📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཨཔདཱན-ཨཊྛཀཐཱ

(པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཝནྡིཏྭཱ ¶ ¶ ¶ སིརསཱ སེཊྛཾ, བུདྡྷམཔྤཊིཔུགྒལཾ;

ཉེཡྻསཱགརམུཏྟིཎྞཾ, ཏིཎྞཾ སཾསཱརསཱགརཾ.

ཏཐེཝ པརམཾ སནྟཾ, གམྦྷཱིརཾ དུདྡསཾ ཨཎུཾ;

བྷཝཱབྷཝཀརཾ སུདྡྷཾ, དྷམྨཾ སམྦུདྡྷཔཱུཛིཏཾ.

ཏཐེཝ ཨནགྷཾ སངྒྷཾ, ཨསངྒཾ སངྒྷམུཏྟམཾ;

ཨུཏྟམཾ དཀྑིཎེཡྻཱནཾ, སནྟིནྡྲིཡམནཱསཝཾ.

ཀཏེན ¶ ཏསྶ ཨེཏསྶ, པཎཱམེན ཝིསེསཏོ;

རཏནཏྟཡེ ཝིསེསེན, ཝིསེསསྶཱདརེན མེ.

ཐེརེཧི དྷཱིརདྷཱིརེཧི, ཨཱགམཉྙཱུཧི ཝིཉྙུབྷི;

‘‘ཨཔདཱནཊྛཀཐཱ བྷནྟེ, ཀཱཏབྦཱ’’ཏི ཝིསེསཏོ.

པུནཔྤུནཱདརེནེཝ, ཡཱཙིཏོཧཾ ཡསསྶིབྷི;

ཏསྨཱཧཾ སཱཔདཱནསྶ, ཨཔདཱནསྶསེསཏོ.

ཝིསེསནཡདཱིཔསྶ, དཱིཔིསྶཾ པིཊཀཏྟཡེ;

ཡཐཱ པཱལི༹ནཡེནེཝ, ཨཏྠསཾཝཎྞནཾ སུབྷཾ.

ཀེན ¶ ཀཏྠ ཀདཱ ཙེཏཾ, བྷཱསིཏཾ དྷམྨམུཏྟམཾ;

ཀིམཏྠཾ བྷཱསིཏཉྩེཏཾ, ཨེཏཾ ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོ.

ནིདཱནེསུ ཀོསལླཏྠཾ, སུཁུགྒཧཎདྷཱརཎཾ;

ཏསྨཱ ཏཾ ཏཾ ཝིདྷིཾ ཝཏྭཱ, པུབྦཱཔརཝིསེསིཏཾ.

པུརཱ ¶ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ, པོརཱཎཊྛཀཐཱཡ ཙ;

ཋཔིཏཾ ཏཾ ན སཱདྷེཏི, སཱདྷཱུནཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ.

ཏསྨཱ ཏམུཔནིསྶཱཡ, པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡཾ;

ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཝིརུདྡྷཏྠཾ, ཝིསེསཏྠཾ པཀཱསཡཾ;

ཝིསེསཝཎྞནཾ སེཊྛཾ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནནྟི.

ནིདཱནཀཐཱ

‘‘ཀེན ¶ ཀཏྠ ཀདཱ ཙེཏཾ, བྷཱསིཏཾ དྷམྨམུཏྟམ’’ནྟི ཙ, ‘‘ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི ཙ པཊིཉྙཱཏཏྟཱ སཱ པནཱཡཾ ཨཔདཱནསྶཏྠཝཎྞནཱ དཱུརེནིདཱནཾ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ, སནྟིཀེནིདཱནནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི དསྶེཏྭཱ ཝཎྞིཡམཱནཱ ཡེ ནཾ སུཎནྟི, ཏེཧི སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ ཝིཉྙཱཏཏྟཱ ཡསྨཱ སུཊྛུ ཝིཉྙཱཏཱ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནཾ ཏཱནི ནིདཱནཱནི དསྶེཏྭཱཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཏཏྠ ཨཱདིཏོ ཏཱཝ ཏེསཾ ནིདཱནཱནཾ པརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལསྨིཉྷི ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ མཧཱསཏྟསྶ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཱ ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟི, ཏཱཝ པཝཏྟོ ཀཐཱམགྒོ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ. ཏུསིཏབྷཝནཏོ པན ཙཝིཏྭཱ ཡཱཝ བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཔྤཏྟི, ཏཱཝ པཝཏྟོ ཀཐཱམགྒོ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ. སནྟིཀེནིདཱནཾ པན ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཝིཧརཏོ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ལབྦྷཏཱིཏི.

༡. དཱུརེནིདཱནཀཐཱ

ཏཏྲིདཾ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ – ཨིཏོ ཀིར ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ ཨམརཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཏཏྠ སུམེདྷོ ¶ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པཊིཝསཏི, ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ, ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ. སོ ཨཉྙཾ ཀམྨཾ ཨཀཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤམེཝ ཨུགྒཎྷི. ཏསྶ དཧརཀཱལེཡེཝ མཱཏཱཔིཏརོ ཀཱལམཀཾསུ. ཨཐསྶ རཱསིཝཌྜྷཀོ ཨམཙྩོ ཨཱཡཔོཏྠཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱདིབྷརིཏེ གབྦྷེ ཝིཝརིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཏེ, ཀུམཱར, མཱཏུ སནྟཀཾ, ཨེཏྟཀཾ པིཏུ སནྟཀཾ, ཨེཏྟཀཾ ཨཡྻཀཔཡྻཀཱན’’ནྟི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ དྷནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ དྷནཾ སཾཧརིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ པིཏུཔིཏཱམཧཱདཡོ པརལོཀཾ གཙྪནྟཱ ཨེཀཀཧཱཔཎམྤི གཧེཏྭཱ ན གཏཱ, མཡཱ པན གཧེཏྭཱ གམནཀཱརཎཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི, སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ ¶ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཨིམསྶ པནཏྠསྶ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སུམེདྷཀཐཱ ཀཐེཏབྦཱ ¶ . སཱ པནེསཱ ཀིཉྩཱཔི བུདྡྷཝཾསེ ནིརནྟརཾ ཨཱགཏཱཡེཝ, གཱཐཱབནྡྷེན པན ཨཱགཏཏྟཱ ན སུཊྛུ པཱཀཊཱ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨནྟརནྟརཱ གཱཐཱསམྦནྡྷདཱིཔཀེཧི ཝཙནེཧི སདྡྷིཾ ཀཐེསྶཱམ.

སུམེདྷཀཐཱ

ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཉྷི ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟཾ ‘‘ཨམརཝཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨམར’’ནྟི ཙ ལདྡྷནཱམཾ ནགརཾ ཨཧོསི, ཡཾ སནྡྷཱཡ བུདྡྷཝཾསེ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ, ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེ;

ཨམརཾ ནཱམ ནགརཾ, དསྶནེཡྻཾ མནོརམཾ;

དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟཾ, ཨནྣཔཱནསམཱཡུཏ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡-༢);

ཏཏྠ དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟནྟི ཧཏྠིསདྡེན ཨསྶསདྡེན རཐསདྡེན བྷེརིསདྡེན མུདིངྒསདྡེན ཝཱིཎཱསདྡེན གཱིཏསདྡེན སངྑསདྡེན སམྨསདྡེན ཏཱལ༹སདྡེན ‘‘ཨསྣཱཐ པིཝཐ ཁཱདཐཱ’’ཏི དསམེན སདྡེནཱཏི ¶ ཨིམེཧི དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏེསཾ པན སདྡཱནཾ ཨེཀདེསམེཝ གཧེཏྭཱ –

‘‘ཧཏྠིསདྡཾ ཨསྶསདྡཾ, བྷེརིསངྑརཐཱནི ཙ;

ཁཱདཐ པིཝཐ ཙེཝ, ཨནྣཔཱནེན གྷོསིཏ’’ནྟི. –

བུདྡྷཝཾསེ (བུ. ཝཾ. ༢.༣-༥) ཨིམཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ –

‘‘ནགརཾ སབྦངྒསམྤནྣཾ, སབྦཀམྨམུཔཱགཏཾ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཾ, ནཱནཱཛནསམཱཀུལཾ;

སམིདྡྷཾ དེཝནགརཾཝ, ཨཱཝཱསཾ པུཉྙཀམྨིནཾ.

‘‘ནགརེ ཨམརཝཏིཡཱ, སུམེདྷོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཨནེཀཀོཊིསནྣིཙཡོ, པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཝཱ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ¶ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏོ’’ཏི. – ཝུཏྟཾ;

ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ སོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརཏལེ རཧོགཏོ ཧུཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘པུནབྦྷཝེ, པཎྜིཏ, པཊིསནྡྷིགྒཧཎཾ ནཱམ དུཀྑཾ, ཏཐཱ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སརཱིརསྶ བྷེདནཾ, ཨཧཉྩ ཛཱཏིདྷམྨོ, ཛརཱདྷམྨོ, བྱཱདྷིདྷམྨོ, མརཎདྷམྨོ, ཨེཝཾབྷཱུཏེན མཡཱ ཨཛཱཏིཾ ཨཛརཾ ཨབྱཱདྷིཾ ཨམརཎཾ ཨདུཀྑཾ སུཁཾ སཱིཏལཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ པརིཡེསིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཝསྶཾ བྷཝཏོ མུཙྩིཏྭཱ ནིབྦཱནགཱམིནཱ ཨེཀེན མགྒེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘རཧོགཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

དུཀྑོ པུནབྦྷཝོ ནཱམ, སརཱིརསྶ ཙ བྷེདནཾ.

‘‘ཛཱཏིདྷམྨོ ཛརཱདྷམྨོ, བྱཱདྷིདྷམྨོ སཧཾ ཏདཱ;

ཨཛརཾ ཨམརཾ ཁེམཾ, པརིཡེསིསྶཱམི ནིབྦུཏིཾ.

‘‘ཡཾནཱུནིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ, ནཱནཱཀུཎཔཔཱུརིཏཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪེཡྻཾ, ཨནཔེཀྑོ ཨནཏྠིཀོ.

‘‘ཨཏྠི ཧེཧིཏི སོ མགྒོ, ན སོ སཀྐཱ ན ཧེཏུཡེ;

པརིཡེསིསྶཱམི ཏཾ མགྒཾ, བྷཝཏོ པརིམུཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཏཏོ ¶ ཨུཏྟརིཔི ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཐཱ ཧི ལོཀེ དུཀྑསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ སུཁཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཨེཝཾ བྷཝེ སཏི ཏཔྤཊིཔཀྑེན ཝིབྷཝེནཱཔི བྷཝིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཨུཎྷེ སཏི ཏསྶ ཝཱུཔསམབྷཱུཏཾ སཱིཏལམྤི ཨཏྠི, ཨེཝཾ རཱགགྒིཨཱདཱིནཾ ཝཱུཔསམེན ནིབྦཱནེནཱཔི བྷཝིཏབྦཾ. ཡཐཱ ནཱམ པཱཔསྶ ལཱམཀསྶ དྷམྨསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ཀལྱཱཎོ ཨནཝཛྫབྷཱུཏོ དྷམྨོཔི ཨཏྠིཡེཝ, ཨེཝམེཝ པཱཔིཀཱཡ ཛཱཏིཡཱ སཏི སབྦཛཱཏིཁེཔནཏོ ཨཛཱཏིསངྑཱཏེན ནིབྦཱནེནཱཔི བྷཝིཏབྦམེཝཱ’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཐཱཔི དུཀྑེ ཝིཛྫནྟེ, སུཁཾ ནཱམཔི ཝིཛྫཏི;

ཨེཝཾ བྷཝེ ཝིཛྫམཱནེ, ཝིབྷཝོཔིཙྪིཏབྦཀོ.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ ཨུཎྷེ ཝིཛྫནྟེ, ཨཔརཾ ཝིཛྫཏི སཱིཏལཾ;

ཨེཝཾ ཏིཝིདྷགྒི ཝིཛྫནྟེ, ནིབྦཱནམྤིཙྪིཏབྦཀཾ.

‘‘ཡཐཱཔི པཱཔེ ཝིཛྫནྟེ, ཀལྱཱཎམཔི ཝིཛྫཏི;

ཨེཝམེཝ ཛཱཏི ཝིཛྫནྟེ, ཨཛཱཏིཔིཙྪིཏབྦཀ’’ནྟི.

ཨཔརམྤི ¶ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཐཱ ནཱམ གཱུཐརཱསིམྷི ནིམུགྒེན པུརིསེན དཱུརཏོཝ པཉྩཝཎྞཔདུམསཉྪནྣཾ མཧཱཏལཱ༹ཀཾ དིསྭཱ ‘ཀཏརེན ནུ ཁོ མགྒེན ཨེཏྠ གནྟབྦ’ནྟི ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ གཝེསིཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཡཾ ཏསྶ ཨགཝེསནཾ, ན སོ ཏལཱ༹ཀསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཨེཝཾ ཀིལེསམལདྷོཝནེ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཏལཱ༹ཀེ ཝིཛྫནྟེ ཡཾ ཏསྶ ཨགཝེསནཾ, ན སོ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཏལཱ༹ཀསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཡཐཱ ཙ ཙོརེཧི སམྤརིཝཱརིཏོ པུརིསོ པལཱཡནམགྒེ ཝིཛྫམཱནེཔི སཙེ ན པལཱཡཏི, ན སོ མགྒསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཨེཝམེཝ ཀིལེསེཧི པརིཝཱརེཏྭཱ གཧིཏསྶ པུརིསསྶ ཝིཛྫམཱནེཡེཝ ནིབྦཱནགཱམིམྷི སིཝེ མགྒེ མགྒསྶ ཨགཝེསནཾ ནཱམ ན མགྒསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཡཐཱ ཙ བྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏོ པུརིསོ ཝིཛྫམཱནེ བྱཱདྷིཏིཀིཙྪཀེ ཝེཛྫེ སཙེ ཏཾ ཝེཛྫཾ གཝེསིཏྭཱ བྱཱདྷིཾ ན ཏིཀིཙྪཱཔེཏི, ན སོ ཝེཛྫསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཨེཝམེཝ ཡོ ཀིལེསབྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏོ ཀིལེསཝཱུཔསམམགྒཀོཝིདཾ ཝིཛྫམཱནམེཝ ཨཱཙརིཡཾ ན གཝེསཏི, ཏསྶེཝ དོསོ, ན ཀིལེསཝིནཱསཀསྶ ཨཱཙརིཡསྶ དོསོ’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཐཱ ¶ གཱུཐགཏོ པུརིསོ, ཏལཱ༹ཀཾ དིསྭཱན པཱུརིཏཾ;

ན གཝེསཏི ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ, ན དོསོ ཏལཱ༹ཀསྶ སོ.

‘‘ཨེཝཾ ཀིལེསམལདྷོཝེ, ཝིཛྫནྟེ ཨམཏནྟལེ༹;

ན གཝེསཏི ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ, ན དོསོ ཨམཏནྟལེ༹.

‘‘ཡཐཱ ཨརཱིཧི པརིརུདྡྷོ, ཝིཛྫནྟེ གམནམྤཐེ;

ན པལཱཡཏི སོ པུརིསོ, ན དོསོ ཨཉྫསསྶ སོ.

‘‘ཨེཝཾ ཀིལེསཔརིརུདྡྷོ, ཝིཛྫམཱནེ སིཝེ པཐེ;

ན གཝེསཏི ཏཾ མགྒཾ, ན དོསོ སིཝམཉྫསེ.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ བྱཱདྷིཏོ པུརིསོ, ཝིཛྫམཱནེ ཏིཀིཙྪཀེ;

ན ཏིཀིཙྪཱཔེཏི ཏཾ བྱཱདྷིཾ, ན དོསོ སོ ཏིཀིཙྪཀེ.

‘‘ཨེཝཾ ཀིལེསབྱཱདྷཱིཧི, དུཀྑིཏོ པརིཔཱིལི༹ཏོ;

ན གཝེསཏི ཏཾ ཨཱཙརིཡཾ, ན དོསོ སོ ཝིནཱཡཀེ’’ཏི.

ཨཔརམྤི ¶ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཐཱ མཎྜནཀཛཱཏིཀོ པུརིསོ ཀཎྛེ ཨཱསཏྟཾ ཀུཎཔཾ ཚཌྜེཏྭཱ སུཁཾ གཙྪེཡྻ, ཨེཝཾ མཡཱཔི ཨིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨནཔེཀྑེན ནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ནརནཱརིཡོ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཡཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀཏྭཱ ན ཏཾ ཨུཙྪངྒེན ཝཱ ཨཱདཱཡ, དུསྶནྟེན ཝཱ ཝེཋེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཛིགུཙྪམཱནཱ པན ཨནཔེཀྑཱཝ, ཚཌྜེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ མཡཱཔི ཨིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ ཨནཔེཀྑེན ཚཌྜེཏྭཱ ཨམཏནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡཐཱ ཙ ནཱཝིཀཱ ནཱམ ཛཛྫརཾ ནཱཝཾ ཨནཔེཀྑཱཝ ཚཌྜེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨིམཾ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི པགྒྷརནྟཾ ཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨནཔེཀྑོ ནིབྦཱནཔུརཾ པཝིསིསྶཱམི. ཡཐཱ ཙ པུརིསོ ནཱནཱརཏནཱནི ཨཱདཱཡ ཙོརེཧི སདྡྷིཾ མགྒཾ གཙྪནྟོ ཨཏྟནོ རཏནནཱསབྷཡེན ཏེ ཚཌྜེཏྭཱ ཁེམཾ མགྒཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝཾ ཨཡམྤི ཀརཛཀཱཡོ རཏནཝིལོཔཀཙོརསདིསོ. སཙཱཧཾ ཨེཏྠ ཏཎྷཾ ཀརིསྶཱམི, ཨརིཡམགྒཀུསལདྷམྨརཏནཾ མེ ནསྶིསྶཏི, ཏསྨཱ མཡཱ ཨིམཾ ཙོརསདིསཾ ཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཐཱཔི ¶ ཀུཎཔཾ པུརིསོ, ཀཎྛེ བདྡྷཾ ཛིགུཙྪིཡ;

མོཙཡིཏྭཱན གཙྪེཡྻ, སུཁཱི སེརཱི སཡཾཝསཱི.

‘‘ཏཐེཝིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ, ནཱནཱཀུཎཔསཉྩཡཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪེཡྻཾ, ཨནཔེཀྑོ ཨནཏྠིཀོ.

‘‘ཡཐཱ ཨུཙྩཱརཊྛཱནམྷི, ཀརཱིསཾ ནརནཱརིཡོ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪནྟི, ཨནཔེཀྑཱ ཨནཏྠིཀཱ.

‘‘ཨེཝམེཝཱཧཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, ནཱནཱཀུཎཔཔཱུརིཏཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪིསྶཾ, ཝཙྩཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཀུཊིཾ.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ ཛཛྫརཾ ནཱཝཾ, པལུགྒཾ ཨུདགཱཧིནིཾ;

སཱམཱི ཚཌྜེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨནཔེཀྑཱ ཨནཏྠིཀཱ.

‘‘ཨེཝམེཝཱཧཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, ནཝཙྪིདྡཾ དྷུཝསྶཝཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪིསྶཾ, ཛིཎྞནཱཝཾཝ སཱམིཀཱ.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ པུརིསོ ཙོརེཧི, གཙྪནྟོ བྷཎྜམཱདིཡ;

བྷཎྜཙྪེདབྷཡཾ དིསྭཱ, ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝ ཨཡཾ ཀཱཡོ, མཧཱཙོརསམོ ཝིཡ;

པཧཱཡིམཾ གམིསྶཱམི, ཀུསལཙྪེདནཱ བྷཡཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ནཱནཱཝིདྷཱཧི ཨུཔམཱཧི ཨིམཾ ནེཀྑམྨཱུཔསཾཧིཏཾ ཨཏྠཾ ཙིནྟེཏྭཱ སཀནིཝེསནེ ཨཔརིམིཏབྷོགཀྑནྡྷཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཝཏྠུཀཱམེ ཙ ཀིལེསཀཱམེ ཙ པཧཱཡ ཨམརནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀཀོཝ ཧིམཝནྟེ དྷམྨིཀཾ ནཱམ པབྦཏཾ ནིསྶཱཡ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ པཎྞསཱལཉྩ ཙངྐམཉྩ མཱཔེཏྭཱ པཉྩཧི ནཱིཝརཎདོསེཧི ཝཛྫིཏཾ ‘‘ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི ཀཱརཎགུཎེཧི སམུཔེཏཾ ཨབྷིཉྙཱསངྑཱཏཾ བལཾ ཨཱཧརིཏུཾ ཏསྨིཾ ཨསྶམཔདེ ནཝདོསསམནྣཱགཏཾ སཱཊཀཾ པཛཧིཏྭཱ, དྭཱདསགུཎསམནྣཱགཏཾ ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ ཏཾ པཎྞསཱལཾ པཧཱཡ དསགུཎསམནྣཱགཏཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགནྟྭཱ སབྦཾ དྷཉྙཝིཀཏིཾ པཧཱཡ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཧུཏྭཱ ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམནཝསེནེཝ ¶ པདྷཱནཾ པདཧནྟོ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེཡེཝ ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ པཉྩནྣཉྩ ཨབྷིཉྙཱནཾ ལཱབྷཱི ཨཧོསི. ཨེཝཾ ཏཾ ཡཐཱཔཏྠིཏཾ ཨབྷིཉྙཱབལཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན, ནེཀཀོཊིསཏཾ དྷནཾ;

ནཱཐཱནཱཐཱནཾ དཏྭཱན, ཧིམཝནྟམུཔཱགམིཾ.

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, དྷམྨིཀོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ.

‘‘ཙངྐམཾ ¶ ཏཏྠ མཱཔེསིཾ, པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏཾ;

ཨཊྛགུཎསམུཔེཏཾ, ཨབྷིཉྙཱབལམཱཧརིཾ.

‘‘སཱཊཀཾ པཛཧིཾ ཏཏྠ, ནཝདོསམུཔཱགཏཾ;

ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེསིཾ, དྭཱདསགུཎམུཔཱགཏཾ.

‘‘ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ, པཛཧིཾ པཎྞསཱལཀཾ;

ཨུཔཱགམིཾ རུཀྑམཱུལཾ, གུཎེ དསཧུཔཱགཏཾ.

‘‘ཝཱཔིཏཾ ¶ རོཔིཏཾ དྷཉྙཾ, པཛཧིཾ ནིརཝསེསཏོ;

ཨནེཀགུཎསམྤནྣཾ, པཝཏྟཕལམཱདིཡིཾ.

‘‘ཏཏྠཔྤདྷཱནཾ པདཧིཾ, ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨབྦྷནྟརམྷི སཏྟཱཧེ, ཨབྷིཉྙཱབལ པཱཔུཎི’’ནྟི.

ཏཏྠ ‘‘ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ’’ཏི ཨིམཱཡ པན པཱལི༹ཡཱ སུམེདྷཔཎྜིཏེན ཨསྶམཔཎྞསཱལཙངྐམཱ སཧཏྠཱ མཱཔིཏཱ ཝིཡ ཝུཏྟཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ – མཧཱསཏྟཉྷི ‘‘ཧིམཝནྟཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཛྫ དྷམྨིཀཔབྦཏཾ པཝིསིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ སཀྐོ ཝིསྶཀམྨདེཝཔུཏྟཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏ, ཨཡཾ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ‘པབྦཛིསྶཱམཱི’ཏི ནིཀྑནྟོ, ཨེཏསྶ ཝསནཊྛཱནཾ མཱཔེཧཱི’’ཏི. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ རམཎཱིཡཾ ཨསྶམཾ, སུགུཏྟཾ པཎྞསཱལཾ, མནོརམཾ ཙངྐམཉྩ མཱཔེསི. བྷགཝཱ པན ཏདཱ ཨཏྟནོ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ནིཔྥནྣཾ ཏཾ ཨསྶམཔདཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཏསྨིཾ དྷམྨིཀཔབྦཏེ –

‘‘ཨསྶམོ ¶ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ;

ཙངྐམཾ ཏཏྠ མཱཔེསིཾ, པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏ’’’ནྟི. –

ཨཱཧ. ཏཏྠ སུཀཏོ མཡ྄ཧནྟི སུཊྛུ ཀཏོ མཡཱ. པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱཏི པཎྞཙྪདནསཱལཱཔི མེ སུམཱཔིཏཱ ཨཧོསི.

པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏནྟི པཉྩིམེ ཙངྐམདོསཱ ནཱམ ཐདྡྷཝིསམཏཱ, ཨནྟོརུཀྑཏཱ, གཧནཙྪནྣཏཱ ¶ , ཨཏིསམྦཱདྷཏཱ, ཨཏིཝིསཱལཏཱཏི. ཐདྡྷཝིསམབྷཱུམིབྷཱགསྨིཉྷི ཙངྐམེ ཙངྐམནྟསྶ པཱདཱ རུཛྫནྟི, ཕོཊཱ ཨུཊྛཧནྟི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཏཾ ན ལབྷཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིཔཛྫཏི. མུདུསམཏལེ པན ཕཱསུཝིཧཱརཾ ཨཱགམྨ ཀམྨཊྛཱནཾ སམྤཛྫཏི. ཏསྨཱ ཐདྡྷཝིསམབྷཱུམིབྷཱགཏཱ ཨེཀོ དོསོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཙངྐམསྶ ཨནྟོ ཝཱ མཛ྄ཛྷེ ཝཱ ཀོཊིཡཾ ཝཱ རུཀྑེ སཏི པམཱདམཱགམྨ ཙངྐམནྟསྶ ནལཱཊཾ ཝཱ སཱིསཾ ཝཱ པཊིཧཉྙཏཱིཏི ཨནྟོརུཀྑཏཱ དུཏིཡོ དོསོ. ཏིཎལཏཱདིགཧནཙྪནྣེ ཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ ཨནྡྷཀཱརཝེལཱཡཾ ཨུརགཱདིཀེ པཱཎེ ཨཀྐམིཏྭཱ ཝཱ མཱརེཏི, ཏེཧི ཝཱ དཊྛོ དུཀྑཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི གཧནཙྪནྣཏཱ ཏཏིཡོ དོསོ. ཨཏིསམྦཱདྷེ ཙངྐམེ ཝིཏྠཱརཏོ རཏནིཀེ ཝཱ ཨཌྜྷརཏནིཀེ ཝཱ ཙངྐམནྟསྶ པརིཙྪེདེ པཀྑལིཏྭཱ ནཁཱཔི ཨངྒུལིཡོཔི བྷིཛྫནྟཱིཏི ཨཏིསམྦཱདྷཏཱ ཙཏུཏྠོ དོསོ. ཨཏིཝིསཱལེ ཙངྐམེ ཙངྐམནྟསྶ ཙིཏྟཾ ¶ ཝིདྷཱཝཏི, ཨེཀགྒཏཾ ན ལབྷཏཱིཏི ཨཏིཝིསཱལཏཱ པཉྩམོ དོསོ. པུཐུལཏོ པན དིཡཌྜྷརཏནཾ དྭཱིསུ པསྶེསུ རཏནམཏྟཾ ཨནུཙངྐམཾ དཱིགྷཏོ སཊྛིཧཏྠཾ མུདུཏལཾ སམཝིཔྤཀིཎྞཝཱལུཀཾ ཙངྐམཾ ཝཊྚཏི ཙེཏིཡགིརིམྷི དཱིཔཔྤསཱདཀམཧཱམཧིནྡཏྠེརསྶ ཙངྐམཾ ཝིཡ, ཏཱདིསཾ ཏཾ ཨཧོསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཙངྐམཾ ཏཏྠ མཱཔེསིཾ, པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏ’’ནྟི.

ཨཊྛགུཎསམུཔེཏནྟི ཨཊྛཧི སམཎསུཁེཧི ཨུཔེཏཾ. ཨཊྛིམཱནི སམཎསུཁཱནི ནཱམ དྷནདྷཉྙཔརིགྒཧཱབྷཱཝོ, ཨནཝཛྫཔིཎྜཔཱཏཔརིཡེསནབྷཱཝོ, ནིབྦུཏཔིཎྜཔཱཏབྷུཉྫནབྷཱཝོ, རཊྛཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ དྷནསཱརཾ ཝཱ སཱིསཀཧཱཔཎཱདཱིནི ཝཱ གཎྷནྟེསུ རཱཛཀུལེསུ རཊྛཔཱིལ༹ནཀིལེསཱབྷཱཝོ, ཨུཔཀརཎེསུ ནིཙྪནྡརཱགབྷཱཝོ, ཙོརཝིལོཔེ ནིབྦྷཡབྷཱཝོ, རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཨསཾསཊྛབྷཱཝོ, ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨཔྤཊིཧཏབྷཱཝོཏི ¶ . ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཡཐཱ ཏསྨིཾ ཨསྶམེ ཝསནྟེན སཀྐཱ ཧོནྟི ཨིམཱནི ཨཊྛ སུཁཱནི ཝིནྡིཏུཾ, ཨེཝཾ ཨཊྛགུཎསམུཔེཏཾ ཏཾ ཨསྶམཾ མཱཔེསི’’ནྟི.

ཨབྷིཉྙཱབལམཱཧརིནྟི པཙྪཱ ཏསྨིཾ ཨསྶམེ ཝསནྟོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱནཉྩ སམཱཔཏྟཱིནཉྩ ཨུཔྤཱདནཏྠཱཡ ཨནིཙྩཏོ ཙ དུཀྑཏོ ཙ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཐཱམཔྤཏྟཾ ཝིཔསྶནཱབལཾ ཨཱཧརིཾ. ཡཐཱ ཏསྨིཾ ཝསནྟོ ཏཾ བལཾ ཨཱཧརིཏུཾ སཀྐོམི, ཨེཝཾ ཏཾ ཨསྶམཾ ཨབྷིཉྙཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཱབལསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀཏྭཱ མཱཔེསིནྟི ཨཏྠོ.

སཱཊཀཾ པཛཧིཾ ཏཏྠ, ནཝདོསམུཔཱགཏནྟི ཨེཏྠཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ. ཏདཱ ཀིར ཀུཊིལེཎཙངྐམཱདིཔཊིམཎྜིཏཾ པུཔྥཱུཔགཕལཱུཔགརུཀྑསཉྪནྣཾ རམཎཱིཡཾ མདྷུརསལིལཱསཡཾ ཨཔགཏཝཱལ༹མིགབྷིཾསནཀསཀུཎཾ པཝིཝེཀཀྑམཾ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཙངྐམསྶ ཨུབྷོསུ ཨནྟེསུ ཨཱལམྦནཕལཀཾ སཾཝིདྷཱཡ ནིསཱིདནཏྠཱཡ ཙངྐམཝེམཛ྄ཛྷེ སམཏལཾ མུགྒཝཎྞསིལཾ མཱཔེཏྭཱ ཨནྟོ པཎྞསཱལཱཡ ¶ ཛཊཱམཎྜལཝཱཀཙཱིརཏིདཎྜཀུཎྜིཀཱདིཀེ ཏཱཔསཔརིཀྑཱརེ མཎྜཔེ པཱནཱིཡགྷཊཔཱནཱིཡསངྑཔཱནཱིཡསརཱཝཱནི, ཨགྒིསཱལཱཡཾ ཨངྒཱརཀཔལླདཱརུཨཱདཱིནཱིཏི ཨེཝཾ ཡཾ ཡཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏཾ སབྦཾ མཱཔེཏྭཱ པཎྞསཱལཱཡ བྷིཏྟིཡཾ – ‘‘ཡེ ཀེཙི པབྦཛིཏུཀཱམཱ ཨིམེ པརིཀྑཱརེ གཧེཏྭཱ པབྦཛནྟཱུ’’ཏི ཨཀྑརཱནི ཚིནྡིཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏེ ཝིསྶཀམྨདེཝཔུཏྟེ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཧིམཝནྟཔཱདེ གིརིཀནྡརཱནུསཱརེན ཨཏྟནོ ནིཝཱསཱནུརཱུཔཾ ཕཱསུཀཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ནདཱིནིཝཏྟནེ ཝིསྶཀམྨནིམྨིཏཾ སཀྐདཏྟིཡཾ རམཎཱིཡཾ ཨསྶམཾ དིསྭཱ ཙངྐམནཀོཊིཾ གནྟྭཱ པདཝལ༹ཉྫཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘དྷུཝཾ པབྦཛིཏཱ དྷུརགཱམེ བྷིཀྑཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཀིལནྟརཱུཔཱ ཨཱགནྟྭཱ པཎྞསཱལཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཐོཀཾ ཨཱགམེཏྭཱ ‘‘ཨཏིཝིཡ ཙིརཱཡནྟི, ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི པཎྞསཱལདྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེནྟོ མཧཱབྷིཏྟིཡཾ ཨཀྑརཱནི ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཔྤིཡཔརིཀྑཱརཱ ཨེཏེ, ཨིམེ གཧེཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནཱ ནིཝཏྠཔཱརུཏཾ སཱཊཀཡུགཾ པཛཧི. ཏེནཱཧ ‘‘སཱཊཀཾ པཛཧིཾ ཏཏྠཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པཝིཊྛོ ཨཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཏསྶཾ པཎྞསཱལཱཡཾ སཱཊཀཾ པཛཧིཾ.

ནཝདོསམུཔཱགཏནྟི ¶ སཱཊཀཾ པཛཧནྟོ ནཝ དོསེ དིསྭཱ པཛཧིནྟི དཱིཔེཏི. ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱནཉྷི སཱཊཀསྨིཾ ནཝ དོསཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. མཧགྒྷབྷཱཝོ ཨེཀོ དོསོ, པརཔཊིབདྡྷཏཱཡ ཨུཔྤཛྫནབྷཱཝོ ཨེཀོ, པརིབྷོགེན ལཧུཾ ཀིལིསྶནབྷཱཝོ ཨེཀོ, ཀིལིཊྛོ ཧི དྷོཝིཏབྦོ ཙ རཛིཏབྦོ ཙ ཧོཏི, པརིབྷོགེན ཛཱིརཎབྷཱཝོ ཨེཀོ, ཛིཎྞསྶ ཧི ཏུནྣཾ ཝཱ ཨགྒལ༹དཱནཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ ཧོཏི, པུན པརིཡེསནཱཡ དུརབྷིསམྦྷཝབྷཱཝོ ཨེཀོ, ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ ཨསཱརུཔྤབྷཱཝོ ཨེཀོ, པཙྩཏྠིཀཱནཾ སཱདྷཱརཎབྷཱཝོ ཨེཀོ, ཡཐཱ ཧི ནཾ པཙྩཏྠིཀཱ ན གཎྷནྟི, ཨེཝཾ གོཔེཏབྦོ ཧོཏི, པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནབྷཱཝོ ཨེཀོ, གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟསྶ ཁནྡྷབྷཱརམཧིཙྪབྷཱཝོ ཨེཀོཏི.

ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེསིནྟི ཏདཱཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཨིམེ ནཝ དོསེ དིསྭཱ སཱཊཀཾ པཧཱཡ ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེསིཾ, མུཉྫཏིཎཾ ཧཱིརཾ ཧཱིརཾ ཀཏྭཱ གནྠེཏྭཱ ཀཏཾ ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཏྠཱཡ ཨཱདིཡིནྟི ཨཏྠོ.

དྭཱདས གུཎམུཔཱགཏནྟི དྭཱདསཧི ཨཱནིསཾསེཧི སམནྣཱགཏཾ. ཝཱཀཙཱིརསྨིཉྷི དྭཱདས ཨཱནིསཾསཱ – ཨཔྤགྒྷཾ སུནྡརཾ ཀཔྤིཡནྟི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨེཀོ ཨཱནིསཾསོ, སཧཏྠཱ ཀཱཏུཾ སཀྐཱཏི ཨཡཾ དུཏིཡོ, པརིབྷོགེན སཎིཀཾ ཀིལིསྶཏི, དྷོཝིཡམཱནེཔི པཔཉྩོ ནཏྠཱིཏི ཨཡཾ ཏཏིཡོ, པརིབྷོགེན ཛིཎྞེཔི སིབྦིཏབྦཱབྷཱཝོ ཙཏུཏྠོ, པུན པརིཡེསནྟསྶ སུཁེན ཀརཎབྷཱཝོ ¶ པཉྩམོ, ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ སཱརུཔྤབྷཱཝོ ཚཊྛོ, པཙྩཏྠིཀཱནཾ ནིརུཔབྷོགབྷཱཝོ སཏྟམོ, པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱབྷཱཝོ ཨཊྛམོ, དྷཱརཎེ སལླཧུཀབྷཱཝོ ནཝམོ, ཙཱིཝརཔཙྩཡེ ཨཔྤིཙྪབྷཱཝོ དསམོ, ཝཱཀུཔྤཏྟིཡཱ དྷམྨིཀཨནཝཛྫབྷཱཝོ ཨེཀཱདསམོ, ཝཱཀཙཱིརེ ནཊྛེཔི ཨནཔེཀྑབྷཱཝོ དྭཱདསམོཏི.

ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ, པཛཧིཾ པཎྞསཱལཀནྟི ཀཐཾ པཛཧིཾ? སོ ཀིར ཝརསཱཊཀཡུགཾ ཨོམུཉྩནྟོ ཙཱིཝརཝཾསེ ལགྒིཏཾ ཨནོཛཔུཔྥདཱམསདིསཾ རཏྟཾ ཝཱཀཙཱིརཾ གཧེཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ཏསྶཱུཔརི ཨཔརཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཝཱཀཙཱིརཾ པརིདཧིཏྭཱ པུནྣཱགཔུཔྥསནྠརསདིསཾ སཁུརཾ ཨཛིནཙམྨཾ ཨེཀཾསཾ ཀཏྭཱ ཛཊཱམཎྜལཾ ¶ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ཙཱུལཱ༹ཡ ¶ སདྡྷིཾ ནིཙྩལབྷཱཝཀརཎཏྠཾ སཱརསཱུཙིཾ པཝེསེཏྭཱ མུཏྟཱཛཱལསདིསཱཡ སིཀྐཱཡ པཝཱལ༹ཝཎྞཾ ཀུཎྜིཀཾ ཨོདཧིཏྭཱ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཝངྐཾ ཀཱཛཾ ཨཱདཱཡ ཨེཀིསྶཱ ཀཱཛཀོཊིཡཱ ཀུཎྜིཀཾ, ཨེཀིསྶཱ ཨངྐུསཔཙྪིཏིདཎྜཀཱདཱིནི ཨོལགྒེཏྭཱ ཁཱརིཀཱཛཾ ཨཾསེ ཀཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཀཏྟརདཎྜཾ གཧེཏྭཱ པཎྞསཱལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཊྛིཧཏྠེ མཧཱཙངྐམེ ཨཔརཱཔརཾ ཙངྐམནྟོ ཨཏྟནོ ཝེསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘མཡ྄ཧཾ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཏྟོ, སོབྷཏི ཝཏ མེ པབྦཛྫཱ, བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཱིཧི སབྦེཧི དྷཱིརཔུརིསེཧི ཝཎྞིཏཱ ཐོམིཏཱ ཨཡཾ པབྦཛྫཱ ནཱམ, པཧཱིནཾ མེ གིཧིབནྡྷནཾ, ནིཀྑནྟོསྨི ནེཀྑམྨཾ, ལདྡྷཱ མེ ཨུཏྟམཔབྦཛྫཱ, ཀརིསྶཱམི སམཎདྷམྨཾ, ལབྷིསྶཱམི མགྒཕལསུཁ’’ནྟི ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཁཱརིཀཱཛཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཙངྐམཝེམཛ྄ཛྷེ མུགྒཝཎྞསིལཱཔཊྚེ སུཝཎྞཔཊིམཱ ཝིཡ ནིསིནྣོ དིཝསབྷཱགཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ བིདལམཉྩཀཔསྶེ ཀཊྛཏྠརིཀཱཡ ནིཔནྣོ སརཱིརཾ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ བལཝཔཙྩཱུསེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཾ ཨཱཝཛྫེསི – ‘‘ཨཧཾ གྷརཱཝཱསེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཨམིཏབྷོགཾ ཨནནྟཡསཾ པཧཱཡ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ནེཀྑམྨགཝེསཀོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏོ. ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ པམཱདཙཱརཾ ཙརིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, པཝིཝེཀཉྷི པཧཱཡ ཝིཙརནྟཾ མིཙྪཱཝིཏཀྐམཀྑིཀཱ ཁཱདནྟི, ཨིདཱནི མཡཱ ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཧཉྷི གྷརཱཝཱསཾ པལིབོདྷཏོ དིསྭཱ ནིཀྑནྟོ, ཨཡཉྩ མནཱཔཱ པཎྞསཱལཱ, བེལུཝཔཀྐཝཎྞཱ པརིབྷཎྜཀཏཱ བྷཱུམི, རཛཏཝཎྞཱ སེཏབྷིཏྟིཡོ, ཀཔོཏཔཱདཝཎྞཾ པཎྞཙྪདནཾ, ཝིཙིཏྟཏྠརཎཝཎྞོ བིདལམཉྩཀོ, ནིཝཱསཕཱསུཀཾ ཝསནཊྛཱནཾ, ན ཨེཏྟོ ཨཏིརེཀཏརཱ ཝིཡ མེ གེཧསམྤདཱ པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི པཎྞསཱལཱཡ དོསེ ཝིཙིནནྟོ ཨཊྛ དོསེ པསྶི.

པཎྞསཱལཔརིབྷོགསྨིཉྷི ཨཊྛ ཨཱདཱིནཝཱ – མཧཱསམཱརམྦྷེན དབྦསམྦྷཱརེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཀརཎཔརིཡེསནབྷཱཝོ ཨེཀོ ཨཱདཱིནཝོ, ཏིཎཔཎྞམཏྟིཀཱསུ པཏིཏཱསུ ཏཱསཾ པུནཔྤུནཾ ཋཔེཏབྦཏཱཡ ནིབདྡྷཛགྒནབྷཱཝོ དུཏིཡོ, སེནཱསནཾ ནཱམ མཧལླཀསྶ པཱཔུཎཱཏི, ཨཝེལཱཡ ཝུཊྛཱཔིཡམཱནསྶ ¶ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ན ཧོཏཱིཏི ཨུཊྛཱཔནཱིཡབྷཱཝོ ཏཏིཡོ, སཱིཏུཎྷཱདིཔཊིགྷཱཏེན ཀཱཡསྶ སུཁུམཱལཀརཎབྷཱཝོ ཙཏུཏྠོ ¶ , གེཧཾ པཝིཊྛེན ཡཾཀིཉྩི པཱཔཾ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི གརཧཱཔཊིཙྪཱདནབྷཱཝོ པཉྩམོ, ‘‘མཡ྄ཧ’’ནྟི པརིགྒཧཀརཎབྷཱཝོ ཚཊྛོ, གེཧསྶ ཨཏྠིབྷཱཝོ ནཱམེས སདུཏིཡཀཝཱསོ ཝིཡཱཏི སཏྟམོ, ཨཱུཀཱམངྒུལགྷརགོལི༹ཀཱདཱིནཾ སཱདྷཱརཎཏཱཡ བཧུསཱདྷཱརཎབྷཱཝོ ཨཊྛམོ. ཨིཏི ¶ ཨིམེ ཨཊྛ ཨཱདཱིནཝེ དིསྭཱ མཧཱསཏྟོ པཎྞསཱལཾ པཛཧི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ, པཛཧིཾ པཎྞསཱལཀ’’ནྟི.

ཨུཔཱགམིཾ རུཀྑམཱུལཾ, གུཎེ དསཧུཔཱགཏནྟི ཚནྣཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ དསཧི གུཎེཧི ཨུཔེཏཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགཏོསྨཱིཏི ཝདཏི. ཏཏྲིམེ དས གུཎཱ – ཨཔྤསམཱརམྦྷཏཱ ཨེཀོ གུཎོ, ཨུཔགམནམཏྟཀམེཝ ཧི ཏཏྠ ཧོཏཱིཏི. ཨཔྤཊིཛགྒནཏཱ དུཏིཡོ, ཏཉྷི སམྨཊྛམྤི ཨསམྨཊྛམྤི པརིབྷོགཕཱསུཀཾ ཧོཏིཡེཝ. ཨནུཊྛཱཔནཱིཡབྷཱཝོ ཏཏིཡོ. གརཧཾ ནཔྤཊིཙྪཱདེཏི, ཏཏྠ ཧི པཱཔཾ ཀརོནྟོ ལཛྫཏཱིཏི གརཧཱཡ ཨཔྤཊིཙྪནྣབྷཱཝོ ཙཏུཏྠོ. ཨབྦྷོཀཱསཝཱསོ ཝིཡ ཀཱཡཾ ན སནྠམྦྷེཏཱིཏི ཀཱཡསྶ ཨསནྠམྦྷནབྷཱཝོ པཉྩམོ, པརིགྒཧཀརཎཱབྷཱཝོ ཚཊྛོ, གེཧཱལཡཔཊིཀྑེཔོ སཏྟམོ. བཧུསཱདྷཱརཎེ གེཧེ ཝིཡ ‘‘པཊིཛགྒིསྶཱམི ནཾ, ནིཀྑམཐཱ’’ཏི ནཱིཧརཎཀཱབྷཱཝོ ཨཊྛམོ, ཝསནྟསྶ སཔྤཱིཏིཀབྷཱཝོ ནཝམོ, རུཀྑམཱུལསེནཱསནསྶ གཏགཏཊྛཱནེ སུལབྷཏཱཡ ཨནཔེཀྑབྷཱཝོ དསམོཏི ཨིམེ དསགུཎེ དིསྭཱ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགཏོསྨཱིཏི ཝདཏི.

ཨིམཱནི ཧི ཨེཏྟཀཱནི ཀཱརཎཱནི སལླཀྑེཏྭཱ མཧཱསཏྟོ པུནདིཝསེ བྷིཀྑཱཡ གཱམཾ པཱཝིསི. ཨཐསྶ སམྤཏྟགཱམེ མནུསྶཱ མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན བྷིཀྑཾ ཨདཾསུ. སོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨསྶམཾ ཨཱགམྨ ནིསཱིདིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ནཱཧཾ ‘ཨཱཧཱརཾ ལབྷཱམཱི’ཏི པབྦཛིཏོ, སིནིདྡྷཱཧཱརོ ནཱམེས མཱནམདཔུརིསམདེ ཝཌྜྷེཏི, ཨཱཧཱརམཱུལཀསྶ ཙ དུཀྑསྶ ཨནྟོ ནཏྠི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཝཱཔིཏརོཔིཏདྷཉྙནིབྦཏྟཀཾ ཨཱཧཱརཾ པཛཧིཏྭཱ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཐཱ ཀཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེཡེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝཱཔིཏཾ རོཔིཏཾ དྷཉྙཾ, པཛཧིཾ ནིརཝསེསཏོ;

ཨནེཀགུཎསམྤནྣཾ, པཝཏྟཕལམཱདིཡིཾ.

‘‘ཏཏྠཔྤདྷཱནཾ ¶ པདཧིཾ, ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨབྦྷནྟརམྷི སཏྟཱཧེ, ཨབྷིཉྙཱབལ པཱཔུཎི’’ནྟི.

དཱིཔངྐརོ བུདྡྷོ

ཨེཝཾ ¶ ཨབྷིཉྙཱབལཾ པཏྭཱ སུམེདྷཏཱཔསེ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟེ དཱིཔངྐརོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཏསྶ པཊིསནྡྷིཛཱཏིབོདྷི དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེསུ སཀལཱཔི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ¶ སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི, མཧཱཝིརཝཾ རཝི, དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ. སུམེདྷཏཱཔསོ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ནེཝ ཏཾ སདྡམསྶོསི, ན ཙ ཏཱནི ནིམིཏྟཱནི ཨདྡས. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨེཝཾ མེ སིདྡྷིཔྤཏྟསྶ, ཝསཱིབྷཱུཏསྶ སཱསནེ;

དཱིཔངྐརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨུཔྤཛྫི ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཨུཔྤཛྫནྟེ ཙ ཛཱཡནྟེ, བུཛ྄ཛྷནྟེ དྷམྨདེསནེ;

ཙཏུརོ ནིམིཏྟེ ནཱདྡསཾ, ཛྷཱནརཏིསམཔྤིཏོ’’ཏི.

ཏསྨིཾ ཀཱལེ དཱིཔངྐརདསབལོ ཙཏཱུཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ རམྨཾ ནཱམ ནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི. རམྨནགརཝཱསིནོ ‘‘དཱིཔངྐརོ ཀིར སམཎིསྶརོ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨམྷཱཀཾ རམྨནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ སཔྤིནཝནཱིཏཱདཱིནི ཙེཝ བྷེསཛྫཱནི ཝཏྠཙྪཱདནཱནི ཙ གཱཧཱཔེཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠཱ ཡེན བུདྡྷོ, ཡེན དྷམྨོ, ཡེན སངྒྷོ, ཏནྣིནྣཱ ཏཔྤོཎཱ ཏཔྤབྦྷཱརཱ ཧུཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམིཾསུ.

ཏེ པུནདིཝསེ མཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ནགརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ དསབལསྶ ཨཱགམནམགྒཾ ཨལངྐརོནྟཱ ཨུདཀབྷིནྣཊྛཱནེསུ པཾསུཾ པཀྑིཔིཏྭཱ སམཾ བྷཱུམིཏལཾ ཀཏྭཱ རཛཏཔཊྚཝཎྞཾ ཝཱལུཀཾ ཨཱཀིརནྟི, ལཱཛེ ཙེཝ པུཔྥཱནི ཙ ཝིཀིརནྟི, ནཱནཱཝིརཱགེཧི ཝཏྠེཧི དྷཛཔཊཱཀེ ཨུསྶཱཔེནྟི, ཀདལིཡོ ཙེཝ པུཎྞགྷཊཔནྟིཡོ ཙ པཏིཊྛཱཔེནྟི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ སུམེདྷཏཱཔསོ ཨཏྟནོ ཨསྶམཔདཱ ཨཱཀཱསཾ ཨུགྒནྟྭཱ, ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཔརིབྷཱགེན ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཏེ ཧཊྛཏུཊྛེ མནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ¶ ཨཱཀཱསཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ མནུསྶེ པུཙྪི – ‘‘ཨམྦྷོ, ཀསྶ ཏུམྷེ ཨིདྷ ཝིསམཾ མགྒཾ ཨལངྐརོཐཱ’’ཏི? ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘པཙྩནྟདེསཝིསཡེ ¶ , ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

ཏསྶ ཨཱགམནཾ མགྒཾ, སོདྷེནྟི ཏུཊྛམཱནསཱ.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ནིཀྑམིཏྭཱ སཀསྶམཱ;

དྷུནནྟོ ཝཱཀཙཱིརཱནི, གཙྪཱམི ཨམྦརེ ཏདཱ.

‘‘ཝེདཛཱཏཾ ¶ ཛནཾ དིསྭཱ, ཏུཊྛཧཊྛཾ པམོདིཏཾ;

ཨོརོཧིཏྭཱན གགནཱ, མནུསྶེ པུཙྪི ཏཱཝདེ.

‘‘‘ཏུཊྛཧཊྛོ པམུདིཏོ, ཝེདཛཱཏོ མཧཱཛནོ;

ཀསྶ སོདྷཱིཡཏི མགྒོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡན’’’ནྟི.

མནུསྶཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ སུམེདྷ, ན ཏྭཾ ཛཱནཱསི, དཱིཔངྐརོ དསབལོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི. མཡཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟཡིམྷ, ཏསྶེཏཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱགམནམགྒཾ ཨལངྐརོམཱ’’ཏི. ཨཐ སུམེདྷཏཱཔསོ ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷོཏི ཁོ གྷོསམཏྟཀམྤི ལོཀེ དུལླབྷཾ, པགེཝ བུདྡྷུཔྤཱདོ, མཡཱཔི ཨིམེཧི མནུསྶེཧི སདྡྷིཾ དསབལསྶ མགྒཾ ཨལངྐརིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཏེ མནུསྶེ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, བྷོ, ཏུམྷེ ཨེཏཾ མགྒཾ བུདྡྷསྶ ཨལངྐརོཐ, མཡ྄ཧམྤི ཨེཀཾ ཨོཀཱསཾ དེཐ, ཨཧམྤི ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ མགྒཾ ཨལངྐརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘སུམེདྷཏཱཔསོ ཨིདྡྷིམཱ’’ཏི ཛཱནནྟཱ ཨུདཀབྷིནྣོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ – ‘‘ཏྭཾ ཨིམཾ ཋཱནཾ ཨལངྐརོཧཱི’’ཏི ཨདཾསུ. སུམེདྷོ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ གཧེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཨོཀཱསཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཨལངྐརིཏུཾ པཧོམི, ཨེཝཾ ཨལངྐཏོ ན མཾ པརིཏོསེསྶཏི, ཨཛྫ མཡཱ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཾསུཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏསྨིཾ པདེསེ པཀྑིཔི.

ཏསྶ ཏསྨིཾ པདེསེ ཨནིཊྛིཏེཡེཝ དཱིཔངྐརདསབལོ མཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཙཏཱུཧི སཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ དེཝཏཱསུ དིབྦགནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡནྟཱསུ དིབྦཏུརིཡེཧི ཝཛྫནྟཱསུ དིབྦསངྒཱིཏེསུ པཝཏྟེནྟེསུ མནུསྶེསུ མཱནུསཀེཧི གནྡྷམཱལཱདཱིཧི ཙེཝ ཏུརིཡེཧི ¶ ཙ པཱུཛཡནྟེསུ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱཡ མནོསིལཱཏལེ ཝིཛམྦྷམཱནོ སཱིཧོ ཝིཡ ཏཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སུམེདྷཏཱཔསོ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨལངྐཏམགྒེན ཨཱགཙྪནྟསྶ དསབལསྶ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ ཨསཱིཏིཡཱ ཨནུབྱཉྫནེཧི ¶ ཨནུརཉྫིཏཾ བྱཱམཔྤབྷཱཡ སམྤརིཝཱརིཏཾ མཎིཝཎྞགགནཏལེ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ ཨཱཝེལཱ༹ཝེལ༹བྷཱུཏཱ ཙེཝ ཡུགལ༹ཡུགལ༹བྷཱུཏཱ ཙ ཚབྦཎྞགྷནབུདྡྷརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟཾ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཨཛྫ མཡཱ དསབལསྶ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, མཱ བྷགཝཱ ཀལལཾ ཨཀྐམི, མཎིཕལཀསེཏུཾ ¶ པན ཨཀྐམནྟོ ཝིཡ སདྡྷིཾ ཙཏཱུཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི མམ པིཊྛིཾ མདྡམཱནོ གཙྪཏུ, ཏཾ མེ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི ཀེསེ མོཙེཏྭཱ ཨཛིནཙམྨཛཊཱམཎྜལཝཱཀཙཱིརཱནི ཀཱལ༹ཝཎྞེ ཀལལེ པཏྠརིཏྭཱ མཎིཕལཀསེཏུ ཝིཡ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏེ མེ པུཊྛཱ ཝིཡཱཀཾསུ, ‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

དཱིཔངྐརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨུཔྤཛྫི ལོཀནཱཡཀོ;

ཏསྶ སོདྷཱིཡཏི མགྒོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ’.

‘‘བུདྡྷོཏིཝཙནཾ སུཏྭཱན, པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི ཏཱཝདེ;

བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཀཐཡནྟོ, སོམནསྶཾ པཝེདཡིཾ.

‘‘ཏཏྠ ཋཏྭཱ ཝིཙིནྟེསིཾ, ཏུཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

‘ཨིདྷ བཱིཛཱནི རོཔིསྶཾ, ཁཎོ ཝེ མཱ ཨུཔཙྩགཱ’.

‘‘ཡདི བུདྡྷསྶ སོདྷེཐ, ཨེཀོཀཱསཾ དདཱཐ མེ;

ཨཧམྤི སོདྷཡིསྶཱམི, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ.

‘‘ཨདཾསུ ཏེ མམོཀཱསཾ, སོདྷེཏུཾ ཨཉྫསཾ ཏདཱ;

བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཙིནྟེནྟོ, མགྒཾ སོདྷེམཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཨནིཊྛིཏེ མམོཀཱསེ, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི;

ཙཏཱུཧི སཏསཧསྶེཧི, ཚལ༹བྷིཉྙེཧི ཏཱདིཧི;

ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧི, པཊིཔཛྫི ཨཉྫསཾ ཛིནོ.

‘‘པཙྩུགྒམནཱ ¶ ཝཏྟནྟི, ཝཛྫནྟི བྷེརིཡོ བཧཱུ;

ཨཱམོདིཏཱ ནརམརཱུ, སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟཡུཾ.

‘‘དེཝཱ ¶ མནུསྶེ པསྶནྟི, མནུསྶཱཔི ཙ དེཝཏཱ;

ཨུབྷོཔི ཏེ པཉྫལིཀཱ, ཨནུཡནྟི ཏཐཱགཏཾ.

‘‘དེཝཱ དིབྦེཧི ཏུརིཡེཧི, མནུསྶཱ མཱནུསེཧི ཙ;

ཨུབྷོཔི ཏེ ཝཛྫཡནྟཱ, ཨནུཡནྟི ཏཐཱགཏཾ.

‘‘དིབྦཾ མནྡཱརཝཾ པུཔྥཾ, པདུམཾ པཱརིཚཏྟཀཾ;

དིསོདིསཾ ཨོཀིརནྟི, ཨཱཀཱསནབྷགཏཱ མརཱུ.

‘‘དིབྦཾ ཙནྡནཙུཎྞཉྩ, ཝརགནྡྷཉྩ ཀེཝལཾ;

དིསོདིསཾ ཨོཀིརནྟི, ཨཱཀཱསནབྷགཏཱ མརཱུ.

‘‘ཙམྤཀཾ སལལཾ ནཱིཔཾ, ནཱགཔུནྣཱགཀེཏཀཾ;

དིསོདིསཾ ཨུཀྑིཔནྟི, བྷཱུམིཏལགཏཱ ནརཱ.

‘‘ཀེསེ མུཉྩིཏྭཱཧཾ ཏཏྠ, ཝཱཀཙཱིརཉྩ ཙམྨཀཾ;

ཀལལེ པཏྠརིཏྭཱན, ཨཝཀུཛྫོ ནིཔཛྫཧཾ.

‘‘ཨཀྐམིཏྭཱན མཾ བུདྡྷོ, སཧ སིསྶེཧི གཙྪཏུ;

མཱ ནཾ ཀལལེ ཨཀྐམིཏྠ, ཧིཏཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

སོ ¶ པན ཀལལཔིཊྛེ ནིཔནྣཀོཝ པུན ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ དཱིཔངྐརདསབལསྶ བུདྡྷསིརིཾ སམྤསྶམཱནོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨཧཾ ཨིཙྪེཡྻཾ, སབྦཀིལེསེ ཛྷཱཔེཏྭཱ སངྒྷནཝཀོ ཧུཏྭཱ རམྨནགརཾ པཝིསེཡྻཾ, ཨཉྙཱཏཀཝེསེན པན མེ ཀིལེསེ ཛྷཱཔེཏྭཱ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ ཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཡཾནཱུནཱཧཾ དཱིཔངྐརདསབལོ ཝིཡ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ དྷམྨནཱཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མཧཱཛནཾ སཾསཱརསཱགརཱ ཨུཏྟཱརེཏྭཱ པཙྪཱ པརིནིབྦཱཡེཡྻཾ, ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ པཏིརཱུཔ’’ནྟི. ཏཏོ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘པཐཝིཡཾ ནིཔནྣསྶ, ཨེཝཾ མེ ཨཱསི ཙེཏསོ;

‘ཨིཙྪམཱནོ ཨཧཾ ཨཛྫ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡེ མམ.

‘‘‘ཀིཾ ¶ ¶ མེ ཨཉྙཱཏཝེསེན, དྷམྨཾ སཙྪིཀཏེནིདྷ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, བུདྡྷོ ཧེསྶཾ སདེཝཀེ.

‘‘‘ཀིཾ མེ ཨེཀེན ཏིཎྞེན, པུརིསེན ཐཱམདསྶིནཱ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, སནྟཱརེསྶཾ སདེཝཀཾ.

‘‘‘ཨིམིནཱ མེ ཨདྷིཀཱརེན, ཀཏེན པུརིསུཏྟམེ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, ཏཱརེམི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘‘སཾསཱརསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ, ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཏཡོ བྷཝེ;

དྷམྨནཱཝཾ སམཱརུཡ྄ཧ, སནྟཱརེསྶཾ སདེཝཀ’’’ནྟི.

ཡསྨཱ པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟསྶ –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

མནུསྶཏྟབྷཱཝསྨིཾཡེཝ ཧི ཋཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟསྶ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནཱགསྶ ཝཱ སུཔཎྞསྶ ཝཱ དེཝཏཱཡ ཝཱ སཀྐསྶ ཝཱ པཏྠནཱ ནོ སམིཛ྄ཛྷཏི. མནུསྶཏྟབྷཱཝེཔི པུརིསལིངྒེ ཋིཏསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པཎྜཀནཔུཾསཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱནཾ ཝཱ ནོ སམིཛ྄ཛྷཏི. པུརིསསྶཔི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཧེཏུསམྤནྣསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ. ཧེཏུསམྤནྣསྶཱཔི ཛཱིཝམཱནབུདྡྷསྶེཝ སནྟིཀེ པཏྠེནྟསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, པརིནིབྦུཏེ བུདྡྷེ ཙེཏིཡསནྟིཀེ ཝཱ བོདྷིམཱུལེ ཝཱ པཏྠེནྟསྶ ན སམིཛ྄ཛྷཏི. བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ པཏྠེནྟསྶཔི པབྦཛྫཱལིངྒེ ཋིཏསྶེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ གིཧིལིངྒེ ཋིཏསྶ. པབྦཛིཏསྶཔི ¶ པཉྩཱབྷིཉྙཱཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོཡེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིམཱཡ གུཎསམྤཏྟིཡཱ ཝིརཧིཏསྶ. གུཎསམྤནྣེནཔི ཡེན ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ བུདྡྷཱནཾ པརིཙྩཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྶེཝ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརེན ཨདྷིཀཱརསམྤནྣསྶ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏརསྶ. ཨདྷིཀཱརསམྤནྣསྶཱཔི ཡསྶ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱཡ མཧནྟོ ཚནྡོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ པརིཡེཊྛི ཙ, ཏསྶེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏརསྶ.

ཏཏྲིདཾ ¶ ¶ ཚནྡམཧནྟཏཱཡ ཨོཔམྨཾ – སཙེ ཧི ཨེཝམསྶ ཡོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ ཨེཀོདཀཱིབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ བཱཧུབལེན ཨུཏྟརིཏྭཱ པཱརཾ གནྟུཾ སམཏྠོ, སོ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡོ ཝཱ པན སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ ཝེལུ༹གུམྦསཉྪནྣཾ ཝིཡཱུཧིཏྭཱ མདྡིཏྭཱ པདསཱ གཙྪནྟོ པཱརཾ གནྟུཾ སམཏྠོ, སོ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡོ ཝཱ པན སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ སཏྟིཡོ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ནིརནྟརཾ སཏྟིཕལསམཱཀིཎྞཾ པདསཱ ཨཀྐམམཱནོ པཱརཾ གནྟུཾ སམཏྠོ, སོ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡོ ཝཱ པན སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརབྷརིཏཾ པཱདེཧི མདྡམཱནོ པཱརཾ གནྟུཾ སམཏྠོ, སོ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི. ཡོ ཨེཏེསུ ཨེཀམྤི ཨཏྟནོ དུཀྐརཾ ན མཉྙཏི, ‘‘ཨཧཾ ཨེཏམྤི ཏརིཏྭཱ ཝཱ གནྟྭཱ ཝཱ པཱརཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ མཧནྟེན ཚནྡེན ཙ ཨུསྶཱཧེན ཙ ཝཱཡཱམེན ཙ པརིཡེཊྛིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨེཏསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏརསྶ. ཏསྨཱ སུམེདྷཏཱཔསོ ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱཝ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫི.

དཱིཔངྐརོཔི བྷགཝཱ ཨཱགནྟྭཱ སུམེདྷཏཱཔསསྶ སཱིསབྷཱགེ ཋཏྭཱ མཎིསཱིཧཔཉྫརཾ ཨུགྒྷཱཊེནྟོ ཝིཡ པཉྩཝཎྞཔསཱདསམྤནྣཱནི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔནྣཾ སུམེདྷཏཱཔསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏཱཔསོ བུདྡྷཏྟཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ ཨེཏསྶ པཏྠནཱ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེནྟོ – ‘‘ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཡཾ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཋིཏཀོཝ པརིསམཛ྄ཛྷེ བྱཱཀཱསི – ‘‘པསྶཐ ནོ ཏུམྷེ ཨིམཾ ཨུགྒཏཔཾ ཏཱཔསཾ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔནྣ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ཨཡཾ བུདྡྷཏྟཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ཨིམསྶ པཏྠནཱ. ཨཡཉྷི ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑཡེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི. ཏསྨིཾ པནསྶ ཨཏྟབྷཱཝེ ཀཔིལཝཏྠུ ནཱམ ནགརཾ ནིཝཱསོ བྷཝིསྶཏི, མཱཡཱ ¶ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, སུདྡྷོདནོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, ཨགྒསཱཝཀོ ཨུཔཏིསྶོ ནཱམ ཐེརོ, དུཏིཡསཱཝཀོ ཀོལིཏོ ནཱམ, བུདྡྷུཔཊྛཱཀོ ཨཱནནྡོ ནཱམ, ཨགྒསཱཝིཀཱ ཁེམཱ ནཱམ ཐེརཱི, དུཏིཡསཱཝིཀཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ¶ ནཱམ ཐེརཱི བྷཝིསྶཏི. ཨཡཾ པརིཔཀྐཉཱཎོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱ ནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ པཱཡཱསཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨསྶཏྠརུཀྑམཱུལེ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘དཱིཔངྐརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཨུསྶཱིསཀེ མཾ ཋཏྭཱན, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘‘པསྶཐ ¶ ཨིམཾ ཏཱཔསཾ, ཛཊིལཾ ཨུགྒཏཱཔནཾ;

ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, ཀཏྭཱ དུཀྐརཀཱརིཀཾ.

‘‘‘ཨཛཔཱལརུཀྑམཱུལེ, ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

ཏཏྠ པཱཡཱསཾ པགྒཡ྄ཧ, ནེརཉྫརམུཔེཧིཏི.

‘‘‘ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརམྷི, པཱཡཱསཾ ཨད སོ ཛིནོ;

པཊིཡཏྟཝརམགྒེན, བོདྷིམཱུལམུཔེཧིཏི.

‘‘‘ཏཏོ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, བོདྷིམཎྜཾ ཨནུཏྟརོ;

ཨསྶཏྠརུཀྑམཱུལམྷི, བུཛ྄ཛྷིསྶཏི མཧཱཡསོ.

‘‘‘ཨིམསྶ ཛནིཀཱ མཱཏཱ, མཱཡཱ ནཱམ བྷཝིསྶཏི;

པིཏཱ སུདྡྷོདནོ ནཱམ, ཨཡཾ ཧེསྶཏི གོཏམོ.

‘‘‘ཨནཱསཝཱ ཝཱིཏརཱགཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶོ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝཀཱ;

ཨཱནནྡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨུཔཊྛིསྶཏི ཏཾ ཛིནཾ.

‘‘‘ཁེམཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝིཀཱ;

ཨནཱསཝཱ ཝཱིཏརཱགཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨསྶཏྠོཏི པཝུཙྩཏཱི’’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༦༠-༦༨);

ཏཾ སུཏྭཱ སུམེདྷཏཱཔསོ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀིར པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི སོམནསྶཔྤཏྟོ ཨཧོསི. མཧཱཛནོ དཱིཔངྐརདསབལསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘སུམེདྷཏཱཔསོ ཀིར བུདྡྷབཱིཛཾ བུདྡྷངྐུརོ’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛོ ¶ ཨཧོསི. ཨེཝཉྩསྶ ཨཧོསི – ‘‘ཡཐཱ ནཱམ མནུསྶཱ ནདིཾ ཏརནྟཱ ཨུཛུཀེན ¶ ཏིཏྠེན ཨུཏྟརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཧེཊྛཱཏིཏྠེན ¶ ཨུཏྟརནྟི, ཨེཝམེཝ མཡམྤི དཱིཔངྐརདསབལསྶ སཱསནེ མགྒཕལཾ ཨལབྷམཱནཱ ཨནཱགཏེ ཡདཱ ཏྭཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི, ཏདཱ ཏཝ སམྨུཁཱ མགྒཕལཾ སཙྪིཀཱཏུཾ སམཏྠཱ བྷཝེཡྻཱམཱ’’ཏི པཏྠནཾ ཋཔཡིཾསུ. དཱིཔངྐརདསབལོཔི བོདྷིསཏྟཾ པསཾསིཏྭཱ ཨཊྛཔུཔྥམུཊྛཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏེཔི ཙཏུསཏསཧསྶསངྑཱ ཁཱིཎཱསཝཱ བོདྷིསཏྟཾ གནྡྷེཧི ཙ མཱལཱཧི ཙ པཱུཛེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. དེཝམནུསྶཱ པན ཏཐེཝ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐནྟཱ.

བོདྷིསཏྟོ སབྦེསཾ པཊིཀྐནྟཀཱལེ སཡནཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘པཱརམིཡོ ཝིཙིནིསྶཱམཱི’’ཏི པུཔྥརཱསིམཏྠཀེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ནིསིནྣེ བོདྷིསཏྟེ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཡྻ སུམེདྷཏཱཔས, པོརཱཎཀབོདྷིསཏྟཱནཾ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ‘པཱརམིཡོ ཝིཙིནིསྶཱམཱ’ཏི ནིསིནྣཀཱལེ ཡཱནི པུབྦནིམིཏྟཱནི ནཱམ པཉྙཱཡནྟི, ཏཱནི སབྦཱནིཔི ཨཛྫ པཱཏུབྷཱུཏཱནི, ནིསྶཾསཡེན ཏྭཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི. མཡམེཏཾ ཛཱནཱམ ‘ཡསྶེཏཱནི ནིམིཏྟཱནི པཉྙཱཡནྟི, ཨེཀནྟེན སོ བུདྡྷོ ཧོཏི’, ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ པགྒཎྷཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ ནཱནཔྤཀཱརཱཧི ཐུཏཱིཧི ཨབྷིཏྠཝིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱན ཝཙནཾ, ཨསམསྶ མཧེསིནོ;

ཨཱམོདིཏཱ ནརམརཱུ, བུདྡྷབཱིཛཾ ཀིར ཨཡཾ.

‘‘ཨུཀྐུཊྛིསདྡཱ ཝཏྟནྟི, ཨཔྥོཊེནྟི ཧསནྟི ཙ;

ཀཏཉྫལཱི ནམསྶནྟི, དསསཧསྶཱི སདེཝཀཱ.

‘‘ཡདིམསྶ ལོཀནཱཐསྶ, ཝིརཛ྄ཛྷིསྶཱམ སཱསནཾ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

‘‘ཡཐཱ མནུསྶཱ ནདིཾ ཏརནྟཱ, པཊིཏིཏྠཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཡ;

ཧེཊྛཱ ཏིཏྠེ གཧེཏྭཱན, ཨུཏྟརནྟི མཧཱནདིཾ.

‘‘ཨེཝམེཝ མཡཾ སབྦེ, ཡདི མུཉྩཱམིམཾ ཛིནཾ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

‘‘དཱིཔངྐརོ ¶ ¶ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེཏྭཱ, དཀྑིཎཾ པཱདམུདྡྷརི.

‘‘ཡེ ཏཏྠཱསུཾ ཛིནཔུཏྟཱ, སབྦེ པདཀྑིཎམཀཾསུ མཾ;

ནརཱ ནཱགཱ ཙ གནྡྷབྦཱ, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན པཀྐམུཾ.

‘‘དསྶནཾ ¶ མེ ཨཏིཀྐནྟེ, སསངྒྷེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཧཊྛཏུཊྛེན ཙིཏྟེན, ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧིཾ ཏདཱ.

‘‘སུཁེན སུཁིཏོ ཧོམི, པཱམོཛྫེན པམོདིཏོ;

པཱིཏིཡཱ ཙ ཨབྷིསྶནྣོ, པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཾ ཏདཱ.

‘‘པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

‘ཝསཱིབྷཱུཏོ ཨཧཾ ཛྷཱནེ, ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གཏོ.

‘‘‘དསསཧསྶིལོཀམྷི, ཨིསཡོ ནཏྠི མེ སམཱ;

ཨསམོ ཨིདྡྷིདྷམྨེསུ, ཨལབྷིཾ ཨཱིདིསཾ སུཁཾ’.

‘‘པལླངྐཱབྷུཛནེ མཡ྄ཧཾ, དསསཧསྶཱདྷིཝཱསིནོ;

མཧཱནཱདཾ པཝཏྟེསུཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཡཱ པུབྦེ བོདྷིསཏྟཱནཾ, པལླངྐཝརམཱབྷུཛེ;

ནིམིཏྟཱནི པདིསྶནྟི, ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེ.

‘‘སཱིཏཾ བྱཱཔགཏཾ ཧོཏི, ཨུཎྷཉྩ ཨུཔསམྨཏི;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏཱུ, ནིསྶདྡཱ ཧོནྟི ནིརཱཀུལཱ;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘མཧཱཝཱཏཱ ¶ ན ཝཱཡནྟི, ན སནྡནྟི སཝནྟིཡོ;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཐལཛཱ དཀཛཱ པུཔྥཱ, སབྦེ པུཔྥནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ པུཔྥིཏཱ སབྦེ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ལཏཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རུཀྑཱ, ཕལབྷཱརཱ ཧོནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ ཕལིཏཱ སབྦེ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཨཱཀཱསཊྛཱ ¶ ཙ བྷཱུམཊྛཱ, རཏནཱ ཛོཏནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ རཏནཱ ཛོཏནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘མཱནུསཀཱ ཙ དིབྦཱ ཙ, ཏུརིཡཱ ཝཛྫནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫུབྷོ ཨབྷིརཝནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཝིཙིཏྟཔུཔྥཱ གགནཱ, ཨབྷིཝསྶནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔི ཨཛྫ པཝསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘མཧཱསམུདྡོ ཨཱབྷུཛཏི, དསསཧསྶཱི པཀམྤཏི;

ཏེཔཛྫུབྷོ ཨབྷིརཝནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ནིརཡེཔི དསསཧསྶེ, ཨགྒཱི ནིབྦནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ ནིབྦུཏཱ ཨགྒཱི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཝིམལོ ཧོཏི སཱུརིཡོ, སབྦཱ དིསྶནྟི ཏཱརཀཱ;

ཏེཔི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཨནོཝཊྛེན ཨུདཀཾ, མཧིཡཱ ཨུབྦྷིཛྫི ཏཱཝདེ;

ཏམྤཛྫུབྦྷིཛྫཏེ མཧིཡཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཏཱརཱགཎཱ ¶ ཝིརོཙནྟི, ནཀྑཏྟཱ གགནམཎྜལེ;

ཝིསཱཁཱ ¶ ཙནྡིམཱཡུཏྟཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘བིལཱསཡཱ དརཱིསཡཱ, ནིཀྑམནྟི སཀཱསཡཱ;

ཏེཔཛྫ ཨཱསཡཱ ཚུདྡྷཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ན ཧོཏི ཨརཏི སཏྟཱནཾ, སནྟུཊྛཱ ཧོནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ སབྦེ སནྟུཊྛཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘རོགཱ ཏདུཔསམྨནྟི, ཛིགྷཙྪཱ ཙ ཝིནསྶཏི;

ཏཱནིཔཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘རཱགོ ཏདཱ ཏནུ ཧོཏི, དོསོ མོཧོ ཝིནསྶཏི;

ཏེཔཛྫ ཝིགཏཱ སབྦེ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘བྷཡཾ ཏདཱ ན བྷཝཏི, ཨཛྫཔེཏཾ པདིསྶཏི;

ཏེན ལིངྒེན ཛཱནཱམ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘རཛོ ¶ ནུདྡྷཾསཏི ཨུདྡྷཾ, ཨཛྫཔེཏཾ པདིསྶཏི;

ཏེན ལིངྒེན ཛཱནཱམ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཨནིཊྛགནྡྷོ པཀྐམཏི, དིབྦགནྡྷོ པཝཱཡཏི;

སོཔཛྫ ཝཱཡཏི གནྡྷོ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘སབྦེ དེཝཱ པདིསྶནྟི, ཋཔཡིཏྭཱ ཨརཱུཔིནོ;

ཏེཔཛྫ སབྦེ དིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཡཱཝཏཱ ནིརཡཱ ནཱམ, སབྦེ དིསྶནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ སབྦེ དིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཀུཊྚཱ ¶ ཀཝཱཊཱ སེལཱ ཙ, ན ཧོནྟཱཝརཎཱ ཏདཱ;

ཨཱཀཱསབྷཱུཏཱ ཏེཔཛྫ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཙུཏཱི ཙ ཨུཔཔཏྟི ཙ, ཁཎེ ཏསྨིཾ ན ཝིཛྫཏི;

ཏཱནིཔཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

‘‘དལ༹ྷཾ པགྒཎྷ ཝཱིརིཡཾ, མཱ ནིཝཏྟ ཨབྷིཀྐམ;

མཡམྤེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༧༠-༡༠༧);

བོདྷིསཏྟོ དཱིཔངྐརདསབལསྶ ཙ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱནཉྩ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ སཉྫཱཏུསྶཱཧོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཨམོགྷཝཙནཱ, ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ ཀཐཱཡ ཨཉྙཐཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཨཱཀཱསེ ཁིཏྟལེཌྜུསྶ པཏནཾ དྷུཝཾ, ཛཱཏསྶ མརཎཾ, རཏྟིཀྑཡེ སཱུརིཡུགྒམནཾ, ཨཱསཡཱ ནིཀྑནྟསཱིཧསྶ སཱིཧནཱདནདནཾ, གརུགབྦྷཱཡ ཨིཏྠིཡཱ བྷཱརམོརོཔནཾ དྷུཝཾ ཨཝསྶམྦྷཱཝཱི, ཨེཝམེཝ བུདྡྷཱནཾ ཝཙནཾ ནཱམ དྷུཝཾ ཨམོགྷཾ, ཨདྡྷཱ ཨཧཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘བུདྡྷསྶ ¶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, དསསཧསྶཱིན ཙཱུབྷཡཾ;

ཏུཊྛཧཊྛོ པམོདིཏོ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཱ བུདྡྷཱ, ཨམོགྷཝཙནཱ ཛིནཱ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

‘‘ཡཐཱ ཁིཏྟཾ ནབྷེ ལེཌྜུ, དྷུཝཾ པཏཏི བྷཱུམིཡཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ སབྦསཏྟཱནཾ, མརཎཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ.

‘‘ཡཐཱ ¶ རཏྟིཀྑཡེ པཏྟེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ དྷུཝཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ.

‘‘ཡཐཱ ནིཀྑནྟསཡནསྶ, སཱིཧསྶ ནདནཾ དྷུཝཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ.

‘‘ཡཐཱ ཨཱཔནྣསཏྟཱནཾ, བྷཱརམོརོཔནཾ དྷུཝཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༠༨-༡༡༤);

སོ ‘‘དྷུཝཱཧཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཀཏསནྣིཊྛཱནོ བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ ཨུཔདྷཱརེཏུཾ – ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ, ཀིཾ ཨུདྡྷཾ, ཨུདཱཧུ ཨདྷོ, དིསཱཝིདིསཱསཱུ’’ཏི ཨནུཀྐམེན སཀལཾ དྷམྨདྷཱཏུཾ ཝིཙིནནྟོ པོརཱཎཀབོདྷིསཏྟེཧི ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི ནིཀྐུཛྫིཏོ ཨུདཀཀུམྦྷོ ནིསྶེསཾ ཀཏྭཱ ཨུདཀཾ ཝམཏིཡེཝ, ན པཙྩཱཧརཏི, ཨེཝམེཝ དྷནཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ པུཏྟདཱརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ ཝཱ ཨནོལོཀེཏྭཱ སམྤཏྟཡཱཙཀཱནཾ སབྦཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ ནིསྶེསཾ ཀཏྭཱ དདམཱནོ བོདྷིམཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཧནྡ བུདྡྷཀརེ དྷམྨེ, ཝིཙིནཱམི ཨིཏོ ཙིཏོ;

ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ དས དིསཱ, ཡཱཝཏཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨནུཙིཎྞཾ མཧཱཔཐཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ པཋམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

དཱནཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

‘‘ཡཐཱཔི ཀུམྦྷོ སམྤུཎྞོ, ཡསྶ ཀསྶཙི ཨདྷོཀཏོ;

ཝམཏེཝུདཀཾ ནིསྶེསཾ, ན ཏཏྠ པརིརཀྑཏི.

‘‘ཏཐེཝ ¶ ¶ ཡཱཙཀེ དིསྭཱ, ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམེ;

དདཱཧི དཱནཾ ནིསྶེསཾ, ཀུམྦྷོ ཝིཡ ཨདྷོཀཏོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༡༥-༡༡༩);

ཨཐསྶ ¶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ སཱིལཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི ཙམརཱི མིགོ ནཱམ ཛཱིཝིཏཾ ཨནོལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱལམེཝ རཀྑཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཛཱིཝིཏམྤི ཨནོལོཀེཏྭཱ སཱིལམེཝ རཀྑམཱནོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ དུཏིཡཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

སཱིལཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

‘‘ཡཐཱཔི ཙམརཱི ཝཱལཾ, ཀིསྨིཉྩི པཊིལགྒིཏཾ;

ཨུཔེཏི མརཎཾ ཏཏྠ, ན ཝིཀོཔེཏི ཝཱལདྷིཾ.

‘‘ཏཐེཝ ཙཏཱུསུ བྷཱུམཱིསུ, སཱིལཱནི པརིཔཱུརཡ;

པརིརཀྑ སདཱ སཱིལཾ, ཙམརཱི ཝིཡ ཝཱལདྷི’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༢༠-༡༢༤);

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཏཏིཡཾ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ནེཀྑམྨཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི ཙིརཾ བནྡྷནཱགཱརེ ཝསམཱནོ པུརིསོ ན ཏཏྠ སིནེཧཾ ཀརོཏི, ཨཐ ཁོ ཨུཀྐཎྛཏིཡེཝ, ཨཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སབྦབྷཝེ བནྡྷནཱགཱརསདིསེ ཀཏྭཱ སབྦབྷཝེཧི ¶ ཨུཀྐཎྛིཏོ མུཙྩིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁོཝ ཧོཧི. ཨེཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཏཏིཡཾ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ¶ ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཏཏིཡཾ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཏཏིཡཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ནེཀྑམྨཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

‘‘ཡཐཱ ཨནྡུགྷརེ པུརིསོ, ཙིརཝུཏྠོ དུཁཊྚིཏོ;

ན ཏཏྠ རཱགཾ ཛནེཏི, མུཏྟིམེཝ གཝེསཏི.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ སབྦབྷཝེ, པསྶ ཨནྡུགྷརཾ ཝིཡ;

ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁོ ཧོཧི, བྷཝཏོ པརིམུཏྟིཡཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༢༥-༡༢༩);

ཨཐསྶ ¶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཙཏུཏྠཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ པཉྙཱཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི. ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམུཀྐཊྛེསུ ཀཉྩི ཨཝཛྫེཏྭཱ སབྦེཔི པཎྜིཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི པིཎྜཔཱཏིཀོ བྷིཀྑུ ཧཱིནཱདིབྷེདེསུ ཀུལེསུ ཀིཉྩི ཨཝཛྫེཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཁིཔྤཾ ཡཱཔནཾ ལབྷཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི སབྦཔཎྜིཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཙཏུཏྠཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ¶ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཙཏུཏྠཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཙཏུཏྠཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

པཉྙཱཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

‘‘ཡཐཱཔི བྷིཀྑུ བྷིཀྑནྟོ, ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམེ;

ཀུལཱནི ན ཝིཝཛྫེནྟོ, ཨེཝཾ ལབྷཏི ཡཱཔནཾ.

‘‘ཏཐེཝ ¶ ཏྭཾ སབྦཀཱལཾ, པརིཔུཙྪཾ བུདྷཾ ཛནཾ;

པཉྙཱཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༣༠-༡༣༤);

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ པཉྩམཾ ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཝཱིརིཡཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, ཡཐཱ ཧི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ དལ༹ྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི སབྦབྷཝེསུ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ དལ༹ྷཝཱིརིཡོ ཨནོལཱིནཝཱིརིཡོ སམཱནོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི པཉྩམཾ ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, པཉྩམཾ ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ པཉྩམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ, ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨལཱིནཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པགྒཧིཏམནོ སདཱ.

‘‘ཏཐེཝ ¶ ཏྭཾ སབྦབྷཝེ, པགྒཎྷ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ;

ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༣༥-༡༣༩);

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཚཊྛཾ ཁནྟིཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཁནྟིཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, སམྨཱནནེཔི ཨཝམཱནནེཔི ཁམོཝ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི པཐཝིཡཾ ནཱམ སུཙིམྤི ནིཀྑིཔནྟི ཨསུཙིམྤི, ན ཏེན པཐཝཱི སིནེཧཾ པཊིགྷཾ ཀརོཏི, ཁམཏི སཧཏི ཨདྷིཝཱསེཏིཡེཝ, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སམྨཱནནེཔི ཨཝམཱནནེཔི ཁམོཝ སམཱནོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཚཊྛཾ ཁནྟིཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ¶ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཚཊྛམཾ ཁནྟིཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཚཊྛམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏཏྠ ཨདྭེཛ྄ཛྷམཱནསོ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

‘‘ཡཐཱཔི པཐཝཱི ནཱམ, སུཙིམྤི ཨསུཙིམྤི ཙ;

སབྦཾ སཧཏི ནིཀྑེཔཾ, ན ཀརོཏི པཊིགྷཾ ཏཡཱ.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི སབྦེསཾ, སམྨཱནཱཝམཱནཀྑམོ;

ཁནྟིཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༤༠-༡༤༤);

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ སཏྟམཾ སཙྩཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ སཙྩཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, ཨསནིཡཱ མཏྠཀེ པཏམཱནཱཡཔི དྷནཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཚནྡཱདཱིནཾ ཝསེན སམྤཛཱནམུསཱཝཱདཾ ནཱམ མཱ བྷཱསི. ཡཐཱ ཧི ཨོསདྷཱི ཏཱརཀཱ ནཱམ སབྦཨུཏཱུསུ ཨཏྟནོ གམནཝཱིཐིཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཱཡ ཝཱིཐིཡཱ ¶ ན གཙྪཏི, སཀཝཱིཐིཡཱཝ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སཙྩཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཾ ནཱམ ཨཝདནྟོཡེཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི སཏྟམཾ སཙྩཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ¶ ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, སཏྟམཾ སཙྩཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ སཏྟམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏཏྠ ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནོ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

‘‘ཡཐཱཔི ཨོསདྷཱི ནཱམ, ཏུལཱབྷཱུཏཱ སདེཝཀེ;

སམཡེ ཨུཏུཝསྶེ ཝཱ, ན ཝོཀྐམཏི ཝཱིཐིཏོ.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི སཙྩེསུ, མཱ ཝོཀྐམསི ཝཱིཐིཏོ;

སཙྩཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༤༥-༡༤༩);

ཨཐསྶ ¶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཨཊྛམཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, ཡཾ ཨདྷིཊྛཱསི, ཏསྨིཾ ཨདྷིཊྛཱནེ ནིཙྩལོཝ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི པབྦཏོ ནཱམ སབྦཱསུ དིསཱསུ ཝཱཏེཧི པཧཊོ ན ཀམྤཏི ན ཙལཏི, ཨཏྟནོ ཋཱནེཡེཝ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི ཨཏྟནོ ཨདྷིཊྛཱནེ ནིཙྩལོ ཧོནྟོཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨཊྛམཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ¶ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཨཊྛམཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཨཊྛམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏཏྠ ཏྭཾ ཨཙལོ ཧུཏྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོ, ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ;

ན ཀམྤཏི བྷུསཝཱཏེཧི, སཀཊྛཱནེཝ ཏིཊྛཏི.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི ཨདྷིཊྛཱནེ, སབྦདཱ ཨཙལོ བྷཝ;

ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༥༠-༡༥༤);

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ནཝམཾ མེཏྟཱཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ མེཏྟཱཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, ཧིཏེསུཔི ཨཧིཏེསུཔི ཨེཀཙིཏྟོ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀཾ ནཱམ པཱཔཛནསྶཔི ཀལྱཱཎཛནསྶཔི སཱིཏབྷཱཝཾ ཨེཀསདིསཾ ཀཏྭཱ ¶ ཕརཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སབྦེསུ སཏྟེསུ མེཏྟཙིཏྟེན ཨེཀཙིཏྟོཝ ཧོནྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ནཝམཾ མེཏྟཱཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ནཝམཾ མེཏྟཱཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ¶ ཏྭཾ ནཝམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

མེཏྟཱཡ ཨསམོ ཧོཧི, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ ཨུདཀཾ ནཱམ, ཀལྱཱཎེ པཱཔཀེ ཛནེ;

སམཾ ཕརཏི སཱིཏེན, པཝཱཧེཏི རཛོམལཾ.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི ཧིཏཱཧིཏེ, སམཾ མེཏྟཱཡ བྷཱཝཡ;

མེཏྟཱཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༥༥-༡༥༩);

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ དསམཾ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, སུཁེཔི དུཀྑེཔི མཛ྄ཛྷཏྟོཝ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི པཐཝཱི ནཱམ སུཙིམྤི ཨསུཙིམྤི པཀྑིཔམཱནེ མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སུཁདུཀྑེསུ མཛ྄ཛྷཏྟོཝ ཧོནྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི དསམཾ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, དསམཾ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ དསམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏུལཱབྷཱུཏོ དལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

‘‘ཡཐཱཔི པཐཝཱི ནཱམ, ནིཀྑིཏྟཾ ཨསུཙིཾ སུཙིཾ;

ཨུཔེཀྑཏི ཨུབྷོཔེཏེ, ཀོཔཱནུནཡཝཛྫིཏཱ.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི སུཁདུཀྑེ, ཏུལཱབྷཱུཏོ སདཱ བྷཝ;

ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༦༠-༡༦༤);

ཏཏོ ¶ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ བོདྷིསཏྟེཧི པཱུརེཏབྦཱ བོདྷིཔརིཔཱཙནཱ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱ ཨེཏྟཀཱཡེཝ ¶ , དས པཱརམིཡོ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེ ནཏྠི. ཨིམཱཔི དས པཱརམིཡོ ཨུདྡྷཾ ཨཱཀཱསེཔི ནཏྠི, ཧེཊྛཱ པཐཝིཡམྤི, པུརཏྠིམཱདཱིསུ དིསཱསུཔི ནཏྠི, མཡ྄ཧཾཡེཝ པན ཧདཡབྦྷནྟརེ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏཱསཾ ཧདཡེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ དིསྭཱ སབྦཱཔི ཏཱ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཡ ¶ པུནཔྤུནཾ སམྨསནྟོ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ སམྨསཏི, པརིཡནྟེ གཧེཏྭཱ ཨཱདིཾ པཱཔེཏི, ཨཱདིམྷི གཧེཏྭཱ པརིཡནྟཾ པཱཔེཏི, མཛ྄ཛྷེ གཧེཏྭཱ ཨུབྷཏོ ཀོཊིཾ པཱཔེཏྭཱ ཨོསཱཔེཏི, ཨུབྷཏོ ཀོཊཱིསུ གཧེཏྭཱ མཛ྄ཛྷཾ པཱཔེཏྭཱ ཨོསཱཔེཏི. བཱཧིརཀབྷཎྜཔརིཙྩཱགོ དཱནཔཱརམཱི ནཱམ, ཨངྒཔརིཙྩཱགོ དཱནཨུཔཔཱརམཱི ནཱམ, ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགོ དཱནཔརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམཱཏི དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ ཏེལཡནྟཾ ཝིནིཝཊྚེནྟོ ཝིཡ མཧཱམེརུཾ མཏྠཾ ཀཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹མཧཱསམུདྡཾ ཨཱལུལེ༹ནྟོ ཝིཡ ཙ སམྨསཏི. ཏསྶེཝཾ དས པཱརམིཡོ སམྨསནྟསྶ དྷམྨཏེཛེན ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཧཏྠིནཱ ཨཀྐནྟནལ༹ཀལཱཔོ ཝིཡ, པཱིལི༹ཡམཱནཾ ཨུཙྪུཡནྟཾ ཝིཡ ཙ མཧཱཝིརཝཾ ཝིརཝམཱནཱ སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི. ཀུལཱལཙཀྐཾ ཝིཡ ཏེལཡནྟཙཀྐཾ ཝིཡ ཙ པརིབྦྷམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨེཏྟཀཱཡེཝ ཏེ ལོཀེ, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ;

ཏདུདྡྷཾ ནཏྠི ཨཉྙཏྲ, དལ༹ྷཾ ཏཏྠ པཏིཊྛཧ.

‘‘ཨིམེ དྷམྨེ སམྨསཏོ, སབྷཱཝརསལཀྑཎེ;

དྷམྨཏེཛེན ཝསུདྷཱ, དསསཧསྶཱི པཀམྤཐ.

‘‘ཙལཏི རཝཏི པཐཝཱི, ཨུཙྪུཡནྟཾཝ པཱིལི༹ཏཾ;

ཏེལཡནྟེ ཡཐཱ ཙཀྐཾ, ཨེཝཾ ཀམྤཏི མེདནཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༦༥-༡༦༧);

མཧཱཔཐཝིཡཱ ཀམྤམཱནཱཡ རམྨནགརཝཱསིནོ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཡུགནྟཝཱཏབྦྷཱཧཏཱ མཧཱསཱལཱ ཝིཡ མུཙྪིཏཱ པཔཏིཾསུ. གྷཊཱདཱིནི ཀུལཱལབྷཱཛནཱནི པཝཊྚནྟཱནི ཨཉྙམཉྙཾ པཧརནྟཱནི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱནི ཨཧེསུཾ. མཧཱཛནོ བྷཱིཏཏསིཏོ སཏྠཱརཾ ¶ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ནཱགཱཝཊྚོ ཨཡཾ, བྷཱུཏཡཀྑདེཝཏཱསུ ཨཉྙཏརཱཝཊྚོ ཝཱཏི ན ཧི མཡཾ ཨེཏཾ ཛཱནཱམ, ཨཔིཙ ཁོ སབྦོཔི ཨཡཾ མཧཱཛནོ ཨུཔདྡུཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམསྶ ལོཀསྶ པཱཔཀཾ བྷཝིསྶཏི, ཨུདཱཧུ ཀལྱཱཎཾ, ཀཐེཐ ནོ ཨེཏཾ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ སཏྠཱ ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ ¶ མཱ བྷཱཡཐ, མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ནཏྠི ཝོ ཨིཏོནིདཱནཾ བྷཡཾ. ཡོ སོ མཡཱ ཨཛྫ ‘སུམེདྷཔཎྜིཏོ ¶ ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི བྱཱཀཏོ, སོ ཨིདཱནི དས པཱརམིཡོ སམྨསཏི, ཏསྶ སམྨསནྟསྶ ཝིལོལེ༹ནྟསྶ དྷམྨཏེཛེན སཀལདསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨེཀཔྤཧཱརེན ཀམྤཏི ཙེཝ རཝཏི ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཨཱསི, བུདྡྷསྶ པརིཝེསནེ;

པཝེདྷམཱནཱ སཱ ཏཏྠ, མུཙྪིཏཱ སེསི བྷཱུམིཡཱ.

‘‘གྷཊཱནེཀསཧསྶཱནི, ཀུམྦྷཱིནཉྩ སཏཱ བཧཱུ;

སཉྩུཎྞམཐིཏཱ ཏཏྠ, ཨཉྙམཉྙཾ པགྷཊྚིཏཱ.

‘‘ཨུབྦིགྒཱ ཏསིཏཱ བྷཱིཏཱ, བྷནྟཱ བྱཐིཏམཱནསཱ;

མཧཱཛནཱ སམཱགམྨ, དཱིཔངྐརམུཔཱགམུཾ.

‘‘ཀིཾ བྷཝིསྶཏི ལོཀསྶ, ཀལྱཱཎམཐ པཱཔཀཾ;

སབྦོ ཨུཔདྡུཏོ ལོཀོ, ཏཾ ཝིནོདེཧི ཙཀྑུམ.

‘‘ཏེསཾ ཏདཱ སཉྙཱཔེསི, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི;

ཝིསྶཏྠཱ ཧོཐ མཱ བྷཱཐ, ཨིམསྨིཾ པཐཝིཀམྤནེ.

‘‘ཡམཧཾ ཨཛྫ བྱཱཀཱསིཾ, ‘བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི’;

ཨེསོ སམྨསཏི དྷམྨཾ, པུབྦཀཾ ཛིནསེཝིཏཾ.

‘‘ཏསྶ སམྨསཏོ དྷམྨཾ, བུདྡྷབྷཱུམིཾ ཨསེསཏོ;

ཏེནཱཡཾ ཀམྤིཏཱ པཐཝཱི, དསསཧསྶཱི སདེཝཀེ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༦༨-༡༧༤);

མཧཱཛནོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ ཨཱདཱཡ རམྨནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ རམྨནགརམེཝ པཱཝིསི. བོདྷིསཏྟོཔི དས པཱརམིཡོ སམྨསིཏྭཱ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིསིནྣཱསནཱ ཝུཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘བུདྡྷསྶ ¶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, མནོ ནིབྦཱཡི ཏཱཝདེ;

སབྦེ མཾ ཨུཔསངྐམྨ, པུནཱཔི ཨབྷིཝནྡིསུཾ.

‘‘སམཱདིཡིཏྭཱ ¶ བུདྡྷགུཎཾ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱན མཱནསཾ;

དཱིཔངྐརཾ ནམསྶིཏྭཱ, ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧིཾ ཏདཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༧༥-༡༧༦);

ཨཐ ¶ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧནྟཾ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ དིབྦེཧི མཱལཱགནྡྷེཧི པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཡྻ སུམེདྷཏཱཔས, ཏཡཱ ཨཛྫ དཱིཔངྐརདསབལསྶ པཱདམཱུལེ མཧཏཱི པཏྠནཱ པཏྠིཏཱ, སཱ ཏེ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷཏུ, མཱ ཏེ བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ཨཧོསི, སརཱིརེ ཨཔྤམཏྟཀོཔི རོགོ མཱ ཨུཔྤཛྫཏུ, ཁིཔྤཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷ. ཡཐཱ པུཔྥཱུཔགཕལཱུཔགརུཀྑཱ སམཡེ པུཔྥནྟི ཙེཝ ཕལནྟི ཙ, ཏཐེཝ ཏྭམྤི ཏཾ སམཡཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཁིཔྤཾ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ ཕུསསྶཱུ’’ཏིཨཱདཱིནི ཐུཏིམངྒལཱནི པཡིརུདཱཧཾསུ. ཨེཝཉྩ པཡིརུདཱཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དེཝཊྛཱནམེཝ ཨགམཾསུ. བོདྷིསཏྟོཔི དེཝཏཱཧི ཨབྷིཏྠཝིཏོ – ‘‘ཨཧཾ དས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཡ ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཧིམཝནྟམེཝ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘དིབྦཾ མཱནུསཀཾ པུཔྥཾ, དེཝཱ མཱནུསཀཱ ཨུབྷོ;

སམོཀིརནྟི པུཔྥེཧི, ཝུཊྛཧནྟསྶ ཨཱསནཱ.

‘‘ཝེདཡནྟི ཙ ཏེ སོཏྠིཾ, དེཝཱ མཱནུསཀཱ ཨུབྷོ;

མཧནྟཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཏཾ ལབྷསྶུ ཡཐིཙྪིཏཾ.

‘‘སབྦཱིཏིཡོ ཝིཝཛྫནྟུ, སོཀོ རོགོ ཝིནསྶཏུ;

མཱ ཏེ བྷཝནྟྭནྟརཱཡཱ, ཕུས ཁིཔྤཾ བོདྷིམུཏྟམཾ.

‘‘ཡཐཱཔི སམཡེ པཏྟེ, པུཔྥནྟི པུཔྥིནོ དུམཱ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, བུདྡྷཉཱཎེན པུཔྥསུ.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཡེ ཀེཙི སམྦུདྡྷཱ, པཱུརཡུཾ དས པཱརམཱི;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, པཱུརཡ དས པཱརམཱི.

‘‘ཡཐཱ ཡེ ཀེཙི སམྦུདྡྷཱ, བོདྷིམཎྜམྷི བུཛ྄ཛྷརེ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཛིནབོདྷིཡཾ.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཡེ ཀེཙི སམྦུདྡྷཱ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡུཾ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡ.

‘‘པུཎྞམཱཡེ ཡཐཱ ཙནྡོ, པརིསུདྡྷོ ཝིརོཙཏི;

ཏཐེཝ ཏྭཾ པུཎྞམནོ, ཝིརོཙ དསསཧསྶིཡཾ.

‘‘རཱཧུམུཏྟོ ཡཐཱ སཱུརིཡོ, ཏཱཔེན ཨཏིརོཙཏི;

ཏཐེཝ ལོཀཱ མུཙྩིཏྭཱ, ཝིརོཙ སིརིཡཱ ཏུཝཾ.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཡཱ ཀཱཙི ནདིཡོ, ཨོསརནྟི མཧོདདྷིཾ;

ཨེཝཾ སདེཝཀཱ ལོཀཱ, ཨོསརནྟུ ཏཝནྟིཀེ.

‘‘ཏེཧི ཐུཏཔྤསཏྠོ སོ, དས དྷམྨེ སམཱདིཡ;

ཏེ དྷམྨེ པརིཔཱུརེནྟོ, པཝནཾ པཱཝིསཱི ཏདཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༧༧-༡༨༧);

སུམེདྷཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

རམྨནགརཝཱསིནོཔི ཁོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ མཧཱཛནཾ སརཎཱདཱིསུ པཏིཊྛཔེཏྭཱ རམྨནགརཱ ནིཀྑམི. ཏཏོ ཨུདྡྷམྤི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཏིཊྛནྟོ སབྦཾ བུདྡྷཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ བུདྡྷཝཾསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –

‘‘ཏདཱ ¶ ཏེ བྷོཛཡིཏྭཱན, སསངྒྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨུཔགཙྪུཾ སརཎཾ ཏསྶ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

‘‘སརཎགམནེ ཀཉྩི, ནིཝེསེསི ཏཐཱགཏོ;

ཀཉྩི པཉྩསུ སཱིལེསུ, སཱིལེ དསཝིདྷེ པརཾ.

‘‘ཀསྶཙི དེཏི སཱམཉྙཾ, ཙཏུརོ ཕལམུཏྟམེ;

ཀསྶཙི ཨསམེ དྷམྨེ, དེཏི སོ པཊིསམྦྷིདཱ.

‘‘ཀསྶཙི ¶ ཝརསམཱཔཏྟིཡོ, ཨཊྛ དེཏི ནརཱསབྷོ;

ཏིསྶོ ཀསྶཙི ཝིཛྫཱཡོ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ པཝེཙྪཏི.

‘‘ཏེན ཡོགེན ཛནཀཱཡཾ, ཨོཝདཏི མཧཱམུནི;

ཏེན ཝིཏྠཱརིཀཾ ཨཱསི, ལོཀནཱཐསྶ སཱསནཾ.

‘‘མཧཱཧནཱུསབྷཀྑནྡྷོ, དཱིཔངྐརསནཱམཀོ;

བཧཱུ ཛནེ ཏཱརཡཏི, པརིམོཙེཏི དུགྒཏིཾ.

‘‘བོདྷནེཡྻཾ ཛནཾ དིསྭཱ, སཏསཧསྶེཔི ཡོཛནེ;

ཁཎེན ཨུཔགནྟྭཱན, བོདྷེཏི ཏཾ མཧཱམུནི.

‘‘པཋམཱབྷིསམཡེ བུདྡྷོ, ཀོཊིསཏམབོདྷཡི;

དུཏིཡཱབྷིསམཡེ ནཱཐོ, ནཝུཏིཀོཊིམབོདྷཡི.

‘‘ཡདཱ ཙ དེཝབྷཝནམྷི, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡི;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ.

‘‘པུན ¶ ¶ ནཱརདཀཱུཊམྷི, པཝིཝེཀགཏེ ཛིནེ;

ཁཱིཎཱསཝཱ ཝཱིཏམལཱ, སམིཾསུ སཏཀོཊིཡོ.

‘‘ཡམྷི ཀཱལེ མཧཱཝཱིརོ, སུདསྶནསིལུཙྩཡེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶེཧི, པཝཱརེསི མཧཱམུནི.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཛཊིལོ ཨུགྒཏཱཔནོ;

ཨནྟལིཀྑམྷི ཙརཎོ, པཉྩཱབྷིཉྙཱསུ པཱརགཱུ.

‘‘དསཝཱིསསཧསྶཱནཾ, དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧུ;

ཨེཀདྭིནྣཾ ཨབྷིསམཡཱ, གཎནཏོ ཨསངྑིཡཱ.

‘‘ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ, ཨིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ ཨཧཱུ ཏདཱ;

དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ, སཱསརཾ སུཝིསོདྷིཏཾ.

‘‘ཙཏྟཱརི ¶ སཏསཧསྶཱནི, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

དཱིཔངྐརཾ ལོཀཝིདུཾ པརིཝཱརེནྟི སབྦདཱ.

‘‘ཡེ ཀེཙི ཏེན སམཡེན, ཛཧནྟི མཱནུསཾ བྷཝཾ;

ཨཔྤཏྟམཱནསཱ སེཁཱ, གརཧིཏཱ བྷཝནྟི ཏེ.

‘‘སུཔུཔྥིཏཾ པཱཝཙནཾ, ཨརཧནྟེཧི ཏཱདིབྷི;

ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧི, ཨུཔསོབྷཏི སབྦདཱ.

‘‘ནགརཾ རམྨཝཏཱི ནཱམ, སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུམེདྷཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

‘‘དསཝསྶསཧསྶཱནི, ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷ སོ ཝསི;

ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཏཡོ པཱསཱདམུཏྟམཱ.

‘‘ཏཱིཎི ¶ སཏསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

པདུམཱ ནཱམ སཱ ནཱརཱི, ཨུསབྷཀྑནྡྷོ ཨཏྲཛོ.

‘‘ནིམིཏྟེ ཙཏུརོ དིསྭཱ, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི;

ཨནཱུནདསམཱསཱནི, པདྷཱནེ པདཧཱི ཛིནོ.

‘‘པདྷཱནཙཱརཾ ཙརིཏྭཱན, ཨབུཛ྄ཛྷི མཱནསཾ མུནི;

བྲཧྨུནཱ ཡཱཙིཏོ སནྟོ, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི.

‘‘ཝཏྟི ཙཀྐཾ མཧཱཝཱིརོ, ནནྡཱརཱམེ སིརཱིགྷརེ;

ནིསིནྣོ སིརཱིསམཱུལམྷི, ཨཀཱསི ཏིཏྠིཡམདྡནཾ.

‘‘སུམངྒལོ ཙ ཏིསྶོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སཱགཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

སུནནྡཱ ཙ‘‘ནནྡཱ ཙེཝ སུནནྡཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, པིཔྥལཱིཏི པཝུཙྩཏི.

‘‘ཏཔུསྶབྷལླིཀཱ ནཱམ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛཀཱ;

སིརིམཱ ཀོཎཱ ཨུཔཊྛིཀཱ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

‘‘ཨསཱིཏིཧཏྠམུབྦེདྷོ, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི;

སོབྷཏི དཱིཔརུཀྑོཝ, སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོ.

‘‘པབྷཱ ¶ ཝིདྷཱཝཏི ཏསྶ, སམནྟཱ དྭཱདས ཡོཛནེ;

སཏསཧསྶཝསྶཱནི, ཨཱཡུ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཛོཏཡིཏྭཱན སདྡྷམྨཾ, སནྟཱརེཏྭཱ མཧཱཛནཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཁནྡྷོཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

‘‘སཱ ¶ ཙ ཨིདྡྷི སོ ཙ ཡསོ, ཏཱནི ཙ པཱདེསུ ཙཀྐརཏནཱནི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱཏི.

‘‘དཱིཔངྐརོ ཛིནོ སཏྠཱ, ནནྡཱརཱམམྷི ནིབྦུཏོ;

ཏཏྠེཏསྶ ཛིནཐཱུཔོ, ཚཏྟིཾསུབྦེདྷཡོཛནོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༣.༡-༣༡);

ཀོཎྜཉྙོ བུདྡྷོ

དཱིཔངྐརསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུཾ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ, དུཏིཡེ ཀོཊིསཧསྶཾ ¶ , ཏཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ ཙཀྐཝཏྟཱི ཧུཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶསྶ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. སཏྠཱ བོདྷིསཏྟཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ སཏྠུ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པབྦཛི. སོ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཀོཎྜཉྙབུདྡྷསྶ པན རམྨཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ, སུནནྡོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ, སུཛཱཏཱ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, བྷདྡོ ཙ སུབྷདྡོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨནུརུདྡྷོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཏིསྶཱ ཙ ཨུཔཏིསྶཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སཱལཀལྱཱཎིརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི.

‘‘དཱིཔངྐརསྶ ཨཔརེན, ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཨནནྟཏེཛོ ཨམིཏཡསོ, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ’’.

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེཡེཝ ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ – མངྒལོ, སུམནོ, རེཝཏོ, སོབྷིཏོཏི. མངྒལསྶ བྷགཝཏོ ཏཱིསུ སཱཝཀསནྣིཔཱཏེསུ པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ ¶ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ, ཏཏིཡེ ནཝུཊིཀོཊིཡོ. ཝེམཱཏིཀབྷཱཏཱ ཀིརསྶ ཨཱནནྡཀུམཱརོ ནཱམ ནཝུཏིཀོཊིསངྑཱཡ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནུཔུབྦིཀཐཾ ཀཐེསི. སོ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སཏྠཱ ཏེསཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ པུབྦཙརིཏཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརསྶ ¶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ དཀྑིཎཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. སབྦེ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ སཊྛིཝསྶིཀཐེརཱ ཝིཡ ཨཱཀཔྤསམྤནྣཱ ཧུཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པརིཝཱརཡིཾསུ. ཨཡམསྶ ཏཏིཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི.

ཡཐཱ པན ཨཉྙེསཾ བུདྡྷཱནཾ སམནྟཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཱཡེཝ སརཱིརཔྤབྷཱ ཨཧོསི, ན ཨེཝཾ ཏསྶ. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩཀཱལཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. རུཀྑཔཐཝཱིཔབྦཏསམུདྡཱདཡོ ཨནྟམསོ ཨུཀྑལིཡཱདཱིནི ཨུཔཱདཱཡ སུཝཎྞཔཊྚཔརིཡོནདྡྷཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ པནསྶ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཧོསི. ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱདཡོ ཨཏྟནོ པབྷཱཡ ཝིརོཙིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདོ ན པཉྙཱཡིཏྠ. དིཝཱ སཱུརིཡཱལོཀེན ཝིཡ སཏྟཱ ནིཙྩཾ བུདྡྷཱལོཀེནེཝ ཝིཙརིཾསུ. སཱཡཾ པུཔྥིཏཀུསུམཱནཾ པཱཏོ ཙ རཝནཀསཀུཎཱདཱིནཉྩ ཝསེན ལོཀོ རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདཾ སལླཀྑེསི.

ཀིཾ པན ཨཉྙེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཡམཱནུབྷཱཝོ ནཏྠཱིཏི? ནོ ནཏྠི. ཏེཔི ཧི ཨཱཀངྑམཱནཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ¶ ཝཱ ཏཏོ ཝཱ བྷིཡྻོ ཨཱབྷཱཡ ཕརེཡྻུཾ. མངྒལསྶ པན བྷགཝཏོ པུབྦཔཏྠནཱཝསེན ཨཉྙེསཾ བྱཱམཔྤབྷཱ ཝིཡ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩམེཝ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ ཀིར བོདྷིསཏྟཙརིཡཙརཎཀཱལེ ཝེསྶནྟརསདིསེ ཨཏྟབྷཱཝེཋིཏོ སཔུཏྟདཱརོ ཝངྐཔབྦཏསདིསེ པབྦཏེ ཝསི. ཨཐེཀོ ཁརདཱཋིཀོ ནཱམ ཡཀྑོ མཧཱཔུརིསསྶ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ དྭེ དཱརཀེ ཡཱཙི. མཧཱསཏྟོ ‘‘དདཱམི, བྲཱཧྨཎ, པུཏྟཀེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཀམྤེནྟོ དྭེཔི དཱརཀེ ཨདཱསི. ཡཀྑོ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ ཋཏྭཱ པསྶནྟསྶེཝ མཧཱསཏྟསྶ མུལཱལཀལཱཔཾ ཝིཡ དཱརཀེ ¶ ཁཱདི. མཧཱཔུརིསསྶ ཡཀྑཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མུཁེ ཝིཝཊམཏྟེ ཨགྒིཛཱལཾ ཝིཡ ལོཧིཏདྷཱརཾ ཨུགྒིརམཱནཾ ཏསྶ མུཁཾ དིསྭཱཔི ཀེསགྒམཏྟམྤི དོམནསྶཾ ན ཨུཔྤཛྫི. ‘‘སུདིནྣཾ ཝཏ མེ དཱན’’ནྟི ཙིནྟཡཏོ པནསྶ སརཱིརེ མཧནྟཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུདཔཱདི. སོ ‘‘ཨིམསྶ མེ དཱནསྶ ནིསྶནྡེན ཨནཱགཏེ ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན སརཱིརཏོ རསྨིཡོ ནིཀྑམནྟཱུ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ ཏཾ པཏྠནཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷབྷཱུཏསྶ སརཱིརཏོ རསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཕརིཾསུ.

ཨཔརམྤིསྶ པུབྦཙརིཡཾ ཨཏྠི. སོ ཀིར བོདྷིསཏྟཀཱལེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཙེཏིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ བུདྡྷསྶ མཡཱ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དཎྜཀདཱིཔིཀཱཝེཋནནིཡཱམེན སཀལསརཱིརཾ ཝེཋཱཔེཏྭཱ རཏནམཏྟམཀུལ༹ཾ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ སཔྤིསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ སཧསྶཝཊྚིཡོ ཛཱལེཏྭཱ ཏཾ སཱིསེནཱདཱཡ སཀལསརཱིརཾ ཛཱལཱཔེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ སཀལརཏྟིཾ ¶ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརུཎུགྒམནཱ ཝཱཡམནྟསྶཱཔིསྶ ལོམཀཱུཔམཏྟམྤི ཨུསུམཾ ན གཎྷི. པདུམགབྦྷཾ པཝིཊྛཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. དྷམྨོ ཧི ནཱམེས ཨཏྟཱནཾ རཀྑནྟཾ རཀྑཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརིཾ, དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏི;

ཨེསཱནིསཾསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ, ན དུགྒཏིཾ གཙྪཏི དྷམྨཙཱརཱི’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༣༠༣; ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢) –

ཨིམསྶཔི ¶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཏསྶ བྷགཝཏོ སརཱིརོབྷཱསོ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ སུརུཙི ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ‘‘སཏྠཱརཾ ནིམནྟེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མདྷུརདྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཀིཏྟཀེཧི ཏེ བྷིཀྑཱུཧི ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཀིཏྟཀཱ པན ཝོ, བྷནྟེ, པརིཝཱརབྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏདཱ སཏྠུ པཋམསནྣིཔཱཏོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘བྷནྟེ, སབྦེཧིཔི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི. བྲཱཧྨཎོ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ གེཧཾ གཙྪནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨེཏྟཀཱནཾ ¶ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱགུབྷཏྟཝཏྠཱདཱིནི དཱཏུཾ སཀྐོམི, ནིསཱིདནཊྛཱནཾ པན ཀཐཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི?

ཏསྶ སཱ ཙིནྟཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶམཏྠཀེ ཋིཏསྶ དེཝརཉྙོ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནསྶ ཨུཎྷབྷཱཝཾ ཛནེསི. སཀྐོ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མཾ ཨིམམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཀཱམོ’’ཏི དིབྦཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ མཧཱཔུརིསཾ དིསྭཱ ‘‘སུརུཙི ནཱམ བྲཱཧྨཎོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ ནིསཱིདནཊྛཱནཏྠཱཡ ཙིནྟེསི, མཡཱཔི ཏཏྠ གནྟྭཱ པུཉྙཀོཊྛཱསཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཌྜྷཀིཝཎྞཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཝཱསིཕརསུཧཏྠོ མཧཱཔུརིསསྶ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀསྶཙི བྷཏིཡཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩ’’ནྟི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མམ ཨཛཱནནསིཔྤཾ ནཱམ ནཏྠི, གེཧཾ ཝཱ མཎྜཔཾ ཝཱ ཡོ ཡཾ ཀཱརེཏི, ཏསྶ ཏཾ ཀཱཏུཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མཡ྄ཧཾ ཀམྨཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སྭཱཏནཱཡ མེ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑཱུ ནིམནྟིཏཱ. ཏེསཾ ནིསཱིདནམཎྜཔཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ ནཱམ ཀརེཡྻཾ སཙེ མེ བྷཏིཾ དཱཏུཾ སཀྑིསྶཐཱ’’ཏི. ‘‘སཀྑིསྶཱམི, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཨེཀཾ པདེསཾ ཨོལོཀེསི. དྭཱདསཏེརསཡོཛནཔྤམཱཎོ པདེསོ ¶ ཀསིཎམཎྜལཾ ཝིཡ སམཏལོ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ སཏྟརཏནམཡོ མཎྜཔོ ཨུཊྛཧཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨོལོཀེསི. ཏཱཝདེཝ པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ མཎྜཔོ ཨུཊྛཧི. ཏསྶ སོཝཎྞམཡེསུ ཐམྦྷེསུ རཛཏམཡཱ གྷཊཀཱ ཨཧེསུཾ, རཛཏམཡེསུ སོཝཎྞམཡཱ, མཎིམཡེསུ ཐམྦྷེསུ པཝཱལ༹མཡཱ, པཝཱལ༹མཡེསུ མཎིམཡཱ, སཏྟརཏནམཡེསུ ཐམྦྷེསུ སཏྟརཏནམཡཱ གྷཊཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ‘‘མཎྜཔསྶ ཨནྟརནྟརེ ཀིངྐཎིཀཛཱལཾ ཨོལམྦཏཱུ’’ཏི ཨོལོཀེསི. སཧ ཨོལོཀནེནེཝ ¶ ཛཱལཾ ཨོལམྦི. ཡསྶ མནྡཝཱཏེརིཏསྶ པཉྩངྒིཀསྶེཝ ཏཱུརིཡསྶ མདྷུརསདྡོ ནིཙྪརཏི. དིབྦསངྒཱིཏིཝཏྟནཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. ‘‘ཨནྟརནྟརཱ གནྡྷདཱམམཱལཱདཱམཱནི ཨོལམྦནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ མཱལཱདཱམཱནི ཨོལམྦིཾསུ. ‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱསནཱནི ཙ ཨཱདྷཱརཀཱནི ཙ པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཧནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཏཱཝདེཝ ཨུཊྛཧིཾསུ. ‘‘ཀོཎེ ཀོཎེ ཨེཀེཀཱ ཨུདཀཙཱཊིཡོ ཨུཊྛཧནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཨུདཀཙཱཊིཡོ ཨུཊྛཧིཾསུ.

སོ ¶ ཨེཏྟཀཾ མཱཔེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཨཡྻ, ཏཝ མཎྜཔཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ བྷཏིཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ གནྟྭཱ མཎྜཔཾ ཨོལོཀེསི. ཨོལོཀེནྟསྶེཝ ཙ སཀལསརཱིརཾ པཉྩཝཎྞཱཡ པཱིཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཨཧོསི. ཨཐསྶ མཎྜཔཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ནཱཡཾ མཎྜཔོ མནུསྶབྷཱུཏེན ཀཏོ, མཡ྄ཧཾ པན ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ མཡ྄ཧཾ གུཎཾ ཨཱགམྨ ཨདྡྷཱ སཀྐབྷཝནཾ ཨུཎྷཾ བྷཝིསྶཏི. ཏཏོ སཀྐེན དེཝརཉྙཱ ཨཡཾ མཎྜཔོ ཀཱརིཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ན ཁོ པན མེ ཡུཏྟཾ ཨེཝརཱུཔེ མཎྜཔེ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ དཱནཾ དཱཏུཾ, སཏྟཱཧཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. བཱཧིརཀདཱནཉྷི ཏཏྟཀམྤི སམཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཏུཊྛིཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨལངྐཏསཱིསཾ པན ཚིནྡིཏྭཱ ཨཉྫིཏཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཧདཡམཾསཾ ཝཱ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ དིནྣཀཱལེ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཙཱགཾ ནིསྶཱཡ ཏུཊྛི ནཱམ ཧོཏི. ཨམྷཱཀམྤི ཧི བོདྷིསཏྟསྶ སིཝིརཱཛཛཱཏཀེ དེཝསིཀཾ པཉྩཀཧཱཔཎསཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཙ དཱནཾ དེནྟསྶ ཏཾ དཱནཾ ཙཱགཏུཊྛིཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཡདཱ པནསྶ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཀྑཱིནི ཡཱཙི, ཏདཱ ཏཱནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ དདམཱནསྶེཝ ཧཱསོ ཨུཔྤཛྫི, ཀེསགྒམཏྟམྤི ཙིཏྟཾ ཨཉྙཐཏྟཾ ནཱཧོསི. ཨེཝཾ དིནྣདཱནཾ ནིསྶཱཡ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཏིཏྟི ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ སོཔི མཧཱཔུརིསོ ‘‘སཏྟཱཧཾ མཡཱ ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དཱནཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏསྨིཾ མཎྜཔེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ གཝཔཱནཾ ནཱམ ཨདཱསི. གཝཔཱནནྟི མཧནྟེ མཧནྟེ ཀོལམྦེ ཁཱིརསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨུདྡྷནེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ གྷནཔཱཀཔཀྐེ ཁཱིརེ ཐོཀེ ཏཎྜུལེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐམདྷུསཀྐརཙུཎྞསཔྤཱིཧི ཨབྷིསངྑཏབྷོཛནཾ ཝུཙྩཏི. མནུསྶཱཡེཝ པན པརིཝིསིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. དེཝཱཔི ཨེཀནྟརིཀཱ ཧུཏྭཱ པརིཝིསིཾསུ. དྭཱདསཏེརསཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཋཱནམྤི བྷིཀྑཱུ གཎྷིཏུཾ ནཔྤཧོསིཡེཝ ¶ , ཏེ པན ¶ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ནིསཱིདིཾསུ. པརིཡོསཱནདིཝསེ པན སབྦབྷིཀྑཱུནཾ པཏྟཱནི དྷོཝཱཔེཏྭཱ བྷེསཛྫཏྠཱཡ སཔྤིནཝནཱིཏཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱནཾ པཱུརེཏྭཱ ཏིཙཱིཝརེཧི སདྡྷིཾ ཨདཱསི, སངྒྷནཝཀབྷིཀྑུནཱ ལདྡྷཙཱིཝརསཱཊཀཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱ ཨཧེསུཾ.

སཏྠཱ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ – ‘‘ཨཡཾ པུརིསོ ཨེཝརཱུཔཾ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི, ཀོ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ – ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ¶ དྭིནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ མཧཱཔུརིསཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨེཏྟཀཾ ནཱམ ཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. མཧཱཔུརིསོ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཀིར བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམི, ཀོ མེ གྷརཱཝཱསེན ཨཏྠོ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔཾ སམྤཏྟིཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ པཧཱཡ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི.

མངྒལོ བུདྡྷོ

མངྒལསྶ པན བྷགཝཏོ ནགརཾ ཨུཏྟརཾ ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱཔི ཨུཏྟརོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱཔི ཨུཏྟརཱ ནཱམ དེཝཱི, སུདེཝོ ཙ དྷམྨསེནོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, པཱལིཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཱིཝལཱི ཙ ཨསོཀཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི. ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཋཏྭཱ པརིནིབྦུཏེ པན ཏསྨིཾ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ དས ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཨེཀནྡྷཀཱརཱནི ཨཧེསུཾ. སབྦཙཀྐཝཱལེ༹སུ མནུསྶཱནཾ མཧནྟཾ ཨཱརོདནཔརིདེཝནཾ ཨཧོསི.

‘‘ཀོཎྜཉྙསྶ ཨཔརེན, མངྒལོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཏམཾ ལོཀེ ནིཧནྟྭཱན, དྷམྨོཀྐམབྷིདྷཱརཡཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༥.༡);

སུམནོ བུདྡྷོ

ཨེཝཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ པརིནིབྦུཏསྶ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ སུམནོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ. དུཏིཡེ ཀཉྩནཔབྦཏམྷི ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནི. ཏདཱ མཧཱསཏྟོ ཨཏུལོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཨཧོསི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ. སོ ‘‘བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ཉཱཏིསངྒྷཔརིཝུཏོ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརསྶ ¶ ཏསྶ བྷགཝཏོ དིབྦཏཱུརིཡེཧི ཨུཔཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ¶ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཙྩེཀཾ དུསྶཡུགཱནི དཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ནགརཾ མེཁལཾ ནཱམ ཨཧོསི, སུདཏྟོ ནཱམ ¶ རཱཛཱ པིཏཱ, སིརིམཱ ནཱམ མཱཏཱ དེཝཱི, སརཎོ ཙ བྷཱཝིཏཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨུདེནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སོཎཱ ཙ ཨུཔསོཎཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, ནཝུཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི, ནཝུཏིཡེཝ ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི.

‘‘མངྒལསྶ ཨཔརེན, སུམནོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

སབྦདྷམྨེཧི ཨསམོ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༦.༡);

རེཝཏོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ རེཝཏོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ གཎནཱ ནཏྠི, དུཏིཡེ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡེ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨཏིདེཝོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶ སཏྠུནོ ཀིལེསཔྤཧཱནེ ཝཎྞཾ སུཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒེན པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོཔི ནཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ནགརཾ སུདྷཉྙཝཏཱི ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱ ཝིཔུལོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱ ཝིཔུལཱ ནཱམ, ཝརུཎོ ཙ བྲཧྨདེཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སམྦྷཝོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, བྷདྡཱ ཙ སུབྷདྡཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ སཊྛི ཝསྶསཧསྶཱནཱིཏི.

‘‘སུམནསྶ ཨཔརེན, རེཝཏོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཨནཱུཔམོ ཨསདིསོ, ཨཏུལོ ཨུཏྟམོ ཛིནོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༧.༡);

སོབྷིཏོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ སོབྷིཏོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨཛིཏོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. སོཔི ནཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ནགརཾ སུདྷམྨཾ ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱ སུདྷམྨོ ནཱམ རཱཛཱ, མཱཏཱཔི སུདྷམྨཱ ནཱམ དེཝཱི, ཨསམོ ཙ སུནེཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨནོམོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ནཀུལཱ ཙ སུཛཱཏཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི ¶ , ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི, ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎནྟི.

‘‘རེཝཏསྶ ¶ ཨཔརེན, སོབྷིཏོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

སམཱཧིཏོ སནྟཙིཏྟོ, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༨.༡);

ཨནོམདསྶཱི བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ཨསངྑཡེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཡོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ ཨནོམདསྶཱི, པདུམོ, ནཱརདོཏི. ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམེ ཨཊྛ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ སཏྟ, ཏཏིཡེ ཚ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀོ ཡཀྑསེནཱཔཏི ཨཧོསི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཡཀྑཱནཾ ཨདྷིཔཏི. སོ ‘‘བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཨནོམདསྶིསྶ པན བྷགཝཏོ ཙནྡཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཡསཝཱ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, ཡསོདྷརཱ ནཱམ མཱཏཱ དེཝཱི, ནིསབྷོ ཙ ཨནོམོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུནྡརཱི ཙ སུམནཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨཛྫུནརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཔཉྙཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎནྟི.

‘‘སོབྷིཏསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཨནོམདསྶཱི ཨམིཏཡསོ, ཏེཛསྶཱི དུརཏིཀྐམོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༩.༡);

པདུམོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ པདུམོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི, ཏཏིཡེ ཨགཱམཀེ ¶ ཨརཉྙེ མཧཱཝནསཎྜཝཱསཱིནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྭེ སཏསཧསྶཱནི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ སཱིཧོ ཧུཏྭཱ སཏྠཱརཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ པཱིཏིསུཁེནེཝ གོཙརཱཡ ཨཔཀྐམིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསམཱནོ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ནིརོདྷཱ ཝུཊྛིཏོ སཱིཧཾ ¶ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེཔི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ སངྒྷཾ ཝནྡིསྶཏཱི’’ཏི ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. བྷིཀྑཱུ ཏཱཝདེཝ ཨཱགམིཾསུ. སཱིཧོཔི བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི. སཏྠཱ ཏསྶ མནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. པདུམསྶ པན བྷགཝཏོ ཙམྤཀཾ ¶ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཨསམོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, མཱཏཱ ཨསམཱ ནཱམ དེཝཱི, སཱལོ ཙ ཨུཔསཱལོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རཱམཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སོཎརུཀྑོ ནཱམ བོདྷི, ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶནྟི.

‘‘ཨནོམདསྶིསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

པདུམོ ནཱམ ནཱམེན, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ’’ཏི. (བུ. ཝ. ༡༠.༡);

ནཱརདོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ནཱརདོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ པཉྩསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨཊྛསུ ཙ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཎྞཝསཱི ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ལོཧིཏཙནྡནེན པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ དྷཉྙཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ, ཨནོམཱ ནཱམ མཱཏཱ དེཝཱི, བྷདྡསཱལོ ཙ ཛིཏམིཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝཱསེཊྛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨུཏྟརཱ ཙ ཕགྒུནཱི ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱསོཎརུཀྑོ ནཱམ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘པདུམསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ནཱརདོ ནཱམ ནཱམེན, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༡.༡);

པདུམུཏྟརོ བུདྡྷོ

ནཱརདབུདྡྷསྶ ¶ པན ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ སཏསཧསྶཀཔྤམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཨེཀོཝ པདུམུཏྟརོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམེ སནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ¶ ཝེབྷཱརཔབྦཏེ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཛཊིལོ ནཱམ མཧཱརཊྛིཡོ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷས སཙཱིཝརཾ དཱནཾ ཨདཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. པདུམུཏྟརསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏིཏྠིཡཱ ནཱམ ནཱཧེསུཾ. སབྦདེཝམནུསྶཱ ¶ བུདྡྷམེཝ སརཎཾ ཨགམཾསུ. ཏསྶ ནགརཾ ཧཾསཝཏཱི ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱ ཨཱནནྡོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱ སུཛཱཏཱ ནཱམ དེཝཱི, དེཝལོ ཙ སུཛཱཏོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སུམནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨམིཏཱ ཙ ཨསམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སཱལརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སརཱིརཔྤབྷཱ སམནྟཏོ དྭཱདསཡོཛནཱནི གཎྷི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ནཱརདསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨཀྑོབྷོ སཱགརཱུཔམོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༢.༡);

སུམེདྷོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཏིཾས ཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སུམེདྷོ ཙ སུཛཱཏོ ཙཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ དྭེ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. སུམེདྷསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ སུདསྶནནགརེ ཀོཊིསཏཾ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨུཏྟརོ ནཱམ མཱཎཝོ ཧུཏྭཱ ནིདཧིཏྭཱ ཋཔིཏཾཡེཝ ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. སོཔི ནཾ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ སུདསྶནཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, མཱཏཱཔི སུདཏྟཱ ནཱམ དེཝཱི, སརཎོ ཙ སབྦཀཱམོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སཱགརོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རཱམཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱནཱིཔརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶནྟི.

‘‘པདུམུཏྟརསྶ ¶ ཨཔརེན, སུམེདྷོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

དུརཱསདོ ཨུགྒཏེཛོ, སབྦལོཀུཏྟམོ མུནཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༣.༡);

སུཛཱཏོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ སུཛཱཏོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ སཊྛི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ པཉྙཱསཾ, ཏཏིཡེ ཙཏྟཱལཱིསཾ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སདྡྷིཾ སཏྟཧི རཏནེཧི ཙཏུམཧཱདཱིཔརཛྫཾ དཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛི. སཀལརཊྛཝཱསིནོ རཊྛུཔྤཱདཾ གཧེཏྭཱ ཨཱརཱམིཀཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིཙྩཾ མཧཱདཱནཾ ཨདཾསུ. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ནགརཾ སུམངྒལཾ ནཱམ ཨཧོསི, ཨུགྒཏོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, པབྷཱཝཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, སུདསྶནོ ཙ སུདེཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ནཱརདོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ནཱགཱ ཙ ནཱགསམཱལཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱཝེལུ༹རུཀྑོ བོདྷི. སོ ཀིར མནྡཙྪིདྡོ གྷནཀྑནྡྷོ ཨུཔརི ནིགྒཏཱཧི མཧཱསཱཁཱཧི མོརཔིཉྪཀལཱཔོ ཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ. ཏསྶ བྷགཝཏོ སརཱིརཾ པཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶནྟི.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, སུཛཱཏོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

སཱིཧཧནཱུསབྷཀྑནྡྷོ, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༤.༡);

པིཡདསྶཱི བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ ཨཊྛཱརསཀཔྤསཏམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ པིཡདསྶཱི, ཨཏྠདསྶཱི, དྷམྨདསྶཱིཏི ཏཡོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. པིཡདསྶིསྶཔི བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམེ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔོ ནཱམ མཱཎཝོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརངྒཏོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶདྷནཔརིཙྩཱགེན སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨཊྛཱརསཀཔྤསཏཙྩཡེན བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨནོམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, པིཏཱ སུདིནྣོ ནཱམ རཱཛཱ, མཱཏཱ ཙནྡཱ ནཱམ, པཱལིཏོ ཙ སབྦདསྶཱི ཙ དྭེ ¶ ཨགྒསཱཝཀཱ, སོབྷིཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུཛཱཏཱ ཙ དྷམྨདིནྣཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཀཀུདྷརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶཾ ཨཱཡཱུཏི.

‘‘སུཛཱཏསྶ ¶ ཨཔརེན, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

དུརཱསདོ ཨསམསམོ, པིཡདསྶཱི མཧཱཡསོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༥.༡);

ཨཏྠདསྶཱི བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྠདསྶཱི ནཱམ བྷགཝཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམེ ཨཊྛནཝུཏི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ཨཊྛཱསཱིཏིསཏསཧསྶཱནི, ཏཐཱ ཏཏིཡེ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ སུསཱིམོ ནཱམ མཧིདྡྷིཀོ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ དེཝལོཀཏོ མནྡཱརཝཔུཔྥཙྪཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེསི, སོཔི ནཾ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ ¶ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ སོབྷནཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སཱགརོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སུདསྶནཱ ནཱམ མཱཏཱ, སནྟོ ཙ ཨུཔསནྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨབྷཡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, དྷམྨཱ ཙ སུདྷམྨཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཙམྤཀརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སརཱིརཔྤབྷཱ སམནྟཏོ སབྦཀཱལཾ ཡོཛནམཏྟཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི, ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶནྟི.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, ཨཏྠདསྶཱི ནརཱསབྷོ;

མཧཱཏམཾ ནིཧནྟྭཱན, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡༦.༡);

དྷམྨདསྶཱི བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ དྷམྨདསྶཱི ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམེ ཀོཊིསཏཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཧུཏྭཱ དིབྦགནྡྷཔུཔྥེཧི ཙ དིབྦཏཱུརིཡེཧི ཙ པཱུཛཾ ཨཀཱསི, སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ སརཎཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, པིཏཱ སརཎོ ནཱམ རཱཛཱ, མཱཏཱ སུནནྡཱ ནཱམ དེཝཱི, པདུམོ ཙ ཕུསྶདེཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སུནེཏྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཁེམཱ ཙ སབྦནཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, རཏྟངྐུརརུཀྑོ ¶ བོདྷི, ‘‘བིམྦིཛཱལོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི, སརཱིརཾ པནསྶ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, དྷམྨདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ, ཨཏིརོཙཏི སདེཝཀེ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༧.༡);

སིདྡྷཏྠོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཨེཀོཝ སིདྡྷཏྠོ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཀོཊིསཏཾ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨུགྒཏེཛོ ཨབྷིཉྙཱབལསམྤནྣོ མངྒལོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ མཧཱཛམྦུཕལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨདཱསི. སཏྠཱ ཏཾ ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཙཏུནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ནགརཾ ཝེབྷཱརཾ ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱ ཛཡསེནོ ནཱམ རཱཛཱ, མཱཏཱ སུཕསྶཱ ནཱམ དེཝཱི, སམྦལོ ཙ སུམིཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, རེཝཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཱིཝལཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ ¶ , ཀཎིཀཱརརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡཱུཏི.

‘‘དྷམྨདསྶིསྶ ཨཔརེན, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ;

ནིཧནིཏྭཱ ཏམཾ སབྦཾ, སཱུརིཡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ཡཐཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༨.༡);

ཏིསྶོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཏིསྶོ ཕུསྶོཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ དྭེ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིསཏཾ ཨཧོསི, དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ མཧཱབྷོགོ མཧཱཡསོ སུཛཱཏོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ མཧིདྡྷིཀབྷཱཝཾ པཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ དིབྦམནྡཱརཝཔདུམཔཱརིཙྪཏྟཀཔུཔྥཱནི ཨཱདཱཡ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ གཙྪནྟཾ ཏཐཱགཏཾ ¶ པཱུཛེསི, ཨཱཀཱསེ པུཔྥཝིཏཱནཾ ཨཀཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨིཏོ དྭེནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ཁེམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, པིཏཱ ཛནསནྡྷོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱ པདུམཱ ནཱམ དེཝཱི, བྲཧྨདེཝོ ཙ ཨུདཡོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སུམནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཕུསྶཱ ཙ སུདཏྟཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨསནརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡཱུཏི.

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ ཨཔརེན, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ;

ཨནནྟཏེཛོ ཨམིཏཡསོ, ཏིསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡༩.༡);

ཕུསྶོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཕུསྶོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ སཊྛི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ པཎྞཱས, ཏཏིཡེ དྭཏྟིཾས. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ ཁཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི, སཱིལཔཱརམིཉྩ པཱུརེསི. སོཔི ནཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ཀཱསི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཛཡསེནོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སིརིམཱ ནཱམ མཱཏཱ, སུརཀྑིཏོ ཙ དྷམྨསེནོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སབྷིཡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཙཱལཱ ཙ ཨུཔཙཱལཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨཱམལཀརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ནཝུཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཏཏྠེཝ ¶ མཎྜཀཔྤམྷི, ཨཧུ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;

ཨནཱུཔམོ ཨསམསམོ, ཕུསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༠.༡);

ཝིཔསྶཱི བུདྡྷོ

ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ ཝིཔསྶཱི ནཱམ བྷགཝཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཨཊྛསཊྛི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཾ ཨཧོསི, དུཏིཡེ ཨེཀསཏསཧསྶཾ, ཏཏིཡེ ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཏུལོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ¶ སཏྟརཏནཁཙིཏཾ སོཝཎྞམཡཾ མཧཱཔཱིཋཾ བྷགཝཏོ ཨདཱསི. སོཔི ནཾ ‘‘ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ བནྡྷུམཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, བནྡྷུམཱ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, བནྡྷུམཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, ཁཎྜོ ཙ ཏིསྶོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསོཀོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཙནྡཱ ཙ ཙནྡམིཏྟཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, པཱཊལིརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སརཱིརཔྤབྷཱ སདཱ སཏྟ ཡོཛནཱནི ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི, ཨསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཕུསྶསྶ ཙ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཝིཔསྶཱི ནཱམ ནཱམེན, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༡.༡);

སིཁཱི བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ ཨེཀཏྟིཾསཀཔྤེ སིཁཱི ཙ ཝེསྶབྷཱུཙཱཏི དྭེ བུདྡྷཱ ཨཧེསུཾ. སིཁིསྶཱཔི བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཾ ཨཧོསི, དུཏིཡེ ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཏཏིཡེ སཏྟཏིསཧསྶཱནི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨརིནྡམོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཙཱིཝརཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟརཏནཔཊིམཎྜིཏཾ ཧཏྠིརཏནཾ དཏྭཱ ཧཏྠིཔྤམཱཎཾ ཀཏྭཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ཨདཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨིཏོ ཨེཀཏྟིཾསཀཔྤེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཨརུཎཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཨརུཎོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ, པབྷཱཝཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, ཨབྷིབྷཱུ ཙ སམྦྷཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཁེམངྐརོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཁིལཱ ཙ པདུམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, པུཎྜརཱིཀརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཏྟཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སརཱིརཔྤབྷཱ ཡོཛནཏྟཡཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི, སཏྟཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཝིཔསྶིསྶ ¶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

སིཁིཝ྄ཧཡོ ཨཱསི ཛིནོ, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༢.༡);

ཝེསྶབྷཱུ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཝེསྶབྷཱུ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ. པཋམསནྣིཔཱཏེ ཨསཱིཏི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, དུཏིཡེ སཏྟཏི, ཏཏིཡེ སཊྛི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ སུདསྶནོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཙཱིཝརཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱཙཱརགུཎསམྤནྣོ བུདྡྷརཏནེ ཙིཏྟཱིཀཱརཔཱིཏིབཧུལོ ཨཧོསི. སོཔི ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨིཏོ ཨེཀཏྟིཾསཀཔྤེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཨནོམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུཔྤཏཱིཏོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, ཡསཝཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, སོཎོ ཙ ཨུཏྟརོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨུཔསནྟོ ནཱམུཔཊྛཱཡོ, རཱམཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སཱལརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སཊྛི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ;

ཝེསྶབྷཱུ ནཱམ ནཱམེན, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི སོ ཛིནོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༣.༡);

ཀཀུསནྡྷོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟཱ ཀཀུསནྡྷོ, ཀོཎཱགམནོ, ཀསྶཔོ, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱཏི. ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨེཀོཝ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ, ཏཏྠ ཙཏྟཱལཱིས བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཁེམོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཔཏྟཙཱིཝརཾ མཧཱདཱནཉྩེཝ ཨཉྫནཱདིབྷེསཛྫཱནི ཙ དཏྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པབྦཛི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཀཀུསནྡྷསྶ པན བྷགཝཏོ ཁེམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཨགྒིདཏྟོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ, ཝིསཱཁཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི མཱཏཱ, ཝིདྷུརོ ཙ སཉྫཱིཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, བུདྡྷིཛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཱམཱ ཙ ཙམྤཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱསིརཱིསརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཙཏྟཱལཱིསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཙཏྟཱལཱིས ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཝེསྶབྷུསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཀཀུསནྡྷོ ནཱམ ནཱམེན, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༤.༡);

ཀོཎཱགམནོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཀོཎཱགམནོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཨེཀོཝ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ, ཏཏྠ ཏིཾས བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ པབྦཏོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཏྟུཎྞཙཱིནཔཊཀོསེཡྻཀམྦལདུཀཱུལཱནི ཙེཝ སུཝཎྞཔཊིཀཉྩ དཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ སོབྷཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཡཉྙདཏྟོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ, ཨུཏྟརཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི མཱཏཱ, བྷིཡྻསོ ཙ ཨུཏྟརོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སོཏྠིཛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སམུདྡཱ ཙ ཨུཏྟརཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨུདུམྦརརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཏིཾསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཏིཾས ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཀཀུསནྡྷསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཀོཎཱགམནོ ནཱམ ཛིནོ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༥.༡);

ཀསྶཔོ བུདྡྷོ

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ ཀསྶཔོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. ཏསྶཱཔི ཨེཀོཝ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ, ཏཏྠ ཝཱིསཏི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཛོཏིཔཱལོ ནཱམ མཱཎཝོ ཧུཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ བྷཱུམིཡཉྩེཝ ཨནྟལིཀྑེ ཙ པཱཀཊོ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ མིཏྟོ ཨཧོསི. སོ ཏེན སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝཏྟཱཝཏྟསམྤཏྟིཡཱ བུདྡྷསཱསནཾ སོབྷེསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏསྶ བྷགཝཏོ ཛཱཏནགརཾ བཱརཱཎསཱི ནཱམ ཨཧོསི, བྲཧྨདཏྟོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ, དྷནཝཏཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི མཱཏཱ, ཏིསྶོ ཙ བྷཱརདྭཱཛོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སབྦམིཏྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨནུལཱ༹ ཙ ཨུརུཝེལཱ༹ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནིགྲོདྷརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཝཱིསཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི.

‘‘ཀོཎཱགམནསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, དྷམྨརཱཛཱ པབྷངྐརོ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢༦.༡);

ཡསྨིཾ ¶ ¶ པན ཀཔྤེ དཱིཔངྐརདསབལོ ཨུདཔཱདི, ཏསྨིཾ ཨཉྙེཔི ཏཡོ བུདྡྷཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ སནྟིཀེ བོདྷིསཏྟསྶ བྱཱཀརཎཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཏེ ཨིདྷ ན དསྶིཏཱ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏཎྷངྐརཏོ པཊྛཱཡ སབྦེཔི བུདྡྷེ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཎྷངྐརོ མེདྷངྐརོ, ཨཐོཔི སརཎངྐརོ;

དཱིཔངྐརོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཀོཎྜཉྙོ དྭིཔདུཏྟམོ.

‘‘མངྒལོ ཙ སུམནོ ཙ, རེཝཏོ སོབྷིཏོ མུནི;

ཨནོམདསྶཱི པདུམོ, ནཱརདོ པདུམུཏྟརོ.

‘‘སུམེདྷོ ཙ སུཛཱཏོ ཙ, པིཡདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཨཏྠདསྶཱི དྷམྨདསྶཱི, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཏིསྶོ ཕུསྶོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཝིཔསྶཱི སིཁཱི ཝེསྶབྷཱུ;

ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ, ཀསྶཔོ ཙཱཔི ནཱཡཀོ.

‘‘ཨེཏེ ཨཧེསུཾ སམྦུདྡྷཱ, ཝཱིཏརཱགཱ སམཱཧིཏཱ;

སཏརཾསཱིཝ ཨུཔྤནྣཱ, མཧཱཏམཝིནོདནཱ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཁནྡྷཱཝ, ནིབྦུཏཱ ཏེ སསཱཝཀཱ’’ཏི.

གོཏམོ བུདྡྷོ

ཏཏྠ ¶ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ དཱིཔངྐརཱདཱིནཾ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཨདྷིཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨཱགཏོ. ཀསྶཔསྶ པན བྷགཝཏོ ཨོརབྷཱགེ ཋཔེཏྭཱ ཨིམཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཉྙོ བུདྡྷོ ནཱམ ནཏྠི. ཨིཏི དཱིཔངྐརཱདཱིནཾ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ པན བོདྷིསཏྟོ ཡེནེན –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ¶ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩) –

ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརེན ‘‘ཧནྡ བུདྡྷཀརེ དྷམྨེ, ཝིཙིནཱམི ཨིཏོ ཙིཏོ’’ཏི ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, པཋམཾ དཱནཔཱརམི’’ནྟི ¶ དཱནཔཱརམིཏཱདཡོ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱ དིཊྛཱ, པཱུརེནྟོཡེཝ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝོ ཨཱགམི. ཨཱགཙྪནྟོ ཙ ཡེ ཏེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཱནིསཾསཱ སཾཝཎྞིཏཱ –

‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣཱ, བོདྷིཡཱ ནིཡཏཱ ནརཱ;

སཾསརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ, ཀཔྤཀོཊིསཏེཧིཔི.

‘‘ཨཝཱིཙིམྷི ནུཔྤཛྫནྟི, ཏཐཱ ལོཀནྟརེསུ ཙ;

ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ, ན ཧོནྟི ཀཱལཀཉྫིཀཱ.

‘‘ན ཧོནྟི ཁུདྡཀཱ པཱཎཱ, ཨུཔྤཛྫནྟཱཔི དུགྒཏིཾ;

ཛཱཡམཱནཱ མནུསྶེསུ, ཛཙྩནྡྷཱ ན བྷཝནྟི ཏེ.

‘‘སོཏཝེཀལླཏཱ ནཏྠི, ན བྷཝནྟི མཱུགཔཀྑིཀཱ;

ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ན གཙྪནྟི, ཨུབྷཏོབྱཉྫནཔཎྜཀཱ.

‘‘ན བྷཝནྟི པརིཡཱཔནྣཱ, བོདྷིཡཱ ནིཡཏཱ ནརཱ;

མུཏྟཱ ཨཱནནྟརིཀེཧི, སབྦཏྠ སུདྡྷགོཙརཱ.

‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཾ ན སེཝནྟི, ཀམྨཀིརིཡདསྶནཱ;

ཝསམཱནཱཔི སགྒེསུ, ཨསཉྙཾ ནུཔཔཛྫརེ.

‘‘སུདྡྷཱཝཱསེསུ དེཝེསུ, ཧེཏུ ནཱམ ན ཝིཛྫཏི;

ནེཀྑམྨནིནྣཱ སཔྤུརིསཱ, ཝིསཾཡུཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེ;

ཙརནྟི ལོཀཏྠཙརིཡཱཡོ, པཱུརེནྟི སབྦཔཱརམཱི’’ཏི.

ཏེ ¶ ¶ ཨཱནིསཾསེ ཨདྷིགནྟྭཱཝ ཨཱགཏོ. པཱརམིཡོ པཱུརེནྟསྶ ཙསྶ ཨཀིཏྟིབྲཱཧྨཎཀཱལེ, སངྑབྲཱཧྨཎཀཱལེ, དྷནཉྩཡརཱཛཀཱལེ, མཧཱསུདསྶནརཱཛཀཱལེ, མཧཱགོཝིནྡཀཱལེ, ནིམིམཧཱརཱཛཀཱལེ, ཙནྡཀུམཱརཀཱལེ, ཝིསཡ྄ཧསེཊྛིཀཱལེ, སིཝིརཱཛཀཱལེ, ཝེསྶནྟརརཱཛཀཱལེཏི དཱནཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ སསཔཎྜིཏཛཱཏཀེ –

‘‘བྷིཀྑཱཡ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, སཀཏྟཱནཾ པརིཙྩཛིཾ;

དཱནེན མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ དཱནཔཱརམཱི’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༡.ཏསྶུདྡཱན) –

ཨེཝཾ ཨཏྟཔརིཙྩཱགཾ ཀརོནྟསྶ དཱནཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏཐཱ སཱིལཝནཱགརཱཛཀཱལེ, ཙམྤེཡྻནཱགརཱཛཀཱལེ, བྷཱུརིདཏྟནཱགརཱཛཀཱལེ, ཚདྡནྟནཱགརཱཛཀཱལེ, ཛཡདྡིསརཱཛཔུཏྟཀཱལེ, ཨལཱིནསཏྟུཀུམཱརཀཱལེཏི སཱིལཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ ¶ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ སངྑཔཱལཛཱཏཀེ –

‘‘སཱུལེཧི ཝིཛ྄ཛྷཡནྟོཔི, ཀོཊྚིཡནྟོཔི སཏྟིབྷི;

བྷོཛཔུཏྟེ ན ཀུཔྤཱམི, ཨེསཱ མེ སཱིལཔཱརམཱི’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༢.༩༡) –

ཨེཝཾ ཨཏྟཔརིཙྩཱགཾ ཀརོནྟསྶ སཱིལཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏཐཱ སོམནསྶཀུམཱརཀཱལེ, ཧཏྠིཔཱལཀུམཱརཀཱལེ, ཨཡོགྷརཔཎྜིཏཀཱལེཏི མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ ནེཀྑམྨཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ ཙཱུལ༹སུཏསོམཛཱཏཀེ –

‘‘མཧཱརཛྫཾ ཧཏྠགཏཾ, ཁེལ༹པིཎྜཾཝ ཚཌྜཡིཾ;

ཙཛཏོ ན ཧོཏི ལགྒནཾ, ཨེསཱ མེ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ ནིསྶངྒཏཱཡ རཛྫཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམནྟསྶ ནེཀྑམྨཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏཐཱ ཝིདྷུརཔཎྜིཏཀཱལེ, མཧཱགོཝིནྡཔཎྜིཏཀཱལེ, ཀུདྡཱལཔཎྜིཏཀཱལེ, ཨརཀཔཎྜིཏཀཱལེ, བོདྷིཔརིབྦཱཛཀཀཱལེ, མཧོསདྷཔཎྜིཏཀཱལེཏི པཉྙཱཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ སཏྟུབྷསྟཛཱཏཀེ སེནཀཔཎྜིཏཀཱལེ –

‘‘པཉྙཱཡ ¶ ¶ ཝིཙིནནྟོཧཾ, བྲཱཧྨཎཾ མོཙཡིཾ དུཁཱ;

པཉྙཱཡ མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ པཉྙཱཔཱརམཱི’’ཏི. –

ཨནྟོབྷསྟགཏཾ སཔྤཾ དསྶེནྟསྶ པཉྙཱཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏཐཱ ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཱདཱིནམྤི པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ མཧཱཛནཀཛཱཏཀེ –

‘‘ཨཏཱིརདསྶཱི ཛལམཛ྄ཛྷེ, ཧཏཱ སབྦེཝ མཱནུསཱ;

ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཱ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ མཧཱསམུདྡཾ ཏརནྟསྶ ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཁནྟིཝཱདིཛཱཏཀེ –

‘‘ཨཙེཏནཾཝ ཀོཊྚེནྟེ, ཏིཎྷེན ཕརསུནཱ མམཾ;

ཀཱསིརཱཛེ ན ཀུཔྤཱམི, ཨེསཱ མེ ཁནྟིཔཱརམཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ ¶ ཨཙེཏནབྷཱཝེན ཝིཡ མཧཱདུཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེནྟསྶ ཁནྟིཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. མཧཱསུཏསོམཛཱཏཀེ –

‘‘སཙྩཝཱཙཾ ཨནུརཀྑནྟོ, ཙཛིཏྭཱ མམ ཛཱིཝིཏཾ;

མོཙེསིཾ ཨེཀསཏཾ ཁཏྟིཡེ, ཨེསཱ མེ སཙྩཔཱརམཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏཾ ཙཛིཏྭཱ སཙྩམནུརཀྑནྟསྶ སཙྩཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. མཱུགཔཀྑཛཱཏཀེ –

‘‘མཱཏཱཔིཏཱ ན མེ དེསྶཱ, ནཔི དེསྶཾ མཧཱཡསཾ;

སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧཾ, ཏསྨཱ ཝཏམདྷིཊྛཧི’’ནྟི. (ཙརིཡཱ. ༣.༦༥) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏམྤི ཙཛིཏྭཱ ཝཏཾ ཨདྷིཊྛཧནྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. སུཝཎྞསཱམཛཱཏཀེ –

‘‘ན ¶ མཾ ཀོཙི ཨུཏྟསཏི, ནཔིཧཾ བྷཱཡཱམི ཀསྶཙི;

མེཏྟཱབལེནུཔཏྠདྡྷོ, རམཱམི པཝནེ ཏདཱ’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༣.༡༡༣) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏམྤི ཨནོལོཀེཏྭཱ མེཏྟཱཡནྟསྶ མེཏྟཱཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ལོམཧཾསཛཱཏཀེ –

‘‘སུསཱནེ ¶ སེཡྻཾ ཀཔྤེམི, ཚཝཊྛིཀཾ ཨུཔནིདྷཱཡཧཾ;

གཱམཎྜལཱ ཨུཔཱགནྟྭཱ, རཱུཔཾ དསྶེནྟིནཔྤཀ’’ནྟི. (ཙརིཡཱ. ༣.༡༡༩) –

ཨེཝཾ གཱམདཱརཀེསུ ནིཊྛུབྷནཱདཱིཧི ཙེཝ མཱལཱགནྡྷཱུཔཧཱརཱདཱིཧི ཙ སུཁདུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟེསུཔི ཨུཔེཀྑཾ ཨནཏིཝཏྟེནྟསྶ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཏཱ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརཏོ པནེས ཨཏྠོ ཙརིཡཱཔིཊཀཏོ གཧེཏབྦོཏི. ཨེཝཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ ཋིཏོ –

‘‘ཨཙེཏནཱཡཾ པཐཝཱི, ཨཝིཉྙཱཡ སུཁཾ དུཁཾ;

སཱཔི དཱནབལཱ མཡ྄ཧཾ, སཏྟཀྑཏྟུཾ པཀམྤཐཱ’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༡.༡༢༤) –

ཨེཝཾ ¶ མཧཱཔཐཝིཀམྤནཱདཱིནི མཧཱཔུཉྙཱནི ཀརིཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ ཏཏོ ཙུཏོ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟི. ཨིཏི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཡཾ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟི, ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

དཱུརེནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ

ཏུསིཏཔུརེ ¶ ཝསནྟེཡེཝ པན བོདྷིསཏྟེ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ ཨུདཔཱདི. ལོཀསྨིཉྷི ཏཱིཎི ཀོལཱཧལཱནི མཧནྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི ཀཔྤཀོལཱཧལཾ, བུདྡྷཀོལཱཧལཾ, ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ལོཀབྱཱུཧཱ ནཱམ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མུཏྟསིརཱ ཝིཀིཎྞཀེསཱ རུདམུཁཱ ཨསྶཱུནི ཧཏྠེཧི པུཉྪམཱནཱ རཏྟཝཏྠནིཝཏྠཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔཝེསདྷཱརིནོ ཧུཏྭཱ མནུསྶཔཐེ ཝིཙརནྟཱ ཨེཝཾ ཨཱརོཙེནྟི – ‘‘མཱརིསཱ, ཨིཏོ ཝསྶསཏསཧསྶཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ ལོཀོ ཝིནསྶིསྶཏི, མཧཱསམུདྡོཔི སུསྶིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུ ཙ པབྦཏརཱཛཱ ཨུཌྜཡ྄ཧིསྶནྟི ཝིནསྶིསྶནྟི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ལོཀཝིནཱསོ བྷཝིསྶཏི, མེཏྟཾ མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, ཀརུཎཾ, མུདིཏཾ, ཨུཔེཀྑཾ མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, མཱཏརཾ ¶ ཨུཔཊྛཧཐ, པིཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཧོཐཱ’’ཏི. ཨིདཾ ཀཔྤཀོལཱཧལཾ ནཱམ. ‘‘ཝསྶསཧསྶཙྩཡེན པན སབྦུཉྙུབུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ལོཀཔཱལདེཝཏཱ ‘‘ཨིཏོ, མཱརིསཱ, ཝསྶསཧསྶཙྩཡེན སབྦཉྙུབུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེནྟིཡོ ཨཱཧིཎྜནྟི. ཨིདཾ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ. ‘‘ཝསྶསཏསྶཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི དེཝཏཱཡོ ‘‘ཨིཏོ མཱརིསཱ ཝསྶསཏཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེནྟིཡོ ཨཱཧིཎྜནྟི. ཨིདཾ ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ ནཱམ. ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཀོལཱཧལཱནི མཧནྟཱནི ཧོནྟི.

ཏེསུ བུདྡྷཀོལཱཧལསདྡཾ སུཏྭཱ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ ཨེཀཏོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ ནཱམ སཏྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡཱཙནྟི. ཨཱཡཱཙམཱནཱ ཙ པུབྦནིམིཏྟེསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཨཱཡཱཙནྟི. ཏདཱ པན སབྦཱཔི ཏཱ ཨེཀེཀཙཀྐཝཱལེ༹ ཙཱཏུམཧཱརཱཛསཀྐསུཡཱམསནྟུསིཏསུནིམྨིཏཝསཝཏྟིམཧཱབྲཧྨེཧི ¶ སདྡྷིཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘མཱརིས, ཏུམྷེཧི དས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟེཧི ན སཀྐསམྤཏྟིཾ, ན མཱརབྲཧྨཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཾ པཏྠེནྟེཧི པཱུརིཏཱ, ལོཀནིཏྠརཎཏྠཱཡ པན སབྦཉྙུཏཾ པཏྠེནྟེཧི པཱུརིཏཱ, སོ ཝོ དཱནི ཀཱལོ, མཱརིས, བུདྡྷཏྟཱཡ, སམཡོ, མཱརིས, བུདྡྷཏྟཱཡཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ དེཝཏཱནཾ པཊིཉྙཾ ཨདཏྭཱཝ ཀཱལདཱིཔདེསཀུལཛནེཏྟིཨཱཡུཔརིཙྪེདཝསེན པཉྩམཧཱཝིལོཀནཾ ནཱམ ཝིལོཀེསི. ཏཏྠ ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ, ཨཀཱལོ ནུ ཁོ’’ཏི པཋམཾ ཀཱལཾ ཝིལོཀེསི. ཏཏྠ ཝསྶསཏསཧསྶཏོ ཨུདྡྷཾ ཝཌྜྷིཏཨཱཡུཀཱལོ ཀཱལོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཏདཱ ¶ ཧི སཏྟཱནཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎཱནི ན པཉྙཱཡནྟི. བུདྡྷཱནཉྩ དྷམྨདེསནཱ ཏིལཀྑཎམུཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི. ཏེསཾ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱནཾ ‘‘ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཀཐེནྟཱི’’ཏི ནེཝ སོཏབྦཾ ན སདྡྷཱཏབྦཾ མཉྙནྟི, ཏཏོ ཨབྷིསམཡོ ན ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཨསཏི ཨནིཡྻཱནིཀཾ སཱསནཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སོ ཨཀཱལོ. ཝསྶསཏཏོ ཨཱུནཨཱཡུཀཱལོཔི ཀཱལོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཏདཱ ཧི སཏྟཱ ཨུསྶནྣཀིལེསཱ ཧོནྟི, ཨུསྶནྣཀིལེསཱནཉྩ དིནྣོ ཨོཝཱདོ ¶ ཨོཝཱདཊྛཱནེ ན ཏིཊྛཏི, ཨུདཀེ དཎྜརཱཛི ཝིཡ ཁིཔྤཾ ཝིགཙྪཏི. ཏསྨཱ སོཔི ཨཀཱལོ. ཝསྶསཏསཧསྶཏོ པན པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ, ཝསྶསཏཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨཱཡུཀཱལོ ཀཱལོ ནཱམ. ཏདཱ ཙ ཝསྶསཏཱཡུཀཱལོ, ཨཐ མཧཱསཏྟོ ‘‘ནིབྦཏྟིཏབྦཀཱལོ’’ཏི ཀཱལཾ པསྶི.

ཏཏོ དཱིཔཾ ཝིལོཀེནྟོ སཔརིཝཱརེ ཙཏྟཱརོ དཱིཔེ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཏཱིསུ དཱིཔེསུ བུདྡྷཱ ན ནིབྦཏྟནྟི, ཛམྦུདཱིཔེཡེཝ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི དཱིཔཾ པསྶི.

ཏཏོ ‘‘ཛམྦུདཱིཔོ ནཱམ མཧཱ, དསཡོཛནསཧསྶཔརིམཱཎོ, ཀཏརསྨིཾ ནུ ཁོ པདེསེ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི ཨོཀཱསཾ ཝིལོཀེནྟོ མཛ྄ཛྷིམདེསཾ པསྶི. མཛ྄ཛྷིམདེསོ ནཱམ ‘‘པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ གཛངྒལཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏསྶ པརེན མཧཱསཱལཱ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པུརཏྠིམདཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སལླཝཏཱི ནཱམ ནདཱི, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སེཏཀཎྞིཀཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཐཱུཎཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུསཱིརདྡྷཛོ ནཱམ པབྦཏོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིནཡེ (མཧཱཝ. ༢༥༩) ཝུཏྟོ པདེསོ ¶ . སོ ཨཱཡཱམཏོ ཏཱིཎི ཡོཛནསཏཱནི, ཝིཏྠཱརཏོ ཨཌྜྷཏེཡྻཱནི, པརིཀྑེཔཏོ ནཝ ཡོཛནསཏཱནཱིཏི ཨེཏསྨིཾ པདེསེ བུདྡྷཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀཱ, ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ, ཨཉྙེ ཙ མཧེསཀྑཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིམཧཱསཱལཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨིདཉྩེཏྠ ཀཔིལཝཏྠུ ནཱམ ནགརཾ, ཏཏྠ མཡཱ ནིབྦཏྟིཏབྦནྟི ནིཊྛཾ ཨགམཱསི.

ཏཏོ ཀུལཾ ཝིལོཀེནྟོ ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཝེསྶཀུལེ ཝཱ སུདྡཀུལེ ཝཱ ན ནིབྦཏྟནྟི. ལོཀསམྨཏེ པན ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱཏི དྭཱིསུཡེཝ ཀུལེསུ ནིབྦཏྟནྟི. ཨིདཱནི ཙ ཁཏྟིཡཀུལཾ ལོཀསམྨཏཾ, ཏཏྠ ནིབྦཏྟིསྶཱམི. སུདྡྷོདནོ ནཱམ རཱཛཱ མེ པིཏཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀུལཾ པསྶི.

ཏཏོ ¶ ¶ མཱཏརཾ ཝིལོཀེནྟོ ‘‘བུདྡྷམཱཏཱ ནཱམ ལོལཱ སུརཱདྷུཏྟཱ ན ཧོཏི, ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པན པཱུརིཏཔཱརམཱི ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨཁཎྜཔཉྩསཱིལཱཡེཝ ཧོཏི. ཨཡཉྩ མཧཱམཱཡཱ ནཱམ དེཝཱི ཨེདིསཱི, ཨཡཾ མེ མཱཏཱ བྷཝིསྶཏི. ཀིཏྟཀཾ པནསྶཱ ཨཱཡཱུཏི དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨུཔརི སཏྟ དིཝསཱནཱི’’ཏི པསྶི.

ཨིཏི ཨིམཾ པཉྩམཧཱཝིལོཀནཾ ཝིལོཀེཏྭཱ ‘‘ཀཱལོ མེ, མཱརིསཱ, བུདྡྷབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི དེཝཏཱནཾ སངྒཧཾ ཀརོནྟོ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, ཏུམྷེ’’ཏི ཏཱ དེཝཏཱ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཏུསིཏདེཝཏཱཧི པརིཝུཏོ ཏུསིཏཔུརེ ནནྡནཝནཾ པཱཝིསི. སབྦདེཝལོཀེསུ ཧི ནནྡནཝནཾ ཨཏྠིཡེཝ. ཏཏྠ ནཾ དེཝཏཱ ‘‘ཨིཏོ ཙུཏོ སུགཏིཾ གཙྪ, ཨིཏོ ཙུཏོ སུགཏིཾ གཙྪཱ’’ཏི པུབྦེ ཀཏཀུསལཀམྨོཀཱསཾ སཱརཡམཱནཱ ཝིཙརནྟི. སོ ཨེཝཾ དེཝཏཱཧི ཀུསལཾ སཱརཡམཱནཱཧི པརིཝུཏོ ཏཏྠ ཝིཙརནྟོཡེཝ ཙཝིཏྭཱ མཧཱམཱཡཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི.

ཏསྶ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཏདཱ ཀིར ཀཔིལཝཏྠུནགརེ ཨཱསཱལ༹ྷིནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ ཨཧོསི, མཧཱཛནོ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹ཏི. མཧཱམཱཡཱཔི དེཝཱི པུརེ པུཎྞམཱཡ སཏྟམདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཝིགཏསུརཱཔཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིབྷཱུཏིསམྤནྣཾ ནཀྑཏྟཀཱིལ༹ཾ ཨནུབྷཝམཱནཱ སཏྟམེ དིཝསེ པཱཏོཝ ཨུཊྛཱཡ གནྡྷོདཀེན ནྷཱཡིཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱ ཝརབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ སིརིསཡནེ ནིཔནྣཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐམམཱནཱ ཨིམཾ སུཔིནཾ ཨདྡས – ཙཏྟཱརོ ཀིར ནཾ མཧཱརཱཛཱནོ སཡནེནེཝ སདྡྷིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ ནེཏྭཱ སཊྛིཡོཛནིཀེ མནོསིལཱཏལེ ¶ སཏྟཡོཛནིཀསྶ མཧཱསཱལརུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཨཐ ནེསཾ དེཝིཡོ ཨཱགནྟྭཱ དེཝིཾ ཨནོཏཏྟདཧཾ ནེཏྭཱ མནུསྶམལཧརཎཏྠཾ ནྷཱཔེཏྭཱ དིབྦཝཏྠཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ གནྡྷེཧི ཝིལིམྤཱཔེཏྭཱ དིབྦཔུཔྥཱནི པིལ༹ནྡྷཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀོ རཛཏཔབྦཏོ ཨཏྠི, ཏསྶ ཨནྟོ ཀནཀཝིམཱནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ པཱཙཱིནསཱིསཀཾ དིབྦསཡནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔེསུཾ. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ སེཏཝརཝཱརཎོ ཧུཏྭཱ ཏཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀོ སུཝཎྞཔབྦཏོ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཝིཙརིཏྭཱ ཏཏོ ཨོརུཡ྄ཧ རཛཏཔབྦཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཏྟརདིསཏོ ཨཱགམྨ རཛཏདཱམཝཎྞཱཡ སོཎྜཱཡ སེཏཔདུམཾ གཧེཏྭཱ ཀོཉྩནཱདཾ ནདིཏྭཱ ཀནཀཝིམཱནཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ མཱཏུསཡནཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དཀྑིཎཔསྶཾ ཕཱལེཏྭཱ ཀུཙྪིཾ པཝིཊྛསདིསོ ཨཧོསཱིཏི. ཨེཝཾ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེན པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི.

པུནདིཝསེ པབུདྡྷཱ དེཝཱི ཏཾ སུཔིནཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཙཏུསཊྛིམཏྟེ བྲཱཧྨཎཔཱམོཀྑེ ¶ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ གོམཡཧརིཏཱུཔལིཏྟཱཡ ལཱཛཱདཱིཧི ཀཏམངྒལསཀྐཱརཱཡ བྷཱུམིཡཱ མཧཱརཧཱནི ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ནིསིནྣཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ སཔྤིམདྷུསཀྑརཱབྷིསངྑཏསྶ ཝརཔཱཡཱསསྶ སུཝཎྞརཛཏཔཱཏིཡོ པཱུརེཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏཔཱཏཱིཧིཡེཝ པཊིཀུཛྫིཏྭཱ ཨདཱསི, ཨཉྙེཧི ཙ ཨཧཏཝཏྠཀཔིལགཱཝིདཱནཱདཱིཧི ཏེ སནྟཔྤེསི. ཨཐ ནེསཾ སབྦཀཱམེཧི སནྟཔྤིཏཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ སུཔིནཾ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪི. བྲཱཧྨཎཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཱ ཙིནྟཡི, མཧཱརཱཛ, དེཝིཡཱ ཏེ ཀུཙྪིམྷི གབྦྷོ པཏིཊྛིཏོ, སོ ཙ ཁོ པུརིསགབྦྷོ, ན ཨིཏྠིགབྦྷོ, པུཏྟོ ཏེ བྷཝིསྶཏི, སོ སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི, རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. སཙེ ཨགཱརཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཏི, བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདོ’’ཏི.

བོདྷིསཏྟསྶ པན མཱཏུཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིགྒཧཎཀྑཎེཡེཝ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ སཀལདསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི. དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ – དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཔྤམཱཎོ ཨོབྷཱསོ ཕརི. ཏསྶ ཏཾ སིརིཾ དཊྛུཀཱམཱ ཝིཡ ཨནྡྷཱ ཙཀྑཱུནི པཊིལབྷིཾསུ, བདྷིརཱ སདྡཾ སུཎིཾསུ, མཱུགཱ སམཱལཔིཾསུ, ཁུཛྫཱ ཨུཛུགཏྟཱ ཨཧེསུཾ, པངྒུལཱ པདསཱ གམནཾ པཊིལབྷིཾསུ, བནྡྷནགཏཱ སབྦསཏྟཱ ཨནྡུབནྡྷནཱདཱིཧི མུཙྩིཾསུ, སབྦནིརཡེསུ ཨགྒཱི ནིབྦཱཡིཾསུ, པེཏྟིཝིསཡེསུ ཁུཔྤིཔཱསཱ ཝཱུཔསམིཾསུ, ཏིརཙྪཱནཱནཾ བྷཡཾ ནཱཧོསི, སབྦསཏྟཱནཾ རོགོ ཝཱུཔསམི, སབྦསཏྟཱ པིཡཾཝདཱ ཨཧེསུཾ, མདྷུརེནཱཀཱརེན ཨསྶཱ ཧསིཾསུ, ཝཱརཎཱ གཛྫིཾསུ, སབྦཏཱུརིཡཱནི སཀཾ སཀཾ ནིནྣཱདཾ མུཉྩིཾསུ, ཨགྷཊྚིཏཱནིཡེཝ མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཱུཔགཱདཱིནི ཨཱབྷརཎཱནི ཝིརཝིཾསུ, སབྦཱ དིསཱ ཝིཔྤསནྣཱ ¶ ཨཧེསུཾ, སཏྟཱནཾ སུཁཾ ཨུཔྤཱདཡམཱནོ མུདུསཱིཏལོ ཝཱཏོ ཝཱཡི, ཨཀཱལམེགྷོ ཝསྶི, པཐཝིཏོཔི ཨུདཀཾ ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ ཝིསྶནྡི, པཀྑིནོ ཨཱཀཱསགམནཾ ཝིཛཧིཾསུ, ནདིཡོ ཨསནྡམཱནཱ ཨཊྛཾསུ, མཧཱསམུདྡོ མདྷུརོདཀོ ཨཧོསི, སབྦཏྠཀམེཝ པཉྩཝཎྞེཧི པདུམེཧི ¶ སཉྪནྣཏལོ ཨཧོསི, ཐལཛཛལཛཱདཱིནི སབྦཔུཔྥཱནི པུཔྥིཾསུ, རུཀྑཱནཾ ཁནྡྷེསུ ཁནྡྷཔདུམཱནི, སཱཁཱསུ སཱཁཱཔདུམཱནི, ལཏཱསུ ལཏཱཔདུམཱནི པུཔྥིཾསུ, གྷནསིལཱཏལཱནི བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི སཏཔཏྟཱནི ཧུཏྭཱ དཎྜཔདུམཱནི ནཱམ ནིཀྑམིཾསུ, ཨཱཀཱསེ ཨོལམྦཀཔདུམཱནི ནཱམ ནིབྦཏྟིཾསུ, སམནྟཏོ པུཔྥཝསྶཱནི ཝསྶིཾསུ. ཨཱཀཱསེ དིབྦཏཱུརིཡཱནི ཝཛྫིཾསུ, སཀལདསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཝཊྚེཏྭཱ ཝིསྶཊྛམཱལཱགུལོ༹ ཝིཡ, ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ བདྡྷམཱལཱཀལཱཔོ ཝིཡ, ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟམཱལཱསནཾ ཝིཡ ཙ ཨེཀམཱལཱམཱལིནཱི ཝིཔྥུརནྟཝཱལ༹བཱིཛནཱི པུཔྥདྷཱུཔགནྡྷཔརིཝཱསིཏཱ པརམསོབྷགྒཔྤཏྟཱ ཨཧོསི.

ཨེཝཾ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀསྶ བོདྷིསཏྟསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟསྶ ཙེཝ བོདྷིསཏྟམཱཏུཡཱ ¶ ཙ ཨུཔདྡཝནིཝཱརཎཏྠཾ ཁགྒཧཏྠཱ ཙཏྟཱརོ དེཝཔུཏྟཱ ཨཱརཀྑཾ གཎྷིཾསུ. བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏུཡཱ པུརིསེསུ རཱགཙིཏྟཾ ནུཔྤཛྫི, ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱ ཙ ཨཧོསི སུཁིནཱི ཨཀིལནྟཀཱཡཱ. བོདྷིསཏྟཉྩ ཨནྟོཀུཙྪིགཏཾ ཝིཔྤསནྣེ མཎིརཏནེ ཨཱཝུཏཔཎྜུསུཏྟཾ ཝིཡ པསྶཏི. ཡསྨཱ ཙ བོདྷིསཏྟེན ཝསིཏཀུཙྪི ནཱམ ཙེཏིཡགབྦྷསདིསཱ ཧོཏི, ན སཀྐཱ ཨཉྙེན སཏྟེན ཨཱཝསིཏུཾ ཝཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཱ, ཏསྨཱ བོདྷིསཏྟམཱཏཱ སཏྟཱཧཛཱཏེ བོདྷིསཏྟེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཡཐཱ ཙ ཨཉྙཱ ཨིཏྠིཡོ དསམཱསེ ཨཔྤཏྭཱཔི ཨཏིཀྐམིཏྭཱཔི ནིསིནྣཱཔི ནིཔནྣཱཔི ཝིཛཱཡནྟི, ན ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟམཱཏཱ. སཱ པན བོདྷིསཏྟཾ དསམཱསེ ཀུཙྪིནཱ པརིཧརིཏྭཱ ཋིཏཱཝ ཝིཛཱཡཏི. ཨཡཾ བོདྷིསཏྟམཱཏུདྷམྨཏཱ.

མཧཱམཱཡཱཔི དེཝཱི པཏྟེན ཏེལཾ ཝིཡ དསམཱསེ ཀུཙྪིནཱ བོདྷིསཏྟཾ པརིཧརིཏྭཱ པརིཔུཎྞགབྦྷཱ ཉཱཏིགྷརཾ གནྟུཀཱམཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, དེཝ, ཀུལསནྟཀཾ དེཝདཧནགརཾ གནྟུ’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཏོ ཡཱཝ དེཝདཧནགརཱ མགྒཾ སམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀདལིཔུཎྞགྷཊདྷཛཔཊཱཀཱདཱིཧི ཨལངྐཱརེཧི ¶ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ དེཝིཾ སོཝཎྞསིཝིཀཱཡ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨམཙྩསཧསྶེན ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན པེསེསི. དྭིནྣཾ པན ནགརཱནཾ ཨནྟརེ ཨུབྷཡནགརཝཱསཱིནམྤི ལུམྦིནཱིཝནཾ ནཱམ མངྒལསཱལཝནཾ ཨཏྠི. ཏསྨིཾ སམཡེ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨགྒསཱཁཱ སབྦཾ ཨེཀཔཱལིཕུལླཾ ཨཧོསི, སཱཁནྟརེཧི ¶ ཙེཝ པུཔྥནྟརེཧི ཙ པཉྩཝཎྞཱ བྷམརགཎཱ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཙ སཀུཎསངྒྷཱ མདྷུརསྶརེན ཝིཀཱུཛནྟཱ ཝིཙརནྟི. སཀལཾ ལུམྦིནཱིཝནཾ ཙིཏྟལཏཱཝནསདིསཾ, མཧཱནུབྷཱཝསྶ རཉྙོ སུསཛྫིཏཨཱཔཱནམཎྜལཾ ཝིཡ ཨཧོསི. དེཝིཡཱ ཏཾ དིསྭཱ སཱལཝནེ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམཏཱ ཨུདཔཱདི. ཨམཙྩཱ དེཝིཾ གཧེཏྭཱ སཱལཝནཾ པཝིསིཾསུ. སཱ མངྒལསཱལམཱུལཾ ཨུཔགནྟྭཱ སཱལསཱཁཾ གཎྷིཏུཀཱམཱ ཨཧོསི, སཱལསཱཁཱ སུསེདིཏཝེཏྟགྒཾ ཝིཡ ཨོཎམིཏྭཱ དེཝིཡཱ ཧཏྠསམཱིཔཾ ཨུཔགཉྪི. སཱ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ སཱཁཾ ཨགྒཧེསི. ཏཱཝདེཝ ཙ དེཝིཡཱ ཀམྨཛཝཱཏཱ ཙལིཾསུ, ཨཐསྶཱ སཱཎིཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནོ པཊིཀྐམི, སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ ཏིཊྛམཱནཱཡ ཨེཝ ཙསྶཱ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཨཧོསི. ཏངྑཎཉྙེཝ ཙཏྟཱརོ ཝིསུདྡྷཙིཏྟཱ མཧཱབྲཧྨཱནོ སུཝཎྞཛཱལཾ ཨཱདཱཡ སམྤཏྟཱ. ཏེ ཏེན སུཝཎྞཛཱལེན བོདྷིསཏྟཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མཱཏུ པུརཏོ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཏྟམནཱ, དེཝི, ཧོཧི, མཧེསཀྑོ ཏེ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཡཐཱ པན ཨཉྙེ སཏྟཱ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནྟཱ པཊིཀཱུལེན ཨསུཙིནཱ མཀྑིཏཱ ནིཀྑམནྟི, ན ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ. སོ པན དྷམྨཱསནཏོ ཨོཏརནྟོ དྷམྨཀཐིཀོ ཝིཡ, ནིསྶེཎིཏོ ཨོཏརནྟོ པུརིསོ ཝིཡ ཙ དྭེ ཧཏྠེ དྭེ ཙ པཱདེ པསཱརེཏྭཱ ཋིཏཀོཝ མཱཏུཀུཙྪིསམྦྷཝེན ¶ ཀེནཙི ཨསུཙིནཱ ཨམཀྑིཏོ སུདྡྷོ ཝིསདོ ཀཱསིཀཝཏྠེ ནིཀྑིཏྟམཎིརཏནཾ ཝིཡ ཛོཏེནྟོ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཨེཝཾ སནྟེཔི བོདྷིསཏྟསྶ ཙ བོདྷིསཏྟམཱཏུཡཱ ཙ སཀྐཱརཏྠཾ ཨཱཀཱསཏོ དྭེ ཨུདཀདྷཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཙ བོདྷིསཏྟམཱཏུཡཱ ཙ སརཱིརེ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེསུཾ.

ཨཐ ནཾ སུཝཎྞཛཱལེན པཊིགྒཧེཏྭཱ ཋིཏཱནཾ བྲཧྨཱནཾ ཧཏྠཏོ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ མངྒལསམྨཏཱཡ སུཁསམྥསྶཱཡ ཨཛིནཔྤཝེཎིཡཱ གཎྷིཾསུ, ཏེསཾ ཧཏྠཏོ མནུསྶཱ དུཀཱུལཙུམྦཊཀེན གཎྷིཾསུ, མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ མུཙྩིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ པུརཏྠིམདིསཾ ཨོལོཀེསི, ཨནེཀཱནི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཨེཀངྒཎཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ དེཝམནུསྶཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ ‘‘མཧཱཔུརིས, ཨིདྷ ཏུམྷེཧི སདིསོ ཨཉྙོ ནཏྠི, ཀུཏེཏྠ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི ¶ ཨཱཧཾསུ. ཨེཝཾ ཙཏསྶོ དིསཱ ¶ , ཙཏསྶོ ཨནུདིསཱ ཙ ཧེཊྛཱ, ཨུཔརཱིཏི དསཔི དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཀཉྩི ཨདིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨུཏྟརཱདིསཱ’’ཏི སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན ཨགམཱསི མཧཱབྲཧྨུནཱ སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཡམཱནེན, སུཡཱམེན ཝཱལ༹བཱིཛནིཾ, ཨཉྙཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སེསརཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཧཏྠཱཧི ཨནུགམྨམཱནོ. ཏཏོ སཏྟམཔདེ ཋིཏོ ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟོ སཱིཧནཱདཾ ནདི.

བོདྷིསཏྟོ ཧི ཏཱིསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི མཧོསདྷཏྟབྷཱཝེ, ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ, ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཙཱཏི. མཧོསདྷཏྟབྷཱཝེ ཀིརསྶ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནྟསྶེཝ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཙནྡནསཱརཾ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ གཏོ. སོ ཏཾ མུཊྛིཡཾ ཀཏྭཱཝ ནིཀྑནྟོ. ཨཐ ནཾ མཱཏཱ ‘‘ཏཱཏ, ཀིཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨོསདྷཾ, ཨམྨཱ’’ཏི. ཨིཏི ཨོསདྷཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཏྟཱ ‘‘ཨོསདྷདཱརཀོ’’ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ ཨོསདྷཾ གཧེཏྭཱ ཙཱཊིཡཾ པཀྑིཔིཾསུ, ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཨནྡྷབདྷིརཱདཱིནཾ ཏདེཝ སབྦརོགཝཱུཔསམཱཡ བྷེསཛྫཾ ཨཧོསི. ཏཏོ ‘‘མཧནྟཾ ཨིདཾ ཨོསདྷཾ, མཧནྟཾ ཨིདཾ ཨོསདྷ’’ནྟི ཨུཔྤནྣཝཙནཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘མཧོསདྷོ’’ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ པན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནྟོ དཀྑིཎཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱཝ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཨམྨ, ཀིཉྩི གེཧསྨིཾ, དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝདནྟོ ནིཀྑམི. ཨཐསྶ མཱཏཱ ‘‘སདྷནེ ཀུལེ ནིབྦཏྟོསི, ཏཱཏཱ’’ཏི པུཏྟསྶ ཧཏྠཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠཏལེ ཀཏྭཱ སཧསྶཏྠཝིཀཾ ཋཔཱཔེསི. ཨིམསྨིཾ པན ཨཏྟབྷཱཝེ ཨིམཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཱིཏི ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཏཱིསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི. ཡཐཱ ཙ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཀྑཎེ ཏཐཱ ཛཱཏིཀྑཎེཔིསྶ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ. ཡསྨིཾ པན སམཡེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ལུམྦིནཱིཝནེ ཛཱཏོ, ཏསྨིཾཡེཝ སམཡེ རཱཧུལམཱཏཱདེཝཱི, ཨཱནནྡཏྠེརོ ¶ ,ཚནྣོ ཨམཙྩོ, ཀཱལུ༹དཱཡཱི ཨམཙྩོ, ཀཎྜཀོ ཨསྶརཱཛཱ, མཧཱབོདྷིརུཀྑོ, ཙཏསྶོ ནིདྷིཀུམྦྷིཡོ ཙ ཛཱཏཱ. ཏཏྠ ཨེཀཱ ནིདྷིཀུམྦྷཱི གཱཝུཏཔྤམཱཎཱ, ཨེཀཱ ཨཌྜྷཡོཛནཔྤམཱཎཱ, ཨེཀཱ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཱ, ཨེཀཱ ཡོཛནཔྤམཱཎཱ. གམྦྷཱིརཏོ པཐཝཱིཔརིཡནྟཱ ཨེཝ ཨཧོསཱིཏི. ཨིམེ སཏྟ སཧཛཱཏཱ ནཱམ.

ཨུབྷཡནགརཝཱསིནོ ¶ བོདྷིསཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུནགརམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཾ དིཝསཾཡེཝ ཙ ‘‘ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ¶ པུཏྟོ ཛཱཏོ, ཨཡཾ ཀུམཱརོ བོདྷིམཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཧཊྛཏུཊྛཱ དེཝསངྒྷཱ ཙེལུཀྑེཔཱདཱིནི པཝཏྟེནྟཱ ཀཱིལི༹ཾསུ. ཏསྨིཾ སམཡེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཀུལཱུཔཀོ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཀཱལདེཝལོ ནཱམ ཏཱཔསོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣོ ཏཱ དེཝཏཱ ཏཐཱ ཀཱིལ༹མཱནཱ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཏུམྷེ ཨེཝཾ ཏུཊྛམཱནསཱ ཀཱིལ༹ཐ, མཡ྄ཧམྤེཏཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེཐཱ’’ཏི པུཙྪི. དེཝཏཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཱརིས, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟོ ཛཱཏོ, སོ བོདྷིམཎྜེ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསྶཏི, ‘ཏསྶ ཨནནྟཾ བུདྡྷལཱིལ༹ཾ དཊྛུཾ, དྷམྨཉྩ སོཏུཾ ལཙྪཱམཱ’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཏུཊྛཱམྷཱ’’ཏི. ཏཱཔསོ ཏཱསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཁིཔྤཾ དེཝལོཀཏོ ཨོརུཡ྄ཧ རཱཛནིཝེསནཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ ‘‘པུཏྟོ ཀིར ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཛཱཏོ, པསྶིསྶཱམི ན’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཀུམཱརཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཏཱཔསཾ ཝནྡཱཔེཏུཾ ཨབྷིཧརི. བོདྷིསཏྟསྶ པཱདཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཏཱཔསསྶ ཛཊཱསུ པཏིཊྛཧིཾསུ. བོདྷིསཏྟསྶ ཧི ཏེནཏྟབྷཱཝེན ཝནྡིཏབྦཡུཏྟཀོ ནཱམ ཨཉྙོ ནཏྠི. སཙེ ཧི ཨཛཱནནྟཱ བོདྷིསཏྟསྶ སཱིསཾ ཏཱཔསསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཡྻུཾ, སཏྟདྷཱ ཏསྶ མུདྡྷཱ ཕལེཡྻ. ཏཱཔསོ ‘‘ན མེ ཨཏྟཱནཾ ནཱསེཏུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཝནྡི.

ཏཱཔསོ ཨཏཱིཏེ ཙཏྟཱལཱིས ཀཔྤེ, ཨནཱགཏེ ཙཏྟཱལཱིསཱཏི ཨསཱིཏི ཀཔྤེ ཨནུསྶརཏི. བོདྷིསཏྟསྶ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ བུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ‘‘ནིསྶཾསཡེན བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨཙྪརིཡཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི སིཏཾ ཨཀཱསི. ཏཏོ ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཨཙྪརིཡཔུརིསཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ལབྷིསྶཱམི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ ‘‘ན ལབྷིསྶཱམི, ཨནྟརཱཡེཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བུདྡྷསཏེནཔི བུདྡྷསཧསྶེནཔི གནྟྭཱ བོདྷེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻེ ཨརཱུཔབྷཝེ ནིབྦཏྟིསྶཱམཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཨཙྪརིཡཔུརིསཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ན ལབྷིསྶཱམི, མཧཏཱི ཝཏ མེ ཛཱནི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པརོདི.

མནུསྶཱ ¶ ¶ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻོ ཨིདཱནེཝ ཧསིཏྭཱ པུན པརོདིཏྭཱ པཏིཊྛིཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻཔུཏྟསྶ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ པུཙྪིཾསུ. ‘‘ནཏྠེཏསྶ ཨནྟརཱཡོ, ནིསྶཾསཡེན བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པརོདིཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ པུརིསཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ན ལབྷིསྶཱམི, ‘མཧཏཱི ཝཏ མེ ཛཱནི བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨནུསོཙནྟོ རོདཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ སོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མེ ཉཱཏཀེསུ ཀོཙི ཨེཀཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ ནཱལཀདཱརཀཾ ¶ ཨདྡས. སོ བྷགིནིཡཱ གེཧཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀཧཾ ཏེ པུཏྟོ ནཱལཀོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི གེཧེ, ཨཡྻཱ’’ཏི. ‘‘པཀྐོསཱཧི ན’’ནྟི པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཾ ཀུམཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཀུལེ པུཏྟོ ཛཱཏོ, བུདྡྷངྐུརོ ཨེསོ, པཉྩཏིཾས ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏྭཾ ཨེཏཾ དཊྛུཾ ལབྷིསྶསི, ཨཛྫེཝ པབྦཛཱཧཱི’’ཏི. སཏྟཱསཱིཏིཀོཊིདྷནེ ཀུལེ ནིབྦཏྟདཱརཀོཔི ‘‘ན མཾ མཱཏུལོ ཨནཏྠེ ནིཡོཛེསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཨནྟརཱཔཎཏོ ཀཱསཱཡཱནི ཙེཝ མཏྟིཀཱཔཏྟཉྩ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ‘‘ཡོ ལོཀེ ཨུཏྟམཔུགྒལོ, ཏཾ ཨུདྡིསྶ མཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟཱབྷིམུཁཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ པཏྟཾ ཐཝིཀཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཾསཀཱུཊེ ཨོལགྒེཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. སོ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཔྤཏྟཾ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནཱལཀཔཊིཔདཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ པུན ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨུཀྐཊྛཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ སཏྟེཝ མཱསེ ཨཱཡུཾ པཱལེཏྭཱ ཨེཀཾ སུཝཎྞཔབྦཏཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཀོཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.

བོདྷིསཏྟམྤི ཁོ པཉྩམདིཝསེ སཱིསཾ ནྷཱཔེཏྭཱ ‘‘ནཱམགྒཧཎཾ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི རཱཛབྷཝནཾ ཙཏུཛྫཱཏིཡགནྡྷེཧི ཝིལིམྤེཏྭཱ ལཱཛཔཉྩམཀཱནི པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ཨསམྦྷིནྣཔཱཡཱསཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརངྒཏེ ཨཊྛསཏཾ བྲཱཧྨཎེ ནིམནྟེཏྭཱ རཱཛབྷཝནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སུབྷོཛནཾ བྷོཛཱཔེཏྭཱ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ལཀྑཎཱནི པརིགྒཧཱཔེསུཾ. ཏེསུ –

‘‘རཱམོ ¶ དྷཛོ ལཀྑཎོ ཙཱཔི མནྟཱི, ཡཉྙོ སུབྷོཛོ སུཡཱམོ སུདཏྟོ;

ཨེཏེ ཏདཱ ཨཊྛ ཨཧེསུཾ བྲཱཧྨཎཱ, ཚལ༹ངྒཝཱ མནྟཾ ཝིཡཱཀརིཾསཱུ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༨༤) –

ཨིམེ ཨཊྛེཝ བྲཱཧྨཎཱ ལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀཱ ཨཧེསུཾ. པཊིསནྡྷིགྒཧཎདིཝསེ སུཔིནོཔི ཨེཏེཧེཝ པརིགྒཧིཏོ ¶ . ཏེསུ སཏྟ ཛནཱ དྭེ ཨངྒུལིཡོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ དྭིདྷཱ ནཾ བྱཱཀརིཾསུ – ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི, རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, སཙེ པབྦཛིསྶཏི, བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སབྦཾ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ སིརིཝིབྷཝཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ཏེསཾ པན སབྦདཧརོ གོཏྟཏོ ཀོཎྜཉྙོ ¶ ནཱམ མཱཎཝོ བོདྷིསཏྟསྶ ཝརལཀྑཎསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཋཱནཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཨེཀནྟེནེས ཝིཝཊཙྪདོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀམེཝ ཨངྒུལིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཾ བྱཱཀཱསི. ཨཡཉྷི ཀཏཱདྷིཀཱརོ པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟོ པཉྙཱཡ ཨིཏརེ སཏྟ ཛནེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏསྶ བོདྷིསཏྟསྶ ཨེཀནྟབུདྡྷབྷཱཝསངྑཱཏཾ ཨེཀམེཝ གཧིཾ ཨདྡས, ཏསྨཱ ཨེཀཾ ཨངྒུལིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཝཾ བྱཱཀཱསི. ཨཐསྶ ནཱམཾ གཎྷནྟཱ སབྦལོཀསྶ ཨཏྠསིདྡྷིཀརཏྟཱ ‘‘སིདྡྷཏྠོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ.

ཨཐ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརཱནི གནྟྭཱ པུཏྟེ ཨཱམནྟཡིཾསུ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷེ མཧལླཀཱ, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟཾ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟཾ མཡཾ སམྦྷཱཝེཡྻཱམ ཝཱ ནོ ཝཱ, ཏུམྷེ ཏསྨིཾ ཀུམཱརེ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟེ ཏསྶ སཱསནེ པབྦཛེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཏེ སཏྟཔི ཛནཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ, ཀོཎྜཉྙམཱཎཝོཡེཝ པན ཨརོགོ ཨཧོསི. སོ མཧཱསཏྟེ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨནཀྐམེན ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ‘‘རམཎཱིཡོ ཝཏ ཨཡཾ བྷཱུམིབྷཱགོ, ཨལཾ ཝཏིདཾ པདྷཱནཏྠིཀསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ པདྷཱནཱཡཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨུཔགཏེ ‘‘མཧཱཔུརིསོ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུཏྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ཀིར ¶ པབྦཛིཏོ, སོ ནིསྶཾསཡེན བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི. སཙེ ཏུམྷཱཀཾ པིཏརོ ཨརོགཱ ཨསྶུ, ཨཛྫ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛེཡྻུཾ. སཙེ ཏུམྷེཔི ཨིཙྪེཡྻཱཐ, ཨེཐ, མཡཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསཾ ཨནུཔབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ སབྦེ ཨེཀཙྪནྡཱ བྷཝིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཏེསུ ཏཡོ ཛནཱ ན པབྦཛིཾསུ, ཀོཎྜཉྙབྲཱཧྨཎཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརེ ཙཏྟཱརོ པབྦཛིཾསུ. ཏེ པཉྩཔི ཛནཱ པཉྩཝགྒིཡཏྠེརཱ ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏདཱ པན སུདྡྷོདནརཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ དིསྭཱ མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཙཏྟཱརི པུབྦནིམིཏྟཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏརཉྩ ཀཏརཉྩཱ’’ཏི? ‘‘ཛརཱཛིཎྞཾ, བྱཱདྷིཏཾ, མཏཾ, པབྦཛིཏ’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝརཱུཔཱནཾ མམ པུཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ མཱ ཨདཏྠ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟསྶ བུདྡྷབྷཱཝེན ཀམྨཾ ནཏྠི, ཨཧཾ མམ པུཏྟཾ དྭིསཧསྶདཱིཔཔརིཝཱརཱནཾ, ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནཾ, ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀརོནྟཾ ཚཏྟིཾསཡོཛནཔརིམཎྜལཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ གགནཏལེ ཝིཙརམཱནཾ པསྶིཏུཀཱམོ’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཨིམེསཾ ཙཏུཔྤཀཱརཱནཾ ནིམིཏྟཱནཾ ¶ ཀུམཱརསྶ ¶ ཙཀྑུཔཐེ ཨཱགམནནིཝཱརཎཏྠཾ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ གཱཝུཏེ གཱཝུཏེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. ཏཾ དིཝསཉྩ མངྒལཊྛཱནེ སནྣིཔཏིཏེསུ ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིཀུལསཧསྶེསུ ཨེཀམེཀོ ཨེཀམེཀཾ པུཏྟཾ པཊིཛཱནི – ‘‘ཨཡཾ བུདྡྷོ ཝཱ ཧོཏུ རཱཛཱ ཝཱ, མཡཾ ཨེཀམེཏཾ པུཏྟཾ དསྶཱམ. སཙེཔི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཁཏྟིཡསམཎགཎེཧེཝ པརིཝཱརིཏོ ཝིཙརིསྶཏི. སཙེཔི རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི, ཁཏྟིཡཀུམཱརེཧེཝ པུརཀྑཏཔརིཝཱརིཏོ ཝིཙརིསྶཏཱི’’ཏི. རཱཛཱཔི བོདྷིསཏྟསྶ ཨུཏྟམརཱུཔསམྤནྣཱ ཝིགཏསབྦདོསཱ དྷཱཏིཡོ པཙྩུཔཊྛཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ མཧནྟེན པརིཝཱརེན མཧནྟེན སིརིསོབྷགྒེན ཝཌྜྷཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཉྙོ ཝཔྤམངྒལཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཏཾ དིཝསཾ སཀལནགརཾ དེཝནགརཾ ཝིཡ ཨལངྐརོནྟི, སབྦེ དཱསཀམྨཀརཱདཡོ ཨཧཏཝཏྠནིཝཏྠཱ གནྡྷམཱལཱདིཔཊིམཎྜིཏཱ རཱཛཀུལེ སནྣིཔཏནྟི, རཉྙོ ཀམྨནྟེ ནངྒལསཧསྶཾ ཡོཛཡནྟི, ཏསྨིཾ པན དིཝསེ ཨེཀེནཱུནཨཊྛསཏནངྒལཱནི སདྡྷིཾ བལིབདྡརསྨིཡོཏྟེཧི རཛཏཔརིཀྑཏཱནི ཧོནྟི. རཉྙོ ཨཱལམྦནནངྒལཾ པན རཏྟསུཝཎྞཔརིཀྑཏཾ ཧོཏི. བལིབདྡཱནཾ སིངྒརསྨིཔཏོདཱཔི སུཝཎྞཔརིཀྑཏཱཝ ཧོནྟི. རཱཛཱ མཧཱཔརིཝཱརེན ནིཀྑམནྟོ ¶ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱཝ ཨགམཱསི. ཀམྨནྟཊྛཱནེ ཨེཀོ ཛམྦུརུཀྑོ བཧལཔལཱསོ སནྡཙྪཱཡོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཧེཊྛཱ ཀུམཱརསྶ སཡནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི སུཝཎྞཏཱརཀཁཙིཏཝིཏཱནཾ བནྡྷཱཔེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེཏྭཱ རཱཛཱ སབྦཱལངྐཱརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏོ ནངྒལཀརཎཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ རཱཛཱ སུཝཎྞནངྒལཾ གཎྷཱཏི, ཨམཙྩཱ ཨེཀེནཱུནཨཊྛསཏརཛཏནངྒལཱནི, ཀསྶཀཱ སེསནངྒལཱནི. ཏེ ཏཱནི གཧེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཀསནྟི. རཱཛཱ པན ཨོརཏོ ཝཱ པཱརཾ གཙྪཏི, པཱརཏོ ཝཱ ཨོརཾ ཨཱགཙྪཏི.

ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ མཧཱསམྤཏྟི ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱ དྷཱཏིཡོ ‘‘རཉྙོ སམྤཏྟིཾ པསྶཱམཱ’’ཏི ཨནྟོསཱཎིཏོ བཧི ནིཀྑནྟཱ. བོདྷིསཏྟོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེནྟོ ཀཉྩི ཨདིསྭཱཝ ཝེགེན ཨུཊྛཱཡ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནེ པརིགྒཧེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེསི. དྷཱཏིཡོ ཁཛྫབྷོཛྫནྟརེ ཝིཙརམཱནཱ ཐོཀཾ ཙིརཱཡིཾསུ. སེསརུཀྑཱནཾ ཚཱཡཱ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཏསྶ པན ཛམྦུརུཀྑསྶ ཚཱཡཱ པརིམཎྜལཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. དྷཱཏིཡོ ‘‘ཨཡྻཔུཏྟོ ཨེཀཀོ’’ཏི ཝེགེན སཱཎིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨནྟོ པཝིསམཱནཱ བོདྷིསཏྟཾ སཡནེ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏཉྩ པཱཊིཧཱརིཡཾ ¶ དིསྭཱ གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘དེཝ, ཀུམཱརོ ཨེཝཾ ནིསིནྣོ, ཨཉྙེསཾ རུཀྑཱནཾ ཚཱཡཱ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཛམྦུརུཀྑསྶ པན ཚཱཡཱ པརིམཎྜལཱ ཋིཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཝེགེནཱགནྟྭཱ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ, ཏཱཏ, དུཏིཡཝནྡནཱ’’ཏི པུཏྟཾ ཝནྡི.

ཨཐ ¶ ཨནུཀྐམེན བོདྷིསཏྟོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཛཱཏོ. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེ ཏཡོ པཱསཱདེ ཀཱརེསི – ཨེཀཾ ནཝབྷཱུམིཀཾ, ཨེཀཾ སཏྟབྷཱུམིཀཾ, ཨེཀཾ པཉྩབྷཱུམིཀཾ, ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱ ཙ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཨུཔཊྛཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ དེཝོ ཝིཡ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨལངྐཏནཱཊཀིཏྠཱིཧི པརིཝུཏོ ནིཔྤུརིསེཧི ཏཱུརིཡེཧི པརིཙཱརིཡམཱནོ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨུཏུཝཱརེན ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཝིཧཱསི. རཱཧུལམཱཏཱ པནསྶ དེཝཱི ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི.

ཏསྶེཝཾ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཉཱཏིསངྒྷསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཨཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘སིདྡྷཏྠོ ཀཱིལཱ༹པསུཏོཝ ཝིཙརཏི, ན ཀིཉྩི སིཔྤཾ སིཀྑཏི, སངྒཱམེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ཀིཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི? རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ¶ ‘‘ཏཱཏ, ཏཝ ཉཱཏཀཱ ‘སིདྡྷཏྠོ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཨསིཀྑིཏྭཱ ཀཱིལཱ༹པསུཏོཝ ཝིཙརཏཱི’ཏི ཝདནྟི, ཨེཏྠ ཀིཾ སཏྟུ པཏྟཀཱལེ མཉྙསཱི’’ཏི? ‘‘དེཝ, མམ སིཔྤཾ སིཀྑནཀིཙྩཾ ནཏྠི, ནགརེ མམ སིཔྤདསྶནཏྠཾ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཐ ‘ཨིཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཉཱཏཀཱནཾ སིཔྤཾ དསྶེསྶཱམཱི’’’ཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཨཀྑཎཝེདྷིཝཱལཝེདྷིདྷནུགྒཧེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨཉྙེཧི དྷནུགྒཧེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ ཉཱཏཀཱནཾ དྭཱདསཝིདྷཾ སིཔྤཾ དསྶེསི. ཏཾ སརབྷངྒཛཱཏཀེ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏདཱ ཏསྶ ཉཱཏིསངྒྷོ ནིཀྐངྑོ ཨཧོསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གནྟུཀཱམོ སཱརཐིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘རཐཾ ཡོཛེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ མཧཱརཧཾ ཨུཏྟམརཐཾ སབྦཱལངྐཱརེན ཨལངྐརིཏྭཱ ཀུམུདཔཏྟཝཎྞེ ཙཏྟཱརོ མངྒལསིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པཊིཝེདེསི. བོདྷིསཏྟོ དེཝཝིམཱནསདིསཾ རཐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. དེཝཏཱ ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརསྶ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནཀཱལོ ཨཱསནྣོ, པུབྦནིམིཏྟཾ དསྶེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཾ དེཝཔུཏྟཾ ཛརཱཛིཎྞཾ ཁཎྜདནྟཾ པལིཏཀེསཾ ཝངྐཾ ཨོབྷགྒསརཱིརཾ དཎྜཧཏྠཾ པཝེདྷམཱནཾ ཀཏྭཱ དསྶེསུཾ. ཏཾ བོདྷིསཏྟོ ཙེཝ སཱརཐི ཙ པསྶནྟི. ཏཏོ བོདྷིསཏྟོ, ‘‘སམྨ, ཀོ ནཱམེས པུརིསོ, ཀེསཱཔིསྶ ན ཡཐཱ ཨཉྙེས’’ནྟི མཧཱཔདཱནེ (དཱི. ནི. ༢.༤༥) ཨཱགཏནཡེན སཱརཐིཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘དྷིརཏྠུ ཝཏ, བྷོ, ཛཱཏི ¶ , ཡཏྲ ཧི ནཱམ ཛཱཏསྶ ཛརཱ པཉྙཱཡིསྶཏཱི’’ཏི སཾཝིགྒཧདཡོ ཏཏོཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པཱསཱདམེཝ ཨབྷིརུཧི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ མམ པུཏྟོ ཁིཔྤཾ པཊིནིཝཏྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཛིཎྞཔུརིསཾ དིསྭཱ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཛིཎྞཀཾ དིསྭཱ པབྦཛིསྶཏཱིཏི ཨཱཧཾསུ, ཀསྨཱ མཾ ནཱསེཐ, སཱིགྷཾ པུཏྟསྶ ནཱཊཀཱནི སཛྫེཐ, སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ¶ པབྦཛྫཱཡ སཏིཾ ན ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སབྦདིསཱསུ ཨདྡྷཡོཛནེ ཨདྡྷཡོཛནེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི.

པུནེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ཏཐེཝ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ དེཝཏཱབྷིནིམྨིཏཾ བྱཱདྷིཏཾ པུརིསཾ དིསྭཱ པུརིམནཡེནེཝ པུཙྪིཏྭཱ སཾཝིགྒཧདཡོ ནིཝཏྟིཏྭཱ པཱསཱདཾ ¶ ཨབྷིརུཧི. རཱཛཱཔི པུཙྪིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཾཝིདཧིཏྭཱ པུན ཝཌྜྷེཏྭཱ སམནྟཱ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎེ པདེསེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. ཨཔརམྤི ཨེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ཏཐེཝ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ དེཝཏཱབྷིནིམྨིཏཾ ཀཱལངྐཏཾ དིསྭཱ པུརིམནཡེནེཝ པུཙྪིཏྭཱ སཾཝིགྒཧདཡོ པུན ནིཝཏྟིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧི. རཱཛཱཔི པུཙྪིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཾཝིདཧིཏྭཱ པུན ཝཌྜྷེཏྭཱ སམནྟཏོ ཡོཛནཔྤམཱཎེ པདེསེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. ཨཔརཾ པནེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཐེཝ དེཝཏཱབྷིནིམྨིཏཾ སུནིཝཏྠཾ སུཔཱརུཏཾ པབྦཛིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ནཱམེསོ སམྨཱ’’ཧི སཱརཐིཾ པུཙྪི. སཱརཐི ཀིཉྩཱཔི བུདྡྷུཔྤཱདསྶ ཨབྷཱཝཱ པབྦཛིཏཾ ཝཱ པབྦཛིཏགུཎེ ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, དེཝཏཱནུབྷཱཝེན པན ‘‘པབྦཛིཏོ ནཱམཱཡཾ, དེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པབྦཛྫཱཡ གུཎེ ཝཎྞེསི. བོདྷིསཏྟོ པབྦཛྫཱཡ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི. དཱིགྷབྷཱཎཀཱ པནཱཧུ – ‘‘ཙཏྟཱརིཔི ནིམིཏྟཱནི ཨེཀདིཝསེནེཝ དིསྭཱ ཨགམཱསཱི’’ཏི.

སོ ཏཏྠ དིཝསབྷཱགཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ མངྒལཔོཀྑརཎིཡཾ ནྷཱཡིཏྭཱ ཨཏྠངྒཏེ སཱུརིཡེ མངྒལསིལཱཔཊྚེ ནིསཱིདི ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏུཀཱམོ, ཨཐསྶ པརིཙཱརཀཔུརིསཱ ནཱནཱཝཎྞཱནི དུསྶཱནི ནཱནཔྤཀཱརཱ ཨཱབྷརཎཝིཀཏིཡོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱནི ཙ ཨཱདཱཡ སམནྟཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀྐསྶ ནིསིནྣཱསནཾ ཨུཎྷཾ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མཾ ཨིམམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཀཱམོསཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨལངྐཱརེཏུཀཱམཏཾ ཉཏྭཱ ཝིསྶཀམྨཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སམྨ ཝིསྶཀམྨ, སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ཨཛྫ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིསྶཏི, ཨཡམསྶ པཙྪིམོ ཨལངྐཱརོ, ཏྭཾ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ མཧཱཔུརིསཾ དིབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརོཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ དེཝཱནུབྷཱཝེན ཏངྑཎཉྙེཝ ¶ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཀཔྤཀསདིསོ ཧུཏྭཱ དིབྦདུསྶེན བོདྷིསཏྟསྶ སཱིསཾ ཝེཋེསི. བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠསམྥསྶེནེཝ ‘‘ནཱམཾ མནུསྶོ, དེཝཔུཏྟོ ཨཡ’’ནྟི ཨཉྙཱསི. ཝེཋནེན ཝེཋིཏམཏྟེ སཱིསེ མོལི༹ཡཾ མཎིརཏནཱཀཱརེན དུསྶསཧསྶཾ ཨབྦྷུགྒཉྪི, པུན ཝེཋེནྟསྶ དུསྶསཧསྶནྟི དསཀྑཏྟུཾ ཝེཋེནྟསྶ དས དུསྶསཧསྶཱནི ཨབྦྷུགྒཙྪིཾསུ. ‘‘སཱིསཾ ཁུདྡཀཾ, དུསྶཱནི བཧཱུནི ¶ , ཀཐཾ ཨབྦྷུགྒཏཱནཱི’’ཏི ན ཙིནྟེཏབྦཾ. ཏེསུ ཧི སབྦམཧནྟཾ ཨཱམལཀཔུཔྥཔྤམཱཎཾ, ཨཝསེསཱནི ཀདམྦཀཔུཔྥཔྤམཱཎཱནི ¶ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟསྶ སཱིསཾ ཀིཉྫཀྑགཝཙྪིཏཾ ཝིཡ ཀུཡྻཀཔུཔྥཾ ཨཧོསི.

ཨཐསྶ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏསྶ སབྦཏཱལཱཝཙརེསུ སཀཱནི སཀཱནི པཊིབྷཱནཱནི དསྶཡནྟེསུ, བྲཱཧྨཎེསུ ‘‘ཛཡནནྡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི, སུཏམངྒལིཀཱདཱིསུ ཙ ནཱནཔྤཀཱརེཧི མངྒལཝཙནཏྠུཏིགྷོསེཧི སམྦྷཱཝེནྟེསུ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ཏཾ རཐཝརཾ ཨབྷིརུཧི. ཏསྨིཾ སམཡེ ‘‘རཱཧུལམཱཏཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཏཱ’’ཏི སུཏྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘པུཏྟསྶ མེ ཏུཊྛིཾ ནིཝེདེཐཱ’’ཏི སཱསནཾ པཧིཎི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘རཱཧུ ཛཱཏོ, བནྡྷནཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ མེ པུཏྟོ ཨཝཙཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མེ ནཏྟཱ ‘རཱཧུལཀུམཱརོ’ཏྭེཝ ནཱམ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ.

བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ རཐཝརཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨཏིམཧནྟེན ཡསེན ཨཏིམནོརམེན སིརིསོབྷགྒེན ནགརཾ པཱཝིསི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཀིསཱགོཏམཱི ནཱམ ཁཏྟིཡཀཉྙཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརཏལགཏཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀུརུམཱནསྶ བོདྷིསཏྟསྶ རཱུཔསིརིཾ དིསྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ནིབྦུཏཱ ནཱུན སཱ མཱཏཱ, ནིབྦུཏོ ནཱུན སོ པིཏཱ;

ནིབྦུཏཱ ནཱུན སཱ ནཱརཱི, ཡསྶཱཡཾ ཨཱིདིསོ པཏཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ); –

བོདྷིསཏྟོ ཏཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ པསྶནྟིཡཱ མཱཏུ ཧདཡཾ ནིབྦཱཡཏི, པིཏུ ཧདཡཾ ནིབྦཱཡཏི, པཛཱཔཏིཡཱ ཧདཡཾ ནིབྦཱཡཏཱི’ཏི. ཀིསྨིཾ ནུ ཁོ ནིབྦུཏེ ཧདཡཾ ནིབྦུཏཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཀིལེསེསུ ཝིརཏྟམནསྶ ཨེཏདཧོསི ¶ – ‘‘རཱགགྒིམྷི ནིབྦུཏེ ནིབྦུཏཾ ནཱམ ཧོཏི, དོསགྒིམྷི ནིབྦུཏེ ནིབྦུཏཾ ནཱམ ཧོཏི, མོཧགྒིམྷི ནིབྦུཏེ ནིབྦུཏཾ ནཱམ ཧོཏི, མཱནདིཊྛིཨཱདཱིསུ སབྦཀིལེསདརཐེསུ ནིབྦུཏེསུ ནིབྦུཏཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཡཾ མེ སུསྶཝནཾ སཱཝེཏི, ཨཧཉྷི ནིབྦཱནཾ གཝེསནྟོ ཝིཙརཱམི, ཨཛྫེཝ མཡཱ གྷརཱཝཱསཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ ནིབྦཱནཾ གཝེསིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཡཾ ཨིམིསྶཱ ཨཱཙརིཡབྷཱགོ ཧོཏཱུ’’ཏི ¶ ཀཎྛཏོ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཀིསཱགོཏམིཡཱ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ མུཏྟཱཧཱརཾ པེསེསི. སཱ ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ མཡི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པཎྞཱཀཱརཾ པེསེཏཱི’’ཏི སོམནསྶཛཱཏཱ ཨཧོསི.

བོདྷིསཏྟོཔི ¶ མཧནྟེན སིརིསོབྷགྒེན ཨཏྟནོ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སིརིསཡནེ ནིཔཛྫི. ཏཱཝདེཝ ཙ ནཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ ནཙྩགཱིཏཱདཱིསུ སུསིཀྑིཏཱ དེཝཀཉྙཱ ཝིཡ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ནཱནཱཏཱུརིཡཱནི གཧེཏྭཱ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ཨབྷིརམཱཔེནྟིཡོ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཱནི པཡོཛཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཀིལེསེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟཏཱཡ ནཙྩཱདཱིསུ ཨནབྷིརཏོ མུཧུཏྟཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. ཏཱཔི ཨིཏྠིཡོ ‘‘ཡསྶཏྠཱཡ མཡཾ ནཙྩཱདཱིནི པཡོཛེམ, སོ ནིདྡཾ ཨུཔགཏོ, ཨིདཱནི ཀིམཏྠཾ ཀིལམིསྶཱམཱ’’ཏི གཧིཏགཧིཏཱནི ཏཱུརིཡཱནི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཾསུ, གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔཱ ཛྷཱཡནྟི. བོདྷིསཏྟོ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཡནཔིཊྛེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཨདྡས ཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཱུརིཡབྷཎྜཱནི ཨཝཏྠརིཏྭཱ ནིདྡཱཡནྟིཡོ – ཨེཀཙྩཱ པགྒྷརིཏཁེལཱ༹, ཀིལིནྣགཏྟཱ, ཨེཀཙྩཱ དནྟེ ཁཱདནྟིཡོ, ཨེཀཙྩཱ ཀཱཀཙྪནྟིཡོ, ཨེཀཙྩཱ ཝིཔྤལཔནྟིཡོ, ཨེཀཙྩཱ ཝིཝཊམུཁཱི, ཨེཀཙྩཱ ཨཔགཏཝཏྠཱ པཱཀཊབཱིབྷཙྪསམྦཱདྷཊྛཱནཱ. སོ ཏཱསཾ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཀཱམེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ སཀྐབྷཝནསདིསམྤི ཏཾ མཧཱཏལཾ ཝིཝིདྷནཱནཱཀུཎཔབྷརིཏཾ ཨཱམཀསུསཱནཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱསི, ཏཡོ བྷཝཱ ཨཱདིཏྟགེཧསདིསཱ ཁཱདིཾསུ – ‘‘ཨུཔདྡུཏཾ ཝཏ, བྷོ, ཨུཔསྶཊྛཾ ཝཏ, བྷོ’’ཏི ཨུདཱནཾ པཝཏྟེསི, ཨཏིཝིཡསྶ པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི.

སོ ‘‘ཨཛྫེཝ མཡཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཡནཱ ཝུཊྛཱཡ དྭཱརསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨུམྨཱརེ སཱིསཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ ཚནྣོ – ‘‘ཨཧཾ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཚནྣོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཛྫཱཧཾ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏུཀཱམོ, ཨེཀཾ མེ ཨསྶཾ ཀཔྤེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི ཨསྶབྷཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ ཨསྶསཱལཾ གནྟྭཱ གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔེསུ ཛལནྟེསུ སུམནཔཊྚཝིཏཱནསྶ ཧེཊྛཱ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཋིཏཾ ཀཎྜཀཾ ཨསྶརཱཛཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཛྫ མཡཱ ཨིམམེཝ ཀཔྤེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཀཎྜཀཾ ཀཔྤེསི. སོ ཀཔྤིཡམཱནོཝ ཨཉྙཱསི ‘‘ཨཡཾ ཀཔྤནཱ ཨཏིཝིཡ གཱལ༹ྷཱ, ཨཉྙེསུ དིཝསེསུ ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹དིགམནཀཱལེ ¶ ཀཔྤནཱ ཝིཡ ན ཧོཏི ¶ , མཡ྄ཧཾ ཨཡྻཔུཏྟོ ཨཛྫ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏུཀཱམོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏུཊྛམཱནསོ མཧཱཧསིཏཾ ཧསི, སོ སདྡོ སཀལནགརཾ པཏྠརིཏྭཱ གཙྪེཡྻ. དེཝཏཱ པན ནཾ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ན ཀསྶཙི སོཏུཾ ཨདཾསུ.

བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ ཚནྣཾ པེསེཏྭཱཝ ‘‘པུཏྟཾ ཏཱཝ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ནིསིནྣཔལླངྐཏོ ཨུཊྛཱཡ རཱཧུལམཱཏུཡཱ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ གབྦྷདྭཱརཾ ཝིཝརི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨནྟོགབྦྷེ གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔོ ཛྷཱཡཏི, རཱཧུལམཱཏཱ སུམནམལླིཀཱདཱིནཾ པུཔྥཱནཾ ཨམྦཎམཏྟེན ཨབྷིཔྤཀིཎྞེ སཡནེ པུཏྟསྶ མཏྠཀེ ཧཏྠཾ ཋཔེཏྭཱ ནིདྡཱཡཏི. བོདྷིསཏྟོ ཨུམྨཱརེ པཱདཾ ཋཔེཏྭཱ ཋིཏཀོཝ ¶ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ དེཝིཡཱ ཧཏྠཾ ཨཔནེཏྭཱ མམ པུཏྟཾ གཎྷིསྶཱམི, དེཝཱི པབུཛ྄ཛྷིསྶཏི, ཨེཝཾ མེ གམནནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏི, བུདྡྷོ ཧུཏྭཱཝ ཨཱགནྟྭཱ པུཏྟཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི པཱསཱདཏལཏོ ཨོཏརི. ཡཾ པན ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཏདཱ སཏྟཱཧཛཱཏོ རཱཧུལཀུམཱརོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སེསཊྛཀཐཱསུ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨིདམེཝ གཧེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ པཱསཱདཏལཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨསྶསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏཱཏ ཀཎྜཀ, ཏྭཾ ཨཛྫ ཨེཀརཏྟིཾ མཾ ཏཱརཡ, ཨཧཾ ཏཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཏཱརཡིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཀཎྜཀསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧི. ཀཎྜཀོ གཱིཝཏོ པཊྛཱཡ ཨཱཡཱམེན ཨཊྛཱརསཧཏྠོ ཧོཏི, ཏདནུཙྪཝིཀེན ཨུབྦེདྷེན སམནྣཱགཏོ ཐཱམཛཝསམྤནྣོ སབྦསེཏོ དྷོཏསངྑསདིསོ. སོ སཙེ ཧསེཡྻ ཝཱ པདསདྡཾ ཝཱ ཀརེཡྻ, སདྡོ སཀལནགརཾ ཨཝཏྠརེཡྻ, ཏསྨཱ དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏསྶ ཡཐཱ ན ཀོཙི སུཎཱཏི, ཨེཝཾ ཧསིཏསདྡཾ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཨཀྐམནཨཀྐམནཔདཝཱརེ ཧཏྠཏལཱནི ཨུཔནཱམེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ཨསྶཝརསྶ པིཊྛིཝེམཛ྄ཛྷགཏོ ཚནྣཾ ཨསྶསྶ ཝཱལདྷིཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ མཧཱདྭཱརསམཱིཔཾ པཏྟོ. ཏདཱ པན རཱཛཱ ‘‘ཨེཝཾ མམ པུཏྟོ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ཝེལཱཡ ནགརདྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ནིཀྑམིཏུཾ ན སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི དྭཱིསུ དྭཱརཀཝཱཊེསུ ཨེཀེཀཾ པུརིསསཧསྶེན ཝིཝརིཏབྦཾ ཀཱརེསི. བོདྷིསཏྟོ པན ཐཱམབལསམྤནྣོ ཧཏྠིགཎནཱཡ ཀོཊིསཧསྶཧཏྠཱིནཾ བལཾ དྷཱརེསི, པུརིསགཎནཱཡ དསཀོཊིསཧསྶཔུརིསཱནཾ ¶ བལཾ དྷཱརེསི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ དྭཱརཾ ན ཝིཝརིཡྻཏི, ཨཛྫ ཀཎྜཀསྶ པིཊྛེ ནིསིནྣོཝ ཝཱལདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏེན ཚནྣེན སདྡྷིཾཡེཝ ཀཎྜཀཾ ཨཱུརུཧི ནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཊྛཱརསཧཏྠུབྦེདྷཾ ¶ པཱཀཱརཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཏིཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི. ཚནྣོཔི ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ དྭཱརཾ ན ཝིཝརིཡྻཏི, ཨཧཾ ཨཏྟནོ སཱམིཀཾ ཨཡྻཔུཏྟཾ ཁནྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཀཎྜཀཾ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཀུཙྪིཡཾ པརིཀྑིཔནྟོ ཨུཔཀཙྪནྟརེ ཀཏྭཱ པཱཀཱརཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཏིཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི. ཀཎྜཀོཔི ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ དྭཱརཾ ན ཝིཝརིཡྻཏི, ཨཧཾ ཨཏྟནོ སཱམིཀཾ པིཊྛེ ཡཐཱནིསིནྣམེཝ ཚནྣེན ཝཱལདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏེན སདྡྷིཾཡེཝ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཱཀཱརཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཏིཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི. སཙེ དྭཱརཾ ན ཝིཝརེཡྻ, ཡཐཱཙིནྟིཏམེཝ ཏེསུ ཏཱིསུ ཛནེསུ ཨཉྙཏརོ སམྤཱདེཡྻ. དྭཱརེ པན ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ དྭཱརཾ ཝིཝརི.

ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘བོདྷིསཏྟཾ ནིཝཏྟེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘མཱརིས, མཱ ནིཀྑམི, ཨིཏོ ཏེ སཏྟམེ དིཝསེ ཙཀྐརཏནཾ པཱཏུབྷཝིསྶཏི, དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརཱནཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནཾ རཛྫཾ ཀཱརེསྶསི, ནིཝཏྟ, མཱརིསཱ’’ཏི. ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི? ‘‘ཨཧཾ ཝསཝཏྟཱི’’ཏི. ‘‘མཱར, ཛཱནཱམཧཾ མཡ྄ཧཾ ཙཀྐརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝཾ, ཨནཏྠིཀོཧཾ ¶ རཛྫེན, དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨུནྣཱདེཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཱརོ ‘‘ཨིཏོ དཱནི ཏེ པཊྛཱཡ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཙིནྟིཏཀཱལེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨོཏཱརཱཔེཀྑོ ཚཱཡཱ ཝིཡ ཨནུགཙྪནྟོ ཨནུབནྡྷི.

བོདྷིསཏྟོཔི ཧཏྠགཏཾ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ ཨནཔེཀྑོ ཚཌྜེཏྭཱ མཧནྟེན སཀྐཱརེན ནགརཱ ནིཀྑམི. ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེ ཝཏྟམཱནེ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཙ པུན ནགརཾ ཨཔལོཀེཏུཀཱམོ ཛཱཏོ. ཨེཝཉྩ པནསྶ ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣམཏྟེཡེཝ – ‘‘མཧཱཔུརིས, ན ཏཡཱ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཨོལོཀནཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི ཝདམཱནཱ ཝིཡ མཧཱཔཐཝཱི ཀུལཱལཙཀྐཾ ཝིཡ ཚིཛྫིཏྭཱ པརིཝཏྟི. བོདྷིསཏྟོ ནགརཱབྷིམུཁོ ཋཏྭཱ ནགརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྨིཾ པཐཝིཔྤདེསེ ཀཎྜཀནིཝཏྟནཙེཏིཡཊྛཱནཾ དསྶེཏྭཱ གནྟབྦམགྒཱབྷིམུཁཾ ཀཎྜཀཾ ཀཏྭཱ པཱཡཱསི མཧནྟེན སཀྐཱརེན ཨུལཱ༹རེན སིརིསོབྷགྒེན. ཏདཱ ཀིརསྶ དེཝཏཱ པུརཏོ སཊྛི ཨུཀྐཱསཧསྶཱནི དྷཱརཡིཾསུ, པཙྪཏོ སཊྛི ¶ , དཀྑིཎཔསྶཏོ སཊྛི, ཝཱམཔསྶཏོ སཊྛཱིཏི. ཨཔརཱ དེཝཏཱ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱ ཨུཀྐཱ དྷཱརཡིཾསུ. ཨཔརཱ དེཝཏཱ ཙ ནཱགསུཔཎྞཱདཡོ ཙ དིབྦེཧི གནྡྷེཧི མཱལཱཧི ཙུཎྞེཧི དྷཱུཔེཧི པཱུཛཡམཱནཱ གཙྪནྟི, པཱརིཙྪཏྟཀཔུཔྥེཧི ཙེཝ མནྡཱརཝཔུཔྥེཧི ཙ གྷནམེགྷཝུཊྛིཀཱལེ དྷཱརཱཧི ཝིཡ ནབྷཾ ནིརནྟརཾ ཨཧོསི, དིབྦཱནི སཾགཱིཏཱནི པཝཏྟིཾསུ ¶ , སམནྟཏོ ཨཊྛ ཏཱུརིཡཱནི, སཊྛི ཏཱུརིཡཱནཱིཏི ཨཊྛསཊྛི ཏཱུརིཡསཏསཧསྶཱནི པཝཏྟཡིཾསུ. ཏེསཾ སདྡོ སམུདྡཀུཙྪིཡཾ མེགྷདྷནིཏཀཱལོ ཝིཡ, ཡུགནྡྷརཀུཙྪིཡཾ སཱགརནིགྒྷོསཀཱལོ ཝིཡ ཙ ཝཏྟཏི.

ཨིམིནཱ སིརིསོབྷགྒེན གཙྪནྟོ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀརཏྟེནེཝ ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམྨ ཏིཾསཡོཛནམཏྠཀེ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརཾ པཱཔུཎི. ཀིཾ པན ཨསྶོ ཏཏོ པརཾ གནྟུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི? ནོ ན སཀྐོཏི. སོ ཧི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ ནཱབྷིཡཱ ཋིཏཙཀྐསྶ ནེམིཝཊྚིཾ མདྡནྟོ ཝིཡ ཨནྟནྟེན ཙརིཏྭཱ པུརེཔཱཏརཱསམེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ སམྤཱདིཏཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏུཾ སམཏྠོ. ཏདཱ པན དེཝནཱགསུཔཎྞཱདཱིཧི ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨོསྶཊྛེཧི གནྡྷམཱལཱདཱིཧི ཡཱཝ ཨཱུརུཔྤདེསཱ སཉྪནྣསརཱིརཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ གནྡྷམཱལཱཛཊཾ ཚིནྡནྟསྶ ཨཏིཔཔཉྩོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཏིཾསཡོཛནམཏྟམེཝ ཨགམཱསི. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ནདཱིཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཚནྣཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཱ ནཱམ ཨཡཾ ནདཱི’’ཏི? ‘‘ཨནོམཱ ནཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྷཱཀམྤི པབྦཛྫཱ ཨནོམཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཎྷིཡཱ གྷཊྚེནྟོ ཨསྶསྶ སཉྙཾ ཨདཱསི. ཨསྶོ ཙ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཊྛུསབྷཝིཏྠཱརཱཡ ནདིཡཱ པཱརིམཏཱིརེ ཨཊྛཱསི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ ཨསྶཔིཊྛིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ རཛཏཔཊྚསདིསེ ཝཱལུ༹ཀཱཔུལིནེ ཋཏྭཱ ཚནྣཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སམྨ ཚནྣ, ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ ཨཱབྷརཎཱནི ཙེཝ ཀཎྜཀཉྩ ཨཱདཱཡ གཙྪ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཧམྤི, དེཝ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ན ལབྦྷཱ ཏཡཱ པབྦཛིཏུཾ, གཙྪེཝ ཏྭ’’ནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨཱབྷརཎཱནི ཙེཝ ཀཎྜཀཉྩ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ མཡ྄ཧཾ ཀེསཱ སམཎསཱརུཔྤཱ ན ཧོནྟི, ཨཉྙོ བོདྷིསཏྟསྶ ཀེསེ ཚིནྡིཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔོ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏཏོ ‘‘སཡམེཝ ཁགྒེན ཚིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཨསིཾ གཧེཏྭཱ ཝཱམཧཏྠེན མོལི༹ཡཱ སདྡྷིཾ ཙཱུལ༹ཾ གཧེཏྭཱ ཚིནྡི. ཀེསཱ དྭངྒུལམཏྟཱ ཧུཏྭཱ དཀྑིཎཏོ ཨཱཝཊྚམཱནཱ སཱིསཾ ¶ ཨལླཱིཡིཾསུ. ཏེསཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏདེཝ པམཱཎཾ ཨཧོསི, མསྶུ ཙ ཏདནུརཱུཔཾ, པུན ཀེསམསྶུཨོཧཱརཎཀིཙྩཾ ནཱམ ནཱཧོསི. བོདྷིསཏྟོ སཧ མོལི༹ཡཱ ཙཱུལ༹ཾ གཧེཏྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ སམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམི, ཨཱཀཱསེ ཏིཊྛཏུ. ནོ ཙེ, བྷཱུམིཡཾ པཏཏཱུ’’ཏི ཨནྟལིཀྑེ ཁིཔི. སཱ ཙཱུལཱ༹ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཋཱནཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཱསི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ཡོཛནིཡརཏནཙངྐོཊཀེན སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཙཱུལཱ༹མཎིཙེཏིཡཾ ནཱམ པཏིཊྛཱཔེསི.

‘‘ཚེཏྭཱན ¶ མོལི༹ཾ ཝརགནྡྷཝཱསིཏཾ, ཝེཧཱཡསཾ ཨུཀྑིཔི སཀྱཔུངྒཝོ;

སཧསྶནེཏྟོ སིརསཱ པཊིགྒཧི, རཏནཙངྐོཊཝརེན ཝཱསཝོ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༢༢);

པུན བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱནི ཀཱསིཀཝཏྠཱནི མཡ྄ཧཾ ན སམཎསཱརུཔྤཱནཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ པུརཱཎསཧཱཡཀོ གྷཊིཀཱརམཧཱབྲཧྨཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཛརཾ ཨཔྤཏྟེན མིཏྟབྷཱཝེན ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཛྫ མེ སཧཱཡཀོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑནྟོ, སམཎཔརིཀྑཱརམསྶ གཧེཏྭཱ གཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཝཱསཱི སཱུཙི ཙ བནྡྷནཾ;

པརིསྶཱཝནེན ཨཊྛེཏེ, ཡུཏྟཡོགསྶ བྷིཀྑཱུནོ’’ཏི. –

ཨིམེ ཨཊྛ པརིཀྑཱརེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. བོདྷིསཏོ ཨརཧདྡྷཛཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨུཏྟམཔབྦཛིཏཝེསཾ གཎྷིཏྭཱ ‘‘ཚནྣ, ཏྭཾ མམ ཝཙནེན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོགྱཾ ཝདེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. ཚནྣོ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཀཎྜཀོ པན ཚནྣེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནསྶ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཎནྟོཝ ‘‘ནཏྠི དཱནི མཡ྄ཧཾ པུན སཱམིནོ དསྶན’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཙཀྑུཔཐཾ ¶ ཝིཛཧནྟོ སོཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཧདཡེན ཕལིཏེན ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཀཎྜཀོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཚནྣསྶ པཋམཾ ཨེཀོཝ སོཀོ ཨཧོསི, ཀཎྜཀསྶ པན ཀཱལཀིརིཡཱཡ དུཏིཡེན སོཀེན པཱིལི༹ཏོ རོདནྟོ པརིདེཝནྟོ ནགརཾ ཨགམཱསི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ པདེསེ ཨནུཔིཡཾ ནཱམ ཨམྦཝནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ སཏྟཱཧཾ པབྦཛྫཱསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ ཏིཾསཡོཛནམགྒཾ པདསཱ གནྟྭཱ རཱཛགཧཾ པཱཝིསི. པཝིསིཏྭཱ ཙ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརི. སཀལནགརཾ བོདྷིསཏྟསྶ རཱུཔདསྶནེནེཝ དྷནཔཱལཀེ པཝིཊྛེ རཱཛགཧཾ ཝིཡ ཙ, ཨསུརིནྡེ པཝིཊྛེ དེཝནགརཾ ཝིཡ ཙ སངྑོབྷཾ ཨགམཱསི. རཱཛཔུརིསཱ གནྟྭཱ ‘‘དེཝ, ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ སཏྟོ ནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརཏི, ‘དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ ནཱགོ ཝཱ སུཔཎྞོ ཝཱ ཨསུཀོ ནཱམ ཨེསོ’ཏི ན ཛཱནཱམཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ པཱསཱདཏལེ ཋཏྭཱ མཧཱཔུརིསཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟོ པུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ ¶ , ཝཱིམཾསཐ, སཙེ ཨམནུསྶོ བྷཝིསྶཏི, ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡིསྶཏི, སཙེ དེཝཏཱ བྷཝིསྶཏི, ཨཱཀཱསེན གཙྪིསྶཏི, སཙེ ནཱགོ བྷཝིསྶཏི, པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ གམིསྶཏི, སཙེ མནུསྶོ བྷཝིསྶཏི, ཡཐཱལདྡྷཾ བྷིཀྑཾ པརིབྷུཉྫིསྶཏཱི’’ཏི.

མཧཱཔུརིསོཔི ཁོ མིསྶཀབྷཏྟཾ སཾཧརིཏྭཱ ‘‘ཨལཾ མེ ཨེཏྟཀཾ ཡཱཔནཱཡཱ’’ཏི ཉཏྭཱ པཝིཊྛདྭཱརེནེཝ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ པཎྜཝཔབྦཏཙྪཱཡཱཡཾ པུརཏྠིམཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཨཐསྶ ཨནྟཱནི པརིཝཏྟིཏྭཱ མུཁེན ནིཀྑམནཱཀཱརཔྤཏྟཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏོ སོ ཏེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨེཝརཱུཔསྶ ཨཱཧཱརསྶ ཙཀྑུནཱཔི ཨདིཊྛཔུབྦཏཱཡ ཏེན པཊིཀཱུལཱཧཱརེན ཨཊྚཱིཡམཱནོཔི ཨེཝཾ ཨཏྟནཱ ཨེཝ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདི – ‘‘སིདྡྷཏྠ, ཏྭཾ སུལབྷཨནྣཔཱནེ ཀུལེ ཏིཝསྶིཀགནྡྷསཱལིབྷོཛནཾ ནཱནགྒརསེཧི བྷུཉྫནཊྛཱནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱཔི ཨེཀཾ པཾསུཀཱུལིཀཾ དིསྭཱ ‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝརཱུཔོ ཧུཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷུཉྫིསྶཱམི, བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ མེ སོ ཀཱལོ’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ནིཀྑནྟོ, ཨིདཱནི ཀིནྣཱམེཏཾ ཀརོསཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ནིབྦིཀཱརོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ པརིབྷུཉྫི.

རཱཛཔུརིསཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ དིསྭཱ གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ དཱུཏཝཙནཾ སུཏྭཱ ཝེགེན ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨིརིཡཱཔཐསྨིཾཡེཝ པསཱིདིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སབྦཾ ཨིསྶརིཡཾ ནིཡྻཱཏེསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཡ྄ཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝཱ ཀིལེསཀཱམེཧི ཝཱ ཨཏྠོ ནཏྠི, ཨཧཾ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྠཡནྟོ ནིཀྑནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཡཱཙནྟོཔི ¶ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཏྭཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི ¶ , བུདྡྷབྷཱུཏེན པན ཏཡཱ པཋམཾ མམ ཝིཛིཏཾ ཨཱགནྟབྦ’’ནྟི པཊིཉྙཾ གཎྷི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ‘‘པབྦཛྫཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ཡཐཱ པབྦཛི ཙཀྑུམཱ’’ཏི ཨིམཾ པབྦཛྫཱསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༤༠༧) སདྡྷིཾ ཨཊྛཀཐཱཡ ཨོལོཀེཏྭཱ ཝེདིཏབྦོ.

བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ རཉྙོ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨཱལཱ༹རཉྩ ཀཱལཱམཾ ཨུདཀཉྩ རཱམཔུཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ནཱཡཾ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’’ཏི ཏམྤི སམཱཔཏྟིབྷཱཝནཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨཏྟནོ ཐཱམཝཱིརིཡསནྡསྶནཏྠཾ ¶ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧིཏུཀཱམོ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ‘‘རམཎཱིཡོ ཝཏཱཡཾ བྷཱུམིབྷཱགོ’’ཏི ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཨུཔགནྟྭཱ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧི. ཏེཔི ཁོ ཀོཎྜཉྙཔྤམུཁཱ པཉྩཝགྒིཡཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟཱ ཏཏྠ བོདྷིསཏྟཾ སམྤཱཔུཎིཾསུ. ཨཐ ནཾ ཚབྦསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟཾ ‘‘ཨིདཱནི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཨིདཱནི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པརིཝེཎསམྨཛྫནཱདིཀཱཡ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨུཔཊྛཧམཱནཱ སནྟིཀཱཝཙརཱ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ ‘‘ཀོཊིཔྤཏྟཾ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཏིལཏཎྜུལཱདཱིཧིཔི ཝཱིཏིནཱམེསི, སབྦསོཔི ཨཱཧཱརུཔཙྪེདནཾ ཨཀཱསི. དེཝཏཱཔི ལོམཀཱུཔེཧི ཨོཛཾ ཨུཔསཾཧརམཱནཱ པཀྑིཔིཾསུ.

ཨཐསྶ ཏཱཡ ནིརཱཧཱརཏཱཡ པརམཀསིརཔྤཏྟཏཱཡ སུཝཎྞཝཎྞོཔི ཀཱཡོ ཀཱལ༹ཝཎྞོ ཨཧོསི, དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཊིཙྪནྣཱནི ཨཧེསུཾ. ཨཔྤེཀདཱ ཨཱནཱཔཱནཀཛ྄ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡནྟོ མཧཱཝེདནཱབྷིཏུནྣོ ཝིསཉྙཱིབྷཱུཏོ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ པཏཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀཙྩཱ དེཝཏཱ ‘‘ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི ཝདནྟི. ཨེཀཙྩཱ ‘‘ཝིཧཱརོཏྭེཝེསོ ཨརཧཏ’’ནྟི ཙ ཨཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཡཱསཾ ‘‘ཀཱལངྐཏོ’’ཏི སཉྙཱ ཨཧོསི, ཏཱ གནྟྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ པུཏྟོ ཀཱལངྐཏོ’’ཏི. ‘‘མམ པུཏྟོ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཀཱལངྐཏོ, ཨཧུཏྭཱ’’ཏི? ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིཏུཾ ནཱསཀྑི, པདྷཱནབྷཱུམིཡཾཡེཝ པཏིཏྭཱ ཀཱལངྐཏོ’’ཏི. ཨིདཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ – ‘‘ནཱཧཾ སདྡཧཱམི, མམ ¶ པུཏྟསྶ བོདྷིཾ ཨཔྤཏྭཱ ཀཱལཀིརིཡཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ‘‘ཀསྨཱ པན རཱཛཱ ན སདྡཧཏཱི’’ཏི? ཀཱལདེཝལཏཱཔསཝནྡཱཔནདིཝསེ ཛམྦུརུཀྑམཱུལེ ཙ པཱཊིཧཱརིཡཱནཾ དིཊྛཏྟཱ.

པུན བོདྷིསཏྟེ སཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨུཊྛིཏེ ཏཱ དེཝཏཱ གནྟྭཱ ‘‘ཨརོགོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, པུཏྟོ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཛཱནཱམཧཾ མམ པུཏྟསྶ ཨམརཎབྷཱཝ’’ནྟི ཝདཏི. མཧཱསཏྟསྶ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེ གཎྛིཀརཎཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཨཡཾ ¶ དུཀྐརཀཱརིཀཱ ནཱམ བོདྷཱཡ མགྒོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏུཾ གཱམནིགམེསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརི. ཨཐསྶ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཱཀཏིཀཱནི ཨཧེསུཾ, ཀཱཡོཔི སུཝཎྞཝཎྞོ ཨཧོསི. པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཡཾ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ¶ ཀརོནྟོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ནཱསཀྑི, ཨིདཱནི གཱམནིགམཱདཱིསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརམཱནོ ཀིཾ སཀྑིསྶཏི, བཱཧུལིཀོ ཨེས པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ, སཱིསཾ ནྷཱཡིཏུཀཱམསྶ ཨུསྶཱཝབིནྡུཏཀྐནཾ ཝིཡ ཨམྷཱཀཾ ཨེཏསྶ སནྟིཀཱ ཝིསེསཏཀྐནཾ, ཀིཾ ནོ ཨིམིནཱ’’ཏི མཧཱཔུརིསཾ པཧཱཡ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔཏནཾ པཝིསིཾསུ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུརུཝེལཱཡཾ སེནཱནིགམེ སེནཱནིཀུཊུམྦིཀསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟཱ སུཛཱཏཱ ནཱམ དཱརིཀཱ ཝཡཔྤཏྟཱ ཨེཀསྨིཾ ནིགྲོདྷརུཀྑེ པཏྠནཾ ཨཀཱསི – ‘‘སཙཱཧཾ སམཛཱཏིཀཾ ཀུལགྷརཾ གནྟྭཱ པཋམགབྦྷེ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨནུསཾཝཙྪརཾ ཏེ སཏསཧསྶཔརིཙྩཱགེན བལིཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཱ སཱ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷི. སཱ མཧཱསཏྟསྶ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟསྶ ཚཊྛེ ཝསྶེ པརིཔུཎྞེ ཝིསཱཁཱཔུཎྞམཱཡཾ བལིཀམྨཾ ཀཱཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ པུརེཏརཾཡེཝ དྷེནུསཧསྶཾ ལཊྛིམདྷུཀཝནེ ཙརཱཔེཏྭཱ, ཏཱསཾ ཁཱིརཾ པཉྩ དྷེནུསཏཱནི པཱཡེཏྭཱ, ཏཱསཾ ཁཱིརཾ ཨཌྜྷཏིཡཱནི ཙ སཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ སོལ༹སནྣཾ དྷེནཱུནཾ ཁཱིརཾ ཨཊྛ དྷེནུཡོ པིཝནྟི, ཏཱཝ ཁཱིརསྶ བཧལཏཉྩ མདྷུརཏཉྩ ཨོཛཝནྟཏཉྩ པཏྠཡམཱནཱ ཁཱིརཔརིཝཏྟནཾ ནཱམ ཨཀཱསི. སཱ ཝིསཱཁཱཔུཎྞམདིཝསེ ‘‘པཱཏོཝ བལིཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ པཙྩུཊྛཱཡ ཏཱ ཨཊྛ དྷེནུཡོ དུཧཱཔེསི. ཝཙྪཀཱ དྷེནཱུནཾ ¶ ཐནམཱུལཾ ན ཨཱགམཾསུ, ཐནམཱུལེ པན ནཝབྷཱཛནེསུ ཨུཔནཱིཏམཏྟེསུ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཁཱིརདྷཱརཱ པགྒྷརིཾསུ. ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ སུཛཱཏཱ སཧཏྠེནེཝ ཁཱིརཾ གཧེཏྭཱ ནཝབྷཱཛནེ པཀྑིཔིཏྭཱ སཧཏྠེནེཝ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ པཙིཏུཾ ཨཱརབྷི.

ཏསྨིཾ པཱཡཱསེ པཙྩམཱནེ མཧནྟཱ མཧནྟཱ པུབྦུལཱ༹ ཨུཊྛཧིཏྭཱ དཀྑིཎཱཝཊྚཱ ཧུཏྭཱ སཉྩརནྟི. ཨེཀཕུསིཏམྤི བཧི ན ཨུཔྤཏཏི, ཨུདྡྷནཏོ ཨཔྤམཏྟཀོཔི དྷཱུམོ ན ཨུཊྛཧཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཙཏྟཱརོ ལོཀཔཱལཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨུདྡྷནེ ཨཱརཀྑཾ གཎྷིཾསུ, མཧཱབྲཧྨཱ ཚཏྟཾ དྷཱརེསི, སཀྐོ ཨལཱཏཱནི སམཱནེནྟོ ཨགྒིཾ ཛཱལེསི. དེཝཏཱ དྭིསཧསྶདཱིཔཔརིཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱདཱིཔེསུ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཔྤནཨོཛཾ ཨཏྟནོ དེཝཱནུབྷཱཝེན དཎྜཀབདྡྷཾ མདྷུཔཊལཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ མདྷུཾ གཎྷམཱནཱ ཝིཡ སཾཧརིཏྭཱ ཏཏྠ པཀྑིཔིཾསུ ¶ . ཨཉྙེསུ ཧི ཀཱལེསུ དེཝཏཱ ཀབལེ༹ ཀབལེ༹ ཨོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ, སམྦོདྷིཔྤཏྟདིཝསེ ཙ པརིནིབྦཱནདིཝསེ ཙ ཨུཀྑལིཡཾཡེཝ པཀྑིཔིཾསུ ¶ . སུཛཱཏཱ ཨེཀདིཝསེཡེཝ ཏཏྠ ཨཏྟནོ པཱཀཊཱནི ཨནེཀཱནི ཨཙྪརིཡཱནི དིསྭཱ པུཎྞཾ ནཱམ དཱསིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨམྨ པུཎྞེ, ཨཛྫ ཨམྷཱཀཾ དེཝཏཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣཱ, མཡཱ ཧི ཨེཏྟཀེ ཀཱལེ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཙྪརིཡཾ ནཱམ ན དིཊྛཔུབྦཾ, ཝེགེན གནྟྭཱ དེཝཊྛཱནཾ པཊིཛགྒཱཧཱི’’ཏི. སཱ ‘‘སཱདྷུ, ཨཡྻེ’’ཏི ཏསྶཱ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏུརིཏཏུརིཏཱ རུཀྑམཱུལཾ ཨགམཱསི.

བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ ཏསྨིཾ རཏྟིབྷཱགེ པཉྩ མཧཱསུཔིནེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༦) དིསྭཱ པརིགྒཎྷནྟོ ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཨཛྫཱཧཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཏསནྣིཊྛཱནོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན ཀཏསརཱིརཔཊིཛགྒནོ བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལཾ ཨཱགམཡམཱནོ པཱཏོཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི, ཨཏྟནོ པབྷཱཡ སཀལཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨོབྷཱསཡམཱནོ. ཨཐ ཁོ སཱ པུཎྞཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨདྡས བོདྷིསཏྟཾ རུཀྑམཱུལེ པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ, སརཱིརཏོ ཙསྶ ནིཀྑནྟཱཧི པབྷཱཧི སཀལརུཀྑཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ. དིསྭཱནསྶཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཛྫ ཨམྷཱཀཾ དེཝཏཱ རུཀྑཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སཧཏྠེནེཝ བལིཀམྨཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ནིསིནྣཱ མཉྙེ’’ཏི ཨུབྦེགཔྤཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཝེགེན ཨཱགནྟྭཱ སུཛཱཏཱཡ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི.

སུཛཱཏཱ ¶ ཏསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏུཊྛམཱནསཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ དཱནི པཊྛཱཡ མམ ཛེཊྛདྷཱིཏུཊྛཱནེ ཏིཊྛཱཧཱི’’ཏི དྷཱིཏུ ཨནུཙྪཝིཀཾ སབྦཱལངྐཱརཾ ཨདཱསི. ཡསྨཱ པན བུདྡྷབྷཱཝཾ པཱཔུཎནདིཝསེ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱ ཨེཀཱ སུཝཎྞཔཱཏི ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ སཱ ‘‘སུཝཎྞཔཱཏིཡཾ པཱཡཱསཾ པཀྑིཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ པཱཡཱསཾ པཀྑིཔིཏུཀཱམཱ པཀྐབྷཱཛནཾ ཨཱཝཛྫེསི. སབྦོ པཱཡཱསོ པདུམཔཏྟཏོ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཝཏྟིཏྭཱ པཱཏིཡཾ པཏིཊྛཱསི, ཨེཀཔཱཏིཔཱུརམཏྟོཝ ཨཧོསི. སཱ ཏཾ པཱཏིཾ ཨཉྙཱཡ པཱཏིཡཱ པཊིཀུཛྫིཏྭཱ ཨོདཱཏཝཏྠེན ཝེཋེཏྭཱ སཡཾ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏཾ པཱཏིཾ ཨཏྟནོ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ མཧནྟེན ཨཱནུབྷཱཝེན ནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལཾ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ བལཝསོམནསྶཛཱཏཱ ‘‘རུཀྑདེཝཏཱ’’ཏི སཉྙཱཡ དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོནཏོནཏཱ གནྟྭཱ སཱིསཏོ པཱཏིཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ སུཝཎྞབྷིངྒཱརེན གནྡྷཔུཔྥཝཱསིཏཾ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨཊྛཱསི. གྷཊིཀཱརམཧཱབྲཧྨུནཱ དིནྣོ མཏྟིཀཱཔཏྟོ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ བོདྷིསཏྟཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨདསྶནཾ གཏོ, བོདྷིསཏྟོ པཏྟཾ ཨཔསྶནྟོ དཀྑིཎཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ཨུདཀཾ སམྤཊིཙྪི ¶ . སུཛཱཏཱ སཧེཝ པཱཏིཡཱ པཱཡཱསཾ མཧཱཔུརིསསྶ ཧཏྠེ ཋཔེསི, མཧཱཔུརིསོ སུཛཱཏཾ ཨོལོཀེསི. སཱ ཨཱཀཱརཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨཡྻ, མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ པརིཙྩཏྟཱ, ཏཾ གཎྷིཏྭཱ ཡཐཱརུཙི ཀརོཐཱ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ མཡ྄ཧཾ མནོརཐོ ནིཔྥནྣོ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི ནིཔྥཛྫཏཱུ’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀམྤི སུཝཎྞཔཱཏིཾ པུརཱཎཀཔཎྞཾ ཝིཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨནཔེཀྑཱཝ པཀྐཱམི.

བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ ནིསིནྣཊྛཱནཱ ཝུཊྛཱཡ རུཀྑཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཱཏིཾ ཨཱདཱཡ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརཾ གནྟྭཱ ཨནེཀེསཾ བོདྷིསཏྟསཏསཧསྶཱནཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནདིཝསེ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཱནཊྛཱནཾ སུཔཏིཊྛིཏཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏསྶཱ ཏཱིརེ པཱཏིཾ ཋཔེཏྭཱ སུཔཏིཊྛིཏཏིཏྠེ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཨནེཀབུདྡྷསཏསཧསྶཱནཾ ནིཝཱསནཾ ཨརཧདྡྷཛཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཀཊྛིཏཱལཔཀྐཔྤམཱཎེ ཨེཀཱུནཔཎྞཱསཔིཎྜེ ཀཏྭཱ སབྦཾ ཨཔྤོདཀམདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫི. སོཡེཝསྶ བུདྡྷབྷཱུཏས སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཎྜེ ཝསནྟསྶ ¶ ཨེཀཱུནཔཎྞཱསདིཝསཱནི ཨཱཧཱརོ ཨཧོསི. ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཉྙོ ཨཱཧཱརོ ནཏྠི, ན ནྷཱནཾ, ན མུཁདྷོཝནཾ, ན སརཱིརཝལ༹ཉྫོ, ཛྷཱནསུཁེན ཕལསམཱཔཏྟིསུཁེན ཙ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཏཾ པན པཱཡཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སུཝཎྞཔཱཏིཾ གཧེཏྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ ཨཛྫ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམི, ཨཡཾ པཱཏི པཊིསོཏཾ གཙྪཏུ, ནོ ཙེ བྷཝིསྶཱམི, ཨནུསོཏཾ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ནདཱིསོཏེ པཀྑིཔི. སཱ སོཏཾ ཚིནྡམཱནཱ ནདཱིམཛ྄ཛྷཾ གནྟྭཱ མཛ྄ཛྷཊྛཱནེནེཝ ཛཝསམྤནྣོ ཨསྶོ ཝིཡ ཨསཱིཏིཧཏྠམཏྟཊྛཱནཾ པཊིསོཏཾ གནྟྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨཱཝཊྚེ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཀཱལ༹ནཱགརཱཛབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཔཱཏིཡོ ‘‘ཀིལི ཀིལཱི’’ཏི རཝཾ ཀཱརཡམཱནཱ པཧརིཏྭཱ ཏཱསཾ སབྦཧེཊྛིམཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཀཱལོ༹ ནཱགརཱཛཱ ཏ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཧིཡྻོ ཨེཀོ བུདྡྷོ ནིབྦཏྟི, པུན ཨཛྫ ཨེཀོ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནེཀེཧི པདསཏེཧི ཐུཏིཡོ ཝདམཱནོ ཨུཊྛཱསི. ཏསྶ ཀིར མཧཱཔཐཝིཡཱ ཨེཀཡོཛནཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཾ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཱརོཧནཀཱལོ ཨཛྫ ཝཱ ཧིཡྻོ ཝཱ སདིསོ ཨཧོསི.

བོདྷིསཏྟོཔི ནདཱིཏཱིརམྷི སུཔུཔྥིཏསཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ པུཔྥཱནཾ ཝཎྚཏོ མུཙྩནཀཱལེ དེཝཏཱཧི ཨལངྐཏེན ཨཊྛཱུསབྷཝིཏྠཱརེན མགྒེན སཱིཧོ ཝིཡ ཝིཛམྦྷམཱནོ བོདྷིརུཀྑཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. ནཱགཡཀྑསུཔཎྞཱདཡོ དིབྦེཧི གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཡིཾསུ, དིབྦསཾགཱིཏཱདཱིནི པཝཏྟཡིཾསུ, དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨེཀགནྡྷཱ ཨེཀམཱལཱ ཨེཀསཱདྷུཀཱརཱ ཨཧོསི. ཏསྨིཾ སམཡེ སོཏྠིཡོ ནཱམ ཏིཎཧཱརཀོ ཏིཎཾ ཨཱདཱཡ པཊིཔཐེ ཨཱགཙྪནྟོ མཧཱཔུརིསསྶ ¶ ཨཱཀཱརཾ ཉཏྭཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ ཨདཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏིཎཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགེ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨོསཱིདིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིསམྤཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ཨུཏྟརཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཨུཔརི བྷཝགྒཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིདཾ སམྦོདྷིཔཱཔུཎནཊྛཱནཾ ན བྷཝིསྶཏི མཉྙེ’’ཏི པདཀྑིཎཾ ¶ ཀརོནྟོ པཙྪིམདིསཱབྷཱགཾ གནྟྭཱ པུརཏྠིམཱབྷིམུཁོ ཨཊྛཱསི, ཏཏོ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨོསཱིདིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིསམྤཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི, པུརཏྠིམཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཨུཔརི བྷཝགྒཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ཋིཏཊྛིཏཊྛཱནེ ཀིརསྶ ནེམིཝཊྚིཔརིཡནྟེ ཨཀྐནྟཾ ནཱབྷིཡཱ པཏིཊྛིཏམཧཱསཀཊཙཀྐཾ ཝིཡ མཧཱཔཐཝཱི ཨོནཏུནྣཏཱ ¶ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིདམྤི སམྦོདྷིཔཱཔུཎནཊྛཱནཾ ན བྷཝིསྶཏི མཉྙེ’’ཏི པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགཾ གནྟྭཱ དཀྑིཎཱབྷིམུཁོ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཨུཏྟརཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨོསཱིདིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིསམྤཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི, དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཨུཔརི བྷཝགྒཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིདམྤི སམྦོདྷིཔཱཔུཎནཊྛཱནཾ ན བྷཝིསྶཏི མཉྙེ’’ཏི པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགཾ གནྟྭཱ པཙྪིམཱབྷིམུཁོ ཨཊྛཱསི. པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགེ པན སབྦབུདྡྷཱནཾ པལླངྐཊྛཱནཾ ཨཧོསི, ཏཾ ནེཝ ཚམྦྷཏི, ན ཀམྤཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིདཾ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཝིཛཧིཏཾ ཨཙལཊྛཱནཾ ཀིལེསཔཉྫརཝིདྡྷཾསནཊྛཱན’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏཱནི ཏིཎཱནི ཨགྒེ གཧེཏྭཱ ཙཱལེསི, ཏཱཝདེཝ ཙུདྡསཧཏྠོ པལླངྐོ ཨཧོསི. ཏཱནིཔི ཁོ ཏིཎཱནི ཏཐཱརཱུཔེན སཎྛཱནེན སཎྛཧིཾསུ, ཡཐཱརཱུཔཾ སུཀུསལོ ཙིཏྟཀཱརོ ཝཱ པོཏྠཀཱརོ ཝཱ ཨཱལིཁིཏུམྤི སམཏྠོ ནཏྠི. བོདྷིསཏྟོ བོདྷིཀྑནྡྷཾ པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ དལ༹ྷམཱནསོ ཧུཏྭཱ –

‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ, ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ;

ཨུཔསུསྶཏུ ནིསྶེསཾ, སརཱིརེ མཾསལོཧིཏཾ. (ཨ. ནི. ༢.༥; མ. ནི. ༢.༡༨༤) –

‘ན ཏྭེཝཱཧཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨིམཾ པལླངྐཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’’ཏི ཨསནིསཏསནྣིཔཱཏེནཔི ཨབྷེཛྫརཱུཔཾ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ མཱརོ པཱཔིམཱ – ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ མཡ྄ཧཾ ཝསཾ ཨཏིཀྐམིཏུཀཱམོ, ན དཱནིསྶ ཨཏིཀྐམིཏུཾ དསྶཱམཱི’’ཏི མཱརབལསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ མཱརགྷོསནཾ ནཱམ གྷོསཱཔེཏྭཱ མཱརབལཾ ཨཱདཱཡ ནིཀྑམི. སཱ མཱརསེནཱ མཱརསྶ པུརཏོ དྭཱདསཡོཛནཱ ཧོཏི, དཀྑིཎཏོ ཙ ཝཱམཏོ ཙ དྭཱདསཡོཛནཱ, པཙྪཏོ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཱ, ཨུདྡྷཾ ནཝཡོཛནུབྦེདྷཱ ¶ ཧོཏི, ཡསྶཱ ཨུནྣདནྟིཡཱ ཨུནྣཱདསདྡོ ཡོཛནསཧསྶཏོ པཊྛཱཡ པཐཝིཨུནྡྲིཡནསདྡོཝིཡ སཱུཡཏི. ཨཐ མཱརོ དེཝཔུཏྟོ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀཾ གིརིམེཁལཾ ནཱམ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བཱཧུསཧསྶཾ མཱཔེཏྭཱ ནཱནཱཝུདྷཱནི ཨགྒཧེསི. ཨཝསེསཱཡཔི མཱརཔརིསཱཡ ¶ དྭེ ཛནཱ ཨེཀསདིསཱ ཨེཀསདིསཾ ཨཱཝུདྷཾ གཎྷནྟཱ ནཱཧེསུཾ. ནཱནཱཝཎྞཱ ནཱནཔྤཀཱརམུཁཱ ཧུཏྭཱ ནཱནཱཝུདྷཱནི གཎྷནྟཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརམཱནཱ ཨཱགམཾསུ.

དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ ¶ པན མཧཱསཏྟསྶ ཐུཏིཡོ ཝདམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཝིཛཡུཏྟརསངྑཾ དྷམམཱནོ ཨཊྛཱསི. སོ ཀིར སངྑོ ཝཱིསཧཏྠསཏིཀོ ཧོཏི, སཀིཾ ཝཱཏཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ དྷམིཡམཱནོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ སདྡཾ ཀརིཏྭཱ ནིསྶདྡོ ཧོཏི. མཧཱཀཱལ༹ནཱགརཱཛཱ ཨཏིརེཀཔདསཏེན ཝཎྞཾ ཝཎྞེནྟོཝ ཨཊྛཱསི, མཧཱབྲཧྨཱ སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཡམཱནོ ཨཊྛཱསི. མཱརབལེ པན བོདྷིམཎྜཾ ཨུཔསངྐམནྟེ ཏེསཾ ཨེཀོཔི ཋཱཏུཾ ནཱསཀྑི, སམྨུཁསམྨུཁཊྛཱནེནེཝ པལཱཡིཾསུ. ཀཱལོ༹ ནཱམ ནཱགརཱཛཱཔི པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ པཉྩཡོཛནསཏིཀཾ མཉྫེརིཀནཱགབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི མུཁཾ པིདཧིཏྭཱ ནིཔནྣོ. སཀྐོ དེཝརཱཛཱཔི ཝིཛཡུཏྟརསངྑཾ པིཊྛིཡཾ ཀཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨཊྛཱསི, མཧཱབྲཧྨཱ སེཏཙྪཏྟཾ ཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ བྲཧྨལོཀམེཝ ཨགམཱསི. ཨེཀདེཝཏཱཔི ཋཱཏུཾ སམཏྠཱ ནཱམ ནཱཧོསི. མཧཱཔུརིསོ པན ཨེཀཀོཝ ནིསཱིདི.

མཱརོཔི ཨཏྟནོ པརིསཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, སུདྡྷོདནཔུཏྟེན སིདྡྷཏྠེན སདིསོ ཨཉྙོ པུརིསོ ནཱམ ནཏྠི, མཡཾ སམྨུཁཱ ཡུདྡྷཾ དཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམ, པཙྪཱབྷཱགེན དསྶཱམཱ’’ཏི. མཧཱཔུརིསོཔི ཏཱིཎི པསྶཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ སབྦདེཝཏཱནཾ པལཱཏཏྟཱ སུཉྙཱནི ཨདྡས. པུན ཨུཏྟརཔསྶེན མཱརབལཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨེཏྟཀོ ཛནོ མཾ ཨེཀཀཾ སནྡྷཱཡ མཧནྟཾ ཝཱཡཱམཾ ཀརོཏི, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ བྷཱཏཱ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི ཉཱཏཀོ ནཏྠི, ཨིམཱ པན དས པཱརམིཡོཝ མཡ྄ཧཾ དཱིགྷརཏྟཾ པུཊྛཔརིཛནསདིསཱ. ཏསྨཱ མཡཱ པཱརམིཡོཝ བལགྒཾ ཀཏྭཱ པཱརམིསཏྠེནེཝ པཧརིཏྭཱ ཨིམཾ བལཀཱཡཾ ཝིདྡྷཾསེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དས པཱརམིཡོ ཨཱཝཛྫམཱནོ ནིསཱིདི.

ཨཐ ཁོ མཱརོ དེཝཔུཏྟོ – ‘‘ཝཱཏེནེཝ སིདྡྷཏྠཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱཏམཎྜལཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཏངྑཎཉྙེཝ པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱཝཱཏཱ སམུཊྛཧིཏྭཱ ཨདྡྷཡོཛནཡོཛནདྭིཡོཛནཏིཡོཛནཔྤམཱཎཱནི པབྦཏཀཱུཊཱནི པདཱལེཏྭཱ ཝནགཙྪརུཀྑཱདཱིནི ཨུདྡྷཾམཱུལཱནི ¶ ཀཏྭཱ སམནྟཱ གཱམནིགམེ ཙུཎྞཝིཙུཎྞེ ཀཱཏུཾ སམཏྠཱཔི མཧཱཔུརིསསྶ པུཉྙཏེཛེན ཝིཧཏཱནུབྷཱཝཱ བོདྷིསཏྟཾ པཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཙཱིཝརཀཎྞམཏྟམྤི ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏཏོ – ‘‘ཨུདཀེན ¶ ནཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི མཧཱཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨུཔརཱུཔརི སཏཔཊལསཧསྶཔཊལཱདིབྷེདཱ ཝལཱཧཀཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶིཾསུ. ཝུཊྛིདྷཱརཱཝེགེན པཐཝཱི ཚིདྡཱཝཚིདྡཱ ཨཧོསི ¶ . ཝནརུཀྑཱདཱིནཾ ཨུཔརིབྷཱགེན མཧཱམེགྷོ ཨཱགནྟྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཙཱིཝརེ ཨུསྶཱཝབིནྡུགཧཎམཏྟམྤི ཏེམེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཏོ པཱསཱཎཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི. མཧནྟཱནི མཧནྟཱནི པབྦཏཀཱུཊཱནི དྷཱུམཱཡནྟཱནི པཛྫལནྟཱནི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ པཏྭཱ དིབྦམཱལཱགུལ༹བྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཾསུ. ཏཏོ པཧརཎཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཨེཀཏོདྷཱརཱ ཨུབྷཏོདྷཱརཱ ཨསིསཏྟིཁུརཔྤཱདཡོ དྷཱུམཱཡནྟཱ པཛྫལནྟཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ པཏྭཱ དིབྦཔུཔྥཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཨངྒཱརཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཀིཾསུཀཝཎྞཱ ཨངྒཱརཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཔུཔྥཱནི ཧུཏྭཱ ཝིཀིརིཾསུ. ཏཏོ ཀུཀྐུལ༹ཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཨཙྩུཎྷོ ཨགྒིཝཎྞོ ཀུཀྐུལོ༹ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པཱདམཱུལེ ཙནྡནཙུཎྞཾ ཧུཏྭཱ ནིཔཏཏི. ཏཏོ ཝཱལུཀཱཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཨཏིསུཁུམཱ ཝཱལུཀཱ དྷཱུམཱཡནྟཱ པཛྫལནྟཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ མཧཱསཏྟསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཔུཔྥཱནི ཧུཏྭཱ ནིཔཏིཾསུ. ཏཏོ ཀལལཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཏཾ ཀལལཾ དྷཱུམཱཡནྟཾ པཛྫལནྟཾ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཝིལེཔནཾ ཧུཏྭཱ ནིཔཏཏི. ཏཏོ ‘‘ཨིམིནཱ བྷིཾསེཏྭཱ སིདྡྷཏྠཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨནྡྷཀཱརཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཏཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིཡ མཧཱཏམཾ ཧུཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ པཏྭཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱཝིཧཏཾ ཝིཡ ཨནྡྷཀཱརཾ ཨནྟརདྷཱཡི.

ཨེཝཾ སོ མཱརོ ཨིམཱཧི ནཝཧི ཝཱཏཝསྶཔཱསཱཎཔཧརཎཨངྒཱརཀུཀྐུལ༹ཝཱལུཀཱཀལལནྡྷཀཱརཝུཊྛཱིཧི བོདྷིསཏྟཾ པལཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ – ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཏིཊྛཐ, ཨིམཾ སིདྡྷཏྠཀུམཱརཾ གཎྷཐ ཧནཐ པལཱཔེཐཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པརིསཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ སཡམྤི གིརིམེཁལསྶ ཧཏྠིནོ ཁནྡྷེ ནིསིནྣོ ཙཀྐཱཝུདྷཾ ཨཱདཱཡ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སིདྡྷཏྠ, ཨུཊྛེཧི ཨེཏསྨཱ པལླངྐཱ, ནཱཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏི, མཡ྄ཧཾ ཨེས པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱསཏྟོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཝོཙ – ‘‘མཱར, ནེཝ ཏཡཱ དས པཱརམིཡོ པཱུརིཏཱ, ན ཨུཔཔཱརམིཡོ, ན པརམཏྠཔཱརམིཡོ, ནཱཔི པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགཱ པརིཙྩཏྟཱ, ན ཉཱཏཏྠཙརིཡཱ, ན ལོཀཏྠཙརིཡཱ, ན བུདྡྷཏྠཙརིཡཱ པཱུརིཏཱ, སབྦཱ ཏཱ ¶ མཡཱཡེཝ པཱུརིཏཱ, ཏསྨཱ ནཱཡཾ པལླངྐོ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏི, མཡ྄ཧེཝེསོ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི.

མཱརོ ¶ ཀུདྡྷོ ཀོདྷཝེགཾ ཨསཧནྟོ མཧཱཔུརིསསྶ ཙཀྐཱཝུདྷཾ ཝིསྶཛྫེསི. ཏཾ ཏསྶ དས པཱརམིཡོ ཨཱཝཛྫེནྟསྶེཝ ཨུཔརིབྷཱགེ མཱལཱཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཾ ཀིར ཁུརདྷཱརཾ ཙཀྐཱཝུདྷཾ ཨཉྙདཱ ཀུདྡྷེན ཝིསྶཊྛཾ ཨེཀགྒྷནཔཱསཱཎཏྠམྦྷེ ཝཾསཀལཱི༹རེ ཝིཡ ཚིནྡནྟཾ གཙྪཏི. ཨིདཱནི པན ཏསྨིཾ མཱལཱཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏེ ཨཝསེསཱ མཱརཔརིསཱ ‘‘ཨིདཱནི སིདྡྷཏྠོ པལླངྐཏོ ཝུཊྛཱཡ པལཱཡིསྶཏཱི’’ཏི མཧནྟམཧནྟཱནི སེལཀཱུཊཱནི ཝིསྶཛྫེསུཾ, ཏཱནིཔི མཧཱཔུརིསསྶ དས པཱརམིཡོ ཨཱཝཛྫེནྟསྶ མཱལཱགུལ༹བྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཏིཾསུ. དེཝཏཱ ¶ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཋིཏཱ གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ནཊྛོ ཝཏ, བྷོ, སིདྡྷཏྠཀུམཱརསྶ རཱུཔགྒཔྤཏྟོ ཨཏྟབྷཱཝོ, ཀིཾ ནུ ཁོ སོ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟི.

ཏཏོ བོདྷིསཏྟོ ‘‘པཱུརིཏཔཱརམཱིནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ སམྦུཛ྄ཛྷནདིཝསེ པཏྟཔལླངྐོ མཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཋིཏཾ མཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘མཱར, ཏུཡ྄ཧཾ དཱནསྶ དིནྣབྷཱཝེ ཀོ སཀྑཱི’’ཏི. མཱརོ ‘‘ཨིམེ ཨེཏྟཀཱཝ ཛནཱ སཀྑིནོ’’ཏི མཱརབལཱབྷིམུཁཾ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ མཱརཔརིསཱཡ ‘‘ཨཧཾ སཀྑི, ཨཧཾ སཀྑཱི’’ཏི པཝཏྟསདྡོ པཐཝིཨུནྡྲིཡནསདྡསདིསོ ཨཧོསི. ཨཐ མཱརོ མཧཱཔུརིསཾ ཨཱཧ – ‘‘སིདྡྷཏྠ, ཏུཡ྄ཧཾ དཱནསྶ དིནྣབྷཱཝེ ཀོ སཀྑཱི’’ཏི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཏཱཝ དཱནསྶ དིནྣབྷཱཝེ སཙེཏནཱ སཀྑིནོ, མཡ྄ཧཾ པན ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སཙེཏནོ ཀོཙི སཀྑི ནཱམ ནཏྠི, ཏིཊྛཏུ ཏཱཝ མེ ཨཝསེསཨཏྟབྷཱཝེསུ དིནྣདཱནཾ, ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ པན ཋཏྭཱ མཡ྄ཧཾ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནསྶ ཏཱཝ དིནྣབྷཱཝེ ཨཙེཏནཱཔི ཨཡཾ གྷནམཧཱཔཐཝཱི སཀྑཱི’’ཏི ཙཱིཝརགབྦྷནྟརཏོ དཀྑིཎཧཏྠཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ‘‘ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ མཡ྄ཧཾ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནསྶ དིནྣབྷཱཝེ ཏྭཾ སཀྑི, ན སཀྑཱི’’ཏི མཧཱཔཐཝིཡཱབྷིམུཁཾ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. མཧཱཔཐཝཱི ‘‘ཨཧཾ ཏེ ཏདཱ སཀྑཱི’’ཏི ཝིརཝསཏེན ཝིརཝསཧསྶེན ཝིརཝསཏསཧསྶེན མཱརབལཾ ཨཝཏྠརམཱནཱ ཝིཡ ཨུནྣདི.

ཏཏོ མཧཱཔུརིསེ ‘‘དིནྣཾ ཏེ, སིདྡྷཏྠ, མཧཱདཱནཾ ཨུཏྟམདཱན’’ནྟི ཝེསྶནྟརདཱནཾ སམྨསནྟེ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀོ གིརིམེཁལཧཏྠཱི ཛཎྞུཀེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི, མཱརཔརིསཱ དིསཱཝིདིསཱ པལཱཡིཾསུ, དྭེ ཨེཀམགྒེན གཏཱ ནཱམ ནཏྠི, སཱིསཱབྷརཎཱནི ཙེཝ ནིཝཏྠཝསནཱནི ཙ ¶ ཚཌྜེཏྭཱ སམྨུཁསམྨུཁདིསཱཧིཡེཝ པལཱཡིཾསུ. ཏཏོ དེཝསངྒྷཱ པལཱཡམཱནཾ མཱརབལཾ དིསྭཱ ‘‘མཱརསྶ པརཱཛཡོ ཛཱཏོ, སིདྡྷཏྠཀུམཱརསྶ ཛཡོ ཛཱཏོ, ཛཡཔཱུཛཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ¶ དེཝཏཱ དེཝཏཱནཾ, ནཱགཱ ནཱགཱནཾ, སུཔཎྞཱ སུཔཎྞཱནཾ, བྲཧྨཱནོ བྲཧྨཱནཾ གྷོསེཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠཱ མཧཱཔུརིསསྶ སནྟིཀཾ བོདྷིཔལླངྐཾ ཨཱགམཾསུ.

ཨེཝཾ གཏེསུ པན ཏེསུ –

‘‘ཛཡོ ཧི བུདྡྷསྶ སིརཱིམཏོ ཨཡཾ, མཱརསྶ ཙ པཱཔིམཏོ པརཱཛཡོ;

ཨུགྒྷོསཡུཾ བོདྷིམཎྜེ པམོདིཏཱ, ཛཡཾ ཏདཱ དེཝགཎཱ མཧེསིནོ.

‘‘ཛཡོ ¶ ཧི བུདྡྷསྶ སིརཱིམཏོ ཨཡཾ, མཱརསྶ ཙ པཱཔིམཏོ པརཱཛཡོ;

ཨུགྒྷོསཡུཾ བོདྷིམཎྜེ པམོདིཏཱ, ཛཡཾ ཏདཱ ནཱགགཎཱ མཧེསིནོ.

‘‘ཛཡོ ཧི བུདྡྷསྶ སིརཱིམཏོ ཨཡཾ, མཱརསྶ ཙ པཱཔིམཏོ པརཱཛཡོ;

ཨུགྒྷོསཡུཾ བོདྷིམཎྜེ པམོདིཏཱ, ཛཡཾ ཏདཱ སུཔཎྞསངྒྷཱཔི མཧེསིནོ.

‘‘ཛཡོ ཧི བུདྡྷསྶ སིརཱིམཏོ ཨཡཾ, མཱརསྶ ཙ པཱཔིམཏོ པརཱཛཡོ;

ཨུགྒྷོསཡུཾ བོདྷིམཎྜེ པམོདིཏཱ, ཛཡཾ ཏདཱ བྲཧྨགཎཱ མཧེསིནོ’’ཏི. –

ཨཝསེསཱ དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ དེཝཏཱ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནེཧི པཱུཛཡམཱནཱ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཙ ཐུཏིཡོ ཝདམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. ཨེཝཾ དྷརམཱནེཡེཝ སཱུརིཡེ མཧཱཔུརིསོ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཙཱིཝརཱུཔརི པཏམཱནེཧི བོདྷིརུཀྑངྐུརེཧི རཏྟཔཝཱལ༹དལེཧི ཝིཡ པཱུཛིཡམཱནོ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ པཊིཙྩསམུཔྤཱདེ ཉཱཎཾ ཨོཏཱརེསི. ཨཐསྶ དྭཱདསཔདིཀཾ པཙྩཡཱཀཱརཾ ཝཊྚཝིཝཊྚཝསེན ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ སམྨསནྟསྶ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ དྭཱདསཀྑཏྟུཾ སངྐམྤི.

མཧཱཔུརིསེ ¶ པན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨུནྣཱདེཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནཝེལཱཡ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ¶ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟེ སཀལཱ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཨཧོསི. པཱཙཱིནཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨུསྶཱཔིཏཱནཾ དྷཛཱནཾ པཊཱཀཱ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཾ པཧརནྟི, ཏཐཱ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨུསྶཱཔིཏཱནཾ དྷཛཱནཾ པཊཱཀཱ པཱཙཱིནཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཾ པཧརནྟི, དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨུསྶཱཔིཏཱནཾ དྷཛཱནཾ པཊཱཀཱ ཨུཏྟརཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཾ པཧརནྟི, ཨུཏྟརཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨུསྶཱཔིཏཱནཾ དྷཛཱནཾ པཊཱཀཱ དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཾ པཧརནྟི, པཐཝིཏལེ ཨུསྶཱཔིཏཱནཾ དྷཛཱནཾ པཊཱཀཱ བྲཧྨལོཀཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཾསུ, བྲཧྨལོཀེ བདྡྷཱནཾ དྷཛཱནཾ པཊཱཀཱ པཐཝིཏལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, དསསཧསྶེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ པུཔྥཱུཔགཱ རུཀྑཱ པུཔྥཾ གཎྷིཾསུ, ཕལཱུཔགཱ རུཀྑཱ ཕལཔིཎྜིབྷཱརསཧིཏཱ ཨཧེསུཾ. ཁནྡྷེསུ ཁནྡྷཔདུམཱནི པུཔྥིཾསུ, སཱཁཱསུ སཱཁཱཔདུམཱནི, ལཏཱསུ ལཏཱཔདུམཱནི, ཨཱཀཱསེ ཨོལམྦཀཔདུམཱནི, གྷནསིལཱཏལཱནི བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི སཏཔཏྟཱནི ཧུཏྭཱ དཎྜཀཔདུམཱནི ཨུཊྛཧིཾསུ. དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཝཊྚེཏྭཱ ཝིསྶཊྛམཱལཱགུལཱ༹ ཝིཡ སུསནྠཏཔུཔྥསནྠཱརོ ཝིཡ ཙ པུཔྥཱབྷིཀིཎྞཱ ཨཧོསི. ཙཀྐཝཱལ༹ནྟརེསུ ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཱ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ སཏྟསཱུརིཡཔྤབྷཱཧིཔིཨནོབྷཱསིཏཔུབྦཱ ཏདཱ ཨེཀོབྷཱསཱ ཨཧེསུཾ. ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརོ མཧཱསམུདྡོ ¶ མདྷུརོདཀོ ཨཧོསི, ནདིཡོ ན པཝཏྟིཾསུ, ཛཙྩནྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶིཾསུ, ཛཱཏིབདྷིརཱ སདྡཾ སུཎིཾསུ, ཛཱཏིཔཱིཋསཔྤིནོ པདསཱ གཙྪིཾསུ, ཨནྡུབནྡྷནཱདཱིནི ཚིཛྫིཏྭཱ པཏིཾསུ.

ཨེཝཾ ཨཔརིམཱཎེན སིརིཝིབྷཝེན པཱུཛིཡམཱནོ མཧཱཔུརིསོ ཨནེཀཔྤཀཱརེསུ ཨཙྪརིཡདྷམྨེསུ པཱཏུབྷཱུཏེསུ སབྦཉྙུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦབུདྡྷེཧི ཨཝིཛཧིཏཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤);

ཨིཏི ¶ ཏུསིཏབྷཝནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཡཾ བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཔྤཏྟི, ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སནྟིཀེནིདཱནཀཐཱ

‘‘སནྟིཀེནིདཱནཾ ¶ ¶ པན ‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’. ‘ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡ’ནྟི ཙ ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེཡེཝ ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ པན ཏམྤི ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨུདཱནཉྷི ཨུདཱནེཏྭཱ ཛཡཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨིམསྶ པལླངྐསྶ ཀཱརཎཱ སནྡྷཱཝིཾ, ཨེཏྟཀཾ མེ ཀཱལཾ ཨིམསྶེཝ པལླངྐསྶ ཀཱརཎཱ ཨལངྐཏསཱིསཾ གཱིཝཱཡ ཚིནྡིཏྭཱ དིནྣཾ, སུཨཉྫིཏཱནི ཨཀྑཱིནི ཧདཡམཾསཉྩ ཨུཔྤཱཊེཝཱ དིནྣཾ, ཛཱལཱིཀུམཱརསདིསཱ པུཏྟཱ, ཀཎྷཱཛིནཀུམཱརིསདིསཱ དྷཱིཏརོ, མདྡཱིདེཝིསདིསཱ བྷརིཡཱཡོ ཙ པརེསཾ དཱསཏྠཱཡ དིནྣཱ. ཨཡཾ མེ པལླངྐོ ཛཡཔལླངྐོ ཐིརཔལླངྐོ, ཨེཏྠ མེ ནིསིནྣསྶ སངྐཔྤཱ པརིཔུཎྞཱ, ན ཏཱཝ ཨིཏོ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶསམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫནྟོ སཏྟཱཧཾ ཏཏྠེཝ ནིསཱིདི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཏྟཱཧཾ ཨེཀཔལླངྐེན ནིསཱིདི ཝིམུཏྟིསུཁཔཊིསཾཝེདཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡).

ཨཐ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ‘‘ཨཛྫཱཔི ནཱུན སིདྡྷཏྠསྶ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཏྠི, པལླངྐསྨིཉྷི ཨཱལཡཾ ན ཝིཛཧཏཱི’’ཏི པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི. སཏྠཱ དེཝཏཱནཾ པརིཝིཏཀྐཾ ཉཏྭཱ ཏཱསཾ ཝིཏཀྐཝཱུཔསམཏྠཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. མཧཱབོདྷིམཎྜེ ཧི ཀཏཔཱཊིཧཱརིཡཉྩ ཉཱཏིསམཱགམེ ཀཏཔཱཊིཧཱརིཡཉྩ པཱཐིཀཔུཏྟསམཱགམེ ཀཏཔཱཊིཧཱརིཡཉྩ སབྦཾ ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ ཀཏཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡསདིསཾ ཨཧོསི.

ཨེཝཾ སཏྠཱ ཨིམིནཱ པཱཊིཧཱརིཡེན དེཝཏཱནཾ ཝིཏཀྐཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ པལླངྐཏོ ཨཱིསཀཾ པཱཙཱིནནིསྶིཏེ ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཏ ¶ མེ པལླངྐེ སབྦཉྙུཏཾ པཊིཝིདྡྷ’’ནྟི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ བལཱདྷིགམཊྛཱནཾ པལླངྐཾ བོདྷིརུཀྑཉྩ ཨནིམིསེཧི ཨཀྑཱིཧི ཨོལོཀཡམཱནོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི, ཏཾ ཋཱནཾ ཨནིམིསཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཨཐ སཏྠཱ པལླངྐསྶ ཙ ཋིཏཊྛཱནསྶ ཙ ཨནྟརཱ ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ པུརཏྠིམཔཙྪིམཏོ ཨཱཡཏེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཏཾ ཋཱནཾ རཏནཙངྐམཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ.

ཙཏུཏྠེ པན སཏྟཱཧེ བོདྷིཏོ པཙྪིམུཏྟརདིསཱབྷཱགེ དེཝཏཱ རཏནགྷརཾ མཱཔཡིཾསུ. ཏཏྠ བྷགཝཱ ¶ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཝིསེསཏོ ཙེཏྠ ཨནནྟནཡསམནྟཔཊྛཱནཾ ཝིཙིནནྟོ ¶ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ པནཱཧུ – ‘‘རཏནགྷརཾ ནཱམ ན སཏྟརཏནམཡཾ གེཧཾ, སཏྟནྣཾ པན པཀརཎཱནཾ སམྨསིཏཊྛཱནཾ ‘རཏནགྷར’ནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ པནེཏྠ ཨུབྷོཔེཏེ པརིཡཱཡེན ཡུཛྫནྟི, ཏསྨཱ ཨུབྷཡམྤེཏཾ གཧེཏབྦམེཝ. ཏཏོ པཊྛཱཡ པན ཏཾ ཋཱནཾ རཏནགྷརཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཨེཝཾ སཏྠཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཙཏྟཱརི སཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ པཉྩམེ སཏྟཱཧེ བོདྷིརུཀྑམཱུལཱ ཡེན ཨཛཔཱལནིགྲོདྷོ ཏེནུཔསངྐམི. ཏཏྲཱཔི དྷམྨཾ ཝིཙིནནྟོ ཝིམུཏྟིསུཁཉྩ པཊིསཾཝེདེནྟོ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨནུབནྡྷནྟོ ཨོཏཱརཱཔེཀྑོཔི ཨིམསྶ ན ཀིཉྩི ཁལིཏཾ ཨདྡསཾ, ཨཏིཀྐནྟོདཱནི ཨེས མམ ཝས’’ནྟི དོམནསྶཔྤཏྟོ མཧཱམགྒེ ནིསཱིདིཏྭཱ སོལ༹ས ཀཱརཎཱནི ཙིནྟེནྟོ བྷཱུམིཡཾ སོལ༹ས ལེཁཱ ཨཱཀཌྜྷི – ‘‘ཨཧཾ ཨེསོ ཝིཡ དཱནཔཱརམིཾ ན པཱུརེསིཾ, ཏེནམྷི ཨིམིནཱ སདིསོ ན ཛཱཏོ’’ཏི ཨེཀཾ ལེཁཾ ཨཱཀཌྜྷི. ཏཐཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེསོ ཝིཡ སཱིལཔཱརམིཾ…པེ… ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ, པཉྙཱཔཱརམིཾ, ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ, ཁནྟིཔཱརམིཾ, སཙྩཔཱརམིཾ, ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ, མེཏྟཱཔཱརམིཾ, ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ ན པཱུརེསིཾ, ཏེནམྷི ཨིམིནཱ སདིསོ ན ཛཱཏོ’’ཏི དསམཾ ལེཁཾ ཨཱཀཌྜྷི. ཏཐཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེསོ ཝིཡ ཨསཱདྷཱརཎསྶ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎསྶ པཊིཝེདྷཱཡ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཱ དས པཱརམིཡོ ན པཱུརེསིཾ, ཏེནམྷི ཨིམིནཱ སདིསོ ན ཛཱཏོ’’ཏི ཨེཀཱདསམཾ ལེཁཾ ཨཱཀཌྜྷི. ཏཐཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེསོ ཝིཡ ཨསཱདྷཱརཎསྶ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎསྶ…པེ… མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཉཱཎསྶ, ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཉཱཎསྶ, ཨནཱཝརཎཉཱཎསྶ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིཝེདྷཱཡ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཱ དས ¶ པཱརམིཡོ ན པཱུརེསིཾ, ཏེནམྷི ཨིམིནཱ སདིསོ ན ཛཱཏོ’’ཏི སོལ༹སམཾ ལེཁཾ ཨཱཀཌྜྷི. ཨེཝཾ མཱརོ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི མཧཱམགྒེ སོལ༹ས ལེཁཱ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཏཎྷཱ, ཨརཏི, རགཱ ཙཱཏི ཏིསྶོ མཱརདྷཱིཏརོ (སཾ. ནི. ༡.༡༦༡) ‘‘པིཏཱ ནོ ན པཉྙཱཡཏི, ཀཧཾ ནུ ཁོ ཨེཏརཧཱི’’ཏི ཨོལོཀཡམཱནཱ ཏཾ དོམནསྶཔྤཏྟཾ བྷཱུམིཾ ལེཁམཱནཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, ཏཱཏ, ཏྭཾ དུཀྑཱི དུམྨནོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཨམྨཱ, ཨཡཾ མཧཱསམཎོ མཡ྄ཧཾ ཝསཾ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨོཏཱརམསྶ དཊྛུཾ ནཱསཀྑིཾ, ཏེནམྷི དུཀྑཱི དུམྨནོ’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, མཡམེཏཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ན སཀྐཱ, ཨམྨཱ, ཨེས ཀེནཙི ཝསེ ཀཱཏུཾ, ཨཙལཱཡ སདྡྷཱཡ པཏིཊྛིཏོ ཨེས པུརིསོ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, མཡཾ ཨིཏྠིཡོ ནཱམ, ཨིདཱནེཝ ནཾ རཱགཔཱསཱདཱིཧི བནྡྷིཏྭཱ ཨཱནེསྶཱམ, ཏུམྷེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠཱ’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘པཱདེ ཏེ, སམཎ ¶ , པརིཙཱརེམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. བྷགཝཱ ནེཝ ཏཱསཾ ཝཙནཾ མནསི ཨཀཱསི, ན ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེསི, ཨནུཏྟརེ ཨུཔདྷིསངྑཡེ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིཝེཀསུཁཉྙེཝ ཨནུབྷཝནྟོ ནིསཱིདི.

པུན མཱརདྷཱིཏརོ ‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ ཁོ པུརིསཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡཱ, ཀེསཉྩི ཀུམཱརིཀཱསུ པེམཾ ཧོཏི, ཀེསཉྩི པཋམཝཡེ ཋིཏཱསུ, ཀེསཉྩི མཛ྄ཛྷིམཝཡེ ཋིཏཱསུ, ཀེསཉྩི པཙྪིམཝཡེ ཋིཏཱསུ, ཡཾནཱུན མཡཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི རཱུཔེཧི པལོབྷེཏྭཱ གཎྷེཡྻཱམཱ’’ཏི ཨེཀམེཀཱ ཀུམཱརིཀཝཎྞཱདིཝསེན སཀཾ སཀཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ཀུམཱརིཀཱ, ཨཝིཛཱཏཱ, སཀིཾཝིཛཱཏཱ, དུཝིཛཱཏཱ, མཛ྄ཛྷིམིཏྠིཡོ, མཧིཏྠིཡོ ཙ ཧུཏྭཱ ཚཀྑཏྟུཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘པཱདེ ཏེ, སམཎ, པརིཙཱརེམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏམྤི བྷགཝཱ ན མནསཱཀཱསི, ཡཐཱ ཏཾ ཨནུཏྟརེ ཨུཔདྷིསངྑཡེ ཝིམུཏྟོ. ཀེཙི པནཱཙརིཡཱ ཝདནྟི – ‘‘ཏཱ མཧིཏྠིབྷཱཝེན ཨུཔགཏཱ དིསྭཱ བྷགཝཱ – ‘ཨེཏཱ ཁཎྜདནྟཱ པལིཏཀེསཱ ཧོནྟཱུ’ཏི ཨདྷིཊྛཱསཱི’’ཏི. ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ. ན ཧི བྷགཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ པན ‘‘ཨཔེཐ ཏུམྷེ, ཀིཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཝཱཡམཐ, ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཨཝཱིཏརཱགཱདཱིནཾ པུརཏོ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཐཱགཏསྶ པན རཱགོ པཧཱིནོ, དོསོ པཧཱིནོ, མོཧོ པཧཱིནོ’’ཏི ཨཏྟནོ ཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཨཱརབྦྷ –

‘‘ཡསྶ ¶ ཛིཏཾ ནཱཝཛཱིཡཏི, ཛིཏམསྶ ནོཡཱཏི ཀོཙི ལོཀེ;

ཏཾ བུདྡྷམནནྟགོཙརཾ, ཨཔདཾ ཀེན པདེན ནེསྶཐ.

‘‘ཡསྶ ཛཱལིནཱི ཝིསཏྟིཀཱ, ཏཎྷཱ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ནེཏཝེ;

ཏཾ བུདྡྷམནནྟགོཙརཾ, ཨཔདཾ ཀེན པདེན ནེསྶཐཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༧༩-༡༨༠) –

ཨིམཱ དྷམྨཔདེ བུདྡྷཝགྒེ དྭེ གཱཐཱ ཝདནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ནོ པིཏཱ ཨཝོཙ, ‘ཨརཧཾ སུགཏོ ལོཀེ, ན རཱགེན སུཝཱནཡོ’’’ཏིཨཱདཱིནི (སཾ. ནི. ༡.༡༦༡) ཝཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ ཨཱགམིཾསུ.

བྷགཝཱཔི ཏཏྠེཝ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཏཏོ མུཙལིནྡམཱུལཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ སཏྟཱཧཝདྡལིཀཱཡ ཨུཔྤནྣཱཡ སཱིཏཱདིཔཊིབཱཧནཏྠཾ མུཙལིནྡེན ནཱམ ནཱགརཱཛེན སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཏྟོ ཨསམྦཱདྷཱཡ གནྡྷཀུཊིཡཾ ཝིཧརནྟོ ཝིཡ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདིཡམཱནོ སཏྟཱཧཾ ¶ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཱཛཱཡཏནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཏྠཔི ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདིཡམཱནོཡེཝ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཏྟ སཏྟཱཧཱནི པརིཔུཎྞཱནི. ཨེཏྠནྟརེ ནེཝ མུཁདྷོཝནཾ, ན སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ¶ , ན ཨཱཧཱརཀིཙྩཾ ཨཧོསི, ཛྷཱནསུཁཕལསུཁེནེཝ ཙ ཝཱིཏིནཱམེསི.

ཨཐསྶ ཏསྨིཾ སཏྟསཏྟཱཧམཏྠཀེ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཏིམེ དིཝསེ ཏཏྠ ནིསིནྣསྶ ‘‘མུཁཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུདཔཱདི. སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨགདཧརཱིཏཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསི, སཏྠཱ ཏཾ པརིབྷུཉྫི, ཏེནསྶ སརཱིརཝལ༹ཉྫོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ སཀྐོཡེཝ ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛཉྩེཝ མུཁདྷོཝནོདཀཉྩ ཨདཱསི. སཏྠཱ ཏཾ དནྟཀཊྛཾ ཁཱདིཏྭཱཝ ཨནོཏཏྟདཧོདཀེན མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཏཏྠེཝ རཱཛཱཡཏནམཱུལེ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ ཏཔུསྶ བྷལླིཀཱ ནཱམ དྭེ ཝཱཎིཛཱ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི ཨུཀྐལཱ ཛནཔདཱ མཛ྄ཛྷིམདེསཾ གཙྪནྟཱ པུབྦེ ཨཏྟནོ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡ སཀཊཱནི སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ སཏྠུ ཨཱཧཱརསམྤཱདནེ ཨུསྶཱཧིཏཱ མནྠཉྩ ¶ མདྷུཔིཎྜིཀཉྩ ཨཱདཱཡ – ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏུ ནོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཱཧཱརཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི སཏྠཱརཾ ཨུཔནཱམེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ པཱཡཱསཔཊིགྒཧཎདིཝསེཡེཝ པཏྟསྶ ཨནྟརཧིཏཏྟཱ ‘‘ན ཁོ ཏཐཱགཏཱ ཧཏྠེསུ པཊིགྒཎྷནྟི, ཀིམྷི ནུ ཁོ ཨཧཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཨཐསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ཨིནྡནཱིལམཎིམཡེ པཏྟེ ཨུཔནཱམེསུཾ, བྷགཝཱ ཏེ པཊིཀྑིཔི. པུན མུགྒཝཎྞསེལམཡེ ཙཏྟཱརོ པཏྟེ ཨུཔནཱམེསུཾ. བྷགཝཱ ཙཏུནྣམྤི མཧཱརཱཛཱནཾ སདྡྷཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ ཙཏྟཱརོཔི པཏྟེ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཀོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཙཏྟཱརོཔི མུཁཝཊྚིཡཾ པཉྙཱཡམཱནལེཁཱ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཔྤམཱཎེན ཨེཀཏྟཾ ཨུཔགམིཾསུ. བྷགཝཱ ཏསྨིཾ པཙྩགྒྷེ སེལམཡེ པཏྟེ ཨཱཧཱརཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏེ དྭེ བྷཱཏརོ ཝཱཎིཛཱ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སརཎཾ གནྟྭཱ དྭེཝཱཙིཀཱ ཨུཔཱསཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ ནེསཾ ‘‘ཨེཀཾ ནོ, བྷནྟེ, པརིཙརིཏབྦཊྛཱནཾ དེཐཱ’’ཏི ཝདནྟཱནཾ དཀྑིཎཧཏྠེན ཨཏྟནོ སཱིསཾ པརཱམསིཏྭཱ ཀེསདྷཱཏུཡོ ཨདཱསི. ཏེ ཨཏྟནོ ནགརེ ཏཱ དྷཱཏུཡོ སུཝཎྞསམུགྒསྶ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ པུན ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམེཝ གནྟྭཱ ནིགྲོདྷམཱུལེ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ ཏཏྠ ནིསིནྣམཏྟསྶེཝ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏདྷམྨསྶ གམྦྷཱིརཏཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞོ – ‘‘ཀིཙྪེན ཨདྷིགཏོ ཁོ མྱཱཡཾ དྷམྨོ’’ཏི པརེསཾ ཨདེསེཏུཀཱམཏཱཀཱརཔྤཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ‘‘ནསྶཏི ཝཏ བྷོ ལོཀོ, ཝིནསྶཏི ཝཏ ¶ བྷོ ལོཀོ’’ཏི དསཧི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེཧི སཀྐསུཡཱམསནྟུསིཏནིམྨཱནརཏིཝསཝཏྟིམཧཱབྲཧྨཱནོ ཨཱདཱཡ ¶ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘དེསེཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷམྨ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན དྷམྨདེསནཾ ཨཱཡཱཙི.

སཏྠཱ ཏསྶ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ‘‘ཨཱལཱ༹རོ པཎྜིཏོ, སོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤཾ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པུན ཨོལོཀེནྟོ ཏསྶ སཏྟཱཧཀཱལངྐཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨཱཝཛྫེསི. ཏསྶཱཔི ཨབྷིདོསཀཱལངྐཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘བཧཱུཔཀཱརཱ ཁོ མེ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི པཉྩཝགྒིཡེ ཨཱརབྦྷ མནསི ཀཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ ཏེ ཨེཏརཧི ཝིཧརནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘བཱརཱཎསིཡཾ ¶ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ’’ཏི ཉཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ བོདྷིམཎྜསཱམནྟཱཡེཝ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཝིཧརིཏྭཱ ‘‘ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡཾ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསྶཱམཱི’’ཏི པཀྑསྶ ཙཱཏུདྡསིཡཾ པཙྩཱུསསམཡེ པཙྩུཊྛཱཡ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཀཱལསྶེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ པཊིཔནྣོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨུཔཀཾ ནཱམ ཨཱཛཱིཝཀཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏཾ དིཝསམེཝ སཱཡནྷསམཡེ ཨིསིཔཏནཾ སམྤཱཔུཎི.

པཉྩཝགྒིཡཱ ཏཐཱགཏཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཱཝུསོ, སམཎོ གོཏམོ པཙྩཡབཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ པརིཔུཎྞཀཱཡོ པཱིཎིནྡྲིཡོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཧུཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི. ཨིམསྶ ཝནྡནཱདཱིནི ན ཀརིསྶཱམ, མཧཱཀུལཔྤསུཏོ ཁོ པནེས ཨཱསནཱབྷིཧཱརཾ ཨརཧཏི, ཏེནསྶ ཨཱསནམཏྟཾ པཉྙཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ. བྷགཝཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཛཱནནསམཏྠེན ཉཱཎེན ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེ ཙིནྟཡིཾསཱུ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཙིཏྟཾ ཨཉྙཱསི. ཨཐ ཏེསུ སབྦདེཝམནུསྶེསུ ཨནོདིསྶཀཝསེན ཕརཎསམཏྠཾ མེཏྟཙིཏྟཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཨོདིསྶཀཝསེན མེཏྟཙིཏྟེན ཕརི. ཏེ བྷགཝཏཱ མེཏྟཙིཏྟེན སཾཕུཊྛཱ ཏཐཱགཏེ ཨུཔསངྐམནྟེ སཀཱཡ ཀཏིཀཱཡ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཨཀཾསུ. སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝཾ པནསྶ ཨཛཱནནྟཱ ཀེཝལཾ ནཱམེན ཙ ཨཱཝུསོཝཱདེན ཙ སམུདཱཙརིཾསུ.

ཨཐ ནེ བྷགཝཱ – ‘‘མཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཾ ནཱམེན ཙ ཨཱཝུསོཝཱདེན ཙ སམུདཱཙརཐ. ཨརཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཉཱཔེཏྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟཡོགེ ཝཏྟམཱནེ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི པརིཝུཏོ པཉྩཝགྒིཡཏྠེརེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཏིཔརིཝཊྚཾ དྭཱདསཱཀཱརཾ ཚཉཱཎཝིཛམྦྷནཾ ཨནུཏྟརཾ ¶ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ (མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) དེསེསི. ཏེསུ ཀོཎྜཉྙཏྠེརོ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེནྟོ སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏཏྠེཝ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ པུནདིཝསེ ཝཔྤཏྠེརཾ ཨོཝདནྟོ ཝིཧཱརེཡེཝ ནིསཱིདི, སེསཱ ¶ ཙཏྟཱརོཔི པིཎྜཱཡ ཙརིཾསུ. ཝཔྤཏྠེརོ པུབྦཎྷེཡེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཱཔུཎི ¶ . ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན པུནདིཝསེ བྷདྡིཡཏྠེརཾ, པུནདིཝསེ མཧཱནཱམཏྠེརཾ, པུནདིཝསེ ཨསྶཛིཏྠེརནྟི སབྦེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པཉྩམིཡཾ པཀྑསྶ པཉྩཔི ཐེརེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟཾ (མཧཱཝ. ༢༠ ཨཱདཡོ; སཾ. ནི. ༣.༥༩) དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པཉྩཔི ཐེརཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཨཐ སཏྠཱ ཡསསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཏཾ རཏྟིབྷཱགེ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ གེཧཾ པཧཱཡ ནིཀྑནྟཾ ‘‘ཨེཧི ཡསཱ’’ཏི པཀྐོསིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ རཏྟིབྷཱགེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ, པུནདིཝསེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ, ཨཔརེཔི ཏསྶ སཧཱཡཀེ ཙཏུཔཉྙཱསཛནེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེསི.

ཨེཝཾ ལོཀེ ཨེཀསཊྛིཡཱ ཨརཧནྟེསུ ཛཱཏེསུ སཏྠཱ ཝུཊྛཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཙརཐ བྷིཀྑཝེ ཙཱརིཀ’’ནྟི སཊྛིབྷིཀྑཱུ དིསཱསུ པེསེཏྭཱ སཡཾ ཨུརུཝེལཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཀཔྤཱསིཀཝནསཎྜེ ཏིཾསབྷདྡཝགྒིཡཀུམཱརེ ཝིནེསི. ཏེསུ སབྦཔཙྪིམཀོ སོཏཱཔནྣོ, སབྦུཏྟམོ ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི. ཏེཔི སབྦེ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེནེཝ པབྦཱཛེཏྭཱ དིསཱསུ པེསེཏྭཱ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨཌྜྷུཌྜྷཔཱཊིཧཱརིཡསཧསྶཱནི དསྶེཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔཱདཡོ སཧསྶཛཊིལཔརིཝཱརེ ཏེབྷཱཏིཀཛཊིལེ ཝིནེཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཱཛེཏྭཱ གཡཱསཱིསེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༥༤) ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏེན ཨརཧནྟསཧསྶེན པརིཝུཏོ ‘‘བིམྦིསཱརརཉྙོ དིནྣཔཊིཉྙཾ མོཙེསྶཱམཱི’’ཏི རཱཛགཧནགརཱུཔཙཱརེ ལཊྛིཝནུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི. རཱཛཱ ཨུཡྻཱནཔཱལསྶ སནྟིཀཱ ‘‘སཏྠཱ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ དྭཱདསནཧུཏེཧི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེཧི པརིཝུཏོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙཀྐཝིཙིཏྟཏལེསུ སུཝཎྞཔཊྚཝིཏཱནཾ ཝིཡ པབྷཱསམུདཡཾ ཝིསྶཛྫེནྟེསུ ཏཐཱགཏསྶ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ.

ཨཐ ཁོ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཧཱསམཎོ ཨུརུཝེལཀསྶཔེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི, ཨུདཱཧུ ཨུརུཝེལཀསྶཔོ མཧཱསམཎེ’’ཏི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཙེཏསྶཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཨུརུཝེལཀསྶཔཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཀིམེཝ ¶ ¶ དིསྭཱ ཨུརུཝེལཝཱསི, པཧཱསི ཨགྒིཾ ཀིསཀོཝདཱནོ;

པུཙྪཱམི ཏཾ ཀསྶཔ ཨེཏམཏྠཾ, ཀཐཾ པཧཱིནཾ ཏཝ ཨགྒིཧུཏྟ’’ནྟི. –

ཐེརོཔི བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ –

‘‘རཱུཔེ ¶ ཙ སདྡེ ཙ ཨཐོ རསེ ཙ, ཀཱམིཏྠིཡོ ཙཱབྷིཝདནྟི ཡཉྙཱ;

ཨེཏཾ མལནྟཱི ཨུཔདྷཱིསུ ཉཏྭཱ, ཏསྨཱ ན ཡིཊྛེ ན ཧུཏེ ཨརཉྫི’’ནྟི. (མཧཱཝ. ༥༥) –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ སཱཝཀབྷཱཝཔྤཀཱསནཏྠཾ ཏཐཱགཏསྶ པཱདཔིཊྛེ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཀཏཱལཾ དྭིཏཱལཾ ཏིཏཱལནྟི ཡཱཝ སཏྟཏཱལཔྤམཱཎཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཏཐཱགཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ མཧཱཛནོ ‘‘ཨཧོ མཧཱནུབྷཱཝཱ བུདྡྷཱ, ཨེཝཉྷི ཐཱམགཏདིཊྛིཀོ ནཱམ ‘ཨརཧཱ’ཏི མཉྙམཱནོ ཨུརུཝེལཀསྶཔོཔི དིཊྛིཛཱལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཐཱགཏེན དམིཏོ’’ཏི སཏྠུ གུཎཀཐཾཡེཝ ཀཐེསི. བྷགཝཱ ‘‘ནཱཧཾ ཨིདཱནིཡེཝ ཨུརུཝེལཀསྶཔཾ དམེམི, ཨཏཱིཏེཔི ཨེས མཡཱ དམིཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ མཧཱནཱརདཀསྶཔཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༡༥༣ ཨཱདཡོ) ཀཐེཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཀཱསེསི. རཱཛཱ ཨེཀཱདསཧི ནཧུཏེཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, ཨེཀནཧུཏཾ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསི. རཱཛཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསིནྣོཡེཝ པཉྩ ཨསྶཱསཀེ པཝེདེཏྭཱ སརཎཾ གནྟྭཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐམི.

པུནདིཝསེ ཡེཧི ཙ བྷགཝཱ ཧིཡྻོ དིཊྛོ, ཡེཧི ཙ ཨདིཊྛོ, ཏེ སབྦེཔི རཱཛགཧཝཱསིནོ ཨཊྛཱརསཀོཊིསངྑཱ མནུསྶཱ ཏཐཱགཏཾ དཊྛུཀཱམཱ པཱཏོཝ རཱཛགཧཏོ ལཊྛིཝནུཡྻཱནཾ ཨགམཾསུ. ཏིགཱཝུཏོ མགྒོ ནཔྤཧོསི, སཀལལཊྛིཝནུཡྻཱནཾ ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཨཧོསི. མཧཱཛནོ དསབལསྶ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ པསྶནྟོཔི ཏིཏྟིཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑི. ཝཎྞབྷཱུམི ནཱམེསཱ. ཨེཝརཱུཔེསུ ཧི ཋཱནེསུ བྷགཝཏོ ལཀྑཎཱནུབྱཉྫནཱདིཔྤབྷེདཱ ¶ སབྦཱཔི རཱུཔཀཱཡསིརཱི ཝཎྞེཏབྦཱ. ཨེཝཾ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཾ དསབལསྶ སརཱིརཾ པསྶམཱནེན མཧཱཛནེན ནིརནྟརཾ ཕུཊེ ཨུཡྻཱནེ ཙ གམནམགྒེ ཙ ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ནིཀྑམནོཀཱསོ ནཱཧོསི. ཏཾ དིཝསཾ ཀིར བྷགཝཏོ བྷཏྟཾ ཚིནྣཾ ¶ བྷཝེཡྻ, ཏསྨཱ ‘‘ཏཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི སཀྐསྶ ནིསིནྣཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སོ ཨཱཝཛྫམཱནོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ མཱཎཝཀཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཐུཏིཡོ ཝདམཱནོ དསབལསྶ པུརཏོ ཨོཏརིཏྭཱ དེཝཱནུབྷཱཝེན ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ –

‘‘དནྟོ དནྟེཧི སཧ པུརཱཎཛཊིལེཧི, ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིཔྤམུཏྟེཧི;

སིངྒཱིནིཀྑསཝཎྞོ, རཱཛགཧཾ པཱཝིསི བྷགཝཱ.

‘‘མུཏྟོ ¶ མུཏྟེཧི…པེ….

‘‘ཏིཎྞོ ཏིཎྞེཧི…པེ….

‘‘སནྟོ སནྟེཧི…པེ… རཱཛགཧཾ པཱཝིསི བྷགཝཱ.

‘‘དསཝཱསོ དསབལོ, དསདྷམྨཝིདཱུ དསབྷི ཙུཔེཏོ;

སོ དསསཏཔརིཝཱརོ, རཱཛགཧཾ པཱཝིསི བྷགཝཱ’’ཏི. (མཧཱཝ. ༥༨) –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི སཏྠུ ཝཎྞཾ ཝདམཱནོ པུརཏོ པཱཡཱསི. ཏདཱ མཧཱཛནོ མཱཎཝཀསྶ རཱུཔསིརིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཏིཝིཡ ཨབྷིརཱུཔོ ཝཏཱཡཾ མཱཎཝཀོ, ན ཁོ པན ཨམྷེཧི དིཊྛཔུབྦོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཡཾ མཱཎཝཀོ, ཀསྶ ཝཱ ཨཡ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ མཱཎཝོ –

‘‘ཡོ དྷཱིརོ སབྦདྷི དནྟོ, སུདྡྷོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ;

ཨརཧཾ སུགཏོ ལོཀེ, ཏསྶཱཧཾ པརིཙཱརཀོ’’ཏི. – གཱཐམཱཧ;

སཏྠཱ ¶ སཀྐེན ཀཏོཀཱསཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཾ པཱཝིསི. རཱཛཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཱིཎི རཏནཱནི ཝིནཱ ཝསིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམི, ཝེལཱཡ ཝཱ ཨཝེལཱཡ ཝཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཱམི, ལཊྛིཝནུཡྻཱནཉྩ ནཱམ ཨཏིདཱུརེ, ཨིདཾ པན ཨམྷཱཀཾ ཝེལུ༹ཝནུཡྻཱནཾ ནཱཏིདཱུརཾ ནཙྩཱསནྣཾ གམནཱགམནསམྤནྣཾ བུདྡྷཱརཧཾ སེནཱསནཾ. ཨིདཾ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏཱུ’’ཏི སུཝཎྞབྷིངྒཱརེན པུཔྥགནྡྷཝཱསིཏཾ མཎིཝཎྞཾ ཨུདཀམཱདཱཡ ཝེལུ༹ཝནུཡྻཱནཾ པརིཙྩཛནྟོ དསབལསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེསི. ཏསྨིཾ ཨཱརཱམེ པཊིགྒཧིཏེཡེཝ ‘‘བུདྡྷསཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནཱི’’ཏི མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི. ཛམྦུདཱིཔཏལསྨིཉྷི ཋཔེཏྭཱ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨཉྙཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཀམྤེཏྭཱ གཧིཏསེནཱསནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེཔི ཋཔེཏྭཱ མཧཱཝིཧཱརཾ ཨཉྙཾ པཐཝིཾ ཀམྤེཏྭཱ གཧིཏསེནཱསནཾ ནཱམ ནཏྠི. སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནཱརཱམཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ རཉྙོ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམཱསི ¶ .

ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ སཱརིཔུཏྟོ ཙ མོགྒལླཱནོ ཙཱཏི དྭེ པརིབྦཱཛཀཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི ཨམཏཾ པརིཡེསམཱནཱ. ཏེསུ སཱརིཔུཏྟོ ཨསྶཛིཏྠེརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛཾ དིསྭཱ ¶ པསནྣཙིཏྟོ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ‘‘ཡེ དྷམྨཱ ཧེཏུཔྤབྷཝཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐཾ (མཧཱཝ. ༦༠; ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༢༨༦) སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀསྶ མོགྒལླཱནསྶཔི ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. སོཔི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཏེ ཨུབྷོཔི སཉྩཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཏེསུ མོགྒལླཱནོ སཏྟཱཧེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, སཱརིཔུཏྟོ ཨཌྜྷམཱསེན. ཨུབྷོཔི ཏེ སཏྠཱ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནེ ཋཔེསི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན ཙ ཨརཧཏྟཾ པཏྟདིཝསེཡེཝ སནྣིཔཱཏཾ ཨཀཱསི.

ཏཐཱགཏེ པན ཏསྨིཉྙེཝ ཝེལུ༹ཝནུཡྻཱནེ ཝིཧརནྟེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘པུཏྟོ ཀིར མེ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི བྷཎེ, ཏྭཾ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ མམ ཝཙནེན ‘པིཏཱ ཏེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ དཊྛུཀཱམོ’ཏི ཝཏྭཱ མམ པུཏྟཾ གཎྷིཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ¶ ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི རཉྙོ ཝཙནཾ སིརསཱ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ ཁིཔྤམེཝ སཊྛིཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ དསབལསྶ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡཾ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི. སོ ‘‘ཏིཊྛཏུ ཏཱཝ རཉྙཱ པཧིཏསཱསན’’ནྟི པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཡཐཱཋིཏོཝ སདྡྷིཾ པུརིསསཧསྶེན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. བྷགཝཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. སབྦེ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ སཊྛིཝསྶིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨརཧཏྟཾ པཏྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པན ཨརིཡཱ ནཱམ མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཧོནྟཱིཏི, སོ རཉྙཱ པཧིཏསཱསནཾ དསབལསྶ ན ཀཐེསི. རཱཛཱ – ‘‘ནེཝ གཏོ ཨཱགཙྪཏི, ན སཱསནཾ སུཡྻཏཱི’’ཏི ‘‘ཨེཧི བྷཎེ, ཏྭཾ གཙྪཱ’’ཏི ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཨཉྙཾ ཨམཙྩཾ པེསེསི. སོཔི གནྟྭཱ པུརིམནཡེནེཝ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. པུན རཱཛཱ ‘‘ཨེཧི བྷཎེ, ཏྭཾ གཙྪ, ཏྭཾ གཙྪཱ’’ཏི ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཨཔརེཔི སཏྟ ཨམཙྩེ པེསེསི. ཏེ སབྦེ ནཝ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརཱ ནཝ ཨམཙྩཱ ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཏཏྠེཝ ཝིཧརིཾསུ.

རཱཛཱ སཱསནམཏྟམྤི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏྟཀཱཔི ཛནཱ མཡི སིནེཧཱབྷཱཝེན སཱསནམཏྟམྤི ན པཙྩཱཧརིཾསུ, ཀོ ནུ ¶ ཁོ མེ སཱསནཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི སབྦཾ རཱཛབལཾ ཨོལོཀེནྟོ ཀཱལུ༹དཱཡིཾ ཨདྡས. སོ ཀིར རཉྙོ སབྦཏྠསཱདྷཀོ ཨབྦྷནྟརིཀོ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཱསིཀོ ཨམཙྩོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀདིཝསེ ཛཱཏོ སཧཔཾསུཀཱིལ༹ཀོ སཧཱཡོ. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏ ཀཱལུ༹དཱཡི, ཨཧཾ མམ པུཏྟཾ དཊྛུཀཱམོ ནཝཔུརིསསཧསྶཔརིཝཱརེན ནཝ ཨམཙྩེ པེསེསིཾ, ཏེསུ ཨེཀོཔི ཨཱགནྟྭཱ སཱསནམཏྟཾ ཨཱརོཙེནྟོ ནཱམ ¶ ནཏྠི. དུཛྫཱནོ ཁོ པན མེ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ, ཛཱིཝམཱནོཡེཝཱཧཾ པུཏྟཾ དཊྛུཀཱམོ. སཀྑིསྶསི ནུ ཁོ མེ པུཏྟཾ དསྶེཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྑིསྶཱམི, དེཝ, སཙེ པབྦཛིཏུཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ པབྦཛིཏོ ཝཱ ཨཔབྦཛིཏོ ཝཱ མཡ྄ཧཾ པུཏྟཾ དསྶེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི རཉྙོ སཱསནཾ ཨཱདཱཡ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཔརིཝཱརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཛིཏྭཱ ཝིཧཱསི.

སཏྠཱ ¶ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པཋམཾ ཨནྟོཝསྶཾ ཨིསིཔཏནེ ཝསིཏྭཱ ཝུཊྛཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཏཡོ མཱསེ ཝསནྟོ ཏེབྷཱཏིཀཛཊིལེ ཝིནེཏྭཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརོ ཕུསྶམཱསཔུཎྞམཱཡཾ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ དྭེ མཱསེ ཝསི. ཨེཏྟཱཝཏཱ བཱརཱཎསིཏོ ནིཀྑནྟསྶ པཉྩ མཱསཱ ཛཱཏཱ, སཀལོ ཧེམནྟོ ཨཏིཀྐནྟོ. ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརསྶ ཨཱགཏདིཝསཏོ སཏྟཊྛདིཝསཱ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. ཐེརོ ཕགྒུཎམཱསཔུཎྞམཱཡཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏིཀྐནྟོ དཱནི ཧེམནྟོ, ཝསནྟསམཡོ ཨནུཔྤཏྟོ, མནུསྶེཧི སསྶཱདཱིནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ སམྨུཁསམྨུཁཊྛཱནེཧི མགྒཱ དིནྣཱ, ཧརིཏཏིཎསཉྪནྣཱ པཐཝཱི, སུཔུཔྥིཏཱ ཝནསཎྜཱ, པཊིཔཛྫནཀྑམཱ མགྒཱ, ཀཱལོ དསབལསྶ ཉཱཏིསངྒཧཾ ཀཱཏུ’’ནྟི. ཨཐ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ –

‘‘ཨངྒཱརིནོ དཱནི དུམཱ བྷདནྟེ, ཕལེསིནོ ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡ;

ཏེ ཨཙྩིམནྟོཝ པབྷཱསཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར བྷཱགཱི རསཱནཾ…པེ…. (ཐེརགཱ. ༥༢༧);

‘‘ནཱཏིསཱིཏཾ ནཱཏིཨུཎྷཾ, ནཱཏིདུབྦྷིཀྑཚཱཏཀཾ;

སདྡལཱ ཧརིཏཱ བྷཱུམི, ཨེས ཀཱལོ མཧཱམུནཱི’’ཏི. –

སཊྛིམཏྟཱཧི གཱཐཱཧི དསབལསྶ ཀུལནགརགམནཝཎྞཾ ཝཎྞེསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, མདྷུརསྶརེན གམནཝཎྞཾ ཝཎྞེསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, པིཏཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ཏུམྷེ པསྶིཏུཀཱམོ, ཀརོཐ ཉཱཏཀཱནཾ སངྒཧ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, ཨུདཱཡི, ཀརིསྶཱམི ཉཱཏཀཱནཾ སངྒཧཾ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙེཧི, གམིཡཝཏྟཾ ¶ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཐེརོ ཏེསཾ ཨཱརོཙེསི.

བྷགཝཱ ཨངྒམགདྷཝཱསཱིནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ དསཧི སཧསྶེཧི, ཀཔིལཝཏྠུཝཱསཱིནཾ དསཧི སཧསྶེཧཱིཏི སབྦེཧེཝ ཝཱིསཏིསཧསྶེཧི ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཧི པརིཝུཏོ རཱཛགཧཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དིཝསེ ¶ དིཝསེ ཡོཛནཾ གཙྪཏི. ‘‘རཱཛགཧཏོ སཊྛིཡོཛནཾ ཀཔིལཝཏྠུཾ དྭཱིཧི མཱསེཧི པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏུརིཏཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཐེརོཔི ‘‘བྷགཝཏོ ནིཀྑནྟབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ རཉྙོ ནིཝེསནེ པཱཏུརཧོསི. རཱཛཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ཏུཊྛཙིཏྟོ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ¶ ཨཏྟནོ པཊིཡཱདིཏསྶ ནཱནགྒརསབྷོཛནསྶ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཐེརོ ཨུཊྛཱཡ གམནཱཀཱརཾ དསྶེསི. ‘‘ནིསཱིདིཏྭཱ བྷུཉྫ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བྷུཉྫིསྶཱམི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན, ཏཱཏ, སཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཝཱིསཏིསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཏྠཱཡ ཙཱརིཀཾ ནིཀྑནྟོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏུཊྛམཱནསོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཨིམཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཡཱཝ མམ པུཏྟོ ཨིམཾ ནགརཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝསྶ ཨིཏོཝ པིཎྜཔཱཏཾ པརིཧརཐཱ’’ཏི. ཐེརོ ཨདྷིཝཱསེསི. རཱཛཱ ཐེརཾ པརིཝིསིཏྭཱ པཏྟཾ གནྡྷཙུཎྞེན ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཨུཏྟམསྶ བྷོཛནསྶ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཏཐཱགཏསྶ དེཐཱ’’ཏི ཐེརསྶ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཐེརོ སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ པཏྟཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔིཏྭཱ སཡམྤི ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཏྠུ ཧཏྠེ ཋཔེསི. སཏྠཱ ཏཾ པརིབྷུཉྫི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཐེརོ དིཝསེ དིཝསེ པིཎྜཔཱཏཾ ཨཱཧརི. སཏྠཱཔི ཨནྟརཱམགྒེ རཉྙོཡེཝ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫི. ཐེརོཔི བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ དིཝསེ དིཝསེ ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨེཏྟཀཾ ཨཱགཏོ, ཨཛྫ ཨེཏྟཀ’’ནྟི བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཙ ཀཐཱཡ སཀལཾ རཱཛཀུལཾ སཏྠུདསྶནཾ ཝིནཱཡེཝ སཏྠརི སཉྫཱཏཔྤསཱདཾ ཨཀཱསི. ཏེནེཝ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀུལཔྤསཱདཀཱནཾ ཡདིདཾ ཀཱལུ༹དཱཡཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༥) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི.

སཱཀིཡཱཔི ཁོ ཨནུཔྤཏྟེ བྷགཝཏི ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏིསེཊྛཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི སནྣིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཝསནཊྛཱནཾ ཝཱིམཾསམཱནཱ ‘‘ནིགྲོདྷསཀྐསྶ ཨཱརཱམོ རམཎཱིཡོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཏཏྠ སབྦཾ པཊིཛགྒནཝིདྷིཾ ཀཱརེཏྭཱ གནྡྷཔུཔྥཧཏྠཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀརོནྟཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏེ དཧརདཧརེ ནཱགརདཱརཀེ ཙ ནཱགརདཱརིཀཱཡོ ཙ པཋམཾ པཧིཎིཾསུ, ཏཏོ རཱཛཀུམཱརེ ཙ རཱཛཀུམཱརིཀཱཡོ ཙ, ཏེསཾ ཨནནྟརཱ སཱམཾ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ བྷགཝནྟཾ གཧེཏྭཱ ནིགྲོདྷཱརཱམམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི ¶ . སཱཀིཡཱ ནཱམ མཱནཛཱཏིཀཱ མཱནཏྠདྡྷཱ, ཏེ ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ཨམྷེཧི དཧརཏརོ, ཨམྷཱཀཾ ཀནིཊྛོ, བྷཱགིནེཡྻོ, པུཏྟོ, ནཏྟཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དཧརདཧརེ རཱཛཀུམཱརེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏུམྷེ ཝནྡཐ, མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ པིཊྛིཏོ ནིསཱིདིསྶཱམཱ’’ཏི.

ཏེསུ ¶ ཨེཝཾ ཨཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣེསུ བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ན མཾ ཉཱཏཡོ ཝནྡནྟི, ཧནྡ དཱནི ཏེ ཝནྡཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ¶ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཏེསཾ སཱིསེ པཱདཔཾསུཾ ཨོཀིརམཱནོ ཝིཡ ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡསདིསཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཛཱཏདིཝསེ ཀཱལདེཝལསྶ ཝནྡནཏྠཾ ཨུཔནཱིཏཱནཾ ཝོཔཱདེ པརིཝཏྟེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ མཏྠཀེ པཏིཊྛིཏེ དིསྭཱཔི ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ པཱདེ ཝནྡིཾ, ཨཡཾ མེ པཋམཝནྡནཱ. ཝཔྤམངྒལདིཝསེ ཙ ཛམྦུཙྪཱཡཱཡ སིརིསཡནེ ནིཔནྣཱནཾ ཝོཛམྦུཙྪཱཡཱཡ ཨཔརིཝཏྟནཾ དིསྭཱཔི པཱདེ ཝནྡིཾ, ཨཡཾ མེ དུཏིཡཝནྡནཱ. ཨིདཱནི པན ཨིམཾ ཨདིཊྛཔུབྦཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱཔི ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ པཱདེ ཝནྡཱམི, ཨཡཾ མེ ཏཏིཡཝནྡནཱ’’ཏི. རཉྙཱ པན ཝནྡིཏེ བྷགཝནྟཾ ཨཝནྡིཏྭཱ ཋཱཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ཨེཀསཱཀིཡོཔི ནཱཧོསི, སབྦེ ཝནྡིཾསུཡེཝ.

ཨིཏི བྷགཝཱ ཉཱཏཡོ ཝནྡཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསིནྣེ བྷགཝཏི སིཁཱཔཏྟོ ཉཱཏིསམཱགམོ ཨཧོསི, སབྦེ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ མཧཱམེགྷོ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. ཏམྦཝཎྞཾ ཨུདཀཾ ཧེཊྛཱ ཝིརཝནྟཾ གཙྪཏི, ཏེམིཏུཀཱམོཝ ཏེམེཏི, ཨཏེམིཏུཀཱམསྶ སརཱིརེ ཨེཀབིནྡུམཏྟམྤི ན པཏཏི. ཏཾ དིསྭཱ སབྦེ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཱ ཛཱཏཱ ‘‘ཨཧོ ཨཙྪརིཡཾ, ཨཧོ ཨབྦྷུཏ’’ནྟི ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ན ཨིདཱནེཝ མཡ྄ཧཾ ཉཱཏིསམཱགམེ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶཏི, ཨཏཱིཏེཔི ཝསྶཱི’’ཏི ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༥༥ ཨཱདཡོ) ཀཐེསི. དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སབྦེ ཨུཊྛཱཡ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨེཀོཔི རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ ‘‘སྭེ ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཏོ ནཱམ ནཏྠི.

སཏྠཱ པུནདིཝསེ ཝཱིསཏིབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ ཀཔིལཝཏྠུཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏཾ ན ཀོཙི གནྟྭཱ ནིམནྟེསི, ན པཏྟཾ ཝཱ ཨགྒཧེསི. བྷགཝཱ ཨིནྡཁཱིལེ ཋིཏོཝ ཨཱཝཛྫེསི – ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ པུབྦབུདྡྷཱ ཀུལནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརིཾསུ, ཀིཾ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨིསྶརཛནཱནཾ གྷརཱནི ཨགམཾསུ, ཨུདཱཧུ སཔདཱནཙཱརིཀཾ ཙརིཾསཱུ’’ཏི? ཏཏོ ཨེཀབུདྡྷསྶཔི ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ¶ གམནཾ ཨདིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི དཱནི ཨཡམེཝ ཏེསཾ ཝཾསོ པགྒཧེཏབྦོ, ཨཱཡཏིཉྩ མམ སཱཝཀཱ ¶ མམཉྙེཝ ཨནུསིཀྑནྟཱ པིཎྜཙཱརིཀཝཏྟཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི ཀོཊིཡཾ ནིཝིཊྛགེཧཏོ པཊྛཱཡ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརི. ‘‘ཨཡྻོ ཀིར སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི དྭིབྷཱུམིཀཏིབྷཱུམིཀཱདཱིསུ པཱསཱདེསུ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ མཧཱཛནོ དསྶནབྱཱཝཊོ ཨཧོསི.

རཱཧུལམཱཏཱཔི དེཝཱི – ‘‘ཨཡྻཔུཏྟོ ཀིར ཨིམསྨིཾཡེཝ ནགརེ མཧནྟེན རཱཛཱནུབྷཱཝེན སུཝཎྞསིཝིཀཱདཱིཧི ཝིཙརིཏྭཱ ཨིདཱནི ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཝཏྠནིཝཱསནོ ཀཔཱལཧཏྠོ པིཎྜཱཡ ཙརཏི, སོབྷཏི ནུ ཁོ’’ཏི སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀཡམཱནཱ བྷགཝནྟཾ ནཱནཱཝིརཱགསམུཛྫལཱཡ ¶ སརཱིརཔྤབྷཱཡ ནགརཝཱིཐིཡོ ཨོབྷཱསེཏྭཱ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔསམུཔབྱཱུལ༹ྷཱཡ ཨསཱིཏཱནུབྱཉྫནཔྤབྷཱསིཏཱཡ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཱཡ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཝིརོཙམཱནཾ དིསྭཱ ཨུཎྷཱིསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཱདཏལཱ –

‘‘སིནིདྡྷནཱིལམུདུཀུཉྩིཏཀེསོ, སཱུརིཡནིམྨལཏལཱབྷིནལཱཊོ;

ཡུཏྟཏུངྒམུདུཀཱཡཏནཱསོ, རཾསིཛཱལཝིཀསིཏོ ནརསཱིཧོ’’ཏི. –

ཨེཝམཱདིཀཱཧི དསཧི ནརསཱིཧགཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ པུཏྟོ པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ སཾཝིགྒཧདཡོ ཧཏྠེན སཱཊཀཾ སཎྜཔེནྟོ ཏུརིཏཏུརིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝེགེན གནྟྭཱ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨམྷེ ལཛྫཱཔེཐ, ཀིམཏྠཾ པིཎྜཱཡ ཙརཐ, ཀིཾ ‘ཨེཏྟཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ན སཀྐཱ བྷཏྟཾ ལདྡྷུ’ནྟི སཉྙཾ ཀརིཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཝཾསཙཱརིཏྟམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀ’’ནྟི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཝཾསོ ནཱམ མཧཱསམྨཏཁཏྟིཡཝཾསོ, ཨེཏྠ ཙ ཨེཀཁཏྟིཡོཔི བྷིཀྑཱཙརཀོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡཝཾསོ ནཱམ ཏཝ ཝཾསོ. ཨམྷཱཀཾ པན ‘དཱིཔངྐརོ ཀོཎྜཉྙོ…པེ… ཀསྶཔོ’ཏི ཨཡཾ བུདྡྷཝཾསོ ནཱམ. ཨེཏེ ཙ ཨཉྙེ ཙ ཨནེཀསཧསྶསངྑཱ བུདྡྷཱ བྷིཀྑཱཙཱརེནེཝ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསུ’’ནྟི ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ ཋིཏོཝ –

‘‘ཨུཏྟིཊྛེ ¶ ནཔྤམཛྫེཡྻ, དྷམྨཾ སུཙརིཏཾ ཙརེ;

དྷམྨཙཱརཱི སུཁཾ སེཏི, ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༦༨) –

ཨིམཾ ¶ གཱཐམཱཧ. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ རཱཛཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི.

‘‘དྷམྨཉྩརེ སུཙརིཏཾ, ན ནཾ དུཙྩརིཏཾ ཙརེ;

དྷམྨཙཱརཱི སུཁཾ སེཏི, ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༦༩) –

ཨིམཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ སཀདཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱསི, མཧཱདྷམྨཔཱལཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༡༠.༩༢ ཨཱདཡོ) སུཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱསི, མརཎསམཡེ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ སིརིསཡནེ ནིཔནྣོཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཉྙཝཱསེན པདྷཱནཱནུཡོགཀིཙྩཾ རཉྙོ ནཱཧོསི. སོ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪིཀཏྭཱཡེཝ པན བྷགཝཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ སཔརིསཾ བྷགཝནྟཾ མཧཱཔཱསཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པརིཝིསི. བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ སབྦཾ ཨིཏྠཱགཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡི ¶ ཋཔེཏྭཱ རཱཧུལམཱཏརཾ. སཱ པན ‘‘གཙྪ, ཨཡྻཔུཏྟཾ ཝནྡཱཧཱི’’ཏི པརིཛནེན ཝུཙྩམཱནཱཔི ‘‘སཙེ མཡ྄ཧཾ གུཎོ ཨཏྠི, སཡམེཝ མམ སནྟིཀཾ ཨཡྻཔུཏྟོ ཨཱགམིསྶཏི, ཨཱགཏམེཝ ནཾ ཝནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ན ཨགམཱསི.

བྷགཝཱ རཱཛཱནཾ པཏྟཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ དྭཱིཧི ཨགྒསཱཝཀེཧི སདྡྷིཾ རཱཛདྷཱིཏཱཡ སིརིགབྦྷཾ གནྟྭཱ ‘‘རཱཛདྷཱིཏཱ ཡཐཱརུཙི ཝནྡམཱནཱ ན ཀིཉྩི ཝཏྟབྦཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. སཱ ཝེགེནཱགནྟྭཱ གོཔྥཀེསུ གཧེཏྭཱ པཱདཔིཊྛིཡཾ སཱིསཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝནྡི. རཱཛཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ བྷགཝཏི སིནེཧབཧུམཱནཱདིགུཎསམྤཏྟིཾ ཀཐེསི – ‘‘བྷནྟེ, མམ དྷཱིཏཱ ‘ཏུམྷེཧི ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ནིཝཱསིཏཱནཱི’ཏི སུཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཀཱསཱཡཝཏྠནིཝཏྠཱ ཛཱཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཀབྷཏྟིཀབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཨེཀབྷཏྟིཀཱཝ ཛཱཏཱ, ཏུམྷེཧི མཧཱསཡནསྶ ཚཌྜིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ པཊྚིཀཱམཉྩཀེཡེཝ ནིཔནྣཱ, ཏུམྷཱཀཾ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི ཝིརཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝིརཏམཱལཱགནྡྷཱཝ ཛཱཏཱ, ཨཏྟནོ ཉཱཏཀེཧི ‘མཡཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱ’ཏི སཱསནེ པེསིཏེཔི ཏེསུ ཨེཀཉཱཏཀམྤི ན ཨོལོཀེསི, ཨེཝཾ གུཎསམྤནྣཱ མེ, བྷནྟེ, དྷཱིཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨནཙྪརིཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ ཨིདཱནི ཏཡཱ རཀྑིཡམཱནཱ རཱཛདྷཱིཏཱ པརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ཨཏྟཱནཾ རཀྑེཡྻ, ཨེསཱ པུབྦེ ཨནཱརཀྑཱ པབྦཏཔཱདེ ཝིཙརམཱནཱ ཨཔརིཔཀྐེཔི ཉཱཎེ ཨཏྟཱནཾ རཀྑཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཙནྡཀིནྣརཱིཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༡༤.༡༨ ཨཱདཡོ) ཀཐེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི.

པུནདིཝསེ ¶ པན ནནྡསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཨབྷིསེཀགེཧཔྤཝེསནཝིཝཱཧམངྒལེསུ ཝཏྟམཱནེསུ ཏསྶ གེཧཾ གནྟྭཱ ཀུམཱརཾ པཏྟཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ པབྦཱཛེཏུཀཱམོ མངྒལཾ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ཀུམཱརཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཏུཝཊཾ ཁོ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ ཨོལོཀེསི. སོ བྷགཝནྟཾ ‘‘པཏྟཾ ¶ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཨཝིསཧམཱནོ ཝིཧཱརཾཡེཝ ཨགམཱསི. ཏཾ ཨནིཙྪམཱནཾཡེཝ བྷགཝཱ པབྦཱཛེསི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཏཏིཡདིཝསེ ནནྡཾ པབྦཱཛེསི.

སཏྟམེ དིཝསེ རཱཧུལམཱཏཱཔི ཀུམཱརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ པེསེསི – ‘‘པསྶ, ཏཱཏ, ཨེཏཾ ཝཱིསཏིསཧསྶསམཎཔརིཝུཏཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ བྲཧྨརཱུཔཝཎྞཾ སམཎཾ, ཨཡཾ ཏེ པིཏཱ, ཨེཏསྶ མཧནྟཱ ནིདྷཡོ ཨཧེསུཾ ཏྱསྶ ནིཀྑམནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན པསྶཱམ, གཙྪ, ནཾ དཱཡཛྫཾ ཡཱཙཱཧི – ‘ཨཧཾ, ཏཱཏ, ཀུམཱརོ ཨབྷིསེཀཾ པཏྭཱ ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཱམི, དྷནེན མེ ཨཏྠོ, དྷནཾ མེ དེཧི. སཱམིཀོ ཧི པུཏྟོ པིཏུསནྟཀསྶཱ’’’ཏི. ཀུམཱརོ ཙ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱཝ པིཏུསིནེཧཾ ལབྷིཏྭཱ ཧཊྛཙིཏྟོ ‘‘སུཁཱ ཏེ, སམཎ, ཚཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཉྙཉྩ ¶ བཧུཾ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཾ ཝདནྟོ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཀུམཱརོཔི ‘‘དཱཡཛྫཾ མེ, སམཎ, དེཧི, དཱཡཛྫཾ མེ, སམཎ, དེཧཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨནུབནྡྷི. ན བྷགཝཱ ཀུམཱརཾ ནིཝཏྟཱཔེསི, པརིཛནོཔི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ གཙྪནྟཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨིཏི སོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨཱརཱམམེཝ ཨགམཱསི.

ཏཏོ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾ ཨཡཾ པིཏུསནྟཀཾ དྷནཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཝཊྚཱནུགཏཾ སཝིགྷཱཏཾ, ཧནྡསྶ མེ བོདྷིམཎྜེ པཊིལདྡྷཾ སཏྟཝིདྷཾ ཨརིཡདྷནཾ དེམི, ལོཀུཏྟརདཱཡཛྫསྶ ནཾ སཱམིཀཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི, སཱརིཔུཏྟ, རཱཧུལཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ པབྦཱཛེསི. པབྦཛིཏེ ཙ པན ཀུམཱརེ རཉྙོ ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫི, ཏཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཨཡྻཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨནནུཉྙཱཏཾ པུཏྟཾ ན པབྦཱཛེཡྻུ’’ནྟི ཝརཾ ཡཱཙི. བྷགཝཱ ཙ ཏསྶ ཝརཾ དཏྭཱ པུནེཀདིཝསེ རཱཛནིཝེསནེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེན རཉྙཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ དུཀྐརཀཱརིཀཀཱལེ ཨེཀཱ དེཝཏཱ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘པུཏྟོ ཏེ ཀཱལངྐཏོ’ཏི ཨཱཧ, ཏསྶཱ ཝཙནཾ ཨསདྡཧནྟོ ‘ན མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ སམྦོདྷིཾ ཨཔྤཏྭཱ ཀཱལཾ ཀརོཏཱི’ཏི ཏཾ ¶ པཊིཀྑིཔི’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏུམྷེ ཨིདཱནི ཀིཾ སདྡཧིསྶཐ, ཡེ ཏུམྷེ པུབྦེཔི ཨཊྛིཀཱནི དསྶེཏྭཱ ‘པུཏྟོ ཏེ མཏོ’ཏི ཝུཏྟེ ན སདྡཧིཏྠཱ’’ཏི ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ མཧཱདྷམྨཔཱལཛཱཏཀཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ རཱཛཱ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི.

ཨིཏི བྷགཝཱ པིཏརཾ ཏཱིསུ ཕལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ པུནདེཝ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ སཱིཏཝནེ ཝིཧཱསི. ཏསྨིཾ ¶ སམཡེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི བྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པིཡསཧཱཡཀསྶ སེཊྛིནོ གེཧཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ སུཏྭཱ བལཝཔཙྩཱུསེ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཝིཝཊེན དྭཱརེན སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ, དུཏིཡེ དིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ སཏྠུ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཱམགྒེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཡོཛནཊྛཱནེ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ཡོཛནིཀེ ཡོཛནིཀེ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ ཀོཊིསནྠཱརེན ཨཊྛཱརསཧི ཧིརཉྙཀོཊཱིཧི ཀིཎིཏྭཱ ནཝཀམྨཾ པཊྛཔེསི. སོ མཛ྄ཛྷེ དསབལསྶ གནྡྷཀུཊིཾ ཀཱརེསི, ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨསཱིཏིཡཱ མཧཱཐེརཱནཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨེཀསནྣིཝེསནེ ཨཱཝཱསེ ཨེཀཀུཊིཀདྭིཀུཊིཀཧཾསཝཊྚཀདཱིགྷརསྶསཱལཱམཎྜཔཱདིཝསེན སེསསེནཱསནཱནི པོཀྑརཎིཙངྐམནརཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི ཙཱཏི ཨཊྛཱརསཀོཊིཔརིཙྩཱགེན རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ མནོརམཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ དསབལསྶ ཨཱགམནཏྠཱཡ དཱུཏཾ པཱཧེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ རཱཛགཧཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིནགརཾ པཱཔུཎི.

མཧཱསེཊྛིཔི ¶ ཁོ ཝིཧཱརམཧཾ སཛྫེཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཛེཏཝནཾ པཝིསནདིཝསེ པུཏྟཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ཀཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེཧེཝ པཉྩཧི ཀུམཱརསཏེཧི སདྡྷིཾ པེསེསི. སོ སཔརིཝཱརོ པཉྩཝཎྞཝཏྠསམུཛྫལཱནི པཉྩ དྷཛསཏཱནི གཧེཏྭཱ དསབལསྶ པུརཏོ ཨཧོསི, ཏེསཾ པཙྪཏོ མཧཱསུབྷདྡཱ ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཏི དྭེ སེཊྛིདྷཱིཏརོ པཉྩཧི ཀུམཱརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ པུཎྞགྷཊེ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམིཾསུ, ཏཱསཾ པཙྪཏོ སེཊྛིབྷརིཡཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ པཉྩཧི མཱཏུགཱམསཏེཧི སདྡྷིཾ པུཎྞཔཱཏིཡོ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམི, སབྦེསཾ པཙྪཏོ མཧཱསེཊྛི ¶ ཨཧཏཝཏྠནིཝཏྠོ ཨཧཏཝཏྠནིཝཏྠེཧེཝ པཉྩཧི སེཊྛིསཏེཧི སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ ཨབྦྷུགྒཉྪི. བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨུཔཱསཀཔརིསཾ པུརཏོ ཀཏྭཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨཏྟནོ སརཱིརཔྤབྷཱཡ སུཝཎྞརསསེཀསིཉྩནཱནི ཝིཡ ཝནནྟརཱནི ཀུརུམཱནོ ཨནནྟཱཡ བུདྡྷལཱིལཱཡ ཨཔརིམཱཎཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཛེཏཝནཝིཧཱརཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ནཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ཨཱཔུཙྪི – ‘‘ཀཐཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ ཝིཧཱརེ པཊིཔཛྫཱམཱི’’ཏི? ‘‘ཏེན ཧི, གཧཔཏི, ཨིམཾ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏཱནཱགཏསྶ ཙཱཏུདྡིསསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི མཧཱསེཊྛི སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱདཱཡ དསབལསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཛེཏཝནཝིཧཱརཾ ¶ ཨཱགཏཱནཱགཏསྶ ཙཱཏུདྡིསསྶ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དམྨཱི’’ཏི ཨདཱསི. སཏྠཱ ཝིཧཱརཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ –

‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ པཊིཧནྟི, ཏཏོ ཝཱལ༹མིགཱནི ཙ;

སརཱིསཔེ ཙ མཀསེ, སིསིརེ ཙཱཔི ཝུཊྛིཡོ.

‘‘ཏཏོ ཝཱཏཱཏཔོ གྷོརོ, སཉྫཱཏོ པཊིཧཉྙཏི;

ལེཎཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩ, ཛྷཱཡིཏུཉྩ ཝིཔསྶིཏུཾ.

‘‘ཝིཧཱརདཱནཾ སངྒྷསྶ, ཨགྒཾ བུདྡྷེན ཝཎྞིཏཾ;

ཏསྨཱ ཧི པཎྜིཏོ པོསོ, སམྤསྶཾ ཨཏྠམཏྟནོ.

‘‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ;

ཏེསཾ ཨནྣཉྩ པཱནཉྩ, ཝཏྠསེནཱསནཱནི ཙ.

‘‘དདེཡྻ ¶ ཨུཛུབྷཱུཏེསུ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

ཏེ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེནྟི, སབྦདུཀྑཱཔནཱུདནཾ;

ཡཾ སོ དྷམྨཾ ཨིདྷཉྙཱཡ, པརིནིབྦཱཏི ཨནཱསཝོ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༩༥) –

ཝིཧཱརཱནིསཾསཾ ཀཐེསི. ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ དུཏིཡདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཝིཧཱརམཧཾ ཨཱརབྷི. ཝིསཱཁཱཡ ཝིཧཱརམཧོ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏོ, ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ¶ པན ཝིཧཱརམཧོ ནཝཧི མཱསེཧི ནིཊྛཱསི. ཝིཧཱརམཧེཔི ཨཊྛཱརསེཝ ཀོཊིཡོ པརིཙྩཱགཾ ཨགམཾསུ. ཨིཏི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝིཧཱརེ ཙཏུཔཎྞཱསཀོཊིསངྑཾ དྷནཾ པརིཙྩཛི.

ཨཏཱིཏེ པན ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ པུནབྦསུམིཏྟོ ནཱམ སེཊྛི སུཝཎྞིཊྛཀཱསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. སིཁིསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ སིརིཝཌྜྷོ ནཱམ སེཊྛི སུཝཎྞཕཱལསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སོཏྠིཡོ ནཱམ སེཊྛི སུཝཎྞཧཏྠིཔདསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨཌྜྷཡོཛནཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཙྩུཏོ ནཱམ སེཊྛི སུཝཎྞིཊྛཀཱསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ གཱཝུཏཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. ཀོཎཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨུགྒོ ནཱམ སེཊྛི སུཝཎྞཀཙྪཔསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨཌྜྷགཱཝུཏཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སུམངྒལོ ནཱམ སེཊྛི ¶ སུཝཎྞཡཊྛིསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ སོལ༹སཀརཱིསཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ནཱམ སེཊྛི ཀཧཱཔཎཀོཊིསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨཊྛཀརཱིསཔྤམཱཎཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེསི. ཨིདཾ ཀིར ཋཱནཾ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཝིཛཧིཏཊྛཱནམེཝ.

ཨིཏི མཧཱབོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཔྤཏྟིཏོ ཡཱཝ མཧཱཔརིནིབྦཱནམཉྩཱ ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ ཋཱནེ བྷགཝཱ ཝིཧཱསི, ཨིདཾ སནྟིཀེནིདཱནཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སནྟིཀེནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཐེརཱཔདཱནཾ

༡. བུདྡྷཝགྒོ

ཨབྦྷནྟརནིདཱནཝཎྞནཱ

༥.

‘‘ཨཐ ¶ ¶ བུདྡྷཱཔདཱནཱནི, སུཎཱཐ སུདྡྷམཱནསཱ;

ཏིཾསཔཱརམིསམྤུཎྞཱ, དྷམྨརཱཛཱ ཨསངྑིཡཱ’’ཏི. –

ཨེཏྠ ཨཐཱཏི ཨདྷིཀཱརནྟརཱུཔདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏཔདཾ, ཝིབྷཏྟིཡུཏྟཱཡུཏྟནིཔཱཏདྭཡེསུ ཝིབྷཏྟིཡུཏྟནིཔཱཏཔདཾ. ཨཐ ཝཱ –

‘‘ཨདྷིཀཱརེ མངྒལེ ཙེཝ, ནིཔྥནྣཏྠེཝདྷཱརཎེ;

ཨནནྟརེཔགམནེ, ཨཐ-སདྡོ པཝཏྟཏི’’.

ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཨདྷིཀིཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཨདྷིཨཏྠཾ ཝིབྷཱསཏི;

སེཊྛཛེཊྛཀབྷཱཝེན, ཨདྷིཀཱརོ ཝིདྷཱིཡཏེ’’ཏི. –

ཝུཏྟཏྟཱ བུདྡྷཱནཾ སམཏྟིཾསཔཱརམིདྷམྨཱནཾ ཨདྷིཀིཙྩཏོ, སེཊྛཛེཊྛཏོ ཨདྷིཀཱརཊྛེན ཨཐ-སདྡེན ཡུཏྟམཔདཱནཱནཱིཏི. ཏིཝིདྷབོདྷིསཏྟཱནཾ པཱུཛཱམངྒལསབྷཱཝཏོ ‘‘པཱུཛཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི ཝཙནཏོ (ཁུ. པཱ. ༥.༣; སུ. ནི. ༢༦༢) མངྒལཊྛེན ཨཐ-སདྡེན ཡུཏྟམཔདཱནཱནཱིཏི ¶ . བུདྡྷཱདཱིནཾ བྷགཝནྟཱནཾ སམྤཏྟིཀིཙྩསྶ ཨརཧཏྟམགྒེན ནིཔྥནྣཏོ ནིཔྥནྣཊྛེན ཨཐ-སདྡེན ཡུཏྟམཔདཱནཱནཱིཏི ¶ . བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟམགྒཱདིཀུསལཏོ ཨཉྙཀུསལཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨཝདྷཱརཎཊྛེན ནིཝཱརཎཊྛེན ཨཐ-སདྡེན ཡུཏྟམཔདཱནཱནཱིཏི. ཁུདྡཀཔཱཋསངྒཧཱནནྟརཾ སངྒཧིཏནྟི ཨནནྟརཊྛེན ཨཐ-སདྡེན ཡུཏྟམཔདཱནཱནཱིཏི. ཨིཏོ ཁུདྡཀཔཱཋཏོ པཊྛཱཡཱཏི ཨཔགམནཊྛེན ཨཐ-སདྡེན ཡུཏྟམཔདཱནཱནཱིཏི.

བུདྡྷོཏི ཨེཏྠ བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ, སབྦཉྙུཏཱཡ བུདྡྷོ, སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ བུདྡྷོ, ཨནཉྙནེཡྻཏཱཡ བུདྡྷོ, ཝིསཝིཏཱཡ ¶ བུདྡྷོ, ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, ནིརུཔཀྐིལེསསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, ཨདུཏིཡཊྛེན བུདྡྷོ, ཏཎྷཱཔཧཱནཊྛེན བུདྡྷོ, ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི བུདྡྷོ, ཨབུདྡྷིཝིཧཏཏྟཱ བུདྡྷིཔཊིལཱབྷཱ བུདྡྷོ, བུདྡྷི བུདྡྷཾ བོདྷོཏི ཨནཏྠནྟརམེཏཾ. ཡཐཱ ནཱིལཱདིཝཎྞཡོགཏོ པཊོ ‘‘ནཱིལོ པཊོ, རཏྟོ པཊོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎཡོགཏོ བུདྡྷོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘བོདྷི’’ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎཾ, ཏེན ཉཱཎེན སཀལདིཡཌྜྷསཧསྶཀིལེསཱརིགཎེ ཁེཔེཏྭཱ ནིབྦཱནཱདྷིགམནཏོ ཉཱཎཾ ‘‘བོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན སམྤཡུཏྟོ སམངྒཱིཔུགྒལོ བུདྡྷོ. ཏེནེཝ ཉཱཎེན པཙྩེཀབུདྡྷོཔི སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ནིབྦཱནམདྷིགཙྪཏི. བུདྡྷཱནཾ པན ཙཏཱུསུ ཨསངྑྱེཡྻེསུ ཀཔྤསཏསཧསྶེསུ ཙ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བོདྷིཉཱཎསྶཱདྷིགཏཏྟཱ ཙ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎམཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཉཱཎཡམཀཔཱཊིཧཱིརཉཱཎསབྦཉྙུཏཉྙཱཎ- ཨནཱཝརཎཨཱསཡཱནུསཡཱདིཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནཾ སམདྷིགཏཏྟཱ ཙ ཨེཀཱཡཔི དྷམྨདེསནཱཡ ཨསངྑྱེཡྻཱསཏྟནིཀཱཡེ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེཏྭཱ ནིབྦཱནསྶ པཱཔནཏོ ཙ ཏདེཝ ཉཱཎཾ བུདྡྷཱནམེཝཱདྷིཀབྷཱཝཏོ ཏེསམེཝ སམྦུདྡྷཱནཾ ཨཔདཱནཾ ཀཱརཎཾ བུདྡྷཱཔདཱནཾ. ཏཉྷི དུཝིདྷཾ ཀུསལཱཀུསལཝསེན. པཙྩེཀབུདྡྷཱ པན ན ཏཐཱ ཀཱཏུཾ སམཏྠཱ, ཨནྣཱདིཔཙྩཡདཱཡཀཱནཾ སངྒཧཾ ཀརོནྟཱཔི –

‘‘ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

པཱུརེནྟུ ཙིཏྟསངྐཔྤཱ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ.

‘‘ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

པཱུརེནྟུ ཙིཏྟསངྐཔྤཱ, མཎི ཛོཏིརསོ ཡཐཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༩༥ པུབྦཱུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཀཐཱ; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༩༢; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.སཱམཱཝཏཱིཝཏྠུ) –

ཨིམཱཧི ¶ དྭཱིཧིཡེཝ གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེནྟི. དེསེནྟཱཔི ཨསངྑྱེཡྻསཏྟནིཀཱཡེ བོདྷེཏུཾ ན སཀྐུཎནྟི, ཏསྨཱ ན སབྦཉྙུབུདྡྷསདིསཱ ཧུཏྭཱ པཱཊིཨེཀྐཾ ཝིསུཾ བུདྡྷཱཏི པཙྩེཀབུདྡྷཱ. ཏེསཾ ཨཔདཱནཾ ཀཱརཎཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནཾ.

ཙིརཾ ¶ ཋིཏཱཏི ¶ ཐེརཱ. ཨཐ ཝཱ ཐིརཏརསཱིལཱཙཱརམདྡཝཱདིགུཎེཧི ཡུཏྟཱཏི ཐེརཱ. ཨཐ ཝཱ ཐིརཝརསཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེཧི ཡུཏྟཱཏི ཐེརཱ. ཨཐ ཝཱ ཐིརཏརསངྑཱཏཔཎཱིཏཱནུཏྟརསནྟིནིབྦཱནམདྷིགཏཱཏི ཐེརཱ, ཐེརཱནཾ ཨཔདཱནཱནི ཐེརཱཔདཱནཱནི. ཏཐཱ ཏཱདིགུཎེཧི ཡུཏྟཱཏི ཐེརཱི, ཐེརཱིནཾ ཨཔདཱནཱནི ཐེརཱིཔདཱནཱནི. ཏེསུ བུདྡྷཱཔདཱནེ པཉྩེཝ ཨཔདཱནཱནི, པཉྩེཝ སུཏྟནྟཱ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘པཉྩེཝ ཨཔདཱནཱནི, པཉྩ སུཏྟཱནི ཡསྶ ཙ;

ཨིདཾ བུདྡྷཱཔདཱནནྟི, པཋམཾ ཨནུལོམཏོ’’ཏི.

པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནེཔི པཉྩེཝ ཨཔདཱནཱནི, པཉྩེཝ སུཏྟནྟཱ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘པཉྩེཝ ཨཔདཱནཱནི, པཉྩ སུཏྟཱནི ཡསྶ ཙ;

ཨིདཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནནྟི, དུཏིཡཾ ཨནུལོམཏོ’’ཏི.

ཐེརཱཔདཱནེསུ དསཱདྷིཀཔཉྩསཏཱཔདཱནཱནི, ཝགྒཏོ ཨེཀཔཉྙཱས ཝགྒཱ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘པཉྩསཏདསཔདཱནཱནི, ཨེཀཔཉྙཱས ཝགྒཏོ;

ཨིདཾ ཐེརཱཔདཱནནྟི, ཏཏིཡཾ ཨནུལོམཏོ’’ཏི.

ཐེརཱིཨཔདཱནེསུ ཙཏྟཱལཱིསཾ ཨཔདཱནཱནི, ཝགྒཏོ ཙཏུརོ ཝགྒཱ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཙཏྟཱལཱིསཾཔདཱནཱནི, ཙཏུཝགྒཱནི ཡསྶ ཙ;

ཨིདཾ ཐེརཱིཔདཱནནྟི, ཙཏུཏྠཾ ཨནུལོམཏོ’’ཏི.

ཨཔདཱནནྟི ཨེཏྠ ཨཔདཱན-སདྡོ ཀཱརཎགཧཎཨཔགམནཔཊིཔཱཊིཨཀྐོསནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ཨེས ‘‘ཁཏྟིཡཱནཾ ཨཔདཱནཾ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཔདཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀཱརཎེ དིསྶཏི, ཁཏྟིཡཱནཾ ¶ ཀཱརཎཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨཔདཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ གཧཎེ དིསྶཏི, སཾསུཊྛུ གཧཎནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཝཱཎིཛཱནཾ ཨཔདཱནཾ, སུདྡཱནཾ ཨཔདཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཔགམནེ དིསྶཏི, ཏཏོ ཏཏོ ཏེསཾ ཨཔགམནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘པིཎྜཔཱཏིཀོ ¶ བྷིཀྑུ སཔདཱནཙཱརཝསེན པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ པཊིཔཱཊིཡཱ དིསྶཏི, གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙརཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཔགཏཱ ཨིམེ སཱམཉྙཱ, ཨཔགཏཱ ཨིམེ བྲཧྨཉྙཱཏི ཨཔདཱནེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཀྐོསནེ དིསྶཏི, ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨིདྷ པན ཀཱརཎེ དིསྶཏི. ཏསྨཱ བུདྡྷཱནཾ ཨཔདཱནཱནི བུདྡྷཱཔདཱནི, བུདྡྷཀཱརཎཱནཱིཏི ཨཏྠོ. གངྒཱཝཱལུཀཱུཔམཱནཾ ཨནེཀེསཾ བུདྡྷཱནཾ དཱནཔཱརམིཏཱདིསམཏྟིཾསཔཱརམིཏཱ ཀཱརཎནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཨདྷིཀཱརཱདཱིསུ ཡུཏྟཨཔདཱནཱནི སུདྡྷམཱནསཱ སུཎཱཐཱཏི སམྦནྡྷོ.

ཏཏྠ སུདྡྷམཱནསཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན དིཡཌྜྷཀིལེསསཧསྶཾ ཁེཔེཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ སུདྡྷམཱནསཱ པརིསུདྡྷཙིཏྟཱ སུདྡྷཧདཡཱ པཉྩསཏཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨིམསྨིཾ དྷམྨསབྷཱཡེ སནྣིསིནྣཱ སུཎཱཐ, ཨོཧིཏསོཏཱ མནསི ཀརོཐཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཏྠ པན ‘‘ཨཔདཱནཱནཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནཐེརཱཔདཱནཐེརཱིཨཔདཱནེསུ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ‘‘ཨཐ བུདྡྷཱཔདཱནཱནཱི’’ཏི ཝཙནཾ ཁནྡྷཡམཀཨཱཡཏནདྷཱཏུསཙྩསངྑཱརཨནུསཡཡམཀེསུ ཝིཛྫམཱནེསུཔི པདྷཱནཝསེན ཨཱདིཝསེན ཙ ‘‘མཱུལཡམཀ’’ནྟི ཝཙནཾ ཝིཡ, ཏེརསསངྒྷཱདིསེསདྭེཨནིཡཏཏིཾསནིསྶགྒིཡེསུ ཝིཛྫམཱནེསུཔི པདྷཱནཝསེན ཨཱདིཝསེན ཙ ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜོ’’ཏི ཝཙནཾ ཝིཡ ཙ ཨིདྷཱཔི པདྷཱནཝསེན ཨཱདིཝསེན ཙ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷཱཔདཱནཱནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཝཎྞཱགམོ…པེ… པཉྩཝིདྷཾ ནིརུཏྟ’’ནྟི ནིརུཏྟིནཡེན ཝཱ ‘‘ཏེསུ ཝུདྡྷིལོཔཱགམཝིཀཱརཝིཔརཱིཏཱདེསཱ ཙཱ’’ཏི སུཏྟེན ཝཱ ཏཏིཡཏྠཝཱཙཀསྶ སམྨཱཏིནིཔཱཏཔདསྶ, སཡཾསདྡཏྠཝཱཙཀསྶ ས-ནྟིཨུཔསགྒཔདསྶ ཙ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཀིཏནྟཝཱཙཱིབུདྡྷསདྡམེཝ གཧེཏྭཱ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ‘‘བུདྡྷཱཔདཱནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱཔདཱནཱནཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིཏི ཝིསུདྡྷཛནཝིལཱསིནིཡཱ ཨཔདཱན-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཨབྦྷནྟརནིདཱནཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. བུདྡྷཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ¶ ¶ ཨབྦྷནྟརནིདཱནཱནནྟརཾ ཨཔདཱནཊྛཀཐཾ ཀཐེཏུཀཱམོ –

‘‘སཔདཱནཾ ཨཔདཱནཾ, ཝིཙིཏྲནཡདེསནཾ;

ཡཾ ཁུདྡཀནིཀཱཡསྨིཾ, སངྒཱཡིཾསུ མཧེསཡོ;

ཏསྶ དཱནི ཨནུཔྤཏྟོ, ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཀྐམོ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཡཾ ཨཔདཱནཾ ཏཱཝ ‘‘སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨེཀཝིམུཏྟིརས’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཀརསེ སངྒཧཾ གཙྪཏི, དྷམྨཝིནཡཝསེན དྭིདྷཱསངྒཧེ དྷམྨེ སངྒཧཾ གཙྪཏི, པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམབུདྡྷཝཙནེསུ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནེ སངྒཧཾ གཙྪཏི, ཝིནཡཱབྷིདྷམྨསུཏྟནྟཔིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀེ སངྒཧཾ གཙྪཏི, དཱིགྷནིཀཱཡམཛ྄ཛྷིམསཾཡུཏྟཨངྒུཏྟརཁུདྡཀནིཀཱཡེསུ པཉྩསུ ཁུདྡཀནིཀཱཡེ སངྒཧཾ གཙྪཏི, སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཱསནངྒེསུ གཱཐཱཡ སངྒཧིཏཾ.

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཡེམེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶདྷམྨཀྑནྡྷེསུ ཀཏིཔཡདྷམྨཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ ཧོཏཱིཏི.

ཨིདཱནི ཏཾ ཨཔདཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏིཾསཔཱརམིསམྤུཎྞཱ, དྷམྨརཱཛཱ ཨསངྑིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ དསཔཱརམིཏཱཝ པཙྪིམམཛ྄ཛྷིམུཀྐཊྛཝསེན དསཔཱརམཱིདསཨུཔཔཱརམཱིདསཔརམཏྠཔཱརམཱིནཾ ཝསེན སམཏྟིཾསཔཱརམཱི. ཏཱཧི སཾསུཊྛུ པུཎྞཱ སམྤུཎྞཱ སམནྣཱགཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣཱ སཾཡུཏྟཱཏི ཏིཾསཔཱརམིསམྤུཎྞཱ. སཀལལོཀཏྟཡཝཱསིནེ སཏྟནིཀཱཡེ མེཏྟཱཀརུཎཱམུདིཏཱཨུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱཧི ཙཏཱུཧི བྲཧྨཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱ ཕལསམཱཔཏྟིཝིཧཱརེན ཝཱ ཨེཀཙིཏྟབྷཱཝེན ཨཏྟནོ ཙ ཀཱཡེ རཉྫེནྟི ཨལླཱིཡཱཔེནྟཱིཏི རཱཛཱནོ, དྷམྨེན རཱཛཱནོ དྷམྨརཱཛཱ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱ བུདྡྷཱ. དསསཏཾ སཧསྶཾ དསསཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ དསསཏསཧསྶཾ ཀོཊི པཀོཊི ཀོཊིཔྤཀོཊི ནཧུཏཾ ནིནྣཧུཏཾ ཨཀྑོབྷིཎི བིནྡུ ཨབྦུདཾ ནིརབྦུདཾ ཨཧཧཾ ཨབབཾ ཨཊཊཾ སོགནྡྷིཀཾ ཨུཔྤལཾ ཀུམུདཾ པུཎྜརིཀཾ པདུམཾ ¶ ཀཐཱནཾ མཧཱཀཐཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ ཝསེན ཨསངྑིཡཱ སངྑཱརཧིཏཱ དྷམྨརཱཛཱནོ ཨཏཱིཏཱ ཝིགཏཱ ནིརུདྡྷཱ ཨབྦྷཏྠཾ གཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༦. ཏེསུ ¶ ཨཏཱིཏབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཉྩ ཨཏྟནཱ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏེན ཙཀྐཝཏྟིརཉྙཱ ཧུཏྭཱ ཀཏསམྦྷཱརཉྩ ཨཱནནྡཏྠེརེན པུཊྛོ བྷགཝཱ ‘‘སམྦོདྷིཾ བུདྡྷསེཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. བྷོ ཨཱནནྡ, མམ ཨཔདཱནཾ སུཎོཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱནནྡ, ཨཧཾ པུབྦེ བོདྷིསམྦྷཱརཔཱུརཎཀཱལེ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ སེཊྛཱནཾ པསཊྛཱནཾ པཊིཝིདྡྷཙཏུསཙྩཱནཾ བུདྡྷཱནཾ སམྦོདྷིཾ ཙཏུསཙྩམགྒཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཝཱ སིརསཱ ཨབྷིཝཱདཡེཏི སམྦནྡྷོ ¶ . སསངྒྷེ སཱཝཀསངྒྷསཧིཏེ ལོཀནཱཡཀེ ལོཀཛེཊྛེ བུདྡྷེ དསཧི ཨངྒུལཱིཧི ཨུབྷོཧི ཧཏྠཔུཊེཧི ནམསྶིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ སིརསཱ སཱིསེན ཨབྷིཝཱདཡེ ཨཱདརེན ཐོམནཾ ཀཏྭཱ པཎཱམཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ.

༧. ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟེསཱུཏི དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ བུདྡྷཁེཏྟེསུ, ཨཱཀཱསཊྛཱ ཨཱཀཱསགཏཱ, བྷཱུམཊྛཱ བྷཱུམིཏལགཏཱ, ཝེལུ༹རིཡཱདཡོ སཏྟ རཏནཱ ཨསངྑིཡཱ སངྑཱརཧིཏཱ, ཡཱཝཏཱ ཡཏྟཀཱ, ཝིཛྫནྟི. ཏཱནི སབྦཱནི མནསཱ ཙིཏྟེན སམཱཧརེ, སཾ སུཊྛུ ཙིཏྟེན ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ, མམ པཱསཱདསྶ སཱམནྟཱ རཱསིཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ.

༨. ཏཏྠ རཱུཔིཡབྷཱུམིཡནྟི ཏསྨིཾ ཨནེཀབྷཱུམིམྷི པཱསཱདེ རཱུཔིཡམཡཾ རཛཏམཡཾ བྷཱུམིཾ ནིམྨིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨཧཾ རཏནམཡཾ སཏྟཧི རཏནེཧི ནིམྨིཏཾ ཨནེཀསཏབྷཱུམིཀཾ པཱསཱདཾ ཨུབྦིདྡྷཾ ཨུགྒཏཾ ནབྷམུགྒཏཾ ཨཱཀཱསེ ཛོཏམཱནཾ མཱཔཡིནྟི ཨཏྠོ.

༩. ཏམེཝ པཱསཱདཾ ཝཎྞེནྟོ ‘‘ཝིཙིཏྟཐམྦྷ’’ནྟྱཱདིམཱཧ. ཝིཙིཏྟེཧི ཨནེཀེཧི མསཱརགལླཱདིཝཎྞེཧི ཐམྦྷེཧི ཨུསྶཱཔིཏཾ སུཀཏཾ སུཊྛུ ཀཏཾ ལཀྑཎཡུཏྟཾ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧཝསེན སུཊྛུ ཝིབྷཏྟཾ ཨནེཀཀོཊིསཏགྒྷནཏོརཎནིམྨིཏཏྟཱ མཧཱརཧཾ. པུནཔི ཀིཾ ཝིསིཊྛཾ? ཀནཀམཡསངྒྷཱཊཾ སུཝཎྞེཧི ཀཏཏུལཱསངྒྷཱཊཝལཡེཧི ཡུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨུསྶཱཔིཏཀོནྟེཧི ཙ ཚཏྟེཧི ཙ མཎྜིཏཾ སོབྷིཏཾ པཱསཱདནྟི སམྦནྡྷོ.

༡༠. པུནཔི པཱསཱདསྶེཝ སོབྷཾ ཝཎྞེནྟོ ‘‘པཋམཱ ཝེལུ༹རིཡཱ བྷཱུམཱི’’ཏྱཱདིམཱཧ. ཏསྶ ཨནེཀསཏབྷཱུམིཔཱསཱདསྶ སུབྷཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ ¶ ཨབྦྷསམཱ ཝལཱཧཀཔཊལསདིསཱ ཝིམལཱ ནིམྨལཱ ཝེལུ༹རིཡམཎིམཡཱ ནཱིལཝཎྞཱ པཋམཱ བྷཱུམི ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཛལཛནལི༹ནཔདུམེཧི ཨཱཀིཎྞཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ ཝརཱཡ ཨུཏྟམཱཡ ཀཉྩནབྷཱུམིཡཱ སུཝཎྞབྷཱུམིཡཱཝ སོབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༡. ཏསྶེཝ ¶ པཱསཱདསྶ ཀཱཙི བྷཱུམི པཝཱལ༹ཾསཱ པཝཱལ༹ཀོཊྛཱསཱ པཝཱལ༹ཝཎྞཱ, ཀཱཙི བྷཱུམི ལོཧིཏཀཱ ལོཧིཏཝཎྞཱ, ཀཱཙི བྷཱུམི སུབྷཱ མནོཧརཱ ཨིནྡགོཔཀཝཎྞཱབྷཱ རསྨིཡོ ནིཙྪརམཱནཱ, ཀཱཙི བྷཱུམི དས དིསཱ ཨོབྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༢. ཏསྨིཾཡེཝ པཱསཱདེ ནིཡྻཱུཧཱ ནིགྒཏཔམུཁསཱལཱ ཙ སུཝིབྷཏྟཱ སུཊྛུ ཝིབྷཏྟཱ ཀོཊྛཱསཏོ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཀཏཱ སཱིཧཔཉྫརཱ སཱིཧདྭཱརཱ ¶ ཙ. ཙཏུརོ ཝེདིཀཱཏི ཙཏཱུཧི ཝེདིཀཱཝལཡེཧི ཛཱལཀཝཱཊེཧི ཙ མནོརམཱ མནཨལླཱིཡནཀཱ གནྡྷཱཝེལཱ༹ གནྡྷདཱམཱ ཙ ཨོལམྦནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༣. ཏསྨིཾཡེཝ པཱསཱདེ སཏྟརཏནབྷཱུསིཏཱ སཏྟརཏནེཧི སོབྷིཏཱ ཀཱུཊཱགཱརཱ. ཀིཾ བྷཱུཏཱ? ནཱིལཱ ནཱིལཝཎྞཱ, པཱིཏཱ པཱིཏཝཎྞཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ, ལོཧིཏཀཱ ལོཧིཏཀཝཎྞཱ རཏྟཝཎྞཱ, ཨོདཱཏཱ ཨོདཱཏཝཎྞཱ སེཏཝཎྞཱ, སུདྡྷཀཱལ༹ཀཱ ཨམིསྶཀཱལ༹ཝཎྞཱ, ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔེཏཱ ཀཱུཊཱགཱརཝརེཧི ཀཎྞིཀཀཱུཊཱགཱརཝརེཧི ཨུཔེཏོ སམནྣཱགཏོ སོ པཱསཱདོཏི ཨཏྠོ.

༡༤. ཏསྨིཾཡེཝ པཱསཱདེ ཨོལོཀམཡཱ ཨུདྡྷམྨུཁཱ པདུམཱ སུཔུཔྥིཏཱ པདུམཱ སོབྷནྟི, སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིཧི ཝཱལ༹མིགགཎེཧི ཙ ཧཾསཀོཉྩམཡཱུརཱདིཔཀྑིསམཱུཧེཧི ཙ སོབྷིཏོ སོ པཱསཱདོཏི ཨཏྠོ. ཨཏིཨུཙྩོ ཧུཏྭཱ ནབྷམུགྒཏཏྟཱ ནཀྑཏྟཏཱརཀཱཧི ཨཱཀིཎྞོ ཙནྡསཱུརེཧི ཙནྡསཱུརིཡརཱུཔེཧི ཙ མཎྜིཏོ སོ པཱསཱདོཏི ཨཏྠོ.

༡༥. སོ ཨེཝ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པཱསཱདོ ཧེམཛཱལེན སུཝཎྞཛཱལེན སཉྪནྣཱ, སོཎྞཀིངྐཎིཀཱཡུཏོ སུཝཎྞཀིངྐཎིཀཛཱལེཧི ཡུཏོ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. མནོརམཱ མནལླཱིཡནཀཱ སོཎྞམཱལཱ སུཝཎྞཔུཔྥཔནྟིཡོ ཝཱཏཝེགེན ཝཱཏཔྤཧཱརེན ཀཱུཛནྟི སདྡཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦. མཉྫེཊྛཀཾ ¶ མཉྫིཊྛཝཎྞཾ, ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏཝཎྞཾ, པཱིཏཀཾ པཱིཏཝཎྞཾ, ཧརིཔིཉྫརཾ ཛམྦོནདསུཝཎྞཝཎྞཾ པཉྫརཝཎྞཉྩ དྷཛཾ ནཱནཱརངྒེཧི ཨནེཀེཧི ཝཎྞེཧི, སམྤཱིཏཾ རཉྫིཏཾ དྷཛཾ, ཨུསྶིཏཾ ཏསྨིཾ པཱསཱདེ ཨུསྶཱཔིཏཾ. དྷཛམཱལིནཱིཏི ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཾ, དྷཛམཱལཱཡུཏྟོ སོ པཱསཱདོཏི ཨཏྠོ.

༡༧. ཏསྨིཾ པཱསཱདེ ཨཏྠརཎཱདཡོ ཝཎྞེནྟོ ‘‘ན ནཾ བཧཱུ’’ཏྱཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནཾ པཱསཱདཾ ¶ བཧཱུཧི ཨཝིཛྫམཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ, ནཱནཱསཡནཝིཙིཏྟཱ ¶ ཨནེཀེཧི ཨཏྠརཎེཧི ཝིཙིཏྟཱ སོབྷིཏཱ མཉྩཔཱིཋཱདིསཡནཱ ཨནེཀསཏཱ ཨནེཀསཏསངྑྱཱ, ཀིཾ བྷཱུཏཱ? ཕལིཀཱ ཕལིཀམཎིམཡཱ ཕལིཀཱཧི ཀཏཱ, རཛཏཱམཡཱ རཛཏེཧི ཀཏཱ, མཎིམཡཱ ནཱིལམཎཱིཧི ཀཏཱ, ལོཧིཏངྒཱ རཏྟཛཱཏིམཎཱིཧི ཀཏཱ, མསཱརགལླམཡཱ ཀབརཝཎྞམཎཱིཧི ཀཏཱ, སཎྷཀཱསིཀསནྠཏཱ སཎྷེཧི སུཁུམེཧི ཀཱསིཀཝཏྠེཧི ཨཏྠཏཱ.

༡༨. པཱཝུརཱཏི པཱཝུརཎཱ. ཀཱིདིསཱ? ཀམྦལཱ ལོམསུཏྟེཧི ཀཏཱ, དུཀཱུལཱ དུཀཱུལཔཊེཧི ཀཏཱ, ཙཱིནཱ ཙཱིནཔཊེཧི ཀཏཱ, པཏྟུཎྞཱ པཏྟུཎྞདེསེ ཛཱཏཔཊེཧི ཀཏཱ, པཎྜུ པཎྜུཝཎྞཱ, ཝིཙིཏྟཏྠརཎཾ ཨནེཀེཧི ཨཏྠརཎེཧི པཱཝུརཎེཧི ཙ ཝིཙིཏྟཾ, སབྦཾ སཡནཾ, མནསཱ ཙིཏྟེན, ཨཧཾ པཉྙཔེསིནྟི ཨཏྠོ.

༡༩. ཏདེཝ པཱསཱདཾ ཝཎྞེནྟོ ‘‘ཏཱསུ ཏཱསྭེཝ བྷཱུམཱིསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཏནཀཱུཊལངྐཏནྟི རཏནམཡཀཱུཊེཧི རཏནཀཎྞིཀཱཧི ཨལངྐཏཾ སོབྷིཏནྟི ཨཏྠོ. མཎིཝེརོཙནཱ ཨུཀྐཱཏི ཝེརོཙནམཎཱིཧི རཏྟམཎཱིཧི ཀཏཱ, ཨུཀྐཱ དཎྜཔདཱིཔཱ. དྷཱརཡནྟཱ སུཏིཊྛརེཏི ཨཱཀཱསེ སུཊྛུ དྷཱརཡནྟཱ གཎྷནྟཱ ཨནེཀསཏཛནཱ སུཊྛུ ཏིཊྛནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༠. པུན ཏདེཝ པཱསཱདཾ ཝཎྞེནྟོ ‘‘སོབྷནྟི ཨེསིཀཱཐམྦྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེསིཀཱཐམྦྷཱ ནཱམ ནགརདྭཱརེ སོབྷནཏྠཱཡ ནིཁཱཏཱ ¶ ཐམྦྷཱ, སུབྷཱ ཨིཊྛཱ, ཀཉྩནཏོརཎཱ སུཝཎྞམཡཱ, ཛམྦོནདཱ ཛམྦོནདསུཝཎྞམཡཱ ཙ, སཱརམཡཱ ཁདིརརུཀྑསཱརམཡཱ ཙ རཛཏམཡཱ ཙ ཏོརཎཱ སོབྷནྟི, ཨེསིཀཱ ཙ ཏོརཎཱ ཙ ཏཾ པཱསཱདཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༡. ཏསྨིཾ པཱསཱདེ སུཝིབྷཏྟཱ ཨནེཀཱ སནྡྷཱི ཀཝཱཊེཧི ཙ ཨགྒལེ༹ཧི ཙ ཙིཏྟིཏཱ སོབྷིཏཱ སནྡྷིཔརིཀྑེཔཱ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ, ཨུབྷཏོཏི ཏསྶ པཱསཱདསྶ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ, པུཎྞགྷཊཱ ཨནེཀེཧི པདུམེཧི ཨནེཀེཧི ཙ ཨུཔྤལེཧི, སཾཡུཏཱ པུཎྞཱ ཏཾ པཱསཱདཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༢-༢༣. ཨེཝཾ པཱསཱདསྶ སོབྷཾ ཝཎྞེཏྭཱ རཏནམཡཾ པཱསཱདཉྩ སཀྐཱརསམྨཱནཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཏཱིཏེ སབྦབུདྡྷེ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏཱིཏེཏི ཨཏིཀྐནྟེ ཝིགཏེ ཀཱལེ ཛཱཏེ བྷཱུཏེ, སསངྒྷེ སཱཝཀསམཱུཧསཧིཏེ, སབྦེ ལོཀནཱཡཀེ བུདྡྷེ སབྷཱཝེན པཀཏིཝཎྞེན རཱུཔེན སཎྛཱནེན ཙ, སསཱཝཀེ སཱཝཀསཧིཏེ, བུདྡྷེ ནིམྨིནིཏྭཱ ཡེན དྭཱརེན པཱསཱདོ པཝིསིཏབྦོ ཧོཏི ¶ , ཏེན དྭཱརེན པཝིསིཏྭཱ སསཱཝཀཱ སབྦེ བུདྡྷཱ སབྦསོཎྞམཡེ སཀལསུཝཎྞམཡེ, པཱིཋེ ནིསིནྣཱ ཨརིཡམཎྜལཱ ཨརིཡསམཱུཧཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ.

༢༤-༢༥. ཨེཏརཧི ཝཏྟམཱནེ ཀཱལེ ཨནུཏྟརཱ ཨུཏྟརཝིརཧིཏཱ ཡེ ཙ བུདྡྷཱ ¶ ཨཏྠི སཾཝིཛྫནྟི, ཏེ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨནེཀསཏེ སཡམྦྷཱུ སཡམེཝ བྷཱུཏེ ཨཉྙཱཙརིཡརཧིཏེ, ཨཔརཱཛིཏེ ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརམཙྩུདེཝཔུཏྟམཱརེཧི ཨཔརཱཛིཏེ, ཛཡམཱཔནྣེ སནྟཔྤེསིནྟི ཨཏྠོ. བྷཝནཾ མཡ྄ཧཾ པཱསཱདཾ ཨཏཱིཏཀཱལེ ཙ ཝཏྟམཱནཀཱལེ ཙ, སབྦེ བུདྡྷཱ སམཱརུཧུཾ སཾ སུཊྛུ ཨཱརུཧིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༢༦. ཡེ དིབྦཱ དིཝི བྷཝཱ དིབྦཱ དེཝལོཀེ ཛཱཏཱ, ཡེ ཙ བཧཱུ ཀཔྤརུཀྑཱ ཨཏྠི. ཡེ ཙ མཱནུསཱ མནུསྶེ ཛཱཏཱ ཡེ ཙ བཧཱུ ཀཔྤརུཀྑཱ ཨཏྠི, ཏཏོ སབྦཾ དུསྶཾ སམཱཧནྟྭཱ སཾ སུཊྛུ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏེཙཱིཝརཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཏིཙཱིཝརེཧི ཨཙྪཱདེམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༧. ཨེཝཾ ¶ ཏིཙཱིཝརེཧི ཨཙྪཱདེཏྭཱ པཱརུཔཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ ནིསིནྣཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སམྤནྣཾ མདྷུརཾ ཁཛྫཾ ཁཱདིཏབྦཾ པཱུཝཱདི ཀིཉྩི, མདྷུརཾ བྷོཛྫཾ བྷུཉྫིཏབྦཾ ཨཱཧཱརཉྩ, མདྷུརཾ སཱཡནཱིཡཾ ལེཧནཱིཡཉྩ, སམྤནྣཾ མདྷུརཾ པིཝིཏབྦཾ ཨཊྛཔཱནཉྩ, བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏབྦཾ ཨཱཧཱརཉྩ, སུབྷེ སུནྡརེ མཎིམཡེ སེལམཡེ པཏྟེ སཾ སུཊྛུ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསིཾ པཊིགྒཧཱཔེསིནྟི ཨཏྠོ.

༢༨. སབྦེ ཏེ ཨརིཡམཎྜལཱ སབྦེ ཏེ ཨརིཡསམཱུཧཱ, དིབྦཙཀྑུ སམཱ ཧུཏྭཱ མཊྛཱཏི དིབྦཙཀྑུསམངྒིནོ ཧུཏྭཱ མཊྛཱ ཀིལེསེཧི རཧིཏཏྟཱ སིལིཊྛཱ སོབྷམཱནཱ ཙཱིཝརསཾཡུཏཱ ཏིཙཱིཝརེཧི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ མདྷུརསཀྑརཱཧི ཙ ཏེལེན ཙ མདྷུཕཱཎིཏེཧི ཙ པརམནྣེན ཨུཏྟམེན ཨནྣེན ཙ མཡཱ ཏཔྤིཏཱ ཨཔྤིཏཱ པརིཔཱུརིཏཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ.

༢༩. ཏེ ཨེཝཾ སནྟཔྤིཏཱ ཨརིཡམཎྜལཱ རཏནགབྦྷཾ སཏྟཧི རཏནེཧི ནིམྨིཏགབྦྷཾ གེཧཾ, པཝིསིཏྭཱ གུཧཱསཡཱ གུཧཱཡཾ སཡམཱནཱ, ཀེསརཱིཝ ཀེསརསཱིཧཱ ཨིཝ, མཧཱརཧམྷི སཡནེ ཨནགྒྷེ མཉྩེ, སཱིཧསེཡྻམཀཔྤཡུཾ ཡཐཱ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ དཀྑིཎཔསྶེན སཡནྟོ པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ དཀྑིཎཧཏྠཾ སཱིསཱུཔདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཝཱམཧཏྠཾ ཨུཛུཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཝཱལདྷིཾ ཨནྟརསཏྠིཡཾ ཀཏྭཱ ནིཙྩལོ སཡཏི, ཨེཝཾ སེཡྻཾ ཀཔྤཡུཾ ཀརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༣༠. ཏེ ཨེཝཾ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏྭཱ སམྤཛཱནཱ སཏིསམྤཛཉྙསམྤནྣཱ. སམུཊྛཱཡ སཾ སུཊྛུ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སཡནེ པལླངྐམཱབྷུཛུཾ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ ཀརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༣༡. གོཙརཾ ¶ སབྦབུདྡྷཱནནྟི སབྦེསཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཱནཾ བུདྡྷཱནཾ གོཙརཾ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཾ ཛྷཱནརཏིསམཔྤིཏཱ ཛྷཱནརཏིཡཱ སཾ སུཊྛུ ཨཔྤིཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ, ཨཉྙེ དྷམྨཱནི དེསེནྟཱིཏི ཏེསུ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ ཨཉྙེ ཨེཀཙྩེ དྷམྨེ དེསེནྟི, ཨཉྙེ ཨེཀཙྩེ ཨིདྡྷིཡཱ པཋམཱདིཛ྄ཛྷཱནཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟི ¶ རམནྟི.

༣༢. ཨཉྙེ ཨེཀཙྩེ ཨབྷིཉྙཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཝསིབྷཱཝིཏཱ ཝསཱིཀརིཾསུ, པཉྩསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཝུཊྛཱནཨདྷིཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎསངྑཱཏཱཧི པཉྩཝསིཏཱཧི ཝསཱིབྷཱཝཾ ཨིཏཱ གཏཱ པཏྟཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ ¶ , ཨཔྤེནྟི སམཱཔཛྫནྟི. ཨཉྙེ ཨེཀཙྩེ ཨནེཀསཧསྶིཡོ ཝིཀུབྦནཱནི ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཱནི ཝིཀུབྦནྟི ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༣. བུདྡྷཱཔི བུདྡྷེཏི ཨེཝཾ སནྣིཔཏིཏེསུ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཝིསཡཾ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཾ པཉྷཾ བུདྡྷཱ བུདྡྷེ པུཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ བུདྡྷཱ ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཡ གམྦྷཱིརཾ ནིཔུཎཾ སུཁུམཾ, ཋཱནཾ ཀཱརཎཾ, པཉྙཱཡ ཝིནིབུཛ྄ཛྷརེ ཝིསེསེན ནིརཝསེསཏོ བུཛ྄ཛྷནྟི.

༣༤. ཏདཱ མམ པཱསཱདེ སནྣིཔཏིཏཱ སཱཝཀཱཔི བུདྡྷེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, བུདྡྷཱ སཱཝཀེ སིསྶེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཏེ བུདྡྷཱ ཙ སཱཝཀཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱཀརོནྟི ཝིསྶཛྫེནྟི.

༣༥. པུན ཏེ སབྦེ ཨེཀཏོ དསྶེནྟོ ‘‘བུདྡྷཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བུདྡྷཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ སཱཝཀཱ ཙ སིསྶཱ པརིཙཱརཀཱ ནིསྶིཏཀཱ ཨེཏེ སབྦེ, སཀཱཡ སཀཱཡ རཏིཡཱ རམམཱནཱ སལླཱིནཱ མམ པཱསཱདེ ཨབྷིརམནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༦. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙཱརསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ སོ ཏིལོཀཝིཛཡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ‘‘ཚཏྟཱ ཏིཊྛནྟུ རཏནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཏནཱ སཏྟརཏནམཡཱ, ཚཏྟཱ ཀཉྩནཱཝེལ༹པནྟིཀཱ སུཝཎྞཛཱལེཧི ཨོལམྦིཏཱ ཏིཊྛནྟུ. མུཏྟཱཛཱལཔརིཀྑིཏྟཱ མུཏྟཱཛཱལེཧི པརིཝཱརིཏཱ, སབྦེ ཚཏྟཱ མམ མཏྠཀེ མུདྡྷནི, དྷཱརེནྟཱུཏི ཙིནྟིཏམཏྟེཡེཝ ཚཏྟཱ པཱཏུབྷཱུཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༧. སོཎྞཏཱརཀཙིཏྟིཏཱ སུཝཎྞཏཱརཀཱཧི དདྡལླམཱནཱ ཙེལཝིཏཱནཱ བྷཝནྟུ ནིབྦཏྟནྟུ ¶ . ཝིཙིཏྟཱ ཨནེཀཝཎྞཱ, མལྱཝིཏཏཱ པུཔྥཔཏྠཊཱ, སབྦེ ཨནེཀཝིཏཱནཱ, མཏྠཀེ ནིསཱིདནཊྛཱནསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ དྷཱརེནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༣༨-༤༠. མལྱདཱམེཧི ཨནེཀསུགནྡྷཔུཔྥདཱམེཧི ཝིཏཏཱ པརིཀིཎྞཱ, གནྡྷདཱམེཧི ཙནྡནཀུངྐུམཏགརཱདིསུགནྡྷདཱམེཧི, སོབྷིཏཱ པོཀྑརཎཱིཏི སམྦནྡྷོ ¶ . དུསྶདཱམེཧི པཏྟུཎྞཙཱིནཱདིཨནགྒྷདུསྶདཱམེཧི, པརིཀིཎྞཱ སཏྟརཏནདཱམེཧི བྷཱུསིཏཱ ཨལངྐཏཱ པོཀྑརཎཱི, པུཔྥཱབྷིཀིཎྞཱ ¶ ཙམྤཀསལ༹ལསོགནྡྷིཀཱདིསུགནྡྷཔུཔྥེཧི ཨབྷིཀིཎྞཱ སུཊྛུ ཝིཙིཏྟཱ སོབྷིཏཱ. པུནརཔི ཀིཾ བྷཱུཏཱ པོཀྑརཎཱི? སུརབྷིགནྡྷསུགནྡྷེཧི བྷཱུསིཏཱ ཝཱསིཏཱ. སམནྟཏོ གནྡྷཔཉྩངྒུལལངྐཏཱ པཉྩཧི ཨངྒུལེཧི ལིམྤིཏགནྡྷེཧི ཨལངྐཏཱ, ཧེམཙྪདནཚཱདིཏཱ སུཝཎྞཚདནེཧི སུཝཎྞཝིཏཱནེཧི ཚཱདིཏཱ, པཱསཱདསྶ ཙཱཏུདྡིསཱ པོཀྑརཎིཡོ པདུམེཧི ཙ ཨུཔྤལེཧི ཙ སུཊྛུ སནྠཏཱ པཏྠཊཱ སུཝཎྞརཱུཔེ སུཝཎྞཝཎྞཱ, ཁཱཡནྟུ, པདྨརེཎུརཛུགྒཏཱ པདུམརེཎཱུཧི དྷཱུལཱིཧི ཙ ཨཱཀིཎྞཱ པོཀྑརཎིཡོ སོབྷནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༤༡. མམ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདསྶ སམནྟཏོ པཱདཔཱ ཙམྤཀཱདཡོ རུཀྑཱ སབྦེ པུཔྥནྟུ ཨེཏེ པུཔྥརུཀྑཱ. སཡམེཝ པུཔྥཱ མུཉྩིཏྭཱ ཝིགལི༹ཏྭཱ གནྟྭཱ བྷཝནཾ ཨོཀིརུཾ, ཨོཀིཎྞཱ པཱསཱདསྶ ཨུཔརི ཀརོནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༤༢. ཏཏྠ ཏསྨིཾ མམ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདེ སིཁིནོ མཡཱུརཱ ནཙྩནྟཱུ, དིབྦཧཾསཱ དེཝཏཱཧཾསཱ, པཀཱུཛརེ སདྡཾ ཀརོནྟུ, ཀརཝཱིཀཱ ཙ མདྷུརསདྡཱ ཀོཀིལཱ གཱཡནྟུ གཱིཏཝཱཀྱཾ ཀརོནྟུ, ཨཔརེ ཨནུཏྟཱ ཙ དིཛསངྒྷཱ པཀྑིནོ སམཱུཧཱ པཱསཱདསྶ སམནྟཏོ མདྷུརརཝཾ རཝནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༤༣. པཱསཱདསྶ སམནྟཀོ སབྦཱ ཨཱཏཏཝིཏཏཱདཡོ བྷེརིཡོ ཝཛྫནྟུ ཧཉྙནྟུ, སབྦཱ ཏཱ ཨནེཀཏནྟིཡོ ཝཱིཎཱ རསནྟུ སདྡཾ ཀརོནྟུ, སབྦཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཱ སངྒཱིཏིཡོ པཱསཱདསྶ སམནྟཏོ ཝཏྟནྟུ པཝཏྟནྟུ གཱཡནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༤༤-༥. ཡཱཝཏཱ ཡཏྟཀེ ཋཱནེ བུདྡྷཁེཏྟམྷི དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལེ༹ ཏཏོ པརེ ཙཀྐཝཱལེ༹, ཛོཏིསམྤནྣཱ པབྷཱསམྤནྣཱ ཨཙྪིནྣཱ མཧནྟཱ སམནྟཏོ རཏནཱམཡཱ སཏྟཧི རཏནེཧི ཀཏཱ ཁཙིཏཱ སོཎྞཔལླངྐཱ སུཝཎྞཔལླངྐཱ ཏིཊྛནྟུ, པཱསཱདསྶ སམནྟཏོ དཱིཔརུཀྑཱ པདཱིཔདྷཱརཎཱ ཏེལརུཀྑཱ ཛལནྟུ ¶ , པདཱིཔེཧི པཛྫལནྟུ, དསསཧསྶིཔརམྤརཱ དསསཧསྶཱིནཾ པརམྤརཱ དསསཧསྶིཡོ ཨེཀཔཛྫོཏཱ ཨེཀཔདཱིཔཱ ཝིཡ བྷཝནྟུ ཨུཛྫོཏནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༤༦. ནཙྩགཱིཏེསུ ¶ ¶ ཚེཀཱ གཎིཀཱ ནཙྩིཏྠིཡོ ཙ ལཱསིཀཱ མུཁེན སདྡཀཱརིཀཱ ཙ པཱསཱདསྶ སམནྟཏོ ནཙྩནྟུ, ཨཙྪརཱགཎཱ དེཝིཏྠིསམཱུཧཱ ནཙྩནྟུ, ནཱནཱརངྒཱ ཨནེཀཝཎྞཱ ནཱནཱརངྒམཎྜལཱ པཱསཱདསྶ སམནྟཏོ ནཙྩནྟུ, པདིསྶནྟུ པཱཀཊཱ ཧོནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༤༧. ཏདཱ ཨཧཾ ཏིལོཀཝིཛཡོ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ སཀལཙཀྐཝཱལེ༹ དུམགྒེ རུཀྑགྒེ པབྦཏགྒེ ཧིམཝནྟཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཱདཱིནཾ ཨགྒེ སིནེརཱུཔབྦཏམུདྡྷནི ཙ སབྦཊྛཱནེསུ ཝིཙིཏྟཾ ཨནེཀཝཎྞཝིཙིཏྟཾ པཉྩཝཎྞིཀཾ ནཱིལཔཱིཏཱདིཔཉྩཝཎྞཾ སབྦཾ དྷཛཾ ཨུསྶཱཔེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༨. ནརཱ ལོཀནྟརཱ ནརཱ ཙ ནཱགལོཀཏོ ནཱགཱ ཙ དེཝལོཀཏོ གནྡྷབྦཱ ཙ དེཝཱ ཙ སབྦེ ཨུཔེནྟུ ཨུཔགཙྪནྟུ, ཏེ ནརཱདཡོ ནམསྶནྟཱ མམ ནམཀྐཱརཾ ཀརོནྟཱ པཉྫལིཀཱ ཀཏཧཏྠཔུཊཱ མམ ཝེཛཡནྟཾ པཱསཱདཾ པརིཝཱརཡུནྟི ཨཏྠོ.

༤༩. ཨེཝཾ སོ ཏིལོཀཝིཛཡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ པཱསཱདསྶ ཙ ཨཏྟནོ ཙ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཝཎྞེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ སམྤཏྟིཀཏཔུཉྙཕལཾ སམཱདཔེནྟོ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀུསལཾ ཀམྨ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཡཾ ཀིཉྩི ཀུསལཀམྨསངྑཱཏཾ ཀིརིཡཾ ཀཏྟབྦཾ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཾ མམ མཡཱ ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ མནསཱ ཝཱ ཏཱིཧི དྭཱརེཧི ཀཏཾ ཏིདསེ སུཀཏཾ སུཊྛུ ཀཏཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཾ ཀཏནྟི ཨཏྠོ.

༥༠. པུན སམཱདཔེནྟོ ‘‘ཡེ སཏྟཱ སཉྙིནོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡེ སཏྟཱ མནུསྶཱ ཝཱ དེཝཱ ཝཱ བྲཧྨཱནོ ཝཱ སཉྙིནོ སཉྙཱསཧིཏཱ ཨཏྠི, ཡེ ཙ སཏྟཱ ཨསཉྙིནོ སཉྙཱརཧིཏཱ ཨསཉྙཱ སཏྟཱ སནྟི, ཏེ སབྦེ སཏྟཱ མཡ྄ཧཾ མཡཱ ཀཏཾ པུཉྙཕལཾ, བྷཱགཱི བྷཝནྟུ པུཉྙཝནྟཱ ཧོནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༥༡. པུནཔི སམཱདཔེནྟོ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཡེསཾ ཀཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. མཡཱ ཀཏཾ པུཉྙཾ ཡེཧི ནརནཱགགནྡྷབྦདེཝེཧི སུཝིདིཏཾ ཉཱཏཾ, ཏེསཾ མཡཱ དིནྣཾ པུཉྙཕལཾ, ཏསྨིཾ མཡཱ ཀཏེ པུཉྙེ དིནྣབྷཱཝཾ ཡེ ནརཱདཡོ ན ཛཱནནྟི, དེཝཱ གནྟྭཱ ཏེསཾ ཏཾ ནིཝེདཡུཾ ཨཱརོཙཡུནྟི ཨཏྠོ.

༥༢. སབྦལོཀམྷི ¶ ¶ ཡེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརནིསྶིཏཱ ཛཱིཝནྟི, ཏེ སབྦེ སཏྟཱ མནུཉྙཾ བྷོཛནཾ སབྦཾ མམ ཙེཏསཱ མམ ཙིཏྟེན ལབྷནྟུ, མམ པུཉྙིདྡྷིཡཱ ལབྷནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

༥༣. མནསཱ པསནྣེན ཙིཏྟེན ཡཾ དཱནཾ མཡཱ དིནྣཾ ཏསྨིཾ དཱནེ ཙིཏྟེན པསཱདཾ ཨཱཝཧིཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ. སབྦསམྦུདྡྷཱ ཙ ¶ པཙྩེཀཱ པཊིཨེཀྐཱ ཛིནསཱཝཀཱ ཙ མཡཱ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙཱ པཱུཛིཏཱ.

༥༤. སུཀཏེན ཏེན ཀམྨེན སདྡཧིཏྭཱ ཀཏེན ཀུསལཀམྨེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ ཙིཏྟེན ཀཏཔཏྠནཱཧི ཙ, མཱནུསཾ དེཧཾ མནུསྶསརཱིརཾ, ཛཧིཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ, ཨཧཾ ཏཱཝཏིཾསཾ དེཝལོཀཾ ཨགཙྪིཾ ཨགམཱསིཾ, སུཏྟཔྤབུདྡྷོ ཝིཡ ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིནྟི ཨཏྠོ.

༥༥. ཏཏོ ཏིལོཀཝིཛཡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཀཱལངྐཏོ, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཱགཏེ དུཝེ བྷཝེ དྭེ ཛཱཏིཡོ པཛཱནཱམི དེཝཏྟེ དེཝཏྟབྷཱཝེ མཱནུསེ མནུསྶཏྟབྷཱཝེ ཙ, ཏཏོ ཛཱཏིདྭཡཏོ ཨཉྙཾ གཏིཾ ཨཉྙཾ ཨུཔཔཏྟིཾ ན ཛཱནཱམི ན པསྶཱམི, མནསཱ ཙིཏྟེན པཏྠནཱཕལཾ པཏྠིཏཔཏྠནཱཕལནྟི ཨཏྠོ.

༥༦. དེཝཱནཾ ཨདྷིཀོ ཧོམཱིཏི ཡདི དེཝེསུ ཛཱཏོ, ཨཱཡུཝཎྞབལཏེཛེཧི དེཝཱནཾ ཨདྷིཀོ ཛེཊྛོ སེཊྛོ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. ཡདི མནུསྶེསུ ཛཱཏོ, མནུཛཱདྷིཔོ མནུསྶཱནཾ ཨདྷིཔཏི ཨིསྶརོ བྷཝཱམི, ཏཐཱ རཱཛབྷཱུཏོ ཨབྷིརཱུཔེན རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧཱདིལཀྑཎེན ཙ སམྤནྣོ སམྤུཎྞོ ཨུཔྤནྣུཔྤནྣབྷཝེ པཉྙཱཡ པརམཏྠཛཱནནཔཉྙཱཡ ཨསམོ སམརཧིཏོ, མཡཱ སདིསོ ཀོཙི ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༧. མཡཱ ཀཏཔུཉྙསམྦྷཱརེན པུཉྙཕལེན ཨུཔྤནྣུཔྤནྣབྷཝེ སེཊྛཾ པསཊྛཾ མདྷུརཾ ཝིཝིདྷཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ བྷོཛནཉྩ ཨནཔྤཀཾ བཧུསཏྟརཏནཉྩ ཝིཝིདྷཱནི, ཨནེཀཔྤཀཱརཱནི པཏྟུཎྞཀོསེཡྻཱདིཝཏྠཱནི ཙ ནབྷཱ ཨཱཀཱསཏོ མཾ མམ སནྟིཀཾ ཁིཔྤཾ སཱིགྷཾ ཨུཔེནྟི ཨུཔགཙྪནྟི.

༥༨-༦༦. པཐབྱཱ ¶ པཐཝིཡཱ པབྦཏེ ཙ ཨཱཀཱསེ ཙ ཨུདཀེ ཙ ཝནེ ཙ ཡཾ ཡཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ཧཏྠཾ པསཱརེམི ནིཀྑིཔཱམི, ཏཏོ ཏཏོ དིབྦཱ བྷཀྑཱ དིབྦཱ ཨཱཧཱརཱ མཾ མམ སནྟིཀཾ ཨུཔེནྟི ཨུཔགཙྪནྟི, པཱཏུབྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཡཐཱཀྐམཾ སབྦེ རཏནཱ. སབྦེ ཙནྡནཱདཡོ གནྡྷཱ ¶ . སབྦེ ཡཱནཱ ཝཱཧནཱ. སབྦེ ཙམྤཀནཱགཔུནྣཱགཱདཡོ མཱལཱ པུཔྥཱ. སབྦེ ཨལངྐཱརཱ ཨཱབྷརཎཱ. སབྦཱ དིབྦཀཉྙཱ. སབྦེ མདྷུསཀྑརཱ. སབྦེ པཱུཔཱདཡོ ཁཛྫཱ ཁཱདིཏབྦཱ མཾ མམ སནྟིཀཾ ཨུཔེནྟི ཨུཔགཙྪནྟི.

༦༧-༦༨. སམྦོདྷིཝརཔཏྟིཡཱཏི ཨུཏྟམཙཏུམགྒཉཱཎཔཏྟིཡཱ པཱཔུཎནཏྠཱཡ. མཡཱ ཡཾ ཨུཏྟམདཱནཾ ཀཏཾ པཱུརིཏཾ, ཏེན ཨུཏྟམདཱནེན ¶ སེལསངྑཱཏཾ པབྦཏཾ སཀལཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཀརོནྟོ བཧལཾ གིརཾ པུཐུལཾ གྷོསཾ གཛྫེནྟོ, སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཀལཾ མནུསྶདེཝལོཀཾ ཧཱསཡནྟོ སོམནསྶཔྤཏྟཾ ཀརོནྟོ ལོཀེ སཀལལོཀཏྟཡེ ཝིཝཊྚཙྪདོ བུདྡྷོ ཨཧཾ བྷཝཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༩. དིསཱ དསཝིདྷཱ ལོཀེཏི ཙཀྐཝཱལ༹ལོཀེ དསཝིདྷཱ དསཀོཊྛཱསཱ དིསཱ ཧོནྟི, ཏཏྠ ཀོཊྛཱསེ ཡཱཡཏོ ཡཱཡནྟསྶ གཙྪནྟསྶ ཨནྟཀཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ, ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཏསྨིཾ མཡཱ གཏགཏཊྛཱནེ དིསཱབྷཱགེ ཝཱ བུདྡྷཁེཏྟཱ བུདྡྷཝིསཡཱ ཨསངྑིཡཱ སངྑཱརཧིཏཱ.

༧༠. པབྷཱ པཀིཏྟིཏཱཏི ཏདཱ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཀཱལེ མཡ྄ཧཾ པབྷཱ ཙཀྐརཏནམཎིརཏནཱདཱིནཾ པབྷཱ ཨཱལོཀཱ ཡམཀཱ ཡུགལ༹ཡུགལཱ༹ ཧུཏྭཱ རཾསིཝཱཧནཱ རཾསིཾ མུཉྩམཱནཱ པཀིཏྟིཏཱ པཱཀཊཱ, ཨེཏྠནྟརེ དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལ༹ནྟརེ རཾསིཛཱལཾ རཾསིསམཱུཧཾ, ཨཱལོཀོ ཝིཔུལོ བཧུཏརོ བྷཝེ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༧༡. ཨེཏྟཀེ ལོཀདྷཱཏུམྷཱིཏི དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦེ ཛནཱ མཾ པསྶནྟུ དཀྑནྟཱུཏི ཨཏྠོ. སབྦེ དེཝཱ ཡཱཝ བྲཧྨནིཝེསནཱ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ མཾ ཨནུཝཏྟནྟུ ཨནུཀཱུལཱ བྷཝནྟུ.

༧༢. ཝིསིཊྛམདྷུནཱདེནཱཏི ¶ ཝིསཊྛེན མདྷུརེན ནཱདེན, ཨམཏབྷེརིམཱཧནིནྟི ཨམཏབྷེརིཾ དེཝདུནྡུབྷིཾ པཧརིཾ, ཨེཏྠནྟརེ ཨེཏསྨིཾ དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལ༹བྦྷནྟརེ སབྦེ ཛནཱ མན མདྷུརཾ གིརཾ སདྡཾ སུཎནྟུ མནསི ཀརོནྟུ.

༧༣. དྷམྨམེགྷེན ཝསྶནྟེ དྷམྨདེསནཱམཡེན ནཱདེན ཏབྦོཧཱརཔརམཏྠགམྦྷཱིརམདྷུརསུཁུམཏྠཝསྶེ ཝསྶནྟེ ཝསྶམཱནེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སབྦེ བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཨཱདཡོ ཨནཱསཝཱ ནིཀྐིལེསཱ ཧོནྟུ བྷཝནྟུ. ཡེཏྠ པཙྪིམཀཱ སཏྟཱཏི ཨེཏྠ ཨེཏེསུ རཱསིབྷཱུཏེསུ ཙཏཱུསུ པརིསསཏྟེསུ ཡེ སཏྟཱ པཙྪིམཀཱ གུཎཝསེན ཧེཊྛིམཀཱ, ཏེ སབྦེ སོཏཱཔནྣཱ བྷཝནྟཱུཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༧༤. ཏདཱ ¶ ཏིལོཀཝིཛཡཙཀྐཝཏྟིརཱཛཀཱལེ དཱཏབྦཀཾ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ, དཱནཾ ཀཏྭཱ, ཨསེསཏོ ནིསྶེསེན, སཱིལཾ སཱིལཔཱརམིཾ, པཱུརེཏྭཱ ནེཀྑམྨེ ནེཀྑམྨཔཱརམིཏཱཡ, པཱརམིཾ ཀོཊིཾ པཏྭཱ, ཨུཏྟམཾ སམྦོདྷིཾ ཙཏུམགྒཉཱཎཾ, པཏྟོ བྷཝཱམི བྷཝེཡྻཾ.

༧༥. པཎྜིཏེ པཉྙཝནྟེ མེདྷཱཝིནོ པརིཔུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀཏྟབྦཾ? ཀིཾ ན ཀཏྟབྦཾ? ཀིཾ ཀུསལཾ? ཀིཾ ཨཀུསལཾ? ཀིཾ ཀཏྭཱ སགྒམོཀྑདྭཡསྶ བྷཱགཱི ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ, ཨེཝཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱཏི ¶ ཨཏྠོ. ཀཏྭཱ ཝཱིརིཡམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ ཨཝིཙྪིནྣཾ ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ, ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཀལཝིརུདྡྷཛནེཧི ཀཏཨནཱདརཱདྷིཝཱསནཱཁནྟིཡཱ པཱརམིཾ ཀོཊིཾ གནྟྭཱ ཁནྟིཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ ཨུཏྟམཾ སམྦོདྷིཾ ཨུཏྟམཾ སམྦུདྡྷཏྟཾ པཏྟོ བྷཝཱམི བྷཝེཡྻཾ.

༧༦. ཀཏྭཱ དལ༹ྷམདྷིཊྛཱནནྟི ‘‘མམ སརཱིརཛཱིཝིཏེསུ ཝིནསྶནྟེསུཔི པུཉྙཀམྨཏོ ན ཝིརམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙལཝསེན དལ༹ྷཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ ཀཏྭཱ ‘‘སཱིསེ ཚིཛྫམཱནེཔི མུསཱཝཱདཾ ན ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི སཙྩཔཱརམིཏཱཡ ཀོཊིཾ པཱུརིཡ པཱུརེཏྭཱ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁཱི ཨཝེརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ མེཏྟཱཔཱརམིཏཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ ཨུཏྟམཾ སམྦོདྷིཾ པཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༧༧. སཛཱིཝཀཱཛཱིཝཀཝཏྠཱུནཾ ལཱབྷེ ཙ ཏེསཾ ཨལཱབྷེ ཙ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁེ ཙེཝ ཏཐཱ དུཀྑེ ཙ སཱདརཛནེཧི ཀཏེ, སམྨཱནེ ¶ ཙེཝ ཨོམཱནེ, ཙ སབྦཏྠ སམཀོ སམཱནམཱནསོ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ ཨུཏྟམཾ སམྦོདྷིཾ པཏྟོ པཱཔུཎེཡྻནྟི ཨཏྠོ.

༧༨. ཀོསཛྫཾ ཀུསཱིཏབྷཱཝཾ, བྷཡཏོ བྷཡཝསེན ‘‘ཨཔཱཡདུཀྑབྷཱགཱི’’ཏི དིསྭཱ ཉཏྭཱ ཨཀོསཛྫཾ ཨཀུསཱིཏབྷཱཝཾ ཨལཱིནཝུཏྟིཾ, ཝཱིརིཡཾ ཁེམཏོ ཁེམཝསེན ‘‘ནིབྦཱནགཱམཱི’’ཏི དིསྭཱ ཉཏྭཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཧོཐ བྷཝཐ. ཨེསཱ བུདྡྷཱནུསཱསནཱི ཨེསཱ བུདྡྷཱནཾ ཨནུསིཊྛི.

༧༩. ཝིཝཱདཾ བྷཡཏོ དིསྭཱཏི ཝིཝཱདཾ ཀལཧཾ བྷཡཏོ དིསྭཱ ‘‘ཨཔཱཡབྷཱགཱི’’ཏི དིསྭཱ ཉཏྭཱ ཨཝིཝཱདཾ ཝིཝཱདཏོ ཝིརམཎཾ ‘‘ནིབྦཱནཔྤཏྟཱི’’ཏི, ཁེམཏོ དིསྭཱ ཉཏྭཱ སམགྒཱ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ སཁིལཱ སིལིཊྛཱ མེཏྟཱཡ དྷུརགཏཱཡ སོབྷམཱནཱ ཧོཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨེསཱ ཀཐཱ མནྟནཱ ཨུདཱིརཎཱ བུདྡྷཱནཾ ཨནུསཱསནཱི ཨོཝཱདདཱནཾ.

༨༠. པམཱདཾ ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ སཏིཝིཔྤཝཱསེན ཝིཧརཎཾ བྷཡཏོ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེསུ དུཀྑིཏདུརཱུཔཨཔྤནྣཔཱནཏཱདིསཾཝཏྟནཀཾ ¶ ཨཔཱཡཱདིགམནཉྩཱ’’ཏི དིསྭཱ ཉཏྭཱ, ཨཔྤམཱདཾ སབྦཀིརིཡཱསུ སཏིཡཱ ཝིཧརཎཾ, ཁེམཏོ ཝཌྜྷིཏོ ‘‘ནིབྦཱནསམྤཱཔུཎན’’ནྟི དིསྭཱ པཙྩཀྑཏོ ཉཏྭཱ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ སམྨཱདིཊྛི སམྨཱསངྐཔྤོ སམྨཱཝཱཙཱ སམྨཱཀམྨནྟོ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ སམྨཱཝཱཡཱམོ སམྨཱསཏི སམྨཱསམཱདྷཱིཏི ཨཊྛཨཝཡཝཾ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ ¶ མགྒཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡཾ བྷཱཝེཐ ཝཌྜྷེཐ མནསི ཀརོཐ, ཨེསཱ ཀཐཱ བྷཱསནཱ ཨུདཱིརཎཱ བུདྡྷཱནུསཱསནཱི བུདྡྷཱནཾ ཨནུསིཊྛཱིཏི ཨཏྠོ.

༨༡. སམཱགཏཱ བཧཱུ བུདྡྷཱཏི ཨནེཀསཏསཧསྶསངྑྱཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ སམཱགཏཱ རཱསིབྷཱུཏཱ, སབྦསོ སབྦཔྤཀཱརེན ཨརཧནྟཱ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཱ སམཱགཏཱ རཱསིབྷཱུཏཱ. ཏསྨཱ ཏེ བུདྡྷེ ཙ ཨརཧནྟེ ཙ ཝནྡམཱནེ ཝནྡནཱརཧེ ནམསྶཐ ཨངྒཔཙྩངྒནམཀྐཱརེན ནམསྶཐ ཝནྡཐ.

༨༢. ཨེཝཾ ཨིམིནཱ མཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨཙིནྟིཡཱ ཙིནྟེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱ, བུདྡྷཱ, བུདྡྷདྷམྨཱཏི བུདྡྷེཧི དེསིཏཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ཨཊྛངྒིཀོ ¶ མགྒོ, པཉྩཀྑནྡྷཱ, ཧེཏུཔཙྩཡོ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡོཏིཨཱདཡོ དྷམྨཱ, བུདྡྷཱནཾ ཝཱ སབྷཱཝཱ ཨཙིནྟིཡཱ ཙིནྟེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱ, ཨཙིནྟིཡེ ཙིནྟཱཝིསཡཱཏིཀྐནྟེ པསནྣཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཝིཔཱཀོ དེཝམནུསྶསམྤཏྟིནིབྦཱནསམྤཏྟིསངྑཱཏོ ཙིནྟེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ སངྑྱཱཏིཀྐནྟོ ཧོཏི བྷཝཏི.

ཨིཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཐཱ ཨདྡྷཱནགཱམིནོ ‘‘མགྒཾ ནོ ཨཱཙིཀྑཱ’’ཏི པུཊྛེན ‘‘ཝཱམཾ མུཉྩིཏྭཱ དཀྑིཎཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏེན མགྒེན གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པུན མུཉྩིཏེན ཨཔརེན ཝཱམམགྒེན གཏཱཔི གཱམནིགམཱདཱིསུ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེནྟི, ཨེཝམེཝ བུདྡྷཱཔདཱནཾ ཀུསལཱཔདཱནཝསེན ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏདེཝ ཨཀུསལཱཔདཱནཝསེན ཝིཏྠཱརེཏུཾ ཨིདཾ པཉྷཀམྨཾ –

‘‘དུཀྐརཉྩ ཨབྦྷཀྑཱནཾ, ཨབྦྷཀྑཱནཾ པུནཱཔརཾ;

ཨབྦྷཀྑཱནཾ སིལཱཝེདྷོ, སཀལིཀཱཔི ཙ ཝེདནཱ.

‘‘ནཱལཱ༹གིརི སཏྟཙྪེདོ, སཱིསདུཀྑཾ ཡཝཁཱདནཾ;

པིཊྛིདུཀྑམཏཱིསཱརོ, ཨིམེ ཨཀུསལཀཱརཎཱ’’ཏི.

ཨཏྠ པཋམཔཉྷེ – དུཀྐརནྟི ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཱ. ཨཏཱིཏེ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ ¶ བོདྷིསཏྟོ ཛོཏིཔཱལོ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཝསེན སཱསནེ ཨཔྤསནྣོ ཏསྶ བྷགཝཏོ པིལོཏིཀཀམྨནིསྶནྡེན ‘‘ཀསྶཔོ བྷགཝཱ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ མུཎྜཀསྶ སམཎསྶ བོདྷི, བོདྷི པརམདུལླབྷཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. སོ ཏེན ཀམྨནིསྶནྡེན ཨནེཀཛཱཏིསཏེསུ ནརཀཱདིདུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཏསྶེཝ བྷགཝཏོ ཨནནྟརཾ ཏེནེཝ ལདྡྷབྱཱཀརཎེན ཀམྨེན ཛཱཏིསཾསཱརཾ ཁེཔེཏྭཱ པརིཡོསཱནེ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཾ པཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ. དེཝཏཱཡཱཙནེན ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སཀྱཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཏྟཱ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫཾ པཧཱཡ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ སུནིསིཏེནཱསིནཱ སམཀུཊཀེསཀལཱཔཾ ཚིནྡིཏྭཱ བྲཧྨུནཱ ཨཱནཱིཏེ ཨིདྡྷིམཡེ ཀཔྤསྶ སཎྛཱནཀཱལེ པདུམགབྦྷེ ནིབྦཏྟེ ཨཊྛ པརིཀྑཱརེ པཊིགྒཧེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ བོདྷིཉཱཎདསྶནསྶ ཏཱཝ ཨཔརིཔཀྐཏྟཱ ¶ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ མགྒཱམགྒཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཚབྦསྶཱནི ཨུརུཝེལཛནཔདེ ཨེཀཱཧཱརཨེཀཱལོཔཨེཀཔུགྒལཨེཀམགྒཨེཀཱསནབྷོཛནཝསེན ཨཊྛིཙམྨནཧཱརུསེསཾ ནིམྨཾསརུདྷིརཔེཏརཱུཔསདིསསརཱིརོ པདྷཱནསུཏྟེ (སུ. ནི. ༤༢༧ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ པདྷཱནཾ མཧཱཝཱིརིཡཾ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཨཀཱསི. སོ ཨིམཾ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ‘‘སམྦོདྷིཡཱ མགྒཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ པཎཱིཏཱཧཱརཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པཱིཎིནྡྲིཡོ པརིཔུཎྞདྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎོ ཀམེན བོདྷིམཎྜམུཔགནྟྭཱ པཉྩ མཱརེ ཛིནིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོཏི.

‘‘ཨཝཙཱཧཾ ཛོཏིཔཱལོ, སུགཏཾ ཀསྶཔཾ ཏདཱ;

ཀུཏོ ནུ བོདྷི མུཎྜསྶ, བོདྷི པརམདུལླབྷཱ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཨཙརིཾ དུཀྐརཾ བཧུཾ;

ཚབྦསྶཱནུརུཝེལཱཡཾ, ཏཏོ བོདྷིམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ནཱཧཾ ཨེཏེན མགྒེན, པཱཔུཎིཾ བོདྷིམུཏྟམཾ;

ཀུམྨགྒེན གཝེསིསྶཾ, པུབྦཀམྨེན ཝཱརིཏོ.

‘‘པུཉྙཔཱཔཔརིཀྑཱིཎོ, སབྦསནྟཱཔཝཛྫིཏོ;

ཨསོཀོ ཨནུཔཱཡཱསོ, ནིབྦཱཡིསྶམནཱསཝོ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༩༢-༩༥);

དུཏིཡཔཉྷེ – ཨབྦྷཀྑཱནནྟི ཨབྷི ཨཀྑཱནཾ པརིབྷཱསནཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ སུདྡཀུལེ ¶ ཛཱཏོ ཨཔཱཀཊོ ཨཔྤསིདྡྷོ མུནཱལི༹ ནཱམ དྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཊིཝསཏི. ཏདཱ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ སུརབྷི ¶ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཀེནཙི ཀརཎཱིཡེན ཏསྶ སམཱིཔཊྛཱནཾ པཱཔུཎི. སོ ཏཾ དིསྭཱཝ ‘‘དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ ཨཡཾ སམཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨབྦྷཱཙིཀྑི. སོ ཏེན ཨཀུསལནིསྶནྡེན ནརཀཱདཱིསུ ཨནེཀཝསྶསཧསྶཱནི དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ ཡདཱ ཏིཏྠིཡཱ པཋམཏརཾ བྷགཝཏོ ཏུསིཏབྷཝནེ ཝསནསམཡེ ཙ པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ སཀལཛནཾ ཝཉྩེཏྭཱ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡོ དཱིཔེཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཏདཱ ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀམེན བུདྡྷོ ཛཱཏོ. ཏིཏྠིཡཱ སཱུརིཡུགྒམནེ ཁཛྫོཔནཀཱ ཝིཡ ཝིཧཏལཱབྷསཀྐཱརཱ བྷགཝཏི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརནྟི. ཏསྨིཾ སམཡེ རཱཛགཧསེཊྛི གངྒཱཡ ཛཱལཾ བནྡྷིཏྭཱ ཀཱིལ༹ནྟོ རཏྟཙནྡནགྷཊིཀཾ དིསྭཱ ཨམྷཱཀཾ གེཧེ ཙནྡནཱནི བཧཱུནི, ཨིམཾ བྷམཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏེན བྷམཀཱརེཧི ¶ པཏྟཾ ལིཁཱཔེཏྭཱ ཝེལུ༹པརམྤརཱཡ ལགྒེཏྭཱ ‘‘ཡེ ཨིམཾ པཏྟཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ གཎྷནྟི, ཏེསཾ བྷཏྟིཀོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི.

ཏདཱ ཏིཏྠིཡཱ ‘‘ནཊྛམྷཱ དཱནི ནཊྛམྷཱ དཱནཱི’’ཏི མནྟེཏྭཱ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ སཀཔརིསཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཝེལུ༹སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུལླངྒནཱཀཱརཾ ཀརོམི, ‘ཏུམྷེ ཚཝདཱརུམཡཾ པཏྟཾ པཊིཙྩ མཱ ཨིདྡྷིཾ ཀརོཐཱ’ཏི མཾ ཁནྡྷེ གཧེཏྭཱ ཝཱརེཐཱ’’ཏི, ཏེ ཏཐཱ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏདཱ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ ཙ མོགྒལླཱནོ ཙ ཏིགཱཝུཏེ སེལཔབྦཏམཏྠཀེ ཋཏྭཱ པིཎྜཔཱཏགཎྷནཏྠཱཡ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟཱ ཏཾ ཀོལཱཧལཾ སུཎིཾསུ. ཏེསུ མོགྒལླཱནོ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཾ ‘‘ཏྭཾ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཏཾ པཏྟཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེཡེཝ བྷགཝཏཱ ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏཱ, ཏུམྷེཝ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཐཱཔི ‘‘མཡཱ ཨཱཎཏྟོ ཏྭམེཝ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཨཏྟནཱ ཋིཏཾ ཏིགཱཝུཏཾ སེལཔབྦཏཾ པཱདཏལེ ལགྒེཏྭཱ ཨུཀྑལིཡཱ པིདྷཱནཾ ཝིཡ སཀལརཱཛགཧནགརཾ ཚཱདེསི, ཏདཱ ནགརཝཱསིནོ ཕལི༹ཀཔབྦཏེ ཨཱཝུཏཾ རཏྟསུཏྟམིཝ ཏཾ ཐེརཾ པསྶིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ བྷཱརདྭཱཛ, ཨམྷེ རཀྑཐཱ’’ཏི ཨུགྒྷོསཡིཾསུ, བྷཱིཏཱ སུཔྤཱདཱིནི སཱིསེ ཨཀཾསུ. ཏདཱ ཐེརོ ཏཾ པབྦཏཾ ཋིཏཊྛཱནེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ གནྟྭཱ ཏཾ པཏྟཾ ཨགྒཧེསི, ཏདཱ ནགརཝཱསིནོ མཧཱཀོལཱཧལམཀཾསུ.

བྷགཝཱ ཝེལུ༹ཝནཱརཱམེ ནིསིནྣོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེསོ སདྡོ’’ཏི ཨཱནནྡཾ པུཙྪི. ‘‘བྷཱརདྭཱཛེན, བྷནྟེ, པཏྟསྶ གཧིཏཏྟཱ སནྟུཊྛཱ ནགརཝཱསིནོ ཨུཀྐུཊྛིསདྡམཀཾསཱུ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཏདཱ བྷགཝཱ ཨཱཡཏིཾ པརཱུཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཏཾ པཏྟཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ བྷེདཱཔེཏྭཱ ཨཉྫནུཔཔིསནཾ ཀཏྭཱ ¶ བྷིཀྑཱུནཾ དཱཔེསི, དཱཔེཏྭཱ ཙ པན ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཱ ཀཱཏབྦཱ, ཡོ ཀརེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༢ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ) སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི.

ཏཏོ ཏིཏྠིཡཱ ‘‘སམཎེན ཀིར གོཏམེན སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏེ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཏཾ ནཱཏིཀྐམནྟི, མཡཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ རཱསིབྷཱུཏཱ ཀོལཱཧལམཀཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ བྷགཝནྟམེཝམཱཧ ¶ – ‘‘ཏིཏྠིཡཱ, བྷནྟེ, ‘ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི ཨུགྒྷོསེནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཧམྤི, མཧཱརཱཛ, ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཏམེཝ, མཧཱརཱཛ, པུཙྪིསྶཱམི, ཏཝུཡྻཱནེ ཨམྦཕལཱདཱིནི ཁཱདནྟཱནཾ ‘ཨེཏྟཀོ དཎྜོ’ཏི དཎྜཾ ཋཔེནྟོ ཏཝཱཔི ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ཋཔེསཱི’’ཏི. ‘‘ན མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, དཎྜོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, ན མཡ྄ཧཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ, བྷནྟེ, པཱཊིཧཱརིཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘སཱཝཏྠིཡཱ སམཱིཔེ ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཏཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཏིཏྠིཡཱ ‘‘ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ ཀིར པཱཊིཧཱརིཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ནགརསྶ སཱམནྟཱ ཨམྦརུཀྑེ ཚེདཱཔེསུཾ, ནཱགརཱ མཧཱཨངྒཎཊྛཱནེ མཉྩཱཏིམཉྩཾ ཨཊྚཱདཡོ བནྡྷིཾསུ, སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ རཱསིབྷཱུཏཱ པུརཏྠིམདིསཱཡམེཝ དྭཱདསཡོཛནཱནི ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. སེསདིསཱསུཔི ཏདནུརཱུཔེནཱཀཱརེན སནྣིཔཏིཾསུ.

བྷགཝཱཔི ཀཱལེ སམྤཏྟེ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱསིཡཾ པཱཏོཝ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ནིསཱིདི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཀཎྜོ ནཱམ ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཀིཔིལླིཀཔུཊེ སུཔཀྐཾ ཨམྦཕལཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམཾ རཉྙོ དདེཡྻཾ, ཀཧཱཔཎཱདིསཱརཾ ལབྷེཡྻཾ, བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམིཏེ པན ཨིདྷལོཀཔརལོཀེསུ སམྤཏྟི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི. བྷགཝཱ ཏཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨིམཾ ཕལཾ མདྡིཏྭཱ པཱནཾ དེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཨམྦརསཾ པིཝིཏྭཱ ཨམྦཊྛིཾ ཨུཡྻཱནཔཱལསྶ དཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ རོཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཝཱལུཀཾ ཝིཡཱུཧིཏྭཱ ཏཾ རོཔེསི, ཨཱནནྡཏྠེརོ ཀུཎྜིཀཱཡ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨམྦངྐུརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ མཧཱཛནསྶ པསྶནྟསྶེཝ སཱཁཱཝིཊཔཔུཔྥཕལཔལླཝབྷརིཏོ ¶ པཉྙཱཡིཏྠ. པཏིཏཾ ཨམྦཕལཾ ཁཱདནྟཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ ཁཡཾ པཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ.

ཨཐ བྷགཝཱ པུརཏྠིམཙཀྐཝཱལ༹ཏོ ཡཱཝ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹ཾ, ཏཱཝ ཨིམསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ མཧཱམེརུམུདྡྷནི རཏནཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ ཨནེཀཔརིསཱཧི སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེནྟོ དྷམྨཔདཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན མཧཱཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ཏིཏྠིཡེ མདྡིཏྭཱ ཏེ ཝིཔྤཀཱརཾ པཱཔེཏྭཱ པཱཊིཧཱིརཱཝསཱནེ པུརིམབུདྡྷཱཙིཎྞཝསེན ¶ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཝསྶཾཝུཊྛོ ནིརནྟརཾ ཏེམཱསཾ ¶ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེཏྭཱ མཱཏུཔྤམུཁཱནཾ ཨནེཀདེཝཏཱནཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདྷིགམནཾ ཀཏྭཱ, ཝུཊྛཝསྶོ དེཝོརོཧནཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀདེཝབྲཧྨགཎཔརིཝུཏོ སངྐསྶཔུརདྭཱརཾ ཨོརུཡ྄ཧ ལོཀཱནུགྒཧཾ ཨཀཱསི. ཏདཱ བྷགཝཏོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཛམྦུདཱིཔམཛ྄ཛྷོཏྠརམཱནོ པཉྩམཧཱགངྒཱ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཨཐ ཏིཏྠིཡཱ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརཱ དུཀྑཱི དུམྨནཱ པཏྟཀྑནྡྷཱ ཨདྷོམུཁཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏདཱ ཏེསཾ ཨུཔཱསིཀཱ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ ནཱམ ཨཏིཝིཡ རཱུཔགྒཔྤཏྟཱ ཏེ ཏཐཱ ནིསིནྣེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾདུཀྑཱི དུམྨནཱ ནིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, བྷགིནི, ཨཔྤོསྶུཀྐཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘བྷགིནི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨུཔྤཱདཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཡཾ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཱ, ནགརཝཱསིནོ ཨམྷེ ན ཀིཉྩི མཉྙནྟཱི’’ཏི. ‘‘མཡཱ ཨེཏྠ ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཏཡཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཝཎྞཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སཱ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ བྷཱརོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཨུསྶཱཧཾ ཀརོནྟཱི ཝིཀཱལེ ཛེཏཝནཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཨུཔསྶཡེ ཝསིཏྭཱ པཱཏོ ནགརཝཱསཱིནཾ གནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡནཏྠཱཡ གམནསམཡེ ཛེཏཝནཱ ཝིཡ ནིཀྑནྟཱ, ‘‘ཀཏྠ སཡིཏཱ’’ཏི པུཊྛཱ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ མམ སཡིཏཊྛཱནེནཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སཱ ཀམེན གཙྪནྟེ ཀཱལེ པུཙྪིཏཱ ‘‘སམཎེནཱཧཾ གོཏམེན ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ སཡིཏྭཱ ནིཀྑནྟཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བཱལཔུཐུཛྫནཱ སདྡཧིཾསུ, པཎྜིཏཱ སོཏཱཔནྣཱདཡོ ན སདྡཧིཾསུ. ཨེཀདིཝསཾ སཱ དཱརུམཎྜལཾ ཨུདརེ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཔརི རཏྟཔཊཾ པརིདཧིཏྭཱ གནྟྭཱ སརཱཛིཀཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྷོ སམཎ, ཏྭཾ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏུཡ྄ཧཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣདཱརཀགབྦྷིནིཡཱ མཡ྄ཧཾ ལསུཎམརིཙཱདཱིནི ན ཝིཙཱརེསཱི’’ཏི? ‘‘ཏཐཱབྷཱཝཾ, བྷགིནི, ཏྭཉྩེཝ པཛཱནཱསི, ཨཧཉྩཱ’’ཏི. སཱ ‘‘ཨེཝམེཝ མེཐུནསཾསགྒསམཡཾ དྭེཡེཝ ཛཱནནྟི, ན ཨཉྙེ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀྐསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ¶ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ དྭེ དེཝཔུཏྟེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏུམྷེསུ ཨེཀོ མཱུསིཀཝཎྞཾ མཱཔེཏྭཱ ཏསྶཱ དཱརུམཎྜལསྶ བནྡྷནཾ ཚིནྡཏུ, ཨེཀོ ཝཱཏམཎྜལཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ པཱརུཏཔཊཾ ཨུདྡྷཾ ཁིཔཏཱུ’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. དཱརུམཎྜལཾ པཏམཱནཾ ཏསྶཱ པཱདཔིཊྛིཾ བྷིནྡི. དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཱ པུཐུཛྫནཱ སབྦེ ‘‘ཨརེ, དུཊྛཙོརི, ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔསྶ ལོཀཏྟཡསཱམིནོ ¶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྦྷཀྑཱནཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨེཀེཀམུཊྛིཔཧཱརཾ དཏྭཱ སབྷཱཡ ནཱིཧརིཾསུ, དསྶནཱཏིཀྐནྟཱཡ པཐཝཱི ཝིཝརམདཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཝཱིཙིཏོ ཛཱལཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཀུལདཏྟིཀེན ¶ རཏྟཀམྦལེནེཝ ཏཾ ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨཝཱིཙིམྷི པཀྑིཔི, བྷགཝཏོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨཏིརེཀཏརོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘སབྦཱབྷིབྷུསྶ བུདྡྷསྶ, ནནྡོ ནཱམཱསི སཱཝཀོ;

ཏཾ ཨབྦྷཀྑཱཡ ནིརཡེ, ཙིརཾ སཾསརིཏཾ མཡཱ.

‘‘དསཝསྶསཧསྶཱནི, ནིརཡེ སཾསརིཾ ཙིརཾ;

མནུསྶབྷཱཝཾ ལདྡྷཱཧཾ, ཨབྦྷཀྑཱནཾ བཧུཾ ལབྷིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨཱཝསེསེན, ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ མམཾ;

ཨབྦྷཱཙིཀྑི ཨབྷཱུཏེན, ཛནཀཱཡསྶ ཨགྒཏོ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༧༠-༧༢);

ཏཏིཡཔཉྷེ – ཨབྦྷཀྑཱནནྟི ཨབྷི ཨཀྑཱནཾ ཨཀྐོསནཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཨཔཱཀཊཛཱཏིཡཾ ཨུཔྤནྣོ མུནཱལི༹ ནཱམ དྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ དུཛྫནསཾསགྒབལེན སུརབྷིཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ‘‘དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ ཨཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཀྐོསི. སོ ཏེན ཨཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ དསཔཱརམིཏཱསཾསིདྡྷིབལེན བུདྡྷོ ཛཱཏོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཨཧོསི. པུན ཏིཏྠིཡཱ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ – ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཡསཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱ’’ཏི དུཀྑཱི དུམྨནཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏདཱ སུནྡརཱི ནཱམེཀཱ པརིབྦཱཛིཀཱ ཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེ ཀིཉྩི ཨཝདནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ དོསོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སམཎེན གོཏམེན ཨམྷེ ཝིཧེཋིཡམཱནེ ཏྭཾ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ ཝིཧརིསྶསི, ཨིདཾ ཏཝ དོསོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཧཾ ཏཏྠ ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘ཏྭཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཝཎྞཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘སཀྑིསྶཱམི, ཨཡྻཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝུཏྟནཡེན དིཊྛདིཊྛཱནཾ ‘‘སམཎེན གོཏམེན ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ སཡིཏྭཱ ནིཀྑནྟཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི. ཏིཏྠིཡཱཔི ‘‘པསྶཐ, བྷོ, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཀམྨ’’ནྟི ཨཀྐོསནྟི པརིབྷཱསནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘མུནཱལི༹ ¶ ནཱམཧཾ དྷུཏྟོ, པུབྦེ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསུ;

པཙྩེཀབུདྡྷཾ སུརབྷིཾ, ཨབྦྷཱཙིཀྑིཾ ཨདཱུསཀཾ.

‘‘ཏེན ¶ ¶ ཀམྨཝིཔཱཀེན, ནིརཡེ སཾསརིཾ ཙིརཾ;

བཧཱུ ཝསྶསཧསྶཱནི, དུཀྑཾ ཝེདེསི ཝེདནཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨཱཝསེསེན, ཨིདྷ པཙྪིམཀེ བྷཝེ;

ཨབྦྷཀྑཱནཾ མཡཱ ལདྡྷཾ, སུནྡརིཀཱཡ ཀཱརཎཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༦༧-༦༩);

ཙཏུཏྠཔཉྷེ – ཨབྦྷཀྑཱནཾ ཨབྷི ཝིསེསེན ཨཀྐོསནཾ པརིབྷཱསནཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨུཔྤནྣོ བཧུསྶུཏོ བཧཱུཧི སཀྐཏོ པཱུཛིཏོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟེ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ བཧུམཱཎཝེ མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨེཀོ པཉྩཱབྷིཉྙཱཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཏཱཔསོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སོ ཏཾ དིསྭཱཝ ཨིསྶཱཔཀཏོ ཏཾ ཨདཱུསཀཾ ཨིསིཾ ‘‘ཀཱམབྷོགཱི ཀུཧཀོ ཨཡཾ ཨིསཱི’’ཏི ཨབྦྷཱཙིཀྑི, ཨཏྟནོ སིསྶེ ཙ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ ཨིསི ཨེཝརཱུཔོ ཨནཱཙཱརཀོ’’ཏི. ཏེཔི ཏཐེཝ ཨཀྐོསིཾསུ པརིབྷཱསིཾསུ. སོ ཏེན ཨཀུསལཀམྨཝིཔཱཀེན ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཨཱཀཱསེ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. ཏཐེཝ ཏིཏྠིཡཱ ཨབྦྷཀྑཱནེནཔི ཨསནྟུཊྛཱ པུནཔི སུནྡརིཡཱ ཨབྦྷཀྑཱནཾ ཀཱརེཏྭཱ སུརཱདྷུཏྟེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ལཉྫཾ དཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ སུནྡརིཾ མཱརེཏྭཱ ཛེཏཝནདྭཱརསམཱིཔེ མཱལཱཀཙཝརེན ཚཱདེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསུཾ. ཏེ ཏཐཱ ཀརིཾསུ. ཏཏོ ཏིཏྠིཡཱ ‘‘སུནྡརིཾ ན པསྶཱམཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨཏྟནཱ པཱཏིཏཊྛཱནཏོ གཧེཏྭཱ མཉྩཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེཏྭཱ ‘‘པསྶཐ, བྷོ, སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱནཾ ཀམྨ’’ནྟི བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ སཀལནགརེ ཨཝཎྞཾ ཨུགྒྷོསེནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. སུནྡརིཾ ཨཱམཀསུསཱནེ ཨཊྚཀེ ཋཔེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘སུནྡརིམཱརཀེ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཏདཱ དྷུཏྟཱ སུརཾ པིཝིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ སུནྡརིཾ མཱརེསི, ཏྭཾ མཱརེསཱི’’ཏི ཀལཧཾ ཀརིཾསུ. རཱཛཔུརིསཱ ཏེ དྷུཏྟེ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཏུམྷེཧི སུནྡརཱི མཱརིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀེཧི ཨཱཎཏྟཱ’’ཏི? ‘‘ཏིཏྠིཡེཧི, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏིཏྠིཡེ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ བནྡྷཱཔེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ‘བུདྡྷསྶ ཨཝཎྞཏྠཱཡ ཨམྷེཧི སཡམེཝ སུནྡརཱི མཱརཱཔིཏཱ, བྷགཝཱ ཏསྶ སཱཝཀཱ ཙ ཨཀཱརཀཱ’ཏི ཨུགྒྷོསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ ¶ . སཀལནགརཝཱསིནོ ནིཀྐངྑཱ ཨཧེསུཾ. རཱཛཱ ཏིཏྠིཡེ ཙ དྷུཏྟེ ཙ མཱརཱཔེཏྭཱ ཚཌྜཱཔེཏི ¶ . ཏཏོ བྷགཝཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཝཌྜྷི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘བྲཱཧྨཎོ ¶ སུཏཝཱ ཨཱསིཾ, ཨཧཾ སཀྐཏཔཱུཛིཏོ;

མཧཱཝནེ པཉྩསཏེ, མནྟེ ཝཱཙེམི མཱཎཝེ.

‘‘ཏཏྠཱགཏོ ཨིསི བྷཱིམོ, པཉྩཱབྷིཉྙོ མཧིདྡྷིཀོ;

ཏཉྩཱཧཾ ཨཱགཏཾ དིསྭཱ, ཨབྦྷཱཙིཀྑིཾ ཨདཱུསཀཾ.

‘‘ཏཏོཧཾ ཨཝཙཾ སིསྶེ, ཀཱམབྷོགཱི ཨཡཾ ཨིསི;

མཡ྄ཧམྤི བྷཱསམཱནསྶ, ཨནུམོདིཾསུ མཱཎཝཱ.

‘‘ཏཏོ མཱཎཝཀཱ སབྦེ, བྷིཀྑམཱནཾ ཀུལེ ཀུལེ;

མཧཱཛནསྶ ཨཱཧཾསུ, ཀཱམབྷོགཱི ཨཡཾ ཨིསི.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, པཉྩབྷིཀྑུསཏཱ ཨིམེ;

ཨབྦྷཀྑཱནཾ ལབྷུཾ སབྦེ, སུནྡརིཀཱཡ ཀཱརཎཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༧༣-༧༧);

པཉྩམེ པཉྷེ – སིལཱཝེདྷོཏི ཨཱཧཏཙིཏྟོ སིལཾ པཝིཛ྄ཛྷི. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཙ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཙ ཨེཀཔིཏུཔུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ པིཏུ ཨཙྩཡེན དཱསེ པཊིཙྩ ཀལཧཾ ཀརོནྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིརུདྡྷཱ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ བལཝབྷཱཝེན ཀནིཊྛབྷཱཏརཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཏསྶུཔརི པཱསཱཎཾ པཝིཛ྄ཛྷེསི. སོ ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན ནརཀཱདཱིསུ ཨནེཀཝསྶསཧསྶཱནི དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ བུདྡྷོ ཛཱཏོ. དེཝདཏྟོ རཱཧུལཀུམཱརསྶ མཱཏུལོ པུབྦེ སེརིཝཱཎིཛཀཱལེ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཝཱཎིཛོ ཨཧོསི, ཏེ ཨེཀཾ པཊྚནགཱམཾ པཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨེཀཝཱིཐིཾ གཎྷཱཧི, ཨཧམྤི ཨེཀཝཱིཐིཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི དྭེཔི པཝིཊྛཱ. ཏེསུ དེཝདཏྟསྶ པཝིཊྛཝཱིཐིཡཾ ཛིཎྞསེཊྛིབྷརིཡཱ ཙ ནཏྟཱ ཙ དྭེཡེཝ ཨཧེསུཾ, ཏེསཾ མཧནྟཾ སུཝཎྞཐཱལཀཾ མལགྒཧིཏཾ བྷཱཛནནྟརེ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ སུཝཎྞཐཱལཀབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟཱི ‘‘ཨིམཾ ཐཱལཀཾ གཧེཏྭཱ པིལ༹ནྡྷནཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ སཱུཙིཡཱ ལེཁཾ ཀཌྜྷིཏྭཱ སུཝཎྞཐཱལཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཐོཀཾ དཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ གཏོ. ཨཐ བོདྷིསཏྟཾ དྭཱརསམཱིཔཾ ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ‘‘ནཏྟཱ, ཨཡྻེ ¶ , མཡ྄ཧཾ ཀཙྪཔུཊཾ ¶ པིལ༹ནྡྷནཾ དེཐཱ’’ཏི. སཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཐཱལཀཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ གཧེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ནཏྟཱཡ ཀཙྪཔུཊཾ པིལ༹ནྡྷནཾ དེཐཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཐཱལཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏེན ཝཉྩིཏཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པསིབྦཀཱཡ ཋཔིཏཨཊྛཀཧཱཔཎེ ཨཝསེསབྷཎྜཉྩ ¶ དཏྭཱ ཀཙྪཔུཊཾ པིལ༹ནྡྷནཾ ཀུམཱརིཀཱཡ ཧཏྠེ པིལ༹ནྡྷཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསི. སོ ཝཱཎིཛོ པུནཱགནྟྭཱ པུཙྪི. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ན གཎྷིཏྠ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཨིདཉྩིདཉྩ དཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ གཏོ’’ཏི. སོ ཏཾ སུཏྭཱཝ ཧདཡེན ཕཱལིཏེན ཝིཡ དྷཱཝིཏྭཱ ཨནུབནྡྷི. བོདྷིསཏྟོ ནཱཝཾ ཨཱརུཡ྄ཧ པཀྑནྡི. སོ ‘‘ཏིཊྛ, མཱ པལཱཡི མཱ པལཱཡཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟབྷཝེ ཏཾ ནཱསེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི.

སོ པཏྠནཱཝསེན ཨནེཀེསུ ཛཱཏིསཏསཧསྶེསུ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཧེཋེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ སཀྱཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀམེན བྷགཝཏི སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟེ ཨནུརུདྡྷཱདཱིཧི སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ པཱཀཊོ བྷགཝནྟཾ ཝརཾ ཡཱཙི – ‘‘བྷནྟེ, སབྦོ བྷིཀྑུསངྒྷོ པིཎྜཔཱཏིཀཱདཱིནི ཏེརས དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡཏུ, སཀལོ བྷིཀྑུསངྒྷོ མམ བྷཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི. བྷགཝཱ ན ཨནུཛཱནི. དེཝདཏྟོ ཝེརཾ བནྡྷིཏྭཱ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྷགཝནྟཾ མཱརེཏུཀཱམོ ཨེཀདིཝསཾ ཝེབྷཱརཔབྦཏཔཱདེ ཋིཏསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔརི ཋིཏོ པབྦཏཀཱུཊཾ པཝིདྡྷེསི. བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཔརོ པབྦཏཀཱུཊོ ཏཾ པཏམཱནཾ སམྤཊིཙྪི. ཏེསཾ གྷཊྚནེན ཨུཊྛིཏཱ པཔཊིཀཱ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ པཱདཔིཊྛིཡཾ པཧརི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝེམཱཏུབྷཱཏརཾ པུབྦེ, དྷནཧེཏུ ཧནིཾ ཨཧཾ;

པཀྑིཔིཾ གིརིདུགྒསྨིཾ, སིལཱཡ ཙ ཨཔིཾསཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, དེཝདཏྟོ སིལཾ ཁིཔི;

ཨངྒུཊྛཾ པིཾསཡཱི པཱདེ, མམ པཱསཱཎསཀྑརཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༧༨-༧༩);

ཚཊྛཔཉྷེ – སཀལིཀཱཝེདྷོཏི སཀལིཀཱཡ གྷཊྚནཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཀུལེ ནིབྦཏྟོ དཧརཀཱལེ མཧཱཝཱིཐིཡཾ ཀཱིལ༹མཱནོ ཝཱིཐིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མུཎྜཀོ སམཎོ ཀུཧིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི པཱསཱཎསཀལིཀཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ པཱདཔིཊྛིཡཾ ཁིཔི ¶ . པཱདཔིཊྛིཙམྨཾ ཚིནྡིཏྭཱ རུཧིརཾ ནིཀྑམི. སོ ཏེན པཱཔཀམྨེན ཨནེཀཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ བུདྡྷབྷཱུཏོཔི ཀམྨཔིལོཏིཀཝསེན ¶ པཱདཔིཊྛིཡཾ པཱསཱཎསཀལིཀགྷཊྚནེན རུཧིརུཔྤཱདཾ ལབྷི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘པུརེཧཾ ¶ དཱརཀོ ཧུཏྭཱ, ཀཱིལ༹མཱནོ མཧཱཔཐེ;

པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱན, མགྒེ སཀལིཀཾ ཁིཔིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཨིདྷ པཙྪིམཀེ བྷཝེ;

ཝདྷཏྠཾ མཾ དེཝདཏྟོ, ཨབྷིམཱརེ པཡྻོཛཡཱི’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༨༠-༨༡);

སཏྟམཔཉྷེ – ནཱལཱ༹གིརཱིཏི དྷནཔཱལཀོ ཧཏྠཱི མཱརཎཏྠཱཡ པེསིཏོ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠིགོཔཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཧཏྠིཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཝིཙརམཱནོ མཧཱཔཐེ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཙྪཏི ཨཡཾ མུཎྜཀོ’’ཏི ཨཱཧཏཙིཏྟོ ཁིལཛཱཏོ ཧཏྠིནཱ ཨཱསཱདེསི. སོ ཏེན ཀམྨེན ཨཔཱཡེསུ ཨནེཀཝསྶསཧསྶཱནི དུཀྑཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ བུདྡྷོ ཛཱཏོ. དེཝདཏྟོ ཨཛཱཏསཏྟུརཱཛཱནཾ སཧཱཡཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, པིཏརཾ གྷཱཏེཏྭཱ རཱཛཱ ཧོཧི, ཨཧཾ བུདྡྷཾ མཱརེཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ རཉྙོ ཨནུཉྙཱཏཱཡ ཧཏྠིསཱལཾ གནྟྭཱ – ‘‘སྭེ ཏུམྷེ ནཱལཱ༹གིརིཾ སོལ༹སསུརཱགྷཊེ པཱཡེཏྭཱ བྷགཝཏོ པིཎྜཱཡ ཙརཎཝེལཱཡཾ པེསེཐཱ’’ཏི ཧཏྠིགོཔཀེ ཨཱཎཱཔེསི. སཀལནགརཾ མཧཱཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི, ‘‘བུདྡྷནཱགེན ཧཏྠིནཱགསྶ ཡུདྡྷཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ཨུབྷཏོ རཱཛཝཱིཐིཡཾ མཉྩཱཏིམཉྩཾ བནྡྷིཏྭཱ པཱཏོཝ སནྣིཔཏིཾསུ. བྷགཝཱཔི ཀཏསརཱིརཔཊིཛགྒནོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཝུཏྟནིཡཱམེནེཝ ནཱལཱ༹གིརིཾ ཝིསྶཛྫེསུཾ. སོ ཝཱིཐིཙཙྩརཱདཡོ ཝིདྷམེནྟོ ཨཱགཙྪཏི. ཏདཱ ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི དཱརཀཾ གཧེཏྭཱ ཝཱིཐིཏོ ཝཱིཐིཾ གཙྪཏི, ཧཏྠཱི ཏཾ ཨིཏྠིཾ དིསྭཱ ཨནུབནྡྷི. བྷགཝཱ ‘‘ནཱལཱ༹གིརི, ན ཏཾ ཧནཏྠཱཡ པེསིཏོ, ཨིདྷཱགཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ བྷགཝནྟཱབྷིམུཁོ དྷཱཝི. བྷགཝཱ ཨཔརིམཱཎེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨནནྟསཏྟེསུ ཕརཎཱརཧཾ མེཏྟཾ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ནཱལཱ༹གིརིམྷི ཕརི. སོ བྷགཝཏོ མེཏྟཱཡ ཕུཊོ ¶ ནིབྦྷཡོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ ནིཔཏི. བྷགཝཱ ཏསྶ མཏྠཀེ ཧཏྠཾ ཋཔེསི. ཏདཱ དེཝབྲཧྨཱདཡོ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཛཱཏཙིཏྟཱ པུཔྥཔརཱགཱདཱིཧི པཱུཛེསུཾ. སཀལནགརེ ཛཎྞུཀམཏྟཱ དྷནརཱསཡོ ཨཧེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘པཙྪིམདྭཱརེ དྷནཱནི ནགརཝཱསཱིནཾ ཧོནྟུ, པུརཏྠིམདྭཱརེ དྷནཱནི རཱཛབྷཎྜཱགཱརེ ཧོནྟཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི. སབྦེ ཏཐཱ ཀརིཾསུ. ཏདཱ ¶ ནཱལཱ༹གིརི དྷནཔཱལོ ནཱམ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཝེལུ༹ཝནཱརཱམཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཧཏྠཱརོཧོ པུརེ ཨཱསིཾ, པཙྩེཀམུནིམུཏྟམཾ;

པིཎྜཱཡ ཝིཙརནྟཾ ཏཾ, ཨཱསཱདེསིཾ གཛེནཧཾ.

‘‘ཏེན ¶ ཀམྨཝིཔཱཀེན, བྷནྟོ ནཱལཱ༹གིརཱི གཛོ;

གིརིབྦཛེ པུརཝརེ, དཱརུཎོ སམུཔཱགམཱི’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༨༢-༨༣);

ཨཊྛམཔཉྷེ – སཏྠཙྪེདོཏི སཏྠེན གཎྜཕཱལནཾ ཀུཋཱརཱཡ སཏྠེན ཚེདོ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ པཙྩནྟདེསེ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ དུཛྫནསཾསགྒཝསེན པཙྩནྟདེསེ ཝཱསཝསེན ཙ དྷུཏྟོ སཱཧསིཀོ ཨེཀདིཝསཾ ཁགྒཧཏྠོ པཏྟིཀོཝ ནགརེ ཝིཙརནྟོ ནིརཱཔརཱདྷེ ཛནེ ཁགྒེན ཕཱལེནྟོ ཨགམཱསི. སོ ཏེན པཱཔཀམྨཝིཔཱཀེན བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏིརཙྪཱནཱདཱིསུ དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ པཀྐཱཝསེསེན པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ བུདྡྷབྷཱུཏོཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན དེཝདཏྟེན ཁིཏྟཔཱསཱཎསཀྑལིཀཔཧཱརེན ཨུཊྛིཏགཎྜོ ཨཧོསི. ཛཱིཝཀོ མེཏྟཙིཏྟེན ཏཾ གཎྜཾ ཕཱལེསི. ཝེརིཙིཏྟསྶ དེཝདཏྟསྶ རུཧིརུཔྤཱདཀམྨཾ ཨནནྟརིཀཾ ཨཧོསི, མེཏྟཙིཏྟསྶ ཛཱིཝཀསྶ གཎྜཕཱལནཾ པུཉྙམེཝ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘རཱཛཱཧཾ པཏྟིཀོ ཨཱསིཾ, སཏྟིཡཱ པུརིསེ ཧནིཾ;

ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ནིརཡེ པཙྩིསཾ བྷུསཾ.

‘‘ཀམྨུནོ ཏསྶ སེསེན, ཨིདཱནི སཀལཾ མམ;

པཱདེ ཚཝིཾ པཀཔྤེསི, ན ཧི ཀམྨཾ ཝིནསྶཏཱི’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༨༤-༨༥);

ནཝམེ པཉྷེ – ‘‘སཱིསདུཀྑནྟི སཱིསཱབཱདྷོ སཱིསཝེདནཱ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཀེཝཊྚགཱམེ ཀེཝཊྚོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཀེཝཊྚཔུརིསེཧི ¶ སདྡྷིཾ མཙྪམཱརཎཊྛཱནཾ གནྟྭཱ མཙྪེ མཱརེནྟེ དིསྭཱ ཏཏྠ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེསི, སཧགཏཱཔི ཏཐེཝ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདཡིཾསུ. སོ ཏེན ཨཀུསལཀམྨེན ཙཏུརཱཔཱཡེ དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ ཏེཧི པུརིསེཧི སདྡྷིཾ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀམེན བུདྡྷཏྟཾ པཏྟོཔི སཡཾ སཱིསཱབཱདྷཾ པཙྩནུབྷོསི. ཏེ ཙ སཀྱརཱཛཱནོ དྷམྨཔདཊྛཀཐཱཡཾ ¶ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.ཝིཌཌཱུབྷཝཏྠུ) ཝུཏྟནཡེན ཝིཌཌཱུབྷསངྒཱམེ སབྦེ ཝིནཱསཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཧཾ ཀེཝཊྚགཱམསྨིཾ, ཨཧུཾ ཀེཝཊྚདཱརཀོ;

མཙྪཀེ གྷཱཏིཏེ དིསྭཱ, ཛནཡིཾ སོམནསྶཀཾ.

‘‘ཏེན ¶ ཀམྨཝིཔཱཀེན, སཱིསདུཀྑཾ ཨཧཱུ མམ;

སབྦེ སཀྐཱ ཙ ཧཉྙིཾསུ, ཡདཱ ཧནི ཝིཊཊཱུབྷོ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༨༦-༨༧);

དསམཔཉྷེ – ཡཝཁཱདནནྟི ཝེརཉྫཱཡཾ ཡཝཏཎྜུལཁཱདནཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཛཱཏིཝསེན ཙ ཨནྡྷབཱལབྷཱཝེན ཙ ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀེ མདྷུརནྣཔཱནེ སཱལིབྷོཛནཱདཡོ ཙ བྷུཉྫམཱནེ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ མུཎྜཀསམཎཱ, ཡཝཾ ཁཱདཐ, མཱ སཱལིབྷོཛནཾ བྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཨཀྐོསི. སོ ཏེན ཨཀུསལཀམྨཝིཔཱཀེན ཨནེཀཝསྶསཧསྶཱནི ཙཏུརཱཔཱཡེ དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ ཀམེན བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ ལོཀསངྒཧཾ ཀརོནྟོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཙརིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ སམཡེ ཝེརཉྫབྲཱཧྨཎགཱམསམཱིཔེ སཱཁཱཝིཊཔསམྤནྣཾ པུཙིམནྡརུཀྑམཱུལཾ པཱཔུཎི. ཝེརཉྫབྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བྷགཝནྟཾ ཛིནིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིདྷེཝ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསི. བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཨདྷིཝཱསེསི. ཨཐ པུནདིཝསཏོ པཊྛཱཡ མཱརོ པཱཔིམཱ སཀལཝེརཉྫབྲཱཧྨཎགཱམཝཱསཱིནཾ མཱརཱཝཊྚནཾ ཨཀཱསི. པིཎྜཱཡ པཝིཊྛསྶ བྷགཝཏོ མཱརཱཝཊྚནཝསེན ཨེཀོཔི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱམཏྟཾ དཱཏཱ ནཱཧོསི. བྷགཝཱ ཏུཙྪཔཏྟོཝ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ པུནཱགཉྪི. ཏསྨིཾ ཨེཝཾ ཨཱགཏེ ཏཏྠེཝ ནིཝུཊྛཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཏཾ དིཝསཾ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷགཝནྟཾ པཉྩསཏབྷིཀྑུཔརིཝཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཨསྶསཏཱནཾ བྷཏྟཏོ ཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ཡཝཾ ཀོཊྚེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྟེསུ པཀྑིཔིཾསུ ¶ . སཀལསྶ སཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ སུཛཱཏཱཡ པཱཡཱསཔཙནདིཝསེ ཝིཡ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ. བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫི ¶ , ཨེཝཾ ཏེམཱསཾ ཡཝཾ པརིབྷུཉྫི. ཏེམཱསཙྩཡེན མཱརཱཝཊྚནེ ཝིགཏེ པཝཱརཎཱདིཝསེ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ སརིཏྭཱ མཧཱསཾཝེགཔྤཏྟོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཁམཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཕུསྶསྶཱཧཾ པཱཝཙནེ, སཱཝཀེ པརིབྷཱསཡིཾ;

ཡཝཾ ཁཱདཐ བྷུཉྫཐ, མཱ ཙ བྷུཉྫཐ སཱལཡོ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཏེམཱསཾ ཁཱདིཏཾ ཡཝཾ;

ནིམནྟིཏོ བྲཱཧྨཎེན, ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསིཾ ཏདཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༨༨-༨༩);

ཨེཀཱདསམཔཉྷེ ¶ – པིཊྛིདུཀྑནྟི པིཊྛིཨཱབཱདྷོ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཐཱམསམྤནྣོ ཀིཉྩི རསྶདྷཱཏུཀོ ཨཧོསི. ཏེན སམཡེན ཨེཀོ མལླཡུདྡྷཡོདྷོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ མལླཡུདྡྷེ ཝཏྟམཱནེ པུརིསེ པཱཏེཏྭཱ ཛཡཔྤཏྟོ ཀམེན བོདྷིསཏྟསྶ ཝསནནགརཾ པཏྭཱ ཏསྨིམྤི ཛནེ པཱཏེཏྭཱ གནྟུམཱརདྡྷོ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཝསནཊྛཱནེ ཨེས ཛཡཾ པཏྭཱ གཙྪཏཱི’’ཏི ཏཏྠ ནགརམཎྜལམཱགམྨ ཨཔྤོཊེཏྭཱ ཨཱགཙྪ མཡཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཙྪཱཏི. སོ ཧསིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ མཧནྟེ པུརིསེ པཱཏེསིཾ, ཨཡཾ རསྶདྷཱཏུཀོ ཝཱམནཀོ མམ ཨེཀཧཏྠསྶཱཔི ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི ཨཔྤོཊེཏྭཱ ནདིཏྭཱ ཨཱགཙྪི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཧཏྠཾ པརཱམསིཾསུ, བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ བྷམིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེནྟོ ཁནྡྷཊྛིཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱཏེསི. སཀལནགརཝཱསིནོ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟཱ ཨཔྤོཊེཏྭཱ ཝཏྠཱབྷརཎཱདཱིཧི བོདྷིསཏྟཾ པཱུཛེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ མལླཡོདྷཾ ཨུཛུཾ སཡཱཔེཏྭཱ ཁནྡྷཊྛིཾ ཨུཛུཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝརཱུཔཾ མཱ ཀརོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. སོ ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟབྷཝེ སརཱིརསཱིསཱདི དུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ བུདྡྷབྷཱུཏོཔི པིཊྛིརུཛཱདིདུཀྑམནུབྷོསི. ཏསྨཱ ཀདཱཙི པིཊྛིདུཀྑེ ཨུཔྤནྣེ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཾ དེསེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སཡཾ སུགཏཙཱིཝརཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སཡཏི, ཀམྨཔིལོཏིཀཾ ནཱམ བུདྡྷམཔི ན མུཉྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནིབྦུདྡྷེ ¶ ཝཏྟམཱནམྷི, མལླཔུཏྟཾ ནིཧེཋཡིཾ;

ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, པིཊྛིདུཀྑཾ ཨཧཱུ མམཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༩༠);

དྭཱདསམཔཉྷེ ¶ – ཨཏིསཱརོཏི ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱཝིརེཙནཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར བོདྷིསཏྟོ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཝེཛྫཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀཾ སེཊྛིཔུཏྟཾ རོགེན ཝིཙྪིཏཾ ཏིཀིཙྪནྟོ བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཏིཀིཙྪིཏྭཱ ཏསྶ དེཡྻདྷམྨདཱནེ པམཱདམཱགམྨ ཨཔརཾ ཨོསདྷཾ དཏྭཱ ཝམནཝིརེཙནཾ ཨཀཱསི. སེཊྛི བཧུདྷནཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟབྷཝེ ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱབཱདྷེན ཝིཙྪིཏོ ཨཧོསི. ཨིམསྨིམྤི པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ པརིནིབྦཱནསམཡེ ཙུནྡེན ཀམྨཱརཔུཏྟེན པཙིཏསཱུཀརམདྡཝསྶ སཀལཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱཧི པཀྑིཏྟདིབྦོཛེན ཨཱཧཱརེན སཧ བྷུཏྟཀྑཎེ ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱཝིརེཙནཾ ཨཧོསི. ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཧཏྠཱིནཾ བལཾ ཁཡམགམཱསི. བྷགཝཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཀུསིནཱརཱཡཾ པརིནིབྦཱནཏྠཱཡ གཙྪནྟོ ཨནེཀེསུ ཋཱནེསུ ནིསཱིདནྟོ པིཔཱསིཏོ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ མཧཱདུཀྑེན ¶ ཀུསིནཱརཾ པཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ པརིནིབྦཱཡི. ཀམྨཔིལོཏིཀཾ ཨེཝརཱུཔཾ ལོཀཏྟཡསཱམིམྤི ན ཝིཛཧཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏིཀིཙྪཀོ ཨཧཾ ཨཱསིཾ, སེཊྛིཔུཏྟཾ ཝིརེཙཡིཾ;

ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཧོཏི པཀྑནྡིཀཱ མམཱཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཛིནོ ཝིཡཱཀཱསི, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨགྒཏོ;

སབྦཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོ, ཨནོཏཏྟེ མཧཱསརེ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༩༡, ༩༦);

ཨེཝཾ པཊིཉྙཱཏཔཉྷཱནཾ, མཱཏིཀཱཋཔནཝསེན ཨཀུསལཱཔདཱནཾ སམཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཨིཏྠཾ སུདནྟི ཨིཏྠཾ ཨིམིནཱ པཀཱརེན ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན. སུདནྟི ནིཔཱཏོ པདཔཱུརཎཏྠེ ཨཱགཏོ. བྷགཝཱ བྷཱགྱསམྤནྣོ པཱུརིཏཔཱརམིམཧཱསཏྟོ –

‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི. –

ཨེཝམཱདིགུཎཡུཏྟོ དེཝཱཏིདེཝོ སཀྐཱཏིསཀྐོ བྲཧྨཱཏིབྲཧྨཱ བུདྡྷཱཏིབུདྡྷོ སོ མཧཱཀཱརུཎིཀོ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ བུདྡྷཙརིཡཾ བུདྡྷཀཱརཎཾ ¶ སམྦྷཱཝཡམཱནོ པཱཀཊཾ ཀུརུམཱནོ བུདྡྷཱཔདཱནིཡཾ ནཱམ བུདྡྷཀཱརཎཔཀཱསཀཾ ནཱམ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ དྷམྨདེསནཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསིཏྠ ཀཐེསཱིཏི.

ཨིཏི ཝིསུདྡྷཛནཝིལཱསིནིཡཱ ཨཔདཱན-ཨཊྛཀཐཱཡ

བུདྡྷཨཔདཱནསཾཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༢.པཙྩེཀབུདྡྷཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ཏཏོ ¶ ¶ ཨནནྟརཾ ཨཔདཱནཾ སངྒཱཡནྟོ ‘‘པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, བྷགཝཏཱ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི པུཊྛོ ‘‘ཨཐ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནཾ སུཎཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེསཾ ཨཔདཱནཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

༨༣. ‘‘སུཎཱཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཔདཾ ཨུཔྤཏྟིནིབྦཏྟིཝསེན པཀཱསེནྟོ ‘‘ཏཐཱགཏཾ ཛེཏཝནེ ཝསནྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛེཏཀུམཱརསྶ ནཱམཝསེན ཏཐཱསཉྙིཏེ ཝིཧཱརེ ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེཧི དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེཧི ཝཱ ཝསནྟཾ ཝིཧརནྟཾ ཡཐཱ པུརིམཀཱ ཝིཔསྶིཨཱདཡོ བུདྡྷཱ སམཏྟིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ཏཾ ཏཐཱགཏཾ ཛེཏཝནེ ཝསནྟནྟི སམྦནྡྷོ. ཝེདེཧམུནཱིཏི ཝེདེཧརཊྛེ ཛཱཏཱ ཝེདེཧཱི, ཝེདེཧིཡཱ པུཏྟོ ཝེདེཧིཔུཏྟོ. མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཏེན ཨིཏོ གཏོ པཝཏྟོཏི མུནི. ཝེདེཧིཔུཏྟོ ཙ སོ མུནི ཙེཏི ‘‘ཝེདེཧིཔུཏྟམུནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཝཎྞཱགམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནིརུཏྟིནཡེན ཨི-ཀཱརསྶ ཨཏྟཾ པུཏྟ-སདྡསྶ ཙ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝེདེཧམུནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཏིམནྟཱནཾ དྷིཏིམནྟཱནཾ གཏིམནྟཱནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩-༢༢༣) ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ནཏངྒོ ནམནཀཱཡངྒོ ཨཉྫལིཀོ ཧུཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ནཱམ ཀཱིདིསཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨཔུཙྪཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཀེཧི ཧེཏུབྷི ཀེཧི ཀཱརཎེཧི བྷཝནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཝཱིརཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི.

༨༤-༨༥. ཏཏོ པརཾ ཝིསྶཛྫིཏཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏདཱཧ སབྦཉྙུཝརོ མཧེསཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སབྦཾ ཨཏཱིཏཱདིབྷེདཾ ཧཏྠཱམལཀཾ ཝིཡ ཛཱནཱཏཱིཏི ¶ སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙཱུ ཙ སོ ཝརོ ཨུཏྟམོ ཙེཏི སབྦཉྙུཝརོ. མཧནྟཾ སཱིལཀྑནྡྷཾ, སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ, པཉྙཱཀྑནྡྷཾ, ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷཾ, མཧནྟཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷཾ ཨེསཏི གཝེསཏཱིཏི མཧེསི. ཨཱནནྡབྷདྡཾ མདྷུརེན སརེན ཏདཱ ཏསྨིཾ པུཙྪིཏཀཱལེ ཨཱཧ ཀཐེསཱིཏི སམྦནྡྷོ. བྷོ ཨཱནནྡ, ཡེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ པུབྦབུདྡྷེསུ པུབྦེསུ ཨཏཱིཏབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཱ ཀཏཔུཉྙསམྦྷཱརཱ ཛིནསཱསནེསུ ཨལདྡྷམོཀྑཱ ཨཔྤཏྟནིབྦཱནཱ. ཏེ སབྦེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ དྷཱིརཱ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སཾཝེགམུཁེན ཨེཀཔུགྒལཾ པདྷཱནཾ ཀཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཛཱཏཱཏི ཨཏྠོ. སུཏིཀྑཔཉྙཱ སུཊྛུ ཏིཀྑཔཉྙཱ. ཝིནཱཔི བུདྡྷེཧི བུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཧི རཧིཏཱ ཨཔི. པརིཏྟཀེནཔི ཨཔྤམཏྟཀེནཔི ཨཱརམྨཎེན ¶ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཊིཨེཀྐཾ བོདྷིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནནྟརཾ བོདྷིཾ ཨནུཔཱཔུཎནྟི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི.

༨༦. སབྦམྷི ¶ ལོཀམྷི སཀལསྨིཾ ལོཀཏྟཡེ མམཾ ཋཔེཏྭཱ མཾ ཝིཧཱཡ པཙེཀབུདྡྷེཧི སམོཝ སདིསོ ཨེཝ ནཏྠི, ཏེསཾ མཧཱམུནཱིནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨིམཾ ཝཎྞཾ ཨིམཾ གུཎཾ པདེསམཏྟཾ སངྑེཔམཏྟཾ ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ སཱདྷུ སཱདྷུཀཾ ཝཀྑཱམི ཀཐེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༨༧. ཨནཱཙརིཡཀཱ ཧུཏྭཱ སཡམེཝ བུདྡྷཱནཾ ཨཏྟནཱཝ པཊིཝིདྡྷཱནཾ ཨིསཱིནཾ ཨནྟརེ མཧཱཨིསཱིནཾ མདྷཱུཝཁུདྡཾ ཁུདྡཀམདྷུཔཊལཾ ཨིཝ སཱདྷཱུནི མདྷུརཱནི ཝཱཀྱཱནི ཨུདཱནཝཙནཱནི ཨནུཏྟརཾ ཨུཏྟརཝིརཧིཏཾ བྷེསཛཾ ཨོསདྷཾ ནིབྦཱནཾ པཏྠཡནྟཱ ཨིཙྪནྟཱ སབྦེ ཏུམྷེ སུཔསནྣཙིཏྟཱ སུཔྤསནྣམནཱ སུཎཱཐ མནསི ཀརོཐཱཏི ཨཏྠོ.

༨༨-༨༩. པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སམཱགཏཱནནྟི རཱསིབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ. ཨརིཊྛོ, ཨུཔརིཊྛོ, ཏགརསིཁི, ཡསསྶཱི, སུདསྶནོ, པིཡདསྶཱི, གནྡྷཱརོ, པིཎྜོལོ, ཨུཔཱསབྷོ, ནིཐོ, ཏཐོ, སུཏཝཱ, བྷཱཝིཏཏྟོ, སུམྦྷོ, སུབྷོ, མེཐུལོ, ཨཊྛམོ, སུམེདྷོ, ཨནཱིགྷོ, སུདཱཋོ, ཧིངྒུ, ཧིངྒོ, དྭེཛཱལིནོ, ཨཊྛཀོ, ཀོསལོ, སུབཱཧུ, ཨུཔནེམིསོ, ནེམིསོ, སནྟཙིཏྟོ, སཙྩོ, ཏཐོ, ཝིརཛོ, པཎྜིཏོ, ཀཱལོ, ཨུཔཀཱལོ, ཝིཛིཏོ, ཛིཏོ, ཨངྒོ, པངྒོ, གུཏྟིཛྫིཏོ, པསྶཱི, ཛཧཱི, ཨུཔདྷིཾ, དུཀྑམཱུལཾ, ཨཔརཱཛིཏོ, སརབྷངྒོ, ལོམཧཾསོ ¶ , ཨུཙྩངྒམཱཡོ, ཨསིཏོ, ཨནཱསཝོ, མནོམཡོ, མཱནཙྪིདོ, བནྡྷུམཱ, ཏདཱདྷིམུཏྟོ, ཝིམལོ, ཀེཏུམཱ, ཀོཏུམྦརངྒོ, མཱཏངྒོ, ཨརིཡོ, ཨཙྩུཏོ, ཨཙྩུཏགཱམི, བྱཱམཀོ, སུམངྒལོ, དིབྦིལོ ཙཱཏིཨཱདཱིནཾ པཙྩེཀབུདྡྷསཏཱནཾ ཡཱནི ཨཔདཱནཱནི པརམྤརཾ པཙྩེཀཾ བྱཱཀརཎཱནི ཡོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཡཉྩ ཝིརཱགཝཏྠུཾ ཨནལླཱིཡནཀཱརཎཾ ཡཐཱ ཙ ཡེན ཀཱརཎེན བོདྷིཾ ཨནུཔཱཔུཎིཾསུ ཙཏུམགྒཉཱཎཾ པཙྩཀྑཾ ཀརིཾསུ. སརཱགཝཏྠུསཱུཏི སུཊྛུ ཨལླཱིཡིཏབྦཝཏྠཱུསུ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེསུ ཝིརཱགསཉྙཱི ཝིརཏྟསཉྙཝནྟོ རཏྟམྷི ལོཀམྷི ཨལླཱིཡནསབྷཱཝལོཀེ ཝིརཏཙིཏྟཱ ཨནལླཱིཡནམནཱ ཧིཏྭཱ པཔཉྩེཏི རཱགོ པཔཉྩཾ དོསོ པཔཉྩཾ སབྦཀིལེསཱ པཔཉྩཱཏི པཔཉྩསངྑཱཏེ ཀིལེསེ ཧིཏྭཱ ཛིཡ ཕནྡིཏཱནཱིཏི ཕནྡིཏཱནི དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི ¶ ཛིནིཏྭཱ ཏཐེཝ ཏེན ཀཱརཎེན ཨེཝཾ བོདྷིཾ ཨནུཔཱཔུཎིཾསུ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ པཙྩཀྑཾ ཀརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༩༠-༩༡. སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜནྟི ཏཛྫནཕཱལནཝདྷབནྡྷནཾ ནིདྷཱཡ ཋཔེཏྭཱ ཏེསཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨནྟརེ ཨཉྙཏརཾ ཀཉྩི ཨེཀམྤི སཏྟཾ ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཝིཧེཋཡནྟོ ཨདུཀྑཱཔེནྟོ མེཏྟེན ཙིཏྟེན ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཧིཏཱནུཀམྤཱི ཧིཏེན ཨནུཀམྤནསབྷཱཝོ. ཨཐ ཝཱ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜནྟི སབྦེསཱུཏི སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཨསེསཾ ནིསྶེསཾ པརིཡཱདིཡནཝཙནམེཏཾ. བྷཱུཏེསཱུཏི བྷཱུཏཱ ཝུཙྩནྟི ཏསཱ ཙ ཐཱཝརཱ ཙ. ཡེསཾ ¶ ཏསིཎཱ ཏཎྷཱ ཨཔྤཧཱིནཱ, ཡེསཉྩ བྷཡབྷེརཝཱ ཨཔྤཧཱིནཱ, ཏེ ཏསཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩནྟི ཏསཱ? ཏསནྟི ཨུཏྟསནྟི པརིཏསནྟི བྷཱཡནྟི སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩནྟི ཏསཱ. ཡེསཾ ཏསིཎཱ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ, ཡེསཉྩ བྷཡབྷེརཝཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཐཱཝརཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩནྟི ཐཱཝརཱ? ཐིརནྟི ན ཏསནྟི ན ཨུཏྟསནྟི ན པརིཏསནྟི ན བྷཱཡནྟི ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩནྟི ཐཱཝརཱ.

ཏཡོ དཎྜཱ – ཀཱཡདཎྜོ, ཝཙཱིདཎྜོ, མནོདཎྜོཏི. ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཀཱཡདཎྜོ, ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཝཙཱིདཎྜོ, ཏིཝིདྷཾ མནོདུཙྩརིཏཾ མནོདཎྜོ. སབྦེསུ སཀལེསུ བྷཱུཏེསུ སཏྟེསུ ཏཾ ཏིཝིདྷཾ དཎྜཾ ནིདྷཱཡ ནིདཧིཏྭཱ ཨོརོཔཡིཏྭཱ སམོརོཔཡིཏྭཱ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏྭཱ ཧིཾསནཏྠཾ ཨགཧེཏྭཱཏི སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ. ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསནྟི ཨེཀམེཀམྤི སཏྟཾ པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ ཨནྡུཡཱ ཝཱ རཛྫུཡཱ ཝཱ ཨཝིཧེཋཡནྟོ, སབྦེཔི སཏྟེ པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ ཨནྡུཡཱ ཝཱ རཛྫུཡཱ ཝཱ ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཝིཧེཋཡནྟོ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ. ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡནྟི ནཱཏི པཊིཀྑེཔོ. པུཏྟནྟི ཙཏྟཱརོ པུཏྟཱ ཨཏྲཛོ པུཏྟོ, ཁེཏྟཛོ, དིནྣཀོ, ཨནྟེཝཱསིཀོ པུཏྟོ. སཧཱཡནྟི སཧཱཡོ ཝུཙྩཏི ཡེན སཧ ཨཱགམནཾ ཕཱསུ, གམནཾ ཕཱསུ, ཋཱནཾ ཕཱསུ, ནིསཛྫཱ ཕཱསུ, ཨཱལཔནཾ ཕཱསུ, སལླཔནཾ ཕཱསུ, སམུལླཔནཾ ཕཱསུ. ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡནྟི པུཏྟམྤི ན ཨིཙྪེཡྻ ན སཱདིཡེཡྻ ན པཏྠེཡྻ ན པིཧཡེཡྻ ནཱབྷིཛཔྤེཡྻ, ཀུཏོ མིཏྟཾ ཝཱ སནྡིཊྛཾ ཝཱ སམྦྷཏྟཾ ཝཱ སཧཱཡཾ ཝཱ ཨིཙྪེཡྻ སཱདིཡེཡྻ པཏྠེཡྻ པིཧཡེཡྻ ཨབྷིཛཔྤེཡྻཱཏི ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡཾ. ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ¶ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ, ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ, ཏཎྷཱཡ པཧཱནཊྛེན ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོཏི ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝཱིཏདོསོཏི ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝཱིཏམོཧོཏི ཨེཀོ, ཨེཀནྟནིཀྐིལེསོཏི ཨེཀོ, ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི ཨེཀོ, ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ.

ཀཐཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ? སོ ཧི པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ སབྦཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ, པུཏྟདཱརཔལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ, ཉཱཏིཔལིབོདྷཾ, མིཏྟཱམཙྩཔལིབོདྷཾ, སནྣིདྷིཔལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ནིཀྑམྨ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨཀིཉྩནབྷཱཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨེཀོཝ ཙརཏི ཝིཧརཏི ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏཱིཏི ཨེཝཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ.

ཀཐཾ ¶ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ? སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཨེཀོ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝཏི ཨཔྤསདྡཱནི ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི ཝིཛནཝཱཏཱནི མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནི པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནི. སོ ཨེཀོ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཀོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཨེཀོ པཊིཀྐམཏི, ཨེཀོ རཧོ ¶ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ ཙངྐམཏི, ཨེཀོ ཙརཏི ཝིཧརཏི ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏཱིཏི ཨེཝཾ སོ ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ.

ཀཐཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཏཎྷཱཡ པཧཱནཊྛེན ཨེཀོ? སོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟོ མཱརཾ སསེནཀཾ ནམུཙིཾ ཀཎྷཾ པམཏྟབནྡྷུཾ ཝིདྷམེཏྭཱ ཙ ཏཎྷཱཛཱལིནིཾ ཝིསརིཏཾ ཝིསཏྟིཀཾ པཛཧི ཝིནོདེསི བྱནྟིཾ ཨཀཱསི ཨནབྷཱཝཾ གམེསི.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱན སཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;

ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡) –

ཨེཝཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཏཎྷཱཡ པཧཱནཊྛེན ཨེཀོ.

ཀཐཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོཏི ཨེཀོ? རཱགསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོཏི ཨེཀོ, དོསསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཀནྟཝཱིཏདོསོཏི ཨེཀོ, མོཧསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཀནྟཝཱིཏམོཧོཏི ཨེཀོ, ཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཀནྟནིཀྐིལེསོཏི ཨེཀོ, ཨེཝཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོཏི ཨེཀོ.

ཀཐཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི ¶ ཨེཀོ? ཨེཀཱཡནམགྒོ ཝུཙྩཏི ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ.

‘‘ཨེཀཱཡནཾ ¶ ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི, མགྒཾ པཛཱནཱཏི ཧིཏཱནུཀམྤཱི;

ཨེཏེན མགྒེན ཏརིཾསུ པུབྦེ, ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༥.༣༨༤; མཧཱནི. ༡༩༡) –

ཨེཝཾ སོ ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི ཨེཀོ.

ཀཐཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ? བོདྷི ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎཾ (མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡). པཉྙཱ པཉྙིནྡྲིཡཾ པཉྙཱབལཾ ¶ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཝཱིམཾསཱ ཝིཔསྶནཱ སམྨཱདིཊྛི. སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཏེན པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎེན ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི. ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏན’’ནྟི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱན’’ནྟི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱི’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎ’’ནྟི བུཛ྄ཛྷི. ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ སངྑཱརནིརོདྷོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘སངྑཱརནིརོདྷཱ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི…པེ… ‘‘བྷཝནིརོདྷཱ ཛཱཏིནིརོདྷོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཛཱཏིནིརོདྷཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི. ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི. ‘‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི…པེ… ‘‘པཊིཔདཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ པཧཱཏབྦཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ སཙྪིཀཱཏབྦཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི བུཛ྄ཛྷི. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ བུཛ྄ཛྷི, པཉྩནྣཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ སམུདཡཉྩ…པེ… ནིསྶརཎཉྩ བུཛ྄ཛྷི, ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ བུཛ྄ཛྷི, ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི ¶ བུཛ྄ཛྷི.

ཨཐ ཝཱ ཡཾ བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ ཨནུབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ སམྦུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ ཨདྷིགནྟབྦཾ ཕསྶིཏབྦཾ སཙྪིཀཱཏབྦཾ, སབྦཾ ཏཾ ཏེན པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎེན བུཛ྄ཛྷི ཨནུབུཛ྄ཛྷི པཊིབུཛ྄ཛྷི སམྦུཛ྄ཛྷི ¶ ཨདྷིགཉྪི ཕསྶེསི སཙྪཱཀཱསཱིཏི, ཨེཝཾ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ.

ཙརེཏི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡) – ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ, ཨཱཡཏནཙརིཡཱ, སཏིཙརིཡཱ, སམཱདྷིཙརིཡཱ, ཉཱཎཙརིཡཱ, མགྒཙརིཡཱ, པཏྟིཙརིཡཱ, ལོཀཏྠཙརིཡཱ. ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱཏི ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ, ཨཱཡཏནཙརིཡཱཏི ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེསུ ཨཱཡཏནེསུ, སཏིཙརིཡཱཏི ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ, སམཱདྷིཙརིཡཱཏི ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ, ཉཱཎཙརིཡཱཏི ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ, མགྒཙརིཡཱཏི ཙཏཱུསུ ཨརིཡམགྒེསུ, པཏྟིཙརིཡཱཏི ཙཏཱུསུ ¶ སཱམཉྙཕལེསུ, ལོཀཏྠཙརིཡཱཏི ཏཐཱགཏེསུ ཨརཧནྟེསུ སམྨཱསམྦུདྡྷེསུ, པདེསཏོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷེསུ, པདེསཏོ སཱཝཀེསུ.

ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ ཙ པཎིདྷིསམྤནྣཱནཾ, ཨཱཡཏནཙརིཡཱ ཙ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ, སཏིཙརིཡཱ ཙ ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནཾ, སམཱདྷིཙརིཡཱ ཙ ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནཾ, ཉཱཎཙརིཡཱ ཙ བུདྡྷིསམྤནྣཱནཾ, མགྒཙརིཡཱ ཙ སམྨཱཔཊིཔནྣཱནཾ, པཏྟིཙརིཡཱ ཙ ཨདྷིགཏཕལཱནཾ, ལོཀཏྠཙརིཡཱ ཙ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ, པདེསཏོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཱནཾ, པདེསཏོ སཱཝཀཱནཾ. ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ.

ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ – ཨདྷིམུཙྩནྟོ སདྡྷཱཡ ཙརཏི, པགྒཎྷནྟོ ཝཱིརིཡེན ཙརཏི, ཨུཔཊྛཔེནྟོ སཏིཡཱ ཙརཏི, ཨཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོ སམཱདྷིནཱ ཙརཏི, པཛཱནནྟོ པཉྙཱཡ ཙརཏི, ཝིཛཱནནྟོ ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱཡ ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཏནནྟི ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡ ཙརཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིསེསཙརིཡཱཡ ཙརཏི. ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ.

ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ – དསྶནཙརིཡཱ ཙ སམྨཱདིཊྛིཡཱ, ཨབྷིནིརོཔནཙརིཡཱ ཙ སམྨཱསངྐཔྤསྶ, པརིགྒཧཙརིཡཱ ཙ སམྨཱཝཱཙཱཡ, སམུཊྛཱནཙརིཡཱ ཙ སམྨཱཀམྨནྟསྶ, ཝོདཱནཙརིཡཱ ཙ སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ, པགྒཧཙརིཡཱ ཙ སམྨཱཝཱཡཱམསྶ, ཨུཔཊྛཱནཙརིཡཱ ཙ སམྨཱསཏིཡཱ, ཨཝིཀྑེཔཙརིཡཱ ཙ སམྨཱསམཱདྷིསྶ. ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ.

ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཡཐཱ ཁགྒསྶ ནཱམ ཝིསཱཎཾ ཨེཀམེཝ ཧོཏི, ཨདུཏིཡཾ, ཨེཝམེཝ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཏཀྐཔྤོ ཏསྶདིསོ ཏཔྤཊིབྷཱགོ. ཡཐཱ ཨཏིལོཎཾ ཝུཙྩཏི ལོཎཀཔྤོ, ཨཏིཏིཏྟཀཾ ¶ ཝུཙྩཏི ཏིཏྟཀཔྤོ, ཨཏིམདྷུརཾ ཝུཙྩཏི མདྷུརཀཔྤོ, ཨཏིཨུཎྷཾ ཝུཙྩཏི ཨགྒིཀཔྤོ, ཨཏིསཱིཏཾ ཝུཙྩཏི ཧིམཀཔྤོ, མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོ ¶ ཝུཙྩཏི སམུདྡཀཔྤོ, མཧཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོ སཱཝཀོ ཝུཙྩཏི སཏྠུཀཔྤོཏི. ཨེཝམེཝ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ, ཁགྒཝིསཱཎསདིསོ ཁགྒཝིསཱཎཔཊིབྷཱགོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ མུཏྟབནྡྷནོ སམྨཱ ལོཀེ ཙརཏི ཝིཧརཏི ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏཱིཏི ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཏེནཱཧུ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཱ –

‘‘སབྦེསུ ¶ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ;

ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སཾསགྒཛཱཏསྶ བྷཝནྟི སྣེཧཱ, སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི;

ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ; ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘མིཏྟེ སུཧཛྫེ ཨནུཀམྤམཱནོ, ཧཱཔེཏི ཨཏྠཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཝཾསོ ཝིསཱལོཝ ཡཐཱ ཝིསཏྟོ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ;

ཝཾསེ ཀལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘མིགོ ཨརཉྙམྷི ཡཐཱ ཨབདྡྷོ, ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ;

ཝིཉྙཱུ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, ཝཱསེ ཙ ཋཱནེ གམནེ ཙཱརིཀཱཡ;

ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཁིཌྜཱ རཏཱི ཧོཏི སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, པུཏྟེསུ པེམཾ ཝིཔུལཉྩ ཧོཏི;

པིཡཝིཔྤཡོགཾ ཝིཛིགུཙྪམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ¶ ¶ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི, སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན;

པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘དུསྶངྒཧཱ ¶ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ;

ཨཔྤོསྶུཀྐོ པརཔུཏྟེསུ ཧུཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ;

ཚེཏྭཱན ཝཱིརོ གིཧིབནྡྷནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརིདྷཱིརཾ;

ཨབྷིབྷུཡྻ སབྦཱནི པརིསྶཡཱནི, ཙརེཡྻ ཏེནཏྟམནོ སཏཱིམཱ.

‘‘ནོ ཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརིདྷཱིརཾ;

རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡ, ཨེཀོ ཙརེ མཱཏངྒརཉྙེཝ ནཱགོ.

‘‘ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ སཧཱཡསམྤདཾ, སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱ;

ཨེཏེ ཨལདྡྷཱ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘དིསྭཱ སུཝཎྞསྶ པབྷསྶརཱནི, ཀམྨཱརཔུཏྟེན སུནིཊྛིཏཱནི;

སངྒྷཊྚམཱནཱནི དུཝེ བྷུཛསྨིཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨེཝཾ ¶ དུཏཱིཡེན སཧཱ མམསྶ, ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;

ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨཱིཏཱི ¶ ཙ གཎྜོ ཙ ཨུཔདྡཝོ ཙ, རོགོ ཙ སལླཉྩ བྷཡཉྩ མེཏཾ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ ཁུདཾ པིཔཱསཾ, ཝཱཏཱཏཔེ ཌཾསསརཱིསཔེ ཙ;

སབྦཱནིཔེཏཱནི ཨབྷིབྦྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ནཱགོཝ ¶ ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ, སཉྫཱཏཁནྡྷོ པདུམཱི ཨུལཱ༹རོ;

ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨཊྛཱནཏཾ སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡཾ ཕསྶཡེ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིཾ;

ཨཱདིཙྩབནྡྷུསྶ ཝཙོ ནིསམྨ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, པཏྟོ ནིཡཱམཾ པཊིལདྡྷམགྒོ;

ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷི ཨནཉྙནེཡྻོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ནིལློལུཔོ ¶ ནིཀྐུཧོ ནིཔྤིཔཱསོ, ནིམྨཀྑ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ;

ནིརཱསཡོ སབྦལོཀེ བྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ, ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ;

སཡཾ ན སེཝེ པསུཏཾ པམཏྟཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ, མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ;

ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ལོཀེ, ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨནཔེཀྑམཱནོ;

ཝིབྷཱུསཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘པུཏྟཉྩ ¶ དཱརཾ པིཏརཉྩ མཱཏརཾ, དྷནཱནི དྷཉྙཱནི ཙ བནྡྷཝཱནི;

ཧིཏྭཱན ཀཱམཱནི ཡཐོདྷིཀཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སངྒོ ཨེསོ པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱཾ, ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཝེཏྠ བྷིཡྻོ;

གལོ༹ ཨེསོ ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི, ཛཱལཾཝ བྷེཏྭཱ སལིལམྦུཙཱརཱི,

ཨགྒཱིཝ དཌྜྷཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ ¶ ¶ ན ཙ པཱདལོལོ, གུཏྟིནྡྲིཡོ རཀྑིཏམཱནསཱནོ;

ཨནཝསྶུཏོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨོཧཱརཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪནྣཔཏྟོ ཡཐཱ པཱརིཚཏྟོ;

ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘རསེསུ གེདྷཾ ཨཀརཾ ཨལོལོ, ཨནཉྙཔོསཱི སཔདཱནཙཱརཱི;

ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘པཧཱཡ པཉྩཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ, ཨུཔཀྐིལེསེ བྱཔནུཛྫ སབྦེ;

ཨནིསྶིཏོ ཚེཛྫ སིནེཧདོསཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཉྩ དུཀྑཾ, པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཾ;

ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ, ཨལཱིནཙིཏྟོ ཨཀུསཱིཏཝུཏྟི;

དལ༹ྷནིཀྐམོ ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘པཊིསལླཱནཾ ¶ ཛྷཱནམརིཉྩམཱནོ, དྷམྨེསུ ནིཙྩཾ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི;

ཨཱདཱིནཝཾ སམྨསིཏཱ བྷཝེསུ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘ཏཎྷཀྑཡཾ ¶ པཏྠཡམཔྤམཏྟོ, ཨནེལ༹མཱུགོ སུཏཝཱ སཏཱིམཱ;

སངྑཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ པདྷཱནཝཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཨསཛྫམཱནོ;

པདུམཾཝ ཏོཡེན ཨལིམྤམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘སཱིཧོ ཡཐཱ དཱཋབལཱི པསཡ྄ཧ, རཱཛཱ མིགཱནཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི;

སེཝེཐ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘མེཏྟཾ ¶ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ;

སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘རཱགཉྩ དོསཉྩ པཧཱཡ མོཧཾ, སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི;

ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.

‘‘བྷཛནྟི སེཝནྟི ཙ ཀཱརཎཏྠཱ, ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ;

ཨཏྟཏྠཔཉྙཱ ཨསུཙཱིམནུསྶཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སབྦེསུ བྷཱུཏེསཱུཏི ཁགྒཝིསཱཎཔཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སབྦསུཏྟཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཱ ཨུཔྤཏྟི – ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, པརཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ, པུཙྪཱཝསིཏོཏི. ཏཏྠ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཨུཔྤཏྟི. ཝིསེསེན པན ཡསྨཱ ཨེཏྠ ཀཱཙི གཱཐཱ ཏེན ¶ ཏེན པཙྩེཀབུདྡྷེན པུཊྛེན ཝུཏྟཱ, ཀཱཙི ཨཔུཊྛེན ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒནཡཱནུརཱུཔཾ ¶ ཨུདཱནཾཡེཝ ཨུདཱནེནྟེན, ཏསྨཱ ཀཱཡཙི གཱཐཱཡ པུཙྪཱཝསིཏོ, ཀཱཡཙི ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི. ཏཏྠ ཡཱ ཨཡཾ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཨུཔྤཏྟི, སཱ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ –

ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘བུདྡྷཱནཾ པཏྠནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཙ དིསྶཏི, ཏཐཱ སཱཝཀཱནཾ, པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ན དིསྶཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི? སོ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཐཱཀྐམེན ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུབྦཡོགཱཝཙརསུཏྟཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱནནྡ, ཨཱནིསཾསཱ པུབྦཡོགཱཝཙརེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩེཝ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩེཝ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ མརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ཨཐ དེཝཔུཏྟོ སམཱནོ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི. ཨཐ པཙྪིམེ ཀཱལེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པུན ཨཱཧ –

‘‘པཙྩེཀསམྦུདྡྷཱ ¶ ནཱམ, ཨཱནནྡ, ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣཱ པུབྦཡོགཱཝཙརཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ སབྦེསཾ པཏྠནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ’’ཏི.

སོ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷཱནཾ, བྷནྟེ, པཏྠནཱ ཀཱིཝ ཙིརཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. བུདྡྷཱནཾ, ཨཱནནྡ, ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, མཛ྄ཛྷིམཔརིཙྪེདེན ཨཊྛ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན སོལ༹ས ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ. ཨེཏེ ཙ བྷེདཱ པཉྙཱདྷིཀསདྡྷཱདྷིཀཝཱིརིཡཱདྷིཀཱནཾ ཝསེན ཉཱཏབྦཱ. པཉྙཱདྷིཀཱནཉྷི སདྡྷཱ མནྡཱ ཧོཏི, པཉྙཱ ཏིཀྑཱ. སདྡྷཱདྷིཀཱནཾ པཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཧོཏི, སདྡྷཱ ཏིཀྑཱ. ཝཱིརིཡཱདྷིཀཱནཾ སདྡྷཱ པཉྙཱ མནྡཱ ཧོཏི, ཝཱིརིཡཾ ཏིཀྑནྟི. ཨཔྤཏྭཱ པན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ དིཝསེ དིཝསེ ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ དཱནཾ དེནྟོཔི ཏདནུརཱུཔེ སཱིལཱདིཔཱརམིདྷམྨེ ཨཱཙིནནྟོཔི ཨནྟརཱ ¶ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཉཱཎཾ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི, ཝེཔུལླཾ ནཱཔཛྫཏི, པརིཔཱཀཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཡཐཱ ནཱམ ཏིམཱསཙཏུམཱསཔཉྩམཱསཙྩཡེན ནིཔྥཛྫནཀཾ སསྶཾ ཏཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཨཔྤཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ སཏཀྑཏྟུཾ སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཀེལཱ༹ཡནྟོཔི ཨུདཀེན སིཉྩནྟོཔི ཨནྟརཱ པཀྑེན ཝཱ མཱསེན ཝཱ ནིཔྥཱདེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? སསྶཾ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི, ཝེཔུལླཾ ནཱཔཛྫཏི, པརིཔཱཀཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཨེཝམེཝཾ ཨཔྤཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ ཨནྟརཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ ¶ ཀཱལཾ པཱརམིཔཱུརཎཾ ཀཱཏབྦཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཏྠཱཡ. ཨེཏྟཀེནཱཔི ཙ ཀཱལེན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཀརཎེ ཨཊྛ སམྤཏྟིཡོ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨཡཉྷི –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏི’’. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩);

ཨབྷིནཱིཧཱརོཏི མཱུལཔཎིདྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ མནུསྶཏྟནྟི མནུསྶཛཱཏི. ཨཉྙཏྲ ཧི མནུསྶཛཱཏིཡཱ ཨཝསེསཛཱཏཱིསུ དེཝཛཱཏིཡམྤི ཋིཏསྶ པཎིདྷི ན ཨིཛ྄ཛྷཏི, ཏཏྠ ཋིཏེན པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡནྟེན དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ མནུསྶཏྟཾཡེཝ པཏྠེཏབྦཾ, ཏཏྠ ཋཏྭཱ པཎིདྷི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སམིཛ྄ཛྷཏི. ལིངྒསམྤཏྟཱིཏི པུརིསབྷཱཝོ. མཱཏུགཱམནཔུཾསཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱནཉྷི མནུསྶཛཱཏིཡཾ ཋིཏཱནམྤི པཎིདྷི ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏཏྠ ཋིཏེན པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟེན དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ པུརིསབྷཱཝོཡེཝ པཏྠེཏབྦོ, ཏཏྠ ཋཏྭཱ ¶ པཎིདྷི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སམིཛ྄ཛྷཏི. ཧེཏཱུཏི ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟི. ཡོ ཧི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠོ, ཏསྶ པཎིདྷི སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ པབྦཛིཏྭཱ ཏེནཏྟབྷཱཝེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠོ ཨཧོསི. སཏྠཱརདསྶནནྟི བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱདསྶནཾ. ཨེཝཉྷི ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི དཱིཔངྐརཾ སམྨུཁཱ དིསྭཱ པཎིདྷིཾ ཨཀཱསི. པབྦཛྫཱཏི ཨནགཱརིཡབྷཱཝོ. སོ ཙ ཁོ སཱསནེ ཝཱ ཀམྨཝཱདིཀིརིཡཝཱདིཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀནིཀཱཡེ ཝཱ ཝཊྚཏི ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི སུམེདྷོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ པཎིདྷིཾ ཨཀཱསི. གུཎསམྤཏྟཱིཏི ཛྷཱནཱདིགུཎཔཊིལཱབྷོ ¶ . པབྦཛིཏསྶཔི ཧི གུཎསམྤནྣསྶེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི པཉྩཱབྷིཉྙོ ཙ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཙ ཧུཏྭཱ པཎིདྷེསི. ཨདྷིཀཱརོཏི ཨདྷིཀཀཱརོ, པརིཙྩཱགོཏི ཨཏྠོ. ཛཱིཝིཏཱདིཔརིཙྩཱགཉྷི ཀཏྭཱ པཎིདཧཏོཡེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི –

‘‘ཨཀྐམིཏྭཱན མཾ བུདྡྷོ, སཧ སིསྶེཧི གཙྪཏུ;

མཱ ནཾ ཀལལེ ཨཀྐམིཏྠ, ཧིཏཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༣);

ཨེཝཾ ¶ ཨཏྟཔརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱ པཎིདྷེསི. ཚནྡཏཱཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱ. སཱ ཡསྶ བལཝཏཱི ཧོཏི, ཏསྶ ཨིཛ྄ཛྷཏི པཎིདྷི. སཱ ཙ སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀོ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཡོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ བལཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཡདི ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཨངྒཱརཱནཾ པཱུརཾ ཨཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སཏྟིསཱུལེཧི ཨཱཀིཎྞཾ ཨཀྐམནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སམཏིཏྟིཀཾ ཨུདཀཔུཎྞཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ནིརནྟརཾ ཝེལུ༹གུམྦསཉྪནྣཾ མདྡནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཡོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ བལཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝརཱུཔེན ཙ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡེན སམནྣཱགཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ པཎིདྷེསཱིཏི.

ཨེཝཾ སམིདྡྷཱབྷིནཱིཧཱརོ ཙ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཱནི ཨཊྛཱརས ཨབྷབྦཊྛཱནཱནི ན ཨུཔེཏི. སོ ཧི ཏཏོ པབྷུཏི ན ཛཙྩནྡྷོ ཧོཏི ན ཛཙྩཔདྷིརོ, ན ཨུམྨཏྟཀོ, ན ཨེལ༹མུགོ, ན པཱིཋསཔྤི ¶ , ན མིལཀྑེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན དཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟཏི, ན ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ནཱསྶ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, ན པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཱནི ཀརོཏི, ན ཀུཊྛཱི ཧོཏི, ན ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཝཊྚཀཏོ པཙྪིམཏྟབྷཱཝོ ཧཏྠིཏོ ཨདྷིཀཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, ན ཁུཔྤིཔཱསིཀནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཔེཏེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཀཱལཀཉྩིཀཱསུརེསུ, ན ཨཝཱིཙིནིརཡེ, ན ལོཀནྟརིཀེསུ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཱམཱཝཙརེསུ པན ན མཱརོ ཧོཏི, རཱུཔཱཝཙརེསུ ན ཨསཉྙཱིབྷཝེ, ན སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨརཱུཔབྷཝེསུ, ན ཨཉྙཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ སངྐམཏི.

ཡཱ ¶ ཙིམཱ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུམྨངྒོ ཙ ཨཝཏྠཱནཉྩ ཧིཏཙརིཡཱ ཙཱཏི ཙཏསྶོ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ, ཏཱཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཏཏྠ –

‘‘ཨུསྶཱཧོ ཝཱིརིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཨུམྨངྒོ པཉྙཱ པཝུཙྩཏི;

ཨཝཏྠཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཧིཏཙརིཡཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ’’ཏི. –

ཝེདིཏབྦཱ. ཡེ ཙ ཨིམེ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཚ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ བོདྷིཔརིཔཱཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཱ ¶ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ཀཱམེསུ དོསདསྶཱཝིནོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སངྒཎིཀཱཡ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ལོབྷེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ དོསེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ མོཧེ དོསདསྶཱཝིནོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སབྦབྷཝེསུ དོསདསྶཱཝིནོཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེཧི ཙ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པན ཀཱིཝ ཙིརཾ པཏྠནཱ ཝཊྚཏཱིཏི? པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཏཏོ ཨོརཾ ན སཀྐཱ, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཀེནཱཔི ཙ ཀཱལེན པཙྩེཀབུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཀརཎེ པཉྩ སམྤཏྟིཡོ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏེསཉྷི –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཝིགཏཱསཝདསྶནཾ;

ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ, ཨེཏེ ཨབྷིནཱིཧཱརཀཱརཎཱ’’.

ཏཏྠ ¶ ཝིགཏཱསཝདསྶནནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཡསྶ ཀསྶཙི དསྶནནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཐ ‘‘སཱཝཀཱནཾ པཏྠནཱ ཀིཏྟཀཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱནཾ ཀཔྤསཏསཧསྶམེཝ. ཏཐཱ བུདྡྷསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨུཔཊྛཱཀསྶ པུཏྟསྶ ཙཱཏི, ཏཏོ ཨོརཾ ན སཀྐཱ, ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམེསཾ པན སབྦེསམྤི ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱཏི དྭངྒསམནྣཱགཏོཡེཝ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ཨིམཱཡ པཏྠནཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརེན ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདཾ ཀཱལཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟཱ ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀུལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ, ཨགྒསཱཝཀཱ ¶ པན བུདྡྷཱ ཝིཡ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུལེསྭེཝ. སབྦབུདྡྷཱ སཾཝཊྚམཱནེ ཀཔྤེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིཝཊྚམཱནེ ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ. ཏེ པན བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫནཀཱལེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. བུདྡྷཱ སཡཉྩ བུཛ྄ཛྷནྟི, པརེ ཙ བོདྷེནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཡམེཝ བུཛ྄ཛྷནྟི, ན པརེ བོདྷེནྟི. ཨཏྠརསམེཝ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ན དྷམྨརསཾ. ན ཧི ཏེ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ པཉྙཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དེསེཏུཾ སཀྐོནྟི, མཱུགེན དིཊྛསུཔིནོ ཝིཡ ཝནཙརཀེན ནགརེ སཱཡིཏབྱཉྫནརསོ ཝིཡ ཙ ནེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ¶ ཧོཏི. སབྦཾ ཨིདྡྷིསམཱཔཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཾ པཱཔུཎནྟི. གུཎཝིསིཊྛཏཱཡ བུདྡྷཱནཾ ཧེཊྛཱ སཱཝཀཱནཾ ཨུཔརི ཧོནྟི, ན ཨཉྙེ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེནྟི, ‘‘ཙིཏྟསལླེཁོ ཀཱཏབྦོ, ཝོསཱནཾ ནཱཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨུདྡེསེན ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟི, ཨཛྫ ཨུཔོསཐོཏི ཝཙནམཏྟེན ཝཱ, ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟཱ ཙ གནྡྷམཱདནེ མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ རཏནམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀརོནྟཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ པཏྠནཉྩ ཨབྷིནཱིཧཱརཉྩ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིམཱཡ པཏྠནཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརེན སམུདཱགཏེ ཏེ ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀཐེཏུཾ ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིམཾ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི.

ཨིདཱནི ཝིསེསེན ཝཏྟབྦཱ. ཏཏྠ ཨིམིསྶཱ ཏཱཝ གཱཐཱཡ ཨེཝཾ ཨུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ – ཨཡཾ ཀིར པཙྩེཀབུདྡྷོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟབྷཱུམིཾ ཨོགཱཧནྟོ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀོ ཧུཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. ཨེཏཾ ཀིར ཝཏྟཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཱཔུཎནྟོ ནཱམ ནཏྠི ¶ . ཀིཾ པནེཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ ནཱམ? ཧརཎཔཙྩཱཧརཎནྟི. ཏཾ ཡཐཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཐེསྶཱམ.

ཨིདྷ ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏི, ཨེཀཙྩོ པཙྩཱཧརཏི ན ཧརཏི, ཨེཀཙྩོ ནེཝ ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏི, ཨེཀཙྩོ ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙ. ཏཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བོདྷིརུཀྑེ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩིཏྭཱ པཱནཱིཡགྷཊཾ པཱུརེཏྭཱ པཱནཱིཡམཱལེ༹ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ དྭེཨསཱིཏི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི ཙ ཙུདྡས མཧཱཝཏྟཱནི སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. སོ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝེལཾ ¶ ཉཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ ཁནྡྷེ ཀརིཏྭཱ པཏྟཾ ཨཾསེ ཨཱལགྒེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ ཙེཏིཡངྒཎཾ གནྟྭཱ ཙེཏིཡཉྩ བོདྷིཉྩ ཝནྡིཏྭཱ གཱམསམཱིཔེ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ གཱམཾ པིཎྜཱཡ ¶ པཝིསཏི. ཨེཝཾ པཝིཊྛོ ཙ ལཱབྷཱི བྷིཀྑུ པུཉྙཝཱ ཨུཔཱསཀེཧི སཀྐཏོ གརུཀཏོ ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ ཝཱ པཊིཀྐམནསཱལཱཡཾ ཝཱ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཨུཔཱསཀེཧི ཏཾ ཏཾ པཉྷཾ པུཙྪིཡམཱནོ ཏེསཾ པཉྷཝིསྶཛྫནེན དྷམྨདེསནཱཝིཀྑེཔེན ཙ ཏཾ མནསིཀཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམཏི. ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏོཔི བྷིཀྑཱུཧི པཉྷཾ པུཊྛོ ཀཐེཏི, དྷམྨཾ བྷཎཏི, ཏཾ ཏཾ བྱཱཔཱརཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. པཙྪཱབྷཏྟམྤི པུརིམཡཱམམྤི མཛ྄ཛྷིམཡཱམམྤི ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཔཉྩེཏྭཱ ཀཱཡདུཊྛུལླཱབྷིབྷཱུཏོ པཙྪིམཡཱམེཔི སཡཏི, ནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏཱི’’ཏི.

ཡོ པན བྱཱདྷིབཧུལོ ཧོཏི, བྷུཏྟཱཧཱརོ པཙྩཱུསསམཡེ ན སམྨཱ པརིཎམཏི. པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝཏྟཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསི ཀཱཏུཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཡཱགུཾ ཝཱ ཁཛྫཀཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ པཏྠཡམཱནོ ཀཱལསྶེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ པཝིསཏི. ཏཏྠ ཡཱགུཾ ཝཱ ཁཛྫཀཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ ལདྡྷཱ པཏྟཾ ནཱིཧརིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ ཝིསེསཾ པཏྭཱ ཝཱ ཨཔཏྭཱ ཝཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏེནེཝ མནསིཀཱརེན ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘པཙྩཱཧརཏི ན ཧརཏཱི’’ཏི. ཨེདིསཱ ཧི བྷིཀྑཱུ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ བུདྡྷསཱསནེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, སཱིཧལ༹དཱིཔེཡེཝ ཏེསུ ཏེསུ གཱམེསུ ཨཱསནསཱལཱཡཾ ཏཾ ཨཱསནཾ ནཏྠི, ཡཏྠ བྷིཀྑཱུ ནིསིནྣཱ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྟཱ.

ཡོ པན པམཱདཝིཧཱརཱི ཧོཏི ནིཀྑིཏྟདྷུརོ, སབྦཝཏྟཱནི བྷིནྡིཏྭཱ པཉྩཝིདྷཙེཏོཁིལཝིནིབནྡྷནབདྡྷཙིཏྟོ ¶ ཝིཧརནྟོ ཀམྨཊྛཱནམནསིཀཱརམནནུཡུཏྟོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ གིཧཱིཧི སདྡྷིཾ ཀཐཱཔཔཉྩེན པཔཉྩིཏོ ཏུཙྪཀོཝ ནིཀྑམཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ནེཝ ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏཱི’’ཏི.

ཡོ པན པགེཝ ཝུཊྛཱཡ པུརིམནཡེནེཝ སབྦཝཏྟཱནི པརིཔཱུརེཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ – སབྦཏྠཀཉྩ པཱརིཧཱརིཡཉྩ. ཏཏྠ སབྦཏྠཀཾ ནཱམ མེཏྟཱ ཙ མརཎཱནུསྶཏི ཙ. ཏཉྷི སབྦཏྠ ཨཏྠཡིཏབྦཾ ཨིཙྪིཏབྦནྟི ‘‘སབྦཏྠཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. མེཏྟཱ ནཱམ ཨཱཝཱསཱདཱིསུ སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨཱཝཱསེསུ ¶ ཧི མེཏྟཱཝིཧཱརཱི བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, ཏེན ཕཱསུ ¶ ཨསངྒྷཊྛོ ཝིཧརཏི. དེཝཏཱསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི དེཝཏཱཧི རཀྑིཏགོཔིཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཏེཧི མམཱཡིཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. གཱམནིགམཱདཱིསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི སབྦཏྠ བྷིཀྑཱཙརིཡཱདཱིསུ མནུསྶེཧི སཀྐཏོ གརུཀཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. མརཎཱནུསྶཏིབྷཱཝནཱཡ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཾ པཧཱཡ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཏི.

ཡཾ པན སདཱ པརིཧརིཏབྦཾ ཙརིཡཱནུཀཱུལེན གཧིཏཾ. ཏཾ དསཱསུབྷཀསིཎཱནུསྶཏཱིསུ ཨཉྙཏརཾ, ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནམེཝ ཝཱ, ཏཾ སདཱ པརིཧརིཏབྦཏོ རཀྑིཏབྦཏོ བྷཱཝེཏབྦཏོ ཙ ‘‘པཱརིཧཱརིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, མཱུལཀམྨཊྛཱནནྟིཔི ཏདེཝ. ཨཏྠཀཱམཱ ཧི ཀུལཔུཏྟཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཏམྤི ཨེཀཏོ ཝསནྟཱ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ ན ཨིཎཊྚཱ ན བྷཡཊྚཱ ན ཛཱིཝིཀཱཔཀཏཱ པབྦཛིཏཱ, དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱ པནེཏྠ པབྦཛིཏཱ. ཏསྨཱ གམནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསེ གམནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐ, ཋཱནེ, ནིསཛྫཱཡ, སཡནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསེ སཡནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི.

ཏེ ཨེཝཾ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱ ཨཌྜྷཨུསབྷཨུསབྷཨཌྜྷགཱཝུཏགཱཝུཏནྟརེསུ པཱསཱཎཱ ཧོནྟི, ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟཱཝ གཙྪནྟི. སཙེ ཀསྶཙི གམནེ ཀིལེསོ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ཏཏྠེཝ ནཾ ནིགྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ཏིཊྛཏི, ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ཏིཊྛཏི. སོ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔྤནྣཾ ཝིཏཀྐཾ ཛཱནཱཏི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཏེ ཨེཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པཊིཙོདེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ནིསཱིདཏི. ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ནིསཱིདཏཱིཏི. སོཡེཝ ནཡོ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཔི ཏཾ ཀིལེསཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ གཙྪཏི ¶ , ན ཀམྨཊྛཱནཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརཏི. ཨུདྡྷརཏི ཙེ, པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པུརིམཔདེསེཡེཝ ཏིཊྛཏི. ཨཱལིནྡཀཝཱསཱི མཧཱཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཝིཡ.

སོ ཀིར ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ཨེཝཾ ཝིཧཱསི. མནུསྶཱཔི སུདཾ ཨནྟརཱམགྒེ ཀསནྟཱ ཙ ཝཔནྟཱ ཙ མདྡནྟཱ ཙ ཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཙ ཐེརཾ ཏཐཱ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ པུནཔྤུནཾ ནིཝཏྟིཏྭཱ ¶ གཙྪཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ མགྒམཱུལ༹ྷོ, ཨུདཱཧུ ཀིཉྩི པམུཊྛོ’’ཏི སམུལླཔནྟི. སོ ཏཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ¶ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེན ཙིཏྟེནེཝ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཝཱིསཏིཝསྶབྦྷནྟརེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཧཏྟཔཏྟདིཝསེཡེཝསྶ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨངྒུལཱིཧི དཱིཔཾ ཨུཛྫཱལེཏྭཱ ཨཊྛཱསི, ཙཏྟཱརོཔི མཧཱརཱཛཱནོ སཀྐོ ཙ དེཝཱནམིནྡོ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགམིཾསུ. ཏཉྩ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ ཝནཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ དུཏིཡདིཝསེ པུཙྪི – ‘‘རཏྟིབྷཱགེ ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨོབྷཱསོ ཨཧོསི, ཀིཾ སོ’’ཏི? ཐེརོ ཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསོ ནཱམ དཱིཔོབྷཱསོཔི ཧོཏི མཎིཨོབྷཱསོཔཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. སོ ‘‘པཊིཙྪཱདེཐ ཏུམྷེ’’ཏི ནིབདྡྷོ ‘‘ཨཱམཱ’’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཨཱརོཙེསི.

ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཙ. སོཔི ཀིར གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ‘‘པཋམཾ ཏཱཝ བྷགཝཏོ མཧཱཔདྷཱནཾ པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི སཏྟ ཝསྶཱནི ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱསི, པུན སོལ༹ས ཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཀམྨཊྛཱནམནུཡུཏྟཙིཏྟེནེཝ པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན ཨུདྡྷཊེ པཊིནིཝཏྟནྟོ གཱམསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘གཱཝཱི ནུ ཁོ པབྦཛིཏོ ནུ ཁོ’’ཏི ཨཱསངྐནཱིཡཔྤདེསེ ཋཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ གཱམདྭཱརཾ པཏྭཱ ཀཙྪཀནྟརཏོ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ གཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ གཱམཾ པཝིསཏི ‘‘བྷིཀྑཾ ཝཱ དཱཏུཾ ཝནྡིཏུཾ ཝཱ ཨུཔགཏེ མནུསྶེ ‘དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟེནཱཔི མཱ མེ ཀམྨཊྛཱནཝིཀྑེཔོ ཨཧོསཱི’’ཏི. སཙེ པན ནཾ ‘‘ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཀིཾ སཏྟམཱི, ཨུདཱཧུ ཨཊྛམཱི’’ཏི དིཝསཾ པུཙྪནྟི, ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི. སཙེ དིཝསཔུཙྪཀཱ ན ཧོནྟི, ནིཀྑམནཝེལཱཡཾ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱཝ ཡཱཏི.

སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏཱ པཉྙཱས བྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ. ཏེ ཀིར ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཨུཔོསཐདིཝསེ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ན ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལཔིསྶཱམཱ’’ཏི. གཱམཉྩ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཱ གཱམདྭཱརེ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ པཝིསིཾསུ, དིཝསེ པུཙྪིཏེ ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེསུཾ, ཨཔུཙྪིཏེ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགམཾསུ. ཏཏྠ མནུསྶཱ ནིཊྛུབྷནཊྛཱནཾ དིསྭཱ ཛཱནིཾསུ – ‘‘ཨཛྫ ཨེཀོ ཨཱགཏོ, ཨཛྫ དྭེ’’ཏི ¶ . ཨེཝཉྩ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏེ ཨམྷེཧེཝ སདྡྷིཾ ན སལླཔནྟི ¶ , ཨུདཱཧུ ཨཉྙམཉྙམྤི, ཡདི ཨཉྙམཉྙམྤི ན སལླཔནྟི, ཨདྡྷཱ ཝིཝཱདཛཱཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཧནྡ ནེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཁམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི. སབྦེ ཝིཧཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ པཉྙཱསཱཡ བྷིཀྑཱུསུ ཝསྶཾ ཨུཔགཏེསུ དྭེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀོཀཱསེ ནཱདྡསཾསུ. ཏཏོ ཏེསུ ཡོ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ, སོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ན, བྷོ, ཀལཧཀཱརཀཱནཾ ¶ ཝསནོཀཱསོ ཨཱིདིསོ ཧོཏི, སུསམྨཊྛཾ ཙེཏིཡངྒཎཾ བོདྷིཡངྒཎཾ, སུནིཀྑིཏྟཱ སམྨཛྫནིཡོ, སཱུཔཊྛཔིཏཾ པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡ’’ནྟི, ཏེ ཏཏོ ནིཝཏྟཱ. ཏེཔི བྷིཀྑཱུ ཨནྟོཝསྶེཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུཾ.

ཨེཝཾ ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ གཱམསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ ཝཱིཐིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ ཡཏྠ སུརཱསོཎྜདྷུཏྟཱདཡོ ཀལཧཀཱརཀཱ ཙཎྜཧཏྠིཨསྶཱདཡོ ཝཱ ནཏྠི, ཏཾ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ན ཏུརིཏཏུརིཏོ ཛཝེན གཙྪཏི, ཛཝནཔིཎྜཔཱཏིཀདྷུཏངྒཾ ནཱམ ནཏྠི, ཝིསམབྷཱུམིབྷཱགཔྤཏྟཾ པན ཨུདཀབྷརིཏསཀཊམིཝ ནིཙྩལོ ཧུཏྭཱ གཙྪཏི. ཨནུགྷརཾ པཝིཊྛོ ཙ དཱཏུཀཱམཾ ཝཱ ཨདཱཏུཀཱམཾ ཝཱ སལླཀྑེཏུཾ ཏདནུརཱུཔཾ ཀཱལཾ ཨཱགམེནྟོ བྷིཀྑཾ གཧེཏྭཱ པཏིརཱུཔེ ཨོཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོ ཨཱཧཱརེ པཊིཀྐཱུལསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཀྑབྦྷཉྫནཝཎཱལེཔནཔུཏྟམཾསཱུཔམཱཝསེན པཙྩཝེཀྑནྟོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ…པེ… བྷུཏྟཱཝཱི ཙ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ མུཧུཏྟཾ བྷཏྟཀིལམཐཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཡཐཱ པུརེབྷཏྟཾ, ཨེཝཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ, པུརིམཡཱམཾ པཙྪིམཡཱམཉྩ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙཱ’’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཧརཎཔཙྩཱཧརཎཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏཾ པཱུརེནྟོ ཡདི ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི, པཋམཝཡེ ཨེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ པཋམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི. ནོ ཙེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ¶ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ བཱཧིཡོ, མཧཱཔཉྙོ ཝཱ ཧོཏི སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོཏི.

ཨཡཾ པན པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀོ ཧུཏྭཱ ཝཱིསཏི ¶ ཝསྶསཧསྶཱནི ཨེཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཀུསལཱ ཨིཏྠིཡོ ཏདཧེཝ གབྦྷསཎྛཱནཾ ཛཱནནྟི. སཱ ཙ ཏཱསཾ ཨཉྙཏརཱ ¶ , ཏསྨཱ ཨེསཱཔི ཏཾ གབྦྷཔཏིཊྛཱནཾ རཉྙོ ནིཝེདེསི. དྷམྨཏཱ ཨེསཱ, ཡཾ པུཉྙཝནྟེ སཏྟེ གབྦྷེ ཨུཔྤནྣེ མཱཏུགཱམོ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ལབྷཏི. ཏསྨཱ རཱཛཱ ཏསྶཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཱསི. སཱ ཏཏོ པབྷུཏི ནཱཙྩུཎྷཾ ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏུཾ ལབྷཏི, ནཱཏིསཱིཏཾ ནཱཙྩམྦིལཾ ནཱཏིལོཎཾ ནཱཏིཀཊུཀཾ ནཱཏིཏིཏྟཀཾ. ཨཙྩུཎྷེ ཧི མཱཏརཱ ཨཛ྄ཛྷོཧཊེ གབྦྷསྶ ལོཧཀུམྦྷིཝཱསོ ཝིཡ ཧོཏི, ཨཏིསཱིཏེ ལོཀནྟརིཀཝཱསོ ཝིཡ, ཨཙྩམྦིལལོཎཀཊུཀཏིཏྟཀེསུ བྷུཏྟེསུ སཏྠེན ཕཱལེཏྭཱ ཨམྦིལཱདཱིཧི སིཏྟཱནི ཝིཡ དཱརཀསྶ ཨངྒཱནི ཏིབྦཝེདནཱནི ཧོནྟི. ཨཏིཙངྐམནཊྛཱནནིསཛྫསཡནཏོཔི ནཾ ནིཝཱརེནྟི ‘‘ཀུཙྪིགཏསྶ སཉྩལནདུཀྑཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི. མུདུཀཏྠརཎཏྠཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཙངྐམནཱདཱིནི མཏྟཱཡ ཀཱཏུཾ ལབྷཏི, ཝཎྞགནྡྷཱདིསམྤནྣཾ སཱདུཾ སཔྤཱཡཾ ཨནྣཔཱནཾ བྷུཉྫིཏུཾ ལབྷཏི. པརིགྒཧེཏྭཱཝ ནཾ ཙངྐམཱཔེནྟི ནིསཱིདཱཔེནྟི ཝུཊྛཱཔེནྟི.

སཱ ཨེཝཾ པརིཧརིཡམཱནཱ གབྦྷཔརིཔཱཀཀཱལེ སཱུཏིགྷརཾ པཝིསིཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི པཀྐཏེལམདྡིཏམནོསིལཱཔིཎྜིསདིསཾ དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎཱུཔེཏཾ. ཏཏོ ནཾ པཉྩམདིཝསེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ རཉྙོ དསྶེསུཾ, རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཚསཊྛིཡཱ དྷཱཏཱིཧི ཨུཔཊྛཱཔེསི. སོ སབྦསམྤཏྟཱིཧི ཝཌྜྷམཱནོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ནཾ རཱཛཱ རཛྫེན ཨབྷིསིཉྩི, ཝིཝིདྷནཱཊཀཱཧི ཙ ཨུཔཊྛཱཔེསི. ཨབྷིསིཏྟོ རཱཛཔུཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི ནཱམེན བྲཧྨདཏྟོ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཝཱིསཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ. ཛམྦུདཱིཔེ ཀིར པུབྦེ ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, ཏཱནི པརིཧཱཡནྟཱནི སཊྛི ཨཧེསུཾ, ཏཏོ པརིཧཱཡནྟཱནི ཙཏྟཱལཱིསཾ, སབྦཔརིཧཱཡནཀཱལེ པན ཝཱིསཏིསཧསྶཱནི ཧོནྟི. ཨཡཉྩ བྲཧྨདཏྟོ སབྦཔརིཧཱཡནཀཱལེ ཨུཔྤཛྫི, ཏེནསྶ ¶ ཝཱིསཏི ནགརསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ ཝཱིསཏི པཱསཱདསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཧཏྠིསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཨསྶསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི རཐསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི པཏྟིསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཨོརོདྷཱ ཙ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཙ, ཝཱིསཏི ཨམཙྩསཧསྶཱནི.

སོ མཧཱརཛྫཾ ཀཱརཡམཱནོཡེཝ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ, ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེསི. ཡསྨཱ པན ཨབྷིསིཏྟརཉྙཱ ནཱམ ཨཝསྶཾ ཨཊྚཀརཎེ ནིསཱིདིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཨེཀདིཝསཾ པགེཝ པཱཏརཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསཱིདི. ཏཏྠ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཾ ཨཀཾསུ, སོ ‘‘ཨཡཾ སདྡོ སམཱཔཏྟིཡཱ ཨུཔཀྐིལེསོ’’ཏི པཱསཱདཏལཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘སམཱཔཏྟིཾ ¶ ཨཔྤེམཱི’’ཏི ནིསིནྣོ ནཱསཀྑི ཨཔྤེཏུཾ རཛྫཝིཀྑེཔེན སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏཏོ ¶ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ རཛྫཾ ཝརཾ, ཨུདཱཧུ སམཎདྷམྨོ’’ཏི? ཏཏོ ‘‘རཛྫསུཁཾ པརིཏྟཾ ཨནེཀཱདཱིནཝཾ, སམཎདྷམྨསུཁཾ པན ཝིཔུལཾ ཨནེཀཱནིསཾསཾ ཨུཏྟམཔུརིསེཧི སེཝིཏཉྩཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཨིམཾ རཛྫཾ དྷམྨེན སམེན ཨནུསཱས, མཱ ཁོ ཨདྷམྨཀཱརཾ ཀཱརེསཱི’’ཏི སབྦཾ ཏསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེསི, ན ཀོཙི ཨུཔསངྐམིཏུཾ ལབྷཏི ཨཉྙཏྲ མུཁདྷོཝནདནྟཀཊྛདཱཡཀབྷཏྟནཱིཧཱརཀཱདཱིཧི.

ཏཏོ ཨདྡྷམཱསམཏྟེ ཝཱིཏིཀྐནྟེ མཧེསཱི པུཙྪི – ‘‘རཱཛཱ ཨུཡྻཱནགམནབལདསྶནནཱཊཀཱདཱིསུ ཀཏྠཙི ན དིསྶཏི, ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ཏསྶཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཨམཙྩསྶ པཱཧེསི – ‘‘རཛྫེ པཊིཙྪིཏེ ཨཧམྤི པཊིཙྪིཏཱ ཧོམི, ཨེཏུ མཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེཏཱུ’’ཏི. སོ ཨུབྷོ ཀཎྞེ ཐཀེཏྭཱ ‘‘ཨསཝནཱིཡམེཏ’’ནྟི པཊིཀྑིཔི. སཱ པུནཔི དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ པེསེཏྭཱ ཨནིཙྪམཱནཾ སནྟཛྫཱཔེསི ‘‘ཡདི ན ཀརོསི, ཋཱནཱཔི ཏཾ ཙཱཝེམི. ཛཱིཝིཏཱཔི ཏཾ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི. སོ བྷཱིཏོ ‘‘མཱཏུགཱམོ ནཱམ དལ༹ྷནིཙྪཡོ, ཀདཱཙི ཨེཝམྤི ཀཱརཱཔེཡྻཱ’’ཏི. ཨེཀདིཝསཾ རཧོ གནྟྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སིརིསཡནེ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ པུཉྙཝཏཱི སུཁསམྥསྶཱ, སོ ཏསྶཱ སམྥསྶརཱགེན རཏྟོ ཏཏྠ ཨབྷིཀྑཎཾ སངྐིཏསངྐིཏོཝ ཨགམཱསི. ཨནུཀྐམེན ཨཏྟནོ གྷརསཱམིཀོ ཝིཡ ནིབྦིསངྐོ པཝིསིཏུམཱརདྡྷོ.

ཏཏོ ¶ རཱཛམནུསྶཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ན སདྡཧཏི. དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཨཱརོཙེསུཾ, ཏཏོ རཱཛཱ ནིལཱིནོ སཡམེཝ དིསྭཱ སབྦེ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཏེ ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱཔརཱདྷིཀོ ཧཏྠཙྪེདཾ ཨརཧཏི, པཱདཙྪེདཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི ཡཱཝ སཱུལེ ཨུཏྟཱསནཾ, ཏཱཝ སབྦཀམྨཀཱརཎཱནི ནིདྡིསིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨེཏསྶ ཝདྷབནྡྷནཏཱལ༹ནེ མཡ྄ཧཾ ཝིཧིཾསཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནེ པཱཎཱཏིཔཱཏོ བྷཝེཡྻ, དྷནཧརཎེ ཨདིནྣཱདཱནཾ བྷཝེཡྻ, ཨལཾ ཨེཝརཱུཔེཧི ཀཏེཧི, ཨིམཾ མམ རཛྫཱ ནིཀྐཌྜྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ ཏཾ ནིབྦིསཡཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཏྟནོ དྷནསཱརཉྩ པུཏྟདཱརཉྩ གཧེཏྭཱ པརཝིསཡཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ཨིཙྪཱམི ཏཾ ཨུཔཊྛཱཏུ’’ནྟི. སོ ཏཾ སམྤཊིཙྪི. ཨམཙྩོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ལདྡྷཝིསྶཱསོ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱརཱཛ ¶ , ཨམཀྑིཀཾ མདྷུཾ པསྶཱམི, ཏཾ ཁཱདནྟོ ནཏྠཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ ཨུཔྤཎྜེཏུཀཱམོ བྷཎཏཱི’’ཏི ན སུཎཱཏི. སོ ཨནྟརཾ ལབྷིཏྭཱ པུནཔི སུཊྛུཏརཾ ཝཎྞེཏྭཱ ཨཝོཙ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ མཾ ནེཏྭཱ མཱརེཏུཀཱམོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘མཱ, དེཝ, ཨེཝཾ ཨཝཙ, ཡདི ན སདྡཧསི, མནུསྶེ པེསེཧཱི’’ཏི. སོ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ གོཔུརཾ ཁཎིཏྭཱ རཉྙོ སཡནགྷརེ ཨུཊྛཧིཾསུ.

རཱཛཱ ¶ དིསྭཱ ‘‘ཀིསྶ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཙོརཱ མཡཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏེསཾ དྷནཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ པུན ཨེཝཾ ཨཀཏྠཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. སོ པུནཔི དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཏཐེཝ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཱ རཱཛཱ’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ སཱིམནྟརེ ཨེཀཾ ནགརཾ ཨུཔགམྨ ཏཏྠ ཨམཙྩསྶ པཱཧེསི ‘‘ནགརཾ ཝཱ མེ དེཧི, ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. སོ བྲཧྨདཏྟསྶ རཉྙོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ཨཱཎཱཔེཏུ, དེཝ, ‘ཀིཾ ཡུཛ྄ཛྷཱམི, ཨུདཱཧུ ནགརཾ དེམཱི’’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, ནགརཾ དཏྭཱ ཨིདྷཱགཙྪཱ’’ཏི པེསེསི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. པཊིརཱཛཱཔི ཏཾ ནགརཾ གཧེཏྭཱ ཨཝསེསནགརེསུཔི ཏཐེཝ དཱུཏཾ པེསེསི. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཏཐེཝ བྲཧྨདཏྟསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ‘‘ན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, ཨིདྷཱགནྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཱ བཱརཱཎསིཾ ཨཱགམཾསུ.

ཏཏོ ཨམཙྩཱ བྲཧྨདཏྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏེན སཧ ཡུཛ྄ཛྷམཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘མམ པཱཎཱཏིཔཱཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱརེསི. ཨམཙྩཱ ¶ ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཨིདྷེཝ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ནཱནཱཨུཔཱཡེཧི རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི གནྟུམཱརདྡྷཱ. རཱཛཱ ‘‘སཙེ སཏྟམཱརཎཔྤཧརཎཝིལུམྤནཀམྨཾ ན ཀརོཐ, གཙྪཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན, དེཝ, ཀརོམ, བྷཡཾ དསྶེཏྭཱ པལཱཔེམཱ’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ གྷཊེསུ དཱིཔེ པཀྑིཔིཏྭཱ རཏྟིཾ གཙྪིཾསུ. པཊིརཱཛཱ ཏཾ དིཝསཾ བཱརཱཎསིསམཱིཔེ ནགརཾ གཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིནྟི རཏྟིཾ སནྣཱཧཾ མོཙཱཔེཏྭཱ པམཏྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི སདྡྷིཾ བལཀཱཡེན. ཏཏོ ཨམཙྩཱ བྲཧྨདཏྟརཱཛཱནཾ ཨཱདཱཡ པཊིརཉྙོ ཁནྡྷཱཝཱརཾ གནྟྭཱ སབྦགྷཊེཧི དཱིཔེ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ཨེཀཔཛྫོཏཾ ཀཏྭཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཨཀཾསུ. པཊིརཉྙོ ཨམཙྩོ མཧཱབལཀཱཡཾ དིསྭཱ བྷཱིཏོ ཨཏྟནོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ‘‘ཨུཊྛེཧི ཨམཀྑིཀཾ མདྷུཾ ཁཱདཱཧཱི’’ཏི མཧཱསདྡཾ ཨཀཱསི. ཏཐཱ དུཏིཡོཔི ཏཏིཡོཔི. པཊིརཱཛཱ ཏེན སདྡེན པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷཡཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫི. ཨུཀྐུཊྛིསཏཱནི པཝཏྟིཾསུ. སོ ‘‘པརཝཙནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཨམིཏྟཧཏྠཾ པཏྟོམྷཱི’’ཏི སབྦརཏྟིཾ ཏཾ ཏཾ ཝིཔྤལཔིཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ‘‘དྷམྨིཀོ རཱཛཱ, ཨུཔརོདྷཾ ན ཀརེཡྻ གནྟྭཱ ཁམཱཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཛཎྞུཀེཧི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཁམ, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ཨཔརཱདྷ’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ ཨོཝདིཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཁམཱམི ཏེ’’ཏི ཨཱཧ. སོ རཉྙཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ པརམསྶཱསཔྤཏྟོ ཨཧོསི. བཱརཱཎསིརཉྙོ སམཱིཔེཡེཝ ཛནཔདེ རཛྫཾ ལབྷི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ བྲཧྨདཏྟོ དྭེཔི སེནཱ སམྨོདམཱནཱ ཨེཀཏོ ཋིཏཱ དིསྭཱ ‘‘མམེཝེཀསྶ ཙིཏྟཱནུརཀྑཎཱཡ ཨསྨིཾ མཧཱཛནཀཱཡེ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཡ པིཝནམཏྟམྤི ལོཧིཏབིནྡུ ན ཨུཔྤནྣཾ, ཨཧོ སཱདྷུ, ཨཧོ སུཊྛུ, སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟུ, ཨཝེརཱ ཧོནྟུ, ཨབྱཱཔཛྫཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ¶ མེཏྟཱཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏདེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ སཙྪིཀཏྭཱ སཡམྦྷུཏཾ པཱཔུཎི. ཏཾ མགྒཕལསུཁེན སུཁིཏཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣཾ ཨམཙྩཱ པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཡཱནཀཱལོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཛིཏབལཀཱཡསྶ སཀྐཱརོ ཀཱཏབྦོ, པརཱཛིཏབལཀཱཡསྶ བྷཏྟཔརིབྦཡོ དཱཏབྦོ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, རཱཛཱ, པཙྩེཀབུདྡྷོ ནཱམཱཧ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ དེཝོ བྷཎཏི, ན ཨེདིསཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀཱིདིསཱ, བྷཎེ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ’’ཏི? ‘‘པཙྩེཀབུདྡྷཱ ནཱམ དྭངྒུལཀེསམསྶཱུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརཡུཏྟཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི. སོ དཀྑིཎཧཏྠེན ¶ སཱིསཾ པརཱམསི, ཏཱཝདེཝ གིཧིལིངྒཾ ཨནྟརདྷཱཡི, པབྦཛིཏཝེསོ པཱཏུརཧོསི. དྭངྒུལཀེསམསྶུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརསམནྣཱགཏོ ཝསྶསཏིཀཏྠེརསདིསོ ཨཧོསི. སོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པདུམཔུཔྥེ ནིསཱིདི. ཨམཙྩཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀམྨཊྛཱནཾ, ཀཐཾ ཨདྷིགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཡཏོ ཨསྶ མེཏྟཱཛྷཱནཀམྨཊྛཱནཾ ཨཧོསི, ཏཉྩ ཝིཔསྶནཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏོ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨུདཱནགཱཐཉྩ བྱཱཀརཎགཱཐཉྩ ཨིམཾཡེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟི.

ཏཏྠ སབྦེསཱུཏི ཨནཝསེསེསུ. བྷཱུཏེསཱུཏི སཏྟེསུ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ ¶ , ཝིཏྠཱརཾ པན རཏནསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ. ནིདྷཱཡཱཏི ནིཀྑིཔིཏྭཱ. དཎྜནྟི ཀཱཡཝཙཱིམནོདཎྜཾ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཉྷི དཎྜཡཏཱིཏི དཎྜཾ, བཱདྷེཏི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཉྩ. པཧརཎདཎྜོ ཨེཝ ཝཱ དཎྜོ, ཏཾ ནིདྷཱཡཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཧེཋཡནྟི ཨཝིཧེཋཡནྟོ. ཨཉྙཏརམྤཱིཏི ཡཾཀིཉྩི ཨེཀམྤི. ཏེསནྟི ཏེསཾ སབྦབྷཱུཏཱནཾ. ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྲཛོ, ཁེཏྟཛོ, དིནྣཀོ, ཨནྟེཝཱསིཀོཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ པུཏྟེསུ ཡཾཀིཉྩི པུཏྟཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀུཏོ སཧཱཡནྟི སཧཱཡཾ པན ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཀུཏོ ཨེཝ ཨེཏཾ.

ཨེཀོཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ, ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ, ཏཎྷཱཡ པཧཱནཊྛེན ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ, ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ. སམཎསཧསྶསྶཱཔི ཧི མཛ྄ཛྷེ ཝཏྟམཱནོ གིཧིསཾཡོཛནསྶ ཚིནྣཏྟཱ ཨེཀོ, ཨེཝཾ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ. ཨེཀོ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཀོ ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ ¶ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;

ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི.པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧) –

ཨེཝཾ ¶ ཏཎྷཱཔཧཱནཊྛེན ཨེཀོ. སབྦཀིལེསཱསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི ཨེཝཾ ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ. ཨནཱཙརིཡཀོ ཧུཏྭཱ སཡམྦྷཱུ སཱམཾཡེཝ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཝཾ ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ.

ཙརེཏི ཡཱ ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ. སེཡྻཐིདཾ – པཎིདྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཨཱཡཏནཙརིཡཱ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནཾ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སཏིཙརིཡཱ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནཾ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ སམཱདྷིཙརིཡཱ, བུདྡྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཉཱཎཙརིཡཱ, སམྨཱཔཊིཔནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ མགྒཙརིཡཱ, ཨདྷིགཏཔྥལཱནཾ ཙཏཱུསུ སཱམཉྙཕལེསུ པཏྟིཙརིཡཱ, ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ སབྦསཏྟེསུ ལོཀཏྠཙརིཡཱ, ཏཏྠ པདེསཏོ པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙརིཡཱཏི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༨) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱཧི ཙརིཡཱཧི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ ཨིམཱ ཨདྷིམུཙྩནྟོ སདྡྷཱཡ ཙརཏི, པགྒཎྷནྟོ ཝཱིརིཡེན ཙརཏི, ཨུཔཊྛཧནྟོ སཏིཡཱ ཙརཏི, ཨཝིཀྑིཏྟོ སམཱདྷིནཱ ཙརཏི, པཛཱནནྟོ པཉྙཱཡ ཙརཏི, ཝིཛཱནནྟོ ཝིཉྙཱཎེན ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཏནྟཱིཏི ¶ ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡ ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིསེསཙརིཡཱཡ ཙརཏཱིཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༨) ཨེཝཾ ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ ཝུཏྟཱ, ཏཱཧིཔི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཨེཏྠ ཁགྒཝིསཱཎཾ ནཱམ ཁགྒམིགསིངྒཾ. ཀཔྤ-སདྡསྶ ཨཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ པཀཱསཡིསྶཱམ, ཨིདྷ པནཱཡཾ ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ, བྷོ, ཀིར སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦༠) ཝིཡ པཊིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཁགྒཝིསཱཎསདིསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨདྷིཔྤཱཡཱནུསནྡྷིཏོ ¶ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཡྭཱཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དཎྜོ བྷཱུཏེསུ པཝཏྟིཡམཱནོ ཨཧིཏོ ཧོཏི, ཏཾ ཏེསུ ཨཔྤཝཏྟནེན ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ མེཏྟཱཡ པརཧིཏཱུཔསཾཧཱརེན ཙ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ནིཧིཏདཎྜཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཡཐཱ ཨནིཧིཏདཎྜཱ སཏྟཱ བྷཱུཏཱནི ¶ དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ ཝིཧེཋཡནྟི, ཏཐཱ ཨཝིཧེཋཡཾ, ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ ཨིམཾ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནམཱགམྨ ཡདེཝ ཏཏྠ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏཉྩ ཏདནུསཱརེནེཝ ཏདཉྙཉྩ སངྑཱརགཏཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨིམཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཡཾ པན ཨནུསནྡྷི – ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨིདཱནི, བྷནྟེ, ཀུཧིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི? ཏཏོ ཏེན ‘‘པུབྦེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ ‘‘གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ’’ཏི ཝུཏྟེ པུན ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི. ཨཐ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨཱཧ ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱ’’ཏི སབྦཾ. ཏཏྲཱདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཨིདཱནི ཨཏྲཛཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི པུཏྟམྤི ན ཨིཙྪེཡྻཾ, ཀུཏོ པན ཏུམྷཱདིསཾ སཧཱཡཾ. ཏསྨཱ ཏུམྷེསུཔི ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ གནྟུཾ མཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཐ ཝཱ ཏེཧི ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨེཀཙརིཡཱཡ གུཎཾ དིསྭཱ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པེཀྑམཱནསྶེཝ མཧཱཛནསྶ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གནྡྷམཱདནཾ ཨགམཱསི.

གནྡྷམཱདནོ ནཱམ ཧིམཝཏི ཙཱུལ༹ཀཱལ༹པབྦཏཾ མཧཱཀཱལ༹པབྦཏཾ ནཱགཔལིཝེཋནཾ ཙནྡགབྦྷཾ སཱུརིཡགབྦྷཾ སུཝཎྞཔསྶཾ ཧིམཝནྟཔབྦཏནྟི སཏྟ པབྦཏེ ཨཏིཀྐམྨ ཧོཏི. ཏཏྠ ནནྡམཱུལཀཾ ནཱམ པབྦྷཱརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནོཀཱསོ, ཏིསྶོ ཙ གུཧཱཡོ – སུཝཎྞགུཧཱ, མཎིགུཧཱ, རཛཏགུཧཱཏི ¶ . ཏཏྠ མཎིགུཧཱདྭཱརེ མཉྫཱུསཀོ ནཱམ རུཀྑོ ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན, ཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན. སོ ཡཏྟཀཱནི ཨུདཀེ ཝཱ ཐལེ ཝཱ པུཔྥཱནི, སབྦཱནི ཏཱནི པུཔྥཡཏི, ཝིསེསེན པཙྩེཀབུདྡྷཱགམནདིཝསེ. ཏསྶཱུཔརིཏོ སབྦརཏནམཱལོ༹ ཧོཏི. ཏཏྠ སམྨཛྫནཀཝཱཏོ ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏི, སམཀརཎཝཱཏོ སབྦརཏནམཡཝཱལུཀཾ སམཾ ཀརོཏི, སིཉྩནཀཝཱཏོ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཱནེཏྭཱ ཨུདཀཾ སིཉྩཏི, སུགནྡྷཀརཎཝཱཏོ ཧིམཝནྟཏོ སབྦེསཾ སུགནྡྷརུཀྑཱནཾ གནྡྷེ ཨཱནེཏི, ཨོཙིནཀཝཱཏོ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ པཱཏེཏི, སནྠརཀཝཱཏོ སབྦཏྠ སནྠརཏི. སདཱ སུཔཉྙཏྟཱནེཝ ཙེཏྠ ¶ ཨཱསནཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ པཙྩེཀབུདྡྷུཔྤཱདདིཝསེ, ཨུཔོསཐདིཝསེ ཙ སབྦེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཾ ཏཏྠ པཀཏི. ཨཡཾ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ¶ ནིསཱིདཏི. ཏཏོ སཙེ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཉྙེཔི པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏེཔི ཏངྑཎེཡེཝ སནྣིཔཏིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདནྟི. ནིསཱིདིཏྭཱ ཙ ཀིཉྩིདེཝ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཧནྟི. ཏཏོ སངྒྷཏྠེརོ ཨདྷུནཱགཏཔཙྩེཀབུདྡྷཾ སབྦེསཾ ཨནུམོདནཏྠཱཡ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪཏི, ཏདཱཔི སོ ཏམེཝ ཨཏྟནོ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ བྷཱསཏི. པུན བྷགཝཱཔི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པུཊྛོ ཏམེཝ གཱཐཾ བྷཱསཏི. ཨཱནནྡོཔི སངྒཱིཏིཡནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཱ གཱཐཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཨབྷིསམྦུདྡྷཊྛཱནེ, མཉྫཱུསཀམཱལེ༹, ཨཱནནྡེན པུཙྪིཏཀཱལེ, སངྒཱིཏིཡནྟི ཙཏུཀྑཏྟུཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

པཋམགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༢. སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི གཱཐཱ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི པུརིམནཡེནེཝ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ལཀྑཎསམྨསནཾ ཀཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ ཨནདྷིགམྨ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝཌྜྷམཱནོ ཡཏོ པབྷུཏི ‘‘ཨཡཾ ཨིཏྠཱི, ཨཡཾ པུརིསོ’’ཏི ཝིསེསཾ ཨཉྙཱསི. ཏདུཔཱདཱཡ ཨིཏྠཱིནཾ ཧཏྠེ ན རམཏི ¶ , ཨུཙྪཱདནནྷཱཔནམཎྜནཱདིམཏྟམྤི ན སཱདིཡཏི. ཏཾ པུརིསཱ ཨེཝ པོསེནྟི. ཐཉྙཔཱཡནཀཱལེ དྷཱཏིཡོ ཀཉྩུཀཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ པུརིསཝེསེན ཐཉྙཾ པཱཡེནྟི. སོ ཨིཏྠཱིནཾ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ སདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ རོདཏི, ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོཔི ཨིཏྠིཡོ པསྶིཏུཾ ན ཨིཙྪཏི. ཏེན ཏཾ ཨནིཏྠིགནྡྷོཏྭེཝ སཉྫཱནིཾསུ.

ཏསྨིཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀེ ཛཱཏེ རཱཛཱ ‘‘ཀུལཝཾསཾ སཎྛཔེསྶཱམཱི’’ཏི ནཱནཱཀུལེཧི ཏསྶ ཨནུརཱུཔཱ ཀཉྙཱཡོ ཨཱནེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཀུམཱརཾ རམཱཔེཧཱི’’ཏི. ཨམཙྩོ ཨུཔཱཡེན ཏཾ རམཱཔེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ནཱཊཀཱནི པཡོཛཱཔེསི. ཀུམཱརོ གཱིཏཝཱདིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀསྶེསོ སདྡོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩོ ‘‘ཏཝེསོ, དེཝ ¶ , ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ སདྡོ, པུཉྙཝནྟཱནཾ ཨཱིདིསཱནི ནཱཊཀཱནི ཧོནྟི. ཨབྷིརམ, དེཝ, མཧཱཔུཉྙོསི ཏྭ’’ནྟི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ཨམཙྩཾ དཎྜེན ཏཱལཱ༹པེཏྭཱ ནིཀྐཌྜྷཱཔེསི. སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཀུམཱརསྶ མཱཏརཱ སཧ གནྟྭཱ ཀུམཱརཾ ཁམཱཔེཏྭཱ པུན ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཀུམཱརོ ཏེཧི ཨཏིནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནོ སེཊྛསུཝཎྞཾ དཏྭཱ སུཝཎྞཀཱརེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘སུནྡརཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀརིཏྭཱ དསྶེསུཾ. ཀུམཱརོ དིསྭཱ ཝིམྷཡེན སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པེསེསི – ‘‘ཡདི ཨཱིདིསིཾ ¶ ཨིཏྠིཾ ལབྷིསྶཱམི, གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ མཧཱཔུཉྙོ, ཨཝསྶཾ ཏེན སཧ ཀཏཔུཉྙཱ ཀཱཙི དཱརིཀཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨམཙྩཱནཾ ཨཔྤེསུཾ – ‘‘གཙྪཐ, ཨཱིདིསིཾ དཱརིཀཾ གཝེསཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཾ གཧེཏྭཱ སོལ༹སམཧཱཛནཔདེ ཝིཙརནྟཱ ཏཾ ཏཾ གཱམཾ གནྟྭཱ ཨུདཀཏིཏྠཱདཱིསུ ཡཏྠ ཡཏྠ ཛནསམཱུཧཾ པསྶནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ དེཝཏཾ ཝིཡ སུཝཎྞརཱུཔཾ ཋཔེཏྭཱ ནཱནཱཔུཔྥཝཏྠཱལངྐཱརེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཏིཊྛནྟི ‘‘ཡདི ཀེནཙི ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཔུབྦཱ བྷཝིསྶཏི, སོ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསྶཏཱི’’ཏི? ཨེཏེནུཔཱཡེན ཨཉྙཏྲ མདྡརཊྛཱ སབྦཛནཔདེ ཨཱཧིཎྜིཏྭཱ ཏཾ ‘‘ཁུདྡཀརཊྛ’’ནྟི ཨཝམཉྙམཱནཱ ཏཏྠ པཋམཾ ཨགནྟྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ.

ཏཏོ ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མདྡརཊྛམྤི ཏཱཝ གཙྪཱམ, མཱ ནོ བཱརཱཎསིཾ པཝིཊྛེཔི རཱཛཱ པུན པེསེསཱི’’ཏི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ ཨགམཾསུ. སཱགལནགརེ ཙ མདྡཝོ ནཱམ རཱཛཱ. ཏསྶ དྷཱིཏཱ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ ཨཧོསི. ཏསྶཱ ཝཎྞདཱསིཡོ ནྷཱནོདཀཏྠཱཡ ཏིཏྠཾ གཙྪནྟི. ཏཏྠ ཨམཙྩེཧི ཋཔིཏཾ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཾ ¶ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷེ ཨུདཀཏྠཱཡ པེསེཏྭཱ རཱཛཔུཏྟཱི སཡམེཝ ཨཱགཏཱ’’ཏི བྷཎནྟིཡོ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘ནཱཡཾ སཱམིནཱི, ཨམྷཱཀཾ སཱམིནཱི ཨིཏོ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨམཙྩཱ ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨནུརཱུཔེན ནཡེན དཱརིཀཾ ཡཱཙིཾསུ. སོཔི ཨདཱསི. ཏེ བཱརཱཎསིརཉྙོ པཱཧེསུཾ – ‘‘ལདྡྷཱ, དེཝ, ཀུམཱརིཀཱ, སཱམཾ ཨཱགཙྪཐ, ཨུདཱཧུ ཨམྷེཝ ཨཱནེམཱ’’ཏི. སོ ‘‘མཡི ཨཱགཙྪནྟེ ཛནཔདཔཱིལཱ༹ བྷཝིསྶཏི, ཏུམྷེཝ ནཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི པེསེསི.

ཨམཙྩཱཔི དཱརིཀཾ གཧེཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀུམཱརསྶ པཱཧེསུཾ – ‘‘ལདྡྷཱ སུཝཎྞརཱུཔསདིསཱ ཀུམཱརིཀཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ སུཏྭཱཝ རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ ¶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ པརིཧཱཡི. སོ དཱུཏཔརམྤརཱཡ པེསེསི – ‘‘སཱིགྷཾ ཨཱནེཐ, སཱིགྷཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ བཧིནགརེ ཋིཏཱ རཉྙོ པེསེསུཾ – ‘‘ཨཛྫེཝ པཝིསིཏབྦཾ, ནོ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སེཊྛཀུལཱ ཨཱནཱིཏཱ དཱརིཀཱ, མངྒལཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ མཧཱསཀྐཱརེན པཝེསེསྶཱམ, ཨུཡྻཱནཾ ཏཱཝ ནཾ ནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. སཱ ཨཙྩནྟསུཁུམཱལཱ ཀུམཱརིཀཱ ཡཱནུགྒྷཱཊེན ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཨདྡྷཱནཔརིསྶམེན ཨུཔྤནྣཝཱཏརོགཱ མིལཱཏམཱལཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཀཱལམཀཱསི. ཨམཙྩཱ ‘‘སཀྐཱརཱ པརིབྷཊྛམྷཱ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. རཱཛཱ ཙ ནཱགརཱ ཙ ‘‘ཀུལཝཾསོ ཝིནཊྛོ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. སཀལནགརཾ ཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. ཀུམཱརསྶ སུཏམཏྟེཡེཝ མཧཱསོཀོ ཨུདཔཱདི.

ཏཏོ ཀུམཱརོ སོཀསྶ མཱུལཾ ཁནིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སོཀོ ནཱམ ¶ ན ཨཛཱཏསྶ ཧོཏི, ཛཱཏསྶ པན ཧོཏི. ཏསྨཱ ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ སོཀོ. ཛཱཏི པན ཀིཾ པཊིཙྩཱཏི? བྷཝཾ པཊིཙྩ ཛཱཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ པུབྦབྷཱཝནཱནུབྷཱཝེན ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ དིསྭཱ པུན ཨནུལོམཉྩ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཏཏྠེཝ ནིསིནྣོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨམཙྩཱ ཏཾ མགྒཕལསུཁེན སུཁིཏཾ སནྟིནྡྲིཡཾ སནྟམཱནསཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཱ སོཙི, དེཝ, མཧནྟོ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨཉྙཾ ཏཏོ སུནྡརཏརཾ ཀཉྙཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ན སོཙཱམི, ནིསྶོཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཧ’’ནྟི. ཨིཏོ པརཾ སབྦཾ ཝུཏྟཔུརིམགཱཐཱསདིསམེཝ ཋཔེཏྭཱ གཱཐཱཝཎྞནཾ.

གཱཐཱཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏསཾསགྒསྶ. ཏཏྠ དསྶནསཝནཀཱཡསམུལླཔནསམྦྷོགསཾསགྒཝསེན པཉྩཝིདྷོ སཾསགྒོ. ཏཏྠ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ དསྶནསཾསགྒོ ¶ ནཱམ. ཏཏྠ སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀཱལ༹དཱིགྷཝཱཔཱི གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཀལྱཱཎཝིཧཱརཝཱསིདཱིགྷབྷཱཎཀདཧརབྷིཀྑུཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཏཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཀཱལངྐཏཱ ཀུཊུམྦིཡདྷཱིཏཱ ཙ ཏསྶཱ ནིཝཱསནཙོལ༹ཁཎྜཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ཝཏྠཾ དྷཱརིནིཡཱ ནཱམ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ནཱལབྷི’’ནྟི ཕལིཏཧདཡོ ཀཱལངྐཏོ. སོ ཨེཝ དཧརོ ཙ ནིདསྶནཾ.

པརེཧི ¶ པན ཀཐིཡམཱནཾ རཱུཔཱདིསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧསིཏལཔིཏགཱིཏསདྡཾ སུཏྭཱ སོཏཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ སཝནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྲཱཔི གིརིགཱམཝཱསིཀམྨཱརདྷཱིཏཱཡ པཉྩཧི ཀུམཱརིཀཱཧི སདྡྷིཾ པདུམསྶརཾ གནྟྭཱ ནྷཏྭཱ མཱལཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱསདྡེན གཱཡནྟིཡཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཀཱམརཱགེན ཝིསེསཱ པརིཧཱཡིཏྭཱ བྱསནཾ པཏྟོ པཉྩགྒལ༹ལེཎཝཱསཱི ཏིསྶདཧརོ ནིདསྶནཾ.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨངྒཔརཱམསནེན ཨུཔྤནྣརཱགོ ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ. དྷམྨབྷཱསནདཧརབྷིཀྑུ ཙ རཱཛདྷཱིཏཱ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. མཧཱཝིཧཱརེ ཀིར དཧརབྷིཀྑུ དྷམྨཾ བྷཱསཏི. ཏཏྠ མཧཱཛནོ ཨཱགཏོ, རཱཛཱཔི ཨགྒམཧེསིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཙ སདྡྷིཾ ཨགམཱསི. ཏཏོ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཏསྶ རཱུཔཉྩ སརཉྩ ཨཱགམྨ བལཝརཱགོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ དཧརསྶཱཔི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཱ སལླཀྑེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེསི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ པརཱམསིཏྭཱ ཨཱལིངྒིཾསུ. པུན སཱཎིཔཱཀཱརཾ ཨཔནེཏྭཱ པསྶནྟཱ དྭེཔི ཀཱལངྐཏེཡེཝ ཨདྡསཾསཱུཏི.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལཔནསམུལླཔནཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ པན སམུལླཔནསཾསགྒོ ནཱམ. བྷིཀྑུ བྷིཀྑུནཱིཧི ¶ སདྡྷིཾ པརིབྷོགཀརཎེ ཨུཔྤནྣརཱགོ སམྦྷོགསཾསགྒོ ནཱམ. དྭཱིསུཔི ཨེཏེསུ པཱརཱཛིཀཔྤཏྟོ བྷིཀྑུ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཙ ནིདསྶནཾ. མརིཙཝཊྚིནཱམམཧཱཝིཧཱརམཧེ ཀིར དུཊྛགཱམཎིཨབྷཡརཱཛཱ མཧཱདཱནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཨུབྷཏོསངྒྷཾ པརིཝིསཏི. ཏཏྠ ཨུཎྷཡཱགུཡཱ དིནྣཱཡ སངྒྷནཝཀསཱམཎེརཱི ཨནཱདྷཱརཀསྶ སངྒྷནཝཀསྶ སཱམཎེརསྶ དནྟཝལཡཾ དཏྭཱ སམུལླཔནམཀཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ སཊྛིཝསྶཱ ཧུཏྭཱ པརཏཱིརཾ གཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམུལླཔནེན པུབྦསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ སཉྫཱཏསིནེཧཱ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཱ ཨཧེསུནྟི. ཨེཝཾ པཉྩཝིདྷེ སཾསགྒེ ཡེན ཀེནཙི སཾསགྒེན ཛཱཏསཾསགྒསྶ བྷཝཏི སྣེཧོ, པུརིམརཱགཔཙྩཡོ བལཝརཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི ཏམེཝ སྣེཧཾ ཨནུགཙྪནྟཾ ¶ སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀཾ སོཀཔརིདེཝཱདིནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཨིདཾ དུཀྑཾ པཧོཏི པབྷཝཏི ཛཱཡཏི.

ཨཔརེ ‘‘ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒོ སཾསགྒོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏཏོ སྣེཧོ, སྣེཧདུཀྑམིདནྟི. ཨེཝམཏྠཔྤབྷེདཾ ཨིམཾ ཨཌྜྷགཱཐཾ ཝཏྭཱ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘སྭཱཡཾ ཡམིདཾ སྣེཧནྭཡཾ སོཀཱདིདུཀྑཾ པཧོཏི, ཏམེཝ སྣེཧཾ ཨནུགཏསྶ དུཀྑསྶ མཱུལཾ ཁནནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེཧི དཱནི, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི? ཏཏོ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཝཱ ཨཉྙཏརོ ཝཱ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམོ, སོ སབྦོཔི ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ཏཾ ‘‘སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེན སཾསགྒེན ‘སཾསགྒཛཱཏསྶ བྷཝཏི སྣེཧོ, སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི’, ཨེཝཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ ཨཧམདྷིགཏོཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱདོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སྣེཧཝསེན ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ པརཾ སབྦཾ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

སཾསགྒགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༣. མིཏྟེ སུཧཛྫེཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ སམཎདྷམྨོ ཝརོ, རཛྫཾ ཝར’’ནྟི ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨམཙྩཱནཾ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. ཨམཙྩཱ ‘‘དྷམྨེན སམེན ཀརོཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱཔི ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཨདྷམྨེན ཀརོནྟི. ཏེ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ སཱམིཀེ ¶ པརཱཛཡནྟཱ ཨེཀདཱ ཨཉྙཏརཾ རཱཛཝལླབྷཾ པརཱཛེསུཾ. སོ རཉྙོ བྷཏྟཀཱརཀེཧི སདྡྷིཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ དུཏིཡདིཝསེ སཡཾ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཏོ མཧཱཛནཱ – ‘‘ཨམཙྩཱ, དེཝ, སཱམིཀེ ཨསཱམིཀེ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཨུཙྩཱསདྡཾ ཀརོནྟཱ མཧཱཡུདྡྷཾ ཝིཡ ཨཀཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱ ཝུཊྛཱཡ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏུཾ ནིསིནྣོ. ཏེན སདྡེན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ན སཀྐོཏི ཨཔྤེཏུཾ. སོ ‘‘ཀིཾ མེ རཛྫེན, སམཎདྷམྨོ ཝར’’ནྟི རཛྫསུཁཾ པཧཱཡ པུན སམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཀམྨཊྛཱནཉྩ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ མེཏྟཱཡནཝསེན མིཏྟཱ. སུཧདཡབྷཱཝེན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི ཨེཀནྟཧིཏཀཱམཏཱཡ མིཏྟཱཝ ཧོནྟི ན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི གམནཱགམནཊྛཱནནིསཛྫཱསམུལླཱཔཱདཱིསུ, ཧདཡསུཁཛནནེན སུཧཛྫཱཝ ཧོནྟི, ན མིཏྟཱ. ཀེཙི ཏདུབྷཡཝསེན སུཧཛྫཱ ཙེཝ མིཏྟཱ ཙ ཧོནྟི. ཏེ དུཝིདྷཱ ཨགཱརིཡཱ ¶ ཙ ཨནགཱརིཡཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཡཱ ཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི ཨུཔཀཱརོ སམཱནསུཁདུཀྑོ ཨནུཀམྤཀོཏི. ཨནགཱརིཡཱ ཝིསེསེན ཨཏྠཀྑཱཡིནོ ཨེཝ. ཏེ ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨུཔཀཱརོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. པམཏྟཾ རཀྑཏི, པམཏྟསྶ སཱཔཏེཡྻཾ རཀྑཏི, བྷཱིཏསྶ སརཎཾ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཏདྡིགུཎཾ བྷོགཾ ཨནུཔྤདེཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༡).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སམཱནསུཁདུཀྑོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. གུཡ྄ཧམསྶ ཨཱཙིཀྑཏི, གུཡ྄ཧམསྶ པརིགཱུཧཏི, ཨཱཔདཱསུ ན ཝིཛཧཏི, ཛཱིཝིཏཾཔིསྶ ཨཏྠཱཡ པརིཙྩཏྟཾ ཧོཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༢).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨནུཀམྤཀོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྷཝེནསྶ ན ནནྡཏི, བྷཝེནསྶ ནནྡཏི, ཨཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ ནིཝཱརེཏི, ཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ པསཾསཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༤).

ཏཐཱ ¶ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨཏྠཀྑཱཡཱི མིཏྟཱ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. པཱཔཱ ནིཝཱརེཏི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེཏི, ཨསྶུཏཾ སཱཝེཏི, སགྒསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༣).

ཏེསྭིདྷ ཨགཱརིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཨཏྠཏོ པན སབྦེཔི ཡུཛྫནྟི. ཏེ མིཏྟེ སུཧཛྫེ ཨནུཀམྤམཱནོཏི ཨནུདཡམཱནོ, ཏེསཾ སུཁཾ ཨུཔསཾཧརིཏུཀཱམོ དུཀྑཾ ཨཔཧརིཏུཀཱམོ ཙ.

ཧཱཔེཏི ཨཏྠནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཝསེན ཏིཝིདྷཾ, ཏཐཱ ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠཝསེནཱཔི ཏིཝིདྷཾ ཨཏྠཾ ལདྡྷཝིནཱསནེན ཨལདྡྷཱནུཔྤཱདནེནཱཏི དྭིདྷཱཔི ཧཱཔེཏི ཝིནཱསེཏི. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝཱམི, ཨེས མེ གཏི, ཨེས མེ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ནཱིཙེ ¶ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཨིམེ མཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝནྟི, ཨཧཾ ཏེསཾ གཏི, ཨཧཾ ཏེསཾ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ཨིདྷ པན ཨེཝཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨེཏཾ བྷཡནྟི ཨེཏཾ ཨཏྠཧཱཔནབྷཡཾ, ཨཏྟནོ སམཱཔཏྟིཧཱནིཾ སནྡྷཱཡཱཧ. སནྠཝེཏི ཏིཝིདྷོ སནྠཝོ ཏཎྷཱདིཊྛིམིཏྟསནྠཝཝསེན. ཏཏྠ ཨཊྛསཏཔབྷེདཱཔི ཏཎྷཱ ཏཎྷཱསནྠཝོ, དྭཱསཊྛིབྷེདཱཔི དིཊྛི དིཊྛིསནྠཝོ, པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ ¶ མིཏྟཱནུཀམྤནཱ མིཏྟསནྠཝོ. ཏེསུ སོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏེན ཧིསྶ སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ ཨཧཾ ཨདྷིགཏོ’’ཏི. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

མིཏྟསུཧཛྫགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༤. ཝཾསོ ཝིསཱལོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཏཡོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ཨིཏརེ དྭེ པཙྩནྟརཱཛཀུལེསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝསནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘མཡཾ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ ལོཀུཏྟརསུཁཾ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ པཙྩཝེཀྑམཱནཱ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཙརིཡཾ ཨདྡསཾསུ. ཏཏོ ‘‘ཏཏིཡོ ཀུཧི’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟཱ བཱརཱཎསིརཛྫཾ ཀཱརེནྟཾ དིསྭཱ ¶ ཏསྶ གུཎེ སརིཏྭཱ ‘‘སོ པཀཏིཡཱཝ ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎསམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨམྷཱཀཾཡེཝ ཨོཝཱདཀོ ཝཏྟཱ ཝཙནཀྑམོ པཱཔགརཧཱི, ཧནྡ, ནཾ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱརོཙེམཱ’’ཏི ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟཱ ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནདྭཱརེ ཝེལུ༹གུམྦམཱུལེ ཨཊྛཾསུ. མཧཱཛནོ ཨཏིཏྟོ རཱཛདསྶནེན རཱཛཱནཾ ཨུལློཀེཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི མམ དསྶནེ བྱཱཔཱརཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨདྡཀྑི. སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶ ཏེསུ སིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ སནྟེན ཨཱཙཱརེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ ནཱམ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ཏེ ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨསཛྫམཱནཱ ནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ ¶ . ‘‘བྷནྟེ, ཨསཛྫམཱནཱཏི ཨེཏསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཨལགྒནཏྠོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཏོ ཝེལུ༹གུམྦཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ ཝེལུ༹གུམྦཾ སབྦསོ མཱུལཁནྡྷསཱཁཱནུསཱཁཱཧི སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨསིཧཏྠོ པུརིསོ མཱུལེ ཚེཏྭཱ ཨཱཝིཉྪནྟོ ན སཀྐུཎེཡྻ ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཏྭཾ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཛཊཱཡ ཛཊིཏོ ཨཱསཏྟཝིསཏྟོ ཏཏྠ ཝིལགྒོ. སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པནསྶ ཝེམཛ྄ཛྷགཏོཔི ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོ ཨསཉྫཱཏསཱཁཏྟཱ ཀེནཙི ཨལགྒོཝ ཋིཏོ, སཀྐཱ ཙ པན ཨགྒེ ཝཱ མཱུལེ ཝཱ ཚེཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ མཡཾ ཀཏྠཙི ཨསཛྫམཱནཱ སབྦཱ དིསཱ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པསྶཏོ ཨེཝ རཉྙོ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏོ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཨསཛྫམཱནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཏཏྠེཝ ཋིཏོ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. པུརིམནཡེནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝཾསོཏི ཝེལུ༹. ཝིསཱལོཏི ཝིཏྠིཎྞོ. ཝ-ཀཱརོ ཨཝདྷཱརཎཏྠོ, ཨེཝ-ཀཱརོ ཝཱ ཨཡཾ, སནྡྷིཝསེན ཨེཏྠ ཨེ-ཀཱརོ ནཊྛཱ. ཏསྶ པརཔདེན སམྦནྡྷོ. ཏཾ པཙྪཱ ཡོཛེསྶཱམ. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཝིསཏྟོཏི ལགྒོ ཛཊིཏོ སཾསིབྦིཏོ. པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙཱཏི པུཏྟདྷཱིཏུབྷརིཡཱསུ. ཡཱ ཨཔེཀྑཱཏི ཡཱ ཏཎྷཱ ཡོ སིནེཧོ. ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོཏི ཝཾསཀལཱི༹རོ ཝིཡ ཨལགྒམཱནོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཝཾསོ ཝིསཱལོ ཝིསཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ, སཱཔི ཨེཝཾ ཏཱནི ཝཏྠཱུནི, སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝིསཏྟཱ ཨེཝ. སྭཱཧཾ ཏཱཡ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཔེཀྑཝཱ ཝིསཱལོ ཝཾསོ ཝིཡ ཝིསཏྟོཏི ཨེཝཾ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏཾ ཨཔེཀྑཾ མགྒཉཱཎེན ཚིནྡནྟོ ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོཝ རཱུཔཱདཱིསུ ཝཱ ལཱབྷཱདཱིསུ ཝཱ ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཝཱ དིཊྛཱདཱིསུ ཝཱ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ཨསཛྫམཱནོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝཾསཀྐལཱི༹རགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༥. མིགོ ¶ ཨརཉྙམྷཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀོ ཀིར བྷིཀྑུ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡོགཱཝཙརོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ སེཊྛིཀུལེ ཨུཔྤནྣོ ¶ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ. སོ སུབྷགོ ཨཧོསི, ཏཏོ པརདཱརིཀོ ཧུཏྭཱ ཀཱལངྐཏོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ པཀྐཱཝསེསེན སེཊྛིབྷརིཡཱཡ ཀུཙྪིམྷི ཨིཏྠཱི ཧུཏྭཱ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ནིརཡཏོ ཨཱགཏཱནཾ སཏྟཱནཾ གཏྟཱནི ཨུཎྷཱནི ཧོནྟི. ཏེན སེཊྛིབྷརིཡཱ ཌཡ྄ཧམཱནེན ཨུདརེན ཀིཙྪེན ཀསིརེན ཏཾ གབྦྷཾ དྷཱརེཏྭཱ ཀཱལེན དཱརིཀཾ ཝིཛཱཡི. སཱ ཛཱཏདིཝསཏོ པབྷུཏི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སེསབནྡྷུཔརིཛནཱནཉྩ དེསྶཱ ཨཧོསི. ཝཡཔྤཏྟཱ ཙ ཡམྷི ཀུལེ དིནྣཱ, ཏཏྠཱཔི སཱམིཀསསྶུསསུརཱནཾ དེསྶཱཝ ཨཧོསི ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ. ཨཐ ནཀྑཏྟེ གྷོསིཏེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀཱིལི༹ཏུཾ ཨནིཙྪནྟོ ཝེསིཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀཱིལ༹ཏི. སཱ ཏཾ དཱསཱིནཾ སནྟིཀཱ སུཏྭཱ སེཊྛིཔུཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨནུནཡིཏྭཱ ཙ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡྻཔུཏྟ, ཨིཏྠཱི ནཱམ སཙེཔི དསནྣཾ རཱཛཱུནཾ ཀནིཊྛཱ ཧོཏི, ཙཀྐཝཏྟིནོ ཝཱ དྷཱིཏཱ, ཏཐཱཔི སཱམིཀསྶ པེསནཀརཱ ཧོཏི. སཱམིཀེ ཨནཱལཔནྟེ སཱུལེ ཨཱརོཔིཏཱ ཝིཡ དུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེཏི. སཙེ ཨཧཾ ཨནུགྒཧཱརཧཱ ¶ ཨནུགྒཧེཏབྦཱ, ནོ ཙེ, ཝིསྶཛྫེཏབྦཱ. ཨཏྟནོ ཉཱཏིཀུལཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི. སེཊྛིཔུཏྟོ – ‘‘ཧོཏུ, བྷདྡེ, མཱ སོཙི ཀཱིལ༹ནསཛྫཱ ཧོཧི, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཏཱཝཏྟཀེན སལླཱཔམཏྟེན ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ‘‘སྭེ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི བཧུཾ ཁཛྫབྷོཛྫཾ པཊིཡཱདེཏི. སེཊྛིཔུཏྟོ དུཏིཡདིཝསེ ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ ཀཱིལ༹ནཊྛཱནཾ གཏོ. སཱ ‘‘ཨིདཱནི པེསེསྶཏི, ཨིདཱནི པེསེསྶཏཱི’’ཏི མགྒཾ ཨོལོཀེནྟཱི ནིསིནྣཱ ཨུསྶཱུརཾ དིསྭཱ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ པཙྩཱགནྟྭཱ ‘‘སེཊྛིཔུཏྟོ གཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཏཾ སབྦཾ པཊིཡཱདིཏཾ ཨཱདཱཡ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟུཾ ཨཱརདྡྷཱ.

ཨཐ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ སཏྟམེ དིཝསེ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཱཡ ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨནོཏཏྟདཧེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ཨཛྫ བྷིཀྑཾ ཙརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ དིསྭཱ ‘‘མཡི ཨིམིསྶཱ སདྡྷཱཀཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ པརིཀྑཡཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པབྦྷཱརསམཱིཔེ སཊྛིཡོཛནམནོསིལཱཏལེ ཋཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཏསྶཱ པཊིཔཐེ ཨོརུཡ྄ཧ བཱརཱཎསིཾ ཨབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱཝ དཱསིཡོ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ¶ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ སཀྐཙྩཾ ཝནྡིཏྭཱ པཏྟཾ སབྦརསསམྤནྣེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པཱུརེཏྭཱ པདུམཔུཔྥེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཧེཊྛཱཔི པདུམཔུཔྥཾ ཀཏྭཱ པུཔྥཀལཱཔཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ པཏྟཾ དཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པུཔྥཀལཱཔཧཏྠཱ པཏྠནཾ ཨཀཱསི – ‘‘བྷནྟེ, ཡཐཱ ཨིདཾ པུཔྥཾ, ཨེཝཱཧཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ཨུཔཔཛྫཱམི, ཏཏྠ ཏཏྠ མཧཱཛནསྶ པིཡཱ བྷཝེཡྻཾ མནཱཔཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པཏྠེཏྭཱ དུཏིཡམྤི པཏྠེསི – ‘‘བྷནྟེ, དུཀྑོ གབྦྷཝཱསོ ¶ , ཏཾ ཨནུཔགམྨ པདུམཔུཔྥེ ཨེཝ པཊིསནྡྷི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི པཏྠེསི – ‘‘བྷནྟེ, ཛེགུཙྪོ མཱཏུགཱམོ, ཙཀྐཝཏྟིདྷཱིཏཱཔི པརཝསཾ གཙྪཏི. ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ཨནུཔགམྨ པུརིསོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི. ཙཏུཏྠམྤི པཏྠེསི – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཨཏིཀྐམྨ པརིཡོསཱནེ ཏུམྷེཧི པཏྟཾ ཨམཏཾ པཱཔུཎེཡྻ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཙཏུརོ པཎིདྷཱི ཀཏྭཱ ཏཾ པདུམཔུཔྥཀལཱཔཾ པཱུཛེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པུཔྥསདིསོ ཨེཝ མེ གནྡྷོ ཙེཝ ཝཎྞོ ཙ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨིམཾ པཉྩམཾ པཎིདྷིཾ ཨཀཱསི.

ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷོ པཏྟཉྩ པུཔྥཀལཱཔཉྩ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

‘‘ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

སབྦེ པཱུརེནྟུ སངྐཔྤཱ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ’’ཏི. –

ཨིམཱཡ ¶ གཱཐཱཡ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏཱ མཾ གཙྪནྟཾ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཏཾ པསྶནྟིཡཱ མཧཏཱི པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. བྷཝནྟརེ ཀཏཾ ཨཀུསལཾ ཀམྨཾ ཨནོཀཱསཏཱཡ པརིཀྑཱིཎཾ ཙིཉྩམྦིལདྷོཏཏམྦལོཧབྷཱཛནམིཝ སུདྡྷཱ ཛཱཏཱ. ཏཱཝདེཝསྶཱ པཏིཀུལེ ཉཱཏིཀུལེ ཙ སབྦོ ཛནོ ཏུཊྛོ. ‘‘ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི པིཡཝཙནཱནི ཙ པཎྞཱཀཱརཱནི ཙ པེསེསི. སཱམིཀོཔི མནུསྶེ པེསེསི – ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏརཾ སཱིགྷཾ ཨཱནེཐ, ཨཧཾ ཝིསྶརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ནཾ ཨུརེ ཝིལིཏྟཙནྡནཾ ཝིཡ ཨཱམུཏྟམུཏྟཱཧཱརཾ ཝིཡ པུཔྥམཱལཱ ཝིཡ ཙ པིཡཱཡནྟོ པརིཧརི. སཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཨིསྶརིཡབྷོགཡུཏྟསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པུརིསབྷཱཝེན དེཝལོཀེ པདུམཔུཔྥེ ཨུཔྤཛྫི. སོ དེཝཔུཏྟོ གཙྪནྟོཔི པདུམཔུཔྥགབྦྷེ ཨེཝ གཙྪཏི, ཏིཊྛནྟོཔི ནིསཱིདནྟོཔི སཡནྟོཔི པདུམཔུཔྥགབྦྷེཡེཝ སཡཏི. ‘‘མཧཱཔདུམདེཝཔུཏྟོ’’ཏི ཙ ནཾ ཝོཧརིཾསུ. ཨེཝཾ ¶ སོ ཏེན ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཨནུལོམཔཊིལོམཾ ཚ དེཝལོཀེ ཨེཝ སཾསརཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན བཱརཱཎསིརཉྙོ ཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཧོནྟི. ཏཱསུ ཨེཀཱཔི པུཏྟཾ ན ལབྷཏི. ཨམཙྩཱ རཱཛཱནཾ ཝིཉྙཱཔེསུཾ – ‘‘དེཝ, ཀུལཝཾསཱནུཔཱལཀོ པུཏྟོ ཨིཙྪིཏབྦོ, ཨཏྲཛེ ཨཝིཛྫམཱནེ ཁེཏྟཛོཔི ཀུལཝཾསདྷརོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཋཔེཏྭཱ མཧེསིཾ ཨཝསེསཱ ཨིཏྠིཡོ སཏྟཱཧཾ དྷམྨནཱཊཀཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཡཐཱཀཱམཾ བཧི ཙརཱཔེསི, ཏཐཱཔི པུཏྟཾ ནཱལཏྠ. པུན ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཧེསཱི ནཱམ པུཉྙེན ཙ པཉྙཱཡ ཙ སབྦཨིཏྠཱིནཾ ཨགྒཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ དེཝོ མཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པུཏྟཾ ལབྷེཡྻཱ’’ཏི. རཱཛཱ མཧེསིཡཱ ¶ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཱ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཡཱ ཨིཏྠཱི སཱིལཝཏཱི སཙྩཝཱདིནཱི, སཱ པུཏྟཾ ལབྷེཡྻ, ཧིརོཏྟཔྤརཧིཏཱཡ ཀུཏོ པུཏྟོ’’ཏི པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨཱཝཛྫེསི, སཱིལཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པཉྩ སཱིལཱནི ཨཱཝཛྫེནྟིཡཱ པུཏྟཔཏྠནཱཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ སཀྐསྶ ཨཱསནཾ སཾཀམྤི.

ཨཐ སཀྐོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ – ‘‘སཱིལཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཏྟཝརཾ དེམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དེཝིཡཱ སམྨུཁེ ཋིཏོ ‘‘ཀིཾ ཝརེསི, དེཝཱི’’ཏི? ‘‘པུཏྟཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘དམྨི ཏེ, དེཝི, པུཏྟཾ, མཱ ཙིནྟཡཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཁཱིཎཱཡུཀོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཡཾ མཧཱཔདུམོ ཨུཔརིདེཝལོཀཾ གནྟུཀཱམོ ཙ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏསྶ ཝིམཱནཾ གནྟྭཱ ‘‘ཏཱཏ མཧཱཔདུམ, མནུསྶལོཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཡཱཙི. སོ ‘‘མཱ ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, བྷཎ, ཛེགུཙྪིཏོ མནུསྶལོཀོ’’ཏི ¶ . ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ མནུསྶལོཀེ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ, ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏབྦཱ, གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘དུཀྑོ, མཧཱརཱཛ, གབྦྷཝཱསོ, ན སཀྐོམི ཏཏྠ ཝསིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཏཱཏ, ཏེ གབྦྷཝཱསོ ནཏྠི, ཏཐཱ ཧི ཏྭཾ ཀམྨམཀཱསི, ཡཐཱ པདུམགབྦྷེཡེཝ ནིབྦཏྟིསྶསི, གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོ ཨདྷིཝཱསེསི.

སོ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཡྻཱནེ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ པདུམགབྦྷེ ནིབྦཏྟོ. ཏཉྩ རཏྟིཾ པཙྩཱུསསམཡེ མཧེསཱི སུཔིནནྟེན ¶ ཝཱིསཏིཨིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ པདུམགབྦྷེ པུཏྟཾ ལདྡྷཱ ཝིཡ ཨཧོསི. སཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སཱིལཱནི རཀྑམཱནཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨེཀཾ པདུམཔུཔྥཾ ཨདྡས, ཏཾ ནེཝ ཏཱིརེ ཧོཏི ན གམྦྷཱིརེ. སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶཱ ཏཏྠ པུཏྟསིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. སཱ སཡཾ ཨེཝ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཾ པུཔྥཾ ཨགྒཧེསི, པུཔྥེ གཧིཏམཏྟེཡེཝ པཏྟཱནི ཝིཀསིཾསུ. ཏཏྠ སུཝཎྞཔཊིམཾ ཝིཡ དཱརཀཾ ཨདྡས, དིསྭཱཝ ‘‘པུཏྟོ མེ ལདྡྷོ’’ཏི སདྡཾ ནིཙྪཱརེསི. མཧཱཛནོ སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི པཝཏྟེསི. རཉྙོ ཙ པེསེསི. རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ལདྡྷོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ལདྡྷོཀཱསཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨུཡྻཱནཉྩ པོཀྑརཎིཡཾ པདུམཉྩ ཨམྷཱཀཾཡེཝ, ཏསྨཱ ཨམྷཱཀཾ ཁེཏྟེ ཛཱཏཏྟཱ ཁེཏྟཛོ ནཱམཱཡཾ པུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཨིཏྠིཡོ དྷཱཏིཀིཙྩཾ ཀཱརེསི. ཡཱ ཡཱ ཀུམཱརསྶ རུཙིཾ ཉཏྭཱ པཏྠིཏཾ པཏྠིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཁཱདཱཔེཏི, སཱ སཱ སཧསྶཾ ལབྷཏི. སཀལབཱརཱཎསཱི ཙལིཏཱ, སབྦོ ཛནོ ཀུམཱརསྶ པཎྞཱཀཱརསཧསྶཱནི པེསེསི. ཀུམཱརོ ཏཾ ཏཾ ཨཏིནེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཁཱད, ཨིམཾ བྷུཉྫཱ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ བྷོཛནེན ཨུབྦཱལ༹ྷོ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ གོཔུརདྭཱརཾ གནྟྭཱ ལཱཁཱགུལ༹ཀེན ཀཱིལ༹ཏི.

ཏདཱ ¶ ཨཉྙཏརོ པཙྩེཀབུདྡྷོ བཱརཱཎསིཾ ནིསྶཱཡ ཨིསིཔཏནེ ཝསཏི. སོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ སེནཱསནཝཏྟསརཱིརཔརིཀམྨམནསིཀཱརཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ‘‘ཨཛྫ ཀཏྠ བྷིཀྑཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཀུམཱརསྶ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེས པུབྦེ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀརཱི’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ‘‘མཱདིསསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ ཙཏསྶོ པཏྠནཱ པཏྠེསི, ཏཏྠ ཏིསྶོ སིདྡྷཱ, ཨེཀཱ ཏཱཝ ན སིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ ཨུཔཱཡེན ཨཱརམྨཎཾ དསྶེམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱཙཱརཝསེན ཀུམཱརསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སམཎ, མཱ ཨིདྷ ཨཱགཙྪི, ཨིམེ ཧི ཏམྤི ‘ཨིམཾ ཁཱད, ཨིམཾ བྷུཉྫཱ’ཏི ཝདེཡྻུ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཨེཀཝཙནེནེཝ ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ པརིཛནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ མཡཱ ཝུཏྟམཏྟོཝ ནིཝཏྟོ, ཀུདྡྷོ ནུ ཁོ མམཱ’’ཏི. སོ ཏེཧི ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན ཀོདྷཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི, པརེན པསནྣམནེན ཡཾ དིནྣཾ, ཏེན ཡཱཔེནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནེཔི ¶ ‘‘དུཊྛོ ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ ¶ སམཎོ, ཁམཱཔེསྶཱམི ན’’ནྟི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ མིགཡཱུཐཾ དིསྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིནྣཱམེཏེ’’ཏི? ‘‘ཨེཏེ, སཱམི, མིགཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏེསཾ ‘ཨིམཾ ཁཱདཐ, ཨིམཾ བྷུཉྫཐ, ཨིམཾ སཱཡཐཱ’ཏི ཝཏྭཱ པཊིཛགྒནྟཱ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, སཱམི, ཡཏྠ ཏིཎོདཀཾ སུལབྷཾ ཏཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི.

ཀུམཱརོ ‘‘ཡཐཱ ཨིམེ ཨརཀྑིཡམཱནཱཝ ཡཏྠ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྠ ཝསནྟི, ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཝསེཡྻ’’ནྟི ཨེཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨགྒཧེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོཔི ཏསྶ ཨཱགམནཾ ཉཏྭཱ སེནཱསནམགྒཉྩ ཙངྐམནཉྩ སམྨཛྫིཏྭཱ མཊྛཾ ཀཏྭཱ ཨེཀདྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཙངྐམིཏྭཱ པདནིཀྑེཔཾ དསྶེཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརོཀཱསཉྩ པཎྞསཱལཉྩ སམྨཛྫིཏྭཱ མཊྛཾ ཀཏྭཱ པཝིསནཔདནིཀྑེཔཾ དསྶེཏྭཱ ནིཀྑམནཔདནིཀྑེཔཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨཉྙཏྲ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ པདེསཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མཊྛཀཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཝསཏི མཉྙེ ཨེཏྠ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ’’ཏི པརིཛནེན བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པཱཏོཔི སོ སམཎོ དུསྶཏི, ཨིདཱནི ཧཏྠིཨསྶཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ ཨཀྐནྟཾ དིསྭཱ སུཊྛུཏརཾ དུསྶེཡྻ, ཨིདྷེཝ ཏུམྷེ ཏིཊྛཐཱ’’ཏི ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀཀོཝ སེནཱསནཾ པཝིཊྛོ ཝཏྟསཱིསེན སུསམྨཊྛོཀཱསེ པདནིཀྑེཔཾ དིསྭཱ ‘‘སོ དཱནཱཡཾ སམཎོ ཨེཏྠ ཙངྐམནྟོ ན ཝཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ཙིནྟེསི, ཨདྡྷཱཡཾ ཨཏྟནོ ཧིཏམེཝ ཙིནྟེསི མཉྙེ’’ཏི པསནྣམཱནསོ ཙངྐམཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དཱུརཱིཀཏཔུཐུཝིཏཀྐོ གནྟྭཱ པཱསཱཎཕལཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཉྫཱཏཨེཀགྒོ ཧུཏྭཱ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ ཨདྷིགནྟྭཱ པུརིམནཡེནེཝ པུརོཧིཏེན ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ གགནཏལེ ནིསིནྣོ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠ མིགོཏི དྭེ མིགཱ – ཨེཎཱིམིགོ ཙ པསདམིགོ ཙ. ཨཔིཙ སབྦེསཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ¶ ཙཏུཔྤདཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན པསདམིགོ ཨདྷིཔྤེཏོཏི ཝདནྟི. ཨརཉྙམྷཱིཏི གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨརཉྙཾ, ཨིདྷ པན ཨུཡྻཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཡྻཱནམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཨབདྡྷོཏི རཛྫུབནྡྷནཱདཱིཧི ཨབདྡྷོ, ཨེཏེན ཝིསྶཏྠཙརིཡཾ དཱིཔེཏི. ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི ཝོཙརཱཡཱཏི ཡེན ཡེན དིསཱབྷཱགེན གནྟུམིཙྪཏི, ཏེན ¶ ཏེན དིསཱབྷཱགེན གོཙརཱཡ གཙྪཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙཀོ མིགོ ཨརཉྙེ པཝནེ ཙརམཱནོ ཝིསྶཏྠོ གཙྪཏི, ཝིསྶཏྠོ ཏིཊྛཏི, ཝིསྶཏྠོ ནིསཱིདཏི, ཝིསྶཏྠོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨནཱཔཱཐགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ལུདྡསྶ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནྟམཀཱསི མཱརཾ ཨཔདཾ, ཝདྷིཏྭཱ མཱརཙཀྑུཾ ཨདསྶནཾ གཏོ པཱཔིམཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༧; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༥) ཝིཏྠཱརོ.

སེརིཏནྟི སཙྪནྡཝུཏྟིཏཾ ཨཔརཱཡཏྟཏཾ ཝཱ, ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ མིགོ ཨརཉྙམྷི ཨབདྡྷོ ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ, ཏཐཱ ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཏཎྷཱབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨེཝཾ གཙྪེཡྻནྟི. ཝིཉྙཱུ པཎྜིཏོ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ ཨེཀོ ཙརེཏི.

མིགོཨརཉྙགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༦. ཨཱམནྟནཱ ཧོཏཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར མཧཱཨུཔཊྛཱནསམཡེ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ ཨམཙྩོ ‘‘དེཝ, སོཏབྦཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཀམནྟཾ གམནཾ ཡཱཙི. སོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨགམཱསི. པུན ཨེཀོ མཧཱཨུཔཊྛཱནེ ནིསིནྣཾ ཡཱཙི, ཨེཀོ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣཾ, ཨེཀོ ཨསྶཔིཊྛིཡཾ ནིསིནྣཾ, ཨེཀོ སུཝཎྞརཐེ ནིསིནྣཾ, ཨེཀོ སིཝིཀཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ ཏཏོ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨཔརོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ གཙྪནྟཾ ཡཱཙི, ཏསྶཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀམནྟཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སོ ཏེཧི ནིབྦིནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛི. ཨམཙྩཱ ཨིསྶརིཡེན ཝཌྜྷནྟི. ཏེསུ ཨེཀོ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ, མཧཱརཱཛ, ཛནཔདཾ མཡ྄ཧཾ དེཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཏཾ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ བྷུཉྫཏཱི’’ཏི བྷཎཏི. སོ རཉྙོ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམཧཾ ཏཾ ཛནཔདཾ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀལཧཾ ཀཏྭཱ པུན ཨུབྷོཔི རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ¶ དོསཾ ཨཱརོཙེནྟི. རཱཛཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨིམེ ཏོསེཏུ’’ནྟི ཏེསཾ ལོབྷེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ པུརིམནཡེན ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ ¶ – སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶ དིཝཱསེཡྻསངྑཱཏེ ཝཱསེ ཙ, མཧཱཨུཔཊྛཱནསངྑཱཏེ ཋཱནེ ཙ, ཨུཡྻཱནགམནསངྑཱཏེ གམནེ ཙ, ཛནཔདཙཱརིཀསངྑཱཏཱཡ ཙཱརིཀཱཡ ཙ, ‘‘ཨིདཾ མེ སུཎ, ཨིདཾ མེ དེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཏྠ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏཱ ཨནེཀཱནིསཾསཱ ཨེཀནྟསུཁཱ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ¶ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏེཧི སབྦཀཱཔུརིསེཧི ཨནབྷིཔཏྠིཏཱ པབྦཛྫཱ, ཏཾ ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ པརེསཾ ཨཝསཝཏྟནེན བྷབྦཔུགྒལཝསེན སེརིཏཉྩ པེཀྑམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོསྨི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱམནྟནཱགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༧. ཁིཌྜཱརཏཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨེཀཔུཏྟཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ ཏསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ པཱཎསམོ, རཱཛཱ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ པུཏྟཀཾ གཧེཏྭཱཝ ཝཏྟཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཾ ཋཔེཏྭཱ གཏོ. ཀུམཱརོཔི ཏཾ དིཝསཾཡེཝ ཨུཔྤནྣེན བྱཱདྷིནཱ མཏོ. ཨམཙྩཱ ‘‘པུཏྟསིནེཧེན རཉྙོ ཧདཡམྤི ཕལེཡྻཱ’’ཏི ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ ནཾ ཛྷཱཔེསུཾ. རཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ སུརཱམདེན མཏྟོ པུཏྟཾ ནེཝ སརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡདིཝསེཔི ནྷཱནབྷོཛནཝེལཱསུ. ཨཐ བྷུཏྟཱཝཱི ནིསིནྣོ སརིཏྭཱ ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཨནུརཱུཔེན ཝིདྷཱནེན ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ སོཀཱབྷིབྷཱུཏོ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཡོནིསོ མནསཱཀཱསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན ཨནུལོམཔཊིལོམཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ སམྨསནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. སེསཾ སཾསགྒགཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟསདིསམེཝ ཋཔེཏྭཱ གཱཐཱཡཏྠཝཎྞནཾ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན – ཁིཌྜཱཏི ཀཱིལ༹ནཱ. སཱ དུཝིདྷཱ ཧོཏི ཀཱཡིཀཱ ཙ ཝཱཙསིཀཱ ཙ. ཏཏྠ ཀཱཡིཀཱ ནཱམ ཧཏྠཱིཧིཔི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨསྶེཧིཔི རཐེཧིཔི དྷནཱུཧིཔི ཐརཱུཧིཔཱིཏི ཨེཝམཱདི. ཝཱཙསིཀཱ ནཱམ གཱིཏཾ སིལོཀབྷཎནཾ མུཁབྷེརིཨཱལམྦརབྷེརཱིཏི ཨེཝམཱདི. རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎརཏི. ཝིཔུལནྟི ཡཱཝ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཧཙྩ ཋཱནེན སཀལཏྟབྷཱཝབྱཱཔཀཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ ¶ . ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཔི ཙེཏྠ སཾསགྒགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཏཏོ པརཉྩ སབྦཾ.

ཁིཌྜཱརཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༨. ཙཱཏུདྡིསོཏི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པཉྩ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཧོསི, སེསཱ པཱཀཏིཀརཱཛཱནོ. ཏེ ཙཏྟཱརོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ¶ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝསནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝཾསཀྐལཱི༹རགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྟནོ ཀམྨཉྩ སཧཱཡཉྩ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཔཱཡེན ཨཱརམྨཎཾ དསྶེཏུཾ ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟི. སོ ཙ རཱཛཱ ཏིཀྑཏྟུཾ རཏྟིཡཱ ཨུབྦིཛྫཏི, བྷཱིཏོ ཝིསྶརཾ ཀརོཏི, མཧཱཏལེ དྷཱཝཏི. པུརོཧིཏེན ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ སུཁསེཡྻཾ པུཙྪིཏོཔི ‘‘ཀུཏོ མེ, ཨཱཙརིཡ, སུཁ’’ནྟི སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. པུརོཧིཏོཔི ‘‘ཨཡཾ རོགོ ན སཀྐཱ ཡེན ཀེནཙི ཨུདྡྷཾ ཝིརེཙནཱདིནཱ བྷེསཛྫཀམྨེན ཝིནེཏུཾ, མཡ྄ཧཾ པན ཁཱདནཱུཔཱཡོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘རཛྫཧཱནིཛཱིཝིཏནྟརཱཡཱདཱིནཾ པུབྦནིམིཏྟཾ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ སུཊྛུཏརཾ ཨུབྦེཛེཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཝཱུཔསམནཏྠཾ ཨེཏྟཀེ ཙ ཨེཏྟཀེ ཙ ཧཏྠིཨསྶརཐཱདཡོ ཧིརཉྙསུཝཎྞཉྩ དཀྑིཎཾ དཏྭཱ ཡཉྙོ ཡཛིཏབྦོ’’ཏི ཡཉྙཡཛནེ སམཱདཔེསི.

ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨནེཀཱནི པཱཎསཧསྶཱནི ཡཉྙཏྠཱཡ སམྤིཎྜིཡམཱནཱནི དིསྭཱ ‘‘ཨེཏསྨིཾ ཀམྨེ ཀཏེ དུབྦོདྷནེཡྻོ བྷཝིསྶཏི, ཧནྡ ནཾ པཊིཀཙྩེཝ གནྟྭཱ པེཀྑཱམཱ’’ཏི ཝཾསཀྐལཱི༹རགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན ཨཱགནྟྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནཱ རཱཛངྒཎེ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ རཱཛངྒཎཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ཏེ ཨདྡཀྑི, སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶ སིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ བྷོཛེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཏུདྡིསཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཙཱཏུདྡིསཱཏི ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི ¶ ཀུཏོཙི བྷཡཾ ཝཱ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ནཏྠི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཏཾ བྷཡཾ ཀིཾ ཀཱརཎཱ ན ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, མེཏྟཾ བྷཱཝེམ, ཀརུཎཾ བྷཱཝེམ, མུདིཏཾ བྷཱཝེམ, ཨུཔེཀྑཾ བྷཱཝེམ. ཏེན ནོ ཏཾ བྷཡཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ཨགམཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ སམཎཱ ‘མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ བྷཡཾ ན ཧོཏཱི’ཏི བྷཎནྟི, བྲཱཧྨཎཱ པན ཨནེཀསཧསྶཔཱཎཝདྷཾ ཝཎྞཡནྟི, ཀེསཾ ནུ ཁོ ཝཙནཾ སཙྩ’’ནྟི? ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམཎཱ སུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ དྷོཝནྟི, བྲཱཧྨཎཱ པན ཨསུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ. ན སཀྐཱ ཁོ པན ཨསུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ དྷོཝིཏུཾ, པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཝ ཝཙནཾ སཙྩ’’ནྟི. སོ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མེཏྟཱདཡོ ཙཏྟཱརོཔི བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཧིཏཕརཎེན ཙིཏྟེན ¶ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘སབྦེ པཱཎེ མུཉྩཐ, སཱིཏཱནི པཱནཱིཡཱནི པིཝནྟུ, ཧརིཏཱནི ཏིཎཱནི ཁཱདནྟུ, སཱིཏོ ཙ ཝཱཏོ ཏེསཾ ཨུཔཝཱཡཏཱུ’’ཏི ¶ . ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཝཙནེན པཱཔཀམྨཏོ མུཏྟོམྷཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨམཙྩེཧི ཙ བྷོཛནཝེལཱཡཾ ‘‘བྷུཉྫ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི པུརིམནཡེནེཝ སབྦཾ ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཙཱཏུདྡིསོཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཡཐཱསུཁཝིཧཱརཱི, ‘‘ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཱ ནཡེན བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཡ ཕརིཏཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཙཱཏུདྡིསོ. ཏཱསུ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ བྷཡེན ན པཊིཧནཏཱིཏི ཨཔྤཊིགྷོ. སནྟུསྶམཱནོཏི དྭཱདསཝིདྷསྶ སནྟོསསྶ ཝསེན སནྟུསྶཀོ ཙ. ཨིཏརཱིཏརེནཱཏི ཨུཙྩཱཝཙེན པཙྩཡེན. པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱིཏི ཨེཏྠ པརིསྶཡནྟི ཀཱཡཙིཏྟཱནི, པརིཧཱཔེནྟི ཝཱ ཏེསཾ སམྤཏྟིཾ, ཏཱནི ཝཱ པཊིཙྩ སཡནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ, བཱཧིརཱནཾ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིནཾ ཨབྦྷནྟརཱནཉྩ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ཀཱཡཙིཏྟུཔདྡཝཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ པརིསྶཡེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཙ ཝཱིརིཡཱདཱིཧི དྷམྨེཧི ཙ སཧཏཱིཏི པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ. ཐདྡྷབྷཱཝཀརབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཚམྦྷཱི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏེ ཙཏྟཱརོ སམཎཱ, ཨེཝཾ ཨིཏརཱིཏརེན པཙྩཡེན སནྟུསྶམཱནོ ཨེཏྠ པཊིཔཏྟིཔདཊྛཱནེ སནྟོསེ ཋིཏོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ ཙཱཏུདྡིསོ, སཏྟསངྑཱརེསུ ¶ པཊིཧནནབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི. སོ ཙཱཏུདྡིསཏྟཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ, ཨཔྤཊིགྷཏྟཱ ཨཚམྦྷཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཔཏྟིགུཎཾ དིསྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཏེ སམཎཱ ཝིཡ སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན ཝུཏྟནཡེན ཙཱཏུདྡིསོ ཧོཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཨེཝཾ ཙཱཏུདྡིསབྷཱཝཾ པཏྠཡནྟོ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ པཏྠཡནྟོ ཙཱཏུདྡིསཏཱཡ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཔྤཊིགྷཏཱཡ ཙ ཨཚམྦྷཱི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཙཱཏུདྡིསགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༩. དུསྶངྒཧཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར ཨགྒམཧེསཱི ཀཱལམཀཱསི. ཏཏོ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ སོཀདིཝསེསུ ཨེཀདིཝསཾ ཨམཙྩཱ ‘‘རཱཛཱུནཾ ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ ཀིཙྩེསུ ཨགྒམཧེསཱི ¶ ཨཝསྶཾ ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱདྷུ དེཝོ ཨཉྙམྤི དེཝིཾ ཨཱནེཏཱུ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ པརིཡེསནྟཱ སཱམནྟརཛྫེ རཱཛཱ མཏོ ¶ , ཏསྶ དེཝཱི རཛྫཾ ཨནུསཱསཏི, སཱ ཙ གབྦྷིནཱི ཨཧོསི, ཨམཙྩཱ ‘‘ཨཡཾ རཉྙོ ཨནུརཱུཔཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཡཱཙིཾསུ. སཱ ‘‘གབྦྷིནཱི ནཱམ མནུསྶཱནཾ ཨམནཱཔཱ ཧོཏི. སཙེ ཨཱགམེཐ, ཡཱཝ ཝིཛཱཡཱམི, ཨེཝཾ སཱདྷུ. ནོ ཙེ, ཨཉྙཾ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ རཉྙོཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘གབྦྷིནཱིཔི ཧོཏུ, ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨཱནེསུཾ. རཱཛཱ ཏཾ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ སབྦཾ མཧེསིཡཱ བྷོགཾ ཨདཱསི, ཏསྶཱ པརིཛནཱནཉྩ ནཱནཱཝིདྷེཧི པཎྞཱཀཱརེཧི སངྒཎྷཱཏི. སཱ ཀཱལེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. རཱཛཱ ཏཾ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཝིཡ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཨངྐེ ཙ ཨུརེ ཙ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏདཱ དེཝིཡཱ པརིཛནཱ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ སངྒཎྷཱཏི, ཀུམཱརེ ཨཏིཝིསྶཱསཾ ཀརོཏི, ཧནྡ, ནཾ པརིབྷིནྡིསྶཱམཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཀུམཱརཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ པུཏྟོ, ན ཨིམསྶ རཉྙོ པུཏྟོ. མཱ ཨེཏྠ ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫཱི’’ཏི. ཨཐ ཀུམཱརོ ‘‘ཨེཧི པུཏྟཱ’’ཏི རཉྙཱ ཝུཙྩམཱནོཔི ཧཏྠེན ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོཔི པུབྦེ ¶ ཝིཡ རཱཛཱནཾ ན ཨལླཱིཡཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎ’’ནྟི ཝཱིམཾསནྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཏེ མཡཱ སངྒཧིཏཱཔི པཊིཀྐཱུལཝུཏྟིནོ ཨེཝཱ’’ཏི ནིབྦིཛྫིཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ. ‘‘རཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨམཙྩཔརིཛནཱཔི བཧཱུ པབྦཛིཾསུ. སཔརིཛནོ རཱཛཱ པབྦཛིཏོཔི མནུསྶཱ པཎཱིཏེ པཙྩཡེ ཨུཔནེནྟི, རཱཛཱ པཎཱིཏེ པཙྩཡེ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ དཱཔེསི. ཏཏྠ ཡེ སུནྡརཾ ལབྷནྟི, ཏེ ཏུསྶནྟི. ཨིཏརེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ‘‘མཡཾ པརིཝེཎཱདཱིནི སམྨཛྫནྟཱ སབྦཀིཙྩཱནི ཀརོནྟི, ལཱུཁབྷཏྟཾ ཛིཎྞཝཏྠཉྩ ལབྷཱམཱ’’ཏི. སོ ཏམྤི ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམེ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ དཱིཡམཱནཱཔི ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨཧོ དུསྶངྒཧཱ པརིསཱ’’ཏི པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨེཀོཝ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏྠ ཨཱགཏེཧི ཙ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི. སཱ ཨཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཡེ ཨསནྟོསཱབྷིབྷཱུཏཱ, ཏཐཱཝིདྷཱ ཨེཝ ཙ ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ. ཨེཏཱཧཾ དུསྶངྒཧབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

དུསྶངྒཧགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༠. ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཙཱཏུམཱསིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ གིམྷཱནཾ པཋམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ. ཏཏྠ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ནཱིལགྷནཔཏྟསཉྪནྣཾ ཀོཝིལཱ༹རརུཀྑཾ ¶ ¶ དིསྭཱ ‘‘ཀོཝིལཱ༹རམཱུལེ མམ སཡནཾ པཉྙཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཏཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེསི. པུན གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ, ཏདཱ ཀོཝིལཱ༹རོ པུཔྥིཏོ ཧོཏི, ཏདཱཔི ཏཐེཝ ཨཀཱསི. པུནཔི གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ གཏོ, ཏདཱ ཀོཝིལཱ༹རོ སཉྪིནྣཔཏྟོ སུཀྑརུཀྑོ ཝིཡ ཧོཏི, ཏདཱཔི རཱཛཱ ཨདིསྭཱཝ ཏཾ རུཀྑཾ པུབྦཔརིཙཡེན ཏཏྠེཝ སེཡྻཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩཱ ཛཱནནྟཱཔི རཉྙོ ཨཱཎཏྟིཡཱ ཏཏྠ སཡནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. སོ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཏཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེནྟོ ཏཾ རུཀྑཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨཡཾ པུབྦེ སཉྪནྣཔཏྟོ མཎིམཡོ ཝིཡ ཨབྷིརཱུཔདསྶནོ ཨཧོསི, ཏཏོ མཎིཝཎྞསཱཁནྟརེ ཋཔིཏཔཝཱལ༹ངྐུརསདིསེཧི པུཔྥེཧི ¶ སསྶིརིཀདསྶནོ ཨཧོསི, མུཏྟཛཱལསདིསཝཱལིཀཱཀིཎྞོ ཙསྶ ཧེཊྛཱབྷཱུམིབྷཱགོ བནྡྷནཱ པཝུཏྟཔུཔྥསཉྪནྣོ རཏྟཀམྦལསནྠཏོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ ནཱམཛྫ སུཀྑརུཀྑོ ཝིཡ སཱཁཱམཏྟཱཝསེསོ ཋིཏོ, ཨཧོ ཛརཱཡ ཨུཔཧཏོ ཀོཝིལཱ༹རོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨནུཔཱདིཎྞམྤི ཏཱཡ ཛརཱཡ ཧཉྙཏི, ཀིམངྒཾ པན ཨུཔཱདིཎྞ’’ནྟི ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷི. ཏདནུསཱརེནེཝ སབྦསངྑཱརེ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ ཙ ཝིཔསྶནྟོཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཀོཝིལཱ༹རོ ཝིཡ ཨཔགཏགིཧིབྱཉྫནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠཡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཏསྨིཾ སཡནཏལེ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔནྣོཡེཝ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏོ གམནཀཱལེ ཨམཙྩེཧི ‘‘ཀཱལོ, དེཝ, གནྟུ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཨཔནེཏྭཱ. གིཧིབྱཉྫནཱནཱིཏི ཀེསམསྶུཨོདཱཏཝཏྠཱལངྐཱརམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཔུཏྟདཱརདཱསིདཱསཱདཱིནི. ཨེཏཱནི གིཧིབྷཱཝཾ བྱཉྫཡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘གིཧིབྱཉྫནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཉྪིནྣཔཏྟོཏི པཏིཏཔཏྟོ. ཚེཏྭཱནཱཏི མགྒཉཱཎེན ཚིནྡིཏྭཱ. ཝཱིརོཏི མགྒཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏོ. གིཧིབནྡྷནཱནཱིཏི ཀཱམབནྡྷནཱནི. ཀཱམཱ ཧི གིཧཱིནཾ བནྡྷནཱནི. ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ ཙིནྟཡམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀོཝིལཱ༹རགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཋམཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༡༠༡-༢. སཙེ ¶ ལབྷེཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ དྭེ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ¶ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཉྙོ པུཏྟོ, ཀནིཊྛོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀདིཝསམེཝ མཱཏུ ཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཧཔཾསུཀཱིལ༹ཀཱ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ. པུརོཧིཏཔུཏྟོ པཉྙཝཱ ཨཧོསི. སོ རཱཛཔུཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, ཏྭཾ ཏཝ ¶ པིཏུནོ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ ལབྷིསྶསི, ཨཧཾ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ, སུསིཀྑིཏེན ཙ རཛྫཾ ཨནུསཱསིཏུཾ སཀྐཱ, ཨེཧི སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཨུབྷོཔི ཡཉྙོཔཙིཏཱ ཧུཏྭཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ བྷིཀྑཾ ཙརམཱནཱ པཙྩནྟཛནཔདགཱམཾ གཏཱ. ཏཉྩ གཱམཾ པཉྩ པཙྩེཀབུདྡྷཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ པཝིསིཾསུ. ཏཏྠ མནུསྶཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ དིསྭཱ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ ཨུཔནཱམེཏྭཱ པཱུཛེནྟི. ཏེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨམྷེཧི སདིསཱ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨཔི ཙ པནིམེ མནུསྶཱ ཡདི ཨིཙྪནྟི, ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ དེནྟི, ཡདི ནིཙྪནྟི, ན དེནྟི, ཨིམེསཾ པན པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནནྟི, ཧནྡ, ནེསཾ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཱམཱ’’ཏི. ཏེ མནུསྶེསུ པཊིཀྐནྟེསུ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཡཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ སིཔྤཾ ཛཱནཱཐ, ཏཾ ཨམྷེཧི སིཀྑཱཔེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨཔབྦཛིཏེན སིཀྑིཏུ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏེ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཏཏོ ནེསཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ‘‘ཨེཝཾ ཝོ ནིཝཱསེཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཱབྷིརཏི ནིཔྥཏྟི, ཏསྨཱ ཨེཀེནེཝ ནིསཱིདིཏབྦཾ, ཨེཀེན ཙངྐམིཏབྦཾ, ཨེཀེན ཋཱཏབྦཾ, ཨེཀེན སཡིཏབྦ’’ནྟི པཱཊིཡེཀྐཾ པཎྞསཱལཾ ཨདཾསུ, ཏཏོ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. པུརོཧིཏཔུཏྟོ ནིསིནྣཀཱལཏོ པབྷུཏི ཙིཏྟསམཱདྷཱནཾ ལདྡྷཱ ཛྷཱནཾ པཊིལབྷི. རཱཛཔུཏྟོ མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, སམྨཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨུཀྐཎྛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི ཨིདྷ ནིསཱིདཱ’’ཏི. སོ ཏཏྠ མུཧུཏྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམསྶ ཀིར, སམྨ, སིཔྤསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཱབྷིརཏི ནིཔྥཏྟཱི’’ཏི? པུརོཧིཏཔུཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ, སམྨ, ཏེན ཧི ཏྭཾ ཨཏྟནོ ནིསིནྣོཀཱསཾ ཨེཝ གཙྪ, ཨུགྒཎྷིསྶཱམི ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ནིཔྥཏྟི’’ནྟི ཨཱཧ. སོ གནྟྭཱ པུནཔི མུཧུཏྟཀེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ པུརིམནཡེནེཝ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏོ.

ཏཏོ ནཾ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཏཐེཝ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཏསྨིཾ གཏེ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཙ ཀམྨཾ ཧཱཔེཏི མམ ཙ, ཨིདྷཱབྷིཀྑཎཾ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི. སོ པཎྞསཱལཏོ ནིཀྑམྨ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ. ཨིཏརོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཱཡེཝ ནིསིནྣོ པུནཔི མུཧུཏྟཀེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ¶ ¶ ཨཱགནྟྭཱ ¶ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ མགྒནྟོཔི ཏཾ ཨདིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡོ གཧཊྛཀཱལེ པཎྞཱཀཱརཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགཏོཔི མཾ དཊྛུཾ ན ལབྷཏི, སོ དཱནི མཡི ཨཱགཏེ དསྶནམྤི ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཔཀྐམི. ཨཧོ ཨརེ, ཙིཏྟ, ན ལཛྫསི, ཡཾ མཾ ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཨིདྷཱནེསི, ན སོ དཱནི ཏེ ཝསེ ཝཏྟིསྶཱམི, ཨཉྙདཏྠུ ཏཾཡེཝ མམ ཝསེ ཝཏྟཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. ཨིཏརོཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨགམཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི མནོསིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨིམཱ ཨུདཱནགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཾསུ.

ཏཏྠ ནིཔཀནྟི པཀཏིནིཔཀཾ པཎྜིཏཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཱདིཀུསལཾ. སཱདྷུཝིཧཱརིནྟི ཨཔྤནཱཝིཧཱརེན ཝཱ ཨུཔཙཱརེན ཝཱ སམནྣཱགཏཾ. དྷཱིརནྟི དྷིཏིསམྤནྣཾ. ཏཏྠ ནིཔཀཏྟེན དྷིཏིསམྤདཱ ཝུཏྟཱ. ཨིདྷ པན དྷིཏིསམྤནྣམེཝཱཏི ཨཏྠོ. དྷིཏི ནཱམ ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱ, ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཔིཙ དྷིཀྐཏཔཱཔོཏིཔི དྷཱིརོ. རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡཱཏི ཡཐཱ པཀཏིརཱཛཱ ‘‘ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ ཨནཏྠཱཝཧ’’ནྟི ཉཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརཏི, ཨེཝཾ བཱལསཧཱཡཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ. ཨཐ ཝཱ རཱཛཱཝ རཊྛནྟི ཡཐཱ སུཏསོམོ རཱཛཱ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརི, ཡཐཱ ཙ མཧཱཛནཀོ རཱཛཱ, ཨེཝཾ ཨེཀོ ཙརཱིཏི ཨཡམྤི ཏསྶ ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེན སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

སཧཱཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༣. ཨདྡྷཱ པསཾསཱམཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཡཱཝ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟཱསནེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ནིསཛྫཱ, ཏཱཝ ཙཱཏུདྡིསགཱཐཱཡ ཨུཔྤཏྟིསདིསཱ ཨེཝ ཨུཔྤཏྟི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཐཱ སོ རཱཛཱ རཏྟིཡཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུབྦིཛྫི, ན ཏཐཱ ཨཡཾ, ནེཝསྶ ཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨཧོསི. སོ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ པཙྩེཀབུདྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནཝཛྫབྷོཛིནོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ ¶ , ཨནཝཛྫབྷོཛིནོཏི ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ ལདྡྷཱ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམེ ཨུཔཔརིཀྑེཡྻཾ ‘ཨེདིསཱ ཝཱ ནོ ཝཱ’’’ཏི? ཏཾ དིཝསཾ ཀཎཱཛཀེན བིལངྒདུཏིཡེན པརིཝིསི. ཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨམཏཾ ཝིཡ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨིམེ ¶ པཊིཉྙཱཏཏྟཱ ཨེཀདིཝསཾ ནིབྦིཀཱརཱ ¶ ཧོནྟི, པུན སྭེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེསི. དུཏིཡདིཝསེཔི ཏཐེཝཱཀཱསི. ཏེཔི ཏཐེཝ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘སུནྡརཾ དཏྭཱ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི པུནཔི ནིམནྟེཏྭཱ དྭེ དིཝསེ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ པཎཱིཏེན ཨཏིཝིཙིཏྲེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པརིཝིསི. ཏེཔི ཏཐེཝ ནིབྦིཀཱརཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ རཉྙོ མངྒལཾ ཝཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. རཱཛཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེསུ ཏེསུ ‘‘ཨནཝཛྫབྷོཛིནོ ཨེཏེ, ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཝཛྫབྷོཛཱི བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི. སཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཀེཝལཾ པན སཧཱཡསམྤདནྟི ཨེཏྠ ཨསེཁེཧི སཱིལཱདིཀྑནྡྷེཧི སམྤནྣཱ སཧཱཡཱ ཨེཝ སཧཱཡསམྤདཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – ཡཱ ཨཡཾ ཝུཏྟཱ སཧཱཡསམྤདཱ, ཏཾ སཧཱཡསམྤདཾ ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ, ཨེཀཾསེནེཝ ཐོམེམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཐཾ? སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱཏི. ཀསྨཱ? ཨཏྟནོ སཱིལཱདཱིཧི སེཊྛེ སེཝམཱནསྶ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ ཙ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎནྟི. སམེ སེཝམཱནསྶ ཨཉྙམཉྙཾ སཱདྷཱརཎེན ཀུཀྐུཙྩསྶ ཝིནོདནེན ཙ ལདྡྷཱ ན པརིཧཱཡནྟི. ཨེཏེ པན སཧཱཡཀེ སེཊྛེ ཙ སམེ ཙ ཨལདྡྷཱ ཀུཧནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཾ པཧཱཡ དྷམྨེན སམེན ཨུཔྤནྣཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ ཏཏྠ ཙ པཊིགྷཱནུནཡཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཙརནྟོ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ཨདྡྷཱཔསཾསཱགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༤. དིསྭཱ སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིཡཾ རཱཛཱ གིམྷསམཡེ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཏོ ཨཧོསི, སནྟིཀེ ཙསྶ ¶ ཝཎྞདཱསཱི གོསཱིཏཙནྡནཾ པིསཏི. ཏསྶཱ ཨེཀབཱཧཱཡ ཨེཀཾ སུཝཎྞཝལཡཾ, ཨེཀབཱཧཱཡ དྭེ. ཏཱནི སངྒྷཊྚེནྟི, ཨིཏརཾ ན སངྒྷཊྚཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝམེཝ གཎཝཱསེ སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ ཨསངྒྷཊྚནཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ དཱསིཾ ཨོལོཀེསི. ཏེན ཙ སམཡེན སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱ དེཝཱི ཏཾ བཱིཛཡནྟཱི ཋིཏཱ ཧོཏི. སཱ ‘‘ཝཎྞདཱསིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ མཉྙེ རཱཛཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ དཱསིཾ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ སཡམེཝ པིསིཏུམཱརདྡྷཱ. ཨཐསྶཱ ཙ ཨུབྷོསུ བཱཧཱསུ ཨནེཀེ སུཝཎྞཝལཡཱ, ཏེ སངྒྷཊྚཡནྟཱ མཧཱསདྡཾ ཛནཡིཾསུ. རཱཛཱ ¶ ཨཏིསུཊྛུཏརཾ ནིབྦིནྡོ དཀྑིཎཔསྶེན ནིཔནྣོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ ཨནུཏྟརསུཁེན སུཁིཏཾ ནིཔནྣཾ ཙནྡནཧཏྠཱ དེཝཱི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཱལིམྤཱམི ¶ , མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཨཔེཧི, མཱ ཨཱལིམྤཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ཀིསྶ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? སོ ‘‘ནཱཧཾ, རཱཛཱ’’ཏི. ཨེཝམེཏེསཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ, ཏེཧིཔི མཧཱརཱཛཝཱདེན ཨཱལཔིཏོ ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, རཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ.

ཨཡཾ པན གཱཐཱཝཎྞནཱ – ཏཏྠ དིསྭཱཏི ཨོལོཀེཏྭཱ. སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཉྩནསྶ. ‘‘ཝལཡཱནཱི’’ཏི པཱཋསེསོ. སཱཝསེསཔདཏྠོ ཧི ཨཡཾ ཨཏྠོ. པབྷསྶརཱནཱིཏི པབྷཱསནསཱིལཱནི, ཛུཏིམནྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དིསྭཱ བྷུཛསྨིཾ སུཝཎྞསྶ ཝལཡཱནི ‘‘གཎཝཱསེ སཏི སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ ཨསངྒྷཊྚནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝཱཏི.

སུཝཎྞཝལཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༥. ཨེཝཾ དུཏིཡེནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ དཧརོཝ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘དེཝིཾ གཧེཏྭཱ རཛྫཾ པརིཧརཐ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨམཙྩཱ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨརཱཛཀཾ རཛྫཾ ཨམྷེཧི ན སཀྐཱ རཀྑིཏུཾ སཱམནྟརཱཛཱནོ ཨཱགམྨ ཝིལུམྤིསྶནྟི, ཡཱཝ ཨེཀོཔི པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི སཉྙཱཔེསུཾ. མུདུཙིཏྟོ རཱཛཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཨཐ དེཝཱི གབྦྷཾ གཎྷི. རཱཛཱ པུན ཏེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘དེཝཱི གབྦྷིནཱི, པུཏྟཾ ཛཱཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ རཛྫཾ པརིཧརཐ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨམཙྩཱ ¶ ‘‘དུཛྫཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ, ཡཾ དེཝཱི པུཏྟཾ ཝཱ ཝིཛཱཡིསྶཏི, དྷཱིཏརཾ ཝཱཏི, ཏཱཝ ཝིཛཱཡནཀཱལཾ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི པུནཔི རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེསུཾ. ཨཐ སཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏདཱཔི རཱཛཱ ཏཐེཝ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩཱ པུནཔི རཱཛཱནཾ – ‘‘ཨཱགམེཧི, མཧཱརཱཛ, ཡཱཝ པཊིབལོ ཧོཏཱི’’ཏི བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཉྙཱཔེསུཾ. ཏཏོ ཀུམཱརེ པཊིབལེ ཛཱཏེ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘པཊིབལོ དཱནི ཨཡཾ, ཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ པཊིཔཛྫཐཱ’’ཏི ཨམཙྩཱནཾ ཨོཀཱསཾ ཨདཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎཏོ ཀཱསཱཡཝཏྠཱདཡོ སབྦཔརིཀྑཱརེ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨནྟེཔུརེ ཨེཝ པབྦཛིཏྭཱ མཧཱཛནཀོ ཝིཡ ནིཀྑམིཏྭཱ གཏོ. སབྦཔརིཛནོ ནཱནཔྤཀཱརཾ པརིདེཝམཱནོ རཱཛཱནཾ ཨནུབནྡྷི. སོ རཱཛཱ ཡཱཝ ཨཏྟནོ རཛྫསཱིམཱ, ཏཱཝ གནྟྭཱ ཀཏྟརདཎྜེན ལེཁཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ལེཁཱ ནཱཏིཀྐམིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . མཧཱཛནོ ལེཁཱཡ སཱིསཾ ཀཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཔནྣོ པརིདེཝམཱནོ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ དཱནི, ཏཱཏ, རཉྙོ ཨཱཎཱ, ཀིཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཀུམཱརཾ ལེཁཾ ཨཏིཀྐམཱཔེསི. ཀུམཱརོ ‘‘ཏཱཏ, ཏཱཏཱ’’ཏི དྷཱཝིཏྭཱ ¶ རཱཛཱནཾ སམྤཱཔུཎི. རཱཛཱ ཀུམཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མཧཱཛནཾ པརིཧརནྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསིཾ, ཀིཾ དཱནི ཨེཀཾ དཱརཀཾ པརིཧརིཏུཾ ན སཀྑིསྶ’’ནྟི ཀུམཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ, ཏཏྠ པུབྦཔཙྩེཀབུདྡྷེཧི ཝསིཏཔཎྞསཱལཾ དིསྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི སདྡྷིཾ པུཏྟེན.

ཏཏོ ཀུམཱརོ ཝརསཡནཱདཱིསུ ཀཏཔརིཙཡོ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ རཛྫུམཉྩཀེ ཝཱ སཡམཱནོ རོདཏི. སཱིཏཝཱཏཱདཱིཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ – ‘‘སཱིཏཾ ཏཱཏ ཨུཎྷཾ ཏཱཏ མཀསཱ ཏཱཏ ཌཾསནྟི. ཚཱཏོམྷི ཏཱཏ, པིཔཱསིཏོམྷི ཏཱཏཱ’’ཏི ཝདཏི. རཱཛཱ ཏཾ སཉྙཱཔེནྟོཡེཝ རཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. དིཝཱཔིསྶ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷཏྟཾ ཨུཔནཱམེསི, ཀུམཱརོ མིསྶཀབྷཏྟཾ ཀངྒུཝརཀམུགྒཱདིབཧུལཾ ཨཙྪཱདེནྟམྤི ཏཾ ཛིགྷཙྪཱཝསེན བྷུཉྫམཱནོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ཨུཎྷེ ཋཔིཏཔདུམཾ ཝིཡ མིལཱཡི. རཱཛཱ པན པཊིསངྑཱནབལེན ནིབྦིཀཱརོ བྷུཉྫཏི. ཏཏོ སོ ཀུམཱརཾ སཉྙཱཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ནགརེ, ཏཱཏ, པཎཱིཏཱཧཱརོ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཱམ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པུརཀྑཏྭཱ ཨཱགཏམགྒེནེཝ ནིཝཏྟི. ཀུམཱརམཱཏཱཔི དེཝཱི ‘‘ན དཱནི རཱཛཱ ཀུམཱརཾ གཎྷིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཙིརཾ ཝསིསྶཏི, ཀཏིཔཱཧེནེཝ ནིཝཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཉྙཱ ¶ ཀཏྟརདཎྜེན ལིཁིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཏིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. རཱཛཱ ཏསྶཱ ཝཏིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཏེ, ཏཱཏ, མཱཏཱ ནིསིནྣཱ, གཙྪཱཧཱི’’ཏི པེསེསི. ཡཱཝ སོ ཏཾ ཋཱནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝ ཨུདིཀྑནྟོ ཨཊྛཱསི – ‘‘མཱ ཧེཝ ནཾ ཀོཙི ཝིཧེཋེཡྻཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ མཱཏུ སནྟིཀཾ དྷཱཝནྟོ ཨགམཱསི.

ཨཱརཀྑཔུརིསཱ ཀུམཱརཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ དེཝིཡཱ ཨཱརོཙེསི. དེཝཱི ཝཱིསཏིནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཊིགྒཧེསི. རཉྙོ ཙ པཝཏྟིཾ པུཙྪི. ‘‘པཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ མནུསྶེ པེསེསི. རཱཛཱཔི ཏཱཝདེཝ སཀཝསནཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. མནུསྶཱ རཱཛཱནཾ ཨདིསྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ. ཏཏོ དེཝཱི ནིརཱསཱཝ ཧུཏྭཱ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ནགརཾ གནྟྭཱ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩི. རཱཛཱཔི ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཏྭཱ མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི. སཱ ཨཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ.

ཨཡཾ པནེཏྠཱདྷིཔྤཱཡོ – ཡྭཱཡཾ ཨེཀེན དུཏིཡེན ཀུམཱརེན སཱིཏུཎྷཱདཱིཧི ནིཝེདེནྟེན སཧཝཱསེན ཏཾ སཉྙཱཔེནྟསྶ མམ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཏསྨིཾ སིནེཧཝསེན ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ ཛཱཏཱ. སཙཱཧཾ ཨིམཾ ན པརིཙྩཛཱམི, ཏཏོ ཨཱཡཏིམྤི ཏཐེཝ ཧེསྶཏི, ཡཐཱ ¶ ཨིདཱནི, ཨེཝཾ དུཏིཡེན སཧ མམསྶ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ. ‘‘ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཝིསེསཱདྷིགམསྶཱ’’ཏི ཨེཏཾ ¶ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིམདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱཡཏིབྷཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༦. ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར སེཊྛིཔུཏྟོ དཧརོཝ སེཊྛིཊྛཱནཾ ལབྷི. ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སོ སབྦསམྤཏྟཱིཧི དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ པརིཙཱརེཏི. ཨཐ སོ དཧརོཝ སམཱནོ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱཔུཙྪི, ཏེ ནཾ ནིཝཱརེནྟི. སོ ཏཐེཝ ནིབནྡྷཏི. པུནཔི ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, སུཁུམཱལོ, དུཀྐརཱ པབྦཛྫཱ, ཁུརདྷཱརཱཡ ཨུཔརི ཙངྐམནསདིསཱ’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརེཧི ནིཝཱརེནྟི. སོ ¶ ཏཐེཝ ནིབནྡྷཏི. ཏེ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘སཙཱཡཾ པབྦཛཏི, ཨམྷཱཀཾ དོམནསྶཾ ཧོཏི. སཙེ ནཾ ནིཝཱརེམ, ཨེཏསྶ དོམནསྶཾ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཨམྷཱཀཾ དོམནསྶཾ ཧོཏུ, མཱ ཙ ཨེཏསྶཱ’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ. ཏཏོ སོ སབྦཾ པརིཛནཾ པརིདེཝམཱནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཏསྶ ཨུལཱ༹རསེནཱསནཾ ན པཱཔུཎཱཏི, མཉྩཀེ ཏཊྚིཀཾ ཨཏྠརིཏྭཱ སཡི. སོ ཝརསཡནེ ཀཏཔརིཙཡོ སབྦརཏྟིཾ ཨཏིདུཀྑིཏོ ཨཧོསི. པབྷཱཏེ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཙྩེཀབུདྡྷེཧི སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏཏྠ ཝུཌྜྷཱ ཨགྒཱསནཉྩ ཨགྒཔིཎྜཉྩ ལབྷནྟི, ནཝཀཱ ཡཾཀིཉྩིདེཝ ཨཱསནལཱུཁཾ བྷོཛནཉྩ. སོ ཏེན ལཱུཁབྷོཛནེནཱཔི ཨཏིདུཀྑིཏོ ཨཧོསི. སོ ཀཏིཔཱཧཾཡེཝ ཀིསོ དུབྦཎྞོ ཧུཏྭཱ ནིབྦིཛྫི, ཡཐཱ ཏཾ ཨཔརིཔཀྐགཏེ སམཎདྷམྨེ. ཏཏོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ དཱུཏཾ པེསེཏྭཱ ཨུཔྤབྦཛི. སོ ཀཏིཔཱཧཾཡེཝ བལཾ གཧེཏྭཱ པུནཔི པབྦཛིཏུཀཱམོ ཨཧོསི, ཏཏོ དུཏིཡམྤི པབྦཛིཏྭཱ པུནཔི ཨུཔྤབྦཛི. ཏཏིཡཝཱརེ པན པབྦཛིཏྭཱ སམྨཱ པཊིཔནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཝཏྭཱ པུན པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨིམམེཝ བྱཱཀརཎགཱཐམྤི ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀཱམཱཏི དྭེ ཀཱམཱ ཝཏྠུཀཱམོ ཙ ཀིལེསཀཱམོ ཙ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམོ ནཱམ པིཡརཱུཔཱདིཨཱརམྨཎདྷམྨོ, ཀིལེསཀཱམོ ནཱམ སབྦོ རཱགཔྤབྷེདོ. ཨིདྷ པན ཝཏྠུཀཱམོ ཨདྷིཔྤེཏོ. རཱུཔཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཝསེན ཙིཏྲཱ. ལོཀསྶཱདཝསེན མདྷུརཱ ¶ . བཱལཔུཐུཛྫནཱནཾ མནཾ རམཱཔེནྟཱིཏི མནོརམཱ. ཝིརཱུཔརཱུཔེནཱཏི ཝིཝིདྷེན རཱུཔེན, ཨནེཀཝིདྷེན སབྷཱཝེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཧི རཱུཔཱདིཝསེན ཙིཏྲཱ, རཱུཔཱདཱིསུཔི ནཱིལཱདིཝསེན ཝིཝིདྷརཱུཔཱ. ཨེཝཾ ཏེན ཏེན ཝིརཱུཔརཱུཔེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ མཐེནྟི ཙིཏྟཾ, པབྦཛྫཱཡ ཨབྷིརམིཏུཾ ན དེནྟཱིཏི. སེསམེཏྠ ¶ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི དྭཱིཧི ཏཱིཧི ཝཱ པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ པུརིམགཱཐཱསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀཱམགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༧. ཨཱིཏཱི ཙཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར རཉྙོ གཎྜོ ཨུདཔཱདི, བཱལ༹ྷཱ ཝེདནཱ ཝཌྜྷནྟི. ཝེཛྫཱ ‘‘སཏྠཀམྨེན ཝིནཱ ཕཱསུ ན ཧོཏཱི’’ཏི བྷཎནྟི ¶ . རཱཛཱ ཏེསཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ སཏྠཀམྨཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏེ ཏཾ ཕཱལེཏྭཱ པུབྦལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ནིཝེདནཾ ཀཏྭཱ ཝཎཾ པིལོཏིཀེན བནྡྷིཾསུ. ལཱུཁམཾསཱཧཱརེསུ ཙ ནཾ སམྨཱ ཨོཝདིཾསུ. རཱཛཱ ལཱུཁབྷོཛནེན ཀིསསརཱིརོ ཨཧོསི, གཎྜོ ཙསྶ མིལཱཡི. སོ ཕཱསུཀསཉྙཱི ཧུཏྭཱ སིནིདྡྷཱཧཱརཾ བྷུཉྫི, ཏེན སཉྫཱཏབལོ ཝིསཡེཡེཝ པཊིསེཝི, ཏསྶ གཎྜོ པུརིམསབྷཱཝམེཝ སམྤཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཏིཀྑཏྟུཾ སཏྠཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝེཛྫེཧི པརིཝཛྫིཏོ ནིབྦིནྡིཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ སཏྟཧི ཝསྶེཧི པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ བྷཱསིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི.

ཏཏྠ ཨེཏཱིཏི ཨཱིཏི, ཨཱགནྟུཀཱནཾ ཨཀུསལབྷཱགཱིནཾ བྱསནཧེཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔི ཨེཏེ ཨནེཀབྱསནཱཝཧཊྛེན ཨནཏྠཱནཾ སནྣིཔཱཏཊྛེན ཙ ཨཱིཏི. གཎྜོཔི ཨསུཙིཾ པགྒྷརཏི, ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣབྷཱཝཏོ ཙ གཎྜོ. ཨུཔདྡཝཏཱིཏི ཨུཔདྡཝོ, ཨནཏྠཾ ཛནེནྟོ ཨབྷིབྷཝཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ, རཱགགཎྜཱདཱིནམེཏམདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔེཏེ ཨཝིདིཏནིབྦཱནཏྠཱཝཧཧེཏུཏཱཡ སབྦུཔདྡཝཀམྨཔརིཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨུཔདྡཝོ. ཡསྨཱ པནེཏེ ཀིལེསཱཏུརབྷཱཝཾ ཛནེནྟཱ སཱིལསངྑཱཏཾ ཨཱརོགྱཾ ལོལུཔྤཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེནྟཱ པཱཀཏིཀམེཝ ཨཱརོགྱཾ ཝིལུམྤནྟི, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ ཨཱརོགྱཝིལུམྤནཊྛེན ¶ རོགོ. ཨབྦྷནྟརམནུཔཝིཊྛཊྛེན པན ཨནྟོཏུདནཊྛེན ཙ དུནྣཱིཧརཎཱིཡཊྛེན ཙ སལླཾ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཱཝཧནཏོ བྷཡཾ. མེ ཨེཏནྟི མེཏཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༨. སཱིཏཉྩཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར སཱིཏཱལུཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཏིཎཀུཊིཀཱཡ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཉྩ པདེསེ སཱིཏེ སཱིཏཾ, ཨུཎྷེ ¶ དཎྷམེཝ ཧོཏི ཨབྦྷོཀཱསཏྟཱ པདེསསྶ. གོཙརགཱམེ བྷིཀྑཱ ཡཱཝདཏྠཾ ན ལབྦྷཏི, པཱནཱིཡམྤི དུལླབྷཾ, ཝཱཏཱཏཔཌཾསསརཱིསཔཱཔི བཱདྷེནྟི. ཏསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིཏོ ¶ ཨཌྜྷཡོཛནམཏྟེ སམྤནྣོ པདེསོ, ཏཏྠ སབྦེཔི ཨེཏེ པརིསྶཡཱ ནཏྠི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཏྠ གཙྪེཡྻཾ, ཕཱསུཀཾ ཝིཧརནྟེན སཀྐཱ སུཁམདྷིགནྟུ’’ནྟི? ཏསྶ པུན ཨཧོསི – ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན པཙྩཡགིདྡྷཱ ཧོནྟི, ཨེཝརཱུཔཉྩ ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟཱཔེནྟི, ན ཙིཏྟསྶ ཝསེ ཝཏྟནྟི, ནཱཧཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ན ཨགམཱསི. ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ནིཝཏྟེསི. ཏཏོ ཏཏྠེཝ སཏྟ ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ བྷཱསིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི.

ཏཏྠ སཱིཏཉྩཱཏི སཱིཏཾ དུཝིདྷཾ ཨབྦྷནྟརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ བཱཧིརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ, ཏཐཱ ཨུཎྷམྤི. ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སརནྟཱ གཙྪནྟི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

སཱིཏཱལུཀགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༩. ནཱགོཝཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཱལངྐཏོ ནིརཡེ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཨེཝ པཙྩིཏྭཱ, ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཧཏྠིཡོནིཡཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ པདུམཝཎྞསཀལསརཱིརོ ཨུལཱ༹རོ ཡཱུཐཔཏི མཧཱནཱགོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨོབྷགྒོབྷགྒསཱཁཱབྷངྒཱནི ཧཏྠིཚཱཔཱཝ ཁཱདནྟི, ཨོགཱཧེཔི ནཾ ཧཏྠིནིཡོ ཀདྡམེན ཝིལིམྤིཾསུ, སབྦཾ པཱལིལེཡྻཀནཱགསྶེཝ ཨཧོསི. སོ ཡཱུཐཱ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཏོ ནཾ པདཱནུསཱརེན ¶ ཡཱུཐཱ ཨནུབནྡྷནྟི, ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཾ པཀྐནྟམྤི ཨནུབནྡྷིཾསུཡེཝ. ཏཏོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ནཏྟཀོ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཏྟནོ པུརིམཛཱཏིཡཱ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪེཡྻཾ. ཏཏྲ སོ མཾ རཀྑིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ རཏྟིཡཾ ནིདྡུཔགཏེ ཡཱུཐེ ཡཱུཐཾ པཧཱཡ ཏམེཝ ཨུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཨུཡྻཱནཔཱལོ དིསྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཧཏྠིཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི སེནཱཡ པརིཝཱརེསི. ཧཏྠཱི རཱཛཱནམེཝ ཨབྷིམུཁོ གཙྪཏི. རཱཛཱ ‘‘མཾ ཨབྷིམུཁོ ཨེཏཱི’’ཏི ཁུརཔྤཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཧཏྠཱི ‘‘ཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱཔི མཾ ཨེསོ’’ཏི མཱནུསིཀཱཡ ཝཱཙཱཡ ‘‘བྲཧྨདཏྟ, མཱ མཾ ཝིཛ྄ཛྷ, ཨཧཾ ཏེ ཨཡྻཀོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ བྷཎསཱི’’ཏི སབྦཾ པུཙྪི. ཧཏྠཱིཔི རཛྫེ ཙ ནརཀེ ཙ ཧཏྠིཡོནིཡཉྩ པཝཏྟིཾ སབྦཾ ¶ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སུནྡརཾ མཱ བྷཱཡི, མཱ ཀཉྩི བྷིཾསཱཔེཧཱི’’ཏི ཧཏྠིནོ ཝཊྚཉྩ ཨཱརཀྑཀེ ཙ ཧཏྠིབྷཎྜེ ཙ ཨུཔཊྛཱཔེསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ རཱཛཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ ‘‘ཨཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ པཀྐཱཝསེསེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠཱཔི གཎསཾཝཱསསངྒྷཊྚནཾ ཨསཧནྟོ ཨིདྷཱགཏོསི, ཨཧོ དུཀྑོཝ གཎསཾཝཱསོ, ཨེཀཱིབྷཱཝོ ཨེཝ པན སུཁོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ ལོཀུཏྟརསུཁེན སུཁིཏཾ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཱནཀཱལོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ ‘‘ནཱཧཾ, རཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི. སཱ པདཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – སཱ ཙ ཁོ ཡུཏྟིཝསེནེཝ, ན ཨནུསྶཝཝསེན. ཡཐཱ ཨཡཾ ཧཏྠཱི ཨརིཡཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཝཱ, སརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ, ཨེཝཾ ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགམནེན, ཨཱགུམཀརཎེན, པུན ཨིཏྠཏྟཾ ཨནཱགམནེན ཙ གུཎསརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ ཨེཀཙརིཡསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ གཎཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨེཀཝིཧཱརསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ ཨཏྟནོ ཡཐཱ ཡཐཱ སུཁཾ, ཏཐཱ ཏཐཱ ཡཏྟཀཾ ཝཱ ཨིཙྪཱམི, ཏཏྟཀཾ ཨརཉྙེ ནིཝཱསཾ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ ཨེཀོ ཙརེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙེས སུསཎྛིཏཀྑནྡྷམཧནྟཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ¶ ཨེཝཾ ཨསེཁསཱིལཀྑནྡྷམཧནྟཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས པདུམསདིསགཏྟཏཱཡ ཝཱ, པདུམཀུལེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པདུམསདིསཨུཛུཀཏཱཡ ཝཱ, ཨརིཡཛཱཏིཔདུམེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཐཱམབལཱདཱིཧི ཨུལཱ༹རོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱདཱིཧི ཝཱ ཨུལཱ༹རོ བྷཝེཡྻནྟི. ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ནཱགགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༠. ཨཊྛཱནཏནྟི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ དཧརོ ཨེཝ སམཱནོ པབྦཛིཏུཀཱམོ མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙི. མཱཏཱཔིཏརོ ནཾ ནིཝཱརེནྟི. སོ ནིཝཱརིཡམཱནོཔི ནིབནྡྷཏིཡེཝ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ པུབྦེ ཝུཏྟསེཊྛིཔུཏྟཾ ཝིཡ སབྦཾ ཝཏྭཱ ཨནུཛཱནིཾསུ. ‘‘པབྦཛིཏྭཱ ཙ ཨུཡྻཱནེཡེཝ ཝསིཏབྦ’’ནྟི པཊིཛཱནཱཔེསུཾ, སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏསྶ མཱཏཱ པཱཏོཝ ཝཱིསཏིསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཔརིཝུཏཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པུཏྟཾ ཡཱགུཾ པཱཡེཏྭཱ ཨནྟརཱ ཁཛྫཀཱདཱིནི ཙ ཁཱདཱཔེཏྭཱ ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཱ ཏེན སདྡྷིཾ སམུལླཔིཏྭཱ ནགརཾ པཝིསཏི. པིཏཱཔི མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ བྷོཛེཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི བྷུཉྫིཏྭཱ དིཝསཾ ཏེན སདྡྷིཾ ¶ སམུལླཔིཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིཛགྒནཀཔུརིསེ ཋཔེཏྭཱ ནགརཾ པཝིསཏི. སོ ཨེཝཾ རཏྟིནྡིཝཾ ཨཝིཝིཏྟོ ཝིཧརཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱདིཙྩབནྡྷུ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝིཧརཏི. སོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཨདྡས – ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརོ པབྦཛིཏུཾ ཨསཀྑི, ཛཊཾ ཚིནྡིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི. ཏཏོ པརཾ ཨཱཝཛྫི – ‘‘ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ནིབྦིཛྫིསྶཏི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི. ཨཐ ‘‘དྷམྨཏཱཡ ནིབྦིནྡནྟོ ཨཏིཙིརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི པུརིམནཡེནེཝ མནོསིལཱཏལཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཨཊྛཱསི. རཱཛཔརིསཱ དིསྭཱ ‘‘པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱགཏོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནི མེ པུཏྟོ པཙྩེཀབུདྡྷེན སདྡྷིཾ ཨནུཀྐཎྛིཏོ ཝསིསྶཏཱི’’ཏི པམུདིཏམནོ ཧུཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཡཱཙིཏྭཱ པཎྞསཱལཱདིཝཱཝིཧཱརཙངྐམཱདིསབྦཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱསེསི. སོ ཏཏྠ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཀུམཱརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི? ‘‘ཨཧཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན ཨཱིདིསཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ‘‘བྷནྟེ, ཀཱིདིསཱ ཧོནྟི, ཀིཾ ¶ མཡ྄ཧཾ ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ན པེཀྑསི, ནནུ ཏེ མཱཏཱ ཝཱིསཏིསཧསྶིཏྠཱིཏི སདྡྷིཾ པུབྦཎྷསམཡེ ཨཱགཙྪནྟཱི ཨུཡྻཱནཾ ཨཝིཝིཏྟཾ ཀརོཏི, པིཏཱ ཙསྶ མཧཏཱ བལཀཱཡེན སཱཡནྷསམཡེ ཛགྒནཀཔརིསཱ སཀལཾ རཏྟིཾ, པབྦཛིཏཱ ནཱམ ཏཝ སདིསཱ ན ཧོནྟི, ཨཱིདིསཱ པན ཧོནྟཱི’’ཏི ཏཏྠ ཋིཏསྶེཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཧིམཝནྟེ ཨཉྙཏརཾ ཝིཧཱརཾ དསྶེསི. སོ ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏེ ཙ ཙངྐམནྟེ ཙ རཛནཀཀམྨསཱུཙིཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟེ ཙ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཨིདྷ ནཱགཙྪཐ, པབྦཛྫཱ ཙ ཏུམྷེཧི ཨནུཉྙཱཏཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱམ, པབྦཛྫཱ ཨནུཉྙཱཏཱ, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཎཱ ནཱམ ཨཏྟནོ ནིསྶརཎཾ ཀཱཏུཾ, པདེསཉྩ ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ གནྟུཾ ལབྷནྟི, ཨེཏྟཀཾཝ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨཊྛཱན ཏཾ སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡཾ ཕསྶཡེ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིནྟི ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷུགཱཐཾ ཝཏྭཱ དིསྶམཱནོཡེཝ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ གཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ སོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨཱརཀྑཔུརིསོཔི ‘‘སཡིཏོ ཀུམཱརོ, ཨིདཱནི ཀུཧིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི པམཏྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. སོ ཏསྶ པམཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི. ཏཏྲ ཙ ཋིཏོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཊྛཱནཾ གཏོ. ཏཏྲ ཙ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏོ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནཱ ཝུཏྟཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཊྛཱན ཏནྟི ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ཨཀཱརཎཾ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུནཱསིཀལོཔོ ཀཏོ ‘‘ཨརིཡསཙྩཱན ¶ དསྶན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༥.༡༡; སུ. ནི. ༢༧༠) ཝིཡ. སངྒཎིཀཱརཏསྶཱཏི གཎཱབྷིརཏསྶ. ཡནྟི ཀཱརཎཝཙནམེཏཾ ‘‘ཡཾ ཧིརཱིཡཏི ཧིརཱིཡིཏབྦེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༣༠) ཝིཡ. ཕསྶཡེཏི ཨདྷིགཙྪེ. སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིནྟི ལོཀིཡསམཱཔཏྟིཾ. སཱ ཧི ཨཔྤིཏཔྤིཏསམཡེ ཨེཝ པཙྩཏྠིཀེཧི ཝིམུཙྩནཏོ ‘‘སཱམཡིཀཱ ཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིཾ. ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ན ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏི སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡེན ཀཱརཎེན ཝིམུཏྟིཾ ཕསྶཡེ ཨིཏི ཨེཏཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷུསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝཙོ ནིསམྨ སངྒཎིཀཱརཏིཾ པཧཱཡ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟོ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཨཱཧ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཊྛཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༡༡༡. དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཐཱ སཱིཏཱདཱིནཾ པཊིགྷཱཏཀཱནི ཨུཎྷཱདཱིནི ཨཏྠི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཝཾ ཝཊྚཔཊིགྷཱཏཀཾ ཝིཝཊྚཾ, ནོ’’ཏི? སོ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཝིཝཊྚཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ཏེ ‘‘ཛཱནཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ཏཏོ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སསྶཏུཙྪེདཾ ཀཐེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཨིམེ ན ཛཱནནྟི, སབྦེཔིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ’’ཏི ¶ སཡམེཝ ཏེསཾ ཝིལོམཏཉྩ ཨཡུཏྟཏཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཝཊྚཔཊིགྷཱཏཀཾ ཝིཝཊྚཾ ཨཏྠི, ཏཾ གཝེསིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨིམཉྩ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྱཱཀརཎགཱཐཉྩ.

ཏསྶཏྠོ – དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི. ཏཱནི ཧི མགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཊྛེན ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིལོམཊྛེན ཙ ཝིསཱུཀཱནི, ཨེཝཾ དིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཱནི, དིཊྛི ཨེཝ ཝཱ ཝིསཱུཀཱནི དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི. ཨུཔཱཏིཝཏྟོཏི དསྶནམགྒེན ཨཏིཀྐནྟོ. པཏྟོ ནིཡཱམནྟི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨཏཱཡ སམྦོདྷིཔརཱཡཎཏཱཡ ཙ ནིཡཏབྷཱཝཾ ཨདྷིགཏོ, སམྨཏྟནིཡཱམསངྑཱཏཾ ཝཱ པཋམམགྒནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཋམམགྒཀིཙྩནིཔྥཏྟི ཙ ཏསྶ པཊིལཱབྷོ ཙ ཝུཏྟོ. ཨིདཱནི པཊིལདྡྷམགྒོཏི ཨིམིནཱ སེསམགྒཔཊིལཱབྷཾ དསྶེཏི. ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷཱིཏི ཨུཔྤནྣཔཙྩེཀབོདྷིཉཱཎོ ཨམྷི. ཨེཏེན ཕལཾ དསྶེཏི. ཨནཉྙནེཡྻོཏི ཨཉྙེཧི ཨིདཾ སཙྩནྟི ན ནེཏབྦོ. ཨེཏེན སཡམྦྷུཏཾ དསྶེཏི, པཏྟེ ཝཱ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎེ ¶ ཨཉྙནེཡྻཏཱཡ ཨབྷཱཝཱ སཡཾཝསིཏཾ. སམཐཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, ཨཱདིམགྒེན ནིཡཱམཾ པཏྟོ, སེསེཧི པཊིལདྡྷམགྒོ, ཕལཉཱཎེན ཨུཔྤནྣཉཱཎོ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྟནཱཝ ཨདྷིགཏོཏི ཨནཉྙནེཡྻོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

དིཊྛཱིཝིསཱུཀགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༢. ནིལློལུཔོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར སཱུདོ ཨནྟརབྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི མནུཉྙདསྶནཾ སཱདུརསཾ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ མེ རཱཛཱ དྷནམནུཔྤཱདེཡྻཱ’’ཏི. ཏཾ རཉྙོ གནྡྷེནེཝ བྷོཏྟུཀམྱཏཾ ཛནེསི, མུཁེ ཁེལ༹ཾ ཨུཔྤཱདེཏི. པཋམཀབལེ༹ པན མུཁེ པཀྑིཏྟམཏྟེ སཏྟརསཧརཎིསཧསྶཱནི ཨམཏེནེཝ ཕུསིཏཱནི ¶ ཨཧེསུཾ. སཱུདོ ‘‘ཨིདཱནི མེ དསྶཏི, ཨིདཱནི མེ དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. རཱཛཱཔི ‘‘སཀྐཱརཱརཧོ སཱུདོ’’ཏི ཙིནྟེསི, ‘‘རསཾ སཱཡིཏྭཱ པན སཀྐརོནྟཾ མཾ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪེཡྻ ‘ལོལོ ཨཡཾ རཱཛཱ རསགརུཀོ’’’ཏི ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཨེཝཾ ཡཱཝ བྷོཛནཔརིཡོསཱནཾ, ཏཱཝ སཱུདོ ‘‘ཨིདཱནི དསྶཏི, ཨིདཱནི དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. རཱཛཱཔི ཨཝཎྞབྷཡེན ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཏཏོ སཱུདོ ¶ ‘‘ནཏྠི མཉྙེ ཨིམསྶ རཉྙོ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎ’’ནྟི. དུཏིཡདིཝསེ ཨསཱདུརསཾ ཨུཔནཱམེསི. རཱཛཱ བྷུཉྫནྟོ ‘‘ནིགྒཧཱརཧོ ཝཏ, བྷོ, ཨཛྫ སཱུདོ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི པུབྦེ ཝིཡ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཝཎྞབྷཡེན ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཏཏོ སཱུདོ ‘‘རཱཛཱ ནེཝ སུནྡརཾ ནཱསུནྡརཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སབྦཾ པརིབྦཡཾ ཨཏྟནཱཝ གཧེཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ པཙིཏྭཱ རཉྙོ དེཏི. རཱཛཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ལོབྷོ, ཨཧཾ ནཱམ ཝཱིསཏི ནགརསཧསྶཱནི བྷུཉྫནྟོ ཨིམསྶ ལོབྷེན བྷཏྟམཏྟམྤི ན ལབྷཱམཱི’’ཏི ནིབྦིཛྫིཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནིལློལུཔོཏི ཨལོལུཔོ. ཡོ ཧི རསཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཧོཏི, སོ བྷུསཾ ལུཔྤཏི པུནཔྤུནཾ ལུཔྤཏི, ཏེན ‘‘ལོལུཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨེས ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ནིལློལུཔོ’’ཏི ཨཱཧ. ནིཀྐུཧོཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡསྶ ཏིཝིདྷཾ ཀུཧནཝཏྠུ ནཏྠི, སོ ‘‘ནིཀྐུཧོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ མནུཉྙབྷོཛནཱདཱིསུ ཝིམྷཡམནཱཔཛྫནཏོ ནིཀྐུཧོཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. ནིཔྤིཔཱསོཏི ཨེཏྠ པཱཏུམིཙྪཱ པིཔཱསཱ, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝེན ནིཔྤིཔཱསོ, སཱདུརསལོབྷེན བྷོཏྟུཀམྱཏཱཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིམྨཀྑོཏི ཨེཏྠ པརགུཎཝིནཱསནལཀྑཎོ མཀྑོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝེན ནིམྨཀྑོ. ཨཏྟནོ གིཧིཀཱལེ སཱུདསྶ གུཎམཀྑནཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོཏི ཨེཏྠ རཱགཱདཡོ ཏཡོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི ཙ ཏཱིཎཱིཏི ཚ དྷམྨཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཔྤསནྣཊྛེན ¶ སཀབྷཱཝཾ ཝིཛཧཱཔེཏྭཱ པརབྷཱཝཾ གཎྷཱཔནཊྛེན ཀསཊཊྛེན ཙ ‘‘ཀསཱཝཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ? རཱགཀསཱཝོ, དོསཀསཱཝོ, མོཧཀསཱཝོ. ཨིམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ. ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཔརེཔི ཏཡོ ཀསཱཝཱ? ཀཱཡཀསཱཝོ, ཝཙཱིཀསཱཝོ, མནོཀསཱཝོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༢༤).

ཏེསུ མོཧཾ ཋཔེཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཀསཱཝཱནཾ ཏེསཉྩ སབྦེསཾ མཱུལབྷཱུཏསྶ མོཧསྶ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ. ཏིཎྞཾ ཨེཝ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀསཱཝཱནཾ མོཧསྶ ཙ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ. ཨིཏརེསུ ནིལློལུཔཏཱདཱིཧི ¶ རཱགཀསཱཝསྶ, ནིམྨཀྑཏཱཡ དོསཀསཱཝསྶ ¶ ནིདྡྷནྟབྷཱཝོ སིདྡྷོ ཨེཝ. ནིརཱསཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. སབྦལོཀེ བྷཝིཏྭཱཏི སཀལལོཀེ, ཏཱིསུ བྷཝེསུ དྭཱདསསུ ཝཱ ཨཱཡཏནེསུ བྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱཝིརཧིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཡོཔི པཱདེ ཝཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཀོ ཙརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ.

ནིལློལུཔགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༣. པཱཔཾ སཧཱཡནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ མནུསྶེ ཀོཊྛཱགཱརཏོ པུརཱཎདྷཉྙཱདཱིནི བཧིདྡྷཱ ནཱིཧརནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཨིད’’ནྟི ཨམཙྩེ པུཙྪི. ཨམཙྩཱ ‘‘ཨིདཱནི, མཧཱརཱཛ, ནཝདྷཉྙཱདཱིནི ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི, ཏེསཾ ཨོཀཱསཾ ཀཱཏུཾ ཨིམེ མནུསྶཱ པུརཱཎདྷཉྙཱདཱིནི ཚཌྜེནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཨིཏྠཱགཱརབལཀཱཡཱདཱིནཾ ཝཏྟཾ པརིཔུཎྞ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, པརིཔུཎྞ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, དཱནསཱལཾ ཀཱརེཐ, དཱནཾ དསྶཱམི, མཱ ཨིམཱནི དྷཉྙཱནི ཨནུཔཀཱརཱནི ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ ཨཉྙཏརོ དིཊྛིགཏིཀོ ཨམཙྩོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ནཏྠི དིནྣ’’ནྟི ཨཱརབྦྷ ཡཱཝ ‘‘བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནིཝཱརེསི. རཱཛཱ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཀོཊྛཱགཱརེ ཝིལུམྤནྟེ དིསྭཱ ཏཐེཝ ཨཱཎཱཔེསི. སོཔི ཏཏིཡམྤི ནཾ ‘‘མཧཱརཱཛ, དཏྟུཔཉྙཏྟཾ ཡདིདཾ དཱན’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ནིཝཱརེསི. སོ ‘‘ཨརེ, ཨཧཾ ཨཏྟནོ སནྟཀམྤི ན ལབྷཱམི དཱཏུཾ, ཀིཾ མེ ཨིམེཧི པཱཔསཧཱཡེཧཱི’’ཏི ནིབྦིནྣོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཉྩ པཱཔསཧཱཡཾ གརཧནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐམཱཧ.

ཏསྶཱཡཾ ¶ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ དསཝཏྠུཀཱཡ པཱཔདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔོ, པརེསམྤི ཨནཏྠཾ པསྶཏཱིཏི ཨནཏྠདསྶཱི, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིམྷི ཙ ཝིསམེ ནིཝིཊྛོ, ཏཾ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ, ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ. སཡཾ ན སེཝེཏི ཨཏྟནོ ཝསེན ཏཾ ན སེཝེཡྻ. ཡདི པན པརསྶ ཝསོ ཧོཏི, ཀིཾ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པསུཏནྟི པསཊཾ, དིཊྛིཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠ ལགྒནྟི ཨཏྠོ. པམཏྟནྟི ཀཱམགུཎེསུ ཝོསྶཊྛཙིཏྟཾ, ཀུསལབྷཱཝནཱརཧིཏཾ ཝཱ. ཏཾ ¶ ཨེཝརཱུཔཾ སཧཱཡཾ ན ¶ སེཝེ ན བྷཛེ ན པཡིརུཔཱསེ, ཨཉྙདཏྠུ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

པཱཔསཧཱཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༤. བཧུསྶུཏནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨཊྛ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱཏིཨཱདི སབྦཾ ཨནཝཛྫབྷོཛཱིགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – པཙྩེཀབུདྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, བཧུསྶུཏཱ ནཱམཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཨཧཾ སུཏབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ, སུཏེན ཏིཏྟིཾ ན གཙྪཱམི, ཧནྡ, ནེསཾ སནྟིཀེ ཝིཙིཏྲནཡདྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ པརིཝིསིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ སངྒྷཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘དྷམྨཀཐཾ, བྷནྟེ, ཀཐེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སུཁིཏོ ཧོཏུ, མཧཱརཱཛ, རཱགཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ. རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ ན བཧུསྶུཏོ, དུཏིཡོ བཧུསྶུཏོ བྷཝིསྶཏི, སྭེ ཏསྶ ཝིཙིཏྲདྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེསི. ཨེཝཾ ཡཱཝ སབྦེསཾ པཊིཔཱཊི གཙྪཏི, ཏཱཝ ནིམནྟེསི, ཏེ སབྦེཔི ‘‘དོསཀྑཡོ ཧོཏུ, མོཧཀྑཡོ, གཏིཀྑཡོ, བྷཝཀྑཡོ, ཝཊྚཀྑཡོ, ཨུཔདྷིཀྑཡོ, ཏཎྷཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདཾ ཝིསེསེཏྭཱ སེསཾ པཋམསདིསམེཝ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཧིཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ – ‘‘ཨིམེ ‘བཧུསྶུཏཱ མཡ’ནྟི བྷཎནྟི, ན ཙ ཏེསཾ ཝིཙིཏྲཀཐཱ, ཀིམེཏེཧི ཝུཏྟ’’ནྟི ཏེསཾ ཝཙནཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏུམཱརདྡྷོ. ཨཐ ‘‘རཱགཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ‘‘རཱགེ ཁཱིཎེ དོསོཔི མོཧོཔི ཨཉྙཏརཉྙཏརེཔི ཀིལེསཱ ཁཱིཎཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི ‘‘ནིཔྤརིཡཱཡབཧུསྶུཏཱ ཨིམེ སམཎཱ. ཡཐཱཔི ཧི པུརིསེན མཧཱཔཐཝིཾ ཝཱ ཨཱཀཱསཾ ཝཱ ཨངྒུལིཡཱ ནིདྡིསནྟེན ན ཨངྒུལིམཏྟོཝ པདེསོ ནིདྡིཊྛོ ཧོཏི. ཨཔི ཙ ཁོ པན སཀལཔཐཝཱི ཨཱཀཱསཱ ཨེཝ ནིདྡིཊྛཱ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཨེཀེཀཾ ཨཏྠཾ ནིདྡིསནྟེཧི ཨཔརིམཱཎཱ ཨཏྠཱ ནིདྡིཊྛཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ སོ ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ བཧུསྶུཏོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཏཐཱརཱུཔཾ བཧུསྶུཏབྷཱཝཾ པཏྠེནྟོ ¶ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – བཧུསྶུཏནྟི དུཝིདྷོ བཧུསྶུཏོ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཨཏྠཏོ ནིཁིལོ པརིཡཏྟིབཧུསྶུཏོ ཙ, མགྒཕལཝིཛྫཱབྷིཉྙཱཔཊིཝེདྷཀོ ¶ པཊིཝེདྷབཧུསྶུཏོ ཙ. ཨཱགཏཱགམོ དྷམྨདྷརོ. ཨུལཱ༹རེཧི པན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུལཱ༹རོ. ཡུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ མུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ ཡུཏྟམུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ པཊིབྷཱནཝཱ. པརིཡཏྟིཔརིཔུཙྪཱདྷིགམཝསེན ཝཱ ཏིཝིདྷོ པཊིབྷཱནཝཱ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྶ ཧི པརིཡཏྟི པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཡཏྟིཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡསྶ ཨཏྠཉྩ ཉཱཎཉྩ ལཀྑཎཉྩ ཋཱནཱཊྛཱནཉྩ པརིཔུཙྪནྟསྶ པརིཔུཙྪཱ པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཔུཙྪཱཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡསྶ མགྒཱདཡོ པཊིཝིདྡྷཱ ཧོནྟི, སོ ཨདྷིགམཔཊིབྷཱནཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ. ཏཏོ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠབྷེདཏོ ཝཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠབྷེདཏོ ཝཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཱནི ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི, ཏཏོ ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ཀངྑཱཊྛཱནིཡེསུ ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཝིནེཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ ཨེཝཾ ཀཏསབྦཀིཙྩོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

བཧུསྶུཏགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༥. ཁིཌྜཾ རཏིནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཝིབྷཱུསཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པཱཏོཝ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷཝིབྷཱུསནེཧི ཨཏྟཱནཾ ཝིབྷཱུསཱཔེཏྭཱ མཧཱཨཱདཱསེ སཀལཾ སརཱིརཾ དིསྭཱ ཡཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙེན ཝིབྷཱུསནེན ཝིབྷཱུསཱཔེཏི. ཏསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ བྷཏྟཝེལཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀཱ སམྤཏྟཱ. ཝིཔྤཀཏཝིབྷཱུསིཏོཝ དུསྶཔཊྚེན སཱིསཾ ཝེཋེཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཉྪི. པུནཔི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏོ སཱུརིཡོ ཨོགྒཏོ. ཨེཝཾ དུཏིཡདིཝསེཔི ཏཏིཡདིཝསེཔི. ཨཐསྶ ཨེཝཾ མཎྜནཔྤསུཏསྶ པིཊྛིརོགོ ཨུདཔཱདི. ཏསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧོ རེ, ཨཧཾ སབྦཐཱམེན ཝིབྷཱུསནྟོཔི ཨིམསྨིཾ ཀཔྤཀེ ཝིབྷཱུསནེ ཨསནྟུཊྛོ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ, ལོབྷོ ཙ ནཱམེས ཨཔཱཡགམནཱིཡོ ¶ དྷམྨོ, ཧནྡཱཧཾ ལོབྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཁིཌྜཱ ཙ རཏི ཙ པུབྦེ ཝུཏྟཱཝ. ཀཱམསུཁནྟི ཝཏྠུཀཱམསུཁཾ. ཝཏྠུཀཱམཱཔི ཧི སུཁསྶ ཝིསཡཱདིབྷཱཝེན ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ སུཁཾ སུཁཱནུཔཏིཏ’’ནྟི ¶ (སཾ. ནི. ༣.༦༠). ཨེཝམེཏཾ ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསལོཀེ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨལནྟི ཨཀཏྭཱ, ཨེཏཾ ཏཔྤཀནྟི ཝཱ སཱརབྷཱུཏནྟི ¶ ཝཱ ཨེཝཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨནཔེཀྑམཱནོཏི ཏེན ཨནལངྐརཎེན ཨནཔེཀྑཎསཱིལོ ཨཔིཧཱལུཀོ ནིཏྟཎྷོ. ཝིབྷཱུསཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱིཏི ཏཏྠ ཝིབྷཱུཏཱ དུཝིདྷཱ – ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ. སཱཊཀཝེཋནམཱལཱགནྡྷཱདིཝིབྷཱུསཱ ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ནཱམ. པཏྟམཎྜནཱདིཝིབྷཱུསཱ ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ. ཝིབྷཱུསཱ ཨེཝ ཝིབྷཱུསཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ ཝིབྷཱུསཊྛཱནཱ ཏིཝིདྷཱཡ ཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ཨཝིཏཐཝཙནཏོ སཙྩཝཱདཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཝིབྷཱུསཊྛཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༦. པུཏྟཉྩ ¶ དཱརནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར རཉྙོ པུཏྟོ དཧརཀཱལེཡེཝ ཨབྷིསིཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི. སོ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཝིཡ རཛྫསིརིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ བཧཱུནཾ དུཀྑཾ ཀརོམི, ཀིཾ མེ ཨེཀབྷཏྟཏྠཱཡ ཨིམིནཱ པཱཔེན, ཧནྡ, སུཁམུཔྤཱདེམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ དྷནཱནཱིཏི མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡསངྑསིལཱཔཝཱལ༹རཛཏཛཱཏརཱུཔཱདཱིནི རཏནཱནི. དྷཉྙཱནཱིཏི སཱལིཝཱིཧིཡཝགོདྷུམཀངྒུཝརཀཀུདྲཱུསཀཔྤབྷེདཱནི སཏྟ སེསཱཔརཎྞཱནི ཙ. བནྡྷཝཱནཱིཏི ཉཱཏིབནྡྷུགོཏྟབནྡྷུམིཏྟབནྡྷུསིཔྤབནྡྷུཝསེན ཙཏུབྦིདྷབནྡྷཝེ. ཡཐོདྷིཀཱནཱིཏི སཀསཀཨོདྷིཝསེན ཋིཏཱནིཡེཝ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པུཏྟདཱརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༧. སངྒོ ཨེསོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར པཱདལོལབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ པཱཏོཝ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཏིཝིདྷཱནི ནཱཊཀཱནི པསྶཏི. ཏིཝིདྷཱ ནཱམ ནཱཊཀཱ པུབྦརཱཛཏོ ཨཱགཏཾ, ཨནནྟརརཱཛཏོ ཨཱགཏཾ, ཨཏྟནོ ཀཱལེ ཨུཊྛིཏནྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ དཧརནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ‘‘རཱཛཱནཾ རམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི སཀྐསྶ དེཝཱནམིནྡསྶ ཨཙྪརཱཡོ ཝིཡ ཨཏིམནོཧརཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཡོཛེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཨནཙྪརིཡམེཏཾ དཧརཱན’’ནྟི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ, ཏཱཔི ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཏཐེཝ ཨཀཾསུ. སོ ཏཏྠཔི ཏཐེཝ ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཧལླཀནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ ¶ , ཏཱཔི ཏཐེཝ ¶ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏཱནཾ ཏཱསཾ མཧལླཀབྷཱཝེན ཨཊྛིཀཱིལ༹ནསདིསཾ ནཙྩཾ དིསྭཱ གཱིཏཉྩ ཨམདྷུརཾ སུཏྭཱ པུནདེཝ དཧརནཱཊཀཔཱསཱདཾ, པུན མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཔཱསཱདནྟི ཨེཝམྤི ཝིཙརིཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨསནྟུཊྛོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཙྪརཱཡོ ཝིཡ མཾ རམཱཔེཏུཀཱམཱ སབྦཐཱམེན ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཡོཛེསུཾ. སྭཱཧཾ ཀཏྠཙི ཨསནྟུཊྛོ ལོབྷཾ ཝཌྜྷེམི. ལོབྷོ ཙ ནཱམེས ཨཔཱཡགམནཱིཡོ དྷམྨོ, ཧནྡཱཧཾ ལོབྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – སངྒོ ཨེསོཏི ཨཏྟནོ ཨུཔབྷོགཾ ནིདྡིསཏི. སོ ཧི སཛྫནྟི ཏཏྠ པཱཎིནོ ཀདྡམེ པཝིཊྛོ ཧཏྠཱི ཝིཡཱཏི སངྒོ. པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱནྟི ཨེཏྠ པཉྩཀཱམགུཎཱུཔབྷོགཀཱལེ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱཡ ཨུཔྤཱདེཏབྦཏོ ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཔརིཡཱཔནྣཏོ ཝཱ ལཱམཀཊྛེན སོཁྱཾ པརིཏྟཾ, ཝིཛྫུཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏནཙྩདསྶནསུཁཾ ཨིཝ ཨིཏྟརཾ, ཏཱཝཀཱལིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཝེཏྠ བྷིཡྻོཏི ཨེཏྠ ཙ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦) ཝུཏྟོ, སོ ཡམིདཾ ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ, ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན སིཔྤཊྛཱནེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཡདི མུདྡཱཡ ཡདི གཎནཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༦༧) ནཡེནེཏྠ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཔྤོ ཨུདཀབིནྡུམཏྟོ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ དུཀྑམེཝ བྷིཡྻོ བཧུ, ཙཏཱུསུ སམུདྡེསུ ཨུདཀསདིསཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཝེཏྠ ¶ བྷིཡྻོ’’ཏི. གལོ༹ ཨེསོཏི ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནཝསེན བལི༹སོ ཝིཡ ཨེསོ, ཡདིདཾ པཉྩཀཱམགུཎཱ. ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱཏི ཨེཝཾ ཛཱནིཏྭཱ བུདྡྷིམཱ པཎྜིཏོ པུརིསོ སབྦམེཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

སངྒགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༨. སནྡཱལཡིཏྭཱནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨནིཝཏྟབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ སངྒཱམཾ ཨོཏིཎྞོ ཨཛིནིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཙྩཾ ཨཱརདྡྷོ ཨནིཊྛཔེཏྭཱ ན ནིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝཾ ¶ སཉྫཱནིཾསུ. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪཏི. ཏེན ཙ སམཡེན དཝཌཱཧོ ཨུཊྛཱསི. སོ ཨགྒི སུཀྑཱནི ཙེཝ ཧརིཏཱནི ཙ ཏིཎཱདཱིནི དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ ཨེཝ གཙྪཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ‘‘ཡཐཱཡཾ དཝཌཱཧོ, ཨེཝམེཝ ཨེཀཱདསཝིདྷོ ཨགྒི སབྦེ སཏྟེ དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ གཙྪཏི མཧཱདུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨིམསྶ དུཀྑསྶ ནིཝཏྟནཏྠཾ ཨཡཾ ཨགྒི ཝིཡ ཨརིཡམགྒཉཱཎགྒིནཱ ¶ ཀིལེསེ དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི? ཏཏོ མུཧུཏྟཾ གནྟྭཱ ཀེཝཊྚེ ཨདྡས ནདིཡཾ མཙྪེ གཎྷནྟེ. ཏེསཾ ཛཱལནྟརེ པཝིཊྛོ ཨེཀོ མཧཱམཙྪོ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ པལཱཡི. ཏེ ‘‘མཙྪོ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ གཏོ’’ཏི སདྡམཀཾསུ. རཱཛཱ ཏམྤི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡམགྒཉཱཎེན ཏཎྷཱདིཊྛིཛཱལཾ བྷེཏྭཱ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི? སོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི, ཨིམཉྩ ཨུདཱནགཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཱ དུཏིཡཔཱདེ ཛཱལནྟི སུཏྟམཡཾ ཝུཙྩཏི. ཨམྦཱུཏི ཨུདཀཾ, ཏཏྠ ཙརཏཱིཏི ཨམྦུཙཱརཱི, མཙྪསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སལིལེ ཨམྦུཙཱརཱི སལིལམྦུཙཱརཱི. ཏསྨིཾ ནདཱིསལིལེ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ གཏཨམྦུཙཱརཱིཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏིཡཔཱདེ དཌྜྷནྟི དཌྜྷཊྛཱནཾ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཨགྒི དཌྜྷཊྛཱནཾ པུན ན ནིཝཏྟཏི, ན ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨཱགཙྪཏི, ཨེཝཾ མགྒཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཀཱམགུཎཊྛཱནཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨནཱགཙྪནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སནྡཱལགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡༩. ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཙཀྑུལོལབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པཱདལོལབྲཧྨདཏྟོ ཝིཡ ནཱཊཀདསྶནཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སོ ཨསནྟུཊྛོ ཏཏྠ ཏཏྠ གཙྪཏི. ཨཡཾ ཏཾ ཏཾ ནཱཊཀཾ དིསྭཱ ཨཏཱིཝ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ནཱཊཀདསྶནཔརིཝཏྟནེན ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཀིར ནཱཊཀདསྶནཏྠཾ ཨཱགཏཾ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊུམྦིཡབྷརིཡཾ དིསྭཱ རཱགཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏཏོ སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ པུན ‘‘ཨརེ, ཨཧཾ ཨིམཾ ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཨཔཱཡཔརིཔཱུརཀོ བྷཝིསྶཱམི, ཧནྡ, ནཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ ཏཔྤཊིཔཀྑགུཎདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཧེཊྛཱཁིཏྟཙཀྑུ, སཏྟགཱིཝཊྛིཀཱནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ པརིཝཛྫནགཧེཏབྦདསྶནཏྠཾ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏུ ཧནུཀཊྛིནཱ ཧདཡཊྛིཾ སངྒྷཊྚེནྟོ. ཨེཝཉྷི ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱ ན སམཎསཱརུཔྤཱ ཧོཏི. ན ཙ པཱདལོལོཏི ཨེཀསྶ དུཏིཡོ, དྭིནྣཾ ཏཏིཡོཏི ཨེཝཾ གཎམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏུཀཱམཏཱཡ ཀཎྜཱུཡམཱནཔཱདོ ཝིཡ ཨབྷཝནྟོ, དཱིགྷཙཱརིཀཨནིཝཏྟཙཱརིཀཝིརཏོ. གུཏྟིནྡྲིཡོཏི ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨིདྷ མནིནྡྲིཡསྶ ཝིསུཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཝུཏྟཱཝསེསཝསེན ཙ གོཔིཏིནྡྲིཡོ. རཀྑིཏམཱནསཱནོཏི མཱནསཾ ཨེཝ མཱནསཱནཾ, ཏཾ རཀྑིཏམསྶཱཏི ¶ རཀྑིཏམཱནསཱནོ. ཡཐཱ ཀིལེསེཧི ན ཝིལུཔྤཏི, ཨེཝཾ རཀྑིཏཙིཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཝསྶུཏོཏི ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེསུ ཏེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཀིལེསཨནྭསྶཝཝིརཧིཏོ. ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོཏི ཀིལེསགྒཱིཧི ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨནཝསྶུཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༠. ཨོཧཱརཡིཏྭཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙོཔི ཙཱཏུམཱསིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཙཏུམཱསེ ཙཏུམཱསེ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམམཱསེ ཨུཡྻཱནཾ པཝིསནྟོ ཨུཡྻཱནདྭཱརེ པཏྟསཉྪནྣཾ པུཔྥཱལངྐཏསཱཁཱཝིཊཔཾ པཱརིཙྪཏྟཀཀོཝིལཱ༹རཾ དིསྭཱ ཨེཀཾ པུཔྥཾ གཧེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཏཏོ ‘‘རཉྙཱ ཨགྒཔུཔྥཾ གཧིཏ’’ནྟི ཨཉྙཏརོཔི ཨམཙྩོ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ཋིཏོ ཨེཀམེཝ པུཔྥཾ ཨགྒཧེསི. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན སབྦོ ¶ བལཀཱཡོ ཨགྒཧེསི. པུཔྥེཧི ཨནསྶཱདེནྟཱ པཏྟམྤི གཎྷིཾསུ. སོ རུཀྑོ ནིཔྤཏྟཔུཔྥོ ཁནྡྷམཏྟོཝ ཨཧོསི. རཱཛཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨུཡྻཱནཱ ནིཀྑམནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀཏོ ཨཡཾ རུཀྑོ, མམཱགམནཝེལཱཡ མཎིཝཎྞསཱཁནྟརེསུ པཝཱལ༹སདིསཔུཔྥཱལངྐཏོ ཨཧོསི, ཨིདཱནི ནིཔྤཏྟཔུཔྥོ ཛཱཏོ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཏསྶེཝ ཨཝིདཱུརེ ཨཔུཔྥིཏརུཀྑཾ སཉྪནྣཔལཱསཾ ཨདྡས. དིསྭཱ ཙསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ རུཀྑོ པུཔྥབྷརིཏསཱཁཏྟཱ བཧུཛནསྶ ལོབྷནཱིཡོ ཨཧོསི, ཏེན མུཧུཏྟེནེཝ ¶ བྱསནཾ པཏྟོ. ཨཡཾ པནཉྙོ ཨལོབྷནཱིཡཏྟཱ ཏཐེཝ ཋིཏོ. ཨིདཉྩཱཔི རཛྫཾ པུཔྥིཏརུཀྑོ ཝིཡ ལོབྷནཱིཡཾ, བྷིཀྑུབྷཱཝོ པན ཨཔུཔྥིཏརུཀྑོ ཝིཡ ཨལོབྷནཱིཡོ. ཏསྨཱ ཡཱཝ ཨིདམྤི ཨཡཾ རུཀྑོ ཝིཡ ན ཝིལུཔྤཏི, ཏཱཝ ཨཡམཉྙོ སཉྪནྣཔཏྟོ ཡཐཱ པཱརིཙྪཏྟཀོ, ཨེཝཾ ཀཱསཱཝེན སཉྪནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛེཡྻ’’ནྟི. སོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱཏི ཨིམསྶ པཱདསྶ གེཧཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀཱསཱཡཝཏྠནིཝཏྠོ ཧུཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

པཱརིཙྪཏྟཀགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏིཡཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༡༢༡. རསེསཱུཏི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ ཨམཙྩཔུཏྟེཧི པརིཝུཏོ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ ཀཱིལ༹ཏི. ཏསྶ སཱུདོ སབྦམཾསཱནཾ རསཾ གཧེཏྭཱ ཨཏཱིཝ སུསངྑཏཾ ཨམཏཀཔྤཾ ཨནྟརབྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི. སོ ཏཏྠ གེདྷམཱཔནྣོ ཀསྶཙི ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ ཨཏྟནཱཝ བྷུཉྫི. ཨུདཀཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཨཏིཝིཀཱལེ ནིཀྑནྟོ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བྷུཉྫི. ཡེཧི སདྡྷིཾ པུབྦེ བྷུཉྫཏི, ན ཏེསཾ ཀཉྩི སརི. ཨཐ པཙྪཱ པཊིསངྑཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཧོ! མཡཱ པཱཔཾ ཀཏཾ, ཡྭཱཡཾ རསཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏོ སབྦཛནཾ ཝིསྶརིཏྭཱ ཨེཀཀོཝ བྷུཉྫིཾ, ཧནྡ, ནཾ རསཏཎྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ ཏཔྤཊིཔཀྑགུཎདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ རསེསཱུཏི ཨམྦིལམདྷུརཏིཏྟཀཀཊུཀལོཎཁཱརིཀཀསཱཝཱདིབྷེདེསུ སཱཡནཱིཡེསུ. གེདྷཾ ཨཀརནྟི གིདྡྷིཾ ཨཀརོནྟོ, ཏཎྷཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལོལོཏི ‘‘ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམི, ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ རསཝིསེསེསུ ཨནཱཀུལོ. ཨནཉྙཔོསཱིཏི པོསེཏབྦཀསདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདིཝིརཧིཏོ. ཀཱཡསནྡྷཱརཎམཏྟེན སནྟུཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པུབྦེ ཨུཡྻཱནེ རསེསུ གེདྷཀརཎསཱིལོ ཨཉྙཔོསཱི ཨཱསིཾ, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ལོལོ ཧུཏྭཱ རསེསུ གེདྷཾ ཀརོཏི, ཏཾ ¶ ཏཎྷཾ ཧིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ ཏཎྷཱམཱུལཀསྶ ཨཉྙསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶཱནིབྦཏྟཱཔནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཏྠབྷཉྫནཀཊྛེན ཀིལེསཱ ‘‘ཨཉྙེ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཨཔོསནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. སཔདཱནཙཱརཱིཏི ཨཝོཀྐམྨཙཱརཱི ཨནུཔུབྦཙཱརཱི, གྷརཔཊིཔཱཊིཾ ཨཚཌྜེཏྭཱ ཨཌྜྷཀུལཉྩ དལིདྡཀུལཉྩ ནིརནྟརཾ པིཎྜཱཡ པཝིསམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀིལེསཝསེན ཨལགྒཙིཏྟོ, ཙནྡོཔམོ ནིཙྩནཝཀོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

རསགེདྷགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༢. པཧཱཡ པཉྩཱཝརཎཱནཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིསམྤདཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཉྩཱཝརཎཱནཱིཏི པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི ཨེཝ, ཏཱནི ཨུརགསུཏྟེ (སུ. ནི. ༡ ཨཱདཡོ) ཨཏྠཏོ ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི པན ཡསྨཱ ཨབྦྷཱདཡོ ཝིཡ ཙནྡསཱུརིཡེ ཙེཏོ ཨཱཝརནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི ཨུཔཙཱརེན ཝཱ ཨཔྤནཱཡ ཝཱ པཧཱཡ ཝིཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཨུཔཀྐིལེསེཏི ཨུཔགམྨ ཙིཏྟཾ ཝིབཱདྷེནྟེ ཨཀུསལདྷམྨེ, ཝཏྠོཔམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༧༠ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཝཱ. བྱཔནུཛྫཱཏི པནུདིཏྭཱ, ཝིཔསྶནཱམགྒེན པཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེཏི ཨནཝསེསེ. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱསམྤནྣོ པཋམམགྒེན དིཊྛིནིསྶཡསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨནིསྶིཏོ, སེསམགྒེཧི ཚེཏྭཱ ཏེདྷཱཏུཀཾ ¶ སིནེཧདོསཾ, ཏཎྷཱརཱགནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིནེཧོ ཨེཝ ཧི གུཎཔཊིཔཀྑཏོ སིནེཧདོསོཏི ཝུཏྟོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱཝརཎགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༣. ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོཔི ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིསམྤདཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ, ཚཌྜེཏྭཱ ཝིཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ ¶ . སུཁཉྩ དུཀྑནྟི ཀཱཡིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. སོམནསྶདོམནསྶནྟི ཙེཏསིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. ཨུཔེཀྑནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔེཀྑཾ. སམཐནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཾ ཨེཝ. ཝིསུདྡྷནྟི པཉྩནཱིཝརཎཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁསངྑཱཏེཧི ནཝཧི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཏིསུདྡྷཾ, ནིདྡྷནྟསུཝཎྞམིཝ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསནྟི ཨཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཉྩ དུཀྑཉྩ པུབྦེཝ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཡེཝ དུཀྑཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཡེཝ སུཁནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུན ཨཱདིཏོ ཝུཏྟཾ ཙ-ཀཱརཾ པརཏོ ནེཏྭཱ ‘‘སོམནསྶཾ དོམནསྶཉྩ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན པུབྦེཝཱ’’ཏི ཨདྷིཀཱརོ. ཏེན སོམནསྶཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ, དོམནསྶཉྩ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཡེཝཱཏི དཱིཔེཏི. ཨེཏཱནི ཧི ཨེཏེསཾ པརིཡཱཡཏོ པཧཱནཊྛཱནཱནི. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན དུཀྑསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, དོམནསྶསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སུཁསྶ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སོམནསྶསྶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཧཱནཊྛཱནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) སབྦཾ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༦༥) ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ པུབྦེཝཱཏི ཏཱིསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨེཝམེཏྠ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ སོམནསྶཾ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨེཀོ ཙརེཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཝིཔིཊྛིགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༤. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི ¶ ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར པཙྩནྟརཱཛཱ སཧསྶཡོདྷབལཀཱཡོ རཛྫེན ཁུདྡཀོ, པཉྙཱཡ མཧནྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཧཾ ཁུདྡཀོ རཛྫེན, པཉྙཝཏཱ པན སཀྐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སཱམནྟརཉྙོ དཱུཏཾ པཱཧེསི – ‘‘སཏྟཱཧབྦྷནྟརེ མེ རཛྫཾ ཝཱ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. ཏཏོ སོ ཨཏྟནོ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ ཏུམྷེ ཨནཱཔུཙྪཱཡེཝ སཱཧསཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཨམུཀསྶ རཉྙོ ཨེཝཾ པེསིཏཾ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སོ དཱུཏོ ནིཝཏྟེཏུ’’ནྟི. ‘‘ན སཀྐཱ, གཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཝིནཱསིཏམྷཱ ཏཡཱ, ཏེན ཧི དུཀྑཾ ཨཉྙསྶ སཏྠེན མརིཏུཾ, ཧནྡ, མཡཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཧརིཏྭཱ མརཱམ, ཨཏྟཱནཾ པཧརིཏྭཱ མརཱམ, ཨུབྦནྡྷཱམ, ཝིསཾ ཁཱདཱམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཨེཏེསུ ཨེཀམེཀོ ¶ མརཎམེཝ སཾཝཎྞེཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམེཧི, ཨཏྠི, བྷཎེ, མཡ྄ཧཾ ཡོདྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ‘‘ཨཧཾ མཧཱརཱཛ ཡོདྷོ, ཨཧཾ མཧཱརཱཛ ཡོདྷོ’’ཏི ཡོདྷསཧསྶཾ ཨུཊྛཧི.

རཱཛཱ ‘‘ཨེཏེ ཨུཔཔརིཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི མཧནྟཾ ཙིཏཀཾ སཛྫཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ, བྷཎེ, ཨིདཾ སཱཧསཾ ཀཏཾ, ཏཾ མེ ཨམཙྩཱ པཊིཀྐོསནྟི, སྭཱཧཾ ཙིཏཀཾ པཝིསིསྶཱམི. ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ པཝིསིསྶཏི, ཀེན མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཏྟ’’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཉྩསཏཱ ཡོདྷཱ ཨུཊྛཧིཾསུ ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, པཝིསིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ཨིཏརེ པཉྩསཏེ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ དཱནི, ཏཱཏཱ, ཀིཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ནཱཡཾ, མཧཱརཱཛ, པུརིསཀཱརོ, ཨིཏྠིཙརིཡཱ ཨེསཱ, ཨཔིཙ མཧཱརཱཛེན པཊིརཉྙོ དཱུཏོ པེསིཏོ, ཏེ མཡཾ ཏེན རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ མརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘པརིཙྩཏྟཾ ཏུམྷེཧི མམ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཏེན ཡོདྷསཧསྶེན པརིཝུཏོ གནྟྭཱ རཛྫསཱིམཱཡ ནིསཱིདི.

སོཔི པཊིརཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨརེ, སོ ཁུདྡཀརཱཛཱ མམ དཱསསྶཱཔི ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི དུསྶིཏྭཱ སབྦཾ བལཀཱཡཾ ཨཱདཱཡ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ནིཀྑམི. ཁུདྡཀརཱཛཱ ཏཾ ཨབྦྷུཡྻཱཏཾ དིསྭཱ བལཀཱཡཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ ན བཧུཀཱ, སབྦེ སམྤིཎྜིཏྭཱ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ སཱིགྷཾ ཨིམསྶ རཉྙོ པུརཏོ ཨུཛུཀཾ ཨེཝ གཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཨཐསྶ ¶ སཱ སེནཱ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཨནྟརམདཱསི. ཏེ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ རཉྙོ ‘‘ཏཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཙྪནྟསྶ ཨདཾསུ. པཊིརཱཛཱ ཏཾ ཨབྷཡཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ ཏསྶ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ སཔཐཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཀཏྭཱ ཏེན སཧ ཨཉྙཾ རཱཛཱནཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཏསྶ རཛྫསཱིམཱཡ ཋཏྭཱ པེསེསི – ‘‘རཛྫཾ ཝཱ མེ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཨཧཾ ཨེཀཡུདྡྷམྤི ¶ ན སཧཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ ནིཡྻཱདེསི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦེ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨནྟེ བཱརཱཎསིརཱཛཱནམྤི ཨགྒཧེསི.

སོ ཨེཀསཏརཱཛཔརིཝུཏོ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫཾ ཨནུསཱསནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ པུབྦེ ཁུདྡཀོ ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཨིདཱནི ཨཏྟནོ ཉཱཎསམྤཏྟིཡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔམཎྜལསྶ ཨིསྶརོ རཱཛཱ ཛཱཏོ. ཏཾ ཁོ པན མེ ཉཱཎཾ ལོཀིཡཝཱིརིཡསམྤཡུཏྟཾ, ནེཝ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམིནཱ ཉཱཎེན ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ གཝེསེཡྻ’’ནྟི. ཏཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ རཛྫཾ དཏྭཱ པུཏྟདཱརཉྩ སཀཛནཔདེཡེཝ ཋཔེཏྭཱ སབྦཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡསམྤཏྟིཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཨསྶཱཏི ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ. ཨེཏེན ཨཏྟནོ མཧཱཝཱིརིཡཏཾ དསྶེཏི. པརམཏྠོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, པརམཏྠསྶ པཏྟི པརམཏྠཔཏྟི, ཏསྶཱ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ. ཨེཏེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷེན པཏྟབྦཾ ¶ ཕལཾ དསྶེཏི. ཨལཱིནཙིཏྟོཏི ཨེཏེན ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷཱནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨལཱིནཏཾ དསྶེཏི. ཨཀུསཱིཏཝུཏྟཱིཏི ཨེཏེན ཋཱནཙངྐམཱདཱིསུ ཀཱཡསྶ ཨནཝསཱིདནཾ དསྶེཏི. དལ༹ྷནིཀྐམོཏི ཨེཏེན ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཾ པདཧནཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱདཱིསུ པདཧནྟོ ‘‘ཀཱཡེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེན མགྒསམྤཡུཏྟཾ ཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. ཏམྤི དལ༹ྷཉྩ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིགཏཏྟཱ, ནིཀྐམོ ཙ སབྦསོ པཊིཔཀྑཱ ནིཀྑནྟཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོཔི དལ༹ྷོ ནིཀྐམོ ཨསྶཱཏི ‘‘དལ༹ྷནིཀྐམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཐཱམབལཱུཔཔནྣོཏི མགྒཀྑཎེ ཀཱཡཐཱམེན ཙ ཉཱཎབལེན ཙ ཨུཔཔནྣོ. ཨཐ ཝཱ ཐཱམབྷཱུཏེན བལེན ¶ ཨུཔཔནྣོ, ཐིརཉཱཎབལཱུཔཔནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏེན ཏསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསམྤཡོགཾ དཱིཔེནྟོ ཡོགཔདྷཱནབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི. པུབྦབྷཱགམཛ྄ཛྷིམཨུཀྐཊྛཝཱིརིཡཝསེན ཝཱ ཏཡོཔི པཱདཱ ཡོཛེཏབྦཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༥. པཊིསལླཱནནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཱཝརཎགཱཐཱཡ ཝིཡ ཨུཔྤཏྟི, ནཏྠི ཀོཙི ཝིསེསོ. ཨཏྠཝཎྞནཱཡ པནསྶཱ པཊིསལླཱནནྟི ཏེཧི ཏེཧི སཏྟསངྑཱརེཧི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ སལླཱནཾ, ཨེཀམནྟསེཝིཏཱ ཨེཀཱིབྷཱཝོ ཀཱཡཝིཝེཀོཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱནནྟི པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ¶ ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ‘‘ཛྷཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི སཏྟསཉྙཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ‘‘ཛྷཱན’’ནི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེཏཾ པཊིསལླཱནཉྩ ཛྷཱནཉྩ ཨརིཉྩམཱནོ ཨཛཧམཱནོ ཨནིསྶཛྫམཱནོ. དྷམྨེསཱུཏི ཝིཔསྶནཱུཔགེསུ པཉྩཀྑནྡྷཱདིདྷམྨེསུ. ནིཙྩནྟི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ. ཨནུདྷམྨཙཱརཱིཏི ཏེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟནེན ཨནུགཏཾ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ ཙརམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨེསཱུཏི ཨེཏྠ དྷམྨཱཏི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུལོམོ དྷམྨོཏི ཨནུདྷམྨོ, ཝིཔསྶནཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ‘‘དྷམྨཱནཾ ནིཙྩཾ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ¶ ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན ‘‘དྷམྨེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ སིཡཱ. ཨཱདཱིནཝཾ སམྨསིཏཱ བྷཝེསཱུཏི ཏཱཡ ཨནུདྷམྨཙཱརིཏཱསངྑཱཏཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིཙྩཱཀཱརཱདིདོསཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ སམནུཔསྶནྟོ ཨེཝཾ ཨིམཱཡ ཀཱཡཙིཏྟཝིཝེཀསིཁཱཔཏྟཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏོཏི ཝཏྟབྦོ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

པཊིསལླཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༦. ཏཎྷཀྑཡནྟི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོཏི. ཏསྶ སརཱིརསོབྷཱཡ ཨཱཝཛྫིཏཧདཡཱ སཏྟཱ པུརཏོ གཙྪནྟཱཔི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏམེཝ ཨུལློཀེནྟི, པཙྪཏོ གཙྪནྟཱཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི གཙྪནྟཱཔི. པཀཏིཡཱ ཨེཝ ཧི བུདྡྷདསྶནེ པུཎྞཙནྡསམུདྡརཱཛདསྶནེ ཙ ཨཏིཏྟོ ལོཀོ. ཨཐ ཨཉྙཏརཱ ཀུཊུམྦིཡབྷརིཡཱཔི ཨུཔརིཔཱསཱདགཏཱ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཛཱནཱཧི ཏཱཝ, བྷཎེ, ‘ཨཡཾ ཨིཏྠཱི སསཱམིཀཱ ཝཱ ཨསཱམིཀཱ ཝཱ’’’ཏི? སོ ཉཏྭཱ ‘‘སསཱམིཀཱ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ ཝཱིསཏིསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཡོ དེཝཙྪརཱཡོ ཝིཡ མཾ ཨེཝ ཨེཀཾ ཨབྷིརམཱཔེནྟི, སོ དཱནཱཧཾ ཨེཏཱཔི ཨཏུསྶིཏྭཱ པརསྶ ཨིཏྠིཡཱ ཏཎྷཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ. སཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཔཱཡམེཝ ཨཱཀཌྜྷཏཱི’’ཏི ཏཎྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཧནྡ, ནཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཏཎྷཀྑཡནྟི ནིབྦཱནཾ, ཨེཝཾ དིཊྛཱདཱིནཝཱཡ ཝཱ ཏཎྷཱཡ ཨཔྤཝཏྟིཾ. ཨཔྤམཏྟོཏི སཱཏཙྩཀཱརཱི, སཀྐཙྩཀཱརཱི. ཨནེལ༹མཱུགོཏི ཨལཱལཱམུཁོ. ཨཐ ཝཱ ཨནེལོ༹ ཙ ཨམཱུགོ ཙ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧིཏསུཁསམྤཱཔཀཾ སུཏམསྶ ཨཏྠཱིཏི སུཏཝཱ, ཨཱགམསམྤནྣོཏི ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི. སཏཱིམཱཏི ཙིརཀཏཱདཱིནཾ ཨནུསྶརིཏཱ. སངྑཱཏདྷམྨོཏི དྷམྨཱུཔཔརིཀྑཱཡ པརིཉྙཱཏདྷམྨོ. ནིཡཏོཏི ཨརིཡམགྒེན ནིཡཏབྷཱཝཔྤཏྟོ. པདྷཱནཝཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསམྤནྣོ. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨེས པཱཋོ ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཝམེཝ ཏེཧི ཨཔྤམཱདཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ ནིཡཱམསམྤཱཔཀེན པདྷཱནེན པདྷཱནཝཱ, ཏེན པདྷཱནེན སམྤཏྟནིཡཱམཏོ ནིཡཏོ, ཏཏོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ སངྑཱཏདྷམྨོ. ཨརཧཱ ཧི པུན སངྑཱཏབྦཱབྷཱཝཏོ ‘‘སངྑཱཏདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡེ ¶ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ, ཡེ ཙ སེཁཱ པུཐཱུ ཨིདྷཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༤༤; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༧). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཏཎྷཀྑཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༧. སཱིཧོཝཱཏི ¶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརསྶ ཀིར བཱརཱཎསིརཉྙོ དཱུརེ ཨུཡྻཱནཾ ཧོཏི, སོ པགེཝ ཨུཊྛཱཡ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨུདཀཊྛཱནཾ ཨུཔགཏོ ‘‘མུཁཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྨིཉྩ པདེསེ སཱིཧཱི སཱིཧཔོཏཀཾ ཛནེཏྭཱ གོཙརཱཡ གཏཱ. རཱཛཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཱིཧཔོཏཀོ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སཱིཧོ ཀིར ཀསྶཙི ན བྷཱཡཏཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏུཾ བྷེརིཨཱདཱིནི ཨཱཀོཊཱཔེསི, སཱིཧཔོཏཀོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱཔི ཏཐེཝ སཡི. ཨཐ ཡཱཝཏཏིཡཾ ཨཱཀོཊཱཔེསི. སོ ཏཏིཡཝཱརེ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཾ པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐེཝ སཡི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཡཱཝསྶ མཱཏཱ ནཱགཙྪཏི, ཏཱཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཏདཧུཛཱཏོཔི སཱིཧཔོཏཀོ ན སནྟསཏི ན བྷཱཡཏི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིཏཱསཾ ཚཌྜེཏྭཱ ན སནྟསེཡྻཾ ན བྷཱཡེཡྻ’’ནྟི? སོ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟོ པུན ཀེཝཊྚེཧི མཙྪེ གཧེཏྭཱ སཱཁཱསུ བནྡྷིཏྭཱ པསཱརིཏེ ཛཱལེ ཝཱཏཾ ཨསངྒཾཡེཝ གཙྪམཱནཾ དིསྭཱ ཏསྨིཾ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཏཎྷཱདིཊྛིམོཧཛཱལཾ ཕཱལེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི?

ཨཐ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ནིསིནྣོ ཝཱཏབྦྷཱཧཏཱནི པདུམཱནི ཨོནམིཏྭཱ ཨུདཀཾ ཕུསིཏྭཱ ཝཱཏཝིགམེ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋིཏཱནི ཨུདཀེན ཨནུཔལིཏྟཱནི དིསྭཱ ཏསྨིཾ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཡཐཱ ཨེཏཱནི ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེན ཨནུཔལིཏྟཱནི ཏིཊྛནྟི. ཨེཝཾ ལོཀེ ཛཱཏོ ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟོ ཏིཊྛེཡྻ’’ནྟི. སོ པུནཔྤུནཾ ‘‘ཡཐཱ སཱིཧོ ཝཱཏོ པདུམཱནི, ཨེཝཾ ཨསནྟསནྟེན ཨསཛྫམཱནེན ཨནུཔལིཏྟེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ¶ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, ཀེསརསཱིཧོཏི. ཏེསཾ ཀེསརསཱིཧོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. སོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝཱཏོ པུརཏྠིམཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷོ. པདུམཾ རཏྟསེཏཱདིཝསེན. ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ཝཱཏོ ཡཾ ཀིཉྩི པདུམཉྩ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཏཏྠ ཡསྨཱ སནྟཱསོ ནཱམ ཨཏྟསིནེཧེན ཧོཏི, ཨཏྟསིནེཧོ ¶ ཙ ནཱམ ཏཎྷཱལེཔོ, སོཔི དིཊྛིསམྤཡུཏྟེན ཝཱ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟེན ཝཱ ལོབྷེན ཧོཏི, སོཔི ¶ ཙ ཏཎྷཱཡེཝ. སཛྫནཾ པན ཏཏྠ ཨུཔཔརིཀྑཱདིཝིརཧིཏསྶ མོཧེན ཧོཏི, མོཧོ ཙ ཨཝིཛྫཱ. ཏཏྠ སམཐེན ཏཎྷཱཡ པཧཱནཾ, ཝིཔསྶནཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ. ཏསྨཱ སམཐེན ཨཏྟསིནེཧཾ པཧཱཡ སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨནིཙྩདུཀྑཱདཱིསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝིཔསྶནཱཡ མོཧཾ པཧཱཡ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ ཨསཛྫམཱནོ, སམཐེནེཝ ལོབྷཾ ལོབྷསམྤཡུཏྟདིཊྛིཉྩ པཧཱཡ, པདུམཾཝ ཏོཡེན སབྦབྷཝབྷོགལོབྷེན ཨལིཔྤམཱནོ. ཨེཏྠ ཙ སམཐསྶ སཱིལཾ པདཊྛཱནཾ, སམཐོ སམཱདྷིསྶ, སམཱདྷི ཝིཔསྶནཱཡཱཏི ཨེཝཾ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ སིདྡྷེསུ ཏཡོ ཁནྡྷཱ སིདྡྷཱཝ ཧོནྟི. ཏཏྠ སཱིལཀྑནྡྷེན སཱུརོ ཧོཏི. སོ སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ ཀུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཏཱཡ ན སནྟསཏི, པཉྙཱཀྑནྡྷེན པཊིཝིདྡྷསབྷཱཝོ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱདིདྷམྨབྷེདེ ན སཛྫཏི, སམཱདྷིཀྑནྡྷེན ཝཱིཏརཱགོ པདུམཾཝ ཏོཡེན རཱགེན ན ལིཔྤཏི. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱཧི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེཧི ཙ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱནཾ ཏིཎྞཉྩ ཨཀུསལམཱུལཱནཾ པཧཱནཝསེན ཨསནྟསནྟོ ཨསཛྫམཱནོ ཨལིཔྤམཱནོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སཱིཧཱདིགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༨. སཱིཧོ ཡཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཀུཔིཏཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཱམཱནུགཱམིམགྒཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨུཛུཾ ཨཊཝིམགྒཾ གཧེཏྭཱ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ གཙྪཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཉྙཏརསྨིཾ པབྦཏཔཱདེ སཱིཧོ བཱལསཱུརིཡཱཏཔཾ ཏཔྤམཱནོ ནིཔནྣོ ཧོཏི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཔུརིསཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘སཱིཧོ ཀིར ན སནྟསཏཱི’’ཏི བྷེརིཔཎཝཱདིསདྡཾ ཀཱརཱཔེསི, སཱིཧོ ཏཐེཝ ནིཔཛྫི. དུཏིཡམྤི ཀཱརཱཔེསི, སཱིཧོ ཏཐེཝ ནིཔཛྫི. ཏཏིཡམྤི ཀཱརཱཔེསི, ཏདཱ ‘‘སཱིཧོ མམ པཊིསཏྟུ ཨཏྠཱི’’ཏི ཙཏཱུཧི པཱདེཧི སུཔྤཏིཊྛིཏཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏཾ སུཏྭཱ ཧཏྠཱརོཧཱདཡོ ཧཏྠིཨཱདཱིཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཏིཎགཧནཱནི པཝིཊྛཱ, ཧཏྠིཨསྶགཎཱ དིསཱཝིདིསཱ པལཱཏཱ. རཉྙོ ཧཏྠཱིཔི རཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝནགཧནཱནི པོཐཡམཱནོ པལཱཡི ¶ . རཱཛཱ ཏཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ རུཀྑསཱཁཱཡ ཨོལམྦིཏྭཱ པཐཝིཾ པཏིཏྭཱ ཨེཀཔདིཀམགྒེན གཙྪནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷེ པུཙྪི – ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, སདྡམསྶུཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྶ སདྡཾ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘པཋམཾ ¶ བྷེརིསངྑཱདཱིནཾ, པཙྪཱ སཱིཧསྶཱ’’ཏི ¶ . ‘‘ན བྷཱཡིཏྠ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ན མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཙི སདྡསྶ བྷཱཡཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, མཡ྄ཧམྤི ཨེདིསཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སཙེ པབྦཛིསྶསཱི’’ཏི. ‘‘པབྦཛཱམི, བྷནྟེ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེསུཾ. སོཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སཧནཱ ཙ ཧནནཱ ཙ སཱིགྷཛཝཏྟཱ ཙ སཱིཧོ. ཀེསརསཱིཧོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. དཱཋཱ བལམསྶ ཨཏྠཱིཏི དཱཋབལཱི. པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི ཨུབྷཡཾ ཙཱརཱི-སདྡེན སཧ ཡོཛེཏབྦཾ པསཡ྄ཧཙཱརཱི ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱིཏི. ཏཏྠ པསཡ྄ཧ ནིགྒཧེཏྭཱ ཙརཎེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སནྟཱསེཏྭཱ ཝསཱིཀཏྭཱ ཙརཎེན ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. སྭཱཡཾ ཀཱཡབལེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཏེཛསཱ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི, ཏཏྠ སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ – ‘‘ཀིཾ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི’’ཏི, ཏཏོ མིགཱནནྟི སཱམིཝཙནཾ ཨུཔཡོགཏྠེ ཀཏྭཱ ‘‘མིགེ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི’’ཏི པཊིཝཏྟབྦཾ. པནྟཱནཱིཏི དཱུརཱནི. སེནཱསནཱནཱིཏི ཝསནཊྛཱནཱནི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

དཱཋབལཱིགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢༩. མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར རཱཛཱ མེཏྟཱདིཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ‘‘ཛྷཱནསུཁནྟརཱཡོ རཛྫ’’ནྟི ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ བྷཝནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁཱུཔནཡནཀཱམཏཱ མེཏྟཱ. ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མུཙྩེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཧིཏདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱ ཀརུཎཱ. ‘‘མོདནྟི ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ, མོདནྟི སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁཱཝིཔྤཡོགཀཱམཏཱ མུདིཏཱ. ‘‘པཉྙཱཡིསྶནྟི སཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི སུཁདུཀྑཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཏཱ ཨུཔེཀྑཱ. གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ མེཏྟཾ ཝཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱ ¶ ཝུཏྟཱ, མུདིཏཱ ཙ པཙྪཱ. ཝིམུཏྟིནྟི ཙཏསྶོཔི ཨེཏཱ ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨཱསེཝམཱནོཏི ཏིསྶོ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཝསེན, ཨུཔེཀྑཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན བྷཱཝཡམཱནོ ¶ . ཀཱལེཏི མེཏྟཾ ཨཱསེཝིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཀརུཎཾ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ མུདིཏཾ, ཏཏོ ཨིཏརཏོ ཝཱ ནིཔྤཱིཏིཀཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔེཀྑཾ ཨཱསེཝམཱནོ ཨེཝ ‘‘ཀཱལེ ཨཱསེཝམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱསེཝིཏུཾ ཝཱ ཕཱསུཀཀཱལེ. སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོཏི དསསུ དིསཱསུ སབྦེན སཏྟལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ. མེཏྟཱདཱིནཉྷི བྷཱཝིཏཏྟཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིཀཱུལཱ ཧོནྟི, སཏྟེསུ ཙ ཝིརོདྷིབྷཱུཏོ པཊིགྷོ ཝཱུཔསམྨཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན མེཏྟཱདིཀཐཱ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༢༥༡) ཝུཏྟཱ. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

ཨཔྤམཉྙཱགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣༠. རཱགཉྩ དོསཉྩཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? རཱཛགཧཾ ཀིར ནིསྶཱཡ མཱཏངྒོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཝིཧརཏི སབྦཔཙྪིམོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟེ ཨུཔྤནྣེ དེཝཏཱཡོ བོདྷིསཏྟསྶ པཱུཛནཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟིཡོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཱརིསཱ, མཱརིསཱ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི བྷཎིཾསུ. སོ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ དིསྭཱ ཧིམཝནྟེ མཧཱཔཔཱཏོ ནཱམ པབྦཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦཱནཊྛཱནཾ. ཏཏྠ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ པུབྦེ པརིནིབྦུཏཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨཊྛིསངྒྷཱཏཾ པཔཱཏེ པཀྑིཔིཏྭཱ སིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ རཱགདོསམོཧཱ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱཝ. སཾཡོཛནཱནཱིཏི དས སཾཡོཛནཱནི, ཏཱནི ཙ ཏེན ཏེན མགྒེན སནྡཱལཡིཏྭཱ. ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷཱིཏི ཛཱིཝིཏསངྑཡོ ཝུཙྩཏི ཙུཏིཙིཏྟསྶ པརིབྷེདོ. ཏསྨིཉྩ ཛཱིཝིཏསངྑཡེ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ ཨསནྟསནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སོཔཱདིསེསཾ ¶ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ཨཏྟནོ དསྶེཏྭཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི.

ཛཱིཝིཏསངྑཡགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣༡. བྷཛནྟཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཨཱདིགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ ཕཱིཏཾ རཛྫཾ སམནུསཱསཏི. ཏསྶ ཁརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, དུཀྑཱ ཝེདནཱ པཝཏྟནྟི. ཝཱིསཏིསཧསྶིཏྠིཡོ ¶ ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཧཏྠཔཱདསམྦཱཧནཱདཱིནི ཀརོནྟི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན དཱནཱཡཾ རཱཛཱ ཛཱིཝིསྶཏི, ཧནྡ, མཡཾ ཨཏྟནོ སརཎཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྶ ¶ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨུཔཊྛཱནཾ ཡཱཙིཾསུ. ཏེ ཏཏྠ ཨུཔཊྛཧནྟིཡེཝ, ན ཀིཉྩི ལབྷནྟི. རཱཛཱ ཨཱབཱདྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཙ ཨིཏྠནྣཱམོ ཙ ཀུཧི’’ནྟི? ཏཏོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱཝ སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ‘‘རཱཛཱ ཝུཊྛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཏྠ ཀིཉྩི ཨལབྷམཱནཱ པརམེན པཱརིཛུཉྙེན པཱིལི༹ཏཱ པུནདེཝ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཏེན ཙ རཉྙཱ ‘‘ཀུཧིཾ, ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ གཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘དེཝཾ དུབྦལཾ དིསྭཱ ཨཱཛཱིཝིཀབྷཡེནམྷཱ ཨསུཀཾ ནཱམ ཛནཔདཾ གཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏམེཝ ཨཱབཱདྷཾ དསྶེསྶཾ, ཀིཾ པུནཔི ཨེཝཾ ཀརེཡྻུཾ, ནོ’’ཏི? སོ པུབྦེ རོགེན ཕུཊྛོ ཝིཡ བཱལ༹ྷཾ ཝེདནཾ དསྶེནྟོ གིལཱནཱལཡཾ ཨཀཱསི. ཨིཏྠིཡོ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ པུབྦསདིསམེཝ སབྦཾ ཨཀཾསུ. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཏཐེཝ པུན བཧུཏརཾ ཛནཾ གཧེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨེཝཾ རཱཛཱ ཡཱཝཏཏིཡཾ སབྦཾ པུབྦསདིསཾ ཨཀཱསི, ཏེཔི ཏཐེཝ པཀྐམིཾསུ. ཏཏོ ཙཏུཏྠམྤི ཏེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ རཱཛཱ – ‘‘ཨཧོ! ཨིམེ དུཀྐརཾ ཨཀཾསུ, ཡེ མཾ བྱཱདྷིཏཾ པཧཱཡ ཨནཔེཀྑཱ པཀྐམིཾསཱུ’’ཏི ནིབྦིནྣོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ བྷཛནྟཱིཏི སརཱིརེན ཨལླཱིཡནྟཱ པཡིརུཔཱསནྟི. སེཝནྟཱིཏི ཨཉྫལིཀམྨཱདཱིཧི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝིཏཱཡ ཙ པརིཙརནྟི. ཀཱརཎཾ ཨཏྠོ ཨེཏེསནྟི ཀཱརཎཏྠཱ, བྷཛནཱཡ ཙ སེཝནཱཡ ཙ ནཱཉྙཾ ཀཱརཎམཏྠི, ཨཏྠོ ཨེཝ ནེསཾ ཀཱརཎཾ, ཨཏྠཧེཏུ སེཝནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྐཱརཎཱ ¶ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱཏི ‘‘ཨིཏོ ཀིཉྩི ལཙྪཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཔཊིལཱབྷཀཱརཎེན ནིཀྐཱརཎཱ, ཀེཝལཾ –

‘‘ཨུཔཀཱརོ ཙ ཡོ མིཏྟོ, ཡོ མིཏྟོ སུཁདུཀྑཀོ;

ཨཏྠཀྑཱཡཱི ཙ ཡོ མིཏྟོ, ཡོ མིཏྟོ ཨནུཀམྤཀོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨརིཡེན མིཏྟབྷཱཝེན སམནྣཱགཏཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ. ཨཏྟཊྛཔཉྙཱཏི ཨཏྟནི ཋིཏཱ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ. ཨཏྟཱནམེཝ ཨོལོཀེཏི, ན ཨཉྙནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཏྟཏྠཔཉྙཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨཏྟནོ ཨཏྠམེཝ ཨོལོཀེཏི, ན པརཏྠནྟི ཨཏྠོ. ‘‘དིཊྛཏྠཔཉྙཱ’’ཏི ཨཡམྤི ཀིར པོརཱཎཔཱཋོ, ཏསྶ སམྤཏི དིཊྛེཡེཝ ཨཏྠེ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ ¶ , ན ཨཱཡཏིནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛདྷམྨིཀཏྠཾཡེཝ ཨོལོཀེཏི, ན སམྤརཱཡིཀཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙིནཱ ཨནརིཡེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ.

ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ¶ ཁགྒེན རུཀྑཱདཡོ ཚིནྡནྟོ ཝིཡ སཀསིངྒེན པབྦཏཱདཡོ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀུརུམཱནོ ཝིཙརཏཱིཏི ཁགྒཝིསཱཎོ. ཝིསསདིསཱ ཨཱཎཱཏི ཝིསཱཎཱ. ཁགྒཾ ཝིཡཱཏི ཁགྒཾ. ཁགྒཾ ཝིསཱཎཾ ཡསྶ མིགསྶ སོཡཾ མིགོ ཁགྒཝིསཱཎོ, ཏསྶ ཁགྒཝིསཱཎསྶ ཀཔྤོ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཁགྒཝིསཱཎསདིསོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཨསཧཱཡོ ཙརེཡྻ ཝིཧརེཡྻ ཝཏྟེཡྻ ཡཔེཡྻ ཡཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༡༣༢. ཝིསུདྡྷསཱིལཱཏི ཝིསེསེན སུདྡྷསཱིལཱ, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིཡཱ སུདྡྷསཱིལཱ. སུཝིསུདྡྷཔཉྙཱཏི སུཊྛུ ཝིསུདྡྷཔཉྙཱ, རཱགཱདིཝིརཧིཏཏྟཱ པརིསུདྡྷམགྒཕལཔཊིསམྦྷིདཱདིཔཉྙཱ. སམཱཧིཏཱཏི སཾ སུཊྛུ ཨཱཧིཏཱ, སནྟིཀེ ཋཔིཏཙིཏྟཱ. ཛཱགརིཡཱནུཡུཏྟཱཏི ཛཱགརཎཾ ཛཱགརོ, ནིདྡཱཏིཀྐམོཏི ཨཏྠོ. ཛཱགརསྶ བྷཱཝོ ཛཱགརིཡཾ, ཛཱགརིཡེ ཨནུཡུཏྟཱ ཛཱགརིཡཱནུཡུཏྟཱ. ཝིཔསྶཀཱཏི ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝིསེསེན པསྶནསཱིལཱ, ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཝིསེསདསྶཱིཏི དསཀུསལདྷམྨཱནཾ ¶ ཙཏུསཙྩདྷམྨསྶ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཝཱ ཝིསེསེན པསྶནསཱིལཱ. མགྒངྒབོཛ྄ཛྷངྒགཏེཏི སམྨཱདིཊྛཱདཱིཧི མགྒངྒེཧི སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིཧི བོཛ྄ཛྷངྒེཧི གཏེ སམྤཡུཏྟེ ཨརིཡདྷམྨེ. ཝིཛཉྙཱཏི ཝིསེསེན ཛཉྙཱ, ཛཱནནྟཱཏི ཨཏྠོ.

༡༣༣. སུཉྙཏཱཔྤཎིཧིཏཉྩཱནིམིཏྟནྟི ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཝསེན སུཉྙཏཝིམོཀྑཉྩ དུཀྑཱནུཔསྶནཱཝསེན ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑཉྩ, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཝསེན ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑཉྩ. ཨཱསེཝཡིཏྭཱཏི ཝཌྜྷེཏྭཱ. ཡེ ཀཏསམྦྷཱརཱ དྷཱིརཱ ཛནཱ ཛིནསཱསནམྷི སཱཝཀཏྟཾ སཱཝཀབྷཱཝཾ ན ཝཛནྟི ན པཱཔུཎནྟི, ཏེ དྷཱིརཱ ཀཏསམྦྷཱརཱ སཡམྦྷཱུ སཡམེཝ བྷཱུཏཱ པཙྩེཀཛིནཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ བྷཝནྟི.

༡༣༤. ཀིཾ བྷཱུཏཱ? མཧནྟདྷམྨཱ པཱུརིཏམཧཱསམྦྷཱརཱ བཧུདྷམྨཀཱཡཱ ཨནེཀདྷམྨསབྷཱཝསརཱིརཱ. པུནཔི ཀིཾ བྷཱུཏཱ? ཙིཏྟིསྶརཱ ཙིཏྟགཏིཀཱ ཛྷཱནསམྤནྣཱཏི ཨཏྠོ. སབྦདུཀྑོགྷཏིཎྞཱ སཀལསཾསཱརཨོགྷཾ ཏིཎྞཱ ཨཏིཀྐནྟཱ ཨུདགྒཙིཏྟཱ ཀོདྷམཱནཱདིཀིལེསཝིརཧིཏཏྟཱ སོམནསྶཙིཏྟཱ སནྟམནཱཏི ཨཏྠོ. པརམཏྠདསྶཱི པཉྩཀྑནྡྷདྭཱདསཱཡཏནདྭཏྟིཾསཱཀཱརསཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཝསེན ¶ པརམཏྠཾ ཨུཏྟམཏྠཾ དསྶནསཱིལཱ. ཨཙལཱབྷཱིཏཊྛེན སཱིཧོཔམཱ སཱིཧསདིསཱཏི ཨཏྠོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤཱ ཁགྒཝིསཱཎམིགསིངྒསདིསཱ གཎསངྒཎིཀཱབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ.

༡༣༥. སནྟིནྡྲིཡཱཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཱདཱིནཾ སཀསཀཱརམྨཎེ ཨཔྤཝཏྟནཏོ སནྟསབྷཱཝཨིནྡྲིཡཱ ¶ . སནྟམནཱཏི སནྟཙིཏྟཱ, ནིཀྐིལེསབྷཱཝེན སནྟསབྷཱཝཙིཏྟསངྐཔྤཱཏི ཨཏྠོ. སམཱདྷཱིཏི སུཊྛུ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ. པཙྩནྟསཏྟེསུ པཏིཔྤཙཱརཱཏི པཙྩནྟཛནཔདེསུ སཏྟེསུ དཡཱཀརུཎཱདཱིཧི པཏིཙརཎསཱིལཱ. དཱིཔཱ པརཏྠ ཨིདྷ ཝིཛྫལནྟཱཏི སཀལལོཀཱནུགྒཧཀརཎེན པརལོཀེ ཙ ཨིདྷལོཀེ ཙ ཝིཛྫལནྟཱ དཱིཔཱ པདཱིཔསདིསཱཏི ཨཏྠོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཏཏཾ ཧིཏཱམེཏི ཨིམེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཏཏཾ སབྦཀཱལཾ སཀལལོཀཧིཏཱཡ པཊིཔནྣཱཏི ཨཏྠོ.

༡༣༦. པཧཱིནསབྦཱཝརཎཱ ¶ ཛནིནྡཱཏི ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཛནཱནཾ ཨིནྡཱ ཨུཏྟམཱ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཱདཱིནཾ སབྦེསཾ པཉྩཱཝརཎཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ པཧཱིནསབྦཱཝརཎཱ. གྷནཀཉྩནཱབྷཱཏི རཏྟསུཝཎྞཛམྦོནདསུཝཎྞཔབྷཱ སདིསཨཱབྷཱཝནྟཱཏི ཨཏྠོ. ནིསྶཾསཡཾ ལོཀསུདཀྑིཎེཡྻཱཏི ཨེཀནྟེན ལོཀསྶ སུདཀྑིཎཱཡ ཨགྒདཱནསྶ པཊིགྒཧེཏུཾ ཨརཧཱ ཡུཏྟཱ, ནིཀྐིལེསཏྟཱ སུནྡརདཱནཔཊིགྒཧཎཱརཧཱཏི ཨཏྠོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཏཏཔྤིཏཱམེཏི ཨིམེ པཙྩེཀཉཱཎཱདྷིགམཱ བུདྡྷཱ སཏཏཾ ནིཙྩཀཱལཾ ཨཔྤིཏཱ སུཧིཏཱ པརིཔུཎྞཱ, སཏྟཱཧཾ ནིརཱཧཱརཱཔི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཕལསམཱཔཏྟིཝསེན པརིཔུཎྞཱཏི ཨཏྠོ.

༡༣༧. པཏིཨེཀཱ ཝིསུཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཏོ ཝིསདིསཱ ཨཉྙེ ཨསཱདྷཱརཎབུདྡྷཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ. ཨཐ ཝཱ –

‘‘ཨུཔསགྒཱ ནིཔཱཏཱ ཙ, པཙྩཡཱ ཙ ཨིམེ ཏཡོ;

ནེཀེནེཀཏྠཝིསཡཱ, ཨིཏི ནེརུཏྟིཀཱབྲཝུ’’ནྟི. –

ཝུཏྟཏྟཱ པཏིསདྡསྶ ཨེཀཨུཔསགྒཏཱ པཏི པདྷཱནོ ཧུཏྭཱ སཱམིབྷཱུཏོ ཨནེཀེསཾ དཱཡཀཱནཾ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཨཱཧཱརཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ སགྒམོཀྑསྶ པཱཔུཎནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཨནྣབྷཱརསྶ བྷཏྟབྷཱགཾ པཊིགྒཧེཏྭཱཔསྶནྟསྶེཝ བྷུཉྫིཏྭཱ དེཝཏཱཧི སཱདྷུཀཱརཾ དཱཔེཏྭཱ ཏདཧེཝ ཏཾ དུགྒཏཾ སེཊྛིཊྛཱནཾ པཱཔེཏྭཱ ཀོཊིསངྑདྷནུཔྤཱདནེན ཙ, ཁདིརངྒཱརཛཱཏཀེ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.ཁདིརངྒཱརཛཱཏཀཝཎྞནཱ) མཱརེན ནིམྨིཏཁདིརངྒཱརཀཱུཔོཔརིཨུཊྛིཏཔདུམཀཎྞིཀཾ མདྡིཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན དིནྣཾ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསགམནེན སོམནསྶུཔྤཱདནེན ཙ, པདུམཝཏཱིཨགྒམཧེསཱིཔུཏྟཱནཾ མཧཱཛནཀརཉྙོ དེཝིཡཱ ¶ ཨཱརཱདྷནེན གནྡྷམཱདནཏོ ཨཱཀཱསེན ཨཱགམྨ དཱནཔཊིགྒཧཎེན མཧཱཛནཀབོདྷིསཏྟསྶ ཙ དེཝིཡཱ ཙ སོམནསྶུཔྤཱདནེན ཙ, ཏཐཱ ཨབུདྡྷུཔྤཱདེ ཚཱཏཀབྷཡེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨུཔྤནྣེ བཱརཱཎསིསེཊྛིནོ ཚཱཏཀབྷཡཾ པཊིཙྩ པཱུརེཏྭཱ རཀྑིཏེ སཊྛིསཧསྶཀོཊྛཱགཱརེ ཝཱིཧཡོ ཁེཔེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཱཏདྷཉྙཱནི ཙ ཙཱཊིསཧསྶེསུ པཱུརིཏདྷཉྙཱནི ¶ ཙ ཁེཔེཏྭཱ སཀལཔཱསཱདབྷིཏྟཱིསུ མཏྟིཀཱཧི མདྡིཏྭཱ ལིམྤིཏདྷཉྙཱནི ཙ ཁེཔེཏྭཱ ཏདཱ ནཱལི༹མཏྟམེཝཱཝསིཊྛཾ ‘‘ཨིདཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཛྫ མརིསྶཱམཱ’’ཏི ¶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཡནྟསྶ གནྡྷམཱདནཏོ ཨེཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱགནྟྭཱ གེཧདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. སེཊྛི ཏཾ དིསྭཱ པསཱདཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛམཱནོ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཏྟེ ཨོཀིརི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན པསྶནྟསྶེཝ སེཊྛིསྶ པཉྩཔཙྩེཀབུདྡྷསཏེཧི སཧ པརིབྷུཉྫི. ཏདཱ བྷཏྟཔཙིཏཨུཀྑལིཾ, པིདཧིཏྭཱ ཋཔེསུཾ.

ནིདྡམོཀྐནྟསྶ སེཊྛིནོ ཚཱཏཏྟེ ཨུཔྤནྣེ སོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ བྷརིཡཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷཏྟེ ཨཱཙཱམཀབྷཏྟམཏྟཾ ཨོལོཀེཧཱི’’ཏི. སུསིཀྑིཏཱ སཱ ‘‘སབྦཾ དིནྣཾ ནནཱུ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ཨུཀྑལིཡཱ པིདྷཱནཾ ཝིཝརི. སཱ ཨུཀྑལི ཏངྑཎེཝ སུམནཔུཔྥམཀུལ༹སདིསསྶ སུགནྡྷསཱལིབྷཏྟསྶ པཱུརིཏཱ ཨཧོསི. སཱ ཙ སེཊྛི ཙ སནྟུཊྛཱ སཡཉྩ སཀལགེཧཝཱསིནོ ཙ སཀལནགརཝཱསིནོ ཙ བྷུཉྫིཾསུ. དབྦིཡཱ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ པུན པཱུརིཏཾ. སཀལསཊྛིསཧསྶཀོཊྛཱགཱརེསུ སུགནྡྷསཱལིཡོ པཱུརེསུཾ. སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ སེཊྛིསྶ གེཧཏོཡེཝ དྷཉྙབཱིཛཱནི གཧེཏྭཱ སུཁིཏཱ ཛཱཏཱ. ཨེཝམཱདཱིསུ ཨནེཀསཏྟནིཀཱཡེསུ སུཁོཏརཎཔརིཔཱལནསགྒམོཀྑཔཱཔནེསུ པཏི སཱམིབྷཱུཏོ བུདྡྷོཏི པཙྩེཀབུདྡྷོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སུབྷཱསིཏཱནཱིཏི པཙྩེཀབུདྡྷེཧི ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཝསེན སུཊྛུ བྷཱསིཏཱནི ཀཐིཏཱནི ཝཙནཱནི. ཙརནྟི ལོཀམྷི སདེཝཀམྷཱིཏི དེཝལོཀསཧིཏེ སཏྟལོཀེ ཙརནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སུཏྭཱ ཏཐཱ ཡེ ན ཀརོནྟི བཱལཱཏི ཏཐཱརཱུཔཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སུབྷཱསིཏཝཙནཾ ཡེ བཱལཱ ཛནཱ ན ཀརོནྟི ན མནསི ཀརོནྟི, ཏེ བཱལཱ དུཀྑེསུ སཾསཱརདུཀྑེསུ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཙརནྟི པཝཏྟནྟི, དྷཱཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༣༨. པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སུབྷཱསིཏཱནཱིཏི སུཊྛུ བྷཱསིཏཱནི ཙཏུརཱཔཱཡཏོ མུཙྩནཏྠཱཡ བྷཱསིཏཱནི ཝཙནཱནི. ཀིཾ བྷཱུཏཱནི? ཨཝསྶཝནྟཾ པགྒྷནྟཾ ཁུདྡཾ མདྷུཾ ཡཐཱ མདྷུརཝཙནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཡེ པཊིཔཏྟིཡུཏྟཱ པཎྜིཏཛནཱཔི པཊིཔཏྟཱིསུ ཝུཏྟཱནུསཱརེན པཝཏྟནྟཱ ཏཐཱརཱུཔཾ མདྷུརཝཙནཾ སུཏྭཱ ཝཙནཀརཱ བྷཝནྟི, ཏེ པཎྜིཏཛནཱ ¶ སཙྩདསཱ ཙཏུསཙྩདསྶིནོ སཔཉྙཱ པཉྙཱསཧིཏཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༣༩. པཙྩེཀབུདྡྷེཧི ¶ ཛིནེཧི བྷཱསིཏཱཏི ཀིལེསེ ཛིནནྟི ཛིནིཾསཱུཏི ཛིནཱ, ཏེཧི ཛིནེཧི པཙྩེཀབུདྡྷེཧི ཝུཏྟཱ བྷཱསིཏཱ ཀཐིཏཱ. ཀཐཱ ཨུལཱ༹རཱ ཨོཛཝནྟཱ པཱཀཊཱ སནྟི པཝཏྟནྟི. ཏཱ, ཀཐཱ སཀྱསཱིཧེན སཀྱརཱཛཝཾསསཱིཧེན གོཏམེན ཏཐཱགཏེན ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷབྷཱུཏེན ¶ ནརུཏྟམེན ནརཱནཾ ཨུཏྟམེན སེཊྛེན པཀཱསིཏཱ པཱཀཊཱིཀཏཱ དེསིཏཱཏི སམྦནྡྷོ. ཀིམཏྠནྟི ཨཱཧ ‘‘དྷམྨཝིཛཱནནཏྠ’’ནྟི. ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཝིསེསེན ཛཱནཱཔནཏྠནྟི ཨཏྠོ.

༡༤༠. ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨིམཱནི ཏེསནྟི ལོཀཱནུཀམྤཏཱཡ ལོཀསྶ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ ཨིམཱནི ཝཙནཱནི ཨིམཱ གཱཐཱཡོ. ཏེསཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝིཀུབྦིཏཱནི ཝིསེསེན ཀུབྦིཏཱནི བྷཱསིཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. སཾཝེགསངྒམཏིཝཌྜྷནཏྠནྟི པཎྜིཏཱནཾ སཾཝེགཝཌྜྷནཏྠཉྩ ཨསངྒཝཌྜྷནཏྠཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཝཌྜྷནཏྠཉྩ མཏིཝཌྜྷནཏྠཾ པཉྙཱཝཌྜྷནཏྠཉྩ སཡམྦྷུསཱིཧེན ཨནཱཙརིཡཀེན ཧུཏྭཱ སཡམེཝ བྷཱུཏེན ཛཱཏེན པཊིཝིདྡྷེན སཱིཧེན ཨབྷཱིཏེན གོཏམེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨིམཱནི ཝཙནཱནི པཀཱསིཏཱནི, ཨིམཱ གཱཐཱཡོ པཀཱསིཏཱ ཝིཝརིཏཱ ཨུཏྟཱནཱིཀཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏཱིཏི པརིསམཱཔནཏྠེ ནིཔཱཏོ.

ཨིཏི ཝིསུདྡྷཛནཝིལཱསིནིཡཱ ཨཔདཱན-ཨཊྛཀཐཱཡ

པཙྩེཀབུདྡྷཱཔདཱནསཾཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༡. སཱརིཔུཏྟཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ཏདནནྟརཾ ¶ ཐེརཱཔདཱནསངྒཧགཱཐཱཡོ སཾཝཎྞེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཐེརཱཔདཱནཾ སུཎཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ-ཨཔདཱན-སདྡཱནམཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཝ. ཨེཏྠ ཐེར-སདྡོ པནཱཡཾ ཀཱལཐིརཔཉྙཏྟིནཱམདྷེཡྻཛེཊྛཱདཱིསུ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཐེརོཝསྶིཀཱནི པཱུཏཱིནི ཙུཎྞཀཛཱཏཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༩; མ. ནི. ༡.༡༡༢) ཀཱལེ, ཐེརོཝསྶིཀཱནི ཙིརཀཱལཾ ཨོཝསྶིཀཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཐེརོཔི ཏཱཝ མཧཱ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ ཐིརེ ཐིརསཱིལོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཐེརཀོ ཨཡམཱཡསྨཱ མཧལླཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཉྙཏྟིཡཾ ¶ , ལོཀཔཉྙཏྟིམཏྟོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཙུནྡཏྠེརོ ཕུསྶཏྠེརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ¶ ནཱམདྷེཡྻེ, ཨེཝཾ ཀཏནཱམོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཐེརོ ཙཱཡཾ ཀུམཱརོ མམ པུཏྟེསཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཛེཊྛེ, ཛེཊྛོ ཀུམཱརོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཀཱལེ ཙ ཐིརེ ཙ ཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཙིརཾ ཀཱལཾ ཋིཏོཏི ཐེརོ, ཐིརཏརསཱིལཱཙཱརམདྡཝཱདིགུཎཱབྷིཡུཏྟོ ཝཱ ཐེརོཏི ཝུཙྩཏི. ཐེརོ ཙ ཐེརོ ཙེཏི ཐེརཱ, ཐེརཱནཾ ཨཔདཱནཾ ཀཱརཎཾ ཐེརཱཔདཱནཾ, ཏཾ ཐེརཱཔདཱནཾ སུཎཱཐཱཏི སམྦནྡྷོ. ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ, ལམྦཀོ ནཱམ པབྦཏོཏིཨཱདི ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ, ཏསྶཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ ཙ ཝཏྠུ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ –

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨིཏོ ཀཔྤཏོ སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀེ ཨེཀཨསངྑྱེཡྻམཏྠཀེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནཱམེན སརདམཱཎཝོ ནཱམ ཨཧོསི. མཧཱམོགྒལླཱནོ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནཱམེན སིརིཝཌྜྷནཀུཊུམྦིཀོ ནཱམ ཨཧོསི. ཏེ ཨུབྷོཔི སཧཔཾསུཀཱིལ༹ནསཧཱཡཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ སརདམཱཎཝོ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཀུལསནྟཀཾ དྷནཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ མརཎཾ ནཱམ ཨེཀནྟིཀཾ, ཏསྨཱ མཡཱ ཨེཀཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཝིམོཀྑམགྒོ གཝེསིཏབྦོ’’ཏི སཧཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སམྨ, ཨཧཾ པབྦཛིཏུཀཱམོ. ཀིཾ ཏྭཾ པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ‘‘ན སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཧོཏུ ཨཧམེཝ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི རཏནཀོཊྛཱགཱརཱནི ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པབྦཏཔཱདཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏསྶ པབྦཛིཏསྶ ཨནུཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ བྲཱཧྨཎཔུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. སོ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཨཊྛ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེསམྤི ཛཊིལཱནཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏེ སབྦེཔི པཉྩཱབྷིཉྙཱ ཨཊྛ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟིསུཾ.

ཏེན སམཡེན ཨནོམདསྶཱི ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ སཏྟེ ¶ སཾསཱརམཧོགྷཏོ ཏཱརེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སརདཏཱཔསསྶ ཙ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཉྩ སངྒཧཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨེཀོ ¶ ཨདུཏིཡོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ‘‘བུདྡྷབྷཱཝཾ མེ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཏཱཔསསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. སརདཏཱཔསོ སཏྠུ སརཱིརེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ‘‘སབྦཉྙུབུདྡྷོཡེཝཱཡ’’ནྟི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. སརདཏཱཔསོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ ཛཊིལཱ པཎཱིཏཔཎཱིཏཱནི ¶ ཨོཛཝནྟཱནི ཕལཱཕལཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཱ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔསཱདཱ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡསྶ སཏྠུ ཙ ནིསིནྣཱཀཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡ, མཡཾ པུབྦེ ‘ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ ཀོཙི ནཏྠཱི’ཏི མཉྙཱམ, ཨཡཾ པན པུརིསོ ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ མཉྙེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཀིཾ ཝདེཐ, ཏཱཏཱ, སཱསཔེན སདྡྷིཾ ཨཊྛསཊྛིཡོཛནསཏསཧསྶུབྦེདྷཾ སིནེརུཾ སམཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪཐ, སབྦཉྙུབུདྡྷེན མཾ ཏུལཾ མཱ ཀརིཏྠཱཏི. ཨཐ ཏེ ཏཱཔསཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ མཧཱ ཝཏཱཡཾ པུརིསུཏྟམོ’’ཏི སབྦེཝ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཾསུ.

ཨཐ ཏེ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, སཏྠུ ཨནུཙྪཝིཀོ ནོ དེཡྻདྷམྨོ ནཏྠི, སཏྠཱ ཙ བྷིཀྑཱཙརཝེལཱཡ ཨིདྷཱགཏོ, ཧནྡ, མཡཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཡཐཱབལཾ དསྶཱམ. ཏུམྷེཧི ཡཾ ཡཾ པཎཱིཏཾ ཕལཱཕལཾ ཨཱབྷཏཾ, ཏཾ ཏཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ སཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱརཱ ཕལཱཕལེ པཊིགྒཧིཏམཏྟེ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ. ཏཱཔསོ ཨུདཀམྤི སཡམེཝ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ བྷོཛནཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ སཏྠརི ནིསིནྣེ སབྦེ ཨནྟེཝཱསིཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ‘‘དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏཱཝདེཝ སཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝཱརཱ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ.

ཏཏོ སརདཏཱཔསོ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ པུཔྥཱསནེན པཱུཛཱ ཀཱཏབྦཱ, ཏསྨཱ པུཔྥཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ བུདྡྷསྶ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཏིགཱཝུཏཾ ¶ , སེསབྷིཀྑཱུནཾ ཨཌྜྷཡོཛནིཀཱདིབྷེདཾ, སངྒྷནཝཀསྶ ཨུསབྷམཏྟཾ པཉྙཱཔེསུཾ. ཨེཝཾ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ སརདཏཱཔསོ ཏཐཱགཏསྶ པུརཏོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ ཨིམཾ པུཔྥཱསནཾ ཨཏིརུཧཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པུཔྥཱསནེ ¶ . སཏྠརི ནིསིནྣེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ སེསབྷིཀྑཱུ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ཏེསཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫི. སཏྠུ སམཱཔནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱཔི སེསབྷིཀྑཱུཔི ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཾསུ. ཏཱཔསོ སཏྟཱཧཾ ནིརནྟརཾ སཏྠུ པུཔྥཙྪཏྟཾ དྷཱརེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨིཏརེ ཝནམཱུལཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སེསཀཱལེ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཾསུ. སཏྠཱ སཏྟཱཧསྶ ཨཙྩཡེན ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨགྒསཱཝཀཾ ནིསབྷཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཔསཱནཾ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཐེརོ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎེ ཋཏྭཱ ཏེསཾ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ¶ ཨཀཱསི. ཏསྶ དེསནཱཝསཱནེ སཏྠཱ དུཏིཡཾ ཨགྒསཱཝཀཾ ཨནོམཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏྭམྤི ཨིམེསཾ དྷམྨཾ དེསེཧཱི’’ཏི. སོཔི ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སམྨསིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ ཀཐེསི. དྭིནྣམྤི དེསནཱཡ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ནཱཧོསི. ཨཐ སཏྠཱ བུདྡྷཝིསཡེ ཋཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷི. དེསནཱཝསཱནེ ཋཔེཏྭཱ སརདཏཱཔསཾ ཨཝསེསཱ སབྦེཔི ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སཏྠཱ ཏེ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨནྟརཧིཏཏཱཔསཝེསཱ ཨཊྛཔརིཀྑཱརདྷརཱ སཊྛིཝསྶིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཨཧེསུཾ.

སརདཏཱཔསོ པན ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨཡཾ ནིསབྷཏྠེརོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི དེསནཱཀཱལེ ཨུཔྤནྣཔརིཝིཏཀྐཏཱཡ ཨཉྙཝིཧིཏོ ཧུཏྭཱ མགྒཕལཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཐ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏཐཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀོ སཱརིཔུཏྟོ ནཱམ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཝཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. སརདཏཱཔསོཔི སཧཱཡསྶ སིརིཝཌྜྷསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘སམྨ, མཡཱ ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀསྶ གོཏམསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠིཏཾ, ཏྭམྤི ཏསྶ དུཏིཡསཱཝཀཊྛཱནཾ ¶ པཏྠེཧཱི’’ཏི. སིརིཝཌྜྷོ ཏཾ ཨུཔདེསཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨཊྛཀརཱིསམཏྟཾ ཋཱནཾ སམཏལཾ ཀཱརེཏྭཱ ལཱཛཔཉྩམཱནི པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ནཱིལུཔྤལཙྪདནཾ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནམྤི ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ སཛྫེཏྭཱ སརདཏཱཔསེན སཏྠཱརཾ ནིམནྟཱཔེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ མཧཱརཧེཧི ཝཏྠེཧི ཨཙྪཱདེཏྭཱ དུཏིཡསཱཝཀབྷཱཝཱཡ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཝུཏྟནཡེན བྱཱཀརིཏྭཱ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སིརིཝཌྜྷོ ཧཊྛཔཧཊྛོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏྭཱ དུཏིཡཙིཏྟཝཱརེ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. སརདཏཱཔསོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི.

ཏཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཏེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཨནྟརཱ ཀམྨཾ ན ཀཐིཏཾ. ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ སརདཏཱཔསོ རཱཛགཧསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨུཔཏིསྶཱགཱམེ རཱུཔསཱརིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ¶ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏཾདིཝསམེཝསྶ སཧཱཡོཔི རཱཛགཧསྶེཝ ཨཝིདཱུརེ ཀོལིཏགཱམེ མོགྒལིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྨཱ མོགྒལླཱནོ མོགྒལིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟོཏི མོགྒལླཱནོ. མོགྒལིགོཏྟེན ཛཱཏོཏི ཝཱ མོགྒལླཱནོ. ཨཐ ཝཱ མཱཏུཀུམཱརིཀཀཱལེ ཏསྶཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཝུཏྟཾ – ‘‘མཱ ཨུགྒལི མཱ ཨུགྒལཱི’’ཏི ཝཙནམུཔཱདཱཡ ‘‘མུགྒལཱི’’ཏི ནཱམཾ. ཏསྶཱ མུགྒལིཡཱ པུཏྟོཏི མོགྒལླཱནོ. ཨཐ ཝཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིམགྒསྶ ལཱབྷེ ཨཱདཱནེ པཊིཝིཛ྄ཛྷནེ ཨལཾ སམཏྠོཏི མོགྒལླཱནོཏི. ཏཱནི ཀིར དྭེ ཀུལཱནི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨཱབདྡྷསཧཱཡཱནེཝ. ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨེཀདིཝསམེཝ གབྦྷཔརིཧཱརམདཾསུ. དསམཱསཙྩཡེན ཛཱཏཱནམྤི ཏེསཾ ཚསཊྛི དྷཱཏིཡོ པཊྛཔེསུཾ. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ རཱུཔསཱརཱིབྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟསྶ ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཛེཊྛཀུལསྶ པུཏྟཏྟཱ ཨུཔཏིསྶོཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཨིཏརསྶ ཀོལིཏགཱམེ ཛེཊྛཀུལསྶ པུཏྟཏྟཱ ཀོལིཏོཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷནྟཱ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ སབྦསིཔྤཱནཾ པཱརཾ ཨགམཾསུ.

ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ ཏེ རཱཛགཧེ གིརགྒསམཛྫཾ པསྶནྟཱ མཧཱཛནཾ སནྣིཔཏིཏཾ དིསྭཱ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟཱ ‘‘སབྦེཔིམེ ཨོརཾ ཝསྶསཏཱཝ མཙྩུམུཁཾ པཝིསནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨམྷེཧི མོཀྑདྷམྨོ པརིཡེསིཏབྦོ, ཏཉྩ པརིཡེསནྟེཧི ཨེཀཱ པབྦཛྫཱ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ པཉྩམཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ སཉྩཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཏེསཾ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཉྩཡོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཨཧོསི. ཏེ ཀཏིཔཱཧེནེཝ སབྦཾ སཉྩཡསྶ སམཡཾ པརིམཛྫིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨདིསྭཱ ཏཏོ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཎྜིཏསམྨཏེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཏེ ཏེཧི པུཊྛཱ ན སམྤཱདེནྟི. ཨཉྙདཏྠུ ཏེཡེཝ ཏེསཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟི. ཨེཝཾ ཏེ མོཀྑཾ པརིཡེསནྟཱ ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨམྷེསུ ཡོ པཋམཾ ཨམཏཾ ཨདྷིགཙྪཏི, སོ ཨིཏརསྶ ཨཱརོཙེཏཱུ’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཨམྷཱཀཾ སཏྠརི པཋམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ཨནུཔུབྦེན ཨུརུཝེལཀསྶཔཱདིཀེ སཧསྶཛཊིལེ དམེཏྭཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟེ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཏིསྶོ པརིབྦཱཛཀོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ གཙྪནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶཛིཏྠེརཾ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ན མཡཱ ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཀཔྤསམྤནྣོ པབྦཛིཏོ དིཊྛཔུབྦོ, སནྟདྷམྨེན ནཱམ ཨེཏྠ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི སཉྫཱཏཔསཱདོ པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདིཀྑནྟོ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི. ཐེརོཔི ལདྡྷཔིཎྜཔཱཏོ པརིབྷུཉྫིཏུཾ པཏིརཱུཔཾ ཨོཀཱསཾ གཏོ. པརིབྦཱཛཀོ ཨཏྟནོ པརིབྦཱཛཀཔཱིཋཾ ¶ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ¶ ཙསྶ ཨཏྟནོ ཀུཎྜིཀཱཡ ཨུདཀཾ ཨདཱསི. ཨེཝཾ སོ ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེན ཐེརེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ – ‘‘ཀོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ, ཀསྶ ཝཱ ཏྭཾ དྷམྨཾ རོཙེསཱི’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཔདིསི. པུན ཏེན ‘‘ཀིཾ ཝཱདཱི པནཱཡསྨཏོ སཏྠཱ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ཨིམསྶ སཱསནསྶ གམྦྷཱིརཏཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ནཝཀབྷཱཝཾ པཝེདེཏྭཱ སངྑེཔཝསེན ཙསྶ སཱསནདྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཡེ དྷམྨཱ ཧེཏུཔྤབྷཝཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༦༠; ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༢༨༦) གཱཐམཱཧ. པརིབྦཱཛཀོ པཋམཔདདྭཡམེཝ སུཏྭཱ སཧསྶནཡསམྤནྣེ སོཏཱཔཏྟིམགྒཕལེ པཏིཊྛཧི. ཨིཏརཾ པདདྭཡཾ སོཏཱཔནྣཀཱལེ ནིཊྛཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ པན སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨུཔརིཝིསེསེ ཨཔཝཏྟནྟེ ‘‘བྷཝིསྶཏི ཨེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ¶ ཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘མཱ, བྷནྟེ, ཨུཔརི དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷཡིཏྠ, ཨེཏྟཀམེཝ ཨལཾ, ཀཧཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཝེལུ༹ཝནེ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ པུརཏོ གཙྪཐ, ཨཧཾ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡསྶ ཀཏཔཊིཉྙཾ མོཙེཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ ཨགམཱསི.

ཀོལིཏཔརིབྦཱཛཀོ ཏཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མུཁཝཎྞོ ན ཨཉྙདིཝསེསུ ཝིཡ ཨདྡྷཱནེན ཨམཏཾ ཨདྷིགཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏེནེཝསྶ ཝིསེསཱདྷིགམཾ སམྦྷཱཝེཏྭཱ ཨམཏཱདྷིགམཾ པུཙྪི. སོཔིསྶ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨམཏམདྷིགཏ’’ནྟི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཀོལིཏོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀཧཾ ནོ སཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཝེལུ༹ཝནེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, ཨཱཝུསོ, ཨཱཡཱམ, སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨུཔཏིསྶོ སབྦཀཱལམྤི ཨཱཙརིཡཔཱུཛཀོཝ, ཏསྨཱ སཉྩཡསྶ སཏྠུ གུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ཏམྤི སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེཏུཀཱམོ ཨཧོསི. སོ ལཱབྷཱསཱཔཀཏོ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཨནིཙྪནྟོ ‘‘ན སཀྐོམི ཙཱཊི ཧུཏྭཱ ཨུདཀསིཉྩནཾ ཧོཏུ’’ནྟི པཊིཀྑིཔི. ཏེ ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི ཏཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཨཏྟནོ ཨོཝཱདེ ཝཏྟམཱནེཧི ཨཌྜྷུཏེཡྻསཏེཧི ཨནྟེཝཱསིཀེཧི སདྡྷིཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམཾསུ. སཏྠཱ ཏེ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མེ སཱཝཀཡུགཾ བྷཝིསྶཏི, ཨགྒཾ བྷདྡཡུག’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེསཾ པརིསཱཡ ཙརིཡཝསེན དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨུཔསམྤདཾ ཨདཱསི. ཡཐཱ ཏེསཾ ཨེཝཾ ཨགྒསཱཝཀཱནམྤི ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱགཏམེཝ. ཨུཔརིམགྒཏྟཡཀིཙྩཾ པན ན ནིཊྛཱསི. ཀསྨཱ? སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཧནྟཏཱཡ.

ཏེསུ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ པབྦཛིཏཏོ སཏྟམེ དིཝསེ མགདྷརཊྛེ ཀལླཝཱལགཱམེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཐིནམིདྡྷེ ཨོཀྐམནྟེ སཏྠཱརཱ ¶ སཾཝེཛིཏོ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནཾ ¶ སུཎནྟོ ཨེཝ ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨདྷིགནྟྭཱ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ པབྦཛྫཱཡ ཨདྡྷམཱསཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ རཱཛགཧེ སཱུཀརཁཏལེཎེ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻསྶ དཱིགྷནཁཔརིབྦཱཛཀསྶ ¶ ཝེདནཱཔརིགྒཧསུཏྟནྟེ (མ. ནི. ༢.༢༠༡ ཨཱདཡོ) དེསིཡམཱནེ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ པརསྶ ཝཌྜྷིཏཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟོ ཝིཡ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི. ཨིཏི དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ སཏྠུ སམཱིཔེ ཨེཝ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཾ མཏྠཀཾ པཏྟཾ.

ཨེཝཾ པཏྟསཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ‘‘ཀེན ཀམྨེན ཨཡཾ སམྤཏྟི ལདྡྷཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཉཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཝསེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ‘‘ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤༡.

‘‘ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ, ལམྦཀོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཧིམཝནྟསྶཱཏི ཧིམོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཧིམཝཱ, ཏསྶ ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ སམཱིཔེ, ཧིམཱལཡཔཊིབདྡྷཝནེཧི ཨཏྠོ. ལམྦཀོ ནཱམ པབྦཏོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ པཾསུམིསྶཀཔབྦཏོ. ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧནྟི ཏསྨིཾ ལམྦཀེ པབྦཏེ མཡ྄ཧཾ མམཏྠཱཡ ཀཏོ ཨསྶམོ ཨརཉྙཝཱསོ ཨཱསམནྟཏོ སམོཏི ཨསྶམོ. ནཏྠི པཝིཊྛཱནཾ སམོ པརིསྶམོ ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཨསྶམོ, སོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏོ ཨརཉྙཝཱསོ སུཊྛུ ཀཏོ, རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཀུཊིམཎྜཔཱདིཝསེན སུནྡརེནཱཀཱརེན ཀཏོཏི ཨཏྠོ. པཎྞསཱལཱཏི ཨུསཱིརཔབྦཛཱདཱིཧི པཎྞེཧི ཚཱདིཏཱ ནིཝསནཔཎྞསཱལཱཏི ཨཏྠོ.

༡༤༢.

‘‘ཨུཏྟཱནཀཱུལཱ ནདིཀཱ, སུཔཏིཏྠཱ མནོརམཱ;

སུསུདྡྷཔུལིནཱཀིཎྞཱ, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ཨུཏྟཱནཀཱུལཱཏི ཨགམྦྷཱིརཱ ནདཱི. སུཔཏིཏྠཱཏི སུནྡརཔཏིཏྠཱ. མནོརམཱ མནལླཱིནཱ མནཱཔཱ. སུསུདྡྷཔུལིནཱཀིཎྞཱཏི སུཊྛུ དྷཝལམུཏྟཱདལསདིསཝཱལུཀཱཀིཎྞཱ གཧནཱིབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. སཱ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱ ནདིཀཱ ཀུནྣདཱི མམསྶམཾ མཡ྄ཧཾ ཨསྶམསྶ ཨཝིདཱུརེ སམཱིཔེ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨསྶམ’’ནྟི ཙ སཏྟམྱཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༤༣.

‘‘ཨསཀྑརཱ ¶ ¶ ཨཔབྦྷཱརཱ, སཱདུ ཨཔྤཊིགནྡྷིཀཱ;

སནྡཏཱི ནདིཀཱ ཏཏྠ, སོབྷཡནྟཱ མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ¶ ཨསཀྑརཱཏི ‘‘པུལིནཱཀིཎྞཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཨསཀྑརཱ སཀྑརཝིརཧིཏཱ. ཨཔབྦྷཱརཱཏི པབྦྷཱརཝིརཧིཏཱ, ཨགམྦྷཱིརཀཱུལཱཏི ཨཏྠོ. སཱདུ ཨཔྤཊིགནྡྷིཀཱཏི སཱདུརསོདཀཱ དུགྒནྡྷརཧིཏཱ མཡ྄ཧཾ ཨསྶམཔདཾ སོབྷཡནྟཱི ནདིཀཱ ཁུདྡཀནདཱི སནྡཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༤༤.

‘‘ཀུམྦྷཱིལཱ མཀརཱ ཙེཏྠ, སུསུམཱརཱ ཙ ཀཙྪཔཱ;

སནྡཏི ནདིཀཱ ཏཏྠ, སོབྷཡནྟཱ མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ཀུམྦྷཱིལམཙྪཱ མཀརམཙྪཱ ཙ སུསུམཱརཱ ཙཎྜམཙྪཱ ཙ ཀཙྪཔམཙྪཱ ཙ ཨེཏྠ ཨེཏིསྶཾ ནདིཡཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨཧེསུནྟི སམྦནྡྷོ. མམསྶམཾ སོབྷཡནྟཱ ནདིཀཱ ཁུདྡཀནདཱི སནྡཏི པཝཏྟཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༤༥.

‘‘པཱཋཱིནཱ པཱཝུསཱ མཙྪཱ, བལཛཱ མུཉྫརོཧིཏཱ;

ཝགྒལཱ༹ པཔཏཱཡནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ’’.

པཱཋཱིནམཙྪཱ ཙ པཱཝུསཱ མཙྪཱ ཙ བལཛམཙྪཱ ཙ མུཉྫམཙྪཱ རོཧིཏམཙྪཱ ཙ ཝགྒལ༹མཙྪཱ ཙ ཨེཏེ སབྦེ མཙྪཛཱཏིཀཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཔཏཱཡནྟཱ ནདིཡཱ སདྡྷིཾ པཝཏྟནྟཱ མམ ཨསྶམཔདཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༤༦.

‘‘ཨུབྷོ ཀཱུལེསུ ནདིཡཱ, པུཔྥིནོ ཕལིནོ དུམཱ;

ཨུབྷཏོ ཨབྷིལམྦནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ཨུབྷོ ཀཱུལེསཱུཏི ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ དྷུཝཔུཔྥིནོ དྷུཝཕལིནོ རུཀྑཱ ཨུབྷཏོ ཨབྷིལམྦནྟཱ ནདིཡཱ ཨུབྷོ ཏཱིརེ ཧེཊྛཱ ཨོནམནྟཱ མམ ཨསྶམཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༤༧.

‘‘ཨམྦཱ སཱལཱ ཙ ཏིལཀཱ, པཱཊལཱི སིནྡུཝཱརཀཱ;

དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, པུཔྥིཏཱ མམ ཨསྶམེ’’.

ཏཏྠ ¶ ཨམྦཱཏི མདྷུཔིཎྜིཨམྦཱ ཙ སཱལརུཀྑཱ ཙ ཏིལཀརུཀྑཱ ཙ པཱཊལིརུཀྑཱ ཙ སིནྡུཝཱརཀརུཀྑཱ ཙ ཨེཏེ རུཀྑཱ ནིཙྩཀཱལཾ པུཔྥིཏཱ ¶ པུཔྥནྟཱ. དིབྦཱ གནྡྷཱ ཨིཝ མམ ཨསྶམེ སུགནྡྷཱ སམྤཝནྟི སམནྟཏོ པཝཱཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༤༨.

‘‘ཙམྤཀཱ ¶ སལ༹ལཱ ནཱིཔཱ, ནཱགཔུནྣཱགཀེཏཀཱ;

དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, པུཔྥིཏཱ མམ ཨསྶམེ’’.

ཏཏྠ ཙམྤཀརུཀྑཱ ཙ སལ༹ལརུཀྑཱ ཙ སུཝཎྞཝཊྚལསདིསཔུཔྥཱ ནཱིཔརུཀྑཱ ཙ ནཱགརུཀྑཱ ཙ པུནྣཱགརུཀྑཱ ཙ སུགནྡྷཡནྟཱ ཀེཏཀརུཀྑཱ ཙ ཨེཏེ སབྦེ རུཀྑཱ དིབྦཱ གནྡྷཱརིཝ མམ ཨསྶམེ པུཔྥིཏཱ ཕུལླིཏཱ སམྤཝནྟི སུགནྡྷཾ སུཊྛུ པཝཱཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༤༩.

ཨསོཀཱ ཙ‘‘ཨདྷིམུཏྟཱ ཨསོཀཱ ཙ, བྷགིནཱིམཱལཱ ཙ པུཔྥིཏཱ;

ཨངྐོལཱ བིམྦིཛཱལཱ ཙ, པུཔྥིཏཱ མམ ཨསྶམེ’’.

ཏཏྠ པུཔྥིཏཱ ཨདྷིམུཏྟཀརུཀྑཱ ཙ པུཔྥིཏཱ ཨསོཀརུཀྑཱ ཙ པུཔྥིཏཱ བྷགིནཱིམཱལཱ ཙ པུཔྥིཏཱ ཨངྐོལཱ ཙ པུཔྥིཏཱ བིམྦིཛཱལཱ ཙ ཨེཏེ རུཀྑཱ མམ ཨསྶམེ ཕུལླིཏཱ སོབྷཡནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༥༠.

‘‘ཀེཏཀཱ ཀནྡལི ཙེཝ, གོདྷུཀཱ ཏིཎསཱུལིཀཱ;

དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ཀེཏཀཱཏི སུགནྡྷཀེཏཀགཙྪཱ ཙ. ཀནྡལིརུཀྑཱ ཙ གོདྷུཀརུཀྑཱ ཙ ཏིཎསཱུལིཀགཙྪཱ ཙ ཨེཏེ སབྦེ རུཀྑཛཱཏིཀཱ དིབྦགནྡྷཾ པཝཱཡམཱནཱ མམ ཨསྶམཾ སཀལཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༥༡.

‘‘ཀཎིཀཱརཱ ཀཎྞིཀཱ ཙ, ཨསནཱ ཨཛྫུནཱ བཧཱུ;

དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ’’.

ཨེཏེ ཀཎིཀཱརཱདཡོ རུཀྑཱ མམ ཨསྶམཾ སཀལཾ སོབྷཡནྟཱ དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝཱཡནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༥༢.

‘‘པུནྣཱགཱ ¶ གིརིཔུནྣཱགཱ, ཀོཝིལཱ༹རཱ ཙ པུཔྥིཏཱ;

དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ’’.

པུནྣཱགཱདཡོ རུཀྑཱ དིབྦགནྡྷཾ པཝཱཡམཱནཱ མམ ཨསྶམཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༥༣.

‘‘ཨུདྡཱལཀཱ ¶ ཙ ཀུཊཛཱ, ཀདམྦཱ ཝཀུལཱ བཧཱུ;

དིབྦགནྡྷཾ སམྤཝནྟཱ, སོབྷཡནྟི མམསྶམཾ’’.

ཨུདྡཱལཀཱདཡོ ¶ རུཀྑཱ དིབྦགནྡྷཾ ཝཱཡམཱནཱ མམ ཨསྶམཾ སོབྷཡནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༥༤.

‘‘ཨཱལ༹ཀཱ ཨིསིམུགྒཱ ཙ, ཀདལིམཱཏུལུངྒིཡོ;

གནྡྷོདཀེན སཾཝཌྜྷཱ, ཕལཱནི དྷཱརཡནྟི ཏེ’’.

ཏཏྠ ཨེཏེ ཨཱལ༹ཀཱདཡོ གཙྪཱ ཙནྡནཱདིསུགནྡྷགནྡྷོདཀེན ཝཌྜྷིཏྭཱ སུཝཎྞཕལཱནི དྷཱརེནྟཱ མམ ཨསྶམཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༥༥.

‘‘ཨཉྙེ པུཔྥནྟི པདུམཱ, ཨཉྙེ ཛཱཡནྟི ཀེསརཱི;

ཨཉྙེ ཨོཔུཔྥཱ པདུམཱ, པུཔྥིཏཱ ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ’’.

ཏཏྠ ཨཉྙེ པུཔྥནྟི པདུམཱཏི མམ ཨསྶམསྶ ཨཝིདཱུརེ ཏལཱ༹ཀེ ཨཉྙེ ཨེཀཙྩེ པདུམཱ པུཔྥནྟི, ཨེཀཙྩེ ཀེསརཱི པདུམཱ ཛཱཡནྟི ནིབྦཏྟནྟི, ཨེཀཙྩེ པདུམཱ ཨོཔུཔྥཱ ཝིགལིཏཔཏྟཀེསརཱཏི ཨཏྠོ.

༡༥༦.

‘‘གབྦྷཾ གཎྷནྟི པདུམཱ, ནིདྡྷཱཝནྟི མུལཱ༹ལིཡོ;

སིངྒྷཱཊིཔཏྟམཱཀིཎྞཱ, སོབྷནྟི ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ’’.

ཏཏྠ གབྦྷཾ གཎྷནྟི པདུམཱཏི ཏདཱ ཏཱཔསེན ཧུཏྭཱ མམ ཝསནསམཡེ ཨེཀཙྩེ པདུམཱ ཏལཱ༹ཀབྦྷནྟརེ མཀུལ༹པུཔྥཱདཡོ གཎྷནྟི. མུལཱ༹ལིཡོ པདུམམཱུལཱ ནིདྡྷཱཝནྟི ཨིཏོ ཀདྡམབྦྷནྟརཏོ ཧཏྠིདཱཋཱ ཝིཡ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཏྟཔུཔྥམཱཀིཎྞཱ གཧནཱིབྷཱུཏཱ སིངྒྷཱཊིཡོ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༥༧.

‘‘ནཡིཏཱ ¶ ཨམྦགནྡྷཱི ཙ, ཨུཏྟལཱི བནྡྷུཛཱིཝཀཱ;

དིབྦགནྡྷཱ སམྤཝནྟི, པུཔྥིཏཱ ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ’’.

ཏདཱ མམ ཝསནསམཡེ ཏལཱ༹ཀསྶ སམཱིཔེ ནཡིཏཱ ཙ གཙྪཱ ཨམྦགནྡྷཱི ཙ གཙྪཱ ཨུཏྟལཱི ནཱམ གཙྪཱ ཙ བནྡྷུཛཱིཝཀཱ ཙ ཨེཏེ སབྦེ ¶ གཙྪཱ པུཔྥིཏཱ པུཔྥདྷཱརིཏཱ སུགནྡྷཝཱཧཀཱ ཏལཱ༹ཀཾ སོབྷཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༥༨.

‘‘པཱཋཱིནཱ པཱཝུསཱ མཙྪཱ, བལཛཱ མུཉྫརོཧིཏཱ;

སཾགུལཱ མགྒུརཱ ཙེཝ, ཝསནྟི ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ’’.

ཏདཱ ¶ མམ ཝསནསམཡེ ནིབྦྷཱིཏཱ པཱཋཱིནཱདཡོ མཙྪཱ ཏལཱ༹ཀེ ཝསནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༥༩.

‘‘ཀུམྦྷཱིལཱ སུསུམཱརཱ ཙ, ཏནྟིགཱཧཱ ཙ རཀྑསཱ;

ཨོགུཧཱ ཨཛགརཱ ཙ, ཝསནྟི ཏལཱ༹ཀེ ཏདཱ’’.

ཏདཱ མམ ཝསནསམཡེ མམ ཨསྶམསམཱིཔེ ཏལཱ༹ཀེ ཨེཏེ ཀུམྦྷཱིལཱདཡོ མཙྪཱ ནིབྦྷཱིཏཱ ནིརཱུཔདྡཝཱ ཝསནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༦༠.

‘‘པཱརེཝཏཱ རཝིཧཾསཱ, ཙཀྐཝཱཀཱ ནདཱིཙརཱ;

ཀོཀིལཱ སུཀསཱལི༹ཀཱ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

ཏཏྠ མམ ཨསྶམསམཱིཔེ སརཾ ནིསྶཱཡ པཱརེཝཏཱཔཀྑཱི ཙ རཝིཧཾསཱཔཀྑཱི ཙ ནདཱིཙརཱ ཙཀྐཝཱཀཔཀྑཱི ཙ ཀོཀིལཱཔཀྑཱི ཙ སུཀཔཀྑཱི ཙ སཱལི༹ཀཱཔཀྑཱི ཙ ཏཾ སརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛཱིཝནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༦༡.

‘‘ཀུཀུཏྠཀཱ ཀུལཱི༹རཀཱ, ཝནེ པོཀྑརསཱཏཀཱ;

དིནྡིབྷཱ སུཝཔོཏཱ ཙ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

ཏཏྠ ཀུཀུཏྠཀཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱ པཀྑཱི ཙ. ཀུལཱི༹རཀཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱ པཀྑཱི ཙ. ཝནེ པོཀྑརསཱཏཀཱ ¶ པཀྑཱི ཙ དིནྡིབྷཱ པཀྑཱི ཙ སུཝཔོཏཱ པཀྑཱི ཙ ཨེཏེ སབྦེ པཀྑིནོ ཏཾ མམ ཨསྶམསམཱིཔེ སརཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༦༢.

‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཀོཀིལཱ ཏམྦཙཱུལ༹ཀཱ;

པམྨཀཱ ཛཱིཝཾཛཱིཝཱ ཙ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

སབྦེ ཨེཏེ ཧཾསཱདཡོ པཀྑིནོ ཏཾ སརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛཱིཝནྟི ཛཱིཝིཀཾ པཱལེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༣.

‘‘ཀོསིཀཱ ¶ པོཊྛསཱིསཱ ཙ, ཀུརརཱ སེནཀཱ བཧཱུ;

མཧཱཀཱལཱ༹ ཙ སཀུཎཱ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

ཏཏྠ ཀོསིཀཱ ཙ པཀྑཱི པོཊྛསཱིསཱ ཙ པཀྑཱི ཀུརརཱ ཙ པཀྑཱི སེནཀཱ ཙ པཀྑཱི མཧཱཀཱལཱ༹ ཙ པཀྑཱི ཐལེ བཧཱུ པཀྑིནོ ཏཾ སརཾ ཏསྶ སརསྶ སམཱིཔེ ཛཱིཝནྟི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༤.

‘‘པསདཱ ¶ ཙ ཝརཱཧཱ ཙ, ཙམརཱ གཎྜཀཱ བཧཱུ;

རོཧིཙྩཱ སུཀཔོཏཱ ཙ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

ཏཏྠ པསདཱདཡོ ཨེཏེ མིགཱ ཏཾ སརཾ ཏསྨིཾ སརསམཱིཔེ, བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཛཱིཝིཏཾ པརིཔཱལེནྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༥.

‘‘སཱིཧབྱགྒྷཱ ཙ དཱིཔཱི ཙ, ཨཙྪཀོཀཏརཙྪཀཱ;

ཏིདྷཱ པབྷིནྣམཱཏངྒཱ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

ཨེཏེ སཱིཧཱདཡོ ཙཏུཔྤདཱ སརསམཱིཔེ ཨུཔདྡཝརཧིཏཱ ཛཱིཝནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༦༦.

‘‘ཀིནྣརཱ ཝཱནརཱ ཙེཝ, ཨཐོཔི ཝནཀམྨིཀཱ;

ཙེཏཱ ཙ ལུདྡཀཱ ཙེཝ, ཨུཔཛཱིཝནྟི ཏཾ སརཾ’’.

ཨེཏྠ ¶ ཨེཏེ ཨེཝཾནཱམིཀཱ ཀིནྣརཱདཡོ སཏྟཱ ཏསྨིཾ སརསམཱིཔེ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༧.

‘‘ཏིནྡུཀཱནི པིཡཱལཱནི, མདྷུཀེཀཱ སུམཱརིཡོ;

དྷུཝཾ ཕལཱནི དྷཱརེནྟི, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ཨེཏེ ཏིནྡུཀཱདཡོ རུཀྑཱ དྷུཝཾ ཧེམནྟགིམྷཝསྶཱནསངྑཱཏེ ཀཱལཏྟཡེ མམ ཨསྶམཏོ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ མདྷུརཕལཱནི དྷཱརེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༦༨.

‘‘ཀོསམྦཱ སལ༹ལཱ ནིམྦཱ, སཱདུཕལསམཱཡུཏཱ;

དྷུཝཾ ཕལཱནི དྷཱརེནྟི, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ’’.

ཏཏྠ ཨེཏེ ཀོསམྦཱདཡོ རུཀྑཱ སཱརཕལཱ མདྷུརཕལཱ ཨུཏྟམཕལཱ སམཱཡུཏཱ སཾ སུཊྛུ ཨཱཡུཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ ནིཙྩཾ ཕལདྷཱརིནོ མམ ཨསྶམསམཱིཔེ སོབྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༩.

‘‘ཧརཱིཏཀཱ ¶ ཨཱམལཀཱ, ཨམྦཛམྦུཝིབྷཱིཏཀཱ;

ཀོལཱ བྷལླཱཏཀཱ བིལླཱ, ཕལཱནི དྷཱརཡནྟི ཏེ’’.

ཏེ ཧརཱིཏཀཱདཡོ རུཀྑཱ མམ ཨསྶམསམཱིཔེ ཛཱཏཱ ནིཙྩཾ ཕལཱནི དྷཱརཡནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༧༠.

‘‘ཨཱལུཝཱ ¶ ཙ ཀལ༹མྦཱ ཙ, བིལཱ༹ལཱིཏཀྐལཱ༹ནི ཙ;

ཛཱིཝཀཱ སུཏཀཱ ཙེཝ, བཧཱུཀཱ མམ ཨསྶམེ’’.

ཨེཏེ ཨཱལུཝཱདཡོ མཱུལཕལཱ ཁུདྡཱ མདྷུརསཱ མམ ཨསྶམསམཱིཔེ བཧཱུ སནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༧༡.

‘‘ཨསྶམསྶཱཝིདཱུརམྷི, ཏལཱ༹ཀཱསུཾ སུནིམྨིཏཱ;

ཨཙྪོདཀཱ སཱིཏཛལཱ, སུཔཏིཏྠཱ མནོརམཱ’’.

ཏཏྠ ཨསྶམསྶཱཝིདཱུརམྷི ཨསྶམསྶ སམཱིཔེ སུནིམྨིཏཱ སུཊྛུ ཨཱརོཧནཨོརོཧནཀྑམཾ ཀཏྭཱ ¶ ནིམྨིཏཱ ཨཙྪོདཀཱ ཝིཔྤསནྣོདཀཱ སཱིཏཛལཱ སཱིཏོདཀཱ སུཔཏིཏྠཱ སུནྡརཏིཏྠཱ མནོརམཱ སོམནསྶཀརཱ ཏལཱ༹ཀཱ ཨཱསུཾ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ.

༡༧༢.

‘‘པདུམུཔྤལསཉྪནྣཱ, པུཎྜརཱིཀསམཱཡུཏཱ;

མནྡཱལཀེཧི སཉྪནྣཱ, དིབྦགནྡྷོཔཝཱཡཏི’’.

ཏཏྠ པདུམེཧི ཙ ཨུཔྤལེཧི ཙ སཉྪནྣཱ པརིཔུཎྞཱ པུཎྜརཱིཀེཧི སམཱཡུཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ མནྡཱལཀེཧི ཙ སཉྪནྣཱ གཧནཱིབྷཱུཏཱ ཏལཱ༹ཀཱ དིབྦགནྡྷཱནི ཨུཔཝཱཡནྟི སམནྟཏོ ཝཱཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༧༣.

‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣེ, པུཔྥིཏེ ཕལིཏེ ཝནེ;

སུཀཏེ ཨསྶམེ རམྨེ, ཝིཧརཱམི ཨཧཾ ཏདཱ’’.

ཏཏྠ ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣེཏི ཨབྦེཧི ནདིཀཱདིཨཝཡཝེཧི སམྤནྣེ པརིཔུཎྞེ པུཔྥཕལརུཀྑེཧི གཧནཱིབྷཱུཏེ ཝནེ སུཀཏེ རམཎཱིཡེ ཨསྶམེ ཨརཉྙཱཝཱསེ ཏདཱ ཏཱཔསབྷཱུཏཀཱལེ ཨཧཾ ཝིཧརཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཨསྶམསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནོ སཱིལཱདིགུཎསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ –

༡༧༤.

‘‘སཱིལཝཱ ཝཏསམྤནྣོ, ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏོ སདཱ;

པཉྩཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོ, སུརུཙི ནཱམ ཏཱཔསོ’’ཏི. – ཨཱཧ;

ཏཏྠ ¶ སཱིལཝཱཏི ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལསདིསེཧི པཉྩཧི སཱིལེཧི སམྤུཎྞོཏི ཨཏྠོ. ཝཏསམྤནྣོཏི ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཝཱ ན སེཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏསམཱདཱནེན སམྤནྣོ. ཛྷཱཡཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེཧི ཛྷཱཡཱི ཛྷཱཡནསཱིལོ. ཛྷཱནརཏོཏི ཨེཏེསུ ཛྷཱནེསུ རཏོ ཨལླཱིནོ སདཱ སམྤུཎྞོ. པཉྩཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོཏི ཨིདྡྷིཝིདྷདིབྦསོཏཔརཙིཏྟཝིཛཱནནཔུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིདིབྦཙཀྑུསངྑཱཏཱཧི པཉྩཧི ཨབྷིཉྙཱཧི ཝིསེསཔཉྙཱཧི བལསམྤནྣོ, པརིཔུཎྞོཏི ཨཏྠོ. ནཱམེན སུརུཙི ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

ཨེཏྟཀེན ¶ ཨཏྟནོ གུཎསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ པརིསསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ –

༡༧༥.

‘‘ཙཏུཝཱིསསཧསྶཱནི, སིསྶཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཧུཾ;

སབྦེ མཾ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཏེ, ཛཱཏིམནྟོ ཡསསྶིནོ’’ཏི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཨེཏེ སབྦེ ཙཏུཝཱིསཏིསཧསྶབྲཱཧྨཎཱ མཡ྄ཧཾ སིསྶཱ ཛཱཏིམནྟོ ཛཱཏིསམྤནྣཱ ཡསསྶིནོ པརིཝཱརསམྤནྣཱ མཾ ཨུཔཊྛཧུནྟི སམྦནྡྷོ.

༡༧༦.

‘‘ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སནིགྷཎྜུསཀེཊུབྷེ;

པདཀཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱ, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏཱ’’.

ཏཏྠ ལཀྑཎེཏི ལཀྑཎསཏྠེ. སབྦལོཀིཡཱནཾ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏཱ དུཀྑིཏཱ བྷཝནྟི, ཨིམེཧི སུཁིཏཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི ལཀྑཎཾ ཛཱནཱཏི. ཏཔྤཀཱསཀོ གནྠོ ལཀྑཎཾ, ཏསྨིཾ ལཀྑཎེ ཙ. ཨིཏིཧཱསེཏི ‘‘ཨིཏིཧ ཨཱས ཨིཏིཧ ཨཱསཱ’’ཏི ཝུཏྟཝཙནཔཊིདཱིཔཀེ གནྠེ. ལཀྑཎེ ཙ ཨིཏིཧཱསེ ཙ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གཏཱཏི སམྦནྡྷོ. རུཀྑཔབྦཏཱདཱིནཾ ནཱམཔྤཀཱསཀགནྠཾ ‘‘ནིགྷཎྜཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀེཊཱུབྷེཏི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤཱནཾ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརཀོ གནྠོ. ནིགྷཎྜུཡཱ སཧ ཝཏྟཏཱིཏི སནིགྷཎྜུ, ཀེཊུབྷེན སཧ ཝཏྟཏཱིཏི སཀེཊུབྷཾ, ཏསྨིཾ སནིགྷཎྜུསཀེཊུབྷེ ཝེདཏྟཡེ པཱརམིཾ གཏཱཏི ¶ སམྦནྡྷོ. པདཀཱཏི ནཱམཔདསམཱསཏདྡྷིཏཱཁྱཱཏཀིཏཀཱདིཔདེསུ ཚེཀཱ ¶ . ཝེཡྻཱཀརཎཱནི ཙནྡཔཱཎིནཱིཡཀལཱཔཱདིབྱཱཀརཎེ ཚེཀཱ. སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏཱཏི ཨཏྟནོ དྷམྨེ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ ཝེདཏྟཡེ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གཏཱ པཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

༡༧༧.

‘‘ཨུཔྤཱཏེསུ ནིམིཏྟེསུ, ལཀྑཎེསུ ཙ ཀོཝིདཱ;

པཐབྱཱ བྷཱུམནྟལིཀྑེ, མམ སིསྶཱ སུསིཀྑིཏཱ’’.

ཏཏྠ ཨུཀྐཱཔཱཏབྷཱུམིཀམྤཱདིཀེསུ ཨུཔྤཱཏེསུ ཙ སུབྷནིམིཏྟཱསུབྷནིམིཏྟེསུ ཙ ཨིཏྠིལཀྑཎཔུརིསལཀྑཎམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཙ ཀོཝིདཱ ཚེཀཱ. པཐཝིཡཱ ཙ བྷཱུམིཡཱ ཙ སཀལལོཀེ ཙ ཨནྟལིཀྑེ ཨཱཀཱསེ ཙཱཏི སབྦཏྠ མམ སིསྶཱ སུསིཀྑིཏཱ.

༡༧༨.

‘‘ཨཔྤིཙྪཱ ¶ ནིཔཀཱ ཨེཏེ, ཨཔྤཱཧཱརཱ ཨལོལུཔཱ;

ལཱབྷཱལཱབྷེན སནྟུཊྛཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ’’.

ཏཏྠ ཨཔྤིཙྪཱཏི ཨཔྤཀེནཱཔི ཡཱཔེནྟཱ. ནིཔཀཱཏི ནེཔཀྐསངྑཱཏཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཱ. ཨཔྤཱཧཱརཱཏི ཨེཀཱཧཱརཱ ཨེཀབྷཏྟིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཨལོལུཔཱཏི ལོལུཔཏཎྷཱཡ ཨཔྤཝཏྟནཀཱ. ལཱབྷཱལཱབྷེནཱཏི ལཱབྷེན ཨལཱབྷེན ཙ སནྟུཊྛཱ སོམནསྶཱ ཨེཏེ མམ སིསྶཱ སདཱ ནིཙྩཀཱལཾ མཾ པརིཝཱརེནྟི ཨུཔཊྛཧནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༧༩.

‘‘ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏཱ དྷཱིརཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

ཨཱཀིཉྩཉྙཾ པཏྠཡནྟཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ’’.

ཏཏྠ ཛྷཱཡཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེཧི སམནྣཱགཏཱ. ཛྷཱཡནསཱིལཱ ཝཱ. ཛྷཱནརཏཱཏི ཏེསུ ཙ ཛྷཱནེསུ རཏཱ ཨལླཱིནཱ. དྷཱིརཱཏི དྷིཏིསམྤནྣཱ. སནྟཙིཏྟཱཏི ཝཱུཔསནྟམནཱ. སམཱཧིཏཱཏི ཨེཀགྒཙིཏྟཱ. ཨཱཀིཉྩཉྙནྟི ནིཔྤལིབོདྷབྷཱཝཾ. པཏྠཡནྟཱཏི ཨིཙྪནྟཱ. ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱ མེ སིསྶཱ སདཱ མཾ པརིཝཱརེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༨༠.

‘‘ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟཱ, པེཏྟིཀེ གོཙརེ རཏཱ;

ཨནྟལིཀྑཙརཱ དྷཱིརཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ’’.

ཏཏྠ ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟཱཏི པཉྩསུ ཨབྷིཉྙཱསུ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ པཏྟཱ པཱུརིཏཱཏི ཨཏྠོ. པེཏྟིཀེ གོཙརེ རཏཱཏི བུདྡྷཱནུཉྙཱཏཱཡ ཨཝིཉྙཏྟིཡཱ ¶ ལདྡྷེ ཨཱཧཱརེ རཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨནྟལིཀྑཙརཱཏི ¶ ཨནྟལིཀྑེན ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཱ ཨཱགཙྪནྟཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. དྷཱིརཱཏི ཐིརབྷཱུཏཱ སཱིཧབྱགྒྷཱདིཔརིསྶཡེ ཨཙྪམྦྷིཏསབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾབྷཱུཏཱ མམ ཏཱཔསཱ སདཱ མཾ པརིཝཱརེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༨༡.

‘‘སཾཝུཏཱ ཚསུ དྭཱརེསུ, ཨནེཛཱ རཀྑིཏིནྡྲིཡཱ;

ཨསཾསཊྛཱ ཙ ཏེ དྷཱིརཱ, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ’’.

ཏཏྠ ཙཀྑཱདཱིསུ ཚསུ དྭཱརེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཚསུ ཨཱརམྨཎེསུ སཾཝུཏཱ པིཧིཏཱ པཊིཙྪནྣཱ, རཀྑིཏགོཔིཏདྭཱརཱཏི ཨཏྠོ. ཨནེཛཱ ནིཏྟཎྷཱ རཀྑིཏིནྡྲིཡཱ གོཔིཏཙཀྑཱདིཨིནྡྲིཡཱ ཨསཾསཊྛཱ ཉཱཏཱིཧི ¶ གཧཊྛེཧི ཨམིསྶཱིབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. དུརཱསདཱཏི དུཊྛུ ཨཱསདཱ, ཨཱསཱདེཏུཾ གྷཊྚེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱ ཨཡོགྒཱཏི ཨཏྠོ.

༡༨༢.

‘‘པལླངྐེན ནིསཛྫཱཡ, ཋཱནཙངྐམནེན ཙ;

ཝཱིཏིནཱམེནྟི ཏེ རཏྟིཾ, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ’’.

ཏཏྠ མམ སིསྶཱ པལླངྐེན ཨཱུརུབདྡྷཱསནེན སེཡྻཾ ཝིཧཱཡ ནིསཛྫཱཡ ཙ ཋཱནེན ཙ ཙངྐམེན ཙ སཀལཾ རཏྟིཾ ཝིསེསེན ཨཏིནཱམེནྟི ཨཏིཀྐཱམེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༨༣.

‘‘རཛནཱིཡེ ན རཛྫནྟི, དུསྶནཱིཡེ ན དུསྶརེ;

མོཧནཱིཡེ ན མུཡ྄ཧནྟི, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ’’.

ཏེ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱ མམ སིསྶཱ ཏཱཔསཱ རཛནཱིཡེ རཛྫིཏབྦེ ཝཏྠུསྨིཾ ན རཛྫནྟི རཛྫཾ ན ཨུཔྤཱདེནྟི. དུསྶནཱིཡེ དུསྶིཏབྦེ དོསཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཡུཏྟེ ཝཏྠུམྷི ན དུསྶརེ དོསཾ ན ཀརོནྟི. མོཧནཱིཡེ མོཧིཏུཾ ཡུཏྟེ ཝཏྠུམྷི ན མུཡ྄ཧནྟི མོཧཾ ན ཀརོནྟི, པཉྙཱསམྤཡུཏྟཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༨༤.

‘‘ཨིདྡྷིཾ ཝཱིམཾསམཱནཱ ཏེ, ཝཏྟནྟི ནིཙྩཀཱལིཀཾ;

པཐཝིཾ ཏེ པཀམྤེནྟི, སཱརམྦྷེན དུརཱསདཱ’’.

ཏེ མམ སིསྶཱ ‘‘ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ (པཊི. མ. ༡.༡༠༢) ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཾ ནིཙྩཀཱལིཀཾ ཝཱིམཾསམཱནཱ ཝཏྟནྟཱིཏི ¶ སམྦནྡྷོ. ཏེ མམ སིསྶཱ ཨཱཀཱསེཔི ཨུདཀེཔི པཐཝིཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཨིརིཡཱཔཐཾ པཀམྤེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཱརམྦྷེན ཡུགགྒཱཧེན ཀལཧཀརཎེན ན ཨཱསཱདེཏབྦཱཏི ཨཏྠོ.

༡༨༥.

‘‘ཀཱིལ༹མཱནཱ ¶ ཙ ཏེ སིསྶཱ, ཀཱིལ༹ནྟི ཛྷཱནཀཱིལི༹ཏཾ;

ཛམྦུཏོ ཕལམཱནེནྟི, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ’’.

ཏེ མམ སིསྶཱ ཀཱིལ༹མཱནཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟི ལལ༹ནྟི རམནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཛམྦུཏོ ¶ ཕལམཱནེནྟཱིཏི ཧིམཝནྟམྷི སཏཡོཛནུབྦེདྷཛམྦུརུཀྑཏོ གྷཊཔྤམཱཎཾ ཛམྦུཕལཾ ཨིདྡྷིཡཱ གནྟྭཱ ཨཱནེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༨༦.

‘‘ཨཉྙེ གཙྪནྟི གོཡཱནཾ, ཨཉྙེ པུབྦཝིདེཧཀཾ;

ཨཉྙེ ཙ ཨུཏྟརཀུརུཾ, ཨེསནཱཡ དུརཱསདཱ’’.

ཏེསཾ མམ སིསྶཱནཾ ཨནྟརེ ཨཉྙེ ཨེཀཙྩེ གོཡཱནཾ ཨཔརགོཡཱནཾ དཱིཔཾ གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ པུབྦཝིདེཧཀཾ དཱིཔཾ གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ཨུཏྟརཀུརུཾ དཱིཔཾ གཙྪནྟི, ཏེ དུརཱསདཱ ཨེཏེསུ ཋཱནེསུ ཨེསནཱཡ གཝེསནཱཡ པཙྩཡཔརིཡེསནཱཡ གཙྪནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༨༧.

‘‘པུརཏོ པེསེནྟི ཁཱརིཾ, པཙྪཏོ ཙ ཝཛནྟི ཏེ;

ཙཏུཝཱིསསཧསྶེཧི, ཚཱདིཏཾ ཧོཏི ཨམྦརཾ’’.

ཏེ མམ སིསྶཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪམཱནཱ ཁཱརིཾ ཏཱཔསཔརིཀྑཱརབྷརིཏཾ ཀཱཛཾ པུརཏོ པེསེནྟི པཋམཾ ཨབྷིམུཁཉྩ ཏཾ པེསེཏྭཱ སཡཾ ཏསྶ པཙྪཏོ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ གཙྪམཱནེཧི ཙཏུཝཱིསསཧསྶེཧི ཏཱཔསེཧི ཨམྦརཾ ཨཱཀཱསཏལཾ ཚཱདིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༨༨.

‘‘ཨགྒིཔཱཀཱི ཨནགྒཱི ཙ, དནྟོདུཀྑལིཀཱཔི ཙ;

ཨསྨེན ཀོཊྚིཏཱ ཀེཙི, པཝཏྟཕལབྷོཛནཱ’’.

ཏཏྠ ཀེཙི ཨེཀཙྩེ མམ སིསྶཱ ཨགྒིཔཱཀཱི ཕལཱཕལཔཎྞཱདཡོ པཙིཏྭཱ ཁཱདནྟི, ཨེཀཙྩེ ཨནགྒཱི ཨགྒཱིཧི ཨཔཙིཏྭཱ ཨཱམཀམེཝ ཁཱདནྟི, ཨེཀཙྩེ དནྟིཀཱ དནྟེཧིཡེཝ ཏཙཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཁཱདནྟི. ཨེཀཙྩེ ཨུདུཀྑལིཀཱ ཨུདུཀྑལེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ ཁཱདནྟི. ཨེཀཙྩེ ཨསྨེན ཀོཊྚིཏཱ པཱསཱཎེན ཀོཊྚེཏྭཱ ཁཱདནྟི. ཨེཀཙྩེ སཡཾཔཏིཏཕལཱཧཱརཱཏི སམྦནྡྷོ.

༡༨༩.

‘‘ཨུདཀོརོཧཎཱ ¶ ཀེཙི, སཱཡཾ པཱཏོ སུཙཱིརཏཱ;

ཏོཡཱབྷིསེཙནཀརཱ, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ’’.

དུརཱསདཱ མམ སིསྶཱ ཀེཙི སུཙཱིརཏཱ སུདྡྷིཀཱམཱ སཱཡཾ པཱཏོ ཙ ཨུདཀོརོཧཎཱ ཨུདཀཔཝེསཀཱཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི ཏོཡཱབྷིསེཙནཀརཱ ཨུདཀེན ཨཏྟནི ཨབྷིསིཉྩནཀརཱཏི ཨཏྠོ.

༡༩༠.

‘‘པརཱུལ༹ྷཀཙྪནཁལོམཱ ¶ ¶ , པངྐདནྟཱ རཛསྶིརཱ;

གནྡྷིཏཱ སཱིལགནྡྷེན, མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱ’’.

ཏཏྠ ཏེ དུརཱསདཱ མམ སིསྶཱ ཀཙྪེསུ ཨུབྷཡཀཙྪེསུ ཙ ཧཏྠཔཱདེསུ ཙ པརཱུལ༹ྷཱ སཉྫཱཏཱ, དཱིགྷནཁལོམཱཏི ཨཏྠོ. ཁུརཀམྨརཧིཏཏྟཱ ཨམཎྜིཏཱ ཨཔསཱདྷིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པངྐདནྟཱཏི ཨིཊྛཀཙུཎྞཁཱིརཔཱསཱཎཙུཎྞཱདཱིཧི དྷཝལམཀཏཏྟཱ མལགྒཧིཏདནྟཱཏི ཨཏྠོ. རཛསྶིརཱཏི ཏེལམཀྑནཱདིརཧིཏཏྟཱ དྷཱུལཱིཧི མཀྑིཏསཱིསཱཏི ཨཏྠོ. གནྡྷིཏཱ སཱིལགནྡྷེནཱཏི ཛྷཱནསམཱདྷིསམཱཔཏྟཱིཧི སམྤཡུཏྟསཱིལེན སམངྒཱིབྷཱུཏཏྟཱ ལོཀིཡསཱིལགནྡྷེན སབྦཏྠ སུགནྡྷཱིབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. མམ སིསྶཱ དུརཱསདཱཏི ཨིམེཧི ཝུཏྟཔྤཀཱརགུཎེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨཱསཱདེཏུཾ གྷཊྚེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱ མམ སིསྶཱཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༡.

‘‘པཱཏོཝ སནྣིཔཏིཏྭཱ, ཛཊིལཱ ཨུགྒཏཱཔནཱ;

ལཱབྷཱལཱབྷཾ པཀིཏྟེཏྭཱ, གཙྪནྟི ཨམྦརེ ཏདཱ’’.

ཏཏྠ པཱཏོཝ སནྣིཔཏིཏྭཱཏི སཏྟམྱཏྠེ ཏོཔཙྩཡོ, པཱཏརཱསཀཱལེཡེཝ མམ སནྟིཀེ རཱསིབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨུགྒཏཱཔནཱ པཱཀཊཏཔཱ པཏྠཊཏཔཱ ཛཊིལཱ ཛཊཱདྷཱརིནོ ཏཱཔསཱ. ལཱབྷཱལཱབྷཾ པཀིཏྟེཏྭཱ ཁུདྡཀེ ཙ མཧནྟེ ཙ ལཱབྷེ པཱཀཊེ ཀཏྭཱ ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨམྦརེ ཨཱཀཱསཏལེ གཙྪནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༢. པུན ཏེསཾཡེཝ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ཨེཏེསཾ པཀྐམནྟཱནནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཐལེ ཝཱ པཀྐམནྟཱནཾ གཙྪནྟཱནཾ ཨེཏེསཾ ཏཱཔསཱནཾ ཝཱཀཙཱིརཛནིཏོ མཧཱསདྡོ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. མུདིཏཱ ཧོནྟི དེཝཏཱཏི ཨེཝཾ མཧཱསདྡཾ པཝཏྟེཏྭཱ གཙྪནྟཱནཾ ཨཛིནཙམྨསདྡེན ¶ སནྟུཊྛཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨཡྻཱ’’ཏི སོམནསྶཛཱཏཱ དེཝཏཱ མུདིཏཱ སནྟུཊྛཱ ཧོནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༣. དིསོདིསནྟི ཏེ ཨིསཡོ ཨནྟལིཀྑཙརཱ ཨཱཀཱསཙཱརིནོ དཀྑིཎཱདིསཱནུདིསཾ པཀྐམནྟི གཙྪནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. སཀེ བལེནུཔཏྠདྡྷཱཏི ཨཏྟནོ སརཱིརབལེན ཝཱ ཛྷཱནབལེན ཝཱ སམནྣཱགཏཱ ཡདིཙྪཀཾ ཡཏྠ ཡཏྠ གནྟུཀཱམཱ, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ གཙྪནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༤. པུན ཏེསམེཝཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ པཐཝཱིཀམྤཀཱ ཨེཏེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏདཱ ཨེཏེ སབྦཏྠ ཨིཙྪཱཙཱརཱ པཐཝཱིཀམྤཀཱ མེདནཱིསཉྩལནཛཱཏིཀཱ ནབྷཙཱརིནོ ཨཱཀཱསཙཱརིནོ. ཨུགྒཏེཛཱཏི ¶ ཨུགྒཏཏེཛཱ པཏྠཊཏེཛཱ དུཔྤསཧཱ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱཏི དུཔྤསཧཱ. སཱགརོཝ ཨཁོབྷིཡཱཏི ཨཉྙེཧི ཨཁོབྷིཡོ ཨནཱལུལི༹ཏོ སཱགརོ ཨིཝ སམུདྡོ ཝིཡ ཨཉྙེཧི ཨཁོབྷིཡཱ ཀམྤེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱ ཧོནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༥. ཋཱནཙངྐམིནོ ཀེཙཱིཏི ཏེསཾ མམ སིསྶཱནཾ ཨནྟརེ ཨེཀཙྩེ ཨིསཡོ ཋཱནིརིཡཱཔཐཙངྐམནིརིཡཱཔཐསམྤནྣཱ, ཨེཀཙྩེ ཨིསཡོ ནེསཛྫིཀཱ ¶ ནིསཛྫིརིཡཱཔཐསམྤནྣཱ, ཨེཀཙྩེ ཨིསཡོ པཝཏྟབྷོཛནཱ སཡཾཔཏིཏཔཎྞཱཧཱརཱ ཨེཝརཱུཔེཧི གུཎེཧི ཡུཏྟཏྟཱ དུརཱསདཱཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༦. ཏེ སབྦེ ཐོམེནྟོ མེཏྟཱཝིཧཱརིནོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ཨཔརིམཱཎེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཔརིམཱཎཱ སཏྟཱ སུཁཱི ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ སིནེཧལཀྑཎཱཡ མེཏྟཱཡ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརནྟི, ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི མེཏྟཱཝིཧཱརིནོ ཨེཏེ མམ སིསྶཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེ ཏེ ཨིསཡོ སབྦཔཱཎིནཾ སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཧིཏེསཱི ཧིཏགཝེསཀཱ. ཨནཏྟུཀྐཾསཀཱ ཨཏྟཱནཾ ན ཨུཀྐཾསཀཱ ཨམཱནིནོ ཀསྶཙི ཀཉྩི པུགྒལཾ ན ཝམྦྷེནྟི ནཱིཙཾ ཀཏྭཱ ན མཉྙནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༩༧. ཏེ མམ སིསྶཱ སཱིལསམཱདྷིསམཱཔཏྟིགུཎཡུཏྟཏྟཱ སཱིཧརཱཛཱ ཨིཝ ཨཙྪམྦྷཱིཏཱ ནིབྦྷཡཱ, གཛརཱཛཱ ཨིཝ ཧཏྠིརཱཛཱ ཝིཡ ཐཱམཝཱ སརཱིརབལཛྷཱནབལསམྤནྣཱ བྱགྒྷརཱཛཱ ཨིཝ, དུརཱསདཱ གྷཊྚེཏུམསཀྐུཎེཡྻཱ མམ སནྟིཀེ ཨཱགཙྪནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༩༨. ཏཏོ ¶ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝསྶ དསྶནལེསེན པཀཱསེནྟོ ཝིཛྫཱདྷརཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མནྟསཛ྄ཛྷཱཡཱདིཝིཛྫཱདྷརཱ ཙ རུཀྑཔབྦཏཱདཱིསུ ཝསནྟཱ བྷུམྨདེཝཏཱ ཙ བྷཱུམཊྛཐལཊྛཱ ནཱགཱ ཙ གནྡྷབྦདེཝཱ ཙ ཙཎྜཱ རཀྑསཱ ཙ ཀུམྦྷཎྜཱ དེཝཱ ཙ དཱནཝཱ དེཝཱ ཙ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏནིམྨཱནསམཏྠཱ གརུལཱ༹ ཙ ཏཾ སརཾ ཨུཔཛཱིཝནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ, ཏསྨིཾ སརེ སརསྶ སམཱིཔེ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༩༩. པུནཔི ཏེསཾཡེཝ ཨཏྟནོ སིསྶཏཱཔསཱནཾ གུཎེ ཝཎྞེནྟོ ཏེ ཛཊཱ ཁཱརིབྷརིཏཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཁཱརིབྷཱརནྟི ཨུདཉྩནཀམཎྜལུཨཱདིཀཾ ཏཱཔསཔརིཀྑཱརཾ.

༢༠༧. པུནཔི ཨཏྟནོ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ཨུཔྤཱཏེ སུཔིནེ ཙཱཔཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ¶ ནིཔྥཏྟིཾ གཏཏྟཱ ནཀྑཏྟཔཱཋེ ཙ ཚེཀཏྟཱ ‘‘ཨིམསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཨུཔྤནྣནཀྑཏྟཾ སུབྷཾ ཨསུབྷ’’ནྟི ཨུཔྤཱཏལཀྑཎེ ཙ སུཔིནེ ཙ པཝཏྟིཾ པུཙྪིཏེན ‘‘ཨིདཾ སུཔིནཾ སུབྷཾ, ཨིདཾ ཨསུབྷ’’ནྟི སུཔིནནིཔྥཏྟིཀཐནེ ཙ སབྦེསཾ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཧཏྠཔཱདལཀྑཎཀཐནེ ཙ སུཊྛུ སིཀྑིཏོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཝཏྟམཱནཾ མནྟཔདཾ ལཀྑཎམནྟཀོཊྛཱསཾ སབྦཾ ཨཧཾ ཏདཱ མམ ཏཱཔསཀཱལེ དྷཱརེམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༠༨. ཨཏྟནོ བྱཱཀརཎཾ བུདྡྷགུཎཔུབྦངྒམཾ པཀཱསེནྟོ ཨནོམདསྶཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན ཨོམཀནྟི ཨནོམཾ. མཾསཙཀྑུདིབྦཙཀྑུསམནྟཙཀྑུདྷམྨཙཀྑུབུདྡྷཙཀྑཱུཧི ¶ སབྦསཏྟཱནཾ པསྶནཾ དསྶནཾ ནཱམ, ཨནོམཾ དསྶནཾ ཡསྶ བྷགཝཏོ སོ བྷགཝཱ ཨནོམདསྶཱི. བྷཱགྱཝནྟཏཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ལོཀསྶ ཛེཊྛསེཊྛཏྟཱ ལོཀཛེཊྛོ ཨུསབྷོ ནིསབྷོ ཨཱསབྷོཏི ཏཡོ གཝཛེཊྛཀཱ. ཏཏྠ གཝསཏཛེཊྛཀོ ཨུསབྷོ, གཝསཧསྶཛེཊྛཀོ ནིསབྷོ, གཝསཏསཧསྶཛེཊྛཀོ ཨཱསབྷོ, ནརཱནཾ ཨཱསབྷོ ནརཱསབྷོ པཊིཝིདྡྷསབྦདྷམྨོ, སམྦུདྡྷོ ཝིཝེཀཀཱམོ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟོ ཧིམཝནྟཾ ཧིམཱལཡཔབྦཏཾ ཨུཔཱགམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༠༩. ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟནྟི ཧིམཝནྟསམཱིཔཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ པཝིསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༢༡༠-༡. ཛལིཏཾ ¶ ཛལམཱནཾ ཨིནྡཱིཝརཔུཔྥཾ ཨིཝ, ཧུཏཱསནཾ ཧོམསྶ ཨཱསནཾ, ཨཱདིཏྟཾ ཨཱབྷཱཡུཏཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨིཝ, གགནེ ཨཱཀཱསེ ཛོཏམཱནཾ ཝིཛྫུ ཨིཝ, སུཊྛུ ཕུལླཾ སཱལརཱཛཾ ཨིཝ, ནིསིནྣཾ ལོཀནཱཡཀཾ ཨདྡསནྟི སམྦནྡྷོ.

༢༡༣. དེཝཱནཾ དེཝོ དེཝདེཝོ, ཏཾ དེཝདེཝཾ དིསྭཱན ཏསྶ ལཀྑཎཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསཉྫཱནནཀཱརཎཾ. ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ ན ཝཱ བུདྡྷོ’’ཏི ཨུཔདྷཱརཡིཾ ཝིཙཱརེསིཾ. ཙཀྑུམཾ པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམནྟཾ ཛིནཾ ཀེན ཀཱརཎེན པསྶཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༡༤. ཙརཎུཏྟམེ ཨུཏྟམཔཱདཏལེ སཧསྶཱརཱནི ཙཀྐལཀྑཎཱནི དིསྶནྟི, ཨཧཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཏཱནི ལཀྑཎཱནི དིསྭཱ ཏཐཱགཏེ ནིཊྛཾ གཙྪིཾ སནྣིཊྛཱནཾ ཨགམཱསི, ནིསྶནྡེཧོ ཨཱསིནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༢༡༨. སཡམྦྷཱུ སཡམེཝ བྷཱུཏཱ. ཨམིཏོདཡ ཨམིཏཱནཾ ཨཔརིམཱཎཱནཾ གུཎཱནཾ ཨུདཡ ཨུཊྛཱནཊྛཱན ¶ , ཨིདཾ པདདྭཡཾ ཨཱལཔནམེཝ. ཨིམཾ ལོཀཾ ཨིམཾ སཏྟལོཀཾ སཾ སུཊྛུ ཨུདྡྷརསི སཾསཱརཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནིབྦཱནཐལཾ པཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ སབྦེ སཏྟཱ ཏཝ དསྶནཾ ཨཱགམྨ ཨཱགནྟྭཱ ཀངྑཱསོཏཾ ཝིཙིཀིཙྪཱམཧོགྷཾ ཏརནྟི ཨཏིཀྐམནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༡༩. བྷགཝནྟཾ ཐོམེནྟོ ཏཱཔསོ ཏུཝཾ སཏྠཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ, བྷནྟེ, སབྦཉྙུ ཏུཝཾ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སཏྠཱ ཨཱཙརིཡོ ཨུཏྟམཊྛེན ཏྭམེཝ ཀེཏུ ཨུཙྩོ, སཀལལོཀེ པཀཱསནཊྛེན ཏྭམེཝ དྷཛོ, ལོཀཏྟཡེ ཨུགྒཏཏྟཱ ཏྭམེཝ ཡཱུཔོ ཨུསྶཱཔིཏཐམྦྷསདིསོ, པཱཎིནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཏྭམེཝ པརཱཡཎོ ཨུཏྟམགམནཱིཡཊྛཱནཾ ཏྭམེཝ ¶ པཏིཊྛཱ པཏིཊྛཊྛཱནཾ ལོཀསྶ མོཧནྡྷཀཱརཝིདྷམནཏོ ཏྭམེཝ དཱིཔོ ཏེལཔདཱིཔོ ཝིཡ, དྭིཔདུཏྟམོ དྭིཔདཱནཾ དེཝབྲཧྨམནུསྶཱནཾ ཨུཏྟམོ སེཊྛོཏི སམྦནྡྷོ.

༢༢༠. པུན བྷགཝནྟཾཡེཝ ཐོམེནྟོ སཀྐཱ སམུདྡེ ཨུདཀནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརེ སམུདྡེ ཨུདཀཾ ཨཱལ༹ྷཀེན ¶ པམེཏུཾ མིནིཏུཾ སཀྐཱ བྷཝེཡྻ, བྷནྟེ, སབྦཉྙུ ཏཝ ཉཱཎཾ ‘‘ཨེཏྟཀཾ པམཱཎ’’ནྟི པམེཏཝེ མིནིཏུཾ ན ཏྭེཝ སཀྐཱཏི ཨཏྠོ.

༢༢༡. ཏུལམཎྜལེ ཏུལཔཉྫརེ ཋཔེཏྭཱ པཐཝིཾ མེདནིཾ དྷཱརེཏུཾ སཀྐཱ, བྷནྟེ, སབྦཉྙུ ཏཝ ཉཱཎཾ དྷཱརེཏུཾ ན ཏུ ཨེཝ སཀྐཱཏི སམྦནྡྷོ.

༢༢༢. བྷནྟེ, སབྦཉྙུ ཨཱཀཱསོ སཀལནྟལིཀྑཾ རཛྫུཡཱ ཝཱ ཨངྒུལེན ཝཱ མིནིཏུཾ སཀྐཱ བྷཝེཡྻ, ཏཝ པན ཉཱཎཾ ཉཱཎཱཀཱསཾ ན ཏུ ཨེཝ པམེཏཝེ མིནིཏུཾ སཀྐཱཏི ཨཏྠོ.

༢༢༣. མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀནྟི ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརེ སཱགརེ ཨཁིལཾ ཨུདཀཉྩ, ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཾ ཨཁིལཾ པཐཝིཉྩ ཛཧེ ཛཧེཡྻ ཨཏིཀྐམེཡྻ སམཾ ཀརེཡྻ བུདྡྷསྶ ཉཱཎཾ ཨུཔཱདཱཡ གཧེཏྭཱ ཏུལེཡྻ སམཾ ཀརེཡྻ. ཨུཔམཱཏོ ཨུཔམཱཝསེན ན ཡུཛྫརེ ན ཡོཛེཡྻུཾ. ཉཱཎམེཝ ཨདྷིཀནྟི ཨཏྠོ.

༢༢༤. ཙཀྑུམ པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམནྟ, ཨཱལཔནམེཏཾ. སཧ དེཝེཧི པཝཏྟསྶ ལོཀསྶ, བྷུམྨཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. སདེཝཀེ ལོཀསྨིཾ ཨནྟརེ ཡེསཾ ཡཏྟཀཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི. ཨེཏེ ཏཏྟཀཱ སཙིཏྟཀཱ སཏྟཱ ཏཝ ཉཱཎམྷི ཨནྟོཛཱལགཏཱ ཉཱཎཛཱལསྨིཾ ཨནྟོ པཝིཊྛཱཏི སམྦནྡྷོ, ཉཱཎཛཱལེན སབྦསཏྟེ པསྶསཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༢༥. བྷནྟེ ¶ , སབྦཉྙུ སབྦདྷམྨཛཱནནཀ, ཏྭཾ ཡེན ཉཱཎེན ཙཏུམགྒསམྤཡུཏྟེན སཀལཾ ཨུཏྟམཾ བོདྷིཾ ནིབྦཱནཾ པཏྟོ ཨདྷིགཏོ ཨསི བྷཝསི, ཏེན ཉཱཎེན པརཏིཏྠིཡེ ཨཉྙཏིཏྠིཡེ མདྡསཱི ཨབྷིབྷཝསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༢༦. ཏེན ཏཱཔསེན ཐོམིཏཱཀཱརཾ པཀཱསེནྟཱ དྷམྨསངྒཱཧཀཱ ཐེརཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཐཝིཏྭཱནཱཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཨིམཱ གཱཐཱཏི ཨེཏྟཀཱཧི གཱཐཱཧི ཐཝིཏྭཱན ཐོམནཾ ཀཏྭཱན ནཱམེན སུརུཙི ནཱམ ཏཱཔསོ སེསཊྛཀཐཱསུ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༨༩-༡༩༠; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.སཱརིཔུཏྟཏྠེརཝཏྠུ) པན ‘‘སརདམཱཎཝོ’’ཏི ཨཱགཏོ. སོ ཨཊྛཀཐཱནཡཏོ པཱཋོཡེཝ པམཱཎཾ, ཨཐ ཝཱ སུནྡརཱ རུཙི ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིབྦཱནཱལཡོ ཨསྶཱཏི སུརུཙི. སརཏི གཙྪཏི ཨིནྡྲིཡདམནཱཡ ¶ པཝཏྟཏཱིཏི སརདོ, ཨིཏི དྭཡམྤི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. སོ སུརུཙིཏཱཔསོ ཨཛིནཙམྨཾ པཏྠརིཏྭཱན པཐཝིཡཾ ནིསཱིདི, ཨཙྩཱསནྣཱདཡོ ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ སརདོ ནིསཱིདཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༢༧. ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཏཱཔསོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམེཝ ཐོམེནྟོ ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནཱིཏིཨཱདིམཱཧ ¶ . ཏཏྠ ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནཱིཏི ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, གིརིརཱཛཱ མེརུཔབྦཏརཱཛཱ, མཧཎྞཝེ སཱགརེ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ ཨདྷིཨོགཱལ༹ྷོ པཝིཊྛོ, ཏཱཝདེཝ ཏཏྟཀཱནི ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི ཨཙྩུགྒཏོ ཨཏིཨུགྒཏོ ཨིདཱནི པཝུཙྩཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༢༨. ཏཱཝ ཨཙྩུགྒཏོ ཏཐཱ ཨཏིཨུགྒཏོ ནེརུ, སོ མཧཱནེརུ ཨཱཡཏོ ཨུཙྩཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཨེཝཾ མཧནྟོ ནེརུརཱཛཱ ཀོཊིསཏསཧསྶིཡོ སངྑཱཎུབྷེདེན ཙུཎྞིཏོ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀཏོ ཨསི.

༢༢༩. བྷནྟེ, སབྦཉྙུ ཏཝ ཉཱཎཾ ལཀྑེ ཋཔིཡམཱནམྷི ཉཱཎེ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ སཏསཧསྶཾ ཝཱ ཨེཀེཀཾ བིནྡུཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏེ ཏདེཝ མཧཱནེརུསྶ ཙུཎྞཾ ཁཡཾ གཙྪེཡྻ, ཏཝ ཉཱཎཾ པམེཏཝེ པམཱཎཾ ཀཱཏུཾ ཨེཝ ན སཀྐཱཏི སམྦནྡྷོ.

༢༣༠. སུཁུམཙྪིཀེན སུཁུམཙྪིདྡེན ཛཱལེན ཡོ སཀལམཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ པརིཀྑིཔེ སམནྟཏོ པརིཀྑཾ ཀརེཡྻ, ཨེཝཾ པརིཀྑིཏེ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཱ སབྦེ ཏེ ཨནྟོཛཱལགཏཱ སིཡུཾ བྷཝེཡྻུནྟི ཨཏྠོ.

༢༣༡. ཏམུཔམེཡྻཾ ¶ དསྶེནྟོ ཏཐེཝ ཧཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨུདཛཱ པཱཎཱ ཨནྟོཛཱལགཏཱ ཧོནྟི, ཏཐེཝ མཧཱཝཱིར མཧཱབོདྷིཨདྷིགམཱཡ ཝཱིརིཡཀར. ཡེ ཀེཙི པུཐུ ཨནེཀཱ ཏིཏྠིཡཱ མིཙྪཱ ཏིཏྠཀརཱ དིཊྛིགཧནཔཀྑནྡཱ དིཊྛིསངྑཱཏགཧནཾ པཝིཊྛཱ པརཱམཱསེན སབྷཱཝཏོ པརཏོ ཨཱམསནལཀྑཎཱཡ དིཊྛིཡཱ མོཧིཏཱ པིཧིཏཱ སནྟི.

༢༣༢. ཏཝ ¶ སུདྡྷེན ནིཀྐིལེསེན ཉཱཎེན ཨནཱཝརཎདསྶིནཱ སབྦདྷམྨཱནཾ ཨཱཝརཎརཧིཏདསྶནསཱིལེན ཨེཏེ སབྦེ ཏིཏྠིཡཱ ཨནྟོཛཱལགཏཱ ཉཱཎཛཱལསྶནྟོ པཝེསིཏཱ ཝཱ ཏཐེཝཱཏི སམྦནྡྷོ. ཉཱཎཾ ཏེ ནཱཏིཝཏྟརེཏི ཏཝ ཉཱཎཾ ཏེ ཏིཏྠིཡཱ ནཱཏིཀྐམནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༣༣. ཨེཝཾ ཝུཏྟཐོམནཱཝསཱནེ བྷགཝཏོ ཨཏྟནོ བྱཱཀརཎཱརབྦྷཾ དསྶེཏུཾ བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨིཾ སམཡེ ཏཱཔསོ བྷགཝནྟཾ ཐོམེསི, ཏསྨིཾ ཐོམནཱཡ པརིཡོསཱནཀཱལེ སངྑྱཱཏིཀྐནྟཔརིཝཱརཏཱཡ མཧཱཡསོ ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ ཀིལེསམཱརཱདཱིནཾ ཛིཏཏྟཱ ཛིནོ. སམཱདྷིམྷཱ ཨཔྤིཏསམཱདྷིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ དིབྦཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༣༤-༥. ཏསྶ ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ མུནིནོ མོནསངྑཱཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏསྶ ནིསབྷོ ནཱམ སཱཝཀོ སནྟཙིཏྟེཧི ཝཱུཔསནྟཀིལེསམཱནསེཧི ཏཱདཱིཧི ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨཀམྤིཡསབྷཱཝཏྟཱ, ཏཱདིབྷི ཁཱིཎཱསཝེཧི སུདྡྷེཧི པརིསུདྡྷཀཱཡཀམྨཱདིཡུཏྟེཧི ཚལ༹བྷིཉྙེཧི ཏཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནསབྷཱཝེཧི སཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ བུདྡྷསྶ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ ཨུཔེསི, ཏཱཝདེཝ སམཱིཔཾ ཨགམཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༣༦. ཏེ ¶ ཏཐཱ ཨཱགཏཱ སམཱནཱ ཏཏྠ བྷགཝཏོ སམཱིཔེ. ཨནྟལིཀྑེ ཨཱཀཱསེ ཋིཏཱ བྷགཝནྟཾ པདཀྑིཎཾ ཨཀཾསུ. ཏེ སབྦེ པཉྫལིཀཱ ནམསྶམཱནཱ ཨཱཀཱསཏོ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨོཏརུཾ ཨོརོཧིཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ.

༢༣༧. པུན བྱཱཀརཎདཱནསྶ པུབྦབྷཱགཀཱརཎཾ པཀཱསེནྟོ སིཏཾ པཱཏུཀརཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༢༤༡. ཡོ མཾ པུཔྥེནཱཏི ཡོ ཏཱཔསོ མཡི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཨནེཀཔུཔྥེན མཾ པཱུཛེསི, ཉཱཎཉྩ ¶ མེ ཨནུ པུནཔྤུནཾ ཐཝི ཐོམེསི, ཏམཧནྟི ཏཾ ཏཱཔསཾ ཨཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམི, མམ བྷཱསཏོ བྷཱསནྟསྶ ཝཙནཾ སུཎོཐ སཝནཝིསཡཾ ཀརོཐ མནསི ཀརོཐ.

༢༥༠. པཙྪིམེ ¶ བྷཝསམྤཏྟེཏི བྱཱཀརཎཾ དདམཱནོ བྷགཝཱ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཙྪིམེ པརིཡོསཱནབྷཱུཏེ བྷཝེ སམྤཏྟེ སཏི. མནུསྶཏྟཾ མནུསྶཛཱཏིཾ གམིསྶཏི, མནུསྶལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. རཱུཔསཱརདྷནསཱརཝཡསཱརཀུལསཱརབྷོགསཱརཔུཉྙསཱརཱདཱིཧི སཱརེཧི སཱརཝནྟཏཱཡ སཱརཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི ཀུཙྪིནཱ དྷཱརཡིསྶཏི.

༢༥༣. བྱཱཀརཎམཱུལམཱརབྷི ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེཏི. ཨེཏྠ དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམཱི པཱུརིཏཱ, ཏཐཱཔི གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཨནྟརཀཔྤཱནི ཨུཔཱདཱཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

༢༥༤. ‘‘སཱརིཔུཏྟོཏི ནཱམེན, ཧེསྶཏི ཨགྒསཱཝཀོ’’ཏི བྱཱཀརཎམདཱསི, བྱཱཀརཎཾ དཏྭཱ ཏཾ ཐོམེནྟོ སོ བྷགཝཱ ཨཡཾ བྷཱགཱིརཐཱིཏིཨཱདིམཱཧ. གངྒཱ, ཡམུནཱ, སརབྷཱུ, མཧཱི, ཨཙིརཝཏཱིཏི ཨིམཱསཾ པཉྩནྣཾ གངྒཱནཾ ཨནྟརེ ཨཡཾ བྷཱགཱིརཐཱི ནཱམ པཋམམཧཱགངྒཱ ཧིམཝནྟཱ པབྷཱཝིཏཱ ཧིམཝནྟཏོ ཨཱགཏཱ ཨནོཏཏྟདཧཏོ པབྷཝཱ, མཧོདདྷིཾ མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷཾ ཨཔྤཡནྟི པཱཔུཎནྟི, མཧཱསམུདྡཾ མཧཱསཱགརཾ ཨཔྤེཏི ཨུཔགཙྪཏི ཡཐཱ, ཏཐཱ ཨེཝ ཨཡཾ སཱརིཔུཏྟོ སཀེ ཏཱིསུ ཝིསཱརདོ ཨཏྟནོ ཀུལེ པཝཏྟམཱནེསུ ཏཱིསུ ཝེདེསུ ཝིསཱརདོ ཨཔཀྑལིཏཉཱཎོ པཏྠཊཉཱཎོ. པཉྙཱཡ པཱརམིཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ སཱཝཀཉཱཎསྶ པརིཡོསཱནཾ གནྟྭཱ, པཱཎིནེ སབྦསཏྟེ ཏཔྤཡིསྶཏི སནྟཔྤེསྶཏི སུཧིཏྟབྷཱཝཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༥༧. ཧིམཝནྟམུཔཱདཱཡཱཏི ཧིམཱལཡཔབྦཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ མཧོདདྷིཾ མཧཱསམུདྡཾ ཨུདཀབྷཱརཾ སཱགརཾ པརིཡོསཱནཾ ཀཏྭཱ ཨེཏྠནྟརེ ཨེཏེསཾ དྭིནྣཾ པབྦཏསཱགརཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཡཾ པུལིནཾ ཡཏྟཀཱ ཝཱལུཀརཱསི ཨཏྠི, གཎནཱཏོ གཎནཝསེན ཨསངྑིཡཾ སངྑྱཱཏིཀྐནྟཾ ¶ .

༢༥༨. ཏམྤི སཀྐཱ ཨསེསེནཱཏི ཏཾ པུལིནམྤི ནིསེསེན སངྑཱཏུཾ སཀྐཱ སཀྐུཎེཡྻ བྷཝེཡྻ, སཱ གཎནཱ ཡཐཱ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏཐཱ སཱརིཔུཏྟསྶ པཉྙཱཡ ཨནྟོ པརིཡོསཱནཾ ན ཏྭེཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༥༩. ལཀྑེ…པེ… ¶ ¶ བྷཝིསྶཏཱིཏི ལཀྑེ ཉཱཎལཀྑེ ཉཱཎསྶ ཨེཀསྨིཾ ཀལེ ཋཔིཡམཱནམྷི ཋཔིཏེ སཏི གངྒཱཡ ཝཱལུཀཱ ཁཱིཡེ པརིཀྑཡཾ གཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༢༦༠. མཧཱསམུདྡེཏི ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརེ ཙཏུམཧཱསཱགརེ ཨཱུམིཡོ གཱཝུཏཱདིབྷེདཱ ཏརངྒརཱསཡོ གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ སངྑྱཱཝིརཧིཏཱ ཡཐཱ ཧོནྟི, ཏཐེཝ སཱརིཔུཏྟསྶ པཉྙཱཡ ཨནྟོ པརིཡོསཱནཾ ན ཧེསྶཏི ན བྷཝིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༦༡. སོ ཨེཝཾ པཉྙཝཱ སཱརིཔུཏྟོ གོཏམགོཏྟཏྟཱ གོཏམཾ སཀྱཀུལེ ཛེཊྛཀཾ སཀྱཔུངྒཝཾ སམྦུདྡྷཾ ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིསཱིལཱཙཱརཱདཱིཧི ཙིཏྟཱརཱདྷནཾ ཀཏྭཱ པཉྙཱཡ སཱཝཀཉཱཎསྶ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གནྟྭཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨགྒསཱཝཀོ ཧེསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༦༢. སོ ཨེཝཾ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྟོ སཀྱཔུཏྟེན བྷགཝཏཱ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨཀམྤིཡསབྷཱཝེན པཝཏྟིཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ སདྡྷམྨཾ ཨནུཝཏྟེསྶཏི ཨཝིནསྶམཱནཾ དྷཱརེསྶཏི. དྷམྨཝུཊྛིཡོ དྷམྨདེསནཱསངྑཱཏཱ ཝུཊྛིཡོ ཝསྶེནྟོ དེསེནྟོ པཀཱསེནྟོ ཝིཝརནྟོ ཝིབྷཛནྟོ ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟོ པཝཏྟིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༦༣. གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ བྷགཝཱ ཨེཏཾ སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ཝིསེསེན ཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨརིཡཔུགྒལམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨགྒཊྛཱནེ སཀལཔཉྙཱདིགུཎགཎཱབྷིརམེ ཨུཙྩཊྛཱནེ ཋཔེསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༢༦༤. ཨེཝཾ སོ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ སོམནསྶཔྤཏྟོ པཱིཏིསོམནསྶཝསེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ཨཧོ མེ སུཀཏཾ ཀམྨནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཧོཏི ཝིམྷཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ སཏྠུནོ གརུནོ སུཀཏཾ སུཊྛུ ཀཏཾ སདྡཧིཏྭཱ ཀཏཾ ཀམྨཾ པུཉྙཀོཊྛཱསཾ ཨཧོ ཝིམྷཡཾ ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཡསྶ བྷགཝཏོ ཨཧཾ ཀཱརཾ པུཉྙསམྦྷཱརཾ ཀཏྭཱ སབྦཏྠ སཀལགུཎགཎེ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གཏོ པརམཾ ཀོཊིཾ སམྤཏྟོ, སོ བྷགཝཱ ཨཧོ ཝིམྷཡོཏི སམྦནྡྷོ.

༢༦༥. ཨཔརིམེཡྻེཏི ¶ སངྑྱཱཏིཀྐནྟཀཱལསྨིཾ ཀཏཾ ཀུསལཀམྨཾ, མེ མཡ྄ཧཾ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེ ཕལཾ ཝིཔཱཀཾ དསྶེསི. སུམུཏྟོ སུཊྛུ ཝིམུཏྟོ ཚེཀེན དྷནུགྒཧེན ཁིཏྟོ ¶ སརཝེགོ ཨིཝ ཨཧཾ ཏེན པུཉྙཕལེན ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ ཛྷཱཔེསིནྟི ཨཏྠོ.

༢༦༦. ཨཏྟནོ ¶ ཨེཝ ཝཱིརིཡཾ པཀཱསེནྟོ ཨསངྑཏནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསངྑཏནྟི ན སངྑཏཾ, པཙྩཡེཧི སམཱགམྨ ན ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ ཀིལེསཀཱལུསྶིཡཱབྷཱཝེན ཨཙལཾ ཀཏསམྦྷཱརཱནཾ པཏིཊྛཊྛེན པདཾ གཝེསནྟོ པརིཡེསནྟོ སབྦེ ཏིཏྠིཡེ སཀལེ ཏིཏྠཀརེ དིཊྛུཔྤཱདཀེ པུགྒལེ ཝིཙིནཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ཨེསཱཧཾ ཨེསོ ཨཧཾ བྷཝེ ཀཱམབྷཝཱདིཀེ བྷཝེ སཾསརིཾ པརིབྦྷམིནྟི སམྦནྡྷོ.

༢༦༧-༨. ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ པཀཱསེནྟོ ཡཐཱཔི བྱཱདྷིཏོ པོསོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྱཱདྷིཏོཏི བྱཱདྷིནཱ པཱིལི༹ཏོ པོསོ པུརིསོ ཨོསདྷཾ པརིཡེསེཡྻ ཡཐཱ, ཏཐཱ ཨཧཾ ཨསངྑཏཾ ཨམཏཾ པདཾ ནིབྦཱནཾ གཝེསནྟོ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཨཝིཙྪིནྣཾ ནིརནྟརཾ, པཉྩསཏཾ ཛཱཏིཔཉྩསཏེསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིནྟི སམྦནྡྷོ.

༢༧༡. ཀུཏིཏྠེ སཉྩརིཾ ཨཧནྟི ལཱམཀེ ཏིཏྠེ གམནམགྒེ ཨཧཾ སཉྩརིཾ.

༢༧༢. སཱརཏྠིཀོ པོསོ སཱརགཝེསཱི པུརིསོ. ཀདལིཾ ཚེཏྭཱན ཕཱལཡེཏི ཀདལིཀྑནྡྷཾ ཚེཏྭཱ དྭེདྷཱ ཕཱལེཡྻ. ན ཏཏྠ སཱརཾ ཝིནྡེཡྻཱཏི ཕཱལེཏྭཱ ཙ པན ཏཏྠ ཀདལིཀྑནྡྷེ སཱརཾ ན ཝིནྡེཡྻ ན ལབྷེཡྻ, སོ པུརིསོ སཱརེན རིཏྟཀོ ཏུཙྪོཏི སམྦནྡྷོ.

༢༧༣. ཡཐཱ ཀདལིཀྑནྡྷོ སཱརེན རིཏྟོ ཏུཙྪོ, ཏཐེཝ ཏཐཱ ཨེཝ ལོཀེ ཏིཏྠིཡཱ ནཱནཱདིཊྛིགཏིཀཱ བཧུཛྫནཱ ཨསངྑཏེན ནིབྦཱནེན རིཏྟཱ ཏུཙྪཱཏི སམྦནྡྷོ. སེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ.

༢༧༤. པཙྪིམབྷཝེ པརིཡོསཱནཛཱཏིཡཾ བྲཧྨབནྡྷུ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཛཱཏོ ཨཧཾ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. མཧཱབྷོགཾ ཚཌྜེཏྭཱནཱཏི མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ ¶ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཨིཝ ཚཌྜེཏྭཱ, ཨནགཱརིཡཾ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨཝིརཧིཏཾ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཾ པཊིཔཛྫིནྟི ཨཏྠོ.

པཋམབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༢༧༥-༧. ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ…པེ… མུནིཾ མོནེ སམཱཧིཏནྟི མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཏེན མོནེན སམནྣཱགཏོ མུནི, ཏསྨིཾ མོནེ སམྨཱ ཨཱཧིཏཾ ཋཔིཏཾ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨཱགུསངྑཱཏཾ པཱཔཾ ན ཀརོཏཱིཏི ནཱགོ, ཨསྶཛིཏྠེརོ, ཏཾ མཧཱནཱགཾ སུཊྛུ ¶ ཕུལླཾ ཝིཀསིཏཔདུམཾ ཡཐཱ ཝིརོཙམཱནནྟི ཨཏྠོ.

༢༧༨-༢༨༡. དིསྭཱ མེ…པེ… ¶ པུཙྪིཏུཾ ཨམཏཾ པདནྟི ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༢༨༢. ཝཱིཐིནྟརེཏི ཝཱིཐིཨནྟརེ ཨནུཔྤཏྟཾ སམྤཏྟཾ ཨུཔགཏཾ ཏཾ ཐེརཾ ཨུཔགནྟྭཱན སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨཧཾ པུཙྪིནྟི སམྦནྡྷོ.

༢༨༤. ཀཱིདིསཾ ཏེ མཧཱཝཱིརཱཏི སཀལདྷིཏིཔུརིསསཱསནེ ཨརཧནྟཱནམནྟརེ པཋམཾ དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནེ, ཨརཧཏྟཔྤཏྟམཧཱཝཱིར, ཨནུཛཱཏཔརིཝཱརབཧུལཏཱཡ མཧཱཡས ཏེ ཏཝ བུདྡྷསྶ ཀཱིདིསཾ སཱསནཾ དྷམྨཾ དྷམྨདེསནཱསངྑཱཏཾ སཱསནནྟི སམྦནྡྷོ. སོ བྷདྲམུཁ, མེ མཡ྄ཧཾ སཱདྷུ བྷདྡཀཾ སཱསནཾ ཀཐཡསྶུ ཀཐེཧཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༨༥. ཏཏོ ཀཐིཏཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ སོ མེ པུཊྛོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སོཏི ཨསྶཛིཏྠེརོ, མེ མཡཱ པུཊྛོ ‘‘སཱསནཾ ཀཱིདིས’’ནྟི ཀཐིཏོ སབྦཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. སབྦཾ སཱསནཾ སཏྠགམྦྷཱིརཏཱཡ གམྦྷཱིརཾ དེསནཱདྷམྨཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཡ གམྦྷཱིརཾ པརམཏྠསཙྩཝིབྷཱཝིཏཱདིཝསེན ནིཔུཎཾ པདཾ ནིབྦཱནཾ ཏཎྷཱསལླསྶ ཧནྟཱརཾ ཝིནཱསཀརཾ སབྦསྶ སཾསཱརདུཀྑསྶ ཨཔནུདནཾ ཁེཔནཀརཾ དྷམྨནྟི སམྦནྡྷོ.

༢༨༦. ཏེན ཀཐིཏཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཡེ དྷམྨཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཧེཏུཔྤབྷཝཱ ཧེཏུཏོ ཀཱརཎཏོ ཨུཔྤནྣཱ ཛཱཏཱ བྷཱུཏཱ སཉྫཱཏཱ ནིབྦཏྟཱ ཨབྷིནིབྦཏྟཱ, ཡེ དྷམྨཱ ཡེ སཔྤཙྩཡཱ སབྷཱཝདྷམྨཱ སནྟི སཾཝིཛྫནྟི ཨུཔལབྷནྟཱིཏི ¶ སམྦནྡྷོ. ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཧེཏུཾ ཀཱརཎཾ ཏཐཱགཏོ ཨཱཧ ཀཐེསི. ཏེསཉྩ ཡོ ནིརོདྷོཏི ཏེསཾ ཧེཏུདྷམྨཱནཾ ཡོ ནིརོདྷོ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝོ, ཨེཝཾཝཱདཱི མཧཱསམཎོཏི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱདིགུཎཔརིཝཱརམཧནྟཏཱཡ སམིཏཔཱཔཏྟཱ ཝིདྡྷཾསིཏཔཱཔཏྟཱ ཙ མཧཱསམཎོ བྷགཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧེཏུཝཱུཔསམནཱདིཝདནསཱིལོ ཀཐེཏཱཏི ཨཏྠོ.

༢༨༧. ཏཏོ ཝུཏྟདྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནཱ པཙྩཀྑཀཏཔྤཀཱརཾ དསྶེནྟོ སོཧནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༢༨༩. ཨེསེཝ དྷམྨོ ཡདིཏཱཝདེཝཱཏི སཙེཔི ཨིཏོ ཨུཏྟརིཾ ནཏྠི, ཨེཏྟཀམེཝ ཨིདཾ སོཏཱཔཏྟིཕལམེཝ པཏྟབྦཾ. ཏཐཱ ཨེསོ ཨེཝ དྷམྨོཏི ཨཏྠོ. པཙྩབྱཐ པཊིཝིདྡྷཐ ཏུམྷེ ཨསོཀཾ པདཾ ནིབྦཱནཾ. ཨམྷེཧི ནཱམ ཨིདཾ པདཾ བཧུཀེཧི ཀཔྤནཧུཏེཧི ཨདིཊྛམེཝ ཨབྦྷཏཱིཏཾ.

༢༩༠. ཡྭཱཧཾ ¶ ¶ དྷམྨཾ གཝེསནྟོཏི ཡོ ཨཧཾ དྷམྨཾ སནྟིཔདཾ གཝེསནྟོ པརིཡེསནྟོ ཀུཏིཏྠེ ཀུཙྪིཏཏིཏྠེ ནིནྡིཏབྦཏིཏྠེ སཉྩརིཾ པརིབྦྷམིནྟི ཨཏྠོ. སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོཏི སོ པརིཡེསིཏབྦོ ཨཏྠོ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོ སམྤཏྟོ, ཨིདཱནི པན མེ མཡ྄ཧཾ ནཔྤམཛྫིཏུཾ ཨཔྤམཱདེན བྷཝིཏུཾ ཀཱལོཏི ཨཏྠོ.

༢༩༡. ཨཧཾ ཨསྶཛིནཱ ཐེརེན ཏོསིཏོ ཀཏསོམནསྶོ, ཨཙལཾ ནིཙྩལཾ ནིབྦཱནཔདཾ, པཏྭཱན པཱཔུཎིཏྭཱ སཧཱཡཀཾ ཀོལིཏམཱཎཝཾ གཝེསནྟོ པརིཡེསནྟོ ཨསྶམཔདཾ ཨགམཱསིནྟི ཨཏྠོ.

༢༩༢. དཱུརཏོཝ མམཾ དིསྭཱཏི ཨསྶམཔདཏོ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ མམཾ དིསྭཱ སུསིཀྑིཏོ མེ མམ སཧཱཡོ ཋཱནནིསཛྫཱདིཨིརིཡཱཔཐེཧི སམྤནྣོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ ཨིདཾ ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནཝཙནཾ ཨབྲཝི ཀཐེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༩༣. བྷོ སཧཱཡ, པསནྣམུཁནེཏྟཱསི པསནྣེཧི སོབྷནེཧི དདྡལླམཱནེཧི མུཁནེཏྟེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསི. མུནིབྷཱཝོ ཨིཝ ཏེ དིསྶཏི པཉྙཱཡཏི. ཨིཏྠམྦྷཱུཏོ ཏྭཾ ཨམཏཱདྷིགཏོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏོ ཨསི, ཀཙྩི ཨཙྩུཏཾ ནིབྦཱནཔདཾ ཨདྷིགཏོ ཨདྷིགཙྪཱིཏི པུཙྪཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༩༤. སུབྷཱནུརཱུཔོ ¶ ཨཱཡཱསཱིཏི སུབྷསྶ པསནྣཝཎྞསྶ ཨནུརཱུཔོ ཧུཏྭཱ ཨཱཡཱསི ཨཱགཙྪསི. ཨཱནེཉྫཀཱརིཏོ ཝིཡཱཏི ཏོམརཱདཱིཧི ཀཱརིཏོ ཨཱནེཉྫོ ཧཏྠཱི ཝིཡ དནྟོཝ ཏཱིཧི མཱསེཧི སུསིཀྑིཏོ ཨིཝ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ, བྲཱཧྨཎ དནྟདམཐོ སིཀྑིཏསིཀྑོ ནིབྦཱནཔདེ ཨུཔསནྟོ ཨསཱིཏི པུཙྪི.

༢༩༥. ཏེན པུཊྛོ ཨམཏཾ མཡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༢༩༩. ཨཔརིཡོསིཏསངྐཔྤོཏི ‘‘ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠིཏཔཏྠནཱཡ ཀོཊིཾ ཨཔྤཏྟསངྐཔྤོཏི ཨཏྠོ. ཀུཏིཏྠེ ཨགནྟབྦམགྒེ ཨཧཾ སཉྩརིཾ པརིབྦྷམིཾ. བྷནྟེ གོཏམ, ལོཀཛེཊྛ ཏཝ དསྶནཾ ཨཱགམྨ པཏྭཱ, མམ སངྐཔྤོ མཡ྄ཧཾ པཏྠནཱ པཱུརིཏོ ཨརཧཏྟམགྒཱདྷིགམེན སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ པཱཔུཎནེན པརིཔུཎྞོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༠༠. པཐཝིཡཾ ¶ པཏིཊྛཱཡཱཏི པཐཝིཡཾ ནིབྦཏྟཱ སམཡེ ཧེམནྟཀཱལེ པུཔྥནྟི ཝིཀསནྟི, དིབྦགནྡྷཱ སུགནྡྷཱ སུཊྛུ པཝནྟི པཝཱཡནྟི, སབྦཔཱཎིནཾ སབྦེ དེཝམནུསྶེ ཏོསེནྟི སོམནསྶཡུཏྟེ ཀརོནྟི ཡཐཱ.

༣༠༡. ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིརཱཏི མཧཱཝཱིརིཡཝནྟསཀྱཀུལཔསུཏམཧཱཔརིཝཱར ཏེ ཏཝ སཱསནེ པཏིཊྛཱཡ ཨཧཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ¶ པུཔྥིཏུཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན ཝིཀསིཏུཾ སམཡཾ ཀཱལཾ ཨེསཱམི གཝེསཱམི ཏཐེཝཱཏི སམྦནྡྷོ.

༣༠༢. ཝིམུཏྟིཔུཔྥནྟི སབྦཀིལེསེཧི ཝིམུཙྩནཏོ ཝིམོཙནཏོ ཝཱ ཝིམུཏྟི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིསངྑཱཏཾ པུཔྥཾ ཨེསནྟོ གཝེསེནྟོ, ཏཉྩ ཁོ བྷཝསཾསཱརམོཙནཾ ཀཱམབྷཝཱདིབྷཝེསུ སཾསརཎཾ གམནཾ བྷཝསཾསཱརཾ, ཏཏོ མོཙནཾ བྷཝསཾསཱརམོཙནཾ. ཝིམུཏྟིཔུཔྥལཱབྷེནཱཏི ཝིམུཙྩནཾ ཝིམུཙྩནྟི ཝཱ ཀཏསམྦྷཱརཱ ཨེཏཱཡཱཏི ཝིམུཏྟི, ཨགྒཕལཾ. པུཔྥནྟི ཝིཀསནྟི ཝེནེཡྻཱ ཨེཏེནཱཏི པུཔྥཾ. ཝིམུཏྟི ཨེཝ པུཔྥཾ ཝིམུཏྟིཔུཔྥཾ. ལབྷནཾ ལཱབྷོ, ཝིམུཏྟིཔུཔྥསྶ ལཱབྷོ ཝིམུཏྟིཔུཔྥལཱབྷོ. ཏེན ཝིམུཏྟིཔུཔྥལཱབྷེན ཨདྷིགམནེན སབྦཔཱཎིནཾ སབྦསཏྟེ ཏོསེམི སོམནསྶཾ པཱཔེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༠༣. ‘‘ཡཱཝཏཱ ¶ བུདྡྷཁེཏྟམྷཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙཀྑུམ པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམནྟ ཡཏྟཀེ ཋཱནེ རཏནསུཏྟཱདཱིནཾ པརིཏྟཱནཾ ཨཱཎཱ ཨཱནུབྷཱཝོ པཝཏྟཏི, ཏཏྟཀེ སཏསཧསྶཀོཊིཙཀྐཝཱལ༹སངྑཱཏེ བུདྡྷཁེཏྟེ ཋཔེཏྭཱན མཧཱམུནིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝསེསེསུ སཏྟེསུ ཨཉྙོ ཀོཙི ཏཝ པུཏྟསྶ ཏུཡ྄ཧཾ པུཏྟེན མཡཱ པཉྙཱཡ སདིསོ སམོ ནཏྠཱིཏི སམྦནྡྷོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༣༠༨. པཊིཔནྣཱཏི ཙཏུམགྒསམངྒིནོ ཙ ཕལཊྛཱ ཨརཧཏྟཕལེ ཋིཏཱ ཙ སེཁཱ ཕལསམངྒིནོ ཧེཊྛིམེཧི ཏཱིཧི ཕལེཧི སམནྣཱགཏཱ ཙ ཨེཏེ ཨཊྛ ཨརིཡབྷིཀྑཱུ, ཨུཏྟམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱསཱིསཀཱ གཝེསཀཱ, ཏཾ པཉྙཝནྟཾ པརིཝཱརེནྟི སདཱ སབྦཀཱལཾ སེཝནྟི བྷཛནྟི པཡིརུཔཱསནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༡༠. ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶནཱསངྑཱཏཱནཾ ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཀུསལཱ ཚེཀཱ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ སམྦོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ བྷཱཝནཱཡཝཌྜྷནཱཡ རཏཱ ཨལླཱིནཱ.

༣༡༤

. ཨུལུ༹རཱཛཱཝ ¶ ཏཱརཀརཱཛཱ ཨིཝ ཙ སོབྷསི.

༣༡༥. རུཀྑཔབྦཏརཏནསཏྟཱདཡོ དྷཱརེཏཱིཏི དྷརཎཱི, དྷརཎིཡཾ རུཧཱ སཉྫཱཏཱ ཝཌྜྷིཏཱ ཙཱཏི དྷརཎཱིརུཧཱ རུཀྑཱ. པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ རུཧནྟི ཝཌྜྷནྟི ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཝེཔུལླཏཾ ཝིཔུལབྷཱཝཾ པརིཔཱུརབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟི, ཏེ རུཀྑཱ ཀམེན ཕལཾ དསྶཡནྟི ཕལདྷཱརིནོ ཧོནྟི.

༣༡༧-༩. པུནཔི བྷགཝནྟམེཝ ཐོམེནྟོ སིནྡྷུ སརསྶཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སིནྡྷུཝཱདི ནཱམ གངྒཱ ཙ སརསྶཏཱི ནཱམ གངྒཱ ཙ ནནྡིཡགངྒཱ ཙ ཙནྡབྷཱགཱགངྒཱ ཙ གངྒཱ ནཱམ གངྒཱ ཙ ཡམུནཱ ནཱམ གངྒཱ ཙ སརབྷཱུ ནཱམ གངྒཱ ཙ མཧཱི ནཱམ གངྒཱ ཙ. སནྡམཱནཱནཾ གཙྪནྟཱིནཾ ཨེཏཱསཾ གངྒཱནཾ སཱགརོཝ སམུདྡོ ཨེཝ སམྤཊིཙྪཏི ¶ པཊིགྒཎྷཱཏི དྷཱརེཏི. ཏདཱ ཨེཏཱ སབྦགངྒཱ པུརིམཾ ནཱམཾ སིནྡྷུཝཱདིགངྒཱཏྱཱདིཀཾ པུརིམཾ ནཱམཔཉྙཏྟིཝོཧཱརཾ ཛཧནྟི ཚཌྜེནྟི སཱགརོཏེཝ སཱགརོ ཨིཏི ཨེཝ ཉཱཡཏི པཱཀཊཱ བྷཝཏི ཡཐཱ. ཏཐེཝ ཏཐཱ ཨེཝ ཨིམེ ¶ ཙཏུབྦཎྞཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཝེསྶསུདྡསངྑཱཏཱ ཙཏྟཱརོ ཀུལཱ ཏཝནྟིཀེ ཏཝ ཨནྟིཀེ སམཱིཔེ པབྦཛིཏྭཱ པཏྟཀཱསཱཡཙཱིཝརདྷཱརིནོ པརིཙརནྟཱ པུརིམཾ ནཱམཾ ཁཏྟིཡཱདིནཱམདྷེཡྻཾ པཉྙཏྟིཝོཧཱརཾ ཛཧནྟི ཙཛནྟི, བུདྡྷཔུཏྟཱཏི བུདྡྷསྶ ཨོརསཱཏི ཉཱཡརེ པཱཀཊཱ བྷཝེཡྻུཾ.

༣༢༠-༤. ཙནྡོ ཙནྡམཎྜལོ ཨབྦྷཱ མཧིཀཱ རཛོ དྷུམོ རཱཧཱུཏི པཉྩཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིརཧིཏཏྟཱ ཝིམལོ ཝིགཏམལོ ནིམྨལོ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཨཱཀཱསགབྦྷེ གཙྪཾ གཙྪནྟོ, སབྦེ ཏཱརཀསམཱུཧེ ཨཱབྷཱཡ མདྡམཱནོ ལོཀེ ཨཏིརོཙཏི དདྡལླཏི ཡཐཱ. ཏཐེཝ ཏཐཱ ཨེཝ ཏྭཾ…པེ….

༣༢༥-༧. ཨུདཀེ ཛཱཏཱ ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཱ ཀུམུདཱ མནྡཱལཀཱ ཙ བཧཱུ སངྑཱཏིཀྐནྟཱ, ཏོཡེན ཨུདཀེན ཀདྡམཀལལེན ཙ ཨུཔལིམྤནྟི ཨལླཱིཡནྟི ཡཐཱ, ཏཐེཝ བཧུཀཱ སཏྟཱ ཨཔརིམཱཎཱ སཏྟཱ ལོཀེ ཛཱཏཱ སཾཝཌྜྷཱ རཱགེན ཙ དོསེན ཙ ཨཊྚིཏཱ བནྡྷིཏཱ ཝིརཱུཧརེ ཝིརུཧནྟི. ཀདྡམེ ཀུམུདཾ ཡཐཱ ཝིརུཧཏི སཉྫཱཡཏི. ཀེསརཱིཏི པདུམཾ.

༣༢༩-༣༠. རམྨཀེ མཱསེཏི ཀཏྟིཀམཱསེ ‘‘ཀོམུདིཡཱ ཙཱཏུམཱསིནིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ. ཝཱརིཛཱ པདུམཔུཔྥཱདཡོ བཧཱུ པུཔྥཱ པུཔྥནྟི ཝིཀསནྟི, ཏཾ མཱསཾ ཏཾ ཀཏྟིཀམཱསཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི ཝཱརིཛཱཏི སམྦནྡྷོ. སམཡོ པུཔྥནཱཡ སོཏི སོ ཀཏྟིཀམཱསོ པུཔྥནཱཡ ཝིཀསནཱཡ སམཡོ ཀཱལོཏི ¶ ཨཏྠོ. ཡཐཱ པུཔྥནྟི ཏཐེཝ ཏྭཾ, སཀྱཔུཏྟ, པུཔྥིཏོ ཝིཀསིཏོ ཨསི. པུཔྥིཏོ ཏེ ཝིམུཏྟིཡཱཏི ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ སིསྶཱ ཀཏསམྦྷཱརཱ བྷིཀྑཱུ ཝིམུཏྟིཡཱ ཨརཧཏྟཕལཉཱཎེན པུཔྥིཏོ ཝིཀསིཏོ. ཡཐཱ ཝཱརིཛཾ པདུམཾ པུཔྥནསམཡཾ ནཱཏིཀྐམཏི, ཏཐཱ ཏེ སཱསནཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི ནཱཏིཀྐམནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༣༣-༤. ཡཐཱཔི སེལོ ཧིམཝཱཏི ཧིམཝཱ ནཱམ སེལམཡཔབྦཏོ. སབྦཔཱཎིནཾ སབྦེསཾ བྱཱདྷིཏཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨོསདྷོ ཨོསདྷཝནྟོ སབྦནཱགཱནཾ སབྦཨསུརཱནཾ སབྦདེཝཱནཉྩ ཨཱལཡོ ཨགཱརབྷཱུཏོ ཡཐཱ, ཏཐེཝ ཏྭཾ, མཧཱཝཱིར, སབྦཔཱཎིནཾ ཛརཱབྱཱདྷིམརཎཱདཱིཧི པམོཙནཏོ ཨོསདྷོ ཝིཡ. ཡཐཱ སོ ཧིམཝཱ ནཱགཱདཱིནཾ ཨཱལཡོ, ཏཐཱ ¶ ཏེཝིཛྫཱཡ ཙ ཚལ༹བྷིཉྙཱཡ ཙ ཨིདྡྷིཡཱ ཙ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གཏཱ པཏྟཱ ཏུཝཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ ཨུཔམཱཨུཔམེཡྻཝསེན གཱཐཱནཾ སམྦནྡྷནཡཱ སུཝིཉྙེཡྻཱཝ.

༣༤༢. ཨཱསཡཱནུསཡཾ ཉཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཨཱསཡོཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཙརིཡཱ, ཨནུསཡོཏི ཐཱམགཏཀིལེསོ. ‘‘ཨཡཾ རཱགཙརིཏོ, ཨཡཾ དོསཙརིཏོ, ཨཡཾ མོཧཙརིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ཨཱསཡཉྩ ཨནུསཡཾ ཀིལེསཔཝཏྟིཉྩ ཛཱནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨིནྡྲིཡཱནཾ བལཱབལནྟི སདྡྷིནྡྲིཡཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཏིཀྑིནྡྲིཡོ མུདིནྡྲིཡོ སྭཱཀཱརོ དྭཱཀཱརོ སུཝིཉྙཱཔཡོ དུཝིཉྙཱཔཡོཏི ཨེཝཾ བལཱབལཾ ཛཱནིཏྭཱ. བྷབྦཱབྷབྦེ ཝིདིཏྭཱནཱཏི ‘‘མཡཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨཡཾ པུགྒལོ བྷབྦོ སམཏྠོ, ཨཡཾ པུགྒལོ ཨབྷབྦོ’’ཏི ཝིདིཏྭཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, བྷནྟེ, སབྦཉྙུ ཏྭཾ ཙཱཏུདྡཱིཔིཀམཧཱམེགྷོ ཝིཡ དྷམྨདེསནཱསཱིཧནཱདེན ཨབྷཱིཏནཱདེན གཛྫསི སཀལཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཀརོསི.

༣༤༣-༤. ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཱཏི སམནྟཱ ཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ པཱུརེཏྭཱ པརིསཱ ནིསིནྣཱ བྷཝེཡྻ. ཏེ ཨེཝཾ ནིསིནྣཱ ནཱནཱདིཊྛཱི ཨནེཀདསྶནགཱཧིནོ ཝིཝདམཱནཱ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏཱ ཝིཝདནྟི, ཏཾ ཏེསཾ ཝིམཏིཙྪེདནཱཡ དུབུདྡྷིཚིནྡནཏྠཱཡ སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཙིཏྟམཉྙཱཡ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཨོཔམྨཀུསལོ ཨུཔམཱཨུཔམེཡྻེསུ དཀྑོ ཏྭཾ, མུནི, ཨེཀཾ པཉྷཾ ཀཐེནྟོཝ ཨེཀེནེཝ པཉྷཀཐནེན སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷེ ནིསིནྣཱནཾ པཱཎཱིནཾ ཝིམཏིཾ སཾསཡཾ ཚིནྡསི ནིཀྐངྑཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༥. ཨུཔདིསསདིསེཧེཝཱཏི ཨེཏྠ ཨུདཀསྶ ཨུཔརི དིསྶནྟི པཱཀཊཱ ཧོནྟཱིཏི ཨུཔདིསཱ, སེཝཱལཱ. ཨུཔདིསེཧི སདིསཱ ཨུཔདིསསདིསཱ, མནུསྶཱ. ཡཐཱ ཧི ཨུཔདིསཱ སེཝཱལཱ ཨུདཀཾ ཨདིསྶམཱནཾ ¶ ཀཏྭཱ ཏསྶུཔརི པཏྠརིཏྭཱ ཋིཏཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཝསུདྷཱ པཐཝཱི ཏེཧི ཨུཔདིསསདིསེཧི ཨེཝ མནུསྶེཧི ནིརནྟརཾ པཏྠརིཏྭཱ ཋིཏེཧི པཱུརིཏཱ བྷཝེཡྻ. ཏེ སབྦེཝ པཐཝིཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ མནུསྶཱ པཉྫལིཀཱ སིརསི ཨཉྫལིཾ པགྒཧིཏཱ ཀིཏྟཡུཾ ལོཀནཱཡཀཾ ལོཀནཱཡཀསྶ བུདྡྷསྶ གུཎཾ ཀཐེཡྻུཾ.

༣༤༦. ཏེ ¶ སབྦེ དེཝམནུསྶཱ ཀཔྤཾ ཝཱ སཀལཾ ཀཔྤཾ ཀིཏྟཡནྟཱ གུཎཾ ཀཐེནྟཱཔི ནཱནཱཝཎྞེཧི ནཱནཔྤཀཱརེཧི གུཎེཧི ཀིཏྟཡུཾ. ཏཐཱཔི ཏེ སབྦེ པརིམེཏུཾ གུཎཔམཱཎཾ ཀཐེཏུཾ ན པཔྤེཡྻུཾ ན སམྤཱཔུཎེཡྻུཾ ན སཀྐུཎེཡྻུཾ. ཨཔྤམེཡྻོ ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཔརིམེཡྻོ གུཎཱཏིརེཀོ. ཨེཏེན གུཎམཧནྟཏཾ དཱིཔེཏི.

༣༤༧. སཀེན ཐཱམེན ཨཏྟནོ བལེན ཧེཊྛཱ ཨུཔམཱཨུཔམེཡྻཝསེན ཛིནོ ཛིཏཀིལེསོ བུདྡྷོ མཡཱ ཀིཏྟིཏོ ཐོམིཏོ ཡཐཱ ཨཧོསི, ཨེཝམེཝ སབྦེ དེཝམནུསྶཱ ཀཔྤཀོཊཱིཔི ཀཔྤཀོཊིསཏེཔི ཀིཏྟེནྟཱ པཀིཏྟཡུཾ ཀཐེཡྻུནྟི ཨཏྠོ.

༣༤༨. པུནཔི གུཎཱནཾ ཨཔྤམཱཎཏཾ དཱིཔེཏུཾ སཙེ ཧི ཀོཙི དེཝོ ཝཱཏིཨཱདིམཱཧ. པཱུརིཏཾ པརིཀཌྜྷེཡྻཱཏི མཧཱསམུདྡེ པཱུརིཏཨུདཀཾ ¶ སམནྟཏོ ཨཱཀཌྜྷེཡྻ. སོ པུགྒལོ ཝིགྷཱཏཾ དུཀྑམེཝ ལབྷེཡྻ པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༣༥༠. ཝཏྟེམི ཛིནསཱསནནྟི ཛིནེན བྷཱསིཏཾ སཀལཾ པིཊཀཏྟཡཾ ཝཏྟེམི པཝཏྟེམི རཀྑཱམཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨསེནཱཔཏཱིཏི དྷམྨེན པཉྙཱཡ བྷགཝཏོ ཙཏུཔརིསསངྑཱཏཱཡ པརིསཱཡ པཏི པདྷཱནོཏི དྷམྨསེནཱཔཏི. སཀྱཔུཏྟསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨཛྫ ཨིམསྨིཾ ཝཏྟམཱནཀཱལེ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཛེཊྛཔུཏྟོ ཝིཡ སཀལཾ བུདྡྷསཱསནཾ པཱལེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༥༢-༣. ཨཏྟནོ སཾསཱརཔརིབྦྷམཾ དསྶེནྟོ ཡོ ཀོཙི མནུཛོ བྷཱརནྟིཨཱདིམཱཧ. ཡོ ཀོཙི མནུཛོ མཱནུསོ བྷཱརཾ སཱིསབྷཱརཾ མཏྠཀེ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ དྷཱརེཡྻ ཝཧེཡྻ, སདཱ སབྦཀཱལཾ སོ མནུཛོ ཏེན བྷཱརེན དུཀྑིཏོ པཱིལི༹ཏོ ཨཏིབྷཱུཏོ ཨསྶ བྷཝེཡྻ. བྷཱརོ བྷརིཏབྷཱརོ བྷརིཏོ ཨཏཱིཝ བྷཱརིཏོ. ཏཐཱ ཏེན པཀཱརེན ཨཧཾ རཱགགྒིདོསགྒིམོཧགྒིསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི ཨགྒཱིཧི ཌཡ྄ཧམཱནོ, གིརིཾ ཨུདྡྷརིཏོ ཡཐཱ མཧཱམེརུཔབྦཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སཱིསེ ཋཔིཏོ བྷཝབྷཱརེན བྷཝསཾསཱརུཔྤཏྟིབྷཱརེན, བྷརིཏོ དུཀྑིཏོ བྷཝེསུ སཾསརིཾ པརིབྦྷམིནྟི སམྦནྡྷོ.

༣༥༤. ཨོརོཔིཏོ ¶ ¶ ཙ མེ བྷཱརོཏི ཨིདཱནི པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སོ བྷཝབྷཱརོ མཡཱ ཨོརོཔིཏོ ནིཀྑིཏྟོ. བྷཝཱ ཨུགྒྷཱཊིཏཱ མཡཱཏི སབྦེ ནཝ བྷཝཱ མཡཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. སཀྱཔུཏྟསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀཏྟབྦཾ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནཀམྨཾ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཾ མཡཱ ཀཏནྟི ཨཏྠོ.

༣༥༥. པུན ཨཏྟནོ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟམྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱཝཏཱ ཡཏྟཀེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹སངྑཱཏེ བུདྡྷཁེཏྟེ སཀྱཔུངྒཝཾ སཀྱཀུལཛེཊྛཀཾ བྷགཝནྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསསཏྟེསུ ཀོཙིཔི པཉྙཱཡ མེ མཡཱ སམོ ནཏྠཱིཏི དཱིཔེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཨགྒོམྷི པཉྙཱཡ, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.

༣༥༦. པུན ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ སམཱདྷིམྷཱིཏྱཱདིམཱཧ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༣༦༠. ཛྷཱནཝིམོཀྑཱནཁིཔྤཔཊིལཱབྷཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཛྷཱནཱནཾ ལོཀཏོ ཝིམུཙྩནཏོ ‘‘ཝིམོཀྑ’’ནྟི སངྑཾ གཏཱནཾ ཨཊྛནྣཾ ལོཀུཏྟརཝིམོཀྑཱནཉྩ ཁིཔྤལཱབྷཱི སཱིགྷཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༦༢. ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶཱཔི ཨཏྟནོ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ གཱརཝབཧུམཱནཏཾ པཀཱསེནྟོ ཨུདྡྷཏཝིསོཝཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུདྡྷཏཝིསོ ཨུཔྤཱཊིཏགྷོརཝིསོ སཔྤོ ཨིཝ ཚིནྣཝིསཱཎོཝ ཚིནྡིཏསིངྒོ ཨུསབྷོ ཨིཝ ཨཧཾ ཨིདཱནི ནིཀྑིཏྟམཱནདཔྤོཝ ཚཌྜིཏགོཏྟམདཱདིམཱནདཔྤོཝ གཎཾ སངྒྷསྶ སནྟིཀཾ གརུགཱརཝེན ཨཱདརབཧུམཱནེན ཨུཔེམི ཨུཔགཙྪཱམི.

༣༦༣. ཨིདཱནི ¶ ཨཏྟནོ པཉྙཱཡ མཧཏྟཏཾ པཀཱསེནྟོ ཡདིརཱུཔིནཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཝརཱུཔཱ མེ མཧཏཱི པཉྙཱ ཨརཱུཔིནཱི སམཱནཱ ཡདི རཱུཔིནཱི བྷཝེཡྻ, ཏདཱ མེ མམ པཉྙཱ ཝསུཔཏཱིནཾ པཐཝིསྶརཱནཾ རཱཛཱུནཾ སམེཡྻ སམཱ བྷཝེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པཉྙཱཡ མཧཏྟབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏོ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེན པུབྦེ ཀམྨཾ སརིཏྭཱ ཨནོམདསྶིསྶཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ མཡཱ ཀཏཱཡ ཉཱཎཐོམནཱཡ ཕལཾ ཨེཏཾ མམ པཉྙཱམཧཏྟནྟི ཨཏྠོ.

༣༦༤. པཝཏྟིཏཾ ¶ དྷམྨཙཀྐནྟི ཨེཏྠ ཙཀྐ-སདྡོ པནཱཡཾ ‘‘ཙཏུཙཀྐཡཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝཱཧནེ ཝཏྟཏི. ‘‘པཝཏྟིཏེ ཙ པན བྷགཝཏཱ དྷམྨཙཀྐེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༧; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) ¶ དེསནཱཡཾ. ‘‘ཙཀྐཾ ཝཏྟཡ སབྦཔཱཎིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༧.༡༤༩) དཱནམཡཔུཉྙཀིརིཡཱཡཾ. ‘‘ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏི ཨཧོརཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨིརིཡཱཔཐེ. ‘‘ཨིཙྪཱཧཏསྶ པོསསྶ, ཙཀྐཾ བྷམཏི མཏྠཀེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༡༠༤; ༡.༥.༡༠༣) ཁུརཙཀྐེ ‘‘རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙཀྐཱནུབྷཱཝེན ཝཏྟནཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨིཏིཝུ. ༢༢; དཱི. ནི. ༡.༢༥༨) རཏནཙཀྐེ. ཨིདྷ པནཱཡཾ དེསནཱཡཾ. ཏཱདིནཱ ཏཱདིགུཎསམནྣཱགཏེན སཀྱཔུཏྟེན གོཏམསམྦུདྡྷེན པཝཏྟིཏཾ དེསིཏཾ པིཊཀཏྟཡསངྑཱཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཨཧཾ སམྨཱ ཨཝིཔརཱིཏེན ཨནུཝཏྟེམི ཨནུགནྟྭཱ ཝཏྟེམི, དེསེམི དེསནཾ ཀརོམི. ཨིདཾ ཨནུཝཏྟནཾ དེསིཏསྶ ཨནུགནྟྭཱ པཙྪཱ དེསནཾ པུརིམབུདྡྷཱནཾ ཀཏཱཡ ཉཱཎཐོམནཱཡ ཕལནྟི སམྦནྡྷོ.

༣༦༥. ཏཏོ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཡོནིསོམནསིཀཱརཱདིཔུཉྙཕལཾ དསྶེནྟོ མཱ མེ ཀདཱཙི པཱཔིཙྪོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱཔིཙྪོ ལཱམཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏོ པཱཔཙཱརཱི པུགྒལོ ཙ ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཀརཎེ ཀུསཱིཏོ ཙ ཛྷཱནསམཱདྷིམགྒབྷཱཝནཱདཱིསུ ཧཱིནཝཱིརིཡོ ཙ གནྠདྷུརཝིཔསྶནཱདྷུརཝིརཧིཏཏྟཱ ཨཔྤསྶུཏོ ཙ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིསུ ཨཱཙཱརཝིརཧིཏཏྟཱ ཨནཱཙཱརོ ཙ པུགྒལོ ཀདཱཙི ཀཱལེ ཀཏྠཙི ཋཱནེ མེ མཡཱ སཧ སམེཏོ སམཱགཏོ མཱ ཨཧུ མཱ བྷཝཏཱུཏི སམྦནྡྷོ.

༣༦༦. བཧུསྶུཏོཏི པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཝསེན དུཝིདྷོ བཧུསྶུཏོ ཙ པུགྒལོ. མེདྷཱཝཱིཏི མེདྷཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཙ. སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལམགྒསམྤཡུཏྟསཱིལཨཊྛངྒུཔོསཐསཱིལཱདཱིསུ སུཊྛུ ཨཱཧིཏོ ཋཔིཏཙིཏྟོ ཙ. ཙེཏོསམཐཱནུཡུཏྟོཏི ཙིཏྟསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝམནུཡུཏྟོ ཙ པུགྒལོ. ཨཔི མུདྡྷནི ཏིཊྛཏུ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ མཡ྄ཧཾ མུདྡྷནི སིརསི ཨཔི ཏིཊྛཏཱུཏི ཨཏྠོ.

༣༦༧. ཨཏྟནོ ལདྡྷཕལཱནིསཾསཾ ཝཏྭཱ ཏཏྠཉྙེ ནིཡོཛེནྟོ ཏཾ ཝོ ཝདཱམི བྷདྡནྟེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༣༦༨-༩. ཡམཧནྟི ¶ ¶ ཡཾ ཨསྶཛིཏྠེརཾ ཨཧཾ པཋམཾ ཨཱདིམྷི དིསྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཔཊིལཱབྷེན སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཝིམལོ མལརཧིཏོ ཨཧུཾ ཨཧོསི, སོ ཨསྶཛིཏྠེརོ མེ མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ ལོཀུཏྟརདྷམྨསིཀྑཱཔཀོ ཨཧུཾ. ཨཧཾ ཏསྶ སཝནཱཡ ཨནུསཱསནེན ཨཛྫ དྷམྨསེནཱཔཏི ཨཧུཾ. སབྦཏྠ སབྦེསུ གུཎེསུ པཱརམིཾ པཏྟོ པརིཡོསཱནཾ པཏྟོ ཨནཱསཝོ ནིཀྐིལེསོ ཝིཧརཱམི.

༣༧༠. ཨཏྟནོ ¶ ཨཱཙརིཡེ སགཱརཝཾ དསྶེནྟོ ཡོ མེ ཨཱཙརིཡོཏིཨཱདིམཱཧ. ཡོ ཨསྶཛི ནཱམ ཐེརོ སཏྠུ སཱཝཀོ མེ མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཱསི ཨཧོསི, སོ ཐེརོ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཡསྨིཾ དིསཱབྷཱགེ ཝསཏི, ཨཧཾ ཏཾ དིསཱབྷཱགཾ ཨུསྶཱིསམྷི སཱིསུཔརིབྷཱགེ ཀརོམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༣༧༡. ཏཏོ ཨཏྟནོ ཋཱནནྟརཔྤཏྟབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ མམ ཀམྨནྟིཨཱདིམཱཧ. གོཏམོ བྷགཝཱ སཀྱཔུངྒཝོ སཀྱཀུལཀེཏུ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན མམ པུབྦེ ཀཏཀམྨཾ སརིཏྭཱན ཉཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨགྒཊྛཱནེ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནེ མཾ ཋཔེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༣༧༤. ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ, པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཨིམཱ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཙ, ཏཱསཾ བྷེདོ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ (པཊི. མ. ༡.༧༦; ཝིབྷ. ༧༡༨) ཝུཏྟོཡེཝ. ཙཏུམགྒཙཏུཕལཝསེན ཝཱ རཱུཔཱརཱུཔཛྷཱནཝསེན ཝཱ ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ སཾསཱརཝིམུཙྩནདྷམྨཱ ཙ ཨིདྡྷིཝིདྷཱདཡོ ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ སཙྪིཀཏཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏཱ. ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནནྟི བུདྡྷསྶ ཨནུསིཊྛི ཨོཝཱདསངྑཱཏཾ སཱསནཾ ཀཏཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན ནིཔྥཱདིཏནྟི ཨཏྠོ.

ཨིཏྠཾ སུདནྟི ཨེཏྠ ཨིཏྠནྟི ནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཨིམིནཱ པཀཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན སཀལསཱརིཔུཏྟཱཔདཱནཾ ནིདསྶེཏི. སུདནྟི པདཔཱུརཎེ ནིཔཱཏོ. ཨཱཡསྨཱཏི གརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. སཱརིཔུཏྟོཏི མཱཏུ ནཱམཝསེན ཀཏནཱམདྷེཡྻོ ཐེརོ. ཨིམཱ གཱཐཱཡོཏི ཨིམཱ སཀལཱ ¶ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཱཔདཱནགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི ཀཐེསི. ཨིཏིསདྡོ པརིསམཱཔནཏྠེ ནིཔཱཏོ, སཀལཾ སཱརིཔུཏྟཱཔདཱནཾ ནིཊྛིཏནྟི ཨཏྠོ.

སཱརིཔུཏྟཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༢. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ཨནོམདསྶཱི ¶ བྷགཝཱཏྱཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ མོགྒལླཱནཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡཉྩ ཐེརོ པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨནོམདསྶིསྶ ¶ བྷགཝཏོ ཀཱལེཏིཨཱདི སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ དྷམྨསེནཱཔཏིནོ ཝཏྠུམྷི ཝུཏྟམེཝ. ཐེརོ ཧི པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ སཏྟམེ དིཝསེ མགདྷརཊྛེ ཀལླཝཱལགཱམཀཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཐིནམིདྡྷེ ཨོཀྐམནྟེ སཏྠཱརཱ ‘‘མོགྒལླཱན, མཱ ཏུཙྪོ ཏཝ ཝཱཡཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཾཝེཛིཏོ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཝུཙྩམཱནཾ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནཾ སུཎནྟོ ཨེཝ ཝིཔསྶནཱཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཨགྒཕལཀྑཎེ སཱཝཀཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི.

༣༧༥. ཨེཝཾ དུཏིཡསཱཝཀབྷཱཝཾ པཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཝསེན པུབྦཙརིཡཾ ཨཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན ཨོམཾ ཨལཱམཀཾ དསྶནཾ པསྶནཾ ཨསྶཱཏི ཨནོམདསྶཱི. ཏསྶ ཧི དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏསརཱིརཏྟཱ སཀལཾ དིཝསཾ སཀལཾ མཱསཾ སཀལཾ སཾཝཙྪརཾ སཾཝཙྪརསཏསཧསྶམྤི པསྶནྟཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨཏིཏྟིཀརཾ དསྶནནྟི, ཨནོམཾ ཨལཱམཀཾ ནིབྦཱནཾ དསྶནསཱིལོཏི ཝཱ ‘‘ཨནོམདསྶཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམོ བྷཱགྱཝནྟཏཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ. ལོཀཛེཊྛོཏི སཀལསཏྟལོཀསྶ ཛེཊྛོ པདྷཱནོ. ཨཱསབྷསདིསཏྟཱ ཨཱསབྷོ, ནརཱནཾ ཨཱསབྷོ ནརཱསབྷོ. སོ ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ དེཝསམཱུཧེཧི པརིཝཱརིཏོ. ཧིམཝནྟམྷི ཝིཧཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༣༧༦. ཡདཱ ¶ དུཏིཡསཱཝཀབྷཱཝཱཡ དུཏིཡཝཱརེ པཏྠནཾ ཨཀཱསི, ཏདཱ ནཱམེན ཝརུཎོ ནཱམ ཨཧཾ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝརུཎོ ནཱམ ནཱམེན, ནཱགརཱཛཱ ཨཧཾ ཏདཱ’’ཏི. ཀཱམརཱུཔཱིཏི ཡདིཙྪིཏཀཱམནིམྨཱནསཱིལོ. ཝིཀུབྦཱམཱིཏི ཝིཝིདྷཾ ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཾ ཀརོམི. མཧོདདྷིནིཝཱསཧནྟི མཉྫེརིཀཱ ནཱགཱ, བྷཱུམིགཏཱ ནཱགཱ, པབྦཏཊྛཱ ནཱགཱ, གངྒཱཝཧེཡྻཱ ནཱགཱ, སཱམུདྡིཀཱ ནཱགཱཏི ཨིམེསཾ ནཱགཱནཾ ཨནྟརེ སཱམུདྡིཀནཱགོ ཨཧཾ མཧོདདྷིམྷི སམུདྡེ ནིཝཱསིཾ, ཝཱསཾ ཀཔྤེསིནྟི ཨཏྠོ.

༣༧༧. སངྒཎིཡཾ གཎཾ ཧིཏྭཱཏི ནིཙྩཔརིཝཱརབྷཱུཏཾ སཀཔརིཝཱརཾ ནཱགསམཱུཧཾ ཧིཏྭཱ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ¶ . ཏཱུརིཡཾ པཊྛཔེསཧནྟི ཨཧཾ ཏཱུརིཡཾ པཊྛཔེསིཾ, ཝཛྫཱཔེསིནྟི ཨཏྠོ. སམྦུདྡྷཾ པརིཝཱརེཏྭཱཏི ཨནོམདསྶིསམྦུདྡྷཾ སམནྟཏོ སེཝམཱནཱ ཨཙྪརཱ ནཱགམཱཎཝིཀཱ ཝཱདེསུཾ དིབྦཝཱདེཧི གཱིཏཱ ཝཱཀྱཱདཱིཧི ཝཱདེསུཾ ལདྡྷཱནུརཱུཔཏོ ཝཛྫེསུཾ ཏདཱཏི ཨཏྠོ.

༣༧༨. ཝཛྫམཱནེསུ ཏཱུརེསཱུཏི མནུསྶནཱགཏཱུརིཡེསུ པཉྩངྒིཀེསུ ཝཛྫམཱནེསུ ¶ . དེཝཱ ཏཱུརཱནི ཝཛྫཡུནྟི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ དེཝཱ དིབྦཏཱུརིཡཱནི ཝཛྫིཾསུ ཝཱདེསུནྟི ཨཏྠོ. ཨུབྷིནྣཾ སདྡཾ སུཏྭཱནཱཏི ཨུབྷིནྣཾ དེཝམནུསྶཱནཾ བྷེརིསདྡཾ སུཏྭཱ. ཏིལོཀགརུསམཱནོཔི བུདྡྷོ སམྤབུཛ྄ཛྷཐ ཛཱནཱཏི སུཎཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༧༩. ནིམནྟེཏྭཱན སམྦུདྡྷནྟི སསཱཝཀསངྒྷཾ སམྦུདྡྷཾ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ. སཀབྷཝནནྟི ཨཏྟནོ ནཱགབྷཝནཾ ཨུཔཱགམིཾ. གནྟྭཱ ཙ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱནཱཏི རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཀུཊིམཎྜཔསཡནནིསཱིདནཊྛཱནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ སཛྫེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལམཱརོཙཡིཾ ཨཧནྟི ཨེཝཾ ཀཏཔུབྦཝིདྷཱནོ ཨཧཾ ‘‘ཀཱལོ, བྷནྟེ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི ཀཱལཾ ཨཱརོཙཡིཾ ཝིཉྙཱཔེསིཾ.

༣༨༠. ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧཱིཏི ཏདཱ སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ལོཀནཱཡཀོ སབྦཱ དིསཱ ཨོབྷཱསེནྟོ མེ བྷཝནཾ ཨུཔཱགམི སམྤཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༣༨༡. ཨཏྟནོ ¶ བྷཝནཾ པཝིཊྛཾ བྷགཝནྟཾ བྷོཛནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨུཔཝིཊྛཾ མཧཱཝཱིརནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༣༨༦. ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོཏི ཨོཀྐཱཀརཉྙོ པརམྤརཱགཏརཱཛཀུལེ ཨུཔྤནྣོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊརཱཛཀུལེ ཨུཔྤནྣོ ཝཱ གོཏྟེན གོཏྟཝསེན གོཏམོ ནཱམ སཏྠཱ མནུསྶལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

༣༨༨. སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱནཱཏི སོ ནཱགརཱཛཱ པཙྪཱ པཙྪིམབྷཝེ ཀུསལམཱུལེན པུཉྙསམྦྷཱརེན ཙོདིཏོ ཨུཡྻོཛིཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ གོཏམསྶ བྷགཝཏོ དུཏིཡོ ཨགྒསཱཝཀོ ཧེསྶཏཱིཏི བྱཱཀརཎམཀཱསི.

༣༨༩. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཝཱིརིཡཝཱ. པཧིཏཏྟོཏི ནིབྦཱནེ པེསིཏཙིཏྟོ ¶ . ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོཏི ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱམོགྒལླཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༠, ༡༩༠) ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཝིཀུབྦནིདྡྷིཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷིཨཱདཱིསུ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གཏོ པཏྟོ. སབྦཱསཝེཏི ཨཱ སམནྟཏོ སཝནཏོ པཝཏྟནཏོ ‘‘ཨཱསཝཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམེ ཀཱམབྷཝདིཊྛིཨཝིཛྫཱདྷམྨེ སབྦེ པརིཉྙཱཡ སམནྟཏོ ཨཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ པཛཧིཏྭཱ ཨནཱསཝོ ནིཀྐིལེསོ. ནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི ཀིལེསཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེན ནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༣༩༠. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཏྟནོ པུཉྙཝསེན ལདྡྷབྱཱཀརཎཾ ཝཏྭཱ པུན པཱཔཙརིཡཾ པཀཱསེནྟོ པཱཔམིཏྟོཔནིསྶཱཡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱཔམིཏྟེ པཱཔཀེ ལཱམཀེ མིཏྟེ ཨུཔནིསྶཱཡ ནིསྶཡེ ཀཏྭཱ ཏེཧི སཾསགྒོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྲཱཡམནུཔུབྦཱི ཀཐཱ – ཨེཀསྨིཾ ¶ སམཡེ ཏིཏྠིཡཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ མནྟེསུཾ – ‘‘ཛཱནཱཐཱཝུསོ, ཀེན ཀཱརཎེན སམཎསྶ གོཏམསྶ ལཱབྷསཀྐཱརོ མཧཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ’’ཏི? ‘‘ན ཛཱནཱམ’’. ‘‘ཏུམྷེ པན ན ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ཛཱནཱམ’’ – མོགྒལླཱནཾ ནཱམ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ ¶ . སོ ཧི དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ དེཝཏཱཧི ཀཏཀམྨཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ མནུསྶཱནཾ ཀཐེསི – ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ སམྤཏྟིཾ ལབྷནྟཱི’’ཏི. ནིརཡེ ནིབྦཏྟཱནམྤི ཀམྨཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ མནུསྶཱནཾ ཀཐེསི – ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ མཧནྟཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨབྷིཧརནྟི. སཙེ ཏཾ མཱརེཏུཾ སཀྑིསྶཱམ, སོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨམྷཱཀཾ ནིབྦཏྟིསྶཏི, ཨཏྠེསོ ཨུཔཱཡོཏི སབྦེ ཨེཀཙྪནྡཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ ཏཾ མཱརེསྶཱམཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱཀེ སམཱདཔེཏྭཱ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ལབྷིཏྭཱ པུརིསགྷཱཏཀེ ཙོརེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ནཱམ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀོ ཀཱལ༹སིལཱཡཾ ཝསཏི, ཏུམྷེ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ མཱརེཐཱ’’ཏི ཏེསཾ ཏཾ སཧསྶཾ ཨདཾསུ. ཙོརཱ དྷནལཱབྷེན སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཐེརཾ མཱརེསྶཱམཱ’’ཏི གནྟྭཱ ཏསྶ ཝསནཊྛཱནཾ པརིཝཱརེསུཾ. ཐེརོ ཏེཧི པརིཀྑིཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀུཉྩིཀཙྪིདྡེན ནིཀྑམིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཙོརཱ ཏཾ དིཝསཾ ཐེརཾ ཨདིསྭཱ པུནེཀདིཝསཾ ཏསྶ ཝསནཊྛཱནཾ པརིཀྑིཔིཾསུ. ཐེརོ ཉཏྭཱ ཀཎྞིཀཱམཎྜལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. ཨེཝཾ ཏེ པཋམམཱསེཔི, མཛ྄ཛྷིམམཱསེཔི ཐེརཾ གཧེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. པཙྪིམམཱསེ པན སམྤཏྟེ ཐེརོ ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨསྶ ཨཱཀཌྜྷནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ན ཨཔགཙྪི. ཙོརཱ ཏཾ པཧརནྟཱ ཏཎྜུལཀམཏྟཱནི ཨཊྛཱིནི ཀརོནྟཱ བྷིནྡིཾསུ. ཨཐ ནཾ ‘‘མཏོ’’ཏི སཉྙཱཡ ཨེཀསྨིཾ གུམྦཔིཊྛེ ཁིཔིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ.

ཐེརོ ¶ , ‘‘སཏྠཱརཾ པསྶིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱཝ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ ཛྷཱནཝེཋནེན ཝེཋེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པརིནིབྦཱཡིསྶསི, མོགྒལླཱནཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ གནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ཀཱལ༹སིལཱཔདེསཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མོགྒལླཱན, མཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཡཱཧི. ཏཱདིསསྶ ཧི མེ སཱཝཀསྶ ན དཱནི དསྶནཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམི, བྷནྟེ’’ཏི སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཝིཡ པརིནིབྦཱནདིཝསེ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཨིདྡྷིཡོ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀཱལ༹སིལཱཔདེསཾ གནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡི. ‘‘ཐེརཾ ཀིར ཙོརཱ མཱརེསུ’’ནྟི ཨཡཾ ཀཐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཏྠརི.

རཱཛཱ ¶ ཨཛཱཏསཏྟུ ཙོརེ པརིཡེསནཏྠཱཡ ¶ ཙརཔུརིསེ པཡོཛེསི. ཏེསུ ཙོརེསུ སུརཱཔཱནེ སུརཾ པིཝནྟེསུ མདྡེསུ ཨེཀོ ཨེཀསྶ པིཊྛིཾ པཧརིཏྭཱ པཱཏེསི. སོ ཏཾ སནྟཛྫེནྟོ ‘‘ཨམྦྷོ དུབྦིནཱིཏ ཏྭཾ, ཀསྨཱ མེ པིཊྛིཾ པཧརིཏྭཱ པཱཏེསི, ཀིཾ པན, ཨརེ དུཊྛཙོར, ཏཡཱ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ པཋམཾ པཧཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ མཡཱ པཋམཾ པཧཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི? ཨེཝཾ ཨེཏེསཾ ‘‘མཡཱ པཧཏོ, མཡཱ པཧཏོ’’ཏི ཝདནྟཱནཾ སུཏྭཱ ཏེ ཙརཔུརིསཱ སབྦེ ཏེ ཙོརེ གཧེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ཏེ ཙོརེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཏུམྷེཧི ཐེརོ མཱརིཏོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀེཧི ཏུམྷེ ཨུཡྻོཛིཏཱ’’ཏི? ‘‘ནགྒསམཎེཧི, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ པཉྩསཏེ ནགྒསམཎེ གཱཧཱཔེཏྭཱ པཉྩསཏེཧི ཙོརེཧི སདྡྷིཾ རཱཛངྒཎེ ནཱབྷིཔམཱཎེསུ ཨཱཝཱཊེསུ ནིཁཎཱཔེཏྭཱ པལཱལེཧི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨགྒིཾ དཱཔེསི. ཨཐ ནེསཾ ཛྷཱམབྷཱཝཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཡནངྒལེཧི ཀསཱཔེཏྭཱ སབྦེ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏདཱ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨནནུརཱུཔམརཎཾ པཏྟོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མོགྒལླཱནསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྶེཝ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨནནུརཱུཔཾ མརཎཾ, པུབྦེ པན ཏེན ཀཏཀམྨསྶ ཨནུརཱུཔམེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཾ པནསྶ, བྷནྟེ, པུབྦཀམྨ’’ནྟི པུཊྛོ ཏཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེསི.

ཨཏཱིཏེ, བྷིཀྑཝེ, བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀོ ཀུལཔུཏྟོ སཡམེཝ ཀོཊྚནཔཙནཱདཱིནི ཀརོནྟོ མཱཏཱཔིཏརོ པཊིཛགྒི. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཨེཀཀོཝ གེཧེ ཙ ཨརཉྙེ ཙ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཀིལམསི, ཨེཀཾ ཏེ ཀུམཱརིཀཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཡཱཝ ཏུམྷེ ཛཱིཝཐ, ཏཱཝ ཝོ སཧཏྠཱ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཏེན པཊིཀྑིཏྟཱཔི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཀུམཱརིཀཾ ཨཱནེསུཾ. སཱ ཀཏིཔཱཧམེཝ ཏེ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ པཙྪཱ ཏེསཾ དསྶནམཔི ཨནིཙྪནྟཱི – ‘‘ན སཀྐཱ ཏཝ ¶ མཱཏཱཔིཏཱུཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསིཏུ’’ནྟི ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཨཏྟནོ ཀཐཾ ཨགྒཎྷནྟེ ཏསྶ བཧིགཏཀཱལེ མཀཙིཝཱཀཁཎྜཱནི ཙ ཡཱགུཕེཎཀེ ཙ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཏེནཱགནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི པུཊྛཱ ‘‘ཨིམེསཾ ¶ མཧལླཀཨནྡྷཱནཾ ཨེཏཾ ཀམྨཾ, སབྦཾ གེཧཾ ཀིལིཊྛཱ ཀརོནྟཱ ཝིཙརནྟི, ན སཀྐཱ ཨེཏེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསིཏུ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏཱཡ པུནཔྤུནཾ ཀཐིཡམཱནཱཡ ཨེཝརཱུཔོཔི པཱུརིཏཔཱརམཱི སཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི སདྡྷིཾ བྷིཛྫི. སོ ‘‘ཧོཏུ, ཛཱནིསྶཱམི ནེསཾ ཀཏྟབྦཀམྨ’’ནྟི ཏེ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཨསུཀཊྛཱནེ ནཱམ ཏུམྷཱཀཾ ¶ ཉཱཏཀཱ ཨཱགམནཾ པཙྩཱསཱིསནྟི, ཏཏྠ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཏེ ཡཱནཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟོ ཨཊཝིམཛ྄ཛྷཾ པཏྟཀཱལེ ‘‘ཏཱཏ, རསྨིཡོ གཎྷཐ, གོཎཱ དཎྜསཉྙཱཡ གམིསྶནྟི, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཙོརཱ ཝསནྟི, ཨཧཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཙརཱམཱི’’ཏི པིཏུ ཧཏྠེ རསྨིཡོ དཏྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ གཙྪནྟོ སདྡཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཙོརཱནཾ ཨུཊྛིཏསདྡམཀཱསི. མཱཏཱཔིཏརོ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཙོརཱ ཨུཊྛིཏཱ’’ཏི སཉྙཱཡ ‘‘ཏཱཏ, ཙོརཱ ཨུཊྛིཏཱ, མཧལླཀཱ མཡཾ, ཏྭཾ ཨཏྟཱནམེཝ རཀྑཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ མཱཏཱཔིཏརོ ཝིརཝནྟེཔི ཙོརསདྡཾ ཀརོནྟོ ཀོཊྚེཏྭཱ མཱརེཏྭཱ ཨཊཝིཡཾ ཁིཔིཏྭཱ པཙྩཱགམི.

སཏྠཱ ཨིདཾ ཏསྶ པུབྦཀམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, མོགྒལླཱནོ ཨེཏྟཀཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀཝསྶསཏསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏཱཝ པཀྐཱཝསེསེན ཨཏྟབྷཱཝསཏེ ཨེཝམེཝ ཀོཊྚེཏྭཱ སཾཙུཎྞོ མརཎཾ པཏྟོ, ཨེཝཾ མོགྒལླཱནེན ཨཏྟནོ ཀམྨཱནུརཱུཔམེཝ མརཎཾ ལདྡྷཾ. པཉྩཧི ཙོརསཏེཧི སདྡྷིཾ པཉྩཏིཏྠིཡསཏཱནིཔི མམ པུཏྟཾ ཨཔྤདུཊྛཾ དུསྶེཏྭཱ ཨནུརཱུཔམེཝ མརཎཾ ལབྷིཾསུ. ཨཔྤདུཊྛེསུ ཧི པདུསྶནྟོ དསཧི ཀཱརཎེཧི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎཱཏིཡེཝཱ’’ཏི ཨནུསནྡྷིཾ གྷཊེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

‘‘ཡོ དཎྜེན ཨདཎྜེསུ, ཨཔྤདུཊྛེསུ དུསྶཏི;

དསནྣམཉྙཏརཾ ཋཱནཾ, ཁིཔྤམེཝ ནིགཙྪཏི.

‘‘ཝེདནཾ ཕརུསཾ ཛཱནིཾ, སརཱིརསྶ ཝ བྷེདནཾ;

གརུཀཾ ཝཱཔི ཨཱབཱདྷཾ, ཙིཏྟཀྑེཔཾ ཝ པཱཔུཎེ.

‘‘རཱཛཏོ ཝཱ ཨུཔསགྒཾ, ཨབྦྷཀྑཱནཾ ཝ དཱརུཎཾ;

པརིཀྑཡཾ ཝ ཉཱཏཱིནཾ, བྷོགཱནཾ ཝ པབྷངྒུནཾ.

‘‘ཨཐཝསྶ ¶ ¶ ཨགཱརཱནི, ཨགྒི ཌཧཏི པཱཝཀོ;

ཀཱཡསྶ བྷེདཱ དུཔྤཉྙོ, ནིརཡཾ སོཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༣༧-༡༤༠);

༣༩༣. པཝིཝེཀམནུཡུཏྟོཏི པཀཱརེན ཝིཝེཀཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨནུཡུཏྟོ ཡོཛིཏོ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ. སམཱདྷིབྷཱཝནཱརཏོཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིབྷཱཝནཱཡ རཏོ ཨལླཱིནོ ཙ. སབྦཱསཝེ སཀལཀིལེསེ, པརིཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ པཛཧིཏྭཱ, ཨནཱསཝོ ནིཀྐིལེསོ ཝིཧརཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༣༩༤. ཨིདཱནི ¶ ཨཏྟནོ པུཉྙསམྦྷཱརཝསེན པུབྦཙརིཏསྶ ཕལཾ དསྶེནྟོ དྷརཎིམྤི སུགམྦྷཱིརནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྲཱཡམནུཔུབྦཱིཀཐཱ – བུདྡྷེན ཙོདིཏོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙོདིཏོ ཨུཡྻོཛིཏོ. བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པེཀྑཏོཏི མཧཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པསྶནྟསྶ. མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདཾ, པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡཱིཏི པུབྦཱརཱམེ ཝིསཱཁཱཡ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཀཱརིཏཾ སཧསྶཏྠམྦྷཔཊིམཎྜིཏཾ མཧཱཔཱསཱདཾ ཨཏྟནོ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤེསིཾ. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ པུབྦཱརཱམེ ཡཐཱཝུཏྟཔཱསཱདེ བྷགཝཏི ཝིཧརནྟེ སམྦཧུལཱ ནཝཀཏརཱ བྷིཀྑཱུ ཨུཔརིཔཱསཱདེ ནིསིནྣཱ སཏྠཱརམྤི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེཏུམཱརདྡྷཱ. ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཏེ སཾཝེཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནབྷཱུཏེ ཀཱཏུཀཱམོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ཏྭཾ, མོགྒལླཱན, ནཝེ བྷིཀྑཱུ ཏིརཙྪཱནཀཐམནུཡུཏྟེ’’ཏི ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཨཱཔོཀསིཎཱརམྨཎཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘པཱསཱདསྶ པཏིཊྛིཏོཀཱསཾ ཨུདཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཡ པཱསཱདམཏྠཀེ ཐུཔིཀཾ པཱདངྒུཊྛེན པཧརི, པཱསཱདོ ཨོནམིཏྭཱ ཨེཀེན པསྶེན ཨཊྛཱསི. པུནཔི པཧརི, ཨཔརེནཔི པསྶེན ཨཊྛཱསི. ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷཱིཏཱ སཾཝིགྒཱ པཱསཱདསྶ པཏནབྷཡེན ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སམཱིཔེ ཨཊྛཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེསུ ཀེཙི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིཕལེ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིཕལེ, ཀེཙི ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སྭཱཡམཏྠོ པཱསཱདཀམྤནསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦོ.

ཝེཛཡནྟཔཱསཱདནྟི ¶ སོ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཡོཛནསཧསྶུབྦེདྷོ ཨནེཀསཧསྶནིཡྻཱུཧཀཱུཊཱགཱརཔཊིམཎྜིཏོ དེཝཱསུརསངྒཱམེ ཨསུརེ ཛིནིཏྭཱ སཀྐེ དེཝཱནམིནྡེ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཋིཏེ ཨུཊྛིཏོ ཝིཛཡནྟེན ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘ཝེཛཡནྟོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ པཱསཱདོ, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ཝེཛཡནྟཔཱསཱད’’ནྟི, ཏམྤི ཨཡཾ ཐེརོ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤེཏི. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ བྷགཝནྟཾ ¶ པུབྦཱརཱམེ ཝིཧརནྟཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཾ པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ ཝིསྶཛྫེསི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སཀྐོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ གམྦྷཱིརནིབྦཱནཔཊིསཾཡུཏྟཾ པཉྷཾ པུཙྪི, བྷགཝཏཱ ཙ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཛཱནིཏྭཱ གཏོ, ཨུདཱཧུ ཨཛཱནིཏྭཱ ¶ . ཡཾནཱུནཱཧཾ དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཛཱནེཡྻ’’ནྟི? སོ ཏཱཝདེཝ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཏམཏྠཾ པུཙྪི. སཀྐོ དིབྦསམྤཏྟིཡཱ པམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཀྑེཔཾ ཨཀཱསི. ཐེརོ ཏསྶ སཾཝེགཛནནཏྠཾ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདཾ པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡོ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདཾ, པཱདངྒུཊྛེན ཀམྤཡི;

ཨིདྡྷིབལེནུཔཏྠདྡྷོ, སཾཝེཛེསི ཙ དེཝཏཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༥༡༣);

ཨཡཾ པནཏྠོ – ཙཱུལ༹ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིསུཏྟེན (མ. ནི. ༡.༣༩༠ ཨཱདཡོ) དཱིཔེཏབྦོ. ཀམྤིཏཱཀཱརོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ‘‘སཀྐཾ སོ པརིཔུཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) ཡཐཱཝུཏྟམེཝ ཐེརསྶ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཔུཙྪཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཔཱཝུསོ, ཛཱནཱསི, ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོ’’ཏི? ཏསྶ སཀྐོ ཝིཡཱཀཱསི. ཨིདཾ ཐེརེན པཱསཱདཀམྤནེ ཀཏེ སཾཝིགྒཧདཡེན པམཱདཾ པཧཱཡ ཡོནིསོ མནསི ཀརིཏྭཱ པཉྷསྶ བྱཱཀཏབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམེནེཝ ཧི སོ ཏདཱ ཀཐེསི. ཏེནཱཧ – ‘‘པཉྷཾ པུཊྛོ ཡཐཱཏཐ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༥༡༣). ཏཏྠ སཀྐཾ སོ པརིཔུཙྪཏཱིཏི སཀྐཾ དེཝརཱཛཾ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ སཏྠཱརཱ དེསིཏཱཡ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཡཱ སམྨདེཝ གཧིཏབྷཱཝཾ པུཙྪི. ཨཏཱིཏཏྠེ ཧི ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. ཨཔཱཝུསོ, ཛཱནཱསཱིཏི ཨཱཝུསོ, ཨཔི ཛཱནཱསི, ཀིཾ ཛཱནཱསི? ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོཏི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིཡོ སཏྠཱརཱ ཏུཡ྄ཧཾ དེསིཏཱ, ཏཐཱ ‘‘ཀིཾ ¶ ཛཱནཱསཱི’’ཏི པུཙྪཏི. ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིཡོཏི ཝཱ ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟིསུཏྟསྶ དེསནཾ པུཙྪཏི.

བྲཧྨཱནནྟི མཧཱབྲཧྨཱནཾ. སུདྷམྨཱཡཱབྷིཏོ སབྷནྟི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) སུདྷམྨཱཡ སབྷཱཡ. ཨཡཾ པན བྲཧྨལོཀེ སུདྷམྨཱ སབྷཱ, ན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ. སུདྷམྨཱསབྷཱཝིརཧིཏོ དེཝལོཀོ ནཱམ ནཏྠི. ‘‘ཨཛྫཱཔི ཏེ, ཨཱཝུསོ, སཱ དིཊྛི, ཡཱ ཏེ དིཊྛི པུརེ ཨཧཱུ’’ཏི ཨིམཾ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔགནྟུཾ སམཏྠོ ནཏྠི ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ. སཏྠུ ཨིདྷཱགམནཏོ པུབྦེ ཡཱ ཏུཡ྄ཧཾ དིཊྛི ཨཧོསི, ཀིཾ ཨཛྫཱཔི ཨིདཱནིཔི སཱ དིཊྛི ན ཝིགཏཱཏི? པསྶསི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ ¶ བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརནྟི བྲཧྨལོཀེ ཝཱིཏིཔཏནྟཾ མཧཱཀཔྤིནམཧཱཀསྶཔཱདཱིཧི སཱཝཀེཧི པརིཝཱརིཏསྶ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ སསཱཝཀསྶ བྷགཝཏོ ཨོཀཱསཾ པསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ བྷགཝཱ བྲཧྨལོཀེ སུདྷམྨཱཡ སབྷཱཡ སནྣིཔཏིཏྭཱ སནྣིསིནྣསྶ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀོ, སོ ཨིདྷ ཨཱགནྟུཾ སཀྐུཎེཡྻཱ’’ཏི ¶ ཙིནྟེནྟསྶ བྲཧྨུནོ ཙིཏྟམཉྙཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ བྲཧྨུནོ མཏྠཀེ ཨཱཀཱསེ ནིསིནྣོ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ མུཉྩནྟོ མཧཱམོགྒལླཱནཱདཱིནཾ ཨཱགམནཾ ཙིནྟེསི. སཧ ཙིནྟནེན ཏེཔི ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀདིསཱསུ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ ཝིསྶཛྫེསུཾ. སཀལབྲཧྨལོཀོ ཨེཀོབྷཱསོ ཨཧོསི. སཏྠཱ བྲཧྨུནོ ཀལླཙིཏྟཏཾ ཉཏྭཱ ཙཏུསཙྩཔཀཱསནཾ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨནེཀཱནི བྲཧྨསཧསྶཱནི མགྒཕལེསུ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཙོདེནྟོ ཨཛྫཱཔི ཏེ, ཨཱཝུསོ, སཱ དིཊྛཱིཏི གཱཐམཱཧ. ཨཡཾ པནཏྠོ བཀབྲཧྨསུཏྟེན (སཾ. ནི. ༡.༡༧༥) དཱིཔེཏབྦོ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ (སཾ. ནི. ༡.༡༧༦) –

‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརསྶ བྲཧྨུནོ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི – ‘ནཏྠི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཡོ ཨིདྷ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ ¶ , པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ.

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཨེཏདཧོསི ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ.

‘‘ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ དཀྑིཎཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ.

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཔྤིནསྶ ཨེཏདཧོསི ¶ – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཔྤིནོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ ¶ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཔྤིནོ པཙྪིམཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ.

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏཱི’ཏི? ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝནྟཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔནྣཾ. དིསྭཱན སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཛེཏཝནེ ཨནྟརཧིཏོ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨུཏྟརཾ དིསཾ ནིསྶཱཡ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཨུཔརིཝེཧཱསཾ པལླངྐེན ནིསཱིདི ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ བྷགཝཏོ’’.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཨཛྫཱཔི ཏེ ཨཱཝུསོ སཱ དིཊྛི, ཡཱ ཏེ དིཊྛི པུརེ ཨཧུ;

པསྶསི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶར’’ནྟི.

‘‘ན ¶ མེ མཱརིས སཱ དིཊྛི, ཡཱ མེ དིཊྛི པུརེ ཨཧུ;

པསྶཱམི ཝཱིཏིཝཏྟནྟཾ, བྲཧྨལོཀེ པབྷསྶརཾ;

སྭཱཧཾ ཨཛྫ ཀཐཾ ཝཛྫཾ, ཨཧཾ ནིཙྩོམྷི སསྶཏོ’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ སཾཝེཛེཏྭཱ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ…པེ… ཨེཝམེཝ ཏསྨིཾ བྲཧྨལོཀེ ཨནྟརཧིཏོ ཛེཏཝནེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ སོ བྲཧྨཱ ཨཉྙཏརཾ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱརིས, ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, མཱརིས མོགྒལླཱན, ཨཉྙེཔི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱ སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ མོགྒལླཱནོ ཀསྶཔོ ཀཔྤིནོ ཨནུརུདྡྷོ’’ཏི? ‘ཨེཝཾ, མཱརིསཱ’ཏི ཁོ སོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫོ ཏསྶ བྲཧྨུནོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ¶ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, མཱརིས མོགྒལླཱན, ཨཉྙེཔི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱ སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ མོགྒལླཱནོ ཀསྶཔོ ཀཔྤིནོ ཨནུརུདྡྷོ’ཏི ¶ ? ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, ཙེཏོཔརིཡཱཡཀོཝིདཱ;

ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཧནྟོ, བཧཱུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ སོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཡེན སོ བྲཧྨཱ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཱཡསྨཱ མཱརིས མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཝམཱཧ –

‘‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, ཙེཏོཔརིཡཱཡཀོཝིདཱ;

ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཧནྟོ, བཧཱུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀཱ’’’ཏི. –

ཨིདམཝོཙ སོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫོ. ཨཏྟམནོ ཙ སོ བྲཧྨཱ ཏསྶ བྲཧྨཔཱརིསཛྫསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༦).

ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཡཾ པནཏྠོ བཀབྲཧྨསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦོ’’ཏི.

མཧཱནེརུནོ ¶ ཀཱུཊནྟི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) ཀཱུཊསཱིསེན སཀལམེཝ སིནེརུཔབྦཏརཱཛཾ ཝདསི. ཝིམོཀྑེན ཨཔསྶཡཱིཏི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) ཛྷཱནཝིམོཀྑེན ནིསྶཡེན ཨབྷིཉྙཱཡེན པསྶཡཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝནནྟི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) ཛམྦུདཱིཔཾ. སོ ཧི ཝནབཱཧུལླཏཱཡ ‘‘ཝན’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཛམྦུམཎྜསྶ ཨིསྶརོ’’ཏི. པུབྦཝིདེཧཱནནྟི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) པུབྦཝིདེཧཊྛཱནཉྩ པུབྦཝིདེཧནྟི ཨཏྠོ. ཡེ ཙ བྷཱུམིསཡཱ ནརཱཏི (མ. ནི. ༡.༥༡༣) བྷཱུམིསཡཱ ནརཱ ནཱམ ཨཔརགོཡཱནཨུཏྟརཀུརུཀཱ ཙ མནུསྶཱ. ཏེ ཧི གེཧཱབྷཱཝཏོ ‘‘བྷཱུམིསཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏེཔི སབྦེ ཨཔསྶཡཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཡཾ པནཏྠོ ནནྡོཔནནྡདམནེན དཱིཔེཏབྦོ – ཨེཀསྨིཾ ཀིར སམཡེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ‘‘སྭེ, བྷནྟེ, པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ གེཧེ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ནིམནྟེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾདིཝསཉྩ བྷགཝཏོ པཙྩཱུསསམཡེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེནྟསྶ ནནྡོཔནནྡོ ནཱམ ¶ ནཱགརཱཛཱ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཾ ནཱགརཱཛཱ མཡ྄ཧཾ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ སརཎགམནསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཏཱིསུ རཏནེསུ ཨཔྤསནྣོ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཝིམོཙེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨདྡས. ཏཏོ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱནནྡ, པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཨཱརོཙེཧི – ‘ཏཐཱགཏོ དེཝཙཱརིཀཾ གཙྪཏཱི’’’ཏི. ཏཾདིཝསཉྩ ནནྡོཔནནྡསྶ ཨཱཔཱནབྷཱུམིཾ སཛྫཡིཾསུ. སོ དིབྦརཏནཔལླངྐེ ¶ དིབྦེན སེཏཙྪཏྟེན དྷཱརིཡམཱནོ ཏིཝིདྷནཱཊཀེཧི ཙེཝ ནཱགཔརིསཱཡ ཙ པརིཝུཏོ དིབྦབྷཱཛནེསུ ཨུཔཊྛཱཔིཏཨནྣཔཱནཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡཐཱ ནཱགརཱཛཱ པསྶཏི, ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཝིམཱནམཏྠཀེནེཝ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ནནྡོཔནནྡསྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ‘‘ཨིམེ ཧི ནཱམ མུཎྜསམཎཀཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔརིབྷཝནེན དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ བྷཝནཾ པཝིསནྟིཔི ནིཀྑམནྟིཔི, ན དཱནི ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིམེསཾ ཨམྷཱཀཾ མཏྠཀེ པཱདཔཾསུཾ ཨོཀིརནྟཱནཾ གནྟུཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཊྛཱཡ སིནེརུཔཱདཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ སིནེརུཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི ཕཎཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཨཝཀུཛྫེན ཕཎེན པརིགྒཧེཏྭཱ ཨདསྶནཾ གམེསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པུབྦེ, བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཋིཏོ སིནེརུཾ པསྶཱམི, སིནེརུཔརིབྷཎྜཾ པསྶཱམི, ཏཱཝཏིཾསཾ པསྶཱམི, ཝེཛཡནྟཾ པསྶཱམི, ཝེཛཡནྟསྶ ¶ པཱསཱདསྶ ཨུཔརིདྷཛཾ པསྶཱམི. ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡཾ ཨེཏརཧི ནེཝ སིནེརུཾ པསྶཱམི…པེ… ན ཝེཛཡནྟསྶ པཱསཱདསྶ ཨུཔརིདྷཛཾ པསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཡཾ, རཊྛཔཱལ, ནནྡོཔནནྡོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀུཔིཏོ སིནེརུཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི ཕཎེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨནྡྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི. ‘‘དམེམི ནཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ན བྷགཝཱ ནཾ ཨནུཛཱནི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡིཡོ, ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོཏི ཨནུཀྐམེན སབྦེཔི བྷིཀྑཱུ ཨུཊྛཧིཾསུ. བྷགཝཱ ཨནུཛཱནི.

ཨཝསཱནེ ¶ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, དམེམི ན’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘དམེཧི, མོགྒལླཱནཱ’’ཏི བྷགཝཱ ཨནུཛཱནི. ཐེརོ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ མཧནྟཾ ནཱགརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ནནྡོཔནནྡཾ ཙུདྡསཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ ཕཎམཏྠཀེ ཨཏྟནོ ཕཎཾ ཋཔེཏྭཱ སིནེརུནཱ སདྡྷིཾ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹སི. ནཱགརཱཛཱ དྷཱུམཱཡི. ཐེརོཔི ‘‘ན ཏུཡ྄ཧཾཡེཝ སརཱིརེ དྷཱུམོ ཨཏྠི, མཡ྄ཧམྤི ཨཏྠཱི’’ཏི དྷཱུམཱཡི. ནཱགརཱཛསྶ དྷཱུམོ ཐེརཾ ན བཱདྷཏི, ཐེརསྶ པན དྷཱུམོ ནཱགརཱཛཾ བཱདྷཏི. ཏཏོ ནཱགརཱཛཱ པཛྫལི, ཐེརོཔི ‘‘ན ཏུཡ྄ཧཾཡེཝ སརཱིརེ ཨགྒི ཨཏྠི, མཡ྄ཧམྤི ཨཏྠཱི’’ཏི པཛྫལི. ནཱགརཱཛསྶ ཏེཛོ ཐེརཾ ན བཱདྷཏི, ཐེརསྶ པན ཏེཛོ ནཱགརཱཛཱནཾ བཱདྷཏི. ནཱགརཱཛཱ – ‘‘ཨཡཾ མཾ སིནེརུནཱ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ དྷཱུམཱཡཏི ཙེཝ པཛྫལཏི ཙཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷོ, ཏུཝཾ ཀོསཱི’’ཏི པཊིཔུཙྪི. ‘‘ཨཧཾ ཁོ, ནནྡ, མོགྒལླཱནོ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཨཏྟནོ བྷིཀྑུབྷཱཝེན ཏིཊྛཱཧཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཏསྶ དཀྑིཎཀཎྞསོཏེན པཝིསིཏྭཱ ཝཱམཀཎྞསོཏེན ནིཀྑམི, ཝཱམཀཎྞསོཏེན པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎཀཎྞསོཏེན ནིཀྑམི. ཏཐཱ དཀྑིཎནཱསསོཏེན པཝིསིཏྭཱ ཝཱམནཱསསོཏེན ¶ ནིཀྑམི, ཝཱམནཱསསོཏེན པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎནཱསསོཏེན ནིཀྑམི. ཏཏོ ནཱགརཱཛཱ མུཁཾ ཝིཝརི, ཐེརོ མུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཨནྟོཀུཙྪིཡཾ པཱཙཱིནེན ཙ པཙྪིམེན ཙ ཙངྐམཏི. བྷགཝཱ – ‘‘མོགྒལླཱན, མནསི ཀརོཧི, མཧིདྡྷིཀོ ནཱགོ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, ནནྡོཔནནྡོ, ཨཧཾ ནནྡོཔནནྡསདིསཱནཾ ནཱགརཱཛཱནཾ སཏམྤི སཧསྶམྤི དམེཡྻ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ནཱགརཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘པཝིསནྟོ ཏཱཝ མེ ན དིཊྛོ, ནིཀྑམནཀཱལེ དཱནི ནཾ དཱཋནྟརེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ནིཀྑམཐ, བྷནྟེ, མཱ མཾ ཨནྟོཀུཙྪིཡཾ ཨཔརཱཔརཾ ཙངྐམནྟོ བཱདྷཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨཊྛཱསི. ནཱགརཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ སོ’’ཏི ¶ དིསྭཱ ནཱསཝཱཏཾ ཝིསྶཛྫི, ཐེརོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི, ལོམཀཱུཔམྤིསྶ ཝཱཏོ ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཝསེསཱ བྷིཀྑཱུ ཀིར ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ སབྦཔཱཊིཧཱརིཡཱནི ཀཱཏུཾ སཀྐུཎེཡྻུཾ, ཨིམཾ པན ཋཱནཾ པཏྭཱ ཨེཝཾ ཁིཔྤནིསནྟིནོ ¶ ཧུཏྭཱ སམཱཔཛྫིཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟཱིཏི ནེསཾ བྷགཝཱ ནཱགརཱཛདམནཾ ནཱནུཛཱནི.

ནཱགརཱཛཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམསྶ སམཎསྶ ནཱསཝཱཏེན ལོམཀཱུཔམྤི ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑི, མཧིདྡྷིཀོ སོ སམཎོ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཐེརོ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ སུཔཎྞརཱུཔཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ སུཔཎྞཝཱཏཾ དསྶེནྟོ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨནུབནྡྷི. ནཱགརཱཛཱ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ མཱཎཝཀཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཝདནྟོ ཐེརསྶ པཱདེ ཝནྡི. ཐེརོ ‘‘སཏྠཱ, ནནྡ, ཨཱགཏོ, ཨེཧི གམིསྶཱམཱ’’ཏི ནཱགརཱཛཱནཾ དམེཏྭཱ ནིབྦིསཾ ཀཏྭཱ གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ནཱགརཱཛཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ‘‘སུཁཱི ཧོཧི, ནཱགརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ནིཝེསནཾ ཨགམཱསི.

ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཏིདིཝཱ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མོགྒལླཱནསྶ ཙ ནནྡོཔནནྡསྶ ཙ སངྒཱམོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྶ པན, བྷནྟེ, ཛཡོ, ཀསྶ པརཱཛཡོ’’ཏི? ‘‘མོགྒལླཱནསྶ ཛཡོ, ནནྡསྶ པརཱཛཡོ’’ཏི. ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཏྟཱཧཾ ཨེཀཔཊིཔཱཊིཡཱ བྷཏྟཾ སཏྟཱཧཾ ཐེརསྶ སཀྐཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁཱནཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཨཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ནནྡོཔནནྡདམནེན དཱིཔེཏབྦོ’’ཏི.

ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ པུབྦཱརཱམེ ཝིསཱཁཱཡ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཀཱརིཏསཧསྶགབྦྷཔཊིམཎྜིཏེ པཱསཱདེ བྷགཝཏི ཝིཧརནྟེ…པེ… སཾཝེཛེསི ཙ དེཝཏཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘དྷརཎིམྤི སུགམྦྷཱིརཾ, བཧལཾ དུཔྤདྷཾསིཡཾ;

ཝཱམངྒུཊྛེན ཁོབྷེཡྻཾ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོཏི ཝིཀུབྦནིདྡྷིཨཱདིཨིདྡྷིཡཱ ¶ པརིཡོསཱནཾ གཏོ པཏྟོ.

༣༩༥. ཨསྨིམཱནནྟི ཨཧམསྨི པཉྙཱསཱིལསམཱདྷིསམྤནྣོཏིཨཱདི ཨསྨིམཱནཾ ན པསྶཱམི ན ¶ ཨཀྑཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏདེཝ དཱིཔེནྟོ མཱནོ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཱཧ. སཱམཎེརེ ཨུཔཱདཱཡཱཏི སཱམཎེརེ ཨཱདིཾ ¶ ཀཏྭཱ སཀལེ བྷིཀྑུསངྒྷེ གརུཙིཏྟཾ གཱརཝཙིཏྟཾ ཨཱདརབཧུམཱནཾ ཨཧཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༩༦. ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔྤནྣཀཔྤཏོ ཨནྟརཀཔྤཱདཱིཧི ཨཔརིམེཡྻེ ཨེཀཨསངྑྱེཡྻསྶ ཨུཔརི སཏསཧསྶཀཔྤམཏྠཀེཏི ཨཏྠོ. ཡཾ ཀམྨམབྷིནཱིཧརིནྟི ཨགྒསཱཝཀབྷཱཝསྶ པདཾ པུཉྙསམྤཏྟིཾ པཱུརེསིཾ. ཏཱཧཾ བྷཱུམིམནུཔྤཏྟོཏི ཨཧཾ ཏཾ སཱཝཀབྷཱུམིཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཨཱསཝཀྑཡསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ པཏྟོ ཨསྨི ཨམྷཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༩༧. ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱདཡོ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདཡོ ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ ཨིདྡྷིཝིདྷཱདཡོ ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ མེ མཡཱ སཙྪིཀཏཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏཱ. བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིསངྑཱཏཾ སཱསནཾ མཡཱ ཀཏཾ སཱིལཔཊིཔཏྟིནིཔྥཱདནཝསེན པརིཡོསཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ.

ཨིཏྠནྟི ཨིམིནཱ པཀཱརེན ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཀྐམེན. ཨེཝཾ སོ ཨེཀསྶེཝ ཨནོམདསྶཱིབུདྡྷསྶ སནྟིཀེ དྭིཀྑཏྟུཾ བྱཱཀརཎཾ ལབྷི. ཀཐཾ? ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ ཏཏོ ཙུཏོ སཱམུདྡིཀེ ནཱགབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ ཏསྶེཝ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དཱིགྷཱཡུཀབྷཱཝེན ཨུཔཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ མཧཱཔཱུཛཾ ཨཀཱསི. ཏདཱཔི བྷགཝཱ བྱཱཀརཎཾ ཀཐེསི. སུདནྟི པདཔཱུརཎེ ནིཔཱཏོ. ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནཾ གརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ཨིམཱ ཨཔདཱནགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཏྠ ཀཐེསི. ཨིཏཱིཏི པརིསམཱཔནཏྠེ ནིཔཱཏོ.

མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༣. མཧཱཀསྶཔཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

པདུམུཏྟརསྶ ¶ ¶ བྷགཝཏོཏྱཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙསམྦྷཱརཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརབྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝེདེཧོ ནཱམ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝོ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཧོསི. སོ བུདྡྷམཱམཀོ, དྷམྨམཱམཀོ, སངྒྷམཱམཀོ, ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏོཝ ¶ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཉྩ ཁཎེ སཏྠཱ མཧཱནིསབྷཏྠེརཾ ནཱམ ཏཏིཡསཱཝཀཾ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཡདིདཾ ནིསབྷོ’’ཏི ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. ཨུཔཱསཀོ ཏཾ སུཏྭཱ པསནྣོ དྷམྨཀཐཱཝསཱནེ མཧཱཛནེ ཨུཊྛཱཡ གཏེ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སྭེ, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱ’’ཏི ནིམནྟེསི. ‘‘མཧཱ ཁོ, ཨུཔཱསཀ, བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི. ‘‘ཀིཏྟཀོ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཏསཧསྶ’’ནྟི. ‘‘བྷནྟེ, ཨེཀཾ སཱམཎེརམྤི ཝིཧཱརེ ཨསེསེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཨུཔཱསཀོ སཏྠུ ཨདྷིཝཱསནཾ ཉཏྭཱ གེཧཾ གནྟྭཱ མཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ པུནདིཝསེ སཏྠུ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. སཏྠཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨུཔཱསཀསྶ གྷརཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ དཀྑིཎོདཀཱཝསཱནེ ཡཱགུཨཱདཱིནི སམྤཊིཙྪནྟོ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཨཀཱསི. ཨུཔཱསཀོཔི སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ ཨནྟརེ མཧཱནིསབྷཏྠེརོ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཏམེཝ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫི. ཨུཔཱསཀོ དིསྭཱ ཨུཊྛཱཡ གནྟྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པཏྟཾ, བྷནྟེ, དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ པཏྟཾ ཨདཱསི. ‘‘བྷནྟེ, ཨིདྷེཝ པཝིསཐ, སཏྠཱཔི གེཧེ ནིསིནྣོ’’ཏི. ‘‘ན ཝཊྚིསྶཏི, ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི. སོ ཐེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ ཐེརཾ ཨནུགནྟྭཱ ནིཝཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཧཱནིསབྷཏྠེརོ, བྷནྟེ, ‘སཏྠཱཔི གེཧེ ནིསིནྣོ’ཏི ཝུཏྟེཔི པཝིསིཏུཾ ན ཨིཙྪི. ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏསྶ ཏུམྷཱཀཾ གུཎེཧི ཨཏིརེཀགུཎོ’’ཏི? བུདྡྷཱནཉྩ ཝཎྞམཙྪེརཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ སཏྠཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨུཔཱསཀ, མཡཾ བྷིཀྑཾ ཨཱགམཡམཱནཱ གེཧེ ནིསཱིདཱམ, སོ བྷིཀྑུ ན ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཾ ¶ ཨུདིཀྑཏི. མཡཾ གཱམནྟསེནཱསནེ ཝསཱམ, སོ ཨརཉྙེཡེཝ ཝསཏི. མཡཾ ཚནྣེ ཝསཱམ, སོ ཨབྦྷོཀཱསེཡེཝ ཝསཏཱི’’ཏི བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཉྩ ཨཡཉྩེཏསྶ གུཎོ’’ཏི མཧཱསམུདྡཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཏསྶ གུཎཾ ཀཐེསི.

ཨུཔཱསཀོཔི ¶ པཀཏིཡཱ ཛལམཱནདཱིཔོ ཏེལེན ཨཱསིཏྟོ ཝིཡ སུཊྛུཏརཾ པསནྣོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨཉྙཱཡ སམྤཏྟིཡཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཨགྒབྷཱཝཏྠཱཡ པཏྠནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ པུནཔི སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟ དིཝསེ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཏིཙཱིཝརཱནི དཏྭཱ སཏྠུ ¶ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཾ མེ, བྷནྟེ, སཏྟ དིཝསེ དཱནཾ དེནྟསྶ མེཏྟཾ ཀཱཡཀམྨཾ མེཏྟཾ ཝཙཱིཀམྨཾ མེཏྟཾ མནོཀམྨཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ, ཨིམིནཱཧཾ ན ཨཉྙཾ དེཝསམྤཏྟིཾ ཝཱ སཀྐམཱརབྲཧྨསམྤཏྟིཾ ཝཱ པཏྠེམི, ཨིདཾ པན མེ ཀམྨཾ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ མཧཱནིསབྷཏྠེརེན པཏྟཊྛཱནནྟརཾ པཱཔུཎནཏྠཱཡ ཏེརསདྷུཏངྒདྷརཱནཾ ཨགྒབྷཱཝསྶ ཨདྷིཀཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘མཧནྟཾ ཋཱནཾ ཨིམིནཱ པཏྠིཏཾ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མནཱཔཾ ཏེ ཋཱནཾ པཏྠིཏཾ, ཨནཱགཏེ སཏསཧསྶཀཔྤཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ ཏྭཾ ཏཏིཡསཱཝཀོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ནཱམ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ ‘‘བུདྡྷཱནཾ དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི པུནདིཝསེ པཏྟབྦཾ ཝིཡ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨམཉྙིཏྠ. སོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ སམཱདཱཡ རཀྑིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ པུཉྙཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཀཱལཾཀཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟི.

ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ ཝིཔསྶིསམྨཱསམྦུདྡྷེ བནྡྷུམཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཧརནྟེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ པརིཛིཎྞབྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ སཏྟམེ སཾཝཙྪརེ དྷམྨཾ ཀཐེསི, མཧནྟཾ ཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. སཀལཛམྦུདཱིཔེ དེཝཏཱ ‘‘སཏྠཱ དྷམྨཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. བྲཱཧྨཎོ ཏཾ སཱསནཾ ཨསྶོསི. ཏསྶ ནིཝཱསནསཱཊཀོ ཨེཀོཡེཝ, ཏཐཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ. པཱརུཔནཾ པན དྭིནྣམྤི ཨེཀམེཝ. སོ སཀལནགརེ ‘‘ཨེཀསཱཊཀབྲཱཧྨཎོ’’ཏི པཉྙཱཡི ¶ . སོ བྲཱཧྨཎོ ཀེནཙིདེཝ ཀིཙྩེན བྲཱཧྨཎཱནཾ སནྣིཔཱཏེ སཏི བྲཱཧྨཎིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ སཡཾ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ གཙྪཏི, བྲཱཧྨཎཱིནཾ སནྣིཔཱཏེ སཏི སཡཾ གེཧེ ཨཙྪཏི, བྲཱཧྨཎཱི ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ གཙྪཏི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ སོ བྲཱཧྨཎིཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷོཏི, ཀིཾ ཏྭཾ རཏྟིཾ དྷམྨཾ སུཎིསྶསི, ཨུདཱཧུ དིཝཱ’’ཏི? ‘‘སཱམི, ཨཧཾ མཱཏུགཱམོ བྷཱིརུཀཛཱཏིཀཱ རཏྟིཾ སོཏུཾ ན སཀྐོམི, དིཝཱ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཧི སདྡྷིཾ ཨགམཱསི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏོ.

ཏསྨིཉྩ ¶ སམཡེ སཏྠཱ པརིསམཛ྄ཛྷེ ཨལངྐཏདྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟོ ཝིཡ སིནེརུཾ མནྠཾ ཀཏྭཱ སཱགརཾ ནིམྨནྠེནྟོ ཝིཡ ཙ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. བྲཱཧྨཎསྶ པརིསཔརིཡནྟེན ¶ ནིསིནྣསྶ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ པཋམཡཱམེཡེཝ སཀལསརཱིརཾ པཱུརཡམཱནཱ པཉྩཝཎྞཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ པཱརུཏཝཏྠཾ སངྒྷརིཏྭཱ ‘‘དསབལསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཨཐསྶ ཨཱདཱིནཝསཧསྶཾ དསྶཡམཱནཾ མཙྪེརཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ‘‘བྲཱཧྨཎིཡཱ ཏུཡ྄ཧཉྩ ཨེཀམེཝ ཝཏྠཾ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི པཱརུཔནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨཔཱརུཔིཏྭཱ བཧི ཝིཙརིཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི སབྦཐཱཔི ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ ནིཀྑནྟེ པཋམེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེཏི ཏཐེཝ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏཐེཝ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཐེཝ ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ ནིཀྑནྟེ པཙྪིམཡཱམེཔི ཏཐེཝ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. ཏདཱ སོ མཙྪེརཾ ཛིནིཏྭཱ ཝཏྠཾ སངྒྷརིཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ཋཔེསི. ཏཏོ ཝཱམཧཏྠཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཨཔྥོཊེཏྭཱ ‘‘ཛིཏཾ མེ, ཛིཏཾ མེ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ནདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ བནྡྷུམཱ རཱཛཱ དྷམྨཱསནསྶ པཙྪཏོ ཨནྟོསཱཎིཡཾ ནིསིནྣོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. རཉྙོ ཙ ནཱམ ‘‘ཛིཏཾ མེ’’ཏི སདྡོ ཨམནཱཔོ ཧོཏི. རཱཛཱ པུརིསཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, ཨེཏཾ པུཙྪ – ‘ཀིཾ སོ ཝདཏཱི’’’ཏི? བྲཱཧྨཎོ ཏེནཱགནྟྭཱ པུཙྪིཏོ ‘‘ཨཝསེསཱ ཧཏྠིཡཱནཱདཱིནི ཨཱརུཡ྄ཧ ཨསིཙམྨཱདཱིནི གཧེཏྭཱ པརསེནཾ ¶ ཛིནནྟི, ན ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ. ཨཧཾ པན པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟསྶ ཀཱུཊགོཎསྶ མུགྒརེན སཱིསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཾ པལཱཔེནྟོ ཝིཡ མཙྪེརཙིཏྟཾ ཛིནིཏྭཱ པཱརུཏཝཏྠཾ དསབལསྶ ཨདཱསིཾ, ཏཾ མེ ཛིཏཾ མཙྪེརཾ ཨཙྪརིཡ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨམྷེ, བྷཎེ, དསབལསྶ ཨནུརཱུཔཾ ན ཛཱནཱམ, བྲཱཧྨཎོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཏསྶ པསཱིདིཏྭཱ ཝཏྠཡུགཾ པེསེསི. ཏཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘རཱཛཱ མཡ྄ཧཾ ཏུཎྷཱི ནིསིནྣསྶ པཋམཾ ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ སཏྠུ གུཎེ ཀཐེནྟསྶ ཨདཱསི, སཏྠུ གུཎེ པཊིཙྩ ཨིདཾ ཨུཔྤནྣཾ, སཏྠུཡེཝ ཨནུཙྪཝིཀ’’ནྟི ཏམྤི ཝཏྠཡུགཾ དསབལསྶ ཨདཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ བྲཱཧྨཎེན ཀཏ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཏམྤི ཏེན ཝཏྠཡུགཾ ཏཐཱགཏསྶེཝ དིནྣ’’ནྟི སུཏྭཱ ཨཉྙཱནིཔི དྭེ ཝཏྠཡུགཱནི པེསེསི, སོ ཏཱནིཔི སཏྠུ ཨདཱསི. པུན རཱཛཱ ‘ཨཉྙཱནིཔི ཙཏྟཱརཱི’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཡཱཝ ཨེཝཾ དྭཏྟིཾས ཝཏྠཡུགཱནི པེསེསི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨིདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ གཧཎཾ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨེཀཾ, བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨེཀནྟི དྭེ ཝཏྠཡུགཱནི གཧེཏྭཱ, ཏིཾས ཡུགཱནི ཏཐཱགཏསྶེཝ ཨདཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙ སོ སཏྠུ ཝིསྶཱསིཀོ ཛཱཏོ.

ཨཐ ཏཾ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ སཱིཏསམཡེ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟཾ དིསྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ¶ ¶ ཨཏྟནོ པཱརུཏཾ རཏྟཀམྦལཾ དཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིམཾ པཱརུཔིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎཱཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ ཀམྦལེན ཨིམསྨིཾ པཱུཏིཀཱཡེ ཨུཔནཱིཏེནཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ ཏཐཱགཏསྶ མཉྩསྶ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ པཱཏོཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཚབྦཎྞཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཀམྦལེ པཊིཧཉྙནྟི, ཀམྦལོ ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ. རཱཛཱ ཨུལློཀེནྟོ སཉྫཱནིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཨེས ཀམྦལོ, ཨམྷེཧི ཨེཀསཱཊཀབྲཱཧྨཎསྶ དིནྣོ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེཧི, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ པཱུཛིཏོ, བྲཱཧྨཎེན མཡཾ པཱུཛིཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཡུཏྟཾ ཨཉྙཱསི, ན མཡ’’ནྟི པསཱིདིཏྭཱ ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབྷཱུཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཊྛཊྛཀཾ ཀཏྭཱ སབྦཊྛཀཾ ནཱམ དཱནཾ དཏྭཱ པུརོཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོཔི ‘‘ཨཊྛཊྛཀཾ ནཱམ ཙཏུསཊྛི ཧོཏཱི’’ཏི ཙཏུསཊྛིསལཱཀབྷཏྟཱནི ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སགྒེ ནིབྦཏྟི.

པུན ¶ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ བྷགཝཏོ ཀོཎཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཀསྶཔསྶ ཙཱཏི དྭིནྣཾ ཨནྟརེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཡཀུལེ ནིབྦཏྟོ. སོ ཝཌྜྷིམནྭཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙེ ཛངྒྷཝིཧཱརཾ ཝིཙརཏི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནདཱིཏཱིརེ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨནུཝཱཏེ ཨཔྤཧོནྟེ སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔེཏུམཱརདྡྷོ. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨནུཝཱཏོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱ, བྷནྟེ, ཀརོཐཱ’’ཏི ཨུཏྟརིསཱཊཀཾ དཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ ཀཱཙི ཧཱནི མཱ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཱསི.

གྷརེཔིསྶ བྷགིནིཡཱ སདྡྷིཾ བྷརིཡཱཡ ཀལཧཾ ཀརོནྟིཡཱ པཙྩེཀབུདྡྷོ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐསྶ བྷགིནཱི པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ བྷརིཡཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ བཱལཾ ཡོཛནསཏེ པརིཝཛྫེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཋཔེསི. སཱ གེཧངྒཎེ ཋིཏཱ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ དིནྣབྷཏྟཾ ཨེས མཱ བྷུཉྫཏཱུ’’ཏི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ བྷཏྟཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཀལལསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཨིཏརཱ དིསྭཱ ‘‘བཱལེ, མཾ ཏཱཝ ཨཀྐོས ཝཱ པཧར ཝཱ, ཨེཝརཱུཔསྶ པན དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱུརིཏཔཱརམིསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཏྟཏོ བྷཏྟཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཀལལཾ དཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐསྶ བྷརིཡཱཡ པཊིསངྑཱནཾ ཨུཔྤཛྫི. སཱ ‘‘ཏིཊྛཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཀལལཾ ཚཌྜེཏྭཱ པཏྟཾ དྷོཝིཏྭཱ གནྡྷཙུཎྞེན ཨུབྦཊྚེཏྭཱ པཎཱིཏབྷཏྟསྶ ཙཏུམདྷུརསྶ ཙ པཱུརེཏྭཱ ཨུཔརི ཨཱསིཏྟེན པདུམགབྦྷཝཎྞེན སཔྤིནཱ ཝིཛྫོཏམཱནཾ ¶ པཏྟཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏོ ཨོབྷཱསཛཱཏོ, ཨེཝཾ ཨོབྷཱསཛཱཏཾ མེ སརཱིརཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. ཏེཔི དྭེ ཛཱཡམྤཏིཀཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏཱ ¶ སགྒེ ནིབྦཏྟིཾསུ. པུན ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཨིཏརཱཔི ཏཱདིསསྶེཝ སེཊྛིནོ དྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ ཏམེཝ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཨཱནཡིཾསུ. ཏསྶཱ པུབྦེ ཨནིཊྛཝིཔཱཀསྶ པཱཔཀམྨསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན པཏིཀུལཾ པཝིཊྛམཏྟཱཡ ཨུམྨཱརནྟརཏོ པཊྛཱཡ སཀལཾ གེཧཾ ཨུགྒྷཱཊིཏཝཙྩཀཱུཔོ ཝིཡ དུགྒནྡྷཾ ཛཱཏཾ. ཀུམཱརོ ‘‘ཀསྶཱཡཾ གནྡྷོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སེཊྛིཀཉྙཱཡཱ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ནཱིཧརཐ ན’’ནྟི ཏསྶཱཡེཝ ཀུལགྷརཾ པེསེསི. སཱ ཏེནེཝ ནཱིཧཱརེན སཏྟསུ ཋཱནེསུ པཊིནིཝཏྟི.

ཏེན ¶ སམཡེན ཀསྶཔདསབལོ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ སཏསཧསགྒྷནིཀཱཧི སུཝཎྞིཊྛཀཱཧི ཡོཛནུབྦེདྷཾ ཙེཏིཡཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ ཀརིཡམཱནེ སཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ སཏྟསུ ཋཱནེསུ པཊིནིཝཏྟཱ, ཀིཾ མེ ཛཱིཝིཏེནཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཱབྷརཎབྷཎྜཾ བྷཉྫཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞིཊྛཀཾ ཀཱརེསི རཏནཱཡཏཾ ཝིདཏྠིཝིཏྠིཎྞཾ ཙཏུརངྒུལུབྦེདྷཾ. ཏཏོ ཧརིཏཱལམནོསིལཱཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཨུཔྤལཔུཔྥཧཏྠཀེ ཨཱདཱཡ ཙེཏིཡཀརཎཊྛཱནཾ གཏཱ. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ ཨེཀཱ ཨིཊྛཀཱཔནྟི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱགཙྪམཱནཱ གྷཊནིཊྛཀཱཡ ཨཱུནཱ ཧོཏི. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཝཌྜྷཀིཾ ཨཱཧ ‘‘ཨིམཾ མེ ཨིཊྛཀཾ ཨེཏྠ ཋཔེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྨ བྷདྡཀེ, ཀཱལེ ཨཱགཏཱསི, སཡམེཝ ཋཔེཧཱི’’ཏི. སཱ ཨཱརུཡ྄ཧ ཏེལེན ཧརིཏཱལམནོསིལཱཔིཎྜཾ ཡོཛེཏྭཱ ཏེན བནྡྷནེན ཨིཊྛཀཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཨཊྛཧི ཨུཔྤལཔུཔྥཧཏྠཀེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏུ, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ’’ཏི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གེཧཾ ཨགམཱསི.

ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ སཱ ཡསྶ སེཊྛིཔུཏྟསྶ པཋམཾ གེཧཾ ནཱིཏཱ, ཏསྶ ཏཾ ཨཱརབྦྷ སཏི ཨུདཔཱདི. ནགརེཔི ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ ཧོཏི. སོ ཨུཔཊྛཱཀེ ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷ ཨཱནཱིཏཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཀུཧི’’ནྟི? ‘‘ཀུལགེཧེ, སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱནེཐ ནཾ, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏཱ. ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏཱ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཏཱཡ པུཊྛཱ ཏསྶཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ‘‘ཏཱཏཱ, མཡཱ ཨཱབྷརཎབྷཎྜེཧི ཙེཏིཡཾ པཱུཛིཏཾ, ཨཱབྷརཎཾ མེ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ སེཊྛིཔུཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. ‘‘ཨཱནེཐ ནཾ, པིལ༹ནྡྷནཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི. ཏེ ཏཾ ཨཱནཡིཾསུ. ཏསྶཱ སཧ གེཧཔཝེསནེན སཀལགེཧཾ ཙནྡནགནྡྷོ ཙེཝ ཨུཔྤལགནྡྷོ ¶ ཙ ཝཱཡི. སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཾ པུཙྪི – ‘‘བྷདྡེ, ཏཝ སརཱིརཏོ པཋམཾ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡི, ཨིདཱནི པན ཏེ སརཱིརཏོ ཙནྡནགནྡྷོ, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ ཝཱཡཏི, ཀིམེཏ’’ནྟི? སཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨཾ ཨཱརོཙེསི. སེཊྛིཔུཏྟོ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཾ ཝཏ བུདྡྷསཱསན’’ནྟི པསཱིདིཏྭཱ ཡོཛནིཀཾ སུཝཎྞཙེཏིཡཾ ཀམྦལཀཉྩུཀེན ¶ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ རཐཙཀྐཔམཱཎེཧི སུཝཎྞཔདུམེཧི ཨལངྐརི. ཏེསཾ དྭཱདསཧཏྠཱ ཨོལམྦཀཱ ཧོནྟི.

སོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ, པུན ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིཏོ ཡོཛནམཏྟེ ཋཱནེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨམཙྩཀུལེ ¶ ནིབྦཏྟི. བྷརིཡཱ པནསྶ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ རཱཛཀུལེ ཛེཊྛརཱཛདྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏེསུ ཝཡཔྤཏྟེསུ ཀུམཱརསྶ ཝསནགཱམེ ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ. སོ མཱཏརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྨ, སཱཊཀཾ མེ དེཧི, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི. སཱ དྷོཏཝཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ‘‘ཨམྨ, ཐཱུལམིད’’ནྟི ཨཱཧ. སཱ ཨཉྙཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏམྤི པཊིཀྑིཔི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, ཡཱདིསེ གེཧེ མཡཾ ཛཱཏཱ, ནཏྠི ནོ ཨིཏོ སུཁུམཏརསྶ པཊིལཱབྷཱཡ པུཉྙ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ལབྷནཊྛཱནཾ གཙྪཱམི, ཨམྨཱ’’ཏི. ‘‘པུཏྟ, ཨཧཾ ཨཛྫེཝ ཏུཡ྄ཧཾ བཱརཱཎསིནགརརཛྫཔཊིལཱབྷཾ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི. སོ མཱཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམི, ཨམྨཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི. སོ པན པུཉྙནིཡཱམེན ནིཀྑམིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ མངྒལསིལཱཔཊྚེ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིཔཛྫི. སོ ཙ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀཱལངྐཏསྶ སཏྟམོ དིཝསོ ཧོཏི.

ཨམཙྩཱ རཉྙོ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ རཱཛངྒཎེ ནིསཱིདིཏྭཱ མནྟཡིཾསུ – ‘‘རཉྙོ ཨེཀཱ དྷཱིཏཱཝ ཨཏྠི, པུཏྟོ ནཏྠི, ཨརཱཛཀཾ རཛྫཾ ནསྶིསྶཏི, ཀོ རཱཛཱ བྷཝིཏུཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏྭཾ ཧོཧི, ཏྭཾ ཧོཧཱི’’ཏི. པུརོཧིཏོ ཨཱཧ – ‘‘བཧུཾ ཨོལོཀེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཕུསྶརཐཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཀུམུདཝཎྞེ ཙཏྟཱརོ སིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ པཉྩཝིདྷརཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཾ སེཏཙྪཏྟཉྩ ཏསྨིཾ ཋཔེཏྭཱ རཐཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པཙྪཏོ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཱཔེསུཾ. རཐོ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ‘‘པརིཙཡེན ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ གཙྪཏི, ནིཝཏྟེམཱ’’ཏི ཀེཙི ཨཱཧཾསུ. པུརོཧིཏོ ‘‘མཱ ནིཝཏྟཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཐོ གནྟྭཱ ཀུམཱརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱརུཧནསཛྫོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. པུརོཧིཏོ པཱརུཔནཀཎྞཾ ཨཔནེཏྭཱ པཱདཏལཱནི ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཏིཊྛཏུ ཨཡཾ དཱིཔོ, དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱདཱིཔེསུ ཨེས རཛྫཾ ཀཱརེཏུཾ ཡུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཐཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཱཔེཏི.

ཨཐ ཀུམཱརོ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཀེན ཀམྨེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘དེཝ, ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི. ‘‘རཱཛཱ ཝོ ཀཧ’’ནྟི? ‘‘དེཝཏྟཾ གཏོ, སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏི དིཝསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཛྫ སཏྟམོ དིཝསོ’’ཏི. ‘‘པུཏྟོ ཝཱ དྷཱིཏཱ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘དྷཱིཏཱ ཨཏྠི, དེཝ, པུཏྟོ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཀརིསྶཱམི རཛྫ’’ནྟི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨབྷིསེཀམཎྜཔཾ ¶ ཀཱརེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏརཾ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀུམཱརསྶ ཨབྷིསེཀཾ ཨཀཾསུ. ཨཐསྶ ཀཏཱབྷིསེཀསྶ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ཝཏྠཾ ཨུཔནཡིཾསུ. སོ ‘‘ཀིམིདཾ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ནིཝཱསནཝཏྠཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ནནུ, ཏཱཏཱ, ཐཱུལ’’ནྟི? ‘‘མནུསྶཔརིབྷོགཝཏྠེསུ ཨིཏོ མུདུཏརཾ ནཏྠི, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཝཱསེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ན མཉྙེ པུཉྙཝཱ ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ’’ཏི ‘‘སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱཧརཐ, ལབྷིསྶཱམི ཝཏྠ’’ནྟི སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ ཧཏྠེན ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ པུརཏྠིམདིསཱཡཾ ཨབྦྷུཀྐིརི. གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཊྛ ཀཔྤརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. པུན ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎཔཙྪིམཨུཏྟརདིསཱཡནྟི ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨབྦྷུཀྐིརི. སབྦདིསཱསུ ཨཊྛཨཊྛཀཾ ཀཏྭཱ དྭཏྟིཾས ཀཔྤརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ ཨེཀཾ དིབྦདུསྶཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ‘‘ནནྡརཉྙོ ཝིཛིཏེ སུཏྟཀནྟིཀཱ ཨིཏྠིཡོ ‘མཱ སུཏྟཾ ཀནྟིཾསཱུ’ཏི ཨེཝཾ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝི.

ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ དེཝཱི རཉྙོ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཏཔསྶཱི’’ཏི ཀཱརུཉྙཱཀཱརཾ དསྶེསི. ‘‘ཀིམིདཾ, དེཝཱི’’ཏི པུཊྛཱ ‘‘ཨཏིམཧཏཱི, དེཝ, ཏེ སམྤཏྟི, ཨཏཱིཏེ བུདྡྷཱནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཀཏཀལྱཱཎསྶ ཕལཾ, ཨིདཱནི ཨནཱགཏསྶ པཙྩཡཾ པུཉྙཾ ན ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀསྶ དསྶཱམ, སཱིལཝནྟོ ནཏྠཱིཏི. ‘‘ཨསུཉྙོ, དེཝ, ཛམྦུདཱིཔོ ཨརཧནྟེཧི; ཏུམྷེ, དེཝ, དཱནཾ སཛྫེཐ, ཨཧཾ ཨརཧནྟེ ལཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. པུནདིཝསེ རཱཛཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ དཱནཾ སཛྫཱཔེསི. དེཝཱི པཱཏོཝ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཨུཔརིཔཱསཱདེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཱ ཨུརེན ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨེཏིསྶཱཡ དིསཱཡ ཨརཧནྟོ ཨཏྠི, སྭེ ཨཱགནྟྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཾ དིསཱཡཾ ཨརཧནྟོ ནཱཧེསུཾ, ཏཾ སཀྐཱརཾ ཀཔཎཡཱཙཀཱནཾ ཨདཾསུ.

པུནདིཝསེ དཀྑིཎདྭཱརེ སཛྫེཏྭཱ ཏཐེཝ དཀྑིཎེཡྻཾ ནཱལཏྠ, པུནདིཝསེཔི པཙྪིམདྭཱརེ ཏཐེཝ. ཨུཏྟརདྭཱརེ སཛྫིཏདིཝསེན པན དེཝིཡཱ ཏཐེཝ ནིམནྟེནྟིཡཱ ¶ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟཱནཾ པདུམཝཏིཡཱ པུཏྟཱནཾ པཉྩསཏཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཛེཊྛཀོ མཧཱཔདུམཔཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཱཏིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘མཱརིསཱ, ནནྡརཱཛཱ ཏུམྷེ ནིམནྟེཏི, ཨདྷིཝཱསེཐ ཏསྶཱ’’ཏི. ཏེ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨནོཏཏྟདཧེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཨུཏྟརདྭཱརེ ཨོཏརིཾསུ. མནུསྶཱ དིསྭཱ ¶ གནྟྭཱ ‘‘པཉྩསཏཱ, དེཝ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ སདྡྷིཾ དེཝིཡཱ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ པཱསཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཏྲ ནེསཾ དཱནཾ དཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ ¶ རཱཛཱ སངྒྷཏྠེརསྶ, དེཝཱི སངྒྷནཝཀསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨཡྻཱ, བྷནྟེ, པཙྩཡེཧི ན ཀིལམིསྶནྟི, མཡཉྩ པུཉྙེན ན པརིཧཱཡིསྶཱམཱི, ཨམྷཱཀཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨིདྷ ནིཝཱསཱཡ པཊིཉྙཾ དེཐཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ པཉྩ པཎྞསཱལཱསཏཱནི, པཉྩ ཙངྐམནསཏཱནཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ནིཝཱསནཊྛཱནཱནི སམྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ ཝསཱཔེསུཾ.

ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ རཉྙོ པཙྩནྟེ ཀུཔིཏེ རཱཛཱ ‘‘ཨཧཾ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཙྪཱམི, ཏྭཾ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ མཱ པམཛྫཱ’’ཏི དེཝིཾ ཨོཝདིཏྭཱ གཏོ. ཏསྨིཾ ཨནཱགཏེཡེཝ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརཱ ཁཱིཎཱ. མཧཱཔདུམཔཙྩེཀབུདྡྷོ ཏིཡཱམརཏྟིཾ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནསམཡེ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ ཋིཏཀོཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སེསཱཔཱིཏི སབྦེཝ པརིནིབྦུཏཱ. པུནདིཝསེ དེཝཱི པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ནིསཱིདནཊྛཱནཱནི སཛྫེཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ དྷཱུཔཾ ཝཱསེཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀེནྟཱི ནིསིནྣཱ ཨཱགམནཾ ཨདིསྭཱ པུརིསེ པེསེསི – ‘‘གཙྪཐ, ཏཱཏཱ, ཛཱནཱཐ ཀིཾ ཨཡྻཱནཾ ཨཕཱསུཀ’’ནྟི? ཏེ གནྟྭཱ མཧཱཔདུམསྶ པཎྞསཱལཱཡ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཾ ཨཔསྶནྟཱ ཙངྐམནཾ གནྟྭཱ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀཱལོ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. པརིནིབྦུཏསརཱིརཾ ཀིཾ ཀཐེསྶཏི, ཏེ ‘‘ནིདྡཱཡཏི མཉྙེ’’ཏི ཝཏྭཱ པིཊྛིཔཱདེ ཧཏྠེན པརཱམསིཏྭཱ པཱདཱནཾ སཱིཏལཏཱཡ ཙེཝ ཐདྡྷཏཱཡ ཙ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དུཏིཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཐེཝ ཉཏྭཱ པུན ཏཏིཡསྶཱཏི ཨེཝཾ སབྦེཔི པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཱཛཀུལཾ ཨཱགམིཾསུ. ‘‘ཀཧཾ, ཏཱཏཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ’’ཏི པུཊྛཱ ‘‘པརིནིབྦུཏཱ, དེཝཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. དེཝཱི ཀནྡནྟཱི རོདནྟཱི ནིཀྑམིཏྭཱ ནཱགརེཧི སདྡྷིཾ ¶ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཱདྷུཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱརེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱརེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

རཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨཱགཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཨཱགཏཾ དེཝིཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, བྷདྡེ, ཏྭཾ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ ན པམཛྫསི, ནིརོགཱ ཙ ཨཡྻཱ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏཱ, དེཝཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝརཱུཔཱནམྤི པཎྜིཏཱནཾ མརཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨམྷཱཀཾ ཀུཏོ མོཀྑཱ’’ཏི? སོ ནགརཾ ཨཔཝིསིཏྭཱ ཨུཡྻཱནམེཝ གནྟྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏསྶ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སཡཾ སམཎཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. དེཝཱིཔི ‘‘རཉྙེ པབྦཛིཏེ ཨཧཾ ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ ཨུཡྻཱནེ པབྦཛི. དྭེཔི ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ.

ཏེསུ ¶ ཏཏྠེཝ ཝསནྟེསུ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན ¶ རཱཛགཧཾ པཱཔུཎི. སཏྠརི ཏཏྠ པཊིཝསནྟེ ཨཡཾ པིཔྤལིམཱཎཝོ མགདྷརཊྛེ མཧཱཏིཏྠབྲཱཧྨཎགཱམེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ བྷརིཡཱཡ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ. ཨཡཾ བྷདྡཀཱཔིལཱནཱི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརེ ཀོསིཡགོཏྟབྲཱཧྨཎསྶ བྷརིཡཱཡ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟཱ. ཏེསཾ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷམཱནཱནཾ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ ཝཱིསཏིམེ, བྷདྡཱཡ སོལ༹སམེ ཝཡེ སམྤཏྟེ མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཝཡཔྤཏྟོ, ཀུལཝཾསཾ པཏིཊྛཔེཏུཾ ཡུཏྟོ’’ཏི ཨཏིཝིཡ ནིཔྤཱིལི༹ཡིཾསུ. མཱཎཝོ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ སོཏཔཐེ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཐཾ མཱ ཀཐཡིཏྠ, ཨཧཾ ཡཱཝ ཏུམྷེ དྷརཐ, ཏཱཝ པཊིཛགྒིསྶཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཨཙྩཡེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པུན ཀཐཡིཾསུ. སོཔི པུན པཊིཀྑིཔི. ཏཏོ པཊྛཱཡ མཱཏཱ ནིརནྟརཾ ཀཐེཏིཡེཝ.

མཱཎཝོ ‘‘མཱཏརཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི རཏྟསུཝཎྞསྶ ནིཀྑསཧསྶཾ དཏྭཱ སུཝཎྞཀཱརེཧི ཨིཏྠིརཱུཔཀཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏསྶ མཛྫནགྷཊྚནཱདིཀམྨཔརིཡོསཱནེ ཏཾ རཏྟཝཏྠཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སུཝཎྞསམྤནྣེཧི པུཔྥེཧི ཙེཝ ནཱནཱལངྐཱརེཧི ཙ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱརམྨཎཾ ལབྷནྟོ གེཧེ ཝསིསྶཱམི, ཨལབྷནྟོ ན ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི. པཎྜིཏཱ བྲཱཧྨཎཱི ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ པུཉྙཝཱ དིནྣདཱནོ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ པུབྦེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ན ཨེཀཀོཝ ཨཀཱསི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེན སཧ ཀཏཔུཉྙཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཔཊིབྷཱགཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཊྛ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སབྦབྷོགེཧི ¶ སནྟཔྤེཏྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ རཐེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, ཏཱཏཱ, ཡཏྠ ཨམྷེཧི ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱདིསམཱནཀུལེ ཨེཝརཱུཔཾ དཱརིཀཾ པསྶཐ, ཏཏྠ ཨིདམེཝ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ སཙྩཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི ཨུཡྻོཛེསི.

ཏེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནཱམ ཨེཏཾ ཀམྨ’’ནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ལབྷིསྶཱམ, མདྡརཊྛཾ ནཱམ ཨིཏྠཱགཱརཾ, མདྡརཊྛཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ ཨགམཾསུ. ཨཏྠ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ ནྷཱནཏིཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཐ བྷདྡཱཡ དྷཱཏཱི བྷདྡཾ ནྷཱཔེཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ སཡཾ ནྷཱཡིཏུཾ ཨུདཀཏིཏྠཾ གནྟྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིསྶཱཡཾ ¶ ཨཝིནཱིཏཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི པིཊྛིཔསྶེ པཧརིཏྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡྻདྷཱིཏཱ མེཏི སཉྙཾ ཨུཔྤཱདེསི, ཨཡཾ པན ཨཡྻདྷཱིཏཱཡ ནིཝཱསནཔཊིགྒཧིཏཱཡཔི ཨསདིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱ ཀིར ཏེ སཱམིདྷཱིཏཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སཱ ‘‘ཨིམཱཡ སུཝཎྞཔཊིམཱཡ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན མཡ྄ཧཾ ཨཡྻདྷཱིཏཱ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ’’, ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨཔྤདཱིཔེཔི དྭཱདསཧཏྠེ གབྦྷེ ནིསིནྣཱ སརཱིརོབྷཱསེན ཏམཾ ཝིདྷམཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི ཏསྶཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི སུཝཎྞརཱུཔཀཾ རཐེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཾ དྷཱཏིཾ ཨནུགནྟྭཱ ཀོསིཡགོཏྟསྶ གྷརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱགམནཾ ཨཱརོཙཡིཾསུ.

བྲཱཧྨཎོ ¶ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏེ ‘‘མགདྷརཊྛེ མཧཱཏིཏྠགཱམེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ གྷརཏོ ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེན ཨཱགཏམྷཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ, ཨམྷེཧི སམཛཱཏིགོཏྟཝིབྷཝོ སོ བྲཱཧྨཎོ, དསྶཱམ དཱརིཀ’’ནྟི པཎྞཱཀཱརཾ གཎྷི. ཏེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ སཱསནཾ པཧིཎིཾསུ – ‘‘ལདྡྷཱ ནོ བྷདྡཱ ནཱམ དཱརིཀཱ, ཀཏྟབྦཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ཏཾ སཱསནཾ སུཏྭཱ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ ཨཱརོཙཡིཾསུ ‘‘ལདྡྷཱ དཱརིཀཱ’’ཏི. པིཔྤལིམཱཎཝོ ‘‘ཨཧཾ ‘ན ལབྷིསྶནྟཱི’ཏི ཙིནྟེསིཾ, ཨིམེ ‘ལདྡྷཱ’ཏི པེསེནྟི, ཨནཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ པཎྞཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི རཧོགཏོ པཎྞཾ ལིཁི ‘‘བྷདྡཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱནུརཱུཔཾ པཏིཾ ལབྷཏུ, ཨཧཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམི, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནཱི ཨཧོསཱི’’ཏི. བྷདྡཱཔི ‘‘ཨསུཀསྶ ཀིར མཾ དཱཏུཀཱམཱ’’ཏི སུཏྭཱ རཧོགཏཱ པཎྞཾ ལིཁི – ‘‘ཨཡྻཔུཏྟོ ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱནུརཱུཔཾ ¶ དཱརིཀཾ ལབྷཏུ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི བྷཝཱཧཱི’’ཏི. དྭེཔི པཎྞཱནི ཨནྟརཱམགྒེ སམཱགཙྪིཾསུ. ‘‘ཨིདཾ ཀསྶ པཎྞ’’ནྟི? ‘‘པིཔྤལིམཱཎཝེན བྷདྡཱཡ པཧིཏ’’ནྟི. ‘‘ཨིདཾ ཀསྶཱ’’ཏི? ‘‘བྷདྡཱཡ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ པཧིཏ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟེ ཏེ དྭེཔི ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘པསྶཐ དཱརཀཱནཾ ཀམྨ’’ནྟི ཕཱལེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཏཾསམཱནཾ པཎྞཾ ལིཁིཏྭཱ ཨིཏོ ཨེཏྟོ ཙ པེསེསུཾ. ཨིཏི ཀུམཱརསྶ ཀུམཱརིཀཱཡ ཙ སདིསཾ པཎྞཾ ལོཀསྶཱདརཧིཏམེཝཱཏི ཨནིཙྪམཱནཱནམྤི ཏེསཾ དྭིནྣཾ སམཱགམོ ཨཧོསི.

ཏཾདིཝསམེཝ པིཔྤལིམཱཎཝོཔི བྷདྡཾ ཨེཀཾ པུཔྥདཱམཾ གཎྷཱཔེསི. བྷདྡཱཔི ཏཱནི སཡནམཛ྄ཛྷེ ཋཔེསི. ཨུབྷོཔི བྷུཏྟསཱཡམཱསཱ སཡནཾ ཨཱརུཧིཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཏེསུ མཱཎཝོ དཀྑིཎཔསྶེན སཡནཾ ཨཱརུཧི, བྷདྡཱ ཝཱམཔསྶེན ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཡསྶ པསྶེ པུཔྥཱནི མིལཱཡནྟི, ཏསྶ རཱགཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣནྟི ཝིཛཱནིསྶཱམ, ཨིམཾ པུཔྥདཱམཾ ན ཨལླཱིཡིཏབྦ’’ནྟི. ཏེ པན ཨཉྙམཉྙཾ སརཱིརསམྥསྶབྷཡེན སཀལརཏྟིཾ ནིདྡཾ ཨནོཀྐམནྟཱཝ ཝཱིཏིནཱམེསུཾ. དིཝཱ པན ཧསིཏམཏྟམྤི ནཱཀཾསུ. ཏེ ལོཀཱམིསེན ཨསཾསཊྛཱ ཡཱཝ མཱཏཱཔིཏརོ དྷརནྟི, ཏཱཝ ཀུཊུམྦཾ ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ཏེསུ ཀཱལངྐཏེསུ ཝིཙཱརཡིཾསུ. མཧཏཱི མཱཎཝསྶ སམྤཏྟི. ཨེཀདིཝསཾ སརཱིརཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཚཌྜེཏབྦཾ སུཝཎྞཙུཎྞཾ ཨེཝ མགདྷནཱལི༹ཡཱ ¶ དྭཱདསནཱལི༹མཏྟཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི. ཡནྟབདྡྷཱནི སཊྛི མཧཱཏལཱ༹ཀཱནི, ཀམྨནྟོ དྭཱདསཡོཛནིཀོ, ཨནུརཱདྷཔུརཔྤམཱཎཱ ཙུདྡསགཱམཱ, ཙུདྡས ཧཏྠཱནཱིཀཱནི, ཙུདྡས ཨསྶཱནཱིཀཱནི, ཙུདྡས རཐཱནཱིཀཱནི.

སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨལངྐཏཨསྶཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཀམྨནྟཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཁེཏྟཀོཊིཡཾ ཋིཏོ ནངྒལེཧི ཚིནྣཊྛཱནཏོ ཀཱཀཱདཡོ སཀུཎེ གཎྜུཔྤཱདཱདིཀེ པཱཎཀེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཁཱདནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཏཱཏཱ, ཨིམེ ཀིཾ ཁཱདནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘གཎྜུཔྤཱདེ, ཨཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏེཧི ཀཏཔཱཔཾ ¶ ཀསྶ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཡྻཱ’’ཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨེཏེཧི ཀཏཔཱཔཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏི, ཀིཾ མེ ཀརིསྶཏི སཏྟཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ, དྭཱདསཡོཛནཀམྨནྟོ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཀིཾ ཡནྟབདྡྷཱནི ཏལཱ༹ཀཱནི, ཀིཾ ཙུདྡས གཱམཱནི, སབྦམེཏཾ བྷདྡཱཡ ཀཱཔིལཱནིཡཱ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི.

བྷདྡཱ ¶ ཀཱཔིལཱནཱི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨནྟརཝཏྠུསྨིཾ ཏཡོ ཏིལཀུམྦྷེ པཏྠརིཏྭཱ དྷཱཏཱིཧི པརིཝུཏཱ ནིསིནྣཱ ཀཱཀེ ཏིལཔཱཎཀེ ཁཱདམཱནེ དིསྭཱ ‘‘ཨམྨཱ, ཀིཾ ཨིམེ ཁཱདནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པཱཎཀེ, ཨཡྻེ’’ཏི. ‘‘ཨཀུསལཾ ཀསྶ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཡྻེ’’ཏི. སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཏུཧཏྠཾ ཝཏྠཾ ནཱལི༹ཀོདནམཏྟཉྩ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཡདི པནེཏཾ ཨེཏེཧི ཀཏཾ ཨཀུསལཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏི, བྷཝསཧསྶེནཔི ཝཊྚཏོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨཡྻཔུཏྟེ ཨཱགཏམཏྟེཡེཝ སབྦཾ ཏསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི.

མཱཎཝོ ཨཱགནྟྭཱ ནྷཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདི, ཨཐསྶ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཨནུཙྪཝིཀབྷོཛནཾ ཨུཔནཡིཾསུ. དྭེཔི བྷུཉྫིཏྭཱ པརིཛནེ ནིཀྑནྟེ རཧོགཏཱ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ མཱཎཝོ བྷདྡཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ, ཨིམཾ གྷརཾ ཨཱགཙྪནྟཱི ཀིཏྟཀཾ དྷནམཱཧརསཱི’’ཏི? ‘‘པཉྩཔཎྞཱས སཀཊསཧསྶཱནི, ཨཡྻཱ’’ཏི. ‘‘སབྦཾ ཏཾ, ཡཱ ཙ ཨིམསྨིཾ གྷརེ སཏྟཱསཱིཏི ཀོཊིཡོ ཡནྟབདྡྷཱནི སཊྛི ཏལཱ༹ཀཱནཱིཏི ཨེཝམཱདིབྷེདཱ སམྤཏྟི ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཾ ཏུཡ྄ཧེཝ ནིཡྻཱཏེམཱི’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེ པན ཀུཧིཾ གཙྪཐ, ཨཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཡྻ, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ནིསིནྣཱ, ཨཧམྤི པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེསཾ ཨཱདིཏྟཔཎྞཀུཊི ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཏེ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎཏོ ཀཱསཱཡརསཔཱིཏཱནི ཙཱིཝརཱནི མཏྟིཀཱཔཏྟེ ཙ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཀེསེ ཨོཧཱརེཏྭཱ ‘‘ཡེ ལོཀེ ཨརཧནྟོ ཨཏྠི, ཏེ ཨུདྡིསྶ ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི པབྦཛིཏྭཱ ཐཝིཀཱསུ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཾསེ ལགྒེཏྭཱ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཾསུ. གེཧེ དཱསེསུ ཙ ཀམྨཀཱརེསུ ཙ ན ཀོཙི སཉྫཱནི.

ཨཐ ¶ ནེ བྲཱཧྨཎགཱམཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ དཱསགཱམདྭཱརེན གཙྪནྟེ ཨཱཀཔྤཀུཏཝསེན དཱསགཱམཝཱསིནོ སཉྫཱནིཾསུ. ཏེ རོདནྟཱ པཱདེསུ པཏིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨམྷེ ཨནཱཐེ ཀརོཐ, ཨཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཡཾ, བྷཎེ, ‘ཏཡོ བྷཝཱ ཨཱདིཏྟཔཎྞསཱལཱ ཝིཡཱ’ཏི པབྦཛིམྷ, སཙེ ཏུམྷེསུ ཨེཀེཀཾ བྷུཛིསྶཾ ཀརོམ, ཝསྶསཏམྤི ནཔྤཧོཏི. ཏུམྷེཝ ཏུམྷཱཀཾ སཱིསཾ དྷོཝིཏྭཱ བྷུཛིསྶཱ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ རོདནྟཱནཾཡེཝ པཀྐམིཾསུ.

ཐེརོ ¶ ¶ པུརཏོ གཙྪནྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བྷདྡཱ ཀཱཔིལཱནཱི སཀལཛམྦུདཱིཔགྒྷནིཀཱ ཨིཏྠཱི མཡ྄ཧཾ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏི, ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཀོཙིདེཝ ཨེཝཾ ཙིནྟེཡྻ ‘ཨིམེ པབྦཛིཏཱཔི ཝིནཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཀོཙི པཱཔཀེན མནསཱ པདཱུསེཏྭཱ ཨཔཱཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ, ཨིམཾ པཧཱཡ མཡཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པུརཏོ གཙྪནྟོ དྭེདྷཱཔཐཾ དིསྭཱ ཏསྶ མཏྠཀེ ཨཊྛཱསི. བྷདྡཱཔི ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ, ཏཱདིསིཾ ཨིཏྠིཾ མམ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ‘ཨིམེ པབྦཛིཏཱཔི ཝིནཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོནྟཱི’ཏི ཨམྷེསུ པདུཊྛཙིཏྟོ མཧཱཛནོ ཨཔཱཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ. ཨིམསྨིཾ དྭེདྷཱཔཐེ ཏྭཾ ཨེཏཾ གཎྷ, ཨཧཾ ཨེཀེན གམིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, ཨཡྻ, མཱཏུགཱམོ ‘པབྦཛིཏཱནཾ པལིབོདྷོ, པབྦཛིཏཱཔི ཝིནཱ ན བྷཝནྟཱི’ཏི ཨམྷཱཀཾ དོསཾ དསྶེཡྻུ’’ནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘སཏསཧསྶཀཔྤཔམཱཎེ ཨདྡྷཱནེ ཀཏོ མིཏྟསནྠཝོ ཨཛྫ བྷིཛྫཏི, ཏུམྷེཝ དཀྑིཎཱ ནཱམ, ཏུམྷཱཀཾ དཀྑིཎམགྒོ ཝཊྚཏི, མཡཾ མཱཏུགཱམཱ ནཱམ ཝཱམཛཱཏིཀཱ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱམམགྒོ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཏེསཾ དྭེདྷཱབྷཱུཏཀཱལེ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘‘ཨཧཾ ཙཀྐཝཱལ༹སིནེརུཔབྦཏཱདཡོ དྷཱརེཏུཾ སཀྐོནྟཱིཔི ཏུམྷཱཀཾ གུཎེ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཝདནྟཱི ཝིཡ ཝིརཝམཱནཱ ཨཀམྤིཏྠ. ཨཱཀཱསེ ཨསནིསདྡོ ཝིཡ པཝཏྟི, ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏོ ཨུནྣཱདི.

སམྨཱསམྦུདྡྷོཔི ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོ པཐཝཱིཀམྤནསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིསྶ ནུ ཁོ པཐཝཱི ཀམྤཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘པིཔྤལིམཱཎཝོ ཙ བྷདྡཱ ཙ ཀཱཔིལཱནཱི མཾ ཨུདྡིསྶ ཨཔྤམེཡྻཾ སམྤཏྟིཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཏེསཾ ཝིཡོགཊྛཱནེ ཨུབྷིནྣཾ གུཎབལེན ཨཡཾ པཐཝཱིཀམྤོ ཛཱཏོ, མཡཱཔི ཨེཏེསཾ སངྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ སཡམེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨསཱིཏིམཧཱཐེརེསུ ཀཉྩི ཨནཱཔུཙྪཱ ཏིགཱཝུཏམགྒཾ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཙ ནཱལནྡཱཡ ཙ ཨནྟརེ ¶ བཧུཔུཏྟནིགྲོདྷམཱུལེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི. ནིསིནྣོ པན ཨཉྙཏརཔཾསུཀཱུལིཀོ ཝིཡ ཨནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཱ བུདྡྷརཾསིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟོ ནིསཱིདི. ཨིཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ པཎྞཙྪཏྟསཀཊཙཀྐཀཱུཊཱགཱརཱདིཔྤམཱཎཱ བུདྡྷརཾསིཡོ ཨིཏོ ¶ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥརནྟིཡོ ཝིདྷཱཝནྟིཡོ ཙནྡསཧསྶསཱུརིཡསཧསྶཨུགྒམནཀཱལཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནཱ ཏཾ ཝནནྟརཾ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨཀཾསུ. དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསིརིཡཱ སམུཛྫལཏཱརཱགཎེན ཝིཡ གགནཾ, སུཔུཔྥིཏཀམལཀུཝལཡེན ཝིཡ སལིལཾ ཝནནྟརཾ ཝིརོཙིཏྠ. ནིགྲོདྷརུཀྑསྶ ཁནྡྷོ པཀཏིཡཱ སེཏོ ཧོཏི, པཏྟཱནི ནཱིལཱནི པཀྐཱནི རཏྟཱནི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ སབྦོ ནིགྲོདྷོ སུཝཎྞཝཎྞོཝ ཨཧོསི.

མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ¶ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ བྷཝིསྶཏི, ཨིམཾ ཨཧཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏོ’’ཏི དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོནཏོ གནྟྭཱ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨི, སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀསྶཔ, སཙེ ཏྭཾ ཨིམཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཀརེཡྻཱསི, སཱཔི དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. ཏཐཱགཏསྶ པན ཨེཝཾ གུཎམཧནྟཏཾ ཛཱནཏཱ ཏཡཱ ཀཏོ ནིཔཙྩཀཱརོ མཡ྄ཧཾ ལོམམྤི ཙཱལེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ནིསཱིད, ཀསྶཔ, དཱཡཛྫཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཱིཧི ཨོཝཱདེཧི ཨུཔསམྤདཾ ཨདཱསི. དཏྭཱ ཙ བཧུཔུཏྟནིགྲོདྷམཱུལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཾ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སཏྠུ སརཱིརཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཝིཙིཏྟཾ, མཧཱཀསྶཔསྶ སཏྟམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ, སོ ཀཉྩནནཱཝཱཡ པཙྪཱབདྡྷོ ཝིཡ སཏྠུ པདཱནུཔདིཀཾ ཨནུགཉྪི. སཏྠཱ ཐོཀཾ མགྒཾ གནྟྭཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཛྫཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཐེརོ ‘‘སཏྠཱ ནིསཱིདིཏུཀཱམོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊཔིལོཏིཀཾ སངྒྷཱཊིཾ ཙཏུགྒུཎཾ ཀཏྭཱ པཉྙཔེསི.

སཏྠཱ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཧཏྠེན ཙཱིཝརཾ པརིམཛྫནྟོ ‘‘མུདུཀཱ ཁོ ཏྱཱཡཾ, ཀསྶཔ, པཊཔིལོཏིཀཱ སངྒྷཱཊཱི’’ཏི ཨཱཧ (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤). སོ ‘‘སཏྠཱ མེ སངྒྷཱཊིཡཱ མུདུབྷཱཝཾ ཀཐེསི, པཱརུཔིཏུཀཱམོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘པཱརུཔཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སངྒྷཱཊི’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ པཱརུཔིསྶསི, ཀསྶཔཱ’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ནིཝཱསནཾ ལབྷནྟོ པཱརུཔིསྶཱམི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, ཀསྶཔ, ཨིམཾ པརིབྷོགཛིཎྞཾ པཾསུཀཱུལཾ དྷཱརེཏུཾ སཀྑིསྶསི, མཡཱ ཧི ཨིམསྶ པཾསུཀཱུལསྶ གཧིཏདིཝསེ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ¶ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི, ཨིམཾ བུདྡྷཔརིབྷོགཛིཎྞཙཱིཝརཾ ¶ ནཱམ ན སཀྐཱ པརིཏྟགུཎེན དྷཱརེཏུཾ, པཊིབལེནེཝིདཾ པཊིཔཏྟིཔཱུརཎསམཏྠེན ཛཱཏིཔཾསུཀཱུལིཀེན དྷཱརེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེསི.

ཨེཝཾ ཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཐེརསྶ ཙཱིཝརཾ བྷགཝཱ པཱརུཔི, སཏྠུ ཙཱིཝརཾ ཐེརོ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཙེཏནཱཔི ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ, ཨཀཏྠ, ཨཏྟནོ པཱརུཏཙཱིཝརཾ སཱཝཀེན པརིཝཏྟིཏཔུབྦཾ ནཱམ ནཱཧོསི, ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ གུཎཾ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཝདནྟཱི ཝིཡ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤི. ཐེརོཔི ‘‘ལདྡྷཾ མེ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙཱིཝརཾ, ཀིཾ མེ ཨིདཱནི ཨུཏྟརི ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཨུནྣཏིཾ ཨཀཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེཡེཝ ཏེརས དྷུཏགུཎེ སམཱདཱཡ སཏྟདིཝསམཏྟཾ པུཐུཛྫནོ ཨཧོསི. ཨཊྛམེ དིཝསེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཀསྶཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡཱུཔམོ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི, ཨཔཀསྶེཝ ཀཱཡཾ ཨཔཀསྶ ཙིཏྟཾ ནིཙྩནཝཀོ ¶ ཀུལེསུ ཨཔྤགབྦྷོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༤༦) ཨེཝམཱདིནཱ པསཾསིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱཀསྶཔོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༡) དྷུཏཝཱདཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.

༣༩༨. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ མཧཱསཱཝཀབྷཱཝཾ པཏྟོ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཝསེནཾ པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པདུམུཏྟརསྶཱཏི ཏསྶ ཀིར བྷགཝཏོ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པཱདཱནཾ ནིཀྑེཔནསམཡེ ཨཀྐནྟཀྐནྟཔཱདེ སཏསཧསྶཔཏྟཱ པདུམཱ པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏསྨཱསྶ ཏཾ ནཱམཾ ཨཧོསི. སཀལསཏྟནིཀཱཡེསུ ཨེཀེཀེན སཏསཏཔུཉྙེ ཀཏེ ཏསྶ པུཉྙསྶ སཏགུཎཔུཉྙཱནཾ ཀཏཏྟཱ བྷགཝཏོཏི ཨཏྠོ. ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོཏི སཏྟལོཀསྶ པདྷཱནབྷཱུཏསྶ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨཀམྤིཡབྷཱཝཾ པཏྟཏྟཱ ཏཱདིནོ. ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷཱིཏི སཏྟལོཀསྶ པཊིསརཎབྷཱུཏེ བྷགཝཏི ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏེ, ཨདསྶནཾ གཏེཏི ཨཏྠོ. པཱུཛཾ ཀུབྦནྟི སནྠུནོཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སཱསནཏོ ‘‘སཏྠཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམསྶ བྷགཝཏོ སཱདྷུཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ པཱུཛཾ ཀརོནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༣༩༩. ཨགྒིཾ ¶ ཙིནནྟཱི ཛནཏཱཏི ཛནསམཱུཧཱ ཨཱལཱ༹ཧནཏྠཱཡ ཨགྒིཾ ཙིནནྟཱ རཱསིཾ ཀརོནྟཱ ཨཱསམནྟཏོ མོདིཏཱ སནྟུཊྛཱ པཀཱརེན མོདིཏཱ སནྟུཊྛཱ པཱུཛཾ ཀརོནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏེསུ ¶ སཾཝེགཛཱཏེསཱུཏི ཏེསུ ཛནསམཱུཧེསུ སཾཝེགཔྤཏྟེསུ ཨུཏྲཱསཾ ལབྷནྟེསུ མེ མཡ྄ཧཾ པཱིཏི ཧཱསོ ཨུདཔཛྫཐ པཱཏུབྷཝཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༠༠. ཉཱཏིམིཏྟེ སམཱནེཏྭཱཏི མམ བནྡྷུསཧཱཡེ སམཱནེཏྭཱ རཱསིཾ ཀཏྭཱ. མཧཱཝཱིརོ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསཱིཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨབྲཝིཾ ཀཐེསིནྟི སམྦནྡྷོ. ཧནྡ པཱུཛཾ ཀརོམསེཏི ཧནྡཱཏི ཝོསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏེན ཀཱརཎེན མཡཾ སབྦེ སམཱགཏཱ པཱུཛཾ ཀརོམཱཏི ཨཏྠོ. སེཏི ནིཔཱཏོ.

༤༠༡. སཱདྷཱུཏི ཏེ པཊིསྶུཏྭཱཏི ཏེ མམ ཉཱཏིམིཏྟཱ སཱདྷུ ཨིཏི སུནྡརཾ བྷདྡཀཾ ཨིཏི པཊིསུཎིཏྭཱ མམ ཝཙནཾ སམྤཊིཚིཏྭཱ མེ མཡ྄ཧཾ བྷིཡྻོ ཨཏིརེཀཾ ཧཱསཾ པཱིཏིཾ ཛནིཾསུ ཨུཔྤཱདེསུནྟི ཨཏྠོ.

༤༠༢. ཏཏོ ¶ ཨཏྟནོ ཀཏཔུཉྙསཉྩཡཾ དསྶེནྟོ བུདྡྷསྨིཾ ལོཀནཱཐམྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. སཏཧཏྠཾ ཨུགྒཏཾ ཨུབྦིདྡྷཾ དིཡཌྜྷཧཏྠསཏཾ ཝིཏྠཏཾ, ཝིམཱནཾ ནབྷསི ཨཱཀཱསེ ཨུགྒཏཾ ཨགྒྷིཡཾ, སུཀཏཾ སུནྡརཱཀཱརེན ཀཏཾ, ཀཏྭཱ ཀཱརེཏྭཱ ཙ པུཉྙསཉྩཡཾ པུཉྙརཱསིཾ ཀཱཧཱསིཾ ཨཀཱསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༤༠༣. ཀཏྭཱན ཨགྒྷིཡཾ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཙེཏིཡཔཱུཛནཊྛཱནེ ཏཱལཔནྟཱིཧི ཏཱལཔཱལཱི༹ཧི ཙིཏྟིཏཾ སོབྷིཏཾ ཨགྒྷིཡཾ ཀཏྭཱན ཀཱརེཏྭཱ ཙ སཀཾ ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཱུཛཡུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ བུདྡྷདྷཱཏུནིདྷཱཔིཏཾ ཙེཏིཡཾ པཱུཛཡིནྟི སམྦནྡྷོ.

༤༠༤. ཏསྶ ཙེཏིཡསྶ མཧིམཾ དསྶེནྟོ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝཱཏི ཨཱཀཱསེ ཛལམཱནོ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ ཨགྒིརཱསི ཨིཝ ཏཾ ཙེཏིཡཾ སཏྟཧི རཏནེཧི ཛལཏི ཕུལླིཏོ ཝིཀསིཏཔུཔྥོ སཱལརུཀྑརཱཛཱ ཨིཝ ཨཱཀཱསེ ཨིནྡལཊྛཱིཝ ཨིནྡདྷནུ ཨིཝ ཙ ཙཏུདྡིསཱ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨོབྷཱསཏི ཝིཛྫོཏཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༠༥. ཏཏྠ ¶ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱཏི ཏསྨིཾ ཛོཏམཱནདྷཱཏུགབྦྷམྷི ཙིཏྟཾ མནཾ པསཱདེཏྭཱ སོམནསྶཾ ཀཏྭཱ ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན བཧུཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཀུསལཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱན ‘‘དྷཱཏུགབྦྷེ ཙ སཱསནེ ཙ ཨེཏྟཀཱནི པུཉྙཱནི མཡཱ ཀཏཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུཉྙཀམྨཾ སརིཏྭཱན ཀཱལཾཀཏྭཱ ཏིདསཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ སུཏྟཔྤབུདྡྷོ ཝིཡ ཨཧཾ ཨུཔཔཛྫིཾ ཛཱཏོཏི སམྦནྡྷོ.

༤༠༦. ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣདེཝལོཀེ ལདྡྷསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ སཧསྶཡུཏྟནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཧཡཝཱཧིཾ སིནྡྷཝསཧསྶཡོཛིཏཾ དིབྦརཐཾ ¶ ཨདྷིཊྛིཏོ. སཏྟཧི བྷཱུམཱིཧི སཾ སུཊྛུ ཨུགྒཏཾ ཨུབྦིདྡྷཾ ཨུཙྩཾ མཡ྄ཧཾ བྷཝནཾ ཝིམཱནཾ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༠༧. ཏསྨིཾ ཝིམཱནེ སབྦསོཝཎྞམཡཱ སཀལསོཝཎྞམཡཱནི ཀཱུཊཱགཱརསཧསྶཱནི ཨཧུཾ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. སཀཏེཛེན ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན སབྦཱ དས དིསཱ པབྷཱསཡཾ ཨོབྷཱསེནྟཱནི ཛལནྟི ཝིཛྫོཏནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༠༨. ཏསྨིཾ མཡ྄ཧཾ པཱཏུབྷཱུཏཝིམཱནེ ཨཉྙེཔི ནིཡྻཱུཧཱ པམུཁསཱལཱཡོ སནྟི ཝིཛྫནྟི. ཀིཾ བྷཱུཏཱ? ལོཧིཏངྒམཡཱ རཏྟམཎིམཡཱ ཏདཱ ཏེཔི ནིཡྻཱུཧཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཨཱབྷཱཡ པབྷཱཡ ཛོཏནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༡༠. སབྦེ ¶ དེཝེ སཀལཚདེཝལོཀེ དེཝེ ཨབྷིབྷོམི ཨབྷིབྷཝཱམི. ཀསྶ ཕལནྟི ཙེ? མཡཱ ཀཏསྶ པུཉྙཀམྨསྶ ཨིདཾ ཕལནྟི ཨཏྠོ.

༤༡༡. ཏཏོ མནུསྶསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ སཊྛིཀཔྤསཧསྶམྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཏོ ཀཔྤཏོ ཧེཊྛཱ སཊྛིསཧསྶཀཔྤམཏྠཀེ ཙཱཏུརནྟོ ཙཏུམཧཱདཱིཔཝནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི སབྦཾ པཙྩཏྠིཀཾ ཝིཛིཏཝནྟོ ཨཧཾ ཨུབྦིདྡྷོ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ པཐཝིཾ ཨཱཝསིཾ རཛྫཾ ཀཱརེསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༤༡༢-༤. ཏཐེཝ བྷདྡཀེ ཀཔྤེཏི པཉྩབུདྡྷཔཊིམཎྜིཏཏྟཱ བྷདྡཀེ ནཱམ ཀཔྤེ. ཏིཾསཀྑཏྟུཾ ཏིཾསཛཱཏིཡཱ ཙཏུདཱིཔམྷི ཨིསྶརོ པདྷཱནོ ཙཀྐརཏནཱདཱིཧི ¶ སཏྟཧི རཏནེཧི སམྤནྣོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ སཀཀམྨཱབྷིརདྡྷོ ཨཏྟནོ ཀམྨེ དས རཱཛདྷམྨེ ཨབྷིརདྡྷོ ཨལླཱིནོ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཨམྷཱི ཨཧོསིནྟི སམྦནྡྷོ. ཨཏྟནོ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཨནུབྷཱུཏསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྠཱཔི བྷཝནཾ མཡ྄ཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫམྷི མཡ྄ཧཾ བྷཝནཾ མམ པཱསཱདཾ ཨིནྡལཊྛཱིཝ ཨུགྒཏཾ ཨཱཀཱསེ ཋིཏཝིཛྫོཏམཱནཱ ཝིཛྫུལླཏཱ ཨིཝ ཨུགྒཏཾ སཏྟབྷཱུམིཀཱདིབྷེདེཧི ཨུཙྩཾ ཨཱཡཱམཏོ དཱིགྷཏོ ཙ ཨུཙྩཏོ ཙ ཙཏུཝཱིསཏིཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརཏོ དྭཱདསཡོཛནཾ ཨཧོསཱིཏི སམྦནྡྷོ. སབྦེསཾ ཛནཱནཾ མནཾ ཨལླཱིནབྷཱཝེན རམྨཎཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. དལ༹ྷེཧི དྭཱདསཧཏྠེཧི ཝཱ ཏིཾསཧཏྠེཧི ཝཱ ཨུཙྩེཧི པཱཀཱརཏོརཎེཧི སམྤནྣནྟི དསྶེཏི.

༤༡༥-༢༠. ཏདཌྜྷཀཾ ཏཏོ ཨཌྜྷཀཾ ཨཌྜྷཏིཡསཏཡོཛནནྟི ཨཏྠོ. པཀྑིཏྟཱ པཎྞཝཱིསཏཱིཏི ཝཱིསཏིཨཱཔཎཔཀྑིཏྟཾ ནིརནྟརཾ ཝཱིཐིཔརིཙྪེདནྟི ཨཏྠོ. བྲཱཧྨཉྙཀུལསམྦྷཱུཏོཏི བྲཱཧྨཎཀུལེ སུཛཱཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡཏྟཱ སུཝིཉྙེཡྻམེཝཱཏི.

མཧཱཀསྶཔཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༤. ཨནུརུདྡྷཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

སུམེདྷཾ ¶ ¶ བྷགཝནྟཱཧནྟིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུཊུམྦིཀཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཝཡཔྤཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ དཱནཾ པཏྠེཏྭཱ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ཨུཏྟམཱནི ཝཏྠཱནི དཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སོཔི ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ སཏྟཡོཛནིཀེ ཀནཀཐཱུཔེ ¶ བཧུཀཾསཔཱཏིཡོ དཱིཔརུཀྑེཧི དཱིཔཀཔལླིཀཱཧི ཙ ‘‘དིབྦཙཀྑུཉཱཎསྶ ཨུཔནིསྶཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུལཱ༹རཾ དཱིཔཔཱུཛཾ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཀགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ནིཊྛིཏེ ཡོཛནིཀེ ཀནཀཐཱུཔེ བཧུཀཾསཔཱཏིཡོ སཔྤིམཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཙ ཨེཀེཀཾ གུལ༹པིཎྜཾ ཋཔེཏྭཱ མུཁཝཊྚིཡཱ མུཁཝཊྚིཾ ཕུསཱཔེནྟོ ཙེཏིཡཾ པརིཀྑིཔཱཔེསི. ཨཏྟནཱ གཧིཏཀཾསཔཱཏིཾ སཔྤིམཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ སཧསྶཝཊྚིཡོ ཛཱལཱཔེཏྭཱ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ ཙེཏིཡཾ ཨནུཔརིཡཱཡི.

ཨེཝཾ ཏསྨིམྤི ཨཏྟབྷཱཝེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ བཱརཱཎསིཡཾཡེཝ དུགྒཏཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘ཨནྣབྷཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ སུམནསེཊྛིསྶ ནཱམ གེཧེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཛཱིཝཏི. ཨེཀདིཝསཾ སོ ཨུཔརིཊྛཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ གནྡྷམཱདནཔབྦཏཏོ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བཱརཱཎསཱིནགརདྭཱརེ ཨོཏརིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཋཔིཏཾ བྷཱགབྷཏྟཾ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ དཱཏུཀཱམོ ཨཱརབྷི. བྷརིཡཱཔིསྶ ཨཏྟནོ བྷཱགབྷཏྟཉྩ ཏཏྠེཝ པཀྑིཔི. སོ ཏཾ ནེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ ཋཔེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ དིཝསཾ སུམནསེཊྛིསྶ ཚཏྟེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ – ‘‘ཨཧོ དཱནཾ, པརམདཱནཾ, ཨུཔརིཊྛེ སུཔྤཏིཊྛིཏ’’ནྟི མཧཱསདྡེན ཨནུམོདི. ཏཾ སུཏྭཱ སུམནསེཊྛི – ‘‘ཨེཝཾ དེཝཏཱཡ ཨནུམོདིཏཾ ཨིདམེཝ ཨུཏྟམདཱན’’ནྟི ¶ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏྠ པཏྟིཾ ཡཱཙི. ཨནྣབྷཱརོ པན ཏསྶ པཏྟིཾ ཨདཱསི. ཏེན པསནྣཙིཏྟོ སུམནསེཊྛི ཏསྶ སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏུཡ྄ཧཾ སཧཏྠེན ཀམྨཀརཎཀིཙྩཾ ནཏྠི, པཏིརཱུཔཾ གེཧཾ ཀཏྭཱ ནིཙྩཾ ཝསཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཡསྨཱ ¶ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ དིནྣཔིཎྜཔཱཏོ ཏཾ དིཝསམེཝ ཨུལཱ༹རཝིཔཱཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱ སུམནསེཊྛི རཉྙོ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨགམཱསི. རཱཛཱ པན ཏཾ ཨཱདརཝསེན ཨོལོཀེསི. སེཊྛི – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ ཨོལོཀེཏབྦཡུཏྟོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ¶ ཏདཱ ཏེན ཀཏཀམྨཾ ཨཏྟནཱཔིསྶ སཧསྶདིནྣབྷཱཝཉྩ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏསྶ ཏུསྶིཏྭཱ སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ཋཱནེ གེཧཾ ཀཏྭཱ ཝསཱཧཱི’’ཏི གེཧཊྛཱནམསྶ ཨཱཎཱཔེསི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ སོདྷཱཔེནྟསྶ མཧནྟཱ མཧནྟཱ ནིདྷིཀུམྦྷིཡོ ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ ཏཱ དིསྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ སབྦཾ དྷནཾ ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ རཱསིཀཏཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཀསྶ གེཧེ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན ཀསྶཙི, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཡཾ ཨནྣབྷཱརོ ཨིམསྨིཾ ནགརེ མཧཱདྷནསེཊྛི ནཱམ ཧོཏཱུ’’ཏི ཏཾ དིཝསམེཝ ཏསྶ སེཊྛིཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེསི.

སོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ, དཱིགྷརཏྟཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཛྫནཀཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སུཀྐོདནསཀྐསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ ཛཱཏསྶ ཨནུརུདྡྷོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ མཧཱནཱམསཀྐསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ བྷགཝཏོ ཙཱུལ༹པིཏུ པུཏྟོ པརམསུཁུམཱལོ མཧཱཔུཉྙོ ཨཧོསི. སུཝཎྞཔཱཏིཡཾཡེཝ ཙསྶ བྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨཐསྶ མཱཏཱ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘མམ པུཏྟོ ནཏྠཱིཏི པདཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ཏུཙྪཀཾཡེཝ ཨཉྙཱཡ སུཝཎྞཔཱཏིཡཱ པིདཧིཏྭཱ ཏསྶ པེསེསི, ཨནྟརཱམགྒེ དེཝཏཱ ཏཾ, དིབྦཔཱུཝེཧི པཱུརེསུཾ. ཨེཝཾ མཧཱཔུཉྙོ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཨལངྐཏནཱཊཀིཏྠཱིཧི པརིཝུཏོ དེཝོ ཝིཡ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝི.

ཨམྷཱཀམྤི བོདྷིསཏྟོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསིཏྭཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ བོདྷིམཎྜེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ ལོཀཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧཱསི. ཏདཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ – ‘‘པུཏྟོ ཀིར མེ ¶ རཱཛགཧཾ ཨནུཔྤཏྟོ; གཙྪཐ, བྷཎེ, མམ པུཏྟཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི སཧསྶསཧསྶཔརིཝཱརེ དས ཨམཙྩེ པེསེསི. ཏེ སབྦེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཾསུ. ཏེསུ ཨུདཱཡིཏྠེརེན ཙཱརིཀཱགམནཾ ཨཱཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ¶ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ གནྟྭཱ ཉཱཏིསམཱགམེ ཨནེཀཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི དསྶེཏྭཱ པཱཊིཧཱརིཡཝིཙིཏྟཾ དྷམྨདེསནཾ ཀཐེཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ནགརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀུལནགརཾ ཨཱགཏཱནཾ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞ’’ནྟི ཨཱཝཛྫམཱནོ ‘‘སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརཎཾ ཨཱཙིཎྞ’’ནྟི ཉཏྭཱ སཔདཱནཾ ¶ པིཎྜཱཡ ཙརཏི. རཱཛཱ ‘‘པུཏྟོ ཏེ པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཏུརིཏཏུརིཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝེསནཾ པཝེསེཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཏཏྠ ཀཏྟབྦཾ ཉཱཏིསངྒཧཾ ཀཏྭཱ རཱཧུལཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཀཔིལཝཏྠུནགརཏོ མལླརཊྛེ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔིཡམྦཝནཾ པཱཔུཎི.

ཏསྨིཾ སམཡེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ སཱཀིཡགཎཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ མམ པུཏྟོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶ, རཱཛཱ ཨབྷཝིསྶ ཙཀྐཝཏྟཱི སཏྟརཏནསམྤནྣོ ཁཏྟིཡགཎཔརིཝཱརོ, ནཏྟཱཔི མེ རཱཧུལཀུམཱརོ ཁཏྟིཡགཎེན སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཙརིསྶ, ཏུམྷེཔི ཨེཏམཏྠཾ ཛཱནཱཐ. ཨིདཱནི པན མམ པུཏྟོ བུདྡྷོ ཛཱཏོ, ཁཏྟིཡཱཝཱསྶ པརིཝཱརཱ ཧོནྟུ, ཏུམྷེ ཨེཀེཀཀུལཏོ ཨེཀེཀཾ དཱརཀཾ དེཐཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ དྭེཨསཱིཏིསཧསྶཁཏྟིཡཀུམཱརཱ པབྦཛིཾསུ.

ཏསྨིཾ སམཡེ མཧཱནཱམོ སཀྐོ ཀུཊུམྦསཱམིཀོ, སོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛཾ ཨནུརུདྡྷཾ སཀྐཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏརཧི, ཏཱཏ ཨནུརུདྡྷ, ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ སཀྱཀུམཱརཱ བྷགཝནྟཾ པབྦཛིཏཾ ཨནུཔབྦཛནྟི, ཨམྷཱཀཉྩ ཀུལཱ ནཏྠི ཀོཙི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ, ཏེན ཧི ཏྭཾ ཝཱ པབྦཛཱཧི, ཨཧཾ ཝཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨནུརུདྡྷོ གྷརཱཝཱསེ རུཙིཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟསཏྟམོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཏསྶ པབྦཛྫཱནུཀྐམོ སངྒྷབྷེདཀཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༠ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏོཡེཝ. ཨེཝཾ ཨནུཔིཡཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏེསུ པན ཏེསུ ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོཝསྶེ བྷདྡིཡཏྠེརོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ དིབྦཙཀྑུཾ ནིབྦཏྟེསི, དེཝདཏྟོ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསི, ཨཱནནྡཏྠེརོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, བྷགུཏྠེརོ ཙ ཀིམིལཏྠེརོ ཙ པཙྪཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ སབྦེསམྤི ཐེརཱནཾ ¶ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱགཏཊྛཱནེསུ པུབྦཔཏྠནཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཡཾ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ ¶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡརཊྛེ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡཾ གནྟྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ སཏྟ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསི, ཨཊྛམེ ཀིལམཏི. སཏྠཱ ‘‘ཨནུརུདྡྷོ ཨཊྛམེ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཀིལམཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཏསྶ སངྐཔྤཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ པཱུརེཏྭཱ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམཔཊིམཎྜིཏཾ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ བྷེསཀལཱཝནམེཝ གཏོ.

ཐེརོ ཏཐཱགཏེ གཏམཏྟེཡེཝ ཏེཝིཛྫོ མཧཱཁཱིཎཱསཝོ ཧུཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མཡ྄ཧཾ མནཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི, སོ ཙ མེ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཏྟོ’’ཏི བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཏྟནོ ཙ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨིམཱ ཨུདཱནགཱཐཱ ཨབྷཱསི –

‘‘མམ ¶ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

མནོམཡེན ཀཱཡེན, ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམི.

‘‘ཡདཱ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོ, ཏཏོ ཨུཏྟརི དེསཡི;

ནིཔྤཔཉྩརཏོ བུདྡྷོ, ནིཔྤཔཉྩམདེསཡི.

‘‘ཏསྶཱཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. (ཐེརགཱ. ༩༠༡-༩༠༣);

ཨཐ ནཾ ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ མཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟོ ‘‘དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུརུདྡྷོ ཨགྒོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༩༢) ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.

༤༢༡. ཨེཝཾ སོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཱ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཝསེན པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ སུམེདྷཾ བྷགཝནྟཱཧནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུནྡརཱ ཨུཔཊྛཱཔནཔཉྙཱ མགྒཕལཔཉྙཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ ཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱདིསངྑཱཏཱ མེདྷཱ ཡསྶ བྷགཝཏོ སོ སུམེདྷོ, ཏཾ སུམེདྷཾ བྷཱགྱསམྤནྣཏྟཱ བྷགཝནྟཾ ལོཀསྶ ཛེཊྛཾ སེཊྛཾ པདྷཱནབྷཱུཏཾ སཾསཱརཏོ པཋམཾ ནིགྒཏཾ ནརཱནཾ ཨཱསབྷཾ པུརེཙཱརིཀཾ ཝཱུཔཀཊྛཾ ཝིཝེཀབྷཱུཏཾ གཎསངྒཎིཀཱརཱམཏོ ཨཔགཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨཧཾ ཨདྡསནྟི སམྦནྡྷོ.

༤༢༢. སབྦདྷམྨཱནཾ ¶ སཡམེཝ བུདྡྷཏྟཱ སམྦུདྡྷཾ, ཨུཔགནྟྭཱན སམཱིཔཾ གནྟྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱནཱཏི དསངྒུལིཔུཊཾ མུདྡྷནི ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༤༣༠. དིཝཱ རཏྟིཉྩ པསྶཱམཱིཏི ཏདཱ དེཝལོཀེ ཙ མནུསྶལོཀེ ཙ ཨུཔྤནྣཀཱལེ ¶ མཾསཙཀྑུནཱ སམནྟཏོ ཡོཛནཾ པསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༣༡. སཧསྶལོཀཾ ཉཱཎེནཱཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ སཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ པསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སཏྠུ སཱསནེཏི ཨིདཱནི གོཏམསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ. དཱིཔདཱནསྶ དཱིཔཔཱུཛཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ, ཨིམིནཱ ཕལེན དིབྦཙཀྑུཾ ཨནུཔྤཏྟོ པཊིལདྡྷོ ཨུཔྤཱདེསིནྟི ཨཏྠོ.

ཨནུརུདྡྷཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༥. པུཎྞམནྟཱཎིཔུཏྟཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ¶ མནྟདྷརོཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞསྶ མནྟཱཎིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཧཾསཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ. ཨཔརབྷཱགེ པདུམུཏྟརེ བྷགཝཏི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བོདྷནེཡྻཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དེསནཱཝསཱནེ ཨུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརེན ན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེམི, ཡཐཱ པནེསོ བྷིཀྑུ སཏྟམདིཝསམཏྠཀེ ཏུམྷེཧི དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ¶ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏྭཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.

སོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པུཉྙསམྦྷཱརཾ སམྦྷརནྟོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ དོཎཝཏྠུནཱམཀེ བྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ བྷཱགིནེཡྻོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ པུཎྞོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ སཏྠརི ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ཨནུཀྐམེན རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟོ སབྦཾ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ ‘‘དསབལསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏུལཏྠེརེན སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀཔིལཝཏྠུསཱམནྟཱཡེཝ ¶ ཨོཧིཡིཏྭཱ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

ཏསྶ ¶ པན པུཎྞཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ པཉྩསཏཱ ཨཧེསུཾ. ཐེརོ ཏེ དསཀཐཱཝཏྠཱུཧི ཨོཝདི. ཏེཔི སབྦེ དསཀཐཱཝཏྠཱུཧི ཨོཝདིཏཱ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཔྤཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, མཡཾ པབྦཛིཏཀིཙྩསྶ མཏྠཀཾ པཏྟཱ, དསནྣཉྩ ཀཐཱཝཏྠཱུནཾ ལཱབྷིནོ, སམཡོ དཱནི ནོ དསབལཾ པསྶིཏུ’’ནྟི, ཐེརོ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཏཾ སཏྠཱ ཛཱནཱཏི. ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ དསཀཐཱཝཏྠཱུནི ཨམུཉྩིཏྭཱཝ དེསེམི, མཡི ཙ གཙྪནྟེ སབྦེཔིམེ བྷིཀྑཱུ མཾ པརིཝཱརེཏྭཱ གཙྪིསྶནྟི, ཨེཝཾ མེ གཎེན སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཨཡུཏྟཾ དསབལཾ པསྶིཏུཾ, ཨིམེ ཏཱཝ དསབལཾ པསྶིཏུཾ གཙྪནྟཱུ’’ཏི. ཨཐ ཏེ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ པུརཏོ གནྟྭཱ དསབལཾ པསྶཐ, མམ ཝཙནེན ཏཐཱགཏསྶ པཱདེ ཝནྡཐ, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾ གཏམགྒེན ཨཱགཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེཔི ཐེརཱ སབྦེ དསབལསྶ ཛཱཏིབྷཱུམིརཊྛཝཱསིནོ སབྦེ ཁཱིཎཱསཝཱ སབྦེ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨོཝཱདཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ སཊྛིཡོཛནམགྒཾ ¶ ཨཏིཀྐམྨ རཱཛགཧེ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཨཱགནྟུཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདིཏུནྟི བྷགཝཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ‘‘ཀཙྩི, བྷིཀྑཝེ, ཁམནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཙ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ པུན ཏེཧི ‘‘ཛཱཏིབྷཱུམིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏིབྷཱུམིཡཾ ཛཱཏིབྷཱུམཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨེཝཾ སམྦྷཱཝིཏོ ‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཨཔྤིཙྪཀཐཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཏྟཱ’’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༥༢) དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཾ བྷིཀྑུཾ པུཙྪི. ཏེཔི ‘‘པུཎྞོ ནཱམ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ མནྟཱཎིཔུཏྟོ’’ཏི ཨཱརོཙཡིཾསུ.

ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཐེརཾ དསྶནཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐ སཏྠཱ རཱཛགཧཏོ སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. པུཎྞཏྠེརོཔི དསབལསྶ ཏཏྠ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ ཏཐཱགཏཾ སམྤཱཔུཎི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. ཐེརོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསལླཱནཏྠཱཡ ཨནྡྷཝནཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི ཏསྶཱགམནཾ སུཏྭཱ སཱིསཱནུལོཀིཀོ གནྟྭཱ ཨོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ཏཾ ཝིསུདྡྷིཀྐམཾ ¶ (མ. ནི. ༡.༢༥༧) པུཙྪི. སོཔིསྶ པུཙྪིཏཔུཙྪིཏཾ བྱཱཀརོནྟོ རཐཝིནཱིཏཱུཔམཱཡ ཨཏིཝིཡ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེསི. ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ སུབྷཱསིཏཾ སམནུམོདིཾསུ.

༤༣༤. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཡདིདཾ པུཎྞོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༦) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. སོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཝསེན པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏི ཨནེཀབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཱཙེཏཱ སིཀྑཱཔེཏཱ. མནྟདྷརོཏི མནྟཱནཾ དྷཱརེཏཱཏི ཨཏྠོ, ཝེདསངྑཱཏསྶ ཙཏུཏྠཝེདསྶ སཛ྄ཛྷཱཡནསཝནདཱནཱནཾ ཝསེན དྷཱརེཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདསངྑཱཏཱནཾ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ ཉཱཎེན དྷཱརེཏབྦཏཱ ‘‘ཝེདོ’’ཏི ལདྡྷནཱམེསུ ཏཱིསུ ཝེདགནྠེསུ པཱརཾ པརིཡོསཱནཾ གཏོཏི ཨཏྠོ ¶ . པུརཀྑཏོམྷི སིསྶེཧཱིཏི མམ ནིཙྩཔརིཝཱརབྷཱུཏེཧི སིསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨཧཾ ཨམྷི. ཨུཔགཙྪིཾ ནརུཏྟམནྟི ནརཱནཾ ཨུཏྟམཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾ, སམཱིཔཾ གཏོཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༤༣༨. ཨབྷིདྷམྨནཡཉྙཱུཧནྟི ཨཧཾ ཏདཱ ཏསྶ བུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཨབྷིདྷམྨནཡཀོཝིདོཏི ཨཏྠོ. ཀཐཱཝཏྠུཝིསུདྡྷིཡཱཏི ཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎེ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཚེཀོ, ཨཔྤིཙྪསནྟུཊྛིཀཐཱདཱིསུ དསསུ ཀཐཱཝཏྠཱུསུ ཝཱ ཚེཀོ, ཏཱཡ ཀཐཱཝཏྠུཝིསུདྡྷིཡཱ སབྦེསཾ ཡཏིཛནཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱན བོདྷེཏྭཱན ཨནཱསཝོ ནིཀྐིལེསོ ཝིཧརཱམི ཝཱསཾ ཀཔྤེམི.

༤༣༩. ཨིཏོ པཉྩསཏེ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ པཉྩབུདྡྷཔཊིམཎྜིཏཏོ བྷདྡཀཔྤཏོ པཉྩསཏེ ཀཔྤེ སུཔྤཀཱསཀཱ སུཊྛུ པཱཀཊཱ ཙཀྐརཏནཱདི སཏྟཧི རཏནེཧི སམྤནྣཱ ཛམྦུདཱིཔཱདིཙཏུདཱིཔམྷི ཨིསྶརཱ པདྷཱནཱ ཙཏུརོ ཙཏྟཱརོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པུཎྞམནྟཱཎིཔུཏྟཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༦. ཨུཔཱལིཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ནགརེ ¶ ཧཾསཝཏིཡཱཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ¶ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི.

སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔྤཀགེཧེ ནིབྦཏྟོ. ཨུཔཱལཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནུརུདྡྷཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཁཏྟིཡཱནཾ པིཡསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ ཨནུཔིཡམྦཝནེ ཝིཧརནྟེ པབྦཛྫཱཡ ནིཀྑམནྟེཧི ཚཧི ཁཏྟིཡེཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏསྶ པབྦཛྫཱཝིདྷཱནཾ པཱལི༹ཡཾ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༠ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏམེཝ. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤནྣོ ¶ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨརཉྙཝཱསཾ ཨནུཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྷིཀྑུ ཨརཉྙེ ཝསནྟསྶ ཨེཀམེཝ དྷུརཾ ཝཌྜྷིསྶཏི, མཡ྄ཧཾ པན སནྟིཀེ ཝསནྟསྶ ཝིཔསྶནཱདྷུརཉྩ གནྠདྷུརཉྩ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’’ཏི. སོ སཏྠུ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སཏྠཱཔི ནཾ སཡམེཝ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ བྷཱརུཀཙྪཝཏྠུཾ ཨཛྫུཀཝཏྠུཾ ཀུམཱརཀསྶཔཝཏྠུནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཝིནིཙྪིནི. སཏྠཱ ཨེཀེཀསྨིཾ ཝིནིཙྪཡེ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ཏཡོ ཝིནིཙྪཡེ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.

༤༤༡. ཨེཝཾ སོ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཏཾ པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཧཾསཝཏིཡཱཏི ཧཾསཱཝཊྚཨཱཀཱརེན ཝཏི པཱཀཱརཔརིཀྑེཔོ ཡསྨིཾ ནགརེ, ཏཾ ནགརཾ ཧཾསཝཏཱི. ཨཐ ཝཱ ཨནེཀསངྑཱ ཧཾསཱ ཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎཱིསརཔལླལཱདཱིསུ ནིཝསནྟཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིདྷཱཝམཱནཱ ཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཧཾསཝཏཱི, ཏསྶཱ ཧཾསཝཏིཡཱ. སུཛཱཏོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོཏི སུཊྛུ ཛཱཏོཏི སུཛཱཏོ, ‘‘ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀུཊྛོ’’ཏི ཝཙནཏོ ཨགརཧིཏོ ཧུཏྭཱ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཨསཱིཏིཀོཊིནིཙཡོཏི ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནརཱསིཀོ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཝཱ ཨསངྑྱེཡྻདྷནདྷཉྙཝཱ བྲཱཧྨཎོ སུཛཱཏོ ནཱམ ཨཧོསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༤༤༢. པུནཔི ¶ ཏསྶེཝ མཧནྟབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏི པརེསཾ ཝེདཏྟཡཱདིཾ ཝཱཙེཏཱ. མནྟདྷརོཏི མནྟཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ཨཐབྦནཝེདབྱཱཀརཎཱདིཛཱནནཔཉྙཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུཏི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདསངྑཱཏཱནཾ ¶ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པརིཡོསཱནཾ པཏྟོཏི ཨཏྠོ. ལཀྑཎེཏི ལཀྑཎསཏྠེ, བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཙཀྐཝཏྟིཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཧཏྠཔཱདཱདཱིསུ དིསྶམཱནལཀྑཎཔཀཱསནཀགནྠེ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏིཧཱསེཏི ‘‘ཨིཏིཧ ཨཱས ཨིཏིཧ ཨཱསཱ’’ཏི པོརཱཎཀཐཱཔྤཀཱསཀེ གནྠེ. སདྷམྨེཏི སཀདྷམྨེ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏོ པརིཡོསཱནཾ ཀོཊིཾ གཏོ པཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༤༤༣. པརིབྦཱཛཱཏི ཡེ ནིགཎྛསཱཝཀཱ, ཏེ སབྦེ ནཱནཱདིཊྛིཀཱ ཏདཱ མཧིཡཱ པཐཝཱིཏལེ ཙརནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༤༥. ཡཱཝ ¶ ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཛིནོ ནུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ ཏཏྟཀཾ ཀཱལཾ བུདྡྷོཏི ཝཙནཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༤༦. ཨཙྩཡེན ཨཧོརཏྟནྟི ཨཧོ ཙ རཏྟི ཙ ཨཧོརཏྟཾ, བཧཱུནཾ སཾཝཙྪརཱནཾ ཨཏིཀྐམེནཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༤༥༤. མནྟཱཎིཔུཏྟོཏི མནྟཱཎཱིནཱམཱཡ ཀཔྤཀདྷཱིཏུཡཱ པུཏྟོ, མཱསཔུཎྞཏཱཡ དིཝསཔུཎྞཏཱཡ པུཎྞོཏི ལདྡྷནཱམོཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ སཏྠུསྶ སཱཝཀོ ཧེསྶཏི བྷཝིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༥༥. ཨེཝཾ ཀིཏྟཡི སོ བུདྡྷོཏི སོ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཨིམིནཱ པཀཱརེན སུནནྡཾ སུནྡརཱཀཱརེན སོམནསྶདཱཡཀཾ ཀིཏྟཡི བྱཱཀརཎམདཱསཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཾ ཛནཾ སཀལཛནསམཱུཧཾ སཱདྷུཀཾ ཧཱསཡནྟོ སོམནསྶཾ ཀརོནྟོ སཀཾ བལཾ ཨཏྟནོ བལཾ དསྶཡནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོཏི སམྦནྡྷོ.

༤༥༦. ཏཏོ ཨནནྟརཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཨཉྙཱཔདེསེན དསྶེནྟོ ཀཏཉྫལཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏདཱ ཏསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདཏོ པུརིམཀཱལེ སུནནྡཾ ཏཱཔསཾ ཀཏཉྫལིཔུཊཱ སབྦེ ཛནཱ ནམསྶནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. བུདྡྷེ ཀཱརཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ཨེཝཾ སོ སབྦཛནཔཱུཛིཏོཔི སམཱནོ ‘‘པཱུཛིཏོམྷཱི’’ཏི མཱནཾ ཨཀཏྭཱ ¶ བུདྡྷསཱསནེ ཨདྷིཀཾ ཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ གཏིཾ ཛཱཏིཾ སོདྷེསི པརིསུདྡྷམཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༥༧. སུཏྭཱན མུནིནོ ཝཙནྟི ཏསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཝཱཙཾ, གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཨཱ-ཀཱརསྶ རསྶཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝཙ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ གོཏམོ ནཱམ ནཱམེན སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམཾ མུནིནོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཡཐཱ ཡེན པཀཱརེན གོཏམཾ བྷགཝནྟཾ པསྶཱམི, ཏཐཱ ཏེན པཀཱརེན ཀཱརཾ ཨདྷིཀཀིཙྩཾ པུཉྙསམྦྷཱརཾ ཀསྶཱམི ཀརིསྶཱམཱིཏི མེ མཡ྄ཧཾ སངྐཔྤོ ཙེཏནཱམནསིཀཱརོ ཨཧུ ཨཧོསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༥༨. ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཀཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ. ཀིརིཡཾ ཙིནྟཡིཾ མམཱཏི ‘‘མཡཱ ཀཱིདིསཾ པུཉྙཾ ཀཏྟབྦཾ ནུ ཁོ’’ཏི ཀིརིཡཾ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཙིནྟཡིནྟི ཨཏྠོ. ཀྱཱཧཾ ཀམྨཾ ཨཱཙརཱམཱིཏི ཨཧཾ ¶ ཀཱིདིསཾ པུཉྙཀམྨཾ ཨཱཙརཱམི པཱུརེམི ནུ ཁོཏི ¶ ཨཏྠོ. པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེཏི ཨུཏྟརཝིརཧིཏེ སཀལཔུཉྙསྶ བྷཱཛནབྷཱུཏེ རཏནཏྟཡེཏི ཨཏྠོ.

༤༥༩. ཨཡཉྩ པཱཋིཀོ བྷིཀྑཱུཏི ཨཡཾ བྷིཀྑུ སརབྷཉྙཝསེན གནྠཔཱཋཔཋནཏོ ཝཱཙནཏོ ‘‘པཱཋིཀོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ བྷིཀྑུ. བུདྡྷསཱསནེ སབྦེསཾ པཱཋཱིནཾ པཱཋཀཝཱཙཀཱནཾ ཨནྟརེ ཝིནཡེ ཙ ཨགྒནིཀྑིཏྟོ ཨགྒོ ཨིཏི ཋཔིཏོ. ཏཾ ཋཱནཾ ཏེན བྷིཀྑུནཱ པཏྟཊྛཱནནྟརཾ ཨཧཾ པཏྠཡེ པཏྠེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༦༠. ཏཏོ པརཾ ཨཏྟནོ པུཉྙཀརཎཱུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ ཨིདཾ མེ ཨམིཏཾ བྷོགནྟིཨཱདིམཱཧ. མེ མཡ྄ཧཾ ཨམིཏཾ པམཱཎཝིརཧིཏཾ བྷོགརཱསིཾ ཨཀྑོབྷཾ ཁོབྷེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ སཱགརཱུཔམཾ སཱགརསདིསཾ ཏེན བྷོགེན ཏཱདིསེན དྷནེན བུདྡྷསྶ ཨཱརཱམཾ མཱཔཡེཏི སམྦནྡྷོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༤༧༤. བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྦུདྡྷོ ཏེན སུཊྛུ མཱཔིཏཾ ཀཱརིཏཾ སངྒྷཱརཱམཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏསྶཱརཱམསྶཱནིསཾསདཱིཔཀཾ ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨབྲཝི ཀཐེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༧༥. ཀཐཾ? ཡོ སོཏི ཡོ སངྒྷཱརཱམདཱཡཀོ ཏཱཔསོ སུམཱཔིཏཾ ཀུཊིལེཎམཎྜཔཔཱསཱདཧམྨིཡཔཱཀཱརཱདིནཱ སུཊྛུ སཛྫིཏཾ སངྒྷཱརཱམཾ བུདྡྷསྶ པཱདཱསི པ-ཀཱརེན སོམནསྶསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ¶ ཨདཱསི. ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱིཏི ཏཾ ཏཱཔསཾ ཨཧཾ པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམི, ཨུཏྟཱནིཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོཏི བྷཱསནྟསྶ མཡ྄ཧཾ ཝཙནཾ སུཎཱཐ, ཨོཧིཏསོཏཱ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱ མནསི ཀརོཐཱཏི ཨཏྠོ.

༤༧༦. ཏེན དིནྣཱརཱམསྶ ཕལཾ དསྶེནྟོ ཧཏྠཱི ཨསྶཱ རཐཱ པཏྟཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༤༧༧. སངྒྷཱརཱམསྶིདཾ ཕལནྟི ཨིདཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུབྷཝིཏབྦསམྤཏྟིསངྑཱཏཾ ཨིཊྛཕལཾ སངྒྷཱརཱམདཱནསྶ ཕལཾ ཝིཔཱཀནྟི ཨཏྠོ.

༤༧༨. ཚལཱ༹སཱིཏིསཧསྶཱནཱིཏི ¶ ཚསཧསྶཱནི ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི སམལངྐཏཱ སུཊྛུ ཨལངྐཏཱ སཛྫིཏཱ ནཱརིཡོ ཨིཏྠིཡོ ཝིཙིཏྟཝཏྠཱབྷརཎཱཏི ཝིཙིཏྟེཧི ཨནེཀརཱུཔེཧི ཝཏྠེཧི ཨཱབྷརཎེཧི ཙ སམནྣཱགཏཱ. ཨཱམུཏྟམཎིཀུཎྜལཱཏི ཨོལམྦིཏམུཏྟཱཧཱརམཎིཀཉྩིཏཀཎྞཱཏི ཨཏྠོ.

༤༧༩. ཏཱསཾ ཨིཏྠཱིནཾ རཱུཔསོབྷཱཏིསཡཾ ཝཎྞེནྟོ ཨཱལཱ༹རཔམྷཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱལཱ༹རཱནི མཧནྟཱནི ཨཀྑཱིནི མཎིགུལ༹སདིསཱནི ཡཱསཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཏཱ ཨཱལཱ༹རཔམྷཱ བྷམརཱནམིཝ མནྡལོཙནཱཏི ཨཏྠོ. ཧསུལཱ ཧཱསཔཀཏི, ལཱིལཱཝིལཱསཱཏི ཨཏྠོ. སུསཉྙཱཏི སུནྡརསཉྙིཏབྦསརཱིརཱཝཡཝཱ. ཏནུམཛ྄ཛྷིམཱཏི ཁུདྡཀཨུདརཔདེསཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༨༤. ཏསྶ ¶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོཏི ཏསྶ གོཏམསྶ བྷགཝཏོ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ དྷམྨཀོཊྛཱསབྷཱགཱི. ཨོརསོཏི ཨུརསི ཛཱཏོ, སིཐིལདྷནིཏཱདིདསཝིདྷབྱཉྫནབུདྡྷིསམྤནྣཾ ཀཎྛཏཱལུཨོཊྛཱདིཔཉྩཊྛཱནེ གྷཊྚེཏྭཱ དེསིཏདྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིམགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ ཋིཏབྷཱཝེན ཨུརསི ཛཱཏཔུཏྟོཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནིམྨིཏོཏི དྷམྨེན སམེན ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན ནིམྨིཏོ པཱཀཊོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱལི ནཱམ ནཱམེནཱཏི ཀིཉྩཱཔི སོ མཱཏུ ནཱམེན མནྟཱཎིཔུཏྟནཱམོ, ཨནུརུདྡྷཱདཱིཧི པན སཧ གནྟྭཱ པབྦཛིཏཏྟཱ ཁཏྟིཡཱནཾ ཨུཔསམཱིཔེ ཨལླཱིནོ ཡུཏྟོ ཀཱཡཙིཏྟེཧི སམངྒཱིབྷཱུཏོཏི ཨུཔཱལཱིཏི ནཱམེན སཏྠུ སཱཝཀོ ཧེསྶཏི བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༨༥. ཝིནཡེ པཱརམིཾ པཏྭཱཏི ཝིནཡཔིཊཀེ ཀོཊིཾ པརིཡོསཱནཾ པཏྭཱ པཱཔུཎིཏྭཱ. ཋཱནཱཊྛཱནེ ཙ ཀོཝིདོཏི ཀཱརཎཱཀཱརཎེ ཙ དཀྑོ ཚེཀོཏི ཨཏྠོ. ཛིནསཱསནཾ དྷཱརེནྟོཏི ཛིནེན ¶ ཝུཏྟཱནུསཱསནིཾ ཛིནསྶ པིཊཀཏྟཡཾ ཝཱཙནསཝནཙིནྟནདྷཱརཎཱདིཝསེན དྷཱརེནྟོ, སལླཀྑེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཝིཧརིསྶཏིནཱསཝོཏི ནིཀྐིལེསོ ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརིསྶཏི པཝཏྟེསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༨༧. ཨཔརིམེཡྻུཔཱདཱཡཱཏི ¶ ཨནེཀསཏསཧསྶེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ. པཏྠེམི ཏཝ སཱསནནྟི ‘‘གོཏམསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཏུཡ྄ཧཾ སཱསནཾ པཏྠེམི ཨིཙྪཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སོ མེ ཨཏྠོཏི སོ ཨེཏདགྒཊྛཱནནྟརསངྑཱཏོ ཨཏྠོ མེ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཨཏྠོ. སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོཏི སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཁཡོ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོཏི སམྦནྡྷོ, ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏནྟི ཨཏྠོ.

༤༨༨. རཱཛདཎྜེན ཏཛྫིཏོ པཱིལི༹ཏོ སཱུལཱཝུཏོ སཱུལེ ཨཱཝུཏོ ཨཱཝུཎིཏོ པོསོ པུརིསོ སཱུལེ སཱཏཾ མདྷུརསུཁཾ ཨཝིནྡནྟོ ནཱནུབྷཝནྟོ པརིམུཏྟིཾཝ པརིམོཙནམེཝ ཨིཙྪཏི ཡཐཱཏི སམྦནྡྷོ.

༤༨༩-༩༠. མཧཱཝཱིར ཝཱིརཱནམནྟརེ ཝཱིརུཏྟམ ཨཧཾ བྷཝདཎྜེན ཛཱཏིདཎྜེན, ཏཛྫིཏོ པཱིལི༹ཏོ ཀམྨསཱུལཱཝུཏོ ཀུསལཱཀུསལཀམྨསཱུལསྨིཾ ཨཱཝུཏོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ, པིཔཱསཱཝེདནཱཡ པིཔཱསཱཏུརབྷཱཝེན ཨཊྚིཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ དུཀྑཱཔིཏོ བྷཝེ སཱཏཾ སཾསཱརེ མདྷུརཾ སུཁཾ ན ཝིནྡཱམི ན ལབྷཱམི. རཱགགྒིདོསགྒིམོཧགྒིསངྑཱཏེཧི, ནརཀགྒིཀཔྤུཊྛཱནགྒིདུཀྑགྒིསངྑཱཏེཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཨགྒཱིཧི ཌཡ྄ཧནྟོ པརིམུཏྟིཾ པརིམུཙྩནུཔཱཡཾ གཝེསཱམི པརིཡེསཱམི ཏཐེཝཱཏི སམྦནྡྷོ. ཡཐཱ རཱཛདཎྜཾ ཨིཏོ གཏོ པཏྟོ པརིམུཏྟིཾ གཝེསཏི, ཏཐཱ ཨཧཾ བྷཝདཎྜཔྤཏྟོ པརིམུཏྟིཾ གཝེསཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༩༡-༢. པུན སཾསཱརཏོ མོཙནཾ ཨུཔམོཔམེཡྻཝསེན དསྶེནྟོ ཡཐཱ ¶ ཝིསཱདོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིསེན སཔྤཝིསེན ཨཱ སམནྟཏོ དཾསཱིཡིཏྠ དཊྛོ ཧོཏཱིཏི ཝིསཱདོ, སཔྤདཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཝིསཾ ཧལཱཧལཝིསཾ ཨདཏི གིལཏཱིཏི ཝིསཱདོ, ཝིསཁཱདཀོཏི ཨཏྠོ. ཡོ པུརིསོ ཝིསཱདོ, ཏེན ཏཱདིསེན ཝིསེན པརིཔཱིལི༹ཏོ, ཏསྶ ཝིསསྶ ཝིགྷཱཏཱཡ ཝིནཱསཱཡ ཨུཔཱཡནཾ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཾ ཨགདཾ ཨོསདྷཾ གཝེསེཡྻ པརིཡེསེཡྻ, ཏཾ གཝེསམཱནོ ཝིསགྷཱཏཀཾ ཝིསནཱསཀཾ ཨགདཾ ཨོསདྷཾ པསྶེཡྻ དཀྑེཡྻ. སོ ཏཾ ཨཏྟནོ དིཊྛཾ ཨོསདྷཾ པིཝིཏྭཱ ཝིསམྷཱ ཝིསཏོ པརིམུཏྟིཡཱ པརིམོཙནཀཱརཎཱ སུཁཱི ཨསྶ བྷཝེཡྻ ཡཐཱཏི སམྦནྡྷོ.

༤༩༣. ཏཐེཝཱཧནྟི ¶ ཡཐཱ ཡེན པཀཱརེན སོ ནརོ ཝིསཧཏོ, སཝིསེན སཔྤེན དཊྛོ ཝིསཁཱདཀོ ¶ ཝཱ ཨོསདྷཾ པིཝིཏྭཱ སུཁཱི བྷཝེཡྻ, ཏཐེཝ ཏེན པཀཱརེན ཨཧཾ ཨཝིཛྫཱཡ མོཧེན སཾ སུཊྛུ པཱིལི༹ཏོ. སདྡྷམྨཱགདམེསཧནྟི ཨཧཾ སདྡྷམྨསངྑཱཏཾ ཨོསདྷཾ ཨེསཾ པརིཡེསནྟོཏི ཨཏྠོ.

༤༩༤-༥. དྷམྨཱགདཾ གཝེསནྟོཏི སཾསཱརདུཀྑཝིསསྶ ཝིནཱསཱཡ དྷམྨོསདྷཾ གཝེསནྟོ. ཨདྡཀྑིཾ སཀྱསཱསནནྟི སཀྱཝཾསཔབྷཝསྶ གོཏམསྶ སཱསནཾ སདྡཀྑིནྟི ཨཏྠོ. ཨགྒཾ སབྦོསདྷཱནཾ ཏནྟི སབྦེསཾ ཨོསདྷཱནཾ ཨནྟརེ ཏཾ སཀྱསཱསནསངྑཱཏཾ དྷམྨོསདྷཾ ཨགྒཾ ཨུཏྟམནྟི ཨཏྠོ. སབྦསལླཝིནོདནནྟི རཱགསལླཱདཱིནཾ སབྦེསཾ སལླཱནཾ ཝིནོདནཾ ཝཱུཔསམཀརཾ དྷམྨོསདྷཾ དྷམྨསངྑཱཏཾ ཨོསདྷཾ པིཝིཏྭཱ སབྦཾ ཝིསཾ སཀལསཾསཱརདུཀྑཝིསཾ སམཱུཧནིཾ ནཱསེསིནྟི སམྦནྡྷོ. ཨཛརཱམརནྟི ཏཾ དུཀྑཝིསཾ སམཱུཧནིཏྭཱ ཨཛརཾ ཛརཱཝིརཧིཏཾ ཨམརཾ མརཎཝིརཧིཏཾ སཱིཏིབྷཱཝཾ རཱགཔརིལཱ༹ཧཱདིཝིརཧིཏཏྟཱ སཱིཏལབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨཧཾ ཕསྶཡིཾ པཙྩཀྑམཀཱསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༤༩༦. པུན ཀིལེསཏམསྶ ཨུཔམཾ དསྶེནྟོ ཡཐཱ བྷཱུཏཊྚིཏོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཡེན པཀཱརེན བྷཱུཏཊྚིཏོ བྷཱུཏེན ཡཀྑེན ཨཊྚིཏོ པཱིལི༹ཏོ པོསོ པུརིསོ བྷཱུཏགྒཱཧེན ཡཀྑགྒཱཧེན པཱིལི༹ཏོ དུཀྑིཏོ བྷཱུཏསྨཱ ཡཀྑགྒཱཧཏོ པརིམུཏྟིཡཱ མོཙནཏྠཱཡ བྷཱུཏཝེཛྫཾ གཝེསེཡྻ.

༤༩༧. ཏཾ གཝེསམཱནོ ཙ བྷཱུཏཝིཛྫཱཡ སུཊྛུ ཀོཝིདཾ ཚེཀཾ བྷཱུཏཝེཛྫཾ པསྶེཡྻ, སོ བྷཱུཏཝེཛྫོ ཏསྶ ཡཀྑགྒཧིཏསྶ པུརིསསྶ ཨཱཝེསབྷཱུཏཾ ཝིཧནེ ཝིནཱསེཡྻ, སམཱུལཉྩ མཱུལེན སཧ ཨཱཡཏིཾ ཨནཱསེཝཀཾ ཀཏྭཱ ཝིནཱསཡེ ཝིདྡྷཾསེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ.

༤༩༨. མཧཱཝཱིར ཝཱིརུཏྟམ ཏམགྒཱཧེན ཀིལེསནྡྷཀཱརགྒཱཧེན པཱིལི༹ཏོ ཨཧཾ ཏཐེཝ ཏེན པཀཱརེནེཝ ཏམཏོ ཀིལེསནྡྷཀཱརཏོ པརིམུཏྟིཡཱ མོཙནཏྠཱཡ ཉཱཎཱལོཀཾ པཉྙཱཨཱལོཀཾ གཝེསཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༤༩༩. ཨཐ ¶ ¶ ཏདནནྟརཾ ཀིལེསཏམསོདྷནཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརནཱསཀཾ སཀྱམུནིཾ ཨདྡསནྟི ཨཏྠོ. སོ སཀྱམུནི མེ མཡ྄ཧཾ ཏམཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཀིལེསཏིམིརཾ བྷཱུཏཝེཛྫོཝ བྷཱུཏཀཾ ཡཀྑགྒཧིཏཾ ཨིཝ ཝིནོདེསི དཱུརཱི ཨཀཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༠༠. སོ ཨཧཾ ཨེཝཾ ཝིམུཏྟོ སཾསཱརསོཏཾ སཾསཱརཔཝཱཧཾ སཾ སུཊྛུ ཚིནྡིཾ ཚེདེསིཾ, ཏཎྷཱསོཏཾ ཏཎྷཱམཧོགྷཾ ནིཝཱརཡིཾ ནིརཝསེསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ཨཀཱསིནྟི ཨཏྠོ. བྷཝཾ ཨུགྒྷཱཊཡིཾ སབྦནྟི ¶ ཀཱམབྷཝཱདིཀཾ སབྦཾ ནཝབྷཝཾ ཨུགྒྷཱཊཡིཾ ཝིནཱསེསིནྟི ཨཏྠོ. མཱུལཏོ ཝིནཱསེནྟོ བྷཱུཏཝེཛྫོ ཨིཝ མཱུལཏོ ཨུགྒྷཱཊཡིནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༠༡. ཏཏོ ནིབྦཱནཔརིཡེསནཱཡ ཨུཔམཾ དསྶེནྟོ ཡཐཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གརུཾ བྷཱརིཡཾ ནཱགཾ གིལཏཱིཏི གརུལོ༹. གརུཾ ཝཱ ནཱགཾ ལཱཏི ཨཱདདཱཏཱིཏི གརུལོ༹, གརུལ༹རཱཛཱ. ཨཏྟནོ བྷཀྑཾ སཀགོཙརཾ པནྣགཾ པཀཱརེན པརཧཏྠཾ ན གཙྪཏཱིཏི པནྣགོཏི ལདྡྷནཱམཾ ནཱགཾ གཧཎཏྠཱཡ ཨོཔཏཏི ཨཝཔཏཏི, སམནྟཱ སམནྟཏོ ཡོཛནསཏཾ སཏཡོཛནཔྤམཱཎཾ མཧཱསརཾ མཧཱསམུདྡཾ ཨཏྟནོ པཀྑཝཱཏེཧི ཝིཀྑོབྷེཏི ཨཱལོལེ༹ཏི ཡཐཱཏི སམྦནྡྷོ.

༥༠༢. སོ སུཔཎྞོ ཝིཧངྒམོ ཝེཧཱསགམནསཱིལོ པནྣགཾ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ཨདྷོསཱིསཾ ཨོལམྦེཏྭཱ ཝིཧེཋཡཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝིདྷེན ཧེཋནེན ཧེཋེནྟོ ཨཱདཱཡ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ ཡཏྠ གནྟུཀཱམོ, ཏཏྠ པཀྐམཏི གཙྪཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༠༣. བྷནྟེ མཧཱཝཱིར, ཡཐཱ གརུལོ༹ བལཱི བལཝཱ པནྣགཾ གཧེཏྭཱ པཀྐམཏི, ཏཐཱ ཨེཝ ཨཧཾ ཨསངྑཏཾ པཙྩཡེཧི ཨཀཏཾ ནིབྦཱནཾ གཝེསནྟོ པཊིཔཏྟིཔཱུརཎཝསེན པརིཡེསནྟོ དོསེ སཀལདིཡཌྜྷཀིལེསསཧསྶེ ཝིཀྑཱལཡིཾ ཝིསེསེན སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན སོདྷེསིཾ ཨཧནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༠༤. ཡཐཱ གརུལོ༹ པནྣགཾ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ ཨཧཾ དྷམྨཝརཾ ཨུཏྟམདྷམྨཾ དིཊྛོ པསྶནྟོ ཨེཏཾ སནྟིཔདཾ ནིབྦཱནཔདཾ ཨནུཏྟརཾ ཨུཏྟརཝིརཧིཏཾ མགྒཕལེཧི ཨཱདཱཡ གཧེཏྭཱ ཝལ༹ཉྫེཏྭཱ ཝིཧརཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༠༥. ཨིདཱནི ¶ ནིབྦཱནསྶ དུལླབྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱསཱཝཏཱི ནཱམ ལཏཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སབྦེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱསཱ ཨིཙྪཱ ཨེཏིསྶཾ ལཏཱཡཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཱསཱཝཏཱི ནཱམ ལཏཱ, ཙིཏྟལཏཱཝནེ ཨནེཀཝིཙིཏྟཱཧི ལཏཱཧི གཧནཱིབྷཱུཏེ ཝནེ ཨུཡྻཱནེ ཛཱཏཱ ནིབྦཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶཱ ལཏཱཡ ཝསྶསཧསྶེན ཝསྶསཧསྶཙྩཡེན ཨེཀཾ ཕལཾ ནིབྦཏྟཏེ ཨེཀཾ ཕལཾ གཎྷཱཏི.

༥༠༦. ཏཾ དེཝཱཏི ཏཾ ཨཱསཱཝཏིཾ ལཏཾ ཏཱཝ དཱུརཕལཾ ཏཏྟཀཾ ཙིརཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཕལཾ གཎྷནྟཾ སཾཝིཛྫམཱནཾ ¶ དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསདེཝཏཱ པཡིརུཔཱསནྟི བྷཛནྟི, སཱ ཨཱསཱཝཏཱི ནཱམ ལཏུཏྟམཱ ལཏཱནཾ ཨནྟརེ ཨུཏྟམལཏཱ ཨེཝཾ དེཝཱནཾ པིཡཱ ཨཧོསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༠༧. སཏསཧསྶུཔཱདཱཡཱཏི ¶ སཏསཧསྶསཾཝཙྪརཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ. ཏཱཧཾ པརིཙརེ མུནཱིཏི མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, བྷནྟེ, མུནི ཉཱཎཝནྟ སབྦཉྙུ, ཨཧཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ པརིཙརེ པཡིརུཔཱསཱམི. སཱཡཾཔཱཏཾ ནམསྶཱམཱིཏི སཱཡནྷསམཡཉྩ པུབྦཎྷསམཡཉྩཱཏི དྭིཀྑཏྟུཾ ནམསྶཱམི པཎཱམཾ ཀརོམི. ཡཐཱ དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ དེཝཱ ཝིཡ ཨཱསཱཝཏཱིལཏཾ སཱཡཾཔཱཏཉྩ པཡིརུཔཱསནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༠༨. ཨཝཉྫྷཱ པཱརིཙརིཡཱཏི ཡསྨཱ བུདྡྷདསྶནཧེཏུ ནིབྦཱནཔྤཏྟི ཨཧོསི, ཏསྨཱ བུདྡྷཔཱརིཙརིཡཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཀིརིཡཱ ཨཝཉྫྷཱ ཨཏུཙྪཱ ནམསྶནཱ པཎཱམཀིརིཡཱ ཙ ཨམོགྷཱ ཨཏུཙྪཱ. ཏཐཱ ཧི དཱུརཱགཏཾ དཱུརཏོ སཾསཱརདྡྷཱནཏོ ཨཱགཏམྤི, སནྟཾ སཾཝིཛྫམཱནཾ ཁཎོཡཾ ཨཡཾ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎོ ན ཝིརཱདྷཡི ནཱཏིཀྐམི, མཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ན གཏོཏི ཨཏྠོ.

༥༠༩. བུདྡྷདསྶནཧེཏུ ནིབྦཱནཔྤཏྟོ ཨཧཾ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཝེ མམ པཊིསནྡྷིཾ ཝིཙིནནྟོ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ན པསྶཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ. ནིརཱུཔདྷི ཁནྡྷཱུཔདྷིཀིལེསཱུཔདྷཱིཧི ཝིརཧིཏོ ཝིཔྤམུཏྟོ སབྦཀིལེསེཧི ཝིནཱབྷཱུཏོ ཨུཔསནྟོ ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝེན སནྟམཱནསོ ཙརཱམི ཨཧནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༡༠. པུན ཨཏྟནོ བུདྡྷདསྶནཱཡ ཨུཔམཾ དསྶེནྟོ ཡཐཱཔི པདུམཾ ནཱམཱཏིཨཱདིམཱཧ. སཱུརིཡརཾསེན སཱུརིཡརཾསིསམྥསྶེན ཡཐཱ པདུམཾ ནཱམ ¶ ཨཔི པུཔྥཏི ཝིཀསཏི མཧཱཝཱིར ཝཱིརུཏྟམ ཨཧཾ ཏཐཱ ཨེཝ བུདྡྷརཾསེན བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དེསིཏདྷམྨརཾསིཔྤབྷཱཝེན པུཔྥིཏོཏི ཨཏྠོ.

༥༡༡-༡༢. པུན བུདྡྷདསྶནེན ནིབྦཱནདསྶནཾ དཱིཔེནྟོ ཡཐཱ བལཱཀཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བལཱཀཡོནིམྷི བལཱཀཛཱཏིཡཾ སདཱ སབྦསྨིཾ ཀཱལེ པུམཱ པུརིསོ ཡཐཱ ན ཝིཛྫཏི. པུམེ ཨཝིཛྫམཱནེ ཀཐཾ བལཱཀཱནཾ གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏཱིཏི ཙེ? མེགྷེསུ གཛྫམཱནེསུ སདྡཾ ཀརོནྟེསུ མེགྷགཛྫནཾ སུཏྭཱ ཏཱ བལཱཀིནིཡོ སདཱ སབྦཀཱལེ གབྦྷཾ གཎྷནྟི ཨཎྜཾ དྷཱརེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝ ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ མེགྷོ ན གཛྫཏི མེགྷོ སདྡཾ ན ཀརོཏི, ཏཱཝ ཏཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཙིརཾ ཙིརཀཱལེན གབྦྷཾ ཨཎྜཾ དྷཱརེནྟི. ཡདཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ མེགྷོ པཝསྶཏི པཀཱརེན གཛྫིཏྭཱ ཝསྶཏི ཝུཊྛིདྷཱརཾ པགྒྷརཏི, ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ བྷཱརཏོ གབྦྷདྷཱརཎཏོ པརིམུཙྩནྟི ཨཎྜཾ པཱཏེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༡༣. ཏཏོ པརཾ ཨུཔམེཡྻསམྤདཾ དསྶེནྟོ པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶཱཏིཨཱདིམཱཧ. པདུམུཏྟརསྶ བུདྡྷསྶ དྷམྨམེགྷེན ཝོཧཱརཔརམཏྠདེསནཱསངྑཱཏམེགྷེན གཛྫཏོ གཛྫནྟསྶ དེསེནྟསྶ ¶ དྷམྨམེགྷསྶ སདྡེན ¶ གྷོསཱནུསཱརེན ཨཧཾ ཏདཱ དྷམྨགབྦྷཾ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ དཱནསཱིལཱདིཔུཉྙསམྦྷཱརགབྦྷཾ ཨགཎྷིཾ གཧེསིཾ ཏཐཱཏི སམྦནྡྷོ.

༥༡༤. སཏསཧསྶུཔཱདཱཡ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པུཉྙགབྦྷཾ དཱནསཱིལཱདིཔུཉྙསམྦྷཱརཾ ཨཧཾ དྷརེམི པཱུརེམི. ཡཱཝ དྷམྨམེགྷོ དྷམྨདེསནཱ ན གཛྫཏི བུདྡྷེན ན དེསཱིཡཏི, ཏཱཝ ཨཧཾ བྷཱརཏོ སཾསཱརགབྦྷབྷཱརཏོ ནཔྤམུཙྩཱམི ན མོཙེམི ན ཝིསུཾ བྷཝཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༡༥. བྷནྟེ, སཀྱམུནི སཀྱཝཾསཔྤབྷཝ ཡདཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཏཝ པིཏུ རམྨེ རམཎཱིཡེ ཀཔིལཝཏྠཝེ ཀཔིལཝཏྠུནཱམཀེ ནགརེ ཏུཝཾ དྷམྨམེགྷེན གཛྫཏི གྷོསེཏི, ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཧཾ བྷཱརཏོ སཾསཱརགབྦྷབྷཱརཏོ པརིམུཙྩིཾ མུཏྟོ ཨཧོསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༡༦. ཏཏོ པརཾ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏེ མགྒཕལེ དསྶེནྟོ སུཉྙཏནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྟཨཏྟནིཡཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ སུཉྙཏཾ ཝིམོཀྑཉྩ རཱགདོསམོཧསབྦཀིལེསནིམིཏྟཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ, ཨནིམིཏྟཾ ཝིམོཀྑཉྩ ¶ ཏཎྷཱཔཎིདྷིསྶ ཨབྷཱཝཏོ, ཨཔྤཎིཧིཏཾ ཝིམོཀྑཉྩ ཨརིཡམགྒཾ ཨདྷིགཉྪིཾ བྷཱཝེསིནྟི སམྦནྡྷོ. ཙཏུརོ ཙ ཕལེ སབྦེཏི ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི སབྦཱནི སཙྪི ཨཀཱསིནྟི ཨཏྠོ. དྷམྨེཝཾ ཝིཛཊཡིཾ ཨཧནྟི ཨཧཾ ཨེཝཾ སབྦདྷམྨེ ཛཊཾ གཧནཾ ཝིཛཊཡིཾ ཝིདྡྷཾསེསིནྟི ཨཏྠོ.

དུཏིཡབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༡༧. ཏཏོ པརཾ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཝིསེསམེཝ དསྶེནྟོ ཨཔརིམེཡྻུཔཱདཱཡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན པརིམེཡྻོཏི ཨཔརིམེཡྻོ, སཾཝཙྪརགཎནཝསེན པམེཏུཾ སངྑཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཔརིམེཡྻཾ ཀཔྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཝ སཱསནཾ ཏུཡ྄ཧཾ སཱསནཾ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ པཏྠེམི. ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ, པཏྠེསིནྟི ཨཏྠོ. སོ མེ ཨཏྠོཏི སོ པཏྠནཱསངྑཱཏོ ཨཏྠོ མེ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོ ནིཔྥཱདིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨནུཏྟརཾ སནྟིཔདཾ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔྤཏྟཾ ཨདྷིགཏནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༡༨. སོ ཨཧཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཝིནཡེ ཝིནཡཔིཊཀེ པཱརམིཾ པཏྟོ པརིཡོསཱནཔྤཏྟོ. ཡཐཱཔི པཱཋིཀོ ཨིསཱིཏི ཡཐཱ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒོ ཨིསི བྷིཀྑུ པཱཋིཀོ པཱཀཊོ ¶ ཨཧོསི, ཏཐེཝཱཧནྟི ཨཏྠོ. ན མེ སམསམོ ཨཏྠཱིཏི ཝིནཡདྷཱརིཏཱཡ ¶ མེ མཡཱ སམསམོ སམཱནོ ཨཉྙོ ན ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. སཱསནཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིསངྑཱཏཾ སཱསནཾ དྷཱརེམི པཱུརེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༡༩. པུནཔི ཨཏྟནོ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ ཝིནཡེ ཁནྡྷཀེ ཙཱཔཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིནཡེཏི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒེ. ཁནྡྷཀེཏི མཧཱཝགྒཙཱུལ༹ཝགྒེ. ཏིཀཙྪེདེ ཙཱཏི ཏིཀསངྒྷཱདིསེསཏིཀཔཱཙིཏྟིཡཱདིཀེ ཙ. པཉྩམེཏི པརིཝཱརེ ཙ. ཨེཏྠ ཨེཏསྨིཾ སཀལེ ཝིནཡཔིཊཀེ མཡ྄ཧཾ ཝིམཏི དྭེལ༹ྷཀཾ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཨཀྑརེཏི ཝིནཡཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣེ ཨ-ཀཱརཱདིཀེ ཨཀྑརེ. བྱཉྫནེཏི ཀ-ཀཱརཱདིཀེ བྱཉྫནེ ཝཱ མེ ཝིམཏི སཾསཡོ ནཏྠཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༢༠. ནིགྒཧེ ¶ པཊིཀམྨེ ཙཱཏི པཱཔབྷིཀྑཱུནཾ ནིགྒཧེ ཙ སཱཔཏྟིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པརིཝཱསདཱནཱདིཀེ པཊིཀམྨེ ཙ ཋཱནཱཊྛཱནེ ཙ ཀཱརཎེ ཙ ཨཀཱརཎེ ཙ ཀོཝིདོ ཚེཀོཏི ཨཏྠོ. ཨོསཱརཎེ ཙ ཏཛྫནཱིཡཱདིཀམྨསྶ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝསེན ཨོསཱརཎེ པཝེསནེ ཙ. ཝུཊྛཱཔནེ ཙ ཨཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཔནེ ནིརཱཔཏྟིཀརཎེ ཙ ཚེཀོཏི སམྦནྡྷོ. སབྦཏྠ པཱརམིཾ གཏོཏི སབྦསྨིཾ ཝིནཡཀམྨེ པརིཡོསཱནཾ པཏྟོ, དཀྑོ ཚེཀོཏི ཨཏྠོ.

༥༢༡. ཝིནཡེ ཁནྡྷཀེ ཙཱཔཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཝིནཡེ ཙ ཁནྡྷཀེ ཙ, པདཾ སུཏྟཔདཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པཊྛཔེཏྭཱ. ཨུབྷཏོ ཝིནིཝེཋེཏྭཱཏི ཝིནཡཏོ ཁནྡྷཀཏོ ཙཱཏི ཨུབྷཡཏོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཛཊེཏྭཱ ནཡཾ ཨཱཧརིཏྭཱ. རསཏོཏི ཀིཙྩཏོ. ཨོསརེཡྻཾ ཨོསཱརཎཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༢༢. ནིརུཏྟིཡཱ ཙ ཀུསལོཏི ‘‘རུཀྑོ པཊོ ཀུམྦྷོ མཱལཱ ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝོཧཱརེསུ ཚེཀོ. ཨཏྠཱནཏྠེ ཙ ཀོཝིདོཏི ཨཏྠེ ཝཌྜྷིཡཾ ཨནཏྠེ ཧཱནིཡཉྩ ཀོཝིདོ དཀྑོཏི ཨཏྠོ. ཨནཉྙཱཏཾ མཡཱ ནཏྠཱིཏི ཝིནཡཔིཊཀེ སཀལེ ཝཱ པིཊཀཏྟཡེ མཡཱ ཨནཉྙཱཏཾ ཨཝིདིཏཾ ཨཔཱཀཊཾ ཀིཉྩི ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀགྒོ སཏྠུ སཱསནེཏི བུདྡྷསཱསནེ ཨཧམེཝ ཨེཀོ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒོ སེཊྛོ ཨུཏྟམོཏི ཨཏྠོ.

༥༢༣. རཱུཔདཀྑེ ཨཧཾ ཨཛྫཱཏི ཨཛྫ ཨེཏརཧི ཀཱལེ སཀྱཔུཏྟསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པཱཝཙནེ ཨཧཾ རཱུཔདཀྑེ རཱུཔདསྶནེ ཝིནཡཝིནིཙྪཡདསྶནེ སབྦཾ ཀངྑཾ སཀལཾ སཾསཡཾ ཝིནོདེམི ཝིནཱསེམཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཚིནྡཱམི སབྦསཾསཡནྟི ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧམཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིཀཾ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠; མཧཱནི. ༡༧༤) ¶ ཀཱལཏྟཡཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཾ སབྦཾ སོལ༹སཝིདྷཾ ཀངྑཾ ཚིནྡཱམི ཝཱུཔསམེམི སབྦསོ ཝིདྡྷཾསེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༢༤. པདཾ ཨནུཔདཉྩཱཔཱིཏི པདཾ པུབྦཔདཉྩ ཨནུཔདཾ པརཔདཉྩ ཨཀྑརཾ ཨེཀེཀམཀྑརཉྩ བྱཉྫནཾ སིཐིལདྷནིཏཱདིདསཝིདྷཾ ¶ བྱཉྫནཝིདྷཱནཉྩ. ནིདཱནེཏི ཏེན སམཡེནཱཏིཨཱདིཀེ ནིདཱནེ ཙ. པརིཡོསཱནེཏི ནིགམནེ. སབྦཏྠ ཀོཝིདོཏི སབྦེསུ ཚསུ ཋཱནེསུ ཚེཀོཏི ཨཏྠོ.

༥༢༥. ཏཏོ ¶ པརཾ བྷགཝཏོཡེཝ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ཡཐཱཔི རཱཛཱ བལཝཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ བལཝཱ ཐཱམབལསམྤནྣོ སེནཱབལསམྤནྣོ ཝཱ རཱཛཱ, པརཾ པརེསཾ པཊིརཱཛཱུནཾ སེནཾ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ནིསྶེསཏོ གཧེཏྭཱ པལཱཔེཏྭཱ ཝཱ, ཏཔེ ཏཔེཡྻ སནྟཔེཡྻ དུཀྑཱཔེཡྻ. ཝིཛིནིཏྭཱན སངྒཱམནྟི སངྒཱམཾ པརསེནཱཡ སམཱགམཾ ཡུདྡྷཾ ཝིཛིནིཏྭཱ ཝིསེསེན ཛིནིཏྭཱ ཛཡཾ པཏྭཱ. ནགརཾ ཏཏྠ མཱཔཡེཏི ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཝིཛིཏཊྛཱནེ ནགརཾ པཱསཱདཧམྨིཡཱདིཝིབྷཱུསིཏཾ ཝསནཊྛཱནཾ མཱཔཡེ ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༥༢༦. པཱཀཱརཾ པརིཁཉྩཱཔཱིཏི ཏཏྠ མཱཔིཏནགརེ པཱཀཱརཾ སུདྷཱདྷཝལཨིཊྛཀཱམཡཔཱཀཱརཉྩ ཀཱརཡེཏི སམྦནྡྷོ. པརིཁཉྩཱཔི ཀདྡམཔརིཁཾ, ཨུདཀཔརིཁཾ, སུཀྑཔརིཁཉྩ ཨཔི ཀཱརཡེ. ཨེསིཀཾ དྭཱརཀོཊྛཀནྟི ནགརསོབྷནཏྠཾ ཨུསྶཱཔིཏཨེསིཀཱཐམྦྷཉྩ མཧནྟཾ ཀོཊྛཀཉྩ ཙཏུབྷཱུམཀཱདིདྭཱརཀོཊྛཀཉྩ ཀཱརཡེ. ཨཊྚཱལཀེ ཙ ཝིཝིདྷེཏི ཙཏུབྷཱུམཀཱདིབྷེདེ ཨཏིཨུཙྩཨཊྚཱལཀེ ཙ ཝིཝིདྷེ ནཱནཔྤཀཱརཀེ བཧཱུ ཀཱརཡེ ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ.

༥༢༧. སིངྒྷཱཊཀཾ ཙཙྩརཉྩཱཏི ན ཀེཝལཾ པཱཀཱརཱདཡོ ཀཱརཡེ, སིངྒྷཱཊཀཾ ཙཏུམགྒསནྡྷིཉྩ ཙཙྩརཾ ཨནྟརཱཝཱིཐིཉྩ ཀཱརཡེཏི སམྦནྡྷོ. སུཝིབྷཏྟནྟརཱཔཎནྟི སུཊྛུ ཝིབྷཏྟཾ ཝིབྷཱགཏོ ཀོཊྛཱསཝནྟཾ ཨནྟརཱཔཎཾ ཨནེཀཱཔཎསཧསྶཾ ཀཱརཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱརཡེཡྻ སབྷཾ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ མཱཔིཏནགརེ སབྷཾ དྷམྨཱདྷིཀརཎསཱལཾ ཀཱརཡེ. ཨཏྠཱནཏྠཝིནིཙྪཡཾ ཝཌྜྷིཉྩ ཨཝཌྜྷིཉྩ ཝིནིཙྪཡཀརཎཏྠཾ ཝིནིཙྪཡསཱལཾ ཀཱརཡེཏི སམྦནྡྷོ.

༥༢༨. ནིགྒྷཱཏཏྠཾ ཨམིཏྟཱནནྟི པཊིརཱཛཱུནཾ པཊིབཱཧནཏྠཾ. ཚིདྡཱཚིདྡཉྩ ཛཱནིཏུནྟི དོསཉྩ ཨདོསཉྩ ཛཱནིཏུཾ. བལཀཱཡསྶ རཀྑཱཡཱཏི ཧཏྠིཨསྶརཐཔཏྟིསངྑཱཏསྶ བལཀཱཡསྶ སེནཱསམཱུཧསྶ ¶ ཨཱརཀྑཎཏྠཱཡ སོ ནགརསཱམིཀོ རཱཛཱ, སེནཱཔཙྩཾ སེནཱཔཏིཾ སེནཱནཱཡཀཾ མཧཱམཏྟཾ ཋཔེཏི ཋཱནནྟརེ པཏིཊྛཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༢༩. ཨཱརཀྑཏྠཱཡ ¶ བྷཎྜསྶཱཏི ཛཱཏརཱུཔརཛཏམུཏྟཱམཎིཨཱདིརཱཛབྷཎྜསྶ ཨཱརཀྑཎཏྠཱཡ སམནྟཏོ གོཔནཏྠཱཡ མེ མཡ྄ཧཾ བྷཎྜཾ མཱ ཝིནསྶཱིཏི ནིདྷཱནཀུསལཾ རཀྑཎེ ཀུསལཾ ཚེཀཾ ནརཾ ¶ པུརིསཾ བྷཎྜརཀྑཾ བྷཎྜརཀྑནྟཾ སོ རཱཛཱ བྷཎྜཱགཱརེ ཋཔེཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༣༠. མམཏྟོ ཧོཏི ཡོ རཉྙོཏི ཡོ པཎྜིཏོ རཉྙོ མམཏྟོ མཱམཀོ པཀྑཔཱཏོ ཧོཏི. ཝུདྡྷིཾ ཡསྶ ཙ ཨིཙྪཏཱིཏི ཨསྶ རཉྙོ ཝུདྡྷིཉྩ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཡོ ཨིཙྪཏི ཀཱམེཏི, ཏསྶ ཨིཏྠམྦྷཱུཏསྶ པཎྜིཏསྶ རཱཛཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪཡཱདྷིཔཙྩཾ དེཏི མིཏྟསྶ མིཏྟབྷཱཝསྶ པཊིཔཛྫིཏུནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༣༡. ཨུཔྤཱཏེསཱུཏི ཨུཀྐཱཔཱཏདིསཱཌཱཧཱདིཨུཔྤཱཏེསུ ཙ. ནིམིཏྟེསཱུཏི མཱུསིཀཙྪིནྣཱདཱིསུ ‘‘ཨིདཾ ནིམིཏྟཾ སུབྷཾ, ཨིདཾ ནིམིཏྟཾ ཨསུབྷ’’ནྟི ཨེཝཾ ནིམིཏྟཛཱནནསཏྠེསུ ཙ. ལཀྑཎེསུ ཙཱཏི ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཧཏྠཔཱདལཀྑཎཛཱནནསཏྠེསུ ཙ ཀོཝིདཾ ཚེཀཾ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཾ ཨནེཀེསཾ སིསྶཱནཾ བྱཱཀརཎཝཱཙཀཾ མནྟདྷརཾ ཝེདཏྟཡསངྑཱཏམནྟདྷཱརཀཾ པཎྜིཏཾ སོ རཱཛཱ པོརོཧིཙྩེ པུརོཧིཏཊྛཱནནྟརེ ཋཔེཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༣༢. ཨེཏེཧངྒེཧི སམྤནྣོཏི ཨེཏེཧི ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཨངྒེཧི ཨཝཡཝེཧི སམྤནྣོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ སོ རཱཛཱ ‘‘ཁཏྟིཡོ’’ཏི པཝུཙྩཏི ཀཐཱིཡཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. སདཱ རཀྑནྟི རཱཛཱནནྟི ཨེཏེ སེནཱཔཙྩཱདཡོ ཨམཙྩཱ སདཱ སབྦཀཱལཾ ཏཾ རཱཛཱནཾ རཀྑནྟི གོཔེནྟི. ཀིམིཝ? ཙཀྐཝཱཀོཝ དུཀྑིཏཾ དུཀྑཔྤཏྟཾ སཀཉཱཏིཾ རཀྑནྟོ ཙཀྐཝཱཀོ པཀྑཱི ཨིཝཱཏི ཨཏྠོ.

༥༣༣. ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིརཱཏི ཝཱིརུཏྟམ, ཡཐཱ སོ རཱཛཱ སེནཱཔཙྩཱདིཨངྒསམྤནྣོ ནགརདྭཱརཾ ཐཀེཏྭཱ པཊིཝསཏི, ཏཐེཝ ཏུཝཾ ཧཏཱམིཏྟོ ནིཧཏཔཙྩཏྠིཀོ ཁཏྟིཡོ ཨིཝ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སཧ དེཝེཧི པཝཏྟམཱནསྶ ལོཀསྶ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨེན སམེན རཱཛཱ དསཔཱརམིཏཱདྷམྨཔརིཔཱུརཎེན རཱཛབྷཱུཏཏྟཱ ‘‘དྷམྨརཱཛཱ’’ཏི པཝུཙྩཏི ཀཐཱིཡཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༣༤. ཏིཏྠིཡེ ནཱིཧརིཏྭཱནཱཏི དྷམྨརཱཛབྷཱཝེན པཊིཔཀྑབྷཱུཏེ སཀལཏིཏྠིཡེ ནཱིཧརིཏྭཱ ནིསྶེསེན ཧརིཏྭཱ ནིབྦིསེཝནཾ ཀཏྭཱ སསེནཀཾ དྷཱརཉྩཱཔི སེནཱཡ སཧ ཝསཝཏྟིམཱརམྤི ནཱིཧརིཏྭཱ ¶ . ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱཏི ¶ ཏམསངྑཱཏཾ མོཧནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ. དྷམྨནགརཾ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨསངྑཱཏཾ, ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུཔཊིཙྩསམུཔྤཱདབལབོཛ྄ཛྷངྒགམྦྷཱིརནཡསམནྟཔཊྛཱནདྷམྨསངྑཱཏཾ ཝཱ ནགརཾ ཨམཱཔཡི ནིམྨིནི པཏིཊྛཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༣༥. སཱིལཾ པཱཀཱརཀཾ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ པཏིཊྛཱཔིཏེ དྷམྨནགརེ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ པཱཀཱརཾ. ཉཱཎཾ ཏེ དྭཱརཀོཊྛཀནྟི ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཨནཱགཏཾསཉཱཎཨཏཱིཏཾསཉཱཎཱདིཀམེཝ ཉཱཎཾ དྭཱརཀོཊྛཀནྟི ཨཏྠོ. སདྡྷཱ ཏེ ཨེསིཀཱ ཝཱིརཱཏི, བྷནྟེ, ཨསིཐིལཔརཀྐམ ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པབྷུཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཀཱརཎཱ སདྡཧནསདྡྷཱ ཨུསྶཱཔིཏཨལངྐཱརཨལངྐཏཐམྦྷོཏི ¶ ཨཏྠོ. དྭཱརཔཱལོ ཙ སཾཝརོཏི ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ ཚདྭཱརིཀསཾཝརོ རཀྑཱཝརཎགུཏྟི དྭཱརཔཱལོ དྭཱརརཀྑཀོཏི ཨཏྠོ.

༥༣༦. སཏིཔཊྛཱནམཊྚཱལནྟི ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཨཊྚཱལམུཎྜཙྪདནཾ. པཉྙཱ ཏེ ཙཙྩརཾ མུནེཏི, བྷནྟེ, མུནེ ཉཱཎཝནྟ ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཊིཧཱརིཡཱདིཨནེཀཝིདྷཱ པཉྙཱ ཙཙྩརཾ མགྒསམོདྷཱནཾ ནགརཝཱིཐཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདྡྷིཔཱདཉྩ སིངྒྷཱཊནྟི ཏུཡ྄ཧཾ ཚནྡཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསསངྑཱཏཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ སིངྒྷཱཊཾ ཙཏུམགྒསནྟི. དྷམྨཝཱིཐི སུམཱཔིཏནྟི སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨསངྑཱཏཱཡ ཝཱིཐིཡཱ སུཊྛུ མཱཔིཏཾ སཛྫིཏཾ, ཏཾ དྷམྨནགརནྟི ཨཏྠོ.

༥༣༧. སུཏྟནྟཾ ཨབྷིདྷམྨཉྩཱཏི ཏཝ ཏུཡ྄ཧཾ ཨེཏྠ དྷམྨནགརེ སུཏྟནྟཾ ཨབྷིདྷམྨཾ ཝིནཡཉྩ ཀེཝལཾ སཀལཾ སུཏྟགེཡྻཱདིཀཾ ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨསབྷཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎསཱལཱཏི ཨཏྠོ.

༥༣༨. སུཉྙཏཾ ཨནིམིཏྟཉྩཱཏི ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཝསེན པཊིལདྡྷཾ སུཉྙཏཝིཧཱརཉྩ, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཝསེན པཊིལདྡྷཾ ཨནིམིཏྟཝིཧཱརཉྩ. ཝིཧཱརཉྩཔྤཎིཧིཏནྟི དུཀྑཱནུཔསྶནཱཝསེན པཊིལདྡྷཾ ཨཔྤཎིཧིཏཝིཧཱརཉྩ. ཨཱནེཉྫཉྩཱཏི ཨཙལཾ ཨཕནྡིཏཾ ཙཏུསཱམཉྙཕལསངྑཱཏཾ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརཉྩ. ནིརོདྷོ ཙཱཏི སབྦདུཀྑནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཉྩ. ཨེསཱ དྷམྨཀུཊཱི ཏཝཱཏི ཨེསཱ སབྦནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསངྑཱཏཱ ཏཝ ཏུཡ྄ཧཾ དྷམྨཀུཊི ཝསནགེཧནྟི ཨཏྠོ.

༥༣༩. པཉྙཱཡ ¶ ཨགྒོ ནིཀྑིཏྟོཏི པཉྙཱཝསེན པཉྙཝནྟཱནཾ ཨགྒོ. ཨིཏི བྷགཝཏཱ ནིཀྑིཏྟོ ཋཔིཏོ ཐེརོ པཊིབྷཱནེ ཙ པཉྙཱཡ ཀཏྟབྦེ ཀིཙྩེ, ཡུཏྟམུཏྟཔཊིབྷཱནེ ཝཱ ཀོཝིདོ ཚེཀོ ནཱམེན སཱརིཔུཏྟོཏི པཱཀཊོ ཏཝ ཏུཡ྄ཧཾ དྷམྨསེནཱཔཏི ཏཡཱ དེསིཏསྶ པིཊཀཏྟཡདྷམྨསམཱུཧསྶ དྷཱརཎཏོ པཏི པདྷཱནོ ཧུཏྭཱ སེནཱཀིཙྩཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༤༠. ཙུཏཱུཔཔཱཏཀུསལོཏི ¶ བྷནྟེ མུནི, ཙུཏཱུཔཔཱཏེ ཙུཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ཙ ཀུསལོ ཚེཀོ. ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོཏི ‘‘ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༣༨; པཊི. མ. ༡.༡༠༢) ཝུཏྟཱཡ ཨིདྡྷིཔྤབྷེདཱཡ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ གཏོ པཏྟོ ནཱམེན ཀོལིཏོ ནཱམ མོགྒལླཱནཏྠེརོ པོརོཧིཙྩོ ཏཝ ཏུཡ྄ཧཾ པུརོཧིཏོཏི སམྦནྡྷོ.

༥༤༡. པོརཱཎཀཝཾསདྷརོཏི བྷནྟེ མུནེ, ཉཱཎཝནྟཾ པོརཱཎསྶ ཝཾསསྶ དྷཱརཀོ, པརམྤརཛཱནནཀོ ཝཱ ཨུགྒཏེཛོ པཱཀཊཏེཛོ, དུརཱསདོ ¶ ཨཱསཱདེཏུཾ གྷཊྚེཏུཾ དུཀྑོ ཨསཀྐུཎེཡྻོཏི ཨཏྠོ. དྷུཏཝཱདིགུཎེནགྒོཏི ཏེཙཱིཝརིཀངྒཱདཱིནི ཏེརས དྷུཏངྒཱནི ཝདཏི ཨོཝདཏཱིཏི དྷུཏཝཱདཱིགུཎེན དྷུཏངྒགུཎེན ཨགྒོ སེཊྛོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཏཝ ཏུཡ྄ཧཾ ཨཀྑདསྶོ ཝོཧཱརཀརཎེ པདྷཱནོཏི ཨཏྠོ.

༥༤༢. བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོཏི བྷནྟེ མུནེ, བཧཱུནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཾ སུཏཏྟཱ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷཏོ ཙ ཨུགྒཧིཏཏྟཱ བཧུསྶུཏོ ཨནེཀེསཾ ཚསཏསཧསྶསངྑྱཱནཾ ཨཱགམདྷམྨཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིནཉྩ པརམཏྠདྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཏོ དྷམྨདྷརོ ཨཱནནྡོ. སབྦཔཱཋཱི ཙ སཱསནེཏི བུདྡྷསཱསནེ སབྦེསཾ པཱཋཱིནཾ པཋནྟཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ སེཊྛོཏི སབྦཔཱཋཱི ནཱམེན ཨཱནནྡོ ནཱམ ཐེརོ. དྷམྨཱརཀྑོ ཏཝཱཏི ཏཝ ཏུཡ྄ཧཾ དྷམྨསྶ པིཊཀཏྟཡདྷམྨབྷཎྜསྶ ཨཱརཀྑོ རཀྑཀོ པཱལཀོ, དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀོཏི ཨཏྠོ.

༥༤༣. ཨེཏེ ¶ སབྦེ ཨཏིཀྐམྨཱཏི བྷགཝཱ བྷགྱཝཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཏེ སཱརིཔུཏྟཱདཡོ མཧཱནུབྷཱཝེཔི ཐེརེ ཨཏིཀྐམྨ ཝཛྫེཏྭཱ མམཾཡེཝ པམེསི པམཱཎཾ ཨཀཱསི, མནསི ཨཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིནིཙྪཡཾ མེ པཱདཱསཱིཏི ཝིནཡཉྙཱུཧི པཎྜིཏེཧི དེསིཏཾ པཀཱསིཏཾ ཝིནཡེ ཝིནིཙྪཡཾ དོསཝིཙཱརཎཾ མེ མཡ྄ཧཾ བྷགཝཱ པཱདཱསི པཀཱརེན ཨདཱསི, མཡ྄ཧམེཝ བྷཱརཾ ཨཀཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༤༤. ཡོ ཀོཙི ཝིནཡེ པཉྷནྟི ཡོ ཀོཙི བྷིཀྑུ བུདྡྷསཱཝཀོ ཝིནཡནིསྶིཏཾ པཉྷཾ མཾ པུཙྪཏི, ཏཏྠ ཏསྨིཾ པུཙྪིཏཔཉྷེ མེ མཡ྄ཧཾ ཙིནྟནཱ ཝིམཏི ཀངྑཱ ནཏྠི. ཏཉྷེཝཏྠཾ ཏཾ ཨེཝ པུཙྪིཏཾ ཨཏྠཾ ཨཧཾ ཀཐེམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༤༥. ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟམྷཱིཏི ཡཱཝཏཱ ཡཏྟཀེ ཋཱནེ བུདྡྷསྶ ཨཱཎཱཁེཏྟེ ཏཾ མཧཱམུནིཾ ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིནཡེ ཝིནཡཔིཊཀེ ཝིནཡཝིནིཙྪཡཀརཎེ ཝཱ མཱདིསོ མཡཱ སདིསོ ནཏྠི, ཨཧམེཝ ཨགྒོ, བྷིཡྻོ མམཱདྷིཀོ ཀུཏོ བྷཝིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༤༦. བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ གོཏམོ བྷགཝཱ ཨེཝཾ གཛྫཏི སཱིཧནཱདཾ ཀརོཏི. ཀཐཾ? ཝིནཡེ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒེ, ཁནྡྷཀེསུ མཧཱཝགྒཙཱུལ༹ཝགྒེསུ, ཙ-སདྡེན པརིཝཱརེ, ཨུཔཱལིསྶ ཨུཔཱལིནཱ སམོ སདིསོ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ གཛྫཏི.

༥༤༧. ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཾ བུདྡྷབྷཎིཏཾ བུདྡྷེན དེསིཏཾ ནཝངྒཾ སུཏྟགེཡྻཱདིསཏྠུསཱསནཾ སཏྠུནཱ པཀཱསིཏཾ སབྦཾ ཝིནཡོགདྷཾ ཏཾ ཝིནཡེ ཨནྟོཔཝིཊྛཾ ཝིནཡམཱུལཀཾ ཨིཙྩེཝཾ པསྶིནོ པསྶནྟསྶ.

༥༤༨. མམ ཀམྨཾ སརིཏྭཱནཱཏི གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ སཀྱཝཾསཔྤདྷཱནོ, མམ ཀམྨཾ མཡ྄ཧཾ པུབྦཔཏྠནཱཀམྨཾ ཨཏཱིཏཾསཉཱཎེན སརིཏྭཱན པཙྩཀྑཏོ ཉཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ¶ གཏོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ ཨུཔཱལཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༨) མཾ ཨེཏདགྒེ ཋཱནེ ཋཔེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༤༩. སཏསཧསྶུཔཱདཱཡཱཏི སཏསཧསྶཀཔྤེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཾ ཨིམཾ ཋཱནཾ ཨཔཏྠཡིཾ པཏྠེསིཾ, སོ མེ ཨཏྠོ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོ ཨདྷིགཏོ པཊིལདྡྷོ ཝིནཡེ པཱརམིཾ གཏོ ཀོཊིཾ པཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༥༥༠. སཀྱཱནཾ ¶ སཀྱཝཾསརཱཛཱུནཾ ནནྡིཛནནོ སོམནསྶཀཱརཀོ ཨཧཾ པུརེ པུབྦེ ཀཔྤཀོ ཨཱསིཾ ཨཧོསིཾ, ཏཾ ཛཱཏིཾ ཏཾ ཀུལཾ ཏཾ ཡོནིཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཝིསེསེན ཛཧིཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ མཧེསིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུཏྟོ ཛཱཏོ སཀྱཔུཏྟོཏི སངྑྱཾ གཏོ སཱསནདྷཱརཎཏོཏི ཨཏྠོ.

༥༥༡. ཏཏོ པརཾ ཨཏྟནོ དཱསཀུལེ ནིབྦཏྟནཱཔདཱནཾ དསྶེནྟོ ཨིཏོ དུཏིཡཀེ ཀཔྤེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཏོ བྷདྡཀཔྤཏོ ཧེཊྛཱ དུཏིཡེ ཀཔྤེ ནཱམེན ཨཉྫསོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ ཨེཀོ རཱཛཱ ཨནནྟཏེཛོ སངྑྱཱཏིཀྐནྟཏེཛོ ཨམིཏཡསོ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཔརིཝཱརོ མཧདྡྷནོ ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶདྷནཝཱ བྷཱུམིཔཱལོ པཐཝཱིཔཱལཀོ རཀྑཀོ ཨཧོསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༥༢. ཏསྶ རཉྙོཏི ཏསྶ ཏཱདིསསྶ རཱཛིནོ པུཏྟོ ཨཧཾ ཙནྡནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ ཁཏྟིཡཀུམཱརོ ཨཧོསིནྟི སམྦནྡྷོ. སོ ཨཧཾ ཛཱཏིམདེན ཙ ཡསམདེན ཙ བྷོགམདེན ཙ ཨུཔཏྠདྡྷོ ཐམྦྷིཏོ ཨུནྣཏོཏི ཨཏྠོ.

༥༥༣. ནཱགསཏསཧསྶཱནཱིཏི ¶ སཏསཧསྶཧཏྠིནོ མཱཏངྒཱ མཱཏངྒཀུལེ ཛཱཏཱ ཏིདྷཱ པབྷིནྣཱ ཨཀྑིཀཎྞཀོསསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི ཋཱནེཧི པབྷིནྣཱ མདགལི༹ཏཱ སབྦཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཱ སབྦེཧི ཧཏྠཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐཏཱ སདཱ སབྦཀཱལཾ མཾ པརིཝཱརེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༥༤. སབལེཧི པརེཏོཧནྟི ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཧཾ སབལེཧི ཨཏྟནོ སེནཱབལེཧི པརེཏོ པརིཝཱརིཏོ ཨུཡྻཱནཾ གནྟུཀཱམཀོ ཨིཙྪནྟོ སིརིཀཾ ནཱམ ནཱགཾ ཧཏྠིཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ནགརཏོ ནིཀྑམིནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༥༥. ཙརཎེན ཙ སམྤནྣོཏི སཱིལསཾཝརཱདིཔནྣརསཙརཎདྷམྨེན སམནྣཱགཏོ གུཏྟདྭཱརོ པིཧིཏཙཀྑཱདིཚདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ སུཊྛུ རཀྑིཏཀཱཡཙིཏྟོ དེཝལོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ, མམ མཡ྄ཧཾ པུརཏོ སམྨུཁེ ཨཱགཙྪི པཱཔུཎཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༥༦. པེསེཏྭཱ ¶ སིརིཀཾ ནཱགནྟི ཏཾ ཨཱགཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ ཨཧཾ སིརིཀཾ ནཱམ ནཱགཾ ཨབྷིམུཁཾ པེསེཏྭཱ བུདྡྷཾ ཨཱསཱདཡིཾ གྷཊྚེསིཾ པདུསྶེསིནྟི ཨཏྠོ. ཏཏོ སཉྫཱཏཀོཔོ སོཏི ཏཏོ ཏསྨཱ མཡཱ ཨཏཱིཝ པཱིལེ༹ཏྭཱ པེསིཏཏྟཱ སོ ཧཏྠིནཱགོ མཡི སཉྫཱཏཀོཔོ ¶ པདཾ ཨཏྟནོ པཱདཾ ནུདྡྷརཏེ ན ཨུདྡྷརཏི, ནིཙྩལོཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༥༧. ནཱགཾ དུཊྛམནཾ དིསྭཱཏི དུཊྛམནཾ ཀུདྡྷཙིཏྟཾ ནཱདཾ དིསྭཱ ཨཧཾ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀོཔཾ ཨཀཱསིཾ དོསཾ ཨུཔྤཱདེསིནྟི ཨཏྠོ. ཝིཧེསཡིཏྭཱ སམྦུདྡྷནྟི དེཝལཾ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ ཝིཧེསཡིཏྭཱ ཝིཧེཋེཏྭཱ ཨཧཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༥༨. སཱཏཾ ཏཏྠ ན ཝིནྡཱམཱིཏི ཏསྨིཾ ཨཱསཱདནེ སཱཏཾ ན ཝིནྡཱམི. ཨཱསཱདནནིམིཏྟཾ མདྷུརཾ སུཁཾ ན ལབྷཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སིརོ པཛྫལིཏོ ཡཐཱཏི སིརོ མམ སཱིསཾ པཛྫལིཏོ ཡཐཱ པཛྫལམཱནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. པརིལཱ༹ཧེན ཌཡ྄ཧཱམཱིཏི པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀོཔསྶ ཀཏཏྟཱ པཙྪཱནུཏཱཔཔརིལཱ༹ཧེན ཌཡ྄ཧཱམི ཨུཎྷཙིཏྟོ ཧོམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༥༩. སསཱགརནྟཱཏི ཏེནེཝ པཱཔཀམྨབལེན སསཱགརནྟཱ སཱགརཔརིཡོསཱནཱ སཀལམཧཱཔཐཝཱི མེ མཡ྄ཧཾ ཨཱདིཏྟཱ ཝིཡ ཛལིཏཱ ཝིཡ ཧོཏི ཁཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. པིཏུ སནྟིཀུཔཱགམྨཱཏི ཨེཝཾ བྷཡེ ཨུཔྤནྣེ ཨཧཾ ཨཏྟནོ པིཏུ རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨུཔཱགམྨ ཨུཔགནྟྭཱ ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨབྲཝིཾ ཀཐེསིནྟི ཨཏྠོ.

༥༦༠. ཨཱསཱིཝིསཾཝ ¶ ཀུཔིཏནྟི ཨཱསཱིཝིསཾ སབྦཾ ཀུཔིཏཾ ཀུདྡྷཾ ཨིཝ ཛལམཱནཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨིཝ མཏྟཾ ཏིདྷཱ པབྷིནྣཾ དནྟིཾ དནྟཝནྟཾ ཀུཉྫརཾ ཨུཏྟམཾ ཧཏྠིཾ ཨིཝ ཙ ཨཱགཏཾ ཡཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སཡམྦྷུཾ སཡམེཝ བུདྡྷབྷཱུཏཾ ཨཧཾ ཨཱསཱདཡིཾ གྷཊྚེསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༥༦༡. ཨཱསཱདིཏོ མཡཱ བུདྡྷོཏི སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ མཡཱ ཨཱསཱདིཏོ གྷཊྚིཏོ གྷོརོ ཨཉྙེཧི གྷཊྚེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ གྷོརོ, ཨུགྒཏཔོ པཱཀཊཏཔོ ཛིནོ པཉྩ མཱརེ ཛིཏཝཱ ཨེཝཾགུཎསམྤནྣོ ¶ པཙྩེཀབུདྡྷོ མཡཱ གྷཊྚིཏོཏི ཨཏྠོ. པུརཱ སབྦེ ཝིནསྶཱམཱཏི ཏསྨིཾ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀཏཨནཱདརེན སབྦེ མཡཾ ཝིནསྶཱམ ཝིཝིདྷེནཱཀཱརེན ནསྶཱམ, བྷསྨཱ ཝིཡ བྷཝཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཁམཱཔེསྶཱམ ཏཾ མུནིནྟི ཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ མུནིཾ ཡཱཝ ན ཝིནསྶཱམ, ཏཱཝ ཁམཱཔེསྶཱམཱཏི སམྦནྡྷོ.

༥༦༢. ནོ ཙེ ཏཾ ནིཛ྄ཛྷཱཔེསྶཱམཱཏི ཨཏྟདནྟཾ དམིཏཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཨེཀགྒཙིཏྟཾ ཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ནོ ཙེ ནིཛ྄ཛྷཱཔེསྶཱམ ཁམཱཔེསྶཱམ. ཨོརེན སཏྟདིཝསཱ སཏྟདིཝསཏོ ཨོརབྷཱགེ སཏྟདིཝསེ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ སམྤུཎྞཾ རཊྛཾ མེ སབྦཾ ཝིདྷམིསྶཏི ཝིནསྶིསྶཏི.

༥༦༣. སུམེཁལོ ཀོསིཡོ ཙཱཏི ཨེཏེ སུམེཁལཱདཡོ ཙཏྟཱརོ རཱཛཱནོ ཨིསཡོ ཨཱསཱདཡིཏྭཱ གྷཊྚེཏྭཱ ཨནཱདརཾ ཀཏྭཱ སརཊྛཀཱ སཧ རཊྛཛནཔདཝཱསཱིཧི དུགྒཏཱ ཝིནཱསཾ གཏཱཏི ཨཏྠོ.

༥༦༤. ཡདཱ ¶ ཀུཔྤནྟི ཨིསཡོཏི ཡདཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ སཉྙཏཱ ཀཱཡསཉྙམཱདཱིཧི སཉྙཏཱ སནྟཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨུཏྟམཙཱརིནོ སེཊྛཙཱརིནོ ཨིསཡོ ཀུཔྤནྟི དོམནསྶཱ བྷཝནྟི, ཏདཱ སསཱགརཾ སཔབྦཏཾ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཝིནཱསེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༦༥. ཏིཡོཛནསཧསྶམྷཱིཏི ཏེསཾ ཨིསཱིནཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏེ ཁམཱཔེཏུཾ ཨཙྩཡཾ ཨཔརཱདྷཾ དེསནཏྠཱཡ པཀཱསནཏྠཱཡ ཏིཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎེ པདེསེ པུརིསེ སནྣིཔཱཏཡིནྟི སམྦནྡྷོ. སཡམྦྷུཾ ཨུཔསངྐམིནྟི སཡམྦྷུཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམིཾ སམཱིཔཾ ཨགམཱསིནྟི ཨཏྠོ.

༥༦༦. ཨལླཝཏྠཱཏི མཡཱ སདྡྷིཾ རཱསིབྷཱུཏཱ སབྦེ ཛནཱ ཨལླཝཏྠཱ ཨུདཀེན ཏིནྟཝཏྠཨུཏྟརཱསངྒཱ ཨལླསིརཱ ཏིནྟཀེསཱ པཉྫལཱིཀཏཱ མུདྡྷནི ཀཏཨཉྫལིཔུཊཱ བུདྡྷསྶ པཙྩེཀམུནིནོ ¶ པཱདེ པཱདསམཱིཔེ ནིཔཏིཏྭཱ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝུནྟི ‘‘ཁམསྶུ ཏྭཾ, མཧཱཝཱིརཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཝཙནཾ ཨབྲཝུཾ ཀཐེསུནྟི ཨཏྠོ.

༥༦༧. མཧཱཝཱིར ཝཱིརུཏྟམ བྷནྟེ པཙྩེཀབུདྡྷ, མཡཱ ཏུམྷེསུ ཨཉྙཱཎེན ཀཏཾ ཨཔརཱདྷཾ ཁམསྶུ ཏྭཾ ཝིནོདེཧི, མཱ མནསི ཀརོཧཱིཏི ཨཏྠོ ¶ . ཛནོ ཛནསམཱུཧོ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨབྷི ཝིསེསེན ཡཱཙཏི. པརིལཱ༹ཧཾ དོསམོཧེཧི ཀཏཙིཏྟདུཀྑཔརིལཱ༹ཧཾ ཨམྷཱཀཾ ཝིནོདེཧི ཏནུཾ ཀརོཧི, ནོ ཨམྷཱཀཾ རཊྛཾ སཀལརཊྛཛནཔདཝཱསིནོ མཱ ཝིནཱསཡ མཱ ཝིནཱསེཧཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༦༨. སདེཝམཱནུསཱ སབྦེཏི སབྦེ མཱནུསཱ སདེཝཱ སདཱནཝཱ པཧཱརཱདཱདཱིཧི ཨསུརེཧི སཧ སརཀྑསཱ ཨཡོམཡེན ཀཱུཊེན མཧཱམུགྒརེན སདཱ སབྦཀཱལཾ མེ སིརཾ མཡ྄ཧཾ མཏྠཀཾ བྷིནྡེཡྻུཾ པདཱལེཡྻུཾ.

༥༦༩. ཏཏོ པརཾ བུདྡྷཱནཾ ཁམིཏབྷཱཝཉྩ ཀོཔཱབྷཱཝཉྩ པཀཱསེནྟོ དཀེ ཨགྒི ན སཎྛཱཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨུདཀེ ཨགྒི ན སཎྛཱཏི ན པཏིཊྛཱཏི, ཡཐཱ བཱིཛཾ སེལེ སིལཱམཡེ པབྦཏེ ན ཝིརུཧཏི, ཡཐཱ ཨགདེ ཨོསདྷེ ཀིམི པཱཎཀོ ན སཎྛཱཏི. ཏཐཱ ཀོཔོ ཙིཏྟཔྤཀོཔོ དུམྨནཏཱ བུདྡྷེ པཊིཝིདྡྷསཙྩེ པཙྩེཀབུདྡྷེ ན ཛཱཡཏི ན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༧༠. པུནཔི བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ཡཐཱ ཙ བྷཱུམཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཙ བྷཱུམི པཐཝཱི ཨཙལཱ ནིཙྩལཱ, ཏཐཱ བུདྡྷོ ཨཙལོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ སཱགརོ མཧཱསམུདྡོ ཨཔྤམེཡྻོ པམེཏུཾ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ, ཏཐཱ བུདྡྷོ ཨཔྤམེཡྻོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཨཱཀཱསོ ཨཕུཊྛཱཀཱསོ ཨནནྟཀོ པརིཡོསཱནརཧིཏོ, ཨེཝཾ ཏཐཱ བུདྡྷོ ཨཀྑོབྷིཡོ ཁོབྷེཏུཾ ཨཱལོལེ༹ཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོཏི ཨཏྠོ.

༥༧༡. ཏཏོ པརཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཁམནཝཙནཾ དསྶེནྟོ སདཱ ¶ ཁནྟཱ མཧཱཝཱིརཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཧཱཝཱིརཱ ཨུཏྟམཝཱིརིཡཝནྟཱ བུདྡྷཱ ཏཔསྶིནོ པཱཔཱནཾ ཏཔནཏོ ‘‘ཏཔོ’’ཏི ལདྡྷནཱམེན ཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏཱ ཁནྟཱ ཙ ཁནྟིཡཱ ཙ སམྤནྣཱ ཁམིཏཱ ཙ པརེསཾ ཨཔརཱདྷཾ ཁམིཏཱ སཧིཏཱ སདཱ སབྦཀཱལཾ བྷཝནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཁནྟཱནཾ ཁམིཏཱནཉྩཱཏི ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཁནྟཱནཾ ཁནྟིཡཱ ཡུཏྟཱནཾ ཁམིཏཱནཾ པརཱཔརཱདྷཁམིཏཱནཾ སཧིཏཱནཉྩ གམནཾ ཚནྡཱདཱིཧི ཨགཏིགམནཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༧༢. ཨིཏི ¶ ¶ ཨིདཾ ཝཙནཾ ཝཏྭཱ སམྦུདྡྷོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ པརིལཱ༹ཧཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤནྣདཱཧཾ ཝིནོདཡཾ ཝིནོདཡནྟོ མཧཱཛནསྶ པུརཏོ སནྣིཔཏིཏསྶ སརཱཛཀསྶ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམྨུཁཏོ ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ནབྷཾ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒམི ཨུགྒཉྪཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༧༣. ཏེན ཀམྨེནཧཾ དྷཱིརཱཏི དྷཱིར དྷིཏིསམྤནྣ ཨཧཾ ཏེན ཀམྨེན པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀཏེན ཨནཱདརཀམྨེན ཨིམསྨིཾ པཙྪིམཏྟབྷཝེ ཧཱིནཏྟཾ ལཱམཀབྷཱཝཾ རཱཛཱུནཾ ཀཔྤཀཀམྨཀརཎཛཱཏིཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགཏོ སམྤཏྟོཏི ཨཏྠོ. སམཏིཀྐམྨ ཏཾ ཛཱཏིནྟི ཏཾ པརཱཡཏྟཛཱཏིཾ སཾ སུཊྛུ ཨཏིཀྐམྨ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. པཱཝིསིཾ ཨབྷཡཾ པུརནྟི བྷཡརཧིཏཾ ནིབྦཱནཔུརཾ ནིབྦཱནམཧཱནགརཾ པཱཝིསིཾ པཝིཊྛོ ཨཱསིནྟི ཨཏྠོ.

༥༧༤. ཏདཱཔི མཾ མཧཱཝཱིརཱཏི ཝཱིརུཏྟམ ཏདཱཔི ཏསྨིཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨཱསཱདནསམཡེ ཨཔི སཡམྦྷཱུ པཙྩེཀབུདྡྷོ པརིལཱ༹ཧཾ ཨཱསཱདནཧེཏུ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱཡཙིཏྟདརཐཾ ཝིནོདེསི དཱུརཱིཨཀཱསི. ཌཡ྄ཧམཱནཾ ཏཏོ ཨེཝ པཙྪཱནུཏཱཔེན ཀུཀྐུཙྩེན ཌཡ྄ཧམཱནཾ སནྟཔནྟཾ མཾ སུསཎྛིཏཾ དོསཾ དོསཏོ དསྶནེ སུཊྛུ སཎྛིཏཾ དིསྭཱ ཁམཱཔཡི ཏཾ ཨཔརཱདྷཾ ཨདྷིཝཱསེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༧༥. ཨཛྫཱཔི མཾ མཧཱཝཱིརཱཏི ཝཱིརུཏྟམ, ཨཛྫཱཔི ཏུཡ྄ཧཾ སམཱགམཀཱལེ ཨཔི, ཏིཧགྒཱིབྷི རཱགགྒིདོསགྒིམོཧགྒིསངྑཱཏེཧི ཝཱ ནིརཡགྒིཔེཏགྒིསཾསཱརགྒིསངྑཱཏེཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཨགྒཱིཧི ཌཡ྄ཧམཱནཾ དུཀྑམནུབྷཝནྟཾ མཾ བྷགཝཱ སཱིཏིབྷཱཝཾ དོམནསྶཝིནཱསེན སནྟཀཱཡཙིཏྟསངྑཱཏཾ སཱིཏིབྷཱཝཾ ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ ཨཔཱཔཡི སམྤཱཔེསི. ཏཡོ ཨགྒཱི ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཏེ ཏཡོ ཨགྒཱི ནིབྦཱཔེསི ཝཱུཔསམེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༧༦. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཧཱིནཱཔདཱནཾ བྷགཝཏོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཉྙེཔི ཏསྶ སཝནེ ནིཡོཛེཏྭཱ ཨོཝདནྟོ ‘‘ཡེསཾ སོཏཱཝདྷཱནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡེསཾ ཏུམྷཱཀཾ སོཏཱཝདྷཱནཾ སོཏསྶ ཨཝདྷཱནཾ ཋཔནཾ ཨཏྠི ཝིཛྫཏི, ཏེ ཏུམྷེ བྷཱསཏོ སཱསནྟསྶ མམ ཝཙནཾ ¶ སུཎཱཐ མནསི ཀརོཐ. ཨཏྠཾ ཏུམྷཾ པཝཀྑཱམཱིཏི ཡཐཱ ཡེན པཀཱརེན མམ མཡཱ དིཊྛཾ པདཾ ནིབྦཱནཾ, ཏཐཱ ཏེན པཀཱརེན ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ པརམཏྠཾ ཏུམྷཱཀཾ པཝཀྑཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༧༧. ཏཾ ¶ དསྶེནྟོ སཡམྦྷུཾ ཏཾ ཝིམཱནེཏྭཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཡམྦྷུཾ སཡམེཝ བྷཱུཏཾ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཾ སནྟཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཝིམཱནེཏྭཱ ཨནཱདརཾ ཀཏྭཱ ཏེན ཀམྨེན ¶ ཀཏེནཱཀུསལེན ཨཛྫ ཨིམསྨིཾ ཝཏྟམཱནཀཱལེ ཨཧཾ ནཱིཙཡོནིཡཾ པརཱཡཏྟཛཱཏིཡཾ ཀཔྤཀཛཱཏིཡཾ ཛཱཏོ ནིབྦཏྟོ ཨམྷི བྷཝཱམི.

༥༧༨. མཱ ཝོ ཁཎཾ ཝིརཱདྷེཐཱཏི བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎཾ ཝོ ཏུམྷེ མཱ ཝིརཱདྷེཐ གལི༹ཏཾ མཱ ཀརོཐ, ཧི སཙྩཾ ཁཎཱཏཱིཏཱ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎཾ ཨཏཱིཏཱ ཨཏིཀྐནྟཱ སཏྟཱ སོཙརེ སོཙནྟི, ‘‘མཡཾ ཨལཀྑིཀཱ དུམྨེདྷཱ བྷཝཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ སོཙནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སདཏྠེ ཨཏྟནོ ཨཏྠེ ཝུཌྜྷིཡཾ ཝཱཡམེཡྻཱཐ ཝཱིརིཡཾ ཀརོཐ. ཝོ ཏུམྷེཧི ཁཎོ བུདྡྷུཔྤཱདཀྑཎོ སམཡོ པཊིཔཱདིཏོ ནིཔྥཱདིཏོ པཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༥༧༩. ཏཏོ པརཾ སཾསཱརགཏཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨུཔམཱཨུཔམེཡྻཝསེན དསྶེནྟོ ཨེཀཙྩཱནཉྩ ཝམནནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨེཀཙྩཱནཾ ཀེསཉྩི པུགྒལཱནཾ ཝམནཾ ཨུདྡྷཾ ཨུགྒིརཎཾ ཨེཀཙྩཱནཾ ཝིརེཙནཾ ཨདྷོཔགྒྷརཎཾ ཨེཀེ ཨེཀཙྩཱནཾ ཧལཱཧལཾ ཝིསཾ མུཙྪཱཀརཎཝིསཾ, ཨེཀཙྩཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨོསདྷཾ རཀྑནུཔཱཡཾ བྷགཝཱ ཨེཝཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཀྑཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༨༠. ཝམནཾ པཊིཔནྣཱནནྟི པཊིཔནྣཱནཾ མགྒསམངྒཱིནཾ ཝམནཾ སཾསཱརཚཌྜནཾ སཾསཱརམོཙནཾ བྷགཝཱ ཨཀྑཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཕལཊྛཱནཾ ཕལེ ཋིཏཱནཾ ཝིརེཙནཾ སཾསཱརཔགྒྷརཎཾ ཨཀྑཱསི. ཕལལཱབྷཱིནཾ ཕལཾ ལབྷིཏྭཱ ཋིཏཱནཾ ནིབྦཱནཨོསདྷཾ ཨཀྑཱསི. གཝེསཱིནཾ མནུསྶདེཝནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ གཝེསཱིནཾ པརིཡེསནྟཱནཾ པུཉྙཁེཏྟབྷཱུཏཾ སངྒྷཾ ཨཀྑཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༨༡. སཱསནེན ཝིརུདྡྷཱནནྟི སཱསནསྶ པཊིཔཀྑཱནཾ ཧལཱཧལཾ ཀུཏཱུཧལཾ པཱཔཾ ཨཀུསལཾ ཨཀྑཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཡཐཱ ཨཱསཱིཝིསོཏི ཨསྶདྡྷཱནཾ ཀཏཔཱཔཱནཾ པུགྒལཱནཾ སཾསཱརེ དུཀྑཱཝཧནཏོ ཨཱསཱིཝིསསདིསཾ ཡཐཱ ཨཱསཱིཝིསོ དིཊྛམཏྟེན བྷསྨཀརཎཏོ དིཊྛཝིསོ སཔྤོ ཨཏྟནཱ དཊྛཾ ནརཾ ཛྷཱཔེཏི ཌཡ྄ཧཏི དུཀྑཱཔེཏི. ཏཾ ནརཾ ཏཾ ཨསྶདྡྷཾ ཀཏཔཱཔཾ ནརཾ ཧལཱཧལཝིསཾ ཨེཝཾ ཛྷཱཔེཏི ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཌཡ྄ཧཏི སོསེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༨༢. སཀིཾ ¶ པཱིཏཾ ཧལཱཧལནྟི ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ པཱིཏཾ སཀིཾ ཨེཀཝཱརཾ ¶ ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔརུནྡྷཏི ནཱསེཏི. སཱསནེན སཱསནམྷི ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཔརཱདྷཾ ཀཏྭཱ པུགྒལོ ཀཔྤཀོཊིམྷི ཀོཊིསངྑྱེ ཀཔྤེཔི ཌཡ྄ཧཏི ནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༨༣. ཨེཝཾ ཨསྶདྡྷཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཕལཝིཔཱཀཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ¶ ཁནྟིཡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡོ བུདྡྷོ ཝམནཱདཱིནི ཨཀྑཱསི, སོ བུདྡྷོ ཁནྟིཡཱ ཁམནེན ཙ ཨཝིཧིཾསཱཡ སཏྟཱནཾ ཨཝིཧིཾསནེན ཙ མེཏྟཙིཏྟཝཏཱཡ ཙ མེཏྟཙིཏྟཝནྟབྷཱཝེན ཙ སདེཝཀཾ སཧ དེཝེཧི ཝཏྟམཱནཾ ལོཀཾ ཏཱརེཏི ཨཏིཀྐམཱཔེཏི ནིབྦཱཔེཏི, ཏསྨཱ ཀཱརཎཱ བུདྡྷཱ ཝོ ཏུམྷེཧི ཨཝིརཱདྷིཡཱ ཝིརུཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻཱ, བུདྡྷསཱསནེ པཊིཔཛྫེཡྻཱཐཱཏི ཨཏྠོ.

༥༨༤. ལཱབྷེ ཙ ཨལཱབྷེ ཙ ན སཛྫནྟི ན བྷཛནྟི ན ལགྒནྟི. སམྨཱནནེ ཨཱདརཀརཎེ ཙ ཝིམཱནནེ ཨནཱདརཀརཎེ ཙ ཨཙལཱ པཐཝཱིསདིསཱ བུདྡྷཱ བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ཀཱརཎཱ ཏེ བུདྡྷཱ ཏུམྷེཧི ན ཝིརོདྷིཡཱ ན ཝིརོདྷེཏབྦཱ ཝིརུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༥༨༥. བུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷཏྟཏཾ དསྶེནྟོ དེཝདཏྟེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝདྷཀཱཝདྷཀེསུ སབྦེསུ སཏྟེསུ སམཀོ སམམཱནསོ མུནི བུདྡྷམུནཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༨༦. ཨེཏེསཾ པཊིགྷོ ནཏྠཱིཏི ཨེཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ པཊིགྷོ ཙཎྜིཀྐཾ དོསཙིཏྟཏཾ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. རཱགོམེསཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨིམེསཾ བུདྡྷཱནཾ རཱགོཔི རཛྫནཾ ཨལླཱིཡནཾ ན ཝིཛྫཏི, ན ཨུཔལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཀཱརཎཱ, ཝདྷཀསྶ ཙ ཨོརསསྶ ཙཱཏི སབྦེསཾ སམཀོ སམཙིཏྟོ བུདྡྷོ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༨༧. པུནཔི བུདྡྷཱནཾཡེཝ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ པནྠེ དིསྭཱན ཀཱསཱཝནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཱིལ༹ྷམཀྑིཏཾ གཱུཐསམྨིསྶཾ ཀཱསཱཝཾ ཀསཱཝེན རཛིཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨིསིདྡྷཛཾ ཨརིཡཱནཾ དྷཛཾ པརིཀྑཱརཾ, པནྠེ མགྒེ ཚཌྜིཏཾ དིསྭཱན པསྶིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ དསངྒུལིསམོདྷཱནཾ ཨཉྫལིཔུཊཾ སིརསི ཀཏྭཱ ¶ སིརསཱ སིརེན ཝནྡིཏབྦཾ ཨིསིདྡྷཛཾ ཨརཧཏྟདྡྷཛཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀདཱིཔཀཾ ཙཱིཝརཾ ནམསྶིཏབྦཾ མཱནེཏབྦཾ པཱུཛེཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

༥༨༨. ཨབྦྷཏཱིཏཱཏི ཨབྷི ཨཏྠངྒཏཱ ནིབྦུཏཱ. ཡེ ཙ བུདྡྷཱ ཝཏྟམཱནཱ ཨིདཱནི ཛཱཏཱ ཙ ཡེ བུདྡྷཱ ཨནཱགཏཱ ཨཛཱཏཱ ཨབྷཱུཏཱ ཨནིབྦཏྟཱ ཨཔཱཏུབྷཱུཏཱ ཙ ཡེ བུདྡྷཱ. དྷཛེནཱནེན སུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨནེན ཨིསིདྡྷཛེན ཙཱིཝརེན ཨེཏེ བུདྡྷཱ སུཛ྄ཛྷནྟི ཝིསུདྡྷཱ བྷཝནྟི སོབྷནྟི. ཏསྨཱ ཏེན ཀཱརཎེན ཨེཏེ བུདྡྷཱ ནམསྶིཡཱ ནམསྶིཏབྦཱ ཝནྡིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཏཾ ནམསྶིཡ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨེཏཾ ཨིསིདྡྷཛཾ ནམསྶིཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

༥༨༩. ཏཏོ ¶ པརཾ ཨཏྟནོ གུཎཾ དསྶེནྟོ སཏྠུཀཔྤནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཏྠུཀཔྤཾ བུདྡྷསདིསཾ ¶ སུཝིནཡཾ སུནྡརཝིནཡཾ སུནྡརཱཀཱརེན དྭཱརཏྟཡདམནཾ ཧདཡེན ཙིཏྟེན ཨཧཾ དྷཱརེམི སཝནདྷཱརཎཱདིནཱ པཙྩཝེཀྑཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིནཡཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ནམསྶམཱནོ ཝནྡམཱནོ ཝིནཡེ ཨཱདརཾ ཀུརུམཱནོ ཝིཧརིསྶཱམི སབྦདཱ སབྦསྨིཾ ཀཱལེ ཝཱསཾ ཀཔྤེམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༩༠. ཝིནཡོ ཨཱསཡོ མཡ྄ཧནྟི ཝིནཡཔིཊཀཾ མཡ྄ཧཾ ཨོཀཱསབྷཱུཏཾ སཝནདྷཱརཎམནསིཀརཎཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཔཝཏྟནཝསེན ཨོཀཱསབྷཱུཏཾ གེཧབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ. ཝིནཡོ ཋཱནཙངྐམནྟི ཝིནཡོ མཡ྄ཧཾ སཝནཱདིཀིཙྩཀརཎེན ཋིཏཊྛཱནཉྩ ཙངྐམནཊྛཱནཉྩ. ཀཔྤེམི ཝིནཡེ ཝཱསནྟི ཝིནཡཔིཊཀེ ཝིནཡཏནྟིཡཱ སཝནདྷཱརཎཔཝཏྟནཝསེན ཝཱསཾ སཡནཾ ཀཔྤེམི ཀརོམི. ཝིནཡོ མམ གོཙརོཏི ཝིནཡཔིཊཀཾ མཡ྄ཧཾ གོཙརོ ཨཱཧཱརོ བྷོཛནཾ ནིཙྩཾ དྷཱརཎམནསིཀརཎཝསེནཱཏི ཨཏྠོ.

༥༩༡. ཝིནཡེ པཱརམིཔྤཏྟོཏི སཀལེ ཝིནཡཔིཊཀེ པཱརམིཾ པརིཡོསཱནཾ པཏྟོ. སམཐེ ཙཱཔི ཀོཝིདོཏི པཱརཱཛིཀཱདིསཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ སམཐེ ཝཱུཔསམེ ཙ ཝུཊྛཱནེ ཙ ཀོཝིདོ ཚེཀོ, ཨདྷིཀརཎསམཐེ ཝཱ –

‘‘ཝིཝཱདཾ ཨནུཝཱདཉྩ, ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ ཏཐཱ;

ཀིཙྩཱདྷིཀརཎཉྩེཝ, ཙཏུརཱདྷིཀརཎཱ མཏཱ’’ཏི. –

ཝུཏྟཱདྷིཀརཎེསུ ཙ –

‘‘སམྨུཁཱ ¶ སཏིཝིནཡོ, ཨམཱུལ༹ྷཔཊིཉྙཱཀརཎཾ;

ཡེབྷུཡྻ ཏསྶཔཱཔིཡྻ, ཏིཎཝཏྠཱརཀོ ཏཐཱ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེསུ ཙ སཏྟསུ ཨདྷིཀརཎསམཐེསུ ཨཏིཀོཝིདོ ཚེཀོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱལི ཏཾ མཧཱཝཱིརཱཏི བྷནྟེ མཧཱཝཱིར, ཙཏཱུསུ ཨསངྑྱེཡྻེསུ ཀཔྤསཏསཧསྶེསུ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདྷིགམཱཡ ཝཱིརིཡཝནྟ སཏྠུནོ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨནུསཱསཀསྶ ཏཾ ཏཝ པཱདེ པཱདཡུགེ ཨུཔཱལི བྷིཀྑུ ཝནྡཏི པཎཱམཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༩༢. སོ ཨཧཾ པབྦཛིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ ནམསྶམཱནོ པཎཱམཾ ཀུརུམཱནོ དྷམྨསྶ ཙ ཏེན བྷགཝཏཱ དེསིཏསྶ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ སུདྷམྨཏཾ སུནྡརདྷམྨབྷཱཝཾ ཛཱནིཏྭཱ དྷམྨཉྩ ནམསྶམཱནོ གཱམཏོ གཱམཾ པུརཏོ པུནཾ ནགརཏོ ནགརཾ ཝིཙརིསྶཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༩༣. ཀིལེསཱ ¶ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧནྟི མཡཱ པཊིཝིདྡྷཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟསནྟཱནགཏཱ སབྦེ དིཡཌྜྷསཧསྶསངྑཱ ཀིལེསཱ ¶ ཛྷཱཔིཏཱ སོསིཏཱ ཝིསོསིཏཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཡོ སབྦེ ནཝ བྷཝཱ མཡཱ སམཱུཧཏཱ སཾ སུཊྛུ ཨཱུཧཏཱ ཁེཔིཏཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. སབྦཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱཏི ཀཱམཱསཝོ, བྷཝཱསཝོ, དིཊྛཱསཝོ, ཨཝིཛྫཱསཝོཏི སབྦེ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ པརིསམནྟཏོ ཁཡཾ པཱཔིཏཱ. ཨིདཱནི ཨིམསྨིཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟཀཱལེ པུནབྦྷཝོ པུནུཔྤཏྟིསངྑཱཏོ བྷཝོ བྷཝནཾ ཛཱཏི ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༩༤. ཨུཏྟརི སོམནསྶཝསེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ སྭཱགཏནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བུདྡྷསེཊྛསྶ ཨུཏྟམབུདྡྷསྶ སནྟིཀེ སམཱིཔེ ཨེཀནགརེ ཝཱ མམ ཨཱགམནཾ སྭཱགཏཾ སུཊྛུ ཨཱགམནཾ སུནྡརཱགམནཾ ཝཏ ཨེཀནྟེན ཨཱསི ཨཧོསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསདིབྦཙཀྑུཨཱསཝཀྑཡཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ སམྤཏྟཱ, པཙྩཀྑཾ ཀཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནནྟི བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ ཨནུསིཊྛི སཱསནཾ ཀཏཾ ནིཔྥཱདིཏཾ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཱདྷིགམེན སམྤཱདིཏནྟི ཨཏྠོ.

༥༩༥. པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོཏི ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱདཡོ ཙཏསྶོ པཉྙཱཡོ སཙྪིཀཏཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏཱ. ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེཏི ཙཏྟཱརི ¶ མགྒཉཱཎཱནི ཙཏྟཱརི ཕལཉཱཎཱནཱིཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ སཾསཱརཏོ མུཙྩནཱུཔཱཡཱ སཙྪིཀཏཱཏི སམྦནྡྷོ. ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱཏི –

‘‘ཨིདྡྷིཝིདྷཾ དིབྦསོཏཾ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཀཾ;

པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཉྩ, དིབྦཙཀྑཱསཝཀྑཡ’’ནྟི. –

ཨིམཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏཱ. ཨིམེསཾ ཉཱཎཱནཾ སཙྪིཀརཎེན བུདྡྷསྶ སཱསནཾ ཀཏནྟི ཨཏྠོ.

ཨིཏྠནྟི ཨིམིནཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན. སུདནྟི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཐེརོཏི ཐིརསཱིལཱདིགུཎཡུཏྟོ སཱཝཀོ ཨིམཱ པུབྦཙརིཏཱཔདཱནདཱིཔིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཏྠ ཀཐཡིཏྠཱཏི ཨཏྠོ.

ཨུཔཱལིཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༧. ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷནྟིཨཱདིཀཾ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡཾ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཏྟནོ སཱསནེ པཋམཾ ¶ པཊིཝིདྡྷདྷམྨརཏྟཉྙཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔིསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ བྱཱཀཱསི. སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཙེཏིཡེ པཏིཊྛཱཔིཡམཱནེ ཨནྟོཙེཏིཡེ རཏནགྷརཾ ཀཱརཱཔེསི, ཙེཏིཡཾ པརིཝཱརེཏྭཱ སཧསྶརཏནགྒྷིཀཱནི ཙ ཀཱརེསི.

སོ ཨེཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱཀཱལོ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཀརཱིསམཏྟེ ཁེཏྟེ སཱལིགབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ གཧིཏསཱལིཏཎྜུལེཧི ཨསམྦྷིནྣཁཱིརཔཱཡཱསཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ མདྷུསཔྤིསཀྐརཱདཡོ པཀྑིཔིཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ཨདཱསི. སཱལིགབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ ¶ པུན པཱུརཏི. པུཐུཀཀཱལེ པུཐུཀགྒཾ ནཱམ ཨདཱསི. ལཱཡནེ ལཱཡནགྒཾ, ཝེཎིཀརཎེ ཝེཎགྒཾ, ཀལཱཔཱདིཀརཎེ ཀལཱཔགྒཾ, ཁལགྒཾ, བྷཎྜགྒཾ, མིནགྒཾ ཀོཊྛགྒནྟི ཨེཝཾ ཨེཀསསྶེ ནཝ ཝཱརེ ཨགྒདཱནཾ ཨདཱསི, ཏམྤི སསྶཾ ཨཏིརེཀཏརཾ སམྤནྣཾ ཨཧོསི.

ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཀཔིལཝཏྠུནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ དོཎཝཏྠུནཱམཀེ བྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཀོཎྜཉྙོཏི གོཏྟཏོ ཨཱགཏཾ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ལཀྑཎམནྟེསུ ཙ པཱརཾ ཨགམཱསི. ཏེན སམཡེན ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཔུརཏོ ཙཝིཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཔུརེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཨཊྛུཏྟརསཏེསུ བྲཱཧྨཎེསུ ཨུཔནཱིཏེསུ ཡེ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཱ ལཀྑཎཔརིགྒཧཎཏྠཾ མཧཱཏལཾ ཨུཔནཱིཏཱ. སོ ཏེསུ སབྦནཝཀོ ཧུཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ ལཀྑཎནིཔྥཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཀཾསེན ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཨབྷིནིཀྑམནཾ ཨུདིཀྑནྟོ ཝིཙརཏི.

བོདྷིསཏྟོཔི ¶ ཁོ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷམཱནོ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ གནྟྭཱ ཨེཀཱུནཏིཾསཏིམེ ཝསྶེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམནྟོ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ པདྷཱནཾ པདཧི. ཏདཱ ཀོཎྜཉྙོ མཱཎཝོ མཧཱསཏྟསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀབྲཱཧྨཎཱནཾ པུཏྟེཧི ཝཔྤམཱཎཝཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟཔཉྩམོ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཚབྦསྶཱནི ཏཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔརིབྷོགེན ནིབྦིནྣོ ཨཔཀྐམིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ ཨགམཱསི. ཨཐ ཁོ བོདྷིསཏྟོ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔརིབྷོགེན ལདྡྷཀཱཡབལོ ཝེསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཎྜེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམཱཡཾ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནསུཏྟནྟཾ (མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) ཀཐེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཎྜཉྙཏྠེརོ ¶ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ པཉྩམིཡཾ པཀྑསྶ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༢༠ ཨཱདཡོ; སཾ. ནི. ༣.༥༩) ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི.

༥༩༦. ཨེཝཾ སོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ ལོཀུཏྟརསུཁཾ ཨདྷིགཏོམྷཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ པཙྩཀྑཏོ ཉཏྭཱ སོམནསྶཝསེན པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ ཨུདཱནཝསེན དསྶེནྟོ པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ལོཀཛེཊྛཾ ཝིནཱཡཀནྟི སཀལསྶ སཏྟལོཀསྶ ཛེཊྛཾ པདྷཱནནྟི ཨཏྠོ. ཝིསེསེན ཝེནེཡྻསཏྟེ སཾསཱརསཱགརསྶ པརཏཱིརཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ ནེཏི སམྤཱཔེཏཱིཏི ཝིནཱཡཀོ, ཏཾ ཝིནཱཡཀཾ. བུདྡྷབྷཱུམིམནུཔྤཏྟནྟི བུདྡྷསྶ བྷཱུམི པཏིཊྛཱནཊྛཱནནྟི བུདྡྷབྷཱུམི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཏཾ ཨནུཔྤཏྟོ པཊིཝིདྡྷོཏི བུདྡྷབྷཱུམིམནུཔྤཏྟོ, ཏཾ བུདྡྷབྷཱུམིམནུཔྤཏྟཾ, སབྦཉྙུཏཔྤཏྟཾ བུདྡྷབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ. པཋམཾ ཨདྡསཾ ཨཧནྟི པཋམཾ ཝེསཱཁཔུཎྞམིཡཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡེ བུདྡྷབྷཱུཏཾ པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷཾ ཨཧཾ ཨདྡཀྑིནྟི ཨཏྠོ.

༥༩༧. ཡཱཝཏཱ བོདྷིཡཱ མཱུལེཏི ཡཏྟཀཱ བོདྷིརུཀྑསམཱིཔེ ཡཀྑཱ སམཱགཏཱ རཱསིབྷཱུཏཱ སམྦུདྡྷཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ ཏཾ བུདྡྷཾ པཉྫལཱིཀཏཱ དསངྒུལིསམོདྷཱནཾ ཨཉྫལིཔུཊཾ སིརསི ཋཔེཏྭཱ ཝནྡནྟི ནམསྶནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༥༩༨. སབྦེ དེཝཱ ཏུཊྛམནཱཏི བུདྡྷབྷཱུཏཊྛཱནཾ ཨཱགཏཱ ཏེ སབྦེ དེཝཱ ཏུཊྛཙིཏྟཱ ཨཱཀཱསེ སཉྩརནྟཱིཏི ¶ སམྦནྡྷོ. ཨནྡྷཀཱརཏམོནུདོཏི ཨཏིཝིཡ ཨནྡྷཀཱརཾ མོཧཾ ནུདོ ཁེཔནོ ཨཡཾ བུདྡྷོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༥༩༩. ཏེསཾ ཧཱསཔརེཏཱནནྟི ཧཱསེཧི པཱིཏིསོམནསྶེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ མཧཱནཱདོ མཧཱགྷོསོ ཨཝཏྟཐ པཝཏྟཏི, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ ¶ ཀིལེསེ སཾཀིལེསེ དྷམྨེ ཛྷཱཔཡིསྶཱམཱཏི སམྦནྡྷོ.

༦༠༠. དེཝཱནཾ གིརམཉྙཱཡཱཏི ཝཱཙཱཡ ཐུཏིཝཙནེན སཧ ཨུདཱིརིཏཾ དེཝཱནཾ སདྡཾ ཛཱནིཏྭཱ ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན སོམནསྶསཧགཏེན ཙིཏྟེན ཨཱདིབྷིཀྑཾ པཋམཾ ཨཱཧཱརཾ བུདྡྷབྷཱུཏསྶ ཨཧཾ ཨདཱསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༦༠༢. སཏྟཱཧཾ ¶ ཨབྷིནིཀྑམྨཱཏི མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ པདྷཱནཾ ཀཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསངྑཱཏཾ བོདྷིཾ ཨཛ྄ཛྷགམཾ ཨདྷིགཉྪིཾ ཨཧནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཾ མེ པཋམཾ བྷཏྟནྟི ཨིདཾ བྷཏྟཾ སརཱིརཡཱཔནཾ བྲཧྨཙཱརིསྶ ཨུཏྟམཙཱརིསྶ མེ མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ དེཝཔུཏྟེན པཋམཾ དིནྣཾ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༠༣. ཏུསིཏཱ ཧི ཨིདྷཱགནྟྭཱཏི ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཨིདྷ མནུསྶལོཀེ ཨཱགནྟྭཱ ཡོ དེཝཔུཏྟོ མེ མམ བྷིཀྑཾ ཨུཔཱནཡི ཨདཱསི, ཏཾ དེཝཔུཏྟཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི ཀཐེསྶཱམི པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམི. བྷཱསཏོ བྷཱསནྟསྶ མམ ཝཙནཾ སུཎཱཐཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨིཏོ པརཾ ཨནུཏྟཱནཔདམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

༦༠༧. ཏིདསཱཏི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཱ. ཨགཱརཱཏི ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣབྲཱཧྨཎགེཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཚ སཾཝཙྪརཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟེན བོདྷིསཏྟེན སཧ ཝསིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༠༨. ཏཏོ སཏྟམཀེ ཝསྶེཏི ཏཏོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཏྟམེ སཾཝཙྪརེ. བུདྡྷོ སཙྩཾ ཀཐེསྶཏཱིཏི ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀཏྭཱ སཏྟམསཾཝཙྪརེ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནསུཏྟནྟདེསནཱཡ དུཀྑསམུདཡནིརོདྷམགྒསཙྩསངྑཱཏཾ ཙཏུསཙྩཾ ཀཐེསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ ནཱམེནཱཏི ནཱམེན གོཏྟནཱམཝསེན ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ. པཋམཾ སཙྪིཀཱཧིཏཱིཏི པཉྩཝགྒིཡཱནམནྟརེ པཋམཾ ཨཱདིཏོ ཨེཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎཾ སཙྪིཀཱཧིཏི པཙྩཀྑཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༠༩. ནིཀྑནྟེནཱནུཔབྦཛིནྟི ¶ ནིཀྑནྟེན བོདྷིསཏྟེན སཧ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔབྦཛིནྟི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཨནུཔབྦཛིཏྭཱ མཡཱ པདྷཱནཾ ཝཱིརིཡཾ སུཀཏཾ སུཊྛུ ཀཏཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཀིལེསེ ཛྷཱཔནཏྠཱཡཱཏི ཀིལེསེ སོསནཏྠཱཡ ཝིདྡྷཾསནཏྠཱཡ ཨནགཱརིཡཾ ཨགཱརསྶ ཨཧིཏཾ ཀསིཝཎིཛྫཱདིཀམྨཝིརཧིཏཾ སཱསནཾ པབྦཛིཾ པཊིཔཛྫིནྟི ཨཏྠོ.

༦༡༠. ཨབྷིགནྟྭཱན ¶ ¶ སབྦཉྙཱུཏི སབྦཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ སངྑཱརཝིཀཱརལཀྑཎནིབྦཱནཔཉྙཏྟིསངྑཱཏཾ ཉེཡྻཾ ཝཱ ཛཱནནྟོ དེཝེཧི སཧ ཝཏྟམཱནེ སཏྟ ལོཀེ བུདྡྷོ མིགཱརཉྙཾ མིགདཱཡ ཝིཧཱརཾ ཨབྷིགནྟྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མེ མཡཱ སཙྪིཀཏེན ཨིམིནཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎེན ཨམཏབྷེརིཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནབྷེརིཾ ཨཧརི པཧརི དསྶེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༡༡. སོ དཱནཱིཏི སོ ཨཧཾ པཋམཾ སོཏཱཔནྣོ ཨིདཱནི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན ཨམཏཾ སནྟཾ ཝཱུཔསནྟསབྷཱཝཾ པདཾ པཛྫིཏབྦཾ པཱཔུཎིཏབྦཾ, ཨནུཏྟརཾ ཨུཏྟརཝིརཧིཏཾ ནིབྦཱནཾ པཏྟོ ཨདྷིགཏོཏི ཨཏྠོ. སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡཱཏི ཀཱམཱསཝཱདཡོ སབྦེ ཨཱསཝེ པརིཉྙཱཡ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པཛཧིཏྭཱ ཨནཱསཝོ ནིཀྐིལེསོ ཝིཧརཱམི ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝཱསཾ ཀཔྤེམི. པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོཏྱཱདཡོ གཱཐཱཡོ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ.

ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ པཋམཾ པཊིཝིདྡྷདྷམྨབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ རཏྟཉྙཱུནཾ ཡདིདཾ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. སོ དྭཱིཧི ཨགྒསཱཝཀེཧི ཨཏྟནི ཀརིཡམཱནཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ, གཱམནྟསེནཱསནེ ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརཉྩ པརིཧརིཏུཀཱམོ, ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཡཱ ཝིཧརིཏུཀཱམོ ཙ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ པཊིསནྠཱརཀརཎམྤི པཔཉྩཾ མཉྙམཱནོ སཏྠཱརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཚདྡནྟེཧི ནཱགེཧི ཨུཔཊྛིཡམཱནོ ཚདྡནྟདཧཏཱིརེ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝསནྟཾ ཐེརཾ ཨེཀདིཝསཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏོ ཨེཝམཱཧ ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ ཏསྶ ཙཏུསཙྩགབྦྷཾ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ ནཱནཱནཡཝིཙིཏྟཾ ཨམཏོགདྷཾ བུདྡྷལཱིལཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ སཀྐོ ཨཏྟནོ པསཱདཾ པཝེདེནྟོ –

‘‘ཨེས ¶ བྷིཡྻོ པསཱིདཱམི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ མཧཱརསཾ;

ཝིརཱགོ དེསིཏོ དྷམྨོ, ཨནུཔཱདཱཡ སབྦསོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༦༧༣) –

ཐུཏིཾ ¶ ཨཀཱསི. ཐེརོ ཚདྡནྟདཧཏཱིརེ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ ཨུཔཀཊྛེ པརིནིབྦཱནེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིནིབྦཱནཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ ཏཏྠེཝ གནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི.

ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༨. པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

པདུམུཏྟརོ ¶ ནཱམ ཛིནོཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱིཧཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ གུཧཱཡཾ ཝིཧཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུགྒཧཾ ཀཱཏུཾ གོཙརཱཡ པཀྐནྟཀཱལེ ཏསྶ སཡནགུཧཾ པཝིསིཏྭཱ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. སཱིཧོ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ ནིཝཏྟོ གུཧདྭཱརེ ཋཏྭཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཛལཛཐལཛཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེནྟོ བྷགཝཏོ ཨཱརཀྑཎཏྠཱཡ ཨཉྙེ ཝཱལ༹མིགེ ཨཔནེཏུཾ ཏཱིསུ ཝེལཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ བུདྡྷགཏཱཡ སཏིཡཱ ཨཊྛཱསི. ཡཐཱ པཋམདིཝསེ, ཨེཝཾ སཏྟཱཧཾ པཱུཛེསི. བྷགཝཱ ‘‘སཏྟཱཧཙྩཡེན ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཝཊྚིསྶཏི ཨིམསྶ ཨེཏྟཀོ ཨུཔནིསྶཡོ’’ཏི ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡིཏྭཱ ཝིཧཱརམེཝ གཏོ.

སཱིཧོ བུདྡྷཝིཡོགདུཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ནགརཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པསནྣོ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀོསམྦིཡཾ རཉྙོ ཨུདེནསྶ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. བྷཱརདྭཱཛོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེནྟོ མཧགྒྷསབྷཱཝེན ཨནནུརཱུཔཱཙཱརཏྟཱ ¶ ཏེཧི པརིཙྩཏྟོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ལཱབྷསཀྐཱརཾ དིསྭཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི. སཏྠཱརཱ ཨུཔཱཡེན མཏྟཉྙུཏཱཡ པཏིཊྛཱཔེནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ¶ ‘‘ཡཾ སཱཝཀེཧི པཏྟབྦཾ, ཏཾ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟ’’ནྟི, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ ‘‘ཡསྶ མགྒེ ཝཱ ཕལེ ཝཱ ཀངྑཱ ཨཏྠི, སོ མཾ པུཙྪཏཱུ’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏེན ཏཾ བྷགཝཱ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིཧནཱདིཀཱནཾ ཡདིདཾ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༥) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི.

༦༡༣. ཨེཝཾ ཨེཏདགྒཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ པུབྦེ ཀཏཔུཉྙསམྦྷཱརཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཝསེན ཨཏྟནོ པུཉྙཀམྨཱཔདཱནཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ པདུམུཏྟརོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཝ. པུརཏོ ཧིམཝནྟསྶཱཏི ཧིམཱལཡཔབྦཏཏོ པུབྦདིསཱབྷཱགེཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟཀཱུཊེ ¶ ཝསཱི ཏདཱཏི ཡདཱ ཨཧཾ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔབྦཏསམཱིཔེ ཝསཱམི, ཏདཱ པདུམུཏྟརོ ནཱམ སཏྠཱ ཨནེཀེཧི ཙ ཨོསདྷེཧི, ཨནེཀེཧི ཙ རཏནེཧི ཙིཏྟཝིཙིཏྟཏཱཡ ཙིཏྟཀཱུཊེ ཙིཏྟཔབྦཏསིཁརེ ཝསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༡༤. ཨབྷཱིཏརཱུཔོ ཏཏྠཱསིནྟི ཨབྷཱིཏསབྷཱཝོ ནིབྦྷཡསབྷཱཝོ མིགརཱཛཱ ཏཏྠ ཨཱསིཾ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. ཙཏུཀྐམོཏི ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཀམོ གནྟུཾ སམཏྠོ. ཡསྶ སདྡཾ སུཎིཏྭཱནཱཏི ཡསྶ མིགརཉྙོ སཱིཧནཱདཾ སུཏྭཱ བཧུཛྫནཱ བཧུསཏྟཱ ཝིཀྑམྦྷནྟི ཝིསེསེན ཁམྦྷནྟི བྷཱཡནྟི.

༦༡༥. སུཕུལླཾ པདུམཾ གཡ྄ཧཱཏི བྷགཝཏི པསཱདེན སུཔུཔྥིཏཔདུམཔུཔྥཾ ཌཾསིཏྭཱ. ནརཱསབྷཾ ནརཱནཾ ཨཱསབྷཾ ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ སམྦུདྡྷཾ ཨུཔགཙྪིཾ, སམཱིཔཾ ཨགམིནྟི ཨཏྠོ. ཝུཊྛིཏསྶ སམཱདྷིམྷཱཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏསྶ བུདྡྷསྶ ཏཾ པུཔྥཾ ཨབྷིརོཔཡིཾ པཱུཛེསིནྟི ཨཏྠོ.

༦༡༦. ཙཏུདྡིསཾ ནམསྶིཏྭཱཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ནམསྶིཏྭཱ སཀཾ ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཨཱདརེན པཏིཊྛཔེཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ཨནདིཾ གྷོསེསིནྟི ཨཏྠོ.

༦༡༧. ཏཏོ ¶ བུདྡྷེན དིནྣབྱཱཀརཎཾ པཀཱསེནྟོ པདུམུཏྟརོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༦༡༨. ཝདཏཾ སེཊྛོཏི ‘‘མཡཾ བུདྡྷཱ, མཡཾ བུདྡྷཱ’’ཏི ཝདནྟཱནཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སེཊྛོ ཨུཏྟམོ བུདྡྷོ ཨཱགཏོཏི སམྦནྡྷོ. ཏསྶ ཨཱགཏསྶ བྷགཝཏོ ཏཾ དྷམྨཾ སོསྶཱམ སུཎིསྶཱམཱཏི ཨཏྠོ.

༦༡༩. ཏེསཾ ¶ ཧཱསཔརེཏཱནནྟི ཧཱསེཧི སོམནསྶེཧི པརེཏཱནཾ ཨབྷིབྷཱུཏཱནཾ སམནྣཱགཏཱནཾ ཏེསཾ དེཝམནུསྶཱནཾ. ལོཀནཱཡཀོཏི ལོཀསྶ ནཱཡཀོ སགྒམོཀྑསམྤཱཔཀོ མམ སདྡཾ མཡ྄ཧཾ སཱིཧནཱདཾ པཀིཏྟེསི པཀཱསེསི ཀཐེསི, དཱིགྷདསྶཱི ཨནཱགཏཀཱལདསྶཱི མཧཱམུནི མུནཱིནམནྟརེ མཧནྟོ མུནི. སེསགཱཐཱ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༦༢༢. ནཱམེན པདུམོ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟཱི ཧུཏྭཱ ཙཏུསཊྛིཡཱ ཛཱཏིཡཱ ཨིསྶརིཡཾ ཨིསྶརབྷཱཝཾ རཛྫཾ ཀཱརཡིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༢༣. ཀཔྤསཏསཧསྶམྷཱིཏི སཱམྱཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ, ཀཔྤསཏསཧསྶཱནཾ པརིཡོསཱནེཏི ཨཏྠོ.

༦༢༤. པཀཱསིཏེ པཱཝཙནེཏི ཏེན གོཏམེན བྷགཝཏཱ པིཊཀཏྟཡེ པཀཱསིཏེ དེསིཏེཏི ཨཏྠོ. བྲཧྨབནྡྷུ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཏདཱ གོཏམསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཡཾ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྲཧྨཉྙཱ ཨབྷིནིཀྑམྨཱཏི བྲཱཧྨཎཀུལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༢༥. པདྷཱནཔཧིཏཏྟོཏི ཝཱིརིཡཀརཎཏྠཾ པེསིཏཙིཏྟོ. ཨུཔདྷིསངྑཱཏཱནཾ ¶ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན ནིརུཔདྷི. ཀིལེསདརཐཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨུཔསནྟོ. སབྦཱསཝེ སཀལཱསཝེ པརིཉྙཱཡ པཧཱཡ ཨནཱསཝོ ནིཀྐིལེསོ ནིབྦཱཡིསྶཏི ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེན ནིབྦུཏོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༢༦. ཝིཛནེ པནྟསེཡྻམྷཱིཏི ཛནསམྦཱདྷརཧིཏེ དཱུརཱརཉྙསེནཱསནེཏི ཨཏྠོ. ཝཱལ༹མིགསམཱཀུལེཏི ཀཱལ༹སཱིཧཱདཱིཧི ཙཎྜམིགསངྒེཧི ཨཱཀུལེ སཾཀིཎྞེཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟཏྠམེཝཱཏི.

པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༩. ཁདིརཝནིཡཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

གངྒཱ ¶ ¶ བྷཱགཱིརཐཱི ནཱམཱཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ ཁདིརཝནིཡཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཏིཏྠནཱཝིཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཧཱགངྒཱཡ པཡཱགཏིཏྠེ ཏིཏྠནཱཝཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སསཱཝཀསངྒྷཾ བྷགཝནྟཾ གངྒཱཏཱིརཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ ཡོཛེཏྭཱ མཧནྟེན པཱུཛཱསཀྐཱརེན པརཏཱིརཾ པཱཔེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ སཏྠཱརཱ ཨཱརཉྙཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ ཨཝཉྫྷབྷཱཝཾ བྱཱཀཱསི.

སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨུབྷཡསམྤཏྟིཡོ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ནཱལཀགཱམེ རཱུཔསཱརིཡཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི. ཏཾ ཝཡཔྤཏྟཾ མཱཏཱཔིཏརོ གྷརབནྡྷནེན བནྡྷིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཏསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. སོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཨཡྻོ ཨུཔཏིསྶོ ཨིམཾ ཝིབྷཝཾ ཚཌྜེཏྭཱ པབྦཛིཏོ, ཏེན ཝནྟཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཀཐཱཧཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཛཱཏསཾཝེགོ པཱསཾ ཨནུཔགཙྪམཱནམིགོ ཝིཡ ཉཱཏཀེ ཝཉྩེཏྭཱ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིནོ ཀནིཊྛབྷཱཝཾ ནིཝེདེཏྭཱ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཡ ཚནྡཾ ཨཱརོཙེསི. བྷིཀྑཱུ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶཾ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེསུཾ. སོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཁདིརཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིསྶམནྟོ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨརཧཱ ཨཧོསི. སོ ཨརཧཱ ཧུཏྭཱ སཏྠཱརཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཉྩ ཝནྡིཏུཾ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ པཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཛེཏཝནེ ཝིཧཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ¶ ནིསིནྣོ ཨཱརཉྙཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཡདིདཾ རེཝཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༩༨, ༢༠༣).

༦༢༨. ཨེཝཾ ¶ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ པཏྭཱ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཝསེན པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ གངྒཱ བྷཱགཱིརཐཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གངྒཱཏི གཱཡམཱནཱ གྷོསཾ ཀུརུམཱནཱ གཙྪཏཱིཏི གངྒཱ. ཨཐ ཝཱ གོ ཝུཙྩཏི པཐཝཱི, ཏསྨིཾ གཏཱ པཝཏྟཱཏི གངྒཱ. ཨནོཏཏྟདཧཾ ¶ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཏཊྛཱནེ ཨཱཝཊྚགངྒཱཏི ཙ པབྦཏམཏྠཀེན གཏཊྛཱནེ བཧལགངྒཱཏི ཙ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏཊྛཱནེ ཨུམངྒགངྒཱཏི ཙ ཏཏོ བཧལཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ པཉྩཡོཛནཾ ཨཱཀཱསེན གཏཊྛཱནེ ཨཱཀཱསགངྒཱཏི ཙ ཏསྶཱ པཏིཏཊྛཱནཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཛཱཏཾ པཉྩ ཡོཛནཾ པོཀྑརཎཱིཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཏྠ པན པཉྩངྒུལི ཝིཡ པཉྩ དྷཱརཱ ཧུཏྭཱ གངྒཱ ཡམུནཱ སརབྷཱུ མཧཱི ཨཙིརཝཏཱིཏི པཉྩ ནཱམཱ ཧུཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔཾ པཉྩ བྷཱགཾ པཉྩ ཀོཊྛཱསཾ ཀཏྭཱ པཉྩ བྷཱགེ པཉྩ ཀོཊྛཱསེ ཨིཏཱ གཏཱ པཝཏྟཱཏི བྷཱགཱིརཐཱི. གངྒཱ ཙ སཱ བྷཱགཱིརཐཱི ཙེཏི གངྒཱབྷཱགཱིརཐཱི. ‘‘བྷཱགཱིརཐཱི གངྒཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པུབྦཙརིཡཝསེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཧིམཝནྟཱ པབྷཱཝིཏཱཏི སཏྟེ ཧིཾསཏི སཱིཏེན ཧནཏི མཐེཏི ཨཱལོལེ༹ཏཱིཏི ཧིམོ, ཧིམོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཧིམཝཱ, ཏཏོ ཧིམཝནྟཏོ པཊྛཱཡ པབྷཱཝིཏཱ པཝཏྟཱ སནྡམཱནཱཏི ཧིམཝནྟཔབྷཱཝིཏཱ. ཀུཏིཏྠེ ནཱཝིཀོ ཨཱསིནྟི ཏསྶཱ གངྒཱཡ ཙཎྜསོཏསམཱཔནྣེ ཝིསམཏིཏྠེ ཀེཝཊྚཀུལེ ཨུཔྤནྣོ ནཱཝིཀོ ཨཱསིཾ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. ཨོརིམེ ཙ ཏརིཾ ཨཧནྟི སམྤཏྟསམྤཏྟམནུསྶེ པཱརིམཱ ཏཱིརཱ ཨོརིམཾ ཏཱིརཾ ཨཧཾ ཏརིཾ ཏཱརེསིནྟི ཨཏྠོ.

༦༢༩. པདུམུཏྟརོ ནཱཡཀོཏི དྭིཔདཱནཾ ཨུཏྟམོ སཏྟེ ནིབྦཱནཾ ནཱཡཀོ པཱཔནཀོ པདུམུཏྟརབུདྡྷོ མམ པུཉྙསམྤཏྟིཾ ནིཔྥཱདེནྟོ. ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི གངྒཱསོཏཾ ཏརིཏུཾ ཏིཏྠཾ པཏྟོཏི སམྦནྡྷོ.

༦༣༠. བཧཱུ ནཱཝཱ སམཱནེཏྭཱཏི སམྤཏྟཾ ཏཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ ཝཌྜྷཀཱིཧི སུཊྛུ སངྑཏཾ ཀཏཾ ནིཔྥཱདིཏཾ བཧཱུ ནཱཝཱཡོ སམཱནེཏྭཱ དྭེ དྭེ ནཱཝཱཡོ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ཏསྶཱ ནཱཝཱཡ ཨུཔརི མཎྜཔཚདནཾ ཀཏྭཱ ནརཱསབྷཾ པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷཾ པཊིམཱནིཾ པཱུཛེསིནྟི ཨཏྠོ.

༦༣༡. ཨཱགནྟྭཱན ¶ ཙ སམྦུདྡྷོཏི ཨེཝཾ སངྒྷཊིཏཱཡ ནཱཝཱཡ ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱན ¶ ཏཉྩ ནཱཝཀཾ ནཱཝམུཏྟམཾ ཨཱརུཧཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཝཱརིམཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ སཏྠཱཏི ནཱཝམཱརཱུལ༹ྷོ སཏྠཱ གངྒཱཛལམཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ སམཱནོ ཨིམཱ སོམནསྶཔཊིསཾཡུཏྟགཱཐཱ ཨབྷཱསཐ ཀཐེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༣༢. ཡོ སོ ཏཱརེསི སམྦུདྡྷནྟི ཡོ སོ ནཱཝིཀོ གངྒཱསོཏཱཡ སམྦུདྡྷཾ ཨཏཱརེསི. སངྒྷཉྩཱཔི ཨནཱསཝནྟི ན ཀེཝལམེཝ སམྦུདྡྷཾ ཏཱརེསི, ཨནཱསཝཾ ནིཀྐིལེསཾ སངྒྷཉྩཱཔི ཏཱརེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཙིཏྟཔསཱདེནཱཏི ཏེན ནཱཝཱཔཱཛནཀཱལེ ཨུཔྤནྣེན སོམནསྶསཧགཏཙིཏྟཔསཱདེན དེཝལོཀེ ཚསུ ཀཱམསགྒེསུ རམིསྶཏི དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༣. ནིབྦཏྟིསྶཏི ¶ ཏེ བྱམྷནྟི དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣསྶ ཏེ ཏུཡ྄ཧཾ བྱམྷཾ ཝིམཱནཾ སུཀཏཾ སུཊྛུ ནིབྦཏྟཾ ནཱཝསཎྛིཏཾ ནཱཝཱསཎྛཱནཾ ནིབྦཏྟིསྶཏི པཱཏུབྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཀཱསེ པུཔྥཚདནནྟི ནཱཝཱཡ ཨུཔརིམཎྜཔཀཏཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན སབྦདཱ གཏགཏཊྛཱནེ ཨཱཀཱསེ པུཔྥཚདནཾ དྷཱརཡིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༣༤. ཨཊྛཔཉྙཱསཀཔྤམྷཱིཏི ཨིཏོ པུཉྙཀརཎཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཊྛཔཎྞཱསཀཔྤཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ནཱམེན ཏཱརཀོ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟཱི ཁཏྟིཡོ ཙཱཏུརནྟོ ཙཏཱུསུ དཱིཔེསུ ཨིསྶརོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཛིཏཝནྟོ བྷཝིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. སེསགཱཐཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཝ.

༦༣༧. རེཝཏོ ནཱམ ནཱམེནཱཏི རེཝཏཱིནཀྑཏྟེན ཛཱཏཏྟཱ ‘‘རེཝཏོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ བྲཧྨབནྡྷུ བྲཱཧྨཎཔུཏྟབྷཱུཏོ བྷཝིསྶཏི བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༩. ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོཏི ནིཀྐིལེསོ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེན ནིབྦཱཡིསྶཏི.

༦༤༠. ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧནྟི ཨེཝཾ པདུམུཏྟརེན བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ ཨཧཾ ཀམེན པཱརམིཏཱཀོཊིཾ པཏྭཱ མེ མཡ྄ཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨསིཐིལཝཱིརིཡཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ དྷུརཝཱཧཾ དྷུརཱདྷཱརཾ ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦྷཡསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིཝཱཧནཾ ¶ ཨཱཝཧནཾ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧནྟི ཨིདཱནཱཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ པརིཡོསཱནསརཱིརཾ དྷཱརེམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

སོ ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྟནོ ཛཱཏགཱམཾ གནྟྭཱ ‘‘ཙཱལཱ, ཨུཔཙཱལཱ, སཱིསཱུཔཙཱལཱ’’ཏི ཏིསྶནྣཾ བྷགིནཱིནཾ པུཏྟེ ‘‘ཙཱལཱ, ཨུཔཙཱལཱ, སཱིསཱུཔཙཱལཱ’’ཏི ཏཡོ བྷཱགིནེཡྻེ ཨཱནེཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེསི. ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརིཾསུ.

ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཐེརསྶ ཀོཙིདེཝ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, ཏཾ སུཏྭཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ – ‘‘རེཝཏསྶ གིལཱནཔུཙྪནཾ ¶ ཨདྷིགམཔུཙྪནཉྩ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔགཉྪི. རེཝཏཏྠེརོ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཏེསཾ སཱམཎེརཱནཾ སཏུཔྤཱདཝསེན ཨོཝདིཡམཱནོ ཙཱལེཏིགཱཐཾ ཨབྷཱསིཏྠ. ཏཏྠ ཙཱལེ ཨུཔཙཱལེ སཱིསཱུཔཙཱལེཏི ཏེསཾ ཨཱལཔནཾ. ཙཱལཱ, ཨུཔཙཱལཱ, སཱིསཱུཔཙཱལཱཏི ཧི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ལདྡྷནཱམཱ ཏཡོ དཱརཀཱ པབྦཛིཏཱཔི ཏཐཱ ཝོཧརིཡྻནྟི. ‘‘ཙཱལཱི, ཨུཔཙཱལཱི, སཱིསཱུཔཙཱལཱིཏི ཏེསཾ ནཱམཱནཱི’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཡདཏྠཾ ‘‘ཙཱལེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱམནྟནཾ ཀཏཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཏིསྶཏཱ ནུ ཁོ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱགཏོ ཝོ ཝཱལཾ ཝིཡ ཝེདྷཱི’’ཏི. པཏིསྶཏཱཏི པཏིསྶཏིཀཱ ¶ . ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎེ. ཨཱགཏོཏི ཨཱགཉྪི. ཝོཏི ཏུམྷཱཀཾ. ཝཱལཾ ཝིཡ ཝེདྷཱིཏི ཝཱལཝེདྷི ཝིཡ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཏིཀྑཛཝནནིབྦེདྷིཀཔཉྙཏཱཡ ཝཱལཝེདྷིརཱུཔོ སཏྠུཀཔྤོ ཏུམྷཱཀཾ མཱཏུལཏྠེརོ ཨཱགཏོ, ཏསྨཱ སམཎསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སཏིསམྤཛཉྙཡུཏྟཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཐ, ཡཐཱདྷིགཏེ ཝིཧཱརེ ཨཔྤམཏྟཱ བྷཝཐཱཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ སཱམཎེརཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ པཙྩུགྒམནཱདིཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨུབྷིནྣཾ མཱཏུལཏྠེརཱནཾ པཊིསནྠཱརཝེལཱཡཾ ནཱཏིདཱུརེ སམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. དྷམྨསེནཱཔཏི རེཝཏཏྠེརེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཏེ སཱམཎེརེ ཨུཔསངྐམི. ཏེ ཏཐཱ ཀཱལཔརིཙྪེདསྶ ཀཏཏྟཱ ཐེརེ ཨུཔསངྐམནྟེ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཐེརོ – ‘‘ཀཏརཀཏརཝིཧཱརེན ཝིཧརཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏེཧི ‘‘ཨིམཱཡ ཨིམཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དཱརཀེཔི ཨེཝཾ ཝིནེནྟོ – ‘‘མཡ྄ཧཾ བྷཱཏིཀོ སཙྩཝཱདཱི ཝཏ ¶ དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཙཱརི’’ནྟི ཐེརཾ པསཾསནྟོ པཀྐཱམི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཁདིརཝནིཡཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣-༡༠. ཨཱནནྡཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ཨཱརཱམདྭཱརཱ ནིཀྑམྨཱཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ སཏྠུ ཝེམཱཏིཀབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སུམནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. པིཏཱ པནསྶ ནནྡརཱཛཱ ནཱམ. སོ ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ སུམནཀུམཱརསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ ཧཾསཝཏཱིནགརཏོ ཝཱིསཡོཛནསཏེ ཋཱནེ བྷོགནགརཾ ཨདཱསི. སོ ཀདཱཙི ¶ ཀདཱཙི ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཉྩ པིཏརཉྩ པསྶཏི. ཏདཱ རཱཛཱ སཏྠཱརཉྩ སཏསཧསྶཔརིམཱཎཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ སཡམེཝ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧི, ཨཉྙེསཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ན དེཏི.

ཏེན སམཡེན པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ ཨཧོསི. ཀུམཱརོ ཏསྶ ཀུཔིཏབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨནཱརོཙེཏྭཱ སཡམེཝ ཏཾ ཝཱུཔསམེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏུཊྛམཱནསོ ‘‘ཝརཾ ཏེ ཏཱཝ དམྨི, གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ‘‘སཏྠཱརཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཏེམཱསཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཛཱིཝིཏཾ ཨཝཉྫྷཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨེཏཾ ན སཀྐཱ, ཨཉྙཾ ཝདེཧཱི’’ཏི. ‘‘དེཝ, ཁཏྟིཡཱནཾ དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨེཏཾ མེ དེཧི, ན མཡ྄ཧཾ ཨཉྙེནཏྠོ, སཙེ སཏྠཱ ཨནུཛཱནཱཏི, དིནྣམེཝཱ’’ཏི. སོ ¶ ‘‘སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ གཏོ. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛོ ཧོཏི. སོ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨཱགཏོ, དསྶེཐ མ’’ནྟི. བྷིཀྑཱུ ‘‘སུམནོ ནཱམ ཐེརོ སཏྠུ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཏསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘སཏྠཱརཾ, བྷནྟེ, དསྶེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཐེརོ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘རཱཛཔུཏྟོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི བྷིཀྑུ བཧི ཨཱསནཾ ¶ པཉྙཔེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ པུནཔི བུདྡྷཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶ བཧིཔརིཝེཎེ པཱཏུབྷཝིཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཧནྟོ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི.

བྷགཝཱཔི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. རཱཛཔུཏྟོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཐེརོ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ ཝལླབྷོ མཉྙེ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ཀུམཱར, ཝལླབྷོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཏྭཱ, བྷནྟེ, ཨེས ཝལླབྷོ’’ཏི? ‘‘དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ’’ཏི. ‘‘བྷགཝཱ, ཨཧམྤི ཨཡཾ ཐེརོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ བུདྡྷསཱསནེ ཝལླབྷོ ཧོཏུཀཱམོ’’ཏི སོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ སཏྟཱཧཾ ཁནྡྷཱཝཱརེ བྷཏྟཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ, ‘‘བྷནྟེ, མཡཱ པིཏུ སནྟིཀཱ ཏུམྷཱཀཾ ཏེམཱསཾ པཊིཛགྒནཝརོ ལདྡྷོ, ཏེམཱསཾ མེ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ སཔརིཝཱརཾ བྷགཝནྟཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནེ ཡོཛནེ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ཝསནཱནུཙྪཝིཀེ ཝིཧཱརེ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝསཱཔེནྟོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནསམཱིཔེ སཏསཧསྶེན ཀཱིཏེ སོབྷནནཱམཀེ ཨུཡྻཱནེ སཏསཧསྶེན ཀཱརིཏཾ ཝིཧཱརཾ པཝེསཱཔེཏྭཱ –

‘‘སཏསཧསྶེན མེ ཀཱིཏཾ, སཏསཧསྶེན ཀཱརིཏཾ;

སོབྷནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ, པཊིགྒཎྷ མཧཱམུནཱི’’ཏི. –

ཨུདཀཾ ¶ པཱཏེསི. སོ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེ སཏྠུ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན དཱནཾ དདེཡྻཱཐཱ’’ཏི པུཏྟདཱརེ ཨམཙྩེ ཙ དཱནེ ཀིཙྩཀརཎེ ཙ ནིཡོཛེཏྭཱ སཡཾ སུམནཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནསམཱིཔེཡེཝ ཝསནྟོ ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ སཏྠཱརཾ ཏེམཱསཾ ཨུཔཊྛཧི. ཨུཔཀཊྛཱཡ པན པཝཱརཎཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ པཱདམཱུལེ ཏིཙཱིཝརེ ཋཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཡདེཏཾ མཡཱ ཁནྡྷཱཝཱརཏོ པཊྛཱཡ པུཉྙཾ ཀཏཾ, ན ཏཾ སཀྐསམྤཏྟིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཀཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཧམྤི སུམནཏྠེརོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ ¶ བུདྡྷསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཝལླབྷོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ¶ ཏསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝསྶསཏསཧསྶཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ པརམྤི ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཨུལཱ༹རཱནི པུཉྙཀམྨཱནི ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔབྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཨེཀསྶ ཐེརསྶ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ པཏྟགྒཧཎཏྠཾ ཨུཏྟརསཱཊཀཾ ཀཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. པུན སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛ པཙྩེཀབུདྡྷེ དིསྭཱ ཏེ བྷོཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ མངྒལུཡྻཱནེ ཨཊྛ པཎྞསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ནིསཱིདནཏྠཱཡ ཨཊྛ སབྦརཏནམཡཔཱིཋེ ཙེཝ མཎིཨཱདྷཱརཀེ ཙ པཊིཡཱདེཏྭཱ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཀཱསི, ཨེཏཱནི པཱཀཊཱནི.

ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པན ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམིཏོདནསཀྐསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སབྦེ ཉཱཏཀེ ཨཱནནྡིཏེ ཀརོནྟོ ཛཱཏོཏི ཨཱནནྡོཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི. སོ ཨནུཀྐམེན ཝཡཔྤཏྟོ ཀཏཱབྷིནིཀྑམནེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ པཋམཾ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམནྟེ བྷགཝཏི ཏསྶ པརིཝཱརཏྠཾ པབྦཛིཏུཾ ནིཀྑམནྟེཧི བྷདྡིཡཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞསྶ མནྟཱཎིཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི.

ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཏོ པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཱ ཨུཔཊྛཱཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨེཀདཱ ནཱགསམཱལོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརཏི, ཨེཀདཱ ནཱགིཏོ, ཨེཀདཱ ཨུཔཝཱནོ, ཨེཀདཱ སུནཀྑཏྟོ, ཨེཀདཱ ཙུནྡོ སམཎུདྡེསོ, ཨེཀདཱ སཱགཏོ, ཨེཀདཱ མེགྷིཡོ, ཏེ ཡེབྷུཡྻེན སཏྠུ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷཡིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནི མཧལླཀོ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ‘ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱི’ཏི ཝུཏྟེ ཨཉྙེན མགྒེན གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ མཡ྄ཧཾ པཏྟཙཱིཝརཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔནྟི, མཡ྄ཧཾ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཝིཛཱནཐཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨསཾཝེགོ ཨུདཔཱདི. ཨཐཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི. ཨེཏེནུཔཱཡེན མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེ མཧཱསཱཝཀཱ ‘‘ཨཧཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི ¶ , ཨཧཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཊྛཧིཾསུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ. ཏེཔི བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི.

ཨཱནནྡོ ¶ པན ཏུཎྷཱིཡེཝ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏྭམྤི སཏྠུ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཱཙིཏྭཱ ལདྡྷུཔཊྛཱནཾ ནཱམ ཀཱིདིསཾ ཧོཏི? སཙེ རུཙྩཏི, སཏྠཱ སཡམེཝ ཝཀྑཏཱི’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནནྡོ ཨཉྙེཧི ཨུསྶཱཧེཏབྦོ, སཡམེཝ ཛཱནིཏྭཱ མཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སཏྠཱརཾ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ པཎཱིཏཾ ཙཱིཝརཾ ན དསྶཏི, པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ན དསྶཏི, ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསིཏུཾ ན དསྶཏི, ནིམནྟནཾ གཧེཏྭཱ ན གམིསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨེཏྟཀེ གུཎེ ལབྷཏོ སཏྠུ ཨུཔཊྛཱནཾ ཀོ བྷཱརོ’’ཏི ཨུཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔཱ, ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ མཡཱ གཧིཏཾ ནིམནྟནཾ གམིསྶཏི, སཙཱཧཾ དེསནྟརཏོ ཨཱགཏཱགཏེ ཏཱཝདེཝ དསྶེཏུཾ ལབྷཱམི, ཡདཱ མེ ཀངྑཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝདེཝ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪིཏུཾ ལབྷཱམི, སཙེ བྷགཝཱ པརམྨུཁཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ པུན མཡ྄ཧཾ བྱཱཀརིསྶསི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི’’. ‘‘ཨེཏྟཀམྤི སཏྠུ སནྟིཀེ ཨནུགྒཧཾ ན ལབྷཏཱི’’ཏི ཨུཔཝཱདམོཙནཏྠཉྩེཝ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀབྷཱཝཔརིཔཱུརཎཏྠཉྩ ཨིམཱ ཙཏསྶོ ཡཱཙནཱཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཝརེ གཧེཏྭཱ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. ཏསྶེཝ ཋཱནནྟརསྶ ཨཏྠཱཡ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ ཕལཾ པཱཔུཎི.

སོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསབལཾ དུཝིདྷེན ཨུདཀེན ཏིཝིདྷེན དནྟཀཊྛེན ཧཏྠཔཱདཔརིཀམྨེན པིཊྛིཔརིཀམྨེན གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎསམྨཛྫནེནཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཀིཙྩེཧི ཨུཔཊྛཧནྟོ – ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམ ཝེལཱཡ སཏྠུ ཨིདཾ ནཱམ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དིཝསབྷཱགཾ སནྟིཀཱཝཙརོ ཧུཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ མཧནྟཾ དཎྜདཱིཔིཀཾ གཧེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ ནཝཝཱརེ ཨནུཔརིཡཱཡཏི ¶ སཏྠརི པཀྐོསནྟེ པཊིཝཙནདཱནཱཡ, ཐིནམིདྡྷཝིནོདནཏྠཾ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན པསཾསིཏྭཱ བཧུསྶུཏཱནཾ སཏིམནྟཱནཾ གཏིམནྟཱནཾ དྷིཏིམནྟཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀཱནཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.

ཨེཝཾ ¶ སཏྠཱརཱ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡབྦྷཱུཏདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཏྠུ དྷམྨཀོསཱརཀྑོ ཨཡཾ མཧཱཐེརོ སེཁོཝ སམཱནོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན བྷིཀྑཱུཧི སམུཏྟེཛིཏོ དེཝཏཱཡ ཙ སཾཝེཛིཏོ ‘‘སྭེཡེཝ ཙ དཱནི དྷམྨསངྒཱིཏི ཀཱཏབྦཱ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡྭཱཡཾ སེཁོ སཀརཎཱིཡོ ཨསེཁེཧི ཐེརེཧི སདྡྷིཾ དྷམྨཾ གཱཡིཏུཾ སནྣིཔཱཏཾ གནྟུ’’ནྟི སཉྫཱཏུསྶཱཧོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙངྐམེ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏཏོ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ སཡནེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཡིཏུཀཱམོ ¶ ཀཱཡཾ ཨཱཝཊྚེསི. ཨཔཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ, པཱདཱ ཙ བྷཱུམིཏོ མུཏྟམཏྟཱ, ཨེཀསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི, ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི.

༦༤༤. ཨེཝཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱདིགུཎཔཊིམཎྜིཏོ ཨུཔཊྛཱཀཱདིགུཎེཧི ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ པཏྟོ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཝསེན པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱརཱམདྭཱརཱ ནིཀྑམྨཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱརཱམདྭཱརཱཏི སབྦསཏྟཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ཝིཧཱརདྭཱརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིདྭཱརསམཱིཔེ ཀཏམཎྜཔམཛ྄ཛྷེ སུཔཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ པདུམུཏྟརོ ནཱམ མཧཱམུནི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཝསྶནྟོ ཨམཏཾ ཝུཊྛིནྟི དྷམྨདེསནཱམཧཱཨམཏདྷཱརཱཧི དྷམྨཝསྶཾ ཝསྶནྟོ. ནིབྦཱཔེསི མཧཱཛནནྟི མཧཱཛནསྶ ཙིཏྟསནྟཱནགཏཀིལེསགྒིཾ ནིབྦཱཔེསི ཝཱུཔསམེསི, མཧཱཛནཾ ནིབྦཱནཱམཏཔཱནེན སནྟིཾ སཱིཏིབྷཱཝཾ པཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༥. སཏསཧསྶཾ ཏེ དྷཱིརཱཏི པརིཝཱརསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཚཧི ཨབྷིཉྙཱཧི ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིཉཱཎཀོཊྛཱསེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཁཎེན གནྟུཾ སམཏྠཱཧི ཨིདྡྷཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧིདྡྷིཀཱཏེ དྷཱིརཱ སཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཱ ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱིཏི ཀཏྠཙི ཨནཔགཏཱ ཚཱཡཱ ཨིཝ ཏཾ སམྦུདྡྷཾ པདུམུཏྟརཾ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེནྟི པརིཝཱརེཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༦. ཧཏྠིཀྑནྡྷགཏོ ཨཱསིནྟི ཏདཱ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱསམཡེ ཨཧཾ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསིནྣོ ཨཱསིཾ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. སེཏཙྪཏྟཾ ¶ ཝརུཏྟམནྟི པཏྠེཏབྦཾ ཨུཏྟམཾ སེཏཙྪཏྟཾ མམ མཏྠཀེ དྷཱརཡནྟོ ཧཏྠིཔིཊྛེ ¶ ནིསིནྣོཏི སམྦནྡྷོ. སུཙཱརུརཱུཔཾ དིསྭཱནཱཏི སུནྡརཾ ཙཱརུཾ མནོཧརརཱུཔཝནྟཾ དྷམྨཾ དེསིཡམཱནཾ སམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ མེ མཡ྄ཧཾ ཝིཏྟི སནྟུཊྛི སོམནསྶཾ ཨུདཔཛྫཐ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༧. ཨོརུཡ྄ཧ ཧཏྠིཀྑནྡྷམྷཱཏི ཏཾ བྷགཝནྟཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཧཏྠིཔིཊྛིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨོརོཧིཏྭཱ ནརཱསབྷཾ ནརཝསབྷཾ ཨུཔགཙྪིཾ སམཱིཔཾ གཏོཏི ཨཏྠོ. རཏནམཡཚཏྟཾ མེཏི རཏནབྷཱུསིཏཾ མེ མཡ྄ཧཾ ཚཏྟཾ བུདྡྷསེཊྛསྶ མཏྠཀེ དྷཱརཡིནྟི སམྦནྡྷོ.

༦༤༨. མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡཱཏི མཡ྄ཧཾ པསཱདེན ཨུཔྤནྣཾ སངྐཔྤཾ ཉཏྭཱ ཨིསཱིནཾ ཨནྟརེ མཧནྟབྷཱུཏོ སོ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ. ཏཾ ཀཐཾ ཋཔཡིཏྭཱནཱཏི ཏཾ ཨཏྟནཱ དེསིཡམཱནཾ དྷམྨཀཐཾ ཋཔེཏྭཱ མམ བྱཱཀརཎཏྠཱཡ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ ཀཐེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༩. ཀཐནྟི ¶ ཙེ? ཡོ སོཏིཨཱདིམཱཧ. སོཎྞཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཾ ཚཏྟཾ ཡོ སོ རཱཛཀུམཱརོ མེ མཏྠཀེ དྷཱརེསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱིཏི ཏཾ རཱཛཀུམཱརཾ ཨཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམི. སུཎོཐ མམ བྷཱསཏོཏི བྷཱསནྟསྶ མམ ཝཙནཾ སུཎོཐ ཨོཧིཏསོཏཱ མནསི ཀརོཐཱཏི ཨཏྠོ.

༦༥༠. ཨིཏོ གནྟྭཱ ཨཡཾ པོསོཏི ཨཡཾ རཱཛཀུམཱརོ ཨིཏོ མནུསྶལོཀཏོ ཙུཏོ ཏུསིཏཾ གནྟྭཱ ཨཱཝསིསྶཏི ཏཏྠ ཝིཧརིསྶཏི. ཏཏྠ ཨཙྪརཱཧི པུརཀྑཏོ པརིཝཱརིཏོ ཏུསིཏབྷཝནསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༥༡. ཙཏུཏྟིཾསཀྑཏྟུནྟི ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཨུཔྤནྣོ ཙཏུཏྟིཾསཝཱརེ དེཝིནྡོ དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. བལཱདྷིཔོ ཨཊྛསཏནྟི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཏོ ཙུཏོ མནུསྶལོཀེ ཨུཔྤནྣོ བལཱདྷིཔོ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ཨདྷིཔོ པདྷཱནོ ཨཊྛསཏཛཱཏཱིསུ པདེསརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཝསུདྷཾ ཨནེཀརཏནཝརཾ པཐཝིཾ ཨཱཝསིསྶཏི པུཐབྱཾ ཝིཧརིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༢. ཨཊྛཔཉྙཱསཀྑཏྟུནྟི ཨཊྛཔཉྙཱསཛཱཏཱིསུ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. མཧིཡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཔཐཝིཡཱ ཝིཔུལཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ པདེསརཛྫཾ ཀཱརཡིསྶཏི.

༦༥༤. སཀྱཱནཾ ¶ ཀུལཀེཏུསྶཱཏི སཀྱརཱཛཱུནཾ ཀུལསྶ དྷཛབྷཱུཏསྶ བུདྡྷསྶ ཉཱཏཀོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༥. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝཱིརིཡཝཱ. ནིཔཀོཏི ནེཔཀྐསངྑཱཏཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ. བཱཧུསཙྩེསུ བཧུསྶུཏབྷཱཝེསུ པིཊཀཏྟཡདྷཱརཎེསུ ཀོཝིདོ ¶ ཚེཀོ. ནིཝཱཏཝུཏྟི ཨནཝཉྙཏྟིཀོ ཨཐདྡྷོ ཀཱཡཔཱགབྦིཡཱདིཐདྡྷབྷཱཝཝིརཧིཏོ སབྦཔཱཋཱི སཀལཔིཊཀཏྟཡདྷཱརཱི བྷཝིསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༥༦. པདྷཱནཔཧིཏཏྟོ སོཏི སོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝཱིརིཡཀརཎཱཡ པེསིཏཙིཏྟོ. ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷཱིཏི རཱགཱུཔདྷིདོསཱུཔདྷིམོཧཱུཔདྷཱིཧི ཝིརཧིཏོ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱཏབྦཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཨུཔསནྟོ སནྟཀཱཡཙིཏྟོ.

༦༥༧. སནྟི ཨཱརཉྙཀཱཏི ཨརཉྙེ བྷཝཱ མཧཱཝནེ ཛཱཏཱ. སཊྛིཧཱཡནཱཏི སཊྛིཝསྶཀཱལེ ཧཱཡནབལཱ ¶ . ཏིདྷཱ པབྷིནྣཱཏི ཨཀྑིཀཎྞཀོསསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི ཋཱནེཧི བྷིནྣམདཱ. མཱཏངྒཱཏི མཱཏངྒཧཏྠིཀུལེ ཛཱཏཱ. ཨཱིསཱདནྟཱཏི རཐཱིསཱསདིསདནྟཱ. ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ རཱཛཝཱཧནཱ. ཀུཉྫརསངྑཱཏཱ ནཱགཱ ཧཏྠིརཱཛཱནོ སནྟི སཾཝིཛྫནྟི ཡཐཱ, ཏཐཱ སཏསཧསྶསངྑྱཱ ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏཱ པཎྜིཏཱ མཧིདྡྷིཀཱ ཨརཧནྟནཱགཱ སནྟི, སབྦེ ཏེ ཨརཧནྟནཱགཱ བུདྡྷནཱགརཱཛསྶ. ན ཧོནྟི པཎིདྷིམྷི ཏེཏི ཏེ པཎིདྷིམྷི ཏཱདིསཱ ན ཧོནྟི, ཀིཾ སབྦེ ཏེ བྷཡབྷཱིཏཱ སཀབྷཱཝེན སཎྛཱཏུཾ ཨསམཏྠཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཱནནྡཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ པཋམཱ བུདྡྷཝགྒཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

པཋམོ བྷཱགོ ནིཊྛིཏོ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཨཔདཱན-ཨཊྛཀཐཱ

(དུཏིཡོ བྷཱགོ)

ཐེརཱཔདཱནཾ

༢. སཱིཧཱསནིཡཝགྒོ

༡. སཱིཧཱསནདཱཡཀཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

ནིབྦུཏེ ¶ ¶ ལོཀནཱཐམྷཱིཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ སཱིཧཱསནདཱཡཀཏྠེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ སདྡྷཱསམྤནྣེ ཨེཀསྨིཾ ཀུལེ ནིབྦཏྟོ, དྷརམཱནེ བྷགཝཏི དེཝལོཀེ ཝསིཏྭཱ ནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏོ སཱརཱིརིཀཙེཏིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ མེ ཨལཱབྷཱ, བྷགཝཏོ དྷརམཱནེ ཀཱལེ ཨསམྤཏྟོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཙེཏིཡེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ སབྦརཏནམཡཾ དེཝཏཱནིམྨིཏསདིསཾ དྷམྨཱསནེ སཱིཧཱསནཾ ཀཱརེཏྭཱ ཛཱིཝམཱནཀབུདྡྷསྶ ¶ ཝིཡ པཱུཛེསི. ཏསྶུཔརི གེཧམྤི དིབྦཝིམཱནམིཝ ཀཱརེསི, པཱདཊྛཔནཔཱདཔཱིཋམྤི ཀཱརེསི. ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱིཔདྷཱུཔཔུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི ཨནེཀཝིདྷཾ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཚ ཀཱམསགྒེ ཨཔརཱཔརཾ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ མནུསྶེསུ ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཾ ¶ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ སངྑྱཱཏིཀྐནྟཾ པདེསརཛྫསམྤཏྟིཉྩ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཏྠནྟརེ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ¶ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨེཀསྨིཾ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

༡. ཨེཝཾ པཏྟཨརཧཏྟཕལོ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ལོཀསྶ ནཱཐོ པདྷཱནོཏི ལོཀནཱཐོ, ལོཀཏྟཡསཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ལོཀནཱཐེ སིདྡྷཏྠམྷི ནིབྦུཏེཏི སམྦནྡྷོ. ཝིཏྠཱརིཏེ པཱཝཙནེཏི པཱཝཙནེ པིཊཀཏྟཡེ ཝིཏྠཱརིཏེ པཏྠཊེ པཱཀཊེཏི ཨཏྠོ. བཱཧུཛཉྙམྷི སཱསནེཏི སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏེ བུདྡྷསཱསནེ ཨནེཀསཏསཧསྶཀོཊིཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེཧི བཧུཛནེཧི ཉཱཏེ ཨདྷིགཏེཏི ཨཏྠོ.

༢-༣. པསནྣཙིཏྟོ སུམནོཏི ཏདཱ ཨཧཾ བུདྡྷསྶ དྷརམཱནཀཱལེ ཨསམྤཏྟོ ནིབྦུཏེ ཏསྨིཾ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ མནུསྶལོཀཾ ཨུཔཔནྣོ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱརཱིརིཀདྷཱཏུཙེཏིཡཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ སདྡྷཱསམྤཡུཏྟམནོ སུནྡརམནོ ‘‘ཨཧོ མམཱགམནཾ སྭཱགམན’’ནྟི སཉྫཱཏཔསཱདབཧུམཱནོ ‘‘མཡཱ ནིབྦཱནཱདྷིགམཱཡ ཨེཀཾ པུཉྙཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཙེཏིཡསམཱིཔེ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཧིརཉྙསུཝཎྞརཏནཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱཝ སཱིཧཱསནཾ ཨཀཱསི. ཏཏྲ ནིསིནྣསྶ པཱདཊྛཔནཏྠཱཡ པཱདཔཱིཋཉྩ ཀཱརེསི. སཱིཧཱསནསྶ ཨཏེམནཏྠཱཡ ཏསྶུཔརི གྷརཉྩ ཀཱརེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱིཧཱསནམཀཱསཧཾ…པེ… གྷརཾ ཏཏྠ ཨཀཱསཧ’’ནྟི. ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེནཱཏི དྷརམཱནསྶ ཝིཡ བྷགཝཏོ སཱིཧཱསནཾ མཡཱ ཀཏཾ, ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན. ཏུསིཏཾ ཨུཔཔཛྫཧནྟི ཏུསིཏབྷཝནེ ཨུཔཔཛྫིནྟི ཨཏྠོ.

༤. ཨཱཡཱམེན ཙཏུབྦཱིསཱཏི ཏཏྲུཔཔནྣསྶ དེཝབྷཱུཏསྶ སཏོ མཡ྄ཧཾ སུཀཏཾ པུཉྙེན ནིབྦཏྟིཏཾ པཱཏུབྷཱུཏཾ ཨཱཡཱམེན ཨུཙྩཏོ ཙཏུབྦཱིསཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན ཏིརིཡཏོ ཙཏུདྡསཡོཛནཾ ཏཱཝདེཝ ནིབྦཏྟིཀྑཎེཡེཝ ཨཱསི ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༩. ཙཏུནྣཝུཏེ ¶ ¶ ཨིཏོ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ ཀཔྤཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ ཡཾ ཀམྨཾ ཨཀརིཾ ཨཀཱསིཾ, ཏདཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ པུཉྙབལེན ཀཉྩི དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ན ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཱ ཀཱཙི དུགྒཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༠. ཏེསཏྟཏིམྷིཏོ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ ཀཔྤཏོ ཏེསཏྟཏིཀཔྤེ. ཨིནྡནཱམཱ ཏཡོ ཛནཱཏི ཨིནྡནཱམཀཱ ཏཡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཱིསུ ཛཱཏཱིསུ ཨིནྡོ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. དྭེསཏྟཏིམྷིཏོ ¶ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ དྭེསཏྟཏིཀཔྤེ. སུམནནཱམཀཱ ཏཡོ ཛནཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ ཨཧེསུཾ.

༡༡. སམསཏྟཏིཏོ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ ཀཔྤཏོ ཨནཱུནཱདྷིཀེ སཏྟཏིམེ ཀཔྤེ ཝརུཎནཱམཀཱ ཝརུཎོ ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཨེཝཾནཱམཀཱ ཏཡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ ཙཀྐརཏནསམྤནྣཱ ཙཏུདཱིཔམྷི ཨིསྶརཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝཱཏི.

སཱིཧཱསནདཱཡཀཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༢. ཨེཀཏྠམྦྷིཀཏྠེརཨཔདཱནཝཎྞནཱ

སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོཏིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨེཀཏྠམྦྷདཱཡཀཐེརསྶ ཨཔདཱནཾ. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝནཀམྨིཀོ ཧུཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ཏསྨིཾ སམཡེ སབྦེ སདྡྷཱ པསནྣཱ ཨུཔཱསཀཱ ཨེཀཙྪནྡཱ ‘‘བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ ཀརོམཱ’’ཏི དབྦསམྦྷཱརཏྠཱཡ ཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ ཨུཔཱསཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཾ ཐམྦྷཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. སོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠཱ’’ཏི ཏེ སབྦེ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཨེཀཾ སཱརམཡཾ ཐམྦྷཾ གཧེཏྭཱ སཏྠུ དསྶེཏྭཱ ཏེསཾཡེཝ ཨདཱསི. སོ ཏེནེཝ སོམནསྶཛཱཏོ ཏདེཝ མཱུལཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙཱནི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ ཚསུ ཀཱམཱཝཙརེསུ དིབྦསམྤཏྟིཡོ ཨནུབྷཝིཏྭཱ མནུསྶེསུ ཙ ཨགྒཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཾ ཨནེཀཝཱརཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨསངྑྱེཡྻཾ པདེསརཛྫསམྤཏྟིཉྩ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སདྡྷཱསམྤནྣེ ཨེཀསྨིཾ ¶ ཀུལེ ནིབྦཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ མནསིཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཱ ཨཧོསི.

༡༣. སོ ¶ ཨེཝཾ པཏྟཨརཧཏྟོ ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨཾ སརིཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ པུབྦཙརིཏཱཔདཱནཾ པཀཱསེནྟོ སིདྡྷཏྠསྶཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ བྷགྱསམྤནྣསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. མཧཱཔཱུགགཎོཏི མཧཱཨུཔཱསཀསམཱུཧོ ཨཧུ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. སརཎཾ གཏཱ ཙ ཏེ བུདྡྷནྟི ‘‘བུདྡྷཾ སརཎ’’ནྟི གཏཱ བྷཛིཾསུ ཛཱནིཾསུ ཝཱ ཏེ ཨུཔཱསཀཱ. ཏཐཱགཏཾ སདྡཧནྟི བུདྡྷགུཎཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཋཔེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༤. སབྦེ སངྒམྨ མནྟེཏྭཱཏི སབྦེ སམཱགམྨ སནྣིཔཏིཏྭཱ མནྟེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨེཀཙྪནྡཱ ཧུཏྭཱ མཱལ༹ཾ ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ སཏྠུནོ ཨཏྠཱཡ ཀུབྦནྟི ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དབྦསམྦྷཱརེསུ ཨེཀཏྠམྦྷཾ ཨལབྷནྟཱ བྲཧཱཝནེ མཧཱཝནེ ཝིཙིནནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༡༥. ཏེཧཾ ¶ ཨརཉྙེ དིསྭཱནཱཏི ཨཧཾ ཏེ ཨུཔཱསཀེ ཨརཉྙེ དིསྭཱན གཎཾ སམཱུཧཾ ཨུཔགམྨ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན དསངྒུལིསམོདྷཱནཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ ཨཧཾ གཎཾ ཨུཔཱསཀསམཱུཧཾ ‘‘ཏུམྷེ ཨིམཾ ཝནཾ ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ པརིཔུཙྪིནྟི སམྦནྡྷོ.

༡༦. ཏེ སཱིལཝནྟོ ཨུཔཱསཀཱ མེ མཡཱ པུཊྛཱ ‘‘མཱལ༹ཾ མཡཾ ཀཏྟུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀཏྠམྦྷོ ཨམྷེཧི ན ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝིཡཱཀཾསུ ཝིསེསེན ཀཐཡིཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ.