཱརཱཔི སམཱནཱ ཨིདཱནི ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨིརིཡཱཔཐསཎྛཱཔནཾ, སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཝིདྷཱནཾ, མཧཱཔལིབོདྷཱུཔཙྪེདོ, ཁུདྡཀཔལིབོདྷཱུཔཙྪེདོཏི ཨེཝམཱདིཔུབྦཀིཙྩཾ སམྤཱདེཏྭཱ བྷཱཝནམནུཡུཉྫནྟི. ཏེ སེསཔཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཀཱ, པཊིཔཏྟིཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི.
ཏེ ཀིལེསཱ པཝཌྜྷནྟཱཏི ཡེ བྷགཝཏོ ཨོརསཔུཏྟེཧི ཙ ཏདཱ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གམིཏཱ ཀིལེསཱ, ཏེ ཨེཏརཧི ལདྡྷོཀཱསཱ བྷིཀྑཱུསུ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟཱ. ཨཱཝིསནྟི བཧུཾ ཛནནྟི ཀལྱཱཎམིཏྟརཧིཏཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརབཧུལཾ ཨནྡྷབཱལཛནཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཝསཾ ཀརོནྟཱ ཨཱཝིསནྟི སནྟཱནཾ ཨནུཔཝིསནྟི. ཨེཝཾབྷཱུཏཱ ཙ ཏེ ཀཱིལ༹ནྟི མཉྙེ བཱལེཧི, ཨུམྨཏྟེཧིཝ རཀྑསཱ, ཡཐཱ ནཱམ ཀེལི༹སཱིལཱ རཀྑསཱ བྷིསཀྐརཧིཏེ ཨུམྨཏྟེ ཨཱཝིསིཏྭཱ ཏེ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཱདེནྟཱ ཏེཧི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨེཝཾ ཏེ ཀིལེསཱ སམྨཱསམྦུདྡྷབྷིསཀྐརཧིཏེ ཨནྡྷབཱལེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཝིསིཏྭཱ ཏེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཾ ཨནཏྠཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནྟི མཉྙེ, ཀཱིལ༹ནྟཱ ཝིཡ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏེན ¶ ཏེནཱཏི ཏེན ཏེན ཨཱརམྨཎབྷཱགེན. ཝིདྷཱཝིཏཱཏི ཝིརཱུཔཾ དྷཱཝིཏཱ ཨསཱརུཔྤཝསེན པཊིཔཛྫནྟཱ. ཀིལེསཝཏྠཱུསཱུཏི པཋམཾ ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསཱ པཙྪཱ ཨུཔྤཛྫནཀཱནཾ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ ཀིལེསཱཝ ཀིལེསཝཏྠཱུནི, ཏེསུ ཀིལེསཝཏྠཱུསུ སམཱུཧིཏེསུ. སསངྒཱམེཝ གྷོསིཏེཏི ཧིརཉྙསུཝཎྞམཎིམུཏྟཱདིཀཾ དྷནཾ ཝིཔྤཀིརིཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཡཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདི ཡསྶ ཡསྶ ཧཏྠགཏཾ, ཏཾ ཏཾ ཏསྶ ཏསྶེཝ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཀཱམགྷོསནཱ སསངྒཱམགྷོསནཱ ནཱམ. ཏཏྠཱཡམཏྠོ ¶ – ཀིལེསཝཏྠཱུསུ ‘‘ཡོ ཡོ ཀིལེསོ ཡཾ ཡཾ སཏྟཾ གཎྷཱཏི ཨབྷིབྷཝཏི, སོ སོ ཏསྶ ཏསྶ ཧོཏཱུ’’ཏི ཀིལེསསེནཱཔཏིནཱ མཱརེན སསངྒཱམེ གྷོསིཏེ ཝིཡ. ཏེཧི ཏེཧི ཀིལེསེཧི ཨབྷིབྷཱུཏཱ ཏེ བཱལཔུཐུཛྫནཱ ཏེན ཏེན ཨཱརམྨཎབྷཱགེན ཝིདྷཱཝིཏཱ ཝོསིཏཱཏི.
ཏེ ¶ ཨེཝཾ ཝིདྷཱཝིཏཱ ཀིཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པརིཙྩཛིཏྭཱ སདྡྷམྨཾ, ཨཉྙམཉྙེཧི བྷཎྜརེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཱམིསཀིཉྫཀྑཧེཏུ ཨཉྙམཉྙེཧི བྷཎྜརེ ཀལཧཾ ཀརོནྟཱིཏི. དིཊྛིགཏཱནཱིཏི ‘‘ཝིཉྙཱཎམཏྟམེཝ ཨཏྠི, ནཏྠེཝ རཱུཔདྷམྨཱ’’ཏི, ‘‘ཡཐཱ པུགྒལོ ནཱམ པརམཏྠཏོ ནཏྠི, ཨེཝཾ སབྷཱཝདྷམྨཱཔི པརམཏྠཏོ ནཏྠི, ཝོཧཱརམཏྟམེཝཱ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིནི དིཊྛིགཏཱནི མིཙྪཱགཱཧེ ཨནྭེནྟཱ ཨནུགཙྪནྟཱ ཨིདཾ སེཡྻོ ཨིདམེཝ སེཊྛཾ, ཨཉྙཾ མིཙྪཱཏི མཉྙནྟི.
ནིགྒཏཱཏི གེཧཏོ ནིཀྑནྟཱ. ཀཊཙྪུབྷིཀྑཧེཏཱུཔཱིཏི ཀཊཙྪུམཏྟབྷིཀྑཱནིམིཏྟམྤི. ཏཾ དདནྟསྶ གཧཊྛསྶ ཨནནུལོམིཀསཾསགྒཝསེན ཨཀིཙྩཱནི པབྦཛིཏེན ཨཀཏྟབྦཱནི ཀམྨཱནི ནིསེཝརེ ཀརོནྟི.
ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཏྭཱཏི ‘‘ཨཱུནཱུདརོ མིཏཱཧཱརོ’’ཏི (ཐེརགཱ. ༩༨༢; མི. པ. ༦.༥.༡༠) ཝུཏྟཝཙནཾ ཨཙིནྟེཏྭཱ ཨུདརཔཱུརཾ བྷུཉྫིཏྭཱ. སཡནྟུཏྟཱནསེཡྻཀཱཏི ‘‘དཀྑིཎེན པསྶེན སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༩; ཝིབྷ. ༥༡༩) ཝུཏྟཝིདྷཱནཾ ཨནནུསྶརིཏྭཱ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀཱ སཡནྟི. ཡཱ ཀཐཱ སཏྠུགརཧིཏཱཏི རཱཛཀཐཱདིཏིརཙྪཱནཀཐཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི.
སབྦཀཱརུཀསིཔྤཱནཱིཏི སབྦེཧི ཝེསྶཱདཱིཧི ཀཱརུཀེཧི ཀཏྟབྦཱནི བྷཏྟཏཱལཝཎྚཀརཎཱདཱིནི ཧཏྠསིཔྤཱནི. ཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱནཱཏི སཀྐཙྩཾ སཱདརཾ ཀཏྭཱ. ཨཝཱུཔསནྟཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཀིལེསཝཱུཔསམཱབྷཱཝཏོ གདྡུཧནམཏྟམྤི སམཱདྷཱནཱབྷཱཝཏོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཝཱུཔསནྟཱ, ཨཝཱུཔསནྟཙིཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སཱམཉྙཏྠོཏི སམཎདྷམྨོ. ཨཏིཨཙྪཏཱིཏི ཏེསཾ ཨཱཛཱིཝཀིཙྩཔསུཏཏཱཡ ཨེཀདེསམྤི ཨཕུསནཏོ ཝིསུཾཡེཝ ནིསཱིདཏི, ཨནལླཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
མཏྟིཀནྟི ¶ པཱཀཏིཀཾ ཝཱ པཉྩཝཎྞཾ ཝཱ གིཧཱིནཾ ཝིནིཡོགཀྑམཾ མཏྟིཀཾ. ཏེལཙུཎྞཉྩཱཏི པཱཀཏིཀཾ, ཨབྷིསངྑཏཾ ཝཱ ཏེལཉྩ ཙུཎྞཉྩ. ཨུདཀཱསནབྷོཛནནྟི ཨུདཀཉྩ ཨཱསནཉྩ ¶ བྷོཛནཉྩ. ཨཱཀངྑནྟཱ བཧུཏྟརནྟི བཧུཾ པིཎྜཔཱཏཱདིཨུཏྟརུཏྟརཾ ཨཱཀངྑནྟཱ ‘‘ཨམྷེཧི མཏྟིཀཱདཱིསུ དིནྣེསུ མནུསྶཱ དལ༹ྷབྷཏྟིཀཱ ཧུཏྭཱ བཧུཾ ཨུཏྟརུཏྟརཾ ཙཏུཔཙྩཡཛཱཏཾ དསྶནྟཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན གིཧཱིནཾ ཨུཔནཱམེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
དནྟེ ¶ པུནནྟི སོདྷེནྟི ཨེཏེནཱཏི དནྟཔོནཾ, དནྟཀཊྛཾ. ཀཔིཏྠནྟི ཀཔིཏྠཕལཾ. པུཔྥནྟི སུམནཙམྤཀཱདིཔུཔྥཾ. ཁཱདནཱིཡཱནཱིཏི ཨཊྛཱརསཝིདྷེཔི ཁཛྫཀཝིསེསེ. པིཎྜཔཱཏེ ཙ སམྤནྣེཏི ཝཎྞཱདིསམྤཡུཏྟེ ཨོདནཝིསེསེ. ‘‘ཨམྦེ ཨཱམལཀཱནི ཙཱ’’ཏི ཙ-སདྡེན མཱཏུལུངྒཏཱལནཱལི༹ཀེརཱདིཕལཱནི ཨཝུཏྟཱནི སངྒཎྷཱཏི. སབྦཏྠ གིཧཱིནཾ ཨུཔནཱམེནྟི ཨཱཀངྑནྟཱ བཧུཏྟརནྟི ཡོཛནཱ.
བྷེསཛྫེསུ ཡཐཱ ཝེཛྫཱཏི གིཧཱིནཾ བྷེསཛྫཔྤཡོགེསུ ཡཐཱ ཝེཛྫཱ, ཏཐཱ བྷིཀྑཱུ པཊིཔཛྫནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིཙྩཱཀིཙྩེ ཡཐཱ གིཧཱིཏི གཧཊྛཱནཾ ཁུདྡཀེ ཙེཝ མཧནྟེ ཙ ཀིཙྩེ ཀཏྟབྦེ གིཧཱི ཝིཡ. གཎིཀཱཝ ཝིབྷཱུསཱཡནྟི ཨཏྟནོ སརཱིརསྶ ཝིབྷཱུསནེ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནིཡོ ཝིཡ. ཨིསྶརེ ཁཏྟིཡཱ ཡཐཱཏི ཨིསྶརེ ཨིསྶརིཡཔཝཏྟནེ ཡཐཱ ཁཏྟིཡཱ, ཨེཝཾ ཀུལཔཏཱི ཧུཏྭཱ ཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ནེཀཏིཀཱཏི ནིཀཏིཡཾ ནིཡུཏྟཱ, ཨམཎིཾཡེཝ མཎིཾ, ཨསུཝཎྞཾཡེཝ སུཝཎྞཾ ཀཏྭཱ པཊིརཱུཔསཱཙིཡོགནིརཏཱ. ཝཉྩནིཀཱཏི ཀཱུཊམཱནཱདཱིཧི ཝིཔྤལམྦཀཱ. ཀཱུཊསཀྑཱིཏི ཨཡཱཐཱཝསཀྑིནོ. ཨཔཱཊུཀཱཏི ཝཱམཀཱ, ཨསཾཡཏཝུཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. བཧཱུཧི པརིཀཔྤེཧཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཨཉྙེཧི ཙ བཧཱུཧི མིཙྪཱཛཱིཝཔྤཀཱརེཧི.
ལེསཀཔྤེཏི ཀཔྤིཡལེསེ ཀཔྤིཡཔཊིརཱུཔེ. པརིཡཱཡེཏི, པཙྩཡེསུ པརིཡཱཡསྶ ཡོགེ. པརིཀཔྤེཏི ཝཌྜྷིཨཱདིཝིཀཔྤནེ, སབྦཏྠ ཝིསཡེ བྷུམྨཾ. ཨནུདྷཱཝིཏཱཏི མཧིཙྪཏཱདཱིཧི པཱཔདྷམྨེཧི ཨནུདྷཱཝིཏཱ ཝོསིཏཱ. ཛཱིཝིཀཏྠཱ ཛཱིཝིཀཔྤཡོཛནཱ ཨཱཛཱིཝཧེཏུཀཱ. ཨུཔཱཡེནཱཏི པརིཀཐཱདིནཱ ཨུཔཱཡེན པཙྩཡུཔྤཱདནནཡེན. སངྐཌྜྷནྟཱིཏི སཾཧརནྟི.
ཨུཔཊྛཱཔེནྟི པརིསནྟི པརིསཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཊྛཔེནྟི, ཡཐཱ པརིསཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཊྛཔེནྟི, ཨེཝཾ པརིསཾ སངྒཎྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀམྨཏོཏི ཀམྨཧེཏུ. ཏེ ཧི ཨཏྟནོ ཀཏྟབྦཝེཡྻཱཝཙྩནིམིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟི. ནོ ཙ དྷམྨཏོཏི དྷམྨནིམིཏྟཾ ནོ ཙ ཨུཔཊྛཔེནྟི. ཡོ སཏྠཱརཱ ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏཱཡ པརིསཱཡ སངྒཧོ ཨནུཉྙཱཏོ, ཏེན ན སངྒཎྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ལཱབྷཏོཏི ¶ ལཱབྷཧེཏུ, ‘‘ཨཡྻོ ¶ བཧུསྶུཏོ, བྷཱཎཀོ, ‘དྷམྨཀཐིཀོ’ཏི ཨེཝཾ སམྦྷཱཝེནྟོ མཧཱཛནོ མཡ྄ཧཾ ལཱབྷསཀྐཱརེ ཨུཔནཡིསྶཏཱི’’ཏི ¶ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཋཏྭཱ ལཱབྷནིམིཏྟཾ པརེསཾ དྷམྨཾ དེསེནྟི. ནོ ཙ ཨཏྠཏོཏི ཡོ སོ ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེ ཋཏྭཱ སདྡྷམྨཾ ཀཐེནྟེན པཏྟབྦོ ཨཏྠོ, ན ཏཾདིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཧིཏནིམིཏྟཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
སངྒྷལཱབྷསྶ བྷཎྜནྟཱིཏི སངྒྷལཱབྷཧེཏུ བྷཎྜནྟི ‘‘མཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏི, ན ཏུཡ྄ཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཀལཧཾ ཀརོནྟི. སངྒྷཏོ པརིབཱཧིརཱཏི, ཨརིཡསངྒྷཏོ བཧིབྷཱུཏཱ ཨརིཡསངྒྷེ ཏདབྷཱཝཏོ. པརལཱབྷོཔཛཱིཝནྟཱཏི སཱསནེ ལཱབྷསྶ ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནེཧི པརེ སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣེ སེཀྑེ ཨུདྡིསྶ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཏཾ པརལཱབྷཾ, པརཏོ ཝཱ དཱཡཀཏོ ལདྡྷབྦལཱབྷཾ ཨུཔཛཱིཝནྟཱ བྷཎྜནཀཱརཀཱ བྷིཀྑཱུ པཱཔཛིགུཙྪཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨཧིརིཀཱ སམཱནཱ ཙ ‘‘མཡཾ པརལཱབྷཾ བྷུཉྫཱམ, པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཱ’’ཏིཔི ན ལཛྫརེ ན ཧིརཱིཡནྟི.
ནཱནུཡུཏྟཱཏི སམཎཀརཎེཧི དྷམྨེཧི ཨནནུཡུཏྟཱ. ཏཐཱཏི ཡཐཱ པུབྦེ ཝུཏྟཱ བནྡྷནཀཱརཀཱདཡོ, ཏཐཱ. ཨེཀེཏི ཨེཀཙྩེ. མུཎྜཱ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏཱཏི ཀེཝལཾ མུཎྜིཏཀེསཏཱཡ མུཎྜཱ པིལོཏིཀཁཎྜེཧི སངྒྷཊིཏཊྛེན ‘‘སངྒྷཱཊཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམེན ཙཱིཝརེན པཱརུཏསརཱིརཱ. སམྦྷཱཝནཾཡེཝིཙྪནྟི, ལཱབྷསཀྐཱརམུཙྪིཏཱཏི ལཱབྷསཀྐཱརཱསཱཡ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱ ཧུཏྭཱ, ‘‘པེསལོ དྷུཏཝཱདོ བཧུསྶུཏོ’’ཏི ཝཱ མདྷུརཝཙནམནུཡུཏྟཱ ‘‘ཨརིཡོ’’ཏི ཙ ཀེཝལཾ སམྦྷཱཝནཾ བཧུམཱནཾཡེཝ ཨིཙྪནྟི ཨེསནྟི, ན ཏནྣིམིཏྟེ གུཎེཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝནྟི ‘‘ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ པཉྙཱཡ ཙ པརིཀྑཡཱ’’ཏི ཝུཏྟནཡེན. ནཱནཔྤཡཱཏམྷཱིཏི ནཱནཔྤཀཱརེ བྷེདནདྷམྨེ པཡཱཏེ སམཀཏེ, ནཱནཔྤཀཱརེན ཝཱ སཾཀིལེསདྷམྨེ པཡཱཏུཾ པཝཏྟིཏུཾ ཨཱརདྡྷེ. ན དཱནི སུཀརཾ ཏཐཱཏི ཨིདཱནི ཨིམསྨིཾ དུལླབྷཀལྱཱཎམིཏྟེ དུལླབྷསཔྤཱཡསདྡྷམྨསྶཝནེ ཙ ཀཱལེ ཡཐཱ སཏྠརི དྷརནྟེ ཨཕུསིཏཾ ཨཕུཊྛཾ, ཨནདྷིགཏཾ ཛྷཱནཝིཔསྶནཾ ཕུསིཏུཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཕུསིཏཾ ཝཱ ཧཱནབྷཱགིཡཾ ཋིཏིབྷཱགིཡམེཝ ཝཱ ཨཧུཏྭཱ ཡཐཱ ཝིསེསབྷཱགིཡཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཨནུརཀྑིཏུཾ པཱལེཏུཾ སུཀརཾ, ཏཐཱ ན སུཀརཾ, ཏཐཱ སམྤཱདེཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ¶ ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཀཱལསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ སཾཁིཏྟེན ཨོཝཱདེན སབྲཧྨཙཱརིཾ ཨོཝདནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཀཎྚཀཊྛཱནམྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ པུརིསོ ཀེནཙིདེཝ པཡོཛནེན ཀཎྚཀནིཙིཏེ པདེསེ ཨནུཔཱཧནོ ཝིཙརནྟོ ‘‘མཱ མཾ ཀཎྚཀོ ཝིཛ྄ཛྷཱི’’ཏི ¶ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཝ ¶ ཝིཙརཏི, ཨེཝཾ ཀིལེསཀཎྚཀནིཙིཏེ གོཙརགཱམེ པཡོཛནེན ཙརནྟོ མུནི སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱན སཏིསམྤཛཉྙཡུཏྟོ ཨཔྤམཏྟོཝ ཙརེཡྻ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིཛཧནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
སརིཏྭཱ པུབྦཀེ ཡོགཱི, ཏེསཾ ཝཏྟམནུསྶརནྟི པུརིམཀེ ཡོགེ བྷཱཝནཱཡ ཡུཏྟཏཱཡ ཡོགཱི ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀེ སརིཏྭཱ ཏེསཾ ཝཏྟཾ ཨཱགམཱནུསཱརེན སམྨཱཔཊིཔཏྟིབྷཱཝནཱཝིདྷིཾ ཨནུསྶརནྟོ དྷུརནིཀྑེཔཾ ཨཀཏྭཱ ཡཐཱཔཊིཔཛྫནྟོ. ཀིཉྩཱཔི པཙྪིམོ ཀཱལོཏི ཡདིཔཱཡཾ ཨཏཱིཏསཏྠུཀོ ཙརིམོ ཀཱལོ, ཏཐཱཔི ཡཐཱདྷམྨམེཝ པཊིཔཛྫནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཕུསེཡྻ ཨམཏཾ པདཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪེཡྻ.
ཨིདཾ ཝཏྭཱཏི, ཡཐཱདསྶིཏཾ སཾཀིལེསཝོདཱནེསུ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཝིདྷིཾ ཀཐེཏྭཱ. ཨཡཉྩ ཨོསཱནགཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཐེརསྶ པརིནིབྦཱནཾ པཀཱསེཏུཾ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
པཱརཱཔརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཝཱིསཏིནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༧. ཏིཾསནིཔཱཏོ
༡. ཕུསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཏིཾསནིཔཱཏེ ¶ ¶ པཱསཱདིཀེ བཧཱུ དིསྭཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཕུསྶཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨེཀསྶ མཎྜལིཀརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཕུསྶོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཁཏྟིཡཀུམཱརེཧི སིཀྑིཏབྦསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ. ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཀཱམེསུ ཨལགྒཙིཏྟོ ཨཉྙཏརསྶ མཧཱཐེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ བྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཨཐེཀདིཝསཾ པཎྜརགོཏྟོ ནཱམ ཨེཀོ ཏཱཔསོ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ནིསིནྣོ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སཱིལཱཙཱརསམྤནྣེ སུསཾཝུཏིནྡྲིཡེ བྷཱཝིཏཀཱཡེ བྷཱཝིཏཙིཏྟེ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ‘‘སཱདྷུ ཝཏཱཡཾ པཊིཔཏྟི ལོཀེ ཙིརཾ ཏིཊྛེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིཔཏྟི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཐེརཾ པུཙྪི. ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ སངྒཱིཏིཀཱརཱ –
‘‘པཱསཱདིཀེ བཧཱུ དིསྭཱ, བྷཱཝིཏཏྟེ སུསཾཝུཏེ;
ཨིསི པཎྜརསགོཏྟོ, ཨཔུཙྪི ཕུསྶསཝ྄ཧཡ’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨཱདིཏོ ཋཔེསུཾ;
ཏཏྠ ¶ པཱསཱདིཀེཏི ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཡཱ པསཱདཱརཧེ. བཧཱུཏི སམྦཧུལེ. བྷཱཝིཏཏྟེཏི སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཧི བྷཱཝིཏཙིཏྟེ. སུསཾཝུཏེཏི སུཊྛུ སཾཝུཏིནྡྲིཡེ. ཨིསཱིཏི ཏཱཔསོ. པཎྜརསགོཏྟོཏི པཎྜརསྶ ནཱམ ཨིསིནོ ཝཾསེ ཛཱཏཏྟཱ ཏེན སམཱནགོཏྟོ. ཕུསྶསཝ྄ཧཡནྟི ཕུསྶསདྡེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦཾ, ཕུསྶནཱམཀནྟི ཨཏྠོ.
‘‘ཀིཾ ¶ ཚནྡཱ ཀིམདྷིཔྤཱཡཱ, ཀིམཱཀཔྤཱ བྷཝིསྶརེ;
ཨནཱགཏམྷི ཀཱལམྷི, ཏཾ མེ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏོ’’ཏི. –
ཨཡཾ ¶ ཏསྶ ཨིསིནོ པུཙྪཱགཱཐཱ.
ཏཏྠ ཀིཾ ཚནྡཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨནཱགཏེ བྷིཀྑཱུ ཀཱིདིསཙྪནྡཱ ཀཱིདིསཱདྷིམུཏྟིཀཱ, ཀིཾ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ, ཨུདཱཧུ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཀིམདྷིཔྤཱཡཱཏི ཀཱིདིསཱདྷིཔྤཱཡཱ ཀཱིདིསཛ྄ཛྷཱསཡཱ, ཀིཾ སཾཀིལེསཛ྄ཛྷཱསཡཱ, ཨུདཱཧུ ཝོདཱནཛ྄ཛྷཱསཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཚནྡཱ ནཱམ ཀཏྟུཀམྱཏཱ, ཏསྨཱ ཀཱིདིསཱི ཏེསཾ ཀཏྟུཀམྱཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཔྤཱཡོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོཡེཝ. ཀིམཱཀཔྤཱཏི ཀཱིདིསཱཀཔྤཱ. ཨཱཀཔྤཱཏི ཙ ཝེསགཧཎཱདིཝཱརིཏྟཙཱརིཏྟཝནྟོཏི ཨཏྠོ. བྷཝིསྶརེཏི བྷཝིསྶནྟི. ཏཾ མེཏི ཏཾ ཨནཱགཏེ བྷིཀྑཱུནཾ ཚནྡཱདྷིཔྤཱཡཱཀཔྤབྷེདཾ པུཙྪིཏོ མཡ྄ཧཾ ཨཀྑཱཧི ཀཐེཧཱིཏི ཐེརཾ ཨཛ྄ཛྷེསཏི. ཏསྶ ཐེརོ ཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ སཀྐཙྩསཝནེ ཏཱཝ ནིཡོཛེཏུཾ –
‘‘སུཎོཧི ཝཙནཾ མཡ྄ཧཾ, ཨིསི པཎྜརསཝ྄ཧཡ;
སཀྐཙྩཾ ཨུཔདྷཱརེཧི, ཨཱཙིཀྑིསྶཱམྱནཱགཏ’’ནྟི. – གཱཐམཱཧ;
ཏསྶཏྠོ – བྷོ པཎྜརནཱམ ཨིསི, ཡཾ ཏྭཾ མཾ པུཙྪསི, ཏཾ ཏེ ཨནཱགཏཾ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི, ཨཱཙིཀྑཏོ པན མམ ཝཙནཾ སུཎཱཧི ཨནཱགཏཏྠདཱིཔནཏོ སཾཝེགཱཝཧཏོ ཙ སཀྐཙྩཾ ཨུཔདྷཱརེཧཱིཏི.
ཨཐ ཐེརོ ཨནཱགཏཾསཉཱཎེན བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཉྩ བྷཱཝིནིཾ པཝཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཨཱཙིཀྑནྟོ –
‘‘ཀོདྷནཱ ཨུཔནཱཧཱི ཙ, མཀྑཱི ཐམྦྷཱི སཋཱ བཧཱུ;
ཨིསྶུཀཱི ནཱནཱཝཱདཱ ཙ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏེ.
‘‘ཨཉྙཱཏམཱནིནོ དྷམྨེ, གམྦྷཱིརེ ཏཱིརགོཙརཱ;
ལཧུཀཱ ཨགརཱུ དྷམྨེ, ཨཉྙམཉྙམགཱརཝཱ.
‘‘བཧཱུ ཨཱདཱིནཝཱ ལོཀེ, ཨུཔྤཛྫིསྶནྟྱནཱགཏེ;
སུདེསིཏཾ ཨིམཾ དྷམྨཾ, ཀིལེསིསྶནྟི དུམྨཏཱི.
‘‘གུཎཧཱིནཱཔི ¶ སངྒྷམྷི, ཝོཧརནྟཱ ཝིསཱརདཱ;
བལཝནྟོ བྷཝིསྶནྟི, མུཁརཱ ཨསྶུཏཱཝིནོ.
‘‘གུཎཝནྟོཔི ¶ ¶ སངྒྷམྷི, ཝོཧརནྟཱ ཡཐཱཏྠཏོ;
དུབྦལཱ ཏེ བྷཝིསྶནྟི, ཧིརཱིམནཱ ཨནཏྠིཀཱ.
‘‘རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཉྩ, ཁེཏྟཾ ཝཏྠུམཛེལ༹ཀཾ.
དཱསིདཱསཉྩ དུམྨེདྷཱ, སཱདིཡིསྶནྟྱནཱགཏེ.
‘‘ཨུཛ྄ཛྷཱནསཉྙིནོ བཱལཱ, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏཱ;
ཨུནྣལཱ༹ ཝིཙརིསྶནྟི, ཀལཧཱབྷིརཏཱ མགཱ.
‘‘ཨུདྡྷཏཱ ཙ བྷཝིསྶནྟི, ནཱིལཙཱིཝརཔཱརུཏཱ;
ཀུཧཱ ཐདྡྷཱ ལཔཱ སིངྒཱི, ཙརིསྶནྟྱརིཡཱ ཝིཡ.
‘‘ཏེལསཎྛེཧི ཀེསེཧི, ཙཔལཱ ཨཉྫནཀྑིཀཱ;
རཐིཡཱཡ གམིསྶནྟི, དནྟཝཎྞིཀཔཱརུཏཱ.
‘‘ཨཛེགུཙྪཾ ཝིམུཏྟེཧི, སུརཏྟཾ ཨརཧདྡྷཛཾ;
ཛིགུཙྪིསྶནྟི ཀཱསཱཝཾ, ཨོདཱཏེསུ སམུཙྪིཏཱ.
‘‘ལཱབྷཀཱམཱ བྷཝིསྶནྟི, ཀུསཱིཏཱ ཧཱིནཝཱིརིཡཱ;
ཀིཙྪནྟཱ ཝནཔཏྠཱནི, གཱམནྟེསུ ཝསིསྶརེ.
‘‘ཡེ ཡེ ལཱབྷཾ ལབྷིསྶནྟི, མིཙྪཱཛཱིཝརཏཱ སདཱ;
ཏེ ཏེཝ ཨནུསིཀྑནྟཱ, བྷཛིསྶནྟི ཨསཾཡཏཱ.
‘‘ཡེ ཡེ ཨལཱབྷིནོ ལཱབྷཾ, ན ཏེ པུཛྫཱ བྷཝིསྶརེ;
སུཔེསལེཔི ཏེ དྷཱིརེ, སེཝིསྶནྟི ན ཏེ ཏདཱ.
‘‘མིལཀྑུརཛནཾ རཏྟཾ, གརཧནྟཱ སཀཾ དྷཛཾ;
ཏིཏྠིཡཱནཾ དྷཛཾ ཀེཙི, དྷཱརིསྶནྟྱཝདཱཏཀཾ.
‘‘ཨགཱརཝོ ཙ ཀཱསཱཝེ, ཏདཱ ཏེསཾ བྷཝིསྶཏི;
པཊིསངྑཱ ཙ ཀཱསཱཝེ, བྷིཀྑཱུནཾ ན བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཨབྷིབྷཱུཏསྶ དུཀྑེན, སལླཝིདྡྷསྶ རུཔྤཏོ;
པཊིསངྑཱ མཧཱགྷོརཱ, ནཱགསྶཱསི ཨཙིནྟིཡཱ.
‘‘ཚདྡནྟོ ཧི ཏདཱ དིསྭཱ, སུརཏྟཾ ཨརཧདྡྷཛཾ;
ཏཱཝདེཝབྷཎཱི གཱཐཱ, གཛོ ཨཏྠོཔསཾཧིཏཱ.
‘‘ཨནིཀྐསཱཝོ ཀཱསཱཝཾ, ཡོ ཝཏྠཾ པརིདྷསྶཏི;
ཨཔེཏོ དམསཙྩེན, ན སོ ཀཱསཱཝམརཧཏི.
‘‘ཡོ ཙ ཝནྟཀསཱཝསྶ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;
ཨུཔེཏོ དམསཙྩེན, ས ཝེ ཀཱསཱཝམརཧཏི.
‘‘ཝིཔནྣསཱིལོ ¶ དུམྨེདྷོ, པཱཀཊོ ཀཱམཀཱརིཡོ;
ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོ ནིསྶུཀྐོ, ན སོ ཀཱསཱཝམརཧཏི.
‘‘ཡོ ཙ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཝཱིཏརཱགོ སམཱཧིཏོ;
ཨོདཱཏམནསངྐཔྤོ, ས ཝེ ཀཱསཱཝམརཧཏི.
‘‘ཨུདྡྷཏོ ཨུནྣལོ༹ བཱལོ, སཱིལཾ ཡསྶ ན ཝིཛྫཏི;
ཨོདཱཏཀཾ ཨརཧཏི, ཀཱསཱཝཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི.
‘‘བྷིཀྑཱུ ¶ ཙ བྷིཀྑུནིཡོ ཙ, དུཊྛཙིཏྟཱ ཨནཱདརཱ;
ཏཱདཱིནཾ མེཏྟཙིཏྟཱནཾ, ནིགྒཎྷིསྶནྟྱནཱགཏེ.
‘‘སིཀྑཱཔེནྟཱཔི ཐེརེཧི, བཱལཱ ཙཱིཝརདྷཱརཎཾ;
ན སུཎིསྶནྟི དུམྨེདྷཱ, པཱཀཊཱ ཀཱམཀཱརིཡཱ.
‘‘ཏེ ཏཐཱ སིཀྑིཏཱ བཱལཱ, ཨཉྙམཉྙཾ ཨགཱརཝཱ;
ནཱདིཡིསྶནྟུཔཛ྄ཛྷཱཡེ, ཁལུ༹ངྐོ ཝིཡ སཱརཐིཾ.
‘‘ཨེཝཾ ཨནཱགཏདྡྷཱནཾ, པཊིཔཏྟི བྷཝིསྶཏི;
བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཉྩ, པཏྟེ ཀཱལམྷི པཙྪིམེ.
‘‘པུརཱ ཨཱགཙྪཏེ ཨེཏཾ, ཨནཱགཏཾ མཧབྦྷཡཾ;
སུབྦཙཱ ཧོཐ སཁིལཱ, ཨཉྙམཉྙཾ སགཱརཝཱ.
‘‘མེཏྟཙིཏྟཱ ཀཱརུཎིཀཱ, ཧོཐ སཱིལེསུ སཾཝུཏཱ;
ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ པཧིཏཏྟཱ, ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམཱ.
‘‘པམཱདཾ ¶ བྷཡཏོ དིསྭཱ, ཨཔྤམཱདཉྩ ཁེམཏོ;
བྷཱཝེཐཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, ཕུསནྟཱ ཨམཏཾ པད’’ནྟི. – ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;
ཏཏྠ ཀོདྷནཱཏི ཀུཛ྄ཛྷནསཱིལཱ. བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏེཏི སམྦནྡྷོ. ཀིཾ ཐེརསྶ ཀཱལེ ཏཐཱ ནཱཧེསུནྟི? ན ནཱཧེསུཾ. ཏདཱ པན ཀལྱཱཎམིཏྟབཧུལཏཱཡ ཨོཝཱདཀེསུ ཝིཉྙཱཔཀེསུ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ བཧཱུསུ ཝིཛྫམཱནེསུ ཀིལེསེསུ བལཝནྟེསུ པཊིསངྑཱནབཧུལཏཱཡ ཙ ཡེབྷུཡྻེན བྷིཀྑཱུ ཨཀྐོདྷནཱ ཨཧེསུཾ, ཨཱཡཏིཾ ཏབྦིཔརིཡཱཡེ ཨཏིཀོདྷནཱ བྷཝིསྶནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨནཱགཏེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔནཱཧཱིཏི ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ ཨཱགྷཱཏསྶ ཨུཔནཡ྄ཧནསཱིལཱ ཨུཔནཱཧསམྦྷཝཏོ ཝཱ ཨུཔནཱཧཱི. ཏཏྠ པུརིམཀཱལིཀོ བྱཱཔཱདོ ཀོདྷོ, ཨཔརཀཱལིཀོ ཨུཔནཱཧོ. སཀིཾ པཝཏྟོ ཝཱ དོསོ ཀོདྷོ, ཨནེཀཀྑཏྟུཾ པཝཏྟོ ཨུཔནཱཧོ. པརེསཾ ཝིཛྫམཱནེ གུཎེ མཀྑནྟི པུཉྫནྟི, ཏེསཾ ཝཱ ཨུདཀཔུཉྫནིཡཱ ཝིཡ ཨུདཀསྶ མཀྑོ མཀྑནཾ པུཉྫནཾ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི མཀྑཱི. ཨཏིམཱནལཀྑཎོ ཐམྦྷོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཐམྦྷཱི. སཋཱཏི ¶ ཨསནྟགུཎཝིབྷཱཝནལཀྑཎེན སཱཋེཡྻེན སམནྣཱགཏཱ. ཨིསྶུཀཱིཏི པརསམྤཏྟིཁིཡྻནལཀྑཎཱཡ ཨིསྶཱཡ སམནྣཱགཏཱ. ནཱནཱཝཱདཱཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཝིརུདྡྷཝཱདཱ ཝིརུདྡྷདིཊྛིཀཱ, ཀལཧཀཱརཀཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ.
ཨཉྙཱཏམཱནིནོ དྷམྨེ, གམྦྷཱིརེ ཏཱིརགོཙརཱཏི གམྦྷཱིརེ དུརོབྷཱསེ སདྡྷམྨེ ཨཉྙཱཏེ ཨེཝ ‘‘ཉཱཏོཏི, དིཊྛོ’’ཏི ཨེཝཾ མཱནིནོ, ཏཏོ ཨེཝ ཏསྶ ཨོརབྷཱགེ པཝཏྟིཏཱཡ ཨོརིམཏཱིརགོཙརཱ. ལཧུཀཱཏི ལཧུསབྷཱཝཱ ཙཔལཱ. ཨགརཱུ དྷམྨེཏི སདྡྷམྨེ གཱརཝརཧིཏཱ. ཨཉྙམཉྙམགཱརཝཱཏི ཨཉྙམཉྙསྨིཾ ཨཔྤཏིསྶཱ, སངྒྷེ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཙ གརུགཱརཝཝིརཧིཏཱ. བཧཱུ ཨཱདཱིནཝཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ, ཝཀྑམཱནཱ ཙ བཧཱུ ཨནེཀདོསཱ ཨནྟརཱཡཱ ¶ . ལོཀེཏི སཏྟལོཀེ. ཨུཔྤཛྫིསྶནྟྱནཱགཏེཏི ཨནཱགཏེ པཱཏུ བྷཝིསྶནྟི. སུདེསིཏཾ ཨིམཾ དྷམྨནྟི, སམྨཱསམྦུདྡྷེན སུཊྛུ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརེན དེསིཏཾ ཨིམཾ ཨཱགམསདྡྷམྨཾ. ཀིལེསིསྶནྟཱིཏི ཀིལིཊྛཾ ཀིལེསདཱུསིཏཾ ཀརིསྶནྟི, ‘‘ཨཱཔཏྟིཾ ‘ཨནཱཔཏྟཱི’ཏི གརུཀཱཔཏྟིཾ ‘ལཧུཀཱཔཏྟཱི’’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསེན ཨསདྡྷམྨེན སཎྷསུཁུམཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཾ པཊིཀྑིཔིསྶནྟི, དིཊྛིསཾཀིལེསེན ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཏཎྷཱསཾཀིལེསེན སཾཀིལེསིསྶནྟི མལིནཾ ཀརིསྶནྟི. དུམྨཏཱིཏི ནིཔྤཉྙཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘བྷཝིསྶནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ…པེ… ཨབྷིདྷམྨཀཐཾ ཝེདལླཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཀཎྷདྷམྨཾ ཨོཀྐམམཱནཱ ན བུཛ྄ཛྷིསྶནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༧༩).
གུཎཧཱིནཱཏི སཱིལཱདིགུཎཝིརཧིཏཱ དུསྶཱིལཱ, ཨལཛྫིནོ ཙ. ཨཐ ཝཱ གུཎཧཱིནཱཏི ཝིནཡཝཱརིཏྟཱདིགུཎེན ཧཱིནཱ དྷམྨཝིནཡེ ཨཔྤཀཏཉྙུནོ. སངྒྷམྷཱིཏི སངྒྷམཛ྄ཛྷེ. ཝོཧརནྟཱཏི ཀཐེནྟཱ, སངྒྷེ ཝིནིཙྪཡཀཐཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ ཡཾཀིཉྩི བྷཎནྟཱ. ཝིསཱརདཱཏི ནིབྦྷཡཱ པགབྦྷཱ. བལཝནྟོཏི པཀྑབལེན བལཝནྟོ. མུཁརཱཏི མུཁཁརཱ ཁརཝཱདིནོ. ཨསྶུཏཱཝིནོཏི ན སུཏཝནྟོ, ཀེཝལཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶཡེན གུཎདྷརཱ ཧུཏྭཱ ‘‘དྷམྨཾ ‘ཨདྷམྨོ’ཏི, ཨདྷམྨཉྩ ‘དྷམྨོ’ཏི, ཝིནཡཾ ‘ཨཝིནཡོ’ཏི, ཨཝིནཡཉྩ ‘ཝིནཡོ’’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནཱ ཡཐིཙྪིཏམཏྠཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ པཏིཊྛཔེནྟཱ བལཝནྟོ བྷཝིསྶནྟི.
གུཎཝནྟོཏི སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣཱ. ཝོཧརནྟཱ ཡཐཱཏྠཏོཏི ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ, ཨཝིཔརཱིཏཏྠཾ ‘‘དྷམྨཾ ‘དྷམྨོ’ཏི, ཨདྷམྨཾ ‘ཨདྷམྨོ’ཏི, ཝིནཡཾ ‘ཝིནཡོ’ཏི ཨཝིནཡཾ ‘ཨཝིནཡོ’’’ཏི ཨེཝཾ དཱིཔེནྟཱ. དུབྦལཱ ཏེ བྷཝིསྶནྟཱིཏི པརིསཱཡཾ ཨལཛྫུསྶནྣཏཱཡ བལཝིརཧིཏཱ ཏེ བྷཝིསྶནྟི, ཏེསཾ ཝཙནཾ ན ཏིཊྛིསྶཏི. ཧིརཱིམནཱ ཨནཏྠིཀཱཏི ཧིརཱིམནྟོ ཀེནཙི ཨནཏྠིཀཱ. ཏེ ཧི དྷམྨེན ཝཏྟུཾ སམཏྠཱཔི ¶ པཱཔཛིགུཙྪཏཱཡ ཨཔྤཀིཙྩཏཱཡ ཙ ཀེཧིཙི ཝིརོདྷཾ ཨཀརོནྟཱ ཨཏྟནོ ཝཱདཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ ན ཝཱཡམནྟཱ དིཊྛཱཝིཀམྨཾ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཧོནྟི.
རཛཏནྟི རཱུཔིཡཾ, ཏེན ཀཧཱཔཎལོཧམཱསཀཱདཱིནམྤི སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཛཱཏརཱུཔནྟི སུཝཎྞཾ, ཏེན མཎིམུཏྟཱདཱིནམྤི སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཝཱ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ ‘‘ཨཔདཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ཝིཡ. ‘‘རཛཏཛཱཏརཱུཔཉྩཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཁེཏྟནྟི ཡཏྠ པུབྦཎྞཱཔརཎྞཾ རུཧཏི, ཏཾ ཁེཏྟཾ. ཏདཏྠཾ ཨཀཏབྷཱུམིབྷཱགོ ཝཏྠུ. ཨཛེལ༹ཀནྟི ཨེལ༹ཀཱ ནཱམ ཨཛཱཡེཝ, ཏེ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱ པསུཛཱཏཱི ཨཛཱ ནཱམ. ཨཛེལ༹ཀགྒཧཎེནེཝ ཧེཏྠ གོམཧིཾསཱདཱིནམྤི སངྒཧོ ཀཏོ. དཱསིདཱསཉྩཱཏི དཱསིཡོ ཙ དཱསེ ¶ ཙ. དུམྨེདྷཱཏི ཨཝིདྡསུནོ ¶ , ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ སཱརུཔྤཱསཱརུཔྤཾ ཨཛཱནནྟཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ སཱདིཡིསྶནྟི སམྤཊིཙྪིསྶནྟི.
ཨུཛ྄ཛྷཱནསཉྙིནོཏི པརེ ཧེཊྛཏོ ཀཏྭཱ ཨོལོཀནཙིཏྟཱ, ཨནུཛ྄ཛྷཱཡིཏབྦཊྛཱནེཔི ཝཱ ཨུཛ྄ཛྷཱནསཱིལཱ. བཱལཱཏི དུཙྩིནྟིཏཙིནྟནཱདིནཱ བཱལལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱ, ཏཏོ ཨེཝ སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏཱ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེསུ ན སམཱཧིཏཙིཏྟཱ. ཨུནྣལཱ༹ཏི, སམུསྶིཏཏུཙྪམཱནཱ. ཝིཙརིསྶནྟཱིཏི མཱནདྡྷཛཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཝིཙརིསྶནྟི. ཀལཧཱབྷིརཏཱ མགཱཏི སཱརམྦྷབཧུལཏཱཡ ཀརཎུཏྟརིཡཔསུཏཱ ཀལཧེ ཨེཝ ཨབྷིརཏཱ མགསདིསཱ མིགཱ ཝིཡ ཨཏྟཧིཏཱཔེཀྑཱ གྷཱསེསནཱབྷིརཏཱ དུབྦལཝིཧེསཔརཱཏི ཨཏྠོ.
ཨུདྡྷཏཱཏི ཨུདྡྷཙྩེན སམནྣཱགཏཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱརཧིཏཱ. ནཱིལཙཱིཝརཔཱརུཏཱཏི ཨཀཔྤིཡརཛནརཏྟེན ནཱིལཝཎྞེན ཙཱིཝརེན པཱརུཏཱ, ཏཱདིསཾ ཙཱིཝརཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཙེཝ པཱརུཔིཏྭཱ ཙ ཝིཙརཎཀཱ. ཀུཧཱཏི སཱམནྟཛཔྤནཱདིནཱ ཀུཧནཝཏྠུནཱ ཀུཧཀཱ, ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནིཙྪཱཡ ཀོཧཉྙཾ ཀཏྭཱ པརེསཾ ཝིམྷཱཔཡཱ. ཐདྡྷཱཏི ཀོདྷེན མཱནེན ཙ ཐདྡྷམཱནསཱ ཀཀྑལ༹ཧདཡཱ. ལཔཱཏི ལཔནཀཱ ཀུཧནཝུཏྟིཀཱ, པསནྣམཱནསེཧི མནུསྶེཧི ‘‘ཀེན, བྷནྟེ, ཨཡྻསྶ ཨཏྠོ’’ཏི པཙྩཡདཱཡཀཱནཾ ཝདཱཔནཀཱ, པཡུཏྟཝཱཙཱཝསེན, ནིཔྤེསིཀཏཱཝསེན ཙ པཙྩཡཏྠཾ ལཔཀཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ. སིངྒཱིཏི ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ སིངྒཾ? ཡཾ སིངྒཾ སིངྒཱརཏཱ ཙཱཏུརཏཱ ཙཱཏུརིཡཾ པརིཀྑཏཏཱ པཱརིཀྑཏིཡ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༥༢) ཨེཝཾ ཝུཏྟེཧི སིངྒསདིསེཧི པཱཀཊཀིལེསེཧི སམནྣཱགཏཱ, སིངྒཱརཙརིཏཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨརིཡཱ ཝིཡཱ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘ཀུཧཱ’’ཏི ཨེཏསྶེཝ ཨཏྠདསྶནཾ. ཀུཧཀཱནཉྷི ཨརིཡཱནམིཝ ཋིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨརིཡཱ ཝིཡ ཝིཙརནྟཱིཏི ཨཱཧ.
ཏེལསཎྛེཧཱིཏི ¶ སིཏྠཀཏེལེན ཝཱ ཨུདཀཏེལེན ཝཱ ཨོསཎྛིཏེཧི. ཙཔལཱཏི ཀཱཡམཎྜནཔརིཀྑཱརམཎྜནཱདིནཱ ཙཱཔལླེན ཡུཏྟཱ. ཨཉྫནཀྑིཀཱཏི ཨལངྐཱརཉྫནེན ཨཉྫིཏནེཏྟཱ. རཐིཡཱཡ གམིསྶནྟཱིཏི བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཀུལཱུཔསངྐམནཱཔདེསེཧི, མཧཱརཙྪཱཡ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིབྦྷམིསྶནྟི. དནྟཝཎྞིཀཔཱརུཏཱཏི དནྟཝཎྞརཏྟེན ཙཱིཝརེན པཱརུཏསརཱིརཱ.
ཨཛེགུཙྪནྟི ¶ ཨཛིགུཙྪིཏབྦཾ. ཝིམུཏྟེཧཱིཏི ཨརིཡེཧི. སུརཏྟནྟི ཀཔྤིཡརཛནེན སུཊྛུ རཏྟཾ, ཨརཧནྟཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཙིཎྞཏཱཡ ཨརཧདྡྷཛཾ ཛིགུཙྪིསྶནྟི ཀཱསཱཝཾ. ཀསྨཱ? ཨོདཱཏེསུ སམུཙྪིཏཱ གེདྷཾ ཨཱཔནྣཱ. དནྟཝཎྞཔཱརུཔནསྶ ཧི ཨིདཾ ¶ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཏེ ཧི སེཏཀཾ སམྦྷཱཝེནྟཱ ‘‘སབྦེན སབྦཾ སེཏཀེ གཧིཏེ ལིངྒཔརིཙྩཱགོ ཨེཝ སིཡཱ’’ཏི དནྟཝཎྞཾ པཱརུཔནྟི.
ལཱབྷཀཱམཱཏི ལཱབྷགིདྡྷཱ. བྷིཀྑཱཙརིཡཱསུཔི ཀོསཛྫཡོགཏོ ཀུསཱིཏཱ. སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཙིཏྟསྶ ཨུསྶཱཧཱབྷཱཝེན ཧཱིནཝཱིརིཡཱ. ཀིཙྪནྟཱཏི, ཀིལམནྟཱ, ཝནཔཏྠེསུ ཝསིཏུཾ ཀིཙྪནྟཱ ཀིལནྟཙིཏྟཱཏི ཨཏྠོ. གཱམནྟེསཱུཏི གཱམནྟསེནཱསནེསུ གཱམསམཱིཔེསུ སེནཱསནེསུ, གཱམདྭཱརེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ. ཝསིསྶརེཏི ཝསིསྶནྟི.
ཏེ ཏེཝ ཨནུསིཀྑནྟཱཏི ཡེ ཡེ མིཙྪཱཛཱིཝཔྤཡོགེན ལདྡྷལཱབྷཱ, ཏེ ཏེ ཨེཝ པུགྒལེ ཨནུསིཀྑནྟཱ བྷམིསྶནྟི. བྷམིསྶནྟཱིཏི སཡམྤི ཏེ ཝིཡ མིཙྪཱཛཱིཝེན ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ རཱཛཀུལཱདཱིནི སེཝནྟཱ པརིབྦྷམིསྶནྟི. ‘‘བྷཛིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སེཝིསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨསཾཡཏཱཏི སཱིལསཾཡམརཧིཏཱ.
ཡེ ཡེ ཨལཱབྷིནོ ལཱབྷནྟི ཡེ ཡེ བྷིཀྑཱུ མིཙྪཱཛཱིཝཔརིཝཛྫནེན ཨཔྤཔུཉྙཏཱཡ ཙ ལཱབྷསྶ པཙྩཡསྶ ན ལཱབྷིནོ, ཏེ པུཛྫཱ པཱུཛནཱིཡཱ པཱསཾསཱ ཏདཱ ཨནཱགཏེ ཀཱལེ ན བྷཝིསྶནྟི. སུཔེསལེཔི ཏེ དྷཱིརེཏི དྷིཏིསམྤནྣཏཱཡ དྷཱིརེ སུཊྛུ པེསལེཔི ཏེ བྷིཀྑཱུ ན སེཝིསྶནྟི, ཏདཱ ཨནཱགཏེ ཏེ ལཱབྷིནོ ལཱབྷཀཱམཱཝ བྷིཀྑཱུཏི ཨཏྠོ.
མིལཀྑུརཛནཾ རཏྟནྟི ཀཱལཀཙྪཀརཛནེན རཏྟཾ. སམཱསཔདཉྷེཏཾ, གཱཐཱསུཁཏྠཾ སཱནུནཱསིཀནིདྡེསོ. གརཧནྟཱ སཀཾ དྷཛནྟི ཨཏྟནོ དྷཛབྷཱུཏཾ ཀཱསཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟཱ. སཱསནེ པབྦཛིཏཱནཉྷི ཀཱསཱཝོ དྷཛོ ནཱམ. ཏིཏྠིཡཱནཾ དྷཛཾ ཀེཙཱིཏི ཀེཙི སཀྱཔུཏྟིཡབྷཱཝཾ པཊིཛཱནནྟཱ ཨེཝ ཏིཏྠིཡཱནཾ སེཏཝཏྠིཀཱནཾ དྷཛབྷཱུཏཾ ཨཝདཱཏཀཾ སེཏཝཏྠཾ དྷཱརེསྶནྟི.
ཨགཱརཝོ ¶ ཙ ཀཱསཱཝེཏི ཨརཧདྡྷཛབྷཱུཏེ ཀཱསཱཝེ ཨགཱརཝོ ཨབཧུམཱནཾ ཏདཱ ཨནཱགཏེ ཏེསཾ བྷཝིསྶཏི. པཊིསངྑཱ ཙ ཀཱསཱཝེཏི ‘‘པཊིསངྑཱ ¶ ཡོནིསོ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན པཙྩཝེཀྑཎམཏྟམྤི ཀཱསཱཝཔརིབྷོགེ ན བྷཝིསྶཏི.
ཀཱསཱཝཾ དྷཱརེནྟེན ཀཱསཱཝཾ བཧུམཱནེན ‘‘དུཙྩརིཏཏོ ཨོརམིཏབྦ’’ནྟི ཀཱསཱཝསྶ གརུཀཱཏབྦབྷཱཝེ ཚདྡནྟཛཱཏཀམུདཱཧརནྟོ ‘‘ཨབྷིབྷཱུཏསྶ དུཀྑེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སལླཝིདྡྷསྶཱཏི པུཐུནཱ སཝིསེན སལླེན ཝིདྡྷསྶ, ཏཏོ ཨེཝ མཧཏཱ དུཀྑེན ཨབྷིབྷཱུཏསྶ. རུཔྤཏོཏི སརཱིརཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫཏོ. མཧཱགྷོརཱཏི སརཱིརཛཱིཝིཏེསུ ནིརཔེཀྑཏཱཡ བྷིམྨཱ གརུཏརཱ པཊིསངྑཱ ཨཉྙེཧི ཨཙིནྟིཡཱ ཙིནྟཱམཏྟེན པཝཏྟེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱ ཚདྡནྟམཧཱནཱགསྶཨཱསི, ཨཧོསི. ཚདྡནྟནཱགརཱཛཀཱལེ ཧི བོདྷིསཏྟོ སོཎུཏྟརེན ནཱམ ནེསཱདེན པཊིཙྪནྣཊྛཱནེ ¶ ཋཏྭཱ ཝིསཔཱིཏེན སལླེན ཝིདྡྷོ མཧཏཱ དུཀྑེན ཨབྷིབྷཱུཏོ ཏཾ གཧེཏྭཱ པརིདཧིཏཾ ཀཱསཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨརིཡདྡྷཛེན པཊིཙྪནྣོ, ན མཡཱ ཧིཾསིཏབྦོ’’ཏི ཏཏྠ མེཏྟཙིཏྟམེཝ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨུཔརིདྷམྨཾ དེསེསི. ཡཐཱཧ –
‘‘སམཔྤིཏོ པུཐུསལླེན ནཱགོ,
ཨདུཊྛཙིཏྟོ ལུདྡཀམཛ྄ཛྷབྷཱསི;
ཀིམཏྠཡཾ ཀིསྶ ཝཱ སམྨ ཧེཏུ,
མམཾ ཝདྷཱི ཀསྶ ཝཱཡཾ པཡོགོ’’ཏིཨཱདི. (ཛཱ. ༡.༡༦.༡༢༤);
ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཐེརོ ‘‘ཚདྡནྟོ ཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུརཏྟཾ ཨརཧདྡྷཛནྟི སོཎུཏྟརེན པརིདཧིཏཀཱསཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨབྷཎཱིཏི ཨབྷཱསི. གཱཐཱཏི གཱཐཱཡོ. གཛོཏི ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ. ཨཏྠོཔསཾཧིཏཱཏི ཨཏྠསནྣིསྶིཏཱ ཧིཏཱ, ཧིཏཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ.
ཚདྡནྟནཱགརཱཛེན ཝུཏྟགཱཐཱསུ ཨནིཀྐསཱཝོཏི རཱགཱདཱིཧི ཀསཱཝེཧི ཀསཱཝོ, པརིདཧིསྶཏཱིཏི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཨཏྠརཎཝསེན པརིབྷུཉྫིསྶཏི. ‘‘པརིདྷསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཨཔེཏོ དམསཙྩེནཱཏི ཨིནྡྲིཡདམེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཔཀྑིཀེན ཝཙཱིསཙྩེན ཙ ཨཔེཏོ, ཝིཡུཏྟོ པརིཙྩཏྟོཏི ཨཏྠོ. ན སོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཀཱསཱཝཾ པརིདཧིཏུཾ ནཱརཧཏི.
ཝནྟཀསཱཝསྶཱཏི ¶ ¶ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཝནྟཀསཱཝོ ཚཌྜིཏཀསཱཝོ པཧཱིནཀསཱཝོ ཨསྶ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཱིལེསཱུཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེསུ. སུསམཱཧིཏོཏི སུཊྛུ སམཱཧིཏོ. ཨུཔེཏོཏི ཨིནྡྲིཡདམེན ཙེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན སཙྩེན ཙ ཨུཔགཏོ སམནྣཱགཏོ. ས ཝེཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཏཾ གནྡྷཀཱསཱཝཝཏྠཾ ཨེཀནྟེན ཨརཧཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཝིཔནྣསཱིལོཏི བྷིནྣསཱིལོ. དུམྨེདྷོཏི ནིཔྤཉྙོ སཱིལཝིསོདྷནཔཉྙཱཡ ཝིརཧིཏོ. པཱཀཊོཏི ‘‘དུསྶཱིལོ ཨཡ’’ནྟི པཱཀཊོ པཀཱསོ, ཝིཀྑིཏྟིནྡྲིཡཏཱཡ ཝཱ པཱཀཊོ པཱཀཊིནྡྲིཡོཏི ཨཏྠོ. ཀཱམཀཱརིཡོཏི བྷིནྣསཾཝརཏཱཡ ཡཐིཙྪིཏཀཱརཀོ, ཀཱམསྶ ཝཱ མཱརསྶ ཡཐཱཀཱམཀརཎཱིཡོ. ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཝིསཡེསུ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ. ནིསྶུཀྐོཏི ཨསུཀྐོ སུཀྐདྷམྨརཧིཏོ ཧིརོཏྟཔྤཝིཝཛྫིཏོ, ཀུསལདྷམྨསམྤཱདནཨུསྶུཀྐརཧིཏོ ཝཱ.
ཝཱིཏརཱགོཏི ཝིགཏཙྪནྡརཱགོ. ཨོདཱཏམནསངྐཔྤོཏི སུཝིསུདྡྷམནོཝིཏཀྐོ, ཨནཱཝིལསངྐཔྤོ ཝཱ.
ཀཱསཱཝཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ཡསྶ སཱིལཾ ནཏྠི, ཏསྶ ཀཱསཱཝཾ ཀིཾ ནཱམ པཡོཛནཾ སཱདྷེསྶཏི, ཙིཏྟཀཏསདིསཾ ཏསྶ པབྦཛིཏལིངྒནྟི ཨཏྠོ.
དུཊྛཙིཏྟཱཏི ¶ རཱགཱདིདོསེཧི དཱུསིཏཙིཏྟཱ. ཨནཱདརཱཏི སཏྠརི དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཨཱདརརཧིཏཱ ཨགཱརཝཱ. ཏཱདཱིནཾ མེཏྟཙིཏྟཱནནྟི མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ སམྤཡུཏྟཧདཡེ ཏེནེཝ ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟེ ཨུལཱ༹རགུཎེ. ཨུཔཡོགཏྠེ ཧི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ. ནིགྒཎྷིསྶནྟཱིཏི ‘‘སཱིལཱདིསམྤནྣེ དིསྭཱ ཏེ སམྦྷཱཝེནྟཱ ཝིཔནྣསཱིལེ ཨམྷེ ན བཧུཾ མཉྙིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཏྟནི ཨགཱརཝབྷཡེན ཡཐཱ ཏེ ཨུབྦཱལ༹ྷཱ པཀྐམིསྶནྟི, ཏཐཱ བཱདྷིསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
སིཀྑཱཔེནྟཱཔཱིཏི སིཀྑཱཔིཡམཱནཱཔི. ཀམྨཏྠེ ཧི ཨཡཾ ཀཏྟུནིདྡེསོ. ཐེརེཧཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི. ཙཱིཝརདྷཱརཎནྟི ཨིདཾ སམཎཔཊིཔཏྟིཡཱ ནིདསྶནམཏྟཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨེཝཾ ཏེ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པཊིཀྐམིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ¶ (ཨ. ནི. ༤.༡༢༢) སིཀྑཱཔིཡམཱནཱཔཱིཏི ཨཏྠོ. ན སུཎིསྶནྟཱིཏི ཨོཝཱདཾ ན གཎྷིསྶནྟི.
ཏེ ཏཐཱ སིཀྑིཏཱ བཱལཱཏི ཏེ ཨནྡྷབཱལཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི སིཀྑཱཔིཡམཱནཱཔི ཨནཱདརཏཱཡ ¶ ཨསིཀྑིཏཱཏི. ནཱདིཡིསྶནྟུཔཛ྄ཛྷཱཡེཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཨཱཙརིཡེ ཙ ཨཱདརཾ ན ཀརོནྟི, ཏེསཾ ཨནུསཱསནིཡཾ ན ཏིཊྛནྟི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཁལུ༹ངྐོ ཝིཡ སཱརཐིཾ ཡཐཱ ཁལུ༹ངྐོ དུཊྛསྶོ ཨསྶདམཀཾ ནཱདིཡཏི ན ཏསྶ ཨུཔདེསེ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཏེཔི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱཙརིཡེ ན བྷཱཡནྟི ན སཱརཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
‘‘ཨེཝ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ ནིགམནཾ. ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན. ཨནཱགཏདྡྷཱནནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ, ཨནཱགཏེ ཀཱལེཏི ཨཏྠོ. ཏཾཡེཝ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘པཏྟེ ཀཱལམྷི པཙྪིམེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཀཏམོ པཙྪིམཀཱལོ? ‘‘ཏཏིཡསངྒཱིཏིཏོ པཊྛཱཡ པཙྪིམཀཱལོ’’ཏི ཀེཙི, ཏཾ ཨེཀེ ནཱནུཛཱནནྟི. སཱསནསྶ ཧི པཉྩཡུགཱནི ཝིམུཏྟིཡུགཾ, སམཱདྷིཡུགཾ, སཱིལཡུགཾ, སུཏཡུགཾ, དཱནཡུགནྟི. ཏེསུ པཋམཾ ཝིམུཏྟིཡུགཾ, ཏསྨིཾ ཨནྟརཧིཏེ སམཱདྷིཡུགཾ ཝཏྟཏི, ཏསྨིམྤི ཨནྟརཧིཏེ སཱིལཡུགཾ ཝཏྟཏི, ཏསྨིམྤི ཨནྟརཧིཏེ སུཏཡུགཾ ཝཏྟཏེཝ. ཨཔརིསུདྡྷསཱིལོ ཧི ཨེཀདེསེན པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩཾ པགྒཡ྄ཧ ཏིཊྛཏི ལཱབྷཱདིཀཱམཏཱཡ. ཡདཱ པན མཱཏིཀཱཔརིཡོསཱནཱ པརིཡཏྟི སབྦསོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ལིངྒམཏྟམེཝ ཨཝསིསྶཏི, ཏདཱ ཡཐཱ ཏཐཱ དྷནཾ སཾཧརིཏྭཱ དཱནམུཁེན ཝིསྶཛྫེནྟི, སཱ ཀིར ནེསཾ ཙརིམཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟི. ཏཏྠ སུཏཡུགཏོ པཊྛཱཡ པཙྪིམཀཱལོ, ‘‘སཱིལཡུགཏོ པཊྛཱཡཱ’’ཏི ཨཔརེ.
ཨེཝཾ ཐེརོ པཙྪིམེ ཀཱལེ ཨུཔྤཛྫནཀཾ མཧཱབྷཡཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏབྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དདནྟོ ‘‘པུརཱ ཨཱགཙྪཏེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ པུརཱ ཨཱགཙྪཏེ ཨེཏནྟི ཨེཏཾ མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ཝུཏྟཾ པཊིཔཏྟིཨནྟརཱཡཀརཾ ཨནཱགཏཾ མཧཱབྷཡཾ ཨཱགཙྪཏི པུརཱ, ཡཱཝ ཨཱགམིསྶཏི, ཏཱཝདེཝཱཏི ཨཏྠོ. སུབྦཙཱཏི ཝཙནཀྑམཱ སོཝཙསྶཀཱརཀེཧི དྷམྨེཧི ¶ སམནྣཱགཏཱ, གརཱུནཾ ཨནུསཱསནིཡོ པདཀྑིཎགྒཱཧིནོ ཧོཐཱཏི ཨཏྠོ. སཁིལཱཏི མུདུཧདཡཱ.
མེཏྟཙིཏྟཱཏི ¶ སབྦསཏྟེསུ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརལཀྑཎཱཡ མེཏྟཱཡ སམྤཡུཏྟཙིཏྟཱ. ཀཱརུཎིཀཱཏི ཀརུཎཱཡ ནིཡུཏྟཱ པརེསཾ དུཀྑཱཔནཡནཱཀཱརཝུཏྟིཡཱ ཀརུཎཱཡ སམནྣཱགཏཱ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱཏི ཨཀུསལཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ པགྒཧིཏཝཱིརིཡཱ. པཧིཏཏྟཱཏི ནིབྦཱནཾ པཊིཔེསིཏཙིཏྟཱ. ནིཙྩནྟི སབྦཀཱལཾ. དལ༹ྷཔརཀྐམཱཏི ཐིརཝཱིརིཡཱ.
པམཱདནྟི པམཛྫནཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནནུཊྛཱནཾ, ཨཀུསལེསུ ཙ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཝོསྶགྒོ. ཝུཏྟཉྷི –
‘‘ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ པམཱདོ? ཀཱཡདུཙྩརིཏེ ཝཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེ ཝཱ མནོདུཙྩརིཏེ ཝཱ པཉྩསུ ཝཱ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒོ ཝོསྶགྒཱནུཔྤདཱནཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཀྐཙྩཀིརིཡཏཱ’’ཏིཨཱདི (ཝིབྷ. ༩༣༠).
ཨཔྤམཱདནྟི ཨཔྤམཛྫནཾ, སོ པམཱདསྶ པཊིཔཀྑཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྠཏོ ཧི ཨཔྤམཱདོ ནཱམ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ, ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨེཝ ཙེཏཾ ནཱམཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡསྨཱ པམཱདམཱུལཀཱ སབྦེ ཨནཏྠཱ, ཨཔྤམཱདམཱུལཀཱ ཙ སབྦེ ཨཏྠཱ, ཏསྨཱ པམཱདཾ བྷཡཏོ ཨུཔདྡཝཏོ དིསྭཱ ཨཔྤམཱདཉྩ ཁེམཏོ ཨནུཔདྡཝཏོ དིསྭཱ ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཱ སིཁཱབྷཱུཏཾ སཱིལཱདིཀྑནྡྷཏྟཡསངྒཧཾ སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཨཊྛངྒིཀཾ ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཐ, ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཕུསནྟཱ སཙྪིཀརོནྟཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཐ, དསྶནམགྒམཏྟེ ཨཊྛཏྭཱ ཨུཔརི ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཨུཔྤཱདནཝསེན ཝཌྜྷེཐ, ཨེཝཾ ཝོ ཨཔྤམཱདབྷཱཝནཱ སིཁཱཔཏྟཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ སམྤཏྟཔརིསཾ ཨོཝདཏི. ཨིམཱ ཨེཝ ཙིམསྶ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧེསུནྟི.
ཕུསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. སཱརིཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཡཐཱཙཱརཱི ¶ ཡཐཱསཏོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཏསྶ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ ཙ ཝཏྠུ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨཏཱིཏེ ཨིཏོ སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀེ ཨསངྑྱེཡྻམཏྠཀེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི, ནཱམེན སརདམཱཎཝོ ནཱམ ཨཧོསི. མཧཱམོགྒལླཱནོ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི, ནཱམེན སིརིཝཌྜྷཀུཊུམྦིཀོ ནཱམ ཨཧོསི. ཏེ ཨུབྷོཔི སཧཔཾསུཀཱིལ༹ཀསཧཱཡཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ སརདམཱཎཝོ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཀུལསནྟཀཾ ¶ དྷནཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ མརཎཾ ནཱམ ཨེཀནྟིཀཾ, ཏསྨཱ མཡཱ ཨེཀཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགནྟྭཱ མོཀྑམགྒོ གཝེསིཏབྦོ’’ཏི སཧཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, སམྨ, ཨཧཾ པབྦཛིཏུཀཱམོ, ཀིཾ ཏྭཾ པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ‘‘ན སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཧོཏུ ཨཧམེཝ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི རཏནཀོཊྛཱགཱརཱནི ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ ¶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པབྦཏཔཱདཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏསྶ པབྦཛྫཾ ཨནུཔབྦཛིཏཱ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ བྲཱཧྨཎཔུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. སོ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཨཊྛ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེསམྤི ཛཊིལཱནཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏེཔི སབྦེ པཉྩཱབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསུཾ.
ཏེན སམཡེན ཨནོམདསྶཱི ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ སཏྟེ སཾསཱརམཧོགྷཏོ ཏཱརེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘སརདཏཱཔསསྶ ཙ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཉྩ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ‘‘བུདྡྷབྷཱཝཾ མེ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཏཱཔསསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. སརདཏཱཔསོ སཏྠུ སརཱིརེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ‘‘སབྦཉྙུབུདྡྷོཡེཝཱཡ’’ནྟི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. སརདཏཱཔསོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཏསྨིཾ སམཡེ ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ ཛཊིལཱ པཎཱིཏཔཎཱིཏཱནི ཨོཛཝནྟཱནི ཕལཱཕལཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཱ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ¶ སཉྫཱཏཔྤསཱདཱ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡསྶ ཙ སཏྠུ ཙ ནིསིནྣཱཀཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, མཡཾ པུབྦེ ‘ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ ཀོཙི ནཏྠཱི’ཏི ཝིཙརཱམ, ཨཡཾ པན པུརིསོ ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ མཉྙེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཀིཾ ཝདེཐ, ཏཱཏཱ? སཱསཔེན སདྡྷིཾ ཨཊྛསཊྛིཡོཛནསཏསཧསྶུབྦེདྷཾ སིནེརུཾ སམཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪཐ? སབྦཉྙུབུདྡྷེན མཾ ཏུལྱཾ མཱ ཀརིཏྠཱ’’ཏི. ཨཐ ཏེ ཏཱཔསཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ མཧཱ ཝཏཱཡཾ པུརིསུཏྟམོ’’ཏི སབྦེཝ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཾསུ.
ཨཐ ཏེ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, སཏྠུ ཨནུཙྪཝིཀོ ནོ དེཡྻདྷམྨོ ནཏྠི, སཏྠཱ ཙ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ ཨིདྷཱགཏོ, ཧནྡ མཡཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཡཐཱབལཾ དསྶཱམ. ཏུམྷེཧི ཡཾ ཡཾ པཎཱིཏཾ ཕལཱཕལཾ ཨཱབྷཏཾ, ཏཾ ཏཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ སཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱརཱ ཙ ཕལཱཕལེ པཊིགྒཎྷིཏམཏྟེ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ. ཏཱཔསོ ཨུདཀམྤི སཡམེཝ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ བྷོཛནཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ སཏྠརི ནིསིནྣེ སབྦེ ཨནྟེཝཱསིཀེ པཀྐོསིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ¶ ‘‘དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏེ སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཏཱཝདེཝ སཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝཱརཱ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ.
ཏཏོ ¶ སརདཏཱཔསོ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ པུཔྥཱསནེན པཱུཛཱ ཀཱཏབྦཱ, ཏསྨཱ པུཔྥཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ བུདྡྷསྶ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཏིགཱཝུཏཾ, སེསབྷིཀྑཱུནཾ ཨཌྜྷཡོཛནིཀཱདིབྷེདཾ, སངྒྷནཝཀསྶ ཨུསབྷམཏྟཾ པཉྙཱཔེསུཾ. ཨེཝཾ ཏེསཾ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ སརདཏཱཔསོ ཏཐཱགཏསྶ པུརཏོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཋིཏོ – ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ ཨིམཾ པུཔྥཱསནཾ ཨབྷིརུཧཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པུཔྥཱསནེ. སཏྠརི ནིསིནྣེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ སེསབྷིཀྑཱུ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ཏེསཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫི. སཏྠུ སམཱཔནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱཔི སེསབྷིཀྑཱུཔི ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཾསུ. ཏཱཔསོ ¶ སཏྟཱཧཾ ནིརནྟརཾ པུཔྥཙྪཏྟཾ དྷཱརེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨིཏརེ པན ཝནམཱུལཕལཱཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སེསཀཱལེ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཾསུ.
སཏྠཱ སཏྟཱཧསྶ ཨཙྩཡེན ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨགྒསཱཝཀཾ ནིསབྷཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཔསཱནཾ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཐེརོ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎེ ཋཏྭཱ ཏེསཾ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ དེསནཱཝསཱནེ སཏྠཱ དུཏིཡཾ ཨགྒསཱཝཀཾ ཨནོམཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏྭམྤི ཨིམེསཾ དྷམྨཾ དེསེཧཱི’’ཏི. སོཔི ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སམྨསིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ ཀཐེསི. དྭིནྣམྤི དེསནཱཡ ཨེཀསྶཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ནཱཧོསི. ཨཐ སཏྠཱ བུདྡྷཝིསཡེ ཋཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷི. དེསནཱཝསཱནེ ཋཔེཏྭཱ སརདཏཱཔསཾ ཨཝསེསཱ སབྦེཔི ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ ཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨནྟརཧིཏཏཱཔསཝེསཱ ཨཊྛཔརིཀྑཱརཝརདྷརཱ སཊྛིཝསྶིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ.
སརདཏཱཔསོ པན ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨཡཾ ནིསབྷཏྠེརོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི སཏྠུ དེསནཱཀཱལེ ཨུཔྤནྣཔརིཝིཏཀྐཏཱཡ ཨཉྙཝིཧིཏོ ཧུཏྭཱ མགྒཕལཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཐ ཏཐཱགཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏཐཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨིཏོ ཏྭཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀོ སཱརིཔུཏྟོ ནཱམ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཝཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི.
སརདཏཱཔསོཔི ¶ སཧཱཡཀསྶ སིརིཝཌྜྷསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, སམྨ, མཡཱ ཨནོམདསྶིསྶ ¶ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀསྶ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠིཏཾ, ཏྭམྤི ཏསྶ དུཏིཡསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠེཧཱིཏི.
སིརིཝཌྜྷོ ཏཾ ཨུཔདེསཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨཊྛཀརཱིསམཏྟཾ ཋཱནཾ སམཏལཾ ཀཱརེཏྭཱ ལཱཛཔཉྩམཱནི པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ནཱིལུཔྤལཙྪདནཾ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནམྤི ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ ¶ མཧནྟཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ སཛྫེཏྭཱ, སརདཏཱཔསེན སཏྠཱརཾ ནིམནྟཱཔེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ, བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ མཧཱརཧེཧི ཝཏྠེཧི ཨཙྪཱདེཏྭཱ, དུཏིཡསཱཝཀབྷཱཝཱཡ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཝུཏྟནཡེན བྱཱཀརིཏྭཱ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སིརིཝཌྜྷོ ཧཊྛཔཧཊྛོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏྭཱ དུཏིཡཙིཏྟཝཱརེ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. སརདཏཱཔསོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི.
ཏཏོ པཊྛཱཡ ནེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཨནྟརཱཀམྨཾ ན ཀཐིཏཾ. ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ སརདཏཱཔསོ རཱཛགཧསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨུཔཏིསྶགཱམེ རཱུཔསཱརིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏཾདིཝསམེཝསྶ སཧཱཡོཔི རཱཛགཧསྶེཝ ཨཝིདཱུརེ ཀོལིཏགཱམེ མོགྒལིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏཱནི ཀིར དྭེཔི ཀུལཱནི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨཱབདྡྷཔཊིབདྡྷསཧཱཡཀཱནེཝ. ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨེཀདིཝསམེཝ གབྦྷཔརིཧཱརམདཾསུ. དསམཱསཙྩཡེན ཛཱཏཱནམྤི ཏེསཾ ཚསཊྛི དྷཱཏིཡོ ཨུཔཊྛཱཔེསུཾ, ནཱམགྒཧཎདིཝསེ རཱུཔསཱརིབྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟསྶ ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཛེཊྛཀུལསྶ པུཏྟཏྟཱ ཨུཔཏིསྶོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨིཏརསྶ ཀོལིཏགཱམེ ཛེཊྛཀུལསྶ པུཏྟཏྟཱ ཀོལིཏོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷནྟཱ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ སབྦསིཔྤཱནཾ པཱརཾ ཨགམཾསུ.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཏེ རཱཛགཧེ གིརགྒསམཛྫཾ པསྶནྟཱ མཧཱཛནཾ སནྣིཔཏིཏཾ དིསྭཱ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀགཏཏྟཱ ཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟཱ ‘‘སབྦེཔིམེ ཨོརཾ ཝསྶསཏཱནཾ མཙྩུམུཁེ པཏིསྶནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨམྷེཧི མོཀྑདྷམྨོ པརིཡེསིཏབྦོ, ཏཉྩ པརིཡེསནྟེཧི ཨེཀཾ པབྦཛྫཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ པཉྩཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ སཉྩཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཏེསཾ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཉྩཡོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཨཧོསི ¶ . ཏེ ཀཏིཔཱཧེནེཝ སབྦཾ སཉྩཡསྶ སམཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨདིསྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཏེ ཏེ པཎྜིཏསམྨཏེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཏེ ཏེཧི ¶ པུཊྛཱ ནེཝ ¶ སམྤཱཡནྟི, ཨཉྙདཏྠུ ཏེཡེཝ ཏེསཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟི. ཨེཝཾ ཏེ མོཀྑཾ པརིཡེསནྟཱ ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨམྷེསུ ཡོ པཋམཾ ཨམཏཾ ཨདྷིགཙྪཏི, སོ ཨིཏརསྶ ཨཱརོཙེཏཱུ’’ཏི.
ཏེན ཙ སམཡེན ཨམྷཱཀཾ སཏྠརི པཋམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ཨནུཔུབྦེན ཨུརུཝེལཀསྶཔཱདིཀེ སཧསྶཛཊིལེ དམེཏྭཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟེ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཏིསྶོ པརིབྦཱཛཀོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ གཙྪནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶཛིཏྠེརཾ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ན མཡཱ ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཀཔྤསམྤནྣོ པབྦཛིཏོ དིཊྛཔུབྦོ, སནྟདྷམྨེན ནཱམ ཨེཏྠ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི སཉྫཱཏཔྤསཱདོ པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདིཀྑནྟོ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི. ཐེརོཔི ལདྡྷཔིཎྜཔཱཏོ པརིབྷུཉྫིཏུཾ པཏིརཱུཔཾ ཨོཀཱསཾ གཏོ. པརིབྦཱཛཀོ ཨཏྟནོ པརིབྦཱཛཀཔཱིཋཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཙསྶ ཨཏྟནོ ཀུཎྜིཀཱཡ ཨུདཀཾ ཨདཱསི.
ཨེཝཾ སོ ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེན ཐེརེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ, ཀསྶ ཝཱ ཏྭཾ དྷམྨཾ རོཙེསཱི’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཔདིསི. པུན ཏེན ‘‘ཀིཾཝཱདཱི པནཱཡསྨཏོ སཏྠཱ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ཨིམསྶ སཱསནསྶ གམྦྷཱིརཏཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ནཝཀབྷཱཝཾ པཝེདེཏྭཱ སངྑེཔཝསེན ཙསྶ སཱསནདྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཡེ དྷམྨཱ ཧེཏུཔྤབྷཝཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༦༠; ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༢༨༦; པེཊཀོ. ༩) གཱཐམཱཧ. པརིབྦཱཛཀོ པཋམཔདདྭཡམེཝ སུཏྭཱ སཧསྶནཡསམྤནྣེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, ཨིཏརཾ པདདྭཡཾ སོཏཱཔནྣཀཱལེ ནིཊྛཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ པན སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨུཔརི ཝིསེསེ ཨཔྤཝཏྟེནྟེ ‘‘བྷཝིསྶཏི ཨེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘མཱ, བྷནྟེ, ཨུཔརི དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷཡིཏྠ, ཨེཏྟཀམེཝ ཧོཏུ, ཀཧཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཝེལུ༹ཝནེ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ པུརཏོ གཙྪཐ, ཨཧཾ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཀསྶ ཀཏཔཊིཉྙཾ མོཙེཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ¶ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ ཨགམཱསི.
ཀོལིཏཔརིབྦཱཛཀོ ཏཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མུཁཝཎྞོ ན ཨཉྙདིཝསེསུ ཝིཡ, ཨདྡྷཱནེན ཨམཏཾ ཨདྷིགཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏེནེཝསྶ ཝིསེསཱདྷིགམཾ སམྦྷཱཝེཏྭཱ ཨམཏཱདྷིགམཾ པུཙྪི. སོཔིསྶ ‘‘ཨཱམཱཝུསོ, ཨམཏཾ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཀོལིཏོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ¶ ཨཱཧ – ‘‘ཀཧཾ ནོ སཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཝེལུ༹ཝནེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, ཨཱཝུསོ, ཨཱཡཱམ, སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨུཔཏིསྶོ ¶ སབྦཀཱལམྤི ཨཱཙརིཡཔཱུཛཀོཝ, ཏསྨཱ སཉྩཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཏྠུ གུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ཏམྤི སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེཏུཀཱམོ ཨཧོསི. སོ ལཱབྷཱསཱཔཀཏོ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཨནིཙྪནྟོ ‘‘ན སཀྐོམི ཙཱཊི ཧུཏྭཱ ཨུདཀསིཉྩནཾ ཧོཏུ’’ནྟི པཊིཀྑིཔི. ཏེ ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི ཏཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཨཏྟནོ ཨོཝཱདེ ཝཏྟམཱནེཧི ཨཌྜྷཏེཡྻསཏེཧི ཨནྟེཝཱསིཀེཧི སདྡྷིཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམཾསུ. སཏྠཱ ཏེ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མེ སཱཝཀཡུགཾ བྷཝིསྶཏི ཨགྒཾ བྷདྡཡུག’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེསཾ པརིསཱཡ ཙརིཡཝསེན དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཾ ཨདཱསི. ཡཐཱ ཏེསཾ, ཨེཝཾ ཨགྒསཱཝཀཱནམྤི ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱགཏམེཝ. ཨུཔརིམགྒཏྟཡཀིཙྩཾ པན ན ནིཊྛཱཏི. ཀསྨཱ? སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཧནྟཏཱཡ.
ཏེསུ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ པབྦཛིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ མགདྷརཊྛེ ཀལླཝཱལགཱམེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཐིནམིདྡྷེ ཨོཀྐནྟེ སཏྠཱརཱ སཾཝེཛིཏོ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནཾ (ཨ. ནི. ༧.༦༡) སུཎནྟོ ཨེཝ ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨདྷིགནྟྭཱ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ པབྦཛིཏདིཝསཏོ ཨཌྜྷམཱསཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ རཱཛགཧེ སཱུཀརཁཏལེཎེ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻསྶ དཱིགྷནཁཔརིབྦཱཛཀསྶ ཝེདནཱཔརིགྒཧསུཏྟནྟེ (མ. ནི. ༢.༢༠༡ ཨཱདཡོ) དེསིཡམཱནེ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ པརསྶ ཝཌྜྷིཏཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟོ ཝིཡ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ ¶ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི. ཨིཏི དྭིནྣམྤི ཨགྒསཱཝཀཱནཾ སཏྠུ སམཱིཔེ ཨེཝ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཾ མཏྠཀཾ པཏྟཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༡༤༡-༣༧༤) –
‘‘ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ, ལམྦཀོ ནཱམ པབྦཏོ;
ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ.
‘‘ཨུཏྟཱནཀཱུལཱ ནདིཀཱ, སུཔཏིཏྠཱ མནོརམཱ;
སུསུདྡྷཔུལིནཱཀིཎྞཱ, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ.
‘‘ཨསཀྑརཱ ཨཔབྦྷཱརཱ, སཱདུ ཨཔྤཊིགནྡྷིཀཱ;
སནྡཏཱི ནདིཀཱ ཏཏྠ, སོབྷཡནྟཱ མམསྶམཾ.
‘‘ཀུམྦྷཱིལཱ མཀརཱ ཙེཏྠ, སུསུམཱརཱ ཙ ཀཙྪཔཱ;
ཙརནྟི ནདིཡཱ ཏཏྠ, སོབྷཡནྟཱ མམསྶམཾ.
‘‘པཱཋཱིནཱ པཱཝུསཱ མཙྪཱ, བལཛཱ མུཉྫརོཧིཏཱ;
ཝགྒལཱ༹ པཔཏཱཡནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ.
‘‘ཨུབྷོ ཀཱུལེསུ ནདིཡཱ, པུཔྥིནོ ཕལིནོ དུམཱ;
ཨུབྷཏོ ཨབྷིལམྦནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ.
‘‘ཨམྦཱ ¶ སཱལཱ ཙ ཏིལཀཱ, པཱཊལཱི སིནྡུཝཱརཀཱ;
དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, པུཔྥིཏཱ མམ ཨསྶམེ.
‘‘ཙམྨཀཱ སལ༹ལཱ ནཱིཔཱ, ནཱགཔུནྣཱགཀེཏཀཱ;
དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, པུཔྥིཏཱ མམ ཨསྶམེ.
‘‘ཨཏིམུཏྟཱ ཨསོཀཱ ཙ, བྷགིནཱིམཱལཱ ཙ པུཔྥིཏཱ;
ཨངྐོལཱ བིམྦིཛཱལཱ ཙ, པུཔྥིཏཱ མམ ཨསྶམེ.
‘‘ཀེཏཀཱ ཀནྡལི ཙེཝ, གོདྷུཀཱ ཏིཎསཱུལིཀཱ;
དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ.
‘‘ཀཎིཀཱརཱ ཀཎྞིཀཱ ཙ, ཨསནཱ ཨཛྫུནཱ བཧཱུ;
དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ.
‘‘པུནྣཱགཱ གིརིཔུནྣཱགཱ, ཀོཝིལཱ༹རཱ ཙ པུཔྥིཏཱ;
དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ.
‘‘ཨུདྡཱལཀཱ ¶ ཙ ཀུཊཛཱ, ཀདམྦཱ ཝཀུལཱ བཧཱུ;
དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ.
‘‘ཨཱལ༹ཀཱ ཨིསིམུགྒཱ ཙ, ཀདལིམཱཏུལུངྒིཡོ;
གནྡྷོདཀེན སཾཝཌྜྷཱ, ཕལཱནི དྷཱརཡནྟི ཏེ.
‘‘ཨཉྙེ པུཔྥནྟི པདུམཱ, ཨཉྙེ ཛཱཡནྟི ཀེསརཱི;
ཨཉྙེ ཨོཔུཔྥཱ པདུམཱ, པུཔྥིཏཱ ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ.
‘‘གབྦྷཾ གཎྷནྟི པདུམཱ, ནིདྡྷཱཝནྟི མུལཱ༹ལིཡོ;
སིངྒྷཱཊིཔཏྟམཱཀིཎྞཱ, སོབྷནྟི ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ.
‘‘ནཡིཏཱ ཨམྦགནྡྷཱི ཙ, ཨུཏྟལཱི བནྡྷུཛཱིཝཀཱ;
དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, པུཔྥིཏཱ ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ.
‘‘པཱཋཱིནཱ པཱཝུསཱ མཙྪཱ, བལཛཱ མུཉྫརོཧིཏཱ;
སཾགུལཱ མགྒུརཱ ཙེཝ, ཝསནྟི ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ.
‘‘ཀུམྦྷཱིལཱ སུསུམཱརཱ ཙ, ཏནྟིགཱཧཱ ཙ རཀྑསཱ;
ཨོགུཧཱ ཨཛགརཱ ཙ, ཝསནྟི ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ.
‘‘པཱརེཝཏཱ རཝིཧཾསཱ, ཙཀྐཝཱཀཱ ནདཱིཙརཱ;
ཀོཀིལཱ སུཀསཱལི༹ཀཱ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘ཀུཀུཏྠཀཱ ཀུལཱི༹རཀཱ, ཝནེ པོཀྑརསཱཏཀཱ;
དིནྡིབྷཱ སུཝཔོཏཱ ཙ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཀོཀིལཱ ཏམྦཙཱུལ༹ཀཱ;
པམྤཀཱ ཛཱིཝཾཛཱིཝཱ ཙ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘ཀོསིཀཱ ¶ པོཊྛསཱིསཱ ཙ, ཀུརརཱ སེནཀཱ བཧཱུ;
མཧཱཀཱལཱ༹ ཙ སཀུཎཱ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘པསདཱ ཙ ཝརཱཧཱ ཙ, ཙམརཱ གཎྜཀཱ བཧཱུ;
རོཧིཙྩཱ སུཀཔོཏཱ ཙ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘སཱིཧབྱགྒྷཱ ཙ དཱིཔཱི ཙ, ཨཙྪཀོཀཏརཙྪཀཱ;
ཏིདྷཱ པབྷིནྣམཱཏངྒཱ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘ཀིནྣརཱ ¶ ཝཱནརཱ ཙེཝ, ཨཐོཔི ཝནཀམྨིཀཱ;
ཙེཏཱ ཙ ལུདྡཀཱ ཙེཝ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘ཏིནྡུཀཱནི པིཡཱལཱནི, མདྷུཀེ ཀཱསུམཱརིཡོ;
དྷུཝཾ ཕལཱནི དྷཱརེནྟི, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ.
‘‘ཀོསམྦཱ སལ༹ལཱ ནིམྦཱ, སཱདུཕལསམཱཡུཏཱ;
དྷུཝཾ ཕལཱནི དྷཱརེནྟི, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ.
‘‘ཧརཱིཏཀཱ ཨཱམལཀཱ, ཨམྦཛམྦུཝིབྷཱིཏཀཱ;
ཀོལཱ བྷལླཱཏཀཱ བིལླཱ, ཕལཱནི དྷཱརཡནྟི ཏེ.
‘‘ཨཱལུཝཱ ཙ ཀལ༹མྦཱ ཙ, བིལཱ༹ལཱིཏཀྐལཱ༹ནི ཙ;
ཛཱིཝཀཱ སུཏཀཱ ཙེཝ, བཧུཀཱ མམ ཨསྶམེ.
‘‘ཨསྶམསྶཱཝིདཱུརམྷི, ཏལཱ༹ཀཱསུཾ སུནིམྨིཏཱ;
ཨཙྪོདཀཱ སཱིཏཛལཱ, སུཔཏིཏྠཱ མནོརམཱ.
‘‘པདུམུཔྤལསཉྪནྣཱ, པུཎྜརཱིཀསམཱཡུཏཱ;
མནྡཱལཀེཧི སཉྪནྣཱ, དིབྦགནྡྷོཔཝཱཡཏི.
‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣེ, པུཔྥིཏེ ཕལིཏེ ཝནེ;
སུཀཏེ ཨསྶམེ རམྨེ, ཝིཧརཱམི ཨཧཾ ཏདཱ.
‘‘སཱིལཝཱ ཝཏསམྤནྣོ, ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏོ སདཱ;
པཉྩཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོ, སུརུཙི ནཱམ ཏཱཔསོ.
‘‘ཙཏུཝཱིསསཧསྶཱནི, སིསྶཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཧུཾ;
སབྦེ མཾ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཏེ, ཛཱཏིམནྟོ ཡསསྶིནོ.
‘‘ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སནིགྷཎྜུསཀེཊུབྷེ;
པདཀཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱ, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏཱ.
‘‘ཨུཔྤཱཏེསུ ནིམིཏྟེསུ, ལཀྑཎེསུ ཙ ཀོཝིདཱ;
པཐབྱཱ བྷཱུམནྟལིཀྑེ, མམ སིསྶཱ སུསིཀྑིཏཱ.
‘‘ཨཔྤིཙྪཱ ནིཔཀཱ ཨེཏེ, ཨཔྤཱཧཱརཱ ཨལོལུཔཱ;
ལཱབྷཱལཱབྷེན སནྟུཊྛཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ.
‘‘ཛྷཱཡཱི ¶ ¶ ཛྷཱནརཏཱ དྷཱིརཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;
ཨཱཀིཉྩཉྙཾ པཏྠཡནྟཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ.
‘‘ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟཱ, པེཏྟིཀེ གོཙརེ རཏཱ;
ཨནྟལིཀྑཙརཱ དྷཱིརཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ.
‘‘སཾཝུཏཱ ཚསུ དྭཱརེསུ, ཨནེཛཱ རཀྑིཏིནྡྲིཡཱ;
ཨསཾསཊྛཱ ཙ ཏེ དྷཱིརཱ, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘པལླངྐེན ནིསཛྫཱཡ, ཋཱནཙངྐམནེན ཙ;
ཝཱིཏིནཱམེནྟི ཏེ རཏྟིཾ, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘རཛྫནཱིཡེ ན རཛྫནྟི, དུསྶནཱིཡེ ན དུསྶརེ;
མོཧནཱིཡེ ན མུཡ྄ཧནྟི, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘ཨིདྡྷིཾ ཝཱིམཾསམཱནཱ ཏེ, ཝཏྟནྟི ནིཙྩཀཱལིཀཾ;
པཐཝིཾ ཏེ པཀམྤེནྟི, སཱརབྦྷེན དུརཱསདཱ.
‘‘ཀཱིལ༹མཱནཱ ཙ ཏེ སིསྶཱ, ཀཱིལ༹ནྟི ཛྷཱནཀཱིལི༹ཏཾ.
ཛམྦུཏོ ཕལམཱནེནྟི, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘ཨཉྙེ གཙྪནྟི གོཡཱནཾ, ཨཉྙེ པུབྦཝིདེཧཀཾ;
ཨཉྙེ ཙ ཨུཏྟརཀུརུཾ, ཨེསནཱཡ དུརཱསདཱ.
‘‘པུརཏོ པེསེནྟི ཁཱརིཾ, པཙྪཏོ ཙ ཝཛནྟི ཏེ;
ཙཏུཝཱིསསཧསྶེཧི, ཚཱདིཏཾ ཧོཏི ཨམྦརཾ.
‘‘ཨགྒིཔཱཀཱི ཨནགྒཱི ཙ, དནྟོདུཀྑལིཀཱཔི ཙ;
ཨསྨེན ཀོཊྚིཏཱ ཀེཙི, པཝཏྟཕལབྷོཛནཱ.
‘‘ཨུདཀོརོཧཎཱ ཀེཙི, སཱཡཾ པཱཏོ སུཙཱིརཏཱ;
ཏོཡཱབྷིསེཙནཀརཱ, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘པརཱུལ༹ྷཀཙྪནཁལོམཱ, པངྐདནྟཱ རཛསྶིརཱ;
གནྡྷིཏཱ སཱིལགནྡྷེན, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘པཱཏོཝ སནྣིཔཏིཏྭཱ, ཛཊིལཱ ཨུགྒཏཱཔནཱ;
ལཱབྷཱལཱབྷཾ པཀིཏྟེཏྭཱ, གཙྪནྟི ཨམྦརེ ཏདཱ.
‘‘ཨེཏེསཾ ¶ པཀྐམནྟཱནཾ, མཧཱསདྡོ པཝཏྟཏི;
ཨཛིནཙམྨསདྡེན, མུདིཏཱ ཧོནྟི དེཝཏཱ.
‘‘དིསོདིསཾ པཀྐམནྟི, ཨནྟལིཀྑཙརཱ ཨིསཱི;
སཀེ བལེནུཔཏྠདྡྷཱ, ཏེ གཙྪནྟི ཡདིཙྪཀཾ.
‘‘པཐཝཱིཀམྤཀཱ ཨེཏེ, སབྦེཝ ནབྷཙཱརིནོ;
ཨུགྒཏེཛཱ དུཔྤསཧཱ, སཱགརོཝ ཨཁོབྷིཡཱ.
‘‘ཋཱནཙངྐམིནོ ¶ ཀེཙི, ཀེཙི ནེསཛྫིཀཱ ཨིསཱི;
པཝཏྟབྷོཛནཱ ཀེཙི, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ.
‘‘མེཏྟཱཝིཧཱརིནོ ཨེཏེ, ཧིཏེསཱི སབྦཔཱཎིནཾ;
ཨནཏྟུཀྐཾསཀཱ སབྦེ, ན ཏེ ཝམྦྷེནྟི ཀསྶཙི.
‘‘སཱིཧརཱཛཱཝསམྦྷཱིཏཱ, གཛརཱཛཱཝ ཐཱམཝཱ;
དུརཱསདཱ བྱགྒྷཱརིཝ, ཨཱགཙྪནྟི མམནྟིཀེ.
‘‘ཝིཛྫཱདྷརཱ དེཝཏཱ ཙ, ནཱགགནྡྷབྦརཀྑསཱ;
ཀུམྦྷཎྜཱ དཱནཝཱ གརུལཱ༹, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘ཏེ ཛཊཱཁཱརིབྷརིཏཱ, ཨཛིནུཏྟརཝཱསནཱ;
ཨནྟལིཀྑཙརཱ སབྦེ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ.
‘‘སདཱནུཙྪཝིཀཱ ཨེཏེ, ཨཉྙམཉྙཾ སགཱརཝཱ;
ཙཏུབྦཱིསསཧསྶཱནཾ, ཁིཔིཏསདྡོ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘པཱདེ པཱདཾ ནིཀྑིཔནྟཱ, ཨཔྤསདྡཱ སུསཾཝུཏཱ;
ཨུཔསངྐམྨ སབྦེཝ, སིརསཱ ཝནྡརེ མམཾ.
‘‘ཏེཧི སིསྶེཧི པརིཝུཏོ, སནྟེཧི ཙ ཏཔསྶིབྷི;
ཝསཱམི ཨསྶམེ ཏཏྠ, ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏོ ཨཧཾ.
‘‘ཨིསཱིནཾ སཱིལགནྡྷེན, པུཔྥགནྡྷེན ཙཱུབྷཡཾ;
ཕལཱིནཾ ཕལགནྡྷེན, གནྡྷིཏོ ཧོཏི ཨསྶམོ.
‘‘རཏྟིནྡིཝཾ ན ཛཱནཱམི, ཨརཏི མེ ན ཝིཛྫཏི;
སཀེ སིསྶེ ཨོཝདནྟོ, བྷིཡྻོ ཧཱསཾ ལབྷཱམཧཾ.
‘‘པུཔྥཱནཾ ¶ པུཔྥམཱནཱནཾ, ཕལཱནཉྩ ཝིཔཙྩཏཾ;
དིབྦགནྡྷཱ པཝཱཡནྟི, སོབྷཡནྟཱ མམསྶམཾ.
‘‘སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ, ཨཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཨཧཾ;
ཁཱརིབྷཱརཾ གཧེཏྭཱན, ཝནཾ ཨཛ྄ཛྷོགཧིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཨུཔྤཱཏེ སུཔིནེ ཙཱཔི, ལཀྑཎེསུ སུསིཀྑིཏོ;
པཝཏྟམཱནཾ མནྟཔདཾ, དྷཱརཡཱམི ཨཧཾ ཏདཱ.
‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
ཝིཝེཀཀཱམོ སམྦུདྡྷོ, ཧིམཝནྟམུཔཱགམི.
‘‘ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ, ཨགྒོ ཀཱརུཎིཀོ མུནི;
པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱན, ནིསཱིདི པུརིསུཏྟམོ.
‘‘ཏམདྡསཱཧཾ སམྦུདྡྷཾ, སཔྤབྷཱསཾ མནོརམཾ;
ཨིནྡཱིཝརཾཝ ཛལིཏཾ, ཨཱདིཏྟཾཝ ཧུཏཱསནཾ.
‘‘ཛལནྟཾ ¶ དཱིཔརུཀྑཾཝ, ཝིཛྫུཏཾ གགནེ ཡཐཱ;
སུཕུལླཾ སཱལརཱཛཾཝ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ཨཡཾ ནཱགོ མཧཱཝཱིརོ, དུཀྑསྶནྟཀརོ མུནི;
ཨིམཾ དསྶནམཱགམྨ, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩརེ.
‘‘དིསྭཱནཱཧཾ དེཝདེཝཾ, ལཀྑཎཾ ཨུཔདྷཱརཡིཾ;
བུདྡྷོ ནུ ཁོ ན ཝཱ བུདྡྷོ, ཧནྡ པསྶཱམི ཙཀྑུམཾ.
‘‘སཧསྶཱརཱནི ཙཀྐཱནི, དིསྶནྟི ཙརཎུཏྟམེ;
ལཀྑཎཱནིསྶ དིསྭཱན, ནིཊྛཾ གཙྪེ ཏཐཱགཏེ.
‘‘སམྨཛྫནིཾ གཧེཏྭཱན, སམྨཛྫིཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;
ཨཐ པུཔྥེ སམཱནེཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨཔཱུཛཡིཾ.
‘‘པཱུཛཡིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ;
ཨེཀཾསཾ ཨཛིནཾ ཀཏྭཱ, ནམསྶིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ཡེན ཉཱཎེན སམྦུདྡྷོ, ཝིཧརཏི ཨནཱསཝོ;
ཏཾ ཉཱཎཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘སམུདྡྷརསིམཾ ¶ ལོཀཾ, སཡམྦྷཱུ ཨམིཏོདཡ;
ཏཝ དསྶནམཱགམྨ, ཀངྑཱསོཏཾ ཏརནྟི ཏེ.
‘‘ཏུཝཾ སཏྠཱ ཙ ཀེཏུ ཙ, དྷཛོ ཡཱུཔོ ཙ པཱཎིནཾ;
པརཱཡཎོ པཏིཊྛཱ ཙ, དཱིཔོ ཙ དྭིཔདུཏྟམོ.
‘‘སཀྐཱ སམུདྡེ ཨུདཀཾ, པམེཏུཾ ཨཱལ༹ྷཀེན ཝཱ;
ན ཏྭེཝ ཏཝ སབྦཉྙུ, ཉཱཎཾ སཀྐཱ པམེཏཝེ.
‘‘དྷཱརེཏུཾ པཐཝིཾ སཀྐཱ, ཋཔེཏྭཱ ཏུལམཎྜལེ;
ན ཏྭེཝ ཏཝ སབྦཉྙུ, ཉཱཎཾ སཀྐཱ དྷརེཏཝེ.
‘‘ཨཱཀཱསོ མིནིཏུཾ སཀྐཱ, རཛྫུཡཱ ཨངྒུལེན ཝཱ;
ན ཏྭེཝ ཏཝ སབྦཉྙུ, ཉཱཎཾ སཀྐཱ པམེཏཝེ.
‘‘མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ, པཐཝིཉྩཱཁིལཉྫཧེ;
བུདྡྷཉཱཎཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཨུཔམཱཏོ ན ཡུཛྫརེ.
‘‘སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཙིཏྟཾ ཡེསཾ པཝཏྟཏི;
ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ ཨེཏེ, ཏཝ ཉཱཎམྷི ཙཀྑུམ.
‘‘ཡེན ཉཱཎེན པཏྟོསི, ཀེཝལཾ བོདྷིམུཏྟམཾ;
ཏེན ཉཱཎེན སབྦཉྙུ, མདྡསཱི པརཏིཏྠིཡེ.
‘‘ཨིམཱ གཱཐཱ ཐཝིཏྭཱན, སུརུཙི ནཱམ ཏཱཔསོ;
ཨཛིནཾ པཏྠརིཏྭཱན, པཐཝིཡཾ ནིསཱིདི སོ.
‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི ¶ , ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;
ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, གིརིརཱཛཱ པཝུཙྩཏི.
‘‘ཏཱཝ ཨཙྩུགྒཏོ ནེརུ, ཨཱཡཏོ ཝིཏྠཏོ ཙ སོ;
ཙུཎྞིཏོ ཨཎུབྷེདེན, ཀོཊིསཏསཧསྶསོ.
‘‘ལཀྑེ ཋཔིཡམཱནམྷི, པརིཀྑཡམགཙྪཐ;
ན ཏྭེཝ ཏཝ སབྦཉྙུ, ཉཱཎཾ སཀྐཱ པམེཏཝེ.
‘‘སུཁུམཙྪིཀེན ཛཱལེན, ཨུདཀཾ ཡོ པརིཀྑིཔེ;
ཡེ ཀེཙི ཨུདཀེ པཱཎཱ, ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ སིཡུཾ.
‘‘ཏཐེཝ ¶ ཧི མཧཱཝཱིར, ཡེ ཀེཙི པུཐུཏིཏྠིཡཱ;
དིཊྛིགཧནཔཀྑནྡཱ, པརཱམཱསེན མོཧིཏཱ.
‘‘ཏཝ སུདྡྷེན ཉཱཎེན, ཨནཱཝརཎདསྶིནཱ;
ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ ཨེཏེ, ཉཱཎཾ ཏེ ནཱཏིཝཏྟརེ.
‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ཨནོམདསྶཱི མཧཱཡསོ;
ཝུཊྛཧིཏྭཱ སམཱདྷིམྷཱ, དིསཾ ཨོལོཀཡཱི ཛིནོ.
‘‘ཨནོམདསྶིམུནིནོ, ནིསབྷོ ནཱམ སཱཝཀོ;
པརིཝུཏོ སཏསཧསྶེཧི, སནྟཙིཏྟེཧི ཏཱདིབྷི.
‘‘ཁཱིཎཱསཝེཧི སུདྡྷེཧི, ཚལ༹བྷིཉྙེཧི ཛྷཱཡིབྷི;
ཙིཏྟམཉྙཱཡ བུདྡྷསྶ, ཨུཔེསི ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏཱ ཏཏྠ, པདཀྑིཎམཀཾསུ ཏེ;
ནམསྶནྟཱ པཉྫལིཀཱ, ཨོཏརུཾ བུདྡྷསནྟིཀེ.
‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སིཏཾ པཱཏུཀརཱི ཛིནོ.
‘‘ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨནོམདསྶིསྶ སཏྠུནོ;
ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, ཨཔུཙྪི ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ཀོ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཧེཏུ, སིཏཀམྨསྶ སཏྠུནོ;
ན ཧི བུདྡྷཱ ཨཧེཏཱུཧི, སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟི ཏེ.
‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
བྷིཀྑུམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡོ མཾ པུཔྥེན པཱུཛེསི, ཉཱཎཉྩཱཔི ཨནུཏྠཝི;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎོཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘བུདྡྷསྶ གིརམཉྙཱཡ, སབྦེ དེཝཱ སམཱགཏཱ;
སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམཱ ཏེ, སམྦུདྡྷམུཔསངྐམུཾ.
‘‘དསསུ ¶ ལོཀདྷཱཏཱུསུ, དེཝཀཱཡཱ མཧིདྡྷིཀཱ;
སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམཱ ཏེ, སམྦུདྡྷམུཔསངྐམུཾ.
‘‘ཧཏྠཱི ¶ ཨསྶཱ རཐཱ པཏྟཱི, སེནཱ ཙ ཙཏུརངྒིནཱི;
པརིཝཱརེསྶནྟིམཾ ནིཙྩཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘སཊྛིཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, བྷེརིཡོ སམལངྐཏཱ;
ཨུཔཊྛིསྶནྟིམཾ ནིཙྩཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;
ཝིཙིཏྟཝཏྠཱབྷརཎཱ, ཨཱམུཏྟམཎིཀུཎྜལཱ.
‘‘ཨལཱ༹རཔམྷཱ ཧསུལཱ, སུསཉྙཱ ཏནུམཛ྄ཛྷིམཱ;
པརིཝཱརེསྶནྟིམཾ ནིཙྩཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;
སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སཧསྶཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.
‘‘པཙྪིམེ བྷཝསམྤཏྟེ, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;
བྲཱཧྨཎཱི སཱརིཡཱ ནཱམ, དྷཱརཡིསྶཏི ཀུཙྪིནཱ.
‘‘མཱཏུཡཱ ནཱམགོཏྟེན, པཉྙཱཡིསྶཏིཡཾ ནརོ;
སཱརིཔུཏྟོཏི ནཱམེན, ཏིཀྑཔཉྙོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཨསཱིཏིཀོཊཱི ཚཌྜེཏྭཱ, པབྦཛིསྶཏིཀིཉྩནོ;
གཝེསནྟོ སནྟིཔདཾ, ཙརིསྶཏི མཧིཾ ཨིམཾ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
སཱརིཔུཏྟོཏི ནཱམེན, ཧེསྶཏི ཨགྒསཱཝཀོ.
‘‘ཨཡཾ བྷཱགཱིརཐཱི གངྒཱ, ཧིམཝནྟཱ པབྷཱཝིཏཱ;
མཧཱསམུདྡམཔྤེཏི, ཏཔྤཡནྟཱི མཧོདདྷིཾ.
‘‘ཏཐེཝཱཡཾ སཱརིཔུཏྟོ, སཀེ ཏཱིསུ ཝིསཱརདོ;
པཉྙཱཡ པཱརམིཾ གནྟྭཱ, ཏཔྤཡིསྶཏི པཱཎིནེ.
‘‘ཧིམཝནྟམུཔཱདཱཡ ¶ , སཱགརཉྩ མཧོདདྷིཾ;
ཨེཏྠནྟརེ ཡཾ པུལིནཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.
‘‘ཏམྤི སཀྐཱ ཨསེསེན, སངྑཱཏུཾ གཎནཱ ཡཐཱ;
ན ཏྭེཝ སཱརིཔུཏྟསྶ, པཉྙཱཡནྟོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ལཀྑེ ¶ ཋཔིཡམཱནམྷི, ཁཱིཡེ གངྒཱཡ ཝཱལུཀཱ;
ན ཏྭེཝ སཱརིཔུཏྟསྶ, པཉྙཱཡནྟོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘མཧཱསམུདྡེ ཨཱུམིཡོ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ;
ཏཐེཝ སཱརིཔུཏྟསྶ, པཉྙཱཡནྟོ ན ཧེསྶཏི.
‘‘ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;
པཉྙཱཡ པཱརམིཾ གནྟྭཱ, ཧེསྶཏི ཨགྒསཱཝཀོ.
‘‘པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ, སཀྱཔུཏྟེན ཏཱདིནཱ;
ཨནུཝཏྟེསྶཏི སམྨཱ, ཝསྶེནྟོ དྷམྨཝུཊྛིཡོ.
‘‘སབྦམེཏཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསྶཏི.
‘‘ཨཧོ མེ སུཀཏཾ ཀམྨཾ, ཨནོམདསྶིསྶ སཏྠུནོ;
ཡསྶཱཧཾ ཀཱརཾ ཀཏྭཱན, སབྦཏྠ པཱརམིཾ གཏོ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེཏི མེ ཨིདྷ;
སུམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཨསངྑཏཾ གཝེསནྟོ, ནིབྦཱནཾ ཨཙལཾ པདཾ;
ཝིཙིནཾ ཏིཏྠིཡེ སབྦེ, ཨེསཱཧཾ སཾསརིཾ བྷཝེ.
‘‘ཡཐཱཔི བྱཱདྷིཏོ པོསོ, པརིཡེསེཡྻ ཨོསདྷཾ;
ཝིཙིནེཡྻ ཝནཾ སབྦཾ, བྱཱདྷིཏོ པརིམུཏྟིཡཱ.
‘‘ཨསངྑཏཾ གཝེསནྟོ, ནིབྦཱནཾ ཨམཏཾ པདཾ;
ཨབྦོཀིཎྞཾ པཉྩསཏཾ, པབྦཛིཾ ཨིསིཔབྦཛཾ.
‘‘ཛཊཱབྷཱརེན བྷརིཏོ, ཨཛིནུཏྟརནིཝཱསནོ;
ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, བྲཧྨལོཀཾ ཨགཙྪིཧཾ.
‘‘ནཏྠི ¶ བཱཧིརཀེ སུདྡྷི, ཋཔེཏྭཱ ཛིནསཱསནཾ;
ཡེ ཀེཙི བུདྡྷིམཱ སཏྟཱ, སུཛ྄ཛྷནྟི ཛིནསཱསནེ.
‘‘ཨཏྟཀཱརམཡཾ ཨེཏཾ, ནཡིདཾ ཨིཏིཧཱིཏིཧཾ;
ཨསངྑཏཾ གཝེསནྟོ, ཀུཏིཏྠེ སཉྩརིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཡཐཱ སཱརཏྠིཀོ པོསོ, ཀདལིཾ ཚེཏྭཱན ཕཱལཡེ;
ན ཏཏྠ སཱརཾ ཝིནྡེཡྻ, སཱརེན རིཏྟཀོ ཧི སོ.
‘‘ཏཐེཝ ཏིཏྠིཡཱ ལོཀེ, ནཱནཱདིཊྛཱི བཧུཛྫནཱ.
ཨསངྑཏེན རིཏྟཱསེ, སཱརེན ཀདལཱི ཡཐཱ.
‘‘པཙྪིམེ བྷཝསམྤཏྟེ, བྲཧྨབནྡྷུ ཨཧོསཧཾ;
མཧཱབྷོགཾ ཚཌྜེཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ¶ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;
བྲཱཧྨཎོ སཉྩཡོ ནཱམ, ཏསྶ མཱུལེ ཝསཱམཧཾ.
‘‘སཱཝཀོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨསྶཛི ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;
དུརཱསདོ ཨུགྒཏེཛོ, པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི ཏདཱ.
‘‘ཏམདྡསཱསིཾ སཔྤཉྙཾ, མུནིཾ མོནེ སམཱཧིཏཾ;
སནྟཙིཏྟཾ མཧཱནཱགཾ, སུཕུལླཾ པདུམཾ ཡཐཱ.
‘‘དིསྭཱ མེ ཙིཏྟམུཔྤཛྫི, སུདནྟཾ སུདྡྷམཱནསཾ;
ཨུསབྷཾ པཝརཾ ཝཱིརཾ, ཨརཧཱཡཾ བྷཝིསྶཏི.
‘‘པཱསཱདིཀོ ཨིརིཡཏི, ཨབྷིརཱུཔོ སུསཾཝུཏོ;
ཨུཏྟམེ དམཐེ དནྟོ, ཨམཏདསྶཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨུཏྟམཏྠཾ, པུཙྪེཡྻཾ ཏུཊྛམཱནསཾ;
སོ མེ པུཊྛོ ཀཐེསྶཏི, པཊིཔུཙྪཱམཧཾ ཏདཱ.
‘‘པིཎྜཔཱཏཾ ཙརནྟསྶ, པཙྪཏོ ཨགམཱསཧཾ;
ཨོཀཱསཾ པཊིམཱནེནྟོ, པུཙྪིཏུཾ ཨམཏཾ པདཾ.
‘‘ཝཱིཐིནྟརེ ཨནུཔྤཏྟཾ, ཨུཔགནྟྭཱན པུཙྪཧཾ;
ཀཐཾ གོཏྟོསི ཏྭཾ ཝཱིར, ཀསྶ སིསྶོསི མཱརིས.
‘‘སོ ¶ མེ པུཊྛོ ཝིཡཱཀཱསི, ཨསམྦྷཱིཏོཝ ཀེསརཱི;
བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, ཏསྶ སིསྶོམྷི ཨཱཝུསོ.
‘‘ཀཱིདིསཾ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨནུཛཱཏོ མཧཱཡསོ;
བུདྡྷསྶ སཱསནཾ དྷམྨཾ, སཱདྷུ མེ ཀཐཡསྶུ བྷོ.
‘‘སོ མེ པུཊྛོ ཀཐཱི སབྦཾ, གམྦྷཱིརཾ ནིཔུཎཾ པདཾ;
ཏཎྷཱསལླསྶ ཧནྟཱརཾ, སབྦདུཀྑཱཔནཱུདནཾ.
‘‘ཡེ དྷམྨཱ ཧེཏུཔྤབྷཝཱ, ཏེསཾ ཧེཏུཾ ཏཐཱགཏོ ཨཱཧ;
ཏེསཉྩ ཡོ ནིརོདྷོ, ཨེཝཾཝཱདཱི མཧཱསམཎོ.
‘‘སོཧཾ ཝིསྶཛྫིཏེ པཉྷེ, པཋམཾ ཕལམཛ྄ཛྷགཾ;
ཝིརཛོ ཝིམལོ ཨཱསིཾ, སུཏྭཱན ཛིནསཱསནཾ.
‘‘སུཏྭཱན མུནིནོ ཝཱཀྱཾ, པསྶིཏྭཱ དྷམྨམུཏྟམཾ;
པརིཡོགཱལ༹ྷསདྡྷམྨོ, ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསཧཾ.
‘‘ཨེསེཝ དྷམྨོ ཡདི ཏཱཝདེཝ, པཙྩབྱཐ པདམསོཀཾ;
ཨདིཊྛཾ ཨབྦྷཏཱིཏཾ, བཧུཀེཧི ཀཔྤནཧུཏེཧི.
‘‘ཡྭཱཧཾ དྷམྨཾ གཝེསནྟོ, ཀུཏིཏྠེ སཉྩརིཾ ཨཧཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཱལོ མེ ནཔྤམཛྫིཏུཾ.
‘‘ཏོསིཏོཧཾ ¶ ཨསྶཛིནཱ, པཏྭཱན ཨཙལཾ པདཾ;
སཧཱཡཀཾ གཝེསནྟོ, ཨསྶམཾ ཨགམཱསཧཾ.
‘‘དཱུརཏོཝ མམཾ དིསྭཱ, སཧཱཡོ མེ སུསིཀྑིཏོ;
ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.
‘‘པསནྣམུཁནེཏྟོསི, མུནིབྷཱཝོཝ དིསྶཏི;
ཨམཏཱདྷིགཏོ ཀཙྩི, ནིབྦཱནམཙྩུཏཾ པདཾ.
‘‘སུབྷཱནུརཱུཔོ ཨཱཡཱསི, ཨཱནེཉྫཀཱརིཏོ ཝིཡ;
དནྟོཝ དནྟདམཐོ, ཨུཔསནྟོསི བྲཱཧྨཎ.
‘‘ཨམཏཾ མཡཱདྷིགཏཾ, སོཀསལླཱཔནཱུདནཾ;
ཏྭམྤི ཏཾ ཨདྷིགཙྪེསི, གཙྪཱམ བུདྡྷསནྟིཀཾ.
‘‘སཱདྷཱུཏི ¶ སོ པཊིསྶུཏྭཱ, སཧཱཡོ མེ སུསིཀྑིཏོ;
ཧཏྠེན ཧཏྠཾ གཎྷིཏྭཱ, ཨུཔགམྨ ཏཝནྟིཀཾ.
‘‘ཨུབྷོཔི པབྦཛིསྶཱམ, སཀྱཔུཏྟ ཏཝནྟིཀེ;
ཏཝ སཱསནམཱགམྨ, ཝིཧརཱམ ཨནཱསཝཱ.
‘‘ཀོལིཏོ ཨིདྡྷིཡཱ སེཊྛོ, ཨཧཾ པཉྙཱཡ པཱརགོ;
ཨུབྷོཝ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ, སཱསནཾ སོབྷཡཱམསེ.
‘‘ཨཔརིཡོསིཏསངྐཔྤོ, ཀུཏིཏྠེ སཉྩརིཾ ཨཧཾ;
ཏཝ དསྶནམཱགམྨ, སངྐཔྤོ པཱུརིཏོ མམ.
‘‘པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ, པུཔྥནྟི སམཡེ དུམཱ;
དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, ཏོསེནྟི སབྦཔཱཎིནཾ.
‘‘ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, སཀྱཔུཏྟ མཧཱཡས;
སཱསནེ ཏེ པཏིཊྛཱཡ, སམཡེསཱམི པུཔྥིཏུཾ.
‘‘ཝིམུཏྟིཔུཔྥཾ ཨེསནྟོ, བྷཝསཾསཱརམོཙནཾ;
ཝིམུཏྟིཔུཔྥལཱབྷེན, ཏོསེམི སབྦཔཱཎིནཾ.
‘‘ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟམྷི, ཋཔེཏྭཱན མཧཱམུནིཾ;
པཉྙཱཡ སདིསོ ནཏྠི, ཏཝ པུཏྟསྶ ཙཀྑུམ.
‘‘སུཝིནཱིཏཱ ཙ ཏེ སིསྶཱ, པརིསཱ ཙསུསིཀྑིཏཱ;
ཨུཏྟམེ དམཐེ དནྟཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏཱ དྷཱིརཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;
མུནཱི མོནེཡྻསམྤནྣཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཨཔྤིཙྪཱ ནིཔཀཱ དྷཱིརཱ, ཨཔྤཱཧཱརཱ ཨལོལུཔཱ;
ལཱབྷཱལཱབྷེན སནྟུཊྛཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཨཱརཉྙིཀཱ ¶ དྷུཏརཏཱ, ཛྷཱཡིནོ ལཱུཁཙཱིཝརཱ;
ཝིཝེཀཱབྷིརཏཱ དྷཱིརཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘པཊིཔནྣཱ ཕལཊྛཱ ཙ, སེཁཱ ཕལསམངྒིནོ;
ཨཱསཱིསཀཱ ཨུཏྟམཏྠཾ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘སོཏཱཔནྣཱ ¶ ཙ ཝིམལཱ, སཀདཱགཱམིནོ ཙ ཡེ;
ཨནཱགཱམཱི ཙ ཨརཧཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘སཏིཔཊྛཱནཀུསལཱ, བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱརཏཱ;
སཱཝཀཱ ཏེ བཧཱུ སབྦེ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཨིདྡྷིཔཱདེསུ ཀུསལཱ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱརཏཱ;
སམྨཔྤདྷཱནཱནུཡུཏྟཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཙ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏཱ;
པཉྙཱཡ པཱརམིཾ པཏྟཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཨེདིསཱ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཏཝ སིསྶཱ སུསིཀྑིཏཱ;
དུརཱསདཱ ཨུགྒཏེཛཱ, པརིཝཱརེནྟི ཏཾ སདཱ.
‘‘ཏེཧི སིསྶེཧི པརིཝུཏོ, སཉྙཏེཧི ཏཔསྶིབྷི;
མིགརཱཛཱཝསམྦྷཱིཏོ, ཨུལུ༹རཱཛཱཝ སོབྷསི.
‘‘པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ, རུཧནྟི དྷརཎཱིརུཧཱ;
ཝེཔུལླཏཾ པཱཔུཎནྟི, ཕལཉྩ དསྶཡནྟི ཏེ.
‘‘པཐཝཱིསདིསོ ཏྭཾསི, སཀྱཔུཏྟ མཧཱཡས;
སཱསནེ ཏེ པཏིཊྛཱཡ, ལབྷནྟི ཨམཏཾ ཕལཾ.
‘‘སིནྡྷུ སརསྶཏཱི ཙེཝ, ནནྡིཡོ ཙནྡབྷཱགིཀཱ;
གངྒཱ ཙ ཡམུནཱ ཙེཝ, སརབྷཱུ ཙ ཨཐོ མཧཱི.
‘‘ཨེཏཱསཾ སནྡམཱནཱནཾ, སཱགརོཝ སམྤཊིཙྪཏི;
ཛཧནྟི པུརིམཾ ནཱམཾ, སཱགརོཏེཝ ཉཱཡཏི.
‘‘ཏཐེཝིམེ ཙཏུབྦཎྞཱ, པབྦཛིཏྭཱ ཏཝནྟིཀེ;
ཛཧནྟི པུརིམཾ ནཱམཾ, བུདྡྷཔུཏྟཱཏི ཉཱཡརེ.
‘‘ཡཐཱཔི ཙནྡོ ཝིམལོ, གཙྪཾ ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ;
སབྦེ ཏཱརགཎེ ལོཀེ, ཨཱབྷཱཡ ཨཏིརོཙཏི.
‘‘ཏཐེཝ ¶ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, པརིཝུཏོ དེཝམཱནུསེ;
ཨེཏེ སབྦེ ཨཏིཀྐམྨ, ཛལསི སབྦདཱ ཏུཝཾ.
‘‘གམྦྷཱིརེ ¶ ཨུཊྛིཏཱ ཨཱུམཱི, ན ཝེལམཏིཝཏྟརེ;
སབྦཱ ཝེལཾཝ ཕུསནྟི, སཉྩུཎྞཱ ཝིཀིརནྟི ཏཱ.
‘‘ཏཐེཝ ཏིཏྠིཡཱ ལོཀེ, ནཱནཱདིཊྛཱི བཧུཛྫནཱ;
དྷམྨཾ ཝཱདིཏུཀཱམཱ ཏེ, ནཱཏིཝཏྟནྟི ཏཾ མུནིཾ.
‘‘སཙེ ཙ ཏཾ པཱཔུཎནྟི, པཊིཝཱདེཧི ཙཀྑུམ;
ཏཝནྟིཀཾ ཨུཔགནྟྭཱ, སཉྩུཎྞཱཝ བྷཝནྟི ཏེ.
‘‘ཡཐཱཔི ཨུདཀེ ཛཱཏཱ, ཀུམུདཱ མནྡཱལཀཱ བཧཱུ;
ཨུཔལིམྤནྟི ཏོཡེན, ཀདྡམཀལལེན ཙ.
‘‘ཏཐེཝ བཧུཀཱ སཏྟཱ, ལོཀེ ཛཱཏཱ ཝིརཱུཧརེ;
ཨཊྚིཏཱ རཱགདོསེན, ཀདྡམེ ཀུམུདཾ ཡཐཱ.
‘‘ཡཐཱཔི པདུམཾ ཛལཛཾ, ཛལམཛ྄ཛྷེ ཝིརཱུཧཏི;
ན སོ ལིམྤཏི ཏོཡེན, པརིསུདྡྷོ ཧི ཀེསརཱི.
‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, ལོཀེ ཛཱཏོ མཧཱམུནི;
ནོཔལིམྤསི ལོཀེན, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ.
‘‘ཡཐཱཔི རམྨཀེ མཱསེ, བཧཱུ པུཔྥནྟི ཝཱརིཛཱ;
ནཱཏིཀྐམནྟི ཏཾ མཱསཾ, སམཡོ པུཔྥནཱཡ སོ.
‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, པུཔྥིཏོ ཏེ ཝིམུཏྟིཡཱ;
སཱསནཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི, པདུམཾ ཝཱརིཛཾ ཡཐཱ.
‘‘སུཔུཔྥིཏོ སཱལརཱཛཱ, དིབྦགནྡྷཾ པཝཱཡཏི;
ཨཉྙསཱལེཧི པརིཝུཏོ, སཱལརཱཛཱཝ སོབྷཏི.
‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, བུདྡྷཉཱཎེན པུཔྥིཏོ;
བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ, སཱལརཱཛཱཝ སོབྷསི.
‘‘ཡཐཱཔི སེལོ ཧིམཝཱ, ཨོསདྷོ སབྦཔཱཎིནཾ;
ནཱགཱནཾ ཨསུརཱནཉྩ, དེཝཏཱནཉྩ ཨཱལཡོ.
‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, ཨོསདྷོ ཝིཡ པཱཎིནཾ;
ཏེཝིཛྫཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཙ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏཱ.
‘‘ཨནུསིཊྛཱ ¶ མཧཱཝཱིར, ཏཡཱ ཀཱརུཎིཀེན ཏེ;
རམནྟི དྷམྨརཏིཡཱ, ཝསནྟི ཏཝ སཱསནེ.
‘‘མིགརཱཛཱ ཡཐཱ སཱིཧོ, ཨབྷིནིཀྑམྨ ཨཱསཡཱ;
ཙཏུདྡིསཱནུཝིལོཀེཏྭཱ, ཏིཀྑཏྟུཾ ཨབྷིནཱདཏི.
‘‘སབྦེ མིགཱ ཨུཏྟསནྟི, མིགརཱཛསྶ གཛྫཏོ;
ཏཐཱ ཧི ཛཱཏིམཱ ཨེསོ, པསཱུ ཏཱསེཏི སབྦདཱ.
‘‘གཛྫཏོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཝསུདྷཱ སམྤཀམྤཏི;
བོདྷནེཡྻཱཝབུཛ྄ཛྷནྟི, ཏསནྟི མཱརཀཱཡིཀཱ.
‘‘ཏསནྟི ¶ ཏིཏྠིཡཱ སབྦེ, ནདཏོ ཏེ མཧཱམུནི;
ཀཱཀཱ སེནཱཝ ཝིབྦྷནྟཱ, མིགརཉྙཱ ཡཐཱ མིགཱ.
‘‘ཡེ ཀེཙི གཎིནོ ལོཀེ, སཏྠཱརོཏི པཝུཙྩརེ;
པརམྤརཱགཏཾ དྷམྨཾ, དེསེནྟི པརིསཱཡ ཏེ.
‘‘ན ཧེཝཾ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, དྷམྨཾ དེསེསི པཱཎིནཾ;
སཱམཾ སཙྩཱནི བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཀེཝལཾ བོདྷིཔཀྑིཡཾ.
‘‘ཨཱསཡཱནུསཡཾ ཉཏྭཱ; ཨིནྡྲིཡཱནཾ བལཱབལཾ;
བྷབྦཱབྷབྦེ ཝིདིཏྭཱན, མཧཱམེགྷོཝ གཛྫསི.
‘‘ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཱ, ནིསིནྣཱ པརིསཱ བྷཝེ;
ནཱནཱདིཊྛཱི ཝིཙིནནྟཾ, ཝིམཏིཙྪེདནཱཡ ཏཾ.
‘‘སབྦེསཾ ཙིཏྟམཉྙཱཡ, ཨོཔམྨཀུསལོ མུནི;
ཨེཀཾ པཉྷཾ ཀཐེནྟོཝ, ཝིམཏིཾ ཚིནྡསི པཱཎིནཾ.
‘‘ཨུཔཏིསྶསདིསེཧེཝ, ཝསུདྷཱ པཱུརིཏཱ བྷཝེ;
སབྦེཝ ཏེ པཉྫལིཀཱ, ཀིཏྟཡུཾ ལོཀནཱཡཀཾ.
‘‘ཀཔྤཾ ཝཱ ཏེ ཀིཏྟཡནྟཱ, ནཱནཱཝཎྞེཧི ཀིཏྟཡུཾ;
པརིམེཏུཾ ན སཀྐེཡྻུཾ, ཨཔྤམེཡྻོ ཏཐཱགཏོ.
‘‘ཡཐཱ སཀེན ཐཱམེན, ཀིཏྟིཏོ ཧི མཡཱ ཛིནོ;
ཀཔྤཀོཊཱིཔི ཀིཏྟེནྟཱ, ཨེཝམེཝ པཀིཏྟཡུཾ.
‘‘སཙེ ¶ ཧི ཀོཙི དེཝོ ཝཱ, མནུསྶོ ཝཱ སུསིཀྑིཏོ;
པམེཏུཾ པརིཀཔྤེཡྻ, ཝིགྷཱཏཾཝ ལབྷེཡྻ སོ.
‘‘སཱསནེ ཏེ པཏིཊྛཱཡ, སཀྱཔུཏྟ མཧཱཡས;
པཉྙཱཡ པཱརམིཾ གནྟྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཏིཏྠིཡེ སམྤམདྡཱམི, ཝཏྟེམི ཛིནསཱསནཾ;
དྷམྨསེནཱཔཏི ཨཛྫ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;
སུཁིཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡཱི མམ.
‘‘ཡོ ཀོཙི མནུཛོ བྷཱརཾ, དྷཱརེཡྻ མཏྠཀེ སདཱ;
བྷཱརེན དུཀྑིཏོ ཨསྶ, བྷཱརེཧི བྷརིཏོ ཏཐཱ.
‘‘ཌཡ྄ཧམཱནོ ཏཱིཧགྒཱིཧི, བྷཝེསུ སཾསརིཾ ཨཧཾ;
བྷརིཏོ བྷཝབྷཱརེན, གིརིཾ ཨུཙྩཱརིཏོ ཡཐཱ.
‘‘ཨོརོཔིཏོ ཙ མེ བྷཱརོ, བྷཝཱ ཨུགྒྷཱཊིཏཱ མཡཱ;
ཀརཎཱིཡཾ ཀཏཾ སབྦཾ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.
‘‘ཡཱཝཏཱ ¶ བུདྡྷཁེཏྟམྷི, ཋཔེཏྭཱ སཀྱཔུངྒཝཾ;
ཨཧཾ ཨགྒོམྷི པཉྙཱཡ, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘སམཱདྷིམྷི སུཀུསལོ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ;
ཨིཙྪམཱནོ ཙཧཾ ཨཛྫ, སཧསྶཾ ཨབྷིནིམྨིནེ.
‘‘ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསྶ, ཝསཱིབྷཱུཏོ མཧཱམུནི;
ཀཐེསི སཱསནཾ མཡ྄ཧཾ, ནིརོདྷོ སཡནཾ མམ.
‘‘དིབྦཙཀྑུ ཝིསུདྡྷཾ མེ, སམཱདྷིཀུསལོ ཨཧཾ;
སམྨཔྤདྷཱནཱནུཡུཏྟོ, བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱརཏོ.
‘‘སཱཝཀེན ཧི པཏྟབྦཾ, སབྦམེཝ ཀཏཾ མཡཱ;
ལོཀནཱཐཾ ཋཔེཏྭཱན, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘སམཱཔཏྟཱིནཾ ཀུསལོ, ཛྷཱནཝིམོཀྑཱན ཁིཔྤཔཊིལཱབྷཱི;
བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱརཏོ, སཱཝཀགུཎཔཱརམིགཏོསྨི.
‘‘སཱཝཀགུཎེནཔི ¶ ཕུསྶེན, བུདྡྷིཡཱ པརིསུཏྟམབྷཱརཝཱ;
ཡཾ སདྡྷཱསངྒཧིཏཾ ཙིཏྟཾ, སདཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ.
‘‘ཨུདྡྷཏཝིསོཝ སཔྤོ, ཚིནྣཝིསཱཎོཝ ཨུསབྷོ;
ནིཀྑིཏྟམཱནདཔྤོཝ, ཨུཔེམི གརུགཱརཝེན གཎཾ.
‘‘ཡདི རཱུཔིནཱི བྷཝེཡྻ, པཉྙཱ མེ ཝསུམཏཱིཔི ན སམེཡྻ;
ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ, ཕལམེཏཾ ཉཱཎཐཝནཱཡ.
‘‘པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ, སཀྱཔུཏྟེན ཏཱདིནཱ;
ཨནུཝཏྟེམཧཾ སམྨཱ, ཉཱཎཐཝནཱཡིདཾ ཕལཾ.
‘‘མཱ མེ ཀདཱཙི པཱཔིཙྪོ, ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ;
ཨཔྤསྶུཏོ ཨནཱཙཱརོ, སམེཏོ ཨཧུ ཀཏྠཙི.
‘‘བཧུསྶུཏོ ཙ མེདྷཱཝཱི, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;
ཙེཏོསམཐཱནུཡུཏྟོ, ཨཔི མུདྡྷནི ཏིཊྛཏུ.
‘‘ཏཾ ཝོ ཝདཱམི བྷདྡནྟེ, ཏཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱ;
ཨཔྤིཙྪཱ ཧོཐ སནྟུཊྛཱ, ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏཱ སདཱ.
‘‘ཡམཧཾ པཋམཾ དིསྭཱ, ཝིརཛོ ཝིམལོ ཨཧུཾ;
སོ མེ ཨཱཙརིཡོ དྷཱིརོ, ཨསྶཛི ནཱམ སཱཝཀོ.
‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཱཧསཱ ཨཛྫ, དྷམྨསེནཱཔཏཱི ཨཧུཾ;
སབྦཏྠ པཱརམིཾ པཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘ཡོ མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཱསི, ཨསྶཛི ནཱམ སཱཝཀོ;
ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཝསཏི, ཨུསྶཱིསམྷི ཀརོམཧཾ.
‘‘མམ ¶ ཀམྨཾ སརིཏྭཱན, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི མཾ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཔརབྷཱགེ པན སཏྠཱ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨཏྟནོ སཱཝཀེ ཏེན ཏེན གུཎཝིསེསེན ཨེཏདགྒེ ཋཔེནྟོ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མཧཱཔཉྙཱནཾ ཡདིདཾ སཱརིཔུཏྟོ’’ཏི ¶ (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨-༡༨༩) ཐེརཾ མཧཱཔཉྙབྷཱཝེན ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. སོ ཨེཝཾ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཏྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིཊྛཱནེ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཏྟཧིཏཾ ཀརོནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ¶ ཨཏྟནོ ཙརིཡཝིབྷཱཝནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –
‘‘ཡཐཱཙཱརཱི ཡཐཱསཏོ སཏཱིམཱ, ཡཏསངྐཔྤཛ྄ཛྷཱཡི ཨཔྤམཏྟོ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ སམཱཧིཏཏྟོ, ཨེཀོ སནྟུསིཏོ ཏམཱཧུ བྷིཀྑུཾ.
‘‘ཨལླཾ སུཀྑཾ ཝཱ བྷུཉྫནྟོ, ན བཱལ༹ྷཾ སུཧིཏོ སིཡཱ;
ཨཱུནཱུདརོ མིཏཱཧཱརོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ.
‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;
ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཀཔྤིཡཾ ཏཉྩེ ཚཱདེཏི, ཙཱིཝརཾ ཨིདམཏྠིཀཾ;
ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘པལླངྐེན ནིསིནྣསྶ, ཛཎྞུཀེ ནཱབྷིཝསྶཏི;
ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཡོ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ;
ཨུབྷཡནྟརེན ནཱཧོསི, ཀེན ལོཀསྨི ཀིཾ སིཡཱ.
‘‘མཱ མེ ཀདཱཙི པཱཔིཙྪོ, ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ;
ཨཔྤསྶུཏོ ཨནཱདརོ, ཀེན ལོཀསྨི ཀིཾ སིཡཱ.
‘‘བཧུསྶུཏོ ཙ མེདྷཱཝཱི, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;
ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟོ, ཨཔི མུདྡྷནི ཏིཊྛཏུ.
‘‘ཡོ པཔཉྩམནུཡུཏྟོ, པཔཉྩཱབྷིརཏོ མགོ;
ཝིརཱདྷཡཱི སོ ནིབྦཱནཾ, ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཏྟརཾ.
‘‘ཡོ ¶ ¶ ཙ པཔཉྩཾ ཧིཏྭཱན, ནིཔྤཔཉྩཔཐེ རཏོ;
ཨཱརཱདྷཡཱི སོ ནིབྦཱནཾ, ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཏྟརཾ.
‘‘གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ, ནིནྣེ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཐལེ;
ཡཏྠ ཨརཧནྟོ ཝིཧརནྟི, ཏཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀཾ.
‘‘རམཎཱིཡཱནི ཨརཉྙཱནི, ཡཏྠ ན རམཏཱི ཛནོ;
ཝཱིཏརཱགཱ རམིསྶནྟི, ན ཏེ ཀཱམགཝེསིནོ.
‘‘ནིདྷཱིནཾཝ པཝཏྟཱརཾ, ཡཾ པསྶེ ཝཛྫདསྶིནཾ;
ནིགྒཡ྄ཧཝཱདིཾ མེདྷཱཝིཾ, ཏཱདིསཾ པཎྜིཏཾ བྷཛེ;
ཏཱདིསཾ བྷཛམཱནསྶ, སེཡྻོ ཧོཏི ན པཱཔིཡོ.
‘‘ཨོཝདེཡྻཱནུསཱསེཡྻ, ཨསབྦྷཱ ཙ ནིཝཱརཡེ;
སཏཉྷི སོ པིཡོ ཧོཏི, ཨསཏཾ ཧོཏི ཨཔྤིཡོ.
‘‘ཨཉྙསྶ ¶ བྷགཝཱ བུདྡྷོ, དྷམྨཾ དེསེསི ཙཀྑུམཱ;
དྷམྨེ དེསིཡམཱནམྷི, སོཏམཱདྷེསིམཏྠིཀོ;
ཏཾ མེ ཨམོགྷཾ སཝནཾ, ཝིམུཏྟོམྷི ཨནཱསཝོ.
‘‘ནེཝ པུབྦེནིཝཱསཱཡ, ནཔི དིབྦསྶ ཙཀྑུནོ;
ཙེཏོཔརིཡཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ, ཙུཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ;
སོཏདྷཱཏུཝིསུདྡྷིཡཱ, པཎིདྷཱི མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘རུཀྑམཱུལཾཝ ནིསྶཱཡ, མུཎྜོ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏོ;
པཉྙཱཡ ཨུཏྟམོ ཐེརོ, ཨུཔཏིསྶོཝ ཛྷཱཡཏི.
‘‘ཨཝིཏཀྐཾ སམཱཔནྣོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ;
ཨརིཡེན ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན, ཨུཔེཏོ ཧོཏི ཏཱཝདེ.
‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོ, ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ;
ཨེཝཾ མོཧཀྑཡཱ བྷིཀྑུ, པབྦཏོཝ ན ཝེདྷཏི.
‘‘ཨནངྒཎསྶ པོསསྶ, ནིཙྩཾ སུཙིགཝེསིནོ;
ཝཱལགྒམཏྟཾ པཱཔསྶ, ཨབྦྷམཏྟཾཝ ཁཱཡཏི.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི ¶ མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;
ནིཀྑིཔིསྶཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོ.
‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;
ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ.
‘‘ཨུབྷཡེན ¶ མིདཾ མརཎམེཝ, ནཱམརཎཾ པཙྪཱ ཝཱ པུརེ ཝཱ;
པཊིཔཛྫཐ མཱ ཝིནསྶཐ, ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ.
‘‘ནགརཾ ཡཐཱ པཙྩནྟཾ, གུཏྟཾ སནྟརབཱཧིརཾ;
ཨེཝཾ གོཔེཐ ཨཏྟཱནཾ, ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ;
ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི, ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ.
‘‘ཨུཔསནྟོ ཨུཔརཏོ, མནྟབྷཱཎཱི ཨནུདྡྷཏོ;
དྷུནཱཏི པཱཔཀེ དྷམྨེ, དུམཔཏྟཾཝ མཱལུཏོ.
‘‘ཨུཔསནྟོ ཨུཔརཏོ, མནྟབྷཱཎཱི ཨནུདྡྷཏོ;
ཨཔྤཱསི པཱཔཀེ དྷམྨེ, དུམཔཏྟཾཝ མཱལུཏོ.
‘‘ཨུཔསནྟོ ཨནཱཡཱསོ, ཝིཔྤསནྣོ ཨནཱཝིལོ;
ཀལྱཱཎསཱིལོ མེདྷཱཝཱི, དུཀྑསྶནྟཀརོ སིཡཱ.
‘‘ན ཝིསྶསེ ཨེཀཏིཡེསུ ཨེཝཾ, ཨགཱརིསུ པབྦཛིཏེསུ ཙཱཔི;
སཱདྷཱུཔི ཧུཏྭཱན ཨསཱདྷུ ཧོནྟི, ཨསཱདྷུ ཧུཏྭཱ པུན སཱདྷུ ཧོནྟི.
‘‘ཀཱམཙྪནྡོ ¶ ཙ བྱཱཔཱདོ, ཐིནམིདྡྷཉྩ བྷིཀྑུནོ;
ཨུདྡྷཙྩཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙ, པཉྩེཏེ ཙིཏྟཀེལིསཱ.
‘‘ཡསྶ སཀྐརིཡམཱནསྶ, ཨསཀྐཱརེན ཙཱུབྷཡཾ;
སམཱདྷི ན ཝིཀམྤཏི, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརིནོ.
‘‘ཏཾ ཛྷཱཡིནཾ སཱཏཏིཀཾ, སུཁུམདིཊྛིཔསྶཀཾ;
ཨུཔཱདཱནཀྑཡཱརཱམཾ, ཨཱཧུ སཔྤུརིསོ ཨིཏི.
‘‘མཧཱསམུདྡོ ¶ པཐཝཱི, པབྦཏོ ཨནིལོཔི ཙ;
ཨུཔམཱཡ ན ཡུཛྫནྟི, སཏྠུ ཝརཝིམུཏྟིཡཱ.
‘‘ཙཀྐཱནུཝཏྟཀོ ཐེརོ, མཧཱཉཱཎཱི སམཱཧིཏོ;
པཐཝཱཔགྒིསམཱནོ, ན རཛྫཏི ན དུསྶཏི.
‘‘པཉྙཱཔཱརམིཏཾ པཏྟོ, མཧཱབུདྡྷི མཧཱམཏི;
ཨཛལོ༹ ཛལ༹སམཱནོ, སདཱ ཙརཏི ནིབྦུཏོ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ…པེ… བྷཝནེཏྟིསམཱུཧཏཱ.
‘‘སམྤཱདེཐཔྤམཱདེན, ཨེསཱ མེ ཨནུསཱསནཱི;
ཧནྡཱཧཾ པརིནིབྦིསྶཾ, ཝིཔྤམུཏྟོམྷི སབྦདྷཱི’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཨིམཱ ཧི ཀཱཙི གཱཐཱ ཐེརེན བྷཱསིཏཱ, ཀཱཙི ཐེརཾ ཨཱརབྦྷ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཱ, སབྦཱ པཙྪཱ ཨཏྟནོ ཙརིཡཔཝེདནཝསེན ཐེརེན བྷཱསིཏཏྟཱ ཐེརསྶེཝ གཱཐཱ ཨཧེསུཾ.
ཏཏྠ ¶ ཡཐཱཙཱརཱིཏི ཡཐཱ ཀཱཡཱདཱིཧི སཾཡཏོ, སཾཝུཏོ ཧུཏྭཱ ཙརཏི ཝིཧརཏི, ཡཐཱཙརཎསཱིལོཏི ཝཱ ཡཐཱཙཱརཱི, སཱིལསམྤནྣོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱསཏོཏི ཡཐཱསནྟོ. གཱཐཱསུཁཏྠཉྷི ཨནུནཱསིཀལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོ ཀཏོ, སནྟོ ཝིཡ, ཨརིཡེཧི ནིབྦིསེསོཏི ཨཏྠོ. སཏཱིམཱཏི པརམཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཡཏསངྐཔྤཛ྄ཛྷཱཡཱིཏི སབྦསོ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ པཧཱཡ ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདིཝསེན སཾཡཏསངྐཔྤོ ཧུཏྭཱ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ཛྷཱཡནསཱིལོ. ཨཔྤམཏྟོཏི ཏསྨིཾཡེཝ ཡཐཱཙཱརིབྷཱཝེ ཡཏསངྐཔྤོ ཧུཏྭཱ ཛྷཱཡནེན ཙ པམཱདརཧིཏོ སབྦཏྠ སུཔྤཏིཊྛིཏསཏིསམྤཛཉྙོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོཏི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱཡ ཨབྷིརཏོ. སམཱཧིཏཏྟོཏི ཏཱཡ ཨེཝ བྷཱཝནཱཡ ཨེཀགྒཙིཏྟོ. ཨེཀོཏི ཨསཧཱཡོ གཎསཾསགྒཾ, ཀིལེསསཾསགྒཉྩ པཧཱཡ ཀཱཡཝིཝེཀཾ, ཙིཏྟཝིཝེཀཉྩ པརིབྲཱུཧཡནྟོ. སནྟུསིཏོཏི པཙྩཡསནྟོསེན ཙ བྷཱཝནཱརཱམསནྟོསེན ཙ སམྨདེཝ ཏུསིཏོ ཏུཊྛོ. བྷཱཝནཱཡ ཧི ཨུཔརཱུཔརི ཝིསེསཾ ཨཱཝཧནྟིཡཱ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, མཏྠཀཾ པཏྟཱཡ པན ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཏམཱཧུ ¶ བྷིཀྑུནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ པུགྒལཾ སིཀྑཏྟཡཔཱརིཔཱུརིཡཱ བྷཡཾ ཨིཀྑནཏཱཡ བྷིནྣཀིལེསཏཱཡ ཙ བྷིཀྑཱུཏི ཝདནྟི.
ཨིདཱནི ¶ ཡཐཱཝུཏྟསནྟོསདྭཡེ པཙྩཡསནྟོསཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཨལླཾ སུཀྑཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨལླནྟི སཔྤིཨཱདིཨུཔསེཀེན ཏིནྟཾ སིནིདྡྷཾ. སུཀྑནྟི ཏདབྷཱཝེན ལཱུཁཾ. ཝཱ-སདྡོ ཨནིཡམཏྠོ, ཨལླཾ ཝཱ སུཀྑཾ ཝཱཏི. བཱལ༹ྷནྟི ཨཏིཝིཡ. སུཧིཏོཏི དྷཱཏོ ན སིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ པན སིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱུནཱུདརོ མིཏཱཧཱརོ’’ཏི པཎཱིཏཾ ལཱུཁཾ ཝཱཔི བྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ བྷིཀྑུ ཡཱཝདཏྠཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཨཱུནཱུདརོ སལླཧུཀུདརོ, ཏཏོ ཨེཝ མིཏཱཧཱརོ པརིམིཏབྷོཛནོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརནྟོ ཏཏྠ མཏྟཉྙུཏཱཡ པཙྩཝེཀྑཎསཏིཡཱ ཙ སཏོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཛེ ཝིཧརེཡྻ.
ཡཐཱ པན ཨཱུནཱུདརོ མིཏཱཧཱརོ ཙ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨབྷུཏྭཱཏི ཙཏྟཱརོ ཝཱ པཉྩ ཝཱ ཨཱལོཔེ ཀབལེ༹ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏྟཀསྶ ཨཱཧཱརསྶ ཨོཀཱསཾ ཋཔེཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པིཝེཡྻ. ཨཡཉྷི ཨཱཧཱརེ སལླཧུཀཝུཏྟི. ནིབྦཱནཉྷི པེསིཏཙིཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམཡོགྱཏཱཡ སུཁཝིཧཱརཱཡ ཨལཾ པརིཡཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཡཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཝདནྟོ པིཎྜཔཱཏེ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསཾ དསྶེཏི. ‘‘བྷུཏྭཱནཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སོ ཙཏུཔཉྩཱལོཔམཏྟེནཱཔི ཨཱཧཱརེན སརཱིརཾ ཡཱཔེཏུཾ སམཏྠསྶ ཨཏིཝིཡ ཐིརཔཀཏིཀསྶ པུགྒལསྶ ཝསེན ཝུཏྟོ སིཡཱ, ཨུཏྟརགཱཐཱཧིཔི སཾསནྡཏི ཨེཝ ཨཔྤཀསྶེཝ ཙཱིཝརསྶ སེནཱསནསྶ ཙ ཝཀྑམཱནཏྟཱ.
ཀཔྤིཡནྟི ¶ ཡཾ ཀཔྤིཡཀཔྤིཡཱནུལོམེསུ ཁོམཱདཱིསུ ཨཉྙཏརནྟི ཨཏྠོ. ཏཉྩེ ཚཱདེཏཱིཏི ཀཔྤིཡཾ ཙཱིཝརཾ སམཱནཾ ཚཱདེཏབྦཾ ཋཱནཾ ཚཱདེཏི ཙེ, སཏྠཱརཱ ཨནུཉྙཱཏཛཱཏིཡཾ སནྟཾ ཧེཊྛིམནྟེན ཨནུཉྙཱཏཔམཱཎཡུཏྟཾ ཙེ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདམཏྠིཀནྟི ཨིདཾ པཡོཛནཏྠཾ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཔཡོཛནཏྠཾ ཡཱཝདེཝ སཱིཏཱདིཔཊིགྷཱཏནཏྠཉྩེཝ ཧིརཱིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཏྠཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཀཱཡཔརིཧཱརིཡཾ ཙཱིཝརཾ ཏཏྠ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསཉྩ ཝདཏི.
པལླངྐེན ནིསིནྣསྶཱཏི པལླངྐཾ ཝུཙྩཏི སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ, ཏེན ནིསིནྣསྶ, ཏིསནྡྷིཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཛཎྞུཀེ ¶ ནཱབྷིཝསྶཏཱིཏི ཡསྶཾ ཀུཊིཡཾ ཏཐཱ ནིསིནྣསྶ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཛཎྞུཀདྭཡཾ ཝསྶོདཀེན ན ཏེམིཡཏི, ཨེཏྟཀམྤི སབྦཔརིཡནྟསེནཱསནཾ ¶ , སཀྐཱ ཧི ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཏྠཀཱམརཱུཔེན ཀུལཔུཏྟེན སདཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏུཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཱཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ མཧིཙྪཱ ཨསནྟུཊྛཱ, ཏེསཾ པརམུཀྐཾསགཏཾ སལླེཁཨོཝཱདཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝེདནཱམུཁེན བྷཱཝནཱརཱམསནྟོསཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ སུཁ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཁནྟི སུཁཝེདནཾ. དུཀྑཏོཏི ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏོ. ཨདྡཱཏི ཨདྡས, ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཡོ ཨཔསྶཱིཏི ཨཏྠོ. སུཁཝེདནཱ ཧི པརིབྷོགཀཱལེ ཨསྶཱདིཡམཱནཱཔི ཝིསམིསྶཾ ཝིཡ བྷོཛནཾ ཝིཔརིཎཱམཀཱལེ དུཀྑཱཡེཝ ཧོཏི. ཏེནེཏྠ དུཀྑཱནུཔསྶནཾ དསྶེཏི. དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོཏི དུཀྑཝེདནཾ ཡོ སལླནྟི པསྶི. དུཀྑཝེདནཱ ཧི ཡཐཱ སལླཾ སརཱིརཾ ཨནུཔཝིསནྟམྤི ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཋིཏམྤི ཨུདྡྷརིཡམཱནམྤི པཱིལ༹ནམེཝ ཛནེཏི, ཨེཝཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཔི ཋིཏིཔྤཏྟཱཔི བྷིཛྫམཱནཱཔི ཝིབཱདྷཏིཡེཝཱཏི. ཨེཏེནེཏྠ དུཀྑཱནུཔསྶནཾཡེཝ ཨུཀྐཾསེཏྭཱ ཝདཏི, ཏེན ཙ ‘‘ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥) ཝཙནཏོ ཝེདནཱདྭཡེ ཨཏྟཏྟནིཡགཱཧཾ ཝིནིཝེཋེཏི. ཨུབྷཡནྟརེནཱཏི ཨུབྷཡེསཾ ཨནྟརེ, སུཁདུཀྑཝེདནཱནཾ མཛ྄ཛྷབྷཱུཏེ ཨདུཀྑམསུཁེཏི ཨཏྠོ. ནཱཧོསཱིཏི ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷནེ ཨཏྟཏྟནིཡཱབྷིནིཝེསནཾ ཨཧོསི. ཀེན ལོཀསྨི ཀིཾ སིཡཱཏི ཨེཝཾ ཝེདནཱམུཁེན པཉྩཔི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ པརིཛཱནིཏྭཱ ཏཔྤཊིབདྡྷཾ སཀལཀིལེསཛཱལཾ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ཋིཏོ ཀེན ནཱམ ཀིལེསེན ལོཀསྨིཾ བདྡྷོ, དེཝཏཱདཱིསུ ཀིཾ ཝཱ ཨཱཡཏི སིཡཱ, ཨཉྙདཏྠུ ཚིནྣབནྡྷནོ ཨཔཉྙཏྟིཀོཝ སིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི མིཙྪཱཔཊིཔནྣེ པུགྒལེ གརཧནྟོ སམྨཱཔཊིཔནྣེ པསཾསནྟོ ‘‘མཱ མེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ མཱ མེ ཀདཱཙི པཱཔིཙྪོཏི ཡོ ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནིཙྪཱཡ པཱཔིཙྪོ ¶ , སམཎདྷམྨེ ཨུསྶཱཧཱབྷཱཝེན ཀུསཱིཏོ, ཏཏོཡེཝ ཧཱིནཝཱིརིཡོ, སཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཔཊིསཾཡུཏྟསྶ སུཏསྶ ཨབྷཱཝེན ཨཔྤསྶུཏོ, ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིསུ ཨཱདརཱབྷཱཝེན ཨནཱདརོ, ཏཱདིསོ ཨཏིཧཱིནཔུགྒལོ མམ ¶ སནྟིཀེ ཀདཱཙིཔི མཱ ཧོཏུ. ཀསྨཱ? ཀེན ལོཀསྨི ཀིཾ སིཡཱཏི ལོཀསྨིཾ སཏྟནིཀཱཡེ ཏསྶ ཏཱདིསསྶ པུགྒལསྶ ཀེན ཨོཝཱདེན ཀིཾ བྷཝིཏབྦཾ, ཀེན ཝཱ ཀཏེན ཀིཾ སིཡཱ, ནིརཏྠཀམེཝཱཏི ཨཏྠོ.
བཧུསྶུཏོ ཙཱཏི ཡོ པུགྒལོ སཱིལཱདིཔཊིསཾཡུཏྟསྶ སུཏྟགེཡྻཱདིབྷེདསྶ བཧུནོ སུཏསྶ སམྦྷཝེན བཧུསྶུཏོ, དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ པཱརིཧཱརིཡཔཉྙཱཡ པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡ ཙ ཝསེན མེདྷཱཝཱི, སཱིལེསུ ཙ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏཏྟཱ སུསམཱཧིཏོ, ཙེཏོསམཐཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཾ ཙིཏྟསམཱདྷཱནཾ ¶ ཨནུཡུཏྟོ, ཏཱདིསོ པུགྒལོ མཡ྄ཧཾ མཏྠཀེཔི ཏིཊྛཏུ, པགེཝ སཧཝཱསོ.
ཡོ པཔཉྩམནུཡུཏྟོཏི ཡོ པན པུགྒལོ ཀམྨཱརཱམཏཱདིཝསེན རཱུཔཱབྷིསངྒཱདིཝསེན ཙ པཝཏྟིཡཱ པཔཉྩནཊྛེན ཏཎྷཱདིབྷེདཾ པཔཉྩཾ ཨནུཡུཏྟོ, ཏཏྠ ཙ ཨནཱདཱིནཝདསྶནེན ཨབྷིརཏོ མགསདིསོ, སོ ནིབྦཱནཾ ཝིརཱདྷཡི, སོ ནིབྦཱནཱ སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ.
ཡོ ཙ པཔཉྩཾ ཧིཏྭཱནཱཏི ཡོ པན པུགྒལོ ཏཎྷཱཔཔཉྩཾ པཧཱཡ ཏདབྷཱཝཏོ ནིཔྤཔཉྩསྶ ནིབྦཱནསྶ པཐེ ཨདྷིགམུཔཱཡེ ཨརིཡམགྒེ རཏོ བྷཱཝནཱབྷིསམཡེ ཨབྷིརཏོ, སོ ནིབྦཱནཾ ཨཱརཱདྷཡི སཱདྷེསི ཨདྷིགཙྪཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀསྶ རེཝཏཏྠེརསྶ ཀཎྚཀནིཙིཏཁདིརརུཀྑསཉྪནྣེ ནིརུདཀཀནྟཱརེ ཝཱསཾ དིསྭཱ ཏཾ པསཾསནྟོ ‘‘གཱམེ ཝཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ གཱམེ ཝཱཏི ཀིཉྩཱཔི ཨརཧནྟོ གཱམནྟེ ཀཱཡཝིཝེཀཾ ན ལབྷནྟི, ཙིཏྟཝིཝེཀཾ པན ལབྷནྟེཝ. ཏེསཉྷི དིབྦཔཊིབྷཱགཱནིཔི ཨཱརམྨཎཱནི ཙིཏྟཾ ཙཱལེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏསྨཱ གཱམེ ཝཱ ཧོཏུ ཨརཉྙཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ, ཡཏྠ ཨརཧནྟོ ཝིཧརནྟི, ཏཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀནྟི སོ བྷཱུམིཔྤདེསོ རམཎཱིཡོ ཨེཝཱཏི ཨཏྠོ.
ཨརཉྙཱནཱིཏི སུཔུཔྥིཏཏརུསཎྜམཎྜིཏཱནི ཝིམལསལིལཱསཡསམྤནྣཱནི ཨརཉྙཱནི རམཎཱིཡཱནཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཡཏྠཱཏི ཡེསུ ཨརཉྙེསུ ཝིཀསིཏེསུ ཝིཡ རམམཱནེསུ ཀཱམཔཀྑིཀོ ཀཱམགཝེསཀོ ཛནོ ན རམཏི. ཝཱིཏརཱགཱཏི ཝིགཏརཱགཱ པན ཁཱིཎཱསཝཱ བྷམརམདྷུཀརཱ ཝིཡ པདུམཝནེསུ ¶ ¶ ཏཐཱརཱུཔེསུ ཨརཉྙེསུ རམིསྶནྟཱིཏི. ན ཏེ ཀཱམགཝེསིནོཏི ཡསྨཱ ཏེ ཝཱིཏརཱགཱ ཀཱམགཝེསིནོ ན ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
པུན ཐེརོ རཱདྷཾ ནཱམ དུགྒཏབྲཱཧྨཎཾ ཨནུཀམྤཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ, ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཏམེཝ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཏསྶ ཙ སུབྦཙབྷཱཝེན ཏུསྶིཏྭཱ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘ནིདྷཱིནཾཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནིདྷཱིནཾཝཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ནིདཧིཏྭཱ ཋཔིཏཱནཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཔཱུརཱནཾ ནིདྷིཀུམྦྷཱིནཾ. པཝཏྟཱརནྟི ཀིཙྪཛཱིཝིཀེ དུགྒཏམནུསྶེ ཨནུཀམྤཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཧི ཏེ སུཁེན ཛཱིཝིཏུཾ ཨུཔཱཡཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ནིདྷིཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ གཧེཏྭཱ སུཁཾ ཛཱིཝཱཧཱི’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏཱརཾ ཝིཡ. ཝཛྫདསྶིནནྟི དྭེ ཝཛྫདསྶིནོ – ‘‘ཨིམིནཱ ནཾ ཨསཱརུཔྤེན ཝཱ ཁལིཏེན ཝཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི རནྡྷགཝེསཀོ ཙ, ཨཉྙཱཏཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ ཉཱཏཾ ཨསྶཱདེནྟོ སཱིལཱདིཝུདྡྷིཀཱམཏཱཡ ཏཾ ཏཾ ཝཛྫཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏོ ¶ ཙཱཏི, ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ ཧི དུགྒཏམནུསྶོ ‘‘ཨིམཾ ནིདྷིཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ནིགྒཡ྄ཧམཱནོཔི ནིདྷིདསྶནེ ཀོཔཾ ན ཀརོཏི, པམུདིཏོཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨེཝརཱུཔེསུ པུགྒལེསུ ཨསཱརུཔྤཾ ཝཱ ཁལིཏཾ ཝཱ དིསྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟེ ཀོཔོ ན ཀཱཏབྦོ, ཏུཊྛཙིཏྟེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ, ‘‘བྷནྟེ, པུནཔི མཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝདེཡྻཱཐཱ’’ཏི པཝཱརེཏབྦམེཝ. ནིགྒཡ྄ཧཝཱདིནྟི ཡོ ཝཛྫཾ དིསྭཱ ཨཡཾ མེ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ, ཨནྟེཝཱསིཀོ, ཨུཔཀཱརཀོཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཝཛྫཱནུརཱུཔཾ ཏཛྫེནྟོ པཎཱམེནྟོ དཎྜཀམྨཾ ཀརོནྟོ སིཀྑཱཔེཏི, ཨཡཾ ནིགྒཡ྄ཧཝཱདཱི ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཡ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ནིགྒཡ྄ཧ ནིགྒཡ྄ཧཱཧཾ, ཨཱནནྡ, ཝཀྑཱམི; པཝཡ྄ཧ པཝཡ྄ཧ, ཨཱནནྡ, ཝཀྑཱམི. ཡོ སཱརོ སོ ཋསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༩༦). མེདྷཱཝིནྟི དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཾ. ཏཱདིསནྟི ཨེཝརཱུཔཾ པཎྜིཏཾ. བྷཛེཏི པཡིརུཔཱསེཡྻ. ཏཱདིསཉྷི ཨཱཙརིཡཾ བྷཛམཱནསྶ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ སེཡྻོ ཧོཏི, ན པཱཔིཡོ, ཝུཌྜྷིཡེཝ ཧོཏི, ནོ པརིཧཱནཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨཐེཀདཱ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེཧི ཀཱིཊཱགིརིསྨིཾ ཨཱཝཱསེ དཱུསིཏེ སཏྠཱརཱ ཨཱཎཏྟོ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ མཧཱམོགྒལླཱནེན ཙ སདྡྷིཾ ཏཏྠ གཏོ དྷམྨསེནཱཔཏི ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེསུ ཨོཝཱདཾ ཨནཱདིཡནྟེསུ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨོཝདེཡྻཱཏི ཨོཝཱདཾ ཨནུསིཊྛིཾ དདེཡྻ. ཨནུསཱསེཡྻཱཏི ཏསྶེཝ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཝདནྟོ ཨོཝདཏི ¶ ནཱམ, ཨནུཔྤནྣེ ‘‘ཨཡསོཔི ཏེ སིཡཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཨནཱགཏཾ ཨུདྡིསྶ ཝདནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སམྨུཁཱ ཝདནྟོ ཝཱ ཨོཝདཏི ནཱམ, པརམྨུཁཱ དཱུཏཾ, སཱསནཾ ཝཱ པེསེཏྭཱ ཝདནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སཀིཾ ཝདནྟོ ཝཱ ཨོཝདཏི ནཱམ, པུནཔྤུནཾ ཝདནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. ཨསབྦྷཱ ཙཱཏི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཙ ནིཝཱརཡེ, ཀུསལེ དྷམྨེ ཙ པཏིཊྛཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཏཉྷི སོཏི ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ¶ སཱདྷཱུནཾ པིཡོ ཧོཏི. ཡེ པན ཨསནྟཱ ཨསཔྤུརིསཱ ཝིཏིཎྞཔརལོཀཱ ཨཱམིསཙཀྑུཀཱ ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཏེསཾ སོ ཨོཝཱདཀོ ཨནུསཱསཀོ ‘‘ན ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ན ཨཱཙརིཡོ, ཀསྨཱ ཨམྷེ ཝདསཱི’’ཏི ཨེཝཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟཱནཾ ཨཔྤིཡོ ཧོཏཱིཏི.
‘‘ཡཾ ཨཱརབྦྷ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, སོ ཨེཝ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ’’ཏི བྷིཀྑཱུསུ ཀཐཱཡ སམུཊྛིཏཱཡ ‘‘ནཡིདམེཏ’’ནྟི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཉྙསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཉྙསྶཱཏི ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ དཱིགྷནཁཔརིབྦཱཛཀཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏསྶ ཧི སཏྠཱརཱ ཝེདནཱཔརིགྒཧསུཏྟེ (མ. ནི. ༢.༢༠༥-༢༠༦) དེསིཡམཱནེ ཨཡཾ མཧཱཐེརོ བྷཱཝནཱམགྒེ ཨདྷིགནྟྭཱ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཏྟོ. སོཏམོདྷེསིམཏྠིཀོཏི སཏྠཱརཾ བཱིཛཡམཱནོ ཋིཏོ ཨཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ སུསྶཱུསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧིཾ. ཏཾ ¶ མེ ཨམོགྷཾ སཝནནྟི ཏཾ ཏཐཱ སུཏཾ སཝནཾ མཡ྄ཧཾ ཨམོགྷཾ ཨཝཉྫྷཾ ཨཧོསི, ཨགྒསཱཝཀེན པཏྟབྦཾ སམྤཏྟཱིནཾ ཨཝསྶཡོ ཨཧོསི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིམུཏྟོམྷཱི’’ཏིཨཱདི.
ཏཏྠ ནེཝ པུབྦེནིཝཱསཱཡཱཏི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ པུབྦེནིཝཱསཛཱནནཉཱཎཏྠཱཡ, པཎིདྷཱི མེ ནེཝ ཝིཛྫཏཱིཏི ཡོཛནཱ. པརིཀམྨཀརཎཝསེན ཏདཏྠཾ ཙིཏྟཔཎིདྷཱནམཏྟམྤི ནེཝཏྠི ནེཝ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཙེཏོཔརིཡཱཡཱཏི ཙེཏོཔརིཡཉཱཎསྶ. ཨིདྡྷིཡཱཏི ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎསྶ. ཙུཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱཏི, སཏྟཱནཾ ཙུཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ཙ ཛཱནནཉཱཎཱཡ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཏྠཱཡ. སོཏདྷཱཏུཝིསུདྡྷིཡཱཏི དིབྦསོཏཉཱཎསྶ. པཎིདྷཱི མེ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨིམེསཾ ཨབྷིཉྙཱཝིསེསཱནཾ ཨཏྠཱཡ པརིཀམྨཝསེན ཙིཏྟསྶ པཎིདྷི ཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརོ མེ ནཏྠི ནཱཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཉྙུགུཎཱ ཝིཡ ཧི བུདྡྷཱནཾ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེནེཝ སཱཝཀཱནཾ ¶ སབྦེ སཱཝཀགུཎཱ ཧཏྠགཏཱ ཧོནྟི, ན ཏེསཾ ཨདྷིགམཱཡ ཝིསུཾ པརིཀམྨཀརཎཀིཙྩཾ ཨཏྠཱིཏི.
རུཀྑམཱུལནྟིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཀཔོཏཀནྡརཱཡཾ ཝིཧརནྟསྶ ཡཀྑེན པཧཏཀཱལེ སམཱཔཏྟིབལེན ཨཏྟནོ ནིབྦིཀཱརཏཱདཱིཔནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ མུཎྜོཏི ན ཝོརོཔིཏཀེསོ. སངྒྷཱཊིཔཱརུཏོཏི སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིསིནྣོ. ‘‘སངྒྷཱཊིཡཱ སུཔཱརུཏོ’’ཏི ཙ པཋནྟི. པཉྙཱཡ ཨུཏྟམོ ཐེརོཏི ཐེརོ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡ ཨུཏྟམོ, སཱཝཀེསུ པཉྙཱཡ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ཛྷཱཡཏི, བཧུལཾ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརེན ཝིཧརཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨུཔེཏོ ཧོཏི ཏཱཝདེཏི ཡདཱ ཡཀྑེན སཱིསེ པཧཏོ, ཏཱཝདེཝ ཨཝིཏཀྐཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཕལསམཱཔཏྟིཾ ¶ སམཱཔནྣོ ཨརིཡེན ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཨུཔེཏོ སམནྣཱགཏོ ཨཧོསི. ཨཏཱིཏཏྠེ ཧི ཧོཏཱིཏི ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ.
པབྦཏོཝ ན ཝེདྷཏཱིཏི མོཧཀྑཡཱ བྷིནྣསབྦཀིལེསོ བྷིཀྑུ. སོ སེལམཡཔབྦཏོ ཝིཡ ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ ཨིཊྛཱདིནཱ ཀེནཙི ན ཝེདྷཏི, སབྦཏྠ ནིབྦིཀཱརོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརསྶ ཨསཏིཡཱ ནིཝཱསནཀཎྞེ ཨོལམྦནྟེ ཨཉྙཏརོ སཱམཎེརོ, ‘‘བྷནྟེ, པརིམཎྜལཾ ནིཝཱསེཏབྦ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷདྡཾ ཏཡཱ སུཊྛུ ཝུཏྟ’’ནྟི སིརསཱ ཝིཡ སམྤཊིཙྪནྟོ ཏཱཝདེཝ ཐོཀཾ ཨཔཀྐམིཏྭཱ པརིམཎྜལཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ‘‘མཱདིསཱནཾ ཨཡམྤི དོསོཡེཝཱ’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨནངྒཎསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.
པུན མརཎེ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨཏྟནོ སམཙིཏྟཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནཱབྷིནནྡཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དྭེ གཱཐཱ ཝཏྭཱ པརེསཾ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཨུབྷཡེན མིད’’ནྟིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷཡེནཱཏི ཨུབྷཡེསུ, ཨུབྷོསུ ཀཱལེསཱུཏི ཨཏྠོ. མིདནྟི ¶ མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨིདཾ མརཎམེཝ, མརཎཾ ཨཏྠེཝ ནཱམ, ཨམརཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཀེསུ ཨུབྷོསུ ཀཱལེསཱུཏི ཨཱཧ ¶ ‘‘པཙྪཱ ཝཱ པུརེ ཝཱ’’ཏི མཛ྄ཛྷིམཝཡསྶ པཙྪཱ ཝཱ ཛརཱཛིཎྞཀཱལེ པུརེ ཝཱ དཧརཀཱལེ མརཎམེཝ མརཎཾ ཨེཀནྟིཀམེཝ. ཏསྨཱ པཊིཔཛྫཐ སམྨཱ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཐ ཝིཔྤཊིཔཛྫིཏྭཱ མཱ ཝིནསྶཐ ཨཔཱཡེསུ མཧཱདུཀྑཾ མཱནུབྷཝཐ. ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱཏི ཨཊྛཧི ཨཀྑཎེཧི ཝིཝཛྫིཏོ ཨཡཾ ནཝམོ ཁཎོ མཱ ཏུམྷེ ཨཏིཀྐམཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀོཊྛིཀཾ དིསྭཱ ཏསྶ གུཎཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨུཔསནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨནུདྡེསིཀཝསེན ‘‘དྷུནཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པུན ཐེརསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདནྟོ ‘‘ཨཔྤཱསཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤཱསཱིཏི ཨདྷུནཱ པཧཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནཱཡཱསོཏི ཨཔརིསྶམོ, ཀིལེསདུཀྑརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཝིཔྤསནྣོ ཨནཱཝིལོཏི ཝིཔྤསནྣོ ཨསདྡྷིཡཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན སུཊྛུ པསནྣཙིཏྟོ ཨནཱཝིལསངྐཔྤཏཱཡ ཨནཱཝིལོ.
ན ཝིསྶསེཏི གཱཐཱ དེཝདཏྟཾ སདྡཧིཏྭཱ ཏསྶ དིཊྛིཾ རོཙེཏྭཱ ཋིཏེ ཝཛྫིཔུཏྟཀེ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ན ཝིསྶསེཏི ཝིསྶཊྛོ ན བྷཝེཡྻ, ན སདྡཧེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཏིཡེསཱུཏི ཨེཀཙྩེསུ ཨནཝཊྛིཏསབྷཱཝེསུ པུཐུཛྫནེསུ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ཏུམྷེ ‘‘དེཝདཏྟོ སམྨཱ པཊིཔནྣོ’’ཏི ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫིཏྠ, ཨེཝཾ. ཨགཱརིསཱུཏི གཧཊྛེསུ. སཱདྷཱུཔི ཧུཏྭཱནཱཏི ཡསྨཱ པུཐུཛྫནབྷཱཝོ ནཱམ ¶ ཨསྶཔིཊྛེ ཋཔིཏཀུམྦྷཎྜཾ ཝིཡ ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུཀཾ ཝིཡ ཙ ཨནཝཊྛིཏོ, ཏསྨཱ ཨེཀཙྩེ ཨཱདིཏོ སཱདྷཱུ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱཔི པཙྪཱ ཨསཱདྷཱུ ཧོནྟི. ཡཐཱ དེཝདཏྟོ པུབྦེ སཱིལསམྤནྣོ ཨབྷིཉྙཱསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ལཱབྷསཀྐཱརཔཀཏོ ཨིདཱནི པརིཧཱིནཝིསེསོ ཚིནྣཔཀྑཀཱཀོ ཝིཡ ཨཱཔཱཡིཀོ ཛཱཏོ. ཏསྨཱ ཏཱདིསོ དིཊྛམཏྟེན ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ན ཝིསྶཱསིཏབྦོ. ཨེཀཙྩེ པན ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཱབྷཱཝེན ཨཱདིཏོ ཨསཱདྷཱུ ཧུཏྭཱཔི པཙྪཱ ཀལྱཱཎསཾསགྒེན སཱདྷཱུ ཧོནྟིཡེཝ, ཏསྨཱ དེཝདཏྟསདིསེ སཱདྷུཔཏིརཱུཔེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ན ཝིསྶཱསེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ཡེསཾ ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ ཙིཏྟུཔཀྐིལེསཱ ཨཝིགཏཱ, ཏེ ཨསཱདྷཱུ. ཡེསཾ ཏེ ཝིགཏཱ, ཏེ སཱདྷཱུཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏི གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཨསཱདྷཱརཎཏོ ཨུཀྐཾསགཏཾ སཱདྷུལཀྑཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡསྶ སཀྐརིཡམཱནསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡཾ ཝུཏྟཾ.
ཨསཱདྷཱརཎཏོ ¶ པན ཨུཀྐཾསགཏཾ ཏཾ དསྶེཏུཾ སཏྠཱརཾ ཨཏྟཱནཉྩ ཨུདཱཧརནྟོ ‘‘མཧཱསམུདྡོ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ མཧཱསམུདྡོཏི ¶ ཨཡཾ མཧཱསམུདྡོ, མཧཱཔཐཝཱི སེལོ པབྦཏོ, པུརཏྠིམཱདིབྷེདཏོ ཨནིལོ ཙ ཨཏྟནོ ཨཙེཏནཱབྷཱཝེན ཨིཊྛཱནིཊྛཾ སཧནྟི, ན པཊིསངྑཱནབལེན, སཏྠཱ པན ཡསྶཱ ཨརཧཏྟུཔྤཏྟིཡཱ ཝསེན ཨུཏྟམེ ཏཱདིབྷཱཝེ ཋིཏོ ཨིཊྛཱདཱིསུ སབྦཏྠ སམོ ནིབྦིཀཱརོ, ཏསྶཱ སཏྠུ ཝརཝིམུཏྟིཡཱ ཨགྒཕལཝིམུཏྟིཡཱ ཏེ མཧཱསམུདྡཱདཡོ ཨུཔམཱཡ ཨུཔམཱབྷཱཝེན ན ཡུཛྫནྟི ཀལབྷཱགམྤི ན ཨུཔེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཙཀྐཱནུཝཏྟཀོཏི སཏྠཱརཱ ཝཏྟིཏསྶ དྷམྨཙཀྐསྶ ཨནུཝཏྟཀོ. ཐེརོཏི ཨསེཀྑེཧི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིཧི སམནྣཱགམེན ཐེརོ. མཧཱཉཱཎཱིཏི མཧཱཔཉྙོ. སམཱཧིཏོཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིནཱ ཨནུཏྟརསམཱདྷིནཱ ཙ སམཱཧིཏོ. པཋཝཱཔགྒིསམཱནོཏི ཨིཊྛཱདིཨཱརམྨཎསནྣིཔཱཏེ ནིབྦིཀཱརཏཱཡ པཐཝིཡཱ ཨཱཔེན ཨགྒིནཱ ཙ སདིསཝུཏྟིཀོ. ཏེནཱཧ ‘‘ན རཛྫཏི ན དུསྶཏཱི’’ཏི.
པཉྙཱཔཱརམིཏཾ པཏྟོཏི སཱཝཀཉཱཎསྶ པཱརམིཾ པཱརཀོཊིཾ པཏྟོ. མཧཱབུདྡྷཱིཏི མཧཱཔུཐུཧཱསཛཝནཏིཀྑནིབྦེདྷིཀབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ མཧཏིཡཱ བུདྡྷིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ. མཧཱམཏཱིཏི དྷམྨནྭཡཝེདིཏསངྑཱཏཱཡ མཧཏིཡཱ ནཡགྒཱཧམཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཡེ ཧི ཏེ ཙཏུབྦིདྷཱ, སོལ༹སཝིདྷཱ, ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཝིདྷཱ, ཏེསཏྟཏིཝིདྷཱ ཙ པཉྙཔྤབྷེདཱ. ཏེསཾ སབྦསོ ཨནཝསེསཱནཾ ¶ ཨདྷིགཏཏྟཱ མཧཱཔཉྙཏཱ དིཝིསེསཡོགཏོ ཙ ཨཡཾ མཧཱཐེརོ སཱཏིསཡཾ ‘‘མཧཱབུདྡྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ –
‘‘པཎྜིཏོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ; མཧཱཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ; པུཐུཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ; ཧཱསཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ; ཛཝནཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ; ཏིཀྑཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ; ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༩༣).
ཏཏྠཱཡཾ པཎྜིཏབྷཱཝཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགཝིབྷཱཝནཱ. དྷཱཏུཀུསལཏཱ, ཨཱཡཏནཀུསལཏཱ, པཊིཙྩསམུཔྤཱདཀུསལཏཱ, ཋཱནཱཊྛཱནཀུསལཏཱཏི ¶ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པཎྜིཏོ. མཧཱཔཉྙཏཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགདསྶནེ ཨཡཾ པཱལི༹ –
‘‘ཀཏམཱ མཧཱཔཉྙཱ? མཧནྟེ ཨཏྠེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ དྷམྨེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱ ནིརུཏྟིཡོ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱནི པཊིབྷཱནཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ སཱིལཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ སམཱདྷིཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ པཉྙཱཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱནི ཋཱནཱཊྛཱནཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱ ཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱནི ཨརིཡསཙྩཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ སཏིཔཊྛཱནེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ སམྨཔྤདྷཱནེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ ཨིདྡྷིཔཱདེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱནི བལཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ བོཛ྄ཛྷངྒེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟེ ཨརིཡམགྒེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱནི སཱམཉྙཕལཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ, མཧནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ.
‘‘ཀཏམཱ པུཐུཔཉྙཱ? པུཐུནཱནཱཁནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ ¶ , པུཐུནཱནཱདྷཱཏཱུསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨཱཡཏནེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཔཊིཙྩསམུཔྤཱདེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱསུཉྙཏམནུཔལབྦྷེསུ ¶ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨཏྠེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱདྷམྨེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱནིརུཏྟཱིསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཔཊིབྷཱནེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱསཱིལཀྑནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱསམཱདྷིཀྑནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཔཉྙཱཀྑནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེསུ ཉཱཎཾ ¶ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཋཱནཱཊྛཱནེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨརིཡསཙྩེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱསཏིཔཊྛཱནེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱསམྨཔྤདྷཱནེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨིདྡྷིཔཱདེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨིནྡྲིཡེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱབལེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱབོཛ྄ཛྷངྒེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨརིཡམགྒེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱསཱམཉྙཕལེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུནཱནཱཨབྷིཉྙཱསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ, པུཐུཛྫནསཱདྷཱརཎེ དྷམྨེ ཨཏིཀྐམྨ པརམཏྠེ ནིབྦཱནེ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཧཱསཔཉྙཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཧཱསབཧུལོ ཝེདབཧུལོ ཏུཊྛིབཧུལོ པཱམོཛྫབཧུལོ སཱིལཱནི པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ…པེ… པཱམོཛྫབཧུལོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ…པེ… པཱམོཛྫབཧུལོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ…པེ… པཱམོཛྫབཧུལོ ཛཱགརིཡཱནུཡོགཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ…པེ… པཱམོཛྫབཧུལོ སཱིལཀྑནྡྷཾ…པེ… སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ, པཉྙཱཀྑནྡྷཾ, ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷཾ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི…པེ… པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ པརིཔཱུརེཏཱིཏི, ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི, སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེཏཱིཏི, སམྨཔྤདྷཱནེ བྷཱཝེཏཱིཏི, ཨིདྡྷིཔཱདེ བྷཱཝེཏཱིཏི, ཨིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེཏཱིཏི, བལཱནི བྷཱཝེཏཱིཏི, བོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེཏཱིཏི, ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི…པེ… སཱམཉྙཕལཱནི སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ ཝེདབཧུལོ ཏུཊྛིབཧུལོ པཱམོཛྫབཧུལོ ཨབྷིཉྙཱཡོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ; ཧཱསབཧུལོ ཝེདབཧུལོ ཏུཊྛིབཧུལོ པཱམོཛྫབཧུལོ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ.
‘‘ཀཏམཱ ¶ ཛཝནཔཉྙཱ? ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ…པེ… ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ རཱུཔཾ ཨནིཙྩཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ, དུཀྑཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ, ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ; ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ…པེ… ¶ ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ…པེ… སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཨནིཙྩཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ, དུཀྑཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ, ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཙཀྑུ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ, ཨནིཙྩཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ, དུཀྑཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ, ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.
‘‘རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེན, དུཀྑཾ བྷཡཊྛེན, ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ རཱུཔནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ…པེ… ཝེདནཱ…པེ… སཉྙཱ… སངྑཱརཱ… ཝིཉྙཱཎཾ… ཙཀྑུ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེན, དུཀྑཾ བྷཡཊྛེན, ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.
‘‘རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ སངྑཏཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཾ ཁཡདྷམྨཾ ཝཡདྷམྨཾ ཝིརཱགདྷམྨཾ ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ རཱུཔནིརོདྷེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཝེདནཱ…པེ… སཉྙཱ… སངྑཱརཱ… ཝིཉྙཱཎཾ… ཙཀྑུ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ སངྑཏཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཾ ཁཡདྷམྨཾ ཝཡདྷམྨཾ ཝིརཱགདྷམྨཾ ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཏིཀྑཔཉྙཱ? ཁིཔྤཾ ཀིལེསེ ཚིནྡཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ, ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ¶ ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ; ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ; ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི…པེ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི ¶ བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ; ཨུཔྤནྣཾ རཱགཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ; ཨུཔྤནྣཾ དོསཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ མོཧཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཀོདྷཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨུཔནཱཧཾ… མཀྑཾ… པལཱ༹སཾ… ཨིསྶཾ… མཙྪརིཡཾ… མཱཡཾ… སཱཋེཡྻཾ… ཐམྦྷཾ… སཱརམྦྷཾ… མཱནཾ… ཨཏིམཱནཾ… མདཾ… པམཱདཾ… སབྦེ ཀིལེསེ… སབྦེ དུཙྩརིཏེ… སབྦེ ཨབྷིསངྑཱརེ…པེ… སབྦེ བྷཝགཱམིཀམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ¶ ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ. ཨེཀསྨིཾ ཨཱསནེ ཙཏྟཱརོ ཙ ཨརིཡམགྒཱ, ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི, ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱཡོ, ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི སཙྪིཀཏཱ ཕསྶིཏཱ པཉྙཱཡཱཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ.
‘‘ཀཏམཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ སབྦསངྑཱརེསུ ཨུབྦེགབཧུལོ ཧོཏི ཨུཏྟཱསབཧུལོ ཨུཀྐཎྛནབཧུལོ ཨརཏིབཧུལོ ཨནབྷིརཏིབཧུལོ བཧིམུཁོ ན རམཏི སབྦསངྑཱརེསུ, ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ ལོབྷཀྑནྡྷཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ, ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ དོསཀྑནྡྷཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ, ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ མོཧཀྑནྡྷཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ; ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ ཀོདྷཾ…པེ… ཨུཔནཱཧཾ…པེ… སབྦེ བྷཝགཱམིཀམྨེ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༣.༦-༧).
ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟཝིབྷཱགཱཡ མཧཏིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘མཧཱབུདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.
ཨཔིཙ ཨནུཔདདྷམྨཝིཔསྶནཱཝསེནཱཔི ཨིམསྶ ཐེརསྶ མཧཱཔཉྙཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –
‘‘སཱརིཔུཏྟོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཌྜྷམཱསཾ ཨནུཔདདྷམྨཝིཔསྶནཾ ཝིཔསྶཏི. ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟསྶ ཨནུཔདདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ཧོཏི.
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཡེ ཙ པཋམེ ཛྷཱནེ དྷམྨཱ ཝིཏཀྐོ ཙ…པེ… ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཙ ཕསྶོ ཝེདནཱ སཉྙཱ ཙེཏནཱ ཙིཏྟཾ ཚནྡོ ¶ ཨདྷིམོཀྑོ ཝཱིརིཡཾ སཏི ཨུཔེཀྑཱ མནསིཀཱརོ, ཏྱཱསྶ དྷམྨཱ ཨནུཔདཝཝཏྠིཏཱ ཧོནྟི, ཏྱཱསྶ དྷམྨཱ ཝིདིཏཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིདིཏཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཝིདིཏཱ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི. སོ ཨེཝཾ པཛཱནཱཏི ‘ཨེཝཾ ཀིར མེ དྷམྨཱ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོནྟི, ཧུཏྭཱ པཊིཝེནྟཱི’ཏི. སོ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔཱཡོ ཨནཔཱཡོ ཨནིསྶིཏོ ཨཔྤཊིབདྡྷོ ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི. སོ ‘ཨཏྠི ཨུཏྟརི ནིསྶརཎ’ནྟི པཛཱནཱཏི. ཏབྦཧུལཱིཀཱརཱ ཨཏྠིཏྭེཝསྶ ཧོཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ… ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ… ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ… སབྦསོ ¶ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ སཏོ ཝུཊྛཧཏི, སོ ཏཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ སཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཡེ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏཱ ནིརུདྡྷཱ ཝིཔརིཎཏཱ, ཏེ དྷམྨེ སམནུཔསྶཏི ‘‘ཨེཝཾ ཀིར མེ དྷམྨཱ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོནྟི, ཧུཏྭཱ པཊིཝེནྟཱི’’ཏི. སོ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔཱཡོ ཨནཔཱཡོ ཨནིསྶིཏོ ཨཔྤཊིབདྡྷོ ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི. སོ ‘ཨཏྠི ཨུཏྟརི ནིསྶརཎ’ནྟི པཛཱནཱཏི. ཏབྦཧུལཱིཀཱརཱ ཨཏྠིཏྭེཝསྶ ཧོཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟི. སོ ཏཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ སཏོ ཝུཊྛཧཏི, སོ ཏཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ སཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཡེ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏཱ ནིརུདྡྷཱ ཝིཔརིཎཏཱ, ཏེ དྷམྨེ སམནུཔསྶཏི ‘ཨེཝཾ ཀིར མེ དྷམྨཱ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོནྟི, ཧུཏྭཱ པཊིཝེནྟཱི’ཏི. སོ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔཱཡོ ཨནཔཱཡོ ཨནིསྶིཏོ ཨཔྤཊིབདྡྷོ ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི, སོ ‘ནཏྠི ཨུཏྟརི ¶ ནིསྶརཎ’ནྟི པཛཱནཱཏི. ཏབྦཧུལཱིཀཱརཱ ནཏྠིཏྭེཝསྶ ཧོཏི.
‘‘ཡཾ ཁོ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ ‘ཝསིཔྤཏྟོ པཱརམིཔྤཏྟོ ཨརིཡསྨིཾ སཱིལསྨིཾ, ཝསིཔྤཏྟོ པཱརམིཔྤཏྟོ ཨརིཡསྨིཾ སམཱདྷིསྨིཾ, ཝསིཔྤཏྟོ པཱརམིཔྤཏྟོ ཨརིཡཱཡ པཉྙཱཡ, ཝསིཔྤཏྟོ པཱརམིཔྤཏྟོ ཨརིཡཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ’ཏི. སཱརིཔུཏྟམེཝེཏཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༩༣-༩༧).
ཨེཝཾ མཧཱཔུཐུཧཱསཛཝནཏིཀྑནིབྦེདྷིཀབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ མཧཏིཡཱ བུདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཐེརོ མཧཱབུདྡྷཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནྭཡཝེདིཏཱ པནསྶ སམྤསཱདནཱིཡསུཏྟེན (དཱི. ནི. ༣.༡༤༡ ཨཱདཡོ) དཱིཔེཏབྦཱ. ཏཏྠ ཧི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསདིསོ ཐེརསྶ ནཡགྒཱཧོ ཝུཏྟོ. ཨཛལོ༹ ཛལ༹སམཱནོཏི སཱཝཀེསུ པཉྙཱཡ ཨུཀྐཾསགཏཏྟཱ སབྦཐཱཔི ཨཛལོ༹ སམཱནོ པརམཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨཛཱནནྟཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ, དསྶནེན ཛལ༹སདིསོ མནྡསརིཀྑོ ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝེན ནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ སདཱ ཙརཏི ནིཙྩཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨཏྠོ.
པརིཙིཎྞོཏི ¶ གཱཐཱ ཐེརེན ཨཏྟནོ ཀཏཀིཙྩཏཾ པཀཱསེནྟེན བྷཱསིཏཱ, སཱཔི ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ.
སམྤཱདེཐཔྤམཱདེནཱཏི ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཀཱལེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན བྷཱསིཏཱ. སཱཔི ཝུཏྟཏྠཱཡེཝཱཏི.
སཱརིཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. ཨཱནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པིསུཎེན ¶ ཙ ཀོདྷནེནཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ སཏྠུ ཝེམཱཏིཀབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སུམནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. པིཏཱ པནསྶ ཨཱནནྡརཱཛཱ ནཱམ. སོ ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ སུམནཀུམཱརསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ ཧཾསཝཏིཏོ ཝཱིསཡོཛནསཏེ ཋཱནེ བྷོགནགརཾ ཨདཱསི. སོ ཀདཱཙི ཀདཱཙི ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟཱནཉྩ ¶ པིཏརཉྩ པསྶཏི. ཏདཱ རཱཛཱ སཏྠཱརཉྩ སཏསཧསྶཔརིམཱཎཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ སཡམེཝ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧི, ཨཉྙེསཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ན དེཏི.
ཏེན སམཡེན པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ ཨཧོསི. ཀུམཱརོ ཏསྶ ཀུཔིཏབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨནཱརོཙེཏྭཱ སཡམེཝ ཏཾ ཝཱུཔསམེཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏུཊྛམཱནསོ པུཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཝརཾ ཏེ, ཏཱཏ དམྨི, ཝརཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ‘‘སཏྠཱརཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཏེམཱསཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཛཱིཝིཏཾ ཨཝཉྫྷཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨེཏཾ ན སཀྐཱ, ཨཉྙཾ ཝདེཧཱི’’ཏི. ‘‘དེཝ, ཁཏྟིཡཱནཾ དྭེཀཐཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨེཏདེཝ མེ དེཧི, ན མཡ྄ཧཾ ཨཉྙེན ཨཏྠོ’’ཏི. ‘‘སཙེ སཏྠཱ ཨནུཛཱནཱཏི, དིནྣམེཝཱ’’ཏི. སོ ‘‘སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ གཏོ.
ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛོ ཧོཏི. སོ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨཱགཏོ, དསྶེཐ མེ བྷགཝནྟ’’ནྟི ཨཱཧ. བྷིཀྑཱུ ‘‘སུམནོ ནཱམ ཐེརོ སཏྠུ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཏསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སཏྠཱརཾ, བྷནྟེ, མེ དསྶེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཐེརོ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ¶ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, རཱཛཔུཏྟོ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑུ, བཧི ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ པུནཔི ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ བུདྡྷཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ བཧིཔརིཝེཎེ པཱཏུབྷཝིཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཧནྟོ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི.
བྷགཝཱཔི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. རཱཛཔུཏྟོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ, པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ, ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཐེརོ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ ཝལླབྷོ མཉྙེཏི. ‘‘ཨཱམ ཀུམཱར, ཝལླབྷོ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ ཀཏྭཱ, བྷནྟེ, ཨེས ཝལླབྷོ ཧོཏཱི’’ཏི?‘‘དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ’’ཏི. ‘‘བྷགཝཱ ¶ , ཨཧམྤི ཨཡཾ ཐེརོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ བུདྡྷསཱསནེ ཝལླབྷོ ཧོཏུཀཱམོ’’ཏི སཏྠཱཧཾ ཁནྡྷཱཝཱརབྷཏྟཾ ནཱམ དཏྭཱཔི སཏྟམེ དིཝསེ, བྷནྟེ, མཡཱ པིཏུ སནྟིཀཱ ཏེམཱསཾ ཏུམྷཱཀཾ པཊིཛགྒནཝརོ ལདྡྷོ, ཏེམཱསཾ མེ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱཏི. བྷགཝཱ, ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཏཏྠ གཏེན ཨཏྠོ’’ཏི ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘སུཉྙཱགཱརེ ཁོ, ཀུམཱར, ཏཐཱགཏཱ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཉྙཱཏཾ ¶ བྷགཝཱ, ཨཉྙཱཏཾ སུགཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, པུརིམཏརཾ གནྟྭཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེམི, མཡཱ པེསིཏེ བྷིཀྑུསཏསཧསྶེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དིནྣཱ མེ, དེཝ, བྷགཝཏཱ པཊིཉྙཱ, མཡཱ པཧིཏེ བྷགཝནྟཾ པེསེཡྻཱཐཱ’’ཏི པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརཾ ཀརོནྟོ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ ཨདྡྷཱནཾ གཏོ. གནྟྭཱ ཙ ཨཏྟནོ ནགརེ ཝིཧཱརཊྛཱནཾ ཝིཙིནནྟོ སོབྷནསྶ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀསྶ ཨུཡྻཱནཾ དིསྭཱ སཏསཧསྶེན ཀིཎིཏྭཱ སཏསཧསྶཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེསི. ཏཏྠ བྷགཝཏོ གནྡྷཀུཊིཾ སེསབྷིཀྑཱུནཉྩ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཏྠཱཡ ཀུཊིལེཎམཎྜཔེ ཀཱརེཏྭཱ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཾ དྭཱརཀོཊྛཀཉྩ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ པེསེསི ‘‘ནིཊྛིཏཾ མཡ྄ཧཾ ཀིཙྩཾ, སཏྠཱརཾ པཧིཎཐཱ’’ཏི.
རཱཛཱ བྷགཝནྟཾ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ སུམནསྶ ཀིཙྩཾ ནིཊྛིཏཾ, ཏུམྷཱཀཾ གམནཾ པཙྩཱསཱིསཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝུཏོ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརེསུ ཝསམཱནོ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ‘‘སཏྠཱ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཡོཛནཾ པཙྩུགྒནྟྭཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནོ སཏསཧསྶེན ཀཱིཏེ སོབྷནེ ནཱམ ཨུཡྻཱནེ སཏསཧསྶེན ཀཱརིཏཾ ཝིཧཱརཾ པཝེསེཏྭཱ –
‘‘སཏསཧསྶེན མེ ཀཱིཏཾ, སཏསཧསྶེན མཱཔིཏཾ;
སོབྷནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ, པཊིགྒཎྷ མཧཱམུནཱི’’ཏི. –
ཏཾ ¶ ནིཡྻཱདེསི. སོ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན དཱནཾ དདེཡྻཱཐཱ’’ཏི པུཏྟདཱརེ ཨམཙྩེ ཙ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཙ ནིཡོཛེཏྭཱ སཡཾ སུམནཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནསམཱིཔེཡེཝ ཝསནྟོ ཏེམཱསཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཨུཔཀཊྛཱཡ པཝཱརཎཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སཏྠུ བྷིཀྑུསཏསཧསྶསྶ ཙ པཱདམཱུལེ ཏིཙཱིཝརཱནི ཋཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡདེཏཾ མཡཱ སཏྟཱཧཾ ཁནྡྷཱཝཱརདཱནཏོ པཊྛཱཡ པུཉྙཾ ཀཏཾ, ན ཏཾ སགྒསམྤཏྟིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ, ཨཐ ཁོ ཨཧཾ ཨཡཾ སུམནཏྠེརོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ¶ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ¶ ཏསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝསྶསཏསཧསྶཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ པརམྤི ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཨུལཱ༹རཱནི པུཉྙཀམྨཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ ཨེཀསྶ ཐེརསྶ པཏྟགྒཧཎཏྠཾ ཨུཏྟརསཱཊཀཾ དཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. པུན སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛ པཙྩེཀབུདྡྷེ དིསྭཱ ཏེ བྷོཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ མངྒལུཡྻཱནེ ཨཊྛ པཎྞསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ནིསཱིདནཏྠཱཡ ཨཊྛ སབྦརཏནམཡཔཱིཋེ ཙེཝ མཎིཨཱདྷཱརཀེ ཙ པཊིཡཱདེཏྭཱ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཀཱསི. ཨེཏཱནི པཱཀཊཊྛཱནཱནི.
ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པན ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོཝ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམིཏོདནསཀྐསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ སབྦེ ཉཱཏཀེ ཨཱནནྡིཏེ ཀརོནྟོ ཛཱཏོཏི ཨཱནནྡོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཨནུཀྐམེན ཝཡཔྤཏྟོ ཀཏཱབྷིནིཀྑམནེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ པཋམཾ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཏཏོ ནིཀྑནྟེ བྷགཝཏི ཏསྶ པརིཝཱརཏྠཾ པབྦཛིཏུཾ ནིཀྑནྟེཧི བྷདྡིཡཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞསྶ མནྟཱཎིཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི.
ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཏོ པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཨུཔཊྛཱཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨེཀདཱ ནཱགསམཱལོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརི, ཨེཀདཱ ནཱགིཏོ, ཨེཀདཱ ཨུཔཝཱནོ, ཨེཀདཱ སུནཀྑཏྟོ, ཨེཀདཱ ཙུནྡོ སམཎུདྡེསོ, ཨེཀདཱ སཱགཏོ, ཨེཀདཱ མེགྷིཡོ, ཏེ ཡེབྷུཡྻེན སཏྠུ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷཡིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནིམྷི མཧལླཀོ, ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ‘ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱ’ཏི ཝུཏྟེ ཨཉྙེན གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ མཡ྄ཧཾ པཏྟཙཱིཝརཾ ¶ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔནྟི, མཡ྄ཧཾ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀཾ བྷིཀྑུཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨསཾཝེགོ ཨུདཔཱདི. ཨཐཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི. ཨེཏེནུཔཱཡེན མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེ མཧཱསཱཝཀཱ – ‘‘ཨཧཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི, ཨཧཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཊྛཧིཾསུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ, ཏེཔི བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི ¶ . སོ པན ཏུཎྷཱིཡེཝ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏྭམྤི སཏྠུ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི. ཡཱཙིཏྭཱ ལདྡྷཊྛཱནཾ ནཱམ ཀཱིདིསཾ ཧོཏི, སཙེ ¶ རུཙྩཏི, སཏྠཱ སཡམེཝ ཝཀྑཏཱིཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནནྡོ ཨཉྙེཧི ཨུསྶཱཧེཏབྦོ, སཡམེཝ ཛཱནིཏྭཱ མཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སཏྠཱརཾ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ.
ཐེརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ པཎཱིཏཙཱིཝརཾ ན དསྶཏི, པཎཱིཏཔིཎྜཔཱཏཾ ན དསྶཏི, ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསིཏུཾ ན དསྶཏི, ནིམནྟནཾ གཧེཏྭཱ ན གམིསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨེཏྟཀེ གུཎེ ལབྷཏོ སཏྠུ ཨུཔཊྛཱནེ ཀོ བྷཱརོ’’ཏི ཨུཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔཱ ཙ – ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ མཡཱ གཧིཏནིམནྟནཾ གམིསྶཏི, སཙཱཧཾ དེསནྟརཏོ ཨཱགཏཱགཏེ ཏཱཝདེཝ དསྶེཏུཾ ལཙྪཱམི; ཡདཱ མེ ཀངྑཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝདེཝ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ལཙྪཱམི, སཙེ བྷགཝཱ པརམྨུཁཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ པུན མཡ྄ཧཾ ཀཐེསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ‘‘ཨེཏྟཀམྤི སཏྠུ སནྟིཀེ ཨནུགྒཧཾ ན ལབྷཏཱི’’ཏི ཨུཔཝཱདམོཙནཏྠཉྩེཝ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀབྷཱཝཔཱརམཱིཔཱུརཎཏྠཉྩ ཨིམཱ ཙཏསྶོ ཨཱཡཱཙནཱ ཙཱཏི ཨཊྛ ཝརེ གཧེཏྭཱ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. ཏསྶེཝ ཋཱནནྟརསྶ ཨཏྠཱཡ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ ཕལཾ པཱཔུཎི. སོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསབལཾ དུཝིདྷེན ཨུདཀེན, ཏིཝིདྷེན དནྟཀཊྛེན, ཧཏྠཔཱདཔརིཀམྨེན པིཊྛིཔརིཀམྨེན, གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎསམྨཛྫནེནཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཀིཙྩེཧི ཨུཔཊྛཧནྟོ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམ ཝེལཱཡ སཏྠུ ཨིདཾ ནཱམ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དིཝསབྷཱགཾ སནྟིཀཱཝཙརོ ཧུཏྭཱ, རཏྟིབྷཱགེ མཧནྟཾ དཎྜདཱིཔིཀཾ གཧེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ ནཝ ཝཱརེ ཨནུཔརིཡཱཡཏི, སཏྠརི པཀྐོསནྟེ པཊིཝཙནདཱནཱཡ ཐིནམིདྡྷཝིནོདནཏྠཾ.
ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན པསཾསིཏྭཱ ‘‘བཧུསྶུཏཱནཾ སཏིམནྟཱནཾ གཏིམནྟཱནཾ དྷིཏིམནྟཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀཱནཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡབྦྷུཏདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཏྠུ དྷམྨཀོསཱརཀྑོ ¶ ཨཡཾ མཧཱཐེརོ སེཁོཝ སམཱནོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན བྷིཀྑཱུཧི སམུཏྟེཛིཏོ ¶ དེཝཏཱཡ ཙ སཾཝེཛིཏོ ‘‘སྭེཡེཝ ཙ དཱནི དྷམྨསངྒཱིཏི ཀཱཏབྦཱ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡྭཱཡཾ སེཁོ སཀརཎཱིཡོ ཧུཏྭཱ ཨསེཁེཧི ཐེརེཧི སདྡྷིཾ དྷམྨཾ སངྒཱཡིཏུཾ སནྣིཔཱཏཾ གནྟུ’’ནྟི སཉྫཱཏུསྶཱཧོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ བཧུདེཝརཏྟིཾ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙངྐམེ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ སཡནེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཡིཏུཀཱམོ ཀཱཡཾ ¶ ཨཱཝཊྚེསི. ཨཔྤཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ པཱདཱ ཙ བྷཱུམིཏོ མུཏྟམཏྟཱ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༦༤༤-༦༦༣) –
‘‘ཨཱརཱམདྭཱརཱ ནིཀྑམྨ, པདུམུཏྟརོ མཧཱམུནི;
ཝསྶེནྟོ ཨམཏཾ ཝུཊྛིཾ, ནིབྦཱཔེསི མཧཱཛནཾ.
‘‘སཏསཧསྶཾ ཏེ དྷཱིརཱ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;
པརིཝཱརེནྟི སམྦུདྡྷཾ, ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི.
‘‘ཧཏྠིཀྑནྡྷགཏོ ཨཱསིཾ, སེཏཙྪཏྟཾ ཝརུཏྟམཾ;
སུཙཱརུརཱུཔཾ དིསྭཱན, ཝིཏྟི མེ ཨུདཔཛྫཐ.
‘‘ཨོརུཡ྄ཧ ཧཏྠིཁནྡྷམྷཱ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;
རཏནཱམཡཚཏྟཾ མེ, བུདྡྷསེཊྛསྶ དྷཱརཡིཾ.
‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, པདུམུཏྟརོ མཧཱཨིསི;
ཏཾ ཀཐཾ ཋཔཡིཏྭཱན, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡོ སོ ཚཏྟམདྷཱརེསི, སོཎྞཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཾ;
ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎོཐ མམ བྷཱསཏོ.
‘‘ཨིཏོ གནྟྭཱ ཨཡཾ པོསོ, ཏུསིཏཾ ཨཱཝསིསྶཏི;
ཨནུབྷོསྶཏི སམྤཏྟིཾ, ཨཙྪརཱཧི པུརཀྑཏོ.
‘‘ཙཏུཏིཾསཏིཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
བལཱདྷིཔོ ཨཊྛསཏཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི.
‘‘ཨཊྛཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;
པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, མཧིཡཱ ཀཱརཡིསྶཏི.
‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི ¶ , ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སཀྱཱནཾ ཀུལཀེཏུསྶ, ཉཱཏིབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི;
ཨཱནནྡོ ནཱམ ནཱམེན, ཨུཔཊྛཱཀོ མཧེསིནོ.
‘‘ཨཱཏཱཔཱི ¶ ནིཔཀོ ཙཱཔི, བཱཧུསཙྩེསུ ཀོཝིདོ;
ནིཝཱཏཝུཏྟི ཨཏྠདྡྷོ, སབྦཔཱཋཱི བྷཝིསྶཏི.
‘‘པདྷཱནཔཧིཏཏྟོ སོ, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘སནྟི ཨཱརཉྙཀཱ ནཱགཱ, ཀུཉྫརཱ སཊྛིཧཱཡནཱ;
ཏིདྷཱཔབྷིནྣཱ མཱཏངྒཱ, ཨཱིསཱདནྟཱ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ.
‘‘ཨནེཀསཏསཧསྶཱ, པཎྜིཏཱཔི མཧིདྡྷིཀཱ;
སབྦེ ཏེ བུདྡྷནཱགསྶ, ན ཧོནྟུཔཎིདྷིམྷི ཏེ.
‘‘ཨཱདིཡཱ མེ ནམསྶཱམི, མཛ྄ཛྷིམེ ཨཐ པཙྪིམེ;
པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨུཔཊྛཧིཾ.
‘‘ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཙཱཔི, སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོ;
སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྟོ, སེཁབྷཱུམཱིསུ ཀོཝིདོ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམབྷིནཱིཧརིཾ;
ཏཱཧཾ བྷཱུམིམནུཔྤཏྟོ, ཋིཏཱ སདྡྷམྨམཱཙལཱ.
‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ སངྒཱིཏིམཎྜཔཾ པཝིསིཏྭཱ དྷམྨཾ སངྒཱཡནྟོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིདཱིཔནཱདིཝསེན ཙ བྷཱསིཏགཱཐཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཨནུཀྐམེཝ ཁུདྡཀནིཀཱཡསངྒཱཡནཀཱལེ ཐེརགཱཐཱསུ སངྒཱིཏིཾ ཨཱརོཔེནྟོ –
‘‘པིསུཎེན ཙ ཀོདྷནེན ཙ, མཙྪརིནཱ ཙ ཝིབྷཱུཏནནྡིནཱ;
སཁིཏཾ ན ཀརེཡྻ པཎྜིཏོ, པཱཔོ ཀཱཔུརིསེན སངྒམོ.
‘‘སདྡྷེན ¶ ཙ པེསལེན ཙ, པཉྙཝཏཱ བཧུསྶུཏེན ཙ;
སཁིཏཾ ཀརེཡྻ པཎྜིཏོ, བྷདྡོ སཔྤུརིསེན སངྒམོ.
‘‘པསྶ ཙིཏྟཀཏཾ བིམྦཾ, ཨརུཀཱཡཾ སམུསྶིཏཾ;
ཨཱཏུརཾ བཧུསངྐཔྤཾ, ཡསྶ ནཏྠི དྷུཝཾ ཋིཏི.
‘‘པསྶ ཙིཏྟཀཏཾ རཱུཔཾ, མཎིནཱ ཀུཎྜལེན ཙ;
ཨཊྛིཏཙེན ཨོནདྡྷཾ, སཧ ཝཏྠེཧི སོབྷཏི.
‘‘ཨལཏྟཀཀཏཱ པཱདཱ, མུཁཾ ཙུཎྞཀམཀྑིཏཾ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨཊྛཔདཀཏཱ ཀེསཱ, ནེཏྟཱ ཨཉྫནམཀྑིཏཱ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨཉྫནཱིཝ ¶ ནཝཱ ཙིཏྟཱ, པཱུཏིཀཱཡོ ཨལངྐཏོ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨོདཧི མིགཝོ པཱསཾ, ནཱསདཱ ཝཱགུརཾ མིགོ;
བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ, ཀནྡནྟེ མིགབནྡྷཀེ.
‘‘ཚིནྣོ པཱསོ མིགཝསྶ, ནཱསདཱ ཝཱགུརཾ མིགོ;
བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ, སོཙནྟེ མིགལུདྡཀེ.
‘‘བཧུསྶུཏོ ¶ ཙིཏྟཀཐཱི, བུདྡྷསྶ པརིཙཱརཀོ;
པནྣབྷཱརོ ཝིསཉྙུཏྟོ, སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི གོཏམོ.
‘‘ཁཱིཎཱསཝོ ཝིསཉྙུཏྟོ, སངྒཱཏཱིཏོ སུནིབྦུཏོ;
དྷཱརེཏི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཛཱཏིམརཎཔཱརགཱུ.
‘‘ཡསྨིཾ པཏིཊྛིཏཱ དྷམྨཱ, བུདྡྷསྶཱདིཙྩབནྡྷུནོ;
ནིབྦཱནགམནེ མགྒེ, སོཡཾ ཏིཊྛཏི གོཏམོ.
‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;
ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ.
‘‘ཨཔྤསྶུཏཱཡཾ ¶ པུརིསོ, བལིབདྡོཝ ཛཱིརཏི;
མཾསཱནི ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི, པཉྙཱ ཏསྶ ན ཝཌྜྷཏི.
‘‘བཧུསྶུཏོ ཨཔྤསྶུཏཾ, ཡོ སུཏེནཱཏིམཉྙཏི;
ཨནྡྷོ པདཱིཔདྷཱརོཝ, ཏཐེཝ པཊིབྷཱཏི མཾ.
‘‘བཧུསྶུཏཾ ཨུཔཱསེཡྻ, སུཏཉྩ ན ཝིནཱསཡེ;
ཏཾ མཱུལཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ, ཏསྨཱ དྷམྨདྷརོ སིཡཱ.
‘‘པུབྦཱཔརཉྙཱུ ཨཏྠཉྙཱུ, ནིརུཏྟིཔདཀོཝིདོ;
སུགྒཧཱིཏཉྩ གཎྷཱཏི, ཨཏྠཉྩོཔཔརིཀྑཏི.
‘‘ཁནྟྱཱ ཚནྡིཀཏོ ཧོཏི, ཨུསྶཧིཏྭཱ ཏུལེཏི ཏཾ;
སམཡེ སོ པདཧཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོ.
‘‘བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ, སཔྤཉྙཾ བུདྡྷསཱཝཀཾ;
དྷམྨཝིཉྙཱཎམཱཀངྑཾ, ཏཾ བྷཛེཐ ཏཐཱཝིདྷཾ.
‘‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ, ཀོསཱརཀྑོ མཧེསིནོ;
ཙཀྑུ སབྦསྶ ལོཀསྶ, པཱུཛནཱིཡོ བཧུསྶུཏོ.
‘‘དྷམྨཱརཱམོ དྷམྨརཏོ, དྷམྨཾ ཨནུཝིཙིནྟཡཾ;
དྷམྨཾ ཨནུསྶརཾ བྷིཀྑུ, སདྡྷམྨཱ ན པརིཧཱཡཏི.
‘‘ཀཱཡམཙྪེརགརུནོ ¶ , ཧིཡྻམཱནེ ཨནུཊྛཧེ;
སརཱིརསུཁགིདྡྷསྶ, ཀུཏོ སམཎཕཱསུཏཱ.
‘‘ན པཀྑནྟི དིསཱ སབྦཱ, དྷམྨཱ ན པཊིབྷནྟི མཾ;
གཏེ ཀལྱཱཎམིཏྟམྷི, ཨནྡྷཀཱརཾཝ ཁཱཡཏི.
‘‘ཨབྦྷཏཱིཏསཧཱཡསྶ, ཨཏཱིཏགཏསཏྠུནོ;
ནཏྠི ཨེཏཱདིསཾ མིཏྟཾ, ཡཐཱ ཀཱཡགཏཱ སཏི.
‘‘ཡེ པུརཱཎཱ ཨཏཱིཏཱ ཏེ, ནཝེཧི ན སམེཏི མེ;
སྭཛྫ ཨེཀོཝ ཛྷཱཡཱམི, ཝསྶུཔེཏོཝ པཀྑིམཱ.
‘‘དསྶནཱཡ ¶ ཨབྷིཀྐནྟེ, ནཱནཱཝེརཛྫཀེ བཧཱུ;
མཱ ཝཱརཡིཏྠ སོཏཱརོ, པསྶནྟུ སམཡོ མམཾ.
‘‘དསྶནཱཡ ཨབྷིཀྐནྟེ, ནཱནཱཝེརཛྫཀེ པུཐུ;
ཀརོཏི སཏྠཱ ཨོཀཱསཾ, ན ནིཝཱརེཏི ཙཀྑུམཱ.
‘‘པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, སེཁབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;
ན ཀཱམསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫི, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ.
‘‘པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, སེཁབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;
ན དོསསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫི, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ.
‘‘པཎྞཝཱིསཏི ¶ ཝསྶཱནི, བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིཾ;
མེཏྟེན ཀཱཡཀམྨེན, ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི.
‘‘པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིཾ;
མེཏྟེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི.
‘‘པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིཾ;
མེཏྟེན མནོཀམྨེན, ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི.
‘‘བུདྡྷསྶ ཙངྐམནྟསྶ, པིཊྛིཏོ ཨནུཙངྐམིཾ;
དྷམྨེ དེསིཡམཱནམྷི, ཉཱཎཾ མེ ཨུདཔཛྫཐ.
‘‘ཨཧཾ སཀརཎཱིཡོམྷི, སེཁོ ཨཔྤཏྟམཱནསོ;
སཏྠུ ཙ པརིནིབྦཱནཾ, ཡོ ཨམྷཾ ཨནུཀམྤཀོ.
‘‘ཏདཱསི ཡཾ བྷིཾསནཀཾ, ཏདཱསི ལོམཧཾསནཾ;
སབྦཀཱརཝརཱུཔེཏེ, སམྦུདྡྷེ པརིནིབྦུཏེ.
‘‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ, ཀོསཱརཀྑོ མཧེསིནོ;
ཙཀྑུ སབྦསྶ ལོཀསྶ, ཨཱནནྡོ པརིནིབྦུཏོ.
‘‘བཧུསྶུཏོ ¶ དྷམྨདྷརོ, ཀོསཱརཀྑོ མཧེསིནོ;
ཙཀྑུ སབྦསྶ ལོཀསྶ, ཨནྡྷཀཱརེ ཏམོནུདོ.
‘‘གཏིམནྟོ ¶ སཏིམནྟོ, དྷིཏིམནྟོ ཙ ཡོ ཨིསི;
སདྡྷམྨདྷཱརཀོ ཐེརོ, ཨཱནནྡོ རཏནཱཀརོ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ པིསུཎེན ཙཱཏི ཨཱདིཏོ དྭེ གཱཐཱ ཚབྦགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ དེཝདཏྟཔཀྑིཡེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾསགྒཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པིསུཎེནཱཏི པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ. ཏཱཡ ཧི ཡུཏྟོ པུགྒལོ ‘‘པིསུཎོ’’ཏི ཝུཏྟོ ཡཐཱ ནཱིལགུཎཡུཏྟོ པཊོ ནཱིལོཏི. ཀོདྷནེནཱཏི ཀུཛ྄ཛྷནསཱིལེན. ཨཏྟསམྤཏྟིནིགཱུཧཎལཀྑཎསྶ མཙྪེརསྶ སམྦྷཝཏོ མཙྪརིནཱ. ཝིབྷཱུཏནནྡིནཱཏི སཏྟཱནཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཝིབྷཝནཾ ཝིནཱསཾ ཨིཙྪནྟེན, ཝིབྷཱུཏཾ ཝཱ ཝིསུཾ བྷཱཝོ བྷེདོ, ཏཾ ནནྡནེན, སབྦམེཏཾ དེཝདཏྟཔཀྑིཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏེ ཧི པཉྩཝཏྠུདཱིཔནཱཡ བཧཱུ ཛནེ སམྨཱཔཊིཔནྣེ བྷིནྡནྟཱ སཏྠརི བཧིདྡྷཏཱཡ ཐདྡྷམཙྪརིཡཱདིམཙྪརིཡཔཀཏཱ མཧཱཛནསྶ མཧཏོ ཨནཏྠཱཡ པཊིཔཛྫིཾསུ. སཁིཏནྟི སཧཱཡབྷཱཝཾ སཾསགྒཾ ན ཀརེཡྻ, ཀིཾཀཱརཎཱ? པཱཔོ ¶ ཀཱཔུརིསེན སངྒམོ ཀཱཔུརིསེན པཱཔཔུགྒལེན སམཱགམོ ནིཧཱིནོ ལཱམཀོ. ཡེ ཧིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཏེསཾ དུཙིནྟིཏཱདིབྷེདཾ བཱལལཀྑཎམེཝ ཨཱཝཧཏི, པགེཝ ཝཙནཀརསྶ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཡཱནི ཀཱནིཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༣.༡).
ཡེན པན སཾསགྒོ ཀཱཏབྦོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སདྡྷེན ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སདྡྷེནཱཏི ཀམྨཀམྨཕལསདྡྷཱཡ ཙེཝ, རཏནཏྟཡསདྡྷཱཡ ཙ སམནྣཱགཏེན. པེསལེནཱཏི པིཡསཱིལེན སཱིལསམྤནྣེན. པཉྙཝཏཱཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ ནིབྦེདྷིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཝསེན པཉྙཱསམྤནྣེན. བཧུསྶུཏེནཱཏི པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷབཱཧུསཙྩཱནཾ པཱརིཔཱུརིཡཱ བཧུསྶུཏེན. བྷདྡོཏི ཏེན ཏཱདིསེན སཱདྷུནཱ སངྒམོ བྷདྡོ སུནྡརོ ཀལྱཱཎོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཾ ཨཏྠཾ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
པསྶ ཙིཏྟཀཏནྟིཨཱདིཀཱ སཏྟ གཱཐཱ ཨཏྟནོ རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཀཱམསཉྙཾ ཨུཔྤཱདེནྟིཡཱ ཨུཏྟརཱཡ ནཱམ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཀཱཡཝིཙྪནྡཛནནཏྠཾ བྷཱསིཏཱ ¶ . ‘‘ཨམྦཔཱལིཾ གཎིཀཾ དིསྭཱ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱནཾ ཨོཝཱདདཱནཏྠ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཏཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཨེཝ.
བཧུསྶུཏོ ¶ ཙིཏྟཀཐཱིཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཐེརེན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨུདཱནཝསེན བྷཱསིཏཱ. ཏཏྠ པརིཙཱརཀོཏི ཨུཔཊྛཱཀོ. སེཡྻཾ ཀཔྤེཏཱིཏི ཨརཧཏྟཔྤཏྟིསམནནྟརཾ སཡིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཐེརོ ཧི བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཙངྐམེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སརཱིརཾ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེཏུཾ ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ སཡིཏུཾ མཉྩཀེ ནིསིནྣོ པཱདཱ ཙ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, ཨཔྤཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ, ཨེཏྠནྟརེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཡི.
ཁཱིཎཱསཝོཏི པརིཀྑཱིཎཙཏུརཱསཝོ, ཏཏོ ཨེཝ ཙཏཱུཧིཔི ཡོགེཧི ཝིསཾཡུཏྟོ, རཱགསངྒཱདཱིནཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ སངྒཱཏཱིཏོ, སབྦསོ ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧསྶ ཝཱུཔསནྟཏྟཱ སུནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ.
ཡསྨིཾ པཏིཊྛིཏཱ དྷམྨཱཏི ཐེརཾ ཨུདྡིསྶ ཁཱིཎཱསཝམཧཱབྲཧྨུནཱ བྷཱསིཏཱ གཱཐཱ. ཨུཔཊྛིཏཱཡ ཧི དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ ཐེརཾ ཨུདྡིསྶ ཡེཧི བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཐེརོ ཨདྷིགཏེ ཨརཧཏྟེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརཾ སངྒྷསྶ སཱམགྒཱིདཱནཏྠཾ ཨཱགཏོ, ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཔྤཀཱསནེན སུདྡྷཱཝཱསམཧཱབྲཧྨཱ. ཏེ བྷིཀྑཱུ ལཛྫཱཔེནྟོ ‘‘ཡསྨིཾ པཏིཊྛིཏཱ དྷམྨཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ དྷམྨཱ ཏེནེཝ ཨདྷིགཏཱ པཝེདིཏཱ ཙ པཊིཝེདྷཔརིཡཏྟིདྷམྨཱ. ཡསྨིཾ པུརིསཝིསེསེ པཏིཊྛིཏཱ, སོཡཾ གོཏྟཏོ གོཏམོ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀོ ¶ སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨིདཱནི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནགམནེ མགྒེ པཏིཊྛཧི, ཏསྶ ཨེཀཾསབྷཱགཱིཏི.
ཨཐེཀདིཝསཾ གོཔཀམོགྒལླཱནོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཏྭཾ བཧུསྶུཏོཏི བུདྡྷསྶ སཱསནེ པཱཀཊོ, ཀིཏྟཀཱ དྷམྨཱ ཏེ སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏཱ, ཏཡཱ དྷཱརིཏཱ’’ཏི? ཏསྶ ཐེརོ པཊིཝཙནཾ དེནྟོ ‘‘དྭཱསཱིཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དྭཱསཱིཏི སཧསྶཱནཱིཏི ཡོཛནཱ, བུདྡྷཏོ གཎྷིནྟི སམྨཱསམྦུདྡྷཏོ ཨུགྒཎྷིཾ དྭིསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཨསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི སཏྠུ སནྟིཀཱ ཨདྷིགཎྷིནྟི ཨཏྠོ. དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོཏི དྭེ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ གཎྷིཾ, དྷམྨསེནཱཔཏིཨཱདཱིནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཱ ཨདྷིགཙྪིཾ. ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནཱིཏི ཏདུབྷཡཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ¶ ཙཏུསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི. ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོཏི ཡེ ཡཐཱཝུཏྟཔརིམཱཎཱ དྷམྨཀྑནྡྷཱ མཡ྄ཧཾ པགུཎཱ ཝཱཙུགྒཏཱ ཛིཝ྄ཧགྒེ པརིཝཏྟནྟཱིཏི.
ཨཐེཀདཱ ཐེརོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱདྷུརེཔི གནྠདྷུརེཔི ཨནནུཡུཏྟཾ ཨེཀཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ བཱཧུསཙྩཱབྷཱཝེ ཨཱདཱིནཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཔྤསྶུཏཱཡ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤསྶུཏཱཡནྟི ¶ ཨེཀསྶ དྭིནྣཾ ཝཱ པཎྞཱསཱནཾ, ཨཐ ཝཱ པན ཝགྒཱནཾ ཨནྟམསོ ཨེཀསྶ དྭིནྣཾ ཝཱ སུཏྟནྟཱནམྤི ཨུགྒཧིཏཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨཔྤསྶུཏོ ཨཡཾ, ཀམྨཊྛཱནཾ པན ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨནུཡུཉྫནྟོ བཧུསྶུཏོཝ. བལིབདྡོཝ ཛཱིརཏཱིཏི ཡཐཱ བལིབདྡོ ཛཱིརམཱནོ ཝཌྜྷམཱནོ ནེཝ མཱཏུ ན པིཏུ, ན སེསཉཱཏཀཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཌྜྷཏི, ཨཐ ཁོ ནིརཏྠཀམེཝ ཛཱིརཏི; ཨེཝམེཝཾ ཨཡམྤི ན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཀརོཏི, ན ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ, ན ཨཱགནྟུཀཝཏྟཱདཱིནི, ན བྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫཏི, ནིརཏྠཀམེཝ ཛཱིརཏི. མཾསཱནི ཏསྶ ཝཌྜྷནྟཱིཏི ཡཐཱ བལིབདྡསྶ ‘‘ཀསནབྷཱརཝཧནཱདཱིསུ ཨསམཏྠོ ཨེསོ’’ཏི ཨརཉྙེ ཝིསྶཊྛསྶ ཡཐཱ ཏཐཱ ཝིཙརནྟསྶ ཁཱདནྟསྶ པིཝནྟསྶ མཾསཱནི ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི; ཨེཝམེཝཾ ཨིམསྶཱཔི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིཧི ཝིསྶཊྛསྶ སངྒྷཾ ནིསྶཱཡ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ལབྷིཏྭཱ ཨུདྡྷཾཝིརེཙནཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཀཱཡཾ པོསེནྟསྶ མཾསཱནི ཝཌྜྷནྟི ཐཱུལསརཱིརོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརཏི. པཉྙཱཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ པནསྶ པཉྙཱ ཨེཀངྒུལིམཏྟཱཔི ན ཝཌྜྷཏི, ཨརཉྙེ གཙྪལཏཱདཱིནི ཝིཡ ཨསྶ ཚདྭཱརཱནི ནིསྶཱཡ ཏཎྷཱ ཙེཝ ནཝཝིདྷམཱནོ ཙ ཝཌྜྷཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
བཧུསྶུཏོཏི གཱཐཱ ཨཏྟནོ བཱཧུསཙྩཾ ནིསྶཱཡ ཨཉྙཾ ཨཏིམཉྙནྟཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨུདྡིསྶ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ སུཏེནཱཏི སུཏཧེཏུ ཨཏྟནོ བཱཧུསཙྩནིམིཏྟཾ. ཨཏིམཉྙཏཱིཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟོ པརཾ པརིབྷཝཏི. ཏཐེཝཱཏི ཡཐཱ ཨནྡྷོ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེནྟོ ཨཱལོཀདཱནེན པརེསཾཡེཝ ཨཏྠཱཝཧོ ¶ , ན ཨཏྟནོ, ཏཐེཝ པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩེན སུཏཝཱ པུགྒལོ སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ ཨཔརིཔཱུརེནྟོ ཨནྡྷོ ཉཱཎཱལོཀདཱནེན པརེསཾཡེཝ ཨཏྠཱཝཧོ, ན ཨཏྟནོ, དཱིཔདྷཱརོ ཨནྡྷོ ཝིཡ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི.
ཨིདཱནི བཱཧུསཙྩེ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེནྟོ ‘‘བཧུསྶུཏ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔཱསེཡྻཱཏི པཡིརུཔཱསེཡྻ. སུཏཉྩ ན ཝིནཱསཡེཏི བཧུསྶུཏཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ¶ ལདྡྷཾ སུཏཉྩ ན ཝིནཱསེཡྻ, ན སུསྶེཡྻ དྷཱརཎཔརིཙཡཔརིཔུཙྪཱམནསིཀཱརེཧི ཝཌྜྷེཡྻ. ཏཾ མཱུལཾ བྲཧྨཙརིཡསྶཱཏི ཡསྨཱ བཧུསྶུཏཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ལདྡྷཾ ཏཾ སུཏཾ པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ མཱུལཾ པདྷཱནཀཱརཎཾ. ཏསྨཱ དྷམྨདྷརོ སིཡཱ ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེ ཋཏྭཱ ཡཐཱསུཏསྶ དྷམྨསྶ དྷཱརཎེ པཋམཾ པརིཡཏྟིདྷམྨདྷརོ བྷཝེཡྻ.
ཨིདཱནི པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩེན སཱདྷེཏབྦམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུབྦཱཔརཉྙཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པུབྦཉྩ ཨཔརཉྩ ཛཱནཱཏཱིཏི པུབྦཱཔརཉྙཱུ. ཨེཀིསྶཱ ཧི གཱཐཱཡ པུབྦབྷཱགེ ཨཔཉྙཱཡམཱནེཔི པུབྦབྷཱགེ ཝཱ པཉྙཱཡམཱནེ ཨཔརབྷཱགེ ཨཔཉྙཱཡམཱནེཔི ‘‘ཨིམསྶ ཨཔརབྷཱགསྶ ཨིམིནཱ པུབྦབྷཱགེན ¶ , ཨིམསྶ ཝཱ པུབྦབྷཱགསྶ ཨིམིནཱ ཨཔརབྷཱགེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཛཱནནྟོ པུབྦཱཔརཉྙཱུ ནཱམ. ཨཏྟཏྠཱདིབྷེདཾ ཏསྶ ཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠཉྙཱུ. ནིརུཏྟིཔདཀོཝིདོཏི ནིརུཏྟིཡཾ སེསཔདེསུཔི ཙཱཏི ཙཏཱུསུཔི པཊིསམྦྷིདཱསུ ཚེཀོ. སུགྒཧཱིཏཉྩ གཎྷཱཏཱིཏི ཏེནེཝ ཀོཝིདབྷཱཝེན ཨཏྠཏོ བྱཉྫནཏོ ཙ དྷམྨཾ སུགཧིཏམེཝ ཀཏྭཱ གཎྷཱཏི. ཨཏྠཉྩོཔཔརིཀྑཏཱིཏི ཡཐཱསུཏསྶ ཡཐཱཔརིཡཏྟསྶ དྷམྨསྶ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི ‘‘ཨིཏི སཱིལཾ, ཨིཏི སམཱདྷི, ཨིཏི པཉྙཱ, ཨིམེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ’’ཏི མནསཱ ཨནུཔེཀྑཏི.
ཁནྟྱཱ ཚནྡིཀཏོ ཧོཏཱིཏི ཏེསུ མནསཱ ཨནུཔེཀྑིཏེསུ དྷམྨེསུ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམཱཔེཏྭཱ རཱུཔཔརིགྒཧཱདིམུཁེན ཝིཔསྶནཱབྷིནིཝེསེ ཚནྡིཀཏོ ཚནྡཛཱཏོ ཧོཏི. ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུསྶཧིཏྭཱ ཏུལེཏི ཏཾཏཾཔཙྩཡནཱམརཱུཔདསྶནཝསེན ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏུལེཏི ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟིཔི, ‘‘དུཀྑ’’ནྟིཔི, ‘‘ཨནཏྟཱ’’ཏིཔི ཏཾ ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིརེཏི ཝིཔསྶཏི. སམཡེ སོ པདཧཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོཏི སོ ཨེཝཾ པསྶནྟོ པགྒཧེཏབྦཱདིསམཡེ ཙིཏྟསྶ པགྒཎྷནཱདིནཱ པདཧཏི, པདཧནྟོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིནཱ མགྒསམཱདྷིནཱ ཙ སུཊྛུ སམཱཧིཏོ བྷཝེཡྻ, ཨསམཱདྷཱནཧེཏུབྷཱུཏེ ཀིལེསེ པཛཧེཡྻ. སྭཱཡཾ གུཎོ སབྦོཔི ཡསྨཱ བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ སཔྤཉྙཾ བུདྡྷསཱཝཀཾ པཡིརུཔཱསནྟསྶ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨསངྑཏཾ དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ དུཀྑཱདཱིསུ པརིཉྙཱདིཝིསིཊྛཀིཙྩཏཱཡ དྷམྨཝིཉྙཱཎསངྑཱཏཾ དྷམྨཉཱཎཾ ཨཱཀངྑནྟོ ཏཐཱཝིདྷཾ ¶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ བྷཛེཐ, སེཝེཡྻ པཡིརུཔཱསེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཾ ¶ བཧུཔཀཱརཏཱཡ ཏསྶ པཱུཛནཱིཡཀཾ དསྶེནྟོ ‘‘བཧུསྶུཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སུཏྟགེཡྻཱདི བཧུ སུཏཾ ཨེཏསྶཱཏི བཧུསྶུཏོ. ཏམེཝ དེསནཱདྷམྨཾ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཱ ཝིཡ ཨཝིནསྶནྟཾ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨདྷརོ. ཏཏོ ཨེཝ མཧེསིནོ བྷགཝཏོ དྷམྨཀོསཾ དྷམྨརཏནཾ ཨཱརཀྑཏཱིཏི ཀོསཱརཀྑོ. ཡསྨཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམདསྶནེན ཙཀྑུབྷཱུཏོ, ཏསྨཱ ཙཀྑུ སབྦསྶ ལོཀསྶ པཱུཛནཱིཡོ མཱནནཱིཡོཏི, བཧུསྶུཏབྷཱཝེན བཧུཛནསྶ པཱུཛནཱིཡབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ནིགམནཝསེན པུནཔི ‘‘བཧུསྶུཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.
ཨེཝརཱུཔཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ལབྷིཏྭཱཔི ཀཱརཀསྶེཝ ཨཔརིཧཱནི, ན ཨཀཱརཀསྶཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨཱརཱམོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ནིཝཱསནཊྛེན སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨོ ཨཱརཱམོ, ཏསྨིཾ ཨེཝ དྷམྨེ རཏོ ཨབྷིརཏོཏི དྷམྨརཏོ, ཏསྶེཝ དྷམྨསྶ པུནཔྤུནཾ ཝིཙིནྟནེན དྷམྨཾ ཨནུཝིཙིནྟཡཾ དྷམྨཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ མནསི ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནུསྶརནྟི ཏམེཝ དྷམྨཾ ཨནུསྶརནྟོ. སདྡྷམྨཱཏི ཨེཝརཱུཔོ ¶ བྷིཀྑུ སཏྟཏིཾསཔབྷེདཱ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརདྷམྨཱ ཙ ན པརིཧཱཡཏི, ན ཀདཱཙི ཏསྶ ཏཏོ པརིཧཱནི ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགཾ ཀུསཱིཏཾ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ ཀོསལླཱཡཱ ཏི ནཱམཾ བྷིཀྑུཾ སཾཝེཛེནྟོ ‘‘ཀཱཡམཙྪེརགརུནོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱཡམཙྪེརགརུནོཏི ‘‘ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལསྶ ཀཱཡེ མམཏྟསྶ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནམྤི ཀཱཡེན ཀཏྟབྦཾ ཀིཉྩི ཨཀཏྭཱ ཝིཙརནྟསྶ. ཧིཡྻམཱནེཏི ཨཏྟནོ ཀཱཡེ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཁཎེ ཁཎེ པརིཧིཡྻམཱནེ. ཨནུཊྛཧེཏི སཱིལཱདཱིནཾ པརིཔཱུརཎཝསེན ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཾ ན ཀརེཡྻ. སརཱིརསུཁགིདྡྷསྶཱཏི ཨཏྟནོ སརཱིརསྶ སུཁཱཔནེནེཝ གེདྷཾ ཨཱཔནྣསྶ. ཀུཏོ སམཎཕཱསུཏཱཏི ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ སཱམཉྙཝསེན ཀུཏོ སུཁཝིཧཱརོ, ཕཱསུཝིཧཱརོ ན ཏསྶ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ན པཀྑནྟཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ དྷམྨསེནཱཔཏིནོ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཐེརེན བྷཱསིཏཱ. ཏཏྠ ན པཀྑནྟི དིསཱ སབྦཱཏི པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱ ¶ སབྦཱ དིསཱ ན པཀྑཡནྟི, དིསཱམཱུལ༹ྷོཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱ ན པཊིབྷནྟི མནྟི པུབྦེ སུཊྛུ པགུཎཱཔི པརིཡཏྟིདྷམྨཱ ཨིདཱནི སཀྐཙྩཾ སམནྣཱཧརིཡམཱནཱཔི མཡ྄ཧཾ ན ཨུཔཊྛཧནྟི. གཏེ ཀལྱཱཎམིཏྟམྷཱིཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཀལྱཱཎམིཏྟབྷཱུཏེ དྷམྨསེནཱཔཏིམྷི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཾ གཏེ. ཨནྡྷཀཱརཾཝ ཁཱཡཏཱིཏི སབྦོཔཱཡཾ ལོཀོ ཨནྡྷཀཱརོ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི.
ཨབྦྷཏཱིཏསཧཱཡསྶཱཏི ¶ ཨཔགཏསཧཱཡསྶ, ཀལྱཱཎམིཏྟརཧིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏཱིཏགཏསཏྠུནོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨཏཱིཏོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཱནགཏསཏྠུཀསྶ, སཏྠརི པརིནིབྦུཏེཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཀཱཡགཏཱ སཏཱིཏི ཀཱཡགཏཱསཏིབྷཱཝནཱ ཏཀྐརསྶ ཡཐཱ ཨེཀནྟཧིཏཱཝཧཱ, ཨེཝཾ ཨེཏཱདིསཾ ཨནཱཐསྶ པུགྒལསྶ ཨེཀནྟཧིཏཱཝཧཾ ཨཉྙཾ མིཏྟཾ ནཱམ ནཏྠི, སནཱཐསྶ ཨཉྙཱཔི བྷཱཝནཱ ཧིཏཱཝཧཱ ཨེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
པུརཱཎཱཏི པོརཱཎཱ, སཱརིཔུཏྟཱདིཀེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནཝེཧཱིཏི ནཝཀེཧི. ན སམེཏི མེཏི མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟཾ ན སམཱགཙྪཏི, ན ཏེ མམ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སྭཛྫ ཨེཀོཝ ཛྷཱཡཱམཱིཏི སོཧཾ ཨཛྫ ཝུཌྜྷཏརེཧི ཝིརཧིཏོ ཨེཀོཝ ཧུཏྭཱ ཛྷཱཡཱམི ཛྷཱནཔསུཏོ ཧོམི. ཝསྶུཔེཏོཏི ཝསྶཀཱལེ ཀུལཱཝཀཾ ཨུཔེཏོ པཀྑཱི ཝིཡ. ‘‘ཝཱསུཔེཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཝཱསཾ ཨུཔགཏོཏི ཨཏྠོ.
དསྶནཱཡ ¶ ཨབྷིཀྐནྟེཏི གཱཐཱ སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏཱ. ཏསྶཏྠོ – མམ དསྶནཱཡ ཨབྷིཀྐནྟེ ནཱནཱཝིདྷཝིདེསཔཝཱསིཀབཧུཛནེ, ཨཱནནྡ, མམ ཨུཔསངྐམནཾ མཱ ཝཱརེསི. ཀསྨཱ? ཏེ སོཏཱརོ དྷམྨསྶ, མམཾ པསྶནྟུ, ཨཡམེཝ དསྶནཱཡ སམཡོཏི.
ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘དསྶནཱཡ ཨབྷིཀྐནྟེ’’ཏི ཨཔརཾ གཱཐམཱཧ. ཨིམཱཡ ཧི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷཏྠཾ པུརིམགཱཐཱ ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟཱ. ཏེནེཝ སཙཱཧཾ དེསནྟརཏོ ཨཱགཏཱགཏེ ཏཱཝདེཝ དསྶེཏུཾ ལཙྪཱམཱིཏི ཨེཏསྶ པདསྶ ཨཏྠསིདྡྷིཾ དསྶེཏི.
པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནཱིཏི པཉྩ གཱཐཱ ཨཏྟནོ ཨགྒུཔཊྛཱཀབྷཱཝཾ དཱིཔེཏུཾ ཝུཏྟཱ. ཨཱརདྡྷཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེན ཧི སཏྠུ ཨུཔཊྛཱནཔསུཏབྷཱཝེན ཙ ཐེརསྶ ¶ མགྒེན ཨསམུཙྪིནྣཱཔི ཀཱམསཉྙཱདཡོ ན ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨཱནི ཙ སབྦཀཱལཾ སཏྠརི མེཏྟཱཔུབྦངྒམཱནི མེཏྟཱནུཔརིཝཏྟཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ པཎྞཝཱིསཏི ཝསྶཱནཱིཏི པཉྩཝཱིསཏི སཾཝཙྪརཱནི. སེཁབྷཱུཏསྶ མེ སཏོཏི སེཁབྷཱུམིཡཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ ཋིཏསྶ མེ སཏོ. ཀཱམསཉྙཱཏི ཀཱམསཧགཏཱ སཉྙཱ ན ཨུཔྤཛྫི, ཨེཏྠ ཙ ཀཱམསཉྙཱདིཨནུཔྤཏྟིཝཙནེན ཨཏྟནོ ཨཱསཡསུདྡྷིཾ དསྶེཏི, ‘‘མེཏྟེན ཀཱཡཀམྨེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཡོགསུདྡྷིཾ. ཏཏྠ གནྡྷཀུཊིཡཾ པརིབྷཎྜཀརཎཱདིནཱ སཏྠུ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཀརཎེན ཙ མེཏྟཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཝེདིཏབྦཾ, དྷམྨདེསནཱཀཱལཱརོཙནཱདིནཱ མེཏྟཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, རཧོགཏསྶ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརམནསིཀཱརེན མེཏྟཾ མནོཀམྨཾ. ཉཱཎཾ མེ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ཨཏྟནོ སེཀྑབྷཱུམིཔཏྟིམཱཧ.
ཨཧཾ སཀརཎཱིཡོམྷཱིཏི སཏྠུ པརིནིབྦཱནེ ཨུཔཊྛིཏེ མཎྜལམཱལ༹ཾ པཝིསིཏྭཱ ཀཔིསཱིསཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ སོཀཱབྷིབྷཱུཏེན ཝུཏྟགཱཐཱ ¶ . ཏཏྠ སཀརཎཱིཡོམྷཱིཏི དུཀྑཔརིཛཱནནཱདིནཱ ཀརཎཱིཡེན སཀརཎཱིཡོ ཨམྷི. ཨཔྤཏྟམཱནསོཏི ཨནདྷིགཏཱརཧཏྟོ. སཏྠུ ཙ པརིནིབྦཱནནྟི མཡ྄ཧཾ སཏྠུ པརིནིབྦཱནཉྩ ཨུཔཊྛིཏཾ. ཡོ ཨམྷཾ ཨནུཀམྤཀོཏི ཡོ སཏྠཱ མཡ྄ཧཾ ཨནུགྒཱཧཀོ.
ཏདཱསི ཡཾ བྷིཾསནཀནྟི གཱཐཱ སཏྠུ པརིནིབྦཱནཀཱལེ པཐཝཱིཀམྤནདེཝདུནྡུབྷིཕལནཱདིཀེ དིསྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགེན ཝུཏྟགཱཐཱ.
བཧུསྶུཏོཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཐེརཾ པསཾསནྟེཧི སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཋཔིཏཱ. ཏཏྠ གཏིམནྟོཏི ཨསདིསཱཡ ཉཱཎགཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. སཏིམནྟོཏི པརམེན སཏིནེཔཀྐེན སམནྣཱགཏོ. དྷིཏིམནྟོཏི ཨསཱདྷཱརཎཱཡ བྱཉྫནཏྠཱཝདྷཱརཎསམཏྠཱཡ དྷིཏིསམྤཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཨཡཉྷི ཐེརོ ཨེཀཔདེཡེཝ ¶ ཋཏྭཱ སཊྛིཔདསཧསྶཱནི སཏྠཱརཱ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ གཎྷཱཏི, གཧིཏཉྩ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཱ ཝིཡ སབྦཀཱལཾ ན ཝིནསྶཏི, ཨཝིཔརཱིཏབྱཉྫནཱཝདྷཱརཎསམཏྠཱཡ སཏིཔུབྦངྒམཱཡ པཉྙཱཡ, ཨཏྠཱཝདྷཱརཎསམཏྠཱཡ པཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡ སཏིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུསྶུཏཱན’’ནྟིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩). ཏཐཱ ཙཱཧ དྷམྨསེནཱཔཏི – ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཏྠཀུསལོ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༩). རཏནཱཀརོཏི སདྡྷམྨརཏནསྶ ཨཱཀརབྷཱུཏོ.
པརིཙིཎྞོཏི གཱཐཱ པརིནིབྦཱནཀཱལེ ཐེརེན བྷཱསིཏཱ, སཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཨེཝ.
ཨཱནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཏིཾསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༨. ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏོ
༡. མཧཱཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏེ ¶ ¶ ན གཎེན པུརཀྑཏོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝེདེཧོ ནཱམ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝོ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཧོསི. སོ བུདྡྷམཱམཀོ, དྷམྨམཱམཀོ, སངྒྷམཱམཀོ ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏོཝ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཏསྨིཉྩ ཁཎེ སཏྠཱ མཧཱནིསབྷཏྠེརཾ ནཱམ ཏཏིཡསཱཝཀཾ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏཝཱདཱནཾ, ཡདིདཾ ནིསབྷོ’’ཏི ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. ཨུཔཱསཀོ ཏཾ སུཏྭཱ པསནྣོ དྷམྨཀཐཱཝསཱནེ མཧཱཛནེ ཨུཊྛཱཡ གཏེ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱ’’ཏི ནིམནྟེསི. ‘‘མཧཱ ཁོ, ཨུཔཱསཀ ¶ , བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི. ‘‘ཀིཏྟཀོ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཏསཧསྶ’’ནྟི. ‘‘བྷནྟེ, ཨེཀཾ སཱམཎེརམྤི ཝིཧཱརེ ཨསེསེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཨུཔཱསཀོ སཏྠུ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ གེཧཾ གནྟྭཱ མཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ པུནདིཝསེ སཏྠུ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. སཏྠཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨུཔཱསཀསྶ གྷརཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ དཀྑིཎོདཀཱཝསཱནེ ཡཱགུཨཱདཱིནི སམྤཊིཙྪནྟོ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཨཀཱསི. ཨུཔཱསཀོཔི སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི.
ཏསྨིཾ ཨནྟརེ མཧཱནིསབྷཏྠེརོ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཏམེཝ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫི. ཨུཔཱསཀོ དིསྭཱ ཨུཊྛཱཡ གནྟྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པཏྟཾ, བྷནྟེ, དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ པཏྟཾ ཨདཱསི. ‘‘བྷནྟེ, ཨིདྷེཝ པཝིསཐ, སཏྠཱཔི གེཧེ ནིསིནྣོ’’ཏི. ‘‘ན ཝཊྚིསྶཏི, ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི. སོ ཐེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ ཐེརཾ ཨནུགནྟྭཱ ནིཝཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཧཱནིསབྷཏྠེརོ, བྷནྟེ, ‘སཏྠཱཔི གེཧེ ནིསིནྣོ’ཏི ཝུཏྟེཔི པཝིསིཏུཾ ན ཨིཙྪི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏསྶ ཏུམྷཱཀཾ གུཎེཧི ཨཏིརེཀགུཎོ’’ཏི. བུདྡྷཱནཉྩ ཝཎྞམཙྪེརཾ ¶ ¶ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ སཏྠཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨུཔཱསཀ, མཡཾ བྷིཀྑཾ ཨཱགམཡམཱནཱ གེཧེ ནིསཱིདཱམ, སོ པན བྷིཀྑུ ན ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཾ ཨུདིཀྑཏི, མཡཾ གཱམནྟསེནཱསནེ ཝསཱམ, སོ ཨརཉྙསྨིཾཡེཝ ཝསཏི, མཡཾ ཚནྣེ ཝསཱམ, སོ ཨབྦྷོཀཱསེཡེཝ ཝསཏཱི’’ཏི བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཉྩ ཨཡཉྩེཏསྶ གུཎོ’’ཏི མཧཱསམུདྡཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཏསྶ གུཎཾ ཀཐེསི.
ཨུཔཱསཀོ པཀཏིཡཱཔི ཛལམཱནཔདཱིཔོ ཏེལེན ཨཱསིཏྟོ ཝིཡ སུཊྛུཏརཾ པསནྣོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨཉྙཱཡ སམྤཏྟིཡཱ, ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཨགྒབྷཱཝཏྠཱཡ པཏྠནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ པུནཔི སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟ དིཝསེ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཏིཙཱིཝརཱནི དཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཾ མེ, བྷནྟེ, སཏྟ དིཝསེ དཱནཾ དེནྟསྶ མེཏྟཾ ཀཱཡཀམྨཾ, མེཏྟཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, མེཏྟཾ མནོཀམྨཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ, ཨིམིནཱཧཾ ན ཨཉྙཾ དེཝསམྤཏྟིཾ ཝཱ སཀྐམཱརབྲཧྨསམྤཏྟིཾ ཝཱ པཏྠེམི, ཨིདཾ པན མེ ཀམྨཾ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ མཧཱནིསབྷཏྠེརེན པཏྟཊྛཱནནྟརཾ པཱཔུཎནཏྠཱཡ ཏེརསདྷུཏངྒདྷརཱནཾ ཨགྒབྷཱཝསྶ ཨདྷིཀཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘མཧནྟཾ ཋཱནཾ ཨིམིནཱ པཏྠིཏཾ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མནཱཔཾ ཏེ ཋཱནཾ པཏྠིཏཾ, ཨནཱགཏེ སཏསཧསྶཀཔྤཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ¶ , ཏསྶ ཏྭཾ ཏཏིཡསཱཝཀོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ནཱམ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ ‘‘བུདྡྷཱནཾ དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི པུནདིཝསེ པཏྟབྦཾ ཝིཡ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨམཉྙིཏྠ. སོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ དཱནཾ དཏྭཱ, སཱིལཾ སམཱདཱཡ རཀྑིཏྭཱ, ནཱནཔྤཀཱརཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ, ཀཱལཾ ཀཏྭཱ, སགྒེ ནིབྦཏྟི.
ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསམྨཱསམྦུདྡྷེ བནྡྷུམཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཧརནྟེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ པརིཛིཎྞབྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ སཏྟམེ སཏྟམེ སཾཝཙྪརེ དྷམྨཾ ཀཐེསི, མཧནྟཾ ཀོལཱཧལཾ ཧོཏི. སཀལཛམྦུདཱིཔེ དེཝཏཱ ‘‘སཏྠཱ དྷམྨཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. བྲཱཧྨཎོ ཏཾ སཱསནཾ ཨསྶོསི ¶ . ཏསྶ ཙ ནིཝཱསནསཱཊཀོ ཨེཀོཡེཝ ཧོཏི, ཏཐཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ. པཱརུཔནཾ པན དྭིནྣམྤི ཨེཀམེཝ. སོ སཀལནགརེ ‘‘ཨེཀསཱཊཀབྲཱཧྨཎོ’’ཏི པཉྙཱཡི. སོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀེནཙིདེཝ ཀིཙྩེན སནྣིཔཱཏེ སཏི བྲཱཧྨཎིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ སཡཾ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ གཙྪཏི. བྲཱཧྨཎཱིནཾ སནྣིཔཱཏེ སཏི སཡཾ གེཧེ ཨཙྪཏི, བྲཱཧྨཎཱི ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ གཙྪཏི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎིཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷོཏི, ཀིཾ རཏྟིཾ དྷམྨཾ སུཎིསྶསི, དིཝཱ’’ཏི? ‘‘མཡཾ མཱཏུགཱམཛཱཏིཀཱ ནཱམ རཏྟིཾ ¶ སོཏུཾ ན སཀྐོམ, དིཝཱ སོསྶཱམཱ’’ཏི བྲཱཧྨཎཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཧི སདྡྷིཾ དིཝཱ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ནིསིནྣཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཧིཡེཝ སདྡྷིཾ ཨཱགམཱསི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏོ.
ཏསྨིཾ སམཡེ སཏྠཱ པརིསམཛ྄ཛྷེ ཨལངྐཏདྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ ཨཱདཱཡ ཨཱཀཱསགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟོ ཝིཡ, སིནེརུཾ མནྠཾ ཀཏྭཱ སཱགརཾ ནིམྨཐེནྟོ ཝིཡ, དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. བྲཱཧྨཎསྶ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསིནྣསྶ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ པཋམཡཱམསྨིཾཡེཝ སཀལསརཱིརཾ པཱུརཡམཱནཱ པཉྩཝཎྞཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ པཱརུཏཝཏྠཾ སངྒྷརིཏྭཱ ‘‘དསབལསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཨཐསྶ ཨཱདཱིནཝསཧསྶཾ དསྶཡམཱནཾ མཙྪེརཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ‘‘བྲཱཧྨཎིཡཱ མཡ྄ཧཉྩ ཨེཀམེཝ ཝཏྠཾ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི པཱརུཔནཾ ནཏྠི, ཨཔཱརུཔིཏྭཱ ཙ ནཱམ བཧི ཝིཙརིཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི སབྦཐཱཔི ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི, ཨཐསྶ ནིཀྑནྟེ པཋམཡཱམེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེཔི ཏཐེཝ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. ཏཐེཝ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཐེཝ ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ ནིཀྑནྟེ པཙྪིམཡཱམེཔི ཏཐེཝ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. ཏདཱ སོ ‘‘ཡཾ ཝཱ ཧོཏུ ཏཾ ཝཱ པཙྪཱཔི ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྠཾ སངྒྷརིཏྭཱ ¶ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ཋཔེསི. ཏཏོ ཝཱམཧཏྠཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཔྥོཊེཏྭཱ ‘‘ཛིཏཾ མེ, ཛིཏཾ མེ’’ཏི ཏཡོ ཝཱརེ ནདི.
ཏསྨིཉྩ སམཡེ བནྡྷུམརཱཛཱ དྷམྨཱསནསྶ པཙྪཏོ ཨནྟོསཱཎིཡཾ ནིསིནྣོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. རཉྙོ ཙ ནཱམ ‘‘ཛིཏཾ མེ’’ཏི སདྡོ ཨམནཱཔོ ཧོཏི ¶ . སོ པུརིསཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ, ཨེཏཾ པུཙྪ ཀིཾ ཝདསཱི’’ཏི. སོ ཏེན གནྟྭཱ པུཙྪིཏོ ‘‘ཨཝསེསཱ ཧཏྠིཡཱནཱདཱིནི ཨཱརུཡ྄ཧ ཨསིཙམྨཱདཱིནི གཧེཏྭཱ པརསེནཾ ཛིནནྟི, ན ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ. ཨཧཾ པན པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟསྶ ཀཱུཊགོཎསྶ མུགྒརེན སཱིསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཾ པལཱཔེནྟོ ཝིཡ མཙྪེརཙིཏྟཾ མདྡིཏྭཱ པཱརུཏཝཏྠཾ དསབལསྶ ཨདཱསིཾ, ཏཾ མེ མཙྪརིཡཾ ཛིཏ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ པུརིསོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྷེ, བྷཎེ, དསབལསྶ ཨནུརཱུཔཾ ན ཛཱནིམྷ, བྲཱཧྨཎོ ཛཱནཱི’’ཏི ཝཏྠཡུགཾ པེསེསི. ཏཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ ཏུཎྷཱིནིསིནྣསྶ པཋམཾ ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ སཏྠུ གུཎེ ཀཐེནྟསྶ ཨདཱསི. སཏྠུ གུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣེན པན མཡ྄ཧཾ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི ཏམྤི ཝཏྠཡུགཾ དསབལསྶེཝ ཨདཱསི. རཱཛཱཔི ‘‘ཀིཾ བྲཱཧྨཎེན ཀཏ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཏམྤི ཏེན ཝཏྠཡུགཾ ཏཐཱགཏསྶེཝ དིནྣ’’ནྟི སུཏྭཱ ཨཉྙཱནིཔི དྭེ ཝཏྠཡུགཱནི པེསེསི, སོ ཏཱནིཔི ཨདཱསི. རཱཛཱ ཨཉྙཱནིཔི ཙཏྟཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ དྭཏྟིཾསཝཏྠཡུགཱནི པེསེསི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨིདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ གཧཎཾ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨེཀཾ, བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨེཀནྟི དྭེ ཝཏྠཡུགཱནི གཧེཏྭཱ ཏིཾསཡུགཱནི ཏཐཱགཏསྶེཝ ཨདཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙ སོ སཏྠུ ཝིསྶཱསིཀོ ཛཱཏོ.
ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ སཱིཏསམཡེ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟཾ དིསྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ཨཏྟནཱ པཱརུཏརཏྟཀམྦལཾ དཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིམཾ པཱརུཔིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎཱཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ ཀམྦལེན ཨིམསྨིཾ པཱུཏིཀཱཡེ ཨུཔནཱིཏེནཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ ཏཐཱགཏསྶ མཉྩསྶ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ པཱཏོཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཚབྦཎྞཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཀམྦལེ པཊིཧཉྙནྟི, ཀམྦལོ ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙཏི. རཱཛཱ ཨུལློཀེནྟོ སཉྫཱནིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཨེས ཀམྦལོ, ཨམྷེཧི ཨེཀསཱཊཀབྲཱཧྨཎསྶ དིནྣོ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེཧི, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ པཱུཛིཏོ, བྲཱཧྨཎེན མཡཾ པཱུཛིཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཡུཏྟཾ ཨཉྙཱསི, ན མཡ’’ནྟི པསཱིདིཏྭཱ ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབྷཱུཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཊྛཊྛཀཾ ཀཏྭཱ སབྦཊྛཀཾ ནཱམ དཱནཾ དཏྭཱ པུརོཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོཔི ‘‘ཨཊྛཊྛཀཾ ནཱལ ཙཏུསཊྛི ཧོཏཱི’’ཏི ¶ ཙཏུསཊྛི ¶ སལཱཀབྷཏྟཱནི ཨུཔནིབནྡྷཱཔེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སགྒེ ནིབྦཏྟི.
པུན ཏཏོ ཙུཏོ ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཀོཎཱགམནསྶ ཙ བྷགཝཏོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཙཱཏི དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནྟརེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཡགྷརེ ནིབྦཏྟོ. སོ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙེ ཛངྒྷཝིཧཱརཾ ཙརཏི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནདཱིཏཱིརེ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨནུཝཱཏེ ཨཔྤཧོནྟེ སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. སོ དིསྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨནུཝཱཏོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱ, བྷནྟེ, ཀརོཐཱ’’ཏི ཨུཏྟརསཱཊཀཾ དཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ ཀེནཙི པརིཧཱནི མཱ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི.
གྷརེཔིསྶ བྷགིནིཡཱ སདྡྷིཾ བྷརིཡཱཡ ཀལཧཾ ཀརོནྟིཡཱ པཙྩེཀབུདྡྷོ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐསྶ བྷགིནཱི པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ བྷརིཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ བཱལཾ ཡོཛནསཏེན པརིཝཛྫེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི. སཱ གེཧངྒཎེ ཋིཏཱ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ དིནྣབྷཏྟཾ མཱ ཨེས བྷུཉྫཏཱུ’’ཏི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཀལལསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཨིཏརཱ དིསྭཱ ‘‘བཱལེ, ཏྭཾ མཾ ཏཱཝ ཨཀྐོས ཝཱ པཧར ཝཱ, ཨེཝརཱུཔསྶ པན དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱུརིཏཔཱརམིསྶ པཏྟཏོ བྷཏྟཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཀལལཾ དཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐསྶ བྷརིཡཱཡ པཊིསངྑཱནཾ ཨུཔྤཛྫི. སཱ ‘‘ཏིཊྛཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཀལལཾ ཚཌྜེཏྭཱ པཏྟཾ དྷོཝིཏྭཱ གནྡྷཙུཎྞེན ¶ . ཨུབྦཊྚེཏྭཱ པཎཱིཏབྷཏྟསྶ ཙཏུམདྷུརསྶ ཙ པཱུརེཏྭཱ ཨུཔརི ཨཱསིཏྟེན པདུམགབྦྷཝཎྞེན སཔྤིནཱ ཝིཛྫོཏམཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏོ ཨོབྷཱསཛཱཏོ, ཨེཝཾ ཨོབྷཱསཛཱཏཾ མེ སརཱིརཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི.
ཏེཔི ཛཱཡམྤཏིཀཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པུན ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨིཏརཱཔི ཏཱདིསསྶེཝ སེཊྛིནོ དྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཝུདྡྷིཔྤཏྟསྶ ཏམེཝ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཨཱནཡིཾསུ. ཏསྶཱ པུབྦེ ཨནིཊྛཝིཔཱཀསྶ པཱཔཀམྨསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ¶ པཏིཀུལཾ པཝིཊྛམཏྟཱཡ ཨུམྨཱརབྦྷནྟརེ སཀལསརཱིརཾ ཨུགྒྷཱཊིཏཝཙྩཀུཊི ཝིཡ དུགྒནྡྷཾ ཛཱཏཾ. སེཊྛིཀུམཱརོ ‘‘ཀསྶཱཡཾ གནྡྷོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘སེཊྛིཀཉྙཱཡཱ’’ཏི སུཏྭཱ, ‘‘ནཱིཧརཐ, ནཱིཧརཐཱ’’ཏི ཨཱབྷཏནིཡཱམེནེཝ ཀུལགྷརཾ པེསེསི. སཱ ཨེཏེནེཝ ནཱིཧཱརེན སཏྟསུ ཋཱནེསུ པཊིནིཝཏྟིཏཱ.
ཏེན ཙ སམཡེན ཀསྶཔདསབལོ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ གྷནཀོཊྚིམཱཧི སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱཧི ¶ རཏྟསུཝཎྞིཊྛཀཱཧི ཡོཛནུབྦེདྷཾ ཙེཏིཡཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ ཀརཱིཡམཱནེ སཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ སཏྟསུ ཋཱནེསུ པཊིནིཝཏྟིཏཱ, ཀིཾ མེ ཛཱིཝིཏེནཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཱབྷརཎབྷཎྜཾ བྷཉྫཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞིཊྛཀཾ ཀཱརེསི རཏནཱཡཏཾ ཝིདཏྠིཝིཏྠིནྣཾ ཙཏུརངྒུལུབྦེདྷཾ. ཏཏོ ཧརིཏཱལམནོསིལཱཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཨུཔྤལཧཏྠཀེ ཨཱདཱཡ ཙེཏིཡཀརཎཊྛཱནཾ གཏཱ. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ ཨེཀཱ ཨིཊྛཀཱཔནྟི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱགཙྪམཱནཱ གྷཊནིཊྛཀཱཡ ཨཱུནཱ ཧོཏི, སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཝཌྜྷཀིཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམཾ ཨིཊྛཀཾ ཨེཏྠ ཋཔེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, བྷདྡཀེ ཀཱལེ ཨཱགཏཱསི, སཡམེཝ ཋཔེཧཱི’’ཏི. སཱ ཨཱརུཡ྄ཧ ཏེལེན ཧརིཏཱལམནོསིལཱཔིཎྜཾ ཡོཛེཏྭཱ ཏེན བནྡྷནེན ཨིཊྛཀཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཨཊྛཧི ཨུཔྤལཧཏྠཀེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏུ, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ’’ཏི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨགམཱསི.
ཨཐ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཡསྶ སེཊྛིཔུཏྟསྶ པཋམཾ གེཧཾ ནཱིཏཱ, ཏསྶ ཏཾ ཨཱརབྦྷ སཏི ཨུདཔཱདི. ནགརེཔི ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ ཧོཏི. སོ ཨུཔཊྛཱཀེ ཨཱཧ – ‘‘ཏདཱ ཨིདྷ ཨཱནཱིཏཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨཏྠི, ཀཧཾ སཱ’’ཏི? ‘‘ཀུལགེཧེ སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱནེཐ ནཾ, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏཱ ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏཱ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཏཱཡ པུཊྛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ‘‘ཏཱཏཱ, མཡཱ ཨཱབྷརཎབྷཎྜེན ཙེཏིཡཾ པཱུཛིཏཾ, ཨཱབྷརཎཾ མེ ནཏྠཱི’’ཏི ¶ . ཏེ གནྟྭཱ སེཊྛིཔུཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཱནེཐ ནཾ, པིལ༹ནྡྷནཾ ལབྷིསྶཏཱིཏི. ཏེ ཨཱནཡིཾསུ. ཏསྶཱ སཧ གྷརཔཝེསནེན སཀལགེཧཾ ཙནྡནགནྡྷོ ཙེཝ ནཱིལུཔྤལགནྡྷོ ཙ ཝཱཡི. སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཾ པུཙྪི – ‘‘པཋམཾ ཏཝ སརཱིརཏོ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡི, ཨིདཱནི པན ཏེ སརཱིརཏོ ཙནྡནགནྡྷོ, མུཁཏོ ¶ ཨུཔྤལགནྡྷོ ཝཱཡཏི. ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི? སཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨཾ ཨཱརོཙེསི. སེཊྛིཔུཏྟོ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཾ ཝཏ བུདྡྷསཱསན’’ནྟི པསཱིདིཏྭཱ ཡོཛནིཀཾ སུཝཎྞཙེཏིཡཾ ཀམྦལཀཉྩུཀེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ རཐཙཀྐཔྤམཱཎེཧི སུཝཎྞཔདུམེཧི ཨལངྐརི. ཏེསཾ དྭཱདསཧཏྠཱ ཨོལམྦཀཱ ཧོནྟི.
སོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིཏོ ཡོཛནམཏྟེ ཋཱནེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟི, སེཊྛིཀཉྙཱཔི དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ རཱཛཀུལེ ཛེཊྛདྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏེསུ ཝཡཔྤཏྟེསུ ཀུམཱརསྶ ཝསནགཱམེ ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ. སོ མཱཏརཾ ཨཱཧ – ‘‘སཱཊཀཾ མེ, ཨམྨ, དེཧི, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི ¶ . སཱ དྷོཏཝཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ‘‘ཨམྨ, ཐཱུལཾ ཨིད’’ནྟི ཨཱཧ. སཱ ཨཉྙཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི, ཏམྤི པཊིཀྑིཔི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, ཡཱདིསེ གེཧེ མཡཾ ཛཱཏཱ, ནཏྠི ནོ ཨིཏོ སུཁུམཏརསྶ པཊིལཱབྷཱཡ པུཉྙ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ལབྷནཊྛཱནཾ གཙྪཱམི ཨམྨཱ’’ཏི. ‘‘པུཏྟ, ཨཧཾ ཨཛྫེཝ ཏུཡ྄ཧཾ བཱརཱཎསིནགརེ རཛྫཔཊིལཱབྷམྤི ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི. སོ མཱཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཱམི, ཨམྨཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཀིརསྶཱ ཙིཏྟཾ ཨཧོསི – ‘‘ཀཧཾ གམིསྶཏི? ཨིདྷ ཝཱ ཨེཏྠ ཝཱ གེཧེ ནིསཱིདིསྶཏཱི’’ཏི. སོ པན པུཉྙནིཡཱམེན ནིཀྑམིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ མངྒལསིལཱཔཊྚེ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིཔཛྫི. སོ ཙ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀཱལངྐཏསྶ སཏྟམོ དིཝསོ ཧོཏི.
ཨམཙྩཱ རཉྙོ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ རཱཛངྒཎེ ནིསཱིདིཏྭཱ མནྟཡིཾསུ – ‘‘རཉྙོ ཨེཀཱ དྷཱིཏཱཝ ཨཏྠི, པུཏྟོ ནཏྠི, ཨརཱཛཀཾ རཛྫཾ ནསྶཏི, ཀོ རཱཛཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏྭཾ ཧོཧི, ཏྭཾ ཧོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. པུརོཧིཏོ ཨཱཧ – ‘‘བཧུཾ ཨོལོཀེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཕུསྶརཐཾ ཝིསྶཛྫེམཱ’’ཏི. ཏེ ཀུམུདཝཎྞེ ཙཏྟཱརོ སིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ པཉྩཝིདྷཾ རཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཾ སེཏཙྪཏྟཉྩ རཐསྨིཾཡེཝ ཋཔེཏྭཱ རཐཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པཙྪཏོ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཱཔེསུཾ. རཐོ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ ཨཧོསི. ‘‘པརིཙཡེན ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ གཙྪཏི, ནིཝཏྟེམཱ’’ཏི ཀེཙི ཨཱཧཾསུ. པུརོཧིཏོ ‘‘མཱ ནིཝཏྟཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཐོ ཀུམཱརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱརོཧནསཛྫོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི, པུརོཧིཏོ ¶ པཱརུཔནཀཎྞཾ ཨཔནེཏྭཱ པཱདཏལཱནི ཨོལོཀེནྟོ, ‘‘ཏིཊྛཏུ ཨཡཾ དཱིཔོ, དྭིསཧསྶདཱིཔཔརིཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱདཱིཔེསུ ཨེས རཛྫཾ ཀཱརེཏུཾ ¶ ཡུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘པུནཔི ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཐ, པུནཔི པགྒཎྷཐཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཱཔེསི.
ཨཐ ཀུམཱརོ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ, ‘‘ཀེན ཀམྨེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘དེཝ, ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི. ‘‘རཱཛཱ ཀཧ’’ནྟི? ‘‘དེཝཏྟཾ གཏོ, སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏི དིཝསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ’’ཏི? ‘‘ཨཛྫ སཏྟམོ དིཝསོ’’ཏི. ‘‘པུཏྟོ ཝཱ དྷཱིཏཱ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘དྷཱིཏཱ ཨཏྠི དེཝ, པུཏྟོ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀརིསྶཱམི རཛྫ’’ནྟི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨབྷིསེཀམཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏརཾ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ, ཨུཡྻཱནཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀུམཱརསྶ ཨབྷིསེཀཾ ཨཀཾསུ. ཨཐསྶ ཀཏཱབྷིསེཀསྶ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ཝཏྠཾ ཨུཔཧརིཾསུ. སོ ‘‘ཀིམིདཾ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ནིཝཱསནཝཏྠཾ དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ནནུ, ཏཱཏཱ, ཐཱུལ’’ནྟི? ‘‘མནུསྶཱནཾ པརིབྷོགཝཏྠེསུ ཨིཏོ སུཁུམཏརཾ ནཏྠི, ¶ དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཝཱསེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ན མཉྙེ པུཉྙཝཱ ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ, སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱཧརཐ, ལབྷིསྶཱམ ཝཏྠ’’ནྟི. སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱཧརིཾསུ. སོ ཨུཊྛཱཡ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ ཧཏྠེན ཨུདཀཾ ཨཱདཱཡ པུརཏྠིམདིསཱཡཾ ཨབྦྷུཀྐིརི. ཏཱཝདེཝ གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཊྛ ཀཔྤརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. པུན ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎཱཡཾ པཙྪིམཱཡཾ ཨུཏྟརཱཡནྟི ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨབྦྷུཀྐིརི. སབྦདིསཱསུ ཨཊྛཊྛཀཾ ཀཏྭཱ དྭཏྟིཾས ཀཔྤརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ ཨེཀཾ དིབྦདུསྶཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ‘‘ནནྡརཉྙོ ཝིཛིཏེ སུཏྟཀནྟིཀཱ ཨིཏྠིཡོ མཱ སུཏྟཾ ཀནྟིཾསཱུཏི ཨེཝཾ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝི.
ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ ཨེཀདིཝསཾ དེཝཱི རཉྙོ མཧཱསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཧོ ཏཔསྶཱི’’ཏི ཀཱརུཉྙཱཀཱརཾ དསྶེཏི. ‘‘ཀིམིདཾ, དེཝཱི’’ཏི ཙ པུཊྛཱ ‘‘ཨཏིམཧཏཱི ཏེ, དེཝ, སམྤཏྟི. ཨཏཱིཏེ བུདྡྷཱནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཀལྱཱཎཾ ཨཀཏྠ, ཨིདཱནི ཨནཱགཏསྶ པཙྩཡཾ ཀུསལཾ ན ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀསྶ དསྶཱམ, སཱིལཝནྟོ ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨསུཉྙོ, དེཝ, ཛམྦུདཱིཔོ ཨརཧནྟེཧི, ཏུམྷེ དཱནམེཝ སཛྫེཐ, ཨཧཾ ཨརཧནྟེ ལཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ པུནདིཝསེ ¶ པཱཙཱིནདྭཱརེ དཱནཾ སཛྫཱཔེསི. དེཝཱི པཱཏོཝ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཨུཔརིཔཱསཱདེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཱ ཨུརེན ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨེཏིསྶཾ དིསཱཡཾ ཨརཧནྟོ ཨཏྠི, སྭེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཾ དིསཱཡཾ ཨརཧནྟོ ནཱཧེསུཾ, ཏཾ སཀྐཱརཾ ཀཔཎཡཱཙཀཱནཾ ཨདཾསུ. པུནདིཝསེ དཀྑིཎདྭཱརེ དཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ཏཐེཝ ཨཀཱསི, པུནདིཝསེ པཙྪིམདྭཱརེ. ཨུཏྟརདྭཱརེ སཛྫིཏདིཝསེ པན དེཝིཡཱ ཏཐེཝ ནིམནྟེནྟིཡཱ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟཱནཾ པདུམཝཏིཡཱ ¶ པུཏྟཱནཾ པཉྩསཏཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཛེཊྛཀོ མཧཱཔདུམཔཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཱཏིཀེ ཨཱམནྟེསི, ‘‘མཱརིསཱ, ནནྡརཱཛཱ, ཏུམྷེ ནིམནྟེཏི, ཨདྷིཝཱསེཐ ཏསྶཱ’’ཏི. ཏེ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨནོཏཏྟདཧེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ, ཨཱཀཱསེན ཨཱགནྟྭཱ ཨུཏྟརདྭཱརེ ཨོཏརིཾསུ. མནུསྶཱ དིསྭཱ གནྟྭཱ ‘‘པཉྩསཏཱ, དེཝ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི རཉྫོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ སདྡྷིཾ དེཝིཡཱ གནྟྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ པཱསཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, ཏཏྲ ནེསཾ དཱནཾ དཏྭཱ, བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ རཱཛཱ ¶ སངྒྷཏྠེརསྶ, དེཝཱི, སངྒྷནཝཀསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨཡྻཱ པཙྩཡེཧི ན ཀིལམིསྶནྟི, མཡཾ པུཉྙེན ན ཧཱཡིསྶཱམ. ཨམྷཱཀཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨིདྷ ནིཝཱསཱཡ པཊིཉྙཾ དེཐཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ པཉྩཔཎྞསཱལཱསཏཱནི པཉྩཙངྐམནསཏཱནཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ནིཝཱསནཊྛཱནཱནི སམྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ ཝསཱཔེསུཾ.
ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ རཉྙོ པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ. སོ ‘‘ཨཧཾ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཙྪཱམི, ཏྭཾ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ མཱ པམཛྫཱི’’ཏི དེཝིཾ ཨོཝདིཏྭཱ གཏོ. ཏསྨིཾ ཨནཱགཏེཡེཝ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརཱ ཁཱིཎཱ. མཧཱཔདུམཔཙྩེཀབུདྡྷོ ཏིཡཱམརཏྟིཾ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནེ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ ཋིཏཀོཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སེསཱཔཱིཏི སབྦེཝ པརིནིབྦུཏཱ. པུནདིཝསེ དེཝཱི པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ནིསཱིདནཊྛཱནཾ ཧརིཏཱུཔལིཏྟཾ ཀཱརེཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ, དྷཱུཔཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀཡནྟཱི ནིསིནྣཱ ཨཱགམནཾ ཨཔསྶནྟཱི པུརིསཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ, ཏཱཏ, ཛཱནཱཧི, ཀིཾ ཨཡྻཱནཾ ཀིཉྩི ཨཕཱསུཀ’’ནྟི? སོ གནྟྭཱ མཧཱཔདུམསྶ པཎྞསཱལཱཡ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཏྠ ཨཔསྶནྟོ ཙངྐམནཾ གནྟྭཱ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀཱལོ, བྷནྟེ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ‘‘པརིནིབྦུཏསརཱིརཾ ཀིཾ ཀཐེསྶཏི? སོ ནིདྡཱཡཏི མཉྙེ’’ཏི གནྟྭཱ པིཊྛིཔཱདེ ཧཏྠེན པརཱམསིཏྭཱ པཱདཱནཾ སཱིཏལཏཱཡ ཙེཝ ཐདྡྷཏཱཡ ཙ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ, དུཏིཡསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ ཏཏིཡསྶཱཏི སབྦེསཾ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཱཛཀུལཾ གཏོ. ‘‘ཀཧཾ, ཏཱཏ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘པརིནིབྦུཏཱ, དེཝཱི’’ཏི ཨཱཧ. དེཝཱི ཀནྡནྟཱི རོདནྟཱི ནིཀྑམིཏྭཱ ནཱགརེཧི སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཱདྷུཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱརེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱརེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསི.
རཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨཱགཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཨཱགཏཾ དེཝིཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, བྷདྡེ, པཙྩེཀབུདྡྷེསུ ནཔྤམཛྫི, ནིརོགཱ ཨཡྻཱ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏཱ དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཙིནྟེཏི ‘‘ཨེཝརཱུཔཱནམྤི པཎྜིཏཱནཾ མརཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨམྷཱཀཾ ཀུཏོ མོཀྑོ’’ཏི. སོ ནགརཾ ཨགནྟྭཱ, ཨུཡྻཱནམེཝ པཝིསིཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ཏསྶ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ, སཡཾ སམཎཔབྦཛྫཾ ¶ པབྦཛི. དེཝཱིཔི ‘‘ཨིམསྨིཾ པབྦཛིཏེ ཨཧཾ ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ ཨུཡྻཱནེ པབྦཛིཏྭཱ དྭེཔི ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ.
ཏེསུ ཏཏྠེཝ ཝསནྟེསུ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ པཱཝིསི. སཏྠརི ཏཏྠ པཊིཝསནྟེ ¶ ཨཡཾ པིཔྤལིམཱཎཝོ མགདྷརཊྛེ མཧཱཏིཏྠབྲཱཧྨཎགཱམེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ. ཨཡཾ བྷདྡཱ ཀཱཔིལཱནཱི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརེ ཀོསིཡགོཏྟབྲཱཧྨཎསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟཱ. ཏེསཾ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷམཱནཱནཾ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ ཝཱིསཏིམེ, བྷདྡཱཡ སོལ༹སམེ ཝསྶེ སམྤཏྟེ མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཝཡཔྤཏྟོ, ཀུལཝཾསོ ནཱམ པཏིཊྛཔེཏབྦོ’’ཏི ཨཏིཝིཡ ནིཔྤཱིལ༹ཡིཾསུ. མཱཎཝོ ཨཱཧ ‘‘མཡ྄ཧཾ སོཏཔཐེ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཐཾ མཱ ཀཐེཐ. ཨཧཾ ཡཱཝ ཏུམྷེ དྷརཐ, ཏཱཝ པཊིཛགྒིསྶཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཨཙྩཡེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པུན ཀཐཡིཾསུ. སོཔི ཏཐེཝ པཊིཀྑིཔི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ནིརནྟརཾ ཀཐེཏིཡེཝ.
མཱཎཝོ ¶ ‘‘མམ མཱཏརཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི རཏྟསུཝཎྞསྶ ནིཀྑསཧསྶཾ དཏྭཱ སབྦཀཱམེཧི སནྟཔྤེཏྭཱ སུཝཎྞཀཱརེཧི ཨེཀཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏསྶ མཛྫནགྷཊྚནཱདིཀམྨཔརིཡོསཱནེ ཏཾ རཏྟཝཏྠཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ ཝཎྞསམྤནྣེཧི པུཔྥེཧི ཙེཝ ནཱནཱཨལངྐཱརེཧི ཙ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ མཱཏརཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨམྨ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱརམྨཎཾ ལབྷནྟོ གེཧེ ཝསིསྶཱམི ཨལབྷནྟོ ན ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི. པཎྜིཏཱ བྲཱཧྨཎཱི ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ པུཉྙཝཱ དིནྣདཱནོ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ, པུཉྙཾ ཀརོནྟོ ན ཨེཀཀོཝ ཨཀཱསི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེན སཧཀཏཔུཉྙཱ སུཝཎྞརཱུཔཔཊིབྷཱགཱཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཊྛ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སབྦཀཱམེཧི སནྟཔྤེཏྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, ཏཱཏཱ, ཡཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགེཧི སམཱནེ ཀུལེ ཨེཝརཱུཔཾ དཱརིཀཾ པསྶཐ, ཨིམམེཝ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ པཎྞཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཨེཐཱ’’ཏི ཨུཡྻོཛེསི.
ཏེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནཱམ ཨེཏཾ ཀམྨ’’ནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘མདྡརཊྛཾ ནཱམ ཨིཏྠཱཀརོ, མདྡརཊྛཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ ནྷཱནཏིཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཐ བྷདྡཱཡ དྷཱཏཱི བྷདྡཾ ནྷཱཔེཏྭཱ, ཨལངྐརིཏྭཱ, སིརིགབྦྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཡཾ ནྷཱཡིཏུཾ ཨུདཀཏིཏྠཾ གཏཱ ཏཏྠ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིསྶཱཡཾ ཨཝིནཱིཏཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི པིཊྛིཔསྶེ པཧརིཏྭཱ ‘‘སུཝཎྞརཱུཔཀ’’ནྟི ཉཏྭཱ ¶ ‘‘ཨཡྻདྷཱིཏཱ མེ’’ཏི སཉྙཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ, ‘‘ཨཡཾ པན མེ ཨཡྻདྷཱིཏཱཡ ནིཝཱསནཔཊིགྒཱཧིཀཱཡཱཔི ཨསདིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ ཏེ མནུསྶཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱ ཏེ སཱམིདྷཱིཏཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཀིཾ ཨེསཱ, ཨིམཱཡ སུཝཎྞཔཊིམཱཡ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན མཡ྄ཧཾ ཨཡྻདྷཱིཏཱ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ, དྭཱདསཧཏྠེ གབྦྷེ ¶ ནིསིནྣཱཡ པདཱིཔཀིཙྩཾ ནཏྠི, སརཱིརོབྷཱསེནེཝ ཏམཾ ཝིདྷམཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཱགཙྪཱ’’ཏི ཏཾ ཁུཛྫཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ རཐེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀོསིཡགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱགམནཾ ནིཝེདཡིཾསུ.
བྲཱཧྨཎོ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མགདྷརཊྛེ མཧཱཏིཏྠགཱམེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ གྷརཏོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ‘‘ཀལྱཱཎཾ, ཏཱཏཱ, སམཛཱཏིགོཏྟཝིབྷཝོ ཨམྷཱཀཾ བྲཱཧྨཎོ, དསྶཱམི དཱརིཀ’’ནྟི པཎྞཱཀཱརཾ གཎྷི. ཏེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ སཱསནཾ པཧིཎིཾསུ ‘‘ལདྡྷཱ དཱརིཀཱ ¶ , ཀཏྟབྦཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏཾ སཱསནཾ སུཏྭཱ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ ཨཱརོཙཡིཾསུ ‘‘ལདྡྷཱ ཀིར དཱརིཀཱ’’ཏི. མཱཎཝོ ‘‘ཨཧཾ ‘ན ལབྷིསྶནྟཱི’ཏི ཙིནྟེསིཾ, ཨིམེ ‘ལདྡྷཱ’ཏི ཝདནྟི, ཨནཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ པཎྞཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི རཧོགཏོ པཎྞཾ ལིཁི ‘‘བྷདྡཱ, ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱནུརཱུཔཾ གྷརཱཝཱསཾ ལབྷཏུ, ཨཧཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམི, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནཱི ཨཧོསཱི’’ཏི. བྷདྡཱཔི ‘‘ཨསུཀསྶ ཀིར མཾ དཱཏུཀཱམོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘པཎྞཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི རཧོགཏཱ པཎྞཾ ལིཁི ‘‘ཨཡྻཔུཏྟོ ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱནུརཱུཔཾ གྷརཱཝཱསཾ ལབྷཏུ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསཱི’’ཏི. དྭེཔི པཎྞཱནི ཨནྟརཱམགྒེ སམཱགཙྪིཾསུ. ‘‘ཨིདཾ ཀསྶ པཎྞ’’ནྟི? ‘‘པིཔྤལིམཱཎཝེན བྷདྡཱཡ པཧིཏ’’ནྟི. ‘‘ཨིདཾ ཀསྶཱ’’ཏི? ‘‘བྷདྡཱཡ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ པཧིཏ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟེ ཏེ དྭེཔི ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘པསྶཐ དཱརཀཱནཾ ཀམྨ’’ནྟི ཕཱལེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཏཾསམཱནཾ པཎྞཾ ལིཁིཏྭཱ ཨིཏོ ཨེཏྟོ ཙ པེསེསུཾ. ཨིཏི ཀུམཱརསྶ ཀུམཱརིཀཱཡ ཙ སདིསཾ པཎྞཾ ལོཀསྶཱདརཧིཏམེཝཱཏི ཨནིཙྪམཱནཱནཾཡེཝ དྭིནྣཾ སམཱགམོ ཨཧོསི.
ཏཾ དིཝསཾཡེཝ པིཔྤལིམཱཎཝོ ཨེཀཾ པུཔྥདཱམཾ གནྠཱཔེསི བྷདྡཱཔི. ཏཱནི སཡནམཛ྄ཛྷེ ཋཔེསུཾ བྷུཏྟསཱཡམཱསཱ ཨུབྷོཔི ‘‘སཡནཾ ཨཱརུཧིསྶཱམཱ’’ཏི མཱཎཝོ དཀྑིཎཔསྶེན སཡནཾ ཨཱརུཧི. བྷདྡཱ ཝཱམཔསྶེན ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཡསྶ པསྶེ པུཔྥཱནི མིལཱཡནྟི, ཏསྶ རཱགཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣནྟི ཝིཛཱནིསྶཱམ, ཨིམཾ པུཔྥདཱམཾ ན ཨལླིཡིཏབྦ’’ནྟི. ཏེ པན ཨཉྙམཉྙཾ སརཱིརསམྥསྶབྷཡེན ཏིཡཱམརཏྟིཾ ནིདྡཾ ཨནོཀྐམནྟཱཝ ཝཱིཏིནཱམེནྟི, དིཝཱ པན ཧསིཏམཏྟམྤི ནཱཧོསི. ཏེ ལོཀཱམིསེན ཨསཾསཊྛཱ ཡཱཝ མཱཏཱཔིཏརོ དྷརནྟི, ཏཱཝ ཀུཊུམྦཾ ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ཏེསུ ཀཱལངྐཏེསུ ཝིཙཱརཡིཾསུ. མཧཏཱི མཱཎཝསྶ སམྤཏྟི – ཨེཀདིཝསཾ སརཱིརཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ¶ ཚཌྜེཏབྦཾ སུཝཎྞཙུཎྞཾ ཨེཝ མགདྷནཱལི༹ཡཱ དྭཱདསནཱལི༹མཏྟཾ ལདྡྷུཾ ¶ ཝཊྚཏི. ཡནྟབདྡྷཱནི སཊྛིམཧཱཏལཱ༹ཀཱནི, ཀམྨནྟོ དྭཱདསཡོཛནིཀོ, ཨནུརཱདྷཔུརཔམཱཎཱ ཙུདྡས གཱམཱ, ཙུདྡས ཧཏྠཱནཱིཀཱནི, ཙུདྡས ཨསྶཱནཱིཀཱནི, ཙུདྡས རཐཱནཱིཀཱནི.
སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨལངྐཏཨསྶཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཀམྨནྟཾ གནྟྭཱ ཁེཏྟཀོཊིཡཾ ཋིཏོ ནངྒལེཧི བྷིནྣཊྛཱནཏོ ཀཱཀཱདཡོ སཀུཎེ ¶ གཎྜུཔྤཱདཱདིཔཱཎཀེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཁཱདནྟེ དིསྭཱ, ‘‘ཏཱཏཱ, ཨིམེ ཀིཾ ཁཱདནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘གཎྜུཔྤཱདེ, ཨཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏེཧི ཀཏཾ པཱཔཾ ཀསྶ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཡྻཱ’’ཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨེཏེཧི ཀཏཾ པཱཔཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏི, ཀིཾ མེ ཀརིསྶཏི སཏྟཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ, ཀིཾ དྭཱདསཡོཛནོ ཀམྨནྟོ, ཀིཾ ཡནྟབདྡྷཱནི ཏལཱ༹ཀཱནི, ཀིཾ ཙུདྡས གཱམཱ, སབྦམེཏཾ བྷདྡཱཡ ཀཱཔིལཱནིཡཱ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི.
བྷདྡཱཔི ཀཱཔིལཱནཱི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨནྟརཝཏྠུམྷི ཏཡོ ཏིལཀུམྦྷེ པཏྠརཱཔེཏྭཱ དྷཱཏཱིཧི པརིཝུཏཱ ནིསིནྣཱ ཀཱཀེ ཏིལཔཱཎཀེ ཁཱདམཱནེ དིསྭཱ, ‘‘ཨམྨཱ, ཀིཾ ཨིམེ ཁཱདནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པཱཎཀེ ཨཡྻེ’’ཏི. ‘‘ཨཀུསལཾ ཀསྶ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཡྻེ’’ཏི. སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཏུཧཏྠཝཏྠཾ ནཱལི༹ཀོདནམཏྟཉྩ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཡདི པནེཏཾ ཨེཏྟཀེན ཛནེན ཀཏཾ ཨཀུསལཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏི, བྷཝསཧསྶེནཔི ཝཊྚཏོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐཱ. ཨཡྻཔུཏྟེ ཨཱགཏམཏྟེཡེཝ སབྦཾ ཏསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི.
མཱཎཝོ ཨཱགནྟྭཱ, ནྷཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཨནུཙྪཝིཀཾ བྷོཛནཾ སཛྫཡིཾསུ. དྭེཔི བྷུཉྫིཏྭཱ པརིཛནེ ནིཀྑནྟེ རཧོགཏཱ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ མཱཎཝོ བྷདྡཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ, ཨིམཾ གྷརཾ ཨཱགཙྪནྟཱི ཏྭཾ ཀིཏྟཀཾ དྷནཾ ཨཱཧརསཱི’’ཏི? ‘‘པཉྩཔཎྞཱས སཀཊསཧསྶཱནི, ཨཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ སབྦཾ, ཡཱ ཙ ཨིམསྨིཾ གྷརེ སཏྟཨསཱིཏིཀོཊིཡོ ཡནྟབདྡྷསཊྛིཏལཱ༹ཀཱདིབྷེདཱ ཙ སམྤཏྟི ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཉྩ ཏུཡ྄ཧཾཡེཝ ནིཡྻཱདེམཱི’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེ པན ཀཧཾ གཙྪཐ, ཨཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཡྻ, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾཡེཝ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ནིསིནྣཱ. ཨཧམྤི པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེསཾ ཨཱདིཏྟཔཎྞཀུཊི ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཏེ ཨནྟརཱཔཎཏོ ཀསཱཡརསཔཱིཏཱནི ཝཏྠཱནི མཏྟིཀཱཔཏྟེ ཙ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཀེསེ ཨོརོཔེཏྭཱ ‘‘ཡེ ལོཀེ ཨརཧནྟོ, ཏེ ཨུདྡིསྶ ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི པབྦཛིཏྭཱ, ཐཝིཀཱསུ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཾསེ ¶ ལགྒེཏྭཱ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཾསུ. གེཧེ དཱསེསུ ཝཱ ཀམྨཀརེསུ ཝཱ ན ཀོཙི སཉྫཱནི.
ཨཐ ¶ ¶ ནེ བྲཱཧྨཎགཱམཏོ ནིཀྑམྨ དཱསགཱམདྭཱརེན གཙྪནྟེ ཨཱཀཔྤཀུཏྟཝསེན དཱསགཱམཝཱསིནོ སཉྫཱནིཾསུ. ཏེ རོདནྟཱ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, ཨམྷེ, ཨནཱཐེ ཀརོཐ ཨཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཡཾ, ‘བྷཎེ, ཨཱདིཏྟཔཎྞསཱལཱ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ’ཏི པབྦཛིམྷཱ. སཙེ ཏུམྷེསུ ཨེཀེཀཾ བྷུཛིསྶཾ ཀརོམ, ཝསྶསཏམྤི ནཔྤཧོཏི. ཏུམྷེཝ ཏུམྷཱཀཾ སཱིསཾ དྷོཝིཏྭཱ བྷུཛིསྶཱ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ རོདནྟཱནཾཡེཝ པཀྐམིཾསུ.
ཐེརོ པུརཏོ གཙྪནྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ, བྷདྡཱ ཀཱཔིལཱནཱི, སཀལཛམྦུདཱིཔགྒྷནིཀཱ ཨིཏྠཱི མཡ྄ཧཾ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏི, ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཀོཙིདེཝ ཨེཝཾ ཙིནྟེཡྻ ‘ཨིམེ པབྦཛིཏཱཔི ཝིནཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀརོནྟཱི’ཏི, ཀོཙི པཱཔེན མནཾ པདཱུསེཏྭཱ ཨཔཱཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ, ཨིམཾ པཧཱཡ མཡ྄ཧཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. སོ པུརཏོ གཙྪནྟོ དྭེདྷཱཔཐཾ དིསྭཱ ཏསྶ མཏྠཀེ ཨཊྛཱསི. བྷདྡཱཔི ཨཱགནྟྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ, ཏཱདིསིཾ ཨིཏྠིཾ མམ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ‘ཨིམེ པབྦཛིཏཱཔི ཝིནཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོནྟཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨམྷེསུ པདུཊྛཙིཏྟོ མཧཱཛནོ ཨཔཱཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ. ཨིམསྨིཾ དྭེདྷཱཔཐེ ཏྭཾ ཨེཀཾ གཎྷ, ཨཧམེཀེན གམིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, ཨཡྻ, པབྦཛིཏཱནཾ མཱཏུགཱམོ པལིབོདྷོ, ‘པབྦཛིཏྭཱཔི ཝིནཱ ན བྷཝནྟཱི’ཏི ཨམྷཱཀཾ དོསཾ དསྶེསྶནྟི, ཏུམྷེ ཨེཀཾ མགྒཾ གཎྷཐ, ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘སཏསཧསྶཀཔྤཔརིམཱཎེ ཨདྡྷཱནེ ཀཏོ མིཏྟསནྠཝོ ཨཛྫ བྷིཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ དཀྑིཎཛཱཏིཀཱ ནཱམ, ཏུམྷཱཀཾ དཀྑིཎམགྒོ ཝཊྚཏི, མཡཾ མཱཏུགཱམཱ ནཱམ ཝཱམཛཱཏིཀཱ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱམམགྒོ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔནྣཱ. ཏེསཾ དྭེདྷཱབྷཱུཏཀཱལེ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘‘ཨཧཾ ཙཀྐཝཱལ༹སིནེརུཔབྦཏེ དྷཱརེཏུཾ སཀྐོནྟཱིཔི ཏུམྷཱཀཾ གུཎེ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཝདནྟཱི ཝིཡ ཝིརཝམཱནཱ ཀམྤི, ཨཱཀཱསེ ཨསནིསདྡོ ཝིཡ པཝཏྟི, ཙཀྐཝཱལ༹སིནེརུཔབྦཏོ ཨུནྣདི.
སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརེ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོ པཐཝཱིཀམྤནསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིསྶ ནུ ཁོ པཐཝཱི ཀམྤཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘པིཔྤལིམཱཎཝོ ཙ བྷདྡཱ ཙ ཀཱཔིལཱནཱི མཾ ཨུདྡིསྶ ཨཔྤམེཡྻཾ ¶ སམྤཏྟིཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ. ཏེསཾ ¶ ཝིཡོགཊྛཱནེ ཨུབྷིནྣཾ གུཎབལེན ཨཡཾ པཐཝཱིཀམྤོ ཛཱཏོ. མཡཱཔི ཨེཏེསཾ སངྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ སཡམེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨསཱིཏིམཧཱཐེརེསུ ཀཉྩིཔི ཨནཱམནྟེཏྭཱ ཏིགཱཝུཏཾ མགྒཾ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཙ ནཱལནྡཱཡ ཙ ཨནྟརེ བཧུཔུཏྟཀནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི. ནིསཱིདནྟོ ¶ པན ཨཉྙཏརཔཾསུཀཱུལིཀོ ཝིཡ ཨནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཨསཱིཏིཧཏྠགྷནབུདྡྷརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟོ ནིསཱིདི. ཨིཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ པཎྞཙྪཏྟསཀཊཙཀྐཀཱུཊཱགཱརཱདིཔྤམཱཎཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥརནྟིཡོ ཝིདྷཱཝནྟིཡོ ཙནྡསཧསྶསཱུརིཡསཧསྶཨུགྒམནཀཱལོ ཝིཡ ཀུརུམཱནཱ ཏཾ ཝནནྟཾ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨཀཾསུ. དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསིརིཡཱ སམུཛྫལཏཱརཱགཎེན ཝིཡ གགནཾ, སུཔུཔྥིཏཀམལཀུཝལཡེན ཝིཡ སལིལཾ, ཝནནྟཾ ཝིརོཙིཏྠ. ནིགྲོདྷརུཀྑསྶ ནཱམ ཁནྡྷོ སེཏོ ཧོཏི, པཏྟཱནི ནཱིལཱནི, པཀྐཱནི རཏྟཱནི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ སཏསཱཁོ ནིགྲོདྷོ སུཝཎྞཝཎྞོཝ ཨཧོསི.
མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ བྷཝིསྶཏི, ཨིམཾ ཨཧཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏོ’’ཏི དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོཎཏོཎཏོཝ གནྟྭཱ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨི, སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཨཱཧ ‘‘ཀསྶཔ, སཙེ ཏྭཾ ཨིམཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཀརེཡྻཱསི, སཱཔི དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ གུཎམཧནྟཏཾ ཛཱནཏཱ ཏཡཱ ཀཏོ ནིཔཙྩཀཱརོ མཡ྄ཧཾ, ལོམམྤི ཙཱལེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ནིསཱིད, ཀསྶཔ, དཱཡཛྫཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཱིཧི ཨོཝཱདེཧི ཨུཔསམྤདམདཱསི. དཏྭཱ བཧུཔུཏྟཀནིགྲོདྷམཱུལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཾ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སཏྠུ སརཱིརཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཝིཙིཏྟཾ, མཧཱཀསྶཔསྶ སརཱིརཾ སཏྟམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ, སོ ཀཉྩནམཧཱནཱཝཱཡ པཙྪཱབདྡྷོ ཝིཡ སཏྠུ པདཱནུཔདིཀཾ ཨནུགཙྪི. སཏྠཱ ཐོཀཾ མགྒཾ གནྟྭཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཛྫཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཐེརོ ‘‘ནིསཱིདིཏུཀཱམོ སཏྠཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པཱརུཔིཏཔཊཔིལོཏིཀསངྒྷཱཊིཾ ཙཏུགྒུཎཾ ཀཏྭཱ པཉྙཔེསི.
སཏྠཱ ¶ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཧཏྠེན ཙཱིཝརཾ པརིམཛྫནྟོ ‘‘མུདུཀཱ ཁོ ཏྱཱཡཾ, ཀསྶཔ, པཊཔིལོཏིཀསངྒྷཱཊཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘སཏྠཱ མམ སངྒྷཱཊིཡཱ མུདུབྷཱཝཾ ཀཐེཏི, པཱརུཔིཏུཀཱམོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘པཱརུཔཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སངྒྷཱཊི’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཏྭཾ ¶ ཀིཾ པཱརུཔིསྶསི, ཀསྶཔཱ’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ནིཝཱསནཾ ལབྷནྟོ པཱརུཔིསྶཱམི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, ཀསྶཔ, ཨིམཾ པརིབྷོགཛིཎྞཾ པཾསུཀཱུལཾ དྷཱརེཏུཾ སཀྑིསྶསི? མཡཱ ཧི ཨིམསྶ པཾསུཀཱུལསྶ གཧིཏདིཝསེ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི, ཨིམཾ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཛིཎྞཙཱིཝརཾ ནཱམ ན སཀྐཱ པརིཏྟགུཎེན དྷཱརེཏུཾ, པཊིབལེནེཝིདཾ པཊིཔཏྟིཔཱུརཎསམཏྠེན ཛཱཏིཔཾསུཀཱུལིཀེན དྷཱརེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེསི.
ཨེཝཾ ¶ པན ཙཱིཝརཔརིཝཏྟནཾ ཀཏྭཱ ཐེརསྶ པཱརུཏཙཱིཝརཾ བྷགཝཱ པཱརུཔི, སཏྠུ ཙཱིཝརཾ ཐེརོ. ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཙེཏནཱཔི ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ, ཨཀཏྠ, ཨཏྟནཱ པཱརུཏཙཱིཝརཾ སཱཝཀསྶ དིནྣཔུབྦོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ གུཎཾ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཝདནྟཱི ཝིཡ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤི. ཐེརོཔི ‘‘ལདྡྷཾ དཱནི མཡཱ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙཱིཝརཾ, ཀིཾ མེ ཨིདཱནི ཨུཏྟརི ཀཏྟབྦཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨུནྣཏིཾ ཨཀཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེཡེཝ ཏེརས དྷུཏགུཎེ སམཱདཱཡ སཏྟདིཝསམཏྟཾ པུཐུཛྫནོ ཨཧོསི, ཨཊྛམེ དིཝསེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༣༩༨-༤༢༠) –
‘‘པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;
ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, པཱུཛཾ ཀུབྦནྟི སཏྠུནོ.
‘‘ཨུདགྒཙིཏྟཱ ཛནཏཱ, ཨཱམོདིཏཔམོདིཏཱ;
ཏེསུ སཾཝེགཛཱཏེསུ, པཱིཏི སེ ཨུདཔཛྫཐ.
‘‘ཉཱཏིམིཏྟེ སམཱནེཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ;
པརིནིབྦུཏོ མཧཱཝཱིརོ, ཧནྡ པཱུཛཾ ཀརོམསེ.
‘‘སཱདྷཱུཏི ཏེ པཊིསྶུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཧཱསཾ ཛནིཾསུ མེ;
བུདྡྷསྨིཾ ལོཀནཱཐམྷི, ཀཱཧཱམ པུཉྙསཉྩཡཾ.
‘‘ཨགྒྷིཡཾ སུཀཏཾ ཀཏྭཱ, སཏཧཏྠསམུགྒཏཾ;
དིཡཌྜྷཧཏྠཔཏྠཊཾ, ཝིམཱནཾ ནབྷམུགྒཏཾ.
‘‘ཀཏྭཱན ¶ ཧམྨིཡཾ ཏཏྠ, ཏཱལཔནྟཱིཧི ཙིཏྟིཏཾ;
སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཙེཏིཡཾ པཱུཛཡུཏྟམཾ.
‘‘ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ ཛལིཏོ, ཀིཾསུཀོ ཨིཝ ཕུལླིཏོ;
ཨིནྡལཊྛཱིཝ ཨཱཀཱསེ, ཨོབྷཱསེཏི ཙཏུདྡིསཱ.
‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཀཏྭཱན ཀུསལཾ བཧུཾ;
པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱན, ཏིདསཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ.
‘‘སཧསྶཡུཏྟཾ ཧཡཝཱཧིཾ, དིབྦཡཱནམདྷིཊྛིཏོ;
ཨུབྦིདྡྷཾ བྷཝནཾ མཡ྄ཧཾ, སཏྟབྷཱུམཾ སམུགྒཏཾ.
‘‘ཀཱུཊཱགཱརསཧསྶཱནི, སབྦསོཎྞམཡཱ ཨཧུཾ;
ཛལནྟི སཀཏེཛེན, དིསཱ སབྦཱ པབྷཱསཡཾ.
‘‘སནྟི ཨཉྙེཔི ནིཡྻཱུཧཱ, ལོཧིཏངྒམཡཱ ཏདཱ;
ཏེཔི ཛོཏནྟི ཨཱབྷཱཡ, སམནྟཱ ཙཏུརོ དིསཱ.
‘‘པུཉྙཀམྨཱབྷིནིབྦཏྟཱ, ཀཱུཊཱགཱརཱ སུནིམྨིཏཱ;
མཎིམཡཱཔི ཛོཏནྟི, དིསཱ དས སམནྟཏོ.
‘‘ཏེསཾ ¶ ཨུཛྫོཏམཱནཱནཾ, ཨོབྷཱསོ ཝིཔུལོ ཨཧུ;
སབྦེ དེཝེ ཨབྷིབྷོམི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.
‘‘སཊྛིཀཔྤསཧསྶམྷི, ཨུབྦིདྡྷོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;
ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, པཐཝིཾ ཨཱཝསིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཏཐེཝ བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, ཏིཾསཀྑཏྟུཾ ཨཧོསཧཾ;
སཀཀམྨཱབྷིརདྡྷོམྷི, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.
‘‘སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཏུདཱིཔམྷི ཨིསྶརོ;
ཏཏྠཱཔི བྷཝནཾ མཡ྄ཧཾ, ཨིནྡལཊྛཱིཝ ཨུགྒཏཾ.
‘‘ཨཱཡཱམཏོ ཙཏུབྦཱིསཾ, ཝིཏྠཱརེན ཙ དྭཱདས;
རམྨཎཾ ནཱམ ནགརཾ, དལ༹ྷཔཱཀཱརཏོརཎཾ.
‘‘ཨཱཡཱམཏོ པཉྩསཏཾ, ཝིཏྠཱརེན ཏདཌྜྷཀཾ;
ཨཱཀིཎྞཾ ཛནཀཱཡེཧི, ཏིདསཱནཾ པུརཾ ཝིཡ.
‘‘ཡཐཱ ¶ སཱུཙིགྷརེ སཱུཙཱི, པཀྑིཏྟཱ པཎྞཝཱིསཏི;
ཨཉྙམཉྙཾ པགྷཊྚེནྟི, ཨཱཀིཎྞཾ ཧོཏི ལངྐཏཾ.
‘‘ཨེཝམྤི ནགརཾ མཡ྄ཧཾ, ཧཏྠིསྶརཐསཾཀུལཾ;
མནུསྶེཧི སདཱཀིཎྞཾ, རམྨཎཾ ནགརུཏྟམཾ.
‘‘ཏཏྠ བྷུཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཙ, པུན དེཝཏྟནཾ གཏོ;
བྷཝེ པཙྪིམཀེ མཡ྄ཧཾ, ཨཧོསི ཀུལསམྤདཱ.
‘‘བྲཧྨཉྙཀུལསམྦྷཱུཏོ, མཧཱརཏནསཉྩཡོ;
ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ ཧིཏྭཱ, ཧིརཉྙསྶཱཔི པབྦཛིཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཀསྶཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡཱུཔམོ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི ཨཔཀསྶེཝ ཀཱཡཾ, ཨཔཀསྶ ཙིཏྟཾ, ནིཙྩནཝཀོ ཀུལེསུ ཨཔྤགབྦྷོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༢.༡༤༦) པསཾསིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱཀསྶཔོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༡) དྷུཏངྒདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཀིཏྟནམུཁེན བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ –
‘‘ན གཎེན པུརཀྑཏོ ཙརེ, ཝིམནོ ཧོཏི སམཱདྷི དུལླབྷོ;
ནཱནཱཛནསངྒཧོ དུཁོ, ཨིཏི དིསྭཱན གཎཾ ན རོཙཡེ.
‘‘ན ¶ ཀུལཱནི ཨུཔབྦཛེ མུནི, ཝིམནོ ཧོཏི སམཱདྷི དུལླབྷོ;
སོ ཨུསྶུཀྐོ རསཱནུགིདྡྷོ, ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱཝཧོ.
‘‘པངྐོཏི ¶ ཧི ནཾ ཨཝེདཡུཾ, ཡཱཡཾ ཝནྡནཔཱུཛནཱ ཀུལེསུ;
སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ, སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ.
‘‘སེནཱསནམྷཱ ¶ ཨོརུཡ྄ཧ, ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ;
བྷུཉྫནྟཾ པུརིསཾ ཀུཊྛིཾ, སཀྐཙྩཾ ཏཾ ཨུཔཊྛཧིཾ.
‘‘སོ མེ པཀྐེན ཧཏྠེན, ཨཱལོཔཾ ཨུཔནཱམཡི;
ཨཱལོཔཾ པཀྑིཔནྟསྶ, ཨངྒུལི ཙེཏྠ ཚིཛྫཐ.
‘‘ཀུཊྚམཱུལཉྩ ནིསྶཱཡ, ཨཱལོཔཾ ཏཾ ཨབྷུཉྫིསཾ;
བྷུཉྫམཱནེ ཝཱ བྷུཏྟེ ཝཱ, ཛེགུཙྪཾ མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ཨུཏྟིཊྛཔིཎྜོ ཨཱཧཱརོ, པཱུཏིམུཏྟཉྩ ཨོསདྷཾ;
སེནཱསནཾ རུཀྑམཱུལཾ, པཾསུཀཱུལཉྩ ཙཱིཝརཾ;
ཡསྶེཏེ ཨབྷིསམྦྷུཏྭཱ, ས ཝེ ཙཱཏུདྡིསོ ནརོ.
‘‘ཡཏྠ ཨེཀེ ཝིཧཉྙནྟི, ཨཱརུཧནྟཱ སིལུཙྩཡཾ;
ཏཏྠ བུདྡྷསྶ དཱཡཱདོ, སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོ;
ཨིདྡྷིབལེནུཔཏྠདྡྷོ, ཀསྶཔོ ཨབྷིརཱུཧཏི.
‘‘པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ, སེལམཱརུཡ྄ཧ ཀསྶཔོ;
ཛྷཱཡཏི ཨནུཔཱདཱནོ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.
‘‘པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ, སེལམཱརུཡ྄ཧ ཀསྶཔོ;
ཛྷཱཡཏི ཨནུཔཱདཱནོ, ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ནིབྦུཏོ.
‘‘པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ, སེལམཱརུཡ྄ཧ ཀསྶཔོ;
ཛྷཱཡཏི ཨནུཔཱདཱནོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ.
‘‘ཀརེརིམཱལཱཝིཏཏཱ, བྷཱུམིབྷཱགཱ མནོརམཱ;
ཀུཉྫརཱབྷིརུདཱ རམྨཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ནཱིལབྦྷཝཎྞཱ རུཙིརཱ, ཝཱརིསཱིཏཱ སུཙིནྡྷརཱ;
ཨིནྡགོཔཀསཉྪནྣཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ནཱིལབྦྷཀཱུཊསདིསཱ, ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔམཱ;
ཝཱརཎཱབྷིརུདཱ རམྨཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ཨབྷིཝུཊྛཱ རམྨཏལཱ, ནགཱ ཨིསིབྷི སེཝིཏཱ;
ཨབྦྷུནྣདིཏཱ སིཁཱིཧི, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ཨལཾ ¶ ¶ ཛྷཱཡིཏུཀཱམསྶ, པཧིཏཏྟསྶ མེ སཏོ;
ཨལཾ མེ ཨཏྠཀཱམསྶ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཨལཾ མེ ཕཱསུཀཱམསྶ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཨལཾ མེ ཡོགཀཱམསྶ, པཧིཏཏྟསྶ ཏཱདིནོ.
‘‘ཨུམཱཔུཔྥེན སམཱནཱ, གགནཱཝབྦྷཚཱདིཏཱ;
ནཱནཱདིཛགཎཱཀིཎྞཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ཨནཱཀིཎྞཱ ¶ གཧཊྛེཧི, མིགསངྒྷནིསེཝིཏཱ;
ནཱནཱདིཛགཎཱཀིཎྞཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ཨཙྪོདིཀཱ པུཐུསིལཱ, གོནངྒུལམིགཱཡུཏཱ;
ཨམྦུསེཝཱལསཉྪནྣཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མཾ.
‘‘ན པཉྩངྒིཀེན ཏཱུརིཡེན, རཏི མེ ཧོཏི ཏཱདིསཱི;
ཡཐཱ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོ.
‘‘ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེ, པརིཝཛྫེཡྻ ཛནཾ ན ཨུཡྻམེ;
ཨུསྶུཀྐོ སོ རསཱནུགིདྡྷོ, ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱཝཧོ.
‘‘ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེ, པརིཝཛྫེཡྻ ཨནཏྟནེཡྻམེཏཾ;
ཀིཙྪཏི ཀཱཡོ ཀིལམཏི, དུཀྑིཏོ སོ སམཐཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཨོཊྛཔྤཧཏམཏྟེན, ཨཏྟཱནམྤི ན པསྶཏི;
པཏྠདྡྷགཱིཝོ ཙརཏི, ཨཧཾ སེཡྻོཏི མཉྙཏི.
‘‘ཨསེཡྻོ སེཡྻསམཱནཾ, བཱལོ མཉྙཏི ཨཏྟཱནཾ;
ན ཏཾ ཝིཉྙཱུ པསཾསནྟི, པཏྠདྡྷམཱནསཾ ནརཾ.
‘‘ཡོ ཙ སེཡྻོཧམསྨཱིཏི, ནཱཧཾ སེཡྻོཏི ཝཱ པན;
ཧཱིནོ ཏཾསདིསོ ཝཱཏི, ཝིདྷཱསུ ན ཝིཀམྤཏི.
‘‘པཉྙཝནྟཾ ¶ ཏཐཱ ཏཱདིཾ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏཾ;
ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟཾ, ཏཉྩེ ཝིཉྙཱུ པསཾསརེ.
‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ, གཱརཝོ ནཱུཔལབྦྷཏི;
ཨཱརཀཱ ཧོཏི སདྡྷམྨཱ, ནབྷཏོ པུཐཝཱི ཡཐཱ.
‘‘ཡེསཉྩ ཧིརི ཨོཏྟཔྤཾ, སདཱ སམྨཱ ཨུཔཊྛིཏཾ;
ཝིརཱུལ༹ྷབྲཧྨཙརིཡཱ ཏེ, ཏེསཾ ཁཱིཎཱ པུནབྦྷཝཱ.
‘‘ཨུདྡྷཏོ ཙཔལོ བྷིཀྑུ, པཾསུཀཱུལེན པཱརུཏོ;
ཀཔཱིཝ སཱིཧཙམྨེན, ན སོ ཏེནུཔསོབྷཏི.
‘‘ཨནུདྡྷཏོ ¶ ཨཙཔལོ, ནིཔཀོ སཾཝུཏིནྡྲིཡོ;
སོབྷཏི པཾསུཀཱུལེན, སཱིཧོཝ གིརིགབྦྷརེ.
‘‘ཨེཏེ སམྦཧུལཱ དེཝཱ, ཨིདྡྷིམནྟོ ཡསསྶིནོ;
དསདེཝསཧསྶཱནི, སབྦེ ཏེ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ.
‘‘དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཝཱིརཾ, མཧཱཛྷཱཡིཾ སམཱཧིཏཾ;
སཱརིཔུཏྟཾ ནམསྶནྟཱ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ.
‘‘ནམོ ¶ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;
ཡསྶ ཏེ ནཱབྷིཛཱནཱམ, ཡམྤི ནིསྶཱཡ ཛྷཱཡཏི.
‘‘ཨཙྪེརཾ ཝཏ བུདྡྷཱནཾ, གམྦྷཱིརོ གོཙརོ སཀོ;
ཡེ མཡཾ ནཱབྷིཛཱནཱམ, ཝཱལཝེདྷིསམཱགཏཱ.
‘‘ཏཾ ཏཐཱ དེཝཀཱཡེཧི, པཱུཛིཏཾ པཱུཛནཱརཧཾ;
སཱརིཔུཏྟཾ ཏདཱ དིསྭཱ, ཀཔྤིནསྶ སིཏཾ ཨཧུ.
‘‘ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟམྷི, ཋཔཡིཏྭཱ མཧཱམུནིཾ;
དྷུཏགུཎེ ཝིསིཊྛོཧཾ, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.
‘‘ན ¶ ཙཱིཝརེ ན སཡནེ, བྷོཛནེ ནུཔལིམྤཏི;
གོཏམོ ཨནཔྤམེཡྻོ, མཱུལཱ༹ལཔུཔྥཾ ཝིམལཾཝ;
ཨམྦུནཱ ནེཀྑམྨནིནྣོ, ཏིབྷཝཱབྷིནིསྶཊོ.
‘‘སཏིཔཊྛཱནགཱིཝོ སོ, སདྡྷཱཧཏྠོ མཧཱམུནི;
པཉྙཱསཱིསོ མཧཱཉཱཎཱི, སདཱ ཙརཏི ནིབྦུཏོ’’ཏི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ ཏིསྶོ གཱཐཱ གཎེསུ ཀུལེསུ ཙ སཾསཊྛེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཝུཏྟཱ.
ཏཏྠ ན གཎེན པུརཀྑཏོ ཙརེཏི བྷིཀྑུགཎེཧི པུརཀྑཏོ པརིཝཱརིཏོ ཧུཏྭཱ ན ཙརེཡྻ ན ཝིཧརེཡྻ. ཀསྨཱ? ཝིམནོ ཧོཏི སམཱདྷི དུལླབྷོ གཎཾ པརིཧརནྟསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ བྱཱཀུལམནཏཱཡ, ཨུདྡེསེན ཨོཝཱདེན ཨནུསཱསནིཡཱ ཨནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཨཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཙ ཝིམནོ ཝིཀཱརིབྷཱུཏཙིཏྟོ ཧོཏི, ཏཏོ སཾསགྒེན ཨེཀགྒཏཾ ཨལབྷནྟསྶ སམཱདྷི དུལླབྷོ ཧོཏི. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཧི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིམཏྟམྤི ན ཨིཛ྄ཛྷཏི, པགེཝ ཨིཏརོ. ནཱནཱཛནསངྒཧོཏི ནཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ནཱནཱརུཙིཀསྶ ཛནསྶ པེཡྻཁཛྫཱདིནཱ སངྒཧོ. དུཁོཏི ཀིཙྪོ ¶ ཀསིརོ. ཨིཏི དིསྭཱནཱཏི ཨེཝཾ གཎསངྒཧེ བཧུཝིདྷཾ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱ. གཎཾ གཎཝཱསཾ ན རོཙཡེ ན རོཙེཡྻ ན ཨིཙྪེཡྻ.
ན ཀུལཱནི ཨུཔབྦཛེ མུནཱིཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏོ ཁཏྟིཡཱདིཀུལཱུཔཀོ ཧུཏྭཱ ན ཨུཔགཙྪེཡྻ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཝིམནོ ཧོཏི སམཱདྷི དུལླབྷོ. སོ ཨུསྶུཀྐོ ཀུལཱུཔསངྐམནེ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔནྣོ ཀུལེསུ ལདྡྷབྦེསུ མདྷུརཱདིརསེསུ ཨནུགིདྡྷོ གེདྷཾ ཨཱཔནྣོ ཏཏྠ ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱཝ ཡོགཾ ཨཱཔཛྫནྟོ. ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཡོ སུཁཱཝཧོཏི ཡོ ཨཏྟནོ མགྒཕལནིབྦཱནསུཁཱཝཧོ ཏཾ སཱིལཝིསུདྡྷིཨཱདིསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ རིཉྩཏི ཛཧཏི, ནཱནུཡུཉྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏཏིཡགཱཐཱ ¶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱ ཨེཝ.
སེནཱསནམྷཱ ཨོརུཡ྄ཧཱཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ པཙྩཡེསུ ཨཏྟནོ སནྟོསདསྶནམུཁེན ‘‘བྷིཀྑུནཱ ནཱམ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ སེནཱསནམྷཱ ཨོརུཡ྄ཧཱཏི པབྦཏསེནཱསནཏྟཱ ¶ ཝུཏྟཾ. སཀྐཙྩཾ ཏཾ ཨུཔཊྛཧིནྟི ཏཾ ཀུཊྛིཔུརིསཾ ཨུལཱ༹རསམྤཏྟིཾ པཱཔེཏུཀཱམཏཱཡ བྷིཀྑཱཡ ཨཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ པཎཱིཏབྷིཀྑདཱཡཀཾ ཀུལཾ མཧིཙྪཔུགྒལོ ཝིཡ ཨཱདརེན ཨུཔགནྟྭཱ ཨཊྛཱསིཾ.
པཀྐེནཱཏི ཨཊྛིགཏཀུཊྛརོགཏཱཡ ཨུཔཀྐེན ཀུཐིཏེན. ཨངྒུལི ཙེཏྠ ཚིཛྫཐཱཏི ཨེཏྠ པཏྟེ ཏསྶ ཨངྒུལི ཚིཛྫིཏྭཱ ཨཱཧཱརེན སདྡྷིཾ པཏཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཀུཊྚམཱུལཾ ནིསྶཱཡཱཏི ཏསྶ པུརིསསྶ པསཱདཛནནཏྠཾ ཏཱདིསེ གྷརབྷིཏྟིསམཱིཔེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱལོཔཾ ཏཾ ཨབྷུཉྫིསཾ པརིབྷུཉྫིཾ. ཨཡཾ པན ཐེརསྶ པཊིཔཏྟི སིཀྑཱཔདེ ཨཔཉྙཏྟེཏི དཊྛབྦཾ. པཊིཀྐཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀྐཱུལེ ཨིཝ ཨཔྤཊིཀྐཱུལསཉྙིཏཱཡ ཨརིཡིདྡྷིཡཱ ཨུཀྐཾསགཏཏྟཱ ཐེརསྶ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརནྟསྶ ཛིགུཙྪཱ ན ཨུཔྤཛྫི, པུཐུཛྫནསྶ པན ཏཱདིསཾ བྷུཉྫནྟསྶ ཨནྟཱནི ནིཀྑམེཡྻུཾ. ཏེནཱཧ ‘‘བྷུཉྫམཱནེ ཝཱ བྷུཏྟེ ཝཱ, ཛེགུཙྪཾ མེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.
ཨུཏྟིཊྛཔིཎྜོཏི ཨུཏྟིཊྛིཏྭཱ པརེསཾ གྷརདྭཱརེ ཋཏྭཱ གཧེཏབྦཔིཎྜོ, ཛངྒྷབལཾ ནིསྶཱཡ ཨནུགྷརཾ གནྟྭཱ ལདྡྷབྦམིསྶཀབྷིཀྑཱཏི ཨཏྠོ. པཱུཏིམུཏྟནྟི གོམུཏྟཔརིབྷཱཝིཏཧརཱིཊཀཱདི ཙ. ཡསྶེཏེ ཨབྷིསམྦྷུཏྭཱཏི, ཡོ བྷིཀྑུ ཨེཏེ ཨུཏྟིཊྛཔིཎྜཱདཡོ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨནྟིམནྟེན ཨབྷིརམིཏྭཱ ¶ པརིབྷུཉྫཏི. ས ཝེ ཙཱཏུདྡིསོ ནརོཏི སོ པུགྒལོ ཨེཀཾསེན ཙཱཏུདྡིསོ པུརཏྠིམཱདིཙཏུདིསཱཡོགྱོ, ཀཏྠཙི ཨཔྤཊིགྷོ ཡཱཡ ཀཱཡཙི དིསཱཡ ཝིཧརིཏུཾ སཀྐོཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨཐ ཐེརོ ཨཏྟནོ མཧལླཀཀཱལེ མནུསྶེཧི ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨེཝརཱུཔཱཡ ཛརཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ དིནེ དིནེ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཧཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡཏྠ ཨེཀེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ པཙྪིམཝཡེ. ཨེཀེཏི ཨེཀཙྩེ. ཝིཧཉྙནྟཱིཏི སརཱིརཀིལམཐེན ཙིཏྟེན ཝིགྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི. སིལུཙྩཡནྟི པབྦཏཾ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཛརཱཛིཎྞཀཱལེཔི. སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོཏི ཨིམིནཱ ཙིཏྟཁེདཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི, ཨིདྡྷིབལེནུཔཏྠདྡྷོཏི ཨིམིནཱ སརཱིརཁེདཱབྷཱཝཾ.
བྷཡཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.
ཌཡ྄ཧམཱནེསཱུཏི རཱགགྒིཨཱདཱིཧི ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི སཏྟེསུ ཌཡ྄ཧམཱནེསུ. སཾཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝེན ནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ.
པུན ¶ ¶ མནུསྶེཧི ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཛིཎྞཀཱལེཔི ཨརཉྙཔབྦཏེཡེཝ ཝིཧརཐ, ནནུ ཨིམེ ཝེལུ༹ཝནཱདཡོ ཝིཧཱརཱ མནོརམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨརཉྙཔབྦཏཱ ཨེཝ མཡ྄ཧཾ མནོརམཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཀརེརིམཱལཱཝིཏཏཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ དྭཱདས གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཀརེརིམཱལཱཝིཏཏཱཏི ཝརུཎརུཀྑཔནྟཱིཧི སམཱགཏཱ. ‘‘ཀཱལཝཎྞཔུཔྥེཧི ཨོཏྠཊཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི. ཀུཉྫརཱབྷིརུདཱཏི པཊིགྷོསཱདིགུཎཱིབྷཱུཏེཧི ཧཏྠཱིནཾ གོཙརེསཱིནཾ གཛྫིཏེཧི ཨབྷིཏྠནིཏཱ.
ཨབྷིཝུཊྛཱཏི མཧཱམེགྷེན ཨབྷིཔྤཝུཊྛཱ. རམྨཏལཱཏི ཏེནེཝ རཛོཛལླཔཎྞེཡྻཱདཱིནཾ ཨཔགམེན རམཎཱིཡཏལཱ. ནགཱཏི དེསནྟརཾ ཨགམནཏོ ‘‘ནགཱ’’ཏི སེལམཡཏཱཡ ‘‘སེལཱ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཱ པབྦཏཱ. ཨབྦྷུནྣདིཏཱ སིཁཱིཧཱིཏི མདྷུརསྶརེན ཨུནྣདིཏཱ.
ཨལནྟི ཡུཏྟཾ སམཏྠཾ ཝཱ. ཛྷཱཡིཏུཀཱམསྶ ཨཏྠཀཱམསྶཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ. བྷིཀྑུནོཏི བྷིནྣཀིལེསབྷིཀྑུནོ, མེཏི སམྦནྡྷོ.
ཨུམཱཔུཔྥེན ¶ སམཱནཱཏི མེཙཀནིབྷཏཱཡ ཨུམཱཀུསུམསདིསཱ. གགནཱཝབྦྷ ཚཱདིཏཱཏི ཏཏོ ཨེཝ སརདསྶ གགནཨབྦྷཱ ཝིཡ ཀཱལ༹མེགྷསཉྪཱདིཏཱ, ནཱིལཝཎྞཱཏི ཨཏྠོ.
ཨནཱཀིཎྞཱཏི ཨསཾཀིཎྞཱ ཨསམྦཱདྷཱ. པཉྩངྒིཀེནཱཏི ཨཱཏཏཱདཱིཧི པཉྩཧི ཨངྒེཧི ཡུཏྟེན ཏཱུརིཡེན པརིཝཱརིཡམཱནསྶ ཏཱདིསཱིཔི ན ཧོཏི, ཡཐཱ ཡཱདིསཱི ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ སམཱཧིཏཙིཏྟསྶ སམྨདེཝ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཔསྶནྟསྶ རཏི ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –
‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;
ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤)
ཀམྨཾ བཧུཀནྟིཨཱདིནཱ དྭེ གཱཐཱ ཀམྨཱརཱམཱནཾ པཙྩཡགིདྡྷཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀམྨཾ བཧུཀཾ ན ཀཱརཡེཏི ཀམྨཱརཱམོ ཧུཏྭཱ བཧུཾ ནཱམ ཀམྨཾ ན ཀཱརཡེ ན ཨདྷིཊྛཧེ, ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎཾ པན སཏྠཱརཱ ཨནུཉྙཱཏམེཝ. པརིཝཛྫེཡྻ ཛནནྟི ཨཀལྱཱཎམིཏྟབྷཱུཏཾ ཛནཾ ཝཛྫེཡྻ. ན ཨུཡྻམེཏི པཙྩཡུཔྤཱདནགཎབནྡྷཱདིཝསེན ཝཱཡཱམཾ ན ཀརེཡྻ.
ཨནཏྟནེཡྻམེཏནྟི ¶ ཨེཏཾ ནཝཀམྨཱདྷིཊྛཱནཱདིཀཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཝཧཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཀིཙྪཏི ཀཱཡོ ཀིལམཏཱི’’ཏི. ནཝཀམྨཱདིཔསུཏསྶ ཧི ཏཧཾ ཏཧཾ ཝིཙརཏོ ཀཱཡསུཁཱདིཨལཱབྷེན ཀིཙྪཔྤཏྟོ ཧོཏི ཀིལམཏི ཁེདཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏེན ¶ ཙ ཀཱཡཀིལམཐེན དུཀྑིཏོ. ཝཏྠུཝིསདཨཏྟནེཡྻཀིརིཡཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན སོ པུགྒལོ སམཐཾ ན ཝིནྡཏི ཙིཏྟསམཱདྷཱནཾ ན ལབྷཏཱིཏི.
ཨོཊྛཔྤཧཏམཏྟེནཱཏིཨཱདིནཱ དྭེ གཱཐཱ སུཏཔརམསྶ པཎྜིཏམཱནིནོ གརཧཝསེན, ཏཏོ པརཱ དྭེ པཎྜིཏསྶ པསཾསཱཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨོཊྛཔྤཧཏམཏྟེནཱཏི སཛ྄ཛྷཱཡསཱིསེན ཨོཊྛཔརིཝཏྟནམཏྟེན, བུདྡྷཝཙནཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀརཎམཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟཱནམྤི ན པསྶཏཱིཏི ཨནཏྠཉྙུཏཱཡ ཨཏྟནོ པཙྩཀྑབྷཱུཏམྤི ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ཡཱཐཱཝཏོ ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན པརིཙྪིནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཏྠདྡྷགཱིཝོ ཙརཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ བཧུསྶུཏོ, སཏིམཱ, པཉྙཝཱ, ན མཡཱ སདིསོ ཨཉྙོ ཨཏྠཱི’’ཏི མཱནཏྠདྡྷོ ཧུཏྭཱ གརུཊྛཱནིཡཱནམྤི ཨཔཙིཏིཾ ཨདསྶེནྟོ ཨཡོསལཱཀཾ ¶ གིལིཏྭཱ ཋིཏོ ཝིཡ ཐདྡྷགཱིཝོ ཙརཏི. ཨཧཾ སེཡྻོཏི མཉྙཏཱིཏི ཨཧམེཝ སེཡྻོ ཨུཏྟམོཏི མཉྙཏི.
ཨསེཡྻོ སེཡྻསམཱནཾ, བཱལོ མཉྙཏི ཨཏྟཱནནྟི ཨཡཾ ཨསེཡྻོ ཧཱིནོ སམཱནོ ཨཉྙེན སེཡྻེན ཨུཏྟམེན སམཱནཾ སདིསཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ བཱལོ མནྡབུདྡྷི བཱལབྷཱཝེནེཝ མཉྙཏཱིཏི. ན ཏཾ ཝིཉྙཱུ པསཾསནྟཱིཏི ཏཾ ཏཱདིསཾ བཱལཾ པགྒཧིཏཙིཏྟཏཱཡ པཏྠདྡྷམཱནསཾ ཐམྦྷིཏཏྟཾ ནརཾ ཝིཉྙཱུ པཎྜིཏཱ ན པསཾསནྟི, ཨཉྙདཏྠུ གརཧནྟིཡེཝ.
སེཡྻོཧམསྨཱིཏི ཡོ པན པཎྜིཏོ པུགྒལོ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི ཝཱ ཧཱིནསདིསམཱནཝསེན ‘‘ནཱཧཾ སེཡྻོ’’ཏི ཝཱ ཀཉྩིཔི མཱནཾ ཨཛཔྤེནྟོ ཝིདྷཱསུ ནཝསུ མཱནཀོཊྛཱསེསུ ཀསྶཙིཔི ཝསེན ན ཝིཀམྤཏི.
པཉྙཝནྟནྟི ཨགྒཕལཔཉྙཱཝསེན པཉྙཝནྟཾ ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིཾ, ཨསེཀྑཕལསཱིལེསུ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏཏྟཱ སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏཾ, ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནེན ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟནྟི ཏཱདིསཾ སབྦསོ ¶ པཧཱིནམཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཝིཉྙཱུ བུདྡྷཱདཡོ པཎྜིཏཱ པསཾསརེ ཝཎྞེནྟི ཐོམེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
པུན ཨཉྙཏརཾ དུབྦཙཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ དོཝཙསྶཏཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ, སོཝཙསྶཏཱཡ ཨཱནིསཾསཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིསཱུ’’ཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཨེཝ.
པུན ཨུདྡྷཏཾ ཨུནྣལ༹ཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཨུདྡྷཏཱདིབྷཱཝེ དོསཾ, ཨནུདྡྷཏཱདིབྷཱཝེ ཙ གུཎཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨུདྡྷཏོ ཙཔལོ བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཀཔཱིཝ སཱིཧཙམྨེནཱཏི སཱིཧཙམྨེན པཱརུཏོ མཀྐཊོ ཝིཡ. སོ ཨུདྡྷཏཱདིདོསསཾཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ¶ ཏེན པཾསུཀཱུལེན ཨརིཡདྡྷཛེན ན ཨུཔསོབྷཏི ཨརིཡགུཎཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ.
ཡོ པན ཨུཔསོབྷཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནུདྡྷཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ;
ཨེཏེ སམྦཧུལཱཏིཨཱདིཀཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ནམསྶནྟེ བྲཧྨཀཱཡིཀེ དེཝེ དིསྭཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀཔྤིནསྶ སིཏཔཱཏུཀམྨནིམིཏྟཾ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨེཏེཏི ཏེསཾ པཙྩཀྑཏཱཡ ཝུཏྟཾ ¶ . སམྦཧུལཱཏི བཧུབྷཱཝཏོ, ཏཾ པན བཧུབྷཱཝཾ ‘‘དསདེཝསཧསྶཱནཱི’’ཏི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཱཧ. དེཝཱཏི ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ. ཏཾ ཏེསཾ དེཝབྷཱཝཾ ཨཉྙེཧི ཝིསེསེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘སབྦེ ཏེ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཏེ ཨཏྟནོ ཨུཔཔཏྟིདྡྷིཡཱ མཧཏིཡཱ དེཝིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཱ པརིཝཱརསམྤནྣཱ ཙ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཨིདྡྷིམནྟོ ཡསསྶིནོ’’ཏི.
‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏི བྷོཏོ’’ཏི པུཙྪཱཡ ཝིསྶཛྫནཝསེན ‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཏྟརཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨནུཝཏྟེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༩) ཝདནྟེན བྷགཝཏཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ དྷམྨསེནཱཔཏིབྷཱཝོ ཨནུཉྙཱཏོཏི ཨཱཧ – ‘‘དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཝཱིརཾ མཧཱཛྷཱཡིཾ སམཱཧིཏཾ སཱརིཔུཏྟ’’ནྟི. ཏཏྠ ཝཱིརནྟི ཀིལེསམཱརཱདཱིནཾ ནིམྨཐནེན ཝཱིརིཡཝནྟཾ མཧཱཝིཀྐནྟཾ. མཧཱཛྷཱཡིནྟི དིབྦཝིཧཱརཱདཱིནཾ ཨུཀྐཾསགམནེན མཧནྟཾ ཛྷཱཡིཾ. ཏཏོ ཨེཝ སབྦསོ ཝིཀྑེཔཝིདྡྷཾསནཝསེན སམཱཧིཏཾ. ནམསྶནྟཱཏི སིརསི ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶམཱནཱ ཏིཊྛནྟི.
ཡམྤི ¶ ནིསྶཱཡཱཏི ཡཾ ནུ ཁོ ཨཱརམྨཎཾ ནིསྶཱཡ ཨཱརབྦྷ ཛྷཱཡཏཱིཏི ནཱབྷིཛཱནཱམཱཏི པུཐུཛྫནབྷཱཝེན བྲཧྨཱནོ ཨེཝཾ ཨཱཧཾསུ.
ཨཙྪེརཾ ཝཏཱཏི ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ. བུདྡྷཱནནྟི ཙཏུསཙྩབུདྡྷཱནཾ. གམྦྷཱིརོ གོཙརོ སཀོཏི པརམགམྦྷཱིརོ ཨཏིདུདྡསོ དུརནུབོདྷོ པུཐུཛྫནེཧི ཨསཱདྷཱརཎོ ཨཝིསཡོ. ཨིདཱནི ཏསྶ གམྦྷཱིརབྷཱཝེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེ མཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝཱལཝེདྷིསམཱགཏཱཏི ཡེ མཡཾ ཝཱལཝེདྷིདྷནུགྒཧསདིསཱ ཨཏིསུཁུམམྤི ཝིསཡཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠཱ ཨཱགཏཱ ཨུཔཔརིཀྑནྟཱ ནཱབྷིཛཱནཱམ, གམྦྷཱིརོ ཝཏ བུདྡྷཱནཾ ཝིསཡོཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཏཐཱ དེཝཀཱཡེཧཱིཏི ཏཾ ཏཐཱརཱུཔཾ སཱརིཔུཏྟཾ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ པཱུཛནཱརཧཾ ཏེཧི བྲཧྨཀཱཡིཀེཧི ཏདཱ ཏཐཱ པཱུཛིཏཾ དིསྭཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཔྤིནསྶ སིཏཾ ཨཧོསི. ཨིམེསཾ ལོཀསམྨཏཱནཾ བྲཧྨཱུནམྤི ཨཝིསཡོ, ཡཏྠ སཱཝཀཱནཾ ཝིསཡོཏི.
ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟམྷཱིཏི གཱཐཱ ཐེརེན ཨཏྟཱནཾ ཨཱརབྦྷ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟེན བྷཱསིཏཱ. ཏཏྠ བུདྡྷཁེཏྟམྷཱིཏི ཨཱཎཱཁེཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཋཔཡིཏྭཱ མཧཱམུནིནྟི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཋཔེཏྭཱ ¶ . བུདྡྷཱ ཧི བྷགཝནྟོ དྷུཏགུཎེཧིཔི སབྦསཏྟེཧི པརམུཀྐཾསགཏཱ ཨེཝ, ཀེཝལཾ པན མཧཱཀརུཎཱསཉྩོདིཏམཱནསཱ སཏྟཱནཾ ཏཱདིསཾ མཧནྟཾ ཨུཔཀཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ གཱམནྟསེནཱསནཝཱསཱདིཾ ཨནུཝཏྟནྟཱིཏི ཏཾ ཏཾ དྷུཏདྷམྨཝིརོདྷཱི ཧོཏི. དྷུཏགུཎེཏི ཀིལེསཱནཾ དྷུཏེན གུཎེན ¶ ཨཱརཉྙཀཱདིབྷཱཝེན ཨཔེཀྑིཏགུཎེ. ཀརཎཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི, ཀུཏོ པན ཨུཏྟརཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཐཱ ཧེས ཐེརོ ཏཏྠ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ.
ན ཙཱིཝརེཏི གཱཐཱཡ ‘‘ཋཔཡིཏྭཱ མཧཱམུནི’’ནྟི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀརོཏི, ཙཱིཝརཱདཱིསུ ཏཎྷཱཡ ཨནུཔལེཔོ དྷུཏངྒཕལཾ. ཏཏྠ ན ཙཱིཝརེ སམྤཏྟེ ཏཎྷཱལེཔེནཱཏི ཡོཛནཱ. སཡནེཏི སེནཱསནེ. གོཏམོཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཀིཏྟེཏི. ཨནཔྤམེཡྻོཏི པམཱཎཀརཀིལེསཱབྷཱཝཏོ ཨཔརིམཱཎགུཎཏཱཡ ཙ ཨནཔྤམེཡྻོ. མུལཱ༹ལཔུཔྥཾ ཝིམལཾཝ ཨམྦུནཱཏི ཡཐཱ ནིམྨལཾ ཝིརཛཾ ནལི༹ནཾ ཨུདཀེན ན ལིམྤཏི, ཨེཝཾ ¶ གོཏམོ བྷགཝཱ ཏཎྷཱལེཔཱདིནཱ ན ལིམྤཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནེཀྑམྨནིནྣོ ཨབྷིནིཀྑམྨནིནྣོ ཏཏོ ཨེཝ ཏིབྷཝཱབྷིནིསྶཊོ བྷཝཏྟཡཏོ ཝིནིསྶཊོ ཝིསཾཡུཏྟོ.
ཡེསཾ སཏིཔཊྛཱནགཱིཝཱདཱིནཾ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨནུཔལིཏྟོ ནེཀྑམྨནིནྣོཝ ཨཧོསི, ཏེ ཨངྒབྷཱུཏེ དསྶེནྟོ ‘‘སཏིཔཊྛཱནགཱིཝོ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ གུཎརཱསིཏོ ཨུཏྟམངྒབྷཱུཏཱཡ པཉྙཱཡ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ སཏིཔཊྛཱནཾ གཱིཝཱ ཨེཏསྶཱཏི སཏིཔཊྛཱནགཱིཝོ, ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ ཨཱདཱནེ སདྡྷཱ ཧཏྠོ ཨེཏསྶཱཏི སདྡྷཱཧཏྠོ. གུཎསརཱིརསྶ ཨུཏྟམངྒབྷཱཝཏོ པཉྙཱ སཱིསཾ ཨེཏསྶཱཏི པཉྙཱསཱིསོ. མཧཱསམུདཱགམནཏཱཡ མཧཱཝིསཡཏཱཡ མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ མཧཱབལཏཱཡ ཙ མཧནྟཾ སབྦཉྙུཏསངྑཱཏཾ ཉཱཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མཧཱཉཱཎཱི. སདཱ སབྦཀཱལཾ ནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ ཙརཏི. ‘‘སུསམཱཧིཏོ…པེ… ནཱགོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༤༣) སུཏྟཔདཉྩེཏྠ ནིདསྶེཏབྦཾ. ཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ ཨཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.
མཧཱཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༩. པཉྙཱསནིཔཱཏོ
༡. ཏཱལཔུཊཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
པཉྙཱསནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཀདཱ ནུཧནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཏཱལཔུཊཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནཊཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ¶ ཀུལཱནུརཱུཔེསུ ནཙྩཊྛཱནེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ནཊགཱམཎི ཨཧོསི. སོ པཉྩསཏམཱཏུགཱམཔརིཝཱརོ མཧཏཱ ནཊཝིབྷཝེན གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ སམཛྫཾ དསྶེཏྭཱ, མཧནྟཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ལབྷིཏྭཱ, ཝིཙརནྟོ རཱཛགཧཾ ཨཱགནྟྭཱ, ནགརཝཱསཱིནཾ སམཛྫཾ དསྶེཏྭཱ, ལདྡྷསམྨཱནསཀྐཱརོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏམེཏཾ, བྷནྟེ, པུབྦཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ ནཊཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ ‘ཡོ སོ ནཊོ རངྒམཛ྄ཛྷེ སམཛྫམཛ྄ཛྷེ སཙྩཱལིཀེན ཛནཾ ཧཱསེཏི རམེཏི, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པཧཱསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’ཏི, ཨིདྷ བྷགཝཱ ཀིམཱཧཱ’’ཏི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིཀྑིཔི ‘‘མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཝཱརཾ པུཊྛོ ཨཱཧ – ‘‘གཱམཎི, ཨིམེ སཏྟཱ པཀཏིཡཱཔི རཱགབནྡྷནབདྡྷཱ དོསབནྡྷནབདྡྷཱ མོཧབནྡྷནབདྡྷཱ ཏེསཾ བྷིཡྻོཔི རཛནཱིཡེ དོསནཱིཡེ མོཧནཱིཡེ དྷམྨེ ཨུཔསཾཧརནྟོ པམཱདེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ནིརཡེ ཨུཔཔཛྫཏི. སཙེ པནསྶ ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི ‘ཡོ སོ ནཊོ རངྒམཛ྄ཛྷེ སམཛྫམཛ྄ཛྷེ སཙྩཱལིཀེན ཛནཾ ཧཱསེཏི རམེཏི, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པཧཱསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’’ཏི སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིསྶ ཙ དྭིནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱ, ནིརཡསྶ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཱ ཝཱཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཱལཔུཊོ གཱམཎི པརོདི. ནནུ གཱམཎི པགེཝ མཡཱ པཊིཀྑིཏྟོ ‘‘མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༥༤)? ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏཾ རོདཱམི, ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ནཊཱནཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཾ ཨེཝམཱཧཱ’’ཏི. ཨཔི ཙཱཧཾ, བྷནྟེ, པུབྦཀེཧི ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡེཧི ནཊེཧི ཝཉྩིཏོ ‘‘ནཊོ མཧཱཛནསྶ ནཊསམཛྫཾ དསྶེཏྭཱ སུགཏིཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. སོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤནྣོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ¶ ཨརཧཏྟཾ ¶ པཱཔུཎི, ཨདྷིགཏཱརཧཏྟོ པན ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཏོ པུབྦེ ཡེནཱཀཱརེན ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷནཝསེན ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨུདཔཱདི, ཏཾ ཨནེཀདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ –
‘‘ཀདཱ ནུཧཾ པབྦཏཀནྡརཱསུ, ཨེཀཱཀིཡོ ཨདྡུཏིཡོ ཝིཧསྶཾ;
ཨནིཙྩཏོ སབྦབྷཝཾ ཝིཔསྶཾ, ཏཾ མེ ཨིདཾ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ¶ ནུཧཾ བྷིནྣཔཊནྡྷརོ མུནི, ཀཱསཱཝཝཏྠོ ཨམམོ ནིརཱསོ;
རཱགཉྩ དོསཉྩ ཏཐེཝ མོཧཾ, ཧནྟྭཱ སུཁཱི པཝནགཏོ ཝིཧསྶཾ.
‘‘ཀདཱ ཨནིཙྩཾ ཝདྷརོགནཱིལ༹ཾ, ཀཱཡཾ ཨིམཾ མཙྩུཛརཱཡུཔདྡུཏཾ;
ཝིཔསྶམཱནོ ཝཱིཏབྷཡོ ཝིཧསྶཾ, ཨེཀོ ཝནེ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ནུཧཾ བྷཡཛནནིཾ དུཁཱཝཧཾ, ཏཎྷཱལཏཾ བཧུཝིདྷཱནུཝཏྟནིཾ;
པཉྙཱམཡཾ ཏིཁིཎམསིཾ གཧེཏྭཱ, ཚེཏྭཱ ཝསེ ཏམྤི ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ནུ པཉྙཱམཡམུགྒཏེཛཾ, སཏྠཾ ཨིསཱིནཾ སཧསཱདིཡིཏྭཱ;
མཱརཾ སསེནཾ སཧསཱ བྷཉྫིསྶཾ, སཱིཧཱསནེ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ནུཧཾ སབྦྷི སམཱགམེསུ, དིཊྛོ བྷཝེ དྷམྨགརཱུཧི ཏཱདིབྷི;
ཡཱཐཱཝདསྶཱིཧི ཛིཏིནྡྲིཡེཧི, པདྷཱནིཡོ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ¶ ནུ མཾ ཏནྡི ཁུདཱ པིཔཱསཱ, ཝཱཏཱཏཔཱ ཀཱིཊསརཱིསཔཱ ཝཱ;
ན བཱདྷཡིསྶནྟི ན ཏཾ གིརིབྦཛེ, ཨཏྠཏྠིཡཾ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཡཾ ཝིདིཏཾ མཧེསིནཱ, ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སུདུདྡསཱནི;
སམཱཧིཏཏྟོ སཏིམཱ ཨགཙྪཾ, པཉྙཱཡ ཏཾ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ནུ རཱུཔེ ཨམིཏེ ཙ སདྡེ, གནྡྷེ རསེ ཕུསིཏབྦེ ཙ དྷམྨེ;
ཨཱདིཏྟཏོཧཾ སམཐེཧི ཡུཏྟོ, པཉྙཱཡ དཙྪཾ ཏདིདཾ ཀདཱ མེ.
‘‘ཀདཱ ནུཧཾ དུབྦཙནེན ཝུཏྟོ, ཏཏོ ནིམིཏྟཾ ཝིམནོ ན ཧེསྶཾ;
ཨཐོ པསཏྠོཔི ཏཏོ ནིམིཏྟཾ, ཏུཊྛོ ན ཧེསྶཾ ཏདིདཾ ཀདཱ མེ.
‘‘ཀདཱ ¶ ནུ ཀཊྛེ ཙ ཏིཎེ ལཏཱ ཙ, ཁནྡྷེ ཨིམེཧཾ ཨམིཏེ ཙ དྷམྨེ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནེཝ ཙ བཱཧིརཱནི ཙ, སམཾ ཏུལེཡྻཾ ཏདིདཾ ཀདཱ མེ.
‘‘ཀདཱ ནུ མཾ པཱཝུསཀཱལམེགྷོ, ནཝེན ཏོཡེན སཙཱིཝརཾ ཝནེ;
ཨིསིཔྤཡཱཏམྷི པཐེ ཝཛནྟཾ, ཨོཝསྶཏེ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ མཡཱུརསྶ སིཁཎྜིནོ ཝནེ, དིཛསྶ སུཏྭཱ གིརིགབྦྷརེ རུཏཾ;
པཙྩུཊྛཧིཏྭཱ ཨམཏསྶ པཏྟིཡཱ, སཾཙིནྟཡེ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ¶ ¶ ནུ གངྒཾ ཡམུནཾ སརསྶཏིཾ, པཱཏཱལཁིཏྟཾ ཝལ༹ཝཱམུཁཉྩ;
ཨསཛྫམཱནོ པཏརེཡྻམིདྡྷིཡཱ, ཝིབྷིཾསནཾ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ནུ ནཱགོཝ ཨསངྒཙཱརཱི, པདཱལཡེ ཀཱམགུཎེསུ ཚནྡཾ;
ནིབྦཛྫཡཾ སབྦསུབྷཾ ནིམིཏྟཾ, ཛྷཱནེ ཡུཏོ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཀདཱ ཨིཎཊྚོཝ དལིདྡཀོ ནིདྷིཾ, ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ དྷནིཀེཧི པཱིལི༹ཏོ;
ཏུཊྛོ བྷཝིསྶཾ ཨདྷིགམྨ སཱསནཾ, མཧེསིནོ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
‘‘བཧཱུནི ཝསྶཱནི ཏཡཱམྷི ཡཱཙིཏོ, ཨགཱརཝཱསེན ཨལཾ ནུ ཏེ ཨིདཾ;
ཏཾ དཱནི མཾ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ, ཀིཾཀཱརཎཱ ཙིཏྟ ཏུཝཾ ན ཡུཉྫསི.
‘‘ནནུ ཨཧཾ ཙིཏྟ ཏཡཱམྷི ཡཱཙིཏོ, གིརིབྦཛེ ཙིཏྲཚདཱ ཝིཧངྒམཱ;
མཧིནྡགྷོསཏྠནིཏཱབྷིགཛྫིནོ, ཏེ ཏཾ རམེསྶནྟི ཝནམྷི ཛྷཱཡིནཾ.
‘‘ཀུལམྷི མིཏྟེ ཙ པིཡེ ཙ ཉཱཏཀེ, ཁིཌྜཱརཏིཾ ཀཱམགུཎཉྩ ལོཀེ;
སབྦཾ པཧཱཡ ཨིམམཛ྄ཛྷུཔཱགཏོ, ཨཐོཔི ཏྭཾ ཙིཏྟ ན མཡ྄ཧ ཏུསྶསི.
‘‘མམེཝ ¶ ཨེཏཾ ན ཧི ཏྭཾ པརེསཾ, སནྣཱཧཀཱལེ པརིདེཝིཏེན ཀིཾ;
སབྦཾ ཨིདཾ ཙལམིཏི པེཀྑམཱནོ, ཨབྷིནིཀྑམིཾ ཨམཏཔདཾ ཛིགཱིསཾ.
‘‘སུཡུཏྟཝཱདཱི ¶ དྭིཔདཱནམུཏྟམོ, མཧཱབྷིསཀྐོ ནརདམྨསཱརཐི;
ཙིཏྟཾ ཙལཾ མཀྐཊསནྣིབྷཾ ཨིཏི, ཨཝཱིཏརཱགེན སུདུནྣིཝཱརཡཾ.
‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཨཝིདྡསཱུ ཡཏྠ སིཏཱ པུཐུཛྫནཱ;
ཏེ དུཀྑམིཙྪནྟི པུནབྦྷཝེསིནོ, ཙིཏྟེན ནཱིཏཱ ནིརཡེ ནིརཱཀཏཱ.
‘‘མཡཱུརཀོཉྩཱབྷིརུཏམྷི ཀཱནནེ, དཱིཔཱིཧི བྱགྒྷེཧི པུརཀྑཏོ ཝསཾ;
ཀཱཡེ ཨཔེཀྑཾ ཛཧ མཱ ཝིརཱདྷཡ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘བྷཱཝེཧི ཛྷཱནཱནི ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙ, བལཱནི བོཛ྄ཛྷངྒསམཱདྷིབྷཱཝནཱ;
ཏིསྶོ ཙ ཝིཛྫཱ ཕུས བུདྡྷསཱསནེ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘བྷཱཝེཧི མགྒཾ ཨམཏསྶ པཏྟིཡཱ, ནིཡྻཱནིཀཾ སབྦདུཁཀྑཡོགདྷཾ;
ཨཊྛངྒིཀཾ སབྦཀིལེསསོདྷནཾ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘དུཀྑནྟི ཁནྡྷེ པཊིཔསྶ ཡོནིསོ, ཡཏོ ཙ དུཀྑཾ སམུདེཏི ཏཾ ཛཧ;
ཨིདྷེཝ དུཀྑསྶ ཀརོཧི ཨནྟཾ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑནྟི ཝིཔསྶ ཡོནིསོ, སུཉྙཾ ཨནཏྟཱཏི ཨགྷཾ ཝདྷནྟི ཙ;
མནོཝིཙཱརེ ཨུཔརུནྡྷ ཙེཏསོ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘མུཎྜོ ¶ ཝིརཱུཔོ ཨབྷིསཱཔམཱགཏོ, ཀཔཱལཧཏྠོཝ ཀུལེསུ བྷིཀྑསུ;
ཡུཉྫསྶུ སཏྠུཝཙནེ མཧེསིནོ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘སུསཾཝུཏཏྟོ ¶ ¶ ཝིསིཁནྟརེ ཙརཾ, ཀུལེསུ ཀཱམེསུ ཨསངྒམཱནསོ;
ཙནྡོ ཡཐཱ དོསིནཔུཎྞམཱསིཡཱ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཧི ཙ པིཎྜཔཱཏིཀོ, སོསཱནིཀོ ཧོཧི ཙ པཾསུཀཱུལིཀོ;
ནེསཛྫིཀོ ཧོཧི སདཱ དྷུཏེ རཏོ, ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ པུརེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘རོཔེཏྭ རུཀྑཱནི ཡཐཱ ཕལེསཱི, མཱུལེ ཏརུཾ ཚེཏྟུ ཏམེཝ ཨིཙྪསི;
ཏཐཱུཔམཾ ཙིཏྟམིདཾ ཀརོསི, ཡཾ མཾ ཨནིཙྩམྷི ཙལེ ནིཡུཉྫསི.
‘‘ཨརཱུཔ དཱུརངྒམ ཨེཀཙཱརི, ན ཏེ ཀརིསྶཾ ཝཙནཾ ཨིདཱནིཧཾ;
དུཀྑཱ ཧི ཀཱམཱ ཀཊུཀཱ མཧབྦྷཡཱ, ནིབྦཱནམེཝཱབྷིམནོ ཙརིསྶཾ.
‘‘ནཱཧཾ ཨལཀྑྱཱ ཨཧིརིཀྐཏཱཡ ཝཱ,
ན ཙིཏྟཧེཏཱུ ན ཙ དཱུརཀནྟནཱ;
ཨཱཛཱིཝཧེཏཱུ ཙ ཨཧཾ ན ནིཀྑམིཾ,
ཀཏོ ཙ ཏེ ཙིཏྟ པཊིསྶཝོ མཡཱ.
‘‘ཨཔྤིཙྪཏཱ སཔྤུརིསེཧི ཝཎྞིཏཱ, མཀྑཔྤཧཱནཾ ཝཱུཔསམོ དུཁསྶ;
ཨིཏིསྶུ མཾ ཙིཏྟ ཏདཱ ནིཡུཉྫསི, ཨིདཱནི ཏྭཾ གཙྪསི པུབྦཙིཎྞཾ.
‘‘ཏཎྷཱ ¶ ཨཝིཛྫཱ ཙ པིཡཱཔིཡཉྩ, སུབྷཱནི རཱུཔཱནི སུཁཱ ཙ ཝེདནཱ;
མནཱཔིཡཱ ཀཱམགུཎཱ ཙ ཝནྟཱ, ཝནྟེ ཨཧཾ ཨཱཝམིཏུཾ ན ཨུསྶཧེ.
‘‘སབྦཏྠ ཏེ ཙིཏྟ ཝཙོ ཀཏཾ མཡཱ, བཧཱུསུ ཛཱཏཱིསུ ནམེསི ཀོཔིཏོ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟསམྦྷཝོ ཀཏཉྙུཏཱཡ ཏེ, དུཀྑེ ཙིརཾ སཾསརིཏཾ ཏཡཱ ཀཏེ.
‘‘ཏྭཉྙེཝ ནོ ཙིཏྟ ཀརོསི བྲཱཧྨཎོ, ཏྭཾ ཁཏྟིཡོ རཱཛདསཱི ཀརོསི;
ཝེསྶཱ ཙ སུདྡཱ ཙ བྷཝཱམ ཨེཀདཱ, དེཝཏྟནཾ ཝཱཔི ཏཝེཝ ཝཱཧསཱ.
‘‘ཏཝེཝ ¶ ཧེཏཱུ ཨསུརཱ བྷཝཱམསེ, ཏྭཾམཱུལཀཾ ནེརཡིཀཱ བྷཝཱམསེ;
ཨཐོ ཏིརཙྪཱནགཏཱཔི ཨེཀདཱ, པེཏཏྟནཾ ཝཱཔི ཏཝེཝ ཝཱཧསཱ.
‘‘ནནུ དུབྦྷིསྶསི མཾ པུནཔྤུནཾ, མུཧུཾ མུཧུཾ ཙཱརཎིཀཾཝ དསྶཡཾ;
ཨུམྨཏྟཀེནེཝ མཡཱ པལོབྷསི, ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཙིཏྟ ཝིརཱདྷིཏཾ མཡཱ.
‘‘ཨིདཾ པུརེ ཙིཏྟམཙཱརི ཙཱརིཀཾ, ཡེནིཙྪཀཾ ཡཏྠཀཱམཾ ཡཐཱསུཁཾ;
ཏདཛྫཧཾ ནིགྒཧེསྶཱམི ཡོནིསོ, ཧཏྠིཔྤབྷིནྣཾ ཝིཡ ཨངྒུསགྒཧོ.
‘‘སཏྠཱ ཙ མེ ལོཀམིམཾ ཨདྷིཊྛཧི, ཨནིཙྩཏོ ཨདྡྷུཝཏོ ཨསཱརཏོ;
པཀྑནྡ མཾ ཙིཏྟ ཛིནསྶ སཱསནེ, ཏཱརེཧི ཨོགྷཱ མཧཏཱ སུདུཏྟརཱ.
‘‘ན ¶ ཏེ ཨིདཾ ཙིཏྟ ཡཐཱ པུརཱཎཀཾ, ནཱཧཾ ཨལཾ ཏུཡ྄ཧ ཝསེ ནིཝཏྟིཏུཾ;
མཧེསིནོ པབྦཛིཏོམྷི སཱསནེ, ན མཱདིསཱ ཧོནྟི ཝིནཱསདྷཱརིནོ.
‘‘ནགཱ ¶ སམུདྡཱ སརིཏཱ ཝསུནྡྷརཱ, དིསཱ ཙཏསྶོ ཝིདིསཱ ཨདྷོ དིཝཱ;
སབྦེ ཨནིཙྩཱ ཏིབྷཝཱ ཨུཔདྡུཏཱ, ཀུཧིཾ གཏོ ཙིཏྟ སུཁཾ རམིསྶསི.
‘‘དྷིཏིཔྤརཾ ཀིཾ མམ ཙིཏྟ ཀཱཧིསི, ན ཏེ ཨལཾ ཙིཏྟ ཝསཱནུཝཏྟཀོ;
ན ཛཱཏུ བྷསྟཾ ཨུབྷཏོམུཁཾ ཚུཔེ, དྷིརཏྠུ པཱུརཾ ནཝསོཏསནྡནིཾ.
‘‘ཝརཱཧཨེཎེཡྻཝིགཱལ༹ྷསེཝིཏེ, པབྦྷཱརཀུཊྚེ པཀཏེཝ སུནྡརེ;
ནཝམྦུནཱ པཱཝུསསིཏྟཀཱནནེ, ཏཧིཾ གུཧཱགེཧགཏོ རམིསྶསི.
‘‘སུནཱིལགཱིཝཱ སུསིཁཱ སུཔེཁུནཱ, སུཙིཏྟཔཏྟཙྪདནཱ ཝིཧངྒམཱ;
སུམཉྫུགྷོསཏྠནིཏཱབྷིགཛྫིནོ, ཏེ ཏཾ རམེསྶནྟི ཝནམྷི ཛྷཱཡིནཾ.
‘‘ཝུཊྛམྷི ¶ དེཝེ ཙཏུརངྒུལེ ཏིཎེ, སཾཔུཔྥིཏེ མེགྷནིབྷམྷི ཀཱནནེ;
ནགནྟརེ ཝིཊཔིསམོ སཡིསྶཾ, ཏཾ མེ མུདཱུ ཧེཧིཏི ཏཱུལསནྣིབྷཾ.
‘‘ཏཐཱ ཏུ ཀསྶཱམི ཡཐཱཔི ཨིསྶརོ, ཡཾ ལབྦྷཏི ཏེནཔི ཧོཏུ མེ ཨལཾ;
ན ཏཱཧཾ ཀསྶཱམི ཡཐཱ ཨཏནྡིཏོ, བིལཱ༹རབྷསྟཾཝ ཡཐཱ སུམདྡིཏཾ.
‘‘ཏཐཱ ¶ ཏུ ཀསྶཱམི ཡཐཱཔི ཨིསྶརོ, ཡཾ ལབྦྷཏི ཏེནཔི ཧོཏུ མེ ཨལཾ;
ཝིརིཡེན ཏཾ མཡ྄ཧ ཝསཱནཡིསྶཾ, གཛཾཝ མཏྟཾ ཀུསལངྐུསགྒཧོ.
‘‘ཏཡཱ སུདནྟེན ཨཝཊྛིཏེན ཧི, ཧཡེན ཡོགྒཱཙརིཡོཝ ཨུཛྫུནཱ;
པཧོམི མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ སིཝཾ, ཙིཏྟཱནུརཀྑཱིཧི སདཱ ནིསེཝིཏཾ.
‘‘ཨཱརམྨཎེ ཏཾ བལསཱ ནིབནྡྷིསཾ, ནཱགཾཝ ཐམྦྷམྷི དལ༹ྷཱཡ རཛྫུཡཱ;
ཏཾ མེ སུགུཏྟཾ སཏིཡཱ སུབྷཱཝིཏཾ, ཨནིསྶིཏཾ སབྦབྷཝེསུ ཧེཧིསི.
‘‘པཉྙཱཡ ཚེཏྭཱ ཝིཔཐཱནུསཱརིནཾ, ཡོགེན ནིགྒཡ྄ཧ པཐེ ནིཝེསིཡ;
དིསྭཱ སམུདཡཾ ཝིབྷཝཉྩ སམྦྷཝཾ, དཱཡཱདཀོ ཧེཧིསི ཨགྒཝཱདིནོ.
‘‘ཙཏུབྦིཔལླཱསཝསཾ ཨདྷིཊྛིཏཾ, གཱམཎྜལཾཝ པརིནེསི ཙིཏྟ མཾ;
ནནུ སཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདཾ, སཾསེཝསེ ཀཱརུཎིཀཾ མཧཱམུནིཾ.
‘‘མིགོ ཡཐཱ སེརི སུཙིཏྟཀཱནནེ, རམྨཾ གིརིཾ པཱཝུསཨབྦྷམཱལིནིཾ;
ཨནཱཀུལེ ཏཏྠ ནགེ རམིསྶཾ, ཨསཾསཡཾ ཙིཏྟ པརཱ བྷཝིསྶསི.
‘‘ཡེ ཏུཡ྄ཧ ཚནྡེན ཝསེན ཝཏྟིནོ,
ནརཱ ཙ ནཱརཱི ཙ ཨནུབྷོནྟི ཡཾ སུཁཾ;
ཨཝིདྡསཱུ མཱརཝསཱནུཝཏྟིནོ,
བྷཝཱབྷིནནྡཱི ཏཝ ཙིཏྟ སཱཝཀཱ’’ཏི.
ཏཏྠ ¶ ཀདཱ ནུཧནྟི ཀདཱ ནུ ཨཧཾ. པབྦཏཀནྡརཱསཱུཏི པབྦཏེསུ ཙ ཀནྡརེསུ ཙ, པབྦཏསྶ ¶ ཝཱ ཀནྡརཱསུ. ཨེཀཱཀིཡོཏི ¶ ཨེཀཀོ. ཨདྡུཏིཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. ཏཎྷཱ ཧི པུརིསསྶ དུཏིཡཱ ནཱམ. ཝིཧསྶནྟི ཝིཧརིསྶཱམི. ཨནིཙྩཏོ སབྦབྷཝཾ ཝིཔསྶནྟི ཀཱམབྷཝཱདིབྷེདཾ སབྦམྤི བྷཝཾ ‘‘ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔསྶནྟོ ཀདཱ ནུ ཝིཧརིསྶནྟི ཡོཛནཱ. ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ, ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི ཝཙནཏོ (སཾ. ནི. ༣.༡༥) ཨིཏརམྤི ལཀྑཎདྭཡཾ ཝུཏྟམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཾ མེ ཨིདཾ ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཏཾ ཨིདཾ མེ པརིཝིཏཀྐིཏཾ ཀདཱ ནུ བྷཝིསྶཏི, ཀདཱ ནུ ཁོ མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ནཱུཏི ཙེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧཾ མཧཱགཛོ ཝིཡ སངྑལིཀབནྡྷནཾ, གིཧིབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཀཱཡཝིཝེཀཾ པརིབྲཱུཧཡནྟོ ཨེཀཱཀཱི པབྦཏཀནྡརཱསུ ཨདུཏིཡོ སབྦཏྠ ནིརཔེཀྑོ སབྦསངྑཱརགཏཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཝིཔསྶནྟོ ཝིཧརིསྶཱམཱིཏི.
བྷིནྣཔཊནྡྷརོཏི བྷིནྣཝཏྠདྷརོ, གཱཐཱསུཁཏྠཾ ནཀཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. སཏྠཀཙྪིནྣཨགྒྷཕསྶཝཎྞབྷིནྣཾ པཊཙཱིཝརཾ དྷཱརེནྟོཏི ཨཏྠོ. མུནཱིཏི པབྦཛིཏོ. ཨམམོཏི ཀུལེ ཝཱ གཎེ ཝཱ མམཏྟཱབྷཱཝེན ཨམམོ. ཀཏྠཙིཔི ཨཱརམྨཎེ ཨཱསཱིསནཱཡ ཨབྷཱཝེན ནིརཱསོ. ཧནྟྭཱ སུཁཱི པཝནགཏོ ཝིཧསྶནྟི རཱགཱདིཀེ ཀིལེསེ ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྡིཏྭཱ མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན སུཁཱི མཧཱཝནགཏོ ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཝིཧརིསྶཱམི.
ཝདྷརོགནཱིལ༹ནྟི མརཎསྶ ཙ རོགསྶ ཙ ཀུལཱཝཀབྷཱུཏཾ. ཀཱཡཾ ཨིམནྟི ཨིམཾ ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏཾ ཀཱཡཾ. ཁནྡྷཔཉྩཀོཔི ཧི ‘‘ཨཝིཛྫཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལསྶ ཏཎྷཱནུགཏསྶ ཨཡམེཝ ཀཱཡོ བཧིདྡྷཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀཱཡོ ཝུཙྩཏི. མཙྩུཛརཱཡུཔདྡུཏནྟི མརཎེན ཙེཝ ཛརཱཡ ཙ པཱིལི༹ཏཾ, ཝིཔསྶམཱནོ ཨཧཾ བྷཡཧེཏུཔཧཱནེན ཝཱིཏབྷཡོ, ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.
བྷཡཛནནིནྟི པཉྩཝཱིསཏིཡཱ མཧཱབྷཡཱནཾ ཨུཔྤཱདཀཱརཎབྷཱུཏཾ ཀཱཡིཀསྶ ཙ ཙེཏསིཀསྶ ཙ སཀལསྶཔི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨཱཝཧནཏོ དུཁཱཝཧཾ. ཏཎྷཱལཏཾ བཧུཝིདྷཱནུཝཏྟནིནྟི བཧུཝིདྷཉྩ ཨཱརམྨཎཾ བྷཝམེཝ ཝཱ ཨནུཝཏྟཏི ¶ སནྟནོཏཱིཏི བཧུཝིདྷཱནུཝཏྟནིཾ, ཏཎྷཱསངྑཱཏལཏཾ. པཉྙཱམཡནྟི མགྒཔཉྙཱམཡཾ སུནིསིཏཾ ཨསིཁགྒཾ ཝཱིརིཡཔགྒཧིཏེན སདྡྷཱཧཏྠེན གཧེཏྭཱ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཀདཱ ནུཧཾ ཝསེ’’ཏི ཡཾ པརིཝིཏཀྐིཏཾ, ཏམྤི ཀདཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཡོཛནཱ.
ཨུགྒཏེཛནྟི སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ནིསིཏཏཱཡ ཏིཀྑཏེཛཾ. སཏྠཾ ཨིསཱིནནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཨིསཱིནཾ ¶ སཏྠབྷཱུཏཾ ¶ . མཱརཾ སསེནཾ སཧསཱ བྷཉྫིསྶནྟི ཀིལེསསེནཱཡ སསེནཾ ཨབྷིསངྑཱརཱདིམཱརཾ སཧསཱ སཱིགྷམེཝ བྷཉྫིསྶཱམི. སཱིཧཱསནེཏི ཐིརཱསནེ, ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེཏི ཨཏྠོ.
སབྦྷི སམཱགམེསུ དིཊྛོ བྷཝེཏི དྷམྨགཱརཝཡུཏྟཏཱཡ དྷམྨགརཱུཧི ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདཱིཧི ཨཝིཔརཱིཏདསྶིཏཱཡ ཡཱཐཱཝདསྶཱིཧི ཨརིཡམགྒེནེཝ པཱཔཛིཏིནྡྲིཡཏཱཡ ཛིཏིནྡྲིཡེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི སཱདྷཱུཧི སམཱགམེསུ ‘‘ཀདཱ ནུ ཨཧཾ པདྷཱནིཡོཏི དིཊྛོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཡཾ མེ པརིཝིཏཀྐིཏཾ, ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ པདཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ, པདཏྠམཏྟམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.
ཏནྡཱིཏི ཨཱལསིཡཾ. ཁུདཱཏི ཛིགྷཙྪཱ. ཀཱིཊསརཱིསཔཱཏི ཀཱིཊཉྩེཝ སརཱིསཔཱ ཙ. ན བཱདྷཡིསྶནྟཱིཏི མཾ ན བྱཱདྷཡིསྶནྟི སུཁདུཀྑསོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཛྷཱནེཧི པཊིབཱཧིཏཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. གིརིབྦཛེཏི པབྦཏཀནྡརཱཡ. ཨཏྠཏྠིཡནྟི སདཏྠསངྑཱཏེན ཨཏྠེན ཨཏྠིཀཾ.
ཡཾ ཝིདིཏཾ མཧེསིནཱཏི ཡཾ ཙཏུསཙྩཾ མཧེསིནཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སཡམྦྷཱུཉཱཎེན ཉཱཏཾ པཊིཝིདྡྷཾ, ཏཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨནུཔཙིཏཀུསལསམྦྷཱརེཧི སུཊྛུ དུདྡསཱནི མགྒསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཏྟོ, སམྨཱསཏིཡཱ སཏིམཱ, ཨརིཡམགྒཔཉྙཱཡ ཨཧཾ ཨགཙྪཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཾ ཨདྷིགམིསྶནྟི ཨཏྠོ.
རཱུཔེཏི ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻརཱུཔེ. ཨམིཏེཏི ཉཱཎེན ཨམིཏེ, ཨཔརིཙྪིནྣེ ཨཔརིཉྙཱཏེཏི ཨཏྠོ. ཕུསིཏབྦེཏི, ཕོཊྛབྦེ. དྷམྨེཏི མནོཝིཉྙེཡྻདྷམྨེ. ཨམིཏེཏི ཝཱ ཨཔརིམཱཎེ ནཱིལཱདིཝསེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣེ རཱུཔེ བྷེརིསདྡཱདིཝསེན, མཱུལརསཱདིཝསེན, ཀཀྑལ༹མུདུཏཱདིཝསེན, སུཁདུཀྑཱདིཝསེན ཙ, ཨནེཀབྷེདསདྡཱདིཀེ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱདིཏྟཏོཏི ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟབྷཱཝཏོ. སམཐེཧི ཡུཏྟོཏི ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒསམཱདྷཱིཧི ¶ སམནྣཱགཏོ. པཉྙཱཡ དཙྪནྟི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ དཀྑིསྶཾ.
དུབྦཙནེན ཝུཏྟོཏི དུརུཏྟཝཙནེན གྷཊྚིཏོ. ཏཏོ ནིམིཏྟནྟི ཕརུསཝཱཙཱཧེཏུ. ཝིམནོ ན ཧེསྶནྟི དོམནསྶིཏོ ན བྷཝེཡྻཾ. ཨཐོཏི ཨཐ. པསཏྠོཏི ཀེནཙི པསཾསིཏོ.
ཀཊྛེཏི དཱརུཀྑནྡྷེ. ཏིཎེཏི ཏིཎཱནཾ ཁནྡྷེ. ཨིམེཏི ཨིམེ མམ སནྟཏིཔརིཡཱཔནྣེ པཉྩ ཁནྡྷེ ¶ . ཨམིཏེ ཙ དྷམྨེཏི ཏཏོ ཨཉྙེན ཨིནྡྲིཡཀྑནྡྷེན ཨམིཏེ རཱུཔདྷམྨེ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནེཝ ཙ བཱཧིརཱནི ཙཱ’’ཏི. སམཾ ཏུལེཡྻནྟི ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཙེཝ ཨསཱརཱདིཨུཔམཱཝསེན ཙ སབྦཾ སམམེཝ ཀཏྭཱ ཏཱིརེཡྻཾ.
ཨིསིཔྤཡཱཏམྷི ¶ པཐེ ཝཛནྟནྟི བུདྡྷཱདཱིཧི མཧེསཱིཧི སམྨདེཝ པཡཱཏེ སམཐཝིཔསྶནཱམགྒེ ཝཛནྟཾ པཊིཔཛྫནྟཾ. པཱཝུསསམཡེ ཀཱལམེགྷོ ནཝེན ཏོཡེན ཝསྶོདཀེན སཙཱིཝརཾ པཝནེ ཀདཱ ནུ ཨོཝསྶཏི, ཏེམེཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཨབྦྷོཀཱསིཀབྷཱཝཔརིཝིཏཀྐིཏཾ དསྶེཏི.
མཡཱུརསྶ སིཁཎྜིནོ ཝནེ དིཛསྶཱཏི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ཨཎྜཀོསཏོ ཙཱཏི དྭིཀྑཏྟུཾ ཛཱཡནཝསེན དིཛསྶ, སིཁཱསམྦྷཝེན སིཁཎྜིནོ ཙ མཡཱུརསྶ ཝནེ ཀདཱ པན གིརིགབྦྷརེ རུཏཾ ཀེཀཱརཝཾ སུཏྭཱ ཝེལཾ སལླཀྑིཏྭཱ སཡནཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨམཏསྶ པཏྟིཡཱ ནིབྦཱནཱདྷིགམཱཡ. སཾཙིནྟཡེཏི ཝུཙྩམཱནེ བྷཝེ ཨནིཙྩཱདིཏོ མནསི ཀརེཡྻཾ ཝིཔསྶེཡྻནྟི ཨཏྠོ.
གངྒཾ ཡམུནཾ སརསྶཏིནྟི ཨེཏཱ མཧཱནདིཡོ ཨསཛྫམཱནོ བྷཱཝནཱམཡཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཀདཱ ནུ པཏརེཡྻནྟི ཡོཛནཱ. པཱཏཱལཁིཏྟཾ བལ༹ཝཱམུཁཉྩཱཏི པཱཏཱཡ ཨལཾ པརིཡཏྟནྟི པཱཏཱལཾ, ཏདེཝ ཁིཏྟཾ, པཐཝིཡཱ སཎྛཧནཀཱལེ ཏཐཱ ཋིཏནྟི པཱཏཱལཁིཏྟཾ. ཡོཛནསཏིཀཱདིབྷེདཱནི སམུདྡསྶ ཨནྟོཔཐཝིཡཱ ཏཱིརཊྛཱནཱནི, ཡེསུ ཀཱནིཙི ནཱགཱདཱིནཾ ཝསནཊྛཱནཱནི ཧོནྟི, ཀཱནིཙི སུཉྙཱནིཡེཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. བལ༹ཝཱམུཁནྟི མཧཱསམུདྡེ མཧནྟཾ ཨཱཝཊྚམུཁཾ. མཧཱནིརཡདྭཱརསྶ ཧི ཝིཝཊཀཱལེ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཏཏོ ནིཀྑནྟོ ཏདབྷིམུཁཾ ཨནེཀཡོཛནསཏཱཡཱམཝིཏྠཱརཾ ཧེཊྛཱ སམུདྡཔདེསཾ ཌཧཏི, ཏསྨིཾ དཌྜྷེ ཨུཔརི ཨུདཀཾ ཨཱཝཊྚཱཀཱརེན ¶ པརིབྦྷམནྟཾ མཧཏཱ སདྡེན ཧེཊྛཱ ནིཔཏཏི. ཏཏྠ བལ༹ཝཱམུཁསམཉྙཱ, ཨིཏི ཏཉྩ པཱཏཱལཁིཏྟཾ བལ༹ཝཱམུཁཉྩ ཝིབྷིཾསནཾ བྷཡཱནཀཾ ཨསཛྫམཱནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཀདཱ ནུ པཏརེཡྻནྟི ཡཾ པརིཝིཏཀྐིཏཾ, ཏཾ ཀདཱ ནུ བྷཝིསྶཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ ཨིདྡྷིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཀདཱ ནུ ཨེཝཾ ཨིདྡྷིཾ ཝལ༹ཉྫིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.
ནཱགོཝ ཨསངྒཙཱརཱི པདཱལཡེཏི ཡཐཱ མཏྟཝཱརཎོ དལ༹ྷཐམྦྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཡསངྑལིཀཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཨསངྒཙཱརཱི ཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ རུཙིཝསེན ཙརཏི, ཨེཝམཧཾ ཀདཱ ནུ སབྦསུབྷཾ ནིམིཏྟཾ ནིབྦཛྫཡཾ ནིརཝསེསཏོ ཝཛྫཡནྟོ ཀཱམཙྪནྡཝསོ ཨཧུཏྭཱ ཛྷཱནེ ཡུཏོ པཡུཏྟོ ཀཱམགུཎེསུ ཚནྡཾ སམྨདེཝ པདཱལེཡྻཾ ཚིནྡེཡྻཾ པཛཧེཡྻནྟི ཡཾ པརིཝིཏཀྐིཏཾ, ཏཾ ནུ ཀདཱ བྷཝིསྶཏི.
ཨིཎཊྚོཝ ¶ དལིདྡཀོ ནིདྷིཾ ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱཏི ཡཐཱ ཀོཙི དལིདྡོ ཛཱིཝིཀཔཀཏོ ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ སོདྷེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨིཎཊྚོ ཨིཎེན ཨཊྚིཏོ དྷནིཀེཧི པཱིལི༹ཏོ ནིདྷིཾ ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ ཨདྷིགནྟྭཱ ཨིཎཉྩ སོདྷེཏྭཱ སུཁེན ཙ ཛཱིཝནྟོ ཏུཊྛོ བྷཝེཡྻ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཀདཱ ནུ ཨིཎསདིསཾ ཀཱམཙྪནྡཾ པཧཱཡ མཧེསིནོ ཨརིཡདྷནསམྤུཎྞཏཱཡ མཎིཀནཀཱདིརཏནསམྤུཎྞནིདྷིསདིསཾ ¶ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཏུཊྛོ བྷཝེཡྻནྟི ཡཾ པརིཝིཏཀྐིཏཾ, ཏཾ ཀདཱ ནུ བྷཝིསྶཏཱིཏི.
ཨེཝཾ པབྦཛྫཏོ པུབྦེ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཝསེན པཝཏྟཾ ཨཏྟནོ ཝིཏཀྐཔཝཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པབྦཛིཏྭཱ ཡེཧཱཀཱརེཧི ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨདྷིགཙྪི, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘བཧཱུནི ཝསྶཱནཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ བཧཱུནི ཝསྶཱནི ཏཡཱམྷི ཡཱཙིཏོ, ཨགཱརཝཱསེན ཨལཾ ནུ ཏེ ཨིདནྟི ཨནེཀསཾཝཙྪརཱནི ཝིཝིདྷདུཀྑཱནུབནྡྷེན ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝཱསེན ཨལཾ པརིཡཏྟམེཝ ཏེཏི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, ཨིདཾ ཏཡཱ ཨནེཀཱནི སཾཝཙྪརཱནི ཨཧཾ ཨམྷི ནནུ ཡཱཙིཏོ. ཏཾ དཱནི མཾ པབྦཛིཏཾ སམཱནནྟི ཏཾ མཾ ཏཡཱ ཏཐཱ ཨུསྶཱཧནེན པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ ཀེན ཀཱརཎེན ཙིཏྟ ཏུཝཾ ན ཡུཉྫསི, སམཐཝིཔསྶནཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཧཱིནེ ཨཱལསིཡེ ནིཡོཛེསཱིཏི ཨཏྠོ.
ནནུ ¶ ཨཧཾ, ཙིཏྟ, ཏཡཱམྷི ཡཱཙིཏོཏི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, ཨཧཾ ཏཡཱ ནནུ ཡཱཙིཏོ ཨམྷི ཨཱཡཱཙིཏོ མཉྙེ. ཡདི ཡཱཙིཏོ, ཀསྨཱ ཨིདཱནི ཏདནུརཱུཔཾ ན པཊིཔཛྫསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘གིརིབྦཛེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཱཙིཏཱཀཱརཾ དསྶེཏི. ཙིཏྲཚདཱ ཝིཧངྒམཱ ཝིཙིཏྲཔེཁུཎཔཀྑིནོ, མཡཱུརཱཏི ཨཏྠོ. མཧིནྡགྷོསཏྠནིཏཱབྷིགཛྫིནོཏི ཛལགྷོསཏྠནིཏེན ཧེཏུནཱ སུཊྛུ གཛྫནསཱིལཱ. ཏེ ཏཾ རམེསྶནྟི ཝནམྷི ཛྷཱཡིནནྟི ཏེ མཡཱུརཱ ཏཾ ཝནེ ཛྷཱནཔསུཏཾ རམེསྶནྟཱིཏི ནནུ ཏཡཱ ཡཱཙིཏོཏི དསྶེཏི.
ཀུལམྷཱིཏི ཀུལཔརིཝཊྚེ. ཨིམམཛ྄ཛྷུཔཱགཏོཏི ཨིམཾ ཨརཉྙཊྛཱནཾ པབྦཛྫཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགཏོ. ཨཐོཔི ཏྭཾ, ཙིཏྟ, ན མཡ྄ཧ ཏུསྶསཱིཏི ཏྭཾ ཨནུཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏམྤི མཾ ནཱརཱདྷེསྶསཱིཏི ཨཏྠོ.
མམེཝ ཨེཏཾ ན ཧི ཏྭཾ པརེསནྟི ཨེཏཾ, ཙིཏྟ, མམེཝ ཏསྨཱ ཏྭཾ པརེསཾ ན ཧོསི. ཏྭཾ པན ཨཉྙེསཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ སནྣཱཧཀཱལེ ཀིལེསམཱརེ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ བྷཱཝནཱསནྣཱཧཀཱལེ ནཏི ཝཏྭཱ པརིདེཝིཏེན ཀིཾ པཡོཛནཾ, ཨིདཱནི ཏཾ ཨཉྙཐཱ ཝཏྟིཏུཾ ན དསྶཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སབྦཾ ཨིདཾ ཙལམིཏི པེཀྑམཱནོཏི ཡསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ཙིཏྟཾ ཨཉྙཉྩ སབྦཾ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཾ ཙལཾ ཨནཝཊྛིཏ’’ནྟི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ¶ ཨོལོཀེནྟོ གེཧཏོ ཀཱམེཧི ཙ ཨབྷིནིཀྑམིཾ ཨམཏཔདཾ ནིབྦཱནཾ ཛིགཱིསཾ པརིཡེསནྟོ, ཏསྨཱ, ཙིཏྟ, ཨནནུཝཏྟནྟོ ནིབྦཱནཾ པརིཡེསནམེཝ ཀརོམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨཝཱིཏརཱགེན སུདུནྣིཝཱརཡཾ ཙིཏྟཾ ཙལཾ མཀྐཊསནྣིབྷཾ ཝནམཀྐཊསདིསཾ ཨིཏི སུཡུཏྟཝཱདཱི སུབྷཱསིཏཝཱདཱི དྭིཔདཱནམུཏྟམོ མཧཱབྷིསཀྐོ ནརདམྨསཱརཐཱིཏི ཡོཛནཱ.
ཨཝིདྡསཱུ ཡཏྠ སིཏཱ པུཐུཛྫནཱཏི ཡཏྠ ཡེསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེསུ ཙ སིཏཱ པཊིབདྡྷཱ ཏེ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ ཏེན ¶ ཀཱམརཱགེན པུནབྦྷཝེསིནོ ཨེཀནྟེནེཝ དུཀྑམིཙྪནྟི. ཨིཙྪནྟཱ ཙ ཙིཏྟེན ནཱིཏཱ ནིརཡེ ནིརཱཀཏཱཏི ཙིཏྟཝསིཀཱ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱ ཧིཏསུཁཏོ ནིརཱཀཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟེནེཝ ནིརཡེ ནཱིཏཱ ན ཨཉྙཐཱཏི ཙིཏྟསྶེཝ ནིགྒཧེཏབྦཏཾ དསྶེཏི.
པུནཔི ¶ ཙིཏྟཾཡེཝ ནིགྒཧེཏུཾ མནྟེནྟོ ‘‘མཡཱུརཀོཉྩཱབྷིརུཏམྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཡཱུརཀོཉྩཱབྷིརུཏམྷཱིཏི སིཁཱིཧི སཱརསེཧི ཙ ཨབྷིཀཱུཛིཏེ. དཱིཔཱིཧི བྱགྒྷེཧི པུརཀྑཏོ ཝསནྟི མེཏྟཱཝིཧཱརིཏཱཡ ཨེཝརཱུཔེཧི ཏིརཙྪཱནགཏེཧི པུརཀྑཏོ པརིཝཱརིཏོ ཧུཏྭཱ ཝནེ ཝསནྟོ, ཨེཏེན སུཉྙབྷཱཝཔརིབྲཱུཧནམཱཧ. ཀཱཡེ ཨཔེཀྑཾ ཛཧཱཏི སབྦསོ ཀཱཡེ ནིརཔེཀྑོ ཛཧ, ཨེཏེན པཧིཏཏྟཏཾ ཝདཏི. མཱ ཝིརཱདྷཡཱཏི ཨིམཾ སུདུལླབྷཾ ནཝམཾ ཁཎཾ མཱ ཝིརཱདྷེཧི. ཨིཏིསྶུ མཾ, ཙིཏྟ, པུརེ ནིཡུཉྫསཱིཏི ཨེཝཉྷི ཏྭཾ, ཙིཏྟ, མཾ པབྦཛྫཏོ པུབྦེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ ཨུཡྻོཛེསཱིཏི ཨཏྠོ.
བྷཱཝེཧཱིཏི ཨུཔྤཱདེཧི ཝཌྜྷེཧི ཙ. ཛྷཱནཱནཱིཏི པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི. བལཱནཱིཏི ཏཱནིཡེཝ པཉྩ བལཱནི. བོཛ྄ཛྷངྒསམཱདྷིབྷཱཝནཱཏི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ ཙཏསྶོ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཙ. ཏིསྶོ ཙ ཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདིཀཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཙ. ཕུས པཱཔུཎཱཧི བུདྡྷསཱསནེ སམྨཱསམྦུདྡྷཨོཝཱདེ ཋིཏོ.
ནིཡྻཱནིཀནྟི ཝཊྚདུཀྑཏོ ནིཡ྄ཧཱནཝཧཾ. སབྦདུཀྑཀྑཡོགདྷནྟི ཨམཏོགདྷཾ ནིབྦཱནཔཏིཊྛཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ. སབྦཀིལེསསོདྷནནྟི ཨནཝསེསཀིལེསམལཝིསོདྷནཾ.
ཁནྡྷེཏི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ. པཊིཔསྶ ཡོནིསོཏི རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོཏི ¶ ཨེཝམཱདཱིཧི ཝིཝིདྷེཧི པཀཱརེཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན སམྨཱ ཨུཔཱཡེན ནཡེན པསྶ. ཏཾ ཛཧཱཏི ཏཾ དུཀྑསྶ སམུདཡཾ ཏཎྷཾ པཛཧ, སམུཙྪིནྡ. ཨིདྷེཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ.
ཨནིཙྩནྟིཨཱདི ཨནྟཝནྟཏོ ཨནིཙྩནྟིཀཏོ ཏཱཝཀཱལིཀཏོ ནིཙྩཔཊིཀྑེཔཏོ ཙ ཨནིཙྩནྟི ཝཱ པསྶ. དུཀྑནྟི ཏེ ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལ༹ནཏོ སཔྤཊིབྷཡཏོ དུཀྑམཏོ སུཁཔཊིཀྑེཔཏོ དུཀྑནྟི ཝཱ པསྶ. སུཉྙནྟི ཨཝསཝཏྟནཏོ ཨསཱམིཀཏོ ཨསཱརཏོ ཨཏྟཔཊིཀྑེཔཏོ ཙ སུཉྙཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཨནཏྟཱཏི. ཝིགརཧིཏབྦཏོ ཨཝཌྜྷིཨཱབཱདྷནཏོ ཙ ཨགྷནྟི ཙ ཝདྷནྟི ཙ ཝིཔསྶ ཡོནིསོཏི ཡོཛནཱ. མནོཝིཙཱརེ ¶ ཨུཔརུནྡྷ ཙེཏསོཏི མནོཝིཙཱརསཉྙིནོ གེཧསིཏསོམནསྶུཔཝིཙཱརཱདིཀེ ཨཊྛཱརས ཙེཏསོ ཨུཔརུནྡྷ ཝཱརེཧི ནིརོདྷེཧི.
མུཎྜོཏི མུཎྜབྷཱཝཾ ཨུཔགཏོ, ཨོཧཱརིཏཀེསམསྶུཀོ. ཝིརཱུཔོཏི ཏེན མུཎྜབྷཱཝེན པརཱུལ༹ྷལོམཏཱཡ ཚིནྣབྷིནྣཀཱསཱཡ ཝཏྠཏཱཡ ཝིརཱུཔོ ¶ ཝེཝཎྞིཡཾ ཨུཔགཏོ. ཨབྷིསཱཔམཱགཏོཏི ‘‘པིཎྜོལོ ཝིཙརཏི པཏྟཔཱཎཱི’’ཏི ཨརིཡེཧི ཀཱཏབྦཾ ཨབྷིསཱཔཾ ཨུཔགཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨབྷིསཱཔོཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀསྨིཾ པིཎྜོལོ ཝིཙརསི པཏྟཔཱཎཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༠). ཏེནཱཧ ‘‘ཀཔཱལཧཏྠོཝ ཀུལེསུ བྷིཀྑསཱུ’’ཏི. ཡུཉྫསྶུ སཏྠུཝཙནེཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨོཝཱདེ ཡོགཾ ཀརོཧི ཨནུཡུཉྫསྶུ.
སུསཾཝུཏཏྟོཏི སུཊྛུ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི སམྨདེཝ སཾཝུཏོ. ཝིསིཁནྟརེ ཙརནྟི བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཨིཙྪཱཝིསེསེསུ ཙརནྟོ. ཙནྡོ ཡཐཱ དོསིནཔུཎྞམཱསིཡཱཏི ཝིགཏདོསཱཡ པུཎྞམཱཡ ཀུལེསུ ནིཙྩནཝསཱཡ པཱསཱདིཀཏཱཡ ཙནྡིམཱ ཝིཡ ཙརཱཏི ཡོཛནཱ.
སདཱ དྷུཏེ རཏོཏི སབྦཀཱལཉྩ དྷུཏགུཎེ ཨབྷིརཏོ. ཏཐཱུཔམཾ ཙིཏྟམིདཾ ཀརོསཱིཏི ཡཐཱ ཀོཙི པུརིསོ ཕལཱནི ཨིཙྪནྟོ ཕལརུཀྑེ རོཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨལདྡྷཕལོཝ ཏེ མཱུལཏོ ཚིནྡིཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཙིཏྟ, ཏྭཾ ཏཐཱུཔམཾ ཏཔྤཊིབྷཱགཾ ཨིདཾ ཀརོསི. ཡཾ མཾ ཨནིཙྩམྷི ཙལེ ནིཡུཉྫསཱིཏི ཡཾ མཾ པབྦཛྫཱཡ ནིཡོཛེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨདྡྷཱགཏཾ པབྦཛྫཱཕལཾ ཨནིཙྩམྷི ཙལེ སཾསཱརམུཁེ ནིཡུཉྫསི ནིཡོཛནཝསེན པཝཏྟེསི.
རཱུཔཱབྷཱཝཏོ ཨརཱུཔཱ. ཙིཏྟསྶ ཧི ཏཱདིསཾ སཎྛཱནཾ ནཱིལཱདིཝཎྞབྷེདོ ཝཱ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ཨརཱུཔཱཏི. དཱུརཊྛཱནཔྤཝཏྟིཡཱ དཱུརངྒམ. ཡདིཔི ཙིཏྟསྶ མཀྐཊསུཏྟམཏྟམྤི པུརཏྠིམཱདིདིསཱབྷཱགེན ¶ གམནཾ ནཱམ ནཏྠི, དཱུརེ སནྟཾ པན ཨཱརམྨཎཾ སམྤཊིཙྪཏཱིཏི དཱུརངྒམ. ཨེཀོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཙརཎཝསེན པཝཏྟནཏོ ཨེཀཙཱརི, ཨནྟམསོ དྭེ ཏཱིཎིཔི ཙིཏྟཱནི ཨེཀཏོ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ སམཏྠཱནི ནཱམ ནཏྠི, ཨེཀམེཝ པན ཙིཏྟཾ ཨེཀསྨིཾ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྨིཾ ནིརུདྡྷེ ཨཔརམྤི ཨེཀམེཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨེཀཙཱརི. ན ཏེ ཀརིསྶཾ ཝཙནཾ ཨིདཱནིཧནྟི ཡདིཔི པུབྦེ ཏཝ ཝསེ ཨནུཝཏྟིཾ, ཨིདཱནི པན སཏྠུ ཨོཝཱདཾ ལདྡྷཀཱལཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཙིཏྟཝསིཀོ ན བྷཝིསྶཱམི. ཀསྨཱཏི ཙེ? དུཀྑཱ ཧི ཀཱམཱ ཀཊུཀཱ མཧབྦྷཡཱ ཀཱམཱ ནཱམེཏེ ཨཏཱིཏེཔི དུཀྑཱ, ཨཱཡཏིམྤི ཀཊུཀཕལཱ, ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིབྷེདེན མཧཏཱ བྷཡེན ཨནུབནྡྷནྟཱ མཧབྦྷཡཱ. ནིབྦཱནམེཝཱབྷིམནོ ཙརིསྶཾ ཏསྨཱ ནིབྦཱནམེཝ ཨུདྡིསྶ ཨབྷིམུཁཙིཏྟོ ཝིཧརིསྶཾ.
ཏམེཝ ནིབྦཱནཱབྷིམུཁབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནཱཧཾ ཨལཀྑྱཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནཱཧཾ ཨལཀྑྱཱཏི ཨལཀྑིཀཏཱཡ ནིསྶིརཱིཀཏཱཡ ནཱཧཾ གེཧཏོ ནིཀྑམིནྟི ཡོཛནཱ.
ཨཧིརིཀྐཏཱཡཱཏི ཡཐཱཝཛྫཾ ཀེལི༹ཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ནིལླཛྫཏཱཡ. ཙིཏྟཧེཏཱུཏི ཨེཀདཱ ¶ ནིགཎྛོ, ཨེཀདཱ པརིབྦཱཛཀཱདིཀོ ཧོནྟོ ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟོ པུརིསོ ཝིཡ ཙིཏྟཝསིཀོ ཧུཏྭཱ. དཱུརཀནྟནཱཏི རཱཛཱདཱིཧི མེཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏེསུ དུབྦྷིཏྭཱ དུབྦྷིབྷཱཝེན. ཨཱཛཱིཝཧེཏཱུཏི ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ ཛཱིཝིཀཱཔཀཏོ ཧུཏྭཱ ཨཱཛཱིཝིཀཱབྷཡེན ཨཧཾ ན ནིཀྑམིཾ ན པབྦཛིཾ. ཀཏོ ཙ ཏེ, ཙིཏྟ, པཊིསྶཝོ མཡཱཏི, ‘‘པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན ཏཝ ཝསེ ཝཏྟཱམི, མམེཝ པན ཝསེ ཝཏྟཱམཱི’’ཏི, ཙིཏྟ, མཡཱ ནནུ པཊིཉྙཱ ཀཏཱཏི དསྶེཏི.
ཨཔྤིཙྪཏཱ སཔྤུརིསེཧི ཝཎྞིཏཱཏི ‘‘པཙྩཡེསུ སབྦསོ ཨཔྤིཙྪཱ ནཱམ སཱདྷཱུ’’ཏི བུདྡྷཱདཱིཧི པསཊྛཱ, ཏཐཱ མཀྑཔྤཧཱནཾ པརེསཾ གུཎེ མཀྑནསྶ པཧཱནཾ ཝཱུཔསམོ སབྦསྶ དུཀྑསྶ ཝཱུཔསམོ ནིབྦཱཔནཾ སཔྤུརིསེཧི ཝཎྞིཏཾ. ཨིཏིསྶུ མཾ, ཙིཏྟ, ཏདཱ ནིཡུཉྫསི, ‘‘སམྨ, ཏཡཱ ཏེསུ གུཎེསུ པཏིཊྛཱཏབྦ’’ནྟི, ཙིཏྟ, ཏྭཾ ཨེཝཾ ཏདཱ ནིཡུཉྫསི. ཨིདཱནི ཏྭཾ གཙྪསི པུབྦཙིཎྞཾ ཨིདཱནི མཾ ཏྭཾ པཧཱཡ ཨཏྟནོ པུརིམཱཙིཎྞཾ མཧིཙྪཏཱདིཾ པཊིཔཛྫསི, ཀིཾ ནཱམེཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཡམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘གཙྪསི པུབྦཙིཎྞ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཎྷཱ ཨཝིཛྫཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཎྷཱཏི པཙྩཡེསུ ཏཎྷཱ, ཨཝིཛྫཱཏི ཏཏྠེཝ ཨཱདཱིནཝཔཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. པིཡཱཔིཡནྟི པུཏྟདཱརཱདཱིསུ པེམསངྑཱཏོ པིཡབྷཱཝོ ཙེཝ པནྟསེནཱསནེསུ ཨདྷིཀུསལདྷམྨེསུ ¶ ཨནབྷིརཏིསངྑཱཏོ ཨཔྤིཡབྷཱཝོ ཙ ཨུབྷཡཏྠ ཨནུརོདྷཔཊིཝིརོདྷོ. སུབྷཱནི རཱུཔཱནཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སུབྷརཱུཔཱནི. སུཁཱ ཝེདནཱཏི ཨིཊྛཱརམྨཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནསུཁཝེདནཱ. མནཱཔིཡཱ ཀཱམགུཎཱཏི ཝུཏྟཱཝསེསཱ མནོརམཱ ¶ ཀཱམཀོཊྛཱསཱ. ཝནྟཱཏི ནིརཱུཔཏོ ཏཾནིསྶིཏསྶ ཚནྡརཱགསྶ ཝིཀྑམྦྷནཔཧཱནེན ཚཌྜིཏཏཱཡ པརིཙྩཏྟཏཱཡ ཙ ཝནྟཱ. ཝནྟེ ཨཧཾ ཨཱཝམིཏུཾ ན ཨུསྶཧེཏི ཨེཝཾ ཏེ ཚཌྜིཏེ པུན པཙྩཱཝམིཏུཾ ཨཧཾ ན སཀྐོམི, པརིཙྩཏྟཱ ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི ཝདཏི.
སབྦཏྠཱཏི སབྦེསུ བྷཝེསུ སབྦཱསུ ཡོནཱིསུ སབྦཱསུ གཏཱིསུ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ ཙ. ཝཙོ ཀཏཾ མཡཱཏི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, ཏཝ ཝཙནཾ མཡཱ ཀཏཾ. ཀརོནྟོ ཙ བཧཱུསུ ཛཱཏཱིསུ ན མེསི ཀོཔིཏོཏི ཨནེཀཱསུ ཛཱཏཱིསུ པན མཡཱ ན ཀོཔིཏོ ཨསི. མཡཱ ནེཝ པརིབྷཝིཏོ. ཏཐཱཔི ཨཛ྄ཛྷཏྟསམྦྷཝོ ཨཏྟནི སམྦྷཱུཏོ ཧུཏྭཱཔི ཏཝ ཨཀཏཉྙུཏཱཡ དུཀྑེ ཙཱིརཾ སཾསརིཏཾ ཏཡཱ ཀཏེཏི ཏཡཱ ནིབྦཏྟིཏེ ཨནཱདིམཏི སཾསཱརདུཀྑེ སུཙིརཀཱལཾ མཡཱ སཾསརིཏཾ པརིབྦྷམིཏཾ.
ཨིདཱནི ‘‘དུཀྑེ ཙིརཾ སཾསརིཏཾ ཏཡཱ ཀཏེ’’ཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཨུཔྤཏྟིབྷེདེན གཏིབྷེདེན ཙ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཏྭཉྙེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཱཛདསཱིཏི རཱཛཱ ཨསི, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཝེསྶཱ ཙ སུདྡཱ ཙ བྷཝཱམ ཨེཀདཱ ཏཝེཝ ཝཱཧསཱཏི ཡོཛནཱ ¶ . དེཝཏྟནཾ ཝཱཔཱིཏི དེཝབྷཱཝཾ ཝཱཔི ཏྭཾཡེཝ ནོ ཨམྷཱཀཾ, ཙིཏྟ, ཀརོསཱིཏི ཡོཛནཱ. ཝཱཧསཱཏི ཀཱརཎབྷཱཝེན.
ཏཝེཝ ཧེཏཱུཏི ཏཝེཝ ཧེཏུབྷཱཝེན. ཏྭཾམཱུལཀནྟི ཏྭཾནིམིཏྟཾ.
ནནུ དུབྦྷིསྶསི མཾ པུནཔྤུནནྟི པུནཔྤུནཾ དུབྦྷིསྶསི ནུན, ཡཐཱ པུབྦེ ཏྭཾ ཨནནྟཱསུ ཛཱཏཱིསུ, ཙིཏྟ, མིཏྟཔཊིརཱུཔཀོ སཔཏྟོ ཧུཏྭཱ མཡ྄ཧཾ པུནཔྤུནཾ དུབྦྷི, ཨིདཱནི ཏཐཱ དུབྦྷིསྶསི མཉྙེ, པུབྦེ ཝིཡ ཙཱརེཏུཾ ན དསྶཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མུཧུཾ མུཧུཾ ཙཱརཎིཀཾཝ དསྶཡནྟི ཨབྷིཎྷཏོ ཙརཎཱརཧཾ ཝིཡ མནོ དསྶེནྟོ ཙརཎཱརཧཾ པུརིསཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཙརགོཔཀཾ ནིཔྥཱདེནྟོ ཝིཡ པུནཔྤུནཾ ཏཾ ཏཾ བྷཝཾ དསྶེནྟོ. ཨུམྨཏྟཀེནེཝ མཡཱ པལོབྷསཱིཏི ཨུམྨཏྟཀཔུརིསེན ཝིཡ མཡཱ སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཏཾ ཏཾ པལོབྷནཱིཡཾ དསྶེཏྭཱ པལོབྷསི. ཀིཉྩཱཔི ཏེ, ཙིཏྟ, ཝིརཱདྷིཏཾ མཡཱཏི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, ཀིཾ ནཱམ ཏེ མཡཱ ཝིརདྡྷཾ, ཏཾ ཀཐེཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཾ པུརེ ཙིཏྟནྟི ཨིདཾ ཙིཏྟཾ ནཱམ ཨིཏོ པུབྦེ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ རཛྫནཱདིནཱ, ཡེན ཨཱཀཱརེན ཨིཙྪཏི, ཡཏྠེཝ ཙསྶ ཀཱམོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ¶ ཝསེན ཡཏྠཀཱམཾ ཡཐཱ ཝིཙརནྟསྶ སུཁཾ ¶ ཧོཏི, ཏཐེཝ ཙ ཙརནྟོ ཡཐཱསུཁཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཙཱརིཀཾ ཨཙརི. ཨཛྫཱཧཾ པབྷིནྣམདཾ མཏྟཧཏྠིཾ ཧཏྠཱཙརིཡསངྑཱཏོ ཚེཀོ ཨངྐུསགྒཧོ ཨངྐུསེན ཝིཡ ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ནཾ ནིགྒཧེསྶཱམི, ནསྶ ཝཱིཏིཀྐམིཏུཾ དསྶཱམཱིཏི.
སཏྠཱ ཙ མེ ལོཀམིམཾ ཨདྷིཊྛཧཱིཏི མམ སཏྠཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨིམཾ ཨནཝསེསཁནྡྷལོཀཾ ཉཱཎེན ཨདྷིཊྛཧི. ཀིནྟི? ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩཏོ, ཀསྶཙིཔི དྷུཝསྶ ཐཱཝརསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨདྡྷུཝཏོ སུཁསཱརཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨསཱརཏོ. པཀྑནྡ མཾ, ཙིཏྟ, ཛིནསྶ སཱསནེཏི ཏསྨཱ ཡཱཐཱཝཏོ པཊིཔཛྫིཏུཾ, ཙིཏྟ, མཾ ཛིནསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པཀྑནྡེཧི ཨནུཔྤཝེསེཧི. ‘‘པཀྑནྡིམ’’ནྟིཔི པཱལི༹, ཛིནསྶ སཱསནེ ཨིམཾ ལོཀཾ ཉཱཎེན པཀྑནྡ, ཡཱཐཱཝཏོ ཏཱརེཧི, པཀྑནྡནྟོ ཙ ཝིཔསྶནཱཉཱཎམགྒེན ཡཱཔེནྟོ སུདུཏྟརཏོ མཧནྟཏོ སཾསཱརམཧོགྷཏོ མཾ ཏཱརེཧི.
ན ཏེ ཨིདཾ, ཙིཏྟ, ཡཐཱ པུརཱཎཀནྟི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, ཨིདཾ ཨཏྟབྷཱཝགེཧཾ པོརཱཎཀཾ ཝིཡ ཏཝ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ནཱཧཾ ཨལཾ ཏུཡ྄ཧ ཝསེ ནིཝཏྟིཏུནྟི ཨིདཱནཱཧཾ ཏཝ ཝསེ ནིཝཏྟིཏུཾ ན ཡུཏྟོ. ཡསྨཱ མཧེསིནོ བྷགཝཏོ པབྦཛིཏོམྷི སཱསནེ. པབྦཛིཏཀཱལཏོ ཙ པཊྛཱཡ ¶ སམཎཱ ནཱམ མཱདིསཱཝ ན ཧོནྟི ཝིནཱསདྷཱརིནོ, ཨེཀཾསཏོ སམཎཱཡེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ནགཱཏི སིནེརུཧིམཝནྟཱདཡོ སབྦེ པབྦཏཱ. སམུདྡཱཏི པུརཏྠིམསམུདྡཱདཡོ སཱིཏསམུདྡཱདཡོ, ན སབྦེ སམུདྡཱ. སརིཏཱཏི གངྒཱདཡོ སབྦཱ ནདིཡོ ཙ. ཝསུནྡྷརཱཏི པཐཝཱི. དིསཱ ཙཏསྶོཏི པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱ ཙཏསྶོ དིསཱ. ཝིདིསཱཏི པུརཏྠིམདཀྑིཎཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨནུདིསཱ. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱ ཡཱཝ ཨུདཀསནྡྷཱརཀཝཱཡུཁནྡྷཱ. དིཝཱཏི དེཝལོཀཱ. དིཝཱགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཏཏྠ གཏེ སཏྟསངྑཱརེ ཝདཏི. སབྦེ ཨནིཙྩཱ ཏིབྷཝཱ ཨུཔདྡུཏཱཏི སབྦེ ཀཱམབྷཝཱདཡོ ཏཡོ བྷཝཱ ཨནིཙྩཱ ཙེཝ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི རཱགཱདཱིཧི ཀིལེསེཧི ཨུཔདྡུཏཱ པཱིལི༹ཏཱ ཙ, ན ཨེཏྠ ཀིཉྩི ཁེམཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏདབྷཱཝཏོ ཀུཧིཾ གཏོ, ཙིཏྟ, སུཁཾ རམིསྶསི, ཏསྨཱ ཏཏོ ནིསྶརཎཉྩེཏྠ པརིཡེསཱཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
དྷིཏིཔྤརནྟི ¶ དྷིཏིཔརཱཡཎཾ པརམཾ ཐིརབྷཱཝེ ཋིཏཾ མམཾ, ཙིཏྟ, ཀིཾ ཀཱཧིསི, ཏཏོ ཨཱིསཀམྤི མཾ ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ན ཏེ ཨལཾ, ཙིཏྟ, ཝསཱནུཝཏྟཀོ’’ཏི. ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ན ཛཱཏུ བྷསྟཾ ཨུབྷཏོམུཁཾ ཚུཔེ ¶ , དྷིརཏྠུ པཱུརཾ ནཝསོཏསནྡནི’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ བྷསྟནྟི རུཏྟིཾ. ཨུབྷཏོམུཁནྟི པུཏོལི༹ཡཱ ཨུབྷཏོམུཁཾ. ན ཛཱཏུ ཚུཔེཏི ཨེཀཾསེནེཝ པཱདེནཱཔི ན ཚུཔེཡྻ, ཏཐཱ དྷིརཏྠུ པཱུརཾ ནཝསོཏསནྡནིནྟི ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོ པཱུརཾ ནཝཧི སོཏེཧི ཝཎམུཁེཧི ཨསུཙིསནྡནིཾ སཝཏིཾ. ཏཱཡ ཝཙྩཀུཊིཡཱ དྷཱི ཨཏྠུ, ཏསྶཱ གརཧཱ ཧོཏུ.
ཨེཝཾ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ གཱཐཱཧི ནིགྒཎྷནཝསེན ཙིཏྟཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཝེཀཊྛཱནཱཙིཀྑཎཱདིནཱ སམྤཧཾསེནྟོ ‘‘ཝརཱཧཨེཎེཡྻཝིགཱལ༹ྷསེཝིཏེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝརཱཧཨེཎེཡྻཝིགཱལ༹ྷསེཝིཏེཏི ཝརཱཧེཧི ཙེཝ ཨེཎེཡྻེཧི ཙ ཨོགཱཧེཏྭཱ སེཝིཏེ. པབྦྷཱརཀུཊྚེཏི པབྦྷཱརཊྛཱནེ ཙེཝ པབྦཏསིཁརེ ཙ. པཀཏེཝ སུནྡརེཏི པཀཏིཡཱ ཨེཝ སུནྡརེ ཨཏིཏྟིམནོཧརེ. ‘‘པཀཏིཝསུནྡྷརེ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, པཱཀཏིཀེ བྷཱུམིཔདེསེཏི ཨཏྠོ. ནཝམྦུནཱ པཱཝུསསིཏྟཀཱནནེཏི པཱཝུསཝསེན ཝུཊྛེན མེགྷོདཀེན ཨུཔསིཏྟཝསྶེ སུཐེཝེ ཝནེ. ཏཧིཾ གུཧཱགེཧགཏོ རམིསྶསཱིཏི ཏསྨིཾ པབྦཏཀཱནནེ གུཧཱསངྑཱཏཾ གེཧཾ ཨུཔགཏོ བྷཱཝནཱརཏིཡཱ ཨབྷིརམིསྶསི.
ཏེ ཏཾ རམེསྶནྟཱིཏི ཏེ མཡཱུརཱདཡོ ཝནསཉྙཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ ཏཾ རམེསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཝུཊྛམྷི དེཝེཏི མེགྷེ ཨདྷིཔྤཝུཊྛེ. ཙཏུརངྒུལེ ཏིཎེཏི ཏེནེཝ གསྶོདཀཔཱཏེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཏིཎེ སུརཏྟཝཎྞཀམྦལསདིསེ ཙཏུརངྒུལེ ¶ ཛཱཏེ. སཾཔུཔྥིཏེ མེགྷནིབྷམྷི ཀཱནནེཏི པཱཝུསམེགྷསངྐཱསེ ཀཱནནེ སམྨདེཝ པུཔྥིཏེ. ནགནྟརེཏི པབྦཏནྟརེ. ཝིཊཔིསམོ སཡིསྶནྟི ཏརུསདིསོ ཨཔརིགྒཧོ ཧུཏྭཱ ནིཔཛྫིསྶཾ. ཏཾ མེ མུདཱུ ཧེཧིཏི ཏཱུལསནྣིབྷནྟི ཏཾ ཏིཎཔཙྩཏྠརཎཾ མུདུ སུཁསམྥསྶཾ ཏཱུལསནྣིབྷཾ ཏཱུལིཀསདིསཾ སཡནཾ མེ བྷཝིསྶཏི.
ཏཐཱ ¶ ཏུ ཀསྶཱམི ཡཐཱཔི ཨིསྶརོཏི ཡཐཱ ཀོཙི ཨིསྶརཔུརིསོ ཨཏྟནོ ཝཙནཀརདཱསཱདིཾ ཝསེ ཝཏྟེཏི, ཨཧམྤི, ཙིཏྟ, ཏཾ ཏཐཱ ཀརིསྶཱམི, མཡ྄ཧཾ ཝསེ ཝཏྟེམིཡེཝ. ཀཐཾ? ཡཾ ལབྦྷཏི ཏེནཔི ཧོཏུ མེ ཨལནྟི ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཡཾ ཡཱདིསཾ ཝཱ ཏཱདིསཾ ཝཱ ལབྦྷཏི, ཏེན ཙ མཡ྄ཧཾ ཨལཾ པརིཡཏྟཾ ཧོཏུ. ཨེཏེན ཨིདཾ དསྶེཏི – ཡསྨཱ ཨིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཏཎྷུཔྤཱདཧེཏུ ཙིཏྟསྶ ཝསེ ཨནུཝཏྟནྟི, ཨཧཾ པན ཏཎྷུཔྤཱདཾ དཱུརཏོ ཝཛྫེནྟོ ཙིཏྟཾ དཱསཾ ཝིཡ ཀརོནྟོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེམཱིཏི. ན ཏཱཧཾ ཀསྶཱམི ཡཐཱ ཨཏནྡིཏོ, བིལཱ༹རབྷསྟཾཝ ཡཐཱ སུམདྡིཏནྟི ཙིཏྟ ཏཎྷུཔྤཱདཔརིཝཛྫནཧེཏུ, པུན ཏནྟི ཙིཏྟཾ ཨཱམསཏི, ཡཐཱ ཨཉྙོཔི ཀོཙི སམྨཔྤདྷཱནཡོགེན བྷཱཝནཱཡ ཨཏནྡིཏོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཀམྨཀྑམཾ, ཀམྨཡོགྒཾ ཀརོཏི, ཏཐཱ ཨཧམྤི, ཙིཏྟ, ཏཾ ཀམྨཀྑམཾ, ཀམྨཡོགྒཾ མཡ྄ཧཾ ཝསེ ཝཏྟཾ ཀརིསྶཱམི ¶ . ཡཐཱ ཀིཾ? བིལཱ༹རབྷསྟཾཝ ཡཐཱ སུམདྡིཏཾ, ནཨིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཐཱ སུཊྛུ མདྡིཏཾ བིལཱ༹རབྷསྟཾ ཀམྨཀྑམཾ, ཀམྨཡོགྒཾ སུཁེན པརིཧརཎཱིཡཉྩ ཧོཏི, ཏཐཱཧཾ ཏཾ ཀརིསྶཱམི.
ཝཱིརིཡེན ཏཾ མཡ྄ཧ ཝསཱནཡིསྶནྟི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, ཏཾ ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡེན བྷཱཝནཱབལཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏེན མཡ྄ཧཾ ཝསཾ ཨཱནཡིསྶཾ. གཛཾཝ མཏྟཾ ཀུསལངྐུསགྒཧོཏི ཡཐཱ ཀུསལོ ཚེཀོ ཨངྐུསགྒཧོ ཧཏྠཱཙརིཡོ ཨཏྟནོ སིཀྑཱབལེན མཏྟཧཏྠིཾ ཨཏྟནོ ཝསཾ ཨཱནེཏི, ཏཐེཝཱཏི ཨཏྠོ.
ཏཡཱ སུདནྟེན ཨཝཊྛིཏེན ཧཱིཏི ཧཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཙིཏྟ, སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཧི སུཊྛུ དནྟེན ཏཏོ ཨེཝ སམྨདེཝ ཝིཔསྶནཱཝཱིཐིཾ པཊིཔནྣཏྟཱ ཨཝཊྛིཏེན ཏཡཱ. ཧཡེན ཡོགྒཱཙརིཡོཝ ཨུཛྫུནཱཏི ཡཐཱ སུདནྟེན སུདནྟཏྟཱ ཨེཝ ཨུཛུནཱ ཨཝངྐགཏིནཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡེན ཡོགྒཱཙརིཡོ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཨཁེམཊྛཱནཏོ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ སཀྐོཏི, ཨེཝཾ པཧོམི མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ སིཝནྟི ཨསིཝབྷཱཝཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན སིཝཾ. ཙིཏྟཱནུརཀྑཱིཧཱིཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨནུརཀྑཎསཱིལེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི སབྦཀཱལཾ སེཝིཏཾ ཨརིཡམགྒཾ ཨཧཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ ཨདྷིགནྟུཾ པཧོམི སཀྐོམཱིཏི.
ཨཱརམྨཎེ ¶ ཏཾ བལསཱ ནིབནྡྷིསཾ, ནཱགཾཝ ཐམྦྷམྷི དལ༹ྷཱཡ ¶ རཛྫུཡཱཏི ཡཐཱ ཧཏྠཱཙརིཡོ མཧཱཧཏྠིཾ ཨཱལཱ༹ནཐམྦྷེ དལ༹ྷཱཡ ཐིརཱཡ རཛྫུཡཱ ནིབནྡྷཏི, ཨེཝམཧཾ, ཙིཏྟ, ཀམྨཊྛཱནཱརམྨཎེ བྷཱཝནཱབལེན ནིབནྡྷིསྶཾ. ཏཾ མེ སུགུཏྟཾ སཏིཡཱ སུབྷཱཝིཏནྟི ཏཾ ཏྭཾ, ཙིཏྟ, མམ སཏིཡཱ སུགུཏྟཾ སུབྷཱཝིཏཉྩ ཧུཏྭཱ. ཨནིསྶིཏཾ སབྦབྷཝེསུ ཧེཧིསཱིཏི ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱདིབལེན ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ སབྦེསུཔི བྷཝེསུ ཏཎྷཱདིནིསྶཡེཧི ཨནིསྶིཏཾ བྷཝིསྶསི.
པཉྙཱཡ ཚེཏྭཱ ཝིཔཐཱནུསཱརིནནྟི ཨུཔྤཐགཱམིནཾ ཨཱཡཏནསམུདཡཾ ཡཱཐཱཝཏོ དིསྭཱ ཡེན སམུདཡེན ཨུཔྤཐགཱམཱི, ཏསྶ ཀིལེསཝིསྶནྡནཾ ཀིལེསཝིཔྥནྡིཏཾ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱུཔནིསྶཡཱཡ པཊིསངྑཱནཔཉྙཱཡ ཚིནྡིཏྭཱ སོཏཝིཙྪེདནཝསེན ཨཱཝརཎཾ ཀཏྭཱ. ཡོགེན ནིགྒཡ྄ཧཱཏི ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱསངྑཱཏེན ཡོགེན སཱམཏྠིཡཝིདྷམནེན ནིགྒཧེཏྭཱ. པཐེ ནིཝེསིཡཱཏི ཝིཔསྶནཱཝཱིཐིཡཾ ནིཝེསེཏྭཱ, པཏིཊྛཔེཏྭཱ. ཡདཱ པན ཝིཔསྶནཱ ཨུསྶུཀྐཱཔིཏཱ མགྒེན གྷཊྚེཏི, ཏདཱ མགྒཔཉྙཱཡ ‘‘ཡཾཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༡༦; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) ནིདསྶནེན སབྦསོ ཨཱཡཏནསམུདཡསྶ ཝིབྷཝཾ སམྦྷཝཉྩ ཨསམྨོཧཏོ དིསྭཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཝཱདིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དཱཡཱདོ ཨོརསཔུཏྟོ ཧེཧིསི བྷཝིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ.
ཙཏུབྦིཔལླཱསཝསཾ ¶ ཨདྷིཊྛིཏནྟི ཨནིཙྩེ ནིཙྩནྟི, ཨསུབྷེ སུབྷནྟི, དུཀྑེ སུཁནྟི, ཨནཏྟནི ཨཏྟཱཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཝིཔལླཱསཱནཾ ཝསཾ ཨདྷིཊྛིཏཾ ཨནུཝཏྟནྟཾ. གཱམཎྜལཾཝ པརིནེསི, ཙིཏྟ, མནྟི, ཨམྦྷོ ཙིཏྟ, མཾ གཱམདཱརཀཾ ཝིཡ པརིཀཌྜྷསི, ཨིཏོ ཙིཏོ པརིཀཌྜྷསི. ནནུ སཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདནྟི སཾཡོཛནསངྑཱཏཱནཾ དསནྣཾ བནྡྷནཱནཾ ཚེདཀཾ ཀཱརུཎིཀཾ མཧཱམུནིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ སཾསེཝསི ནནུ, ‘‘ཏཐཱརཱུཔེ མཧཱནུབྷཱཝེ དཱུརཏོཝ ཝཛྫེསི, མཱདིསེ པན ཏཔསྶིནེ ཡཐཱརུཙི པརིནེསཱི’’ཏི ཨཔྤསཱདལེསེན སཏྠཱརཾ པསཾསཏི.
མིགོ ཡཐཱཏི ཡཐཱ མིགོ རུཀྑགཙྪལཏཱདཱིཧི སུཊྛུ ཙིཏྟཝིཙིཏྟེ ཨནཱཀུལེ ཀཱནནེ སེརི སཡཾཝསཱི རམཏི. རམྨཾ གིརིཾ པཱཝུསཨབྦྷམཱལིནིནྟི ཨེཝཾ པཱཝུསཀཱལེ སམནྟཏོ སུམཱལིནཱིཧི ཐལཛཛལཛམཱལཱཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ¶ ཨབྦྷམཱལིནིཾ ཛནཝིཝིཏྟཏཱཡ མནོརམཏཱཡ ཙ རམྨཾ པབྦཏཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ནགེ རམིསྶཾ, ཨསཾསཡཾ ཨེཀཾསེནེཝ ཏྭཾ, ཙིཏྟ, པརཱབྷཝིསྶསི, སཾསཱརབྱསནེཧི ཋསྶསཱིཏི ཨཏྠོ.
ཡེ ཏུཡ྄ཧ ཚནྡེན ཝསེན ཝཏྟིནོཏི སབྦེ པུཐུཛྫནེ ཙིཏྟསཱམཉྙེན གཧེཏྭཱ ཝདཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ནརནཱརིཡོ, ཨམྦྷོ ¶ ཙིཏྟ, ཏུཡ྄ཧཾ ཚནྡེན ཝསེན རུཙིཡཱ ཋིཏཱ ཡཾ གེཧནིསྶིཏཾ སུཁཾ ཨནུབྷོནྟི ཨནུབྷཝིསྶནྟི, ཏེ ཨཝིདྡསཱུ ཨནྡྷབཱལཱ, མཱརཝསཱནུཝཏྟིནོ ཀིལེསམཱརཱདཱིནཾ ཝསེ ཨནུཝཏྟནསཱིལཱ, བྷཝཱབྷིནནྡཱི ཀཱམཱདིབྷཝམེཝ ཨབྷིནནྡནཏོ, ཏཝ སཱཝཀཱ ཨནུསིཊྛིཀརཱ. མཡཾ པན སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ, ན ཏུཡ྄ཧཾ ཝསེ ཨནུཝཏྟཱམཱཏི.
ཨེཝཾ ཐེརོ པུབྦེ ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ ཙིཏྟསྶ ནིགྒཎྷནཝསེན པཝཏྟཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིབྷཛིཏྭཱ སམཱིཔེ ཋིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཡཾ པནེཏྠ ཨནྟརནྟརཱ ཨཏྠཏོ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.
ཏཱལཔུཊཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
པཉྙཱསནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢༠. སཊྛིནིཔཱཏོ
༡. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སཊྛིནིཔཱཏེ ¶ ¶ ཨཱརཉྙིཀཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཏསྶ ཝཏྠུ དྷམྨསེནཱཔཏིཝཏྠུམྷི ཝུཏྟམེཝ. ཐེརོ ཧི པབྦཛིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ མགདྷརཊྛེ ཀལླཝཱལགཱམཀཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཐིནམིདྡྷེ ཨོཀྐནྟེ སཏྠཱརཱ – ‘‘མོགྒལླཱན, མོགྒལླཱན, མཱ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡཾ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ པམཱདོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༢.༢༣༥) སཾཝེཛིཏོ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཝུཙྩམཱནཾ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནཾ སུཎནྟོ ཨེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨགྒཕལཀྑཎེ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༣༧༥-༣༩༧) –
‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
ཝིཧཱསི ཧིམཝནྟམྷི, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ.
‘‘ཝརུཎོ ནཱམ ནཱམེན, ནཱགརཱཛཱ ཨཧཾ ཏདཱ;
ཀཱམརཱུཔཱི ཝིཀུབྦཱམི, མཧོདདྷིནིཝཱསཧཾ.
‘‘སངྒཎིཡཾ གཎཾ ཧིཏྭཱ, ཏཱུརིཡཾ པཊྛཔེསཧཾ;
སམྦུདྡྷཾ པརིཝཱརེཏྭཱ, ཝཱདེསུཾ ཨཙྪརཱ ཏདཱ.
‘‘ཝཛྫམཱནེསུ ཏཱུརེསུ, དེཝཱ ཏཱུརཱནི ཝཛྫཡུཾ;
ཨུབྷིནྣཾ སདྡཾ སུཏྭཱན, བུདྡྷོཔི སམྤབུཛ྄ཛྷཐ.
‘‘ནིམནྟེཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, སཀཾ བྷཝནུཔཱགམིཾ;
ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱན, ཀཱལམཱརོཙཡིཾ ཨཧཾ.
‘‘ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི, པརིཝུཏོ ལོཀནཱཡཀོ;
ཨོབྷཱསེནྟོ དིསཱ སབྦཱ, བྷཝནཾ མེ ཨུཔཱགམི.
‘‘ཨུཔཝིཊྛཾ མཧཱཝཱིརཾ, དེཝདེཝཾ ནརཱསབྷཾ;
སབྷིཀྑུསངྒྷཾ ཏཔྤེསིཾ, ཨནྣཔཱནེནཧཾ ཏདཱ.
‘‘ཨནུམོདི ¶ མཧཱཝཱིརོ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡོ ¶ སོ སངྒྷཾ ཨཔཱུཛེསི, བུདྡྷཉྩ ལོཀནཱཡཀཾ;
ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དེཝལོཀཾ གམིསྶཏི.
‘‘སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
པཐབྱཱ རཛྫཾ ཨཊྛསཏཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི.
‘‘པཉྩཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;
བྷོགཱ ཨསངྑིཡཱ ཏསྶ, ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི ཏཱཝདེ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ནིརཡཱ སོ ཙཝིཏྭཱན, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;
ཀོལིཏོ ནཱམ ནཱམེན, བྲཧྨབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, ཀུསལམཱུལེན ཙོདིཏོ;
གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, དུཏིཡོ ཧེསྶཏི སཱཝཀོ.
‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘པཱཔམིཏྟོཔནིསྶཱཡ, ཀཱམརཱགཝསཾ གཏོ;
མཱཏརཾ པིཏརཉྩཱཔི, གྷཱཏཡིཾ དུཊྛམཱནསོ.
‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, ནིརཡཾ ཨཐ མཱནུསཾ;
པཱཔཀམྨསམངྒིཏཱ, བྷིནྣསཱིསོ མརཱམཧཾ.
‘‘ཨིདཾ པཙྪིམཀཾ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;
ཨིདྷཱཔི ཨེདིསོ མཡ྄ཧཾ, མརཎཀཱལེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘པཝིཝེཀམནུཡུཏྟོ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱརཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘དྷརཎིམྤི སུགམྦྷཱིརཾ, བཧལཾ དུཔྤདྷཾསིཡཾ;
ཝཱམངྒུཊྛེན ཁོབྷེཡྻཾ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ.
‘‘ཨསྨིམཱནཾ ¶ ན པསྶཱམི, མཱནོ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏི;
སཱམཎེརེ ཨུཔཱདཱཡ, གརུཙིཏྟཾ ཀརོམཧཾ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམབྷིནཱིཧརིཾ;
ཏཱཧཾ བྷཱུམིམནུཔྤཏྟོ, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཏེན ཏེན གུཎེན ཨཏྟནོ སཱཝཀེ ཨེཏདགྒེ ཋཔེནྟོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱམོགྒལླཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༠) ཨིདྡྷིམནྟཏཱཡ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. ཏེན ཨེཝཾ སཏྠཱརཱ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏེན སཱཝཀཔཱརམིཡཱ མཏྠཀཾ པཏྟེན མཧཱཐེརེན ཏཾ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱགམྨ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཱསིཏཱ གཱཐཱ, ཏཱ སངྒཱིཏིཀཱལེ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི –
‘‘ཨཱརཉྙིཀཱ ¶ པིཎྜཔཱཏིཀཱ, ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏཱ;
དཱལེམུ མཙྩུནོ སེནཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཱ.
‘‘ཨཱརཉྙིཀཱ ¶ པིཎྜཔཱཏིཀཱ, ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏཱ;
དྷུནཱམ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོ.
‘‘རུཀྑམཱུལིཀཱ སཱཏཏིཀཱ, ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏཱ;
དཱལེམུ མཙྩུནོ སེནཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཱ.
‘‘རུཀྑམཱུལིཀཱ སཱཏཏིཀཱ, ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ རཏཱ;
དྷུནཱམ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོ.
‘‘ཨཊྛིཀངྐལཀུཊིཀེ, མཾསནྷཱརུཔསིབྦིཏེ;
དྷིརཏྠུ པུརེ དུགྒནྡྷེ, པརགཏྟེ མམཱཡསེ.
‘‘ཏཝ སརཱིརཾ ནཝསོཏཾ, དུགྒནྡྷཀརཾ པརིབནྡྷཾ;
བྷིཀྑུ པརིཝཛྫཡཏེ ཏཾ, མཱིལ༹ྷཉྩ ཡཐཱ སུཙིཀཱམོ.
‘‘ཨེཝཉྩེ ¶ ཏཾ ཛནོ ཛཉྙཱ, ཡཐཱ ཛཱནཱམི ཏཾ ཨཧཾ;
ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫེཡྻ, གཱུཐཊྛཱནཾཝ པཱཝུསེ.
‘‘ཨེཝམེཏཾ མཧཱཝཱིར, ཡཐཱ སམཎ བྷཱསསི;
ཨེཏྠ ཙེཀེ ཝིསཱིདནྟི, པངྐམྷིཝ ཛརགྒཝོ.
‘‘ཨཱཀཱསམྷི ཧལིདྡིཡཱ, ཡོ མཉྙེཐ རཛེཏཝེ;
ཨཉྙེན ཝཱཔི རངྒེན, ཝིགྷཱཏུདཡམེཝ ཏཾ.
‘‘ཏདཱཀཱསསམཾ ཙིཏྟཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཾ;
མཱ པཱཔཙིཏྟེ ཨཱསཱདི, ཨགྒིཁནྡྷཾཝ པཀྑིམཱ.
‘‘པསྶ ཙིཏྟཀཏཾ བིམྦཾ, ཨརུཀཱཡཾ སམུསྶིཏཾ;
ཨཱཏུརཾ བཧུསངྐཔྤཾ, ཡསྶ ནཏྠི དྷུཝཾ ཋིཏི.
‘‘པསྶ ཙིཏྟཀཏཾ རཱུཔཾ, མཎིནཱ ཀུཎྜལེན ཙ;
ཨཊྛིཾ ཏཙེན ཨོནདྡྷཾ, སཧ ཝཏྠེཧི སོབྷཏི.
‘‘ཨལཏྟཀཀཏཱ ¶ པཱདཱ, མུཁཾ ཙུཎྞཀམཀྑིཏཾ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨཊྛཱཔདཀཏཱ ཀེསཱ, ནེཏྟཱ ཨཉྫནམཀྑིཏཱ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨཉྫནཱིཝ ནཝཱ ཙིཏྟཱ, པཱུཏིཀཱཡོ ཨལངྐཏོ;
ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.
‘‘ཨོདཧི མིགཝོ པཱསཾ, ནཱསདཱ ཝཱགུརཾ མིགོ;
བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ, ཀདྡནྟེ མིགབནྡྷཀེ.
‘‘ཚིནྣོ པཱསོ མིགཝསྶ, ནཱསདཱ ཝཱགུརཾ མིགོ;
བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ, སོཙནྟེ མིགལུདྡཀེ.
‘‘ཏདཱསི ཡཾ བྷིཾསནཀཾ, ཏདཱསི ལོམཧཾསནཾ;
ཨནེཀཱཀཱརསམྤནྣེ, སཱརིཔུཏྟམྷི ནིབྦུཏེ.
‘‘ཨནིཙྩཱ ¶ ཝཏ སངྑཱརཱ, ཨུཔྤཱདཝཡདྷམྨིནོ;
ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏེསཾ ཝཱུཔསམོ སུཁོ.
‘‘སུཁུམཾ ཏེ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཝཱལགྒཾ ཨུསུནཱ ཡཐཱ;
ཡེ པཉྩཀྑནྡྷེ པསྶནྟི, པརཏོ ནོ ཙ ཨཏྟཏོ.
‘‘ཡེ ཙ པསྶནྟི སངྑཱརེ, པརཏོ ནོ ཙ ཨཏྟཏོ;
པཙྩབྱཱདྷིཾསུ ནིཔུཎཾ, ཝཱལགྒཾ ཨུསུནཱ ཡཐཱ.
‘‘སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོ, ཌཡ྄ཧམཱནོཝ མཏྠཀེ;
ཀཱམརཱགཔྤཧཱནཱཡ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ.
‘‘སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོ, ཌཡ྄ཧམཱནོཝ མཏྠཀེ;
བྷཝརཱགཔྤཧཱནཱཡ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ.
‘‘ཙོདིཏོ ¶ བྷཱཝིཏཏྟེན, སརཱིརནྟིམདྷཱརིནཱ;
མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདཾ, པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡིཾ.
‘‘ནཡིདཾ སིཐིལམཱརབྦྷ, ནཡིདཾ ཨཔྤེན ཐཱམསཱ;
ནིབྦཱནམདྷིགནྟབྦཾ, སབྦགནྠཔམོཙནཾ.
‘‘ཨཡཉྩ དཧརོ བྷིཀྑུ, ཨཡམུཏྟམཔོརིསོ;
དྷཱརེཏི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧནཾ.
‘‘ཝིཝརམནུཔབྷནྟི ཝིཛྫུཏཱ, ཝེབྷཱརསྶ ཙ པཎྜཝསྶ ཙ;
ནགཝིཝརགཏོ ཛྷཱཡཏི, པུཏྟོ ཨཔྤཊིམསྶ ཏཱདིནོ.
‘‘ཨུཔསནྟོ ¶ ཨུཔརཏོ, པནྟསེནཱསནོ མུནི;
དཱཡཱདོ བུདྡྷསེཊྛསྶ, བྲཧྨུནཱ ཨབྷིཝནྡིཏོ.
‘‘ཨུཔསནྟཾ ཨུཔརཏཾ, པནྟསེནཱསནཾ མུནིཾ;
དཱཡཱདཾ བུདྡྷསེཊྛསྶ, ཝནྡ བྲཱཧྨཎ ཀསྶཔཾ.
‘‘ཡོ ཙ ཛཱཏིསཏཾ གཙྪེ, སབྦཱ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡོ;
སོཏྟིཡོ ཝེདསམྤནྣོ, མནུསྶེསུ པུནཔྤུནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཔི ཙེ ཨསྶ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;
ཨེཏསྶ ཝནྡནཱཡེཏཾ, ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ.
‘‘ཡོ ¶ སོ ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱནི, པུརེབྷཏྟཾ ཨཕསྶཡི;
ཨནུལོམཾ པཊིལོམཾ, ཏཏོ པིཎྜཱཡ གཙྪཏི.
‘‘ཏཱདིསཾ བྷིཀྑུཾ མཱསཱདི, མཱཏྟཱནཾ ཁཎི བྲཱཧྨཎ;
ཨབྷིཔྤསཱདེཧི མནཾ, ཨརཧནྟམྷི ཏཱདིནེ;
ཁིཔྤཾ པཉྫལིཀོ ཝནྡ, མཱ ཏེ ཝིཛཊི མཏྠཀཾ.
‘‘ནེསོ པསྶཏི སདྡྷམྨཾ, སཾསཱརེན པུརཀྑཏོ;
ཨདྷོགམཾ ཛིམྷཔཐཾ, ཀུམྨགྒམནུདྷཱཝཏི.
‘‘ཀིམཱིཝ མཱིལ༹ྷསལླིཏྟོ, སངྑཱརེ ཨདྷིམུཙྪིཏོ;
པགཱལ༹ྷོ ལཱབྷསཀྐཱརེ, ཏུཙྪོ གཙྪཏི པོཊྛིལོ.
‘‘ཨིམཉྩ པསྶ ཨཱཡནྟཾ, སཱརིཔུཏྟཾ སུདསྶནཾ;
ཝིམུཏྟཾ ཨུབྷཏོབྷཱགེ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཾ.
‘‘ཝིསལླཾ ཁཱིཎསཾཡོགཾ, ཏེཝིཛྫཾ མཙྩུཧཱཡིནཾ;
དཀྑིཎེཡྻཾ མནུསྶཱནཾ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ.
༡༡༨༧. ‘‘ཨེཏེ ¶ སམྦཧུལཱ དེཝཱ, ཨིདྡྷིམནྟོ ཡསསྶིནོ.
དས དེཝསཧསྶཱནི, སབྦེ བྲཧྨཔུརོཧིཏཱ;
མོགྒལླཱནཾ ནམསྶནྟཱ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ.
‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;
ཡསྶ ཏེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, དཀྑིཎེཡྻོསི མཱརིས.
‘‘པཱུཛིཏོ ནརདེཝེན, ཨུཔྤནྣོ མརཎཱབྷིབྷཱུ;
པུཎྜརཱིཀཾཝ ཏོཡེན, སངྑཱརེནུཔལིམྤཏི.
‘‘ཡསྶ མུཧུཏྟེན སཧསྶདྷཱ ལོཀོ, སཾཝིདིཏོ སབྲཧྨཀཔྤོ ཝསི;
ཨིདྡྷིགུཎེ ཙུཏུཔཔཱཏེ ཀཱལེ, པསྶཏི དེཝཏཱ ས བྷིཀྑུ.
‘‘སཱརིཔུཏྟོཝ ¶ ¶ པཉྙཱཡ, སཱིལེན ཨུཔསམེན ཙ;
ཡོཔི པཱརངྒཏོ བྷིཀྑུ, ཨེཏཱཝཔརམོ སིཡཱ.
‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶསྶ, ཨཏྟབྷཱཝཾ ཁཎེན ནིམྨིནེ;
ཨཧཾ ཝིཀུབྦནཱསུ ཀུསལོ, ཝསཱིབྷཱུཏོམྷི ཨིདྡྷིཡཱ.
‘‘སམཱདྷིཝིཛྫཱཝསིཔཱརམཱིགཏོ, མོགྒལླཱནགོཏྟོ ཨསིཏསྶ སཱསནེ;
དྷཱིརོ སམུཙྪིནྡི སམཱཧིཏིནྡྲིཡོ, ནཱགོ ཡཐཱ པཱུཏིལཏཾཝ བནྡྷནཾ.
‘‘པརིཙིཎྞོ མཡཱ སཏྠཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ;
ཨོཧིཏོ གརུཀོ བྷཱརོ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.
‘‘ཡསྶ ཙཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ.
‘‘ཀཱིདིསོ ནིརཡོ ཨཱསི, ཡཏྠ དུསྶཱི ཨཔཙྩཐ;
ཝིདྷུརཾ སཱཝཀམཱསཛྫ, ཀཀུསནྡྷཉྩ བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘སཏཾ ཨཱསི ཨཡོསངྐཱུ, སབྦེ པཙྩཏྟཝེདནཱ;
ཨཱིདིསོ ནིརཡོ ཨཱསི, ཡཏྠ དུསྶཱི ཨཔཙྩཐ;
ཝིདྷུརཾ སཱཝཀམཱསཛྫ, ཀཀུསནྡྷཉྩ བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི, བྷིཀྑུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ;
ཏཱདིསཾ བྷིཀྑུམཱསཛྫ, ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘མཛ྄ཛྷེསརསྨིཾ ཏིཊྛནྟི, ཝིམཱནཱ ཀཔྤཋཱཡིནོ;
ཝེལུ༹རིཡཝཎྞཱ རུཙིརཱ, ཨཙྩིམནྟོ པབྷསྶརཱ;
ཨཙྪརཱ ཏཏྠ ནཙྩནྟི, པུཐུ ནཱནཏྟཝཎྞིཡོ.
‘‘ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི…པེ… ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘ཡོ ཝེ བུདྡྷེན ཙོདིཏོ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པེཀྑཏོ;
མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདཾ, པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡི.
‘‘ཡོ ¶ ¶ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི…པེ… ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘ཡོ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདཾ, པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡི;
ཨིདྡྷིབལེནུཔཏྠདྡྷོ, སཾཝེཛེསི ཙ དེཝཏཱ.
‘‘ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི…པེ… ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘ཡོ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདེ, སཀྐཾ སོ པརིཔུཙྪཏི;
ཨཔི ཨཱཝུསོ ཛཱནཱསི, ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོ;
ཏསྶ སཀྐོ ཝིཡཱཀཱསི, པཉྷཾ པུཊྛོ ཡཐཱཏཐཾ.
‘‘ཡོ ¶ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི…པེ… ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘ཡོ བྲཧྨཱནཾ པརིཔུཙྪཏི, སུདྷམྨཱཡཾ ཋིཏོ སབྷཾ;
ཨཛྫཱཔི ཏྱཱཝུསོ སཱ དིཊྛི, ཡཱ ཏེ དིཊྛི པུརེ ཨཧུ;
པསྶསི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརཾ.
‘‘ཏསྶ བྲཧྨཱ ཝིཡཱཀཱསི, པཉྷཾ པུཊྛོ ཡཐཱཏཐཾ;
ན མེ མཱརིས སཱ དིཊྛི, ཡཱ མེ དིཊྛི པུརེ ཨཧུ.
‘‘པསྶཱམི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརཾ;
སོཧཾ ཨཛྫ ཀཐཾ ཝཛྫཾ, ཨཧཾ ནིཙྩོམྷི སསྶཏོ.
‘‘ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི…པེ… ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘ཡོ མཧཱནེརུནོ ཀཱུཊཾ, ཝིམོཀྑེན ཨཕསྶཡི;
ཝནཾ པུབྦཝིདེཧཱནཾ, ཡེ ཙ བྷཱུམིསཡཱ ནརཱ.
‘‘ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏི, བྷིཀྑུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ;
ཏཱདིསཾ བྷིཀྑུམཱསཛྫ, ཀཎྷ དུཀྑཾ ནིགཙྪསི.
‘‘ན ཝེ ཨགྒི ཙེཏཡཏི, ཨཧཾ བཱལཾ ཌཧཱམིཏི;
བཱལོཝ ཛལིཏཾ ཨགྒིཾ, ཨཱསཛྫ ནཾ པཌཡ྄ཧཏི.
‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ཏུཝཾ མཱར, ཨཱསཛྫ ནཾ ཏཐཱགཏཾ;
སཡཾ ཌཧིསྶསི ཨཏྟཱནཾ, བཱལོ ཨགྒིཾཝ སམྥུསཾ.
‘‘ཨཔུཉྙཾ པསཝཱི མཱརོ, ཨཱསཛྫ ནཾ ཏཐཱགཏཾ;
ཀིནྣུ མཉྙསི པཱཔིམ, ན མེ པཱཔཾ ཝིཔཙྩཏི.
‘‘ཀརཏོ ཏེ ཙཱིཡཏེ པཱཔཾ, ཙིརརཏྟཱཡ ཨནྟཀ;
མཱར ནིབྦིནྡ བུདྡྷམྷཱ, ཨཱསཾ མཱཀཱསི བྷིཀྑུསུ.
‘‘ཨིཏི མཱརཾ ཨཏཛྫེསི, བྷིཀྑུ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ;
ཏཏོ སོ དུམྨནོ ཡཀྑོ, ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཐཱ’’ཏི. –
ཨིཏྠཾ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཐེརོ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཏྠཱཏི.
ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན ཨེཀཙྩཾ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཋཔིཏཱ.
ཏཏྠ ‘‘ཨཱརཉྙིཀཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན བྷཱསིཏཱ. ཨཱརཉྙིཀཱཏི གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱརཉྙཀདྷུཏངྒསམཱདཱནེན ཨཱརཉྙིཀཱ. སངྒྷབྷཏྟཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པིཎྜཔཱཏིཀངྒསམཱདཱནེན ¶ པིཎྜཔཱཏིཀཱ, གྷརེ གྷརེ ལདྡྷཔིཎྜཔཱཏེན ཡཱཔནཀཱ. ཨུཉྪཱཔཏྟཱགཏེ ¶ རཏཱཏི ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ པཏྟེ ཨཱགཏེ པཏྟཔརིཡཱཔནྣེ རཏཱ, ཏེནེཝ ཨབྷིརཏཱ སནྟུཊྛཱ. དཱལེམུ མཙྩུནོ སེནནྟི ཨཏྟཱནཾ ཨནཏྠཛནནེ སཧཱཡབྷཱཝཱུཔགམནཏོ མཙྩུརཱཛསྶ སེནཱབྷཱུཏཾ ཀིལེསཝཱཧིནིཾ སམུཙྪིནྡེམ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏཱཏི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེསུ སུཊྛུ སམཱཧིཏཱ ཧུཏྭཱ, ཨེཏེནསྶ པདཱལནུཔཱཡམཱཧ.
དྷུནཱམཱཏི ནིདྡྷུནཱམ ཝིདྡྷཾསེམ.
སཱཏཏིཀཱཏི སཱཏཙྩཀཱརིནོ བྷཱཝནཱཡ སཏཏཔཝཏྟཝཱིརིཡཱ.
‘‘ཨཊྛིཀངྐལཀུཊིཀེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨཏྟཱནཾ པལོབྷེཏུཾ ཨུཔགཏཱཡ གཎིཀཱཡ ཨོཝཱདཝསེན ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཊྛིཀངྐལཀུཊིཀེཏི ཨཊྛིསངྑལིཀཱམཡཀུཊིཀེ. ནྷཱརུཔསིབྦིཏེཏི ནཝཧི ནྷཱརུསཏེཧི སམནྟཏོ སིབྦིཏེ. ཨརཉྙེ ཀུཊིཡོ དཱརུདཎྜེ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ¶ ཝལླིཨཱདཱིཧི བནྡྷིཏྭཱ ཀརིཡནྟི, ཏྭཾ པན པརམཛེགུཙྪེན ཨཊྛིཀངྐལེན པརམཛེགུཙྪེཧེཝ ནྷཱརཱུཧི བནྡྷིཏྭཱ ཀཏཱ, ཨཏིཝིཡ ཛེགུཙྪཱ པཊིཀྐཱུལཱ ཙཱཏི དསྶེཏི. དྷིརཏྠུ པཱུརེ དུགྒནྡྷེཏི ཀེསལོམཱདིནོ ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོ པཱུརེ པརིཔུཎྞེ, ཏཏོ ཨེཝ དུགྒནྡྷེ དྷིརཏྠུ ཏཝ དྷཱིཀཱརོ ཧོཏུ. པརགཏྟེ མམཱཡསེཏི ཨིདཉྩ ཏེ དུགྒནྡྷསྶ ཨུཔརི ཕོཊསམུཊྛཱནཾ པརིསྶཡཾ ཨེཝཾ ཨསུཙིདུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ པཊིཀྐཱུལསམཱདཱནཾ ཏཱདིསེ ཨེཝ ཨཉྙསྨིཾ པདེསེ སོཎསིངྒཱལཀིམིཀུལཱདཱིནཾ གཏྟབྷཱུཏེ ཀལེ༹ཝརེ མམཏྟཾ ཀརོསི.
གཱུཐབྷསྟེཏི གཱུཐབྷརིཏབྷསྟསདིསེ. ཏཙོནདྡྷེཏི ཏཙེན ཨོནདྡྷེ ཚཝིམཏྟཔཊིཙྪཱདིཏཀིབྦིསེ. ཨུརགཎྜིཔིསཱཙིནཱིཏི ཨུརེ ཋིཏགཎྜདྭཡཝཏཱི བྷཡཱནཀབྷཱཝཏོ ཨནཏྠཱཝཧཏོ ཙ པིསཱཙསདིསཱི. ཡཱནི སནྡནྟི སབྦདཱཏི ཡཱནི ནཝ སོཏཱནི, ནཝ ཝཎམུཁཱནི སབྦདཱ རཏྟིནྡིཝཾ སནྡནྟི, སཝནྟི, ཨསུཙིཾ པགྒྷརནྟི.
པརིབནྡྷནྟི སམྨཱཔཊིཔཏྟིཔརིབནྡྷབྷཱུཏཾ. བྷིཀྑཱུཏི སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑནྟོ བྷིནྣཀིལེསོ ཝཱ དཱུརཏོ པརིཝཛྫཡཏེཏི མམཏྟཾ ན ཀརོཏི. མཱིལ༹ྷཉྩ ཡཐཱ སུཙིཀཱམོཏི ཙ-ཨིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཐཱ སུཙིཛཱཏིཀོ སུཙིམེཝ ཨིཙྪནྟོ སསཱིསཾ ནྷཱཏོ མཱིལ༹ྷཾ དིསྭཱ དཱུརཏོཝ པརིཝཛྫེསི, ཨེཝམེཝཾ བྷིཀྑཱུཏི ཨཏྠོ.
ཨེཝཉྩེ ཏཾ ཛནོ ཛཉྙཱ, ཡཐཱ ཛཱནཱམི ཏཾ ཨཧནྟི ཨེཝཾ སརཱིརསཉྙིཏཾ ཨསུཙིཔུཉྫཾ ཡཐཱ ཨཧཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནཱམི, ཨེཝམེཝ མཧཱཛནོ ཛཱནེཡྻ, ཏཾ ཨཱརཀཱ དཱུརཏོཝ པརིཝཛྫེཡྻ. གཱུཐཊྛཱནཾཝ ¶ པཱཝུསེཏི པཱཝུསཀཱལེ ཀིལིནྣཱསུཙིཾ ནིརནྟརཾ གཱུཐཊྛཱནཾ ཝིཡ སུཙིཛཱཏིཀོ. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཏཏྠ ནིམུགྒོ སཱིསཾ ན ཨུཀྑིཔཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨེཝཾ ¶ ཐེརེན སརཱིརེ དོསེ ཝིབྷཱཝིཏེ སཱ གཎིཀཱ ལཛྫཱཝནཏམུཁཱ ཐེརེ གཱརཝཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཝམེཏཾ མཧཱཝཱིརཱ’’ཏི གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཏྠ ཨེཏྠ ཙེཀེཏི ཨེཝཾ པཱཀཊཔཊིཀྐཱུལསབྷཱཝེཔི ཨེཏསྨིཾ ཀཱཡེ ཨེཀཙྩེ སཏྟཱ ཨཱསཏྟིབལཝཏཱཡ ཝིསཱིདནྟི ཝིསཱདཾ ¶ ཨཱཔཛྫནྟི. པངྐམྷིཝ ཛརགྒཝོ མཧཱཀདྡམཀུཙྪིཡཾ སམྤཏིཏདུབྦལབལིབདྡོ ཝིཡ བྱསནམེཝ པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
པུན ཏཾ ཐེརོ མཱདིསེ ཨེཝརཱུཔཱ པཊིཔཏྟི ནིརཏྠཀཱ ཝིགྷཱཏཱཝཧཱ ཨེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཀཱསམྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ པུགྒལོ ཧལིདྡིཡཱ ཨཉྙེན ཝཱ རངྒཛཱཏེན ཨཱཀཱསཾ རཉྫིཏུཾ མཉྙེཡྻ, ཏསྶ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིགྷཱཏུདཡཾ ཙིཏྟཝིགྷཱཏཱཝཧམེཝ སིཡཱ, ཡཐཱ ཏཾ ཨཝིསཡེ ཡོགོ.
ཏདཱཀཱསསམཾ ཙིཏྟནྟི ཏཡིདཾ མམ ཙིཏྟཾ ཨཱཀཱསསམཾ ཀཏྠཙི ཨལགྒབྷཱཝེན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ, ཏསྨཱ མཱ པཱཔཙིཏྟེ ཨཱསཱདཱིཏི ཀཱམེསུ ནིམུགྒཏཱཡ ལཱམཀཙིཏྟེ ནིཧཱིནཙིཏྟེ མཱདིསེ མཱ ཨཱསཱདེཧི. ཨགྒིཁནྡྷཾཝ པཀྑིམཱཏི པཀྑིམཱ སལབྷོ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨཱསཱདེནྟོ ཨནཏྠམེཝ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ ཏུཡ྄ཧནྟི དསྶེཏི.
པསྶ ཙིཏྟཀཏནྟིཨཱདིཀཱ སཏྟ གཱཐཱ ཏམེཝ གཎིཀཾ དིསྭཱ ཝིཔལླཏྟཙིཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཾ སུཏྭཱ སཱ གཎིཀཱ མངྐུབྷཱུཏཱ ཨཱགཏམགྒེནེཝ པལཱཏཱ.
ཏདཱསཱིཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པརིནིབྦཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨནེཀཱཀཱརསམྤནྣེཏི ཨནེཀེཧི སཱིལསཾཝརཱདིཔྤཀཱརེཧི པརིཔུཎྞེ.
སུཁུམཾ ཏེ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཏེ ཡོགིནོ ཨཏིསུཁུམཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི ནཱམ. ཡཐཱ ཀིཾ? ཝཱལགྒཾ ཨུསུནཱ ཡཐཱ ཡཐཱ སཏདྷཱབྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཨེཀཾ ཨཾསུ ཨགྒཾ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཝིཛྫུལླཏོབྷཱསེན ཝིཛ྄ཛྷནྟཱ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཀེ པན ཏེཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེ པཉྩཀྑནྡྷེ པསྶནྟི, པརཏོ ནོ ཙ ཨཏྟཏོ’’ཏི. ཏཏྠ པརཏོཏི ཨནཏྟཏོ. ཏསྶ ཨཏྟགྒཱཧཔཊིཀྑེཔདསྶནཉྷེཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ནོ ཙ ཨཏྟཏོ’’ཏི. ཨེཏེན ཨནཏྟཏོ ཨབྷིཝུཊྛིཏསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཝསེན དུཀྑསཙྩེ ¶ པརིཉྙཱབྷིསམཡཾ ཨཱཧ, ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ པན ཨིཏརེསམྤི ཨབྷིསམཡཱནཾ སུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱ ཝུཏྟཱ ཨེཝ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཀེཙི པན ‘‘ཨནཏྠཀཱརཀཏོ པརེ ནཱམ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏི ‘པརཏོ པསྶནྟཱི’ཏི ཨིམིནཱ ཝིསེསཏོ སབྦོཔི སམྨདེཝ ཝུཏྟོ’’ཏི ཝདནྟི. པཙྩབྱཱདྷིཾསཱུཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾསུ.
སཏྟིཡཱ ¶ ཝིཡ ཨོམཊྛོཏི པཋམགཱཐཱ ཏིསྶཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ, དུཏིཡཱ ཝཌྜྷམཱནཏྠེརཾ. ཏཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱཝ.
ཙོདིཏོ ¶ བྷཱཝིཏཏྟེནཱཏི གཱཐཱ པཱསཱདཀམྤནསུཏྟནྟཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ བྷཱཝིཏཏྟེན སརཱིརནྟིམདྷཱརིནཱཏི བྷགཝནྟཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི.
ནཡིདཾ སིཐིལམཱརབྦྷཱཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ ཝེདནཱམཀཾ དཧརབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ སིཐིལམཱརབྦྷཱཏི སིཐིལཾ ཀཏྭཱ ཝཱིརིཡཾ ཨཀཏྭཱ. ཨཔྤེན ཐཱམསཱཏི ཨཔྤཀེན ཝཱིརིཡབལེན ནཡིདཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགནྟབྦཾ, མཧནྟེནེཝ པན ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡེན པཏྟབྦནྟི ཨཏྠོ.
ཝིཝརམནུཔབྷནྟཱིཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཏྟནོ ཝིཝེཀབྷཱཝཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ བྲཧྨུནཱ ཨབྷིཝནྡིཏོཏི མཧཱབྲཧྨུནཱ སདེཝཀེན ལོཀེན ཙ ཨབྷིམུཁེན ཧུཏྭཱ ཐོམིཏོ ནམསྶིཏོ ཙ.
ཨུཔསནྟཾ ཨུཔརཏནྟིཨཱདིཀཱ པཉྩ གཱཐཱ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཱལ༹ཀཎྞཱི མཡཱ དིཊྛཱ’’ཏི ཨོལོཀེཏྭཱ ཋིཏཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ བྷཱགིནེཡྻཾ མིཙྪཱདིཊྛིབྲཱཧྨཎཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ མཱ ནསྶཱི’’ཏི ཨརིཡཱུཔཝཱདཔཊིགྷཱཏཏྠཾ ‘‘ཐེརཾ ཝནྡཱཧཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཡྻོཛེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཛཱཏིསཏཾ གཙྪེཏི ཛཱཏཱིནཾ སཏཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ. སོཏྟིཡོཏི སོཏྟིཡཛཱཏིཀོ. ཝེདསམྤནྣོཏི ཉཱཎསམྤནྣོ. ཨེཏསྶཱཏི ཐེརསྶ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ པུགྒལོ ཨུདིཏོདིཏཱ ཨསམྦྷིནྣཱ སཏབྲཱཧྨཎཛཱཏིཡོ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨུཔྤཛྫནཝསེན ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཏཏྠ ཙ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སིཡཱ བྲཱཧྨཎཝཏྟཉྩ པཱུརེནྟོ, ཏསྶེཏཾ ཝིཛྫཱདིཨནུཊྛཱནཾ ཨེཏསྶ མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ ཝནྡནཱཡ ཝནྡནཱམཡཔུཉྙསྶ སོལ༹སིཾ ཀལཾ ནཱགྒྷཏི, ཝནྡནཱམཡཔུཉྙམེཝ ཏཏོ མཧནྟཏརནྟི.
ཨཊྛ ¶ ཝིམོཀྑཱནཱིཏི རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱདིཀེ ཨཊྛ ཝིམོཀྑེ. བྷཱཝནཱཝསེན ཧི ལདྡྷཱནི རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི སུཊྛུ ཝིམུཏྟཏཾ ཨབྷིརཏིཝསེན ཨཱརམྨཎེ ནིརཱསངྒཉྩ པཝཏྟིཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཝིམོཀྑཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ནིརོདྷསམཱཔཏྟི པན པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨེཝ. ཨིདྷ པན ཛྷཱནམེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨནུལོམཾ ¶ པཊིལོམནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱ ཨནུལོམཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ པཊིལོམཾ. པུརེབྷཏྟནྟི བྷཏྟཀིཙྩཏོ པུརེཡེཝ. ཨཕསྶཡཱིཏི ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཱ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫི. ཏཏོ པིཎྜཱཡ གཙྪཏཱིཏི ཏཏོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ, ཏཏོ ཝཱ སམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫིཏཏོ པཙྪཱ ཨིདཱནི པིཎྜཱཡ གཙྪཏཱིཏི ཏདཧུ པཝཏྟཾ ཐེརསྶ པཊིཔཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཐེརོ པན དིཝསེ དིཝསེ ཏཐེཝ པཊིཔཛྫཏི.
ཏཱདིསཾ ¶ བྷིཀྑུཾ མཱསཱདཱིཏི ཡཱདིསསྶ གུཎཱ ཨེཀདེསེན ཝུཏྟཱ, ཏཱདིསཾ ཏཐཱརཱུཔཾ བུདྡྷཱནུབུདྡྷཾ མཧཱཁཱིཎཱསཝཾ བྷིཀྑུཾ མཱ ཨཱསཱདེཧི. མཱཏྟཱནཾ ཁཎི བྲཱཧྨཎཱཏི ཨཱསཱདནེན ཙ, བྲཱཧྨཎ, མཱ ཨཏྟཱནཾ ཁཎི, ཨརིཡཱུཔཝཱདེན ཨཏྟནོ ཀུསལདྷམྨཾ ཝཱ ཨུམྨུལེཧི. ཨབྷིཔྤསཱདེཧི མནནྟི ‘‘སཱདྷུརཱུཔོ ཝཏ ཨཡཾ སམཎོ’’ཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི. མཱ ཏེ ཝིཛཊི མཏྠཀནྟི ཏཝ མཏྠཀཾ ཏསྨིཾ ཀཏེན ཨཔརཱདྷེན སཏྟདྷཱ མཱ ཕལི. ཏསྨཱ ཏསྶ པཊིཀཱརཏྠཾ ཁིཔྤམེཝ པཉྫལིཀོ ཝནྡཱཏི. བྲཱཧྨཎོ ཏཾ སུཏྭཱ བྷཱིཏོ སཾཝིགྒོ ལོམཧཊྛཛཱཏོ ཏཱཝདེཝ ཐེརཾ ཁམཱཔེསི.
ནེསོ པསྶཏཱིཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ པོཊྛིལཾ ནཱམ བྷིཀྑུཾ སམྨཱ ཨཔཊིཔཛྫནྟཾ མིཙྪཱཛཱིཝཀཏཾ དིསྭཱ ཙོདནཱཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ནེསོ པསྶཏི སདྡྷམྨནྟི ཨེསོ པོཊྛིལོ བྷིཀྑུ སཏཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ དྷམྨཾ མགྒཕལནིབྦཱནཾ ན པསྶཏི. ཀསྨཱ? སཾསཱརེན པུརཀྑཏོ སཾསཱརབནྡྷནཨཝིཛྫཱདིནཱ པུརཀྑཏོ ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟནཏོ ཨདྷོགམཾ ཧེཊྛཱགཱམིཾ མཱཡཱསཱཋེཡྻཱནུགཏཏྟཱ ཛིམྷཔཐཾ མིཙྪཱམགྒབྷཱཝཏོ ཀུམྨགྒབྷཱུཏཾ མིཙྪཱཛཱིཝཾ ཨནུདྷཱཝཏི ཨནུཔརིཝཏྟཏི.
ཀིམཱིཝ མཱིལ༹ྷསལླིཏྟོཏི གཱུཐཀིམཱི ཝིཡ མཱིལ༹ྷེན སམནྟཏོ ལིཏྟོ ཀིལེསཱསུཙིཝིམིསྶིཏེ སངྑཱརེ ཨདྷིམུཙྪིཏོ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོ. པགཱལ༹ྷོ ལཱབྷསཀྐཱརེཏི ལཱབྷེ ཙ སཀྐཱརེ ཙ ཏཎྷཱཝསེན པཀཱརཏོ གཱལ༹ྷོ ཨོགཱལ༹ྷོ. ཏུཙྪོ གཙྪཏི པོཊྛིལོཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱབྷཱཝཏོ ཏུཙྪོ ཨསཱརོ ཧུཏྭཱ པོཊྛིལོ བྷིཀྑུ གཙྪཏི པཝཏྟཏི.
ཨིམཉྩ ¶ ¶ པསྶཱཏིཨཱདིཀཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ པསཾསནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨིམཉྩ པསྶཱཏི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨཱལཔཏི. སུདསྶནནྟི ཨསེཀྑཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱནཉྩེཝ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ ཙ པཱརིཔཱུརིཡཱ སུནྡརདསྶནཾ. ཝིམུཏྟཾ ཨུབྷཏོབྷཱགེཏི ཨུབྷཏོབྷཱགཏོ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཾ ཨུབྷཏོབྷཱགེཏི ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡཱ རཱུཔཀཱཡཏོ, མགྒེན ནཱམཀཱཡཏོ, ཡཐཱརཧཾ ཏེཧིཡེཝ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདབྷཱགེཧི ཝིམུཏྟནྟི ཨཏྠོ. སབྦསོ རཱགསལླཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཝིསལླཾ ཀཱམཱདིཡོགཱནཾ སམྨདེཝ ཁཱིཎཏྟཱ ཁཱིཎསཾཡོགཾ སུཔརིསུདྡྷསྶ ཝིཛྫཱཏྟཡསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཏེཝིཛྫཾ མཙྩུརཱཛསྶ བྷཉྫིཏཏྟཱ མཙྩུཧཱཡིནཾ པསྶཱཏི ཡོཛནཱ.
ཨེཏེ སམྦཧུལཱཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ པསཾསནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པཱུཛིཏོ ནརདེཝེནཱཏི ནརེཧི ཙ དེཝེཧི ཙ པརམཱཡ པཱུཛཱཡ ¶ པཱུཛིཏོ. ཨུཔྤནྣོ མརཎཱབྷིབྷཱུཏི ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧུཏྭཱ མརཎཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨཐ ཝཱ པཱུཛིཏོ ནརདེཝེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཨུཔྤནྣོ. སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧི པཋམཾ ཀམྨུནཱ ནརོ མནུསྶོ ཧུཏྭཱ པཙྪཱཔི ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཨུཏྟམོ དེཝོ དེཝཱཏིདེཝོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ‘‘ནརདེཝོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཱུཛིཏོ ནརདེཝེན བྷགཝཏཱ པསཾསཱཝསེན ཨུཔྤནྣོ མརཎཱབྷིབྷཱུཏེ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧུཏྭཱ མརཎཱབྷིབྷཱུ མཙྩུཧཱཡཱི. པུཎྜརཱིཀཾཝ ཏོཡེན ཨུདཀེན པུཎྜརཱིཀཾ ཝིཡ སངྑཱརགཏེ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེན ན ཨུཔལིམྤཏི, ཀཏྠཙིཔི ཨནིསྶིཏོཏི ཨཏྠོ.
ཡསྶཱཏི ཡེན. མུཧུཏྟེཏི ཁཎམཏྟེ ཀཱལེ. སཧསྶདྷཱཏི སཧསྶཔཀཱརོ. ལོཀོཏི ཨོཀཱསལོཀོ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡེན མཧིདྡྷིཀེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནེན སཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཁཎེནེཝ སམྨདེཝ ཝིདིཏོ, པཙྩཀྑཏོ ཉཱཏོ སབྲཧྨཀཔྤོ མཧཱབྲཧྨསདིསོ ཨཱཝཛྫནཱདིཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཨིདྡྷིསམྤདཱཡ ཙུཏཱུཔཔཱཏེ ཙ ཝསཱི. ཀཱལེ པསྶཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔེ ཀཱལེ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ དེཝཏཱ པསྶཏཱིཏི.
སཱརིཔུཏྟོཝཱཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནེན ཨཏྟནོ གུཎེ པཀཱསེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ སཱརིཔུཏྟོཝཱཏི གཱཐཱཡ ¶ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – པཉྙཱཡ པཉྙཱསམྤདཱཡ, སཱིལེན སཱིལསམྤཏྟིཡཱ, ཨུཔསམེན ཀིལེསཝཱུཔསམེན, ཡོ བྷིཀྑུ པཱརངྒཏོ པཱརཾ པརིཡནྟཾ ཨུཀྐཾསཾ གཏོ སོ སཱརིཔུཏྟོ སཱཝཀེཧི པཉྙཱདཱིཧི གུཎེཧི པརམུཀྐཾསགཏོ. པཉྙཱཡ སཱིལེན ཧི པརམུཀྐཾསགཏོ. ཨེཏཱཝཔརམོ སིཡཱ ཨེཏཔརམོ ཨེཝ, ནཏྠི ཏཏོ ཨུཏྟརཱིཏི. ཨིམཾ པན ཐེརོ ཡཐཱ སཱརིཔུཏྟོ པཉྙཱཡ ཨུཏྟམོ, ཏཐཱ ཨཧཾ སམཱདྷིནཱ ཨུཏྟམོཏི དཱིཔེཏུཾ ཨཝོཙ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶསྶཱ’’ཏིཨཱདི.
ཏཏྠ ¶ ཁཎེན ནིམྨིནེཏི ཁཎེནེཝ ཀོཊིསཏསཧསྶཨཏྟབྷཱཝཾ ནིམྨིནེཡྻ ནིམྨིཏུཾ སམཏྠོ. ཏསྶ ནིམྨིནནེ ན མཡ྄ཧཾ བྷཱརོ ཨཏྠི. ཝིཀུབྦནཱསུ ཀུསལོ, ཝསཱིབྷཱུཏོམྷི ཨིདྡྷིཡཱཏི ན ཀེཝལཾ མནོམཡཝིཀུབྦནཱསུ ཨེཝ, སབྦཱཡཔི ཨིདྡྷིཡཱ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟོ ཨམྷི.
སམཱདྷིཝིཛྫཱཝསིཔཱརམཱིགཏོཏི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱདིསམཱདྷཱིསུ ཙེཝ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདིཝིཛྫཱསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝེན པཱརམིཾ ཀོཊིཾ པཏྟོ ཨསི. ཏསྶ ཏཎྷཱནིསྶཡཱདིརཧིཏསྶ སཏྠུ སཱསནེ ཡཐཱཝུཏྟེཧི གུཎེཧི ཨུཀྐཾསགཏོ. དྷིཏིསམྤནྣཏཱཡ དྷཱིརོ, མོགྒལླཱནགོཏྟོ མོགྒལླཱནོ, སུཊྛུ ཋཔིཏཨིནྡྲིཡཏཱཡ སམཱཧིཏིནྡྲིཡོ, ཡཐཱ ཧཏྠིནཱགོ པཱུཏིལཏཱབནྡྷནཾ སུཁེནེཝ ཚིནྡཏི, ཨེཝཾ སཀལཾ ཀིལེསབནྡྷནཾ སམུཙྪིནྡི ཨེཝཱཏི.
ཀཱིདིསོ ¶ ནིརཡོ ཨཱསཱིཏིཨཱདཡོ གཱཐཱ ཀོཊྛཾ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཋིཏམཱརཾ ཏཛྫེནྟེན ཐེརེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀཱིདིསོཏི ཀིཾཔཀཱརོ. ཡཏྠ དུསྶཱིཏི ཡསྨིཾ ནིརཡེ ‘‘དུསྶཱི’’ཏི ཨེཝཾནཱམོ མཱརོ. ཨཔཙྩཐཱཏི ནིརཡགྒིནཱ ཨཔཙྩི. ཝིདྷུརཾ སཱཝཀནྟི ཝིདྷུརཾ ནཱམ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨགྒསཱཝཀཾ. ཨཱསཛྫཱཏི གྷཊྚཡིཏྭཱ བཱདྷིཏྭཱ. ཀཀུསནྡྷཉྩ བྲཱཧྨཎནྟི ཀཀུསནྡྷཉྩ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཱསཛྫཱཏི ཨཏྠོ. བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཀུམཱརཾ ཨཱཝིསིཏྭཱ མཱརེན ཁིཏྟཱ སཀྑརཱ ཐེརསྶ སཱིསེ པཏི.
སཏཾ ཨཱསི ཨཡོསངྐཱུཏི ཏསྨིཾ ཀིར ནིརཡེ ཨུཔཔནྣཱནཾ ཏིགཱཝུཏོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, དུསྶཱིམཱརསྶཱཔི ཏཱདིསོཝ ཨཧོསི. ཨཐ ནིརཡཔཱལཱ ཏཱལཀྑནྡྷཔྤམཱཎཱནཾ ཨཡོསཱུལཱནཾ ཨཱདིཏྟཱནཾ སམྤཛྫལིཏཱནཾ སཛོཏིབྷཱུཏཱནཾ སཏམེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾཝ ཏེ ཋཱནེ ཋིཏེན ¶ ཧདཡེན ཙིནྟེཏྭཱ པཱཔཾ ཀཏ’’ནྟི སུདྷཱདོཎིཡཾ སུདྷཾ ཀོཊྚེནྟཱ ཝིཡ ཧདཡམཛ྄ཛྷཾ ཀོཊྚེཏྭཱ པཎྞཱས ཛནཱ པཱདཱབྷིམུཁཱ, པཎྞཱས ཛནཱ སཱིསཱབྷིམུཁཱ ཀོཊྚེནྟཱ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ གཙྪནྟཱ ཙ པཉྩཧི ཝསྶསཏེཧི ཨུབྷོ ཨནྟེ པཏྭཱ པུན ནིཝཏྟམཱནཱ པཉྩཧི ཝསྶསཏེཧི ཧདཡམཛ྄ཛྷཾ ཨུཔགཙྪནྟི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘སཏཾ ཨཱསི ཨཡོསངྐཱུ’’ཏི. སབྦེ པཙྩཏྟཝེདནཱཏི སཡམེཝ པཱཊིཡེཀྐཝེདནཱཛནཀཱ. སཱ ཀིར ཝེདནཱ མཧཱནིརཡཝེདནཱཏོ དུཀྑཏརཱ ཧོཏི, ཡཐཱ ཧི སིནེཧཔཱནསཏྟཱཧཏོ པརིཧཱརསཏྟཱཧཾ དུཀྑཏརཾ, ཨེཝཾ མཧཱནིརཡདུཀྑཏོ ཨུསྶདེ ཝུཊྛཱནཝེདནཱ དུཀྑཏརཱ. ཨཱིདིསོ ནིརཡོ ཨཱསཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ དེཝདཱུཏསུཏྟེན (ཨ. ནི. ༣.༣༦; མ. ནི. ༣.༢༦༡) ནིརཡོ དཱིཔེཏབྦོ.
ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏཱིཏི ཡོ མཧཱབྷིཉྙོ ཨེཏཾ ཀམྨཕལཉྩ ཧཏྠཏལེ ཋཔིཏཨཱམལཀཾ ཝིཡ ཨབྷིམུཁཾ ¶ ཀཏྭཱ པཙྩཀྑཏོ ཛཱནཱཏི. བྷིཀྑུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོཏི བྷིནྣཀིལེསོ བྷིཀྑུ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱཝཀོ. ཀཎྷ, དུཀྑཾ ནིགཙྪསཱིཏི ཨེཀནྟཀཱལ༹ཀེཧི པཱཔདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ, ཀཎྷ མཱར, དུཀྑཾ ཝིནྡིསྶསི.
མཛ྄ཛྷེསརསྨིནྟི མཧཱསམུདྡསྶ མཛ྄ཛྷེ ཀིར ཨུདཀཾ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟཝིམཱནཱནི ཀཔྤཊྛིཏིཀཱནི ཧོནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིམཱནཱ ཀཔྤཋཱཡིནོ’’ཏི. ཏེསཾ ཝེལུ༹རིཡསྶ ཝིཡ ཝཎྞོ ཧོཏི, པབྦཏམཏྠཀེ ཛལིཏནལ༹གྒིཁནྡྷོ ཝིཡ ཙ ཨེཏེསཾ ཨཙྩིཡོ ཛོཏནྟི, ཏེན ཏེ ཨཏིཝིཡ པབྷསྶརཱ པབྷཱསམྤནྣཱ ཧོནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝེལུ༹རིཡཝཎྞཱ རུཙིརཱ, ཨཙྩིམནྟོ པབྷསྶརཱ’’ཏི. པུཐུ ¶ ནཱནཏྟཝཎྞིཡོཏི ནཱིལཱདིཝསེན ནཱནཏྟཝཎྞཱ བཧཱུ ཨཙྪརཱ ཏཏྠ ཏེསུ ཝིམཱནེསུ ནཙྩནྟི.
ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏཱིཏི ཡོ ཨེཏཾ ཝིམཱནཾ ཝཏྠུཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཛཱནཱཏི. ཨཡཉྷི ཨཏྠོ ཝིམཱནཔེཏཝཏྠཱུཧི དཱིཔེཏབྦོ.
བུདྡྷེན ཙོདིཏོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙོདིཏོ ཨུཡྻོཛིཏོ. བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པེཀྑཏོཏི མཧཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པསྶནྟསྶ. མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདཾ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡཱིཏི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) པུབྦཱརཱམེ ཝིསཱཁཱཡ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཀཱརིཏཾ སཧསྶགབྦྷཔཊིམཎྜིཏཾ མཧཱཔཱསཱདཾ ཨཏྟནོ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤེསིཾ. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ པུབྦཱརཱམེ ཡཐཱཝུཏྟཔཱསཱདེ བྷགཝཏི ¶ ཝིཧརནྟེ སམྦཧུལཱ ནཝཀཏརཱ བྷིཀྑཱུ ཨུཔརིཔཱསཱདེ ནིསིནྣཱ སཏྠཱརམྤི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེཏུམཱརདྡྷཱ, ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཏེ སཾཝེཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནབྷཱུཏེ ཀཱཏུཀཱམོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ཏྭཾ, མོགྒལླཱན, ནཝེ བྷིཀྑཱུ ཏིརཙྪཱནཀཐམནུཡུཏྟེ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཨཱཔོཀསིཎཱརམྨཎཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘པཱསཱདསྶ པཏིཊྛིཏོཀཱསཾ ཨུདཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཡ པཱསཱདམཏྠཀེ ཐཱུཔིཀཾ པཱདངྒུཊྛེན པཧརི, པཱསཱདོ ཨོནམིཏྭཱ ཨེཀེན པསྶེན ཨཊྛཱསི. པུནཔི པཧརི, ཨཔརེན པསྶེན ཨཊྛཱསི. ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷཱིཏཱ སཾཝིགྒཱ པཱསཱདསྶ པཏནབྷཡེན ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སམཱིཔེ ཨཊྛཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེསུ ཀེཙི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིཕལེ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིཕལེ, ཀེཙི ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སྭཱཡམཏྠོ པཱསཱདཀམྤནསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦོ.
ཝེཛཡནྟཔཱསཱདནྟི སོ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཡོཛནསཧསྶུབྦེདྷོ ཨནེཀསཧསྶནིཡྻཱུཧཀཱུཊཱགཱརཔཊིམཎྜིཏོ དེཝཱསུརསངྒཱམེ ཨསུརེ ཛིནིཏྭཱ སཀྐེ དེཝཱནམིནྡེ ནགརམཛ྄ཛྷེ ¶ ཋིཏེ ཨུཊྛིཏོ ཝིཛཡནྟེན ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘ཝེཛཡནྟོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ པཱསཱདོ, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཝེཛཡནྟཔཱསཱད’’ནྟི. ཏམྤི ཧི ཨཡཾ ཐེརོ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤེསི. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ བྷགཝནྟཾ པུབྦཱརཱམེ ཝིཧརནྟཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཾ པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ ཝིསྶཛྫེཏི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སཀྐོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ གམྦྷཱིརཾ ནིབྦཱནཔཊིསཾཡུཏྟཾ པཉྷཾ པུཙྪི, བྷགཝཏཱ ཙ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ, ཀིནྣུ ཁོ ཛཱནིཏྭཱ གཏོ, ཨུདཱཧུ ཨཛཱནིཏྭཱ? ཡཾནཱུནཱཧཾ ¶ དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཛཱནེཡྻ’’ནྟི. སོ ཏཱཝདེཝ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཏམཏྠཾ པུཙྪི. སཀྐོ དིབྦསམྤཏྟིཡཱ པམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཀྑེཔཾ ཨཀཱསི. ཐེརོ ཏསྶ སཾཝེགཛནནཏྠཾ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདཾ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –
‘‘ཡོ ¶ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདཾ, པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡི;
ཨིདྡྷིབལེནུཔཏྠདྡྷོ, སཾཝེཛེསི ཙ དེཝཏཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༥༡༣)
ཨཡཾ པནཏྠོ ཙཱུལ༹ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིསུཏྟེན (མ. ནི. ༡.༣༩༠ ཨཱདཡོ) དཱིཔེཏབྦོ. ཀམྤིཏཱཀཱརོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.
སཀྐཾ སོ པརིཔུཙྪཏཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟམེཝ ཐེརསྶ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཔུཙྪཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔི, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱསི, ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོ’’ཏི. ཏསྶ སཀྐོ ཝིཡཱཀཱསཱིཏི ཨིདཾ ཐེརེན པཱསཱདཀམྤནེ ཀཏེ སཾཝིགྒཧདཡེན པམཱདཾ པཧཱཡ ཡོནིསོ མནསི ཀརིཏྭཱ པཉྷསྶ བྱཱཀཏབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམེནེཝ ཧི སོ ཏདཱ ཀཐེསི. ཏེནཱཧ ‘‘པཉྷཾ པུཊྛོ ཡཐཱཏཐ’’ནྟི. ཏཏྠ སཀྐཾ སོ པརིཔུཙྪཏཱིཏི སཀྐཾ དེཝརཱཛཾ སོ མོགྒལླཱནཏྠེརོ སཏྠཱརཱ དེསིཏཱཡ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཡཱ སམྨདེཝ གཧིཏབྷཱཝཾ པུཙྪི. ཨཏཱིཏཏྠེ ཧི ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. ཨཔི, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱསཱིཏི, ཨཱཝུསོ, ཨཔི ཛཱནཱསི, ཀིཾ ཛཱནཱསི? ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོཏི ཡཐཱ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཡོ སཏྠཱརཱ ཏུཡ྄ཧཾ དེསིཏཱ, ཏཐཱ ཀིཾ ཛཱནཱསཱིཏི པུཙྪི. ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོཏི ཝཱ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིསུཏྟསྶ དེསནཾ པུཙྪཏི.
བྲཧྨཱནནྟི མཧཱབྲཧྨཱནཾ. སུདྷམྨཱཡཾ ཋིཏོ སབྷནྟི སུདྷམྨཱཡ སབྷཱཡ. ཨཡཾ པན བྲཧྨལོཀེ སུདྷམྨསབྷཱཝ, ན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ, སུདྷམྨསབྷཱཝིརཧིཏོ དེཝལོཀོ ནཱམ ནཏྠི. ཨཛྫཱཔི ཏྱཱཝུསོ, སཱ དིཊྛི, ཡཱ ཏེ དིཊྛི པུརེ ཨཧཱུཏི ཨིམཾ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔགནྟུཾ སམཏྠོ ནཏྠི ཀོཙི ¶ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ, སཏྠུ ཨིདྷཱགམནཏོ པུབྦེ ཡཱ ཏུཡ྄ཧཾ དིཊྛི ཨཧོསི, ཀིཾ ཨཛྫཱཔི ཨིདཱནིཔི སཱ དིཊྛི ན ཝིགཏཱཏི? པསྶསི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརནྟི བྲཧྨལོཀེ ཝཱིཏིཔཏནྟཾ མཧཱཀཔྤིནམཧཱཀསྶཔཱདཱིཧི སཱཝཀེཧི པརིཝཱརིཏསྶ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ སསཱཝཀསྶ བྷགཝཏོ ཨོབྷཱསཾ པསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ བྷགཝཱ བྲཧྨལོཀེ སུདྷམྨཱཡ སབྷཱཡ སནྣིཔཏིཏྭཱ སནྣིསིནྣསྶ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀོ, ཡོ ཨིདྷ ཨཱགནྟུཾ སཀྐུཎེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ བྲཧྨུནོ ¶ ཙིཏྟམཉྙཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ བྲཧྨུནོ མཏྠཀེ ཨཱཀཱསེ ནིསིནྣོ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ མུཉྩནྟོ མཧཱམོགྒལླཱནཱདཱིནཾ ཨཱགམནཾ ཙིནྟེསི. སཧ ཙིནྟནེན ཏེཔི ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཏེཛོདྷཱཏུཾ ¶ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀདིསཱསུ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ སཀལབྲཧྨལོཀོ ཨེཀོབྷཱསོ ཨཧོསི. སཏྠཱ བྲཧྨུནོ ཀལླཙིཏྟཏཾ ཉཏྭཱ ཙཏུསཙྩཔཀཱསནཾ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨནེཀཱནི བྲཧྨསཧསྶཱནི མགྒཕལེསུ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཙོདེནྟོ ‘‘ཨཛྫཱཔི ཏྱཱཝུསོ, སཱ དིཊྛཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཨཡཾ པནཏྠོ བཀབྲཧྨསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ (སཾ. ནི. ༡.༡༧༦) –
‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརསྶ བྲཧྨུནོ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི – ‘ནཏྠི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ, ཡོ ཨིདྷ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརི ཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ.
‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ¶ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ.
‘‘ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ དཀྑིཎཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ.
‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཔྤིནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཔྤིནོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཔྤིནོ པཙྪིམཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ. ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ.
‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི ¶ . ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨུཏྟརཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཨཛྫཱཔི ཏེ ཨཱཝུསོ སཱ དིཊྛི, ཡཱ ཏེ དིཊྛི པུརེ ཨཧུ;
པསྶསི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརནྟི.
‘‘ན མེ མཱརིས སཱ དིཊྛི, ཡཱ མེ དིཊྛི པུརེ ཨཧུ;
པསྶཱམི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརཾ;
སྭཱཧཾ ཨཛྫ ཀཐཾ ཝཛྫཾ, ཨཧཾ ནིཙྩོམྷི སསྶཏོ’’ཏི.
‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ སཾཝེཛེཏྭཱ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ¶ ཨེཝམེཝ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ ཨནྟརཧིཏོ ཛེཏཝནེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ སོ བྲཧྨཱ ཨཉྙཏརཾ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱརིས, ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི ‘ཨཏྠི ནུ ཁོ མཱརིས མོགྒལླཱན, ཨཉྙེཔི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱ སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ མོགྒལླཱནོ, ཀསྶཔོ, ཀཔྤིནོ, ཨནུརུདྡྷོ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, མཱརིསཱ’’ཏི ཁོ སོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫོ ཏསྶ བྲཧྨུནོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, མཱརིས མོགྒལླཱན, ཨཉྙེཔི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱ སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ མོགྒལླཱནོ, ཀསྶཔོ, ཀཔྤིནོ, ཨནུརུདྡྷོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, ཙེཏོཔརིཡཱཡཀོཝིདཱ;
ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཧནྟོ, བཧཱུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ’’ཏི.
‘‘ཨཐ ཁོ སོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཡེན སོ བྲཧྨཱ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ཨཱཡསྨཱ, མཱརིས མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཝམཱཧ –
‘‘ཏེཝིཛྫཱ ¶ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, ཙེཏོཔརིཡཱཡཀོཝིདཱ;
ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཧནྟོ, བཧཱུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ’’ཏི.
‘‘ཨིདམཝོཙ སོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫོ. ཨཏྟམནོ ཙ སོ བྲཧྨཱ ཏསྶ བྲཧྨཔཱརིསཛྫསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱི’’ཏི.
ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཡཾ པནཏྠོ བཀབྲཧྨསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦོ’’ཏི.
མཧཱནེརུནོ ཀཱུཊནྟི ཀཱུཊསཱིསེན སཀལམེཝ སིནེརུཔབྦཏརཱཛཾ ཝདཏི. ཝིམོཀྑེན ཨཕསྶཡཱིཏི ཛྷཱནཝིམོཀྑནིསྶཡེན ཨབྷིཉྙཱཎེན ཕསྶཡཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝནནྟི ཛམྦུདཱིཔཾ. སོ ཧི ཝནབཧུལཏཱཡ ‘‘ཝན’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཛམྦུསཎྜསྶ ཨིསྶརོ’’ཏི. པུབྦཝིདེཧཱནནྟི པུབྦཝིདེཧཊྛཱནཾ, པུབྦཝིདེཧནྟི ཨཏྠོ. ཡེ ཙ བྷཱུམིསཡཱ ནརཱཏི བྷཱུམིསཡཱ ནརཱ ནཱམ ¶ ཨཔརགོཡཱནཀཱ ཙ ཨུཏྟརཀུརུཀཱ ཙ མནུསྶཱ. ཏེ ཧི གེཧཱབྷཱཝཏོ ‘‘བྷཱུམིསཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏེཔི སབྦེ ཨཕསྶཡཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཡཾ པནཏྠོ ནནྡོཔནནྡདམནེན (ཝིསུདྡྷི. ༢.༣༩༦ ནནྡོཔནནྡནཱགདམནཀཐཱ) དཱིཔེཏབྦོ –
‘‘ཨེཀསྨིཾ ¶ ཀིར སམཡེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ‘སྭེ, བྷནྟེ, པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ གེཧེ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’ཏི ནིམནྟེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾདིཝསཉྩ བྷགཝཏོ པཙྩཱུསསམཡེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེནྟསྶ ནནྡོཔནནྡོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪི. བྷགཝཱ ‘ཨཡཾ ནཱགརཱཛཱ མཡ྄ཧཾ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ སརཎགམནསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ‘ཨཡཾ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཏཱིསུ རཏནེསུ ཨཔྤསནྣོ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ མིཙྪཱདིཊྛིཏོ ཝིམོཙེཡྻཱ’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨདྡས.
‘‘ཏཏོ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨཱནནྡ, པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཨཱརོཙེཧི ཏཐཱགཏོ དེཝཙཱརིཀཾ གཙྪཏཱི’ཏི. ཏཾདིཝསཉྩ ནནྡོཔནནྡསྶ ཨཱཔཱནབྷཱུམིཾ སཛྫཡིཾསུ. སོ དིབྦརཏནཔལླངྐེ དིབྦེན སེཏཙྪཏྟེན དྷཱརིཡམཱནོ ཏིཝིདྷནཱཊཀེཧི ཙེཝ ནཱགཔརིསཱཡ ཙ པརིཝུཏོ དིབྦབྷཱཛནེསུ ཨུཔཊྛཱཔིཏཾ ཨནྣཔཱནཝིདྷིཾ ¶ ཨོལོཀཡམཱནོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡཐཱ ནཱགརཱཛཱ པསྶཏི, ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཝིམཱནམཏྠཀེནེཝ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.
‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ནནྡོཔནནྡསྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི – ‘ཨིམེ ཧི ནཱམ མུཎྜཀཱ སམཎཀཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔརིབྷཝནེན དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ བྷཝནཾ པཝིསནྟིཔི ནིཀྑམནྟིཔི, ན ཨིདཱནི ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིམེསཾ ཨམྷཱཀཾ མཏྠཀེ པཱདཔཾསུཾ ཨོཀིརནྟཱནཾ གནྟུཾ དསྶཱམཱི’ཏི ཨུཊྛཱཡ སིནེརུཔཱདཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ སིནེརུཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི ཕཎཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཨཝཀུཛྫེན ཕཎེན པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨདསྶནཾ གམེསི.
‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘པུབྦེ, བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཋིཏོ སིནེརུཾ པསྶཱམི, སིནེརུཔརིབྷཎྜཾ པསྶཱམི, ཏཱཝཏིཾསཾ པསྶཱམི, ཝེཛཡནྟཾ པསྶཱམི, ཝེཛཡནྟསྶ པཱསཱདསྶ ཨུཔརི དྷཛཾ པསྶཱམི. ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡཾ ཨེཏརཧི ནེཝ སིནེརུཾ པསྶཱམི…པེ… ན ཝེཛཡནྟསྶ པཱསཱདསྶ ཨུཔརི དྷཛཾ པསྶཱམཱི’ཏི? ཨཡཾ, རཊྛཔཱལ, ནནྡོཔནནྡོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀུཔིཏོ སིནེརུཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི ཕཎེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨནྡྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཋིཏོཏི. ‘དམེམི ¶ ནཾ, བྷནྟེ’ཏི. ན བྷགཝཱ ནཾ ཨནུཛཱནི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡིཡོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོཏི ཨནུཀྐམེན སབྦེཔི བྷིཀྑཱུ ཨུཊྛཧིཾསུ. ན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནི.
‘‘ཨཝསཱནེ ¶ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, དམེམི ན’ནྟི ཨཱཧ. ‘དམེཧི, མོགྒལླཱནཱ’ཏི བྷགཝཱ ཨནུཛཱནི. ཐེརོ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ མཧནྟཾ ནཱགརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ནནྡོཔནནྡཾ ཙུདྡསཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ ཕཎསྶ མཏྠཀེ ཨཏྟནོ ཕཎཾ ཋཔེཏྭཱ སིནེརུནཱ སདྡྷིཾ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹སི. ནཱགརཱཛཱ དྷཱུམཱཡི. ཐེརོ ‘ན ཏུཡ྄ཧཾཡེཝ སརཱིརེ དྷཱུམོ ཨཏྠི, མཡ྄ཧམྤི ཨཏྠཱི’ཏི དྷཱུམཱཡི. ནཱགརཱཛསྶ དྷཱུམོ ཐེརཾ ན བཱདྷཏི. ཐེརསྶ པན དྷཱུམོ ནཱགརཱཛཾ བཱདྷཏི. ཏཏོ ནཱགརཱཛཱ པཛྫལི. ཐེརོཔི ‘ན ཏུཡ྄ཧཾཡེཝ སརཱིརེ ཨགྒི ཨཏྠི, མཡ྄ཧམྤི ཨཏྠཱི’ཏི པཛྫལི. ནཱགརཱཛསྶ ཏེཛོ ཐེརཾ ན བཱདྷཏི, ཐེརསྶ པན ཏེཛོ ནཱགརཱཛཾ བཱདྷཏི. ནཱགརཱཛཱ ‘ཨཡཾ མཾ སིནེརུནཱ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ དྷཱུམཱཡཏི ཙེཝ ¶ པཛྫལཏི ཙཱ’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ, ‘བྷོ, ཏུཝཾ ཀོསཱི’ཏི པཊིཔུཙྪི. ཨཧཾ ཁོ, ནནྡ, མོགྒལླཱནོཏི. བྷནྟེ, ཨཏྟནོ བྷིཀྑུབྷཱཝེན ཏིཊྛཱཧཱི’’ཏི.
‘‘ཐེརོ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཏསྶ དཀྑིཎཀཎྞསོཏེན པཝིསིཏྭཱ ཝཱམཀཎྞསོཏེན ནིཀྑམི, ཝཱམཀཎྞསོཏེན པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎཀཎྞསོཏེན ནིཀྑམི. ཏཐཱ དཀྑིཎནཱསསོཏེན པཝིསིཏྭཱ ཝཱམནཱསསོཏེན ནིཀྑམི, ཝཱམནཱསསོཏེན པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎནཱསསོཏེན ནིཀྑམི. ཏཏོ ནཱགརཱཛཱ མུཁཾ ཝིཝརི. ཐེརོ མུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཨནྟོཀུཙྪིཡཾ པཱཙཱིནེན ཙ པཙྪིམེན ཙ ཙངྐམཏི. བྷགཝཱ ‘མོགྒལླཱན, མནསི ཀརོཧི མཧིདྡྷིཀོ ནཱགོ’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘མཡ྄ཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, ནནྡོཔནནྡོ, ཨཧཾ ནནྡོཔནནྡསདིསཱནཾ ནཱགརཱཛཱནཾ སཏམྤི སཧསྶམྤི སཏསཧསྶམྤི དམེཡྻ’ནྟི ཨཱཧ.
‘‘ནཱགརཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘པཝིསནྟོ ཏཱཝ མེ ན དིཊྛོ, ནིཀྑམནཀཱལེ དཱནི ནཾ དཱཋཱནྟརེ པཀྑིཔིཏྭཱ སངྑཱདིསྶཱམཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘ནིཀྑམཐ, བྷནྟེ, མཱ མཾ ཨནྟོཀུཙྪིཡཾ ཨཔརཱཔརཾ ཙངྐམནྟོ བཱདྷཡིཏྠཱ’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨཊྛཱསི. ནཱགརཱཛཱ ‘ཨཡཾ སོ’ཏི དིསྭཱ ནཱསཝཱཏཾ ཝིསྶཛྫི. ཐེརོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི, ལོམཀཱུཔམྤིསྶ ཝཱཏོ ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑི. ‘ཨཝསེསཱ བྷིཀྑཱུ ཀིར ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ སབྦཔཱཊིཧཱརིཡཱནི ཀཱཏུཾ སཀྐུཎེཡྻུཾ, ཨིམཾ པན ཋཱནཾ པཏྭཱ ཨེཝཾ ཁིཔྤནིསནྟིནོ ཧུཏྭཱ སམཱཔཛྫིཏུཾ ནཱསཀྑིསྶནྟཱི’ཏི ནེསཾ བྷགཝཱ ནཱགརཱཛདམནཾ ནཱནུཛཱནི.
‘‘ནཱགརཱཛཱ ¶ ‘ཨཧཾ ཨིམསྶ སམཎསྶ ནཱསཝཱཏེན ལོམཀཱུཔམྤི ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, མཧིདྡྷིཀོ སོ སམཎོ’ཏི ཙིནྟེསི. ཐེརོ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ སུཔཎྞརཱུཔཾ ནིམྨིནིཏྭཱ སུཔཎྞཝཱཏཾ ¶ དསྶེནྟོ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨནུབནྡྷི, ནཱགརཱཛཱ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ མཱཎཝཀཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ, ‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’ཏི ཝདནྟོ ཐེརསྶ པཱདེ ཝནྡི. ཐེརོ ‘སཏྠཱ, ནནྡོ ཨཱགཏོ, ཨེཧི ཏྭཾ, གམིསྶཱམཱ’ཏི ནཱགརཱཛཱནཾ དམེཏྭཱ ནིབྦིསཾ ཀཏྭཱ, གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ ¶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ནཱགརཱཛཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ‘སུཁཱི ཧོཧི, ནཱགརཱཛཱ’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ནིཝེསནཾ ཨགམཱསི.
‘‘ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཏིདིཝཱ ཨཱགཏཏྠཱ’ཏི ཨཱཧ. མོགྒལླཱནསྶ ཙ ནནྡོཔནནྡསྶ ཙ སངྒཱམོ ཨཧོསཱིཏི. ཀསྶ པན, བྷནྟེ, ཛཡོ, ཀསྶ པརཱཛཡོཏི? མོགྒལླཱནསྶ ཛཡོ, ནནྡསྶ པརཱཛཡོཏི. ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཏྟཱཧཾ ཨེཀཔཊིཔཱཊིཡཱ བྷཏྟཾ, སཏྟཱཧཾ ཐེརསྶ སཀྐཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི ཝཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁཱནཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཨཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘ནནྡོཔནནྡདམནེན དཱིཔེཏབྦོ’’’ཏི.
ཡོ ཨེཏམབྷིཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝིམོཀྑཾ ཕུསནཀརཎཝསེན ཛཱནཱཏི.
ན ཝེ ཨགྒི ཙེཏཡཏི, ཨཧཾ བཱལཾ ཌཧཱམཱིཏི ཨེཝཾ ན ཨགྒི ཨབྷིསཾཙེཏེཏི, ནཱཔི ཌཧནཱཡ པཡོགཾ པརཀྐམཾ ཀརོཏི, བཱལོ ཨེཝ པན ‘‘ཨཡཾ མནྡཱགཏཱི’’ཏི ཨནིཛལནྟཾ ཝིཡ ཛལིཏཾ ཨགྒིཾ ཨཱསཛྫ ནཾ པཌཡ྄ཧཏི, ཨེཝམེཝ, མཱར, ན མཡཾ ཌཧིཏུཀཱམཱ, བཱདྷེཏུཀཱམཱ, ཏྭཉྙེཝ པན ཏཐཱ ཨཱགམནཱདིཨཏྠེན ཏཐཱགཏཾ ཨགྒིཁནྡྷསདིསཾ ཨརིཡསཱཝཀཾ ཨཱསཛྫ ཨཏྟཱནཾ ཌཧིསྶསི, ཌཧདུཀྑཏོ ན མུཉྩིསྶསི.
ཨཔུཉྙཾ པསཝཱིཏི ཨཔུཉྙཾ པཊིལབྷཏི. ན མེ པཱཔཾ ཝིཔཙྩཏཱིཏི མམ པཱཔཾ ན ཝིཔཙྩཏི, ཀིཾ ནུ, མཱར, ཨེཝཾ མཉྙསི ནཡིདམཏྠི.
ཀརོཏོ ཏེ ཙཱིཡཏེ པཱཔནྟི ཨེཀཾསེན ཀརོནྟསྶ ཏེ པཱཔཾ ཙིརརཏྟཱཡ ཙིརཀཱལཾ ཨནཏྠཱཡ དུཀྑཱཡ ཨུཔཙཱིཡཏི. མཱར, ནིབྦིནྡ བུདྡྷམྷཱཏི ཙཏུསཙྩབུདྡྷཏོ བུདྡྷསཱཝཀཏོ ནིབྦིནྡ ནིབྦིཛྫ པརཏོ ཀམྨཾ. ཨཱསཾ མཱཀཱསི བྷིཀྑུསཱུཏི ‘‘བྷིཀྑཱུ ཝིརོདྷེམི ཝིཧེསེམཱི’’ཏི ཨེཏཾ ཨཱསཾ མཱཀཱསི.
ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ. མཱརཾ ཨཏཛྫེསཱིཏི, ‘‘མཱར, ནིབྦིནྡ…པེ… བྷིཀྑུསཱུ’’ཏི ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ. བྷེསཀལཱ༹ཝནེཏི ¶ ཨེཝཾནཱམཀེ ཨརཉྙེ. ཏཏོཏི ¶ ཏཛྫནཧེཏུ. སོ དུམྨནོ ཡཀྑོཏི ¶ སོ མཱརོ དོམནསྶིཀོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨནྟརདྷཱཡི, ཨདསྶནཾ ཨགམཱསི. ཨཡཉྩ གཱཐཱ དྷམྨསངྒཱཡནཀཱལེ ཋཔིཏཱ. ཡཾ པནེཏྠ ཨནྟརནྟརཱ ཨཏྠཏོ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ.
ཨེཝམཡཾ མཧཱཐེརོ མཱརཾ ཏཛྫེཏྭཱ དེཝཙཱརིཀཱནརཀཙཱརིཀཱདིཝསེན ཨཉྙེཧི སཱཝཀེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ སཏྟཱུཔཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ པརིནིབྦཱཡི. པརིནིབྦཱཡནྟོ ཙ ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཨུལཱ༹རཱནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སཱཝཀཔཱརམིཡཱ མཏྠཀེ ཋིཏོཔི ཨནྟརཱ ཀཏསྶ པཱཔཀམྨསྶ ཝསེན ཨུཊྛིཏཱཡ ཀམྨཔིལོཏིཀཱཡ ཏིཏྠིཡེཧི ཨུཡྻོཛིཏེཧི ཙོརེཧི བཱདྷིཏོ ཨནཔྤཀཾ སརཱིརཁེདཾ ཀཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༣༧༥, ༣༨༠-༣༩༧) –
‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;
ཝིཧཱསི ཧིམཝནྟམྷི, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ.
‘‘བྷགཝཱ ཏཏོ ཨོཏརིཏྭཱ, ཝིཙརི ཙཱརིཀཾ ཛིནོ;
སཏྟཀཱཡཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ, བཱརཱཎསིཾ ཨུཔཱགམི.
‘‘ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི, པརིཝུཏོ ལོཀནཱཡཀོ;
ཨོབྷཱསེནྟོ དིསཱ སབྦཱ, ཝིརོཙིཏྠ མཧཱམུནི.
‘‘ཏདཱཧཾ གཧཔཏི ཧུཏྭཱ, སརདེན མཧིདྡྷིནཱ;
ཨུཡྻོཛིཏོ སཧཱཡེན, སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཾ.
‘‘ཨུཔསངྐམིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;
ཨཏྟནོ བྷཝནཾ ནེསི, མཱནཡནྟོ མཧཱམུནིཾ.
‘‘ཨུཔཊྛིཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, དེཝདེཝཾ ནརཱསབྷཾ;
སབྷིཀྑུསངྒྷཾ ཏཔྤེམི, ཨནྣཔཱནེནཧཾ ཏདཱ.
‘‘ཨནུམོདི ¶ མཧཱཝཱིརོ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;
བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡཾ སོ སངྒྷམཔཱུཛེསི, བུདྡྷཉྩ ལོཀནཱཡཀཾ;
ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དེཝལོཀཾ གམིསྶཏི.
‘‘སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;
པཐབྱཱ རཛྫཾ ཨཊྛསཏཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི.
‘‘པཉྩཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;
བྷོགཱ ཨསངྑིཡཱ ཏསྶ, ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི ཏཱཝདེ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ¶ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ནིརཡཱ སོ ཙཝིཏྭཱན, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;
ཀོལིཏོ ནཱམ ནཱམེན, བྲཧྨབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི.
‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, ཀུསལམཱུལེན ཙོདིཏོ;
གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, དུཏིཡོ ཧེསྶཏི སཱཝཀོ.
‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.
‘‘པཱཔམིཏྟོཔནིསྶཱཡ, ཀཱམརཱགཝསཾ གཏོ;
མཱཏརཾ པིཏརཉྩཱཔི, གྷཱཏཡིཾ དུཊྛམཱནསོ.
‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, ནིརཡཾ ཨཐ མཱནུསཾ;
པཱཔཀམྨསམངྒིཏཱ, བྷིནྣསཱིསོ མརཱམཧཾ.
‘‘ཨིདཾ པཙྪིམཀཾ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;
ཨིདྷཱཔི ཨེདིསོ མཡ྄ཧཾ, མརཎཀཱལེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘པཝིཝེཀམནུཡུཏྟོ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱརཏོ;
སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘དྷརཎིམྤི སུགམྦྷཱིརཾ, བཧལཾ དུཔྤདྷཾསིཡཾ;
ཝཱམངྒུཊྛེན ཁོབྷེཡྻཾ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ.
‘‘ཨསྨིམཱནཾ ¶ ན པསྶཱམི, མཱནོ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏི;
སཱམཎེརེ ཨུཔཱདཱཡ, གརུཙིཏྟཾ ཀརོམཧཾ.
‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམབྷིནཱིཧརིཾ;
ཏཱཧཾ བྷཱུམིམནུཔྤཏྟོ, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
སཊྛིནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢༡. མཧཱནིཔཱཏོ
༡. ཝངྒཱིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ
སཏྟཏིནིཔཱཏེ ¶ ¶ ནིཀྑནྟཾ ཝཏ མཾ སནྟནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ, པུརིམནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ – ‘‘ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ, སཏྠཱརཱ བྱཱཀཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝངྒཱིསོཏི ལདྡྷནཱམོ ཏཡོ བེདེ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨཱཙརིཡཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ, ཚཝསཱིསམནྟཾ ནཱམ སིཀྑིཏྭཱ ཚཝསཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨསུཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཛཱནཱཏི.
བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཏམགྒོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཝངྒཱིསཾ གཧེཏྭཱ པཊིཙྪནྣཡཱནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ ཝིཙརནྟི. ཝངྒཱིསོཔི ཏིཝསྶམཏྠཀེ མཏཱནམྤི སཱིསཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ¶ སཏྟོ ཨསུཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ མཧཱཛནསྶ ཀངྑཙྪེདནཏྠཾ ཏེ ཏེ ཛནེ ཨཱཝཱཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གཏིཾ ཀཐཱཔེཏི. ཏེན ཏསྨིཾ མཧཱཛནོ ཨབྷིཔྤསཱིདཏི. སོ ཏཾ ནིསྶཱཡ མཧཱཛནསྶ ཧཏྠཏོ སཏམྤི སཧསྶམྤི ལབྷཏཱིཏི. བྲཱཧྨཎཱ ཝངྒཱིསམཱདཱཡ ཡཐཱརུཙིཾ ཝིཙརིཏྭཱ པུན སཱཝཏྠིཾ ཨགམཾསུ. ཝངྒཱིསོ སཏྠུ གུཎེ སུཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. བྲཱཧྨཎཱ ‘‘སམཎོ གོཏམོ མཱཡཱཡ ཏཾ ཨཱཝཊྚེསྶཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཾསུ. ཝངྒཱིསོ ཏེསཾ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཏཾ སཏྠཱ པུཙྪི – ‘‘ཝངྒཱིས, ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷོ གོཏམ, ཚཝསཱིསམནྟཾ ནཱམ ཛཱནཱམི. ཏེན ཏིཝསྶམཏྠཀེ མཏཱནམྤི སཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨེཀཾ ནིརཡེ ནིབྦཏྟསྶ ¶ སཱིསཾ དསྶེསི, ཨེཀཾ མནུསྶེསུ ¶ , ཨེཀཾ དེཝེསུ, ཨེཀཾ པརིནིབྦུཏསྶ སཱིསཾ དསྶེསི. སོ པཋམཾ སཱིསཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ, ‘‘བྷོ གོཏམ, ཨཡཾ སཏྟོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ, ཝངྒཱིས, སུཊྛུ ཏཡཱ དིཊྛཾ. ཨཡཾ སཏྟོ ཀུཧིཾ ནིབྦཏྟོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མནུསྶལོཀེ’’ཏི. ‘‘ཨཡཾ ཀུཧི’’ནྟི? ‘‘དེཝལོཀེ’’ཏི ཏིཎྞནྣམྤི ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཀཐེསི. པརིནིབྦུཏསྶ པན སཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེནྟོ ནེཝ ཨནྟཾ ན ཀོཊིཾ པསྶི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ན སཀྐོསི ཝངྒཱིསཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨུཔཔརིཀྑཱམི ཏཱཝཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨཱཀོཊེནྟོཔི བཱཧིརཀམནྟེན ཁཱིཎཱསཝསྶ གཏིཾ ཀཐཾ ཛཱནིསྶཏི, ཨཐསྶ མཏྠཀཏོ སེདོ མུཙྩི. སོ ལཛྫིཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཀིལམསི, ཝངྒཱིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, བྷོ གོཏམ, ཨིམསྶ ཨུཔྤནྣཊྛཱནཾ ཛཱནིཏུཾ ན སཀྐོམི, སཙེ ཏུམྷེ ཛཱནཱཐ, ཀཐེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཝངྒཱིས, ཨཧཾ ཨེཏམྤི ཛཱནཱམི, ཨིཏོ ཨུཏྟརིཏརམྤི ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ –
‘‘ཙུཏིཾ ཡོ ཝེདི སཏྟཱནཾ, ཨུཔཔཏྟིཉྩ སབྦསོ;
ཨསཏྟཾ སུགཏཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡསྶ གཏིཾ ན ཛཱནནྟི, དེཝཱ གནྡྷབྦམཱནུསཱ;
ཁཱིཎཱསཝཾ ཨརཧནྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༤༡༩-༤༢༠; སུ. ནི. ༦༤༨-༦༤༩) –
ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཝངྒཱིསོ ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ཏཾ ཝིཛྫཾ མེ དེཐཱ’’ཏི ཨཔཙིཏིཾ དསྶེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ‘‘ཨམྷེཧི སམཱནལིངྒསྶ དེམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཝངྒཱིསོ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ མཡཱ ཨིམཾ མནྟཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎེ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ མཡི པབྦཛནྟེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཨཧཾ མནྟཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཛེཊྛཀོ བྷཝིསྶཱམི, ཏུམྷཱཀམྤི ¶ ཏེན བྷདྡཀམེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མནྟཏྠཱཡ སཏྠུསནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཏདཱ ཙ ཐེརོ ནིགྲོདྷཀཔྤོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཋིཏོ ཧོཏི, ཏཾ བྷགཝཱ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ སཏྠུ ཨཱཎཱཡ ཏཾ པབྦཱཛེསི. ཨཐསྶ སཏྠཱ ‘‘མནྟཔརིཝཱརཾ ཏཱཝ ཨུགྒཎྷཱཧཱི’’ཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཉྩ ཨཱཙིཀྑི. སོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟོཝ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེསི. བྲཱཧྨཎཱ ཝངྒཱིསཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷོ ཝངྒཱིས, སམཎསྨ གོཏམསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ སིཀྑིཏ’’ནྟི ¶ པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཀིཾ སིཔྤསིཀྑནེན, གཙྪཐ ཏུམྷེ, ན མཡ྄ཧཾ ཏུམྷེཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩ’’ནྟི. བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཏྭམྤི དཱནི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝསཾ ཨཱཔནྣོ, མཱཡཱཡ ཨཱཝཊྚིཏོ, ཀིཾ མཡཾ ཏཝ སནྟིཀེ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱགཏམགྒེནེཝ པཀྐམིཾསུ. ཝངྒཱིསཏྠེརོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༩༦-༡༤༢) –
‘‘པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ;
ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.
‘‘ཡཐཱཔི སཱགརེ ཨཱུམི, གགནེ ཝིཡ ཏཱརཀཱ;
ཨེཝཾ པཱཝཙནཾ ཏསྶ, ཨརཧནྟེཧི ཙིཏྟིཏཾ.
‘‘སདེཝཱསུརནཱགེཧི, མནུཛེཧི པུརཀྑཏོ;
སམཎབྲཱཧྨཎཱཀིཎྞེ, ཛནམཛ྄ཛྷེ ཛིནུཏྟམོ.
‘‘པབྷཱཧི ཨནུརཉྫནྟོ, ལོཀེ ལོཀནྟགཱུ ཛིནོ;
ཝཙནེན ཝིབོདྷེནྟོ, ཝེནེཡྻཔདུམཱནི སོ.
‘‘ཝེསཱརཛྫེཧི སམྤནྣོ, ཙཏཱུཧི པུརིསུཏྟམོ;
པཧཱིནབྷཡསཱརཛྫོ, ཁེམཔྤཏྟོ ཝིསཱརདོ.
‘‘ཨཱསབྷཾ པཝརཾ ཋཱནཾ, བུདྡྷབྷཱུམིཉྩ ཀེཝལཾ;
པཊིཛཱནཱཏི ལོཀགྒོ, ནཏྠི སཉྩོདཀོ ཀྭཙི.
‘‘སཱིཧནཱདམསམྦྷཱིཏཾ, ནདཏོ ཏསྶ ཏཱདིནོ;
དེཝཱ ནརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ, པཊིཝཏྟཱ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘དེསེནྟོ པཝརཾ དྷམྨཾ, སནྟཱརེནྟོ སདེཝཀཾ;
དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི, པརིསཱསུ ཝིསཱརདོ.
‘‘པཊིབྷཱནཝཏཾ ཨགྒཾ, སཱཝཀཾ སཱདྷུསམྨཏཾ;
གུཎཾ བཧུཾ པཀིཏྟེཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི ཏཾ.
‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཾ, བྲཱཧྨཎོ སཱདྷུསམྨཏོ;
སབྦཝེདཝིདཱུ ཛཱཏོ, ཝཱགཱིསོ ཝཱདིསཱུདནོ.
‘‘ཨུཔེཙྩ ཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, སུཏྭཱཧཾ དྷམྨདེསནཾ;
པཱིཏིཝརཾ པཊིལབྷིཾ, སཱཝཀསྶ གུཎེ རཏོ.
‘‘ནིམནྟེཏྭཱཝ ¶ སུགཏཾ, སསངྒྷཾ ལོཀནནྡནཾ;
སཏྟཱཧཾ བྷོཛཡིཏྭཱཧཾ, དུསྶེཧཙྪཱདཡིཾ ཏདཱ.
‘‘ནིཔཙྩ སིརསཱ པཱདེ, ཀཏོཀཱསོ ཀཏཉྫལཱི;
ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཧཊྛོ, སནྠཝིཾ ཛིནམུཏྟམཾ.
‘‘ནམོ ཏེ ཝཱདིམདྡན, ནམོ ཏེ ཨིསིསཏྟམ;
ནམོ ཏེ སབྦལོཀགྒ, ནམོ ཏེ ཨབྷཡཾ ཀར.
‘‘ནམོ ཏེ མཱརམཐན, ནམོ ཏེ དིཊྛིསཱུདན;
ནམོ ཏེ སནྟིསུཁད, ནམོ ཏེ སརཎཾ ཀར.
‘‘ཨནཱཐཱནཾ བྷཝཾ ནཱཐོ, བྷཱིཏཱནཾ ཨབྷཡཔྤདོ;
ཝིསྶཱམབྷཱུམི སནྟཱནཾ, སརཎཾ སརཎེསིནཾ.
‘‘ཨེཝམཱདཱིཧི ¶ སམྦུདྡྷཾ, སནྠཝིཏྭཱ མཧཱགུཎཾ;
ཨཝོཙཾ ཝཱདིསཱུདསྶ, གཏིཾ པཔྤོམི བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཏདཱ ཨཝོཙ བྷགཝཱ, ཨནནྟཔཊིབྷཱནཝཱ;
ཡོ སོ བུདྡྷཾ ཨབྷོཛེསི, སཏྟཱཧཾ སཧསཱཝཀཾ.
‘‘གུཎཉྩ མེ པཀིཏྟེསི, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི;
ཨེསོ པཏྠཡཏེ ཋཱནཾ, ཝཱདིསཱུདསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ལཙྪསེ ཏཾ མནོརཐཾ;
དེཝམཱནུསསམྤཏྟིཾ, ཨནུབྷོཏྭཱ ཨནཔྤཀཾ.
‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;
གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;
ཝངྒཱིསོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.
‘‘ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཧུཏྭཱ, ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏདཱ ཛིནཾ;
པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཱསིཾ, མེཏྟཙིཏྟོ ཏཐཱགཏཾ.
‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;
ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏུསིཏཾ ཨགམཱསཧཾ.
‘‘པཙྪིམེ ¶ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོ ཝིཔྤཀུལེ ཨཧཾ;
པཙྩཱཛཱཏོ ཡདཱ ཨཱསིཾ, ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ.
‘‘སབྦཝེདཝིདཱུ ཛཱཏོ, ཝཱདསཏྠཝིསཱརདོ;
ཝཱདིསྶརོ ཙིཏྟཀཐཱི, པརཝཱདཔྤམདྡནོ.
‘‘ཝངྒེ ཛཱཏོཏི ཝངྒཱིསོ, ཝཙནེ ཨིསྶརོཏི ཝཱ;
ཝངྒཱིསོ ཨིཏི མེ ནཱམཾ, ཨབྷཝཱི ལོཀསམྨཏཾ.
‘‘ཡདཱཧཾ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཋིཏོ པཋམཡོབྦནེ;
ཏདཱ རཱཛགཧེ རམྨེ, སཱརིཔུཏྟམཧདྡསཾ.
‘‘པིཎྜཱཡ ཝིཙརནྟཾ ཏཾ, པཏྟཔཱཎིཾ སུསཾཝུཏཾ;
ཨལོལཀྑིཾ མིཏབྷཱཎིཾ, ཡུགམཏྟཾ ནིདཀྑིཏཾ.
‘‘ཏཾ དིསྭཱ ཝིམྷིཏོ ཧུཏྭཱ, ཨཝོཙཾ མམནུཙྪཝཾ;
ཀཎིཀཱརཾཝ ནིཙིཏཾ, ཙིཏྟཾ གཱཐཱཔདཾ ཨཧཾ.
‘‘ཨཱཙིཀྑི སོ མེ སཏྠཱརཾ, སམྦུདྡྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ;
ཏདཱ སོ པཎྜིཏོ ཝཱིརོ, ཨུཏྟརིཾ སམཝོཙ མེ.
‘‘ཝིརཱགསཾཧིཏཾ ཝཱཀྱཾ, ཀཏྭཱ དུདྡསམུཏྟམཾ;
ཝིཙིཏྟཔཊིབྷཱནེཧི, ཏོསིཏོ ཏེན ཏཱདིནཱ.
‘‘ནིཔཙྩ ¶ སིརསཱ པཱདེ, པབྦཱཛེཧཱིཏི མཾ བྲཝི;
ཏཏོ མཾ ས མཧཱཔཉྙོ, བུདྡྷསེཊྛམུཔཱནཡི.
‘‘ནིཔཙྩ སིརསཱ པཱདེ, ནིསཱིདིཾ སཏྠུ སནྟིཀེ;
མམཱཧ ཝདཏཾ སེཊྛོ, ཀཙྩི ཝངྒཱིས ཛཱནཱསི.
‘‘ཀིཉྩི སིཔྤནྟི ཏསྶཱཧཾ, ཛཱནཱམཱིཏི ཙ ཨབྲཝིཾ;
མཏསཱིསཾ ཝནཙྪུདྡྷཾ, ཨཔི བཱརསཝསྶིཀཾ;
ཏཝ ཝིཛྫཱཝིསེསེན, སཙེ སཀྐོསི ཝཱཙཡ.
‘‘ཨཱམོཏི མེ པཊིཉྙཱཏེ, ཏཱིཎི སཱིསཱནི དསྶཡི;
ནིརཡནརདེཝེསུ, ཨུཔཔནྣེ ཨཝཱཙཡིཾ.
‘‘ཏདཱ ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ, སཱིསཾ དསྶེསི ནཱཡཀོ;
ཏཏོཧཾ ཝིཧཏཱརབྦྷོ, པབྦཛྫཾ སམཡཱཙིསཾ.
‘‘པབྦཛིཏྭཱན ¶ སུགཏཾ, སནྠཝཱམི ཏཧིཾ ཏཧིཾ;
ཏཏོ མཾ ཀབྦཝིཏྟོསི, ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟིཧ བྷིཀྑཝོ.
‘‘ཏཏོ ཝཱིམཾསནཏྠཾ མེ, ཨཱཧ བུདྡྷོ ཝིནཱཡཀོ;
ཏཀྐིཀཱ པནིམཱ གཱཐཱ, ཋཱནསོ པཊིབྷནྟི ཏཾ.
‘‘ན ཀབྦཝིཏྟོཧཾ ཝཱིར, ཋཱནསོ པཊིབྷནྟི མཾ;
ཏེན ཧི དཱནི ཝངྒཱིས, ཋཱནསོ སནྠཝཱཧི མཾ.
‘‘ཏདཱཧཾ སནྠཝིཾ ཝཱིརཾ, གཱཐཱཧི ཨིསིསཏྟམཾ;
ཋཱནསོ མེ ཏདཱ ཏུཊྛོ, ཛིནོ ཨགྒེ ཋཔེསི མཾ.
‘‘པཊིབྷཱནེན ཙིཏྟེན, ཨཉྙེསམཏིམཉྙཧཾ;
པེསལེ ཏེན སཾཝིགྒོ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.
‘‘པཊིབྷཱནཝཏཾ ཨགྒོ, ཨཉྙོ ཀོཙི ན ཝིཛྫཏི;
ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུ ཝངྒཱིསོ, ཨེཝཾ དྷཱརེཐ བྷིཀྑཝོ.
‘‘སཏསཧསྶེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;
སུམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ མམ.
‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;
ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.
‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, བུདྡྷསེཊྛསྶ སནྟིཀེ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;
ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.
ཨརཧཱ ¶ པན ཧུཏྭཱ ཐེརོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ ཙཀྑུཔཐཏོ པཊྛཱཡ ཙནྡེན, སཱུརིཡེན, ཨཱཀཱསེན, མཧཱསམུདྡེན, སིནེརུནཱ པབྦཏརཱཛེན, སཱིཧེན མིགརཉྙཱ, ཧཏྠིནཱགེནཱཏི ཏེན ཏེན སདྡྷིཾ ཨུཔམེནྟོ ཨནེཀེཧི པདསཏེཧི སཏྠཱརཾ ཝཎྞེནྟོཝ ཨུཔགཙྪཏི. ཏེན ཏཾ སཏྠཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཐ ཐེརེན ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཏོ པུབྦེ ཙ པཙྪཱ ཙ ཏཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཱགམྨ བྷཱསིཏཱ. ཐེརཾ ཨུདྡིསྶ ཨཱནནྡཏྠེརཱདཱིཧི བྷཱསིཏཱ ཙ –
‘‘ནིཀྑནྟཾ ¶ ཝཏ མཾ སནྟཾ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;
ཝིཏཀྐཱ ཨུཔདྷཱཝནྟི, པགབྦྷཱ ཀཎྷཏོ ཨིམེ.
‘‘ཨུགྒཔུཏྟཱ མཧིསྶཱསཱ, སིཀྑིཏཱ དལ༹ྷདྷམྨིནོ;
སམནྟཱ པརིཀིརེཡྻུཾ, སཧསྶཾ ཨཔལཱཡིནཾ.
‘‘སཙེཔི ཨེཏྟཀཱ བྷིཡྻོ, ཨཱགམིསྶནྟི ཨིཏྠིཡོ;
ནེཝ མཾ བྱཱདྷཡིསྶནྟི, དྷམྨེ སམྷི པཏིཊྛིཏོ.
‘‘སཀྑཱི ཧི མེ སུཏཾ ཨེཏཾ, བུདྡྷསྶཱདིཙྩབནྡྷུནོ;
ནིབྦཱནགམནཾ མགྒཾ, ཏཏྠ མེ ནིརཏོ མནོ.
‘‘ཨེཝཉྩེ མཾ ཝིཧརནྟཾ, པཱཔིམ ཨུཔགཙྪསི;
ཏཐཱ མཙྩུ ཀརིསྶཱམི, ན མེ མགྒམྤི དཀྑསི.
‘‘ཨརཏིཉྩ ¶ རཏིཉྩ པཧཱཡ, སབྦསོ གེཧསིཏཉྩ ཝིཏཀྐཾ;
ཝནཐཾ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩི, ནིབྦནཐོ ཨཝནཐོ ས བྷིཀྑུ.
‘‘ཡམིདྷ པཐཝིཉྩ ཝེཧཱསཾ, རཱུཔགཏཾ ཛགཏོགདྷཾ ཀིཉྩི;
པརིཛཱིཡཏི སབྦམནིཙྩཾ, ཨེཝཾ སམེཙྩ ཙརནྟི མུཏཏྟཱ.
‘‘ཨུཔདྷཱིསུ ཛནཱ གདྷིཏཱསེ, དིཊྛསུཏེ པཊིགྷེ ཙ མུཏེ ཙ;
ཨེཏྠ ཝིནོདཡ ཚནྡམནེཛོ, ཡོ ཧེཏྠ ན ལིམྤཏི མུནི ཏམཱཧུ.
‘‘ཨཐ སཊྛིསིཏཱ སཝིཏཀྐཱ, པུཐུཛྫནཏཱཡ ཨདྷམྨཱ ནིཝིཊྛཱ;
ན ཙ ཝགྒགཏསྶ ཀུཧིཉྩི, ནོ པན དུཊྛུལླགཱཧཱི ས བྷིཀྑུ.
‘‘དབྦོ ¶ ཙིརརཏྟསམཱཧིཏོ, ཨཀུཧཀོ ནིཔཀོ ཨཔིཧཱལུ;
སནྟཾ པདཾ ཨཛ྄ཛྷགམཱ མུནི, པཊིཙྩ པརིནིབྦུཏོ ཀངྑཏི ཀཱལཾ.
‘‘མཱནཾ པཛཧསྶུ གོཏམ, མཱནཔཐཉྩ ཛཧསྶུ ཨསེསཾ;
མཱནཔཐམྷི ས མུཙྪིཏོ, ཝིཔྤཊིསཱརཱིཧུཝཱ ཙིརརཏྟཾ.
‘‘མཀྑེན མཀྑིཏཱ པཛཱ, མཱནཧཏཱ ནིརཡཾ པཔཏནྟི;
སོཙནྟི ཛནཱ ཙིརརཏྟཾ, མཱནཧཏཱ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ.
‘‘ན ¶ ཧི སོཙཏི བྷིཀྑུ ཀདཱཙི, མགྒཛིནོ སམྨཱ པཊིཔནྣོ;
ཀིཏྟིཉྩ སུཁཉྩཱནུབྷོཏི, དྷམྨདསོཏི ཏམཱཧུ ཏཐཏྟཾ.
‘‘ཏསྨཱ ¶ ཨཁིལོ ཨིདྷ པདྷཱནཝཱ, ནཱིཝརཎཱནི པཧཱཡ ཝིསུདྡྷོ;
མཱནཉྩ པཧཱཡ ཨསེསཾ, ཝིཛྫཱཡནྟཀརོ སམིཏཱཝཱི.
‘‘ཀཱམརཱགེན ཌཡ྄ཧཱམི, ཙིཏྟཾ མེ པརིཌཡ྄ཧཏི;
སཱདྷུ ནིབྦཱཔནཾ བྲཱུཧི, ཨནུཀམྤཱཡ གོཏམ.
‘‘སཉྙཱཡ ཝིཔརིཡེསཱ, ཙིཏྟཾ ཏེ པརིཌཡ྄ཧཏི;
ནིམིཏྟཾ པརིཝཛྫེཧི, སུབྷཾ རཱགཱུཔསཾཧིཏཾ.
‘‘ཨསུབྷཱཡ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧི, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ;
སཏི ཀཱཡགཏཱ ཏྱཏྠུ, ནིབྦིདཱབཧུལོ བྷཝ.
‘‘ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧི, མཱནཱནུསཡམུཛྫཧ;
ཏཏོ མཱནཱབྷིསམཡཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསི.
‘‘ཏམེཝ ¶ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻ, ཡཱཡཏྟཱནཾ ན ཏཱཔཡེ;
པརེ ཙ ན ཝིཧིཾསེཡྻ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ.
‘‘པིཡཝཱཙམེཝ བྷཱསེཡྻ, ཡཱ ཝཱཙཱ པཊིནནྡིཏཱ;
ཡཾ ཨནཱདཱཡ པཱཔཱནི, པརེསཾ བྷཱསཏེ པིཡཾ.
‘‘སཙྩཾ ཝེ ཨམཏཱ ཝཱཙཱ, ཨེས དྷམྨོ སནནྟནོ;
སཙྩེ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཨཱཧུ སནྟོ པཏིཊྛིཏཱ.
‘‘ཡཾ བུདྡྷོ བྷཱསཏི ཝཱཙཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;
དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱ.
‘‘གམྦྷཱིརཔཉྙོ མེདྷཱཝཱི, མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདོ;
སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, དྷམྨཾ དེསེཏི བྷིཀྑུནཾ.
‘‘སཾཁིཏྟེནཔི དེསེཏི, ཝིཏྠཱརེནཔི བྷཱསཏི;
སཱལིཀཱཡིཝ ནིགྒྷོསོ, པཊིབྷཱནཾ ཨུདིཡྻཏི.
‘‘ཏསྶ ཏཾ དེསཡནྟསྶ, སུཎནྟི མདྷུརཾ གིརཾ;
སརེན རཛནཱིཡེན, སཝནཱིཡེན ཝགྒུནཱ;
ཨུདགྒཙིཏྟཱ མུདིཏཱ, སོཏཾ ཨོདྷེནྟི བྷིཀྑཝོ.
‘‘ཨཛྫ པནྣརསེ ཝིསུདྡྷིཡཱ, བྷིཀྑཱུ པཉྩསཏཱ སམཱགཏཱ;
སཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདཱ, ཨནཱིགྷཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝཱ ཨིསཱི.
‘‘ཙཀྐཝཏྟཱི ¶ ¶ ཡཐཱ རཱཛཱ, ཨམཙྩཔརིཝཱརིཏོ;
སམནྟཱ ཨནུཔརིཡེཏི, སཱགརནྟཾ མཧིཾ ཨིམཾ.
‘‘ཨེཝཾ ཝིཛིཏསངྒཱམཾ, སཏྠཝཱཧཾ ཨནུཏྟརཾ;
སཱཝཀཱ པཡིརུཔཱསནྟི, ཏེཝིཛྫཱ མཙྩུཧཱཡིནོ.
‘‘སབྦེ བྷགཝཏོ པུཏྟཱ, པལཱཔེཏྠ ན ཝིཛྫཏི;
ཏཎྷཱསལླསྶ ཧནྟཱརཾ, ཝནྡེ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནཾ.
‘‘པརོསཧསྶཾ བྷིཀྑཱུནཾ, སུགཏཾ པཡིརུཔཱསཏི;
དེསེནྟཾ ཝིརཛཾ དྷམྨཾ, ནིབྦཱནཾ ཨཀུཏོབྷཡཾ.
‘‘སུཎནྟི ¶ དྷམྨཾ ཝིམལཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏཾ;
སོབྷཏི ཝཏ སམྦུདྡྷོ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏོ.
‘‘ནཱགནཱམོསི བྷགཝཱ, ཨིསཱིནཾ ཨིསིསཏྟམོ;
མཧཱམེགྷོཝ ཧུཏྭཱན, སཱཝཀེ ཨབྷིཝསྶསི.
‘‘དིཝཱ ཝིཧཱརཱ ནིཀྑམྨ, སཏྠུདསྶནཀམྱཏཱ;
སཱཝཀོ ཏེ མཧཱཝཱིར, པཱདེ ཝནྡཏི ཝངྒིསོ.
‘‘ཨུམྨགྒཔཐཾ མཱརསྶ, ཨབྷིབྷུཡྻ ཙརཏི པབྷིཛྫ ཁཱིལཱནི;
ཏཾ པསྶཐ བནྡྷཔམུཉྩ ཀརཾ, ཨསིཏཾཝ བྷཱགསོ པཝིབྷཛྫ.
‘‘ཨོགྷསྶ ཧི ནིཏརཎཏྠཾ, ཨནེཀཝིཧིཏཾ མགྒཾ ཨཀྑཱསི;
ཏསྨིཉྩ ཨམཏེ ཨཀྑཱཏེ, དྷམྨདསཱ ཋིཏཱ ཨསཾཧཱིརཱ.
‘‘པཛྫོཏཀརོ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ, སབྦཋིཏཱིནཾ ཨཏིཀྐམམདྡས;
ཉཏྭཱ ཙ སཙྪིཀཏྭཱ ཙ, ཨགྒཾ སོ དེསཡི དསདྡྷཱནཾ.
‘‘ཨེཝཾ སུདེསིཏེ དྷམྨེ, ཀོ པམཱདོ ཝིཛཱནཏཾ དྷམྨཾ;
ཏསྨཱ ཧི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ, ཨཔྤམཏྟོ སདཱ ནམསྶམནུསིཀྑེ.
‘‘བུདྡྷཱནུབུདྡྷོ ཡོ ཐེརོ, ཀོཎྜཉྙོ ཏིབྦནིཀྐམོ;
ལཱབྷཱི སུཁཝིཧཱརཱནཾ, ཝིཝེཀཱནཾ ཨབྷིཎྷསོ.
‘‘ཡཾ སཱཝཀེན པཏྟབྦཾ, སཏྠུ སཱསནཀཱརིནཱ;
སབྦསྶ ཏཾ ཨནུཔྤཏྟཾ, ཨཔྤམཏྟསྶ སིཀྑཏོ.
‘‘མཧཱནུབྷཱཝོ ¶ ཏེཝིཛྫོ, ཙེཏོཔརིཡཀོཝིདོ;
ཀོཎྜཉྙོ བུདྡྷདཱཡཱདོ, པཱདེ ཝནྡཏི སཏྠུནོ.
‘‘ནགསྶ ¶ པསྶེ ཨཱསཱིནཾ, མུནིཾ དུཀྑསྶ པཱརགུཾ;
སཱཝཀཱ པཡིརུཔཱསནྟི, ཏེཝིཛྫཱ མཙྩུཧཱཡིནོ.
‘‘ཙེཏསཱ ¶ ཨནུཔརིཡེཏི, མོགྒལླཱནོ མཧིདྡྷིཀོ;
ཙིཏྟཾ ནེསཾ སམནྭེསཾ, ཝིཔྤམུཏྟཾ ནིརཱུཔདྷིཾ.
‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣཾ, མུནིཾ དུཀྑསྶ པཱརགུཾ;
ཨནེཀཱཀཱརསམྤནྣཾ, པཡིརུཔཱསནྟི གོཏམཾ.
‘‘ཙནྡོ ཡཐཱ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ནབྷེ, ཝིརོཙཏི ཝཱིཏམལོཝ བྷཱཎུམཱ;
ཨེཝམྤི ཨངྒཱིརས ཏྭཾ མཧཱམུནི, ཨཏིརོཙསི ཡསསཱ སབྦལོཀཾ.
‘‘ཀཱཝེཡྻམཏྟཱ ཝིཙརིམྷ པུབྦེ, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུརཾ;
ཨཐདྡསཱམ སམྦུདྡྷཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.
‘‘སོ མེ དྷམྨམདེསེསི, མུནི དུཀྑསྶ པཱརགཱུ;
དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསཱིདིམྷ, སདྡྷཱ ནོ ཨུདཔཛྫཐ.
‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཁནྡྷེ ཨཱཡཏནཱནི ཙ;
དྷཱཏུཡོ ཙ ཝིདིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.
‘‘བཧཱུནཾ ཝཏ ཨཏྠཱཡ, ཨུཔྤཛྫནྟི ཏཐཱགཏཱ;
ཨིཏྠཱིནཾ པུརིསཱནཉྩ, ཡེ ཏེ སཱསནཀཱརཀཱ.
‘‘ཏེསཾ ཁོ ཝཏ ཨཏྠཱཡ, བོདྷིམཛ྄ཛྷགམཱ མུནི;
བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཉྩ, ཡེ ནིཡཱམགཏདྡསཱ.
‘‘སུདེསིཏཱ ཙཀྑུམཏཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;
ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨནུཀམྤཱཡ པཱཎིནཾ.
‘‘དུཀྑཾ དུཀྑསམུཔྤཱདཾ, དུཀྑསྶ ཙ ཨཏིཀྐམཾ;
ཨརིཡཾ ཙཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.
‘‘ཨེཝམེཏེ ¶ ཏཐཱ ཝུཏྟཱ, དིཊྛཱ མེ ཏེ ཡཐཱ ཏཐཱ;
སདཏྠོ མེ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.
‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, མམ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ;
སུཝིབྷཏྟེསུ དྷམྨེསུ, ཡཾ སེཊྛཾ ཏདུཔཱགམིཾ.
‘‘ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟོ, སོཏདྷཱཏུ ཝིསོདྷིཏཱ;
ཏེཝིཛྫོ ཨིདྡྷིཔཏྟོམྷི, ཙེཏོཔརིཡཀོཝིདོ.
‘‘པུཙྪཱམི ¶ སཏྠཱརམནོམཔཉྙཾ, དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱནཾ ཚེཏྟཱ;
ཨགྒཱལ༹ཝེ ཀཱལམཀཱསི བྷིཀྑུ, ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ.
‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ ཨིཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཏཡཱ ཀཏཾ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ;
སོ ཏཾ ནམསྶཾ ཨཙརི མུཏྱཔེཁོ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱི.
‘‘ཏཾ ¶ སཱཝཀཾ སཀྐ མཡམྤི སབྦེ, ཨཉྙཱཏུམིཙྪཱམ སམནྟཙཀྑུ;
སམཝཊྛིཏཱ ནོ སཝནཱཡ སོཏཱ, ཏུཝཾ ནོ སཏྠཱ ཏྭམནུཏྟརོསི.
‘‘ཚིནྡ ནོ ཝིཙིཀིཙྪཾ བྲཱུཧི མེཏཾ, པརིནིབྦུཏཾ ཝེདཡ བྷཱུརིཔཉྙ;
མཛ྄ཛྷེཝ ནོ བྷཱས སམནྟཙཀྑུ, སཀྐོཝ དེཝཱན སཧསྶནེཏྟོ.
‘‘ཡེ ཀེཙི གནྠཱ ཨིདྷ མོཧམགྒཱ, ཨཉྙཱཎཔཀྑཱ ཝིཙིཀིཙྪཋཱནཱ;
ཏཐཱགཏཾ པཏྭཱ ན ཏེ བྷཝནྟི, ཙཀྑུཉྷི ཨེཏཾ པརམཾ ནརཱནཾ.
‘‘ནོ ¶ ཙེ ཧི ཛཱཏུ པུརིསོ ཀིལེསེ, ཝཱཏོ ཡཐཱ ཨབྦྷགྷནཾ ཝིཧཱནེ;
ཏམོཝསྶ ནིཝུཏོ སབྦལོཀོ, ཛོཏིམནྟོཔི ན པབྷཱསེཡྻུཾ.
‘‘དྷཱིརཱ ཙ པཛྫོཏཀརཱ བྷཝནྟི, ཏཾ ཏཾ ཨཧཾ ཝཱིར ཏཐེཝ མཉྙེ;
ཝིཔསྶིནཾ ཛཱནམུཔཱགམིམྷ, པརིསཱསུ ནོ ཨཱཝིཀརོཧི ཀཔྤཾ.
‘‘ཁིཔྤཾ གིརཾ ཨེརཡ ཝགྒུ ཝགྒུཾ, ཧཾསོཝ པགྒཡ྄ཧ སཎིཀཾ ནིཀཱུཛ;
བིནྡུསྶརེན སུཝིཀཔྤིཏེན, སབྦེཝ ཏེ ཨུཛྫུགཏཱ སུཎོམ.
‘‘པཧཱིནཛཱཏིམརཎཾ ཨསེསཾ, ནིགྒཡ྄ཧ དྷོནཾ ཝདེསྶཱམི དྷམྨཾ;
ན ཀཱམཀཱརོ ཧི པུཐུཛྫནཱནཾ, སངྑེཡྻཀཱརོ ཙ ཏཐཱགཏཱནཾ.
‘‘སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎཾ ¶ ཏཝེདཾ, སམུཛྫུཔཉྙསྶ སམུགྒཧཱིཏཾ;
ཨཡམཉྫལི པཙྪིམོ སུཔྤཎཱམིཏོ, མཱ མོཧཡཱི ཛཱནམནོམཔཉྙ.
‘‘པརོཔརཾ ཨརིཡདྷམྨཾ ཝིདིཏྭཱ, མཱ མོཧཡཱི ཛཱནམནོམཝཱིརིཡ;
ཝཱརིཾ ཡཐཱ གྷམྨནི གྷམྨཏཏྟོ, ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམི སུཏཾ པཝསྶ.
‘‘ཡདཏྠིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརཱི, ཀཔྤཱཡནོ ཀཙྩིསྶཏཾ ཨམོགྷཾ;
ནིབྦཱཡི སོ ཨཱདུ སཨུཔཱདིསེསོ, ཡཐཱ ཝིམུཏྟོ ཨཧུ ཏཾ སུཎོམ.
‘‘ཨཙྪེཙྪི ¶ ཏཎྷཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ, (ཨིཏི བྷགཝཱ,)
ཀཎྷསྶ སོཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ;
ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསཾ, ཨིཙྩབྲཝི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོ.
‘‘ཨེས སུཏྭཱ པསཱིདཱམི, ཝཙོ ཏེ ཨིསིསཏྟམ;
ཨམོགྷཾ ཀིར མེ པུཊྛཾ, ན མཾ ཝཉྩེསི བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡཐཱ ཝཱདཱི ཏཐཱ ཀཱརཱི, ཨཧུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ;
ཨཙྪེཙྪི མཙྩུནོ ཛཱལཾ, ཏཏཾ མཱཡཱཝིནོ དལ༹ྷཾ.
‘‘ཨདྡས བྷགཝཱ ཨཱདིཾ, ཨུཔཱདཱནསྶ ཀཔྤིཡོ;
ཨཙྩགཱ ཝཏ ཀཔྤཱནོ, མཙྩུདྷེཡྻཾ སུདུཏྟརཾ.
‘‘ཏཾ ¶ དེཝདེཝཾ ཝནྡཱམི, པུཏྟཾ ཏེ དྭིཔདུཏྟམ;
ཨནུཛཱཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, ནཱགཾ ནཱགསྶ ཨོརས’’ནྟི. –
ཨིམཱ གཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱལེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏཱ. ཏཏྠ ‘‘ནིཀྑནྟཾ ཝཏ མཾ སནྟ’’ནྟིཨཱདཡོ པཉྩ གཱཐཱ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ ནཝོ ཨཙིརཔབྦཛིཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨུཔགཏཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ སམྦཧུལཱ ཨིཏྠིཡོ དིསྭཱ ཨུཔྤནྣརཱགོ ཏཾ ཝིནོདེནྟོ ཨབྷཱསི.
ཏཏྠ ནིཀྑནྟཾ ཝཏ མཾ སནྟཾ, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡནྟི ཨགཱརཏོ ནིཀྑནྟཾ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཾ མཾ སམཱནཾ. ཝིཏཀྐཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ པཱཔཝིཏཀྐཱ. ཨུཔདྷཱཝནྟཱིཏི མམ ཙིཏྟཾ ཨུཔགཙྪནྟི. པགབྦྷཱཏི པཱགབྦྷིཡཡུཏྟཱ ཝསིནོ. ‘‘ཨཡཾ གེཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏོ, ནཡིམཾ ཨནུདྡྷཾསིཏུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཔརིཧཱརཏོ ནིལླཛྫཱ. ཀཎྷཏོཏི ¶ ཀཱལ༹ཏོ, ལཱམཀབྷཱཝཏོཏི ཨཏྠོ. ཨིམེཏི ཏེསཾ ཨཏྟནོ པཙྩཀྑཏཱ ཝུཏྟཱ.
ཨསུདྡྷཛཱིཝིནོ པརིཝཱརཡུཏྟཱ མནུསྶཱ ཨུགྒཀིཙྩཏཱཡ ‘‘ཨུགྒཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ པུཏྟཱ ཨུགྒཔུཏྟཱ. མཧིསྶཱསཱཏི མཧཱཨིསྶཱསཱ. སིཀྑིཏཱཏི དྭཱདས ཝསྶཱནི ཨཱཙརིཡཀུལེ ཨུགྒཧིཏསིཔྤཱ. དལ༹ྷདྷམྨིནོཏི, དལ༹ྷདྷནུནོ ¶ . དལ༹ྷདྷནུ ནཱམ དྭིསཧསྶཐཱམཾ ཝུཙྩཏི. དྭིསཧསྶཐཱམནྟི, ཙ ཡསྶ ཨཱརོཔིཏསྶ ཛིཡཱཡ བནྡྷོ ལོཧསཱིསཱདཱིནཾ བྷཱརོ དཎྜེ གཧེཏྭཱ ཡཱཝ ཀཎྜཔམཱཎཱ ནབྷཾ ཨུཀྑིཏྟསྶ པཐཝིཏོ མུཙྩཏི. སམནྟཱ པརིཀིརེཡྻུནྟི སམནྟཏོ ཀཎྜེ ཁིཔེཡྻུཾ. ཀིཏྟཀཱཏི ཙེ ཨཱཧ ‘‘སཧསྶཾ ཨཔལཱཡིན’’ནྟི. ཡུདྡྷེ ཨཔརཾ མུཁཱནཾ སཧསྶམཏྟཱནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སིཀྑིཏཱ ཀཏཧཏྠཱ ཨུགྒཱ དལ༹ྷདྷནུནོ མཧིསྶཱསཱ ཨུགྒཔུཏྟཱ སཧསྶམཏྟཱ ཀདཱཙིཔི ཡུདྡྷེ པརཱཛཡཾ ཨཔཏྟཱ ཨཔྤམཏྟཱ སམནྟཏོ ཋཏྭཱ ཐམྦྷཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སཙེཔི ཝསྶེཡྻུཾ. ཏཱདིསེཧིཔི ཨིསྶཱསསཧསྶེཧི སམནྟཱ སརེ པརིཀིརཱིཡནྟེ སུསིཀྑིཏོ པུརིསོ དཎྜཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ སརེ ཨཏྟནོ སརཱིརེ ཨཔཏམཱནེ ཀཏྭཱ པཱདམཱུལེ པཱཏེཡྻ. ཏཏྠ ཨེཀོཔི ཨིསྶཱསོ དྭེ སརེ ཨེཀཏོ ཁིཔནྟོ ནཱམ ནཏྠི. ཨིཏྠིཡོ པན རཱུཔཱརམྨཎཱདིཝསེན པཉྩ པཉྩ སརེ ཨེཀཏོ ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཁིཔནྟིཡོ. ཨེཏྟཀཱ བྷིཡྻོཏི ཨིམཱཧི ཨིཏྠཱིཧི བྷིཡྻོཔི བཧཱུ ཨིཏྠིཡོ ཨཏྟནོ ཨིཏྠིཀུཏྟཧཱསབྷཱཝཱདིཏོ ཝིདྷཾསེནྟི.
སཀྑཱི ཧི མེ སུཏཾ ཨེཏནྟི སམྨུཁཱ མཡཱ ཨེཏཾ སུཏཾ. ནིབྦཱནགམནཾ མགྒནྟི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, ནིབྦཱནགཱམིམགྒོཏི ཨཏྠོ, ཝིཔསྶནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཏྠ མེ ནིརཏོ མནོཏི ཏསྨིཾ ཝིཔསྶནཱམགྒེ མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟཾ ནིརཏཾ.
ཨེཝཉྩེ ¶ མཾ ཝིཧརནྟནྟི ཨེཝཾ ཨནིཙྩཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡ ཙ ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཙ ཝིཧརནྟཾ མཾ. པཱཔིམཱཏི ཀིལེསམཱརཾ ཨཱལཔཏི. ཏཐཱ མཙྩུ ཀརིསྶཱམི, ན མེ མགྒམྤི དཀྑསཱིཏི མཡཱ ཀཏཾ མགྒམྤི ཡཐཱ ན པསྶསི, ཏཐཱ མཙྩུ ཨནྟཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ཡོཛནཱ.
ཨརཏིཉྩཱཏིཨཱདིཀཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤནྣེ ཨརཏིཨཱདིཀེ ཝིནོདེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨརཏིནྟི ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ པནྟསེནཱསནེསུ ཙ ཨུཀྐཎྛནཾ. རཏིནྟི པཉྩཀཱམགུཎརཏིཾ. པཧཱཡཱཏི པཛཧིཏྭཱ. སབྦསོ གེཧསིཏཉྩ ཝིཏཀྐནྟི, གེཧནིསྶིཏཾ པུཏྟདཱརཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཉཱཏིཝིཏཀྐཱདིཉྩ མིཙྪཱཝིཏཀྐཾ ཨནཝསེསཏོ པཧཱཡ. ཝནཐཾ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཔྤབྷེདེ སབྦསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཏཎྷཾ ན ཀརེཡྻཾ. ནིབྦནཐོ ཨཝནཐོ ས བྷིཀྑཱུཏི ཡོ ཧི སབྦེན སབྦཾ ¶ ནིཏྟཎྷོ ¶ , ཏཏོ ཨེཝ ཀཏྠཙིཔི ནནྡིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨཝནཐོ, སོ བྷིཀྑུ ནཱམ སཾསཱརེ བྷཡསྶ སམྨདེཝ ཨིཀྑཎཏཱཡ བྷིནྣཀིལེསཏཱཡ ཙཱཏི ཨཏྠོ.
ཡམིདྷ པཐཝིཉྩ ཝེཧཱསཾ, རཱུཔགཏཾ ཛགཏོགདྷཾ ཀིཉྩཱིཏི ཡཾཀིཉྩི ཨིདྷ པཐཝཱིགཏཾ བྷཱུམིནིསྶིཏཾ ཝེཧཱསཾ ཝེཧཱསཊྛཾ དེཝལོཀནིསྶིཏཾ རཱུཔགཏཾ རཱུཔཛཱཏཾ རུཔྤནསབྷཱཝཾ ཛགཏོགདྷཾ ལོཀིཀཾ བྷཝཏྟཡཔརིཡཱཔནྣཾ སངྑཏཾ. པརིཛཱིཡཏི སབྦམནིཙྩནྟི སབྦཾ ཏཾ ཛརཱབྷིབྷཱུཏཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཨནིཙྩཾ ཏཏོ ཨེཝ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཏིལཀྑཎཱརོཔནཾ ཨཱཧ. ཨཡཾ ཐེརསྶ མཧཱཝིཔསྶནཱཏི ཝདནྟི. ཨེཝཾ སམེཙྩ ཙརནྟི མུཏཏྟཱཏི ཨེཝཾ སམེཙྩ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མུཏཏྟཱ པརིཉྙཱཏཏྟབྷཱཝཱ པཎྜིཏཱ ཙརནྟི ཝིཧརནྟི.
ཨུཔདྷཱིསཱུཏི ཁནྡྷཱུཔདྷིཨཱདཱིསུ. ཛནཱཏི ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ. གདྷིཏཱསེཏི པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ. ཨེཏྠ ཧི ཝིསེསཏོ ཀཱམགུཎཱུཔདྷཱིསུ ཚནྡོ ཨཔནེཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ དིཊྛསུཏེ པཊིགྷེ ཙ མུཏེ ཙཱཏི. དིཊྛསུཏེཏི དིཊྛེ ཙེཝ སུཏེ ཙ, རཱུཔསདྡེསཱུཏི ཨཏྠོ. པཊིགྷེཏི གྷཊྚནཱིཡེ ཕོཊྛབྦེ. མུཏེཏི ཝུཏྟཱཝསེསེ མུཏེ, གནྡྷརསེསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱརཏྠཔཀཱསནིཡཾ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༡༠) ‘‘པཊིགྷཔདེན གནྡྷརསཱ གཧིཏཱ, མུཏཔདེན ཕོཊྛབྦཱརམྨཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཝིནོདཡ ཚནྡམནེཛོཏི ཨེཏསྨིཾ དིཊྛཱདིབྷེདེ པཉྩཀཱམགུཎེ ཀཱམཙྪནྡཾ ཝིནོདེཧི, ཏཐཱ སཏི སབྦཏྠ ཨནེཛོ ཨཝིཀཔྤོ བྷཝསི. ཡོ ཧེཏྠ ན ལིམྤཏི མུནི ཏམཱཧཱུཏི ཡོ ཧི ཨེཏྠ ཀཱམགུཎེ ཏཎྷཱལེཔེན ན ལིམྤཏི, ཏཾ མོནེཡྻདྷམྨཊྛཏོ ‘‘མུནཱི’’ཏི པཎྜིཏཱ ཝདནྟི. ‘‘ཨཐ སཊྛིསིཏཱ’’ཏི པཱལཱི༹ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཀེཙི ‘‘སཊྛིདྷམྨཱརམྨཎནིསྶིཏཱ’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ‘‘ཨཊྛསཊྛིསིཏཱ ¶ སཝིཏཀྐཱ’’ཏི པན པཱལི༹, ཨཔྤཀཉྷི ཨཱུནཾ ཨདྷིཀཾ ཝཱ ན གཎནཱུཔགཾ ཧོཏཱིཏི. ཨཊྛསཊྛིསིཏཱཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏསནྣིསྶིཏཱ མིཙྪཱཝིཏཀྐཱཏི ཨཏྠོཏི ཀེཙི ཝདནྟི. དིཊྛིགཏིཀཱ ཙ སཏྟཱཝཱསཱབྷཱཝལདྡྷིཾ ཨཛ྄ཛྷཱུཔགཏཱཏི ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཝཱདཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིཏརེསཾ ཝསེན ‘‘ཨཐ སཊྛིསིཏཱ སཝིཏཀྐཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཏཎྷཱལེཔཱབྷཱཝེན བྷིཀྑཱུཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ དིཊྛིལེཔཱབྷཱཝེནཔཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ སཊྛིསིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པུཐུཛྫནཏཱཡ ཨདྷམྨཱ ¶ ནིཝིཊྛཱཏི ¶ ཏེ པན མིཙྪཱཝིཏཀྐཱ ནིཙྩཱདིགཱཧཝསེན ཨདྷམྨཱ དྷམྨཏོ ཨཔེཏཱ པུཐུཛྫནཏཱཡཾ ཨནྡྷབཱལེ ནིཝིཊྛཱ ཨབྷིནིཝིཊྛཱ. ན ཙ ཝགྒགཏསྶ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝཏྠུསྨིཾ སསྶཏཝཱདཱདིམིཙྪཱདིཊྛིཝགྒགཏོ, ཏཾལདྡྷིཀོ ན ཙ ཨསྶ བྷཝེཡྻ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༡༠) པན ‘‘ཨཐ སཊྛིསིཏཱ སཝིཏཀྐཱ, པུཐཱུ ཛནཏཱཡ ཨདྷམྨཱ ནིཝིཊྛཱ’’ཏི པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཐ ཚ ཨཱརམྨཎནིསྶིཏཱ པུཐཱུ ཨདྷམྨཝིཏཀྐཱ ཛནཏཱཡ ནིཝིཊྛཱཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ན ཙ ཝགྒགཏསྶ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཏེསཾ ཝསེན ན ཀཏྠཙི ཀིལེསཝགྒགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཙ ཝུཏྟཾ. ནོ པན དུཊྛུལླགཱཧཱི ས བྷིཀྑཱུཏི ཡོ ཀིལེསེཧི དཱུསིཏཏྟཱ ཨཏིཝིཡ དུཊྛུལླཏཱ ཙ དུཊྛུལླཱནཾ མིཙྪཱཝཱདཱནཾ གཎྷནསཱིལོ ཙ ནོ ཨསྶ ནོ བྷཝེཡྻ, སོ བྷིཀྑུ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.
དབྦོཏི དབྦཛཱཏིཀོ པཎྜིཏོ. ཙིརརཏྟསམཱཧིཏོཏི ཙིརཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཱཧིཏོ. ཨཀུཧཀོཏི ཀོཧཉྙརཧིཏོ ཨསཋོ ཨམཱཡཱཝཱི. ནིཔཀོཏི ནིཔུཎོ ཚེཀོ. ཨཔིཧཱལཱུཏི ནིཏྟཎྷོ. སནྟཾ པདཾ ཨཛ྄ཛྷགམཱཏི, ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏོ. མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགཏཏོ མུནི. པརིནིབྦུཏོཏི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ནིབྦཱནཾ པཊིཙྩ སཨུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོ. ཀངྑཏི ཀཱལནྟི ཨིདཱནི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཏྠཱཡ ཀཱལཾ ཨཱགམེཏི. ན ཏསྶ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ ཨཏྠི, ཡཐཱ ཨེདིསོ བྷཝིསྶཏི, ཏཐཱ ཨཏྟཱནཾ སམྤཱདེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
མཱནཾ པཛཧསྶཱུཏིཨཱདཡོ ཙཏསྶོ གཱཐཱ པཊིབྷཱནསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཏྟནོ པཝཏྟམཱནཾ མཱནཾ ཝིནོདེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ མཱནཾ པཛཧསྶཱུཏི སེཡྻམཱནཱདིནཝཝིདྷཾ མཱནཾ པརིཙྩཛ. གོཏམཱཏི གོཏམགོཏྟསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཏྟཱ ཨཏྟཱནཾ གོཏམགོཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨཱལཔཏི. མཱནཔཐནྟི མཱནསྶ པཝཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔརིཀྑིཏྟཾ ཛཱཏིཨཱདིཾ ཏཔྤཊིབདྡྷཀིལེསཔྤཧཱནེན ཛཧསྶུ པཛཧ. ཨསེསནྟི སབྦམེཝ. མཱནཔཐམྷི ས མུཙྪིཏོཏི མཱནཝཏྠུནིམིཏྟཾ མུཙྪཾ ཨཱཔནྣོ. ཝིཔྤཊིསཱརཱིཧུཝཱ ཙིརརཏྟནྟི ཨིམསྨིཾ མཱནཔཐཱནུཡོགཀྑཎེ ཝཱིཏིཝཏྟེ པུབྦེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶ, ‘‘ནཊྛོཧམསྨཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧུཝཱ ཨཧོསི.
མཀྑེན ¶ ¶ མཀྑིཏཱ པཛཱཏི སཱུརཱདིནཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེཏྭཱ པརེ ཝམྦྷེཏྭཱ པརགུཎམཀྑནལཀྑཎེན མཀྑེན པིསིཏཏྟཱ མཀྑཱི. པུགྒལོ ཧི ཡཐཱ ཡཐཱ པརེསཾ གུཎེ མཀྑེཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཏྟནོ གུཎེ པུཉྫཏི ནིརཱཀརོཏི ནཱམ. མཱནཧཏཱཏི མཱནེན ཧཏགུཎཱ. ནིརཡཾ པཔཏནྟཱིཏི ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི.
མགྒཛིནོཏི མགྒེན ཝིཛིཏཀིལེསོ. ཀིཏྟིཉྩ སུཁཉྩཱཏི ཝིཉྙཱུཧི པསཾསིཏཉྩ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཉྩ ཨནུབྷོཏཱིཏི པཊིལབྷཏི. དྷམྨདསོཏི ཏམཱཧུ ཏཐཏྟནྟི ཏཾ ཏཐབྷཱཝཾ སམྨཱཔཊིཔནྣཾ ཡཱཐཱཝཏོ དྷམྨདསྶཱིཏི པཎྜིཏཱ ཨཱཧུ.
ཨཁིལོཏི པཉྩཙེཏོཁིལརཧིཏོ. པདྷཱནཝཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསམྤནྣོ. ཝིསུདྡྷོཏི ནཱིཝརཎསངྑཱཏཝལཱཧཀཱཔགམེན ཝིསུདྡྷམཱནསོ ¶ . ཨསེསནྟི ནཝཝིདྷམྤི མཱནཾ ཨགྒམགྒེན པཛཧིཏྭཱ. ཝིཛྫཱཡནྟཀརོ སམིཏཱཝཱིཏི སབྦསོ སམིཏཀིལེསོ ཏིཝིདྷཱཡ ཝིཛྫཱཡ པརིཡོསཱནཔྤཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདཏི.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཉྙཏརེན རཱཛམཧཱམཏྟེན ནིམནྟིཏོ པུབྦཎྷསམཡཾ ཏསྶ གེཧཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི ཨཱཡསྨཏཱ ཝངྒཱིསེན པཙྪཱསམཎེན. ཨཐ ཏསྨིཾ གེཧེ ཨིཏྠིཡོ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, དྷམྨཾ སུཎནྟི. ཨཐཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶ ནཝཔབྦཛིཏསྶ ཨཱརམྨཎཾ པརིགྒཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎེ རཱགོ ཨུཔྤཛྫི. སོ སདྡྷོ ཨུཛུཛཱཏིཀོ ཀུལཔུཏྟོ ‘‘ཨཡཾ མེ རཱགོ ཝཌྜྷིཏྭཱ དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀམྤི ཨཏྠཾ ནཱསེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཐེརསྶ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཀཱམརཱགེནཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡདིཔི ཀིལེསརཛྫནཔརིལཱ༹ཧོ ཀཱཡམྤི བཱདྷཏི, ཙིཏྟཾ པན བཱདྷེནྟོ ཙིརཏརཾ བཱདྷེཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམརཱགེན ཌཡ྄ཧཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཙིཏྟཾ མེ པརིཌཡ྄ཧཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནིབྦཱཔནནྟི རཱགནིབྦཱཔནཀཱརཎཾ རཱགཔརིལཱ༹ཧསྶ ནིབྦཱཔནསམཏྠཾ ཨོཝཱདཾ ཀརོཧཱིཏི ཨཏྠོ.
སཉྙཱཡ ཝིཔརིཡེསཱཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱ ཏེན ཡཱཙིཏེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟཱ. ཝིཔརིཡེསཱཏི ཝིཔལླཱསེན ཨསུབྷེ སུབྷནྟི ¶ པཝཏྟེན ཝིཔརཱིཏགྒཱཧེན. ནིམིཏྟནྟི ཀིལེསཛནཀནིམིཏྟཾ. པརིཝཛྫེཧཱིཏི པརིབྦཛ. སུབྷཾ རཱགཱུཔསཾཧིཏནྟི རཱགཝཌྜྷནཱརམྨཎཾ སུབྷཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཨསུབྷསཉྙཱཡ པརིཝཛྫེཡྻ, སབྦཏྠ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱཡ. ཏསྨཱ ཏདུབྷཡམྤི དསྶེནྟོ ‘‘ཨསུབྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.
ཏཏྠ ¶ ཨསུབྷཱཡཱཏི ཨསུབྷཱནུཔསྶནཱཡ. ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧི ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏནྟི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཝིཀྑེཔཱབྷཱཝེན ཨེཀགྒཾ ཨཱརམྨཎེསུ སུསམཱཧིཏཾ ཨཔྤིཏཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝེཧི ཏཝ ཨསུབྷཱནུཔསྶནཾ སུཀརཾ ཨཀྑཱམཱིཏི. སཏི ཀཱཡགཏཱ ཏྱཏྠཱུཏི ཝུཏྟཀཱཡགཏཱསཏིབྷཱཝནཱ ཏཡཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཧོཏཱུཏི ཨཏྠོ. ནིབྦིདཱབཧུལོ བྷཝཱཏི ཨཏྟབྷཱཝེ སབྦསྨིཉྩ ནིབྦེདབཧུལོ ཧོཧི.
ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧཱིཏི ནིཙྩནིམིཏྟཱདཱིནཾ ཨུགྒྷཱཊནེན ཝིསེསཏོ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ ཨནིམིཏྟཱ ནཱམ, ཏཏོ མཱནཱནུསཡམུཛྫཧཱཏི ཏཾ བྷཱཝེནྟོ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན མཱནཱནུསཡཾ སམུཙྪིནྡ. མཱནཱབྷིསམཡཱཏི མཱནསྶ དསྶནཱབྷིསམཡཱ ཙེཝ པཧཱནཱབྷིསམཡཱ ཙ. ཨུཔསནྟོཏི སབྦསོ རཱགཱདཱིནཾ སནྟཏཱཡ ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསི ཝིཧརིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏམེཝ ཝཱཙནྟིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ བྷགཝཏཱ སུབྷཱསིཏསུཏྟེ (སཾ. ནི. ༡.༢༡༣) དེསིཏེ སོམནསྶཛཱཏེན ཐེརེན བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ ¶ ཨབྷིཏྠཝནྟེན ཝུཏྟཱ. ཡཱཡཏྟཱནཾ ན ཏཱཔཡེཏི ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཧེཏུབྷཱུཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཝིཔྤཊིསཱརེན ན ཏཱཔེཡྻ ན ཝིཧེཋེཡྻ. པརེ ཙ ན ཝིཧིཾསེཡྻཱཏི པརེ ཙ པརེཧི བྷིནྡནྟོ ན བཱདྷེཡྻ. སཱ ཝེ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱཏི སཱ ཝཱཙཱ ཨེཀཾསེན སུབྷཱསིཏཱ ནཱམ, ཏསྨཱ ཏམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻཱཏི ཡོཛནཱ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨཔིསུཎཝཱཙཱཝསེན བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏི.
པཊིནནྡིཏཱཏི པཊིམུཁབྷཱཝེན ནནྡིཏཱ པིཡཱཡིཏཱ སམྤཏི ཨཱཡཏིཉྩ སུཎནྟེཧི སམྤཊིཙྪིཏཱ. ཡཾ ཨནཱདཱཡཱཏི ཡཾ ཝཱཙཾ བྷཱསནྟོ པཱཔཱནི པརེསཾ ཨཔྤིཡཱནི ཨནིཊྛཱནི ཕརུསཝཙནཱནི ཨནཱདཱཡ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཾ པིཡམེཝ དཱིཔེཏི. ཏམེཝ པིཡཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻཱཏི པིཡཝཱཙཱཝསེན ཨབྷིཏྠཝི.
ཨམཏཱཏི ¶ སཱདྷུབྷཱཝེན ཨམཏསདིསཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སཙྩཾ ཧཝེ སཱདྷུཏརཾ རསཱན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣). ནིབྦཱནཱམཏཔཙྩཡཏྟཱ ཝཱ ཨམཏཱ. ཨེས དྷམྨོ སནནྟནོཏི ཡཱ ཨཡཾ སཙྩཝཱཙཱ ནཱམ, ཨེས པོརཱཎོ དྷམྨོ ཙརིཡཱ པཝེཎི. ཨིདམེཝ ཧི པོརཱཎཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ ཡཾ ཏེ ན ཨལིཀཾ བྷཱསིཾསུ. ཏེནཱཧ – ‘‘སཙྩེ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཨཱཧུ སནྟོ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཙྩེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨཏྠེ པཏིཊྛིཏཱ, ཨཏྠེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ དྷམྨེ པཏིཊྛིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཙྩཝིསེསནམེཝ ཝཱ ཨེཏཾ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཙྩེ པཏིཊྛིཏཱ. ཀཱིདིསེ? ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཡཾ པརེསཾ ཨཏྠཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ ཨཏྠཾ ཨནུཔརོདྷཀརཾ, དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཾ དྷམྨིཀམེཝ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏཱིཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སཙྩཝཱཙཱཝསེན ¶ ཨབྷིཏྠཝི. ཁེམནྟི ཨབྷཡཾ ནིརུཔདྡཝཾ. ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི ཙེ? ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, ཡསྨཱ ཀིལེསནིབྦཱནཾ པཱཔེཏི, ཝཊྚདུཀྑསྶ ཙ ཨནྟཀིརིཡཱཡ སཾཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ཁེམནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ བུདྡྷོ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ ཝཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ ཝཱཏི དྭིནྣཾ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཁེམམགྒཔྤཀཱསནཏོ ཁེམཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱཏི སཱ ཝཱཙཱ སབྦཝཱཙཱནཾ སེཊྛཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མནྟཱཝཙནཝསེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ཐོམནཾ པརིཡོསཱཔེཏི.
གམྦྷཱིརཔཉྙོཏི ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པསཾསནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ གམྦྷཱིརཔཉྙོཏི གམྦྷཱིརེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ པཝཏྟཱཡ ནིཔུཎཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ གམྦྷཱིརཔཉྙོ. མེདྷཱསངྑཱཏཱཡ དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མེདྷཱཝཱི. ‘‘ཨཡཾ དུགྒཏིཡཱ མགྒོ, ཨཡཾ སུགཏིཡཱ མགྒོ, ཨཡཾ ནིབྦཱནསྶ ¶ མགྒོ’’ཏི ཨེཝཾ མགྒེ ཙ ཨམགྒེ ཙ ཀོཝིདཏཱཡ མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདོ. མཧཏིཡཱ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཏྟཱཡ པཉྙཱཡ ཝསེན མཧཱཔཉྙོ. དྷམྨཾ དེསེཏི བྷིཀྑུནནྟི སམྨདེཝ པཝཏྟིཾ ནིཝཏྟིཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྶཱ པན དེསནཱཡ པཝཏྟིཨཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཾཁིཏྟེནཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.
ཏཏྠ སཾཁིཏྟེནཔཱིཏི ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, ཨཱཝུསོ, ཨརིཡསཙྩཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ…པེ… ཨིམཱནི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཏསྨཱ ¶ ཏིཧཱཝུསོ, ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི ཨེཝཾ སཾཁིཏྟེནཔི དེསེཏི. ‘‘ཀཏམཉྩཱཝུསོ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ? ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༣༧༢-༣༧༣) ནཡེན ཏཱནེཝ ཝིབྷཛནྟོ ཝིཏྠཱརེནཔི བྷཱསཏི. ཁནྡྷཱདིདེསནཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱལིཀཱཡིཝ ནིགྒྷོསོཏི ཡཐཱ མདྷུརཾ ཨམྦཔཀྐཾ སཱཡིཏྭཱ པཀྑེཧི ཝཱཏཾ དཏྭཱ མདྷུརརཝཾ ནིཙྪཱརེནྟིཡཱ སཱལིཀཱཡ ནིགྒྷོསོ, ཨེཝཾ ཐེརསྶ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ མདྷུརོ ནིགྒྷོསོ ཧོཏི. དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ ཧི པིཏྟཱདཱིནཾ ཝསེན ཨཔལིབུདྡྷཝཙནཾ ཧོཏི, ཨཡདཎྜེན པཧཊཀཾསཐཱལཀོ ཝིཡ སདྡོ ནིཙྪརཏི. པཊིབྷཱནཾ ཨུདིཡྻཏཱིཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ སཏི སམུདྡཏོ ཝཱིཙིཡོ ཝིཡ ཨུཔརཱུཔརི ཨནནྟཾ པཊིབྷཱནཾ ཨུཊྛཧཏི.
ཏསྶཱཏི དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ. ཏནྟི དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ. སུཎནྟཱིཏི ཡཾ ནོ ཐེརོ ཀཐེཏི, ཏཾ ནོ སོསྶཱམཱཏི ཨཱདརཛཱཏཱ སུཎནྟི. མདྷུརནྟི ཨིཊྛཾ. རཛནཱིཡེནཱཏི ཀནྟེན. སཝནཱིཡེནཱཏི ཀཎྞསུཁེན. ཝགྒུནཱཏི མཊྛེན མནོཧརེན. ཨུདགྒཙིཏྟཱཏི ཨོདགྱཔཱིཏིཡཱ ཝསེན ཨུདགྒཙིཏྟཱ ཨལཱིནཙིཏྟཱ. མུདིཏཱཏི ཨཱམོདིཏཱ པཱམོཛྫེན སམནྣཱགཏཱ. ཨོདྷེནྟཱིཏི ཨཝདཧནྟི ཨཉྙཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟཱ སོཏཾ ཨུཔནེནྟི.
ཨཛྫ ¶ པནྣརསེཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ པཝཱརཎཱསུཏྟནྟདེསནཱཡ (སཾ. ནི. ༡.༢༡༥) སཏྠཱརཾ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཐོམེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པནྣརསེཏི ཡསྨིཉྷི སམཡེ བྷགཝཱ པུབྦཱརཱམེ ནིསཱིདནྟོ སཱཡནྷསམཡེ སམྤཏྟཔརིསཱཡ ཀཱལཡུཏྟཾ སམཡཡུཏྟཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ, ཨུདཀཀོཊྛཀེ གཏྟཱནི པརིསིཉྩིཏྭཱ, ཝཏྠནིཝསནོ ཨེཀཾསཾ སུགཏམཧཱཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ མཛ྄ཛྷིམཐམྦྷཾ ནིསྶཱཡ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སམནྟཏོ ནིསིནྣཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཏདཧུཔོསཐེ པཝཱརཎཱདིཝསེ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ཨིམསྨིཾ པནྣརསཱིཨུཔོསཐེཏི ཨཏྠོ. ཝིསུདྡྷིཡཱཏི ཝིསུདྡྷཏྠཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཱཡ. བྷིཀྑཱུ པཉྩསཏཱ སམཱགཏཱཏི ¶ , པཉྩསཏམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཛྫཝསེན ཙེཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཙ སམཱགཏཱ. ཏེ ཙ སཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདཱཏི སཾཡོཛནསངྑཱཏེ སནྟཱནསྶ བནྡྷནབྷཱུཏེ ཀིལེསེ ¶ ཚིནྡིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཨནཱིགྷཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝཱ ཨིསཱིཏི ཀིལེསདུཀྑཱབྷཱཝེན ནིདུཀྑཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝཱ, ཨསེཀྑཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨེསིཏབྷཱཝེན ཨིསཱིཏི.
ཝིཛིཏསངྒཱམནྟི ཝིཛིཏཀིལེསསངྒཱམཏྟཱ ཝིཛིཏམཱརབལཏྟཱ ཝིཛིཏསངྒཱམཾ. སཏྠཝཱཧནྟི ཨཊྛངྒིཀེ ཨརིཡམགྒརཐེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝེནེཡྻསཏྟེ ཝཱཧེཏི སཾསཱརཀནྟཱརཏོ ཨུཏྟཱརེཏཱིཏི བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ. ཏེནཱཧ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཝཱིར, ཝིཛིཏསངྒཱམ, སཏྠཝཱཧཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༨; མ. ནི. ༡.༢༨༢), ཏཾ སཏྠཝཱཧཾ ཨནུཏྟརཾ སཏྠཱརཾ སཱཝཀཱ པཡིརུཔཱསནྟི. ཏེཝིཛྫཱ མཙྩུཧཱཡིནོཏི ཨེཝརཱུཔེཧི སཱཝཀེཧི པརིཝཱརིཏོ ཙཀྐཝཏྟི ཝིཡ རཱཛཱ ཨམཙྩཔརིཝཱརིཏོ ཛནཔདཙཱརིཀཝསེན སམནྟཱ ཨནུཔརིཡེཏཱིཏི ཡོཛནཱ.
པལཱཔོཏི ཏུཙྪོ ཨནྟོསཱརརཧིཏོ, སཱིལརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཝནྡེ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནནྟི ཨཱདིཙྩབནྡྷུཾ སཏྠཱརཾ དསབལཾ ཝནྡཱམཱིཏི ཝདཏི.
པརོསཧསྶནྟིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ནིབྦཱནཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཐོམེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པརོསཧསྶནྟི ཨཏིརེཀསཧསྶཾ, ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཀུཏོབྷཡནྟི ནིབྦཱནེ ཀུཏོཙིཔི བྷཡཾ ནཏྠི. ནིབྦཱནཾ པཏྟསྶ ཙ ཀུཏོཙིཔི བྷཡཾ ནཏྠཱིཏི ནིབྦཱནཾ ཨཀུཏོབྷཡཾ ནཱམ.
‘‘ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༥༢༧) ཝུཏྟཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ནཱགོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ནཱགནཱམོསི བྷགཝཱཏི. ཨིསཱིནཾ ཨིསིསཏྟམོཏི སཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷཨིསཱིནཾ ཨུཏྟམོ ཨིསི, ཝིཔསྶཱིསམྨཱསམྦུདྡྷཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཨིསཱིནཾ ཝཱ སཏྟམཀོ ཨིསི. མཧཱམེགྷོཝཱཏི ཙཱཏུདྡཱིཔིཀམཧཱམེགྷོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ.
དིཝཱ ཝིཧཱརཱཏི པཊིསལླཱནཊྛཱནཏོ. སཱཝཀོ ཏེ, མཧཱཝཱིར, པཱདེ ཝནྡཏི ཝངྒཱིསོཏི ཨིདཾ ཐེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིསེསཱདྷིགམཾ པཀཱསེནྟོ ཝདཏི.
ཨུམྨགྒཔཐནྟིཨཱདིཀཱ ¶ ཙཏསྶོ གཱཐཱ བྷགཝཏཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཏེ, ཝངྒཱིས, ཨིམཱ གཱཐཱཡོ པུབྦེ པརིཝིཏཀྐིཏཱ, ཨུདཱཧུ ཋཱནསོ ཙེཏཱ པཊིབྷནྟཱི’’ཏི པུཙྪིཏེན ཋཱནསོ པཊིབྷནྟཱིཏི དསྶེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཀསྨཱ པནེཝཾ ཏཾ བྷགཝཱ ཨཝོཙ? སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀིར ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཝངྒཱིསཏྠེརོ ཝིསྶཊྛགནྠོ ནེཝ ཨུདྡེསེན, ན པརིཔུཙྪཱཡ, ན ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཀམྨཾ ཀརོཏི. གཱཐཾ ¶ བནྡྷནྟོ ཝཎྞཔདཱནི ཀརོནྟོ ཝིཙརཏཱི’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཝངྒཱིསསྶ པཊིབྷཱནསམྤཏྟིཾ ན ཛཱནནྟི, ཨཧམསྶ པཊིབྷཱནསམྤཏྟིཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཝངྒཱིསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པུཙྪཏི. ཨུམྨགྒཔཐནྟི ཨནེཀཱནི ཀིལེསུཔྤཛྫནཔཐཱནི. ཝཊྚཔྤསུཏཔཐཏཱཡ ཧི པཐནྟི ཝུཏྟཾ. པབྷིཛྫ ཁཱིལཱནཱིཏི རཱགཱདིཁཱིལཱནི པཉྩ བྷིནྡིཏྭཱ ཙརསི. ཏཾ པསྶཐཱཏི ཨེཝཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙ ཚིནྡིཏྭཱ ཙ ཙརནྟཾ བུདྡྷཾ པསྶཐ. བནྡྷཔམུཉྩཀརནྟི བནྡྷནམོཙནཀརཾ. ཨསིཏནྟི ཨནིསྶིཏཾ. བྷཱགསོ པཊིབྷཛྫཱཏི སཏིཔཊྛཱནཱདིཀོཊྛཱསཏོ དྷམྨཾ པཊིབྷཛྫནཱིཡཾ ཀཏྭཱ. པཝིབྷཛྫཱཏིཔི པཱཋོ. ཨུདྡེསཱདིཀོཊྛཱསཏོ པཀཱརེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨོགྷསྶཱཏི ཀཱམཱདིཙཏུརོགྷསྶ. ཨནེཀཝིཧིཏནྟི སཏིཔཊྛཱནཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷཾ ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནཱནཾ ཝསེན ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཨམཏཱཝཧཾ མགྒཾ ཨཀྑཱསི ཨབྷཱསི. ཏསྨིཉྩ ཨམཏེ ཨཀྑཱཏེཏི ཏསྨིཾ ཏེན ཨཀྑཱཏེ ཨམཏེ ཨམཏཱཝཧེ. དྷམྨདསཱཏི དྷམྨསྶ པསྶིཏཱརོ. ཋིཏཱ ཨསཾཧཱིརཱཏི ཀེནཙི ཨསཾཧཱརིཡཱ ཧུཏྭཱ པཏིཊྛིཏཱ. ཨཏིཝིཛ྄ཛྷཱཏི ཨཏིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. སབྦཊྛིཏཱིནནྟི སབྦེསཾ དིཊྛིཊྛཱནཱནཾ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིནཾ ཝཱ. ཨཏིཀྐམམདྡསཱཏི ཨཏིཀྐམབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྡས. ཨགྒནྟི ཨུཏྟམཾ དྷམྨཾ. ཨགྒེཏི ཝཱ པཱཋོ, པཋམཏརནྟི ཨཏྠོ. དསདྡྷཱནནྟི པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཨགྒཾ དྷམྨཾ, ཨགྒེ ཝཱ ཨཱདིཏོ དེསཡཱིཏི ཨཏྠོ.
ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ‘‘ཨེས དྷམྨོ སུདེསིཏོ’’ཏི ཛཱནནྟེན པམཱདོ ན ཀཱཏབྦོ, ཏསྨཱ ཨནུསིཀྑེཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙ སིཀྑེཡྻ.
བུདྡྷཱནུབུདྡྷོཏིཨཱདིཀཱ ¶ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཉྙཱཏཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ ཐོམནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ བུདྡྷཱནུབུདྡྷོཏི བུདྡྷཱནཾ ཨནུབུདྡྷོ ¶ . བུདྡྷཱ ཧི པཋམཾ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི བུཛ྄ཛྷིཾསུ, པཙྪཱ ཐེརོ སབྦཔཋམཾ, ཏསྨཱ བུདྡྷཱནུབུདྡྷོཏི. ཐིརེཧི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཐེརོ, ཨཀུཔྤདྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ཏིབྦནིཀྐམོཏི དལ༹ྷཝཱིརིཡོ. སུཁཝིཧཱརཱནནྟི དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ. ཝིཝེཀཱནནྟི ཏིཎྞམྤི ཝིཝེཀཱནཾ. སབྦསྶ ཏནྟི ཡཾ སབྦསཱཝཀེན པཏྟབྦཾ, ཨསྶ ཨནེན ཏཾ ཨནུཔྤཏྟཾ. ཨཔྤམཏྟསྶ སིཀྑཏོཏི ཨཔྤམཏྟེན ཧུཏྭཱ སིཀྑནྟེན.
ཏེཝིཛྫོ ¶ ཙེཏོཔརིཡཀོཝིདོཏི ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཙཏསྶོ ཝདཏི, ཨིཏརཱ དྭེ ཡདིཔི ན ཝུཏྟཱ, ཐེརོ པན ཚལ༹བྷིཉྙོཝ. ཡསྨཱ ཐེརཾ ཧིམཝནྟེ ཚདྡནྟདཧཏོ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏི པརམནིཔཙྩཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ, ཝནྡནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསེན བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཐེརཾ ཨབྷིཏྠཝནྟེན ཨིམཱ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཀོཎྜཉྙོ བུདྡྷདཱཡཱདོ, པཱདེ ཝནྡཏི སཏྠུནོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.
ནགསྶ པསྶེཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ སབྦེཧེཝ ཨརཧནྟེཧི བྷགཝཏི ཀཱལ༹སིལཱཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཙིཏྟཾ སམནྭེསནྟོ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཾ པསྶིཏྠ. ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ བྷགཝནྟཾ ཐེརེ ཙ ཨབྷིཏྠཝནྟོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ནགསྶ པསྶེཏི ཨིསིགིལིཔབྦཏསྶ པསྶེ ཀཱལ༹སིལཱཡཾ. ཨཱསཱིནནྟི ནིསིནྣཾ.
ཙེཏསཱཏི ཨཏྟནོ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན. ཙིཏྟཾ ནེསཾ སམནྭེསནྟི ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུནཾ ཙིཏྟཾ སམནྭེསནྟོ. ཨནུཔརིཡེཏཱིཏི ཨནུཀྐམེན པརིཙྪིནྡཏི.
ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣཾ ‘‘མུནིཾ དུཀྑསྶ པཱརགུ’’ནྟི ཝུཏྟཱཡ སཏྠུསམྤཏྟིཡཱ ཙེཝ ‘‘ཏེཝིཛྫཱ མཙྩུཧཱཡིནོ’’ཏི ཝུཏྟཱཡ སཱཝཀསམྤཏྟིཡཱ ཙཱཏི སབྦེཧི ཨངྒེཧི སམྤནྣཾ སམནྣཱགཏཾ. མུནིནྟི ཧི ཨིམིནཱ པདེན མོནསངྑཱཏེན ཉཱཎེན སཏྠུ ཨནཝསེསཉེཡྻཱཝབོདྷོ ཝུཏྟོཏི ཨནཱཝརཎཉཱཎེན དསབལཉཱཎཱདཱིནཾ སངྒཧོ ཀཏོ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཉཱཎསམྤདཾ དསྶེཏི. དུཀྑསྶ པཱརགུནྟི ཨིམིནཱ པཧཱནསམྤདཾ. ཏདུབྷཡེན ཙ སཏྠུ ཨཱནུབྷཱཝསམྤདཱདཡོ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ཏེཝིཛྫཱ མཙྩུཧཱཡིནོཏི ཨིམིནཱ སཱཝཀཱནཾ ཉཱཎསམྤཏྟིདཱིཔནེན ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཨདྷིགམདཱིཔནེན ཙ པདདྭཡེན ¶ སཏྠུསཱཝཀསམྤཏྟི དསྶིཏཱ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘མུནིཾ དུཀྑསྶ པཱརགུཾ. ཨནེཀཱཀཱརསམྤནྣཾ, པཡིརུཔཱསནྟི གོཏམ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནེཀཱཀཱརསམྤནྣནྟི ཨནེཀེཧི ཨཱཀཱརེཧི སམྤནྣཾ, ཨནེཀཱཀཱརགུཎསམནྣཱགཏནྟི ཨཏྠོ.
ཙནྡོ ¶ ཡཐཱཏི གཱཐཱ བྷགཝནྟཾ ཙམྤཱནགརེ གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཨནེཀེཧི ཙ དེཝནཱགསཧསྶེཧི པརིཝུཏཾ ཨཏྟནོ ཝཎྞེན ཙ ཡསསཱ ཙ ཝིརོཙམཱནཾ དིསྭཱ སོམནསྶཛཱཏེན ཨབྷིཏྠཝནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཙནྡོ ཡཐཱ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ནབྷེཏི ཡཐཱ སརདསམཡེ ཨཔགཏཝལཱཧཀེ ཝལཱཧཀསདིསེན ཨཉྙེན ཙ མཧིཀཱདིནཱ ཨུཔཀྐིལེསེན ཝིམུཏྟེ ཨཱཀཱསེ པུཎྞཙནྡོ ཝིརོཙཏི, ཝཱིཏམལོཝ བྷཱཎུམཱཏི ཏེནེཝ ཝལཱཧཀཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིགམེན ཝིགཏམལོ བྷཱཎུམཱ སཱུརིཡོ ཡཐཱ ཝིརོཙཏི. ཨེཝམྤི, ཨངྒཱིརས, ཏྭནྟི ཨེཝཾ ཨངྒེཧི ནིཙྪརཎཛུཏཱིཧི ཛུཏིམནྟ ཏྭམྤི མཧཱམུནི བྷགཝཱ, ཨཏིརོཙསི ཨཏྟནོ ཡསསཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིརོཙསཱིཏི.
ཀཱཝེཡྻམཏྟཱཏིཨཱདིཀཱ ¶ དས གཱཐཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཏྠུ ཨཏྟནོ ཙ གུཎེ ཝིབྷཱཝེནྟེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀཱཝེཡྻམཏྟཱཏི ཀཱཝེཡྻེན ཀབྦཀརཎེན མཏྟཱ མཱནིཏཱ སམྦྷཱཝིཏཱ གུཎོདཡཾ ཨཱཔནྣཱ. ཨདྡསཱམཱཏི ཨདྡསིམྷཱ.
ཨདྡྷཱ ནོ ཨུདཔཛྫཐཱཏི རཏནཏྟཡཾ ཨདྡྷཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཀཱརཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫི.
ཝཙནནྟི སཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཀཐཾ. ཁནྡྷེ ཨཱཡཏནཱནི ཙ དྷཱཏུཡོ ཙཱཏི པཉྩཀྑནྡྷེ དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ཙ. ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཁནྡྷཱདིཀཐཱ ཝཏྟབྦཱ. སཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༢༡ ཨཱདཡོ) ཝིཏྠཱརིཏཱ ཨེཝཱཏི ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིདིཏྭཱནཱཏི རཱུཔཱདིཝིབྷཱགཱདིཏོ ཨནིཙྩཏཱདིཏོ ཙ པུབྦབྷཱགཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ.
ཡེ ཏེ སཱསནཀཱརཀཱཏི ཡེ ཏེ སཏྟཱ ཏཐཱགཏཱནཾ སཱསནཀཱརཀཱ, ཏེསཾ བཧཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཏ ཨུཔྤཛྫནྟི ཏཐཱགཏཱ.
ཡེ ¶ ནིཡཱམགཏདྡསཱཏི ནིཡཱམོ ཨེཝ ནིཡཱམགཏཾ, ཡེ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུནིཡོ ཙ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨདྡསཾསུ ཨདྷིགཙྪིཾསུ. ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ཝཏ བོདྷིཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨཛ྄ཛྷགམཱ, མུནི བྷགཝཱཏི ཡོཛནཱ.
སུདེསིཏཱཏི ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ སངྑེཔཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ སུཊྛུ དེསིཏཱ. ཙཀྑུམཏཱཏི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཏཱ. ཨཏྟཧིཏཀཱམེཧི ཨརཎཱིཡཱནི ཀརཎཱིཡཱནི ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི, ཨརིཡསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ སཙྩཱནཱིཏི ཨརིཡསཙྩཱནི. དུཀྑནྟིཨཱདི ཏེསཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ སརཱུཔདསྶནཾ ¶ . ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨརིཡསཙྩཀཐཱ ཝཏྟབྦཱ, སཱ སབྦཱཀཱརཏོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༢༩ ཨཱདཡོ) ཝིཏྠཱརིཏཱཏི ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམེཏེ ཏཐཱཏི ཨེཏེ དུཀྑཱདཡོ ཨརིཡསཙྩདྷམྨཱ ཨེཝཾ དུཀྑཱདིཔྤཀཱརེན ཏཐཱ ཨཝིཏཐཱ ཨནཉྙཐཱ. ཝུཏྟཱ དིཊྛཱ མེ ཏེ ཡཐཱ ཏཐཱཏི ཡཐཱ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཱ, ཏཐཱ མཡཱ དིཊྛཱ, ཨརིཡམགྒཉཱཎེན པཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཨེཝཾ ཏེསཾ. སདཏྠོ མེ ཨནུཔྤཏྟོ ཨརཧཏྟཾ མཡཱ སཙྪིཀཏཾ. ཏཏོ ཙ ཀཏཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨོཝཱདཱནུསིཊྛིཡཾ ཨནུཔཏིཊྛོ.
སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསཱིཏི སུཨཱགམནཾ ཝཏ མེ ཨཧོསི. མམ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེཏི མམ སམྦུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ སམཱིཔེ.
ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟོཏི ཚནྣམྤི ཨབྷིཉྙཱནཾ པཱརམིཾ, ཨུཀྐཾསཾ ཨདྷིགཏོ. ཨིམིནཱ ཧི པདེན ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘སོཏདྷཱཏུ ཝིསོདྷིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.
པུཙྪཱམི སཏྠཱརནྟིཨཱདིཀཱ དྭཱདས གཱཐཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ པུཙྪནྟེན ཝུཏྟཱ. ཨཱཡསྨཏོ ནིགྲོདྷཀཔྤཏྠེརསྶ ཧི ¶ པརིནིབྦཱནཀཱལེ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ ཨསམྨུཁཱ ཨཧོསི. དིཊྛཔུབྦཉྩ ཏེན ཏསྶ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདི, པུབྦཝཱསནཱཝསེན ཧི ཏཱདིསཉྩ ཨཱཡསྨཏོ པིལིནྡཝཙྪསྶ ཝསལཝཱདེན སམུདཱཙཱརོ ཝིཡ ཁཱིཎཱསཝཱནམྤི ཧོཏིཡེཝ. ཏེན ‘‘པརིནིབྦུཏོ ནུ ཁོ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨུཔྤནྣཔརིཝིཏཀྐོ སཏྠཱརཾ པུཙྪི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ པུཙྪནྟེན ཝུཏྟཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཏྠཱརནྟི དིཊྛདྷམྨིཀཱདཱིཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ¶ ཨནུསཱསཀཾ. ཨནོམཔཉྙནྟི ཨོམཾ ཝུཙྩཏི པརིཏྟཾ ལཱམཀཾ. ན ཨོམཔཉྙཾ ཨནོམཔཉྙཾ, མཧཱཔཉྙནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི པཙྩཀྑམེཝ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ. ཝིཙིཀིཙྪཱནནྟི སཾསཡཱནཾ ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཝཱ པརིཝིཏཀྐཱནཾ ཚེཏྟཱ. ཨགྒཱལ༹ཝེཏི ཨགྒཱལ༹ཝཙེཏིཡསངྑཱཏེ ཝིཧཱརེ. ཉཱཏོཏི པཱཀཊོ. ཡསསྶཱིཏི ལཱབྷསཀྐཱརསམྤནྣོ. ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོཏི ཨུཔསནྟསབྷཱཝོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནཙིཏྟོ.
ཏཡཱ ཀཏནྟི ཏཱདིསེ ཚཱཡཱསམྤནྣེ ནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ’’ཏི ཏཡཱ ཀཏཾ ནཱམཾ. ཨིཏི སོ ཡཐཱ ཨཏྟནཱ ཨུཔལཀྑིཏཾ ཏཐཱ ཝདཏི. བྷགཝཱ པན ན ནིསིནྣཏྟཱ ཨེཝ ཏཾ ཏཐཱ ཨཱལཔཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཏཏྠ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཏྟཱཔི. བྲཱཧྨཎསྶཱཏི ཛཱཏིཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལཱ པབྦཛིཏོ. ནམསྶཾ ཨཙརིནྟི ནམསྶམཱནོ ཝིཧཱསིཾ. མུཏྱཔེཁོཏི ནིབྦཱནེ པཏིཊྛིཏོ.
དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱིཏི ¶ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. དལ༹ྷདྷམྨཉྷི ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཛྫནཊྛེན, ཏཉྩ བྷགཝཱ པསྶི དསྶེསི ཙ.
སཀྐཱཏིཔི བྷགཝནྟམེཝ ཀུལནཱམེན ཨཱལཔཏི. མཡམྤི སབྦེཏི, ནིརཝསེསཔརིསཾ སངྒཎྷིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཝདཏི. སམནྟཙཀྑཱུཏིཔི བྷགཝནྟམེཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཨཱལཔཏི. སམཝཊྛིཏཱཏི སམྨཱ ཨཝཊྛིཏཱ, ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཱ. ནོཏི ཨམྷཱཀཾ. སཝནཱཡཱཏི ཨིམསྶ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎཾ སཝནཏྠཱཡ. སོཏཱཏི སོཏདྷཱཏུཡཱ. ཏུཝཾ ནོ སཏྠཱ ཏྭམནུཏྟརོསཱིཏི ཐུཏིཝཙནཝསེན ཝདཏི.
ཚིནྡ ནོ ཝིཙིཀིཙྪནྟི ཝིཙིཀིཙྪཱཔཊིརཱུཔཀཾ ཏཾ པརིཝིཏཀྐཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨཀུསལཝིཙིཀིཙྪཱཡ པན ཐེརོ ནིབྦིཙིཀིཙྪོཝ. བྲཱུཧི མེཏནྟི བྲཱུཧི མེ ཨེཏཾ. ཡཾ མཡཱ ཡཱཙིཏོསི ‘‘ཏཾ སཱཝཀཾ, སཀྐ, མཡམྤི སབྦེ ཨཉྙཱཏུམིཙྪཱམཱ’’ཏི ཡཱཙིཏོཝ, ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ པརིནིབྦུཏཾ ཝེདཡ བྷཱུརིཔཉྙ. མཛ྄ཛྷེཝ ནོ བྷཱསཱ’’ཏི པརིནིབྦུཏཾ ཛཱནིཏྭཱ མཧཱཔཉྙ བྷགཝཱ མཛ྄ཛྷེཝ ཨམྷཱཀཾ སབྦེསཾ བྷཱས, ཡཐཱ སབྦེ མཡཾ ཛཱནེཡྻཱམ. སཀྐོཝ དེཝཱན སཧསྶནེཏྟོཏི ¶ , ཨིདཾ པན ཐུཏིཝཙནམེཝ. ཨཔིཙེཏྠ ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ སཀྐོ སཧསྶནེཏྟོ དེཝཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཏེཧི སཀྐཙྩཾ སམྤཊིཙྪིཏཝཙནཾ ¶ བྷཱསཏི, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀཾ མཛ྄ཛྷེ ཨམྷེཧི སམྤཊིཙྪིཏཝཙནཾ བྷཱསཱཏི.
ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ བྷགཝནྟཾ ཐུནནྟོ ཝཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེཏུཾ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ཀེཙི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ གནྠཱ, ཏེསཾ ཨཔྤཧཱནེ སཏི མོཧཝིཙིཀིཙྪཱནཾ པཧཱནཱབྷཱཝཏོ མོཧམགྒཱཏི ཙ, ཨཉྙཱཎཔཀྑཱཏི ཙ, ཝིཙིཀིཙྪཋཱནཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. སབྦེ ཏེ ཏཐཱགཏཾ པཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ དེསནཱབལེན ཝིདྡྷཾསིཏཱ བྷཝནྟི, ནསྶནྟི. ཀིཾཀཱརཎནྟི? ཙཀྑུཉྷི ཨེཏཾ པརམཾ ནརཱནཾ, ཡསྨཱ ཏཐཱགཏོ སབྦགནྠཝིདྷམནེན པཉྙཱཙཀྑུཛནནཏོ ནརཱནཾ པརམཾ ཙཀྑུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
ནོ ཙེ ཧི ཛཱཏཱུཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ ཐུནནྟོ ཨེཝ ཝཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེནྟོ བྷཎཏི. ཏཏྠ ཛཱཏཱུཏི ཨེཀཾསཝཙནཾ. པུརིསོཏི བྷགཝནྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཛོཏིམནྟོཏི པཉྙཱཛོཏིསམྤནྣཱ སཱརིཔུཏྟཱདཡོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདི བྷགཝཱ པུརཏྠིམཱདིབྷེདོ ཝཱཏོ ཝིཡ ཨབྦྷགྷནཾ དེསནཱཝེགེན ཀིལེསེ ཝིཧནེཡྻ, ཏཏོ ཡཐཱ ཨབྦྷགྷནནིཝུཏོ ལོཀོ ཏམོཝ ཧོཏི ཨེཀནྡྷཀཱརོ, ཨེཝཾ ¶ སབྦོཔི ལོཀོ ཨཉྙཱཎནིཝུཏོ ཏམོཝ སིཡཱ. ཡེ ཙཱཔི ཨིམེ ཨིདཱནི ཛོཏིམནྟོ ཁཱཡནྟི སཱརིཔུཏྟཱདཡོ, ཏེཔི ན བྷཱསེཡྻུཾ, ན དཱིཔེཡྻུནྟི.
དྷཱིརཱ ཙཱཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝཱཧ. ཏསྶཏྠོ – དྷཱིརཱ ཙ པཎྜིཏཔུརིསཱ, པཛྫོཏཀརཱ བྷཝནྟི པཉྙཱཔཛྫོཏཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཏཾ ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཾ ཝཱིར པདྷཱནཝཱིརིཡསམནྣཱགཏ བྷགཝཱ, ཏཐེཝ མཉྙེ དྷཱིརོ པཛྫོཏཀརོཏྭེཝ མཉྙཱམི. མཡམྤི ཝིཔསྶིནཾ སབྦདྷམྨེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པསྶནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཛཱནནྟཱ ཨེཝ ཨུཔཱགམིམྷཱ. ཏསྨཱ ‘‘པརིསཱསུ ནོ ཨཱཝིཀརོཧི ཀཔྤཾ པརིནིབྦུཏོཝ ཡཐཱ ནིགྲོདྷཀཔྤཾ ཨཱཝིཀརོཧི པཀཱསེཧཱི’’ཏི.
ཁིཔྤནྟི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བྷགཝཱ ཁིཔྤཾ གིརཾ ཨེརཡ ཝགྒུ ཝགྒུཾ ཨཙིརཱཡམཱནོ ཝཱཙཾ བྷཱས ཝགྒུ མནོཧརཾ. ཧཾསོཝ ཡཐཱ སུཝཎྞཧཾསོ གོཙརཾ པརིགྒཎྷནྟོ ཛཱཏསྶརཝནསཎྜཾ དིསྭཱ གཱིཝཾ པགྒཡ྄ཧ པཀྑེ ཨུདྡྷུནིཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ སཎིཀཾ ཨཏརམཱནོ ཝགྒུཾ ནིཀཱུཛཏི ¶ གིརཾ ནིཙྪཱརེཏི, ཨེཝམེཝཾ ཏྭཾ སཎིཀཾ ནིཀཱུཛ ཨིམིནཱ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཉྙཏརེན བིནྡུསྶརེན སུཊྛུ ཝིཀཔྤིཏེན ཨབྷིསངྑཏེན, ཨེཏེ མཡཾ སབྦེ ཨུཛུགཏཱ ཨཝིཀྑིཏྟམཱནསཱ ཧུཏྭཱ ཏཝ ནིཀཱུཛཾ སུཎོམཱཏི.
པཧཱིནཛཱཏིམརཎནྟི ¶ , ཨིདམྤི པུརིམནཡེནེཝ ཨཱཧ. ཏཏྠ ན སིསྶཏཱིཏི ཨསེསོ, ཏཾ ཨསེསཾ, སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཝིཡ ཀིཉྩི ཨསེསེཏྭཱ པཧཱིནཛཱཏིམརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིགྒཡ྄ཧཱཏི ནིབནྡྷིཏྭཱ, དྷོནནྟི དྷུཏསབྦཔཱཔཾ. ཝདེསྶཱམཱིཏི ཀཐཱཔེསྶཱམི དྷམྨཾ. ན ཀཱམཀཱརོ ཧོཧི པུཐུཛྫནཱནནྟི པུཐུཛྫནསེཀྑཱདཱིནཾ ཏིཝིདྷཱནཾ ཛནཱནཾ ཀཱམཀཱརོ ནཏྠི, ཏེ ཡཾ ཨིཙྪནྟི ཉཱཏུཾ ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཱ, ཏཾ ན སཀྐོནྟི. སངྑེཡྻཀཱརོ ཙ ཏཐཱགཏཱནནྟི ཏཐཱགཏཱནཾ པན ཝཱིམཾསཀཱརོ པཉྙཱཔུབྦངྒམཀིརིཡཱ, ཏེ ཡཾ ཨིཙྪནྟི ཉཱཏུཾ ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཱ, ཏཾ སཀྐོནྟིཡེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཨིདཱནི ཏཾ སངྑེཡྻཀཱརཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏཐཱ ཧི ཏཝ བྷགཝཱ ཨིདཾ སམུཛྫུཔཉྙསྶ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏབྷཱཝེན ཨུཛུགཏཔཉྙསྶ སམྨདེཝ ཝུཏྟཾ པཝཏྟིཏཾ སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎཾ ‘‘སནྟཏིམཧཱམཏྟོ སཏྟཏཱལམཏྟཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏི, སུཔྤབུདྡྷོ སཀྐོ སཏྟམེ དིཝསེ པཐཝིཾ པཝིསིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ སམུགྒཧིཏཾ སམྨདེཝ ཨུགྒཧིཏཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ དིཊྛཾ, པུན སུཊྛུཏརཾ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨཱཧ. ཨཡམཉྫལི པཙྪིམོ སུཔྤཎཱམིཏོཏི ཨཡཾ ཨཔརོཔི ཨཉྫལི སུཊྛུཏརཾ པཎཱམིཏོ. མཱ མོཧཡཱི ཛཱནནྟི མཱ ནོ ཨཝཙནེན མོཧཡི, ཛཱནནྟོ ཏསྶ གཏིཾ. ཨནོམཔཉྙཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི.
པརོཔརནྟི ¶ ཨིམཾ པན གཱཐཾ ཨཔརེནཔི པརིཡཱཡེན ཨམོཧནམེཝ ཡཱཙནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པརོཔརནྟི ལོཀུཏྟརལོཀིཡཝསེན སུནྡརཱསུནྡརཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ. ཨརིཡདྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. ཝིདིཏྭཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. ཛཱནནྟི སབྦཾ ཉེཡྻདྷམྨཾ ཛཱནནྟོ. ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམཱིཏི ཡཐཱ གྷམྨནི གྷམྨཀཱལེ ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟོ པུརིསོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ ཝཱརིཾ, ཨེཝཾ ཏེ ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཱམི. སུཏཾ པཝསྶཱཏི སུཏསངྑཱཏཾ སདྡཱཡཏནཾ པཝསྶ པགྒྷར མུཉྩ པཝཏྟ. ‘‘སུཏསྶ ཝསྶཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཝུཏྟཔཀཱརསྶ སདྡཱཡཏནསྶ ཝུཊྛིཾ ཝསྶཱཏི ཨཏྠོ.
ཨིདཱནི ¶ ཡཱདིསཾ ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཏི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡདཏྠིཀ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཔྤཱཡནོཏི ཀཔྤམེཝ པཱུཛཱཝསེན ཝདཏི. ཡཐཱ ཝིམུཏྟོཏི ‘‘ཀིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཡཐཱ ཨསེཀྑོ, ཨུདཱཧུ སཨུཔཱདིསེསཱཡ ཡཐཱ སེཀྑོ’’ཏི ཝཱ པུཙྪཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.
ཨེཝཾ དྭཱདསཧི གཱཐཱཧི ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ ཏཾ ཝིཡཱཀརོནྟོ ‘‘ཨཙྪེཙྪཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཙྪེཙྪི ཏཎྷཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ (ཨིཏི བྷགཝཱ) ཀཎྷསྶ སོཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏནྟི ཨིམསྨིཾ ¶ ནཱམརཱུཔེ ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདཱ ཏཎྷཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསཡིཏཱ ཀཎྷནཱམཀསྶ མཱརསྶ སོཏནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཏཾ ཀཎྷསྶ སོཏམུཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ ཏཎྷཾ ཀཔྤཱཡནོ ཚིནྡི. ཨིཏི བྷགཝཱཏི ཨིདཾ པན སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ. ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསནྟི སོ ཏཾ ཏཎྷཾ ཚེཏྭཱ ཨསེསཾ ཛཱཏིམརཎཾ ཨཏརི ཨནུཔཱདིསེསཱཡ པརིནིབྦཱཡཱིཏི དསྶེཏི, ཨིཙྩབྲཝི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོཏི ཨཱཡསྨཏཱ ཝངྒཱིསེན པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཨཝོཙ པཉྩཧི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎེཧི ཙཀྑཱུཧི ཝཱ སེཊྛོ. ཨཐ ཝཱ པཉྩསེཊྛོཏི པཉྩཧི སཱིལཱདཱིཧི དྷམྨཀྑནྡྷེཧི, པཉྩཧི ཝཱ ཧེཏུསམྤདཱདཱིཧི སེཊྛོ ཨུཏྟམོ པཝརོཏི སངྒཱིཏིཀཱརཱནམེཝིདམྤི ཝཙནཾ.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡམཱནསོ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ ‘‘ཨེས སུཏྭཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡཾ ན མཾ ཝཉྩེསཱིཏི ཡསྨཱ པརིནིབྦུཏོ, ཏསྨཱ ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཾ མཾ ན ཝཉྩེསི, ན ཝིསཾཝཱདེསཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.
དུཏིཡགཱཐཱཡཾ ཡསྨཱ མུཏྱཔེཁོ ཝིཧཱསི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཝཱདཱི ཏཐཱ ཀཱརཱི, ཨཧུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ’’ཏི. མཙྩུནོ ཛཱལཾ ཏཏ’’ནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ ཝིཏྠཏཾ མཱརསྶ ཏཎྷཱཛཱལཾ. མཱཡཱཝིནོཏི ¶ བཧུམཱཡསྶ. ‘‘ཏཐཱ མཱཡཱཝིནོ’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི, ཏེསཾ ཡོ ཨནེཀཱཧི མཱཡཱཧི ཨནེཀཀྑཏྟུཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི. ཏསྶ ཏཐཱ མཱཡཱཝིནོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.
ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཱདིནྟི མཱུལཀཱརཎཾ. ཨུཔཱདཱནསྶཱཏི ཝཊྚསྶ. ཝཊྚཾ དལ༹ྷེཧི ཀམྨཀིལེསེཧི ཨུཔཱདཱཏབྦཊྛེན ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏསྶ ཨུཔཱདཱནསྶ ¶ ཨཱདིཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིབྷེདཾ ཀཱརཎཾ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨདྡས. ཀཔྤོ ཀཔྤིཡོཏི ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི བྷགཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝདཏི. ཨཙྩགཱ ཝཏཱཏི ཨཏིཀྐནྟོ ཝཏ. མཙྩུདྷེཡྻནྟི མཙྩུ ཨེཏྠ དྷིཡྻཏཱིཏི མཙྩུདྷེཡྻཾ, ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ སུདུཏྟརཾ ཨཙྩགཱ ཝཏཱཏི ཝེདཛཱཏོ ཝདཏི.
ཨིདཱནི སཏྠརི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཙ པསནྣམཱནསོ པསནྣཱཀཱརཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཏཾ དེཝདེཝ’’ནྟི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཏཾ དེཝདེཝཾ ཝནྡཱམཱིཏི སམྨུཏིདེཝོ, ཨུཔཔཏྟིདེཝོ, ཝིསུདྡྷིདེཝོཏི ཏེསཾ སབྦེསམྤི དེཝཱནཾ ཨུཏྟམདེཝཏཱཡ དེཝདེཝཾ དྭིཔདུཏྟམ བྷགཝཱ ཏཾ ཝནྡཱམི. ན ཀེཝལཾ ཏཾཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཏཝ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཨནུདྷམྨཛཱཏཏྟཱ ཨནུཛཱཏཾ, མཱརཝིཛཡེན མཧཱཝཱིརིཡཏཱཡ མཧཱཝཱིརཾ, ཨཱགུཨཀརཎཱདིཨཏྠེན ནཱགཾ ཏཝ ¶ ཨུརེ ཝཱཡཱམཛནིཏཛཱཏིཏཱཡ ཨོརསཾ པུཏྟཾ ནིགྲོདྷཀཔྤཉྩ ཝནྡཱམི.
ཨེཝམེཏེ སུབྷཱུཏིཨཱདཡོ ཝངྒཱིསཔརིཡོསཱནཱ དྭིསཏཾ ཙཏུསཊྛི ཙ མཧཱཐེརཱ ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ཨཱརཱུལ༹ྷཱ, ཏེ སབྦེ ཡཐཱ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱཝཀབྷཱཝེན ཨེཀཝིདྷཱ. ཏཐཱ ཨསེཀྑབྷཱཝེན, ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷཏཱཡ སཾཀིཎྞཔརིཀྑཏཱཡ, ཨབྦུལ༹ྷེསིཀཏཱཡ, ནིརགྒལ༹ཏཱཡ, པནྣདྡྷཛཏཱཡ, པནྣབྷཱརཏཱཡ, ཝིསཾཡུཏྟཏཱཡ, དསསུ ཨརིཡཝཱསེསུ ཝུཊྛཝཱསཏཱཡ ཙ. ཏཐཱ ཧི ཏེ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཱ, ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏཱ, ཨེཀཱརཀྑཱ, ཙཏུརཱཔསྶེནཱ, པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩཱ, སམཝཡསཊྛེསནཱ, ཨནཱཝིལསངྐཔྤཱ, པསྶདྡྷཀཱཡསངྑཱརཱ, སུཝིམུཏྟཙིཏྟཱ, སུཝིམུཏྟཔཉྙཱ ཙ (ཨ. ནི. ༡༠.༡༩). ཨིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀཝིདྷཱ.
ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤནྣཱ, ན ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤནྣཱཏི དུཝིདྷཱ. ཏཏྠ ཨཉྙཱསི ཀོཎྜཉྙཔྤམུཁཱ པཉྩཝགྒིཡཏྠེརཱ, ཡསཏྠེརོ, ཏསྶ སཧཱཡབྷཱུཏཱ ཝིམལོ སུབཱཧུ པུཎྞཛི གཝམྤཏཱིཏི ཙཏྟཱརོ, ཨཔརེཔི ཏསྶ སཧཱཡབྷཱུཏཱ པཉྩཔཉྙཱས, ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡཱ, ཨུརུཝེལཀསྶཔཔྤམུཁཱ སཧསྶཔུརཱཎཛཊིལཱ, དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཏེསཾ པརིཝཱརབྷཱུཏཱ ཨཌྜྷཏེརསསཏཱ ¶ པརིབྦཱཛཀཱ, ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལཏྠེརོཏི སབྦེ སཧསྶཾ པཉྙཱསཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི སཏཱནི ཙ ཧོནྟི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘སཏཏྟཡཾ ¶ སཧསྶཉྩ, པཉྙཱསཉྩ པུནཱཔརེ;
ཨེཏེ ཐེརཱ མཧཱཔཉྙཱ, སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུཀཱ’’ཏི.
ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏེ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙེཔི བཧཱུ སནྟི. སེཡྻཐིདཾ – སེལོ བྲཱཧྨཎོ, ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱུཏཱ ཏིསཏབྲཱཧྨཎཱ, མཧཱཀཔྤིནོ, ཏསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏཾ པུརིསསཧསྶཾ, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན པེསིཏཱ ཀཔིལཝཏྠུཝཱསིནོ དསསཧསྶཔུརིསཱ, མཧཱབཱཝརིཡབྲཱཧྨཎསྶ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱུཏཱ ཨཛིཏཱདཡོ སོལ༹ས སཧསྶཔརིམཱཎཱཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཏོ ཨཉྙེ ན ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཱ, ཏེ པན སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ, ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ, པཉྷཱབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ, ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨཱཀཱརེཧི ལདྡྷཱུཔསམྤདཱ. ཨཱདིཏོ ཧི ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཱུཔགཏཱ ཐེརཱ, ཏེསཾ བྷགཝཱ པབྦཛྫཾ ཝིཡ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧེཝ ཨུཔསམྤདམྤི ཨནུཉྙཱསི, ཨཡཾ སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ. ཡཱ པན –
‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦཾ མེ ཧིརོཏྟཔྤཾ, པཙྩུཔཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏི ཐེརེསུ ནཝེསུ མཛ྄ཛྷིམེསཱུ’ཏི, ཨེཝཾ ཧི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ¶ – ‘ཡཾཀིཉྩི དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམི ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀརིཏྭཱ སབྦཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཉྷི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘སཱཏསཧགཏཱ ཙ མེ ཀཱཡགཏཱ སཏི ན ཝིཛཧིསྶཏཱི’ཏི, ཨེཝཉྷི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤).
ཨིམསྶ ཨོཝཱདསྶ པཊིགྒཧཎེན མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ, ཨཡཾ ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ. ཡཱ པུབྦཱརཱམེ ཙངྐམནྟེན བྷགཝཏཱ ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱཏི ཝཱ སོཔཱཀ ‘རཱུཔསཉྙཱ’ཏི ཝཱ ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཏྠཱ ནཱནཱབྱཉྫནཱ, ཨུདཱཧུ ཨེཀཏྠཱ བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨསུབྷནིསྶིཏེསུ ¶ པཉྷེསུ པུཙྪིཏེསུ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམནྟེན སཏྟཝསྶིཀེན སོཔཱཀསཱམཎེརེན ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱཏི ཝཱ བྷགཝཱ ‘རཱུཔསཉྙཱ’ཏི ཝཱ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨེཀཏྠཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝིསྶཛྫིཏེསུ ‘‘ཨིམིནཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཨིམེ པཉྷཱ བྱཱཀཏཱ’’ཏི ཨཱརདྡྷཙིཏྟེན བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ. ཨཡཾ པཉྷཱབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ. ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱ པཱཀཊཱཝ.
ཡཐཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཱ, ན ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཱཏི དུཝིདྷཱ, ཨེཝཾ སམྨུཁཱཔརམྨུཁཱབྷེདཏོཔི ¶ དུཝིདྷཱ. ཡེ ཧི སཏྠུ དྷརམཱནཀཱལེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཱ, ཏེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཱདཡོ སམྨུཁསཱཝཀཱ ནཱམ. ཡེ པན བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནཏོ པཙྪཱ ཨདྷིགཏཝིསེསཱ, ཏེ སཏིཔི སཏྠུ དྷམྨསརཱིརསྶ པཙྩཀྑབྷཱཝེ སཏྠུ སརཱིརསྶ ཨཔཙྩཀྑབྷཱཝཏོ པརམྨུཁསཱཝཀཱ ནཱམ.
ཏཐཱ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཔཉྙཱཝིམུཏྟཏཱཝསེན, ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱ པན ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཱ ཨེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༡༤༢) –
‘‘ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ’’ཏི.
ཏཐཱ སཱཔདཱནཱནཔདཱནབྷེདཏོ, ཡེསཉྷི པུརིམེསུ སམྨཱསམྦུདྡྷེསུ པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀེསུཔི པུཉྙཀིརིཡཱཝསེན པཝཏྟིཏཾ སཱཝཀཔཱརམིཏཱསངྑཱཏཾ ཨཏྠི ཨཔདཱནཾ, ཏེ སཱཔདཱནཱ, སེཡྻཐཱཔི ཨཔདཱནཔཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱ ཐེརཱ. ཡེསཾ པན ཏཾ ནཏྠི, ཏེ ཨནཔདཱནཱ.
ཀིཾ པན སབྦེན སབྦཾ པུབྦཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཝིནཱ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷོ སམྦྷཝཏཱིཏི? ན སམྦྷཝཏི. ན ཧི ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིརཧིཏསྶ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམོ ཨཏྠི, ཏསྶ སུདུཀྐརདུརབྷིསམྦྷཝསབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ དུཀྐརཏརཾ ཝཱ དུརབྷིསམྦྷཝཏརཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༡༡༡༥). ཡདི ཨེཝཾ ¶ ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡེསཾ པན ཏཾ ནཏྠི, ཏེ ཨནཔདཱནཱ’’ཏི? ནཡིདམེཝཾ དཊྛབྦཾ ‘‘ཡེ སབྦེན སབྦཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིརཧིཏཱ, ཏེ ཨནཔདཱནཱ’’ཏི ཏཱདིསཱནཾ ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཡེསཾ པན ཨཏིཨུཀྐཾསགཏཾ ཨཔདཱནཾ ནཏྠི, ཏེ ཨིདྷ ‘‘ཨནཔདཱནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ན སབྦེན སབྦཾ ཨུཔནིསྶཡརཧིཏཱཡེཝ ¶ . ཏཐཱ ཧི ཨིམེ སཏྟཱ བུདྡྷུཔྤཱདེསུ ཨཙྪརིཡཱཙིནྟེཡྻགུཎཝིབྷཱུཏིཝིཏྠཏཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ པསྶནྟཱ ཙཏུཔྤམཱཎིཀསྶ ལོཀསྶ སབྦཐཱཔི པསཱདཱཝཧཏྟཱ སཏྠརི སདྡྷཾ པཊིལབྷནྟི. ཏཐཱ སདྡྷམྨསྶཝནེན, སཱཝཀཱནཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིདསྶནེན, ཀདཱཙི མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ ཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརདསྶནེན, ཏེསཾ སནྟིཀེ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཔཊིལཱབྷེན ཙ སདྡྷམྨེ སདྡྷཾ པཊིལབྷནྟི, ཏེ ཏཏྠ པཊིལདྡྷསདྡྷཱ ཡདིཔི སཾསཱརེ ནིབྦཱནེ ཙ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསེ པསྶནྟི, མཧཱརཛཀྑཏཱཡ པན ཡོགཀྑེམཾ ཨནབྷིསམྦྷུནནྟཱ ཨནྟརནྟརཱ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལབཱིཛཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ རོཔེནྟིཡེཝ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡསྶ བཧཱུཀཱརབྷཱཝཏོ. ཏེནཱཧ (བུ. ཝཾ. ༢.༧༢-༧༤) –
‘‘ཡདིམསྶ ¶ ལོཀནཱཐསྶ, ཝིརཛ྄ཛྷིསྶཱམ སཱསནཾ;
ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.
‘‘ཡཐཱ མནུསྶཱ ནདིཾ ཏརནྟཱ, པཊིཏིཏྠཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཡ;
ཧེཊྛཱཏིཏྠེ གཧེཏྭཱན, ཨུཏྟརནྟི མཧཱནདིཾ.
‘‘ཨེཝམེཝ མཡཾ སབྦེ, ཡདི མུཉྩཱམིམཾ ཛིནཾ;
ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམ’’ནྟི.
ཨེཝཾ ཝིཝཊྚཾ ཨུདྡིསྶ ཨུཔྤཱདིཏཀུསལཙིཏྟཾ སཏསཧསྶཱདྷིཀཙཏུཨསངྑྱེཡྻཀཱལནྟརེ ཝིམོཀྑཱདྷིགམསྶ ཨུཔནིསྶཡོ ན ཧོཏཱིཏི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. པགེཝ པཏྠནཱཝསེན ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཏཾ. ཨེཝཾ དུཝིདྷཱཔེཏེ.
ཨགྒསཱཝཀཱ, མཧཱསཱཝཀཱ, པཀཏིསཱཝཀཱཏི ཏིཝིདྷཱ. ཏེསུ ཨཱཡསྨཱ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ, ཝཔྤོ, བྷདྡིཡོ, མཧཱནཱམོ, ཨསྶཛི, ནཱལཀོ, ཡསོ, ཝིམལོ, སུབཱཧུ, པུཎྞཛི, གཝམྤཏི, ཨུརུཝེལཀསྶཔོ, ནདཱིཀསྶཔོ, གཡཱཀསྶཔོ, སཱརིཔུཏྟོ, མཧཱམོགྒལླཱནོ, མཧཱཀསྶཔོ, མཧཱཀཙྩཱཡནོ, མཧཱཀོཊྛིཀོ, མཧཱཀཔྤིནོ, མཧཱཙུནྡོ, ཨནུརུདྡྷོ, ཀངྑཱརེཝཏོ, ཨཱནནྡོ, ནནྡཀོ, བྷགུ, ནནྡོ, ཀིམིལོ, བྷདྡིཡོ, རཱཧུལོ, སཱིཝལི, ཨུཔཱལི ¶ , དབྦོ, ཨུཔསེནོ, ཁདིརཝནིཡརེཝཏོ, པུཎྞོ མནྟཱཎིཔུཏྟོ, པུཎྞོ སུནཱཔརནྟཀོ, སོཎོ ཀུཊིཀཎྞོ, སོཎོ ཀོལི༹ཝཱིསོ, རཱདྷོ, སུབྷཱུཏི, ཨངྒུལིམཱལོ, ཝཀྐལི, ཀཱལུ༹དཱཡཱི, མཧཱཨུདཱཡཱི, པིལིནྡཝཙྪོ, སོབྷིཏོ, ཀུམཱརཀསྶཔོ, རཊྛཔཱལོ ¶ , ཝངྒཱིསོ, སབྷིཡོ, སེལོ, ཨུཔཝཱནོ, མེགྷིཡོ, སཱགཏོ, ནཱགིཏོ, ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡོ, པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ, མཧཱཔནྠཀོ, ཙཱུལ༹པནྠཀོ, བཱཀུལོ, ཀུཎྜདྷཱནོ, དཱརུཙཱིརིཡོ, ཡསོཛོ, ཨཛིཏོ, ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ, པུཎྞཀོ, མེཏྟགཱུ, དྷོཏཀོ, ཨུཔསིཝོ, ནནྡོ, ཧེམཀོ, ཏོདེཡྻོ, ཀཔྤོ, ཛཏུཀཎྞི, བྷདྲཱཝུདྷོ, ཨུདཡོ, པོསཱལོ, མོགྷརཱཛཱ, པིངྒིཡོཏི ཨེཏེ ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ནཱམ.
ཀསྨཱ པན ཏེ ཨེཝ ཐེརཱ ‘‘མཧཱསཱཝཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟཱིཏི? ཨབྷིནཱིཧཱརསྶ མཧནྟབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱཔི མཧཱསཱཝཀེསུ ཨནྟོགདྷཱ. ཏེ ཧི སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཔྤཏྟིཡཱ སཱཝཀེསུ ཨགྒདྷམྨཱདྷིགམེན ཨགྒཊྛཱནེ ཋིཏཱཔི ཨབྷིནཱིཧཱརམཧནྟཏཱསཱམཉྙེན ‘‘མཧཱསཱཝཀཱ’’ཏིཔི ཝུཙྩནྟི. ཨིཏརེ པན པཀཏིསཱཝཀེཧི སཱཏིསཡམཧཱབྷིནཱིཧཱརཱ. ཏཐཱ ཧི ཏེ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཏཔཎིདྷཱནཱ. ཏཏོ ཨེཝ སཱཏིསཡཾ ཨབྷིཉྙཱསམཱཔཏྟཱིསུ ཝསིནོ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱ ཙ. ཀཱམཾ སབྦེཔི ཨརཧནྟོ སཱིལཝིསུདྡྷིཨཱདིཀེ ¶ སམྤཱདེཏྭཱ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ པཏིཊྛིཏཙིཏྟཱ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནཝསེསཏོ ཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ཨགྒཕལེ པཏིཊྛཧནྟི, ཏཐཱཔི ཡཐཱ སདྡྷཱཝིམུཏྟཏོ དིཊྛིཔྤཏྟསྶ, པཉྙཱཝིམུཏྟཏོ ཙ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟསྶ པུབྦབྷཱགབྷཱཝནཱཝིསེསོ ཨདྡྷཱ ཨིཙྪིཏོ ཝིསེསོ, ཨེཝཾ ཨབྷིནཱིཧཱརམཧནྟཏཱཔུབྦཡོགམཧནྟཏཱཧི ཨཏྟསནྟཱནེ སཱཏིསཡགུཎཝིསེསསྶ ནིཔྥཱདིཏཏྟཱ སཱིལཱདིགུཎེཧི མཧནྟཱ སཱཝཀཱཏི མཧཱསཱཝཀཱ. ཏེསུཡེཝ པན ཡེ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེསུ པཱམོཀྑབྷཱཝེན དྷུརབྷཱུཏཱནཾ སམྨཱདིཊྛིསམྨཱསམཱདྷཱིནཾ སཱཏིསཡཀིཙྩནྟརབྷཱཝནིཔྥཏྟིཡཱ ཀཱརཎབྷཱུཏཱཡ ཏཛྫཱབྷིནཱིཧཱརཱབྷིནིཧཏཱཡ སཀྐཙྩཾ ནིརནྟརཾ ཙིརཀཱལཾ ¶ སམཱཧིཏཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཡཐཱཀྐམཾ པཉྙཱཡ སམཱདྷིསྨིཉྩ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟིཡཱ སཝིསེསཾ སབྦགུཎེཧི ཨགྒབྷཱཝེ ཋིཏཱ. ཏེ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ སཏིཔི མཧཱསཱཝཀཏྟེ སཱཝཀཔཱརམིཡཱ མཏྠཀེ སབྦསཱཝཀཱནཾ ཨགྒབྷཱཝེ ཋིཏཏྟཱ ཨབྷིནཱིཧཱརམཧནྟབྷཱཝཏོ, པུབྦཡོགམཧནྟབྷཱཝཏོ ཙ ‘‘ཨགྒསཱཝཀཱ’’ཨིཙྩེཝ ཝུཙྩནྟི. ཡེ པན ཨརིཡསཱཝཀཱ ཨགྒསཱཝཀཱ ཝིཡ ཙ མཧཱསཱཝཀཱ ཝིཡ ཙ ན པརིམིཏཱཝ, ཨཐ ཁོ ཨནེཀསཏཱ ཨནེཀསཧསྶཱ, ཏེ པཀཏིསཱཝཀཱ. ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ཨཱརཱུལ༹ྷཱ པན པརིམིཏཱཝ གཱཐཱཝསེན པརིགྒཧིཏཏྟཱ. ཏཐཱཔི མཧཱསཱཝཀེསུཔི ཀེཙི ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ནཱརཱུལ༹ྷཱ.
ཨེཝཾ ཏིཝིདྷཱཔི ཏེ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑཱདིབྷེདཏོ ཏིཝིདྷཱ, ཝིམོཀྑསམདྷིགམཝསེནཔི ཏིཝིདྷཱ. ཏཡོ ཧི ཨིམེ ཝིམོཀྑཱ སུཉྙཏོ ཝིམོཀྑོ, ཨནིམིཏྟོ ཝིམོཀྑོ, ཨཔྤཎིཧིཏོ ཝིམོཀྑོཏི. ཏེ ཙ ཝིམོཀྑཱ སུཉྙཏཱདཱིཧི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཨནུཔསྶནཱཧི ཨདྷིགནྟབྦཱ. ཨཱདིཏོ ¶ ཧི ཨནིཙྩཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཝིཔསྶནཱབྷིནིཝེསོ ཧོཏི. ཡདཱ པན ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིཙྩཱཀཱརཏོ སངྑཱརེ སམྨསནྟིཡཱ མགྒཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཝིཔསྶནཱ སཏིཔི རཱགནིམིཏྟཱདཱིནཾ སམུགྒྷཱཊནེ སངྑཱརནིམིཏྟཾ པན སཱ ན ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨནིམིཏྟནཱམཾ ཨལབྷམཱནཱ ཨཏྟནོ མགྒསྶ ཨནིམིཏྟནཱམཾ དཱཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི. ཀིཉྩཱཔི ཨབྷིདྷམྨེ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑོ ན ཨུདྡྷཊོ, སུཏྟནྟེ པན རཱགཱདིནིམིཏྟཱནཾ སམུགྒྷཱཊེན ལབྦྷཏཱིཏི.
‘‘ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧི, མཱནཱནུསཡམུཛྫཧ;
ཏཏོ མཱནཱབྷིསམཡཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༢) –
ཨཱདིནཱ ཧི ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑབྷཱཝོ ཨནུཏྟརསྶ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑབྷཱཝོ ཙ ཝུཏྟོ. ཡདཱ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡཱ ཝིཔསྶནཱཡ དུཀྑཏོ སངྑཱརེ སམྨསནྟིཡཱ མགྒཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏདཱ ¶ ཝིཔསྶནཱ རཱགཔཎིདྷིཨཱདཱིནཾ སམུགྒྷཱཊནེན ཨཔྤཎིཧིཏནཱམཾ ལབྷཏཱིཏི ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏདནནྟརོ ཙ མགྒོ ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑོ. ཡདཱ པན ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནཏྟཱཀཱརེན སམྨསནྟིཡཱ མགྒཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏདཱ ¶ ཝིཔསྶནཱ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ སམུགྒྷཱཊནེན སུཉྙཏནཱམཾ ལབྷཏཱིཏི སུཉྙཏཝིམོཀྑཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏདནནྟརོ ཙ མགྒོ སུཉྙཏཝིམོཀྑོ ནཱམ ཧོཏི. ཨིམེསུ ཨགྒམགྒབྷཱུཏེསུ ཏཱིསུ ཝིམོཀྑེསུ ཨིམེསཾ ཐེརཱནཾ ཀེཙི ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑེན མུཏྟཱ, ཀེཙི ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑེན, ཀེཙི སུཉྙཏཝིམོཀྑེན. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑཱདིབྷེདཏོ ཏིཝིདྷཱ, ཝིམོཀྑསམདྷིགམེནཔི ཏིཝིདྷཱ’’ཏི.
པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཙཏུབྦིདྷཱ. ཙཏསྶོ ཧི པཊིཔདཱ – དུཀྑཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཔཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཔཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཏི. ཏཏྠ རཱུཔམུཁཱདཱིསུ ཝིཔསྶནཱབྷིནིཝེསེསུ ཡོ རཱུཔམུཁེན ཝིཔསྶནཾ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ པརིགྒཎྷཱཏི ཨརཱུཔཾ པརིགྒཎྷཱཏི, རཱུཔཱརཱུཔཾ པན པརིགྒཎྷནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏསྶ དུཀྑཔཊིཔདཱ ནཱམ ཧོཏི, པརིགྒཧིཏརཱུཔཱརཱུཔསྶ པན ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསེ མགྒཔཱཏུབྷཱཝདནྡྷཏཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡོཔི རཱུཔཱརཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ ཝཝཏྠཔེཏི, ཝཝཏྠཔིཏེ ཙ ནཱམརཱུཔེ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏསྶཔི དུཀྑཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨཔརོ ནཱམརཱུཔམྤི ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྩཡེ པརིགྒཎྷནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པརིགྒཎྷཱཏི. པཙྩཡེ ཙ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ¶ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨེཝམྤི དུཀྑཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨཔརོ པཙྩཡེཔི པརིགྒཧེཏྭཱ ལཀྑཎཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, པཊིཝིདྡྷལཀྑཎོ ཙ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨེཝམྤི དུཀྑཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨཔརོ ལཀྑཎཱནིཔི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ ཏིཀྑེ སཱུརེ པསནྣེ ཝཧནྟེ ཨུཔྤནྣཝིཔསྶནཱནིཀནྟིཾ པརིཡཱདིཡམཱནོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པརིཡཱདིཡཏི, ནིཀནྟིཉྩ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨེཝམྤི དུཀྑཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡཐཱཝུཏྟཱསུཡེཝ པཊིཔདཱསུ མགྒཔཱཏུབྷཱཝསྶ ཁིཔྤཏཱཡ དུཀྑཔཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, ཏཱསཾ པན པཊིཔདཱནཾ ཨཀིཙྪསིདྡྷིཡཾ མགྒཔཱཏུབྷཱཝསྶ དནྡྷཏཱཡ ཁིཔྤཏཱཡ ཙ ཡཐཱཀྐམཾ སུཁཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཔཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམཱསཾ ཙཏསྶནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཝསེན ཨགྒམགྒཔྤཏྟིཡཱ ཐེརཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི པཊིཔདཱཧི ¶ ཝིནཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམོ ཨཏྠི. ཏཐཱ ཧི ཨབྷིདྷམྨེ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ལོཀུཏྟརཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏི ནིཡྻཱནིཀཾ ཨཔཙཡགཱམིཾ…པེ… ¶ དུཀྑཔཊིཔདཾ དནྡྷཱབྷིཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༢༧༧) པཊིཔདཱཡ སདྡྷིཾཡེཝ ཨརིཡམགྒོ ཝིབྷཏྟོ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཙཏུབྦིདྷཱ’’ཏི.
ཨིནྡྲིཡཱདྷིཀཝིབྷཱགེན པཉྩཝིདྷཱ. སཏིཔི ནེསཾ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷསཱམཉྙེ ཨེཀཙྩེ ཐེརཱ སདྡྷུཏྟརཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ ཝཀྐལི; ཨེཀཙྩེ ཝཱིརིཡུཏྟརཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ མཧཱསོཎོ, ཀོལི༹ཝཱིསོ; ཨེཀཙྩེ སཏུཏྟརཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ སོབྷིཏོ, ཨེཀཙྩེ སམཱདྷུཏྟརཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ ཙཱུལ༹པནྠཀོ, ཨེཀཙྩེ པཉྙུཏྟརཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ ཨཱནནྡོ. ཏཐཱ ཧི སོ གཏིམནྟཏཱཡ ཨཏྠཀོསལླཱདིཝནྟཏཱཡ ཙ པསཾསིཏོ, ཨཡཉྩ ཝིབྷཱགོ པུབྦབྷཱགེ ལབྦྷམཱནཝིསེསཝསེན ཝུཏྟོ. ཨགྒམགྒཀྑཎེ པན སེསཱནམྤི ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀསབྷཱཝཱ ཨིཙྪིཏཱཏི.
ཏཐཱ པཱརམིཔྤཏྟཱ, པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཱ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ, ཏེཝིཛྫཱ, སུཀྑཝིཔསྶཀཱཏི པཉྩཝིདྷཱ. སཱཝཀེསུ ཧི ཨེཀཙྩེ སཱཝཀཔཱརམིཡཱ མཏྠཀཔྤཏྟཱ, ཡཐཱ ཏཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ, ཨཱཡསྨཱ ཙ མཧཱམོགྒལླཱནོ; ཨེཀཙྩེ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཨིམཱསཾ ཙཏུནྣཾ པཊིསམྦྷིདཱནཾ ཝསེན པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཱ; ཨེཀཙྩེ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཱདཱིནཾ ཨབྷིཉྙཱནཾ ཝསེན ཚལ༹བྷིཉྙཱ; ཨེཀཙྩེ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདཱིནཾ ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ཝསེན ཏེཝིཛྫཱ. ཡེ པན ཁཎིཀསམཱདྷིམཏྟེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨདྷིགཏཨགྒམགྒཱ, ཏེ ¶ ཨཱདིཏོ ཨནྟརནྟརཱ ཙ སམཱདྷིཛེན ཛྷཱནངྒེན ཝིཔསྶནཱབྦྷནྟརཾ པཊིསནྡྷཱནཱནཾ ཨབྷཱཝཱ སུཀྑཱ ཝིཔསྶནཱ ཨེཏེསནྟི སུཀྑཝིཔསྶཀཱ ནཱམ. ཨཡཉྩ ཝིབྷཱགོ སཱཝཀཱནཾ སཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱ ནཏྠེཝ སུཀྑཝིཔསྶཀཱ. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;
ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟིཨཱདི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༣༧༤; ༢.༤༣.༡༤);
ཨེཝཾ པཱརམིཔྤཏྟཱདིཝསེན པཉྩཝིདྷཱ.
ཨནིམིཏྟཱདིཝསེན ཚབྦིདྷཱ ཨནིམིཏྟཝིམུཏྟོཏིཨཱདཡོ.
སདྡྷཱདྷུརོ ¶ , པཉྙཱདྷུརོཏི དུཝིདྷཱ. ཏཐཱ ཨཔྤཎིཧིཏཝིམུཏྟོ པཉྙཱཝིམུཏྟོ ཙཱཏི. ཨེཝཾ ཨནིམིཏྟཝིམུཏྟཱདིཝསེན ཙ པརིཡཱཡཝིམུཏྟབྷེདེན སཏྟཝིདྷཱ. ཙཏཱུསུ ཧི ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིསུ ཨེཀམེཀཾ ¶ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ ཙཏྟཱརོ, ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ ཙཱཏི པཉྩ, ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཱ, སདྡྷཱདྷུརཔཉྙཱདྷུརཝསེན དྭེ པཉྙཱཝིམུཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཝིམུཏྟིབྷེདེན སཏྟཝིདྷཱ.
དྷུརཔཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཨཊྛཝིདྷཱ. ཡོ ཧི དུཀྑཔཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, སོ སདྡྷཱདྷུརཔཉྙཱདྷུརཝསེན དུཝིདྷཱ, ཏཐཱ སེསཔཊིཔདཱསུཔཱིཏི ཨེཝཾ དྷུརཔཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཨཊྛཝིདྷཱ.
ཝིམུཏྟིབྷེདེན ནཝཝིདྷཱ. པཉྩ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཱ, དྭེ པཉྙཱཝིམུཏྟཱ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཉྩ པཱརམིཔྤཏྟཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ནཝཝིདྷཱ.
ཝིམུཏྟིཝསེནེཝ དསཝིདྷཱ. ཙཏཱུསུ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནེསུ ཙ ཨེཀམེཀཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ ཙཏྟཱརོ, སུཀྑཝིཔསྶཀོཏི པཉྩ པཉྙཱཝིམུཏྟཱ, ཡཐཱཝུཏྟཱ ཙ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཝིམུཏྟིབྷེདེནེཝ དསཝིདྷཱ. ཏེ ཡཐཱཝུཏྟེན དྷུརབྷེདེན བྷིཛྫམཱནཱ ཝཱིསཏི ཧོནྟི. པཊིཔདཱབྷེདེན བྷིཛྫམཱནཱ ཙཏྟཱལཱིསཾ ཧོནྟི. པུན པཊིཔདཱབྷེདེན དྷུརབྷེདེན ཙ བྷིཛྫམཱནཱ ཨསཱིཏི ཧོནྟི. ཨཐ ཏེ སུཉྙཏཝིམུཏྟཱདིཝིབྷཱགེན བྷིཛྫམཱནཱ ཙཏྟཱལཱིསཱདྷིཀཱ དྭེ སཏཱནི ཧོནྟི. པུན ཨིནྡྲིཡཱདྷིཀབྷཱཝེན བྷིཛྫམཱནཱ དྭིསཏུཏྟརཾ སཧསྶཾ ཧོནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ གུཎཝསེན ཨནེཀབྷེདཝིབྷཏྟེསུ མགྒཊྛཕལཊྛེསུ ཨརིཡསཱཝཀེསུ ཡེ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཔཝཏྟིཨཱདིཀེ ཙ ཝིབྷཱཝེནྟི. ཡེ ‘‘ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ (ཐེརགཱ. ༡) གཱཐཱ ཨུདཱནཱདིཝསེན ཨབྷཱསིཾསུ. ཏེ ཙ ཨིདྷ གཱཐཱམུཁེན སངྒཧཾ ཨཱརཱུལ༹ྷཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སཱིཧཱནཾཝ ནདནྟཱནཾ…པེ… ཕུསིཏྭཱ ཨཙྩུཏཾ པད’’ནྟི (ཐེརགཱ. ནིདཱནགཱཐཱ). ཨེཝམེཏྠ པཀིཎྞཀཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ.
ཝངྒཱིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
མཧཱནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
བདརཏིཏྠམཧཱཝིཧཱརཝཱསིནཱ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ཀཏཱ
ཐེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.