📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

བུདྡྷཝཾས-ཨཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཨནནྟཉཱཎཾ ཀརུཎཱལཡཾ ལཡཾ, མལསྶ བུདྡྷཾ སུསམཱཧིཏཾ ཧིཏཾ;

ནམཱམི དྷམྨཾ བྷཝསཾཝརཾ ཝརཾ, གུཎཱཀརཉྩེཝ ནིརངྒཎཾ གཎཾ.

པཉྙཱཡ སེཊྛོ ཛིནསཱཝཀཱནཾ, ཡཾ དྷམྨསེནཱཔཏི དྷམྨརཱཛཾ;

ཨཔུཙྪི སཏྠཱརམཔཱརཔཱརགུཾ, ནིརངྒཎཾ ཉཱཏིགཎསྶ མཛ྄ཛྷེ.

སུབུདྡྷཝཾསེནིདྷ བུདྡྷཝཾསོ, ཝིསུདྡྷཝཾསེན ཝིནཱཡཀེན;

ཧཏཱཝཀཱསེན པཀཱསིཏོ ཡོ, སམཱདྷིཝཱསེན ཏཐཱགཏེན.

ཡཱཝཛྫཀཱལཱ ཨཝིནཱསཡནྟཱ, པཱལི༹ཀྐམཉྩེཝ ཙ པཱལི༹ཡཏྠཾ;

ཀཐཱནུསནྡྷིཾ སུགཏསྶ པུཏྟཱ, ཡཐཱསུཏཾཡེཝ སམཱཧརིཾསུ.

ཏསྶེཝ སམྦུདྡྷཝརནྭཡསྶ, སདཱ ཛནཱནཾ སཝནཱམཏསྶ;

པསཱདཔཉྙཱཛནནསྶ ཡསྨཱ, སཾཝཎྞནཱནུཀྐམཏོ པཝཏྟཱ.

སཀྐཙྩསདྡྷམྨརཏེན བུདྡྷསཱིཧེན སཱིལཱདིགུཎོདིཏེན;

ཨཱཡཱཙིཏོཧཾ སུཙིརམྤི ཀཱལཾ, ཏསྨཱསྶ སཾཝཎྞནམཱརབྷིསྶཾ.

སདཱ ཛནཱནཾ ཀལིནཱསནསྶ, ཙིརཊྛིཏཏྠཾ ཛིནསཱསནསྶ;

མམཱཔི པུཉྙོདཡཝུདྡྷིཡཏྠཾ, པསཱདནཏྠཉྩ མཧཱཛནསྶ.

མཧཱཝིཧཱརཱགཏཔཱལི༹མགྒསནྣིསྶིཏཱ སངྐརདོསཧཱིནཱ;

སམཱསཏོཡཾ པན བུདྡྷཝཾསསཾཝཎྞནཱ ཧེསྶཏི སཱརབྷཱུཏཱ.

སོཏབྦརཱུཔཾ པན བུདྡྷཝཾསཀཐཱཡ ཨཉྙཾ ཨིདྷ ནཏྠི ཡསྨཱ;

པསཱདནཾ བུདྡྷགུཎེ རཏཱནཾ, པཝཱཧནཾ པཱཔམཧཱམལསྶ.

ཏསྨཱ ཧི སཀྐཙྩསམཱདྷིཡུཏྟཱ, ཝིཧཱཡ ཝིཀྑེཔམནཉྙཙིཏྟཱ;

སཾཝཎྞནཾ ཝཎྞཡཏོ སུཝཎྞཾ, ནིདྷཱཡ ཀཎྞཾ མདྷུརཾ སུཎཱཐ.

སབྦམྤི ཧིཏྭཱ པན ཀིཙྩམཉྙཾ, སཀྐཙྩ མཙྩེནིདྷ ནིཙྩཀཱལཾ;

སོཏུཾ ཀཐེཏུམྤི བུདྷེན ཡུཏྟཱ, ཀཐཱ པནཱཡཾ ཨཏིདུལླབྷཱཏི.

ཏཏྠ ‘‘བུདྡྷཝཾསསཾཝཎྞནཱ ཧེསྶཏི སཱརབྷཱུཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ བུདྡྷཝཾསོ ཏཱཝ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏཏྲིདཾ ཝཝཏྠཱནཾ – ཨིཏོ ཧེཊྛཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀེསུ ཙཏཱུསུ ཨསངྑྱེཡྻེསུ ཨུཔྤནྣཱནཾ པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤནྣཀཔྤཱདིཔརིཙྪེདཝསེན པཝེཎིཝིཏྠཱརཀཐཱ ‘‘བུདྡྷཝཾསོ ནཱམཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

སྭཱཡཾ ཀཔྤཔརིཙྪེདོ ནཱམཔརིཙྪེདོ གོཏྟཔརིཙྪེདོ ཛཱཏིཔརིཙྪེདོ ནགརཔརིཙྪེདོ པིཏུཔརིཙྪེདོ མཱཏུཔརིཙྪེདོ བོདྷིརུཀྑཔརིཙྪེདོ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཔརིཙྪེདོ ཨབྷིསམཡཔརིཙྪེདོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཔརིཙྪེདོ ཨགྒསཱཝཀཔརིཙྪེདོ ཨུཔཊྛཱཀཔརིཙྪེདོ ཨགྒསཱཝིཀཱཔརིཙྪེདོ པརིཝཱརབྷིཀྑུཔརིཙྪེདོ རཾསིཔརིཙྪེདོ སརཱིརཔྤམཱཎཔརིཙྪེདོ བོདྷིསཏྟཱདྷིཀཱརཔརིཙྪེདོ བྱཱཀརཎཔརིཙྪེདོ བོདྷིསཏྟཔདྷཱནཔརིཙྪེདོ ཨཱཡུཔརིཙྪེདོ པརིནིབྦཱནཔརིཙྪེདོཏི ཨིམེཧི པཱལི༹ཡཱ ཨཱགཏེཧི བཱཝཱིསཏིཡཱ པརིཙྪེདེཧི པརིཙྪིནྣོ ཝཝཏྠིཏོ.

པཱལི༹ཨནཱརུལ༹ྷོ པན སམྦཧུལཝཱརོཔེཏྠ ཨཱནེཏབྦོ. སོ ཨགཱརཝཱསཔརིཙྪེདོ པཱསཱདཏྟཡཔརིཙྪེདོ ནཱཊཀིཏྠིཔརིཙྪེདོ ཨགྒམཧེསིཔརིཙྪེདོ པུཏྟཔརིཙྪེདོ ཡཱནཔརིཙྪེདོ ཨབྷིནིཀྑམནཔརིཙྪེདོ པདྷཱནཔརིཙྪེདོ ཨུཔཊྛཱཀཔརིཙྪེདོ ཝིཧཱརཔརིཙྪེདོཏི དསདྷཱ ཝཝཏྠིཏོ ཧོཏི.

ཏཾ སམྦཧུལཝཱརམྤི, ཡཐཱཊྛཱནེ མཡཾ པན;

དསྶེཏྭཱཝ གམིསྶཱམ, ཏཏྠ ཏཏྠ སམཱསཏོ.

སོ ཨེཝཾ ཝཝཏྠིཏོ པན –

ཀེནཱཡཾ དེསིཏོ ཀཏྠ, ཀསྶཏྠཱཡ ཙ དེསིཏོ;

ཀིམཏྠཱཡ ཀདཱ ཀསྶ, ཝཙནཾ ཀེན ཙཱབྷཏོ.

སབྦམེཏཾ ཝིདྷིཾ ཝཏྭཱ, པུབྦམེཝ སམཱསཏོ;

པཙྪཱཧཾ བུདྡྷཝཾསསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནནྟི.

ཏཏྠ ཀེནཱཡཾ དེསིཏོཏི ཨཡཾ བུདྡྷཝཾསོ ཀེན དེསིཏོ? སབྦདྷམྨེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཙཱརེན དསབལེན ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདེན དྷམྨརཱཛེན དྷམྨསྶཱམིནཱ ཏཐཱགཏེན སབྦཉྙུནཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན དེསིཏོ.

ཀཏྠ དེསིཏོཏི? ཀཔིལཝཏྠུམཧཱནགརེ ནིགྲོདྷཱརཱམམཧཱཝིཧཱརེ པརམརུཙིརསནྡསྶནེ དེཝམནུསྶནཡནནིཔཱཏབྷཱུཏེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟེན དེསིཏོ.

ཀསྶཏྠཱཡ ཙ དེསིཏོཏི? དྭཱསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིསཧསྶཱནཾ ཨནེཀཀོཊཱིནཉྩ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨཏྠཱཡ དེསིཏོ.

ཀིམཏྠཱཡ དེསིཏོཏི? ཙཏུརོགྷནིཏྠརཎཏྠཱཡ དེསིཏོ.

ཀདཱ དེསིཏོཏི བྷགཝཱ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཝཱསོ ཧུཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཕཱསུཀཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ གནྟྭཱ ཝསི. ཀཐཾ? པཋམཾ ཝསྶཾ ཨིསིཔཏནེ དྷམྨཙཀྐཾ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; པཊི. མ. ༢.༣༠) པཝཏྟེཏྭཱ ཨཊྛཱརས བྲཧྨཀོཊིཡོ ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཝསི. དུཏིཡཾ ཝསྶཾ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ མཧཱཝིཧཱརེ. ཏཏིཡཙཏུཏྠཱནིཔི ཏཏྠེཝ. པཉྩམཾ ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཚཊྛཾ མཀུལཔབྦཏེ. སཏྟམཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ. ཨཊྛམཾ བྷགྒེསུ སཾསུམཱརགིརིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ. ནཝམཾ ཀོསམྦིཡཾ. དསམཾ པཱལིལེཡྻཀཝནསཎྜེ. ཨེཀཱདསམཾ ནཱལཱ༹ཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ. དྭཱདསམཾ ཝེརཉྫཱཡཾ. ཏེརསམཾ ཙཱལིཡཔབྦཏེ. ཙུདྡསམཾ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ. པཉྩདསམཾ ཀཔིལཝཏྠུམཧཱནགརེ. སོལ༹སམཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དམེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཔཱཎསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེཏྭཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ. སཏྟརསམཾ རཱཛགཧེཡེཝ. ཨཊྛཱརསམཾ ཙཱལིཡཔབྦཏེཡེཝ. ཏཐཱ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམཾ ཝཱིསཏིམཾ པན ཝསྶཾ རཱཛགཧེཡེཝ ཝསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷགཝཱ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཝཱསོ ཧུཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཕཱསུཀཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ གནྟྭཱ ཝསཱི’’ཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ པན སཱཝཏྠིཾཡེཝ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཙ པུབྦཱརཱམེ ཙ དྷུཝཔརིབྷོགཝསེན ཝསི.

ཡདཱ པན སཏྠཱ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ པཋམཾ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ཝུཊྛཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཏཡོ མཱསེ ཝསནྟོ ཏེབྷཱཏིཀཛཊིལེ དམེཏྭཱ བྷིཀྑུསཧསྶེཧི ཀཏཔརིཝཱརོ ཕུསྶམཱསཔུཎྞམཱཡཾ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ དྭེ མཱསེ ཏཏྠེཝ ཝསི, ཏདཱ བཱརཱཎསིཏོ ནིཀྑནྟསྶ པནསྶ པཉྩ མཱསཱ ཛཱཏཱ. སཀལོ ཧེམནྟོ ཨཏིཀྐནྟོ. ཨུདཱཡིཏྠེརསྶ ཨཱགཏདིཝསཏོ སཏྟཊྛདིཝསཱ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. སོ པན ཕགྒུནཱིཔུཎྞམཱསིཡཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏིཀྐནྟོ ཧེམནྟོ, ཝསནྟཀཱལོ ཨནུཔྤཏྟོ, སམཡོ ཏཐཱགཏསྶ ཀཔིལཔུརཾ གནྟུ’’ནྟི. སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཀུལནགརགམནཏྠཱཡ སཊྛིམཏྟཱཧི གཱཐཱཧི གམནཝཎྞཾ ཝཎྞེསི. ཨཐ སཏྠཱ ཙསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཉཱཏིསངྒཧཾ ཀཱཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨངྒམགདྷཝཱསཱིནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ དསཧི སཧསྶེཧི ཀཔིལཝཏྠུཝཱསཱིནཾ དསཧི སཧསྶེཧཱིཏི སབྦེཧེཝ ཝཱིསཏིཡཱ ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ རཱཛགཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ ཡོཛནཾ གཙྪནྟོ རཱཛགཧཏོ སཊྛིཡོཛནཾ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ དྭཱིཧི མཱསེཧི སམྤཱཔུཎིཏྭཱ ཏཏྠ ཉཱཏཱིནཾ ཝནྡཱཔནཏྠཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. ཏདཱཡཾ བུདྡྷཝཾསོ དེསིཏོ.

ཀསྶ ཝཙནནྟི? སཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨསཱདྷཱརཎཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶེཝ ཝཙནཾ.

ཀེནཱབྷཏོཏི? ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཨཱབྷཏོ. ཨཡཉྷི སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ བྷདྡཛཱི ཏིསྶོ ཀོསིཡཔུཏྟོ སིགྒཝོ མོགྒལིཔུཏྟོ སུདཏྟོ དྷམྨིཀོ དཱསཀོ སོཎཀོ རེཝཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཱལཱ ཨཱབྷཏོ, ཏཏོ ཨུདྡྷམྤི ཏེསཾཡེཝ སིསྶཱནུསིསྶེཧཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཡཱཝཛྫཀཱལཱ ཨཱབྷཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ –

‘‘ཀེནཱཡཾ དེསིཏོ ཀཏྠ, ཀསྶཏྠཱཡ ཙ དེསིཏོ;

ཀིམཏྠཱཡ ཀདཱ ཀསྶ, ཝཙནཾ ཀེན ཙཱབྷཏོ’’ཏི. –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི.

ནིདཱནཀཐཱ

བཱཧིརནིདཱནཾ

ཨེཝཾ ཨཱབྷཏསྶ པནསྶ ཨིདཱནི ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི, སཱ པནཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཡསྨཱ དཱུརེནིདཱནཾ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ སནྟིཀེནིདཱནནྟི, ཨིམཱནི ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི དསྶེཏྭཱཝ ཝཎྞིཏཱ སུཝཎྞིཏཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡེ ཙ ནཾ སུཎནྟི, ཏེཧི སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ ཝིཉྙཱཏཏྟཱ སུཝིཉྙཱཏཱཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཱནི ནིདཱནཱནི དསྶེཏྭཱཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཏཏྠ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཏཱཝ ཏེསཾ ནིདཱནཱནཾ པརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏོ ཨཏྠདཱིཔནཱ – དཱིཔངྐརདསབལསྶ པཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ མཧཱསཏྟསྶ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཱ ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟི, ཏཱཝ པཝཏྟཱ ཀཐཱ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ. ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཙཝིཏྭཱ ཡཱཝ བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཏྟི, ཏཱཝ པཝཏྟཱ ཀཐཱ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ. ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’’ཏི ཙ, ‘‘རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ’’ཏི ཙ, ‘‘ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡ’’ནྟི ཙ ཨེཝཾ མཧཱབོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཏྟིཏོ ཡཱཝ པརིནིབྦཱནམཉྩཱ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷགཝཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཝིཧཱསི, ཏཾ ཏཾ སནྟིཀེནིདཱནཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སངྑེཔེནེཝ ཏིཎྞཾ དཱུརཱཝིདཱུརསནྟིཀེནིདཱནཱནཾ ཝསེན བཱཧིརནིདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨབྦྷནྟརནིདཱནཾ

༡. རཏནཙངྐམནཀཎྜཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི པན –

.

‘‘བྲཧྨཱ ཙ ལོཀཱདྷིཔཏཱི སཧམྤཏཱི, ཀཏཉྫལཱི ཨནདྷིཝརཾ ཨཡཱཙཐ;

སནྟཱིདྷ སཏྟཱཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱ, དེསེཧི དྷམྨཾ ཨནུཀམྤིམཾ པཛ’’ནྟི. –

ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟསྶ ཨབྦྷནྟརནིདཱནསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ’’ཏིཨཱདིསུཏྟནྟེསུ ཝིཡ – ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ བུདྡྷཝཾསཾ ཨཔུཙྪཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ནིདཱནཾ ཨཝཏྭཱ ཀསྨཱ ‘‘བྲཧྨཱ ཙ ལོཀཱདྷིཔཏཱི སཧམྤཏཱི, ཀཏཉྫལཱི ཨནདྷིཝརཾ ཨཡཱཙཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནིདཱནཾ ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – བྷགཝཏོ སབྦདྷམྨདེསནཱཀཱརཎབྷཱུཏཱཡ བྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཱཡཱཙནཱཡ སནྡསྶནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི.

‘‘ཀདཱཡཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ, ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ བྲཧྨུནཱ ཛིནོ;

ཀདཱ ཀཏྠ ཙ ཀེནཱཡཾ, གཱཐཱ ཧི སམུདཱིརིཏཱ’’ཏི.

ཝུཙྩཏེ – བུདྡྷབྷཱུཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ སཏྠཱ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ བྲཧྨུནཱ ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཨཱཡཱཙིཏོ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – མཧཱཔུརིསོ ཀིར ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ མཧཱབྷིནིཀྑམནདིཝསེ ཝིཝཊཔཱཀཊབཱིབྷཙྪསཡནཱསནཙེཊིཀཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ དིསྭཱ ཨཏཱིཝ སཾཝིགྒཧདཡོ པཊེཀདེསཱཝཙྪནྣཾ ཚནྣཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ – ‘‘ཨརིནརཝརམནྠཀཾ ཀཎྜཀཾ ནཱམ ཏུརངྒཝརམཱཧརཱ’’ཏི ཀཎྜཀཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཚནྣསཧཱཡོ ཝརཏུརངྒམཱརུཡ྄ཧ ནགརདྭཱརེ ཨདྷིཝཏྠཱཡ དེཝཏཱཡ ནགརདྭཱརེ ཝིཝཊེ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཏེན རཏྟཱཝསེསེན ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནོམསཏྟོ ཨནོམཱཡ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཚནྣམེཝམཱཧ – ‘‘ཚནྣ, ཏྭཾ མམ ཨིམཱནི ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཱནི ཨཱབྷརཎཱནི ཀཎྜཀཉྩ ཝརཏུརངྒམཱདཱཡ ཀཔིལཔུརཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཚནྣཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསིཏོརགནཱིལུཔྤལསདིསེནཱསིནཱ སཀེསམཀུཊཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ དེཝདཏྟིཡཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ སཡམེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནིལབལསམུདྡྷུཏཏརངྒབྷངྒཾ ཨསངྒཾ གངྒཾ ནདིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ མཎིགཎརཾསིཛཱལཝིཛྫོཏིཏརཱཛགཧཾ རཱཛགཧཾ ནཱམ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ཨིསྶརིཡམདམཏྟཾ ཛནཾ པརིཧཱསེནྟོ ཝིཡ ཙ ཨུདྡྷཏཝེསསྶ ཛནསྶ ལཛྫམུཔྤཱདཡམཱནོ ཝིཡ ཙ ཝཡཀནྟཱིཧི ནཱགརཛནཧདཡཱནི ཨཏྟནི བནྡྷནྟོ ཝིཡ ཙ དྭཏིཾསཝརམཧཱཔུརིསལཀྑཎཝིརཱཛིཏཱཡ རཱུཔསིརིཡཱ སབྦཛནནཡནཱནི ཝིལུམྤམཱནོ ཝིཡ ཙ རཱུཔཱིཔཱདསཉྩརོ པུཉྙསཉྩཡོ ཝིཡ ཙ པབྦཏོ ཝིཡ ཙ གམནེན ནིསྶངྒོ སནྟིནྡྲིཡོ སནྟམཱནསོ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཡཱཔནམཏྟཾ བྷཏྟཾ གཧེཏྭཱ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཎྜཝཔབྦཏཔསྶེ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣེ སུཙིབྷཱུམིབྷཱགེ པརམརམཎཱིཡེ པཝིཝིཏྟེ ཨོཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཊིསངྑཱནབལེན མིསྶཀབྷཏྟཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པཎྜཝགིརཱནུསཱརེན བིམྦིསཱརེན མགདྷམཧཱརཱཛེན མཧཱཔུརིསསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ནཱམགོཏྟཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེན པམུདིཏཧདཡེན ‘‘མམ རཛྫབྷཱགཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི རཛྫེན ནིམནྟིཡམཱནོ – ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ན མཡ྄ཧཾ རཛྫེནཏྠོ ཨཧཾ རཛྫཾ པཧཱཡ ལོཀཧིཏཏྠཱཡ པདྷཱནམནུཡུཉྫིཏྭཱ ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི ནིཀྑནྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཙ ‘‘བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ སབྦཔཋམཾ མམ ཝིཛིཏཾ ཨོསརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཏསྶ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཉྩ ཨུདཀཉྩ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨདེསནཱཡ སཱརཾ ཨཝིནྡནྟོ ཏཏོ པཀྐམིཏྭཱ ཨུརུཝེལཱཡཾ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟོཔི ཨམཏཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔཊིསེཝནེན སརཱིརཾ སནྟཔྤེསི.

ཏདཱ པན ཨུརུཝེལཱཡཾ སེནཱནིགམེ སེནཱནིགམཀུཊུམྦིཀསྶ དྷཱིཏཱ སུཛཱཏཱ ནཱམ དཱརིཀཱ ཝཡཔྤཏྟཱ ཨེཀསྨིཾ ནིགྲོདྷརུཀྑེ པཏྠནམཀཱསི – ‘‘སཙཱཧཾ སམཛཱཏིཀཾ ཀུལགྷརཾ གནྟྭཱ པཋམགབྦྷེ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཱམི, བལིཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཱ སཱ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷི. སཱ ཝེསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ ‘‘ཨཛྫ བལིཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པཱཏོཝ པཱཡཱསཾ ཨནཱཡཱསཾ པརམམདྷུརཾ སམྤཊིཔཱདེསི. བོདྷིསཏྟོཔི ཏདཧེཝ ཀཏསརཱིརཔཊིཛགྒནོ བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལཾ ཨཱགམཡམཱནོ པཱཏོཝ གནྟྭཱ ཏསྨིཾ ནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ པུཎྞཱ ནཱམ དཱསཱི ཏསྶཱ དྷཱཏཱི རུཀྑམཱུལསོདྷནཏྠཱཡ གཏཱ བོདྷིསཏྟཾ པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ སཉྫྷཱཔྤབྷཱནུརཉྫིཏཝརཀནཀགིརིསིཁརསདིསསརཱིརསོབྷཾ ཏིམིརནིཀརནིདྷཱནཀརཾ ཀམལཝནཝིཀསནཀརཾ གྷནཝིཝརམུཔགཏཾ དིཝསཀརམིཝ ཏརུཝརམུཔགཏཾ མུནིདིཝསཀརམདྡས. སརཱིརཏོ ཙསྶ ནིཀྑནྟཱཧི པབྷཱཧི སཀལཉྩ ཏཾ རུཀྑཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ དིསྭཱ ཏསྶཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཛྫ ཨམྷཱཀཾ དེཝཏཱ རུཀྑཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སཧཏྠེནེཝ བལིཾ པཊིགྒཧེཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ནིསིནྣཱ’’ཏི. སཱ ཝེགེན གནྟྭཱ སུཛཱཏཱཡ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི.

ཏཏོ སུཛཱཏཱ སཉྫཱཏསདྡྷཱ ཧུཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརེན ཨལངྐརིཏྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ པརམམདྷུརསྶ མདྷུཔཱཡཱསསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨཔརཱཡ སུཝཎྞཔཱཏིཡཱ པིདཧིཏྭཱ སཱིསེནཱདཱཡ ནིགྲོདྷརུཀྑཱབྷིམུཁཱི ཨགམཱསི. སཱ གཙྪནྟཱི དཱུརཏོཝ ཏཾ བོདྷིསཏྟཾ རུཀྑདེཝཏམིཝ སཀལཾ ཏཾ རུཀྑཾ སརཱིརཔྤབྷཱཡ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཀཏྭཱ པུཉྙསཉྩཡམིཝ རཱུཔཝནྟཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ སུཛཱཏཱ ‘‘རུཀྑདེཝཏཱ’’ཏི སཉྙཱཡ དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོནཏོནཏཱ གནྟྭཱ སཱིསཏོ ཏཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཡཐཱ མམ མནོརཐོ ནིཔྥནྣོ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི ནིཔྥཛྫཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ བོདྷིསཏྟོཔི སུཝཎྞཔཱཏིཾ གཧེཏྭཱ ནེརཉྫརཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརཾ གནྟྭཱ སུཔྤཏིཊྛིཏསྶ ནཱམ ཏིཏྠསྶ ཏཱིརེ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ཋཔེཏྭཱ ནྷཏྭཱ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཔིཎྜེ ཀརོནྟོ ཏཾ པཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ – ‘‘སཙཱཧཾ ཨཛྫ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམི, ཨཡཾ སུཝཎྞཔཱཏི པཊིསོཏཾ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཁིཔི. སཱ པཱཏི པཊིསོཏཾ གནྟྭཱ ཀཱལ༹སྶ ནཱམ ནཱགརཱཛསྶ བྷཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ ཐཱལཀཱནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏེསཾ ཧེཊྛཱ ཨཊྛཱསི.

མཧཱསཏྟོ ཏཏྠེཝ ཝནསཎྜེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སོཏྠིཡེན ནཱམ ཏིཎཧཱརཀེན མཧཱཔུརིསསྶ ཨཱཀཱརཾ ཉཏྭཱ དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ བོདྷིམཎྜམཱརུཡ྄ཧ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགེ ཨཊྛཱསི. སོ པན པདེསོ པདུམིནིཔཏྟེ ཨུདཀབིནྡུ ཝིཡ ཨཀམྤིཏྠ. མཧཱཔུརིསོ – ‘‘ཨཡཾ པདེསོ མམ གུཎཾ དྷཱརེཏུཾ ཨསམཏྠོ’’ཏི པཙྪིམདིསཱབྷཱགམགམཱསི. སོཔི ཏཐེཝ ཀམྤིཏྠ. པུན ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགམགམཱསི. སོཔི ཏཐེཝ ཀམྤིཏྠ. པུན པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགམགམཱསི. ཏཏྠ པལླངྐཔྤམཱཎཊྛཱནཾ ནིཙྩལཾ ཨཧོསི. མཧཱཔུརིསོ – ‘‘ཨིདཾ ཋཱནཾ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནཊྛཱན’’ནྟི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏཱནི ཏིཎཱནི ཨགྒེ གཧེཏྭཱ ཙཱལེསི. ཏཱནི ཏཱུལིཀགྒེན པརིཙྪིནྣཱནི ཝིཡ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ – ‘‘བོདྷིཾ ཨཔཏྭཱཝ ཨིམཾ པལླངྐཾ ན བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ བོདྷིཀྑནྡྷཾ པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདི.

ཏངྑཎཉྙེཝ སབྦལོཀཱབྷིཧཱརོ མཱརོ བཱཧུསཧསྶཾ མཱཔེཏྭཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀཾ ཧིམགིརིསིཁརསདིསཾ གིརིམེཁལཾ ནཱམ ཨརིཝརཝཱརཎཾ ཝརཝཱརཎཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ནཝཡོཛནིཀེན དྷནུཨསིཕརསུསརསཏྟིསབལེནཱཏིབཧལེན མཱརབལེན སམྤརིཝུཏོ སམནྟཱ པབྦཏོ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟོ མཧཱསཔཏྟཾ ཝིཡ མཧཱསཏྟཾ སམུཔཱགམི. མཧཱཔུརིསོ སཱུརིཡེ དྷརནྟེཡེཝ ཨཏིཏུམཱུལཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཝིཀསིཏཛཡསུམནཀུསུམསདིསསྶ ཙཱིཝརསྶ ཨུཔརི པཏམཱནེཧི རཏྟཔཝཱལངྐུརསདིསརུཙིརདསྶནེཧི བོདྷིརུཀྑངྐུརེཧི པཱིཏིཡཱ ཝིཡ པཱུཛིཡམཱནོ ཨེཝ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ ལབྷིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ པཊིཙྩསམུཔྤཱདེ ཉཱཎཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ སམྨསནྟོ ཨརུཎོདཡེ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) –

ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཝིམུཏྟིསུཁཔཊིསེཝནེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཊྛམེ དིཝསེ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ དེཝཏཱནཾ ཀངྑཾ ཉཏྭཱ ཏཱསཾ ཀངྑཱཝིདྷམནཏྠཾ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ ཏཱསཾ ཀངྑཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པལླངྐཏོ ཨཱིསཀཾ པཱཙཱིནནིསྶིཏེ ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགེ ཋཏྭཱ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཏ མེ པལླངྐེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིདྡྷ’’ནྟི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ ཕལཱདྷིགམཊྛཱནཾ པལླངྐཉྩེཝ བོདྷིརུཀྑཉྩ ཨནིམིསེཧི ཨཀྑཱིཧི ཨོལོཀཡམཱནོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི, ཏཾ ཋཱནཾ ཨནིམིསཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ.

ཨཐ པལླངྐསྶ ཙ ཋིཏཊྛཱནསྶ ཙ ཨནྟརེ པུརཏྠིམཔཙྪིམཏོ ཨཱཡཏེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི, ཏཾ ཋཱནཾ རཏནཙངྐམཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཏཏོ པཙྪིམདིསཱབྷཱགེ དེཝཏཱ རཏནགྷརཾ ནཱམ མཱཔེསུཾ, ཏཏྠ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཝིསེསཏོ ཙེཏྠ ཨནནྟནཡསམནྟཔཊྛཱནཾ ཝིཙིནནྟོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཏཾ ཋཱནཾ རཏནགྷརཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཨེཝཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཙཏྟཱརི སཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ པཉྩམེ སཏྟཱཧེ བོདྷིརུཀྑམཱུལཱ ཡེན ཨཛཔཱལནིགྲོདྷོ ཏེནུཔསངྐམི; ཏཏྠཱཔི དྷམྨཾ ཝིཙིནནྟོཡེཝ ཝིམུཏྟིསུཁཉྩ པཊིསཾཝེདེནྟོ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷེ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི.

ཨེཝཾ ཨཔརཾ སཏྟཱཧཾ མུཙལིནྡེ ནིསཱིདི. ཏསྶ ནིསིནྣམཏྟསྶེཝ བྷགཝཏོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ པཱུརེནྟོ མཧཱཨཀཱལམེགྷོ ཨུདཔཱདི. ཏསྨིཾ པན ཨུཔྤནྣེ མུཙལིནྡོ ནཱགརཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མཧཱམེགྷོ སཏྠརི མཡ྄ཧཾ བྷཝནཾ པཝིཊྛམཏྟེ ཨུཔྤནྣོ ཝཱསཱགཱརམསྶ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ སཏྟརཏནམཡཾ དེཝཝིམཱནསདིསཾ དིབྦཝིམཱནཾ ནིམྨིནིཏུཾ སམཏྠོཔི ཨེཝཾ ཀཏེ – ‘‘ན མཡ྄ཧཾ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏི, དསབལསྶ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏིམཧནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ སཏྠཱརཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ བྷགཝཱ པརིཀྑེཔསྶ ཨནྟོཝ མཧཏི ཨོཀཱསེ སབྦརཏནམཡེ པཙྩགྒྷཔལླངྐེ ཨུཔརི ཝིནིགྒལནྟཝིཝིདྷསུརབྷིཀུསུམདཱམཝིཏཱནེ ཝིཝིདྷསུརབྷིགནྡྷཝཱསིཏེ གནྡྷཀུཊིཡཾ ཝིཧརནྟོ ཝིཡ ཝིཧཱསི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏཾ སཏྟཱཧཾ ཏཏྠ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཏཏོ ཨཔརཾ སཏྟཱཧཾ རཱཛཱཡཏནེ ནིསཱིདི. ཏཏྠཱཔི ཝིམུཏྟིསུཁཔཊིསཾཝེདིཡེཝ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཏྟསཏྟཱཧཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཨཧེསུཾ. ཨེཏྠནྟརེ བྷགཝཱ ཛྷཱནསུཁེན ཕལསུཁེན ཙ ཝཱིཏིནཱམེསི.

ཨཐསྶ སཏྟསཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ – ‘‘མུཁཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨགདཧརཱིཏཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཨཐསྶ སཀྐོ ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛཉྩ མུཁདྷོཝནཨུདཀཉྩ ཨདཱསི. ཏཏོ བྷགཝཱ དནྟཀཊྛཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨནོཏཏྟདཧོདཀེན མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ རཱཛཱཡཏནམཱུལེ ནིསཱིདི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཙཏཱུཧི ལོཀཔཱལེཧི ཨུཔནཱིཏེ པཙྩགྒྷེ སེལམཡེ པཏྟེ ཏཔུསྶབྷལླིཀཱནཾ ཝཱཎིཛཱནཾ མནྠཉྩ མདྷུཔིཎྜིཀཉྩ པཊིགྒཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པཙྩཱགནྟྭཱ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ ཏཏྠ ནིསིནྣམཏྟསྶེཝ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏསྶ དྷམྨསྶ གམྦྷཱིརབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞོ – ‘‘ཨདྷིགཏོ ཁོ མྱཱཡཾ དྷམྨོ གམྦྷཱིརོ དུདྡསོ དུརནུབོདྷོ སནྟོ པཎཱིཏོ ཨཏཀྐཱཝཙརོ ནིཔུཎོ པཎྜིཏཝེདནཱིཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༨༡; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༧) པརེསཾ དྷམྨཾ ཨདེསེཏུཀཱམཏཱཀཱརཔྤཏྟོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི.

ཨཐ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི དསབལསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ – ‘‘ནསྶཏི ཝཏ, བྷོ, ལོཀོ, ཝིནསྶཏི ཝཏ, བྷོ, ལོཀོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མ. ནི. ༡.༢༨༢; མཧཱཝ. ༨) ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹བྲཧྨགཎཔརིཝུཏོ སཀྐསུཡཱམསནྟུསིཏཔརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིཧི ཨནུགཏོ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. སོ ཨཏྟནོ པཏིཊྛཱནཏྠཱཡ པཐཝིཾ ནིམྨིནིཏྭཱ དཀྑིཎཾ ཛཱཎུམཎྜལཾ པཐཝིཡཾ ནིཧནྟྭཱ ཛལཛཱམལཱཝིཀལཀམལམཀུལསདིསཾ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལམཉྫལིཾ སིརསྨིཾ ཀཏྭཱ – ‘‘དེསེཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷམྨཾ, དེསེཏུ སུགཏོ དྷམྨཾ, སནྟི སཏྟཱ ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱ, ཨསྶཝནཏཱ དྷམྨསྶ པརིཧཱཡནྟི, བྷཝིསྶནྟི དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཏཱརོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༨) –

‘‘པཱཏུརཧོསི མགདྷེསུ པུབྦེ, དྷམྨོ ཨསུདྡྷོ སམལེཧི ཙིནྟིཏོ;

ཨཔཱཔུརེཏཾ ཨམཏསྶ དྭཱརཾ, སུཎནྟུ དྷམྨཾ ཝིམལེནཱནུབུདྡྷཾ.

‘‘སེལེ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ, ཡཐཱཔི པསྶེ ཛནཏཾ སམནྟཏོ;

ཏཐཱུཔམཾ དྷམྨམཡཾ སུམེདྷ, པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སམནྟཙཀྑུ;

སོཀཱཝཏིཎྞཾ ཛནཏམཔེཏསོཀོ, ཨཝེཀྑསྶུ ཛཱཏིཛརཱབྷིབྷཱུཏཾ.

‘‘ཨུཊྛེཧི ཝཱིར ཝིཛིཏསངྒཱམ, སཏྠཝཱཧ ཨནཎ ཝིཙར ལོཀེ;

དེསསྶུ བྷགཝཱ དྷམྨཾ, ཨཉྙཱཏཱརོ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༢༨༢; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༨) –

‘‘ནནུ ཏུམྷེཧི ‘བུདྡྷོ བོདྷེཡྻཾ ཏིཎྞོ ཏཱརེཡྻཾ མུཏྟོ མོཙེཡྻ’’’ནྟི –

‘‘ཀིཾ མེ ཨཉྙཱཏཝེསེན, དྷམྨཾ སཙྪིཀཏེནིདྷ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, ཏཱརཡིསྶཾ སདེཝཀ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༥) –

པཏྠནཾ ཀཏྭཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཉྙུབྷཱཝཾ པཏྟོཏི ཙ, ‘‘ཏུམྷེཧི དྷམྨེ ཨདེསིཡམཱནེ ཀོ ཧི ནཱམ ཨཉྙོ དྷམྨཾ དེསེསྶཏི, ཀིམཉྙཾ ལོཀསྶ སརཎཾ ཏཱཎཾ ལེཎཾ པརཱཡན’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི ནཡེཧི བྷགཝནྟཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བུདྡྷབྷཱུཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ སཏྠཱ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ བྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏོ’’ཏི.

ཨིདཱནི ‘‘ཀདཱ ཀཏྠ ཙ ཀེནཱཡཾ, གཱཐཱ ཧི སམུདཱིརིཏཱ’’ཏི ཨིམེསཾ པཉྷཱནཾ ཝིསྶཛྫནཱཡ ཨོཀཱསོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཏྠ ཀདཱ ཝུཏྟཱཏི? པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟཱ. པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམེསཱ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཏྠ ཀེན ཝུཏྟཱཏི? བྷགཝཏི ཀིར པརིནིབྦུཏེ རཱཛགཧནགརེ ཝེབྷཱརཔབྦཏཔསྶེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརེ ཝིཛིཏསབྦསཏྟུནཱ ཨཛཱཏསཏྟུནཱ མགདྷམཧཱརཱཛེན དྷམྨསངྒཱཡནཏྠཾ ཀཱརིཏེ པརིཔུཎྞཙནྡམཎྜལསངྐཱསེ དཊྛབྦསཱརམཎྜེ མཎྜཔེ དྷམྨཱསནགཏེནཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན ‘‘བྲཧྨཱ ཙ ལོཀཱདྷིཔཏཱི’’ཏི ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡམེཏྠ གཱཐཱསམྦནྡྷོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ –

‘‘ཀདཱཡཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ, ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ བྲཧྨུནཱ ཛིནོ;

ཀདཱ ཀཏྠ ཙ ཀེནཱཡཾ, གཱཐཱ ཧི སམུདཱིརིཏཱ’’ཏི. –

ཨཡམྤི གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨིམིནཱ སམྦནྡྷེན ཝུཏྟཱཡ པནསྶཱ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ.

ཏཏྠ བྲཧྨཱཏི བྲཱུཧིཏོ ཏེཧི ཏེཧི གུཎཝིསེསེཧཱིཏི བྲཧྨཱ. ཨཡཾ པན བྲཧྨ-སདྡོ མཧཱབྲཧྨབྲཱཧྨཎཏཐཱགཏམཱཏཱཔིཏུསེཊྛཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘དྭིསཧསྶོ བྲཧྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༦༦) མཧཱབྲཧྨཱཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

‘‘ཏམོནུདོ བུདྡྷོ སམནྟཙཀྑུ, ལོཀནྟགཱུ སབྦབྷཝཱཏིཝཏྟོ;

ཨནཱསཝོ སབྦདུཀྑཔྤཧཱིནོ, སཙྩཝ྄ཧཡོ བྲཧྨེ ཨུཔཱསིཏོ མེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༡༣༩) –

ཨེཏྠ བྲཱཧྨཎོ. ‘‘བྲཧྨཱཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཨེཏྠ ཏཐཱགཏོ. ‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣༡; ༤.༦༣; ཨིཏིཝུ. ༡༠༦; ཛཱ. ༢.༢༠.༡༨༡) ཨེཏྠ མཱཏཱཔིཏརོ. ‘‘བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༨; སཾ. ནི. ༢.༢༡; ཨ. ནི. ༤.༨; ༥.༡༡; པཊི. མ. ༢.༤༤) ཨེཏྠ སེཊྛོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིདྷ པན པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ པཎཱིཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཡཾ ནིབྦཏྟོ ཀཔྤཱཡུཀོ མཧཱབྲཧྨཱ ཨདྷིཔྤེཏོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣). -སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, བྲཧྨཱ ཙ ཨཉྙེ ཙ དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ བྲཧྨཱནོ ཙཱཏི ཨཏྠོ, པདཔཱུརཎམཏྟོ ཝཱ. ལོཀཱདྷིཔཏཱིཏི ཨེཏྠ ལོཀོཏི སངྑཱརལོཀོ སཏྟལོཀོ ཨོཀཱསལོཀོཏི ཏཡོ ལོཀཱ. ཏེསུ ཨིདྷ སཏྟལོཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྶ ཨིསྶརོ ཨདྷིཔཏཱིཏི ལོཀཱདྷིཔཏི, ལོཀེཀདེསསྶཱཔི ཨདྷིཔཏི ལོཀཱདྷིཔཏཱིཏི ཝུཙྩཏི དེཝཱདྷིཔཏི ནརཱདྷིཔཏི ཝིཡ.

སཧམྤཏཱིཏི སོ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ སཧཀོ ནཱམ ཐེརོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཡཾ ཀཔྤཱཡུཀམཧཱབྲཧྨཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, ཏཏྲ པན ནཾ ‘‘སཧམྤཏི བྲཧྨཱ’’ཏི སཉྫཱནནྟི. ‘‘སཧཀཔཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨནུསྶརཱགམཾ ཀཏྭཱ རུལ༹ྷཱིཝསེན ‘‘སཧམྤཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀཏཉྫལཱིཏི ཀཏཉྫལིཀོ, ཨཉྫལིཔུཊཾ སིརསི ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནདྷིཝརནྟི ཨཙྩནྟཝརོ ཨདྷིཝརོ ནཱསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨནདྷིཝརོ, ན ཏཏོ ཨདྷིཀོ ཝརོ ཨཏྠཱིཏི ཝཱ ཨནདྷིཝརོ, ཨནུཏྟརོཏི ཨཏྠོ, ཏཾ ཨནདྷིཝརཾ. ཨཡཱཙཐཱཏི ཨཡཱཙིཏྠ ཨཛ྄ཛྷེསི.

ཨིདཱནི ཡསྶཏྠཱཡ སོ བྷགཝནྟཾ ཨཡཱཙི, ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སནྟཱིདྷ སཏྟཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སནྟཱིཏི སཾཝིཛྫནྟི ཨུཔལབྦྷནྟི, བུདྡྷཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཏི ཨཡཾ དེསཱཔདེསེ ནིཔཱཏོ. སྭཱཡཾ ཀཏྠཙི སཱསནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ, ཨིདྷ ཏཏིཡོ སམཎོ, ཨིདྷ ཙཏུཏྠོ སམཎོ, སུཉྙཱ པརཔྤཝཱདཱ སམཎེབྷི ཨཉྙེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩; དཱི. ནི. ༢.༢༡༤; ཨ. ནི. ༤.༢༤༡). ཀཏྠཙི ཨོཀཱསཾ, ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིདྷེཝ ཏིཊྛམཱནསྶ, དེཝབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;

པུནརཱཡུ ཙ མེ ལདྡྷོ, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི མཱརིསཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༦༩) –

ཀཏྠཙི པདཔཱུརཎམཏྟམེཝ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷུཏྟཱཝཱི ཨསྶཾ པཝཱརིཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠). ཀཏྠཙི ལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠). ཨིདྷཱཔི ལོཀམེཝ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱ ཨིམསྨིཾ སཏྟལོཀེཏི ཨཏྠོ. སཏྟཱཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཁནྡྷེསུ ཚནྡརཱགེན སཏྟཱ ཝིསཏྟཱ ཨཱསཏྟཱ ལགྒཱ ལགིཏཱཏི སཏྟཱ, སཏྟཱཏི པཱཎིནོ ཝུཙྩནྟི. རུལ༹ྷཱིསདྡེན པན ཝཱིཏརཱགེསུཔི ཨཡཾ ཝོཧཱརོ ཝཏྟཏིཡེཝ.

ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱཏི པཉྙཱམཡེ ཨཀྑིམྷི ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ རཱགདོསམོཧརཛཾ ཨེཏེསཾ ཨེཝཾསབྷཱཝཱ ཙ ཏེཏི ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱ, ཨཔྤཾ རཱགཱདིརཛམེཝ ཝཱ ཡེསཾ ཏེ ཨཔྤརཛཀྑཱ, ཏེ ཨཔྤརཛཀྑསབྷཱཝཱ ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏེསཾ ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱནཾ. ‘‘སཏྟཱན’’ནྟི ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམཾ ཀཏྭཱ – ‘‘དེསེཧི དྷམྨ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. དེསེཧཱིཏི ཨཱཡཱཙནཝཙནམེཏཾ, དེསེཧི ཀཐེཧི ཨུཔདིསཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནྟི ཨེཏྠ ཨཡཾ དྷམྨ-སདྡོ པརིཡཏྟིསམཱདྷིཔཉྙཱཔཀཏིསབྷཱཝསུཉྙཏཱཔུཉྙཨཱཔཏྟིཉེཡྻཙཏུསཙྩདྷམྨཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི – ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ…པེ… ཝེདལླ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༣༩; ཨ. ནི. ༤.༡༠༢) པརིཡཏྟིཡཾ དིསྶཏི. ‘‘ཨེཝཾདྷམྨཱ ཏེ བྷགཝནྟོ ཨཧེསུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སམཱདྷིམྷི.

‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ, ཝཱནརིནྡ ཡཐཱ ཏཝ;

སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, དིཊྛཾ སོ ཨཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. –

ཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༢.༡༤༧) པཉྙཱཡ. ‘‘ཛཱཏིདྷམྨཱ ཛརཱདྷམྨཱ, ཨཐོ མརཎདྷམྨིནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༣༩) པཀཏིཡཾ. ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ) སབྷཱཝེ. ‘‘ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ དྷམྨཱ ཧོནྟི ཁནྡྷཱ ཧོནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༢༡) སུཉྙཏཱཡཾ. ‘‘དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༨༤; ཐེརགཱ. ༣༠༣; ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢; ༡.༡༥.༣༨༥) པུཉྙེ. ‘‘དྭེ ཨནིཡཏཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཔཏྟིཡཾ. ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སབྦཱཀཱརེན བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥) ཉེཡྻེ. ‘‘དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༩༩; མཧཱཝ. ༢༧, ༥༧) ཙཏུསཙྩདྷམྨེ. ཨིདྷཱཔི ཙཏུསཙྩདྷམྨེ དཊྛབྦོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.སུཏྟནིཀྑེཔཝཎྞནཱ; དྷ. ས. ཨཊྛ. ཙིཏྟུཔྤཱདཀཎྜ ༡). ཨནུཀམྤཱཏི ཨནུཀམྤཾ ཨནུདྡཡཾ ཀརོཧི. ཨིམནྟི པཛཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ. པཛནྟི པཛཱཏཏྟཱ པཛཱ, ཏཾ པཛཾ, སཏྟནིཀཱཡཾ སཾསཱརདུཀྑཏོ མོཙེཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀེཙི པན –

‘‘བྷགཝཱཏི ལོཀཱདྷིཔཏཱི ནརུཏྟམོ,

ཀཏཉྫལཱི བྲཧྨགཎེཧི ཡཱཙིཏོ’’ཏི. –

པཋནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦསོ ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི.

ཨཐ བྷགཝཏོ ཏཾ བྲཧྨུནོ སཧམྤཏིསྶ ཨཱཡཱཙནཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཔརིམིཏསམཡསམུདིཏཀརུཎཱབལསྶ དསབལསྶ པརཧིཏཀརཎནིཔུཎམཏིཙཱརསྶ སབྦསཏྟེསུ ཨོཀཱསཀརཎམཏྟེན མཧཱཀརུཎཱ ཨུདཔཱདི. ཏཾ པན བྷགཝཏོ ཀརུཎུཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟེཧི སངྒཱིཏིཀཱལེ སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི –

.

‘‘སམྤནྣཝིཛྫཱཙརཎསྶ ཏཱདིནོ, ཛུཏིནྡྷརསྶནྟིམདེཧདྷཱརིནོ;

ཏཐཱགཏསྶཔྤཊིཔུགྒལསྶ, ཨུཔྤཛྫི ཀཱརུཉྙཏཱ སབྦསཏྟེ’’ཏི. –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཋཔིཏཱ.

ཏཏྠ སམྤནྣཝིཛྫཱཙརཎསྶཱཏི སམྤནྣཾ ནཱམ ཏིཝིདྷཾ པརིཔུཎྞསམངྒིམདྷུརཝསེན. ཏཏྠ –

‘‘སམྤནྣཾ སཱལིཀེདཱརཾ, སུཝཱ བྷུཉྫནྟི ཀོསིཡ;

པཊིཝེདེམི ཏེ བྲཧྨེ, ན ནཾ ཝཱརེཏུམུསྶཧེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༡) –

ཨིདཾ པརིཔུཎྞསམྤནྣཾ ནཱམ. ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ ཨུཔགཏོ སམུཔགཏོ སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨིདཾ སམངྒིསམྤནྣཾ ནཱམ. ‘‘ཨིམིསྶཱ, བྷནྟེ, མཧཱཔཐཝིཡཱ ཧེཊྛིམཏལཾ སམྤནྣཾ, སེཡྻཐཱཔི ཁུདྡམདྷུཾ ཨནཱིལཀཾ, ཨེཝམསྶཱད’’ནྟི (པཱརཱ. ༡༨) ཨིདཾ མདྷུརསམྤནྣཾ ནཱམ. ཨིདྷ པརིཔུཎྞསམྤནྣམྤི སམངྒིསམྤནྣམྤི ཡུཛྫཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༤). ཝིཛྫཱཏི པཊིཔཀྑདྷམྨེ ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིནྡིཏབྦཊྛེན ཙ ཝིཛྫཱ. ཏཱ པན ཏིསྶོཔི ཝིཛྫཱ ཨཊྛཔི ཝིཛྫཱ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ བྷཡབྷེརཝསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༥༠ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཨཊྛ ཨམྦཊྛསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༡.༢༧༨ ཨཱདཡོ). ཏཏྲ ཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཙ སཧ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ. ཙརཎནྟི སཱིལསཾཝརོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ སདྡྷཱ ཧིརཱི ཨོཏྟཔྤཾ བཱཧུསཙྩཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིཏཱ པཉྙཱསམྤནྣཏཱ ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཱིཏི ཨིམེ པནྣརས དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམེཡེཝ ཧི པནྣརས དྷམྨཱ ཡསྨཱ ཨེཏེཧི ཙརཏི ཨརིཡསཱཝཀོ གཙྪཏི ཨམཏཾ དིསཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཙརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༤) སབྦཾ མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཛྫཱ ཙ ཙརཎཉྩ ཝིཛྫཱཙརཎཱནི, སམྤནྣཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཝིཛྫཱཙརཎཱནི ཡསྶ སོཡཾ སམྤནྣཝིཛྫཱཙརཎོ, ཝིཛྫཱཙརཎེཧི སམྤནྣོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ, སམནྣཱགཏོཏི ཝཱ སམྤནྣཝིཛྫཱཙརཎོ. ཨུབྷཡཐཱཔི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏེཝ, ཏསྶ སམྤནྣཝིཛྫཱཙརཎསྶ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡ ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ).

ཏཱདིནོཏི ‘‘ཨིཊྛེཔི ཏཱདཱི ཨནིཊྛེཔི ཏཱདཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཧཱནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༣༨, ༡༩༢) ཨཱགཏཏཱདིལཀྑཎེན ཏཱདིནོ, ཨིཊྛཱནིཊྛཱདཱིསུ ཨཝིཀཱརསྶ ཏཱདིསསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཛུཏིནྡྷརསྶཱཏི ཛུཏིམཏོ, ཡུགནྡྷརེ སརདསམཡེ སམུདིཏདིཝསཀརཱཏིརེཀཏརསསྶིརིཀསརཱིརཛུཏིཝིསརདྷརསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏདྷརསྶཱ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཙཏྟཱརོ ལོཀེ པཛྫོཏཱ, པཉྩམེཏྠ ན ཝིཛྫཏི;

དིཝཱ ཏཔཏི ཨཱདིཙྩོ, རཏྟིམཱབྷཱཏི ཙནྡིམཱ.

‘‘ཨཐ ཨགྒི དིཝཱརཏྟིཾ, ཏཏྠ ཏཏྠ པབྷཱསཏི;

སམྦུདྡྷོ ཏཔཏཾ སེཊྛོ, ཨེསཱ ཨཱབྷཱ ཨནུཏྟརཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༦, ༨༥);

ཏསྨཱ ཨུབྷཡཐཱཔི སརཱིརཔཉྙཱཛུཏིཝིསརདྷརསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨནྟིམདེཧདྷཱརིནོཏི སབྦཔཙྪིམསརཱིརདྷཱརིནོ, ཨཔུནབྦྷཝསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཐཱགཏསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི.

ཀཐཾ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ ཡེན ཨབྷིནཱིཧཱརེན དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ སཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཨདྷིཊྛཱནམེཏྟུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ ཨིམཱ དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨངྒཔརིཙྩཱགཾ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ དྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགནྟི ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཡཐཱ ཝིཔསྶིཨཱདཡོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཐེཝ ལོཀམྷི ཝིཔསྶིཨཱདཡོ, སབྦཉྙུབྷཱཝཾ མུནཡོ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཏཐཱ ཨཡཾ སཀྱམུནཱིཔི ཨཱགཏོ, ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ཏེན ཙཀྑུམཱ’’ཏི.

ཀཐཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སམྤཏིཛཱཏཱ ཝིཔསྶིཨཱདཡོ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཱ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ གཝམྤཏཱི ཡཐཱ, སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷརཾ;

སོ ཝིཀྐམཱི སཏྟཔདཱནི གོཏམོ, སེཏཉྩ ཚཏྟཾ ཨནུདྷཱརཡུཾ མརཱུ.

‘‘གནྟྭཱན སོ སཏྟཔདཱནི གོཏམོ, དིསཱ ཝིལོཀེསི སམཱ སམནྟཏོ;

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ གིརམབྦྷུདཱིརཡཱི, སཱིཧོ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ཏི.

ཀཐཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? སབྦེསཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ སལཀྑཎཾ སཱམཉྙལཀྑཎཉྩ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ ཉཱཎགཏིཡཱ ཨཱགཏོ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཏྟོ ཨནུབུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ.

‘‘སབྦེསཾ པན དྷམྨཱནཾ, སཀསཱམཉྙལཀྑཎཾ;

ཏཐམེཝཱགཏོ ཡསྨཱ, ཏསྨཱ སཏྠཱ ཏཐཱགཏོ’’ཏི.

ཀཐཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ? ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ.

‘‘ཏཐནཱམཱནི སཙྩཱནི, ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི ནཱཡཀོ;

ཏསྨཱ ཏཐཱནཾ སཙྩཱནཾ, སམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོ’’.

ཀཐཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ཧི ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུསོཏགྷཱཎཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནོདྭཱརེསུ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཾ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦདྷམྨཱརམྨཎཾ ཏཐཱགཏོ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏཱིཏི, ཨེཝཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ ལོཀེ ཏཐཾ, ཏཾ ལོཀསྶ ཏཐེཝ དསྶེཏི. ཏཏོཔི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ. ཨེཏྠ ཏཐདསྶིཨཏྠེ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

‘‘ཏཐཱཀཱརེན ཡོ དྷམྨེ, ཛཱནཱཏི ཨནུཔསྶཏི;

ཏཐདསྶཱིཏི སམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟོ ཏཐཱགཏོ’’.

ཀཐཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? ཡཉྩ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ པརིནིབྦཱནསྶ ཙ ཨནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎཀཱལེ སུཏྟཱདིནཝངྒསངྒཧིཏཾ བྷཱསིཏཾ ལཔིཏཾ ཏཐཱགཏེན, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ཏཐམེཝ ཨཝིཏཐམེཝ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨེཏྠ པན གདཨཏྠོ ཧི གཏསདྡོ. ཨེཝཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི ཏཐཱགཏོ. ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོ.

‘‘ཏཐཱཝཱདཱི ཛིནོ ཡསྨཱ, ཏཐདྷམྨཔྤཀཱསཀོ;

ཏཐཱམཱགདནཉྩསྶ, ཏསྨཱ བུདྡྷོ ཏཐཱགཏོ’’.

ཀཐཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ཧི ཡཾ ཡཾ ཝཱཙཾ ཨབྷཱསི, ཏཾ ཏཾ ཨེཝ ཀཱཡེན ཀརོཏི, ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི, ཀཱཡསྶཔི ཝཱཙཱ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཡཐཱ ཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱ ཀཱརཱི, ཡཐཱ ཀཱརཱི ཏཐཱ ཝཱདཱི…པེ… ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣; ཙཱུལ༹ནི. པོསཱལམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༣).

ཡཐཱ ཙ ཝཱཙཱ གཏཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ, ཡཐཱ ཀཱཡོ གཏོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ གཏཱ. ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱཙཱ གཏཱ ཏསྶ, ཏཐཱ ཀཱཡོ གཏོ ཡཏོ;

ཏཐཱཝཱདིཏཱཡ སམྦུདྡྷོ, སཏྠཱ ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ’’.

ཀཐཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ? ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེནཔི སམཱདྷིནཱཔི པཉྙཱཡཔི ཝིམུཏྟིཡཱཔི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེནཔི, ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུ དསོ ཝསཝཏྟཱི, ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༣; པོསཱལམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༣).

ཏཏྲེཝཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ. ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི, ཨིཏི སབྦལོཀཱབྷིབྷཝནཏོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཙ, ཨགདོ ཡསྶ སཏྠུནོ;

ཝསཝཏྟཱིཏི སོ ཏེན, ཧོཏི སཏྠཱ ཏཐཱགཏོ’’.

ཨཔྤཊིཔུགྒལསྶཱཏི པཊིཔུགྒལཝིརཧིཏསྶ, ཨཉྙོ ཀོཙི ‘‘ཨཧཾ བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཉྙཾ དཱཏུཾ སམཏྠོ ནཱམསྶ པུགྒལོ, ནཏྠཱིཏི ཨཔྤཊིཔུགྒལོ, ཏསྶ ཨཔྤཊིཔུགྒལསྶ. ཨུཔྤཛྫཱིཏི ཨུཔྤནྣོ ཨུདཔཱདི. ཀཱརུཉྙཏཱཏི ཀརུཎཱཡ བྷཱཝོ ཀཱརུཉྙཏཱ. སབྦསཏྟེཏི ནིརཝསེསསཏྟཔརིཡཱདཱནཝཙནཾ, སཀལེ སཏྟནིཀཱཡེཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཡམྤི གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི.

ཨཐ བྷགཝཱ བྲཧྨུནཱ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ཨཱཡཱཙིཏོ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཀཱམོ མཧཱབྲཧྨཱནཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཨཔཱརུཏཱ ཏེསཾ ཨམཏསྶ དྭཱརཱ, ཡེ སོཏཝནྟོ པམུཉྩནྟུ སདྡྷཾ;

ཝིཧིཾསསཉྙཱི པགུཎཾ ན བྷཱསིཾ, དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ མནུཛེསུ བྲཧྨེ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༢༨༣; དཱི. ནི. ༢.༧༡; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༩);

ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ‘‘ཀཏཱཝཀཱསོ ཁོམྷི བྷགཝཏཱ དྷམྨདེསནཱཡཱ’’ཏི ཉཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨགཎཔརིཝུཏོ པཀྐཱམི. ཨཐ སཏྠཱ ཏསྶ བྲཧྨུནོ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༨༣; མཧཱཝ. ༡༠) ཙིནྟེནྟོ – ‘‘ཨཱལཱ༹རོ པཎྜིཏོ སོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤཾ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པུན ཨོལོཀེནྟོ ཏསྶ སཏྟཱཧཾ ཀཱལངྐཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨུདཀསྶ ཙ ཨབྷིདོསཀཱལངྐཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པུན – ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ ཨེཏརཧི པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི པཉྩཝགྒིཡེ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱསཱལ༹ྷིཡཾ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཀཱལསྶེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཊྛཱརསཡོཛནིཀཾ མགྒཾ པཊིཔནྣོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨུཔཀཾ ནཱམ ཨཱཛཱིཝཀཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝམཱཝིཀཏྭཱ ཏཾདིཝསམེཝ སཱཡནྷསམཡེ ཨིསིཔཏནམགམཱསི. ཏཏྠ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནགཏོ པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; པཊི. མ. ༢.༣༠) དེསེསི.

ཏེསུ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརོ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏཏྠེཝ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ པུནདིཝསེ ཝཔྤཏྠེརཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦེ ཏེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུན པཉྩམིཡཾ པཀྑསྶ པཉྩཔི ཏེ ཐེརེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟཾ (སཾ. ནི. ༣.༥༩; མཧཱཝ. ༢༠ ཨཱདཡོ) དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པཉྩཔི ཐེརཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ.

ཨཐ སཏྠཱ ཏཏྠེཝ ཡསསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ གེཧཾ པཧཱཡ ནིཀྑནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨེཧི ཡསཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༦) པཀྐོསིཏྭཱ ཏསྨིཉྙེཝ རཏྟིབྷཱགེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨརཧཏྟེ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨཔརེཔི ཏསྶ སཧཱཡཀེ ཙཏུཔཎྞཱསཛནེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨེཝཾ ལོཀེ ཨེཀསཊྛིཡཱ ཨརཧནྟེསུ ཛཱཏེསུ སཏྠཱ ཝུཊྛཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པརཏྠཾ ཙཏྟནོ ཨཏྠཾ, ཀརོནྟཱ པཐཝིཾ ཨིམཾ;

བྱཱཧརནྟཱ མནུསྶཱནཾ, དྷམྨཾ ཙརཐ བྷིཀྑཝོ.

‘‘ཝིཧརཐ ཝིཝིཏྟེསུ, པབྦཏེསུ ཝནེསུ ཙ;

པཀཱསཡནྟཱ སདྡྷམྨཾ, ལོཀསྶ སཏཏཾ མམ.

‘‘ཀརོནྟཱ དྷམྨདཱུཏེཡྻཾ, ཝིཁྱཱཔཡཐ བྷིཀྑཝོ;

སནྟི ཨཏྠཱཡ སཏྟཱནཾ, སུབྦཏཱ ཝཙནཾ མམ.

‘‘སབྦཾ པིདཧཐ དྭཱརཾ, ཨཔཱཡཱནམནཱསཝཱ;

སགྒམོཀྑསྶ མགྒསྶ, དྭཱརཾ ཝིཝརཐཱསམཱ.

‘‘དེསནཱཔཊིཔཏྟཱིཧི, ཀརུཎཱདིགུཎཱལཡཱ;

བུདྡྷིཾ སདྡྷཉྩ ལོཀསྶ, ཨབྷིཝཌྜྷེཐ སབྦསོ.

‘‘གིཧཱིནམུཔཀརོནྟཱནཾ, ནིཙྩམཱམིསདཱནཏོ;

ཀརོཐ དྷམྨདཱནེན, ཏེསཾ པཙྩཱུཔཀཱརཀཾ.

‘‘སམུསྶཡཐ སདྡྷམྨཾ, དེསཡནྟཱ ཨིསིདྡྷཛཾ;

ཀཏཀཏྟབྦཀམྨནྟཱ, པརཏྠཾ པཊིཔཛྫཐཱ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ དིསཱསུ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སཡཾ ཨུརུཝེལཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཀཔྤཱསིཀཝནསཎྜེ ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡཀུམཱརེ ཝིནེསི. ཏེསུ ཡོ སབྦཔཙྪིམཀོ, སོ སོཏཱཔནྣོ, སབྦསེཊྛོ ཨནཱགཱམཱི, ཨེཀོཔི ཨརཧཱ ཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝཱ ནཱཧོསི. ཏེཔི སབྦེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ དིསཱསུ པེསེཏྭཱ སཡཾ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི པཱཊིཧཱརིཡསཧསྶཱནི དསྶེཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔཱདཡོ སཧསྶཛཊིལཔརིཝཱརེ ཏེབྷཱཏིཀཛཊིལེ དམེཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཱཛེཏྭཱ གཡཱསཱིསེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (སཾ. ནི. ༤.༢༨; མཧཱཝ. ༥༤) ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏེན ཨརཧནྟསཧསྶེན བྷགཝཱ པརིཝུཏོ ‘‘བིམྦིསཱརསྶ རཉྙོ པཊིཉྙཾ མོཙེསྶཱམཱི’’ཏི རཱཛགཧནགརཱུཔཙཱརེ ལཊྛིཝནུཡྻཱནཾ ནཱམ ཨགམཱསི. ཏཏོ ཨུཡྻཱནཔཱལཀོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ – ‘‘སཏྠཱ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ དྭཱདསནཧུཏེཧི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེཧི པརིཝུཏོ དསབལཾ གྷནཝིཝརགཏམིཝ དིཝསཀརཾ ཝནཝིཝརགཏཾ མུནིཝརདིཝསཀརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙཀྐཱལངྐཏཏལེསུ ཛལཛཱམལཱཝིཀལཀམལཀོམལེསུ དསབལསྶ པཱདེསུ མཀུཊམཎིཛུཏིཝིསརཝིཛྫོཏིནཱ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ.

ཨཐ ཁོ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཧཱསམཎོ ཨུརུཝེལཀསྶཔེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི, ཨུདཱཧུ ཨུརུཝེལཀསྶཔོ མཧཱསམཎེ’’ཏི? ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏེསཾ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཐེརཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཀིམེཝ དིསྭཱ ཨུརུཝེལཝཱསི, པཧཱསི ཨགྒིཾ ཀིསཀོཝདཱནོ;

པུཙྪཱམི ཏཾ ཀསྶཔ ཨེཏམཏྠཾ, ཀཐཾ པཧཱིནཾ ཏཝ ཨགྒིཧུཏྟ’’ནྟི. (མཧཱཝ. ༥༥);

ཐེརོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ –

‘‘རཱུཔེ ཙ སདྡེ ཙ ཨཐོ རསེ ཙ, ཀཱམིཏྠིཡོ ཙཱབྷིཝདནྟི ཡཉྙཱ;

ཨེཏཾ མལནྟཱི ཨུཔདྷཱིསུ ཉཏྭཱ, ཏསྨཱ ན ཡིཊྛེ ན ཧུཏེ ཨརཉྫི’’ནྟི. (མཧཱཝ. ༥༥) –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ སཱཝཀབྷཱཝཔྤཀཱསནཏྠཾ ཏཐཱགཏསྶ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ – ‘‘སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཀཏཱལདྭིཏཱལ…པེ… སཏྟཏཱལཔྤམཱཎཾ ཝེཧཱསཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོརུཡ྄ཧ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཨཐ ཁོ མཧཱཛནོ ཏསྶ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཧོ མཧཱནུབྷཱཝཱ བུདྡྷཱ ནཱམ, ཨེཝཾ ཐཱམགཏདིཊྛིཀོ ཨཏྟཱནཾ ‘ཨརཧཱ ཨཧ’ནྟི མཉྙམཱནོ ཨུརུཝེལཀསྶཔོཔི དིཊྛིཛཱལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཐཱགཏེན དམིཏོ’’ཏི དསབལསྶ གུཎཀཐཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ སཏྠཱ – ‘‘ནཱཧམིདཱནིཡེཝ ཨིམཾ ཨུརུཝེལཀསྶཔཾ དམེམི, ཨཏཱིཏེཔི ཨེས མཡཱ དམིཏོཡེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཁོ སོ མཧཱཛནོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ སིརསི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨིདཱནི ཨམྷེཧི ཨེས དམིཏོ དིཊྛོ, ཀཐཾ པནེས ཨཏཱིཏེ བྷགཝཏཱ དམིཏོ’’ཏི. ཏཏོ སཏྠཱ ཏེན མཧཱཛནེན ཡཱཙིཏོ བྷཝནྟརེན པཊིཙྪནྣཾ མཧཱནཱརདཀསྶཔཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༡༥༣) ཀཐེཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི པཀཱསེསི. ཏཏོ སཏྠུ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ ཨེཀཱདསནཧུཏེཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, ཨེཀནཧུཏཾ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསི. རཱཛཱ སརཎཾ གནྟྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷགཝནྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ནིམནྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

པུནདིཝསེ བྷགཝཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ མརུགཎཔརིཝུཏོ ཝིཡ དསསཏནཡནོ དེཝརཱཛཱ, བྲཧྨགཎཔརིཝུཏོ ཝིཡ མཧཱབྲཧྨཱ རཱཛགཧཾ པཱཝིསི. རཱཛཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དཏྭཱ བྷོཛནཔརིཡོསཱནེ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཱིཎི རཏནཱནི ཝིནཱ ཝསིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམི, ཝེལཱཡ ཝཱ ཨཝེལཱཡ ཝཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཱམི, ལཊྛིཝནཾ ནཱམ ཨཏིདཱུརེ, ཨིདཾ པན ཨམྷཱཀཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ པཝིཝེཀཀཱམཱནཾ ནཱཏིདཱུརཾ ནཙྩཱསནྣཾ གམནཱགམནསམྤནྣཾ ནིཛྫནསམྦཱདྷཾ པཝིཝེཀསུཁཾ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཾ སཱིཏལསིལཱཏལསམལངྐཏཾ པརམརམཎཱིཡབྷཱུམིབྷཱགཾ སུརབྷིཀུསུམཏརུཝརནིརནྟརཾ རམཎཱིཡཔཱསཱདཧམྨིཡཝིམཱནཝིཧཱརཌྜྷུཡོགམཎྜཔཱདིཔཊིམཎྜིཏཾ. ཨིདཾ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏུ ནཝཏཔནངྒཱརསངྐཱསེན སུཝཎྞབྷིངྒཱརེན སུརབྷིཀུསུམཝཱསིཏཾ མཎིཝཎྞཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ ཝེལུ༹ཝནཱརཱམཾ པརིཙྩཛནྟོ དསབལསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེསི. ཏསྨིཾ ཨཱརཱམཔཊིགྒཧཎེ ‘‘བུདྡྷསཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནཱི’’ཏི པཱིཏིཝསཾ གཏཱ ནཙྩནྟཱི ཝིཡ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི. ཛམྦུདཱིཔེ པན ཋཔེཏྭཱ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརཾ ཨཉྙཾ པཐཝིཾ ཀམྤེཏྭཱ གཧིཏསེནཱསནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨཐ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནཱརཱམཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ རཉྙོ ཝིཧཱརདཱནཱནུམོདནམཀཱསི –

‘‘ཨཱཝཱསདཱནསྶ པནཱནིསཾསཾ, ཀོ ནཱམ ཝཏྟུཾ, པུརིསོ སམཏྠོ;

ཨཉྙཏྲ བུདྡྷཱ པན ལོཀནཱཐཱ, ཡུཏྟོ མུཁཱནཾ ནཧུཏེན ཙཱཔི.

‘‘ཨཱཡུཉྩ ཝཎྞཉྩ སུཁཾ བལཉྩ, ཝརཾ པསཏྠཾ པཊིབྷཱནམེཝ;

དདཱཏི ནཱམཱཏི པཝུཙྩཏེ སོ, ཡོ དེཏི སངྒྷསྶ ནརོ ཝིཧཱརཾ.

‘‘དཱཏཱ ནིཝཱསསྶ ནིཝཱརཎསྶ, སཱིཏཱདིནོ ཛཱིཝིཏུཔདྡཝསྶ;

པཱལེཏི ཨཱཡུཾ པན ཏསྶ ཡསྨཱ, ཨཱཡུཔྤདོ ཧོཏི ཏམཱཧུ སནྟོ.

‘‘ཨཙྩུཎྷསཱིཏེ ཝསཏོ ནིཝཱསེ, བལཉྩ ཝཎྞོ པཊིབྷཱ ན ཧོཏི;

ཏསྨཱ ཧི སོ དེཏི ཝིཧཱརདཱཏཱ, བལཉྩ ཝཎྞཾ པཊིབྷཱནམེཝ.

‘‘དུཀྑསྶ སཱིཏུཎྷསརཱིསཔཱ ཙ, ཝཱཏཱཏཔཱདིཔྤབྷཝསྶ ལོཀེ;

ནིཝཱརཎཱ ནེཀཝིདྷསྶ ནིཙྩཾ, སུཁཔྤདོ ཧོཏི ཝིཧཱརདཱཏཱ.

‘‘སཱིཏུཎྷཝཱཏཱཏཔཌཾསཝུཊྛི, སརཱིསཔཱཝཱལ༹མིགཱདིདུཀྑཾ;

ཡསྨཱ ནིཝཱརེཏི ཝིཧཱརདཱཏཱ, ཏསྨཱ སུཁཾ ཝིནྡཏི སོ པརཏྠ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ བྷཝབྷོགཧེཏུཾ, མནོབྷིརཱམཾ མུདིཏོ ཝིཧཱརཾ;

ཡོ དེཏི སཱིལཱདིགུཎོདིཏཱནཾ, སབྦཾ དདོ ནཱམ པཝུཙྩཏེ སོ.

‘‘པཧཱཡ མཙྪེརམལཾ སལོབྷཾ, གུཎཱལཡཱནཾ ནིལཡཾ དདཱཏི;

ཁིཏྟོཝ སོ ཏཏྠ པརེཧི སགྒེ, ཡཐཱབྷཏཾ ཛཱཡཏི ཝཱིཏསོཀོ.

‘‘ཝརེ ཙཱརུརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཨུལཱ༹རེ, ནརོ ཀཱརཡེ ཝཱསཡེ ཏཏྠ བྷིཀྑཱུ;

དདེཡྻནྣཔཱནཉྩ ཝཏྠཉྩ ནེསཾ, པསནྣེན ཙིཏྟེན སཀྐཙྩ ནིཙྩཾ.

‘‘ཏསྨཱ མཧཱརཱཛ བྷཝེསུ བྷོགེ, མནོརམེ པཙྩནུབྷུཡྻ བྷིཡྻོ;

ཝིཧཱརདཱནསྶ ཕལེན སནྟཾ, སུཁཾ ཨསོཀཾ ཨདྷིགཙྪ པཙྪཱ’’ཏི.

ཨིཙྩེཝཾ མུནིརཱཛཱ ནརརཱཛསྶ བིམྦིསཱརསྶ ཝིཧཱརདཱནཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ པརམདསྶནཱིཡཱཡ ཨཏྟནོ སརཱིརཔྤབྷཱཡ སུཝཎྞརསསེཀཔིཉྪརཱནི ཝིཡ ནགརཝནཝིམཱནཱདཱིནི ཀུརུམཱནོ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ ཨནནྟཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརམེཝ པཱཝིསཱིཏི.

‘‘ཨཀཱིལ༹ནེ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧཱརེ, ཏཐཱགཏོ ཏཏྠ མནོབྷིརཱམེ;

ནཱནཱཝིཧཱརེན ཝིཧཱསི དྷཱིརོ, ཝེནེཡྻཀཱནཾ སམུདིཀྑམཱནོ’’.

ཨཐེཝཾ བྷགཝཏི ཏསྨིཾ ཝིཧརནྟེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘པུཏྟོ མེ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀཏྭཱ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ རཱཛགཧཾ པཏྭཱ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ མཧཱམཙྩཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི, བྷཎེ, པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ མམ ཝཙནེན ‘པིཏཱ ཝོ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ཏཾ དཊྛུཀཱམོ’ཏི ཝཏྭཱ པུཏྟཾ མེ གཎྷིཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི རཉྙོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ པུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ སཊྛིཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཝེལཱཡ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི. སོ ‘‘ཏིཊྛཏུ ཏཱཝ རཉྙཱ པཧིཏསཱསན’’ནྟི པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཡཐཱཋིཏོཝ སདྡྷིཾ པུརིསསཧསྶེན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. བྷགཝཱ – ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེ སབྦེ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཱཀཔྤསམྤནྣཱ ཧུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ནེཝ གཏོ ཨཱགཙྪཏི, ན ཙ སཱསནཾ སུཡྻཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏེནེཝ ནཱིཧཱརེན ནཝཀྑཏྟུཾ ཨམཙྩེ པེསེསི. ཏེསུ ནཝསུ པུརིསསཧསྶེསུ ཨེཀོཔི རཉྙོ ནཱརོཙེསི, ན སཱསནཾ ཝཱ པཧིཎི. སབྦེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱཝ པབྦཛིཾསུ.

ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མམ ཝཙནཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི སབྦརཱཛབལཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨུདཱཡིཾ ཨདྡས. སོ ཀིར རཉྙོ སབྦཏྠསཱདྷཀོ ཨམཙྩོ ཨབྦྷནྟརིཀོ ཨཏིཝིསྶཱསིཀོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀདིཝསེཡེཝ ཛཱཏོ སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཏོ སཧཱཡོ. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏ ཨུདཱཡི, ཨཧཾ མམ པུཏྟཾ དཊྛུཀཱམོ ནཝཔུརིསསཧསྶཱནི པེསེསིཾ, ཨེཀཔུརིསོཔི ཨཱགནྟྭཱ སཱསནམཏྟམྤི ཨཱརོཙེཏཱ ནཏྠི, དུཛྫཱནོ ཁོ པན མེ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ, ཨཧཾ ཛཱིཝམཱནོཝ པུཏྟཾ དཊྛུམིཙྪཱམི. སཀྑིསྶསི མེ པུཏྟཾ དསྶེཏུ’’ནྟི? སོ ‘‘སཀྑིསྶཱམི, དེཝ, སཙེ པབྦཛིཏུཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱ ཨཔབྦཛིཏྭཱ ཝཱ མཡ྄ཧཾ པུཏྟཾ དསྶེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི རཉྙོ སཱསནཾ ཨཱདཱཡ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སདྡྷིཾ པུརིསསཧསྶེན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེ པཏིཊྛཱཡ ཕགྒུནཱིཔུཎྞམཱསིཡཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏིཀྐནྟོ ཧེམནྟོ, ཝསནྟསམཡོ ཨནུཔྤཏྟོ, སུཔུཔྥིཏཱ ཝནསཎྜཱ, པཊིཔཛྫནཀྑམོ མགྒོ, ཀཱལོ དསབལསྶ ཉཱཏིསངྒཧཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཊྛིམཏྟཱཧི གཱཐཱཧི བྷགཝཏོ ཀུལནགརཾ གམནཏྠཱཡ གམནཝཎྞཾ ཝཎྞེསི –

‘‘ཨངྒཱརིནོ དཱནི དུམཱ བྷདནྟེ, ཕལེསིནོ ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡ;

ཏེ ཨཙྩིམནྟོཝ པབྷཱསཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘དུམཱ ཝིཙིཏྟཱ སུཝིརཱཛམཱནཱ, རཏྟངྐུརེཧེཝ ཙ པལླཝེཧི;

རཏནུཛྫལམཎྜཔསནྣིབྷཱསཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཔུཔྥིཏགྒཱ ཀུསུམེཧི བྷཱུསིཏཱ, མནུཉྙབྷཱུཏཱ སུཙིསཱདྷུགནྡྷཱ;

རུཀྑཱ ཝིརོཙནྟི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཕལེཧིནེཀེཧི སམིདྡྷིབྷཱུཏཱ, ཝིཙིཏྟརུཀྑཱ ཨུབྷཏོཝཀཱསེ;

ཁུདྡཾ པིཔཱསམྤི ཝིནོདཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྟམཱལཱ སུཙིཔལླཝེཧི, སུསཛྫིཏཱ མོརཀལཱཔསནྣིབྷཱ;

རུཀྑཱ ཝིརོཙནྟི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིརོཙམཱནཱ ཕལཔལླཝེཧི, སུསཛྫིཏཱ ཝཱསནིཝཱསབྷཱུཏཱ;

ཏོསེནྟི ཨདྡྷཱནཀིལནྟསཏྟེ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཕུལླིཏགྒཱ ཝནགུམྦནིསྶིཏཱ, ལཏཱ ཨནེཀཱ སུཝིརཱཛམཱནཱ;

ཏོསེནྟི སཏྟེ མཎིམཎྜཔཱཝ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ལཏཱ ཨནེཀཱ དུམནིསྶིཏཱཝ, པིཡེཧི སདྡྷིཾ སཧིཏཱ ཝདྷཱུཝ;

པལོབྷཡནྟཱི ཧི སུགནྡྷགནྡྷཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྟནཱིལཱདིམནུཉྙཝཎྞཱ, དིཛཱ སམནྟཱ ཨབྷིཀཱུཛམཱནཱ;

ཏོསེནྟི མཉྫུསྶརཏཱ རཏཱིཧི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘མིགཱ ཙ ནཱནཱ སུཝིརཱཛམཱནཱ, ཨུཏྟུངྒཀཎྞཱ ཙ མནུཉྙནེཏྟཱ;

དིསཱ སམནྟཱ མབྷིདྷཱཝཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘མནུཉྙབྷཱུཏཱ ཙ མཧཱི སམནྟཱ, ཝིརཱཛམཱནཱ ཧརིཏཱཝ སདྡལཱ;

སུཔུཔྥིརུཀྑཱ མོལི༹ནིཝལངྐཏཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུསཛྫིཏཱ མུཏྟམཡཱཝ ཝཱལུཀཱ, སུསཎྛིཏཱ ཙཱརུསུཕསྶདཱཏཱ;

ཝིརོཙཡནྟེཝ དིསཱ སམནྟཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སམཾ སུཕསྶཾ སུཙིབྷཱུམིབྷཱགཾ, མནུཉྙཔུཔྥོདཡགནྡྷཝཱསིཏཾ;

ཝིརཱཛམཱནཾ སུཙིམཉྩ སོབྷཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུསཛྫིཏཾ ནནྡནཀཱནནཾཝ, ཝིཙིཏྟནཱནཱདུམསཎྜམཎྜིཏཾ;

སུགནྡྷབྷཱུཏཾ པཝནཾ སུརམྨཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སརཱ ཝིཙིཏྟཱ ཝིཝིདྷཱ མནོརམཱ, སུསཛྫིཏཱ པངྐཛཔུཎྜརཱིཀཱ;

པསནྣསཱིཏོདཀཙཱརུཔུཎྞཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཕུལླནཱནཱཝིདྷཔངྐཛེཧི, ཝིརཱཛམཱནཱ སུཙིགནྡྷགནྡྷཱ;

པམོདཡནྟེཝ ནརཱམརཱནཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཕུལླཔངྐེརུཧསནྣིསིནྣཱ, དིཛཱ སམནྟཱ མབྷིནཱདཡནྟཱ;

མོདནྟི བྷརིཡཱཧི སམངྒིནོ ཏེ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཕུལླཔུཔྥེཧི རཛཾ གཧེཏྭཱ, ཨལཱི ཝིདྷཱཝནྟི ཝིཀཱུཛམཱནཱ;

མདྷུམྷི གནྡྷོ ཝིདིསཾ པཝཱཡཏི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཨབྷིནྣནཱདཱ མདཝཱརཎཱ ཙ, གིརཱིཧི དྷཱཝནྟི ཙ ཝཱརིདྷཱརཱ;

སཝནྟི ནཛྫོ སུཝིརཱཛིཏཱཝ སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘གིརཱི སམནྟཱཝ པདིསྶམཱནཱ, མཡཱུརགཱིཝཱ ཨིཝ ནཱིལཝཎྞཱ;

དིསཱ རཛིནྡཱཝ ཝིརོཙཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘མཡཱུརསངྒྷཱ གིརིམུདྡྷནསྨིཾ, ནཙྩནྟི ནཱརཱིཧི སམངྒིབྷཱུཏཱ;

ཀཱུཛནྟི ནཱནཱམདྷུརསྶརེཧི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཝཱདིཀཱ ནེཀདིཛཱ མནུཉྙཱ, ཝིཙིཏྟཔཏྟེཧི ཝིརཱཛམཱནཱ;

གིརིམྷི ཋཏྭཱ ཨབྷིནཱདཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུཕུལླཔུཔྥཱཀརམཱབྷིཀིཎྞཱ, སུགནྡྷནཱནཱདལལངྐཏཱ ཙ;

གིརཱི ཝིརོཙནྟི དིསཱ སམནྟཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཛལཱསཡཱ ནེཀསུགནྡྷགནྡྷཱ, སུརིནྡཨུཡྻཱནཛལཱསཡཱཝ;

སཝནྟི ནཛྫོ སུཝིརཱཛམཱནཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྟཏིཏྠེཧི ཨལངྐཏཱ ཙ, མནུཉྙནཱནཱམིགཔཀྑིཔཱསཱ;

ནཛྫོ ཝིརོཙནྟི སུསནྡམཱནཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཛལཱསཡེསུ, སུཔུཔྥིཏཱ ཙཱརུསུགནྡྷརུཀྑཱ;

ཝིབྷཱུསིཏགྒཱ སུརསུནྡརཱི ཙ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུགནྡྷནཱནཱདུམཛཱལཀིཎྞཾ, ཝནཾ ཝིཙིཏྟཾ སུརནནྡནཾཝ;

མནོབྷིརཱམཾ སཏཏཾ གཏཱིནཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སམྤནྣནཱནཱསུཙིཨནྣཔཱནཱ, སབྱཉྫནཱ སཱདུརསེན ཡུཏྟཱ;

པཐེསུ གཱམེ སུལབྷཱ མནུཉྙཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིརཱཛིཏཱ ཨཱསི མཧཱི སམནྟཱ, ཝིཙིཏྟཝཎྞཱ ཀུསུམཱསནསྶ;

རཏྟིནྡགོཔེཧི ཨལངྐཏཱཝ སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིསུདྡྷསདྡྷཱདིགུཎེཧི ཡུཏྟཱ, སམྦུདྡྷརཱཛཾ ཨབྷིཔཏྠཡནྟཱ;

བཧཱུཧི ཏཏྠེཝ ཛནཱ སམནྟཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྲཨཱརཱམསུཔོཀྑརཉྙོ, ཝིཙིཏྲནཱནཱཔདུམེཧི ཚནྣཱ;

བྷིསེཧི ཁཱིརཾཝ རསཾ པཝཱཡཏི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྲནཱིལཙྪདནེནལངྐཏཱ, མནུཉྙརུཀྑཱ ཨུབྷཏོཝཀཱསེ;

སམུགྒཏཱ སཏྟསམཱུཧབྷཱུཏཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྲནཱིལབྦྷམིཝཱཡཏཾ ཝནཾ, སུརིནྡལོཀེ ཨིཝ ནནྡནཾ ཝནཾ;

སབྦོཏུཀཾ སཱདྷུསུགནྡྷཔུཔྥཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུབྷཉྫསཾ ཡོཛནཡོཛནེསུ, སུབྷིཀྑགཱམཱ སུལབྷཱ མནུཉྙཱ;

ཛནཱབྷིཀིཎྞཱ སུལབྷནྣཔཱནཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘པཧཱུཏཚཱཡཱུདཀརམྨབྷཱུཏཱ, ནིཝཱསིནཾ སབྦསུཁཔྤདཱཏཱ;

ཝིསཱལསཱལཱ ཙ སབྷཱ ཙ བཧཱུ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྟནཱནཱདུམསཎྜམཎྜིཏཱ, མནུཉྙཨུཡྻཱནསུཔོཀྑརཉྙོ;

སུམཱཔིཏཱ སཱདྷུསུགནྡྷགནྡྷཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝཱཏོ མུདཱུསཱིཏལསཱདྷུརཱུཔོ, ནབྷཱ ཙ ཨབྦྷཱ ཝིགཏཱ སམནྟཱ;

དིསཱ ཙ སབྦཱཝ ཝིརོཙཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘པཐེ རཛོནུགྒམནཏྠམེཝ, རཏྟིཾ པཝསྶནྟི ཙ མནྡཝུཊྛཱི;

ནབྷེ ཙ སཱུརོ མུདུཀོཝ ཏཱཔོ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘མདཔྤབཱཧཱ མདཧཏྠིསངྒྷཱ, ཀརེཎུསངྒྷེཧི སུཀཱིལ༹ཡནྟི;

དིསཱ ཝིདྷཱཝནྟི ཙ གཛྫཡནྟཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝནཾ སུནཱིལཾ ཨབྷིདསྶནཱིཡཾ, ནཱིལབྦྷཀཱུཊཾ ཨིཝ རམྨབྷཱུཏཾ;

ཝིལོཀིཏཱནཾ ཨཏིཝིམྷནཱིཡཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིསུདྡྷམབྦྷཾ གགནཾ སུརམྨཾ, མཎིམཡེཧི སམལངྐཏཱཝ;

དིསཱ ཙ སབྦཱ ཨཏིརོཙཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘གནྡྷབྦཝིཛྫཱདྷརཀིནྣརཱ ཙ, སུགཱིཏིཡནྟཱ མདྷུརསྶརེན;

ཙརནྟི ཏསྨིཾ པཝནེ སུརམྨེ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཀིལེསསངྒྷསྶ བྷིཏཱསཀེཧི, ཏཔསྶིསངྒྷེཧི ནིསེཝིཏཾ ཝནཾ;

ཝིཧཱརཨཱརཱམསམིདྡྷིབྷཱུཏཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སམིདྡྷིནཱནཱཕལིནོ ཝནནྟཱ, ཨནཱཀུལཱ ནིཙྩམནོབྷིརམྨཱ;

སམཱདྷིཔཱིཏིཾ ཨབྷིཝཌྜྷཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ནིསེཝིཏཾ ནེཀདིཛེཧི ནིཙྩཾ, གཱམེན གཱམཾ སཏཏཾ ཝསནྟཱ;

པུརེ པུརེ གཱམཝརཱ ཙ སནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝཏྠནྣཔཱནཾ སཡནཱསནཉྩ, གནྡྷཉྩ མཱལཉྩ ཝིལེཔནཉྩ;

ཏཧིཾ སམིདྡྷཱ ཛནཏཱ བཧཱུ ཙ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘པུཉྙིདྡྷིཡཱ སབྦཡསགྒཔཏྟཱ, ཛནཱ ཙ ཏསྨིཾ སུཁིཏཱ སམིདྡྷཱ;

པཧཱུཏབྷོགཱ ཝིཝིདྷཱ ཝསནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ནབྷེ ཙ ཨབྦྷཱ སུཝིསུདྡྷཝཎྞཱ, དིསཱ ཙ ཙནྡོ སུཝིརཱཛིཏོཝ;

རཏྟིཉྩ ཝཱཏོ མུདུསཱིཏལོ ཙ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཙནྡུགྒམེ སབྦཛནཱ པཧཊྛཱ, སཀངྒཎེ ཙིཏྲཀཐཱ ཝདནྟཱ;

པིཡེཧི སདྡྷིཾ ཨབྷིམོདཡནྟི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཙནྡསྶ རཾསཱིཧི ནབྷཾ ཝིརོཙི, མཧཱི ཙ སཾསུདྡྷམནུཉྙཝཎྞཱ;

དིསཱ ཙ སབྦཱ པརིསུདྡྷརཱུཔཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘དཱུརེ ཙ དིསྭཱ ཝརཙནྡརཾསིཾ, པུཔྥིཾསུ པུཔྥཱནི མཧཱིཏལསྨིཾ;

སམནྟཏོ གནྡྷགུཎཏྠིཀཱནཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཙནྡསྶ རཾསཱིཧི ཝིལིམྤིཏཱཝ, མཧཱི སམནྟཱ ཀུསུམེནལངྐཏཱ;

ཝིརོཙི སབྦངྒསུམཱལིནཱིཝ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཀུཙནྟི ཧཏྠཱིཔི མདེན མཏྟཱ, ཝིཙིཏྟཔིཉྪཱ ཙ དིཛཱ སམནྟཱ;

ཀརོནྟི ནཱདཾ པཝནེ སུརམྨེ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘པཐཉྩ སབྦཾ པཊིཔཛྫནཀྑམཾ, ཨིདྡྷཉྩ རཊྛཾ སདྷནཾ སབྷོགཾ;

སབྦཏྠུཏཾ སབྦསུཁཔྤདཱནཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝནཉྩ སབྦཾ སུཝིཙིཏྟརཱུཔཾ, སུམཱཔིཏཾ ནནྡནཀཱནནཾཝ;

ཡཏཱིན པཱིཏིཾ སཏཏཾ ཛནེཏི, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཨལངྐཏཾ དེཝཔུརཾཝ རམྨཾ, ཀཔཱིལཝཏྠུཾ ཨིཏི ནཱམདྷེཡྻཾ;

ཀུལནགརཾ ཨིདྷ སསྶིརིཀཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘མནུཉྙཨཊྚཱལཝིཙིཏྟརཱུཔཾ, སུཕུལླཔངྐེརུཧསཎྜམཎྜིཏཾ;

ཝིཙིཏྟཔརིཁཱཧི པུརཾ སུརམྨཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཝིཙིཏྟཔཱཀཱརཉྩ ཏོརཎཉྩ, སུབྷངྒཎཾ དེཝནིཝཱསབྷཱུཏཾ;

མནུཉྙཝཱིཐི སུརལོཀསནྣིབྷཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཨལངྐཏཱ སཱཀིཡརཱཛཔུཏྟཱ, ཝིརཱཛམཱནཱ ཝརབྷཱུསནེཧི;

སུརིནྡལོཀེ ཨིཝ དེཝཔུཏྟཱ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘སུདྡྷོདནོ མུནིཝརཾ ཨབྷིདསྶནཱཡ, ཨམཙྩཔུཏྟེ དསདྷཱ ཨཔེསཡི;

བལེན སདྡྷིཾ མཧཏཱ མུནིནྡ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ནེཝཱགཏཾ པསྶཏི ནེཝ ཝཱཙཾ, སོཀཱབྷིབྷཱུཏཾ ནརཝཱིརསེཊྛཾ;

ཏོསེཏུམིཙྪཱམི ནརཱདྷིཔཏྟཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཏཾདསྶནེནབྦྷུཏཔཱིཏིརཱསི, ཨུདིཀྑམཱནཾ དྭིཔདཱནམིནྡཾ;

ཏོསེཧི ཏཾ མུནིནྡ གུཎསེཊྛཾ, སམཡོ མཧཱཝཱིར ཨངྒཱིརསཱནཾ.

‘‘ཨཱསཱཡ ཀསྶཏེ ཁེཏྟཾ, བཱིཛཾ ཨཱསཱཡ ཝཔྤཏི;

ཨཱསཱཡ ཝཱཎིཛཱ ཡནྟི, སམུདྡཾ དྷནཧཱརཀཱ;

ཡཱཡ ཨཱསཱཡ ཏིཊྛཱམི, སཱ མེ ཨཱསཱ སམིཛ྄ཛྷཏུ.

‘‘ནཱཏིསཱིཏཾ ནཱཏིཨུཎྷཾ, ནཱཏིདུབྦྷིཀྑཚཱཏཀཾ;

སདྡལཱ ཧརིཏཱ བྷཱུམི, ཨེས ཀཱལོ མཧཱམུནཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, གམནཝཎྞཾ ཝཎྞེསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ པིཏཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ དཊྛུཀཱམོ, ཀརོཐ ཉཱཏཀཱནཾ སངྒཧ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ, ཨུདཱཡི, ཀརིསྶཱམི ཉཱཏིསངྒཧཾ, ཏེན ཧི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙེཧི, གམིཡཝཏྟཾ པཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཐེརོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙེསི.

སཏྠཱ ཨངྒམགདྷཝཱསཱིནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ དསཧི སཧསྶེཧི, ཀཔིལཝཏྠུཝཱསཱིནཾ དསཧི སཧསྶེཧཱིཏི སབྦེཧེཝ ཝཱིསཏིཡཱ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ རཱཛགཧཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ ཡོཛནཾ ཡོཛནཾ གཙྪནྟོ དྭཱིཧི མཱསེཧི ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ སམྤཱཔུཎི. སཱཀིཡཱཔི ཨནུཔྤཏྟེཡེཝ བྷགཝཏི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏིསེཊྛཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི བྷགཝཏོ ཝསནཊྛཱནཾ ཝཱིམཾསམཱནཱ ‘‘ནིགྲོདྷསཀྐསྶཱརཱམོ རམཎཱིཡོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ སབྦཾ པཊིཛགྒནཝིདྷིཾ ཀཱརེཏྭཱ གནྡྷཔུཔྥཧཏྠཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀརོནྟཱ སབྦཱལངྐཱརེཧི སམལངྐཏགཏྟཱ གནྡྷཔུཔྥཙུཎྞཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ བྷགཝནྟཾ པུརཀྑཏྭཱ ནིགྲོདྷཱརཱམམེཝ ཨགམཾསུ.

ཏཏྲ བྷགཝཱ ཝཱིསཏིཡཱ ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི. སཱཀིཡཱ པན མཱནཛཱཏིཀཱ མཱནཏྠདྡྷཱ, ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ཨམྷེཧི དཧརཏརོ, ཨམྷཱཀཾ ཀནིཊྛོ བྷཱཏཱ, པུཏྟོ, བྷཱགིནེཡྻོ, ནཏྟཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དཧརདཧརེ རཱཛཀུམཱརེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏུམྷེ ཝནྡཐ, མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ནིསཱིདིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེསྭེཝཾ ནིསིནྣེསུ བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཨིམེ ཉཱཏཀཱ ཨཏྟནོ མོགྷཛིཎྞབྷཱཝེན ན མཾ ཝནྡནྟི, ན པནེཏེ ཛཱནནྟི ‘བུདྡྷོ ནཱམ ཀཱིདིསོ, བུདྡྷབལཾ ནཱམ ཀཱིདིས’ནྟི ཝཱ, ‘བུདྡྷོ ནཱམ ཨེདིསོ, བུདྡྷབལཾ ནཱམ ཨེདིས’ནྟི ཝཱ, ཧནྡཱཧཾ ཨཏྟནོ བུདྡྷབལཾ ཨིདྡྷིབལཉྩ དསྶེནྟོ པཱཊིཧཱརིཡཉྩ ཀརེཡྻཾ, ཨཱཀཱསེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཝིཏྠཏཾ སབྦརཏནམཡཾ ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཙངྐམནྟོ མཧཱཛནསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དྷམྨཉྩ དེསེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི བྷགཝཏོ པརིཝིཏཀྐདསྶནཏྠཾ –

.

‘‘ན ཧེཏེ ཛཱནནྟི སདེཝམཱནུསཱ, བུདྡྷོ ཨཡཾ ཀཱིདིསཀོ ནརུཏྟམོ;

ཨིདྡྷིབལཾ པཉྙཱབལཉྩ ཀཱིདིསཾ, བུདྡྷབལཾ ལོཀཧིཏསྶ ཀཱིདིསཾ.

.

‘‘ན ཧེཏེ ཛཱནནྟི སདེཝམཱནུསཱ, བུདྡྷོ ཨཡཾ ཨེདིསཀོ ནརུཏྟམོ;

ཨིདྡྷིབལཾ པཉྙཱབལཉྩ ཨེདིསཾ, བུདྡྷབལཾ ལོཀཧིཏསྶ ཨེདིསཾ.

.

‘‘ཧནྡཱཧཾ དསྶཡིསྶཱམི, བུདྡྷབལམནུཏྟརཾ;

ཙངྐམཾ མཱཔཡིསྶཱམི, ནབྷེ རཏནམཎྜིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ན ཧེཏེ ཛཱནནྟཱིཏི ན ཧི ཨེཏེ ཛཱནནྟི. -ཀཱརོ པཊིསེདྷཏྠོ. ཧི-ཀཱརོ ཀཱརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཡསྨཱ པནེཏེ མམ ཉཱཏིཨཱདཡོ དེཝམནུསྶཱ མཡཱ བུདྡྷབལེ ཙ ཨིདྡྷིབལེ ཙ ཨནཱཝིཀཏེ ན ཛཱནནྟི ‘‘ཨེདིསོ བུདྡྷོ, ཨེདིསཾ ཨིདྡྷིབལ’’ནྟི, ཏསྨཱ ཨཧཾ མམ བུདྡྷབལཉྩ ཨིདྡྷིབལཉྩ དསྶེཡྻནྟི ཨཏྠོ. སདེཝམཱནུསཱཏི ཨེཏྠ དེཝཱཏི ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཧ དེཝེཧཱིཏི སདེཝཱ. ཀེ ཏེ? མཱནུསཱ, སདེཝཱ ཨེཝ མཱནུསཱ སདེཝམཱནུསཱ. ཨཐ ཝཱ དེཝོཏི སམྨུཏིདེཝོ, སུདྡྷོདནོ རཱཛཱ ཨདྷིཔྤེཏོ. སཧ དེཝེན རཉྙཱ སུདྡྷོདནེནཱཏི སདེཝཱ. མཱནུསཱཏི ཉཱཏིམཱནུསཱ, སདེཝཱ སསུདྡྷོདནཱ མཱནུསཱ སདེཝམཱནུསཱ སརཱཛཱནོ ཝཱ ཨེཏེ མམ ཉཱཏིམཱནུསཱ མམ བལཾ ན ཝིཛཱནནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སེསདེཝཱཔི སངྒཧཾ གཙྪནྟིཡེཝ. སབྦེཔི དེཝཱ དེཝནཊྛེན ‘‘དེཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. དེཝནཾ ནཱམ དྷཱཏུཨཏྠོ ཀཱིལཱ༹དི. ཨཐ ཝཱ དེཝཱ ཙ མཱནུསཱ ཙ དེཝམཱནུསཱ, སཧ དེཝམཱནུསེཧི སདེཝམཱནུསཱ. ཀེ ཏེ? ལོཀཱཏི ཝཙནསེསོ དཊྛབྦོ. བུདྡྷོཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨེ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོཏི བུདྡྷོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༦༣);

ཨིདྷ པན ཀཏྟུཀཱརཀེ བུདྡྷསདྡསིདྡྷི དཊྛབྦཱ. ཨདྷིགཏཝིསེསེཧི དེཝམནུསྶེཧི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཏྟཱ ཉཱཏཏྟཱ བུདྡྷོ. ཨིདྷ ཀམྨཀཱརཀེ བུདྡྷསདྡསིདྡྷི དཊྛབྦཱ. བུདྡྷམསྶ ཨཏྠཱིཏི ཝཱ བུདྡྷོ, བུདྡྷཝནྟོཏི ཨཏྠོ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. ཀཱིདིསཀོཏི ཀཱིདིསོ ཀིཾསརིཀྑཀོ ཀིཾསདིསོ ཀིཾཝཎྞོ ཀིཾསཎྛཱནོ དཱིགྷོ ཝཱ རསྶོ ཝཱཏི ཨཏྠོ.

ནརུཏྟམོཏི ནརཱནཾ ནརེསུ ཝཱ ཨུཏྟམོ པཝརོ སེཊྛོཏི ནརུཏྟམོ. ཨིདྡྷིབལནྟི ཨེཏྠ ཨིཛ྄ཛྷནཾ ཨིདྡྷི ནིཔྥཏྟིཨཏྠེན པཊིལཱབྷཊྛེན ཙ ཨིདྡྷི. ཨཐ ཝཱ ཨིཛ྄ཛྷནྟི ཏཱཡ སཏྟཱ ཨིདྡྷཱ ཝུདྡྷཱ ཨུཀྐཾསགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨིདྡྷི. སཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིདྡྷིཡོཏི དས ཨིདྡྷིཡོ. ཀཏམཱ དས? ཨདྷིཊྛཱནཱ ཨིདྡྷི, ཝིཀུབྦནཱ ཨིདྡྷི, མནོམཡཱ ཨིདྡྷི, ཉཱཎཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི, སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི, ཨརིཡཱ ཨིདྡྷི, ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཨིདྡྷི, པུཉྙཝཏོ ཨིདྡྷི, ཝིཛྫཱམཡཱ ཨིདྡྷི, ཏཏྠ ཏཏྠ སམྨཱཔཡོགཔཙྩཡཱ ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཨིདྡྷཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༣.༡༠).

ཏཱསཾ ཨིདཾ ནཱནཏྟཾ – པཀཏིཡཱ ཨེཀོ བཧུཀཾ ཨཱཝཛྫེཏི, སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཉཱཎེན ཨདྷིཊྛཱཏི ‘‘བཧུཀོ ཧོམཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༣.༡༠) ཨེཝཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶིཏཱ ཨིདྡྷི ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ནིཔྥནྣཏྟཱ ཨདྷིཊྛཱནཱ ཨིདྡྷི ནཱམ. ཏསྶཱཡམཏྠོ – ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ སཙེ སཏཾ ཨིཙྪཏི ‘‘སཏཾ ཧོམི, སཏཾ ཧོམཱི’’ཏི ཀཱམཱཝཙརཔརིཀམྨཙིཏྟེཧི པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པུན ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ པུན ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟེན སཧེཝ སཏཾ ཧོཏི. སཧསྶཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ནིམིཏྟཱརམྨཎཾ པརིཀམྨཙིཏྟཱནི སཏཱརམྨཎཱནི ཝཱ སཧསྶཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཱརམྨཎཱནི ཝཱ, ཏཱནི ཙ ཁོ ཝཎྞཝསེན, ནོ པཎྞཏྟིཝསེན. ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟམྤི སཏཱརམྨཎམེཝ, ཏཾ པན ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ ཝིཡ གོཏྲབྷུཨནནྟརམེཝ ཨུཔྤཛྫཏི རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛྷཱནིཀཾ. སོ པན པཀཏིཝཎྞཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཀུམཱརཝཎྞཾ ཝཱ དསྶེཏི ནཱགཝཎྞཾ ཝཱ དསྶེཏི. སུཔཎྞཝཎྞཾ ཝཱ…པེ… ཝིཝིདྷམྤི སེནཱབྱཱུཧཾ ཝཱ དསྶེཏཱིཏི (པཊི. མ. ༣.༡༣) ཨེཝཾ ཨཱགཏཱ ཨིདྡྷི པཀཏིཝཎྞཝིཛཧནཝིཀཱརཝསེན པཝཏྟཏྟཱ ཝིཀུབྦནིདྡྷི ནཱམ.

‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨིམམྷཱ ཀཱཡཱ ཨཉྙཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནཱཏི རཱུཔིཾ མནོམཡཾ སབྦངྒཔཙྩངྒིཾ ཨཧཱིནིནྡྲིཡ’’ནྟི (པཊི. མ. ༣.༡༤) ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཱགཏཱ ཨིདྡྷི སརཱིརསྶེཝ ཨབྦྷནྟརེ ཨཉྙསྶ མནོམཡསྶ སརཱིརསྶ ནིཔྥཏྟིཝསེན པཝཏྟཏྟཱ མནོམཡིདྡྷི ནཱམ.

ཉཱཎུཔྤཏྟིཏོ པུབྦེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཏངྑཎེ ཝཱ ཏེན ཨཏྟབྷཱཝེན པཊིལབྷིཏབྦཨརཧཏྟཉཱཎཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ ཝིསེསོ ཉཱཎཝིཔྥཱརོ ཨིདྡྷི ནཱམ. ཨཱཡསྨཏོ བཱཀུལསྶ ཙ ཨཱཡསྨཏོ སཾཀིཙྩསྶ ཙ ཉཱཎཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི, ཏེསཾ ཝཏྠུ ཙེཏྠ ཀཐེཏབྦཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༢༦).

སམཱདྷིཏོ པུབྦེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཏངྑཎེ ཝཱ སམཐཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ ཝིསེསོ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི ནཱམ. ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི (ཨུདཱ. ༣༤), ཨཱཡསྨཏོ སཉྫཱིཝསྶ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི (མ. ནི. ༡.༥༠༧), ཨཱཡསྨཏོ ཁཱཎུཀོཎྜཉྙསྶ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.ཁཱཎུཀོཎྜཉྙཏྠེརཝཏྠུ), ཨུཏྟརཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.ཨུཏྟརཱཨུཔཱསིཀཱཝཏྠུ; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༦༢), སཱམཱཝཏིཡཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷཱིཏི (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.སཱམཱཝཏཱིཝཏྠུ; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༦༠-༢༦༡) ཏེསཾ ཝཏྠཱུནེཏྠ ཀཐེཏབྦཱནི, གནྠཝིཏྠཱརདོསཔརིཧཱརཏྠཾ པན མཡཱ ན ཝིཏྠཱརིཏཱནི.

ཀཏམཱ ཨརིཡཱ ཨིདྡྷི? ཨིདྷ བྷིཀྑུ སཙེ ཨཱཀངྑཏི ‘‘པཊིཀྐཱུལེ ཨཔྤཊིཀྐཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི ཨཔྤཊིཀྐཱུལསཉྙཱི ཏཏྠ ཝིཧརཏི, སཙེ ཨཱཀངྑཏི ‘‘ཨཔྤཊིཀྐཱུལེ པཊིཀྐཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི པཊིཀྐཱུལསཉྙཱི ཏཏྠ ཝིཧརཏི…པེ… ཨུཔེཀྑཀོ ཏཏྠ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོཏི (པཊི. མ. ༣.༡༧). ཨཡཉྷི ཙེཏོཝསིཔྤཏྟཱནཾ ཨརིཡཱནཾཡེཝ སམྦྷཝཏོ ཨརིཡཱ ཨིདྡྷི ནཱམ.

ཀཏམཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཨིདྡྷི? སབྦེསཾ པཀྑཱིནཾ སབྦེསཾ དེཝཱནཾ པཋམཀཔྤིཀཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཉྩ ཝིནིཔཱཏིཀཱནཾ ཝེཧཱསགམནཱདིཀཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཨིདྡྷི ནཱམ. ཀཏམཱ པུཉྙཝཏོ ཨིདྡྷི? རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཝེཧཱསཾ གཙྪཏི སདྡྷིཾ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ. ཛཊིལཀསྶ གཧཔཏིསྶ ཨསཱིཏིཧཏྠོ སུཝཎྞཔབྦཏོ ནིབྦཏྟི. ཨཡཾ པུཉྙཝཏོ ཨིདྡྷི ནཱམ. གྷོསཀསྶ གཧཔཏིནོ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.ཀུམྦྷགྷོསཀསེཊྛིཝཏྠུ) སཏྟསུ ཋཱནེསུ མཱརཎཏྠཱཡ ཨུཔཀྐམེ ཀཏེཔི ཨརོགབྷཱཝོ པུཉྙཝཏོ ཨིདྡྷི. མེཎྜཀསེཊྛིསྶ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.མེཎྜཀསེཊྛིཝཏྠུ) ཨཊྛཀརཱིསམཏྟེ པདེསེ སཏྟརཏནམཡཱནཾ མེཎྜཀཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ པུཉྙཝཏོ ཨིདྡྷི.

ཀཏམཱ ཝིཛྫཱམཡཱ ཨིདྡྷི? ཝིཛྫཱདྷརཱ ཝིཛྫཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཝེཧཱསཾ གཙྪནྟི, ཨཱཀཱསེ ཨནྟལིཀྑེ ཧཏྠིམྤི དསྶེནྟི…པེ… ཝིཝིདྷམྤི སེནཱབྱཱུཧཾ དསྶེནྟཱིཏི (པཊི. མ. ༣.༡༨). ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ ཝིཛྫཱམཡཱ ཨིདྡྷི ནཱམ. ཏཾ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཝིསེསོ ‘སམྨཱཔཡོགཔཙྩཡཱ ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཨིདྡྷཱི’ཏི ཨཡཾ ཏཏྠ ཏཏྠ སམྨཱཔཡོགཔཙྩཡཱ ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཨིདྡྷི ནཱམ. ཨིམིསྶཱ དསཝིདྷཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ བལཾ ཨིདྡྷིབལཾ ནཱམ, ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ ཨིདྡྷིབལཾ ན ཛཱནནྟཱིཏི ཨཏྠོ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༣༧༥ ཨཱདཡོ).

པཉྙཱབལནྟི སབྦལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎཝིསེསདཱཡཀཾ ཨརཧཏྟམགྒཔཉྙཱབལཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏམྤི ཨེཏེ ན ཛཱནནྟི. ཀེཙི ‘‘ཚནྣཾ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ པཉྙཱབལ’’ནྟི ཝདནྟི. བུདྡྷབལནྟི ཨེཏྠ བུདྡྷབལཾ ནཱམ བུདྡྷཱནུབྷཱཝོ, དསབལཉཱཎཱནི ཝཱ. ཏཏྠ དསབལཉཱཎཱནི ནཱམ ཋཱནཱཊྛཱནཉཱཎཾ, ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཀམྨཝིཔཱཀཛཱནནཉཱཎཾ, སབྦཏྠགཱམིནིཔཊིཔདཱཉཱཎཾ, ཨནེཀདྷཱཏུནཱནཱདྷཱཏུལོཀཛཱནནཉཱཎཾ, ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཉཱཎཾ, ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཾ, ཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟཱིནཾ སཾཀིལེསཝོདཱནཝུཊྛཱནེསུ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཾ, པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ, ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཾ, ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎནྟི ཨིམཱནི དས. ཨིམེསཾ དསནྣཾ ཉཱཎཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ བུདྡྷབལནྟི. ཨེདིསནྟི ཨཱིདིསཾ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ.

ཧནྡཱཏི ཝཝསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨཱ པནེཏེ མམ ཉཱཏཀཱ བུདྡྷབལཾ ཝཱ བུདྡྷགུཎེ ཝཱ ན ཛཱནནྟི, ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ མོགྷཛིཎྞབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ མཱནཝསེན སབྦལོཀཛེཊྛསེཊྛཾ མཾ ན ཝནྡནྟི. ཏསྨཱ ཏེསཾ མཱནཀེཏུ ཨཏྠི, ཏཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཝནྡནཏྠཾ བུདྡྷབལཾ དསྶེཡྻནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དསྶཡིསྶཱམཱིཏི དསྶེཡྻཾ. ‘‘དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཙ པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. བུདྡྷབལནྟི བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ, བུདྡྷཉཱཎཝིསེསཾ ཝཱ. ཨནུཏྟརནྟི ནིརུཏྟརཾ. ཙངྐམནྟི ཙངྐམིཏབྦཊྛཱནཾ ཝུཙྩཏི. མཱཔཡིསྶཱམཱིཏི མཱཔེཡྻཾ. ‘‘ཙངྐམནཾ མཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙ པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ནབྷེཏི ཨཱཀཱསེ. སབྦརཏནམཎྜིཏནྟི སབྦེཧི རཏིཛནནཊྛེན རཏནེཧི མུཏྟཱ-མཎི-ཝེལུ༹རིཡ-སངྑ-སིལཱ-པཝཱལ༹-རཛཏ-སུཝཎྞ-མསཱརགལླ-ལོཧིཏངྐེཧི དསཧི དསཧི མཎྜིཏོ ཨལངྐཏོ སབྦརཏནམཎྜིཏོ, ཏཾ སབྦརཏནམཎྜིཏཾ. ‘‘ནབྷེ རཏནམཎྜིཏ’’ནྟི པཋནྟི ཀེཙི.

ཨཐེཝཾ བྷགཝཏཱ ཙིནྟིཏམཏྟེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཝཱསིནོ བྷུམྨཱདཡོ དེཝཱ པམུདིཏཧདཡཱ སཱདྷུཀཱརམདཾསུ. ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟེཧི སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི –

.

‘‘བྷུམྨཱ མཧཱརཱཛིཀཱ ཏཱཝཏིཾསཱ, ཡཱམཱ ཙ དེཝཱ ཏུསིཏཱ ཙ ནིམྨིཏཱ;

པརནིམྨིཏཱ ཡེཔི ཙ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, ཨཱནནྡིཏཱ ཝིཔུལམཀཾསུ གྷོས’’ནྟི. –

ཨཱདིགཱཐཱཡོ ཋཔིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྠ བྷུམྨཱཏི བྷུམྨཊྛཱ, པཱསཱཎཔབྦཏཝནརུཀྑཱདཱིསུ ཋིཏཱ. མཧཱརཱཛིཀཱཏི མཧཱརཱཛཔཀྑིཀཱ. བྷུམྨཊྛཱནཾ དེཝཏཱནཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱཀཱསཊྛཀདེཝཏཱ, ཏཏོ ཨབྦྷཝལཱཧཀཱ དེཝཏཱ, ཏཏོ ཨུཎྷཝལཱཧཀཱ དེཝཏཱ, ཏཏོ སཱིཏཝལཱཧཀཱ དེཝཏཱ, ཏཏོ ཝསྶཝལཱཧཀཱ དེཝཏཱ, ཏཏོ ཝཱཏཝལཱཧཀཱ དེཝཏཱ, ཏཏོ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ, ཏཏོ ཏཱཝཏིཾསཱ, ཏཏོ ཡཱམཱ, ཏཏོ ཏུསིཏཱ, ཏཏོ ནིམྨཱནརཏཱི, ཏཏོ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི, ཏཏོ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, ཏཏོ བྲཧྨཔུརོཧིཏཱ, ཏཏོ མཧཱབྲཧྨཱནོ, ཏཏོ པརིཏྟཱབྷཱ, ཏཏོ ཨཔྤམཱཎཱབྷཱ, ཏཏོ ཨཱབྷསྶརཱ, ཏཏོ པརིཏྟསུབྷཱ, ཏཏོ ཨཔྤམཱཎསུབྷཱ, ཏཏོ སུབྷཀིཎྷཱ, ཏཏོ ཝེཧཔྥལཱ, ཏཏོ ཨཝིཧཱ, ཏཏོ ཨཏཔྤཱ, ཏཏོ སུདསྶཱ, ཏཏོ སུདསྶཱི, ཏཏོ ཨཀནིཊྛཱ དེཝཏཱ སདྡཾ སུཏྭཱ མཧནྟཾ སདྡཾ ཨཀཾསུ. ཨསཉྙིནོ ཙ ཨརཱུཔཱཝཙརསཏྟེ ཙ ཋཔེཏྭཱ སོཏཱཡཏནཔཝཏྟིཊྛཱནེ སབྦེ དེཝམནུསྶནཱགཱདཡོ པཱིཏིཝསཾ གཏཧདཡཱ ཨུཀྐུཊྛིསདྡམཀཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཱནནྡིཏཱཏི པམུདིཏཧདཡཱ, སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝིཔུལནྟི པུཐུལཾ.

ཨཐ སཏྠཱ ཙིནྟིཏསམནནྟརམེཝ ཨོདཱཏཀསིཎསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ – ‘‘དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཱལོཀོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟེན སཧེཝ ཨཱལོཀོ ཨཧོསི པཐཝིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨོབྷཱསིཏཱ ཙ པཐཝཱི སདེཝཀཱ, པུཐཱུ ཙ ལོཀནྟརིཀཱ ཨསཾཝུཏཱ;

ཏམོ ཙ ཏིབྦོ ཝིཧཏོ ཏདཱ ཨཧུ, དིསྭཱན ཨཙྪེརཀཾ པཱཊིཧཱིར’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨོབྷཱསིཏཱཏི པཀཱསིཏཱ. པཐཝཱིཏི ཨེཏྠཱཡཾ པཐཝཱི ཙཏུབྦིདྷཱ – ཀཀྑལ༹པཐཝཱི, སསམྦྷཱརཔཐཝཱི, ནིམིཏྟཔཐཝཱི, སམྨུཏིཔཐཝཱིཏི. ཏཱསུ ‘‘ཀཏམཱ ཙཱཝུསོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ? ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཀཀྑལ༹ཾ ཁརིགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༡༧༣) ཝུཏྟཱ ཨཡཾ ཀཀྑལ༹པཐཝཱི ནཱམ. ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ པཐཝིཾ ཁཎེཡྻ ཝཱ ཁཎཱཔེཡྻ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༨༥) ཝུཏྟཱ སསམྦྷཱརཔཐཝཱི, ཡེ ཙ ཀེསཱདཡོ ཝཱིསཏི ཀོཊྛཱསཱ, ཨཡོལོཧཱདཡོ ཙ བཱཧིརཱ; སཱཔི ཝཎྞཱདཱིཧི སམྦྷཱརེཧི སདྡྷིཾ པཐཝཱིཏི སསམྦྷཱརཔཐཝཱི ནཱམ. ‘‘པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༦༠) ནིམིཏྟཔཐཝཱི ‘‘ཨཱརམྨཎཔཐཝཱི’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. པཐཝཱིཀསིཎཛྷཱནལཱབྷཱི དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཱགམནཝསེན ‘‘པཐཝཱིདེཝོ’’ཏི ནཱམཾ ལབྷཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཱཔོ ཙ དེཝཱ པཐཝཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༤༠) ཨཡཾ སམྨུཏིཔཐཝཱི, པཉྙཏྟིཔཐཝཱི ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨིདྷ པན སསམྦྷཱརཔཐཝཱི ཨདྷིཔྤེཏཱ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢ པཐཝཱིཝཱརཝཎྞནཱ).

སདེཝཀཱཏི སདེཝལོཀཱ. ‘‘སདེཝཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ ཨཏྠི ཙེ སུནྡརཏརཾ, སདེཝཀོ མནུསྶལོཀོ ཨོབྷཱསིཏོཏི ཨཏྠོ. པུཐཱུཏི བཧཱུ. ལོཀནྟརིཀཱཏི ཨསུརཀཱཡནརཀཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཱ པན ཏིཎྞཾ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ ཨནྟརཱ ཨེཀཱ ལོཀནྟརིཀཱ ཧོཏི, ཏིཎྞཾ སཀཊཙཀྐཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨོཀཱསོ ཝིཡ ཨེཀེཀོ ལོཀནྟརིཀནིརཡོ, པརིམཱཎཏོ ཨཊྛཡོཛནསཧསྶོ ཧོཏི. ཨསཾཝུཏཱཏི ཧེཊྛཱ ཨཔྤཏིཊྛཱ. ཏམོ ཙཱཏི ཨནྡྷཀཱརོ. ཏིབྦོཏི བཧལོ གྷནོ. ཙནྡིམསཱུརིཡཱལོཀཱབྷཱཝཏོ ནིཙྩནྡྷཀཱརོཝ ཧོཏི. ཝིཧཏོཏི ཝིདྡྷསྟོ. ཏདཱཏི ཡདཱ པན བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ པཱཊིཧཱརིཡཀརཎཏྠཾ ཨཱལོཀཾ ཕརི, ཏདཱ སོ ཏམོ ཏིབྦོ ལོཀནྟརིཀཱསུ ཋིཏོ, ཝིཧཏོ ཝིདྡྷསྟོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཙྪེརཀནྟི ཨཙྪརཱཔཧརཎཡོགྒཾ, ཝིམྷཡཝསེན ཨངྒུལཱིཧི པཧརཎཡོགྒནྟི ཨཏྠོ. པཱཊིཧཱིརནྟི པཊིཔཀྑཧརཎཏོ པཱཊིཧཱིརཾ. པཊིཧརཏི སཏྟཱནཾ དིཊྛིམཱནོཔགཏཱནི ཙིཏྟཱནཱིཏི ཝཱ པཱཊིཧཱིརཾ, ཨཔྤསནྣཱནཾ སཏྟཱནཾ པསཱདཾ པཊིཨཱཧརཏཱིཏི ཝཱ པཱཊིཧཱིརཾ. ‘‘པཱཊིཧེར’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཨེཏྠ ཨཱལོཀཝིདྷཱནཝིསེསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དིསྭཱན ཨཙྪེརཀཾ པཱཊིཧཱིརནྟི ཨེཏྠ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ ལོཀནྟརིཀཱསུ ནིབྦཏྟསཏྟཱཔི ཙ ཏཾ བྷགཝཏོ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པརམཔྤཱིཏིསོམནསྶཾ ཨགམཾསཱུཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ, ཨིཏརཐཱ ན པུབྦེན ཝཱ པརཾ, ན པརེན ཝཱ པུབྦཾ ཡུཛྫཏི.

ཨིདཱནི ན ཀེཝལཾ མནུསྶལོཀེསུཡེཝ ཨཱལོཀོ ཨཏྠི, སབྦཏྠ ཏིཝིདྷེཔི སངྑཱརསཏྟོཀཱསསངྑཱཏེ ལོཀེ ཨཱལོཀོཡེཝཱཏི དསྶནཏྠཾ –

.

‘‘སདེཝགནྡྷབྦམནུསྶརཀྑསེ,

ཨཱབྷཱ ཨུལཱ༹རཱ ཝིཔུལཱ ཨཛཱཡཐ;

ཨིམསྨིཾ ལོཀེ པརསྨིཉྩོབྷཡསྨིཾ,

ཨདྷོ ཙ ཨུདྡྷཾ ཏིརིཡཉྩ ཝིཏྠཏ’’ནྟི. – ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ;

ཏཏྠ དེཝཱཏི སམྨུཏིདེཝཱ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཝིསུདྡྷིདེཝཱཏི སབྦེཔི དེཝཱ ཨིདྷ སངྒཧིཏཱ. དེཝཱ ཙ གནྡྷབྦཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ རཀྑསཱ ཙ དེཝགནྡྷབྦམནུསྶརཀྑསཱ. སཧ དེཝགནྡྷབྦམནུསྶརཀྑསེཧཱིཏི སདེཝགནྡྷབྦམནུསྶརཀྑསོ. ཀོ པན སོ? ལོཀོ, ཏསྨིཾ སདེཝགནྡྷབྦམནུསྶརཀྑསེ ལོཀེ. ཨཱབྷཱཏི ཨཱལོཀོ. ཨུལཱ༹རཱཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཨུལཱ༹ར-སདྡོ མདྷུརསེཊྛཝིཔུལཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ཨུལཱ༹རཱནི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཱནི ཁཱདནྟི བྷུཉྫནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༦༦) མདྷུརེ དིསྶཏི. ‘‘ཨུལཱ༹རཱཡ ཁོ པན བྷཝཾ ཝཙྪཱཡནོ པསཾསཱཡ སམཎཾ གོཏམཾ པསཾསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༨༨) སེཊྛེ. ‘‘ཨཏིཀྐམྨ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༢; མ. ནི. ༣.༢༠༡) ཝིཔུལེ. སྭཱཡཾ ཨིདྷ སེཊྛེ དཊྛབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༤༢; ཝི. ཝ. ཨཊྛ. ༡). ཝིཔུལཱཏི ཨཔྤམཱཎཱ. ཨཛཱཡཐཱཏི ཨུཔྤཛྫི ཨུདཔཱདི པཝཏྟིཏྠ. ཨིམསྨིཾ ལོཀེ པརསྨིཉྩཱཏི ཨིམསྨིཾ མནུསྶལོཀེ ཙ པརསྨིཾ དེཝལོཀེ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡསྨིནྟི ཏདུབྷཡསྨིཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱདཱིསུ ཝིཡ དཊྛབྦཾ. ཨདྷོ ཙཱཏི ཨཝཱིཙིཨཱདཱིསུ ནིརཡེསུ. ཨུདྡྷནྟི བྷཝགྒཏོཔི ཨུདྡྷཾ ཨཛཊཱཀཱསེཔི. ཏིརིཡཉྩཱཏི ཏིརིཡཏོཔི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ. ཝིཏྠཏནྟི ཝིསཊཾ. ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ལོཀཉྩ པདེསཉྩ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨཱབྷཱ པཝཏྟིཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏིརིཡཉྩ ཝིཏྠཏནྟི ཏིརིཡཏོ ཝིཏྠཏཾ མཧནྟཾ, ཨཔྤམཱཎཾ པདེསཾ ཨཱབྷཱ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཐ བྷགཝཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཱལོཀཕརཎཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟེན ཨཱཀཱསམབྦྷུགྒནྟྭཱ ཏེསཾ ཉཱཏཱིནཾ སཱིསེསུ པཱདཔཾསུཾ ཨོཀིརམཱནོ ཝིཡ མཧཏིཡཱ དེཝམནུསྶཔརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏི. ཏཾ པན པཱལི༹ཏོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ (པཊི. མ. ༡.༡༡༦) –

‘‘ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ ཡམཀཔཱཊིཧཱིརེ ཉཱཎཾ? ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཡམཀཔཱཊིཧཱིརཾ ཀརོཏི ཨསཱདྷཱརཎཾ སཱཝཀེཧི ཨུཔརིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཧེཊྛིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཧེཊྛིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… པུརཏྠིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, པཙྪིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. པཙྪིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, པུརཏྠིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎཨཀྑིཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམཨཀྑིཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམཨཀྑིཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎཨཀྑིཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎཀཎྞསོཏཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམཀཎྞསོཏཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམཀཎྞསོཏཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎཀཎྞསོཏཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎཨཾསཀཱུཊཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམཨཾསཀཱུཊཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམཨཾསཀཱུཊཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎཨཾསཀཱུཊཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎཧཏྠཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམཧཏྠཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམཧཏྠཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎཧཏྠཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎཔསྶཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམཔསྶཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམཔསྶཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎཔསྶཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… དཀྑིཎཔཱདཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཝཱམཔཱདཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཝཱམཔཱདཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, དཀྑིཎཔཱདཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… ཨངྒུལངྒུལེཧི ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨངྒུལངྒུལེཧི ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… ཨེཀེཀལོམཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨེཀེཀལོམཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. ལོམཀཱུཔཏོ ལོམཀཱུཔཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ལོམཀཱུཔཏོ ལོམཀཱུཔཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི – ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ནཱིལཱནཾ པཱིཏཀཱནཾ ལོཧིཏཀཱནཾ ཨོདཱཏཱནཾ མཉྫིཊྛཱནཾ པབྷསྶརཱནཾ.

‘‘བྷགཝཱ ཙངྐམཏི, ནིམྨིཏོ ཏིཊྛཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏི. བྷགཝཱ ཏིཊྛཏི, ནིམྨིཏོ ཙངྐམཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏི. བྷགཝཱ ནིསཱིདཏི, ནིམྨིཏོ ཙངྐམཏི ཝཱ ཏིཊྛཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏི. བྷགཝཱ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ནིམྨིཏོ ཙངྐམཏི ཝཱ ཏིཊྛཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ. ནིམྨིཏོ ཙངྐམཏི, བྷགཝཱ ཏིཊྛཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏི. ནིམྨིཏོ ཏིཊྛཏི, བྷགཝཱ ཙངྐམཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏི. ནིམྨིཏོ ནིསཱིདཏི, བྷགཝཱ ཙངྐམཏི ཝཱ ཏིཊྛཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏི. ནིམྨིཏོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, བྷགཝཱ ཙངྐམཏི ཝཱ ཏིཊྛཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ, ཨིདཾ ཏཐཱགཏསྶ ཡམཀཔཱཊིཧཱིརེ ཉཱཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ’’.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཏེཛོཀསིཎསམཱཔཏྟིཝསེན ཨུཔརིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི. ཨཱཔོཀསིཎསམཱཔཏྟིཝསེན ཧེཊྛིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏཱིཏི པུན ཨུདཀདྷཱརཱཡ པཝཏྟཊྛཱནཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨགྒིཀྑནྡྷསྶ པཝཏྟཊྛཱནཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏཱིཏི དསྶེཏུཾ, ‘‘ཧེཊྛིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསཔདེསུཔི. ཨགྒིཀྑནྡྷོ པནེཏྠ ཨུདཀདྷཱརཱཡ ཨསམྨིསྶོཝ ཨཧོསི. ཏཐཱ ཨུདཀདྷཱརཱ ཨགྒིཀྑནྡྷེན. རསྨཱིསུ པན དུཏིཡཱ དུཏིཡཱ རསྨི པུརིམཱཡ པུརིམཱཡ ཡམཀཱ ཝིཡ ཨེཀཀྑཎེ པཝཏྟཏི. དྭིནྣཉྩ ཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཀྑཎེ པཝཏྟི ནཱམ ནཏྠི, བུདྡྷཱནཾ པན བྷཝངྒཔརིཝཱསསྶ ལཧུཀཏཱཡ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཨེཏཱ རསྨིཡོ ཨེཀཀྑཎེ ཝིཡ པཝཏྟནྟི, ཏསྶཱ པན རསྨིཡཱ ཨཱཝཛྫནཔརིཀམྨཱདྷིཊྛཱནཱནི ཝིསུཾཡེཝ. ནཱིལརསྨིཨཏྠཱཡ ཧི བྷགཝཱ ནཱིལཀསིཎཾ སམཱཔཛྫཏི. པཱིཏརསྨིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ པཱིཏཀསིཎཱདཱིནི སམཱཔཛྫཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཡམཀཔཱཊིཧཱིརེ ཀཡིརམཱནེ སཀལསྶཱཔི དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹སྶ ཨལངྐཱརཀརཎཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སཏྟུཏྟམོ ཨནདྷིཝརོ ཝིནཱཡཀོ, སཏྠཱ ཨཧཱུ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏོ;

མཧཱནུབྷཱཝོ སཏཔུཉྙལཀྑཎོ, དསྶེསི ཨཙྪེརཀཾ པཱཊིཧཱིར’’ནྟི.

ཏཏྠ སཏྟུཏྟམོཏི ཨཏྟནོ སཱིལཱདཱིཧི གུཎེཧི སབྦེསུ སཏྟེསུ ཨུཏྟམོ པཝརོ སེཊྛོཏི སཏྟུཏྟམོ, སཏྟཱནཾ ཝཱ ཨུཏྟམོ སཏྟུཏྟམོ. སཏྟནྟི ཧི ཉཱཎསྶ ནཱམཾ, ཏེན དསབལཙཏུཝེསཱརཛྫཚཨསཱདྷཱརཎཉཱཎསངྑཱཏེན སཏྟེན སེཊྛོ ཨུཏྟམོཏི སཏྟུཏྟམོ, སམཱནཱདྷིཀརཎཝསེན སཏྟོ ཨུཏྟམོཏི ཝཱ སཏྟུཏྟམོ. ཡདི ཨེཝཾ ‘‘ཨུཏྟམསཏྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ ཨུཏྟམ-སདྡསྶ པུབྦནིཔཱཏཔཱཋཏོ. ན པནེས བྷེདོ ཨནིཡམཏོ བཧུལཝཙནཏོ ཙ ནརུཏྟམཔུརིསུཏྟམནརཝརཱདི-སདྡཱ ཝིཡ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ སཏྟཾ ཨུཏྟམཾ ཡསྶ སོ སཏྟུཏྟམོ, ཨིདྷཱཔི ཙ ཨུཏྟམ-སདྡསྶ པུབྦནིཔཱཏོ བྷཝཏི. ཨུཏྟམསཏྟོཏི ཝིསེསནསྶ པུབྦནིཔཱཏཔཱཋཏོ ‘‘ཙིཏྟགཱུ པདྡྷགཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡཱཏི ནཱཡཾ དོསོ. ཨུབྷཡཝིསེསནཏོ ཝཱ ཨཱཧིཏགྒིཨཱདིཔཱཋོ ཝིཡ དཊྛབྦོ. ཝིནཱཡཀོཏི བཧཱུཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི སཏྟེ ཝིནེཏི དམེཏཱིཏི ཝིནཱཡཀོ. སཏྠཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ སཏྟེ ཨནུསཱསཏཱིཏི སཏྠཱ. ཨཧཱུཏི ཨཧོསི. དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏོཏི དིབྦེཧི པཉྩཀཱམགུཎེཧི དིབྦནྟི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི དེཝཱ. མནསྶ ཨུསྶནྣཏྟཱ མནུསྶཱ, དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ དེཝམནུསྶཱ, དེཝམནུསྶེཧི པཱུཛིཏོ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏོ. པུཔྥཱདིཔཱུཛཱཡ ཙ པཙྩཡཔཱུཛཱཡ ཙ པཱུཛིཏོ, ཨཔཙིཏོཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ པན དེཝམནུསྶཱནམེཝ གཧཎཾ ཀཏཾ, ནནུ བྷགཝཱ ཏིརཙྪཱནགཏེཧིཔི ཨཱརཝཱལ༹ཀཱལཱ༹པལཱལདྷནཔཱལཔཱལིལེཡྻཀནཱགཱདཱིཧི སཱཏཱགིརཱལ༹ཝཀཧེམཝཏསཱུཙིལོམཁརལོམཡཀྑཱདཱིཧི ཝིནིཔཱཏགཏེཧིཔི པཱུཛིཏོཡེཝཱཏི? སཙྩམེཝེཏཾ, ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སབྦཔུགྒལཔརིཙྪེདཝསེན ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མཧཱནུབྷཱཝོཏི མཧཏཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སམནྣཱགཏོ. སཏཔུཉྙལཀྑཎོཏི ཨནནྟེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦེ སཏྟཱ ཨེཀེཀཾ པུཉྙཀམྨཾ སཏཀྑཏྟུཾ ཀརེཡྻུཾ ཨེཏྟཀེཧི ཛནེཧི ཀཏཀམྨཾ བོདྷིསཏྟོ སཡམེཝ ཨེཀཀོ སཏགུཎཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟོ. ཏསྨཱ ‘‘སཏཔུཉྙལཀྑཎོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀེཙི པན ‘‘སཏེན སཏེན པུཉྙཀམྨེན ནིབྦཏྟཨེཀེཀལཀྑཎོ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ཡོ ཀོཙི བུདྡྷོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ པཊིཀྑིཏྟཾ. དསྶེསཱིཏི སབྦེསཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨཏིཝིམྷཡཀརཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི.

ཨཐ སཏྠཱ ཨཱཀཱསེ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུཀཱུལཾ དྷམྨཀཐཾ ཙངྐམནྟོ ཀཐེཏུཀཱམོ ཨཱཀཱསེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཝིཏྠཏཾ སབྦརཏནམཡཾ རཏནཙངྐམཾ མཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘སོ ཡཱཙིཏོ དེཝཝརེན ཙཀྑུམཱ, ཨཏྠཾ སམེཀྑིཏྭཱ ཏདཱ ནརུཏྟམོ;

ཙངྐམཾ མཱཔཡི ལོཀནཱཡཀོ, སུནིཊྛིཏཾ སབྦརཏནནིམྨིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ སོཏི སོ སཏྠཱ. ཡཱཙིཏོཏི པཋམམེཝ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ དྷམྨདེསནཱཡ ཡཱཙིཏོཏི ཨཏྠོ. དེཝཝརེནཱཏི སཧམྤཏིབྲཧྨུནཱ. ཙཀྑུམཱཏི ཨེཏྠ ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ, སམཝིསམཾ ཝིབྷཱཝཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཾ པན ཙཀྑུ དུཝིདྷཾ – ཉཱཎཙཀྑུ, མཾསཙཀྑཱུཏི. ཏཏྠ ཉཱཎཙཀྑུ པཉྩཝིདྷཾ – བུདྡྷཙཀྑུ, དྷམྨཙཀྑུ, སམནྟཙཀྑུ, དིབྦཙཀྑུ, པཉྙཱཙཀྑཱུཏི. ཏེསུ བུདྡྷཙཀྑུ ནཱམ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཉྩེཝ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཉྩ, ཡཾ ‘‘བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༦༩; མ. ནི. ༡.༢༨༣; ༢.༣༣༩; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༩) ཨཱགཏཾ. དྷམྨཙཀྑུ ནཱམ ཧེཊྛིམཱ ཏཡོ མགྒཱ ཏཱིཎི ཙ ཕལཱནི, ཡཾ ‘‘ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༥༥; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༦; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཨཱགཏཾ. སམནྟཙཀྑུ ནཱམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཡཾ ‘‘ཏཐཱུཔམཾ དྷམྨམཡཾ, སུམེདྷ, པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སམནྟཙཀྑཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༧༠; མ. ནི. ༡.༢༨༢; ༢.༣༣༨; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༨) ཨཱགཏཾ. དིབྦཙཀྑུ ནཱམ ཨཱལོཀཝཌྜྷནེན ཨུཔྤནྣཱབྷིཉྙཱཙིཏྟེན སམྤཡུཏྟཉཱཎཾ, ཡཾ ‘‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༨, ༢༨༤, ༣༨༥, ༤༣༢; ༢.༣༤༡; ༣.༨༢, ༢༦༡; མཧཱཝ. ༡༠) ཨཱགཏཾ. པཉྙཱཙཀྑུ ནཱམ ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི, ཉཱཎཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༢; མཧཱཝ. ༡༥; ཀཐཱ. ༤༠༥; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཨེཏྠ པུབྦེནིཝཱསཱདིཉཱཎཾ པཉྙཱཙཀྑཱུཏི ཨཱགཏཾ.

མཾསཙཀྑུ ནཱམ ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༠༤, ༤༠༠; ༣.༤༢༡, ༤༢༥-༤༢༦; སཾ. ནི. ༢.༤༣; ༤.༦༠; ཀཐཱ. ༤༦༥, ༤༦༧) ཨེཏྠ པསཱདམཾསཙཀྑུ ཝུཏྟཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༡༣). ཏཾ པན དུཝིདྷཾ – སསམྦྷཱརཙཀྑུ པསཱདཙཀྑཱུཏི. ཏེསུ ཡྭཱཡཾ ཨཀྑིཀཱུཔཀེ ཨཀྑིཔཏྟཀེཧི པརིཝཱརིཏོ མཾསཔིཎྜོ ཡཏྠ ཙཏསྶོ དྷཱཏུཡོ ཝཎྞགནྡྷརསོཛཱ སམྦྷཝོ ཛཱིཝིཏཾ བྷཱཝོ ཙཀྑུཔསཱདོ ཀཱཡཔསཱདོཏི སངྑེཔཏོ ཏེརས སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི. ཝིཏྠཱརཏོ པན སམྦྷཝམཱནཱནི ཙཏུསམུཊྛཱནཱནི ཚཏྟིཾས ཛཱིཝིཏཾ བྷཱཝོ ཙཀྑུཔསཱདོ ཀཱཡཔསཱདོཏི ཨིམེ ཀམྨསམུཊྛཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཙཱཏི སསམྦྷཱརཱ ཧོནྟི, ཨིདཾ སསམྦྷཱརཙཀྑུ ནཱམ. ཡཾ པན སེཏམཎྜལཔརིཙྪིནྣེན ཀཎྷམཎྜལེན པརིཝཱརིཏེ དིཊྛམཎྜལེ སནྣིཝིཊྛཾ རཱུཔདསྶནསམཏྠཾ པསཱདམཏྟཾ, ཨིདཾ པསཱདཙཀྑུ ནཱམ. སབྦཱནི པནེཏཱནི ཨེཀཝིདྷཱནི ཨནིཙྩཏོ སངྑཏཏོ, དུཝིདྷཱནི སཱསཝཱནཱསཝཏོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཏོ, ཏིཝིདྷཱནི བྷཱུམིཏོ ཨུཔཱདིཎྞཏྟིཀཏོ, ཙཏུབྦིདྷཱནི ཨེཀནྟཔརིཏྟཨཔྤམཱཎཱནིཡཏཱརམྨཎཏོ, པཉྩཝིདྷཱནི རཱུཔནིབྦཱནཱརཱུཔསབྦཱརམྨཎཱནཱརམྨཎཝསེན, ཚབྦིདྷཱནི ཧོནྟི བུདྡྷཙཀྑཱདིཝསེན. ཨིཙྩེཝམེཏཱནི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི ཙཀྑཱུནི ཨསྶ བྷགཝཏོ སནྟཱིཏི བྷགཝཱ ཙཀྑུམཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨཏྠཾ སམེཀྑིཏྭཱཏི ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ, དྷམྨདེསནཱནིམིཏྟཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཧིཏཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མཱཔཡཱིཏི མཱཔེསི. ལོཀནཱཡཀོཏི སགྒམོཀྑཱབྷིམུཁཾ ལོཀཾ ནཡཏཱིཏི ལོཀནཱཡཀོ. སུནིཊྛིཏནྟི སུཊྛུ ནིཊྛིཏཾ, པརིཡོསིཏནྟི ཨཏྠོ. སབྦརཏནནིམྨིཏནྟི དསཝིདྷརཏནམཡཾ.

ཨིདཱནི བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡསམྤཏྟིདསྶནཏྠཾ –

༡༡.

‘‘ཨིདྡྷཱི ཙ ཨཱདེསནཱནུསཱསནཱི, ཏིཔཱཊིཧཱིརེ བྷགཝཱ ཝསཱི ཨཧུ;

ཙངྐམཾ མཱཔཡི ལོཀནཱཡཀོ, སུནིཊྛིཏཾ སབྦརཏནནིམྨིཏ’’ནྟི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ ཨིདྡྷཱིཏི ཨིདྡྷིཝིདྷཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ནཱམ. ཏཾ པན ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏཱིཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ (དཱི. ནི. ༡.༢༣༩; མ. ནི. ༡.༡༤༧; པཊི. མ. ༣.༡༠). ཨཱདེསནཱཏི པརསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཀཐནཾ ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཾ, ཏཾ སཱཝཀཱནཉྩ བུདྡྷཱནཉྩ སཏཏདྷམྨདེསནཱ. ཨནུསཱསནཱིཏི ཨནུསཱསནིཔཱཊིཧཱརིཡཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུཀཱུལམོཝཱདོཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི ཨེཏཱནི ཏཱིཎི པཱཊིཧཱརིཡཱནི. ཏཏྠ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེན ཨནུསཱསནིཔཱཊིཧཱརིཡཾ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཨཱཙིཎྞཾ, ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡེན ཨནུསཱསནིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ, ཨནུསཱསནིཔཱཊིཧཱརིཡཾ པན བུདྡྷཱནཾ སཏཏདྷམྨདེསནཱ. ཏིཔཱཊིཧཱིརེཏི ཨེཏེསུ ཏཱིསུ པཱཊིཧཱརིཡེསཱུཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཱཏི ཨིདཾ གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུགཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༢; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ; པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡ ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ནིདཱནཝཎྞནཱ; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༥༠);

ཝསཱིཏི ཨེཏསྨིཾ ཏིཝིདྷེཔི པཱཊིཧཱརིཡེ ཝསིཔྤཏྟོ, ཙིཎྞཝསཱིཏི ཨཏྠོ. ཝསིཡོ ནཱམ པཉྩ ཝསིཡོ – ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཨདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎསངྑཱཏཱ. ཏཏྲ ཡཾ ཡཾ ཛྷཱནཾ ཡཐིཙྪཀཾ ཡདིཙྪཀཾ ཡཱཝཏིཙྪཀཾ ཨཱཝཛྫཏི ཨཱཝཛྫནཱཡ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ནཏྠཱིཏི སཱིགྷཾ ཨཱཝཛྫེཏུཾ སམཏྠཏཱ ཨཱཝཛྫནཝསཱི ནཱམ. ཏཐཱ ཡཾ ཡཾ ཛྷཱནཾ ཡཐིཙྪཀཾ…པེ… སམཱཔཛྫཏི སམཱཔཛྫནཱཡ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ནཏྠཱིཏི སཱིགྷཾ སམཱཔཛྫནསམཏྠཏཱ སམཱཔཛྫནཝསཱི ནཱམ. དཱིགྷཾ ཀཱལཾ ཋཔེཏུཾ སམཏྠཏཱ ཨདྷིཊྛཱནཝསཱི ནཱམ. ཏཐེཝ ལཧུཾ ཝུཊྛཱཏུཾ སམཏྠཏཱ ཝུཊྛཱནཝསཱི ནཱམ. པཙྩཝེཀྑཎཝསཱི པན པཙྩཝེཀྑཎཛཝནཱནེཝ ཧོནྟི ཏཱནི ཨཱཝཛྫནཱནནྟརཱནེཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཱཝཛྫནཝསིཡཱ ཨེཝ ཝུཏྟཱནི. ཨིཏི ཨིམཱསུ པཉྩསུ ཝསཱིསུ ཙིཎྞཝསིཏཱ ཝསཱི ནཱམ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏིཔཱཊིཧཱིརེ བྷགཝཱ ཝསཱི ཨཧཱུ’’ཏི.

ཨིདཱནི ཏསྶ རཏནཙངྐམསྶ ནིམྨིཏཝིདྷཱནསྶ དསྶནཏྠཾ –

༡༢.

‘‘དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུཡཱ, སིནེརུཔབྦཏུཏྟམེ;

ཐམྦྷེཝ དསྶེསི པཊིཔཱཊིཡཱ, ཙངྐམེ རཏནཱམཡེ’’ཏི. – ཨཱདིགཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ;

ཏཏྠ དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུཡཱཏི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ. སིནེརུཔབྦཏུཏྟམེཏི མཧཱམེརུསངྑཱཏེ སེཊྛཔབྦཏེ. ཐམྦྷེཝཱཏི ཐམྦྷེ ཝིཡ དསཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཡེ སིནེརུཔབྦཏཱ, ཏེ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋིཏེ སུཝཎྞཐམྦྷེ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔརི ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ དསྶེསཱིཏི ཨཏྠོ. རཏནཱམཡེཏི རཏནམཡེ.

༡༣. དསསཧསྶཱི ཨཏིཀྐམྨཱཏི རཏནཙངྐམཾ པན བྷགཝཱ མཱཔེནྟོ ཏསྶ ཨེཀཾ ཀོཊིཾ སབྦཔརིཡནྟཾ པཱཙཱིནཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཾ ཨེཀཾ ཀོཊིཾ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཾ ཀཏྭཱ མཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘དསསཧསྶཱི ཨཏིཀྐམྨ, ཙངྐམཾ མཱཔཡཱི ཛིནོ;

སབྦསོཎྞམཡཱ པསྶེ, ཙངྐམེ རཏནཱམཡེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཛིནོཏི ཀིལེསཱརིཛཡནཏོ ཛིནོ. སབྦསོཎྞམཡཱ པསྶེཏི ཏསྶ པན ཨེཝཾ ནིམྨིཏསྶ ཙངྐམསྶ ཨུབྷཡཔསྶེསུ སུཝཎྞམཡཱ པརམརམཎཱིཡཱ མརིཡཱདབྷཱུམི ཨཧོསི, མཛ྄ཛྷེ མཎིམཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༤. ཏུལཱསངྒྷཱཊཱཏི ཏུལཱཡུགལཱ༹, ཏཱ ནཱནཱརཏནམཡཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨནུཝགྒཱཏི ཨནུརཱུཔཱ. སོཝཎྞཕལཀཏྠཏཱཏི སོཝཎྞམཡེཧི ཕལཀེཧི ཨཏྠཏཱ, ཏུལཱསངྒྷཱཏཱནཾ ཨུཔརི སུཝཎྞམཡོ པདརཙྪདོཏི ཨཏྠོ. ཝེདིཀཱ སབྦསོཝཎྞཱཏི ཝེདིཀཱ པན སབྦཱཔི སུཝཎྞམཡཱ, ཡཱ པནེསཱ ཙངྐམནཔརིཀྑེཔཝེདིཀཱ, སཱ ཨེཀཱཝ ཨཉྙེཧི རཏནེཧི ཨསམྨིསྶཱཏི ཨཏྠོ. དུབྷཏོ པསྶེསུ ནིམྨིཏཱཏི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ནིམྨིཏཱ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ.

༡༥. མཎིམུཏྟཱཝཱལུཀཱཀིཎྞཱཏི མཎིམུཏྟཱམཡཝཱལུཀཱཀིཎྞཱ. ཨཐ ཝཱ མཎཡོ ཙ མུཏྟཱ ཙ ཝཱལུཀཱ ཙ མཎིམུཏྟཱཝཱལུཀཱ. ཏཱཧི མཎིམུཏྟཱཝཱལུཀཱཧི ཨཱཀིཎྞཱ སནྠཏཱཏི མཎིམུཏྟཱཝཱལུཀཱཀིཎྞཱ. ནིམྨིཏོཏི ཨིམིནཱཀཱརེན ནིམྨིཏོ ཀཏོ. རཏནཱམཡོཏི སབྦརཏནམཡོ, ཙངྐམོཏི ཨཏྠོ. ཨོབྷཱསེཏི དིསཱ སབྦཱཏི སབྦཱཔི དས དིསཱ ཨོབྷཱསེཏི པཀཱསེཏི. སཏརཾསཱིཝཱཏི སཧསྶརཾསིཨཱདིཙྩོ ཝིཡ. ཨུགྒཏོཏི ཨུདིཏོ. ཡཐཱ པན ཨབྦྷུགྒཏོ སཧསྶརཾསི སབྦཱཔི དས དིསཱ ཨོབྷཱསེཏི, ཨེཝམེཝ ཨེསོཔི སབྦརཏནམཡོ ཙངྐམོ ཨོབྷཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི པན ནིཊྛིཏེ ཙངྐམེ ཏཏྠ བྷགཝཏོ པཝཏྟིདསྶནཏྠཾ –

༡༦.

‘‘ཏསྨིཾ ཙངྐམནེ དྷཱིརོ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ;

ཝིརོཙམཱནོ སམྦུདྡྷོ, ཙངྐམེ ཙངྐམཱི ཛིནོ.

༡༧.

‘‘དིབྦཾ མནྡཱརཝཾ པུཔྥཾ, པདུམཾ པཱརིཚཏྟཀཾ;

ཙངྐམནེ ཨོཀིརནྟི, སབྦེ དེཝཱ སམཱགཏཱ.

༡༨.

‘‘པསྶནྟི ཏཾ དེཝསངྒྷཱ, དསསཧསྶཱི པམོདིཏཱ;

ནམསྶམཱནཱ ནིཔཏནྟི, ཏུཊྛཧཊྛཱ པམོདིཏཱ’’ཏི. – གཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ;

ཏཏྠ དྷཱིརོཏི དྷིཏིཡུཏྟོ. དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎོཏི སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདཏལཱདཱིཧི དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. དིབྦནྟི དེཝལོཀེ བྷཝཾ ཛཱཏཾ དིབྦཾ. པཱརིཚཏྟཀནྟི དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ ཀོཝིལཱ༹རརུཀྑསྶ ནིསྶནྡེན སམནྟཱ ཡོཛནསཏཔརིམཱཎོ པརམདསྶནཱིཡོ པཱརིཙྪཏྟཀརུཀྑོ ནིབྦཏྟི. ཡསྨིཾ པུཔྥིཏེ སཀལཾ དེཝནགརཾ ཨེཀསུརབྷིགནྡྷཝཱསིཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཀུསུམརེཎུཨོཀིཎྞཱནི ནཝཀནཀཝིམཱནཱནི པིཉྫརཱནི ཧུཏྭཱ ཁཱཡནྟི. ཨིམསྶ པན པཱརིཙྪཏྟཀརུཀྑསྶ པུཔྥཉྩ པཱརིཙྪཏྟཀནྟི ཝུཏྟཾ. ཙངྐམེ ཨོཀིརནྟཱིཏི ཏསྨིཾ རཏནཙངྐམེ ཨཝཀིརནྟི, ཏེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེན པུཔྥེན ཏསྨིཾ ཙངྐམེ ཙངྐམམཱནཾ བྷགཝནྟཾ པཱུཛེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦེ དེཝཱཏི ཀཱམཱཝཙརདེཝཱདཡོ དེཝཱ. ཏེནཱཧ ‘‘པསྶནྟི ཏཾ དེཝསངྒྷཱ’’ཏི. ཏཾ བྷགཝནྟཾ རཏནཙངྐམནེ ཙངྐམནྟཾ སཀེསུ ཨཱལཡེསུཔི པསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དསསཧསྶཱིཏི བྷུམྨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, དསསཧསྶིཡཾ དེཝསངྒྷཱ ཏཾ པསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པམོདིཏཱཏི པམུདིཏཱ. ནིཔཏནྟཱིཏི སནྣིཔཏནྟི. ཏུཊྛཧཊྛཱཏི པཱིཏིཝསེན ཏུཊྛཧཊྛཱ. པམོདིཏཱཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦེཧི ཏཱཝཏིཾསཱདིདེཝེཧི སདྡྷིནྟི སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ, ཨིཏརཐཱ པུནརུཏྟིདོསཏོ ན མུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ པམོདིཏཱ ཏཾ བྷགཝནྟཾ པསྶནྟི, ཏུཊྛཧཊྛཱ པམོདིཏཱ ཏཧིཾ ཏཧིཾ སནྣིཔཏནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཡེ པསྶིཾསུ ཡེ སནྣིཔཏིཾསུ, ཏེ སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ –

༡༩.

‘‘ཏཱཝཏིཾསཱ ཙ ཡཱམཱ ཙ, ཏུསིཏཱ ཙཱཔི དེཝཏཱ;

ནིམྨཱནརཏིནོ དེཝཱ, ཡེ དེཝཱ ཝསཝཏྟིནོ;

ཨུདགྒཙིཏྟཱ སུམནཱ, པསྶནྟི ལོཀནཱཡཀཾ.

༢༠.

‘‘སདེཝགནྡྷབྦམནུསྶརཀྑསཱ, ནཱགཱ སུཔཎྞཱ ཨཐ ཝཱཔི ཀིནྣརཱ;

པསྶནྟི ཏཾ ལོཀཧིཏཱནུཀམྤཀཾ, ནབྷེཝ ཨཙྩུགྒཏཙནྡམཎྜལཾ.

༢༡.

‘‘ཨཱབྷསྶརཱ སུབྷཀིཎྷཱ, ཝེཧཔྥལཱ ཨཀནིཊྛཱ ཙ དེཝཏཱ;

སུསུདྡྷསུཀྐཝཏྠཝསནཱ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ.

༢༢.

‘‘མུཉྩནྟི པུཔྥཾ པན པཉྩཝཎྞིཀཾ, མནྡཱརཝཾ ཙནྡནཙུཎྞམིསྶིཏཾ;

བྷམེནྟི ཙེལཱནི ཙ ཨམྦརེ ཏདཱ, ཨཧོ ཛིནོ ལོཀཧིཏཱནུཀམྤཀོ’’ཏི. –

ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ ཨུདགྒཙིཏྟཱཏི པཱིཏིསོམནསྶཝསེན ཨུདགྒཙིཏྟཱ. སུམནཱཏི ཨུདགྒཙིཏྟཏྟཱ ཨེཝ སུམནཱ. ལོཀཧིཏཱནུཀམྤཀནྟི ལོཀཧིཏཉྩ ལོཀཱནུཀམྤཀཉྩ. ལོཀཧིཏེན ཝཱ ཨནུཀམྤཀཾ ལོཀཧིཏཱནུཀམྤཀཾ. ནབྷེཝ ཨཙྩུགྒཏཙནྡམཎྜལནྟི ཨེཏྠ ཨཱཀཱསེ ཨབྷིནཝོདིཏཾ པརིཔུཎྞཾ སབྦོཔདྡཝཝིནིམུཏྟཾ སརདསམཡེ ཙནྡམཎྜལཾ ཝིཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཝིརོཙམཱནཾ ནཡནཱནནྡཀརཾ པསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཱབྷསྶརཱཏི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན ཝུཏྟཾ. པརིཏྟཱབྷཨཔྤམཱཎཱབྷཨཱབྷསྶརཱཔརིཏྟམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏབྷེདེན དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེནཱབྷིནིབྦཏྟཱ སབྦེཝ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུབྷཀིཎྷཱཏི ཨིདཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ པརིཏྟསུབྷཨཔྤམཱཎསུབྷསུབྷཀིཎྷཱཔརིཏྟཱདིབྷེདེན ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན ནིབྦཏྟཱ སབྦེཝ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཝེཧཔྥལཱཏི ཝིཔུལཱ ཕལཱཏི ཝེཧཔྥལཱ. ཏེ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནནིབྦཏྟཱ ཨསཉྙསཏྟེཧི ཨེཀཏལཝཱསིནོ. ཧེཊྛཱ པན པཋམཛ྄ཛྷཱནནིབྦཏྟཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱདཡོ དསྶིཏཱ. ཏསྨཱ ཨིདྷ ན དསྶིཏཱ. ཙཀྑུསོཏཱནམབྷཱཝཏོ ཨསཉྙསཏྟཱ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཙ ཨིདྷ ན ཨུདྡིཊྛཱ. ཨཀནིཊྛཱ ཙ དེཝཏཱཏི ཨིདྷཱཔི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨཝིཧཱཏཔྤསུདསྶཱསུདསྶིཨཀནིཊྛསངྑཱཏཱ པཉྩཔི སུདྡྷཱཝཱསཱ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུསུདྡྷསུཀྐཝཏྠཝསནཱཏི སུཊྛུ སུདྡྷཱནི སུསུདྡྷཱནི སུཀྐཱནི ཨོདཱཏཱནི. སུསུདྡྷཱནི སུཀྐཱནི ཝཏྠཱནི ནིཝཏྠཱནི ཙེཝ པཱརུཏཱནི ཙ ཡེཧི ཏེ སུསུདྡྷསུཀྐཝཏྠཝསནཱ, པརིདཧིཏཔརིསུདྡྷཔཎྜརཝཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སུསུདྡྷསུཀྐཝསནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. པཉྫལཱིཀཏཱཏི ཀཏཔཉྫལིཀཱ ཀམལམཀུལསདིསཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ ཏིཊྛནྟི.

མུཉྩནྟཱིཏི ཨོཀིརནྟི. པུཔྥཾ པནཱཏི ཀུསུམཾ པན. ‘‘པུཔྥཱནི ཝཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝཙནཝིཔརིཡཱསོ དཊྛབྦོ, ཨཏྠོ པནསྶ སོཡེཝ. པཉྩཝཎྞིཀནྟི པཉྩཝཎྞཾ – ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏམཉྫིཊྛཀཝཎྞཝསེན པཉྩཝཎྞཾ. ཙནྡནཙུཎྞམིསྶིཏནྟི ཙནྡནཙུཎྞེན མིསྶིཏཾ. བྷམེནྟི ཙེལཱནཱིཏི བྷམཡནྟི ཝཏྠཱནི. ཨཧོ ཛིནོ ལོཀཧིཏཱནུཀམྤཀོཏི ‘‘ཨཧོ ཛིནོ ལོཀཧིཏོ ཨཧོ ཙ ལོཀཧིཏཱནུཀམྤཀོ ཨཧོ ཀཱརུཎིཀོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཐུཏིཝཙནཱནི ཨུགྒིརནྟཱ. མུཉྩནྟི པུཔྥཾ བྷམཡནྟི ཙེལཱནཱིཏི སམྦནྡྷོ.

ཨིདཱནི ཏེཧི པཡུཏྟཱནི ཐུཏིཝཙནཱནི དསྶེཏུཾ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ –

༢༣.

‘‘ཏུཝཾ སཏྠཱ ཙ ཀེཏཱུ ཙ, དྷཛོ ཡཱུཔོ ཙ པཱཎིནཾ;

པརཱཡནོ པཏིཊྛཱ ཙ, དཱིཔོ ཙ དྭིཔདུཏྟམོ.

༢༤.

‘‘དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུཡཱ, དེཝཏཱཡོ མཧིདྡྷིཀཱ;

པརིཝཱརེཏྭཱ ནམསྶནྟི, ཏུཊྛཧཊྛཱ པམོདིཏཱ.

༢༥.

‘‘དེཝཏཱ དེཝཀཉྙཱ ཙ, པསནྣཱ ཏུཊྛམཱནསཱ;

པཉྩཝཎྞིཀཔུཔྥེཧི, པཱུཛཡནྟི ནརཱསབྷཾ.

༢༦.

‘‘པསྶནྟི ཏཾ དེཝསངྒྷཱ, པསནྣཱ ཏུཊྛམཱནསཱ;

པཉྩཝཎྞིཀཔུཔྥེཧི, པཱུཛཡནྟི ནརཱསབྷཾ.

༢༧.

‘‘ཨཧོ ཨཙྪརིཡཾ ལོཀེ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;

ན མེདིསཾ བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཙྪེརཾ ལོམཧཾསནཾ.

༢༨.

‘‘སཀསཀམྷི བྷཝནེ, ནིསཱིདིཏྭཱན དེཝཏཱ;

ཧསནྟི ཏཱ མཧཱཧསིཏཾ, དིསྭཱནཙྪེརཀཾ ནབྷེ.

༢༩.

‘‘ཨཱཀཱསཊྛཱ ཙ བྷཱུམཊྛཱ, ཏིཎཔནྠནིཝཱསིནོ;

ཀཏཉྫལཱི ནམསྶནྟི, ཏུཊྛཧཊྛཱ པམོདིཏཱ.

༣༠.

‘‘ཡེཔི དཱིགྷཱཡུཀཱ ནཱགཱ, པུཉྙཝནྟོ མཧིདྡྷིཀོ;

པམོདིཏཱ ནམསྶནྟི, པཱུཛཡནྟི ནརུཏྟམཾ.

༣༡.

‘‘སངྒཱིཏིཡོ པཝཏྟེནྟི, ཨམྦརེ ཨནིལཉྫསེ;

ཙམྨནདྡྷཱནི ཝཱདེནྟི, དིསྭཱནཙྪེརཀཾ ནབྷེ.

༣༢.

‘‘སངྑཱ ཙ པཎཝཱ ཙེཝ, ཨཐོཔི ཌིཎྜིམཱ བཧཱུ;

ཨནྟལིཀྑསྨིཾ ཝཛྫནྟི, དིསྭཱནཙྪེརཀཾ ནབྷེ.

༣༣.

‘‘ཨབྦྷུཏོ ཝཏ ནོ ཨཛྫ, ཨུཔྤཛྫི ལོམཧཾསནོ;

དྷུཝམཏྠསིདྡྷིཾ ལབྷཱམ, ཁཎོ ནོ པཊིཔཱདིཏོ.

༣༤.

‘‘བུདྡྷོཏི ཏེསཾ སུཏྭཱན, པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི ཏཱཝདེ;

བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཀཐཡནྟཱ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ.

༣༥.

‘‘ཧིངྐཱརཱ སཱདྷུཀཱརཱ ཙ, ཨུཀྐུཊྛི སམྤཧཾསནཾ;

པཛཱ ཙ ཝིཝིདྷཱ གགནེ, ཝཏྟནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ.

༣༦.

‘‘གཱཡནྟི སེལེ༹ནྟི ཙ ཝཱདཡནྟི ཙ, བྷུཛཱནི པོཐེནྟི ཙ ནཙྩཡནྟི ཙ;

མུཉྩནྟི པུཔྥཾ པན པཉྩཝཎྞིཀཾ, མནྡཱརཝཾ ཙནྡནཙུཎྞམིསྶིཏཾ.

༣༧.

‘‘ཡཐཱ ཏུཡ྄ཧཾ མཧཱཝཱིར, པཱདེསུ ཙཀྐལཀྑཎཾ;

དྷཛཝཛིརཔཊཱཀཱ, ཝཌྜྷམཱནངྐུསཱཙིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཧིཏཏྠཾ སཱསཏཱིཏི སཏྠཱ. ཀེཏཱུཏི ཀེཏུནོ ཨཔཙིཏིཀཱཏབྦཊྛེན ཀེཏུ ཝིཡཱཏི ཀེཏུ. དྷཛོཏི ཨིནྡདྷཛོ སམུསྶཡཊྛེན དསྶནཱིཡཊྛེན ཙ ཏུཝཾ དྷཛོ ཝིཡཱཏི དྷཛོཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཧི ལོཀེ ཡསྶ ཀསྶཙི དྷཛཾ དིསྭཱཝ – ‘‘ཨཡཾ དྷཛོ ཨིཏྠནྣཱམསྶཱ’’ཏི དྷཛཝཱ དྷཛཱིཏི པཉྙཱཡཏི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ པཉྙཱནིབྦཱནཱདྷིགམཱཡ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱཝ ནིབྦཱནཱདྷིགམོ པཉྙཱཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘དྷཛོ ཡཱུཔོ ཙཱ’’ཏི. ཀཱུཊདནྟསུཏྟེ ཝུཏྟཱནཾ དཱནཱདིཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཔརིཡོསཱནཱནཾ སབྦཡཱགཱནཾ ཡཛནཏྠཱཡ སམུསྶིཏོ ཡཱུཔོ ཏུཝནྟི ཨཏྠོ. པརཱཡནོཏི པཊིསརཎཾ. པཏིཊྛཱཏི ཡཐཱ མཧཱཔཐཝཱི སབྦཔཱཎཱིནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན པཏིཊྛཱ ནིསྶཡབྷཱུཏཱ, ཨེཝཾ ཏུཝམྤི པཏིཊྛཱབྷཱུཏཱ. དཱིཔོ ཙཱཏི པདཱིཔོ. ཡཐཱ ཙཏུརངྒེ ཏམསི ཝཏྟམཱནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱརོཔིཏོ པདཱིཔོ རཱུཔསནྡསྶནོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརེ ཝཏྟམཱནཱནཾ སཏྟཱནཾ པརམཏྠསནྡསྶནོ པདཱིཔོ ཏུཝནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ མཧཱསམུདྡེ བྷིནྣནཱཝཱནཾ སཏྟཱནཾ སམུདྡདཱིཔོ ཡཐཱ པཏིཊྛཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏུཝམྤི སཾསཱརསཱགརེ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛེ ཨོསཱིདནྟཱནཾ པཱཎཱིནཾ དཱིཔོ ཝིཡཱཏི དཱིཔོཏི ཨཏྠོ.

དྭིཔདུཏྟམོཏི དྭིཔདཱནཾ ཨུཏྟམོ དྭིཔདུཏྟམོ, ཨེཏྠ པན ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཚཊྛཱིསམཱསསྶ པཊིསེདྷོ ནཏྠི, ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎཱཡ ཚཊྛིཡཱ སམཱསོ པཊིསིདྡྷོ. སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན ཨཔདཱནཾ དྭིཔདཱནཾ ཙཏུཔྤདཱནཾ བཧུཔྤདཱནཾ རཱུཔཱིནཾ ཨརཱུཔཱིནཾ སཉྙཱིནཾ ཨསཉྙཱིནཾ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིནཾ ཨུཏྟམོཝ. ཀསྨཱ པནིདྷ ‘‘དྭིཔདུཏྟམོ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཙེ? སེཊྛཏརཝསེན. ཨིམསྨིཉྷི ལོཀེ སེཊྛོ ནཱམ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨཔདཙཏུཔྤདབཧུཔྤདེསུཔི ནུཔྤཛྫཏི. ཨཡཾ དྭིཔདེསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཏརདྭིཔདེསཱུཏི? མནུསྶེསུ ཙེཝ དེཝེསུ ཙ. མནུསྶེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཝསེ ཀཏྟུཾ སམཏྠོ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཏི. དེཝེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཝསཝཏྟཱི མཧཱབྲཧྨཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཏི. སོ ཏསྶ ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ཝཱ ཨཱརཱམིཀོ ཝཱ སམྤཛྫཏི. ཨིཏི ཏཏོཔི སེཊྛཏརཝསེན ‘‘དྭིཔདུཏྟམོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱཏི དསསཧསྶིསངྑཱཏཱཡ ལོཀདྷཱཏུཡཱ. མཧིདྡྷིཀཱཏི མཧཏིཡཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཡུཏྟཱ, མཧཱནུབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. པརིཝཱརེཏྭཱཏི བྷགཝནྟཾ སམནྟཏོ པརིཀྑིཔིཏྭཱ. པསནྣཱཏི སཉྫཱཏསདྡྷཱ. ནརཱསབྷནྟི ནརཔུངྒཝཾ. ཨཧོ ཨཙྪརིཡནྟི ཨེཏྠ ཨནྡྷསྶ པབྦཏཱརོཧནཾ ཝིཡ ནིཙྩཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཙྪརིཡཾ, ཨཙྪརཱཡོགྒནྟི ཝཱ ཨཙྪརིཡཾ, ‘‘ཨཧོ, ཨིདཾ ཝིམྷཡ’’ནྟི ཨཙྪརཾ པཧརིཏུཾ ཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨབྦྷུཏནྟི ཨབྷཱུཏཔུབྦཾ ཨབྷཱུཏནྟི ཨབྦྷུཏཾ. ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཝིམྷཡཱཝཧསྶཱདྷིཝཙནཾ. ལོམཧཾསནནྟི ལོམཱནཾ ཨུདྡྷགྒབྷཱཝཀརཎཾ. ན མེདིསཾ བྷཱུཏཔུབྦནྟི ན མཡཱ ཨཱིདིསཾ བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨབྦྷུཏཾ དིཊྛནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛནྟི ཝཙནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཨཙྪེརནྟི ཨཙྪརིཡཾ.

སཀསཀམྷི བྷཝནེཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ བྷཝནེ. ནིསཱིདིཏྭཱནཱཏི ཨུཔཝིསྶ. དེཝཏཱཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ དེཝཱནམྤི དེཝདྷཱིཏཱནམྤི སཱདྷཱརཎཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཧསནྟིཏཱཏི ཏཱ དེཝཏཱ མཧཱཧསིཏཾ ཧསནྟི, པཱིཏིཝསཾ གཏཧདཡཏཱཡ མིཧིཏམཏྟཾ ཨཀཏྭཱ ཨཊྚཧཱསཾ ཧསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ནབྷེཏི ཨཱཀཱསེ.

ཨཱཀཱསཊྛཱཏི ཨཱཀཱསེ ཝིམཱནཱདཱིསུ ཋིཏཱ, ཨེསེཝ ནཡོ བྷཱུམཊྛེསུཔི. ཏིཎཔནྠནིཝཱསིནོཏི ཏིཎགྒེསུ ཙེཝ པནྠེསུ ཙ ནིཝཱསིནོ. པུཉྙཝནྟོཏི མཧཱཔུཉྙཱ. མཧིདྡྷིཀཱཏི མཧཱནུབྷཱཝཱ. སངྒཱིཏིཡོ པཝཏྟེནྟཱིཏི དེཝནཱཊཀསངྒཱིཏིཡོ པཝཏྟེནྟི, ཏཐཱགཏཾ པཱུཛནཏྠཱཡ པཡུཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨམྦརེཏི ཨཱཀཱསེ. ཨནིལཉྫསེཏི ཨནིལཔཐེ, ཨམྦརསྶ ཨནེཀཏྠཏྟཱ ‘‘ཨནིལཉྫསེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, པུརིམསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཙམྨནདྡྷཱནཱིཏི ཙམྨཝིནདྡྷཱནི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ, དེཝདུནྡུབྷིཡོཏི ཨཏྠོ. ཝཱདེནྟཱིཏི ཝཱདཡནྟི དེཝཏཱ.

སངྑཱཏི དྷམནསངྑཱ. པཎཝཱཏི ཏནུམཛ྄ཛྷཏུརིཡཝིསེསཱ. ཌིཎྜིམཱཏི ཏིཎཝཱཁུདྡཀབྷེརིཡོ ཝུཙྩནྟི. ཝཛྫནྟཱིཏི ཝཱདཡནྟི. ཨབྦྷུཏོ ཝཏ ནོཏི ཨཙྪརིཡོ ཝཏ ནུ. ཨུཔྤཛྫཱིཏི ཨུཔྤནྣོ. ལོམཧཾསནོཏི ལོམཧཾསནཀརོ. དྷུཝནྟི ཡསྨཱ པན ཨབྦྷུཏོ ཨཡཾ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྨཱ དྷུཝཾ ཨཝསྶཾ ཨཏྠསིདྡྷིཾ ལབྷཱམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ལབྷཱམཱཏི ལབྷིསྶཱམ. ཁཎོཏི ཨཊྛཀྑཎཝིརཧིཏོ ནཝམོ ཁཎོཏི ཨཏྠོ. ནོཏི ཨམྷཱཀཾ. པཊིཔཱདིཏོཏི པཊིལདྡྷོ.

བུདྡྷོཏི ཏེསཾ སུཏྭཱནཱཏི བུདྡྷོཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏེསཾ དེཝཱནཾ པཉྩཝཎྞཱ པཱིཏི ཨུདཔཱདཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཝདེཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ. ཧིངྐཱརཱཏི ཧིངྐཱརསདྡཱ, ཧིཾཧིནྟི ཡཀྑཱདཡོ པཧཊྛཀཱལེ ཀརོནྟི. སཱདྷུཀཱརཱཏི སཱདྷུཀཱརསདྡཱ ཙ པཝཏྟནྟི. ཨུཀྐུཊྛཱིཏི ཨུཀྐུཊྛིསདྡོ ཙ ཨུནྣཱདསདྡོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. པཛཱཏི དེཝཱདཡོ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཀེཙི ‘‘པཊཱཀཱ ཝིཝིདྷཱ གགནེ ཝཏྟནྟཱི’’ཏི པཋནྟི. གཱཡནྟཱིཏི བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ གཱིཏཾ གཱཡནྟི.

སེལེ༹ནྟཱིཏི མུཁེན སེལི༹ཏསདྡཾ ཀརོནྟི. ཝཱདཡནྟཱིཏི མཧཏཱི ཝིཔཉྩིཀཱམཀརམུཁཱདཡོ ཝཱིཎཱ ཙ ཏུརིཡཱནི ཙ ཏཐཱགཏསྶ པཱུཛནཏྠཱཡ ཝཱདེནྟི པཡོཛེནྟི. བྷུཛཱནི པོཐེནྟཱིཏི བྷུཛེ ཨཔྥོཊེནྟི. ལིངྒཝིཔརིཡཱསོ དཊྛབྦོ. ནཙྩནྟི ཙཱཏི ཨཉྙེ ཙ ནཙྩཱཔེནྟི སཡཉྩ ནཙྩནྟི.

ཡཐཱ ཏུཡ྄ཧཾ མཧཱཝཱིར, པཱདེསུ ཙཀྐལཀྑཎནྟི ཨེཏྠ ཡེན པཀཱརེན ཡཐཱ. མཧཱཝཱིརིཡེན ཡོགཏོ མཧཱཝཱིརོ. པཱདེསུ ཙཀྐལཀྑཎནྟི ཏཝ ཨུབྷོསུ པཱདཏལེསུ སཧསྶཱརཾ སནེམིཀཾ སནཱབྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཙཀྐལཀྑཎཾ སོབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྐ-སདྡོ པནཱཡཾ སམྤཏྟིརཐངྒཨིརིཡཱཔཐདཱནརཏནདྷམྨཁུརཙཀྐལཀྑཎཱདཱིསུ དིསྶཏི. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྐཱནི ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༡) སམྤཏྟིཡཾ དིསྶཏི. ‘‘ཙཀྐཾཝ ཝཧཏོ པད’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡) རཐངྒེ. ‘‘ཙཏུཙཀྐཾ ནཝདྭཱར’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༩) ཨིརིཡཱཔཐེ. ‘‘དདཾ བྷུཉྫ ཙ མཱ ཙ པམཱདོ, ཙཀྐཾ ཝཏྟཡ སབྦཔཱཎིན’’ནྟི (ཛཱ. ༡.༧.༡༤༩) ཨེཏྠ དཱནེ. ‘‘དིབྦཾ ཙཀྐརཏནཾ པཱཏུབྷཱུཏ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༢༤༣; ༣.༨༥; མ. ནི. ༣.༢༥༦) ཨེཏྠ རཏནཙཀྐེ. ‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༦༢; བུ. ཝཾ. ༢༨.༡༧) ཨེཏྠ པན དྷམྨཙཀྐེ. ‘‘ཨིཙྪཱཧཏསྶ པོསསྶ, ཙཀྐཾ བྷམཏི མཏྠཀེ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༡.༡༠༤; ༡.༥.༡༠༣) ཨེཏྠ ཁུརཙཀྐེ, པཧརཎཙཀྐེཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཱདཏལེསུ ཙཀྐཱནི ཛཱཏཱནཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༥; ༣.༢༠༠, ༢༠༤; མ. ནི. ༢.༣༨༦) ཨེཏྠ ལཀྑཎེ. ཨིདྷཱཔི ལཀྑཎཙཀྐེ དཊྛབྦོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༨; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༨༧; ༢.༤.༨; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༢.༤༤). དྷཛཝཛིརཔཊཱཀཱ, ཝཌྜྷམཱནངྐུསཱཙིཏནྟི དྷཛེན ཙ ཝཛིརེན ཙ པཊཱཀཱཡ ཙ ཝཌྜྷམཱནེན ཙ ཨངྐུསེན ཙ ཨཱཙིཏཾ ཨལངྐཏཾ པརིཝཱརིཏཾ པཱདེསུ ཙཀྐལཀྑཎནྟི ཨཏྠོ. ཙཀྐལཀྑཎེ པན གཧིཏེ སེསལཀྑཎཱནི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཨསཱིཏི ཨནུབྱཉྫནཱནི བྱཱམཔྤབྷཱ ཙ. ཏསྨཱ ཏེཧི དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱསཱིཏིཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱཧི སམལངྐཏོ བྷགཝཏོ ཀཱཡོ སབྦཕཱལིཕུལློ ཝིཡ པཱརིཙྪཏྟཀོ ཝིཀསིཏཔདུམཾ ཝིཡ ཀམལཝནཾ ཝིཝིདྷརཏནཝིཙིཏྟཾ ཝིཡ ནཝཀནཀཏོརཎཾ ཏཱརཱམརཱིཙིཝིརཱཛིཏམིཝ གགནཏལཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིདྷཱཝམཱནཱ ཝིཔྥནྡམཱནཱ ཚབྦཎྞབུདྡྷརསྨིཡོ མུཉྩམཱནོ ཨཏིཝིཡ སོབྷཏི.

ཨིདཱནི བྷགཝཏོ རཱུཔཀཱཡདྷམྨཀཱཡསམྤཏྟིདསྶནཏྠཾ –

༣༨.

‘‘རཱུཔེ སཱིལེ སམཱདྷིམྷི, པཉྙཱཡ ཙ ཨསཱདིསོ;

ཝིམུཏྟིཡཱ ཨསམསམོ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ’’ཏི. – ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ;

ཏཏྠ རཱུཔེཏི ཨཡཾ རཱུཔ-སདྡོ ཁནྡྷབྷཝནིམིཏྟཔཙྩཡསརཱིརཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༣༦༡; ༣.༨༦, ༨༩; ཝིབྷ. ༢; མཧཱཝ. ༢༢) ཨེཏྠ རཱུཔཀྑནྡྷེ དིསྶཏི. ‘‘རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༠-༡༦༡; ཝིབྷ. ༦༢༤) ཨེཏྠ རཱུཔབྷཝེ. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༣༨; མ. ནི. ༢.༢༤༩; ཨ. ནི. ༡.༤༣༥-༤༤༢; དྷ. ས. ༢༠༤-༢༠༥) ཨེཏྠ ཀསིཎནིམིཏྟེ. ‘‘སརཱུཔཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤཛྫནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ནོ ཨརཱུཔཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༨༣) ཨེཏྠ པཙྩཡེ. ‘‘ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ རཱུཔནྟྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠༦) ཨེཏྠ སརཱིརེ. ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༠༤, ༤༠༠; ༣.༤༢༡, ༤༢༥-༤༢༦; སཾ. ནི. ༤.༦༠; ཀཐཱ. ༤༦༥) ཨེཏྠ ཝཎྞེ. ‘‘རཱུཔཔྤམཱཎོ རཱུཔཔྤསནྣོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༦༥) ཨེཏྠ སཎྛཱནེ. ཨིདྷཱཔི སཎྛཱནེ དཊྛབྦོ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡ རཱུཔཱདིཝགྒཝཎྞནཱ). སཱིལེཏི ཙཏུབྦིདྷེ སཱིལེ. སམཱདྷིམྷཱིཏི ཏིཝིདྷེཔི སམཱདྷིམྷི. པཉྙཱཡཱཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ པཉྙཱཡ. ཨསཱདིསོཏི ཨསདིསོ ཨནུཔམོ. ཝིམུཏྟིཡཱཏི ཕལཝིམུཏྟིཡཱ. ཨསམསམོཏི ཨསམཱ ཨཏཱིཏཱ བུདྡྷཱ ཏེཧི ཨསམེཧི བུདྡྷེཧི སཱིལཱདཱིཧི སམོཏི ཨསམསམོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ བྷགཝཏོ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟི དསྶིཏཱ.

ཨིདཱནི བྷགཝཏོ ཀཱཡབལཱདིཾ དསྶེཏུཾ –

༣༩.

‘‘དསནཱགབལཾ ཀཱཡེ, ཏུཡ྄ཧཾ པཱཀཏིཀཾ བལཾ;

ཨིདྡྷིབལེན ཨསམོ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ’’ཏི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ དསནཱགབལནྟི དསཚདྡནྟནཱགབལཾ. དུཝིདྷཉྷི ཏཐཱགཏསྶ བལཾ – ཀཱཡབལཾ, ཉཱཎབལཉྩཱཏི. ཏཏྠ ཀཱཡབལཾ ཧཏྠིཀུལཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. ཀཐཾ?

‘‘ཀཱལཱ༹ཝཀཉྩ གངྒེཡྻཾ, པཎྜརཾ ཏམྦཔིངྒལཾ;

གནྡྷམངྒལཧེམཉྩ, ཨུཔོསཐཚདྡནྟིམེ དསཱ’’ཏི.(མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༨; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༢༢; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༠.༢༡; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༩༨; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༧༦༠; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༧༥; ཙཱུལ༹ནི. ཨཊྛ. ༨༡; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༢.༤༤) –

ཨིམཱནི དས ཧཏྠིཀུལཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀཱལཱ༹ཝཀོཏི པཀཏིཧཏྠིཀུལཾ. ཡཾ དསནྣཾ པུརིསཱནཾ ཀཱཡབལཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཀཱལཱ༹ཝཀསྶ ཧཏྠིནོ བལཾ. ཡཾ དསནྣཾ ཀཱལཱ༹ཝཀཱནཾ བལཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ གངྒེཡྻསྶཱཏི ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ཚདྡནྟབལཾ ནེཏབྦནྟི. ཡཾ དསནྣཾ ཚདྡནྟཱནཾ བལཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཏཐཱགཏསྶ བལཾ, ནཱརཱཡནབལཾ ཝཛིརབལནྟི ཨིདམེཝ ཝུཙྩཏི. ཏདེཏཾ པཀཏིཧཏྠིགཎནཱཡ ཧཏྠིཀོཊིསཧསྶཱནཾ བལཾ, པུརིསགཎནཱཡ དསནྣཾ པུརིསཀོཊིསཧསྶཱནཾ བལཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ ཏཐཱགཏསྶ པཀཏིཀཱཡབལཾ, ཉཱཎབལཾ པན ཨཔྤམེཡྻཾ དསབལཉཱཎཾ ཙཏུཝེསཱརཛྫཉཱཎཾ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཨཀམྤནཉཱཎཾ ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ ཙུདྡས བུདྡྷཉཱཎཱནཱིཏི ཨེཝམཱདིཀཾ ཉཱཎབལཾ. ཨིདྷ པན ཀཱཡབལཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཀཱཡེ, ཏུཡ྄ཧཾ པཱཀཏིཀཾ བལནྟི ཏཉྩ པན ཏཝ ཀཱཡེ པཱཀཏིཀབལནྟི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ‘‘དསནཱགབལ’’ནྟི དསཚདྡནྟནཱགབལནྟི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཉཱཎབལཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདྡྷིབལེན ཨསམོ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨིདྡྷིབལེན ཨསམོཏི ཝིཀུབྦནཱདྷིཊྛཱནཱདིནཱ ཨིདྡྷིབལེན ཨསམོ ཨསདིསོ ཨནུཔམོ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེཏི དེསནཱཉཱཎེཔི ཨསམོཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ‘‘ཡོ ཨེཝམཱདིགུཎསམནྣཱགཏོ སཏྠཱ, སོ སབྦལོཀེཀནཱཡཀོ, ཏཾ སཏྠཱརཾ ནམསྶཐཱ’’ཏི ཏཐཱགཏསྶ པཎཱམནེ ནིཡོགདསྶནཏྠཾ –

༤༠.

‘‘ཨེཝཾ སབྦགུཎཱུཔེཏཾ, སབྦངྒསམུཔཱགཏཾ;

མཧཱམུནིཾ ཀཱརུཎིཀཾ, ལོཀནཱཐཾ ནམསྶཐཱ’’ཏི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརནིདསྶནེ ནིཔཱཏོ. སབྦགུཎཱུཔེཏནྟི ཨེཏྠ སབྦོཏི ཨཡཾ ནིརཝསེསཝཱཙཱི. གུཎོཏི ཨཡཾ གུཎ-སདྡོ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཧཏཱནཾ ཝཏྠཱནཾ དིགུཎཾ སངྒྷཱཊི’’ནྟི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༤༦; མཧཱཝ. ༣༤༨) ཨེཏྠ པཊལཏྠེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཙྩེནྟི ཀཱལཱ ཏརཡནྟི རཏྟིཡོ, ཝཡོགུཎཱ ཨནུཔུབྦཾ ཛཧནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༤) ཨེཏྠ རཱསཏྠེ. ‘‘སཏགུཎཱ དཀྑིཎཱ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༧༩) ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསཏྠེ. ‘‘ཨནྟཾ ཨནྟགུཎཾ’’ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠, ༣༠༢; ༢.༡༡༤; ༣.༡༥༤, ༣༤༩; ཁུ. པཱ. ༣.དྭཏྟིཾསཱཀཱར) ‘‘ཀཡིརཱ མཱལཱགུཎེ བཧཱུ’’ཏི (དྷ. པ. ༥༣) ཨེཏྠ བནྡྷནཏྠེ. ‘‘ཨཊྛགུཎསམུཔེཏཾ, ཨབྷིཉྙཱབལམཱཧརི’’ནྟི (བུ. ཝཾ. ༢.༢༩) ཨེཏྠ སམྤཏྟིཨཏྠེ. ཨིདྷཱཔི སམྤཏྟིཨཏྠེ དཊྛབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༤༦; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༦༦; ཙཱུལ༹ནི. ཨཊྛ. ༡༣༦). ཏསྨཱ སབྦེཧི ལོཀིཡལོཀུཏྟརེཧི གུཎེཧི སབྦསམྤཏྟཱིཧི ཨུཔེཏཾ སམནྣཱགཏནྟི ཨཏྠོ. སབྦངྒསམུཔཱགཏནྟི སབྦེཧི བུདྡྷགུཎེཧི གུཎངྒེཧི ཝཱ སམུཔཱགཏཾ སམནྣཱགཏཾ. མཧཱམུནིནྟི ཨཉྙེཧི པཙྩེཀབུདྡྷཱདཱིཧི མུནཱིཧི ཨདྷིཀབྷཱཝཏོ མཧནྟོ མུནཱིཏི ཝུཙྩཏི མཧཱམུནི. ཀཱརུཎིཀནྟི ཀརུཎཱགུཎཡོགཏོ ཀཱརུཎིཀཾ. ལོཀནཱཐནྟི སབྦལོཀེཀནཱཐཾ, སབྦལོཀེཧི ‘‘ཨཡཾ ནོ དུཀྑོཔཏཱཔསྶ ཨཱཧནྟཱ སམེཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱསཱིསཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི དསབལསྶ སབྦནིཔཙྩཱཀཱརསྶ ཨརཧབྷཱཝདསྶནཏྠཾ –

༤༡.

‘‘ཨབྷིཝཱདནཾ ཐོམནཉྩ, ཝནྡནཉྩ པསཾསནཾ;

ནམསྶནཉྩ པཱུཛཉྩ, སབྦཾ ཨརཧསཱི ཏུཝཾ.

༤༢.

‘‘ཡེ ཀེཙི ལོཀེ ཝནྡནེཡྻཱ, ཝནྡནཾ ཨརཧནྟི ཡེ;

སབྦསེཊྛོ མཧཱཝཱིར, སདིསོ ཏེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ ཨབྷིཝཱདནནྟི ཨཉྙེཧི ཨཏྟནོ ཨབྷིཝཱདནཀཱརཱཔནཾ. ཐོམནནྟི པརམྨུཁཏོ ཐུཏི. ཝནྡནནྟི པཎཱམནཾ. པསཾསནནྟི སམྨུཁཏོ པསཾསནཾ. ནམསྶནནྟི ཨཉྫལིཀརཎཾ, མནསཱ ནམསྶནཾ ཝཱ. པཱུཛནནྟི མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདཱིཧི པཱུཛནཉྩ. སབྦནྟི སབྦམྤི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སཀྐཱརཝིསེསཾ ཏུཝཾ ཨརཧསི ཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཀེཙི ལོཀེ ཝནྡནེཡྻཱཏི ཡེ ཀེཙི ལོཀེ ཝནྡིཏབྦཱ ཝནྡནཱིཡཱ ཝནྡནཾ ཨརཧནྟི. ཡེཏི ཡེ པན ལོཀེ ཝནྡནཾ ཨརཧནྟི. ཨིདཾ པན པུརིམཔདསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. སབྦསེཊྛོཏི སབྦེསཾ ཏེསཾ སེཊྛོ ཨུཏྟམོ, ཏྭཾ མཧཱཝཱིར སདིསོ ཏེ ལོཀེ ཀོཙི ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཐ བྷགཝཏི ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ རཏནཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ ཏཏྲ ཙངྐམམཱནེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ པཉྩཧི པརིཝཱརབྷིཀྑུསཏེཧི. ཨཐ ཐེརོ བྷགཝནྟཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨདྡས ཀཔིལཔུརེ ཨཱཀཱསེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམམཱནཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༣.

‘‘སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདོ;

གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ ཋིཏོཡེཝ, པསྶཏི ལོཀནཱཡཀ’’ནྟི. – ཨཱདི;

ཏཏྠ སཱརིཔུཏྟོཏི རཱུཔསཱརིཡཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟོཏི སཱརིཔུཏྟོ. མཧཱཔཉྙོཏི མཧཏིཡཱ སོལ༹སཝིདྷཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོཏི མཧཱཔཉྙོ. སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདོཏི ཨེཏྠ སམཱདྷཱིཏི ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧཏི ཨཱརམྨཎེ ཋཔེཏཱིཏི སམཱདྷི. སོ ཏིཝིདྷོ ཧོཏི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརོ སམཱདྷཱིཏི. ཛྷཱནནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནནྟི ཨིམེཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི མེཏྟཱཛྷཱནཱདཱིནིཔི སངྒཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི, ཛྷཱནམྤི དུཝིདྷཾ ཧོཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི. ཏཏྠ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ‘‘ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཀཾ པན ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཝཱ ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི. སམཱདྷཱིསུ ཙ ཛྷཱནེསུ ཙ ཀོཝིདོཏི སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདོ, སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀུསལོཏི ཨཏྠོ. གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ པབྦཏེ ཋིཏོཡེཝ པསྶཏཱིཏི པསྶི.

༤༤. སུཕུལླཾ སཱལརཱཛཾ ཝཱཏི སམཝཊྚཀྑནྡྷཾ སམུགྒཏཝིཔུལཀོམལཕལཔལླཝངྐུརསམལངྐཏསཱཁཾ སབྦཕཱལིཕུལླཾ སཱལརཱཛཾ ཝིཡ སཱིལམཱུལཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ པཉྙཱསཱཁཾ ཨབྷིཉྙཱཔུཔྥཾ ཝིམུཏྟིཕལཾ དསབལསཱལརཱཛཾ ཨོལོཀེསཱིཏི ཨེཝཾ ཨོལོཀཔདེན སམྦནྡྷོ. ཙནྡཾཝ གགནེ ཡཐཱཏི ཨབྦྷཱཧིམདྷཱུམརཛོརཱཧུཔསགྒཝིནིམུཏྟཾ ཏཱརགཎཔརིཝུཏཾ སརདསམཡེ པརིཔུཎྞཾ ཝིཡ རཛནིཀརཾ སབྦཀིལེསཏིམིརཝིདྷམནཀརཾ ཝེནེཡྻཛནཀུམུདཝནཝིཀསནཀརཾ མུནིཝརརཛནིཀརཾ ཨོལོཀེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. མཛ྄ཛྷནྷིཀེཝ སཱུརིཡནྟི མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ སིརིཡཱ པཊུཏརཀིརཎམཱལིནཾ ཨཾསུམཱལིནམིཝ ཝིརོཙམཱནཾ. ནརཱསབྷནྟི ནརཝསབྷཾ.

༤༥. ཛལནྟནྟི དདྡལ༹ྷམཱནཾ, སརདསམཡཾ པརིཔུཎྞཙནྡསསྶིརིཀཙཱརུཝདནསོབྷཾ ལཀྑཎཱནུབྱཉྫནསམལངྐཏཝརསརཱིརཾ པརམཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཝིརོཙམཱནནྟི ཨཏྠོ. དཱིཔརུཀྑཾ ཝཱཏི ཨཱརོཔིཏདཱིཔཾ དཱིཔརུཀྑམིཝ. ཏརུཎསཱུརིཡཾཝ ཨུགྒཏནྟི ཨབྷིནཝོདིཏཱདིཙྩམིཝ, སོམྨབྷཱཝེན ཛལནྟནྟི ཨཏྠོ. སཱུརིཡསྶ ཏརུཎབྷཱཝོ པན ཨུདཡཾ པཊིཙྩ ཝུཙྩཏི. ན ཧི ཙནྡསྶ ཝིཡ ཧཱནིཝུདྡྷིཡོ ཨཏྠི. བྱཱམཔྤབྷཱནུརཉྫིཏནྟི བྱཱམཔྤབྷཱཡ ཨནུརཉྫིཏཾ. དྷཱིརཾ པསྶཏི ལོཀནཱཡཀནྟི སབྦལོཀེཀདྷཱིརཾ པསྶཏི ནཱཡཀནྟི ཨཏྠོ.

ཨཐཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི ཨཏིསཱིཏལསལིལདྷརནིཀརཔརིཙུམྦིཏཀཱུཊེ ནཱནཱཝིདྷསུརབྷིཏརུཀུསུམཝཱསིཏཀཱུཊེ པརམརུཙིརཙིཏྟཀཱུཊེ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཋཏྭཱཝ དསཧི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེཧི ཨཱགཏེཧི དེཝབྲཧྨགཎེཧི པརིཝུཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨནུཏྟརཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ སབྦརཏནམཡེ ཙངྐམེ ཙངྐམམཱནཾ དིསྭཱ – ‘‘ཧནྡཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བུདྡྷགུཎཔརིདཱིཔནཾ བུདྡྷཝཾསདེསནཾ ཡཱཙེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཝསམཱནཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི སནྣིཔཱཏེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༦.

‘‘པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ, ཀཏཀིཙྩཱན ཏཱདིནཾ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, ཁཎེན སནྣིཔཱཏཡཱི’’ཏི.

ཏཏྠ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནནྟི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཀཏཀིཙྩཱནནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡབྷཱཝནཱཝསེན པརིནིཊྛིཏསོལ༹སཀིཙྩཱནནྟི ཨཏྠོ. ཁཱིཎཱསཝཱནནྟི པརིཀྑཱིཎཙཏུརཱསཝཱནཾ. ཝིམལཱནནྟི ཝིགཏམལཱནཾ, ཁཱིཎཱསཝཏྟཱ ཝཱ ཝིམལཱནཾ པརམཔརིསུདྡྷཙིཏྟསནྟཱནཱནནྟི ཨཏྠོ. ཁཎེནཱཏི ཁཎེཡེཝ. སནྣིཔཱཏཡཱིཏི སནྣིཔཱཏེསི.

ཨིདཱནི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྣིཔཱཏེ གམནེ ཙ ཀཱརཎཾ དསྶནཏྠཾ –

༤༧.

‘‘ལོཀཔྤསཱདནཾ ནཱམ, པཱཊིཧཱིརཾ ནིདསྶཡི;

ཨམྷེཔི ཏཏྠ གནྟྭཱན, ཝནྡིསྶཱམ མཡཾ ཛིནཾ.

༤༨.

‘‘ཨེཐ སབྦེ གམིསྶཱམ, ཏུཙྪིསྶཱམ མཡཾ ཛིནཾ;

ཀངྑཾ ཝིནོདཡིསྶཱམ, པསྶིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀ’’ནྟི. – ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ;

ཏཏྠ ལོཀཔྤསཱདནཾ ནཱམཱཏི ལོཀསྶ པསཱདཀརཎཏོ ལོཀཔྤསཱདནཾ པཱཊིཧཱིརཾ ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨུལློཀཔྤསཱདནཾ ནཱམཱཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ལོཀཝིཝརཎཔཱཊིཧཱརིཡནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ པན ཨུདྡྷཾ ཨཀནིཊྛབྷཝནཏོ ཧེཊྛཱ ཡཱཝ ཨཝཱིཙི ཨེཏྠནྟརེ ཨེཀཱལོཀཾ ཀཏྭཱ ཨེཏྠནྟརེ སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ དསྶནཀརཎཱདྷིཊྛཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ནིདསྶཡཱིཏི དསྶེསི. ཨམྷེཔཱིཏི མཡམྤི. ཏཏྠཱཏི ཡཏྠ བྷགཝཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱནཱཏི ཨཏྠོ. ཝནྡིསྶཱམཱཏི མཡཾ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡིསྶཱམ. ཨེཏྠ པན ཨམྷེཔི, མཡནྟི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ སདྡཱནཾ པུརིམསྶ གམནཀིརིཡཱཡ སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ, པཙྪིམསྶ ཝནྡནཀིརིཡཱཡ. ཨིཏརཐཱ ཧི པུནརུཏྟིདོསཏོ ན མུཙྩཏི.

ཨེཐཱཏི ཨཱགཙྪཐ. ཀངྑཾ ཝིནོདཡིསྶཱམཱཏི ཨེཏྠཱཧ – ཁཱིཎཱསཝཱནཾ པན ཀངྑཱ ནཱམ ཀཱཙིཔི ནཏྠི, ཀསྨཱ ཐེརོ ཨེཝམཱཧཱཏི? སཙྩམེཝེཏཾ, པཋམམགྒེནེཝ སམུཙྪེདཾ གཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ དསྶནེན པཧཱཏབྦཱཏི? ཙཏྟཱརོ དིཊྛིགཏསམྤཡུཏྟཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཨཔཱཡགམནཱིཡོ ལོབྷོ དོསོ མོཧོ མཱནོ ཏདེཀཊྛཱ ཙ ཀིལེསཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༤༠༥ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ).

ན པནེསཱ ཝིཙིཀིཙྪཱསངྑཱཏཱ ཀངྑཱཏི, ཀིནྟུ པཉྙཏྟིཨཛཱནནཾ ནཱམ. ཐེརོ པན བྷགཝནྟཾ བུདྡྷཝཾསཾ པུཙྪིཏུཀཱམོ, སོ པན བུདྡྷཱནཾཡེཝ ཝིསཡོ, ན པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ, ཏསྨཱ ཐེརོ ཨཝིསཡཏྟཱ ཨེཝམཱཧཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིནོདཡིསྶཱམཱཏི ཝིནོདེསྶཱམ.

ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སུཝམྨིཏཱ ཝིཡ མཧཱནཱགཱ པབྷིནྣཀིལེསཱ ཚིནྣབནྡྷནཱ ཨཔྤིཙྪཱ སནྟུཊྛཱ པཝིཝིཏྟཱ ཨསཾསཊྛཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣཱ ཏརམཱནཱ སནྣིཔཏྟིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༩.

‘‘སཱདྷཱུཏི ཏེ པཊིསྶུཏྭཱ, ནིཔཀཱ སཾཝུཏིནྡྲིཡཱ;

པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ, ཏརམཱནཱ ཨུཔཱགམུ’’ནྟི.

ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཡཾ སཱདྷུ-སདྡོ ཨཱཡཱཙནསམྤཊིཙྪནསམྤཧཾསནསུནྡརཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས – ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༩༥; ༥.༣༨༢; ཨ. ནི. ༤.༢༥༧) ཨཱཡཱཙནེ དིསྶཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) སམྤཊིཙྪནེ. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༩) སམྤཧཾསནེ.

‘‘སཱདྷུ དྷམྨརུཙི རཱཛཱ, སཱདྷུ པཉྙཱཎཝཱ ནརོ;

སཱདྷུ མིཏྟཱནམདྡུབྦྷོ, པཱཔསྶཱཀརཎཾ སུཁ’’ནྟི. –

ཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༡༨.༡༠༡) སུནྡརེ. ཨིདྷ སམྤཊིཙྪནེ. ཏསྨཱ སཱདྷུ སུཊྛཱུཏི ཐེརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱཏི ཨཏྠོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༨༩; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡ སུཏྟནིཀྑེཔཝཎྞནཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༡༥ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ). ནིཔཀཱཏི པཎྜིཏཱ པཉྙཝནྟཱ. སཾཝུཏིནྡྲིཡཱཏི ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ, ཨིནྡྲིཡསཾཝརསམནྣཱགཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏརམཱནཱཏི ཏུརིཏཱ. ཨུཔཱགམུནྟི ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ.

༥༠-༡. ཨིདཱནི དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ པཝཏྟིཾ དསྶེནྟེཧི སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ‘‘ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧཱི’’ཏིཨཱདིགཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ ཏཏྠ དནྟེཧཱིཏི ཀཱཡེན ཙ ཙིཏྟེན ཙ དནྟེཧི. ཨུཏྟམེ དམེཏི ཨརཧཏྟེ, ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཾ དཊྛབྦཾ. ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧཱིཏི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. མཧཱགཎཱིཏི སཱིལཱདཱིཧི ཙ སངྑྱཱཝསེན ཙ མཧནྟོ གཎོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མཧཱགཎཱི, ནཱནཱཔདཝསེན ཝཱ སཱིལཱདཱིཧི གུཎེཧི མཧནྟོ གཎོཏི མཧཱགཎོ, མཧཱགཎོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མཧཱགཎཱི. ལལ༹ནྟོ དེཝོཝ གགནེཏི ཨིདྡྷིཝིལཱསེན ཝིལཱསེནྟོ དེཝོ ཝིཡ གགནཏལེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༢. ཨིདཱནི ‘‘ཏེ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱ ཨུཔསངྐམིཾསཱུ’’ཏི ཨུཔསངྐམཝིདྷཱནདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨུཀྐཱསིཏཉྩ ཁིཔིཏ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཨུཀྐཱསིཏཉྩཱཏི ཨུཀྐཱསིཏསདྡཉྩ. ཁིཔིཏནྟི ཁིཔིཏསདྡཉྩ. ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཡཱཏི ཨུཔེཀྑིཏྭཱ, ཏཾ ཨུབྷཡཾ ཨཀཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སུབྦཏཱཏི སུཝིམལདྷུཏགུཎཱ. སཔྤཏིསྶཱཏི སཧཔཏིསྶཡཱ, ནཱིཙཝུཏྟིནོཏི ཨཏྠོ.

༥༣. སཡམྦྷུནྟི སཡམེཝ ཨཉྙཱཔདེསཾ ཝིནཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨདྷིགཏབུདྡྷབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཨཙྩུགྒཏནྟི ཨབྷིནཝོདིཏཾ. ཙནྡཾ ཝཱཏི ཙནྡཾ ཝིཡ, ནབྷེ ཛལནྟཾ བྷགཝནྟཾ གགནེ ཙནྡཾ ཝིཡ པསྶནྟཱིཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ. ཨིདྷཱཔི ཡཐཱ-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟོཝ.

༥༤. ཝིཛྫུཾ ཝཱཏི ཝིཛྫུགྷནཾ ཝིཡ. ཡདི ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཨཙིརཔྤབྷཱ ཨསྶ ཏཱདིསནྟི ཨཏྠོ. གགནེ ཡཐཱཏི ཨཱཀཱསེ ཡཐཱ, ཨིདྷཱཔི ཡཐཱ-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟོཝ. ཨིཏོ པརམྤི ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཡཐཱ-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟོཏི དཊྛབྦོ.

༥༥. རཧདམིཝ ཝིཔྤསནྣནྟི ཨཏིགམྦྷཱིརཝིཏྠཏཾ མཧཱརཧདཾ ཝིཡ ཨནཱཝིལཾ ཝིཔྤསནྣཾ སལིལཾ. སུཕུལླཾ པདུམཾ ཡཐཱཏི སུཝིཀསིཏཔདུམཝནཾ རཧདམིཝཱཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ‘‘སུཕུལླཾ ཀམལཾ ཡཐཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཀམནཱིཡབྷཱཝེན སུཕུལླཾ ཀམལཝནམིཝཱཏི ཨཏྠོ.

༥༦. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསེནཱཔཏིཔྤམུཁཱ ཨཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ དསབལསྶ ཙཀྐཱལངྐཏཏལེསུ པཱདེསུ ནིཔཏིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཏུཊྛཧཊྛཱ པམོདིཏཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ནིཔཏནྟཱིཏི ནིཔཏིཾསུ, ཝནྡིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཙཀྐལཀྑཎེཏི ཙཀྐཾ ལཀྑཎཾ ཡསྨིཾ པཱདེ སོ པཱདོ ཙཀྐལཀྑཎོ, ཏསྨིཾ ཙཀྐལཀྑཎེ. ཛཱཏིཝསེན ‘‘པཱདེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, སཏྠུནོ ཙཀྐཱལངྐཏཏལེསུ པཱདེསུ ནིཔཏིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༥༧. ཨིདཱནི ཏེསཾ ཀེསཉྩི ཐེརཱནཾ ནཱམཾ དསྶེནྟེཧི ‘‘སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, ཀོརཎྜསམསཱདིསོ’’ཏིཨཱདི གཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀོརཎྜསམསཱདིསོཏི ཀོརཎྜཀུསུམསདིསཝཎྞོ, ཡདི ཨེཝཾ ‘‘ཀོརཎྜསམོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཀོརཎྜསདིསོ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ, ཀིཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ‘‘སམསཱདིསོ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཙེ? ནཱཡཾ དོསོ, ཏཱདིསོ ཀོརཎྜསམཏྟཱ ཀོརཎྜསདིསབྷཱཝེནེཝ ཀོརཎྜསམསཱདིསོ. ན པནཱདྷིཀཝཙནཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀུསལོཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཀུསལ-སདྡོ ཏཱཝ ཨརོགྱཱནཝཛྫཚེཀསུཁཝིཔཱཀཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཨཡཉྷི ‘‘ཀཙྩི ནུ བྷོཏོ ཀུསལཾ, ཀཙྩི བྷོཏོ ཨནཱམཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༥.༡༤༦; ༢.༢༠.༡༢༩) ཨཱརོགྱེ དིསྶཏི. ‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཀུསལོ? ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༦༡) ཨེཝམཱདཱིསུ ཨནཝཛྫེ. ‘‘ཀུསལོ ཏྭཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༨༧) ཚེཀེ. ‘‘ཀུསལསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༤༣༡ ཨཱདཡོ) སུཁཝིཔཱཀེ. ཨིདྷ པན ཚེཀེ དཊྛབྦོ. ཝནྡཏེཏི ཝནྡིཏྠ.

༥༨. གཛྫིཏཱཏི གཛྫནྟཱིཏི གཛྫིཏཱ. ཀཱལམེགྷོ ཝཱཏི ནཱིལསལིལདྷརོ ཝིཡ གཛྫིཏཱ ཨིདྡྷིཝིསཡེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནཱིལུཔྤལསམསཱདིསོཏི ནཱིལཀུཝལཡསདིསཝཎྞོ. ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠཱཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. མོགྒལླཱནོཏི ཨེཝཾ གོཏྟཝསེན ལདྡྷནཱམོ ཀོལིཏོ.

༥༩. མཧཱཀསྶཔོཔི ཙཱཏི ཨུརུཝེལཀསྶཔནདཱིཀསྶཔགཡཱཀསྶཔཀུམཱརཀསྶཔེ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀེ ཐེརེ ཨུཔཱདཱཡ ཨཡཾ མཧཱ, ཏསྨཱ ‘‘མཧཱཀསྶཔོ’’ཏི ཝུཏྟོ. པི ཙཱཏི སམྦྷཱཝནསམྤིཎྜནཏྠོ. ཨུཏྟཏྟཀནཀསནྣིབྷོཏི སནྟཏྟསུཝཎྞསདིསཚཝིཝཎྞོ. དྷུཏགུཎེཏི ཨེཏྠ ཀིལེསདྷུནནཏོ དྷམྨོ དྷུཏོ ནཱམ, དྷུཏགུཎོ ནཱམ དྷུཏདྷམྨོ. ཀཏམོ པན དྷུཏདྷམྨོ ནཱམ? ཨཔྤིཙྪཏཱ, སནྟུཊྛིཏཱ, སལླེཁཏཱ, པཝིཝེཀཏཱ, ཨིདམཊྛིཀཏཱཏི ཨིམེ དྷུཏངྒཙེཏནཱཡ པརིཝཱརབྷཱུཏཱ པཉྩ དྷམྨཱ ‘‘ཨཔྤིཙྪཾཡེཝ ནིསྶཱཡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ དྷུཏདྷམྨཱ ནཱམ. ཨཐ ཝཱ ཀིལེསེ དྷུནནཏོ ཉཱཎཾ དྷུཏཾ ནཱམ, ཏསྨིཾ དྷུཏགུཎེ. ཨགྒནིཀྑིཏྟོཏི ཨགྒོ སེཊྛོ ཀོཊིབྷཱུཏོཏི ཋཔིཏོ. ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱཀསྶཔོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༡) ཋཱནནྟརེ ཋཔིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པན ཨགྒ-སདྡོ ཨཱདིཀོཊིཀོཊྛཱསསེཊྛཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས – ‘‘ཨཛྫཏགྒེ, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༠) ཨཱདིམྷི དིསྶཏི. ‘‘ཏེནེཝ ཨངྒུལགྒེན ཏཾ ཨངྒུལགྒཾ པརཱམསེཡྻ’’ (ཀཐཱ. ༤༤༡), ‘‘ཨུཙྪགྒཾ ཝེལ༹གྒ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀོཊིཡཾ. ‘‘ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མདྷུརགྒཾ ཝཱ’’ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༤) ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརགྒེན ཝཱ པརིཝེཎགྒེན ཝཱ བྷཱཛེཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༨) ཀོཊྛཱསེ. ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤) སེཊྛེ. སྭཱཡམིདྷ སེཊྛེ དཊྛབྦོ. ཀོཊིཡམྤི ཝཏྟཏི. ཐེརོ ཨཏྟནོ ཋཱནེ སེཊྛོ ཙེཝ ཀོཊིབྷཱུཏོ ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨགྒནིཀྑིཏྟོ’’ཏི, ཨགྒོ སེཊྛོ ཀོཊིབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༠ སརཎགམནཀཐཱ; པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡༥). ཐོམིཏོཏི པསཾསིཏོ དེཝམནུསྶཱདཱིཧི. སཏྠུ ཝཎྞིཏོཏི སཏྠཱརཱ ཝཎྞིཏོ ཐུཏོ, ‘‘ཀསྶཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡཱུཔམོ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི ཨཔཀསྶེཝ ཀཱཡཾ ཨཔཀསྶ ཙིཏྟཾ ནིཙྩནཝཀོ ཀུལེསུ ཨཔྤགབྦྷོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི སུཏྟནཡེཧི (སཾ. ནི. ༢.༡༤༦) ཝཎྞིཏོ པསཏྠོ, སོཔི བྷགཝནྟཾ ཝནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༠. དིབྦཙཀྑཱུནནྟི དིབྦཾ ཙཀྑུ ཡེསཾ ཨཏྠི ཏེ དིབྦཙཀྑཱུ, ཏེསཾ དིབྦཙཀྑཱུནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨནུརུདྡྷོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༢). ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ བྷགཝཏོ ཙཱུལ༹པིཏུནོ ཨམིཏོདནསྶ ནཱམ སཀྐསྶ པུཏྟོ མཧཱནཱམསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ མཧཱཔུཉྙོ པརམསུཁུམཱལོ, སོ ཨཏྟསཏྟམོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ, ཏསྶ པབྦཛྫཱནུཀྐམོ སངྒྷབྷེདཀཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༠ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏོཝ. ཨཝིདཱུརེ ཝཱཏི བྷགཝཏོ སནྟིཀེཡེཝ.

༦༡. ཨཱཔཏྟིཨནཱཔཏྟིཡཱཏི ཨཱཔཏྟིཡཉྩ ཨནཱཔཏྟིཡཉྩ ཀོཝིདོ. སཏེཀིཙྪཱཡཱཏི སཔྤཊིཀམྨཱཡཔི ཨཔྤཊིཀམྨཱཡཔི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ སཔྤཊིཀམྨཱ སཱ ཚབྦིདྷཱ ཧོཏི, ཨཔྤཊིཀམྨཱ སཱ པཱརཱཛིཀཱཔཏྟི. ‘‘ཨཱཔཏྟིཨནཱཔཏྟིཡཱ, སཏེཀིཙྪཱཡ ཀོཝིདོ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝ ཨཏྠོ. ཝིནཡེཏི ཝིནཡཔིཊཀེ. ཨགྒནིཀྑིཏྟོཏི ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ, ཨུཔཱལཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༨) ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱལཱིཏི ཨུཔཱལིཏྠེརོ. སཏྠུ ཝཎྞིཏོཏི སཏྠཱརཱ ཝཎྞིཏོ པསཏྠོ. ཐེརོ ཀིར ཏཐཱགཏསྶེཝ སནྟིཀེ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ བྷཱརུཀཙྪཀཝཏྠུཾ (པཱརཱ. ༧༨), ཨཛྫུཀཝཏྠུཾ (པཱརཱ. ༡༥༨), ཀུམཱརཀསྶཔཝཏྠུནྟི (མ. ནི. ༡.༢༤༩) ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐེསི. ཏསྨཱ ཐེརོ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒོཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན སཏྠཱརཱ ཝཎྞིཏོཏི ཝུཏྟོ.

༦༢. སུཁུམནིཔུཎཏྠཔཊིཝིདྡྷོཏི པཊིཝིདྡྷསུཁུམནིཔུཎཏྠོ, པཊིཝིདྡྷདུདྡསནིཔུཎཏྠོཏི ཨཏྠོ. ཀཐིཀཱནཾ པཝརོཏི དྷམྨཀཐིཀཱནཾ སེཊྛོ. ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཡདིདཾ པུཎྞོ མནྟཱཎིཔུཏྟོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༦) ཨེཏདགྒཔཱལི༹ཡཾ ཨཱརོཔིཏོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཐིཀཱནཾ པཝརོ’’ཏི. གཎཱིཏི སསངྒྷོ. ཐེརསྶ ཀིར སནྟིཀེ པབྦཛིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ པཉྩསཏཱ ཨཧེསུཾ. སབྦེཔི ཏེ དསབལསྶ ཛཱཏབྷཱུམིཀཱ ཛཱཏརཊྛཝཱསིནོ སབྦེཝ ཁཱིཎཱསཝཱ སབྦེཝ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིནོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘གཎཱི’’ཏི. ཨིསཱིཏི ཨེསཏི གཝེསཏི ཀུསལེ དྷམྨེཏི ཨིསི. མནྟཱཎིཡཱ པུཏྟོཏི མནྟཱཎིཡཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟོ. པུཎྞོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཝིསྶུཏོཏི ཨཏྟནོ ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིཧི གུཎེཧི ཝིསྶུཏོ.

ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརོ པན སཏྠརི ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ཨནུཔུབྦེན ཨཱགནྟྭཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ པུཎྞཾ ནཱམ མཱཎཝཾ པབྦཱཛེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ནིཝཱསཏྠཱཡ སཡཾ ཚདྡནྟདཧཾ གཏོ. པུཎྞོ པན བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ – ‘‘མཡ྄ཧཾ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱཝ དསབལསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཔིལཔུརེཡེཝ ཨོཧཱིནོ, སོ ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི. ཨེཏྠ པན ཨནུརུདྡྷཏྠེརོཨུཔཱལིཏྠེརོ ཙ ཨིམེ དྭེ ཐེརཱ བྷགཝཏོ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ པཝིསིཏྭཱ ཉཱཏིསམཱགམདིཝསེ པབྦཛིཏཱ ཝིཡ དསྶིཏཱ, ཏཾ པན ཁནྡྷཀཔཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ཙ ན སམེཏི. ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

ཨཐ སཏྠཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཙིཏྟཱཙཱརམཉྙཱཡ ཨཏྟནོ གུཎེ ཀཐེཏུམཱརབྷི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༣.

‘‘ཨེཏེསཾ ཙིཏྟམཉྙཱཡ, ཨོཔམྨཀུསལོ མུནི;

ཀངྑཙྪེདོ མཧཱཝཱིརོ, ཀཐེསི ཨཏྟནོ གུཎ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨོཔམྨཀུསལོཏི ཨུཔམཱཡ ཀུསལོ. ཀངྑཙྪེདོཏི སབྦསཏྟཱནཾ སཾསཡཙྪེདཀོ.

ཨིདཱནི ཏེ ཨཏྟནོ གུཎེ ཀཐེསི, ཏེ དསྶེཏུཾ –

༦༤.

‘‘ཙཏྟཱརོ ཏེ ཨསངྑྱེཡྻཱ, ཀོཊི ཡེསཾ ན ནཱཡཏི;

སཏྟཀཱཡོ ཙ ཨཱཀཱསོ, ཙཀྐཝཱལཱ༹ ཙནནྟཀཱ;

བུདྡྷཉཱཎཾ ཨཔྤམེཡྻཾ, ན སཀྐཱ ཨེཏེ ཝིཛཱནིཏུ’’ནྟི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ ཙཏྟཱརོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨེཏེཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦེ ཨཏྠེ ནིདསྶེཏི. ཨསངྑྱེཡྻཱཏི སངྑྱཱཏུམསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨསངྑྱེཡྻཱ, གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཀོཊཱིཏིཨཱདི ཝཱ ཨནྟོ ཝཱ མརིཡཱདཱ. ཡེསནྟི ཡེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ. ན ནཱཡཏཱིཏི ན པཉྙཱཡཏི. ཨིདཱནི ཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཙཏྟཱརོ ཨསངྑྱེཡྻེ དསྶེཏུཾ ‘‘སཏྟཀཱཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སཏྟཀཱཡོཏི སཏྟསམཱུཧོ, སཏྟཀཱཡོ ཨནནྟོ ཨཔརིམཱཎོ ཨཔྤམེཡྻོ. ཏཐཱ ཨཱཀཱསོ ཨཱཀཱསསྶཱཔི ཨནྟོ ནཏྠི. ཏཐཱ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱནི ཨེཝ. བུདྡྷཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨཔྤམེཡྻཾ. ན སཀྐཱ ཨེཏེ ཝིཛཱནིཏུནྟི ཡསྨཱ པནེཏེ ཨནནྟཱ, ཏསྨཱ ན སཀྐཱ ཝིཛཱནིཏུཾ.

༦༥. ཨིདཱནི སཏྠཱ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནེ སཉྫཱཏཙྪརིཡབྦྷུཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱདཱིནཾ ཀིནྣཱམེཏཾ ཨཙྪརིཡཾ, ཨིཏོཔི ཝིསིཊྛཏརཾ ཨཙྪརིཡཾ ཨབྦྷུཏཾ ཨཏྠི, མམ ཏཾ སུཎཱཐཱཏི དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེནྟོ –

‘‘ཀིམེཏཾ ཨཙྪརིཡཾ ལོཀེ, ཡཾ མེ ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཾ;

ཨཉྙེ བཧཱུ ཨཙྪརིཡཱ, ཨབྦྷུཏཱ ལོམཧཾསནཱ’’ཏི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཀིནྟི པཊིཀྑེཔཝཙནཾ.ཨེཏནྟི ཨིདཾ ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ནྟི ཨཡཾ ཡཾ-སདྡོ ‘‘ཡཾ ཏཾ ཨཔུཙྪིམྷ ཨཀིཏྟཡཱི ནོ, ཨཉྙཾ ཏཾ པུཙྪཱམ ཏདིངྒྷ བྲཱུཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༥༨; མཧཱནི. ༡༡༠; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱ ༧༧) ཨུཔཡོགཝཙནེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ; ཡཾ ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྭེ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༧༧; ཝིབྷ. ༨༠༩; མི. པ. ༥.༡.༡) ཨེཏྠ ཀཱརཎཝཙནེ. ‘‘ཡཾ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ཀཔྤེ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༤) ཨེཏྠ བྷུམྨེ. ‘‘ཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ, ཨཱརོཙེམི ཏཾ བྷགཝཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༩༣) པཙྩཏྟཝཙནེ. ཨིདྷཱཔི པཙྩཏྟཝཙནེ དཊྛབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤). ཨཉྙེ བཧཱུ མམ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཝིསེསཱ སནྟཱིཏི དཱིཔེཏི.

ཨིདཱནི ཏེ ཨཙྪརིཡེ དསྶེནྟོ –

༦༦.

‘‘ཡདཱཧཾ ཏུསིཏེ ཀཱཡེ, སནྟུསིཏོ ནཱམཧཾ ཏདཱ;

དསསཧསྶཱི སམཱགམྨ, ཡཱཙནྟི པཉྫལཱི མམ’’ནྟི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. ཏུསིཏེ ཀཱཡེཏི ཏུསིཏསངྑཱཏེ དེཝནིཀཱཡེ. ཡདཱ པནཱཧཾ སམཏྟིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ པཉྩམཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཉཱཏཏྠཙརིཡལོཀཏྠཙརིཡབུདྡྷཏྠཙརིཡཱནཾ ཀོཊིཾ པཏྭཱ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ པཐཝིཾ ཀམྤེཏྭཱ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཏོ ཙཝིཏྭཱ དུཏིཡེ ཙིཏྟཝཱརེ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ ཏདཱཔི སནྟུསིཏོ ནཱམ དེཝརཱཛཱ ཨཧོསིཾ. དསསཧསྶཱི སམཱགམྨཱཏི དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཙནྟི པཉྫལཱི མམནྟི མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘མཱརིས, ཏཡཱ དས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟེན ན སཀྐསམྤཏྟིཾ ན མཱར ན བྲཧྨ ན ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཾ པཏྠེནྟེན པཱུརིཏཱ, ལོཀནིཏྠརཎཏྠཱཡ པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡམཱནེན པཱུརིཏཱ, སོ ཏཝ ཀཱལོ, མཱརིས, བུདྡྷཏྟཱཡ སམཡོ, མཱརིས, བུདྡྷཏྟཱཡཱ’’ཏི (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ནིདཱནཀཐཱ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ) ཡཱཙནྟི མམནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༧.

‘‘ཀཱལོ ཁོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨུཔྤཛྫ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ;

སདེཝཀཾ ཏཱརཡནྟོ, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཨམཏཾ པད’’ནྟི.

ཏཏྠ ཀཱལོ ཏེཏི ཀཱལོ ཏཝ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཨུཔྤཛྫཱཏི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷ, ‘‘ཨོཀྐམཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སདེཝཀནྟི སདེཝཀཾ ལོཀནྟི ཨཏྠོ. ཏཱརཡནྟོཏི ཨེཏྠ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, པཱརམིཡོ མཏྠཀཾ པཱཔེནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ སཊྛིཝསྶསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི སཏྟཔཎྞཱསཝསྶཀོཊིཡོ ཏཏྠ ཏིཊྛནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, དེཝཏཱཧི ཡཱཙིཏོ པཉྩཝིདྷཾ མཧཱཝིལོཀིཏཾ ཝིལོཀེཏྭཱ མཧཱམཱཡཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟོཔི དསམཱསེ གབྦྷཝཱསཾ ཝསནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཏིཊྛནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ. རཱཧུལབྷདྡསྶ ཛཱཏདིཝསེ ཚནྣསཧཱཡོ ཀཎྜཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ནིཀྑམནྟོཔི ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནོམཱཡ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ པབྦཛནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཾ ཀརོནྟོཔི ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ མཧཱབོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ དྭཱདསངྒཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ སམྨསིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, སོཏཱཔཏྟིཕལཀྑཎེཔི, སཀདཱགཱམིམགྒཀྑཎེཔི, སཀདཱགཱམིཕལཀྑཎེཔི, ཨནཱགཱམིམགྒཀྑཎེཔི, ཨནཱགཱམིཕལཀྑཎེཔི, ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེཔི, ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེཔི ཏཱརཡཏི ནཱམ, ཡདཱ ཨཊྛཱརསདེཝཏཱཀོཊིསཧསྶེཧི པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཨམཏཔཱནཾ ཨདཱསི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཱརཡི ནཱམཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘སདེཝཀཾ ཏཱརཡནྟོ, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཨམཏཾ པད’’ནྟི.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ དེཝཏཱཧི ཡཱཙིཡམཱནོཔི དེཝཏཱནཾ པཊིཉྙཾ ཨདཏྭཱཝ ཀཱལདཱིཔདེསཀུལཛནེཏྟིཨཱཡུཔརིཙྪེདཝསེན པཉྩཝིདྷཾ མཧཱཝིལོཀནཾ ནཱམ ཝིལོཀེསི. ཏཏྠ ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ, ན ཀཱལོ’’ཏི པཋམཾ ཀཱལཾ ཝིལོཀེསི. ཏཏྠ ཝསྶསཏསཧསྶཏོ ཨུདྡྷཾ ཨཱཡུཀཱལོ ཀཱལོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཛཱཏིཛརཱམརཎཱདཱིནཾ ཨཔཱཀཊཏྟཱ, བུདྡྷཱནཉྩ དྷམྨདེསནཱ ནཱམ ཏིལཀྑཎམུཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི, ཏེསཾ ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱཏི ཀཐེནྟཱནཾ ‘‘ཀིནྣཱམེཏེ ཀཐེནྟཱི’’ཏི ན སདྡཧནྟི, ཏཏོ ཨབྷིསམཡོ ན ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཨསཏི ཨནིཡྻཱནིཀཾ སཱསནཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སོ ཨཀཱལོ. ཝསྶསཏཏོ ཨཱུནོ ཨཱཡུཀཱལོཔི ཀཱལོ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཏདཱ སཏྟཱ ཨུསྶནྣཀིལེསཱ ཧོནྟི, ཨུསྶནྣཀིལེསཱནཉྩ དིནྣོ ཨོཝཱདོ ཨོཝཱདཊྛཱནེ ན ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ སོཔི ཨཀཱལོ. ཝསྶསཏསཧསྶཏོ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ ཝསྶསཏཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨཱཡུཀཱལོ ཀཱལོ ནཱམ. ཨིདཱནི ཝསྶསཏཱཡུཀཱ མནུསྶཱཏི ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ནིབྦཏྟིཏབྦཀཱལོ’’ཏི ཨདྡས.

ཏཏོ དཱིཔཾ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཛམྦུདཱིཔེཡེཝ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི དཱིཔཾ པསྶི. ཏཏོ ཛམྦུདཱིཔོ ནཱམ མཧཱ དསཡོཛནསཧསྶཔརིམཱཎོ, ཀཏརསྨིཾ ནུ ཁོ པདེསེ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི དེསཾ ཝིལོཀེནྟོ མཛ྄ཛྷིམདེསཾ པསྶི. ཏཏོ ཀུལཾ ཝིལོཀེནྟོ ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ལོཀསམྨཏེ ཀུལེ ནིབྦཏྟནྟི, ཨིདཱནི ཁཏྟིཡཀུལཾ ལོཀསམྨཏཾ, ཏཏྠ ནིབྦཏྟིསྶཱམི, སུདྡྷོདནོ ནཱམ མེ རཱཛཱ པིཏཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀུལཾ ཨདྡས. ཏཏོ མཱཏརཾ ཝིལོཀེནྟོ ‘‘བུདྡྷམཱཏཱ ནཱམ ལོལཱ སུརཱདྷུཏྟཱ ན ཧོཏི, ཨཁཎྜཔཉྩསཱིལཱཏི ཨཡཉྩ མཧཱམཱཡཱ ནཱམ དེཝཱི ཨེདིསཱ, ཨཡཾ མེ མཱཏཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀིཏྟཀཾ ཨསྶཱ ཨཱཡཱུ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨུཔརི སཏྟདིཝསཱནི པསྶི. ཨིཏི ཨིམཾ པཉྩཝིདྷཝིལོཀནཾ ཝིལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཀཱལོ མེ, མཱརིས, བུདྡྷབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི དེཝཏཱནཾ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སཀྱརཱཛཀུལེ མཱཡཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ནིདཱནཀཐཱ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.ནིདཱནཀཐཱ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ). ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༨.

‘‘ཏུསིཏཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱན, ཡདཱ ཨོཀྐམི ཀུཙྪིཡཾ;

དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུ, ཀམྤིཏྠ དྷརཎཱི ཏདཱ’’ཏི. – ཨཱདི;

ཏཏྠ ཨོཀྐམཱིཏི ཨོཀྐམིཾ པཱཝིསིཾ. ཀུཙྪིཡནྟི མཱཏུཀུཙྪིམྷི. དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུ, ཀམྤིཏྠཱཏི སཏོ སམྤཛཱནོ པན བོདྷིསཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམནྟོ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཡཱ པཊིསནྡྷིཙིཏྟེསུ མེཏྟཱཔུབྦབྷཱགསྶ སོམནསྶསཧགཏཉཱཎསམྤཡུཏྟཨསངྑཱརིཀཀུསལཙིཏྟསྶ སདིས མཧཱཝིཔཱཀཙིཏྟེན ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡཾ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེནེཝ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཏདཱ དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུ སཀལཱཔི ཀམྤི སངྐམྤི སམྤཀམྤཱིཏི ཨཏྠོ. དྷརཎཱིཏི དྷཱརེཏི སབྦེ ཐཱཝརཛངྒམེཏི དྷརཎཱི, པཐཝཱི.

༦༩. སམྤཛཱནོཝ ནིཀྑམིནྟི ཨེཏྠ ཡདཱ པནཱཧཾ སཏོ སམྤཛཱནོཝ མཱཏུཀུཙྪིཏོ དྷམྨཱསནཏོ ཨོཏརནྟོ དྷམྨཀཐིཀོ ཝིཡ ནིསྶེཎིཏོ ཨོཏརནྟོ པུརིསོ ཝིཡ ཙ དྭེ ཧཏྠེ ཙ པཱདེ ཙ པསཱརེཏྭཱ ཋིཏཀོཝ མཱཏུཀུཙྪིསམྦྷཝེན ཀེནཙི ཨསུཙིནཱ ཨམཀྑིཏོཝ ནིཀྑམིཾ. སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟཡནྟི, སཱདྷུཀཱརཾ དེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཀམྤིཏྠཱཏི ཀམྤིཏྠ, ཨོཀྐམནེཔི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནེཔི དསསཧསྶཱི པཀམྤིཏྠཱཏི ཨཏྠོ.

༧༠. ཨཐ བྷགཝཱ གབྦྷོཀྐནྟིཨཱདཱིསུ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཨདིསྭཱ གབྦྷོཀྐནྟིཨཱདཱིསུ ཨཏྟནོ ཨཙྪརིཡདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨོཀྐནྟི མེ སམོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨོཀྐནྟཱིཏི གབྦྷོཀྐནྟིཡཾ, བྷུམྨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, པཊིསནྡྷིགྒཧཎེཏི ཨཏྠོ. མེཏི མཡཱ. སམོཏི སདིསོ ནཏྠི. ཛཱཏིཏོཏི ཨེཏྠ ཛཱཡཏི ཨེཏཱཡ མཱཏུཡཱཏི མཱཏཱ ‘‘ཛཱཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ ཛཱཏིཏོ མཱཏུཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིནིཀྑམེཏི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ཨབྷིནིཀྑམནེ པསཝེ སཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྦོདྷིཡནྟི ཨེཏྠ པསཏྠཱ སུནྡརཱ བོདྷི སམྦོདྷི. ཨཡཾ པན བོདྷི-སདྡོ རུཀྑམགྒནིབྦཱནསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདཱིསུ དིསྶཏི – ‘‘བོདྷིརུཀྑམཱུལེ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡) ཙ, ‘‘ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷི’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༨༥; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༡) ཙ ཨཱགཏཊྛཱནེ ཧི རུཀྑོ བོདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘བོདྷི ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ མགྒོ. ‘‘པཏྭཱན བོདྷིཾ ཨམཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི ཨཱགཏཊྛཱནེ ནིབྦཱནཾ. ‘‘པཔྤོཏི བོདྷིཾ ཝརབྷཱུརིམེདྷསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༧) ཨཱགཏཊྛཱནེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ཨིདྷ པན བྷགཝཏོ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༣; པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡༡; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༢༠; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ). ཨཔརེ ‘‘སབྦཉྙུཏཉྙཱཎ’’ནྟིཔི ཝདནྟི, ཏསྶཾ སམྦོདྷིཡཾ ཨཧཾ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ.

ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ སམྦོདྷིཾ པཊིཙྩ ཨཏྟཱནཾ པསཾསཏཱིཏི? སབྦགུཎདཱཡཀཏྟཱ. བྷགཝཏོ ཧི སམྦོདྷི སབྦགུཎདཱཡིཀཱ སབྦེཔི ནིརཝསེསེ བུདྡྷགུཎེ དདཱཏི, ན པན ཨཉྙེསཾ. ཨཉྙེསཾ པན ཀསྶཙི ཨརཧཏྟམགྒོ ཨརཧཏྟཕལམེཝ དེཏི, ཀསྶཙི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཀསྶཙི ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཀསྶཙི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཀསྶཙི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ, པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎམེཝ དེཏི. བུདྡྷཱནཾ པན སབྦགུཎསམྤཏྟིཾ དེཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ སབྦགུཎདཱཡཀཏྟཱ ‘‘སམྦོདྷིཡཾ ཨཧཾ སེཊྛོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པསཾསཏི. ཨཔི ཙ བྷཱུམིཾ ཙཱལེཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎི, ཏསྨཱ ‘‘སམྦོདྷིཡཾ ཨཧཾ སེཊྛོ’’ཏི ཝདཏི. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེཏི ཨེཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ པན དུཝིདྷཾ ཧོཏི – པཊིཝེདྷཉཱཎཉྩ དེསནཱཉཱཎཉྩཱཏི. ཏཏྠ པཉྙཱཔབྷཱཝིཏཾ ཨཏྟནོ ཨརིཡཕལཱཝཧཾ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ, ཀརུཎཱཔབྷཱཝིཏཾ སཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཕལཱཝཧཾ དེསནཱཉཱཎཾ. པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ལོཀུཏྟརཾ ཀུསལཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ, དེསནཱཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ ཨབྱཱཀཏཾ, ཨུབྷཡམྤི པནེཏཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ. ཨིདྷ པན དེསནཱཉཱཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༢.༤༤).

༧༡. ཨིདཱནི བྷགཝཏོ གབྦྷོཀྐམནེཝ པཐཝིཀམྤནཱདིཀཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨཙྪརིཡཾ ལོཀེ’’ཏི དེཝཏཱཧི ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ བུདྡྷཱནཾ གུཎམཧནྟཏཱཏི ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ གུཎམཧནྟབྷཱཝོ, ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ མཧཱནུབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ དསསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུ, ཚཔྤཀཱརཾ པཀམྤཐཱཏི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ མཧཱཔཐཝཱི ཚཔྤཀཱརཾ པཀམྤིཏྠ ཙལིཏྠ. ཀཐཾ? པུརཏྠིམཏོ ཨུནྣམཏི པཙྪིམཏོ ཨོནམཏི, པཙྪིམཏོ ཨུནྣམཏི པུརཏྠིམཏོ ཨོནམཏི, ཨུཏྟརཏོ ཨུནྣམཏི དཀྑིཎཏོ ཨོནམཏི, དཀྑིཎཏོ ཨུནྣམཏི ཨུཏྟརཏོ ཨོནམཏི, མཛ྄ཛྷིམཏོ ཨུནྣམཏི པརིཡནྟཏོ ཨོནམཏི, པརིཡནྟཏོ ཨུནྣམཏི མཛ྄ཛྷིམཏོ ཨོནམཏཱིཏི ཨེཝཾ ཚཔྤཀཱརཾ ཨནིལབལཙལིཏཛལཏརངྒབྷངྒསངྒྷཊྚིཏཱ ཝིཡ ནཱཝཱ ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ པཐཝིསནྡྷཱརཀཛལཔརིཡནྟཱ ཨཙེཏནཱཔི སམཱནཱ སཙེཏནཱ ཝིཡ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི པཱིཏིཡཱ ནཙྩནྟཱི ཝིཡ ཨཀམྤིཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཨོབྷཱསོ ཙ མཧཱ ཨཱསཱིཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཙྪེརཾ ལོམཧཾསནནྟི ཨཙྪེརཉྩ ལོམཧཾསནཉྩ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༧༢. ཨིདཱནི པཐཝིཀམྤནཱལོཀཔཱཏུབྷཱཝཱདཱིསུ ཨཙྪརིཡེསུ ཝཏྟམཱནེསུ བྷགཝཏོ པཝཏྟིདསྶནཏྠཾ ‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ’’ཏིཨཱདིགཱཐཱཡོ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ལོཀཛེཊྛོཏི ལོཀསེཊྛོ. སདེཝཀནྟི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. དསྶཡནྟོཏི པཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེནྟོ.

༧༣. ཙངྐམནྟོཝཱཏི དསལོཀདྷཱཏུསཧསྶཱནི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏེ ཏསྨིཾ རཏནམཡེ ཙངྐམེ ཙངྐམམཱནོཝ ཀཐེསི. ལོཀནཱཡཀོཏི ཨཐ སཏྠཱ མནོསིལཱཏལེ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ སཱིཧོ ཝིཡ གཛྫནྟོ པཱཝུསྶཀམེགྷོ ཝིཡ ཙ ཨཱཀཱསགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟོ ཝིཡ ཙ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེན (དཱི. ནི. ༢.༢༨༥, ༣༠༡) སཝནཱིཡེན ཀམནཱིཡེན བྲཧྨསྶརེན ནཱནཱནཡཝིཙིཏྟཾ ཙཏུསཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ མདྷུརདྷམྨཀཐཾ ཀཐེསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནྟརཱ ན ནིཝཏྟེཏི, ཙཏུཧཏྠེ ཙངྐམེ ཡཐཱཏི ཨེཏྠ སཏྠཱརཱ པན ནིམྨིཏསྶ ཏསྶ ཙངྐམསྶ ཨེཀཱ ཀོཊི པཱཙཱིནཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨེཀཱ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨེཝཾ ཋིཏེ ཏསྨིཾ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམམཱནོ སཏྠཱ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ པཏྭཱཝ ནིཝཏྟཏི, ཨནྟརཱ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ ཨཔཏྭཱ ན ནིཝཏྟཏི. ཡཐཱ ཙཏུཧཏྠཔྤམཱཎེ ཙངྐམེ ཙངྐམམཱནོ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ སཱིགྷམེཝ པཏྭཱ ནིཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨནྟརཱ ན ནིཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ པན བྷགཝཱ དསསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎཱཡཱམཾ ཙངྐམཾ རསྶམཀཱསི, ཏཱཝམཧནྟཾ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིམྨིནཱིཏི? ན པནེཝམཀཱསི. ཨཙིནྟེཡྻོ བུདྡྷཱནཾ བུདྡྷཱནུབྷཱཝོ. ཨཀནིཊྛབྷཝནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཝཱིཙི, ཏཱཝ ཨེཀངྒཎཱ ཨཧོསི. ཏིརིཡཏོ ཙ དསཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཨེཀངྒཎཱནི ཨཧེསུཾ. དེཝཱ མནུསྶེ པསྶནྟི, མནུསྶཱཔི དེཝེ པསྶནྟི. ཡཐཱ སབྦེ དེཝམནུསྶཱ པཀཏིཡཱ ཙངྐམམཱནཾ པསྶནྟི, ཨེཝཾ བྷགཝནྟཾ ཙངྐམམཱནཾ པསྶིཾསཱུཏི. བྷགཝཱ པན ཙངྐམནྟོཝ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨནྟརཱསམཱཔཏྟིཉྩ སམཱཔཛྫཏི.

ཨཐ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཔརིམིཏསམཡསམུཔཙིཏཀུསལབལཛནིཏདྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎོཔསོབྷིཏཾ ཨསཱིཏཱནུབྱཉྫནཝིརཱཛིཏཾ ཝརསརཱིརཾ སརདསམཡེ པརིཔུཎྞཾ ཝིཡ རཛནིཀརཾ སབྦཕཱལིཕུལླཾ ཝིཡ ཙ ཡོཛནསཏུབྦེདྷཾ པཱརིཙྪཏྟཀཾ ཨཊྛཱརསརཏནུབྦེདྷཾ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔསསྶིརིཀཾ ཝརཀནཀགིརིམིཝ ཛངྒམཾ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ ཨནོཔམེན བུདྡྷསིརིཝིལཱསེན ཙངྐམནྟཾ དསསཧསྶིདེཝགཎཔརིཝུཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨདྡས. དིསྭཱན ཨཡཾ པན སཀལཱཔི དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ སནྣིཔཏིཏཱ, མཧཏིཡཱ པནེཏྠ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཝིཏབྦཾ, བུདྡྷཝཾསདེསནཱ པན བཧཱུཔཀཱརཱ བྷགཝཏི པསཱདཱཝཧཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ དསབལསྶ ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷཝཾསཾ པརིཔུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དསནཁསམུཛྫལཾ ཛལཛཱམལཱཝིཀལ-ཀམལ-མཀུལསདིསཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ‘‘ཀཱིདིསོ ཏེ མཧཱཝཱིརཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ པརིཔུཙྪི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༤.

‘‘སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདོ;

པཉྙཱཡ པཱརམིཔྤཏྟོ, པུཙྪཏི ལོཀནཱཡཀཾ.

༧༥.

‘‘ཀཱིདིསོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨབྷིནཱིཧཱརོ ནརུཏྟམ;

ཀམྷི ཀཱལེ ཏཡཱ དྷཱིར, པཏྠིཏཱ བོདྷིམུཏྟམཱ’’ཏི. –

ཨཱདི. ཀཱ ནཱམཱཡཾ ཨནུསནྡྷཱིཏི? པུཙྪཱནུསནྡྷི ནཱམ. ཏིསྶོ ཧི ཨནུསནྡྷིཡོ – པུཙྪཱནུསནྡྷི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷི ཡཐཱནུསནྡྷཱིཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨོརིམཾ ཏཱིརཾ ཀིཾ པཱརིམཾ ཏཱིར’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡) ཨེཝཾ པུཙྪནྟཱནཾ བྷགཝཏཱ ཝིསྶཛྫིཏསུཏྟཝསེན པུཙྪཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི ‘ཨིཏི ཀིར, བྷོ, རཱུཔཾ ཨནཏྟཱ, ཝེདནཱ ཨནཏྟཱ, སཉྙཱ ཨནཏྟཱ, སངྑཱརཱ ཨནཏྟཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨནཏྟཱ, ཨནཏྟཀཏཱནི ཀམྨཱནི ཀམཏྟཱནཾ ཕུསིསྶནྟཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ མོགྷཔུརིསོ ཨཝིདྭཱ ཨཝིཛྫཱགཏོ ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻེན ཙེཏསཱ སཏྠུསཱསནཾ ཨཏིདྷཱཝིཏབྦཾ མཉྙེཡྻ ‘ཨིཏི ཀིར, བྷོ, རཱུཔཾ ཨནཏྟཱ, ཝེདནཱ ཨནཏྟཱ, སཉྙཱ ཨནཏྟཱ, སངྑཱརཱ ཨནཏྟཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨནཏྟཱ, ཨནཏྟཀཏཱནི ཀམྨཱནི ཀམཏྟཱནཾ ཕུསིསྶནྟཱི’ཏི…པེ… ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༩༠) ཨེཝཾ པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཝསེན ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡེན པན དྷམྨེན ཨཱདིམྷི དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔདྷམྨཝསེན ཝཱ པཊིཀྑེཔཝསེན ཝཱ ཡེསུ སུཏྟེསུ ཨུཔརིདེསནཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏེསཾ ཝསེན ཡཐཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུཙྪཱནུསནྡྷཱི’’ཏི.

ཏཏྠ པཉྙཱཡ པཱརམིཔྤཏྟོཏི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཏྟོ. པུཙྪཏཱིཏི ཨཔུཙྪི. ཏཏྠ པུཙྪཱ ནཱམ ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ, དིཊྛསཾསནྡནཱཔུཙྪཱ, ཝིམཏིཙྪེདནཱཔུཙྪཱ, ཨནུམཏིཔུཙྪཱ, ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠཱཡཾ ཐེརསྶ ཀཏམཱ པུཙྪཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ པནཱཡཾ བུདྡྷཝཾསོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཨསངྑྱེཡྻོཔཙིཏཔུཉྙསམྦྷཱརཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཨསངྑྱེཡྻོཔཙིཏཔུཉྙསམྦྷཱརཱནཾ དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཉྩ ཀཔྤསཏསཧསྶོཔཙིཏཔུཉྙསམྦྷཱརཱནཾ སེསམཧཱསཱཝཀཱནཾ ཝཱ ཨཝིསཡོ, སབྦཉྙུབུདྡྷཱནཾཡེཝ ཝིསཡོ, ཏསྨཱ ཐེརསྶ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱིདིསོཏི པུཙྪནཱཀཱརོ, ཀིཾཔཀཱརོཏི ཨཏྠོ. ཏེཏི ཏཝ. ཨབྷིནཱིཧཱརོཏི ཨབྷིནཱིཧཱརོ ནཱམ བུདྡྷབྷཱཝཏྠཾ མཱནསཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘བུདྡྷབྱཱཀརཎཾ ཨལདྡྷཱ ན ཨུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱིརིཡམདྷིཊྛཱཡ ནིཔཛྫནཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཀཱིདིསོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨབྷིནཱིཧཱརོ ནརུཏྟམཱ’’ཏི.

ཀམྷི ཀཱལེཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ. པཏྠིཏཱཏི ཨིཙྪིཏཱ ཨབྷིཀངྑིཏཱ, ‘‘བུདྡྷོ བོདྷེཡྻཾ མུཏྟོ མོཙེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན བུདྡྷབྷཱཝཱཡ པཎིདྷཱནཾ ཀདཱ ཀཏནྟི ཨཔུཙྪི. བོདྷཱིཏི སམྨཱསམྦོདྷི, ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསྶ ཙ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཙེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཏྟམཱཏི སཱཝཀབོདྷིཔཙྩེཀབོདྷཱིཧི སེཊྛཏྟཱ ཨུཏྟམཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨུབྷིནྣམནྟརཱ -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ.

ཨིདཱནི བུདྡྷབྷཱཝཀཱརཀེ དྷམྨེ པུཙྪནྟོ –

༧༦.

‘‘དཱནཾ སཱིལཉྩ ནེཀྑམྨཾ, པཉྙཱཝཱིརིཡཉྩ ཀཱིདིསཾ;

ཁནྟིསཙྩམདྷིཊྛཱནཾ, མེཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཀཱིདིསཱ.

༧༧.

‘‘དས པཱརམཱི ཏཡཱ དྷཱིར, ཀཱིདིསཱི ལོཀནཱཡཀ;

ཀཐཾ ཨུཔཔཱརམཱི པུཎྞཱ, པརམཏྠཔཱརམཱི ཀཐ’’ནྟི. – ཨཱཧ;

ཏཏྠ དཱནཔཱརམིཡཾ ཏཱཝ བཱཧིརབྷཎྜཔརིཙྩཱགོ པཱརམཱི ནཱམ, ཨངྒཔརིཙྩཱགོ ཨུཔཔཱརམཱི ནཱམ, ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགོ པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམཱཏི. ཨེས ནཡོ སེསཔཱརམཱིསུཔི. ཨེཝཾ དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ ཧོནྟི. ཏཏྠ བོདྷིསཏྟསྶ དཱནཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ སསཔཎྜིཏཛཱཏཀེ

‘‘བྷིཀྑཱཡ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, སཀཏྟཱནཾ པརིཙྩཛིཾ;

དཱནེན མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ དཱནཔཱརམཱི’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༡.༡༤༣ ཏསྶུདྡཱནཾ) –

ཨེཝཾ པརཾ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀརོནྟསྶ དཱནཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ སཱིལཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེནེཝ པནསྶ སངྑཔཱལཛཱཏཀེ

‘‘སཱུལེཧི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནྟེ, ཀོཊྚཡནྟེཔི སཏྟིབྷི;

བྷོཛཔུཏྟེ ན ཀུཔྤཱམི, ཨེསཱ མེ སཱིལཔཱརམཱི’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༢.༩༡) –

ཨེཝཾ ཨཏྟཔརིཙྩཱགཾ ཀརོནྟསྶ སཱིལཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ ནེཀྑམྨཔཱརམིཡཱ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ ཙཱུལ༹སུཏསོམཛཱཏཀེ

‘‘མཧཱརཛྫཾ ཧཏྠགཏཾ, ཁེལ༹པིཎྜཾཝ ཚཌྜཡིཾ;

ཙཛཏོ ན ཧོཏི ལགྒནཾ, ཨེསཱ མེ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) –

ཨེཝཾ ནིསྶངྒཏཱཡ རཛྫཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམནྟསྶ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ མཧོསདྷཔཎྜིཏཀཱལཱདཱིསུ པཉྙཱཔཱརམིཡཱ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ སཏྟུབྷཏྟཀཔཎྜིཏཀཱལེ

‘‘པཉྙཱཡ ཝིཙིནནྟོཧཾ, བྲཱཧྨཎཾ མོཙཡིཾ དུཁཱ;

པཉྙཱཡ མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ པཉྙཱཔཱརམཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) –

ཨནྟོབྷསྟགཏཾ སཔྤཾ དསྶེནྟསྶ པཉྙཱཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཱཡ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟེན པནསྶ མཧཱཛནཀཛཱཏཀེ

‘‘ཨཏཱིརདསྶཱི ཛལམཛ྄ཛྷེ, ཧཏཱ སབྦེཝ མཱནུསཱ;

ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཱ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) –

ཨེཝཾ མཧཱསམུདྡཾ ཏརནྟསྶ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ ཁནྟིཝཱདིཛཱཏཀེ

‘‘ཨཙེཏནཾཝ ཀོཊྚེནྟེ, ཏིཎྷེན ཕརསུནཱ མམཾ;

ཀཱསིརཱཛེ ན ཀུཔྤཱམི, ཨེསཱ མེ ཁནྟིཔཱརམཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) –

ཨེཝཾ ཨཙེཏནབྷཱཝེན ཝིཡ མཧཱདུཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེནྟསྶ ཁནྟིཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ མཧཱསུཏསོམཛཱཏཀེ

‘‘སཙྩཝཱཙཾནུརཀྑནྟོ, ཙཛིཏྭཱ མམ ཛཱིཝིཏཾ;

མོཙེསིཾ ཨེཀསཏཾ ཁཏྟིཡེ, ཨེསཱ མེ སཙྩཔཱརམཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏཾ ཙཛིཏྭཱ སཙྩཾ ཨནུརཀྑནྟསྶ སཙྩཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ མཱུགཔཀྑཛཱཏཀེ

‘‘མཱཏཱ པིཏཱ ན མེ དེསྶཱ, ཨཏྟཱ མེ ན ཙ དེསྶིཡོ;

སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧཾ, ཏསྨཱ ཝཏཾ ཨདྷིཊྛཧི’’ནྟི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཙརིཡཱ ༣.༦༥) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏམྤི པརིཙྩཛིཏྭཱ ཝཏཾ ཨདྷིཊྛཧནྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཐཱ སུཝཎྞསཱམཛཱཏཀེ

‘‘ན མཾ ཀོཙི ཨུཏྟསཏི, ནཔི བྷཱཡཱམི ཀསྶཙི;

མེཏྟཱབལེནུཔཏྠདྡྷོ, རམཱམི པཝནེ ཏདཱ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཙརིཡཱ. ༣.༡༡༣) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏམྤི ཨནོལོཀེཏྭཱ མེཏྟཱཡནྟསྶ མེཏྟཱཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ.

ཏཏོ ལོམཧཾསཛཱཏཀེ

‘‘སུསཱནེ སེཡྻཾ ཀཔྤེམི, ཚཝཊྛིཀཾ ཨུཔནིདྷཱཡཧཾ;

གཱམཎྜལཱ ཨུཔགནྟྭཱ, རཱུཔཾ དསྶེནྟིནཔྤཀ’’ནྟི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཙརིཡཱ. ༣.༡༡༩) –

ཨེཝཾ གཱམདཱརཀེསུ ནིཊྛུབྷནཱདཱིཧི ཙེཝ མཱལཱགནྡྷཱུཔཧཱརཱདཱིཧི ཙ སུཁདུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟེསུཔི ཨུཔེཀྑཾ ཨནཏིཝཏྟནྟསྶ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱི པརམཏྠཔཱརམཱི ནཱམ ཛཱཏཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཙརིཡཱཔིཊཀཏོ གཧེཏབྦོ.

ཨིདཱནི ཐེརེན པུཊྛསྶ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎཾ དསྶེནྟེཧི སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི –

༧༨.

‘‘ཏསྶ པུཊྛོ ཝིཡཱཀཱསི, ཀརཝཱིཀམདྷུརགིརོ;

ནིབྦཱཔཡནྟོ ཧདཡཾ, ཧཱསཡནྟོ སདེཝཀཾ.

༧༩.

‘‘ཨཏཱིཏབུདྡྷཱནཾ ཛིནཱནཾ དེསིཏཾ, ནིཀཱིལིཏཾ བུདྡྷཔརམྤརཱགཏཾ;

པུབྦེནིཝཱསཱནུགཏཱཡ བུདྡྷིཡཱ, པཀཱསཡཱི ལོཀཧིཏཾ སདེཝཀེ’’ཏི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ ཏསྶ པུཊྛོ ཝིཡཱཀཱསཱིཏི ཏེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ པུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ བྱཱཀཱསི, ཨཏྟནོ ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཔརིཡོསཱནཾ སབྦཾ བུདྡྷཝཾསཾ ཀཐེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཀརཝཱིཀམདྷུརགིརོཏི ཀརཝཱིཀསཀུཎསྶ ཝིཡ མདྷུརཱ གིརཱ ཡསྶ སོ ཀརཝཱིཀམདྷུརགིརོ, ཀརཝཱིཀམདྷུརམཉྫུསྶརོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྲིདཾ ཀརཝཱིཀཱནཾ མདྷུརསྶརཏཱ – ཀརཝཱིཀསཀུཎཱ ཀིར མདྷུརརསཾ ཨམྦཔཀྐཾ མུཁཏུཎྜཀེན པཧརིཏྭཱ པགྒྷརིཏཾ ཕལརསཾ པིཝིཏྭཱ པཀྑེན ཏཱལ༹ཾ དཏྭཱ ཝིཀཱུཛམཱནེ ཙཏུཔྤདཱ མདམཏྟཱ ཝིཡ ལལི༹ཏུཾ ཨཱརབྷནྟི, གོཙརཔསུཏཱཔི ཙཏུཔྤདགཎཱ མུཁགཏཱནིཔི ཏིཎཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཏཾ ནཱདཾ སུཎནྟི, ཝཱལ༹མིགཱ ཁུདྡཀམིགེ ཨནུབནྡྷམཱནཱ ཨུཀྑིཏྟཾ པཱདཾ ཨནིཀྑིཔིཏྭཱ ཙིཏྟཀཏཱ ཝིཡ ཏིཊྛནྟི, ཨནུབནྡྷམིགཱཔི མརཎབྷཡཾ ཧིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨཱཀཱསེ པཀྑནྡནྟཱ པཀྑིནོཔི པཀྑེ པསཱརེཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨུདཀེ མཙྪཱཔི ཀཎྞཔཊལཾ ཨཙཱལེནྟཱ ཏཾ སདྡཾ སུཎམཱནཱ ཏིཊྛནྟི. ཨེཝཾ མདྷུརསྶརཱ ཀརཝཱིཀཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༨; མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༨༦). ནིབྦཱཔཡནྟོ ཧདཡནྟི ཀིལེསགྒིསནྟཏྟསབྦཛནམཱནསཾ དྷམྨཀཐཱམཏདྷཱརཱཡ སཱིཏིབྷཱཝཾ ཛནཡནྟོཏི ཨཏྠོ. ཧཱསཡནྟོཏི ཏོསཡནྟོ. སདེཝཀནྟི སདེཝཀཾ ལོཀཾ.

ཨཏཱིཏབུདྡྷཱནནྟི ཨཏཱིཏཱནཾ བུདྡྷཱནཾ. ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརསྶ པུརཏོ པན ཏཎྷངྐརོ མེདྷངྐརོ སརཎངྐརོ དཱིཔངྐརོཏི ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསཾ ཨཔརབྷཱགེ ཀོཎྜཉྙཱདཡོ ཏེཝཱིསཏི བུདྡྷཱཏི སབྦེ དཱིཔངྐརཱདཡོ ཙཏུཝཱིསཏི བུདྡྷཱ ཨིདྷ ‘‘ཨཏཱིཏབུདྡྷཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏེསཾ ཨཏཱིཏབུདྡྷཱནཾ. ཛིནཱནནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. དེསིཏནྟི ཀཐིཏཾ. ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ ཙཏུསཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཀཐཾ. ནིཀཱིལིཏནྟི ཏེསཾ ཙརིཏཾ ཀཔྤཛཱཏིགོཏྟཱཡུབོདྷིསཱཝཀསནྣིཔཱཏཨུཔཊྛཱཀམཱཏཱཔིཏུཔུཏྟབྷརིཡཱཔརིཙྪེདཱདིཀཾ ནིཀཱིལིཏཾ ནཱམ. བུདྡྷཔརམྤརཱགཏནྟི དཱིཔངྐརདསབལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀསྶཔཔརམྤརཏོ ཨཱགཏཾ དེསིཏཾ ནིཀཱིལིཏཾ ཝཱཏི ཨཏྠོ. པུབྦེནིཝཱསཱནུགཏཱཡ བུདྡྷིཡཱཏི ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༨, ༣༨༤, ༤༢༡; ༢.༢༣༣; ༣.༨༢; པཱརཱ. ༡༢) ཨེཝཾ ཝིབྷཏྟཾ པུབྦེ ནིཝུཊྛཀྑནྡྷསནྟཱནསངྑཱཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུགཏཱ ཨུཔགཏཱ ཏཱཡ པུབྦེནིཝཱསཱནུགཏཱཡ བུདྡྷིཡཱ, པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེནཱཏི ཨཏྠོ. པཀཱསཡཱིཏི བྱཱཀཱསི. ལོཀཧིཏནྟི སབྦལོཀཧིཏཾ བུདྡྷཝཾསཾ. སདེཝཀེཏི སདེཝཀེ ལོཀེཏི ཨཏྠོ.

༨༠. ཨཐ བྷགཝཱ ཀརུཎཱསཱིཏལེན ཧདཡེན སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཝནེ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘པཱིཏིཔཱམོཛྫཛནན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱིཏིཔཱམོཛྫཛནནནྟི པཱིཏིཔཱམོཛྫཀརཾ པཱིཏིཡཱ པུབྦབྷཱགཾ པཱམོཛྫཾ, པཉྩཝཎྞཱཡ པཱིཏིཡཱ ཛནནནྟི ཨཏྠོ. སོཀསལླཝིནོདནནྟི སོཀསངྑཱཏཱནཾ སལླཱནཾ ཝིནོདནཾ ཝིདྡྷཾསནཾ. སབྦསམྤཏྟིཔཊིལཱབྷནྟི སབྦཱཔི དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཨཱདཡོ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷནྟི ཨེཏེནཱཏི སབྦསམྤཏྟིཔཊིལཱབྷོ, ཏཾ སབྦསམྤཏྟིཔཊིལཱབྷཾ བུདྡྷཝཾསདེསནནྟི ཨཏྠོ. ཙིཏྟཱིཀཏྭཱཏི ཙིཏྟེ ཀཏྭཱ, བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ པུརཀྑཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སུཎཱཐཱཏི ནིསཱམེཐ ནིབོདྷཐ. མེཏི མམ.

༨༡. མདནིམྨདནནྟི ཛཱཏིམདཱདཱིནཾ སབྦམདཱནཾ ནིམྨདནཀརཾ. སོཀནུདནྟི སོཀོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཙིཏྟསནྟཱཔོ. ཀིཉྩཱཔི ཨཏྠཏོ དོམནསྶམེཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎོ, ཙེཏསོ པརིནིཛ྄ཛྷཱཡནརསོ, ཨནུསོཙནཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཏཾ སོཀཾ ནུདཏཱིཏི སོཀནུདོ, ཏཾ སོཀནུདཾ. སཾསཱརཔརིམོཙནནྟི སཾསཱརབནྡྷནཏོ པརིམོཙནཀརཾ. ‘‘སཾསཱརསམཏིཀྐམ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ སཾསཱརསམཏིཀྐམཀརནྟི ཨཏྠོ.

སབྦདུཀྑཀྑཡནྟི ཨེཏྠ དུཀྑ-སདྡོ དུཀྑཝེདནཱ-དུཀྑཝཏྠུ-དུཀྑཱརམྨཎ-དུཀྑཔཙྩཡ-དུཀྑཊྛཱནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཨཡཉྷི ‘‘དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༣༢; མ. ནི. ༡.༣༨༣, ༤༣༠; པཱརཱ. ༡༡) དུཀྑཝེདནཱཡཾ དིསྶཏི. ‘‘ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ ཛརཱཔི དུཀྑཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༨༧; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) དུཀྑཝཏྠུསྨིཾ. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱལི, རཱུཔཾ དུཀྑཾ དུཀྑཱནུཔཏིཏཾ དུཀྑཱཝཀྐནྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༦༠) དུཀྑཱརམྨཎེ. ‘‘དུཀྑོ པཱཔསྶ ཨུཙྩཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༡༧) དུཀྑཔཙྩཡེ. ‘‘ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སུཀརཱ ཨཀྑཱནེན པཱཔུཎིཏཾ ཡཱཝ དུཀྑཱ ནིརཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༥༠) དུཀྑཊྛཱནེ. ཨིདྷ པནཱཡཾ དུཀྑཝཏྠུསྨིཾ དུཀྑཔཙྩཡེཔི ཙ དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ཛཱཏིཨཱདིསབྦདུཀྑཀྑཡཀརནྟི ཨཏྠོ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༢ ཨཱདཡོ). མགྒནྟི ཨེཏྠ ཀུསལཏྠིཀེཧི མགྒཱིཡཏི, ཀིལེསེ ཝཱ མཱརེནྟོ གཙྪཏཱིཏི མགྒོཏི བུདྡྷཝཾསདེསནཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནིབྦཱནསྶ མགྒབྷཱུཏཾ བུདྡྷཝཾསདེསནཾ. སཀྐཙྩནྟི སཀྐཙྩཾ ཙིཏྟཱིཀཏྭཱ, ཨོཧིཏསོཏཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཊིཔཛྫཐཱཏི ཨདྷིཏིཊྛཐ, སུཎཱཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ པཱིཏིཔཱམོཛྫཛནནཾ སོཀསལླཝིནོདནཾ སབྦསམྤཏྟིཔཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨིམཾ བུདྡྷཝཾསདེསནཾ སུཏྭཱ ཨིདཱནི མདནིམྨདནཱདིགུཎཝིསེསཱཝཧཾ སབྦདུཀྑཀྑཡཾ བུདྡྷབྷཱཝམགྒཾ པཊིཔཛྫཐཱཏི སབྦེསཾ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷཏྟཾ པཎིདྷཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨིཏི མདྷུརཏྠཝིལཱསིནིཡཱ བུདྡྷཝཾས-ཨཊྛཀཐཱཡ

རཏནཙངྐམནཀཎྜཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏཱ ཙ སབྦཱཀཱརེན ཨབྦྷནྟརནིདཱནསྶཏྠཝཎྞནཱ.

༢. སུམེདྷཔཏྠནཱཀཐཱཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི

༡-༢.

‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ, ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེ;

ཨམརཾ ནཱམ ནགརཾ, དསྶནེཡྻཾ མནོརམ’’ནྟི. –

ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱཡ བུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱཡ ཨོཀཱསོ ཨནུཔྤཏྟོ. སཱ པནེསཱ བུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ཡསྨཱ སུཏྟནིཀྑེཔཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སུཏྟནིཀྑེཔཝིཙཱརཎཱ ཏཱཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཙཏྟཱརོ ཧི སུཏྟནིཀྑེཔཱ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ པུཙྪཱཝསིཀོ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོཏི. ཏཏྠ ཡཱནི སུཏྟཱནི བྷགཝཱ པརེཧི ཨནཛ྄ཛྷིཊྛོ ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཀཐེསི. སེཡྻཐིདཾ – ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཾ (མ. ནི. ༡.༦༤ ཨཱདཡོ) ཝཏྠསུཏྟནྟི (མ. ནི. ༡.༧༠ ཨཱདཡོ) ཨེཝམཱདཱིནི, ཏེསཾ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཀྑེཔོ.

ཡཱནི ཝཱ པན ‘‘པརིཔཀྐཱ ཁོ རཱཧུལསྶ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ རཱཧུལཾ ཨུཏྟརིཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཝིནེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༡༢༡) ཨེཝཾ པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཁནྟིཾ མནཾ བུཛ྄ཛྷནཀབྷཱཝཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ པརཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཀཐིཏཱནི. སེཡྻཐིདཾ – རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཨེཝམཱདཱིནི, ཏེསཾ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཀྑེཔོ.

བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ ཏེ དེཝམནུསྶཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི. ཨེཝཾ པུཊྛེན པན བྷགཝཏཱ ཡཱནི ཀཐིཏཱནི དེཝཏཱསཾཡུཏྟ (སཾ. ནི. ༡.༡ ཨཱདཡོ) བོཛ྄ཛྷངྒསཾཡུཏྟཱདཱིནི (སཾ. ནི. ༥.༡༨༢ ཨཱདཡོ) ཏེསཾ པུཙྪཱཝསིཀོ ནིཀྑེཔོ.

ཡཱནི ཝཱ པན ཨུཔྤནྣཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ དེསིཏཱནི དྷམྨདཱཡཱད- (མ. ནི. ༡.༢༩ ཨཱདཡོ) པུཏྟམཾསཱུཔམཱདཱིནི (སཾ. ནི. ༢.༦༣), ཏེསཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ ནིཀྑེཔོ. ཨེཝམེཏེསུ ཙཏཱུསུ སུཏྟནིཀྑེཔེསུ ཨིམསྶ བུདྡྷཝཾསསྶ པུཙྪཱཝསིཀོ ནིཀྑེཔོ. པུཙྪཱཝསེན ཧི བྷགཝཏཱ ཨཡཾ ནིཀྑིཏྟོ. ཀསྶ པུཙྪཱཝསེན? ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨསྨིཾ ནིདཱནསྨིཾ ཨེཝ –

‘‘སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདོ;

པཉྙཱཡ པཱརམིཔྤཏྟོ, པུཙྪཏི ལོཀནཱཡཀཾ;

ཀཱིདིསོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨབྷིནཱིཧཱརོ ནརུཏྟམཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༡.༧༤-༧༥) –

ཨཱདི. ཏེནེསཱ བུདྡྷཝཾསདེསནཱ པུཙྪཱཝསིཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྠ ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེཏི ཨེཏྠ ཀཔྤ-སདྡོ པནཱཡཾ ཨབྷིསདྡཧནཝོཧཱརཀཱལཔཉྙཏྟིཚེདནཝིཀཔྤནལེསསམནྟབྷཱཝཨཱཡུཀཔྤམཧཱཀཔྤཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨོཀཔྤནཱིཡམེཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ. ཡཐཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨབྷིསདྡཧནེ དིསྶཏི. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) ཝོཧཱརེ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལེ. ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༩༨; ཙཱུལ༹ནི. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༡༧; ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༦༡) ཙ, ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ ཨིཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཏཡཱ ཀཏཾ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶཱ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༣༤༦) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨) ཚེདནེ. ‘‘ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦) ཝིཀཔྤེ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) ལེསེ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ སམནྟབྷཱཝེ. ‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀཔྤཾ, ཏིཊྛཏུ སུགཏོ ཀཔྤ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༡༧༨; ཨུདཱ. ༥༡) ཨེཏྠ ཨཱཡུཀཔྤེ. ‘‘ཀཱིཝ དཱིགྷོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཔྤོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༢༨-༡༢༩) ཨེཏྠ མཧཱཀཔྤེ. ཨཱདིསདྡེན ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ ཀིར, བྷོ, མཡཾ སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ ན ཛཱནིམྷཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༦༠) ཨེཏྠ པཊིབྷཱགེ. ‘‘ཀཔྤོ ནཊྛོ ཧོཏི. ཀཔྤཀཏོཀཱསོ ཛིཎྞོ ཧོཏཱི’’ཏི (པཱཙི. ༣༧༡) ཨེཏྠ ཝིནཡཀཔྤེ. ཨིདྷ པན མཧཱཀཔྤེ དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེཏི མཧཱཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཱནནྟི ཨཏྠོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༩; ༣.༢༧༥; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣.༡༢༨; ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༥.མངྒལསུཏྟ, ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋཝཎྞནཱ; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ.༡; ཙཱུལ༹ནི. ཨཊྛ. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ). ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེཏི ‘‘ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ’’ཏི ཝཙནསེསོ དཊྛབྦོ. ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེཏི ཨཏྠོ. ཨམརཾ ནཱམ ནགརནྟི ‘‘ཨམར’’ནྟི ཙ ‘‘ཨམརཝཏཱི’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཾ ནགརཾ ཨཧོསི. ཀེཙི པནེཏྠ ཨཉྙེནཱཔི པཀཱརེན ཝཎྞཡནྟི, ཀིཾ ཏེཧི, ནཱམམཏྟཾ པནེཏཾ ཏསྶ ནགརསྶ. དསྶནེཡྻནྟི སུཝིབྷཏྟཝིཙིཏྲ-ཙཙྩརདྭཱར-ཙཏུཀྐསིངྒྷཱཊིཀ-པཱཀཱར-པརིཀྑེཔཔཱསཱད- ཧམྨིཡ-བྷཝན-སམལངྐཏཏྟཱ དསྶནཱིཡཾ. མནོརམནྟི སམསུཙིཔརམརམཎཱིཡབྷཱུམིབྷཱགཏྟཱ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཏྟཱ སུལབྷཱཧཱརཏྟཱ སབྦོཔཀརཎཡུཏྟཏྟཱ ཙ སམིདྡྷཏྟཱ དེཝམནུསྶཱདཱིནཾ མནོ རམཡཏཱིཏི མནོརམཾ.

དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟནྟི ཧཏྠིསདྡེན ཨསྶསདྡེན རཐསདྡེན བྷེརིསདྡེན སངྑསདྡེན མུདིངྒསདྡེན ཝཱིཎཱསདྡེན གཱིཏསདྡེན སམྨཏཱལ༹སདྡེན ‘‘བྷུཉྫཐ པིཝཐ ཁཱདཐཱ’’ཏི དསམེན སདྡེནཱཏི; ཨིམེཧི དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟཾ ཨཧོསི, སབྦཀཱལཾ ཨནུཔམུསྶཝསམཛྫནཱཊཀཱ ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནྣཔཱནསམཱཡུཏནྟི ཨནྣེན ཙཏུབྦིདྷེནཱཧཱརེན ཙ པཱནེན ཙ སུཊྛུ ཨཱཡུཏཾ ཨནྣཔཱནསམཱཡུཏཾ, ཨིམིནཱ སུབྷིཀྑཏཱ དསྶིཏཱ, བཧུཨནྣཔཱནསམཱཡུཏནྟི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཏེ དས སདྡེ ཝཏྠུཏོ དསྶནཏྠཾ –

‘‘ཧཏྠིསདྡཾ ཨསྶསདྡཾ, བྷེརིསངྑརཐཱནི ཙ;

ཁཱདཐ པིཝཐ ཙེཝ, ཨནྣཔཱནེན གྷོསིཏ’’ནྟི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ ཧཏྠིསདྡནྟི ཧཏྠཱིནཾ ཀོཉྩནཱདསདྡེན, ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨེས ནཡོ སེསཔདེསུཔི. བྷེརིསངྑརཐཱནི ཙཱཏི བྷེརིསདྡེན ཙ སངྑསདྡེན ཙ རཐསདྡེན ཙཱཏི ཨཏྠོ. ལིངྒཝིཔརིཡཱསེན ཝུཏྟཾ, ‘ཁཱདཐ པིཝཐཱ’ཏི ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟེན ཨནྣཔཱནཔཊིསཾཡུཏྟེན གྷོསིཏཾ ཨབྷིནཱདིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠཱཧ – ཏེསཾ པན སདྡཱནཾ ཨེཀདེསོཝ དསྶིཏོ, ན སཀལོཏི? ན ཨེཀདེསོ སཀལོ དསཝིདྷོ དསྶིཏོཝ. ཀཐཾ? བྷེརིསདྡེན མུདིངྒསདྡོ སངྒཧིཏོ, སངྑསདྡེན ཝཱིཎཱགཱིཏསམྨཏཱལ༹སདྡཱ སངྒཧིཏཱཏི དསེཝ དསྶིཏཱ.

ཨེཝཾ ཨེཀེན པརིཡཱཡེན ནགརསམྤཏྟིཾ ཝཎྞེཏྭཱ པུན ཏམེཝ དསྶེཏུཾ –

.

‘‘ནགརཾ སབྦངྒསམྤནྣཾ, སབྦཀམྨམུཔཱགཏཾ, སཏྟརཏནསམྤནྣཾ, ནཱནཱཛནསམཱཀུལཾ;

སམིདྡྷཾ དེཝནགརཾཝ, ཨཱཝཱསཾ པུཉྙཀམྨིན’’ནྟི. – ཝུཏྟཾ;

ཏཏྠ སབྦངྒསམྤནྣནྟི པཱཀཱརགོཔུརཊྚཱལཀཱདིསབྦནགརཱཝཡཝསམྤནྣཾ, པརིཔུཎྞསབྦཝིཏྟཱུཔཀརཎདྷནདྷཉྙཏིཎཀཊྛོདཀནྟི ཝཱ ཨཏྠོ. སབྦཀམྨམུཔཱགཏནྟི སབྦཀམྨནྟེན ཨུཔགཏཾ, སམུཔགཏསབྦཀམྨནྟནྟི ཨཏྠོ. སཏྟརཏནསམྤནྣནྟི པརིཔུཎྞམུཏྟཱདིསཏྟརཏནཾ, ཙཀྐཝཏྟིནིཝཱསབྷཱུམིཏོ ཝཱ ཧཏྠིརཏནཱདཱིཧི སཏྟརཏནེཧི སམྤནྣཾ. ནཱནཱཛནསམཱཀུལནྟི ནཱནཱཝིདྷདེསབྷཱསེཧི ཛནེཧི སམཱཀུལཾ. སམིདྡྷནྟི མནུསྶོཔབྷོགསབྦོཔཀརཎེཧི སམིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ. དེཝནགརཾ ཝཱཏི དེཝནགརཾ ཝིཡ ཨཱལཀམནྡཱ ཝིཡ ཨམརཝཏཱི སམིདྡྷནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱཝཱསཾ པུཉྙཀམྨིནནྟི ཨཱཝསནྟི ཨེཏྠ པུཉྙཀམྨིནོ ཛནཱཏི ཨཱཝཱསོ. ‘‘ཨཱཝཱསོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨཱཝཱས’’ནྟི ལིངྒབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. པཉྙཱཡཏི ཏེནཱཏི པུཉྙཾ, ཀུལརཱུཔམཧཱབྷོགིསྶརིཡཝསེན པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. པུནཱཏཱིཏི ཝཱ པུཉྙཾ. སབྦཀུསལམལརཛཱཔཝཱཧཀཏྟཱ པུཉྙཾ ཀམྨཾ ཡེསཾ ཨཏྠི ཏེ པུཉྙཀམྨིནོ, ཏེསཾ པུཉྙཀམྨིནཾ ཨཱཝཱསབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ སུམེདྷོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པཊིཝསཏི ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ, སོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཨཧོསི སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ཨནཝཡོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ. ཏསྶ པན དཧརཀཱལེཡེཝ མཱཏཱཔིཏརོ ཀཱལམཀཾསུ. ཨཐསྶ རཱསིཝཌྜྷཀོ ཨམཙྩོ ཨཱཡཔོཏྠཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱདིཝིཝིདྷརཏནབྷརིཏེ གབྦྷེ ཝིཝརིཏྭཱ – ‘‘ཨེཏྠཀཾ ཏེ, ཀུམཱར, མཱཏུ སནྟཀཾ, ཨེཏྠཀཾ པིཏུ སནྟཀཾ, ཨེཏྠཀཾ ཨཡྻཀཔཡྻཀཱན’’ནྟི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ དྷནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ – ‘‘ཨེཏཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ནིཡྻཱཏེསི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ནགརེ ཨམརཝཏིཡཱ, སུམེདྷོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཨནེཀཀོཊིསནྣིཙཡོ, པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཝཱ.

.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནགརེ ཨམརཝཏིཡཱཏི ཨམརཝཏཱིསངྑཱཏེ ནགརེ. སུམེདྷོ ནཱམཱཏི ཨེཏྠ ‘‘མེདྷཱ’’ཏི པཉྙཱ ཝུཙྩཏི. སཱ ཏསྶ སུནྡརཱ པསཏྠཱཏི སུམེདྷོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. བྲཱཧྨཎོཏི བྲཧྨཾ ཨཎཏི སིཀྑཏཱིཏི བྲཱཧྨཎོ, མནྟེ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པན ‘‘བྲཧྨུནོ ཨཔཙྩཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཝདནྟི. ཨརིཡཱ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎཱཏི. ཨནེཀཀོཊིསནྣིཙཡོཏི ཀོཊཱིནཾ སནྣིཙཡོ ཀོཊིསནྣིཙཡོ, ཨནེཀོ ཀོཊིསནྣིཙཡོ ཡསྶ སོཡཾ ཨནེཀཀོཊིསནྣིཙཡོ, ཨནེཀཀོཊི དྷནསནྣིཙཡོཏི ཨཏྠོ. པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཝཱཏི བཧུལདྷནདྷཉྙཝཱ. པུརིམཾ བྷཱུམིགཏགབྦྷགཏདྷནདྷཉྙཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ནིཙྩཔརིབྷོགཱུཔགཏདྷནདྷཉྙཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏི ན ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ, ཛྷཱནབྷཱཝནཱརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ན དཱནིམེ ཛྷཱཡནྟཱིཏི. ན དཱནིམེ ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཁོ, ཝཱསེཊྛ, ‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱ’ ཏྭེཝ ཏཏིཡཾ ཨཀྑརཾ ཨུཔནིབྦཏྟ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༡༣༢) ཨེཝཾ པཋམཀཔྤིཀཀཱལེ ཛྷཱནཝིརཧིཏཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ གརཧཝཙནཾ ཨུཔྤནྣཾ. ཨིདཱནི མནྟཾ ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ, མནྟེ པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན པསཾསཝཙནཾ ཀཏྭཱ ཝོཧརནྟི. མནྟེ དྷཱརེཏཱིཏི མནྟདྷརོ. ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདཱནཾ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ. ཨཡཾ པན ཝེད-སདྡོ ཉཱཎསོམནསྶགནྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས – ‘‘ཡཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝེདགུམཱབྷིཛཉྙཱ, ཨཀིཉྩནཾ ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༦༥) ཉཱཎེ དིསྶཏི. ‘‘ཡེ ཝེདཛཱཏཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༥༧) སོམནསྶེ. ‘‘ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༦) གནྠེ. ཨིདྷཱཔི གནྠེ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༥). པཱརགཱུཏི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ ཨོཊྛཔཧཏཀརཎམཏྟེན པཱརཾ གཏོཏི པཱརགཱུ. ལཀྑཎེཏི ཨིཏྠིལཀྑཎཔུརིསལཀྑཎམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱདིཀེ ལཀྑཎེ. ཨིཏིཧཱསེཏི ཨིཏིཧ ཨཱས, ཨིཏིཧ ཨཱསཱཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟེ པུརཱཎསངྑཱཏེ གནྠཝིསེསེ. སདྷམྨེཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ སཀེ དྷམྨེ, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཝཱ. པཱརམིཾ གཏོཏི པཱརཾ གཏོ, དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཐེཀདིཝསཾ སོ དསགུཎགཎཱརཱདྷིཏཔཎྜིཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརཏལེ རཧོགཏོ ཧུཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘པུནབྦྷཝེ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཾ ནཱམ དུཀྑཾ, ཏཐཱ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སརཱིརབྷེདནཾ, ཨཧཉྩ ཛཱཏིདྷམྨོ, ཛརཱདྷམྨོ, བྱཱདྷིདྷམྨོ, མརཎདྷམྨོ, ཨེཝཾབྷཱུཏེན མཡཱ ཨཛཱཏིཾ ཨཛརཾ ཨབྱཱདྷིཾ ཨམརཎཾ སུཁཾ སིཝཾ ནིབྦཱནཾ པརིཡེསིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཝསྶཾ བྷཝཙཱརཀཏོ མུཙྩིཏྭཱ ནིབྦཱནགཱམིནཱ ཨེཀེན མགྒེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘རཧོགཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

དུཀྑོ པུནབྦྷཝོ ནཱམ, སརཱིརསྶ ཙ བྷེདནཾ.

.

‘‘ཛཱཏིདྷམྨོ ཛརཱདྷམྨོ, བྱཱདྷིདྷམྨོ སཧཾ ཏདཱ;

ཨཛརཾ ཨམརཾ ཁེམཾ, པརིཡེསིསྶཱམི ནིབྦུཏིཾ.

.

‘‘ཡཾནཱུནིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ, ནཱནཱཀུཎཔཔཱུརིཏཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪེཡྻཾ, ཨནཔེཀྑོ ཨནཏྠིཀོ.

.

‘‘ཨཏྠི ཧེཧིཏི སོ མགྒོ, ན སོ སཀྐཱ ན ཧེཏུཡེ;

པརིཡེསིསྶཱམི ཏཾ མགྒཾ, བྷཝཏོ པརིམུཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཨེཏྠ པན གཱཐཱསམྦནྡྷཉྩ ཨནུཏྟཱནཔདཱནམཏྠཉྩ ཝཏྭཱཝ གམིསྶཱམ. ཏཏྠ རཧོགཏོཏི རཧསི གཏོ, རཧསི ཋཱནེ ནིསིནྣོ. ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧནྟི ཨེཝཾ ཙིནྟེསིཾ ཨཧཾ. ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ཙིནྟནཱཀཱརཾ དསྶེཏི. ཏདཱཏི ཏསྨིཾ སུམེདྷཔཎྜིཏཀཱལེ. ‘‘ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧ’’ནྟི བྷགཝཱ ཨིམིནཱ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ སུམེདྷཔཎྜིཏཾ ཨེཀཏྟཾ ཀརོཏི. ཏསྨཱ ཏདཱ སོ སུམེདྷོ ཨཧམེཝཱཏི པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ’’ཏི བྷགཝཱ ཨུཏྟམཔུརིསཝསེནཱཧ. ཛཱཏིདྷམྨོཏི ཛཱཏིསབྷཱཝོ. ཨེས ནཡོ སེསཔདེསུཔི. ནིབྦུཏིནྟི ནིབྦཱནཾ.

ཡཾནཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐནཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཡདི པནཱཧནྟི ཨཏྠོ. པཱུཏིཀཱཡནྟི པཱུཏིབྷཱུཏཾ ཀཱཡཾ. ནཱནཱཀུཎཔཔཱུརིཏནྟི མུཏྟ-ཀརཱིས-པུབྦལོཧིཏ-པིཏྟ-སེམྷ-ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིཨནེཀཀུཎཔཔཱུརིཏཾ. ཨནཔེཀྑོཏི ཨནཱལཡོ. ཨཏྠཱིཏི ཨཝསྶཾ ཨུཔལབྦྷཏི. ཧེཧིཏཱིཏི བྷཝིསྶཏི, པརིཝིཏཀྐནཝཙནམིདཾ. ན སོ སཀྐཱ ན ཧེཏུཡེཏི ཏེན མགྒེན ན སཀྐཱ ན བྷཝིཏུཾ. སོ པན མགྒོ ཧེཏུཡེཏི ཧེཏུབྷཱཝཱཡ ན ན ཧོཏི, ཧེཏུཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. བྷཝཏོ པརིམུཏྟིཡཱཏི བྷཝབནྡྷནཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ པརིཝིཏཀྐིཏམཏྠཾ སམྤཱདཡིཏུཾ ‘‘ཡཐཱཔཱི’’ཏི ཨཱདིམཱཧ. ཡཐཱ ཧི ལོཀེ དུཀྑསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ སུཁཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཨེཝཾ བྷཝེ སཏི ཏཔྤཊིཔཀྑེན ཝིབྷཝེནཱཔི བྷཝིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཙ ཨུཎྷེ སཏི ཏསྶ ཝཱུཔསམབྷཱུཏཾ སཱིཏལམྤི ཨཏྠི, ཨེཝཾ རཱགཱདིཨགྒཱིནཾ ཝཱུཔསམེན ནིབྦཱནེན བྷཝིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ པཱཔསྶ ལཱམཀསྶ དྷམྨསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ཀལྱཱཎོ ཨནཝཛྫདྷམྨོཔི ཨཏྠིཡེཝ, ཨེཝམེཝ པཱཔིཀཱཡ ཛཱཏིཡཱ སཏི སབྦཛཱཏིཁེཔནཏོ ཨཛཱཏིསངྑཱཏེན ནིབྦཱནེནཱཔི བྷཝིཏབྦམེཝཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཡཐཱཔི དུཀྑེ ཝིཛྫནྟེ, སུཁཾ ནཱམཔི ཝིཛྫཏི;

ཨེཝཾ བྷཝེ ཝིཛྫམཱནེ, ཝིབྷཝོཔིཙྪིཏབྦཀོ.

༡༡.

‘‘ཡཐཱཔི ཨུཎྷེ ཝིཛྫནྟེ, ཨཔརཾ ཝིཛྫཏི སཱིཏལཾ;

ཨེཝཾ ཏིཝིདྷགྒི ཝིཛྫནྟེ, ནིབྦཱནཾ ཨིཙྪིཏབྦཀཾ.

༡༢.

‘‘ཡཐཱཔི པཱཔེ ཝིཛྫནྟེ, ཀལྱཱཎམཔི ཝིཛྫཏི;

ཨེཝམེཝ ཛཱཏི ཝིཛྫནྟེ, ཨཛཱཏིཔིཙྪིཏབྦཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱཔཱིཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཾ, སུཊྛུ དུཀྑཾ ཁཎཏཱིཏི སུཁཾ. བྷཝེཏི ཛནནེ. ཝིབྷཝོཏི ཨཛནནཾ, ཛནནེ ཝིཛྫམཱནེ ཨཛནནདྷམྨོཔི ཨིཙྪིཏབྦོ. ཏིཝིདྷགྒི ཝིཛྫནྟེཏི ཏིཝིདྷེ རཱགཱདིཀེ ཨགྒིམྷི ཝིཛྫམཱནེཏི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནནྟི ཏསྶ ཏིཝིདྷསྶ རཱགཱདིཨགྒིསྶ ནིབྦཱཔནཾ ཨུཔསམནཾ ནིབྦཱནཉྩ ཨིཙྪིཏབྦཾ. པཱཔེཏི ཨཀུསལེ ལཱམཀེ. ཀལྱཱཎམཔཱིཏི ཀུསལམཔི. ཨེཝམེཝཱཏི ཨེཝམེཝཾ. ཛཱཏི ཝིཛྫནྟེཏི ཛཱཏིཡཱ ཝིཛྫམཱནཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ལིངྒབྷེདཉྩ ཝིབྷཏྟིལོཔཉྩ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཛཱཏིཔཱིཏི ཛཱཏིཁེཔནཾ ཨཛཱཏིནིབྦཱནམྤི ཨིཙྪིཏབྦཾ.

ཨཐཱཧཾ པརམྤི ཙིནྟེསིཾ – ‘‘ཡཐཱ ནཱམ གཱུཐརཱསིམྷི ནིམུགྒེན པུརིསེན དཱུརཏོཝ ཀམལཀུཝལཡཔུཎྜརཱིཀསཎྜམཎྜིཏཾ ཝིམལསལིལཾ ཏལཱ༹ཀཾ དིསྭཱ – ‘ཀཏརེན ནུ ཁོ མགྒེན ཏཏྠ གནྟབྦ’ནྟི ཏལཱ༹ཀཾ གཝེསིཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཡཾ ཏསྶ ཨགཝེསནཾ, ན སོ ཏསྶ ཏལཱ༹ཀསྶ དོསོ, ཏསྶ པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཨེཝམེཝ ཀིལེསམལདྷོཝནེ ཨམཏམཧཱཏལཱ༹ཀེ ཝིཛྫམཱནེ ཡཾ ཏསྶ ཨགཝེསནཾ, ན སོ ཨམཏསངྑཱཏསྶ ནིབྦཱནམཧཱཏལཱ༹ཀསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཡཐཱ པན ཙོརེཧི སཾཔརིཝཱརིཏོ པུརིསོ པལཱཡནམགྒེ ཝིཛྫམཱནེཔི སཙེ སོ ན པལཱཡཏི, ན སོ ཏསྶ མགྒསྶ དོསོ, ཏསྶ པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཨེཝམེཝ ཀིལེསཙོརེཧི པརིཝཱརེཏྭཱ གཧིཏསྶ པུརིསསྶ ཝིཛྫམཱནེཡེཝ ནིབྦཱནམཧཱནགརགཱམིམྷི སིཝེ མཧཱམགྒེ ཏསྶ མགྒསྶ ཨགཝེསནཾ ནཱམ ན མགྒསྶ དོསོ, པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཡཐཱ བྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏོ པུརིསོ ཝིཛྫམཱནེ བྱཱདྷིཏིཀིཙྪཀེ ཝེཛྫེ སཙེ ཏཾ ཝེཛྫཾ གཝེསིཏྭཱ ཏཾ བྱཱདྷིཾ ན ཏིཀིཙྪཱཔེཏི, ན སོ ཝེཛྫསྶ དོསོ, ཏསྶ པུརིསསྶེཝ དོསོ. ཨེཝམེཝ པན ཡོ ཀིལེསབྱཱདྷིཔརིཔཱིལི༹ཏོ ཀིལེསཝཱུཔསམམགྒཀོཝིདཾ ཝིཛྫམཱནམེཝ ཨཱཙརིཡཾ ན གཝེསཏི, ཏསྶེཝ དོསོ, ན ཀིལེསབྱཱདྷིཝིནཱཡཀསྶ ཨཱཙརིཡསྶ དོསོ’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣.

‘‘ཡཐཱ གཱུཐགཏོ པུརིསོ, ཏལཱ༹ཀཾ དིསྭཱན པཱུརིཏཾ;

ན གཝེསཏི ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ, ན དོསོ ཏལཱ༹ཀསྶ སོ.

༡༤.

‘‘ཨེཝཾ ཀིལེསམལདྷོཝཾ, ཝིཛྫནྟེ ཨམཏནྟལེ༹;

ན གཝེསཏི ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ, ན དོསོ ཨམཏནྟལེ༹.

༡༥.

‘‘ཡཐཱ ཨརཱིཧི པརིརུདྡྷོ, ཝིཛྫནྟེ གམནམྤཐེ;

ན པལཱཡཏི སོ པུརིསོ, ན དོསོ ཨཉྫསསྶ སོ.

༡༦.

‘‘ཨེཝཾ ཀིལེསཔརིརུདྡྷོ, ཝིཛྫམཱནེ སིཝེ པཐེ;

ན གཝེསཏི ཏཾ མགྒཾ, ན དོསོ སིཝམཉྫསེ.

༡༧.

‘‘ཡཐཱཔི བྱཱདྷིཏོ པུརིསོ, ཝིཛྫམཱནེ ཏིཀིཙྪཀེ;

ན ཏིཀིཙྪཱཔེཏི ཏཾ བྱཱདྷིཾ, ན དོསོ སོ ཏིཀིཙྪཀེ.

༡༨.

‘‘ཨེཝཾ ཀིལེསབྱཱདྷཱིཧི, དུཀྑིཏོ པཏིཔཱིལི༹ཏོ;

ན གཝེསཏི ཏཾ ཨཱཙརིཡཾ, ན དོསོ སོ ཝིནཱཡཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ གཱུཐགཏོཏི གཱུཐཀཱུཔགཏོ, གཱུཐེན གཏོ མཀྑིཏོ ཝཱ. ཀིལེསམལདྷོཝནྟི ཀིལེསམལསོདྷནེ, བྷུམྨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ. ཨམཏནྟལེ༹ཏི ཨམཏསངྑཱཏསྶ ཏལཱ༹ཀསྶ, སཱམིཨཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ དཊྛབྦཾ, ཨནུསྶརཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨརཱིཧཱིཏི པཙྩཏྠིཀེཧི. པརིརུདྡྷོཏི སམནྟཏོ ནིརུདྡྷོ. གམནམྤཐེཏི གམནཔཐེ. ཚནྡཱཝིནཱསཏྠཾ ཨནུསྶརཱགམནཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ན པལཱཡཏཱིཏི ཡདི ན པལཱཡེཡྻ. སོ པུརིསོཏི སོ ཙོརེཧི པརིརུདྡྷོ པུརིསོ. ཨཉྫསསྶཱཏི མགྒསྶ. མགྒསྶ ཧི –

‘‘མགྒོ པནྠོ པཐོ པཛྫོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ;

ནཱཝཱ ཨུཏྟརསེཏུ ཙ, ཀུལློ ཙ བྷིསི སངྐམོ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༡) –

བཧཱུནི ནཱམཱནི. སྭཱཡམིདྷ ཨཉྫསནཱམེན ཝུཏྟོ. སིཝེཏི སབྦུཔདྡཝཱབྷཱཝཏོ སིཝེ. སིཝམཉྫསེཏི སིཝསྶ ཨཉྫསསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཏིཀིཙྪཀེཏི ཝེཛྫེ. ན ཏིཀིཙྪཱཔེཏཱིཏི ན ཏིཀིཙྪཱཔེཡྻ. ན དོསོ སོ ཏིཀིཙྪཀེཏི ཏིཀིཙྪཀསྶ དོསོ ནཏྠི, བྱཱདྷིཏསྶེཝ དོསོཏི ཨཏྠོ. དུཀྑིཏོཏི སཉྫཱཏཀཱཡིཀཙེཏསིཀདུཀྑོ. ཨཱཙརིཡནྟི མོཀྑམགྒཱཙརིཡཾ. ཝིནཱཡཀེཏི ཨཱཙརིཡསྶ.

ཨེཝཾ པནཱཧཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཏྟརིམྤི ཨེཝཾ ཙིནྟེསིཾ – ‘‘ཡཐཱཔི མཎྜནཀཛཱཏིཀོ པུརིསོ ཀཎྛེ ཨཱསཏྟཾ ཀུཎཔཾ ཚཌྜེཏྭཱ སུཁཱི གཙྪེཡྻ, ཨེཝཾ མཡཱཔི ཨིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨནཔེཀྑེན ནིབྦཱནམཧཱནགརཾ པཝིསིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ནརནཱརིཡོ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཡཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀཏྭཱ ན ཏཾ ཨུཙྪངྒེན ཝཱ ཨཱདཱཡ དསནྟེ ཝཱ ཝེཋེཏྭཱ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟི, ཨཐ ཁོ ཛིགུཙྪམཱནཱ ཨོལོཀེཏུམྤི ཨནིཙྪནྟཱ ཨནཔེཀྑཱ ཚཌྜེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ མཡཱཔི ཨིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ ཨནཔེཀྑེན ཚཌྜེཏྭཱ ཨམཏཾ ནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡཐཱ ཙ ནཱཝིཀཱ ནཱམ ཛཛྫརཾ ནཱཝཾ ཨུདཀགཱཧིནིཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨནཔེཀྑཱཝ གཙྪནྟི, ཨེཝམཧམྤི ཨིམཾ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི པགྒྷརནྟཾ ཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨནཔེཀྑོ ནིབྦཱནམཧཱནགརཾ པཝིསིསྶཱམི. ཡཐཱ ཙ ཀོཙི པུརིསོ མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡཱདཱིནི ནཱནཱཝིདྷཱནི རཏནཱནི ཨཱདཱཡ ཙོརེཧི སདྡྷིཾ མགྒཾ གཙྪནྟོ ཨཏྟནོ རཏནཝིནཱསབྷཡེན ཏེ ཙོརེ ཚཌྜེཏྭཱ ཁེམཾ མགྒཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝམཡམྤི པཱུཏིཀཱཡོ རཏནཝིལོཔཀཙོརསདིསོ. སཙཱཧཾ ཨེཏྠ ཏཎྷཾ ཀརིསྶཱམི, ཨརིཡམགྒཀུསལདྷམྨརཏནཱནི མེ ནསྶིསྶནྟི, ཏསྨཱ མཡཱ ཨིམཾ མཧཱཙོརསདིསཾ ཀརཛཀཱཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིབྦཱནམཧཱནགརཾ པཝིསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༩.

‘‘ཡཐཱཔི ཀུཎཔཾ པུརིསོ, ཀཎྛེ བདྡྷཾ ཛིགུཙྪིཡ;

མོཙཡིཏྭཱན གཙྪེཡྻ, སུཁཱི སེརཱི སཡཾཝསཱི.

༢༠.

‘‘ཏཐེཝིམཾ པཱུཏིཀཱཡཾ, ནཱནཱཀུཎཔསཉྩཡཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪེཡྻཾ, ཨནཔེཀྑོ ཨནཏྠིཀོ.

༢༡.

‘‘ཡཐཱ ཨུཙྩཱརཊྛཱནམྷི, ཀརཱིསཾ ནརནཱརིཡོ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪནྟི, ཨནཔེཀྑཱ ཨནཏྠིཀཱ.

༢༢.

‘‘ཨེཝམེཝཱཧཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, ནཱནཱཀུཎཔཔཱུརིཏཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪིསྶཾ, ཝཙྩཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཀུཊིཾ.

༢༣.

‘‘ཡཐཱཔི ཛཛྫརཾ ནཱཝཾ, པལུགྒཾ ཨུདགཱཧིནིཾ;

སཱམཱི ཚཌྜེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨནཔེཀྑཱ ཨནཏྠིཀཱ.

༢༤.

‘‘ཨེཝམེཝཱཧཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, ནཝཙྪིདྡཾ དྷུཝསྶཝཾ;

ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪིསྶཾ, ཛིཎྞནཱཝཾཝ སཱམིཀཱ.

༢༥.

‘‘ཡཐཱཔི པུརིསོ ཙོརེཧི, གཙྪནྟོ བྷཎྜམཱདིཡ;

བྷཎྜཙྪེདབྷཡཾ དིསྭཱ, ཚཌྜཡིཏྭཱན གཙྪཏི.

༢༦.

‘‘ཨེཝམེཝ ཨིམཾ ཀཱཡོ, མཧཱཙོརསམོ ཝིཡ;

པཧཱཡིམཾ གམིསྶཱམི, ཀུསལཙྪེདནཱབྷཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱཔི ཀུཎཔཾ པུརིསོཏི ཡཐཱཔི དཧརོ ཡུཝཱ མཎྜནཀཛཱཏིཀོ པུརིསོ ཨཧིཀུཎཔེན ཝཱ ཀུཀྐུརཀུཎཔེན ཝཱ མནུསྶཀུཎཔེན ཝཱ ཀཎྛེ ཨཱསཏྟེན ཨཊྚཱིཡིཏྭཱ ཧརཱཡིཏྭཱ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཀུཎཔཾ མོཙེཏྭཱ གཙྪེཡྻ. སུཁཱིཏི སུཁིཏོ. སེརཱིཏི ཡཐིཙྪཀཝིཧཱརཱི. ནཱནཱཀུཎཔསཉྩཡནྟི ཨནེཀཝིདྷཀུཎཔརཱསིབྷཱུཏཾ ‘‘ནཱནཱཀུཎཔཔཱུརིཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

ཨུཙྩཱརཊྛཱནམྷཱིཏི ཨུཙྩཱརེནྟི ཝཙྩཾ ཀརོནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨུཙྩཱརོ, ཨུཙྩཱརོ ཙ སོ ཋཱནཾ ཙེཏི ཨུཙྩཱརཊྛཱནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨུསྶཱསིཡྻཏཱིཏི ཨུསྶཱསོ, ཝཙྩསྶེཏཾ ནཱམཾ, ཏསྶ ཋཱནཾ ཨུསྶཱསཊྛཱནཾ, ཏསྨིཾ ཨུསྶཱསཊྛཱནམྷི, ཨུཀྐཱརཊྛཱནེཏི ཨཏྠོ. ཝཙྩཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཀུཊིནྟི ཝཙྩཾ ཀཏྭཱ ཀུཊིཾ ནརནཱརིཡོ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཛཛྫརནྟི ཛིཎྞཾ. པལུགྒནྟི པལུཛྫནྟིཾ, ཝིཀིརནྟིནྟི ཨཏྠོ. ཨུདགཱཧིནིནྟི ཨུདཀགཱཧིནིཾ. སཱམཱིཏི ནཱཝཱསཱམིཀཱ. ནཝཙྪིདྡནྟི ཙཀྑུསོཏཱདཱིཧི ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི ཚིདྡཱཝཙྪིདྡེཧི ཡུཏྟཏྟཱ ནཝཙྪིདྡཾ. དྷུཝསྶཝནྟི དྷུཝནིསྶནྡཾ, ནིཙྩཾ པགྒྷརཎཱསུཙིནྟི ཨཏྠོ.

བྷཎྜམཱདིཡཱཏི ཡཾཀིཉྩི རཏནཱདིཀཾ བྷཎྜཾ ཨཱདིཡ. བྷཎྜཙྪེདབྷཡཾ དིསྭཱཏི བྷཎྜསྶ ཨཙྪིནྡནེན བྷཡཾ དིསྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམེཝཱཏི སོ བྷཎྜམཱདཱཡ གཙྪནྟོ པུརིསོ ཝིཡ. ཨཡཾ ཀཱཡོཏི ཨཡཾ པན ཀུཙྪིཏཱནཾ པརམཛེགུཙྪཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔཏྟིཊྛཱནཾ. ཨཱཡནྟི ཏཏོཏི ཨཱཡོ, ཀུཙྪིཏཱ ཀེསཱདཡོ. ཨིཏི ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ. མཧཱཙོརསམོ ཝིཡཱཏི ཙཀྑུཨཱདཱིཧི རཱུཔཱདཱིསུ པིཡརཱུཔེསུ སཱརཛྫནཱདིཝསེན པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིནྣཱདཱནཱདིཙོརོ ཧུཏྭཱ སབྦཀུསལཾ ཝིལུམྤཏཱིཏི མཧཱཙོརསམོ. ཏསྨཱ ཡཐཱ སོ རཏནབྷཎྜམཱདཱཡ ཙོརེཧི སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ པུརིསོ ཏེ ཙོརེ པཧཱཡ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝཱཧམྤི ཨིམཾ མཧཱཙོརསམཾ ཀཱཡཾ པཧཱཡ ཨཏྟནོ སོཏྠིབྷཱཝཀརཾ མགྒཾ གཝེསིཏུཾ གམིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཀུསལཙྪེདནཱབྷཡཱཏི ཀུསལདྷམྨཝིལོཔནབྷཡེནཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཐེཝཾ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ནཱནཱཝིདྷཱཧི ཨུཔམཱཧི ནེཀྑམྨཀཱརཎཾ ཙིནྟེཏྭཱ པུནཔི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ མཧཱདྷནརཱསིཾ སཾཧརིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ པིཏུཔིཏཱམཧཱདཡོ པརལོཀཾ གཙྪནྟཱ ཨེཀཀཧཱཔཎམྤི གཧེཏྭཱ ན གཏཱ, མཡཱ པན གཧེཏྭཱ གམནཀཱརཎཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཛཱཏིཛརཱདཱིཧི ཨུཔདྡུཏཧདཡོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཱམི, མཡ྄ཧཾ ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶཾ དྷནཾ ཨཏྠི, ཏཾ དེཝོ པཊིཔཛྫཏཱུ’’ཏི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ན མཡ྄ཧཾ ཏེ དྷནེན ཨཏྠོ, ཏྭཾཡེཝ ཡཐིཙྪཀཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.

སོ ཙ ‘‘སཱདྷུ དེཝཱ’’ཏི ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ དཱནཾ དཏྭཱ ཝཏྠུཀཱམེ ཙ ཀིལེསཀཱམེ ཙ པཧཱཡ ཨམརཝརནགརསདིསཏོ ཨམརནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀཀོཝ ནཱནཱམིགགཎཝནྟེ ཧིམཝནྟེ དྷམྨིཀཾ ནཱམ པབྦཏཾ ནིསྶཱཡ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏཾ ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ ཨཊྛགུཎསམུཔེཏཾ ཨབྷིཉྙཱབལཾ སམཱཧརིཏུཾ ནཝདོསསམནྣཱགཏཾ སཱཊཀཾ པཛཧིཏྭཱ དྭཱདསགུཎམུཔཱགཏཾ ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པབྦཛི. ཨེཝཾ པན སོ པབྦཛིཏོ ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ པཎྞསཱལཾ པཧཱཡ དསགུཎསམནྣཱགཏཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགནྟྭཱ སབྦདྷཉྙཝིཀཏིཾ པཧཱཡ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཧུཏྭཱ ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམནཝསེན པདྷཱནཾ པདཧནྟོ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེཡེཝ ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ པཉྩནྣཉྩ ཨབྷིཉྙཱནཾ ལཱབྷཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༧.

‘‘ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན, ནེཀཀོཊིསཏཾ དྷནཾ;

ནཱཐཱནཱཐཱནཾ དཏྭཱན, ཧིམཝནྟམུཔཱགམིཾ.

༢༨.

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, དྷམྨིཀོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ.

༢༩.

‘‘ཙངྐམཾ ཏཏྠ མཱཔེསིཾ, པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏཾ.

ཨཊྛགུཎསམུཔེཏཾ, ཨབྷིཉྙཱབལམཱཧརིཾ.

༣༠.

‘‘སཱཊཀཾ པཛཧིཾ ཏཏྠ, ནཝདོསམུཔཱགཏཾ;

ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེསིཾ, དྭཱདསགུཎམུཔཱགཏཾ.

༣༡.

‘‘ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ, པཛཧིཾ པཎྞསཱལཀཾ;

ཨུཔཱགམིཾ རུཀྑམཱུལཾ, གུཎེ དསཧུཔཱགཏཾ.

༣༢.

‘‘ཝཱཔིཏཾ རོཔིཏཾ དྷཉྙཾ, པཛཧིཾ ནིརཝསེསཏོ;

ཨནེཀགུཎསམྤནྣཾ, པཝཏྟཕལམཱདིཡིཾ.

༣༣.

‘‘ཏཏྠཔྤདྷཱནཾ པདཧིཾ, ནིསྶཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨབྦྷནྟརམྷི སཏྟཱཧེ, ཨབྷིཉྙཱབལཔཱཔུཎི’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨེཝཱཧནྟི ཨེཝཾ ཨཧཾ, ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིནྟེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནཱཐཱནཱཐཱནནྟི སནཱཐཱནམནཱཐཱནཉྩ ཨཌྜྷཱནཉྩེཝ དལིདྡཱནཉྩ ‘‘ཨཏྠིཀཱ གཎྷནྟཱུ’’ཏི སཧ ཀོཊྛཱགཱརེཧི དཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེཏི ཧིམཝནྟཔབྦཏརཱཛསྶ ཨཝིདཱུརེ སམཱིཔེ. དྷམྨིཀོ ནཱམ པབྦཏོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ པབྦཏོ. ཀསྨཱ པནཱཡཾ དྷམྨིཀོཏི? ཡེབྷུཡྻེན པན བོདྷིསཏྟཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཾ པབྦཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཾསུ. ཏསྨཱ སམཎདྷམྨསྶ ནིསྶཡབྷཱུཏཏྟཱ ‘‘དྷམྨིཀོ’’ཏྭེཝ པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧནྟིཨཱདིནཱ སུམེདྷཔཎྜིཏེན ཨསྶམཔཎྞསཱལཱ ཙངྐམཱ སཧཏྠཱ མཱཔིཏཱ ཝིཡ ཝུཏྟཱ, ན ཙ པན སཧཏྠཱ མཱཔིཏཱ, ཀིནྟུ སཀྐེན དེཝེན པེསིཏེ ཝིསྶཀམྨུནཱ དེཝཔུཏྟེན ནིམྨིཏཱ. བྷགཝཱ པན ཏདཱ ཨཏྟནོ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟཾ ཏཾ སམྤདཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཏསྨིཾ པབྦཏེ –

‘ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ;

ཙངྐམཾ ཏཏྠ མཱཔེསིཾ, པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏ’’’ནྟི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ པཎྞསཱལཱཏི པཎྞཚདནསཱལཱ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨསྶམཔདེ. པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏནྟི པཉྩཧི ཙངྐམདོསེཧི ཝིཝཛྫིཏཾ. ཀཏམེ པཉྩ ཙངྐམདོསཱ ནཱམ? ཐདྡྷཝིསམཏཱ, ཨནྟོརུཀྑཏཱ, གཧནཙྪནྣཏཱ, ཨཏིསམྦཱདྷཏཱ, ཨཏིཝིསཱལཏཱཏི ཨིམེཧི པཉྩཧི དོསེཧི ཝིཝཛྫིཏཾ. ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན དཱིགྷཏོ སཊྛིརཏནོ ཝིཏྠཱརཏོ དིཡཌྜྷརཏནོ ཙངྐམོ ཝུཏྟོ. ཨཐ ཝཱ པཉྩདོསཝིཝཛྫིཏནྟི པཉྩཧི ནཱིཝརཎདོསེཧི ཝིཝཛྫིཏཾ པརིཧཱིནཾ ཨབྷིཉྙཱབལམཱཧརིནྟི ཨིམིནཱ ཨུཏྟརཔདེན སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ, སུམེདྷཀཐཱ). ཨཊྛགུཎསམུཔེཏནྟི ‘‘ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེཧི ཨཊྛགུཎེཧི (དཱི. ནི. ༡.༢༤༤-༢༤༥; མ. ནི. ༡.༣༨༤-༣༨༦, ༤༣༡-༤༣༣; པཱརཱ. ༡༢-༡༤) སམནྣཱགཏཾ ཨབྷིཉྙཱབལཾ ཨཱཧརིཾ ཨཱནེསིནྟི ཨཏྠོ.

ཀེཙི པན ‘‘ཨཊྛཧི སམཎསུཁེཧི ཨུཔེཏཾ, ཨཊྛིམཱནི སམཎསུཁཱནི ནཱམ དྷནདྷཉྙཔརིགྒཧཱབྷཱཝོ, ཨནཝཛྫཔིཎྜཔཱཏཔརིཡེསནབྷཱཝོ, ནིབྦུཏཔིཎྜབྷུཉྫནབྷཱཝོ, རཊྛཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ དྷནདྷཉྙཱདཱིསུ གཎྷནྟེསུ རཱཛཔུརིསེསུ རཊྛཔཱིལ༹ནཀིལེསཱབྷཱཝོ, ཨུཔཀརཎེསུ ནིཙྪནྡརཱགབྷཱཝོ, ཙོརཝིལོཔནེ ནིབྦྷཡབྷཱཝོ, རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཨསཾསཊྛབྷཱཝོ, ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨཔྤཊིཧཏབྷཱཝོཏི ཨིམེཧི ཨཊྛཧི སམཎསུཁེཧི (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱན, སུམེདྷཀཐཱ; དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ) ཨུཔེཏཾ སམུཔེཏཾ ཨསྶམཾ མཱཔེསི’’ནྟི ཨསྶམེན སམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ཝདནྟི, ཏཾ པཱལི༹ཡཱ ན སམེཏི.

སཱཊཀནྟི ཝཏྠཾ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨསྶམེ. ནཝདོསམུཔཱགཏནྟི, སཱརིཔུཏྟ, ཏཏྠ ཝསནྟོ ཨཏྟནོ ནིཝཏྠཔཱརུཏཾ མཧགྒྷསཱཊཀཾ པཛཧིཾ པརིཙྩཛིཾ. སཱཊཀཾ པཛཧནྟོ ཙ ཏཏྠ ནཝ དོསེ དིསྭཱ པཛཧིནྟི དཱིཔེཏི. ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱནཉྷི སཱཊཀསྨིཾ ནཝ དོསཱ པཀཱསིཏཱ. ཀཏམེ ནཝ? སཱཊཀསྶ མཧགྒྷབྷཱཝོ, པརཔཊིབདྡྷབྷཱཝོ, པརིབྷོགེན ལཧུཀཾ ཀིལིསྶནབྷཱཝོ, ཀིལིཊྛོ ཙ དྷོཝིཏབྦོ པུན རཛིཏབྦོ ཙ ཧོཏི པརིབྷོགེན ཛཱིརཎབྷཱཝོ, ཛིཎྞསྶ པུན ཏུནྣཀརཎཾ ཝཱ ཨགྒལ༹དཱནཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ ཧོཏི པུན པརིཡེསནཱཡ དུརབྷིསམྦྷཝབྷཱཝོ, ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ ཨནནུཙྪཝིཀབྷཱཝོ, པཙྩཏྠིཀཱནཾ སཱདྷཱརཎབྷཱཝོ, ཡཐཱ ནཾ ན པཙྩཏྠིཀཱ གཎྷནྟི, ཨེཝཾ གོཔེཏབྦོ ཧོཏི པརིདཧཏོ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནབྷཱཝོ, གཧེཏྭཱ ཙརནྟསྶ མཧིཙྪབྷཱཝོཏི ཨེཏེཧི ནཝཧི དོསེཧི (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱན, སུམེདྷཀཐཱ) ཨུཔགཏཾ སཱཊཀཾ པཧཱཡ ཝཱཀཙཱིརཾ ནིཝཱསེསིནྟི དཱིཔེཏི. ཝཱཀཙཱིརནྟི མུཉྫཏིཎཾ ཧཱིརཱཧཱིརཾ ཀཏྭཱ གནྠེཏྭཱ ཀཏཾ ཝཱཀམཡཙཱིརཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཏྠཱཡ ཨཱདིཡིནྟི ཨཏྠོ. དྭཱདསགུཎམུཔཱགཏནྟི དྭཱདསཧི ཨཱནིསཾསེཧི ཨུཔེཏཾ. ཨེཏྠ གུཎ-སདྡོ ཨཱནིསཾསཊྛོ ‘‘སཏགུཎཱ དཀྑིཎཱ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༧༩) ཝིཡ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཝཱཀཙཱིརསྨིཾ དྭཱདསཱནིསཾསཱ ཨཔྤགྒྷཏཱ, ཨཔརཱཡཏྟཏཱ, སཧཏྠཱ ཀཱཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཏཱ, པརིབྷོགེན ཛིཎྞེཔི སིབྦིཏབྦཱབྷཱཝོ, ཙོརབྷཡཱབྷཱཝོ པརིཡེསནྟསྶ སུཁེན ཀརཎབྷཱཝོ, ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ སཱརུཔྤབྷཱཝོ, སེཝམཱནསྶ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱབྷཱཝོ, ཙཱིཝརཔྤཙྩཡེ ཨཔྤིཙྪབྷཱཝོ, པརིབྷོགསུཁབྷཱཝོ, ཝཱཀུཔྤཏྟིཡཱ སུལབྷབྷཱཝོ, ཝཱཀཙཱིརེ ནཊྛེཔི ཨནཔེཀྑབྷཱཝོཏི ཨིམེཧི དྭཱདསཧི གུཎེཧི སམྤནྣཾ (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱན, སུམེདྷཀཐཱ; དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ).

ཨཐ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཏཏྠ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝིཧརནྟོ པཙྩཱུསསམཡེ པཙྩུཊྛཱཡ ཨཏྟནོ ནིཀྑམནཀཱརཎཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཀིར ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ པན ནཝཀནཀཀཊཀནཱུཔུརཱདིསངྒྷཊྚནསདྡསམྨིསྶིཏ-མདྷུརཧསིཏཀཐིཏགེཧཛནརམཎཱིཡཾ ཨུལཱ༹རཝིབྷཝསོབྷིཏཾ སུརཝརབྷཝནཱཀཱརམགཱརཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ པཧཱཡ ཝིཝེཀཱརཱམཏཱཡ སབྦཛནཔཱཔཔཝཱཧནཾ ཏཔོཝནཾ པཝིཊྛོསྨི, ཨིདྷ པན མེ པཎྞསཱལཱཡ ཝཱསོ དུཏིཡོ གྷརཱཝཱསོ ཝིཡ ཧོཏི, ཧནྡཱཧཾ རུཀྑམཱུལེ ཝསེཡྻ’’ནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣༡.

‘‘ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞཾ, པཛཧིཾ པཎྞསཱལཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཊྛདོསསམཱཀིཎྞནྟི ཨཊྛཧི དོསེཧི སམཱཀིཎྞཾ སཾཡུཏྟཾ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? མཧཱསམྦྷཱརེཧི ནིཔྥཱདནཱིཡཏཱ, ཏིཎཔཎྞམཏྟིཀཱདཱིཧི ནིཙྩཾ པཊིཛགྒནཱིཡཏཱ, སེནཱསནཾ ནཱམ མཧལླཀསྶ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཝེལཱཡ ཝུཊྛཱཔིཡམཱནསྶ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཊྛཱཔནཱིཡབྷཱཝོ, སཱིཏུཎྷསྶ པཊིགྷཱཏེན ཀཱཡསྶ སུཁུམཱལཀརཎབྷཱཝོ, གྷརཾ པཝིཊྛེན ཡཾ ཀིཉྩི པཱཔཾ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི གརཧཔཊིཙྪཱདནཀརཎབྷཱཝོ, ‘‘མཡ྄ཧམིད’’ནྟི སཔརིགྒཧབྷཱཝོ, གེཧསྶ ཨཏྠིབྷཱཝོ སདུཏིཡཀཝཱསོ, ཨཱུཀཱམངྒུལགྷརགོལི༹ཀཱདཱིནཾ སཱདྷཱརཎཏཱཡ བཧུསཱདྷཱརཎབྷཱཝོཏི ཨིཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཨཱདཱིནཝེ (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱན, སུམེདྷཀཐཱ) དིསྭཱ མཧཱསཏྟོ པཎྞསཱལཾ པཛཧིཾ.

གུཎེ དསཧུཔཱགཏནྟི ཚནྣཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ དསཧི གུཎེཧི ཨུཔེཏཾ, རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགཏོསྨཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཏམེཧི དསཧི? ཨཔྤསམཱརམྦྷཏཱ, ཨུཔགམནམཏྟམེཝེཏྠ ཧོཏཱིཏི སུལབྷཱནཝཛྫཏཱ, ཨབྷིཎྷཾ ཏརུཔཎྞཝིཀཱརདསྶནེན ཨནིཙྩསཉྙཱསམུཊྛཱཔནཏཱ, སེནཱསནམཙྪེརཱབྷཱཝོ, ཏཏྠ ཧི པཱཔཾ ཀརོནྟོ ལཛྫཏཱིཏི པཱཔཀརཎཱརཧཱབྷཱཝོ, པརིགྒཧཀརཎཱབྷཱཝོ, དེཝཏཱཧི སཧ ཝཱསོ, ཚནྣཔཊིཀྑེཔོ, པརིབྷོགསུཁཏཱ, རུཀྑམཱུལསེནཱསནསྶ གཏགཏཊྛཱནེ སུལབྷཏཱཡ ཨནཔེཀྑབྷཱཝོཏི ཨིཏི ཨིམེ དས གུཎེ (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱན, སུམེདྷཀཐཱ) དིསྭཱ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགཏོསྨཱིཏི ཝདཏི. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཝཎྞིཏོ བུདྡྷསེཊྛེན, ནིསྶཡོཏི ཙ བྷཱསིཏོ;

ནིཝཱསོ པཝིཝིཏྟསྶ, རུཀྑམཱུལསམོ ཀུཏོ.

‘‘ཨཱཝཱསམཙྪེརཧརེ, དེཝཏཱཔརིཔཱལིཏེ;

པཝིཝིཏྟེ ཝསནྟོ ཧི, རུཀྑམཱུལམྷི སུབྦཏོ.

‘‘ཨབྷིརཏྟཱནི ནཱིལཱནི, པཎྜཱུནི པཏིཏཱནི ཙ;

པསྶནྟོ ཏརུཔཎྞཱནི, ནིཙྩསཉྙཾ པནཱུདཏི.

‘‘ཏསྨཱ ཧི བུདྡྷདཱཡཛྫཾ, བྷཱཝནཱབྷིརཏཱལཡཾ;

ཝིཝིཏྟཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, རུཀྑམཱུལཾ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༢);

ཨཐ སུམེདྷཔཎྜིཏོ པཎྞསཱལཱཡ དིཊྛདོསོ ཧུཏྭཱ རུཀྑམཱུལསེནཱསནེ ལདྡྷཱནིསཾསོ ཝིཧརནྟོ ཨུཏྟརིཔི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཱཧཱརཏྠཱཡ མེ གཱམགམནཾ ཨཱཧཱརཔརིཡེསནདུཀྑཾ, ནཱཧཾ ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱཧཱརཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨཱཧཱརཔརིཡེསནམཱུལསྶ ཙ དུཀྑསྶ པམཱཎཾ ནཏྠི, ཡཾནཱུནཱཧཾ པཝཏྟཕལེན ཡཱཔེཡྻ’’ནྟི. ཨིམཾ པན ཨཏྠཝིསེསཾ དཱིཔེནྟོ –

༣༢-༣༣. ‘‘ཝཱཔིཏཾ རོཔིཏཾ དྷཉྙཾ, པཛཧིཾ ནིརཝསེསཏོ.

ཨནེཀགུཎསམྤནྣཾ, པཝཏྟཕལམཱདིཡི’’ནྟི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཝཱཔིཏནྟི ཝཔིཏྭཱ ནིཔྥནྣཾ. རོཔིཏནྟི རོཔིཏྭཱ ནིཔྥནྣཾ, ཝཔནརོཔནཝསེན དུཝིདྷཱཝ སསྶནིཔྥཏྟི, ཏཾ དུཝིདྷམྤི ཨཏྟནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ པཧཱཡ པཝཏྟཕལེན ཡཱཔེསིཾ. པཝཏྟཕལནྟི སཡམེཝ པཏིཏཕལཾ. ཨཱདིཡིནྟི པརིབྷུཉྫིཾ.

‘‘པཝཏྟཕལསནྟུཊྛོ, ཨཔརཱཡཏྟཛཱིཝིཀོ;

པཧཱིནཱཧཱརལོལུཔྤོ, ཧོཏི ཙཱཏུདྡིསོ མུནི.

‘‘ཛཧཱཏི རསཏཎྷཉྩ, ཨཱཛཱིཝོ ཏསྶ སུཛ྄ཛྷཏི;

ཏསྨཱ ཧི ནཱཏིམཉྙེཡྻ, པཝཏྟཕལབྷོཛན’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༦ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ) –

ཨེཝཾ པཝཏྟམཱནོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ནཙིརསྶེཝ ཨནྟོསཏྟཱཧེ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ པཱཔུཎི. ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟེན ‘‘ཏཏྠཔྤདྷཱནཾ པདཧི’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨསྶམེ. པདྷཱནནྟི ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརིཡཉྷི པདཧིཏབྦཏོ པདྷཱནབྷཱཝཀརཎཏོ ཝཱ ‘‘པདྷཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པདཧིནྟི ཝཱིརིཡམཱརབྷིཾ. ནིསྶཛྫཊྛཱནཙངྐམེཏི ནིསཛྫཱཡ ཙ ཋཱནེན ཙ ཙངྐམེན ཙ.

སུམེདྷཔཎྜིཏོ པན སེཡྻཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེཧེཝ རཏྟིནྡིཝཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེཡེཝ ཨབྷིཉྙཱབལཾ པཱཔུཎི. ཨེཝཾ པན ཨབྷིཉྙཱབལཾ པཏྭཱ སུམེདྷཏཱཔསེ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟེ ཏདཱ སབྦཛནསངྒཧཀརོ མཱརབལབྷཡཾཀརོ ཉཱཎདཱིཔངྐརོ དཱིཔངྐརོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི.

སངྑེཔེནེཝ ཏསྶཱཡམཱནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར དཱིཔངྐརོ ནཱམ མཧཱསཏྟོ སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝསདིསེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཋིཏོ པཐཝིཀམྤནཱདཱིནི མཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱཧི སནྣིཔཏིཏྭཱ –

‘‘ཀཱལོ ཁོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨུཔྤཛྫ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ;

སདེཝཀཾ ཏཱརཡནྟོ, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཨམཏཾ པད’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༦༧) –

ཝུཏྟེ ཏཏོ སོ དེཝཏཱནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙ པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ རམྨཝཏཱིནགརེ ཨཏྟནོ ཡསཝིབྷཱུཏིཡཱ ཝིཛིཏཝཱསུདེཝསྶ ནརདེཝསྶ སུདེཝསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ སུམེདྷཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམིཡཱ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེན པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ མཧཏཱ པརིཝཱརེན པརིཧརིཡམཱནོ མཧཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི མཎིཀཱུཊགཏོ ཝིཡ ཀེནཙི ཨསུཙིནཱ ཨམཀྑིཏོ དས མཱསེ ཝསིཏྭཱ སལིལདྷརཝིཝརགཏོ སརདཀཱལཙནྡོ ཝིཡ ཏསྶཱ ཨུདརཏོ ནིཀྑམི.

དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི

ཏསྶ པན དཱིཔངྐརཀུམཱརསྶ པཊིསནྡྷིཀྑཎེཔི ཝིཛཱཏཀྑཎེཔི དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི པཱཏུརཧེསུཾ. སབྦསབྦཉྙུབོདྷིསཏྟེསུ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམནྟེསུ ནིཀྑམནྟེསུ སམྦུཛ྄ཛྷནྟེསུ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟནྟེསཱུཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ དྭཏྟིཾས པཱཊིཧཱརིཡཱནི པཝཏྟནྟེཝ. ཏསྨཱ མཡཱ པཱཀཊཏྟཱ དཱིཔངྐརཀུམཱརསྶ ཛཱཏིཡཾ དསྶིཏཱནི –

‘‘དཱིཔངྐརེ ཙཱརུཀརེ ཀུམཱརེ, སིཝཾཀརེ སནྟིཀརེཝ ཛཱཏེ;

པཀམྤི སངྐམྤི ཏདཱ སམནྟཱ, སཧསྶསངྑྱཱ དསལོཀདྷཱཏུ.

‘‘ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ, དསསཧསྶེཝ དེཝཏཱ;

ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལ༹སྨིཾ, ཏདཱ སནྣིཔཏིཾསུ ཏཱ.

‘‘བོདྷིསཏྟཾ མཧཱསཏྟཾ, ཛཱཏམཏྟནྟུ དེཝཏཱ;

པཋམཾ པཊིགྒཎྷིཾསུ, པཙྪཱ ཏཾ མནུཛཱ པན.

‘‘ཨཝཱདིཏཱ ཀེནཙི ཙམྨནདྡྷཱ, སུཔོཀྑརཱ དུནྡུབྷིཡོ ཙ ཝཱིཎཱ;

ཨགྷཊྚིཏཱནཱབྷརཎཱནི ཏསྨིཾ, ཁཎེ སམནྟཱ མདྷུརཾ རཝིཾསུ.

‘‘ཚིཛྫིཾསུ སབྦཏྠ ཙ བནྡྷནཱནི, སཡཾ ཝིགཙྪིཾསུ ཙ སབྦརོགཱ;

རཱུཔཱནི པསྶིཾསུ ཙ ཛཱཏིཨནྡྷཱ, སདྡཾ སམནྟཱ བདྷིརཱ སུཎིཾསུ.

‘‘ཨནུསྶཏིཾ ཛཱཏིཛལཱ༹ མནུསྶཱ, ལབྷིཾསུ ཡཱནཾ པདསཱཝ པངྒུལཱ;

ཝིདེསཡཱཏཱ སཡམེཝ ནཱཝཱ, སཔཊྚནཾ སཱིགྷམུཔཱགམིཾསུ.

‘‘ཨཱཀཱསཊྛཾ བྷཱུམིགཏཉྩ སབྦཾ, སཡཾ སམནྟཱ རཏནཾ ཝིརོཙི;

ནིབྦཱཡི གྷོརེ ནིརཡེ ཧུཏཱསོ, ནདཱིསུ ཏོཡམྤི ཙ ནཔྤཝཏྟི.

‘‘ལོཀནྟརེ དུཀྑནིརནྟརེཔི, པབྷཱ ཨུལཱ༹རཱ ཝིཔུལཱ ཨཧོསི;

ཏཐཱ ཏདཱ སནྟཏརངྒམཱལོ, མཧཱསམུདྡོ མདྷུརོདཀོཡཾ.

‘‘ན ཝཱཡི ཝཱཏོ ཕརུསོ ཁརོ ཝཱ, སམྥུལླཔུཔྥཱ ཏརཝོ ཨཧེསུཾ;

ཝིརོཙི ཙནྡོ ཨདྷིཀཾ སཏཱརོ, ན ཙཱཔི ཨུཎྷོ སཱུརིཡོ ཨཧོསི.

‘‘ཁགཱ ནབྷམྷཱཔི ཙ རུཀྑཏོ ཙ, ཧཊྛཱཝ ཧེཊྛཱ པཐཝིཾ བྷཛིཾསུ;

མཧཱཙཏུདྡཱིཔགཏོ ཙ མེགྷོ, པཝསྶི ཏོཡཾ མདྷུརཾ སམནྟཱ.

‘‘ཋཏྭཱཝ དིབྦེ བྷཝནེ སཀསྨིཾ, པསནྣཙིཏྟཱ པན དེཝཏཱཡོ;

ནཙྩིཾསུ གཱཡིཾསུ ཙ ཝཱདཡིཾསུ, སེལི༹ཾསུ ཏཱ ཀེལི༹མཀཾསུ ཙེཝ.

‘‘སཡཾ ཀིར དྭཱརམཧཱཀཝཱཊཱ, ཁཎེཝ ཏསྨིཾ ཝིཝཊཱ ཨཧེསུཾ;

མཧཱཛནེ ནེཝ ཁུདཱ པིཔཱསཱ, པཱིལེ༹སི ལོཀཾ ཀིར ཀཉྩི ཀཉྩི.

‘‘ཡེ ནིཙྩཝེརཱ པན པཱཎིསངྒྷཱ, ཏེ མེཏྟཙིཏྟཾ པརམཾ ལབྷིཾསུ;

ཀཱཀཱ ཨུལཱུཀེཧི ཙརིཾསུ སདྡྷིཾ, ཀོཎཱ ཝརཱཧེཧི ཨཀཾསུ ཀེལི༹ཾ.

‘‘གྷོརཱཔི སཔྤཱནམུཁཱཔི སཔྤཱ, ཀཱིལི༹ཾསུ ཀཱམཾ ནཀུལེཧི སདྡྷིཾ;

གཎྷིཾསུ མཛྫཱརསིརེསུ ཡཱུཀཱ, ཝིསྶཏྠཙིཏྟཱ གྷརམཱུསིཀཱཔི.

‘‘བུདྡྷནྟརེནཱཔི ཨལདྡྷཏོཡེ, པིསཱཙལོཀེ ཝིགཏཱ པིཔཱསཱ;

ཁུཛྫཱ ཨཧེསུཾ སམཙཱརུཀཱཡཱ, མཱུགཱ ཙ ཝཱཙཾ མདྷུརཾ ལཔིཾསུ.

‘‘པསནྣཙིཏྟཱ པན པཱཎིསངྒྷཱ, ཏདཉྙམཉྙཾ པིཡམཱལཔིཾསུ;

ཨསྶཱ ཙ ཧེསིཾསུ པཧཊྛཙིཏྟཱ, གཛྫིཾསུ མཏྟཱ ཝརཝཱརཎཱཔི.

‘‘སུརབྷིཙནྡནཙུཎྞསམཱཀུལཱ, ཀུསུམཀུངྐུམདྷཱུཔསུགནྡྷིནཱི;

ཝིཝིདྷཙཱརུམཧདྡྷཛམཱལིནཱི, དསསཧསྶི ཨཧོསི སམནྟཏོ’’ཏི.

ཏཏྲ ཧིསྶ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, དེཝཏཱནཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཱཏོ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཀཱལེ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ སནྣིཔཏིཏྭཱ དྷམྨཔཊིགྒཧཎསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, པཋམཾ དེཝཏཱནཾ པཊིགྒཧཎཾ ཙཏུནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ པཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, པཙྪཱ མནུསྶཱནཾ པཊིགྒཧཎཾ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ པཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཙམྨནདྡྷདུནྡུབྷཱིནཾ སཡམེཝ ཝཛྫནཾ མཧནྟིཡཱ དྷམྨབྷེརིཡཱ ཨནུསཱཝནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཝཱིཎཱབྷརཎཱནཾ སཡམེཝ ཝཛྫནཾ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, བནྡྷནཱནཾ སཡམེཝ ཚེདོ ཨསྨིམཱནསམུཙྪེདསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, མཧཱཛནསྶ སབྦརོགཝིགམོ ཙཏུསཙྩཕལཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཛཙྩནྡྷཱནཾ རཱུཔདསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, བདྷིརཱནཾ སདྡསྶཝནཾ དིབྦསོཏདྷཱཏུཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ.

ཛཱཏིཛལཱ༹ནཾ ཨནུསྶཏུཔྤཱདོ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, པངྒུལཱནཾ པདསཱ གམནཾ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཝིདེསགཏཱནཾ ནཱཝཱནཾ སཔཊྚནཱགམནཾ ཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱདྷིགམསྶ, རཏནཱནཾ སཡམེཝ ཝིརོཙནཾ དྷམྨོབྷཱསཔཊིལཱབྷསྶ, ནིརཡེ ཨགྒིནིབྦཱཡནཾ ཨེཀཱདསགྒིནིབྦཱཡནསྶ, ནདཱིསུ ཏོཡསྶ ནཔྤཝཏྟནཾ ཙཏུཝེསཱརཛྫཔཊིལཱབྷསྶ, ལོཀནྟརེ ཨཱལོཀོ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ ཉཱཎལོཀདསྶནསྶ, མཧཱསམུདྡསྶ མདྷུརོདཀཏཱ ནིབྦཱནརསེན ཨེཀརསབྷཱཝསྶ, ཝཱཏསྶ ཨཝཱཡནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏབྷེདནསྶ, ཏརཱུནཾ པུཔྥིཏབྷཱཝོ ཝིམུཏྟིཔུཔྥེཧི པུཔྥིཏབྷཱཝསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ.

ཙནྡསྶ ཨཏིཝིརོཙནཾ བཧུཛནཀནྟཏཱཡ པུབྦནིམིཏྟཾ, སཱུརིཡསྶ ནཱཏིཨུཎྷཝིམལབྷཱཝོ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁུཔྤཏྟིཡཱ, ཁགཱནཾ ནགཱདཱིཧི པཐཝིགམནཾ ཨོཝཱདཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནསྶ པཱཎེཧི སརཎགམནསྶ, མཧཏོ ཙཏུདྡཱིཔགཏམེགྷསྶ པཝསྶནཾ མཧཏོ དྷམྨཝསྶསྶ, དེཝཏཱནཾ སཀསཀབྷཝནེསྭེཝ ཋཏྭཱ ནཙྩཱདཱིཧི ཀཱིལ༹ནཾ བུདྡྷབྷཱཝཾ པཏྭཱ ཨུདཱནུདཱནསྶ, དྭཱརཀཝཱཊཱནཾ སཡམེཝ ཝིཝརཎཾ ཨཊྛངྒིཀམགྒདྭཱརཝིཝརཎསྶ, ཁུདཱཔཱིལ༹ནསྶ ཨབྷཱཝོ ཝིམུཏྟིསུཁེན སུཁིཏབྷཱཝསྶ, ཝེརཱིནཾ མེཏྟཙིཏྟཔཊིལཱབྷོ ཙཏུབྲཧྨཝིཧཱརཔཊིལཱབྷསྶ, དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ ཨེཀདྷཛམཱལིཏཱ ཨརིཡདྷཛམཱལིཏཱཡ པུབྦནིམིཏྟཾ, སེསཝིསེསཱ པན སེསབུདྡྷགུཎཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཐ དཱིཔངྐརཀུམཱརོ མཧཏིཡཱ སམྤཏྟིཡཱ པརིཙཱརིཡམཱནོ ཨནུཀྐམེན བྷདྡཾ ཡོབྦནཾ པཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ དེཝལོཀསིརིཾ ཝིཡ རཛྫསིརིམནུབྷཝནྟོ ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹ཡ གམནསམཡེ ཨནུཀྐམེན ཛིཎྞབྱཱདྷིམཏསངྑཱཏེ ཏཡོ དེཝདཱུཏེ དིསྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ནིཝཏྟིཏྭཱ སུདསྶནནགརསདིསཝིབྷཝསོབྷཾ རམྨཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ པཱཝིསི. ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པུན ཙཏུཏྠཝཱརེ ཧཏྠཱཙརིཡཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ, ཏཱཏ, ཨུཡྻཱནདསྶནཏྠཱཡ ནིཀྑམིསྶཱམི ཧཏྠིཡཱནཱནི ཀཔྤཱཔེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི པཊིསུཎིཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཧཏྠིསཧསྶཱནི ཀཔྤཱཔེསི. ཨཐ ཝིསྶཀམྨོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ བོདྷིསཏྟཾ ནཱནཱཝིརཱགཝསནནིཝཱསནཾ ཨཱམུཀྐམུཏྟཱཧཱརཀེཡཱུརཾ རུཙིརནཝཀནཀཀཊཀམཀུཊཀུཎྜལདྷརཾ པརམསུརབྷིཀུསུམམཱལསམལངྐཏསིརོརུཧཾ སམལངྐརི ཀིར. ཨཐ དཱིཔངྐརཀུམཱརོ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཧཏྠིསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ མཧཏཱ བལཀཱཡེན པརིཝུཏོ རཏིཛནནཾ ཨུཡྻཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཏཾ ཨུཡྻཱནམནུསཉྩརིཏྭཱ པརམརུཙིརདསྶནེ སཀཧདཡསཱིཏལེ སིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏངྑཎཉྙེཝ སུདྡྷཱཝཱསཁཱིཎཱསཝོ མཧཱབྲཧྨཱ ཨཊྛ སམཎཔརིཀྑཱརེ ཨཱདཱཡ མཧཱཔུརིསསྶ ཙཀྑུཔཐེ པཱཏུརཧོསི.

མཧཱཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ – ‘‘ཀིམིད’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘སམཎཔརིཀྑཱརོ’’ཏི སུཏྭཱ ཨལངྐཱརབྷཎྜཾ ཨོམུཉྩིཏྭཱ པསཱདྷནབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཧཏྠེ དཏྭཱ མངྒལཁགྒམཱདཱཡ སདྡྷིཾ མཀུཊེན ཀེསེ ཚིནྡིཏྭཱ ཨནྟལིཀྑེ ཨཱཀཱསེ ཨུཀྑིཔི. ཨཐ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ སུཝཎྞཙངྐོཊཀེན ཏཾ ཀེསམཀུཊཾ ཨཱདཱཡ སིནེརུམུདྡྷནི ཏིཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨིནྡནཱིལམཎིམཡཾ མཀུཊཙེཏིཡཾ ནཱམ ཨཀཱསི. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ དེཝདཏྟིཡཾ ཨརཧཏྟདྷཛཾ ཀཱསཱཝཾ པརིདཧིཏྭཱ སཱཊཀཡུགཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔི. ཏཾ བྲཧྨཱ པཊིགྒཧེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ དྭཱདསཡོཛནིཀཾ སབྦརཏནམཡཾ ཙེཏིཡམཀཱསི. དཱིཔངྐརཀུམཱརཾ པན པབྦཛནྟཾ ཨེཀཱ པུརིསཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. ཏཱཡ པན པརིསཱཡ པརིཝུཏོ བོདྷིསཏྟོ དས མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཨཙརི. ཨཐ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨཉྙཏརཾ ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི.

ཏསྨིཾ ཀིར ནགརེ ཏཾདིཝསཾ དེཝཏཱནཾ བལིཀརཎཏྠཱཡ ནིརུདཀཔཱཡཱསཾ པཙིཾསུ. ཏསྶ པན མཧཱསཏྟསྶ སཔརིསསྶ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛསྶ མནུསྶཱ ཨདཾསུ. ཏཾ ཀིར སབྦེསཾ ཀོཊིསངྑྱཱཡཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པརིཡཏྟཾ ཨཧོསི. མཧཱཔུརིསསྶ པན པཏྟེ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ. ཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛཱཡ གཎཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སུནནྡེན ནཱམཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ པིཔྥལིབོདྷིརུཀྑམཱུལཾ གནྟྭཱ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ནཝུཏིཧཏྠཾ བོདྷིཀྑནྡྷཾ པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི.

ཏཏོ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ རཏྟིཡཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ ཨནུལོམཔཊིལོམཝསེན པཙྩཡཱཀཱརཾ སམྨསིཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨུདཡབྦཡཝསེན སམཔཉྙཱས ལཀྑཎཱནི དིསྭཱ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརུཎོདཡེ ཨརིཡམགྒེན སཀལབུདྡྷགུཎེ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷསཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཾ པཊིཉྙཱཡ སུནནྡཱརཱམེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཀོཊིསཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེཏྭཱ ཙཏུདྡཱིཔིཀམཧཱམེགྷོ ཝིཡ དྷམྨཝསྶཾ ཝསྶེནྟོ མཧཱཛནསྶ བནྡྷནམོཀྑཾ ཀརོནྟོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཝིཙརི.

ཏདཱ ཀིར སུམེདྷཔཎྜིཏོ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ནེཝ པཐཝིཀམྤནམདྡས ན ཏཱནི ནིམིཏྟཱནི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣༤.

‘‘ཨེཝཾ མེ སིདྡྷིཔྤཏྟསྶ, ཝསཱིབྷཱུཏསྶ སཱསནེ;

དཱིཔངྐརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨུཔྤཛྫི ལོཀནཱཡཀོ.

༣༥.

‘‘ཨུཔྤཛྫནྟེ ཙ ཛཱཡནྟེ, བུཛ྄ཛྷནྟེ དྷམྨདེསནེ;

ཙཏུརོ ནིམིཏྟེ ནཱདྡསཾ, ཛྷཱནརཏིསམཔྤིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. མེཏི མམ. སིདྡྷིཔྤཏྟསྶཱཏི པཉྩཱབྷིཉྙཱསིདྡྷིཔྤཏྟསྶ. ཝསཱིབྷཱུཏསྶཱཏི བྷཱུཏཝསིསྶ, ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝམུཔགཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. སཱསནེཏི ཝིཝེཀམཱནསཱནཾ སཱསནེ, ཨནཱདརལཀྑཎེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཛིནོཏི ཀིལེསཱརིཛཡནེན ཛིནོ.

ཨུཔྤཛྫནྟེཏི པཊིསནྡྷིགྒཧཎེ. ཛཱཡནྟེཏི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནེ. བུཛ྄ཛྷནྟེཏི ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནྟེ. དྷམྨདེསནེཏི དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ. ཙཏུརོ ནིམིཏྟེཏི ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི. དཱིཔངྐརསྶ དསབལསྶ པཊིསནྡྷི-ཛཱཏི-བོདྷི-དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནཱདཱིནི ནིམིཏྟཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠཱཧ – ཏཱནི པན བཧཱུནི ནིམིཏྟཱནི, ཀསྨཱ ‘‘ཙཏུརོ ནིམིཏྟེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨཡུཏྟཾ ནནཱུཏི? ནཱཡུཏྟཾ, ཡདིཔི ཨེཏཱནི བཧཱུནི ནིམིཏྟཱནི, ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ པན པཝཏྟཏྟཱ ‘‘ཙཏུརོ ནིམིཏྟེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནཱདྡསནྟི ནཱདྡསིཾ. ཨིདཱནི ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ནིམིཏྟཱནཾ ཨདསྶནེ ཀཱརཎཾ ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཛྷཱནརཏིསམཔྤིཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཛྷཱནརཏཱིཏི སམཱཔཏྟིསུཁསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཛྷཱནརཏིཡཱ སམཔྤིཏཏྟཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཏཱནི ནིམིཏྟཱནི ནཱདྡསནྟི ཨཏྠོ.

ཨཐ ཏསྨིཾ ཀཱལེ དཱིཔངྐརདསབལོ ཙཏཱུཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ པརམརམྨཾ རམྨཾ ནཱམ ནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི. རམྨནགརཝཱསིནོ ‘‘དཱིཔངྐརོ ཀིར དསབལོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ རམྨནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ སཔྤིཨཱདཱིནི བྷེསཛྫཱནི གཧེཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསཱ སུདྡྷུཏྟརཱསངྒཱ པུཔྥདྷཱུཔགནྡྷཧཏྠཱ ཡེན བུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཏིམདྷུརཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ དསབལཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐམིཾསུ.

ཏེ པུནདིཝསེ ཨསདིསམཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝིམལཀོམལེཧི ནཱིལུཔྤལེཧི ཚཱདེཏྭཱ ཙཏུཛྫཱཏིགནྡྷེན པརིབྷཎྜཾ ཀཱརེཏྭཱ ལཱཛཔཉྩམཱནི སུརབྷིཀུསུམཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ མཎྜཔསྶ ཙཏཱུསུ ཀོཎེསུ སཱིཏལམདྷུརཝཱརིཔུཎྞཱ ཙཱཊིཡོ ཋཔེཏྭཱ ཀདལིཔཎྞེཧི པིདཧིཏྭཱ མཎྜཔོཔརི ཛཡསུམནཀུསུམསདིསཾ པརམརུཙིརདསྶནཾ ཙེལཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ སུཝཎྞམཎིརཛཏཏཱརཀཱཧི རཙཡིཏྭཱ ཏཏྠ གནྡྷདཱམཔུཔྥདཱམཔཏྟདཱམརཏནདཱམཱནི ཨོལམྦེཏྭཱ དྷཱུཔེཧི དུདྡིནཾ ཀཏྭཱ སཀལཉྩ ཏཾ རམྨཾ རམྨནགརཾ སམྨཊྛཾ སཕལཀདལིཡོ ཙ པུཔྥསམལངྐཏེ པུཎྞགྷཊེ ཙ ཋཔཱཔེཏྭཱ ནཱནཱཝིརཱགཱ དྷཛཔཊཱཀཱཡོ ཙ སམུསྶཱཔེཏྭཱ མཧཱཝཱིཐིཡཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ སཱཎིཔཱཀཱརེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ དཱིཔངྐརདསབལསྶ ཨཱགམནམགྒཾ ཨལངྐརོནྟཱ ཨུདཀཔརིབྷིནྣཊྛཱནེསུ པཾསུཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙིཀྑལླཀམྤི པཐཝིཾ ཨསམཾ སམཾ ཀཏྭཱ མུཏྟཱསདིསཱཧི ཝཱལུཀཱཧི ཨཱཀིརནྟི, ལཱཛཔཉྩམེཧི ཙ པུཔྥེཧི ཨཱཀིརནྟི, སཕལཀདལིཀམུཀེ ཙ པཏིཊྛཱཔེནྟི.

ཨཐ ཏསྨིཾ ཀཱལེ སུམེདྷཏཱཔསོ ཨཏྟནོ ཨསྶམཔདཏོ ཨུགྒནྟྭཱ རམྨནགརཝཱསཱིནཾ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཔརིབྷཱགེན ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཏེ ཧཊྛཔཧཊྛེ མགྒཾ སོདྷེནྟེ ཙ ཨལངྐརོནྟེ ཙ དིསྭཱ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཉྙེཝ ཨཱཀཱསཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀམནྟེ ཋཏྭཱ ཏེ མནུསྶེ པུཙྪི – ‘‘ཨམྦྷོ! ཀསྶཏྠཱཡ ཏུམྷེ ཨིམཾ མགྒཾ སོདྷེཐཱ’’ཏི? ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣༦.

‘‘པཙྩནྟདེསཝིསཡེ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

ཏསྶ ཨཱགམནཾ མགྒཾ, སོདྷེནྟི ཏུཊྛམཱནསཱ.

༣༧.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ནིཀྑམིཏྭཱ སཀསྶམཱ;

དྷུནནྟོ ཝཱཀཙཱིརཱནི, གཙྪཱམི ཨམྦརེ ཏདཱ.

༣༨.

‘‘ཝེདཛཱཏཾ ཛནཾ དིསྭཱ, ཏུཊྛཧཊྛཾ པམོདིཏཾ;

ཨོརོཧིཏྭཱན གགནཱ, མནུསྶེ པུཙྪི ཏཱཝདེ.

༣༩.

‘‘ཏུཊྛཧཊྛོ པམུདིཏོ, ཝེདཛཱཏོ མཧཱཛནོ;

ཀསྶ སོདྷཱིཡཏི མགྒོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡན’’ནྟི.

ཏཏྠ པཙྩནྟདེསཝིསཡེཏི མཛ྄ཛྷིམདེསསྶེཝ ཨེཀཔསྶེ པཙྩནྟདེསསཉྙིཏེ ཛནཔདེ. ཏསྶ ཨཱགམནཾ མགྒནྟི ཏེན ཨཱགནྟབྦཾ མགྒནྟི ཨཏྠོ. ཨཧཾ ཏེན སམཡེནཱཏི ཨཧཾ ཏསྨིཾ སམཡེ, བྷུམྨཏྠེ ཙེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. སཀསྶམཱཏི ཨཏྟནོ ཨསྶམཔདཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ. དྷུནནྟོཏི ཨོདྷུནནྟོ. ‘‘ཏེན སམཡེན’’ ཙ, ‘‘ཏདཱ’’ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཨེཀཏྠཏྟཱ པུརིམསྶ ནིཀྑམནཀིརིཡཱཡ པཙྪིམསྶ ཙ གམནཀིརིཡཱཡ སདྡྷིཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ཨིཏརཐཱ པུནརུཏྟིདོསཱ ན མུཙྩཏི. ཏདཱཏི ཏསྨིཾ སམཡེ.

ཝེདཛཱཏནྟི སཉྫཱཏསོམནསྶཾ. ཏུཊྛཧཊྛཾ པམོདིཏནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི པདཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནི ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཏྠདཱིཔནཱནི. ཨཐ ཝཱ སུཁེན ཏུཊྛཾ, པཱིཏིཡཱ ཧཊྛཾ, པཱམོཛྫེན པམུདིཏཾ. ཨོརོཧིཏྭཱནཱཏི ཨོཏརིཏྭཱ. མནུསྶེ པུཙྪཱིཏི མཱནུསེ པུཙྪི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཏཱཝདེཏི ཏདཱ, ཏངྑཎེཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི པུཙྪིཏམཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཏུཊྛཧཊྛོ པམུདིཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཡཾ མཧཱཛནོ ཏུཊྛཧཊྛོ པམོདིཏཧདཡོ ཧུཏྭཱ མགྒཾ སོདྷེཏི, ཀིཾ ཀཱརཎཱ སོདྷེཏི, ཀསྶཏྠཱཡ ཝཱ སོདྷེཏཱིཏི? ཨེཝཾ ‘‘སོདྷེཏི’’ སདྡཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ, ཨིཏརཐཱ ན ཡུཛྫཏི. སོདྷཱིཡཏཱིཏི སུདྡྷབྷཱཝོ ཀརཱིཡཏི. མགྒོ ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནནྟི མགྒསྶེཝེཏཱནི ཝེཝཙནཱནི.

ཨེཝཾ ཏེན སུམེདྷཏཱཔསེན པུཊྛཱ ཏེ མནུསྶཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ སུམེདྷ, ཀིཾ ན ཛཱནཱཐ དཱིཔངྐརོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཀྐམེན ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི, མཡཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟཡིཏྭཱ ཏསྶེཝ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱགམནམགྒཾ སོདྷེམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ སུཏྭཱ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷོཏི ཁོ པནེས གྷོསོཔི དུལླབྷོ, པགེཝ བུདྡྷུཔྤཱདོ, ཏེན ཧི མཡཱཔི ཨིམེཧི མནུསྶེཧི སདྡྷིཾ དསབལསྶ ཨཱགམནམགྒཾ སོདྷེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཏེ མནུསྶེ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, བྷོ, ཏུམྷེ ཨིམཾ མགྒཾ བུདྡྷསྶ སོདྷེཐ, མཡ྄ཧམྤི ཨེཀཾ ཨོཀཱསཾ དེཐ, ཨཧམྤི ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ བུདྡྷསྶ མགྒཾ སོདྷེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ – ‘‘ཨཡཾ སུམེདྷཔཎྜིཏོ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཛཱནམཱནཱ དུབྦིསོདྷནཾ ཨུདཀསམྦྷིནྣཾ ཨཏིཝིཡ ཝིསམཾ ཨེཀཾ ཨོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ – ‘‘ཨིམཾ ཨོཀཱསཾ ཏུམྷེ སོདྷེཐ ཨལངྐརོཐ ཙཱ’’ཏི ཨདཾསུ. ཏཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ པན ཨིམཾ ཨོཀཱསཾ ཨིདྡྷིཡཱ པརམདསྶནཱིཡཾ ཀཱཏུཾ པཧོམི, ཨེཝཾ ཀཏེ པན མཾ ན པརིཏོསེསྶཏི. ཨཛྫ པན མཡཱ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཾསུཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཾ པདེསཾ པཱུརེཏི.

ཏསྶ པན ཏསྨིཾ པདེསེ ཨསོདྷིཏེ ཝིཔྤཀཏེཡེཝ རམྨནགརཝཱསིནོ མནུསྶཱ བྷགཝཏོ ཀཱལམཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, བྷནྟེ, བྷཏྟ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཏེཧི ཀཱལེ ཨཱརོཙིཏེ དསབལོ ཛཡསུམནཀུསུམསདིསཝཎྞཾ དུཔཊྚཙཱིཝརཾ ཏིམཎྜལཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ཏསྶུཔརི སུཝཎྞཔཱམངྒེན ཛཡསུམནཀུསུམཀལཱཔཾ པརིཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཝིཛྫུལཏཱསསྶིརིཀཾ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཀནཀགིརིསིཁརམཏྠཀེ ལཱཁཱརསཾ པརིསིཉྩནྟོ ཝིཡ སུཝཎྞཙེཏིཡཾ པཝཱལ༹ཛཱལེན པརིཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཙ སུཝཎྞགྒྷིཀཾ རཏྟཀམྦལེན པཊིམུཉྩནྟོ ཝིཡ ཙ སརདསམཡརཛནིཀརཾ རཏྟཝལཱཧཀེན པཊིཙྪཱདེནྟོ ཝིཡ ཙ ལཱཁཱརསེན ཏིནྟཀིཾསུཀཀུསུམསདིསཝཎྞཾ རཏྟཝརཔཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ གནྡྷཀུཊིདྭཱརཏོ ཀཉྩནགུཧཏོ སཱིཧོ ཝིཡ ནིཀྑམིཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔམུཁེ ཨཊྛཱསི. ཨཐ སབྦེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརཡིཾསུ. ཏེ པན པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཧེསུཾ –

‘‘ཨཔྤིཙྪཱ པན སནྟུཊྛཱ, ཝཏྟཱརོ ཝཙནཀྑམཱ;

པཝིཝིཏྟཱ ཨསཾསཊྛཱ, ཝིནཱིཏཱ པཱཔགརཧིནོ.

‘‘སབྦེཔི སཱིལསམྤནྣཱ, སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདཱ;

པཉྙཱཝིམུཏྟིསམྤནྣཱ, ཏིཔཉྩཙརཎཱཡུཏཱ.

‘‘ཁཱིཎཱསཝཱ ཝསིཔྤཏྟཱ, ཨིདྡྷིམནྟོ ཡསསྶིནོ;

སནྟིནྡྲིཡཱ དམཔྤཏྟཱ, སུདྡྷཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝཱ’’ཏི.

ཨིཏི བྷགཝཱ སཡཾ ཝཱིཏརཱགོ ཝཱིཏརཱགེཧི ཝཱིཏདོསོ ཝཱིཏདོསེཧི ཝཱིཏམོཧོ ཝཱིཏམོཧེཧི པརིཝུཏོ ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ. ཨཐ སཏྠཱ མཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ ཙཏཱུཧི སཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ མརུགཎཔརིཝུཏོ དསསཏནཡནོ ཝིཡ བྲཧྨགཎཔརིཝུཏོ ཧཱརིཏམཧཱབྲཧྨཱ ཝིཡ ཙ ཨཔརིམིཏསམཡསམུཔཙིཏཀུསལབལཛནིཏཱཡ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏོ སརདསམཡརཛནིཀརོ ཝིཡ ཙ གགནཏལཾ ཏཾ མགྒཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ པཊིཔཛྫི.

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཱཡ པབྷཱཡ དྷཱིརོ, སུཝཎྞཝཎྞེ ཀིར མགྒརུཀྑེ;

སུཝཎྞཝཎྞེ ཀུསུམེ ཀརོནྟོ, སུཝཎྞཝཎྞོ པཊིཔཛྫི མགྒཾ’’.

སུམེདྷཏཱཔསོཔི ཏེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན མགྒེན ཨཱགཙྪནྟསྶ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ ཨསཱིཏིཡཱ ཨནུབྱཉྫནེཧི ཨནུརཉྫིཏཾ བྱཱམཔྤབྷཱཡ པརིཀྑེཔཾ སསྶིརིཀཾ ཨིནྡནཱིལམཎིསདིསཾ ཨཱཀཱསེ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ ཚབྦཎྞབུདྡྷརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟཾ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཨཛྫ མཡཱ དསབལསྶ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི, ‘‘མཱ བྷགཝཱ ཀལལེ ཨཀྐམི, མཎིམཡཕལཀསེཏུཾ ཨཀྐམནྟོ ཝིཡ སདྡྷིཾ ཙཏཱུཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི མམ པིཊྛིཾ ཨཀྐམནྟོ གཙྪཏུ, ཏཾ མེ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི ཀེསེ མོཙེཏྭཱ ཨཛིནཛཊཱཝཱཀཙཱིརཱནི ཀཱལ༹ཝཎྞེ ཀལལེ པཏྠརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༠.

‘‘ཏེ མེ པུཊྛཱ ཝིཡཱཀཾསུ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

དཱིཔངྐརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨུཔྤཛྫི ལོཀནཱཡཀོ;

ཏསྶ སོདྷཱིཡཏི མགྒོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ.

༤༡.

‘‘བུདྡྷོཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱན, པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི ཏཱཝདེ;

བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཀཐཡནྟོ, སོམནསྶཾ པཝེདཡིཾ.

༤༢.

‘‘ཏཏྠ ཋཏྭཱ ཝིཙིནྟེསིཾ, ཏུཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

ཨིདྷ བཱིཛཱནི རོཔིསྶཾ, ཁཎོ ཝེ མཱ ཨུཔཙྩགཱ.

༤༣.

‘‘ཡདི བུདྡྷསྶ སོདྷེཐ, ཨེཀོཀཱསཾ དདཱཐ མེ;

ཨཧམྤི སོདྷཡིསྶཱམི, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ.

༤༤.

‘‘ཨདཾསུ ཏེ མམོཀཱསཾ, སོདྷེཏུཾ ཨཉྫསཾ ཏདཱ;

བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཙིནྟེནྟོ, མགྒཾ སོདྷེམཧཾ ཏདཱ.

༤༥.

‘‘ཨནིཊྛིཏེ མམོཀཱསེ, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི;

ཙཏཱུཧི སཏསཧསྶེཧི, ཚལ༹བྷིཉྙེཧི ཏཱདིཧི;

ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧི, པཊིཔཛྫི ཨཉྫསཾ ཛིནོ.

༤༦.

‘‘པཙྩུགྒམནཱ ཝཏྟནྟི, ཝཛྫནྟི བྷེརིཡོ བཧཱུ;

ཨཱམོདིཏཱ ནརམརཱུ, སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟཡུཾ.

༤༧.

‘‘དེཝཱ མནུསྶེ པསྶནྟི, མནུསྶཱཔི ཙ དེཝཏཱ;

ཨུབྷོཔི ཏེ པཉྫལིཀཱ, ཨནུཡནྟི ཏཐཱགཏཾ.

༤༨.

‘‘དེཝཱ དིབྦེཧི ཏུརིཡེཧི, མནུསྶཱ མཱནུསེཧི ཙ;

ཨུབྷོཔི ཏེ ཝཛྫཡནྟཱ, ཨནུཡནྟི ཏཐཱགཏཾ.

༤༩.

‘‘དིབྦཾ མནྡཱརཝཾ པུཔྥཾ, པདུམཾ པཱརིཚཏྟཀཾ;

དིསོདིསཾ ཨོཀིརནྟི, ཨཱཀཱསནབྷགཏཱ མརཱུ.

༥༠.

‘‘དིབྦཾ ཙནྡནཙུཎྞཉྩ, ཝརགནྡྷཉྩ ཀེཝལཾ;

དིསོདིསཾ ཨོཀིརནྟི, ཨཱཀཱསནབྷགཏཱ མརཱུ.

༥༡.

‘‘ཙམྤཀཾ སརལཾ ནཱིཔཾ, ནཱགཔུནྣཱགཀེཏལཾ;

དིསོདིསཾ ཨུཀྑིཔནྟི, བྷཱུམིཏལགཏཱ ནརཱ.

༥༢.

‘‘ཀེསེ མུཉྩིཏྭཱཧཾ ཏཏྠ, ཝཱཀཙཱིརཉྩ ཙམྨཀཾ;

ཀལལེ པཏྠརིཏྭཱན, ཨཝཀུཛྫོ ནིཔཛྫཧཾ.

༥༣.

‘‘ཨཀྐམིཏྭཱན མཾ བུདྡྷོ, སཧ སིསྶེཧི གཙྪཏུ;

མཱ ནཾ ཀལལེ ཨཀྐམིཏྠ, ཧིཏཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིཡཱཀཾསཱུཏི བྱཱཀརིཾསུ. ‘‘དཱིཔངྐརོ ནཱམ ཛིནོ, ཏསྶ སོདྷཱིཡཏི པཐོ’’ཏིཔི པཱཋོ. སོམནསྶཾ པཝེདཡིནྟི སོམནསྶམནུབྷཝིནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཋཏྭཱཏི ཡསྨིཾ པདེསེ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརི, ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ. སཾཝིགྒམཱནསོཏི པཱིཏིཝིམྷིཏམཱནསོ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ དཱིཔངྐརེ པུཉྙཀྑེཏྟེ. བཱིཛཱནཱིཏི ཀུསལབཱིཛཱནི. རོཔིསྶནྟི རོཔིསྶཱམི. ཁཎོཏི ཨཊྛཀྑཎཝིརཧིཏོ ནཝམོ ཁཎསནྣིཔཱཏོ. ཨཏིདུལླབྷོ སོ མཡཱ པཊིལདྡྷོ. ཝེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. མཱ ཨུཔཙྩགཱཏི སོ མཱ ཨཙྩགམཱ, མཱ ཨཏིཀྐམཱིཏི ཨཏྠོ. དདཱཐཱཏི དེཐ. ཏེཏི ཡེ མེ པུཊྛཱ མནུསྶཱ, ཏེཏི ཨཏྠོ. སོདྷེམཧཾ ཏདཱཏི སོདྷེམི ཨཧཾ ཏདཱ. ཨནིཊྛིཏེཏི ཨཔརིཡོསིཏེ ཝིཔྤཀཏེ. ཁཱིཎཱསཝེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ – ཀཱམཱསཝོ, བྷཝཱསཝོ, དིཊྛཱསཝོ, ཨཝིཛྫཱསཝོཏི (ཙཱུལ༹ནི. ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༦༩) ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ ཡེསཾ ཁཱིཎཱ པཧཱིནཱ སམུཙྪིནྣཱ པཊིཔྤསྶདྡྷཱ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀཱ ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཱ, ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ, ཏེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི. ཁཱིཎཱསཝཏྟཱཡེཝ ཝིམལེཧི.

དེཝཱ མནུསྶེ པསྶནྟཱིཏི ཨེཏྠ དེཝཱནཾ མནུསྶདསྶནེ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི, པཀཏིདསྶནཝསེན པན ཡཐཱ མནུསྶཱ ཨིདྷ ཋཏྭཱ པསྶནྟི, ཨེཝཾ དེཝཱཔི མནུསྶེ པསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དེཝཏཱཏི དེཝེ. ཨུབྷོཔཱིཏི ཨུབྷོ དེཝམནུསྶཱ. པཉྫལིཀཱཏི ཀཏཔཉྫལིཀཱ, ཨུབྷོཔི ཧཏྠེ སིརསི པཏིཊྛཱཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནུཡནྟི ཏཐཱགཏནྟི ཏཐཱགཏསྶ པཙྪཏོ ཡནྟི, ཨནུཡོགེ སཏི སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཧོཏཱིཏི ལཀྑཎཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནུཡནྟི ཏཐཱགཏ’’ནྟི. ཝཛྫཡནྟཱཏི ཝཱདེནྟཱ.

མནྡཱརཝནྟི མནྡཱརཝཔུཔྥཾ. དིསོདིསནྟི དིསཏོ དིསཏོ. ཨོཀིརནྟཱིཏི ཨཝཀིརནྟི. ཨཱཀཱསནབྷགཏཱཏི ཨཱཀཱསསངྑཱཏེ ནབྷསི གཏཱ. ཨཐ ཝཱ ཨཱཀཱསཾ གཏཱ སགྒགཏཱཝ. ‘‘ནབྷོ’’ཏི ཧི སགྒོ ཝུཙྩཏི. མརཱུཏི ཨམརཱ. སརལནྟི སརལཏརུཀུསུམཾ. ནཱིཔནྟི ཀདམྦཔུཔྥཾ. ནཱགཔུནྣཱགཀེཏཀནྟི ནཱགཔུནྣཱགཀེཏཀཔུཔྥཱནི ཙ. བྷཱུམིཏལགཏཱཏི བྷཱུམིགཏཱ.

ཀེསེ མུཉྩིཏྭཱཧནྟི ཨཧཾ ཀེསེ བདྡྷཱ ཀལཱཔཀུཊིལཛཊཱ མུཉྩིཏྭཱ, ཝིཔྤཀིརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠཱཏི མཡ྄ཧཾ དིནྣེ ཨོཀཱསེ. ཙམྨཀནྟི ཙམྨཀྑཎྜཾ. ཀལལེཏི ཙིཀྑལླཀདྡམེ. ཨཝཀུཛྫོཏི ཨདྷོམུཁོ ཧུཏྭཱ. ནིཔཛྫཧནྟི ནིཔཛྫིཾ ཨཧཾ. མཱ ནནྟི ཨེཏྠ མཱཏི པཊིསེདྷཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནྟི པདཔཱུརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ, བུདྡྷོ ཀལལེ མཱ ཨཀྐམིཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཧིཏཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཏཾ ཀལལེ ཨནཀྐམནཾ དཱིགྷརཏྟཾ མམ ཧིཏཏྠཱཡ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ‘‘སུཁཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཏཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔནྣོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཨིཙྪེཡྻཾ སབྦཀིལེསེ ཛྷཱཔེཏྭཱ སངྒྷནཝཀོ ཧུཏྭཱ རམྨནགརཾ པཝིསེཡྻཾ, ཨཉྙཱཏཀཝེསེན པན མེ ཀིལེསེ ཛྷཱཔེཏྭཱ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ ཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཡཾནཱུནཱཧཾ དཱིཔངྐརདསབལོ ཝིཡ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ དྷམྨནཱཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མཧཱཛནཾ སཾསཱརསཱགརཱ ཨུཏྟཱརེཏྭཱ པཙྪཱ པརིནིབྦཱཡེཡྻཾ, ཨིདཾ མེ པཏིརཱུཔ’’ནྟི. ཏཏོ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༥༤.

‘‘པཐཝིཡཾ ནིཔནྣསྶ, ཨེཝཾ མེ ཨཱསི ཙེཏསོ;

ཨིཙྪམཱནོ ཨཧཾ ཨཛྫ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡེ མམ.

༥༥.

‘‘ཀིཾ མེ ཨཉྙཱཏཝེསེན, དྷམྨཾ སཙྪིཀཏེནིདྷ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, བུདྡྷོ ཧེསྶཾ སདེཝཀེ.

༥༦.

‘‘ཀིཾ མེ ཨེཀེན ཏིཎྞེན, པུརིསེན ཐཱམདསྶིནཱ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, སནྟཱརེསྶཾ སདེཝཀཾ.

༥༧.

‘‘ཨིམིནཱ མེ ཨདྷིཀཱརེན, ཀཏེན པུརིསུཏྟམེ;

སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ, ཏཱརེམི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༥༨.

‘‘སཾསཱརསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ, ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཏཡོ བྷཝེ;

དྷམྨནཱཝཾ སམཱརུཡ྄ཧ, སནྟཱརེསྶཾ སདེཝཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ པཐཝིཡཾ ནིཔནྣསྶཱཏི པུཐཝིཡཱ ནིཔནྣསྶ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཙེཏསོཏི ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཝཾ མེ ཨཱསི ཙེཏནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨིཙྪམཱནོཏི ཨཱཀངྑམཱནོ. ཀིལེསེཏི ཀིལིསྶནྟི ཨུཔཏཱཔེནྟཱིཏི ཀིལེསཱ, རཱགཱདཡོ དས. ཛྷཱཔཡེཏི ཛྷཱཔེཡྻཾ, མམ ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡེ ཨཧནྟི ཨཏྠོ.

ཀིནྟི པཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཨཉྙཱཏཝེསེནཱཏི ཨཔཱཀཊཝེསེན, ཨཝིཉྙཱཏེན པཊིཙྪནྣེན. ཨིདྷ པན བྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཨཱསཝཀྑཡཾ ཀཏྭཱ ཀིཾ, བུདྡྷཀརེ དྷམྨེ པཱུརེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཛཱཏིབོདྷིདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེསུ མཧཱཔཐཝིཀམྤནཾ ཀཏྭཱ བུདྡྷོ བོདྷེཏཱ, ཏིཎྞོ ཏཱརེཏཱ, མུཏྟོ མོཙེཏཱ བྷཝེཡྻནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སདེཝཀེཏི སདེཝཀེ ལོཀེ.

ཐཱམདསྶིནཱཏི ཨཏྟནོ ཐཱམབལཾ པསྶམཱནེན. སནྟཱརེསྶནྟི སནྟཱརེསྶཱམི. སདེཝཀནྟི སདེཝཀཾ སཏྟནིཀཱཡཾ, སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཝཱ. ཨདྷིཀཱརེནཱཏི ཨདྷིཝིསིཊྛེན ཀཱརེན, བུདྡྷསྶ མམ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཀལལཔིཊྛེ སཡནེནཱདྷིཀཱརེནཱཏི ཨཏྠོ.

སཾསཱརསོཏནྟི ཀམྨཀིལེསཝསེན ཡོནིགཏིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིནཝསཏྟཱཝཱསེསུ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཾསརཎཾ སཾསཱརོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱནཉྩ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༡༩; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༩༥ ཨཔསཱདནཱཝཎྞནཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༦༠; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༡༩༩; དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༢༦ སངྑཱཔདནིདྡེས; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༥༢༣; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༣༩; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༡༤, ༥༨; ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༡.༦༧, ༩༩; ཙཱུལ༹ནི. ཨཊྛ. ༦; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༡༧);

སཾསཱརོ ཙ སོ སོཏཾ ཙེཏི སཾསཱརསོཏཾ, ཏཾ སཾསཱརསོཏཾ. ཨཐ ཝཱ སཾསཱརསྶ སོཏཾ སཾསཱརསོཏཾ, སཾསཱརཀཱརཎཾ ཏཎྷཱསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཡོ བྷཝེཏི ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔབྷཝེ. ཏིབྷཝནིབྦཏྟཀཀམྨཀིལེསཱ ཏཡོ བྷཝཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. དྷམྨནཱཝནྟི ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ. སོ ཧི ཙཏུརོགྷུཏྟརཎཊྛེན ‘‘དྷམྨནཱཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཱརུཡ྄ཧཱཏི ཨཱརུཡ྄ཧ. སནྟཱརེསྶནྟི སནྟཱརེསྶཱམི. ཡསྨཱ པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟསྶ –

༥༩.

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏི’’.

ཏཏྠ མནུསྶཏྟནྟི མནུསྶཏྟབྷཱཝེཡེཝ ཋཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟསྶ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ནཱགཛཱཏིཨཱདཱིསུ ཋིཏཱནཾ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཨཧེཏུཀབྷཱཝཏོ.

ལིངྒསམྤཏྟཱིཏི མནུསྶཏྟབྷཱཝེ ཝཏྟམཱནསྶཱཔི པུརིསལིངྒེ ཋིཏསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པཎྜཀནཔུཾསཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱནཾ ཝཱ སམིཛ྄ཛྷཏི. ཀསྨཱཏི ཙེ? ལཀྑཎཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ ཨིཏྠཱི ཨརཧཾ ཨསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༣༠; ཨ. ནི. ༡.༢༧༩; ཝིབྷ. ༨༠༩) ཝིཏྠཱརོ. ཏསྨཱ ཨིཏྠིལིངྒེ ཋིཏསྶ མནུསྶཛཱཏིཀསྶཱཔི པཏྠནཱ ན སམིཛ྄ཛྷཏི.

ཧེཏཱུཏི པུརིསསྶཱཔི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཧེཏུསམྤནྣསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ.

སཏྠཱརདསྶནནྟི སཙེ ཛཱིཝམཱནཀབུདྡྷསྶེཝ སནྟིཀེ པཏྠེཏི པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི. པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཙེཏིཡསྶ སནྟིཀེ ཝཱ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཝཱ པཊིམཱཡ ཝཱ པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཝཱ སནྟིཀེ པཏྠནཱ ན སམིཛ྄ཛྷཏི. ཀསྨཱ? བྷབྦཱབྷབྦཀེ ཉཏྭཱ ཀམྨཝིཔཱཀཔརིཙྪེདཀཉཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ བྱཱཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཏྟཱ. ཏསྨཱ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེཡེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི.

པབྦཛྫཱཏི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པཏྠེནྟསྶཱཔི ཀམྨཀིརིཡཝཱདཱིསུ ཏཱཔསེསུ ཝཱ བྷིཀྑཱུསུ ཝཱ པབྦཛིཏསྶེཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ གིཧིལིངྒེ ཋིཏསྶ. ཀསྨཱ? པབྦཛིཏཱཡེཝ ཧི བོདྷིསཏྟཱ སམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཙྪནྟི, ན གཧཊྛཱ. ཏསྨཱ ཨཱདིམྷི པཎིདྷཱནཀཱལེཔི པབྦཛིཏེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ.

གུཎསམྤཏྟཱིཏི པབྦཛིཏསྶཱཔི ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ པཉྩཱབྷིཉྙསྶེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན པན ཨིམཱཡ གུཎསམྤཏྟིཡཱ ཝིརཧིཏསྶ. ཀསྨཱ? ནིགྒུཎསྶ ཏདབྷཱཝཏོ.

ཨདྷིཀཱརོཏི གུཎསམྤནྣེནཱཔི ཡེན ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ བུདྡྷཱནཾ པརིཙྩཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརེན སམྤནྣསྶེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏརསྶ.

ཚནྡཏཱཏི ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣསྶཱཔི ཡསྶ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱཡ མཧནྟོ ཚནྡོ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ པརིཡེཊྛི ཙ, ཏསྶེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏརསྶ. ཏཏྲིདཾ ཚནྡམཧནྟཏཱཡ ཨོཔམྨཾ – སཙེ ཧི ཨེཝམསྶ, ‘‘ཡོ པན སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ ཨེཀོདཀཱིབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ བཱཧུབལེན ཨུཏྟརིཏྭཱ པཱརཾ གནྟུཾ སམཏྠོ, སོ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡོ པནིམཾ ཨཏྟནོ དུཀྐརཾ ན མཉྙཏི ‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ པཱརཾ གམིསྶཱམཱི’’’ཏི ཨེཝཾ མཧཏཱ ཚནྡེན ཨུསྶཱཧེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཏསྶ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ན ཨིཏརསྶ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱན, སུམེདྷཀཐཱ; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱ).

སུམེདྷཔཎྜིཏོ པན ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱཝ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫི. དཱིཔངྐརོཔི བྷགཝཱ ཨཱགནྟྭཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ སཱིསབྷཱགེ ཋཏྭཱ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔནྣཾ སུམེདྷཏཱཔསཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཏཱཔསོ བུདྡྷཏྟཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ, ཨིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ ཨེཏསྶ པཏྠནཱ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེནྟོ – ‘‘ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཋིཏཀོཝ པརིསམཛ྄ཛྷེ བྱཱཀཱསི – ‘‘པསྶཐ ནོ, ཏུམྷེ བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ ཨུགྒཏཔཾ ཏཱཔསཾ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔནྣ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ཨཡཾ བུདྡྷཏྟཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ཨིམསྶ ཏཱཔསསྶ པཏྠནཱ, ཨཡཉྷི ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི. ཏསྨིཾ པནསྶ ཨཏྟབྷཱཝེ ཀཔིལཝཏྠུ ནཱམ ནགརཾ ནིཝཱསོ བྷཝིསྶཏི, མཧཱམཱཡཱ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, སུདྡྷོདནོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, ཨུཔཏིསྶོ ཙ ཀོལིཏོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨཱནནྡོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཁེམཱ ཙ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ བྷཝིསྶནྟི. ཨཡཾ པརིཔཀྐཉཱཎོ ཧུཏྭཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱ ནིགྲོདྷམཱུལེ སུཛཱཏཱཡ ནཱམ ཀུམཱརིཡཱ དིནྣཾ པཱཡཱསཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨསྶཏྠརུཀྑམཱུལེ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༠.

‘‘དཱིཔངྐརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཨུསྶཱིསཀེ མཾ ཋཏྭཱན, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

༦༡.

‘‘པསྶཐ ཨིམཾ ཏཱཔསཾ, ཛཊིལཾ ཨུགྒཏཱཔནཾ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

༦༢.

‘‘ཨཧཱུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, ཀཏྭཱ དུཀྐརཀཱརིཀཾ.

༦༣.

‘‘ཨཛཔཱལརུཀྑམཱུལསྨིཾ, ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

ཏཏྠ པཱཡཱསཾ པགྒཡ྄ཧ, ནེརཉྫརམུཔེཧིཏི.

༦༤.

‘‘ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརམྷི, པཱཡཱསཾ ཨད སོ ཛིནོ;

པཊིཡཏྟཝརམགྒེན, བོདྷིམཱུལམུཔེཧིཏི.

༦༥.

‘‘ཏཏོ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, བོདྷིམཎྜཾ ཨནུཏྟརོ;

ཨསྶཏྠརུཀྑམཱུལམྷི, བུཛ྄ཛྷིསྶཏི མཧཱཡསོ.

༦༦.

‘‘ཨིམསྶ ཛནིཀཱ མཱཏཱ, མཱཡཱ ནཱམ བྷཝིསྶཏི;

པིཏཱ སུདྡྷོདནོ ནཱམ, ཨཡཾ ཧེསྶཏི གོཏམོ.

༦༧.

‘‘ཨནཱསཝཱ ཝཱིཏརཱགཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶོ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝཀཱ;

ཨཱནནྡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨུཔཊྛིསྶཏིམཾ ཛིནཾ.

༦༨.

‘‘ཁེམཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝིཀཱ;

ཨནཱསཝཱ ཝཱིཏརཱགཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ.

༦༩.

‘‘བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨསྶཏྠོཏི པཝུཙྩཏི;

ཙིཏྟོ ཙ ཧཏྠཱལ༹ཝཀོ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟུཔཊྛཀཱ;

ཨུཏྟརཱ ནནྡམཱཏཱ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟུཔཊྛིཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ལོཀཝིདཱུཏི སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ པན ལོཀཝིདཱུ. བྷགཝཱ ཧི སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི སབྦཐཱཔི ལོཀཾ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཏསྨཱ ལོཀཝིདཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ, ལོཀནྟགཱུ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ, ནཱསཱིསཏཱི ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༠༧; ཨ. ནི. ༤.༤༦);

ཨཔི ཙ ཏཡོ ལོཀཱ – སངྑཱརལོཀོ, སཏྟལོཀོ, ཨོཀཱསལོཀོཏི. ཏཏྠ སངྑཱརལོཀོ ནཱམ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱ པཐཝིཨཱདཡོ དྷམྨཱ. སཏྟལོཀོ ནཱམ སཉྙིནོ ཨསཉྙིནོ ནེཝསཉྙིནཱསཉྙིནོ ཙ སཏྟཱ. ཨོཀཱསལོཀོ ནཱམ སཏྟཱནཾ ནིཝཱསཊྛཱནཾ. ཨིམེ པན ཏཡོཔི ལོཀཱ བྷགཝཏཱ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཝིདིཏཱ, ཏསྨཱ ལོཀཝིདཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོཏི དཱནཱནཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཨརཧཏྟཱ དཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ. ཨུསྶཱིསཀེ མཾ ཋཏྭཱནཱཏི མམ སཱིསསམཱིཔེ ཋཏྭཱ. ཨིདཾ ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ཝཙནཾ ཨབྲཝཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཊིལནྟི ཛཊཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཛཊིལོ, ཏཾ ཛཊིལཾ. ཨུགྒཏཱཔནནྟི ཨུགྒཏཱཔསཾ. ཨཧཱུཏི ཨཧནི, ཨཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཀཔིལཝ྄ཧཡཱཏི ཀཔིལཨཝ྄ཧཡཱ ཨབྷིདྷཱནཱ. རམྨཱཏི རམཎཱིཡཏོ. པདྷཱནནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཨེཧིཏཱིཏི ཨེསྶཏི གམིསྶཏི. སེསགཱཐཱསུ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཏཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀིར པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨཧོསི. མཧཱཛནོ དཱིཔངྐརདསབལསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ – ‘‘སུམེདྷཏཱཔསོ ཀིར བུདྡྷབཱིཛངྐུརོ’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛོ ཨཧོསི. ཨེཝཉྩསྶ ཨཧོསི – ‘‘ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ ནདིཾ ཏརནྟོ ཨུཛུཀེན ཏིཏྠེན ཏརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཧེཊྛཱཏིཏྠེན ཨུཏྟརཏི, ཨེཝམེཝ མཡཾ དཱིཔངྐརདསབལསྶ སཱསནེ མགྒཕལཾ ཨལབྷམཱནཱ ཨནཱགཏེ ཡདཱ ཏྭཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི, ཏདཱ ཏཝ སམྨུཁཱ མགྒཕལཾ སཙྪིཀཱཏུཾ སམཏྠཱ བྷཝེཡྻཱམཱ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཾསུ. དཱིཔངྐརདསབལོ བོདྷིསཏྟཾ མཧཱསཏྟཾ པསཾསིཏྭཱ ཨཊྛཧི པུཔྥམུཊྛཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏེཔི ཙཏུསཏསཧསྶཱ ཁཱིཎཱསཝཱ བོདྷིསཏྟཾ པུཔྥེཧི ཙ གནྡྷེཧི ཙ པཱུཛེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. དེཝམནུསྶཱ པན ཏཐེཝ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ.

ཨཐ སབྦལོཀམཏིདཱིཔངྐརོ དཱིཔངྐརོ བྷགཝཱ ཙཏཱུཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ རམྨནགརཝཱསཱིཧི པཱུཛིཡམཱནོ དེཝཏཱཧི ཨབྷིཝནྡིཡམཱནོ སཉྫྷཱཔྤབྷཱནུརཉྫིཏཝརཀནཀགིརིསིཁརོ ཝིཡ ཛངྒམམཱནོ ཨནེཀེསུ པཱཊིཧཱརིཡེསུ ཝཏྟམཱནེསུ ཏེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན མགྒེན གནྟྭཱ ནཱནཱསུརབྷིཀུསུམགནྡྷཝཱསིཏཾ ཙུཎྞསམྨོདགནྡྷཾ སམུསྶིཏདྷཛཔཊཱཀཾ གནྡྷཱནུབདྡྷཧདཡེཧི བྷམརགཎེཧི གུམྦགུམྦཱཡམཱནཾ དྷཱུཔནྡྷཀཱརཾ ཨམརཔུརསདིསསོབྷཾ ཨབྷིརམྨཾ རམྨནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟེ མཧཱརཧེ བུདྡྷཱསནེ ཡུགནྡྷརམཏྠཀེ སརདསམཡརུཙིརཀརརཛནིཀརོ ཏིམིརནིཀརནིདྷནཀརོ ཀམལཝནཝིཀསནཀརོ དིཝསཀརོ ཝིཡ དསབལདིཝསཀརོ ནིསཱིདི. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. རམྨནགརཝཱསིནོ པན ཨུཔཱསཀཱ སདྡྷཱདིགུཎསམྤནྣཱ ནཱནཱཝིདྷཁཛྫཱདཱིཧི སམལངྐཏཾ ཝཎྞགནྡྷརསསམྤནྣཾ ཨསདིསཾ སུཁནིདཱནཾ དཱནཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨདཾསུ.

ཨཐ ཁོ བོདྷིསཏྟོ དསབལསྶ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཀརཏལགཏམིཝ མཉྙམཱནོ པམུདིཏཧདཡོ སབྦེསུ པཊིཀྐནྟེསུ སཡནཱ ཝུཊྛཱཡ – ‘‘པཱརམིཡོ ཝིཙིནིསྶཱམཱི’’ཏི པུཔྥརཱསིམཏྠཀེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ནིསིནྣེ མཧཱསཏྟེ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ – ‘‘ཨཡྻ སུམེདྷཏཱཔས, པོརཱཎཀབོདྷིསཏྟཱནཾ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ – ‘པཱརམིཡོ ཝིཙིནིསྶཱམཱི’ཏི ནིསིནྣཀཱལེ ཡཱནི པུབྦནིམིཏྟཱནི ནཱམ པཉྙཱཡནྟི, ཏཱནི སབྦཱནིཔི ཨཛྫ པཱཏུབྷཱུཏཱནི ནིསྶཾསཡེན ཏྭཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི, མཡམེཏཾ ཛཱནཱམ – ‘ཡསྶེཏཱནི ནིམིཏྟཱནི པཉྙཱཡནྟི, སོ ཨེཀནྟེནེཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི’ ཏསྨཱ ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ པགྒཎྷཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ ནཱནཔྤཀཱརཱཧི ཐུཏཱིཧི ཨབྷིཏྠཝིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༠.

‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱན ཝཙནཾ, ཨསམསྶ མཧེསིནོ;

ཨཱམོདིཏཱ ནརམརཱུ, བུདྡྷབཱིཛཾ ཀིར ཨཡཾ.

༧༡.

‘‘ཨུཀྐུཊྛིསདྡཱ ཝཏྟནྟི, ཨཔྥོཊེནྟི ཧསནྟི ཙ;

ཀཏཉྫལཱི ནམསྶནྟི, དསསཧསྶཱི སདེཝཀཱ.

༧༢.

‘‘ཡདིམསྶ ལོཀནཱཐསྶ, ཝིརཛ྄ཛྷིསྶཱམ སཱསནཾ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༧༣.

‘‘ཡཐཱ མནུསྶཱ ནདིཾ ཏརནྟཱ, པཊིཏིཏྠཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཡ;

ཧེཊྛཱཏིཏྠེ གཧེཏྭཱན, ཨུཏྟརནྟི མཧཱནདིཾ.

༧༤.

‘‘ཨེཝམེཝ མཡཾ སབྦེ, ཡདི མུཉྩཱམིམཾ ཛིནཾ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༧༥.

‘‘དཱིཔངྐརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེཏྭཱ, དཀྑིཎཾ པཱདམུདྡྷརི.

༧༦.

‘‘ཡེ ཏཏྠཱསུཾ ཛིནཔུཏྟཱ, པདཀྑིཎམཀཾསུ མཾ;

དེཝཱ མནུསྶཱ ཨསུརཱ ཙ, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན པཀྐམུཾ.

༧༧.

‘‘དསྶནཾ མེ ཨཏིཀྐནྟེ, སསངྒྷེ ལོཀནཱཡཀེ;

སཡནཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱན, པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཾ ཏདཱ.

༧༨.

‘‘སུཁེན སུཁིཏོ ཧོམི, པཱམོཛྫེན པམོདིཏོ;

པཱིཏིཡཱ ཙ ཨབྷིསྶནྣོ, པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཾ ཏདཱ.

༧༩.

‘‘པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

ཝསཱིབྷཱུཏོ ཨཧཾ ཛྷཱནེ, ཨབྷིཉྙཱསུ པཱརམིཾ གཏོ.

༨༠.

‘‘སཧསྶིཡམྷི ལོཀམྷི, ཨིསཡོ ནཏྠི མེ སམཱ;

ཨསམོ ཨིདྡྷིདྷམྨེསུ, ཨལབྷིཾ ཨཱིདིསཾ སུཁཾ.

༨༡.

‘‘པལླངྐཱབྷུཛནེ མཡ྄ཧཾ, དསསཧསྶཱདྷིཝཱསིནོ;

མཧཱནཱདཾ པཝཏྟེསུཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༢.

‘‘ཡཱ པུབྦེ བོདྷིསཏྟཱནཾ, པལླངྐཝརམཱབྷུཛེ;

ནིམིཏྟཱནི པདིསྶནྟི, ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེ.

༨༣.

‘‘སཱིཏཾ བྱཔགཏཾ ཧོཏི, ཨུཎྷཉྩ ཨུཔསམྨཏི;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༤.

‘‘དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ, ནིསྶདྡཱ ཧོནྟི ནིརཱཀུལཱ;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༥.

‘‘མཧཱཝཱཏཱ ན ཝཱཡནྟི, ན སནྡནྟི སཝནྟིཡོ;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༦.

‘‘ཐལཛཱ དཀཛཱ པུཔྥཱ, སབྦེ པུཔྥནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ པུཔྥིཏཱ སབྦེ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༧.

‘‘ལཏཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རུཀྑཱ, ཕལབྷཱརཱ ཧོནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ ཕལིཏཱ སབྦེ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༨.

‘‘ཨཱཀཱསཊྛཱ ཙ བྷཱུམཊྛཱ, རཏནཱ ཛོཏནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ རཏནཱ ཛོཏནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༨༩.

‘‘མཱནུསྶཀཱ ཙ དིབྦཱ ཙ, ཏུརིཡཱ ཝཛྫནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫུབྷོ ཨབྷིརཝནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༠.

‘‘ཝིཙིཏྟཔུཔྥཱ གགནཱ, ཨབྷིཝསྶནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔི ཨཛྫ པཝསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༡.

‘‘མཧཱསམུདྡོ ཨཱབྷུཛཏི, དསསཧསྶཱི པཀམྤཏི;

ཏེཔཛྫུབྷོ ཨབྷིརཝནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༢.

‘‘ནིརཡེཔི དསསཧསྶེ, ཨགྒཱི ནིབྦནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ ནིབྦུཏཱ ཨགྒཱི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༣.

‘‘ཝིམལོ ཧོཏི སཱུརིཡོ, སབྦཱ དིསྶནྟི ཏཱརཀཱ;

ཏེཔི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༤.

‘‘ཨནོཝཊྛེན ཨུདཀཾ, མཧིཡཱ ཨུབྦྷིཛྫི ཏཱཝདེ;

ཏམྤཛྫུབྦྷིཛྫཏེ མཧིཡཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༥.

‘‘ཏཱརཱགཎཱ ཝིརོཙནྟི, ནཀྑཏྟཱ གགནམཎྜལེ;

ཝིསཱཁཱ ཙནྡིམཱཡུཏྟཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༦.

‘‘བིལཱསཡཱ དརཱིསཡཱ, ནིཀྑམནྟི སཀཱསཡཱ;

ཏེཔཛྫ ཨཱསཡཱ ཚུདྡྷཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༧.

‘‘ན ཧོནྟི ཨརཏཱི སཏྟཱནཾ, སནྟུཊྛཱ ཧོནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ སབྦེ སནྟུཊྛཱ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༨.

‘‘རོགཱ ཏདུཔསམྨནྟི, ཛིགྷཙྪཱ ཙ ཝིནསྶསི;

ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༩༩.

‘‘རོགཱ ཏདཱ ཏནུ ཧོཏི, དོསོ མོཧོ ཝིནསྶསི;

ཏེཔཛྫ ཝིགཏཱ སབྦེ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༠.

‘‘བྷཡཾ ཏདཱ ན བྷཝཏི, ཨཛྫཔེཏཾ པདིསྶཏི;

ཏེན ལིངྒེན ཛཱནཱམ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༡.

‘‘རཛོནུདྡྷཾསཏཱི ཨུདྡྷཾ, ཨཛྫཔེཏཾ པདིསྶཏི;

ཏེན ལིངྒེན ཛཱནཱམ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༢.

‘‘ཨནིཊྛགནྡྷོ པཀྐམཏི, དིབྦགནྡྷོ པཝཱཡཏི;

སོཔཛྫ ཝཱཡཏཱི གནྡྷོ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༣.

‘‘སབྦེ དེཝཱ པདིསྶནྟི, ཋཔཡིཏྭཱ ཨརཱུཔིནོ;

ཏེཔཛྫ སབྦེ དིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༤.

‘‘ཡཱཝཏཱ ནིརཡཱ ནཱམ, སབྦེ དིསྶནྟི ཏཱཝདེ;

ཏེཔཛྫ སབྦེ དིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༥.

‘‘ཀུཊྚཱ ཀཝཱཊཱ སེལཱ ཙ, ན ཧོནྟཱཝརཎཱ ཏདཱ;

ཨཱཀཱསབྷཱུཏཱ ཏེཔཛྫ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༦.

‘‘ཙུཏཱི ཙ ཨུཔཔཏྟཱི ཙ, ཁཎེ ཏསྨིཾ ན ཝིཛྫཏི;

ཏཱནིཔཛྫ པདིསྶནྟི, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསི.

༡༠༧.

‘‘དལ༹ྷཾ པགྒཎྷ ཝཱིརིཡཾ, མཱ ནིཝཏྟ ཨབྷིཀྐམ;

མཡམྤེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨིདཾ སུཏྭཱན ཝཙནནྟི ཨིདཾ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ བོདྷིསཏྟསྶ བྱཱཀརཎཝཙནཾ སུཏྭཱ. ཨསམསྶཱཏི སམསྶ སདིསསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨསམསྶ. ཡཐཱཧ –

‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི;

སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༢༨༥; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༡; ཀཐཱ. ༤༠༥; མི. པ. ༤.༥.༡༡);

མཧེསིནོཏི མཧནྟེ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེ ཨེསི གཝེསཱིཏི མཧེསཱི, ཏསྶ མཧེསིནོ. ནརམརཱུཏི ནརཱ ཙ ཨམརཱ ཙ, ཨུཀྐཊྛནིདྡེསོ པནཱཡཾ སབྦེཔི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ ནཱགསུཔཎྞཡཀྑཱདཡོཔི ཨཱམོདིཏཱཝ. བུདྡྷབཱིཛཾ ཀིར ཨཡནྟི ཨཡཾ ཀིར བུདྡྷངྐུརོ ཨུཔྤནྣོཏི ཨཱམོདིཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཨུཀྐུཊྛིསདྡཱཏི ཨུནྣཱདསདྡཱ ཝཏྟནྟི. ཨཔྥོཊེནྟཱིཏི ཧཏྠེཧི བཱཧཱ ཨབྷིཧནནྟི. དསསཧསྶཱིཏི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡོ. སདེཝཀཱཏི སཧ དེཝེཧི སདེཝཀཱ དསསཧསྶཱི ནམསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཡདིམསྶཱཏི ཡདི ཨིམསྶ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཝིརཛ྄ཛྷིསྶཱམཱཏི ཡདི ན སམྤཱཔུཎིསྶཱམ. ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེཏི ཨནཱགཏེ ཀཱལེ. ཧེསྶཱམཱཏི བྷཝིསྶཱམ. སམྨུཁཱཏི སམྨུཁཱིབྷཱུཏཱ. ཨིམནྟི ཨིམསྶ, སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

ནདིཾ ཏརནྟཱཏི ནདཱིཏརཎཀཱ, ‘‘ནདིཏརནྟཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. པཊིཏིཏྠནྟི པཊིམུཁཏིཏྠཾ. ཝིརཛ྄ཛྷིཡཱཏི ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ. ཡདི མུཉྩཱམཱཏི ཡདི ཨིམཾ བྷགཝནྟཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཀཏཀིཙྩཱ གམིསྶཱམཱཏི ཨཏྠོ. མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེཏྭཱཏི མམ བྷཱཝིཏམཏྠཾ བྱཱཀརིཏྭཱ. དཀྑིཎཾ པཱདམུདྡྷརཱིཏི དཀྑིཎཾ པཱདཾ ཨུཀྑིཔི, ‘‘ཀཏཔདཀྑིཎོ’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཛིནཔུཏྟཱཏི དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ སཱཝཀཱ. དེཝཱ མནུསྶཱ ཨསུརཱ ཙ, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན པཀྐམུནྟི དེཝཱདཡོ སབྦེཔི ཨིམེ མཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཔཉྩངྒཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མདྷུརཏྠབྱཉྫནཱཧི ནཱནཔྤཀཱརཱཧི ཐུཏཱིཧི ཝཎྞེནྟཱ པཀྐམིཾསུ. ‘‘ནརཱ ནཱགཱ ཙ གནྡྷབྦཱ, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན པཀྐམུ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

དསྶནཾ མེ ཨཏིཀྐནྟེཏི མམ དསྶནཝིསཡཾ བྷགཝཏི ཨཏིཀྐནྟེ. ‘‘ཛཧིཏེ དསྶནཱུཔཙཱརེ’’ཏིཔི པཱཋོ. སསངྒྷེཏི སདྡྷིཾ སངྒྷེན སསངྒྷོ, ཏསྨིཾ སསངྒྷེ. སཡནཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱནཱཏི ནིཔནྣཊྛཱནཏོ ཀལལཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ. པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིནྟི ཀཏཔལླངྐོ ཧུཏྭཱ པུཔྥརཱསིམྷི ནིསཱིདིནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧིཾ ཏདཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ.

པཱིཏིཡཱ ཙ ཨབྷིསྶནྣོཏི པཱིཏིཔརིཔྥུཊོ. ཝསཱིབྷཱུཏོཏི ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟོ. ཛྷཱནེཏི རཱུཔཱཝཙརཱརཱུཔཱཝཙརཛྷཱནེསུ. སཧསྶིཡམྷཱིཏི དསསཧསྶིཡཾ. ལོཀམྷཱིཏི ལོཀདྷཱཏུཡཱ. མེ སམཱཏི མཡཱ སདིསཱ. ཨཝིསེསེན ‘‘མེ སམཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ནིཡམེནྟོ ‘‘ཨསམོ ཨིདྡྷིདྷམྨེསཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨིདྡྷིདྷམྨེསཱུཏི པཉྩསུ ཨིདྡྷིདྷམྨེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨལབྷིནྟི པཊིལབྷིཾ. ཨཱིདིསཾ སུཁནྟི ཨཱིདིསཾ སོམནསྶཾ.

ཨཐ སུམེདྷཏཱཔསོ དསབལསྶ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཀརཏལགཏཀཱལམིཝ མཉྙམཱནོ པམུདིཏཧདཡོ དསསུ ལོཀདྷཱཏུསཧསྶེསུ སུདྡྷཱཝཱསམཧཱབྲཧྨཱནོ ཨཏཱིཏབུདྡྷདསྶཱཝིནོ ནིཡཏབོདྷིསཏྟཱནཾ བྱཱཀརཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནཔཱཊིཧཱརིཡདསྶནེན ཏཐཱགཏཝཙནསྶ ཨཝིཏཐཏཾ པཀཱསེནྟོ མཾ པརིཏོསཡནྟཱ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨཱཧཾསཱུཏི དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘པལླངྐཱབྷུཛནེ མཡ྄ཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པལླངྐཱབྷུཛནེ མཡ྄ཧནྟི མམ པལླངྐཱབྷུཛནེ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. དསསཧསྶཱདྷིཝཱསིནོཏི དསསཧསྶིཝཱསིནོ མཧཱབྲཧྨཱནོ. ཡཱ པུབྦེཏི ཡཱནི པུབྦེ, ཝིབྷཏྟིལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. པལླངྐཝརམཱབྷུཛེཏི ཝརཔལླངྐཱབྷུཛནེ. ནིམིཏྟཱནི པདིསྶནྟཱིཏི ནིམིཏྟཱནི པདིསྶིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཏཱིཏཝཙནེ ཝཏྟབྦེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཝུཏྟཾ, ཨཏཱིཏཝསེན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེཏི པུབྦེཔི ནིཡཏབོདྷིསཏྟཱནཾ པལླངྐཱབྷུཛནེ ཡཱནི ནིམིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ཏཱནི ནིམིཏྟཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེ. ཏསྨཱ ཏྭཾ དྷུཝམེཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ན པན ཏཱནིཡེཝ ནིམིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ཏཾསདིསཏྟཱ ‘‘ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སཱིཏནྟི སཱིཏཏྟཾ. བྱཔགཏནྟི གཏཾ ཝིགཏཾ. ཏཱནཱིཏི སཱིཏཝིགམནཨུཎྷུཔསམནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ནིསྶདྡཱཏི ཨསདྡཱ ཨནིགྒྷོསཱ. ནིརཱཀུལཱཏི ཨནཱཀུལཱ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ན སནྡནྟཱིཏི ན ཝཧནྟི ནཔྤཝཏྟནྟི. སཝནྟིཡོཏི ནདིཡོ. ཏཱནཱིཏི ཨཝཱཡནཨསནྡནཱནི. ཐལཛཱཏི པཐཝིཏལཔབྦཏརུཀྑེསུ ཛཱཏཱནི. དཀཛཱཏི ཨོདཀཱནི པུཔྥཱནི. པུཔྥནྟཱིཏི པུབྦེ བོདྷིསཏྟཱནཾ པུཔྥིཾསུ, ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏེཔཛྫ པུཔྥིཏཱནཱིཏི ཏཱནི པུཔྥཱནི ཨཛྫ པུཔྥིཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ.

ཕལབྷཱརཱཏི ཕལདྷརཱ. ཏེཔཛྫཱཏི ཏེཔི ཨཛྫ, པུལླིངྒཝསེན ‘‘ཏེཔཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ‘‘ལཏཱ ཝཱ རུཀྑཱ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ. ཕལིཏཱཏི སཉྫཱཏཕལཱ. ཨཱཀཱསཊྛཱ ཙ བྷཱུམཊྛཱ ཙཱཏི ཨཱཀཱསགཏཱ ཙ བྷཱུམིགཏཱ ཙ རཏནཱནཱིཏི མུཏྟཱདཱིནི རཏནཱནི. ཛོཏནྟཱིཏི ཨོབྷཱསནྟི. མཱནུསྶཀཱཏི མནུསྶཱནཾ སནྟཀཱ མཱནུསྶཀཱ. དིབྦཱཏི དེཝཱནཾ སནྟཀཱ དིབྦཱ. ཏུརིཡཱཏི ཨཱཏཏཾ ཝིཏཏཾ ཨཱཏཏཝིཏཏཾ སུསིརཾ གྷནནྟི པཉྩ ཏུརིཡཱནི. ཏཏྠ ཨཱཏཏཾ ནཱམ ཙམྨཔརིཡོནདྡྷེསུ བྷེརིཨཱདཱིསུ ཨེཀཏལཏུརིཡཾ. ཝིཏཏཾ ནཱམ ཨུབྷཡཏལཾ. ཨཱཏཏཝིཏཏཾ ནཱམ སབྦཏོ པརིཡོནདྡྷཾ མཧཏིཝལླཀིཨཱདིཀཾ. སུསིརཾ ནཱམ ཝཾསཱདིཀཾ. གྷནཾ ནཱམ སམྨཏཱལཱ༹དིཀཾ. ཝཛྫནྟཱིཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཝཛྫིཾསུ, ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཨུཔརི ཨཱིདིསེསུ ཝཙནེསུཔི. ཨབྷིརཝནྟཱིཏི ཏཏྲ ཏཏྲ ཀུསལེཧི སུམུཉྩིཏཱ སུཔྤཏཱལི༹ཏཱ སུཝཱདིཏཱ ཝིཡ ཨབྷིརཝནྟི, ཨབྷིནདནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིཙིཏྟཔུཔྥཱཏི ཝིཙིཏྲཱནི ནཱནཱགནྡྷཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི. ཨབྷིཝསྶནྟཱིཏི ཨབྷིཝསྶིཾསུ, ནིཔཏིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཏེཔཱིཏི ཏཱནིཔི ཝིཙིཏྲཔུཔྥཱནི ཨབྷིཝསྶནྟཱནི པདིསྶནྟི, དེཝབྲཧྨགཎེཧི ཨོཀིརིཡམཱནཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱབྷུཛཏཱིཏི ཨོསཀྐཏི. ཏེཔཛྫུབྷོཏི ཏེཔི ཨཛྫ ཨུབྷོ མཧཱསམུདྡདསསཧསྶིཡོ. ཨབྷིརཝནྟཱིཏི ཨབྷིནདནྟི. ནིརཡེཏི ནིརཡེསུ. དསསཧསྶཱཏི ཨནེཀདསསཧསྶཱ. ནིབྦནྟཱིཏི སམྨནྟི, སནྟིཾ ཨུཔེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱརཀཱཏི ནཀྑཏྟཱནི. ཏེཔི ཨཛྫ པདིསྶནྟཱིཏི ཏེཔི སཱུརིཡསྶ ཝིམལབྷཱཝཱ ཏཱརཀཱ ཨཛྫ དིཝཱ དིསྶནྟི.

ཨནོཝཊྛེནཱཏི ཨནོཝཊྛེ, བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨནོཝཊྛེཏི ཨནབྷིཝཊྛེཔི. ནཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ ‘‘སུཏྭཱ ན དཱུཏཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏམྤཛྫུབྦྷིཛྫཏེཏི ཏམྤི ཨུདཀཾ ཨཛྫ ཨུབྦྷིཛྫཏི, ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ ཨུཊྛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. མཧིཡཱཏི པཐཝིཡཱ, ནིསྶཀྐཝཙནཾ. ཏཱརཱགཎཱཏི གཧནཀྑཏྟཱདཡོ སབྦེ ཏཱརགཎཱ. ནཀྑཏྟཱཏི ནཀྑཏྟཏཱརཀཱ ཙ. གགནམཎྜལེཏི སཀལགགནམཎྜལཾ ཝིརོཙནྟཱིཏི ཨཏྠོ. བིལཱསཡཱཏི བིལཱསཡཱ ཨཧིནཀུལཀུམྦྷཱིལགོདྷཱདཡོ. དརཱིསཡཱཏི ཛྷརཱསཡཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ནིཀྑམནྟཱིཏི ནིཀྑམིཾསུ. སཀཱསཡཱཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱསཡཏོ. ‘‘ཏདཱསཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶ ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ, ཨཱསཡཏོ, བིལཏོཏི ཨཏྠོ. ཚུདྡྷཱཏི སུཚུདྡྷཱ སུཝུདྡྷཱརིཏཱ, ནིཀྑནྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཨརཏཱིཏི ཨུཀྐཎྛཱ. སནྟུཊྛཱཏི པརམེན སནྟུཊྛེན སནྟུཊྛཱ. ཝིནསྶཏཱིཏི ཝིགཙྪཏི. རཱགོཏི ཀཱམརཱགོ. ཏདཱ ཏནུ ཧོཏཱིཏི ཨོརམཏྟཀོ ཧོཏི, ཨིམིནཱ པརིཡུཊྛཱནཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ཝིཧཏཱཏི ཝིནཊྛཱ. ཏདཱཏི པུབྦེ, བོདྷིསཏྟཱནཾ པལླངྐཱབྷུཛནེཏི ཨཏྠོ. ན བྷཝཏཱིཏི ན ཧོཏི. ཨཛྫཔེཏནྟི ཨཛྫ ཏཝ པལླངྐཱབྷུཛནེཔི ཨེཏཾ བྷཡཾ ན ཧོཏེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན ལིངྒེན ཛཱནཱམཱཏི ཏེན ཀཱརཎེན སབྦེཝ མཡཾ ཛཱནཱམ, ཡཾ ཏྭཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནུདྡྷཾསཏཱིཏི ན ཨུགྒཙྪཏི. ཨནིཊྛགནྡྷོཏི དུགྒནྡྷོ. པཀྐམཏཱིཏི པཀྐམི ཝིགཙྪི. པཝཱཡཏཱིཏི པཝཱཡི. སོཔཛྫཱཏི སོཔི དིབྦགནྡྷོ ཨཛྫ. པདིསྶནྟཱིཏི པདིསྶིཾསུ. ཏེཔཛྫཱཏི ཏེཔི སབྦེ དེཝཱ ཨཛྫ. ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདནཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཡཏྟཀཱཏི ཨཏྠོ. ཀུཊྚཱཏི པཱཀཱརཱ. ན ཧོནྟཱཝརཎཱཏི ཨཱཝརཎཀརཱ ན ཨཧེསུཾ. ཏདཱཏི པུབྦེ. ཨཱཀཱསབྷཱུཏཱཏི ཏེ ཀུཊྚཀཝཱཊཔབྦཏཱ ཨཱཝརཎཾ ཏིརོཀརཎཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ, ཨཛཊཱཀཱསབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ཙུཏཱིཏི མརཎཾ. ཨུཔཔཏྟཱིཏི པཊིསནྡྷིགྒཧཎཾ. ཁཎེཏི པུབྦེ བོདྷིསཏྟཱནཾ པལླངྐཱབྷུཛནཀྑཎེ. ན ཝིཛྫཏཱིཏི ནཱཧོསི. ཏཱནིཔཛྫཱཏི ཏཱནིཔི ཨཛྫ ཙཝནབྷཝནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. མཱ ནིཝཏྟཱིཏི མཱ པཊིཀྐམི. ཨབྷིཀྐམཱཏི པརཀྐམ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཏཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ དཱིཔངྐརསྶ དསབལསྶ ཙ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱནཉྩ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ སཉྫཱཏུསྶཱཧོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཨམོགྷཝཙནཱ, ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ ཀཐཱཡ ཨཉྙཐཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཨཱཀཱསེ ཁིཏྟསྶ ལེཌྜུསྶ པཏནཾ དྷུཝཾ, ཛཱཏསྶ མརཎཾ, ཨརུཎེ ཨུགྒཏེ སཱུརིཡསྶ ཨབྦྷུགྒམནཾ, ཨཱསཡཱ ནིཀྑནྟསྶ སཱིཧསྶ སཱིཧནཱདནདནཾ, གརུགབྦྷཱཡ ཨིཏྠིཡཱ བྷཱརམོརོཔནཾ དྷུཝཾ ཨཝསྶམྦྷཱཝཱི, ཨེཝམེཝ བུདྡྷཱནཾ ཝཙནཾ ནཱམ དྷུཝཾ ཨམོགྷཾ, ཨདྡྷཱ ཨཧཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠༨.

‘‘བུདྡྷསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, དསསཧསྶཱིནཙཱུབྷཡཾ;

ཏུཊྛཧཊྛོ པམུདིཏོ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ.

༡༠༩.

‘‘ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཱ བུདྡྷཱ, ཨམོགྷཝཙནཱ ཛིནཱ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

༡༡༠.

‘‘ཡཐཱ ཁིཏྟཾ ནབྷེ ལེཌྜུ, དྷུཝཾ པཏཏི བྷཱུམིཡཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

༡༡༡.

‘‘ཡཐཱཔི སབྦསཏྟཱནཾ, མརཎཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

༡༡༢.

‘‘ཡཐཱ རཏྟིཀྑཡེ པཏྟེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ དྷུཝཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

༡༡༣.

‘‘ཡཐཱ ནིཀྑནྟསཡནསྶ, སཱིཧསྶ ནདནཾ དྷུཝཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧཾ.

༡༡༤.

‘‘ཡཐཱ ཨཱཔནྣསཏྟཱནཾ, བྷཱརམོརོཔནཾ དྷུཝཾ;

ཏཐེཝ བུདྡྷསེཊྛཱནཾ, ཝཙནཾ དྷུཝསསྶཏཾ;

ཝིཏཐཾ ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ, དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ བུདྡྷསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, དསསཧསྶཱི ན ཙཱུབྷཡནྟི དཱིཔངྐརསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཙ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱནཉྩ ཝཙནཾ སུཏྭཱ. ཨུབྷཡནྟི ཨུབྷཡེསཾ, སཱམིཨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཨུབྷཡཝཙནཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧནྟི ཨེཝཾ ཙིནྟེསིཾ ཨཧཾ.

ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཱཏི དྭེདྷཱ ཨཔྤཝཏྟཝཙནཱ, ཨེཀཾསཝཙནཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཙྪིདྡཝཙནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ནིདྡོསཝཙནཱཏི ཨཏྠོ. ཨམོགྷཝཙནཱཏི ཨཝིཏཐཝཙནཱ. ཝིཏཐནྟི ཝིཏཐཝཙནཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. དྷུཝཾ བུདྡྷོ བྷཝཱམཧནྟི ཨཧཾ ཨེཀཾསེནེཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི ནིཡཏཝསེན ཨཝསྶམྦྷཱཝིཝསེན ཙ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སཱུརིཡུགྒམནནྟི སཱུརིཡསྶ ཨུདཡནཾ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. དྷུཝསསྶཏནྟི ཨེཀཾསབྷཱཝཱི ཙེཝ སསྶཏཉྩ. ནིཀྑནྟསཡནསྶཱཏི སཡནཏོ ནིཀྑནྟསྶ. ཨཱཔནྣསཏྟཱནནྟི གརུགབྦྷཱནཾ, གབྦྷིནཱིནནྟི ཨཏྠོ. བྷཱརམོརོཔནནྟི བྷཱརཨོརོཔནཾ, གབྦྷསྶ ཨོརོཔནནྟི ཨཏྠོ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

‘‘སྭཱཧཾ ཨདྡྷཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཀཏསནྣིཊྛཱནོ བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ ཨུཔདྷཱརེཏུཾ – ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ’’ཏི, ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ དིསཱསུ ཝིདིསཱསཱུཏི ཨནུཀྐམེན སཀལཾ དྷམྨདྷཱཏུཾ ཝིཙིནནྟོ པུབྦེ པོརཱཎཀེཧི བོདྷིསཏྟེཧི ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི ནིཀུཛྫིཏོ ཨུདཀཀུམྦྷོ ནིསྶེསཾ ཀཏྭཱ ཨུདཀཾ ཝམཏིཡེཝ ན པཙྩཱཧརཏི, ཨེཝམེཝ དྷནཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ པུཏྟདཱརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ ཝཱ ཨནོལོཀེཏྭཱ སབྦཏྠ ཡཱཙཀཱནཾ སབྦཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ ནིསྶེསཾ ཀཏྭཱ དདམཱནོ བོདྷིམཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༥.

‘‘ཧནྡ བུདྡྷཀརེ དྷམྨེ, ཝིཙིནཱམི ཨིཏོ ཙིཏོ;

ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ དས དིསཱ, ཡཱཝཏཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ.

༡༡༦.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, པཋམཾ དཱནཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨནུཙིཎྞཾ མཧཱཔཐཾ.

༡༡༧.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ པཋམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

དཱནཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

༡༡༨.

‘‘ཡཐཱཔི ཀུམྦྷོ སམྤུཎྞོ, ཡསྶ ཀསྶཙི ཨདྷོ ཀཏོ;

ཝམཏེཝུདཀཾ ནིསྶེསཾ, ན ཏཏྠ པརིརཀྑཏི.

༡༡༩.

‘‘ཏཐེཝ ཡཱཙཀེ དིསྭཱ, ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམེ;

དདཱཧི དཱནཾ ནིསྶེསཾ, ཀུམྦྷོ ཝིཡ ཨདྷོ ཀཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཧནྡཱཏི ཝཝསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ. བུདྡྷཀརེ དྷམྨེཏི བུདྡྷཏྟཀརེ དྷམྨེ. བུདྡྷཏྟཀརཱ ནཱམ དྷམྨཱ དཱནཔཱརམིཏཱདཡོ དས དྷམྨཱ. ཝིཙིནཱམཱིཏི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཝཱིམཾསིསྶཱམི ཨུཔཔརིཀྑིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏོ ཙིཏོཏི ཨིཏོ ཨིཏོ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཙིནཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུདྡྷནྟི དེཝལོཀེ. ཨདྷོཏི མནུསྶལོཀེ. དས དིསཱཏི དསསུ དིསཱསུ; ཀཏྠ ནུ ཁོ ཏེ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཾ དིསཱསུ ཝིདིསཱསཱུཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཱཝཏཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱཏི ཨེཏྠ ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདཝཙནཾ. དྷམྨདྷཱཏུཡཱཏི སབྷཱཝདྷམྨསྶ, པཝཏྟནཱིཏི ཝཙནསེསོ དཊྛབྦོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཱཝཏིཀཱ སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ པཝཏྟི, ཏཱཝཏིཀཾ ཝིཙིནིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཝིཙིནནྟོཏི ཝཱིམཾསནྟོ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ. པུབྦཀེཧཱིཏི པོརཱཎེཧི བོདྷིསཏྟེཧི. ཨནུཙིཎྞནྟི ཨཛ྄ཛྷཱཙིཎྞཾ ཨཱསེཝིཏཾ. སམཱདིཡཱཏི སམཱདིཡནཾ ཀརོཧི, ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཨཡཾ པཋམཾ དཱནཔཱརམཱི པཱུརེཏབྦཱ མཡཱཏི ཨེཝཾ སམཱདིཡཱཏི ཨཏྠོ. དཱནཔཱརམིཏཾ གཙྪཱཏི དཱནཔཱརམིཾ གཙྪ, པཱུརཡཱཏི ཨཏྠོ. ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསཱིཏི བོདྷིམཱུལམུཔགནྟྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྟུཾ ཨིཙྪསི ཙེ. ཡསྶ ཀསྶཙཱིཏི ཨུདཀསྶ ཝཱ ཁཱིརསྶ ཝཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སམྤུཎྞོ. སམྤུཎྞསདྡཡོགེ སཏི སཱམིཝཙནཾ ཨིཙྪནྟི སདྡཝིདཱུ. ཀརཎཏྠེ ཝཱ སཱམིཝཙནཾ, ཡེན ཀེནཙཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷོ ཀཏོཏི ཧེཊྛཱམུཁཱིཀཏོ. ན ཏཏྠ པརིརཀྑཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཝམནེ ན པརིརཀྑཏི, ནིསྶེསཾ ཨུདཀཾ ཝམཏེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམེཏི ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏེ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཀུམྦྷོ ཝིཡ ཨདྷོ ཀཏོཏི ཧེཊྛཱམུཁཱིཀཏོ ཝིཡ ཀུམྦྷོ. ཡཱཙཀེ ཨུཔགཏེ དིསྭཱ – ‘‘ཏྭཾ, སུམེདྷ, ཨཏྟནོ ཨནཝསེསེཏྭཱ སབྦདྷནཔརིཙྩཱགེན དཱནཔཱརམིཾ, ཨངྒཔརིཙྩཱགེན ཨུཔཔཱརམིཾ, ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགེན པརམཏྠཔཱརམིཉྩ པཱུརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀེཧི དྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ སཱིལཔཱརམིཾ པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཙམརཱི མིགོ ནཱམ ཛཱིཝིཏམྤི ཨནོལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱལམེཝ རཀྑཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཛཱིཝིཏམྤི ཨནོལོཀེཏྭཱ སཱིལམེཝ རཀྑནྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢༠.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༢༡.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༢༢.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ དུཏིཡཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

སཱིལཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

༡༢༣.

‘‘ཡཐཱཔི ཙམརཱི ཝཱལཾ, ཀིསྨིཉྩི པཊིལགྒིཏཾ;

ཨུཔེཏི མརཎཾ ཏཏྠ, ན ཝིཀོཔེཏི ཝཱལདྷིཾ.

༡༢༤.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ ཙཏཱུསུ བྷཱུམཱིསུ, སཱིལཱནི པརིཔཱུརཡ;

པརིརཀྑ སབྦདཱ སཱིལཾ, ཙམརཱི ཝིཡ ཝཱལདྷི’’ནྟི.

ཏཏྠ ན ཧེཏེཏི ན ཧི ཨེཏེཡེཝ. བོདྷིཔཱཙནཱཏི མགྒཔརིཔཱཙནཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔརིཔཱཙནཱ ཝཱ. དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིནྟི སཱིལཾ ནཱམ སབྦེསཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱ, སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཀུསལདྷམྨེཧི ན པརིཧཱཡཏི, སབྦེཔི ལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎེ པཊིལབྷཏི. ཏསྨཱ སཱིལཔཱརམཱི པཱུརེཏབྦཱཏི དུཏིཡཾ སཱིལཔཱརམིཾ ཨདྡཀྑིནྟི ཨཏྠོ.

ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏནྟི བྷཱཝིཏཉྩེཝ བཧུལཱིཀཏཉྩ. ཙམརཱིཏི ཙམརཱི མིགོ. ཀིསྨིཉྩཱིཏི ཡཏྠ ཀཏྠཙི རུཀྑལཏཱཀཎྚཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ. པཊིལགྒིཏནྟི པཊིཝིལགྒིཏཾ. ཏཏྠཱཏི ཡཏྠ ཝིལགྒིཏཾ, ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ མརཎཾ ཨུཔགཙྪཏི. ན ཝིཀོཔེཏཱིཏི ན ཚིནྡཏི. ཝཱལདྷིནྟི ཝཱལཾ ཚིནྡིཏྭཱ ན གཙྪཏི, ཏཏྠེཝ མརཎཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཙཏཱུསུ བྷཱུམཱིསུ སཱིལཱནཱིཏི ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝིབྷཏྟསཱིལཱནི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརཨིནྡྲིཡསཾཝརཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔཙྩཡསནྣིསྶིཏཝསེནཱཏི ཨཏྠོ. བྷཱུམིཝསེན པན དྭཱིསུཡེཝ བྷཱུམཱིསུ པརིཡཱཔནྣཾ ཏམྤི ཙཏུསཱིལམེཝཱཏི. པརིཔཱུརཡཱཏི ཁཎྜཚིདྡསབལཱདིཨབྷཱཝེན པརིཔཱུརཡ. སབྦདཱཏི སབྦཀཱལཾ. ཙམརཱི ཝིཡཱཏི ཙམརཱི མིགོ ཝིཡ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀེཧི དྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཏཏིཡཾ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ནེཀྑམྨཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱཔི སུཙིརཾ བནྡྷནཱགཱརེ ཝསམཱནོ པུརིསོ ན ཏཏྠ སིནེཧཾ ཀརོཏི, ཨཐ ཁོ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཨཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སབྦབྷཝེ བནྡྷནཱགཱརསདིསེ ཀཏྭཱ པསྶ, སབྦབྷཝེཧི ཨུཀྐཎྛིཏོ མུཙྩིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁོཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཏཏིཡཾ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢༥.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༢༦.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཏཏིཡཾ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༢༧.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཏཏིཡཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ནེཀྑམྨཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

༡༢༨.

‘‘ཡཐཱ ཨནྡུགྷརེ པུརིསོ, ཙིརཝུཊྛོ དུཁཊྚིཏོ;

ན ཏཏྠ རཱགཾ ཛནེཏི, མུཏྟིཾཡེཝ གཝེསཏི.

༡༢༩.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ སབྦབྷཝེ, པསྶ ཨནྡུགྷརེ ཝིཡ;

ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁོ ཧོཏི, བྷཝཏོ པརིམུཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནྡུགྷརེཏི བནྡྷནཱགཱརེ. ཙིརཝུཊྛོཏི ཙིརཀཱལཾ ཝུཊྛོ. དུཁཊྚིཏོཏི དུཀྑཔཱིལི༹ཏོ. ཏཏྠ རཱགཾ ཛནེཏཱིཏི ཏཏྠ ཨནྡུགྷརེ རཱགཾ སིནེཧཾ ན ཛནེཏི ན ཨུཔྤཱདེཏི. ‘‘ཨིམཾ ཨནྡུགྷརཾ མུཉྩིཏྭཱ ནཱཧཾ ཨཉྙཏྠ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ རཱགཾ ན ཛནེཏི, ཀིནྟུ མུཏྟིཾཡེཝ མོཀྑམེཝ གཝེསཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁོཏི ནིཀྑམནཱབྷིམུཁོ ཧོཏི. བྷཝཏོཏི སབྦབྷཝེཧི. པརིམུཏྟིཡཱཏི པརིམོཙནཏྠཱཡ. ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཙཏུཏྠཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ པཉྙཱཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི. ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམུཀྐཊྛེསུ ཀཉྩི ཨཝཛྫེཏྭཱ སབྦེཔི པཎྜིཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻཱསི. ཡཐཱཔི པིཎྜཙཱརིཀོ བྷིཀྑུ ཧཱིནཱདིབྷེདེསུ ཀུལེསུ ཀིཉྩི ཀུལཾ ཨཝིཝཛྫེཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཁིཔྤཾ ཡཱཔནམཏྟཾ ལབྷཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སབྦེ པཎྜིཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪནྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཙཏུཏྠཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣༠.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༣༡.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཙཏུཏྠཾ པཉྙཱཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༣༢.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཙཏུཏྠཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

པཉྙཱཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

༡༣༣.

‘‘ཡཐཱ ཧི བྷིཀྑུ བྷིཀྑནྟོ, ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམེ;

ཀུལཱནི ན ཝིཝཛྫེནྟོ, ཨེཝཾ ལབྷཏི ཡཱཔནཾ.

༡༣༤.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ སབྦཀཱལཾ, པརིཔུཙྪཾ བུདྷཾ ཛནཾ;

པཉྙཱཡ པཱརམིཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ བྷིཀྑནྟོཏི པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ. ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམེཏི ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམཱནི ཀུལཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ལིངྒཝིཔརིཡཱསོ ཀཏོ. ན ཝིཝཛྫེནྟོཏི ན པརིཧརནྟོ, གྷརཔཊིཔཱཊིཾ མུཉྩིཏྭཱ ཙརནྟོ ཝིཝཛྫེཏི ནཱམ, ཨེཝམཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཔནནྟི ཡཱཔནམཏྟཾ པཱཎདྷཱརཎཾ ཨཱཧཱརཾ ལབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. པརིཔུཙྪནྟི – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལཾ; ཀིཾ སཱཝཛྫཾ, ཀིཾ ཨནཝཛྫ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༨༤, ༢༡༦) ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཨབྷིཉྙཱཏེ པཎྜིཏེ ཛནེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. བུདྷཾ ཛནནྟི པཎྜིཏཾ ཛནཾ. ‘‘བུདྷེ ཛནེ’’ཏིཔི པཱཋོ. པཉྙཱཡ པཱརམིནྟི པཉྙཱཡ པཱརཾ. ‘‘པཉྙཱཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ པཉྩམཾ ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཝཱིརིཡཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི. ཡཐཱཔི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ དལ༹ྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི སབྦབྷཝེསུ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ དལ༹ྷཝཱིརིཡོ ཨནོལཱིནཝཱིརིཡོ སམཱནོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི པཉྩམཾ ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣༥.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༣༦.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, པཉྩམཾ ཝཱིརིཡཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༣༧.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ པཉྩམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཾ གཙྪ, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

༡༣༨.

‘‘ཡཐཱཔི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ, ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨལཱིནཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པགྒཧིཏམནོ སདཱ.

༡༣༩.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ སབྦབྷཝེ, པགྒཎྷ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ;

ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨལཱིནཝཱིརིཡོཏི ཨནོལཱིནཝཱིརིཡོ. སབྦབྷཝེཏི ཛཱཏཛཱཏབྷཝེ, སབྦེསུ བྷཝེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱིཏིཔི པཱཋོ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཚཊྛམཾ ཁནྟིཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཁནྟིཔཱརམིཾ པརིཔཱུརེཡྻཱསི, སམྨཱནནེཔི ཨཝམཱནནེཔི ཁམོཝ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱ ཧི པཐཝིཡཾ ནཱམ སུཙིམྤི པཀྑིཔནྟི ཨསུཙིམྤི, ན ཙ ཏེན པཐཝཱི སིནེཧཾ ཝཱ པཊིགྷཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཁམཏི སཧཏི ཨདྷིཝཱསེཏིཡེཝ, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སབྦེསཾ སམྨཱནནཱཝམཱནནེསུ ཁམོ སམཱནོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཚཊྛམཾ ཁནྟིཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤༠.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༤༡.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཚཊྛམཾ ཁནྟིཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༤༢.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཚཊྛམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏཏྠ ཨདྭེཛ྄ཛྷམཱནསོ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

༡༤༣.

‘‘ཡཐཱཔི པཐཝཱི ནཱམ, སུཙིམྤི ཨསུཙིམྤི ཙ;

སབྦཾ སཧཏི ནིཀྑེཔཾ, ན ཀརོཏི པཊིགྷཾ ཏཡཱ.

༡༤༤.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི སབྦེསཾ, སམྨཱནཱཝམཱནཀྑམོ;

ཁནྟིཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ ཁནྟིཔཱརམིཡཾ. ཨདྭེཛ྄ཛྷམཱནསོཏི ཨེཀཾསམཱནསོ. སུཙིམྤཱིཏི ཙནྡནཀུངྐུམགནྡྷམཱལཱདིསུཙིམྤི. ཨསུཙིམྤཱིཏི ཨཧིཀུཀྐུརམནུསྶཀུཎཔགཱུཐམུཏྟཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིཨསུཙིམྤི. སཧཏཱིཏི ཁམཏི, ཨདྷིཝཱསེཏི. ནིཀྑེཔནྟི ནིཀྑིཏྟཾ. པཊིགྷནྟི ཀོདྷཾ. ཏཡཱཏི ཏཱཡ ཝུཏྟིཡཱ, ཏཱཡ ནིཀྑིཏྟཏཱཡ ཝཱ. ‘‘པཊིགྷཾ དཡ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཏེན ནིཀྑེཔེན པཊིགྷཱནུརོདྷཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྨཱནཱཝམཱནཀྑམོཏི སབྦེསཾ སམྨཱནནཱཝམཱནནསཧོ ཏྭམྤི བྷཝཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི སབྦབྷཝེ, སམྨཱནནཝིམཱནཀྑམོ’’ཏིཔི པཋནྟི. ‘‘ཁནྟིཡཱ པཱརམིཾ གནྟྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶཱ ཁནྟིཡཱ པཱརམིཔཱུརཎཝསེན གནྟྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི. ཨིཏོ པརཾ ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཝིསེསོ ཨཏྠི, ཏཾ ཏམེཝ ཝཏྭཱ པཱཋནྟརཾ དསྶེཏྭཱ གམིསྶཱམཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ སཏྟམཾ སཙྩཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ སཙྩཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, ཨསནིཡཱ མཏྠཀེ པཏམཱནཱཡཔི དྷནཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཚནྡཱདཱིནཾ ཝསེན སམྤཛཱནམུསཱཝཱདཾ ནཱམ མཱ བྷཱསི. ཡཐཱཔི ཨོསདྷཱིཏཱརཀཱ ནཱམ སབྦཨུཏཱུསུ ཨཏྟནོ གམནཝཱིཐིཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཱཡ ཝཱིཐིཡཱ ན གཙྪཏི, སཀཝཱིཐིཡཱཝ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སཙྩཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཾ ནཱམ ཨཝདནྟོཡེཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི སཏྟམཾ སཙྩཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤༥.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༤༦.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, སཏྟམཾ སཙྩཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༤༧.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ སཏྟམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏཏྠ ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནོ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

༡༤༨.

‘‘ཡཐཱཔི ཨོསདྷཱི ནཱམ, ཏུལཱབྷཱུཏཱ སདེཝཀེ;

སམཡེ ཨུཏུཝསྶེ ཝཱ, ན ཝོཀྐམཏི ཝཱིཐིཏོ.

༡༤༩.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭམྤི སཙྩེསུ, མཱ ཝོཀྐམ ཧི ཝཱིཐིཏོ;

སཙྩཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི སཙྩཔཱརམིཡཾ. ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནོཏི ཨཝིཏཐཝཙནོ. ཨོསདྷཱི ནཱམཱཏི ཨོསདྷཱིཏཱརཀཱ, ཨོསདྷགཧཎེ ཨོསདྷཱིཏཱརཀཾ ཨུདིཏཾ དིསྭཱ ཨོསདྷཾ གཎྷནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨོསདྷཱིཏཱརཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏུལཱབྷཱུཏཱཏི པམཱཎབྷཱུཏཱ. སདེཝཀེཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ. སམཡེཏི ཝསྶསམཡེ. ཨུཏུཝསྶེཏི ཧེམནྟགིམྷེསུ. ‘‘སམཡེ ཨུཏུཝཊྚེ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶ སམཡེཏི གིམྷེ. ཨུཏུཝཊྚེཏི ཧེམནྟེ ཙ ཝསྶཱནེ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཝོཀྐམཏི ཝཱིཐིཏོཏི ཏཾ ཏཾ ཨུཏུམྷི ཨཏྟནོ གམནཝཱིཐིཏོ ན ཝོཀྐམཏི ན ཝིགཙྪཏི, ཚ མཱསེ པཙྪིམཾ དིསཾ གཙྪཏི, ཚ མཱསེ པུབྦཾ དིསཾ གཙྪཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཨོསདྷཱི ནཱམཱཏི སིངྒིཝེརཔིཔྥལིམརིཙཱདིཀཾ ཨོསདྷཾ. ན ཝོཀྐམཏཱིཏི ཡཾ ཡཾ ཕལདཱནསམཏྠཾ ཨོསདྷཾ, ཏཾ ཏཾ ཕལདཱནཾ ཨོཀྐམྨ ཨཏྟནོ ཕལཾ ཨདཏྭཱ ན ནིཝཏྟཏི. ཝཱིཐིཏོཏི གམནཝཱིཐིཏོ, པིཏྟཧརོ པིཏྟཾ ཧརཏེཝ, ཝཱཏཧརོ ཝཱཏཾ ཧརཏེཝ, སེམྷཧརོ སེམྷཾ ཧརཏེཝཱཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ཨཊྛམཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིམྤི པཱུརེཡྻཱསི, ཡཾ ཨདྷིཊྛཱསི, ཏསྨིཾ ཨདྷིཊྛཱནེ ནིཙྩལོ བྷཝེཡྻཱསི, ཡཐཱ པབྦཏོ ནཱམ སབྦདིསཱསུ ཝཱཏེ པཧརནྟེཔི ན ཀམྤཏི ན ཙལཏི, ཨཏྟནོ ཋཱནེཡེཝ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི ཨཏྟནོ ཨདྷིཊྛཱནེ ནིཙྩལོ ཧོནྟོཝ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨཊྛམཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥༠.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༥༡.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ཨཊྛམཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༥༢.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ཨཊྛམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏཏྠ ཏྭཾ ཨཙལོ ཧུཏྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

༡༥༣.

‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོ, ཨཙལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ;

ན ཀམྤཏི བྷུསཝཱཏེཧི, སཀཊྛཱནེཝ ཏིཊྛཏི.

༡༥༤.

‘‘ཏཏྠེཝ ཏྭམྤི ཨདྷིཊྛཱནེ, སབྦདཱ ཨཙལོ བྷཝ;

ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སེལོཏི སིལཱམཡོ. ཨཙལོཏི ནིཙྩལོ སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི ཨཙལཏྟཱཝ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏོ. ‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ ཨཙལོ, ནིཁཱཏོ སུཔྤཏིཊྛིཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ. བྷུསཝཱཏེཧཱིཏི བལཝཝཱཏེཧི. སཀཊྛཱནེཝཱཏི ཨཏྟནོ ཋཱནེཡེཝ, ཡཐཱཋིཏཊྛཱནེཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ ནཝམཾ མེཏྟཱཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ མེཏྟཱཔཱརམིཾ པཱུརེཡྻཱསི, ཧིཏེསུཔི ཨཧིཏེསུཔི ཨེཀཙིཏྟོཝ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱཔི ཨུདཀཾ ནཱམ པཱཔཛནསྶཔི ཀལྱཱཎཛནསྶཔི སཱིཏབྷཱཝཾ ཨེཀསདིསཾ ཀཏྭཱ ཕརཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཙིཏྟེན ཨེཀཙིཏྟོཝ ཧུཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ནཝམཾ མེཏྟཱཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥༥.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༥༦.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, ནཝམཾ མེཏྟཱཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༥༧.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ ནཝམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

མེཏྟཱཡ ཨསམོ ཧོཏི, ཡདི བོདྷིཾ པཏྟུམིཙྪསི.

༡༥༨.

‘‘ཡཐཱཔི ཨུདཀཾ ནཱམ, ཀལྱཱཎེ པཱཔཀེ ཛནེ;

སམཾ ཕརཏི སཱིཏེན, པཝཱཧེཏི རཛོམལཾ.

༡༥༩.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ ཧིཏཱཧིཏེ, སམཾ མེཏྟཱཡ བྷཱཝཡ;

མེཏྟཱཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨསམོ ཧོཧཱིཏི མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཨསདིསོ ཧོཧི. ཏཏྠ ‘‘ཏྭཾ སམསམོ ཧོཧཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ. སམནྟི ཏུལྱཾ. ཕརཏཱིཏི ཕུསཏི. པཝཱཧེཏཱིཏི ཝིསོདྷེཏི. རཛོཏི ཨཱགནྟུཀརཛཾ. མལནྟི སརཱིརེ ཨུཊྛིཏཾ སེདམལཱདིཾ. ‘‘རཛམལ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཧིཏཱཧིཏེཏི ཧིཏེ ཙ ཨཧིཏེ ཙ, མིཏྟེ ཙ ཨམིཏྟེ ཙཱཏི ཨཏྠོ. མེཏྟཱཡ བྷཱཝཡཱཏི མེཏྟཾ བྷཱཝཡ ཝཌྜྷེཧི. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ ‘‘ན ཨེཏྟཀེཧེཝ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཨུཔདྷཱརཡཏོ དསམཾ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུམེདྷཔཎྜིཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པརིཔཱུརེཡྻཱསི, སུཁེཔི དུཀྑེཔི མཛ྄ཛྷཏྟོཝ བྷཝེཡྻཱསི. ཡཐཱཔི པཐཝཱི ནཱམ སུཙིམྤི ཨསུཙིམྤི ཙ པཀྑིཔམཱནེ མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སུཁདུཀྑེསུ མཛ྄ཛྷཏྟོཝ ཧོནྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི དསམཾ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦༠.

‘‘ན ཧེཏེ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, བུདྡྷདྷམྨཱ བྷཝིསྶརེ;

ཨཉྙེཔི ཝིཙིནིསྶཱམི, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ.

༡༦༡.

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, དསམཾ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ;

པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི, ཨཱསེཝིཏནིསེཝིཏཾ.

༡༦༢.

‘‘ཨིམཾ ཏྭཾ དསམཾ ཏཱཝ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡ;

ཏུལཱབྷཱུཏོ དལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི.

༡༦༣.

‘‘ཡཐཱཔི པཐཝཱི ནཱམ, ནིཀྑིཏྟཾ ཨསུཙིཾ སུཙིཾ;

ཨུཔེཀྑཏི ཨུབྷོཔེཏེ, ཀོཔཱནུནཡཝཛྫིཏཱ.

༡༦༤.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ སུཁདུཀྑེ, ཏུལཱབྷཱུཏོ སདཱ བྷཝ;

ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཏཾ གནྟྭཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏུལཱབྷཱུཏོཏི མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝེ ཋིཏོ ཡཐཱ ཏུལཱཡ དཎྜོ སམཾ ཏུལིཏོ སམཾ ཏིཊྛཏི, ན ནམཏི ན ཨུནྣམཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སུཁདུཀྑེསུ ཏུལཱསདིསོ ཧུཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶསི. ཀོཔཱནུནཡཝཛྫིཏཱཏི པཊིགྷཱནུརོདྷཝཛྫིཏཱ. ‘‘དཡཱཀོཔཝིཝཛྫིཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. སེསཾ ཁནྟིཔཱརམིཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཨིམེ དས པཱརམིདྷམྨེ ཝིཙིནིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ བོདྷིསཏྟེཧི པརིཔཱུརེཏབྦཱ བོདྷིཔཱཙནཱ བུདྡྷཏྟཀརཱ དྷམྨཱ ཨེཏྟཀཱཡེཝ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ, ཨིམཱ པན པཱརམིཡོ ཨུདྡྷཾ ཨཱཀཱསེཔི ནཏྠི, ན ཧེཊྛཱ པཐཝིཡམྤི, ན པུརཏྠིམཱདཱིསུ དིསཱསུཔི ཨཏྠི, མཡ྄ཧཾཡེཝ པན ཧདཡམཾསནྟརེཡེཝ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏཱསཾ ཨཏྟནོ ཧདཡེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ དིསྭཱ སབྦཱཔི ཏཱ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཡ པུནཔྤུནཾ སམྨསནྟོ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ སམྨསི, པརིཡནྟེ གཧེཏྭཱ ཨཱདིམྷི པཱཔེསི, ཨཱདིམྷི གཧེཏྭཱ པརིཡནྟེ ཋཔེསི, མཛ྄ཛྷེ གཧེཏྭཱ ཨུབྷཏོ ཨོསཱཔེསི, ཨུབྷཏོ ཀོཊཱིསུ གཧེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཨོསཱཔེསི. བཱཧིརབྷཎྜཔརིཙྩཱགོ པཱརམིཡོ ནཱམ, ཨངྒཔརིཙྩཱགོ ཨུཔཔཱརམིཡོ ནཱམ, ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགོ པརམཏྠཔཱརམིཡོ ནཱམཱཏི དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ ཡམཀཏེལཾ ཝིནིཝཊྚེནྟོ ཝིཡ སམྨསི. ཏསྶ དས པཱརམིཡོ སམྨསནྟསྶ དྷམྨཏེཛེན ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ ཝིཔུལཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཧཏྠིནཱ ཨཀྐནྟནལ༹ཀལཱཔོ ཝིཡ ཨུཔྤཱིལི༹ཡམཱནཾ ཨུཙྪུཡནྟཾ ཝིཡ ཙ མཧཱཝིརཝཾ ཝིརཝམཱནཱ སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི. ཀུལཱལཙཀྐཾ ཝིཡ ཏེལཡནྟཙཀྐཾ ཝིཡ ཙ པརིབྦྷམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦༥.

‘‘ཨེཏྟཀཱཡེཝ ཏེ ལོཀེ, ཡེ དྷམྨཱ བོདྷིཔཱཙནཱ;

ཏཏུདྡྷཾ ནཏྠི ཨཉྙཏྲ, དལ༹ྷཾ ཏཏྠ པཏིཊྛཧ.

༡༦༦.

‘‘ཨིམེ དྷམྨེ སམྨསཏོ, སབྷཱཝསརསལཀྑཎེ;

དྷམྨཏེཛེན ཝསུདྷཱ, དསསཧསྶཱི པཀམྤཐ.

༡༦༧.

‘‘ཙལཏཱི རཝཏཱི པཐཝཱི, ཨུཙྪུཡནྟཾཝ པཱིལི༹ཏཾ;

ཏེལཡནྟེ ཡཐཱ ཙཀྐཾ, ཨེཝཾ ཀམྤཏི མེདནཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཏྟཀཱཡེཝཱཏི ནིདྡིཊྛཱནཾ དསནྣཾ པཱརམིཏཱནཾ ཨནཱུནཱདྷིཀབྷཱཝསྶ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏུདྡྷནྟི ཏཏོ དསཔཱརམཱིཧི ཨུདྡྷཾ ནཏྠི. ཨཉྙཏྲཱཏི ཨཉྙཾ, ལཀྑཎཾ སདྡསཏྠཏོ གཧེཏབྦཾ. ཏཏོ དསཔཱརམིཏོ ཨཉྙོ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨོ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠཱཏི ཏཱསུ དསསུ པཱརམཱིསུ. པཏིཊྛཧཱཏི པཏིཊྛ, པརིཔཱུརེནྟོ ཏིཊྛཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིམེ དྷམྨེཏི པཱརམིདྷམྨེ. སམྨསཏོཏི ཨུཔཔརིཀྑནྟསྶ, ཨནཱདརཏྠེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. སབྷཱཝསརསལཀྑཎེཏི སབྷཱཝསངྑཱཏེན སརསལཀྑཎེན སམྨསནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཏེཛེནཱཏི པཱརམིཔཝིཙཡཉཱཎཏེཛེན. ཝསུདྷཱཏི ཝསཱུཏི རཏནཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ དྷཱརེཏི དྷཱིཡཏི ཝཱ ཨེཏྠཱཏི ཝསུདྷཱ. ཀཱ སཱ? མེདནཱི. པཀམྤཐཱཏི པཀམྤིཏྠ. སུམེདྷཔཎྜིཏེ པན པཱརམིཡོ ཝིཙིནནྟེ ཏསྶ ཉཱཎཏེཛེན དསསཧསྶཱི པཀམྤིཏྠཱཏི ཨཏྠོ.

ཙལཏཱིཏི ཚཔྤཀཱརཱ ཀམྤི. རཝཏཱིཏི ནདཏི ཝིཀཱུཛཏི. ཨུཙྪུཡནྟཾཝ པཱིལི༹ཏནྟི ནིཔྤཱིལི༹ཏཾ ཨུཙྪུཡནྟཾ ཝིཡ. ‘‘གུལ༹ཡནྟཾཝ པཱིལི༹ཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཏེལཡནྟེཏི ཏེལཔཱིལ༹ནཡནྟེ. ཡཐཱ ཙཀྐནྟི ཙཀྐིཀཱནཾ མཧཱཙཀྐཡནྟཾ ཝིཡ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ཏེལཔཱིལ༹ནཙཀྐཡནྟཾ པརིབྦྷམཏི ཀམྤཏི, ཨེཝཾ ཨཡཾ མེདནཱི ཀམྤཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨེཝཾ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཀམྤམཱནཱཡ རམྨནགརཝཱསིནོ མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝིསཡམཱནཱ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཡུགནྡྷརཝཱཏབྦྷཱཧཏཱ མཧཱསཱལཱ ཝིཡ མུཙྪིཏཱ པཔཏིཾསུ. གྷཊཱདཱིནི ཀུལཱལབྷཎྜཱནི པཝཊྚེནྟཱནི ཨཉྙམཉྙཾ པཧརནྟཱནི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱནི ཨཧེསུཾ. མཧཱཛནོ བྷཱིཏཏསིཏོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ‘ནཱགཱཝཊྚོ ཨཡཾ, བྷཱུཏཡཀྑདེཝཏཱསུ ཨཉྙཏརཱཝཊྚོ ཝཱ’ཏི ན ཧི མཡཾ ཨེཏཾ ཛཱནཱམ. ཨཔི ཙ ཁོ སབྦོཔི ཨཡཾ མཧཱཛནོ བྷཡེན ཨུཔདྡུཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམསྶ ལོཀསྶ པཱཔཀཾ བྷཝིསྶཏི, ཨུདཱཧུ ཀལྱཱཎཾ, ཀཐེཐ ནོ ཨེཏཾ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪིཾསུ.

ཨཐ སཏྠཱ ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཏུམྷེ མཱ བྷཱཡིཏྠ, མཱ ཁོ ཙིནྟཡིཏྠ, ནཏྠི ཝོ ཨིཏོནིདཱནཾ བྷཡཾ, ཡོ སོ མཡཱ ཨཛྫ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི བྱཱཀཏོ, སོ ཨིདཱནི པཱརམིཡོ སམྨསཏི, ཏསྶ སམྨསནྟསྶ དྷམྨཏེཛེན སཀལདསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨེཀཔྤཧཱརེན ཀམྤཏི ཙེཝ ཝིརཝཏི ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦༨.

‘‘ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཨཱསི, བུདྡྷསྶ པརིཝེསནེ;

པཝེདྷམཱནཱ སཱ ཏཏྠ, མུཙྪིཏཱ སེཏི བྷཱུམིཡཾ.

༡༦༩.

‘‘གྷཊཱནེཀསཧསྶཱནི, ཀུམྦྷཱིནཉྩ སཏཱ བཧཱུ;

སཉྩུཎྞམཐིཏཱ ཏཏྠ, ཨཉྙམཉྙཾ པགྷཊྚིཏཱ.

༡༧༠.

‘‘ཨུབྦིགྒཱ ཏསིཏཱ བྷཱིཏཱ, བྷནྟཱ བྱཐིཏམཱནསཱ;

མཧཱཛནཱ སམཱགམྨ, དཱིཔངྐརམུཔཱགམུཾ.

༡༧༡.

‘‘ཀིཾ བྷཝིསྶཏི ལོཀསྶ, ཀལྱཱཎམཐ པཱཔཀཾ;

སབྦོ ཨུཔདྡུཏོ ལོཀོ, ཏཾ ཝིནོདེཧི ཙཀྑུམ.

༡༧༢.

‘‘ཏེསཾ ཏདཱ སཉྙཱཔེསི, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི;

ཝིསྶཏྠཱ ཧོཐ མཱ བྷཱཐ, ཨིམསྨིཾ པཐཝིཀམྤནེ.

༡༧༣.

‘‘ཡམཧཾ ཨཛྫ བྱཱཀཱསིཾ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི;

ཨེསོ སམྨསཏཱི དྷམྨཾ, པུབྦཀཾ ཛིནསེཝིཏཾ.

༡༧༤.

‘‘ཏསྶ སམྨསཏོ དྷམྨཾ, བུདྡྷབྷཱུམིཾ ཨསེསཏོ;

ཏེནཱཡཾ ཀམྤིཏཱ པཐཝཱི, དསསཧསྶཱི སདེཝཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཏི ཡཱཝཏིཀཱ. ཨཱསཱིཏི ཨཧོསི. ‘‘ཡཱ ཏདཱ པརིསཱ ཨཱསཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཡཱ ཏཏྠ པརིསཱ ཋིཏཱ ཨཱསཱིཏི ཨཏྠོ. པཝེདྷམཱནཱཏི ཀམྤམཱནཱ. སཱཏི སཱ པརིསཱ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ པརིཝེསནཊྛཱནེ. སེཏཱིཏི སཡིཏྠ.

གྷཊཱཏི གྷཊཱནཾ, སཱམིཨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, གྷཊཱནཾ ནེཀསཧསྶཱནཱིཏི ཨཏྠོ. སཉྩུཎྞམཐིཏཱཏི ཙུཎྞཱ ཙེཝ མཐིཏཱ ཙ, མཐིཏསཉྩུཎྞཱཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙམཉྙཾ པགྷཊྚིཏཱཏི ཨཉྙམཉྙཾ པཧཊཱ. ཨུབྦིགྒཱཏི ཨུཏྲཱསཧདཡཱ. ཏསིཏཱཏི སཉྫཱཏཏཱསཱ. བྷཱིཏཱཏི བྷཡབྷཱིཏཱ. བྷནྟཱཏི ཕནྡནམཱནསཱ, ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སབྦཱནི པནེཏཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནི. སམཱགམྨཱཏི སམཱགནྟྭཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ.

ཨུཔདྡུཏོཏི ཨུཔཧཏོ. ཏཾ ཝིནོདེཧཱིཏི ཏཾ ཨུཔདྡུཏབྷཡཾ ཝིནོདེཧི, ཝིནཱསཡཱཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུམཱཏི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམ. ཏེསཾ ཏདཱཏི ཏེ ཛནེ ཏདཱ, ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. སཉྙཱཔེསཱིཏི ཉཱཔེསི བོདྷེསི. ཝིསཏྠཱཏི ཝིསྶཏྠཙིཏྟཱ. མཱ བྷཱཐཱཏི མཱ བྷཱཡཐ. ཡམཧནྟི ཡཾ ཨཧཾ སུམེདྷཔཎྜིཏཾ. དྷམྨནྟི པཱརམིདྷམྨཾ. པུབྦཀནྟི པོརཱཎཾ. ཛིནསེཝིཏནྟི ཛིནེཧི བོདྷིསཏྟཀཱལེ སེཝིཏནྟི ཨཏྠོ. བུདྡྷབྷཱུམིནྟི པཱརམིདྷམྨཾ. ཏེནཱཏི ཏེན སམྨསནཀཱརཎེན. ཀམྤིཏཱཏི ཙལིཏཱ. སདེཝཀེཏི སདེཝཀེ ལོཀེ.

ཏཏོ མཧཱཛནོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདཱིནི ཨཱདཱཡ རམྨནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ རམྨནགརམེཝ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ བོདྷིསཏྟོ དས པཱརམིཡོ སམྨསིཏྭཱ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིསིནྣཱསནཱ ཝུཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༧༥.

‘‘བུདྡྷསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, མནོ ནིབྦཱཡི ཏཱཝདེ;

སབྦེ མཾ ཨུཔསངྐམྨ, པུནཱཔི མཾ ཨབྷིཝནྡིསུཾ.

༡༧༦.

‘‘སམཱདིཡིཏྭཱ བུདྡྷགུཎཾ, དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱན མཱནསཾ;

དཱིཔངྐརཾ ནམསྶིཏྭཱ, ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧིཾ ཏདཱ’’ཏི.

ཏཏྠ མནོ ནིབྦཱཡཱིཏི མཧཱཛནསྶ པཐཝིཀམྤནེ ཨུབྦིགྒཧདཡསྶ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ མནོ ནིབྦཱཡི, སནྟིཾ ཨགམཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཛནོ ནིབྦཱཡཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨུཏྟཱནོཡེཝ. སམཱདིཡིཏྭཱཏི སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ, སམཱདཱཡཱཏི ཨཏྠོ. བུདྡྷགུཎནྟི པཱརམིཡོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཐ ཁོ བོདྷིསཏྟཾ དཡིཏསབྦསཏྟཾ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧནྟཾ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ དིབྦེཧི མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ – ‘‘ཨཡྻ སུམེདྷཏཱཔས, ཏཡཱ ཨཛྫ དཱིཔངྐརདསབལསྶ པཱདམཱུལེ མཧཏི པཏྠནཱ པཏྠིཏཱ, སཱ ཏེ ཨནནྟརཱཡེན སམིཛ྄ཛྷཏུ, མཱ ཏེ ཏཏྠ བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ཨཧོསི. སརཱིརེ ཏེ ཨཔྤམཏྟཀོཔི རོགོ མཱ ཨུཔྤཛྫཏུ, ཁིཔྤཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷ. ཡཐཱ པུཔྥཱུཔགཕལཱུཔགཱ རུཀྑཱ སམཡེ པུཔྥནྟི ཙེཝ ཕལནྟི ཙ, ཏཐེཝ ཏྭམྤི ཏཾ སམཡཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཁིཔྤཾ སམྦོདྷིཾ ཕུསསྶཱུ’’ཏིཨཱདཱིནི ཐུཏིམངྒལཱནི པཡིརུདཱཧཾསུ, ཨེཝཾ པཡིརུདཱཧིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དེཝཊྛཱནམེཝ ཨགམཾསུ. བོདྷིསཏྟོཔི དེཝཏཱཧི ཨབྷིཏྠུཏོ – ‘‘ཨཧཾ དས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཡ ཨཱཀཱསམབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨིསིགཎཝནྟཾ ཧིམཝནྟཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༧༧.

‘‘དིབྦཾ མཱནུསཀཾ པུཔྥཾ, དེཝཱ མཱནུསཀཱ ཨུབྷོ;

སམོཀིརནྟི པུཔྥེཧི, ཝུཊྛཧནྟསྶ ཨཱསནཱ.

༡༧༨.

‘‘ཝེདཡནྟི ཙ ཏེ སོཏྠིཾ, དེཝཱ མཱནུསཀཱ ཨུབྷོ;

མཧནྟཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཏཾ ལབྷསྶུ ཡཐིཙྪིཏཾ.

༡༧༩.

‘‘སབྦཱིཏིཡོ ཝིཝཛྫནྟུ, སོཀོ རོགོ ཝིནསྶཏུ;

མཱ ཏེ བྷཝནྟྭནྟརཱཡཱ, ཕུས ཁིཔྤཾ བོདྷིམུཏྟམཾ.

༡༨༠.

‘‘ཡཐཱཔི སམཡེ པཏྟེ, པུཔྥནྟི པུཔྥིནོ དུམཱ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, བུདྡྷཉཱཎེཧི པུཔྥསུ.

༡༨༡.

‘‘ཡཐཱ ཡེ ཀེཙི སམྦུདྡྷཱ, པཱུརཡུཾ དསཔཱརམཱི;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, པཱུརཡ དསཔཱརམཱི.

༡༨༢.

‘‘ཡཐཱ ཡེ ཀེཙི སམྦུདྡྷཱ, བོདྷིམཎྜམྷི བུཛ྄ཛྷརེ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཛིནབོདྷིཡཾ.

༡༨༣.

‘‘ཡཐཱ ཡེ ཀེཙི སམྦུདྡྷཱ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡུཾ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡ.

༡༨༤.

‘‘པུཎྞམཱཡེ ཡཐཱ ཙནྡོ, པརིསུདྡྷོ ཝིརོཙཏི;

ཏཐེཝ ཏྭཾ པུཎྞམནོ, ཝིརོཙ དསསཧསྶིཡཾ.

༡༨༥.

‘‘རཱཧུམུཏྟོ ཡཐཱ སཱུརིཡོ, ཏཱཔེན ཨཏིརོཙཏི;

ཏཐེཝ ལོཀཱ མུཙྩིཏྭཱ, ཝིརོཙ སིརིཡཱ ཏུཝཾ.

༡༨༦.

‘‘ཡཐཱ ཡཱ ཀཱཙི ནདིཡོ, ཨོསརནྟི མཧོདདྷིཾ;

ཨེཝཾ སདེཝཀཱ ལོཀཱ, ཨོསརནྟུ ཏཝནྟིཀེ.

༡༨༧.

‘‘ཏེཧི ཐུཏཔྤསཏྠོ སོ, དས དྷམྨེ སམཱདིཡ;

ཏེ དྷམྨེ པརིཔཱུརེནྟོ, པཝནཾ པཱཝིསཱི ཏདཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དིབྦནྟི མནྡཱརཝཔཱརིཙྪཏྟཀསནྟཱནཀུསེསཡཱདིཀཾ དིབྦཀུསུམཾ དེཝཱ མཱནུསཀཱ ཙ མཱནུསཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སམོཀིརནྟཱིཏི མམོཔརི སམོཀིརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཝུཊྛཧནྟསྶཱཏི ཝུཊྛཧཏོ. ཝེདཡནྟཱིཏི ནིཝེདཡིཾསུ སཉྙཱཔེསུཾ. སོཏྠིནྟི སོཏྠིབྷཱཝཾ. ཨིདཱནི ཝེདཡིཏཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ‘‘མཧནྟཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཡཱ པན, སུམེདྷཔཎྜིཏ, མཧནྟཾ ཋཱནཾ པཏྠིཏཾ, ཏཾ ཡཐཱཔཏྠིཏཾ ལབྷསྶཱུཏི ཨཏྠོ.

སབྦཱིཏིཡོཏི ཨེནྟཱིཏི ཨཱིཏིཡོ, སབྦཱ ཨཱིཏིཡོ སབྦཱིཏིཡོ, ཨུཔདྡཝཱ. ཝིཝཛྫནྟཱུཏི མཱ ཧོནྟུ. སོཀོ རོགོ ཝིནསྶཏཱུཏི སོཙནསངྑཱཏོ སོཀོ རུཛནསངྑཱཏོ རོགོ ཙ ཝིནསྶཏུ. ཏེཏི ཏཝ. མཱ བྷཝནྟྭནྟརཱཡཱཏི མཱ བྷཝནྟུ ཨནྟརཱཡཱ. ཕུསཱཏི ཨདྷིགཙྪ པཱཔུཎཱཧི. བོདྷིནྟི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམྤི ཝཊྚཏི. ཨུཏྟམནྟི སེཊྛཾ སབྦབུདྡྷགུཎདཱཡཀཏྟཱ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ ‘‘ཨུཏྟམ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

སམཡེཏི ཏསྶ ཏསྶ རུཀྑསྶ པུཔྥནསམཡེ སམྤཏྟེཏི ཨཏྠོ. པུཔྥིནོཏི པུཔྥནཀཱ. བུདྡྷཉཱཎེཧཱིཏི ཨཊྛཱརསཧི བུདྡྷཉཱཎེཧི. པུཔྥསཱུཏི པུཔྥསྶུ. པཱུརཡུནྟི པཱུརཡིཾསུ. པཱུརཡཱཏི པརིཔཱུརཡ. བུཛ྄ཛྷརེཏི བུཛ྄ཛྷིཾསུ. ཛིནབོདྷིཡནྟི ཛིནཱནཾ བུདྡྷཱནཾ བོདྷིཡཱ, སབྦཉྙུབོདྷིམཱུལེཏི ཨཏྠོ. པུཎྞམཱཡེཏི པུཎྞམཱསིཡཾ. པུཎྞམནོཏི པརིཔུཎྞམནོརཐོ.

རཱཧུམུཏྟོཏི རཱཧུནཱ སོབྦྷཱནུནཱ མུཏྟོ. ཏཱཔེནཱཏི པཏཱཔེན, ཨཱལོཀེན. ལོཀཱ མུཙྩིཏྭཱཏི ལོཀདྷམྨེཧི ཨལིཏྟོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝིརོཙཱཏི ཝིརཱཛ. སིརིཡཱཏི བུདྡྷསིརིཡཱ. ཨོསརནྟཱིཏི མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི. ཨོསརནྟཱུཏི ཨུཔགཙྪནྟུ. ཏཝནྟིཀེཏི ཏཝ སནྟིཀཾ. ཏེཧཱིཏི དེཝེཧི. ཐུཏཔྤསཏྠོཏི ཐུཏོ ཙེཝ པསཏྠོ ཙ, ཐུཏེཧི ཝཱ དཱིཔངྐརཱདཱིཧི པསཏྠོཏི ཐུཏཔྤསཏྠོ. དས དྷམྨེཏི དས པཱརམིདྷམྨེ. པཝནནྟི མཧཱཝནཾ, དྷམྨིཀཔབྦཏེ མཧཱཝནཾ པཱཝིསཱིཏི ཨཏྠོ. སེསགཱཐཱ སུཨུཏྟཱནཱ ཨེཝཱཏི.

ཨིཏི མདྷུརཏྠཝིལཱསིནིཡཱ བུདྡྷཝཾས-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུམེདྷཔཏྠནཱཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དཱིཔངྐརབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

རམྨནགརཝཱསིནོཔི ཏེ ཨུཔཱསཀཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པུན བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ དཱནཱནུམོདནཾ སོཏུཀཱམཱ ཨུཔནིསཱིདིཾསུ. ཨཐ སཏྠཱ ཏེསཾ པརམམདྷུརཾ ཧདཡངྒམཾ དཱནཱནུམོདནམཀཱསི –

‘‘དཱནཾ ནཱམ སུཁཱདཱིནཾ, ནིདཱནཾ པརམཾ མཏཾ;

ནིབྦཱནཾ པན སོཔཱནཾ, པཏིཊྛཱཏི པཝུཙྩཏི.

‘‘དཱནཾ ཏཱཎཾ མནུསྶཱནཾ, དཱནཾ བནྡྷུ པརཱཡནཾ;

དཱནཾ དུཀྑཱདྷིཔནྣཱནཾ, སཏྟཱནཾ པརམཱ གཏི.

‘‘དུཀྑནིཏྠརཎཊྛེན, དཱནཾ ནཱཝཱཏི དཱིཔིཏཾ;

བྷཡརཀྑཎཏོ དཱནཾ, ནགརནྟི ཙ ཝཎྞིཏཾ.

‘‘དཱནཾ དུརཱསདཊྛེན, ཝུཏྟམཱསིཝིསོཏི ཙ;

དཱནཾ ལོབྷམལཱདཱིཧི, པདུམཾ ཨནུཔལིཏྟཏོ.

‘‘ནཏྠི དཱནསམོ ལོཀེ, པུརིསསྶ ཨཝསྶཡོ;

པཊིཔཛྫཐ ཏསྨཱ ཏཾ, ཀིརིཡཱཛ྄ཛྷཱསཡེན ཙ.

‘‘སགྒལོཀནིདཱནཱནི, དཱནཱནི མཏིམཱ ཨིདྷ;

ཀོ ཧི ནཱམ ནརོ ལོཀེ, ན དདེཡྻ ཧིཏེ རཏོ.

‘‘སུཏྭཱ དེཝེསུ སམྤཏྟིཾ, ཀོ ནརོ དཱནསམྦྷཝཾ;

ན དཛྫཱ སུཁཔྤདཾ དཱནཾ, དཱནཾ ཙིཏྟཔྤམོདནཾ.

‘‘དཱནེན པཊིཔནྣེན, ཨཙྪརཱཔརིཝཱརིཏོ;

རམཏེ སུཙིརཾ ཀཱལཾ, ནནྡནེ སུརནནྡནེ.

‘‘པཱིཏིམུལཱ༹རཾ ཝིནྡཏི དཱཏཱ, གཱརཝམསྨིཾ གཙྪཏི ལོཀེ;

ཀིཏྟིམནནྟཾ ཡཱཏི ཙ དཱཏཱ, ཝིསྶསནཱིཡོ ཧོཏི ཙ དཱཏཱ.

‘‘དཏྭཱ དཱནཾ ཡཱཏི ནརོ སོ, བྷོགསམིདྡྷིཾ དཱིགྷཉྩཱཡུ;

སུསྶརཏམྤི ཙ ཝིནྡཏི རཱུཔཾ, སགྒེ སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ཏི དེཝེཧི;

ཝིམཱནེསུ ཋཏྭཱ ནཱནཱ, མཏྟམཡཱུརཱབྷིརུཏེསུ.

‘‘ཙོརཱརིརཱཛོདཀཔཱཝཀཱནཾ, དྷནཾ ཨསཱདྷཱརཎམེཝ དཱནཾ;

དདཱཏི ཏཾ སཱཝཀཉཱཎབྷཱུམིཾ, པཙྩེཀབྷཱུམིཾ པན བུདྡྷབྷཱུམི’’ནྟི. –

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན དཱནཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ དཱནཱནིསཾསཾ པཀཱསེཏྭཱ ཏདནནྟརཾ སཱིལཀཐཾ ཀཐེསི. སཱིལཾ ནཱམེཏཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀསམྤཏྟཱིནཾ མཱུལཾ.

‘‘སཱིལཾ སུཁཱནཾ པརམཾ ནིདཱནཾ, སཱིལེན སཱིལཱི ཏིདིཝཾ པཡཱཏི;

སཱིལཉྷི སཾསཱརམུཔཱགཏསྶ, ཏཱཎཉྩ ལེཎཉྩ པརཱཡནཉྩ.

‘‘ཨཝསྶཡོ སཱིལསམོ ཛནཱནཾ, ཀུཏོ པནཉྙོ ཨིདྷ ཝཱ པརཏྠ;

སཱིལཾ གུཎཱནཾ པརམཱ པཏིཊྛཱ, ཡཐཱ དྷརཱ ཐཱཝརཛངྒམཱནཾ.

‘‘སཱིལཾ ཀིརེཝ ཀལྱཱཎཾ, སཱིལཾ ལོཀེ ཨནུཏྟརཾ;

ཨརིཡཝུཏྟིསམཱཙཱརོ, ཡེན ཝུཙྩཏི སཱིལཝཱ’’. (ཛཱ. ༡.༣.༡༡༨);

སཱིལཱལངྐཱརསམོ ཨལངྐཱརོ ནཏྠི, སཱིལགནྡྷསམོ གནྡྷོ ནཏྠི, སཱིལསམཾ ཀིལེསམལཝིསོདྷནཾ ནཏྠི, སཱིལསམཾ པརིལཱ༹ཧཱུཔསམཾ ནཏྠི, སཱིལསམཾ ཀིཏྟིཛནནཾ ནཏྠི, སཱིལསམཾ སགྒཱརོཧཎསོཔཱནཾ ནཏྠི, ནིབྦཱནནགརཔྤཝེསནེ ཙ སཱིལསམཾ དྭཱརཾ ནཏྠི. ཡཐཱཧ –

‘‘སོབྷནྟེཝཾ ན རཱཛཱནོ, མུཏྟཱམཎིཝིབྷཱུསིཏཱ;

ཡཐཱ སོབྷནྟི ཡཏིནོ, སཱིལབྷཱུསནབྷཱུསིཏཱ.

‘‘སཱིལགནྡྷསམོ གནྡྷོ, ཀུཏོ ནཱམ བྷཝིསྶཏི;

ཡོ སམཾ ཨནུཝཱཏེ ཙ, པཊིཝཱཏེ ཙ ཝཱཡཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༩);

‘‘ན པུཔྥགནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི, ན ཙནྡནཾ ཏགྒརམལླིཀཱ ཝཱ;

སཏཉྩ གནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི, སབྦཱ དིསཱ སཔྤུརིསོ པཝཱཡཏི.

‘‘ཙནྡནཾ ཏགརཾ ཝཱཔི, ཨུཔྤལཾ ཨཐ ཝསྶིཀཱི;

ཨེཏེསཾ གནྡྷཛཱཏཱནཾ, སཱིལགནྡྷོ ཨནུཏྟརོ. (དྷ. པ. ༥༤-༥༥; མི. པ. ༥.༤.༡);

‘‘ན གངྒཱ ཡམུནཱ ཙཱཔི, སརབྷཱུ ཝཱ སརསྭཏཱི;

ནིནྣགཱ ཝཱཙིརཝཏཱི, མཧཱི ཝཱཔི མཧཱནདཱི.

‘‘སཀྐུཎནྟི ཝིསོདྷེཏུཾ, ཏཾ མལཾ ཨིདྷ པཱཎིནཾ;

ཝིསོདྷཡཏི སཏྟཱནཾ, ཡཾ ཝེ སཱིལཛལཾ མལཾ.

‘‘ན ཏཾ སཛལདཱ ཝཱཏཱ, ན ཙཱཔི ཧརིཙནྡནཾ;

ནེཝ ཧཱརཱ ན མཎཡོ, ན ཙནྡཀིརཎངྐུརཱ.

‘‘སམཡནྟཱིདྷ སཏྟཱནཾ, པརིལཱ༹ཧཾ སུརཀྑིཏཾ;

ཡཾ སམེཏི ཨིདཾ ཨརིཡཾ, སཱིལཾ ཨཙྩནྟསཱིཏལཾ.

‘‘ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིབྷཡཾ, ཝིདྡྷཾསཡཏི སབྦདཱ;

ཛནེཏི ཀིཏྟིཧཱསཉྩ, སཱིལཾ སཱིལཝཏོ སདཱ.

‘‘སགྒཱརོཧཎསོཔཱནཾ, ཨཉྙཾ སཱིལསམཾ ཀུཏོ;

དྭཱརཾ ཝཱ པན ནིབྦཱན, ནགརསྶ པཝེསནེ.

‘‘གུཎཱནཾ མཱུལབྷཱུཏསྶ, དོསཱནཾ བལགྷཱཏིནོ;

ཨིཏི སཱིལསྶ ཛཱནཱཐ, ཨཱནིསཾསམནུཏྟར’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༩);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཱིལཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ – ‘‘ཨིདཾ པན སཱིལཾ ནིསྶཱཡ ཨཡཾ སགྒོ ལབྷཏཱི’’ཏི དསྶནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སགྒཀཐཾ ཀཐེསི. ཨཡཾ སགྒོ ནཱམ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ ཨེཀནྟསུཁོ ནིཙྩམེཏྠ ཀཱིལཱ༹ ནིཙྩཾ སམྤཏྟིཡོ ལབྷནྟི. ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ དེཝཱ ནཝུཏིཝསྶསཏསཧསྶཱནི དིབྦསུཁཾ དིབྦསམྤཏྟིཾ པཊིལབྷནྟི. ཏཱཝཏིཾསཱ ཏིསྶོ ཝསྶཀོཊིཡོ སཊྛི ཙ ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཨེཝམཱདིསགྒགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཀཐཾ ཀཐེསི. ཨེཝཾ སགྒཀཐཱཡ པལོབྷེཏྭཱ པུན – ‘‘ཨཡམྤི སགྒོ ཨནིཙྩོ ཨདྷུཝོ ན ཏཏྠ ཚནྡརཱགོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཉྩ པཀཱསེཏྭཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ཨེཝཾ ཏསྶ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨེཀཙྩེ སརཎེསུ ཙ ཨེཀཙྩེ པཉྩསཱིལེསུ ཙ ཨེཀཙྩེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ ཙ ཨེཀཙྩེ སཀདཱགཱམིཕལེ ཨེཀཙྩེ ཨནཱགཱམིཕལེ ཨེཀཙྩེ ཙཏཱུསུཔི ཕལེསུ ཨེཀཙྩེ ཏཱིསུ ཝིཛྫཱསུ ཨེཀཙྩེ ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨེཀཙྩེ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ རམྨནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརམེཝ པཱཝིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏདཱ ཏེ བྷོཛཡིཏྭཱན, སསངྒྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨུཔགཙྪུཾ སརཎཾ ཏསྶ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

.

‘‘སརཎཱགམནེ ཀཉྩི, ནིཝེསེཏི ཏཐཱགཏོ;

ཀཉྩི པཉྩསུ སཱིལེསུ, སཱིལེ དསཝིདྷེ པརཾ.

.

‘‘ཀསྶཙི དེཏི སཱམཉྙཾ, ཙཏུརོ ཕལམུཏྟམེ;

ཀསྶཙི ཨསམེ དྷམྨེ, དེཏི སོ པཊིསམྦྷིདཱ.

.

‘‘ཀསྶཙི ཝརསམཱཔཏྟིཡོ, ཨཊྛ དེཏི ནརཱསབྷོ;

ཏིསྶོ ཀསྶཙི ཝིཛྫཱཡོ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ པཝེཙྪཏི.

.

‘‘ཏེན ཡོགེན ཛནཀཱཡཾ, ཨོཝདཏི མཧཱམུནི;

ཏེན ཝིཏྠཱརིཀཾ ཨཱསི, ལོཀནཱཐསྶ སཱསནཾ.

.

‘‘མཧཱཧནུསབྷཀྑནྡྷོ, དཱིཔངྐརསནཱམཀོ;

བཧཱུ ཛནེ ཏཱརཡཏི, པརིམོཙེཏི དུགྒཏིཾ.

.

‘‘བོདྷནེཡྻཾ ཛནཾ དིསྭཱ, སཏསཧསྶེཔི ཡོཛནེ;

ཁཎེན ཨུཔགནྟྭཱན, བོདྷེཏི ཏཾ མཧཱམུནཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏེཏི རམྨནགརཝཱསིནོ ཨུཔཱསཀཱ. སརཎནྟི ཨེཏྠ སརཎཾ སརཎགམནཾ སརཎསྶ གནྟཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. སརཏི ཧིཾསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི སརཎཾ, ཀིཾ ཏཾ? རཏནཏྟཡཾ. ཏཾ པན སརཎགཏཱནཾ ཏེནེཝ སརཎགམནེན བྷཡཾ སནྟཱསཾ དུཀྑཾ དུགྒཏིཾ པརིཀྐིལེསཾ ཧནཏི ཧིཾསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི སརཎནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡེ ཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ, ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ, དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

‘‘ཡེ ཀེཙི དྷམྨཾ སརཎཾ གཏཱསེ, ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ, དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

‘‘ཡེ ཀེཙི སངྒྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ, ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ, དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

སརཎགམནཾ ནཱམ རཏནཏྟཡཔརཱཡནཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ. སརཎསྶ གནྟཱ ནཱམ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ སརཎཾ སརཎགམནཾ སརཎསྶ གནྟཱ ཙཱཏི ཨིདཾ ཏཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏསྶཱཏི ཏཾ དཱིཔངྐརཾ, ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ‘‘ཨུཔགཙྪུཾ སརཎཾ ཏཏྠཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སཏྠུནོཏི སཏྠཱརཾ. སརཎཱགམནེ ཀཉྩཱིཏི ཀཉྩི པུགྒལཾ སརཎགམནེ ནིཝེསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཉྩཱཔི པཙྩུཔྤནྣཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨཏཱིཏཀཱལཝསེན པན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ‘‘ཀསྶཙི སརཎཱགམནེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶཔི སོཡེཝཏྠོ. ཀཉྩི པཉྩསུ སཱིལེསཱུཏི ཀཉྩི པུགྒལཾ པཉྩསུ ཝིརཏིསཱིལེསུ ནིཝེསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཀསྶཙི པཉྩསུ སཱིལེསཱུ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. སཱིལེ དསཝིདྷེ པརནྟི ཨཔརཾ པུགྒལཾ དསཝིདྷེ སཱིལེ ནིཝེསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཀསྶཙི ཀུསལེ དསཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཀཉྩི པུགྒལཾ དས ཀུསལདྷམྨེ སམཱདཔེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྶཙི དེཏི སཱམཉྙནྟི ཨེཏྠ པརམཏྠཏོ སཱམཉྙནྟི མགྒོ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སཱམཉྙཾ? ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱམཉྙ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༣༦).

ཙཏུརོ ཕལམུཏྟམེཏི ཙཏྟཱརི ཨུཏྟམཱནི ཕལཱནཱིཏི ཨཏྠོ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ལིངྒཝིཔརིཡཱསེན ཝུཏྟཾ. ཡཐོཔནིསྶཡཾ ཙཏྟཱརོ མགྒེ ཙཏྟཱརི ཙ སཱམཉྙཕལཱནི ཀསྶཙི ཨདཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྶཙི ཨསམེ དྷམྨེཏི ཀསྶཙི ཨསདིསེ ཙཏྟཱརོ པཊིསམྦྷིདཱདྷམྨེ ཨདཱསི.

ཀསྶཙི ཝརསམཱཔཏྟིཡོཏི ཀསྶཙི པན ནཱིཝརཎཝིགམེན པདྷཱནབྷཱུཏཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཨདཱསི. ཏིསྶོ ཀསྶཙི ཝིཛྫཱཡོཏི ཀསྶཙི པུགྒལསྶ ཨུཔནིསྶཡཝསེན དིབྦཙཀྑུཉཱཎཔུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱནཾ ཝསེན ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཡོ. ཚལ༹བྷིཉྙཱ པཝེཙྪཏཱིཏི ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཀསྶཙི ཨདཱསི.

ཏེན ཡོགེནཱཏི ཏེན ནཡེན ཏེནཱནུཀྐམེན ཙ. ཛནཀཱཡནྟི ཛནསམཱུཧཾ. ཨོཝདཏཱིཏི ཨོཝདི. ཀཱལཝིཔརིཡཱསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏོ ཨུཔརིཔི ཨཱིདིསེསུ ཝཙནེསུ ཨཏཱིཏཀཱལཝསེནེཝ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཏེན ཝིཏྠཱརིཀཾ ཨཱསཱིཏི ཏེན དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ ཨོཝཱདེན ཨནུསཱསནིཡཱ ཝིཏྠཱརིཀཾ ཝིཏྠཏཾ ཝིསཱལཱིབྷཱུཏཾ སཱསནཾ ཨཧོསི.

མཧཱཧནཱུཏི མཧཱཔུརིསཱནཾ ཀིར དྭེཔི ཧནཱུནི པརིཔུཎྞཱནི དྭཱདསིཡཱ པཀྑསྶ ཙནྡསདིསཱཀཱརཱནི ཧོནྟཱིཏི མཧནྟཱནི ཧནཱུནི ཡསྶ སོ མཧཱཧནུ, སཱིཧཧནཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུསབྷཀྑནྡྷོཏི ཨུསབྷསྶེཝ ཁནྡྷོ ཡསྶ བྷཝཏི, སོ ཨུསབྷཀྑནྡྷོ. སུཝཊྚིཏསུཝཎྞཱལིངྒསདིསརུཙིརཀྑནྡྷོ སམཝཊྚཙཱརུཀྑནྡྷོཏི ཨཏྠོ. དཱིཔངྐརསནཱམཀོཏི དཱིཔངྐརསནཱམོ. བཧཱུ ཛནེ ཏཱརཡཏཱིཏི བཧཱུ བུདྡྷཝེནེཡྻེ ཛནེ ཏཱརེསི. པརིམོཙེཏཱིཏི པརིམོཙེསི. དུགྒཏིནྟི དུགྒཏིཏོ. ནིསྶཀྐཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

ཨིདཱནི ཏཱརཎཔརིམོཙནཀརཎཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ‘‘བོདྷནེཡྻཾ ཛན’’ནྟི གཱཐཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ བོདྷནེཡྻཾ ཛནནྟི བོདྷནེཡྻཾ པཛཾ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. དིསྭཱཏི བུདྡྷཙཀྑུནཱ ཝཱ སམནྟཙཀྑུནཱ ཝཱ དིསྭཱ. སཏསཧསྶེཔི ཡོཛནེཏི ཨནེཀསཏསཧསྶེཔི ཡོཛནེ ཋིཏཾ. ཨིདཾ པན དསསཧསྶིཡཾཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

དཱིཔངྐརོ ཀིར སཏྠཱ བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ བོདྷིམཱུལེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ མཧཱབྲཧྨུནོ དྷམྨཛ྄ཛྷེསནཾ པཊིཉྙཱཡ སུནནྡཱརཱམེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཀོཊིསཏཾ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཨཡཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

ཨཐ སཏྠཱ ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ སམཝཊྚཀྑནྡྷསྶ ཨུསབྷཀྑནྡྷསྶ ནཱམ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ ཏཾ ཨཏྲཛཾ པམུཁཾ ཀཏྭཱ རཱཧུལོཝཱདསདིསཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ནཝུཏིཀོཊིཡོ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

པུན བྷགཝཱ ཨམརཝཏཱིནགརདྭཱརེ མཧཱསིརཱིསརུཀྑམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནསྶ བནྡྷནཱམོཀྑཾ ཀཏྭཱ དེཝགཎཔརིཝུཏོ དིཝསཀརཱཏིརེཀཛུཏིཝིསརབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེ པརམསཱིཏལེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ སབྦདེཝགཎཔཱིཏིསཉྫནནིཾ ཨཏྟནོ ཛནནིཾ སུམེདྷཱདེཝིཾ པམུཁཾ ཀཏྭཱ སབྦལོཀཝིདིཏཝིསུདྡྷིདེཝོ དེཝདེཝོ དཱིཔངྐརོ བྷགཝཱ སབྦསཏྟཧིཏཀརཾ པརམཱཏིརེཀགམྦྷཱིརསུཁུམཾ བུདྡྷིཝིསདཀརཾ སཏྟཔྤཀརཎཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ དེསེཏྭཱ ནཝུཏིདེཝཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པཋམཱབྷིསམཡེ བུདྡྷོ, ཀོཊིསཏམབོདྷཡི;

དུཏིཡཱབྷིསམཡེ ནཱཐོ, ནཝུཏིཀོཊིམབོདྷཡི.

.

‘‘ཡདཱ ཙ དེཝབྷཝནམྷི, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡི;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

དཱིཔངྐརསྶ པན བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ སུནནྡཱརཱམེ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན དསབལོ ཙཏཱུཧི བྷིཀྑུསཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ གཱམནིགམནགརཔཊིཔཱཊིཡཱ མཧཱཛནཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཀྐམེན ཨེཀསྨིཾ པདེསེ མཧཱཛནཀཏསཀྐཱརཾ སབྦལོཀཝིསྶུཏཾ ཨམནུསྶཔརིགྒཧིཏཾ ཨཏིབྷཡཱནཀཾ ཨོལམྦཱམྦུདྷརཔརིཙུམྦིཏཀཱུཊཾ ཝིཝིདྷསུརབྷིཏརུཀུསུམཝཱསིཏཀཱུཊཾ ནཱནཱམིགགཎཝིཙརིཏཀཱུཊཾ ནཱརདཀཱུཊཾ ནཱམ པརམརམཎཱིཡཾ པབྦཏཾ སམྤཱཔུཎི. སོ ཀིར པབྦཏོ ནཱརདེན ནཱམ ཡཀྑེན པརིགྒཧིཏོ ཨཧོསི. ཏཏྠ པན ཏསྶ ཡཀྑསྶ ཨནུསཾཝཙྪརཾ མཧཱཛནོ མནུསྶབལིཾ ཨུཔསཾཧརཏི.

ཨཐ དཱིཔངྐརོ ཀིར བྷགཝཱ ཏསྶ མཧཱཛནསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཏཏོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཙཱཏུདྡིསཾ པེསེཏྭཱ ཨདུཏིཡོ ཨསཧཱཡོ མཧཱཀརུཎཱབལཝསངྒཏཧདཡོ ཏཉྩ ཡཀྑཾ ཝིནེཏུཾ ཏཾ ནཱརདཔབྦཏཾ ཨབྷིརུཧི. ཨཐ སོ མནུསྶབྷཀྑོ སཀཧིཏནིརཔེཀྑོ པརཝདྷདཀྑོ ཡཀྑོ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ ཀོདྷཔརེཏམཱནསོ དསབལཾ བྷིཾསཱཔེཏྭཱ པལཱཔེཏུཀཱམོ ཏཾ པབྦཏཾ ཙཱལེསི. སོ ཀིར པབྦཏོ ཏེན ཙཱལིཡམཱནོ བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏསྶེཝ མཏྠཀེ པཏམཱནོ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཏཏོ སོ བྷཱིཏོ – ‘‘ཧནྡ ནཾ ཨགྒིནཱ ཛྷཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི མཧནྟཾ ཨཏིབྷཱིམདསྶནཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ནིབྦཏྟེསི. སོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཊིཝཱཏེ ཁིཏྟོ ཝིཡ ཨཏྟནོཝ དུཀྑཾ ཛནེསི, ན པན བྷགཝཏོ ཙཱིཝརེ ཨཾསུམཏྟམྤི དཌྜྷུཾ སམཏྠོ ཨཧོསི. ཡཀྑོ པན ‘‘སམཎོ དཌྜྷོ, ན དཌྜྷོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ དསབལཾ སརདསམཡཝིམལཀརནིཀརཾ སབྦཛནརཏིཀརཾ རཛནིཀརམིཝ སཱིཏལཛལཏལགཏཀམལཀཎྞིཀཱཡ ནིསིནྣཾ ཝིཡ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧོ ཨཡཾ སམཎོ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཡཾ ཡཾ ཨིམསྶཱཧཾ ཨནཏྠཾ ཀརོམི, སོ སོ མམཱུཔརིཡེཝ པཏཏི, ཨིམཾ པན སམཎཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙཾ མེ པཊིསརཎཾ པརཱཡནཾ ནཏྠི, པཐཝིཡཾ ཨུཔཀྑལིཏཱ པཐཝིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨུཊྛཧནྟི, ཧནྡཱཧཾ ཨིམཾཡེཝ སམཎཾ སརཎཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐེཝཾ པན སོ ཙིནྟེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཙཀྐཱལངྐཏཏལེསུ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ – ‘‘ཨཙྩཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཨཙྩགམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝནྟཾ སརཎམགམཱསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨནུཔུབྦིཀཐཾ ཀཐེསི. སོ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ དསཧི ཡཀྑསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཏསྨིཾ ཀིར དིཝསེ སཀལཛམྦུདཱིཔཏལཝཱསིནོ མནུསྶཱ ཏསྶ བལིཀམྨཏྠཾ ཨེཀེཀགཱམཏོ ཨེཀེཀཾ པུརིསཾ ཨཱཧརིཾསུ. ཨཉྙཉྩ བཧུཏིལཏཎྜུལཀུལཏྠམུགྒམཱསཱདིཾ སཔྤིནཝནཱིཏཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདིཉྩ ཨཱཧརིཾསུ. ཨཐ སོ ཡཀྑོ ཏཾ དིཝསཾ ཨཱབྷཏཏཎྜུལཱདིཀཾ སབྦཾ ཏེསཾཡེཝ དཏྭཱ ཏེ བལིཀམྨཏྠཱཡ ཨཱནཱིཏམནུསྶེ དསབལསྶ ནིཡྻཱཏེསི.

ཨཐ སཏྠཱ ཏེ མནུསྶེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨནྟོསཏྟཱཧེཡེཝ སབྦེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ མཱགྷཔུཎྞམཱཡ ཀོཊིསཏབྷིཀྑུམཛ྄ཛྷགཏོ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེ སནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑམུདྡིསི. ཙཏུརངྒཱནི ནཱམ སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑཱུ ཧོནྟི, སབྦེ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཧོནྟི, སབྦེ ཨནཱམནྟིཏཱཝ ཨཱགཏཱ, པནྣརསཱུཔོསཐདིཝསོ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི ནཱམ. ཨཡཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡.

‘‘པུན ནཱརདཀཱུཊམྷི, པཝིཝེཀགཏེ ཛིནེ;

ཁཱིཎཱསཝཱ ཝཱིཏམལཱ, སམིཾསུ སཏཀོཊིཡོ’’ཏི.

ཏཏྠ པཝིཝེཀགཏེཏི གཎཾ པཧཱཡ གཏེ. སམིཾསཱུཏི སནྣིཔཏིཾསུ.

ཡདཱ པན དཱིཔངྐརོ ལོཀནཱཡཀོ སུདསྶནནཱམཀེ པབྦཏེ ཝསྶཱཝཱསམུཔགཉྪི, ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ མནུསྶཱ ཨནུསཾཝཙྪརཾ གིརགྒསམཛྫཾ ཀརོནྟི. ཏསྨིཾ ཀིར སམཛྫེ སནྣིཔཏིཏཱ མནུསྶཱ དསབལཾ དིསྭཱ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ཏཏྲ པསཱིདིཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. མཧཱཔཝཱརཎདིཝསེ སཏྠཱ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུཀཱུལཾ ཝིཔསྶནཱཀཐཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ སབྦེ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱནུཔུབྦེན མགྒཱནུཔུབྦེན ཙ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཨཐ སཏྠཱ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ པཝཱརེསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢.

‘‘ཡམྷི ཀཱལེ མཧཱཝཱིརོ, སུདསྶནསིལུཙྩཡེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶེཧི, པཝཱརེསི མཧཱམུནི.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཛཊིལོ ཨུགྒཏཱཔནོ;

ཨནྟལིཀྑམྷི ཙརཎོ, པཉྩཱབྷིཉྙཱསུ པཱརགཱུ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ);

ཨཡཾ གཱཐཱ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡ ནིདཱནཝཎྞནཱཡ དཱིཔངྐརབུདྡྷཝཾསེ ལིཁིཏཱ. ཨིམསྨིཾ པན བུདྡྷཝཾསེ ནཏྠི. ནཏྠིབྷཱཝོཡེཝ པནསྶཱ ཡུཏྟཏརོ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཧེཊྛཱ སུམེདྷཀཐཱསུ ཀཐིཏཏྟཱཏི.

དཱིཔངྐརེ ཀིར བྷགཝཏི དྷམྨཾ དེསེནྟེ དསསཧསྶཱནཉྩ ཝཱིསཏིསཧསྶཱནཉྩ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསིཡེཝ. ཨེཀསྶ པན དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ ཙཏུནྣནྟི ཙ ཨཱདིཝསེན ཨབྷིསམཡཱནཾ ཨནྟོ ནཏྠི. ཏསྨཱ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣.

‘‘དསཝཱིསསཧསྶཱནཾ, དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧུ;

ཨེཀདྭིནྣཾ ཨབྷིསམཡཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དསཝཱིསསཧསྶཱནནྟི དསསཧསྶཱནཾ ཝཱིསཏིསཧསྶཱནཉྩ. དྷམྨཱབྷིསམཡོཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨཔྤཊིཝེདྷོ. ཨེཀདྭིནྣནྟི ཨེཀསྶ ཙེཝ དྭིནྣཉྩ, ཏིཎྞཾ ཙཏུནྣཾ…པེ… དསནྣནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨསངྑྱེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨསངྑྱེཡྻཱབྷིསམཡཏྟཱ ཙ ཝིཏྠཱརིཀཾ མཧནྟཔྤཏྟཾ བཧཱུཧི པཎྜིཏེཧི དེཝམནུསྶེཧི ནིཡྻཱནིཀནྟི ཛཉྙཾ ཛཱནིཏབྦཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཱིཧི ཨིདྡྷཉྩ སམཱདྷིཨཱདཱིཧི ཕཱིཏཉྩ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤.

‘‘ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ, ཨིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ ཨཧཱུ ཏདཱ;

དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནཾ སུཝིསོདྷིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ སུཝིསོདྷིཏནྟི སུཊྛུ བྷགཝཏཱ སོདྷིཏཾ ཝིསུདྡྷཾ ཀཏཾ. དཱིཔངྐརཾ ཀིར སཏྠཱརཾ སབྦཀཱལཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ མཧིདྡྷིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི པརིཝཱརེནྟི. ཏེན ཙ སམཡེན ཡེ སེཀྑཱ ཀཱལཀིརིཡཾ ཀརོནྟི, ཏེ གརཧིཏཱ བྷཝནྟི, སབྦེ ཁཱིཎཱསཝཱ ཧུཏྭཱཝ པརིནིབྦཱཡནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏསྨཱ ཧི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ སུཔུཔྥིཏཾ སུསམིདྡྷཾ ཁཱིཎཱསཝེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨཏིཝིཡ སོབྷིཏྠ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥.

‘‘ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

དཱིཔངྐརཾ ལོཀཝིདུཾ, པརིཝཱརེནྟི སབྦདཱ.

༡༦.

‘‘ཡེ ཀེཙི ཏེན སམཡེན, ཛཧནྟི མཱནུསཾ བྷཝཾ;

ཨཔྤཏྟམཱནསཱ སེཁཱ, གརཧིཏཱ བྷཝནྟི ཏེ.

༡༧.

‘‘སུཔུཔྥིཏཾ པཱཝཙནཾ, ཨརཧནྟེཧི ཏཱདིཧི;

ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧི, ཨུཔསོབྷཏི སབྦདཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནཱིཏི གཎནཱཡ དསྶིཏཱ ཨེཝཾ དསྶིཏགཎནཱ ཨིམེ བྷིཀྑཱུཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཨེཝམཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱཏི ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ མཧིདྡྷིཀཱནནྟི སཱམིཨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. པརིཝཱརེནྟི སབྦདཱཏི ནིཙྩཀཱལཾ དསབལཾ པརིཝཱརེནྟི, བྷགཝནྟཾ མུཉྩིཏྭཱ ཀཏྠཙི ན གཙྪནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེན སམཡེནཱཏི ཏསྨིཾ སམཡེ. ཨཡཾ པན སམཡ-སདྡོ སམཝཱཡཱདཱིསུ ནཝསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སམཝཱཡེ ཁཎེ ཀཱལེ, སམཱུཧེ ཧེཏུདིཊྛིསུ;

པཊིལཱབྷེ པཧཱནེ ཙ, པཊིཝེདྷེ ཙ དིསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཔདབྷཱཛནཱིཡ; ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. མཾགལསུཏྟཝཎྞནཱ, ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋཝཎྞནཱ; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༨༤);

ཨིདྷ སོ ཀཱལེ དཊྛབྦོ; ཏསྨིཾ ཀཱལེཏི ཨཏྠོ. མཱནུསཾ བྷཝནྟི མནུསྶབྷཱཝཾ. ཨཔྤཏྟམཱནསཱཏི ཨཔྤཏྟཾ ཨནདྷིགཏཾ མཱནསཾ ཡེཧི ཏེ ཨཔྤཏྟམཱནསཱ. མཱནསནྟི རཱགསྶ ཙ ཙིཏྟསྶ ཙ ཨརཧཏྟསྶ ཙ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘‘ཨནྟལིཀྑཙརོ པཱསོ, ཡྭཱཡཾ ཙརཏི མཱནསོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༥༡; མཧཱཝ. ༣༣) ཧི ཨེཏྠ པན རཱགོ ‘‘མཱནསོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ‘‘ཙིཏྟཾ མནོ མཱནསཾ ཧདཡཾ པཎྜར’’ནྟི (དྷ. ས. ༦; ཝིབྷ. ༡༨༤; མཧཱནི. ༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༡༤) ཨེཏྠ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཨཔྤཏྟམཱནསོ སེཁོ, ཀཱལཾ ཀཡིརཱ ཛནེསུཏཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༥༩) ཨེཏྠ ཨརཧཏྟཾ. ཨིདྷཱཔི ཨརཧཏྟམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥ ཀཱམཱཝཙརཀུསལནིདྡེསཝཱརཀཐཱ; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༡). ཏསྨཱ ཨཔྤཏྟཨརཧཏྟཕལཱཏི ཨཏྠོ. སེཁཱཏི ཀེནཊྛེན སེཁཱ? སེཁདྷམྨཔཊིལཱབྷཊྛེན སེཁཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, སེཁོ ཧོཏཱིཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེཁཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི…པེ… སེཁེན སམྨཱསམཱདྷིནཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེཁོ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༣). ཨཔི ཙ སིཀྑནྟཱིཏི སེཁཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སིཀྑཏི, སིཀྑཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏསྨཱ སེཁོཏི ཝུཙྩཏི. ཀིཉྩ སིཀྑཏི? ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑཏི ཨདྷིཙིཏྟམྤི ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏསྨཱ སེཁོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༨༦).

སུཔུཔྥིཏནྟི སུཊྛུ ཝིཀསིཏཾ. པཱཝཙནནྟི པསཏྠཾ ཝཙནཾ, ཝུདྡྷིཔྤཏྟཾ ཝཱ ཝཙནཾ པཝཙནཾ, པཝཙནམེཝ པཱཝཙནཾ, སཱསནནྟི ཨཏྠོ. ཨུཔསོབྷཏཱིཏི ཨབྷིརཱཛཏི ཨཏིཝིརོཙཏི. སབྦདཱཏི སབྦཀཱལཾ. ‘‘ཨུཔསོབྷཏི སདེཝཀེ’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཏསྶ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ རམྨཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ, སུམེདྷཱ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, སུམངྒལོ ཙ ཏིསྶོ ཙཱཏི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སཱགཏོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, ནནྡཱ ཙ སུནནྡཱ ཙཱཏི དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ པིཔྥལིརུཀྑོ ཨཧོསི, ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷོ, སཏསཧསྶཝསྶཱནི ཨཱཡཱུཏི. ཀིཾ པནིམེསཾ ཛཱཏནགརཱདཱིནཾ དསྶནེ པཡོཛནནྟི ཙེ? ཝུཙྩཏེ – ཡསྶ ཡདི ནེཝ ཛཱཏནགརཾ ན པིཏཱ ན མཱཏཱ པཉྙཱཡེཡྻ, ཨིམསྶ པན ནེཝ ཛཱཏནགརཾ ན པིཏཱ ན མཱཏཱ པཉྙཱཡཏི, དེཝོ ཝཱ སཀྐོ ཝཱ ཡཀྑོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཨེས མཉྙེ, དེཝཱནམྤི ཨཱིདིསཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨནཙྪརིཡནྟི མཉྙམཱནཱ ན སོཏབྦཾ ན སདྡཧིཏབྦཾ མཉྙེཡྻུཾ, ཏཏོ ཨབྷིསམཡོ ན བྷཝེཡྻ, ཨསཏི ཨབྷིསམཡེ ནིརཏྠཀོ བུདྡྷུཔྤཱདོ བྷཝེཡྻ, ཨནིཡྻཱནིཀཾ སཱསནཾ. ཏསྨཱ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཛཱཏནགརཱདིཀོ པརིཙྪེདོ དསྶེཏབྦོ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༨.

‘‘ནགརཾ རམྨཝཏཱི ནཱམ, སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུམེདྷཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

༢༤.

‘‘སུམངྒལོ ཙ ཏིསྶོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སཱགཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

༢༥.

‘‘ནནྡཱ ཙེཝ སུནནྡཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, པིཔྥལཱིཏི པཝུཙྩཏི.

༢༧.

‘‘ཨསཱིཏིཧཏྠམུབྦེདྷོ, དཱིཔངྐརོ མཧཱམུནི;

སོབྷཏི དཱིཔརུཀྑོཝ, སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོ.

༢༨.

‘‘སཏསཧསྶཝསྶཱནི, ཨཱཡུ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༩.

‘‘ཛོཏཡིཏྭཱན སདྡྷམྨཾ, སནྟཱརེཏྭཱ མཧཱཛནཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༣༠.

‘‘སཱ ཙ ཨིདྡྷི སོ ཙ ཡསོ, ཏཱནི ཙ པཱདེསུ ཙཀྐརཏནཱནི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོཏི སུདེཝོ ནཱམསྶ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཛནིཀཱཏི ཛནེཏྟི. པིཔྥལཱིཏི པིལཀྑཀཔཱིཏནརུཀྑོ བོདྷི. ཨསཱིཏིཧཏྠམུབྦེདྷོཏི ཨསཱིཏིཧཏྠཾ ཨུཙྩགྒཏོ. དཱིཔརུཀྑོ ཝཱཏི སམྤཛྫལིཏདཱིཔམཱལཱཀུལོ དཱིཔརུཀྑོ ཝིཡ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསཎྛཱནཔཱརིཔཱུརིསམྤནྣོ དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཱནུབྱཉྫནསམལངྐཏསརཱིརོ ཝིཔྥུརིཏརཾསིཛཱལཱཝིསརཏཱརཱགཎསམུཛྫལམིཝ གགནཏལཾ བྷགཝཱ དྷརམཱནཀཱལེ སོབྷཏཱིཏི སོབྷིཏྠ. སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོཏི པུཔྥིཏོ སབྦཕཱལིཕུལློ སཱལརཱཛརུཀྑོ ཝིཡ ཙ སབྦཕཱལིཕུལློ ཡོཛནསཏུབྦེདྷོ པཱརིཙྪཏྟོ ཝིཡ ཙ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷོ བྷགཝཱ ཨཏིཝིཡ སོབྷཏི.

སཏསཧསྶཝསྶཱནཱིཏི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཏསྶ ཨཱཡཱུཏི ཨཏྠོ. ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོཏི ཏཱཝཏཀཾ ཀཱལཾ ཏིཊྛམཱནོ. ཛནཏནྟི ཛནསམཱུཧཾ. སནྟཱརེཏྭཱ མཧཱཛནནྟི ཏཱརཡིཏྭཱ མཧཱཛནཾ. ‘‘སནྟཱརེཏྭཱ སདེཝཀ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ སདེཝཀཾ ལོཀནྟི ཨཏྠོ. སཱ ཙ ཨིདྡྷཱིཏི སཱ ཙ སམྤཏྟི ཨཱནུབྷཱཝོ. སོ ཙ ཡསོཏི སོ ཙ པརིཝཱརོ. སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏནྟི ཏཾ སབྦཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སམྤཏྟིཛཱཏཾ ཨནྟརཧིཏཾ ཨཔགཏནྟི ཨཏྠོ. ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱཏི སབྦེ པན སངྑཏདྷམྨཱ ནནུ རིཏྟཱ ཏུཙྪཱ, ནིཙྩསཱརཱདིརཧིཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཏྠ པན ནགརཱདིཔརིཙྪེདོ པཱལི༹ཡམཱགཏོཝ. སམྦཧུལཝཱརོ པན ནཱགཏོ, སོ ཨཱནེཏྭཱ དཱིཔེཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – པུཏྟཔརིཙྪེདོ, བྷརིཡཱཔརིཙྪེདོ, པཱསཱདཔརིཙྪེདོ, ཨགཱརཝཱསཔརིཙྪེདོ, ནཱཊཀིཏྠིཔརིཙྪེདོ, ཨབྷིནིཀྑམནཔརིཙྪེདོ, པདྷཱནཔརིཙྪེདོ, ཝིཧཱརཔརིཙྪེདོ, ཨུཔཊྛཱཀཔརིཙྪེདོཏི. ཨེཏེསམྤི དཱིཔནེ ཀཱརཎཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟམེཝ. ཏསྶ པན དཱིཔངྐརསྶ བྷརིཡཱནཾ ཏིསཏསཧསྶཾ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨགྒམཧེསཱི པདུམཱ ནཱམ, ཏསྶ པན པུཏྟོ ཨུསབྷཀྑནྡྷོ ནཱམ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷརིཡཱ པདུམཱ ནཱམ, ཝིབུདྡྷཔདུམཱནནཱ;

ཨཏྲཛོ ཨུསབྷཀྑནྡྷོ, དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ.

‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱཁྱཱ, པཱསཱདཱཔི ཏཡོ མཏཱ;

དསཝསྶསཧསྶཱནི, ཨགཱརཾ ཨཝསཱི ཀིར.

‘‘ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑནྟོ, ནནྡཱརཱམེ ཛིནོ ཝསཱི;

ནནྡོ ནཱམསྶུཔཊྛཱཀོ, ལོཀཱནནྡཀརོ ཀིརཱ’’ཏི.

སབྦབུདྡྷཱནཾ པན པཉྩ ཝེམཏྟཱནི ཧོནྟི ཨཱཡུཝེམཏྟཾ པམཱཎཝེམཏྟཾ ཀུལཝེམཏྟཾ པདྷཱནཝེམཏྟཾ རསྨིཝེམཏྟནྟི. ཏཏྠ ཨཱཡུཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོནྟི ཀེཙི ཨཔྤཱཡུཀཱ. ཏཐཱ ཧི དཱིཔངྐརསྶ པན བྷགཝཏོ ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཝསྶསཏཾ.

པམཱཎཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི དཱིགྷཱ ཧོནྟི ཀེཙི རསྶཱ. ཏཐཱ ཧི དཱིཔངྐརོ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎོ ཨཧོསི, ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཱ ཨཊྛཱརསཧཏྠཔྤམཱཎོ.

ཀུལཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟནྟི ཀེཙི བྲཱཧྨཎཀུལེ. ཏཐཱ ཧི དཱིཔངྐརཱདཡོ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ, ཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནཱདཡོ བྲཱཧྨཎཀུལེ.

པདྷཱནཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེསཉྩི པདྷཱནཾ ཨིཏྟརམེཝ ཧོཏི ཡཐཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ, ཀེསཉྩི ཨདྡྷནིཡཾ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཝིཡ.

རསྨིཝེམཏྟཾ ནཱམ མངྒལསྶ བྷགཝཏོ སརཱིརསྨི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ བྱཱམམཏྟཾ. ཏཏྲ རསྨིཝེམཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔཊིབདྡྷཾ ཧོཏི. ཡོ ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪསི, ཏསྶ ཏཏྟཀཾ སརཱིརཔྤབྷཱ ཕརཏི. མངྒལསྶ པན ‘‘དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརཏཱུ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཧོསི. པཊིཝིདྡྷགུཎེསུ པན ཀསྶཙི ཝེམཏྟཾ ནཱམ ནཏྠི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༢ ཨཱདཡོ).

ཏཐཱ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཝིཛཧིཏཊྛཱནཱནི ནཱམ ཧོནྟི. བོདྷིཔལླངྐོ ཨཝིཛཧིཏོ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཧོཏི. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཊྛཱནཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨཝིཛཧིཏམེཝ ཧོཏི. དེཝོརོཧཎཀཱལེ སངྐསྶནགརདྭཱརེ པཋམཔཱདཀྐམོ ཨཝིཛཧིཏོཝ ཧོཏི. ཛེཏཝནེ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཙཏྟཱརི མཉྩཔཱདཊྛཱནཱནི ཨཝིཛཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. ཝིཧཱརོཔི ཨཝིཛཧིཏོཝ. སོ པན ཁུདྡཀོ ཝཱ མཧནྟོ ཝཱ ཧོཏི.

ཨཔརཾ པན ཨམྷཱཀཾཡེཝ བྷགཝཏོ སཧཛཱཏཔརིཙྪེདཉྩ ནཀྑཏྟཔརིཙྪེདཉྩ ཝིསེསཾ. ཨམྷཱཀཾ སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟེན ཀིར སདྡྷིཾ རཱཧུལམཱཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཚནྣོ ཀཎྜཀོ ཨསྶརཱཛཱ ནིདྷིཀུམྦྷཱ མཧཱབོདྷིརུཀྑོ ཀཱལུ༹དཱཡཱིཏི ཨིམཱནི སཏ སཧཛཱཏཱནི. མཧཱཔུརིསོ ཀིར ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེནེཝ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམི, མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམི, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. ཝིསཱཁནཀྑཏྟེན ཛཱཏོ ཙ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཙ པརིནིབྦུཏོ ཙ, མཱགྷནཀྑཏྟེན ཏསྶ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཙེཝ ཨཱཡུསངྑཱརཝོསཛྫནཉྩ ཨཧོསི, ཨསྶཡུཛནཀྑཏྟེན དེཝོརོཧཎནྟི ཨེཏྟཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དཱིཔེཏབྦཾ. ཨཡཾ སམྦཧུལཝཱརཔརིཙྪེདོ. སེསགཱཐཱ སཨུཏྟཱནཱ ཨེཝཱཏི.

ཨིཏི བྷགཝཱ དཱིཔངྐརོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ སབྦབུདྡྷཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.

ཡསྨིཾ ཀིར ཀཔྤེ དཱིཔངྐརདསབལོ ཨུདཔཱདི, ཏསྨིཾ ཨཉྙེཔི ཏཎྷངྐརོ, མེདྷངྐརོ, སརཎངྐརོཏི ཏཡོ བུདྡྷཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ སནྟིཀེ བོདྷིསཏྟསྶ བྱཱཀརཎཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཏེ ཨིདྷ ན དསྶིཏཱ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏམྷཱ ཀཔྤཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡུཔྤནྣུཔྤནྣེ སབྦབུདྡྷེ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཎྷངྐརོ མེདྷངྐརོ, ཨཐོཔི སརཎངྐརོ;

དཱིཔངྐརོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཀོཎྜཉྙོ དྭིཔདུཏྟམོ.

‘‘མངྒལོ ཙ སུམནོ ཙ, རེཝཏོ སོབྷིཏོ མུནི;

ཨནོམདསྶཱི པདུམོ, ནཱརདོ པདུམུཏྟརོ.

‘‘སུམེདྷོ ཙ སུཛཱཏོ ཙ, པིཡདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཨཏྠདསྶཱི དྷམྨདསྶཱི, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཏིསྶོ ཕུསྶོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཝིཔསྶཱི སིཁི ཝེསྶབྷཱུ;

ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ, ཀསྶཔོ ཙཱཔི ནཱཡཀོ.

‘‘ཨེཏེ ཨཧེསུཾ སམྦུདྡྷཱ, ཝཱིཏརཱགཱ སམཱཧིཏཱ;

སཏརཾསཱིཝ ཨུཔྤནྣཱ, མཧཱཏམཝིནོདནཱ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཱཝ, ནིབྦུཏཱ ཏེ སསཱཝཀཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ);

ཨེཏྟཱཝཏཱ ནཱཏིསངྑེཔཝིཏྠཱརཝསེན ཀཏཱཡ

མདྷུརཏྠཝིལཱསིནིཡཱ བུདྡྷཝཾས-ཨཊྛཀཐཱཡ

དཱིཔངྐརབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ པཋམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༤. ཀོཎྜཉྙབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

དཱིཔངྐརེ ཀིར བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ སཱསནཾ ཝསྶསཏསཧསྶཾ པཝཏྟིཏྠ. ཨཐ བུདྡྷཱནུབུདྡྷཱནཾ སཱཝཀཱནཾ ཨནྟརདྷཱནེན སཱསནམྤིསྶ ཨནྟརདྷཱཡི. ཨཐསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀམསངྑྱེཡྻམཏིཀྐམིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. སོ པན བྷགཝཱ སོལ༹སཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤཱནཉྩ སཏསཧསྶཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བོདྷིཉཱཎཾ པརིཔཱཙེཏྭཱ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝསདིསེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ དེཝཏཱནཾ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ཏུསིཏཔུརཏོ ཙཝིཏྭཱ རམྨཝཏཱིནགརེ སུནནྡསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ སུཛཱཏཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཏསྶཔི པཊིསནྡྷིཀྑཎེ དཱིཔངྐརབུདྡྷཝཾསེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི དྭཏྟིཾས པཱཊིཧཱརིཡཱནི ནིབྦཏྟིཾསུ. སོ དེཝཏཱཧི ཀཏཱརཀྑསཾཝིདྷཱནོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦསཏྟུཏྟརོ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ སབྦཱ ཙ དིསཱ ཝིལོཀེཏྭཱ ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི – ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧).

ཏཏོ ཀུམཱརསྶ ནཱམཀརཎདིཝསེ ནཱམཾ ཀརོནྟཱ ‘‘ཀོཎྜཉྙོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ ཧི བྷགཝཱ ཀོཎྜཉྙགོཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཀིར ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ – རཱམ, སུརཱམ, སུབྷནཱམཀཱ པརམརམཎཱིཡཱ. ཏེསུ ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཀུསལཱནཾ སབྦཀཱལཾ པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ. ཏསྶ རུཙིདེཝཱི ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི. ཝིཛིཏསེནོ ནཱམསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི. སོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི.

སོ པན ཛིཎྞབྱཱདྷིམཏཔབྦཛིཏེ དིསྭཱ ཨཱཛཉྙརཐེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ དས མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརི. ཀོཎྜཉྙཀུམཱརཾ པན པབྦཛནྟཾ དས ཛནཀོཊིཡོ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ དས མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སུནནྡགཱམེ སམསཧིཏགྷནཔཡོདྷརཱཡ ཡསོདྷརཱཡ ནཱམ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ པརམམདྷུརཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཕལཔལླཝངྐུརསམལངྐཏེ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ གཎཾ པཧཱཡ སུནནྡཀཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ སཱལཀལྱཱཎིརུཀྑཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པུབྦདིསཱབྷཱགཾ ཨོལོཀེཏྭཱ བོདྷིརུཀྑཾ པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ རཏྟིཡཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ པཙྩཡཱཀཱརཾ སམྨསིཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨུདཡབྦཡཝསེན སམཔཉྙཱས ལཀྑཎཱནི དིསྭཱ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཙཏྟཱརི མགྒཉཱཎཱནི ཙཏྟཱརི ཙ ཕལཉཱཎཱནི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི སཀལེ ཙ བུདྡྷགུཎེ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པརིཔུཎྞསངྐཔྤོ བོདྷིམཱུལེ ནིསིནྣོཝ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤);

‘‘ཨཡོགྷནཧཏསྶེཝ, ཛལཏོ ཛཱཏཝེདསོ;

ཨནུཔུབྦཱུཔསནྟསྶ, ཡཐཱ ན ཉཱཡཏེ གཏི.

‘‘ཨེཝཾ སམྨཱ ཝིམུཏྟཱནཾ, ཀཱམབནྡྷོགྷཏཱརིནཾ;

པཉྙཱཔེཏུཾ གཏཱི ནཏྠི, པཏྟཱནཾ ཨཙལཾ སུཁ’’ནྟི. (ཨུདཱ. ༨༠) –

ཨེཝཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཱུལེཡེཝ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ བྲཧྨུནོ ཨཛ྄ཛྷེསནཾ པཊིཙྩ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༨༤; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༠) ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏཱ དས བྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨདྡས. ‘‘ཨིམེ པན ཀུལཔུཏྟཱ སམུཔཙིཏཀུསལམཱུལཱ མཾ པབྦཛནྟཾ ཨནུཔབྦཛིཏཱ མཡཱ སདྡྷིཾ པདྷཱནཾ ཙརིཏྭཱ མཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ, ཧནྡཱཧཾ ཨིམེསཾ སབྦཔཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ – ‘‘ཨིདཱནི པན ཏེ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ – ‘‘ཨིཏོ ཨཊྛཱརསཡོཛནིཀེ ཨརུནྡྷཝཏཱིནགརེ དེཝཝནེ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི དིསྭཱ – ‘‘ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ བོདྷིམཱུལེ ཨནྟརཧིཏོ དེཝཝནེ པཱཏུརཧོསི.

ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཏཱ དས བྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨརུནྡྷཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ དེཝཝནེ ཝིཧརནྟི. ཏེ པན བྷིཀྑཱུ དསབལཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ, བྷགཝཏོ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ, བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, སཏྠུ གཱརཝཾ ཀཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ, པརིཝཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏྲ ཀོཎྜཉྙོ དསབལོ མུནིགཎཔརིཝུཏོ བུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཏིདསགཎཔརིཝུཏོ དསསཏནཡནོ ཝིཡ ཝིམལགགནཏལགཏོ སརདསམཡརཛནིཀརོ ཝིཡ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ. ཨཐ སཏྠཱ ཏེསཾ སབྦབུདྡྷནིསེཝིཏཾ ཨནུཏྟརཾ ཏིཔརིཝཊྚཾ དྭཱདསཱཀཱརཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ ཀཐེཏྭཱ དསབྷིཀྑུཀོཊིཔྤམུཁཱ སཏསཧསྶདེཝམནུསྶཀོཊིཡོ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘དཱིཔངྐརསྶ ཨཔརེན, ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཨནནྟཏེཛོ ཨམིཏཡསོ, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ.

.

‘‘དྷརཎཱུཔམོ ཁམནེན, སཱིལེན སཱགརཱུཔམོ;

སམཱདྷིནཱ མེརཱུཔམོ, ཉཱཎེན གགནཱུཔམོ.

.

‘‘ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒ-མགྒསཙྩཔྤཀཱསནཾ;

པཀཱསེསི སདཱ བུདྡྷོ ཧིཏཱཡ སབྦཔཱཎིནཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, ཀོཎྜཉྙེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ དཱིཔངྐརསྶ ཨཔརེནཱཏི དཱིཔངྐརསྶ སཏྠུནོ ཨཔརབྷཱགེཏི ཨཏྠོ. ཀོཎྜཉྙོ ནཱམཱཏི ཨཏྟནོ གོཏྟཝསེན སམདྷིགཏནཱམདྷེཡྻོ. ནཱཡཀོཏི ཝིནཱཡཀོ. ཨནནྟཏེཛོཏི ཨཏྟནོ སཱིལགུཎཉཱཎཔུཉྙཏེཛེན ཨནནྟཏེཛོ. ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙི ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཏིརིཡཏོ ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ ཨེཏྠནྟརེ ཨེཀཔུགྒལོཔི ཏསྶ མུཁཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཋཱཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནནྟཏེཛོ’’ཏི. ཨམིཏཡསོཏི ཨནནྟཔརིཝཱརོ. ཏསྶ ཧི བྷགཝཏོ ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཡཱཝ པརིནིབྦཱནསམཡཾ ཨེཏྠནྟརེ བྷིཀྑུཔརིསཱཡ གཎནཔརིཙྪེདོ ནཱམ ནཱཧོསི. ཏསྨཱ ‘‘ཨམིཏཡསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨམིཏགུཎཀིཏྟིཔི ‘‘ཨམིཏཡསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔྤམེཡྻོཏི གུཎགཎཔརིམཱཎཝསེན ནཔྤམེཡྻོཏི ཨཔྤམེཡྻོ. ཡཐཱཧ –

‘‘བུདྡྷོཔི བུདྡྷསྶ བྷཎེཡྻ ཝཎྞཾ, ཀཔྤམྤི ཙེ ཨཉྙམབྷཱསམཱནོ;

ཁཱིཡེཐ ཀཔྤོ ཙིརདཱིགྷམནྟརེ, ཝཎྞོ ན ཁཱིཡེཐ ཏཐཱགཏསྶཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༠༤; ༣.༡༤༡; མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤༢༥; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ);

ཏསྨཱ ཨཔྤམེཡྻགུཎགཎཏྟཱ ‘‘ཨཔྤམེཡྻོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. དུརཱསདོཏི དུརུཔསངྐམནཱིཡོ, ཨཱསཛྫ གྷཊྚེཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏུམསཀྐུཎེཡྻབྷཱཝཏོ དུརཱསདོ, དུརབྷིབྷཝནཱིཡོཏི ཨཏྠོ.

དྷརཎཱུཔམོཏི དྷརཎཱིསམོ. ཁམནེནཱཏི ཁནྟིཡཱ, ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ མཧཱཔཐཝཱི ཝིཡ པཀཏིཝཱཏེན ལཱབྷཱལཱབྷཨིཊྛཱནིཊྛཱདཱིཧི ཨཀམྤནབྷཱཝཏོ ‘‘དྷརཎཱུཔམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱིལེན སཱགརཱུཔམོཏི སཱིལསཾཝརེན ཝེལཱནཱཏིཀྐམནབྷཱཝེན སཱགརསམོ. ‘‘མཧཱསམུདྡོ, བྷིཀྑཝེ, ཋིཏདྷམྨོ ཝེལཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༡༩; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༤; མི. པ. ༦.༢.༡༠) ཧི ཝུཏྟཾ.

སམཱདྷིནཱ མེརཱུཔམོཏི སམཱདྷིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏདྷམྨཛནིཏཀམྤཱབྷཱཝཏོ མེརུནཱ གིརིཝརེན སམོ, སདིསོཏི ཨཏྠོ. མེརུགིརིཝརོ ཝིཡ ཐིརཏརསརཱིརོཏི ཝཱ. ཉཱཎེན གགནཱུཔམོཏི ཨེཏྠ བྷགཝཏོ ཉཱཎསྶ ཨནནྟབྷཱཝེན ཨནནྟཱཀཱསེན ཨུཔམཱ ཀཏཱ. ཙཏྟཱརི ཨནནྟཱནི ཝུཏྟཱནི བྷགཝཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སཏྟཀཱཡོ ཙ ཨཱཀཱསོ, ཙཀྐཝཱལཱ༹ ཙནནྟཀཱ;

བུདྡྷཉཱཎཾ ཨཔྤམེཡྻཾ, ན སཀྐཱ ཨེཏེ ཝིཛཱནིཏུ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༦༤);

ཏསྨཱ ཨནནྟསྶ ཉཱཎསྶ ཨནནྟེན ཨཱཀཱསེན ཨུཔམཱ ཀཏཱཏི.

ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒསཙྩཔྤཀཱསནནྟི ཨེཏེསཾ ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒསཙྩཱནཾ གཧཎེན སཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནིདྡྷིཔཱདཱཔི གཧིཏཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཨིནྡྲིཡཱདཱིནཾ ཙཏུསངྑེཔཱནཾ ཝསེན སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ པཀཱསནདྷམྨཾ པཀཱསེསི, དེསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཧིཏཱཡཱཏི ཧིཏཏྠཾ. དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེཏི དེསནཱཉཱཎེ པཝཏྟིཡམཱནེ.

ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ མཧཱམངྒལསམཱགམེ དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ དེཝཏཱཡོ སུཁུམེ ཨཏྟབྷཱཝེ མཱཔེཏྭཱ ཨིམསྨིཉྙེཝ ཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏཏྠ ཀིར ཨཉྙཏརོ དེཝཔུཏྟོ ཀོཎྜཉྙདསབལཾ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ མངྒལཱནི ཀཐེསི. ཏཏྠ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ གཎནཔརིཙྪེདོ ནཱམ ནཱཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏོ པརམྤི དེསེནྟེ, ནརམརཱུནཾ སམཱགམེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏོ པརམྤཱིཏི ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེཔི. དེསེནྟེཏི བྷགཝཏི དྷམྨཾ དེསེནྟེ. ནརམརཱུནནྟི ནརཱནཉྩེཝ ཨམརཱནཉྩ, ཡདཱ པན བྷགཝཱ གགནཏལེ ཏིཏྠིཡམཱནམདྡནཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏཱིསུ ཕལེསུ པཏིཊྛིཏཱ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏིཏྠིཡེ ཨབྷིམདྡནྟོ, ཡདཱ དྷམྨམདེསཡི;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏདཱ-སདྡཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུཏི.

ཀོཎྜཉྙོ ཀིར སཏྠཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཋམཝསྶཾ ཙནྡཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཙནྡཱརཱམེ ཝིཧཱསི. ཏཏྠ སུཙིནྡྷརསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ བྷདྡམཱཎཝོ ནཱམ ཡསོདྷརབྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ སུབྷདྡམཱཎཝོ ཙ ཀོཎྜཉྙསྶ བུདྡྷསྶ སམྨུཁཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསཱ དསཧི མཱཎཝཀསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ.

ཨཐ ཀོཎྜཉྙོ སཏྠཱ ཛེཊྛམཱསཔུཎྞམཱཡ སུབྷདྡཏྠེརཔྤམུཁེན ཀོཊིསཏསཧསྶེན པརིཝུཏོ པཱཏིམོཀྑམུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཀོཎྜཉྙསཏྠུནོ པུཏྟེ ཝིཛིཏསེནེ ནཱམ ཨརཧཏྟཾ པཏྟེ ཏཾཔམུཁསྶ ཀོཊིསཧསྶསྶ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཨཐཱཔརེན སམཡེན དསབལོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཨུདེནརཱཛཱནཾ ནཱམ ནཝུཏིཀོཊིཛནཔརིཝཱརཾ པབྦཱཛེསི སདྡྷིཾ ཏཱཡ པརིསཱཡ. ཏསྨིཾ པན ཨརཧཏྟཾ པཏྟེ ཏཾཔམུཁེཧི ནཝུཏིཡཱ ཨརཧནྟཀོཊཱིཧི བྷགཝཱ པརིཝུཏོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཀོཎྜཉྙསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

དུཏིཡོ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ནཝུཏིཀོཊིན’’ནྟི.

ཏདཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ ཙཀྐཝཏྟཱི ཧུཏྭཱ ཙནྡཝཏཱིནགརེ པཊིཝསཏི. སོ ཀིར ཨནེཀནརཝརཔརིཝུཏོ སལིལནིདྷིནིཝསནཾ སམེརུཡུགནྡྷརཾ ཨཔརིམིཏཝསུདྷརཾ ཝསུནྡྷརཾ ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན དྷམྨེན པརིཔཱལེཏི. ཨཐ ཀོཎྜཉྙོ བུདྡྷོཔི ཀོཊིསཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཙནྡཝཏཱིནགརཾ སམྤཱཔུཎི.

སོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཀིར རཱཛཱ – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀིར ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི སུཏྭཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཝསནཊྛཱནཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ནིམནྟེཏྭཱ པུནདིཝསེ བྷཏྟཝིདྷིཾ སུཊྛུ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑསྶ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. བོདྷིསཏྟོ བྷགཝནྟཾ བྷོཛེཏྭཱ ཨནུམོདནཱཝསཱནེ – ‘‘བྷནྟེ, ཏེམཱསཾ མཧཱཛནསངྒཧཾ ཀརོནྟོ ཨིདྷེཝ ཝསཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ ཏཡོ མཱསེ ནིརནྟརཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨསདིསམཧཱདཱནཾ ཨདཱསི.

ཨཐ སཏྠཱ བོདྷིསཏྟཾ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ དྷམྨམསྶ དེསེསི. སོ སཏྠུ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སམུདྡཾ ཨནྟམནྟེན, ཨིསྶརིཡཾ ཝཏྟཡཱམཧཾ.

༡༠.

‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, ཝིམལཱནཾ མཧེསིནཾ;

སཧ ལོཀགྒནཱཐེན, པརམནྣེན ཏཔྤཡིཾ.

༡༡.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, ཀོཎྜཉྙོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

༡༢.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, ཀཏྭཱ དུཀྐརཀཱརིཀཾ;

ཨསྶཏྠམཱུལེ སམྦུདྡྷོ, བུཛ྄ཛྷིསྶཏི མཧཱཡསོ.

༡༣.

‘‘ཨིམསྶ ཛནིཀཱ མཱཏཱ, མཱཡཱ ནཱམ བྷཝིསྶཏི;

པིཏཱ སུདྡྷོདནོ ནཱམ, ཨཡཾ ཧེསྶཏི གོཏམོ.

༡༤.

‘‘ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶོ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝཀཱ;

ཨཱནནྡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨུཔཊྛིསྶཏི ཏཾ ཛིནཾ.

༡༥.

‘‘ཁེམཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨསྶཏྠོཏི པཝུཙྩཏི.

༡༦.

‘‘ཙིཏྟོ ཙ ཧཏྠཱལ༹ཝཀོ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟུཔཊྛཀཱ;

ནནྡམཱཏཱ ཙ ཨུཏྟརཱ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟུཔཊྛིཀཱ;

ཨཱཡུ ཝསྶསཏཾ ཏསྶ, གོཏམསྶ ཡསསྶིནོ.

༡༧.

‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱན ཝཙནཾ, ཨསམསྶ མཧེསིནོ;

ཨཱམོདིཏཱ ནརམརཱུ, བུདྡྷབཱིཛཾ ཀིར ཨཡཾ.

༡༨.

‘‘ཨུཀྐུཊྛིསདྡཱ ཝཏྟནྟི, ཨཔྥོཊེནྟི ཧསནྟི ཙ;

ཀཏཉྫལཱི ནམསྶནྟི, དསསཧསྶིདེཝཏཱ.

༡༩.

‘‘ཡདིམསྶ ལོཀནཱཐསྶ, ཝིརཛ྄ཛྷིསྶཱམ སཱསནཾ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༢༠.

‘‘ཡཐཱ མནུསྶཱ ནདིཾ ཏརནྟཱ, པཊིཏིཏྠཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཡ;

ཧེཊྛཱཏིཏྠེ གཧེཏྭཱན, ཨུཏྟརནྟི མཧཱནདིཾ.

༢༡.

‘‘ཨེཝམེཝ མཡཾ སབྦེ, ཡདི མུཉྩཱམིམཾ ཛིནཾ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༢༢.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཏམེཝ ཨཏྠཾ སཱདྷེནྟོ, མཧཱརཛྫཾ ཛིནེ ཨདཾ;

མཧཱརཛྫཾ དདིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ.

༢༣.

‘‘སུཏྟནྟཾ ཝིནཡཾ ཙཱཔི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ;

སབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱན, སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༢༤.

‘‘ཏཏྠཔྤམཏྟོ ཝིཧརནྟོ, ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, བྲཧྨལོཀམགཉྪཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཧཾ ཏེན སམཡེནཱཏི ཨཧཾ ཏསྨིཾ སམཡེ. ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམཱཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཨཧོསིཾ. སམུདྡཾ ཨནྟམནྟེནཱཏི ཨེཏྠ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ སཱིམཾ མརིཡཱདཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཾ སམུདྡཾ ཨནྟཾ ཀཏྭཱ ཨིསྶརིཡཾ ཝཏྟཡཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ན པཱཀཊཾ ཧོཏི.

རཱཛཱ ཀིར ཙཀྐཝཏྟཱི ཙཀྐརཏནཱནུབྷཱཝེན ཝཱམཔསྶེན སིནེརུཾ ཀཏྭཱ སམུདྡསྶ ཨུཔརིབྷཱགེན ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎཾ པུབྦཝིདེཧཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི – ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ, ཨདིནྣཾ ནཱདཱཏབྦཾ, ཀཱམེསུམིཙྪཱ ན ཙརིཏབྦཱ, མུསཱ ན བྷཱསིཏབྦཱ, མཛྫཾ ན པཱཏབྦཾ, ཡཐཱབྷུཏྟཉྩ བྷུཉྫཐཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༤༤; ༣.༨༥; མ. ནི. ༣.༢༥༧) ཨོཝཱདཾ དེཏི. ཨེཝཾ ཨོཝཱདེ དིནྣེ ཏཾ ཙཀྐརཏནཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པུརཏྠིམཾ སམུདྡཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཙ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ སཾཁིཏྟཨཱུམིཝིཔྥཱརཾ ཧུཏྭཱ ཨོགཙྪམཱནཾ མཧཱསམུདྡསལིལཾ ཡོཛནམཏྟཾ ཨོགྒནྟྭཱ ཨནྟོསམུདྡཾ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཝེལུ༹རིཡམཎིབྷིཏྟི ཝིཡ པརམདསྶནཱིཡཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ པུརཏྠིམསཱགརཔརིཡནྟཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཙཀྐརཏནཾ པཊིནིཝཏྟཏི. པཊིནིཝཏྟམཱནེ ཙ ཏསྨིཾ སཱ པརིསཱ ཨགྒཏོ ཧོཏི, མཛ྄ཛྷེ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཨནྟེ ཙཀྐརཏནཾ ཧོཏི. ཏམྤི ཛལཾ ཛལནྟེན ཝིཡོགཾ ཨསཧམཱནམིཝ ནེམིམཎྜལཔརིཡནྟཾ ཨབྷིཧནནྟམེཝ ཏཱིརམུཔགཙྪཏི.

ཨེཝཾ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི པུརཏྠིམསམུདྡཔརིཡནྟཾ པུབྦཝིདེཧཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ དཀྑིཎསམུདྡཔརིཡནྟཾ ཛམྦུདཱིཔཾ ཝིཛེཏུཀཱམོ ཙཀྐརཏནདེསིཏེན མགྒེན དཀྑིཎསམུདྡཱབྷིམུཁོ གཙྪཏི. ཏཾ དསསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཛམྦུདཱིཔཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ དཀྑིཎསམུདྡཏོ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ སཏྟཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎཾ ཨཔརགོཡཱནཾ ཝིཛེཏུཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ གནྟྭཱ ཏམྤི སཱགརཔརིཡནྟཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ པཙྪིམསམུདྡཏོཔི ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎཾ ཨུཏྟརཀུརུཾ ཝིཛེཏུཾ ཏཐེཝ གནྟྭཱ ཏཾ སམུདྡཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏཐེཝ ཨབྷིཝིཛིཡ ཨུཏྟརསམུདྡཏོཔི པཙྩུཏྟརཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ རཉྙཱ ཙཀྐཝཏྟིནཱ སཱགརཔརིཡནྟཱཡ པཐཝིཡཱ ཨིསྶརིཡཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ སམུདྡཾ ཨནྟམནྟེན, ཨིསྶརིཡཾ ཝཏྟཡཱམཧ’’ནྟི.

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནནྟི ཀོཊིསཏསཧསྶཱནི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཝིམལཱནནྟི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ. སཧ ལོཀགྒནཱཐེནཱཏི སདྡྷིཾ དསབལེན ཀོཊིསཏསཧསྶཱནནྟི ཨཏྠོ. པརམནྣེནཱཏི པཎཱིཏེན ཨནྣེན. ཏཔྤཡིནྟི ཏཔྤེསིཾ. ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེཏི ཨིཏོ པཊྛཱཡ སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ བྷདྡཀཔྤེཏི ཨཏྠོ.

པདྷཱནནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཏམེཝ ཨཏྠཾ སཱདྷེནྟོཏི ཏམེཝ བུདྡྷཀཱརཀམཏྠཾ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེནྟོ སཱདྷེནྟོ ནིཔྥཱདེནྟོཏི ཨཏྠོ. མཧཱརཛྫནྟི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ. ཛིནེཏི བྷགཝཏི, སམྤདཱནཏྠེ ཝཱ བྷུམྨཾ དཊྛབྦཾ. ཨདནྟི ཨདཱསིཾ. ཨེཝམཏྠཾ སཱདྷེནྟོཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ. ‘‘མཧཱརཛྫཾ ཛིནེ དདི’’ནྟི པཋནྟི ཀེཙི. དདིཏྭཱནཱཏི ཙཛིཏྭཱ. སུཏྟནྟནྟི སུཏྟནྟཔིཊཀཾ. ཝིནཡནྟི ཝིནཡཔིཊཀཾ. ནཝངྒནྟི སུཏྟགེཡྻཱདིནཝངྒཾ. སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནནྟི ཨཱགམཱདྷིགམེཧི ལོཀིཡེཧི སམལངྐརིཾ. ཏཏྠཱཏི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ. ཨཔྤམཏྟོཏི སཏིསམྤནྣོ. བྲཧྨལོཀམགཉྪཧནྟི བྲཧྨལོཀཾ ཨགཉྪིཾ ཨཧཾ.

ཨིམསྶ པན ཀོཎྜཉྙབུདྡྷསྶ རམྨཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུནནྡོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སུཛཱཏཱ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, བྷདྡོ ཙ སུབྷདྡོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨནུརུདྡྷོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཏིསྶཱ ཙ ཨུཔཏིསྶཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སཱལཀལྱཱཎིརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ, ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི, ཏསྶ རུཙིདེཝཱི ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི, ཝིཛིཏསེནོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, ཙནྡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ རཱཛཱ. ཙནྡཱརཱམེ ཀིར ཝསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༥.

‘‘ནགརཾ རམྨཝཏཱི ནཱམ, སུནནྡོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུཛཱཏཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ཀོཎྜཉྙསྶ མཧེསིནོ.

༣༠.

‘‘བྷདྡོ ཙེཝ སུབྷདྡོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨནུརུདྡྷོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཀོཎྜཉྙསྶ མཧེསིནོ.

༣༡.

‘‘ཏིསྶཱ ཙ ཨུཔཏིསྶཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

སཱལཀལྱཱཎིཀོ བོདྷི, ཀོཎྜཉྙསྶ མཧེསིནོ.

༣༣.

‘‘སོ ཨཊྛཱསཱིཏི ཧཏྠཱནི, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

སོབྷཏེ ཨུལུ༹རཱཛཱཝ, སཱུརིཡོ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཡཐཱ.

༣༤.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༣༥.

‘‘ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧི, ཝིཙིཏྟཱ ཨཱསི མེདནཱི;

ཡཐཱ ཧི གགནམུལཱུ༹བྷི, ཨེཝཾ སོ ཨུཔསོབྷཐ.

༣༦.

‘‘ཏེཔི ནཱགཱ ཨཔྤམེཡྻཱ, ཨསངྑོབྷཱ དུརཱསདཱ;

ཝིཛྫུཔཱཏཾཝ དསྶེཏྭཱ, ནིབྦུཏཱ ཏེ མཧཱཡསཱ.

༣༧.

‘‘སཱ ཙ ཨཏུལིཡཱ ཛིནསྶ ཨིདྡྷི, ཉཱཎཔརིབྷཱཝིཏོ ཙ སམཱདྷི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱལཀལྱཱཎིཀོཏི སཱལཀལྱཱཎིརུཀྑོ, སོ བུདྡྷཀཱལེ ཙེཝ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཙ ནིབྦཏྟཏི, ནཱཉྙདཱ. སོ ཨེཀཱཧེནེཝ ཨུཊྛཱཏི ཀིར. ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིམལེཧི, ཝིཙིཏྟཱ ཨཱསི མེདནཱིཏི ཨཡཾ མེདནཱི ཁཱིཎཱསཝེཧི ཨེཀཀཱསཱཝཔཛྫོཏཱ ཝིཙིཏྟཱ པརམདསྶནཱིཡཱ ཨཧོསི. ཡཐཱ ཧཱིཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨུལཱུ༹བྷཱིཏི ནཀྑཏྟེཧི, ཏཱརཱགཎེཧི གགནཏལཾ ཝིཡ ཁཱིཎཱསཝེཧི ཝིཙིཏྟཱ ཨཡཾ མེདནཱི སོབྷིཏྠཱཏི ཨཏྠོ.

ཨསངྑོབྷཱཏི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀྑོབྷཱ ཨཝིཀཱརཱ. ཝིཛྫུཔཱཏཾཝ དསྶེཏྭཱཏི ཝིཛྫུཔཱཏཾ ཝིཡ དསྶཡིཏྭཱ, ‘‘ཝིཛྫུཔྤཱཏཾཝཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཀོཎྜཉྙབུདྡྷསྶ ཀིར ཀཱལེ པརིནིབྦཱཡམཱནཱ བྷིཀྑཱུ སཏྟཏཱལཔྤམཱཎམཱཀཱསམབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨསིཏཛལདྷརཝིཝརགཏཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ སམནྟཏོ ཝིཛྫོཏམཱནཱ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིརུཔཱདཱནཱ དཧནཱ ཝིཡ པརིནིབྦཱཡིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཛྫུཔཱཏཾཝ དསྶེཏྭཱ’’ཏི. ཨཏུལིཡཱཏི ཨཏུལྱཱ ཨསདིསཱ. ཉཱཎཔརིབྷཱཝིཏོཏི ཉཱཎེན ཝཌྜྷིཏོ. སེསགཱཐཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝཱཏི.

‘‘ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཙནྡཱརཱམེ མནོརམེ;

ནིབྦཱཡི ཙེཏིཡོ ཏསྶ, སཏྟཡོཛནིཀོ ཀཏོ.

‘‘ན ཧེཝ དྷཱཏུཡོ ཏསྶ, སཏྠུནོ, ཝིཀིརིཾསུ ཏཱ;

ཋིཏཱ ཨེཀགྷནཱ ཧུཏྭཱ, སུཝཎྞཔཊིམཱ ཝིཡ’’.

སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ མནུསྶཱ སམཱགནྟྭཱ སཏྟཡོཛནིཀཾ སཏྟརཏནམཡཾ ཧརིཏཱལམནོསིལཱཡ མཏྟིཀཱཀིཙྩཾ ཏེལསཔྤཱིཧི ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ནིཊྛཱཔེསུནྟི.

ཀོཎྜཉྙབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ དུཏིཡོ བུདྡྷཝཾསོ.

༥. མངྒལབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཀོཎྜཉྙེ ཀིར སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ སཱསནཾ ཝསྶསཏསཧསྶཾ པཝཏྟིཏྠ. བུདྡྷཱནུབུདྡྷཱནཾ སཱཝཀཱནཾ ཨནྟརདྷཱནེན སཱསནམསྶ ཨནྟརདྷཱཡི. ཀོཎྜཉྙསྶ པན ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀམསངྑྱེཡྻམཏིཀྐམིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ མངྒལོ, སུམནོ, རེཝཏོ, སོབྷིཏོཏི. ཏཏྠ མངྒལོ པན ལོཀནཱཡཀོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི སོལ༹ས ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པཉྩསུ པུབྦནིམིཏྟེསུ ཨུཔྤནྣེསུ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ ཨུདཔཱདི, ཏདཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝཏཱཡོ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨཱཡཱཙནྟི –

‘‘ཀཱལོ ཁོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨུཔྤཛྫ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ;

སདེཝཀཾ ཏཱརཡནྟོ, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཨམཏཾ པད’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༦༧);

ཨེཝཾ དེཝེཧི ཨཱཡཱཙིཏོ ཀཏཔཉྩཝིལོཀནོ ཏུསིཏཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ སབྦནགརུཏྟམེ ཨུཏྟརནགརེ ཨནུཏྟརསྶ ཨུཏྟརསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ ཨུཏྟརཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏདཱ ཨནེཀཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི པཱཏུརཧུཾ. ཏཱནི དཱིཔངྐརབུདྡྷཝཾསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཏསྶཱ ཨུཏྟརཱཡ ཀིར མཧཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ སབྦལོཀམངྒལསྶ མངྒལསྶ མཧཱསཏྟསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ སརཱིརཔྤབྷཱ རཏྟིནྡིཝཾ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཾ པདེསཾ ཕརིཏྭཱ ཙནྡཱལོཀསཱུརིཡཱལོཀེཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཱ ཙ ཨཉྙེནཱལོཀེན ཝིནཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཔྤབྷཱསམུདཡེནེཝ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཊྛསཊྛིཡཱ དྷཱཏཱིཧི པརིཙཱརིཡམཱནཱ ཝིཙརཏི.

སཱ ཀིར དེཝཏཱཧི ཀཏཱརཀྑཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན པརམསུརབྷིཀུསུམཕལདྷརསཱཁཱཝིཊཔེ ཀམལཀུཝལཡསམལངྐཏེ རུརུ-སཱིཧ-བྱགྒྷ-གཛ-གཝཡ-མཧིཾསཔསདཝིཝིདྷམིགགཎཝིཙརིཏེ པརམརམཎཱིཡེ ཨུཏྟརམདྷུརུཡྻཱནེ ནཱམ མངྒལུཡྻཱནེ མངྒལམཧཱཔུརིསཾ ཝིཛཱཡི. སོ ཛཱཏམཏྟོཝ མཧཱསཏྟོ སབྦཱ དིསཱ ཝིལོཀེཏྭཱ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ སཀལདསསཧསྶིལོཀདྷཱཏཱུསུ དེཝཏཱ དིསྶམཱནསརཱིརཱ དིབྦམཱལཱདཱིཧི སམལངྐཏགཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཋཏྭཱ ཛཡམངྒལཐུཏིཝཙནཱནི སམྤཝཏྟེསུཾ. པཱཊིཧཱརིཡཱནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པནསྶ ལཀྑཎཔཱཋཀཱ སབྦམངྒལསམྤཏྟིཡཱ ཛཱཏོཏི ‘‘མངྒལཀུམཱརོ’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཀརིཾསུ.

ཏསྶ ཀིར ཡསཝཱ རུཙིམཱ སིརིམཱཏི ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཡསཝཏཱིདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏིཾསནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ མཧཱསཏྟོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི དིབྦསུཁསདིསཾ སུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཡསཝཏིཡཱ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ སཱིལཝཾ ནཱམ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཨལངྐཏཾ པཎྜརཾ ནཱམ སུནྡརཏུརངྒཝརམཱརུཡ྄ཧ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ པན པབྦཛནྟཾ ཏིསྶོ མནུསྶཀོཊིཡོ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. ཏེཧི པརིཝུཏོ མཧཱཔུརིསོ ཨཊྛ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡམཙརི.

ཏཏོ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨུཏྟརགཱམེ ཨུཏྟརསེཊྛིནོ དྷཱིཏཱཡ ཨུཏྟརཱཡ ནཱམ དིནྣཾ པཀྑིཏྟདིབྦོཛཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སུརབྷིཀུསུམཱལངྐཏེ ནཱིལོབྷཱསེ མནོརམེ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨུཏྟརེན ནཱམ ཨཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཨསིཏཉྫནགིརིསངྐཱསཾ ཨཀྐནྟཝརཀནཀཛཱལཀཱུཊཾཝ སཱིཏཙྪཱཡཾ ཝིཝིདྷམིགགཎསམྤཱཏཝིརཧིཏཾ མནྡམཱལུཏེརིཏཱཡ གྷནསཱཁཱཡ སམལངྐཏཾ ནཙྩནྟམིཝ པཱིཏིཡཱ ཝིརོཙམཱནཾ ནཱགབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཏྟཝརནཱགགཱམཱི ནཱགབོདྷིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པུབྦུཏྟརཔསྶེ ཋཏྭཱ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཏཏྠ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ སབལཾ མཱརབལཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ པུབྦེནིཝཱསདིབྦཙཀྑུཉཱཎཱནི པཊིལབྷིཏྭཱ པཙྩཡཱཀཱརསམྨསནཾ ཀཏྭཱ ཁནྡྷེསུ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) –

ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི.

མངྒལསྶ པན སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཉྙེཧི བུདྡྷེཧི ཨདྷིཀཏརཱ སརཱིརཔྤབྷཱ ཨཧོསི. ཡཐཱ པན ཨཉྙེསཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ སམནྟཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཱ ཝཱ བྱཱམཔྤམཱཎཱ ཝཱ སརཱིརཔྤབྷཱ ཨཧོསི, ན ཨེཝཾ ཏསྶ. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩཀཱལཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏརུགིརིགྷརཔཱཀཱརགྷཊཀཝཱཊཱདཡོ སུཝཎྞཔཊྚཔརིཡོནདྡྷཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ནཝུཏིཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཨཱཡུ ཏསྶ ཨཧོསི. ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཙནྡསཱུརིཡཏཱརཀཱདཱིནཾ པབྷཱ ནཏྠི. རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདོ ན པཉྙཱཡིཏྠ. དིཝཱ སཱུརིཡཱལོཀེན ཝིཡ སཏྟཱ ནིཙྩཾ བུདྡྷཱལོཀེནེཝ སབྦཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. སཱཡཾ པུཔྥནཀཀུསུམཱནཾ པཱཏོ ཙ རཝནཀསཀུཎཱདཱིནཉྩ ཝསེན ལོཀོ རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདཾ སལླཀྑེསི.

ཀིཾ པན ཨཉྙེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཡམཱནུབྷཱཝོ ནཏྠཱིཏི? ནོ ནཏྠི. ཏེཔི ཧི ཨཱཀངྑམཱནཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཏཏོ ཝཱ བྷིཡྻོ ཨཱབྷཱཡ ཕརེཡྻུཾ. མངྒལསྶ པན བྷགཝཏོ པུབྦཔཏྠནཱཝསེན ཨཉྙེསཾ བྱཱམཔྤབྷཱ ཝིཡ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩམེཝ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ ཀིར བོདྷིསཏྟཀཱལེ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝསདིསེ ཨཏྟབྷཱཝེ སཔུཏྟདཱརོ ཝངྐཔབྦཏསདིསེ པབྦཏེ ཝསི. ཨཐེཀོ སབྦཛནཝིཧེཋཀོ ཁརདཱཋིཀོ ནཱམ མནུསྶབྷཀྑོ མཧེསཀྑོ ཡཀྑོ མཧཱཔུརིསསྶ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ དྭེ དཱརཀེ ཡཱཙི. མཧཱསཏྟོ ‘‘དདཱམི བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟཀེ’’ཏི ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ པཐཝིཾ ཀམྤེནྟོ དྭེ དཱརཀེ ཨདཱསི. ཨཐ ཁོ ཡཀྑོ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ མཧཱཔུརིསསྶ ཏཾ བྲཱཧྨཎཝཎྞཾ པཧཱཡ ཨནལཛཱལཔིངྒལཝིརཱུཔནཡནོ ཝིསམཝིརཱུཔཀུཊིལབྷཱིམདཱཋོ ཙིཔིཊཀཝིརཱུཔནཱསོ ཀཔིལཕརུསདཱིགྷཀེསོ ནཝདཌྜྷཏཱལཀྑནྡྷསདིསཀཱཡོ ཧུཏྭཱ ཏེ དཱརཀེ མུལཱ༹ལཀལཱཔཾ ཝིཡ གཧེཏྭཱ ཁཱདི. མཧཱཔུརིསསྶ ཡཀྑཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མུཁེ ཝིཝཊམཏྟེ ཨགྒིཛཱལཾ ཝིཡ ལོཧིཏདྷཱརཾ ཨུགྒིརནྟཾ ཏསྶ མུཁཾ དིསྭཱཔི ཀེསགྒམཏྟམྤི དོམནསྶཾ ན ཨུཔྤཛྫི. ‘‘སུདིནྣཾ ཝཏ མེ དཱན’’ནྟི ཙིནྟཡཏོ པནསྶ སརཱིརེ མཧནྟཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུདཔཱདི. སོ ‘‘ཨིམསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཨནཱགཏེ ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན རསྨིཡོ ནིཀྑམནྟཱུ’’ཏི པཏྠནམཀཱསི. ཏསྶ ཏཾ པཏྠནཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷབྷཱུཏསྶ སརཱིརཏོ རསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཕརིཾསུ.

ཨཔརམྤི པུབྦཙརིཡཾ ཏསྶ ཨཏྠི. ཨཡཾ ཀིར བོདྷིསཏྟཀཱལེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཙེཏིཡཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨིམསྶ བུདྡྷསྶ མམ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དཎྜདཱིཔིཀཱཝེཋནནིཡཱམེན སཀལསརཱིརཾ ཝེཋཱཔེཏྭཱ རཏནམཏྟམཀུལ༹ཾ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ སུགནྡྷསཔྤིསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ སཧསྶཝཊྚིཡོ ཛཱལེཏྭཱ ཏཾ སཱིསེནཱདཱཡ སཀལསརཱིརཾ ཛཱལཱཔེཏྭཱ ཛིནཙེཏིཡཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ སཀལརཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརུཎུགྒམནཱ ཝཱཡམནྟསྶ ལོམཀཱུཔམཏྟམྤི ཨུསུམཾ ན གཎྷི. པདུམགབྦྷཾ པཝིཊྛཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. དྷམྨོ ཧི ནཱམེས ཨཏྟཱནཾ རཀྑནྟཾ རཀྑཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརིཾ, དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏི;

ཨེསཱནིསཾསོ དྷམྨེ སུཙིཎྞེ, ན དུགྒཏིཾ གཙྪཏི དྷམྨཙཱརཱི’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༣༠༣; ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢; ༡.༡༥.༣༨༥);

ཨིམསྶཱཔི ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཏསྶ སརཱིརོབྷཱསོ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ). ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཀོཎྜཉྙསྶ ཨཔརེན, མངྒལོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཏམཾ ལོཀེ ནིཧནྟྭཱན, དྷམྨོཀྐམབྷིདྷཱརཡི.

.

‘‘ཨཏུལཱསི པབྷཱ ཏསྶ, ཛིནེཧཉྙེཧི ཨུཏྟརིཾ;

ཙནྡསཱུརིཡཔྤབྷཾ ཧནྟྭཱ, དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏམནྟི ལོཀནྡྷཀཱརཉྩ ཧདཡཏམཉྩ. ནིཧནྟྭཱནཱཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ. དྷམྨོཀྐནྟི ཨེཏྠ ཨཡཾ པན ཨུཀྐཱ-སདྡོ སུཝཎྞཀཱརམཱུསཱདཱིསུ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱཧི ‘‘སཎྜཱསེན ཛཱཏརཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཨུཀྐཱམུཁེ པཀྑིཔེཡྻཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༦༠) ཨཱགཏཊྛཱནེ སུཝཎྞཀཱརཱནཾ མཱུསཱ ‘‘ཨུཀྐཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཨུཀྐཾ བནྡྷེཡྻ, ཨུཀྐཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཀྐཱམུཁཾ ཨཱལིམྤེཡྻཱ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེ ཀམྨཱརཱནཾ ཨངྒཱརཀཔལླཾ. ‘‘ཀམྨཱརཱནཾ ཡཐཱ ཨུཀྐཱ, ཨནྟོ ཛྷཱཡཏི ནོ བཧཱི’’ཏི (ཛཱ. ༢.༢༢.༦༤༩) ཨཱགཏཊྛཱནེ ཀམྨཱརུདྡྷནཾ. ‘‘ཨེཝཾཝིཔཱཀོ ཨུཀྐཱཔཱཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༤, ༢༠༨) ཨཱགཏཊྛཱནེ ཝཱཡུཝེགོ ‘‘ཨུཀྐཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨུཀྐཱསུ དྷཱརིཡམཱནཱསཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༥༩) ཨཱགཏཊྛཱནེ དཱིཔིཀཱ ‘‘ཨུཀྐཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷཱཔི དཱིཔིཀཱ ཨུཀྐཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༦ ཨཱདཡོ). ཏསྨཱ ཨིདྷ དྷམྨམཡཾ ཨུཀྐཾ ཨབྷིདྷཱརཡི, ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཔཊིཙྪནྣསྶ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཱབྷིབྷཱུཏསྶ ལོཀསྶ དྷམྨམཡཾ ཨུཀྐཾ དྷཱརེསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཏུལཱསཱིཏི ཨཏུལྱཱ ཨཱསི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ, ཨཉྙེཧི བུདྡྷེཧི ཨསདིསཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཛིནེཧཉྙེཧཱིཏི ཛིནེཧི ཨཉྙེཧི. ཙནྡསཱུརིཡཔྤབྷཾ ཧནྟྭཱཏི ཙནྡསཱུརིཡཱནཾ པབྷཾ ཨབྷིཧནྟྭཱ. དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏཱིཏི ཙནྡསཱུརིཡཱལོཀཾ ཝིནཱ བུདྡྷཱལོཀེནེཝ དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏཱིཏི ཨཏྠོ.

མངྒལསམྨཱསམྦུདྡྷོ པན ཨདྷིགཏབོདྷིཉཱཎོ བོདྷིམཱུལེཡེཝ སཏྟསཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནོ དྷམྨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༨༤; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༠) ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏིསྶོ ཀོཊིཡོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ ཨདྡས. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ ཀུལཔུཏྟཱ མཾ པབྦཛནྟཾ ཨནུཔབྦཛིཏཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ ཙ, ཏེ མཡཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཝིཝེཀཏྠིཀེན ཝིསྶཛྫིཏཱ སིརིཝཌྜྷནནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སིརིཝནགཧནཾ གནྟྭཱ ཝིཧརནྟི, ཧནྡཱཧཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ དྷམྨཾ ཏེསཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཧཾསརཱཛཱ ཝིཡ གགནཏལམབྦྷུགྒནྟྭཱ སིརིཝནགཧནེ པཙྩུཊྛཱསི. ཏེ ཙ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ སབྦབུདྡྷནིསེཝིཏཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི. ཏཏོ ཏིསྶོ བྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. དེཝམནུསྶཱནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ པཀཱསེསི, ཙཏུརོ སཙྩཝརུཏྟམེ;

ཏེ ཏེ སཙྩརསཾ པཱིཏྭཱ, ཝིནོདེནྟི མཧཱཏམཾ.

.

‘‘པཏྭཱན བོདྷིམཏུལཾ, པཋམེ དྷམྨདེསནེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཏུརོཏི ཙཏྟཱརི. སཙྩཝརུཏྟམེཏི སཙྩཱནི ཙ ཝརཱནི ཙ སཙྩཝརཱནི, སཙྩཱནི ཨུཏྟམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཙཏྟཱརོ སཙྩཝརུཏྟམེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཙཏྟཱརི སཙྩཝརཱནི ཨུཏྟམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཏེཏི ཏེ ཏེ དེཝམནུསྶཱ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཝིནཱིཏཱ. སཙྩརསནྟི ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷཱམཏརསཾ པིཝིཏྭཱ. ཝིནོདེནྟི མཧཱཏམནྟི ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱཏབྦཾ མོཧཏམཾ ཝིནོདེནྟི, ཝིདྡྷཾསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཏྭཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. བོདྷིནྟི ཨེཏྠ པནཱཡཾ བོདྷི-སདྡོ –

‘‘མགྒེ ཕལེ ཙ ནིབྦཱནེ, རུཀྑེ པཉྙཏྟིཡཾ ཏཐཱ;

སབྦཉྙུཏེ ཙ ཉཱཎསྨིཾ, བོདྷིསདྡོ པནཱགཏོ’’.

ཏཐཱ ཧི པནེས – ‘‘བོདྷི ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡) མགྒེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༣; ༣.༣༢༣; མཧཱཝ. ༡༣; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཨེཏྠ ཕལེ. ‘‘པཏྭཱན བོདྷིཾ ཨམཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ནིབྦཱནེ. ‘‘ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷི’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༨༥; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༡) ཨེཏྠ ཨསྶཏྠརུཀྑེ. ‘‘བོདྷི ཁོ རཱཛཀུམཱརོ བྷོཏོ གོཏམསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ (མ. ནི. ༢.༣༢༤; ཙཱུལ༹ཝ. ༢༦༨) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘པཔྤོཏི བོདྷིཾ ཝརབྷཱུརིམེདྷསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༧) ཨེཏྠ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེ. ཨིདྷཱཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེ དཊྛབྦོ. ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེཔི ཝཊྚཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༣; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༡; པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡༡; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ). ཨཏུལནྟི ཏུལརཧིཏཾ པམཱཎཱཏཱིཏཾ, ཨཔྤམཱཎནྟི ཨཏྠོ. སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ཏསྶ བྷགཝཏོ པཋམེ དྷམྨདེསནེཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ.

ཡདཱ པན ཙིཏྟཾ ནཱམ ནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ ཙམྤཀརུཀྑམཱུལེ ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ཝིཡ ཏིཏྠིཡཱནཾ མཱནམདྡནཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ སུརཱསུརཡུཝཏིརཏིསམྦྷཝནེ རུཙིརནཝཀནཀརཛཏམཡཝརབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཱརིཙྪཏྟཀརུཀྑམཱུལེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཾ ཀཐེསི, ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ. ཡདཱ པན སུནནྡོ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ སུརབྷིནགརེ པཱུརིཏཙཀྐཝཏྟིཝཏྟོ ཧུཏྭཱ ཙཀྐརཏནཾ པཊིལབྷི. ཏཾ ཀིར མངྒལདསབལེ ལོཀེ ཨུཔྤནྣེ ཙཀྐརཏནཾ ཋཱནཱ ཨོསཀྐིཏཾ དིསྭཱ སུནནྡོ རཱཛཱ ཝིགཏཱནནྡོ བྲཱཧྨཎེ པརིཔུཙྪི – ‘‘ཨིམཾ ཙཀྐརཏནཾ མམ ཀུསལེན ནིབྦཏྟཾ, ཀསྨཱ ཋཱནཱ ཨོསཀྐིཏ’’ནྟི? ཏཏོ ཏེ ཏསྶ རཉྙོ ཨོསཀྐནཀཱརཎཾ བྱཱཀརིཾསུ. ‘‘ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཨཱཡུཀྑཡེན ཝཱ པབྦཛྫཱུཔགམནེན ཝཱ བུདྡྷཔཱཏུབྷཱཝེན ཝཱ ཙཀྐརཏནཾ ཋཱནཱ ཨོསཀྐཏཱིཏི ཝཏྭཱ ཏུཡ྄ཧཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཱཡུཀྑཡོ ནཏྠི, ཨཏིདཱིགྷཱཡུཀོ ཏྭཾ, མངྒལོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, ཏེན ཏེ ཙཀྐརཏནཾ ཨོསཀྐིཏ’’ནྟི. ཏཾ སུཏྭཱ སུནནྡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ སཔརིཛནོ ཏཾ ཙཀྐརཏནཾ སིརསཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཡཱཙི – ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ཏཝཱནུབྷཱཝེན མངྒལདསབལཾ སཀྐརིསྶཱམི, ཏཱཝ ཏྭཾ མཱ ཨནྟརདྷཱཡསྶཱུ’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཙཀྐརཏནཾ ཡཐཱཋཱནེཡེཝ ཨཊྛཱསི.

ཏཏོ སམུཔཱགཏཱནནྡོ སུནནྡོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཚཏྟིཾསཡོཛནཔརིམཎྜལཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ སབྦལོཀམངྒལཾ མངྒལདསབལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སསཱཝཀསངྒྷཾ སཏྠཱརཾ མཧཱདཱནེན སནྟཔྤེཏྭཱ ཨརཧནྟཱནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཀཱསིཀཝཏྠཱནི དཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ སབྦཔརིཀྑཱརེ དཏྭཱ སཀལལོཀཝིམྷཡཀརཾ བྷགཝཏོ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ མངྒལཾ སབྦལོཀནཱཐཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཝིམལཀམལམཀུལ༹སམམཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. པུཏྟོཔི ཏསྶ ཨནུརཱཛཀུམཱརོ ནཱམ ཏཐེཝ ནིསཱིདི.

ཏདཱ སུནནྡཙཀྐཝཏྟིརཱཛཔྤམུཁཱནཾ ཏེསཾ བྷགཝཱ ཨནུཔུབྦིཀཐཾ ཀཐེསི. སུནནྡོ ཙཀྐཝཏྟཱི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ སཏྠཱ ཏེསཾ པུབྦཙརིཡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཙཀྐཛཱལསམལངྐཏཾ དཀྑིཎཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ – ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. སབྦེ ཏངྑཎཾཡེཝ དུཝངྒུལཀེསཱ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཱཀཔྤསམྤནྣཱ ཧུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརཡིཾསུ. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སུརིནྡདེཝབྷཝནེ, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡི;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཡདཱ སུནནྡོ ཙཀྐཝཏྟཱི, སམྦུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམི;

ཏདཱ ཨཱཧནི སམྦུདྡྷོ, དྷམྨབྷེརིཾ ཝརུཏྟམཾ.

.

‘‘སུནནྡསྶཱནུཙརཱ ཛནཏཱ, ཏདཱསུཾ ནཝུཏིཀོཊིཡོ;

སབྦེཔི ཏེ ནིརཝསེསཱ, ཨཧེསུཾ ཨེཧིབྷིཀྑུཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སུརིནྡདེཝབྷཝནེཏི པུན དེཝིནྡབྷཝནེཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནྟི ཨབྷིདྷམྨཾ. ཨཱཧནཱིཏི ཨབྷིཧནི. ཝརུཏྟམནྟི ཝརོ བྷགཝཱ ཨུཏྟམཾ དྷམྨབྷེརིནྟི ཨཏྠོ. ཨནུཙརཱཏི ནིབདྡྷཙརཱ སེཝཀཱ. ཨཱསུནྟི ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱསི ནཝུཏིཀོཊིཡོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶ ཛནཏཱ ཨཱསི, སཱ ཛནཏཱ ཀིཏྟཀཱཏི ཙེ, ནཝུཏིཀོཊིཡོཏི ཨཏྠོ.

ཨཐ མངྒལེ ཀིར ལོཀནཱཐེ མེཁལེ པུརེ ཝིཧརནྟེ ཏསྨིཾཡེཝ པུརེ སུདེཝོ ཙ དྷམྨསེནོ ཙ མཱཎཝཀཱ མཱཎཝཀསཧསྶཔརིཝཱརཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཾསུ. མཱགྷཔུཎྞམཱཡ དྭཱིསུ ཨགྒསཱཝཀེསུ སཔརིཝཱརེསུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟེསུ སཏྠཱ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑུགཎམཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, ཨཡཾ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན ཨུཏྟརཱརཱམེ ནཱམ ཨནུཏྟརེ ཉཱཏིསམཱགམེ པབྦཛིཏཱནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ སམཱགམེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, ཨཡཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. སུནནྡཙཀྐཝཏྟིབྷིཀྑུགཎསམཱགམེ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, མངྒལསྶ མཧེསིནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘དུཏིཡོ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ནཝུཏིཀོཊིནཾ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, ཏདཱ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ སུརུཙིབྲཱཧྨཎགཱམེ སུརུཙི ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ ཨཧོསི. སོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དསབལསྶ མདྷུརདྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏི པསཱིདིཏྭཱ སརཎཾ གནྟྭཱ – ‘‘སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི སསཱཝཀསངྒྷཾ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟེསི. སོ བྷགཝཏཱ ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཀིཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཏེ ཨཏྠོ’’ཏི ཝུཏྟོ – ‘‘ཀིཏྟཀཱ པན ཝོ, བྷནྟེ, པརིཝཱརཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏདཱ པཋམསནྣིཔཱཏོཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶ’’ནྟི ཝུཏྟེ – ‘‘ཡདི ཨེཝཾ, བྷནྟེ, སབྦེཧིཔི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ནིམནྟེསི. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི.

བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ཨཏྟནོ གྷརཾ གཙྪནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨེཏྟཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱགུབྷཏྟཝཏྠཱདཱིནི དཱཏུཾ སཀྐོམི, ནིསཱིདནཊྛཱནཾ པན ཀཐཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏསྶ ཀིར སཱ ཙིནྟནཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎེ མེརུམཏྠཀེ ཋིཏསྶ དེཝརཱཛསྶ དསསཏནཡནསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནསྶ ཨུཎྷཱཀཱརཾ ཛནེསི. ཨཐ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱསནསྶ ཨུཎྷབྷཱཝཾ དིསྭཱ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མཾ ཨིམམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཀཱམོ’’ཏི སམུཔྤནྣཔརིཝིཏཀྐོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ མནུསྶལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ མཧཱཔུརིསཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ མཧཱསཏྟོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཏསྶ ནིསཱིདནཏྠཱཡ ཙིནྟེསི, མཡཱཔི ཏཏྠ གནྟྭཱ པུཉྙཀོཊྛཱསཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཌྜྷཀཱིཝཎྞཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཝཱསིཕརསུཧཏྠོ མཧཱཔུརིསསྶ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. སོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀསྶཙི བྷཏིཡཱ ཀཏྟབྦཀམྨ’’ནྟི ཨཱཧ.

མཧཱསཏྟོ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མམ ཨཛཱནནསིཔྤཾ ནཱམ ནཏྠི, ཡོ ཡོ ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪཏི མཎྜཔཾ ཝཱ པཱསཱདཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ནིཝེསནཱདིཀཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཏཾ ཏཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོམྷཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མཡ྄ཧཾ ཀམྨཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སྭཱཏནཱཡ མཡཱ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑཱུ ནིམནྟིཏཱ, ཏེསཾ ནིསཱིདནམཎྜཔཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ ནཱམ ཀརེཡྻཾ, སཙེ མེ བྷཏིཾ དཱཏུཾ སཀྑིསྶཐཱ’’ཏི. ‘‘སཀྑིསྶཱམི, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ, སཱདྷུ, ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཀཾ པདེསཾ ཨོལོཀེསི. སོ དྭཱདསཡོཛནཔྤམཱཎོ པདེསོ ཀསིཎམཎྜལཾ ཝིཡ སམཏལོ པརམརམཎཱིཡོ ཨཧོསི. པུན སོ ‘‘ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ སཏྟརཏནམཡོ དཊྛབྦསཱརམཎྜོ མཎྜཔོ ཨུཊྛཧཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨོལོཀེསི. ཏཏོ ཏཱཝདེཝ མཎྜཔསདིསོ པཐཝིཏལཾ བྷིནྡིཏྭཱ མཎྜཔོ ཨུཊྛཧི. ཏསྶ སོཝཎྞམཡེསུ ཐམྦྷེསུ རཛཏམཡཱ གྷཊཀཱ ཨཧེསུཾ, རཛཏམཡེསུ ཐམྦྷེསུ སོཝཎྞམཡཱ གྷཊཀཱ, མཎིཏྠམྦྷེསུ པཝཱལ༹མཡཱ གྷཊཀཱ, པཝཱལ༹མཡེསུ ཐམྦྷེསུ མཎིམཡཱ གྷཊཀཱ, སཏྟརཏནམཡེསུ ཐམྦྷེསུ སཏྟརཏནམཡཱ གྷཊཀཱ ཨཧེསུཾ.

ཏཏོ མཎྜཔསྶ ཨནྟརནྟརཱཔི ཀིངྐིཎིཀཛཱལཱ ཨོལམྦཏཱུ’’ཏི ཨོལོཀེསི, སཧ ཨོལོཀནེན ཀིངྐིཎིཀཛཱལཱ ཨོལམྦི, ཡསྶ མནྡཝཱཏེརིཏསྶ པཉྩངྒིཀསྶེཝ ཏུརིཡསྶ པརམམནོརམོ མདྷུརོ སདྡོ ནིཙྪརཏི, དིབྦསངྒཱིཏིཝཏྟནཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. ‘‘ཨནྟརནྟརཱ དིབྦགནྡྷདཱམཔུཔྥདཱམཔཏྟདཱམསཏྟརཏནདཱམཱནི ཨོལམྦནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, སཧ ཙིནྟཱཡ དཱམཱནི ཨོལམྦིཾསུ. ‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱསནཱནི ཙ ཀཔྤིཡམཧགྒྷཔཙྩཏྠརཎཱནི ཨཱདྷཱརཀཱནི ཙ པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཧནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཏཱཝདེཝ ཨུཊྛཧིཾསུ. ‘‘ཀོཎེ ཀོཎེ ཨེཀེཀཱ ཨུདཀཙཱཊི ཨུཊྛཧཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཏངྑཎཾཡེཝ ཨུདཀཙཱཊིཡོ པརམསཱིཏལེན མདྷུརེན སུཝིསུདྡྷསུགནྡྷཀཔྤིཡཝཱརིནཱ པུཎྞཱ ཀདལིཔཎྞཔིཧིཏམུཁཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ དསསཏནཡནོ ཨེཏྟཀཾ མཱཔེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ – ‘‘ཨེཧི, ཨཡྻ, ཏཝ མཎྜཔཾ དིསྭཱ མཡ྄ཧཾ བྷཏིཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ གནྟྭཱ ཏཾ མཎྜཔཾ ཨོལོཀེསི. ཏསྶ ཨོལོཀེནྟསྶེཝ སཀལསརཱིརཾ པཉྩཝཎྞཱཡ པཱིཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཨཧོསི.

ཨཐསྶ མཎྜཔཾ ཨོལོཀཡཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ནཱཡཾ མཎྜཔོ མནུསྶབྷཱུཏེན ཀཏོ, མཡ྄ཧཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ མཡ྄ཧཾ གུཎཾ ཨཱགམྨ ཨདྡྷཱ སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ བྷཝནཾ ཨུཎྷཾ ཨཧོསི, ཏཏོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨཡཾ མཎྜཔོ ནིམྨིཏོ’’ཏི. ‘‘ན ཁོ པན མེ ཡུཏྟཾ ཨེཝརཱུཔེ མཎྜཔེ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ དཱནཾ དཱཏུཾ, སཏྟཱཧཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. བཱཧིརཀདཱནཾ ནཱམ ཏཏྟཀམྤི སམཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཧདཡཾ ཏུཊྛིཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨལངྐཏསཱིསཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཉྫིཏཱནི ཝཱ ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཧདཡམཾསཾ ཝཱ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ དིནྣཀཱལེ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཙཱགཾ ནིསྶཱཡ ཏུཊྛི ནཱམ ཧོཏི. ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཧི སིཝིཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༥.༥༢ ཨཱདཡོ) དེཝསིཀཾ པཉྩཀཧཱཔཎསཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེཏི པཉྩསུ ཋཱནེསུ དཱནཾ དེནྟསྶ ཏཾ དཱནཾ ཙཱགཏུཊྛིཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཡདཱ པནསྶ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཀྑཱིནི ཡཱཙི, ཏདཱ སོ ཏཱནི ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཨདཱསི, དདམཱནསྶེཝ ཧཱསོ ཨུཔྤཛྫི, ཀེསགྒམཏྟམྤི ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ནཱཧོསི. ཨེཝཾ སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟཱནཾ བཱཧིརདཱནཾ ནིསྶཱཡ ཏིཏྟི ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ སོཔི མཧཱཔུརིསོ – ‘‘མཡཱ ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དཱནཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏསྨིཾ མཎྜཔེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ གཝཔཱནཾ ནཱམ དཱནཾ ཨདཱསི.

ཨེཏྠ གཝཔཱནནྟི མཧནྟེ མཧནྟེ ཀོལམྦེ ཁཱིརསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨུདྡྷནེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ གྷནཔཱཀཔཀྐེ ཁཱིརེ ཐོཀཐོཀེ ཏཎྜུལེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐམདྷུསཀྑརཙུཎྞསཔྤཱིཧི ཨབྷིསངྑཏབྷོཛནཾ ཝུཙྩཏི. ཨིདམེཝ ཙཏུམདྷུརབྷོཛནནྟིཔི ཝུཙྩཏི. མནུསྶཱཡེཝ པན པརིཝིསིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. དེཝཱཔི ཨེཀནྟརིཀཱ ཧུཏྭཱ པརིཝིསིཾསུ. དྭཱདསཡོཛནཔྤམཱཎམྤི ཏཾ ཋཱནཾ ཏེ བྷིཀྑཱུ གཎྷིཏུཾ ནཔྤཧོསིཡེཝ, ཏེ པན བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨནུབྷཱཝེན ནིསཱིདིཾསུ. པརིཡོསཱནདིཝསེ སབྦེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྟེ དྷོཝཱཔེཏྭཱ བྷེསཛྫཏྠཱཡ སཔྤིནཝནཱིཏམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནཾ པཱུརེཏྭཱ ཏིཙཱིཝརེཧི སདྡྷིཾ ཨདཱསི. ཏཏྠ སངྒྷནཝཀབྷིཀྑུནཱ ལདྡྷཙཱིཝརསཱཊཀཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ སཏྠཱ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ – ‘‘ཨཡཾ མཧཱཔུརིསོ ཨེཝརཱུཔཾ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི, ཀོ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ – ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ ཏཏོ མཧཱསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ – ‘‘ཏྭཾ ཨེཏྟཀཾ ནཱམ ཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ པམུདིཏཧདཡོ – ‘‘ཨཧཾ ཀིར བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམི, ན མེ གྷརཱཝཱསེན ཨཏྠོ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔཾ སམྤཏྟིཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ པཧཱཡ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, སུརུཙཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ.

༡༡.

‘‘ཏམཧཾ ཨུཔསངྐམྨ, སརཎཾ གནྟྭཱན སཏྠུནོ;

སམྦུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ, གནྡྷམཱལེན པཱུཛཡིཾ;

པཱུཛེཏྭཱ གནྡྷམཱལེན, གཝཔཱནེན ཏཔྤཡིཾ.

༡༢.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, མངྒལོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༣.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམ’’ནྟི. –

ཨཊྛ གཱཐཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

༡༤.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༡༥.

‘‘ཏདཱ པཱིཏིམནུབྲཱུཧནྟོ, སམྦོདྷིཝརཔཏྟིཡཱ;

བུདྡྷེ དཏྭཱན མཾ གེཧཾ, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ.

༡༦.

‘‘སུཏྟནྟཾ ཝིནཡཾ ཙཱཔི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ;

སབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ, སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༡༧.

‘‘ཏཏྠཔྤམཏྟོ ཝིཧརནྟོ, བྲཧྨཾ བྷཱཝེཏྭ བྷཱཝནཾ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, བྲཧྨལོཀམགཉྪཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ གནྡྷམཱལེནཱཏི གནྡྷེཧི ཙེཝ མཱལེཧི ཙ. གཝཔཱནེནཱཏི ཨིདཾ ཝུཏྟམེཝ. ‘‘གྷཏཔཱནེནཱ’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི. ཏཔྤཡིནྟི ཏཔྤེསིཾ. ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིནྟི བྷིཡྻོཔི ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ. དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱཏི དསནྣཾ པཱརམཱིནཾ པཱུརཎཏྠཱཡ. པཱིཏིནྟི ཧདཡཏུཊྛིཾ. ཨནུབྲཱུཧནྟོཏི ཝཌྜྷེནྟོ. སམྦོདྷིཝརཔཏྟིཡཱཏི བུདྡྷཏྟཔྤཏྟིཡཱ. བུདྡྷེ དཏྭཱནཱཏི བུདྡྷསྶ པརིཙྩཛིཏྭཱ. མཾ གེཧནྟི མམ གེཧཾ, སབྦཾ སཱཔཏེཡྻཾ ཙཏུཔཙྩཡཏྠཱཡ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ པརིཙྩཛིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེ. བྲཧྨནྟི བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཾ བྷཱཝེཏྭཱ.

མངྒལསྶ པན བྷགཝཏོ ནགརཾ ཨུཏྟརཾ ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱཔིསྶ ཨུཏྟརོ ནཱམ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱཔི ཨུཏྟརཱ ནཱམ, སུདེཝོ ཙ དྷམྨསེནོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, པཱལིཏོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, སཱིཝལཱ ཙ ཨསོཀཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི, ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཾ, བྷརིཡཱ པནསྶ ཡསཝཏཱི ནཱམ, སཱིཝལོ ནཱམ པུཏྟོ, ཨསྶཡཱནེན ནིཀྑམི. ཨུཏྟརཱརཱམེ ཝསི. ཨུཏྟརོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཏསྨིཾ པན ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཋཏྭཱ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ དསཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཨེཀནྡྷཀཱརཱནི ཨཧེསུཾ. སབྦཙཀྐཝཱལེ༹སུ མནུསྶཱནཾ མཧནྟཾ ཨཱརོདནཔརིདེཝནཾ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༨.

‘‘ཨུཏྟརཾ ནཱམ ནགརཾ, ཨུཏྟརོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཨུཏྟརཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, མངྒལསྶ མཧེསིནོ.

༢༣.

‘‘སུདེཝོ དྷམྨསེནོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

པཱལིཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, མངྒལསྶ མཧེསིནོ.

༢༤.

‘‘སཱིཝལཱ ཙ ཨསོཀཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ནཱགརུཀྑོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༦.

‘‘ཨཊྛཱསཱིཏི རཏནཱནི, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

ཏཏོ ནིདྡྷཱཝཏཱི རཾསཱི, ཨནེཀསཏསཧསྶིཡོ.

༢༧.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༨.

‘‘ཡཐཱཔི སཱགརེ ཨཱུམཱི, ན སཀྐཱ ཏཱ གཎེཏུཡེ;

ཏཐེཝ སཱཝཀཱ ཏསྶ, ན སཀྐཱ ཏེ གཎེཏུཡེ.

༢༩.

‘‘ཡཱཝ ཨཊྛཱསི སམྦུདྡྷོ, མངྒལོ ལོཀནཱཡཀོ;

ན ཏསྶ སཱསནེ ཨཏྠི, སཀིལེསམརཎཾ ཏདཱ.

༣༠.

‘‘དྷམྨོཀྐཾ དྷཱརཡིཏྭཱན, སནྟཱརེཏྭཱ མཧཱཛནཾ;

ཛལིཏྭཱ དྷུམཀེཏཱུཝ, ནིབྦུཏོ སོ མཧཱཡསོ.

༣༡.

‘‘སངྑཱརཱནཾ སབྷཱཝཏྟཾ, དསྶཡིཏྭཱ སདེཝཀེ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ ཡཐཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏོཏི ཏསྶ མངྒལསྶ སརཱིརཏོ. ནིདྡྷཱཝཏཱིཏི ནིདྡྷཱཝནྟི, ཝཙནཝིཔརིཡཱཡོ དཊྛབྦོ. རཾསཱིཏི རསྨིཡོ. ཨནེཀསཏསཧསྶིཡོཏི ཨནེཀསཏསཧསྶཱ. ཨཱུམཱིཏི ཝཱིཙིཡོ ཏརངྒཱ. གཎེཏུཡེཏི གཎེཏུཾ སངྑཱཏུཾ. ཨེཏྟཀཱ སཱགརེ ཨཱུམིཡོཏི ཡཐཱ ན སཀྐཱ གཎེཏུཾ, ཨེཝཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱཔི ན སཀྐཱ གཎེཏུཾ, ཨཐ ཁོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝཱཏི ཡཱཝཏཀཾ ཀཱལཾ. སཀིལེསམརཎཾ ཏདཱཏི སཧ ཀིལེསེཧི སཀིལེསོ, སཀིལེསསྶ མརཎཾ སཀིལེསམརཎཾ, ཏཾ ནཏྠི. ཏདཱ ཀིར ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ སཱཝཀཱ སབྦེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱཡེཝ པརིནིབྦཱཡིཾསུ. པུཐུཛྫནཱ ཝཱ སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ན ཀཱལམཀཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི ‘‘སམྨོཧམཱརཎཾ ཏདཱ’’ཏི པཋནྟི.

དྷམྨོཀྐནྟི དྷམྨདཱིཔཀཾ. དྷཱུམཀེཏཱུཏི ཨགྒི ཝུཙྩཏི, ཨིདྷ པན པདཱིཔོ དཊྛབྦོ ཏསྨཱ པདཱིཔོ ཝིཡ ཛལིཏྭཱ ནིབྦུཏོཏི ཨཏྠོ. མཧཱཡསོཏི མཧཱཔརིཝཱརོ. ཀེཙི ‘‘ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ’’ཏི པཋནྟི. སངྑཱརཱནནྟི སངྑཱཏདྷམྨཱནཾ སཔྤཙྩཡདྷམྨཱནཾ. སབྷཱཝཏྟནྟི ཨནིཙྩཱདིསཱམཉྙལཀྑཎཾ. སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ ཡཐཱཏི ཡཐཱ སཧསྶཀིརཎོ དིཝསཀརོ སབྦཾ ཏམགཎཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སབྦཉྩ ལོཀཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཨཏྠམུཔགཙྪཏི, ཨེཝཾ མངྒལདིཝསཀརོཔི ཝེནེཡྻཀམལཝནཝིཀསནཀརོ སབྦཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརལོཀཏམཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཔྤབྷཱཡ ཛལིཏྭཱ ཨཏྠངྒཏོཏི ཨཏྠོ. སེསགཱཐཱ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝཱཏི.

མངྒལབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཏཏིཡོ བུདྡྷཝཾསོ.

༦. སུམནབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨེཀནྡྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏསྨིཾ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ མནུསྶེསུ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ དསཝསྶེསུ ཛཱཏེསུ པུན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨསངྑྱེཡྻཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན པརིཧཱཡིཏྭཱ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ ཛཱཏེསུ སུམནོ ནཱམ བོདྷིསཏྟོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ མེཁལནགརེ སུདཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ སིརིམཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. པཱཊིཧཱརིཡཱནི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱནེཝ.

སོ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ སིརིཝཌྜྷནསོམཝཌྜྷནཨིདྡྷིཝཌྜྷནནཱམདྷེཡྻེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཏེསཊྛིཡཱ ནཱཊཀིཏྠིསཏསཧསྶེཧི པརིཙཱརིཡམཱནོ སུརཡུཝཏཱིཧི པརིཙཱརིཡམཱནོ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི དིབྦསུཁསདིསཾ ཝིསཡསུཁམནུབྷཝམཱནོ ཝཊཾསིཀཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཨནུཔམཾ ནཱམ ནིརུཔམཾ པུཏྟཾ ཛནེཏྭཱ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ པན པབྦཛནྟཾ ཏིཾསཀོཊིཡོ ཨནུཔབྦཛིཾསུ.

སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ དསམཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨནོམནིགམེ ཨནོམསེཊྛིནོ དྷཱིཏཱཡ ཨནུཔམཱཡ ནཱམ དིནྣཾ པཀྑིཏྟདིབྦོཛཾ པཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨནུཔམཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ནཱགབོདྷིཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཧི ཏིཎམུཊྛཱིཧི ཏིཾསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏཏོ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘མངྒལསྶ ཨཔརེན, སུམནོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

སབྦདྷམྨེཧི ཨསམོ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམོ’’ཏི.

ཏཏྠ མངྒལསྶ ཨཔརེནཱཏི མངྒལསྶ བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ. སབྦདྷམྨེཧི ཨསམོཏི སབྦེཧིཔི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱདྷམྨེཧི ཨསམོ ཨསདིསོ.

སུམནོ ཀིར བྷགཝཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ སཏྟསཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ དྷམྨདེསནཏྠཾ བྲཧྨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༧༢; མ. ནི. ༡.༢༨༤; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༠) ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ ཏིཾསཀོཊིཡོ ཙ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཾ ཝེམཱཏིཀཾ སརཎཀུམཱརཉྩ པུརོཧིཏཔུཏྟཾ བྷཱཝིཏཏྟམཱཎཝཀཉྩ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ དིསྭཱ – ‘‘ཨེཏེསཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཧཾསརཱཛཱ ཝིཡ གགནཔཐེན མེཁལུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ པེསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཾ སརཎཀུམཱརཉྩ པུརོཧིཏཔུཏྟཾ བྷཱཝིཏཏྟཀུམཱརཉྩ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ པརིཝཱརབྷཱུཏཱ སཏྟཏིཾསཀོཊིཡོ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱ ཏིཾསཀོཊིཡོ ཙ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ དེཝམནུསྶཀོཊིཡོ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེན དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏདཱ ཨམཏབྷེརིཾ སོ, ཨཱཧནཱི མེཁལེ པུརེ;

དྷམྨསངྑསམཱཡུཏྟཾ, ནཝངྒཾ ཛིནསཱསན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨམཏབྷེརིནྟི ཨམཏཱདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནཱདྷིགམཱཡ བྷེརིཾ. ཨཱཧནཱིཏི ཝཱདཡི, དྷམྨཾ དེསེསཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཡཾ ཨམཏབྷེརཱི ནཱམ ཨམཏཔརིཡོསཱནཾ ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘དྷམྨསངྑསམཱཡུཏྟཾ, ནཝངྒཾ ཛིནསཱསན’’ནྟི. ཏཏྠ དྷམྨསངྑསམཱཡུཏྟནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཀཐཱསངྑཝརསམཱཡུཏྟཾ.

སུམནོ པན ལོཀནཱཡཀོ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫམཱནོ མཧཱཛནསྶ བྷཝབནྡྷནམོཀྑཏྠཱཡ ཀུསལརཏནསྶ ཀིལེསཙོརེཧི ཝིལུཔྤམཱནསྶ པརིཏྟཱནཏྠཾ སཱིལཝིཔུལཔཱཀཱརཾ སམཱདྷིཔརིཁཱཔརིཝཱརིཏཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎདྭཱརཾ སཏིསམྤཛཉྙདལ༹ྷཀཝཱཊཾ སམཱཔཏྟིམཎྜཔཱདིཔཊིམཎྜིཏཾ བོདྷིཔཀྑིཡཛནསམཱཀུལཾ ཨམཏཝརནགརཾ མཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ནིཛྫིནིཏྭཱ ཀིལེསེ སོ, པཏྭཱ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ;

མཱཔེསི ནགརཾ སཏྠཱ, སདྡྷམྨཔུརཝརུཏྟམ’’ནྟི.

ཏཏྠ ནིཛྫིནིཏྭཱཏི ཝིཛིནིཏྭཱ ཨབྷིབྷུཡྻ, ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརདེཝཔུཏྟམཱརེ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སོཏི སོ སུམནོ བྷགཝཱ. ‘‘ཝིཛིནིཏྭཱ ཀིལེསེ ཧཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ ཧི-ཀཱརོ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. པཏྭཱཏི ཨདྷིགནྟྭཱ. ‘‘པཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ནགརནྟི ནིབྦཱནནགརཾ. སདྡྷམྨཔུརཝརུཏྟམནྟི སདྡྷམྨསངྑཱཏཾ པུརཝརེསུ ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ པདྷཱནབྷཱུཏཾ. ཨཐ ཝཱ སདྡྷམྨམཡེསུ པུརེསུ པཝརེསུ ཨུཏྟམཾ སདྡྷམྨཔུརཝརུཏྟམཾ. པུརིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ‘‘ནགར’’ནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནནྟི དཊྛབྦཾ. པཊིཝིདྡྷདྷམྨསབྷཱཝཱནཾ སེཀྑཱསེཀྑཱནཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ པཏིཊྛཱནཾ གོཙརནིཝཱསཊྛེན ནིབྦཱནཾ ‘‘ནགར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ པན སདྡྷམྨཝརནགརེ སོ སཏྠཱ ཨཝིཙྪིནྣཾ ཨཀུཊིལཾ ཨུཛུཾ པུཐུལཉྩ ཝིཏྠཏཉྩ སཏིཔཊྛཱནམཡཾ མཧཱཝཱིཐིཾ མཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ནིརནྟརཾ ཨཀུཊིལཾ, ཨུཛུཾ ཝིཔུལཝིཏྠཏཾ;

མཱཔེསི སོ མཧཱཝཱིཐིཾ, སཏིཔཊྛཱནཝརུཏྟམ’’ནྟི.

ཏཏྠ ནིརནྟརནྟི ཀུསལཛཝནསཉྩརཎཱནནྟརབྷཱཝཏོ ནིརནྟརཾ. ཨཀུཊིལནྟི ཀུཊིལབྷཱཝཀརདོསཝིརཧིཏཏོ ཨཀུཊིལཾ. ཨུཛུནྟི ཨཀུཊིལཏྟཱཝ ཨུཛུཾ. པུརིམཔདསྶེཝ ཨཏྠདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཝིཔུལཝིཏྠཏནྟི ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ པུཐུལཝིཏྠཏཾ, པུཐུལཝིཏྠཏབྷཱཝོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསཏིཔཊྛཱནཝསེན དཊྛབྦོ. མཧཱཝཱིཐིནྟི མཧཱམགྒཾ. སཏིཔཊྛཱནཝརུཏྟམནྟི སཏིཔཊྛཱནཉྩ ཏཾ ཝརེསུ ཨུཏྟམཉྩཱཏི སཏིཔཊྛཱནཝརུཏྟམཾ. ཨཐ ཝཱ ཝརཾ སཏིཔཊྛཱནམཡཾ ཨུཏྟམཝཱིཐིནྟི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཏསྶ ནིབྦཱནམཧཱནགརསྶ ཏསྶཾ སཏིཔཊྛཱནཝཱིཐིཡཾ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོཏི ཨིམཱནི མཧགྒྷརཏནཱནི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ དྷམྨཱཔཎེ པསཱརེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཕལེ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙེ, ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱཊྛསམཱཔཏྟཱི, པསཱརེསི ཏཏྠ ཝཱིཐིཡ’’ནྟི.

ཨིདཱནི བྷགཝཱ ཨིམཱནི རཏནབྷཎྜཱནི ཡེ པན ཨཔྤམཏྟཱ སཏིམནྟོ པཎྜིཏཱ ཧིརིཨོཏྟཔྤཝཱིརིཡཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཱ, ཏེ ཨཱདཱིཡནྟཱིཏི ཏེསཾ རཏནཱནཾ ཧརཎཱུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ –

.

‘‘ཡེ ཨཔྤམཏྟཱ ཨཁིལཱ, ཧིརིཝཱིརིཡེཧུཔཱགཏཱ;

ཏེ ཏེ ཨིམེ གུཎཝརེ, ཨཱདིཡནྟི ཡཐཱསུཁ’’ནྟི. – ཨཱཧ;

ཏཏྠ ཡེཏི ཨནིཡམུདྡེསོ. ཨཔྤམཏྟཱཏི པམཱདསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏེན སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསལཀྑཎེན ཨཔྤམཱདེན སམནྣཱགཏཱ. ཨཁིལཱཏི པཉྩཙེཏོཁིལརཧིཏཱ. ཧིརིཝཱིརིཡེཧུཔཱགཏཱཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཧིརཱིཡཏཱིཏི ཧིརཱི, ལཛྫཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝཱིརསྶ བྷཱཝོ ཝཱིརིཡཾ, ཏཾ ཨུསྶཱཧལཀྑཎཾ. ཏེཧི ཧིརིཝཱིརིཡེཧི ཨུཔཱགཏཱ སམནྣཱགཏཱ བྷབྦཔུགྒལཱ. ཏེཏི ཨིདཾ པུབྦེ ཨནིཡམུདྡེསསྶ ནིཡམུདྡེསོ. པུན ཏེཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེ གུཎརཏནཝིསེསེ ཏེ ཀུལཔུཏྟཱ ཨཱདིཡནྟི པཊིལབྷནྟི ཨདྷིགཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཾ པན སུམནོ བྷགཝཱ ཀཏཝིདིཏམནོ དྷམྨབྷེརིཾ ཨཱཧནིཏྭཱ དྷམྨནགརཾ མཱཔེཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཡེན པཋམམེཝ སཏསཧསྶཀོཊིཡོ བོདྷེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨེཝམེཏེན ཡོགེན, ཨུདྡྷརནྟོ མཧཱཛནཾ;

བོདྷེསི པཋམཾ སཏྠཱ, ཀོཊིསཏསཧསྶིཡོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུདྡྷརནྟོཏི སཾསཱརསཱགརཏོ ཨརིཡམགྒནཱཝཱཡ སམུདྡྷརནྟོ. ཀོཊིསཏསཧསྶིཡོཏི སཏསཧསྶཀོཊིཡོཏི ཨཏྠོ. ཝིཔརིཡཱཡེན ནིདྡིཊྛཾ.

ཡདཱ པན སུམནོ ལོཀནཱཡཀོ སུནནྡཝཏཱིནགརེ ཨམྦརུཀྑམཱུལེ ཏིཏྠིཡམདམཱནམདྡནཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ སཏྟཱནཾ ཀོཊིསཧསྶཾ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡམྷི ཀཱལེ མཧཱཝཱིརོ, ཨོཝདཱི ཏིཏྠིཡེ གཎེ;

ཀོཊིསཧསྶཱ བྷིསམིཾསུ, དུཏིཡེ དྷམྨདེསནེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏིཏྠིཡེ གཎེཏི ཏིཏྠིཡབྷཱུཏེ གཎེ, ཏིཏྠིཡཱནཾ གཎེ ཝཱ ‘‘ཏིཏྠིཡེ ཨབྷིམདྡནྟོ, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡཱི’’ཏི པཋནྟི ཀེཙི.

ཡདཱ པན དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ དེཝཏཱ ཨིམསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ མནུསྶཱ ཙ ནིརོདྷཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཀཐཾ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫནྟི, ཀཐཾ ནིརོདྷསམཱཔནྣཱ ཧོནྟི, ཀཐཾ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟཱི’’ཏི? ཨེཝཾ སམཱཔཛྫནཨདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཱདཱིསུ ཝིནིཙྪཡཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ སཧ མནུསྶེཧི ཚསུ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེསུ དེཝཱ ཙ ནཝསུ བྲཧྨལོཀེསུ བྲཧྨཱནོ ཙ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏཱ དྭིདྷཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ནརསུནྡརེན ཨརིནྡམེན ནཱམ རཉྙཱ སདྡྷིཾ སཱཡནྷསམཡེ སུམནདསབལཾ སབྦལོཀནཱཐཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨརིནྡམོ རཱཛཱ བྷགཝནྟཾ ནིརོདྷཔཉྷཾ པུཙྪི. ཏཏོ བྷགཝཏཱ ནིརོདྷཔཉྷེ ཝིསྶཛྫིཏེ ནཝུཏིཔཱཎཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡདཱ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, སམགྒཱ ཨེཀམཱནསཱ;

ནིརོདྷཔཉྷཾ པུཙྪིཾསུ, སཾསཡཾ ཙཱཔི མཱནསཾ.

༡༠.

‘‘ཏདཱཔི དྷམྨདེསནེ, ནིརོདྷཔརིདཱིཔནེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏསྶ པན སུམནསྶ བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ པཋམསནྣིཔཱཏེ མེཁལནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ པཋམཔཝཱརཎཱཡ ཨརཧནྟཱནཾ ཀོཊིསཧསྶེན ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏེན སདྡྷིཾ བྷགཝཱ པཝཱརེསི, ཨཡཾ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཨཐཱཔརེན སམཡེན སངྐསྶནགརསྶཱཝིདཱུརེ ཨརིནྡམརཱཛཀུསལབལནིབྦཏྟེ ཡོཛནཔྤམཱཎེ ཀནཀཔབྦཏེ ནིསིནྣོ སརདསམཡརུཙིརཀརནིཀརོ དིཝསཀརོ ཝིཡ ཡུགནྡྷརཔབྦཏེ མུནིཝརདིཝསཀརོ ཨརིནྡམརཱཛཱནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཱགཏཱནཾ པུརིསཱནཾ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི དམེཏྭཱ སབྦེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ དིཝསེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི པརིཝུཏོ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེ སནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན སཀྐོ དེཝརཱཛཱ སུགཏདསྶནཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམི, ཏདཱ སུམནོ བྷགཝཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཨརཧནྟཀོཊིསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, སུམནསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

༡༢.

‘‘ཝསྶཾཝུཊྛསྶ བྷགཝཏོ, ཨབྷིགྷུཊྛེ པཝཱརཎེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶེཧི, པཝཱརེསི ཏཐཱགཏོ.

༡༣.

‘‘ཏཏོ པརཾ སནྣིཔཱཏེ, ཝིམལེ ཀཉྩནཔབྦཏེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

༡༤.

‘‘ཡདཱ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, བུདྡྷདསྶནུཔཱགམི;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨབྷིགྷུཊྛེ པཝཱརཎེཏི ལིངྒཝིཔལླཱསོ དཊྛབྦོ, ཨབྷིགྷུཊྛཱཡ པཝཱརཎཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོཔརནྟི ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ. ཀཉྩནཔབྦཏེཏི ཀནཀམཡེ པབྦཏེ. བུདྡྷདསྶནུཔཱགམཱིཏི བུདྡྷདསྶནཏྠམུཔཱགམི. ཏདཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཨཏུལོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཨཧོསི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ. སོ ‘‘ལོཀེ བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ཉཱཏིགཎཔརིཝུཏོ སཀབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརསྶ སུམནསྶ བྷགཝཏོ དིབྦེཧི ཏུརིཡེཧི ཨུཔཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཙྩེཀདུསྶཡུགཱནི དཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ནཱགརཱཛཱ མཧིདྡྷིཀོ;

ཨཏུལོ ནཱམ ནཱམེན, ཨུསྶནྣཀུསལསཉྩཡོ.

༡༦.

‘‘ཏདཱཧཾ ནཱགབྷཝནཱ, ནིཀྑམིཏྭཱ སཉཱཏིབྷི;

ནཱགཱནཾ དིབྦཏུརིཡེཧི, སསངྒྷཾ ཛིནམུཔཊྛཧིཾ.

༡༧.

‘‘ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, ཨནྣཔཱནེན ཏཔྤཡིཾ;

པཙྩེཀདུསྶཡུགཾ དཏྭཱ, སརཎཾ ཏམུཔཱགམིཾ.

༡༨.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སུམནོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༩.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ’’.

ཡཐཱ ཀོཎྜཉྙབུདྡྷཝཾསེ, ཨེཝཾ ཨཊྛ གཱཐཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱཏི.

༢༠.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏསྶ པན སུམནསྶ བྷགཝཏོ མེཁལཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སིརིམཱ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, སརཎོ ཙ བྷཱཝིཏཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨུདེནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སོཎཱ ཙ ཨུཔསོཎཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, ནཝུཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ, ནཝུཏིཡེཝ ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི, ཝཊཾསིཀཱ ནཱམསྶ མཧེསཱི དེཝཱི, ཨནཱུཔམོ ནཱམ པུཏྟོ ཨཧོསི, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི. ཨུཔཊྛཱཀོ ཨངྒརཱཛཱ. ཨངྒཱརཱམེ ཝསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༡.

‘‘ནགརཾ མེཁལཾ ནཱམ, སུདཏྟོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སིརིམཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, སུམནསྶ མཧེསིནོ.

༢༢.

‘‘ནཝཝསྶསཧསྶཱནི, ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷ སོ ཝསི;

ཙནྡོ སུཙནྡོ ཝཊཾསོ ཙ, ཏཡོ པཱསཱདམུཏྟམཱ.

༢༣.

‘‘ཏེསཊྛིསཏསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

ཝཊཾསིཀཱ ནཱམ ནཱརཱི, ཨནཱུཔམོ ནཱམ ཨཏྲཛོ.

༢༤.

‘‘ནིམིཏྟེ ཙཏུརོ དིསྭཱ, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི;

ཨནཱུནདསམཱསཱནི, པདྷཱནཾ པདཧཱི ཛིནོ.

༢༥.

‘‘བྲཧྨུནཱ ཡཱཙིཏོ སནྟོ, སུམནོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཝཏྟི ཙཀྐཾ མཧཱཝཱིརོ, མེཁལེ པུརམུཏྟམེ.

༢༦.

‘‘སརཎོ བྷཱཝིཏཏྟོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨུདེནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུམནསྶ མཧེསིནོ.

༢༧.

‘‘སོཎཱ ཙ ཨུཔསོཎཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

སོཔི བུདྡྷོ ཨམིཏཡསོ, ནཱགམཱུལེ ཨབུཛ྄ཛྷཐ.

༢༨.

‘‘ཝརུཎོ ཙེཝ སརཎོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛཀཱ;

ཙཱལཱ ཙ ཨུཔཙཱལཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛིཀཱ.

༢༩.

‘‘ཨུཙྩཏྟནེན སོ བུདྡྷོ, ནཝུཏིཧཏྠམུགྒཏོ;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏི.

༣༠.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༣༡.

‘‘ཏཱརཎཱིཡེ ཏཱརཡིཏྭཱ, བོདྷནཱིཡེ ཙ བོདྷཡི;

པརིནིབྦཱཡི སམྦུདྡྷོ, ཨུལུ༹རཱཛཱཝ ཨཏྠམི.

༣༢.

‘‘ཏེ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱ བྷིཀྑཱུ, སོ ཙ བུདྡྷོ ཨསཱདིསོ;

ཨཏུལཔྤབྷཾ དསྶཡིཏྭཱ, ནིབྦུཏཱ ཏེ མཧཱཡསཱ.

༣༣.

‘‘ཏཉྩ ཉཱཎཾ ཨཏུལིཡཾ, ཏཱནི ཙ ཨཏུལཱནི རཏནཱནི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ.

༣༤.

‘‘སུམནོ ཡསདྷརོ བུདྡྷོ, ཨངྒཱརཱམམྷི ནིབྦུཏོ;

ཏཏྠེཝ ཏསྶ ཛིནཐཱུཔོ, ཙཏུཡོཛནམུགྒཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོཏི ཝིཝིདྷརཏནཝིཙིཏྟཀཉྩནམཡགྒྷིཀསདིསརཱུཔསོབྷོ. དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏཱིཏི ཏསྶ པབྷཱཡ དསསཧསྶཱིཔི ལོཀདྷཱཏུ ཝིརོཙཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱརཎཱིཡེཏི ཏཱརཡིཏབྦེ, ཏཱརཡིཏུཾ ཝུཏྟེ སབྦེ བུདྡྷཝེནེཡྻེཏི ཨཏྠོ. ཨུལུ༹རཱཛཱཝཱཏི ཙནྡོ ཝིཡ. ཨཏྠམཱིཏི ཨཏྠངྒཏོ. ཀེཙི ‘‘ཨཏྠཾ གཏོ’’ཏི པཋནྟི. ཨསཱདིསོཏི ཨསདིསོ. མཧཱཡསཱཏི མཧཱཀིཏྟིསདྡཱ མཧཱཔརིཝཱརཱ ཙ. ཏཉྩ ཉཱཎནྟི ཏཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཉྩ. ཨཏུལིཡནྟི ཨཏུལྱཾ ཨསདིསཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

སུམནབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙཏུཏྠོ བུདྡྷཝཾསོ.

༧. རེཝཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

སུམནསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ སཱསནེ ཙསྶ ཨནྟརཧིཏེ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ མནུསྶཱ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ དསཝསྶཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨསངྑྱེཡྻཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན པརིཧཱཡམཱནཱ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏདཱ རེཝཏོ ནཱམ སཏྠཱ ཨུདཔཱདི. སོཔི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨནེཀརཏནསམུཛྫལིཏབྷཝནེ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སབྦདྷནདྷཉྙཝཏིསུདྷཉྙཝཏཱིནགརེ སབྦཱལངྐཱརསམལངྐཏཨམིཏརུཙིརཔརིཝཱརཔརིཝུཏསྶ སིརིཝིབྷཝསམུདཡེནཱཀུལསྶ སབྦསམིདྡྷིཝིཔུལསྶ ཝིཔུལསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ སབྦཛནནཡནཱལིཔཱལིསམཱཀུལཱཡ སམྥུལླནཡནཀུཝལཡསསྶིརིཀསིནིདྡྷཝདནཀམལཱཀརསོབྷཱསམུཛྫལཱཡ སུརུཙིརམནོཧརགུཎགཎཝིཔུལཱཡ ཝིཔུལཱཡ ནཱམ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཙིཏྟཀཱུཊཔབྦཏཏོ སུཝཎྞཧཾསརཱཛཱ ཝིཡ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི.

ཏསྶ པཊིསནྡྷིཡཾ ཛཱཏིཡཉྩ པཱཊིཧཱརིཡཱནི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱནེཝ ཨཧེསུཾ. སུདསྶནརཏནགྒྷིཨཱཝེལ༹ནཱམཀཱ ཏཡོ ཙསྶ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སུདསྶནཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཏྟིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཱཧི པརིཝུཏོ སོ སུརཡུཝཏཱིཧི པརིཝུཏོ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ ཚབྦསྶསཧསྶཱནི ཝིསཡསུཁམནུབྷཝམཱནོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. སོ སུདསྶནཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཝརུཎེ ནཱམ ཏནཡེ ཛཱཏེ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ནཱནཱཝིརཱགཏནུཝརཝསནནིཝསནོ ཨཱམུཀྐམུཏྟཱཧཱརམཎིཀུཎྜལོ ཝརཀེཡཱུརམཀུཊཀཊཀདྷརོ པརམསུརབྷིགནྡྷཀུསུམསམལངྐཏོ པརམརུཙིརཀརནིཀརོ སརདསམཡརཛནིཀརོ ཝིཡ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏོ ཝིཡ ཙནྡོ ཏིདསགཎཔརིཝུཏོ ཝིཡ དསསཏནཡནོ བྲཧྨགཎཔརིཝུཏོ ཝིཡ ཙ ཧཱརིཏམཧཱབྲཧྨཱ ཙཏུརངྒིནིཡཱ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ པརིཝུཏོ ཨཱཛཉྙརཐེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦཱབྷརཎཱནི ཨོམུཉྩིཏྭཱ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཧཏྠེ དཏྭཱ ཛལཛཱམལཱཝིཀལནཱིལཀུཝལཡདལསདིསེནཱཏིནིསིཏེནཱཏིཏིཁིཎེནཱསིནཱ སཀེསམཀུཊཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཔི. ཏཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ སུཝཎྞཙངྐོཊཀེན པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ནེཏྭཱ སིནེརུམུདྡྷནི སཏྟརཏནམཡཾ ཙེཏིཡཾ ཨཀཱསི.

མཧཱཔུརིསོ པན དེཝདཏྟཱནི ཀཱསཱཡཱནི པརིདཧིཏྭཱ པབྦཛི, ཨེཀཱ ཙ ནཾ པུརིསཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ སཏྟམཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨཉྙཏརཱཡ སཱདྷུདེཝིཡཱ ནཱམ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨཉྙཏརེནཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ མཏྟཝརནཱགགཱམཱི ནཱགབོདྷིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏེཔཎྞཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སུམནསྶ ཨཔརེན, རེཝཏོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཨནུཔམོ ཨསདིསོ, ཨཏུལོ ཨུཏྟམོ ཛིནོ’’ཏི.

རེཝཏོ ཀིར སཏྠཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ སཏྟསཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ དྷམྨདེསནཏྠཾ བྲཧྨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༧༢; མ. ནི. ༡.༢༨༤; ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༠) ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏབྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ དེཝམནུསྶེ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཝརུཎཱརཱམེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ གམྦྷཱིརཾ ནིཔུཎཾ ཏིཔརིཝཊྚཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཨཉྙེན ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏཱིསུ མགྒཕལེསུ པཏིཊྛིཏཱནཾ གཎནཔརིཙྪེདོ ནཏྠི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སོཔི དྷམྨཾ པཀཱསེསི, བྲཧྨུནཱ ཨབྷིཡཱཙིཏོ;

ཁནྡྷདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ, ཨཔྤཝཏྟཾ བྷཝཱབྷཝེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཁནྡྷདྷཱཏུཝཝཏྠཱནནྟི པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཱདིཝསེན ཝིབྷཱགཀརཎཾ. སབྷཱཝལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཱདིཝསེན རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཔརིགྒཧོ ཁནྡྷདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ ནཱམ. ཨཐ ཝཱ ཕེཎཔིཎྜཱུཔམཾ རཱུཔཾ པརིམདྡནཱསཧནཏོ ཚིདྡཱཝཚིདྡཱདིབྷཱཝཏོ ཙ ཨུདཀཔུབྦུལ༹ཀཾ ཝིཡ ཝེདནཱ མུཧུཏྟརམཎཱིཡབྷཱཝཏོ, མརཱིཙིཀཱ ཝིཡ སཉྙཱ ཝིཔྤལམྦྷནཏོ, ཀདལིཀྑནྡྷོ ཝིཡ སངྑཱརཱ ཨསཱརཀཏོ, མཱཡཱ ཝིཡ ཝིཉྙཱཎཾ ཝཉྩནཀཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱཔི ནཡེན ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདིཝསེནཔི ཁནྡྷདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༦ ཀམཱདིཝིནིཙྪཡཀཐཱ). ཨཔྤཝཏྟཾ བྷཝཱབྷཝེཏི ཨེཏྠ བྷཝོཏི ཝཌྜྷི, ཨབྷཝོཏི ཧཱནི. བྷཝོཏི སསྶཏདིཊྛི, ཨབྷཝོཏི ཨུཙྪེདདིཊྛི. བྷཝོཏི ཁུདྡཀབྷཝོ, ཨབྷཝོཏི མཧཱབྷཝོ. བྷཝོཏི ཀཱམབྷཝོ, ཨབྷཝོཏི རཱུཔཱརཱུཔབྷཝོཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན བྷཝཱབྷཝཱནཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢༢༣; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༥.༡༠༨༠; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༢༠). ཏེསཾ བྷཝཱབྷཝཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ དྷམྨཾ པཀཱསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྷཝཏི ཨནེནཱཏི བྷཝོ, ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཨུཔྤཏྟིནིམིཏྟཾ ཀམྨཱདིཀཾ. ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ ཨབྷཝོ ནཱམ. ཨུབྷཡཏྠ ནིཀནྟིཡཱ པཧཱནཀརཾ ཨཔྤཝཏྟཾ དྷམྨཾ དེསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ པན རེཝཏབུདྡྷསྶ ཏཡོཝ ཨབྷིསམཡཱ ཨཧེསུཾ. པཋམོ པནསྶ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏསྶཱབྷིསམཡཱ ཏཱིཎི, ཨཧེསུཾ དྷམྨདེསནེ;

གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཱིཎཱིཏི ཏཡོ, ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ, ཨཡཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན ནགརུཏྟརེ ཨུཏྟརེ ནགརེ སབྦཱརིནྡམོ ཨརིནྡམོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ ཀིར བྷགཝནྟཾ ཨཏྟནོ ནགརམནུཔྤཏྟཾ སུཏྭཱ ཏཱིཧི ཛནཀོཊཱིཧི པརིཝུཏོ བྷགཝཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཏིགཱཝུཏཝིཏྠཏཾ དཱིཔཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏསྶ མནོནུཀཱུལཾ ཝིཙིཏྟནཡཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཏྠ དེཝམནུསྶཱནཾ ཀོཊིསཧསྶསྶ དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡདཱ ཨརིནྡམཾ རཱཛཾ, ཝིནེསི རེཝཏོ མུནི;

ཏདཱ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན རེཝཏོ སཏྠཱ ཨུཏྟརནིགམཾ ནཱམ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏདཱ ཀིར ཨུཏྟརནིགམཝཱསིནོ མནུསྶཱ ཡཱགུབྷཏྟཁཛྫཀབྷེསཛྫཔཱནཀཱདཱིནི ཨཱཧརིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ བྷིཀྑཱུ པརིཔུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ’’ཏི? ཏཏོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷགཝཱ, ཨཱཝུསོ, ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣོ’’ཏི. ཨཐཱཏཱིཏེ ཏསྨིཾ སཏྟཱཧེ བྷགཝནྟཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏཾ སརདསམཡེ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཨནཱུཔམཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཝིརོཙམཱནཾ དིསྭཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ གུཎཱནིསཾསཾ པུཙྪིཾསུ. བྷགཝཱ ཙ ཏེསཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ གུཎཱནིསཾསཾ ཀཐེསི. ཏདཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ཀོཊིསཏཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སཏྟཱཧཾ པཊིསལླཱནཱ, ཝུཊྛཧིཏྭཱ ནརཱསབྷོ;

ཀོཊིསཏཾ ནརམརཱུནཾ, ཝིནེསི ཨུཏྟམེ ཕལེ’’ཏི.

སུདྷཉྙཝཏཱིནགརེ པཋམམཧཱཔཱཏིམོཀྑུདྡེསེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱནཾ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. མེཁལནགརེ ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱཏཱནཾ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. རེཝཏསྶ པན བྷགཝཏོ དྷམྨཙཀྐཱནུཝཏྟཀོ ཝརུཎོ ནཱམ ཨགྒསཱཝཀོ པཉྙཝནྟཱནཾ ཨགྒོ ཨཱབཱདྷིཀོ ཨཧོསི. ཏཏྠ གིལཱནཔུཙྪནཏྠཱཡ སམྤཏྟམཧཱཛནསྶ ལཀྑཎཏྟཡཔརིདཱིཔཀཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ པུརིསཱནཾ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཙཏུརངྒིནིཀེ སནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, རེཝཏསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སུཝིམུཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཨཏིཀྐནྟཱ གཎནཔཐཾ, པཋམཾ ཡེ སམཱགཏཱ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཡོཔི པཉྙཱཡ ཨསམོ, ཏསྶ ཙཀྐཱནུཝཏྟཀོ;

སོ ཏདཱ བྱཱདྷིཏོ ཨཱསི, པཏྟོ ཛཱིཝིཏསཾསཡཾ.

.

‘‘ཏསྶ གིལཱནཔུཙྪཱཡ, ཡེ ཏདཱ ཨུཔགཏཱ མུནཱི;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱ ཨརཧནྟོ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཀྐཱནུཝཏྟཀོཏི དྷམྨཙཀྐཱནུཝཏྟཀོ. པཏྟོ ཛཱིཝིཏསཾསཡནྟི ཨེཏྠ ཛཱིཝིཏེ སཾསཡཾ ཛཱིཝིཏསཾསཡཾ, ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཝཱ, ན ཝཱ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏསཾསཡཾ པཏྟོ, བྱཱདྷིཏསྶ བལཝབྷཱཝེན མརཏི, ན མརཏཱིཏི ཛཱིཝིཏེ སཾསཡཾ པཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཏདཱ ཨུཔགཏཱ མུནཱིཏི ཨིཏི དཱིགྷབྷཱཝེ སཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཔརི ཧོཏི, རསྶེ ཨནུསྶརེན སདྡྷིཾ ཝརུཎསྶ ཨུཔརི ཧོཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ རམྨཝཏཱིནགརེ ཨཏིདེཝོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ པཱརཾ གཏོ རེཝཏཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ ཏསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ སིལོཀསཧསྶེན དསབལཾ ཀིཏྟེཏྭཱ སཧསྶགྒྷནིཀེན ཨུཏྟརཱསངྒེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. སོཔི ནཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི – ‘‘ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཨཏིདེཝོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཨུཔགནྟྭཱ རེཝཏཾ བུདྡྷཾ, སརཎཾ ཏསྶ གཉྪཧཾ.

༡༡.

‘‘ཏསྶ སཱིལཾ སམཱདྷིཉྩ, པཉྙཱགུཎམནུཏྟམཾ;

ཐོམཡིཏྭཱ ཡཐཱཐཱམཾ, ཨུཏྟརཱིཡམདཱསཧཾ.

༡༢.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, རེཝཏོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༣.

‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམ’’’ནྟི. –

ཨཊྛ གཱཐཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

༡༤.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༡༥.

‘‘ཏདཱཔི ཏཾ བུདྡྷདྷམྨཾ, སརིཏྭཱ ཨནུབྲཱུཧཡིཾ;

ཨཱཧརིསྶཱམི ཏཾ དྷམྨཾ, ཡཾ མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཔཏྠིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ སརཎཾ ཏསྶ གཉྪཧནྟི ཏཾ སརཎཾ ཨགཉྪིཾ ཨཧཾ, ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. པཉྙཱགུཎནྟི པཉྙཱསམྤཏྟིཾ. ཨནུཏྟམནྟི སེཊྛཾ. ‘‘པཉྙཱཝིམུཏྟིགུཎམུཏྟམ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨུཏྟཱནོཝ. ཐོམཡིཏྭཱཏི ཐོམེཏྭཱ ཝཎྞཡིཏྭཱ. ཡཐཱཐཱམནྟི ཡཐཱབལཾ. ཨུཏྟརཱིཡནྟི ཨུཏྟརཱསངྒཾ. ཨདཱསཧནྟི ཨདཱསིཾ ཨཧཾ. བུདྡྷདྷམྨནྟི བུདྡྷབྷཱཝཀརཾ དྷམྨཾ, པཱརམཱིདྷམྨནྟི ཨཏྠོ. སརིཏྭཱཏི ཨནུསྶརིཏྭཱ. ཨནུབྲཱུཧཡིནྟི ཨབྷིཝཌྜྷེསིཾ. ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཱནཡིསྶཱམི. ཏཾ དྷམྨནྟི ཏཾ བུདྡྷཏྟཾ. ཡཾ མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཔཏྠིཏནྟི ཡཾ མཡཱ ཨབྷིཔཏྠིཏཾ བུདྡྷཏྟཾ, ཏཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན རེཝཏསྶ བྷགཝཏོ ནགརཾ སུདྷཉྙཝཏཱི ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱ ཝིཔུལོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱ ཝིཔུལཱ ནཱམ, ཝརུཎོ ཙ བྲཧྨདེཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སམྦྷཝོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, བྷདྡཱ ཙ སུབྷདྡཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི, སུདསྶནཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི, ཝརུཎོ ནཱམ པུཏྟོ, ཨཱཛཉྙརཐེན ནིཀྑམི.

‘‘ཏསྶ དེཧཱབྷིནིཀྑནྟཾ, པབྷཱཛཱལམནུཏྟརཾ;

དིཝཱ ཙེཝ ཏདཱ རཏྟིཾ, ནིཙྩཾ ཕརཏི ཡོཛནཾ.

‘‘དྷཱཏུཡོ མམ སབྦཱཔི, ཝིཀིརནྟཱུཏི སོ ཛིནོ;

ཨདྷིཊྛཱསི མཧཱཝཱིརོ, སབྦསཏྟཱནུཀམྤཀོ.

‘‘མཧཱནཱགཝནུཡྻཱནེ, མཧཏོ ནགརསྶ སོ;

པཱུཛིཏོ ནརམརཱུཧི, པརིནིབྦཱཡི རེཝཏོ’’ཏི.

ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦.

‘‘ནགརཾ སུདྷཉྙཝཏཱི ནཱམ, ཝིཔུལོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཝིཔུལཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, རེཝཏསྶ མཧེསིནོ.

༢༡.

‘‘ཝརུཎོ བྲཧྨདེཝོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སམྦྷཝོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རེཝཏསྶ མཧེསིནོ.

༢༢.

‘‘བྷདྡཱ ཙེཝ སུབྷདྡཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

སོཔི བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ནཱགམཱུལེ ཨབུཛ྄ཛྷཐ.

༢༣.

‘‘པདུམོ ཀུཉྫརོ ཙེཝ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛཀཱ;

སིརིམཱ ཙེཝ ཡསཝཏཱི, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛིཀཱ.

༢༤.

‘‘ཨུཙྩཏྟནེན སོ བུདྡྷོ, ཨསཱིཏིཧཏྠམུགྒཏོ;

ཨོབྷཱསེཏི དིསཱ སབྦཱ, ཨིནྡཀེཏུཝ ཨུགྒཏོ.

༢༥.

‘‘ཏསྶ སརཱིརེ ནིབྦཏྟཱ, པབྷཱམཱལཱ ཨནུཏྟརཱ;

དིཝཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རཏྟིཾ, སམནྟཱ ཕརཏི ཡོཛནཾ.

༢༦.

‘‘སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ དིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༧.

‘‘དསྶཡིཏྭཱ བུདྡྷབལཾ ཨམཏཾ ལོཀེ པཀཱསཡཾ;

ནིབྦཱཡི ཨནུཔཱདཱནོ, ཡཐགྒུཔཱདཱནསངྑཡཱ.

༢༨.

‘‘སོ ཙ ཀཱཡོ རཏནནིབྷོ, སོ ཙ དྷམྨོ ཨསཱདིསོ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨོབྷཱསེཏཱིཏི པཀཱསཡཏི. ཨུགྒཏོཏི ཨུསྶིཏོ. པབྷཱམཱལཱཏི པབྷཱཝེལཱ. ཡཐགྒཱིཏི ཨགྒི ཝིཡ. ཨུཔཱདཱནསངྑཡཱཏི ཨིནྡྷནཀྑཡཱ. སོ ཙ ཀཱཡོ རཏནནིབྷོཏི སོ ཙ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཀཱཡོ སུཝཎྞཝཎྞོ. ‘‘ཏཉྩ ཀཱཡཾ རཏནནིབྷ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. སོཡེཝ པནསྶཏྠོ. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

རེཝཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ པཉྩམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༨. སོབྷིཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཏསྶ པན ཨཔརབྷཱགེ ཏསྶ སཱསནེཔི ཨནྟརཧིཏེ སོབྷིཏོ ནཱམ བོདྷིསཏྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ དེཝེཧི ཨཱཡཱཙིཏོ ཏུསིཏཔུརཏོ ཙཝིཏྭཱ སུདྷམྨནགརེ སུདྷམྨརཱཛསྶ ཀུལེ སུདྷམྨཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན སུདྷམྨུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ པརིསུདྡྷཝིརཱཛིཏགྷནམེགྷཔཊལཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ནིཀྑམི. ཏསྶ པཊིསནྡྷིཡཾ ཛཱཏིཡཉྩ པཱཊིཧཱརིཡཱནི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི.

སོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིཏྭཱ སཏྟཏྟིཾསནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཱནཾ ཨགྒཱཡ ཨགྒམཧེསིཡཱ མཁིལདེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ སཱིཧཀུམཱརེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ པཱསཱདེཡེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི པཊིལབྷིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཏཏྠེཝ པདྷཱནཙརིཡམཙརི. ཏཏོ མཁིལམཧཱདེཝིཡཱ དིནྣཾ པརམམདྷུརཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨབྷིནིཀྑམནཏྠཱཡ ཙིཏྟམུཔྤཱདེསི – ‘‘ཨཡཾ པཱསཱདོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ མཧཱཛནསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བོདྷིརུཀྑཾ མཛ྄ཛྷེཀཏྭཱ པཐཝིཡཾ ཨོཏརཏུ, ཨིམཱ ཙ ཨིཏྠིཡོ མཡི བོདྷིམཱུལེ ནིསིནྣེ ཨཝུཏྟཱ སཡམེཝ པཱསཱདཏོ ནིཀྑམནྟཱུ’’ཏི. སཧཙིཏྟུཔྤཱདཱ པཱསཱདོ ཙ སུདྷམྨརཱཛབྷཝནཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨསིཏཉྫནསངྐཱསམཱཀཱསམབྦྷུགྒཉྪི. སོ སམོསརིཏསུརབྷིཀུསུམདཱམསམལངྐཏཔཱསཱདཏལོ སཀལམྤི གགནཏལཾ སམལངྐུརུམཱནོ ཝིཡ ཀནཀརསདྷཱརཱསདིསརུཙིརཀརནིཀརོ དིཝསཀརོ ཝིཡ ཙ སརདསམཡརཛནིཀརོ ཝིཡ ཙ ཝིརོཙམཱནོ ཝིལམྦམཱནཝིཝིདྷཝིཙིཏྟཀིངྐིཎིཀཛཱལོ ཡསྶ ཀིར ཝཱཏེརིཏསྶ སུཀུསལཛནཝཱདིཏསྶ པཉྩངྒིཀསྶ ཏུརིཡསྶ ཝིཡ སདྡོ ཝགྒུ ཙ རཛནཱིཡོ ཙ ཀམནཱིཡོ ཙ ཨཧོསི.

དཱུརཏོ པཊྛཱཡ སུཡྻམཱནེན མདྷུརེན སརེན སཏྟཱནཾ སོཏཱནི ཨོདཧམཱནོ གྷརཙཙྩརཙཏུཀྐཝཱིཐིཨཱདཱིསུ ཋཏྭཱ པཝཏྟིཏཀཐཱསལླཱཔེསུ མནུསྶེསུ ནཱཏིནཱིཙེན ནཱཏིཨུཙྩེན ཏརུཝརཝནམཏྠཀཱཝིདཱུརེནཱཀཱསེན པལོབྷཡམཱནོ ཝིཡ ཏརུཝརསཱཁཱནཱནཱརཏནཛུཏིཝིསརསམུཛྫལེན ཝཎྞེན ཛནནཡནཱནི ཨཱཀཌྜྷེནྟོ ཝིཡ ཙ པུཉྙཱནུབྷཱཝཾ སམུགྒྷོསཡནྟོ ཝིཡ ཙ གགནཏལཾ པཊིཔཛྫི. ཏཏྠ ནཱཊཀིཏྠིཡོཔི པཉྩངྒིཀསྶ ཝརཏུརིཡསྶ མདྷུརེན སརེན ཨུཔགཱཡིཾསུ ཙེཝ ཝིལཔིཾསུ ཙ. ཙཏུརངྒིནཱི ཀིརསྶ སེནཱཔི ཨལངྐཱར-ཀཱཡཱབྷརཎ-ཛུཏི-སམུདཡ-སམུཛྫོཏནཱནཱཝིརཱག-སུརབྷིཀུསུམཝསནཱབྷརཎསོབྷིཏཱ ཨམརཝརསེནཱ ཝིཡ པརམརུཙིརདསྶནཱ དྷརཎཱི ཝིཡ གགནཏལེན པཱསཱདཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨགམཱསི.

ཏཏོ པཱསཱདོ གནྟྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨུཛུཝིཔུལཝཊྚཀྑནྡྷཾ ཀུསུམཔལླཝམཀུལསམལངྐཏཾ ནཱགརུཀྑཾ མཛ྄ཛྷེཀཏྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧི. ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཙ ཀེནཙི ཨཝུཏྟཱཝ ཏཏོ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨནེཀགུཎསོབྷིཏོ ཀིར སོབྷིཏོཔི མཧཱཔུརིསོ མཧཱཛནཀཏཔརིཝཱརོཡེཝ རཏྟིཡཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཡོ ཨུཔྤཱདེསི. མཱརབལཾ པནསྶ དྷམྨཏཱབལེནེཝ ཡཐཱགཏམགམཱསི. པཱསཱདོ པན ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. སོབྷིཏོ པན བྷགཝཏཱ སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནོ དྷམྨཛ྄ཛྷེསནཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི བུདྡྷཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ ཨཏྟནོ ཝེམཱཏིཀེ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀེ ཨསམཀུམཱརཉྩ སུནེཏྟཀུམཱརཉྩ དིསྭཱ – ‘‘ཨིམེ དྭེ ཀུམཱརཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ གམྦྷཱིརཾ ནིཔུཎཾ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠཱ, ཧནྡཱཧཾ ཨིམེསཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ སུདྷམྨུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ དྭེཔི ཀུམཱརེ ཨུཡྻཱནཔཱལེན པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེཧི སཔརིཝཱརེཧི པརིཝུཏོ མཧཱཛནམཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘རེཝཏསྶ ཨཔརེན, སོབྷིཏོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

སམཱཧིཏོ སནྟཙིཏྟོ, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ.

.

‘‘སོ ཛིནོ སཀགེཧམྷི, མཱནསཾ ཝིནིཝཏྟཡི;

པཏྭཱན ཀེཝལཾ བོདྷིཾ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི.

.

‘‘ཡཱཝ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཏོ, བྷཝགྒཱ ཙཱཔི ཨུདྡྷཏོ;

ཨེཏྠནྟརེ ཨེཀཔརིསཱ, ཨཧོསི དྷམྨདེསནེ.

.

‘‘ཏཱཡ པརིསཱཡ སམྦུདྡྷོ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི;

གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ སཀགེཧམྷཱིཏི ཨཏྟནོ བྷཝནེཡེཝ, ཨནྟོཔཱསཱདཏལེཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. མཱནསཾ ཝིནིཝཏྟཡཱིཏི ཙིཏྟཾ པརིཝཏྟེསི, སཀགེཧེ ཋཏྭཱ སཏྟདིཝསབྦྷནྟརེཡེཝ པུཐུཛྫནབྷཱཝཏོ ཙིཏྟཾ ཝིནིཝཏྟེཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི ཨཏྠོ. ཧེཊྛཱཏི ཧེཊྛཏོ. བྷཝགྒཱཏི ཨཀནིཊྛབྷཝནཏོ. ཏཱཡ པརིསཱཡཱཏི ཏསྶཱ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ. གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོཏི གཎནཔཐམཏཱིཏཱཏི ཨཏྠོ. པཋམཱབྷིསམཡོཏི པཋམོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ. ཨཧཱུཏི གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦཱ པརིསཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཋམེ ཨབྷིསམིཾསུཡེཝཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ པཋམདྷམྨདེསནེ ཨབྷིསམིཾསུ ཡེ ཛནཱ, ཏེ གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན སུདསྶནནགརདྭཱརེ ཙིཏྟཔཱཊལིཡཱ མཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ནཝཀནཀམཎིམཡབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏོ པརམྤི དེསེནྟེ, མརཱུནཉྩ སམཱགམེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན སུདསྶནནགརེ ཛཡསེནོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨསོཀསྶཀཎྞཙམྤཀནཱགཔུནྣཱགཝཀུལསུརབྷིཙཱུཏཔནསཱསནསཱལཀུནྡ- སཧཀཱརཀརཝཱིརཱདིཏརུཝརནིརནྟརཾ ཨཱརཱམཾ རོཔེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིཡྻཱཏེསི. དཱནཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཡཱགཾ ཝཎྞེཏྭཱ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶསཏྟནིཀཱཡསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པུནཱཔརཾ རཱཛཔུཏྟོ, ཛཡསེནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཨཱརཱམཾ རོཔཡིཏྭཱན, བུདྡྷེ ནིཡྻཱཏཡཱི ཏདཱ.

.

‘‘ཏསྶ ཡཱགཾ པཀིཏྟེནྟོ, དྷམྨཾ དེསེསི ཙཀྑུམཱ;

ཏདཱ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

པུན ཨུགྒཏོ ནཱམ རཱཛཱ སུནནྡནགརེ སུནནྡཾ ནཱམ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨདཱསི. ཏསྨིཾ དཱནེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ཀོཊིསཏཾ ཨརཧནྟཱནཾ སནྣིཔཱཏོ, ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ སོབྷིཏོ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན མེཁལཱནགརེ དྷམྨགཎོ དྷམྨགཎཱརཱམཾ ནཱམ པཝརཱརཱམཾ མཧཱཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཏྭཱ སཧ སབྦཔརིཀྑཱརེཧི དཱནཾ ཨདཱསི. ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཛིཏཱནཾ ནཝུཏིཡཱ ཨརཧནྟཀོཊཱིནཾ སནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན བྷགཝཱ དསསཏནཡནཔུརེ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ པཝཱརཎཱཡ སུརཝརཔརིཝུཏོ ཨོཏརི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཨརཧནྟཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ ཙཏུརངྒིཀེ སནྣིཔཱཏེ པཝཱརེསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, སོབྷིཏསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཨུགྒཏོ ནཱམ སོ རཱཛཱ, དཱནཾ དེཏི ནརུཏྟམེ;

ཏམྷི དཱནེ སམཱགཉྪུཾ, ཨརཧནྟཱ སཏཀོཊིཡོ.

༡༠.

‘‘པུནཱཔརཾ པུརགཎོ, དེཏི དཱནཾ ནརུཏྟམེ;

ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

༡༡.

‘‘དེཝལོཀེ ཝསིཏྭཱན, ཡདཱ ཨོརོཧཏཱི ཛིནོ;

ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏདཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ རམྨཝཏཱིནགརེ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ‘སུཛཱཏོ’ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ སོབྷིཏསྶ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཏེམཱསཾ མཧཱདཱནམདཱསི. སོཔི ནཾ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, སུཛཱཏོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཏདཱ སསཱཝཀཾ བུདྡྷཾ, ཨནྣཔཱནེན ཏཔྤཡིཾ.

༡༣.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སོབྷིཏོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༤.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༥.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཧཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

ཏམེཝཏྠམནུཔྤཏྟིཡཱ, ཨུགྒཾ དྷིཏིམཀཱསཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏམེཝཏྠམནུཔྤཏྟིཡཱཏི ཏསྶ བུདྡྷཏྟསྶ ཨནུཔྤཏྟིཨཏྠཾ, ཏསྶ པན སོབྷིཏབུདྡྷསྶ – ‘‘ཨནཱགཏེ ཨཡཾ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཝིཏཐཝཙནཱ ཧི བུདྡྷཱ’’ཏི བུདྡྷཏྟཔྤཏྟིཨཏྠནྟི ཨཏྠོ. ཨུགྒནྟི ཏིབྦཾ གྷོརཾ. དྷིཏིནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཨཀཱསཧནྟི ཨཀཱསིཾ ཨཧཾ.

ཏསྶ པན སོབྷིཏསྶ བྷགཝཏོ སུདྷམྨཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, པིཏཱ སུདྷམྨོ ནཱམ རཱཛཱ, མཱཏཱ སུདྷམྨཱ ནཱམ དེཝཱི, ཨསམོ ཙ སུནེཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨནོམོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ནཀུལཱ ཙ སུཛཱཏཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནཱགརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི, ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, མཁིལཱ ནཱམསྶ མཧཱདེཝཱི, སཱིཧཀུམཱརོ ནཱམ ཨཏྲཛོ, ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ སཏྟཏྟིཾསསཧསྶཱནི ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. པཱསཱདེན ཨབྷིནིཀྑམི. ཛཡསེནོ ནཱམ རཱཛཱ ཨུཔཊྛཱཀོ. སེཏཱརཱམེ ཀིར ཝསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦.

‘‘སུདྷམྨཾ ནཱམ ནགརཾ, སུདྷམྨོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུདྷམྨཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, སོབྷིཏསྶ མཧེསིནོ.

༢༡.

‘‘ཨསམོ ཙ སུནེཏྟོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨནོམོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སོབྷིཏསྶ མཧེསིནོ.

༢༢.

‘‘ནཀུལཱ ཙ སུཛཱཏཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བུཛ྄ཛྷམཱནོ ཙ སོ བུདྡྷོ, ནཱགམཱུལེ ཨབུཛ྄ཛྷཐ.

༢༤.

‘‘ཨཊྛཔཎྞཱསརཏནཾ, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

ཨོབྷཱསེཏི དིསཱ སབྦཱ, སཏརཾསཱིཝ ཨུགྒཏོ.

༢༥.

‘‘ཏཐཱ སུཕུལླཾ པཝནཾ, ནཱནཱགནྡྷེཧི དྷཱུཔིཏཾ;

ཏཐེཝ ཏསྶ པཱཝཙནཾ, སཱིལགནྡྷེཧི དྷཱུཔིཏཾ.

༢༦.

‘‘ཡཐཱཔི སཱགརོ ནཱམ, དསྶནེན ཨཏཔྤིཡོ;

ཏཐེཝ ཏསྶ པཱཝཙནཾ, སཝནེན ཨཏཔྤིཡཾ.

༢༧.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༨.

‘‘ཨོཝཱདཾ ཨནུསིཊྛིཉྩ, དཏྭཱན སེསཀེ ཛནེ;

ཧུཏཱསནོཝ ཏཱཔེཏྭཱ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༩.

‘‘སོ ཙ བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཏེཔི སཱཝཀཱ བལཔྤཏྟཱ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཏརཾསཱིཝཱཏིཨཱདིཙྩོ ཝིཡ, སབྦཱ དིསཱ ཨོབྷཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཝནནྟི མཧཱཝནཾ. དྷཱུཔིཏནྟི ཝཱསིཏཾ གནྡྷིཏཾ. ཨཏཔྤིཡོཏི ཨཏིཏྟིཀརོ, ཨཏིཏྟིཛནནོ ཝཱ. ཏཱཝདེཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ, ཏཱཝཏཀཾ ཀཱལནྟི ཨཏྠོ. ཏཱརེསཱིཏི ཏཱརཡཱི. ཨོཝཱདནྟི སཀིཾ ཝཱདོ ཨོཝཱདོ ནཱམ. ཨནུསིཊྛིནྟི པུནཔྤུནཾ ཝཙནཾ ཨནུསིཊྛི ནཱམ. སེསཀེ ཛནེཏི སཙྩཔྤཊིཝེདྷཾ ཨཔྤཏྟསྶ སེསཛནསྶ, སཱམིཨཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ཧུཏཱསནོཝ ཏཱཔེཏྭཱཏི ཨགྒི ཝིཡ ཏཔྤེཏྭཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ, ཨུཔཱདཱནཀྑཡཱ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོཏི ཨཏྠོ. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

སོབྷིཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཚཊྛོ བུདྡྷཝཾསོ.

༩. ཨནོམདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

སོབྷིཏབུདྡྷེ པན པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀམསངྑྱེཡྻཾ བུདྡྷུཔྤཱདརཧིཏཾ ཨཧོསི. ཨཏཱིཏེ པན ཏསྨིཾ ཨསངྑྱེཡྻེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཡོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ ཨནོམདསྶཱི, པདུམོ, ནཱརདོཏི. ཏཏྠ ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ སོལ༹ས ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དེཝེཧི ཨབྷིཡཱཙིཏོ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཙནྡཝཏིཡཾ ནཱམ རཱཛདྷཱནིཡཾ ཡསཝཱ ནཱམསྶ རཉྙོ ཀུལེ སམུསྶིཏཙཱརུཔཡོདྷརཱཡ ཡསོདྷརཱཡ ནཱམ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཨནོམདསྶིཀུམཱརེ ཀིར ཡསོདྷརཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིགཏེ ཏསྶ པུཉྙཔྤབྷཱཝེན པབྷཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཾ ཋཱནཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཙནྡསཱུརིཡཔྤབྷཱཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཱཝ ཨཧོསི. སཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན བོདྷིསཏྟཾ སུཙནྡནུཡྻཱནེ ཝིཛཱཡི. པཱཊིཧཱརིཡཱནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱནེཝ.

ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པནསྶ ནཱམཾ གཎྷནྟཱ, ཡསྨཱ ཛཱཏིཡཾ ཨཱཀཱསཏོ སཏྟ རཏནཱནི པཏིཾསུ, ཏསྨཱ ཨནོམཱནཾ རཏནཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཏྟཱ ‘‘ཨནོམདསྶཱི’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ དིབྦེཧི ཀཱམགུཎེཧི པརིཙཱརིཡམཱནོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ ཀིར སིརི ཨུཔསིརི སིརིཝཌྜྷོཏི ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སིརིམཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ. སོ སིརིམཱཡ དེཝིཡཱ ཨུཔཝཱཎེ ནཱམ པུཏྟེ ཛཱཏེ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སིཝིཀཱཡཱནེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ ཏིསྶོ ཛནཀོཊིཡོ ཨནུཔབྦཛིཾསུ.

ཏེཧི པརིཝུཏོ མཧཱཔུརིསོ དས མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརི. ཏཏོ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨནུཔམབྲཱཧྨཎགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨནུཔམསེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨནོམནཱམཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཨཛྫུནརུཀྑབོདྷིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཏྟིཾསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སོབྷིཏསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཨནོམདསྶཱི ཨམིཏཡསོ, ཏེཛསྶཱི དུརཏིཀྐམོ.

.

‘‘སོ ཚེཏྭཱ བནྡྷནཾ སབྦཾ, ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཏཡོ བྷཝེ;

ཨནིཝཏྟིགམནཾ མགྒཾ, དེསེསི དེཝམཱནུསེ.

.

‘‘སཱགརོཝ ཨསངྑོབྷོ, པབྦཏོཝ དུརཱསདོ;

ཨཱཀཱསོཝ ཨནནྟོ སོ, སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོ.

.

‘‘དསྶནེནཔི ཏཾ བུདྡྷཾ, ཏོསིཏཱ ཧོནྟི པཱཎིནོ;

བྱཱཧརནྟཾ གིརཾ སུཏྭཱ, ཨམཏཾ པཱཔུཎནྟི ཏེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནོམདསྶཱིཏི ཨནུཔམདསྶནོ, ཨམིཏདསྶནོ ཝཱ. ཨམིཏཡསོཏི ཨམིཏཔརིཝཱརོ, ཨམིཏཀིཏྟི ཝཱ. ཏེཛསྶཱིཏི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཏེཛེན སམནྣཱགཏོ. དུརཏིཀྐམོཏི དུཔྤདྷཾསིཡོ, ཨཉྙེན དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོཏི ཨཏྠོ. སོ ཚེཏྭཱ བནྡྷནཾ སབྦནྟི སབྦཾ དསཝིདྷཾ སཾཡོཛནཾ ཚིནྡིཏྭཱ. ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཏཡོ བྷཝེཏི ཏིབྷཝཱུཔགཾ ཀམྨཾ ཀམྨཀྑཡཀརཉཱཎེན ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ, ཨབྷཱཝཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནིཝཏྟིགམནཾ མགྒནྟི ནིཝཏྟིཡཱ པཝཏྟིཡཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨནིཝཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨནིཝཏྟིཾ གཙྪཏི ཨནེནཱཏི ཨནིཝཏྟིགམནོ. ཏཾ ཨནིཝཏྟིགམནཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ དེསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘དསྶེཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. དེཝམཱནུསེཏི དེཝམནུསྶཱནཾ, སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ དཊྛབྦཾ.

ཨསངྑོབྷོཏི ཁོབྷེཏུཾ ཙཱལེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོཏི ཨཀྑོབྷིཡོ. ཡཐཱ ཧི སམུདྡོ ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརོ ཨནེཀཡོཛནསཧསྶབྷཱུཏཱཝཱསོ ཨཀྑོབྷིཡོ, ཨེཝཾ ཨཀྑོབྷིཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཀཱསོཝ ཨནནྟོཏི ཡཐཱ པན ཨཱཀཱསསྶ ཨནྟོ ནཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨནནྟོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨཔཱརོ, ཨེཝཾ བྷགཝཱཔི བུདྡྷགུཎེཧི ཨནནྟོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨཔཱརོ. སོཏི སོ བྷགཝཱ. སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོཏི སབྦལཀྑཎཱནུབྱཉྫནསམལངྐཏསརཱིརཏྟཱ སུཕུལླིཏསཱལརཱཛཱ ཝིཡ སོབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. དསྶནེནཔི ཏཾ བུདྡྷནྟི ཏསྶ བུདྡྷསྶ དསྶནེནཱཔཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱིདིསེསུཔི སཱམིཝཙནཾ པཡུཛྫནྟི སདྡསཏྠཝིདཱུ. ཏོསིཏཱཏི པརིཏོསིཏཱ པཱིཎིཏཱ. བྱཱཧརནྟནྟི བྱཱཧརནྟསྶ, སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨམཏནྟི ནིབྦཱནཾ. པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨདྷིགཙྪནྟི. ཏེཏི ཡེ ཏསྶ གིརཾ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟི, ཏེ ཨམཏཾ པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

བྷགཝཱ པན བོདྷིམཱུལེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏོ དྷམྨདེསནཱཡ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏེ ཏིཀོཊིསངྑེ ཛནེ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ དིསྭཱ – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ ཏེ ཨེཏརཧི ཝིཧརནྟཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ སུབྷཝཏཱིནགརེ སུདསྶནུཡྻཱནེ ཝིཧརནྟེ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ སུདསྶནུཡྻཱནེ ཨོཏརི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ སདེཝམནུསྶཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏཏྠ ཀོཊིསཏཱནཾ པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཏསྶ, ཨིདྡྷོ ཕཱིཏོ ཏདཱ ཨཧུ;

ཀོཊིསཏཱནི ཨབྷིསམིཾསུ, པཋམེ དྷམྨདེསནེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཕཱིཏོཏི ཕཱཏིཔྤཏྟོ བཱཧུཛཉྙཝསེན. ཀོཊིསཏཱནཱིཏི ཀོཊཱིནཾ སཏཱནི ཀོཊིསཏཱནི. ‘‘ཀོཊིསཏཡོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ སཏཀོཊིཡོཏི ཨཏྠོ.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན ཨོསདྷཱིནགརདྭཱརེ ཨསནརུཀྑམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨསུརེཧི དུརབྷིབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡཾ ནིསིནྣོ ཏེམཱསཾ ཨབྷིདྷམྨཝསྶཾ ཝསྶཱཔཡི. ཏདཱ ཨསཱིཏིདེཝཏཱཀོཊིཡོ ཨབྷིསམིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏོ པརཾ ཨབྷིསམཡེ, ཝསྶནྟེ དྷམྨཝུཊྛིཡོ;

ཨསཱིཏིཀོཊིཡོབྷིསམིཾསུ, དུཏིཡེ དྷམྨདེསནེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝསྶནྟེཏི བུདྡྷམཧཱམེགྷེ ཝསྶནྟེ. དྷམྨཝུཊྛིཡོཏི དྷམྨཀཐཱཝསྶཝུཊྛིཡོ.

ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེན མངྒལཔཉྷཱནིདྡེསེ ཨཊྛསཏྟཏི ཀོཊིཡོ ཨབྷིསམིཾསུ. སོ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏོ པརམྤི ཝསྶནྟེ, ཏཔྤཡནྟེ ཙ པཱཎིནཾ;

ཨཊྛསཏྟཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝསྶནྟེཏི དྷམྨཀཐཱསལིལདྷཱརཾ ཝསྶནྟེ. ཏཔྤཡནྟེཏི དྷམྨཱམཏཝསྶེན ཏཔྤཡནྟེ, ཏཔྤནཾ ཀརོནྟེ བྷགཝཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནོམདསྶིསྶཔི བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ སོརེཡྻནགརེ ཨིསིདཏྟསྶ རཉྙོ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ པསཱིདིཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ཨཊྛནྣཾ ཨརཧནྟསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. རཱདྷཝཏཱིནགརེ སུནྡརིནྡྷརསྶ ནཱམ རཉྙོ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ སཏྟནྣཾ ཨརཧནྟསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན སོརེཡྻནགརེཡེཝ སོརེཡྻརཉྙཱ སཧ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ཚནྣཾ ཨརཧནྟསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཏསྶཱཔི ཙ མཧེསིནོ;

ཨབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟཱནཾ, པུཔྥིཏཱནཾ ཝིམུཏྟིཡཱ.

.

‘‘ཨཊྛསཏསཧསྶཱནཾ, སནྣིཔཱཏོ ཏདཱ ཨཧུ;

པཧཱིནམདམོཧཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

༡༠.

‘‘སཏྟསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨནངྒཎཱནཾ ཝིརཛཱནཾ, ཨུཔསནྟཱན ཏཱདིནཾ.

༡༡.

‘‘ཚནྣཾ སཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟཱནཾ, ནིབྦུཏཱནཾ ཏཔསྶིན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏསྶཱཔི ཙ མཧེསིནོཏི ཏསྶ མཧེསིནོ ཨནོམདསྶིསྶཱཔི. ‘‘ཏསྶཱཔི དྭིཔདུཏྟམོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶཔི དྭིཔདུཏྟམསྶཱཏི ཨཏྠོ. ལཀྑཎཾ སདྡསཏྠཏོ གཧེཏབྦཾ. ཨབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟཱནནྟི ཨབྷིཉྙཱནཾ བལཔྤཏྟཱནཾ, ཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཁིཔྤནིསནྟིབྷཱཝེན ཨབྷིཉྙཱསུ ཐིརབྷཱཝཔྤཏྟཱནནྟི ཨཏྠོ. པུཔྥིཏཱནནྟི སབྦཕཱལིཕུལླབྷཱཝེན ཨཏིཝིཡ སོབྷགྒཔྤཏྟཱནཾ. ཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ.

ཨནངྒཎཱནནྟི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨངྒཎ-སདྡོ ཀཏྠཙི ཀིལེསེསུ དིསྶཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཎཱནི? རཱགོ ཨངྒཎཾ དོསོ ཨངྒཎཾ མོཧོ ཨངྒཎ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༩༢༤). ‘‘པཱཔཀཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཀུསལཱནཾ ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཡདིདཾ ཨངྒཎ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༦༠). ཀཏྠཙི ཀིསྨིཉྩི མལེ? ཡཐཱཧ – ‘‘ཏསྶེཝ རཛསྶ ཝཱ ཨངྒཎསྶ ཝཱ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༤). ཀཏྠཙི ཏཐཱརཱུཔེ བྷཱུམིབྷཱགེ ‘‘ཙེཏིཡངྒཎཾ བོདྷིཡངྒཎཾ རཱཛངྒཎ’’ནྟི. ཨིདྷ པན ཀིལེསེསུ དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ནིཀྐིལེསཱནནྟི ཨཏྠོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༧). ཝིརཛཱནནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཏཔསྶིནནྟི ཀིལེསཀྑཡཀརོ ཨརིཡམགྒསངྑཱཏོ ཏཔོ ཡེསཾ ཨཏྠི ཏེ ཏཔསྶིནོ, ཏེསཾ ཏཔསྶཱིནཾ, ཁཱིཎཱསཝཱནནྟི ཨཏྠོ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀོ མཧེསཀྑོ ཡཀྑསེནཱཔཏི ཨཧོསི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཡཀྑཱནཾ ཨདྷིཔཏི. སོ ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ པརམརུཙིརདསྶནཾ སཏྟརཏནམཡཾ ཨབྷིརུཙིརརཛནིཀརམཎྜལསདིསཾ མཎྜཔཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏཏྠ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ཨདཱསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ བྷཏྟཱནུམོདནསམཡེ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀེ ཨེཀསྨིཾ ཨསངྑྱེཡྻེ ཨཏིཀྐནྟེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཡཀྑོ ཨཱསིཾ མཧིདྡྷིཀོ;

ནེཀཱནཾ ཡཀྑཀོཊཱིནཾ, ཝསཝཏྟིམྷི ཨིསྶརོ.

༡༣.

‘‘ཏདཱཔི ཏཾ བུདྡྷཝརཾ, ཨུཔགནྟྭཱ མཧེསིནཾ;

ཨནྣཔཱནེན ཏཔྤེསིཾ, སསངྒྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

༡༤.

‘‘སོཔི མཾ ཏདཱ བྱཱཀཱསི, ཝིསུདྡྷནཡནོ མུནི;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༥.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༦.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཧཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིནྟི པཱརམིཔཱུརཎཏྠཱཡ བྷིཡྻོཔི དལ༹ྷཏརཾ པརཀྐམམཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཙནྡཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཡསཝཱ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, ཡསོདྷརཱ ནཱམ མཱཏཱ, ནིསབྷོ ཙ ཨནོམོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུནྡརཱི ཙ སུམནཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨཛྫུནརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུ, སིརིམཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི, ཨུཔཝཱཎོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. སོ སིཝིཀཱཡཱནེན ནིཀྑམི. སིཝིཀཱཡཱནེན གམནཾ པན སོབྷིཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱཡ པཱསཱདགམནེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཨུཔཊྛཱཀོ. དྷམྨཱརཱམེ ཀིར བྷགཝཱ ཝིཧཱསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༧.

‘‘ནགརཾ ཙནྡཝཏཱི ནཱམ, ཡསཝཱ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

མཱཏཱ ཡསོདྷརཱ ནཱམ, ཨནོམདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༢༢.

‘‘ནིསབྷོ ཙ ཨནོམོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨནོམདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༢༣.

‘‘སུནྡརཱི ཙ སུམནཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨཛྫུནོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༥.

‘‘ཨཊྛཔཎྞཱསརཏནཾ, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

པབྷཱ ནིདྡྷཱཝཏཱི ཏསྶ, སཏརཾསཱིཝ ཨུགྒཏོ.

༢༦.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༧.

‘‘སུཔུཔྥིཏཾ པཱཝཙནཾ, ཨརཧནྟེཧི ཏཱདིཧི;

ཝཱིཏརཱགེཧི ཝིམལེཧི, སོབྷིཏྠ ཛིནསཱསནཾ.

༢༨.

‘‘སོ ཙ སཏྠཱ ཨམིཏཡསོ, ཡུགཱནི ཏཱནི ཨཏུལིཡཱནི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པབྷཱ ནིདྡྷཱཝཏཱིཏི ཏསྶ སརཱིརཏོ པབྷཱ ནིཀྑམཏི. སརཱིརཔྤབྷཱ པནསྶ ནིཙྩཀཱལཾ དྭཱདསཡོཛནཔྤམཱཎཾ པདེསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཡུགཱནི ཏཱནཱིཏི ཨགྒསཱཝཀཡུགཱདཱིནི ཡུགལཱ༹ནི. སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སབྦམྤི ཨནིཙྩམུཁཾ པཝིཊྛཾ ཝིནཊྛནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ནནུ རིཏྟཀམེཝ སངྑཱརཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ནནུ རིཏྟཀཱ ཏུཙྪཀཱཡེཝ སབྦེ སངྑཱརཱཏི ཨཏྠོ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨིམསྶ པན ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ སཱརིཔུཏྟོ ཙ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཙཱཏི ཨིམེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨགྒསཱཝཀབྷཱཝཏྠཱཡ པཎིདྷཱནམཀཾསུ. ཨིམེསཾ པན ཐེརཱནཾ ཝཏྠུ ཙེཏྠ ཀཐེཏབྦཾ. མཡཱ གནྠཝིཏྠཱརབྷཡེན ན ཨུདྡྷཊནྟི.

ཨནོམདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ སཏྟམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༠. པདུམབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཨནོམདསྶིསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཱ མནུསྶཱ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ དསཝསྶཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨསངྑྱེཡྻཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན པརིཧཱཡམཱནཱ ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏཐཱ པདུམོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. སོཔི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཙམྤཀནགརེ ཨསམསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ རཱུཔཱདཱིཧི ཨསམཱཡ ཨསམཱཡ ནཱམ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཙམྤཀུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཛཱཏེ པན ཀུམཱརེ ཨཱཀཱསཏོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ སམུདྡཔརིཡནྟེ པདུམཝསྶཾ ནིཔཏི. ཏེནསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ནཱམཾ གཎྷནྟཱ ནེམིཏྟཀཱ ཙ ཉཱཏཀཱ ཙ ‘‘མཧཱཔདུམཀུམཱརོ’’ཏྭེཝ ནཱམམཀཾསུ. སོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ནནྡུཏྟར-ཝསུཏྟར-ཡསུཏྟརཱནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཨུཏྟརཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཏྟིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ ཨུཏྟརཱཡ ནཱམ མཧཱདེཝིཡཱ རམྨཀུམཱརེ ནཱམ ཨུཔྤནྣེ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཨཱཛཉྙརཐེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམི. ཏཾ པབྦཛནྟཾ ཨེཀཱ པུརིསཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཨཊྛ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ དྷཉྙཝཏཱིནགརེ སུདྷཉྙསེཊྛིསྶ དྷཱིཏཱཡ དྷཉྙཝཏིཡཱ ནཱམ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ མཧཱསཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཏིཏྠཀཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ མཧཱསོཎབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཊྛཏྟིཾསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཀཾ པཉྙཔེཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪིཀཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནོ ཨཱཡཱཙནཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནབྷཱུཏེ པུགྒལེ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏེ ཀོཊིསངྑེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཏངྑཎེཡེཝ ཨནིལཔཐེན གནྟྭཱ དྷཉྙཝཏཱིནགརསམཱིཔེ དྷནཉྫཡུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏཱནཾ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨནོམདསྶིསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

པདུམོ ནཱམ ནཱམེན, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨསམཾ སཱིལཾ, སམཱདྷིཔི ཨནནྟཀོ;

ཨསངྑྱེཡྻཾ ཉཱཎཝརཾ, ཝིམུཏྟིཔི ཨནཱུཔམཱ.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཏེཛསྶ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ;

ཨབྷིསམཡཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, མཧཱཏམཔཝཱཧནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨསམཾ སཱིལནྟི ཨཉྙེསཾ སཱིལེན ཨསདིསཾ, ཨུཏྟམཾ སེཊྛནྟི ཨཏྠོ. སམཱདྷིཔི ཨནནྟཀོཏི སམཱདྷིཔི ཨཔྤམེཡྻོ, ཏསྶ ཨནནྟབྷཱཝོ ལོཀཝིཝརཎཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཱདཱིསུ དཊྛབྦོ. ཉཱཎཝརནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི ཝཱ. ཝིམུཏྟིཔཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཔི བྷགཝཏོ. ཨནཱུཔམཱཏི ཨུཔམཱཝིརཧིཏཱ. ཨཏུལཏེཛསྶཱཏི ཨཏུལཉཱཎཏེཛསྶ. ‘‘ཨཏུལཉཱཎཏེཛཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶ ‘‘ཏཡོ ཨབྷིསམཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུཏྟརཔདེན སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ. མཧཱཏམཔཝཱཧནཱཏི མཧཱམོཧཝིནཱསཀཱ, མོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན པདུམོ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏརཾ སཱལཀུམཱརཉྩ ཨུཔསཱལཀུམཱརཉྩ ཉཱཏིསམཱགམེ སཔརིཝཱརེ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ནཝུཏི ཀོཊིཡོ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཡདཱ པན རམྨཏྠེརསྶ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པཋམཱབྷིསམཡེ བུདྡྷོ, ཀོཊིསཏམབོདྷཡི;

དུཏིཡཱབྷིསམཡེ དྷཱིརོ, ནཝུཏིཀོཊིམབོདྷཡི.

.

‘‘ཡདཱ ཙ པདུམོ བུདྡྷོ, ཨོཝདཱི སཀམཏྲཛཾ;

ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན སུབྷཱཝིཏཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པདུམསྶ བུདྡྷསྶ བུདྡྷཔདུམཝདནསྶ སནྟིཀེ ཀོཊིསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏོ, ཏསྨིཾ སནྣིཔཱཏེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པན པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན མཧཱཔདུམོ མུནིཝསབྷོ ཨུསབྷསམགཏཱི ཨུསབྷཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཾ ཨུཔགཉྪི. ནགརཝཱསིནོ མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ དསྶནཀཱམཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཏྠ ཙ བཧཝོ མནུསྶཱ པསནྣཙིཏྟཱ པབྦཛིཾསུ. ཏཏོ དསབལོ ཏེཧི ཙ ཨཉྙེཧི ཙ ཏཱིཧི བྷིཀྑུསཏསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི. སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཡེ པན ཏཏྠ ན པབྦཛིཾསུ, ཏེ ཀཐིནཱནིསཾསཾ སུཏྭཱ པཱཊིཔདེ པཉྩསུ མཱསེསུ པཉྩཱནིསཾསདཱཡཀཾ ཀཐིནཙཱིཝརམདཾསུ. ཏཏོ ཏཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨགྒསཱཝཀཾ ཝིསཱལམཏིཾ སཱལཏྠེརཾ ཀཐིནཏྠཱརཏྠཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཀཐིནཙཱིཝརཾ ཏསྶཱདཾསུ. ཐེརསྶ ཀཐིནཙཱིཝརེ ཀཡིརམཱནེ བྷིཀྑཱུ སིབྦནེ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ. པདུམོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ སཱུཙིཙྪིདྡེ སུཏྟཱནི ཨཱཝུནིཏྭཱ ཨདཱསི. ནིཊྛིཏེ པན ཙཱིཝརེ བྷགཝཱ ཏཱིཧི བྷིཀྑུསཏསཧསྶེཧི ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན སཱིཧཝིཀྐནྟགཱམཱི པུརིསསཱིཧོ ཝིཡ བུདྡྷསཱིཧོ གོསིངྒསཱལཝནསདིསེ པརམསུརབྷིཀུསུམཕལབྷཱརཝིནམིཏསཱཁཱཝིཊཔེ ཝིམལཀམལཀུཝལཡསམལངྐཏེ སིསིརམདྷུརཝཱརིཝཱཧེན པརིཔཱུརིཏེ རུརུ-ཙམར-སཱིཧ-བྱགྒྷ-ཨཛ-ཧཡ-གཝཡ-མཧིཾསཱདི ཝིཝིདྷམིགགཎཝིཙརིཏེ སུརབྷིཀུསུམགནྡྷཱཝབདྡྷཧདཡཱཧི བྷམརམདྷུཀརཡུཝཏཱིཧི ཨནུབྷཱུཏཔྤཙཱརཱཧི སམནྟཏོ གུམྦགུམྦཱཡམཱནེ ཕལརསཔམུདིཏཧདཡཱཧི ཀཱཀལིསདིསམདྷུརཝིརུཏཱཧི ཀོཀིལཝདྷཱུཧི ཨུཔགཱིཡམཱནེ པརམརམཎཱིཡེ ཝིཝིཏྟེ ཝིཛནེ ཡོགཱནུཀཱུལེ པཝནེ ཝསྶཱཝཱསམུཔགཉྪི. ཏསྨིཾ ཝིཧརནྟཾ སཔརིཝཱརཀཾ དསབལཾ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨརཱཛཾ བུདྡྷསིརིཡཱ ཝིརོཙམཱནཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསཱིདིཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཾསུ. ཏདཱ དྭཱིཧི བྷིཀྑུསཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ པཝཱརེསི. སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, པདུམསྶ མཧེསིནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཀཐིནཏྠཱརསམཡེ, ཨུཔྤནྣེ ཀཐིནཙཱིཝརེ;

དྷམྨསེནཱཔཏིཏྠཱཡ, བྷིཀྑཱུ སིབྦིཾསུ ཙཱིཝརཾ.

.

‘‘ཏདཱ ཏེ ཝིམལཱ བྷིཀྑཱུ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི, སམིཾསུ ཨཔརཱཛིཏཱ.

.

‘‘པུནཱཔརཾ སོ ནརཱསབྷོ, པཝནེ ཝཱསཾ ཨུཔཱགམི;

ཏདཱ སམཱགམོ ཨཱསི, དྭིནྣཾ སཏསཧསྶིན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཀཐིནཏྠཱརསམཡེཏི ཀཐིནཙཱིཝརཏྠརཎསམཡེ. དྷམྨསེནཱཔཏིཏྠཱཡཱཏི དྷམྨསེནཱཔཏིསཱལཏྠེརཏྠཾ. ཨཔརཱཛིཏཱཏི ན པརཱཛིཏཱ, ཝིབྷཏྟིལོཔོ དཊྛབྦོ. སོཏི སོ མཧཱཔདུམོ. པཝནེཏི མཧཱཝནེ. ཝཱསནྟི ཝསྶཱཝཱསཾ. ཨུཔཱགམཱིཏི ཨུཔཱགཏོ. དྭིནྣཾ སཏསཧསྶིནནྟི དྭིནྣཾ སཏསཧསྶཱནཾ. ‘‘ཏདཱ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏིཔི པཱཋོ ཡདི ཨཏྠི སུནྡརོ བྷཝེཡྻ.

ཏདཱ ཏཐཱགཏེ ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ ཝསནྟེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ སཱིཧོ ཧུཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ པཱིཏིསུཁེནེཝ གོཙརཱཡ ཨཔཀྐམིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱ པཡིརུཔཱསམཱནོ ཨཊྛཱསི. ཨཐ སཏྠཱ ཏསྶ སཏྟཱཧསྶ ཨཙྩཡེན ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ནརསཱིཧོ སཱིཧཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེཔིསྶ ཙིཏྟཔྤསཱདོ ཧོཏཱུཏི སངྒྷོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཨནེཀཀོཊིབྷིཀྑཱུ ཏཱཝདེཝ ཨཱགཉྪིཾསུ. སཱིཧོ སངྒྷེཔི ཙིཏྟཾ པསཱདེསི. ཨཐ སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, སཱིཧོ ཨཱསིཾ མིགཱདྷིབྷཱུ;

པཝིཝེཀམནུབྲཱུཧནྟཾ, པཝནེ ཨདྡསཾ ཛིནཾ.

༡༡.

‘‘ཝནྡིཏྭཱ སིརསཱ པཱདེ, ཀཏྭཱན ཏཾ པདཀྑིཎཾ;

ཏིཀྑཏྟུཾ ཨབྷིནཱདིཏྭཱ, སཏྟཱཧཾ ཛིནམུཔཊྛཧཾ.

༡༢.

‘‘སཏྟཱཧཾ ཝརསམཱཔཏྟིཡཱ, ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

མནསཱ ཙིནྟཡིཏྭཱན, ཀོཊིབྷིཀྑཱུ སམཱནཡི.

༡༣.

‘‘ཏདཱཔི སོ མཧཱཝཱིརོ, ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ ཝིཡཱཀརི;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༤.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༥.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པཝིཝེཀམནུབྲཱུཧནྟནྟི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣནྟི ཨཏྠོ. པདཀྑིཎནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ. ཨབྷིནཱདིཏྭཱཏི ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ. ཨུཔཊྛཧནྟི ཨུཔཊྛཧིཾ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཝརསམཱཔཏྟིཡཱཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ. མནསཱ ཙིནྟཡིཏྭཱནཱཏི ‘‘སབྦེཔི བྷིཀྑཱུ ཨིདྷ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི མནསཱཝ ཙིནྟེཏྭཱ. སམཱནཡཱིཏི སམཱཧརི.

ཏསྶ པན པདུམསྶ བྷགཝཏོ ཙམྤཀཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཨསམོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ ཨཧོསི, མཱཏཱཔི ཏསྶ ཨསམཱ ནཱམ, སཱལོ ཙ ཨུཔསཱལོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རཱདྷཱ ཙ སུརཱདྷཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱསོཎརུཀྑོ བོདྷི, ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ, ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཧོསི, རཱུཔཱདཱིཧི གུཎེཧི ཨནུཏྟརཱ ཨུཏྟརཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, རམྨཀུམཱརོ ནཱམསྶ ཨཏིརམྨོ ཏནཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦.

‘‘ཙམྤཀཾ ནཱམ ནགརཾ, ཨསམོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཨསམཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, པདུམསྶ མཧེསིནོ.

༢༡.

‘‘སཱལོ ཙ ཨུཔསཱལོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཝརུཎོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, པདུམསྶ མཧེསིནོ.

༢༢.

‘‘རཱདྷཱ ཙེཝ སུརཱདྷཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱསོཎོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༤.

‘‘ཨཊྛཔཎྞཱསརཏནཾ, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

པབྷཱ ནིདྡྷཱཝཏཱི ཏསྶ, ཨསམཱ སབྦཏོ དིསཱ.

༢༥.

‘‘ཙནྡཔྤབྷཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱ, རཏནགྒིམཎིཔྤབྷཱ;

སབྦཱཔི ཏཱ ཧཏཱ ཧོནྟི, པཏྭཱ ཛིནཔབྷུཏྟམཾ.

༢༦.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༧.

‘‘པརིཔཀྐམཱནསེ སཏྟེ, བོདྷཡིཏྭཱ ཨསེསཏོ;

སེསཀེ ཨནུསཱསིཏྭཱ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༨.

‘‘ཨུརགོཝ ཏཙཾ ཛིཎྞཾ, ཝདྡྷཔཏྟཾཝ པཱདཔོ;

ཛཧིཏྭཱ སབྦསངྑཱརེ, ནིབྦུཏོ སོ ཡཐཱ སིཁཱི’’ཏི.

ཏཏྠ རཏནགྒིམཎིཔྤབྷཱཏི རཏནཔྤབྷཱ ཙ ཨགྒིཔྤབྷཱ ཙ མཎིཔྤབྷཱ ཙ. ཧཏཱཏི ཨབྷིབྷཱུཏཱ. ཛིནཔབྷུཏྟམནྟི ཛིནསྶ སརཱིརཔྤབྷཾ ཨུཏྟམཾ པཏྭཱ ཧཏཱཏི ཨཏྠོ. པརིཔཀྐམཱནསེཏི པརིཔཀྐིནྡྲིཡེ ཝེནེཡྻསཏྟེ. ཝདྡྷཔཏྟནྟི པུརཱཎཔཏྟཾ. པཱདཔོ ཝཱཏི པཱདཔོ ཝིཡ. སབྦསངྑཱརེཏི སབྦེཔི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེ སངྑཱརེ. ‘‘ཧིཏྭཱ སབྦསངྑཱར’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཡཐཱ སིཁཱིཏི ཨགྒི ཝིཡ ནིརུཔཱདཱནོ ནིབྦུཏིཾ སུགཏོ གཏོཏི. སེསམེཏྠ གཱཐཱསུ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

པདུམབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཨཊྛམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༡. ནཱརདབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

པདུམབུདྡྷེ པན པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ སཱསནེ ཙ ཨནྟརཧིཏེ ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཱ མནུསྶཱ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡམཱནཱ དསཝསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. པུན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨསངྑྱེཡྻཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པརིཧཱཡམཱནཱ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏདཱ དསབལདྷརོ ཏེཝིཛྫོ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདོ ཝིམུཏྟིསཱརདོ ནཱརདོ ནཱམ ནརསཏྟུཏྟམོ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. སོ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དྷཉྙཝཏཱི ནཱམ ནགརེ སཀཝཱིརིཡཝིཛིཏཝཱསུདེཝསྶ སུདེཝསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ ཨགྒམཧེསིཡཱ ནིརཱུཔམཱཡ ཨནོམཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན དྷནཉྫཡུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པན ནཱམཀརཎེ ཀཡིརམཱནེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶཱནཾ ཨུཔབྷོགཀྑམཱནི ཨནུརཱུཔཱནི ཨཱབྷརཎཱནི ཨཱཀཱསཏོ ཀཔྤརུཀྑཱདཱིཧི པཏིཾསུ. ཏེནསྶ ནརཱནཾ ཨརཧཱནི ཨཱབྷརཎཱནི ཨདཱསཱིཏི ‘‘ནཱརདོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ.

སོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསི. ཝིཛིཏོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཝིཛིཏཱབྷིརཱམོཏི ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཏསྶ ནཱརདཀུམཱརསྶ ཀུལསཱིལཱཙཱརརཱུཔསམྤནྣཾ མནོནུཀཱུལཾ ཝིཛིཏསེནཾ ནཱམ ཨཏིཝིཡ དྷཉྙཾ ཁཏྟིཡཀཉྙཾ ཨགྒམཧེསིཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཱདྷིཀཾ ཨིཏྠཱིནཾ སཏསཧསྶཾ ཨཧོསི. ཏསྶཱ ཝིཛིཏསེནཱཡ དེཝིཡཱ སབྦལོཀཱནནྡཀརེ ནནྡུཏྟརཀུམཱརེ ནཱམ ཛཱཏེ སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཙཏུརངྒིནིཡཱ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ པརིཝུཏོ ནཱནཱཝིརཱགཏནུཝརཝསནནིཝསནོ ཨཱམུཀྐམུཏྟཱཧཱརམཎིཀུཎྜལོ ཝརཀེཡཱུརམཀུཊཀཊཀདྷརོ པརམསུརབྷིགནྡྷཀུསུམསམལངྐཏོ པདསཱཝ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སབྦཱབྷརཎཱནི ཨོམུཉྩིཏྭཱ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཧཏྠེ དཏྭཱ སཡམེཝ ཝིམལནཱིལཀུཝལཡདལསདིསེནཱཏིནིསིཏེནཱསིནཱ པརམརུཙིརརཏནཝིཙིཏྟཾ སཀེསམཀུཊཾ ཚིནྡིཏྭཱ གགནཏལེ ཁིཔི. ཏཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ སུཝཎྞཙངྐོཊཀེན པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ནེཏྭཱ ཏིཡོཛནུབྦེདྷཾ སིནེརུམུདྡྷནི སཏྟརཏནམཡཾ ཙེཏིཡཾ ཨཀཱསི.

མཧཱཔུརིསོ པན དེཝདཏྟཱནི ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི པརིདཧིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨུཡྻཱནེ པབྦཛི. པུརིསསཏསཧསྶཱ ཙ ཏཾ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སོ སཏྟཱཧཾ ཏཏྠེཝ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཝིཛིཏསེནཱཡ ཨགྒམཧེསིཡཱ དིནྣཾ པཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨུཡྻཱནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སུདསྶནུཡྻཱནཔཱལེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ མཧཱསོཎབོདྷིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནོ ཡཱཙིཏོ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ དྷནཉྫཡུཡྻཱནེ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏེཧི སཏསཧསྶབྷིཀྑཱུཧི པརིཝུཏོ ཏཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པདུམསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ནཱརདོ ནཱམ ནཱམེན, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ.

.

‘‘སོ བུདྡྷོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ, ཛེཊྛོ དཡིཏཨོརསོ;

ཨཱམུཀྐམཱལཱབྷརཎོ, ཨུཡྻཱནཾ ཨུཔསངྐམི.

.

‘‘ཏཏྠཱསི རུཀྑོ ཡསཝིཔུལོ, ཨབྷིརཱུཔོ བྲཧྨཱ སུཙི;

ཏམཛ྄ཛྷཔྤཏྭཱ ཨུཔནིསཱིདི, མཧཱསོཎསྶ ཧེཊྛཏོ.

.

‘‘ཏཏྠ ཉཱཎཝརུཔྤཛྫི, ཨནནྟཾ ཝཛིརཱུཔམཾ;

ཏེན ཝིཙིནི སངྑཱརེ, ཨུཀྐུཛྫམཝཀུཛྫཀཾ.

.

‘‘ཏཏྠ སབྦཀིལེསཱནི, ཨསེསམབྷིཝཱཧཡི;

པཱཔུཎཱི ཀེཝལཾ བོདྷིཾ, བུདྡྷཉཱཎེ ཙ ཙུདྡས.

.

‘‘པཱཔུཎིཏྭཱན སམྦོདྷིཾ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཀྐཝཏྟིསྶཱཏི ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ. ཛེཊྛོཏི པུབྦཛོ. དཡིཏཨོརསོཏི དཡིཏོ པིཡོ ཨོརསོ པུཏྟོ, དཡིཏོ ཨོརསི གཧེཏྭཱ ལཱལིཏོ པུཏྟོ དཡིཏཨོརསོ ནཱམ. ཨཱམུཀྐམཱལཱབྷརཎོཏི ཨཱམུཀྐམུཏྟཱཧཱརཀེཡཱུརཀཊཀམཀུཊཀུཎྜལམཱལོ. ཨུཡྻཱནནྟི བཧིནགརེ དྷནཉྫཡུཡྻཱནཾ ནཱམཱརཱམཾ ཨགམཱསི.

ཏཏྠཱསི རུཀྑོཏི ཏསྨིཾ ཨུཡྻཱནེ ཨེཀོ ཀིར རུཀྑོ རཏྟསོཎོ ནཱམ ཨཧོསི. སོ ཀིར ནཝུཏིཧཏྠུབྦེདྷོ སམཝཊྚཀྑནྡྷོ སམྤནྣཝིཝིདྷཝིཊཔསཱཁོ ནཱིལབཧལཝིཔུལཔལཱསོ སནྡཙྪཱཡོ དེཝཏཱདྷིཝུཊྛཏྟཱ ཝིགཏཝིཝིདྷཝིཧགགཎསཉྩཱརོ དྷརཎཱིཏལཏིལཀབྷཱུཏོ ཏརུརཛྫཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནོ པརམརམཎཱིཡདསྶནོ རཏྟཀུསུམསམལངྐཏསབྦསཱཁོ དེཝམནུསྶནཡནརསཱཡནབྷཱུཏོ ཨཧོསི. ཡསཝིཔུལོཏི ཝིཔུལཡསོ, སབྦལོཀཝིཁྱཱཏོ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ སབྦཏྠ པཱཀཊོ ཝིསྶུཏོཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི ‘‘ཏཏྠཱསི རུཀྑོ ཝིཔུལོ’’ཏི པཋནྟི. བྲཧཱཏི མཧནྟོ, དེཝཱནཾ པཱརིཙྪཏྟཀསདིསོཏི ཨཏྠོ. ཏམཛ྄ཛྷཔྤཏྭཱཏི ཏཾ སོཎརུཀྑཾ པཏྭཱ ཨདྷིཔཏྭཱ ཨུཔགམྨཱཏི ཨཏྠོ. ཧེཊྛཏོཏི ཏསྶ རུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ.

ཉཱཎཝརུཔྤཛྫཱིཏི ཉཱཎཝརཾ ཨུདཔཱདི. ཨནནྟནྟི ཨཔྤམེཡྻཾ ཨཔྤམཱཎཾ. ཝཛིརཱུཔམནྟི ཝཛིརསདིསཾ ཏིཁིཎཾ, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདིཀསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེན ཝིཙིནི སངྑཱརེཏི ཏེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན རཱུཔཱདིཀེ སངྑཱརེ ཝིཙིནི. ཨུཀྐུཛྫམཝཀུཛྫཀནྟི སངྑཱརཱནཾ ཨུདཡཉྩ ཝཡཉྩ ཝིཙིནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ པཙྩཡཱཀཱརཾ སམྨསིཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨུདཡབྦཡཝསེན སམཔཉྙཱས ལཀྑཎཱནི དིསྭཱ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཱནུཀྐམེན སཀལེ བུདྡྷགུཎེ པཊིལབྷཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠཱཏི སོཎརུཀྑེ. སབྦཀིལེསཱནཱིཏི སབྦེཔི ཀིལེསེ, ལིངྒཝིཔརིཡཱསཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཀེཙི ‘‘ཏཏྠ སབྦཀིལེསེཧཱི’’ཏི པཋནྟི. ཨསེསནྟི ནིརཝསེསཾ. ཨབྷིཝཱཧཡཱིཏི མགྒོདྷིནཱ ཙ ཀིལེསོདྷིནཱ ཙ སབྦེ ཀིལེསེ ཨབྷིཝཱཧཡི, ཝིནཱསམུཔནེསཱིཏི ཨཏྠོ. བོདྷཱིཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ. བུདྡྷཉཱཎེ ཙ ཙུདྡསཱཏི བུདྡྷཉཱཎཱནི ཙུདྡས. ཏཱནི ཀཏམཱནཱིཏི? མགྒཕལཉཱཎཱནི ཨཊྛ, ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནཱིཏི ཨེཝམིམཱནི ཙུདྡས བུདྡྷཉཱཎཱནི ནཱམ, -སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, ཏེན ཨཔརཱནིཔི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི ཙཏུཝེསཱརཛྫཉཱཎཱནི ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཱནི པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཱནི དསབལཉཱཎཱནི སཀལེ ཙ བུདྡྷགུཎེ པཱཔུཎཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ བྲཧྨཱཡཱཙནཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དྷནཉྫཡུཡྻཱནེ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏེ སཏསཧསྶབྷིཀྑཱུ སམྨུཁེ ཀཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶསྶ པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏདཱ ཀིར མཧཱདོཎནགརེ དོཎོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ གངྒཱཏཱིརེ པཊིཝསཏི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ མཧཱཛནེན སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ. སོ ཡསྨིཾ ཝིསཡེ ཛནཔདཝཱསིནོ མནུསྶཱ ཏསྶ བལིཀམྨཾ ན ཀརོནྟི, ཏེསཾ ཝིསཡཾ ཨཝསྶེན ཝཱ ཨཏིཝསྶེན ཝཱ སཀྑརཝསྶེན ཝཱ ཝིནཱསེཏི.

ཨཐ ཏཱིརདསྶནོ ནཱརདོ སཏྠཱ དོཎསྶ ནཱགརཱཛསྶ ཝིནཡནེ བཧཱུནཾ པཱཎཱིནཾ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན པརིཝཱརིཏོ ཏསྶ ནཱགརཱཛསྶ ནིཝཱསཊྛཱནམགམཱསི. ཏཏོ ཏཾ མནུསྶཱ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘བྷགཝཱ, ཨེཏྠ གྷོརཝིསོ ཨུགྒཏེཛོ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛཱ པཊིཝསཏི, སོ ཏཾ མཱ ཝིཧེཋེསྶཏི ན གནྟབྦ’’ནྟི. བྷགཝཱ པན ཏེསཾ ཝཙནཾ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ ཨགམཱསི. གནྟྭཱ ཙ ཏཏྠསྶ ནཱགརཱཛསྶ སཀྐཱརཏྠཱཡ ཀཏེ པརམསུརབྷིགནྡྷེ པུཔྥསནྠརེ ནིསཱིདི. མཧཱཛནོ ཀིར ‘‘ནཱརདསྶ ཙ མུནིརཱཛསྶ དོཎསྶ ཙ ནཱགརཱཛསྶ དྭིནྣམྤི ཡུདྡྷཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི སནྣིཔཏི.

ཨཐ ཨཧིནཱགོ མུནིནཱགཾ ཏཐཱ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ སནྡིསྶམཱནཀཱཡོ ཧུཏྭཱ པདྷཱུཔཱཡི. དསབལོཔི པདྷཱུཔཱཡི. པུན ནཱགརཱཛཱ པཛྫལི. མུནིརཱཛཱཔི པཛྫལི. ཨཐ སོ ནཱགརཱཛཱ དསབལསྶ སརཱིརཏོ ནིཀྑནྟཱཧི དྷཱུམཛཱལཱཧི ཨཏིཝིཡ ཀིལནྟསརཱིརོ དུཀྑཾ ཨསཧམཱནོ ‘‘ཝིསཝེགེན ནཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཝིསཾ ཝིསྶཛྫེསི. ཝིསསྶ ཝེགེན སཀལོཔི ཛམྦུདཱིཔོ ཝིནསྶེཡྻ. ཏཾ པན ཝིསཾ དསབལསྶ སརཱིརེ ཨེཀལོམམྤི ཀམྤེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཐ སོ ནཱགརཱཛཱ – ‘‘ཀཱ ནུ ཁོ སམཎསྶ པཝཏྟཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ སརདསམཡེ སཱུརིཡཾ ཝིཡ ཙནྡཾ ཝིཡ ཙ པརིཔུཎྞཾ ཚབྦཎྞཱཧི བུདྡྷརསྨཱིཧི ཝིརོཙམཱནཾ ཝིཔྤསནྣཝདནསོབྷཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཧོ! མཧིདྡྷིཀོ ཝཏཱཡཾ སམཎོ, མཡཱ པན ཨཏྟནོ བལཾ ཨཛཱནནྟེན ཨཔརདྡྷ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཱཎཾ གཝེསཱི བྷགཝནྟཾཡེཝ སརཎམུཔགཉྪི. ཨཐ ནཱརདོ མུནིརཱཛཱ ཏཾ ནཱགརཱཛཾ ཝིནེཏྭཱ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏསྶ མཧཱཛནསྶ ཙིཏྟཔྤསཱདནཏྠཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. ཏདཱ པཱཎཱིནཾ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘མཧཱདོཎཾ ནཱགརཱཛཾ, ཝིནཡནྟོ མཧཱམུནི;

པཱཊིཧེརཾ ཏདཱཀཱསི, དསྶཡནྟོ སདེཝཀེ.

.

‘‘ཏདཱ དེཝམནུསྶཱནཾ, ཏམྷི དྷམྨཔྤཀཱསནེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི, ཏརིཾསུ སབྦསཾསཡ’’ནྟི.

ཏཏྠ པཱཊིཧེརཾ ཏདཱཀཱསཱིཏི ཨཀཱསི ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡནྟི ཨཏྠོ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ‘‘ཏདཱ དེཝམནུསྶཱ ཝཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ དེཝམནུསྶཱནནྟི སཱམིཨཏྠེ པཙྩཏྟཾ. ཏསྨཱ དེཝཱནཾ མནུསྶཱནཉྩ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏརིཾསཱུཏི ཨཏིཀྐམིཾསུ.

ཡདཱ པན ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ནནྡུཏྟརཀུམཱརཾ ཨོཝདི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡམྷི ཀཱལེ མཧཱཝཱིརོ, ཨོཝདཱི སཀམཏྲཛཾ;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན ཐུལླཀོཊྛིཏནགརེ བྷདྡསཱལོ ཙ ཝིཛིཏམིཏྟོ ཙ དྭེ བྲཱཧྨཎསཧཱཡཀཱ ཨམཏརཧདཾ གཝེསམཱནཱ པརིསཏི ནིསིནྣཾ ཨཏིཝིསཱརདཾ ནཱརདསམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨདྡསཾསུ. ཏེ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏི སཉྫཱཏསདྡྷཱ སཔརིཝཱརཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཏེསུ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟེསུ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶམཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ནཱརདསྶ མཧེསིནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཡསྨིཾ སམཡེ ནཱརདོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཉཱཏིསམཱགམེ ཨཏྟནོ པཎིདྷཱནཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷཝཾསཾ ཀཐེསི, ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ བུདྡྷགུཎཾ, སནིདཱནཾ པཀཱསཡི;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི, སམིཾསུ ཝིམལཱ ཏདཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིམལཱཏི ཝིགཏམལཱ, ཁཱིཎཱསཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཡདཱ པན མཧཱདོཎནཱགརཱཛསྶ ཝིནཡནེ པསནྣོ ཝེརོཙནོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཾ སཏྟརཏནམཡཾ མཎྜཔཾ ནིམྨིནིཏྭཱ སཔརིཝཱརཾ བྷགཝནྟཾ ཏཏྠ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཔརིཝཱརོ སཛནཔདེ ཨཏྟནོ དཱནགྒདསྶནཏྠཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ནཱགནཱཊཀཱནི ཙ ཏཱལཱ༹ཝཙརེ ཝིཝིདྷཝེསཱལངྐཱརདྷརེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ མཧཱསཀྐཱརེན བྷགཝཏོ སཔརིཝཱརསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. བྷོཛནཱཝསཱནེ བྷགཝཱ མཧཱགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟོ ཝིཡ ཨནུམོདནམཀཱསི. ཏདཱ བྷཏྟཱནུམོདནེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣཱནཾ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ཨསཱིཏིབྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢.

‘‘ཡདཱ ཝེརོཙནོ ནཱགོ, དཱནཾ དདཱཏི སཏྠུནོ;

ཏདཱ སམིཾསུ ཛིནཔུཏྟཱ, ཨསཱིཏིསཏསཧསྶིཡོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨསཱིཏིསཏསཧསྶིཡོཏི སཏསཧསྶཱནཾ ཨསཱིཏིཡོ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔསྶེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ པཉྩསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙ ཙིཎྞཝསཱི ཧུཏྭཱ པཊིཝསཏི. ཨཐ ཏསྨིཾ ཨནུཀམྤཱཡ ནཱརདོ བྷགཝཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཨརཧནྟཀོཊཱིཧི དསཧི ཙ ཨནཱགཱམིཕལཊྛེཧི ཨུཔཱསཀསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཏཾ ཨསྶམཔདཾ ཨགམཱསི. ཏཱཔསོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱཝ པམུདིཏཧདཡོ སཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ ནིཝཱསཏྠཱཡ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ སཀལརཏྟིཾ སཏྠུགུཎཾ ཀིཏྟེཏྭཱ བྷགཝཏོ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨུཏྟརཀུརུཾ གནྟྭཱ ཏཏོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཔརིཝཱརསྶ བུདྡྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. ཨེཝཾ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཧིམཝནྟཏོ ཨནགྒྷཾ ལོཧིཏཙནྡནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏེན ལོཧིཏཙནྡནེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. ཏདཱ ནཾ དསབལོ ཨམརནརཔརིཝུཏོ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཛཊིལོ ཨུགྒཏཱཔནོ;

ཨནྟལིཀྑཙརོ ཨཱསིཾ, པཉྩཱབྷིཉྙཱསུ པཱརགཱུ.

༡༤.

‘‘ཏདཱཔཱཧཾ ཨསམསམཾ, སསངྒྷཾ སཔརིཛྫནཾ;

ཨནྣཔཱནེན ཏཔྤེཏྭཱ, ཙནྡནེནཱབྷིཔཱུཛཡིཾ.

༡༥.

‘‘སོཔི མཾ ཏདཱ བྱཱཀཱསི, ནཱརདོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

༡༦.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༧.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཧཱསེཏྭ མཱནསཾ;

ཨདྷིཊྛཧིཾ ཝཏཾ ཨུགྒཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏདཱཔཱཧནྟི ཏདཱཔི ཨཧཾ. ཨསམསམནྟི ཨསམཱ ནཱམ ཨཏཱིཏཱ བུདྡྷཱ, ཏེཧི ཨསམེཧི སམཾ ཏུལྱཾ ཨསམསམཾ. ཨཐ ཝཱ ཨསམཱ ཝིསམཱ, སམཱ ཨཝིསམཱ སཱདྷཝོ, ཏེསུ ཨསམསམེསུ སམོ ‘‘ཨསམསམསམོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨེཀསྶ སམསདྡསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཨསམཱཝིསམསམནྟི ཨཏྠོ. སཔརིཛྫནནྟི སཨུཔཱསཀཛནཾ. ‘‘སོཔི མཾ ཏདཱ ནརམརཱུནཾ, མཛ྄ཛྷེ བྱཱཀཱསི ཙཀྑུམཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ. བྷིཡྻོ ཧཱསེཏྭ མཱནསནྟི ཨུཏྟརིམྤི ཧཱསེཏྭཱ ཏོསེཏྭཱ ཧདཡཾ. ཨདྷིཊྛཧིཾ ཝཏཾ ཨུགྒནྟི ཨུགྒཾ ཝཏཾ ཨདྷིཊྛཱསིཾ. ‘‘ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ནཱརདསྶ དྷཉྙཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ, ཨནོམཱ ནཱམ མཱཏཱ, བྷདྡསཱལོ ཙ ཛིཏམིཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝཱསེཊྛོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཨུཏྟརཱ ཙ ཕགྒུནཱི ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱསོཎརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི. ཏསྶ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩཾ ཡོཛནཾ ཕརཏི, ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, ཏསྶ པན ཝིཛིཏསེནཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི, ནནྡུཏྟརཀུམཱརོ ནཱམསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི, ཝིཛིཏོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཝིཛིཏཱབྷིརཱམོཏི ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. སོ པདསཱཝ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༨.

‘‘ནགརཾ དྷཉྙཝཏཱི ནཱམ, སུདེཝོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཨནོམཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ནཱརདསྶ མཧེསིནོ.

༢༣.

‘‘བྷདྡསཱལོ ཛིཏམིཏྟོ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཝཱསེཊྛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ནཱརདསྶ མཧེསིནོ.

༢༤.

‘‘ཨུཏྟརཱ ཕགྒུནཱི ཙེཝ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱསོཎོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༦.

‘‘ཨཊྛཱསཱིཏིརཏནཱནི, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏི.

༢༧.

‘‘ཏསྶ བྱཱམཔྤབྷཱ ཀཱཡཱ, ནིདྡྷཱཝཏི དིསོདིསཾ;

ནིརནྟརཾ དིཝཱརཏྟིཾ, ཡོཛནཾ ཕརཏེ སདཱ.

༢༨.

‘‘ན ཀེཙི ཏེན སམཡེན, སམནྟཱ ཡོཛནེ ཛནཱ;

ཨུཀྐཱཔདཱིཔེ ཨུཛྫཱལེནྟི, བུདྡྷརཾསཱིཧི ཨོཏྠཊཱ.

༢༩.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༣༠.

‘‘ཡཐཱ ཨུལཱུ༹ཧི གགནཾ, ཝིཙིཏྟཾ ཨུཔསོབྷཏི;

ཏཐེཝ སཱསནཾ ཏསྶ, ཨརཧནྟེཧི སོབྷཏི.

༣༡.

‘‘སཾསཱརསོཏཾ ཏརཎཱཡ, སེསཀེ པཊིཔནྣཀེ;

དྷམྨསེཏུཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ, ནིབྦུཏོ སོ ནརཱསབྷོ.

༣༢.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཏེཔི ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཏུལཏེཛཱ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོཏི ཝིཝིདྷརཏནཝིཙིཏྟཀཉྩནམཡགྒྷིཀསདིསརཱུཔསོབྷོ. དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏཱིཏི ཏསྶ པབྷཱཡ དསསཧསྶཱིཔི ལོཀདྷཱཏུ ཝིརོཙཏི, ཝིརཱཛཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏམེཝཏྠཾ པཀཱསེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཏསྶ བྱཱམཔྤབྷཱ ཀཱཡཱ, ནིདྡྷཱཝཏི དིསོདིས’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ བྱཱམཔྤབྷཱ ཀཱཡཱཏི བྱཱམཔྤབྷཱ ཝིཡཱཏི བྱཱམཔྤབྷཱ, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ བྱཱམཔྤབྷཱ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ.

ན ཀེཙཱིཏི ཨེཏྠ -ཀཱརོ པཊིསེདྷཏྠོ, ཏསྶ ཨུཛྫཱལེནྟི-སདྡེན སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ. ཨུཀྐཱཏི དཎྜདཱིཔིཀཱ. ཨུཀྐཱ ཝཱ པདཱིཔེ ཝཱ ཀེཙིཔི ཛནཱ ན ཨུཛྫཱལེནྟི ན པཛྫཱལེནྟི. ཀསྨཱཏི ཙེ? བུདྡྷསརཱིརཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏཏྟཱ. བུདྡྷརཾསཱིཧཱིཏི བུདྡྷརསྨཱིཧི. ཨོཏྠཊཱཏི ཨདྷིགཏཱ.

ཨུལཱུ༹ཧཱིཏི ཏཱརཱཧི, ཡཐཱ ཏཱརཱཧི གགནཏལཾ ཝིཙིཏྟཾ སོབྷཏི, ཏཐེཝ ཏསྶ སཱསནཾ ཨརཧནྟེཧི ཝིཙིཏྟཾ ཨུཔསོབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཾསཱརསོཏཾ ཏརཎཱཡཱཏི སཾསཱརསཱགརསྶ ཏརཎཏྠཾ. སེསཀེ པཊིཔནྣཀེཏི ཨརཧནྟེ ཋཔེཏྭཱ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནེཧི སདྡྷིཾ སེསེ སེཀྑཔུགྒལེཏི ཨཏྠོ. དྷམྨསེཏུནྟི མགྒསེཏུཾ, སེསཔུགྒལེ སཾསཱརཏོ ཏཱརེཏུཾ དྷམྨསེཏུཾ ཋཔེཏྭཱ ཀཏསབྦཀིཙྩོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྟཱ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ནཱརདབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ནཝམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༢. པདུམུཏྟརབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ནཱརདབུདྡྷསྶ སཱསནཾ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི པཝཏྟིཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡི. སོ ཙ ཀཔྤོ ཝིནསྶིཏྠ. ཏཏོ པརཾ ཀཔྤཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ བུདྡྷཱ ལོཀེ ན ཨུཔྤཛྫིཾསུ. བུདྡྷསུཉྙོ ཝིགཏབུདྡྷཱལོཀོ ཨཧོསི. ཏཏོ ཀཔྤེསུ ཙ ཨསངྑྱེཡྻེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཨེཀོ ཝིཛིཏམཱརོ ཨོཧིཏབྷཱརོ མེརུསཱརོ ཨསཾསཱརོ སཏྟསཱརོ སབྦལོཀུཏྟརོ པདུམུཏྟརོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. སོཔི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཧཾསཝཏཱིནགརེ སབྦཛནཱནནྡཀརསྶཱནནྡསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཨུདིཏོདིཏཀུལེ ཛཱཏཱཡ སུཛཱཏཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སཱ དེཝཏཱཧི ཀཏཱརཀྑཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཧཾསཝཏུཡྻཱནེ པདུམུཏྟརཀུམཱརཾ ཝིཛཱཡི. པཊིསནྡྷིཡཉྩསྶ ཛཱཏིཡཉྩ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི ཨཧེསུཾ.

ཏསྶ ཀིར ཛཱཏིཡཾ པདུམཝསྶཾ ཝསྶི. ཏེནསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཉཱཏཀཱ ‘‘པདུམུཏྟརཀུམཱརོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ནརཝཱཧན-ཡསཝཱཧན-ཝསཝཏྟིནཱམཀཱ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཏཡོ ཙསྶ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཝསུདཏྟཱདེཝིཔྤམུཁཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སཏསཧསྶཱནི ཝཱིསཏིསཧསྶཱནི ཙ པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ. སོ ཝསུདཏྟཱཡ དེཝིཡཱ པུཏྟེ སབྦགུཎཱནུཏྟརེ ཨུཏྟརཀུམཱརེ ནཱམ ཨུཔྤནྣེ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ – ‘‘མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏསྶ ཙིནྟིཏམཏྟེཝ ཝསཝཏྟིནཱམཀོ པཱསཱདོ ཀུམྦྷཀཱརཙཀྐཾ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ དེཝཝིམཱནམིཝ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ཙ གགནཏལེན གནྟྭཱ བོདྷིརུཀྑཾ མཛ྄ཛྷེཀརོནྟོ སོབྷིཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱཡ ཨཱགཏཔཱསཱདོ ཝིཡ བྷཱུམིཡཾ ཨོཏརི.

མཧཱཔུརིསོ ཀིར ཏཏོ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨརཧཏྟདྡྷཛབྷཱུཏཱནི ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི དེཝདཏྟིཡཱནི པཱརུཔིཏྭཱ ཏཏྠེཝ པབྦཛི. པཱསཱདོ པནཱགནྟྭཱ སཀཊྛཱནེཡེཝ ཨཊྛཱསི. མཧཱསཏྟེན སཧགཏཱཡ པརིསཱཡ ཋཔེཏྭཱ ཨིཏྠིཡོ སབྦེ པབྦཛིཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ཏེཧི སཧ སཏྟཱཧཾ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨུཛྫེནིནིགམེ རུཙཱནནྡསེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སུམིཏྟཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ སལལབོདྷིཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཏྟིཾསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པཋམེ ཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ དུཏིཡེ ཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཏཏིཡེ ཡཱམེ པཙྩཡཱཀཱརཾ སམྨསིཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨུདཡབྦཡཝསེན སམཔཉྙཱས ལཀྑཎཱནི དིསྭཱ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརིཡམགྒེན སཀལབུདྡྷགུཎེ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦབུདྡྷཱཙིཎྞཾ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏདཱ ཀིར དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹བྦྷནྟརཾ སཀལམྤི ཨལངྐརོནྟཾ ཝིཡ པདུམཝསྶཾ ཝསྶི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ནཱརདསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨཀྑོབྷོ སཱགརཱུཔམོ.

.

‘‘མཎྜཀཔྤོ ཝཱ སོ ཨཱསི, ཡམྷི བུདྡྷོ ཨཛཱཡཐ;

ཨུསྶནྣཀུསལཱ ཛནཏཱ, ཏམྷི ཀཔྤེ ཨཛཱཡཐཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱགརཱུཔམོཏི སཱགརསདིསགམྦྷཱིརབྷཱཝོ. མཎྜཀཔྤོ ཝཱ སོ ཨཱསཱིཏི ཨེཏྠ ཡསྨིཾ ཀཔྤེ དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཡཾ མཎྜཀཔྤོ ནཱམ. དུཝིདྷོ ཧི ཀཔྤོ སུཉྙཀཔྤོ ཨསུཉྙཀཔྤོ ཙཱཏི. ཏཏྠ སུཉྙཀཔྤེ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཙཀྐཝཏྟིནོ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏསྨཱ གུཎཝནྟཔུགྒལསུཉྙཏྟཱ ‘‘སུཉྙཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨསུཉྙཀཔྤོ པཉྩཝིདྷོ – སཱརཀཔྤོ མཎྜཀཔྤོ ཝརཀཔྤོ སཱརམཎྜཀཔྤོ བྷདྡཀཔྤོཏི. ཏཏྠ གུཎསཱརརཧིཏེ ཀཔྤེ གུཎསཱརུཔྤཱདཀསྶ གུཎསཱརཛནནསྶ ཨེཀསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝེན ‘‘སཱརཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨིཾ པན ཀཔྤེ དྭེ ལོཀནཱཡཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, སོ ‘‘མཎྜཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཡོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏེསུ པཋམོ དུཏིཡཾ བྱཱཀརོཏི, དུཏིཡོ ཏཏིཡནྟི, ཏཏྠ མནུསྶཱ པམུདིཏཧདཡཱ ཨཏྟནཱ པཏྠིཏཔཎིདྷཱནཝསེན ཝརཡནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཝརཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཏྠ པན ཀཔྤེ ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, སོ པུརིམཀཔྤཏོ ཝིསིཊྛཏརཏྟཱ སཱརཏརཏྟཱ ‘‘སཱརམཎྜཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨིཾ ཀཔྤེ པཉྩ བུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, སོ ‘‘བྷདྡཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སོ པན ཨཏིདུལླབྷོ. ཏསྨིཾ པན ཀཔྤེ ཡེབྷུཡྻེན སཏྟཱ ཀལྱཱཎསུཁབཧུལཱ ཧོནྟི. ཡེབྷུཡྻེན ཏིཧེཏུཀཱ ཀིལེསཀྑཡཾ ཀརོནྟི, དུཧེཏུཀཱ སུགཏིགཱམིནོ ཧོནྟི, ཨཧེཏུཀཱ ཧེཏུཾ པཊིལབྷནྟི. ཏསྨཱ སོ ཀཔྤོ ‘‘བྷདྡཀཔྤོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨསུཉྙཀཔྤོ པཉྩཝིདྷོ’’ཏིཨཱདི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཨེཀོ བུདྡྷོ སཱརཀཔྤེ, མཎྜཀཔྤེ ཛིནཱ དུཝེ;

ཝརཀཔྤེ ཏཡོ བུདྡྷཱ, སཱརམཎྜེ ཙཏུརོ བུདྡྷཱ;

པཉྩ བུདྡྷཱ བྷདྡཀཔྤེ, ཏཏོ ནཏྠཱདྷིཀཱ ཛིནཱ’’ཏི.

ཡསྨིཾ པན ཀཔྤེ པདུམུཏྟརདསབལོ ཨུཔྤཛྫི, སོ སཱརཀཔྤོཔི སམཱནོ གུཎསམྤཏྟིཡཱ མཎྜཀཔྤསདིསཏྟཱ ‘‘མཎྜཀཔྤོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨོཔམྨཏྠེ ཝཱ-སདྡོ དཊྛབྦོ. ཨུསྶནྣཀུསལཱཏི ཨུཔཙིཏཔུཉྙཱ. ཛནཏཱཏི ཛནསམཱུཧོ.

པདུམུཏྟརོ པན པརིསུཏྟརོ བྷགཝཱ སཏྟཱཧཾ བོདྷིཔལླངྐེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ – ‘‘པཐཝིཡཾ པཱདཾ ནིཀྑིཔིསྶཱམཱི’’ཏི དཀྑིཎཾ པཱདཾ ཨབྷིནཱིཧརི. ཨཐ པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཝིམལཀོམལཀེསརཀཎྞིཀཱནི ཛལཛཱམལཱཝིཀལཝིཔུལཔལཱསཱནི ཐལཛཱནི ཛལཛཱནི ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏེསཾ ཀིར དྷུརཔཏྟཱནི ནཝུཏིཧཏྠཱནི ཀེསརཱནི ཏིཾསཧཏྠཱནི ཀཎྞིཀཱ དྭཱདསཧཏྠཱ ཨེཀེཀསྶ ནཝགྷཊཔྤམཱཎཱ རེཎཝོ ཨཧེསུཾ. སཏྠཱ པན ཨུབྦེདྷཏོ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨུབྷིནྣཾ བཱཧཱནམནྟརཾ ཨཊྛཱརསཧཏྠཾ ནལཱཊཾ པཉྩཧཏྠཾ ཧཏྠཔཱདཱ ཨེཀཱདསཧཏྠཱ ཨཧེསུཾ. ཏསྶ ཨེཀཱདསཧཏྠེན པཱདེན དྭཱདསཧཏྠཱཡ ཀཎྞིཀཱཡ ཨཀྐནྟམཏྟཱཡ ནཝགྷཊཔྤམཱཎཱ རེཎཝོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠཾ སརཱིརཔྤདེསཾ ཨུགྒནྟྭཱ མནོསིལཱཙུཎྞཝིཙུཎྞིཏཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ པཙྩོཏྠརནྟི. ཏདུཔཱདཱཡ སཏྠཱ པདུམུཏྟརོཏྭེཝ ལོཀེ པཉྙཱཡིཏྠཱཏི སཾཡུཏྟབྷཱཎཀཱ ཝདནྟི.

ཨཐ སབྦལོཀུཏྟརོ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ བྲཧྨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནབྷཱུཏེ སཏྟེ ཨོལོཀེནྟོ མིཐིལནགརེ དེཝལཾ སུཛཱཏཉྩཱཏི དྭེ རཱཛཔུཏྟེ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ དིསྭཱ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨནིལཔཐེན གནྟྭཱ མིཐིལུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལེན དྭེཔི རཱཛཀུམཱརེ པཀྐོསཱཔེསི. ཏེཔི ཙ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པིཏུཙྪཱཔུཏྟོ པདུམུཏྟརཀུམཱརོ པབྦཛིཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ སམྤཏྟོ, ཧནྡ ནཾ མཡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམཱ’’ཏི སཔརིཝཱརཱ པདུམུཏྟརཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏདཱ དསབལོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ཝིརོཙམཱནོ ཏཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ, པཋམེ དྷམྨདེསནེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན སརདཏཱཔསསམཱགམེ མཧཱཛནཾ ནིརཡསནྟཱཔེན སནྟཱཔེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཏྟཏིཾསསཏསཧསྶསངྑེ སཏྟཀཱཡེ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི, སོ དུཏིཡོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏོ པརམྤི ཝསྶནྟེ, ཏཔྤཡནྟེ ཙ པཱཎིནོ;

སཏྟཏྟིཾསསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན ཨཱནནྡམཧཱརཱཛཱ ཝཱིསཏིཡཱ པུརིསསཧསྶེཧི ཝཱིསཏིཡཱ ཨམཙྩེཧི ཙ སདྡྷིཾ པདུམུཏྟརསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ མིཐིལནགརེ པཱཏུརཧོསི. པདུམུཏྟརོ ཙ བྷགཝཱ ཏེ སབྦེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ གནྟྭཱ པིཏུསངྒཧཾ ཀུརུམཱནོ ཧཾསཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཝསཏི. ཏཏྠ སོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ཝིཡ ཀཔིལཔུརེ གགནཏལེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ བུདྡྷཝཾསཾ ཀཐེསི, ཏདཱ པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡམྷི ཀཱལེ མཧཱཝཱིརོ, ཨཱནནྡཾ ཨུཔསངྐམི;

པིཏུསནྟིཀཾ ཨུཔགནྟྭཱ, ཨཱཧནཱི ཨམཏདུནྡུབྷིཾ.

.

‘‘ཨཱཧཏེ ཨམཏབྷེརིམྷི, ཝསྶནྟེ དྷམྨཝུཊྛིཡཱ;

པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱནནྡཾ ཨུཔསངྐམཱིཏི པིཏརཾ ཨཱནནྡརཱཛཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཱཧནཱིཏི ཨབྷིཧནི. ཨཱཧཏེཏི ཨཱཧཏཱཡ. ཨམཏབྷེརིམྷཱིཏི ཨམཏབྷེརིཡཱ, ལིངྒཝིཔལླཱསོ དཊྛབྦོ. ‘‘ཨཱསེཝིཏེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨཱསེཝིཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཝསྶནྟེ དྷམྨཝུཊྛིཡཱཏི དྷམྨཝསྶཾ ཝསྶནྟེཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི ཨབྷིསམཡཀརཎཱུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ –

.

‘‘ཨོཝཱདཀོ ཝིཉྙཱཔཀོ, ཏཱརཀོ སབྦཔཱཎིནཾ;

དེསནཱཀུསལོ བུདྡྷོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུ’’ནྟི. – ཨཱཧ;

ཏཏྠ ཨོཝཱདཀོཏི སརཎསཱིལདྷུཏངྒསམཱདཱནགུཎཱནིསཾསཝཎྞནཱཡ ཨོཝདཏཱིཏི ཨོཝཱདཀོ. ཝིཉྙཱཔཀོཏི ཙཏུསཙྩཾ ཝིཉྙཱཔེཏཱིཏི ཝིཉྙཱཔཀོ, བོདྷཀོ. ཏཱརཀོཏི ཙཏུརོགྷཏཱརཀོ.

ཡདཱ པན སཏྠཱ མིཐིལནགརེ མིཐིལུཡྻཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶབྷིཀྑུགཎམཛ྄ཛྷེ མཱགྷཔུཎྞམཱཡ པུཎྞཙནྡསདིསཝདནོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, པདུམུཏྟརསྶ སཏྠུནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཡདཱ པན བྷགཝཱ ཝེབྷཱརཔབྦཏཀཱུཊེ ཝསྶཱཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ པབྦཏསནྡསྶནཏྠཾ ཨཱགཏསྶ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཝསི ཝེབྷཱརཔབྦཏེ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

པུན བྷགཝཏི གུཎཝཏི ཏིལོཀནཱཐེ མཧཱཛནསྶ བནྡྷནམོཀྑཾ ཀུརུམཱནེ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནེ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘པུན ཙཱརིཀཾ པཀྐནྟེ, གཱམནིགམརཊྛཏོ;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏཏྠ གཱམནིགམརཊྛཏོཏི གཱམནིགམརཊྛེཧི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ, ཏསྶ གཱམནིགམརཊྛེཧི ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏཱནནྟི ཨཏྠོ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཨནེཀདྷནཀོཊིཀོ ཛཊིལོ ནཱམ མཧཱརཊྛིཀོ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ སཙཱིཝརཾ ཝརདཱནམདཱསི. སོཔི ཏཾ བྷཏྟཱནུམོདནཱཝསཱནེ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཛཊིལོ ནཱམ རཊྛིཀོ;

སམྦུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ, སབྷཏྟཾ དུསྶམདཱསཧཾ.

༡༢.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཡ;

སཏསཧསྶེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༣.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༤.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཧིཾ;

ཨཀཱསིཾ ཨུགྒདལ༹ྷཾ དྷིཏིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སམྦུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷནྟི བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ, སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. སབྷཏྟཾ དུསྶམདཱསཧནྟི སཙཱིཝརཾ བྷཏྟཾ ཨདཱསིཾ ཨཧནྟི ཨཏྠོ. ཨུགྒདལ༹ཧནྟི ཨཏིདལ༹ྷཾ. དྷིཏིནྟི ཝཱིརིཡཾ ཨཀཱསིནྟི ཨཏྠོ.

པདུམུཏྟརསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏིཏྠིཡཱ ནཱམ ནཱཧེསུཾ. སབྦེ དེཝམནུསྶཱ བུདྡྷམེཝ སརཎམགམཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥.

‘‘བྱཱཧཏཱ ཏིཏྠིཡཱ སབྦེ, ཝིམནཱ དུམྨནཱ ཏདཱ;

ན ཏེསཾ ཀེཙི པརིཙརནྟི, རཊྛཏོ ནིཙྪུབྷནྟི ཏེ.

༡༦.

‘‘སབྦེ ཏཏྠ སམཱགནྟྭཱ, ཨུཔགཉྪུཾ བུདྡྷསནྟིཀེ;

ཏུཝཾ ནཱཐོ མཧཱཝཱིར, སརཎཾ ཧོཧི ཙཀྑུམ.

༡༧.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, ཧིཏེསཱི སབྦཔཱཎིནཾ;

སམྤཏྟེ ཏིཏྠིཡེ སབྦེ, པཉྩསཱིལེ པཏིཊྛཧི.

༡༨.

‘‘ཨེཝཾ ནིརཱཀུལཾ ཨཱསི, སུཉྙཀཾ ཏིཏྠིཡེཧི ཏཾ;

ཝིཙིཏྟཾ ཨརཧནྟེཧི, ཝསཱིབྷཱུཏེཧི ཏཱདིཧཱི’’ཏི.

ཏཏྠ བྱཱཧཏཱཏི ཝིཧཏམཱནདཔྤཱ. ཏིཏྠིཡཱཏི ཨེཏྠ ཏིཏྠཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏིཏྠཀརོ ཝེདིཏབྦོ, ཏིཏྠིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ སསྶཏཱདིདིཊྛིཝསེན ཏརནྟི ཨེཏྠཱཏི ཏིཏྠཾ, ལདྡྷི. ཏསྶཱ ལདྡྷིཡཱ ཨུཔྤཱདཀོ ཏིཏྠཀརོ, ཏིཏྠེ བྷཝཱ ཏིཏྠིཡཱཏི. པདུམུཏྟརསྶ ཀིར བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏིཏྠིཡཱ ནཱཧེསུཾ. ཡེ པན སནྟི, ཏེཔི ཨཱིདིསཱ ཨཧེསུནྟི དསྶནཏྠཾ ‘‘བྱཱཧཏཱ ཏིཏྠིཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིམནཱཏི ཝིརཱུཔམཱནསཱ. དུམྨནཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ན ཏེསཾ ཀེཙི པརིཙརནྟཱིཏི ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ ཀེཙིཔི པུརིསཱ པརིཀམྨཾ ན ཀརོནྟི, ན བྷིཀྑཾ དེནྟི, ན སཀྐརོནྟི, ན གརུཾ ཀརོནྟི, ན མཱནེནྟི, ན པཱུཛེནྟི, ན ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧནྟི, ན ཨཉྫལིཀམྨཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. རཊྛཏོཏི སཀལརཊྛཏོཔི. ནིཙྪུབྷནྟཱིཏི ནཱིཧརནྟི, ཨུསྶཱདེནྟི ཏེསཾ ནིཝཱསཾ ན དེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེཏི ཏིཏྠིཡཱ.

ཨུཔགཉྪུཾ བུདྡྷསནྟིཀེཏི ཨེཝཾ ཏེཧི རཊྛཝཱསཱིཧི མནུསྶེཧི ཨུསྶཱདིཡམཱནཱ སབྦེཔི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ སམཱགནྟྭཱ པདུམུཏྟརདསབལམེཝ སརཎམགམཾསུ. ‘‘ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ནཱཐོ གཏི པརཱཡནཾ སརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ སརཎམགམཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨནུཀམྤཏཱིཏི ཨནུཀམྤཀོ. ཀརུཎཱཡ ཙརཏཱིཏི ཀཱརུཎིཀོ. སམྤཏྟེཏི སམཱགཏེ སརཎམུཔགཏེ ཏིཏྠིཡེ. པཉྩསཱིལེ པཏིཊྛཧཱིཏི པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ. ནིརཱཀུལནྟི ཨནཱཀུལཾ, ཨཉྙེཧི ལདྡྷིཀེཧི ཨསམྨིསྶནྟི ཨཏྠོ. སུཉྙཀནྟི སུཉྙཾ རིཏྟཾ ཏེཧི ཏིཏྠིཡེཧི. ནྟི ཏཾ བྷགཝཏོ སཱསནནྟི ཝཙནསེསོ དཊྛབྦོ. ཝིཙིཏྟནྟི ཝིཙིཏྟཝིཙིཏྟཾ. ཝསཱིབྷཱུཏེཧཱིཏི ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟེཧི.

ཏསྶ པན པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཧཾསཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. པིཏཱ པནསྶ ཨཱནནྡོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱ སུཛཱཏཱ ནཱམ དེཝཱི, དེཝལོ ཙ སུཛཱཏོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སུམནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨམིཏཱ ཙ ཨསམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སལལརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སརཱིརཔྤབྷཱ ཙསྶ སམནྟཱ དྭཱདས ཡོཛནཱནི གཎྷི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུ ཨཧོསི, ཝསུདཏྟཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི, ཨུཏྟརོ ནཱམ པུཏྟོ ཨཧོསི. པདུམུཏྟརོ པན བྷགཝཱ པརམཱབྷིརཱམེ ནནྡཱརཱམེ ཀིར པརིནིབྦུཏོ. དྷཱཏུཡོ པནསྶ ན ཝིཀིརིཾསུ. སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ མནུསྶཱ སམཱགམྨ དྭཱདསཡོཛནུབྦེདྷཾ སཏྟརཏནམཡཾ ཙེཏིཡམཀཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༩.

‘‘ནགརཾ ཧཾསཝཏཱི ནཱམ, ཨཱནནྡོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུཛཱཏཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, པདུམུཏྟརསྶ སཏྠུནོ.

༢༤.

‘‘དེཝལོ ཙ སུཛཱཏོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སུམནོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, པདུམུཏྟརསྶ མཧེསིནོ.

༢༥.

‘‘ཨམིཏཱ ཙ ཨསམཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, སལལོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༧.

‘‘ཨཊྛཔཎྞཱསརཏནཾ, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ.

༢༨.

‘‘ཀུཊྚཱ ཀཝཱཊཱ བྷིཏྟཱི ཙ, རུཀྑཱ ནགསིལུཙྩཡཱ;

ན ཏསྶཱཝརཎཾ ཨཏྠི, སམནྟཱ དྭཱདསཡོཛནེ.

༢༩.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༣༠.

‘‘སནྟཱརེཏྭཱ བཧུཛནཾ, ཚིནྡིཏྭཱ སབྦསཾསཡཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནགསིལུཙྩཡཱཏི ནགསངྑཱཏཱ སིལུཙྩཡཱ. ཨཱཝརཎནྟི པཊིཙྪཱདནཾ ཏིརོཀརཎཾ. དྭཱདསཡོཛནེཏི སམནྟཏོ དྭཱདསཡོཛནེ ཋཱནེ བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཱ ཕརིཏྭཱ རཏྟིནྡིཝཾ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཨིཏོ པཊྛཱཡ པཱརམིཔཱུརཎཱདིཔུནཔྤུནཱགཏམཏྠཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཝིསེསཏྠམེཝ ཝཏྭཱ གམིསྶཱམ. ཡདི པན ཝུཏྟམེཝ པུནཔྤུནཾ ཝཀྑཱམ, ཀདཱ ཨནྟཾ གམིསྶཏི ཨཡཾ སཾཝཎྞནཱཏི.

པདུམུཏྟརབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ དསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༣. སུམེདྷབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

པདུམུཏྟརེ པན སམྨཱསམྦུདྡྷེ པརིནིབྦུཏེ སཱསནེཔིསྶ ཨནྟརཧིཏེ སཏྟཏིཀཔྤསཧསྶཱནི བུདྡྷཱ ནུཔྤཛྫིཾསུ, བུདྡྷསུཉྙཱནི ཨཧེསུཾ. ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནཾ མཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ སུམེདྷོ སུཛཱཏོ ཙཱཏི དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏཏྠ ཨདྷིགཏམེདྷོ སུམེདྷོ ནཱམ བོདྷིསཏྟོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སུདསྶནནགརེ སུདཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སུདཏྟཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན སུདསྶནུཡྻཱནེ ཏརུཎདིཝསཀརོ ཝིཡ སལིལདྷརཝིཝརགཏོ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. སོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ ཀིར སུཙནྡན-ཀཉྩན-སིརིཝཌྜྷནནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སུམནམཧཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སུམནདེཝིཡཱ པུནབྦསུམིཏྟེ ནཱམ པུཏྟེ ཛཱཏེ ཧཏྠིཡཱནེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. མནུསྶཱནཉྩ ཀོཊིསཏམནུཔབྦཛི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཨཌྜྷམཱསཾ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ནཀུལནིགམེ ནཀུལསེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སིརིཝཌྜྷཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ནཱིཔབོདྷིམཱུལེ ཝཱིསཏིཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ བྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ བྷབྦཔུགྒལེ ཨོལོཀེནྟོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཾ སརཎཀུམཱརཉྩ སབྦཀཱམིཀུམཱརཉྩ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཉྩ ཀོཊིསཏཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཔཊིཝེདྷསམཏྠེ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ སུདསྶནནགརསམཱིཔེ སུདསྶནུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལེན ཨཏྟནོ བྷཱཏིཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ པརིཝཱརཱནཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཨཡཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པདུམུཏྟརསྶ ཨཔརེན, སུམེདྷོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

དུརཱསདོ ཨུགྒཏེཛོ, སབྦལོཀུཏྟམོ མུནི.

.

‘‘པསནྣནེཏྟོ སུམུཁོ, བྲཧཱ ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;

ཧིཏེསཱི སབྦསཏྟཱནཾ, བཧཱུ མོཙེསི བནྡྷནཱ.

.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ པཱཔུཎིཏྭཱ, ཀེཝལཾ བོདྷིམུཏྟམཾ;

སུདསྶནམྷི ནགརེ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི.

.

‘‘ཏསྶཱབྷིསམཡཱ ཏཱིཎི, ཨཧེསུཾ དྷམྨདེསནེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུགྒཏེཛོཏི ཨུགྒཏཏེཛོ. པསནྣནེཏྟོཏི སུཊྛུ པསནྣནཡནོ, དྷོཝིཏྭཱ མཛྫིཏྭཱ ཋཔིཏམཎིགུལི༹ཀཱ ཝིཡ པསནྣཱནི ནེཏྟཱནི ཧོནྟི. ཏསྨཱ སོ ‘‘པསནྣནེཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟོ. མུདུསིནིདྡྷནཱིལཝིམལསུཁུམཔཁུམཱཙིཏསུཔྤསནྣནཡནོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སུཔྤསནྣཔཉྩནཡནོ’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. སུམུཁོཏི པརིཔུཎྞསརདསམཡཙནྡསདིསཝདནོ. བྲཧཱཏི ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎསརཱིརཏྟཱ བྲཧཱ མཧནྟོ, ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎསརཱིརཔྤམཱཎོཏི ཨཏྠོ. ཨུཛཱུཏི བྲཧྨུཛུགཏྟོ ཨུཛུམེཝ ཨུགྒཏསརཱིརོ དེཝནགརེ སམུསྶིཏསུཝཎྞཏོརཎསདིསཝརསརཱིརོཏི ཨཏྠོ. པཏཱཔཝཱཏི ཝིཛྫོཏམཱནསརཱིརོ. ཧིཏེསཱིཏི ཧིཏགཝེསཱི. ཨབྷིསམཡཱ ཏཱིཎཱིཏི ཨབྷིསམཡཱ ཏཡོ, ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོཏི.

ཡདཱ པན བྷགཝཱ ཀུམྦྷཀཎྞསདིསཱནུབྷཱཝཾ ཀུམྦྷཀཎྞཾ ནཱམ མནུསྶབྷཀྑཾ ཡཀྑཾ མཧཱཨཊཝིམུཁེ སནྡིསྶམཱནགྷོརསརཱིརཾ ཝཏྟནིཨཊཝིསཉྩཱརཾ པཙྪིནྡིཏྭཱ པཝཏྟམཱནཾ པཙྩཱུསསམཡེ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ དིསྭཱ ཨེཀཀོཝ ཨསཧཱཡོ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ གནྟྭཱ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟེ སིརིསཡནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ སོ ཡཀྑོ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ དཎྜཱཧཏོ གྷོརཝིསོ ཨཱསིཝིསོ ཝིཡ སཾཀུདྡྷོ དསབལཾ བྷིཾསཱཔེཏུཀཱམོ ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝཾ གྷོརཏརཾ ཀཏྭཱ པབྦཏསདིསཾ སཱིསཾ ཀཏྭཱ སཱུརིཡམཎྜལསདིསཱནི ཨཀྑཱིནི ནིམྨིནིཏྭཱ ནངྒལསཱིསསདིསཱཏིདཱིགྷཝིཔུལཏིཁིཎདཱཋཱཡོ ཀཏྭཱ ཨོལམྦནཱིལཝིཔུལཝིསམོདརོ ཏཱལཀྑནྡྷསདིསབཱཧུཙིཔིཊཀཝིརཱུཔཝངྐནཱསོ པབྦཏབིལསདིསཝིཔུལརཏྟམུཁོ ཐཱུལཔིངྒལཁརཕརུསཀེསོ ཨཏིབྷཡཱནཀདསྶནོ ཧུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋཏྭཱ པདྷཱུཔཱཡནྟོ པཛྫལནྟོ པཱསཱཎཔབྦཏགྒིཛཱལ-སལིལ-ཀདྡམ-ཚཱརིཀཱཡུདྷངྒཱར-ཝཱལུཀཔྤཀཱརཱ ནཝཝིདྷཱ ཝསྶཝུཊྛིཡོ ཝསྶེཏྭཱཔི བྷགཝཏོ ལོམགྒམཏྟམྤི ཙཱལེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱལ༹ཝཀོ ཝིཡ པཉྷཾ པུཙྪི. ཨཡཾ བྷགཝཱ པཉྷཱབྱཱཀརཎེན ཏཾ ཡཀྑཾ ཝིནཡམུཔནེསི. ཏཏོ དུཏིཡདིཝསེ ཀིརསྶ རཊྛཝཱསིནོ མནུསྶཱ སཀཊབྷརིཏེན བྷཏྟེན སཧ རཱཛཀུམཱརཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཡཀྑསྶ ཨདཾསུ. ཨཐ ཡཀྑོ རཱཛཀུམཱརཾ བུདྡྷསྶ ཨདཱསི. ཨཊཝིདྭཱརེ ཋིཏམནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཏདཱ ཏསྨིཾ སམཱགམེ དསབལོ ཡཀྑསྶ མནོནུཀཱུལཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ. ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ པཱཎཱིནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེསི, སོ དུཏིཡོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པུནཱཔརཾ ཀུམྦྷཀཎྞཾ, ཡཀྑཾ སོ དམཡཱི ཛིནོ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན ཨུཔཀཱརིནགརེ སིརིནནྡནུཡྻཱནེ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཀཱསཡི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པུནཱཔརཾ ཨམིཏཡསོ, ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསཡི;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

སུམེདྷསྶཱཔི བྷགཝཏོ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུཾ. པཋམསནྣིཔཱཏེ སུདསྶནནགརེ ཀོཊིསཏཁཱིཎཱསཝཱ ཨཧེསུཾ. པུན དེཝཀཱུཊེ པབྦཏེ ཀཐིནཏྠཏེ དུཏིཡེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ. པུན ཏཏིཡེ བྷགཝཏི ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ ཨཧེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, སུམེདྷསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘སུདསྶནཾ ནཱམ ནགརཾ, ཨུཔགཉྪི ཛིནོ ཡདཱ;

ཏདཱ ཁཱིཎཱསཝཱ བྷིཀྑཱུ, སམིཾསུ སཏཀོཊིཡོ.

.

‘‘པུནཱཔརཾ དེཝཀཱུཊེ, བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐིནཏྠཏེ;

ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

༡༠.

‘‘པུནཱཔརཾ དསབལོ, ཡདཱ ཙརཏི ཙཱརིཀཾ;

ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཨུཏྟརོ ནཱམ སབྦཛནུཏྟརོ མཱཎཝོ ཧུཏྭཱ ནིདཧིཏྭཱ ཋཔིཏཾཡེཝ ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཏདཱ དསབལསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ བྷོཛནཱནུམོདནཾ ཀརོནྟོ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཨུཏྟརོ ནཱམ མཱཎཝོ;

ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ མཡ྄ཧཾ, གྷརེ སནྣིཙིཏཾ དྷནཾ.

༡༢.

‘‘ཀེཝལཾ སབྦཾ དཏྭཱན, སསངྒྷེ ལོཀནཱཡཀེ;

སརཎཾ ཏསྶཱུཔགཉྪིཾ, པབྦཛྫཉྩཱབྷིརོཙཡིཾ.

༡༣.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, ཀརོནྟོ ཨནུམོདནཾ;

ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༤.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ’’.

བྱཱཀརཎགཱཐཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

༡༥.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༡༦.

‘‘སུཏྟནྟཾ ཝིནཡཾ ཙཱཔི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ;

སབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱན, སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༡༧.

‘‘ཏཏྠཔྤམཏྟོ ཝིཧརནྟོ, ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, བྲཧྨལོཀམགཉྪཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ སནྣིཙིཏནྟི ནིདཧིཏཾ ནིདྷཱནཝསེན. ཀེཝལནྟི སཀལནྟི ཨཏྠོ. སབྦནྟི ཨསེསཏོ དཏྭཱ. སསངྒྷེཏི སསངྒྷསྶ. ཏསྶཱུཔགཉྪིནྟི ཏཾ ཨུཔགཉྪིཾ, ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. ཨབྷིརོཙཡིནྟི པབྦཛིཾ. ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷཱིཏི ཏིཾསཀཔྤསཧསྶེསུ ཨཏིཀྐནྟེསཱུཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ སུདསྶནཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, སུདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, མཱཏཱ སུདཏྟཱ ནཱམ, སརཎོ ཙ སབྦཀཱམོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སཱགརོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རཱམཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱནཱིཔརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི, སུམནཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, པུནབྦསུམིཏྟོ ནཱམ པུཏྟོ, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི. སེསཾ གཱཐཱསུ དིསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༨.

‘‘སུདསྶནཾ ནཱམ ནགརཾ, སུདཏྟོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུདཏྟཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, སུམེདྷསྶ མཧེསིནོ.

༢༣.

‘‘སརཎོ སབྦཀཱམོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སཱགརོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུམེདྷསྶ མཧེསིནོ.

༢༤.

‘‘རཱམཱ ཙེཝ སུརཱམཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱནཱིཔོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༦.

‘‘ཨཊྛཱསཱིཏིརཏནཱནི, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

ཨོབྷཱསེཏི དིསཱ སབྦཱ, ཙནྡོ ཏཱརགཎེ ཡཐཱ.

༢༧.

‘‘ཙཀྐཝཏྟིམཎཱི ནཱམ, ཡཐཱ ཏཔཏི ཡོཛནཾ;

ཏཐེཝ ཏསྶ རཏནཾ, སམནྟཱ ཕརཏི ཡོཛནཾ.

༢༨.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༩.

‘‘ཏེཝིཛྫཚལ༹བྷིཉྙེཧི, བལཔྤཏྟེཧི ཏཱདིཧི;

སམཱཀུལམིདཾ ཨཱསི, ཨརཧནྟེཧི སཱདྷུཧི.

༣༠.

‘‘ཏེཔི སབྦེ ཨམིཏཡསཱ, ཝིཔྤམུཏྟཱ ནིརཱུཔདྷཱི;

ཉཱཎཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱ, ནིབྦུཏཱ ཏེ མཧཱཡསཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙནྡོ ཏཱརགཎེ ཡཐཱཏི ཡཐཱ ནཱམ གགནེ པརིཔུཎྞཙནྡོ ཏཱརཱགཎེ ཨོབྷཱསེཏི པཀཱསེཏི, ཨེཝམེཝ སབྦཱཔི དིསཱ ཨོབྷཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི ‘‘ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ’’ཏི པཋནྟི, སོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ.

ཙཀྐཝཏྟིམཎཱི ནཱམཱཏི ཡཐཱ ནཱམ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ མཎིརཏནཾ ཙཏུཧཏྠཱཡཱམཾ སཀཊནཱབྷིསམཔརིཎཱཧཾ ཙཏུརཱསཱིཏིམཎིསཧསྶཔརིཝཱརཾ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏསྶ སརདསམཡཔརིཔུཎྞརཛནིཀརསྶ སིརིསམུདཡསོབྷཾ ཨཝ྄ཧཡནྟམིཝ ཝེཔུལླཔབྦཏཏོ པརམརམཎཱིཡདསྶནཾ མཎིརཏནམཱགཙྪཏི, ཏསྶེཝཾ ཨཱགཙྪནྟསྶ སམནྟཏོ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨོཀཱསཾ ཨཱབྷཱ ཕརཏི, ཨེཝམེཝ ཏསྶ སུམེདྷསྶཱཔི བྷགཝཏོ སརཱིརཏོ ཨཱབྷཱརཏནཾ སམནྟཏོ ཡོཛནཾ ཕརཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏེཝིཛྫཚལ༹བྷིཉྙེཧཱིཏི ཏེཝིཛྫེཧི ཚལ༹བྷིཉྙེཧི ཙཱཏི ཨཏྠོ. བལཔྤཏྟེཧཱིཏི ཨིདྡྷིབལཔྤཏྟེཧི. ཏཱདིཧཱིཏི ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟེཧི. སམཱཀུལནྟི སངྐིཎྞཾ ཨེཀཀཱསཱཝཔཛྫོཏཾ. ཨིདནྟི སཱསནཾ སནྡྷཱཡཱཧ, མཧཱིཏལཾ ཝཱ. ཨམིཏཡསཱཏི ཨམིཏཔརིཝཱརཱ, ཨཏུལཀིཏྟིགྷོསོ ཝཱ. ནིརཱུཔདྷཱིཏི ཙཏུརཱུཔདྷིཝིརཧིཏཱ. སེསམེཏྠ གཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

སུམེདྷབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཨེཀཱདསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༤. སུཛཱཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཏཏོ ཏསྶཱཔརབྷཱགེ ཏསྨིཾཡེཝ མཎྜཀཔྤེ ཨནུཔུབྦེན ཨཔརིམིཏཱཡུཀེསུ སཏྟེསུ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ ཛཱཏེསུ སུཛཱཏརཱུཔཀཱཡོ པརིསུདྡྷཛཱཏོ སུཛཱཏོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. སོཔི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སུམངྒལནགརེ ཨུགྒཏསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ པབྷཱཝཏིཡཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཙསྶ ནཱམཾ ཀརོནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ སབྦསཏྟཱནཾ སུཁཾ ཛནཡནྟོ ཛཱཏོཏི ‘‘སུཛཱཏོ’’ ཏྭེཝསྶ ནཱམམཀཾསུ. སོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. སིརཱི ཨུཔསིརཱི སིརིནནྡོ ཙཱཏི ཏསྶ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སིརཱིནནྡཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སིརཱིནནྡཱདེཝིཡཱ ཨུཔསེནེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཧཾསཝཧཾ ནཱམ ཝརཏུརངྒམཱརུཡ྄ཧ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ པན པབྦཛནྟཾ མནུསྶཱནཾ ཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. ཨཐ སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ནཝ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སིརཱིནནྡནནགརེ སིརཱིནནྡནསེཊྛིསྶ དྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ པརམམདྷུརཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སུནནྡཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཝེལུ༹བོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེཏྟིཾསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ སཱུརིཡེ དྷརམཱནེཡེཝ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦབུདྡྷཱནུཙིཎྞཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཾ སུདསྶནཀུམཱརཾ པུརོཧིཏཔུཏྟཾ དེཝཀུམཱརཉྩ ཙཏུསཙྩདྷམྨཔཊིཝེདྷསམཏྠེ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ སུམངྒལནགརསམཱིཔེ སུམངྒལུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལེན ཨཏྟནོ བྷཱཏིཀཾ སུདསྶནཀུམཱརཾ པུརོཧིཏཔུཏྟཾ དེཝཀུམཱརཉྩ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ སཔརིཝཱརཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏཏྠ ཨསཱིཏིཡཱ ཀོཊཱིནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

ཡདཱ པན བྷགཝཱ སུདསྶནུཡྻཱནདྭཱརེ མཧཱསཱལམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ དེཝེསུ ཏཱཝཏིཾསེསུ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔཱགམི, ཏདཱ སཏྟཏྟིཾསསཏསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན སུཛཱཏོ དསབལོ པིཏུསནྟིཀཾ ཨགམཱསི, ཏདཱ སཊྛིསཏསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, སུཛཱཏོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

སཱིཧཧནུསབྷཀྑནྡྷོ, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ.

.

‘‘ཙནྡོཝ ཝིམལོ བུདྡྷོ, སཏརཾསཱིཝ པཏཱཔཝཱ;

ཨེཝཾ སོབྷཏི སམྦུདྡྷོ, ཛལནྟོ སིརིཡཱ སདཱ.

.

‘‘པཱཔུཎིཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ཀེཝལཾ བོདྷིམུཏྟམཾ;

སུམངྒལམྷི ནགརེ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི.

.

‘‘དེསེནྟེ པཝརཾ དྷམྨཾ, སུཛཱཏེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཨསཱིཏིཀོཊཱི ཨབྷིསམིཾསུ, པཋམེ དྷམྨདེསནེ.

.

‘‘ཡདཱ སུཛཱཏོ ཨམིཏཡསོ, དེཝེ ཝསྶཾ ཨུཔཱགམི;

སཏྟཏྟིཾསསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཡདཱ སུཛཱཏོ ཨསམསམོ, ཨུཔགཙྪི པིཏུསནྟིཀཾ;

སཊྛིསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷཱིཏི ཡསྨིཾ མཎྜཀཔྤེ སུམེདྷོ བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠེཝ ཀཔྤེ སུཛཱཏོཔི བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོཏི ཨཏྠོ. སཱིཧཧནཱུཏི སཱིཧསྶ ཝིཡ ཧནུ ཨསྶཱཏི སཱིཧཧནུ. སཱིཧསྶ པན ཧེཊྛིམཧནུམེཝ པུཎྞཾ ཧོཏི, ན ཨུཔརིམཾ. ཨསྶ པན མཧཱཔུརིསསྶ སཱིཧསྶ ཧེཊྛིམཧནུ ཝིཡ དྭེཔི པརིཔུཎྞཱནི དྭཱདསིཡཾ པཀྑསྶ ཙནྡསདིསཱནི ཧོནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱིཧཧནཱུ’’ཏི. ཨུསབྷཀྑནྡྷོཏི ཨུསབྷསྶེཝ སམཔྤཝཊྚཀྑནྡྷོ, སུཝཊྚིཏསུཝཎྞཱལིངྒསདིསཀྑནྡྷོཏི ཨཏྠོ. སཏརཾསཱིཝཱཏི དིཝསཀརོ ཝིཡ. སིརིཡཱཏི བུདྡྷསིརིཡཱ. བོདྷིམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ སམྦོདྷིཾ.

སུདྷམྨཝཏཱིནགརེ སུདྷམྨུཡྻཱནེ ཨཱགཏཱནཾ མནུསྶཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སཊྛིསཏསཧསྶཱནི ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏཏོ པརཾ ཏིདིཝོརོཧཎེ བྷགཝཏོ པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན ‘‘སུདསྶནཀུམཱརོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘མཡམྤི པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱགཏཱནི ཙཏྟཱརི པུརིསསཏསཧསྶཱནི གཧེཏྭཱ སུདསྶནཏྠེརོ སུཛཱཏཾ ནརཱསབྷཾ ཨུཔསངྐམི. ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེ སནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, སུཛཱཏསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཨབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟཱནཾ, ཨཔྤཏྟཱནཾ བྷཝཱབྷཝེ;

སཊྛིསཏསཧསྶཱནི, པཋམཾ སནྣིཔཏིཾསུ ཏེ.

.

‘‘པུནཱཔརཾ སནྣིཔཱཏེ, ཏིདིཝོརོཧཎེ ཛིནེ;

པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

༡༠.

‘‘ཨུཔསངྐམནྟོ ནརཱསབྷཾ, སུདསྶནོ ཨགྒསཱཝཀོ;

ཙཏཱུཧི སཏསཧསྶེཧི, སམྦུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཔྤཏྟཱནནྟི བྷཝཱབྷཝེ ཨསམྤཏྟཱནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཔྤཝཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཏིདིཝོརོཧཎེཏི སགྒལོཀཏོ ཨོཏརནྟེ ཀཏྟུཀཱརཀེ དཊྛབྦོ. ཀཱརཀཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཏིདིཝོརོཧཎེཏི ཏིདིཝཏོ ཨོཏརཎེ. ཛིནེཏི ཛིནསྶ, སཱམིཨཏྠེ བྷུམྨཾ དཊྛབྦཾ.

ཏདཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སཏྟཧི རཏནེཧི སདྡྷིཾ ཙཏུམཧཱདཱིཔརཛྫཾ དཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛི. སཀལདཱིཔཝཱསིནོ ཛནཱ རཊྛུཔྤཱདཾ གཧེཏྭཱ ཨཱརཱམིཀཀིཙྩཾ སཱདྷེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ནིཙྩཾ མཧཱདཱནམདཾསུ. སོཔི ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཙཏུདཱིཔམྷི ཨིསྶརོ;

ཨནྟལིཀྑཙརོ ཨཱསིཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

༡༣.

‘‘ཙཏུདཱིཔེ མཧཱརཛྫཾ རཏནེ སཏྟ ཨུཏྟམེ;

བུདྡྷེ ནིཡྻཱཏཡིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ.

༡༤.

‘‘ཨཱརཱམིཀཱ ཛནཔདེ, ཨུཊྛཱནཾ པཊིཔིཎྜིཡ;

ཨུཔནེནྟི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ, པཙྩཡཾ སཡནཱསནཾ.

༡༥.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, དསསཧསྶིམྷི ཨིསྶརོ;

ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༦.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༧.

‘‘ཏསྶཱཔི ཙཝནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཧཱསཾ ཛནེསཧཾ;

ཨདྷིཊྛཧིཾ ཝཏཾ ཨུགྒཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༡༨.

‘‘སུཏྟནྟཾ ཝིནཡཉྩཱཔི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ;

སབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱན, སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༡༩.

‘‘ཏཏྠཔྤམཏྟོ ཝིཧརནྟོ, བྲཧྨཾ བྷཱཝེཏྭ བྷཱཝནཾ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, བྲཧྨལོཀམགཉྪཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཙཏུདཱིཔམྷཱིཏི སཔརིཝཱརདཱིཔཱནཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨནྟལིཀྑཙརོཏི ཙཀྐརཏནཾ པུརཀྑཏྭཱ ཨཱཀཱསཙརོ. རཏནེ སཏྟཱཏི ཧཏྠིརཏནཱདཱིནི སཏྟ རཏནཱནི. ཨུཏྟམེཏི ཨུཏྟམཱནི. ཨཐ ཝཱ ཨུཏྟམེ བུདྡྷེཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནིཡྻཱཏཡིཏྭཱནཱཏི དཏྭཱན. ཨུཊྛཱནནྟི རཊྛུཔྤཱདཾ, ཨཱཡནྟི ཨཏྠོ. པཊིཔིཎྜིཡཱཏི རཱསིཾ ཀཏྭཱ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ. པཙྩཡནྟི ཙཱིཝརཱདིཝིཝིདྷཾ པཙྩཡཾ. དསསཧསྶིམྷི ཨིསྶརོཏི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཾ ཨིསྶརོ, ཏདེཏཾ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨནནྟཱནཾ ལོཀདྷཱཏཱུནཾ ཨིསྶརོ བྷགཝཱ. ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷཱིཏི ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནཾ མཏྠཀེཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན སུཛཱཏསྶ བྷགཝཏོ སུམངྒལཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཨུགྒཏོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, པབྷཱཝཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, སུདསྶནོ ཙ སུདེཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ནཱརདོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ནཱགཱ ཙ ནཱགསམཱལཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱཝེལུ༹རུཀྑོ བོདྷི, སོ ཀིར མནྡཙྪིདྡོ གྷནཀྑནྡྷོ པརམརམཎཱིཡོ ཝེལུ༹རིཡམཎིཝཎྞེཧི ཝིམལེཧི པཏྟེཧི སཉྪནྣཝིཔུལསཱཁོ མཡཱུརཔིཉྪཀལཱཔོ ཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སརཱིརཾ པཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, སིརཱིནནྡཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, ཨུཔསེནོ ནཱམ པུཏྟོ. ཏུརངྒཝརཡཱནེན ནིཀྑམི. སོ པན ཙནྡཝཏཱིནགརེ སིལཱརཱམེ པརིནིབྦཱཡི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༠.

‘‘སུམངྒལཾ ནཱམ ནགརཾ, ཨུགྒཏོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

མཱཏཱ པབྷཱཝཏཱི ནཱམ, སུཛཱཏསྶ མཧེསིནོ.

༢༥.

‘‘སུདསྶནོ སུདེཝོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ནཱརདོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུཛཱཏསྶ མཧེསིནོ.

༢༦.

‘‘ནཱགོ ཙ ནཱགསམཱལཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱཝེལཱུ༹ཏི ཝུཙྩཏི.

༢༧.

‘‘སོ ཙ རུཀྑོ གྷནཀྑནྡྷོ, ཨཙྪིདྡོ ཧོཏི པཏྟིཀོ;

ཨུཛུ ཝཾསོ བྲཧཱ ཧོཏི, དསྶནཱིཡོ མནོརམོ.

༢༨.

‘‘ཨེཀཀྑནྡྷོ པཝཌྜྷིཏྭཱ, ཏཏོ སཱཁཱ པབྷིཛྫཏི;

ཡཐཱ སུབདྡྷོ མོརཧཏྠོ, ཨེཝཾ སོབྷཏི སོ དུམོ.

༢༩.

‘‘ན ཏསྶ ཀཎྚཀཱ ཧོནྟི, ནཱཔི ཚིདྡཾ མཧཱ ཨཧུ;

ཝིཏྠིཎྞསཱཁོ ཨཝིརལོ, སནྡཙྪཱཡོ མནོརམོ.

༣༡.

‘‘པཉྙཱསརཏནོ ཨཱསི, ཨུཙྩཏྟནེན སོ ཛིནོ;

སབྦཱཀཱརཝརཱུཔེཏོ, སབྦགུཎམུཔཱགཏོ.

༣༢.

‘‘ཏསྶ པབྷཱ ཨསམསམཱ, ནིདྡྷཱཝཏི སམནྟཏོ;

ཨཔྤམཱཎོ ཨཏུལིཡོ, ཨོཔམྨེཧི ཨནཱུཔམོ.

༣༣.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༣༤.

‘‘ཡཐཱཔི སཱགརེ ཨཱུམཱི, གགནེ ཏཱརཀཱ ཡཐཱ;

ཨེཝཾ ཏདཱ པཱཝཙནཾ, ཨརཧནྟེཧི ཙིཏྟིཏཾ.

༣༥.

‘‘སོ ཙ བུདྡྷོ ཨསམསམོ, གུཎཱནི ཙ ཏཱནི ཨཏུལིཡཱནི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཙྪིདྡོཏི ཨཔྤཙྪིདྡོ. ‘‘ཨནུདརཱ ཀཉྙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ དཊྛབྦཾ. ཀེཙི ‘‘ཚིདྡཾ ཧོཏི པརིཏྟཀ’’ནྟི པཋནྟི. པཏྟིཀོཏི བཧུཔཏྟོ, ཀཱཙམཎིཝཎྞེཧི པཏྟེཧི སཉྪནྣོཏི ཨཏྠོ. ཨུཛཱུཏི ཨཝངྐོ ཨཀུཊིལོ. ཝཾསོཏི ཝེལུ༹. བྲཧཱཏི སམནྟཏོ མཧཱ. ཨེཀཀྑནྡྷོཏི ཨཝནིརུཧོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. པཝཌྜྷིཏྭཱཏི ཝཌྜྷིཏྭཱ. ཏཏོ སཱཁཱ པབྷིཛྫཏཱིཏི ཏཏོ ཝཾསགྒཏོ པཉྩཝིདྷཱ སཱཁཱ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྷིཛྫིཏྠ. ‘‘ཏཏོ སཱཁཱ པབྷིཛྫཐཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སུབདྡྷོཏི སུཊྛུ པཉྩབནྡྷནཱཀཱརེན བདྡྷོ. མོརཧཏྠོཏི ཨཱཏཔསནྣིཝཱརཎཏྠཾ ཀཏོ བདྡྷོ མོརཔིཉྪཀལཱཔོ ཝུཙྩཏི.

ན ཏསྶ ཀཎྚཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཏསྶ ཝཾསསྶ ཀཎྚཀིནོཔི རུཀྑསྶ ཀཎྚཀཱ ནཱཧེསུཾ. ཨཝིརལོཏི ཨཝིརལསཱཁཱསཉྪནྣོ. སནྡཙྪཱཡོཏི གྷནཙྪཱཡོ, ཨཝིརལཏྟཱཝ སནྡཙྪཱཡོཏི ཝུཏྟོ. པཉྙཱསརཏནོ ཨཱསཱིཏི པཉྙཱསཧཏྠོ ཨཧོསི. སབྦཱཀཱརཝརཱུཔེཏོཏི སབྦེན ཨཱཀཱརེན ཝརེཧིཡེཝ ཨུཔེཏོ སབྦཱཀཱརཝརཱུཔེཏོ ནཱམ. སབྦགུཎམུཔཱགཏོཏི ཨནནྟརཔདསྶེཝ ཝེཝཙནམཏྟཾ.

ཨཔྤམཱཎོཏི པམཱཎརཧིཏོ, པམཱཎཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཝཱ ཨཔྤམཱཎོ. ཨཏུལིཡོཏི ཨཏུལོ, ཀེནཙི ཨསདིསོཏི ཨཏྠོ. ཨོཔམྨེཧཱིཏི ཨུཔམིཏབྦེཧི. ཨནཱུཔམོཏི ཨུཔམཱརཧིཏོ, ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ སདིསོ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻབྷཱཝཏོ ཨནཱུཔམོཏི ཨཏྠོ. གུཎཱནི ཙ ཏཱནཱིཏི གུཎཱ ཙ ཏེ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདཡོ གུཎཱཏི ཨཏྠོ. ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སུཛཱཏབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ དྭཱདསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༥. པིཡདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

སུཛཱཏསྶ པན ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏོ ཨཊྛཀཔྤསཏཱདྷིཀསཧསྶཀཔྤམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ པིཡདསྶཱི, ཨཏྠདསྶཱི, དྷམྨདསྶཱིཏི ཏཡོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏཏྠ པིཡདསྶཱི ནཱམ བྷགཝཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སུདྷཉྙཝཏཱིནགརེ སུདཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཙནྡསདིསཝདནཱཡ ཙནྡཱདེཝིཡཱ ནཱམ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཝརུཎུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཏསྶ པན ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ལོཀསྶ པིཡཱནཾ པཱཊིཧཱརིཡཝིསེསཱནཾ དསྶིཏཏྟཱ ‘‘པིཡདསྶཱི’’ཏྭེཝ ནཱམམཀཾསུ. སོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ ཀིར སུནིམྨལཝིམལགིརིབྲཧཱནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཝིམལཱམཧཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཏྟིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཝིམལཱདེཝིཡཱ ཀཉྩནཝེལེ༹ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཨཱཛཉྙརཐེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཨེཀཱ ཙ ནཾ པུརིསཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ མཧཱཔུརིསོ ཚ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཝརུཎབྲཱཧྨཎགཱམེ ཝསབྷབྲཱཧྨཎསྶ དྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སུཛཱཏཱཛཱིཝཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཀཀུདྷབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེཔཉྙཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ ཨརིཡདྷམྨཔཊིཝེདྷསམཏྠཏཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨུསབྷཝཏཱིནགརསམཱིཔེ ཨུསབྷཝཏུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ བྷིཀྑུཀོཊིཔརིཝུཏོ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ.

པུན ཨུསབྷཝཏིཡཱ ནཱམ ནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ སུདསྶནཔབྦཏེ སུདསྶནོ ནཱམ དེཝརཱཛཱ པཊིཝསཏི. སོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཨཧོསི. སཀལཛམྦུདཱིཔེ པན མནུསྶཱ ཏསྶ ཨནུསཾཝཙྪརཾ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཾ བལིཾ ཨུཔསཾཧརནྟི. སོ སུདསྶནོ དེཝརཱཛཱ ནརརཱཛེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བལིཾ སམྤཊིཙྪཏི. ཨཐ པིཡདསྶཱི བྷགཝཱ ‘‘ཏསྶ སུདསྶནསྶ དེཝརཱཛསྶ ཏཾ དིཊྛིགཏཾ ཝིནོདེསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྨིཾ དེཝརཱཛེ ཡཀྑསམཱགམཾ གཏེ ཏསྶ བྷཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སིརིསཡནཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ མུཉྩནྟོ ཡུགནྡྷརཔབྦཏེ སརདསམཡེ སཱུརིཡོ ཝིཡ ནིསཱིདི. ཏསྶ པརིཝཱརཔརིཙཱརིཀཱ དེཝཏཱཡོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདཱིཧི དསབལཾ པཱུཛེཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

སུདསྶནོཔི དེཝརཱཛཱ ཡཀྑསམཱགམཏོ ཨཱགཙྪནྟོ ཨཏྟནོ བྷཝནཏོ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ནིཙྪརནྟེ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཉྙེསུ པན དིཝསེསུ མམ བྷཝནསྶ ཨེདིསཱི ཨནེཀརཾསིཛཱལསམུཛྫལཝིབྷཱུཏི ན དིཊྛཔུབྦཱ. ཀོ ནུ ཁོ ཨིདྷ པཝིཊྛོ དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ཨུདཡགིརིསིཁརམཏྠཀེ སརདསམཡདིཝསཀརམིཝ ཚབྦཎྞརཾསིཛཱལེན ཨབྷིཛྫལནྟཾ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མུཎྜཀསམཎོ མམ པརིཝཱརེན པརིཛནེན པརིཝུཏོ ཝརསཡནེ ནིསིནྣོ’’ཏི ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏམཱནསོ – ‘‘ཧནྡཱཧཾ ཨིམསྶ ཨཏྟནོ བལཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སཀལཾ ཏཾ པབྦཏཾ ཨེཀཛཱལམཀཱསི. ‘‘ཨིམིནཱ ཨགྒིཛཱལེན ཚཱརིཀཱབྷཱུཏོ མུཎྜཀསམཎོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ཨནེཀརཾསིཛཱལཝིསརཝིཔྥུརིཏཝརསརཱིརཾ པསནྣཝདནཝཎྞསོབྷཾ ཝིཔྤསནྣཙྪཝིརཱགཾ དསབལམབྷིཛྫལནྟཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ཨགྒིདཱཧཾ སཧཏི, ཧནྡཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཨུདཀོགྷེན ཨོསཱདེཏྭཱ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏིགམྦྷཱིརཾ ཨུདཀོགྷཾ ཝིམཱནཱབྷིམུཁཾ པཝཏྟེསི.

ཏཏོ ཨུདཀོགྷེན པུཎྞེ ཏསྨིཾ ཝིམཱནེ ནིསིནྣསྶ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཙཱིཝརེ ཨཾསུམཏྟཾ ཝཱ སརཱིརེ ལོམམཏྟཾ ཝཱ ན ཏེམིཏྠ. ཏཏོ སུདསྶནོ དེཝརཱཛཱ – ‘‘ཨིམིནཱ སམཎོ ནིརསྶཱསོ མཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཨུདཀཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨསིཏཛལདྷརཝིཝརགཏཾ སརདསམཡརཛནིཀརམིཝ ཝིཝིདྷརཾསིཛཱལཝིསརེན ཝིརོཙམཱནཾ སཀཔརིསཔརིཝུཏཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ – ‘‘ཧནྡ མཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི ཀོདྷེན ནཝཝིདྷཨཱཝུདྷཝསྶཾ ཝསྶེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན སབྦཱཝུདྷཱནི ནཱནཱཝིདྷཔརམརུཙིརདསྶནཱ སུརབྷིཀུསུམམཱལཱ ཧུཏྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཏིཾསུ.

ཏཏོ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ སུདསྶནོ དེཝརཱཛཱ པརམཀུཔིཏམཱནསོ བྷགཝནྟཾ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི པཱདེསུ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ བྷཝནཏོ ནཱིཧརིཏུཀཱམོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ གནྟྭཱ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སམཎོ ཛཱིཝཏི ཝཱ མཏོ ཝཱ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཧོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཡཾ སམཎོ, ནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཨིཏོ ནིཀྐཌྜྷིཏུཾ སཀྐོམི. ཡདི ཧི མཾ ཀོཙི ཛཱནིསྶཏི, ཨནཔྤཀོ མེ ཨཡསོ བྷཝིསྶཏི. ཡཱཝིམཾ ཀོཙི ན པསྶཏི, ཏཱཝ ནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི.

ཨཐ དསབལོ ཏསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཏཐཱ ཨདྷིཊྛཱསི, ཡཐཱ ནཾ སབྦེ དེཝམནུསྶཱ པསྶནྟི. ཏསྨིཉྩ དིཝསེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀསཏརཱཛཱནོ ཏསྶེཝ ཨུཔཧཱརདཱནཏྠཱཡ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏེ བྷགཝཏོ པཱདེ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཾ སུདསྶནཾ དེཝརཱཛཱནཾ ནརརཱཛཱནོ དིསྭཱ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ དེཝརཱཛཱ མུནིརཱཛསྶ པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ པཱདཔརིཙརིཡཾ ཀརོཏི, ཨཧོ བུདྡྷཱ ནཱམ ཨཙྪརིཡཱ, ཨཧོ བུདྡྷགུཎཱ ཝིསིཊྛཱ’’ཏི བྷགཝཏི, པསནྣཙིཏྟཱ སབྦེ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནཱ སིརསྨིཾ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཏཏྠ པིཡདསྶཱི བྷགཝཱ ཏཾ སུདསྶནཾ དེཝརཱཛཱནཾ པམུཁཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏདཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

ཡདཱ པན ནཝཡོཛནཔྤམཱཎེ ཀུམུདནགརེ བུདྡྷཔཙྩཏྠིཀོ དེཝདཏྟོ ཝིཡ སོཎཏྠེརོ ནཱམ མཧཱཔདུམཀུམཱརེན སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ ཏསྶ པིཏརཾ གྷཱཏེཏྭཱ པུན པིཡདསྶཱིབུདྡྷསྶ ཝདྷཱཡ ནཱནཔྤཀཱརཾ པཡོགཾ ཀཏྭཱཔི གྷཱཏེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སོ དོཎམུཁནཱགརཱཛཱརོཧཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏཾ པལོབྷེཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཡདཱ པནཱཡཾ སམཎོ པིཡདསྶཱི ཨིམཾ ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཏདཱ དོཎམུཁཾ ནཱམ གཛཝརཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པིཡདསྶཱིསམཎཾ མཱརེཧཱི’’ཏི.

ཨཐ སོ ཨཱརོཧོ ཧིཏཱཧིཏཝིཙཱརཎརཧིཏོ རཱཛཝལླབྷོ – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ཋཱནནྟརཱཔི མཾ ཙཱཝེཡྻཱ’’ཏི མནྟྭཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ དསབལསྶ ནགརཔྤཝེསནསམཡཾ སལླཀྑེཏྭཱ སུཛཱཏམཏྠཀཔིཎྜཀུམྦྷནལཱཊཾ དྷནུསདིསདཱིགྷསུཎྜཏཊཾ སུཝིཔུལམུདུཀཎྞཾ མདྷུཔིངྒལནཡནཾ སུནྡརཀྑནྡྷཱསནཾ ཨནུཝཊྚགྷནཛགྷནཾ ནིཙིཏགཱུལ༹ྷཛཱཎུཨནྟརཾ ཨཱིསཱསདིསརུཙིརདནྟཾ སུཝཱལདྷིཾ ཨཔཙིཏམེཙཀཾ སབྦལཀྑཎསམྤནྣཾ ཨསིཏཛལདྷརསདིསཙཱརུདསྶནཾ སཱིཧཝིཀྐནྟལལིཏགཱམིནཾ ཛངྒམམིཝ དྷརཱདྷརཾ སཏྟཔྤཏིཊྛཾ སཏྟདྷཱ པབྷིནྣཾ སབྦསོ ཝིསྶཝནྟཾ ཝིགྒཧཝནྟམིཝ ཨནྟཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པིཎྜཀབལ༹ཉྫནདྷཱུཔལེཔཱདིཝིསེསེཧི བྷིཡྻོཔི མཏྟཔྤམཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨརིཝཱརཎཝཱརཎཾ ཨེརཱཝཎཝཱརཎམིཝ ཨརིཛནཝཱརཎཾ མུནིཝཱརཎཾ མཱརཎཏྠཱཡ པེསེསི. ཨཐ སོ དྭིརདཝརོ མུཏྟམཏྟོཝ གཛམཧིཾསཏུརངྒནརནཱརིཡོ ཧནྟྭཱ ཧཏརུདྷིརཔརིརཉྫིཏསདནྟཀརསརཱིརོ ཨནྟཛཱལཔརིཡོནདྡྷནཡནོ སཀཊཀཝཱཊཀཱུཊཱགཱརདྭཱརཏོརཎཱདཱིནི བྷཉྫིཏྭཱ ཀཱཀ-ཀུལལ-གིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི ཨནུཔརིཡཱཡམཱནོ ཧཏམཧིཾསནརཏུརངྒདིརདཱདཱིནཾ ཨངྒཱནི ཨཱལུམྤིཏྭཱ མནུསྶབྷཀྑོ ཡཀྑོ ཝིཡ བྷཀྑཡནྟོ དཱུརཏོཝ དསབལཾ སིསྶགཎཔརིཝུཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨནིལགརུལ༹སདིསཝེགོ ཝེགེན བྷགཝནྟམབྷིགཉྪི.

ཨཐ པུརཝཱསིནོ པན ཛནཱ བྷཡསནྟཱཔཔརིཔཱུརིཏམཱནསཱ པཱསཱདཔཱཀཱརཙཡཏརཱུཔགཏཱ ཏཐཱགཏཱབྷིམུཁམབྷིདྷཱཝནྟཾ དིསྭཱ ཧཱཧཱཀཱརསདྡམཀཾསུ. ཀེཙི པན ཨུཔཱསཀཱ ཏཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ནཡེཧི ནིཝཱརཡིཏུམཱརབྷིཾསུ. ཨཐ སོ བུདྡྷནཱགོ ཧཏྠིནཱགམཱཡནྟམོལོཀེཏྭཱ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརསཱིཏལཧདཡོ མེཏྟཱཡ ཏཾ ཕརི. ཏཏོ སོ ཧཏྠིནཱགོ མེཏྟཱཕརཎེན མུདུཀཏཧདཡསནྟཱནོ ཨཏྟནོ དོསཱཔརཱདྷཾ ཉཏྭཱ ལཛྫཱཡ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པཐཝིཡཾ པཝིསནྟོ ཝིཡ སིརསཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ ནིཔཏི. ཨེཝཾ ནིཔནྣོ པན སོ ཏིམིརནིཀརསདིསསརཱིརོ སཉྪཱཔྤབྷཱནུརཉྫིཏཝརཀནཀགིརིསིཁརསམཱིཔམུཔགཏོ ཨསིཏསལིལདྷརནིཀརོ ཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ.

ཨཐེཝཾ མུནིརཱཛཔཱདམཱུལེ ཀརིརཱཛཱནཾ སིརསཱ ནིཔཏནྟཾ དིསྭཱ ནཱགརཛནཱ པརམཔཱིཏིཔཱུརིཏཧདཡཱ སཱདྷུཀཱརསཱིཧནཱདཾ ཨུཀྐུཊྛིསདྡཾ པཝཏྟཡིཾསུ. སུརབྷིཀུསུམམཱལཱཙནྡནགནྡྷཙུཎྞཱལངྐཱརཱདཱིཧི ཏཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ པཱུཛེསུཾ. སམནྟཏོ ཙེལུཀྑེཔཱ པཝཏྟིཾསུ. གགནཏལེ སུརདུནྡུབྷིཡོ ཨབྷིནདིཾསུ. ཨཐ བྷགཝཱ ཏམསིཏགིརིསིཁརམིཝ པཱདམཱུལེ ནིཔནྣཾ དིརདཝརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨངྐུསདྷཛཛཱལསངྑཙཀྐཱལངྐཏེན ཀརཏལེན གཛཝརམཏྠཀཾ པརཱམསིཏྭཱ ཏསྶ ཙིཏྟཱཙཱརཱནུཀཱུལཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ ཏཾ ཨནུསཱསི –

‘‘གཛཝར ཝདཏོ སུཎོཧི ཝཱཙཾ, མམ ཧིཏམཏྠཡུཏཉྩ ཏཾ བྷཛཱཧི;

ཏཝ ཝདྷནིརཏཾ པདུཊྛབྷཱཝཾ, ཨཔནཡ སནྟམུཔེཧི ཙཱརུདནྟི.

‘‘ལོབྷེན དོསེན ཙ མོཧཏོ ཝཱ, ཡོ པཱཎིནོ ཧིཾསཏི ཝཱརཎིནྡ;

སོ པཱཎགྷཱཏཱི སུཙིརམྤི ཀཱལཾ, དུཀྑཾ སུགྷོརཾ ནརཀེནུབྷོཏི.

‘‘མཱཀཱསི མཱཏངྒ པུནེཝརཱུཔཾ, ཀམྨཾ པམཱདེན མདེན ཝཱཔི;

ཨཝཱིཙིཡཾ དུཀྑམསཡ྄ཧ ཀཔྤཾ, པཔྤོཏི པཱཎཾ ཨཏིཔཱཏཡནྟོ.

‘‘དུཀྑཾ སུགྷོརཾ ནརཀེནུབྷོཏྭཱ, མནུསྶལོཀཾ ཡདི ཡཱཏི བྷིཡྻོ;

ཨཔྤཱཡུཀོ ཧོཏི ཝིརཱུཔརཱུཔོ, ཝིཧིཾསཀོ དུཀྑཝིསེསབྷཱགཱི.

‘‘ཡཐཱ ཙ པཱཎཱ པརམཾ པིཡཱ ཏེ, མཧཱཛནེ ཀུཉྫར མནྡནཱག;

ཏཐཱ པརསྶཱཔི པིཡཱཏི ཉཏྭཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ པརིཝཛྫནཱིཡོ.

‘‘དོསེ ཙ ཧིཾསཱནིརཏེ ཝིདིཏྭཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརཏེ གུཎེ ཙ;

པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པརིཝཛྫཡ ཏྭཾ, སགྒེ སུཁཾ ཨིཙྪསི ཙེ པརཏྠ.

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརཏོ སུདནྟོ, པིཡོ མནཱཔོ བྷཝཏཱིདྷ ལོཀེ;

ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཙ པརཾ པནསྶ, སགྒཱདྷིཝཱསཾ ཀཐཡནྟི བུདྡྷཱ.

‘‘དུཀྑཱགམཾ ནིཙྪཏི ཀོཙི ལོཀེ, སབྦོཔི ཛཱཏོ སུཁམེསཏེཝ;

ཏསྨཱ མཧཱནཱག ཝིཧཱཡ ཧིཾསཾ, བྷཱཝེཧི མེཏྟཾ ཀརུཎཉྩ ཀཱལེ’’ཏི.

ཨཐེཝཾ དསབལེནཱནུསཱསིཡམཱནོ དནྟིཝརོ སཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པརམཝིནཱིཏོ ཝིནཡཱཙཱརསམྤནྣོ སིསྶོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཨེཝཾ སོ པིཡདསྶཱི བྷགཝཱ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཝིཡ དྷནཔཱལཾ དོཎམུཁཾ ཀརིཝརཾ དམིཏྭཱ ཏཏྠ མཧཱཛནསམཱགམེ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སུཛཱཏསྶ ཨཔརེན, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

དུརཱསདོ ཨསམསམོ, པིཡདསྶཱི མཧཱཡསོ.

.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨམིཏཡསོ, ཨཱདིཙྩོཝ ཝིརོཙཏི;

སབྦཾ ཏམཾ ནིཧནྟྭཱན, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཏེཛསྶ, ཨཧེསུཾ ཨབྷིསམཡཱ ཏཡོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘སུདསྶནོ དེཝརཱཛཱ, མིཙྪཱདིཊྛིམརོཙཡི;

ཏསྶ དིཊྛིཾ ཝིནོདེནྟོ, སཏྠཱ དྷམྨམདེསཡི.

.

‘‘ཛནསནྣིཔཱཏོ ཨཏུལོ, མཧཱསནྣིཔཏཱི ཏདཱ;

ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཡདཱ དོཎམུཁཾ ཧཏྠིཾ, ཝིནེསི ནརསཱརཐི;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

སུམངྒལནགརེ པཱལིཏོ ནཱམ རཱཛཔུཏྟོ ཙ པུརོཧིཏཔུཏྟོ སབྦདསྶིཀུམཱརོ ཙཱཏི དྭེ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ པིཡདསྶིམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟེ ‘‘ཨཏྟནོ ནགརཾ སམྤཏྟོ’’ཏི སུཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཔརིཝཱརཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བྷགཝཏོ བྷཏྟཱནུམོདནཱཝསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ པན མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཨཐཱཔརེན སམཡེན སུདསྶནདེཝརཱཛསྶ སམཱགམེ ནཝུཏིཀོཊིཡོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེཧི པརིཝུཏོ སཏྠཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, ཨཡཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན དོཎམུཁཝིནཡནེ ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཏསྶཱཔི པིཡདསྶིནོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཏཏོ པརཾ ནཝུཏིཀོཊཱི, སམིཾསུ ཨེཀཏོ མུནཱི;

ཏཏིཡེ སནྣིཔཱཏམྷི, ཨསཱིཏིཀོཊིཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔོ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཔརིཙྩཱགེན པརམཱརཱམཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཀཱརེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ པཉྩསཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཨིཏོ ཨཊྛཱརསཀཔྤསཏཙྩཡེན གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཀསྶཔོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ.

༡༠.

‘‘ཏསྶ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, པསཱདཾ ཛནཡིཾ ཨཧཾ;

ཀོཊིསཏསཧསྶེཧི, སངྒྷཱརཱམཾ ཨམཱཔཡིཾ.

༡༡.

‘‘ཏསྶ དཏྭཱན ཨཱརཱམཾ, ཧཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

སརཎེ པཉྩསཱིལེ ཙ, དལ༹ཧཾ ཀཏྭཱ སམཱདིཡིཾ.

༡༢.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཡ;

ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༣.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༤.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སརཎེ པཉྩསཱིལེ ཙཱཏི ཏཱིཎི སརཎཱནི པཉྩ སཱིལཱནི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེཏི ཨིཏོ ཨཊྛསཏཱདྷིཀསྶ ཀཔྤསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེནཱཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སུདྷཉྙཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. པིཏཱ སུདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ, མཱཏཱ སུཙནྡཱ ནཱམ དེཝཱི, པཱལིཏོ ཙ སབྦདསྶཱི ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སོབྷིཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སུཛཱཏཱ ཙ དྷམྨདིནྣཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཀཀུདྷརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, ཝིམལཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི, ཀཉྩནཱཝེལོ༹ ནཱམ པུཏྟོ, སོ ཨཱཛཉྙརཐེན ནིཀྑམཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥.

‘‘སུདྷཉྙཾ ནཱམ ནགརཾ, སུདཏྟོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཙནྡཱ ནཱམཱསི ཛནིཀཱ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༢༠.

‘‘པཱལིཏོ སབྦདསྶཱི ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སོབྷིཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༢༡.

‘‘སུཛཱཏཱ དྷམྨདིནྣཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཀཀུདྷོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༣.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨམིཏཡསོ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ;

ཨསཱིཏིཧཏྠམུབྦེདྷོ, སཱལརཱཛཱཝ དིསྶཏི.

༢༤.

‘‘ཨགྒིཙནྡསཱུརིཡཱནཾ, ནཏྠི ཏཱདིསིཀཱ པབྷཱ;

ཡཐཱ ཨཧུ པབྷཱ ཏསྶ, ཨསམསྶ མཧེསིནོ.

༢༥.

‘‘ཏསྶཱཔི དེཝདེཝསྶ, ཨཱཡུ ཏཱཝཏཀཾ ཨཧུ;

ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ལོཀེ ཨཊྛཱསི ཙཀྑུམཱ.

༢༦.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཡུགཱནིཔི ཏཱནི ཨཏུལིཡཱནི;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱལརཱཛཱ ཝཱཏི སབྦཕཱལིཕུལློ པརམརམཎཱིཡདསྶནོ སམཝཊྚཀྑནྡྷོ སཱལརཱཛཱ ཝིཡ དིསྶཏི. ཡུགཱནིཔི ཏཱནཱིཏི ཨགྒསཱཝཀཡུགཱདཱིནི ཡུགལཱ༹ནི. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

པིཡདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཏེརསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༦. ཨཏྠདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

པིཡདསྶིམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷེ པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ སཱསནེ ཙ ཨནྟརཧིཏེ པརིཧཱཡིཏྭཱ ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨཔརིམིཏཱཡུཀེསུ མནུསྶེསུ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀེསུ ཛཱཏེསུ པརམཏྠདསྶཱི ཨཏྠདསྶཱི ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. སོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ པརམསོབྷནེ སོབྷནེ ནཱམ ནགརེ སཱགརསྶ ནཱམ རཉྙོ ཀུལེ ཨགྒམཧེསིཡཱ སུདསྶནདེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དས མཱསེ གབྦྷེ ཝསིཏྭཱ སུཙིནྡྷནུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. མཱཏུཀུཙྪིཏོ མཧཱཔུརིསེ ནིཀྑནྟམཏྟེ སུཙིརཀཱལནིཧིཏཱནི ཀུལཔརམྤརཱགཏཱནི མཧཱནིདྷཱནཱནི དྷནསཱམིཀཱ པཊིལབྷིཾསཱུཏི ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘ཨཏྠདསྶཱི’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཨམརགིརི-སུརགིརི-གིརིཝཱཧནནཱམཀཱ པརམསུརབྷིཛནཀཱ ཏཡོ ཙསྶ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཝིསཱཁཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཏྟིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཝིསཱཁཱདེཝིཡཱ སེལཀུམཱརེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ སུདསྶནཾ ནཱམ ཨསྶརཱཛཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ ནཝ མནུསྶཀོཊིཡོ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. ཏེཧི པརིཝུཏོ སོ མཧཱཔུརིསོ ཨཊྛ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སུཙིནྡྷརནཱགིཡཱ ཨུཔཧཱརཏྠཱཡ ཨཱནཱིཏཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ མཧཱཛནེན སནྡིསྶམཱནསབྦསརཱིརཱཡ ནཱགིཡཱ སཧ སུཝཎྞཔཱཏིཡཱ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏརུཎཏརུསཏསམལངྐཏེ ཏརུཎསཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ དྷམྨརུཙིནཱ མཧཱརུཙིནཱ ནཱམ ནཱགརཱཛེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཀུསཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཙམྤཀབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེཔཉྙཱསཧཏྠཱཡཱམཝིཏྠཏཾ ཀུསཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ སབྦབུདྡྷཱཙིཎྞཾ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏནཝབྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨརིཡདྷམྨཔཊིཝེདྷསམཏྠེ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཨནོམནགརསམཱིཔེ ཨནོམུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཏཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

པུན བྷགཝཏི ལོཀནཱཡཀེ དེཝལོཀཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ ཏཏྠ དྷམྨཾ དེསེནྟེ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན བྷགཝཱ ཨཏྠདསྶཱི ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ཝིཡ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ སོབྷནཔུརཾ པཝིསིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;

མཧཱཏམཾ ནིཧནྟྭཱན, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

.

‘‘བྲཧྨུནཱ ཡཱཙིཏོ སནྟོ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི;

ཨམཏེན ཏཔྤཡཱི ལོཀཾ, དསསཧསྶཱི སདེཝཀཾ.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ལོཀནཱཐསྶ, ཨཧེསུཾ ཨབྷིསམཡཱ ཏཡོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ ཨཏྠདསྶཱི, ཙརཏི དེཝཙཱརིཀཾ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘པུནཱཔརཾ ཡདཱ བུདྡྷོ, དེསེསི པིཏུསནྟིཀེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏྠེཝཱཏི ཏསྨིཉྙེཝ ཀཔྤེཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ པན ཝརཀཔྤོ ‘‘མཎྜཀཔྤོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ‘‘ཡསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཡོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟནྟི, སོ ཀཔྤོ ཝརཀཔྤོ’’ཏི ཧེཊྛཱ པདུམུཏྟརབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཝརཀཔྤོ ཨིདྷ ‘‘མཎྜཀཔྤོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ནིཧནྟྭཱནཱཏི ནིཧནིཏྭཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. སནྟོཏི སམཱནོ. ཨམཏེནཱཏི མགྒཕལཱདྷིགམཱམཏཔཱནེན. ཏཔྤཡཱིཏི ཨཏཔྤཡི, པཱིཎེསཱིཏི ཨཏྠོ. དསསཧསྶཱིཏི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ. དེཝཙཱརིཀནྟི དེཝཱནཾ ཝིནཡནཏྠཾ དེཝལོཀཙཱརིཀནྟི ཨཏྠོ.

སུཙནྡཀནགརེ ཀིར སནྟོ ཙ རཱཛཔུཏྟོ ཨུཔསནྟོ ཙ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཏཱིསུ ཝེདེསུ སབྦསམཡནྟརེསུ ཙ སཱརམདིསྭཱ ནགརསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཙཏྟཱརོ པཎྜིཏེ ཝིསཱརདེ ཙ མནུསྶེ ཋཔེསུཾ – ‘‘ཡཾ པན ཏུམྷེ པཎྜིཏཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པསྶཐ སུཎཱཐ ཝཱ, ཏཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེཐཱ’’ཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཏྠདསྶཱི ལོཀནཱཐོ སུཙནྡཀནགརཾ སམྤཱཔུཎི. ཨཐ ཏེཧི ནིཝེདིཏཱ པུརིསཱ གནྟྭཱ ཏེསཾ དསབལསྶ ཏཏྠཱགམནཾ པཊིཝེདེསུཾ. ཏཏོ ཏེ སནྟོཔསནྟཱ ཏཐཱགཏཱགམནཾ སུཏྭཱ པཧཊྛམཱནསཱ སཧསྶཔརིཝཱརཱ དསབལཾ ཨསམཾ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ཨསདིསཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སཀལནགརཝཱསཱིཧི མནུསྶེཧི སདྡྷིཾ དྷམྨཀཐཾ སུཎིཾསུ. ཏསྨིཾ ཀིར དིཝསེ ཨཊྛནཝུཏིསཧསྶཱནི ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི.

ཡདཱ པན བྷགཝཱ ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ སེལཏྠེརསྶ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཊྛཱསཱིཏིསཧསྶཱནི པསཱདེཏྭཱ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝེན པབྦཱཛེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏྭཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན མཧཱམངྒལསམཱགམེ མཱགྷཔུཎྞམཱཡཾ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཊྛསཏྟཏིསཧསྶཱནི ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏྭཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཏསྶཱཔི ཙ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཨཊྛནཝུཏིསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨཊྛཱསཱིཏིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཨཊྛསཏྟཏིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨནུཔཱདཱ ཝིམུཏྟཱནཾ, ཝིམལཱནཾ མཧེསིན’’ནྟི.

ཏདཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཙམྤཀནགརེ སུསཱིམོ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ ལོཀསམྨཏོ ཨཧོསི. སོ སབྦཝིབྷཝཛཱཏཾ དཱིནཱནཱཐཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཧིམཝནྟསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནསྶ ཀུསལཱཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཝཛྫསཱཝཛྫབྷཱཝཉྩ དསྶེཏྭཱ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཨཱགམཡམཱནོ ཨཊྛཱསི.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན ཨཏྠདསྶིམྷི ལོཀནཱཡཀེ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སུདསྶནམཧཱནགརེ ཨཊྛནྣཾ པརིསཱནཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཱམཏཝསྶཾ ཝསྶེནྟེ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སགྒལོཀཾ གནྟྭཱ དིབྦཱནི མནྡཱརཝཔདུམཔཱརིཙྪཏྟཀཱདཱིནི པུཔྥཱནི དེཝལོཀཏོ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ དིསྶམཱནསརཱིརོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཙཏུདྡཱིཔིཀམཧཱམེགྷོ ཝིཡ པུཔྥཝསྶཾ ཝསྶེཏྭཱ སམནྟཏོ པུཔྥམཎྜཔཾ པུཔྥམཡགྒྷིཏོརཎཧེམཛཱལཱདཱིནི པུཔྥམཡཱནི ཀཏྭཱ མནྡཱརཝཔུཔྥཙྪཏྟེན དསབལཾ པཱུཛེསི. སོཔི ནཾ བྷགཝཱ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཛཊིལོ ཨུགྒཏཱཔནོ;

སུསཱིམོ ནཱམ ནཱམེན, མཧིཡཱ སེཊྛསམྨཏོ.

༡༠.

‘‘དིབྦཾ མནྡཱརཝཾ པུཔྥཾ, པདུམཾ པཱརིཙྪཏྟཀཾ;

དེཝལོཀཱ ཧརིཏྭཱན, སམྦུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ.

༡༡.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱམུནི;

ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༢.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༣.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཧཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཛཊིལོཏི ཛཊཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཛཊིལོ. མཧིཡཱ སེཊྛསམྨཏོཏི སཀལེནཔི ལོཀེན སེཊྛོ ཨུཏྟམོ པཝརོཏི ཨེཝཾ སམྨཏོ སམྦྷཱཝིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སོབྷནཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. སཱགརོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སུདསྶནཱ ནཱམ མཱཏཱ, སནྟོ ཨུཔསནྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨབྷཡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, དྷམྨཱ ཙ སུདྷམྨཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཙམྤཀརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི. སརཱིརཔྤབྷཱ སམནྟཏོ སབྦཀཱལཾ ཡོཛནམཏྟཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི, ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶཾ, ཝིསཱཁཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, སེལོ ནཱམ པུཏྟོ, ཨསྶཡཱནེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤.

‘‘སོབྷནཾ ནཱམ ནགརཾ, སཱགརོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུདསྶནཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ཨཏྠདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༡༩.

‘‘སནྟོ ཙ ཨུཔསནྟོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨབྷཡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨཏྠདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༢༠.

‘‘དྷམྨཱ ཙེཝ སུདྷམྨཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཙམྤཀོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༢.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཨསཱིཏིཧཏྠམུགྒཏོ;

སོབྷཏེ སཱལརཱཛཱཝ, ཨུལུ༹རཱཛཱཝ པཱུརིཏོ.

༢༣.

‘‘ཏསྶ པཱཀཏིཀཱ རཾསཱི, ཨནེཀསཏཀོཊིཡོ;

ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ དས དིསཱ, ཕརནྟི ཡོཛནཾ སདཱ.

༢༤.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ནརཱསབྷོ, སབྦསཏྟུཏྟམོ མུནི;

ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ལོཀེ ཨཊྛཱསི ཙཀྑུམཱ.

༢༥.

‘‘ཨཏུལཾ དསྶེཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ, ཝིརོཙེཏྭཱ སདེཝཀེ;

སོཔི ཨནིཙྩཏཾ པཏྟོ, ཡཐགྒུཔཱདཱནསངྑཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུལུ༹རཱཛཱཝ པཱུརིཏོཏི སརདསམཡཔརིཔུཎྞཝིམལསཀལམཎྜལོ ཏཱརཀརཱཛཱ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. པཱཀཏིཀཱཏི པཀཏིཝསེན ཨུཔྤཛྫམཱནཱ, ན ཨདྷིཊྛཱནཝསེན. ཡདཱ ཨིཙྪཏི བྷགཝཱ, ཏདཱ ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶེཔི ཙཀྐཝཱལེ༹ ཨཱབྷཱཡ ཕརེཡྻ. རཾསཱིཏི རསྨིཡོ. ཨུཔཱདཱནསངྑཡཱཏི ཨུཔཱདཱནཀྑཡཱ ཨིནྡྷནཀྑཡཱ ཨགྒི ཝིཡ. སོཔི བྷགཝཱ ཙཏུནྣཾ ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཁཡེན ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཨནུཔམནགརེ ཨནོམཱརཱམེ པརིནིབྦཱཡི. དྷཱཏུཡོ པནསྶ ཨདྷིཊྛཱནེན ཝིཀིརིཾསུ. སེསམེཏྠ གཱཐཱསུ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཏྠདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙུདྡསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༧. དྷམྨདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཨཏྠདསྶིམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷེ པརིནིབྦུཏེ ཨནྟརཀཔྤེ ཙ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཨཔརིམིཏཱཡུཀེསུ སཏྟེསུ ཨནུཔུབྦེན པརིཧཱཡིཏྭཱ ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀེསུ ཛཱཏེསུ དྷམྨདསྶཱི ནཱམ སཏྠཱ ལོཀཱལོཀཀརོ ལོབྷཱདིལོཀམལཝིནཡཀརོ ལོཀེཀནཱཡཀོ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. སོཔི བྷགཝཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སརཎནགརེ སབྦལོཀསརཎསྶ སརཎསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སུནནྡཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན སརཎུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ པཱཝུསྶཀཱལེ སལིལདྷརཝིཝརགཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ནིཀྑམི. མཧཱཔུརིསེ པན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟེཡེཝ ཨདྷིཀརཎཝོཧཱརསཏྠཔོཏྠཀེསུ ཨདྷམྨིཡཱ ཝོཧཱརཱ སཡམེཝ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. དྷམྨིཀཝོཧཱརཱཡེཝ ཨཊྛཾསུ. ཏེནསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘དྷམྨདསྶཱི’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ ཨཊྛཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ ཀིར ཨརཛ-ཝིརཛ-སུདསྶནནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཝིཙིཀོལི༹དེཝིཔྤམུཁཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཝཱིསཏིསཧསྶཱདྷིཀཾ སཏསཧསྶཾ ཨཧོསི.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཝིཙིཀོལི༹དེཝིཡཱ པུཉྙཝཌྜྷནེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ ཨཏིཝིཡ སུཁུམཱལོ དེཝསམྤཏྟིམིཝ སམྤཏྟིམནུབྷཝམཱནོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ ཝུཊྛཱཡ སིརིསཡནེ ནིསིནྣོ ནིདྡོཔགཏཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཙིཏྟུཔྤཱདསམནནྟརམེཝསྶ སུདསྶནཔཱསཱདོ གགནཏལམབྦྷུགྒནྟྭཱ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ པརིཝུཏོ དུཏིཡོ དིཝསཀརོ ཝིཡ དིབྦཝིམཱནཾ ཝིཡ ཙ གནྟྭཱ རཏྟཀུརཝཀཏརུབོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཨོཏརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. མཧཱཔུརིསོ ཀིར བྲཧྨུནཱ ཨུཔནཱིཏཱནི ཀཱསཱཡཱནི གཧེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཨཊྛཱསི. པཱསཱདོ པུན ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བོདྷིརུཀྑཾ ཨནྟོཀཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. ཨིཏྠིཡོཔི སཔརིཝཱརཱ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨཌྜྷགཱཝུཏམཏྟཾ གནྟྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཏཏྠ ཨིཏྠིཡོ ཙ ཏཱསཾ པརིཙཱརིཀཱ ཙེཊིཀཱཡོ ཙ ཋཔེཏྭཱ སབྦེ མནུསྶཱ ཏཾ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ ཨཧོསི.

ཨཐ དྷམྨདསྶཱི བོདྷིསཏྟོ སཏྟཱཧཾ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིཙིཀོལི༹དེཝིཡཱ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ བདརཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སིརིཝཌྜྷནེན ནཱམ ཡཝཔཱལཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ བིམྦིཛཱལབོདྷིཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏེཔཎྞཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཏཏྠ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱཝ བོདྷིསམཱིཔེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཀཏབྲཧྨཡཱཙནོ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏསྶ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶསྶ སདྡྷམྨཔྤཊིཝེདྷསམཏྠཏཾ ཉཏྭཱ ཨཊྛཱརསཡོཛནིཀམགྒཾ ཨེཀཱཧེནེཝ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཏཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, དྷམྨདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ, ཨཏིརོཙཏི སདེཝཀེ.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཏེཛསྶ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏམནྡྷཀཱརནྟི ཏམསངྑཱཏཾ མོཧནྡྷཀཱརནྟི ཨཏྠོ.

ཡདཱ པན ཏགརནཱམཀེ ནགརེ སཉྫཡོ ནཱམ རཱཛཱ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨཾ ཁེམཏོ ཙ དིསྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏཾ ནཝུཏིཀོཊིཡོ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. ཏེ སབྦེཡེཝ པཉྩཱབྷིཉྙཱཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཨཧེསུཾ. ཨཐ སཏྠཱ དྷམྨདསྶཱི ཏེསཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ སཉྫཡསྶ ཏཱཔསསྶ ཨསྶམཔདཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཏེསཾ ཏཱཔསཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེསི, སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ དྷམྨདསྶཱི, ཝིནེསི སཉྫཡཾ ཨིསིཾ;

ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དསབལསྶ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ ཏཾ ཨུཔསངྐམི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཀོཊཱིནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡདཱ སཀྐོ ཨུཔགཉྪི, སཔརིསོ ཝིནཱཡཀཾ;

ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན སརཎནགརེ ཝེམཱཏིཀབྷཱཏིཀཾ པདུམཀུམཱརཾ ཕུསྶདེཝཀུམཱརཉྩ སཔརིཝཱརེ པབྦཱཛེསི, ཏསྨིཾ ཨནྟོཝསྶེ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན བྷགཝཏོ དེཝལོཀཏོ ཨོརོཧཎེ སཏཀོཊཱིནཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན སུདསྶནཱརཱམེ ཏེརསནྣཾ དྷུཏགུཎཱནཾ གུཎེ ཨཱནིསཾསེ པཀཱསེཏྭཱ ཧཱརིཏཾ ནཱམ མཧཱསཱཝཀཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཀོཊཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏསྶཱཔི དེཝདེཝསྶ, སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཧུཾ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ དྷམྨདསྶཱི, སརཎེ ཝསྶཾ ཨུཔཱགམི;

ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘པུནཱཔརཾ ཡདཱ བུདྡྷོ, དེཝཏོ ཨེཏི མཱནུསཾ;

ཏདཱཔི སཏཀོཊཱིནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘པུནཱཔརཾ ཡདཱ བུདྡྷོ, པཀཱསེསི དྷུཏེ གུཎེ;

ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཧུཏྭཱ དྭཱིསུ དེཝལོཀེསུ དེཝེཧི པརིཝུཏོ ཨཱགནྟྭཱ དིབྦེཧི གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི དིབྦཏུརིཡེཧི ཙ ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, སཀྐོ ཨཱསིཾ པུརིནྡདོ;

དིབྦེན གནྡྷམཱལེན, ཏུརིཡེནཱབྷིཔཱུཛཡིཾ.

༡༠.

‘‘སོཔི མཾ ཏདཱ བྱཱཀཱསི, དེཝམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཡ;

ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༡.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༢.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སརཎཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. སརཎོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སུནནྡཱ ནཱམ མཱཏཱ, པདུམོ ཙ ཕུསྶདེཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སུནེཏྟོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཁེམཱ ཙ སབྦནཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, བིམྦིཛཱལརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ པནསྶ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶཾ, ཝིཙིཀོལི༹དེཝཱི ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, པུཉྙཝཌྜྷནོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, པཱསཱདེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣.

‘‘སརཎཾ ནཱམ ནགརཾ, སརཎོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུནནྡཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, དྷམྨདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༡༨.

‘‘པདུམོ ཕུསྶདེཝོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སུནེཏྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, དྷམྨདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

༡༩.

‘‘ཁེམཱ ཙ སབྦནཱམཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, བིམྦིཛཱལོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༡.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཨསཱིཏིཧཏྠམུགྒཏོ;

ཨཏིརོཙཏི ཏེཛེན, དསསཧསྶིམྷི དྷཱཏུཡཱ.

༢༢.

‘‘སུཕུལློ སཱལརཱཛཱཝ, ཝིཛྫཱུཝ གགནེ ཡཐཱ;

མཛ྄ཛྷནྷིཀེཝ སཱུརིཡོ, ཨེཝཾ སོ ཨུཔསོབྷཐ.

༢༣.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཏེཛསྶ, སམཀཾ ཨཱསི ཛཱིཝིཀཾ;

ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ལོཀེ ཨཊྛཱསི ཙཀྑུམཱ.

༢༤.

‘‘ཨོབྷཱསཾ དསྶཡིཏྭཱན, ཝིམལཾ ཀཏྭཱན སཱསནཾ;

ཙཝི ཙནྡོཝ གགནེ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ བིམྦིཛཱལོཏི རཏྟཀུརཝཀརུཀྑོ. དསསཧསྶིམྷི དྷཱཏུཡཱཏི དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ. ཝིཛྫཱུཝཱཏི ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ. ཨུཔསོབྷཐཱཏི ཡཐཱ གགནེ ཝིཛྫུ ཙ མཛྫནྷིཀེ སཱུརིཡོ ཙ ཨུཔསོབྷཏི, ཨེཝཾ སོ བྷགཝཱ ཨུཔསོབྷིཏྠཱཏི ཨཏྠོ. སམཀནྟི སབྦེཧི ནརསཏྟེཧི སམམེཝ ཏསྶ ཨཱཡུ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཝཱིཏི ཙུཏོ. ཙནྡོཝཱཏི གགནཏོ ཙནྡིམཱ ཝིཡ ཙཝཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨདསྶཱི ཀིར བྷགཝཱ སཱལཝཏཱིནགརེ ཀེསཱརཱམེ པརིནིབྦཱཡི སེསམེཏྠ གཱཐཱསུ པཱཀཊམེཝཱཏི.

དྷམྨདསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ པནྣརསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༨. སིདྡྷཏྠབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

དྷམྨདསྶིམྷི བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ ཨནྟརཧིཏེ ཙསྶ སཱསནེ ཏསྨིཾ ཀཔྤེ ཨཏཱིཏེ ཀཔྤསཧསྶེ ཙ སཏྟསུ ཀཔྤསཏེསུ ཙ ཚསུ ཀཔྤེསུ ཙ ཨཏིཀྐནྟེསུ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཨེཀོཝ ལོཀཏྠཙརོ ཨདྷིགཏཔརམཏྠོ སིདྡྷཏྠོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ པཱཏུརཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘དྷམྨདསྶིསྶ ཨཔརེན, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ;

ནིཧནིཏྭཱ ཏམཾ སབྦཾ, སཱུརིཡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ཡཐཱ’’ཏི.

སིདྡྷཏྠོ བོདྷིསཏྟོཔི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཝེབྷཱརནགརེ ཨུདེནསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སུཕསྶཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཝཱིརིཡུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཛཱཏེ པན མཧཱཔུརིསེ སབྦེསཾ ཨཱརདྡྷཀམྨནྟཱ ཙ ཨིཙྪིཏཱ ཙ ཨཏྠཱ སིདྡྷིམགམཾསུ. ཏསྨཱ པནསྶ ཉཱཏཀཱ ‘‘སིདྡྷཏྠོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ དསཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསི. ཏསྶ ཀོཀཱ-སུཔྤལ-པདུམནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སོམནསྶཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སོམནསྶཱདེཝིཡཱ པུཏྟེ ཨནུཔམཀུམཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམིཡཾ སུཝཎྞསིཝིཀཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝཱིརིཡུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པབྦཛི. ཏཾ ཀོཊིསཏསཧསྶམནུསྶཱ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ཀིར ཏེཧི སདྡྷིཾ དས མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཨསདིསབྲཱཧྨཎགཱམེ སུནེཏྟཱཡ ནཱམ བྲཱཧྨཎཀཉྙཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ བདརཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཝརུཎེན ནཱམ ཡཝཔཱལེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཀཎིཀཱརབོདྷིཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷསམཏྠཏཾ དིསྭཱ ཨནིལཔཐེན གནྟྭཱ གཡཱམིགདཱཡེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སོཔི པཏྭཱན སམྦོདྷིཾ, སནྟཱརེནྟོ སདེཝཀཾ;

ཨབྷིཝསྶི དྷམྨམེགྷེན, ནིབྦཱཔེནྟོ སདེཝཀཾ.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཏེཛསྶ, ཨཧེསུཾ ཨབྷིསམཡཱ ཏཡོ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ སདེཝཀནྟི སདེཝཀཾ ལོཀཾ. དྷམྨམེགྷེནཱཏི དྷམྨཀཐཱམེགྷཝསྶེན. པུན བྷཱིམརཐནགརེ བྷཱིམརཐེན ནཱམ རཉྙཱ ནིམནྟིཏོ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཀཏེ སནྠཱགཱརེ ནིསིནྣོ ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུནཱ སཝནསུཁེན པརམམདྷུརེན པཎྜིཏཛནཧདཡངྒམེན ཨམཏཱབྷིསེཀསདིསེན བྲཧྨསྶརེན དས དིསཱ པརིཔཱུརེནྟོ དྷམྨཱམཏདུནྡུབྷིམཱཧནི, ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པུནཱཔརཾ བྷཱིམརཐེ, ཡདཱ ཨཱཧནི དུནྡུབྷིཾ;

ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན ཝེབྷཱརནགརེ ཉཱཏིསམཱགམེ བུདྡྷཝཾསཾ དེསེནྟོ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེསི, སོ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡདཱ བུདྡྷོ དྷམྨཾ དེསེསི, ཝེབྷཱརེ སོ པུརུཏྟམེ;

ཏདཱ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཨམརརུཙིརདསྶནེ ཨམརནགརེ ནཱམ སམྦལོ ཙ སུམིཏྟོ ཙ དྭེ བྷཱཏརོ རཛྫཾ ཀཱརེསུཾ. ཨཐ སིདྡྷཏྠོ སཏྠཱ ཏེསཾ རཱཛཱུནཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ གགནཏལེན གནྟྭཱ ཨམརནགརམཛ྄ཛྷེ ཨོཏརིཏྭཱ ཙཀྐཱལངྐཏཏལེཧི ཙརཎེཧི པཐཝིཏལཾ མདྡནྟོ ཝིཡ པདཙེཏིཡཱནི དསྶེཏྭཱ ཨམརུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པརམརམཎཱིཡེ ཨཏྟནོ ཀརུཎཱསཱིཏལེ སིལཱཏལེ ནིསཱིདི. ཏཏོ དྭེཔི བྷཱཏིཀརཱཛཱནོ དསབལསྶ པདཙེཏིཡཱནི དིསྭཱ པདཱནི ཨནུགནྟྭཱ སིདྡྷཏྠཾ ཨདྷིགཏཔརམཏྠཾ སཏྠཱརཾ སབྦལོཀནེཏཱརཾ སཔརིཝཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སཉྫཱཏསདྡྷཱ ཧུཏྭཱ སབྦེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ ཀོཊིསཏཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཝེབྷཱརནགརེ ཉཱཏིསམཱགམེ པབྦཛིཏཱནཾ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. སུདསྶནཝིཧཱརེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨསཱིཏིཀོཊཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཏསྨིམྤི དྭིཔདུཏྟམེ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཀོཊིསཏཱནཾ ནཝུཏཱིནཾ, ཨསཱིཏིཡཱཔི ཙ ཀོཊིནཾ;

ཨེཏེ ཨཱསུཾ ཏཡོ ཋཱནཱ, ཝིམལཱནཾ སམཱགམེ’’ཏི.

ཏཏྠ ནཝུཏཱིནཾ, ཨསཱིཏིཡཱཔི ཙ ཀོཊིནནྟི ནཝུཏཱིནཾ ཀོཊཱིནཾ ཨསཱིཏིཡཱཔི ཙ ཀོཊཱིནཾ སནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏེ ཨཱསུཾ ཏཡོ ཋཱནཱཏི ཨེཏཱནི ཏཱིཎི སནྣིཔཱཏཊྛཱནཱནི ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཋཱནཱནེ ཏཱནི ཏཱིཎི ཨཧེསུ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ སུརསེནནགརེ མངྒལོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཝེདཝེདངྒཱནཾ པཱརཾ གནྟྭཱ ཨནེཀཀོཊིསངྑཾ དྷནསནྣིཙཡཾ དཱིནཱནཱཐཱདཱིནཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཝིཝེཀཱརཱམོ ཧུཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཧརནྟོ – ‘‘སིདྡྷཏྠོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ཡཱཡ ཛམྦུཡཱ ཨཡཾ ཛམྦུདཱིཔོ པཉྙཱཡཏི, ཨིདྡྷིཡཱ ཏཾ ཛམྦུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཏོ ཕལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ནཝུཏིཀོཊིབྷིཀྑུཔརིཝཱརཾ སིདྡྷཏྠཾ སཏྠཱརཾ སུརསེནཝིཧཱརེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཛམྦུཕལེཧི སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ སཏྠཱ ཏཾ ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ – ‘‘ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, མངྒལོ ནཱམ ཏཱཔསོ;

ཨུགྒཏེཛོ དུཔྤསཧོ, ཨབྷིཉྙཱབལསམཱཧིཏོ.

.

‘‘ཛམྦུཏོ ཕལམཱནེཏྭཱ, སིདྡྷཏྠསྶ ཨདཱསཧཾ;

པཊིགྒཧེཏྭཱ སམྦུདྡྷོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

༡༠.

‘‘པསྶཐ ཨིམཾ ཏཱཔསཾ, ཛཊིལཾ ཨུགྒཏཱཔནཾ;

ཙཏུནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༡.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༢.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དུཔྤསཧོཏི དུརཱསདོ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ནགརཾ ཝེབྷཱརཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཨུདེནོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, ཛཡསེནོཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ, སུཕསྶཱ ནཱམ མཱཏཱ, སམྦལོ ཙ སུམིཏྟོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, རེཝཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཱིཝལཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཀཎིཀཱརརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི. ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུ, སོམནསྶཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི, ཨནུཔམོ ནཱམ པུཏྟོ, སུཝཎྞསིཝིཀཱཡ ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣.

‘‘ཝེབྷཱརཾ ནཱམ ནགརཾ, ཨུདེནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སུཕསྶཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, སིདྡྷིཏྠསྶ མཧེསིནོ.

༡༨.

‘‘སམྦལོ ཙ སུམིཏྟོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

རེཝཏོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སིདྡྷཏྠསྶ མཧེསིནོ.

༡༩.

‘‘སཱིཝལཱ ཙ སུརཱམཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཀཎིཀཱརོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༡.

‘‘སོ བུདྡྷོ སཊྛིརཏནཾ, ཨཧོསི ནབྷམུགྒཏོ;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏི.

༢༢.

‘‘སོཔི བུདྡྷོ ཨསམསམོ, ཨཏུལོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ;

ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ལོཀེ ཨཊྛཱསི ཙཀྑུམཱ.

༢༣.

‘‘ཝིཔུལཾ པབྷཾ དསྶཡིཏྭཱ, པུཔྥཱཔེཏྭཱན སཱཝཀེ;

ཝིལཱསེཏྭཱ སམཱཔཏྱཱ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཊྛིརཏནནྟི སཊྛིརཏནཔྤམཱཎཾ ནབྷཾ ཨུགྒཏོཏི ཨཏྠོ. ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོཏི ནཱནཱརཏནཝིཙིཏྟཀནཀམཡཨགྒྷིཡསདིསདསྶནོཏི ཨཏྠོ. དསསཧསྶཱི ཝིརོཙཏཱིཏི དསསཧསྶིཡཾ ཝིརོཙཏི. ཝིཔུལནྟི ཨུལཱ༹རཾ ཨོབྷཱསཾ. པུཔྥཱཔེཏྭཱནཱཏི ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱམགྒཕལསམཱཔཏྟིཔུཔྥེཧི པུཔྥིཏེ པརམསོབྷགྒཔྤཏྟེ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝིལཱསེཏྭཱཏི ཝིལཱསཡིཏྭཱ ཀཱིལི༹ཏྭཱ. སམཱཔཏྱཱཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཧི སམཱཔཏྟཱིཧི ཨབྷིཉྙཱཧི ཙ. ནིབྦུཏོཏི ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནེན ནིབྦུཏོ.

སིདྡྷཏྠོ ཀིར སཏྠཱ ཀཉྩནཝེལུ༹ནགརེ ཨནོམུཡྻཱནེ པརིནིབྦཱཡི. ཏཏྠེཝསྶ རཏནམཡཾ ཙཏུཡོཛནུབྦེདྷཾ ཙེཏིཡམཀཾསཱུཏི. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

སིདྡྷཏྠབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ སོལ༹སམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༡༩. ཏིསྶབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཏསྶ པན སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀོ ཀཔྤོ བུདྡྷསུཉྙོ ཨཧོསི. ཨིཏོ དྭཱནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཏིསྶོ, ཕུསྶོཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ དྭེ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏཏྠ ཏིསྶོ ནཱམ མཧཱཔུརིསོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཁེམཀནགརེ ཛནསནྡྷསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ པདུམདལསདིསནཡནཱཡ པདུམཱནཱམཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨནོམུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. སཏྟཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ གུཧཱསེལ-ནཱརིསཡ-ནིསབྷནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སུབྷདྡཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏེཏྟིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སུབྷདྡཱདེཝིཡཱ པུཏྟེ ཨཱནནྡཀུམཱརེ ཨུཔྤནྣེ སོནུཏྟརཾ ནཱམ ཨནུཏྟརཾ ཏུརངྒཝརམཱརུཡ྄ཧ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ མནུསྶཱནཾ ཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཨཊྛ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཝཱིརནིགམེ ཝཱིརསེཊྛིསྶ དྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སལལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཝིཛིཏསངྒཱམཀེན ནཱམ ཡཝཔཱལེན ཨུཔནཱིཏཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཨསནབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཏཏྠ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨདྷིགཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཡསཝཏཱི ནགརེ བྲཧྨདེཝཾ ཨུདཡཉྩ དྭེ རཱཛཔུཏྟེ སཔརིཝཱརེ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཡསཝཏཱིམིགདཱཡེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལེན རཱཛཔུཏྟེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ སཔརིཝཱརཱནཾ ཨཝིསཱརིནཱ བྱཱཔིནཱ མདྷུརེན བྲཧྨསྶརེན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཝིཉྙཱཔེནྟོཝ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏདཱ ཀོཊིསཏཱནཾ པཋམོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ ཨཔརེན, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ;

ཨནནྟཏེཛོ ཨམིཏཡསོ, ཏིསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ.

.

‘‘ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ, ཨོབྷཱསེཏྭཱ སདེཝཀཾ;

ཨནུཀམྤཀོ མཧཱཝཱིརོ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.

.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཱ ཨིདྡྷི, ཨཏུལཾ སཱིལཾ སམཱདྷི ཙ;

སབྦཏྠ པཱརམིཾ གནྟྭཱ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡི.

.

‘‘སོ བུདྡྷོ དསསཧསྶིམྷི, ཝིཉྙཱཔེསི གིརཾ སུཙིཾ;

ཀོཊིསཏཱནི ཨབྷིསམིཾསུ, པཋམེ དྷམྨདེསནེ’’ཏི.

ཏཏྠ སབྦཏྠཱཏི སབྦེསུ དྷམྨེསུ པཱརཾ གནྟྭཱ. དསསཧསྶིམྷཱིཏི དསསཧསྶིཡཾ ཨཐཱཔརེན སམཡེན ཏིསྶེན སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊི མཧཱཔུརིསསྶ གཎཝཱསཾ པཧཱཡ བོདྷིམཱུལམུཔགམནསམཡེ ཨཉྙཏྲ གཏཱ. སཱ ཏིསྶེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏ’’ནྟི སུཏྭཱ ཡསཝཏཱིམིགདཱཡཾ ཨཱགནྟྭཱ དསབལམབྷིཝཱདེཏྭཱ ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ནཝུཏིཡཱ ཀོཊཱིནཾ དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. པུན མཧཱམངྒལསམཱགམེ མངྒལཔརིཡོསཱནེ སཊྛིཡཱ ཀོཊཱིནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘དུཏིཡོ ནཝུཏིཀོཊཱིནཾ, ཏཏིཡོ སཊྛིཀོཊིཡོ;

བནྡྷནཱཏོ པམོཙེསི, སཏྟེ ནརམརཱུ ཏདཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དུཏིཡོ ནཝུཏིཀོཊཱིནནྟི དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི ནཝུཏིཀོཊིཔཱཎཱིནནྟི ཨཏྠོ. བནྡྷནཱཏོཏི བནྡྷནཏོ, དསཧི སཾཡོཛནེཧི པརིམོཙེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི པརིམོཙིཏེ སཏྟེ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ནརམརཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ནརམརཱུཏི ནརཱམརེ.

ཡསཝཏཱིནགརེ ཀིར ཨནྟོཝསྶཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ སཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ པཝཱརེསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཨུབྷཏོ སུཛཱཏསྶ སུཛཱཏསྶ ནཱམ རཉྙོ ནཱརིཝཱཧནཀུམཱརོ ནཱརིཝཱཧནནགརཾ ཨནུཔྤཏྟེ བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ སཔརིཝཱརོ པཙྩུགྒནྟྭཱ དསབལཾ སབྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཨསདིསདཱནཾ དཏྭཱ ཨཏྟནོ རཛྫཾ པུཏྟསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སཔརིཝཱརོ སབྦལོཀཱདྷིཔཏིསྶ ཏིསྶསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛི. ཏསྶ ཀིར སཱ པབྦཛྫཱ སབྦདིསཱསུ པཱཀཊཱ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགནྟྭཱ ནཱརིཝཱཧནཀུམཱརཾ མཧཱཛནོ ཨནུཔབྦཛི. ཏདཱ ཏཐཱགཏོ ནཝུཏིཡཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶསྶ མཛ྄ཛྷགཏོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན ཁེམཝཏཱིནགརེ ཉཱཏིསམཱགམེ བུདྡྷཝཾསདྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ཨསཱིཏིསཏསཧསྶཱནི ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཏེཧི པརིཝུཏོ སུགཏོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཏིསྶེ ལོཀགྒནཱཡཀེ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ནཝུཏིསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཨསཱིཏིསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, པུཔྥིཏཱནཾ ཝིམུཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཡསཝཏཱིནགརེ སུཛཱཏོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ ཛནཔདཾ ཨནེཀཀོཊིདྷནསནྣིཙཡཾ ཨནུརཱགམུཔགཏཧདཡཉྩ པརིཛནཾ ཏིཎནལ༹མིཝ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཛཱཏིཨཱདཱིསུ སཾཝིགྒཧདཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཧུཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ པཉྩཝཎྞཱཡ པཱིཏིཡཱ ཕུཊསརཱིརོ ཧུཏྭཱ སཔཏིསྶོ ཏིསྶཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཧནྡཱཧཾ མནྡཱརཝཔཱརིཙྪཏྟཀཱདཱིཧི དིབྦཀུསུམེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ སགྒལོཀཾ གནྟྭཱ ཙིཏྟལཏཱཝནཾ པཝིསིཏྭཱ པདུམཔཱརིཙྪཏྟཀམནྡཱརཝཱདཱིཧི དིབྦཀུསུམེཧི རཏནམཡཾ ཙངྐོཊཀཾ གཱཝུཏཔྤམཱཎཾ པཱུརེཏྭཱ གཧེཏྭཱ གགནཏལེན ཨཱགནྟྭཱ དིབྦེཧི སུརབྷིཀུསུམེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. ཨེཀཉྩ མཎིདཎྜཀཾ སུཝཎྞམཡཀཎྞིཀཾ པདུམརཱགམཎིམཡཔཎྞཾ སུགནྡྷཀེསརཙྪཏྟཾ ཝིཡ པདུམཙྪཏྟཾ བྷགཝཏོ སིརསི དྷཱརཡནྟོ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ ཨཊྛཱསི. ཨཐ བྷགཝཱ ནཾ – ‘‘ཨིཏོ དྭེནཝུཏེ ཀཔྤེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, སུཛཱཏོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

མཧཱབྷོགཾ ཚཌྜཡིཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨིསིཔབྦཛཾ.

༡༠.

‘‘མཡི པབྦཛིཏེ སནྟེ, ཨུཔྤཛྫི ལོཀནཱཡཀོ;

བུདྡྷོཏི སདྡཾ སུཏྭཱན, པཱིཏི མེ ཨུཔཔཛྫཐ.

༡༡.

‘‘དིབྦཾ མནྡཱརཝཾ པུཔྥཾ, པདུམཾ པཱརིཚཏྟཀཾ;

ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, དྷུནམཱནོ ཨུཔཱགམིཾ.

༡༢.

‘‘ཙཱཏུཝཎྞཔརིཝུཏཾ, ཏིསྶཾ ལོཀགྒནཱཡཀཾ;

ཏམཧཾ པུཔྥཾ གཧེཏྭཱ, མཏྠཀེ དྷཱརཡིཾ ཛིནཾ.

༡༣.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, ཛནམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཡ;

དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༤.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༥.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ མཡི པབྦཛིཏེཏི མཡི པབྦཛིཏབྷཱཝཾ ཨུཔགཏེ. ‘‘མམ པབྦཛིཏཾ སནྟ’’ནྟི པོཏྠཀེསུ ལིཁནྟི, སོ པམཱདལེཁོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨུཔཔཛྫཐཱཏི ཨུཔྤཛྫིཏྠ. ཨུབྷོ ཧཏྠེཧཱིཏི ཨུབྷེཧི ཧཏྠེཧི. པགྒཡ྄ཧཱཏི གཧེཏྭཱན. དྷུནམཱནོཏི ཝཱཀཙཱིརཱནི ཝིདྷུནམཱནོཝ. ཙཱཏུཝཎྞཔརིཝུཏནྟི ཙཏུཔརིསཔརིཝུཏཾ, ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིསམཎཔརིཝུཏནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཙཏུཝཎྞེཧི པརིཝུཏ’’ནྟི པཋནྟི ཀེཙི.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཁེམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཛནསནྡྷོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ པིཏཱ, པདུམཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, བྲཧྨདེཝོ ཙ ཨུདཡོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སམངྒོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཕུསྶཱ ཙ སུདཏྟཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨསནརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཱཡུ, སུབྷདྡཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི, ཨཱནནྡོ ནཱམ པུཏྟོ, ཏུརངྒཡཱནེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦.

‘‘ཁེམཀཾ ནཱམ ནགརཾ, ཛནསནྡྷོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

པདུམཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ཏིསྶསྶ ཙ མཧེསིནོ.

༢༡.

‘‘བྲཧྨདེཝོ ཙ ཨུདཡོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སམངྒོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཏིསྶསྶ ཙ མཧེསིནོ.

༢༢.

‘‘ཕུསྶཱ ཙེཝ སུདཏྟཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨསནོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༤.

‘‘སོ བུདྡྷོ སཊྛིརཏནོ, ཨཧུ ཨུཙྩཏྟནེ ཛིནོ;

ཨནཱུཔམོ ཨསདིསོ, ཧིམཝཱ ཝིཡ དིསྶཏི.

༢༥.

‘‘ཏསྶཱཔི ཨཏུལཏེཛསྶ, ཨཱཡུ ཨཱསི ཨནུཏྟརོ;

ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ལོཀེ ཨཊྛཱསི ཙཀྑུམཱ.

༢༦.

‘‘ཨུཏྟམཾ པཝརཾ སེཊྛཾ, ཨནུབྷོཏྭཱ མཧཱཡསཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༧.

‘‘ཝལཱཧཀོཝ ཨནིལེན, སཱུརིཡེན ཝིཡ ཨུསྶཝོ;

ཨནྡྷཀཱརོཝ པདཱིཔེན, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུཙྩཏྟནེཏི ཨུཙྩབྷཱཝེན. ཧིམཝཱ ཝིཡ དིསྶཏཱིཏི ཧིམཝཱཝ པདིསྶཏི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཡཐཱ ཡོཛནཱནཾ སཏཱནུཙྩོ ཧིམཝཱ པཉྩཔབྦཏོ སུདཱུརེ ཋིཏཱནམྤི ཨུཙྩབྷཱཝེན ཙ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏིརམཎཱིཡོ ཧུཏྭཱ དིསྶཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཱཔི དིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནུཏྟརོཏི ནཱཏིདཱིགྷོ ནཱཏིརསྶོ. ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶནྟི ཨཏྠོ. ཨུཏྟམཾ པཝརཾ སེཊྛནྟི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནི. ཨུསྶཝོཏི ཧིམབིནྡུ ཝལཱཧཀཨུསྶཝཨནྡྷཀཱརཱ ཝིཡ ཨནིལསཱུརིཡདཱིཔེཧི ཨནིཙྩཏཱནིལསཱུརིཡདཱིཔེཧི ཨུཔདྡུཏོ པརིནིབྦུཏོ སསཱཝཀོ བྷགཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཏིསྶོ ཀིར བྷགཝཱ སུནནྡཝཏཱིནགརེ སུནནྡཱརཱམེ པརིནིབྦཱཡི. སེསམེཏྠ གཱཐཱསུ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཏིསྶབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ སཏྟརསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༠. ཕུསྶབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཏསྶ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ པུན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨཔརིམིཏཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཧཱཡིཏྭཱ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ ཛཱཏེསུ ཏསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ ཕུསྶོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. སོཔི བྷགཝཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཀཱསིཀནགརེ ཛཡསེནརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སིརིམཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན སིརིམུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. སོ ནཝཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ ཀིར གརུལ༹པཀྑ-ཧཾས-སུཝཎྞབྷཱརཱཏི ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཀིསཱགོཏམིཔྤམུཁཱནི ཏིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཀིསཱགོཏམིཡཱ ཨནུཔམེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཨལངྐཏགཛཝརཀྑནྡྷགཏོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ པབྦཛིཏཾ ཛནཀོཊི ཨནུཔབྦཛི. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཚ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཏཏོ གཎཾ པཧཱཡ སཏྟཱཧཾ ཨེཀཙརིཡཾ ཨནུབྲཱུཧཡམཱནོ ཝསིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨཉྙཏརེ ནགརེ ཨཉྙཏརསྶ སེཊྛིནོ དྷཱིཏཱཡ སིརིཝཌྜྷཱཡ ནཱམ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སིཾསཔཱཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སིརིཝཌྜྷེན ནཱམ ཨུཔཱསཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཨཱམལཀབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊཱིནཾ དྷམྨཔཊིཝེདྷསམཏྠཏཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ སངྐསྶནགརེ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, ཨཧུ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;

ཨནཱུཔམོ ཨསམསམོ, ཕུསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ.

.

‘‘སོཔི སབྦཾ ཏམཾ ཧནྟྭཱ, ཝིཛཊེཏྭཱ མཧཱཛཊཾ;

སདེཝཀཾ ཏཔྤཡནྟོ, ཨབྷིཝསྶི ཨམཏམྦུནཱ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, ཕུསྶེ ནཀྑཏྟམངྒལེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཔྤེ དྭེ བུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, སོ ‘‘མཎྜཀཔྤོ’’ཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོ. ཝིཛཊེཏྭཱཏི པཊིཝིསྶཛྫེཏྭཱ. མཧཱཛཊནྟི ཨེཏྠ ཛཊཱཏི ཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱ ཧི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཧེཊྛུཔརིཡཝསེན པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཾསིབྦནཏོ སུཏྟགུམྦཛཱལཔཱུཝསངྑཱཏཱ ཛཊཱ ཝིཡཱཏི ཛཊཱཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ མཧཱཛཊཾ. སདེཝཀནྟི སདེཝཀཾ ལོཀཾ. ཨབྷིཝསྶཱིཏི པཱཝསྶི. ཨམཏམྦུནཱཏི ཨམཏསངྑཱཏེན དྷམྨཀཐཱསལིལེན ཏཔྤཡནྟོ པཱཝསྶཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡདཱ པན བཱརཱཎསཱིནགརེ སིརིཝཌྜྷོ ནཱམ རཱཛཱ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏེན སཧ པབྦཛིཏཱནཾ ཏཱཔསཱནཾ ནཝུཏིསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏདཱ ནཝུཏིཡཱ སཏསཧསྶཱནཾ དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ ཨནུཔམཀུམཱརསྶ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཡཱ སཏསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ནཝུཏིསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ;

ཨསཱིཏིསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེན ཀཎྞཀུཛྫནགརེ སུརཀྑིཏོ རཱཛཔུཏྟོ ཙ པུརོཧིཏཔུཏྟོ དྷམྨསེནཀུམཱརོ ཙ ཕུསྶེ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཨཏྟནོ ནགརཾ སམྤཏྟེ སཊྛིཡཱ པུརིསསཏསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ དསབལསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏི པསཱིདིཏྭཱ ཏེ སཔརིཝཱརཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ སཊྛིཡཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན ཀཱསིནགརེ ཛཡསེནརཉྙོ སཊྛིམཏྟཱནཾ ཉཱཏཱིནཾ སམཱགམེ བུདྡྷཝཾསཾ དེསེསི, ཏཾ སུཏྭཱ པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནི ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ མཛ྄ཛྷགཏོ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན མཧཱམངྒལསམཱགམེ མངྒལཀཐཾ སུཏྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཔུརིསསཏསཧསྶཱནི པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ མཛ྄ཛྷགཏོ སུགཏོ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཕུསྶསྶཔི མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘སཊྛིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཙཏྟཱལཱིསསཏསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨནུཔཱདཱ ཝིམུཏྟཱནཾ, ཝོཙྪིནྣཔཊིསནྡྷིན’’ནྟི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཨརིནྡམནགརེ ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ ཁཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏི པསཱིདིཏྭཱ ཏསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏེཔིཊཀདྷརོ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི, སཱིལཔཱརམིཉྩ པཱུརེསི. སོཔི ནཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཚཌྜཡིཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ.

.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, ཕུསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ;

དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༠.

‘‘པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན…པེ… དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༡༢.

‘‘སུཏྟནྟཾ ཝིནཡཉྩཱཔི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ;

སབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ, སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༡༣.

‘‘ཏཏྠཔྤམཏྟོ ཝིཧརནྟོ, བྲཧྨཾ བྷཱཝེཏྭ བྷཱཝནཾ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, བྲཧྨལོཀམགཉྪཧ’’ནྟི.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱསིཀཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཛཡསེནོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སིརིམཱ ནཱམ མཱཏཱ, སུརཀྑིཏོ ཙ དྷམྨསེནོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སབྷིཡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཙཱལཱ ཙ ཨུཔཙཱལཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨཱམལཀརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཨཱཡུ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཀིསཱགོཏམཱི ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི, ཨནུཔམོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤.

‘‘ཀཱསིཀཾ ནཱམ ནགརཾ, ཛཡསེནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སིརིམཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ཕུསྶསྶཱཔི མཧེསིནོ…པེ. …;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨཱམཎྜོཏི པཝུཙྩཏི…པེ….

༢༢.

‘‘ཨཊྛཔཎྞཱསརཏནཾ, སོཔི ཨཙྩུགྒཏོ མུནི;

སོབྷཏེ སཏརཾསཱིཝ, ཨུལུ༹རཱཛཱཝ པཱུརིཏོ.

༢༣.

‘‘ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༤.

‘‘ཨོཝདིཏྭཱ བཧཱུ སཏྟེ, སནྟཱརེཏྭཱ བཧཱུ ཛནེ;

སོཔི སཏྠཱ ཨཏུལཡསོ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱམཎྜོཏི ཨཱམལཀརུཀྑོ. ཨོཝདིཏྭཱཏི ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ, ཨནུསཱསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སོཔི སཏྠཱ ཨཏུལཡསོཏི སོཔི སཏྠཱ ཨམིཏཡསོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སོ ཛཧིཏྭཱ ཨམིཏཡསོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ སོ སབྦམེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཝིསེསཾ ཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཕུསྶོ ཀིར སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀུསིནཱརཱཡཾ སེནཱརཱམེ པརིནིབྦཱཡི. དྷཱཏུཡོ ཀིརསྶ ཝིཏྠཱརིཀཱ ཨཧེསུཾ. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཕུསྶབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཨཊྛཱརསམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༡. ཝིཔསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཕུསྶསྶ བུདྡྷསྶ ཨཔརབྷཱགེ སཱནྟརཀཔྤེ ཏསྨིཉྩ ཀཔྤེ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ ཝིཛིཏསབྦཀཔྤོ པརཧིཏནིརཏསངྐཔྤོ སབྦཏྠ ཝིཔསྶཱི ཝིཔསྶཱི ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. སོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨནེཀརཏནམཎིཝིསརསམུཛྫོཏིཏབྷཝནེ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ བནྡྷུམཏཱིནགརེ ཨནེཀབནྡྷུམཏོ བནྡྷུམཏོ རཉྙོ བནྡྷུམཏིཡཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཁེམེ མིགདཱཡེ མཱཏུདརཏོ ཨསིཏནཱིརདརཱཛིཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ནིཀྑམི. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པནསྶ ལཀྑཎཔཱཋཀཱ ཉཱཏཀཱ ཙ དིཝཱ ཙ རཏྟིཉྩ ཨནྟརནྟརཱ ནིམྨིསསཉྫནིཏནྡྷཀཱརཝིརཧེན ཝིསུདྡྷཾ པསྶནྟི, ཝིཝཊེཧི ཝཱ ཨཀྑཱིཧི པསྶཏཱིཏི ‘‘ཝིཔསྶཱི’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. ‘‘ཝིཙེཡྻ ཝིཙེཡྻ པསྶཏཱིཏི ཝིཔསྶཱི’’ཏི ཝདནྟི. སོ ཨཊྛཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ནནྡ-སུནནྡ-སིརིམཱནཱམཀཱ ཏཡོ ཙསྶ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ.

སུདསྶནཱདེཝིཔྤམུཁཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སཏསཧསྶཾ ཝཱིསཏི ཙ སཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ‘‘སུཏནཱུ’’ཏིཔི སུདསྶནཱ ཝུཙྩཏི. སོ ཨཊྛཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སུཏནུདེཝིཡཱ སམཝཊྚཀྑནྡྷེ ནཱམ ཏནཡེ ཛཱཏེ ཨཱཛཉྙརཐེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ པུརིསཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཏསཧསྶཱནི ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ མཧཱཔུརིསོ ཨཊྛམཱསཾ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སུདསྶནསེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཀུསུམསམལངྐཏེ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སུཛཱཏེན ནཱམ ཡཝཔཱལཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ པཱཊལིབོདྷིཾ སམལངྐཏཾ དིསྭཱ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགེན ཏཾ ཨུཔཱགམི.

ཏསྶཱ པན པཱཊལིཡཱ སམཝཊྚཀྑནྡྷོ ཏཾ དིཝསཾ པཎྞཱསརཏནོ ཧུཏྭཱ ཨབྦྷུགྒཏོ སཱཁཱ པཎྞཱསརཏནཱ ཨུབྦེདྷེན རཏནསཏཾ ཨཧོསི. ཏཾདིཝསམེཝ སཱ པཱཊལཱི ཀཎྞིཀཱབདྡྷེཧི ཝིཡ པུཔྥེཧི པརམསུརབྷིགནྡྷེཧི མཱུལཏོ པཊྛཱཡ སབྦསཉྪནྣཱ ཨཧོསི. དིབྦགནྡྷོ ཝཱཡཏི, ན ཀེཝལཾ ཏདཱ ཨཡམེཝ པུཔྥིཏོ, དསསཧསྶི ཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦེ པཱཊལིཡོ པུཔྥིཏཱཝ. ན ཀེཝལཾ པཱཊལིཡོཝ, དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦརུཀྑགུམྦལཏཱཡོཔི པུཔྥིཾསུ. མཧཱསམུདྡོཔི པཉྩཝཎྞེཧི པདུམེཧི ཀུཝལཡུཔྤལཀུམུདེཧི སཉྪནྣོ སཱིཏལམདྷུརསལིལོ ཨཧོསི. སབྦམྤི ཙ དསསཧསྶི ཙཀྐཝཱལ༹བྦྷནྟརཾ དྷཛམཱལཱཀུལཾ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཏཏྠ པཊིམཱལཱགུལཝིཔྤཀིཎྞཾ ནཱནཱསུརབྷིཀུསུམསཛྫིཏདྷརཎཱིཏལཾ དྷཱུཔཙུཎྞནྡྷཀཱརཾ ཨཧོསི. ཏཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏེཔཎྞཱསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ – ‘‘ཡཱཝ བུདྡྷོ ན ཧོམི, ཏཱཝ ཨིཏོ ན ཨུཊྛཧཱམཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ མགྒཱནུཀྐམེན ཙཏྟཱརི མགྒཉཱཎཱནི མགྒཱནནྟརཾ ཙཏྟཱརི ཕལཉཱཎཱནི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ ཙཏུཝེསཱརཛྫཉཱཎཱནི ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི ཙ སཀལེ ཙ བུདྡྷགུཎེ ཧཏྠགཏེ ཀཏྭཱ པརིཔུཎྞསངྐཔྤོ བོདྷིཔལླངྐེ ནིསིནྣོཝ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤);

‘‘ཨཡོགྷནཧཏསྶེཝ, ཛལཏོ ཛཱཏཝེདསོ;

ཨནུཔུབྦཱུཔསནྟསྶ, ཡཐཱ ན ཉཱཡཏེ གཏི.

‘‘ཨེཝཾ སམྨཱ ཝིམུཏྟཱནཾ, ཀཱམབནྡྷོགྷཏཱརིནཾ;

པཉྙཱཔེཏུཾ གཏཱི ནཏྠི, པཏྟཱནཾ ཨཙལཾ སུཁ’’ནྟི. (ཨུདཱ. ༨༠) –

ཨེཝཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝེམཱཏིཀསྶ བྷཱཏིཀསྶ ཁཎྜཀུམཱརསྶ ཙ པུརོཧིཏཔུཏྟསྶ ཏིསྶཀུམཱརསྶ ཙ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཏེ ཨུཡྻཱནཔཱལེན པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ པརིཝཱརཱནཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཨཔརིམིཏཱནཾ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཕུསྶསྶ ཙ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཝིཔསྶཱི ནཱམ ནཱམེན, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.

.

‘‘ཨཝིཛྫཾ སབྦཾ པདཱལེཏྭཱ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ;

དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏུཾ, པཀྐཱམི བནྡྷུམཏཱིཔུརཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ, ཨུབྷོ བོདྷེསི ནཱཡཀོ;

གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ པདཱལེཏྭཱཏི བྷིནྡིཏྭཱ, ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ བྷིནྡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཝཏྟེཏྭཱ ཙཀྐམཱརཱམེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨཱརཱམེཏི ཁེམེ མིགདཱཡེཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷོ བོདྷེསཱིཏི ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཾ ཁཎྜཾ རཱཛཔུཏྟཾ ཏིསྶཉྩ པུརོཧིཏཔུཏྟནྟི ཨུབྷོ བོདྷེསི. གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོཏི དེཝཏཱནཾ ཨབྷིསམཡཝསེན གཎནཔརིཙྪེདོ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཐཱཔརེན སམཡེན ཁཎྜཾ རཱཛཔུཏྟཾ ཏིསྶཉྩ པུརོཧིཏཔུཏྟཾ ཨནུཔབྦཛིཏཱནི ཙཏུརཱསཱིཏིབྷིཀྑུསཧསྶཱནི དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘པུནཱཔརཾ ཨམིཏཡསོ, ཏཏྠ སཙྩཾ པཀཱསཡི;

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཁེམེ མིགདཱཡེཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, སམྦུདྡྷམནུཔབྦཛུ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨེཏེ པན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶསངྑཱཏཱ པུརིསཱ ཝིཔསྶིསྶ ཀུམཱརསྶ ཨུཔཊྛཱཀཔུརིསཱཡེཝ. ཏེ པཱཏོཝ ཝིཔསྶིཀུམཱརསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀུམཱརམདིསྭཱ པཱཏརཱསཏྠཱཡ གནྟྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསཱ ‘‘ཀུཧིཾ ཀུམཱརོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཏོ ‘‘ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཏཏྠེཝ ནཾ དཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི ནིཀྑནྟཱ ནིཝཏྟམཱནཾ ཏསྶ སཱརཐིཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུམཱརོ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ སུཏཊྛཱནེཡེཝ སབྦཱབྷརཎཱནི མུཉྩིཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎཏོ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. པབྦཛིཏྭཱ ཙ ཏེ གནྟྭཱ མཧཱཔུརིསཾ པརིཝཱརཡིཾསུ.

ཏཏོ ཝིཔསྶཱི བོདྷིསཏྟོ ‘‘པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརནྟོ ཨཱཀིཎྞོ ཝིཧརཱམི, ན ཁོ པནམེཏཾ པཱཏིརཱུཔཾ ཡཐེཝ མཾ ཨིམེ གིཧིབྷཱུཏཱ པུབྦེ པརིཝཱརེཏྭཱ ཙརནྟི, ཨིདཱནིཔི ཏཐེཝ ཀིཾ ཨིམིནཱ གཎེནཱ’’ཏི གཎསངྒཎིཀཱཡ ཨུཀྐཎྛིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫེཝ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པུན – ‘‘ཨཛྫ ཨཝེལཱ, སཙེ པནཱཧཾ ཨཛྫ གམིསྶཱམི, སབྦེཔིམེ ཛཱནིསྶནྟི, སྭེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏཾདིཝསཉྩ ཨུརུཝེལགཱམསདིསེ ཨེཀསྨིཾ གཱམེ གཱམཝཱསིནོ མནུསྶཱ སྭཱཏནཱཡ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ མཧཱཔུརིསཾ ནིམནྟཡིཾསུ. ཏེ ཏེསཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནཾ མཧཱཔུརིསསྶ ཙ པཱཡཱསམེཝ པཊིཡཱདཡིཾསུ. ཨཐ ཝིཔསྶཱི མཧཱཔུརིསོ པུནདིཝསེ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཏསྨིཾ གཱམེ ཏེཧི པབྦཛིཏཛནེཧི སདྡྷིཾ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝསནཊྛཱནམེཝ ཨགམཱསི. ཏཏྲ ཏེ པབྦཛིཏཱ མཧཱཔུརིསསྶ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི པཝིསིཾསུ.

བོདྷིསཏྟོཔི པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཀཱལོ ནིཀྑམིཏུ’’ནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ པཎྞསཱལདྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ བོདྷིམཎྜཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. ཏེ ཀིར པབྦཛིཏཱ སཱཡཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ པཎྞསཱལཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱ – ‘‘ཨཏིཝིཀཱལོ ཛཱཏོ ཨུཔདྷཱརེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཎྞསཱལདྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཾ ཨཔསྶནྟཱཔི ‘‘ཀུཧིཾ ནུ གཏོ མཧཱཔུརིསོ’’ཏི ནཱནུབནྡྷིཾསུ. ‘‘གཎཝཱསེ ནིབྦིནྣོ ཨེཀོ ཝིཧརིཏུཀཱམོ མཉྙེ མཧཱཔུརིསོ བུདྡྷབྷཱུཏཾཡེཝ ཏཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནྟོཛམྦུདཱིཔཱབྷིམུཁཱ ཙཱརིཀཾ པཀྐམིཾསུ. ཨཐ ཏེ – ‘‘ཝིཔསྶིནཱ ཀིར བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏ’’ནྟི སུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན སབྦེ ཏེ པབྦཛིཏཱ བནྡྷུམཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏཏོ ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. སོ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, སམྦུདྡྷཾ ཨནུཔབྦཛུཾ;

ཏེསམཱརཱམཔཏྟཱནཾ, དྷམྨཾ དེསེསི ཙཀྑུམཱ.

.

‘‘སབྦཱཀཱརེན བྷཱསཏོ, སུཏྭཱ ཨུཔནིསཱདིནོ;

ཏེཔི དྷམྨཝརཾ གནྟྭཱ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, སམྦུདྡྷཾ ཨནུཔབྦཛུནྟི ཨེཏྠ ཨནུནཱ ཡོགཏོ སམྦུདྡྷནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ, སམྦུདྡྷསྶ པཙྪཱ པབྦཛིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ལཀྑཎཾ སདྡསཏྠཏོ གཧེཏབྦཾ. ‘‘ཏཏྠ ཨཱརཱམཔཏྟཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ. བྷཱསཏོཏི ཝདཏོ. ཨུཔནིསཱདིནོཏི གནྟྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ དྷམྨདཱནཾ དདཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེཔཱིཏི ཏེ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶསངྑཱཏཱ པབྦཛིཏཱ ཝིཔསྶིསྶ ཨུཔཊྛཱཀབྷཱུཏཱ. གནྟྭཱཏི ཏསྶ དྷམྨཾ ཉཏྭཱ. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཔསྶཱིསམྨཱསམྦུདྡྷཾ དྭེ ཙ ཨགྒསཱཝཀེ ཨནུཔབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཊྛསཊྛིསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ –

‘‘ཁནྟཱིཔརམཾ ཏཔོ ཏིཏིཀྑཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ;

ན ཧི པབྦཛིཏོ པརཱུཔགྷཱཏཱི, ན སམཎོ ཧོཏི པརཾ ཝིཧེཋཡནྟོ.

‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ;

སཙིཏྟཔརིཡོདཔནཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསནཾ.

‘‘ཨནཱུཔཝཱདོ ཨནཱུཔགྷཱཏོ, པཱཏིམོཀྑེ ཙ སཾཝརོ;

མཏྟཉྙུཏཱ ཙ བྷཏྟསྨིཾ, པནྟཉྩ སཡནཱསནཾ;

ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༣, ༡༨༤, ༡༨༥) –

ཨིམཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨིམཱ པན སབྦབུདྡྷཱནཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསགཱཐཱཡོ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. པུན ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཏསཧསྶཱནཾ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན ཝིཔསྶིསྶ ཝེམཱཏིཀཱ ཏཡོ བྷཱཏརོ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཀིརིཡཱཡ ལདྡྷཝརཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ནགརཾ ནེཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟཱ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཏེསཾ ཨསཱིཏིསཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷགཝཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཨཊྛསཊྛིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘ཨསཱིཏིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཏཏྠ བྷིཀྑུགཎམཛ྄ཛྷེ, སམྦུདྡྷོ ཨཏིརོཙཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཊྛསཊྛིསཏསཧསྶཱནནྟི ཨཊྛསཊྛིསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ སཏསཧསྶབྷིཀྑཱུནནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠཱཏི ཏཏྠ ཁེམེ མིགདཱཡེ. བྷིཀྑུགཎམཛ྄ཛྷེཏི བྷིཀྑུགཎསྶ མཛ྄ཛྷེ. ‘‘ཏསྶ བྷིཀྑུགཎམཛ྄ཛྷེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ བྷིཀྑུགཎསྶ མཛ྄ཛྷེཏི ཨཏྠོ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཏུལོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨནེཀནཱགཀོཊིསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ ཧུཏྭཱ སཔརིཝཱརསྶ དསབལསྶ ཨསམབལསཱིལསྶ ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡསྶ སཀྐཱརཀརཎཏྠཾ སཏྟརཏནམཡཾ ཙནྡམཎྜལསངྐཱསཾ དཊྛབྦསཱརམཎྜཾ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ དིབྦཝིབྷཝཱནུརཱུཔཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟརཏནཁཙིཏཾ མཧཱརཧཾ སུཝཎྞམཡཾ ནཱནཱམཎིཛུཏིཝིསརསམུཛྫལཾ པཱིཋཾ བྷགཝཏོ ཨདཱསི. ཏདཱ ནཾ པཱིཋཱནུམོདནཱཝསཱནེ ‘‘ཨིཏོ ཨཡཾ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ནཱགརཱཛཱ མཧིདྡྷིཀོ;

ཨཏུལོ ནཱམ ནཱམེན, པུཉྙཝནྟོ ཛུཏིནྡྷརོ.

༡༡.

‘‘ནེཀཱནཾ ནཱགཀོཊཱིནཾ, པརིཝཱརེཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཝཛྫནྟོ དིབྦཏུརིཡེཧི, ལོཀཛེཊྛཾ ཨུཔཱགམིཾ.

༡༢.

‘‘ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, ཝིཔསྶིཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

མཎིམུཏྟརཏནཁཙིཏཾ, སབྦཱབྷརཎབྷཱུསིཏཾ;

ནིམནྟེཏྭཱ དྷམྨརཱཛསྶ, སུཝཎྞཔཱིཋམདཱསཧཾ.

༡༣.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཡ;

ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༤.

‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, ཀཏྭཱ དུཀྐརཀཱརིཀཾ.

༡༥.

‘‘ཨཛཔཱལརུཀྑམཱུལསྨིཾ, ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ;

ཏཏྠ པཱཡཱསཾ པགྒཡ྄ཧ, ནེརཉྫརམུཔེཧིཏི.

༡༦.

‘‘ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརམྷི, པཱཡཱསཾ ཨད སོ ཛིནོ;

པཊིཡཏྟཝརམགྒེན, བོདྷིམཱུལམུཔེཧིཏི.

༡༧.

‘‘ཏཏོ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, བོདྷིམཎྜཾ ཨནུཏྟརོ;

ཨསྶཏྠམཱུལེ སམྦོདྷིཾ, བུཛ྄ཛྷིསྶཏི མཧཱཡསོ.

༡༨.

‘‘ཨིམསྶ ཛནིཀཱ མཱཏཱ, མཱཡཱ ནཱམ བྷཝིསྶཏི;

པིཏཱ སུདྡྷོདནོ ནཱམ, ཨཡཾ ཧེསྶཏི གོཏམོ.

༡༩.

‘‘ཨནཱསཝཱ ཝཱིཏརཱགཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶོ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝཀཱ;

ཨཱནནྡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨུཔཊྛིསྶཏིམཾ ཛིནཾ.

༢༠.

‘‘ཁེམཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ, ཨགྒཱ ཧེསྶནྟི སཱཝིཀཱ;

ཨནཱསཝཱ ཝཱིཏརཱགཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨསྶཏྠོཏི པཝུཙྩཏི…པེ….

༢༣.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པུཉྙཝནྟོཏི པུཉྙཝཱ, སམུཔཙིཏཔུཉྙསཉྩཡོཏི ཨཏྠོ. ཛུཏིནྡྷརོཏི པབྷཱཡུཏྟོ. ནེཀཱནཾ ནཱགཀོཊཱིནནྟི ཨནེཀཱཧི ནཱགཀོཊཱིཧི, ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. པརིཝཱརེཏྭཱནཱཏི བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. ཝཛྫནྟོཏི ཝཱདེནྟོ ཏཱལེ༹ནྟོ. མཎིམུཏྟརཏནཁཙིཏནྟི མཎིམུཏྟཱདཱིཧི ཝིཝིདྷེཧི རཏནེཧི ཁཙིཏནྟི ཨཏྠོ. སབྦཱབྷརཎབྷཱུསིཏནྟི སབྦཱབྷརཎེཧི ཝཱལ༹རཱུཔཱདཱིཧི རཏནམཡེཧི མཎྜིཏནྟི ཨཏྠོ. སུཝཎྞཔཱིཋནྟི སུཝཎྞམཡཾ པཱིཋཾ. ཨདཱསཧནྟི ཨདཱསིཾ ཨཧཾ.

ཏསྶ པན ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ བནྡྷུམཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. བནྡྷུམཱ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, བནྡྷུམཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, ཁཎྜོ ཙ ཏིསྶོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསོཀོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཙནྡཱ ཙ ཙནྡམིཏྟཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, པཱཊལིརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སརཱིརཔྤབྷཱ སབྦཀཱལཾ སཏྟ ཡོཛནཱནི ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, སུཏནུ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, སམཝཊྚཀྑནྡྷོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, ཨཱཛཉྙརཐེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༤.

‘‘ནགརཾ བནྡྷུམཏཱི ནཱམ, བནྡྷུམཱ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

མཱཏཱ བནྡྷུམཏཱི ནཱམ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ.

༢༩.

‘‘ཁཎྜོ ཙ ཏིསྶནཱམོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨསོཀོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ.

༣༠.

‘‘ཙནྡཱ ཙ ཙནྡམིཏྟཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, པཱཊལཱིཏི པཝུཙྩཏི.

༣༢.

‘‘ཨསཱིཏིཧཏྠམུབྦེདྷོ, ཝིཔསྶཱི ལོཀནཱཡཀོ;

པབྷཱ ནིདྡྷཱཝཏཱི ཏསྶ, སམནྟཱ སཏྟཡོཛནེ.

༣༣.

‘‘ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ བུདྡྷསྶ ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༣༤.

‘‘བཧུདེཝམནུསྶཱནཾ, བནྡྷནཱ པརིམོཙཡི;

མགྒཱམགྒཉྩ ཨཱཙིཀྑི, ཨཝསེསཔུཐུཛྫནེ.

༣༥.

‘‘ཨཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱན, དེསེཏྭཱ ཨམཏཾ པདཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༣༦.

‘‘ཨིདྡྷིཝརཾ པུཉྙཝརཾ, ལཀྑཎཉྩ ཀུསུམིཏཾ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ བནྡྷནཱཏི དེཝམནུསྶེ ཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱདིབནྡྷནཱ མོཙེསི, ཝིཀཱསེསཱིཏི ཨཏྠོ. མགྒཱམགྒཉྩ ཨཱཙིཀྑཱིཏི ‘‘ཨམཏཱདྷིགམཱཡ ཨཡཾ མགྒོ ཨུཙྪེདསསྶཏདིཊྛིཝིརཧིཏཱ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ མགྒོ ཀཱཡཀིལམཐཱདིཀོ ནཱཡཾ མགྒོ’’ཏི སེསཔུཐུཛྫནེ ཨཱཙིཀྑཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱནཱཏི མགྒཉཱཎཱལོཀཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱལོཀཉྩ དསྶཡིཏྭཱ. ལཀྑཎཉྩ ཀུསུམིཏནྟི ཙིཏྟལཀྑཎཱདཱིཧི ཕུལླིཏཾ མཎྜིཏཾ བྷགཝཏོ སརཱིརནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ གཱཐཱསུ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཝིཔསྶཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༢. སིཁཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཝིཔསྶིསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨནྟརཧིཏེ ཙ ཏསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཏོ པརཾ ཨེཀཱུནསཊྛིཡཱ ཀཔྤེསུ བུདྡྷཱ ལོཀེ ན ཨུཔྤཛྫིཾསུ. ཨཔགཏབུདྡྷཱལོཀོ ཨཧོསི. ཀིལེསདེཝཔུཏྟམཱརཱནཾ ཨེཀརཛྫཾ ཨཔགཏཀཎྚཀཾ ཨཧོསི. ཨིཏོ པན ཨེཀཏྟིཾསཀཔྤེ སིནིདྡྷསུཀྑསཱརདཱརུཔཙིཏོ པཧཱུཏསཔྤིསིཏྟོ ནིདྷཱུམོ སིཁཱི ཝིཡ སིཁཱིཝེསྶབྷཱུ ཙཱཏི དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཾསུ. ཏཏྠ སིཁཱི པན བྷགཝཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཀུསལཀརཎཝཏཱི ཨརུཎཝཏཱིནགརེ པརམགུཎཝཏོ ཨརུཎཝཏོ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ རཏྟཀནཀཔཊིབིམྦརུཙིརཔྤབྷཱཡ པབྷཱཝཏིཡཱ ནཱམ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དས མཱསེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ནིསབྷུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ནེམིཏྟིཀཱ པནསྶ ནཱམཾ ཀརོནྟཱ ཨུཎྷཱིསསྶ སིཁཱ ཝིཡ ཨུགྒཏཏྟཱ ‘‘སིཁཱི’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ སཏྟཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. སུཙནྡཀསིརཱིགིརིཡསནཱརིཝསབྷ ནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སབྦཀཱམཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཙཏུཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སབྦཀཱམཱདེཝིཡཱ གུཎགཎཱཏུལེ ཨཏུལེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཧཏྠིཡཱནེན ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ སཏྟཏིཔུརིསསཏསཧསྶཱནི ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཨཊྛམཱསཾ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ སུདསྶནནིགམེ པིཡདསྶཱིསེཊྛིནོ དྷཱིཏུཡཱ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏརུཎཁདིརཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨནོམདསྶིནཱ ནཱམ ཏཱཔསེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཀུསཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ པུཎྜརཱིཀབོདྷིཾ ཨུཔསངྐམི. ཏསྶཱ ཀིར པུཎྜརཱིཀབོདྷིཡཱཔི པཱཊལིཡཱ པམཱཎམེཝ པམཱཎཾ ཨཧོསི. ཏཾདིཝསམེཝ སོ པཎྞཱསརཏནཀྑནྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨབྦྷུགྒཏོ, སཱཁཱཔིསྶ པཎྞཱསརཏནམཏྟཱཝ. སོ དིབྦེཧི གནྡྷེཧི པུཔྥེཧི སཉྪནྣོ ཨཧོསི. ན ཀེཝལཾ པུཔྥེཧེཝ, ཕལེཧིཔི སཉྪནྣོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨེཀཔསྶཏོ ཏརུཎཱནི ཕལཱནི ཨེཀཏོ མཛ྄ཛྷིམཱནི ཨེཀཏོ ནཱཏིཔཀྐཱནི ཨེཀཏོ པཀྑིཏྟདིབྦོཛཱནི ཝིཡ སུརསཱནི ཝཎྞགནྡྷརསསམྤནྣཱནི ཏཏོ ཏཏོ ཨོལམྦནྟི. ཡཐཱ ཙ སོ, ཨེཝཾ དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལེ༹སུ པུཔྥཱུཔགཱ རུཀྑཱ པུཔྥེཧི ཕལཱུཔགཱ རུཀྑཱ ཕལེཧི པཊིམཎྜིཏཱ ཨཧེསུཾ.

སོ ཏཏྠ ཙཏུཝཱིསཏིཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཚཏྟིཾས ཡོཛནཝིཏྠཏཾ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྲཧྨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ སཏྟཏིཡཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ སུརཔཐེན གནྟྭཱ ཝིཝིདྷཱཝརཎཝཏིཡཱ ཨརུཎཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ སམཱིཔེ མིགཱཛིནུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེཧི མུནིགཎེཧི པརིཝུཏོ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཝིཔསྶིསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

སིཁིཝ྄ཧཡོ ཨཱསི ཛིནོ, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ.

.

‘‘མཱརསེནཾ པམདྡིཏྭཱ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ;

དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཨནུཀམྤཱཡ པཱཎིནཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, སིཁིམྷི ཛིནཔུངྒཝེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

པུནཔི ཨརུཎཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ སམཱིཔེཡེཝ ཨབྷིབྷཱུརཱཛཔུཏྟསྶ ཙ སམྦྷཝརཱཛཔུཏྟསྶ ཙཱཏི དྭིནྣཾ སཔརིཝཱརཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ནཝུཏིཀོཊིསཧསྶཱནི དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཔརམྤི དྷམྨཾ དེསེནྟེ, གཎསེཊྛེ ནརུཏྟམེ;

ནཝུཏྟིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཡདཱ པན སཱུརིཡཝཏཱིནགརདྭཱརེ ཙམྤཀརུཀྑམཱུལེ ཏིཏྠིཡམདམཱནབྷཉྫནཏྠཾ སབྦཛནབནྡྷནམོཀྑཏྠཉྩ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཉྩ, དསྶཡནྟེ སདེཝཀེ;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཨབྷིབྷུནཱ ཙ སམྦྷཝེན ཙ རཱཛཔུཏྟེན སདྡྷིཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ སཏསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི, ཨརུཎཝཏཱིནགརེ ཉཱཏིསམཱགམེ པབྦཛིཏཱནཾ ཨསཱིཏིཡཱ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. དྷནཉྫཡནགརེ དྷནཔཱལཀནཱགཝིནཡནསམཡེ པབྦཛིཏཱནཾ སཏྟཏིཡཱ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, སིཁིསྶཱཔི མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨསཱིཏིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘སཏྟཏིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨནུཔལིཏྟོ པདུམཾཝ, ཏོཡམྷི སམྤཝཌྜྷིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨནུཔལིཏྟོ པདུམཾཝཱཏི ཏོཡེ ཛཱཏཾ ཏོཡེཝ ཝཌྜྷིཏཾ པདུམཾ ཝིཡ ཏོཡེན ཨནུཔལིཏྟཾ, སོཔི བྷིཀྑུསནྣིཔཱཏོ ལོཀེ ཛཱཏོཔི ལོཀདྷམྨེཧི ཨནུཔལིཏྟོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏདཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཀཏྠཙི ཨསཾསཊྛོ པརིབྷུཏྟནགརེ ཨརིནྡམོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ སིཁིམྷི སཏྠརི པརིབྷུཏྟནགརམནུཔྤཏྟེ སཔརིཝཱརོ རཱཛཱ བྷགཝཏོ པཙྩུགྒནྟྭཱ པསཱདཝཌྜྷིཏཧདཡནཡནསོཏོ དསབལསྶ ཨམལཙརཎཀམལཡུགལེ༹སུ སཔརིཝཱརོ སིརསཱ ཨབྷིཝནྡིཏྭཱ དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཨིསྶརིཡཀུལཝིབྷཝསདྡྷཱནུརཱུཔཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ དུསྶབྷཎྜཱགཱརདྭཱརཱནི ཝིཝརཱཔེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧགྒྷཱནི ཝཏྠཱནི ཨདཱསི. ཨཏྟནོ ཙ བལརཱུཔལཀྑཎཛཝསམྤནྣཧེམཛཱལམཱལཱསམལངྐཏཾ ནཝཀནཀརུཙིརདཎྜཀོསཙཱམརཡུགཝིརཱཛིཏཾ ཝིཔུལམུདུཀཎྞཾ ཙནྡརཱཛིཝིརཱཛིཏཝདནསོབྷཾ ཨེརཱཝཎཝཱརཎམིཝ ཨརིཝཱརཎཾ ཝརཝཱརཎཾ དཏྭཱ ཝཱརཎཔྤམཱཎམེཝ ཀཏྭཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜཉྩ ཨདཱསི. སོཔི ནཾ སཏྠཱ – ‘‘ཨིཏོ ཨེཀཏྟིཾསཀཔྤེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཨརིནྡམོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སམྦུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ, ཨནྣཔཱནེན ཏཔྤཡིཾ.

༡༠.

‘‘བཧུཾ དུསྶཝརཾ དཏྭཱ, དུསྶཀོཊིཾ ཨནཔྤཀཾ;

ཨལངྐཏཾ ཧཏྠིཡཱནཾ, སམྦུདྡྷསྶ ཨདཱསཧཾ.

༡༡.

‘‘ཧཏྠིཡཱནཾ ནིམྨིནིཏྭཱ, ཀཔྤིཡཾ ཨུཔནཱམཡིཾ;

པཱུརཡིཾ མཱནསཾ མཡ྄ཧཾ, ནིཙྩཾ དལ༹ྷམུཔཊྛིཏཾ.

༡༢.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སིཁཱི ལོཀགྒནཱཡཀོ;

ཨེཀཏྟིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༣.

‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༤.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིམྨིནིཏྭཱཏི ཏསྶ ཧཏྠིནོ པམཱཎེན ཏུལཡིཏྭཱ. ཀཔྤིཡནྟི ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ, བྷིཀྑཱུནཾ ཡཾ བྷཎྜཾ ཀཔྤཏི གཧེཏུཾ, ཏཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ནཱམ. པཱུརཡིཾ མཱནསཾ མཡ྄ཧནྟི མམ ཙིཏྟཾ དཱནཔཱིཏིཡཱ པཱུརཡིཾ, མཡ྄ཧཾ ཧཱསུཔྤཱདནསམཏྠཾ ཨཀཱསིནྟི ཨཏྠོ. ནིཙྩཾ དལ༹ྷམུཔཊྛིཏནྟི ནིཙྩཀཱལཾ དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི དཱནཝསེན དལ༹ྷཾ ཨུཔཊྛིཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ནགརཾ ཨརུཎཝཏཱི ནཱམ ཨཧོསི. ཨརུཎཝཱ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, པབྷཱཝཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, ཨབྷིབྷཱུ ཙ སམྦྷཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཁེམངྐརོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཁིལཱ ཙ མདུམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, པུཎྜརཱིཀརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཉྩསྶ སཏྟཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི. སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩཀཱལཾ ཡོཛནཏྟཡཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཏྟཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, སབྦཀཱམཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, ཨཏུལོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༥.

‘‘ནགརཾ ཨརུཎཝཏཱི ནཱམ, ཨརུཎོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

པབྷཱཝཏཱི ནཱམ ཛནིཀཱ, སིཁིསྶཱཔི མཧེསིནོ.

༢༠.

‘‘ཨབྷིབྷཱུ སམྦྷཝོ ཙེཝ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཁེམངྐརོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སིཁིསྶཱཔི མཧེསིནོ.

༢༡.

‘‘སཁིལཱ ཙ པདུམཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, པུཎྜརཱིཀོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༢.

‘‘སིརིཝཌྜྷོ ཙ ནནྡོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛཀཱ;

ཙིཏྟཱ ཙེཝ སུགུཏྟཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛིཀཱ.

༢༣.

‘‘ཨུཙྩཏྟནེན སོ བུདྡྷོ, སཏྟཏིཧཏྠམུགྒཏོ;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ.

༢༤.

‘‘ཏསྶཱཔི བྱཱམཔྤབྷཱ ཀཱཡཱ, དིཝཱརཏྟིཾ ནིརནྟརཾ;

དིསོདིསཾ ནིཙྪརནྟི, ཏཱིཎི ཡོཛནསོ པབྷཱ.

༢༥.

‘‘སཏྟཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༦.

‘‘དྷམྨམེགྷཾ པཝསྶེཏྭཱ, ཏེམཡིཏྭཱ སདེཝཀེ;

ཁེམནྟཾ པཱཔཡིཏྭཱན, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༧.

‘‘ཨནུབྱཉྫནསམྤནྣཾ, དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཾ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པུཎྜརཱིཀོཏི སེཏམྦརུཀྑོ. ཏཱིཎི ཡོཛནསོ པབྷཱཏི ཏཱིཎི ཡོཛནཱནི པབྷཱ ནིཙྪརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨམེགྷནྟི དྷམྨཝསྶཾ, དྷམྨཝསྶནཀོ བུདྡྷམེགྷོ. ཏེམཡིཏྭཱཏི དྷམྨཀཐཱསལིལེན ཏེམེཏྭཱ, སིཉྩིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སདེཝཀེཏི སདེཝཀེ སཏྟེ. ཁེམནྟནྟི ཁེམནྟཾ ནིབྦཱནཾ. ཨནུབྱཉྫནསམྤནྣནྟི ཏམྦནཁཏུངྒནཱསཝཊྚངྒུལིཏཱདཱིཧི ཨསཱིཏིཡཱ ཨནུབྱཉྫནེཧི སམྤནྣཾ, དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ བྷགཝཏོ སརཱིརནྟི ཨཏྠོ. སིཁཱི ཀིར སམྨཱསམྦུདྡྷོ སཱིལཝཏཱིནགརེ ཨསྶཱརཱམེ པརིནིབྦཱཡི.

‘‘སིཁཱིཝ ལོཀེ ཏཔསཱ ཛལིཏྭཱ, སིཁཱིཝ མེགྷཱགམནེ ནདིཏྭཱ;

སིཁཱི མཧེསིནྡྷནཝིཔྤཧཱིནོ, སིཁཱིཝ སནྟིཾ སུགཏོ གཏོ སོ’’.

སིཁིསྶ ཀིར བྷགཝཏོ དྷཱཏུཡོ ཨེཀགྒྷནཱཝ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ ན ཝིཔྤཀིརིཾསུ. སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ པན མནུསྶཱ ཏིཡོཛནུབྦེདྷཾ སཏྟརཏནམཡཾ ཧིམགིརིསདིསསོབྷཾ ཐཱུཔམཀཾསུ. སེསམེཏྠ གཱཐཱསུ པཱཀཊམེཝཱཏི.

སིཁཱིབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཝཱིསཏིམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༣. ཝེསྶབྷཱུབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

སིཁིསྶ པན སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཔརབྷཱགེ ཨནྟརཧིཏེ ཏསྶ སཱསནེ སཏྟཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ མནུསྶཱ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ དསཝསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. པུན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨཔརིམིཏཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡིཏྭཱ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏདཱ ཝིཛིཏམནོབྷཱུ སབྦལོཀཱབྷིབྷཱུ སཡམྦྷཱུ ཝེསྶབྷཱུ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. སོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨནོམནགརེ སུཔྤཏཱིཏསྶ སུཔྤཏཱིཏསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སཱིལཝཏིཡཱ ཡསཝཏིཡཱ ནཱམ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨནུཔམུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཛཱཡམཱནོཝ ཛནཾ ཏོསེནྟོ ཝསབྷནཱདཾ ནདི. ཏསྨཱ ཝསབྷནཱདཧེཏུཏྟཱ ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘ཝེསྶབྷཱུ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ ཚབྦསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. རུཙི-སུརུཙི-རཏིཝཌྜྷནནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཏསྶ ཨཧེསུཾ. སུཙིཏྟཱདེཝིཔྤམུཁཱནི ཏིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སུཙིཏྟཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ སུཔྤབུདྡྷེ ནཱམ ཀུམཱརེ ཨུཔྤནྣེ སུཝཎྞསིཝིཀཱཡ ཨུཡྻཱནདསྶནཏྠཱཡ གནྟྭཱ དེཝདཏྟཱནི ཀཱསཱཡཱནི གཧེཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ སཏྟཏྟིཾསསཧསྶཱནི ཨནུཔབྦཛིཾསུ. ཨཐ སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཚ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སུཙིཏྟནིགམེ སནྡིསྶམཱནསརཱིརཱཡ སིརིཝཌྜྷནཱཡ ནཱམ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ནརིནྡནཱགརཱཛེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ སཱལབོདྷིཾ པདཀྑིཎཏོ ཨུཔཱགམི. ཏསྶཱཔི སཱལསྶ ཏདེཝ པཱཊལིཡཱ པམཱཎམེཝ པམཱཎཾ ཨཧོསི. ཏཐེཝ པུཔྥཕལསིརིཝིབྷཝོ ཝེདིཏབྦོ. སོ སཱལམཱུལམུཔགནྟྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཝིགཏནཱིཝརཎཾ སབྦཀཱམམདཱཝརཎཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ པཊིལབྷིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཏཏྠེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀསྶ སོཎཀུམཱརསྶ ཨུཏྟརཀུམཱརསྶ ཙ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ དེཝཔཐེན གནྟྭཱ ཨནོམནགརསམཱིཔེ ཨརུཎུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལེན ཀུམཱརེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ སཔརིཝཱརཱནཾ མཛ྄ཛྷེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ པཋམོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

པུན ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཏྟཏིཡཱ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨནོམནགརེཡེཝ དིཊྛིཛཱལཾ བྷིནྡནྟོ ཏིཏྠིཡམཱནདྡྷཛཾ པཱཏེནྟོ མཱནམདཾ ཝིདྡྷཾསེནྟོ དྷམྨདྡྷཛཾ སམུསྶཡནྟོ ནཝུཏིཡོཛནཝིཏྠཏཱཡ མནུསྶཔརིསཱཡ པརིམཱཎརཧིཏཱཡ དེཝཔརིསཱཡ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེ པསཱདེཏྭཱ སཊྛིཀོཊིཡོ དྷམྨཱམཏེན ཏཔྤེསི, སོ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏཏྠེཝ མཎྜཀཔྤམྷི, ཨསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ;

ཝེསྶབྷཱུ ནཱམ ནཱམེན, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.

.

‘‘ཨཱདིཏྟཾ ཝཏ རཱགགྒི, ཏཎྷཱནཾ ཝིཛིཏཾ ཏདཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, ཝེསྶབྷཱུལོཀནཱཡཀེ;

ཨསཱིཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘པཀྐནྟེ ཙཱརིཀཾ རཊྛེ, ལོཀཛེཊྛེ ནརཱསབྷེ;

སཏྟཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘མཧཱདིཊྛིཾ ཝིནོདེནྟོ, པཱཊིཧེརཾ ཀརོཏི སོ;

སམཱགཏཱ ནརམརཱུ, དསསཧསྶཱི སདེཝཀེ.

.

‘‘མཧཱཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;

དེཝཱ ཙེཝ མནུསྶཱ ཙ, བུཛ྄ཛྷརེ སཊྛིཀོཊིཡོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱདིཏྟནྟི སཀལམིདཾ ལོཀཏྟཡཾ སམྤདིཏྟཾ. རཱགགྒཱིཏི རཱགེན. ཏཎྷཱནཾ ཝིཛིཏནྟི ཏཎྷཱནཾ ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ ཝསཝཏྟིཊྛཱནནྟི ཨེཝཾ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱཏི ཧཏྠཱི ཝིཡ པཱུཏིལཏཱབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཏྟོ ཨདྷིགཏོ. དསསཧསྶཱིཏི དསསཧསྶིཡཾ. སདེཝཀེཏི སདེཝཀེ ལོཀེ. བུཛ྄ཛྷརེཏི བུཛ྄ཛྷིཾསུ.

སོཎུཏྟརཱནཾ པན དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ སམཱགམེ པབྦཛིཏཱནཾ ཨསཱིཏིཡཱ ཨརཧནྟསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ མཱགྷཔུཎྞམཱཡཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ པཋམོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན ཝེསྶབྷུནཱ སབྦལོཀཱབྷིབྷུནཱ སཧ པབྦཛིཏཱ སཏྟཏྟིཾསསཧསྶསངྑཱ བྷིཀྑཱུ གཎཏོ ཨོཧཱིནསམཡེ པཀྐནྟཱ, ཏེ ཝེསྶབྷུསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སོརེཡྻཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨདྡསཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སབྦེཝ ཏེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཱཡ པརིསཱཡ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ དུཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི.

ཡདཱ པན ནཱརིཝཱཧནནགརེ ཨུཔསནྟོ ནཱམ རཱཛཔུཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཏསྶཱནུཀམྤཱཡ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨགམཱསི, སོཔི བྷགཝཏོ ཨཱགམནཾ སུཏྭཱ སཔརིཝཱརོ བྷགཝཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣཧདཡོ པབྦཛི. ཏཾ སཊྛིསཧསྶསངྑཱ པུརིསཱ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. ཏེ ཏེན སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཝེསྶབྷཱུ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི, སོ ཏཏིཡོ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘སནྣིཔཱཏཱ ཏཡོ ཨཱསུཾ, ཝེསྶབྷུསྶ མཧེསིནོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཨསཱིཏིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, པཋམོ ཨཱསི སམཱགམོ;

སཏྟཏིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ.

.

‘‘སཊྛིབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཛརཱདིབྷཡཏཱིཏཱནཾ, ཨོརསཱནཾ མཧེསིནོ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ སརབྷཝཏཱིནགརེ པརམཔིཡདསྶནོ སུདསྶནོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཝེསྶབྷུམྷི ལོཀནཱཡཀེ སརབྷནགརམུཔགཏེ ཏསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣཧདཡོ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཛལཛཱམལཱཝིཀལཀམལམཀུལསདིསམཉྫལིཾ སིརསི ཀཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ སཙཱིཝརཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཏཏྠེཝ བྷགཝཏོ ནིཝཱསཏྠཱཡ གནྡྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝིཧཱརསཧསྶཾ ཀཱརེཏྭཱ སབྦཉྩ ཝིབྷཝཛཱཏཾ བྷགཝཏོ སཱསནེ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱཙཱརགུཎསམྤནྣོ ཏེརསདྷུཏགུཎེསུ ནིརཏོ བོདྷིསམྦྷཱརཔརིཡེསནཱཡ རཏོ བུདྡྷསཱསནཱབྷིརཏོ ཝིཧཱསི. སོཔི ཏཾ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི – ‘‘ཨནཱགཏེ ཨིཏོ ཨེཀཏྟིཾསཀཔྤེ ཨཡཾ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, སུདསྶནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱཝཱིརཾ, དཱནཾ དཏྭཱ མཧཱརཧཾ;

ཨནྣཔཱནེན ཝཏྠེན, སསངྒྷཾ ཛིནཔཱུཛཡིཾ.

༡༡.

‘‘ཏསྶ བུདྡྷསྶ ཨསམསྶ, ཙཀྐཾ ཝཏྟིཏམུཏྟམཾ;

སུཏྭཱན པཎིཏཾ དྷམྨཾ, པབྦཛྫམབྷིརོཙཡིཾ.

༡༢.

‘‘མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ, རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏོ;

པབྦཛྫཾ གུཎསམྤནྣཾ, པབྦཛིཾ ཛིནསནྟིཀེ.

༡༣.

‘‘ཨཱཙཱརགུཎསམྤནྣོ, ཝཏྟསཱིལསམཱཧིཏོ;

སབྦཉྙུཏཾ གཝེསནྟོ, རམཱམི ཛིནསཱསནེ.

༡༤.

‘‘སདྡྷཱཔཱིཏིཾ ཨུཔགནྟྭཱ, བུདྡྷཾ ཝནྡཱམི སཏྠརཾ;

པཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི མཡ྄ཧཾ, བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ.

༡༥.

‘‘ཨནིཝཏྟམཱནསཾ ཉཏྭཱ, སམྦུདྡྷོ ཨེཏདབྲཝི;

ཨེཀཏྟིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༦.

‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཾ ཨིམཾ.

༡༧.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཀྐཾ ཝཏྟིཏནྟི དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ. པཎཱིཏཾ དྷམྨནྟི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ. པབྦཛྫཾ གུཎསམྤནྣནྟི ཉཏྭཱ པབྦཛིནྟི ཨཏྠོ. ཝཏྟསཱིལསམཱཧིཏོཏི ཝཏྟེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ སམཱཧིཏོ. ཏེསཾ ཏེསཾ པཱུརཎེ སམཱཧིཏོཏི ཨཏྠོ. རམཱམཱིཏི ཨབྷིརམིཾ. སདྡྷཱཔཱིཏིནྟི སདྡྷཉྩ པཱིཏིཉྩ ཨུཔགནྟྭཱ. ཝནྡཱམཱིཏི ཨབྷིཝནྡིཾ, ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. སཏྠརནྟི སཏྠཱརཾ. ཨནིཝཏྟམཱནསནྟི ཨནོསཀྐིཡམཱནམཱནསཾ.

ཏསྶ པན བྷགཝཏོ ཨནོམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. སུཔྤཏཱིཏོ ནཱམསྶ པིཏཱ ཁཏྟིཡོ, ཡསཝཏཱི ནཱམ མཱཏཱ, སོཎོ ཙ ཨུཏྟརོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨུཔསནྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རཱམཱ ཙ སམཱལཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སཱལརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི. སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, སུཙིཏྟཱ ནཱམསྶ བྷརིཡཱ, སུཔྤབུདྡྷོ ནཱམསྶ པུཏྟོ, སུཝཎྞསིཝིཀཱཡ ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༨.

‘‘ཨནོམཾ ནཱམ ནགརཾ, སུཔྤཏཱིཏོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

མཱཏཱ ཡསཝཏཱི ནཱམ, ཝེསྶབྷུསྶ མཧེསིནོ.

༢༣.

‘‘སོཎོ ཙ ཨུཏྟརོ ཙེཝ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨུཔསནྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཝེསྶབྷུསྶ མཧེསིནོ.

༢༤.

‘‘རཱམཱ ཙེཝ སམཱལཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱསཱལོཏི ཝུཙྩཏི.

༢༥.

‘‘སོཏྠིཀོ ཙེཝ རམྨོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛཀཱ;

གོཏམཱི སིརིམཱ ཙེཝ, ཨཧེསུཾ ཨགྒུཔཊྛིཀཱ.

༢༦.

‘‘སཊྛིརཏནམུབྦེདྷོ, ཧེམཡཱུཔསམཱུཔམོ;

ཀཱཡཱ ནིཙྪརཏཱི རསྨི, རཏྟིཾཝ པབྦཏེ སིཁཱི.

༢༧.

‘‘སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི, ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༨.

‘‘དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརིཀཾ ཀཏྭཱ, ཝིབྷཛིཏྭཱ མཧཱཛནཾ;

དྷམྨནཱཝཾ ཋཔེཏྭཱན, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༩.

‘‘དསྶནེཡྻཾ སབྦཛནཾ, ཝིཧཱརཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཧེམཡཱུཔསམཱུཔམོཏི སུཝཎྞཏྠམྦྷསདིསོཏི ཨཏྠོ. ནིཙྪརཏཱིཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སནྡྷཱཝཏི. རསྨཱིཏི པབྷཱརསྨི. རཏྟིཾཝ པབྦཏེ སིཁཱིཏི རཏྟིཡཾ པབྦཏམཏྠཀེ ཨགྒི ཝིཡ. རཾསིཝིཛྫོཏཱ ཏསྶ ཀཱཡེཏི ཨཏྠོ. ཝིབྷཛིཏྭཱཏི ཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ, ཨུགྒྷཊིཏཱདིཝསེན སོཏཱཔནྣཱདིཝསེན ཙཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནཱཝནྟི ཨཊྛངྒམགྒསངྑཱཏཾ དྷམྨནཱཝཾ, ཙཏུརོགྷནིཏྠརཎཏྠཱཡ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དསྶནེཡྻནྟི དསྶནཱིཡོ. སབྦཛནནྟི སབྦོ ཛནོ, སསཱཝཀསངྒྷོ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཝིཧཱརནྟི ཝིཧཱརོ, སབྦཏྠ པཙྩཏྟེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ དཊྛབྦཾ.

ཝེསྶབྷཱུ ཀིར བྷགཝཱ ཨུསབྷཝཏཱིནགརེ ཁེམེ མིགདཱཡེ པརིནིབྦཱཡི. དྷཱཏུཡོ པནསྶ ཝིཔྤཀིརིཾསུ.

‘‘ཨུསབྷཝཏིཔུརེ པུརུཏྟམེ, ཛིནཝསབྷོ བྷགཝཱ ཧི ཝེསྶབྷཱུ;

ཨུཔཝནཝིཧརེ མནོརམེ, ནིརུཔདྷིསེསམུཔཱགཏོ ཀིརཱ’’ཏི.

སེསཾ སབྦཏྠ གཱཐཱསུ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཝེསྶབྷཱུབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཨེཀཝཱིསཏིམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༤. ཀཀུསནྡྷབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཝེསྶབྷུམྷི སཡམྦྷུམྷི པརིནིབྦུཏེ ཏསྨིཾ པན ཀཔྤེ ཨཏིཀྐནྟེ ཨེཀཱུནཏྟིཾསཀཔྤེསུ ཛིནདིཝསཀརཱ ནུཔྤཛྫིཾསུ. ཨིམསྨིཾ པན བྷདྡཀཔྤེ ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ ཀསྶཔོ ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོཏི. མེཏྟེཡྻོ པན བྷགཝཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི. ཨེཝམཡཾ ཀཔྤོ པཉྩཧི བུདྡྷུཔྤཱདེཧི པཊིམཎྜིཏཏྟཱ བྷདྡཀཔྤོཏི བྷགཝཏཱ ཝཎྞིཏོ. ཏཏྠ ཀཀུསནྡྷོ ནཱམ བྷགཝཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཁེམཝཏཱིནགརེ ཁེམངྐརསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀསྶ ཨགྒིདཏྟསྶ ནཱམ པུརོཧིཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཝིསཱཁཱཡ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཡདཱ པན ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎེ སཀྐརོནྟི གརུཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟནྟི.

ཡདཱ པན བྲཱཧྨཎཱ ཁཏྟིཡེ སཀྐརོནྟི གརུཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, ཏདཱ ཁཏྟིཡཀུལེ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏདཱ ཀིར བྲཱཧྨཎཱ ཁཏྟིཡེཧི སཀྐརཱིཡནྟི གརུཀརཱིཡནྟི, ཏསྨཱ སཙྩསནྡྷོ ཀཀུསནྡྷོ བོདྷིསཏྟོ ཝིབྷཝསིརིསམུདཡེནཱཀུལེ ཨནཱཀུལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨུནྣཱདེནྟོ ཀམྤཡནྟོ ཨུདཔཱདི. ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏཏོ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཁེམཝཏུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ སུཝཎྞལཏཱཏོ ཨགྒིཛཱལོ ཝིཡ ནིཀྑམི. སོ ཙཏྟཱརི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏསྶ ཀིར ཀཱམཀཱམཝཎྞཀཱམསུདྡྷིནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. རོཙིནཱིབྲཱཧྨཎཱིཔམུཁཱནི ཏིཾས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ རོཙིནིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨནུཏྟརེ ཨུཏྟརེ ནཱམ ཀུམཱརེ ཨུཔྤནྣེ པཡུཏྟེན ཨཱཛཉྙརཐེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱནི ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཨཊྛ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སུཙིརིནྡྷནིགམེ ཝཛིརིནྡྷབྲཱཧྨཎསྶ དྷཱིཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཁདིརཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སུབྷདྡེན ནཱམ ཡཝཔཱལཀེན ཨུཔནཱིཏཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ སིརཱིསབོདྷིཾ པཱཊལིཡཱ ཝུཏྟཔྤམཱཎཾ དིབྦགནྡྷཾ ཨུཔཝཱཡམཱནཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཙཏུཏྟིཾསཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ སཙྩཔྤཊིཝེདྷསམཏྠཏཾ དིསྭཱ ཨེཀཱཧེནེཝ མཀིལནགརསམཱིཔེ སམྦྷཱུཏཾ ཨིསིཔཏནཾ ནཱམ མིགདཱཡཾ པཝིསིཏྭཱ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷགཏོ བྷགཝཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ པཋམོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

པུན ཀཎྞཀུཛྫནགརདྭཱརེ མཧཱསཱལརུཀྑམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ཏིཾསཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེསི, སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན ཁེམཝཏཱིནགརསྶཱཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ དེཝཱཡཏནེ ཨབྷིམཏནརདེཝོ ནརདེཝོ ནཱམ ཡཀྑོ དིསྶམཱནམནུསྶསརཱིརོ ཧུཏྭཱ ཀནྟཱརམཛ྄ཛྷེ ཨེཀསྶ ཀམལཀུཝལཡུཔྤལསམལངྐཏསལིལསཱིཏལསྶ པརམམདྷུརསིསིརཝཱརིནོ སབྦཛནསུརབྷིརམསྶ སརསྶ སམཱིཔེ ཋཏྭཱ ཀམལཀུཝལཡཀལླཧཱརཱདཱིཧི སཏྟེ ཨུཔལཱཔེཏྭཱ མནུསྶེ ཁཱདཏི. ཏསྨིཾ མགྒེ པཙྪིནྣེ ཛནསམྤཱཏརཧིཏེ མཧཱཨཊཝིཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ སམྤཏྟེ སཏྟེ ཁཱདཏི. སོ ལོཀཝིསྶུཏོ མཧཱཀནྟཱརམགྒོ ཨཧོསི. ཨུབྷཏོཀནྟཱརདྭཱརེ ཀིར མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀནྟཱརནིཏྠརཎཏྠཱཡ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ཝིགཏབྷཝབནྡྷོ ཀཀུསནྡྷོ སཏྠཱ ཨེཀདིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཉཱཎཛཱལསྶ ཨནྟོགཏཾ ཏཾ མཧེསཀྑཾ ནརདེཝཡཀྑཾ ཏཉྩ ཛནསམཱུཧམདྡས. དིསྭཱ ཙ པན གགནཏལེན གནྟྭཱ ཏསྶ ཛནཀཱཡསྶ པསྶནྟསྶེཝ བྷགཝཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟོ ཏསྶ ནརདེཝཡཀྑསྶ བྷཝནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏསྶ མངྒལཔལླངྐེ ནིསཱིདི.

ཨཐ ཁོ སོ མནུསྶབྷཀྑོ ཡཀྑོ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟཾ ཨིནྡདྷནུཔརིཝུཏམིཝ དིཝསཀརཾ མུནིདིཝསཀརཾ པཝནཔཐེནཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘དསབལོ མམཱནུཀམྤཱཡ ཨིདྷཱགཙྪཏཱི’’ཏི པསནྣཧདཡོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརཡཀྑེཧི སདྡྷིཾ ཨནེཀམིགགཎཝནྟཾ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ནཱནཱཝཎྞགནྡྷཱནི ཛལཛཐལཛཱནི ཀུསུམཱནི པརམམནོརམཱནི སུགནྡྷགནྡྷེ སམཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ པལླངྐེ ནིསིནྣཾ ཝིགཏརནྡྷཾ ཀཀུསནྡྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདཱིཧི པཱུཛཡིཏྭཱ ཐུཏིསངྒཱིཏཱནི པཝཏྟེནྟོ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ མནུསྶཱ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པསནྣཧདཡཱ སམཱགམྨ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནམསྶམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. ཨཐ ཨཔྤཊིསནྡྷོ ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ ཨབྷིཔཱུཛིཏནརདེཝཡཀྑཾ ནརདེཝཡཀྑཾ ཀམྨཕལསམྦནྡྷདསྶནེན སམུཏྟེཛེཏྭཱ ནིརཡཀཐཱཡ སནྟཱསེཏྭཱ ཙཏུསཙྩཀཐཾ ཀཐེསི, ཏདཱ ཨཔརིམིཏཱནཾ སཏྟཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཝེསྶབྷུསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཀཀུསནྡྷོ ནཱམ ནཱམེན, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ.

.

‘‘ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ སབྦབྷཝཾ, ཙརིཡཱཡ པཱརམིཾ གཏོ;

སཱིཧོཝ པཉྫརཾ བྷེཏྭཱ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, ཀཀུསནྡྷེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཙཏྟཱལཱིསཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཨནྟལིཀྑམྷི ཨཱཀཱསེ, ཡམཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཀུབྦནཾ;

ཏིཾསཀོཊིསཧསྶཱནཾ, བོདྷེསི དེཝམཱནུསེ.

.

‘‘ནརདེཝསྶ ཡཀྑསྶ, ཙཏུསཙྩཔྤཀཱསནེ;

དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཏསྶ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱཏི སམཱུཧནིཏྭཱ. སབྦབྷཝནྟི སབྦཾ ནཝཝིདྷཾ བྷཝཾ, བྷཝུཔྤཏྟིནིམིཏྟཾ ཀམྨནྟི ཨཏྠོ. ཙརིཡཱཡ པཱརམིཾ གཏོཏི སབྦཔཱརམཱིནཾ པཱུརཎཝསེན པཱརཾ གཏོ. སཱིཧོཝ པཉྫརཾ བྷེཏྭཱཏི སཱིཧོ ཝིཡ པཉྫརཾ མུནིཀུཉྫརོ བྷཝཔཉྫརཾ ཝིནཱསེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཀུསནྡྷསྶ ཝིདྡྷསྟབྷཝབནྡྷནསྶ ཨེཀོཝ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཀཎྞཀུཛྫནགརེ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏེཧི ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཨརཧནྟསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ མཱགྷཔུཎྞམཱཡཾ བྷགཝཱ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ, ཨེཀོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱནཾ, ཏདཱ ཨཱསི སམཱགམོ;

དནྟབྷཱུམིམནུཔྤཏྟཱནཾ, ཨཱསཝཱརིགཎཀྑཡཱ’’ཏི.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཁེམོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཨཉྫནཱདཱིནི སབྦབྷེསཛྫཱནི ཙ ཨདཱསི. ཨཉྙཉྩ སམཎཔརིཀྑཱརཾ དཏྭཱ ཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པསནྣཧདཡོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛི. སོ པན སཏྠཱ – ‘‘ཨནཱགཏེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ཁེམོ ནཱམཱསི ཁཏྟིཡོ;

ཏཐཱགཏེ ཛིནཔུཏྟེ, དཱནཾ དཏྭཱ ཨནཔྤཀཾ.

.

‘‘པཏྟཉྩ ཙཱིཝརཾ དཏྭཱ, ཨཉྫནཾ མདྷུལཊྛིཀཾ;

ཨིམེཏཾ པཏྠིཏཾ སབྦཾ, པཊིཡཱདེམི ཝརཾ ཝརཾ.

༡༠.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, ཀཀུསནྡྷོ ཝིནཱཡཀོ;

ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༡.

‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༣.

‘‘ནགརཾ ཁེམཝཏཱི ནཱམ, ཁེམོ ནཱམཱསཧཾ ཏདཱ;

སབྦཉྙུཏཾ གཝེསནྟོ, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཉྫནཾ པཱཀཊམེཝ. མདྷུལཊྛིཀནྟི ཡཊྛིམདྷུཀཾ. ཨིམེཏནྟི ཨིམཾ ཨེཏཾ. པཏྠིཏནྟི ཨིཙྪིཏཾ. པཊིཡཱདེམཱིཏི དཛྫཱམི, ཨདཱསིནྟི ཨཏྠོ. ཝརཾ ཝརནྟི སེཊྛཾ སེཊྛནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཡདེཏཾ པཏྠིཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཨེཏཾ སབྦཾ ཨདཱསིནྟི ཨཏྠོ. ཨཡཾ སུནྡརཏརོ.

ཏསྶ པན ཨདནྡྷསྶ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཁེམཾ ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཨགྒིདཏྟོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ, ཝིསཱཁཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི མཱཏཱ, ཝིདྷུརོ ཙ སཉྫཱིཝོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, བུདྡྷིཛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སཱམཱ ཙ ཙམྤཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, མཧཱསིརཱིསརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཙཏྟཱལཱིསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, སམནྟཱ དསཡོཛནཱནི སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྪརཏི, ཙཏྟཱལཱིསཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, བྷརིཡཱ པནསྶ རོཙིནཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, ཨུཏྟརོ ནཱམ པུཏྟོ, ཨཱཛཉྙརཐེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ཨགྒིདཏྟོ ཙ, ཨཱསི བུདྡྷསྶ སོ པིཏཱ;

ཝིསཱཁཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ཀཀུསནྡྷསྶ སཏྠུནོ.

༡༥.

‘‘ཝསཏེ ཏཏྠ ཁེམེ པུརེ, སམྦུདྡྷསྶ མཧཱཀུལཾ;

ནརཱནཾ པཝརཾ སེཊྛཾ, ཛཱཏིམནྟཾ མཧཱཡསཾ.

༢༠.

‘‘ཝིདྷུརོ ཙ སཉྫཱིཝོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

བུདྡྷིཛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཀཀུསནྡྷསྶ སཏྠུནོ.

༢༡.

‘‘སཱམཱ ཙ ཙམྤཱནཱམཱ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, སིརཱིསོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༣.

‘‘ཙཏྟཱལཱིསརཏནཱནི, ཨཙྩུགྒཏོ མཧཱམུནི;

ཀནཀཔྤབྷཱ ནིཙྪརཏི, སམནྟཱ དསཡོཛནཾ.

༢༤.

‘‘ཙཏྟཱལཱིསཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༥.

‘‘དྷམྨཱཔཎཾ པསཱརེཏྭཱ, ནརནཱརཱིནཾ སདེཝཀེ;

ནདིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༦.

‘‘ཨཊྛངྒཝཙནསམྤནྣོ, ཨཙྪིདྡཱནི ནིརནྟརཾ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝསཏེ ཏཏྠ ཁེམེ པུརེཏི ཨཡཾ གཱཐཱ ཀཀུསནྡྷསྶ ཛཱཏནགརསནྡསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. མཧཱཀུལནྟི ཨུདིཏོདིཏཾ བྷགཝཏོ པིཏུཀུལཾ. ནརཱནཾ པཝརཾ སེཊྛནྟི ཛཱཏིཝསེན སབྦམནུསྶཱནཾ པཝརཾ སེཊྛནྟི ཨཏྠོ. ཛཱཏིམནྟནྟི ཨབྷིཛཱཏིཝནྟཾ, ཨུཏྟམཱབྷིཛཱཏཾ. མཧཱཡསནྟི མཧཱཔརིཝཱརཾ, ཀིཾ ཏཾ བུདྡྷསྶ མཧཱཀུལཾ? ཏཏྠ མཧཱཀུལཾ ཁེམེ པུརེ ཝསཏེཏིཔདེན སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ.

སམནྟཱ དསཡོཛནནྟི སམནྟཏོ དས ཡོཛནཱནི ཕརིཏྭཱ ནིཙྩཀཱལཾ སརཱིརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ པབྷཱ ནིཙྪརཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱཔཎནྟི དྷམྨསངྑཱཏཾ ཨཱཔཎཾ. པསཱརེཏྭཱཏི བྷཎྜཝིཀྐིཎནཏྠཾ ནཱནཱབྷཎྜསམིདྡྷམཱཔཎཾ ཝིཡ དྷམྨཱཔཎཾ པསཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནརནཱརཱིནནྟི ཝེནེཡྻནརནཱརཱིནཾ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིམགྒཕལརཏནཝིསེསཱདྷིགམཏྠཱཡ. སཱིཧནཱདཾ ཝཱཏི སཱིཧནཱདཾ ཝིཡ, ཨབྷཡནཱདཾ ནདིཏྭཱ. ཨཊྛངྒཝཙནསམྤནྣོཏི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏསརོ སཏྠཱ. ཨཙྪིདྡཱནཱིཏི ཚིདྡཱདིབྷཱཝརཧིཏཱནི སཱིལཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི. ཨཐ ཝཱ ཨཙྪིདྡཱནི ཨཝིཝརཱནི སཱཝཀཡུགལཱ༹དཱིནི. ནིརནྟརནྟི སཏཏཾ སབྦཀཱལཾ. སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏནྟི སཏྠཱ ཙ སཱཝཀཡུགལཱ༹དཱིནི ཙ ཏཾ སབྦཾ མུནིབྷཱཝམུཔགནྟྭཱ ཨདསྶནབྷཱཝམུཔགཏནྟི ཨཏྠོ.

‘‘ཨཔེཏབནྡྷོ ཀཀུསནྡྷབུདྡྷོ, ཨདནྡྷཔཉྙོ གཏསབྦརནྡྷོ;

ཏིལོཀསནྡྷོ ཀིར སཙྩསནྡྷོ, ཁེམེ པནེ ཝཱསམཀཔྤཡིཏྠ’’.

སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཀཀུསནྡྷབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ བཱཝཱིསཏིམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༥. ཀོཎཱགམནབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཀཀུསནྡྷསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཏསྶ སཱསནེ ཙ ཨནྟརཧིཏེ སཏྟེསུ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ ཛཱཏེསུ པརཧིཏཀོཎཱགམནོ ཀོཎཱགམནོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཨཐ ཝཱ ཀནཀཱགམནཏོ ཀོཎཱགམནོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཏཏྠ ཀ-ཀཱརསྶ ཀོཨཱདེསཾ ཀཏྭཱ ན-ཀཱརསྶ ཎཱདེསཾ ཀཏྭཱ ཨེཀསྶ ཀ-ཀཱརསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིརུཏྟིནཡེན ཀནཀསྶ ཀནཀཱདིཨཱབྷརཎསྶ ཨཱགམནཾ པཝསྶནཾ ཡསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔྤནྣཀཱལེ སོ ཀོཎཱགམནོ ནཱམ. ཨེཏྠ པན ཨཱཡུ ཨནུཔུབྦེན པརིཧཱིནསདིསཾ ཀཏཾ, ན ཨེཝཾ པརིཧཱིནཾ, པུན ཝཌྜྷིཏྭཱ པརིཧཱིནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ ཙཏྟཱལཱིསཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ ནིབྦཏྟོ, ཏཾ པན ཨཱཡུ པརིཧཱཡམཱནཾ དསཝསྶཀཱལཾ པཏྭཱ པུན ཨསངྑྱེཡྻཾ པཏྭཱ ཏཏོ པརིཧཱཡམཱནཾ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ ཋིཏཾ, ཏདཱ ཀོཎཱགམནོ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ.

སོཔི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སོབྷཝཏཱིནགརེ ཡཉྙདཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བྷརིཡཱཡ རཱུཔཱདཱིཧི གུཎེཧི ཨནུཏྟརཱཡ ཨུཏྟརཱཡ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན སུབྷཝཏཱིཨུཡྻཱནེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཛཱཡམཱནེ པན ཏསྨིཾ སཀལཛམྦུདཱིཔེ དེཝོ ཀནཀཝསྶཾ ཝསྶི. ཏེནསྶ ཀནཀཱགམནཀཱརཎཏྟཱ ‘‘ཀནཀཱགམནོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. ཏཾ པནསྶ ནཱམཾ ཨནུཀྐམེན པརིཎམམཱནཾ ཀོཎཱགམནོ’’ཏི ཛཱཏཾ. སོ པན ཏཱིཎི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཏུསིཏ-སནྟུསིཏ-སནྟུཊྛནཱམཀཱ པནསྶ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. རུཙིགཏྟཱབྲཱཧྨཎཱིཔམུཁཱནི སོལ༹ས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ རུཙིགཏྟཱཡ བྲཱཧྨཎིཡཱ སཏྠཝཱཧེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ ཧཏྠིཡཱནེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏཾ ཏིཾསཔུརིསསཧསྶཱནི ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སོ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཚ མཱསེ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཨགྒིསོནབྲཱཧྨཎསྶ དྷཱིཏཱཡ ཨགྒིསོནབྲཱཧྨཎཀུམཱརིཡཱ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཁདིརཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཛཊཱཏིནྡུཀེན ནཱམ ཡཝཔཱལེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཨུདུམྦརབོདྷིཾ པུཎྜརཱིཀེ ཝུཏྟཔྤམཱཎཾ ཕལཝིབྷཱུཏིསམྤནྣཾ དཀྑིཎཏོ ཨུཔགནྟྭཱ ཝཱིསཏིཧཏྠཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ མཱརབལཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ དསབལཉཱཎཱནི པཊིལབྷིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ ཏིཾསབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ གགནཔཐེན གནྟྭཱ སུདསྶནནགརསམཱིཔེ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷགཏོ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏདཱ ཏིཾསཀོཊིསཧསྶཱནཾ པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

པུན སུནྡརནགརདྭཱརེ མཧཱསཱལརུཀྑམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི, སོ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨཏྟནོ མཱཏརཾ ཨུཏྟརཾ པམུཁཾ ཀཏྭཱ དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ དེཝཏཱནཾ སམཱགཏཱནཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ དེསེནྟེ བྷགཝཏི དསནྣཾ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཀཀུསནྡྷསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཀོཎཱགམནོ ནཱམ ཛིནོ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ.

.

‘‘དས དྷམྨེ པཱུརཡིཏྭཱན, ཀནྟཱརཾ སམཏིཀྐམི;

པཝཱཧིཡ མལཾ སབྦཾ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, ཀོཎཱགམནནཱཡཀེ;

ཏིཾསཀོཊིསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘པཱཊིཧཱིརཾ ཀརོནྟེ ཙ, པརཝཱདཔྤམདྡནེ;

ཝཱིསཏིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཏཏོ ཝིཀུབྦནཾ ཀཏྭཱ, ཛིནོ དེཝཔུརཾ གཏོ;

ཝསཏེ ཏཏྠ སམྦུདྡྷོ, སིལཱཡ པཎྜུཀམྦལེ.

.

‘‘པཀརཎེ སཏྟ དེསེནྟོ, ཝསྶཾ ཝསཏི སོ མུནི;

དསཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ དས དྷམྨེ པཱུརཡིཏྭཱནཱཏི དས པཱརམིདྷམྨེ པཱུརཡིཏྭཱ. ཀནྟཱརཾ སམཏིཀྐམཱིཏི ཛཱཏིཀནྟཱརཾ སམཏིཀྐམི. པཝཱཧིཡཱཏི པཝཱཧེཏྭཱ. མལཾ སབྦནྟི རཱགཱདིམལཏྟཡཾ. པཱཊིཧཱིརཾ ཀརོནྟེ ཙ, པརཝཱདཔྤམདྡནེཏི པརཝཱདིཝཱདཔྤམདྡནེ, བྷགཝཏི པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟེཏི ཨཏྠོ. ཝིཀུབྦནནྟི ཝིཀུབྦནིདྡྷིཾ, སུནྡརནགརདྭཱརེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརཾ གཏོ ཏཏྠ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡཾ ཝསི. ཀཐཾ ཝསཱིཏི? པཀརཎེ སཏྟ དེསེནྟོཏི ཏཏྠ དེཝཱནཾ སཏྟཔྤཀརཎསངྑཱཏཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ དེསེནྟོ ཝསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེནྟེ བྷགཝཏི དསཀོཊིསཧསྶཱནཾ དེཝཱནཾ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

པརིསུདྡྷཔཱརམིཔཱུརཎཱགམནསྶ ཀོཎཱགམནསྶཔི ཨེཀོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. སུརིནྡཝཏཱིནགརེ སུརིནྡཝཏུཡྻཱནེ ཝིཧརནྟོ བྷིཡྻསསྶ རཱཛཔུཏྟསྶ ཙ ཨུཏྟརསྶ ཙ རཱཛཔུཏྟསྶ དྭིནྣམྤི ཏིཾསསཧསྶཔརིཝཱརཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སབྦེཝ ཏེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷགཏོ མཱགྷཔུཎྞམཱཡཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏསྶཱཔི དེཝདེཝསྶ, ཨེཀོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཏིཾསབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, ཏདཱ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨོགྷཱནམཏིཀྐནྟཱནཾ, བྷིཛྫིཏཱནཉྩ མཙྩུཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨོགྷཱནནྟི ཀཱམོགྷཱདཱིནཾ, ཙཏུནྣམོགྷཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡསྶ པན ཏེ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཝཊྚསྨིཾ ཨོཧནནྟི ཨོསཱིདཱཔེནྟཱིཏི ཨོགྷཱ, ཏེསཾ ཨོགྷཱནཾ, ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཙཏུབྦིདྷེ ཨོགྷེ ཨཏིཀྐནྟཱནནྟི ཨཏྠོ. བྷིཛྫིཏཱནནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མཙྩུཡཱཏི མཙྩུནོ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ མིཐིལནགརེ པབྦཏོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏདཱ ‘‘སརཎགཏསབྦཔཱཎཱགམནཾ ཀོཎཱགམནཾ མིཐིལནགརམནུཔྤཏྟ’’ནྟི སུཏྭཱ སཔརིཝཱརོ རཱཛཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ ཝསྶཱཝཱསཏྠཱཡ ཡཱཙིཏྭཱ ཏེམཱསཾ སསཱཝཀསངྒྷཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ པཏྟུཎྞཙཱིནཔཊྚཀམྦལཀོསེཡྻདུཀཱུལཀཔྤཱསིཀཱདཱིནི མཧགྒྷཱནི ཙེཝ སུཁུམཝཏྠཱནི ཙ སུཝཎྞཔཱདུཀཱ ཙེཝ ཨཉྙཉྩ བཧུཔརིཀྑཱརམདཱསི. སོཔི ནཾ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི – ‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ བྷདྡཀཔྤེ ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ སོ མཧཱཔུརིསོ ཏསྶ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཏསྶེཝ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, པབྦཏོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

མིཏྟཱམཙྩེཧི སམྤནྣོ, ཨནནྟབལཝཱཧནོ.

༡༠.

‘‘སམྦུདྡྷདསྶནཾ གནྟྭཱ, སུཏྭཱ དྷམྨམནུཏྟརཾ;

ནིམནྟེཏྭཱ སཛིནསངྒྷཾ, དཱནཾ དཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ.

༡༡.

‘‘པཏྟུཎྞཾ ཙཱིནཔཊྚཉྩ, ཀོསེཡྻཾ ཀམྦལམྤི ཙ;

སུཝཎྞཔཱདུཀཉྩེཝ, ཨདཱསིཾ སཏྠུསཱཝཀེ.

༡༢.

‘‘སོཔི མཾ བུདྡྷོ བྱཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཡ;

ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༣.

‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༡༤.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༡༥.

‘‘སབྦཉྙུཏཾ གཝེསནྟོ, དཱནཾ དཏྭཱ ནརུཏྟམེ;

ཨོཧཱཡཱཧཾ མཧཱརཛྫཾ, པབྦཛིཾ ཛིནསནྟིཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནནྟབལཝཱཧནོཏི བཧུཀཾ ཨནནྟཾ མཡ྄ཧཾ བལཾ ཨསྶཧཏྠིཨཱདིཀཾ ཝཱཧནཉྩཱཏི ཨཏྠོ. སམྦུདྡྷདསྶནནྟི སམྦུདྡྷདསྶནཏྠཱཡ. ཡདིཙྪཀནྟི ཡཱཝདིཙྪཀཾ བུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ ཙཏུབྦིདྷེན ཨཱཧཱརེན ‘‘ཨལམལ’’ནྟི པཝཱརཱཔེཏྭཱ, ཧཏྠེན པིདཧཱཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཏྠུསཱཝཀེཏི སཏྠུནོ ཙེཝ སཱཝཀཱནཉྩ ཨདཱསིཾ. ནརུཏྟམེཏི ནརུཏྟམསྶ. ཨོཧཱཡཱཏི པཧཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ.

ཏསྶ པན ཀོཎཱགམནསྶ བྷགཝཏོ སོབྷཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ཡཉྙདཏྟོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ, ཨུཏྟརཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི མཱཏཱ, བྷིཡྻསོ ཙ ཨུཏྟརོ ཙཱཏི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སོཏྠིཛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སམུདྡཱ ཙ ཨུཏྟརཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨུདུམྦརརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཏིཾསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, བྷརིཡཱ པནསྶ རུཙིགཏྟཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, སཏྠཝཱཧོ ནཱམ པུཏྟོ, ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༦.

‘‘ནགརཾ སོབྷཝཏཱི ནཱམ, སོབྷོ ནཱམཱསི ཁཏྟིཡོ;

ཝསཏེ ཏཏྠ ནགརེ, སམྦུདྡྷསྶ མཧཱཀུལཾ.

༡༧.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ཡཉྙདཏྟོ ཙ, ཨཱསི བུདྡྷསྶ སོ པིཏཱ;

ཨུཏྟརཱ ནཱམ ཛནིཀཱ, ཀོཎཱགམནསྶ སཏྠུནོ;

༢༢.

‘‘བྷིཡྻསོ ཨུཏྟརོ ནཱམ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སོཏྠིཛོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཀོཎཱགམནསྶ སཏྠུནོ.

༢༣.

‘‘སམུདྡཱ ཨུཏྟརཱ ཙེཝ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ཨུདུམྦརོཏི པཝུཙྩཏི.

༢༥.

‘‘ཨུཙྩཏྟནེན སོ བུདྡྷོ, ཏིཾསཧཏྠསམུགྒཏོ;

ཨུཀྐཱམུཁེ ཡཐཱ ཀམྦུ, ཨེཝཾ རཾསཱིཧི མཎྜིཏོ.

༢༦.

‘‘ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ བུདྡྷསྶ ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༧.

‘‘དྷམྨཙེཏིཾ སམུསྶེཏྭཱ, དྷམྨདུསྶཝིབྷཱུསིཏཾ;

དྷམྨཔུཔྥགུལ༹ཾ ཀཏྭཱ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༢༨.

‘‘མཧཱཝིལཱསོ ཏསྶ ཛནོ, སིརིདྷམྨཔྤཀཱསནོ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུཀྐཱམུཁེཏི ཀམྨཱརུདྡྷནེ. ཡཐཱ ཀམྦཱུཏི སུཝཎྞནིཀྑཾ ཝིཡ. ཨེཝཾ རཾསཱིཧི མཎྜིཏོཏི ཨེཝཾ རསྨཱིཧི པཊིམཎྜིཏོ སམལངྐཏོ. དྷམྨཙེཏིཾ སམུསྶེཏྭཱཏི སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨམཡཾ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ. དྷམྨདུསྶཝིབྷཱུསིཏནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཔཊཱཀཝིབྷཱུསིཏཾ. དྷམྨཔུཔྥགུལ༹ཾ ཀཏྭཱཏི དྷམྨམཡཔུཔྥམཱལཱགུལ༹ཾ ཀཏྭཱ. མཧཱཛནསྶ ཝིཔསྶནཱཙེཏིཡངྒཎེ ཋིཏསྶ ནམསྶནཏྠཱཡ དྷམྨཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སསཱཝཀསངྒྷོ སཏྠཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི ཨཏྠོ. མཧཱཝིལཱསོཏི མཧཱཨིདྡྷིཝིལཱསཔྤཏྟོ. ཏསྶཱཏི ཏསྶ བྷགཝཏོ. ཛནོཏི སཱཝཀཛནོ. སིརིདྷམྨཔྤཀཱསནོཏི ལོཀུཏྟརདྷམྨཔྤཀཱསནོ སོ བྷགཝཱ ཙ སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏནྟི ཨཏྠོ.

‘‘སུཁེན ཀོཎཱགམནོ གཏཱསཝོ, ཝིཀཱམཔཱཎཱགམནོ མཧེསཱི;

ཝནེ ཝིཝེཀེ སིརིནཱམདྷེཡྻེ, ཝིསུདྡྷཝཾསཱགམནོ ཝསིཏྠ’’.

སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཀོཎཱགམནབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཏེཝཱིསཏིམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༦. ཀསྶཔབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

ཀོཎཱགམནསྶ པན བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཏསྶ སཱསནེ ཙ ཨནྟརཧིཏེ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ སཏྟཱ ཨནུཔུབྦེན པརིཧཱཡིཏྭཱ དསཝསྶཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨཔརིམིཏཱཡུཀཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨནུཔུབྦེན པརིཧཱཡིཏྭཱ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ སཏྟེསུ ཛཱཏེསུ ཨནེཀམནུསྶཔོ ཀསྶཔོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ཨཱམཀགནྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ). སོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསཱིནགརེ བྲཧྨདཏྟསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ ཝིཔུལགུཎཝཏིཡཱ དྷནཝཏིཡཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. གོཏྟཝསེན པནསྶ ‘‘ཀསྶཔཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ དྭེ ཝསྶསཧསྶཱནི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསི. ཧཾསཝཱ ཡསཝཱ སིརིནནྡོཏི ཏསྶ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. སུནནྡཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཔྤམུཁཱནི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པཙྩུཔཊྛིཏཱནི ཨཧེསུཾ.

སོ ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ སུནནྡཱཡ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཝིཛིཏསེནེ ནཱམ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ ‘‘མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཨཐསྶ པརིཝིཏཀྐསམནནྟརམེཝ པཱསཱདོ ཀུལཱལཙཀྐམིཝ བྷམིཏྭཱ གགནཏལམབྦྷུགྒནྟྭཱ པརམརུཙིརཀརནིཀརོ སརདསམཡརཛནིཀརོ ཝིཡ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏོ ཨནེཀནརསཏཔརིཝུཏོ གགནཏལམལངྐརོནྟོ ཝིཡ པུཉྙཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ཝིཡ ཛནནཡནཧདཡཱནི ཨཱཀཌྜྷེནྟོ ཝིཡ རུཀྑགྒཱནི པརཾ སོབྷཡམཱནོ ཝིཡ ཙ གནྟྭཱ ནིགྲོདྷབོདྷིཾ མཛ྄ཛྷེཀཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧི. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ མཧཱསཏྟོ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ དེཝདཏྟཾ ཨརཧཏྟདྡྷཛམཱདཱཡ པབྦཛི. ཏསྶ ནཱཊཀིཏྠིཡོ པཱསཱདཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨཌྜྷགཱཝུཏཾ མགྒཾ གནྟྭཱ སཔརིཝཱརཱ སེནཱསནྣིཝེསཾ ཀཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ ཨིཏྠིཔརིཙཱརིཀེ ཋཔེཏྭཱ སཧཱགཏཱ སབྦེ པབྦཛིཾསུ.

མཧཱཔུརིསོ ཀིར སཏྟཱཧཾ ཏེཧི པརིཝུཏོ པདྷཱནཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ སུནནྡཱཡ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཁདིརཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སོམེན ནཱམ ཡཝཔཱལཀེན ཨུཔནཱིཏཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ནིགྲོདྷབོདྷིཾ ཨུཔགནྟྭཱ པཉྩདསཧཏྠཱཡཱམཝིཏྠཏཾ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ – ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀོཊིཡཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ གགནཏལེན གནྟྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ ཏཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཝཱིསཏིཡཱ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ པཋམོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཀོཎཱགམནསྶ ཨཔརེན, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, དྷམྨརཱཛཱ པབྷངྐརོ.

.

‘‘སཉྪཌྜིཏཾ ཀུལམཱུལཾ, བཧྭནྣཔཱནབྷོཛནཾ;

དཏྭཱན ཡཱཙཀེ དཱནཾ, པཱུརཡིཏྭཱན མཱནསཾ;

ཨུསབྷོཝ ཨཱལ༹ཀཾ བྷེཏྭཱ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ, ཀསྶཔེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཝཱིསཀོཊིསཧསྶཱནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ སཉྪཌྜིཏནྟི ཚཌྜིཏཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏཾ པརིཙྩཏྟཾ. ཀུལམཱུལནྟི ཀུལགྷརཾ, ཨཔརིམིཏབྷོགཀྑནྡྷཾ ཨནེཀཀོཊིསཧསྶདྷནསཉྩཡཾ དསསཏནཡནབྷཝནསདིསབྷོགཾ ཨཏིདུཙྩཛཾ ཏིཎམིཝ ཚཌྜིཏནྟི ཨཏྠོ. ཡཱཙཀེཏི ཡཱཙཀཱནཾ དཏྭཱ. ཨཱལ༹ཀནྟི གོཊྛཾ, ཡཐཱ ཨུསབྷོ གོཊྛཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ མཧཱཔུརིསོཔི གེཧབནྡྷནཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎཱིཏི ཨཏྠོ.

པུན ཙཏུམཱསཾ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནེ སཏྠརི དསཀོཊིསཧསྶཱནཾ དུཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཡདཱ པན སུནྡརནགརདྭཱརེ ཨསནརུཀྑམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏདཱ པཉྩནྣཾ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ ཏཏིཡོ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. པུན ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ སུརརིཔུདུརབྷིབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ སུདྷམྨཱ ནཱམ དེཝསབྷཱ ཨཏྠི, ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཏྟནོ མཱཏརཾ དྷནཝཏཱིདེཝིཾ པམུཁཾ ཀཏྭཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ དེཝཏཱནཾ ཨནུགྒཧཀརཎཏྠཾ སཏྟཔྤཀརཎཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ དེསེནྟོ ཏཱིཎི དེཝཏཱཀོཊིསཧསྶཱནི དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཙཏུམཱསཾ ཡདཱ བུདྡྷོ, ལོཀེ ཙརཏི ཙཱརིཀཾ;

དསཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘ཡམཀཾ ཝིཀུབྦནཾ ཀཏྭཱ, ཉཱཎདྷཱཏུཾ པཀིཏྟཡི;

པཉྩཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

.

‘‘སུདྷམྨཱ དེཝཔུརེ རམྨེ, ཏཏྠ དྷམྨཾ པཀིཏྟཡི;

ཏཱིཎིཀོཊིསཧསྶཱནཾ, དེཝཱནཾ བོདྷཡཱི ཛིནོ.

.

‘‘ནརདེཝསྶ ཡཀྑསྶ, ཨཔརེ དྷམྨདེསནེ;

ཨེཏེསཱནཾ ཨབྷིསམཡཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཏུམཱསནྟི ཙཱཏུམཱསེ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཙརཏཱིཏི ཨཙརི. ཡམཀཾ ཝིཀུབྦནཾ ཀཏྭཱཏི ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ. ཉཱཎདྷཱཏུནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསབྷཱཝཾ. ‘‘སབྦཉཱཎདྷཱཏུ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. པཀིཏྟཡཱིཏི མཧཱཛནསྶ པཀཱསེསི. སུདྷམྨཱཏི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ སུདྷམྨཱ ནཱམ སབྷཱ ཨཏྠི, ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནྟི ཨབྷིདྷམྨཾ.

ཏདཱ ཀིར ཨཱནུབྷཱཝཝིཛིཏནརདེཝོ ནརདེཝོ ནཱམ མཧེསཀྑོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནརདེཝཡཀྑོ ཝིཡ མཧིདྡྷིཀོ ཡཀྑོ ཨཧོསི. སོ ཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀསྨིཾ ནགརེ རཉྙོ ཡཱདིསཾ རཱུཔཾ, ཏཱདིསཾ རཱུཔསཎྛཱནཾ སརཀུཏྟིཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏཾ རཱཛཱནཾ མཱརེཏྭཱ ཁཱདིཏྭཱ སཧཨནྟེཔུརཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨཔརིམིཏམཾསབྷོཛནོ ཨཧོསི. སོ ཀིར ཨིཏྠིདྷུཏྟོ ཙ ཨཧོསི. ཡདཱ པན ཏཾ ཀུསལཱ ཚེཀཱ ཨིཏྠིཡོ – ‘‘ནཱཡཾ ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ, ཨམནུསྶོ ཨེསོ’’ཏི ཛཱནནྟི, ཏདཱ སོ ལཛྫིཏོ ཧུཏྭཱ ཏཱ སབྦཱ ཁཱདིཏྭཱ ཨཉྙཾ ནགརཾ པཊིཔཛྫཏི. ཨེཝམེཝ སོ ནརདེཝཡཀྑོ མནུསྶེ བྷཀྑཡནྟོ ཡདཱ སུནྡརནགརཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི, ཏདཱ ཏཾ དིསྭཱ ནགརཝཱསིནོ མནུསྶཱ མརཎབྷཡཏཛྫིཏསནྟཱསཱ སཀནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཏོ ཏཏོ པལཱཡིཾསུ. ཨཐ ཏེ མནུསྶེ པལཱཡམཱནེ དིསྭཱ ཀསྶཔདསབལོ ཏསྶ ནརདེཝསྶ ཡཀྑསྶ པུརཏོ ཨཊྛཱསི. ནརདེཝོ ཨེཝཾ དེཝདེཝཾ ཋིཏཾ དིསྭཱ ཝིསྶརཾ གྷོརཾ ནཱདཾ ནདིཏྭཱ བྷགཝཏོ བྷཡཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཾ སརཎཾ གནྟྭཱ པཉྷཾ པུཙྪི. པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཾ དམེཏྭཱ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ སམྤཏྟཱནཾ ནརམརཱནཾ གཎནཔཐཱཏཱིཏཱནཾ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ནརདེཝསྶ ཡཀྑསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཔརེ དྷམྨདེསནེཏི ཨཔརསྨིཾ དྷམྨདེསནེ. ཨེཏེསཱནནྟི ཨེཏེསཾ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ.

ཏསྶ པན ཀསྶཔབྷགཝཏོ ཨེཀོཝ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. བཱརཱཎསཱིནགརེ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཏིསྶོ ནཱམ ཨཧོསི. སོ ཀསྶཔསྶ བོདྷིསཏྟསྶ སརཱིརེ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ པིཏུནོ བྷཱསཏོ སུཏྭཱ – ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཨེསོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏསྶཱཧཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ སཾསཱརདུཀྑཏོ མུཙྩིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སུདྡྷམུནིགཎཝནྟཾ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏཱནི ཝཱིསཏིཏཱཔསསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. སོ ཨཔརབྷཱགེ ‘‘ཀསྶཔཀུམཱརོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི སུཏྭཱ སཔརིཝཱརོ ཨཱགནྟྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ སཔརིཝཱརོ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ མཱགྷཔུཎྞམཱཡཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཏསྶཱཔི དེཝདེཝསྶ, ཨེཀོ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝིམལཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

.

‘‘ཝཱིསབྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ, ཏདཱ ཨཱསི སམཱགམོ;

ཨཏིཀྐནྟབྷཝནྟཱནཾ, ཧིརིསཱིལེན ཏཱདིན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཏིཀྐནྟབྷཝནྟཱནནྟི ཨཏིཀྐནྟཔུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ, སབྦེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཧིརིསཱིལེན ཏཱདིནནྟི ཧིརིཡཱ ཙ སཱིལེན ཙ སདིསཱནཾ.

ཏདཱ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཛོཏིཔཱལོ ནཱམ མཱཎཝོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ བྷཱུམིཡཉྩེཝ ཨནྟལིཀྑེ ཙ པཱཀཊོ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ སཧཱཡོ ཨཧོསི. སོ ཏེན སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. སོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ བུདྡྷསཱསནཾ སོབྷེསི. སོཔི ཏཾ སཏྠཱ བྱཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠.

‘‘ཨཧཾ ཏདཱ མཱཎཝཀོ, ཛོཏིཔཱལོཏི ཝིསྶུཏོ;

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ.

༡༡.

‘‘ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏོ;

བྷཱུམནྟལིཀྑཀུསལོ, ཀཏཝིཛྫོ ཨནཝཡོ.

༡༢.

‘‘ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ, གྷཊིཀཱརོ ནཱམུཔཊྛཀོ;

སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ, ནིབྦུཏོ ཏཏིཡེ ཕལེ.

༡༣.

‘‘ཨཱདཱཡ མཾ གྷཊཱིཀཱརོ, ཨུཔགཉྪི ཀསྶཔཾ ཛིནཾ;

ཏསྶ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ.

༡༤.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ, ཝཏྟཱཝཏྟེསུ ཀོཝིདོ;

ན ཀྭཙི པརིཧཱཡཱམི, པཱུརེསིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༡༥.

‘‘ཡཱཝཏཱ བུདྡྷབྷཎིཏཾ, ནཝངྒཾ ཛིནསཱསནཾ;

སབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱན, སོབྷཡིཾ ཛིནསཱསནཾ.

༡༦.

‘‘མམ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ, སོཔི བུདྡྷོ ཝིཡཱཀརི;

ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

༡༧.

‘‘ཨཧུ ཀཔིལཝ྄ཧཡཱ རམྨཱ…པེ… ཧེསྶཱམ སམྨུཁཱ ཨིམཾ.

༣༠.

‘‘ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཨུཏྟརིཾ ཝཏམདྷིཊྛཱསིཾ, དསཔཱརམིཔཱུརིཡཱ.

༣༡.

‘‘ཨེཝམཧཾ སཾསརིཏྭཱ, པརིཝཛྫེནྟོ ཨནཱཙརཾ;

དུཀྐརཉྩ ཀཏཾ མཡ྄ཧཾ, བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ’’ཏི.

ཏཏྠ བྷཱུམནྟལིཀྑཀུསལོཏི བྷཱུམིསིཀྑཱསུ ཙ ཨནྟལིཀྑེསུ ཙ ཛོཏིཙཀྐཱཙཱརེ ཛོཏིཝིཛྫཱཡ ཙ ཀུསལོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཊྛཀོཏི ཨུཔཊྛཱཡཀོ. སཔྤཏིསྶོཏི སཔྤཏིསྶཡོ. ནིབྦུཏོཏི ཝིནཱིཏོ, ཝིསྶུཏོ ཝཱ. ཏཏིཡེ ཕལེཏི ནིམིཏྟསཏྟམཱི, ཏཏིཡཕལཱདྷིགམཧེཏུ ནིབྦུཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཱདཱཡཱཏི མཾ གཧེཏྭཱ. ཝཏྟཱཝཏྟེསཱུཏི ཁུདྡཀཝཏྟམཧཱཝཏྟེསུ. ཀོཝིདོཏི ཏེསཾ པཱུརཎེ ཀུསལོ. ན ཀྭཙི པརིཧཱཡཱམཱིཏི ཀྭཙིཔི སཱིལེསུ ཝཱ སམཱདྷིསམཱཔཏྟིཨཱདཱིསུ ཝཱ ཀཏྠཙི ཀུཏོཔི ན པརིཧཱཡཱམི, སབྦཏྠ མེ པརིཧཱནི ནཱམ ན ཝིཛྫཏཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ན ཀོཙི པརིཧཱཡཱམཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ.

ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདཝཙནམེཏཾ, ཡཱཝཏཀནྟི ཨཏྠོ. བུདྡྷབྷཎིཏནྟི བུདྡྷཝཙནཾ. སོབྷཡིནྟི སོབྷེསིཾ པཀཱསེསིཾ. མམ ཨཙྪརིཡནྟི མམ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ ཨཙྪརིཡཾ ཨབྦྷུཏཾ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ དིསྭཱཏི ཨཏྠོ. སཾསརིཏྭཱཏི སཾསཱརེ སཾསརིཏྭཱ. ཨནཱཙརནྟི ཨནཱཙཱརཾ ཨཀཏྟབྦཾ, ཨཀརཎཱིཡནྟི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཛཱཏནགརཾ བཱརཱཎསཱི ནཱམ ཨཧོསི, བྲཧྨདཏྟོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ, པརམགུཎཝཏཱི དྷནཝཏཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི མཱཏཱ, ཏིསྶོ ཙ བྷཱརདྭཱཛོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, སབྦམིཏྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཨནུལཱ༹ ཙ ཨུརུཝེལཱ༹ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ནིགྲོདྷརུཀྑོ བོདྷི, སརཱིརཾ ཝཱིསཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི, ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, སུནནྡཱ ནཱམསྶ ཨགྒམཧེསཱི, ཝིཛིཏསེནོ ནཱམ པུཏྟོ, པཱསཱདཡཱནེན ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣༢.

‘‘ནགརཾ བཱརཱཎསཱི ནཱམ, ཀིཀཱི ནཱམཱསི ཁཏྟིཡོ;

ཝསཏེ ཏཏྠ ནགརེ, སམྦུདྡྷསྶ མཧཱཀུལཾ.

༣༣.

‘‘བྲཱཧྨཎོ བྲཧྨདཏྟོཝ, ཨཱསི བུདྡྷསྶ སོ པིཏཱ;

དྷནཝཏཱི ནཱམ ཛནིཀཱ, ཀསྶཔསྶ མཧེསིནོ.

༣༨.

‘‘ཏིསྶོ ཙ བྷཱརདྭཱཛོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སབྦམིཏྟོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, ཀསྶཔསྶ མཧེསིནོ.

༣༩.

‘‘ཨནུལཱ༹ ཨུརུཝེལཱ༹ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝིཀཱ;

བོདྷི ཏསྶ བྷགཝཏོ, ནིགྲོདྷོཏི པཝུཙྩཏི.

༤༡.

‘‘ཨུཙྩཏྟནེན སོ བུདྡྷོ, ཝཱིསཏིརཏནུགྒཏོ;

ཝིཛྫུལཊྛཱིཝ ཨཱཀཱསེ, ཙནྡོཝ གཧཔཱུརིཏོ.

༤༢.

‘‘ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༤༣.

‘‘དྷམྨཏལཱ༹ཀཾ མཱཔཡིཏྭཱ, སཱིལཾ དཏྭཱ ཝིལེཔནཾ;

དྷམྨདུསྶཾ ནིཝཱསེཏྭཱ, དྷམྨམཱལཾ ཝིབྷཛྫིཡ.

༤༤.

‘‘དྷམྨཝིམལམཱདཱསཾ, ཋཔཡིཏྭཱ མཧཱཛནེ;

ཀེཙི ནིབྦཱནཾ པཏྠེནྟཱ, པསྶནྟུ མེ ཨལངྐརཾ.

༤༥.

‘‘སཱིལཀཉྩུཀཾ དཏྭཱན, ཛྷཱནཀཝཙཝམྨིཏཾ;

དྷམྨཙམྨཾ པཱརུཔིཏྭཱ, དཏྭཱ སནྣཱཧམུཏྟམཾ.

༤༦.

‘‘སཏིཕལཀཾ དཏྭཱན, ཏིཁིཎཾ ཉཱཎཀུནྟིམཾ;

དྷམྨཁགྒཝརཾ དཏྭཱ, སཱིལསཾསགྒམདྡནཾ.

༤༧.

‘‘ཏེཝིཛྫཱབྷཱུསནཾ དཏྭཱན, ཨཱཝེལ༹ཾ ཙཏུརོ ཕལེ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱབྷརཎཾ དཏྭཱ, དྷམྨཔུཔྥཔིལ༹ནྡྷནཾ.

༤༨.

‘‘སདྡྷམྨཔཎྜརཙྪཏྟཾ, དཏྭཱ པཱཔནིཝཱརཎཾ;

མཱཔཡིཏྭཱབྷཡཾ པུཔྥཾ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

༤༩.

‘‘ཨེསོ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨཔྤམེཡྻོ དུརཱསདོ;

ཨེསོ ཧི དྷམྨརཏནོ, སྭཱཀྑཱཏོ ཨེཧིཔསྶིཀོ.

༥༠.

‘‘ཨེསོ ཧི སངྒྷརཏནོ, སུཔྤཊིཔནྣོ ཨནུཏྟརོ;

སབྦཾ ཏམནྟརཧིཏཾ, ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིཛྫུལཊྛཱིཝཱཏི གྷནབྷཱཝེན སཎྛིཏཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ. ཙནྡོཝ གཧཔཱུརིཏོཏི པརིཝེསགཧཔརིཀྑིཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ. དྷམྨཏལཱ༹ཀཾ མཱཔཡིཏྭཱཏི པརིཡཏྟིདྷམྨཏལཱ༹ཀཾ མཱཔཡིཏྭཱ. སཱིལཾ དཏྭཱ ཝིལེཔནནྟི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལསངྑཱཏཾ ཙིཏྟསནྟཏིཝིབྷཱུསནཏྠཾ ཝིལེཔནཾ དཏྭཱ. དྷམྨདུསྶཾ ནིཝཱསེཏྭཱཏི ཧིརོཏྟཔྤདྷམྨསངྑཱཏཾ སཱཊཀཡུགཾ ནིཝཱསེཏྭཱ. དྷམྨམཱལཾ ཝིབྷཛྫིཡཱཏི སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཀུསུམམཱལཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ. ཝིདཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

དྷམྨཝིམལམཱདཱསནྟི ཝིམལཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒསངྑཱཏཾ ཨཱདཱསཾ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཀུསལཱཀུསལདྷམྨསལླཀྑཎཏྠཾ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཏལཱ༹ཀཏཱིརེ དྷམྨཱདཱསཾ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. མཧཱཛནེཏི མཧཱཛནསྶ. ཀེཙཱིཏི ཡེ ཀེཙི. ནིབྦཱནཾ པཏྠེནྟཱཏི སབྦཱཀུསལམལཝིལཡཀརཾ ཨམཏམསངྑཏམནཱིཏིཀཾ པརམསནྟཾ ཨཙྩུཏིརསཾ ནིབྦཱནཾ པཏྠེནྟཱ ཝིཙརནྟི. ཏེ ཨིམཾ ཨལངྐཱརཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ མཡཱ དསྶིཏཾ པསྶནྟཱུཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནིབྦཱནམབྷིཔཏྠེནྟཱ, པསྶནྟུ མཾ ཨལངྐར’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཨལངྐརནྟི རསྶཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

སཱིལཀཉྩུཀཾ དཏྭཱནཱཏི པཉྩསཱིལདསསཱིལཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལམཡཾ ཀཉྩུཀཾ དཏྭཱ. ཛྷཱནཀཝཙཝམྨིཏནྟི ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཀཝཙབནྡྷཾ བནྡྷིཏྭཱ. དྷམྨཙམྨཾ པཱརུཔིཏྭཱཏི སཏིསམྤཛཉྙསངྑཱཏདྷམྨཙམྨཾ པཱརུཔིཏྭཱ. དཏྭཱ སནྣཱཧམུཏྟམནྟི ཨུཏྟམཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡསནྣཱཧཾ དཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཏིཕལཀཾ དཏྭཱནཱཏི རཱགཱདིདོསཱརིཔཱཔནིཝཱརཎཏྠཾ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཕལཀནིཝཱརཎཾ དཏྭཱ. ཏིཁིཎཾ ཉཱཎཀུནྟིམནྟི པཊིཝེདྷསམཏྠཾ ཏིཁིཎཝིཔསྶནཱཉཱཎཀུནྟཝནྟཾ, ཝིཔསྶནཱཉཱཎནིསིཏཀུནྟཝརནྟི ཨཏྠོ, ཀིལེསབལནིདྷནཀརསམཏྠཾ ཝཱ ཡོགཱཝཙརཡོདྷཝརཾ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཁགྒཝརཾ དཏྭཱཏི ཏསྶ ཡོགཱཝཙརསྶ ཝཱིརིཡུཔལཏལནིསིཏདྷཱརཾ མགྒཔཉྙཱཝརཁགྒཾ དཏྭཱ. སཱིལསཾསགྒམདྡནནྟི ཨརིཡཾ ལོཀུཏྟརསཱིལཾ ཀིལེསསཾསགྒམདྡནཏྠཱཡ, ཀིལེསནིགྷཱཏནཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཏེཝིཛྫཱབྷཱུསནཾ དཏྭཱཏི ཏེཝིཛྫཱམཡཾ ཝིབྷཱུསནཾ དཏྭཱ. ཨཱཝེལ༹ཾ ཙཏུརོ ཕལེཏི ཙཏྟཱརི ཕལཱནི ཝཊཾསཀཾ ཀཏྭཱ. ཚལ༹བྷིཉྙཱབྷརཎནྟི ཨཱབྷརཎཏྠཱཡ ཨལངྐཱརཀརཎཏྠཱཡ ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ དཏྭཱ. དྷམྨཔུཔྥཔིལ༹ནྡྷནནྟི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསངྑཱཏཾ ཀུསུམམཱལཾ ཀཏྭཱ. སདྡྷམྨཔཎྜརཙྪཏྟཾ, དཏྭཱ པཱཔནིཝཱརཎནྟི ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷཾ ཝིམུཏྟིསེཏཙྪཏྟཾ སབྦཱཀུསལཱཏཔནིཝཱརཎཾ དཏྭཱ. མཱཔཡིཏྭཱབྷཡཾ པུཔྥནྟི ཨབྷཡཔུརགཱམིནཾ ཨཊྛངྒིཀམགྒཾ པུཔྥཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཀསྶཔོ ཀིར བྷགཝཱ ཀཱསིརཊྛེ སེཏབྱནགརེ སེཏབྱུཡྻཱནེ པརིནིབྦཱཡི. དྷཱཏུཡོ ཀིརསྶ ན ཝིཀིརིཾསུ. སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ མནུསྶཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀེཀཾ སུཝཎྞིཊྛཀཾ ཀོཊིཨགྒྷནཀཾ རཏནཝིཙིཏྟཾ བཧིཙིནནཏྠཾ ཨེཀེཀཾ ཨཌྜྷཀོཊིཨགྒྷནཀཾ ཨབྦྷནྟརཔཱུརཎཏྠཾ མནོསིལཱཡ མཏྟིཀཱཀིཙྩཾ ཏེལེན ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཡོཛནུབྦེདྷཾ ཐཱུཔམཀཾསུ.

‘‘ཀསྶཔོཔི བྷགཝཱ ཀཏཀིཙྩོ, སབྦསཏྟཧིཏམེཝ ཀརོནྟོ;

ཀཱསིརཱཛནགརེ མིགདཱཡེ, ལོཀནནྡནཀརོ ནིཝསཱི’’ཏི.

སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཨིཏི མདྷུརཏྠཝིལཱསིནིཡཱ བུདྡྷཝཾས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཀསྶཔབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ བུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

སབྦཱཀཱརེན ནིཊྛིཏཱ.

༢༧. གོཏམབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ

དཱུརེནིདཱནཀཐཱ

‘‘ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨམྷཱཀཾ, བུདྡྷཝཾསསྶ ཝཎྞནཱ;

ཨནུཀྐམེན སམྤཏྟཱ, ཏསྨཱཡཾ ཏསྶ ཝཎྞནཱ’’.

ཏཏྠ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ དཱིཔངྐརཱདཱིནཾ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཨདྷིཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨཱགཏོ. ཀསྶཔསྶ པན བྷགཝཏོ ཨོརབྷཱགེ ཋཔེཏྭཱ ཨིམཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཉྙོ བུདྡྷོ ནཱམ ནཏྠི. ཨིཏི དཱིཔངྐརཱདཱིནཾ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ པན བོདྷིསཏྟོ ཡེནེན –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩) –

ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརེན ‘‘ཧནྡ, བུདྡྷཀརེ དྷམྨེ, ཝིཙིནཱམི ཨིཏོ ཙིཏོ’’ཏི ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱདཀྑིཾ, པཋམཾ དཱནཔཱརམི’’ནྟི དཱནཔཱརམིཏཱདཡོ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱ དིཊྛཱ, ཏེ པཱུརེནྟོ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཱ ཨཱགམི, ཨཱགཙྪནྟོ ཙ ཡེ ཏེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཱནིསཾསཱ སཾཝཎྞིཏཱ –

‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣཱ, བོདྷིཡཱ ནིཡཏཱ ནརཱ;

སཾསརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ, ཀཔྤཀོཊིསཏེཧིཔི.

‘‘ཨཝཱིཙིམྷི ནུཔྤཛྫནྟི, ཏཐཱ ལོཀནྟརེསུ ཙ;

ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ, ན ཧོནྟི ཀཱལ༹ཀཉྫིཀཱ.

‘‘ན ཧོནྟི ཁུདྡཀཱ པཱཎཱ, ཨུཔྤཛྫནྟཱཔི དུགྒཏིཾ;

ཛཱཡམཱནཱ མནུསྶེསུ, ཛཙྩནྡྷཱ ན བྷཝནྟི ཏེ.

‘‘སོཏཝེཀལླཏཱ ནཏྠི, ན བྷཝནྟི མཱུགཔཀྑིཀཱ;

ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ན གཙྪནྟི, ཨུབྷཏོབྱཉྫནཔཎྜཀཱ.

‘‘ན བྷཝནྟི པརིཡཱཔནྣཱ, བོདྷིཡཱ ནིཡཏཱ ནརཱ;

མུཏྟཱ ཨཱནནྟརིཀེཧི, སབྦཏྠ སུདྡྷགོཙརཱ.

‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཾ ན སེཝནྟི, ཀམྨཀིརིཡདསྶནཱ;

ཝསམཱནཱཔི སགྒེསུ, ཨསཉྙཾ ནཱུཔཔཛྫརེ.

‘‘སུདྡྷཱཝཱསེསུ དེཝེསུ, ཧེཏུ ནཱམ ན ཝིཛྫཏི;

ནེཀྑམྨནིནྣཱ སཔྤུརིསཱ, ཝིསཾཡུཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེ;

ཙརནྟི ལོཀཏྠཙརིཡཱཡོ, པཱུརེནྟི སབྦཔཱརམཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱ);

ཏེ ཨཱནིསཾསེ ཨདྷིགནྟྭཱཝ ཨཱགཏོ. ཨེཝཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ ཋིཏོ –

‘‘ཨཙེཏནཱཡཾ པཐཝཱི, ཨཝིཉྙཱཡ སུཁཾ དུཁཾ;

སཱཔི དཱནབལཱ མཡ྄ཧཾ, སཏྟཀྑཏྟུཾ པཀམྤཐཱ’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༡.༡༢༤) –

ཨེཝཾ མཧཱཔཐཝིཀམྤནཱདཱིནི མཧཱཔུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟི.

ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ

ཏུསིཏཔུརེ ཝསམཱནེཡེཝ པན བོདྷིསཏྟེ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ ཨུདཔཱདི. ལོཀསྨིཉྷི ཏཱིཎི ཀོལཱཧལཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. སེཡྻཐིདཾ – ཀཔྤཀོལཱཧལཾ, བུདྡྷཀོལཱཧལཾ, ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཝསྶསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ལོཀབྱཱུཧཱ ནཱམ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མུཏྟསིརཱ ཝིཀིཎྞཀེསཱ རུདམུཁཱ ཨསྶཱུནི ཧཏྠེཧི པུཉྪམཱནཱ རཏྟཝཏྠནིཝཏྠཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔཝེསདྷཱརིནོ ཧུཏྭཱ མནུསྶཔཐེ ཝིཙརནྟཱ ཨེཝཾ ཨཱརོཙེནྟི – ‘‘མཱརིསཱ, མཱརིསཱ, ཨིཏོ ཝསྶསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ ལོཀོ ཝིནསྶིསྶཏི, མཧཱསམུདྡོཔི ཨུསྶུསྶིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུ ཙ པབྦཏརཱཛཱ ཨུཌྜཡ྄ཧིསྶནྟི ཝིནསྶིསྶནྟི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ལོཀཝིནཱསོ བྷཝིསྶཏི, མེཏྟཾ, མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, ཀརུཎཾ མུདིཏཾ ཨུཔེཀྑཾ, མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, མཱཏརཾ པིཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཧོཐཱ’’ཏི. ཨིདཾ ཀཔྤཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

‘‘ཝསྶསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན པན སབྦཉྙུབུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ལོཀཔཱལདེཝཏཱ – ‘‘ཨིཏོ, མཱརིསཱ, ཝསྶསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེནྟིཡོ ཨཱཧིཎྜནྟི. ཨིདཾ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

‘‘ཝསྶསཏསྶ ཨཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི དེཝཏཱ – ‘‘ཨིཏོ, མཱརིསཱ, ཝསྶསཏསྶ ཨཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེནྟིཡོ ཨཱཧིཎྜནྟི. ཨིདཾ ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ ནཱམ (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༥.མངྒལཔཉྷསམུཊྛཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ).

ཏེསུ བུདྡྷཀོལཱཧལསདྡཾ སུཏྭཱ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ ཨེཀཏོ སནྣིཔཏིཏྭཱ – ‘‘ཨསུཀོ ནཱམ སཏྟོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡཱཙནྟི, ཨཱཡཱཙམཱནཱ ཙ ཏསྶ པུབྦནིམིཏྟེསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཨཱཡཱཙནྟི. ཏདཱ པན སབྦཱཔི ཏཱ ཨེཀེཀཙཀྐཝཱལེ༹ ཙཏུམཧཱརཱཛ-སཀྐ-སུཡཱམ-སནྟུསིཏ-སུནིམྨིཏ-ཝསཝཏྟི-མཧཱབྲཧྨེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ཨུཔྤནྣཙུཏིནིམིཏྟསྶ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ – ‘‘མཱརིས, ཏུམྷེཧི དས པཱརམིཡོ པཱུརིཏཱ, པཱུརེནྟེཧི ཙ ན སཀྐབྲཧྨསམྤཏྟིཨཱདིཀཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེནྟེཧི པཱུརིཏཱ, ལོཀནིཏྠརཎཏྠཱཡ པན ཝོ སབྦཉྙུཏཾ པཏྠེནྟེཧི པརིཔཱུརིཏཱ བུདྡྷཏྟཱཡ –

‘‘ཀཱལོ ཁོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨུཔྤཛྫ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ;

སདེཝཀཾ ཏཱརཡནྟོ, བུཛ྄ཛྷསྶུ ཨམཏཾ པད’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༦༧) –

ཡཱཙིཾསུ.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ དེཝཏཱཧི ཨེཝཾ ཨཱཡཱཙིཡམཱནོ དེཝཏཱནཾ པཊིཉྙཾ ཨདཏྭཱཝ ཀཱལ-དཱིཔ-དེས-ཀུལ-ཛནེཏྟིཨཱཡུཔརིཙྪེདཝསེན པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེསི. ཏཏྠ ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ, ན ཀཱལོ’’ཏི པཋམཾ ཀཱལཾ ཝིལོཀེསི. ཏཏྠ ཝསྶསཏསཧསྶཏོ ཨུདྡྷཾ ཝཌྜྷིཏཨཱཡུཀཱལོ ཀཱལོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཏདཱ ཧི སཏྟཱནཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎཱནི ན པཉྙཱཡནྟི, བུདྡྷཱནཉྩ དྷམྨདེསནཱ ཏིལཀྑཎམུཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི, ཏེསཾ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱནཾ ‘‘ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཀཐེནྟཱི’’ཏི ནེཝ སོཏབྦཾ ན སདྡྷཱཏབྦཾ མཉྙནྟི, ཏཏོ ཨབྷིསམཡོ ན ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཨསཏི ཨནིཡྻཱནིཀཾ སཱསནཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སོ ཨཀཱལོ. ཝསྶསཏཏོ ཨཱུནཨཱཡུཀཱལོཔི ཀཱལོ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཏདཱ སཏྟཱ ཨུསྶནྣཀིལེསཱ ཧོནྟི, ཨུསྶནྣཀིལེསཱནཉྩ དིནྣོཝཱདོ ཨོཝཱདཊྛཱནེ ན ཏིཊྛཏི, ཨུདཀེ དཎྜརཱཛི ཝིཡ ཁིཔྤཾ ཝིགཙྪཏི. ཏསྨཱ སོཔི ཨཀཱལོ. ཝསྶསཏསཧསྶཏོ པན པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ ཝསྶསཏཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨཱཡུཀཱལོ ཀཱལོ ནཱམ. ཏདཱ པན ཝསྶསཏཀཱལོ ཨཧོསི. ཨཐ མཧཱསཏྟོ ‘‘ནིབྦཏྟིཏབྦཀཱལོ’’ཏི ཀཱལཾ པསྶི.

ཏཏོ དཱིཔཾ ཨོལོཀེནྟོ སཔརིཝཱརེ ཙཏྟཱརོ མཧཱདཱིཔེ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཏཱིསུ དཱིཔེསུ བུདྡྷཱ ན ནིབྦཏྟནྟི, ཛམྦུདཱིཔེཡེཝ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི དཱིཔཾ པསྶི.

ཏཏོ ‘‘ཛམྦུདཱིཔོ ནཱམ མཧཱ, དསཡོཛནསཧསྶཔརིམཱཎོ. ཀཏརསྨིཾ ནུ ཁོ པདེསེ བུདྡྷཱ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི ཨོཀཱསཾ ཨོལོཀེནྟོ མཛ྄ཛྷིམདེསཾ པསྶི. ‘‘ཀཔིལཝཏྠུ ནཱམ ནགརཾ, ཏཏྠ མཡཱ ནིབྦཏྟིཏབྦ’’ནྟི ནིཊྛམགམཱསི.

ཏཏོ ཀུལཾ ཝིལོཀེནྟོ – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཝེསྶཀུལེ ཝཱ སུདྡཀུལེ ཝཱ ན ནིབྦཏྟནྟི. ལོཀསམྨཏེ པན ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ནིབྦཏྟནྟི, ཨེཏརཧི ཁཏྟིཡཀུལཾ ལོཀསམྨཏཾ, ཏཏྠ ནིབྦཏྟིསྶཱམི སུདྡྷོདནོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀུལཾ པསྶི.

ཏཏོ མཱཏརཾ ཝིལོཀེནྟོ – ‘‘བུདྡྷམཱཏཱ ནཱམ ལོལཱ སུརཱདྷུཏྟཱ ན ཧོཏི, ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པན པཱུརིཏཔཱརམཱི ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨཁཎྜཔཉྩསཱིལཱཡེཝ ཧོཏི. ཨཡཉྩ མཧཱམཱཡཱ ནཱམ དེཝཱི ཨེདིསཱི, ཨཡཾ མེ མཱཏཱ བྷཝིསྶཏི, ཀིཏྟཀཾ པནསྶཱ ཨཱཡཱུཏི, དསནྣཾ མཱསཱནཾ ཨུཔརི སཏྟ དིཝསཱནཱི’’ཏི པསྶི.

ཨིཏི ཨིམཾ པཉྩཝིདྷཾ མཧཱཝིལོཀནཾ ཝིལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཀཱལོ མེ, མཱརིསཱ, བུདྡྷབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི དེཝཱནཾ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ – ‘‘གཙྪཐ ཏུམྷེ’’ཏི ཏཱ དེཝཏཱ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཏུསིཏདེཝཏཱཧི པརིཝུཏོ ཏུསིཏཔུརེ ནནྡནཝནཾ པཱཝིསི. སབྦདེཝལོཀེསུ ཧི ནནྡནཝནཾ ཨཏྠིཡེཝ. ཏཏྲ ནཾ དེཝཏཱ – ‘‘ཨིཏོ ཙུཏོ སུགཏིཾ གཙྪཱ’’ཏི པུབྦེ ཀཏཀུསལཀམྨོཀཱསཾ སཱརཡམཱནཱ ཝིཙརནྟི. སོ ཨེཝཾ ཏཱཧི དེཝཏཱཧི ཀུསལཾ སཱརཡམཱནཱཧི པརིཝུཏོ ཏཏྲ ཝིཙརནྟོཝ ཙཝིཏྭཱ མཧཱམཱཡཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེན པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. མཧཱཔུརིསསྶ པན མཱཏུ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིགྒཎྷནཀྑཎེ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ སཀལདསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ སངྐམྤི. དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ.

ཨེཝཾ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀསྶ བོདྷིསཏྟསྶ ཙེཝ བོདྷིསཏྟམཱཏུཡཱ ཙ ཨུཔདྡཝནིཝཱརཎཏྠཾ ཁགྒཧཏྠཱ ཙཏྟཱརོ དེཝཔུཏྟཱ ཨཱརཀྑཾ གཎྷིཾསུ. བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏུ པུརིསེསུ རཱགཙིཏྟཾ ནུཔྤཛྫི, ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱ ཙ སཱ ཨཧོསི སུཁིནཱི ཨཀིལནྟཀཱཡཱ. བོདྷིསཏྟཉྩ ཨཏྟནོ ཀུཙྪིགཏཾ ཝིཔྤསནྣེ མཎིརཏནེ ཨཱཝུཏཔཎྜུསུཏྟཾ ཝིཡ པསྶཏི. ཡསྨཱ བོདྷིསཏྟེན ཝསིཏཀུཙྪི ནཱམ ཙེཏིཡགབྦྷསདིསཱ ཧོཏི, ན སཀྐཱ ཨཉྙེན སཏྟེན ཨཱཝསིཏུཾ ཝཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཱ, ཏསྨཱ བོདྷིསཏྟམཱཏཱ སཏྟཱཧཛཱཏེ བོདྷིསཏྟེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཡཐཱ པན ཨཉྙཱ ཨིཏྠིཡོ དས མཱསེ ཨཔྤཏྭཱཔི ཨཏིཀྐམིཏྭཱཔི ནིསིནྣཱཔི ནིཔནྣཱཔི ཝིཛཱཡནྟི, ན ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟམཱཏཱ. བོདྷིསཏྟམཱཏཱ པན བོདྷིསཏྟཾ དས མཱསེ ཀུཙྪིནཱ པརིཧརིཏྭཱ ཋིཏཱཝ ཝིཛཱཡཏི. ཨཡཾ བོདྷིསཏྟམཱཏུ དྷམྨཏཱ.

མཧཱམཱཡཱཔི དེཝཱི དས མཱསེ ཀུཙྪིནཱ བོདྷིསཏྟཾ པརིཧརིཏྭཱ པརིཔུཎྞགབྦྷཱ ཉཱཏིགྷརཾ གནྟུཀཱམཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, མཧཱརཱཛ, དེཝདཧནགརཾ གནྟུ’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཏོ ཡཱཝ དེཝདཧནགརཱ ཨཉྫསཾ སམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀདལིཔུཎྞགྷཊཀམུཀདྷཛཔཊཱཀཱདཱིཧི ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ནཝཀནཀསིཝིཀཱཡ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ མཧཏིཡཱ ཝིབྷཱུཏིཡཱ མཧཏཱ པརིཝཱརེན པེསེསི. དྭིནྣཾ པན ནགརཱནཾ ཨནྟརེ ཨུབྷཡནགརཝཱསཱིནཾ པརིབྷོགཱརཧཾ ལུམྦིནཱིཝནཾ ནཱམ མངྒལསཱལཝནཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཏསྨིཾ སམཡེ མཱུལཏོ ཡཱཝ ཨགྒསཱཁཱ སབྦཾ ཨེཀཕཱལིཕུལླཾ ཨཧོསི. སཱཁནྟརེཧི ཙེཝ པུཔྥནྟརེཧི ཙ པརམརཏིཀརམདྷུརམནོརམཝིརུཏཱཧི མདམུདིཏཱཧི ཨནུབྷུཏྟཔཉྩརཱཧི པརབྷཏམདྷུཀརཝདྷཱུཧི ཨུཔགཱིཡམཱནསུརནནྡནནནྡནཝནསདིསསོབྷཾ ཝནཾ དིསྭཱ དེཝིཡཱ སཱལཝནཀཱིལ༹མནུབྷཝིཏུཾ ཙིཏྟམུཔྤཛྫི (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ).

‘‘ཝིབྷཱུསིཏཱ བཱལཛནཱཏིཙཱལིནཱི, ཝིབྷཱུསིཏངྒཱི ཝནིཏེཝ མཱལིནཱི;

སདཱ ཛནཱནཾ ནཡནཱལིམཱལིནཱི, ཝིལུམྤིནཱིཝཱཏིཝིརོཙི ལུམྦིནཱི’’.

ཨམཙྩཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ དེཝིཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ལུམྦིནཱིཝནཾ པཝིསིཾསུ. སཱ མངྒལསཱལམཱུལཾ གནྟྭཱ ཏསྶ ཨུཛུསམཝཊྚཀྑནྡྷསྶ པུཔྥཕལཔལླཝསམལངྐཏསྶ ཡཾ སཱཁཾ གཎྷིཏུཀཱམཱ ཨཧོསི, སཱ སཱལསཱཁཱ ཨབལཱ ཛནཧདཡལོལཱ སཡམེཝ ཝིལམྦམཱནཱ ཧུཏྭཱ ཏསྶཱ ཀརཏལསྨིཾ སམུཔགཏཱ. ཨཐ སཱ ཏཾ སཱལསཱཁཾ ཏམྦཏུངྒནཁུཛྫལེན ཀམལདལཝཏྟིཝཊྚངྒུལིནཱ ནཝཀནཀཀཊཝལཡསོབྷིནཱ དཀྑིཎེན པརམརཏིཀརེན ཀརེན ཨགྒཧེསི. སཱ ཏཾ སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ ཨསིཏཛལདྷརཝིཝརགཏཱ བཱལཙནྡལེཁཱ ཝིཡ ཙ ཨཙིརཊྛིཏིཀཱ ཨཙྩིཔབྷཱ ཝིཡ ཙ ནནྡནཝནཛཱཏཱ དེཝཱི ཝིཡ ཙ དེཝཱི ཝིརོཙིཏྠ. ཏཱཝདེཝ ཙསྶཱ ཀམྨཛཝཱཏཱ ཙལིཾསུ. ཨཐསྶཱ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱཛནོ པཊིཀྐམི. སཱ སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ ཏིཊྛམཱནཱཡ ཨེཝ ཏསྶཱ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཨཧོསི.

ཏངྑཎཾཡེཝ ཙཏྟཱརོ ཝིསུདྡྷཙིཏྟཱ མཧཱབྲཧྨཱནོ སུཝཎྞཛཱལཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ཏེན སུཝཎྞཛཱལེན བོདྷིསཏྟཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མཱཏུ པུརཏོ ཋཔེཏྭཱ – ‘‘ཨཏྟམནཱ, དེཝི, ཧོཧི, མཧེསཀྑོ ཏེ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཡཐཱ པན ཨཉྙེ སཏྟཱ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནྟཱ པཊིཀྐཱུལེན ཨསུཙིནཱ མཀྑིཏཱ ནིཀྑམནྟི, ན ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ. བོདྷིསཏྟོ པན དྭེ ཧཏྠེ དྭེ པཱདེ པསཱརེཏྭཱ ཋིཏཀོཝ མཱཏུཀུཙྪིསམྦྷཝེན ཀེནཙི ཨསུཙིནཱ ཨམཀྑིཏོཝ སུདྡྷོ ཝིསདོ ཀཱསིཀཝཏྠེ ནིཀྑིཏྟམཎིརཏནཾ ཝིཡ ཝིརོཙམཱནོ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམི. ཨེཝཾ སནྟེཔི བོདྷིསཏྟསྶ ཙ བོདྷིསཏྟམཱཏུཡཱ ཙ སཀྐཱརཏྠཾ ཨཱཀཱསཏོ དྭེ ཨུདཀདྷཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཙ མཱཏུཡཱ ཙ སརཱིརེ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེསུཾ.

ཨཐ ནཾ སུཝཎྞཛཱལེན པཊིགྒཧེཏྭཱ ཋིཏཱནཾ བྲཧྨཱནཾ ཧཏྠཏོ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ མངྒལསམྨཏཱཡ སུཁསམྥསྶཱཡ ཨཛིནཔྤཝེཎིཡཱ གཎྷིཾསུ, ཏེསཾ ཧཏྠཏོ མནུསྶཱ དུཀཱུལཙུམྦཊཀེན གཎྷིཾསུ, མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ མུཙྩིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ཨོལོཀེསི, ཨནེཀཱནི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཨེཀངྒཎཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ དེཝམནུསྶཱ གནྡྷཔུཔྥམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ – ‘‘མཧཱཔུརིས, ཏུམྷེཧི སདིསོ ཨེཏྠ ནཏྠི, ཀུཏོ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨེཝཾ དས དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨདིསྭཱ ཨུཏྟརདིསཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན ཨགམཱསི. གཙྪནྟོ ཙ པཐཝིཡཱ ཨེཝ གཏོ, ནཱཀཱསེན. ཨཙེལཀོཝ གཏོ, ན སཙེལཀོ. དཧརོཝ གཏོ, ན སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ. མཧཱཛནསྶ པན ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཝིཡ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ ཝིཡ ཙ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཝིཡ ཙ ཨཧོསི. ཏཏོ སཏྟམེ པདེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧) ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟོ སཱིཧནཱདཾ ནདི.

བོདྷིསཏྟོ ཧི ཏཱིསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི མཧོསདྷཏྟབྷཱཝེ, ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ, ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེཏི. མཧོསདྷཏྟབྷཱཝེ ཀིརསྶ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟསྶེཝ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཙནྡནསཱརཾ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ གཏོ, ཏཾ མུཊྛིཡཾ ཀཏྭཱཝ ནིཀྑནྟོ. ཨཐ ནཾ མཱཏཱ – ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཀིཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨོསདྷཾ, ཨམྨཱ’’ཏི. ཨིཏི ཨོསདྷཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཏྟཱ ‘‘ཨོསདྷཀུམཱརོ’’ཏྭེཝསྶ ནཱམམཀཾསུ.

ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ པན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ དཀྑིཎཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཨམྨ, ཀིཉྩི གེཧསྨིཾ དྷནཾ, དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝདནྟོ ནིཀྑམི. ཨཐསྶ མཱཏཱ – ‘‘སདྷནེ ཀུལེ ནིབྦཏྟོསི, ཏཱཏཱ’’ཏི པུཏྟསྶ ཧཏྠཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠཏལེ ཀཏྭཱ སཧསྶཏྠཝིཀཾ ཋཔེསི.

ཨིམསྨིཾ པན ཨཏྟབྷཱཝེ ཨིམཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཱིཏི ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཏཱིསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོཝ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི. ཛཱཏཀྑཎེཔིསྶ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ. ཡསྨིཾ པན སམཡེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ལུམྦིནཱིཝནེ ཛཱཏོ ཏསྨིཾཡེཝ སམཡེ རཱཧུལམཱཏཱ དེཝཱི ཨཱནནྡོ ཚནྣོ ཀཱལུ༹དཱཡཱི ཨམཙྩོ ཀཎྜཀོ ཨསྶརཱཛཱ མཧཱབོདྷིརུཀྑོ ཙཏསྶོ ནིདྷིཀུམྦྷིཡོ ཙ ཛཱཏཱ, ཏཏྠ ཨེཀོ གཱཝུཏཔྤམཱཎོ ཨེཀོ ཨཌྜྷཡོཛནཔྤམཱཎོ ཨེཀོ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎོ ཨེཀོ ཡོཛནཔྤམཱཎོ ཨཧོསི. ཨིམེ སཏྟ སཧཛཱཏཱ ནཱམ ཧོནྟི.

ཨུབྷཡནགརཝཱསིནོ མཧཱཔུརིསཾ གཧེཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཔུརམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཾདིཝསམེཝ – ‘‘ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟོ བོདྷིམཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཧཊྛཏུཊྛཱ དེཝསངྒྷཱ ཙེལུཀྑེཔཱདཱིནི པཝཏྟེནྟཱ ཀཱིལི༹ཾསུ. ཏསྨིཾ སམཡེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཀུལཱུཔཀོ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཀཱལ༹དེཝལོ ནཱམ ཏཱཔསོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣོ ཏཱ དེཝཏཱ ཏུཊྛམཱནསཱ ཀཱིལ༹ནྟིཡོ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ ཏུཊྛམཱནསཱ པམུདིཏཧདཡཱ ཀཱིལ༹ཐ, མཡ྄ཧཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏཏོ དེཝཏཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཱརིས, སུདྡྷོདནརཉྙོ པུཏྟོ ཛཱཏོ, སོ བོདྷིམཎྜེ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསྶཏི, ཏསྶ ‘ཨནནྟརཱུཔཾ བུདྡྷལཱིལ༹ཾ པསྶིཏུཾ ལབྷིསྶཱམཱ’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཏུཊྛམྷཱ’’ཏི.

ཨཐ ཏཱཔསོ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ པརམདསྶནཱིཡརཏནཱཝལོཀཏོ དེཝལོཀཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ནརཔཏིནིཝེསནཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཏཏོ ཀཏཔཊིསནྠཱརཾ རཱཛཱནཾ – ‘‘པུཏྟོ ཀིར ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཛཱཏོ, ཏཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཏནཡཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ དེཝལཏཱཔསཾ ཝནྡཱཔེཏུཾ ཨབྷིཧརི. མཧཱཔུརིསསྶ པཱདཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ ཨསིཏཛལདྷརཀཱུཊེསུ ཏཱཔསསྶ ཛཊཱསུ པཏིཊྛཧིཾསུ. བོདྷིསཏྟེན ཧི ཏེནཏྟབྷཱཝེན ཝནྡིཏབྦོ ནཱམ ཨཉྙོ ནཏྠི. ཏཏོ ཏཱཔསོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཝནྡི. ཏཱཔསོ བོདྷིསཏྟསྶ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ – ‘‘བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ བུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེནྟོ – ‘‘ནིསྶཾསཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨནཱགཏཾསཉཱཎེན ཉཏྭཱ – ‘‘ཨཙྪརིཡཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི སིཏཾ ཨཀཱསི.

ཏཏོ ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ལབྷིསྶཱམི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ – ‘‘ན ལབྷིསྶཱམི, ཨནྟརཱཡེཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བུདྡྷསཏེནཔི བུདྡྷསཧསྶེནཔི གནྟྭཱ བོདྷེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻེ ཨརཱུཔབྷཝེ ནིབྦཏྟིསྶཱམཱི’’ཏི དིསྭཱ – ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཨཙྪརིཡཔུརིསཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ན ལབྷིསྶཱམི, མཧཏཱི ཝཏ མེ ཛཱནི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པརོདི. མནུསྶཱ པན དིསྭཱ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻོ ཨིདཱནེཝ ཧསིཏྭཱ པུན རོདིཏུམཱརབྷི, ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻཔུཏྟསྶ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཏཱཔསོ ཨཱཧ – ‘‘ནཏྠེཏསྶ ཨནྟརཱཡོ, ནིསྶཾསཡེན བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ ཏུམྷེ པརོདིཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ཨཙྪརིཡཔུརིསཾ བུདྡྷབྷཱུཏཾ དཊྛུཾ ན ལབྷིསྶཱམི, མཧཏཱི ཝཏ མེ ཛཱནི བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྟཱནཾ ཨནུསོཙནྟོ རོདཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏོ བོདྷིསཏྟཾ པཉྩམེ དིཝསེ སཱིསཾ ནྷཱཔེཏྭཱ – ‘‘ནཱམཾ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི རཱཛབྷཝནཾ ཙཏུཛྫཱཏིཀགནྡྷེན ཨུཔལིམྤིཏྭཱ ལཱཛཔཉྩམཱནི ཀུསུམཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ཨསམྦྷིནྣཔཱཡཱསཾ པཙཱཔེཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརངྒཏེ ཨཊྛསཏེ བྲཱཧྨཎེ ནིམནྟེཏྭཱ རཱཛབྷཝནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ མདྷུཔཱཡཱསཾ བྷོཛེཏྭཱ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ལཀྑཎཱནི པརིགྒཱཧཱཔེསུཾ. ཏེསུ རཱམཱདཡོ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཔཎྜིཏཱ ལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ སཏྟ ཛནཱ དྭེ ཨངྒུལིཡོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ དྭེདྷཱ བྱཱཀརིཾསུ – ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, པབྦཛམཱནོ བུདྡྷོ’’ཏི. ཏེསཾ པན སབྦདཧརོ གོཏྟེན ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ བོདྷིསཏྟསྶ ལཀྑཎཝརསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨེཏསྶ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཋཱནཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཨེཀནྟེནེཝ ཝིཝཊཙྪདོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀམེཝ ཨངྒུལིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཾ བྱཱཀཱསི. ཨཐསྶ ནཱམཾ གཎྷནྟཱ སབྦལོཀཏྠསིདྡྷིཀརཏྟཱ སིདྡྷཏྠོཏི ནཱམམཀཾསུ.

ཨཐ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཨཏྟནོ གྷརཱནི གནྟྭཱ པུཏྟེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེ མཧལླཀཱ, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟཾ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟཾ སམྦྷཱཝེཡྻཱམ ཝཱ ནོ ཝཱ, ཏུམྷེ པན ཏསྨིཾ པབྦཛིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟེ ཏསྶ སཱསནེ པབྦཛཐཱ’’ཏི. ཏཏོ སཏྟཔི ཛནཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ. ཀོཎྜཉྙམཱཎཝོ ཨརོགོ ཨཧོསི. ཏདཱ པན རཱཛཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ དིསྭཱ མམ པུཏྟོ པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི ཏེ པུཙྪི. ‘‘ཙཏྟཱརི པུབྦནིམིཏྟཱནི, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏརཉྩ ཀཏརཉྩཱ’’ཏི? ‘‘ཛིཎྞཾ བྱཱདྷིཏཾ མཏཾ པབྦཛིཏ’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝརཱུཔཱནཾ མམ པུཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགམིཏུཾ མཱ ཨདཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀུམཱརསྶ ཙཀྑུཔཐེ ཛིཎྞཔུརིསཱདཱིནཾ ཨཱགམནནིཝཱརཎཏྠཾ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ གཱཝུཏགཱཝུཏཊྛཱནེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. ཏཾདིཝསཾ མངྒལཊྛཱནེ སནྣིཔཏིཏེསུ ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིཀུལསཧསྶེསུ ཨེཀམེཀོ ཨེཀམེཀཾ པུཏྟཾ པཊིཛཱནི – ‘‘ཨཡཾ བུདྡྷོ ཝཱ ཧོཏུ རཱཛཱ ཝཱ, མཡཾ ཨེཀམེཀཾ པུཏྟཾ དསྶཱམ, སཙེ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཁཏྟིཡསམཎེཧེཝ པརིཝུཏོ ཝིཙརིསྶཏི. སཙེ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི, ཁཏྟིཡཀུམཱརེཧེཝ པརིཝུཏོ ཝིཙརིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ མཧཱཔུརིསསྶ པརམརཱུཔསམྤནྣཱ ཝིགཏསབྦདོསཱ ཙཏུསཊྛི དྷཱཏིཡོ ཨདཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཨནནྟེན པརིཝཱརེན མཧཏཱ སིརིསམུདཡེན ཝཌྜྷི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཉྙོ ཝཔྤམངྒལཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཏཾདིཝསཾ རཱཛཱ མཧཏིཡཱ ཝིབྷཱུཏིཡཱ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ནགརཏོ ནིཀྑམནྟོ པུཏྟམྤི གཧེཏྭཱཝ ཨགམཱསི. ཀསིཀམྨཊྛཱནེ ཨེཀོ ཛམྦུརུཀྑོ པརམརམཎཱིཡོ གྷནསནྡཙྪཱཡོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཧེཊྛཱ ཀུམཱརསྶ སཡནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཝརཀནཀཏཱརཱཁཙིཏཾ རཏྟཙེལཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེཏྭཱ རཱཛཱ སབྦཱལངྐཱརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏོ ནངྒལཀརཎཊྛཱནམགམཱསི. ཏཏྠ རཱཛཱ པརམམངྒལཾ སུཝཎྞནངྒལཾ གཎྷཱཏི, ཨམཙྩཱདཡོ རཛཏནངྒལཱདཱིནི གཎྷནྟི. ཏཾདིཝསཾ ནངྒལསཧསྶཾ ཡོཛཱིཡཏི. བོདྷིསཏྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱ དྷཱཏིཡོ – ‘‘རཉྙོ སམྤཏྟིཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནྟོསཱཎིཏོ བཧི ནིཀྑནྟཱ.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེནྟོ ཀིཉྩི ཨདིསྭཱ སཧསཱ ཨུཊྛཱཡ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནེ པརིགྒཧེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེསི. དྷཱཏིཡོ ཁཛྫབྷོཛྫནྟརེ ཝིཙརནྟིཡོ ཐོཀཾ ཙིརཱཡིཾསུ. སེསརུཀྑཱནཾ ཚཱཡཱ ནིཝཏྟཱ, ཏསྶ པན ཛམྦུརུཀྑསྶ ཚཱཡཱ པརིམཎྜལཱ ཧུཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. དྷཱཏིཏོ པནསྶ ‘‘ཨཡྻཔུཏྟོ ཨེཀཀོཝཱ’’ཏི ཝེགེན སཱཎིཔཱཀཱརཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པརིཡེསནྟིཡོ སིརིསཡནེ པལླངྐེན ནིསིནྣཾ ཏཉྩ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ གནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ཝེགེན ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཝོ, ཏཱཏ, དུཏིཡཝནྡནཱ’’ཏི པུཏྟཾ ཝནྡི.

ཨཐ མཧཱཔུརིསོ ཨནུཀྐམེན སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཨཧོསི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེ རམྨ-སུརམྨ-སུབྷནཱམཀེ ཏཡོ པཱསཱདེ ཀཱརེསི. ཨེཀཾ ནཝབྷཱུམིཀཾ ཨེཀཾ སཏྟབྷཱུམིཀཾ ཨེཀཾ པཉྩབྷཱུམིཀཾ. ཏཡོཔི པཱསཱདཱ ཨུབྦེདྷེན སམཔྤམཱཎཱ ཨཧེསུཾ. བྷཱུམིཀཱསུ པན ནཱནཏྟཾ ཨཧོསི.

ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘པུཏྟོ མེ ཝཡཔྤཏྟོ ཚཏྟམསྶ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཛྫསིརིཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ སཱཀིཡཱནཾ པཎྞཱནི པཧིཎི ‘‘པུཏྟོ མེ ཝཡཔྤཏྟོ, རཛྫེ ནཾ པཏིཊྛཱཔེསྶཱམི, སབྦེ ཨཏྟནོ གེཧེསུ ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱ ཨིམཾ གེཧཾ པེསེནྟཱུ’’ཏི. ཏེ རཉྙོ སཱསནཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཀུམཱརོ ཀེཝལཾ རཱུཔསམྤནྣོ, ན ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནཱཏི, དཱརབྷརཎཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི, ན མཡཾ དྷཱིཏརོ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ པུཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. བོདྷིསཏྟོ – ‘‘ཀིཾ སིཔྤཾ དསྶེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཧསྶཏྠཱམཾ དྷནུཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཱཧརཱཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཾ དྷནུཾ པུརིསསཧསྶཾ ཨཱརོཔེཏི, པུརིསསཧསྶཾ ཨོརོཔེཏི. མཧཱཔུརིསོ ཏཾ སརཱསནཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པལླངྐེན ནིསིནྣོཝ ཛིཡཾ པཱདངྒུཊྛཀེ ཝེཋཱཔེཏྭཱ ཀཌྜྷནྟོ པཱདངྒུཊྛཀེནེཝ དྷནུཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝཱམེན ཧཏྠེན དཎྜེ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཀཌྜྷིཏྭཱ ཛིཡཾ རོཔེསི. སཀལནགརཾ ཨུཔྤཏྟནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ཨཧོསི. ‘‘ཀིཾ ཨེསོ སདྡོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘དེཝོ གཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐཉྙེ ‘‘ཏུམྷེ ན ཛཱནཱཐ, ན དེཝོ གཛྫཏི, ཨངྒཱིརསསྶ ཀུམཱརསྶ སཧསྶཏྠཱམཾ དྷནུཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཛིཡཾ པོཋེནྟསྶ ཛིཡཔྤཧཱརསདྡོ ཨེསོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཱཀིཡཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཏཱཝཏཀེནེཝ ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ ཏུཊྛམཱནསཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ མཧཱཔུརིསོ – ‘‘ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཊྛངྒུལབཧལཾ ཨཡོཔཊྚཾ ཀཎྜེན ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཙཏུརངྒུལབཧལཾ ཨསནཕལཀཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏམྤི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཝིདཏྠིབཧལཾ ཨུདུམྦརཕལཀཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏམྤི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏཏོ ‘‘ཝཱལུཀསཀཊཱནཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཝཱལུཀསཀཊམྤི པལཱལསཀཊམྤི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུདཀེ ཨེཀཱུསབྷཔྤམཱཎཾ ཀཎྜཾ པེསེསི ཐལེ ཨཊྛཨུསབྷཔྤམཱཎཾ. ཨཐ ནཾ ‘‘ཝཱཏིངྒཎསཉྙཱཡ ཝཱལཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཏེན ཧི ཡོཛནམཏྟཾ ཝཱཏིངྒཎཾ བནྡྷཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཡོཛནམཏྟཀེ ཝཱཏིངྒཎསཉྙཱཡ ཝཱལཾ བནྡྷཱཔེཏྭཱ རཏྟནྡྷཀཱརེ མེགྷཔཊལེཧི ཚནྣཱསུ དིསཱསུ ཀཎྜཾ ཁིཔི. ཏཾ གནྟྭཱ ཡོཛནམཏྟཀེ ཝཱལཾ ཕཱལེཏྭཱ པཐཝིཾ པཱཝིསི. ན ཀེཝལཾ ཨེཏྟཀམེཝ, ཏཾདིཝསཾ མཧཱཔུརིསོ ལོཀེ ཝཏྟམཱནཾ སིཔྤཾ སབྦམེཝ དསྶེསི.

ཨཐ སཱཀིཡཱ ཨཏྟནོ དྷཱིཏརོ ཨལངྐརིཏྭཱ པེསཡིཾསུ. ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཨཧེསུཾ. རཱཧུལམཱཏཱ པན དེཝཱི ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི. མཧཱཔུརིསོ དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ སུརཡུཝཏཱིཧི པརིཝུཏོ ནརཡུཝཏཱིཧི པརིཝུཏོ ནིཔྤུརིསེཧི ཏུརིཡེཧི པརིཙཱརིཡམཱནོ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཨུཏུཝཱརེན ཨུཏུཝཱརེན ཏེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཝིཧརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གནྟུཀཱམོ སཱརཐིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ – ‘‘རཐཾ ཡོཛེཧི ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ མཧཱརཧཾ ཝརརུཙིརཐིརཀུབྦརཝརཏྟཾ ཐིརཏརནེམིནཱབྷིཾ ཝརཀནཀརཛཏམཎིརཏནཁཙིཏཨཱིསཱམུཁཾ ནཝཀནཀརཛཏཏཱརཀཁཙིཏནེམིཔསྶཾ སམོསརིཏཝིཝིདྷསུརབྷིཀུསུམདཱམསསྶིརིཀཾ རཝིརཐསདིསདསྶནཱིཡཾ ཝརརཐཾ སམལངྐརིཏྭཱ སསིཀུམུདསདིསཝཎྞེ ཨནིལགརུལ༹ཛཝེ ཨཱཛཱནཱིཡེ ཙཏྟཱརོ མངྒལསིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པཊིཝེདེསི. བོདྷིསཏྟོ དེཝཝིམཱནསདིསཾ ཏཾ རཐཝརམཱརུཡ྄ཧ ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.

ཨཐ དེཝཏཱ ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརསྶ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནཀཱལོ ཨཱསནྣོ, པུབྦནིམིཏྟམསྶ དསྶེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཾ དེཝཔུཏྟཾ ཛརཱཛཛྫརསརཱིརཾ ཁཎྜདནྟཾ པལིཏཀེསཾ ཝངྐགཏྟཾ དཎྜཧཏྠཾ པཝེདྷམཱནཾ ཀཏྭཱ དསྶེསུཾ. ཏཾ བོདྷིསཏྟོ ཙེཝ སཱརཐི ཙ པསྶནྟི. ཏཏོ བོདྷིསཏྟོ – ‘‘སཱརཐི ཀོ ནཱམེས པུརིསོ ཀེསཱཔིསྶ ན ཡཐཱ ཨཉྙེས’’ནྟི མཧཱཔདཱནསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༢.༤༣ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏནཡེནེཝ པུཙྪིཏྭཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ – ‘‘དྷིརཏྠུ ཝཏ, བྷོ, ཛཱཏི, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ཛཱཏསྶ ཛརཱ པཉྙཱཡིསྶཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༤༥, ༤༧) སཾཝིགྒཧདཡོ ཏཏོཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པཱསཱདམེཝ ཨབྷིརུཧི.

རཱཛཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ མམ པུཏྟོ པཊིནིཝཏྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཛིཎྞཔུརིསཾ དིསྭཱ, དེཝཱ’’ཏི. ཏཏོ ཀམྤམཱནམཱནསོ རཱཛཱ ཨཌྜྷཡོཛནེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. པུནེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཱཧི ཨེཝ དེཝཏཱཧི ནིམྨིཏཾ བྱཱདྷིཏཉྩ པུརིསཾ དིསྭཱ པུརིམནཡེནེཝ པུཙྪིཏྭཱ སཾཝིགྒཧདཡོ ནིཝཏྟིཏྭཱ པཱསཱདམེཝ ཨབྷིརུཧི. རཱཛཱ པུཙྪིཏྭཱ ནཱཊཀཱནི ཝིསྶཛྫེསི. ‘‘པབྦཛྫཱཡ མཱནསཾ ཨསྶ བྷིནྣཾ ཀརིསྶ’’ནྟི ཨཱརཀྑཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སམནྟཏོ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎེ པདེསེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི.

པུནཔི བོདྷིསཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཐེཝ དེཝཏཱཧི ནིམྨིཏཾ ཀཱལངྐཏཾ དིསྭཱ པུརིམནཡེནེཝ པུཙྪིཏྭཱ སཾཝིགྒཧདཡོ ནིཝཏྟིཏྭཱ པཱསཱདམབྷིརུཧི. རཱཛཱ ནིཝཏྟནཀཱརཎཾ པུཙྪིཏྭཱ པུན ཨཱརཀྑཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཡོཛནཔྤམཱཎེ པདེསེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི.

པུནཔི བོདྷིསཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཐེཝ དེཝཏཱཧི ནིམྨིཏཾ སུནིཝཏྠཾ སུཔཱརུཏཾ པབྦཛིཏཾ དིསྭཱ – ‘‘ཀོ ནཱམེསོ, སམྨ, སཱརཐཱི’’ཏི སཱརཐིཾ པུཙྪི. སཱརཐི ཀིཉྩཱཔི བུདྡྷུཔྤཱདསྶ ཨབྷཱཝཱ པབྦཛིཏཾ ཝཱ པབྦཛིཏགུཎེ ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, དེཝཏཱནུབྷཱཝེན པན ‘‘པབྦཛིཏོ ནཱམཱཡཾ དེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པབྦཛྫཱཡ གུཎཾ ཏསྶ ཝཎྞེསི.

ཏཏོ བོདྷིསཏྟོ པབྦཛྫཱཡ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི. དཱིགྷཱཡུཀཱ བོདྷིསཏྟཱ ཝསྶསཏེ ཝསྶསཏེ ཨཏིཀྐནྟེ ཛིཎྞཱདཱིསུ ཨེཀེཀཾ ཨདྡསཾསུ. ཨམྷཱཀཾ པན བོདྷིསཏྟོ ཨཔྤཱཡུཀཀཱལེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཙཏུནྣཾ ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནུཀྐམེན ཨེཀེཀཾ ཨདྡས. དཱིགྷབྷཱཎཀཱ པནཱཧུ – ‘‘ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི ཨེཀདིཝསེནེཝ དིསྭཱ ཨགམཱསཱི’’ཏི. ཏཏྠ དིཝསབྷཱགཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཨུཡྻཱནརསམནུབྷཝིཏྭཱ མངྒལཔོཀྑརཎིཡཾ ནྷཏྭཱ ཨཏྠངྒཏེ སཱུརིཡེ མངྒལསིལཱཏལེ ནིསཱིདི ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏུཀཱམོ. ཨཐསྶ ཙིཏྟཱཙཱརམཉྙཱཡ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨཱཎཏྟོ ཝིསྶཀམྨོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶེཝ ཀཔྤཀསདིསོ ཧུཏྭཱ དིབྦེཧི ཨལངྐཱརེཧི ཨལངྐརི. ཨཐསྶ སབྦཱལངྐཱརསམལངྐཏསྶ སབྦཏཱལཱཝཙརེསུ སཀཱནི སཀཱནི པཊིབྷཱནཱནི དསྶཡནྟེསུ བྲཱཧྨཎེསུ ཙ ‘‘ཛཡ ནནྡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི སུཏམངྒལིཀཱདཱིསུ ནཱནཔྤཀཱརེཧི མངྒལཝཙནཏྠུཏིགྷོསེཧི སམྦྷཱཝེནྟེསུ སབྦཱལངྐཱརསམལངྐཏཾ རཐཝརཾ ཨབྷིརུཧི. ཏསྨིཾ སམཡེ – ‘‘རཱཧུལམཱཏཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཏཱ’’ཏི སུཏྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ – ‘‘པུཏྟསྶ མེ ཏུཊྛིཾ ནིཝེདེཐཱ’’ཏི སཱསནཾ པཧིཎི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ སུཏྭཱ – ‘‘རཱཧུ ཛཱཏོ, བནྡྷནཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ མེ པུཏྟོ ཨཝཙཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མེ ནཏྟཱ ‘རཱཧུལཀུམཱརོ’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ.

བོདྷིསཏྟོཔི ཏཾ རཐཝརམཱརུཡ྄ཧ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཨཏིམནོརམེན སིརིསོབྷགྒེན ནགརཾ པཱཝིསི. ཏསྨིཾ སམཡེ རཱུཔསིརིཡཱ གུཎསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཀིསཱ ཀིསཱགོཏམཱི ནཱམ ཁཏྟིཡཀཉྙཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརཏལགཏཱ ནགརཾ པཝིསནྟསྶ བོདྷིསཏྟསྶ རཱུཔསིརིཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶཱ ཧུཏྭཱ –

‘‘ནིབྦུཏཱ ནཱུན སཱ མཱཏཱ, ནིབྦུཏོ ནཱུན སོ པིཏཱ;

ནིབྦུཏཱ ནཱུན སཱ ནཱརཱི, ཡསྶཱཡཾ ཨཱིདིསོ པཏཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.སཱརིཔུཏྟཏྠེརཝཏྠུ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ) –

ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི.

བོདྷིསཏྟོ ཏཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མེ སུསྶཝནཾ ཝཙནཾ སཱཝེསི, ཨཧཉྷི ནིབྦཱནཾ གཝེསནྟོ ཝིཙརཱམི, ཨཛྫེཝ མཡཱ གྷརཱཝཱསཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ ནིབྦཱནཾ གཝེསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཡཾ ཨིམིསྶཱ ཨཱཙརིཡབྷཱགོ ཧོཏཱུ’’ཏི མུཏྟཱཧཱརཾ ཀཎྛཏོ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཀིསཱགོཏམིཡཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཾ པརམརཏིཀརཾ མུཏྟཱཧཱརཾ པེསེསི. སཱ ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ མཡི པཊིབདྡྷཧདཡོ ཧུཏྭཱ པཎྞཱཀཱརཾ པེསེསཱི’’ཏི སོམནསྶཛཱཏཱ ཨཧོསི.

བོདྷིསཏྟོཔི མཧཏཱ སིརིསམུདཡེན པརམརམཎཱིཡཾ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སིརིསཡནེ ནིཔཛྫི. ཏཱཝདེཝ ནཾ པརིཔུཎྞརཛནིཀརསདིསརུཙིརཝརཝདནཱ བིམྦཕལསདིསདསནཝསནཱ སིཏཝིམལསམསཾཧིཏཱཝིརལ༹ཝརདསནཱ ཨསིཏནཡནཀེསཔཱསཱ སུཛཱཏཉྫནཱཏིནཱིལཀུཊིལབྷམུཀཱ སུཛཱཏཧཾསསམསཾཧིཏཔཡོདྷརཱ རཏིཀརནཝཀནཀརཛཏཝིརཙིཏཝརམཎིམེཁལཱ པརིགཏཝིཔུལགྷནཛགྷནཏཊཱ ཀརིཀརསནྣིབྷོརུཡུགལཱ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏེསུ ཀུསལཱ སུརཡུཝཏིསདིསརཱུཔསོབྷཱ ཝརཡུཝཏིཡོ མདྷུརརཝཱནི ཏུརིཡཱནི གཧེཏྭཱ མཧཱཔུརིསཾ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ རམཱཔཡནྟིཡོ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཱནི པཡོཛཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ པན ཀིལེསེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟཏཱཡ ནཙྩགཱིཏཱདཱིསུ ཨནབྷིརཏོ མུཧུཏྟཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི.

ཏཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཡསྶཏྠཱཡ ནཙྩཱདཱིནི མཡཾ པཡོཛེམ, སོ ནིདྡཾ ཨུཔགཏོ, ཨིདཱནི ཀིམཏྠཾ ཀིལམཱམཱ’’ཏི གཧིཏཱནི ཏུརིཡཱནི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཾསུ, གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔཱ ཙ ཛྷཱཡནྟི. བོདྷིསཏྟོ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཡནཔིཊྛེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཨདྡས ཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཏུརིཡབྷཎྜཱནི ཨཝཏྠརིཏྭཱ ནིདྡཱཡནྟིཡོ པགྒྷརིཏལཱལཱ ཀིལིནྣཀཔོལགཏྟཱ, ཨེཀཙྩཱ དནྟེ ཁཱདནྟིཡོ, ཨེཀཙྩཱ ཀཱཀཙྪནྟིཡོ, ཨེཀཙྩཱ ཝིཔྤལཔནྟིཡོ, ཨེཀཙྩཱ ཝིཝཊམུཁཱ, ཨེཀཙྩཱ ཨཔགཏཝསནརསནཱ, པཱཀཊབཱིབྷཙྪསམྦཱདྷཊྛཱནཱ, ཨེཀཙྩཱ ཝིམུཏྟཱཀུལསིརོརུཧཱ སུསཱནརཱུཔརཱུཔཾ དྷཱརཡམཱནཱ སཡིཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཏཱསཾ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཀཱམེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶ པན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ དསསཏནཡནབྷཝནསདིསཾ རུཙིརསོབྷམྤི པཱསཱདཝརཏལཾ ཨཔཝིདྡྷམཏསརཱིརཀུཎཔབྷརིཏཾ ཨཱམཀསུསཱནམིཝ པརམཔཊིཀྐཱུལཾ ཨུཔཊྛཱསི. ཏཡོཔི བྷཝཱ ཨཱདིཏྟབྷཝནསདིསཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ‘‘ཨུཔདྡུཏཾ ཝཏ, བྷོ, ཨུཔསྶཊྛཾ ཝཏ བྷོ’’ཏི ཙ ཝཱཙཾ པཝཏྟེསི. ཨཏིཝིཡ པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི.

སོ ‘‘ཨཛྫེཝ མཡཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སིརིསཡནཏོ ཨུཊྛཱཡ དྭཱརསམཱིཔཾ གནྟྭཱ – ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨུམྨཱརེ སཱིསཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ ཚནྣོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཚནྣོ’’ཏི. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ – ‘‘ཨཧཾ ཨཛྫ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏུཀཱམོ, ན ཀཉྩི པཊིཝེདིཏྭཱ སཱིགྷམེཀཾ ཨཏིཛཡཾ སིནྡྷཝཾ ཀཔྤེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི ཨསྶབྷཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ ཨསྶསཱལཾ གནྟྭཱ གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔེསུ ཛལནྟེསུ སུམནཔཊྚཝིཏཱནསྶ ཧེཊྛཱ པརམརམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཋིཏཾ ཨརིམནྠཀཾ ཀཎྜཀཾ ཏུརངྒཝརཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཛྫ མཡཱ ཨཡྻཔུཏྟསྶ ནིཀྑམནཏྠཱཡ ཨིམམེཝ མངྒལཧཡཾ ཀཔྤེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཀཎྜཀཾ ཀཔྤེསི. སོ ཀཔྤིཡམཱནོཝ ཨཉྙཱསི – ‘‘ཨཡཾ ཀཔྤནཱ ཨཏིགཱལ༹ྷཱ, ཨཉྙེསུ དིཝསེསུ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གམནཀཱལེ ཀཔྤནཱ ཝིཡ ན ཧོཏི. ནིསྶཾསཡཾ ཨཛྫེཝ ཨཡྻཔུཏྟོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏུཊྛམཱནསོ མཧཱཧསིཏཾ ཧསི. སོ ནཱདོ ཏཾ སཀལཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ ཨུནྣཱདཾ ཀརེཡྻ, དེཝཏཱ པན སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ན ཀསྶཙི སོཏུཾ ཨདཾསུ.

བོདྷིསཏྟོ ‘‘པུཏྟཾ ཏཱཝ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཋིཏཊྛཱནཏོ ཨུཊྛཱཡ རཱཧུལམཱཏུཡཱ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ གབྦྷདྭཱརཾ ཝིཝརི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨནྟོགབྦྷེ གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔོ ཛྷཱཡཏི. རཱཧུལམཱཏཱ སུམནམལླིཀཱདཱིནཾ ཨམྦཎམཏྟེན ཨཏྟིཔྤཀིཎྞེ ཝརསཡནེ པུཏྟསྶ མཏྠཀེ ཧཏྠཾ ཋཔེཏྭཱ ནིདྡཱཡཏི. བོདྷིསཏྟོ ཨུམྨཱརེ པཱདཾ ཋཔེཏྭཱ ཋིཏཀོཝ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘སཙཱཧཾ དེཝིཡཱ ཧཏྠཾ ཨཔནེཏྭཱ མམ པུཏྟཾ གཎྷིསྶཱམི, དེཝཱི པབུཛ྄ཛྷིསྶཏི, ཨེཝཾ མེ ཨབྷིནིཀྑམནསྶ ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏི. བུདྡྷོ ཧུཏྭཱཝ ཨཱགནྟྭཱ པུཏྟཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པཱསཱདཏལཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨསྶསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏཱཏ ཀཎྜཀ, ཏྭཾ ཨཛྫ ཨེཀརཏྟིཾ མཾ ཏཱརཡ, ཨཧཾ ཏཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཏཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཀཎྜཀསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧི. ཀཎྜཀོ གཱིཝཏོ པཊྛཱཡ ཨཱཡཱམཏོ ཨཊྛཱརསཧཏྠོ ཧོཏི ཏདནུརཱུཔེན ཨུབྦེདྷེན སམནྣཱགཏོ རཱུཔགྒཛཝབལསམྤནྣོ སབྦསེཏོ དྷོཏསངྑསདིསདསྶནཱིཡཝཎྞོ. ཏཏོ བོདྷིསཏྟོ ཝརཏུརངྒཔིཊྛིགཏོ ཚནྣཾ ཨསྶསྶ ཝཱལདྷིཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ནགརསྶ མཧཱདྭཱརཾ སམྤཏྟོ.

ཏདཱ པན རཱཛཱ པུབྦེཝ བོདྷིསཏྟསྶ གམནཔཊིསེདྷནཏྠཱཡ དྭཱིསུ དྭཱརཀཝཱཊེསུ ཨེཀེཀཾ པུརིསསཧསྶེན ཝིཝརིཏབྦཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ བཧུཔུརིསེ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. བོདྷིསཏྟོ ཀིར པུརིསགཎནཱཡ ཀོཊིསཏསཧསྶསྶ བལཾ དྷཱརེསི, ཧཏྠིགཎནཱཡ ཀོཊིསཧསྶསྶ. ཏསྨཱ སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡདི དྭཱརཾ ན ཝིཝརཱིཡཏི, ཨཛྫ ཀཎྜཀསྶ པིཊྛེ ནིསིནྣོ ཚནྣཾ ཝཱལདྷིཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾཡེཝ ཀཎྜཀཾ ཨཱུརཱུཧི ནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཊྛཱརསཧཏྠཾ པཱཀཱརཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཏིཀྐམེཡྻ’’ནྟི. ཚནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ དྭཱརཾ ན ཨུགྒྷཱཔཡཏི, ཨཧཾ ཨཡྻཔུཏྟཾ ཁནྡྷེ ཀཏྭཱ ཀཎྜཀཾ དཀྑིཎཧཏྠེན པརིཀྑིཔནྟོ ཨུཔཀཙྪཀེ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ པཱཀཱརཾ ཨཏིཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི. ཀཎྜཀོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ དྭཱརེ ཨཝིཝརིཡམཱནེ ཡཐཱནིསིནྣམེཝ ཨཡྻཔུཏྟཾ གཧིཏཝཱལདྷིནཱ ཚནྣེན སདྡྷིཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ པཱཀཱརསྶ པུརཏོ པཏིཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨེཝམེཝ ཏཡོ པུརིསཱ ཙིནྟཡིཾསུ. དྭཱརེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ མཧཱདྭཱརཾ ཝིཝརིཾསུ.

ཏསྨིཾ ཁཎེ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘མཧཱསཏྟཾ ནིཝཏྟེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ གགནཏལེ ཋཏྭཱ ཨཱཧ –

‘‘མཱ ནིཀྑམ མཧཱཝཱིར, ཨིཏོ ཏེ སཏྟམེ དིནེ;

དིབྦཾ ཏུ ཙཀྐརཏནཾ, ཨདྡྷཱ པཱཏུ བྷཝིསྶཏི. –

དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརཱནཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནཾ རཛྫཾ ཀཱརེསྶསི, ནིཝཏྟ, མཱརིསཱ’’ཏི. མཧཱཔུརིསོ ཨཱཧ ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི. ཨཧཾ ཝསཝཏྟཱིཏི.

‘‘ཛཱནཱམཧཾ མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ཙཀྐསྶ སམྦྷཝཾ;

ཨནཏྠིཀོཧཾ རཛྫེན, གཙྪ ཏྭཾ མཱར མཱ ཨིདྷ.

‘‘སཀལཾ དསསཧསྶམྤི, ལོཀདྷཱཏུམཧཾ པན;

ཨུནྣཱདེཏྭཱ བྷཝིསྶཱམི, བུདྡྷོ ལོཀེ ཝིནཱཡཀོ’’ཏི. –

ཨཱཧ. སོ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི.

མཧཱསཏྟོ ཨེཀཱུནཏྟིཾསཝསྶཀཱལེ ཧཏྠགཏཾ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ ཨནཔེཀྑོ ཚཌྜེཏྭཱ ཙཀྐཝཏྟིསིརིནིཝཱསབྷཱུཏཱ རཱཛབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེ ཝཏྟམཱནེ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ནགརཾ ཨཔལོཀེཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཝིཏཀྐསམནནྟརམེཝ ཙསྶ ཀུལཱལཙཀྐཾ ཝིཡ སོ བྷཱུམིཔྤདེསོ པརིཝཏྟི. ཡཐཱཋིཏོཝ མཧཱསཏྟོ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ དིསྭཱ ཏསྶིཾ བྷཱུམིཔྤདེསེ ཀཎྜཀནིཝཏྟནཾ ནཱམ ཙེཏིཡཊྛཱནཾ དསྶེཏྭཱ གནྟབྦམགཱབྷིམུཁཾཡེཝ ཀཎྜཀཾ ཀཏྭཱ པཱཡཱསི མཧཏཱ སཀྐཱརེན ཨུལཱ༹རེན སིརིསམུདཡེན. ཏདཱ མཧཱསཏྟེ གཙྪནྟེ ཏསྶ པུརཏོ དེཝཏཱ སཊྛི ཨུཀྐཱསཏསཧསྶཱནི དྷཱརཡིཾསུ, ཏཐཱ པཙྪཏོ སཊྛི དཀྑིཎཏོ སཊྛི ཨུཀྐཱསཏསཧསྶཱནི, ཏཐཱ ཝཱམཔསྶཏོ. ཨཔརཱ དེཝཏཱ སུརབྷིཀུསུམམཱལཱདཱམཙནྡནཙུཎྞཙཱམརདྷཛཔཊཱཀཱཧི སཀྐརོནྟིཡོ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨགམཾསུ. དིབྦཱནི སངྒཱིཏཱནི ཨནེཀཱནི ཙ ཏུརིཡཱནི ཝཛྫིཾསུ.

ཨིམིནཱ སིརིསམུདཡེན གཙྪནྟོ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀརཏྟེནེཝ ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམྨ ཏིཾསཡོཛནིཀཾ མགྒཾ གནྟྭཱ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརཾ སམྤཱཔུཎི. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ནདཱིཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཚནྣཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཱ ནཱམཱཡཾ ནདཱི’’ཏི? ‘‘ཨནོམཱ ནཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྷཱཀམྤི པབྦཛྫཱ ཨནོམཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཎྷིཡཱ ཨསྶཾ གྷཊྚེནྟོ ཨསྶསྶ སཉྙཾ ཨདཱསི. ཨསྶོ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཨཊྛཨུསབྷཝིཏྠཱརཱཡ ནདིཡཱ པཱརིམཏཱིརེ ཨཊྛཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཨསྶཔིཊྛིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ མུཏྟརཱསིསདིསེ ཝཱལུཀཱཔུལིནེ ཋཏྭཱ ཚནྣཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སམྨ ཚནྣ, ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ ཨཱབྷརཎཱནི ཙེཝ ཀཎྜཀཉྩ ཨཱདཱཡ གཙྪ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཚནྣོ, ‘‘ཨཧམྤི, དེཝ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ཨཱཧ – ‘‘ན ལབྦྷཱ ཏཡཱ པབྦཛིཏུཾ, གཙྪེཝ ཏྭ’’ནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཨཱབྷརཎཱནི ཙེཝ ཀཎྜཀཉྩ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ མཡ྄ཧཾ ཀེསཱ སམཎསཱརུཔྤཱ ན ཧོནྟི, ཏེ ཁགྒེན ཚིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི དཀྑིཎེན ཧཏྠེན པརམནིསིཏམསིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝཱམཧཏྠེན མོལི༹ཡཱ སདྡྷིཾ ཙཱུལ༹ཾ གཧེཏྭཱ ཚིནྡི, ཀེསཱ དྭངྒུལམཏྟཱ ཧུཏྭཱ དཀྑིཎཏོ ཨཱཝཊྚམཱནཱ སཱིསེ ཨལླཱིཡིཾསུ. ཏེསཾ པན ཀེསཱནཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏདེཝ པམཱཎཾ ཨཧོསི, མསྶུ ཙ ཏདནུརཱུཔཾ, པུན ཀེསམསྶུཨོཧཱརཎཀིཙྩམྤིསྶ ནཱཧོསི. བོདྷིསཏྟོ སཧ མོལི༹ཡཱ ཙཱུལ༹ཾ གཧེཏྭཱ – ‘‘སཙཱཧཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམི, ཨཱཀཱསེ ཏིཊྛཏུ, ནོ ཙེ, བྷཱུམིཡཾ པཏཏཱུ’’ཏི ཨཱཀཱསེ ཁིཔི. ཏཾ ཙཱུལཱ༹མཎིབནྡྷནཾ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ ཡོཛནིཀེན རཏནཙངྐོཊཀེན ཏཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཏིཡོཛནཾ སཏྟརཏནམཡཾ ཙཱུལཱ༹མཎིཙེཏིཡཾ ནཱམ པཏིཊྛཱཔེསི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཚེཏྭཱན མོལི༹ཾ ཝརགནྡྷཝཱསིཏཾ, ཝེཧཱཡསཾ ཨུཀྑིཔི ཨགྒཔུགྒལོ;

སཧསྶནེཏྟོ སིརསཱ པཊིགྒཧི, སུཝཎྞཙངྐོཊཝརེན ཝཱསཝོ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༢༢; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༡༢; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ);

པུན བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱནི ཀཱསིཀཝཏྠཱནི མཧགྒྷཱནི, ན མཡ྄ཧཾ སམཎསཱརུཔྤཱནཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ པུརཱཎསཧཱཡཀོ གྷཊིཀཱརམཧཱབྲཧྨཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཝིནཱསབྷཱཝཱཔྤཏྟེན མིཏྟབྷཱཝེན ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཛྫ མེ སཧཱཡཀོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑནྟོ, སམཎཔརིཀྑཱརམསྶ གཧེཏྭཱ གཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཝཱསི སཱུཙི ཙ བནྡྷནཾ;

པརིསྶཱཝནཉྩ ཨཊྛེཏེ, ཡུཏྟཡོགསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༡༥; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༩༤; ༢.༣༤༩; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༡༩༨; པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༤༥ པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༢༠༦) –

ཨིམེ ཨཊྛ སམཎཔརིཀྑཱརེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. མཧཱཔུརིསོ ཨརཧདྡྷཛཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨུཏྟམཾ པབྦཛྫཱཝེསཾ གཧེཏྭཱ སཱཊཀཡུགལཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔི. ཏཾ མཧཱབྲཧྨཱ པཊིགྒཧེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ དྭཱདསཡོཛནིཀཾ སབྦརཏནམཡཾ ཙེཏིཡཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེསི. ཨཐ ནཾ མཧཱསཏྟོ – ‘‘ཚནྣ, མམ ཝཙནེན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོགྱཾ ཝདེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. ཏཏོ ཚནྣོ མཧཱཔུརིསཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཀཎྜཀོ པན ཚནྣེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནསྶ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཎནྟོ ཋཏྭཱ – ‘‘ནཏྠི དཱནི མཡ྄ཧཾ པུན སཱམིནོ དསྶན’’ནྟི ཙཀྑུཔཐམསྶ ཝིཛཧནྟོ ཝིཡོགདུཀྑམདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཧདཡེན ཕལིཏེན ཀཱལཾ ཀཏྭཱ སུརརིཔུདུརབྷིབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཀཎྜཀོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཨུཔྤཏྟི ཝིམལཏྠཝིལཱསིནིཡཱ ཝིམཱནཝཏྠུཊྛཀཐཱཡ གཧེཏབྦཱ. ཚནྣསྶ པཋམཾ ཨེཀོཝ སོཀོ ཨཧོསི. སོ ཀཎྜཀསྶ ཀཱལཀིརིཡཱཡ དུཏིཡེན སོཀེན པཱིལི༹ཡམཱནོ རོདནྟོ པརིདེཝནྟོ དུཀྑེན ཨགམཱསི.

བོདྷིསཏྟོཔི པབྦཛིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ པདེསེ ཨནུཔིཡཾ ནཱམ ཨམྦཝནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠེཝ སཏྟཱཧཾ པབྦཛྫཱསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཏཏོ པཙྪཱ སཉྫྷཱཔྤབྷཱནུརཉྫིཏསལིལདྷརསཾཝུཏོ སརདསམཡེ པརིཔུཎྞརཛནིཀརོ ཝིཡ ཀཱསཱཝཝརསཾཝུཏོ ཨེཀཀོཔི ཨནེཀཛནཔརིཝུཏོ ཝིཡ ཝིརོཙམཱནོ ཏཾ ཝནཝཱསིམིགཔཀྑཱིནཾ ནཡནཱམཏཔཱནམིཝ ཀརོནྟོ ཨེཀཙརོ སཱིཧོ ཝིཡ ནརསཱིཧོ མཏྟམཱཏངྒཝིལཱསགཱམཱི སམསྶཱསེནྟོ ཝིཡ ཝསུནྡྷརཾ པཱདཏལེཧི ཨེཀདིཝསེནེཝ ཏིཾསཡོཛནིཀཾ མགྒཾ གནྟྭཱ ཨུཏྟུངྒཏརངྒབྷངྒཾ ཨསངྒཾ གངྒཾ ནདིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ རཏནཛུཏིཝིསརཝིརཱཛིཏཝརརུཙིརརཱཛགཧཾ རཱཛགཧཾ ནཱམ ནགརཾ པཱཝིསི. པཝིསིཏྭཱ ཙ པན སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརི. སཀལཾ པན ཏཾ ནགརཾ བོདྷིསཏྟསྶ རཱུཔདསྶནེན དྷནཔཱལཀེ པཝིཊྛེ ཏཾ ནགརཾ ཝིཡ ཨསུརིནྡེ པཝིཊྛེ དེཝནགརཾ ཝིཡ སངྑོབྷམགམཱསི. པིཎྜཱཡ ཙརནྟེ མཧཱཔུརིསེ ནགརཝཱསིནོ མནུསྶཱ མཧཱསཏྟསྶ རཱུཔདསྶནེན སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶཱ ཛཱཏཝིམྷིཏཱ བོདྷིསཏྟསྶ རཱུཔདསྶནཱཝཛྫིཏཧདཡཱ ཨཧེསུཾ.

ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨཉྙཏརོ ཨཉྙཏརམེཝམཱཧ – ‘‘ཀིནྣུ ཡཾ, བྷོ, རཱཧུབྷཡེན ནིགཱུལ༹ྷཀིརཎཛཱལོ པུཎྞཙནྡོ མནུསྶལོཀམཱགཏོ’’ཏི. ཏམཉྙོ སིཏཾ ཀཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ ཀཐེསི, སམྨ, ཀདཱ ནཱམ ཏཡཱ པུཎྞཙནྡོ མནུསྶལོཀམཱགཏོ དིཊྛཔུབྦོ, ནནུ ཨེས ཀུསུམཀེཏུཀཱམདེཝོ ཝེསནྟརམཱདཱཡ ཨམྷཱཀཾ མཧཱརཱཛསྶ ནཱགརཱནཉྩ པརམལཱིལཱ༹ཝིབྷཱུཏིཾ དིསྭཱ ཀཱིལི༹ཏུམཱགཏོ’’ཏི. ཏམཉྙོ སིཏཾ ཀཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ, བྷོ, ཏྭཾ ཨུམྨཏྟོསི, ནནུ ཀཱམོ ཨིསྶརཀོདྷཧུཏཱསནཔརིདཌྜྷསརཱིརོ སུརཔཏིདསསཏནཡནོ ཨེསོ ཨམརཔུརསཉྙཱཡ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི! ཏམཉྙོ ཨཱིསཀཾ ཧསིཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ ཝདེསི, བྷོ, ཏེ པུབྦཱཔརཝིརོདྷཾ, ཀུཏོ པནསྶ དསསཏནཡནཱནི, ཀུཏོ ཝཛིརཾ, ཀུཏོ ཨེརཱཝཎོ. ཨདྡྷཱ བྲཧྨཱ ཨེས བྲཱཧྨཎཛནཾ པམཏྟཾ ཉཏྭཱ ཝེདཝེདངྒཱདཱིསུ ནིཡོཛནཏྠཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཏེ སབྦེཔི ཨཔསཱདེཏྭཱ ཨཉྙོ པཎྜིཏཛཱཏིཀོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ནེཝཱཡཾ པུཎྞཙནྡོ, ན ཙ ཀཱམདེཝོ, ནཱཔི དསསཏནཡནོ, ན ཙཱཔི བྲཧྨཱ, སབྦལོཀནཱཡཀོ སཏྠཱ ཨེས ཨཙྪརིཡམནུསྶོ’’ཏི.

ཨེཝཾ སལླཔནྟེསུ ཨེཝ ནཱགརེསུ རཱཛཔུརིསཱ གནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ བིམྦིསཱརསྶ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘དེཝ, དེཝོ ཝཱ གནྡྷབྦོ ཝཱ ཨུདཱཧུ ནཱགརཱཛཱ ཝཱ ཡཀྑོ ཝཱ ཀོ ནུ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཏལེ ཋཏྭཱ མཧཱཔུརིསཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ རཱཛཔུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཏཾ ཝཱིམཾསཐ, སཙེ ཨམནུསྶོ བྷཝིསྶཏི, ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡིསྶཏི, སཙེ དེཝཏཱ བྷཝིསྶཏི, ཨཱཀཱསེན གམིསྶཏི, སཙེ ནཱགརཱཛཱ བྷཝིསྶཏི, པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ གམིསྶཏི, སཙེ མནུསྶོ བྷཝིསྶཏི, ཡཐཱལདྡྷཾ བྷིཀྑཾ པརིབྷུཉྫིསྶཏཱི’’ཏི.

མཧཱཔུརིསོཔི སནྟིནྡྲིཡོ སནྟམཱནསོ རཱུཔསོབྷཱཡ མཧཱཛནསྶ ནཡནཱནི ཨཱཀཌྜྷེནྟོ ཝིཡ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོ མིསྶཀབྷཏྟཾ ཡཱཔནམཏྟཾ སཾཧརིཏྭཱ པཝིཊྛདྭཱརེནེཝ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ པཎྜཝཔབྦཏཙྪཱཡཱཡ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ནིབྦིཀཱརོ པརིབྷུཉྫི. ཏཏོ རཱཛཔུརིསཱ གནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ དཱུཏཝཙནཾ སུཏྭཱ མགདྷཱདྷིཔཏི རཱཛཱ བཱལཛནེཧི དུརནུསཱརོ མེརུམནྡཱརསཱརོ སཏྟསཱརོ བིམྦིསཱརོ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎསྶཝནེནེཝ སཉྫཱཏདསྶནཀུཏཱུཧལོ ཝེགེན ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཎྜཝཔབྦཏཱབྷིམུཁོ གནྟྭཱ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏེན ཀཏཱནུཉྙོ བནྡྷུཛནསིནེཧསཱིཏལེ སིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨིརིཡཱཔཐེ པསཱིདིཏྭཱ ཀཏཔཊིསནྠཱརོ ནཱམགོཏྟཱདཱིནི པུཙྪིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སབྦཾ ཨིསྶརིཡཾ ནིཡྻཱཏེསི. བོདྷིསཏྟོ – ‘‘མཡ྄ཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝཱ ཀིལེསཀཱམེཧི ཝཱ ཨཏྠོ ནཏྠི. ཨཧཉྷི པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྠཡནྟོ ནིཀྑནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཡཱཙནྟོཔི ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨལབྷིཏྭཱ – ‘‘ཨདྡྷཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, བུདྡྷབྷཱུཏེན པན ཏཡཱ པཋམཾ མམ ཝིཛིཏཾ ཨཱགནྟབྦ’’ནྟི ཝཏྭཱ ནགརཾ པཝིཊྛོ.

‘‘ཨཐ རཱཛགཧཾ ཝརརཱཛགཧཾ, ནརརཱཛཝརེ ནགརཾ ཏུ གཏེ;

གིརིརཱཛཝརོ མུནིརཱཛཝརོ, མིགརཱཛགཏོ སུགཏོཔི གཏོ’’.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨཱལཱ༹རཉྩ ཀཱལཱམཾ ཨུདཀཉྩ རཱམཔུཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ – ‘‘ནཱཡཾ མགྒོ བོདྷིཡཱ’’ཏི ཏཾ སམཱཔཏྟིབྷཱཝནཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧིཏུཀཱམོ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ – ‘‘རམཎཱིཡོ ཝཏཱཡཾ བྷཱུམིབྷཱགོ’’ཏི ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཨུཔགནྟྭཱ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧི. ལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀབྲཱཧྨཎཱནཾ ཙཏྟཱརོ པུཏྟཱ ཀོཎྜཉྙོ བྲཱཧྨཎོ ཙཱཏི ཨིམེ པཉྩ ཛནཱ པཋམཾཡེཝ པབྦཛིཏཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཙརནྟཱ ཏཏྠ བོདྷིསཏྟཾ སམྤཱཔུཎིཾསུ. ཨཐ ནཾ ཚབྦསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟཾ – ‘‘ཨིདཱནི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཨིདཱནི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པརིཝེཎསམྨཛྫནཱདིཀཱཡ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨུཔཊྛཧམཱནཱ སནྟིཀཱཝཙརཱཝསྶ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟོཔི – ‘‘ཀོཊིཔྤཏྟཾ དུཀྐརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཏིལཏཎྜུལཱདཱིཧི ཝཱིཏིནཱམེསི. སབྦསོཔི ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཾ ཨཀཱསི. དེཝཏཱཔི ལོམཀཱུཔེཧི དིབྦོཛཾ ཨུཔཧཱརཡམཱནཱ པཀྑིཔིཾསུ.

ཨཐསྶ ཏཱཡ ནིརཱཧཱརཏཱཡ པརམཀིསབྷཱཝཔྤཏྟཀཱཡསྶ སུཝཎྞཝཎྞོ ཀཱཡོ ཀཱལ༹ཝཎྞོ ཨཧོསི, དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཊིཙྪནྣཱནི ཨཧེསུཾ. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཨནྟཾ གནྟྭཱ – ‘‘ནཱཡཾ མགྒོ བོདྷིཡཱ’’ཏི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏུཾ གཱམནིགམེསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརི. ཨཐསྶ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཱཀཏིཀཱནི ཨཧེསུཾ, ཀཱཡོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཨཧོསི. ཨཐ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཏཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ནཱསཀྑི, ཨིདཱནི གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརིཡམཱནོ ཀིཾ སཀྑིསྶཏི, བཱཧུལླིཀོ ཨེས པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ, ཀིཾ ནོ ཨིམིནཱ’’ཏི མཧཱཔུརིསཾ པཧཱཡ བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནཾ ཨགམཾསུ.

ཨཐ མཧཱཔུརིསོ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨུརུཝེལཱཡཾ སེནཱནིགམེ སེནཱཀུཊུམྦིཀསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟཱ སུཛཱཏཱ ནཱམ དཱརིཀཱ ཨཧོསི. ཏཱཡ སམྤསཱདནཛཱཏཱཡ དིནྣཾ པཀྑིཏྟདིབྦོཛཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སུཝཎྞཔཱཏིཾ གཧེཏྭཱ ནེརཉྫརཱཡ པཊིསོཏཾ ཁིཔིཏྭཱ ཀཱལ༹ནཱགརཱཛཾ སུཔནྟཾ བོདྷེསི. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ནེརཉྫརཱཏཱིརེ སུརབྷིཀུསུམསམལངྐཏེ ནཱིལོབྷཱསེ མནོརམེ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ དེཝཏཱཧི ཨལངྐཏེན མགྒེན བོདྷིརུཀྑཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. དེཝནཱགཡཀྑསིདྡྷཱདཡོ དིབྦེཧི མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནེཧི པཱུཛཡིཾསུ. ཏསྨིཾ སམཡེ སོཏྠིཡོ ནཱམ ཏིཎཧཱརཀོ ཏིཎཾ ཨཱདཱཡ པཊིཔཐེ ཨཱགཙྪནྟོ མཧཱཔུརིསསྶ ཨཱཀཱརཾ ཉཏྭཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ ཨདཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏིཎཾ གཧེཏྭཱ ཨསིཏཉྫནགིརིསངྐཱསཾ ཨཱཙརནྟམིཝ དིནཀརཛཱལཾ སཀཧདཡམིཝ ཀརུཎཱསཱིཏལཾ སཱིཏཙྪཱཡཾ ཝིཝིདྷཝིཧགགཎསམྤཱཏཝིརཧིཏཾ མནྡམཱརུཏེརིཏཱཡ གྷནསཱཁཱཡ སམལངྐཏཾ ནཙྩནྟམིཝ པཱིཏིཡཱ རཉྫམཱནམིཝ ཙ ཏརུགཎཱནཾ ཝིརོཙམཱནཝིཛཡཏརུམསྶཏྠབོདྷིརུཀྑམཱུལམུཔགནྟྭཱ ཨསྶཏྠདུམརཱཛཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པུབྦུཏྟརདིསཱབྷཱགེ ཋིཏོ ཏཱནི ཏིཎཱནི ཨགྒེ གཧེཏྭཱ ཙཱལེསི. ཏཱཝདེཝ ཙུདྡསཧཏྠོ པལླངྐོ ཨཧོསི. ཏཱནི ཙ ཏིཎཱནི ཙིཏྟཀཱརེན ལེཁཱགཧིཏཱནི ཝིཡ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ཏཏྠ ཙུདྡསཧཏྠེ ཏིཎསནྠརེ ཏིསནྡྷིཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ སུཝཎྞཔཱིཋེ ཋཔིཏརཛཏཀྑནྡྷཾ ཝིཡ ཙ པཉྙཱསཧཏྠཾ བོདྷིཀྑནྡྷཾ པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ ཨུཔརི མཎིཚཏྟེན ཝིཡ བོདྷིསཱཁཱཧི དྷཱརིཡམཱནོ ནིསཱིདི. སུཝཎྞཝཎྞེ པནསྶ ཙཱིཝརེ བོདྷིཨངྐུརཱ པཏམཱནཱ སུཝཎྞཔཊྚེ པཝཱལཱ༹ ཝིཡ ནིཀྑིཏྟཱ ཝིརོཙཡིཾསུ.

བོདྷིསཏྟེ པན ཏཏྠ ནིསིནྣེཡེཝ ཝསཝཏྟིམཱརོ དེཝཔུཏྟོ – ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ མམ ཝིསཡམཏིཀྐམིཏུཀཱམོ, ན དཱནཱཧམཏིཀྐམིཏུམསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི མཱརབལསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ མཱརབལམཱདཱཡ ནིཀྑམི. སཱ ཀིར མཱརསེནཱ མཱརསྶ པུརཏོ དྭཱདསཡོཛནཱ ཨཧོསི, ཏཐཱ དཀྑིཎཏོ ཙ ཝཱམཔསྶཏོ ཙ, པཙྪཏོ པན ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཱ, ཨུདྡྷཾ ནཝཡོཛནུབྦེདྷཱ ཨཧོསི. ཡསྶཱ པན ཨུནྣདནྟིཡཱ སདྡོ ནཝཡོཛནསཧསྶཏོ པཊྛཱཡ པཐཝིཨུནྡྲིཡནསདྡོ ཝིཡ སུཡྻཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཝིཛཡུཏྟརཾ ནཱམ སངྑཾ དྷམམཱནོ ཨཊྛཱསི. སོ ཀིར སངྑོ ཝཱིསཧཏྠསཏིཀོ ཨཧོསི. པཉྩསིཁོ གནྡྷབྦདེཝཔུཏྟོ ཏིགཱཝུཏཱཡཏཾ བེལུ༹ཝཔཎྜུཝཱིཎཾ ཨཱདཱཡ ཝཱདཡམཱནོ མངྒལཡུཏྟཱནི གཱིཏཱནི གཱཡམཱནོ ཨཊྛཱསི. སུཡཱམོ དེཝརཱཛཱ ཏིགཱཝུཏཱཡཏཾ སརདསམཡརཛནིཀརསསྶིརིཀཾ དིབྦཙཱམརཾ གཧེཏྭཱ མནྡཾ མནྡཾ བཱིཛཡམཱནོ ཨཊྛཱསི. བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཏིཡོཛནཝིཏྠཏཾ དུཏིཡམིཝ པུཎྞཙནྡཾ སེཏཙྪཏྟཾ བྷགཝཏོ ཨུདྡྷཾ དྷཱརེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. མཧཱཀཱལོ༹པི ནཱགརཱཛཱ ཨསཱིཏིཡཱ ནཱགནཱཊཀསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཐུཏིསངྒཱིཏཱནི པཝཏྟེནྟོ མཧཱསཏྟཾ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ དེཝཏཱཡོ ནཱནཱཝིདྷེཧི སུརབྷིཀུསུམདཱམདྷཱུཔཙུཎྞཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟཡམཱནཱ ཨཊྛཾསུ.

ཨཐ མཱརོ དེཝཔུཏྟོ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀཾ ཧིམགིརིསིཁརསདིསཾ པརམརུཙིརདསྶནཾ གིརིམེཁལཾ ནཱམ རཏནཁཙིཏཝརཝཱརཎཾ ཨརིཝཱརཎཝཱརཎཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བཱཧུསཧསྶཾ མཱཔེཏྭཱ ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན ནཱནཱཝུདྷཱནི ཨགྒཧཱཔེསི. མཱརཔརིསཱཔི ཨསིཕརསུསརསཏྟིསབལཱ སམུསྶིཏདྷནུམུསལ-ཕཱལ-སངྐུ-ཀུནྟ-ཏོམར-ཨུཔལ-ལགུལ༹-ཝལཡ-ཀཎཡ-ཀཔྤཎ-ཙཀྐཀཊཀདྷཱརཱརུརུ- སཱིཧ-ཁགྒ-སརབྷ-ཝརཱཧ-བྱགྒྷ-ཝཱནརོརག-མཛྫཱརོལཱུཀཝདནཱ མཧིཾས-པསད-ཏུརངྒ-དིརདཱདིཝདནཱ ཙ ནཱནཱབྷཱིམཝིརཱུཔབཱིབྷཙྪཀཱཡཱ མནུསྶཡཀྑཔིསཱཙསདིསཀཱཡཱ ཙ མཧཱསཏྟཾ བོདྷིསཏྟཾ བོདྷིམཱུལེ ནིསིནྣཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརམཱནཱ གནྟྭཱ པརིཝཱརཡིཏྭཱ མཱརསྶ སནྡེསཾ སམུདིཀྑམཱནཱ ཨཊྛཱསི.

ཏཏོ མཱརབལེ བོདྷིམཎྜམུཔསངྐམནྟེཡེཝ ཏེསཾ སཀྐཱདཱིནཾ ཨེཀོཔི ཋཱཏུཾ ནཱསཀྑི. སམྨུཁསམྨུཁཊྛཱནེནེཝ པལཱཡིཾསུ. སཀྐོ པན དེཝརཱཛཱ ཏཾ ཝིཛཡུཏྟརསངྑཾ པིཊྛིཡཾ ཀཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ ཨཊྛཱསི. མཧཱབྲཧྨཱ སེཏཙྪཏྟཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཀོཊིཡཾ ཋཔེཏྭཱ བྲཧྨལོཀམེཝ ཨགམཱསི. ཀཱལོ༹ ནཱགརཱཛཱ སབྦནཱཊཀཱནི ཚཌྜེཏྭཱ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ པཉྩཡོཛནསཏིཀཾ མཉྫེརིཀནཱགབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཧཏྠེན མུཁཾ པིདཧིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨེཀདེཝཏཱཔི ཏཏྠ ཋཱཏུཾ སམཏྠཱ ནཱམ ནཱཧོསི. མཧཱཔུརིསོ པན སུཉྙཝིམཱནེ མཧཱབྲཧྨཱ ཝིཡ ཨེཀཀོཝ ནིསཱིདི. ‘‘ཨིདཱནི མཱརོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི པཋམམེཝ ཨནེཀརཱུཔཱནི ཨནིཊྛཱནི དུནྣིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ.

‘‘པམཏྟབནྡྷུསྶ ཙ ཡུདྡྷཀཱལེ, ཏིལོཀབནྡྷུསྶ ཙ ཝཏྟམཱནེ;

ཨུཀྐཱ སམནྟཱ ནིཔཏིཾསུ གྷོརཱ, དྷཱུམནྡྷཀཱརཱ ཙ དིསཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘ཨཙེཏནཱཡམྤི སཙེཏནཱ ཡཐཱ, གཏཱ ཝིཡོགཾ པཏིནེཝ ཀཱམིནཱི;

ལཏེཝ ཝཱཏཱབྷིཧཏཱ སསཱགརཱ, པཀམྤི ནཱནཱསདྷརཱ དྷརཱ མཧཱི.

‘‘ཨཧེསུམུདྡྷཱུཏཛལཱ སམུདྡཱ, ཝཧིཾསུ ནཛྫོ པཊིལོམམེཝ;

ཀཱུཊཱནི ནཱནཱཏརུསངྒྷཊཱནི, བྷེཏྭཱ གིརཱིནཾ པཐཝིཾ བྷཛིཾསུ.

‘‘པཝཱཡི ཝཱཏོ ཕརུསོ སམནྟཱ, ནིགྷཊྚསདྡོ ཏུམུལོ ཨཧོསི;

བྷཛིཏྠ གྷོརཾ རཝིརནྡྷཀཱརཾ, ཀབནྡྷརཱུཔཾ གགནེ ཙརིཏྠ.

‘‘ཨེཝཾཔཀཱརཾ ཨསིཝཾ ཨནིཊྛཾ, ཨཱཀཱསགཾ བྷཱུམིགཏཉྩ གྷོརཾ;

ཨནེཀརཱུཔཾ ཀིར དུནྣིམིཏྟཾ, ཨཧོསི མཱརཱགམནེ སམནྟཱ.

‘‘ཏཾ དེཝདེཝཾ ཨབྷིཧནྟུཀཱམཾ, ཀཱམཾ ཏུ དིསྭཱ པན དེཝསངྒྷཱ;

ཧཱཧཱཏི སདྡཾ ཨནུཀམྤམཱནཱ, ཨཀཾསུ སདྡྷིཾ ཨམརངྒནཱཧི.

‘‘པཙྪཱཔི པསྶིཾསུ སུདནྟརཱུཔཾ, དིསཱཝིདིསཱསུ པལཱཡམཱནཾ;

སཨནྟཀཾ ཏཾ སབལཾ ཨནེཀཾ, ཧཏྠེ ཙ ཐརཱུ ཙ པཱཏཱ ཏཡིཾསུ.

‘‘ཝིཧངྒམཱནཾ གརུལོ༹ཝ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷེ མིགཱནཾ པརམོཝ སཱིཧོ;

མཧཱཡསོ མཱརབལསྶ མཛ྄ཛྷེ, ཝིསཱརདོ ཝཱིཏབྷཡོ ནིསཱིདི’’.

ཨཐ མཱརོ – ‘‘སིདྡྷཏྠཾ བྷིཾསཱཔེཏྭཱ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱཏཝསྶཾ པཧརཎཝསྶཾ པཱསཱཎཝསྶཾ པུན ཨངྒཱརཀུཀྐུལ༹ཝཱལུཀཀལལནྡྷཀཱརཝུཊྛཱིཧི ནཝཧི མཱརཨིདྡྷཱིཧི བོདྷིསཏྟཾ པལཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀུདྡྷམཱནསོ – ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཏིཊྛཐ, ཨིམཾ སིདྡྷཏྠམསིདྡྷཏྠཾ ཀརོཐ, གཎྷཐ ཧནཐ ཚིནྡཐ བནྡྷཐ ན མུཉྩཐ པལཱཔེཐཱ’’ཏི མཱརཔརིསཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ སཡཉྩ གིརིམེཁལསྶ ཁནྡྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཀེན ཀརེན སརཾ བྷམཡནྟོ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ – ‘‘བྷོ སིདྡྷཏྠ, ཨུཊྛཧ པལླངྐཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཱརཔརིསཱཔི མཧཱསཏྟསྶ ཨཏིགྷོརཾ པཱིལ༹མཀཱསི. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ – ‘‘ཀདཱ ཏེ པཱུརིཏཱ, མཱར, པལླངྐཏྠཱཡ པཱརམཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཙནཱནི ཝཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠཾ པཐཝིཾ ནིནྣཱམེསི. ཏངྑཎཉྙེཝ ཙུདྡསསཧསྶཱདྷིཀཱནི དསསཏསཧསྶཡོཛནབཧལཱནི པཐཝིསནྡྷཱརཀཱནི ཝཱཏུདཀཱནི པཋམཾ ཀམྤེཏྭཱ ཏདནྟརཾ ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཚདྷཱ པཀམྤིཏྠ. ཨུཔརི ཨཱཀཱསེ ཨནེཀསཧསྶཱནི ཝིཛྫུལཏཱ ཙ ཨསནཱི ཙ ཕལིཾསུ. ཨཐ གིརིམེཁལདིརདོ ཛཎྞུཀེན པཏི. མཱརོ གིརིམེཁལཀྑནྡྷེ ནིསིནྣོ བྷཱུམིཡཾ པཏི. མཱརཔརིསཱཔི དིསཱཝིདིསཱསུ བྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཀིརིཾསུ.

ཨཐ མཧཱཔུརིསོཔི ཏཾ སམཱརཾ མཱརབལཾ ཁནྟིམེཏྟཱཝཱིརིཡཔཉྙཱདཱིནཾ ཨཏྟནོ པཱརམཱིནམཱནུབྷཱཝེན ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞེ པཙྩཡཱཀཱརེ ཉཱཎཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏམེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨདྷིགཏེན ཙཏུཏྠམགྒེན སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ སབྦབུདྡྷགུཎེ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦབུདྡྷཱཙིཎྞཾ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) –

ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི.

སནྟིཀེནིདཱནཀཐཱ

ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨིམསྶ པལླངྐསྶ ཀཱརཎཱ སནྡྷཱཝིཾ, ཨཡཾ མེ པལླངྐོ ཝིཛཡཔལླངྐོ མངྒལཔལླངྐོ, ཨེཏྠ མེ ནིསིནྣསྶ ཡཱཝ སངྐཔྤོ ན པརིཔུཎྞོ, ན ཏཱཝ ཨིཏོ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫནྟོ སཏྟཱཧཾ ཏཏྠེཝ ནིསཱིདི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཏྟཱཧཾ ཨེཀཔལླངྐེན ནིསཱིདི ཝིམུཏྟིསུཁཔཊིསཾཝེདཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡).

ཨཐེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ – ‘‘ཨཛྫཱཔི ཏཱཝ ནཱུན སིདྡྷཏྠསྶ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཏྠི. པལླངྐསྨིཉྷི ཨཱལཡཾ ན ཝིཛཧཏཱི’’ཏི པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི. ཨཐ སཏྠཱ དེཝཏཱནཾ ཝིཏཀྐཾ ཉཏྭཱ ཏཱསཾ ཝིཏཀྐཱུཔསམནཏྠཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. ཨེཝཾ ཨིམིནཱ པཱཊིཧཱརིཡེན དེཝཏཱནཾ ཝིཏཀྐཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ པལླངྐཏོ ཨཱིསཀཾ པཱཙཱིནནིསྶིཏེ ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགེ ཋཏྭཱ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཏ མེ པལླངྐེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིདྡྷ’’ནྟི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ ཕལཱདྷིགམནཊྛཱནཾ པལླངྐཉྩ བོདྷིརུཀྑཉྩ ཨནིམིསེཧི ཨཀྑཱིཧི ཨོལོཀཡམཱནོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི, ཏཾ ཋཱནཾ ཨནིམིསཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ.

ཨཐ པལླངྐསྶ ཙ ཋིཏཊྛཱནསྶ ཙ ཨནྟརཱ ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ པུརཏྠིམཔཙྪིམཏོ ཨཱཡཏེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི, ཏཾ ཋཱནཾ རཏནཙངྐམཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ.

ཙཏུཏྠེ པན སཏྟཱཧེ བོདྷིཏོ པཙྪིམུཏྟརདིསཱབྷཱགེ དེཝཏཱ རཏནགྷརཾ མཱཔཡིཾསུ. ཏཏྠ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཝིཙིནནྟོ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི, ཏཾ པན ཋཱནཾ རཏནགྷརཙེཏིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཙཏྟཱརི སཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ པཉྩམེ སཏྟཱཧེ བོདྷིརུཀྑམཱུལཱ ཡེན ཨཛཔཱལནིགྲོདྷོ ཏེནུཔསངྐམི. ཏཏྲཱཔི དྷམྨཾ ཝིཙིནནྟོ ཝིམུཏྟིསུཁཉྩ པཊིསཾཝེདེནྟོ ནིསཱིདི.

སཏྠཱ ཏཏྠ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ མུཙལིནྡམཱུལཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ སཏྟཱཧཝདྡལིཀཱཡ ཨུཔྤནྣཱཡ སཱིཏཱདིཔཊིབཱཧནཏྠཾ མུཙལིནྡེན ནཱགརཱཛེན སཏྟཀྑཏྟུཾ བྷོགེཧི པརིཀྑིཏྟོ ཨསམྦཱདྷཱཡ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཝིཧརནྟོ ཝིཡ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདིཡམཱནོ ཏཏྠ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཱཛཱཡཏནམཱུལཾ ཨུཔསངྐམི. ཏཏྠཔི ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདིཡམཱནོཝ སཏྟཱཧཾ ནིསཱིདི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཏྟ སཏྟཱཧཱནི པརིཔུཎྞཱནི. ཨེཏྠནྟརེ བྷགཝཏོ ནེཝ མུཁདྷོཝནཾ ན སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ནཱཧཱརཀིཙྩཾ ཨཧོསི, ཕལསུཁེནེཝ ཝཱིཏིཝཏྟེསི. ཨཐ སཏྟསཏྟཱཧམཏྠཀེ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཏིམེ དིཝསེ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨུཔནཱིཏེན ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛེན ཙ ཨནོཏཏྟདཧོདཀེན ཙ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཏཏྠེཝ རཱཛཱཡཏནམཱུལེ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ ཏཔུསྶབྷལླིཀཱ ནཱམ དྭེ ཝཱཎིཛཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡ སཏྠུ ཨཱཧཱརདཱནེ ཨུསྶཱཧིཏཱ མནྠཉྩ མདྷུཔིཎྜིཀཉྩ ཨཱདཱཡ – ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏུ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཱཧཱརཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ པཱཡཱསཔཊིགྒཧཎདིཝསེཡེཝ དེཝདཏྟིཡསྶ པཏྟསྶ ཨནྟརཧིཏཏྟཱ – ‘‘ན ཁོ ཏཐཱགཏཱ ཧཏྠེསུ ཨཱཧཱརཾ པཊིགྒཎྷནྟི, ཀིམྷི ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིམཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཏོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ཨིནྡནཱིལམཎིམཡེ ཙཏྟཱརོ པཏྟེ ཨུཔནཱམེསུཾ. བྷགཝཱ ཏེ པཊིཀྑིཔི. པུན མུགྒཝཎྞེ སིལཱམཡེ ཙཏྟཱརོ པཏྟེ ཨུཔནཱམེསུཾ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཙཏུནྣམྤི དེཝཔུཏྟཱནཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨུཔནེཏྭཱ ཏསྨིཾ པཙྩགྒྷེ སེལམཡེ པཏྟེ ཨཱཧཱརཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨནུམོདནམཀཱསི. ཏེ དྭེ བྷཱཏརོ ཝཱཎིཛཱ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སརཎཾ གནྟྭཱ དྭེཝཱཙིཀཱ ཨུཔཱསཀཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ སཏྠཱ པུན ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམེཝ གནྟྭཱ ནིགྲོདྷམཱུལེ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ ཏཏྠ ནིསིནྣམཏྟསྶེཝ ཨདྷིགཏསྶ དྷམྨསྶ གམྦྷཱིརཏཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞོ – ‘‘ཨདྷིགཏོ ཁོ མྱཱཡཾ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༦༤; མ. ནི. ༡.༢༨༡; ༢.༣༣༧; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༧) པརེསཾ དྷམྨཾ ཨདེསེཏུཀཱམཏཱཀཱརཔྤཏྟོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི. ཨཐ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ‘‘ནསྶཏི ཝཏ བྷོ ལོཀོ, ཝིནསྶཏི ཝཏ བྷོ ལོཀོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༦༦; མ. ནི. ༡.༢༨༢; ༢.༣༣༨; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༨) དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ སཀྐསུཡཱམསནྟུསིཏནིམྨཱནརཏིཔརནིམྨིཏཝསཝཏྟིམཧཱབྲཧྨཱནོ ཙ གཧེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ – ‘‘དེསེཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷམྨ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༦༦; མ. ནི. ༡.༢༨༢; ༢.༣༣༨; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༨) ནཡེན དྷམྨདེསནཾ ཨཱཡཱཙི.

ཨཐ སཏྠཱ ཏསྶ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ – ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨཱལཱ༹རུདཀཱནཾ ཀཱལངྐཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ – ‘‘བཧཱུཔཀཱརཱ ཁོ མེ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི པཉྩཝགྒིཡེ ཨཱརབྦྷ མནསིཀཱརཾ ཀཏྭཱ – ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ ཏེ ཨེཏརཧི ཝིཧརནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ – ‘‘བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ’’ཏི ཉཏྭཱ – ‘‘ཏཏྠ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསྶཱམཱི’’ཏི ཀཏིཔཱཧཾ བོདྷིམཎྜསཱམནྟེཡེཝ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཝིཧརིཏྭཱ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམིཡཾ བཱརཱཎསིཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཨནྟརཱམགྒེ ཧཊྛཏུཔགཾ ཨུཔཀཾ ནཱམ ཨཱཛཱིཝཀཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏཾདིཝསཾཡེཝ སཱཡནྷསམཡེ ཨིསིཔཏནཾ ཨགམཱསི.

པཉྩཝགྒིཡཱ པན ཏཐཱགཏཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ, ཨཱཝུསོ, སམཎོ གོཏམོ པཙྩཡབཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟོ པརིཔུཎྞཀཱཡོ པཱིཎིནྡྲིཡོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཧུཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི, ཨིམསྶ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ན ཀརིསྶཱམ, ཨཱསནམཏྟཾ པན པཉྙཱཔེཡྻཱམཱ’’ཏི ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ སབྦསཏྟེསུ ཨནོདྷིསྶཀཝསེན ཕརཎསམཏྠཾ མེཏྟཙིཏྟཾ སཾཁིཔིཏྭཱ ཨོདྷིསྶཀཝསེན མེཏྟཙིཏྟེན ཕརི. ཏེ བྷགཝཏོ མེཏྟཙིཏྟེན ཕུཊྛཱ ཏཐཱགཏེ ཨུཔསངྐམནྟེ སཀཱཡ ཀཏིཀཱཡ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཨཀཾསུ. ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིནཡམཧཱཝགྒཱདཱིསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཏེ ཉཱཔེཏྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟཡོགེ ཝཏྟམཱནེ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི པརིཝུཏོ པཉྩཝགྒིཡེ ཐེརེ ཨཱམནྟེཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ དེསེསི. ཏེསུ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེནྟོ སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨཧམེཏརཧི སམྦུདྡྷོ, གོཏམོ སཀྱཝཌྜྷནོ;

པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱན, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

.

‘‘བྲཧྨུནཱ ཡཱཙིཏོ སནྟོ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡིཾ;

ཨཊྛཱརསནྣཾ ཀོཊཱིནཾ, པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. ཨེཏརཧཱིཏི ཨསྨིཾ ཀཱལེ. སཀྱཝཌྜྷནོཏི སཱཀིཡཀུལཝཌྜྷནོ. ‘‘སཀྱཔུངྒཝོ’’ཏིཔི པཱཋོ. པདྷཱནནྟི ཝཱིརིཡཾ ཝུཙྩཏི. པདཧིཏྭཱནཱཏི གྷཊེཏྭཱ ཝཱཡམིཏྭཱ, དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཱརསནྣཾ ཀོཊཱིནནྟི བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརཔྤམུཁཱནཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ བྲཧྨཀོཊཱིནཾ པཋམཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི བྷགཝཱ ཨཏཱིཏཾ ཀཐེཏྭཱ ཨནཱགཏཾ ཨབྷིསམཡཾ ཀཐེནྟོ –

.

‘‘ཏཏོ པརཉྩ དེསེནྟེ, ནརདེཝསམཱགམེ;

གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོ, དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ནརདེཝསམཱགམེཏི ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེན མཧཱམངྒལསམཱགམེ དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ དེཝམནུསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ མངྒལསུཏྟཔརིཡོསཱནེ (ཁུ. པཱ. ༥.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. ༢༦༡ ཨཱདཡོ) གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱནཾ ནརདེཝཱནཾ. དུཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུཏི ཧེསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནཱགཏཝཙནེ ཝཏྟབྦེ སོཏཔཏིཏཏྟཱ ‘‘ཨཧཱུ’’ཏི ཨཏཱིཏཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ཀཱལཝིཔརིཡཱཡཝསེན ཝཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརེསུ ཨཱིདིསེསུ ཝཙནེསུ ཙ. པུན རཱཧུལོཝཱདསུཏྟནྟདེསནཱཡ (མ. ནི. ༣.༤༡༦ ཨཱདཡོ) གཎནཔཐཝཱིཏིཝཏྟེ སཏྟེ ཨབྷིསམཡཱམཏཔཱནཾ པཱཡེསི. ཨཡཾ ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨིདྷེཝཱཧཾ ཨེཏརཧི, ཨོཝདིཾ མམ ཨཏྲཛཾ;

གཎནཱཡ ན ཝཏྟབྦོ, ཏཏིཡཱབྷིསམཡོ ཨཧཱུ’’ཏི.

བྷགཝཏོ ཀིར ཨེཀོཝ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཨུརུཝེལཀསྶཔཱདཱིནཾ ཛཊིལཱནཾ སཧསྶཾ, དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨཌྜྷཏྟིཡསཏཱནཱིཏི ཨིམེསཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སསཏཱནཾ སནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

.

‘‘ཨེཀོསི སནྣིཔཱཏོ མེ, སཱཝཀཱནཾ མཧེསིནཾ;

ཨཌྜྷཏེལ༹སསཏཱནཾ, བྷིཀྑཱུནཱསི སམཱགམོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཀོསཱིཏི ཨེཀོཝ ཨཱསི. ཨཌྜྷཏེལ༹སསཏཱནནྟི མམ སཱཝཀཱནཾ པཉྙཱསཱདྷིཀཱནཾ དྭཱདསསཏཱནཾ. བྷིཀྑཱུནཱསཱིཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱསི. ཏེསཾ པན མཛ྄ཛྷགཏོ བྷགཝཱ ཙཏུརངྒསནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ –

.

‘‘ཝིརོཙམཱནོ ཝིམལོ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷགོ;

དདཱམི པཏྠིཏཾ སབྦཾ, མཎཱིཝ སབྦཀཱམདོ’’ཏི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཝིརོཙམཱནོཏི ཨནནྟབུདྡྷསིརིཡཱ ཝིརོཙམཱནོ. ཝིམལོཏི ཝིགཏརཱགཱདིཀིལེསམལོ. མཎཱིཝ སབྦཀཱམདོཏི ཙིནྟཱམཎི ཝིཡ སབྦཀཱམདདོ ཨཧམྤི ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ སབྦཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཝིསེསཾ དེམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི པཏྠིཏཔཏྠནཾ དསྶེནྟོ –

.

‘‘ཕལམཱཀངྑམཱནཱནཾ, བྷཝཙྪནྡཛཧེསིནཾ;

ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེམི, ཨནུཀམྤཱཡ པཱཎིན’’ནྟི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཕལནྟི སོཏཱཔཏྟིཕལཱདིཀཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཕལཾ. བྷཝཙྪནྡཛཧེསིནནྟི བྷཝཏཎྷཱཔཧཱཡིནཾ, བྷཝཏཎྷཾ པཛཧིཏུཀཱམཱནཾ. ཨནུཀམྤཱཡཱཏི ཨནུདྡཡཱཡ.

. ཨིདཱནི ཙཏུསཙྩཔྤཀཱསནེ, ཨབྷིསམཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘དསཝཱིསསཧསྶཱན’’ནྟི ཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ དསཝཱིསསཧསྶཱནནྟི དསསཧསྶཱནཉྩ ཝཱིསཏིསཧསྶཱནཉྩ. ཨེཀདྭིནྣནྟིཨཱདིནཱ ནཡེནཱཏི ཨཏྠོ. ནཝམདསམགཱཐཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཝ.

༡༡-༡༢. ཨེཀཱདསམདྭཱདསམགཱཐཱསུ ཨིདཱནེཏརཧཱིཏི ཨུབྷོཔི ཨེཀཏྠཱ, ཝེནེཡྻཝསེན པུརིསཔུགྒལཱ ཝིཡ ཝུཏྟཱ. ཨཐ ཝཱ ཨིདཱནཱིཏི མཡི ཨུཔྤནྣེ. ཨེཏརཧཱིཏི མཡི དྷམྨཾ དེསེནྟེ. ཨཔཏྟམཱནསཱཏི ཨཔྤཏྟཨརཧཏྟཕལཱ. ཨརིཡཉྫསནྟི ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ. ཐོམཡནྟཱཏི པསཾསནྟཱ. བུཛ྄ཛྷིསྶནྟཱིཏི ཨནཱགཏེ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཾསཱརསརིཏནྟི སཾསཱརསཱགརཾ.

ཨིདཱནི ཨཏྟནོ ཛཱཏནགརཱདིཾ དསྶེནྟོ –

༡༣.

‘‘ནགརཾ ཀཔིལཝཏྠུ མེ, རཱཛཱ སུདྡྷོདནོ པིཏཱ;

མཡ྄ཧཾ ཛནེཏྟིཀཱ མཱཏཱ, མཱཡཱདེཝཱིཏི ཝུཙྩཏི.

༡༤.

‘‘ཨེཀཱུནཏིཾསཝསྶཱནི, ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཧཾ ཝསིཾ;

རམྨོ སུརམྨོ སུབྷཀོ, ཏཡོ པཱསཱདམུཏྟམཱ.

༡༥.

‘‘ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

བྷདྡཀཉྩནཱ ནཱམ ནཱརཱི, རཱཧུལོ ནཱམ ཨཏྲཛོ.

༡༦.

‘‘ནིམིཏྟེ ཙཏུརོ དིསྭཱ, ཨསྶཡཱནེན ནིཀྑམིཾ;

ཚབྦསྶཾ པདྷཱནཙཱརཾ, ཨཙརིཾ དུཀྐརཾ ཨཧཾ.

༡༧.

‘‘བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ, ཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ མཡཱ;

ཨཧཾ གོཏམསམྦུདྡྷོ, སརཎཾ སབྦཔཱཎིནཾ.

༡༨.

‘‘ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶོ ཙ, དྭེ བྷིཀྑཱུ ཨགྒསཱཝཀཱ;

ཨཱནནྡོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, སནྟིཀཱཝཙརོ མམ;

ཁེམཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ, བྷིཀྑུནཱི ཨགྒསཱཝིཀཱ.

༡༩.

‘‘ཙིཏྟོ ཧཏྠཱལ༹ཝཀོ ཙ, ཨགྒུཔཊྛཱཀུཔཱསཀཱ;

ནནྡམཱཏཱ ཙ ཨུཏྟརཱ, ཨགྒུཔཊྛཱཀུཔཱསིཀཱ.

༢༠.

‘‘ཨཧཾ ཨསྶཏྠམཱུལམྷི, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ;

བྱཱམཔྤབྷཱ སདཱ མཡ྄ཧཾ, སོལ༹སཧཏྠམུགྒཏཱ.

༢༡.

‘‘ཨཔྤཾ ཝསྶསཏཾ ཨཱཡུ, ཨིདཱནེཏརཧི ཝིཛྫཏི;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོཧཾ, ཏཱརེམི ཛནཏཾ བཧུཾ.

༢༢.

‘‘ཋཔཡིཏྭཱན དྷམྨུཀྐཾ, པཙྪིམཾ ཛནབོདྷནཾ;

ཨཧམྤི ན ཙིརསྶེཝ, སདྡྷིཾ སཱཝཀསངྒྷཏོ;

ཨིདྷེཝ པརིནིབྦིསྶཾ, ཨགྒཱིཝཱཧཱརསངྑཡཱ’’ཏི. – ཨཱདིམཱཧ;

མམ པན རམྨསུརམྨསུབྷནཱམཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ནཝབྷཱུམིཀསཏྟབྷཱུམིཀཔཉྩབྷཱུམིཀཱ, ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ, ཡསོདྷརཱ ནཱམ མམ ཨགྒམཧེསཱི, སོཧཾ ཙཏྟཱརོ ནིམིཏྟེ དིསྭཱ ཨསྶཡཱནེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཾ. ཏཏོ ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨུརུཝེལཱཡཾ སེནཱནིགམེ སེནཱཀུཊུམྦིཀསྶ དྷཱིཏཱཡ སམྤསཱདཛཱཏཱཡ སུཛཱཏཱཡ ནཱམ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱལཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ སོཏྠིཡེན ནཱམ ཏིཎཧཱརཀེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཨསྶཏྠབོདྷིརུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཏྠ མཱརབལཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ སམྦོདྷིཾ པཏྟོསྨཱིཏི སབྦཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ སདྡྷིཾ སཱཝཀསངྒྷཏོཏི སདྡྷིཾ སཱཝཀསངྒྷེན. པརིནིབྦིསྶནྟི པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི. ཨགྒཱིཝཱཧཱརསངྑཡཱཏི ཨགྒི ཝིཡ ཨིནྡྷནཀྑཡེན ཡཐཱ ཨགྒི ནིརུཔཱདཱནོ ནིབྦཱཡཏི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ནིརུཔཱདཱནོ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༣-༤.

ཏཱནི ཙ ཨཏུལཏེཛཱནཱིཏི ཨགྒསཱཝཀཡུགཱདཱིནི ཏཱནི ཨསདིསཏེཛཱནི. ཨིམཱནི ཙ དསབལཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཙ སཱརཱིརདསབལཱནི གུཎདྷཱརཎོ དེཧོཏི ཚཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱདིགུཎདྷརོ ཨཡཾ དེཧོ ཙ. ཏམནྟརཧིསྶནྟཱིཏི སབྦཱནི ཨེཏཱནི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི ཨནྟརདྷཱཡིསྶནྟི ཝིནསྶིསྶནྟི. ནནུ རིཏྟཱ སབྦསངྑཱརཱཏི ཨེཏྠ ནནཱུཏི ཨཡཾ ཨནུམཏིཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. རིཏྟཱཏི ནིཙྩསཱརདྷུཝསཱརརཧིཏཏྟཱ ཏུཙྪཱ, སབྦམེཝ པན སངྑཏཾ ཁཡདྷམྨཾ ཝཡདྷམྨཾ ཝིརཱགདྷམྨཾ ནིརོདྷདྷམྨཾ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནིཙྩཾ, ཨུཔྤཱདཱདིཔཊིཔཱིལི༹ཏཏྟཱ དུཀྑཾ, ཨཝསཝཏྟནཏོ ཨནཏྟཱ. ཏསྨཱ སངྑཱརེསུ ལཀྑཎཏྟཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨམཏམསངྑཏཾ ཨཙྩུཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪཐ. ཨཡཾ ཝོ ཨམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱི ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀིར དེཝཏཱནཾ ཀོཊིསཏསཧསྶསྶ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསུ. སེསམགྒཕལེསུ པཏིཊྛིཏཱ པན གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ ཨཧེསུཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཀཔྤནཱམཛཱཏིཨཱདིཝཝཏྠིཏཾ སཀལམྤི བུདྡྷཝཾསཾ ཨཱཀཱསེ རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟོཝ ཀཐེཏྭཱ ཉཱཏིཛནཾ ཝནྡཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ནིསིནྣེ པན བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ སིཁཱཔྤཏྟོ ཉཱཏིསམཱགམོ ཨཧོསི. སབྦེ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ མཧཱམེགྷོ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. ཏངྑཎེ ཨུདཀཾ ཧེཊྛཱ ཝིརཝནྟཾ གཙྪཏི. ཏེམེཏུཀཱམོཝ ཏེམེཏི, ཨཏེམིཏུཀཱམསྶ སརཱིརེ ཨེཀབིནྡུམཏྟམྤི ན པཏཏི. ཏཾ དིསྭཱ སབྦེ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ – ‘‘ཨཧོ ཨཙྪརིཡཾ, ཨཧོ ཨབྦྷུཏ’’ནྟི ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ. ཏཾ སུཏྭཱ སཏྠཱ – ‘‘ན ཨིདཱནེཝ མཡ྄ཧཾ ཉཱཏིསམཱགམེ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི, ཨཏཱིཏེཔི ཝསྶཱི’’ཏི ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༥༥ ཨཱདཡོ) ཀཐེསི. སཱ དྷམྨདེསནཱ སཱཏྠིཀཱ ཛཱཏཱ. ཏཏོ བྷགཝཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི.

ཨིཏི མདྷུརཏྠཝིལཱསིནིཡཱ བུདྡྷཝཾསཊྛཀཐཱཡ

གོཏམབུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ པཉྩཝཱིསཏིམོ བུདྡྷཝཾསོ.

༢༨. བུདྡྷཔཀིཎྞཀཀཐཱ

༡-༡༨.

‘‘ཨཔརིམེཡྻིཏོ ཀཔྤེ, ཙཏུརོ ཨཱསུཾ ཝིནཱཡཀཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཨཊྛཱརསགཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ཋཔིཏཱ ནིགམནགཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེསགཱཐཱསུ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཝེམཏྟཀཐཱ

ཨིམསྨིཾ པན སཀལེཔི བུདྡྷཝཾསེ ནིདྡིཊྛཱནཾ པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ ཨཊྛ ཝེམཏྟཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཨཱཡུཝེམཏྟཾ, པམཱཎཝེམཏྟཾ, ཀུལཝེམཏྟཾ, པདྷཱནཝེམཏྟཾ, རསྨིཝེམཏྟཾ, ཡཱནཝེམཏྟཾ, བོདྷིཝེམཏྟཾ, པལླངྐཝེམཏྟནྟི.

ཏཏྠ ཨཱཡུཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོནྟི ཀེཙི ཨཔྤཱཡུཀཱ. ཏཐཱ ཧི དཱིཔངྐརོ ཀོཎྜཉྙོ ཨནོམདསྶཱི པདུམོ པདུམུཏྟརོ ཨཏྠདསྶཱི དྷམྨདསྶཱི སིདྡྷཏྠོ ཏིསྶོཏི ཨིམེ ནཝ བུདྡྷཱ ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. མངྒལོ སུམནོ སོབྷིཏོ ནཱརདོ སུམེདྷོ སུཛཱཏོ པིཡདསྶཱི ཕུསྶོཏི ཨིམེ ཨཊྛ བུདྡྷཱ ནཝུཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. རེཝཏོ ཝེསྶབྷཱུ ཙཱཏི ཨིམེ དྭེ བུདྡྷཱ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧོསི. སིཁཱི ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ ཀསྶཔོཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཡཐཱཀྐམེན སཏྟཏིཙཏྟཱལཱིསཏིཾསཝཱིསཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཝསྶསཏཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི. ཨུཔཙིཏཔུཉྙསམྦྷཱརཱནཾ དཱིགྷཱཡུཀསཾཝཏྟནིཡཀམྨསམུཔེཏཱནམྤི བུདྡྷཱནཾ ཡུགཝསེན ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི. ཨཡཾ པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུཝེམཏྟཾ ནཱམ.

པམཱཎཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི དཱིགྷཱ ཧོནྟི ཀེཙི རསྶཱ. ཏཐཱ ཧི དཱིཔངྐར-རེཝཏ-པིཡདསྶཱི-ཨཏྠདསྶཱི-དྷམྨདསྶཱི-ཝིཔསྶཱིབུདྡྷཱནཾ ཨསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཔྤམཱཎཾ ཨཧོསི. ཀོཎྜཉྙ-མངྒལ-ནཱརད-སུམེདྷཱནཾ ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠུབྦེདྷོ ཀཱཡོ ཨཧོསི. སུམནསྶ ནཝུཏིཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི. སོབྷིཏ-ཨནོམདསྶཱི-པདུམ-པདུམུཏྟར-ཕུསྶབུདྡྷཱནཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ སརཱིརཾ ཨཧོསི. སུཛཱཏོ པཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷསརཱིརོ ཨཧོསི. སིདྡྷཏྠ-ཏིསྶ-ཝེསྶབྷུནོ སཊྛིཧཏྠུབྦེདྷཱ ཨཧེསུཾ. སིཁཱི སཏྟཏིཧཏྠུབྦེདྷོ ཨཧོསི. ཀཀུསནྡྷ-ཀོཎཱགམན-ཀསྶཔཱ ཡཐཱཀྐམེན ཙཏྟཱལཱིསཏིཾསཝཱིསཏིཧཏྠུབྦེདྷཱ ཨཧེསུཾ. ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ཨཊྛཱརསཧཏྠུབྦེདྷོ ཨཧོསི. ཨཡཾ པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ པམཱཎཝེམཏྟཾ ནཱམ.

ཀུལཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ ཀེཙི བྲཱཧྨཎཀུལེ. ཏཐཱ ཧི ཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ. དཱིཔངྐརཱདིགོཏམབུདྡྷཔརིཡནྟཱ དྭཱཝཱིསཏི བུདྡྷཱ ཁཏྟིཡཀུལེཡེཝ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཨཡཾ པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ ཀུལཝེམཏྟཾ ནཱམ.

པདྷཱནཝེམཏྟཾ ནཱམ དཱིཔངྐར-ཀོཎྜཉྙ-སུམན-ཨནོམདསྶཱི-སུཛཱཏསིདྡྷཏྠ-ཀཀུསནྡྷཱནཾ དསམཱསིཀཱ པདྷཱནཙརིཡཱ. མངྒལ-སུམེདྷཏིསྶ སིཁཱིནཾ ཨཊྛམཱསིཀཱ. རེཝཏསྶ སཏྟམཱསིཀཱ. སོབྷིཏསྶ ཙཏྟཱརོ མཱསཱ. པདུམཨཏྠདསྶཱི ཝིཔསྶཱིནཾ ཨཌྜྷམཱསིཀཱ. ནཱརད-པདུམུཏྟར-དྷམྨདསྶཱི-ཀསྶཔཱནཾ སཏྟཱཧཱནི. པིཡདསྶཱི-ཕུསྶ-ཝེསྶབྷཱུ ཀོཎཱགམནཱནཾ ཚམཱསིཀཱ. ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷསྶ ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཙརིཡཱ ཨཧོསི. ཨཡཾ པདྷཱནཝེམཏྟཾ ནཱམ.

རསྨིཝེམཏྟཾ ནཱམ མངྒལསྶ ཀིར སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སརཱིརསྨི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ དྭཱདསཡོཛནིཀཱ ཨཧོསི. ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ སཏྟཡོཛནིཀཱ ཨཧོསི. སིཁིསྶ ཏིཡོཛནཔྤམཱཎཱ. ཀཀུསནྡྷསྶ དསཡོཛནིཀཱ. ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ སམནྟཏོ བྱཱམཔྤམཱཎཱ. སེསཱནཾ ཨནིཡཏཱ ཨཧོསི. ཨཡཾ རསྨིཝེམཏྟཾ ནཱམ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔཊིབདྡྷཾ, ཡོ ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪཏི, ཏསྶ སརཱིརཔྤབྷཱ ཏཏྟཀཾ ཕརཏི, པཊིཝིདྡྷགུཎེ པན ཀསྶཙི ཝེམཏྟཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨཡཾ རསྨིཝེམཏྟཾ ནཱམ.

ཡཱནཝེམཏྟཾ ནཱམ ཀེཙི ཧཏྠིཡཱནེན ཀེཙི ཨསྶཡཱནེན ཀེཙི རཐཔད-པཱསཱད-སིཝིཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརེན ནིཀྑམནྟི. ཏཐཱ ཧི དཱིཔངྐར-སུམན-སུམེདྷ-ཕུསྶ-སིཁཱི-ཀོཎཱགམནཱ ཧཏྠིཡཱནེན ནིཀྑམིཾསུ. ཀོཎྜཉྙ-རེཝཏ-པདུམ-པིཡདསྶཱི-ཝིཔསྶཱི-ཀཀུསནྡྷཱ རཐཡཱནེན. མངྒལ-སུཛཱཏ-ཨཏྠདསྶཱི-ཏིསྶ-གོཏམཱ ཨསྶཡཱནེན. ཨནོམདསྶཱིསིདྡྷཏྠཝེསྶབྷུནོ སིཝིཀཱཡཱནེན. ནཱརདོ པདསཱ ནིཀྑམི. སོབྷིཏ-པདུམུཏྟར-དྷམྨདསྶཱི-ཀསྶཔཱ པཱསཱདེན ནིཀྑམིཾསུ. ཨཡཾ ཡཱནཝེམཏྟཾ ནཱམ.

བོདྷིཝེམཏྟཾ ནཱམ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ ཀཔཱིཏནརུཀྑོ བོདྷི; ཀོཎྜཉྙསྶ བྷགཝཏོ སཱལཀལྱཱཎིརུཀྑོ, མངྒལ-སུམན-རེཝཏ-སོབྷིཏཱནཾ ནཱགརུཀྑོ, ཨནོམདསྶིསྶ ཨཛྫུནརུཀྑོ, པདུམནཱརདཱནཾ མཧཱསོཎརུཀྑོ, པདུམུཏྟརསྶ སལལརུཀྑོ, སུམེདྷསྶ ནཱིཔོ, སུཛཱཏསྶ ཝེལུ༹, པིཡདསྶིནོ ཀཀུདྷོ, ཨཏྠདསྶིསྶ ཙམྤཀརུཀྑོ, དྷམྨདསྶིསྶ རཏྟཀུརཝཀརུཀྑོ, སིདྡྷཏྠསྶ ཀཎིཀཱརརུཀྑོ, ཏིསྶསྶ ཨསནརུཀྑོ, ཕུསྶསྶ ཨཱམལཀརུཀྑོ, ཝིཔསྶིསྶ པཱཊལིརུཀྑོ, སིཁིསྶ པུཎྜརཱིཀརུཀྑོ, ཝེསྶབྷུསྶ སཱལརུཀྑོ, ཀཀུསནྡྷསྶ སིརཱིསརུཀྑོ, ཀོཎཱགམནསྶ ཨུདུམྦརརུཀྑོ, ཀསྶཔསྶ ནིགྲོདྷོ, གོཏམསྶ ཨསྶཏྠོཏི ཨཡཾ བོདྷིཝེམཏྟཾ ནཱམ.

པལླངྐཝེམཏྟཾ ནཱམ དཱིཔངྐར-རེཝཏ-པིཡདསྶཱི-ཨཏྠདསྶཱི-དྷམྨདསྶཱི-ཝིཔསྶཱིནཾ ཏེཔཎྞཱསཧཏྠཔལླངྐཱ ཨཧེསུཾ; ཀོཎྜཉྙ-མངྒལ-ནཱརད-སུམེདྷཱནཾ སཏྟཔཎྞཱསཧཏྠཱ; སུམནསྶ སཊྛིཧཏྠོ པལླངྐོ ཨཧོསི; སོབྷིཏ-ཨནོམདསྶཱི-པདུམ-པདུམུཏྟར-ཕུསྶཱནཾ ཨཊྛཏྟིཾསཧཏྠཱ, སུཛཱཏསྶ དྭཏྟིཾསཧཏྠོ, སིདྡྷཏྠ-ཏིསྶ-ཝེསྶབྷཱུནཾ ཙཏྟཱལཱིསཧཏྠཱ, སིཁིསྶ དྭཏྟིཾསཧཏྠོ, ཀཀུསནྡྷསྶ ཚབྦཱིསཏིཧཏྠོ, ཀོཎཱགམནསྶ ཝཱིསཏིཧཏྠོ, ཀསྶཔསྶ པནྣརསཧཏྠོ, གོཏམསྶ ཙུདྡསཧཏྠོ པལླངྐོ ཨཧོསི. ཨཡཾ པལླངྐཝེམཏྟཾ ནཱམ. ཨིམཱནི ཨཊྛ ཝེམཏྟཱནི ནཱམ.

ཨཝིཛཧིཏཊྛཱནཀཐཱ

སབྦབུདྡྷཱནཾ པན ཙཏྟཱརི ཨཝིཛཧིཏཊྛཱནཱནི ནཱམ ཧོནྟི. སབྦབུདྡྷཱནཉྷི བོདྷིཔལླངྐོ ཨཝིཛཧིཏོ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཧོཏི. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨཝིཛཧིཏམེཝ ཧོཏི. དེཝོརོཧཎཀཱལེ སངྐསྶནགརདྭཱརེ པཋམཀྐཔཱདཊྛཱནཾ ཨཝིཛཧིཏམེཝ ཧོཏི. ཛེཏཝནེ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཙཏྟཱརི མཉྩཔཱདཊྛཱནཱནི ཨཝིཛཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. ཝིཧཱརོ པན ཁུདྡཀོཔི མཧནྟོཔི ཧོཏི. ཝིཧཱརོ ན ཝིཛཧཏིཡེཝ, ནགརཾ པན ཝིཛཧཏི.

སཧཛཱཏཔརིཙྪེད-ནཀྑཏྟཔརིཙྪེདཀཐཱ

ཨཔརཾ པན ཨམྷཱཀཾཡེཝ བྷགཝཏོ སཧཛཱཏཔརིཙྪེདཉྩ ནཀྑཏྟཔརིཙྪེདཉྩ དཱིཔེསུཾ. ཨམྷཱཀཾ སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟེན ཀིར སདྡྷིཾ རཱཧུལམཱཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཚནྣོ ཀཎྜཀོ ཨསྶརཱཛཱ ནིདྷིཀུམྦྷོ མཧཱབོདྷི ཀཱལུ༹དཱཡཱིཏི ཨིམཱནི སཏྟ སཧཛཱཏཱནི. ཨཡཾ སཧཛཱཏཔརིཙྪེདོ. མཧཱཔུརིསོ པན ཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷནཀྑཏྟེནེཝ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམི, མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམི, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. ཝིསཱཁནཀྑཏྟེན ཛཱཏོ ཙ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཙ པརིནིབྦུཏོ ཙ. མཱགྷནཀྑཏྟེན ཏསྶ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ ཙ ཨཱཡུསངྑཱརཝོསཛྫནཉྩ ཨཧོསི. ཨསྶཡུཛནཀྑཏྟེན དེཝོརོཧཎཾ. ཨཡཾ ནཀྑཏྟཔརིཙྪེདོཏི.

སདྷམྨཏཱཀཐཱ

ཨིདཱནི པན སབྦེསཾ བུདྡྷཱནཾ སཱདྷཱརཎདྷམྨཏཾ པཀཱསཡིསྶཱམ. སབྦབུདྡྷཱནཾ སམཏྟིཾསཝིདྷཱ དྷམྨཏཱ. སེཡྻཐིདཾ – པཙྪིམབྷཝིཀབོདྷིསཏྟསྶ སམྤཛཱནསྶ མཱཏུཀུཙྪིཨོཀྐམནཾ, མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ བཧིམུཁོལོཀནཾ, ཋིཏཱཡ བོདྷིསཏྟམཱཏུཡཱ ཝིཛཱཡནཾ, ཨརཉྙེཡེཝ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནཾ, ཀཉྩནཔཊྚེསུ པཏིཊྛིཏཔཱདཱནཾ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཱནཾ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརཱནཾ གནྟྭཱ ཙཏུདྡིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སཱིཧནཱདནདནཾ, ཙཏྟཱརི ནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ ཛཱཏམཏྟཔུཏྟཱནཾ མཧཱསཏྟཱནཾ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ, ཨརཧདྡྷཛམཱདཱཡ པབྦཛིཏྭཱ སབྦཧེཊྛིམེན པརིཙྪེདེན སཏྟཱཧཾ པདྷཱནཙརིཡཱ, སམྦོདྷིཾ པཱཔུཎནདིཝསེ པཱཡཱསབྷོཛནཾ, ཏིཎསནྠརེ ནིསཱིདིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདྷིགམོ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཔརིཀམྨཾ, མཱརབལཝིདྡྷཾསནཾ, བོདྷིཔལླངྐེཡེཝ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱདིགུཎཔཊིལཱབྷོ, སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝཱིཏིནཱམནཾ, མཧཱབྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ཨཱཡཱཙནཾ, ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ, མཱགྷཔུཎྞམཱཡ ཙཏུརངྒིཀསནྣིཔཱཏེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ, ཛེཏཝནཊྛཱནེ ནིབདྡྷཝཱསོ, སཱཝཏྠིནགརདྭཱརེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཀརཎཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཨབྷིདྷམྨདེསནཱ, སངྐསྶནགརདྭཱརེ དེཝལོཀཏོ ཨོཏརཎཾ སཏཏཾ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ, དྭཱིསུ ཝཱརེསུ ཝེནེཡྻཛནཱཝལོཀནཾ, ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུམྷི སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཾ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཛཱཏཀཀཐནཾ, ཉཱཏིསམཱགམེ བུདྡྷཝཾསཀཐནཾ, ཨཱགནྟུཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི པཊིསནྠཱརཀརཎཾ, ནིམནྟིཏཱནཾ ཝུཊྛཝསྶཱནཾ ཨནཱཔུཙྪཱ ཨགམནཾ, དིཝསེ དིཝསེ པུརེབྷཏྟཔཙྪཱབྷཏྟཔཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཡཱམཀིཙྩཀརཎཾ, པརིནིབྦཱནདིཝསེ མཾསརསབྷོཛནཾ, ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པརིནིབྦཱནནྟི ཨིམཱ སམཏྟིཾས སབྦབུདྡྷཱནཾ དྷམྨཏཱཏི.

ཨནནྟརཱཡིཀདྷམྨཀཐཱ

སབྦབུདྡྷཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཨནནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? བུདྡྷཱནཾ ཨུདྡིསྶ ཨབྷིཧཊཱནཾ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. བུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུནོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ པརཱུཔཀྐམེན ཏཐཱགཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༢). བུདྡྷཱནཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནཾ ཨསཱིཏིཡཱ ཨནུབྱཉྫནཱནཉྩ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. བུདྡྷརཾསཱིནཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུནྟི. ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨནནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ ནཱམཱཏི.

ནིགམནཀཐཱ

ཨེཏྟཱཝཏཱ གཏཱ སིདྡྷིཾ, བུདྡྷཝཾསསྶ ཝཎྞནཱ;

སུཝཎྞཔདཝིཉྙཱཏཝིཙིཏྟནཡསོབྷིཏཱ.

པོརཱཎཊྛཀཐཱམགྒཾ, པཱལི༹ཨཏྠཔྤཀཱསཀཾ;

ཨཱདཱཡེཝ ཀཏཱ བུདྡྷ-ཝཾསསྶཊྛཀཐཱ མཡཱ.

པཔཉྩཏྠཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, མདྷུརཏྠསྶ སབྦསོ;

སམྤཀཱསནཏོ ཏསྨཱ, མདྷུརཏྠཔྤཀཱསིནཱི.

ཀཱཝཱིརཛལསམྤཱཏ-པརིཔཱུཏམཧཱིཏལེ;

ཀཱཝཱིརཔཊྚནེ རམྨེ, ནཱནཱནཱརིནརཱཀུལེ.

ཀཱརིཏེ ཀཎྷདཱསེན, སཎྷཝཱཙེན སཱདྷུནཱ;

ཝིཧཱརེ ཝིཝིདྷཱཀཱར-ཙཱརུཔཱཀཱརགོཔུརེ.

ཚཱཡཱསལིལསམྤནྣེ, དསྶནཱིཡེ མནོརམེ;

ཧཏདུཛྫནསམྦཱདྷེ, པཝིཝེཀསུཁེ སིཝེ.

ཏཏྠ པཱཙཱིནཔཱསཱད-ཏལེ པརམསཱིཏལེ;

ཝསཏཱ བུདྡྷཝཾསསྶ, མཡཱ སཾཝཎྞནཱ ཀཏཱ.

ཡཐཱ བུདྡྷཝཾསསྶ སཾཝཎྞནཱཡཾ, གཏཱ སཱདྷུ སིདྡྷིཾ ཝིནཱ ཨནྟརཱཡཾ;

ཏཐཱ དྷམྨཡུཏྟཱ ཛནཱནཾ ཝིཏཀྐཱ, ཝིནཱཝནྟརཱཡེན སིདྡྷིཾ ཝཛནྟུ.

ཨིམཾ བུདྡྷཝཾསསྶ སཾཝཎྞནཾ མེ, ཀརོནྟེན ཡཾ པཏྠིཏཾ པུཉྙཛཱཏཾ;

སདཱ ཏསྶ དེཝཱནུབྷཱཝེན ལོཀོ, དྷུཝཾ སནྟམཙྩནྟམཏྠཾ པཡཱཏཾ.

ཝིནསྶནྟུ རོགཱ མནུསྶེསུ སབྦེ, པཝསྶནྟུ དེཝཱཔི ཝསྶནྟཀཱལེ;

སུཁཾ ཧོཏུ ནིཙྩཾ ཝརཾ ནཱརཀཱཔི, པིསཱཙཱཔཡཱཏཱ པིཔཱསཱ བྷཝནྟུ.

སུརཱ ཨཙྪརཱནཾ གཎཱདཱིཧི སདྡྷིཾ, ཙིརཾ དེཝལོཀེ སུཁཾ ཙཱནུབྷོནྟུ;

ཙིརཾ ཋཱཏུ དྷམྨོ མུནིནྡསྶ ལོཀེ, སུཁཾ ལོཀཔཱལཱ མཧིཾ པཱལཡནྟུ.

གརཱུཧི གཱིཏནཱམེན, བུདྡྷདཏྟོཏི ཝིསྶུཏོ;

ཐེརོ ཀཏྭཱ ཨཊྛཀཐཾ, མདྷུརཏྠཝིལཱསིནིཾ.

པོཏྠཀཾ ཋཔཡིཏྭེམཾ, པརམྤརེ ཧིཏཱཝཧཾ;

ཨཙིརཊྛིཏབྷཱཝེན, ཨཧོ མཙྩུཝསཾ གཏོ.

ཨིཏི བྷཱཎཝཱརཝསེན ཚབྦཱིསཏིབྷཱཎཝཱརཱ, གནྠཝསེན པཉྩསཏཱདྷིཀཚསཧསྶགནྠཱ, ཨཀྑརཝསེན ཏིསཧསྶཱདྷིཀཱནི དྭེསཏསཧསྶཀྑརཱནི.

ཨནྟརཱཡཾ ཝིནཱ ཨེསཱ, ཡཐཱ ནིཊྛཾ ཨུཔཱགཏཱ;

ཏཐཱ སིཛ྄ཛྷནྟུ སངྐཔྤཱ, སཏྟཱནཾ དྷམྨནིསྶིཏཱཏི.

ཨིཏི མདྷུརཏྠཝིལཱསིནཱི ནཱམ

བུདྡྷཝཾས-ཨཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.