📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཙརིཡཱཔིཊཀ-ཨཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཙརིཡཱ ¶ ¶ ¶ སབྦལོཀསྶ, ཧིཏཱ ཡསྶ མཧེསིནོ;

ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝཾ ཏཾ, ཝནྡེ ལོཀགྒནཱཡཀཾ.

ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཱ, ཡེན ནཱིཡནྟི ལོཀཏོ;

ཝནྡེ ཏམུཏྟམཾ དྷམྨཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཔཱུཛིཏཾ.

སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣོ, ཋིཏོ མགྒཕལེསུ ཡོ;

ཝནྡེ ཨརིཡསངྒྷཾ ཏཾ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ.

ཝནྡནཱཛནིཏཾ ¶ པུཉྙཾ, ཨིཏི ཡཾ རཏནཏྟཡེ;

ཧཏནྟརཱཡོ སབྦཏྠ, ཧུཏྭཱཧཾ ཏསྶ ཏེཛསཱ.

ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀཔྤསྨིཾ, སམྦྷཏཱ ཡཱ སུདུཀྐརཱ;

ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟཱ, དཱནཔཱརམིཏཱདཡོ.

ཏཱསཾ སམྦོདྷིཙརིཡཱནཾ, ཨཱནུབྷཱཝཝིབྷཱཝནཾ;

སཀྐེསུ ནིགྲོདྷཱརཱམེ, ཝསནྟེན མཧེསིནཱ.

ཡཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནོ, སབྦསཱཝཀཀེཏུནོ;

ལོཀནཱཐེན ཙརིཡཱ-པིཊཀཾ ནཱམ དེསིཏཾ.

ཡཾ ཁུདྡཀནིཀཱཡསྨིཾ, སངྒཱཡིཾསུ མཧེསཡོ;

དྷམྨསངྒཱཧཀཱ སཏྠུ, ཧེཏུསམྤཏྟིདཱིཔནཾ.

ཏསྶ ¶ སམྦོདྷིསམྦྷཱར-ཝིབྷཱགནཡཡོགཏོ;

ཀིཉྩཱཔི དུཀྐརཱ ཀཱཏུཾ, ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ མཡཱ.

སཧ སཾཝཎྞནཾ ཡསྨཱ, དྷརཏེ སཏྠུ སཱསནཾ;

པུབྦཱཙརིཡསཱིཧཱནཾ, ཏིཊྛཏེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ཏསྨཱ ཏཾ ཨཝལམྦིཏྭཱ, ཨོགཱཧིཏྭཱ ཙ སབྦསོ;

ཛཱཏཀཱནུཔནིསྶཱཡ, པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡཾ.

ནིསྶིཏཾ ¶ ཝཱཙནཱམགྒཾ, སུཝིསུདྡྷམནཱཀུལཾ;

མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ, ནིཔུཎཏྠཝིནིཙྪཡཾ.

ནཱིཏནེཡྻཏྠབྷེདཱ ཙ, པཱརམཱི པརིདཱིཔཡཾ;

ཀརིསྶཱམི ཏཾ ཙརིཡཱ-པིཊཀསྶཏྠཝཎྞནཾ.

ཨིཏི ¶ ཨཱཀངྑམཱནསྶ, སདྡྷམྨསྶ ཙིརཊྛིཏིཾ;

ཝིབྷཛནྟསྶ ཏསྶཏྠཾ, ནིསཱམཡཐ སཱདྷཝོཏི.

ཏཏྠ ཙརིཡཱཔིཊཀནྟི ཀེནཊྛེན ཙརིཡཱཔིཊཀཾ? ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ སཏྠུ ཙརིཡཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསིནཱི པརིཡཏྟཱིཏི ཀཏྭཱ, པརིཡཏྟིཨཏྠོ ཧི ཨཡཾ པིཊཀསདྡོ, ‘‘མཱ པིཊཀསམྤདཱནེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) ཝིཡ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ སཱ པརིཡཏྟི ཏསྶེཝ སཏྠུ པུརིམཛཱཏཱིསུ ཙརིཡཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསནེན བྷཱཛནབྷཱུཏཱ, ཏསྨཱཔི ‘‘ཙརིཡཱཔིཊཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, བྷཱཛནཏྠོཔི ཧི པིཊཀསདྡོ ནིདྡིཊྛོ ‘‘ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ, ཀུདཱལཔིཊཀཾ ཨཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༢༨; ཨ. ནི. ༣.༧༠) ཝིཡ. ཏཾ པནེཏཾ ཙརིཡཱཔིཊཀཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ, སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣཾ. དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩསུ ནིཀཱཡེསུ ཁུདྡཀནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཾ. སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཱ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཱསནངྒེསུ གཱཐཱསངྒཧཾ.

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧) –

ཨེཝཾ ¶ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀེན པཊིཉྙཱཏེསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཀཏིཔཡདྷམྨཀྑནྡྷསངྒཧཾ. ཝགྒཏོ ཨཀིཏྟིཝགྒོ, ཧཏྠིནཱགཝགྒོ, ཡུདྷཉྫཡཝགྒོཏི ཝགྒཏྟཡསངྒཧཾ. ཙརིཡཏོ ཨཀིཏྟིཝགྒེ དས, ཧཏྠིནཱགཝགྒེ དས, ཡུདྷཉྫཡཝགྒེ པཉྩདསཱཏི པཉྩཏིཾསཙརིཡཱསངྒཧཾ. ཏཱིསུ ཝགྒེསུ ཨཀིཏྟིཝགྒོ ཨཱདི, ཙརིཡཱསུ ཨཀིཏྟིཙརིཡཱ. ཏསྶཱཔི –

‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ, ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེ;

ཨེཏྠནྟརེ ཡཾ ཙརིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཔཱཙན’’ནྟི. –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཨཱདི. ཏསྶ ཨིཏོ པབྷུཏི ཨནུཀྐམེན ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ ཧོཏི.

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིདཱནཀཐཱ

སཱ ¶ པནཱཡཾ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ ཡསྨཱ དཱུརེནིདཱནཾ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ, སནྟིཀེནིདཱནནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ¶ དསྶེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ སུཎནྟེཧི སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ སུཊྛུ ཝིཉྙཱཏཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏེསཾ ནིདཱནཱནཾ ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

དཱིཔངྐརདསབལསྶ པཱདམཱུལསྨིཉྷི ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ མཧཱབོདྷིསཏྟསྶ ཡཱཝ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟི, ཏཱཝ པཝཏྟོ ཀཐཱམགྒོ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ. ཏུསིཏབྷཝནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཏྟི, ཏཱཝ པཝཏྟོ ཀཐཱམགྒོ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ. མཧཱབོདྷིམཎྜཏོ པན པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུ, ཏཱཝ པཝཏྟོ ཀཐཱམགྒོ སནྟིཀེནིདཱནཾ ནཱམ. ཨིམེསུ ཏཱིསུ ནིདཱནེསུ ཡསྨཱ དཱུརེནིདཱནཨཝིདཱུརེནིདཱནཱནི སབྦསཱདྷཱརཎཱནི, ཏསྨཱ ཏཱནི ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) ཝིཏྠཱརིཏནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཱནི. སནྟིཀེནིདཱནེ པན ཨཏྠི ཝིསེསོཏི ཏིཎྞམྤི ནིདཱནཱནཾ ཨཡམཱདིཏོ པཊྛཱཡ སངྑེཔཀཐཱ.

དཱིཔངྐརསྶ ¶ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏོ ལོཀནཱཐོ ཨཏྟནོ ཨབྷིནཱིཧཱརཱནུརཱུཔཾ སམཏྟིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསམྦྷཱརཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ, ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཾ ཨཱགམཡམཱནོ, ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སཀྱརཱཛཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནནྟེན པརིཧཱརེན མཧནྟེན སིརིསོབྷགྒེན ཝཌྜྷམཱནོ ཨནུཀྐམེན ཡོབྦནཾ པཏྭཱ ཨེཀཱུནཏིཾསེ ཝཡསྨིཾ ཀཏམཧཱབྷིནིཀྑམནོ, ཚབྦསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱ, ཝེསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣོ སཱུརིཡེ ཨནཏྠངྒམིཏེཡེཝ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པུརིམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ, པཙྪིམཡཱམེ དིཡཌྜྷཀིལེསསཧསྶཾ ཁེཔེཏྭཱ, ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིམབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི.

ཏཏོ ཏཏྠེཝ སཏྟསཏྟཱཧེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡཾ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཔྤམུཁཱ ཨཊྛཱརས བྲཧྨཀོཊིཡོ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེནྟོ, དྷམྨཙཀྐཾ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣ ཨཱདཡོ; པཊི. མ. ༢.༣༠) པཝཏྟེཏྭཱ, ཡསཱདིཀེ ཝེནེཡྻེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ, ཏེ སབྦེཝ སཊྛི ཨརཧནྟེ ལོཀཱནུགྒཧཱཡ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ, ཨུརུཝེལཾ གཙྪནྟོ ཀཔྤཱསིཀཝནསཎྜེ ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡེ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ, ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི པཱཊིཧཱརིཡསཧསྶཱནི ¶ དསྶེཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔཱདཡོ སཧསྶཛཊིལཔརིཝཱརེ ཏེབྷཱཏིཀཛཊིལེ ¶ ཝིནེཏྭཱ, ཏེཧི པརིཝུཏོ རཱཛགཧནགརཱུཔཙཱརེ ལཊྛིཝནུཡྻཱནེ ནིསིནྣོ བིམྦིསཱརཔྤམུཁེ དྭཱདསནཧུཏེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ སཱསནེ ཨོཏཱརེཏྭཱ, མགདྷརཱཛེན ཀཱརིཏེ ཝེལུ༹ཝནཝིཧཱརེ ཝིཧརཏི.

ཨཐེཝཾ བྷགཝཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟེ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནེ ཋཔིཏེསུ སཱཝཀསནྣིཔཱཏེ ཛཱཏེ, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘པུཏྟོ ཀིར མེ ཚབྦསྶཱནི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ རཱཛགཧཾ ནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ དསཔུརིསསཧསྶཔརིཝཱརེ, ཨནུཀྐམེན དས ཨམཙྩེ པེསེསི ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨིདྷཱནེཏྭཱ དསྶེཐཱ’’ཏི. ཏེསུ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཡ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏེསུ ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརེན རཉྙོ ཨདྷིཔྤཱཡེ ཨཱརོཙིཏེ བྷགཝཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ རཱཛགཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཊྛིཡོཛནཾ ¶ ཀཔིལཝཏྠུཾ དྭཱིཧི མཱསེཧི སམྤཱཔུཎི. སཀྱརཱཛཱནོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏིསེཊྛཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི སནྣིཔཏིཏྭཱ ནིགྲོདྷཱརཱམཾ བྷགཝཏོ ཙ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ཝསནཡོགྒཾ ཀཱརེཏྭཱ, གནྡྷཔུཔྥཱདིཧཏྠཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ, སཏྠཱརཾ ནིགྲོདྷཱརཱམཾ པཝེསེསུཾ. ཏཏྲ བྷགཝཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི. སཱཀིཡཱ མཱནཏྠདྡྷཱ སཏྠུ པཎིཔཱཏཾ ནཱཀཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མཱནཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཏེ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནེ ཀཱཏུཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཏེསཾ སཱིསེ པཱདཔཾསུཾ ཨོཀིརམཱནོ ཝིཡ, ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ ཀཏཔཱཊིཧཱརིཡསདིསཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལོ’’ཏི ཝནྡི. རཉྙཱ པན ཝནྡིཏེ ཏེ ཋཱཏུཾ ནཱམ ན སཀྐོནྟི, སབྦེཔི སཱཀིཡཱ ཝནྡིཾསུ.

ཏདཱ ཀིར བྷགཝཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟོ ལོཀཝིཝརཎཔཱཊིཧཱརིཡམྤི ཨཀཱསི – ཡསྨིཾ ཝཏྟམཱནེ མནུསྶཱ མནུསྶལོཀེ ཡཐཱཋིཏཱ ཡཐཱནིསིནྣཱཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ སབྦེ དེཝེ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཏྟནོ བྷཝནེ ཀཱིལ༹ནྟེ དིབྦཱནུབྷཱཝེན ཛོཏནྟེ མཧཏིཾ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟེ སནྟཱནི སམཱཔཏྟིསུཁཱནི ¶ ཨནུབྷཝནྟེ ཨཉྙམཉྙཾ དྷམྨཾ སཱཀཙྪནྟེ ཙ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟནོ མཾསཙཀྑུནཱཝ པསྶནྟི. ཏཐཱ ཧེཊྛཱཔཐཝིཡཾ ཨཊྛསུ མཧཱནིརཡེསུ, སོལ༹སསུ ཙ ཨུསྶདནིརཡེསུ, ལོཀནྟརནིརཡེ ཙཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝམཱནེ སཏྟེ པསྶནྟི. དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཾ དེཝཱ མཧཙྩདེཝཱནུབྷཱཝེན ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ པཉྫལིཀཱ ནམསྶམཱནཱ པཡིརུཔཱསནྟི, བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཱ གཱཐཱཡོ ཨུདཱཧརནྟཱ ཐོམེནྟི ཨཔྥོཊེནྟི ཧསནྟི པཱིཏིསོམནསྶཾ པཝེདེནྟི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷུམྨཱ ¶ མཧཱརཱཛིཀཱ ཏཱཝཏིཾསཱ, ཡཱམཱ ཙ དེཝཱ ཏུསིཏཱ ཙ ནིམྨིཏཱ;

པརནིམྨིཏཱ ཡེཔི ཙ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, ཨཱནནྡིཏཱ ཝིཔུལམཀཾསུ གྷོས’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༦)

ཏདཱ ¶ ཧི དསབལོ ‘‘ཨཏུལཾ ཨཏྟནོ བུདྡྷབལཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི མཧཱཀརུཎཱཡ སམུསྶཱཧིཏོ ཨཱཀཱསེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹སམཱགམེ ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ, དྭཱདསཡོཛནཝིཏྠཏེ སབྦརཏནམཡེ ཙངྐམེ ཋིཏོ ཡཐཱཝུཏྟཾ དེཝམནུསྶནཡནཝིཧངྒཱནཾ ཨེཀནིཔཱཏབྷཱུཏམཙྪརིཡཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ བུདྡྷཱནཾ སམཱདྷིཉཱཎཱནུབྷཱཝདཱིཔནཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ, པུན ཏསྨིཾ ཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝཱཡ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ན ཧེཏེ ཛཱནནྟི སདེཝམཱནུསཱ, བུདྡྷོ ཨཡཾ ཀཱིདིསཀོ ནརུཏྟམོ;

ཨིདྡྷིབལཾ པཉྙཱབལཉྩ ཀཱིདིསཾ, བུདྡྷབལཾ ལོཀཧིཏསྶ ཀཱིདིསཾ.

‘‘ན ཧེཏེ ཛཱནནྟི སདེཝམཱནུསཱ, བུདྡྷོ ཨཡཾ ཨེདིསཀོ ནརུཏྟམོ;

ཨིདྡྷིབལཾ པཉྙཱབལཉྩ ཨེདིསཾ, བུདྡྷབལཾ ལོཀཧིཏསྶ ཨེདིསཾ.

‘‘ཧནྡཱཧཾ དསྶཡིསྶཱམི, བུདྡྷབལམནུཏྟརཾ;

ཙངྐམཾ མཱཔཡིསྶཱམི, ནབྷེ རཏནམཎྜིཏ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༣-༥);

ཨེཝཾ ཏཐཱགཏེ ཨཏྟནོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝདཱིཔནཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ¶ དསྶེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟེ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟོ རཱཛགཧེ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཔབྦཏེ ཋིཏོ དིབྦཙཀྑུནཱ པསྶིཏྭཱ, ཏེན བུདྡྷཱནུབྷཱཝསནྡསྶནེན ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ ‘‘ཧནྡཱཧཾ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ ལོཀསྶ པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཉྫཱཏཔརིཝིཏཀྐོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརབྷཱུཏཱནཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱཀཱསེན ཏཱཝདེཝ ཨཱགནྟྭཱ སཔརིཝཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལམཉྫལིཾ སིརསི པགྒཡ྄ཧ ཏཐཱགཏསྶ མཧཱབྷིནཱིཧཱརཾ པཱརམིཔརིཔཱུརཎཉྩ པུཙྪི. བྷགཝཱ ཏཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏམནུསྶཱནཉྩེཝ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝབྲཧྨཱནཉྩ ཨཏྟནོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ པརིདཱིཔཡནྟོ བུདྡྷཝཾསཾ དེསེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘སཱརིཔུཏྟོ ¶ ¶ མཧཱཔཉྙོ, སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀོཝིདོ;

པཉྙཱཡ པཱརམིཔྤཏྟོ, པུཙྪཏི ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཀཱིདིསོ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཨབྷིནཱིཧཱརོ ནརུཏྟམ;

ཀམྷི ཀཱལེ ཏཡཱ དྷཱིར, པཏྠིཏཱ བོདྷིམུཏྟམཱ.

‘‘དཱནཾ སཱིལཉྩ ནེཀྑམྨཾ, པཉྙཱ ཝཱིརིཡཉྩ ཀཱིདིསཾ;

ཁནྟི སཙྩམདྷིཊྛཱནཾ, མེཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཀཱིདིསཱ.

‘‘དས པཱརམཱི ཏཡཱ དྷཱིར, ཀཱིདིསཱི ལོཀནཱཡཀ;

ཀཐཾ ཨུཔཔཱརམཱི པུཎྞཱ, པརམཏྠཔཱརམཱི ཀཐཾ.

‘‘ཏསྶ པུཊྛོ ཝིཡཱཀཱསི, ཀརཝཱིཀམདྷུརགིརོ;

ནིབྦཱཔཡནྟོ ཧདཡཾ, ཧཱསཡནྟོ སདེཝཀ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༡.༧༤-༧༨);

ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ བུདྡྷཝཾསེ དེསིཏེ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི ‘‘ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ ཧེཏུསམྤདཱ, ཨཧོ སམུདཱགམསམྤཏྟི, ཨཧོ མཧཱབྷིནཱིཧཱརསམིཛ྄ཛྷནཱ, དུཀྐརཾ ཝཏ བྷགཝཏཱ ཀཏཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨེཝཾ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟེན, ཨེཝཾཝིདྷསྶ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎསྶ ཨནུཙྪཝིཀམེཝ ཙེཏཾ ཕལཾ, ཡདིདཾ སབྦཉྙུཏཱ བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝོ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཏཱ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཏཱ’’ཏི བུདྡྷགུཎཱརམྨཎཾ ཉཱཎཾ པེསེསི. སོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ བྷགཝཏོ སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱ ཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ཧིརིཨོཏྟཔྤཾ ¶ སདྡྷཱཝཱིརིཡཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ སཱིལཝིསུདྡྷི དིཊྛིཝིསུདྡྷི སམཐཝིཔསྶནཱ ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི ཏཱིཎི སུཙརིཏཱནི ཏཡོ སམྨཱཝིཏཀྐཱ ཏིསྶོ ཨནཝཛྫསཉྙཱཡོ ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒཱ ཙཏྟཱརི ཨརིཡཕལཱནི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཱནི ཙཏྟཱརོ ཨརིཡཝཾསཱ ཙཏྟཱརི ཝེསཱརཛྫཉཱཎཱནི པཉྩ པདྷཱནིཡངྒཱནི པཉྩངྒིཀོ སམྨཱསམཱདྷི པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི པཉྩ ནིསྶརཎིཡཱ དྷཱཏུཡོ པཉྩ ཝིམུཏྟཱཡཏནཉཱཎཱནི པཉྩ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཚ སཱརཎཱིཡཱ དྷམྨཱ ཚ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནི ཚ གཱརཝཱ ཚ ནིསྶརཎིཡཱ དྷཱཏུཡོ ཚ སཏཏཝིཧཱརཱ ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནི ཚ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱ སཉྙཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ¶ ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི སཏྟ ཨཔརིཧཱནིཡཱ དྷམྨཱ སཏྟ ཨརིཡདྷནཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ སཏྟ སཔྤུརིསདྷམྨཱ སཏྟ ནིདྡསཝཏྠཱུནི སཏྟ སཉྙཱ སཏྟ དཀྑིཎེཡྻཔུགྒལདེསནཱ སཏྟ ཁཱིཎཱསཝབལདེསནཱ ¶ ཨཊྛ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཧེཏུདེསནཱ ཨཊྛ སམྨཏྟཱནི ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱཏིཀྐམཱ ཨཊྛ ཨཱརམྦྷཝཏྠཱུནི ཨཊྛ ཨཀྑཎདེསནཱ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཱ ཨཊྛ ཨབྷིབྷཱཡཏནདེསནཱ ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ ནཝ ཡོནིསོམནསིཀཱརམཱུལཀཱ དྷམྨཱ ནཝ པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཱནི ནཝ སཏྟཱཝཱསདེསནཱ ནཝ ཨཱགྷཱཏཔྤཊིཝིནཡཱ ནཝ པཉྙཱ ནཝ ནཱནཏྟདེསནཱ ནཝ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱ དས ནཱཐཀརཎཱ དྷམྨཱ དས ཀསིཎཱཡཏནཱནི དས ཀུསལཀམྨཔཐཱ དས སམྨཏྟཱནི དས ཨརིཡཝཱསཱ དས ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ དས རཏནཱནི དས ཏཐཱགཏབལཱནི ཨེཀཱདས མེཏྟཱནིསཾསཱ དྭཱདས དྷམྨཙཀྐཱཀཱརཱ ཏེརས དྷུཏངྒགུཎཱ ཙུདྡས བུདྡྷཉཱཎཱནི པཉྩདས ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ སོལ༹སཝིདྷཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏཱི སོལ༹ས ཨཔརམྤརིཡཱ དྷམྨཱ ཨཊྛཱརས བུདྡྷདྷམྨཱ ཨེཀཱུནཝཱིསཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནི ཙཏུཙཏྟཱལཱིས ཉཱཎཝཏྠཱུནི པཉྙཱས ཨུདཡབྦཡཉཱཎཱནི པརོཔཎྞཱས ཀུསལདྷམྨཱ སཏྟསཏྟཏི ཉཱཎཝཏྠཱུནི ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསམཱཔཏྟིསཉྩཱརིཏམཧཱཝཛིརཉཱཎཾ ཨནནྟནཡསམནྟཔཊྛཱནཔཝིཙཡཔཙྩཝེཀྑཎདེསནཱཉཱཎཱནི ཏཐཱ ཨནནྟཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨནནྟཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱདིཝིབྷཱཝནཉཱཎཱནི ཙཱཏི ཨེཝམཱདིཀེ ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝེ བུདྡྷགུཎེ དྷམྨནྭཡཏོ ཨནུགཙྪནྟོ ཨནུསྶརནྟོ ནེཝ ཨནྟཾ, ན པམཱཎཾ པསྶི. ཐེརོ ཧི ཨཏྟནོཔི ནཱམ གུཎཱནཾ ཨནྟཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ན ¶ པསྶཏི, སོ བྷགཝཏོ གུཎཱནཾ པམཱཎཾ ཀིཾ པསྶིསྶཏི? ཡསྶ ཡསྶ ཧི པཉྙཱ མཧཏཱི ཉཱཎཾ ཝིསདཾ, སོ སོ བུདྡྷགུཎེ མཧནྟཏོ སདྡཧཏི, ཨིཏི ཐེརོ བྷགཝཏོ གུཎཱནཾ པམཱཎཾ ཝཱ པརིཙྪེདཾ ཝཱ ཨཔསྶནྟོ ‘‘མཱདིསསྶ ནཱམ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎེ ཋིཏསྶ བུདྡྷགུཎཱ ཉཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏུཾ ན སཀྐཱ, པགེཝ ཨིཏརེསཾ. ཨཧོ ཨཙིནྟེཡྻཱ ཨཔརིམེཡྻབྷེདཱ མཧཱནུབྷཱཝཱ སབྦཉྙུགུཎཱ, ཀེཝལཾ པནེཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷཉཱཎསྶེཝ སབྦསོ གོཙརཱ, ནཱཉྙེསཾ. ཀཐེཏུཾ པན སམྨཱསམྦུདྡྷེཧིཔི ཝིཏྠཱརཏོ ན སཀྐཱཡེཝཱ’’ཏི ནིཊྛམགམཱསི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘བུདྡྷོཔི ¶ བུདྡྷསྶ བྷཎེཡྻ ཝཎྞཾ, ཀཔྤམྤི ཙེ ཨཉྙམབྷཱསམཱནོ;

ཁཱིཡེཐ ཀཔྤོ ཙིརདཱིགྷམནྟརེ, ཝཎྞོ ན ཁཱིཡེཐ ཏཐཱགཏསྶཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༠༤; ༣.༡༤༡; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣);

ཨེཝཾ བུདྡྷཱནཾ གུཎམཧནྟཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣབལཝཔཱིཏིསོམནསྶོ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝརཱུཔཱནཾ ནཱམ བུདྡྷགུཎཱནཾ ཧེཏུབྷཱུཏཱ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ པཱརམིཡོ ཨཧོ མཧཱནུབྷཱཝཱ. ཀཏམཱསུ ནུ ཁོ ཛཱཏཱིསུ པཱརམིཏཱ པརིཔཱཙིཏཱ, ཀཐཾ ཝཱ པརིཔཱཀཾ གཏཱ, ཧནྡཱཧཾ ཨིམམཏྠཾ པུཙྪནྟོ ཨེཝམྤི སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ པཱཀཊཏརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨིམཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི – ‘‘ཀཏམཱསུ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ¶ , ཛཱཏཱིསུ ཨིམེ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ པརིཔཱཙིཏཱ, ཀཐཾ ཝཱ པརིཔཱཀཾ གཏཱ’’ཏི? ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏསྨིཾ རཏནཙངྐམེ ཏིསནྡྷིཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཡུགནྡྷརཔབྦཏེ བཱལསཱུརིཡོ ཝིཡ ཝིརོཙམཱནོ ནིསིནྣོ ‘‘སཱརིཔུཏྟ, མཡ྄ཧཾ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ སམཱདཱནཏོ པཊྛཱཡ ནིརནྟརཾ སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཡ ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷེན ཙ སབྦེསུ ཀཔྤེསུ བྷཝཏོ བྷཝཾ ཛཱཏིཏོ ཛཱཏིཾ པརིཔཙྩནྟཱཡེཝ ཨཧེསུཾ, ཨིམསྨིཾ པན བྷདྡཀཔྤེ ཨིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཏེ པརིཔཀྐཱ ཛཱཏཱ’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙརིཡཱཔིཊཀཾ བུདྡྷཱཔདཱནིཡནྟི དུཏིཡཱབྷིདྷཱནཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ ཨབྷཱསི. ཨཔརེ པན ‘‘རཏནཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ དེཝཱཏིདེཝོ དེཝབྲཧྨཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནོ ནིགྲོདྷཱརཱམེ ཨོཏརིཏྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏོ ¶ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ བྷགཝཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན པུཙྪིཏོ ཙརིཡཱཔིཊཀཾ དེསེསཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ དཱུརེནིདཱནཨཝིདཱུརེནིདཱནཱནི སངྑེཔཏོ དསྶེཏྭཱ ཙརིཡཱཔིཊཀསྶ སནྟིཀེནིདཱནཾ ཝིཏྠཱརཏོ ནིདྡིཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དཱུརེནིདཱནཾ པན ཨསངྑྱེཡྻཝིབྷཱཝནཱཡཾ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏཱིཏི.

༡. ཨིདཱནི ‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱཡ ཙརིཡཱཔིཊཀཔཱལི༹ཡཱ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ ཧོཏི. ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཀཔྤ-སདྡོ སཨུཔསགྒོ ཨནུཔསགྒོ ¶ ཙ ཝིཏཀྐཝིདྷཱནཔཊིབྷཱགཔཉྙཏྟིཀཱལཔརམཱཡུསམཎཝོཧཱརསམནྟབྷཱཝཱབྷིསདྡཧན- ཚེདནཝིནིཡོགཝིནཡཀིརིཡཱལེསནྟརཀཔྤཏཎྷཱདིཊྛིཨསངྑྱེཡྻཀཔྤམཧཱཀཔྤཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ནེཀྑམྨསངྐཔྤོ ཨབྱཱཔཱདསངྐཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༣༧) ཝིཏཀྐེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཙཱིཝརེ ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༦༤༢) ཝིདྷཱནེ, ཨདྷིཀཝིདྷཱནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ ཀིར, བྷོ, སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ ན ཛཱནིམྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦༠) པཊིབྷཱགེ. སཏྠུསདིསེནཱཏི ཨཡཉྷི ཏཏྠ ཨཏྠོ. ‘‘ཨིདྷཱཡསྨཱ, ཀཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༨) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལེ. ‘‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༧༨; ཨུདཱ. ༥༡) པརམཱཡུམྷི. ཨཱཡུཀཔྤོ ཧི ཨིདྷ ཀཔྤོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) སམཎཝོཧཱརེ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༥.༡; སུ. ནི. མངྒལསུཏྟ) སམནྟབྷཱཝེ. ‘‘སདྡྷཱ སདྡཧནཱ ཨོཀཔྤནཱ ཨབྷིཔྤསཱདོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༢) ཨབྷིསདྡཧནེ, སདྡྷཱཡནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༡༠༩༤; ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨) ཚེདནེ. ‘‘ཨེཝམེཝ ཨིཏོ དིནྣཾ, པེཏཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༧.༧; པེ. ཝ. ༢༠) ཝིནིཡོགེ. ‘‘ཀཔྤཀཏེན ཨཀཔྤཀཏཾ སཾསིབྦིཏཾ ¶ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༣༧༡) ཝིནཡཀིརིཡཱཡཾ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུཾ, ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ལེསེ. ‘‘ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ སངྒྷབྷེདཀོ…པེ… ཀཔྤཾ ནིརཡམྷི པཙྩཏཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༡༨; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༥༤; ཀཐཱ. ༦༥༧, ༨༦༢) ཙ ཨཱདཱིསུ ཨནྟརཀཔྤེ.

‘‘ན ཀཔྤཡནྟི ན པུརེཀྑརོནྟི, དྷམྨཱཔི ཏེསཾ ན པཊིཙྪིཏཱསེ;

ན ¶ བྲཱཧྨཎོ སཱིལཝཏེན ནེཡྻོ, པཱརངྒཏོ ན པཙྩེཏི ཏཱདཱི’’ཏི. –

ཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༠༩) ཏཎྷཱདིཊྛཱིསུ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ནིདྡེསེ ‘‘ཀཔྤཱཏི ཨུདྡཱནཏོ དྭེ ཀཔྤཱ ཏཎྷཱཀཔྤོ དིཊྛིཀཔྤོ’’ཏི (མཧཱནི. ༢༨). ‘‘ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ¶ (དཱི. ནི. ༡.༢༤༤; མ. ནི. ༡.༦༨) ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤེ. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༥༦) མཧཱཀཔྤེ. ཨིདྷཱཔི མཧཱཀཔྤེཡེཝ དཊྛབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༩; ༣.༢༧༥; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣.༡༢༨; ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༥.ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋཝཎྞནཱ).

ཏཏྲཱཡཾ པདསིདྡྷི – ཀཔྤཱིཡཏཱིཏི ཀཔྤོ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ སཾཝཙྪརཝསེན གཎེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཀེཝལཾ སཱསཔརཱསིཨུཔམཱདཱིཧི ཀཔྤེཏབྦོ པརིཀཔྤེཏབྦཔརིམཱཎོཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཱིཝ དཱིགྷོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཔྤོཏི? དཱིགྷོ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཀཔྤོ, སོ ན སུཀརོ སངྑཱཏུཾ ‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱི’ཏི ཝཱ ‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱི’ཏི ཝཱ ‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱི’ཏི ཝཱ ‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱི’ཏི ཝཱ. སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔམཾ ཀཱཏུནྟི? ‘སཀྐཱ, བྷིཀྑཱུ’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཡོཛནཾ ཨཱཡཱམེན ཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན མཧཱསཱསཔརཱསི. ཏཏོ ཝསྶསཏསྶ ཝསྶསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཨེཀམེཀཾ སཱསཔཾ ཨུདྡྷརེཡྻ, ཁིཔྤཏརཾ ཁོ སོ, བྷིཀྑུ, མཧཱསཱསཔརཱསི ཨིམིནཱ ཨུཔཀྐམེན པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻ, ན ཏྭེཝ ཀཔྤོ, ཨེཝཾ དཱིགྷོ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཀཔྤོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༢༨).

སྭཱཡཾ ¶ མཧཱཀཔྤོ སཾཝཊྚཱདིཝསེན ཙཏུཨསངྑྱེཡྻཀཔྤསངྒཧོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝཊྚོ, སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི, ཝིཝཊྚོ, ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༥༦).

ཏཏྠ ཏཡོ སཾཝཊྚཱ – ཏེཛོསཾཝཊྚོ, ཨཱཔོསཾཝཊྚོ, ཝཱཡོསཾཝཊྚོཏི. ཏིསྶོ སཾཝཊྚསཱིམཱ – ཨཱབྷསྶརཱ, སུབྷཀིཎྷཱ, ཝེཧཔྥལཱཏི. ཡདཱ ཧི ཀཔྤོ ཏེཛེན སཾཝཊྚཏི, ཨཱབྷསྶརཏོ ཧེཊྛཱ ཨགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི. ཡདཱ ཨཱཔེན སཾཝཊྚཏི, སུབྷཀིཎྷཏོ ཧེཊྛཱ ཨུདཀེན ཝིལཱིཡཏི. ཡདཱ ཝཱཡུནཱ སཾཝཊྚཏི, ཝེཧཔྥལཏོ ཧེཊྛཱ ཝཱཏེན ཝིདྡྷཾསཏི. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཝིནསྶཏི, ཡཾ བུདྡྷཱནཾ ¶ ཨཱཎཱཀྑེཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཏེསུ ཏཱིསུ སཾཝཊྚེསུ ཡཐཱཀྐམཾ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཛཱལཱཡ ཝཱ ཨུདཀསྶ ཝཱ ཝཱཏསྶ ཝཱ ཨུཔཙྪེདོ ཨིདཾ ཨེཀཾ ¶ ཨསངྑྱེཡྻཾ སཾཝཊྚོ ནཱམ. ཀཔྤཝིནཱསཀཛཱལཱདིཔཙྪེདཏོ ཡཱཝ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཔཱུརཀོ སམྤཏྟིམཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧཏི, ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི ནཱམ.

སམྤཏྟིམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཙནྡིམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝོ, ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཝིཝཊྚོ ནཱམ. ཙནྡིམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝཏོ ཡཱཝ པུན ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷོ, ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི ནཱམ. ཨིམེསུ ཙཏུསཊྛིཨནྟརཀཔྤསངྒཧཾ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཏེན སམཱནཀཱལཔརིཙྪེདཱ ཝིཝཊྚཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཝཱིསཏིཨནྟརཀཔྤསངྒཧ’’ནྟི ཨེཀེ. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨེཀོ མཧཱཀཔྤོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སྭཱཡཾ མཧཱཀཔྤོ སཾཝཊྚཱདིཝསེན ཙཏུཨསངྑྱེཡྻཀཔྤསངྒཧོ’’ཏི.

ཀཔྤེཏི ཙ ཨཙྩནྟསཾཡོགཝསེན ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ. སཏསཧསྶེཏི ཀཔྤསདྡསམྦནྡྷེན ཙཱཡཾ པུལླིངྒནིདྡེསོ, ཨིདྷཱཔི ཨཙྩནྟསཾཡོགཝསེནེཝ བཧུཝཙནཾ. སམཱནཱདྷིཀརཎཉྷེཏཾ པདདྭཡཾ. ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀསྶ པན ཨསངྑིཡེཏི ཨཉྙསྶ ཨཝུཏྟཏྟཱ ཀཔྤསྶ ཙ ཝུཏྟཏྟཱ པཀརཎཏོ ཀཔྤཱནནྟི ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏེཝ. ན ཧི ཝུཏྟཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝུཏྟསྶ ཀསྶཙི གཧཎཾ ཡུཏྟནྟི. ཙ-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, མཧཱཀཔྤཱནཾ ཙཏུརོ ཨསངྑྱེཡྻེ སཏསཧསྶེ ཙ མཧཱཀཔྤེཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. ཨསངྑིཡེཏི ཨེཏྠ སངྑཱཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཨསངྑིཡཱ, གཎནཾ ཨཏིཀྐནྟཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨསངྑྱེཡྻནྟི ཨེཀོ གཎནཝིསེསོ’’ཏི ཨེཀེ. ཏེ ཧི ཨེཀཏོ པཊྛཱཡ མཧཱབལཀྑཔརིཡོསཱནཱནི ཨེཀཱུནསཊྛིཊྛཱནཱནི ཝཛྫེཏྭཱ དསམཧཱབལཀྑཱནི ཨསངྑྱེཡྻཾ ནཱམ, སཊྛིམཊྛཱནནྟརནྟི ཝདནྟི. ཏཾ ན ཡུཛྫཏི, སངྑྱཱཋཱནནྟརཾ ནཱམ གཎནཝིསེསོ, ཏསྶ ཨསངྑྱེཡྻབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ ¶ ཨེཀཾ ཋཱནནྟརཾ ཨསངྑྱེཡྻཉྩཱཏི ཝིརུདྡྷམེཏཾ. ནནུ ཙ ཨསངྑྱབྷཱཝེན ཨསངྑྱེཡྻཏྟེཔི ཏསྶ ཙཏུབྦིདྷབྷཱཝོ ན ཡུཛྫཏཱིཏི? ནོ ན ཡུཛྫཏི. ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨསངྑྱེཡྻབྷཱཝསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ. ཏཏྲཱཡམཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཝིབྷཱཝནཱ –

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཏཎྷངྐརོ མེདྷངྐརོ སརཎངྐརོ ¶ དཱིཔངྐརོཏི ཙཏྟཱརོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨནུཀྐམེན ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཾསུ. ཏེསུ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨམརཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཏཏྠ ¶ སུམེདྷོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པཊིཝསཏི ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ. སོ ཨཉྙཾ ཀམྨཾ ཨཀཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤམེཝ ཨུགྒཎྷི. ཏསྶ དཧརཀཱལེཡེཝ མཱཏཱཔིཏརོ ཀཱལམཀཾསུ. ཨཐསྶ རཱསིཝཌྜྷཀོ ཨམཙྩོ ཨཱཡཔོཏྠཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱདིབྷརིཏེ སཱརགབྦྷེ ཝིཝརིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཏེ, ཀུམཱར, མཱཏུསནྟཀཾ, ཨེཏྟཀཾ ཏེ པིཏུསནྟཀཾ, ཨེཏྟཀཾ ཏེ ཨཡྻཀཔཡྻཀཱན’’ནྟི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ དྷནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ དྷནཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ ཨེཝཾ བཧུཾ དྷནཾ སཾཧརིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱཔིཏཱདཡོ པརལོཀཾ གཙྪནྟཱ ཨེཀཀཧཱཔཎམྤི གཧེཏྭཱ ན གཏཱ, མཡཱ པན གཧེཏྭཱ གམནཀཱརཎཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ དཱནཾ དཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསཾ གནྟྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ སཏྟཱཧེནེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརེཧི ཝིཧརཏི.

ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ དཱིཔངྐརདསབལོ པརམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཙཏཱུཧི ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ རམྨཝཏཱིནགརཾ ནཱམ པཏྭཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི. རམྨཝཏཱིནགརཝཱསིནོ ‘‘སཏྠཱ ཀིར ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ པཏྭཱ སུདསྶནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེ པུནདིཝསེ མཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ནགརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ དསབལསྶ ཨཱགམནམགྒཾ ཧཊྛཏུཊྛཱ སོདྷེནྟི.

ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ སུམེདྷཏཱཔསོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ¶ ཏེ ཧཊྛཏུཊྛེ མནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ, ཀསྶ ཏུམྷེ ཨིམཾ མགྒཾ སོདྷེཐཱ’’ཏི པུཙྪི? ཏེཧི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཱགམནམགྒཾ སོདྷེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཏཱིཏེསུ བུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣཔཱིཏིསོམནསྶོ ¶ ཏཱཝདེཝ ཨཱཀཱསཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ‘‘མཡ྄ཧམྤི ཨོཀཱསཾ དེཐ, ཨཧམྤི སོདྷེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཏེཧི དསྶིཏཾ ཨོཀཱསཾ ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཧཾ ཨིམཾ ཨིདྡྷིཡཱ སཏྟརཏནཝིཙིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨལངྐརིཏུཾ པཧོམི, ཨཛྫ པན མཡཱ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཀཱཡཱརཧཾ པུཉྙཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏིཎཀཙཝརཱདཡོ ནཱིཧརིཏྭཱ པཾསུཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སམཾ ཀརོནྟོ སོདྷེཏི. ཨནིཊྛིཏེཡེཝ པན ཏསྶ པདེསསྶ སོདྷནེ དཱིཔངྐརོ བྷགཝཱ མཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཙཏཱུཧི སཏསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཏཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སུམེདྷཔཎྜིཏོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཙ མཱ ཙིཀྑལླཾ ཨཀྐམནྟཱུ’’ཏི ཨཏྟནོ ཝཱཀཙཱིརཉྩ ཙམྨཁཎྜཉྩ ཛཊཱཀལཱཔཉྩ པསཱརེཏྭཱ སཡཉྩ ཡེན བྷགཝཱ ཏེན སཱིསཾ ཀཏྭཱ ཨཝཀུཛྫོ ནིཔཛྫི. ཨེཝཉྩ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཨིཙྪིསྶཱམི, ཨིམསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀོ ཧུཏྭཱ ཨཛྫེཝ ཀིལེསེ གྷཱཏེསྶཱམི. ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨེཀཀེནེཝ སཾསཱརམཧོགྷཏོ ནིཏྠརཎེན? ཡཾནཱུནཱཧམྤི ཨེཝརཱུཔོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཾསཱརམཧཎྞཝཏོ ཏཱརེཡྻ’’ནྟི. ཨིཏི སོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏམཧཱབྷིནཱིཧཱརཝསེན ཙིཏྟཾ པཎིདྷེསི. ཨཐ བྷགཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཨུསྶཱིསཀེ ཋཏྭཱ ཙིཏྟཱཙཱརཾ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཉྩསྶ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སབྦཾ ཨིམཾ བྷགཝཏོ པཝཏྟིཾ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཏཏོ ཨཔརེཔི ཀོཎྜཉྙབྷགཝནྟཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨུཔྤནྣཱ ཡཱཝ ཀསྶཔདསབལཔརིཡོསཱནཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ མཧཱསཏྟཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ. ཨིཏི ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟསྶ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟསྶེཝ ཙཏུཝཱིསཏི སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཡསྨིཾ པན ཀཔྤེ དཱིཔངྐརདསབལོ ཨུདཔཱདི, ཏསྨིཾ ཨཉྙེཔི ཏཡོ བུདྡྷཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ སནྟིཀེ བོདྷིསཏྟསྶ བྱཱཀརཎཾ ནཱཧོསི, ཏསྨཱ ཏེ ཨིདྷ ¶ ན གཧིཏཱ. པོརཱཎཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏམྷཱ ཀཔྤཱ པཊྛཱཡ སབྦབུདྡྷེ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཎྷངྐརོ མེདྷངྐརོ, ཨཐོཔི སརཎངྐརོ;

དཱིཔངྐརོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཀོཎྜཉྙོ དྭིཔདུཏྟམོ.

‘‘མངྒལོ ཙ སུམནོ ཙ, རེཝཏོ སོབྷིཏོ མུནི;

ཨནོམདསྶཱི པདུམོ, ནཱརདོ པདུམུཏྟརོ.

‘‘སུམེདྷོ ¶ ¶ ཙ སུཛཱཏོ ཙ, པིཡདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཨཏྠདསྶཱི དྷམྨདསྶཱི, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཏིསྶོ ཕུསྶོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཝིཔསྶཱི སིཁི ཝེསྶབྷཱུ;

ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ, ཀསྶཔོ ཙཱཔི ནཱཡཀོ.

‘‘ཨེཏེ ཨཧེསུཾ སམྦུདྡྷཱ, ཝཱིཏརཱགཱ སམཱཧིཏཱ;

སཏརཾསཱིཝ ཨུཔྤནྣཱ, མཧཱཏམཝིནོདནཱ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཱཝ, ནིབྦུཏཱ ཏེ སསཱཝཀཱ’’ཏི. (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ);

ཏཏྠ དཱིཔངྐརདསབལསྶ ཙ ཀོཎྜཉྙདསབལསྶ ཙ ཨནྟརེ མཧཱཀཔྤཱནཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ བུདྡྷསུཉྙོ ལོཀོ ཨཧོསི, ཏཐཱ བྷགཝཏོ ཀོཎྜཉྙསྶ ཙ བྷགཝཏོ མངྒལསྶ ཙ ཨནྟརེ, ཏཐཱ བྷགཝཏོ སོབྷིཏསྶ ཙ བྷགཝཏོ ཨནོམདསྶིསྶ ཙ ཨནྟརེ, ཏཐཱ བྷགཝཏོ ནཱརདསྶ ཙ བྷགཝཏོ པདུམུཏྟརསྶ ཙ ཨནྟརེ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བུདྡྷཝཾསེ (བུ. ཝཾ. ༢༨.༣, ༤, ༦, ༩) –

‘‘དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ, ཀོཎྜཉྙསྶ ཙ སཏྠུནོ;

ཨེཏེསཾ ཨནྟརཱ ཀཔྤཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ.

‘‘ཀོཎྜཉྙསྶ ཨཔརེན, མངྒལོ ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཏེསམྤི ཨནྟརཱ ཀཔྤཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ.

‘‘སོབྷིཏསྶ ཨཔརེན, ཨནོམདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཏེསམྤི ཨནྟརཱ ཀཔྤཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ.

‘‘ནཱརདསྶ བྷགཝཏོ, པདུམུཏྟརསྶ སཏྠུནོ;

ཏེསམྤི ཨནྟརཱ ཀཔྤཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ གཎནཱཏཱིཏཏཱཡ ཨསངྑྱེཡྻཏྟེཔི ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ མཧཱཀཔྤཱནཾ གཎནཱཏིཀྐམེན ‘‘ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན སངྑྱཱཝིསེསེནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡསྨཱ པན པདུམུཏྟརདསབལསྶ ཙ སུམེདྷདསབལསྶ ཙ ཨནྟརེ ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, སུཛཱཏདསབལསྶ ཙ པིཡདསྶཱིདསབལསྶ ཙ ཨནྟརེ ནཝསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཀཔྤཱནཾ སཊྛིསཧསྶཱནི དྭཱསཱིཏུཏྟརཱནི ཨཊྛ ཙ ¶ སཏཱནི, དྷམྨདསྶཱིདསབལསྶ ཙ སིདྡྷཏྠདསབལསྶ ཙ ཨནྟརེ ཝཱིསཏི ཀཔྤཱ, སིདྡྷཏྠདསབལསྶ ¶ ཙ ཏིསྶདསབལསྶ ཙ ཨནྟརེ ཨེཀོ ཀཔྤོ ¶ , བྷགཝཏོ ཝིཔསྶིསྶ ཙ བྷགཝཏོ སིཁིསྶ ཙ ཨནྟརེ སཊྛི ཀཔྤཱ, བྷགཝཏོ ཙ ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ ཙ ཀཀུསནྡྷསྶ ཨནྟརེ ཏིཾས ཀཔྤཱ, ཨིཏི པདུམུཏྟརདསབལསྶ ཨུཔྤནྣཀཔྤཏོ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ ཏེསཾ ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤནྣཀཔྤེཧི ཨིམིནཱ ཙ བྷདྡཀཔྤེན སདྡྷིཾ སཏསཧསྶམཧཱཀཔྤཱ. ཏེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ’’ཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ཝིཏྠཱརིཡམཱནེ སབྦཾ བུདྡྷཝཾསཔཱལི༹ཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཾཝཎྞེཏབྦཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཱིརུཀསྶ མཧཱཛནསྶ ཙིཏྟཾ ཨནུརཀྑནྟཱ ན ཝིཏྠཱརཡིམྷ. ཨཏྠིཀེཧི བུདྡྷཝཾསཏོ (བུ. ཝཾ. ༡.༡ ཨཱདཡོ) གཧེཏབྦོ. ཡོཔི ཙེཏྠ ཝཏྟབྦོ ཀཐཱམགྒོ, སོཔི ཨཊྛསཱལིནིཡཱ (དྷ. ས. ཨཊྛ. སུམེདྷཀཐཱ) དྷམྨསངྒཧཝཎྞནཱཡ ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ) ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠནྟརེཏི ཨེཏྠ ཨནྟརསདྡོ –

‘‘ནདཱིཏཱིརེསུ སཎྛཱནེ, སབྷཱསུ རཐིཡཱསུ ཙ;

ཛནཱ སངྒམྨ མནྟེནྟི, མཉྩ ཏཉྩ ཀིམནྟར’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༢༨) –

ཨཱདཱིསུ ཀཱརཎེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ མཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ བྷཱཛནཾ དྷོཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཁཎེ, ཝིཛྫུནིཙྪརཎཀྑཎེཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༠) ཙིཏྟེ. ‘‘ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷི’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡) ཝིཝརེ. ‘‘ན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ བྷཎམཱནསྶ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཱ ཨོཔཱཏེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༦༦) ཝེམཛ྄ཛྷེ. ཨིདྷཱཔི ཝེམཛ྄ཛྷེཡེཝ དཊྛབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༣༦), ཏསྨཱ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཝེམཛ྄ཛྷེཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡསྨིཾ མཧཱཀཔྤེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ སུམེདྷཔཎྜིཏོ ཧུཏྭཱ དཱིཔངྐརསྶ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩) –

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ མཧཱབྷིནཱིཧཱརཾ ཨཀཱསི, སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ པཝིཙིནི སམཱདིཡི, སབྦེཔི བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ སམྤཱདེཏུཾ ¶ ཨཱརབྷི, ཡམྷི ཙེཏསྨིཾ བྷདྡཀཔྤེ སབྦསོ པཱུརིཏཔཱརམཱི ཧུཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི. ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ མཧཱཀཔྤཱནཾ ཨནྟརེ ཡཐཱཝུཏྟཔརིཙྪེདེ ཀཱལཝིསེསེཏི. ཀཐཾ ¶ པནེཏཾ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི? ‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ, ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེ’’ཏི ཨིདཉྷི མཧཱཀཔྤཱནཾ པརིཙྪེདཏོ ཨཔརིཙྪེདཏོ ཙ སངྑྱཱདསྶནཾ. སཱ ཁོ པནཱཡཾ སངྑྱཱ སངྑྱེཡྻསྶ ཨཱདིཔརིཡོསཱནགྒཧཎཾ ཝིནཱ ན སམྦྷཝཏཱིཏི ཡཏྠ བོདྷིསམྦྷཱརཱནམཱརམྦྷོ ཡཏྠ ཙ ཏེ པརིཡོསིཏཱ ཏདུབྷཡམྤི ཨཝདྷིབྷཱཝེན ‘‘ཨེཏྠནྟརེ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཏོ དསྶིཏནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨཝདྷི ཙ པནཱཡཾ ཨབྷིཝིདྷིཝསེན ཝེདིཏབྦོ, ན མརིཡཱདཱཝསེན, ཨཱརམྦྷོསཱནཀཔྤཱནཾ ཨེཀདེསེན ཨནྟོགདྷཏྟཱ. ནནུ ཙ ནིཔྤདེསེན ཏེསཾ ཨཔརིཡཱདཱནཏོ ཨབྷིཝིདྷི ཙ ཨིདྷ ན སམྦྷཝཏཱིཏི? ན ཨིདམེཝཾ ཏདེཀདེསེཔི ཏབྦོཧཱརཏོ. ཡོ ཧི ཏདེཀདེསབྷཱུཏོ ཀཔྤོ, སོ ནིཔྤདེསཏོ པརིཡཱདིནྣོཏི.

ཡཾ ཙརིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཔཱཙནནྟི ཨེཏྠ ཙརིཏནྟི ཙརིཡཱ, སམཏྟིཾསཔཱརམིསངྒཧཱ དཱནསཱིལཱདིཔཊིཔཏྟི, ཉཱཏཏྠཙརིཡཱལོཀཏྠཙརིཡཱབུདྡྷཏྠཙརིཡཱནཾ ཏདནྟོགདྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཡཱ ཙིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – པཎིདྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཨཱཡཏནཙརིཡཱ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནཾ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སཏིཙརིཡཱ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནཾ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ སམཱདྷིཙརིཡཱ, བུདྡྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཉཱཎཙརིཡཱ, སམྨཱ པཊིཔནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡམགྒེསུ མགྒཙརིཡཱ, ཨདྷིགཏཕལཱནཾ ཙཏཱུསུ སཱམཉྙཕལེསུ པཏྟིཙརིཡཱ, ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ སབྦསཏྟེསུ ལོཀཏྠཙརིཡཱཏི. ཏཏྠ པདེསཏོ དྭིནྣཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཉྩ ལོཀཏྠཙརིཡཱ, མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ པན སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཉྩ ནིཔྤདེསཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ནིདྡེསེ (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡; པཊི. མ. ༡.༡༩༧) ‘‘ཙརིཡཱཏི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ ཨཱཡཏནཙརིཡཱ’’ཏི ཝིཏྠཱརོ. ‘‘ཨདྷིམུཙྩནྟོ སདྡྷཱཡ ཙརཏི, པགྒཎྷནྟོ ཝཱིརིཡེན ཙརཏི, ཨུཔཊྛཧནྟོ སཏིཡཱ ཙརཏི, ཨཝིཀྑིཔནྟོ སམཱདྷིནཱ ཙརཏི, པཛཱནནྟོ པཉྙཱཡ ཙརཏི, ཝིཛཱནནྟོ ཝིཉྙཱཎེན ཙརཏི, ཨེཝམྤི པཊིཔནྣསྶ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཏནྟཱིཏི ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡ ཙརཏི, ཨེཝམྤི པཊིཔནྣོ ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིསེསཙརིཡཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི ཡཱ ¶ ཨིམཱ ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ, ཏཱསཾ སབྦཱསཾ པཱརམིཏཱསྭེཝ སམོརོདྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཙརིཏནྟི ཙརིཡཱ, སམཏྟིཾསཔཱརམིསངྒཧཱ ¶ དཱནསཱིལཱདིཔཊིཔཏྟཱི’’ཏི. ཧེཏུཙརིཡཱཡ ཨེཝ པན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཏྟཱ མགྒཙརིཡཱཔཏྟིཙརིཡཱནཾ ཨིདྷ ཨནཝརོདྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཔཱཙན’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ སབྦ-སདྡོ སབྦསབྦཾ ཨཱཡཏནསབྦཾ སཀྐཱཡསབྦཾ པདེསསབྦནྟི ཙཏཱུསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སབྦཱཀཱརེན བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥) སབྦསབྦསྨིཾ. ‘‘སབྦཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི ཏཾ སུཎཱཐ, ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཾ ཙཀྑུཉྩེཝ རཱུཔཱ ཙ…པེ… མནོ ཙེཝ དྷམྨཱ ཙཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣) ཨེཏྠ ཨཱཡཏནསབྦསྨིཾ. ‘‘སབྦཾ སབྦཏོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༦) སཀྐཱཡསབྦསྨིཾ. ‘‘སབྦེསམྤི ཝོ, སཱརིཔུཏྟ, སུབྷཱསིཏཾ པརིཡཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༤༥) པདེསསབྦསྨིཾ. ཨིདྷཱཔི པདེསསབྦསྨིཾ ཨེཝ ཝེདིཏབྦོ, བོདྷིསམྦྷཱརབྷཱུཏསྶ ཙརིཏསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ.

བོདྷཱིཏི རུཀྑོཔི ཨརིཡམགྒོཔི ནིབྦཱནམྤི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམྤི. ‘‘བོདྷིརུཀྑམཱུལེ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡) ཙ ‘‘ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷི’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡) ཙ ཨཱགཏཊྛཱནེ བུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏྠཱཏི རུཀྑོ བོདྷི. ‘‘བོདྷི ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི བུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏེནཱཏི ཨརིཡམགྒོ བོདྷི. ‘‘པཏྭཱན བོདྷིཾ ཨམཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི ཨཱགཏཊྛཱནེ བུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏསྨིཾ ནིམིཏྟབྷཱུཏེཏི ནིབྦཱནཾ བོདྷི. ‘‘པཔྤོཏི བོདྷིཾ ཝརབྷཱུརིམེདྷསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༧) ཨཱགཏཊྛཱནེ སབྦེ དྷམྨེ སབྦཱཀཱརེན བུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏེནཱཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ བོདྷི. ཨིདྷཱཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨརཧཏྟམགྒསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱནི ཝཱ ཨིདྷ བོདྷཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡༡), མཧཱབོདྷིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ བྷགཝཏོ. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཔདཊྛཱནཉྷི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཉྩ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ ‘‘མཧཱབོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱཝུཏྟཀཱལཔརིཙྪེདེ ཡཾ མམ དཱནཱསཱིལཱདིཔཊིཔཏྟིསངྑཱཏཾ ཙརིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨནཝསེསཾ མཧཱབོདྷིཡཱ པཱཙནཾ སཱདྷཀཾ ནིབྦཏྟཀནྟི. ཨེཏེན བོདྷིསམྦྷཱརཱནཾ ནིརནྟརབྷཱཝནཾ དསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ¶ སབྦནྟི ཨེཏྠནྟརེ ཡཐཱཝུཏྟཀཱལཔརིཙྪེདེ ཡཾ ཙརིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ སཀལམེཝ ཨནཝསེསཾ བོདྷིསམྦྷཱརབྷཱུཏམེཝ. ཨེཏེན སབྦསམྦྷཱརབྷཱཝནཾ དསྶེཏི.

ཏསྶོ ཧི བོདྷིསམྦྷཱརེསུ ¶ བྷཱཝནཱ སབྦསམྦྷཱརབྷཱཝནཱ ནིརནྟརབྷཱཝནཱ ཙིརཀཱལབྷཱཝནཱ སཀྐཙྩབྷཱཝནཱ ཙཱཏི. ཏཱསུ ‘‘ཀཔྤེ ཙ སཏསཧསྶེ, ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑིཡེ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙིརཀཱལབྷཱཝནཱ ཝུཏྟཱ. ཡོ ཙེཏྠ ཨཙྩནྟསཾཡོགོ, ཏེན པཋམེ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སབྦགྒཧཎེན ཙ ནིརནྟརབྷཱཝནཱ, དུཏིཡེ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སབྦཾ ཙརིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ སབྦསམྦྷཱརབྷཱཝནཱ, བོདྷིཔཱཙན’’ནྟི ¶ ཨིམིནཱ སཀྐཙྩབྷཱཝནཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི, ཡཐཱ ཏཾ ཙརིཏཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཱཙེཏི ཨེཝཾབྷཱུཏབྷཱཝདཱིཔནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཏཾ ‘‘བོདྷིཔཱཙན’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི. ཀཐཾ པནེཏྠ བོདྷིཙརིཡཱཡ ནིརནྟརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ? ཡདི ཙིཏྟནིརནྟརཏཱཡ ཏཾ ན ཡུཛྫཏི, ན ཧི མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ མཧཱབྷིནཱིཧཱརཏོ ཨུདྡྷཾ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཙིཏྟཏོ ཨཉྙཾ ཙིཏྟཾ ནཔྤཝཏྟཏཱིཏི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཨཐ ཀིརིཡམཡཙིཏྟཔྤཝཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཙྩེཡྻ, ཨེཝམྤི ན ཡུཛྫཏི, ན ཧི སབྦཱནི ཏེསཾ ཀིརིཡམཡཙིཏྟཱནི བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཝསེནེཝ པཝཏྟནྟི. ཨེཏེནེཝ པཡོགནིརནྟརཏཱཔི པཊིཀྑིཏྟཱཏི དཊྛབྦཱ. ཛཱཏིནིརནྟརཏཱཡ པན ནིརནྟརབྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྶཉྷི ཛཱཏིཡཾ མཧཱབོདྷིསཏྟེན མཧཱཔཎིདྷཱནཾ ནིབྦཏྟིཏཾ, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཙརིམཏྟབྷཱཝཱ ན སཱ ནཱམ ཛཱཏི ཨུཔལབྦྷཏི, ཡཱ སབྦེན སབྦཾ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷཏཱ ན སིཡཱ ཨནྟམསོ དཱནཔཱརམིམཏྟཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཨཡཉྷི ནིཡཏིཔཏྠིཏཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ དྷམྨཏཱ. ཡཱཝ ཙ ཏེ ཀམྨཱདཱིསུ ཝསཱིབྷཱཝཾ ན པཱཔུཎནྟི, ཏཱཝ སཔྤདེསམྤི སམྦྷཱརེསུ པཡོགམཱཔཛྫནྟི. ཡདཱ པན སབྦསོ ཀམྨཱདཱིསུ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ པཊྛཱཡ ནིཔྤདེསཏོ ཨེཝ བོདྷིསམྦྷཱརེསུ སམཱིཧནཾ སཱཏཙྩཀིརིཡཱ ཙ སམྤཛྫཏི. སཀྐཙྩཀཱརིཏཱ པན སབྦཀཱལཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཡེན ཡེན བོདྷིསཏྟཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ སམིཛ྄ཛྷནཾ སམྤཛྫཏཱིཏི. ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ བོདྷིསམྦྷཱརེསུ སབྦསམྦྷཱརབྷཱཝནཱ ཙིརཀཱལབྷཱཝནཱ ནིརནྟརབྷཱཝནཱ སཀྐཙྩབྷཱཝནཱ ཙཱཏི ཙཏསྶོཔི བྷཱཝནཱ པཀཱསིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྲ ཡསྨཱ བོདྷིསཏྟཙརིཏཾ བོདྷིསམྦྷཱརཱ བོདྷིཙརིཡཱ ཨགྒཡཱནཾ པཱརམིཡོཏི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ, ཡསྨཱ ཙ པརཏོ ཝིབྷཱགེན ¶ ཝཀྑམཱནཱནཾ ¶ དཱནཔཱརམིཨཱདཱིནཾ ཙརིཏནྟི ཨིདཾ ཨཝིསེསཝཙནཾ, ཏསྨཱ སབྦབོདྷིསམྦྷཱརེསུ ཀོསལླཛནནཏྠཾ པཱརམིཡོ ཨིདྷ སཾཝཎྞེཏབྦཱ. ཏཱ པརཏོ པཀིཎྞཀཀཐཱཡཾ སབྦཱཀཱརེན སཾཝཎྞཡིསྶཱམ.

༢. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨཏྟནོ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ ཙརིཏཾ ཨཱརམྦྷཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པརིཡོསཱནཱ མཧཱབོདྷིཡཱ པརིཔཱཙནམེཝཱཏི ཨཝིསེསཏོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ པརམུཀྐཾསགམནེན ཨཏིསཡཏོ བོདྷིཔརིཔཱཙནབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀཔྤེ ཀཏིཔཡཱ པུབྦཙརིཡཱ ཝིབྷཱགཏོ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨཏཱིཏཀཔྤེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨཏཱིཏཀཔྤེཏི ཨིཏོ པུརིམེ པུརིམཏརེ ཝཱ སབྦསྨིཾ ཨཏིཀྐནྟེ ཡཐཱཝུཏྟཔརིཙྪེདེ མཧཱཀཔྤེ, ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཱདྷིཀེསུ ཙཏཱུསུ ཨསངྑྱེཡྻེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཙརིཏནྟི ཙིཎྞཾ དཱནཱདིཔཊིཔཏྟིཾ. ཋཔཡིཏྭཱཏི མུཉྩིཏྭཱ ཨགྒཧེཏྭཱ, ཨཝཏྭཱཏི ཨཏྠོ. བྷཝཱབྷཝེཏི བྷཝེ ཙ ཨབྷཝེ ¶ ཙ, ‘‘ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༡༧) ཨེཏྠ ཧི ཝུདྡྷིཧཱནིཡོ བྷཝཱབྷཝཱཏི ཝུཏྟཱ. ‘‘ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོ’’ཏི (ཨུདཱ. ༢༠) ཨེཏྠ སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཝུདྡྷིཧཱནིསསྶཏུཙྪེདཔུཉྙཔཱཔཱནིབྷཝཱབྷཝཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. ‘‘ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༩; ཨིཏིཝུ. ༡༠༥) ཨེཏྠ པན པཎཱིཏཔཎཱིཏཏརཱནི སཔྤིནཝནཱིཏཱདིབྷེསཛྫཱནི བྷཝཱབྷཝཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. སམྤཏྟིབྷཝེསུ པཎཱིཏཏརཱ པཎཱིཏཏམཱ བྷཝཱབྷཝཱཏིཔི ཝདནྟི ཨེཝ, ཏསྨཱ ཨིདྷཱཔི སོ ཨེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ཁུདྡཀེ ཙེཝ མཧནྟེ ཙ བྷཝསྨིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམམྷི ཀཔྤེཏི ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀཔྤེ. པཝཀྑིསྶནྟི ཀཐཡིསྶཾ. སུཎོཧཱིཏི དྷམྨསེནཱཔཏིཾ སཝནེ ནིཡོཛེཏི. མེཏི མམ སནྟིཀེ, མམ བྷཱསཏོཏི ཨཏྠོ.

ནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. ཨཀིཏྟིཝགྒོ

༡. ཨཀིཏྟིཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སདེཝམནུསྶཱཡ ཙ པརིསཱཡ ཨཏྟནོ པུབྦཙརིཡཱཡ སཝནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ པུབྦཙརིཏཾ བྷཝནྟརཔཊིཙྪནྣཾ ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ པཙྩཀྑཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཡདཱ ཨཧཾ བྲཧཱརཉྙེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. བྲཧཱརཉྙེཏི མཧཱཨརཉྙེ, ཨརཉྙཱནིཡཾ, མཧནྟེ ཝནེཏི ཨཏྠོ. སུཉྙེཏི ཛནཝིཝིཏྟེ. ཝིཔིནཀཱནནེཏི ཝིཔིནབྷཱུཏེ ཀཱནནེ, པདདྭཡེནཱཔི ཏསྶ ཨརཉྙསྶ གཧནབྷཱཝམེཝ དཱིཔེཏི, སབྦམེཏཾ ཀཱརདཱིཔཾ ¶ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱཏི ཨནུཔཝིསིཏྭཱ. ཝིཧརཱམཱིཏི དིབྦབྲཧྨཨརིཡཨཱནེཉྫཝིཧཱརེཧི སམུཔྤཱདིཏསུཁཝིསེསེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན སརཱིརདུཀྑཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཧརཱམི ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེམི. ཨཀིཏྟི ནཱམ ཏཱཔསོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཡདཱ ཨཧཾ ཏསྨིཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སཏྠཱ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨཀིཏྟིཏཱཔསབྷཱཝཾ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ ཝདཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨིམསྨིཾཡེཝ བྷདྡཀཔྤེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ ནཱམ རཱཛིནི རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ ཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘ཨཀིཏྟཱི’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ བྷགིནཱིཔི ཛཱཡི. ‘‘ཡསཝཏཱི’’ཏིསྶཱ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. སོ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ པཙྩཱགམཱསི. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཀཱལམཀཾསུ. སོ ཏེསཾ པེཏཀིཙྩཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཀཏིཔཡདིཝསཱཏིཀྐམེན རཏནཱཝལོཀནཾ ཨཱཡུཏྟཀཔུརིསེཧི ཀཱརཡམཱནོ ‘‘ཨེཏྟཀཾ མཏྟིཀཾ, ཨེཏྟཀཾ པེཏྟིཀཾ, ཨེཏྟཀཾ པིཏཱམཧ’’ནྟི སུཏྭཱ སཾཝིགྒམཱནསོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ དྷནམེཝ པཉྙཱཡཏི, ན དྷནསྶ སཾཧཱརཀཱ, སབྦེ ཨིམཾ དྷནཾ པཧཱཡེཝ གཏཱ, ཨཧཾ པན ནཾ ཨཱདཱཡ གམིསྶཱམཱི’’ཏི རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘དྷནེན ཨཏྠིཀཱ ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏསྶ གེཧཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི.

སོ ¶ ¶ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ དྷནེ ཨཁཱིཡམཱནེ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམཱཡ དྷནཀཱིལཱ༹ཡ, ཨཏྠིཀཱ གཎྷིསྶནྟཱི’’ཏི ནིཝེསནདྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིབྷརིཏེ སཱརགབྦྷེ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ‘‘དིནྣཾཡེཝ ཧརནྟཱུ’’ཏི གེཧཾ པཧཱཡ ཉཱཏིཔརིཝཊྚསྶ པརིདེཝནྟསྶ བྷགིནིཾ གཧེཏྭཱ བཱརཱཎསིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ¶ ནདིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ དྭེ ཏཱིཎི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ པཎྞསཱལཾ ཀརིཏྭཱ ཝསཏི. ཡེན པན དྭཱརེན ཏདཱ ནིཀྑམི, ཏཾ ཨཀིཏྟིདྭཱརཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཡེན ཏིཏྠེན ནདིཾ ཨོཏིཎྞོ, ཏཾ ཨཀིཏྟིཏིཏྠཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཏསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ བཧཱུ མནུསྶཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཝཱསིནོ ཏསྶ གུཎེཧི ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནཧདཡཱ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. མཧཱཔརིཝཱརོ ཨཧོསི, མཧཱལཱབྷསཀྐཱརོ ནིབྦཏྟི, བུདྡྷུཔྤཱདོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཨཐ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨཡཾ ལཱབྷསཀྐཱརོ མཧཱ, པརིཝཱརོཔི མཧནྟོ, ཀཱཡཝིཝེཀམཏྟམྤི ཨིདྷ ན ལབྷཏི, མཡཱ ཨེཀཱཀིནཱ ཝིཧརིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པརམཔྤིཙྪབྷཱཝཏོ ཝིཝེཀནིནྣཏཱཡ ཙ ཀསྶཙི ཨཛཱནཱཔེཏྭཱ ཨེཀཀོཝ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན དམིལ༹རཊྛཾ པཏྭཱ ཀཱཝཱིརཔཊྚནསམཱིཔེ ཨུཡྻཱནེ ཝིཧརནྟོ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེསི. ཏཏྲཱཔིསྶ མཧཱལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཀཱརདཱིཔེ ཨོཏརི. ཏདཱ ཀཱརདཱིཔོ ཨཧིདཱིཔོ ནཱམ. སོ ཏཏྠ མཧནྟཾ ཀཱརརུཀྑཾ ཨུཔནིསྶཱཡ པཎྞསཱལཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཔྤིཙྪཏཱཡ པན ཀཏྠཙི ཨགནྟྭཱ ཏསྶ རུཀྑསྶ ཕལཀཱལེ ཕལཱནི ཁཱདནྟོ ཕལེ ཨསཏི པཏྟཱནི ཨུདཀསིཏྟཱནི ཁཱདནྟོ ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱིཏིནཱམེསི.

ཏསྶ སཱིལཏེཛེན སཀྐསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མཾ ཨིམམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཀཱམོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ པཎྜིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིམཏྠཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཏཱཔསོ ཨེཝཾ དུཀྐརཾ ཏཔཾ ཙརཏི, སཀྐཏྟཾ ནུ ཁོ པཏྠེཏི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙཾ, ཝཱིམཾསིསྶཱམི ནཾ. ཨཡཉྷི སུཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིམནོསམཱཙཱརོ ཛཱིཝིཏེ ནིརཔེཀྑོ ཨུདཀསིཏྟཱནི ཀཱརཔཏྟཱནི ཁཱདཏི, སཙེ སཀྐཏྟཾ པཏྠེཏི ཨཏྟནོ སིཏྟཱནི ཀཱརཔཏྟཱནི མཡ྄ཧཾ དསྶཏི, ནོ ཙེ, ན དསྶཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི ¶ . བོདྷིསཏྟོཔི ཀཱརཔཏྟཱནི སེདེཏྭཱ ‘‘སཱིཏལཱིབྷཱུཏཱནི ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི པཎྞསཱལདྭཱརེ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ པུརཏོ སཀྐོ བྲཱཧྨཎརཱུཔེན ¶ བྷིཀྑཱཡ ཨཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. མཧཱསཏྟོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཙིརསྶཾ ཝཏ མེ ཡཱཙཀོ དིཊྛོ’’ཏི སོམནསྶཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ མམ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི པཀྐབྷཱཛནེནེཝ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ དཱནཔཱརམིཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨསེསེཏྭཱཝ ཏསྶ བྷིཀྑཱབྷཱཛནེ པཀྑིཔི. སཀྐོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ཨནྟརདྷཱཡི. མཧཱསཏྟོཔི ཏསྶ དཏྭཱ པུན པརིཡེཊྛིཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཏེནེཝ པཱིཏིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེསི.

དུཏིཡདིཝསེ ¶ པན ཀཱརཔཏྟཱནི པཙིཏྭཱ ‘‘ཧིཡྻོ དཀྑིཎེཡྻཾ ཨལབྷིཾ, ཨཛྫ ནུ ཁོ ཀཐ’’ནྟི པཎྞསཱལདྭཱརེ ནིསཱིདི. སཀྐོཔི ཏཐེཝ ཨཱགམི. མཧཱསཏྟོ པུནཔི ཏཐེཝ དཏྭཱ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཏཏིཡདིཝསེ ཙ ཏཐེཝ དཏྭཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ མེ ལཱབྷཱ, བཧུཾ ཝཏ པུཉྙཾ པསཝཱམི, སཙཱཧཾ དཀྑིཎེཡྻཾ ལབྷེཡྻཾ, ཨེཝམེཝ མཱསམྤི དྭེམཱསམྤི དཱནཾ དདེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཏཱིསུཔི དིཝསེསུ ‘‘ཏེན དཱནེན ན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཾ ན ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཾ ན སཀྐསམྤཏྟིཾ ན བྲཧྨསམྤཏྟིཾ ན སཱཝཀབོདྷིཾ ན པཙྩེཀབོདྷིཾ པཏྠེམི, ཨཔི ཙ ཨིདཾ མེ དཱནཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཡཐཱདྷིཀཱརཾ ཙིཏྟཾ ཋཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤.

‘‘ཏདཱ མཾ ཏཔཏེཛེན, སནྟཏྟོ ཏིདིཝཱབྷིབྷཱུ;

དྷཱརེནྟོ བྲཱཧྨཎཝཎྞཾ, བྷིཀྑཱཡ མཾ ཨུཔཱགམི.

༥.

‘‘པཝནཱ ཨཱབྷཏཾ པཎྞཾ, ཨཏེལཉྩ ཨལོཎིཀཾ;

མམ དྭཱརེ ཋིཏཾ དིསྭཱ, སཀཊཱཧེན ཨཱཀིརིཾ.

༦.

‘‘ཏསྶ དཏྭཱནཧཾ པཎྞཾ, ནིཀུཛྫིཏྭཱན བྷཱཛནཾ;

པུནེསནཾ ཛཧིཏྭཱན, པཱཝིསིཾ པཎྞསཱལཀཾ.

༧.

‘‘དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི, ཨུཔགཉྪི མམནྟིཀཾ;

ཨཀམྤིཏོ ཨནོལགྒོ, ཨེཝམེཝམདཱསཧཾ.

༨.

‘‘ན མེ ཏཔྤཙྩཡཱ ཨཏྠི, སརཱིརསྨིཾ ཝིཝཎྞིཡཾ;

པཱིཏིསུཁེན རཏིཡཱ, ཝཱིཏིནཱམེམི ཏཾ དིཝཾ.

༩.

‘‘ཡདི མཱསམྤི དྭེམཱསཾ, དཀྑིཎེཡྻཾ ཝརཾ ལབྷེ;

ཨཀམྤིཏོ ཨནོལཱིནོ, དདེཡྻཾ དཱནམུཏྟམཾ.

༡༠.

‘‘ན ¶ ¶ ཏསྶ དཱནཾ དདམཱནོ, ཡསཾ ལཱབྷཉྩ པཏྠཡིཾ;

སབྦཉྙུཏཾ པཏྠཡཱནོ, ཏཱནི ཀམྨཱནི ཨཱཙརི’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏདཱཏི ཡདཱ ཨཧཾ ཨཀིཏྟིནཱམཀོ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾ དཱིཔེ ཀཱརཱརཉྙེ ཝིཧརཱམི, ཏདཱ ¶ . མནྟི མམ. ཏཔཏེཛེནཱཏི སཱིལཔཱརམིཏཱནུབྷཱཝེན. སཱིལཉྷི དུཙྩརིཏསཾཀིལེསསྶ ཏཔནཏོ ‘‘ཏཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ནེཀྑམྨཝཱིརིཡཔཱརམིཏཱནུབྷཱཝེན ཝཱ. ཏཱཔི ཧི ཏཎྷཱསཾཀིལེསསྶ ཀོསཛྫསྶ ཙ ཏཔནཏོ ‘‘ཏཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨུཀྐཾསགཏཱ ཙ ཏཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེཏི. ཁནྟིསཾཝརསྶ ཙཱཔི པརམུཀྐཾསགམནཏོ ‘‘ཁནྟིཔཱརམིཏཱནུབྷཱཝེནཱ’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏེཝ. ‘‘ཁནྟཱི པརམཾ ཏཔོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༤) ཧི ཝུཏྟཾ. སནྟཏྟོཏི ཡཐཱཝུཏྟགུཎཱནུབྷཱཝཛནིཏེན དྷམྨཏཱསིདྡྷེན པཎྜུཀམྦལསིལཱསནསྶ ཨུཎྷཱཀཱརེན སནྟཱཔིཏོ. ཏིདིཝཱབྷིབྷཱུཏི དེཝལོཀཱདྷིཔཏི, སཀྐོཏི ཨཏྠོ. པཎྞསཱལཱཡ སམཱིཔེ གཧིཏམྤི ཀཱརཔཎྞཾ པཎྞསཱལཱཡ ཨརཉྙམཛ྄ཛྷགཏཏྟཱ ‘‘པཝནཱ ཨཱབྷཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨཏེལཉྩ ཨལོཎིཀནྟི དེཡྻདྷམྨསྶ ཨནུལཱ༹རབྷཱཝེཔི ཨཛ྄ཛྷཱསཡསམྤཏྟིཡཱ དཱནདྷམྨསྶ མཧཱཛུཏིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. མམ དྭཱརེཏི མཡ྄ཧཾ པཎྞསཱལཱཡ དྭཱརེ. སཀཊཱཧེན ཨཱཀིརིནྟི ཨིམིནཱ ཨཏྟནོ ཀིཉྩིཔི ཨསེསེཏྭཱ དིནྣབྷཱཝཾ དསྶེཏི.

པུནེསནཾ ཛཧིཏྭཱནཱཏི ‘‘ཨེཀདིཝསཾ དྭིཀྑཏྟུཾ གྷཱསེསནཾ ན སལླེཁ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ དཱནཔཱིཏིཡཱ ཏིཏྟོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾ དིཝསེ པུན ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིཾ ཨཀཏྭཱ.

ཨཀམྤིཏོཏི སུདཱུརཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱ མཙྪརིཡེན ཨཙལིཏོ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཙལནམཏྟམྤི ཨཀཱརིཏོ. ཨནོལགྒོཏི ལོབྷཝསེན ཨཱིསཀམྤི ཨལགྒོ. ཏཏིཡམྤཱིཏི པི-སདྡེན དུཏིཡམྤཱིཏི ཨིམཾ སམྤིཎྜེཏི. ཨེཝམེཝམདཱསཧནྟི ཡཐཱ པཋམཾ, ཨེཝམེཝཾ དུཏིཡམྤི, ཏཏིཡམྤི ཨདཱསིཾ ཨཧཾ.

ན མེ ཏཔྤཙྩཡཱཏི གཱཐཱཡ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏི. ཏཏྠ ཏཔྤཙྩཡཱཏི དཱནཔཙྩཡཱ ཏཱིསུ དིཝསེསུ ཚིནྣཱཧཱརཏཱཡ སརཱིརསྨིཾ ཡེན ཝེཝཎྞིཡེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏམྤི མེ སརཱིརསྨིཾ ཝིཝཎྞིཡཾ དཱནཔཙྩཡཱཡེཝ ནཏྠི ¶ . ཀསྨཱ? དཱནཝིསཡེན པཱིཏིསུཁེན དཱནཝིསཡཱཡ ཨེཝ ཙ རཏིཡཱ. ཝཱིཏིནཱམེམི ཏཾ དིཝནྟི ཏཾ སཀལཾ ཏིམཏྟདིཝསཾ ཝཱིཏིནཱམེམི, ན ཀེཝལཉྩ ཏཱིཎི ཨེཝ དིཝསཱནི, ཨཐ ཁོ མཱསདྭིམཱསམཏྟམྤི ཀཱལཾ, ཨེཝམེཝ དཱཏུཾ པཧོམཱིཏི དསྶེཏུཾ ¶ ‘‘ཡདི མཱསམྤཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨནོལཱིནོཏི ཨལཱིནཙིཏྟོ, དཱནེ ཨསངྐུཙིཏཙིཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶཱཏི བྲཱཧྨཎརཱུཔེན ཨཱགཏསྶ སཀྐསྶ. ཡསནྟི ཀིཏྟིཾ, པརིཝཱརསམྤཏྟིཾ ཝཱ. ལཱབྷཉྩཱཏི དེཝམནུསྶེསུ ཙཀྐཝཏྟིཨཱདིབྷཱཝེན ལདྡྷབྦཾ ལཱབྷཾ ཝཱ ན པཏྠཡིཾ. ཨཐ ཁོ སབྦཉྙུཏཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྠཡཱནོ ཨཱཀངྑམཱནོ ཏཱནི ཏཱིསུ དིཝསེསུ ཨནེཀཝཱརཾ ཨུཔྤནྣཱནི དཱནམཡཱནི ¶ པུཉྙཀམྨཱནི དཱནསྶ ཝཱ པརིཝཱརབྷཱུཏཱནི ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཨཱཙརིཾ ཨཀཱསིནྟི.

ཨིཏི བྷགཝཱ ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཏྟནོ སུདུཀྐརཾ པུཉྙཙརིཏམཏྟམེཝ ཨིདྷ མཧཱཐེརསྶ པཀཱསེསི. ཛཱཏཀདེསནཱཡཾ པན ཙཏུཏྠདིཝསེ སཀྐསྶ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཛཱནནཾ ཝརེན ཨུཔནིམནྟནཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝརསམྤཊིཙྪནསཱིསེན དྷམྨདེསནཱ དེཡྻདྷམྨདཀྑིཎེཡྻཱནཾ པུན སཀྐསྶ ཨནཱགམནསྶ ཙ ཨཱཀངྑམཱནཏཱ ཙ པཀཱསིཏཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨཀིཏྟིཾ དིསྭཱན སམྨནྟཾ, སཀྐོ བྷཱུཏཔཏཱི བྲཝི;

ཀིཾ པཏྠཡཾ མཧཱབྲཧྨེ, ཨེཀོ སམྨསི གྷམྨནི.

‘‘དུཀྑོ པུནབྦྷཝོ སཀྐ, སརཱིརསྶ ཙ བྷེདནཾ;

སམྨོཧམརཎཾ དུཀྑཾ, ཏསྨཱ སམྨཱམི, ཝཱསཝ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཏེ སུལཔིཏེ, པཏིརཱུཔེ སུབྷཱསིཏེ;

ཝརཾ ཀསྶཔ ཏེ དམྨི, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསི.

‘‘ཝརཉྩེ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

ཡེན པུཏྟེ ཙ དཱརེ ཙ, དྷནདྷཉྙཾ པིཡཱནི ཙ;

ལདྡྷཱ ནརཱ ན ཏཔྤནྟི, སོ ལོབྷོ ན མཡཱི ཝསེ.

ཨེཏསྨིཾ ཏེ སུལཔིཏེ…པེ… མནསིཙྪསི.

‘‘ཝརཉྩེ ¶ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

ཁེཏྟཾ ཝཏྠུཾ ཧིརཉྙཉྩ, གཝཱསྶཾ དཱསཔོརིསཾ;

ཡེན ཛཱཏེན ཛཱིཡནྟི, སོ དོསོ ན མཡཱི ཝསེ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཏེ སུལཔིཏེ…པེ… མནསིཙྪསི.

‘‘ཝརཉྩེ ¶ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

བཱལཾ ན པསྶེ ན སུཎེ, ན ཙ བཱལེན སཾཝསེ;

བཱལེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ན ཀརེ ན ཙ རོཙཡེ.

‘‘ཀིཾ ¶ ནུ ཏེ ཨཀརཾ བཱལོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ བཱལསྶ, དསྶནཾ ནཱབྷིཀངྑསི.

‘‘ཨནཡཾ ནཡཏི དུམྨེདྷོ, ཨདྷུརཱཡཾ ནིཡུཉྫཏི;

དུནྣཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ པཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ ན ཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏསྶ ཨདསྶནཾ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཏེ སུལཔིཏེ…པེ… མནསིཙྪསི.

‘‘ཝརཉྩེ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

དྷཱིརཾ པསྶེ སུཎེ དྷཱིརཾ, དྷཱིརེན སཧ སཾཝསེ;

དྷཱིརེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ཏཾ ཀརེ ཏཉྩ རོཙཡེ.

‘‘ཀིཾ ནུ ཏེ ཨཀརཾ དྷཱིརོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ དྷཱིརསྶ, དསྶནཾ ཨབྷིཀངྑསི.

‘‘ནཡཾ ནཡཏི མེདྷཱཝཱི, ཨདྷུརཱཡཾ ན ཡུཉྫཏི;

སུནཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ ན ཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ པཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏེན སམཱགམོ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཏེ སུལཔིཏེ…པེ… མནསིཙྪསི.

‘‘ཝརཉྩེ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

ཏཏོ རཏྱཱ ཝིཝསཱནེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི;

དིབྦཱ བྷཀྑཱ པཱཏུབྷཝེཡྻུཾ, སཱིལཝནྟོ ཙ ཡཱཙཀཱ.

‘‘དདཏོ ¶ མེ ན ཁཱིཡེཐ, དཏྭཱ ནཱནུཏཔེཡྻཧཾ;

དདཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཡྻཾ, ཨེཏཾ སཀྐ ཝརཾ ཝརེ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཏེ སུལཔིཏེ…པེ… མནསིཙྪསི.

‘‘ཝརཉྩེ ¶ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

ན མཾ པུན ཨུཔེཡྻཱསི, ཨེཏཾ སཀྐ ཝརཾ ཝརེ.

‘‘བཧཱུཧི ཝཏཙརིཡཱཧི, ནརཱ ཙ ཨཐ ནཱརིཡོ;

དསྶནཾ ཨབྷིཀངྑནྟི, ཀིཾ ནུ མེ དསྶནེ བྷཡཾ.

‘‘ཏཾ ཏཱདིསཾ དེཝཝཎྞཾ, སབྦཀཱམསམིདྡྷིནཾ;

དིསྭཱ ཏཔོ པམཛྫེཡྻཾ, ཨེཏཾ ཏེ དསྶནེ བྷཡ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༨༣-༡༠༣);

ཨཐ སཀྐོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ན ཏེ ཨིཏོ པཊྛཱཡ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པཀྐཱམི. མཧཱསཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏཏྠེཝ ཝསནྟོ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི.

ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ ཏདཱ སཀྐོ ཨཧོསི, ལོཀནཱཐོ ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ.

ཏསྶ མཧཱབྷིནིཀྑམནསདིསཾ ནིཀྑནྟཏྟཱ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི. སུཝིསུདྡྷསཱིལཱཙཱརཏཱཡ སཱིལཔཱརམཱི. ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ¶ སུཊྛུ ཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི. ཁནྟིསཾཝརསྶ པརམུཀྐཾསགམནཏོ ཁནྟིཔཱརམཱི. པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ པཊིཔཏྟིཡཱ སཙྩཔཱརམཱི. སབྦཏྠ ཨཙལསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནེན ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི. སབྦསཏྟེསུ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡེན མེཏྟཱཔཱརམཱི. སཏྟསངྑཱརཀཏཝིཔྤཀཱརེསུ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱི. ཏཱསཾ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརེ དྷམྨེ ཛཱནིཏྭཱ ཨནུཔཀཱརེ དྷམྨེ པཧཱཡ ཨུཔཀཱརདྷམྨེསུ པཝཏྟཱཔནཔུརེཙརཱ སཧཛཱཏཱ ཙ ཨུཔཱཡཀོསལླབྷཱུཏཱ ཨཏིསལླེཁཝུཏྟིསཱདྷནཱི ཙ པཉྙཱ པཉྙཱཔཱརམཱིཏི ཨིམཱཔི དས པཱརམིཡོ ལབྦྷནྟི.

དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ¶ པན ཨཏིཨུལཱ༹རབྷཱཝེན དཱནམུཁེན དེསནཱ པཝཏྟཱ. ཏསྨཱ སབྦཏྠ སམཀཱ མཧཱཀརུཎཱ, དྭེཔི པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཱ, ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིནི ཏཱིཎི བོདྷིསཏྟསུཙརིཏཱནི, སཙྩཱདྷིཊྛཱནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨདྷིཊྛཱནཱནི, ཨུསྶཱཧཱདཡོ ཙཏསྶོ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ, སདྡྷཱདཡོ པཉྩ མཧཱབོདྷིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱདཡོ ཚ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ, ཏིཎྞོ ཏཱརེསྶཱམཱིཏིཨཱདཡོ སཏྟ པཊིཉྙཱ དྷམྨཱ, ཨཔྤིཙྪསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶཱཏིཨཱདཡོ (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨; ཨ. ནི. ༨.༣༠) ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨), ནཝ ཡོནིསོམནསིཀཱརམཱུལཀཱ དྷམྨཱ, དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཱདཡོ དས མཧཱཔུརིསཛ྄ཛྷཱསཡཱ, དཱནསཱིལཱདཡོ དས པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ ཡེ ཨནེཀསཏཨནེཀསཧསྶཔྤབྷེདཱ བོདྷིསམྦྷཱརབྷཱུཏཱ ¶ མཧཱབོདྷིསཏྟགུཎཱ. ཏེ སབྦེཔི ཡཐཱརཧཾ ཨིདྷ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝཏྟབྦཱ.

ཨཔི ཙེཏྠ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ མཧནྟཉྩ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ མཧཱབྷིནིཀྑམནསདིསཾ གེཧཏོ ནིཀྑམནཾ, ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏསྶ བཧུཛནསམྨཏསྶ སཏོ པརམཔྤིཙྪབྷཱཝེན ཀུལེསུ གཎེསུ ཙ ཨལགྒཏཱ, ཨཙྩནྟམེཝ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཛིགུཙྪཱ, པཝིཝེཀཱབྷིརཏི, ཀཱཡཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑོ པརིཙྩཱགོ, ཨནཱཧཱརསྶེཝ སཏོ དིཝསཏྟཡམྤི དཱནཔཱིཏིཡཱ པརིཏུཊྛསྶ ནིབྦིཀཱརསརཱིརཡཱཔནཾ, མཱསདྭིམཱསམཏྟམྤི ཀཱལཾ ཡཱཙཀེ སཏི ཨཱཧཱརཾ ཏཐེཝ དཏྭཱ ‘‘དཱནགཏེནེཝ པཱིཏིསུཁེན སརཱིརཾ ཡཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི པརིཙྩཱགེ ཨནོལཱིནཝུཏྟིསཱདྷཀོ ཨུལཱ༹རོ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ, དཱནཾ དཏྭཱ པུན ¶ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིཡཱ ཨཀརཎཧེཏུབྷཱུཏཱ པརམསལླེཁཝུཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ, ཨབྦྷུཏཱ ཙ མཧེསིནོ;

མཧཱཀཱརུཎིཀཱ དྷཱིརཱ, སབྦལོཀེཀབནྡྷཝཱ.

‘‘ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝཱ ཙ, སདཱ སདྡྷམྨགོཙརཱ;

བོདྷིསཏྟཱ མཧཱསཏྟཱ, སུཙིསལླེཁཝུཏྟིནོ.

‘‘མཧཱཝཱཏསམུདྡྷཏ-ཝཱིཙིམཱལོ མཧོདདྷི;

ཨཔི ལངྒྷེཡྻ ཝེལནྟཾ, བོདྷིསཏྟཱ ན དྷམྨཏཾ.

‘‘ལོཀེ ¶ སཉྫཱཏཝདྡྷཱཔི, ན ཏེ བྷཱཝིཏབྷཱཝིནོ;

ལིམྤནྟི ལོཀདྷམྨེཧི, ཏོཡེན པདུམཾ ཡཐཱ.

‘‘ཡེསཾ ཝེ ཨཏྟནི སྣེཧོ, ནིཧཱིཡཏི ཡཐཱ ཡཐཱ;

སཏྟེསུ ཀརུཎཱསྣེཧོ, ཝཌྜྷཏེཝ ཏཐཱ ཏཐཱ.

‘‘ཡཐཱ ཙིཏྟཾ ཝསེ ཧོཏི, ན ཙ ཙིཏྟཝསཱནུགཱ;

ཏཐཱ ཀམྨཾ ཝསེ ཧོཏི, ན ཙ ཀམྨཝསཱནུགཱ.

‘‘དོསེཧི ནཱབྷིབྷཱུཡནྟི, སམུགྒྷཱཏེནྟི ཝཱ ན ཏེ;

ཙརནྟཱ བོདྷིཔརིཡེཊྛིཾ, པུརིསཱཛཱནིཡཱ བུདྷཱ.

‘‘ཏེསུ ¶ ཙིཏྟཔྤསཱདོཔི, དུཀྑཏོ པརིམོཙཡེ;

པགེཝཱནུཀིརིཡཱ ཏེསཾ, དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

པརམཏྠདཱིཔནིཡཱ ཙརིཡཱཔིཊཀསཾཝཎྞནཱཡ

ཨཀིཏྟིཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སངྑབྲཱཧྨཎཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༡༡-༡༢. དུཏིཡསྨིཾ པུནཱཔརནྟི པུན ཨཔརཾ, ན ཀེཝལམིདཾ ཨཀིཏྟིཙརིཡམེཝ, ཨཐ ཁོ པུན ཨཔརཾ ཨཉྙཾ སངྑཙརིཡམྤི པཝཀྑིསྶཾ, སུཎོཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སངྑསཝ྄ཧཡོཏི སངྑནཱམོ. མཧཱསམུདྡཾ ཏརིཏུཀཱམོཏི སུཝཎྞབྷཱུམིཾ གནྟུཾ ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡཾ ཏརིཏུཀཱམོ. ཨུཔགཙྪཱམི པཊྚནནྟི ཏཱམལིཏྟིཔཊྚནཾ ཨུདྡིསྶ གཙྪཱམི. སཡམྦྷུཉཱཎེན པཙྩེཀབོདྷིཡཱ ཨདྷིགཏཏྟཱ སཡམེཝ བྷཱུཏནྟི སཡམྦྷུཾ. ཀིལེསམཱརཱདཱིསུ ཀེནཙིཔི ན པརཱཛིཏནྟི ཨཔརཱཛིཏཾ, ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྟཱཡ ཀཋིནབྷཱུམིཡཱཏི གྷམྨསནྟཱཔེན སནྟཏྟཱཡ སཀྑརཝཱལུཀཱནིཙིཏཏྟཱ ཁརཱཡ ཀཀྑལཱ༹ཡ བྷཱུམིཡཱ ¶ .

༡༣. ཏནྟི ཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ. ཨིམམཏྠནྟི ཨིམཾ ཨིདཱནི ཝཀྑམཱནཾ ‘‘ཨིདཾ ཁེཏྟ’’ནྟིཨཱདིཀཾ ¶ ཨཏྠཾ. ཝིཙིནྟཡིནྟི ཏདཱ སངྑབྲཱཧྨཎབྷཱུཏོ ཙིནྟེསིནྟི སཏྠཱ ཝདཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

ཨཏཱིཏེ ཨཡཾ བཱརཱཎསཱི མོལི༹ནཱི ནཱམ ཨཧོསི. མོལི༹ནཱིནགརེ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སངྑོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཨཏྟནོ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚསུ ཋཱནེསུ ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེནྟོ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ གེཧེ དྷནེ ཁཱིཎེ དཱནཾ དཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམི, ཨཔརིཀྑཱིཎེཡེཝ དྷནེ ནཱཝཱཡ སུཝཎྞབྷཱུམིཾ གནྟྭཱ དྷནཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ནཱཝཾ བྷཎྜསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ པུཏྟདཱརཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ཨཱགཙྪིསྶཱམི, ཏཱཝ མེ དཱནཾ ཨནུཔཙྪིནྡནྟཱ པཝཏྟེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དཱསཀམྨཀརཔརིཝུཏོ ཨུཔཱཧནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཚཏྟེན དྷཱརིཡམཱནེན པཊྚནགཱམཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.

ཏསྨིཾ ¶ ཁཎེ གནྡྷམཱདནེ ཨེཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏཾ དྷནཱཧརཎཏྠཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཧཱཔུརིསོ དྷནཾ ཨཱཧརིཏུཾ གཙྪཏི, བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ ཨསྶ མཧཱསམུདྡེ ཨནྟརཱཡོ, ནོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨེས མཾ དིསྭཱ ཚཏྟཉྩ ཨུཔཱཧནཉྩ མཡ྄ཧཾ དཏྭཱ ཨུཔཱཧནདཱནནིསྶནྡེན སམུདྡེ བྷིནྣཱཡ ནཱཝཱཡ པཏིཊྛཾ ལབྷིསྶཏི, ཀརིསྶཱམིསྶ ཨནུགྒཧ’’ནྟི ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨོཏརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ ཙཎྜཝཱཏཱཏཔེན ཨངྒཱརསནྠཏསདིསཾ ཨུཎྷཝཱལུཀཾ མདྡནྟོ ཏསྶ ཨབྷིམུཁཾ ཨཱགཉྪི. སོ ཏཾ དིསྭཱཝ ཧཊྛཏུཊྛོ ‘‘པུཉྙཀྑེཏྟཾ མེ ཨཱགཏཾ, ཨཛྫ མཡཱ ཨེཏྠ བཱིཛཾ རོཔེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏམཧཾ པཊིཔཐེ དིསྭཱ, ཨིམམཏྠཾ ཝིཙིནྟཡི’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཨིདཾ ཁེཏྟནྟིཨཱདི ཙིནྟིཏཱཀཱརདསྶནཾ. ཁེཏྟནྟི ¶ ཁིཏྟཾ བཱིཛཾ མཧཔྥལབྷཱཝཀརཎེན ཏཱཡཏཱིཏི ཁེཏྟཾ, པུབྦཎྞཱཔརཎྞཝིརུཧནབྷཱུམི. ཨིདྷ པན ཁེཏྟཾ ཝིཡཱཏི ཁེཏྟཾ, ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ པཙྩེཀབུདྡྷོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘པུཉྙཀཱམསྶ ཛནྟུནོ’’ཏི.

༡༤. མཧཱགམནྟི ཝིཔུལཕལཱགམཾ, སསྶསམྤཏྟིདཱཡཀནྟི ཨཏྠོ. བཱིཛཾ ན རོཔེཏཱིཏི བཱིཛཾ ན ཝཔཏི.

༡༥.

ཁེཏྟཝརུཏྟམནྟི ཁེཏྟཝརེསུཔི ཨུཏྟམཾ. སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣཱ ཧི ཝིསེསཏོ ཨརིཡསཱཝཀཱ ¶ ཁེཏྟཝརཱ, ཏཏོཔི ཨགྒབྷཱུཏོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཁེཏྟཝརུཏྟམོ. ཀཱརནྟི སཀྐཱརཾ. ཡདི ན ཀརོམཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིདམཱིདིསཾ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ཡདི ན ཀརོམི, པུཉྙེན ཨཏྠིཀོ ནཱམཱཧཾ ན བྷཝེཡྻནྟི.

༡༦-༡༧. ཡཐཱ ཨམཙྩོཏིཨཱདཱིནཾ དྭིནྣཾ གཱཐཱནཾ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱ ནཱམ ཡོ ཀོཙི རཉྙཱ མུདྡཱདྷིཀཱརེ ཋཔིཏོ ལཉྪནདྷརོ ཨམཙྩཔུརིསོ སེནཱཔཏི ཝཱ སོ ཨནྟེཔུརེ ཛནེ བཧིདྡྷཱ ཙ བལཀཱཡཱདཱིསུ རཉྙོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ ན པཊིཔཛྫཏི ན ཏེསཾ དྷནདྷཉྙཾ དེཏི, ཏཾ ཏཾ ཀཏྟབྦཾ ཝཏྟཾ པརིཧཱཔེཏི. སོ མུདྡིཏོ པརིཧཱཡཏི མུདྡཱདྷིཀཱརལདྡྷཝིབྷཝཏོ ¶ པརིདྷཾསཏི, ཨེཝམེཝ ཨཧམྤི པུཉྙཀམྨསྶ རཏོ ལདྡྷབྦཔུཉྙཕལསངྑཱཏཾ པུཉྙཀཱམོ དཀྑིཎཱཡ ཝིཔུལཕལབྷཱཝཀརཎེན ཝིཔུལཾ དིསྭཱན ཏཾ དཀྑིཎཾ ཨུལཱ༹རཾ དཀྑིཎེཡྻཾ ལབྷིཏྭཱ ཏསྶ དཱནཾ ཡདི ན དདཱམི པུཉྙཏོ ཨཱཡཏིཾ པུཉྙཕལཏོ ཙ པརིདྷཾསཱམི. ཏསྨཱ ཨིདྷ མཡཱ པུཉྙཾ ཀཱཏབྦམེཝཱཏི.

ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱཔུརིསོ དཱུརཏོཝ ཨུཔཱཧནཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝེགེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ ཨིམཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགཙྪཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྨིཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔསངྐམནྟེ ཏཏྠ ཝཱལུཀཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཏཏྠ ནིསིནྣེ ཝནྡིཏྭཱ ཝཱསིཏཔརིསྶཱཝིཏེན ཨུདཀེན ཏསྶ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ, གནྡྷཏེལེན མཀྑེཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཨུཔཱཧནཾ པུཉྪིཏྭཱ, གནྡྷཏེལེན མཀྑེཏྭཱ, ཏསྶ པཱདེ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཨུཔཱཧནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ, ཨིམཾ ཚཏྟཾ མཏྠཀེ ཀཏྭཱ གཙྪཐཱ’’ཏི ཚཏྟུཔཱཧནཾ ཨདཱསི. སོཔིསྶ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ ཏཾ གཧེཏྭཱ པསཱདསཾཝཌྜྷནཏྠཾ པསྶནྟསྶེཝ ཝེཧཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གནྡྷམཱདནཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༨.

‘‘ཨེཝཱཧཾ ¶ ཙིནྟཡིཏྭཱན, ཨོརོཧིཏྭཱ ཨུཔཱཧནཱ;

ཏསྶ པཱདཱནི ཝནྡིཏྭཱ, ཨདཱསིཾ ཚཏྟུཔཱཧན’’ནྟི.

བོདྷིསཏྟོ ཏཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣཙིཏྟོ པཊྚནཾ གནྟྭཱ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧི. ཨཐསྶ མཧཱསམུདྡཾ ཏརནྟསྶ སཏྟམེ དིཝསེ ནཱཝཱ ཝིཝརམདཱསི. ཨུདཀཾ ཨུསྶིཉྩིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. མཧཱཛནོ མརཎབྷཡབྷཱིཏོ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དེཝཏཱ ནམསྶིཏྭཱ མཧཱཝིརཝཾ ཝིརཝི. བོདྷིསཏྟོ ཨེཀཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ གཧེཏྭཱ སཀལསརཱིརཾ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ སཔྤིནཱ སདྡྷིཾ སཀྑརཙུཎྞཱནི ཡཱཝདཏྠཾ ཁཱདིཏྭཱ ཏམྤི ཁཱདཱཔེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཱུཔཀཡཊྛིམཏྠཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ‘‘ཨིམཱཡ དིསཱཡ ཨམྷཱཀཾ ནགར’’ནྟི དིསཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ མཙྪཀཙྪཔཔརིཔནྠཏོ ཨཏྟཱནཾ སཙྩཱདྷིཊྛཱནེན པམོཙེནྟོ ཏེན སདྡྷིཾ ཨུསབྷམཏྟཊྛཱནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཏིཏྭཱ སམུདྡཾ ཏརིཏུཾ ཨཱརབྷི. མཧཱཛནོ པན ཏཏྠེཝ ཝིནཱསཾ ¶ པཱཔུཎི. ཏསྶ ཏརནྟསྶེཝ སཏྟ དིཝསཱ གཏཱ. སོ ཏསྨིམྤི ཀཱལེ ལོཎོདཀེན མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ ཨུཔོསཐིཀོ ཨཧོསིཡེཝ.

ཏདཱ ¶ པན ཨཱིདིསཱནཾ པུརིསཝིསེསཱནཾ རཀྑཎཏྠཱཡ ཙཏཱུཧི ལོཀཔཱལེཧི ཋཔིཏཱ མཎིམེཁལཱ ནཱམ དེཝདྷཱིཏཱ ཨཏྟནོ ཨིསྶརིཡེན སཏྟཱཧཾ པམཛྫིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཡཾ ཨིདྷ མརིསྶ, ཨཏིཝིཡ གཱརཡ྄ཧཱ ཨབྷཝིསྶ’’ནྟི སཾཝིགྒཧདཡཱ སུཝཎྞཔཱཏིཡཱ དིབྦབྷོཛནསྶ པཱུརེཏྭཱ ཝེགེནཱགནྟྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཨིདཾ དིབྦབྷོཛནཾ བྷུཉྫཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ ཨུལློཀེཏྭཱ ‘‘ནཱཧཾ བྷུཉྫཱམི, ཨུཔོསཐིཀོམྷཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ པུཙྪནྟོ –

‘‘ཡཾ ཏྭཾ སུཁེནཱབྷིསམེཀྑསེ མཾ, བྷུཉྫསྶུ བྷཏྟཾ ཨིཏི མཾ ཝདེསི;

པུཙྪཱམི ཏཾ ནཱརི མཧཱནུབྷཱཝེ, དེཝཱི ནུསི ཏྭཾ ཨུད མཱནུསཱི ནཱུ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༢) –

ཨཱཧ. སཱ ཏསྶ པཊིཝཙནཾ དེནྟཱི –

‘‘དེཝཱི ཨཧཾ སངྑ མཧཱནུབྷཱཝཱ, ཨིདྷཱགཏཱ སཱགརཝཱརིམཛ྄ཛྷེ;

ཨནུཀམྤིཀཱ ནོ ཙ པདུཊྛཙིཏྟཱ, ཏཝེཝ ཨཏྠཱཡ ཨིདྷཱགཏཱསྨི.

‘‘ཨིདྷནྣཔཱནཾ སཡནཱསནཉྩ, ཡཱནཱནི ནཱནཱཝིཝིདྷཱནི སངྑ;

སབྦསྶ ¶ ཏྱཱཧཾ པཊིཔཱདཡཱམི, ཡཾ ཀིཉྩི ཏུཡ྄ཧཾ མནསཱབྷིཔཏྠིཏ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༣-༤༤) –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨཡཾ དེཝདྷཱིཏཱ སམུདྡཔིཊྛེ མཡ྄ཧཾ ‘ཨིདཉྩིདཉྩ དམྨཱི’ཏི ཝདཏི, ཡཉྩེསཱ མཡ྄ཧཾ དེཏི, ཏམྤི མམ པུཉྙེནེཝ, ཏཾ པན པུཉྙཾ ཨཡཾ དེཝདྷཱིཏཱ ཛཱནཱཏི ནུ ཁོ, ཨུདཱཧུ ན ཛཱནཱཏི, པུཙྪིསྶཱམི ཏཱཝ ན’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ པུཙྪནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཡཾ ཀིཉྩི ཡིཊྛཉྩ ཧུཏཉྩ མཡ྄ཧཾ, སབྦསྶ ནོ ཨིསྶརཱ ཏྭཾ སུགཏྟེ;

སུསྶོཎི སུབྦྷཱུརུ ཝིལགྒམཛ྄ཛྷེ, ཀིསྶ མེ ཀམྨསྶ ཨཡཾ ཝིཔཱཀོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༥);

ཏཏྠ ¶ ¶ ཡིཊྛནྟི དཱནཝསེན ཡཛིཏཾ. ཧུཏནྟི ཨཱཧུནཔཱཧུནཝསེན དིནྣཾ. སབྦསྶ ནོ ཨིསྶརཱ ཏྭནྟི ཨམྷཱཀཾ པུཉྙཀམྨསྶ སབྦསྶ ཏྭཾ ཨིསྶརཱ, ‘‘ཨཡཾ ཨིམསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨཡཾ ཨིམསྶཱ’’ཏི བྱཱཀརིཏུཾ སམཏྠཱ. སུསྶོཎཱིཏི སུནྡརཛགྷནེ. སུབྦྷཱུརཱུཏི སུནྡརེཧི བྷམུཀེཧི ཨཱུརཱུཧི ཙ སམནྣཱགཏེ. ཝིལགྒམཛ྄ཛྷེཏི ཝིལགྒཏནུམཛ྄ཛྷེ. ཀིསྶ མེཏི མཡཱ ཀཏཀམྨེསུ ཀཏརཀམྨསྶ ཨཡཾ ཝིཔཱཀོ, ཡེནཱཧཾ ཨཔྤཏིཊྛེ མཧཱསམུདྡེ ཨཛྫ པཏིཊྛཾ ལབྷཱམཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ དེཝདྷཱིཏཱ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ‘ཡཾ ཨཏྟནཱ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ན ཛཱནཱཏཱི’ཏི སཉྙཱཡ པུཙྪཏི མཉྙེ, ཀཐེསྶཱམི ན’’ནྟི ནཱཝཱབྷིརུཧནདིཝསེ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཚཏྟུཔཱཧནདཱནཔུཉྙམེཝ ཏསྶ ཀཱརཎནྟི ཀཐེནྟཱི –

‘‘གྷམྨེ པཐེ བྲཱཧྨཎ ཨེཀབྷིཀྑུཾ, ཨུགྒྷཊྚཔཱདཾ ཏསིཏཾ ཀིལནྟཾ;

པཊིཔཱདཡཱི སངྑ ཨུཔཱཧནཱནི, སཱ དཀྑིཎཱ ཀཱམདུཧཱ ཏཝཛྫཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༦) –

གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ཨེཀབྷིཀྑུནྟི ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨུགྒྷཊྚཔཱདནྟི ཨུཎྷཝཱལུཀཱཡ གྷཊྚཔཱདཾ, ཝིབཱདྷིཏཔཱདནྟི ¶ ཨཏྠོ. ཏསིཏནྟི པིཔཱསིཏཾ. པཊིཔཱདཡཱིཏི པཊིཔཱདེསི ཡོཛེསི. ཀཱམདུཧཱཏི སབྦཀཱམདཱཡིཀཱ.

ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨེཝརཱུཔེཔི ནཱམ ཨཔྤཏིཊྛེ མཧཱསམུདྡེ མཡཱ དིནྣཾ ཚཏྟུཔཱཧནདཱནཾ མམ སབྦཀཱམདདཾ ཛཱཏཾ ཨཧོ སུདིནྣ’’ནྟི ཏུཊྛཙིཏྟོ –

‘‘སཱ ཧོཏུ ནཱཝཱ ཕལཀཱུཔཔནྣཱ, ཨནཝསྶུཏཱ ཨེརཀཝཱཏཡུཏྟཱ;

ཨཉྙསྶ ཡཱནསྶ ན ཧེཏྠ བྷཱུམི, ཨཛྫེཝ མཾ མོལི༹ནིཾ པཱཔཡསྶཱུ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༧) –

གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཕལཀཱུཔཔནྣཱཏི མཧཱནཱཝཏཱཡ བཧཱུཧི ཕལཀེཧི ཨུཔེཏཱ. ཨུདཀཔྤཝེསནཱབྷཱཝེན ཨནཝསྶུཏཱ. སམྨཱ གཧེཏྭཱ གམནཀཝཱཏེན ཨེརཀཝཱཏཡུཏྟཱ.

དེཝདྷཱིཏཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏུཊྛཧཊྛཱ དཱིགྷཏོ ཨཊྛཨུསབྷཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཙཏུཨུསབྷཾ གམྦྷཱིརཏོ ཝཱིསཏིཡཊྛིཀཾ སཏྟརཏནམཡཾ ནཱཝཾ མཱཔེཏྭཱ ཀཱུཔཕིཡཱརིཏྟཡུཏྟཱནི ཨིནྡནཱིལརཛཏསུཝཎྞམཡཱདཱིནི ནིམྨིནིཏྭཱ སཏྟནྣཾ རཏནཱནཾ པཱུརེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱལིངྒེཏྭཱ ནཱཝཾ ཨཱརོཔེསི, ཨུཔཊྛཱཀཾ པནསྶ ན ཨོལོཀེསི. བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནཱ ཀཏཀལྱཱཎཏོ ཏསྶ པཏྟིཾ ཨདཱསི, སོ ཨནུམོདི. ཨཐ དེཝདྷཱིཏཱ ཏམྤི ཨཱལིངྒེཏྭཱ ནཱཝཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཾ ནཱཝཾ མོལི༹ནཱིནགརཾ ནེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརེ དྷནཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ ཨགམཱསི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘སཱ ཏཏྠ ཝིཏྟཱ སུམནཱ པཏཱིཏཱ, ནཱཝཾ སུཙིཏྟཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ;

ཨཱདཱཡ སངྑཾ པུརིསེན སདྡྷིཾ, ཨུཔཱནཡཱི ནགརཾ སཱདྷུརམྨ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༨);

མཧཱཔུརིསསྶ ཧི ཙིཏྟསམྤཏྟིཡཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཙ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛིཏབྷཱཝེན སཏྟསུ ཙེཏནཱསུ ཨཱདིཙེཏནཱ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཱ ཨཏིཨུལཱ༹རཕལཱ ཙ ཛཱཏཱ. ཨིདམྤི ཏསྶ དཱནསྶ ¶ ཨཔྤམཏྟཕལནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཔརིམཱཎཕལཉྷི ཏཾ དཱནཾ བོདྷིསམྦྷཱརབྷཱུཏཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༩.

‘‘ཏེནེཝཱཧཾ སཏགུཎཏོ, སུཁུམཱལོ སུཁེདྷིཏོ;

ཨཔི ཙ དཱནཾ པརིཔཱུརེནྟོ, ཨེཝཾ ཏསྶ ཨདཱསཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏེནཱཏི ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཏོ, སཏགུཎཏོཏི སཏགུཎེན ཨཧཾ ཏདཱ སངྑབྷཱུཏོ སུཁུམཱལོ, ཏསྨཱ སུཁེདྷིཏོ སུཁསཾཝཌྜྷོ, ཨཔི ཙ ཨེཝཾ སནྟེཔི དཱནཾ པརིཔཱུརེནྟོ, ཨེཝཾ མཡ྄ཧཾ དཱནཔཱརམཱི པརིཔཱུརེཏཱུཏི ཏསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨཏྟནོ སརཱིརདུཀྑཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ཚཏྟུཔཱཧནཾ ཨདཱསིནྟི ཨཏྟནོ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཨུལཱ༹རབྷཱཝཾ སཏྠཱ པཝེདེསི.

བོདྷིསཏྟོཔི ¶ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨམིཏདྷནགེཧཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དཱནཱནི དཏྭཱ སཱིལཱནི རཀྑིཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ སཔརིསོ དེཝནགརཾ པཱུརེསི.

ཏདཱ དེཝདྷཱིཏཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཨཧོསི, པུརིསོ ཨཱནནྡཏྠེརོ, ལོཀནཱཐོ སངྑབྲཱཧྨཎོ.

ཏསྶ ¶ སུཝིསུདྡྷནིཙྩསཱིལཨུཔོསཐསཱིལཱདིཝསེན སཱིལཔཱརམཱི དཱནསཱིལཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ཀུསལདྷམྨཝསེན ནེཀྑམྨཔཱརམཱི, དཱནཱདིནིཔྥཱདནཏྠཾ ཨབྦྷུསྶཧནཝསེན ཏཐཱ མཧཱསམུདྡཏརཎཝཱཡཱམཝསེན ཙ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི, ཏདཏྠཾ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཝསེན ཁནྟིཔཱརམཱི, པཊིཉྙཱནུརཱུཔཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སཙྩཔཱརམཱི, སབྦཏྠ ཨཙལསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི, སབྦསཏྟེསུ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན མེཏྟཱཔཱརམཱི, སཏྟསངྑཱརཀཏཝིཔྤཀཱརེསུ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱི, སབྦཔཱརམཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརེ དྷམྨེ ཛཱནིཏྭཱ ཨནུཔཀཱརེ དྷམྨེ པཧཱཡ ཨུཔཀཱརདྷམྨེསུ པཝཏྟཱཔནཔུརེཙརཱ སཧཛཱཏཱ ཙ ཨུཔཱཡཀོསལླབྷཱུཏཱ པཉྙཱ པཉྙཱཔཱརམཱིཏི ཨིམཱཔི པཱརམིཡོ ལབྦྷནྟི.

དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ པན ཨཏིཨུལཱ༹རབྷཱཝེན དཱནཔཱརམཱིཝསེན དེསནཱ པཝཏྟཱ. ཡསྨཱ ཙེཏྠ དས པཱརམིཡོ ལབྦྷནྟི, ཏསྨཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱ མཧཱཀརུཎཱདཡོ བོདྷིསཏྟགུཎཱ ཨིདྷཱཔི ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨཏྟནོ བྷོགསུཁཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ མཧཱཀརུཎཱཡ ‘‘དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི དཱནསམྦྷཱརསཾཧརཎཏྠཾ སམུདྡཏརཎཾ, ཏཏྠ ཙ སམུདྡཔཏིཏསྶཔི ཨུཔོསཐཱདྷིཊྛཱནཾ, སཱིལཁཎྜབྷཡེན དེཝདྷཱིཏཱཡཔི ཨུཔགཏཱཡ ཨཱཧཱརཱནཱཧརཎནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིདཱནི ཝཀྑམཱནེསུ སེསཙརིཏེསུ ཨིམིནཱཝ ནཡེན གུཎནིདྡྷཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ ¶ . ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ, ཨབྦྷུཏཱ ཙ མཧེསིནོ…པེ…;

པགེཝཱནུཀིརིཡཱ ཏེསཾ, དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

སངྑབྲཱཧྨཎཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཀུརུརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༢༠.

ཏཏིཡེ ¶ ཨིནྡཔཏྠེ པུརུཏྟམེཏི ཨིནྡཔཏྠནཱམཀེ ཀུརུརཊྛསྶ པུརཝརེ ཨུཏྟམནགརེ. རཱཛཱཏི དྷམྨེན སམེན ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི པརིསཾ རཉྫེཏཱིཏི རཱཛཱ. ཀུསལེ དསཧུཔཱགཏོཏི ཀུསལེཧི ¶ དསཧི སམནྣཱགཏོ, དཱནཱདཱིཧི དསཧི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུཧི, དསཧི ཀུསལཀམྨཔཐེཧི ཝཱ ཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ.

༢༡. ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱཏི ཀལིངྒརཊྛསངྑཱཏཝིསཡཱ. བྲཱཧྨཎཱ ཨུཔགཉྪུ མནྟི ཀལིངྒརཱཛེན ཨུཡྻོཛིཏཱ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཱ མཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙ པན ཨཱཡཱཙུཾ མཾ ཧཏྠིནཱགནྟི ཧཏྠིབྷཱུཏཾ མཧཱནཱགཾ མཾ ཨཱཡཱཙིཾསུ. དྷཉྙནྟི དྷནཱཡིཏབྦསིརིསོབྷགྒཔྤཏྟཾ ལཀྑཎསམྤནྣཾ. མངྒལསམྨཏནྟི ཏཱཡཡེཝ ལཀྑཎསམྤཏྟིཡཱ མངྒལཾ ཨབྷིཝུཌྜྷིཀཱརཎནྟི ཨབྷིསམྨཏཾ ཛནེཧི.

༢༢. ཨཝུཊྛིཀོཏི ཝསྶརཧིཏོ. དུབྦྷིཀྑོཏི དུལླབྷབྷོཛནོ. ཚཱཏཀོ མཧཱཏི མཧཏཱི ཛིགྷཙྪཱབཱདྷཱ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. དདཱཧཱིཏི དེཧི. ནཱིལནྟི ནཱིལཝཎྞཾ. ཨཉྫནསཝ྄ཧཡནྟི ཨཉྫནསདྡེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦཾ, ཨཉྫནནཱམཀནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨམྷཱཀཾ ཀལིངྒརཊྛཾ ཨཝུཊྛིཀཾ, ཏེན ཨིདཱནི མཧཱདུབྦྷིཀྑཾ ཏཏྠ མཧནྟཾ ཚཱཏཀབྷཡཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ ཝཱུཔསམཏྠཱཡ ཨིམཾ ཨཉྫནགིརིསངྐཱསཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཨཉྫནནཱམཀཾ མངྒལཧཏྠིཾ དེཧི, ཨིམསྨིཉྷི ཏཏྠ ནཱིཏེ དེཝོ ཝསྶིསྶཏི, ཏེན ཏཾ སབྦབྷཡཾ ཝཱུཔསམྨིསྶཏཱིཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

ཨཏཱིཏེ ཀུརུརཊྛེ ཨིནྡཔཏྠནགརེ བོདྷིསཏྟོ ཀུརུརཱཛསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ ཡོགཝིཧིཏཱནི སིཔྤཱཡཏནཱནི ཝིཛྫཱཊྛཱནཱནི ཙ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཙྩཱགཏོ པིཏརཱ ཨུཔརཛྫེ ཋཔིཏོ, ཨཔརབྷཱགེ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ པཏྭཱ དས རཱཛདྷམྨེ ¶ ཨཀོཔེནྟོ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསི དྷནཉྫཡོ ནཱམ ནཱམེན. སོ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཾ དྷནཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཱསི. ཏསྶ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ དཱནཱབྷིརཏི སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པཏྠརི.

ཏསྨིཾ ¶ ཀཱལེ ཀལིངྒརཊྛེ དུབྦྷིཀྑབྷཡཾ ཚཱཏཀབྷཡཾ རོགབྷཡནྟི ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫིཾསུ. སཀལརཊྛཝཱསིནོ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ རཱཛབྷཝནདྭཱརེ ཨུཀྐུཊྛིམཀཾསུ ‘‘དེཝཾ ཝསྶཱཔེཧི དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ ཨེཏེ ཝིརཝནྟཱི’’ཏི ཨམཙྩེ པུཙྪི. ཨམཙྩཱ རཉྙོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ པོརཱཎཀརཱཛཱནོ དེཝེ ཨཝསྶནྟེ ཀིཾ ཀརོནྟཱིཏི. ‘‘དེཝོ ཝསྶཏཱུ’’ཏི དཱནཾ དཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སམཱདིནྣསཱིལཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ དབྦསནྠརེ སཏྟཱཧཾ ནིཔཛྫནྟཱིཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. དེཝོ ན ཝསྶི, ཨེཝཾ རཱཛཱ ཨཧཾ མཡཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཀཱསིཾ, དེཝོ ན ཝསྶཏི, ཀིནྟི ཀརོམཱཏི. དེཝ, ཨིནྡཔཏྠནགརེ དྷནཉྫཡསྶ ནཱམ ཀུརུརཱཛསྶ མངྒལཧཏྠིམྷི ཨཱནཱིཏེ དེཝོ ཝསྶིསྶཏཱིཏི ¶ . སོ རཱཛཱ བལཝཱཧནསམྤནྣོ དུཔྤསཧོ, ཀཐམསྶ ཧཏྠིཾ ཨཱནེསྶཱམཱཏི. མཧཱརཱཛ, ཏེན སདྡྷིཾ ཡུདྡྷཀིཙྩཾ ནཏྠི, དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ སོ རཱཛཱ དཱནཱབྷིརཏོ ཡཱཙིཏོ སམཱནོ ཨལངྐཏསཱིསམྤི ཚིནྡིཏྭཱ པསཱདསམྤནྣཱནི ཨཀྑཱིནིཔི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ སཀལརཛྫམྤི ནིཡྻཱཏེཏྭཱ དདེཡྻ, ཧཏྠིམྷི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི, ཨཝསྶཾ ཡཱཙིཏོ སམཱནོ དསྶཏཱིཏི. ཀེ པན ཡཱཙིཏུཾ སམཏྠཱཏི? བྲཱཧྨཎཱ, མཧཱརཱཛཱཏི. རཱཛཱ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ པརིབྦཡཾ དཏྭཱ ཧཏྠིཡཱཙནཏྠཾ པེསེསི. ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན ཏུརིཏགམནཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ནགརདྭཱརེ དཱནསཱལཱསུ བྷུཉྫནྟཱ སརཱིརཾ སནྟཔྤེཏྭཱ རཉྙོ དཱནགྒཾ ཨཱགམནཔཐེ ཀཱལཾ ཨཱགམཡམཱནཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ.

བོདྷིསཏྟོཔི པཱཏོཝ ནྷཱཏཱནུལིཏྟོ སབྦཱལངྐཱརཔྤཊིམཎྜིཏོ ཨལངྐཏཝརཝཱརཎཁནྡྷགཏོ མཧནྟེན རཱཛཱནུབྷཱཝེན དཱནསཱལཾ གནྟྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ སཏྟཊྛཛནཱནཾ སཧཏྠེན དཱནཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ¶ དཀྑིཎདྭཱརཾ ཨགམཱསི. བྲཱཧྨཎཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཨཱརཀྑསྶ བལཝཏཱཡ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརཾ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨུལློཀཡམཱནཱ དྭཱརཏོ ནཱཏིདཱུརེ ཨུནྣཏཊྛཱནེ ཋིཏཱ སམྤཏྟཾ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཛཡཱཔེསུཾ. རཱཛཱ ཝཛིརངྐུསེན ཝཱརཎཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏེ བྲཱཧྨཎེ ‘‘ཀིཾ ཨིཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཀལིངྒརཊྛཾ དུབྦྷིཀྑབྷཡེན ཚཱཏཀབྷཡེན རོགབྷཡེན ཙ ཨུཔདྡུཏཾ. སོ ཨུཔདྡཝོ ཨིམསྨིཾ ཏཝ མངྒལཧཏྠིམྷི ནཱིཏེ ¶ ཝཱུཔསམྨིསྶཏི. ཏསྨཱ ཨིམཾ ཨཉྫནཝཎྞཾ ནཱགཾ ཨམྷཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ སཏྠཱ ཨཱཧ ‘‘ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱ…པེ… ཨཉྫནསཝ྄ཧཡ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ ཝུཏྟོ ཨེཝ.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡཾ མེ ཡཱཙཀཱནཾ མནོརཐཝིགྷཱཏོ སིཡཱ, མཡ྄ཧཉྩ སམཱདཱནབྷེདོ སིཡཱ’’ཏི ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨཏྠི, ཨལངྐརིཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི སམནྟཏོ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨདིསྭཱ སོཎྜཱཡ ནཾ གཧེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཧཏྠེསུ ཋཔེཏྭཱ རཏནབྷིངྒཱརེན པུཔྥགནྡྷཝཱསིཏཾ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༣.

‘‘ན མེ ཡཱཙཀམནུཔྤཏྟེ, པཊིཀྑེཔོ ཨནུཙྪཝོ;

མཱ མེ བྷིཛྫི སམཱདཱནཾ, དསྶཱམི ཝིཔུལཾ གཛཾ.

༢༤.

‘‘ནཱགཾ གཧེཏྭཱ སོཎྜཱཡ, བྷིངྒཱརེ རཏནཱམཡེ;

ཛལཾ ཧཏྠེ ཨཱཀིརིཏྭཱ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨདཾ གཛ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཡཱཙཀམནུཔྤཏྟེཏི ཡཱཙཀེ ཨནུཔྤཏྟེ. ཨནུཙྪཝོཏི ཨནུཙྪཝིཀོ པཏིརཱུཔོ. མཱ མེ བྷིཛྫི སམཱདཱནནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏྠཱཡ སབྦསྶ ཡཱཙཀསྶ སབྦཾ ཨནཝཛྫཾ ཨིཙྪིཏཾ དདནྟོ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེསྶཱམཱིཏི ཡཾ མཡ྄ཧཾ སམཱདཱནཾ, ཏཾ མཱ བྷིཛྫི. ཏསྨཱ དསྶཱམི ཝིཔུལཾ གཛནྟི མཧནྟཾ ཨིམཾ མངྒལཧཏྠིཾ དསྶཱམཱིཏི. ཨདནྟི ཨདཱསིཾ.

༢༥.

ཏསྨིཾ པན ཧཏྠིམྷི དིནྣེ ཨམཙྩཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཀསྨཱ, མཧཱརཱཛ, མངྒལཧཏྠིཾ དདཏྠ, ནནུ ཨཉྙོ ཧཏྠཱི དཱཏབྦོ, རཉྙཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔོ ཨོཔཝཡ྄ཧོ མངྒལཧཏྠཱི ཨིསྶརིཡཾ ཨབྷིཝིཛཡཉྩ ཨཱཀངྑནྟེན ན དཱཏབྦོ’’ཏི ¶ . མཧཱསཏྟོ ཡཾ མཾ ཡཱཙཀཱ ཡཱཙནྟི, ཏདེཝ མཡཱ དཱཏབྦཾ, སཙེ པན མཾ རཛྫཾ ཡཱཙེཡྻུཾ, རཛྫམྤི ཏེསཾ དདེཡྻཾ, མཡ྄ཧཾ རཛྫཏོཔི ཛཱིཝིཏཏོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ པིཡཏརཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ཧཏྠིཾ ཨདཱསིནྟི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྶ ནཱགེ པདིནྣམྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཏེན, ཏསྨིཾ ནཱགེ ཧཏྠིམྷི དིནྣེ.

༢༦. མངྒལསམྤནྣནྟི མངྒལགུཎེཧི སམནྣཱགཏཾ. སངྒཱམཝིཛཡུཏྟམནྟི སངྒཱམཝིཛཡཱ ཨུཏྟམཾ, སངྒཱམཝིཛཡེ ཝཱ ཨུཏྟམཾ པདྷཱནཾ པཝརཾ ནཱགཾ. ཀིཾ ཏེ རཛྫཾ ¶ ཀརིསྶཏཱིཏི ཏསྨིཾ ནཱགེ ཨཔགཏེ ཏཝ རཛྫཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, རཛྫཀིཙྩཾ ན ཀརིསྶཏི, རཛྫམྤི ཨཔགཏམེཝཱཏི དསྶེཏི.

༢༧. རཛྫམྤི མེ དདེ སབྦནྟི ཏིཊྛཏུ ནཱགོ ཏིརཙྪཱནགཏོ, ཨིདཾ མེ སབྦཾ ཀུརུརཊྛམྤི ཡཱཙཀཱནཾ དདེཡྻཾ. སརཱིརཾ དཛྫམཏྟནོཏི རཛྫེཔི ཝཱ ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨཏྟནོ སརཱིརམྤི ཡཱཙཀཱནཾ དདེཡྻཾ, སབྦོཔི ཧི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརོ པརིགྒཧོ ལོཀཧིཏཏྠམེཝ མཡཱ པརིཙྩཏྟོ. ཡསྨཱ སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧཾ སབྦཉྙུཏཱ ཙ དཱནཔཱརམིཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཔཱརམིཡོ ཨཔཱུརེནྟེན ན སཀྐཱ ལདྡྷུཾ, ཏསྨཱ ནཱགཾ ཨདཱསིཾ ཨཧནྟི དསྶེཏི.

ཨེཝམྤི ཏསྨིཾ ནཱགེ ཨཱནཱིཏེ ཀལིངྒརཊྛེ དེཝོ ན ཝསྶཏེཝ. ཀལིངྒརཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནིཔི ན ཝསྶཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀུརུརཱཛཱ གརུདྷམྨེ རཀྑཏི, ཏེནསྶ རཊྛེ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨནུདསཱཧཾ དེཝོ ཝསྶཏི, རཉྙོ གུཎཱནུབྷཱཝོ ཨེས, ན ཨིམསྶ ཏིརཙྪཱནགཏསྶཱ’’ཏི ཛཱནིཏྭཱ ‘‘མཡམྤི གརུདྷམྨེ རཀྑིསྶཱམ, གཙྪཐ དྷནཉྩཡཀོརབྱསྶ སནྟིཀེ ཏེ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེཏྭཱ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ པེསེསི. གརུདྷམྨཱ ཝུཙྩནྟི པཉྩ སཱིལཱནི, ཏཱནི བོདྷིསཏྟོ སུཔརིསུདྡྷཱནི ཀཏྭཱ རཀྑཏི, ཡཐཱ ཙ བོདྷིསཏྟོ. ཨེཝམསྶ མཱཏཱ ¶ ཨགྒམཧེསཱི, ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཨུཔརཱཛཱ, པུརོཧིཏོ བྲཱཧྨཎོ, རཛྫུགྒཱཧཀོ ཨམཙྩོ, སཱརཐི སེཊྛི, དོཎམཱཔཀོ དོཝཱརིཀོ, ནགརསོབྷིནཱི ཝཎྞདཱསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘རཱཛཱ མཱཏཱ མཧེསཱི ཙ, ཨུཔརཱཛཱ པུརོཧིཏོ;

རཛྫུགྒཱཧོ སཱརཐཱི སེཊྛི, དོཎོ དོཝཱརིཀོ ཏཐཱ;

གཎིཀཱ ཏེ ཨེཀཱདས, གརུདྷམྨེ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི.

ཏེ ¶ ཨམཙྩཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. མཧཱསཏྟོ ‘‘མཡ྄ཧཾ གརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, མཱཏཱ པན མེ སུརཀྑིཏཾ རཀྑཏི, ཏསྶཱ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ‘‘མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཙྩཾ ནཱམ སིཀྑཱཀཱམསྶ སལླེཁཝུཏྟིནོ ཧོཏི, དེཐ ནོ’’ཏི ཡཱཙིཏོ ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ, ཨདིནྣཾ ན ཨཱདཱཏབྦཾ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ ན ཙརིཏབྦོ, མུསཱ ན བྷཎིཏབྦཾ, མཛྫཾ ན པཱཏབྦ’’ནྟི སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི མཱཏུ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ.

དཱུཏཱ ¶ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝི, ཏུམྷེ ཀིར གརུདྷམྨཾ རཀྑཐ, ཏཾ ནོ དེཐཱ’’ཏི ཝདིཾསུ. བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔི ཏཐེཝ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ཝཏྭཱཝ ཏེཧི ཡཱཙིཏཱ ཨདཱསི. ཏཐཱ མཧེསིཨཱདཡོཔི. ཏེ སབྦེསམྤི སནྟིཀེ སུཝཎྞཔཊྚེ གརུདྷམྨེ ལིཁཱཔེཏྭཱ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ ཀལིངྒརཉྙོ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སོཔི རཱཛཱ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཝཏྟམཱནོ པཉྩ སཱིལཱནི པཱུརེསི. ཏཏོ སཀལཀལིངྒརཊྛེ དེཝོ ཝསྶི. ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཝཱུཔསནྟཱནི. རཊྛཾ ཁེམཾ སུབྷིཀྑཾ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སཔརིསོ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

ཏདཱ གཎིཀཱདཡོ ཨུཔྤལཝཎྞཱདཡོ ཨཧེསུཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘གཎིཀཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ, པུཎྞོ དོཝཱརིཀོ ཏདཱ;

རཛྫུགྒཱཧོ ཙ ཀཙྩཱནོ, དོཎམཱཔཀོ ཙ ཀོལིཏོ.

‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཏདཱ སེཊྛི, ཨནུརུདྡྷོ ཙ སཱརཐི;

བྲཱཧྨཎོ ཀསྶཔོ ཐེརོ, ཨུཔརཱཛཱནནྡཔཎྜིཏོ.

‘‘མཧེསཱི ¶ རཱཧུལམཱཏཱ, མཱཡཱདེཝཱི ཛནེཏྟིཀཱ;

ཀུརུརཱཛཱ བོདྷིསཏྟོ, ཨེཝཾ དྷཱརེཐ ཛཱཏཀ’’ནྟི. (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༣༦༡ ཧཾསགྷཱཏཀབྷིཀྑུཝཏྠུ);

ཨིདྷཱཔི ནེཀྑམྨཔཱརམིཨཱདཡོ སེསདྷམྨཱ ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱཏི.

ཀུརུརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. མཧཱསུདསྶནཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༢༨. ཙཏུཏྠེ ¶ ཀུསཱཝཏིམྷི ནགརེཏི ཀུསཱཝཏཱིནཱམཀེ ནགརེ, ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཏརཧི ཀུསིནཱརཱ ནིཝིཊྛཱ. མཧཱིཔཏཱིཏི ཁཏྟིཡོ, ནཱམེན མཧཱསུདསྶནོ ནཱམ. ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི ཙཏཱུཧི ཝཱ སམྤཏྟིཙཀྐེཧི ཝཏྟཏི, ཏེཧི ཙ པརཾ པཝཏྟེཏི, པརཧིཏཱཡ ཙ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐཱནཾ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏིཔི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨཐ ཝཱ ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡདྷམྨེཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཙ སམནྣཱགཏེན, པརེཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡསྶ ཨནཏིཀྐམནཱིཡསྶ ཨཱཎཱསངྑཱཏསྶ ཙཀྐསྶ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏིཔི ཙཀྐཝཏྟཱི. པརིཎཱཡཀརཏནཔུབྦངྒམེན ¶ ཧཏྠིརཏནཱདིཔམུཁེན མཧཱབལཀཱཡེན པུཉྙཱནུབྷཱཝནིབྦཏྟེན ཀཱཡབལེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧབྦལོ. ཡདཱ ཨཱསིནྟི སམྦནྡྷོ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

ཨཏཱིཏེ ཀིར མཧཱཔུརིསོ སུདསྶནཏྟབྷཱཝཏོ ཏཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟོ དྷརམཱནཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨེཀཾ ཐེརཾ ཨརཉྙཝཱསཾ ཝསནྟཾ ཨཏྟནོ ཀམྨེན ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདྷ མཡཱ ཨཡྻསྶ པཎྞསཱལཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ པཧཱཡ དབྦསམྦྷཱརཾ ཚིནྡིཏྭཱ ནིཝཱསཡོགྒཾ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ དྭཱརཾ ཡོཛེཏྭཱ ཀཊྛཏྠརཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀརིསྶཏི ནུ ཁོ པརིབྷོགཾ, ན ནུ ཁོ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀམནྟེ ནིསཱིདི. ཐེརོ ཨནྟོགཱམཏོ ཨཱགནྟྭཱ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ཀཊྛཏྠརཎེ ནིསཱིདི. མཧཱསཏྟོཔི ནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཕཱསུཀཱ, བྷནྟེ, པཎྞསཱལཱ’’ཏི པུཙྪི. ཕཱསུཀཱ, བྷདྡམུཁ, པབྦཛིཏསཱརུཔྤཱཏི. ཝསིསྶཐ, བྷནྟེ, ཨིདྷཱཏི? ཨཱམ, ཨུཔཱསཀཱཏི. སོ ཨདྷིཝཱསནཱཀཱརེནེཝ ‘‘ཝསིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ནིབདྡྷཾ མཡ྄ཧཾ གྷརདྭཱརཾ ཨཱགནྟབྦ’’ནྟི པཊིཛཱནཱཔེཏྭཱ ནིཙྩཾ ཨཏྟནོ ¶ གྷརེཡེཝ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཀཱརཱཔེསི. སོ པཎྞསཱལཱཡཾ ཀཊསཱརཀཾ པཏྠརིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ པཉྙཔེསི, ཨཔསྶེནཾ ནིཀྑིཔི, པཱདཀཋལིཀཾ ཋཔེསི, པོཀྑརཎིཾ ཁཎི, ཙངྐམཾ ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨོཀིརི, པརིསྶཡཝིནོདནཏྠཾ པཎྞསཱལཾ ཀཎྚཀཝཏིཡཱ པརིཀྑིཔི, ཏཐཱ པོཀྑརཎིཾ ཙངྐམཉྩ. ཏེསཾ ཨནྟོཝཏིཔརིཡནྟེ ཏཱལཔནྟིཡོ རོཔེསི. ཨེཝམཱདིནཱ ¶ ཨཱཝཱསཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཐེརསྶ ཏིཙཱིཝརཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ སམཎཔརིཀྑཱརཾ ཨདཱསི. ཐེརསྶ ཧི ཏདཱ བོདྷིསཏྟེན ཏིཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏཔཏྟཐཱལཀཔརིསྶཱཝནདྷམཀརཎཔརིབྷོགབྷཱཛནཚཏྟུཔཱཧནཨུདཀཏུམྦསཱུཙིཀཏྟར- ཡཊྛིཨཱརཀཎྚཀཔིཔྥལིནཁཙྪེདནཔདཱིཔེཡྻཱདི པབྦཛིཏཱནཾ པརིབྷོགཛཱཏཾ ཨདིནྣཾ ནཱམ ནཱཧོསི. སོ པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑནྟོ ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧི. ཐེརོ ཏཏྠེཝ ཝསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི.

༢༩. བོདྷིསཏྟོཔི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ མནུསྶལོཀཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཀུསཱཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཧཱསུདསྶནོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཏསྶིསྶརིཡཱནུབྷཱཝོ ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཱནནྡ, རཱཛཱ མཧཱསུདསྶནོ ནཱམ ཨཧོསི ཁཏྟིཡོ ¶ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༢) ནཡེན སུཏྟེ ཨཱགཏོ ཨེཝ. ཏསྶ ཀིར ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི ཀུསཱཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཔྤམུཁཱནི, ཙཏུརཱསཱིཏི པཱསཱདསཧསྶཱནི དྷམྨཔཱསཱདཔྤམུཁཱནི, ཙཏུརཱསཱིཏི ཀཱུཊཱགཱརསཧསྶཱནི མཧཱབྱཱུཧཀཱུཊཱགཱརཔྤམུཁཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི ཏསྶ ཐེརསྶ ཀཏཱཡ ཨེཀིསྶཱ པཎྞསཱལཱཡ ནིསྶནྡེན ནིབྦཏྟཱནི, ཙཏུརཱསཱིཏི པལླངྐསཧསྶཱནི ནཱགསཧསྶཱནི ཨསྶསཧསྶཱནི རཐསཧསྶཱནི ཏསྶ དིནྣསྶ མཉྩཔཱིཋསྶ, ཙཏུརཱསཱིཏི མཎིསཧསྶཱནི ཏསྶ དིནྣསྶ པདཱིཔསྶ, ཙཏུརཱསཱིཏི པོཀྑརཎིསཧསྶཱནི ཨེཀཔོཀྑརཎིཡཱ, ཙཏུརཱསཱིཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི པུཏྟསཧསྶཱནི གཧཔཏིསཧསྶཱནི ཙ པཏྟཐཱལཀཱདིཔརིབྷོགཱརཧསྶ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརདཱནསྶ, ཙཏུརཱསཱིཏི དྷེནུསཧསྶཱནི པཉྩགོརསདཱནསྶ, ཙཏུརཱསཱིཏི ཝཏྠཀོཊྛསཧསྶཱནི ནིཝཱསནཔཱརུཔནདཱནསྶ, ཙཏུརཱསཱིཏི ཐཱལིཔཱཀསཧསྶཱནི བྷོཛནདཱནསྶ ནིསྶནྡེན ནིབྦཏྟཱནི. སོ སཏྟཧི རཏནེཧི ཙཏཱུཧི ཨིདྡྷཱིཧི ཙ སམནྣཱགཏོ རཱཛཱདྷིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ སཀལཾ སཱགརཔརིཡནྟཾ པཐཝིམཎྜལཾ དྷམྨེན ཨབྷིཝིཛིཡ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཨནེཀསཏེསུ ཋཱནེསུ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཊྛཔེསི. དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི ‘‘ཡོ ཡཾ ཨིཙྪཏི, སོ དཱནསཱལཱསུ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ གཎྷཱཏཱུ’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏྠཱཧཾ དིཝསེ ཏིཀྑཏྟུཾ, གྷོསཱཔེམི ཏཧིཾ ཏཧི’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ནགརེ. ‘‘ཏདཱཧ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཏདཱ ཨཧཾ, མཧཱསུདསྶནཀཱལེཏི ¶ ཨཏྠོ. ཏཧིཾ ཏཧིནྟི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ, ཏསྶ ཏསྶ པཱཀཱརསྶ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙཱཏི ¶ ཨཏྠོ. ཀོ ཀིཾ ཨིཙྪཏཱིཏི བྲཱཧྨཎཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི སཏྟོ ཨནྣཱདཱིསུ དེཡྻདྷམྨེསུ ཡཾ ཀིཉྩི ཨིཙྪཏི. པཏྠེཏཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཀསྶ ཀིཾ དཱིཡཏུ དྷནནྟི ཨནེཀཝཱརཾ པརིཡཱཡནྟརེཧི ཙ དཱནགྷོསནཱཡ པཝཏྟིཏབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ཨེཏེན དཱནཔཱརམིཡཱ སརཱུཔཾ དསྶེཏི. དེཡྻདྷམྨཔཊིགྒཱཧཀཝིཀཔྤརཧིཏཱ ཧི བོདྷིསཏྟཱནཾ དཱནཔཱརམཱིཏི.

༣༠. ཨིདཱནི དཱནགྷོསནཱཡ ཏསྶ ཏསྶ དེཡྻདྷམྨསྶ ཨནུཙྪཝིཀཔུགྒལཔརིཀིཏྟནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀོ ཚཱཏཀོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ¶ ཚཱཏཀོཏི ཛིགྷཙྪིཏོ. ཏསིཏོཏི པིཔཱསིཏོ. ཀོ མཱལཾ ཀོ ཝིལེཔནནྟིཔི ‘‘ཨིཙྪཏཱི’’ཏི པདཾ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ནགྒོཏི ཝཏྠཝིཀལོ, ཝཏྠེན ཨཏྠིཀོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པརིདཧིསྶཏཱིཏི ནིཝཱསིསྶཏི.

༣༡. ཀོ པཐེ ཚཏྟམཱདེཏཱིཏི ཀོ པཐིཀོ པཐེ མགྒེ ཨཏྟནོ ཝསྶཝཱཏཱཏཔརཀྑཎཏྠཾ ཚཏྟཾ གཎྷཱཏི, ཚཏྟེན ཨཏྠིཀོཏི ཨཏྠོ. ཀོཔཱཧནཱ མུདཱུ སུབྷཱཏི དསྶནཱིཡཏཱཡ སུབྷཱ སུཁསམྥསྶཏཱཡ མུདཱུ ཨུཔཱཧནཱ ཨཏྟནོ པཱདཱནཾ ཙཀྑཱུནཉྩ རཀྑཎཏྠཾ. ཀོ ཨཱདེཏཱིཏི ཀོ ཏཱཧི ཨཏྠིཀོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཱཡཉྩ པཱཏོ ཙཱཏི ཨེཏྠ ཙ-སདྡེན མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཙཱཏི ཨཱཧརིཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ. ‘‘དིཝསེ ཏིཀྑཏྟུཾ གྷོསཱཔེམཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ.

༣༢. ན ཏཾ དསསུ ཋཱནེསཱུཏི ཏཾ དཱནཾ ན དསསུ ཋཱནེསུ པཊིཡཏྟནྟི ཡོཛནཱ. ནཔི ཋཱནསཏེསུ ཝཱ པཊིཡཏྟཾ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨནེཀསཏེསུ ཋཱནེསུ པཊིཡཏྟཾ. ཡཱཙཀེ དྷནནྟི ཡཱཙཀེ ཨུདྡིསྶ དྷནཾ པཊིཡཏྟཾ ཨུཔཀྑཊཾ. དྭཱདསཡོཛནཱཡཱམེ ཧི ནགརེ སཏྟཡོཛནཝིཏྠཏེ སཏྟསུ པཱཀཱརནྟརེསུ སཏྟ ཏཱལཔནྟིཔརིཀྑེཔཱ, ཏཱསུ ཏཱལཔནྟཱིསུ ཙཏུརཱསཱིཏི པོཀྑརཎིསཧསྶཱནི པཱཊིཡེཀྐཾ པོཀྑརཎིཏཱིརེ མཧཱདཱནཾ པཊྛཔིཏཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘པཊྛཔེསི ཁོ, ཨཱནནྡ, རཱཛཱ མཧཱསུདསྶནོ ཏཱསཾ པོཀྑརཎཱིནཾ ཏཱིརེ ཨེཝརཱུཔཾ དཱནཾ ཨནྣཾ ཨནྣཏྠིཀསྶ, པཱནཾ པཱནཏྠིཀསྶ, ཝཏྠཾ ཝཏྠཏྠིཀསྶ, ཡཱནཾ ཡཱནཏྠིཀསྶ, སཡནཾ སཡནཏྠིཀསྶ, ཨིཏྠིཾ ཨིཏྠིཏྠིཀསྶ, ཧིརཉྙཾ ཧིརཉྙཏྠིཀསྶ, སུཝཎྞཾ སུཝཎྞཏྠིཀསྶཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༥༤).

༣༣. ཏཏྠཱཡཾ ¶ དཱནསྶ པཝཏྟིཏཱཀཱརོ – མཧཱཔུརིསོ ཧི ཨིཏྠཱིནཉྩ པུརིསཱནཉྩ ཨནུཙྪཝིཀེ ཨལངྐཱརེ ཀཱརེཏྭཱ ཨིཏྠིམཏྟམེཝ ཏཏྠ པརིཙཱརཝསེན སེསཉྩ སབྦཾ པརིཙྩཱགཝསེན ¶ ཋཔེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ མཧཱསུདསྶནོ དཱནཾ དེཏི, ཏཾ ཡཐཱསུཁཾ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི. མཧཱཛནཱ པོཀྑརཎིཏཱིརཾ གནྟྭཱ ནྷཏྭཱ ཝཏྠཱདཱིནི ནིཝཱསེཏྭཱ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཡེསཾ ཏཱདིསཱནི ཨཏྠི, ཏེ པཧཱཡ གཙྪནྟི ¶ . ཡེསཾ ནཏྠི, ཏེ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི. ཡེ ཧཏྠིཡཱནཱདཱིསུཔི ནིསཱིདིཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ཝིཙརིཏྭཱ ཝརསཡནེསུཔི སཡིཏྭཱ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨིཏྠཱིཧིཔི སདྡྷིཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ སཏྟཝིདྷརཏནཔསཱདྷནཱནི པསཱདྷེཏྭཱ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཡཾ ཡཾ ཨཏྠིཀཱ, ཏཾ ཏཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨནཏྠིཀཱ ཨོཧཱཡ གཙྪནྟི. ཏམྤི དཱནཾ ཨུཊྛཱཡ སམུཊྛཱཡ དེཝསིཀཾ དཱིཡཏེཝ. ཏདཱ ཛམྦུདཱིཔཝཱསཱིནཾ ཨཉྙཾ ཀམྨཾ ནཏྠི, དཱནཾ པརིབྷུཉྫནྟཱ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟཱ ཝིཙརནྟི. ན ཏསྶ དཱནསྶ ཀཱལཔརིཙྪེདོ ཨཧོསི. རཏྟིཉྩཱཔི དིཝཱཔི ཡདཱ ཡདཱ ཨཏྠིཀཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏདཱ ཏདཱ དཱིཡཏེཝ. ཨེཝཾ མཧཱཔུརིསོ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དིཝཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རཏྟིཾ, ཡདི ཨེཏི ཝནིབྦཀོ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ དིཝཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རཏྟིཾ, ཡདི ཨེཏཱིཏི ཨེཏེནསྶ ཡཐཱཀཱལཾ དཱནཾ དསྶེཏི. ཡཱཙཀཱནཉྷི ལཱབྷཱསཱཡ ཨུཔསངྐམནཀཱལོ ཨེཝ བོདྷིསཏྟཱནཾ དཱནསྶ ཀཱལོ ནཱམ. ཝནིབྦཀོཏི ཡཱཙཀོ. ལདྡྷཱ ཡདིཙྪཀཾ བྷོགནྟི ཨེཏེན ཡཐཱབྷིརུཙིཏཾ དཱནཾ. ཡོ ཡོ ཧི ཡཱཙཀོ ཡཾ ཡཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཨིཙྪཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཏཾཏདེཝ བོདྷིསཏྟོ དེཏི. ན ཏསྶ མཧགྒྷདུལླབྷཱདིབྷཱཝཾ ཨཏྟནོ ཨུཔརོདྷཾ ཙིནྟེསི. པཱུརཧཏྠོཝ གཙྪཏཱིཏི ཨེཏེན ཡཱཝདིཙྪཀཾ དཱནཾ དསྶེཏི, ཡཏྟཀཉྷི ཡཱཙཀཱ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྟཀཾ ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱཝ མཧཱསཏྟོ དེཏི ཨུལཱ༹རཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ ཙ མཧིདྡྷིཀཏཱཡ ཙ.

༣༤. ‘‘ཡཱཝཛཱིཝིཀ’’ནྟི ཨེཏེན དཱནསྶ ཀཱལཔརིཡནྟཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. སམཱདཱནཏོ པཊྛཱཡ ཧི མཧཱསཏྟཱ ཡཱཝཔཱརིཔཱུརི ཝེམཛ྄ཛྷེ ན ཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཀརོནྟི, བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎེ སངྐོཙཱབྷཱཝེན ཨནྟརནྟརཱ ཨཝོསཱནཱཔཏྟིཏོ མརཎེནཔི ཨནུཔཙྪེདོ ཨེཝ, ཏཏོ པརམྤི ཏཐེཝ པཊིཔཛྫནཏོ, ‘‘ཡཱཝཛཱིཝིཀ’’ནྟི པན མཧཱསུདསྶནཙརིཏསྶ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ནཔཱཧཾ དེསྶཾ དྷནཾ དམྨཱིཏི ཨིདཾ དྷནཾ ནཱམ མཡ྄ཧཾ ¶ ན དེསྶཾ ཨམནཱཔནྟི ཨེཝརཱུཔཾ མཧཱདཱནཾ དེནྟོ གེཧཏོ ཙ དྷནཾ ནཱིཧརཱཔེམི. ནཔི ནཏྠི ནིཙཡོ མཡཱིཏི མམ སམཱིཔེ དྷནནིཙཡོ དྷནསངྒཧོ ནཱཔི ནཏྠི, སལླེཁཝུཏྟིསམཎོ ཝིཡ ཨསངྒཧོཔི ན ཧོམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཡེན ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཏསྶིདཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟིཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ.

༣༥. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཏཾ ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཡཐཱཔི ཨཱཏུརོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠིདཾ ཨུཔམཱསཾསནྡནེན སདྡྷིཾ ཨཏྠདསྶནཾ – ཡཐཱ ནཱམ ཨཱཏུརོ རོགཱབྷིབྷཱུཏོ པུརིསོ རོགཏོ ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེཏུཀཱམོ དྷནེན ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིནཱ ཝེཛྫཾ ཏིཀིཙྪཀཾ ཏཔྤེཏྭཱ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཡཐཱཝིདྷི པཊིཔཛྫནྟོ ཏཏོ རོགཏོ ཝིམུཙྩཏི.

༣༦. ཏཐེཝ ཨེཝམེཝ ཨཧམྤི ཨཊྚབྷཱུཏཾ སཀལལོཀཾ ཀིལེསརོགཏོ སཀལསཾསཱརདུཀྑརོགཏོ ཙ པརིམོཙེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཏཏོ པརིམོཙནསྶ ཨཡཾ སབྦསཱཔཏེཡྻཔརིཙྩཱགོ དཱནཔཱརམིཨུཔཱཡོཏི ཛཱནམཱནོ བུཛ྄ཛྷམཱནོ ཨསེསཏོ དེཡྻདྷམྨསྶ པཊིགྒཱཧཀཱནཉྩ ཝསེན ཨནཝསེསཏོ མཧཱདཱནསྶ ཝསེན སཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ པརིཔཱུརེཏུཾ ཨཏྟནོ ཙ ན མཡ྄ཧཾ དཱནཔཱརམཱི པརིཔུཎྞཱ, ཏསྨཱ ཨཱུནམནནྟི པཝཏྟཾ ཨཱུནཾ མནཾ པཱུརཡིཏུཾ པཝཏྟཡིཏུཾ ཝནིབྦཀེ ཡཱཙཀེ ཨདཱསིཾ ཏཾ དཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ མཧཱདཱནཾ དདཱམི, ཏཉྩ ཁོ ཏསྨིཾ དཱནདྷམྨེ ཏསྶ ཙ ཕལེ ནིརཱལཡོ ཨནཔེཀྑོ ཨཔཙྩཱསོ ཀིཉྩིཔི ཨཔཙྩཱསཱིསམཱནོ ཀེཝལཾ སམྦོདྷིམནུཔཏྟིཡཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ ཨདྷིགནྟུཾ དེམཱིཏི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེནྟོ ཨཏྟནོ པུཉྙཱནུབྷཱཝནིབྦཏྟཾ དྷམྨཔཱསཱདཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ མཧཱབྱཱུཧཀཱུཊཱགཱརདྭཱརེ ཨེཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཏཏྠ སོཝཎྞམཡེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སོཝཎྞམཡཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ རཛཏམཡེ པལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ མརཎསམཡེ དསྶནཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ སུབྷདྡཱདེཝཱིཔམུཁཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཨིཏྠཱགཱརསཧསྶཱནཾ ཨམཙྩཔཱརིསཛྫཱདཱིནཉྩ –

‘‘ཨནིཙྩཱ ¶ ཝཏ སངྑཱརཱ, ཨུཔྤཱདཝཡདྷམྨིནོ;

ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏེསཾ ཝཱུཔསམོ སུཁོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༢༢༡, ༢༧༢; སཾ. ནི. ༡.༡༨༦; ༢.༡༤༣) –

ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨོཝདིཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནོ ཨཧོསི.

ཏདཱ སུབྷདྡཱདེཝཱི རཱཧུལམཱཏཱ ཨཧོསི, པརིཎཱཡཀརཏནཾ རཱཧུལོ, སེསཔརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, མཧཱསུདསྶནོ པན ལོཀནཱཐོ.

ཨིདྷཱཔི ¶ ¶ དས པཱརམིཡོ སརཱུཔཏོ ལབྦྷནྟི ཨེཝ, དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ པན ཨུལཱ༹རཏཱཡ དཱནཔཱརམཱི ཨེཝ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱ. སེསདྷམྨཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཏཐཱ ཨུལཱ༹རེ སཏྟརཏནསམུཛྫལེ ཙཏུདཱིཔིསྶརིཡེཔི ཋིཏསྶ ཏཱདིསཾ བྷོགསུཁཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ དཱུརཏོ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔེ མཧཱདཱནེ པཝཏྟེནྟསྶེཝ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི སམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཏྭཱཔི ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུསྶུཀྐནཾ སབྦཏྠ ཨནིསྶངྒཏཱཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱཏི.

མཧཱསུདསྶནཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཧཱགོཝིནྡཙརིཡཱཝཎྞནཱ

པཉྩམེ སཏྟརཱཛཔུརོཧིཏོཏི སཏྟབྷཱུཨཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ རཱཛཱུནཾ སབྦཀིཙྩཱནུསཱསཀཔུརོཧིཏོ. པཱུཛིཏོ ནརདེཝེཧཱིཏི ཏེཧི ཨེཝ ཨཉྙེཧི ཙ ཛམྦུདཱིཔེ སབྦེཧེཝ ཁཏྟིཡེཧི ཙཏུཔཙྩཡཔཱུཛཱཡ སཀྐཱརསམྨཱནེན ཙ པཱུཛིཏོ. མཧཱགོཝིནྡབྲཱཧྨཎོཏི མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ གོཝིནྡསྶཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཏྟཏཱཡ ཙ ‘‘མཧཱགོཝིནྡོ’’ཏི སངྑཾ གཏོ བྲཱཧྨཎོ, ཨབྷིསིཏྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧི བོདྷིསཏྟསྶ ཨཡཾ སམཉྙཱ ཛཱཏཱ, ནཱམེན པན ཛོཏིཔཱལོ ནཱམ. ཏསྶ ཀིར ཛཱཏདིཝསེ སབྦཱཝུདྷཱནི ཛོཏིཾསུ. རཱཛཱཔི པཙྩཱུསསམཡེ ཨཏྟནོ མངྒལཱཝུདྷཾ པཛྫལིཏཾ དིསྭཱ བྷཱིཏོ ཨཏྟནོ པུརོཧིཏཾ བོདྷིསཏྟསྶ པིཏརཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཛཱཏོ, ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ན ཀེཝལཾ རཱཛགེཧེཡེཝ, སཀལནགརེཔི ཨཱཝུདྷཱནི པཛྫལིཾསུ, ན ¶ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཏུཡ྄ཧཾ ཨནྟརཱཡོ ཨཏྠི, སཀལཛམྦུདཱིཔེ པན པཉྙཱཡ ཏེན སམོ ན བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི པུརོཧིཏེན སམསྶཱསིཏོ ཏུཊྛཙིཏྟོ ‘‘ཀུམཱརསྶ ཁཱིརམཱུལཾ ཧོཏཱུ’’ཏི སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཝཡཔྤཏྟཀཱལེ མཡ྄ཧཾ དསྶེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཨཔརབྷཱགེ ཨལམཏྠདསྶོ སཏྟནྣཾ རཱཛཱུནཾ སབྦཀིཙྩཱནུསཱསཀོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཙ སཏྟེ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀེཧི ཨནཏྠེཧི པཱལེཏྭཱ ཨཏྠེཧི ནིཡོཛེསི. ཨིཏི ཛོཏིཏཏྟཱ པཱལནསམཏྠཏཱཡ ¶ ཙ ‘‘ཛོཏིཔཱལོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནཱམེན ཛོཏིཔཱལོ ནཱམཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༠༤).

ཏཏྠ བོདྷིསཏྟོ དིསམྤཏིསྶ ནཱམ རཉྙོ པུརོཧིཏསྶ གོཝིནྡབྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ པིཏུ ཏསྶ ཙ རཉྙོ ཨཙྩཡེན ཏསྶ པུཏྟོ རེཎུ, སཧཱཡཱ ཙསྶ སཏྟབྷཱུ, བྲཧྨདཏྟོ, ཝེསྶབྷཱུ ¶ , བྷརཏོ, དྭེ ཙ དྷཏརཊྛཱཏི ཨིམེ སཏྟ རཱཛཱནོ ཡཐཱ ཨཉྙམཉྙཾ ན ཝིཝདནྟི. ཨེཝཾ རཛྫེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ ཨཏྠདྷམྨེ ཨནུསཱསནྟོ ཛམྦུདཱིཔཏལེ སབྦེསཾ རཱཛཱུནཾ ཨཉྙེསཉྩ བྲཱཧྨཎཱནཾ དེཝནཱགགཧཔཏིཀཱནཾ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ ཨཔཙིཏོ ཨུཏྟམཾ གཱརཝཊྛཱནཾ པཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨེསུ ཀུསལཏཱཡ ‘‘མཧཱགོཝིནྡོ’’ཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨུདཔཱདི. ཡཐཱཧ ‘‘གོཝིནྡོ ཝཏ, བྷོ བྲཱཧྨཎོ, མཧཱགོཝིནྡོ ཝཏ, བྷོ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༠༥). ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣༧.

‘‘པུནཱཔརཾ ཡདཱ ཧོམི, སཏྟརཱཛཔུརོཧིཏོ;

པཱུཛིཏོ ནརདེཝེཧི, མཧཱགོཝིནྡབྲཱཧྨཎོ’’ཏི.

ཨཐ བོདྷིསཏྟསྶ པུཉྙཱནུབྷཱཝསམུསྶཱཧིཏེཧི རཱཛཱུཧི ཏེསཾ ཨནུཡུཏྟེཧི ཁཏྟིཡེཧི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེཧི ནེགམཛཱནཔདེཧི ཙ ཨུཔརཱུཔརི ཨུཔནཱིཏོ སམནྟཏོ མཧོགྷོ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརམཱནོ ཨཔརིམེཡྻོ ཨུལཱ༹རོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུཔྤཛྫི, ཡཐཱ ཏཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཨུཔཙིཏཝིཔུལཔུཉྙསཉྩཡསྶ ཨུལཱ༹རཱབྷིཛཱཏསྶ པརིསུདྡྷསཱིལཱཙཱརསྶ པེསལསྶ པརིཡོདཱཏསབྦསིཔྤསྶ སབྦསཏྟེསུ པུཏྟསདིསམཧཱཀརུཎཱཝིཔྥཱརསིནིདྡྷམུདུཧདཡསྶ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏརཧི ཁོ མཡ྄ཧཾ མཧཱལཱབྷསཀྐཱརོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམིནཱ སབྦསཏྟེ སནྟཔྤེཏྭཱ དཱནཔཱརམིཾ པརིཔཱུརེཡྻ’’ནྟི. སོ ནགརསྶ མཛ྄ཛྷེ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨཏྟནོ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཨཔརིམིཏདྷནཔརིཙྩཱགེན མཧཱདཱནཾ ¶ པཝཏྟེསི. ཡཾ ཡཾ ཨུཔཱཡནཾ ཨཱནཱིཡཏི, ཡཉྩ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨབྷིསངྑརཱིཡཏི, སབྦཾ ཏཾ དཱནསཱལཱསུ ཨེཝ པེསེསི. ཨེཝཾ དིཝསེ དིཝསེ མཧཱཔརིཙྩཱགཾ ཀརོནྟསྶ ཙསྶ ཙིཏྟསྶ ཏིཏྟི ཝཱ སནྟོསོ ཝཱ ནཱཧོསི, ཀུཏོ པན སངྐོཙོ. དཱནགྒཉྩསྶ ལཱབྷཱསཱཡ ཨཱགཙྪནྟེཧི དེཡྻདྷམྨཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟེཧི ཙ མཧཱསཏྟསྶ ཙ གུཎཝིསེསེ ཀིཏྟཡནྟེཧི མཧཱཛནཀཱཡེཧི ཨནྟོནགརཾ བཧིནགརཉྩ ¶ སམནྟཏོ ཨེཀོགྷབྷཱུཏཾ ཀཔྤཝུཊྛཱནམཧཱཝཱཡུསངྒྷཊྚཔརིབྦྷམིཏཾ ཝིཡ མཧཱསམུདྡཾ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣༨.

‘‘ཏདཱཧཾ སཏྟརཛྫེསུ, ཡཾ མེ ཨཱསི ཨུཔཱཡནཾ;

ཏེན དེམི མཧཱདཱནཾ, ཨཀྑོབྷཾ སཱགརཱུཔམ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏདཱཧནྟི ཡདཱ སཏྟརཱཛཔུརོཧིཏོ མཧཱགོཝིནྡབྲཱཧྨཎོ ཧོམི, ཏདཱ ཨཧཾ. སཏྟརཛྫེསཱུཏི རེཎུཨཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ རཱཛཱུནཾ རཛྫེསུ. ཨཀྑོབྷནྟི ཨབྦྷནྟརེཧི ཙ བཱཧིརེཧི ཙ པཙྩཏྠིཀེཧི ¶ ཨཔྤཊིསེདྷནཱིཡཏཱཡ ཀེནཙི ཨཀྑོབྷནཱིཡཾ. ‘‘ཨཙྩུབྦྷ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨཏིཔུཎྞདཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ དེཡྻདྷམྨསྶ ཙ ཨུལཱ༹རབྷཱཝེན ཝིཔུལབྷཱཝེན ཙ ཨཏིཝིཡ པརིཔུཎྞནྟི ཨཏྠོ. སཱགརཱུཔམནྟི སཱགརསདིསཾ, ཡཐཱ སཱགརེ ཨུདཀཾ སཀལེནཔི ལོཀེན ཧརནྟེན ཁེཔེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨེཝཾ ཏསྶ དཱནགྒེ དེཡྻདྷམྨནྟི.

༣༩. ཨོསཱནགཱཐཱཡ ཝརཾ དྷནནྟི ཨུཏྟམཾ ཨིཙྪིཏཾ ཝཱ དྷནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ པཋམཀཔྤིཀམཧཱམེགྷོ ཝིཡ མཧཱཝསྶཾ ཨཝིབྷཱགེན མཧནྟཾ དཱནཝསྶཾ ཝསྶཱཔེནྟོ དཱནབྱཱཝཊོ ཧུཏྭཱཔི སེསཾ སཏྟནྣཾ རཱཛཱུནཾ ཨཏྠདྷམྨེ ཨཔྤམཏྟོ ཨནུསཱསཏི. སཏྟ ཙ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལེ ཝིཛྫཱསིཔྤཾ སིཀྑཱཔེཏི, སཏྟ ཙ ནྷཱཏཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེཏི. ཏསྶ ཨཔརེན སམཡེན ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ‘‘སཀྑི མཧཱགོཝིནྡོ བྲཱཧྨཎོ བྲཧྨཱནཾ པསྶཏི, སཀྑི མཧཱགོཝིནྡོ བྲཱཧྨཎོ བྲཧྨུནཱ སཱཀཙྪེཏི སལླཔཏི མནྟེཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡༢). སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏརཧི ཁོ མཡ྄ཧཾ ཨཡཾ ཨབྷཱུཏོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ‘བྲཧྨཱནཾ པསྶཏི, སཀྑི མཧཱགོཝིནྡོ བྲཱཧྨཎོ བྲཧྨུནཱ སཱཀཙྪེཏི སལླཔཏི མནྟེཏཱི’ཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ བྷཱུཏཾ ཨེཝ ཀརེཡྻ’’ནྟི. སོ ‘‘ཏེ སཏྟ རཱཛཱནོ སཏྟ ཙ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལེ སཏྟ ཙ ནྷཱཏཀསཏཱནི ཨཏྟནོ པུཏྟདཱརཉྩ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ བྲཧྨཱནཾ ¶ པསྶེཡྻ’’ནྟི ཙིཏྟཾ པཎིདྷཱཡ ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནམནུཡུཉྫི. ཏསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ བྲཧྨཱ སནངྐུམཱརོ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ མཧཱཔུརིསོ པུཙྪི –

‘‘ཝཎྞཝཱ ¶ ཡསཝཱ སིརིམཱ, ཀོ ནུ ཏྭམསི མཱརིས;

ཨཛཱནནྟཱ ཏཾ པུཙྪཱམ, ཀཐཾ ཛཱནེམུ ཏཾ མཡ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༡༨);

ཏསྶ བྲཧྨཱ ཨཏྟཱནཾ ཛཱནཱཔེནྟོ –

‘‘མཾ ཝེ ཀུམཱརཾ ཛཱནནྟི, བྲཧྨལོཀེ སནནྟནཾ;

སབྦེ ཛཱནནྟི མཾ དེཝཱ, ཨེཝཾ གོཝིནྡ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༡༨) –

ཝཏྭཱ ཏེན –

‘‘ཨཱསནཾ ¶ ཨུདཀཾ པཛྫཾ, མདྷུསཱཀཉྩ བྲཧྨུནོ;

ཨགྒྷེ བྷཝནྟཾ པུཙྪཱམ, ཨགྒྷཾ ཀུརུཏུ ནོ བྷཝ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༡༨) –

ཨུཔནཱིཏཾ ཨཏིཐིསཀྐཱརཾ ཨནཏྠིཀོཔི བྲཧྨཱ ཏསྶ ཙིཏྟསམྤཧཾསནཏྠཾ ཝིསྶཱསཀརཎཏྠཉྩ སམྤཊིཙྪནྟོ ‘‘པཊིགྒཎྷཱམ ཏེ ཨགྒྷཾ, ཡཾ, ཏྭཾ གོཝིནྡ, བྷཱསསཱི’’ཏི. ཝཏྭཱ ཨོཀཱསདཱནཏྠཾ –

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཀཏཱཝཀཱསོ པུཙྪསྶུ, ཡཾཀིཉྩི ཨབྷིཔཏྠིཏ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༡༨) –

ཨོཀཱསམཀཱསི.

ཨཐ ནཾ མཧཱཔུརིསོ སམྤརཱཡིཀཾ ཨེཝ ཨཏྠཾ –

‘‘པུཙྪཱམི བྲཧྨཱནཾ སནངྐུམཱརཾ, ཀངྑཱི ཨཀངྑིཾ པརཝེདིཡེསུ;

ཀཏྠཊྛིཏོ ཀིམྷི ཙ སིཀྑམཱནོ, པཔྤོཏི མཙྩོ ཨམཏཾ བྲཧྨལོཀ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༡༩) –

པུཙྪི.

ཏསྶ བྲཧྨཱ བྱཱཀརོནྟོ –

‘‘ཧིཏྭཱ མམཏྟཾ མནུཛེསུ བྲཧྨེ, ཨེཀོདིབྷཱུཏོ ཀརུཎེདྷིམུཏྟོ;

ནིརཱམགནྡྷོ ཝིརཏོ མེཐུནསྨཱ, ཨེཏྠཊྛིཏོ ཨེཏྠ ཙ སིཀྑམཱནོ;

པཔྤོཏི མཙྩོ ཨམཏཾ བྲཧྨལོཀ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༡༩) –

བྲཧྨལོཀགཱམིམགྒཾ ཀཐེསི.

ཏཏྠ ¶ ¶ མཾ ཝེ ཀུམཱརཾ ཛཱནནྟཱིཏི ཝེ ཨེཀཾསེན མཾ ‘‘ཀུམཱརོ’’ཏི ཛཱནནྟི. བྲཧྨལོཀེཏི སེཊྛལོཀེ. སནནྟནནྟི ཙིརཏནཾ པོརཱཎཾ. ཨེཝཾ, གོཝིནྡ, ཛཱནཱཧཱིཏི, གོཝིནྡ, ཨེཝཾ མཾ དྷཱརེཧི.

ཨཱསནནྟི ¶ ཨིདཾ བྷོཏོ བྲཧྨུནོ ནིསཱིདནཏྠཱཡ ཨཱསནཾ པཉྙཏྟཾ. ཨིདཾ ཨུདཀཾ པརིབྷོཛནཱིཡཾ པཱདཱནཾ དྷོཝནཏྠཾ པཱནཱིཡཾ པིཔཱསཧརཎཏྠཱཡ. ཨིདཾ པཛྫཾ པརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ པཱདབྦྷཉྫནཏེལཾ. ཨིདཾ མདྷུསཱཀཾ ཨཏཀྐཾ ཨལོཎིཀཾ ཨདྷཱུཔནཾ ཨུདཀེན སེདིཏཾ སཱཀཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏདཱ ཧི བོདྷིསཏྟསྶ ཏཾ ཙཏུམཱསཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིསལླེཁཝུཏྟིཔརམུཀྐཊྛཾ ཨཧོསི. ཏསྶིམེ སབྦེ ཨགྒྷེ ཀཏྭཱ པུཙྪཱམ, ཏཡིདཾ ཨགྒྷཾ ཀུརུཏུ པཊིགྒཎྷཱཏུ ནོ བྷཝཾ ཨིདཾ ཨགྒྷནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིཏི མཧཱཔུརིསོ བྲཧྨུནོ ནེསཾ ཨཔརིབྷུཉྫནཾ ཛཱནནྟོཔི ཝཏྟསཱིསེ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཙིཎྞཾ ཨཏིཐིཔཱུཛནཾ དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. བྲཧྨཱཔིསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཛཱནནྟོ ‘‘པཊིགྒཎྷཱམ ཏེ ཨགྒྷཾ, ཡཾ ཏྭཾ, གོཝིནྡ, བྷཱསསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཏསྶ ཏེ ཨཱསནེ མཡཾ ནིསིནྣཱ ནཱམ ཧོམ, པཱདོདཀེན པཱདཱ དྷོཏཱ ནཱམ ཧོནྟུ, པཱནཱིཡཾ པཱིཏཱ ནཱམ ཧོམ, པཱདབྦྷཉྫནེན པཱདཱ མཀྑིཏཱ ནཱམ ཧོནྟུ, ཨུདཀསཱཀམྤི པརིབྷུཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱུཏི ཨཏྠོ.

ཀངྑཱི ཨཀངྑིཾ པརཝེདིཡེསཱུཏི ཨཧཾ སཝིཙིཀིཙྪོ པརེན སཡཾ ཨབྷིསངྑཏཏྟཱ པརསྶ པཱཀཊེསུ པརཝེདིཡེསུ པཉྷེསུ ནིབྦིཙིཀིཙྪཾ.

ཧིཏྭཱ མམཏྟནྟི ‘‘ཨིདཾ མམ, ཨིདཾ མམཱ’’ཏི པཝཏྟནཀཾ ཨུཔཀརཎཏཎྷཾ ཙཛིཏྭཱ. མནུཛེསཱུཏི སཏྟེསུ. བྲཧྨེཏི བོདྷིསཏྟཾ ཨཱལཔཏི. ཨེཀོདིབྷཱུཏོཏི ཨེཀོ ཨུདེཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨེཀོདིབྷཱུཏོ ཨེཀཱིབྷཱུཏོ, ཨེཀེན ཀཱཡཝིཝེཀཾ དསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, སམཱདྷི. ཏཾ བྷཱུཏོ པཏྟོཏི ཨེཀོདིབྷཱུཏོ, ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷཱིཧི སམཱཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཀརུཎཱབྲཧྨཝིཧཱརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཀརུཎེདྷིམུཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཀརུཎཛ྄ཛྷཱནེ ཨདྷིམུཏྟོ, ཏཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནིརཱམགནྡྷོཏི ཀིལེསསངྑཱཏཝིསྶགནྡྷརཧིཏོ. ཨེཏྠཊྛིཏོཏི ཨེཏེསུ དྷམྨེསུ ཋིཏོ, ཨེཏེ དྷམྨེ སམྤཱདེཏྭཱ. ཨེཏྠ ཙ སིཀྑམཱནོཏི ཨེཏེསུ དྷམྨེསུ སིཀྑམཱནོ ¶ , ཨེཏཾ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཾ བྷཱཝེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན པཱལི༹ཡཾ (དཱི. ནི. ༢.༢༩༣ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏོཡེཝཱཏི.

ཨཐ མཧཱཔུརིསོ ཏསྶ བྲཧྨུནོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཱམགནྡྷེ ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘ཨིདཱནེཝཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྲཧྨཱཔི ¶ ‘‘སཱདྷུ, མཧཱཔུརིས, པབྦཛསྶུ. ཨེཝཾ སཏི མཡ྄ཧམྤི ཏཝ སནྟིཀེ ཨཱགམནཾ སྭཱགམནམེཝ བྷཝིསྶཏི, ཏྭཾ, ཏཱཏ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒཔུརིསོ པཋམཝཡེ ཋིཏོ, ཨེཝཾ མཧནྟཾ ནཱམ སམྤཏྟིཾ ཨིསྶརིཡཉྩ པཧཱཡ པབྦཛནཾ ནཱམ གནྡྷཧཏྠིནོ ཨཡོབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ ¶ ཝནགམནཾ ཝིཡ ཨཏིཨུལཱ༹རཾ, བུདྡྷཏནྟི ནཱམེསཱ’’ཏི མཧཱབོདྷིསཏྟསྶ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨལོཀམེཝ གཏོ. མཧཱསཏྟོཔི ‘‘མམ ཨིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛནཾ ནཱམ ན ཡུཏྟཾ, ཨཧཾ རཱཛཀུལཱནཾ ཨཏྠཾ ཨནུསཱསཱམི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཙེ ཏེཔི པབྦཛནྟི སུནྡརམེཝ, ནོ ཙེ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རེཎུསྶ ཏཱཝ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཀཱམེཧི ནིམནྟིཡམཱནོ ཨཏྟནོ སཾཝེགཧེཏུཾ ཨེཀནྟེན པབྦཛིཏུཀཱམཏཉྩསྶ ནིཝེདེཏྭཱ ཏེན ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཨཧམྤི པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨེཏེནེཝ ནཡེན སཏྟབྷཱུཨཱདཡོ ཚ ཁཏྟིཡེ, སཏྟ ཙ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལེ, སཏྟ ཙ ནྷཱཏཀསཏཱནི, ཨཏྟནོ བྷརིཡཱཡོ ཙ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ སཏྟཱཧམཏྟམེཝ ཏེསཾ ཙིཏྟཱནུརཀྑཎཏྠཾ ཋཏྭཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནསདིསཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི.

ཏསྶ ཏེ སཏྟརཱཛཱནོ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེཝ ཨནུཔབྦཛིཾསུ. སཱ ཨཧོསི མཧཏཱི པརིསཱ. ཨནེཀཡོཛནཝིཏྠཱརཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ མཧཱཔུརིསོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ གཱམནིགམཛནཔདརཱཛདྷཱནཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི, མཧཱཛནཾ པུཉྙེ པཏིཊྛཱཔེཏི. གཏགཏཊྛཱནེ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ཝིཡ ཧོཏི. མནུསྶཱ ‘‘གོཝིནྡཔཎྜིཏོ ཀིར ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ པུརེཏརམེཝ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ མཎྜཔཾ པཝེསེཏྭཱ ནཱནགྒརསབྷོཛནེན པཏིམཱནེནྟི. མཧཱལཱབྷསཀྐཱརོ མཧོགྷོ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟོ ཨུཔྤཛྫི. མཧཱཔུརིསོ མཧཱཛནཾ པུཉྙེ པཏིཊྛཱཔེསི སཱིལསམྤདཱཡ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱཡ ཛཱགརིཡཱནུཡོགེ ཀསིཎཔརིཀམྨེ ཛྷཱནེསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨཊྛསམཱཔཏྟཱིསུ བྲཧྨཝིཧཱརེསཱུཏི. བུདྡྷུཔྤཱདཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏཾ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ པཝཏྟིཏྠ. ཏསྶ ¶ ཡེ སཱསནཾ སབྦེན སབྦཾ ཨཱཛཱནིཾསུ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིཾསུ. ཡེ ན ཨཱཛཱནིཾསུ, ཏེ ཨཔྤེཀཙྩེ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫིཾསུ. ཨཔྤེཀཙྩེ ནིམྨཱནརཏཱིནཾ…པེ… ཏུསིཏཱནཾ ཡཱམཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫིཾསུ. ཡེ སབྦནིཧཱིནཱ, ཏེ གནྡྷབྦཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསུཾ. ཨིཏི མཧཱཛནོ ཡེབྷུཡྻེན བྲཧྨལོཀཱུཔགོ སགྒཱུཔགོ ཙ ཨཧོསི. ཏསྨཱ དེཝབྲཧྨལོཀཱ པརིཔཱུརིཾསུ. ཙཏྟཱརོ ཨཔཱཡཱ སུཉྙཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ.

ཨིདྷཱཔི ¶ ཨཀིཏྟིཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༣.༨༣ ཨཱདཡོ) ཝིཡ བོདྷིསམྦྷཱརནིདྡྷཱརཎཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཏདཱ སཏྟ རཱཛཱནོ མཧཱཐེརཱ ཨཧེསུཾ, སེསཔརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, མཧཱགོཝིནྡོ ལོཀནཱཐོ. ཏཐཱ རེཎུཨཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ རཱཛཱུནཾ ཨཉྙམཉྙཱཝིརོདྷེན ཡཐཱ སཀརཛྫེ པཏིཊྛཱཔནཾ, ཏཐཱ མཧཏི སཏྟཝིདྷེ རཛྫེ ཏེསཾ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསནེ ཨཔྤམཱདོ, ‘‘བྲཧྨུནཱཔི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཏཱི’’ཏི པཝཏྟསམྦྷཱཝནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཀཱཏུཾ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརམུཀྐཾསགཏོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ. ཏེན བྲཧྨུནོ ཨཏྟནི སམཱཔཛྫནཾ, བྲཧྨུནོ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སཏྟཧི རཱཛཱུཧི སཀལེན ཙ ལོཀེན ཨུཔནཱིཏཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཔརིམཱཎཱཡ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱདིཔརིསཱཡ ཨནུཔབྦཛྫཱནིམིཏྟཱཡ པབྦཛྫཱཡ ཨནུཊྛཱནཾ, བུདྡྷཱནཾ སཱསནསྶ ཝིཡ ཨཏྟནོ སཱསནསྶ ཙིརཀཱལཱནུཔྤབནྡྷོཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

མཧཱགོཝིནྡཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ནིམིརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༤༠. ཚཊྛེ མིཐིལཱཡཾ པུརུཏྟམེཏི མིཐིལཱནཱམཀེ ཝིདེཧཱནཾ ཨུཏྟམནགརེ. ནིམི ནཱམ མཧཱརཱཛཱཏི ནེམིཾ གྷཊེནྟོ ཝིཡ ཨུཔྤནྣོ ‘‘ནིམཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམོ, མཧནྟེཧི དཱནསཱིལཱདིགུཎཝིསེསེཧི མཧཏཱ ཙ ¶ རཱཛཱནུབྷཱཝེན སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧནྟོ རཱཛཱཏི མཧཱརཱཛཱ. པཎྜིཏོ ཀུསལཏྠིཀོཏི ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ པུཉྙཏྠིཀོ.

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཝིདེཧརཊྛེ མིཐིལཱནགརེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ¶ མགྷདེཝོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཀུམཱརཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶཧསྶཱནི ཨུཔརཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ‘‘ཡདཱ མེ སིརསྨིཾ པལིཏཱནི པསྶེཡྻཱསི, ཏདཱ མེ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི ཀཔྤཀསྶ ཝཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཏེན པལིཏཱནི དིསྭཱ ཨཱརོཙིཏེ སུཝཎྞསཎྜཱསེན ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པལིཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘པཱཏུབྷཱུཏོ ཁོ མཡ྄ཧཾ དེཝདཱུཏོ’’ཏི སཾཝེགཛཱཏོ ‘‘ཨིདཱནི མཡཱ པབྦཛིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སཏསཧསྶུཊྛཱནཀཾ གཱམཝརཾ ཀཔྤཀསྶ དཏྭཱ ཛེཊྛཀུམཱརཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏསྶ –

‘‘ཨུཏྟམངྒརུཧཱ མཡ྄ཧཾ, ཨིམེ ཛཱཏཱ ཝཡོཧརཱ;

པཱཏུབྷཱུཏཱ དེཝདཱུཏཱ, པབྦཛྫཱསམཡོ མམཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༩) –

ཝཏྭཱ ¶ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཡདིཔི ཨཏྟནོ ཨཉྙཱནིཔི ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ ཨཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔི མཙྩུནོ སནྟིཀེ ཋིཏཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ མཉྙམཱནོ སཾཝིགྒཧདཡོ པབྦཛྫཾ རོཙེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘སིརསྨིཾ པལིཏཾ དིསྭཱ, མགྷདེཝོ དིསམྤཏི;

སཾཝེགཾ ཨལབྷཱི དྷཱིརོ, པབྦཛྫཾ སམརོཙཡཱི’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༠༩);

སོ པུཏྟཾ ‘‘ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན ཝཏྟེཡྻཱསི ཡཐཱ མཡཱ པཊིཔནྣཾ, མཱ ཁོ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམྨ བྷིཀྑུཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནོ ཨཧོསི. པུཏྟོཔིསྶ བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན པབྦཛིཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནོ ཨཧོསི. ཏཐཱ ཏསྶ པུཏྟོ, ཏཐཱ ཏསྶ པུཏྟོཏི ཨེཝཾ དྭཱིཧི ཨཱུནཱནི ཙཏུརཱསཱིཏི ཁཏྟིཡསཧསྶཱནི སཱིསེ པལིཏཾ དིསྭཱཝ པབྦཛིཏཱནི. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ བྲཧྨལོཀེ ཋིཏོཝ ‘‘པཝཏྟཏི ནུ ཁོ མཡཱ མནུསྶལོཀེ ཀཏཾ ཀལྱཱཎཾ ན པཝཏྟཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨདྡས ¶ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཨདྡྷཱནཾ པཝཏྟཾ, ཨིདཱནི ནཔྤཝཏྟིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ‘‘ན ཁོ པནཱཧཾ མཡ྄ཧཾ པཝེཎིཡཱ ཨུཙྪིཛྫིཏུཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཝཾསེ ཛཱཏརཉྙོ ཨེཝ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཾསསྶ ནེམིཾ གྷཊེནྟོ ཝིཡ ནིབྦཏྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནེམིཾ གྷཊེནྟོ ཝིཡ ཨུཔྤནྣོཏི ¶ ནིམཱིཏི ལདྡྷནཱམོ’’ཏི.

ཏསྶ ཧི ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པིཏརཱ ཨཱནཱིཏཱ ལཀྑཎཔཱཋཀཱ. ལཀྑཎཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ ཀུམཱརོ ཏུམྷཱཀཾ ཝཾསཾ པགྒཎྷཱཏི, པིཏུཔིཏཱམཧེཧིཔི མཧཱནུབྷཱཝོ མཧཱཔུཉྙོ’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ‘‘ནིམཱི’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཱསི, སོ དཧརཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཱིལེ ཨུཔོསཐཀམྨེ ཙ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ པིཏཱ པུརིམནཡེནེཝ པལིཏཾ དིསྭཱ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ པུཏྟཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནོ ཨཧོསི.

ནིམིརཱཛཱ པན དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཙཱཏི པཉྩ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཨེཀེཀཱཡ དཱནསཱལཱཡ སཏསཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ ཀཏྭཱ དེཝསིཀཾ པཉྩསཏསཧསྶཱནི པརིཙྩཛི, པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑི, པཀྑདིཝསེསུ ཨུཔོསཐཀམྨཾ སམཱདིཡི ¶ , མཧཱཛནམྤི དཱནཱདཱིསུ པུཉྙེསུ སམཱདཔེསི, སགྒམགྒཾ ཨཱཙིཀྑི, ནིརཡབྷཡེན ཏཛྫེསི, པཱཔཏོ ནིཝཱརེསི. ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ མཧཱཛནོ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི, དེཝལོཀོ པརིཔཱུརི, ནིརཡོ ཏུཙྪོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཏདཱ པན ཨཏྟནོ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཨུལཱ༹རབྷཱཝཾ སཝིསེསཾ དཱནཔཱརམིཡཱ པཱུརིཏབྷཱཝཉྩ པཝེདེནྟོ སཏྠཱ –

༤༡.

‘‘ཏདཱཧཾ མཱཔཡིཏྭཱན, ཙཏུསྶཱལཾ ཙཏུམྨུཁཾ;

ཏཏྠ དཱནཾ པཝཏྟེསིཾ, མིགཔཀྑིནརཱདིན’’ནྟི. – ཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཏདཱཏི ཏསྨིཾ ནིམིརཱཛཀཱལེ. མཱཔཡིཏྭཱནཱཏི ཀཱརཱཔེཏྭཱ. ཙཏུསྶཱལནྟི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ སམྦནྡྷསཱལཾ. ཙཏུམྨུཁནྟི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི ཡུཏྟཾ. དཱནསཱལཱཡ ཧི མཧནྟབྷཱཝཏོ དེཡྻདྷམྨསྶ ཡཱཙཀཛནསྶ ཙ བཧུབྷཱཝཏོ ན སཀྐཱ ཨེཀེནེཝ དྭཱརེན ¶ དཱནདྷམྨཾ པརིཡནྟཾ ཀཱཏུཾ དེཡྻདྷམྨཉྩ པརིཡོསཱཔེཏུནྟི སཱལཱཡ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཙཏྟཱརི མཧཱདྭཱརཱནི ཀཱརཱཔེསི. ཏཏྠ དྭཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀོཎཱ དེཡྻདྷམྨོ རཱསིཀཏོ ཏིཊྛཏི. ཨརུཎུགྒཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ པཀཏིཡཱ སཾཝེསནཀཱལོ, ཏཱཝ དཱནཾ པཝཏྟེཏི. ཨིཏརསྨིམྤི ཀཱལེ ཨནེཀསཏཱ པདཱིཔཱ ཛྷཱཡནྟི. ཡདཱ ཡདཱ ཨཏྠིཀཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏདཱ ཏདཱ དཱིཡཏེཝ. ཏཉྩ དཱནཾ ན ཀཔཎདྡྷིཀཝནིབྦཀཡཱཙཀཱནཉྙེཝ ¶ , ཨཐ ཁོ ཨཌྜྷཱནཾ མཧཱབྷོགཱནམྤི ཨུཔཀཔྤནཝསེན མཧཱསུདསྶནདཱནསདིསཾ ཨུལཱ༹རཏརཔཎཱིཏཏརཱནཾ དེཡྻདྷམྨཱནཾ པརིཙྩཛནཏོ སབྦེཔི སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ མནུསྶཱ པཊིགྒཧེསུཉྩེཝ པརིབྷུཉྫིཾསུ ཙ. སཀལཛམྦུདཱིཔཉྷི ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔུརིསོ ཏདཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཡཐཱ ཙ མནུསྶཱནཾ, ཨེཝཾ མིགཔཀྑིཀེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི དཱནསཱལཱཡ བཧི ཨེཀམནྟེ ཏེསཾ ཨུཔཀཔྤནཝསེན དཱནཾ པཝཏྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏཏྠ དཱནཾ པཝཏྟེསིཾ, མིགཔཀྑིནརཱདིན’’ནྟི. ན ཀེཝལཉྩ ཏིརཙྪཱནཱནམེཝ, པེཏཱནམྤི དིཝསེ དིཝསེ པཏྟིཾ དཱཔེསི. ཡཐཱ ཙ ཨེཀིསྶཱ དཱནསཱལཱཡ, ཨེཝཾ པཉྩསུཔི དཱནསཱལཱསུ དཱནཾ པཝཏྟིཏྠ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཏདཱཧཾ མཱཔཡིཏྭཱན, ཙཏུསྶཱལཾ ཙཏུམྨུཁ’’ནྟི ཨེཀཾ ཝིཡ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ནགརམཛ྄ཛྷེ དཱནསཱལཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༤༢. ཨིདཱནི ཏཏྠ དེཡྻདྷམྨཾ ཨེཀདེསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨཙྪཱདནཉྩ སཡནཾ, ཨནྣཾ པཱནཉྩ བྷོཛན’’ནྟི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཨཙྪཱདནནྟི ཁོམསུཁུམཱདིནཱནཱཝིདྷནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ. སཡནནྟི མཉྩཔལླངྐཱདིཉྩེཝ གོནཀཙིཏྟཀཱདིཉྩ ཨནེཀཝིདྷཾ སཡིཏབྦཀཾ, ཨཱསནམྤི ཙེཏྠ སཡནགྒཧཎེནེཝ ¶ གཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨནྣཾ པཱནཉྩ བྷོཛནནྟི ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཡཐཱབྷིརུཙིཏཾ ནཱནགྒརསཾ ཨནྣཉྩེཝ པཱནཉྩ ཨཝསིཊྛཾ ནཱནཱཝིདྷབྷོཛནཝིཀཏིཉྩ. ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཱརམྦྷཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནཱ ཨཧོརཏྟཾ ཨཝིཙྪིནྣཾ ཀཏྭཱ.

༤༣-༤. ཨིདཱནི ཏསྶ དཱནསྶ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨཱརབྦྷ དཱནཔཱརམིབྷཱཝེན པཝཏྟིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཡཐཱ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ པཝཏྟོ, ཏཾ ཨུཔམཱཡ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱཔི སེཝཀོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ནཱམ སེཝཀཔུརིསོ ཨཏྟནོ སཱམིཀཾ ཀཱལཱནུཀཱལཾ སེཝནཝསེན ¶ ཨུཔགཏོ ལདྡྷབྦདྷནཧེཏུ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ སབྦཐཱཔི ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེཧི ཡཐཱ སོ ཨཱརཱདྷིཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཱརཱདྷནཱིཡཾ ཨཱརཱདྷནམེཝ ཨེསཏི གཝེསཏི, ཏཐཱ ཨཧམྤི བོདྷིསཏྟབྷཱུཏོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སཱམིབྷཱུཏཾ ཨནུཏྟརཾ བུདྡྷབྷཱཝཾ སེཝེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཨཱརཱདྷནཏྠཾ སབྦབྷཝེ སབྦསྨིཾ ¶ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟབྷཝེ དཱནཔཱརམིཔརིཔཱུརཎཝསེན དཱནེན སབྦསཏྟེ སནྟཔྤེཏྭཱ བོདྷིསངྑཱཏཏོ ཨརིཡམགྒཉཱཎཏོ ཛཱཏཏྟཱ ‘‘བོདྷིཛ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པརཏོ སབྦཐཱ ནཱནཱུཔཱཡེཧི ཨེསིསྶཱམི གཝེསིསྶཱམི, ཏཾ ཨུཏྟམཾ བོདྷིཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཱདིཾ ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ ཨིཙྪཱམི ཨབྷིཔཏྠེམཱིཏི.

ཨེཝམིདྷ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཨུལཱ༹རབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ དཱནཔཱརམིཝསེནེཝ དེསནཱ ཀཏཱ. ཛཱཏཀདེསནཱཡཾ པནསྶ སཱིལཔཱརམིཨཱདཱིནམྤི པརིཔཱུརཎཾ ཝིབྷཱཝིཏམེཝ, ཏཐཱ ཧིསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཱིལཱདིགུཎེཧི ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐརིཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཏཏྠ པཏིཊྛཔེནྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ནིབྦཏྟདེཝཏཱ སུདྷམྨཱཡཾ དེཝསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཱ ‘‘ཨཧོ ཨམྷཱཀཾ ནིམིརཱཛཱནཾ ནིསྶཱཡ མཡཾ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ པཏྟཱ, ཨེཝརཱུཔཱཔི ནཱམ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ མཧཱཛནསྶ བུདྡྷཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨཙྪརིཡམནུསྶཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི མཧཱཔུརིསསྶ གུཎེ ཝཎྞེནྟཱ ཨབྷིཏྠཝིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཙྪེརཾ ཝཏ ལོཀསྨིཾ, ཨུཔྤཛྫནྟི ཝིཙཀྑཎཱ;

ཡདཱ ཨཧུ ནིམིརཱཛཱ, པཎྜིཏོ ཀུསལཏྠིཀོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༤༢༡) –

ཨཱདི.

ཏཾ སུཏྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེ དེཝཱ བོདྷིསཏྟཾ དཊྛུཀཱམཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ མཧཱཔུརིསསྶ ཨུཔོསཐིཀསྶ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏསྶ པཙྪིམཡཱམེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི ‘‘དཱནཾ ནུ ཁོ ཝརཾ, ཨུདཱཧུ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི. སོ ཏཾ ཨཏྟནོ ཀངྑཾ ཚིནྡིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ བོདྷིསཏྟཾ ཏཐཱ ཝིཏཀྐེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཧནྡསྶ ཝིཏཀྐཾ ཚིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ པུརཏོ ཋིཏོ ཏེན ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི པུཊྛོ ཨཏྟནོ དེཝརཱཛབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ¶ ‘‘ཀིཾ, མཧཱརཱཛ, ཙིནྟེསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཀྐོ བྲཧྨཙརིཡམེཝ ཨུཏྟམཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ –

‘‘ཧཱིནེན བྲཧྨཙརིཡེན, ཁཏྟིཡེ ཨུཔཔཛྫཏི;

མཛ྄ཛྷིམེན ཙ དེཝཏྟཾ, ཨུཏྟམེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏི.

‘‘ན ¶ ཧེཏེ སུལབྷཱ ཀཱཡཱ, ཡཱཙཡོགེན ཀེནཙི;

ཡེ ཀཱཡེ ཨུཔཔཛྫནྟི, ཨནགཱརཱ ཏཔསྶིནོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༤༢༩-༤༣༠) –

ཨཱཧ.

ཏཏྠ པུཐུཏིཏྠཱཡཏནེསུ མེཐུནཝིརཏིམཏྟཾ ཧཱིནཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ནཱམ, ཏེན ཁཏྟིཡཀུལེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརམཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ ནཱམ, ཏེན དེཝཏྟཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཊྛསམཱཔཏྟིནིབྦཏྟནཾ པན ཨུཏྟམཾ ནཱམ, ཏེན བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. ཏཉྷི བཱཧིརཀཱ ‘‘ནིབྦཱན’’ནྟི ཀཐེནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. སཱསནེ པན པརིསུདྡྷསཱིལསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཏྠེནྟསྶ བྲཧྨཙརིཡཙེཏནཱ ཧཱིནཏཱཡ ཧཱིནཾ ནཱམ, ཏེན ཡཐཱཔཏྠིཏེ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. པརིསུདྡྷསཱིལསྶ ཨཊྛསམཱཔཏྟིནིབྦཏྟནཾ མཛ྄ཛྷིམཾ ནཱམ, ཏེན བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. པརིསུདྡྷསཱིལསྶ པན ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི ཨུཏྟམཾ ནཱམ, ཏེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཨིཏི སཀྐོ ‘‘མཧཱརཱཛ, དཱནཏོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོཝ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སཏསཧསྶགུཎེན མཧཔྥལོ’’ཏི ཝཎྞེསི. ཀཱཡཱཏི བྲཧྨགཎཱ. ཡཱཙཡོགེནཱཏི ཡཱཙནཡུཏྟེན. ‘‘ཡཱཛཡོགེནཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཡཛནཡུཏྟེན, དཱནཡུཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏཔསྶིནོཏི ཏཔནིསྶིཏཀཱ. ཨིམཱཡཔི གཱཐཱཡ བྲཧྨཙརིཡཝཱསསྶེཝ མཧཱནུབྷཱཝཏཾ དཱིཔེཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཉྩཱཔི, མཧཱརཱཛ, དཱནཏོ བྲཧྨཙརིཡམེཝ མཧཔྥལཾ, དྭེཔི པནེཏེ མཧཱཔུརིསཀཏྟབྦཱཝ ¶ . དྭཱིསུཔི ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ དཱནཉྩ དེཧི སཱིལཉྩ རཀྑཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཨོཝདིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ.

ཨཐ ནཾ དེཝགཎོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཀུཧིཾ གཏཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཀྐོ ‘‘མིཐིལཱཡཾ ནིམིརཉྙོ ཀངྑ ཚིནྡིཏུ’’ནྟི ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎེ ཝིཏྠཱརཏོ ཝཎྞེསི. ཏཾ སུཏྭཱ དེཝཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ནིམིརཱཛཱནཾ དཊྛུཀཱམམྷཱ, སཱདྷུ ནཾ པཀྐོསཱཔེཧཱི’’ཏི ཝདིཾསུ. སཀྐོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མཱཏལིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘གཙྪ ནིམིརཱཛཱནཾ ཝེཛཡནྟཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ¶ . སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ རཐེན གནྟྭཱ ཏཏྠ མཧཱསཏྟཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཡཐཱཀམྨཾ པཱཔཀམྨཱིནཾ པུཉྙཀམྨཱིནཉྩ ཋཱནཱནི ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨནུཀྐམེན དེཝལོཀཾ ནེསི ¶ . དེཝཱཔི ཁོ ‘‘ནིམིརཱཛཱ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ དིབྦགནྡྷཝཱསཔུཔྥཧཏྠཱ ཡཱཝ ཙིཏྟཀཱུཊདྭཱརཀོཊྛཀཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ མཧཱསཏྟཾ དིབྦགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེནྟཱ སུདྷམྨཾ དེཝསབྷཾ ཨཱནཡིཾསུ. རཱཛཱ རཐཱ ཨོཏརིཏྭཱ དེཝསབྷཾ པཝིསིཏྭཱ སཀྐེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏེན དིབྦེཧི ཀཱམེཧི ནིམནྟིཡམཱནོ ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ཨིམེཧི ཡཱཙིཏཀཱུཔམེཧི ཀཱམེཧཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ མནུསྶགཎནཱཡ སཏྟཱཧམེཝ ཋཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམཧཾ མནུསྶལོཀཾ, ཏཏྠ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཀྐོ ‘‘ནིམིརཱཛཱནཾ མིཐིལཾ ནེཧཱི’’ཏི མཱཏལིཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ ཏཾ ཝེཛཡནྟརཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཱཙཱིནདིསཱབྷཱགེན མིཐིལཾ པཱཔུཎི. མཧཱཛནོ དིབྦརཐཾ དིསྭཱ རཉྙོ པཙྩུགྒམནཾ ཨཀཱསི. མཱཏལི སཱིཧཔཉྫརེ མཧཱསཏྟཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ. མཧཱཛནོཔི རཱཛཱནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཀཱིདིསོ, དེཝ, དེཝལོཀོ’’ཏི པུཙྪི. རཱཛཱ དེཝལོཀསམྤཏྟིཾ ཝཎྞེཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེཔི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀརོཐ, ཨེཝཾ ཏསྨིཾ དེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཐཱ’’ཏི དྷམྨཾ དེསེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན པལིཏཾ དིསྭཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

ཏདཱ སཀྐོ ཨནུརུདྡྷོ ཨཧོསི. མཱཏལི ཨཱནནྡོ. ཙཏུརཱསཱིཏི རཱཛསཧསྶཱནི བུདྡྷཔརིསཱ. ནིམིརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ བོདྷིསམྦྷཱརཱ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ བྲཧྨལོཀསམྤཏྟིཾ པཧཱཡ པུབྦེ ཨཏྟནཱ པཝཏྟིཏཾ ཀལྱཱཎཝཏྟཾ ཨནུཔྤབནྡྷེསྶཱམཱིཏི མཧཱཀརུཎཱཡ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟནཾ, ཨུལཱ༹རོ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཏདནུརཱུཔཱ དཱནཱདཱིསུ པཊིཔཏྟི, མཧཱཛནསྶ ཙ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཔནཾ, ཡཱཝ དེཝམནུསྶཱནཾ པཏྠཊཡསཏཱ, སཀྐསྶ དེཝརཱཛསྶ ཨུཔསངྐམནེ ཨཏིཝིམྷཡཏཱ, ཏེན དིབྦསམྤཏྟིཡཱ ནིམནྟིཡམཱནོཔི ¶ ཏཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ པུཉྙསམྦྷཱརཔརིབྲཱུཧནཏྠཾ པུན མནུསྶཝཱསཱུཔགམནཾ, ལཱབྷསམྤཏྟཱིསུ སབྦཏྠ ཨལགྒབྷཱཝོཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱཏི.

ནིམིརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཙནྡཀུམཱརཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༤༥. སཏྟམེ ¶ ¶ ཨེཀརཱཛསྶ ཨཏྲཛོཏི ཨེཀརཱཛསྶ ནཱམ ཀཱསིརཉྙོ ཨོརསཔུཏྟོ. ནགརེ པུཔྥཝཏིཡཱཏི པུཔྥཝཏིནཱམཀེ ནགརེ. ཙནྡསཝ྄ཧཡོཏི ཙནྡསདྡེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦོ, ཙནྡནཱམོཏི ཨཏྠོ.

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨཡཾ བཱརཱཎསཱི པུཔྥཝཏཱི ནཱམ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཝསཝཏྟིརཉྙོ པུཏྟོ ཨེཀརཱཛཱ ནཱམ རཛྫཾ ཀཱརེསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ གོཏམིཡཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ‘‘ཙནྡཀུམཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམམཀཾསུ. ཏསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ ཨཔརོཔི པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ ‘‘སཱུརིཡཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. ཏསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ ཨེཀཱ དྷཱིཏཱ ཨུཔྤནྣཱ, ‘‘སེལཱ’’ཏིསྶཱ ནཱམམཀཾསུ. ཝེམཱཏིཀཱ ཙ ནེསཾ བྷདྡསེནོ སཱུརོ ཙཱཏི དྭེ བྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ཨནུཔུབྦེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ སིཔྤེསུ ཙ ཝིཛྫཱཊྛཱནེསུ ཙ པཱརཾ ཨགམཱསི. ཏསྶ རཱཛཱ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཙནྡཾ ནཱམ རཱཛདྷཱིཏརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨུཔརཛྫཾ ཨདཱསི. བོདྷིསཏྟསྶ ཨེཀོ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ ‘‘ཝཱསུལོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. ཏསྶ པན རཉྙོ ཁཎྜཧཱལོ ནཱམ པུརོཧིཏོ, ཏཾ རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡེ ཋཔེསི. སོ ལཉྫཝིཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཨསྶཱམིཀེ སཱམིཀེ ཀརོཏི, སཱམིཀེ ཙ ཨསྶཱམིཀེ ཀརོཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨཊྚཔརཱཛིཏོ ཨེཀོ པུརིསོ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ཨུཔཀྐོསེནྟོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཱཛཱུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟཾ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘སཱམི ཁཎྜཧཱལོ ཝིནིཙྪཡེ ཝིལོཔཾ ཁཱདཏི, ཨཧཾ ཏེན ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ པརཱཛཡཾ པཱཔིཏོ’’ཏི ཨཊྚསྶརམཀཱསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི ཏཾ ཨསྶཱསེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཾ ནེཏྭཱ སཱམིཀམེཝ སཱམིཀཾ ཨཀཱསི. མཧཱཛནོ མཧཱསདྡེན སཱདྷུཀཱརམདཱསི.

རཱཛཱ ‘‘བོདྷིསཏྟེན ཀིར ཨཊྚོ སུཝིནིཙྪིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ¶ ཏྭམེཝ ཨཊྚཀརཎེ ཝིནིཙྪཡཾ ཝིནིཙྪིནཱཧཱི’’ཏི ཝིནིཙྪཡཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨདཱསི. ཁཎྜཧཱལསྶ ཨཱཡོ པཙྪིཛྫི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟེ ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ¶ ཨོཏཱརཱཔེཀྑོ ཝིཙརི. སོ པན རཱཛཱ མུདྷཔྤསནྣོ. སོ ཨེཀདིཝསཾ སུཔིནནྟེན དེཝལོཀཾ པསྶིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ‘‘པུརོཧིཏཾ ¶ བྲཧྨལོཀགཱམིམགྒཾ ཨཱཙིཀྑཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཨཏིདཱནཾ དདནྟོ སབྦཙཏུཀྐེན ཡཉྙཾ ཡཛསྶཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ རཉྙཱ ‘‘ཀིཾ ཨཏིདཱན’’ནྟི པུཊྛོ ‘‘ཨཏྟནོ པིཡཔུཏྟཱ པིཡབྷརིཡཱ པིཡདྷཱིཏརོ མཧཱཝིབྷཝསེཊྛིནོ མངྒལཧཏྠིཨསྶཱདཡོཏི ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ ཀཏྭཱ དྭིཔདཙཏུཔྤདེ ཡཉྙཏྠཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཏེསཾ གལལོཧིཏེན ཡཛནཾ ཨཏིདཱནཾ ནཱམཱ’’ཏི སཉྙཱཔེསི. ཨིཏི སོ ‘‘སགྒམགྒཾ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ནིརཡམགྒཾ ཨཱཙིཀྑི.

རཱཛཱཔི ཏསྨིཾ པཎྜིཏསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཏེན ཝུཏྟཝིདྷི སགྒམགྒོ’’ཏི སཉྙཱཡ ཏཾ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམོ མཧནྟཾ ཡཉྙཱཝཱཊཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ བོདྷིསཏྟཱདིཀེ ཙཏྟཱརོ རཱཛཀུམཱརེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཁཎྜཧཱལེན ཝུཏྟཾ སབྦཾ དྭིཔདཙཏུཔྤདཾ ཡཉྙཔསུཏཊྛཱནེ ནེཐཱཏི ཨཱཎཱཔེསི. སབྦཉྩ ཡཉྙསམྦྷཱརཾ ཨུཔཀྑཊཾ ཨཧོསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནོ མཧནྟཾ ཀོལཱཧལཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ཁཎྜཧཱལེན ཨུཔཏྠམྦྷིཏོ པུནཔི ཏཐཱ ཏཾ ཨཱཎཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཁཎྜཧཱལེན ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨལབྷནྟེན མཡི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ མམེཝ མརཎཾ ཨིཙྪནྟེན མཧཱཛནསྶ ཨནཡབྱསནཾ ཨུཔྤཱདིཏ’’ནྟི ཛཱནིཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི རཱཛཱནཾ ཏཏོ དུགྒཧིཏགྒཱཧཏོ ཝིཝེཙེཏུཾ ཝཱཡམིཏྭཱཔི ནཱསཀྑི. མཧཱཛནོ པརིདེཝི, མཧནྟཾ ཀཱརུཉྙམཀཱསི. མཧཱཛནསྶ པརིདེཝནྟསྶེཝ ཡཉྙཱཝཱཊེ སབྦཀམྨཱནི ནིཊྛཱཔེསི. རཱཛཔུཏྟཾ ནེཏྭཱ གཱིཝཱཡ ནཱམེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེསུཾ. ཁཎྜཧཱལོ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ཨུཔནཱམེཏྭཱ ཁགྒཾ ཨཱདཱཡ ‘‘ཏསྶ གཱིཝཾ ཚིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཊྛཱསི. ཏཾ དིསྭཱ ཙནྡཱ ནཱམ རཱཛཔུཏྟསྶ དེཝཱི ‘‘ཨཉྙཾ མེ པཊིསརཎཾ ནཏྠི, ཨཏྟནོ སཙྩབལེན སཱམིཀསྶ སོཏྠིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ པརིསཱཡ ཨནྟརེ ཝིཙརནྟཱི ‘‘ཨིདཾ ཨེཀནྟེནེཝ པཱཔཀམྨཾ, ཡཾ ཁཎྜཧཱལོ སགྒམགྒོཏི ཀརོཏི. ཨིམིནཱ མཡ྄ཧཾ སཙྩཝཙནེན མམ སཱམིཀསྶ སོཏྠི ཧོཏུ.

‘‘ཡཱ དེཝཏཱ ཨིདྷ ལོཀེ, སབྦཱ ཏཱ སརཎཾ གཏཱ;

ཨནཱཐཾ ཏཱཡཐ མམཾ, ཡཐཱཧཾ པཏིམཱ སིཡ’’ནྟི. –

སཙྩཀིརིཡམཀཱསི. སཀྐོ ¶ དེཝརཱཛཱ ཏསྶཱ པརིདེཝནསདྡཾ སུཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཛལིཏཾ ཨཡོཀཱུཊཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཏཱསེཏྭཱ ¶ སབྦེ ཝིསྶཛྫཱཔེསི. སཀྐོཔི ཏདཱ ཨཏྟནོ དིབྦརཱུཔཾ དསྶེཏྭཱ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏཾ ཝཛིརཾ པརིབྦྷམནྟོ ‘‘ཨརེ, པཱཔརཱཛ ཀཱལ༹ཀཎྞི, ཀདཱ ཏཡཱ པཱཎཱཏིཔཱཏེན སུགཏིགམནཾ དིཊྛཔུབྦཾ, ཙནྡཀུམཱརཾ སབྦཉྩ ཨིམཾ ཛནཾ བནྡྷནཏོ ¶ མོཙེཧི, ནོ ཙེ མོཙེསྶསི, ཨེཏྠེཝ ཏེ ཨིམསྶ ཙ དུཊྛབྲཱཧྨཎསྶ སཱིསཾ ཕཱལེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཱསི. ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ རཱཛཱ བྲཱཧྨཎོ ཙ སཱིགྷཾ སབྦེ བནྡྷནཱ མོཙེསུཾ.

ཨཐ མཧཱཛནོ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཀཏྭཱ སཧསཱ ཡཉྙཱཝཱཊཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཁཎྜཧཱལསྶ ཨེཀེཀཾ ལེཌྜུཔྤཧཱརཾ དེནྟོ ཏཏྠེཝ ནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ རཱཛཱནམྤི མཱརེཏུཾ ཨཱརབྷི. བོདྷིསཏྟོ པུརེཏརམེཝ པིཏརཾ པལིསྶཛིཏྭཱ ཋིཏོ མཱརེཏུཾ ན ཨདཱསི. མཧཱཛནོ ‘‘ཛཱིཝིཏཾ ཏཱཝསྶ པཱཔརཉྙོ དེམ, ཚཏྟཾ པནསྶ ན དསྶཱམ, ནགརེ ཝཱསཾ ཝཱ ན དསྶཱམ, ཏཾ ཙཎྜཱལཾ ཀཏྭཱ བཧིནགརེ ཝཱསཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི རཱཛཝེསཾ ཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ ཧལིདྡིཔིལོཏིཀཱཡ སཱིསཾ ཝེཋེཏྭཱ ཙཎྜཱལཾ ཀཏྭཱ ཙཎྜཱལགཱམཾ པཧིཎིཾསུ. ཡེ པན ཏཾ པསུགྷཱཏཡཉྙཾ ཡཛིཾསུ ཙེཝ ཡཛཱཔེསུཉྩ ཨནུམོདིཾསུ ཙ, སབྦེ ཏེ ནིརཡཔརཱཡནཱ ཨཧེསུཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘སབྦེ པཏིཊྛཱ ནིརཡཾ, ཡཐཱ ཏཾ པཱཔཀཾ ཀརིཏྭཱན;

ན ཧི པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ, ལབྦྷཱ སུགཏིཾ ཨིཏོ གནྟུ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༡༤༣);

ཨཐ སབྦཱཔི རཱཛཔརིསཱ ནཱགརཱ ཙེཝ ཛཱནཔདཱ ཙ སམཱགནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཾསུ. སོ དྷམྨེན རཛྫཾ ཨནུསཱསནྟོ ཏཾ ཨཏྟནོ མཧཱཛནསྶ ཙ ཨཀཱརཎེནེཝ ཨུཔྤནྣཾ ཨནཡབྱསནཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པུཉྙཀིརིཡཱསུ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི, སཱིལཱནི རཀྑི, ཨུཔོསཐཀམྨཾ སམཱདིཡི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༦.

‘‘ཏདཱཧཾ ཡཛནཱ མུཏྟོ, ནིཀྑནྟོ ཡཉྙཝཱཊཏོ;

སཾཝེགཾ ཛནཡིཏྭཱན, མཧཱདཱནཾ པཝཏྟཡི’’ནྟི. – ཨཱདི;

ཏཏྠ ¶ ¶ ཡཛནཱ མུཏྟོཏི ཁཎྜཧཱལེན ཝིཧིཏཡཉྙཝིདྷིཏོ ཝུཏྟནཡེན གྷཱཏེཏབྦཏོ མུཏྟོ. ནིཀྑནྟོ ཡཉྙཝཱཊཏོཏི ཨབྷིསེཀཀརཎཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཏཏོ ཡཉྙབྷཱུམིཏོ ནིགྒཏོ. སཾཝེགཾ ཛནཡིཏྭཱནཱཏི ཨེཝཾ ‘‘བཧུཨནྟརཱཡོ ལོཀསནྣིཝཱསོ’’ཏི ཨཏིཝིཡ སཾཝེགཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. མཧཱདཱནཾ པཝཏྟཡིནྟི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ མཧཏཱ དྷནཔརིཙྩཱགེན ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ ¶ མཧཱདཱནམདཱསིཾ. ཨེཏེན ཨབྷིསེཀཀརཎཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶ མཧཱདཱནསྶ པཝཏྟིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི.

༤༧. དཀྑིཎེཡྻེ ཨདཏྭཱནཱཏི དཀྑིཎཱརཧེ པུགྒལེ དེཡྻདྷམྨཾ ཨཔརིཙྩཛིཏྭཱ. ཨཔི ཚཔྤཉྩ རཏྟིཡོཏི ཨཔྤེཀདཱ ཚཔི པཉྩཔི རཏྟིཡོ ཨཏྟནོ པིཝནཁཱདནབྷུཉྫནཱནི ན ཀརོམཱིཏི དསྶེཏི.

ཏདཱ ཀིར བོདྷིསཏྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ མཧཱམེགྷོ ཝིཡ ཨབྷིཝསྶནྟོ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དཱནསཱལཱསུ ཨནྣཔཱནཱདིཨུལཱ༹རུལཱ༹རཔཎཱིཏཔཎཱིཏམེཝ ཡཱཙཀཱནཾ ཡཐཱརུཙིཏཾ དིཝསེ དིཝསེ དཱིཡཏི, ཏཐཱཔི ཨཏྟནོ སཛྫིཏཾ ཨཱཧཱརཾ རཱཛཱརཧབྷོཛནམྤི ཡཱཙཀཱནཾ ཨདཏྭཱ ན བྷུཉྫཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ནཱཧཾ པིཝཱམཱི’’ཏིཨཱདི.

༤༨. ཨིདཱནི ཏཐཱ ཡཱཙཀཱནཾ དཱནེ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨུཔམཾ ཏཱཝ ཨཱཧརཏི ‘‘ཡཐཱཔི ཝཱཎིཛོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ནཱམ ཝཱཎིཛོ བྷཎྜཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨཔྤེན པཱབྷཏེན བཧུཾ བྷཎྜཾ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ ཝིཔུལཾ བྷཎྜསནྣིཙཡཾ ཀཏྭཱ དེསཀཱལཾ ཛཱནནྟོ ཡཏྠསྶ ལཱབྷོ ཨུདཡོ མཧཱ ཧོཏི, ཏཏྠ དེསེ ཀཱལེ ཝཱ ཏཾ བྷཎྜཾ ཧརཏི ཨུཔནེཏི ཝིཀྐིཎཱཏི.

༤༩. སཀབྷུཏྟཱཔཱིཏི སཀབྷུཏྟཏོཔི ཨཏྟནཱ པརིབྷུཏྟཏོཔི. ‘‘སཀཔརིབྷུཏྟཱཔཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. པརེཏི པརསྨིཾ པཊིགྒཱཧཀཔུགྒལེ. སཏབྷཱགོཏི ཨནེཀསཏབྷཱགོ ཨཱཡཏིཾ བྷཝིསྶཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཝཱཎིཛེན ཀཱིཏབྷཎྜཾ ཏཏྠེཝ ཨཝིཀྐིཎིཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔེ དེསེ ཀཱལེ ཙ ཝིཀྐིཎིཡམཱནཾ བཧུཾ ཨུདཡཾ ཝིཔུལཾ ཕལཾ ཧོཏི, ཏཐེཝ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨཏྟནཱ ཨནུཔབྷུཉྫིཏྭཱ པརསྨིཾ པཊིགྒཱཧཀཔུགྒལེ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཨནེཀསཏབྷཱགོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨཏྟནཱ ¶ ཨབྷུཉྫིཏྭཱཔི པརསྶ དཱཏབྦམེཝཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཏིརཙྪཱནགཏེ དཱནཾ དཏྭཱ སཏགུཎཱ ¶ དཀྑིཎཱ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱ. པུཐུཛྫནདུསྶཱིལེ དཱནཾ དཏྭཱ སཧསྶགུཎཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༧༩) ཝིཏྠཱརོ. ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཛཱནེཡྻུཾ དཱནསཾཝིབྷཱགསྶ ཝིཔཱཀཾ, ཡཐཱཧཾ ཛཱནཱམི, ན ཨདཏྭཱ བྷུཉྫེཡྻུཾ, ན ཙ ནེསཾ མཙྪེརམལཾ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛེཡྻ. ཡོཔི ནེསཾ ཨསྶ ཙརིམོ ཨཱལོཔོ ཙརིམཾ ཀབལ༹ཾ, ཏཏོཔི ན ཨསཾཝིབྷཛིཏྭཱ བྷུཉྫེཡྻུ’’ནྟིཨཱདི (ཨིཏིཝུ. ༢༦).

༥༠. ཨེཏམཏྠཝསཾ ཉཏྭཱཏི ཨེཏཾ དཱནསྶ མཧཔྥལབྷཱཝསངྑཱཏཉྩེཝ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ པཙྩཡབྷཱཝསངྑཱཏཉྩ ¶ ཨཏྠཝསཾ ཀཱརཎཾ ཛཱནིཏྭཱ. ན པཊིཀྐམཱམི དཱནཏོཏི དཱནཔཱརམིཏོ ཨཱིསཀམྤི ན ནིཝཏྟཱམི ཨབྷིཀྐམཱམི ཨེཝ. ཀིམཏྠཾ? སམྦོདྷིམནུཔཏྟིཡཱཏི སམྦོདྷིཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨནུཔྤཏྟིཡཱ ཨནུཔྤཏྟིཡཏྠཾ, ཨདྷིགནྟུནྟི ཨཏྠོ.

ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ མཧཱཛནེན པིཏརི ཙཎྜཱལགཱམཾ པཝེསིཏེ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ པརིབྦཡཾ དཱཔེསི ནིཝཱསནཱནི པཱརུཔནཱནི ཙ. སོཔི ནགརཾ པཝིསིཏུཾ ཨལབྷནྟོ བོདྷིསཏྟེ ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹དིཨཏྠཾ བཧིགཏེ ཨུཔསངྐམཏི, པུཏྟསཉྙཱཡ པན ན ཝནྡཏི, ན ཨཉྫལིཀམྨཾ ཀརོཏི, ‘‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, སཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. བོདྷིསཏྟོཔི དིཊྛདིཝསེ ཨཏིརེཀསམྨཱནཾ ཀརོཏི. སོ ཨེཝཾ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ སཔརིསོ དེཝལོཀཾ པཱུརེསི.

ཏདཱ ཁཎྜཧཱལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, གོཏམཱི དེཝཱི མཧཱམཱཡཱ, ཙནྡཱ རཱཛདྷཱིཏཱ རཱཧུལམཱཏཱ, ཝཱསུལོ རཱཧུལོ, སེལཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ, སཱུརོ མཧཱཀསྶཔོ, བྷདྡསེནོ མཧཱམོགྒལླཱནོ, སཱུརིཡཀུམཱརོ སཱརིཔུཏྟོ, ཙནྡརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏདཱ ཁཎྜཧཱལསྶ ཀཀྑལ༹ཕརུསབྷཱཝཾ ཛཱནནྟོཔི ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ དྷམྨེན སམེན ཨཊྚསྶ ཝིནིཙྪཡོ, ཨཏྟཱནཾ མཱརེཏུཀཱམསྶེཝ ཁཎྜཧཱལསྶ ཏཐཱ ཡཉྙཝིདྷཱནཾ ཛཱནིཏྭཱཔི ཏསྶ ཨུཔརི ཙིཏྟཔྤཀོཔཱབྷཱཝོ, ཨཏྟནོ པརིསཾ གཧེཏྭཱ པིཏུ སཏྟུ བྷཝིཏུཾ སམཏྠོཔི ‘‘མཱདིསསྶ ནཱམ གརཱུཧི ཝིརོདྷོ ན ཡུཏྟོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པུརིསཔསུཾ ཀཏྭཱ གྷཱཏཱཔེཏུཀཱམསྶ པིཏུ ཨཱཎཱཡཾ ཨཝཊྛཱནཾ, ཀོསིཡཱ ཨསིཾ གཧེཏྭཱ སཱིསཾ ¶ ཚིནྡིཏུཾ ཨུཔཀྐམནྟེ ¶ པུརོཧིཏེ ཨཏྟནོ པིཏརི པུཏྟེ སབྦསཏྟེསུ ཙ མེཏྟཱཕརཎེན སམཙིཏྟཏཱ, མཧཱཛནེ པིཏརཾ མཱརེཏུཾ ཨུཔཀྐམནྟེ སཡཾ པལིསྶཛིཏྭཱ ཏསྶ ཛཱིཝིཏདཱནཉྩ, དིཝསེ དིཝསེ ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ མཧཱདཱནཾ དདཏོཔི དཱནེན ཨཏིཏྟབྷཱཝོ, མཧཱཛནེན ཙཎྜཱལེསུ ཝཱསཱཔིཏསྶ པིཏུ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ དཏྭཱ པོསནཾ, མཧཱཛནཾ པུཉྙཀིརིཡཱསུ པཏིཊྛཱཔནནྟི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱཏི.

ཙནྡཀུམཱརཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སིཝིརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༥༡. ཨཊྛམེ ¶ ཨརིཊྛསཝ྄ཧཡེ ནགརེཏི ཨརིཊྛཔུརནཱམཀེ ནགརེ. སིཝི ནཱམཱསི ཁཏྟིཡོཏི སིཝཱིཏི གོཏྟཏོ ཨེཝཾནཱམཀོ རཱཛཱ ཨཧོསི.

ཨཏཱིཏེ ཀིར སིཝིརཊྛེ ཨརིཊྛཔུརནགརེ སིཝིརཱཛེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ མཧཱསཏྟོ ཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ‘‘སིཝིཀུམཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམམཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ ཨུགྒཧིཏསིཔྤོ ཨཱགནྟྭཱ པིཏུ སིཔྤཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཔརཛྫཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨགཏིགམནཾ པཧཱཡ དས རཱཛདྷམྨེ ཨཀོཔེཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ནགརསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཔརིཙྩཱགེན མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཨཊྛམཱིཙཱཏུདྡསཱིཔནྣརསཱིསུ སཡཾ དཱནསཱལཾ གནྟྭཱ དཱནགྒཾ ཨོལོཀེཏི.

སོ ཨེཀདཱ པུཎྞམདིཝསེ པཱཏོཝ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཨཏྟནཱ དིནྣདཱནཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ བཱཧིརཝཏྠུཾ ཨཏྟནཱ ཨདིནྣཾ ནཱམ ཨདིསྭཱ ‘‘ན མེ བཱཧིརཀདཱནཾ ཏཐཱ ཙིཏྟཾ ཏོསེཏི, ཡཐཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀདཱནཾ, ཨཧོ ཝཏ མམ དཱནསཱལཾ གཏཀཱལེ ཀོཙི ཡཱཙཀོ བཱཧིརཝཏྠུཾ ཨཡཱཙིཏྭཱ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀམེཝ ཡཱཙེཡྻ, སཙེ ཧི མེ ཀོཙི སརཱིརེ མཾསཾ ཝཱ ལོཧིཏཾ ཝཱ སཱིསཾ ཝཱ ཧདཡམཾསཾ ཝཱ ཨཀྑཱིནི ཝཱ ཨུཔཌྜྷསརཱིརཾ ཝཱ སཀལམེཝ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝཾ དཱསབྷཱཝེན ཡཱཙེཡྻ, ཏཾཏདེཝསྶ ¶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ པཱུརེནྟོ དཱཏུཾ སཀྐོམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. པཱལི༹ཡཾ པན ཨཀྑཱིནཾ ཨེཝ ཝསེན ཨཱགཏཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ནིསཛྫ པཱསཱདཝརེ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ’’.

༥༢.

‘‘ཡཾཀིཉྩི མཱནུསཾ དཱནཾ, ཨདིནྣཾ མེ ན ཝིཛྫཏི;

ཡོཔི ཡཱཙེཡྻ མཾ ཙཀྑུཾ, དདེཡྻཾ ཨཝིཀམྤིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ མཱནུསཾ དཱནནྟི པཀཏིམནུསྶེཧི དཱཏབྦདཱནཾ ཨནྣཔཱནཱདི. ཨེཝཾ པན མཧཱསཏྟསྶ ཨུལཱ༹རེ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡེ ཨུཔྤནྣེ སཀྐསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སོ ཏསྶ ཀཱརཎཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ དིསྭཱ ‘‘སིཝིརཱཛཱ ཨཛྫ སམྤཏྟཡཱཙཀཱ ཙཀྑཱུནི ཙེ ཡཱཙནྟི, ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ནེསཾ དསྶཱམཱིཏི ཙིནྟེསཱི’’ཏི སཀྐོ དེཝཔརིསཱཡ ¶ ཝཏྭཱ ‘‘སོ སཀྑིསྶཏི ནུ ཁོ ཏཾ དཱཏུཾ, ཨུདཱཧུ ནོཏི ཝཱིམཾསིསྶཱམི ཏཱཝ ན’’ནྟི བོདྷིསཏྟེ སོལ༹སཧི གནྡྷོདཀགྷཊེཧི ནྷཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརེཧི པཊིམཎྜིཏེ ཨལངྐཏཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏེ དཱནགྒཾ གཙྪནྟེ ཛརཱཛིཎྞོ ཨནྡྷབྲཱཧྨཎོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཏསྶ ཙཀྑུཔཐེ ཨེཀསྨིཾ ཨུནྣཏཔྤདེསེ ཨུབྷོ ཧཏྠེ པསཱརེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཛཡཱཔེཏྭཱ ཋིཏོ བོདྷིསཏྟེན ཏདབྷིམུཁཾ ཝཱརཎཾ པེསེཏྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཀིཾ ཨིཙྪསཱི’’ཏི པུཙྪིཏོ ‘‘ཏཝ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཾ ནིསྶཱཡ སམུགྒཏེན ཀིཏྟིགྷོསེན སཀལལོཀསནྣིཝཱསོ ནིརནྟརཾ ཕུཊོ, ཨཧཉྩ ཨནྡྷོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཡཱཙཱམཱི’’ཏི ཨུཔཙཱརཝསེན ཨེཀཾ ཙཀྑུཾ ཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༥༣.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཀྐོ དེཝཱནམིསྶརོ;

ནིསིནྣོ དེཝཔརིསཱཡ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

༥༤.

‘‘ནིསཛྫ པཱསཱདཝརེ, སིཝིརཱཛཱ མཧིདྡྷིཀོ;

ཙིནྟེནྟོ ཝིཝིདྷཾ དཱནཾ, ཨདེཡྻཾ སོ ན པསྶཏི.

༥༥.

‘‘ཏཐཾ ནུ ཝིཏཐཾ ནེཏཾ, ཧནྡ ཝཱིམཾསཡཱམི ཏཾ;

མུཧུཏྟཾ ཨཱགམེཡྻཱཐ, ཡཱཝ ཛཱནཱམི ཏཾ མནཾ.

༥༦.

‘‘པཝེདྷམཱནོ པལིཏསིརོ, ཝལིགཏྟོ ཛརཱཏུརོ;

ཨནྡྷཝཎྞོཝ ཧུཏྭཱན, རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམི.

༥༧.

‘‘སོ ¶ ཏདཱ པགྒཧེཏྭཱན, ཝཱམཾ དཀྑིཎབཱཧུ ཙ;

སིརསྨིཾ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

༥༨.

‘‘‘ཡཱཙཱམི ཏཾ མཧཱརཱཛ, དྷམྨིཀ རཊྛཝཌྜྷན;

ཏཝ དཱནརཏཱ ཀིཏྟི, ཨུགྒཏཱ དེཝམཱནུསེ.

༥༩.

‘‘‘ཨུབྷོཔི ནེཏྟཱ ནཡནཱ, ཨནྡྷཱ ཨུཔཧཏཱ མམ;

ཨེཀཾ མེ ནཡནཾ དེཧི, ཏྭམྤི ཨེཀེན ཡཱཔཡཱ’’’ཏི.

ཏཏྠ ཙིནྟེནྟོ ཝིཝིདྷཾ དཱནནྟི ཨཏྟནཱ དིནྣཾ ཝིཝིདྷཾ དཱནཾ ཙིནྟེནྟོ, ཨཱཝཛྫེནྟོ དཱནཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ དིནྣཾ ཝིཝིདྷཾ བཱཧིརཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཙིནྟེནྟོ. ཨདེཡྻཾ སོ ན པསྶཏཱིཏི བཱཧིརཾ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཝཏྠུམྤི ཨདེཡྻཾ དཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ན པསྶཏི, ‘‘ཙཀྑཱུནིཔི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསཱིཏི ¶ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཐཾ ནུ ཝིཏཐཾ ནེཏནྟི ཨེཏཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཝཏྠུནོཔི ¶ ཨདེཡྻསྶ ཨདསྶནཾ དེཡྻབྷཱཝེནེཝ དསྶནཾ ཙིནྟནཾ སཙྩཾ ནུ ཁོ, ཨུདཱཧུ, ཨསཙྩནྟི ཨཏྠོ. སོ ཏདཱ པགྒཧེཏྭཱན, ཝཱམཾ དཀྑིཎབཱཧུ ཙཱཏི ཝཱམབཱཧུཾ དཀྑིཎབཱཧུཉྩ ཏདཱ པགྒཧེཏྭཱ, ཨུབྷོ བཱཧཱུ ཨུཀྑིཔིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. རཊྛཝཌྜྷནཱཏི རཊྛཝཌྜྷཱིཀར. ཏྭམྤི ཨེཀེན ཡཱཔཡཱཏི ཨེཀེན ཙཀྑུནཱ སམཝིསམཾ པསྶནྟོ སཀཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཏྭཾ ཡཱཔེཧི, ཨཧམྤི བྷཝཏོ ལདྡྷེན ཨེཀེན ཡཱཔེམཱིཏི དསྶེཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཏུཊྛམཱནསོ ‘‘ཨིདཱནེཝཱཧཾ པཱསཱདེ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཨཡཉྩ མེ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཝིཡ ཙཀྑུཾ ཡཱཙཏི, ཨཧོ ཝཏ མེ ལཱབྷཱ, ཨཛྫ མེ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏི, ཨདིནྣཔུབྦཾ ཝཏ དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཨཧོསི. ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ སཏྠཱ ཨཱཧ –

༦༠.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཧཊྛོ སཾཝིགྒམཱནསོ;

ཀཏཉྫལཱི ཝེདཛཱཏོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

༦༡.

‘‘‘ཨིདཱནཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན, པཱསཱདཏོ ཨིདྷཱགཏོ;

ཏྭཾ མམ ཙིཏྟམཉྙཱཡ, ནེཏྟཾ ཡཱཙིཏུམཱགཏོ.

༦༢.

‘‘‘ཨཧོ ¶ མེ མཱནསཾ སིདྡྷཾ, སངྐཔྤོ པརིཔཱུརིཏོ;

ཨདིནྣཔུབྦཾ དཱནཝརཾ, ཨཛྫ དསྶཱམི ཡཱཙཀེ’’’ཏི.

ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ཏསྶ བྲཱཧྨཎརཱུཔདྷརསྶ སཀྐསྶ. ཧཊྛོཏི ཏུཊྛོ. སཾཝིགྒམཱནསོཏི མམ ཙིཏྟཾ ཛཱནིཏྭཱ ཝིཡ ཨིམིནཱ བྲཱཧྨཎེན ཙཀྑུ ཡཱཙིཏཾ, ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨེཝཾ ཨཙིནྟེཏྭཱ པམཛྫིཏོ ཝཏམྷཱིཏི སཾཝིགྒཙིཏྟོ. ཝེདཛཱཏོཏི ཛཱཏཔཱིཏིཔཱམོཛྫོ. ཨབྲཝིནྟི ཨབྷཱསིཾ. མཱནསནྟི མནསི བྷཝཾ མཱནསཾ, དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ, ‘‘ཙཀྑུཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣདཱནཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཨཏྠོ. སངྐཔྤོཏི མནོརཐོ. པརིཔཱུརིཏོཏི པརིཔུཎྞོ.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ མམ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཝིཡ དུཙྩཛམྤི ཙཀྑུཾ མཾ ཡཱཙཏི, སིཡཱ ནུ ཁོ ཀཱཡཙི དེཝཏཱཡ ཨནུསིཊྛོ བྷཝིསྶཏི, པུཙྪིསྶཱམི ཏཱཝ ན’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ པུཙྪི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ཛཱཏཀདེསནཱཡཾ –

‘‘ཀེནཱནུསིཊྛོ ¶ ཨིདྷམཱགཏོསི, ཝནིབྦཀ ཙཀྑུཔཐཱནི ཡཱཙིཏུཾ;

སུདུཙྩཛཾ ¶ ཡཱཙསི ཨུཏྟམངྒཾ, ཡམཱཧུ ནེཏྟཾ པུརིསེན དུཙྩཛ’’ནྟི.(ཛཱ. ༡.༡༥.༥༣);

ཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎརཱུཔདྷརོ སཀྐོ ཨཱཧ –

‘‘ཡམཱཧུ དེཝེསུ སུཛམྤཏཱིཏི, མགྷཝཱཏི ནཾ ཨཱཧུ མནུསྶལོཀེ;

ཏེནཱནུསིཊྛོ ཨིདྷམཱགཏོསྨི, ཝནིབྦཀོ ཙཀྑུཔཐཱནི ཡཱཙིཏུཾ.

‘‘ཝནིབྦཏོ མཡ྄ཧཾ ཝནིཾ ཨནུཏྟརཾ, དདཱཧི ཏེ ཙཀྑུཔཐཱནི ཡཱཙིཏོ;

དདཱཧི མེ ཙཀྑུཔཐཾ ཨནུཏྟརཾ, ཡམཱཧུ ནེཏྟཾ པུརིསེན དུཙྩཛ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༥༤-༥༥);

མཧཱསཏྟོ ཨཱཧ –

‘‘ཡེན ཨཏྠེན ཨཱགཙྪི, ཡམཏྠམབྷིཔཏྠཡཾ;

ཏེ ཏེ ཨིཛ྄ཛྷནྟུ སངྐཔྤཱ, ལབྷ ཙཀྑཱུནི བྲཱཧྨཎ.

‘‘ཨེཀཾ ¶ ཏེ ཡཱཙམཱནསྶ, ཨུབྷཡཱནི དདཱམཧཾ;

ས ཙཀྑུམཱ གཙྪ ཛནསྶ པེཀྑཏོ,

ཡདིཙྪསེ ཏྭཾ ཏད ཏེ སམིཛ྄ཛྷཏཱུ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༥༦-༥༧);

ཏཏྠ ཝནིབྦཀཱཏི ཏཾ ཨཱལཔཏི. ཙཀྑུཔཐཱནཱིཏི དསྶནསྶ པཐབྷཱཝཏོ ཙཀྑཱུནམེཝེཏཾ ནཱམཾ. ཡམཱཧཱུཏི ཡཾ ལོཀེ ‘‘དུཙྩཛ’’ནྟི ཀཐེནྟི. ཝནིབྦཏོཏི ཡཱཙནྟསྶ. ཝནིནྟི ཡཱཙནཾ. ཏེ ཏེཏི ཏེ ཏཝ ཏསྶ ཨནྡྷསྶ སངྐཔྤཱ. ས ཙཀྑུམཱཏི སོ ཏྭཾ མམ ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ ཧུཏྭཱ. ཏད ཏེ སམིཛ྄ཛྷཏཱུཏི ཡཾ ཏྭཾ མམ སནྟིཀཱ ཨིཙྪསི, ཏཾ ཏེ སམིཛ྄ཛྷཏཱུཏི.

རཱཛཱ ཨེཏྟཀཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ སཀྐེན ཨནུསིཊྛོ ཨིདྷཱགཏོསྨཱིཏི བྷཎཏི, ནཱུན ཨིམསྶ ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཙཀྑུ སམྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ མཡཱ ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ དཱཏུཾ ཨསཱརུཔྤ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱདཱཡ ཨནྟེཔུརཾ གནྟྭཱ རཱཛཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ སིཝཀཾ ནཱམ ཝེཛྫཾ པཀྐོསཱཔེསི. ཨཐ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཀིར རཱཛཱ ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ དཱཏུཀཱམོ’’ཏི སཀལནགརེ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ¶ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ རཉྙོ ཉཱཏིསེནཱཔཏིཨཱདཡོ རཱཛཝལླབྷཱ ¶ ཨམཙྩཱ པཱརིསཛྫཱ ནཱགརཱ ཨོརོདྷཱ ཙ སབྦེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ནཱནཱཨུཔཱཡེཧི ནིཝཱརེསུཾ. རཱཛཱཔི ནེ ཨནུཝཱརེསི ཏེནཱཧ –

‘‘མཱ ནོ དེཝ ཨདཱ ཙཀྑུཾ, མཱ ནོ སབྦེ པརཱཀརི;

དྷནཾ དེཧི མཧཱརཱཛ, མུཏྟཱ ཝེལུ༹རིཡཱ བཧཱུ.

‘‘ཡུཏྟེ དེཝ རཐེ དེཧི, ཨཱཛཱནཱིཡེ ཙལངྐཏེ;

ནཱགེ དེཧི མཧཱརཱཛ, ཧེམཀཔྤནཝཱསསེ.

‘‘ཡཐཱ ཏཾ སིཝཡོ སབྦེ, སཡོགྒཱ སརཐཱ སདཱ;

སམནྟཱ པརིཀིརེཡྻུཾ, ཨེཝཾ དེཧི རཐེསབྷཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༥༨-༦༠);

ཨཐ རཱཛཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

‘‘ཡོ ཝེ དསྶནྟི ཝཏྭཱན, ཨདཱནེ ཀུརུཏེ མནོ;

བྷཱུམྱཾ སོ པཏིཏཾ པཱསཾ, གཱིཝཱཡཾ པཊིམུཉྩཏི.

‘‘ཡོ ¶ ཝེ དསྶནྟི ཝཏྭཱན, ཨདཱནེ ཀུརུཏེ མནོ;

པཱཔཱ པཱཔཏརོ ཧོཏི, སམྤཏྟོ ཡམསཱདྷནཾ.

‘‘ཡཉྷི ཡཱཙེ ཏཉྷི དདེ, ཡཾ ན ཡཱཙེ ན ཏཾ དདེ;

སྭཱཧཾ ཏམེཝ དསྶཱམི, ཡཾ མཾ ཡཱཙཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༦༡-༦༣);

ཏཏྠ མཱ ནོ, དེཝཱཏི ནོཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. དེཝ, མཱ ཙཀྑུཾ ཨདཱསི. མཱ ནོ སབྦེ པརཱཀརཱིཏི ཨམྷེ སབྦེ མཱ པརིཙྩཛི. ཨཀྑཱིསུ ཧི དིནྣེསུ ཏྭཾ རཛྫཾ ན ཀརིསྶསི, ཨེཝཾ ཏཡཱ མཡཾ པརིཙྩཏྟཱ ནཱམ བྷཝིསྶཱམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨེཝམཱཧཾསུ. པརིཀིརེཡྻུནྟི པརིཝཱརེཡྻུཾ. ཨེཝཾ དེཧཱིཏི ཡཐཱ ཏཾ ཨཝིཀལཙཀྑུཾ སིཝཡོ ཙིརཾ པརིཝཱརེཡྻུཾ, ཨེཝཾ དེཧི དྷནམེཝསྶ དེཧི, མཱ ཨཀྑཱིནི, ཨཀྑཱིསུ ཧི དིནྣེསུ ན ཏཾ སིཝཡོ པརིཝཱརེསྶནྟཱིཏི དསྶེཏི.

པཊིམུཉྩཏཱིཏི པཊིཔཝེསེཏི. པཱཔཱ པཱཔཏརོ ཧོཏཱིཏི ལཱམཀཱ ལཱམཀཏརོ ནཱམ ཧོཏི. སམྤཏྟོ ཡམསཱདྷནནྟི ཡམསྶ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནཾ ཨུསྶདནིརཡཾ ཨེས པཏྟོ ནཱམ ཧོཏི. ཡཉྷི ཡཱཙེཏི ¶ ཡཾ ཝཏྠུཾ ཡཱཙཀོ ཡཱཙཏི, དཱཡཀོཔི ཏདེཝ དདེཡྻ, ན ཨཡཱཙིཏཾ, ཨཡཉྩ བྲཱཧྨཎོ ཙཀྑུཾ མཾ ཡཱཙཏི, ན མུཏྟཱདིཀཾ དྷནཾ, ཏཾ དསྶཱམཱིཏི ཝདཏི.

ཨཐ ¶ ནཾ ‘‘ཨཱཡུཨཱདཱིསུ ཀིཾ པཏྠེཏྭཱ ཙཀྑཱུནི དེསི དེཝཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ནཱཧཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཾ ཝཱ སམྤཏྟིཾ པཏྠེཏྭཱ དེམི, ཨཔི ཙ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཱཙིཎྞསམཱཙིཎྞོ པོརཱཎཀམགྒོ ཨེས, ཡདིདཾ དཱནཔཱརམིཔཱུརཎཾ ནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཱཡུཾ ནུ ཝཎྞཾ ནུ སུཁཾ བལཾ ནུ, ཀིཾ པཏྠཡཱནོ ནུ ཛནིནྡ དེསི;

ཀཐཉྷི རཱཛཱ སིཝིནཾ ཨནུཏྟརོ, ཙཀྑཱུནི དཛྫཱ པརལོཀཧེཏུ.

‘‘ན ཝཱཧམེཏཾ ཡསསཱ དདཱམི, ན པུཏྟམིཙྪེ ན དྷནཾ ན རཊྛཾ;

སཏཉྩ དྷམྨོ ཙརིཏོ པུརཱཎོ, ཨིཙྩེཝ དཱནེ རམཏེ མནོ མམཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༦༤-༦༥);

ཏཏྠ ¶ པརལོཀཧེཏཱུཏི, མཧཱརཱཛ, ཀཐཾ ནཱམ ཏུམྷཱདིསོ པཎྜིཏཔུརིསོ སཀྐསམྤཏྟིསདིསཾ སནྡིཊྛིཀཾ ཨིསྶརིཡཾ པཧཱཡ པརལོཀཧེཏུ ཙཀྑཱུནི དདེཡྻཱཏི.

ན ཝཱཧནྟི ན ཝེ ཨཧཾ. ཡསསཱཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ ཨིསྶརིཡསྶ ཀཱརཎཱ, ཨཔིཙ སཏཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ དྷམྨོ བུདྡྷཀཱརཀོ ཙརིཏོ ཨཱཙརིཏོ ཨཱཙིཎྞོ པུརཱཏནོ ཨིཙྩེཝ ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན དཱནེཡེཝ ཨཱིདིསོ མམ མནོ ནིརཏོཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ རཱཛཱ ཨམཙྩེ སཉྙཱཔེཏྭཱ སིཝཀཾ ཝེཛྫཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨེཧི, སིཝཀ, མམ ཨུབྷོཔི ཨཀྑཱིནི ཨིམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ དཱཏུཾ སཱིགྷཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཧཏྠེ པཏིཊྛཔེཧཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༣.

‘‘ཨེཧི སིཝཀ ཨུཊྛེཧི, མཱ དནྡྷཡི མཱ པཝེདྷཡི;

ཨུབྷོཔི ནཡནཾ དེཧི, ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཝནིབྦཀེ.

༦༤.

‘‘ཏཏོ སོ ཙོདིཏོ མཡ྄ཧཾ, སིཝཀོ ཝཙནཾཀརོ;

ཨུདྡྷརིཏྭཱན པཱདཱསི, ཏཱལམིཉྫཾཝ ཡཱཙཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨུཊྛེཧཱིཏི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཾ ཀརོཧི. ཨིམསྨིཾ མམ ཙཀྑུདཱནེ སཧཱཡཀིཙྩཾ ཀརོཧཱིཏི དསྶེཏི. མཱ དནྟཡཱིཏི མཱ ཙིརཱཡི. ཨཡཉྷི ཨཏིདུལླབྷོ ཙིརཀཱལཾ པཏྠིཏོ མཡཱ ཨུཏྟམོ དཱནཀྑཎོ པཊིལདྡྷོ, སོ མཱ ཝིརཛ྄ཛྷཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མཱ པཝེདྷཡཱིཏི ‘‘ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤཱཊེམཱི’’ཏི ཙིཏྟུཏྲཱསཝསེན མཱ ཝེདྷཡི སརཱིརཀམྤཾ མཱ ཨཱཔཛྫི. ཨུབྷོཔི ¶ ནཡནནྟི ཨུབྷོཔི ནཡནེ. ཝནིབྦཀེཏི ཡཱཙཀསྶ མཡ྄ཧནྟི མཡཱ. ཨུདྡྷརིཏྭཱན པཱདཱསཱིཏི སོ ཝེཛྫོ རཉྙོ ཨཀྑིཀཱུཔཏོ ཨུབྷོཔི ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ རཉྙོ ཧཏྠེ ཨདཱསི.

དེནྟོ ཙ ན སཏྠཀེན ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཧི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡུཏྟཾ མཱདིསསྶ སུསིཀྑིཏཝེཛྫསྶ རཉྙོ ཨཀྑཱིསུ སཏྠཔཱཏན’’ནྟི བྷེསཛྫཱནི གྷཾསེཏྭཱ བྷེསཛྫཙུཎྞེན ནཱིལུཔྤལཾ པརིབྷཱཝེཏྭཱ དཀྑིཎཀྑིཾ ཨུཔསིངྒྷཱཔེསི, ཨཀྑི པརིཝཏྟི, དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫི. སོ པརིབྷཱཝེཏྭཱ པུནཔི ཨུཔསིངྒྷཱཔེསི, ཨཀྑི ཨཀྑིཀཱུཔཏོ མུཙྩི, བལཝཏརཱ ཝེདནཱ ཨུདཔཱདི, ཏཏིཡཝཱརེ ཁརཏརཾ པརིབྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི, ཨཀྑི ཨོསདྷབལེན པརིབྦྷམིཏྭཱ ཨཀྑིཀཱུཔཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ནྷཱརུསུཏྟཀེན ཨོལམྦམཱནཾ ཨཊྛཱསི, ཨདྷིམཏྟཱ ¶ ཝེདནཱ ཨུདཔཱདི, ལོཧིཏཾ པགྒྷརི, ནིཝཏྠསཱཊཀཱཔི ལོཧིཏེན ཏེམིཾསུ. ཨོརོདྷཱ ཙ ཨམཙྩཱ ཙ རཉྙོ པཱདམཱུལེ པཏིཏྭཱ ‘‘དེཝ, ཨཀྑཱིནི མཱ དེཧི, དེཝ, ཨཀྑཱིནི མཱ དེཧཱི’’ཏི མཧཱཔརིདེཝཾ པརིདེཝིཾསུ.

རཱཛཱ ཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མཱ པཔཉྩཾ ཀརཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི ཝཱམཧཏྠེན ཨཀྑིཾ དྷཱརེཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེན སཏྠཀཾ ཨཱདཱཡ ཨཀྑིསུཏྟཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཀྑིཾ གཧེཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཧཏྠེ ཋཔེསི. སོ ཝཱམཀྑིནཱ དཀྑིཎཀྑིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པརིཙྩཱགཔཱིཏིཡཱ ཨབྷིབྷུཡྻམཱནཾ དུཀྑཝེདནཾ ཝེདེནྟོ ‘‘ཨེཧི, བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི བྲཱཧྨཎཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘མམ ཨིཏོ ཙཀྑུཏོ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སཏསཧསྶགུཎེན སམནྟཙཀྑུམེཝ པིཡཏརཾ, ཏསྶ མེ ཨིདཾ ཨཀྑིདཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི བྲཱཧྨཎསྶ ཨཀྑིཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཀྑིམྷི ཋཔེསི, ཏཾ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཝིཀསིཏནཱིལུཔྤལཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱསི. མཧཱསཏྟོ ཝཱམཀྑིནཱ ཏསྶ ཏཾ ཨཀྑིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ སུདིནྣཾ མཡཱ ཨཀྑཱི’’ཏི ཨནྟོསམུགྒཏཱཡ པཱིཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཕུཊསརཱིརོ ཧུཏྭཱ ཨཔརམྤི ཨདཱསི. སཀྐོཔི ཏཾ ¶ ཏཐེཝ ཀཏྭཱ རཱཛནིཝེསནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱཛནསྶ ཨོལོཀེནྟསྶེཝ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏོ.

རཉྙོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀྑཱིནི ཨཱཝཱཊབྷཱཝཾ ཨཔྤཏྟཱནི ཀམྦལགེཎྜུཀཾ ཝིཡ ཨུགྒཏེན མཾསཔིཎྜེན པཱུརེཏྭཱ ཙིཏྟཀམྨརཱུཔསྶ ཝིཡ རུཧིཾསུ, ཝེདནཱ པཙྪིཛྫི. ཨཐ མཧཱསཏྟོ ཀཏིཔཱཧཾ པཱསཱདེ ཝསིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨནྡྷསྶ རཛྫེནཱཏི ཨམཙྩཱནཾ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ¶ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨམཙྩཱནཾ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘མུཁདྷོཝནཱདིདཱཡཀོ ཨེཀོ པུརིསོ མཡ྄ཧཾ སནྟིཀེ ཧོཏུ, སརཱིརཀིཙྩཊྛཱནེསུཔི མེ རཛྫུཀཾ བནྡྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སིཝིཀཱཡ གནྟྭཱ པོཀྑརཎིཏཱིརེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསཱིདི. ཨམཙྩཱཔི ཝནྡིཏྭཱ པཊིཀྐམིཾསུ. བོདྷིསཏྟོཔི ཨཏྟནོ དཱནཾ ཨཱཝཛྫེསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀྐསྶ ཨཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛསྶ ཝརཾ དཏྭཱ ཙཀྑུཾ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ པདསདྡམཀཱསི. མཧཱསཏྟེན ཙ ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཝུཏྟེ –

‘‘སཀྐོཧམསྨི ¶ དེཝིནྡོ, ཨཱགཏོསྨི ཏཝནྟིཀེ;

ཝརཾ ཝརསྶུ རཱཛཱིསི, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༧༡) –

ཝཏྭཱ ཏེན –

‘‘པཧཱུཏཾ མེ དྷནཾ སཀྐ, བལཾ ཀོསོ ཙནཔྤཀོ;

ཨནྡྷསྶ མེ སཏོ དཱནི, མརཎཉྙེཝ རུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༧༢) –

ཝུཏྟེ ཨཐ ནཾ སཀྐོ ཨཱཧ – ‘‘སིཝིརཱཛ, ཀིཾ པན ཏྭཾ མརིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ མརཎཾ རོཙེསི, ཨུདཱཧུ ཨནྡྷབྷཱཝེནཱ’’ཏི. ཨནྡྷབྷཱཝེན, དེཝཱཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, དཱནཾ ནཱམ ན ཀེཝལཾ སམྤརཱཡཏྠམེཝ དིཡྻཏི, དིཊྛདྷམྨཏྠཱཡཔི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཝ དཱནཔུཉྙམེཝ ནིསྶཱཡ སཙྩཀིརིཡཾ ཀརོཧི, ཏསྶ བལེནེཝ ཏེ ཙཀྑུ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེན ཧི མཡཱ མཧཱདཱནཾ སུདིནྣ’’ནྟི ཝཏྭཱ སཙྩཀིརིཡཾ ཀརོནྟོ –

‘‘ཡེ ¶ མཾ ཡཱཙིཏུམཱཡནྟི, ནཱནཱགོཏྟཱ ཝནིབྦཀཱ;

ཡོཔི མཾ ཡཱཙཏེ ཏཏྠ, སོཔི མེ མནསོ པིཡོ;

ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, ཙཀྑུ མེ ཨུཔཔཛྫཐཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༧༤) –

ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཡེ མནྟི ཡེ མཾ ཡཱཙིཏུམཱགཙྪནྟི, ཏེསུཔི ཨཱགཏེསུ ཡོ ཨིམཾ ནཱམ དེཧཱིཏི ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟོ ¶ མཾ ཡཱཙཏེ, སོཔི མེ མནསོ པིཡོ. ཨེཏེནཱཏི སཙེ མཡ྄ཧཾ སབྦེཔི ཡཱཙཀཱ པིཡཱ, སཙྩམེཝེཏཾ མཡཱ ཝུཏྟཾ, ཨེཏེན མེ སཙྩཝཙནེན ཨེཀཾ ཙཀྑུ ཨུཔཔཛྫཐ ཨུཔྤཛྫཏཱུཏི.

ཨཐསྶ ཝཙནསམནནྟརམེཝ པཋམཾ ཙཀྑུ ཨུདཔཱདི. ཏཏོ དུཏིཡསྶ ཨུཔྤཛྫནཏྠཱཡ –

‘‘ཡཾ མཾ སོ ཡཱཙིཏུཾ ཨཱགཱ, དེཧི ཙཀྑུནྟི བྲཱཧྨཎོ;

ཏསྶ ཙཀྑཱུནི པཱདཱསིཾ, བྲཱཧྨཎསྶ ཝནིབྦཏོ.

‘‘བྷིཡྻོ མཾ ཨཱཝིསཱི པཱིཏི, སོམནསྶཉྩནཔྤཀཾ;

ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེན, དུཏིཡཾ མེ ཨུཔཔཛྫཐཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༧༥-༧༦) –

ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཡཾ མནྟི ཡོ མཾ. སོཏི སོ ཙཀྑུཡཱཙཀོ བྲཱཧྨཎོ. ཨཱགཱཏི ཨཱགཏོ. ཝནིབྦཏོཏི ཡཱཙནྟསྶ. མཾ ཨཱཝིསཱིཏི བྲཱཧྨཎསྶ ¶ ཙཀྑཱུནི དཏྭཱ ཨནྡྷཀཱལེཔི ཏཐཱརཱུཔཾ ཝེདནཾ ཨགཎེཏྭཱ ‘‘ཨཧོ སུདིནྣཾ མེ དཱན’’ནྟི པཙྩཝེཀྑནྟཾ མཾ བྷིཡྻོ ཨཏིརེཀཏརཱ པཱིཏི ཨཱཝིསི. སོམནསྶཉྩནཔྤཀནྟི ཨཔརིམཱཎཾ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨེཏེནཱཏི སཙེ ཏདཱ མམ ཨནཔྤཀཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤནྣཾ, སཙྩམེཝེཏཾ མཡཱ ཝུཏྟཾ, ཨེཏེན མེ སཙྩཝཙནེན དུཏིཡམྤི ཙཀྑུ ཨུཔཔཛྫཏཱུཏི.

ཏཾཁཎཉྙེཝ དུཏིཡམྤི ཙཀྑུ ཨུདཔཱདི. ཏཱནི པནསྶ ཙཀྑཱུནི ནེཝ པཱཀཏིཀཱནི, ན དིབྦཱནི. སཀྐབྲཱཧྨཎསྶ ཧི དིནྣཾ ཙཀྑུཾ པུན པཱཀཏིཀཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨུཔཧཏཙཀྑུནོ ཙ དིབྦཙཀྑུ ནཱམ ནུཔྤཛྫཏི, ཝུཏྟནཡེན པནསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཨཏྟནོ དཱནཔཱིཏིཾ ཨུཔཱདཱཡ པཱིཏིཕརཎཝསེན ནིབྦཏྟཱནི ‘‘སཙྩཔཱརམིཏཱཙཀྑཱུནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༥.

‘‘དདམཱནསྶ ¶ དེནྟསྶ, དིནྣདཱནསྶ མེ སཏོ;

ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཱ ནཏྠི, བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དདམཱནསྶཱཏི ཙཀྑཱུནི དཱཏུཾ ཝེཛྫེན ཨུཔྤཱཊེནྟསྶ. དེནྟསྶཱཏི ཨུཔྤཱཊིཏཱནི ཏཱནི སཀྐབྲཱཧྨཎསྶ ¶ ཧཏྠེ ཋཔེནྟསྶ. དིནྣདཱནསྶཱཏི ཙཀྑུདཱནཾ དིནྣཝཏོ. ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཱཏི དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཨཉྙཐཱབྷཱཝོ. བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱཏི ཏཉྩ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶེཝ ཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ.

༦༦. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སུདུལླབྷཏཱཡ ཨེཝཾ སུདུཀྐརཾ མཡཱ ཀཏནྟི ན ཙཀྑཱུནཾ ན ཨཏྟབྷཱཝསྶཔི ཨཔྤིཡཏཱཡཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ན མེ དེསྶཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྟཱ ན མེ ན དེསྶིཡོཏི པཋམོ ན-ཀཱརོ ནིཔཱཏམཏྟོ. ཨཏྟཱ ན མེ ཀུཛ྄ཛྷིཏབྦོ, ན ཨཔྤིཡོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཏྟཱནཾ མེ ན དེསྶིཡ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ – མེ ཨཏྟཱནཾ ཨཧཾ ན དེསྶིཡཾ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ ན ཀུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨརཧཱམི ན སོ མཡཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏབྦོཏི. ‘‘ཨཏྟཱཔི མེ ན དེསྶིཡོ’’ཏིཔི པཋནྟི. ཨདཱསཧནྟི ཨདཱསིཾ ཨཧཾ. ‘‘ཨདཱསིཧ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

ཏདཱ པན བོདྷིསཏྟསྶ སཙྩཀིརིཡཱཡ ཙཀྑཱུསུ ཨུཔྤནྣེསུ སཀྐཱནུབྷཱཝེན སབྦཱ རཱཛཔརིསཱ སནྣིཔཏིཏཱཝ ཨཧོསི. ཨཐསྶ སཀྐོ མཧཱཛནམཛ྄ཛྷེ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

‘‘དྷམྨེན ¶ བྷཱསིཏཱ གཱཐཱ, སིཝཱིནཾ རཊྛཝཌྜྷན;

ཨེཏཱནི ཏཝ ནེཏྟཱནི, དིབྦཱནི པཊིདིསྶརེ.

‘‘ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོསེལཾ, སམཏིགྒཡ྄ཧ པབྦཏཾ;

སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ, དསྶནཾ ཨནུབྷོནྟུ ཏེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༧༧-༧༨) –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཐུཏིཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. བོདྷིསཏྟོཔི མཧཱཛནཔརིཝུཏོ མཧནྟེན སཀྐཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ རཱཛགེཧདྭཱརེ སུསཛྫིཏེ མཧཱམཎྜཔེ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཀྑུཔཊིལཱབྷེན ཏུཊྛཧཊྛཔམུདིཏཱནཾ དཊྛུཾ ཨཱགཏཱནཾ ནཱགརཱནཾ ཛཱནཔདཱནཾ རཱཛཔརིསཱཡ ཙ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

‘‘ཀོ ནཱིདྷ ཝིཏྟཾ ན དདེཡྻ ཡཱཙིཏོ, ཨཔི ཝིསིཊྛཾ སུཔིཡམྤི ཨཏྟནོ;

ཏདིངྒྷ སབྦེ སིཝཡོ སམཱགཏཱ, དིབྦཱནི ནེཏྟཱནི མམཛྫ པསྶཐ.

‘‘ཏིརོཀུཊྚཾ ¶ ཏིརོསེལཾ, སམཏིགྒཡ྄ཧ པབྦཏཾ;

སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ, དསྶནཾ ཨནུབྷོནྟི མེ.

‘‘ན ¶ ཙཱགམཏྟཱ པརམཏྠི ཀིཉྩི, མཙྩཱནཾ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏེ;

དཏྭཱན མཱནུསཾ ཙཀྑུཾ, ལདྡྷཾ མེ ཙཀྑུ ཨམཱནུསཾ.

‘‘ཨེཏམྤི དིསྭཱ སིཝཡོ, དེཐ དཱནཱནི བྷུཉྫཐ;

དཏྭཱ ཙ བྷུཏྭཱ ཙ ཡཐཱནུབྷཱཝཾ, ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེཐ ཋཱན’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༧༩-༨༢) –

ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ དྷམྨེན བྷཱསིཏཱཏི, མཧཱརཱཛ, ཨིམཱ ཏེ གཱཐཱ དྷམྨེན སབྷཱཝེནེཝ བྷཱསིཏཱ. དིབྦཱནཱིཏི དིབྦཱནུབྷཱཝཡུཏྟཱནི. པཊིདིསྶརེཏི པཊིདིསྶནྟི. ཏིརོཀུཊྚནྟི པརཀུཊྚཾ. ཏིརོསེལནྟི པརསེལཾ. སམཏིགྒཡ྄ཧཱཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. སམནྟཱ དསདིསཱ ཡོཛནསཏཾ རཱུཔདསྶནཾ ཨནུབྷོནྟུ སཱདྷེནྟུ.

ཀོ ནཱིདྷཱཏི ཀོ ནུ ཨིདྷ. ཨཔི ཝིསིཊྛནྟི ཨུཏྟམམྤི སམཱནཾ. ན ཙཱགམཏྟཱཏི ཙཱགཔྤམཱཎཏོ ཨཉྙཾ ཝརཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨིདྷ ཛཱིཝིཏེཏི ཨིམསྨིཾ ¶ ཛཱིཝལོཀེ. ‘‘ཨིདྷ ཛཱིཝཏ’’ནྟིཔི པཋནྟི. ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཛཱིཝམཱནཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨམཱནུསནྟི དིབྦཙཀྑུ མཡཱ ལདྡྷཾ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘ཙཱགཏོ ཨུཏྟམཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ཨེཏཾ མཡཱ ལདྡྷཾ དིབྦཙཀྑུཾ དིསྭཱཔི.

ཨིཏི ཨིམཱཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ན ཀེཝལཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ, ཨཐ ཁོ ཨནྭདྡྷམཱསམྤི ཨུཔོསཐེ མཧཱཛནཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནོ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝལོཀཔརཱཡནོ ཨཧོསི.

ཏདཱ ཝེཛྫོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཨཧོསི, སཀྐོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ, སེསཔརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, སིཝིརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ པཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ དིཝསེ དིཝསེ ཡཐཱ ཨདིནྣཔུབྦཾ བཱཧིརདེཡྻདྷམྨཝཏྠུ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཔརིམིཏཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེནྟསྶ ཏེན ཨཔརིཏུཊྛསྶ ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཝཏྠུཀཾ དཱནཾ དདེཡྻཾ, ཀདཱ ནུ ཁོ མཾ ཀོཙི ཨཱགནྟྭཱ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཡཱཙེཡྻ, སཙེ ཧི ཀོཙི ཡཱཙཀོ མེ ཧདཡམཾསསྶ ནཱམཾ གཎྷེཡྻ, ཀཎཡེན ནཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པསནྣཨུདཀཏོ སནཱལ༹ཾ པདུམཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཝིཡ ལོཧིཏབིནྡུཾ པགྒྷརནྟཾ ¶ ཧདཡཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶཱམི. སཙེ སརཱིརམཾསསྶ ནཱམཾ གཎྷེཡྻ, ཨཝལེཁནེན ཏཱལགུལ༹པཊལཾ ཨུཔྤཱཊེནྟོ ཝིཡ སརཱིརམཾསཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ དསྶཱམི. སཙེ ལོཧིཏསྶ ནཱམཾ གཎྷེཡྻ, ཨསིནཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡནྟམུཁེ ཝཱ པཏིཏྭཱ ཨུཔནཱིཏཾ བྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱ ལོཧིཏཾ དསྶཱམི. སཙེ པན ཀོཙི ‘‘གེཧེ མེ ཀམྨཾ ནཔྤཝཏྟཏི, ཏཏྠ མེ དཱསཀམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝདེཡྻ, རཱཛཝེསཾ ཨཔནེཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྟཱནཾ སཱཝེཏྭཱ དཱསཀམྨཾ ཀརིསྶཱམི. སཙེ ཝཱ པན ཀོཙི ཨཀྑཱིནཾ ནཱམཾ གཎྷེཡྻ, ཏཱལམིཉྫཾ ནཱིཧརནྟོ ཝིཡ ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཏསྶ དསྶཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟཱནཾ མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾཡེཝ ཨཱཝེཎིཀཱ ཨུལཱ༹རཏརཱ པརིཝིཏཀྐུཔྤཏྟི, ཙཀྑུཡཱཙཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཨམཙྩཔཱརིསཛྫཱདཱིཧི ནིཝཱརིཡམཱནསྶཱཔི ཏེསཾ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིཝིཏཀྐཱནུརཱུཔཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙ པརམཱ པཱིཏིཔཊིསཾཝེདནཱ, ཏསྶཱ པཱིཏིམནཏཱཡ ཨཝིཏཐབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཀྐསྶ པུརཏོ སཙྩཀིརིཡཱཀརཎཾ, ཏེན ཙ ཨཏྟནོ ཙཀྑཱུནཾ པཊིཔཱཀཏིཀབྷཱཝོ, ཏེསཉྩ དིབྦཱནུབྷཱཝཏཱཏི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝེདིཏབྦཱཏི.

སིཝིརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཝེསྶནྟརཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༦༧. ནཝམེ ¶ ཡཱ མེ ཨཧོསི ཛནིཀཱཏི ཨེཏྠ མེཏི ཝེསྶནྟརབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ སཏྠཱ ཝདཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཕུསྶཏཱི ནཱམ ཁཏྟིཡཱ’’ཏི. ཏདཱ ཧིསྶ མཱཏཱ ‘‘ཕུསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱ ཁཏྟིཡཱནཱི ཨཧོསི. སཱ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསཱུཏི སཱ ཏཏོ ཨནནྟརཱཏཱིཏཛཱཏིཡཾ. ཨེཀཏྠེ ཧི ཨེཏཾ བཧུཝཙནཾ. སཀྐསྶ མཧེསཱི པིཡཱ ཨཧོསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ མེ ཨཧོསི ཛནིཀཱ ཨིམསྨིཾ ཙརིམཏྟབྷཱཝེ, སཱ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཕུསྶཏཱི ནཱམ, ཏཏྠ ཨཏཱིཏཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཁཏྟིཡཱ, ཡཏྠཱཧཾ ཏསྶཱ ཀུཙྪིམྷི ཝེསྶནྟརོ ¶ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟིཾ, ཏཏོ ཨནནྟརཱཏཱིཏཱཡ སཀྐསྶ མཧེསཱི པིཡཱ ཨཧོསཱིཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

ཨིཏོ ཧི ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶཱི ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཏསྨིཾ བནྡྷུམཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཧརནྟེ བནྡྷུམཱ རཱཛཱ ཀེནཙི རཉྙཱ པེསིཏཾ མཧགྒྷཾ ཙནྡནསཱརཾ ཨཏྟནོ ¶ ཛེཊྛདྷཱིཏཱཡ ཨདཱསི. སཱ ཏེན སུཁུམཾ ཙནྡནཙུཎྞཾ ཀཱརེཏྭཱ སམུགྒཾ པཱུརེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སུཝཎྞཝཎྞཾ སརཱིརཾ པཱུཛེཏྭཱ སེསཙུཎྞཱནི གནྡྷཀུཊིཡཾ ཝིཀིརིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨནཱགཏེ ཏུམྷཱདིསསྶ བུདྡྷསྶ མཱཏཱ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཱ ཏཏོ ཙུཏཱ ཏསྶཱ ཙནྡནཙུཎྞཔཱུཛཱཡ ཕལེན རཏྟཙནྡནཔརིཔྥོསིཏེན ཝིཡ སརཱིརེན དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟཱི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ཨགྒམཧེསཱི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཐསྶཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ པུབྦནིམིཏྟེསུ ཨུཔྤནྣེསུ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཏསྶཱ པརིཀྑཱིཎཱཡུཀཏཾ ཉཏྭཱ ཏསྶཱ ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘བྷདྡེ, ཕུསྶཏི དས ཏེ ཝརེ དམྨི, ཏེ གཎྷསྶཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༨.

‘‘ཏསྶཱ ཨཱཡུཀྑཡཾ ཉཏྭཱ, དེཝིནྡོ ཨེཏདབྲཝི;

‘དདཱམི ཏེ དས ཝརེ, ཝར བྷདྡེ ཡདིཙྪསཱི’’’ཏི.

ཏཏྠ ཝརཱཏི ཝརསྶུ ཝརཾ གཎྷ. བྷདྡེ, ཡདིཙྪསཱིཏི, བྷདྡེ, ཕུསྶཏི ཡཾ ཨིཙྪསི ཡཾ ཏཝ པིཡཾ, ཏཾ དསཧི ཀོཊྛཱསེཧི ‘‘ཝརཾ ཝརསྶུ པཊིགྒཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི.

༦༩. པུནིདམབྲཝཱིཏི པུན ཨིདཾ སཱ ཨཏྟནོ ཙཝནདྷམྨཏཾ ཨཛཱནནྟཱི ‘‘ཀིཾ ནུ མེ ཨཔརཱདྷཏྠཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཨབྷཱསི. སཱ ཧི པམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཡུཀྑཡཾ ¶ ཨཛཱནནྟཱི ཨཡཾ ‘‘ཝརཾ གཎྷཱ’’ཏི ཝདནྟོ ‘‘ཀཏྠཙི མམ ཨུཔྤཛྫནཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔརཱདྷཏྠཱིཏི ཨཔརཱདྷོ ཨཏྠི. ཀིཾ ནུ དེསྶཱ ཨཧཾ ཏཝཱཏི ཀིཾ ཀཱརཎཾ ཨཧཾ ཏཝ དེསྶཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏབྦཱ ཨཔྤིཡཱ ཛཱཏཱ. རམྨཱ ཙཱཝེསི མཾ ཋཱནཱཏི རམཎཱིཡཱ ཨིམསྨཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེསི. ཝཱཏོཝ དྷརཎཱིརུཧནྟི ཡེན བལཝཱ མཱལུཏོ ཝིཡ རུཀྑཾ ཨུམྨཱུལེནྟོ ཨིམམྷཱ དེཝལོཀཱ ཙཱཝེཏུཀཱམོསི ཀིཾ ནུ ཀཱརཎནྟི ཏཾ པུཙྪཏི.

༧༠. ཏསྶིདནྟི ཏསྶཱ ཨིདཾ. ན ཙེཝ ཏེ ཀཏཾ པཱཔནྟི ན ཙེཝ ཏཡཱ ཀིཉྩི པཱཔཾ ཀཏཾ ཡེན ཏེ ཨཔརཱདྷོ ¶ སིཡཱ. ན ཙ མེ ཏྭཾསི ཨཔྤིཡཱཏི མམ ཏྭཾ ན ཙཱཔི ཨཔྤིཡཱ, ཡེན དེསྶཱ ནཱམ མམ ཨཔྤིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༧༡. ཨིདཱནི ཡེན ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝརེ དཱཏུཀཱམོ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཏྟཀཾཡེཝ ཏེ ཨཱཡུ, ཙཝནཀཱལོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝརེ གཎྷཱཔེནྟོ ‘‘པཊིགྒཎྷ མཡཱ དིནྣེ, ཝརེ དས ཝརུཏྟམེ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཝརུཏྟམེཏི ཝརེསུ ཨུཏྟམེ ཨགྒཝརེ.

༧༢. དིནྣཝརཱཏི ¶ ‘‘ཝརེ དསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཉྙཱདཱནཝསེན དིནྣཝརཱ. ཏུཊྛཧཊྛཱཏི ཨིཙྪིཏལཱབྷཔརིཏོསེན ཏུཊྛཱ ཙེཝ ཏསྶ ཙ སིཁཱཔྤཏྟིདསྶནེན ཧཱསཝསེན ཧཊྛཱ ཙ. པམོདིཏཱཏི བལཝཔཱམོཛྫེན པམུདིཏཱ. མམཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཀཏྭཱཏི ཏེསུ ཝརེསུ མཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཀརིཏྭཱ. དས ཝརེ ཝརཱིཏི སཱ ཨཏྟནོ ཁཱིཎཱཡུཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཀྐེན ཝརདཱནཏྠཾ ཀཏོཀཱསཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཏལཾ ཨོལོཀེནྟཱི ཨཏྟནོ ཨནུཙྪཝིཀཾ སིཝིརཉྙོ ནིཝེསནཾ དིསྭཱ ཏཏྠ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིབྷཱཝོ ནཱིལནེཏྟཏཱ ནཱིལབྷམུཀཏཱ ཕུསྶཏཱིཏིནཱམཾ གུཎཝིསེསཡུཏྟཔུཏྟཔཊིལཱབྷོ ཨནུནྣཏཀུཙྪིབྷཱཝོ ཨལམྦཏྠནཏཱ ཨཔལིཏབྷཱཝོ སུཁུམཙྪཝིཏཱ ཝཛ྄ཛྷཛནཱནཾ མོཙནསམཏྠཏཱ ཙཱཏི ཨིམེ དས ཝརེ གཎྷི.

ཨིཏི སཱ དས ཝརེ གཧེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏཱ མདྡརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི. ཛཱཡམཱནཱ ཙ སཱ ཙནྡནཙུཎྞཔརིཔྥོསིཏེན ཝིཡ སརཱིརེན ཛཱཏཱ. ཏེནསྶཱ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘ཕུསྶཏཱི’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. སཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཝཌྜྷིཏྭཱ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཱ ¶ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ ཛེཏུཏྟརནགརེ སིཝིམཧཱརཱཛཱ པུཏྟསྶ སཉྫཡཀུམཱརསྶཏྠཱཡ ཨཱནེཏྭཱ སེཏཙྪཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏཾ སོལ༹སནྣཾ ཨིཏྠིསཧསྶཱནཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༣.

‘‘ཏཏོ ཙུཏཱ སཱ ཕུསྶཏཱི, ཁཏྟིཡེ ཨུཔཔཛྫཐ;

ཛེཏུཏྟརམྷི ནགརེ, སཉྫཡེན སམཱགམཱི’’ཏི.

སཱ སཉྫཡརཉྙོ པིཡཱ ཨཧོསི མནཱཔཱ. ཨཐ སཀྐོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘མཡཱ ཕུསྶཏིཡཱ དིནྣཝརེསུ ནཝ ཝརཱ སམིདྡྷཱ’’ཏི དིསྭཱ ‘‘པུཏྟཝརོ ན སམིདྡྷོ, ཏམྤིསྶཱ སམིཛ྄ཛྷཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཏདཱ ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀེ ཁཱིཎཱཡུཀཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘མཱརིས, ཏཡཱ མནུསྶལོཀེ ¶ སིཝིསཉྫཡརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཙེཝ ཨཉྙེསཉྩ ཙཝནདྷམྨཱནཾ སཊྛིསཧསྶཱནཾ དེཝཔུཏྟཱནཾ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ. མཧཱསཏྟོཔི ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏཏྠུཔྤནྣོ. སེསཱ དེཝཔུཏྟཱཔི སཊྛིསཧསྶཱནཾ ཨམཙྩཱནཾ གེཧེསུ ནིབྦཏྟིཾསུ. མཧཱསཏྟེ ཀུཙྪིགཏེ ཕུསྶཏིདེཝཱི ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དཱནཾ དཱཏུཾ དོཧལི༹ནཱི ཨཧོསི. རཱཛཱ ཏསྶཱ དོཧལ༹ཾ སུཏྭཱ ནེམིཏྟཀེ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, དེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི དཱནཱབྷིརཏོ ཨུལཱ༹རོ སཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, དཱནེན ཏིཏྟིཾ ན པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཏུཊྛམཱནསོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ དཱནཾ པཊྛཔེསི. སམཎབྲཱཧྨཎཛིཎྞཱཏུརཀཔཎདྡྷིཀཝནིབྦཀཡཱཙཀེ ¶ སནྟཔྤེསི. བོདྷིསཏྟསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ རཉྙོ ཨཱཡསྶ པམཱཎཾ ནཱཧོསི. ཏསྶ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཱཛཱནོ པཎྞཱཀཱརཾ པཧིཎནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༤.

‘‘ཡདཱཧཾ ཕུསྶཏིཡཱ ཀུཙྪིཾ, ཨོཀྐནྟོ པིཡམཱཏུཡཱ;

མམ ཏེཛེན མེ མཱཏཱ, ཏདཱ དཱནརཏཱ ཨཧུ.

༧༥.

‘‘ཨདྷནེ ¶ ཨཱཏུརེ ཛིཎྞེ, ཡཱཙཀེ ཨདྡྷིཀེ ཛནེ;

སམཎེ བྲཱཧྨཎེ ཁཱིཎེ, དེཏི དཱནཾ ཨཀིཉྩནེ’’ཏི;

ཏཏྠ མམ ཏེཛེནཱཏི མམ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཱནུབྷཱཝེན. ཁཱིཎེཏི བྷོགཱདཱིཧི པརིཀྑཱིཎེ པཱརིཛུཉྙཔྤཏྟེ. ཨཀིཉྩནེཏི ཨཔརིགྒཧེ. སབྦཏྠ ཝིསཡེ བྷུམྨཾ. ཨདྷནཱདཡོ ཧི དཱནདྷམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ ཝིསཡོ.

དེཝཱི མཧནྟེན པརིཧཱརེན གབྦྷཾ དྷཱརེནྟཱི དསམཱསེ པརིཔུཎྞེ ནགརཾ དཊྛུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ དེཝནགརཾ ཝིཡ ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ དེཝིཾ རཐཝརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརེསི. ཏསྶཱ ཝེསྶཝཱིཐིཡཱ མཛ྄ཛྷཔྤཏྟཀཱལེ ཀམྨཛཝཱཏཱ ཙལིཾསུ. ཨམཙྩཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. སོ ཝེསྶཝཱིཐིཡཾཡེཝསྶཱ སཱུཏིགྷརཾ ཀཱརེཏྭཱ ¶ ཨཱརཀྑཾ གཎྷཱཔེསི. སཱ ཏཏྠ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏེནཱཧ –

༧༦.

‘‘དསམཱསེ དྷཱརཡིཏྭཱན, ཀརོནྟེ པུརཾ པདཀྑིཎཾ;

ཝེསྶཱནཾ ཝཱིཐིཡཱ མཛ྄ཛྷེ, ཛནེསི ཕུསྶཏཱི མམཾ.

༧༧. ‘‘ན མཡ྄ཧཾ མཏྟིཀཾ ནཱམཾ, ནཱཔི པེཏྟིཀསམྦྷཝཾ.

ཛཱཏེཏྠ ཝེསྶཝཱིཐིཡཾ, ཏསྨཱ ཝེསྶནྟརོ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀརོནྟེ པུརཾ པདཀྑིཎནྟི དེཝིཾ གཧེཏྭཱ སཉྫཡམཧཱརཱཛེ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀུརུམཱནེ. ཝེསྶཱནནྟི ཝཱཎིཛཱནཾ.

ན མཏྟིཀཾ ནཱམནྟི ན མཱཏུཨཱགཏཾ མཱཏཱམཧཱདཱིནཾ ནཱམཾ. པེཏྟིཀསམྦྷཝནྟི པིཏུ ཨིདནྟི པེཏྟིཀཾ ¶ , སམྦྷཝཏི ཨེཏསྨཱཏི སམྦྷཝོ, ཏཾ པེཏྟིཀཾ སམྦྷཝོ ཨེཏསྶཱཏི པེཏྟིཀསམྦྷཝཾ, ནཱམཾ. མཱཏཱཔིཏུསམྦནྡྷཝསེན ན ཀཏནྟི དསྶེཏི. ཛཱཏེཏྠཱཏི ཛཱཏོ ཨེཏྠ. ‘‘ཛཱཏོམྷཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྨཱ ཝེསྶནྟརོ ཨཧཱུཏི ཡསྨཱ ཏདཱ ཝེསྶཝཱིཐིཡཾ ཛཱཏོ, ཏསྨཱ ཝེསྶནྟརོ ནཱམ ཨཧོསི, ཝེསྶནྟརོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

མཧཱསཏྟོ མཱཏུ ཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནྟོ ཝིསདོ ཧུཏྭཱ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱཝ ནིཀྑམི. ནིཀྑནྟམཏྟེ ཨེཝ མཱཏུ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, དཱནཾ དསྶཱམི, ཨཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ མཱཏཱ ‘‘ཏཱཏ, ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ དཱནཾ དེཧཱི’’ཏི ཧཏྠསམཱིཔེ སཧསྶཏྠཝིཀཾ ཋཔེསི. བོདྷིསཏྟོ ཧི ཨུམྨངྒཛཱཏཀེ ¶ (ཛཱ. ༢.༢༢.༥༩༠ ཨཱདཡོ) ཨིམསྨིཾ ཛཱཏཀེ པཙྪིམཏྟབྷཱཝེཏི ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཛཱཏམཏྟོཝ ཀཐེསི. རཱཛཱ མཧཱསཏྟསྶ ཨཏིདཱིགྷཱདིདོསཝིཝཛྫིཏཱ མདྷུརཁཱིརཱ ཙཏུསཊྛིདྷཱཏིཡོ ཨུཔཊྛཱཔེསི. ཏེན སདྡྷིཾ ཛཱཏཱནཾ སཊྛིཡཱ དཱརཀསཧསྶཱནམྤི དྷཱཏིཡོ དཱཔེསི. སོ སཊྛིདཱརཀསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཝཌྜྷཏི. ཏསྶ རཱཛཱ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ཀུམཱརཔིལ༹ནྡྷནཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཙཏུཔཉྩཝསྶིཀཀཱལེ ཏཾ ཨོམུཉྩིཏྭཱ དྷཱཏཱིནཾ དཏྭཱ པུན ཏཱཧི དཱིཡམཱནཾ ན གཎྷཱཏི. ཏཾ ¶ སུཏྭཱ རཱཛཱ ‘‘མམ པུཏྟེན དིནྣཾ སུདིནྣ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཔརམྤི ཀཱརེསི. ཏམྤི དེཏི. དཱརཀཀཱལེཡེཝ དྷཱཏཱིནཾ ནཝཝཱརེ པིལ༹ནྡྷནཾ ཨདཱསི.

ཨཊྛཝསྶིཀཀཱལེ པན སཡནཔཱིཋེ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ བཱཧིརཀདཱནཾ དེམི, ན ཏཾ མཾ པརིཏོསེཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀདཱནཾ དཱཏུཀཱམོམྷི. སཙེ ཧི མཾ ཀོཙི ཧདཡཾ ཡཱཙེཡྻ, ཧདཡཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དདེཡྻཾ. སཙེ ཨཀྑཱིནི ཡཱཙེཡྻ, ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ དདེཡྻཾ. སཙེ སཀལསརཱིརེ མཾསཾ རུདྷིརམྤི ཝཱ ཡཱཙེཡྻ, སཀལསརཱིརཏོ མཾསཾ ཚིནྡིཏྭཱ རུདྷིརམྤི ཨསིནཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དདེཡྻཾ. ཨཐཱཔི ཀོཙི ‘དཱསོ མེ ཧོཧཱི’ཏི ཝདེཡྻ, ཨཏྟཱནཾ ཏསྶ སཱཝེཏྭཱ དདེཡྻ’’ནྟི. ཏསྶེཝཾ སབྷཱཝཾ སརསཾ ཙིནྟེནྟསྶ ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤི. སིནེརུཔབྦཏརཱཛཱ ཨོནམིཏྭཱ ཛེཏུཏྟརནགརཱབྷིམུཁོ ཨཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༨.

‘‘ཡདཱཧཾ དཱརཀོ ཧོམི, ཛཱཏིཡཱ ཨཊྛཝསྶིཀོ;

ཏདཱ ནིསཛྫ པཱསཱདེ, དཱནཾ དཱཏུཾ ཝིཙིནྟཡིཾ.

༧༩.

‘‘ཧདཡཾ ¶ དདེཡྻཾ ཙཀྑུཾ, མཾསམྤི རུདྷིརམྤི ཙ;

དདེཡྻཾ ཀཱཡཾ སཱཝེཏྭཱ, ཡདི ཀོཙི ཡཱཙཡེ མམཾ.

༨༠.

‘‘སབྷཱཝཾ ཙིནྟཡནྟསྶ, ཨཀམྤིཏམསཎྛིཏཾ;

ཨཀམྤི ཏཏྠ པཐཝཱི, སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱཝེཏྭཱཏི ‘‘ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཨཧཾ ཨིམསྶ དཱསོ’’ཏི དཱསབྷཱཝཾ སཱཝེཏྭཱ. ཡདི ཀོཙི ཡཱཙཡེ མམནྟི ཀོཙི མཾ ཡདི ཡཱཙེཡྻ. སབྷཱཝཾ ཙིནྟཡནྟསྶཱཏི ཨཝིཔརཱིཏཾ ཨཏྟནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སབྷཱཝཾ ཨཏིཏྟིམཾ ¶ ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཙིནྟེནྟསྶ མམ, མཡི ཙིནྟེནྟེཏི ཨཏྠོ. ཨཀམྤིཏནྟི ཀམྤིཏརཧིཏཾ. ཨསཎྛིཏནྟི སངྐོཙརཧིཏཾ. ཡེན ཧི ལོབྷཱདིནཱ ཨབོདྷིསཏྟཱནཾ ཙཀྑཱདིདཱནེ ཙིཏྟུཏྲཱསསངྑཱཏཾ ཀམྤིཏཾ སངྐོཙསངྑཱཏཾ སཎྛིཏཉྩ སིཡཱ, ཏེན ཝིནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཀམྤཱིཏི ཨཙལི. སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱཏི སིནེརུམྷི ཨུཊྛིཏནནྡནཝནཕཱརུསཀཝནམིསྶཀཝནཙིཏྟལཏཱཝནཱདིཀཔྤཀཏརུཝནཾ སིནེརུཝནཾ. ཨཐ ཝཱ སིནེརུ ཙ ཛམྦུདཱིཔཱདཱིསུ རམཎཱིཡཝནཉྩ སིནེརུཝནཾ ¶ , ཏཾ ཝནཾ ཝཊཾསཀཾ ཨེཏིསྶཱཏི སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ.

ཨེཝཉྩ པཐཝིཀམྤནེ ཝཏྟམཱནེ མདྷུརགམྦྷཱིརདེཝོ གཛྫནྟོ ཁཎིཀཝསྶཾ ཝསྶི, ཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརིཾསུ, མཧཱསམུདྡོ ཨུབྦྷིཛྫི, སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཔྥོཊེསི, མཧཱབྲཧྨཱ སཱདྷུཀཱརམདཱསི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. མཧཱསཏྟོ སོལ༹སཝསྶཀཱལེཡེཝ སབྦསིཔྤཱནཾ ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ པིཏཱ རཛྫཾ དཱཏུཀཱམོ མཱཏརཱ སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ མདྡརཱཛཀུལཏོ མཱཏུལདྷཱིཏརཾ མདྡིཾ ནཱམ རཱཛཀཉྙཾ ཨཱནེཏྭཱ སོལ༹སནྣཾ ཨིཏྠིསཧསྶཱནཾ ཛེཊྛཀཾ ཨགྒམཧེསིཾ ཀཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩི. མཧཱསཏྟོ རཛྫེ པཏིཊྛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེནྟོ ཨནྭདྡྷམཱསཾ དཱནཾ ཨོལོཀེཏུཾ ཨུཔསངྐམཏི. ཨཔརབྷཱགེ མདྡིདེཝཱི པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ ཀཉྩནཛཱལེན སམྤཊིཙྪིཾསུ, ཏེནསྶ ‘‘ཛཱལིཀུམཱརོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ སཱ དྷཱིཏརཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ ཀཎྷཱཛིནེན སམྤཊིཙྪིཾསུ, ཏེནསྶཱ ‘‘ཀཎྷཱཛིནཱ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༡.

‘‘ཨནྭདྡྷམཱསེ པནྣརསེ, པུཎྞམཱསེ ཨུཔོསཐེ;

པཙྩཡཾ ནཱགམཱརུཡ྄ཧ, དཱནཾ དཱཏུཾ ཨུཔཱགམི’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨནྭདྡྷམཱསེཏི ཨནུཨདྡྷམཱསེ, ཨདྡྷམཱསེ ཨདྡྷམཱསེཏི ཨཏྠོ. པུཎྞམཱསེཏི པུཎྞམཱསིཡཾ, མཱསཔརིཔཱུརིཡཱ ¶ ཙནྡཔརིཔཱུརིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏེ པནྣརསེ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨུཔཱགམིནྟི སམྦནྡྷོ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – པཙྩཡཾ ནཱགམཱརུཡ྄ཧ ཨདྡྷམཱསེ ཨདྡྷམཱསེ དཱནཾ དཱཏུཾ དཱནསཱལཾ ཨུཔཱགམིཾ, ཨེཝཾ ཨུཔགཙྪནྟོ ཙ ཡདཱ ཨེཀསྨིཾ པནྣརསེ པུཎྞམཱསིཨུཔོསཐེ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨུཔཱགམིཾ, ཏདཱ ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨུཔགཉྪུ ¶ མནྟི ཏཏྠ པཙྩཡཾ ནཱགནྟི པཙྩཡནཱམཀཾ མངྒལཧཏྠིཾ. བོདྷིསཏྟསྶ ཧི ཛཱཏདིཝསེ ཨེཀཱ ཨཱཀཱསཙཱརིནཱི ཀརེཎུཀཱ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ སབྦསེཏཧཏྠིཔོཏཀཾ ཨཱནེཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏསྶ མཧཱསཏྟཾ ¶ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ལདྡྷཏྟཱ ‘‘པཙྩཡོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏཾ པཙྩཡནཱམཀཾ ཨོཔཝཡ྄ཧཾ ཧཏྠིནཱགཾ ཨཱརུཡ྄ཧ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨུཔཱགམིནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༢.

‘‘ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ ཨུཔགཉྪུ མཾ;

ཨཡཱཙུཾ མཾ ཧཏྠིནཱགཾ, དྷཉྙཾ མངྒལསམྨཏཾ.

༨༣.

‘‘ཨཝུཊྛིཀོ ཛནཔདོ, དུབྦྷིཀྑོ ཚཱཏཀོ མཧཱ;

དདཱཧི པཝརཾ ནཱགཾ, སབྦསེཏཾ གཛུཏྟམ’’ནྟི.

ཏཏྠ ‘‘ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐཱ ཧེཊྛཱ ཀུརུརཱཛཙརིཏེཔི (ཙརིཡཱ. ༡.༢༡-༢༢) ཨཱགཏཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ཏཱསཾ ཨཏྠོ ཀཐཱམགྒོ ཙ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདྷ པན མངྒལཧཏྠིནོ སེཏཏྟཱ ‘‘སབྦསེཏཾ གཛུཏྟམ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ –

༨༤.

‘‘དདཱམི ན ཝིཀམྤཱམི, ཡཾ མཾ ཡཱཙནྟི བྲཱཧྨཎཱ;

སནྟཾ ནཔྤཊིགཱུཧཱམི, དཱནེ མེ རམཏེ མནོ’’ཏི. –

ཨཏྟནོ དཱནཱབྷིརཏིཾ པཝེདེནྟོ –

༨༥.

‘‘ན མེ ཡཱཙཀམནུཔྤཏྟེ, པཊིཀྑེཔོ ཨནུཙྪཝོ;

མཱ མེ བྷིཛྫི སམཱདཱནཾ, དསྶཱམི ཝིཔུལཾ གཛ’’ནྟི. (ཙརིཡཱ. ༡.༢༣) –

པཊིཛཱནིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨོལོཀནཏྠཾ ཨནུཔརིཡཱཡིཏྭཱ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨདིསྭཱ ཀུསུམམིསྶགནྡྷོདཀབྷརིཏཾ སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ གཧེཏྭཱ ‘‘བྷོནྟོ ཨིཏོ ཨེཐཱ’’ཏི ¶ ཨལངྐཏརཛཏདཱམསདིསཾ ཧཏྠིསོཎྜཾ ཏེསཾ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ཨལངྐཏཝཱརཎཾ ཨདཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༦.

‘‘ནཱགཾ གཧེཏྭཱ སོཎྜཱཡ, བྷིངྒཱརེ རཏནཱམཡེ;

ཛལཾ ཧཏྠེ ཨཱཀིརིཏྭཱ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨདཾ གཛ’’ནྟི. (ཙརིཡཱ. ༡.༢༤);

ཏཏྠ ¶ སནྟནྟི ཝིཛྫམཱནཾ དེཡྻདྷམྨཾ. ནཔྤཊིགཱུཧཱམཱིཏི ན པཊིཙྪཱདེམི. ཡོ ཧི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ‘‘མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏི, ཡཱཙིཏོ ཝཱ པཊིཀྑིཔཏི, སོ ཡཱཙཀཱནཾ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏམྤི ཨཏྠཏོ པཊིཙྪཱདེཏི ནཱམ. མཧཱསཏྟོ པན ཨཏྟནོ སཱིསཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀདཱནཾ དཱཏུཀཱམོཝ, ཀཐཾ བཱཧིརཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘སནྟཾ ནཔྤཊིགཱུཧཱམཱི’’ཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘དཱནེ མེ རམཏེ མནོ’’ཏི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཏསྶ པན ཧཏྠིནོ ཙཏཱུསུ པཱདེསུ ཨལངྐཱརཱ ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི ¶ ཨགྒྷནྟི, ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཨལངྐཱརཱ དྭེ སཏསཧསྶཱནི, ཧེཊྛཱ ཨུདརེ ཀམྦལཾ སཏསཧསྶཾ, པིཊྛིཡཾ མུཏྟཱཛཱལཾ མཎིཛཱལཾ ཀཉྩནཛཱལནྟི ཏཱིཎི ཛཱལཱནི ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི, ཨུབྷོ ཀཎྞཱལངྐཱརཱ དྭེ སཏསཧསྶཱནི, པིཊྛིཡཾ ཨཏྠཏཀམྦལཾ སཏསཧསྶཾ, ཀུམྦྷཱལངྐཱརོ སཏསཧསྶཾ, ཏཡོ ཝཊཾསཀཱ ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི, ཀཎྞཙཱུལཱ༹ལངྐཱརོ སཏསཧསྶཾ, དྭིནྣཾ དནྟཱནཾ ཨལངྐཱརཱ དྭེ སཏསཧསྶཱནི, སོཎྜཱཡ སོཝཏྠིཀཱལངྐཱརོ སཏསཧསྶཾ, ནངྒུཊྛཱལངྐཱརོ སཏསཧསྶཾ, ཨཱརོཧཎནིསྶེཎི སཏསཧསྶཾ, བྷུཉྫནཀཊཱཧཾ སཏསཧསྶཾ, ཋཔེཏྭཱ ཨནགྒྷབྷཎྜཾ ཨིདཾ ཏཱཝ ཨེཏྟཀཾ ཙཏུཝཱིསཏི སཏསཧསྶཱནི ཨགྒྷཏི. ཚཏྟཔིཎྜིཡཾ པན མཎི, ཙཱུལཱ༹མཎི, མུཏྟཱཧཱརེ མཎི, ཨངྐུསེ མཎི, ཧཏྠིཀཎྛཝེཋནམུཏྟཱཧཱརེ མཎི, ཧཏྠིཀུམྦྷེ མཎཱིཏི ཨིམཱནི ཚ ཨནགྒྷཱནི, ཧཏྠཱིཔི ཨནགྒྷོ ཨེཝཱཏི ཧཏྠིནཱ སདྡྷིཾ སཏྟ ཨནགྒྷཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨདཱསི. ཏཐཱ ཧཏྠིནོ པརིཙཱརཀཱནི པཉྩ ཀུལསཏཱནི ཧཏྠིམེཎྜཧཏྠིགོཔཀེཧི སདྡྷིཾ ཨདཱསི. སཧ དཱནེན པནསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ བྷཱུམིཀམྤཱདཡོ ཨཧེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༧.

‘‘པུནཱཔརཾ དདནྟསྶ, སབྦསེཏཾ གཛུཏྟམཾ;

ཏདཱཔི པཐཝཱི ཀམྤི, སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ’’ཏི.

ཛཱཏཀེཔི (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༧༣) ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏདཱསི ¶ ཡཾ བྷིཾསནཀཾ, ཏདཱསི ལོམཧཾསནཾ;

ཧཏྠིནཱགེ པདིནྣམྷི, མེདནཱི སམྤཀམྤཐཱ’’ཏི.

༨༨. ཏསྶ ¶ ནཱགསྶ དཱནེནཱཏི ཚཧི ཨནགྒྷེཧི སདྡྷིཾ ཙཏུཝཱིསཏིསཏསཧསྶགྒྷནིཀཨལངྐཱརབྷཎྜསཧིཏསྶ ཏསྶ མངྒལཧཏྠིསྶ པརིཙྩཱགེན. སིཝཡོཏི སིཝིརཱཛཀུམཱརཱ ཙེཝ སིཝིརཊྛཝཱསིནོ ཙ. ‘‘སིཝཡོ’’ཏི ཙ དེསནཱསཱིསམེཏཾ. ཏཏྠ ཧི ཨམཙྩཱ པཱརིསཛྫཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ནེགམཛཱནཔདཱ ནཱགརཱ སཀལརཊྛཝཱསིནོ ཙ སཉྫཡམཧཱརཱཛཾ ཕུསྶཏིདེཝིཾ མདྡིདེཝིཉྩ ཋཔེཏྭཱ སབྦེ ཨེཝ. ཀུདྡྷཱཏི དེཝཏཱཝཏྟནེན བོདྷིསཏྟསྶ ཀུདྡྷཱ. སམཱགཏཱཏི སནྣིཔཏིཏཱ. ཏེ ¶ ཀིར བྲཱཧྨཎཱ ཧཏྠིཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ མཧཱདྭཱརེན པཝིསིཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེན པཱཡིཾསུ. མཧཱཛནེན ཙ ‘‘ཨམྦྷོ བྲཱཧྨཎཱ, ཨམྷཱཀཾ ཧཏྠཱི ཀུཏོ ཨབྷིརུལ༹ྷོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཝེསྶནྟརམཧཱརཱཛེན ནོ ཧཏྠཱི དིནྣོ, ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི ཧཏྠཝིཀཱརཱདཱིཧི གྷཊྚེནྟཱ ཨགམཾསུ. ཨཐ ཨམཙྩེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནཱ རཱཛདྭཱརེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘རཉྙཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱནཾ དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ ཁེཏྟཾ ཝཱ ཝཏྠུ ཝཱ དཱསིདཱསཔརིཙཱརིཀཱ ཝཱ དཱཏབྦཱ སིཡཱ, ཀཐཉྷི ནཱམཱཡཾ ཝེསྶནྟརམཧཱརཱཛཱ རཱཛཱརཧཾ མངྒལཧཏྠིཾ དསྶཏི, ན ཨིདཱནི ཨེཝཾ རཛྫཾ ཝིནཱསེཏུཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ སཉྫཡམཧཱརཱཛསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ཨནུནཱིཡམཱནཱ ཨནནུཡནྟཱ ཨགམཾསུ. ཀེཝལཾ པན –

‘‘མཱ ནཾ དཎྜེན སཏྠེན, ན ཧི སོ བནྡྷནཱརཧོ;

པབྦཱཛེཧི ཙ ནཾ རཊྛཱ, ཝངྐེ ཝསཏུ པབྦཏེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༨༧) –

ཝདིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘པབྦཱཛེསུཾ སཀཱ རཊྛཱ, ཝངྐཾ གཙྪཏུ པབྦཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ པབྦཱཛེསུནྟི རཛྫཏོ བཧི ཝཱསཏྠཱཡ ཨུསྶུཀྐམཀཾསུ; –

རཱཛཱཔི ‘‘མཧཱ ཁོ ཨཡཾ པཊིཔཀྑོ, ཧནྡ མམ པུཏྟོ ཀཏིཔཱཧཾ རཛྫཏོ བཧི ཝསཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ –

‘‘ཨེསོ ¶ ཙེ སིཝཱིནཾ ཚནྡོ, ཚནྡཾ ནཔྤནུདཱམསེ;

ཨིམཾ སོ ཝསཏུ རཏྟིཾ, ཀཱམེ ཙ པརིབྷུཉྫཏུ.

‘‘ཏཏོ རཏྱཱ ཝིཝསཱནེ, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི;

སམགྒཱ སིཝཡོ ཧུཏྭཱ, རཊྛཱ པབྦཱཛཡནྟུ ན’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༨༨-༡༦༨༩) –

ཝཏྭཱ ¶ པུཏྟསྶ སནྟིཀེ ཀཏྟཱརཾ པེསེསི ‘‘ཨིམཾ པཝཏྟིཾ མམ པུཏྟསྶ ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི.

མཧཱསཏྟོཔི ཏཾ སུཏྭཱ –

‘‘ཀིསྨིཾ མེ སིཝཡོ ཀུདྡྷཱ, ནཱཧཾ པསྶཱམི དུཀྐཊཾ;

ཏཾ མེ ཀཏྟེ ཝིཡཱཙིཀྑ, ཀསྨཱ པབྦཱཛཡནྟི མ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༧༠༡) –

ཀཱརཎཾ པུཙྪི. ཏེན ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཧཏྠིདཱནེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ –

‘‘ཧདཡཾ ཙཀྑུམྤཧཾ དཛྫཾ, ཀིཾ མེ བཱཧིརཀཾ དྷནཾ;

ཧིརཉྙཾ ཝཱ སུཝཎྞཾ ཝཱ, མུཏྟཱ ཝེལུ༹རིཡཱ མཎི.

‘‘དཀྑིཎཾ ¶ ཝཱཔཧཾ བཱཧུཾ, དིསྭཱ ཡཱཙཀམཱགཏེ;

དདེཡྻཾ ན ཝིཀམྤེཡྻཾ, དཱནེ མེ རམཏེ མནོ.

‘‘ཀཱམཾ མཾ སིཝཡོ སབྦེ, པབྦཱཛེནྟུ ཧནནྟུ ཝཱ;

ནེཝ དཱནཱ ཝིརམིསྶཾ, ཀཱམཾ ཚིནྡནྟུ སཏྟདྷཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༧༠༣-༡༧༠༥) –

ཝཏྭཱ ‘‘ནཱགརཱ མེ ཨེཀདིཝསཾ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨོཀཱསཾ དེནྟུ, སྭེ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཏིཡདིཝསེ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཏྟཱརཾ ཏེསཾ སནྟིཀེ པེསེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ སྭེ སཏྟསཏཀཾ ནཱམ མཧཱདཱནཾ དསྶཱམི ¶ , སཏྟཧཏྠིསཏཱནི སཏྟཨསྶསཏཱནི སཏྟརཐསཏཱནི སཏྟཨིཏྠིསཏཱནི སཏྟདཱསསཏཱནི སཏྟདཱསིསཏཱནི སཏྟདྷེནུསཏཱནི པཊིཡཱདེཧི, ནཱནཔྤཀཱརཉྩ ཨནྣཔཱནཱདིཾ སབྦཾ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨུཔཊྛཔེཧཱི’’ཏི སབྦཀམྨིཀཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨེཀཀོཝ མདྡིདེཝིཡཱ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷདྡེ མདྡི, ཨནུགཱམིཀནིདྷིཾ ནིདཧམཱནཱ, སཱིལཝནྟེསུ དདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཏམྤི དཱནེ ནིཡོཛེཏྭཱ ཏསྶཱ ཨཏྟནོ གམནཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཝནཾ ཝསནཏྠཱཡ གམིསྶཱམི, ཏྭཾ ཨིདྷེཝ ཨནུཀྐཎྛིཏཱ ཝསཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ནཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཏུམྷེཧི ཝིནཱ ཨེཀདིཝསམྤི ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

དུཏིཡདིཝསེ སཏྟསཏཀཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཏསྶ སཏྟསཏཀཾ དཱནཾ དེནྟསྶེཝ སཱཡཾ ཨཧོསི. ཨལངྐཏརཐེན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཧཾ སྭེ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཏེ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨཀཱམཀཱནཾ ཏེསཾ ཨསྶུམུཁཱནཾ རོདནྟཱནཾཡེཝ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ¶ ཏཾ དིཝསཾ ཨཏྟནོ ནིཝེསནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ ‘‘གམིསྶཱམཱི’’ཏི པཱསཱདཏོ ཨོཏརི. མདྡིདེཝཱི སསྶུསསུརེཧི ནཱནཱནཡེཧི ཡཱཙིཏྭཱ ནིཝཏྟིཡམཱནཱཔི ཏེསཾ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཏེ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སེསིཏྠིཡོ ཨཔལོཀེཏྭཱ དྭེ པུཏྟེ ཨཱདཱཡ ཝེསྶནྟརསྶ པཋམཏརཾ གནྟྭཱ རཐེ ཨཊྛཱསི.

མཧཱཔུརིསོ རཐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ རཐེ ཋིཏོ མཧཱཛནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀརོཐཱ’’ཏི ཨོཝཱདམསྶ དཏྭཱ ནགརཏོ ནིཀྑམི. བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱ ‘‘པུཏྟོ མེ དཱནཝིཏྟཀོ དཱནཾ དེཏཱུ’’ཏི ཨཱབྷརཎེཧི སདྡྷིཾ སཏྟརཏནཔཱུརཱནི སཀཊཱནི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ པེསེསི. སོཔི ཨཏྟནོ ཀཱཡཱརུལ༹ྷམེཝ ཨཱབྷརཎབྷཎྜཾ སམྤཏྟཡཱཙཀཱནཾ ¶ ཨཊྛཱརས ཝཱརེ དཏྭཱ སེསཾ སབྦམདཱསི. ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན རཐཔྤམཱཎེ ཋཱནེ མཧཱཔཐཝཱི བྷིཛྫིཏྭཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ རཐཾ ནགརཱབྷིམུཁཾ ཨཀཱསི. སོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཝསནཊྛཱནཾ ཨོལོཀེསི. ཏེན ཀཱརུཉྙེན པཐཝིཀམྤོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེསཾ ནིཙྪུབྷམཱནཱན’’ནྟིཨཱདི.

༨༩-༩༠. ཏཏྠ ནིཙྪུབྷམཱནཱནནྟི ཏེསུ སིཝཱིསུ ནིཀྐཌྜྷནྟེསུ, པབྦཱཛེནྟེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཏེསཾ ཝཱ ནིཀྑམནྟཱནཾ. མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏུནྟི སཏྟསཏཀམཧཱདཱནཾ དཱཏུཾ. ཨཱཡཱཙིསྶནྟི ཡཱཙིཾ. སཱཝཡིཏྭཱཏི གྷོསཱཔེཏྭཱ. ཀཎྞབྷེརིནྟི ཡུགལམཧཱབྷེརིཾ. དདཱམཧནྟི དདཱམི ཨཧཾ.

༩༡. ཨཐེཏྠཱཏི ཨཐེཝཾ དཱནེ དཱིཡམཱནེ ཨེཏསྨིཾ དཱནགྒེ. ཏུམཱུལོཏི ཨེཀཀོལཱཧལཱིབྷཱུཏོ. བྷེརཝོཏི ¶ བྷཡཱཝཧོ. མཧཱསཏྟཉྷི ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེསཾ སོ བྷཡཾ ཛནེཏི, ཏསྶ བྷཡཛནནཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ. ‘‘དཱནེནིམ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨིམཾ ཝེསྶནྟརམཧཱརཱཛཱནཾ དཱནེན ཧེཏུནཱ སིཝཡོ རཊྛཏོ ནཱིཧརནྟི པབྦཱཛེནྟི, ཏཐཱཔི པུན ཙ ཨེཝརཱུཔཾ དཱནཾ དེཏི ཨཡནྟི.

༩༢-༩༤. ཨིདཱནི ཏཾ དཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཧཏྠི’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ གཝནྟི དྷེནུཾ. ཙཏུཝཱཧིཾ རཐཾ དཏྭཱཏི ཝཧནྟཱིཏི ཝཱཧིནོ, ཨསྶཱ, ཙཏུརོ ཨཱཛཉྙསིནྡྷཝེ ¶ རཐཉྩ བྲཱཧྨཎཱནཾ དཏྭཱཏི ཨཏྠོ. མཧཱསཏྟོ ཧི ཏཐཱ ནགརཏོ ནིཀྑམནྟོ སཧཛཱཏེ སཊྛིསཧསྶེ ཨམཙྩེ སེསཛནཉྩ ཨསྶུཔུཎྞམུཁཾ ཨནུབདྡྷནྟཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ རཐཾ པཱཛེནྟོ མདྡིཾ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, བྷདྡེ, པཙྪཏོ ཡཱཙཀཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཨུཔདྷཱརེཡྻཱསཱི’’ཏི. སཱ ཨོལོཀེནྟཱི ནིསཱིདི. ཨཐསྶ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནཾ གམནཀཱལེ ཀཏདཱནཉྩ སམྤཱཔུཎིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཙཏྟཱརོ བྲཱཧྨཎཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཝེསྶནྟརོ ཀུཧི’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘དཱནཾ དཏྭཱ རཐེན གཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨསྶེ ཡཱཙིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནུབནྡྷིཾསུ. མདྡཱི ཏེ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཡཱཙཀཱ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. མཧཱསཏྟོ རཐཾ ཋཔེསི. ཏེ ཨཱགནྟྭཱ ཨསྶེ ཡཱཙིཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཨསྶེ ཨདཱསི. ཏེ ཏེ གཧེཏྭཱ གཏཱ. ཨསྶེསུ ¶ པན དིནྣེསུ རཐདྷུརཾ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ཙཏྟཱརོ དེཝཔུཏྟཱ རོཧིཏམིགཝཎྞེནཱགནྟྭཱ རཐདྷུརཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨགམཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཏེསཾ དེཝཔུཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ –

‘‘ཨིངྒྷ མདྡི ནིསཱམེཧི, ཙིཏྟརཱུཔཾཝ དིསྶཏི;

མིགརོཧིཙྩཝཎྞེན, དཀྑིཎསྶཱ ཝཧནྟི མ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༦༤) –

མདྡིཡཱ ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཙིཏྟརཱུཔཾཝཱཏི ཨཙྪརིཡརཱུཔཾ ཝིཡ. དཀྑིཎསྶཱཏི སུསིཀྑིཏཨསྶཱ ཝིཡ མཾ ཝཧནྟི.

ཨཐ ནཾ ཨེཝཾ གཙྪནྟཾ ཨཔརོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱགནྟྭཱ རཐཾ ཡཱཙི. མཧཱསཏྟོ པུཏྟདཱརཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ རཐཾ ཨདཱསི. རཐེ པན དིནྣེ དེཝཔུཏྟཱ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. ཏཏོ པཊྛཱཡ པན སབྦེཔི པཏྟིཀཱཝ ཨཧེསུཾ. ཨཐ མཧཱསཏྟོ ‘‘མདྡི, ཏྭཾ ཀཎྷཱཛིནཾ གཎྷཱཧི, ཨཧཾ ཛཱལིཀུམཱརཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི ཨུབྷོཔི དྭེ དཱརཀེ ཨངྐེནཱདཱཡ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡསལླཱཔཱ པཊིཔཐཾ ཨཱགཙྪནྟེ མནུསྶེ ཝངྐཔབྦཏསྶ མགྒཾ པུཙྪནྟཱ སཡམེཝ ཨོནཏེསུ ཕལརུཀྑེསུ ཕལཱནི དཱརཀཱནཾ དདནྟཱ ཨཏྠཀཱམཱཧི ¶ དེཝཏཱཧི མགྒསྶ སངྑིཔིཏཏྟཱ ཏདཧེཝ ཙེཏརཊྛཾ སམྤཱཔུཎིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཙཏུཝཱཧིཾ རཐཾ དཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ཋཏྭཱ ཙཱཏུམྨཧཱཔཐེཏི ཨཏྟནོ གམནམགྒེན པསྶཏོ ཨཱགཏེན ཏེན བྲཱཧྨཎེན ཨཱགཏམགྒེན ཙ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏཊྛཱནཏྟཱ ཙཏུཀྐསངྑཱཏེ ¶ ཙཏུམཧཱཔཐེ ཋཏྭཱ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ རཐཾ དཏྭཱ. ཨེཀཱཀིཡོཏི ཨམཙྩསེཝཀཱདིསཧཱཡཱབྷཱཝེན ཨེཀཀོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨདུཏིཡོ’’ཏི. མདྡིདེཝིཾ ཨིདམབྲཝཱིཏི མདྡིདེཝིཾ ཨིདཾ ཨབྷཱསི.

༩༦-༩༩. པདུམཾ པུཎྜརཱིཀཾཝཱཏི པདུམཾ ཝིཡ, པུཎྜརཱིཀཾ ཝིཡ ཙ. ཀཎྷཱཛིནགྒཧཱིཏི ཀཎྷཱཛིནཾ ཨགྒཧེསི. ཨབྷིཛཱཏཱཏི ཛཱཏིསམྤནྣཱ. ཝིསམཾ སམནྟི ཝིསམཾ སམཉྩ བྷཱུམིཔྤདེསཾ. ཨེནྟཱིཏི ཨཱགཙྪནྟི. ཨནུམགྒེ པཊིཔྤཐེཏི ཨནུམགྒེ ཝཱ པཊིཔཐེ ཝཱཏི ཝཱ-སདྡསྶ ལོཔོ དཊྛབྦོ. ཀརུཎནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཀརུཎཱཡིཏཏྟནྟི ཨཏྠོ. དུཀྑཾ ཏེ པཊིཝེདེནྟཱིཏི ཨིམེ ཨེཝཾ སུཁུམཱལཱ པདསཱ གཙྪནྟི, དཱུརེཝ ཨིཏོ ཝངྐཔབྦཏོཏི ཏེ ཏདཱ ཨམྷེསུ ཀཱརུཉྙཝསེན ཨཏྟནཱ དུཀྑཾ པཊིལབྷནྟི, ཏཐཱ ཨཏྟནོ ¶ ཨུཔྤནྣདུཀྑཾ པཊིཝེདེནྟི ཝཱཏི ཨཏྠོ.

༡༠༠-༡. པཝནེཏི མཧཱཝནེ. ཕལིནེཏི ཕལཝནྟེ. ཨུབྦིདྡྷཱཏི ཨུདྡྷཾ ཨུགྒཏཱ ཨུཙྩཱ. ཨུཔགཙྪནྟི དཱརཀེཏི ཡཐཱ ཕལཱནི དཱརཀཱནཾ ཧཏྠཱུཔགཡ྄ཧཀཱནི ཧོནྟི, ཨེཝཾ རུཀྑཱ སཡམེཝ སཱཁཱཧི ཨོནམིཏྭཱ དཱརཀེ ཨུཔེནྟི.

༡༠༢. ཨཙྪརིཡནྟི ཨཙྪརཱཡོགྒཾ, ཨཙྪརཾ པཧརིཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཨབྷཱུཏཔུབྦཾ བྷཱུཏནྟི ཨབྦྷུཏཾ. ལོམཱནཾ ཧཾསནསམཏྠཏཱཡ ལོམཧཾསནཾ. སཱཧུཀཱརནྟི སཱདྷུཀཱརཾ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཨིཏྠིརཏནབྷཱཝེན སབྦེཧི ཨངྒེཧི ཨཝཡཝེཧི སོབྷཏཱིཏི སབྦངྒསོབྷནཱ.

༡༠༣-༤. ཨཙྪེརཾ ཝཏཱཏི ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ. ཝེསྶནྟརསྶ ཏེཛེནཱཏི ཝེསྶནྟརསྶ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན. སངྑིཔིཾསུ པཐཾ ཡཀྑཱཏི དེཝཏཱ མཧཱསཏྟསྶ པུཉྙཏེཛེན ཙོདིཏཱ ཏཾ མགྒཾ པརིཀྑཡཾ པཱཔེསུཾ, ཨཔྤཀཾ ཨཀཾསུ, ཏཾ པན དཱརཀེསུ ཀརུཎཱཡ ཀཏཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནུཀམྤཱཡ དཱརཀེ’’ཏི. ཛེཏུཏྟརནགརཏོ ཧི སུཝཎྞགིརིཏཱལོ ནཱམ པབྦཏོ པཉྩ ཡོཛནཱནི, ཏཏོ ཀོནྟིམཱརཱ ནཱམ ནདཱི པཉྩ ཡོཛནཱནི, ཏཏོ མཱརཉྫནཱགིརི ནཱམ པབྦཏོ པཉྩ ཡོཛནཱནི, ཏཏོ དཎྜབྲཱཧྨཎགཱམོ ནཱམ པཉྩ ཡོཛནཱནི, ཏཏོ མཱཏུལནགརཾ དས ¶ ཡོཛནཱནི, ཨིཏི ཏཾ རཊྛཾ ཛེཏུཏྟརནགརཏོ ཏིཾས ཡོཛནཱནི ཧོཏི. དེཝཏཱ ¶ བོདྷིསཏྟསྶ པུཉྙཏེཛེན ཙོདིཏཱ མགྒཾ པརིཀྑཡཾ པཱཔེསུཾ. ཏཾ སབྦཾ ཨེཀཱཧེནེཝ ཨཏིཀྐམིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནིཀྑནྟདིཝསེནེཝ, ཙེཏརཊྛམུཔཱགམུ’’ནྟི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ སཱཡནྷསམཡཾ ཙེཏརཊྛེ མཱཏུལནགརཾ པཏྭཱ ཏསྶ ནགརསྶ དྭཱརསམཱིཔེ སཱལཱཡཾ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ མདྡིདེཝཱི པཱདེསུ རཛཾ པུཉྪིཏྭཱ པཱདེ སམྦཱཧིཏྭཱ ‘‘ཝེསྶནྟརསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི སཱལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏསྶ ཙཀྑུཔཐེ སཱལདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ནགརཾ པཝིསནྟིཡོ ཙ ནིཀྑམནྟིཡོ ཙ ཨིཏྠིཡོ ཏཾ དིསྭཱ པརིཝཱརེསུཾ. མཧཱཛནོ ཏཉྩ ཝེསྶནྟརཉྩ པུཏྟེ ཙསྶ ཏཐཱ ཨཱགཏེ དིསྭཱ རཱཛཱུནཾ ཨཱཙིཀྑི. སཊྛིསཧསྶཱ རཱཛཱནོ རོདནྟཱ པརིདེཝནྟཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ མགྒཔརིསྶམཾ ཝིནོདེཏྭཱ ¶ ཏཐཱ ཨཱགམནཀཱརཎཾ པུཙྪིཾསུ.

མཧཱསཏྟོ ཧཏྠིདཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ ཨཏྟནོ རཛྫེན ནིམནྟཡིཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ པཊིགྒཧིཏམེཝ ཧོཏུ, རཱཛཱ པན མཾ རཊྛཱ པབྦཱཛེཏི, ཏསྨཱ ཝངྐཔབྦཏམེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ནཱནཔྤཀཱརཾ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཡཱཙིཡམཱནོཔི ཏཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཏེཧི གཧིཏཱརཀྑོ ཏཾ རཏྟིཾ སཱལཱཡམེཝ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ པཱཏོཝ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏེཧི པརིཝུཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པནྣརསཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ ཝནདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཏེ ནིཝཏྟེཏྭཱ པུརཏོ པནྣརསཡོཛནམགྒཾ ཏེཧི ཨཱཙིཀྑིཏནིཡཱམེནེཝ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༠༥.

‘‘སཊྛིརཱཛསཧསྶཱནི, ཏདཱ ཝསནྟི མཱཏུལེ;

སབྦེ པཉྫལིཀཱ ཧུཏྭཱ, རོདམཱནཱ ཨུཔཱགམུཾ.

༡༠༦.

‘‘ཏཏྠ ཝཏྟེཏྭཱ སལླཱཔཾ, ཙེཏེཧི ཙེཏཔུཏྟེཧི;

ཏེ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱན, ཝངྐཾ ཨགམུ པབྦཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏཏྠ ཝཏྟེཏྭཱ སལླཱཔནྟི ཏཏྠ ཏེཧི རཱཛཱུཧི སམཱགམེཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདམཱནཱ ཀཐཾ པཝཏྟེཏྭཱ. ཙེཏཔུཏྟེཧཱིཏི ཙེཏརཱཛཔུཏྟེཧི. ཏེ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱནཱཏི ཏེ རཱཛཱནོ ཏཏོ ཝནདྭཱརཊྛཱནེ ནིཝཏྟེཏྭཱ. ཝངྐཾ ཨགམུ པབྦཏནྟི ཨམྷེ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ ཝངྐཔབྦཏཾ ཨུདྡིསྶ ཨགམམྷཱ.

ཨཐ ¶ མཧཱསཏྟོ ཏེཧི ཨཱཙིཀྑིཏམགྒེན གཙྪནྟོ གནྡྷམཱདནཔབྦཏཾ པཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾ ཏཏྠ ¶ ཝསིཏྭཱ ཏཏོ ཨུཏྟརདིསཱབྷིམུཁོ ཝེཔུལླཔབྦཏཔཱདེན གནྟྭཱ ཀེཏུམཏཱིནདཱིཏཱིརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝནཙརཀེན དིནྣཾ མདྷུམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཏསྶ སུཝཎྞསཱུཙིཾ དཏྭཱ ནྷཏྭཱ པིཝིཏྭཱ པཊིཔྤསྶདྡྷདརཐོ ནདིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ སཱནུཔབྦཏསིཁརེ ཋིཏསྶ ནིགྲོདྷསྶ མཱུལེ ཐོཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ གཙྪནྟོ ནཱལིཀཔབྦཏཾ པརིཧརནྟོ མུཙལིནྡསརཾ གནྟྭཱ སརཏཱིརེན པུབྦུཏྟརཀཎྞཾ པཏྭཱ ཨེཀཔདིཀམགྒེནེཝ ཝནགྷཊཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ ཨཏིཀྐམྨ གིརིཝིདུགྒཱནཾ ནདཱིཔབྷཝཱནཾ པུརཏོ ཙཏུརསྶཔོཀྑརཎིཾ པཱཔུཎི.

༡༠༧. ཏསྨིཾ ¶ ཁཎེ སཀྐོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘མཧཱསཏྟོ ཧིམཝནྟཾ པཝིཊྛོ, ཝསནཊྛཱནཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཝིསྶཀམྨཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ ཝངྐཔབྦཏཀུཙྪིམྷི རམཎཱིཡེ ཋཱནེ ཨསྶམཔདཾ མཱཔེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཏྠ དྭེ པཎྞསཱལཱཡོ དྭེ ཙངྐམེ དྭེ ཙ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི མཱཔེཏྭཱ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ནཱནཱཔུཔྥཝིཙིཏྟེ རུཀྑེ ཕལིཏེ རུཀྑེ པུཔྥགཙྪེ ཀདལིཝནཱདཱིནི ཙ དསྶེཏྭཱ སབྦེ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ པཊིཡཱདེཏྭཱ ‘‘ཡེཀེཙི པབྦཛིཏུཀཱམཱ, ཏེ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨཀྑརཱནི ལིཁིཏྭཱ ཨམནུསྶེ ཙ བྷེརཝསདྡེ མིགཔཀྑིནོ ཙ པཊིཀྐམཱཔེཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ.

མཧཱསཏྟོ ཨེཀཔདིཀམགྒཾ དིསྭཱ ‘‘པབྦཛིཏཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མདྡིཉྩ པུཏྟེ ཙ ཏཏྠེཝ ཋཔེཏྭཱ ཨསྶམཔདཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཀྑརཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘སཀྐེན དིནྣོསྨཱི’’ཏི པཎྞསཱལདྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ པཝིཊྛོ ཁགྒཉྩ དྷནུཉྩ ཨཔནེཏྭཱ སཱཊཀེ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཨིསིཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཀཏྟརདཎྜཾ ཨཱདཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསདིསེན ཨུཔསམེན དཱརཀཱནཾ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. མདྡིདེཝཱིཔི མཧཱསཏྟཾ དིསྭཱ པཱདེསུ པཏིཏྭཱ རོདིཏྭཱ ཏེནེཝ སདྡྷིཾ ཨསྶམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ གནྟྭཱ ཨིསིཝེསཾ གཎྷི. པཙྪཱ པུཏྟེཔི ཏཱཔསཀུམཱརཀེ ཀརིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ མདྡིཾ ཝརཾ ཡཱཙི ‘‘མཡཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ པབྦཛིཏཱ ནཱམ, ཨིཏྠཱི ཙ ནཱམ བྲཧྨཙརིཡསྶ མལཾ, མཱ དཱནི ཨཀཱལེ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪཱ’’ཏི. སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མཧཱསཏྟམྤི ཝརཾ ཡཱཙི ‘‘དེཝ, ཏུམྷེ པུཏྟེ གཧེཏྭཱ ཨིདྷེཝ ཧོཐ, ཨཧཾ ཕལཱཕལཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི. སཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨརཉྙཏོ ཕལཱཕལཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཡོ ཛནེ པཊིཛགྒི. ཨིཏི ཙཏྟཱརོ ཁཏྟིཡཱ ཝངྐཔབྦཏཀུཙྪིཡཾ སཏྟམཱསམཏྟཾ ཝསིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱམནྟཡིཏྭཱ དེཝིནྡོ, ཝིསྶཀམྨཾ མཧིདྡྷིཀ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ ཨཱམནྟཡིཏྭཱཏི པཀྐོསཱཔེཏྭཱ. མཧིདྡྷིཀནྟི མཧཏིཡཱ དེཝིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཾ. ཨསྶམཾ སུཀཏནྟི ཨསྶམཔདཾ སུཀཏཾ ཀཏྭཱ. རམྨཾ ཝེསྶནྟརསྶ ཝསནཱནུཙྪཝིཀཾ པཎྞསཱལཾ. སུམཱཔཡཱཏི སུཊྛུ མཱཔཡ. ཨཱཎཱཔེསཱིཏི ཝཙནསེསོ. སུམཱཔཡཱིཏི སམྨཱ མཱཔེསི.

༡༡༡. ཨསུཉྙོཏི ¶ ཡཐཱ སོ ཨསྶམོ ཨསུཉྙོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏསྶ ཨསུཉྙབྷཱཝཀརཎེན ¶ ཨསུཉྙོ ཧོམི. ‘‘ཨསུཉྙེ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, མམ ཝསནེནེཝ ཨསུཉྙེ ཨསྶམེ དཱརཀེ ཨནུརཀྑནྟོ ཝསཱམི ཏཏྠ ཏིཊྛཱམི. བོདྷིསཏྟསྶ མེཏྟཱནུབྷཱཝེན སམནྟཱ ཏིཡོཛནེ སབྦེ ཏིརཙྪཱནཱཔི མེཏྟཾ པཊིལབྷིཾསུ.

ཨེཝཾ ཏེསུ ཏཏྠ ཝསནྟེསུ ཀལིངྒརཊྛཝཱསཱི ཛཱུཛཀོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨམིཏྟཏཱཔནཱཡ ནཱམ བྷརིཡཱཡ ‘‘ནཱཧཾ ཏེ ནིཙྩཾ དྷཉྙཀོཊྚནཨུདཀཱཧརཎཡཱགུབྷཏྟཔཙནཱདཱིནི ཀཱཏུཾ སཀྐོམི, པརིཙཱརཀཾ མེ དཱསཾ ཝཱ དཱསིཾ ཝཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀུཏོཧཾ ཏེ བྷོཏི དུགྒཏོ དཱསཾ ཝཱ དཱསིཾ ཝཱ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཱཡ ‘‘ཨེས ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ཝངྐཔབྦཏེ ཝསཏི. ཏསྶ པུཏྟེ མཡ྄ཧཾ པརིཙཱརཀེ ཡཱཙིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཀིལེསཝསེན ཏསྶཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ ཏསྶཱ ཝཙནཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པཱཐེཡྻཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཛེཏུཏྟརནགརཾ པཏྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ ཝེསྶནྟརམཧཱརཱཛཱ’’ཏི པུཙྪི.

མཧཱཛནོ ‘‘ཨིམེསཾ ཡཱཙཀཱནཾ ཨཏིདཱནེན ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ རཊྛཱ པབྦཱཛིཏོ, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱནཾ ནཱསེཏྭཱ པུནཔི ཨིདྷེཝ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ལེཌྜུདཎྜཱདིཧཏྠོ ཨུཔཀྐོསནྟོ བྲཱཧྨཎཾ ཨནུབནྡྷི. སོ དེཝཏཱཝིགྒཧིཏོ ཧུཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝངྐཔབྦཏགཱམིམགྒཾ ཨབྷིརུལ༹ྷོ ཨནུཀྐམེན ཝནདྭཱརཾ པཏྭཱ མཧཱཝནཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ མགྒམཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཏེཧི རཱཛཱུཧི བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརཀྑཎཏྠཱཡ ཋཔིཏེན ཙེཏཔུཏྟེན སམཱགཉྪི. ཏེན ‘‘ཀཧཾ, བྷོ བྲཱཧྨཎ, གཙྪསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ཝེསྶནྟརམཧཱརཱཛསྶ སནྟིཀ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶ པུཏྟེ ཝཱ དེཝིཾ ཝཱ ཡཱཙིཏུཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘མཱ ཁོ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཏཏྠ གཉྪི, སཙེ གཙྪསི, ཨེཏྠེཝ ཏེ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ སུནཁཱནཾ གྷཱསཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏེན སནྟཛྫིཏོ མརཎབྷཡབྷཱིཏོ ‘‘ཨཧམསྶ པིཏརཱ པེསིཏོ དཱུཏོ, ‘ཏཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’ཏི ཨཱགཏོ’’ཏི མུསཱཝཱདཾ ཨབྷཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཙེཏཔུཏྟོ ཏུཊྛཧཊྛོ བྲཱཧྨཎསྶ ¶ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ ཝངྐཔབྦཏགཱམིམགྒཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཏཏོ པརཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨཙྩུཏེན ནཱམ ཏཱཔསེན སདྡྷིཾ སམཱགནྟྭཱ ཏམྤི མགྒཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏེནཱཔི མགྒེ ཨཱཙིཀྑིཏེ ཏེན ཨཱཙིཀྑིཏསཉྙཱཡ མགྒཾ གཙྪནྟོ ཨནུཀྐམེན བོདྷིསཏྟསྶ ཨསྶམཔདཊྛཱནསམཱིཔཾ གནྟྭཱ མདྡིདེཝིཡཱ ཕལཱཕལཏྠཾ ¶ གཏཀཱལེ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུབྷོ དཱརཀེ ཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༢.

‘‘པཝནེ ཝསམཱནསྶ, ཨདྡྷིཀོ མཾ ཨུཔཱགམི;

ཨཡཱཙི པུཏྟཀེ མཡ྄ཧཾ, ཛཱལིཾ ཀཎྷཱཛིནཾ ཙུབྷོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ བྲཱཧྨཎེན དཱརཀེསུ ཡཱཙིཏེསུ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཙིརསྶཾ ཝཏ མེ ཡཱཙཀོ ཨདྷིགཏོ, ཨཛྫཱཧཾ ཨནཝསེསཏོ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན སོམནསྶཛཱཏོ པསཱརིཏཧཏྠེ སཧསྶཏྠཝིཀཾ ཋཔེནྟོ ཝིཡ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟཾ པརིཏོསེནྟོ སཀལཉྩ ཏཾ པབྦཏཀུཙྪིཾ ཨུནྣཱདེནྟོ ‘‘དདཱམི ཏཝ མཡ྄ཧཾ པུཏྟཀེ, ཨཔི ཙ མདྡིདེཝཱི པན པཱཏོཝ ཕལཱཕལཏྠཱཡ ཝནཾ གནྟྭཱ སཱཡཾ ཨཱགམིསྶཏི, ཏཱཡ ཨཱགཏཱཡ ཏེ པུཏྟཀེ དསྶེཏྭཱ ཏྭཉྩ མཱུལཕལཱཕལཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨེཀརཏྟིཾ ཝསིཏྭཱ ཝིགཏཔརིསྶམོ པཱཏོཝ གམིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཀཱམཉྩེས ཨུལཱ༹རཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ པུཏྟཀེ དདཱཏི, མཱཏཱ པན ཝཙྪགིདྡྷཱ ཨཱགནྟྭཱ དཱནསྶ ཨནྟརཱཡམྤི ཀརེཡྻ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ ནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨཛྫེཝ གཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘པུཏྟཱ ཙེ ཏེ མཡ྄ཧཾ དིནྣཱ, ཀིཾ དཱནི མཱཏརཾ དསྶེཏྭཱ པེསིཏེཧི, དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨཛྫེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཙེ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, རཱཛཔུཏྟིཾ མཱཏརཾ དཊྛུཾ ན ཨིཙྪསི, ཨིམེ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཛེཏུཏྟརནགརཾ གཙྪ, ཏཏྠ སཉྫཡམཧཱརཱཛཱ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ མཧནྟཾ ཏེ དྷནཾ དསྶཏི, ཏེན དཱསདཱསིཡོ གཎྷིསྶསི, སུཁཉྩ ཛཱིཝིསྶསི, ཨཉྙཐཱ ཨིམེ སུཁུམཱལཱ རཱཛདཱརཀཱ, ཀིཾ ཏེ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ.

བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨེཝམྤི མཡཱ ན སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, རཱཛདཎྜཏོ བྷཱཡཱམི, མཡ྄ཧམེཝ གཱམཾ ནེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིམཾ ཏེསཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ དཱརཀཱ ‘‘པིཏཱ ནོ ཁོ ཨམྷེ བྲཱཧྨཎསྶ དཱཏུཀཱམོ’’ཏི པཀྐམིཏྭཱ པོཀྑརཎིཾ གནྟྭཱ པདུམིནིགཙྪེ ནིལཱིཡིཾསུ. བྲཱཧྨཎོ ཏེ ཨདིསྭཱཝ ‘‘ཏྭཾ ¶ ‘དཱརཀེ དདཱམཱི’ཏི ཝཏྭཱ ཏེ ཨཔཀྐམཱཔེསི, ཨེསོ ཏེ སཱདྷུབྷཱཝོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ མཧཱསཏྟོ སཧསཱཝ ཨུཊྛཧིཏྭཱ དཱརཀེ གཝེསནྟོ པདུམིནིགཙྪེ ནིལཱིནེ དིསྭཱ ‘‘ཨེཐ, ཏཱཏཱ, མཱ མཡ྄ཧཾ དཱནཔཱརམིཡཱ ཨནྟརཱཡཾ ཨཀཏྠ, མམ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཐ, ཨཡཉྩ བྲཱཧྨཎོ ཏུམྷེ གཧེཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨཡྻཀསྶ སཉྫཡམཧཱརཱཛསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཏི ¶ , ཏཱཏ ཛཱལི, ཏྭཾ བྷུཛིསྶོ ཧོཏུཀཱམོ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཀྑསཧསྶཾ དཏྭཱ བྷུཛིསྶོ བྷཝེཡྻཱསི, ཀཎྷཱཛིནེ ཏྭཾ དཱསསཏཾ དཱསིསཏཾ ཧཏྠིསཏཾ ཨསྶསཏཾ ཨུསབྷསཏཾ ནིཀྑསཏནྟི སབྦསཏཾ དཏྭཱ བྷུཛིསྶཱ བྷཝེཡྻཱསཱི’’ཏི ཀུམཱརེ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ སམསྶཱསེཏྭཱ གཧེཏྭཱ ཨསྶམཔདཾ གནྟྭཱ ཀམཎྜལུནཱ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ཨཏིཝིཡ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཧུཏྭཱ པཐཝིཾ ཨུནྣཱདེནྟོ པིཡཔུཏྟདཱནཾ ཨདཱསི. ཨིདྷཱཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཐཝིཀམྤཱདཡོ ཨཧེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༣.

‘‘ཡཱཙཀཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, ཧཱསོ མེ ཨུཔཔཛྫཐ;

ཨུབྷོ པུཏྟེ གཧེཏྭཱན, ཨདཱསིཾ བྲཱཧྨཎེ ཏདཱ.

༡༡༤.

‘‘སཀེ ¶ པུཏྟེ ཙཛནྟསྶ, ཛཱུཛཀེ བྲཱཧྨཎེ ཡདཱ;

ཏདཱཔི པཐཝཱི ཀམྤི, སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ’’ཏི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ དཱརཀེ ཨགནྟུཀཱམེ ལཏཱཡ ཧཏྠེསུ བནྡྷིཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷི. ཏེསཾ བནྡྷཊྛཱནེ ཚཝིཾ ཚིནྡིཏྭཱ ལོཧིཏཾ པགྒྷརི. སོ ལཏཱདཎྜེན པཧརནྟོ ཨཱཀཌྜྷི. ཏེ པིཏརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ.

‘‘ཨམྨཱ ཙ ཏཱཏ ནིཀྑནྟཱ, ཏྭཉྩ ནོ ཏཱཏ དསྶསི;

མཱ ནོ ཏྭཾ ཏཱཏ ཨདདཱ, ཡཱཝ ཨམྨཱཔི ཨེཏུ ནོ;

ཏདཱཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཀཱམཾ, ཝིཀྐིཎཱཏུ ཧནཱཏུ ཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༢༦) –

ཝཏྭཱ པུནཔི ཨཡཾ ཨེཝརཱུཔོ གྷོརདསྶནོ ཀུརཱུརཀམྨནྟོ –

‘‘མནུསྶོ ཨུདཱཧུ ཡཀྑོ, མཾསལོཧིཏབྷོཛནོ;

གཱམཱ ཨརཉྙམཱགམྨ, དྷནཾ ཏཾ ཏཱཏ ཡཱཙཏི;

ནཱིཡམཱནེ པིསཱཙེན, ཀིཾ ནུ ཏཱཏ ཨུདིཀྑསཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༣༠-༢༡༣༡) –

ཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ པརིདེཝིཾསུ. ཏཏྠ དྷནནྟི པུཏྟདྷནཾ.

ཛཱུཛཀོ ¶ དཱརཀེ ཏཐཱ པརིདེཝནྟེཡེཝ པོཐེནྟོཝ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི. མཧཱསཏྟསྶ དཱརཀཱནཾ ཀརུཎཾ པརིདེཝིཏེན ཏསྶ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཀཱརུཉྙབྷཱཝེན བལཝསོཀོ ཨུཔྤཛྫི, ཝིཔྤཊིསཱརོ ཙ ཨུདཔཱདི. སོ ཏངྑཎཉྙེཝ བོདྷིསཏྟཱནཾ པཝེཎིཾ ཨནུསྶརི. ‘‘སབྦེཝ ཧི བོདྷིསཏྟཱ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ བུདྡྷཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨཧམྤི ¶ ཏེསཾ ཨབྦྷནྟརོ, པུཏྟདཱནཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགཱནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཏསྨཱ ཝེསྶནྟར དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱནུཏཱཔོ ན ཏེ ཨནུཙྪཝིཀོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པརིབྷཱསེཏྭཱ ‘‘དིནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མམ ཏེ ན ཀིཉྩི ཧོནྟཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ དལ༹ྷསམཱདཱནཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པཎྞསཱལདྭཱརེ པཱསཱཎཕལཀེ ཀཉྩནཔཊིམཱ ཝིཡ ནིསཱིདི.

ཨཐ མདྡིདེཝཱི ཨརཉྙཏོ ཕལཱཕལཾ གཧེཏྭཱ ནིཝཏྟནྟཱི ‘‘མཱ མཧཱསཏྟསྶ དཱནནྟརཱཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ¶ ཝཱལ༹མིགརཱུཔདྷརཱཧི དེཝཏཱཧི ཨུཔརུདྡྷམགྒཱ ཏེསུ ཨཔགཏེསུ ཙིརེན ཨསྶམཾ པཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ མེ དུསྶུཔིནཾ དིཊྛཾ, དུནྣིམིཏྟཱནི ཙ ཨུཔྤནྣཱནི, ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟཱི ཨསྶམཾ པཝིསིཏྭཱ པུཏྟཀེ ཨཔསྶནྟཱི བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝ, ན ཁོ ཨམྷཱཀཾ པུཏྟཀེ པསྶཱམི, ཀུཧིཾ ཏེ གཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. སཱ པུཏྟཀེ ཨུཔདྷཱརེནྟཱི ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཨུཔདྷཱཝིཏྭཱ གཝེསནྟཱི ཨདིསྭཱ པུནཔི གནྟྭཱ པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཀཀྑལ༹ཀཐཱཡ ནཾ པུཏྟསོཀཾ ཛཧཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ –

‘‘ནཱུན མདྡཱི ཝརཱརོཧཱ, རཱཛཔུཏྟཱི ཡསསྶིནཱི;

པཱཏོ གཏཱསི ཨུཉྪཱཡ, ཀིམིདཾ སཱཡམཱགཏཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༢༥) –

ཝཏྭཱ ཏཱཡ ཙིརཱཡནཀཱརཎེ ཀཐིཏེ པུནཔི དཱརཀེ སནྡྷཱཡ ན ཀིཉྩི ཨཱཧ. སཱ པུཏྟསོཀེན ཏེ ཨུཔདྷཱརེནྟཱི པུནཔི ཝཱཏཝེགེན ཝནཱནི ཝིཙརི. ཏཱཡ ཨེཀརཏྟིཡཾ ཝིཙརིཏཊྛཱནཾ པརིགྒཎྷནྟཾ པནྣརསཡོཛནམཏྟཾ ཨཧོསི. ཨཐ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ མཧཱསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཋིཏཱ དཱརཀཱནཾ ཨདསྶནེན བལཝསོཀཱབྷིབྷཱུཏཱ ཏསྶ པཱདམཱུལེ ཚིནྣཀདལཱི ཝིཡ བྷཱུམིཡཾ ཝིསཉྙཱི ཧུཏྭཱ པཏི. སོ ‘‘མཏཱ’’ཏི སཉྙཱཡ ཀམྤམཱནོ ཨུཔྤནྣབལཝསོཀོཔི སཏིཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘ཛཱནིསྶཱམི ཏཱཝ ཛཱིཝཏི, ན ཛཱིཝཏཱི’’ཏི སཏྟམཱསེ ཀཱཡསཾསགྒཾ ཨནཱཔནྣཔུབྦོཔི ¶ ཨཉྙསྶ ཨབྷཱཝེན ཏསྶཱ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱུརཱུསུ ཋཔེཏྭཱ ཨུདཀེན པརིཔྥོསིཏྭཱ ཨུརཉྩ མུཁཉྩ ཧདཡཉྩ པརིམཛྫི. མདྡཱིཔི ཁོ ཐོཀཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘དེཝ, དཱརཀཱ ཏེ ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི པུཙྪི. སོ ཨཱཧ – ‘‘དེཝི, ཨེཀསྶ མེ བྲཱཧྨཎསྶ མཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ དཱསཏྠཱཡ དིནྣཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཱཡ ‘‘ཀསྨཱ, དེཝ, པུཏྟེ བྲཱཧྨཎསྶ ¶ དཏྭཱ མམ སབྦརཏྟིཾ པརིདེཝིཏྭཱ ཝིཙརནྟིཡཱ ནཱཙིཀྑཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པཋམམེཝ ཝུཏྟེ ཏཝ ཙིཏྟདུཀྑཾ བཧུ བྷཝིསྶཏི, ཨིདཱནི པན སརཱིརདུཀྑེན ཏནུཀཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ –

‘‘མཾ པསྶ མདྡི མཱ པུཏྟེ, མཱ བཱལ༹ྷཾ པརིདེཝསི;

ལཙྪཱམ པུཏྟེ ཛཱིཝནྟཱ, ཨརོགཱ ཙ བྷཝཱམསེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༦༠) –

སོ སམསྶཱསེཏྭཱ པུན –

‘‘པུཏྟེ ¶ པསུཉྩ དྷཉྙཉྩ, ཡཉྩ ཨཉྙཾ གྷརེ དྷནཾ;

དཛྫཱ སཔྤུརིསོ དཱནཾ, དིསྭཱ ཡཱཙཀམཱགཏཾ;

ཨནུམོདཱཧི མེ མདྡི, པུཏྟཀེ དཱནམུཏྟམ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༦༡) –

ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ པུཏྟདཱནཾ ཏཾ ཨནུམོདཱཔེསི.

སཱཔི –

‘‘ཨནུམོདཱམི ཏེ དེཝ, པུཏྟཀེ དཱནམུཏྟམཾ;

དཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི, བྷིཡྻོ དཱནཾ དདོ བྷཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༦༢) –

ཝཏྭཱ ཨནུམོདི.

ཨེཝཾ ཏེསུ ཨཉྙམཉྙཾ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟེསུ སཀྐོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཧཱཔུརིསོ ཧིཡྻོ ཛཱུཛཀསྶ པཐཝིཾ ཨུནྣཱདེཏྭཱ དཱརཀེ ཨདཱསི. ཨིདཱནི ནཾ ཀོཙི ཧཱིནཔུརིསོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མདྡིདེཝིཾ ཡཱཙིཏྭཱ གཧེཏྭཱ གཙྪེཡྻ, ཏཏོ རཱཛཱ ནིཔྤཙྩཡོ བྷཝེཡྻ, ཧནྡཱཧཾ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མདྡིཾ ཡཱཙིཏྭཱ པཱརམིཀཱུཊཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཀསྶཙི ཨཝིསྶཛྫིཡཾ ཀཏྭཱ པུན ནཾ ཏསྶེཝ དཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ སཱུརིཡུགྒམནཝེལཱཡཾ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱ མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཨཏིཐི ནོ ཨཱགཏོ’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཏེན སདྡྷིཾ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཀེནཏྠེན ཨིདྷཱགཏོསཱི’’ཏི ¶ པུཙྪི. ཨཐ ནཾ སཀྐོ མདྡིདེཝིཾ ཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༥.

‘‘པུནདེཝ སཀྐོ ཨོརུཡ྄ཧ, ཧུཏྭཱ བྲཱཧྨཎསནྣིབྷོ;

ཨཡཱཙི མཾ མདྡིདེཝིཾ, སཱིལཝནྟིཾ པཏིབྦཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ པུནདེཝཱཏི དཱརཀེ དིནྣདིཝསཏོ པཙྪཱ ཨེཝ. ཏདནནྟརམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨོརུཡ྄ཧཱཏི དེཝལོཀཏོ ཨོཏརིཏྭཱ. བྲཱཧྨཎསནྣིབྷོཏི བྲཱཧྨཎསམཱནཝཎྞོ.

ཨཐ ¶ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཧིཡྻོ མེ དྭེཔི དཱརཀེ བྲཱཧྨཎསྶ དིནྣཱ, ཨཧམྤི ཨརཉྙེ ཨེཀཀོཝ, ཀཐཾ ཏེ མདྡིཾ སཱིལཝནྟིཾ ¶ པཏིབྦཏཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱཝ པསཱརིཏཧཏྠེ ཨནགྒྷརཏནཾ ཋཔེནྟོ ཝིཡ ཨསཛྫིཏྭཱ ཨབཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨནོལཱིནམཱནསོ ‘‘ཨཛྫ མེ དཱནཔཱརམཱི མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛོ གིརིཾ ཨུནྣཱདེནྟོ ཝིཡ –

‘‘དདཱམི ན ཝིཀམྤཱམི, ཡཾ མཾ ཡཱཙསི བྲཱཧྨཎ;

སནྟཾ ནཔྤཊིགཱུཧཱམི, དཱནེ མེ རམཏཱི མནོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༧༨) –

ཝཏྭཱ སཱིགྷམེཝ ཀམཎྜལུནཱ ཨུདཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ བྷརིཡམདཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༦.

‘‘མདྡིཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱན, ཨུདཀཉྫལི པཱུརིཡ;

པསནྣམནསངྐཔྤོ, ཏསྶ མདྡིཾ ཨདཱསཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨུདཀཉྫལཱིཏི ཨུདཀཾ ཨཉྫལིཾ, ‘‘ཨུདཀ’’ནྟི ཙ ཀརཎཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཨུདཀེན ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཉྫལིཾ པསཱརིཏཧཏྠཏལཾ པཱུརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པསནྣམནསངྐཔྤོཏི ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམིནཱ པརིཙྩཱགེན དཱནཔཱརམིཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔནྣསདྡྷཱཔསཱདེན པསནྣཙིཏྟསངྐཔྤོ. ཏངྑཎཉྙེཝ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི སབྦཔཱཊིཧཱརིཡཱནི པཱཏུརཧེསུཾ. ‘‘ཨིདཱནིསྶ ན དཱུརེ སམྨཱསམྦོདྷཱི’’ཏི དེཝགཎཱ བྲཧྨགཎཱ ཨཏིཝིཡ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༧.

‘‘མདྡིཡཱ དཱིཡམཱནཱཡ, གགནེ དེཝཱ པམོདིཏཱ;

ཏདཱཔི པཐཝཱི ཀམྤི, སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ’’ཏི.

ཏཏོ ¶ པན དཱིཡམཱནཱཡ མདྡིཡཱ དེཝིཡཱ རུཎྞཾ ཝཱ དུམྨུཁཾ ཝཱ བྷཱཀུཊིམཏྟཾ ཝཱ ནཱཧོསི, ཨེཝཾ ཙསྶཱ ཨཧོསི ‘‘ཡཾ དེཝོ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཀརོཏཱུ’’ཏི.

‘‘ཀོམཱརཱི ¶ ཡསྶཱཧཾ བྷརིཡཱ, སཱམིཀོ མམ ཨིསྶརོ;

ཡསྶིཙྪེ ཏསྶ མཾ དཛྫཱ, ཝིཀྐིཎེཡྻ ཧནེཡྻ ཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༨༢) –

ཨཱཧ.

མཧཱཔུརིསོཔི ‘‘ཨམྦྷོ, བྲཱཧྨཎ, མདྡིཏོ མེ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སཏསཧསྶགུཎེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ པིཡཏརཾ, ཨིདཾ མེ དཱནཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཊིཝེདྷསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨདཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༡༨.

‘‘ཛཱལིཾ ཀཎྷཱཛིནཾ དྷཱིཏཾ, མདྡིདེཝིཾ པཏིབྦཏཾ;

ཙཛམཱནོ ན ཙིནྟེསིཾ, བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ.

༡༡༩.

ན ¶ མེ དེསྶཱ ཨུབྷོ པུཏྟཱ, མདྡིདེཝཱི ན དེསྶིཡཱ;

སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧཾ, ཏསྨཱ པིཡེ ཨདཱསཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཙཛམཱནོ ན ཙིནྟེསིནྟི པརིཙྩཛནྟོ སནྟཱཔཝསེན ན ཙིནྟེསིཾ, ཝིསྶཊྛོ ཧུཏྭཱ པརིཙྩཛིནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཏྠཱཧ – ཀསྨཱ པནཱཡཾ མཧཱཔུརིསོ ཨཏྟནོ པུཏྟདཱརེ ཛཱཏིསམྤནྣེ ཁཏྟིཡེ པརསྶ དཱསབྷཱཝེན པརིཙྩཛི, ན ཧི ཡེསཾ ཀེསཉྩིཔི བྷུཛིསྶཱནཾ ཨབྷུཛིསྶབྷཱཝཀརཎཾ སཱདྷུདྷམྨོཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨནུདྷམྨབྷཱཝཏོ. ཨཡཉྷི བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ ཨནུགཏདྷམྨཏཱ, ཡདིདཾ སབྦསྶ ཨཏྟནིཡསྶ མམནྟི པརིགྒཧིཏཝཏྠུནོ ཨནཝསེསཔརིཙྩཱགོ, ན ཧི དེཡྻདྷམྨཔཊིགྒཱཧཀཝིཀཔྤརཧིཏཾ དཱནཔཱརམིཾ པརིཔཱུརེཏུཾ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ མམནྟི པརིགྒཧིཏཝཏྠུཾ ཡཱཙནྟསྶ ཡཱཙཀསྶ ན པརིཙྩཛིཏུཾ ཡུཏྟཾ, པོརཱཎོཔི ཙཱཡམནུདྷམྨོ. སབྦེསཉྷི བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཡཾ ཨཱཙིཎྞསམཱཙིཎྞདྷམྨོ ཀུལཝཾསོ ཀུལཔྤཝེཎཱི, ཡདིདཾ སབྦསྶ པརིཙྩཱགོ. ཏཏྠ ཙ ཝིསེསཏོ པིཡཏརཝཏྠུཔརིཙྩཱགོ, ན ཧི ཀེཙི བོདྷིསཏྟཱ ཝཾསཱནུགཏཾ རཛྫིསྶརིཡཱདིདྷནཔརིཙྩཱགཾ, ཨཏྟནོ སཱིསནཡནཱདིཨངྒཔརིཙྩཱགཾ, པིཡཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ, ཀུལཝཾསཔཏིཊྛཱཔཀཔིཡཔུཏྟཔརིཙྩཱགཾ, མནཱཔཙཱརིནཱིཔིཡབྷརིཡཱཔརིཙྩཱགནྟི ¶ ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ ཨཔརིཙྩཛིཏྭཱ བུདྡྷཱ ནཱམ བྷཱུཏཔུབྦཱ ཨཏྠི. ཏཐཱ ཧི མངྒལེ བྷགཝཏི བོདྷིསཏྟབྷཱུཏེ ¶ བོདྷིཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནེ ཙ ཙརིམཏྟབྷཱཝཏོ ཏཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ སཔུཏྟདཱརེ ཨེཀསྨིཾ པབྦཏེ ཝསནྟེ ཁརདཱཋིཀོ ནཱམ ཡཀྑོ མཧཱཔུརིསསྶ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ དྭེ དཱརཀེ ཡཱཙི.

མཧཱསཏྟོ ‘‘དདཱམི བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟཀེ’’ཏི ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ པཐཝིཾ ཀམྤེནྟོ དྭེཔི དཱརཀེ ཨདཱསི. ཡཀྑོ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ མཧཱསཏྟསྶ པསྶནྟསྶེཝ མུལཱ༹ལཀལཱཔཾ ཝིཡ དྭེ དཱརཀེ ཁཱདི. ཨགྒིཛཱལཾ ཝིཡ ལོཧིཏདྷཱརཾ ཨུགྒིརམཱནཾ ཡཀྑསྶ མུཁཾ ཨོལོཀེནྟསྶ མཧཱཔུརིསསྶ ‘‘ཝཉྩེསི ཝཏ མཾ ཡཀྑོ’’ཏི ཨུཔྤཛྫནཀཙིཏྟུཔྤཱདསྶ ཨོཀཱསཾ ཨདེནྟསྶ ཨུཔཱཡཀོསལླསྶ སུབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨཏཱིཏདྷམྨཱནཾ ¶ ཨཔྤཊིསནྡྷིསབྷཱཝཏོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན སངྑཱརཱནཾ སུཔརིམདྡིཏབྷཱཝཏོ ཙ ཨེཝཾ ཨིཏྟརཊྛིཏིཀེན པབྷངྒུནཱ ཨསཱརེན སངྑཱརཀལཱཔེན ‘‘པཱུརིཏཱ ཝཏ མེ དཱནཔཱརམཱི, མཧནྟཾ ཝཏ མེ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཾ ཨདྷིགཏ’’ནྟི སོམནསྶམེཝ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཨིདཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ ནིསྶནྡེན ཨནཱགཏེ ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན སརཱིརཏོ རསྨིཡོ ནིཀྑམནྟཱུ’’ཏི པཏྠནམཀཱསི. ཏསྶ ཏཾ པཏྠནཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷབྷཱུཏསྶ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཙྩམེཝ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ). ཨེཝཾ ཨཉྙེཔི བོདྷིསཏྟཱ ཨཏྟནོ པིཡཏརཾ པུཏྟདཱརཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾསུ.

ཨཔི ཙ ཡཐཱ ནཱམ ཀོཙི པུརིསོ ཀསྶཙི སནྟིཀེ གཱམཾ ཝཱ ཛནཔདཾ ཝཱ ཀེཎིཡཱ གཧེཏྭཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཏྟནོ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཝཱ པམཱདེན པཱུཏིབྷཱུཏཾ དྷནཾ དྷཱརེཡྻ, ཏམེནཾ སོ གཱཧཱཔེཏྭཱ བནྡྷནཱགཱརཾ པཝེསེཡྻ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘‘ཨཧཾ ཁོ ཨིམསྶ རཉྙོ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨེཏྟཀཾ ནཱམ དྷནཾ དྷཱརེམི, ཏེནཱཧཾ རཉྙཱ བནྡྷནཱགཱརེ པཝེསིཏོ, སཙཱཧཾ ཨིདྷེཝ ཧོམི, ཨཏྟཱནཉྩ ཛཱིཡེཡྻ, པུཏྟདཱརཀམྨཀརཔོརིསཱ ཙ མེ ཛཱིཝིཀཱཔགཏཱ མཧནྟཾ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཝཱ ཀནིཊྛབྷཱཏརཾ ཝཱ ཨིདྷ ཋཔེཏྭཱ ནིཀྑམེཡྻཾ ¶ . ཨེཝཱཧཾ ཨིཏོ བནྡྷནཏོ མུཏྟོ ནཙིརསྶེཝ ཡཐཱམིཏྟཾ ཡཐཱསནྡིཊྛཾ དྷནཾ སཾཧརིཏྭཱ རཉྙོ དཏྭཱ ཏམྤི བནྡྷནཏོ མོཙེམི, ཨཔྤམཏྟོཝ ཧུཏྭཱ ཨུཊྛཱནབལེན ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཾ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཀརེཡྻ. ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.

ཏཏྲིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – རཱཛཱ ཝིཡ ཀམྨཾ, བནྡྷནཱགཱརོ ཝིཡ སཾསཱརོ, རཉྙཱ བནྡྷནཱགཱརེ ཋཔིཏཔུརིསོ ཝིཡ ཀམྨཝསེན སཾསཱརཙཱརཀེ ཋིཏོ མཧཱཔུརིསོ, ཏསྶ བནྡྷནཱགཱརེ ཋིཏཔུརིསསྶ ཏཏྠ པུཏྟསྶ ཝཱ བྷཱཏུནོ ཝཱ པརཱདྷཱིནབྷཱཝཀརཎེན ཏེསཾ ཨཏྟནོ ཙ དུཀྑཔྤམོཙནཾ ¶ ཝིཡ མཧཱཔུརིསསྶ ཨཏྟནོ པུཏྟཱདིཀེ པརེསཾ དཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཊིལཱབྷེན སབྦསཏྟཱནཾ ཝཊྚདུཀྑཔྤམོཙནཾ, ཏསྶ ཝིགཏདུཀྑསྶ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཡཐཱདྷིཔྤེཏསམྤཏྟིཡཾ པཏིཊྛཱནཾ ཝིཡ མཧཱཔུརིསསྶ ཨརཧཏྟམགྒེན ¶ ཨཔགཏཝཊྚདུཀྑསྶ བུདྡྷབྷཱཝེན དསབལཱདིསབྦཉྙུཏཉྙཱཎསམྤཏྟིསམནྣཱགམོ ཨཏྟནོ ཝཙནཀཱརཀཱནཾ ཝིཛྫཏྟཡཱདིསམྤཏྟིསམནྣཱགམོ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཨནཝཛྫསབྷཱཝོ ཨེཝ མཧཱཔུརིསཱནཾ པུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགོ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན ནེསཾ ཨངྒཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགེ ཡཱ ཙོདནཱ, སཱཔི ཝིསོདྷིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱཏི.

ཨེཝཾ པན མཧཱསཏྟེན མདྡིདེཝིཡཱ དིནྣཱཡ སཀྐོ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ ཧུཏྭཱ –

‘‘སབྦེ ཛིཏཱ ཏེ པཙྩཱུཧཱ, ཡེ དིབྦཱ ཡེ ཙ མཱནུསཱ;

ནིནྣཱདིཏཱ ཏེ པཐཝཱི, སདྡོ ཏེ ཏིདིཝཾ གཏོ. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༨༣-༢༢༨༤);

‘‘དུདྡདཾ དདམཱནཱནཾ, དུཀྐརཾ ཀམྨ ཀུབྦཏཾ;

ཨསནྟོ ནཱནུཀུབྦནྟི, སཏཾ དྷམྨོ དུརནྣཡོ.

‘‘ཏསྨཱ སཏཉྩ ཨསཏཾ, ནཱནཱ ཧོཏི ཨིཏོ གཏི;

ཨསནྟོ ནིརཡཾ ཡནྟི, སནྟོ སགྒཔརཱཡནཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༨༦-༢༢༨༧) –

ཨཱདིནཱ ནཡེན མཧཱཔུརིསསྶ དཱནཱནུམོདནཝསེན ཐུཏིཾ ཨཀཱསི.

ཏཏྠ པཙྩཱུཧཱཏི པཙྩཏྠིཀཱ. དིབྦཱཏི དིབྦཡསཔཊིབཱཧཀཱ. མཱནུསཱཏི མནུསྶཡསཔཊིབཱཧཀཱ. ཀེ པན ཏེཏི? མཙྪརིཡདྷམྨཱ, ཏེ སབྦེ པུཏྟདཱརཾ དེནྟེན མཧཱསཏྟེན ཛིཏཱཏི དསྶེཏི. དུདྡདནྟི པུཏྟདཱརཱདིདུདྡདཾ དདམཱནཱནཾ ¶ ཏམེཝ དུཀྐརཾ ཀུབྦཏཾ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཀམྨཾ ཨཉྙེ སཱཝཀཔཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ ནཱནུཀུབྦནྟི, པགེཝ ཨསནྟོ མཙྪརིནོ. ཏསྨཱ སཏཾ དྷམྨོ དུརནྣཡོ སཱདྷཱུནཾ མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ པཊིཔཏྟིདྷམྨོ ཨཉྙེཧི དུརནུགམོ.

ཨེཝཾ སཀྐོ མཧཱཔུརིསསྶ ཨནུམོདནཝསེན ཐུཏིཾ ཀཏྭཱ མདྡིདེཝིཾ ནིཡྻཱཏེནྟོ –

‘‘དདཱམི ¶ བྷོཏོ བྷརིཡཾ, མདྡིཾ སབྦངྒསོབྷནཾ;

ཏྭཉྩེཝ མདྡིཡཱ ཚནྣོ, མདྡཱི ཙ པཏིནོ ཏཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༨༩) –

ཝཏྭཱ ཏཾ མདྡིཾ པཊིདཏྭཱ དིབྦཏྟབྷཱཝེན ཛལནྟོ ཏརུཎསཱུརིཡོ ཝིཡ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ –

‘‘སཀྐོཧམསྨི ¶ དེཝིནྡོ, ཨཱགཏོསྨི ཏཝནྟིཀེ;

ཝརཾ ཝརསྶུ རཱཛིསི, ཝརེ ཨཊྛ དདཱམི ཏེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༩༢) –

ཝཏྭཱ ཝརེཧི ནིམནྟེསི. མཧཱསཏྟོཔི ‘‘པིཏཱ མཾ པུནདེཝ རཛྫེ པཏིཊྛཱཔེཏུ, ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟཾ ཝདྷཏོ མོཙེཡྻཾ, སབྦསཏྟཱནཾ ཨཝསྶཡོ བྷཝེཡྻཾ, པརདཱརཾ ན གཙྪེཡྻཾ, ཨིཏྠཱིནཾ ཝསཾ ན གཙྪེཡྻཾ, པུཏྟོ མེ དཱིགྷཱཡུཀོ སིཡཱ, ཨནྣཔཱནཱདིདེཡྻདྷམྨོ བཧུཀོ སིཡཱ, ཏཉྩ ཨཔརིཀྑཡཾ པསནྣཙིཏྟོ དདེཡྻཾ, ཨེཝཾ མཧཱདཱནཱནི པཝཏྟེཏྭཱ དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ ཏཏོ ཨིདྷཱགཏོ སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎེཡྻ’’ནྟི ཨིམེ ཨཊྛ ཝརེ ཡཱཙི. སཀྐོ ‘‘ནཙིརསྶེཝ པིཏཱ སཉྫཡམཧཱརཱཛཱ ཨིདྷེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ རཛྫེ པཏིཊྛཱཔེསྶཏི, ཨིཏརོ ཙ སབྦོ ཏེ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏི, མཱ ཙིནྟཡི, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ. བོདྷིསཏྟོ ཙ མདྡིདེཝཱི ཙ སམྨོདམཱནཱ སཀྐདཏྟིཡེ ཨསྶམེ ཝསིཾསུ.

ཛཱུཛཀེཔི ཀུམཱརེ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟེ དེཝཏཱ ཨཱརཀྑམཀཾསུ. དིཝསེ དིཝསེ ཨེཀཱ དེཝདྷཱིཏཱ རཏྟིབྷཱགེ ཨཱགནྟྭཱ མདྡིཝཎྞེན ཀུམཱརེ པཊིཛགྒི. སོ དེཝཏཱཝིགྒཧིཏོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀལིངྒརཊྛཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཌྜྷམཱསེན ཛེཏུཏྟརནགརམེཝ སམྤཱཔུཎི. རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡེ ནིསིནྣོ བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ དཱརཀེ རཱཛངྒཎེན གཙྪནྟེ དིསྭཱ སཉྫཱནིཏྭཱ བྲཱཧྨཎེན ¶ སདྡྷིཾ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ དྷནཾ དཏྭཱ ཀུམཱརེ ཀིཎིཏྭཱ ནྷཱཔེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏེ ཀཏྭཱ རཱཛཱ དཱརཀཾ ཕུསྶཏིདེཝཱི དཱརིཀཾ ཨུཙྪངྒེ ཀཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ རཱཛཔུཏྟིཡཱ ཙ པཝཏྟིཾ སུཎིཾསུ.

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ‘‘བྷཱུནཧཙྩཾ ཝཏ མཡཱ ཀཏ’’ནྟི སཾཝིགྒམཱནསོ ཏཱཝདེཝ དྭཱདསཨཀྑོབྷནཱིཔརིམཱཎཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝངྐཔབྦཏཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི སདྡྷིཾ ཕུསྶཏིདེཝིཡཱ ཙེཝ ¶ དཱརཀེཧི ཙ. ཨནུཀྐམེན གནྟྭཱ པུཏྟེན ཙ སུཎིསཱཡ ཙ སམཱགཉྪི. ཝེསྶནྟརོ པིཡཔུཏྟེ དིསྭཱ སོཀཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཝིསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཏཏྠེཝ པཏི, ཏཐཱ མདྡཱི མཱཏཱཔིཏརོ སཧཛཱཏཱ སཊྛིསཧསྶཱ ཙ ཨམཙྩཱ. ཏཾ ཀཱརུཉྙཾ པསྶནྟེསུ ཨེཀོཔི སཀབྷཱཝེན སནྡྷཱརེཏུཾ ¶ ནཱསཀྑི, སཀལཾ ཨསྶམཔདཾ ཡུགནྡྷརཝཱཏཔམདྡིཏཾ ཝིཡ སཱལཝནཾ ཨཧོསི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཏེསཾ ཝིསཉྙིབྷཱཝཝིནོདནཏྠཾ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶཱཔེསི, ཏེམེཏུཀཱམཱ ཏེམེནྟི, པོཀྑརེ པཏིཏཝསྶཾ ཝིཡ ཝིནིཝཏྟིཏྭཱ ཨུདཀཾ གཙྪཏི. སབྦེ སཉྙཾ པཊིལབྷིཾསུ. ཏདཱཔི པཐཝིཀམྤཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨཙྪརིཡཱ པཱཏུརཧེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢༠.

‘‘པུནཱཔརཾ བྲཧཱརཉྙེ, མཱཏཱཔིཏུསམཱགམེ;

ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟེ, སལླཔནྟེ སུཁཾ དུཁཾ.

༡༢༡.

‘‘ཧིརོཏྟཔྤེན གརུནཱ, ཨུབྷིནྣཾ ཨུཔསངྐམི;

ཏདཱཔི པཐཝཱི ཀམྤི, སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟེཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦསྨིཾ ཨཱགཏཛནེ ཀརུཎཾ པརིདེཝམཱནེ. སལླཔནྟེ སུཁཾ དུཁནྟི སུཁདུཀྑཾ པུཙྪིཏྭཱ པཊིསནྠཱརཝསེན ཨཱལཱཔསལླཱཔཾ ཀརོནྟེ. ཧིརོཏྟཔྤེན གརུནཱ ཨུབྷིནྣནྟི ཨིམེ སིཝཱིནཾ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ཨདཱུསཀཾ དྷམྨེ ཋིཏཾ མཾ པབྦཱཛཡིཾསཱུཏི ཙིཏྟཔྤཀོཔཾ ཨཀཏྭཱ ཨུབྷོསུ ཨེཏེསུ མཱཏཱཔིཏཱུསུ དྷམྨགཱརཝསམུསྶིཏེན ཧིརོཏྟཔྤེནེཝ ཡཐཱརཱུཔེ ཨུཔསངྐམི. ཏེན མེ དྷམྨཏེཛེན ཏདཱཔི པཐཝཱི ཀམྤི.

ཨཐ ¶ སཉྫཡམཧཱརཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཁམཱཔེཏྭཱ རཛྫཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཏངྑཎཉྙེཝ ཀེསམསྶུཀམྨཱདཱིནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ ནྷཱཔེཏྭཱ སབྦཱབྷརཎཝིབྷཱུསིཏཾ དེཝརཱཛཱནམིཝ ཝིརོཙམཱནཾ སཧ མདྡིདེཝིཡཱ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཙ ཏཏོ པཊྛཱཡ དྭཱདསཨཀྑོབྷནཱིཔརིམཱཎཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ཙ པུཏྟཾ པརིཝཱརཡིཏྭཱ ཝངྐཔབྦཏཏོ ཡཱཝ ཛེཏུཏྟརནགརཱ སཊྛིཡོཛནམགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ དྭཱིཧི མཱསེཧི སུཁེནེཝ ནགརཾ པཝེསེསི. མཧཱཛནོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེསི. ཙེལུཀྑེཔཱདཡོ པཝཏྟིཾསུ. ནགརེ ཙ ནནྡིབྷེརིཾ ཙརཱཔེསུཾ. ཨནྟམསོ བིལཱ༹རེ ཨུཔཱདཱཡ སབྦེསཾ བནྡྷནེ ཋིཏཱནཾ བནྡྷནམོཀྑོ ཨཧོསི. སོ ནགརཾ པཝིཊྛདིཝསེཡེཝ པཙྩཱུསཀཱལེ ཙིནྟེསི – ‘‘སྭེ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ མམཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཡཱཙཀཱ ཨཱགམིསྶནྟི, ཏེསཱཧཾ ཀིཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀྐསྶ ཨཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ¶ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ¶ ཏཱཝདེཝ རཱཛནིཝེསནསྶ པུརིམཝཏྠུཾ པཙྪིམཝཏྠུཉྩ ཀཊིཔྤམཱཎཾ པཱུརེནྟོ གྷནམེགྷོ ཝིཡ སཏྟརཏནཝསྶཾ ཝསྶཱཔེསི. སཀལནགརེ ཛཎྞུཔྤམཱཎཾ ཝསྶཱཔེསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༢༢.

‘‘པུནཱཔརཾ བྲཧཱརཉྙཱ, ནིཀྑམིཏྭཱ སཉཱཏིབྷི;

པཝིསཱམི པུརཾ རམྨཾ, ཛེཏུཏྟརཾ པུརུཏྟམཾ.

༡༢༣.

‘‘རཏནཱནི སཏྟ ཝསྶིཾསུ, མཧཱམེགྷོ པཝསྶཐ;

ཏདཱཔི པཐཝཱི ཀམྤི, སིནེརུཝནཝཊཾསཀཱ.

༡༢༤.

‘‘ཨཙེཏནཱཡཾ པཐཝཱི, ཨཝིཉྙཱཡ སུཁཾ དུཁཾ;

སཱཔི དཱནབལཱ མཡ྄ཧཾ, སཏྟཀྑཏྟུཾ པཀམྤཐཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ སཏྟརཏནཝསྶེ ཝུཊྛེ པུནདིཝསེ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཡེསཾ ཀུལཱནཾ པུརིམཔཙྪིམཝཏྠཱུསུ ཝུཊྛདྷནཾ, ཏེསཉྙེཝ ཧོཏཱུ’’ཏི དཱཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ གེཧཝཏྠུསྨིཾ དྷནེན སདྡྷིཾ ཀོཊྛཱགཱརེསུ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཨཙེཏནཱཡཾ པཐཝཱིཏི ཙེཏནཱརཧིཏཱ ཨཡཾ མཧཱབྷཱུཏཱ པཐཝཱི, དེཝཏཱ པན ཙེཏནཱསཧིཏཱ. ཨཝིཉྙཱཡ སུཁཾ དུཁནྟི ཨཙེཏནཏྟཱ ཨེཝ སུཁཾ དུཀྑཾ ཨཛཱནིཏྭཱ. སཏིཔི སུཁདུཀྑཔཙྩཡསཾཡོགེ ¶ ཏཾ ནཱནུབྷཝནྟཱི. སཱཔི དཱནབལཱ མཡ྄ཧནྟི ཨེཝཾབྷཱུཏཱཔི སཱ མཧཱཔཐཝཱི མམ དཱནཔུཉྙཱནུབྷཱཝཧེཏུ. སཏྟཀྑཏྟུཾ པཀམྤཐཱཏི ཨཊྛཝསྶིཀཀཱལེ ཧདཡམཾསཱདཱིནིཔི ཡཱཙཀཱནཾ དདེཡྻནྟི དཱནཛ྄ཛྷཱསཡུཔྤཱདེ མངྒལཧཏྠིདཱནེ པབྦཱཛནཀཱལེ པཝཏྟིཏམཧཱདཱནེ པུཏྟདཱནེ བྷརིཡཱདཱནེ ཝངྐཔབྦཏེ ཉཱཏིསམཱགམེ ནགརཾ པཝིཊྛདིཝསེ རཏནཝསྶཀཱལེཏི ཨིམེསུ ཋཱནེསུ སཏྟཝཱརཾ ཨཀམྤིཏྠ. ཨེཝཾ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝིཀམྤནཱདིཨཙྪརིཡཔཱཏུབྷཱཝཧེཏུབྷཱུཏཱནི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ མཧཱདཱནཱནི པཝཏྟེཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ ཏུསིཏཔུརེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཏཏོ ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ, དཱནཾ དཏྭཱན ཁཏྟིཡོ;

ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སཔྤཉྙོ, སགྒཾ སོ ཨུཔཔཛྫཐཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༤༤༠);

ཏདཱ ཛཱུཛཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཨམིཏྟཏཱཔནཱ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ ¶ , ཙེཏཔུཏྟོ ཚནྣོ, ཨཙྩུཏཏཱཔསོ ¶ སཱརིཔུཏྟོ, སཀྐོ ཨནུརུདྡྷོ, མདྡཱི རཱཧུལམཱཏཱ, ཛཱལིཀུམཱརོ རཱཧུལོ, ཀཎྷཱཛིནཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ, མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི, སེསཔརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ མཧཱསཏྟེ ཀུཙྪིགཏེ མཱཏུ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དཱནཾ དཱཏུཀཱམཏཱདོཧལོ༹, ཏཐཱ དཱིཡམཱནེཔི དྷནསྶ པརིཀྑཡཱབྷཱཝོ, ཛཱཏཀྑཎེ ཨེཝ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘དཱནཾ དསྶཱམི, ཨཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི ཝཱཙཱནིཙྪཱརཎཾ, ཙཏུཔཉྩཝསྶིཀཀཱལེ ཨཏྟནོ ཨལངྐཱརསྶ དྷཱཏཱིནཾ ཧཏྠགཏསྶ པུན ཨགྒཧེཏུཀཱམཏཱ, ཨཊྛཝསྶིཀཀཱལེ ཧདཡམཾསཱདིཀསྶ ཨཏྟནོ སརཱིརཱཝཡཝསྶ དཱཏུཀཱམཏཱཏི ཨེཝམཱདིཀཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝིཀམྤནཱདིཨནེཀཙྪརིཡཔཱཏུབྷཱཝཧེཏུབྷཱུཏཱ ཨིདྷ མཧཱཔུརིསསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ, ཨབྦྷུཏཱ ཙ མཧེསིནོ…པེ…;

ཏེསུ ཙིཏྟཔྤསཱདོཔི, དུཀྑཏོ པརིམོཙཡེ;

པགེཝཱནུཀིརིཡཱ ཏེསཾ, དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

ཝེསྶནྟརཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སསཔཎྜིཏཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༡༢༥-༦. དསམེ ¶ ཡདཱ ཧོམི, སསཀོཏི ཨཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, བོདྷིཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ ཡདཱ སསཔཎྜིཏོ ཧོམི. བོདྷིསཏྟཱ ཧི ཀམྨཝསིཔྤཏྟཱཔི ཏཱདིསཱནཾ ཏིརཙྪཱནཱནཾ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟནྟི. པཝནཙཱརཀོཏི མཧཱཝནཙཱརཱི. དབྦཱདིཏིཎཱནི རུཀྑགཙྪེསུ པཎྞཱནི ཡཾཀིཉྩི སཱཀཾ རུཀྑཏོ པཏིཏཕལཱནི ཙ བྷཀྑོ ཨེཏསྶཱཏི ཏིཎཔཎྞསཱཀཕལབྷཀྑོ. པརཧེཋནཝིཝཛྫིཏོཏི པརཔཱིལཱ༹ཝིརཧིཏོ. སུཏྟཔོཏོ ཙཱཏི ཨུདྡཔོཏོ ཙ. ཨཧཾ ཏདཱཏི ཡདཱཧཾ སསཀོ ཧོམི, ཏདཱ ཨེཏེ མཀྐཊཱདཡོ ཏཡོ སཧཱཡེ ཨོཝདཱམི.

༡༢༧. ཀིརིཡེ ཀལྱཱཎཔཱཔཀེཏི ཀུསལེ ཙེཝ ཨཀུསལེ ཙ ཀམྨེ. པཱཔཱནཱིཏི ཨནུསཱསནཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ པཱཔཱནི ¶ པརིཝཛྫེཐཱཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ…པེ… མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ཨིམཱནི པཱཔཱནི པརིཝཛྫེཐ. ཀལྱཱཎེ ཨབྷིནིཝིསྶཐཱཏི དཱནཾ སཱིལཾ…པེ… དིཊྛུཛུཀམྨནྟི ཨིདཾ ¶ ཀལྱཱཎཾ, ཨིམསྨིཾ ཀལྱཱཎེ ཨཏྟནོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཱནི ཨབྷིམུཁབྷཱཝེན ནིཝིསྶཐ, ཨིམཾ ཀལྱཱཎཔཊིཔཏྟིཾ པཊིཔཛྫཐཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོཔི ཉཱཎསམྤནྣཏཱཡ ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏེསཾ ཏིཎྞཾ ཛནཱནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔགཏཱནཾ ཨོཝཱདཝསེན དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེ ཏསྶ ཨོཝཱདཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཝསནྟི. ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨཱཀཱསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཙནྡཔཱརིཔཱུརིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨོཝདི. ཏེནཱཧ –

༡༢༨.

‘‘ཨུཔོསཐམྷི དིཝསེ, ཙནྡཾ དིསྭཱན པཱུརིཏཾ;

ཨེཏེསཾ ཏཏྠ ཨཱཙིཀྑིཾ, དིཝསོ ཨཛྫུཔོསཐོ.

༡༢༩.

‘‘དཱནཱནི པཊིཡཱདེཐ, དཀྑིཎེཡྻསྶ དཱཏཝེ;

དཏྭཱ དཱནཾ དཀྑིཎེཡྻེ, ཨུཔཝསྶཐུཔོསཐ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཙནྡཾ དིསྭཱ ན པཱུརིཏནྟི ཛུཎྷཔཀྑཙཱཏུདྡསིཡཾ ཨཱིསཀཾ ཨཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཙནྡཾ ན པརིཔཱུརིཏཾ དིསྭཱ ཏཏོ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཨརུཎུགྒམནཝེལཱཡམེཝ ཨུཔོསཐམྷི དིཝསེ པནྣརསེ ཨེཏེསཾ མཀྐཊཱདཱིནཾ མཡ྄ཧཾ ¶ སཧཱཡཱནཾ དིཝསོ ཨཛྫུཔོསཐོ. ཏསྨཱ ‘‘དཱནཱནི པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཏྠ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཊིཔཏྟིཝིདྷཱནཾ ཨཱཙིཀྑིནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ དཱནཱནཱིཏི དེཡྻདྷམྨེ. པཊིཡཱདེཐཱཏི ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ སཛྫེཐ. དཱཏཝེཏི དཱཏུཾ. ཨུཔཝསྶཐཱཏི ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཐ, ཨུཔོསཐསཱིལཱནི རཀྑཐ, སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ དིནྣདཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཡཱཙཀེ སམྤཏྟེ ཏུམྷེཧི ཁཱདིཏབྦཱཧཱརཏོ དཏྭཱ ཁཱདེཡྻཱཐཱཏི དསྶེཏི.

ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདཾ སིརསཱ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཧིཾསུ. ཏེསུ ཨུདྡཔོཏོ པཱཏོཝ ‘‘གོཙརཾ པརིཡེསིསྶཱམཱི’’ཏི ནདཱིཏཱིརཾ གཏོ. ཨཐེཀོ བཱལི༹སིཀོ སཏྟ རོཧིཏམཙྪེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཝལླིཡཱ ཨཱཝུཎིཏྭཱ ནདཱིཏཱིརེ ཝཱལུཀཱཡ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ མཙྪེ གཎྷནྟོ ནདིཡཱ ཨདྷོ སོཏཾ ¶ བྷསྶི. ཨུདྡོ མཙྪགནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཝིཡཱུཧིཏྭཱ མཙྪེ དིསྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏེསཾ སཱམིཀོ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ གྷོསེཏྭཱ སཱམིཀཾ ཨཔསྶནྟོ ཝལླིཡཾ ཌཾསིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནགུམྦེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཝེལཱཡམེཝ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ནིཔཛྫི. སིངྒཱལོཔི གོཙརཾ པརིཡེསནྟོ ཨེཀསྶ ཁེཏྟགོཔཀསྶ ཀུཊིཡཾ དྭེ མཾསསཱུལཱནི ཨེཀཾ གོདྷཾ ཨེཀཉྩ དདྷིཝཱརཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏེསཾ སཱམིཀོ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ¶ གྷོསེཏྭཱ སཱམིཀཾ ཨདིསྭཱ དདྷིཝཱརཀསྶ ཨུགྒཧཎརཛྫུཀཾ གཱིཝཱཡཾ པཝེསེཏྭཱ མཾསསཱུལེ ཙ གོདྷཉྩ མུཁེན ཌཾསིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནགུམྦེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཝེལཱཡམེཝ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ནིཔཛྫི. མཀྐཊོཔི ཝནསཎྜཾ པཝིསིཏྭཱ ཨམྦཔིཎྜཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནགུམྦེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཝེལཱཡམེཝ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ནིཔཛྫི. ཏིཎྞམྤི ‘‘ཨཧོ ཨིདྷ ནཱུན ཡཱཙཀོ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༣༠.

‘‘ཏེ མེ སཱདྷཱུཏི ཝཏྭཱན, ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ;

དཱནཱནི པཊིཡཱདེཏྭཱ, དཀྑིཎེཡྻཾ གཝེསིསུ’’ནྟི.

བོདྷིསཏྟོ པན ‘‘ཝེལཱཡམེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ དབྦཱདིཏིཎཱནི ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཝསནགུམྦེཡེཝ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱནཾ ཡཱཙཀཱནཾ ཏིཎཱནི ཁཱདིཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏིལཏཎྜུལཱདཡོཔི མཡ྄ཧཾ ¶ ནཏྠི, སཙེ མེ སནྟིཀཾ ཡཱཙཀོ ཨཱགམིསྶཏི, ཨཧཾ ཏིཎེན ཡཱཔེམི, ཨཏྟནོ སརཱིརམཾསཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

༡༣༡.

‘‘ཨཧཾ ནིསཛྫ ཙིནྟེསིཾ, དཱནཾ དཀྑིཎནུཙྪཝཾ;

ཡདིཧཾ ལབྷེ དཀྑིཎེཡྻཾ, ཀིཾ མེ དཱནཾ བྷཝིསྶཏི.

༡༣༢.

‘‘ན མེ ཨཏྠི ཏིལཱ མུགྒཱ, མཱསཱ ཝཱ ཏཎྜུལཱ གྷཏཾ;

ཨཧཾ ཏིཎེན ཡཱཔེམི, ན སཀྐཱ ཏིཎ དཱཏཝེ.

༡༣༣.

‘‘ཡདི ཀོཙི ཨེཏི དཀྑིཎེཡྻོ, བྷིཀྑཱཡ མམ སནྟིཀེ;

དཛྫཱཧཾ སཀམཏྟཱནཾ, ན སོ ཏུཙྪོ གམིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ དཱནཾ དཀྑིཎནུཙྪཝནྟི དཀྑིཎཱབྷཱཝེན ཨནུཙྪཝིཀཾ དཱནཾ དཀྑིཎེཡྻསྶ དཱཏབྦཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཙིནྟེསིཾ. ཡདིཧཾ ལབྷེཏི ཡདི ཨཧཾ ཀིཉྩི དཀྑིཎེཡྻཾ ཨཛྫ ལབྷེཡྻཾ. ཀིཾ མེ དཱནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀིཾ མམ དཱཏབྦཾ བྷཝིསྶཏི. ན སཀྐཱ ཏིཎ དཱཏཝེཏི ཡདི དཀྑིཎེཡྻསྶ དཱཏུཾ ཏིལམུགྒཱདིཀཾ མཡ྄ཧཾ ནཏྠི, ཡཾ པན མམ ཨཱཧཱརབྷཱུཏཾ, ཏཾ ན སཀྐཱ ཏིཎཾ དཀྑིཎེཡྻསྶ དཱཏུཾ. དཛྫཱཧཾ སཀམཏྟཱནནྟི ཀིཾ ཝཱ མཡ྄ཧཾ ཨེཏཱཡ དེཡྻདྷམྨཙིནྟཱཡ, ནནུ ཨིདམེཝ མཡ྄ཧཾ ཨནཝཛྫཾ ཨཔརཱདྷཱིནཏཱཡ སུལབྷཾ པརེསཉྩ པརིབྷོགཱརཧཾ སརཱིརཾ སཙེ ཀོཙི དཀྑིཎེཡྻོ ¶ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪཏི, ཏཡིདཾ སཀམཏྟཱནཾ ཏསྶ དཛྫཱམཧཾ. ཨེཝཾ སནྟེ ན སོ ཏུཙྪོ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ ཨརིཏྟཧཏྠོ ཧུཏྭཱ གམིསྶཏཱིཏི.

ཨེཝཾ མཧཱཔུརིསསྶ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཾ པརིཝིཏཀྐེནྟསྶ པརིཝིཏཀྐཱནུབྷཱཝེན སཀྐསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དིསྭཱ ‘‘སསརཱཛཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི པཋམཾ ཨུདྡསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ བྲཱཧྨཎཝེསེན ཨཊྛཱསི. ཏེན ‘‘ཀིམཏྠཾ, བྲཱཧྨཎ, ཋིཏོསཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ སཙེ ཀཉྩི ཨཱཧཱརཾ ལབྷེཡྻཾ, ཨུཔོསཐིཀོ ཧུཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརེཡྻནྟི. སོ ‘‘སཱདྷཱུཏི ཏེ ཨཱཧཱརཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘སཏྟ མེ རོཧིཏཱ མཙྪཱ, ཨུདཀཱ ཐལམུབྦྷཏཱ;

ཨིདཾ བྲཱཧྨཎ མེ ཨཏྠི, ཨེཏཾ བྷུཏྭཱ ཝནེ ཝསཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༦༡);

བྲཱཧྨཎོ ¶ ‘‘པགེཝ ཏཱཝ ཧོཏུ, པཙྪཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ སིངྒཱལསྶ མཀྐཊསྶ ཙ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏེཧིཔི ཨཏྟནོ ཝིཛྫམཱནེཧི དེཡྻདྷམྨེཧི ནིམནྟིཏོ ‘‘པགེཝ ཏཱཝ ཧོཏུ, པཙྪཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘དུསྶ མེ ཁེཏྟཔཱལསྶ, རཏྟིབྷཏྟཾ ཨཔཱབྷཏཾ;

མཾསསཱུལཱ ཙ དྭེ གོདྷཱ, ཨེཀཉྩ དདྷིཝཱརཀཾ;

ཨིདཾ བྲཱཧྨཎ མེ ཨཏྠི, ཨེཏཾ བྷུཏྭཱ ཝནེ ཝསཱ’’ཏི.

‘‘ཨམྦཔཀྐཾ དཀཾ སཱིཏཾ, སཱིཏཙྪཱཡཱ མནོརམཱ;

ཨིདཾ བྲཱཧྨཎ མེ ཨཏྠི, ཨེཏཾ བྷུཏྭཱ ཝནེ ཝསཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༦༢-༦༣);

ཏཏྠ དུསྶཱཏི ཨམུསྶ. རཏྟིབྷཏྟཾ ཨཔཱབྷཏནྟི རཏྟིབྷོཛནཏོ ཨཔནཱིཏཾ. མཾསསཱུལཱ ཙ དྭེ གོདྷཱཏི ཨངྒཱརཔཀྐཱནི ¶ དྭེ མཾསསཱུལཱནི ཨེཀཱ ཙ གོདྷཱ. དདྷིཝཱརཀནྟི དདྷིཝཱརཀོ.

༡༣༤. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ སསཔཎྜིཏསྶ སནྟིཀཾ གཏོ. ཏེནཱཔི ‘‘ཀིམཏྠམཱགཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏཐེཝཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ པརིཝིཏཀྐཾ ཛཱནིཏྭཱ. བྲཱཧྨཎཝཎྞིནཱཏི བྲཱཧྨཎརཱུཔཝཏཱ ཨཏྟབྷཱཝེན. ཨཱསཡནྟི ཝསནགུམྦཾ.

༡༣༥-༧. སནྟུཊྛོཏི སམཾ སབྦབྷཱགེནེཝ ཏུཊྛོ. གྷཱསཧེཏཱུཏི ཨཱཧཱརཧེཏུ. ཨདིནྣཔུབྦནྟི ཡེཧི ཀེཧིཙི ཨབོདྷིསཏྟེཧི ཨདིནྣཔུབྦཾ. དཱནཝརནྟི ཨུཏྟམདཱནཾ. ‘‘ཨཛྫ དསྶཱམི ཏེ ཨཧ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏུཝཾ སཱིལགུཎཱུཔེཏོ, ཨཡུཏྟཾ ཏེ པརཧེཋནནྟི ཏཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཏོ ཨཔནེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ པརིབྷོགཡོགྒཾ ཨཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ དཱཏུཾ ‘‘ཨེཧི ཨགྒིཾ པདཱིཔེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨཧཾ པཙིསྶམཏྟཱནནྟི ཏཡཱ ཀཏེ ཨངྒཱརགབྦྷེ ཨཧམེཝ པཏིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ པཙིསྶཾ. པཀྐཾ ཏྭཾ བྷཀྑཡིསྶསཱིཏི ཏཐཱ པན པཀྐཾ ཏྭཾ ཁཱདིསྶསི.

༡༣༨-༩. ནཱནཱཀཊྛེ ¶ སམཱནཡཱིཏི སོ བྲཱཧྨཎཝེསདྷཱརཱི སཀྐོ ནཱནཱདཱརཱུནི སམཱནེནྟོ ཝིཡ ཨཧོསི. མཧནྟཾ ཨཀཱསི ཙིཏཀཾ, ཀཏྭཱ ཨངྒཱརགབྦྷཀནྟི ཝཱིཏཙྩིཀཾ ཝིགཏདྷཱུམཾ ཨངྒཱརབྷརིཏབྦྷནྟརཾ སམནྟཏོ ཛལམཱནཾ མམ སརཱིརསྶ ནིམུཛྫནཔྤཧོནཀཾ ཏངྑཎཉྙེཝ མཧནྟཾ ཙིཏཀཾ ཨཀཱསི, སཧསཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིནིམྨིནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨགྒིཾ ཏཏྠ པདཱིཔེསི, ཡཐཱ སོ ཁིཔྤཾ མཧཱབྷཝེ’’ཏི.

ཏཏྠ སོཏི སོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ སཱིགྷཾ མཧནྟོ ཡཐཱ བྷཝེཡྻ, ཏཐཱ པདཱིཔེསི. ཕོཊེཏྭཱ རཛགཏེ གཏྟེཏི ‘‘སཙེ ལོམནྟརེསུ པཱཎཀཱ ཨཏྠི, ཏེ མཱ མརིཾསཱུ’’ཏི པཾསུགཏེ མམ གཏྟེ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝིདྷུནིཏྭཱ. ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསིནྟི ན ཏཱཝ ཀཊྛཱནི ཨཱདིཏྟཱནཱིཏི ཏེསཾ ཨཱདཱིཔནཾ ཨུདིཀྑནྟོ ཐོཀཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾ.

༡༤༠. ཡདཱ མཧཱཀཊྛཔུཉྫོ, ཨཱདིཏྟོ དྷམདྷམཱཡཏཱིཏི ཡདཱ པན སོ དཱརུརཱསི སམནྟཏོ ཨཱདིཏྟོ ཝཱཡུཝེགསམུདྡྷཊཱནཾ ཛཱལསིཁཱནཾ ཝསེན ‘‘དྷམདྷམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཀརོཏི. ཏདུཔྤཏིཏྭཱ པཏཏི, མཛ྄ཛྷེ ཛཱལསིཁནྟརེཏི ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ‘‘མམ སརཱིརསྶ ཛྷཱཔནསམཏྠོ ཨཡཾ ཨངྒཱརརཱསཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཛཱལསིཁཱནཾ ¶ ཨབྦྷནྟརབྷཱུཏེ ཏསྶ ཨངྒཱརརཱསིསྶ མཛ྄ཛྷེ པདུམཔུཉྫེ རཱཛཧཾསོ ཝིཡ པམུདིཏཙིཏྟོ སཀལསརཱིརཾ དཱནམུཁེ དཏྭཱ པཏཏི.

༡༤༡-༢. པཝིཊྛཾ ཡསྶ ཀསྶཙཱིཏི ཡཐཱ གྷམྨཀཱལེ སཱིཏལཾ ཨུདཀཾ ཡེན ཀེནཙི པཝིཊྛཾ ཏསྶ ¶ དརཐཔརིལཱ༹ཧཾ ཝཱུཔསམེཏི, ཨསྶཱདཾ པཱིཏིཉྩ ཨུཔྤཱདེཏི. ཏཐེཝ ཛལིཏཾ ཨགྒིནྟི ཨེཝཾ ཏཐཱ པཛྫལིཏཾ ཨངྒཱརརཱསི ཏདཱ མམ པཝིཊྛསྶ ཨུསུམམཏྟམྤི ནཱཧོསི. ཨཉྙདཏྠུ དཱནཔཱིཏིཡཱ སབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམོ ཨེཝ ཨཧོསི. ཙིརསྶཾ ཝཏ མེ ཚཝིཙམྨཱདིཀོ སབྦོ སརཱིརཱཝཡཝོ དཱནམུཁེ ཛུཧིཏབྦཏཾ ཨུཔགཏོ ཨབྷིཔཏྠིཏོ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཏྟོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༡༤༣.

‘‘ཚཝིཾ ཙམྨཾ མཾསཾ ནྷཱརུཾ, ཨཊྛིཾ ཧདཡབནྡྷནཾ;

ཀེཝལཾ སཀལཾ ཀཱཡཾ, བྲཱཧྨཎསྶ ཨདཱསཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཧདཡབནྡྷནནྟི ཧདཡམཾསཔེསི. ཏཉྷི ཧདཡཝཏྠུཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཧདཡབནྡྷན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཧདཡབནྡྷནནྟི ཧདཡཉྩ བནྡྷནཉྩ, ཧདཡམཾསཉྩེཝ ¶ ཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ ཋིཏཡཀནམཾསཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཀེཝལཾ སཀལཾ ཀཱཡནྟི ཨནཝསེསཾ སབྦཾ སརཱིརཾ.

ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཨགྒིམྷི ཨཏྟནོ སརཱིརེ ལོམཀཱུཔམཏྟམྤི ཨུཎྷཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བོདྷིསཏྟོཔི ཧིམགབྦྷཾ པཝིཊྛོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ བྲཱཧྨཎརཱུཔདྷརཾ སཀྐཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཏཡཱ ཀཏོ ཨགྒི ཨཏིསཱིཏལོ, ཀིཾ ནཱམེཏ’’ནྟི? པཎྜིཏ, ནཱཧཾ བྲཱཧྨཎོ, སཀྐོཧམསྨི, ཏཝ ཝཱིམཾསནཏྠཾ ཨཱགཏོ ཨེཝམཀཱསིནྟི. ‘‘སཀྐ, ཏྭཾ ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ, སཀལོཔི ཙེ ལོཀོ མཾ དཱནེན ཝཱིམཾསེཡྻ, ནེཝ མེ ཨདཱཏུཀཱམཏཾ ཀཐཉྩིཔི ཨུཔྤཱདེཡྻ པསྶེཐ ན’’ནྟི བོདྷིསཏྟོ སཱིཧནཱདཾ ནདི.

ཨཐ ནཾ སཀྐོ ‘‘སསཔཎྜིཏ, ཏཝ གུཎཱ སཀལཀཔྤམྤི པཱཀཊཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི པབྦཏཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ པབྦཏརསཾ ཨཱདཱཡ ཙནྡམཎྜལེ སསལཀྑཎཾ ཨཱལིཁིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཏསྨིཾ ¶ ཝནསཎྜེ ཏཏྠེཝ ཝནགུམྦེ ཏརུཎདབྦཏིཎཔཱིཋེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. ཏེཔི ཙཏྟཱརོ པཎྜིཏཱ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ནིཙྩསཱིལཾ ཨུཔོསཐསཱིལཉྩ པཱུརེཏྭཱ ཡཐཱརཧཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ.

ཏདཱ ཨུདྡོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, སིངྒཱལོ མཧཱམོགྒལླཱནོ, མཀྐཊོ སཱརིཔུཏྟོ, སསཔཎྜིཏོ པན ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི སཱིལཱདིཔཱརམིཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ སཏིཔི ཏིརཙྪཱནུཔཔཏྟིཡཾ ཀུསལཱདིདྷམྨེ ཀུསལཱདིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ, ཏེསུ ཨཎུམཏྟམྤི ཝཛྫཾ བྷཡཏོ དིསྭཱ ¶ སུཊྛུ ཨཀུསལཏོ ཨོརམཎཾ, སམྨདེཝ ཙ ཀུསལདྷམྨེསུ ཨཏྟནོ པཏིཊྛཱཔནཾ, པརེསཉྩ ‘‘ཨིམེ ནཱམ པཱཔདྷམྨཱ ཏེ ཨེཝཾ གཧིཏཱ ཨེཝཾ པརཱམཊྛཱ ཨེཝཾགཏིཀཱ བྷཝནྟི ཨེཝཾཨབྷིསམྤརཱཡཱ’’ཏི ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏོ ཝིརམཎེ ནིཡོཛནཾ, ཨིདཾ དཱནཾ ནཱམ, ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ, ཨིདཾ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ནཱམ, ཨེཏྠ པཏིཊྛིཏཱནཾ དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཡོ ཧཏྠགཏཱ ཨེཝཱཏིཨཱདིནཱ པུཉྙཀམྨེསུ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ པཏིཊྛཱཔནཾ, ཨཏྟནོ སརཱིརཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑཾ, པརེསཾ སཏྟཱནཾ ཨནུགྒཎྷནཾ, ཨུལཱ༹རོ ཙ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨིདྷ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི – ‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ…པེ… དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

སསཔཎྜིཏཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨིདཱནི ¶ ‘‘ཨཀིཏྟིབྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱཝུཏྟེ དསཔི ཙརིཡཱཝིསེསེ ཨུདཱནེཏྭཱ ནིགམེཏི. ཏཏྠ ཨཧམེཝ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ཡོ ཏེ དཱནཝརེ ཨདཱཏི ཡོ ཏཱནི ཨུཏྟམདཱནཱནི ཨདཱསི, སོ ཨཀིཏྟིབྲཱཧཎཱདིཀོ ཨཧམེཝ ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཧོསིཾ, ན ཨཉྙོཏི. ཨིཏི ཏེསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ སཏིཔི སཱིལཱདིཔཱརམཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ པཱུརིཏབྷཱཝེ ཨཏྟནོ པན ཏདཱ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ དཱནཔཱརམིཝསེནེཝ དེསནཾ ཨཱརོཔེསི. ཨེཏེ དཱནཔརིཀྑཱརཱ, ཨེཏེ དཱནསྶ པཱརམཱིཏི ཡེ ཨིམེ ¶ ཨཀིཏྟིཛཱཏཀཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༣.༨༣ ཨཱདཡོ) ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཱ མཡཱ པཝཏྟིཏཱ དེཡྻདྷམྨཔརིཙྩཱགཱ མམ སརཱིརཱཝཡཝཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགཱ པརམཀོཊིཀཱ, ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཏྟཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ ཨུདྡིསྶ པཝཏྟིཏཏྟཱ དཱནསྶ པརམུཀྐཾསགམནེན དཱནཔཱརམཱི ཨེཝ, ཏཐཱཔི མམ དཱནསྶ པརམཏྠཔཱརམིབྷཱུཏསྶ པརིཀྑརཎཏོསནྟཱནསྶ པརིབྷཱཝནཱཝསེན ཨབྷིསངྑརཎཏོ ཨེཏེ དཱནཔརིཀྑཱརཱ ནཱམ. ཡསྶ པནེཏེ པརིཀྑཱརཱ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱིཝིཏཾ ཡཱཙཀེ དཏྭཱ, ཨིམཾ པཱརམི པཱུརཡི’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཧི ཋཔེཏྭཱ སསཔཎྜིཏཙརིཡཾ སེསཱསུ ནཝསུ ཙརིཡཱསུ ཡཐཱརཧཾ དཱནཔཱརམིདཱནཨུཔཔཱརམིཡོ ཝེདིཏབྦཱ, སསཔཎྜིཏཙརིཡེ (ཙརིཡཱ. ༡.༡༢༥ ཨཱདཡོ) པན དཱནཔརམཏྠཔཱརམཱི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷིཀྑཱཡ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, སཀཏྟཱནཾ པརིཙྩཛིཾ;

དཱནེན མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ དཱནཔཱརམཱི’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ༡.ཏསྶུདྡཱན);

ཀིཉྩཱཔི ཧི མཧཱཔུརིསསྶ ཡཐཱཝུཏྟེ ཨཀིཏྟིབྲཱཧྨཎཱདིཀཱལེ ཨཉྙསྨིཉྩ མཧཱཛནཀམཧཱསུཏསོམཱདིཀཱལེ ¶ དཱནཔཱརམིཡཱ པཱུརིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརིམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏཐཱཔི ཨེཀནྟེནེཝ སསཔཎྜིཏཀཱལེ དཱནཔཱརམིཡཱ པརམཏྠཔཱརམིབྷཱཝོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོཏི.

པརམཏྠདཱིཔནིཡཱ ཙརིཡཱཔིཊཀསཾཝཎྞནཱཡ

དསཝིདྷཙརིཡཱསངྒཧསྶ ཝིསེསཏོ

དཱནཔཱརམིཝིབྷཱཝནསྶ

པཋམཝགྒསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཧཏྠིནཱགཝགྒོ

༡. མཱཏུཔོསཀཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༡. དུཏིཡཝགྒསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཀུཉྫརོཏི ཧཏྠཱི. མཱཏུཔོསཀོཏི ཨནྡྷཱཡ ཛརཱཛིཎྞཱཡ མཱཏུཡཱ པཊིཛགྒནཀོ. མཧིཡཱཏི བྷཱུམིཡཾ. གུཎེནཱཏི སཱིལགུཎེན, ཏདཱ མམ སདིསོ ནཏྠི.

བོདྷིསཏྟོ ཧི ཏདཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཧཏྠིཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. སོ སབྦསེཏོ ཨབྷིརཱུཔོ ལཀྑཎསམྤནྣོ མཧཱཧཏྠཱི ཨནེཀཧཏྠིསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ ཨཧོསི. མཱཏཱ པནསྶ ཨནྡྷཱ. སོ མདྷུརཕལཱཕལཱནི ཧཏྠཱིནཾ ཧཏྠེསུ དཏྭཱ མཱཏུ པེསེཏི. ཧཏྠིནོ ཏསྶཱ ཨདཏྭཱ སཡཾ ཁཱདནྟི. སོ པརིགྒཎྷནྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཡཱུཐཾ པཧཱཡ མཱཏརམེཝ པོསེསྶཱམཱི’’ཏི རཏྟིབྷཱགེ ཨཉྙེསཾ ཧཏྠཱིནཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ མཱཏརཾ གཧེཏྭཱ ཙཎྜོརཎཔབྦཏཔཱདཾ གནྟྭཱ ཨེཀཾ ནལི༹ནིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཋིཏཱཡ པབྦཏགུཧཱཡ མཱཏརཾ ཋཔེཏྭཱ པོསེསི.

༢-༣. པཝནེ དིསྭཱ ཝནཙརོཏི ཨེཀོ ཝནཙརཀོ པུརིསོ ཏསྨིཾ མཧཱཝནེ ཝིཙརནྟོ མཾ དིསྭཱ. རཉྙོ མཾ པཊིཝེདཡཱིཏི བཱརཱཎསིརཉྙོ མཾ ཨཱརོཙེསི.

སོ ཧི མགྒམཱུལ༹ྷོ དིསཾ ཝཝཏྠཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ མཧནྟེན སདྡེན པརིདེཝི. བོདྷིསཏྟོཔི ཏསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ པུརིསོ ཨནཱཐོ, ན ཁོ པནེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡཾ ཨེས མཡི ཋིཏེ ཨིདྷ ཝིནསྶེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ ¶ བྷཡེན པལཱཡནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ པུརིས, ནཏྠི ཏེ མཾ ནིསྶཱཡ བྷཡཾ, མཱ པལཱཡི, ཀསྨཱ ཏྭཾ པརིདེཝནྟོ ཝིཙརསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཱམི, ཨཧཾ མགྒམཱུལ༹ྷོ ཨཛྫ མེ སཏྟམོ དིཝསོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷོ པུརིས, མཱ བྷཱཡི, ཨཧཾ ཏཾ མནུསྶཔཐེ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཨཏྟནོ པིཊྛིཡཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ ནིཝཏྟི. སོཔི པཱཔོ ‘‘ནགརཾ གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི རུཀྑསཉྙཾ པབྦཏསཉྙཉྩ ཀརོནྟོཝ ནིཀྑམིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ ཨགམཱསི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ རཉྙོ མངྒལཧཏྠཱི མཏོ ¶ . སོ པུརིསོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ ཨཏྟནོ དིཊྛབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཝཱནུཙྪཝོ, མཧཱརཱཛ, གཛོ ཝསཏི ཀཱནནེ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ ཏཝཱནུཙྪཝོཏི ཏཝ ཨོཔཝཡ྄ཧཾ ཀཱཏུཾ ཨནུཙྪཝིཀོ ཡུཏྟོ. ན ཏསྶ པརིཀྑཱཡཏྠོཏི ཏསྶ གཧཎེ གམནུཔཙྪེདནཏྠཾ སམནྟཏོ ཁཎིཏབྦཔརིཀྑཱཡ ཝཱ ཀརེཎུཡཱ ཀཎྞཔུཊེན ཨཏྟཱནཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཁིཏྟཔཱསརཛྫུཡཱ བནྡྷིཏབྦཨཱལ༹ཀསངྑཱཏཨཱལཱནེན ཝཱ ཡཏྠ པཝིཊྛོ ཀཏྠཙི གནྟུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཱདིསཝཉྩནཀཱསུཡཱ ཝཱ ཨཏྠོ པཡོཛནཾ ནཏྠི. སཧགཧིཏེཏི གཧཎསམཀཱལཾ ཨེཝ. ཨེཧིཏཱིཏི ཨཱགམིསྶཏི.

རཱཛཱ ཨིམཾ མགྒདེསཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཝུཏྟཾ ཧཏྠིནཱགཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཧཏྠཱཙརིཡཾ སཧ པརིཝཱརེན པེསེསི. སོ ཏེན སདྡྷིཾ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ནལི༹ནིཾ པཝིསིཏྭཱ གོཙརཾ གཎྷནྟཾ པསྶི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤.

‘‘ཏསྶ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, རཱཛཱཔི ཏུཊྛམཱནསོ;

པེསེསི ཧཏྠིདམཀཾ, ཚེཀཱཙརིཡཾ སུསིཀྑིཏཾ.

༥.

‘‘གནྟྭཱ སོ ཧཏྠིདམཀོ, ཨདྡས པདུམསྶརེ;

བྷིསམུལཱ༹ལཾ ཨུདྡྷརནྟཾ, ཡཱཔནཏྠཱཡ མཱཏུཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཚེཀཱཙརིཡནྟི ཧཏྠིབནྡྷནཱདིཝིདྷིམྷི ཀུསལཾ ཧཏྠཱཙརིཡཾ. སུསིཀྑིཏནྟི ཧཏྠཱིནཾ སིཀྑཱཔནཝིཛྫཱཡ ནིཊྛངྒམནེན སུཊྛུ སིཀྑིཏཾ.

༦. ཝིཉྙཱཡ མེ སཱིལགུཎནྟི ‘‘བྷདྡོ ཨཡཾ ཧཏྠཱཛཱནཱིཡོ ན མནྡོ, ན ཙཎྜོ, ན ཝོམིསྶསཱིལོ ཝཱ’’ཏི མམ སཱིལགུཎཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཀཐཾ? ལཀྑཎཾ ¶ ཨུཔདྷཱརཡཱིཏི སུསིཀྑིཏཧཏྠིསིཔྤཏྟཱ མམ ལཀྑཎཾ སམནྟཏོ ཨུཔདྷཱརེསི. ཏེན སོ ཨེཧི པུཏྟཱཏི ཝཏྭཱན, མམ སོཎྜཱཡ ཨགྒཧི.

༧. བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠཱཙརིཡཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨིདཾ བྷཡཾ མཡ྄ཧཾ ཨེཏསྶ པུརིསསྶ སནྟིཀཱ ཨུཔྤནྣཾ, ཨཧཾ ཁོ པན མཧཱབལོ ཧཏྠིསཧསྶམྤི ཝིདྡྷཾསེཏུཾ སམཏྠོ, པཧོམི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སརཊྛཀཾ སེནཱཝཱཧནཾ ནཱསེཏུཾ, སཙེ པན ཀུཛ྄ཛྷིསྶཱམི, སཱིལཾ མེ བྷིཛྫིསྶཏི, ཏསྨཱ སཏྟཱིཧི ཀོཊྚིཡམཱནོཔི ¶ ན ཀུཛ྄ཛྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སཱིསཾ ཨོནཱམེཏྭཱ ནིཙྩལོཝ ཨཊྛཱསི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཡཾ མེ ཏདཱ པཱཀཏིཀཾ, སརཱིརཱནུགཏཾ བལ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ པཱཀཏིཀནྟི སབྷཱཝསིདྡྷཾ. སརཱིརཱནུགཏནྟི སརཱིརམེཝ ཨནུགཏཾ ཀཱཡབལཾ, ན ཨུཔཱཡཀུསལཏཱསངྑཱཏཉཱཎཱནུགཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཛྫ ནཱགསཧསྶཱནནྟི ཨཛྫཀཱལེ ཨནེཀེསཾ ཧཏྠིསཧསྶཱནཾ སམུདིཏཱནཾ. བལེན སམསཱདིསནྟི ཏེསཾ སརཱིརབལེན སམསམམེཝ ཧུཏྭཱ སདིསཾ, ན ཨུཔམཱམཏྟེན. མངྒལཧཏྠིཀུལེ ཧི ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨུཔྤནྣོཏི.

༨. ཡདིཧཾ ཏེསཾ པཀུཔྤེཡྻནྟི མཾ གཧཎཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ ཏེསཾ ཨཧཾ ཡདི ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ, ཏེསཾ ཛཱིཝིཏམདྡནེ པཊིབལོ བྷཝེཡྻཾ. ན ཀེཝལཾ ཏེསཉྙེཝ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝ རཛྫམྤི མཱནུསནྟི ཡཏོ རཛྫཏོ ཏེསཾ ཨཱགཏཱནཾ མནུསྶཱནཾ སབྦམྤི རཛྫཾ པོཐེཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀརེཡྻཾ.

༩. ཨཔི ཙཱཧཾ སཱིལརཀྑཱཡཱཏི ཨེཝཾ སམཏྠོཔི ཙ ཨཧཾ ཨཏྟནི པཏིཊྛིཏཱཡ སཱིལརཀྑཱཡ སཱིལགུཏྟིཡཱ གུཏྟོ བནྡྷོ ཝིཡ. ན ཀརོམི ཙིཏྟེ ཨཉྙཐཏྟནྟི ཏསྶ སཱིལསྶ ཨཉྙཐཏྟབྷཱུཏཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ པོཐནཱདིཝིདྷིཾ མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟེ ན ཀརོམི, ཏཏྠ ཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཱདེམི. པཀྑིཔནྟཾ མམཱལ༹ཀེཏི ཨཱལཱནཏྠམྦྷེ པཀྑིཔནྟཾ, ‘‘དིསྭཱཔཱི’’ཏི ཝཙནསེསོ. ཀསྨཱཏི ཙེ, སཱིལཔཱརམིཔཱུརིཡཱ ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ སཱིལཾ ཨཁཎྜེནྟསྶ མེ ནཙིརསྶེཝ སཱིལཔཱརམཱི པརིཔཱུརེསྶཏཱིཏི སཱིལཔཱརམིཔརིཔཱུརཎཏྠཾ ཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ཙིཏྟེ ན ཀརོམཱིཏི ཡོཛནཱ.

༡༠. ‘‘ཡདི ཏེ མ’’ནྟི གཱཐཱཡཔི སཱིལརཀྑཱཡ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སཱིལསྶ ¶ ཨདྷིཊྛིཏབྷཱཝམེཝ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཀོཊྚེཡྻུནྟི བྷིནྡེཡྻུཾ. སཱིལཁཎྜབྷཡཱ མམཱཏི མམ སཱིལསྶ ཁཎྜནབྷཡེན.

ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ བོདྷིསཏྟེ ནིཙྩལེ ཋིཏེ ཧཏྠཱཙརིཡོ པདུམསརཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཏསྶ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཧི པུཏྟཱ’’ཏི རཛཏདཱམསདིསཱཡ སོཎྜཱཡ གཧེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བཱརཱཎསིཾ པཱཔུཎི. སོ ཨནྟརཱམགྒེ ཝཏྟམཱནོཝ རཉྙོ སཱསནཾ པེསེསི. རཱཛཱ ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེསི. ཧཏྠཱཙརིཡོ བོདྷིསཏྟཾ ཀཏགནྡྷཔརིབྷཎྜཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཧཏྠིསཱལཾ ནེཏྭཱ ཝིཙིཏྲསཱཎིཡཱ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ¶ དཱཔེསི. སོ ‘‘མཱཏརཾ ཝིནཱ གོཙརཾ ན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པིཎྜཾ ན གཎྷི. ཡཱཙིཏོཔི ཨགྒཧེཏྭཱ –

‘‘སཱ ¶ ནཱུནསཱ ཀཔཎིཀཱ, ཨནྡྷཱ ཨཔརིཎཱཡིཀཱ;

ཁཱཎུཾ པཱདེན གྷཊྚེཏི, གིརིཾ ཙཎྜོརཎཾ པཏཱི’’ཏི. –

ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ –

‘‘ཀཱ ནུ ཏེ སཱ མཧཱནཱག, ཨནྡྷཱ ཨཔརིཎཱཡིཀཱ;

ཁཱཎུཾ པཱདེན གྷཊྚེཏི, གིརིཾ ཙཎྜོརཎཾ པཏཱི’’ཏི. – པུཙྪིཏྭཱ –

‘‘མཱཏཱ མེ སཱ མཧཱརཱཛ, ཨནྡྷཱ ཨཔརིཎཱཡིཀཱ;

ཁཱཎུཾ པཱདེན གྷཊྚེཏི, གིརིཾ ཙཎྜོརཎཾ པཏཱི’’ཏི. –

ཝུཏྟེ ཨཛྫ སཏྟམོ དིཝསོ ‘‘མཱཏཱ མེ གོཙརཾ ན ལབྷིཏྠཱ’’ཏི ཝདཏོ ཨིམསྶ གོཙརཾ ཨགཎྷནྟསྶ. ཏསྨཱ –

‘‘མུཉྩཐེཏཾ མཧཱནཱགཾ, ཡོཡཾ བྷརཏི མཱཏརཾ;

སམེཏུ མཱཏརཱ ནཱགོ, སཧ སབྦེཧི ཉཱཏིབྷཱི’’ཏི. – ཝཏྭཱ མུཉྩཱཔེསི –

‘‘མུཏྟོ ཙ བནྡྷནཱ ནཱགོ, མུཏྟདཱམཱཡ ཀུཉྫརོ;

མུཧུཏྟཾ ཨསྶཱསཡིཏྭཱ, ཨགམཱ ཡེན པབྦཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཔཎིཀཱཏི ཝརཱཀཱ. ཁཱཎུཾ པཱདེན གྷཊྚེཏཱིཏི ཨནྡྷཏཱཡ པུཏྟཝིཡོགདུཀྑེན ཙ པརིདེཝམཱནཱ ཏཏྠ ཏཏྠ རུཀྑཀལི༹ངྒརེ པཱདེན གྷཊྚེཏི. ཙཎྜོརཎཾ པཏཱིཏི ཙཎྜོརཎཔབྦཏཱབྷིམུཁཱི, ཏསྨིཾ པབྦཏཔཱདེ པརིབྦྷམམཱནཱཏི ཨཏྠོ. ཨགམཱ ཡེན པབྦཏོཏི སོ ཧཏྠིནཱགོ ¶ བནྡྷནཱ མུཏྟོ ཐོཀཾ ཝིསྶམིཏྭཱ རཉྙོ དསརཱཛདྷམྨགཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ མཧཱཛནེན གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནོ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏདཧེཝ མཱཏརཱ སམཱགནྟྭཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑི. སཱ ཏུཊྛམཱནསཱ –

‘‘ཙིརཾ ¶ ཛཱིཝཏུ སོ རཱཛཱ, ཀཱསཱིནཾ རཊྛཝཌྜྷནོ;

ཡོ མེ པུཏྟཾ པམོཙེསི, སདཱ ཝུདྡྷཱཔཙཱཡིཀ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༡༢) –

རཉྙོ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎེ པསཱིདིཏྭཱ ནལི༹ནིཡཱ ཨཝིདཱུརེ གཱམཾ མཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏུ ཙསྶ ནིབདྡྷཾ ཝཏྟཾ པཊྛཔེསི ¶ . ཨཔརབྷཱགེ བོདྷིསཏྟོ མཱཏརི མཏཱཡ ཏསྶཱ སརཱིརཔརིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ཀུརཎྜཀཨསྶམཔདཾ ནཱམ གཏོ. ཏསྨིཾ པན ཋཱནེ ཧིམཝནྟཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཉྩསཏཱ ཨིསཡོ ཝསིཾསུ. ཏཾ ཝཏྟཾ ཏེསཾ དཏྭཱ རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ སམཱནརཱུཔཾ སིལཱཔཊིམཾ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱསཀྐཱརཾ པཝཏྟེསི. ཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ ཨནུསཾཝཙྪརཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཧཏྠིམཧཾ ནཱམ ཀརིཾསུ.

ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཧཏྠིནཱི མཧཱམཱཡཱ, ཝནཙརཀོ དེཝདཏྟོ, མཱཏུཔོསཀཧཏྠིནཱགོ ལོཀནཱཐོ.

ཨིདྷཱཔི དཱནཔཱརམིཨཱདཡོ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. སཱིལཔཱརམཱི པན ཨཏིསཡཝཏཱིཏི སཱ ཨེཝ དེསནཾ ཨཱརུལ༹ྷཱ. ཏཐཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཨུཔྤནྣོཔི བྲཧྨཔུབྦདེཝཔུབྦཱཙརིཡཨཱཧུནེཡྻཱདིབྷཱཝེན སབྦཉྙུབུདྡྷེནཔི པསཏྠབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ མཱཏུཡཱ གརུཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘མཱཏཱ ནཱམེསཱ པུཏྟསྶ བཧཱུཔཀཱརཱ, ཏསྨཱ མཱཏུཔཊྛཱནཾ ནཱམ པཎྜིཏེན པཉྙཏྟ’’ནྟི མནསི ཀཏྭཱ ཨནེཀེསཾ ཧཏྠིསཧསྶཱནཾ ཨིསྶརཱདྷིཔཏི མཧཱནུབྷཱཝོ ཡཱུཐཔཏི ཧུཏྭཱ ཏེཧི ཨནུཝཏྟིཡམཱནོ ཨེཀཀཝིཧཱརེ ཨནྟརཱཡཾ ཨགཎེཏྭཱ ཡཱུཐཾ པཧཱཡ ཨེཀཀོ ཧུཏྭཱ ཨུཔཀཱརིཁེཏྟཾ པཱུཛེསྶཱམཱིཏི མཱཏུཔོསནཾ, མགྒམཱུལ༹ྷཔུརིསཾ དིསྭཱ ཨནུཀམྤཱཡ ཏཾ གཧེཏྭཱ མནུསྶགོཙརསམྤཱཔནཾ, ཏེན ཙ ཀཏཱཔརཱདྷསཧནཾ ¶ , ཧཏྠཱཙརིཡཔྤམུཁཱནཾ ཨཏྟཱནཾ བནྡྷིཏུཾ ཨཱགཏཔུརིསཱནཾ སམཏྠོཔི སམཱནོ སནྟཱསནམཏྟེནཔི ཏེསཾ པཱིལ༹ནཱ བྷཝིསྶཏི, མཡ྄ཧཉྩ སཱིལསྶ ཁཎྜཱདིབྷཱཝོཏི ཏཐཱ ཨཀཏྭཱ སུདནྟེན ཨོཔཝཡ྄ཧོ ཝིཡ སུཁེནེཝ གཧཎཱུཔགམནཾ, མཱཏརཾ ཝིནཱ ན ཀཉྩི ཨཛ྄ཛྷོཧརིསྶཱམཱིཏི སཏྟཱཧམྤི ཨནཱཧཱརཏཱ, ཨིམིནཱཔཱཧཾ བནྡྷཱཔིཏོཏི ཙིཏྟཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ རཱཛཱནཾ མེཏྟཱཡ ཕརཎཾ, ཏསྶ ཙ ནཱནཱནཡེཧི དྷམྨདེསནཱཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨིདྷ མཧཱཔུརིསསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཨེཏེ, ཨབྦྷུཏཱ ཙ མཧེསིནོ…པེ… དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

མཱཏུཔོསཀཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. བྷཱུརིདཏྟཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡེ ¶ ¶ བྷཱུརིདཏྟོཏི བྷཱུརིསམདཏྟོ. དཏྟོཏི ཧི ཏདཱ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏཾ ནཱམཾ. ཡསྨཱ པནེསོ ནཱགབྷཝནེ ཝིརཱུཔཀྑམཧཱརཱཛབྷཝནེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཙ ཨུཔྤནྣེ པཉྷེ སམྨདེཝ ཝིནིཙྪིནཱཏི, ཨེཀདིཝསཉྩ ཝིརཱུཔཀྑམཧཱརཱཛེ ནཱགཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཏིདསཔུརཾ གནྟྭཱ སཀྐཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣེ དེཝཱནམནྟརེ པཉྷོ སམུཊྛཱསི. ཏཾ ཀོཙི ཀཐེཏུཾ ནཱསཀྑི. སཀྐེན པན ཨནུཉྙཱཏོ པལླངྐཝརགཏོ ཧུཏྭཱ མཧཱསཏྟོཝ ཀཐེསི. ཨཐ ནཾ དེཝརཱཛཱ དིབྦགནྡྷཔུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ ‘‘དཏྟ, ཏྭཾ པཐཝིསམཱཡ ཝིཔུལཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨིཏོ པཊྛཱཡ བྷཱུརིདཏྟོ ནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷཱུརཱིཏི ཧི པཐཝིཡཱ ནཱམཾ, ཏསྨཱ བྷཱུརིསམཏཱཡ བྷཱུཏེ ཨཏྠེ རམཏཱིཏི ཙ བྷཱུརིསངྑཱཏཱཡ མཧཏིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧཱསཏྟོ ‘‘བྷཱུརིདཏྟོ’’ཏི པཉྙཱཡིཏྠ. མཧཏིཡཱ པན ནཱགིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧིདྡྷིཀོ ཙཱཏི.

ཨཏཱིཏེ ཧི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ བཱརཱཎསིརཉྙོ པུཏྟོ པིཏརཱ རཊྛཏོ པབྦཱཛིཏོ ཝནེ ཝསནྟོ ཨཉྙཏརཱཡ ནཱགམཱཎཝིཀཱཡ ¶ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏེསཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ དྭེ དཱརཀཱ ཛཱཡིཾསུ – པུཏྟོ ཙ དྷཱིཏཱ ཙ. པུཏྟསྶ ‘‘སཱགརབྲཧྨདཏྟོ’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ དྷཱིཏཱཡ ‘‘སམུདྡཛཱ’’ཏི. སོ ཨཔརབྷཱགེ པིཏུ ཨཙྩཡེན བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཨཐ དྷཏརཊྛོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ པཉྩཡོཛནསཏིཀེ ནཱགབྷཝནེ ནཱགརཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ཏཾ ཨབྷཱུཏཝཱདིཀེན ཙིཏྟཙཱུལེ༹ན ནཱམ ཀཙྪཔེན ‘‘བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཏྟནོ དྷཱིཏརཾ ཏུཡ྄ཧཾ དཱཏུཀཱམོ, སཱ ཁོ པན རཱཛདྷཱིཏཱ སམུདྡཛཱ ནཱམ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ ཙཱ’’ཏི ཀཐིཏཾ སུཏྭཱ དྷཏརཊྛོ ཙཏྟཱརོ ནཱགམཱཎཝཀེ པེསེཏྭཱ ཏཾ དཱཏུཾ ཨནིཙྪནྟཾ ནཱགཝིབྷིཾསིཀཱཡ བྷིཾསཱཔེཏྭཱ ‘‘དམྨཱི’’ཏི ཝུཏྟེ མཧནྟཾ པཎྞཱཀཱརཾ པེསེཏྭཱ མཧཏིཡཱ ནཱགིདྡྷིཡཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཏསྶ དྷཱིཏརཾ ནཱགབྷཝནཾ ནེཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེསི.

སཱ ཨཔརབྷཱགེ དྷཏརཊྛཾ པཊིཙྩ སུདསྶནོ, དཏྟོ, སུབྷོགོ, ཨརིཊྛོཏི ཙཏྟཱརོ པུཏྟེ པཊིལབྷི. ཏེསུ དཏྟོ བོདྷིསཏྟོ, སོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐེན ཏུཊྛཙིཏྟེན ‘‘བྷཱུརིདཏྟོ’’ཏི གཧིཏནཱམཏྟཱ ‘‘བྷཱུརིདཏྟོ’’ཏྭེཝ ¶ པཉྙཱཡིཏྠ. ཨཐ ནེསཾ པིཏཱ ཡོཛནསཏིཀཾ ཡོཛནསཏིཀཾ རཛྫཾ བྷཱཛེཏྭཱ ཨདཱསི. མཧནྟོ ཡསོ ཨཧོསི. སོལ༹སསོལ༹སནཱགཀཉྙཱསཧསྶཱནི པརིཝཱརཡིཾསུ. པིཏུཔི ཨེཀཡོཛནསཏམེཝ རཛྫཾ ཨཧོསི. ཏཡོ པུཏྟཱ མཱསེ མཱསེ མཱཏཱཔིཏརོ པསྶིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟི, བོདྷིསཏྟོ པན ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨཱགཙྪཏི.

སོ ¶ ཨེཀདིཝསཾ ཝིརཱུཔཀྑམཧཱརཱཛེན སདྡྷིཾ སཀྐསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཏོ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདཾ སུདྷམྨདེཝསབྷཾ པཱརིཙྪཏྟཀཀོཝིལཱ༹རཾ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ དེཝཙྪརཱཔརིཝཱརཾ ཨཏིམནོཧརཾ སཀྐསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀམཏྟམྤི ནཱགཏྟབྷཱཝེ ཋིཏསྶ དུལླབྷཾ, ཀུཏོ སམྨཱསམྦོདྷཱི’’ཏི ནཱགཏྟབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ‘‘ནཱགབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ སཱིལམེཝ པགྒཎྷིསྶཱམི, ཏཾ བོདྷིཔརིཔཱཙནཾ ཧོཏི, ཨིམསྨིཾ དེཝལོཀེ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ནཱགབྷཝནཾ གནྟྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཨཧཾ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེཧི ‘‘ཨིདྷེཝ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཱཧི, བཧིགཏཱནཾ ནཱགཱནཾ མཧནྟཾ བྷཡ’’ནྟི ¶ ཝུཏྟེ ཨེཀཝཱརཾ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ནཱགཀཉྙཱཧི ཨུཔདྡུཏོ པུནཝཱརེ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨཏྟནོ བྷརིཡཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, ཨཧཾ མནུསྶལོཀཾ གནྟྭཱ ཡམུནཱཏཱིརེ མཧཱནིགྲོདྷརུཀྑོ ཨཏྠི ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཝམྨིཀམཏྠཀེ བྷོགེ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ནཱགབྷཝནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཐཱ ཀརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིརཱུཔཀྑེན མཧཱརཉྙཱ, དེཝལོཀམགཉྪཧ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཝིརཱུཔཀྑེན མཧཱརཉྙཱཏི ཝིརཱུཔཀྑེན ནཱམ ནཱགཱདྷིཔཏིམཧཱརཱཛེན. དེཝལོཀནྟི ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀཾ. ཨགཉྪཧནྟི ཨགཉྪིཾ, ཨུཔསངྐམིཾ ཨཧཾ.

༡༢. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ དེཝལོཀེ. པསྶིཾ ཏྭཱཧནྟི ཨདྡཀྑིཾ ཨཧཾ ཏུ-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟོ. ཨེཀནྟཾ སུཁསམཔྤིཏེཏི ཨེཀནྟཾ ཨཙྩནྟམེཝ སུཁེན སམངྒཱིབྷཱུཏེ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཚ ཕསྶཱཡཏནིཀཱ ནཱམ སགྒཱ. ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སུཀརཾ ཨཀྑཱནེན པཱཔུཎིཏུཾ ཡཱཝ སུཁཱ སགྒཱ’’ཏི ¶ (མ. ནི. ༣.༢༥༥) ཙ. ཏཾསགྒགམནཏྠཱཡཱཏི ཏསྨིཾ སགྒསྨིཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན གམནཏྠཱཡ. སཱིལབྦཏནྟི སཱིལསངྑཱཏཾ ཝཏཾ. ཨཐ ཝཱ སཱིལབྦཏནྟི ཨུཔོསཐསཱིལཉྩེཝ ‘‘མམ ཙམྨཾ ཙམྨཏྠིཀཱ ཧརནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཱཝཡཝཔརིཙྩཱགསམཱདིཡནསངྑཱཏཾ ཝཏཉྩ.

༡༣. སརཱིརཀིཙྩནྟི མུཁདྷོཝནཱདིསརཱིརཔཊིཛགྒནཾ. བྷུཏྭཱ ཡཱཔནམཏྟཀནྟི ཨིནྡྲིཡཱནི ནིབྦིསེཝནཱནི ཀཱཏུཾ སརཱིརཊྛིཏིམཏྟཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརིཏྭཱ. ཙཏུརོ ཨངྒེཏི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི. ཨདྷིཊྛཱཡཱཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ. སེམཱིཏི སཡཱམི.

༡༤. ཚཝིཡཱཏིཨཱདི ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨངྒཱནཾ དསྶནཾ. ཏཏྠ ཙ ཚཝིཙམྨཱནཾ ཝིསྶཛྫནཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ, སེསཱནི ཨེཀེཀམེཝ, མཾསགྒཧཎེནེཝ ཙེཏྠ རུདྷིརམྤི སངྒཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཏེནཱཏི ཨེཏེཧི ¶ . ཧརཱཏུ སོཏི ཡསྶ ཨེཏེཧི ཚཝིཨཱདཱིཧི ཀརཎཱིཡཾ ཨཏྠི, ཏསྶ མཡཱ དིནྣམེཝེཏཾ. སབྦཾ སོ ཧརཏཱུཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨནཔེཀྑཔཝཱརཎཾ པཝཱརེཏི.

ཨེཝཾ ¶ མཧཱསཏྟསྶ ཨིམིནཱ ནིཡཱམེནེཝ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ དཱིགྷོ ཨདྡྷཱ ཝཱིཏིཝཏྟོ. ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཨེཀདིཝསཾ ཨཉྙཏརོ ནེསཱདབྲཱཧྨཎོ སོམདཏྟེན ནཱམ ཨཏྟནོ པུཏྟེན སཧ ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནསམཡེ ནཱགཀཉྙཱཧི པརིཝཱརིཡམཱནཾ མཧཱསཏྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏཱཝདེཝ ནཱགཀཉྙཱཡོ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ནཱགབྷཝནམེཝ གཏཱ. བྲཱཧྨཎོ མཧཱསཏྟཾ པུཙྪི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཏྭཾ, མཱརིས, དེཝོ ཝཱ ཡཀྑོ ཝཱ ནཱགོ ཝཱ’’ཏི? བོདྷིསཏྟོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝི ཀཏྭཱ སཙཱཡཾ ཨིཏོ གཙྪེཡྻ, ཨིདྷ མེ ཝཱསཾ མཧཱཛནསྶ པཱཀཊཾ ཀརེཡྻ, ཏེན མེ ཨུཔོསཐཝཱསསྶ ཨནྟརཱཡོཔི སིཡཱ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིཏོ ཨིམཾ ནཱགབྷཝནཾ ནེཏྭཱ མཧཏིཡཱ སམྤཏྟིཡཱ ཡོཛེཡྻཾ. ཨེཝཱཡཾ ཏཏྠེཝ ཨབྷིརམིསྶཏི, ཏེན མེ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཨདྡྷནིཡཾ སིཡཱཏི. ཨཐ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘བྲཱཧྨཎ, མཧནྟཾ ཏེ ཡསཾ དསྶཱམི, རམཎཱིཡཾ ནཱགབྷཝནཾ, ཨེཧི ཏཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི. སཱམི, པུཏྟོ མེ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ ཨཱགཙྪནྟེ ཨཱགམིསྶཱམཱིཏི. གཙྪ, བྲཱཧྨཎ, པུཏྟཾ ཨཱནེཧཱིཏི. བྲཱཧྨཎོ གནྟྭཱ པུཏྟསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཾ ཨཱནེསི. མཧཱསཏྟོ ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཱདཱཡ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ནཱགབྷཝནཾ ¶ ཨཱནེསི. ཏེསཾ ཏཏྠ དིབྦོ ཨཏྟབྷཱཝོ པཱཏུབྷཝི. ཨཐ ཏེསཾ མཧཱསཏྟོ དིབྦསམྤཏྟིཾ དཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཙཏྟཱརི ནཱགཀཉྙཱསཏཱནི ཨདཱསི. ཏེ མཧཏིཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཾསུ.

བོདྷིསཏྟོཔི ཨཔྤམཏྟོ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨནྭདྡྷམཱསཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཏཏོ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཱརོགྱཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཡེན ཏེ ཨཏྠོ, ཏཾ ཝདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨནུཀྐཎྛམཱནོ ཨབྷིརམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སོམདཏྟེནཔི སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝེསནཾ གཙྪཏི. བྲཱཧྨཎོ སཾཝཙྪརཾ ཏཏྠ ཝསིཏྭཱ མནྡཔུཉྙཏཱཡ ཨུཀྐཎྛིཏྭཱ ཨནིཙྪམཱནམྤི པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཏེན དཱིཡམཱནཾ བཧུཾ དྷནཾ སབྦཀཱམདདཾ མཎིརཏནམྤི ཨལཀྑིཀཏཱཡ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘མནུསྶལོཀཾ གནྟྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱསཏྟོ ནཱགམཱཎཝཀེ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཏཾ སཔུཏྟཀཾ མནུསྶལོཀཾ པཱཔེསི. ཏེ ཨུབྷོཔི དིབྦཱབྷརཎཱནི དིབྦཝཏྠཱནི ཙ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ¶ ཨེཀཾ པོཀྑརཎིཾ ཨོཏརིཾསུ, ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏཱནི ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ ནཱགབྷཝནམེཝ ཨགམཾསུ. ཨཐ པཋམནིཝཏྠཀཱསཱཝཔིལོཏིཀཱཝ སརཱིརེ པཊིམུཉྩི, དྷནུསརསཏྟིཡོ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ མིགེ ཝདྷིཏྭཱ པུརིམནིཡཱམེནེཝ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསུཾ.

ཏེན ¶ ཙ སམཡེན ཨཉྙཏརོ ཏཱཔསོ སུཔཎྞརཱཛཏོ ལདྡྷཾ ཨལམྤཱཡནམནྟཾ ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱནི ཨོསདྷཱནི མནྟཱུཔཙཱརཉྩ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཊྛཧནྟསྶ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨདཱསི. སོ ‘‘ལདྡྷོ མེ ཛཱིཝིཀཱུཔཱཡོ’’ཏི ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ ཏཱཔསཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ པཀྐམནྟོ ཨནུཔུབྦེན ཡམུནཱཏཱིརཾ པཏྭཱ ཏཾ མནྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟོ མཧཱམགྒེན གཙྪཏི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟསྶ བྷཝནཏོ ཏསྶ པརིཙཱརིཀཱ ནཱགམཱཎཝིཀཱ ཏཾ སབྦཀཱམདདཾ མཎིརཏནཾ ཨཱདཱཡ ཡམུནཱཏཱིརེ ཝཱལུཀཱརཱསིམཏྠཀེ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶོབྷཱསེན རཏྟིཡཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནེ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ མནྟསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘སུཔཎྞོ’’ཏི སཉྙཱཡ བྷཡཏཛྫིཏཱ མཎིརཏནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ནཱགབྷཝནཾ ཨགམཾསུ.

བྲཱཧྨཎོ ཏཾ མཎིརཏནཾ ཨཱདཱཡ པཱཡཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སོ ནེསཱདབྲཱཧྨཎོ པུཏྟེན སདྡྷིཾ མིགཝདྷཱཡ ཨརཉྙཾ གཙྪནྟོ ཏསྶ ཧཏྠེ ¶ ཏཾ མཎིརཏནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ བྷཱུརིདཏྟསྶ སབྦཀཱམདདཾ མཎིརཏན’’ནྟི སཉྫཱནིཏྭཱ ཏཾ གཎྷིཏུཀཱམོ ཏེན སདྡྷིཾ ཨལླཱཔསལླཱཔཾ ཀཏྭཱ མནྟཝཱདིབྷཱཝཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སཙེ མེ ཏྭཾ ཨིམཾ མཎིརཏནཾ དསྶསི, ཨེཝཱཧཾ ཏེ མཧཱནུབྷཱཝཾ ནཱགཾ དསྶེསྶཱམི, ཡཾ ཏྭཾ གཧེཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ ཙརནྟོ བཧུདྷནཾ ལཙྪསཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི དསྶེཏྭཱ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏཾ ཨཱདཱཡ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔོསཐཀརཎཊྛཱནེ ཝམྨིཀམཏྠཀེ བྷོགེ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིཔནྣཾ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏོ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ དསྶེསི.

མཧཱསཏྟོ ཏཾ ནེསཱདཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨུཔོསཐསྶ མེ ཨནྟརཱཡཾ ཀརེཡྻཱཏི ནཱགབྷཝནཾ ནེཏྭཱ མཧཱསམྤཏྟིཡཾ པཏིཊྛཱཔིཏོཔི ན ཨིཙྪི. ཏཏོ ཨཔཀྐམིཏྭཱ སཡཾ གནྟུཀཱམོ མཡཱ དཱིཡམཱནམྤི མཎིརཏནཾ གཎྷིཏུཾ ན ཨིཙྪི. ཨིདཱནི པན ཨཧིགུཎྜིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི. སཙཱཧཾ ¶ ཨིམསྶ མིཏྟདུབྦྷིནོ ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ, སཱིལཾ མེ ཁཎྜཾ བྷཝིསྶཏི. མཡཱ ཁོ པན པཋམཾཡེཝ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ ཨདྷིཊྛིཏོ, སོ ཡཐཱདྷིཊྛིཏོཝ ཧོཏུ. ཨལམྤཱཡནོ མཾ ཚིནྡཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ནེཝསྶ ཀུཛ྄ཛྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཀྑཱིནི ནིམྨཱིལེཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཾ པུརེཙཱརིཀཾ ཀཏྭཱ བྷོགནྟརེ སཱིསཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ནིཙྩལོཝ ཧུཏྭཱ ནིཔཛྫི. ནེསཱདབྲཱཧྨཎོཔི ‘‘བྷོ ཨལམྤཱཡན, ཨིམཾ ནཱགཾ གཎྷ, མཎིཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨལམྤཱཡནོ ནཱགཾ དིསྭཱ ཏུཊྛོ མཎིཾ ཀིསྨིཉྩི ཨགཎེཏྭཱ ‘‘གཎྷ, བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཧཏྠེ ཁིཔི. སོ ཏསྶ ཧཏྠཏོ བྷསྶིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཏམཏྟོཝ པཐཝིཾ པཝིསིཏྭཱ ནཱགབྷཝནམེཝ གཏོ. ནེསཱདབྲཱཧྨཎོ མཎིརཏནཏོ བྷཱུརིདཏྟེན སདྡྷིཾ མིཏྟབྷཱཝཏོ ཙ པརིཧཱཡིཏྭཱ ནིཔྤཙྩཡོཝ པཀྐནྟོ.

༡༥. ཨལམྤཱཡནོཔི མཧཱནུབྷཱཝེཧི ཨོསདྷེཧི ཨཏྟནོ སརཱིརཾ མཀྑེཏྭཱ ཐོཀཾ ཁཱདིཏྭཱ ཁེལ༹ཾ ¶ ཨཏྟནོ ཀཱཡསྨིཾ པརིབྷཱཝེཏྭཱ དིབྦམནྟཾ ཛཔྤནྟོ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ སཱིསེ དལ༹ྷཾ གཎྷནྟོ མུཁམསྶ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོསདྷཾ ཁཱདིཏྭཱ མུཁེ སཧཁེལ༹ཾ ཨོསིཉྩི. སུཙིཛཱཏིཀོ མཧཱསཏྟོ སཱིལབྷེདབྷཡེན ཨཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཀྑཱིནི ན ཨུམྨཱིལེསི. ཨཐ ནཾ ཨོསདྷམནྟབལེན ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ ཧེཊྛཱ སཱིསཾ ཀཏྭཱ སཉྩཱལེཏྭཱ གཧིཏགོཙརཾ ཚཌྜཱཔེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ དཱིགྷསོ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ¶ མསཱུརཀཾ མདྡནྟོ ཝིཡ ཧཏྠེཧི པརིམདྡི. ཨཊྛཱིནི ཙུཎྞིཡམཱནཱནི ཝིཡ ཨཧེསུཾ.

པུན ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ དུསྶཾ པོཐེནྟོ ཝིཡ པོཐེསི. མཧཱསཏྟོ ཨེཝརཱུཔཾ ¶ དུཀྑཾ ཨནུབྷོནྟོཔི ནེཝ ཀུཛ྄ཛྷིཏྠ. ཨཉྙདཏྠུ ཨཏྟནོ སཱིལམེཝ ཨཱཝཛྫེསི. ཨིཏི སོ མཧཱསཏྟཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ ཝལླཱིཧི པེལ༹ཾ སཛྫེཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ ཏཏྠ པཀྑིཔི. སརཱིརཾ པནསྶ མཧནྟཾ ཏཏྠ ན པཝིསཏི. ཨཐ ནཾ པཎྷིཡཱ ཀོཊྚེནྟོ པཝེསེཏྭཱ པེལ༹ཾ ཨཱདཱཡ ཨེཀཾ གཱམཾ གནྟྭཱ གཱམམཛ྄ཛྷེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ‘‘ནཱགསྶ ནཙྩཾ དཊྛུཀཱམཱ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི སདྡམཀཱསི. སཀལགཱམཝཱསིནོ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨལམྤཱཡནོ ‘‘ནིཀྑམ མཧཱནཱགཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཛྫ མཡཱ པརིསཾ ཏོསེནྟེན ཀཱིལི༹ཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨེཝཾ ཨལམྤཱཡནོ བཧུདྷནཾ ལབྷིཏྭཱ ཏུཊྛོ མཾ ཝིསྶཛྫེསྶཏི, ཡཾ ཡཾ ཨེས མཾ ཀཱརེཏི, ཏཾ ཏཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ སོ པེལ༹ཏོ ནིཀྑམནྟཾ ‘‘མཧཱ ཧོཧཱི’’ཏི ཨཱཧ, སོ མཧཱ ཨཧོསི. ‘‘ཁུདྡཀོ ཝཊྚོ ཝིཕཎོ ཨེཀཕཎོ དྭིཕཎོ ཡཱཝ སཧསྶཕཎོ ཨུཙྩོ ནཱིཙོ དིསྶམཱནཀཱཡོ ཨདིསྶམཱནཀཱཡོ དིསྶམཱནཨུཔཌྜྷཀཱཡོ ནཱིལོ པཱིཏོ ལོཧིཏོ ཨོདཱཏོ མཉྫིཊྛོ ཧོཧི, དྷཱུམཾ ཝིསྶཛྫེཧི, ཛཱལསིཁཾ ཨུདཀཉྩ ཝིསྶཛྫེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏེན ཝུཏྟཾ ཏཾ ཏཾ ཨཱཀཱརཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ནཙྩཾ དསྶེསི. ཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ བཧུཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཝཏྠཱལངྐཱརཱདིཾ ཨདཾསུ. ཨིཏི ཏསྨིཾ གཱམེ སཏསཧསྶམཏྟཾ ལབྷི. སོ ཀིཉྩཱཔི མཧཱསཏྟཾ གཎྷནྟོ ‘‘སཧསྶཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ པན དྷནཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘གཱམཀེཔི ཏཱཝ མཡཱ ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ལདྡྷཾ, ནགརེ ཀིར བཧུདྷནཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི དྷནལོབྷེན ན མུཉྩི.

སོ ཏསྨིཾ གཱམེ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེཏྭཱ རཏནམཡཾ པེལ༹ཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ མཧཱསཏྟཾ པཀྑིཔིཏྭཱ སུཁཡཱནཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ¶ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཏཾ ཀཱིལཱ༹པེཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ པཱཔུཎི, ནཱགརཱཛསྶ མདྷུལཱཛཾ དེཏི, ཨབདྡྷསཏྟུཉྩ དེཏི. སོ གོཙརཾ ན གཎྷི ཨཝིསྶཛྫནབྷཡེན. གོཙརཾ ཨགཎྷནྟམྤི ཙ ནཾ ཙཏྟཱརོ ནགརདྭཱརེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ མཱསམཏྟཾ ཀཱིལཱ༹པེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཾསིཏོ ཨཀཏཉྙུནཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ ¶ སཾསིཏོཏི ཨེསོ ནཱགོ ཨམུཀསྶ ནིགྲོདྷརུཀྑསྶ སམཱིཔེ ཝམྨིཀམཏྠཀེ སཡིཏོཏི ཨེཝཾ ཋཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཀཐིཏོ. ཨཀཏཉྙུནཱཏི ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཨུཔཀཱརཾ ཨཛཱནནྟེན མིཏྟདུབྦྷིནཱ ནེསཱདབྲཱཧྨཎེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨལམྤཱཡནོཏི ཨལམྤཱཡནཝིཛྫཱཔརིཛཔྤནེན ‘‘ཨལམྤཱཡནོ’’ཏི ཨེཝཾ ལདྡྷནཱམོ ཨཧིཏུཎྜིཀབྲཱཧྨཎོ. མམགྒཧཱིཏི མཾ ཨགྒཧེསི. ཀཱིལེ༹ཏི མཾ ཏཧིཾ ཏཧིནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཀཏྠཾ མཾ ཀཱིལཱ༹པེཏི.

༡༧. ཏིཎཏོཔི ལཧུཀོ མམཱཏི ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགོ ཏིཎསལཱཀཔརིཙྩཱགཏོཔི ལཧུཀོ ཧུཏྭཱ མམ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཐཝཱིཨུཔྤཏནཾ ཝིཡཱཏི སཱིལཝཱིཏིཀྐམོ པན ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱཡ མཧཱཔཐཝིཡཱ པརིཝཏྟནཾ ཝིཡ ཏཏོཔི ཏཾ བྷཱརིཡཏརཾ ཧུཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི དསྶེཏི.

༡༨. ནིརནྟརཾ ཛཱཏིསཏནྟི མམ ཛཱཏཱིནཾ ཨནེཀསཏམྤི ཨནེཀསཏཱསུཔི ཛཱཏཱིསུ ནིརནྟརམེཝ སཱིལསྶ ཨཝཱིཏིཀྐམནཧེཏུ. མམ ཛཱིཝིཏཾ ཙཛེཡྻཾ ཙཛིཏུཾ སཀྐོམི. ནེཝ སཱིལཾ པབྷིནྡེཡྻནྟི སཱིལཾ པན སམཱདིནྣཾ ཨེཀམྤི ནེཝ བྷིནྡེཡྻཾ ན ཝིནཱསེཡྻཾ. ཙཏུདྡཱིཔཱན ཧེཏཱུཏི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫསིརིཡཱཔི ཀཱརཎཱཏི དསྶེཏི.

༡༩. ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏམྤི པརིཙྩཛིཏྭཱ ཏདཱ སཱིལམེཝ རཀྑིཏཾ, ཏཱཡ ཙ སཱིལརཀྑཱཡ ཏཐཱ ཨནཏྠཀཱརཀེསུ ནེསཱདཨལམྤཱཡནབྲཱཧྨཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ¶ ན ཀཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔི ཙཱ’’ཏི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཨེཝཾ པན མཧཱསཏྟེ ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགཏེ ཏསྶ མཱཏཱ དུསྶུཔིནཾ དིསྭཱ པུཏྟཉྩ ཏཏྠ ཨཔསྶནྟཱི སོཀཱབྷིབྷཱུཏཱ ཨཧོསི. ཨཐསྶཱ ཛེཊྛཔུཏྟོ སུདསྶནོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སུབྷོགཾ ‘‘ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ པཉྩསུ མཧཱནདཱིསུ སཏྟསུ མཧཱསརེསུ བྷཱུརིདཏྟཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི པཧིཎི. ཀཱཎཱརིཊྛཾ ‘‘དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ སཙེ དེཝཏཱཧི དྷམྨཾ སོཏུཀཱམཱཧི བྷཱུརིདཏྟོ ཏཏྠ ནཱིཏོ, ཏཏོ ནཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི པཧིཎི. སཡཾ པན ‘‘མནུསྶལོཀེ གཝེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཱཔསཝེསེན ནཱགབྷཝནཏོ ¶ ནིཀྑམི. ཨཙྩིམུཁཱི ནཱམསྶ ཝེམཱཏིཀཱ བྷགིནཱི བོདྷིསཏྟེ ཨདྷིམཏྟསིནེཧཱ ཏཾ ཨནུབནྡྷི. ཏཾ མཎྜཱུཀཙྪཱཔིཾ ཀཏྭཱ ཛཊནྟརེ པཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཨུཔོསཐཀརཎཊྛཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཏྠ གཝེསནྟོ ཨནུཀྐམེན བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ རཱཛདྭཱརཾ ཨགམཱསི. ཏདཱ ཨལམྤཱཡནོ རཱཛངྒཎེ མཧཱཛནསྶ མཛ྄ཛྷེ རཉྙོ བྷཱུརིདཏྟསྶ ཀཱིལ༹ཾ དསྶེཏུཾ པེལ༹ཾ ཝིཝརིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི མཧཱནཱགཱ’’ཏི སཉྙམདཱསི.

མཧཱསཏྟོ ¶ སཱིསཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཛེཊྛབྷཱཏིཀཾ དིསྭཱ པེལ༹ཏོ ནིཀྑམྨ ཏདབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. མཧཱཛནོ བྷཱིཏོ པཊིཀྐམི. སོ གནྟྭཱ ཏཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ པེལ༹མེཝ པཱཝིསི. ཨལམྤཱཡནོ ‘‘ཨིམིནཱ ཨཡཾ ཏཱཔསོ དཊྛོ’’ཏི སཉྙཱཡ ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི ཨཱཧ. སུདསྶནོ ‘‘ཨཡཾ ནཱགོ མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, མཡཱ སདིསོ ཨཧིཏུཎྜིཀོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཏེན ཝཱདཔྤཊིཝཱདཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨིམཾ ནཱགཾ གཧེཏྭཱ གཛྫསི, ཨཧཾ ཏཾ ཨིམཱཡ མཎྜཱུཀཙྪཱཔིཡཱ ཨིཙྪནྟོ ནཱསཡིསྶཱམཱི’’ཏི བྷགིནིཾ པཀྐོསིཏྭཱ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. སཱ ཏསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ཛཊནྟརེ ནིཔནྣཱ ཏིཀྑཏྟུཾ མཎྜཱུཀཝསྶིཏཾ ཝསྶིཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཾསཀཱུཊེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏལེ ཏཱིཎི ཝིསབིནྡཱུནི པཱཏེཏྭཱ པུན ཏསྶ ཛཊནྟརམེཝ པཱཝིསི.

སུདསྶནོ ཝིསབིནྡུཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ བིནྡུཾ སཙེ པཐཝིཡཾ པཱཏེསྶཏི, ཨོསདྷིཏིཎཝནཔྤཏཡོ སབྦེ ནསྶིསྶནྟི. སཙེ ཨཱཀཱསེ ཁིཔིསྶཏི, སཏྟཝསྶཱནི དེཝོ ན ཝསྶིསྶཏི. སཙེ ཨུདཀེ པཱཏེསྶཏི, ཡཱཝཏཱ ཏཏྠ ཨུདཀཛཱཏཱ པཱཎཱ སབྦེ མརེཡྻུ’’ནྟི ¶ ཝཏྭཱ རཱཛཱནཾ སདྡཧཱཔེཏུཾ ཏཡོ ཨཱཝཱཊེ ཁཎཱཔེཏྭཱ ཨེཀཾ ནཱནཱབྷེསཛྫཱནཾ པཱུརེསི, དུཏིཡཾ གོམཡསྶ, ཏཏིཡཾ དིབྦོསདྷཱནཉྩེཝ པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཨཱཝཱཊེ ཝིསབིནྡུཾ པཀྑིཔི. ཏངྑཎཉྙེཝ དྷཱུམཱཡིཏྭཱ ཛཱལཱ ཨུཊྛཧི. སཱ གནྟྭཱ གོམཡཱཝཱཊཾ གཎྷི. ཏཏོཔི ཛཱལཱ ཨུཊྛཱཡ དིབྦོསདྷཔུཎྞཾ གཧེཏྭཱ དིབྦོསདྷཱནི ཛྷཱཔེཏྭཱ ནིབྦཱཡི. ཨལམྤཱཡནཾ ཏཏྠ ཨཱཝཱཊསྶ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏཾ ཨུསུམཱ ཕརིཏྭཱ སརཱིརཙྪཝིཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ གཏཱ. སེཏཀུཊྛཱི ཨཧོསི. སོ བྷཡཏཛྫིཏོ ‘‘ནཱགརཱཛཱནཾ ཝིསྶཛྫེམཱི’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི. ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ རཏནཔེལཱ༹ཡ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ¶ ཨཏྟབྷཱཝཾ མཱཔེཏྭཱ དེཝལཱིལཱ༹ཡ ཋིཏོ. སུདསྶནོ ཙ ཨཙྩིམུཁཱི ཙ ཏཐེཝ ཨཊྛཾསུ.

ཏཏོ སུདསྶནོ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏེ ཨཱལིངྒིཏྭཱ སཱིསེ ཙུམྦིཏྭཱ ཨནྟེཔུརཾ ནེཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ བྷཱུརིདཏྟེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཏཱཏ, ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ ཏཾ ཨལམྤཱཡནོ ཀཐཾ གཎྷཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, རཉྙཱ ནཱམ ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན རཛྫཾ ཀཱརེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི མཱཏུལསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. ཨཐ སུདསྶནོ ‘‘མཱཏུལ, མམ མཱཏཱ བྷཱུརིདཏྟཾ ཨཔསྶནྟཱི ཀིལམཏི, ན སཀྐཱ ཨམྷེཧི ཨིདྷ པཔཉྩཾ ཀཱཏུ’’ནྟི མཱཏུལཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ བྷཱུརིདཏྟཨཙྩིམུཁཱིཧི སདྡྷིཾ ནཱགབྷཝནམེཝ གཏོ.

ཨཐ ¶ ཏཏྠ མཧཱཔུརིསོ གིལཱནསེཡྻཱཡ ནིཔནྣོ གིལཱནཔུཙྪནཏྠཾ ཨཱགཏཱཡ མཧཏིཡཱ ནཱགཔརིསཱཡ ཝེདེ ཙ ཡཉྙེ ཙ བྲཱཧྨཎེ ཙ སམྦྷཱཝེཏྭཱ ཀཱཎཱརིཊྛེ ཀཐེནྟེ ཏཾ ཝཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ ནཱནཱནཡེཧི དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ སཱིལསམྤདཱཡ ¶ དིཊྛིསམྤདཱཡ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱིལཱནི རཀྑིཏྭཱ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

ཏདཱ མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི ཨཧེསུཾ. ནེསཱདབྲཱཧྨཎོ དེཝདཏྟོ, སོམདཏྟོ ཨཱནནྡོ, ཨཙྩིམུཁཱི ཨུཔྤལཝཎྞཱ, སུདསྶནོ སཱརིཔུཏྟོ, སུབྷོགོ མཧཱམོགྒལླཱནོ, ཀཱཎཱརིཊྛོ སུནཀྑཏྟོ, བྷཱུརིདཏྟོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི སེསཔཱརམིཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཨིདྷཱཔི ཡོཛནསཏིཀེ ཨཏྟནོ ནཱགབྷཝནཊྛཱནེ སོལ༹སཧི ནཱགཀཉྙཱསཧསྶེཧི ཙིཏྟརཱུཔཾ ཝིཡ པརིཙཱརིཡམཱནོ དེཝལོཀསམྤཏྟིསདིསེ ནཱགལོཀིསྶརིཡེ ཋིཏོཔི ཨིསྶརིཡམདཾ ཨཀཏྭཱ ཨནྭདྡྷམཱསཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡནཾ, སཀལཱཡ ནཱགཔརིསཱཡ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཔརིསཱཡ ཏཱཝཏིཾསཔརིསཱཡ ཙ སམུཊྛིཏཔཉྷཱནཾ ཏཾཏཾཔརིསམཛ྄ཛྷེ ཀུམུདནཱལཀལཱཔཾ ཝིཡ སུནིསིཏསཏྠེན ཨཏྟནོ པཉྙཱསཏྠེན ཏཱཝདེཝ པཙྪིནྡིཏྭཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཱནུཀཱུལདྷམྨདེསནཱ, ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ བྷོགསམྤཏྟིཾ པཧཱཡ ཨཏྟནོ སརཱིརཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཱདྷིཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ཙ པཊིཉྙཱཡ ཝིསཾཝཱདནབྷཡེན ¶ ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགམནཾ, ཏསྨིཉྩ མུཁེ ཝིསམིསྶཁེལ༹པཱཏནཾ ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ ཨཱཝིཉྪནཾ ཀཌྜྷནཾ བྷཱུམིཡཾ གྷཾསནཾ མདྡནཾ པོཐནནྟི ཨེཝམཱདིཾ ནཱནཔྤཀཱརཝིཔྤཀཱརཾ ཀརོནྟེཔི ཨེཝརཱུཔཾ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏོཔི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨོལོཀནམཏྟེན ཏཾ ཚཱརིཀཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠསྶཱཔི སཱིལཔཱརམིཾ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ སཱིལཁཎྜནབྷཡེན ཨཱིསཀམྤི ཙིཏྟསྶ ཝིཀཱརཱབྷཱཝོ, དྷནཾ ལབྷཱཔེམཱིཏི ཝཱ ཏསྶ ཙིཏྟཱནུཝཏྟནཾ, སུབྷོགེན པུནཱནཱིཏསྶ ཨཀཏཉྙུནོ མིཏྟདུབྦྷིསྶ ནེསཱདབྲཱཧྨཎསྶ སཱིལཾ ཨནདྷིཊྛཧིཏྭཱཔི ཨཀུཛ྄ཛྷནཾ, ཀཱཎཱརིཊྛེན ཀཐིཏཾ མིཙྪཱཝཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨཾ བྷཱསིཏྭཱ ནཱགཔརིསཱཡ སཱིལེསུ སམྨཱདིཊྛིཡཉྩ པཏིཊྛཱཔནནྟི ཨེཝམཱདཡོ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ. ཏེནེཏཾ ¶ ཝུཙྩཏི – ‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ…པེ… དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

བྷཱུརིདཏྟཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཙམྤེཡྻནཱགཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༢༠. ཏཏིཡེ ¶ ཙམྤེཡྻཀོཏི ཨངྒམགདྷརཊྛཱནཾ ཨནྟརེ ཙམྤཱ ནཱམ ནདཱི, ཏསྶཱ ཧེཊྛཱ ནཱགབྷཝནམྤི ཨཝིདཱུརབྷཝཏྟཱ ཙམྤཱ ནཱམ, ཏཏྠ ཛཱཏོ ནཱགརཱཛཱ ཙམྤེཡྻཀོ. ཏདཱཔི དྷམྨིཀོ ཨཱསིནྟི ཏསྨིཾ ཙམྤེཡྻནཱགརཱཛཀཱལེཔི ཨཧཾ དྷམྨཙཱརཱི ཨཧོསིཾ.

བོདྷིསཏྟོ ཧི ཏདཱ ཙམྤཱནཱགབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཙམྤེཡྻོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཨཧོསི, མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ. སོ ཏཏྠ ནཱགརཛྫཾ ཀཱརེནྟོ དེཝརཱཛབྷོགསམྤཏྟིསདིསཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ པཱརམིཔཱུརཎསྶ ཨནོཀཱསབྷཱཝཏོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམཱཡ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཱ, ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཨིཏོ མུཙྩིཏྭཱ སམྨདེཝ པཱརམིཡོ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནོ པཱསཱདེཡེཝ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨལངྐཏནཱགམཱཎཝིཀཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪནྟི. སོ ‘‘ཨིདྷ མེ སཱིལསྶ ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཱསཱདཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ནིསཱིདཏི. ཏཏྲཱཔི ཏཱ ཨཱགཙྪནྟི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདྷ མེ སཱིལསྶ སཾཀིལེསོ བྷཝིསྶཏི, ཨིཏོ ནཱགབྷཝནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མནུསྶལོཀཾ ¶ གནྟྭཱ ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔོསཐདིཝསེསུ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀསྶ པཙྩནྟགཱམསྶ ཨཝིདཱུརེ མགྒསམཱིཔེ ཝམྨིཀམཏྠཀེ ‘‘མམ ཙམྨཱདཱིཧི ཨཏྠིཀཱ ཙམྨཱདཱིནི གཎྷནྟུ, ཀཱིལཱ༹སཔྤཾ ཝཱ ཀཱཏུཀཱམཱ ཀཱིལཱ༹སཔྤཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི སརཱིརཾ དཱནམུཁེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བྷོགེ ¶ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཡཾ པཉྩདསིཡཉྩ, པཱཊིཔདེ ནཱགབྷཝནཾ གཙྪཏི. ཏསྶེཝཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟསྶ དཱིགྷོ ཨདྡྷཱ ཝཱིཏིཝཏྟོ.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ སུམནཱཡ ནཱམ ཨཏྟནོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ‘‘དེཝ, ཏྭཾ མནུསྶལོཀཾ གནྟྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསསི, སོ ཙ སཱསངྐོ སཔྤཊིབྷཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ མངྒལཔོཀྑརཎིཏཱིརེ ཋཏྭཱ ‘‘སཙེ མཾ, བྷདྡེ, ཀོཙི པཧརིཏྭཱ ཀིལམེསྶཏི, ཨིམིསྶཱ པོཀྑརཎིཡཱ ཨུདཀཾ ཨཱཝིལཾ བྷཝིསྶཏི. སཙེ སུཔཎྞོ གཎྷིསྶཏི, ཨུདཀཾ པཀྐུཐིསྶཏི. སཙེ ཨཧིཏུཎྜིཀོ གཎྷིསྶཏི, ཨུདཀཾ ལོཧིཏཝཎྞཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཱིཎི ནིམིཏྟཱནི ཏསྶཱ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཙཱཏུདྡསཱིཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝམྨིཀམཏྠཀེ ནིཔཛྫི སརཱིརསོབྷཱཡ ཝམྨིཀཾ སོབྷཡམཱནོ. སརཱིརཉྷིསྶ རཛཏདཱམཾ ཝིཡ སེཏཾ ཨཧོསི, མཏྠཀོ རཏྟཀམྦལགེཎྜུཀོ ཝིཡ, སརཱིརཾ ནངྒལསཱིསཔྤམཱཎཾ བྷཱུརིདཏྟཀཱལེ (ཛཱ. ༢.༢༢.༧༨༤ ཨཱདཡོ) པན ཨཱུརུཔྤམཱཎཾ, སངྑཔཱལཀཱལེ (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༤༣ ཨཱདཡོ) ཨེཀདོཎིཀནཱཝཔྤམཱཎཾ.

ཏདཱ ¶ ཨེཀོ བཱརཱཎསིམཱཎཝོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ ཨལམྤཱཡནམནྟཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏེན མགྒེན ཨཏྟནོ གཱམཾ གཙྪནྟོ མཧཱསཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ མེ ཏུཙྪཧཏྠེན གཱམཾ གནྟུཾ, ཨིམཾ ནཱགཾ གཧེཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ དྷནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དིབྦོསདྷཱནི གཧེཏྭཱ དིབྦམནྟཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. དིབྦམནྟཾ སུཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཧཱསཏྟསྶ ཀཎྞེསུ ཏཏྟསལཱཀཱཔཝེསནཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི, མཏྠཀེ སིཁརེན ཨབྷིམནྠིཡམཱནོ ཝིཡ. སོ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨེསོ’’ཏི བྷོགནྟརཏོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཨཧིཏུཎྜིཀཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མམ ཝིསཾ ཨུགྒཏེཛཾ, སཙཱཧཾ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ¶ ནཱསཱཝཱཏཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམི, ཨེཏསྶ སརཱིརཾ བྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཔྤཀིརིསྶཏི, ཨཐ མེ སཱིལཾ ཁཎྜཾ བྷཝིསྶཏི, ན ནཾ ཨོལོཀེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཨཀྑཱིནི ནིམྨཱིལེཏྭཱ སཱིསཾ བྷོགནྟརེ ཋཔེསི. ཨཧིཏུཎྜིཀབྲཱཧྨཎོ ¶ ཨོསདྷཾ ཁཱདིཏྭཱ མནྟཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཁེལ༹ཾ མཧཱསཏྟསྶ སརཱིརེ ཨོསིཉྩི. ཨོསདྷཱནཉྩ མནྟསྶ ཙ ཨཱནུབྷཱཝེན ཁེལེ༹ན ཕུཊྛཕུཊྛཊྛཱནེ ཕོཊཱནཾ ཨུཊྛཱནཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཨཐ སོ ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ དཱིགྷསོ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཨཛཔདེན དཎྜེན ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ སཱིསཾ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ནིཔྤཱིལེ༹སི. མཧཱསཏྟོ མུཁཾ ཝིཝརི. ཨཐསྶ མུཁེ ཁེལ༹ཾ ཨོསིཉྩིཏྭཱ ཨོསདྷམནྟབལེན དནྟེ བྷིནྡི. མུཁཾ ལོཧིཏསྶ པཱུརི. མཧཱསཏྟོ ཨཏྟནོ སཱིལབྷེདབྷཡེན ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེནྟོ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀནམཏྟམྤི ནཱཀཱསི. སོཔི ‘‘ནཱགརཱཛཱནཾ དུབྦལཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ནངྒུཊྛཏོ པཊྛཱཡ ཨཊྛཱིནི སཾཙུཎྞཡམཱནོ ཝིཡ སཀལསརཱིརཾ མདྡིཏྭཱ པཊྚཀཝེཋནཾ ནཱམ ཝེཋེསི, ཏནྟམཛྫིཏཾ ནཱམ མཛྫི, ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ དུསྶཔོཐནཾ ནཱམ པོཐེསི. མཧཱསཏྟསྶ སཀལསརཱིརཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ ཨཧོསི, སོ མཧཱཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེསི.

ཨཐསྶ དུབྦལབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝལླཱིཧི པེལ༹ཾ ཀརིཏྭཱ ཏཏྠ ནཾ པཀྑིཔིཏྭཱ པཙྩནྟགཱམཾ ནེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ མཛ྄ཛྷེ ཀཱིལཱ༹པེསི. ནཱིལཱདཱིསུ ཝཎྞེསུ ཝཊྚཙཏུརསྶཱདཱིསུ སཎྛཱནེསུ ཨཎུཾཐཱུལཱདཱིསུ པམཱཎེསུ ཡཾ ཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཨིཙྪཏི, མཧཱསཏྟོ ཏཾ ཏདེཝ ཀཏྭཱ ནཙྩཏི, ཕཎསཏམྤི ཕཎསཧསྶམྤི ཀརོཏིཡེཝ. མཧཱཛནོ པསཱིདིཏྭཱ བཧུདྷནམདཱསི. ཨེཀདིཝསམེཝ ཀཧཱཔཎསཧསྶཉྩེཝ སཧསྶགྒྷནིཀེ ཙ པརིཀྑཱརེ ལབྷི. བྲཱཧྨཎོ ¶ ཨཱདིཏོཝ ‘‘སཧསྶཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏཾ པན དྷནཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘པཙྩནྟགཱམེཡེཝ ཏཱཝ མེ ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ལདྡྷཾ, རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ དསྶིཏེ ཀཱིཝ བཧུཾ དྷནཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི སཀཊཉྩ སུཁཡཱནཀཉྩ གཧེཏྭཱ སཀཊེ པརིཀྑཱརེ ཋཔེཏྭཱ སུཁཡཱནཀེ ནིསིནྣོ ‘‘མཧནྟེན པརིཝཱརེན མཧཱསཏྟཾ ¶ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཨུགྒསེནརཉྙོ སནྟིཀེ ཀཱིལཱ༹པེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི ཨགམཱསི. སོ མཎྜཱུཀེ མཱརེཏྭཱ ནཱགརཉྙོ དེཏི. ནཱགརཱཛཱ ‘‘པུནཔྤུནཾ མཾ ནིསྶཱཡ མཱརེསྶཏཱི’’ཏི ན ཁཱདཏི. ཨཐསྶ མདྷུལཱཛེ ཨདཱསི. ཏེཔི ‘‘སཙཱཧཾ གོཙརཾ གཎྷིསྶཱམི, ཨནྟོཔེལཱ༹ཡམེཝ མརཎཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ན ཁཱདཏི.

༢༡. བྲཱཧྨཎོ ¶ མཱསམཏྟེན བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ དྭཱརགཱམཀེ ཏཾ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ བཧུདྷནཾ ལབྷི. རཱཛཱཔི ནཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀམྤི ཀཱིལཱ༹པེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ, དེཝ, སྭེ པནྣརསེ ཏུམྷཱཀཾ ཀཱིལཱ༹པེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘སྭེ ནཱགརཱཛཱ རཱཛངྒཎེ ནཙྩིསྶཏི, མཧཱཛནོ སནྣིཔཏིཏྭཱ པསྶཏཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ པུནདིཝསེ རཱཛངྒཎཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཾ པཀྐོསཱཔེསི. སོ རཏནཔེལཱ༹ཡ མཧཱསཏྟཾ ནེཏྭཱ ཝིཙིཏྟཏྠརེ པེལ༹ཾ ཋཔེཏྭཱ ནིསཱིདི. རཱཛཱཔི པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ རཱཛཱསནེ ནིསཱིདི. བྲཱཧྨཎོ མཧཱསཏྟཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ནཙྩཱཔེསི. མཧཱསཏྟོ ཏེན ཙིནྟིཏཙིནྟིཏཱཀཱརཾ དསྶེསི. མཧཱཛནོ སཀབྷཱཝེན སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཙེལུཀྑེཔསཧསྶཱནི པཝཏྟནྟི. བོདྷིསཏྟསྶ ཨུཔརི རཏནཝསྶཾ ཝསྶི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏདཱཔི མཾ དྷམྨཙཱརི’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཏདཱཔཱིཏི ཡདཱཧཾ ཙམྤེཡྻཀོ ནཱགརཱཛཱ ཧོམི, ཏདཱཔི. དྷམྨཙཱརིནྟི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨཾ ¶ ཨེཝ ཙརཏི, ན ཨཎུམཏྟམྤི ཨདྷམྨནྟི དྷམྨཙཱརཱི. ཨུཔཝུཊྛཨུཔོསཐནྟི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡུཔོསཐསཱིལསྶ རཀྑཎཝསེན ཨུཔཝསིཏཨུཔོསཐཾ. རཱཛདྭཱརམྷི ཀཱིལ༹ཏཱིཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཨུགྒསེནརཉྙོ གེཧདྭཱརེ ཀཱིལཱ༹པེཏི.

༢༢. ཡཾ ཡཾ སོ ཝཎྞཾ ཙིནྟཡཱིཏི སོ ཨཧིཏུཎྜིཀབྲཱཧྨཎོ ‘‘ཡཾ ཡཾ ནཱིལཱདིཝཎྞཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནཱིལཾ ཝ པཱིཏལོཧིཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ནཱིལཾ ཝཱཏི ཝཱ-སདྡོ ཨནིཡམཏྠོ, གཱཐཱསུཁཏྠཾ རསྶཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོ, ཏེན ཝཱསདྡེན ཝུཏྟཱཝསིཊྛཾ ཨོདཱཏཱདིཝཎྞཝིསེསཉྩེཝ ཝཊྚཱདིསཎྛཱནཝིསེསཉྩ ཨཎུཾཐཱུལཱདིཔམཱཎཝིསེསཉྩ སངྒཎྷཱཏི. ཏསྶ ཙིཏྟཱནུཝཏྟནྟོཏི ཏསྶ ཨཧིཏུཎྜིཀསྶ ཙིཏྟཾ ཨནུཝཏྟནྟོ. ཙིནྟིཏསནྣིབྷོཏི ཏེན ཙིནྟིཏཙིནྟིཏཱཀཱརེན པེཀྑཛནསྶ ཨུཔཊྛཧཱམཱིཏི དསྶེཏི.

༢༣. ན ཀེཝལཉྩ ཏེན ཙིནྟིཏཱཀཱརདསྶནཾ ཨེཝ མཡ྄ཧཾ ཨཱནུབྷཱཝོ. ཨཔི ཙ ཐལཾ ཀརེཡྻམུདཀཾ, ཨུདཀམྤི ཐལཾ ཀརེཏི ཐལཾ མཧཱཔཐཝིཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀཾ, ཨུདཀམྤི གཧེཏྭཱ པཐཝིཾ ཀཱཏུཾ ¶ སཀྐུཎེཡྻཾ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ ཙ. ཡདིཧཾ ཏསྶ ཀུཔྤེཡྻནྟི ཏསྶ ཨཧིཏུཎྜིཀསྶ ཨཧཾ ཡདི ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ. ཁཎེན ཚཱརིཀཾ ཀརེཏི ཀོདྷུཔྤཱདཀྑཎེ ཨེཝ བྷསྨཾ ཀརེཡྻཾ.

༢༤. ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨུཔྤཛྫནཀཱནཏྠཔཊིབཱཧནེ སམཏྠཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེན ཨདྷིཔྤཱཡེན ཏཾ པཊིབཱཧནཾ ན ཀཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡདི ཙིཏྟཝསཱི ཧེསྶ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཨཡཾ ཨཧིཏུཎྜིཀོ མཾ ཨཏིཝིཡ བཱདྷཏི, ན མེ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི, ཧནྡསྶ མེ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨོལོཀནམཏྟེནཱཔི ཡདི ཙིཏྟཝསཱི ཨབྷཝིསྶཾ, ཨཐ སོ བྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཔྤཀིརིསྶཏི. ཨཧཾ ཡཐཱསམཱདིནྣཏོ པརིཧཱཡིསྶཱམི སཱིལཏོ. ཏཐཱ ཙ སཏི སཱིལེན པརིཧཱིནསྶ ཁཎྜིཏསཱིལསྶ ཡྭཱཡཾ མཡཱ དཱིཔངྐརདསབལསྶ པཱདམཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཨབྷིཔཏྠིཏོ ¶ , ཨུཏྟམཏྠོ བུདྡྷབྷཱཝོ སོ ན སིཛ྄ཛྷཏི.

༢༥. ཀཱམཾ བྷིཛྫཏུཡཾ ཀཱཡོཏི ཨཡཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡོ ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ ཀཱཡོ ཀིཉྩཱཔི བྷིཛྫཏུ ཝིནསྶཏུ, ཨིདྷེཝ ཨིམསྨིཾ ཨེཝ ཋཱནེ མཧཱཝཱཏེ ཁིཏྟབྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཔྤཀིརཱིཡཏུ, ནེཝ སཱིལཾ པབྷིནྡེཡྻཾ, ཝིཀིརནྟེ བྷུསཾ ཝིཡཱཏི སཱིལཾ པན ཨུཏྟམཏྠསིདྡྷིཡཱ ཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨིམསྨིཾ ཀལེ༹ཝརེ བྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཔྤཀིརནྟེཔི ནེཝ བྷིནྡེཡྻཾ, ཀཱཡཛཱིཝིཏེསུ ནིརཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ སཱིལཔཱརམིཾཡེཝ པཱུརེམཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ ཏཱདིསཾ དུཀྑཾ ཏདཱ ཨདྷིཝཱསེསིནྟི དསྶེཏི.

ཨཐ མཧཱསཏྟསྶ པན ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགཏསྶ མཱསོ པརིཔཱུརི, ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ནིརཱཧཱརོཝ ཨཧོསི. སུམནཱ ‘‘ཨཏིཙིརཱཡཏི མེ སཱམིཀོ, ཀོ ནུ ཁོ པཝཏྟཱི’’ཏི པོཀྑརཎིཾ ཨོལོཀེནྟཱི ལོཧིཏཝཎྞཾ ཨུདཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧིཏུཎྜིཀེན གཧིཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝམྨིཀསནྟིཀཾ གནྟྭཱ མཧཱསཏྟསྶ གཧིཏཊྛཱནཾ ཀིལམིཏཊྛཱནཉྩ དིསྭཱ རོདིཏྭཱ ཀནྡིཏྭཱ པཙྩནྟགཱམཾ གནྟྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཨཱཀཱསེ རོདམཱནཱ ཨཊྛཱསི. མཧཱསཏྟོ ནཙྩནྟོཝ ཨཱཀཱསཾ ཨུལློཀེནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ལཛྫིཏོ པེལ༹ཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི.

རཱཛཱ ཏསྶ པེལ༹ཾ པཝིཊྛཀཱལེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ ཨཱཀཱསེ ཋིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཱ ནུ ཏྭ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ཏསྶཱ ནཱགཀཉྙཱབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཁོ ནཱགརཱཛཱ ཨིམཾ དིསྭཱ ¶ ལཛྫིཏོ པེལ༹ཾ པཝིཊྛོ, ཨཡཉྩ ཡཐཱདསྶིཏོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛསྶེཝ ¶ , ན ཨཧིཏུཎྜིཀསྶཱ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཡཾ ནཱགརཱཛཱ, ཀཐཾ ནཱམ ཨིམསྶ ཧཏྠཾ གཏོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དྷམྨཙཱརཱི སཱིལཝཱ ནཱགརཱཛཱ, ཙཱཏུདྡསཱིཔནྣརསཱིསུ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟོ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ དཱནམུཁེ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ མཧཱམགྒསམཱིཔེ ཝམྨིཀམཏྠཀེ ནིཔཛྫཏི, ཏཏྠཱཡམེཏེན གཧིཏོ, ཨིམསྶ དེཝཙྪརཱཔཊིབྷཱགཱ ཨནེཀསཧསྶཱ ཨིཏྠིཡོ, དེཝལོཀསམྤཏྟིསདིསཱ ནཱགབྷཝནསམྤཏྟི, ཨཡཾ མཧིདྡྷིཀོ ¶ མཧཱནུབྷཱཝོ སཀལཔཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏུཾ སམཏྠོ, ཀེཝལཾ ‘སཱིལཾ མེ བྷིཛྫིསྶཏཱི’ཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དུཀྑཉྩ ཨནུབྷོཏཱི’’ཏི ཙ སུཏྭཱ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཏཱཝདེཝ ཏསྶ ཨཧིཏུཎྜིཀསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བཧུཾ དྷནཾ མཧནྟཉྩ ཡསཾ ཨིསྶརིཡཉྩ དཏྭཱ – ‘‘ཧནྡ, བྷོ, ཨིམཾ ནཱགརཱཛཱནཾ ཝིསྶཛྫེཧཱི’’ཏི ཝིསྶཛྫཱཔེསི.

མཧཱསཏྟོ ནཱགཝཎྞཾ ཨནྟརདྷཱཔེཏྭཱ མཱཎཝཀཝཎྞེན དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ ཨཊྛཱསི. སུམནཱཔི ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. ནཱགརཱཛཱ རཉྙོ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ནིཝེསནཾ པསྶིཏུཾ ཨཱགཙྪཱཧཱི’’ཏི ཡཱཙི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘མུཏྟོ ཙམྤེཡྻཀོ ནཱགོ, རཱཛཱནཾ ཨེཏདབྲཝི;

‘ནམོ ཏེ ཀཱསིརཱཛཏྠུ, ནམོ ཏེ ཀཱསིཝཌྜྷན;

ཨཉྫལིཾ ཏེ པགྒཎྷཱམི, པསྶེཡྻཾ མེ ནིཝེསན’’ནྟི.

ཨཐ རཱཛཱ ཏསྶ ནཱགབྷཝནགམནཾ ཨནུཛཱནི. མཧཱསཏྟོ ཏཾ སཔརིསཾ གཧེཏྭཱ ནཱགབྷཝནཾ ནེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཏཏྠ ཝསཱཔེཏྭཱ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘སབྦཱ རཱཛཔརིསཱ ཡཱཝདིཙྪཀཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཀཾ དྷནཾ གཎྷཏཱུ’’ཏི. རཉྙོ ཙ ཨནེཀེཧི སཀཊསཏེཧི དྷནཾ པེསེསི. ‘‘མཧཱརཱཛ, རཉྙཱ ནཱམ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, སཱིལཾ རཀྑིཏབྦཾ, དྷམྨིཀཱ རཀྑཱཝརཎགུཏྟི སབྦཏྠ སཾཝིདཧིཏབྦཱ’’ཏི དསཧི རཱཛདྷམྨཀཐཱཧི ཨོཝདིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. རཱཛཱ མཧནྟེན ཡསེན ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བཱརཱཎསིམེཝ གཏོ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཀིར ཛམྦུདཱིཔཏལེ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཛཱཏཾ. མཧཱསཏྟོ སཱིལཱནི རཀྑིཏྭཱ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀཏྭཱ སཔརིསོ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

ཏདཱ ཨཧིཏུཎྜིཀོ ¶ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, སུམནཱ རཱཧུལམཱཏཱ, ཨུགྒསེནོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, ཙམྤེཡྻཀོ ནཱགརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ¶ ཨིདྷཱཔི ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཨིདྷ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཙྪརིཡཱནུབྷཱཝཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝཱཏི.

ཙམྤེཡྻནཱགཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཱུལ༹བོདྷིཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༢༦. ཙཏུཏྠེ ¶ ཙཱུལ༹བོདྷཱིཏི མཧཱབོདྷིཔརིབྦཱཛཀཏྟབྷཱཝཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨིདྷ ‘‘ཙཱུལ༹བོདྷཱི’’ཏི སམཉྙཱ ཨཱརོཔིཏཱ, ན པན ཨིམསྨིཾ ཨེཝ ཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༠.༤༩ ཨཱདཡོ) ཨཏྟནོ ཛེཊྛབྷཱཏིཀཱདིནོ མཧཱབོདྷིསྶ སམྦྷཝཏོཏི དཊྛབྦཾ. སུསཱིལཝཱཏི སུཊྛུ སཱིལཝཱ, སམྤནྣསཱིལོཏི ཨཏྠོ. བྷཝཾ དིསྭཱན བྷཡཏོཏི ཀཱམཱདིབྷཝཾ བྷཱཡིཏབྦབྷཱཝེན པསྶིཏྭཱ. ནེཀྑམྨནྟི ཨེཏྠ ཙ-སདྡསྶ ལོཔོ དཊྛབྦོ, ཏེན ‘‘དིསྭཱནཱ’’ཏི པདཾ ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཾ ཨཔཱཡདུཀྑཾ ཨཏཱིཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཱགཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, པཙྩུཔྤནྣེ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ཨིམེསཾ ཨཊྛནྣཾ སཾཝེགཝཏྠཱུནཾ པཙྩཝེཀྑཎེན སབྦམྤི ཀཱམཱདིབྷེདཾ བྷཝཾ སཾསཱརབྷཡཏོ ཨུཔཊྛཧམཱནཾ དིསྭཱ ནིབྦཱནཾ ཏསྶ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཱ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏདུཔཱཡབྷཱུཏཱ ཙ པབྦཛྫཱཏི ཨིདཾ ཏིཝིདྷམྤི ནེཀྑམྨཾ ཨནུསྶཝཱདིསིདྡྷེན ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ དིསྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཱུཔགམནེན ཨནེཀཱདཱིནཝཱཀུལཱ གཧཊྛབྷཱཝཱ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ གཏོཏི.

༢༧. དུཏིཡིཀཱཏི པོརཱཎདུཏིཡིཀཱ, གིཧིཀཱལེ པཛཱཔཏིབྷཱུཏཱ. ཀནཀསནྣིབྷཱཏི ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙཱ. ཝཊྚེ ཨནཔེཀྑཱཏི སཾསཱརེ ནིརཱལཡཱ. ནེཀྑམྨཾ ཨབྷིནིཀྑམཱིཏི ནེཀྑམྨཏྠཱཡ གེཧཏོ ནིཀྑམི, པབྦཛཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༨. ཨཱལཡནྟི སཏྟཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཱལཡོ, ཏཎྷཱ, ཏདབྷཱཝེན ནིརཱལཡཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཉཱཏཱིསུ ཏཎྷཱབནྡྷནསྶ ཚིནྣཏྟཱ ཚིནྣབནྡྷུ. ཨེཝཾ གིཧིབནྡྷནཱབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པབྦཛིཏཱནམྤི ཀེསཉྩི ཡཾ ཧོཏི བནྡྷནཾ ¶ , ཏསྶཱཔི ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནཔེཀྑཱ ཀུལེ གཎེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀུལེཏི ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ. གཎེཏི ཏཱཔསགཎེ, སེསཱ བྲཧྨཙཱརིནོཏི ཝུཙྩནྟི. ཨུཔཱགམུནྟི ཨུབྷོཔི མཡཾ ཨུཔཱགམིམྷཱ.

༢༩. ཏཏྠཱཏི ¶ བཱརཱཎསིསཱམནྟེ. ནིཔཀཱཏི པཉྙཝནྟོ. ནིརཱཀུལེཏི ཛནསཉྩཱརརཧིཏཏྟཱ ཛནེཧི ཨནཱཀུལེ, ཨཔྤསདྡེཏི མིགཔཀྑཱིནཾ ཨུཊྛཱཔནཏོ ཏེསཾ ཝསྶིཏསདྡེནཱཔི ཝིརཧིཏཏྟཱ ཨཔྤསདྡེ. རཱཛུཡྻཱནེ ཝསཱམུབྷོཏི ¶ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཡྻཱནེ མཡཾ ཨུབྷོ ཛནཱ ཏདཱ ཝསཱམ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཏཱིཏེ ཨིམསྨིཾ ཨེཝ བྷདྡཀཔྤེ བོདྷིསཏྟོ བྲཧྨལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀཱསིགཱམེ ཨེཀསྶ མཧཱཝིབྷཝསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎསམཡེ ‘‘བོདྷིཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཝཡཔྤཏྟཀཱལེ པནསྶ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པཙྩཱགཏསྶ ཨནིཙྪམཱནཀསྶེཝ མཱཏཱཔིཏརོ སམཛཱཏིཀཾ ཀུལཀུམཱརིཀཾ ཨཱནེསུཾ. སཱཔི བྲཧྨལོཀཙུཏཱཝ ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཱ དེཝཙྪརཱཔཊིབྷཱགཱ. ཏེསཾ ཨནིཙྪམཱནཱནཾ ཨེཝ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀརིཾསུ. ཨུབྷིནྣམྤི པན ནེསཾ ཀིལེསམུདཱཙཱརོ ན བྷཱུཏཔུབྦོ, སཱརཱགཝསེན ཨཉྙམཉྙཾ ཨོལོཀནམྤི ནཱཧོསི, ཀཱ པན ཀཐཱ ཨིཏརསཾསགྒེ. ཨེཝཾ པརིསུདྡྷསཱིལཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཔརབྷཱགེ མཧཱསཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཀཱལཾཀཏེསུ ཏེསཾ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, ཏྭཾ ཨིམཾ ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ གཧེཏྭཱ སུཁེན ཛཱིཝཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏྭཾ པན ཨཡྻཔུཏྟཱ’’ཏི? ‘‘མཡ྄ཧཾ དྷནེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན པབྦཛྫཱ ཨིཏྠཱིནམྤི ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ‘‘ཝཊྚཏི, བྷདྡེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མཡ྄ཧམྤི དྷནེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཨཧམྤི པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཨུབྷོཔི སབྦཾ ཝིབྷཝཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཕལཱཕལེཧི ཡཱཔེནྟཱ པབྦཛྫཱསུཁེནེཝ དས སཾཝཙྪརཱནི ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ཨནུཔུབྦེན བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནེ ཝསིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཱཛུཡྻཱནེ ཝསཱམུབྷོ’’ཏི.

༣༠. ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ རཱཛཱ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཏོ. ཨུཡྻཱནསྶ ཨེཀཔསྶེ པབྦཛྫཱསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟཱནཾ ཏེསཾ སམཱིཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ པརམཔཱསཱདིཀཾ ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཾ ¶ པརིབྦཱཛིཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཀིལེསཝསེན པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ‘‘ཨཡཾ ཏེ པརིབྦཱཛིཀཱ ཀིཾ ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཏེན ‘‘ན ཙ ཀིཉྩི ཧོཏི, ཀེཝལཾ ཨེཀཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཨཔི ཙ ཁོ པན གིཧིཀཱལེ པཱདཔརིཙཱརིཀཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ ཀིརེཏསྶ ན ཀིཉྩི ཧོཏི, ཨཔི ཙ ཁོ པནསྶ གིཧིཀཱལེ པཱདཔརིཙཱརིཀཱ ཨཧོསི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ ཨནྟེཔུརཾ པཝེསེཡྻཾ, ཏེནེཝསྶ ཨིམིསྶཱ ¶ པཊིཔཏྟིཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནྡྷབཱལོ ཏཏྠ ཨཏྟནོ པཊིབདྡྷཙིཏྟཾ ནིཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཨིམཾ པརིབྦཱཛིཀཾ རཱཛནིཝེསནཾ ནེཧཱི’’ཏི.

སོ ཏསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ‘‘ཨདྷམྨོ ལོཀེ ཝཏྟཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པརིདེཝམཱནཾ ཨེཝ ཏཾ ཨཱདཱཡ པཱཡཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶཱ པརིདེཝནསདྡཾ སུཏྭཱ ཨེཀཝཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པུན ན ཨོལོཀེསི. ‘‘སཙེ པནཱཧཾ ཝཱརེསྶཱམི, ཏེསུ ཙིཏྟཾ པདོསེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ སཱིལསྶ ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཱིལཔཱརམིཾཡེཝ ཨཱཝཛྫེནྟོ ནིསཱིདི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཡྻཱནདསྶནཾ གནྟྭཱ, རཱཛཱ ཨདྡས བྲཱཧྨཎི’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཏུཡ྄ཧེསཱ ཀཱ ཀསྶ བྷརིཡཱཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཏཝ ཨེསཱ ཀཱ, ཀིཾ བྷརིཡཱ, ཨུདཱཧུ བྷགིནཱི ཝཱ སམཱནཱ ཀསྶ ཨཉྙསྶ བྷརིཡཱ.

༣༡. ན མཡ྄ཧཾ བྷརིཡཱ ཨེསཱཏི ཀཱམཉྩེསཱ མཡ྄ཧཾ གིཧིཀཱལེ བྷརིཡཱ ཨཧོསི, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན མཡ྄ཧཾ བྷརིཡཱ ཨེསཱ, ནཱཔི ཨཧཾ ཨེཏིསྶཱ སཱམིཀོ, ཀེཝལཾ པན སཧདྷམྨཱ ཨེཀསཱསནཱི, ཨཧམྤི པརིབྦཱཛཀོ ཨཡམྤི པརིབྦཱཛིཀཱཏི སམཱནདྷམྨཱ པརིབྦཱཛཀསཱསནེན ཨེཀསཱསནཱི, སབྲཧྨཙཱརིནཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༢. ཏིསྶཱ སཱརཏྟགདྷིཏོཏི ཀཱམརཱགེན སཱརཏྟོ ཧུཏྭཱ པཊིབདྡྷོ. གཱཧཱཔེཏྭཱན ཙེཊཀེཏི ཙེཊཀེཧི གཎྷཱཔེཏྭཱ ཙེཊཀེ ཝཱ ཨཏྟནོ རཱཛཔུརིསེ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཏཾ པརིབྦཱཛིཀཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ. ནིཔྤཱིལ༹ཡནྟོ བལསཱཏི ཏཾ ཨནིཙྪམཱནཾ ཨེཝ ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནཱདིནཱ ནིཔྤཱིལ༹ཡནྟོ བཱདྷེནྟོ, ཏཐཱཔི ཨགཙྪནྟིཾ བལསཱ བལཀྐཱརེན རཱཛཔུརིསེཧི གཎྷཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨནྟེཔུརཾ པཝེསེསི.

༣༣. ཨོདཔཏྟཀིཡཱཏི ཨུདཀཔཏྟཾ ཨཱམསིཏྭཱ གཧིཏབྷརིཡཱ ཨོདཔཏྟིཀཱ ནཱམ, ཨིདཾ ཝཙནཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱབྷཱཝེན ཨུཔལཀྑཎམཏྟཾ ¶ དཊྛབྦཾ ¶ , སཱ པནསྶ བྲཱཧྨཎཝིཝཱཧཝསེན མཱཏཱཔིཏཱུཧི སམྤཊིཔཱདིཏཱ, ‘‘ཨོདཔཏྟཀིཡཱ’’ཏི ཙ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎེ བྷུམྨཾ. སཧཛཱཏི པབྦཛྫཱཛཱཏིཝསེན སཧཛཱཏཱ, ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨེཀསཱསནཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཀསཱསནཱི’’ཏི ཙ ཨིདཾ བྷུམྨཏྠེ པཙྩཏྟཾ, ཨེཀསཱསནིཡཱཏི ཨཏྠོ. ནཡནྟིཡཱཏི ནཱིཡནྟིཡཱ. ཀོཔོ མེ ཨུཔཔཛྫཐཱཏི ཨཡཾ ཏེ གིཧིཀཱལེ བྷརིཡཱ བྲཱཧྨཎཱི སཱིལཝཏཱི, པབྦཛིཏཀཱལེ ཙ སབྲཧྨཙཱརིནཱིབྷཱཝཏོ སཧཛཱཏཱ བྷགིནཱི, སཱ ཏུཡ྄ཧཾ པུརཏོ བལཀྐཱརེན ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ནཱིཡཏི. ‘‘བོདྷིབྲཱཧྨཎ, ཀིཾ ཏེ པུརིསབྷཱཝ’’ནྟི ¶ པུརིསམཱནེན ཨུསྶཱཧིཏོ ཙིརཀཱལསཡིཏོ ཝམྨིཀབིལཏོ ཀེནཙི པུརིསེན གྷཊྚིཏོ ‘‘སུསཱུ’’ཏི ཕཎཾ ཀརོནྟོ ཨཱསིཝིསོ ཝིཡ མེ ཙིཏྟཏོ ཀོཔོ སཧསཱ ཝུཊྛཱསི.

༣༤-༥. སཧཀོཔེ སམུཔྤནྣེཏི ཀོཔུཔྤཏྟིཡཱ སཧ, ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིསམནནྟརམེཝཱཏི ཨཏྠོ. སཱིལབྦཏམནུསྶརིནྟི ཨཏྟནོ སཱིལཔཱརམིཾ ཨཱཝཛྫེསིཾ. ཏཏྠེཝ ཀོཔཾ ནིགྒཎྷིནྟི ཏསྨིཾ ཨེཝ ཨཱསནེ ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཏཾ ཀོཔཾ ནིཝཱརེསིཾ. ནཱདཱསིཾ ཝཌྜྷིཏཱུཔརཱིཏི ཏཏོ ཨེཀཝཱརུཔྤཏྟིཏོ ཨུཔརི ཨུདྡྷཾ ཝཌྜྷིཏུཾ ན ཨདཱསིཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀོཔེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ ཨེཝ ‘‘ནནུ ཏྭཾ, བོདྷིཔརིབྦཱཛཀ, སབྦཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམོ, ཏསྶ ཏེ ཀིམིདཾ སཱིལམཏྟེཔི ཨུཔཀྑལནཾ, ཏཡིདཾ གུནྣཾ ཁུརམཏྟོདཀེ ཨོསཱིདནྟསྶ མཧཱསམུདྡསྶ པརཏཱིརཾ གཎྷིཏུཀཱམཏཱ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ པཊིསངྑཱནབལེན ཏསྨིཾ ཨེཝ ཁཎེ ཀོཔཾ ནིགྒཧེཏྭཱ པུན ཨུཔྤཛྫནཝསེནསྶ ཝཌྜྷིཏུཾ ན ཨདཱསིནྟི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡདི ནཾ བྲཱཧྨཎི’’ནྟིཨཱདི.

ཏསྶཏྠོ – ཏཾ པརིབྦཱཛིཀཾ བྲཱཧྨཎིཾ སོ རཱཛཱ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི ཏིཎྷཱཡཔི ནིསིཏཱཡ སཏྟིཡཱ ཀོཊྚེཡྻ, ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཡདི ཚིནྡེཡྻ, ཨེཝཾ སནྟེཔི སཱིལཾ ཨཏྟནོ སཱིལཔཱརམིཾ ནེཝ བྷིནྡེཡྻཾ. ཀསྨཱ? བོདྷིཡཱ ཨེཝ ཀཱརཎཱ, སབྦཏྠ ཨཁཎྜིཏསཱིལེནེཝ སཀྐཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིཏུཾ, ན ཨིཏརེནཱཏི.

༣༦. ན ¶ མེ སཱ བྲཱཧྨཎཱི དེསྶཱཏི སཱ བྲཱཧྨཎཱི ཛཱཏིཡཱ གོཏྟེན ཀུལཔྤདེསེན ཨཱཙཱརསམྤཏྟིཡཱ ཙིརཔརིཙཡེན པབྦཛྫཱདིགུཎསམྤཏྟིཡཱ ཙཱཏི སབྦཔྤཀཱརེན ¶ ན མེ དེསྶཱ ན ཨཔྤིཡཱ, ཨེཏིསྶཱ མམ ཨཔྤིཡབྷཱཝོ ཀོཙི ནཏྠི. ནཔི མེ བལཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི མཡ྄ཧམྤི བལཾ ན ན ཝིཛྫཏི, ཨཏྠི ཨེཝ. ཨཧཾ ནཱགབལོ ཐཱམསམྤནྣོ, ཨིཙྪམཱནོ སཧསཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ ཨཱཀཌྜྷནྟེ པུརིསེ ནིཔྤོཐེཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཡཐིཙྪིཏཊྛཱནཾ གནྟུཾ སམཏྠོཏི དསྶེཏི. སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧནྟི ཏཏོ པརིབྦཱཛིཀཏོ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སཏསཧསྶགུཎེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ མཡ྄ཧཾ པིཡཾ. ཏསྨཱ སཱིལཱནུརཀྑིསྶནྟི ཏེན ཀཱརཎེན སཱིལམེཝ ཨནུརཀྑིསྶཾ.

ཨཐ སོ རཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ པཔཉྩཾ ཨཀཏྭཱཝ སཱིགྷཏརཾ གནྟྭཱ ཏཾ པརིབྦཱཛིཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ མཧནྟེན ཡསེན ནིམནྟེསི. སཱ ཡསསྶ ཨགུཎཾ པབྦཛྫཱཡ གུཎཾ ཨཏྟནོ བོདྷིསཏྟསྶ ཙ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ སཾཝེགེན པབྦཛིཏབྷཱཝཉྩ ཀཐེསི. རཱཛཱ ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ¶ ཏསྶཱ མནཾ ཨལབྷནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ པརིབྦཱཛིཀཱ སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ, སོཔི པརིབྦཱཛཀོ ཨིམཱཡ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ནཱིཡམཱནཱཡ ན ཀིཉྩི ཝིཔྤཀཱརཾ དསྶེསི, སབྦཏྠ ནིརཔེཀྑཙིཏྟོ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡཾ ཨེཝརཱུཔེསུ གུཎཝནྟེསུ ཝིཔྤཀཱརོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ པརིབྦཱཛིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཨིམཾ, ཏཉྩ པརིབྦཱཛཀཾ ཁམཱཔེཡྻ’’ནྟི? ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘པརིབྦཱཛིཀཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི པུརིསེ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ སཡཾ པཋམཏརཾ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘བྷོ པབྦཛིཏ, ཀིཾ མཡཱ ཏཱཡ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ནཱིཡམཱནཱཡ ཀོཔོ ཏེ ཨུཔྤཛྫིཏྠཱ’’ཏི. མཧཱསཏྟོ ཨཱཧ –

‘‘ཨུཔྤཛྫི མེ ན མུཙྩིཏྠ, ན མེ མུཙྩིཏྠ ཛཱིཝཏོ;

རཛཾཝ ཝིཔུལཱ ཝུཊྛི, ཁིཔྤམེཝ ནིཝཱརཡི’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༥༢);

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེས ཀོཔམེཝ སནྡྷཱཡ ཝདཏི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི སིཔྤཱདིཀ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ པུན པུཙྪི –

‘‘ཀིཾ ¶ ཏེ ཨུཔྤཛྫི ནོ མུཙྩི, ཀིཾ ཏེ ནོ མུཙྩི ཛཱིཝཏོ;

རཛཾཝ ཝིཔུལཱ ཝུཊྛི, ཀཏམཾ ཏཾ ནིཝཱརཡཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༥༣);

ཏཏྠ ¶ ཨུཔྤཛྫཱིཏི ཨེཀཝཱརཾ ཨུཔྤཛྫི, ན པུན ཨུཔྤཛྫི. ན མུཙྩིཏྠཱཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརུཔྤཱདནཝསེན པན ན མུཙྩིཏྠ, ན ནཾ བཧི པཝཏྟིཏུཾ ཝིསྶཛྫེསིནྟི ཨཏྠོ. རཛཾཝ ཝིཔུལཱ ཝུཊྛཱིཏི ཡཐཱ ནཱམ གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ ཨུཔྤནྣཾ རཛཾ ཝིཔུལཱ ཨཀཱལཝུཊྛིདྷཱརཱ ཋཱནསོ ནིཝཱརེཏི, ཨེཝཾ ཏཾ ཝཱུཔསམེནྟོ ནིཝཱརཡིཾ, ནིཝཱརེསིནྟི ཨཏྠོ.

ཨཐསྶ མཧཱཔུརིསོ ནཱནཔྤཀཱརེན ཀོདྷེ ཨཱདཱིནཝཾ པཀཱསེནྟོ –

‘‘ཡམྷི ཛཱཏེ ན པསྶཏི, ཨཛཱཏེ སཱདྷུ པསྶཏི;

སོ མེ ཨུཔྤཛྫི ནོ མུཙྩི, ཀོདྷོ དུམྨེདྷགོཙརོ.

‘‘ཡེན ཛཱཏེན ནནྡནྟི, ཨམིཏྟཱ དུཀྑམེསིནོ;

སོ མེ ཨུཔྤཛྫི ནོ མུཙྩི, ཀོདྷོ དུམྨེདྷགོཙརོ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ¶ ཛཱཡམཱནམྷི, སདཏྠཾ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏི;

སོ མེ ཨུཔྤཛྫི ནོ མུཙྩི, ཀོདྷོ དུམྨེདྷགོཙརོ.

‘‘ཡེནཱབྷིབྷཱུཏོ ཀུསལཾ ཛཧཱཏི, པརཀྐརེ ཝིཔུལཉྩཱཔི ཨཏྠཾ;

ས བྷཱིམསེནོ བལཝཱ པམདྡཱི, ཀོདྷོ མཧཱརཱཛཱ ན མེ ཨམུཙྩཐ.

‘‘ཀཊྛསྨིཾ མནྠམཱནསྨིཾ, པཱཝཀོ ནཱམ ཛཱཡཏི;

ཏམེཝ ཀཊྛཾ ཌཧཏི, ཡསྨཱ སོ ཛཱཡཏེ གིནི.

‘‘ཨེཝཾ མནྡསྶ པོསསྶ, བཱལསྶ ཨཝིཛཱནཏོ;

སཱརམྦྷཱ ཛཱཡཏེ ཀོདྷོ, སཔི ཏེནེཝ ཌཡ྄ཧཏི.

‘‘ཨགྒཱིཝ ཏིཎཀཊྛསྨིཾ, ཀོདྷོ ཡསྶ པཝཌྜྷཏི;

ནིཧཱིཡཏི ཏསྶ ཡསོ, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ.

‘‘ཨནིནྡྷོ དྷཱུམཀེཏཱུཝ, ཀོདྷོ ཡསྶཱུཔསམྨཏི;

ཨཱཔཱུརཏི ཏསྶ ཡསོ, སུཀྐཔཀྑེཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༥༤-༦༡) –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.

ཏཏྠ ¶ ན པསྶཏཱིཏི ཨཏྟཏྠམྤི ན པསྶཏི, པགེཝ པརཏྠཾ. སཱདྷུ པསྶཏཱིཏི ཨཏྟཏྠཾ པརཏྠཾ ཨུབྷཡཏྠཉྩ ¶ སམྨདེཝ པསྶཏི. དུམྨེདྷགོཙརོཏི ནིཔྤཉྙཱནཾ ཝིསཡབྷཱུཏོ, ནིཔྤཉྙོ ཝཱ གོཙརོ ཨཱཧཱརོ ཨིནྡྷནཾ ཨེཏསྶཱཏི དུམྨེདྷགོཙརོ. དུཀྑམེསིནོཏི དུཀྑཾ ཨིཙྪནྟཱ. སདཏྠནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ ཝུཌྜྷིཾ. པརཀྐརེཏི ཨཔནེཡྻ ཝིནཱསེཡྻ. སབྷཱིམསེནོཏི སོ བྷཱིམཱཡ བྷཡཛནནིཡཱ མཧཏིཡཱ ཀིལེསསེནཱཡ སམནྣཱགཏོ. པམདྡཱིཏི བལཝབྷཱཝེན སཏྟེ པམདྡནསཱིལོ. ན མེ ཨམུཙྩཐཱཏི མམ སནྟིཀཱ མོཀྑཾ ན ལབྷི, ཨབྦྷནྟརེ ཨེཝ དམིཏོ, ནིབྦིསེཝནོ ཀཏོཏི ཨཏྠོ. ཁཱིརཾ ཝིཡ ཝཱ མུཧུཏྟཾ དདྷིབྷཱཝེན ཙིཏྟེན པཏིཊྛཧིཏྠཱཏིཔི ཨཏྠོ.

མནྠམཱནསྨིནྟི ཨརཎིསཧིཏེ མཐིཡམཱནེ. ‘‘མཐམཱནསྨི’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཡསྨཱཏི ཡཏོ ཀཊྛཱ ¶ . གིནཱིཏི ཨགྒི. བཱལསྶ ཨཝིཛཱནཏོཏི བཱལསྶ ཨཛཱནནྟསྶ. སཱརམྦྷཱ ཛཱཡཏེཏི ཀརཎུཏྟརིཡཀརཎལཀྑཎཱ སཱརམྦྷཱ ཨརཎིམནྠནཏོ ཝིཡ པཱཝཀོ ཀོདྷོ ཛཱཡཏེ. སཔི ཏེནེཝཱཏི སོཔི བཱལོ ཏེནེཝ ཀོདྷེན ཀཊྛཾ ཝིཡ ཨགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི. ཨནིནྡྷོ དྷཱུམཀེཏཱུཝཱཏི ཨནིནྡྷནོ ཨགྒི ཝིཡ. ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ སམནྣཱགཏསྶ པུགྒལསྶ སུཀྐཔཀྑེ ཙནྡོ ཝིཡ ལདྡྷོ, ཡསོ ཨཔརཱཔརཾ ཨཱཔཱུརཏཱིཏི.

རཱཛཱ མཧཱསཏྟསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ མཧཱཔུརིསཾ པརིབྦཱཛིཀམྤི རཱཛགེཧཏོ ཨཱགཏཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ པབྦཛྫཱསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟཱ ཨིདྷེཝ ཨུཡྻཱནེ ཝསཐ, ཨཧཾ ཝོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཏཏྠེཝ ཝསིཾསུ. ཨཔརབྷཱགེ པརིབྦཱཛིཀཱ ཀཱལམཀཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནོ ཨཧོསི.

ཏདཱ པརིབྦཱཛིཀཱ རཱཧུལམཱཏཱ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ, བོདྷིཔརིབྦཱཛཀོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ མཧནྟཉྩ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ ¶ པཧཱཡ མཧཱབྷིནིཀྑམནསདིསཾ གེཧཏོ ནིཀྑམནཾ, ཏཐཱ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏསྶ བཧུཛནསམྨཏསྶ སཏོ པརམཔྤིཙྪཏཱཡ ཀུལེསུ ཙ གཎེསུ ཙ ཨལགྒཏཱ, ཨཙྩནྟམེཝ ལཱབྷསཀྐཱརཛིགུཙྪཱཡ ¶ པཝིཝེཀཱབྷིརཏི, ཨཏིསཡཝཏཱི ཙ ཨབྷིསལླེཁཝུཏྟི, ཏཐཱརཱུཔཱཡ སཱིལཝཏིཡཱ ཀལྱཱཎདྷམྨཱཡ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཨནནུཉྙཱཏཱ ཨཏྟནོ པུརཏོ བལཀྐཱརེན པརཱམསིཡམཱནཱཡ སཱིལཔཱརམིཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཝིཀཱརཱནཱཔཏྟི, ཀཏཱཔརཱདྷེ ཙ ཏསྨིཾ རཱཛིནི ཨུཔགཏེ ཧིཏཙིཏྟཏཾ མེཏྟཙིཏྟཏཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀེཧི སམནུསཱསནནྟི ཨེཝམཱདཡོ ཨིདྷ མཧཱཔུརིསསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ…པེ… དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

ཙཱུལ༹བོདྷིཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཧིཾསརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༣༧. པཉྩམེ ¶ མཧིཾསོ པཝནཙཱརཀོཏི མཧཱཝནཙཱརཱི ཝནམཧིཾསོ ཡདཱ ཧོམཱིཏི ཡོཛནཱ. པཝཌྜྷཀཱཡོཏི ཝཡསམྤཏྟིཡཱ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཉྩ ཐཱུལབྷཱཝེན ཨབྷིཝཌྜྷཀཱཡོ. བལཝཱཏི མཧཱབལོ ཐཱམསམྤནྣོ. མཧནྟོཏི ཝིཔུལསརཱིརོ. ཧཏྠིཀལབྷཔྤམཱཎོ ཀིར ཏདཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཀཱཡོ ཧོཏི. བྷཱིམདསྶནོཏི མཧཱསརཱིརཏཱཡ ཝནམཧིཾསཛཱཏིཏཱཡ ཙ སཱིལཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ བྷཡཾ ཛནནཏོ བྷཡཱནཀདསྶནོ.

༣༨. པབྦྷཱརེཏི ཨོལམྦཀསིལཱཀུཙྪིཡཾ. དཀཱསཡེཏི ཛལཱསཡསམཱིཔེ. ཧོཏེཏྠ ཋཱནནྟི ཨེཏྠ མཧཱཝནེ ཡོ ཀོཙི པདེསོ ཝནམཧིཾསཱནཾ ཏིཊྛནཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཏཧིཾ ཏཧིནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ.

༣༩. ཝིཙརནྟོཏི ཝིཧཱརཕཱསུཀཾ ཝཱིམཾསིཏུཾ ཝིཙརནྟོ. ཋཱནཾ ཨདྡས བྷདྡཀནྟི ཨེཝཾ ཝིཙརནྟོ ཏསྨིཾ མཧཱརཉྙེ བྷདྡཀཾ མཡ྄ཧཾ ཕཱསུཀཾ རུཀྑམཱུལཊྛཱནཾ ཨདྡཀྑིཾ. དིསྭཱ ཙ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགནྟྭཱན, ཏིཊྛཱམི ཙ སཡཱམི ཙ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ དིཝཱ ཏཾ ¶ རུཀྑམཱུལཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཋཱནསཡནེཧི ཝཱིཏིནཱམེམཱིཏི དསྶེཏི.

༤༠. ཏདཱ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ མཧིཾསཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཐཱམསམྤནྣོ མཧཱསརཱིརོ ཧཏྠིཀལབྷཔྤམཱཎོ པབྦཏཔཱདཔབྦྷཱརགིརིདུགྒཝནགྷཊཱདཱིསུ ¶ ཝིཙརནྟོ ཨེཀཾ ཕཱསུཀཾ མཧཱརུཀྑམཱུལཾ དིསྭཱ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ དིཝཱ ཏཏྠ ཝསཏི. ཨཐེཀོ ལོལམཀྐཊོ རུཀྑཱ ཨོཏརིཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀཏྭཱ སིངྒེསུ གཎྷིཏྭཱ ཨོལམྦནྟོ ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ དོལཱཡནྟོ ཀཱིལི༹. བོདྷིསཏྟོ ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡསམྤདཱཡ ཏཾ ཏསྶ ཨནཱཙཱརཾ ན མནསཱཀཱསི. མཀྐཊོ པུནཔྤུནཾ ཏཐེཝ ཀརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐེཏྠ ཀཔི མཱགནྟྭཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ཀཔི མཱགནྟྭཱཏི ཀཔི ཨཱགནྟྭཱ, མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. པཱཔོཏི ལཱམཀོ. ཨནརིཡོཏི ཨནཡེ ཨིརིཡནེན ཨཡེ ཙ ན ཨིརིཡནེན ཨནརིཡོ, ནིཧཱིནཱཙཱརོཏི ཨཏྠོ. ལཧཱུཏི ལོལོ. ཁནྡྷེཏི ཁནྡྷཔྤདེསེ. མུཏྟེཏཱིཏི པསྶཱཝཾ ཀརོཏི. ཨོཧདེཏཱིཏི ཀརཱིསཾ ཨོསྶཛྫཏི. ཏནྟི ཏཾ མཾ, ཏདཱ མཧིཾསབྷཱུཏཾ མཾ.

༤༡. སཀིམྤི ¶ དིཝསནྟི ཨེཀདིཝསམྤི དཱུསེཏི མཾ སབྦཀཱལམྤི. ཏེནཱཧ ‘‘དཱུསེཏི མཾ སབྦཀཱལ’’ནྟི. ན ཀེཝལཉྩ དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠདིཝསམཏྟཾ, ཨཐ ཁོ སབྦཀཱལམྤི མཾ པསྶཱཝཱདཱིཧི དཱུསེཏི. ཡདཱ ཡདཱ མུཏྟཱདཱིནི ཀཱཏུཀཱམོ, ཏདཱ ཏདཱ མཡ྄ཧམེཝ ཨུཔརི ཀརོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨུཔདྡུཏོཏི བཱདྷིཏོ, ཏེན སིངྒེསུ ཨོལམྦནཱདིནཱ མུཏྟཱདིཨསུཙིམཀྑཎེན ཏསྶ ཙ ཨཔཧརཎཏྠཾ ཨནེཀཝཱརཾ སིངྒཀོཊཱིཧི ཝཱལགྒེན ཙ ཨནེཀཝཱརཾ ཀདྡམཔཾསུམིསྶཀཾ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ དྷོཝནེན ཙ ནིཔྤཱིལི༹ཏོ ཧོམཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༢. ཡཀྑོཏི ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ. མཾ ཨིདམབྲཝཱིཏི རུཀྑཀྑནྡྷེ ཋཏྭཱ ‘‘མཧིཾསརཱཛ, ཀསྨཱ ཨིམསྶ དུཊྛམཀྐཊསྶ ཨཝམཱནཾ སཧསཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ནཱསེཧེཏཾ ཚཝཾ པཱཔཾ ¶ , སིངྒེཧི ཙ ཁུརེཧི ཙཱཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ མཾ ཨབྷཱསི.

༤༣. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏདཱ ཡཀྑེཏི ཏདཱ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏསྨིཾ ཡཀྑེ ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཏི. ཨཧཾ ཏཾ ཨིདམབྲཝིནྟི ཨཧཾ ཏཾ ཡཀྑཾ ཨིདཾ ཨིདཱནི ཝཀྑམཱནཾ ཨབྲཝིཾ ཨབྷཱསིཾ. ཀུཎཔེནཱཏི ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎེན སུཙིཛཱཏིཀཱནཾ སཱདྷཱུནཾ པརམཛིགུཙྪནཱིཡཏཱཡ ཨཏིདུགྒནྡྷཝཱཡནེན ཙ ཀུཎཔསདིསཏཱཡ ཀུཎཔེན. པཱཔེནཱཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཔཱཔེན. ཨནརིཡེནཱཏི ཨནརིཡཱནཾ ¶ ཨསཱདྷཱུནཾ མཱགཝིཀནེསཱདཱདཱིནཾ ཧཱིནཔུརིསཱནཾ དྷམྨཏྟཱ ཨནརིཡེན, ཀིཾ ཀེན ཀཱརཎེན, ཏྭཾ དེཝཏེ མཾ མཀྑེསི, ཨཡུཏྟཾ ཏཡཱ ཝུཏྟཾ མཾ པཱཔེ ནིཡོཛེནྟིཡཱཏི དསྶེཏི.

༤༤. ཨིདཱནི ཏསྨིཾ པཱཔདྷམྨེ ཨཱདཱིནཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡདིཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བྷདྡེ དེཝཏེ, ཨཧཾ ཏསྶ ཡདི ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ, ཏཏོཔི ལཱམཀཏརོ བྷཝེཡྻཾ. ཡེན ཧི ཨདྷམྨཙརཎེན སོ བཱལམཀྐཊོ ནིཧཱིནོ ནཱམ ཛཱཏོ, སཙེ པནཱཧཾ ཏཏོཔི བལཝཏརཾ པཱཔདྷམྨཾ ཙརེཡྻཾ, ནནུ ཏེན ཏཏོ པཱཔཏརོ བྷཝེཡྻཾ, ཨཊྛཱནཉྩེཏཾ ཡདིཧཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཾ ཏདུཏྟརི ཙ ཛཱནིཏྭཱ ཋིཏོ ཨེཀནྟེནེཝ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔདྷམྨཾ ཙརེཡྻནྟི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – སཱིལཉྩ མེ པབྷིཛྫེཡྻཱཏི ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ཀརེཡྻཾ, མཡ྄ཧཾ སཱིལཔཱརམཱི ཁཎྜིཏཱ སིཡཱ. ཝིཉྙཱུ ཙ གརཧེཡྻུ མནྟི པཎྜིཏཱ ཙ དེཝམནུསྶཱ མཾ གརཧེཡྻུཾ ‘‘པསྶཐ, བྷོ, ཨཡཾ བོདྷིསཏྟོ བོདྷིཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི.

༤༥. ཧཱིལི༹ཏཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝཱཔཱིཏི ཝཱ-སདྡོ ཨཝདྷཱརཎེ. ཨེཝཾ ཝིཉྙཱུཧི ཧཱིལི༹ཏཱ གརཧིཏཱ ཛཱིཝིཏཱཔི པརིསུདྡྷེན པརིསུདྡྷསཱིལེན ཧུཏྭཱ མཏཾ ཝཱ མརཎམེཝ ཝརཾ ཨུཏྟམཾ སེཡྻོ. ཀྱཱཧཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ¶ , ཀཱཧཱམི པརཧེཋནནྟི ཨེཝཾ ཛཱནནྟོ ཙ ཨཧཾ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏནིམིཏྟམྤི པརསཏྟཝིཧིཾསནཾ ཀིཾ ཀཱཧཱམི ཀིཾ ཀརིསྶཱམི, ཨེཏསྶ ཀརཎེ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨཉྙེཔི མཾ ཝིཡ མཉྙམཱནོ ཨེཝཾ ¶ ཨནཱཙཱརཾ ཀརིསྶཏི, ཏཏོ ཡེསཾ ཙཎྜམཧིཾསཱནཾ ཨེཝཾ ཀརིསྶཏི, ཏེ ཨེཝ ཨེཏཾ ཝདྷིསྶནྟི, སཱ ཨེཏསྶ ཨཉྙེཧི མཱརཎཱ མཡ྄ཧཾ དུཀྑཏོ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཏོ ཙ མུཏྟི བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༦.

‘‘མམེཝཱཡཾ མཉྙམཱནོ, ཨཉྙེཔེཝཾ ཀརིསྶཏི;

ཏེཝ ཏསྶ ཝདྷིསྶནྟི, སཱ མེ མུཏྟི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མམེཝཱཡནྟི མཾ ཝིཡ ཨཡཾ. ཨཉྙེཔཱིཏི ཨཉྙེསམྤི. སེསཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

༤༧. ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཨུཀྐཊྛེཏི ¶ ཧཱིནེ ཙ མཛ྄ཛྷིམེ ཙ ཨུཀྐཊྛེ ཙ ནིམིཏྟབྷཱུཏེ. སཧནྟོ ཨཝམཱནིཏནྟི ཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ ཏེཧི པཝཏྟིཏཾ ཨཝམཱནཾ པརིབྷཝཾ སཧནྟོ ཁམནྟོ. ཨེཝཾ ལབྷཏི སཔྤཉྙོཏི ཨེཝཾ ཧཱིནཱདཱིསུ ཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཏདཔརཱདྷཾ སཧནྟོ སཱིལཱདིཔཱརམིཡོ བྲཱུཧེཏྭཱ མནསཱ ཡཐཱཔཏྠིཏཾ ཡཐིཙྪིཏཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ལབྷཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ ཏཾ ན དཱུརེཏི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ པཀཱསེནྟོ དེཝཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ཨཉྙཏྠ གཏོ. ཨཉྙོ ཙཎྜམཧིཾསོ ནིཝཱསཕཱསུཏཱཡ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཨཊྛཱསི. དུཊྛམཀྐཊོ ‘‘སོ ཨེཝ ཨཡ’’ནྟི སཉྙཱཡ ཏསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏཐེཝ ཨནཱཙཱརཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ནཾ སོ ཝིདྷུནནྟོ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ སིངྒེན ཧདཡེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱདེཧི མདྡིཏྭཱ སཉྩུཎྞེསི.

ཏདཱ སཱིལཝཱ མཧིཾསརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཧཏྠིནཱག- (ཙརིཡཱ. ༢.༡ ཨཱདཡོ) བྷཱུརིདཏྟ- (ཙརིཡཱ. ༢.༡༡ ཨཱདཡོ) ཙམྤེཡྻནཱགརཱཛ- (ཙརིཡཱ. ༢.༢༠ ཨཱདཡོ) ཙརིཡཱསུ ཝིཡ ཨིདྷ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝེདིཏབྦཱ.

མཧིཾསརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. རུརུམིགརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༤༨. ཚཊྛེ ¶ ¶ སུཏཏྟཀནཀསནྣིབྷོཏི ཡཐཱ སུཊྛུ ཨཔགཏསབྦཀཱལ༹ཀོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨགྒིམྷི པཀྑིཔིཏྭཱ སུཏཏྟཀནཀསནྣིབྷོ. མིགརཱཛཱ རུརུ ནཱམཱཏི ཛཱཏིསིདྡྷེན ནཱམེན རུརུ ནཱམ མིགརཱཛཱ, ཛཱཏིཏོ རུརུ, མིགཱནཉྩ རཱཛཱཏི ཨཏྠོ. པརམསཱིལསམཱཧིཏོཏི ཨུཏྟམསཱིལསམཱཧིཏོ, ཝིསུདྡྷསཱིལོ ཙེཝ སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཙ, ཝིསུདྡྷསཱིལེ ཝཱ སམྨཱ ཨཱཧིཏཙིཏྟོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ རུརུམིགཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ སརཱིརཙྪཝི སུཊྛུ ཏཱཔེཏྭཱ མཛྫིཏཀཉྩནཔཊྚཝཎྞོ ཨཧོསི, ཧཏྠཔཱདཱ ལཱཁཱརསཔརིཀམྨཀཏཱ ཝིཡ, ནངྒུཊྛཾ ཙམརཱིནངྒུཊྛཾ ཝིཡ, སིངྒཱནི རཛཏདཱམཝཎྞཱནི ཨཀྑཱིནི སུམཛྫིཏམཎིགུལི༹ཀཱ ¶ ཝིཡ, མུཁཾ ཨོདཧིཏྭཱ ཋཔིཏརཏྟཀམྦལགེཎྜུཀཱ ཝིཡ. སོ ཛནསཾསགྒཾ པཧཱཡ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསིཏུཀཱམོ པརིཝཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨེཀཀོཝ གངྒཱནིཝཏྟནེ རམཎཱིཡེ སཱལམིསྶཀེ སུཔུཔྥིཏཔཝནེ ཝསཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༩.

‘‘རམྨེ པདེསེ རམཎཱིཡེ, ཝིཝིཏྟེ ཨམནུསྶཀེ;

ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨུཔགཉྪིཾ, གངྒཱཀཱུལེ མནོརམེ’’ཏི.

ཏཏྠ རམྨེ པདེསེཏི མུཏྟཱཏལསདིསཝཱལུཀཱཙུཎྞཔཎྜརེཧི བྷཱུམིབྷཱགེཧི སིནིདྡྷཧརིཏཏིཎསཉྩརིཏེཧི ཝནཏྠལེཧི ཙིཏྟཏྠརཎེཧི ཝིཡ ནཱནཱཝཎྞཝིཙིཏྟེཧི སིལཱཏལེཧི མཎིཀྑནྡྷནིམྨལསལིལེཧི ཛལཱསཡེཧི ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཡེབྷུཡྻེན ཙ ཨིནྡགོཔཀཝཎྞཱཡ རཏྟཱཡ སུཁསམྥསྶཱཡ ཏིཎཛཱཏིཡཱ སཉྪནྣཏྟཱ རམྨེ ཨརཉྙཔྤདེསེ. རམྨཎཱིཡེཏི པུཔྥཕལཔལླཝཱལངྐཏཝིཔུལསཱཁཱཝིནདྡྷེཧི ནཱནཱཝིདྷདིཛགཎཱུཔཀཱུཛིཏེཧི ཝིཝིདྷཏརུལཏཱཝནཝིརཱཛིཏེཧི ཡེབྷུཡྻེན ཨམྦསཱལཝནསཎྜམཎྜིཏེཧི ཝནགཧནེཧི ཨུཔསོབྷིཏཏྟཱ ཏཏྠ པཝིཊྛསྶ ཛནསྶ རཏིཛནནཊྛེན རམཎཱིཡེ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ རུརུམིགརཱཛཛཱཏཀེ –

‘‘ཨེཏསྨིཾ ¶ ཝནསཎྜསྨིཾ, ཨམྦཱ སཱལཱ ཙ པུཔྥིཏཱ;

ཨིནྡགོཔཀསཉྪནྣོ, ཨེཏྠེསོ ཏིཊྛཏེ མིགོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༡༩);

ཝིཝིཏྟེཏི ཛནཝཱསཝིརཧེན སུཉྙེ. ཨམནུསྶཀེཏི སཉྩརཎམནུསྶཱནམྤི ཏཏྠ ཨབྷཱཝེན མནུསྶརཧིཏེ ¶ . མནོརམེཏི ཡཐཱཝུཏྟགུཎསམྤཏྟིཡཱ ཝིསེསཏོ པཝིཝེཀཀཱམཱནཾ མནོ རམེཏཱིཏི མནོརམེ.

༥༠. ཨཐ ཨུཔརིགངྒཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨཐཱཏི ཨདྷིཀཱརེ ནིཔཱཏོ, ཏེན མཡི ཏཏྠ ཏཐཱ ཝསནྟེ ཨིདཾ ཨདྷིཀཱརནྟརཾ ཨུཔྤནྣནྟི དཱིཔེཏི. ཨུཔརིགངྒཱཡཱཏི གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཨུཔརིསོཏེ. དྷནིཀེཧི པརིཔཱིལི༹ཏོཏི ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ དཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨིཎཱཡིཀེཧི ཙོདིཡམཱནོ.

ཨེཀོ ཀིར བཱརཱཎསིསེཊྛི ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ‘‘ཨཡཾ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཀིལམིསྶཏཱི’’ཏི ཀིཉྩི སིཔྤཾ ན ཨུགྒཎྷཱཔེསི. གཱིཏཝཱདིཏནཙྩཁཱདནབྷོཛནཏོ ཨུདྡྷཾ ན ཀིཉྩི ཨཉྙཱསི. ཏཾ ཝཡཔྤཏྟཾ པཏིརཱུཔེན དཱརེན སཾཡོཛེཏྭཱ དྷནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཀཱལམཀཾསུ. སོ ཏེསཾ ཨཙྩཡེན ¶ ཨིཏྠིདྷུཏྟསུརཱདྷུཏྟཱདིཔརིཝུཏོ ནཱནཱབྱསནམུཁེཧི སབྦཾ དྷནཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨིཎཾ ཨཱདཱཡ ཏམྤི དཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ དྷནིཀེཧི ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏེན, ཏེནེཝམྷི ཨཏྟབྷཱཝེན ཨཉྙོ ཝིཡ ཛཱཏོ, མརཎཾ མེ སེཡྻོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིཎཱཡིཀེ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨིཎཔཎྞཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཐ, གངྒཱཏཱིརེ མེ ནིཧིཏཾ ཀུལསནྟཀཾ དྷནཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཝོ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཏེན སདྡྷིཾ ཨགམཾསུ. སོ ‘‘ཨིདྷ དྷནཾ, ཨེཏྠ དྷན’’ནྟི ནིདྷིཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཝིཡ ‘‘ཨེཝཾ མེ ཨིཎམོཀྑོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པལཱཡིཏྭཱ གངྒཱཡཾ པཏི. སོ ཙཎྜསོཏེན ཝུཡ྄ཧནྟོ ཀཱརུཉྙརཝཾ རཝི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཨུཔརིགངྒཱཡཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ཛཱིཝཱམི ཝཱ མརཱམི ཝཱཏི ཨིམསྨིཾ གངྒཱསོཏེ པཏིཏོ ཛཱིཝཱམི ཝཱ མརཱམི ཝཱ, ཛཱིཝིཏཾ ཝཱ མེ ཨེཏྠ ཧོཏུ མརཎཾ ཝཱ, ཨུབྷཡཐཱཔི ཨིཎཱཡིཀཔཱིལཱ༹ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༥༡. མཛ྄ཛྷེ གངྒཱཡ ¶ གཙྪཏཱིཏི སོ པུརིསོ རཏྟིནྡིཝཾ གངྒཱཡ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཛཱིཝིཏཔེམསྶ ཝིཛྫམཱནཏྟཱ མརཎཾ ཨཔྤཏྟོ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ ཧུཏྭཱ ཀརུཎཾ རཝཾ རཝནྟོ གངྒཱཡ མཛ྄ཛྷེ མཧོདཀེན གཙྪཏི.

༥༢. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ཏསྶ ཏཾ ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟསྶ པརིདེཝིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘མནུསྶསདྡོ སཱུཡཏི, མཱ མཡི ཨིདྷ དྷརནྟེ མརཏུ, ཛཱིཝིཏམསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སཡནགུམྦཱ ཝུཊྛཱཡ ནདཱིཏཱིརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ པུརིས, མཱ བྷཱཡི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨསྶཱསེཏྭཱ སོཏཾ ཚིནྡནྟོ གནྟྭཱ ཏཾ པིཊྛིཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཱིརཾ པཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ པརིསྶམཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཕལཱཕལཱནི དཏྭཱ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན ཏཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྦྷོ པུརིས ¶ , ཨཧཾ ཏཾ བཱརཱཎསིགཱམིམགྒཾ པཱཔེསྶཱམི, ཏྭཾ ‘ཨསུཀཊྛཱནེ ནཱམ ཀཉྩནམིགོ ཝསཏཱི’ཏི མཱ ཀསྶཙི ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, སཱམཱི’’ཏི སམྤཊིཙྪི. མཧཱསཏྟོ ཏཾ ཨཏྟནོ པིཊྛིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ བཱརཱཎསིམགྒེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ནིཝཏྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏསྶཱཧཾ སདྡཾ སུཏྭཱན, ཀརུཎཾ པརིདེཝཏོ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ཀོསི ཏྭཾ ནརོཏི ཏྭཾ ཀོ མནུསྶོ ཨསི, ཀུཏོ ཨིདྷ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨཱགཏོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༣. ཨཏྟནོ ¶ ཀརཎནྟི ཨཏྟནོ ཀིརིཡཾ. དྷནིཀེཧི བྷཱིཏོཏི ཨིཎཱཡིཀེཧི ཨུབྦིགྒོ. ཏསིཏོཏི ཨུཏྲསྟོ.

༥༤. ཏསྶ ཀཏྭཱན ཀཱརུཉྙཾ, ཙཛིཏྭཱ མམ ཛཱིཝིཏནྟི ཀཱརུཉྙཾ ཀཏྭཱ མཧཱཀརུཎཱཡ སམུསྶཱཧིཏོ མམ ཛཱིཝིཏཾ ཏསྶ པུརིསསྶ པརིཙྩཛིཏྭཱ. པཝིསིཏྭཱ ནཱིཧརིཾ ཏསྶཱཏི ནདིཾ པཝིསིཏྭཱ སོཏཾ ཚིནྡནྟོ ཨུཛུཀམེཝ གནྟྭཱ མམ པིཊྛིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཏོ ཏཾ ནཱིཧརིཾ. ཏསྶཱཏི ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཏྠ ནདིཡནྟི ཨཏྠོ. ཨནྡྷཀཱརམྷི རཏྟིཡཱཏི རཏྟིཡཱ ཨནྡྷཀཱརསམཡེ, ཀཱལ༹པཀྑརཏྟིཡནྟི ཨཏྠོ.

༥༥. ཨསྶཏྠཀཱལམཉྙཱཡཱཏི པརིསྶམཾ ཨཔནེཏྭཱ ཕལཱཕལཱནི དཏྭཱ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན ཀིལམཐསྶ ¶ ཝིགཏཀཱལཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཨེཀཾ ཏཾ ཝརཾ ཡཱཙཱམཱིཏི ཨཧཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཝརཾ ཡཱཙཱམི, མཡ྄ཧཾ ཨེཀཾ ཝརཾ དེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ ཏཾ ཝརནྟི ཙེ? ཨཱཧ – མཱ མཾ ཀསྶཙི པཱཝདཱཏི ‘‘ཨསུཀཊྛཱནེ སུཝཎྞམིགོ ཝསཏཱི’’ཏི ཀསྶཙི རཉྙོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟསྶ ཝཱ མཾ མཱ པཱཝད.

ཨཐ ཏསྨིཾ པུརིསེ བཱརཱཎསིཾ པཝིཊྛདིཝསེཡེཝ སོ རཱཛཱ ‘‘ཨཧཾ, དེཝ, སུཝཎྞཝཎྞཾ མིགཾ མཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ སུཔིནེན ཨདྡསཾ, ཨཧཉྷི སཙྩསུཔིནཱ, ཨདྡྷཱ སོ ཝིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཀཉྩནམིགསྶ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམཱ ལབྷིསྶཱམི ཙེ ཛཱིཝིསྶཱམི, ནོ ཙེ མེ ཛཱིཝིཏཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨགྒམཧེསིཡཱ ཝུཏྟོ ཏཾ ཨསྶཱསེཏྭཱ ‘‘སཙེ མནུསྶལོཀེ ཨཏྠི, ལབྷིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སུཝཎྞམིགཱ ནཱམ ཧོནྟཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, དེཝ, ཧོནྟཱི’’ཏི སུཏྭཱ སཧསྶཏྠཝིཀཾ སུཝཎྞཙངྐོཊཀེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘ཡོ སུཝཎྞམིགཾ ¶ ཨཱཙིཀྑིསྶཏི, ཏསྶ ཧཏྠིནཱ སདྡྷིཾ ཨིམཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨུཏྟརིམྤི དཱཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ –

‘‘ཏསྶ གཱམཝརཾ དམྨི, ནཱརིཡོ ཙ ཨལངྐཏཱ;

ཡོ མེཏཾ མིགམཀྑཱཏི, མིགཱནཾ མིགམུཏྟམ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༡༧) –

གཱཐཾ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེཏྭཱ སཀལནགརེ ཝཱཙཱཔེསི. ཨཐ སོ སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ རཱཛཔུརིསཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘རཉྙོ ཨེཝརཱུཔཾ མིགཾ ¶ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི, མཾ རཱཛཱནཾ དསྶེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཔུརིསཱ ཏཾ རཉྙོ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷོ, ཨདྡསཱ’’ཏི པུཙྪི. སོ ‘‘སཙྩཾ, དེཝ, མཡཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏུ, ཨཧཾ ཏཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏམེཝ པུརིསཾ མགྒདེསཀཾ ཀཏྭཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཏེན མིཏྟདུབྦྷིནཱ པུརིསེན དསྶིཏཾ པདེསཾ ¶ ཨཱཝུདྷཧཏྠེ པུརིསེ སམནྟཏོཝ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སཡཾ ཀཏིཔཡེཧི ཛནེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀམནྟེ ཨཊྛཱསི. སོཔི པུརིསོ ཨཝིདཱུརེ ཨཊྛཱསི. མཧཱསཏྟོ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘མཧཏོ བལཀཱཡསྶ སདྡོ, ཨདྡྷཱ ཏམྷཱ མེ པུརིསཱ བྷཡེན ཨུཔྤནྣེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ སཀལཔརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘རཉྙོ ཋིཏཊྛཱནེཡེཝ མེ སོཏྠི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི རཱཛཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. རཱཛཱ ཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ནཱགབལོ ཨཝཏྠརནྟོ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི སརཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ མིགཾ སནྟཱསེཏྭཱ སཙེ པལཱཡཏི, ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཱབྷིམུཁོ ཨཧོསི. མཧཱསཏྟོ –

‘‘ཨཱགམེཧི མཧཱརཱཛ, མཱ མཾ ཝིཛ྄ཛྷི རཐེསབྷ;

ཀོ ནུ ཏེ ཨིདམཀྑཱསི, ཨེཏྠེསོ ཏིཊྛཏེ མིགོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༢༡) –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི. རཱཛཱ ཏསྶ མདྷུརཀཐཱཡ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ སརཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ གཱརཝེན ཨཊྛཱསི. མཧཱསཏྟོཔི རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཨཀཱསི. མཧཱཛནོཔི སབྦཱཝུདྷཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པརིཝཱརེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༥༦.

‘‘ནགརཾ གནྟྭཱན ཨཱཙིཀྑི, པུཙྪིཏོ དྷནཧེཏུཀོ;

རཱཛཱནཾ སོ གཧེཏྭཱན, ཨུཔགཉྪི མམནྟིཀ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ ¶ – ཡོ མིཏྟདུབྦྷཱི པཱཔཔུརིསོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཏཐཱ མཡཱ པཱཎསཾསཡཏོ མོཙིཏོ བཱརཱཎསིནགརཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷབྦདྷནནིམིཏྟཾ རཉྙོ མཾ ཨཱཙིཀྑི, ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སོ རཉྙོ གཱཧཱཔེཏུཾ མགྒདེསཀོ ཧུཏྭཱ རཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ མམ སནྟིཀམུཔཱགམཱིཏི.

མཧཱསཏྟོ སུཝཎྞཀིངྐིཎིཀཾ ཙཱལེནྟོ ཝིཡ མདྷུརསྶརེན རཱཛཱནཾ པུན པུཙྪི – ‘‘ཀོ ནུ ཏེ ཨིདམཀྑཱསི, ཨེཏྠེསོ ¶ ཏིཊྛཏེ མིགོ’’ཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སོ པཱཔཔུརིསོ ཐོཀཾ པཊིཀྐམིཏྭཱ སོཏཔཐེ ཨཊྛཱསི ¶ . རཱཛཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ ཏྭཾ དསྶིཏོ’’ཏི ཏཾ པུརིསཾ ནིདྡིསི. ཏཏོ བོདྷིསཏྟོ –

‘‘སཙྩཾ ཀིརེཝ མཱཧཾསུ, ནརཱ ཨེཀཙྩིཡཱ ཨིདྷ;

ཀཊྛཾ ནིཔླཝིཏཾ སེཡྻོ, ན ཏྭེཝེཀཙྩིཡོ ནརོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༢༣) –

གཱཐམཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ སཾཝེགཛཱཏོ –

‘‘ཀིཾ ནུ རུརུ གརཧསི མིགཱནཾ, ཀིཾ པཀྑཱིནཾ ཀིཾ པན མཱནུསཱནཾ;

བྷཡཉྷི མཾ ཝིནྡཏིནཔྤརཱུཔཾ, སུཏྭཱན ཏཾ མཱནུསིཾ བྷཱསམཱན’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༢༤) –

གཱཐམཱཧ. ཏཏོ མཧཱཔུརིསོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ན མིགཾ ན པཀྑིཾ གརཧཱམི, མནུསྶཾ པན གརཧཱམཱི’’ཏི དསྶེནྟོ –

‘‘ཡམུདྡྷརིཾ ཝཱཧནེ ཝུཡ྄ཧམཱནཾ, མཧོདཀེ སལིལེ སཱིགྷསོཏེ;

ཏཏོནིདཱནཾ བྷཡམཱགཏཾ མམ, དུཀྑོ ཧཝེ རཱཛ ཨསབྦྷི སངྒམོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༢༥) –

ཨཱཧ.

ཏཏྠ ནིཔླཝིཏནྟི ཨུདྡྷརིཏཾ, ཨེཀཙྩིཡོཏི ཨེཀཙྩོ མིཏྟདུབྦྷཱི པཱཔཔུརིསོ ཨུདཀེ པཏནྟོཔི ¶ ཨུཏྟཱརིཏོ ནཏྭེཝ སེཡྻོ. ཀཊྛཉྷི ནཱནཔྤཀཱརེན ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི, མིཏྟདུབྦྷཱི པན ཝིནཱསཱཡ, ཏསྨཱ ཏཏོ ཀཊྛམེཝ ཝརཏརནྟི. མིགཱནནྟི རུརུམིགརཱཛ, མིགཱནཾ ཀིཾ ཨཉྙཏརཾ གརཧསི, ཨུདཱཧུ པཀྑཱིནཾ མནུསྶཱནནྟི པུཙྪཏི. བྷཡཉྷི མཾ ཝིནྡཏིནཔྤརཱུཔནྟི མཧནྟཾ བྷཡཾ མཾ པཊིལབྷཏི, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཝིཡ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝཱཧནེཏི པཏིཏཔཏིཏེ ཝཧིཏུཾ སམཏྠེ གངྒཱཝཧེ. མཧོདཀེ ¶ སལིལེཏི མཧོདཀཱིབྷཱུཏེ སལིལེ. ཨུབྷཡེནཱཔི གངྒཱཝཧསྶ བཧཱུདཀཏཾ དསྶེཏི. ཏཏོ ནིདཱནནྟི, མཧཱརཱཛ, ཡོ མཡ྄ཧཾ ཏཡཱ དསྶིཏོ པུརིསོ, ཨེསོ མཡཱ གངྒཱཡ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟོ ཏཏོ ཨུཏྟཱརིཏོ, ཏཏོནིདཱནཾ ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ བྷཡམཱགཏཾ, ཨསཔྤུརིསེཧི སམཱགམོ ནཱམ དུཀྑོཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ བཧཱུཔཀཱརསྶ ནཱམ གུཎཾ ན ཛཱནཱཏི, དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི སརཾ སནྣཡ྄ཧི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༥༧.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཀརཎཾ སབྦཾ, རཉྙོ ཨཱརོཙིཏཾ མཡཱ;

རཱཛཱ སུཏྭཱན ཝཙནཾ, ཨུསུཾ ཏསྶ པཀཔྤཡི;

ཨིདྷེཝ གྷཱཏཡིསྶཱམི, མིཏྟདུབྦྷིཾ ཨནརིཡ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡཱཝཏཱ ཀརཎནྟི ཡཾ ཏསྶ མཡཱ ཀཏཾ ཨུཔཀཱརཀརཎཾ, ཏཾ སབྦཾ. པཀཔྤཡཱིཏི སནྣཡ྄ཧི. མིཏྟདུབྦྷིནྟི ཨཏྟནོ མིཏྟེསུ ཨུཔཀཱརཱིསུ དུབྦྷནསཱིལཾ.

ཏཏོ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨེས བཱལོ མཾ ནིསྶཱཡ མཱ ནསྶཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཝདྷོ ནཱམེས བཱལསྶ ཝཱ པཎྜིཏསྶ ཝཱ ན སཱདྷཱུཧི པསཾསིཏོ, ཨཉྙདཏྠུ གརཧིཏོ ཨེཝ, ཏསྨཱ མཱ ཨིམཾ གྷཱཏེཧི, ཨཡཾ ཡཐཱརུཙི གཙྪཏུ, ཡཉྩེཝ ཏསྶ ‘དསྶཱམཱི’ཏི ཏཡཱ པཊིཉྙཱཏཾ, ཏམྤི ཨཧཱཔེཏྭཱཝ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཧཉྩ ཏེ ཡཾ ཨིཙྪིཏཾ, ཏཾ ཀརིསྶཱམི, ཨཏྟཱནཾ ཏུཡ྄ཧཾ དམྨཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༥༨.

‘‘ཏམཧཾ ཨནུརཀྑནྟོ, ནིམྨིནིཾ མམ ཨཏྟནཱ;

ཏིཊྛཏེསོ མཧཱརཱཛ, ཀཱམཀཱརོ བྷཝཱམི ཏེ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིམྨིནིནྟི ཏཾ མིཏྟདུབྦྷིཾ པཱཔཔུགྒལཾ ཨནུརཀྑནྟོ མམ ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝེན ཏཾ པརིཝཏྟེསིཾ ¶ , ཨཏྟཱནཾ རཉྙོ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ རཱཛཧཏྠཏོ པཏྟཾ ཏསྶ མརཎཾ ནིཝཱརེསིནྟི ཨཏྠོ. ཏིཊྛཏེསོཏིཨཱདི ཝིནིམཡཱཀཱརདསྶནཾ ¶ .

༥༩. ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ སོ ཨཏྟཝིནིམཡོ ཀཏོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏདཱ མཾ ནིསྶཱཡ ཏཾ མིཏྟདུབྦྷིཾ པུརིསཾ ཏསྨིཾ རཉྙེ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུཀཱམེ ཨཧཾ ཨཏྟཱནཾ རཉྙོ པརིཙྩཛནྟོ མམ སཱིལམེཝ ཨནུརཀྑིཾ, ཛཱིཝིཏཾ པན ནཱརཀྑིཾ. ཡཾ པནཱཧམེཝ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑཾ སཱིལཝཱ ཨཱསིཾ, ཏཾ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ ཨེཝ ཀཱརཎཱཏི.

ཨཐ རཱཛཱ བོདྷིསཏྟེན ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ མརཎེ ནིཝཱརེནྟེ ཏུཊྛམཱནསོ ‘‘གཙྪ, བྷོ, མིགརཱཛསྶ ཨནུགྒཧེན མམ ཧཏྠཏོ ¶ མརཎཱ མུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཡ ཏཉྩསྶ དྷནཾ དཱཔེསི. མཧཱསཏྟསྶ ཡཐཱརུཙིཡཱཝ ཨནུཛཱནིཏྭཱ ཏཾ ནགརཾ ནེཏྭཱ ནགརཉྩ བོདྷིསཏྟཉྩ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ དེཝིཡཱ དྷམྨཾ དེསཱཔེསི. མཧཱསཏྟོ དེཝིཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཙ རཱཛཔརིསཱཡ ཙ མདྷུརཱཡ མནུསྶབྷཱསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ རཱཛཱནཾ དསཧི རཱཛདྷམྨེཧི ཨོཝདིཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨནུསཱསིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ མིགགཎཔརིཝུཏོ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. རཱཛཱཔི མཧཱསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏིཔརཱཡནོ ཨཧོསི.

ཏདཱ སེཊྛིཔུཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, རུརུམིགརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨིདྷཱཔི པཝིཝེཀཱརཱམཏཱཡ ཛནསཾསགྒཾ ཨནིཙྪཏོ ཡཱུཐཾ པཧཱཡ ཨེཀཀཝིཧཱརོ, ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ནདིཡཱ ཝུཡ྄ཧམཱནསྶ ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟསྶ པུརིསསྶ ཨཊྚསྶརཾ སུཏྭཱ སཡིཏཊྛཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ནདཱིཏཱིརཾ གནྟྭཱ མཧཱགངྒཱཡ མཧཏི ཨུདཀོགྷེ ཝཏྟམཱནེ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ སོཏཾ པཙྪིནྡིཏྭཱ ཏཾ པུརིསཾ ཨཏྟནོ པིཊྛིཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཱིརཾ པཱཔེཏྭཱ སམསྶཱསེཏྭཱ ཕལཱཕལཱདཱིནི དཏྭཱ པརིསྶམཝིནོདནཾ, པུན ཏཾ ཨཏྟནོ པིཊྛིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨརཉྙཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ མཧཱམགྒེ ཨོཏཱརཎཾ, སརཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམཱིཏི ཨབྷིམུཁེ ཋིཏསྶ རཉྙོ ནིབྦྷཡེན ཧུཏྭཱ པཊིམུཁམེཝ གནྟྭཱ པཋམཏརཾ མནུསྶབྷཱསཱཡ ཨཱལཔིཏྭཱ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཀརཎཾ, མིཏྟདུབྦྷཱི པཱཔཔུརིསཾ ¶ ཧནྟུཀཱམཾ རཱཛཱནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཏྭཱ པུནཔི ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ མརཎཏོ པམོཙནཾ, ཏསྶ ཙ རཉྙོ ཡཐཱཔཊིཉྙཾ དྷནདཱཔནཾ, རཉྙཱ ཨཏྟནོ ཝརེ དཱིཡམཱནེ ཏེན སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷཡདཱཔནཾ, རཱཛཱནཉྩ དེཝིཉྩ པམུཁཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ དཱནཱདཱིསུ ¶ པུཉྙེསུ ཏེསཾ པཏིཊྛཱཔནཾ, ལདྡྷཱབྷཡཱནཾ མིགཱནཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ མནུསྶཱནཾ སསྶཁཱདནཏོ ནིཝཱརཎཾ, པཎྞསཉྙཱཡ ཙ ཏསྶ ཡཱཝཛྫཀཱལཱ ཐཱཝརཀརཎནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

རུརུམིགརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. མཱཏངྒཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༦༠. སཏྟམེ ¶ ཛཊིལོཏི ཛཊཱཝནྟོ, ཛཊཱབནྡྷཀེསོཏི ཨཏྠོ. ཨུགྒཏཱཔནོཏི མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཏཱཔནཏོ ནིགྒཎྷནཏོ ཏཔསངྑཱཏཾ ཨུགྒཏཱཔནཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨུགྒཏཱཔནོ, གྷོརཏཔོ པརམདྷིཏིནྡྲིཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ནཱནཔྤཀཱརེ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདེ ཨནཏྠེ ཨུགྒིརཎཏོ བཧི ཚཌྜཱཔནཏོ གྷོརབྷཱིམབྷཡཱནཀཊྛེན ཝཱ ‘‘ཨུགྒཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམེ ཀིལེསེ ཝཱིརིཡཱཏཔེན སནྟཱཔནཏོ ཨུགྒེ ཏཱཔེཏཱིཏི ཨུགྒཏཱཔནོ. མཱཏངྒོ ནཱམ ནཱམེནཱཏི ནཱམེན མཱཏངྒོ ནཱམ. མཱཏངྒཀུལེ ནིབྦཏྟིཡཱ ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཾ ཧིསྶ ཨེཏཾ ནཱམཾ. སཱིལཝཱཏི སཱིལསམྤནྣོ སུཔརིསུདྡྷསཱིལོ. སུསམཱཧིཏོཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷཱིཧི སུཊྛུ སམཱཧིཏོ, ཛྷཱནསམཱཔཏྟིལཱབྷཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏདཱ ཧི བོདྷིསཏྟོ ཙཎྜཱལཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཱུཔེན དུདྡསིཀོ བཧིནགརེ ཙཎྜཱལགཱམེ ཝསཏི. ‘‘མཱཏངྒཔཎྜིཏོ’’ཏི པཀཱསནཱམོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ ནགརེ ནཀྑཏྟེ གྷོསིཏེ ཡེབྷུཡྻེན ནཱགརཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹ནྟི. ཨཉྙཏརཱཔི བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀཉྙཱ སོལ༹སཔནྣརསཝསྶུདྡེསིཀཱ དེཝཀཉྙཱ ཝིཡ རཱུཔེན དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ ‘‘ཨཏྟནོ ¶ ཝིབྷཝཱནུརཱུཔཾ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི པཧཱུཏཁཛྫབྷོཛྫཱདཱིནི སཀཊེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ སབྦསེཏཾ ཝལ༹ཝཱརཐམཱརུཡ྄ཧ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གཙྪཏི. དིཊྛམངྒལིཀཱ ནཱམེསཱ, སཱ ཀིར དུསྶཎྛིཏཾ རཱུཔཾ ‘‘ཨཝམངྒལ’’ནྟི ཏཾ དཊྛུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏེནསྶཱ ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཱ’’ཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨུདཔཱདི.

ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཀཱལསྶེཝ ཨུཊྛཱཡ པཊཔིལོཏིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཛཛྫརིཏམུཁབྷཱགཾ ཝེཎུདཎྜཾ གཧེཏྭཱ བྷཱཛནཧཏྠོ ནགརཾ པཝིསཏི མནུསྶེ དིསྭཱ དཱུརཏོཝ ཏེསཾ དཱུརཱིཀརཎཏྠཾ ཏེན ཝེཎུདཎྜེན སཉྙཾ ཀརོནྟོ. ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀཱ ‘‘ཨུསྶརཐ ཨུསྶརཐཱ’’ཏི ཨུསྶཱརཎཾ ཀརོནྟེཧི ཨཏྟནོ པུརིསེཧི ནཱིཡམཱནཱ ནགརདྭཱརམཛ྄ཛྷེ མཱཏངྒཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཡྻེ, མཱཏངྒཙཎྜཱལོ’’ཏི ¶ ཙ ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱིདིསཾ དིསྭཱ གཏཱནཾ ཀུཏོ ཝུཌྜྷཱི’’ཏི ཡཱནཾ ནིཝཏྟཱཔེསི. མནུསྶཱ ‘‘ཡཾ མཡཾ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ བཧུཾ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིཾ ལབྷེཡྻཱམ, ཏསྶ ནོ མཱཏངྒེན ¶ ཨནྟརཱཡོ ཀཏོ’’ཏི ཀུཔིཏཱ ‘‘གཎྷཐ, ཙཎྜཱལ’’ནྟི ལེཌྜཱུཧི པཧརིཏྭཱ ཝིསཉྙཱིབྷཱུཏཾ པཱཏེཏྭཱ ཨགམཾསུ.

སོ ན ཙིརེནེཝ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ མནུསྶེ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཱ, དྭཱརཾ ནཱམ སབྦསཱདྷཱརཎཾ, ཨུདཱཧུ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཝ ཀཏ’’ནྟི? ‘‘སབྦེསཾ སཱདྷཱརཎ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ སབྦསཱདྷཱརཎདྭཱརེ ཨེཀམནྟཾ ཨཔཀྐམནྟཾ མཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མནུསྶཱ ཨིམཾ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསུ’’ནྟི རཐིཀཱཡ མནུསྶཱནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཧནྡཱཧཾ ཨིམིསྶཱ མཱནཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶཱ ནིཝེསནདྭཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཧཾ དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལདྡྷཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཔཛྫི. དིཊྛམངྒལིཀཱཡ པིཏཱ ‘‘གྷརདྭཱརེ མཱཏངྒོ ནིཔནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཀཱཀཎིཀཾ དེཐ, ཏེལེན སརཱིརཾ མཀྑེཏྭཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལདྡྷཱ ན ཨུཊྛཧིསྶཱམི’’ཙྩེཝ ཨཱཧ. ཏཏོ བྲཱཧྨཎེན – ‘‘དྭེ ཀཱཀཎིཀེ དེཐ, མཱསཀཾ པཱདཾ ཀཧཱཔཎཾ དྭེ ཏཱིཎི ཡཱཝ ཀཧཱཔཎསཏཾ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ དེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ན སམྤཊིཙྪཏི ཨེཝ. ཨེཝཾ ཏེསཾ མནྟེནྟཱནཾ ཨེཝ སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ.

ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མཱཏཱ པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མཱཏངྒ ¶ , དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཨཔརཱདྷཾ ཁམ, དྭེ སཧསྶཱནི གཎྷཱཧི ཡཱཝ སཏསཧསྶཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ན སམྤཊིཙྪི, ནིཔཛྫི ཨེཝ. ཏསྶེཝཾ ཚ དིཝསེ ནིཔཛྫིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སམྤཏྟེ སམནྟཱ སཱམནྟགྷརཱ པཊིཝིསཀགྷརཱ ཙ མནུསྶཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ མཱཏངྒཾ ཝཱ ཨུཊྛཱཔེཐ, དཱརིཀཾ ཝཱ དེཐ, མཱ ཨམྷེ ནཱསཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏདཱ ཀིར ཨཡཾ ཏསྨིཾ དེསེ དེསདྷམྨོ ‘‘ཡསྶ གྷརདྭཱརེ ཨེཝཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཙཎྜཱལོ མརཏི, ཏེན གྷརེན སདྡྷིཾ སཏྟསཏྟགྷརཝཱསིནོ ཙཎྜཱལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.

ཏཏོ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མཱཏཱཔིཏརོ དིཊྛམངྒལིཀཾ པཊཔིལོཏིཀཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ ཙཎྜཱལཱནུཙྪཝིཀཾ པརིཀྑཱརཾ དཏྭཱ པརིདེཝམཱནཾ ཨེཝ ཏསྶ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཧནྡ, དཱནི དཱརིཀཾ ཨུཊྛཱཡ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨདཾསུ. སཱ པསྶེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཨཧཾ ཨཏིཝིཡ ཀིལནྟོ, ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ མཾ ཨུཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. མཱཏངྒོ ‘‘མཡཾ ཨནྟོནགརེ ཝསིཏུཾ ན ལབྷཱམ, ཨེཧི, བཧིནགརེ ཙཎྜཱལགཱམཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཾ ཨཔསྶཱཡ ཨཏྟནོ གེཧཾ ཨགམཱསི. ‘‘ཏསྶཱ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ’’ཏི ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ ཝདནྟི.

ཨེཝཾ ¶ ¶ པན གེཧཾ གནྟྭཱ ཛཱཏིསམྦྷེདཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཀཏྭཱཝ ཀཏིཔཱཧཾ གེཧེ ཝསིཏྭཱ བལཾ གཧེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀཉྙཾ མཡ྄ཧཾ ཙཎྜཱལགེཧེ ཝཱསཱཔེསིཾ, ཧནྡ, དཱནི ཏཾ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེཡེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཙཎྜཱལགཱམདྭཱརེ ཨོཏརིཏྭཱ གེཧདྭཱརེ ཋིཏོ དིཊྛམངྒལིཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཱམི, ཀིསྶ མཾ ཨནཱཐཾ ཀཏྭཱ པབྦཛིཏོསཱི’’ཏི པརིདེཝམཱནཾ ‘‘ཏྭཾ, བྷདྡེ, མཱ ཙིནྟཡི, ཏཝ པོརཱཎཀཡསཏོ ཨིདཱནི མཧནྟཏརཾ ཡསཾ ཀརིསྶཱམི, ཏྭཾ པན ‘མཧཱབྲཧྨཱ མེ སཱམིཀོ ¶ , ན མཱཏངྒོ, སོ བྲཧྨལོཀཾ གཏོ, ཨིཏོ སཏྟམེ དིཝསེ པུཎྞམཱཡ ཙནྡམཎྜལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཱགམིསྶཏཱི’ཏི པརིསཱསུ ཝདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཧིམཝནྟམེཝ གཏོ.

དིཊྛམངྒལིཀཱཔི བཱརཱཎསིཡཾ མཧཱཛནམཛ྄ཛྷེ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཏཐཱ ཀཐེསི. ཨཐ པུཎྞམདིཝསེ བོདྷིསཏྟོ ཙནྡམཎྜལསྶ གགནམཛ྄ཛྷེ ཋིཏཀཱལེ བྲཧྨཏྟབྷཱཝཾ མཱཔེཏྭཱ ཙནྡམཎྜལཾ བྷིནྡིཏྭཱ དྭཱདསཡོཛནིཀཾ བཱརཱཎསིཾ སཀལཾ ཀཱསིརཊྛཉྩ ཨེཀོབྷཱསཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཱ ཨུཔརི ཏིཀྑཏྟུཾ པརིབྦྷམིཏྭཱ མཧཱཛནེན གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནོ ཙཎྜཱལགཱམཱབྷིམུཁོ ཨཧོསི. བྲཧྨབྷཏྟཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཏཾ ཙཎྜཱལགཱམཀཾ གནྟྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ གེཧཾ སུདྡྷཝཏྠགནྡྷམཱལཱདཱིཧི དེཝཝིམཱནཾ ཝིཡ ཨལངྐརིཾསུ. དིཊྛམངྒལིཀཱ ཙ ཏདཱ ཨུཏུནཱི ཧོཏི. མཧཱསཏྟོ ཏཏྠ གནྟྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨངྒུཊྛེན ནཱབྷིཡཾ པརཱམསིཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, གབྦྷོ ཏེ པཏིཊྛིཏོ, ཏྭཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིསྶསི, ཏྭམྤི པུཏྟོཔི ཏེ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱ བྷཝིསྶཐ, ཏཝ སཱིསདྷོཝནཨུདཀཾ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཱཛཱུནཾ ཨབྷིསེཀོདཀཾ བྷཝིསྶཏི, ནྷཱནོདཀཾ པན ཏེ ཨམཏོདཀཾ བྷཝིསྶཏི, ཡེ ནཾ སཱིསེ ཨཱསིཉྩིསྶནྟི, ཏེ སབྦརོགེཧི མུཙྩིསྶནྟི, ཀཱལ༹ཀཎྞིཡཱ ཙ པརིམུཙྩིསྶནྟི, ཏཝ པཱདཔིཊྛེ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཝནྡནྟཱ སཧསྶཾ དསྶནྟི, ཀཐཱསཝནཊྛཱནེ ཋཏྭཱ ཝནྡནྟཱ སཏཾ དསྶནྟི, ཙཀྑུཔཐེ ཋཏྭཱ ཝནྡནྟཱ ཨེཀེཀཾ ཀཧཱཔཎཾ དཏྭཱ ཝནྡིསྶནྟི, ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཧཱི’’ཏི ཏཾ ཨོཝདིཏྭཱ གེཧཱ ནིཀྑམྨ མཧཱཛནསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཙནྡམཎྜལཾ པཱཝིསི.

བྲཧྨབྷཏྟཱ ¶ སནྣིཔཏིཏྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཾ མཧནྟེན ¶ སཀྐཱརེན ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ མཧནྟེན སིརིསོབྷགྒེན ཏཏྠ ཝསཱཔེསུཾ. དེཝཝིམཱནསདིསཉྩསྶཱ ནིཝེསནཾ ཀཱརེསུཾ. ཏཏྠ ནེཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨུཔནཱམེསུཾ. པུཏྟལཱབྷཱདི སབྦོ བོདྷིསཏྟེན ཝུཏྟསདིསོཝ ཨཧོསི. སོལ༹སསཧསྶཱ བྲཱཧྨཎཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ པུཏྟེན སཧ ནིབདྡྷཾ བྷུཉྫནྟི, སཧསྶམཏྟཱ ནཾ པརིཝཱརེནྟི, ཨནེཀསཧསྶཱནཾ དཱནཾ དཱིཡཏི. ཨཐ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨཡཾ ཨཊྛཱནེ ཨབྷིཔྤསནྣོ, ཧནྡསྶ ¶ དཀྑིཎེཡྻེ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟོ ཏསྶཱ གེཧཾ གནྟྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ སལླཔིཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨཐ ཀུམཱརོ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཀུཏོ ནུ ཨཱགཙྪསི དུམྨཝཱསཱི, ཨོཏལླཀོ པཾསུཔིསཱཙཀོཝ;

སངྐཱརཙོལ༹ཾ པཊིམུཉྩ ཀཎྛེ, ཀོ རེ ཏུཝཾ ཧོསི ཨདཀྑིཎེཡྻོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༡);

ཏེན ཝུཏྟཾ ཨནཱཙཱརཾ ཨསཧམཱནཱ དེཝཏཱ ཏསྶ ཏེསཉྩ སོལ༹སསཧསྶཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ མུཁཾ ཝིཔརིཝཏྟེསུཾ. ཏཾ དིསྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཱ མཧཱསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏསྶ ཨནཱཙཱརཾ ཨསཧནྟེཧི ཡཀྑེཧི སོ ཝིཔྤཀཱརོ ཀཏོ, ཨཔི ཙ ཁོ པན ཨིམཾ ཨུཙྪིཊྛཔིཎྜཀཾ ཏེསཾ མུཁེ ཨཱསིཉྩིཏྭཱ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ ཝཱུཔསམེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱཔི ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏཾ ཝཱུཔསམེསི. ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀཱ པུཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, ཨིམསྨིཾ ལོཀེ དཀྑིཎེཡྻཱ ནཱམ མཱཏངྒཔཎྜིཏསདིསཱ བྷཝནྟི, ན ཨིམེ བྲཱཧྨཎཱ ཝིཡ ཛཱཏིམཏྟེན, མནྟསཛ྄ཛྷཱཡནམཏྟེན ཝཱ མཱནཏྠདྡྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཡེ ཏདཱ སཱིལཱདིགུཎཝིསེསཡུཏྟཱ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཙེཝ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ, ཏཏྠེཝསྶ པསཱདཾ ཨུཔྤཱདེསཱིཏི.

ཏདཱ ཝེཏྟཝཏཱིནགརེ ཛཱཏིམནྟོ ནཱམ ཨེཀོ བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱཔི ཛཱཏིཾ ནིསྶཱཡ མཧནྟཾ མཱནམཀཱསི. མཧཱསཏྟོ ‘‘ཏསྶ མཱནཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཏསྶཱསནྣེ ཨུཔརིསོཏེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༡.

‘‘ཨཧཉྩ བྲཱཧྨཎོ ཨེཀོ, གངྒཱཀཱུལེ ཝསཱམུབྷོ;

ཨཧཾ ཝསཱམི ཨུཔརི, ཧེཊྛཱ ཝསཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི.

ཨཐ ¶ ¶ མཧཱསཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ དནྟཀཊྛཾ ཁཱདིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཛཱཏིམནྟསྶ ཛཊཱསུ ལགྒཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཡ ནདིཡཾ པཱཏེསི. ཏཾ ཏསྶ ཨུདཀཾ ཨཱཙམེནྟསྶ ཛཊཱསུ ལགྒི, སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ནསྶ ཝསལཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀུཏོཡཾ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི ཨཱགཏོ, ཨུཔདྷཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི ཨུདྡྷཾསོཏཾ གཙྪནྟོ མཧཱསཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾཛཱཏིཀོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཙཎྜཱལོསྨཱི’’ཏི. ‘‘ཏཡཱ ནདིཡཾ དནྟཀཊྛཾ པཱཏིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཡཱ’’ཏི. ‘‘ནསྶ, ཝསལ, ཙཎྜཱལ, ཀཱལ༹ཀཎྞི, མཱ ཨིདྷ ཝསི, ཧེཊྛཱསོཏེ ཝསཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧེཊྛཱསོཏེ ཝསནྟེནཔི པཱཏིཏེ དནྟཀཊྛེ པཊིསོཏཾ ཨཱགནྟྭཱ ¶ ཛཊཱསུ ལགྒནྟེ ‘‘ནསྶ, ཝསལ, སཙེ ཨིདྷ ཝསིསྶསི, སཏྟམེ དིཝསེ སཏྟདྷཱ ཏེ མུདྡྷཱ ཕལིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༢.

‘‘ཝིཙརནྟོ ཨནུཀཱུལམྷི, ཨུདྡྷཾ མེ ཨསྶམདྡས;

ཏཏྠ མཾ པརིབྷཱསེཏྭཱ, ཨབྷིསཔི མུདྡྷཕཱལན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཝིཙརནྟོ ཨནུཀཱུལམྷཱིཏི ཨུཙྪིཊྛདནྟཀཊྛེ ཨཏྟནོ ཛཊཱསུ ལགྒེ ཏསྶ ཨཱགམནགཝེསནཝསེན གངྒཱཡ ཏཱིརེ ཨནུཝིཙརནྟོ. ཨུདྡྷཾ མེ ཨསྶམདྡསཱཏི ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཏོ ཨུཔརིསོཏེ མམ ཨསྶམཾ པཎྞསཱལཾ ཨདྡཀྑི. ཏཏྠ མཾ པརིབྷཱསེཏྭཱཏི མམ ཨསྶམཾ ཨཱགནྟྭཱ ཛཱཏིཾ སུཏྭཱ ཏཏོཝ པཊིཀྐམིཏྭཱ སཝནཱུཔཙཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘ནསྶ, ཝསལ ཙཎྜཱལ, ཀཱལ༹ཀཎྞི མཱ ཨིདྷ ཝསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ བྷཡེན སནྟཛྫེཏྭཱ. ཨབྷིསཔི མུདྡྷཕཱལནནྟི ‘‘སཙེ ཛཱིཝིཏུཀཱམོསི, ཨེཏྟོཝ སཱིགྷཾ པལཱཡསྶཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཙེ ན པཀྐམིསྶཏི, ཨིཏོ ཏེ སཏྟམེ དིཝསེ སཏྟདྷཱ མུདྡྷཱ ཕལཏཱུ’’ཏི མེ ཨབྷིསཔཾ ཨདཱསི.

ཀིཾ པན ཏསྶ ཨབྷིསཔེན མུདྡྷཱ ཕལཏཱིཏི? ན ཕལཏི, ཀུཧཀོ པན སོ, ཨེཝམཡཾ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ སུདཱུརཾ པཀྐམིསྶཏཱིཏི སཉྙཱཡ སནྟཱསནཏྠཾ ཏཐཱ ཨཱཧ.

༦༣. ཡདིཧཾ ཏསྶ པཀུཔྤེཡྻནྟི ཏསྶ མཱནཏྠདྡྷསྶ ཀཱུཊཛཊིལསྶ ཨཧཾ ཡདི ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ. ཡདི སཱིལཾ ན གོཔཡེཏི སཱིལཾ ཡདི ན རཀྑེཡྻཾ, ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ ཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑཾ སམྨདེཝ རཀྑིཏབྦནྟི ཡདི ན ཙིནྟེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ཨོལོཀེཏྭཱནཧཾ ཏསྶ, ཀརེཡྻཾ ཚཱརིཀཾ ཝིཡཱཏི སཙཱཧཾ ཏདཱ ཏསྶ ཨཔྤཏཱིཏོ ཨབྷཝིསྶཾ ¶ . མམ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ མཡི ཨབྷིཔྤསནྣཱ དེཝཏཱ ཁཎེནེཝ ཏཾ བྷསྨམུཊྛིཾ ཝིཡ ཝིདྡྷཾསེཡྻུནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཏྠཱ པན ¶ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨཔྤཏཱིཏབྷཱཝེ སཏི དེཝཏཱཧི སཱདྷེཏབྦཾ ཏསྶ ཨནཏྠཾ ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ དེསེསི ‘‘ཀརེཡྻཾ ཚཱརིཀཾ ཝིཡཱ’’ཏི.

ཝིཏཎྜཝཱདཱི པནཱཧ – ‘‘བོདྷིསཏྟོཝ ཏཾ ཛཊིལཾ ཨིཙྪམཱནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཚཱརིཀཾ ཀརེཡྻ, ཨེཝཉྷི སཏི ཨིམིསྶཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠོ ཨུཛུཀམེཝ ནཱིཏོ ཧོཏཱི’’ཏི. སོ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘‘ཏྭཾ ཨིདྡྷིཡཱ པརཱུཔགྷཱཏཾ ཝདསི, ཨིདྡྷི ནཱམེསཱ ཨདྷིཊྛཱནཱ ཨིདྡྷི, ཝིཀུབྦནཱ ཨིདྡྷི, མནོམཡཱ ཨིདྡྷི, ཉཱཎཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི, སམཱདྷིཝིཔྥཱརཱ ཨིདྡྷི, ཨརིཡཱ ཨིདྡྷི, ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཨིདྡྷི, པུཉྙཝཏོ ཨིདྡྷི, ཝིཛྫཱམཡཱ ཨིདྡྷི, ཏཏྠ ཏཏྠ སམྨཱཔཡོགཔྤཙྩཡཱ ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེན ¶ ཨིདྡྷཱིཏི དསཝིདྷཱ. ཏཏྠ ‘‘ཀཏརཾ ཨིདྡྷིཾ ཝདེསཱི’’ཏི? ‘‘བྷཱཝནཱམཡ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ པན བྷཱཝནཱམཡཱཡ པརཱུཔགྷཱཏཀམྨཾ ཧོཏཱི’’ཏི? ཨཱམ, ཨེཀཙྩེ ཨཱཙརིཡཱ ‘‘ཨེཀཝཱརཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཡཐཱ ཧི པརཾ པཧརིཏུཀཱམེན ཨུདཀབྷརིཏེ གྷཊེ ཁིཏྟེ པརོཔི པཧརཱིཡཏི, གྷཊོཔི བྷིཛྫཏི, ཨེཝམེཝ བྷཱཝནཱམཡཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཨེཀཝཱརཾ པརཱུཔགྷཱཏཀམྨཾ ཧོཏི, ཏཏོ པཊྛཱཡ པན སཱ ནསྶཏི.

ཨཐ སོ ‘‘བྷཱཝནཱམཡཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ནེཝ ཨེཀཝཱརཾ ན དྭེཝཱརཾ པརཱུཔགྷཱཏཀམྨཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུཙྪིཏབྦོ ‘‘ཀིཾ བྷཱཝནཱམཡཱ ཨིདྡྷི ཀུསལཱ ཨཀུསལཱ ཨབྱཱཀཏཱ, སུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ, སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཱ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཱ, ཀཱམཱཝཙརཱ རཱུཔཱཝཙརཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ’’ཏི? ཛཱནནྟོ ‘‘བྷཱཝནཱམཡཱ ཨིདྡྷི ཀུསལཱ ཨབྱཱཀཏཱ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཝེདནིཡཱ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཱ རཱུཔཱཝཙརཱ ཙཱ’’ཏི ཝཀྑཏི. སོ ཝཏྟབྦོ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱ ཀུསལཱདཱིསུ ཀཏརཾ ཀོཊྛཱསཾ བྷཛཏཱི’’ཏི? ཛཱནནྟོ ཝཀྑཏི ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱ ཨཀུསལཱཝ དུཀྑཝེདནཱཝ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱཝ ཀཱམཱཝཙརཱཝཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ‘‘ཏཝ པཉྷོ ནེཝ ཀུསལཏྟིཀེན སམེཏི, ན ཝེདནཱཏྟིཀེན ན ཝིཏཀྐཏྟིཀེན ན བྷཱུམནྟརེནཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཱ ཝིརོདྷཾ ¶ དསྶེཏྭཱ སཉྙཱཔེཏབྦོ. ཡདི པན སོ ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨཉྙིསྶཱ ཀུཙྪིགཏཾ གབྦྷཾ པཱཔཀེན མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ ཧོཏི ‘ཨཧོ ཝཏ ཡཾ ཏཾ ཀུཙྪིགཏཾ གབྦྷཾ ན སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིཀྑམེཡྻཱ’ཏི. ཨེཝམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཀུལུམྤསྶ ཨུཔགྷཱཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ སངྒཱིཏིཾ ཨནཱརུལ༹ྷཾ ཀུལུམྤསུཏྟཾ ཨུདཱཧརེཡྻ. ཏསྶཱཔི ‘‘ཏྭཾ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱསི. ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོཏི ཧི ཨེཏྠ ན བྷཱཝནཱམཡཱ ཨིདྡྷི ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཨཱཐབྦནིཀཱ ཨིདྡྷི ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ ཧི ཨེཏྠ ལབྦྷམཱནཱ ལབྦྷཏཱིཏི བྷཱཝནཱམཡཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ པརཱུཔགྷཱཏོ ན སམྦྷཝཏིཡེཝཱ’’ཏི སཉྙཱཔེཏབྦོ. ནོ ཙེ སཉྙཏྟིཾ ཨུཔེཏི, ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨུཡྻོཛེཏབྦོ. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ གཱཐཱཡ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཐཱ པན ཏེན ཨབྷིསཔིཏོ མཧཱསཏྟོ ‘‘སཙཱཧཾ ཨེཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷིསྶཱམི, སཱིལཾ མེ ཨརཀྑིཏཾ བྷཝིསྶཏི, ཨུཔཱཡེནེཝསྶ མཱནཾ བྷིནྡིསྶཱམི, སཱ ཙསྶ རཀྑཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཏྟམེ དིཝསེ སཱུརིཡུགྒམནཾ ཝཱརེསི. མནུསྶཱ སཱུརིཡསྶ ཨནུགྒམནེན ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཛཱཏིམནྟཏཱཔསཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ སཱུརིཡསྶ ཨུགྒནྟུཾ ན དེཐཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ‘‘ན མེཏཾ ཀམྨཾ, གངྒཱཏཱིརེ པན ཨེཀོ ཙཎྜཱལཏཱཔསོ ཝསཏི, ཏསྶེཏཾ ཀམྨཾ སིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . མནུསྶཱ མཧཱསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ སཱུརིཡསྶ ཨུགྒནྟུཾ ན དེཐཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཨཱམཱཝུསོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀུལཱུཔཀཏཱཔསོ མཾ ནིརཔརཱདྷཾ ཨབྷིསཔི, ཏསྨིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཁམཱཔནཏྠཾ མམ པཱདེསུ པཏིཏེ སཱུརིཡཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཱཀཌྜྷནྟཱ ཨཱནེཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཁམཱཔེཏྭཱ ‘‘སཱུརིཡཾ ཝིསྶཛྫེཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ན སཀྐཱ ཝིསྶཛྫེཏུཾ, སཙཱཧཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམི, ཨིམསྶ སཏྟདྷཱ མུདྡྷཱ ཕལིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི. མཧཱསཏྟོ ‘‘མཏྟིཀཱཔིཎྜཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཏཱཔསསྶ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ ཏཱཔསཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨུདཀེ ཋཔེཐ, ཡདཱ སཱུརིཡོ དིསྶཏི, ཏདཱ ཏཱཔསོ ཨུདཀེ ནིམུཛྫཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ སཱུརིཡཾ ཝིསྶཛྫེསི. སཱུརིཡརསྨཱིཧི ཕུཊྛམཏྟེཝ མཏྟིཀཱཔིཎྜོ སཏྟདྷཱ བྷིཛྫི. ཏཱཔསོ ཨུདཀེ ནིམུཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༤.

‘‘ཡཾ ¶ སོ ཏདཱ མཾ ཨབྷིསཔི, ཀུཔིཏོ དུཊྛམཱནསོ;

ཏསྶེཝ མཏྠཀེ ནིཔཏི, ཡོགེན ཏཾ པམོཙཡི’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡཾ སོ ཏདཱ མཾ ཨབྷིསཔཱིཏི སོ ཛཱཏིམནྟཛཊིལོ ཡཾ མུདྡྷཕཱལནཾ སནྡྷཱཡ ཏདཱ མཾ ཨབྷིསཔི, མཡ྄ཧཾ སཔཾ ཨདཱསི. ཏསྶེཝ མཏྠཀེ ¶ ནིཔཏཱིཏི ཏཾ མཡ྄ཧཾ ཨུཔརི ཏེན ཨིཙྪིཏཾ ཏསྶེཝ པན ཨུཔརི ནིཔཏི ནིཔཏནབྷཱཝེན ཨཊྛཱསི. ཨེཝཉྷེཏཾ ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤདུཊྛསྶ པདུསྶཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཡོ ཨཔྤདུཊྛསྶ ནརསྶ དུསྶཏི…པེ… པཊིཝཱཏཾཝ ཁིཏྟོ’’ཏི (དྷ. པ. ༡༢༥; སུ. ནི. ༦༦༧; ཛཱ. ༡.༥.༩༤). ཡོགེན ཏཾ པམོཙཡིནྟི ཏཾ ཏསྶ བྷཱསིཏཾ མཏྠཀཕཱལནཾ ཨུཔཱཡེན ཏཏོ པམོཙེསིཾ, ཏཾ ཝཱ ཛཊིལཾ ཏཏོ པམོཙེསིཾ, ཡེན ཨུཔཱཡེན ཏཾ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ཨཀཱསིནྟི ཨཏྠོ.

ཡཉྷི ཏེན པཱརམིཏཱཔརིབྷཱཝནསམིདྡྷཱཧི ནཱནཱསམཱཔཏྟིཝིཧཱརཔརིཔཱུརིཏཱཧི སཱིལདིཊྛིསམྤདཱཧི སུསངྑཏསནྟཱནེ མཧཱཀརུཎཱདྷིཝཱསེ མཧཱསཏྟེ ཨརིཡཱུཔཝཱདཀམྨཾ ཨབྷིསཔསངྑཱཏཾ ཕརུསཝཙནཾ པཡུཏྟཾ, ཏཾ མཧཱསཏྟསྶ ཁེཏྟཝིསེསབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཙ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཕརུསཏཱཡ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧུཏྭཱ སཙེ སོ མཧཱསཏྟཾ ན ཁམཱཔེསི, སཏྟམེ དིཝསེ ཝིཔཙྩནསབྷཱཝཾ ཛཱཏཾ, ཁམཱཔིཏེ པན མཧཱསཏྟེ པཡོགསམྤཏྟིཔཊིབཱཧིཏཏྟཱ ཨཝིཔཱཀདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫི ཨཧོསིཀམྨབྷཱཝཏོ. ཨཡཉྷི ཨརིཡཱུཔཝཱདཔཱཔསྶ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡསྶ ཙ དྷམྨཏཱ. ཏཏྠ ཡཾ སཏྟམེ དིཝསེ བོདྷིསཏྟེན སཱུརིཡུགྒམནནིཝཱརཎཾ ཀཏཾ, ཨཡམེཏྠ ཡོགོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ ཨུཔཱཡོ. ཏེན ཧི ཨུབྦཱལ༹ྷཱ མནུསྶཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀེ ཏཱཔསཾ ཨཱནེཏྭཱ ཁམཱཔེསུཾ. སོཔི ཙ མཧཱསཏྟསྶ ¶ གུཎེ ཛཱནིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པནསྶ མཏྠཀེ མཏྟིཀཱཔིཎྜསྶ ཋཔནཾ, ཏསྶ ཙ སཏྟདྷཱ ཕཱལནཾ ཀཏཾ, ཏཾ མནུསྶཱནཾ ཙིཏྟཱནུརཀྑཎཏྠཾ, ཨཉྙཐཱ ཧི ཨིམེ པབྦཛིཏཱཔི སམཱནཱ ཙིཏྟསྶ ཝསེ ཝཏྟནྟི, ན པན ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟཱཔེནྟཱིཏི མཧཱསཏྟམྤི ¶ ཏེན སདིསཾ ཀཏྭཱ གཎྷེཡྻུཾ. ཏདསྶ ནེསཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱཏི.

༦༥. ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཏདཱ ཏསྨིཾ ཏཱཔསེ ཙིཏྟཾ ཨདཱུསེཏྭཱ སུཔརིསུདྡྷཾ སཱིལམེཝ རཀྑིཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནུརཀྑིཾ མམ སཱིལ’’ནྟི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཏདཱ མཎྜབྱོ ཨུདེནོ, མཱཏངྒོ ལོཀནཱཐོ.

ཨིདྷཱཔི སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ནིཧཱིནཛཱཏིཀསྶ སཏོ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མཱནནིགྒཧོ, པབྦཛིཏྭཱ ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཨཝསྶཡོ ¶ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟོ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ སཏྟདིཝསབྦྷནྟརེཡེཝ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱནིབྦཏྟནཾ, ཏཏོ ཨཱགནྟྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔཱཡསམྤཱདནཾ, མཎྜབྱཀུམཱརསྶ མཱནནིགྒཧོ, ཛཱཏིམནྟཏཱཔསསྶ མཱནནིགྒཧོ, ཏསྶ ཙ ཨཛཱནནྟསྶེཝ བྷཱཝིནོ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡསྶ ཨཔནཡནཾ, མཧཱཔརཱདྷསྶཱཔི ཏསྶ ཨཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ སཱིལཱནུརཀྑཎཾ, ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཔཱཊིཧཱརིཡཀརཎནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ.

མཱཏངྒཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. དྷམྨདེཝཔུཏྟཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༦༦. ཨཊྛམེ མཧཱཔཀྑོཏི མཧཱཔརིཝཱརོ. མཧིདྡྷིཀོཏི མཧཏིཡཱ དེཝིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏོ. དྷམྨོ ནཱམ མཧཱཡཀྑོཏི ནཱམེན དྷམྨོ ནཱམ མཧཱནུབྷཱཝོ དེཝཔུཏྟོ. སབྦལོཀཱནུཀམྤཀོཏི ཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ མཧཱཀརུཎཱཡ སབྦལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནཀོ.

མཧཱསཏྟོ ཧི ཏདཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ དྷམྨོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ དིབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏོ ¶ དིབྦརཐམབྷིརུཡ྄ཧ ཨཙྪརཱགཎཔརིཝུཏོ མནུསྶེསུ སཱཡམཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརདྭཱརེསུ སུཁཀཐཱཡ ¶ ནིསིནྣེསུ པུཎྞམུཔོསཐདིཝསེ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི དསཧི ཨཀུསལཀམྨཔཐེཧི ཝིརམིཏྭཱ ཏིཝིདྷསུཙརིཏདྷམྨཾ པཱུརེཐ, མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ བྷཝཐ, སགྒཔརཱཡནཱ ཧུཏྭཱ མཧནྟཾ ཡསཾ ཨནུབྷཝིསྶཐཱ’’ཏི མནུསྶེ དསཀུསལཀམྨཔཐེ སམཱདཔེནྟོ ཛམྦུདཱིཔཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༧.

‘‘དསཀུསལཀམྨཔཐེ, སམཱདཔེནྟོ མཧཱཛནཾ;

ཙརཱམི གཱམནིགམཾ, སམིཏྟོ སཔརིཛྫནོ’’ཏི.

ཏཏྠ སམིཏྟོཏི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨཝཱདཱིཧི སཧཱཡེཧི སསཧཱཡོ.

ཏེན ¶ ཙ སམཡེན ཨདྷམྨོ ནཱམེཀོ དེཝཔུཏྟོ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. ‘‘སོ པཱཎཾ ཧནཐ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སཏྟེ ཨཀུསལཀམྨཔཐེ སམཱདཔེནྟོ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ ཛམྦུདཱིཔཾ ཝཱམཾ ཀརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༨.

‘‘པཱཔོ ཀདརིཡོ ཡཀྑོ, དཱིཔེནྟོ དས པཱཔཀེ;

སོཔེཏྠ མཧིཡཱ ཙརཏི, སམིཏྟོ སཔརིཛྫནོ’’ཏི.

ཏཏྠ པཱཔོཏི པཱཔདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ. ཀདརིཡོཏི ཐདྡྷམཙྪརཱི. ཡཀྑོཏི དེཝཔུཏྟོ. དཱིཔེནྟོ དས པཱཔཀེཏི སབྦལོཀེ གོཙརཾ ནཱམ སཏྟཱནཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཱཡ ཛཱཏཾ. ཏསྨཱ སཏྟེ ཝདྷིཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ ཙ ཨཏྟཱ པཱིཎེཏབྦོ, ཨིནྡྲིཡཱནི སནྟཔྤེཏབྦཱནཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཀེ དས ལཱམཀདྷམྨེ ཀཏྟབྦེ ཀཏྭཱ པཀཱསེནྟོ. སོཔེཏྠཱཏི སོཔི ཨདྷམྨོ དེཝཔུཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཛམྦུདཱིཔེ. མཧིཡཱཏི བྷཱུམིཡཱ ཨཱསནྣེ, མནུསྶཱནཾ དསྶནསཝནཱུཔཙཱརེཏི ཨཏྠོ.

༦༩. ཏཏྠ ཡེ སཏྟཱ སཱདྷུཀམྨིཀཱ དྷམྨགརུནོ, ཏེ དྷམྨཾ དེཝཔུཏྟཾ ཏཐཱ ཨཱགཙྪནྟམེཝ དིསྭཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛེནྟཱ ཡཱཝ ཙཀྑུཔཐསམཏིཀྐམནཱ ཏཱཝ ཨབྷིཏྠཝནྟི ¶ , པཉྫལིཀཱ ནམསྶམཱནཱ ཏིཊྛནྟི, ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཔྤམཏྟཱ སཀྐཙྩཾ པུཉྙཱནི ཀརོནྟི. ཡེ པན སཏྟཱ པཱཔསམཱཙཱརཱ ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ, ཏེ ཨདྷམྨསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨབྦྷནུམོདནྟི ¶ , བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པཱཔཱནི སམཱཙརནྟི. ཨེཝཾ ཏེ ཏདཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ ཙེཝ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཀིརིཡཱ ཙ ཧུཏྭཱ ལོཀེ ཝིཙརནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘དྷམྨཝཱདཱི ཨདྷམྨོ ཙ, ཨུབྷོ པཙྩནིཀཱ མཡ’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཨཐེཀདིཝསཾ ཏེསཾ རཐཱ ཨཱཀཱསེ སམྨུཁཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ ནེསཾ པརིསཱ ‘‘ཏུམྷེ ཀསྶ, ཏུམྷེ ཀསྶཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘མཡཾ དྷམྨསྶ, མཡཾ ཨདྷམྨསྶཱ’’ཏི ཝཏྭཱ མགྒཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ དྭིདྷཱ ཛཱཏཱ. དྷམྨསྶ པན ཨདྷམྨསྶ ཙ རཐཱ ཨབྷིམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཨཱིསཱཡ ཨཱིསཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཾསུ. ‘‘ཏཝ རཐཾ ཨོཀྐམཱཔེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ མགྒཾ དེཧི, ཏཝ རཐཾ ཨོཀྐམཱཔེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ མགྒཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཉྙམཉྙཾ མགྒདཱཔནཏྠཾ ཝིཝཱདཾ ཨཀཾསུ. པརིསཱ ¶ ཙ ནེསཾ ཨཱཝུདྷཱནི ཨབྷིཧརིཏྭཱ ཡུདྡྷསཛྫཱ ཨཧེསུཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘དྷུརེ དྷུརཾ གྷཊྚཡནྟཱ, སམིམྷཱ པཊིཔཐེ ཨུབྷོ’’.

༧༠.

‘‘ཀལཧོ ཝཏྟཏཱི བྷེསྨཱ, ཀལྱཱཎཔཱཔཀསྶ ཙ;

མགྒཱ ཨོཀྐམནཏྠཱཡ, མཧཱཡུདྡྷོ ཨུཔཊྛིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ དྷུརེ དྷུརནྟི ཨེཀསྶ རཐཱིསཱཡ ཨིཏརསྶ རཐཱིསཾ གྷཊྚཡནྟཱ. སམིམྷཱཏི སམཱགཏཱ སམྨུཁཱིབྷཱུཏཱ. པུན ཨུབྷོཏི ཝཙནཾ ཨུབྷོཔི མཡཾ ཨཉྙམཉྙསྶ པཙྩནཱིཀཱ ཧུཏྭཱ ལོཀེ ཝིཙརནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ པཊིམུཁཾ ཨཱགཙྪནྟཱ དྭཱིསུ པརིསཱསུ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ མགྒཏོ ཨོཀྐནྟཱསུ སཧ རཐེན མཡཾ ཨུབྷོ ཨེཝ སམཱགཏཱཏི དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. བྷེསྨཱཏི བྷཡཛནཀོ. ཀལྱཱཎཔཱཔཀསྶ ཙཱཏི ཀལྱཱཎསྶ ཙ པཱཔཀསྶ ཙ. མཧཱཡུདྡྷོ ཨུཔཊྛིཏོཏི མཧཱསངྒཱམོ ¶ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨཱསི.

ཨཉྙམཉྙསྶ ཧི པརིསཱཡ ཙ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཏཱ ཛཱཏཱ. ཏཏྠ ཧི དྷམྨོ ཨདྷམྨཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, ཏྭཾ ཨདྷམྨོ, ཨཧཾ དྷམྨོ, མགྒོ མཡ྄ཧཾ ཨནུཙྪཝིཀོ, ཏཝ རཐཾ ཨོཀྐམཱཔེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ མགྒཾ དེཧཱི’’ཏི. ཨིཏརོ ‘‘ཨཧཾ དལ༹ྷཡཱནོ བལཝཱ ཨསནྟཱསཱི, ཏསྨཱ མགྒཾ ན དེམི, ཡུདྡྷཾ པན ཀརིསྶཱམི, ཡོ ཡུདྡྷེ ཛིནིསྶཏི, ཏསྶ མགྒོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཡསོཀརོ ¶ པུཉྙཀརོཧམསྨི, སདཱཏྠུཏོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ;

མགྒཱརཧོ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏོ, དྷམྨོ ཨཧཾ དེཧི ཨདྷམྨ མགྒཾ.

‘‘ཨདྷམྨཡཱནཾ དལ༹ྷམཱརུཧིཏྭཱ, ཨསནྟསནྟོ བལཝཱཧམསྨི;

ས ཀིསྶ ཧེཏུམྷི ཏཝཛྫ དཛྫཾ, མགྒཾ ཨཧཾ དྷམྨ ཨདིནྣཔུབྦཾ.

‘‘དྷམྨོ ¶ ཧཝེ པཱཏུརཧོསི པུབྦེ, པཙྪཱ ཨདྷམྨོ ཨུདཔཱདི ལོཀེ;

ཛེཊྛོ ཙ སེཊྛོ ཙ སནནྟནོ ཙ, ཨུཡྻཱཧི ཛེཊྛསྶ ཀནིཊྛ མགྒཱ.

‘‘ན ཡཱཙནཱཡ ནཔི པཱཏིརཱུཔཱ, ན ཨརཧཏཱ ཏེཧཾ དདེཡྻ མགྒཾ;

ཡུདྡྷཉྩ ནོ ཧོཏུ ཨུབྷིནྣམཛྫ, ཡུདྡྷམྷི ཡོ ཛེསྶཏི ཏསྶ མགྒོ.

‘‘སབྦཱ དིསཱ ཨནུཝིསཊོཧམསྨི, མཧབྦལོ ཨམིཏཡསོ ཨཏུལྱོ;

གུཎེཧི སབྦེཧི ཨུཔེཏརཱུཔོ, དྷམྨོ ཨདྷམྨ ཏྭཾ ཀཐཾ ཝིཛེསྶསི.

‘‘ལོཧེན ཝེ ཧཉྙཏི ཛཱཏརཱུཔཾ, ན ཛཱཏརཱུཔེན ཧནནྟི ལོཧཾ;

སཙེ ཨདྷམྨོ ཧཉྪཏི དྷམྨམཛྫ, ཨཡོ སུཝཎྞཾ ཝིཡ དསྶནེཡྻཾ.

‘‘སཙེ ¶ ཏུཝཾ ཡུདྡྷབལོ ཨདྷམྨ, ན ཏུཡ྄ཧཾ ཝུཌྜྷཱ ཙ གརཱུ ཙ ཨཏྠི;

མགྒཉྩ ཏེ དམྨི པིཡཱཔྤིཡེན, ཝཱཙཱ དུརུཏྟཱནིཔི ཏེ ཁམཱམཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༢༦-༣༢);

ཨིམཱ ཧི ཏེསཾ ཝཙནཔཊིཝཙནཀཐཱ.

ཏཏྠ ཡསོཀརོཏི དྷམྨེ ནིཡོཛནཝསེན དེཝམནུསྶཱནཾ ཡསདཱཡཀོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སདཱཏྠུཏོཏི སདཱ ཐུཏོ ནིཙྩཔྤསཏྠོ. ས ཀིསྶ ཧེཏུམྷི ཏཝཛྫ དཛྫནྟི སོམྷི ཨཧཾ ཨདྷམྨོ ཨདྷམྨཡཱནརཐཾ ཨབྷིརུལ༹ྷོ ཨབྷཱིཏོ བལཝཱ, ཀིཾཀཱརཎཱ ཨཛྫ, བྷོ དྷམྨ, ཀསྶཙི ཨདིནྣཔུབྦཾ མགྒཾ ཏུཡ྄ཧཾ དམྨི. པཱཏུརཧོསཱིཏི པཋམཀཔྤིཀཀཱལེ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨོ པུབྦེ པཱཏུརཧོསི, པཙྪཱ ཨདྷམྨོ. ཛེཊྛོ ཙཱཏི པུརེ ནིབྦཏྟབྷཱཝེན ཨཧཾ ཛེཊྛོ ཙ སེཊྛོ ཙ པོརཱཎཀོ ཙ, ཏྭཾ པན ཀནིཊྛོ, ཏསྨཱ ‘‘མགྒཱ ཨུཡྻཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི.

ནཔི ¶ ¶ པཱཏིརཱུཔཱཏི ཨཧཉྷི བྷོཏོ ནེཝ ཡཱཙནཱཡ ན པཊིརཱུཔཝཙནེན ན མགྒཱརཧཏཱཡ མགྒཾ དདེཡྻཾ. ཨནུཝིསཊོཏི ཨཧཾ ཙཏསྶོ དིསཱ ཙཏསྶོ ཨནུདིསཱཏི སབྦཱ དིསཱ ཨཏྟནོ གུཎེན པཏྠཊོ པཉྙཱཏོ. ལོཧེནཱཏི ཨཡོམུཊྛིཀེན. ཧཉྪཏཱིཏི ཧནིསྶཏི. ཡུདྡྷབལོ ཨདྷམྨཱཏི སཙེ ཏུཝཾ ཡུདྡྷབལོ ཨསི ཨདྷམྨ. ཝུཌྜྷཱ ཙ གརཱུ ཙཱཏི ཡདི ཏུཡ྄ཧཾ ཨིམེ ཝུཌྜྷཱ ཨིམེ གརཱུ པཎྜིཏཱཏི ཨེཏཾ ནཏྠི. པིཡཱཔྤིཡེནཱཏི པིཡེན ཝིཡ ཨཔྤིཡེན, ཨཔྤིཡེནཔི དདནྟོ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༡༡.༣༢) པིཡེན ཝིཡ ཏེ མགྒཾ དདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༧༡. མཧཱསཏྟོ ཧི ཏདཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམཾ པཱཔཔུགྒལཾ སབྦལོཀསྶ ཨཧིཏཱཡ པཊིཔནྣཾ ཨེཝཾ མཡཱ ཝིལོམགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཾ ཨཙྪརཾ པཧརིཏྭཱ ‘ཨནཱཙཱར མཱ ཨིདྷ ཏིཊྛ, སཱིགྷཾ པཊིཀྐམ ཝིནསྶཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ, སོ ཏངྑཎཉྙེཝ མམ དྷམྨཏེཛེན བྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཀིརེཡྻ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, སྭཱཧཾ སབྦལོཀཾ ¶ ཨནུཀམྤནྟོ ‘ལོཀཏྠཙརིཡཾ མཏྠཀཾ པཱཔེསྶཱམཱི’ཏི པཊིཔཛྫཱམི, ཨཡཾ ཁོ པན པཱཔོ ཨཱཡཏིཾ མཧཱདུཀྑབྷཱགཱི, སྭཱཡཾ མཡཱ ཝིསེསཏོ ཨནུཀམྤིཏབྦོ, ཏསྨཱསྶ མགྒཾ དསྶཱམི, ཨེཝཾ མེ སཱིལཾ སུཝིསུདྡྷཾ ཨཁཎྜིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ བོདྷིསཏྟེ ‘‘སཙེ ཏུཝཾ ཡུདྡྷབལོ’’ཏི གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཐོཀཾ མགྒཏོ ཨོཀྐནྟམཏྟེ ཨེཝ ཨདྷམྨོ རཐེ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཝཾསིརོ པཐཝིཡཾ པཏིཏྭཱ པཐཝིཡཱ ཝིཝརེ དིནྣེ གནྟྭཱ ཨཝཱིཙིམྷི ཨེཝ ནིབྦཏྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡདིཧཾ ཏསྶ ཀུཔྤེཡྻ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཡདིཧཾ ཏསྶ ཀུཔྤེཡྻནྟི ཏསྶ ཨདྷམྨསྶ ཡདི ཨཧཾ ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཾ. ཡདི བྷིནྡེ ཏཔོགུཎནྟི ཏེནེཝསྶ ཀུཛ྄ཛྷནེན མཡ྄ཧཾ ཏཔོགུཎཾ སཱིལསཾཝརཾ ཡདི ཝིནཱསེཡྻཾ. སཧཔརིཛནཾ ཏསྶཱཏི སཔརིཛནཾ ཏཾ ཨདྷམྨཾ. རཛབྷཱུཏནྟི རཛམིཝ བྷཱུཏཾ, རཛབྷཱཝཾ པཏྟཾ ཨཧཾ ཀརེཡྻཾ.

༧༢. ཨཔིཙཱཧནྟི ཨེཏྠ ཨཧནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. སཱིལརཀྑཱཡཱཏི སཱིལརཀྑཎཏྠཾ. ནིབྦཱཔེཏྭཱནཱཏི པཊིཀཙྩེཝ ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡསྶ ཨུཔཊྛཱཔིཏཏྟཱ ཏསྨིཾ ཨདྷམྨེ ཨུཔྤཛྫནཀཀོདྷསྶ ཨནུཔྤཱདནེནེཝ དོསཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམནེན མཱནསཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ. སཧ ཛནེནོཀྐམིཏྭཱཏི མཡ྄ཧཾ པརིཛནེན སདྡྷིཾ མགྒཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཏསྶ པཱཔསྶ ཨདྷམྨསྶ ཨཧཾ མགྒཾ ཨདཱསིཾ.

༧༣. སཧ ¶ པཐཏོ ཨོཀྐནྟེཏི ཝུཏྟནཡེན ཙིཏྟསྶ ཝཱུཔསམཾ ཀཏྭཱ ‘‘མགྒཾ ཏེ དམྨཱི’’ཏི ཙ ཝཏྭཱ ཐོཀཾ མགྒཏོ སཧ ཨོཀྐམནེན. པཱཔཡཀྑསྶཱཏི ཨདྷམྨདེཝཔུཏྟསྶ. ཏཱཝདེཏི ཏངྑཎཾ ¶ ཨེཝ མཧཱཔཐཝཱི ཝིཝརམདཱསི. ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘མགྒཉྩ ཏེ དམྨཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཀཐིཏཀྑཎེཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ ཏསྨིཾ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏེ ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀདྭིཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཱ སཀལཾ ཝརཱཝརཾ དྷཱརེནྟཱིཔི མཧཱཔཐཝཱི ‘‘ནཱཧམིམཾ པཱཔཔུརིསཾ དྷཱརེམཱི’’ཏི ཀཐེནྟཱི ཝིཡ ཏེན ཋིཏཊྛཱནེ དྭིདྷཱ བྷིཛྫི. མཧཱསཏྟོ པན ཏསྨིཾ ནིཔཏིཏྭཱ ཨཝཱིཙིམྷི ནིབྦཏྟེ རཐདྷུརེ ཡཐཱཋིཏོཝ སཔརིཛནོ མཧཏཱ དེཝཱནུབྷཱཝེན གམནམགྒེནེཝ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ བྷཝནཾ པཱཝིསི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཁནྟཱིབལོ ¶ ཡུདྡྷབལཾ ཝིཛེཏྭཱ, ཧནྟྭཱ ཨདྷམྨཾ ནིཧནིཏྭ བྷཱུམྱཱ;

པཱཡཱསི ཝིཏྟོ ཨབྷིརུཡ྄ཧ སནྡནཾ, མགྒེནེཝ ཨཏིབལོ སཙྩནིཀྐམོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༣༤);

ཏདཱ ཨདྷམྨོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཏསྶ པརིསཱ དེཝདཏྟཔརིསཱ, དྷམྨོ ལོཀནཱཐོ, ཏསྶ པརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ.

ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སེསཔཱརམིཡོ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨིདྷཱཔི དིབྦེཧི ཨཱཡུཝཎྞཡསསུཁཨཱདྷིཔཏེཡྻེཧི དིབྦེཧེཝ ཨུལཱ༹རེཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏསྶ སམངྒཱིབྷཱུཏསྶ ཨནེཀསཧསྶསངྑཱཧི ཨཙྪརཱཧི སབྦཀཱལཾ པརིཙཱརིཡམཱནསྶ མཧཏི པམཱདཊྛཱནེ ཋིཏསྶ སཏོ ཨཱིསཀམྤི པམཱདཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ལོཀཏྠཙརིཡཾ མཏྠཀཾ པཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི མཱསེ མཱསེ པུཎྞམིཡཾ དྷམྨཾ དཱིཔེནྟོ སཔརིཛནོ མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ མཧཱཀརུཎཱཡ སབྦསཏྟེ ཨདྷམྨཏོ ཝིཝེཙེཏྭཱ དྷམྨེ ནིཡོཛནཾ, ཨདྷམྨེན སམཱགཏོཔི ཏེན ཀཏཾ ཨནཱཙཱརཾ ཨགཎེཏྭཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ཨཀོཔེཏྭཱ ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡམེཝ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཁཎྜཾ སུཝིསུདྡྷཉྩ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ སཱིལསྶ རཀྑཎནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

དྷམྨདེཝཔུཏྟཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཨལཱིནསཏྟུཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༧༤. ནཝམེ ¶ པཉྩཱལརཊྛེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཛནཔདེ. ནགརཝརེ, ཀཔིལཱཡནྟི ‘‘ཀཔིལཱ’’ཏི ཨེཝཾལདྡྷནཱམེ ¶ ཨུཏྟམནགརེ. ‘‘ནགརཝརེ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ‘‘པུརུཏྟམེ’’ཏི ཝཙནཾ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཛམྦུདཱིཔེ སབྦནགརཱནཾ ཏསྶ ནགརསྶ ཨགྒནགརབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཛཡདྡིསོ ནཱམཱཏི རཉྙཱ ཨཏྟནོ པཙྩཏྠིཀེ ཛིཏེ ཛཱཏོ, ཨཏྟནོ ཝཱ པཙྩཱམིཏྟབྷཱུཏཾ ཡཀྑིནཱིསངྑཱཏཾ ཛཡདྡིསཾ ཛིཏོཏི ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ. སཱིལགུཎམུཔཱགཏོཏི ཨཱཙཱརསཱིལཉྩེཝ ཨུསྶཱཧསམྤཏྟིཡཱདིརཱཛགུཎཉྩ ¶ ཨུཔཱགཏོ, ཏེན སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ.

༧༥. ཏསྶ རཉྙོཏི ཛཡདྡིསརཱཛསྶ, ཨཧཾ པུཏྟོ ཨཧོསིནྟི ཝཙནསེསོ. སུཏདྷམྨོཏི ཡཱཝཏཱ རཱཛཔུཏྟེན སོཏབྦདྷམྨོ ནཱམ, ཏསྶ སབྦསྶ སུཏཏྟཱ སུཏདྷམྨོ, བཧུསྶུཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སུཏདྷམྨོཏི ཝིསྶུཏདྷམྨོ, དྷམྨཙརིཡཱཡ སམཙརིཡཱཡ པཀཱསོ པཉྙཱཏོ, ལོཀེ པཏྠཊཀིཏྟིདྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ཨལཱིནསཏྟོཏི ཨེཝཾནཱམོ. གུཎཝཱཏི ཨུལཱ༹རེཧི མཧཱཔུརིསགུཎེཧི སམནྣཱགཏོ. ཨནུརཀྑཔརིཛནོ སདཱཏི སདྡྷཱདིགུཎཝིསེསཡོགཏོ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི སམྨདེཝ སངྒཧཎཏོ ཙ སབྦཀཱལཾ སམྦྷཏྟཔརིཝཱརཛནོ.

༧༦. པིཏཱ མེ མིགཝཾ གནྟྭཱ, པོརིསཱདཾ ཨུཔཱགམཱིཏི མཡ྄ཧཾ པིཏཱ ཛཡདྡིསརཱཛཱ མིགཝཾ ཙརནྟོ ཨརཉྙམཛ྄ཛྷཾ གནྟྭཱ པོརིསཱདཾ མནུསྶཁཱདཀཾ ཡཀྑིནིཔུཏྟཾ ཨུཔགཉྪི, ཏེན སམཱགམི.

ཛཡདྡིསརཱཛཱ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ ‘‘མིགཝཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཏདནུརཱུཔེན མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཀཔིལནགརཏོ ནིཀྑམི. ཏཾ ནིཀྑནྟམཏྟམེཝ ཏཀྐསིལཱཝཱསཱི ནནྡོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཙཏསྶོ སཏཱརཧཱ གཱཐཱ ནཱམ ཀཐེཏུཾ ཨཱདཱཡ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཀཱརཎཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ནིཝཏྟིཏྭཱ སུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶ ཝསནགེཧཾ པརིབྦཡཉྩ དཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ ‘‘ཡསྶ པསྶེན མིགོ པལཱཡཏི, ཏསྶེཝ སོ གཱིཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ མིགེ པརིཡེསནྟོ ཝིཙརཏི. ཨཐེཀོ པསདམིགོ མཧཱཛནསྶ པདསདྡེན ཨཱསཡཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཉྙོ ཨབྷིམུཁོ གནྟྭཱ ¶ པལཱཡི. ཨམཙྩཱ པརིཧཱསཾ ཀརིཾསུ. རཱཛཱ ཏཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཏིཡོཛནམཏྠཀེ ཏཾ པརིཀྑཱིཎཛཝཾ ཋིཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱཏེསི. པཏིཏཾ ཁགྒེན དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ ཨནཏྠིཀོཔི ‘‘མཾསེན མིགཾ གཧེཏུཾ ནཱསཀྑཱི’’ཏི ཝཙནམོཙནཏྠཾ ཀཱཛེ ཀཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ ཨེཀསྶ ནིགྲོདྷསྶ མཱུལེ དབྦཏིཎེསུ ནིསཱིདིཏྭཱ ཐོཀཾ ཝིསྶམིཏྭཱ ¶ གནྟུཾ ཨཱརབྷི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཏསྶེཝ རཉྙོ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཛཱཏདིཝསེ ཨེཝ ཨེཀཱཡ ཡཀྑིནིཡཱ ཁཱདིཏུཾ གཧིཏོ ཨཱརཀྑམནུསྶེཧི ཨནུབདྡྷཱཡ ཏཱཡ ནིདྡྷམནམགྒེན གཙྪནྟིཡཱ ཨུརེ ཋཔིཏོ མཱཏུསཉྙཱཡ ¶ མུཁེན ཐནགྒཧཎེན པུཏྟསིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཾཝཌྜྷིཡམཱནོ ཏདཱཧཱརོཔཡོགིཏཱཡ མནུསྶམཾསཾ ཁཱདནྟོ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཨཏྟཱནཾ ཨནྟརདྷཱཔནཏྠཾ ཡཀྑིནིཡཱ དིནྣཨོསདྷམཱུལཱནུབྷཱཝེན ཨནྟརཧིཏོ ཧུཏྭཱ མནུསྶམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཛཱིཝནྟོ ཏཱཡ ཡཀྑིནིཡཱ མཏཱཡ ཏཾ ཨོསདྷམཱུལཾ ཨཏྟནོ པམཱདེན ནཱསེཏྭཱ དིསྶམཱནརཱུཔོཝ མནུསྶམཾསཾ ཁཱདནྟོ ནགྒོ ཨུབྦིགྒཝིརཱུཔདསྶནོ རཱཛཔུརིསེཧི པསྶིཏྭཱ ཨནུབདྡྷོ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏསྶ ནིགྲོདྷསྶ མཱུལེ ཝཱསཾ ཀཔྤེནྟོ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ ‘‘བྷཀྑོསི མེ’’ཏི ཧཏྠེ ཨགྒཧེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སོ མེ པིཏུམགྒཧེསི, བྷཀྑོསི མམ མཱ ཙལཱི’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ སོ མེ པིཏུམགྒཧེསཱིཏི སོ པོརིསཱདོ མམ པིཏརཾ ཛཡདྡིསརཱཛཱནཾ ཨཏྟནོ ནིསིནྣརུཀྑསམཱིཔམཱགཏཾ ‘‘མམ བྷཀྑོ ཏྭཾ ཨཱགཏོསི, ཧཏྠཔརིཔྥནྡནཱདིཝསེན མཱ ཙལི, ཙལནྟམྤི ཨཧཾ ཏཾ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཏྠེ ཨགྒཧེསི.

༧༧. ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཡཀྑིནིཔུཏྟསྶ. ཏསིཏཝེདྷིཏོཏི ཙིཏྟུཏྲཱསེན ཏསིཏོ སརཱིརཔརིཀམྤེན ཝེདྷིཏོ. ཨཱུརུཀྑམྦྷོཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨཱུརཱུནཾ ཐདྡྷབྷཱཝོ, ཡེན སོ ཏཏོ པལཱཡིཏུཾ ནཱསཀྑི.

མིགཝཾ གཧེཏྭཱ མུཉྩསྶཱུཏི ཨེཏྠ མིགཝནྟི མིགཝཝསེན ལདྡྷཏྟཱ ཏཾ མིགམཾསཾ ‘‘མིགཝ’’ནྟི ཨཱཧ, ཨིམཾ མིགམཾསཾ གཧེཏྭཱ མཾ མུཉྩསྶཱུཏི ཨཏྠོ. སོ ཧི རཱཛཱ ནཾ ཡཀྑིནིཔུཏྟཾ དིསྭཱ བྷཱིཏོ ཨཱུརུཀྑམྦྷཾ པཏྭཱ ཁཱཎུཀོ ཝིཡ ཨཊྛཱསི. སོ ཝེགེན གནྟྭཱ ཏཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘བྷཀྑོསི མེ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ སཏིཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨཱཧཱརཏྠིཀོ, ཨིམཾ ཏེ མཾསཾ དདཱམི, ཏཾ གཧེཏྭཱ ཁཱད, མཾ མུཉྩཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ཏཾ སུཏྭཱ པོརིསཱདོ ‘‘ཀིམིདཾ མཡ྄ཧམེཝ སནྟཀཾ ¶ དཏྭཱ མཡཱ ཝོཧཱརཾ ཀརོསི, ནནུ ཨིམཾ མཾསཉྩ ཏྭཉྩ མམ ཧཏྠགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཡ྄ཧམེཝ སནྟཀཾ, ཏསྨཱ ཏཾ པཋམཾ ཁཱདིཏྭཱ པཙྪཱ མཾསཾ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ རཱཛཱ ‘‘མཾསནིཀྐཡེནཱཡཾ ན མཾ མུཉྩཏི, མཡཱ ཙ མིགཝཾ ཨཱགཙྪནྟེན ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ‘ཨཱགནྟྭཱ ཏེ དྷནཾ དསྶཱམཱི’ཏི པཊིཉྙཱ ཀཏཱ. སཙཱཡཾ ཡཀྑོ ཨནུཛཱནིསྶཏི, སཙྩཾ ཨནུརཀྑནྟོ གེཧཾ གནྟྭཱ ཏཾ པཊིཉྙཾ མོཙེཏྭཱ པུན ཨིམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཏྟཏྠཾ ཨཱགཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཏསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཏཾ སུཏྭཱ པོརིསཱདོ ‘‘སཙེ ཏྭཾ སཙྩཾ ཨནུརཀྑནྟོ གནྟུཀཱམོསི, གནྟྭཱ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ དཱཏབྦཾ དྷནཾ དཏྭཱ སཙྩཾ ཨནུརཀྑནྟོ སཱིགྷཾ ¶ པུན ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཝིསྶཛྫེསི. སོ ཏེན ཝིསྶཊྛོ ‘‘ཏྭཾ མཱ ཙིནྟཡི, ཨཧཾ པཱཏོཝ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ མགྒནིམིཏྟཱནི སལླཀྑེནྟོ ཨཏྟནོ བལཀཱཡཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏེན པརིཝུཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ནནྡབྲཱཧྨཎཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ མཧཱརཧེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཏཱ གཱཐཱ སུཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཧསྶཱནི དཏྭཱ ཡཱནཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཏཀྐསིལམེཝ ནེཐཱ’’ཏི མནུསྶེ དཏྭཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ པོརིསཱདསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ པུཏྟཾ རཛྫེ པཏིཊྛཔེཏུཾ ཨནུསཱསནིཉྩ དེནྟོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༨.

‘‘མིགཝཾ གཧེཏྭཱ མུཉྩསྶུ, ཀཏྭཱ ཨཱགམནཾ པུན;

བྲཱཧྨཎསྶ དྷནཾ དཏྭཱ, པིཏཱ ཨཱམནྟཡཱི མམཾ.

༧༩.

‘‘རཛྫཾ པུཏྟ པཊིཔཛྫ, མཱ པམཛྫི པུརཾ ཨིདཾ;

ཀཏཾ མེ པོརིསཱདེན, མམ ཨཱགམནཾ པུནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱགམནཾ པུནཱཏི པུན ཨཱགམནཾ པཊིཉྙཱཏསྶ པོརིསཱདསྶ སངྒརཾ ཀཏྭཱ. བྲཱཧྨཎསྶ དྷནཾ དཏྭཱཏི ཏཀྐསིལཏོ ཨཱགཏསྶ ནནྡནཱམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཏཱ གཱཐཱ སུཏྭཱ ཙཏུསཧསྶཔརིམཱཎཾ དྷནཾ དཏྭཱ. པིཏཱ ཨཱམནྟཡཱི མམནྟི མམ པིཏཱ ཛཡདྡིསརཱཛཱ མཾ ཨཱམནྟེསི.

ཀཐཾ ¶ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཙེ? ཨཱཧ ‘‘རཛྫ’’ནྟིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ – པུཏྟ, ཏྭཾ ཨིམཾ ཀུལསནྟཀཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫ, ཡཐཱཧཾ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེམི, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེཧི. ཏྭཾ ཨིདཾ པུརཾ རཀྑནྟོ རཛྫཉྩ ཀཱརེནྟོ མཱ པམཱདམཱཔཛྫི, ཨསུཀསྨིཾ ¶ ཋཱནེ ནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ པོརིསཱདེན ཡཀྑེན ཀཏམེཏཾ མཡཱ སངྒརཾ མམ པུན ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགམནཾ ཨུདྡིསྶ, ཀེཝལཾ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ དྷནདཱནཏྠཾ ཨིདྷཱགཏོ སཙྩཾ ཨནུརཀྑནྟོ, ཏསྨཱ ཏཏྠཱཧཾ གམིསྶཱམཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཏྠ ཨགམཱསི, ཨཧཾ ཏཏྠ གམིསྶཱམི. སཙེ པན ཏྭཾ, ཏཱཏ, གམིསྶསིཡེཝ, ཨཧམྤི ཏཡཱ སདྡྷིཾ གམིསྶཱམིཡེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ མཡཾ ཨུབྷོཔི ན བྷཝིསྶཱམ, ཏསྨཱ ཨཧམེཝ ཏཏྠ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརེན ཝཱརེནྟཾ རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ པིཏུ ཨཏྠཱཡ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ སོཏྠིབྷཱཝཱཡ པིཏརི སཱསིཏཝཱདཾ པཡུཉྫམཱནེ མཱཏུབྷགིནིབྷརིཡཱསུ ཙ སཙྩཀིརིཡཾ ཀརོནྟཱིསུ ཨཱཝུདྷཾ གཧེཏྭཱ ནགརཏོ ¶ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨསྶུཔུཎྞམུཁཾ མཧཱཛནཾ ཨནུབནྡྷནྟཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ པིཏརཱ ཨཀྑཱཏནཡེན ཡཀྑཝཱསམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཡཀྑིནིཔུཏྟོཔི ‘‘ཁཏྟིཡཱ ནཱམ བཧུམཱཡཱ, ཀོ ཛཱནཱཏི ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀེནྟོ ནིསིནྣོ ཀུམཱརཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘པིཏརཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ པུཏྟོ ཨཱགཏོ བྷཝིསྶཏི, ནཏྠི མེ བྷཡ’’ནྟི ཨོཏརིཏྭཱ ཏསྶ པིཊྛིཾ དསྶེཏྭཱཝ ནིསཱིདི. མཧཱསཏྟོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ པུརཏོ ཨཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༠.

‘‘མཱཏཱཔིཏཱུ ཙ ཝནྡིཏྭཱ, ནིམྨིནིཏྭཱན ཨཏྟནཱ;

ནིཀྑིཔིཏྭཱ དྷནུཾ ཁགྒཾ, པོརིསཱདཾ ཨུཔཱགམི’’ནྟི.

༨༡. སསཏྠཧཏྠཱུཔགཏནྟི སསཏྠཧཏྠཾ ཨུཔགཏཾ ཨཱཝུདྷཔཱཎིཾ མཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ. ཀདཱཙི སོ ཏསིསྶཏཱིཏི སོ ཡཀྑོ ཨཔི ཏསེཡྻ. ཏེན བྷིཛྫིསྶཏི སཱིལནྟི ཏེན ཏསྶ ཏཱསུཔྤཱདནེན མཡ྄ཧཾ སཱིལཾ ཝིནསྶཏི སཾཀིལིསྶཏི. པརིཏཱསཾ ཀཏེ མཡཱིཏི མཡི ཏསྶ པརིཏཱསཾ ཀཏེ སཏི.

༨༢. སཱིལཁཎྜབྷཡཱ མཡ྄ཧཾ, ཏསྶ དེསྶཾ ན བྱཱཧརིནྟི ཡཐཱ ཙ སཱིལབྷེདབྷཡེན ནིཧིཏསཏྠོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི, ཨེཝཾ མཡ྄ཧཾ སཱིལཁཎྜབྷཡཱ ¶ ཨེཝ ཏསྶ པོརིསཱདསྶ དེསྶཾ ཨནིཊྛམྤི ན བྱཱཧརིཾ, ཀེཝལཾ པན མེཏྟཙིཏྟེན ཧིཏཝཱདཱི ཨིདཾ ཨིདཱནི ཝཀྑམཱནཾ ཝཙནཾ ཨབྷཱསིཾ.

མཧཱསཏྟོ ¶ ཙ གནྟྭཱ པུརཏོ ཋིཏོ. ཡཀྑིནིཔུཏྟོ ཏཾ ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ ‘‘ཀོསི ཏྭཾ, ཀུཏོ ཨཱགཏོ, ཀིཾ མཾ ན ཛཱནཱསི ‘ལུདྡོ མནུསྶམཾསཁཱདཀོ’ཏི, ཀསྨཱ ཙ ཨིདྷཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཧཾ ཛཡདྡིསརཉྙོ པུཏྟོ, ཏྭཾ པོརིསཱདཀོཏི ཛཱནཱམི, པིཏུ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑིཏུཾ ཨིདྷཱགཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ མུཉྩ, མཾ ཁཱདཱ’’ཏི ཨཱཧ. པུན ཡཀྑིནིཔུཏྟོ མུཁཱཀཱརེནེཝ ‘‘ཏཾ ཏསྶ པུཏྟོཏི ཨཧཾ ཛཱནཱམི, དུཀྐརཾ པན ཏཡཱ ཀཏཾ ཨེཝཾ ཨཱགཙྪནྟེནཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ‘‘ན ཨིདཾ དུཀྐརཾ, ཡཾ པིཏུ ཨཏྠེ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཛནཾ, མཱཏཱཔིཏུཧེཏུ ཧི ཨེཝརཱུཔཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨེཀནྟེནེཝ སགྒེ པམོདཏི, ཨཧཉྩ ‘ཨམརཎདྷམྨོ ནཱམ ཀོཙི སཏྟོ ནཏྠཱི’ཏི ཛཱནཱམི, ཨཏྟནཱ ཙ ཀིཉྩི ཀཏཾ པཱཔཾ ནཱམ ན སརཱམི, ཏསྨཱ མརཎཏོཔི མེ བྷཡཾ ནཏྠི, ཨིདཾ སརཱིརཾ མཡཱ ཏེ ནིསྶཊྛཾ, ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ཁཱདཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༣.

‘‘ཨུཛྫཱལེཧི མཧཱཨགྒིཾ, པཔཏིསྶཱམི རུཀྑཏོ;

ཏྭཾ པཀྐཀཱལམཉྙཱཡ, བྷཀྑཡ མཾ པིཏཱམཧཱ’’ཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ ཡཀྑིནིཔུཏྟོ ‘‘ན སཀྐཱ ཨིམསྶ མཾསཾ ཁཱདིཏུཾ, ཨུཔཱཡེན ཨིམཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སཱརདཱརཱུནི ཨཱཧརིཏྭཱ ནིདྡྷཱུམེ ཨངྒཱརེ ཀརོཧི, ཏཏྠ ཏེ མཾསཾ པཙིཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱསཏྟོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨཱརོཙེསི. སོ ཏཾ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཨཡཾ པུརིསསཱིཧོ མརཎཏོཔི བྷཡཾ ནཏྠི, ཨེཝཾ ནིབྦྷཡོ ནཱམ ན མཡཱ དིཊྛཔུབྦོ’’ཏི ལོམཧཾསཛཱཏོ ཀུམཱརཾ ཨོལོཀེསི. ཀུམཱརོ ཀིསྶ མཾ ཨོལོཀེསི, ན ཡཐཱཝུཏྟཾ ཀརོསཱིཏི. ཡཀྑིནིཔུཏྟོ མཧཱསཏྟཾ ‘‘སཏྟདྷཱ ཏསྶ མུདྡྷཱ ཕལེཡྻ, ཡོ ཏཾ ཁཱདེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཙེ མཾ ན ཁཱདིཏུཀཱམོསི, ཨཐ ཀསྨཱ ཨགྒིཾ ཀཱརེསཱི’’ཏི? ‘‘ཏཝ པརིགྒཎྷནཏྠ’’ནྟི. ‘‘ཏྭཾ ཨིདཱནི མཾ ཀཐཾ པརིགྒཎྷིསྶསི, སྭཱཧཾ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོཔི སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ཨཏྟཱནཾ པརིགྒཎྷིཏུཾ ན ཨདཱསི’’ནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ –

‘‘ཨིདཉྷི ¶ ¶ སོ བྲཱཧྨཎཾ མཉྙམཱནོ, སསོ ཨཝཱསེསི སཀེ སརཱིརེ;

ཏེནེཝ སོ ཙནྡིམཱ དེཝཔུཏྟོ, སསཏྠུཏོ ཀཱམདུཧཛྫ ཡཀྑཱ’’ཏི.(ཛཱ. ༡.༡༦.༩༣) –

གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ སསོ ཨཝཱསེསི སཀེ སརཱིརེཏི ཨཏྟནོ སརཱིརཧེཏུ ཨིམཾ སརཱིརཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨིདྷ ཝསཱཏི ཨེཝཾ སཀེ སརཱིརེ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ དེནྟོ ཏཾ བྲཱཧྨཎརཱུཔཾ སཀྐཾ ཏཏྠ ཝཱསེསི. སསཏྠུཏོཏི ‘‘སསཱི’’ཏི ཨེཝཾ སསསདྡེན ཐུཏོ. ཀཱམདུཧོཏི ཀཱམཝཌྜྷནོ. ཡཀྑཱཏི དེཝ.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ ཙནྡེ སསལཀྑཎཾ ཀཔྤཊྛིཡཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ སཀྑིཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ སཀྐེནཔི པརིགྒཎྷིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཾ ཨབྷཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ པོརིསཱདོ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ –

‘‘ཙནྡོ ཡཐཱ རཱཧུམུཁཱ པམུཏྟོ, ཝིརོཙཏེ པནྣརསེཝ བྷཱཎུམཱ;

ཨེཝཾ ཏུཝཾ པོརིསཱདཱ པམུཏྟོ, ཝིརོཙ ཀཔིལེ མཧཱནུབྷཱཝ;

ཨཱམོདཡཾ པིཏརཾ མཱཏརཉྩ, སབྦོ ཙ ཏེ ནནྡཏུ ཉཱཏིཔཀྑོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༦.༩༤) –

གཱཐཾ ཝཏྭཱ ‘‘གཙྪ མཧཱཝཱིརཱ’’ཏི ཀུམཱརཾ ཝིསྶཛྫེསི. སོཔི ཏཾ ནིབྦིསེཝནཾ ཀཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི ¶ དཏྭཱ ‘‘ཡཀྑོ ནུ ཁོ ཨེས, ནོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ‘‘ཡཀྑཱནཾ ཨཀྑཱིནི རཏྟཱནི ཧོནྟི ཨནིམིསཱནི ཙ, ཚཱཡཱ ཙ ན པཉྙཱཡཏི, ཨསམྦྷཱིཏོ ཧོཏི, ན ཨིམསྶ ཏཐཱ. ཏསྨཱ ནཱཡཾ ཡཀྑོ མནུསྶོ ཨེསོ, མཡ྄ཧཾ ཀིར པིཏུ ཏཡོ བྷཱཏརོ ཡཀྑིནིཡཱ གཧིཏཱ, ཏེསུ ཏཱཡ དྭེ ཁཱདིཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨེཀོ པུཏྟསིནེཧེན པཊིཛགྒིཏོ བྷཝིསྶཏི. ཨིམིནཱ ཏེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ནཡགྒཱཧེན ཨནུམཱནེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཝིཡ ཨཝིཔརཱིཏཏོ ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏུ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ རཛྫེ པཏིཊྛཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ན ཏྭཾ ཡཀྑོ, པིཏུ མེ ཛེཊྛབྷཱཏིཀོསི, ཨེཧི མཡཱ སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཀུལསནྟཀཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ¶ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏྭཾ པིཏཱམཧཱ’’ཏི, ཏྭཾ མམ མཧཱཔིཏཱཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨིཏརེན ‘‘ནཱཧཾ མནུསྶོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏེན སདྡྷཱཏབྦསྶ དིབྦཙཀྑུཀཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ ནེསི. ཏཱཔསེན ‘‘ཀིཾ ཀརོནྟཱ པིཏཱ པུཏྟཱ ཨརཉྙེ ཝིཙརཐཱ’’ཏི པིཏུབྷཱཝེ ཀཐིཏེ པོརིསཱདོ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘གཙྪ, ཏཱཏ, ཏྭཾ, ན མེ རཛྫེན ཨཏྠོ, པབྦཛིསྶཱམཧ’’ནྟི ཏཱཔསསྶ སནྟིཀེ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༤.

‘‘ཨིཏི སཱིལཝཏཾ ཧེཏུ, ནཱརཀྑིཾ མམ ཛཱིཝིཏཾ;

པབྦཱཛེསིཾ ཙཧཾ ཏསྶ, སདཱ པཱཎཱཏིཔཱཏིཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ སཱིལཝཏཾ ཧེཏཱུཏི སཱིལཝནྟཱནཾ མམ པིཏཱུནཾ ཧེཏུ. ཨཐ ཝཱ སཱིལཝཏཾ ཧེཏཱུཏི སཱིལཝཏཧེཏུ, མཡ྄ཧཾ སཱིལཝཏསམཱདཱནནིམིཏྟཾ ཏསྶ ཨབྷིཛྫནཏྠཾ. ཏསྶཱཏི ཏཾ པོརིསཱདཾ.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ ཨཏྟནོ མཧཱཔིཏརཾ པབྦཛིཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ནགརསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀུམཱརོ ཀིར ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛེན རཉྙཱ ནཱགརེཧི ནེགམཛཱནཔདེཧི ཙ པཙྩུགྒཏོ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏངྑཎཉྙེཝ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཧི, བྷཱཏིཀ, རཛྫཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མཡ྄ཧཾ ཨུཡྻཱནེ ཝསཱ’’ཏི. ‘‘ན ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཏསྶ ཨསྶམསྶ ཨཝིདཱུརེ གཱམཾ ནིཝེསེཏྭཱ བྷིཀྑཾ པཊྛཔེསི. སོ ཙཱུལ༹ཀམྨཱསདམྨནིགམོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཏདཱ མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི ཨཧེསུཾ, ཏཱཔསོ སཱརིཔུཏྟོ, པོརིསཱདོ ཨངྒུལིམཱལོ, ཀནིཊྛཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ, ཨགྒམཧེསཱི རཱཧུལམཱཏཱ, ཨལཱིནསཏྟུཀུམཱརོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ པིཏརཱ ནིཝཱརིཡམཱནོ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ པིཏུ ཛཱིཝིཏརཀྑཎཏྠཾ ‘‘པོརིསཱདསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ནིཙྪཡོ, ཏསྶ ཙ སནྟཱསཔརིཧརཎཏྠཾ ནིཧིཏསཏྠསྶ གམནཾ, ‘‘ཨཏྟནོ སཱིལཁཎྜནཾ མཱ ཧོཏཱུ’’ཏི ཏེན པིཡཝཱཙཱཡ སམུདཱཙཱརོ, ཏེན ཙ ནཱནཱནཡེཧི པརིགྒཎྷིཡམཱནསྶ མརཎསནྟཱསཱབྷཱཝོ, པིཏུ ཨཏྠེ མཡ྄ཧཾ སརཱིརཾ སཕལཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ཧཊྛཏུཊྛབྷཱཝོ, སཀྐེནཱཔི པརིགྒཎྷིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ སསཛཱཏིཡམྤི པརིཙྩཱགཏྠཾ ¶ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑབྷཱཝསྶ ཛཱནནཾ, ཏེན ¶ སམཱགམེཔི ཨོསྶཊྛེཔི ཙིཏྟསྶ ཝིཀཱརཱབྷཱཝོ, ཏསྶ ཙ མནུསྶབྷཱཝམཧཱཔིཏུབྷཱཝཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏཏོ ཛཱནནཾ, ཉཱཏམཏྟེ ཙ ཏཾ ཀུལསནྟཀེ རཛྫེ པཏིཊྛཱཔེཏུཀཱམཏཱ, དྷམྨདེསནཱཡ སཾཝེཛེཏྭཱ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔནནྟི. ཨེཝམཱདཡོ ཨིདྷ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

ཨལཱིནསཏྟུཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སངྑཔཱལཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༨༥. དསམེ སངྑཔཱལོཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – དེཝབྷོགསམྤཏྟིསདིསཱཡ མཧཏིཡཱ ནཱགིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧིདྡྷིཀོ. ཧེཊྛཱ དྭེ, ཨུཔརི དྭེཏི ཙཏསྶོ དཱཋཱ ཨཱཝུདྷཱ ཨེཏསྶཱཏི དཱཋཱཝུདྷོ. ཨུགྒཏེཛཝིསཏཱཡ གྷོརཝིསོ. ནཱགཡོནིསིདྡྷཱཧི དྭཱིཧི ཛིཝ྄ཧཱཧི སམནྣཱགཏོཏི དྭིཛིཝ྄ཧོ. མཧཱནུབྷཱཝཱནམྤི ཨུརེན གམནཏོ ‘‘ཨུརགཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ ནཱགཱནཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝཏོ ཨུརགཱདྷིབྷཱུ.

༨༦. དྭིནྣཾ མགྒཱནཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སནྡྷིབྷཱཝེན གཏཊྛཱནསངྑཱཏེ ཙཏུཔྤཐེ. ཨཔརཱཔརཾ མཧཱཛནསཉྩརཎཊྛཱནབྷཱུཏེ མཧཱམགྒེ. ཏཏོ ཨེཝ མཧཱཛནསམཱཀིཎྞབྷཱཝེན ནཱནཱཛནསམཱཀུལེ. ཨིདཱནི ཝཀྑམཱནཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཙཏུརོ ཨངྒེ. ཨདྷིཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ, ཙིཏྟེ ཋཔེཏྭཱ. ཡདཱཧཾ སངྑཔཱལོ ནཱམ ཡཐཱཝུཏྟརཱུཔོ ནཱགརཱཛཱ ཧོམི, ཏདཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཋཱནེ ཝཱསཾ ཨུཔོསཐཝཱསཝསེན ནིཝཱསཾ ཨཀཔྤཡིཾ ཀཔྤེསིཾ.

མཧཱསཏྟོ ཧི དཱནསཱིལཱདིཔུཉྙཔསུཏོ ཧུཏྭཱ བོདྷིཔརིཡེསནཝསེན ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶགཏཱིསུ སཾསརནྟོ ཀདཱཙི དེཝབྷོགསདིསསམྤཏྟིཀེ ནཱགབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སངྑཔཱལོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཨཧོསི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ. སོ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཏཱཡ སམྤཏྟིཡཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ མནུསྶཡོནིཾ པཏྠེནྟོ ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསི. ཨཐསྶ ནཱགབྷཝནེ ¶ ཝསནྟསྶ ཨུཔོསཐཝཱསོ ¶ ན སམྤཛྫཏི, སཱིལཾ སཾཀིལིསྶཏི, ཏེན སོ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀཎྷཝཎྞཱཡ ནདིཡཱ ཨཝིདཱུརེ མཧཱམགྒསྶ ཙ ཨེཀཔདིཀམགྒསྶ ཙ ཨནྟརེ ཨེཀཾ ཝམྨིཀཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཙཱཏུདྡསཔནྣརསེསུ སམཱདིནྣསཱིལོ ‘‘མམ ཙམྨཱདཱིནི ཨཏྠིཀཱ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ དཱནམུཁེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ནིཔཛྫཏི, པཱཊིཔདེ ནཱགབྷཝནཾ གཙྪཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུནཱཔརཾ ཡདཱ ཧོམི, སངྑཔཱལོ’’ཏིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ ཝུཏྟོ ཨེཝ.

༨༧. ཡཾ པནེཏྠ ཚཝིཡཱ ཙམྨེནཱཏིཨཱདིཀཾ ‘‘ཙཏུརོ ཨངྒེ ཨདྷིཊྛཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཙཏུརངྒཱདྷིཊྛཱནདསྶནཾ. ཚཝིཙམྨཱནི ཧི ཨིདྷ ཨེཀམངྒཾ. ཨེཝཾ ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསནྟསྶ མཧཱསཏྟསྶ དཱིགྷོ ཨདྡྷཱ ཝཱིཏིཝཏྟོ.

ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ ཏཐཱ སཱིལཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ནིཔནྣེ སོལ༹ས བྷོཛཔུཏྟཱ ‘‘མཾསཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཝུདྷཧཏྠཱ ཨརཉྙེ ཙརནྟཱ ཀིཉྩི ཨལབྷིཏྭཱ ནིཀྑམནྟཱ ཏཾ ཝམྨིཀམཏྠཀེ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཾ ཨཛྫ གོདྷཱཔོཏཀམྤི ན ལབྷིམྷཱ, ཨིམཾ ནཱགརཱཛཱནཾ ཝདྷིཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘མཧཱ ཁོ པནེས གཡ྄ཧམཱནོ པལཱཡེཡྻཱཏི ཡཐཱནིཔནྣཀཾཡེཝ ནཾ བྷོགེསུ སཱུལེཧི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི སཱུལཱནི ཨཱདཱཡ ཨུཔསངྐམིཾསུ. བོདྷིསཏྟསྶཱཔི སརཱིརཾ མཧནྟཾ ཨེཀདོཎིཀནཱཝཔྤམཱཎཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཋཔིཏསུམནཔུཔྥདཱམཾ ཝིཡ ཛིཉྫུཀཕལསདིསེཧི ཨཀྑཱིཧི ཛཡསུམནཔུཔྥསདིསེན ཙ སཱིསེན སམནྣཱགཏཾ ཨཏིཝིཡ སོབྷཏི. སོ ཏེསཾ སོལ༹སནྣཾ ཛནཱནཾ པདསདྡེན བྷོགནྟརཏོ སཱིསཾ ནཱིཧརིཏྭཱ རཏྟཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཏེ སཱུལཧཏྠེ ¶ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨཛྫ མཡ྄ཧཾ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ དཱནམུཁེ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ‘‘ཨིམེ མམ སརཱིརཾ སཏྟཱིཧི ཀོཊྚེཏྭཱ ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ ཀརོནྟེ ན ཨོལོཀེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སཱིལཁཎྜབྷཡེན དལ༹ྷཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ སཱིསཾ བྷོགནྟརེ ཨེཝ པཝེསེཏྭཱ ནིཔཛྫི.

ཨཐ ནཾ ཏེ ཨུཔགནྟྭཱ ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ ཏིཁིཎསཱུལེཧི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཀཎྚཀཱ ཀཱལ༹ཝེཏྟཡཊྛིཡོ པཧཱརམུཁེཧི པཝེསེཏྭཱ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཀཱཛེཧི ཨཱདཱཡ མཧཱམགྒཾ པཊིཔཛྫིཾསུ. མཧཱསཏྟོ སཱུལེཧི ཝིཛ྄ཛྷནཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀཊྛཱནེཔི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཏེ ན ཨོལོཀེསི. ཏསྶ ཨཊྛཧི ཀཱཛེཧི ཨཱདཱཡ ནཱིཡམཱནསྶ སཱིསཾ ཨོལམྦིཏྭཱ བྷཱུམིཾ པཧརཏི ¶ . ཨཐ ནཾ ‘‘སཱིསམསྶ ཨོལམྦཏཱི’’ཏི མཧཱམགྒེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ སུཁུམེན སཱུལེན ནཱསཱཔུཊེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ རཛྫུཀཾ པཝེསེཏྭཱ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱཛཀོཊིཡཾ ལགྒེཏྭཱ པུནཔི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༨.

‘‘ཨདྡསཾསུ ¶ བྷོཛཔུཏྟཱ, ཁརཱ ལུདྡཱ ཨཀཱརུཎཱ;

ཨུཔགཉྪུཾ མམཾ ཏཏྠ, དཎྜམུགྒརཔཱཎིནོ.

༨༩.

‘‘ནཱསཱཡ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ནངྒུཊྛེ པིཊྛིཀཎྚཀེ;

ཀཱཛེ ཨཱརོཔཡིཏྭཱན, བྷོཛཔུཏྟཱ ཧརིཾསུ མ’’ནྟི.

ཏཏྠ བྷོཛཔུཏྟཱཏི ལུདྡཔུཏྟཱ. ཁརཱཏི ཀཀྑལཱ༹, ཕརུསཀཱཡཝཙཱིཀམྨནྟཱ. ལུདྡཱཏི དཱརུཎཱ, གྷོརམཱནསཱ. ཨཀཱརུཎཱཏི ནིཀྐརུཎཱ. དཎྜམུགྒརཔཱཎིནོཏི ཙཏུརསྶདཎྜཧཏྠཱ. ནཱསཱཡ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི རཛྫུཀཾ པཝེསེཏུཾ སུཁུམེན སཱུལེན ནཱསཱཔུཊེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. ནངྒུཊྛེ པིཊྛིཀཎྚཀེཏི ནངྒུཊྛཔྤདེསེ ཏཏྠ ཏཏྠ པིཊྛིཀཎྚཀསམཱིཔེ ཙ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ. ཀཱཛེ ཨཱརོཔཡིཏྭཱནཱཏི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ བདྡྷེསུ ཨཊྛསུ ཝེཏྟལཏཱམཎྜལེསུ ¶ ཨེཀེཀསྨིཾ ཨོཝིཛ྄ཛྷིཏཾ ཨེཀེཀཾ ཀཱཛཾ དྭེ དྭེ བྷོཛཔུཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཁནྡྷཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ.

༩༠. སསཱགརནྟཾ པཐཝིནྟི སམུདྡཔརིཡནྟཾ མཧཱཔཐཝིཾ. སཀཱནནཾ སཔབྦཏནྟི སདྡྷིཾ ཀཱནནེཧི པབྦཏེཧི ཙཱཏི སཀཱནནཾ སཔབྦཏཉྩ. ནཱསཱཝཱཏེན ཛྷཱཔཡེཏི སཙཱཧཾ ཨིཙྪམཱནོ ཨིཙྪནྟོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནཱསཱཝཱཏཾ ཝིསྶཛྫེཡྻཾ, སམུདྡཔརིཡནྟཾ སཀཱནནཾ སཔབྦཏཾ ཨིམཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཛྷཱཔེཡྻཾ, སཧ ནཱསཱཝཱཏཝིསྶཛྫནེན ཚཱརིཀཾ ཀརེཡྻཾ, ཨེཏཱདིསོ ཏདཱ མཡ྄ཧཾ ཨཱནུབྷཱཝོ.

༩༡. ཨེཝཾ སནྟེཔི སཱུལེཧི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནྟེ, ཀོཊྚཡནྟེཔི སཏྟིབྷི. བྷོཛཔུཏྟེ ན ཀུཔྤཱམཱིཏི དུབྦལབྷཱཝཀརཎཏྠཾ ཝེཏྟལཏཱཔཝེསནཏྠཉྩ སཱརདཱརཱུཧི ཏཙྪེཏྭཱ ཀཏེཧི ཏིཁིཎསཱུལེཧི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝིཛ྄ཛྷནྟེཔི དུབྦལབྷཱཝཀརཎཏྠཾ ཏིཁིཎཱཧི སཏྟཱིཧི ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཀོཊྚཡནྟེཔི བྷོཛཔུཏྟཱནཾ ལུདྡཱནཾ ན ཀུཔྤཱམི. ཨེསཱ མེ སཱིལཔཱརམཱིཏི ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶ ཏཐཱ ཨདྷིཊྛཧནྟསྶ ཡཱ མེ མཡ྄ཧཾ སཱིལཁཎྜབྷཡེན ཏེསཾ ¶ ཨཀུཛ྄ཛྷནཱ, ཨེསཱ ཨེཀནྟེནེཝ ཛཱིཝིཏནིརཔེཀྑབྷཱཝེན པཝཏྟཱ མཡ྄ཧཾ སཱིལཔཱརམཱི, སཱིལཝསེན པརམཏྠཔཱརམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཐཱ པན བོདྷིསཏྟེ ཏེཧི ནཱིཡམཱནེ མིཐིལནགརཝཱསཱི ཨཱལཱ༹རོ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀོ པཉྩསཀཊསཏཱནི ཨཱདཱཡ སུཁཡཱནཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ གཙྪནྟོ ཏེ བྷོཛཔུཏྟེ མཧཱསཏྟཾ ཧརནྟེ དིསྭཱ ཀཱརུཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏེ ལུདྡེ པུཙྪི – ‘‘ཀིསྶཱཡཾ ནཱགོ ནཱིཡཏི, ནེཏྭཱ ཙིམཾ ཀིཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི? ཏེ ‘‘ཨིམསྶ ནཱགསྶ མཾསཾ སཱདུཉྩ མུདུཉྩ ཐཱུལཉྩ པཙིཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ སོ ཏེསཾ སོལ༹སཝཱཧགོཎེ པསཏཾ པསཏཾ སུཝཎྞམཱསཀེ སབྦེསཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཱནི ¶ བྷརིཡཱནམྤི ཏེསཾ ཝཏྠཱབྷརཎཱནི དཏྭཱ ‘‘སམྨཱ, ཨཡཾ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛཱ, ཨཏྟནོ སཱིལགུཎེན ཏུམྷཱཀཾ ན དུབྦྷི, ཨིམཾ ཀིལམནྟེཧི བཧུཾ ཏུམྷེཧི ཨཔུཉྙཾ པསུཏཾ, ཝིསྶཛྫེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ མནཱཔོ བྷཀྑོ, བཧཱུ ཙ ནོ ཨུརགཱ བྷུཏྟཔུབྦཱ, ཏཐཱཔི ཏཝ ཝཙནཾ ཨམྷེཧི པཱུཛེཏབྦཾ, ཏསྨཱ ¶ ཨིམཾ ནཱགཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀཀྑལ༹ཏཱཡ ཏཱ ཀཎྚཀཱཙིཏཱ ཨཱཝུཏཱ ཀཱལ༹ཝེཏྟལཏཱ ཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ.

ཨཐ སོ ནཱགརཱཛཱནཾ ཀིལམནྟཾ དིསྭཱ ཨཀིལམེནྟོཝ ཨསིནཱ ལཏཱ ཚིནྡིཏྭཱ དཱརཀཱནཾ ཀཎྞཝེདྷཏོ པཊིཧརཎནིཡཱམེན ཨདུཀྑཱཔེནྟོ སཎིཀཾ ནཱིཧརི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏེ བྷོཛཔུཏྟཱ ཡཾ བནྡྷནཾ ཏསྶ ནཏྠུཏོ པཝེསེཏྭཱ པཊིམུཀྐཾ, ཏཾ བནྡྷནཾ སཎིཀཾ མོཙཡིཾསུ. མཧཱསཏྟོ མུཧུཏྟཾ པཱཙཱིནཱབྷིམུཁོ གནྟྭཱ ཨསྶུཔུཎྞེཧི ནེཏྟེཧི ཨཱལཱ༹རཾ ཨོལོཀེསི. ལུདྡཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨུརགོ དུབྦལོ, མཏཀཱལེ གཧེཏྭཱཝ ནཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ནིལཱིཡིཾསུ. ཨཱལཱ༹རོ མཧཱསཏྟསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘གཙྪེཝ ཁོ ཏྭཾ, མཧཱནཱག, མཱ ཏཾ ལུདྡཱ པུན གཧེསུ’’ནྟི ཝདནྟོ ཐོཀཾ ཏཾ ནཱགཾ ཨནུགནྟྭཱ ནིཝཏྟི.

བོདྷིསཏྟོ ནཱགབྷཝནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ པཔཉྩཾ ཨཀཏྭཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནཱགབྷཝནསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ཏཾ ཏཏྠ ནེཏྭཱ ཏཱིཧི ཀཉྙཱསཏེཧི སདྡྷིཾ མཧནྟམསྶ ཡསཾ དཏྭཱ དིབྦེཧི ཀཱམེཧི སནྟཔྤེསི. ཨཱལཱ༹རོ ནཱགབྷཝནེ ཨེཀཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ དིབྦེ ¶ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, སམྨ, པབྦཛིཏུ’’ནྟི ནཱགརཱཛསྶ ཀཐེཏྭཱ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ གཧེཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙཱ སམཱགཏོ ཏེན ཨཱཙཱརསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པསནྣེན ‘‘ཏྭཾ ཨུལཱ༹རབྷོགཱ མཉྙེ ཀུལཱ པབྦཛིཏོ, ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེན པབྦཛིཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཀཱརཎཾ ཀཐེནྟོ ལུདྡཱནཾ ཧཏྠཏོ བོདྷིསཏྟསྶ ཝིསྶཛྫཱཔནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ –

‘‘དིཊྛཱ མཡཱ མཱནུསཀཱཔི ཀཱམཱ, ཨསསྶཏཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ;

ཨཱདཱིནཝཾ ¶ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, སདྡྷཱཡཧཾ པབྦཛིཏོམྷི, རཱཛ.

‘‘དུམཔྥལཱནཱིཝ ¶ པཏནྟི མཱཎཝཱ, དཧརཱ ཙ ཝུདྡྷཱ ཙ སརཱིརབྷེདཱ;

ཨེཏམྤི དིསྭཱ པབྦཛིཏོམྷི རཱཛ, ཨཔཎྞཀཾ སཱམཉྙམེཝ སེཡྻོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༩༡-༡༩༢) –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ –

‘‘ཨདྡྷཱ ཧཝེ སེཝིཏབྦཱ སཔཉྙཱ, བཧུསྶུཏཱ ཡེ བཧུཋཱནཙིནྟིནོ;

ནཱགཉྩ སུཏྭཱན ཏཝཉྩལཱ༹ར, ཀཱཧཱམི པུཉྙཱནི ཨནཔྤཀཱནཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༩༣) –

ཨཱཧ.

ཨཐསྶ ཏཱཔསོ –

‘‘ཨདྡྷཱ ཧཝེ སེཝིཏབྦཱ སཔཉྙཱ, བཧུསྶུཏཱ ཡེ བཧུཋཱནཙིནྟིནོ;

ནཱགཉྩ སུཏྭཱན མམཉྩ རཱཛ, ཀརོཧི པུཉྙཱནི ཨནཔྤཀཱནཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༩༤) –

ཨེཝཾ ¶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཙཏྟཱརོ ཝསྶཱནམཱསེ ཝསིཏྭཱ པུན ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི. སོཔི རཱཛཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

ཏདཱ ཨཱལཱ༹རོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ, སངྑཔཱལནཱགརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ སརཱིརཔརིཙྩཱགོ དཱནཔཱརམཱི, ཏཐཱརཱུཔེནཔི ཝིསཏེཛེན སམནྣཱགཏསྶ ཏཐཱརཱུཔཱཡཔི པཱིལཱ༹ཡ སཏི སཱིལསྶ ཨབྷིནྣཏཱ སཱིལཔཱརམཱི, དེཝབྷོགསམྤཏྟིསདིསཾ བྷོགཾ པཧཱཡ ནཱགབྷཝནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སམཎདྷམྨཀརཎཾ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི, ‘‘དཱནཱདིཨཏྠཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ¶ སཾཝིདཧནཾ པཉྙཱཔཱརམཱི, ཀཱམཝིཏཀྐཝིནོདནཾ ཨདྷིཝཱསནཝཱིརིཡཉྩ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི, ཨདྷིཝཱསནཁནྟི ཁནྟིཔཱརམཱི, སཙྩསམཱདཱནཾ སཙྩཔཱརམཱི, ཨཙལསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ¶ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི, བྷོཛཔུཏྟེ ཨུཔཱདཱཡ སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཱནུདྡཡབྷཱཝོ མེཏྟཱཔཱརམཱི, ཝེདནཱཡ སཏྟསངྑཱརཀཏཝིཔྤཀཱརེསུ ཙ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝོ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱིཏི ཨེཝཾ དས པཱརམིཡོ ལབྦྷནྟི. སཱིལཔཱརམཱི པན ཨཏིསཡཝཏཱིཏི ཀཏྭཱ སཱ ཨེཝ དེསནཾ ཨཱརུལ༹ྷཱ. ཏཐཱ ཨིདྷ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ‘‘ཡོཛནསཏིཀེ ནཱགབྷཝནཊྛཱནེ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷཱུརིདཏྟཙརིཡཱཡཾ (ཙརིཡཱ. ༢.༡༡ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱརཧཾ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

སངྑཔཱལཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཏེཏི ཡེ ཧཏྠིནཱགཙརིཡཱདཡོ ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ནིདྡིཊྛཱ ཨནནྟརགཱཐཱཡ ཙ ‘‘ཧཏྠིནཱགོ བྷཱུརིདཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུདྡཱནཝསེན སངྒཧེཏྭཱ དསྶིཏཱ ནཝ ཙརིཡཱ, ཏེ སབྦེ ཝིསེསཏོ སཱིལཔཱརམིཔཱུརཎཝསེན པཝཏྟིཡཱ སཱིལཾ བལཾ ཨེཏེསནྟི སཱིལབལཱ. སཱིལསྶ པརམཏྠཔཱརམིབྷཱུཏསྶ པརིཀྑརཎཏོ སནྟཱནསྶ ཙ པརིབྷཱཝནཱཝསེན ཨབྷིསངྑརཎཏོ པརིཀྑཱརཱ. ཨུཀྐཾསགཏཱཡ སཱིལཔརམཏྠཔཱརམིཡཱ ཨསམྤུཎྞཏྟཱ པདེསོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠི, ན ནིཔྤདེསོཏི པདེསིཀཱ སཔྤདེསཱ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཨཱཧ ‘‘ཛཱིཝིཏཾ པརིརཀྑིཏྭཱ, སཱིལཱནི ཨནུརཀྑིས’’ནྟི, ཡསྨཱ ཨེཏེསུ ཧཏྠིནཱགཙརིཡཱདཱིསུ (ཙརིཡཱ. ༢.༡ ཨཱདཡོ) ཨཧཾ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ ཨེཀདེསེན ¶ པརིརཀྑིཏྭཱཝ སཱིལཱནི ཨནུརཀྑིཾ, ཛཱིཝིཏཾ ན སབྦཐཱ པརིཙྩཛིཾ, ཨེཀནྟེནེཝ པན སངྑཔཱལསྶ མེ སཏོ སབྦཀཱལམྤི ཛཱིཝིཏཾ ཡསྶ ཀསྶཙི ནིཡྻཏྟཾ, སངྑཔཱལནཱགརཱཛསྶ པན མེ མཧཱནུབྷཱཝསྶ ཨུགྒཝིསཏེཛསྶ སཏོ སམཱནསྶ སབྦཀཱལམྤི ཏེཧི ལུདྡེཧི སམཱགམེ ཏཏོ པུབྦེཔི པཙྪཱཔི སཏོ ཨེཝཾ པུགྒལཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སཱིལཱནུརཀྑཎཏྠམེཝ ཛཱིཝིཏཾ ཨེཀཾསེནེཝ ནིཡྻཏྟཾ ནཱིཡཱཏིཏཾ དཱནམུཁེ ནིསྶཊྛཾ, ཏསྨཱ སཱ སཱིལཔཱརམཱིཏི ཡསྨཱ ཙེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ ཏེན ཀཱརཎེན སཱ པརམཏྠཔཱརམིབྷཱཝཾ པཏྟཱ མཡ྄ཧཾ སཱིལཔཱརམཱིཏི དསྶེཏཱིཏི.

པརམཏྠདཱིཔནིཡཱ ཙརིཡཱཔིཊཀསཾཝཎྞནཱཡ

དསཝིདྷཙརིཡཱསངྒཧསྶ ཝིསེསཏོ

སཱིལཔཱརམིཝིབྷཱཝནསྶ

དུཏིཡཝགྒསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཡུདྷཉྫཡཝགྒོ

༡. ཡུདྷཉྫཡཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༡. ཏཏིཡཝགྒསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཨམིཏཡསོཏི ཨཔརིམིཏཔརིཝཱརཝིབྷཝོ. རཱཛཔུཏྟོ ཡུདྷཉྫཡོཏི རམྨནགརེ སབྦདཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ པུཏྟོ ནཱམེན ཡུདྷཉྫཡོ ནཱམ.

ཨཡཉྷི བཱརཱཎསཱི ཨུདཡཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༡.༣༧ ཨཱདཡོ) སུརུནྡྷནནགརཾ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཙཱུལ༹སུཏསོམཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༩༥ ཨཱདཡོ) སུདསྶནཾ ནཱམ, སོཎནནྡཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༢༠.༩༢ ཨཱདཡོ) བྲཧྨཝཌྜྷནཾ ནཱམ, ཁཎྜཧཱལཛཱཏཀེ(ཛཱ. ༢.༢༢.༩༨༢ ཨཱདཡོ) པུཔྥཝཏཱི ནཱམ, ཨིམསྨིཾ པན ཡུདྷཉྫཡཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༡.༧༣ ཨཱདཡོ) རམྨནགརཾ ནཱམ ཨཧོསི, ཨེཝམསྶ ཀདཱཙི ནཱམཾ པརིཝཏྟཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘རཱཛཔུཏྟོཏི རམྨནགརེ སབྦདཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ པུཏྟོ’’ཏི. ཏསྶ པན རཉྙོ པུཏྟསཧསྶཾ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ཛེཊྛཔུཏྟོ, ཏསྶ རཱཛཱ ཨུཔརཛྫཾ ཨདཱསི. སོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ དིཝསེ དིཝསེ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ རཐཝརཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ མཧནྟེན སིརིཝིབྷཝེན ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪནྟོ རུཀྑགྒཏིཎགྒསཱཁགྒམཀྐཊཀསུཏྟཛཱལཱདཱིསུ མུཏྟཱཛཱལཱཀཱརེན ལགྒེ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུ དིསྭཱ ‘‘སམྨ སཱརཐི, ཀིཾ ནཱམེཏ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨེཏེ, དེཝ, ཧིམསམཡེ པཏནཀཨུསྶཱཝབིནྡཱུ ནཱམཱ’’ཏི སུཏྭཱ དིཝསབྷཱགཾ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷཀཱལེ པཙྩཱགཙྪནྟོ ཏེ ཨདིསྭཱ ‘‘སམྨ སཱརཐི, ཀཧཾ ཏེ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུ, ན ཏེ ཨིདཱནི པསྶཱམཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘དེཝ, སཱུརིཡེ ཨུགྒཙྪནྟེ ¶ སབྦེ བྷིཛྫིཏྭཱ ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ཨིམེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བྷིཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏསངྑཱརཱཔི ཏིཎགྒེ ཨུསྶཱཝབིནྡུསདིསཱཝ, ཏསྨཱ མཡཱ བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི ཨཔཱིལི༹ཏེནེཝ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ པབྦཛིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨུསྶཱཝབིནྡུམེཝ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝེ པསྶནྟོ ཨཏྟནོ གེཧཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱཡ ཝིནིཙྪཡསཱལཱཡ ནིསིནྣསྶ པིཏུ སནྟིཀམེཝ གནྟྭཱ པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨུསྶཱཝབིནྡུཾ ¶ ¶ སཱུརིཡཱཏཔེ, པཏིཏཾ དིསྭཱན སཾཝིཛིཾ.

༢.

‘‘ཏཉྙེཝཱདྷིཔཏིཾ ཀཏྭཱ, སཾཝེགམནུབྲཱུཧཡིཾ;

མཱཏཱཔིཏཱུ ཙ ཝནྡིཏྭཱ, པབྦཛྫམནུཡཱཙཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ སཱུརིཡཱཏཔེཏི སཱུརིཡཱཏཔཧེཏུ, སཱུརིཡརསྨིསམྥསྶནིམིཏྟཾ. ‘‘སཱུརིཡཱཏཔེནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. པཏིཏཾ དིསྭཱནཱཏི ཝིནཊྛཾ པསྶིཏྭཱ, པུབྦེ རུཀྑགྒཱདཱིསུ མུཏྟཱཛཱལཱདིཨཱཀཱརེན ལགྒཾ ཧུཏྭཱ དིསྶམཱནཾ སཱུརིཡརསྨིསམྥསྶེན ཝིནཊྛཾ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱ. སཾཝིཛིནྟི ཡཐཱ ཨེཏཱནི, ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱནིཔི ལཧུཾ ལཧུཾ བྷིཛྫམཱནསབྷཱཝཱནཱིཏི ཨནིཙྩཏཱམནསིཀཱརཝསེན སཾཝེགམཱཔཛྫིཾ.

ཏཉྙེཝཱདྷིཔཏིཾ ཀཏྭཱ, སཾཝེགམནུབྲཱུཧཡིནྟི ཏཉྙེཝ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུནཾ ཨནིཙྩཏཾ ཨདྷིཔཏིཾ མུཁཾ པུབྦངྒམཾ པུརེཙཱརིཀཾ ཀཏྭཱ ཏཐེཝ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཨིཏྟརཊྛིཏིཀཏཾ པརིཏྟཀཱལཏཾ མནསིཀརོནྟོ ཨེཀཝཱརཾ ཨུཔྤནྣཾ སཾཝེགཾ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཱདནེན ཨནུཝཌྜྷེསིཾ. པབྦཛྫམནུཡཱཙཧནྟི ‘‘ཏིཎགྒེ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུ ཝིཡ ན ཙིརཊྛིཏིཀེ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏེ མཡཱ བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏེནེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཡཏྠ ཨེཏཱནི ན སནྟི, ཏཾ ཨམཏཾ མཧཱནིབྦཱནཾ གཝེསིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པབྦཛྫཾ མེ ཨནུཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཏེ ཨཧཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཾ. ཨེཝཾ མཧཱསཏྟེན པབྦཛྫཱཡ ཡཱཙིཏཱཡ སཀལནགརེ མཧནྟཾ ཀོལཱཧལམཧོསི – ‘‘ཨུཔརཱཛཱ ཀིར ཡུདྷཉྫཡོ པབྦཛིཏུཀཱམོ’’ཏི ¶ .

ཏེན ཙ སམཡེན ཀཱསིརཊྛཝཱསིནོ རཱཛཱནཾ དཊྛུཾ ཨཱགནྟྭཱ རམྨཀེ པཊིཝསནྟི. ཏེ སབྦེཔི སནྣིཔཏིཾསུ. ཨིཏི སཔརིསོ རཱཛཱ ནེགམཱ ཙེཝ ཛཱནཔདཱ ཙ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱ དེཝཱི ཙ སབྦེ ཙ ཨོརོདྷཱ མཧཱསཏྟཾ ‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, པབྦཛཱི’’ཏི ནིཝཱརེསུཾ. ཏཏྠ རཱཛཱ ‘‘སཙེ ཏེ ཀཱམེཧི ཨཱུནཾ, ཨཧཾ ཏེ པརིཔཱུརཡཱམི, ཨཛྫེཝ རཛྫཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ མཧཱསཏྟོ –

‘‘མཱ མཾ དེཝ ནིཝཱརེཧི, པབྦཛནྟཾ རཐེསབྷ;

མཱཧཾ ཀཱམེཧི སམྨཏྟོ, ཛརཱཡ ཝསམནྭགཱུ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༧༧) –

ཨཏྟནོ ¶ པབྦཛྫཱཚནྡམེཝ ཝཏྭཱ ཏཾ སུཏྭཱ སདྡྷིཾ ཨོརོདྷེཧི མཱཏུཡཱ ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟིཡཱ –

‘‘ཨུསྶཱཝོཝ ¶ ཏིཎགྒམྷི, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི;

ཨེཝམཱཡུ མནུསྶཱནཾ, མཱ མཾ ཨམྨ ནིཝཱརཡཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༧༩) –

ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཀཱརཎཾ ཀཐེཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཏེཧི ཡཱཙིཡམཱནོཔི ཨབྷིསཾཝཌྜྷམཱནསཾཝེགཏྟཱ ཨནོསཀྐིཏམཱནསོ པིཡཏརེ མཧཏི ཉཱཏིཔརིཝཊྚེ ཨུལཱ༹རེ རཱཛིསྶརིཡེ ཙ ནིརཔེཀྑཙིཏྟོ པབྦཛི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༣.

‘‘ཡཱཙནྟི མཾ པཉྫལིཀཱ, སནེགམཱ སརཊྛཀཱ;

ཨཛྫེཝ པུཏྟ པཊིཔཛྫ, ཨིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ མཧཱམཧིཾ.

༤.

‘‘སརཱཛཀེ སཧོརོདྷེ, སནེགམེ སརཊྛཀེ;

ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟེ, ཨནཔེཀྑོ པརིཙྩཛི’’ནྟི.

ཏཏྠ པཉྫལིཀཱཏི པགྒཧིཏཨཉྫལིཀཱ. སནེགམཱ སརཊྛཀཱཏི ནེགམེཧི ཙེཝ རཊྛཝཱསཱིཧི ཙ སདྡྷིཾ སབྦེ རཱཛཔུརིསཱ ‘‘མཱ ཁོ, ཏྭཾ དེཝ, པབྦཛཱི’’ཏི མཾ ཡཱཙནྟི. མཱཏཱཔིཏརོ པན ཨཛྫེཝ པུཏྟ པཊིཔཛྫ, གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཨབྷིཝུདྡྷིཡཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཙ, ཨིདྡྷཾ ཝིབྷཝསཱརསམྤཏྟིཡཱ སསྶཱདིནིཔྥཏྟིཡཱ ཙ, ཕཱིཏཾ ཨིམཾ མཧཱམཧིཾ ཨནུསཱས, ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེཧཱིཏི ཡཱཙནྟི. ཨེཝཾ པན སཧ རཉྙཱཏི སརཱཛཀེ, ཏཐཱ སཧོརོདྷེ སནེགམེ སརཊྛཀེ མཧཱཛནེ ཡཐཱ སུཎནྟཱནམྤི པགེཝ པསྶནྟཱནཾ མཧནྟཾ ཀཱརུཉྙཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཀརུཎཾ པརིདེཝནྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨནཔེཀྑོ ཨལགྒཙིཏྟོ ‘‘ཨཧཾ ཏདཱ པབྦཛི’’ནྟི དསྶེཏི.

༥-༦. ཨིདཱནི ¶ ཡདཏྠཾ ཙཀྐཝཏྟིསིརིསདིསཾ རཛྫསིརིཾ པིཡཏརེ ཉཱཏིབནྡྷཝེ པཧཱཡ སིནིདྡྷཾ པརིགྒཧཔརིཛནཾ ལོཀཱབྷིམཏཾ མཧནྟཾ ཡསཉྩ ནིརཔེཀྑོ པརིཙྩཛིནྟི དསྶེཏུཾ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀེཝལནྟི ཨནཝསེསཾ ཨིཏྠཱགཱརཾ སམུདྡཔརིཡནྟཉྩ པཐཝིཾ པབྦཛྫཱདྷིཔྤཱཡེན ཙཛམཱནོ ཨེཝཾ མེ སམྨཱསམྦོདྷི སཀྐཱ ཨདྷིགནྟུནྟི བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ ན ཀིཉྩི ཙིནྟེསིཾ, ན ཏཏྠ ཨཱིསཀཾ ལགྒཾ ཛནེསིནྟི ཨཏྠོ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཏཉྩ མཧཱཡསཾ རཛྫཉྩ མེ ན དེསྶཾ ¶ , པིཡམེཝ, ཏཏོ པན སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སཏསཧསྶགུཎེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ མཡ྄ཧཾ པིཡཏརཾ, ཏསྨཱ མཱཏཱདཱིཧི སདྡྷིཾ རཛྫཾ ཨཧཾ ཏདཱ པརིཙྩཛིནྟི.

ཏདེཏཾ ¶ སབྦཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ པབྦཛྫཱཡ མཧཱསཏྟེ ནིཀྑམནྟེ ཏསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཡུདྷིཊྛིལཀུམཱརོ ནཱམ པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨནུབནྡྷི. ཏེ ཨུབྷོཔི ནགརཱ ནིཀྑམྨ མཧཱཛནཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ མནོརམེ ཋཱནེ ཨསྶམཔདཾ ཀཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱདཱིཧི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཡཱཔེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནཱ ཨཧེསུཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨུབྷོ ཀུམཱརཱ པབྦཛིཏཱ, ཡུདྷཉྫཡོ ཡུདྷིཊྛིལོ;

པཧཱཡ མཱཏཱཔིཏརོ, སངྒཾ ཚེཏྭཱན མཙྩུནོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༨༣);

ཏཏྠ སངྒཾ ཚེཏྭཱན མཙྩུནོཏི མཙྩུམཱརསྶ སཧཀཱརིཀཱརཎབྷཱུཏཏྟཱ སནྟཀཾ རཱགདོསམོཧསངྒཾ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཚིནྡིཏྭཱ ཨུབྷོཔི པབྦཛིཏཱཏི.

ཏདཱ མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི ཨཧེསུཾ, ཡུདྷིཊྛིལཀུམཱརོ ཨཱནནྡཏྠེརོ, ཡུདྷཉྫཡོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ པབྦཛྫཏོ པུབྦེ པཝཏྟིཏམཧཱདཱནཱནི ཙེཝ རཛྫཱདིཔརིཙྩཱགོ ཙ དཱནཔཱརམཱི, ཀཱཡཝཙཱིསཾཝརོ སཱིལཔཱརམཱི, པབྦཛྫཱ ཙ ཛྷཱནཱདྷིགམོ ཙ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི, ཨནིཙྩཏོ མནསིཀཱརཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱདྷིགམཔརིཡོསཱནཱ པཉྙཱ དཱནཱདཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརདྷམྨཔརིགྒཎྷནཔཉྙཱ ཙ པཉྙཱཔཱརམཱི, སབྦཏྠ ཏདཏྠསཱདྷནཾ ཝཱིརིཡཾ ཝཱིརིཡཔཱརམཱི ¶ , ཉཱཎཁནྟི ཨདྷིཝཱསནཁནྟི ཙ ཁནྟིཔཱརམཱི, པཊིཉྙཱཡ ཨཝིསཾཝཱདནཾ སཙྩཔཱརམཱི, སབྦཏྠ ཨཙལསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི, སབྦསཏྟེསུ ཧིཏཙིཏྟཏཱཡ མེཏྟཱབྲཧྨཝིཧཱརཝསེན ཙ མེཏྟཱཔཱརམཱི, སཏྟསངྑཱརཀཏཝིཔྤཀཱརཨུཔེཀྑནཝསེན ཨུཔེཀྑཱབྲཧྨཝིཧཱརཝསེན ཙ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱིཏི དས པཱརམིཡོ ལབྦྷནྟི. ཝིསེསཏོ པན ནེཀྑམྨཔཱརམཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨཀིཏྟིཙརིཡཱཡཾ ཝིཡ ཨིདྷཱཔི མཧཱཔུརིསསྶ ཨཙྪརིཡགུཎཱ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘ཨེཝཾ ཨཙྪརིཡཱ ཧེཏེ, ཨབྦྷུཏཱ ཙ མཧེསིནོ…པེ… དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཏོ’’ཏི.

ཡུདྷཉྫཡཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སོམནསྶཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༧. དུཏིཡེ ¶ ¶ ཨིནྡཔཏྠེ པུརུཏྟམེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརཝརེ. ཀཱམིཏོཏི མཱཏཱཔིཏུཨཱདཱིཧི ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨེཀོ པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙིརཀཱལེ པཏྠིཏོ. དཡིཏོཏི པིཡཱཡིཏོ. སོམནསྶོཏི ཝིསྶུཏོཏི ‘‘སོམནསྶོ’’ཏི ཨེཝཾ པཀཱསནཱམོ.

༨. སཱིལཝཱཏི དསཀུསལཀམྨཔཐསཱིལེན ཙེཝ ཨཱཙཱརསཱིལེན ཙ སམནྣཱགཏོ. གུཎསམྤནྣོཏི སདྡྷཱབཱཧུསཙྩཱདིགུཎེཧི ཨུཔེཏོ, པརིཔུཎྞོ ཝཱ. ཀལྱཱཎཔཊིབྷཱནཝཱཏི ཏཾཏཾཨིཏིཀཏྟབྦསཱདྷནེན ཨུཔཱཡཀོསལླསངྑཱཏེན ཙ སུནྡརེན པཊིབྷཱནེན སམནྣཱགཏོ. ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱིཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཀུལེ ཛེཊྛཱཏི ཨེཝཾ ཡེ ཛཱཏིཝུཌྜྷཱ, ཡེ ཙ སཱིལཱདིགུཎེཧི ཝུཌྜྷཱ, ཏེསཾ ཨཔཙཱཡནསཱིལོ. ཧིརཱིམཱཏི པཱཔཛིགུཙྪནལཀྑཎཱཡ ཧིརིཡཱ སམནྣཱགཏོ. སངྒཧེསུ ཙ ཀོཝིདོཏི དཱནཔིཡཝཙནཨཏྠཙརིཡཱསམཱནཏྟཏཱསངྑཱཏེཧི ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཡཐཱརཧཾ སཏྟཱནཾ སངྒཎྷནེསུ ཀུསལོ. ཨེཝརཱུཔོ རེཎུསྶ ནཱམ ཀུརུརཱཛསྶ པུཏྟོ སོམནསྶོཏི ཝིསྶུཏོ ཡདཱ ཧོམཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༩. ཏསྶ རཉྙོ པཏིཀརོཏི ཏེན ཀུརུརཱཛེན པཏི ཨབྷིཀྑཎཾ ཨུཔཀཏྟབྦབྷཱཝེན པཏིཀརོ ཝལླབྷོ. ཀུཧཀཏཱཔསོཏི ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནལཀྑཎེན ཀོཧཉྙེན ¶ ཛཱིཝིཏཀཔྤནཀོ ཨེཀོ ཏཱཔསོ, ཏསྶ རཉྙོ སཀྐཱཏབྦོ ཨཧོསི. ཨཱརཱམནྟི ཕལཱརཱམཾ, ཡཏྠ ཨེལཱ༹ལུཀལཱབུཀུམྦྷཎྜཏིཔུསཱདིཝལླིཕལཱནི ཙེཝ ཏཎྜུལེཡྻཀཱདིསཱཀཉྩ རོཔཱིཡཏི. མཱལཱཝཙྪནྟི ཛཱཏིཨཏིམུཏྟཀཱདིཔུཔྥགཙྪཾ, ཏེན པུཔྥཱརཱམཾ དསྶེཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱརཱམཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ མཱལཱཝཙྪཉྩ ཡཐཱཝུཏྟཕལཝཙྪཉྩ རོཔེཏྭཱ ཏཏོ ལདྡྷདྷནཾ སཾཧརིཏྭཱ ཋཔེནྟོ ཛཱིཝཏཱིཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཏདཱ མཧཱརཀྑིཏོ ནཱམ ཏཱཔསོ པཉྩསཏཏཱཔསཔརིཝཱརོ ཧིམཝནྟེ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཨིནྡཔཏྠནགརཾ པཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནེ ཝསིཏྭཱ སཔརིསོ པིཎྜཱཡ ¶ ཙརནྟོ རཱཛདྭཱརཾ པཱཔུཎི. རཱཛཱ ཨིསིགཎཾ དིསྭཱ ཨིརིཡཱཔཐེ པསནྣོ ཨལངྐཏམཧཱཏལེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པཎཱིཏེནཱཧཱརེན པརིཝིསིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཝསྶཱརཏྟཾ མམ ཨུཡྻཱནེཡེཝ ཝསཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཝསནཊྛཱནཱནི ཀཱརེཏྭཱ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ དཏྭཱ ནིཀྑམི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སབྦེཔི ཏེ རཱཛནིཝེསནེ བྷུཉྫནྟི.

རཱཛཱ ¶ པན ཨཔུཏྟཀོ པུཏྟེ པཏྠེཏི, པུཏྟཱ ནུཔྤཛྫནྟི. ཝསྶཱརཏྟཙྩཡེན མཧཱརཀྑིཏོ ‘‘ཧིམཝནྟཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ རཉྙཱ ཀཏསཀྐཱརསམྨཱནོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཱམགྒེ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨེཀསྶ སནྡཙྪཱཡསྶ རུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ སཔརིསོ ནིསཱིདི. ཏཱཔསཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘རཱཛཱ ཨཔུཏྟཀོ, སཱདྷུ ཝཏསྶ སཙེ རཱཛཔུཏྟཾ ལབྷེཡྻཱ’’ཏི. མཧཱརཀྑིཏོ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ རཉྙོ པུཏྟོ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ ‘‘བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘མཱ ཏུམྷེ ཙིནྟཡིཏྠ, ཨཛྫ པཙྩཱུསཀཱལེ ཨེཀོ ¶ དེཝཔུཏྟོ ཙཝིཏྭཱ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨེཀོ ཀཱུཊཛཊིལོ ‘‘ཨིདཱནི རཱཛཀུལཱུཔཀོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཱཔསཱནཾ གམནཀཱལེ གིལཱནཱལཡཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱརཀྑིཏོ ཏསྶ ནིཔནྣཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཡདཱ སཀྐོསི, ཏདཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨིསིགཎཾ ཨཱདཱཡ ཧིམཝནྟམེཝ གཏོ. ཀུཧཀོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཝེགེན གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘མཧཱརཀྑིཏསྶ ཨུཔཊྛཱཀཏཱཔསོ ཨཱགཏོ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ རཉྙཱ ཝེགེན པཀྐོསཱཔིཏོ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. རཱཛཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཨིསཱིནཾ ཨཱརོགྱཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨཏིཁིཔྤཾ ནིཝཏྟིཏྠ, ཀེནཏྠེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ.

མཧཱརཱཛ, ཨིསིགཎོ སུཁནིསིནྣོ ‘‘སཱདྷུ ཝཏསྶ སཙེ རཉྙོ ཝཾསཱནུརཀྑཀོ པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཨཧཾ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ རཉྙོ པུཏྟོ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི དིབྦཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘མཧིདྡྷིཀོ དེཝཔུཏྟོ ཙཝིཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཡཱ སུདྷམྨཱཡ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘ཨཛཱནནྟཱ གབྦྷཾ ནཱསེཡྻུཾ, ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི ¶ ཏཱཝ ན’’ནྟི ཏུམྷཱཀཾ ཀཐནཏྠཱཡ ཨཱགཏོ, ཀཐིཏཾ ཝོ མཡཱ, གཙྪཱམཧ’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘བྷནྟེ, ན སཀྐཱ གནྟུ’’ནྟི ཧཊྛཏུཊྛོ པསནྣཙིཏྟོ ཀུཧཀཏཱཔསཾ ཨུཡྻཱནཾ ནེཏྭཱ ཝསནཊྛཱནཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ རཱཛཀུལེ བྷུཉྫནྟོ ཝསཏི, ‘‘དིབྦཙཀྑུཀོ’’ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི.

ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏཏྠ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཛཱཏསྶ ཙ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘སོམནསྶོ’’ཏི ¶ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. སོ ཀུམཱརཔརིཧཱརེན ཝཌྜྷཏི. ཀུཧཀཏཱཔསོཔི ཨུཡྻཱནསྶ ཨེཀཔསྶེ ནཱནཔྤཀཱརཾ སཱུཔེཡྻསཱཀཉྩ ཕལཝལླིཨཱདཡོ ཙ རོཔེཏྭཱ པཎྞིཀཱནཾ ཧཏྠེ ཝིཀྐིཎནྟོ དྷནཾ སཾཧརཏི. ཨཐ བོདྷིསཏྟསྶ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ རཉྙོ པཙྩནྟོ ¶ ཀུཔིཏོ. སོ ‘‘ཏཱཏ, དིབྦཙཀྑུཏཱཔསེ མཱ པམཛྫཱ’’ཏི ཀུམཱརཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཏོ.

༡༠-༡༣. ཨཐེཀདིཝསཾ ཀུམཱརོ ‘‘ཛཊིལཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཀཱུཊཛཊིལཾ ཨེཀཾ གནྡྷིཀཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི དྭེ གྷཊེ གཧེཏྭཱ སཱཀཝཏྠུསྨིཾ ཨུདཀཾ སིཉྩནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཀཱུཊཛཊིལོ ཨཏྟནོ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཏྭཱ པཎྞིཀཀམྨཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀརོསི པཎྞིཀགཧཔཏིཀཱ’’ཏི ཏཾ ལཛྫཱཔེཏྭཱ ཨཝནྡིཏྭཱ ཨེཝ ནིཀྑམི.

ཀཱུཊཛཊིལོ ‘‘ཨཡཾ ཨིདཱནེཝ ཨེཝརཱུཔོ, པཙྪཱ ‘ཀོ ཛཱནཱཏི ཀིཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི ཨིདཱནེཝ ནཾ ནཱསེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱགམནཀཱལེ པཱསཱཎཕལཀཾ ཨེཀམནྟཾ ཁིཔིཏྭཱ པཱནཱིཡགྷཊཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཎྞསཱལཱཡ ཏིཎཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ སརཱིརཾ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ མཧཱདུཀྑཔྤཏྟོ ཝིཡ མཉྩེ ནིཔཛྫི. རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ནིཝེསནཾ ཨཔཝིསིཏྭཱཝ ‘‘མམ སཱམིཀཾ དིབྦཙཀྑུཀཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི པཎྞསཱལདྭཱརཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ ནིཔནྣཀཾ དིསྭཱ པཱདེ པརིམཛྫནྟོ པུཙྪི – ‘‘ཀེན, ཏྭཾ བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཝིཧེཋིཏོ, ཀམཛྫ ཡམལོཀཾ ནེམི, ཏཾ མེ སཱིགྷཾ ཨཱཙིཀྑཱ’’ཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ ཀཱུཊཛཊིལོ ནིཏྠུནནྟོ ཨུཊྛཱཡ དིཊྛོ, ¶ མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ མེ, པསྶིཏྭཱ ཏཡི ཝིསྶཱསེན ཨཧཾ ཨིམཾ ཝིཔྤཀཱརཾ པཏྟོ, ཏཝ པུཏྟེནམྷི ཨེཝཾ ཝིཧེཋིཏོཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཙོརགྷཱཏཀེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪཐ ཀུམཱརསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ སརཱིརཉྩསྶ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ རཐིཡཱ རཐིཡཾ ཝིཀིརཐཱ’’ཏི. ཏེ མཱཏརཱ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨངྐེ ནིསཱིདཱཔིཏཾ ཀུམཱརཾ ཨཱཀཌྜྷིཾསུ – ‘‘རཉྙཱ ཏེ ཝདྷོ ཨཱཎཏྟོ’’ཏི. ཀུམཱརོ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ མཱཏུ ཨངྐཏོ ཝུཊྛཱཡ – ‘‘རཉྙོ མཾ དསྶེཐ, སནྟི རཱཛཀིཙྩཱནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཀུམཱརསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ མཱརེཏུཾ ཨཝིསཧནྟཱ གོཎཾ ཝིཡ རཛྫུཡཱ པརིཀཌྜྷནྟཱ ནེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏམཧཾ དིསྭཱན ཀུཧཀ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཐུསརཱསིཾཝ ཨཏཎྜུལནྟི ཏཎྜུལཀཎེཧི ཝིརཧིཏཾ ཐུསརཱསིཾ ཝིཡ, དུམཾཝ རུཀྑཾ ཝིཡ, ཨནྟོ མཧཱསུསིརཾ. ཀདལིཾཝ ཨསཱརཀཾ སཱིལཱདིསཱརརཧིཏཾ ཏཱཔསཾ ཨཧཾ དིསྭཱ ནཏྠི ཨིམསྶ སཏཾ སཱདྷཱུནཾ ཛྷཱནཱདིདྷམྨོ. ཀསྨཱ? སཱམཉྙཱ སམཎབྷཱཝཱ སཱིལམཏྟཏོཔི ཨཔགཏོ པརིཧཱིནོ ¶ ཨཡཾ, ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ ཧིརཱིསུཀྐདྷམྨཛཧིཏོ པཛཧིཏཧིརིསངྑཱཏསུཀྐདྷམྨོ. ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཀཱརཎཱཏི ‘‘ཀེཝལཾ ཛཱིཝིཏསྶེཝ ཧེཏུ ཨཡཾ ཏཱཔསལིངྒེན ཙརཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསིནྟི དསྶེཏི. པརནྟིཧཱིཏི པརནྟོ པཙྩནྟོ ནིཝཱསབྷཱུཏོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི པརནྟིནོ, སཱིམནྟརིཀཝཱསིནོ. ཏེཧི པརནྟཱིཧི ཨཊཝིཀེཧི པཙྩནྟདེསོ ཁོབྷིཏོ ཨཧོསི. ཏཾ པཙྩནྟཀོཔཾ ནིསེདྷེཏུཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཙྪནྟོ མམ པིཏཱ ཀུརུརཱཛཱ ‘‘ཏཱཏ སོམནསྶཀུམཱར, མཡ྄ཧཾ སཱམིཀཾ ཨུགྒཏཱཔནཾ གྷོརཏཔཾ པརམསནྟིནྡྲིཡཾ ཛཊིལཾ མཱ པམཛྫི. སོ ཧི ཨམྷཱཀཾ སབྦཀཱམདདོ, ཏསྨཱ ཡདིཙྪཀཾ ཙིཏྟརུཙིཡཾ ཏསྶ ཙིཏྟཱནུཀཱུལཾ པཝཏྟེཧི ཨནུཝཏྟེཧཱི’’ཏི ཏདཱ མཾ ཨནུསཱསཱིཏི དསྶེཏི.

༡༤. ཏམཧཾ གནྟྭཱནུཔཊྛཱནནྟི པིཏུ ཝཙནཾ ཨནཏིཀྐནྟོ ཏཾ ཀཱུཊཏཱཔསཾ ཨུཔཊྛཱནཏྠཾ གནྟྭཱ ཏཾ སཱཀཝཏྠུསྨིཾ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩནྟཾ དིསྭཱ ‘‘པཎྞིཀོ ཨཡ’’ནྟི ཙ ཉཏྭཱ ཀཙྩི ཏེ, གཧཔཏི, ཀུསལནྟི, གཧཔཏི, ¶ ཏེ སརཱིརསྶ ཀཙྩི ཀུསལཾ ཀུསལམེཝ, ཏཐཱ ཧི སཱཀཝཏྠུསྨིཾ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩསི. ཀིཾ ཝཱ ཏཝ ཧིརཉྙཾ ཝཱ སུཝཎྞཾ ཝཱ ཨཱཧརཱིཡཏུ, ཏཐཱ ཧི པཎྞིཀཝུཏྟིཾ ཨནུཏིཊྛསཱིཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨབྷཱསིཾ.

༡༥. ཏེན ¶ སོ ཀུཔིཏོ ཨཱསཱིཏི ཏེན མཡཱ ཝུཏྟགཧཔཏིཝཱདེན སོ མཱནནིསྶིཏོ མཱནཾ ཨལླཱིནོ ཀུཧཀོ མཡ྄ཧཾ ཀུཔིཏོ ཀུདྡྷོ ཨཧོསི. ཀུདྡྷོ ཙ སམཱནོ ‘‘གྷཱཏཱཔེམི ཏུཝཾ ཨཛྫ, རཊྛཱ པབྦཱཛཡཱམི ཝཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཏུཝཾ ཨཛྫཱཏི, ཏྭཾ ཨཛྫ, ཨིདཱནིཡེཝ རཉྙོ ཨཱགཏཀཱལེཏི ཨཏྠོ.

༡༦. ནིསེདྷཡིཏྭཱ པཙྩནྟནྟི པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ནགརཾ ཨཔཝིཊྛོ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཀུཧཀཾ ཀུཧཀཏཱཔསཾ ཀཙྩི ཏེ, བྷནྟེ, ཁམནཱིཡཾ, སམྨཱནོ ཏེ པཝཏྟིཏོཏི ཀུམཱརེན ཏེ སམྨཱནོ པཝཏྟིཏོ ཨཧོསི.

༡༧. ཀུམཱརོ ཡཐཱ ནཱསིཡོཏི ཡཐཱ ཀུམཱརོ ནཱསིཡོ ནཱསེཏབྦོ གྷཱཏཱཔེཏབྦོ, ཏཐཱ སོ པཱཔོ ཏསྶ རཉྙོ ཨཱཙིཀྑི. ཨཱཎཱཔེསཱིཏི མཡ྄ཧཾ སཱམིཀེ ཨིམསྨིཾ དིབྦཙཀྑུཏཱཔསེ སཏི ཀིཾ མམ ན ནིཔྥཛྫཏི, ཏསྨཱ པུཏྟེན མེ ཨཏྠོ ནཏྠི, ཏཏོཔི ཨཡམེཝ སེཡྻོཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཎཱཔེསི.

༡༨. ཀིནྟི ¶ ? སཱིསཾ ཏཏྠེཝ ཚིནྡིཏྭཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཏཾ ཀུམཱརཾ པསྶཐ, ཏཏྠེཝ ཏསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ སརཱིརཉྩསྶ ཀཏྭཱན ཙཏུཁཎྜིཀཾ ཙཏུརོ ཁཎྜེ ཀཏྭཱ རཐིཡཱ རཐིཡཾ ནཱིཡནྟཱ ཝཱིཐིཏོ ཝཱིཐིཾ ཝིཀྑིཔནྟཱ དསྶེཐ. ཀསྨཱ? སཱ གཏི ཛཊིལཧཱིལི༹ཏཱཏི ཡེཧི ཨཡཾ ཛཊིལོ ཧཱིལི༹ཏོ, ཏེསཾ ཛཊིལཧཱིལི༹ཏཱནཾ སཱ གཏི སཱ ནིཔྥཏྟི སོ ཝིཔཱཀོཏི. ཛཊིལཧཱིལི༹ཏཱཏི ཝཱ ཛཊིལཧཱིལ༹ནཧེཏུ སཱ ཏསྶ ནིཔྥཏྟཱིཏི ཨེཝཉྩེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༡༩. ཏཏྠཱཏི ཏསྶ རཉྙོ ཨཱཎཱཡཾ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཏཱཔསསྶ པརིབྷཝེ. ཀཱརཎིཀཱཏི གྷཱཏཀཱ, ཙོརགྷཱཏཀཱཏི ཨཏྠོ. ཙཎྜཱཏི ཀུརཱུརཱ. ལུདྡཱཏི སུདཱརུཎཱ. ཨཀཱརུཎཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ ཀཏཾ. ‘‘ཨཀརུཎཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ནིཀྐརུཎཱཏི ཨཏྠོ. མཱཏུ ཨངྐེ ནིསིནྣསྶཱཏི མམ མཱཏུ སུདྷམྨཱཡ དེཝིཡཱ ཨུཙྪངྒེ ནིསིནྣསྶ. ‘‘ནིསིནྣསྶཱ’’ཏི ཨནཱདརེ སཱམིཝཙནཾ. ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ནཡནྟི མནྟི མཱཏརཱ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨངྐེ ¶ ནིསཱིདཱཔིཏཾ ¶ མཾ རཱཛཱཎཱཡ ཏེ ཙོརགྷཱཏཀཱ གོཎཾ ཝིཡ རཛྫུཡཱ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཨཱགྷཱཏནཾ ནཡནྟི. ཀུམཱརེ པན ནཱིཡམཱནེ དཱསིགཎཔརིཝུཏཱ སདྡྷིཾ ཨོརོདྷེཧི སུདྷམྨཱ དེཝཱི ནཱགརཱཔི ‘‘མཡཾ ནིརཔརཱདྷཾ ཀུམཱརཾ མཱརེཏུཾ ན དསྶཱམཱ’’ཏི ཏེན སདྡྷིཾཡེཝ ཨགམཾསུ.

༢༠. བནྡྷཏཾ གཱལ༹ྷབནྡྷནནྟི གཱལ༹ྷབནྡྷནཾ བནྡྷནྟཱནཾ ཏེསཾ ཀཱརཎིཀཔུརིསཱནཾ. རཱཛཀིརིཡཱནི ཨཏྠི མེཏི མཡཱ རཉྙོ ཝཏྟབྦཱནི རཱཛཀིཙྩཱནི ཨཏྠི. ཏསྨཱ རཉྙོ དསྶེཐ མཾ ཁིཔྤནྟི ཏེསཾ ཨཧཾ ཨེཝཾ ཝཙནཾ ཨཝཙཾ.

༢༡. རཉྙོ དསྶཡིཾསུ, པཱཔསྶ པཱཔསེཝིནོཏི ཨཏྟནཱ པཱཔསཱིལསྶ ལཱམཀཱཙཱརསྶ ཀཱུཊཏཱཔསསྶ སེཝནཏོ པཱཔསེཝིནོ རཉྙོ མཾ དསྶཡིཾསུ. དིསྭཱན ཏཾ སཉྙཱཔེསིནྟི ཏཾ མམ པིཏརཾ ཀུརུརཱཛཱནཾ པསྶིཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ མཾ, དེཝ, མཱརཱཔེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ‘‘ཀསྨཱ ཙ པན ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ སཱམིཀཾ དིབྦཙཀྑུཏཱཔསཾ གཧཔཏིཝཱདེན སམུདཱཙརི. ཨིདཉྩིདཉྩ ཝིཔྤཀཱརཾ ཀརཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དེཝ, གཧཔཏིཉྙེཝ ‘གཧཔཏཱི’ཏི ཝདནྟསྶ ཀོ མཡ྄ཧཾ དོསོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ནཱནཱཝིདྷཱནི མཱལཱཝཙྪཱནི རོཔེཏྭཱ པུཔྥཔཎྞཕལཱཕལཱདཱིནཾ ཝིཀྐིཎནཾ ཧཏྠཏོ ཙསྶ ཏཱནི དེཝསིཀཾ ཝིཀྐིཎནྟེཧི མཱལཱཀཱརཔཎྞིཀེཧི སདྡཧཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱལཱཝཏྠུཔཎྞཝཏྠཱུནི ཨུཔདྷཱརེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཎྞསཱལཉྩསྶ པཝིསིཏྭཱ པུཔྥཱདིཝིཀྐིཡལདྡྷཾ ཀཧཱཔཎཀབྷཎྜིཀཾ ཨཏྟནོ པུརིསེཧི ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེསིཾ ཏསྶ ཀཱུཊཏཱཔསབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེསིཾ. མམཉྩ ཝསམཱནཡིནྟི ཏེན སཉྙཱཔནེན ‘‘སཙྩཾ ཁོ པན ཀུམཱརོ ཝདཏི, ཨཡཾ ཀཱུཊཏཱཔསོ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི ¶ མཧཱཔརིགྒཧོ ཛཱཏོ’’ཏི ཡཐཱ ཏསྨིཾ ནིབྦིནྣོ མམ ཝསེ ཝཏྟཏི, ཨེཝཾ རཱཛཱནཾ མམ ཝསམཱནེསིཾ.

ཏཏོ མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨེཝརཱུཔསྶ བཱལསྶ རཉྙོ སནྟིཀེ ཝསནཏོ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ པབྦཛིཏུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪི – ‘‘ན མེ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ཝཱསེན ཨཏྠོ, ཨནུཛཱནཱཐ མཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཏཱཏ, མཡཱ ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱཝ ཏེ ཝདྷོ ཨཱཎཏྟོ, ཁམ མཡ྄ཧཾ ཨཔརཱདྷ’’ནྟི མཧཱསཏྟཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫེཝ ཨིམཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ‘‘དེཝ, ཀིམཏྠི མཱནུསཀེསུ ¶ བྷོགེསུ, ཨཧཾ པུབྦེ དཱིགྷརཏྟཾ ¶ དིབྦབྷོགསམྤཏྟིཡོ ཨནུབྷཝིཾ, ན ཏཏྠཱཔི མེ སངྒོ, པབྦཛིསྶཱམེཝཱཧཾ, ན ཏཱདིསསྶ བཱལསྶ པརནེཡྻབུདྡྷིནོ སནྟིཀེ ཝསཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཨོཝདནྟོ –

‘‘ཨནིསམྨ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཨནཝཏྠཱཡ ཙིནྟིཏཾ;

བྷེསཛྫསྶེཝ ཝེབྷངྒོ, ཝིཔཱཀོ ཧོཏི པཱཔཀོ.

‘‘ནིསམྨ ཙ ཀཏཾ ཀམྨཾ, སམྨཱཝཏྠཱཡ ཙིནྟིཏཾ;

བྷེསཛྫསྶེཝ སམྤཏྟི, ཝིཔཱཀོ ཧོཏི བྷདྲཀོ.

‘‘ཨལསོ གིཧཱི ཀཱམབྷོགཱི ན སཱདྷུ, ཨསཉྙཏོ པབྦཛིཏོ ན སཱདྷུ;

རཱཛཱ ན སཱདྷུ ཨནིསམྨཀཱརཱི, ཡོ པཎྜིཏོ ཀོདྷནོ ཏཾ ན སཱདྷུ.

‘‘ནིསམྨ ཁཏྟིཡོ ཀཡིརཱ, ནཱནིསམྨ དིསམྤཏི;

ནིསམྨཀཱརིནོ རཱཛ, ཡསོ ཀིཏྟི ཙ ཝཌྜྷཏི.

‘‘ནིསམྨ དཎྜཾ པཎཡེཡྻ ཨིསྶརོ, ཝེགཱ ཀཏཾ ཏཔྤཏི བྷཱུམིཔཱལ;

སམྨཱཔཎཱིདྷཱི ཙ ནརསྶ ཨཏྠཱ, ཨནཱནུཏཔྤཱ ཏེ བྷཝནྟི པཙྪཱ.

‘‘ཨནཱནུཏཔྤཱནི ཧི ཡེ ཀརོནྟི, ཝིབྷཛྫ ཀམྨཱཡཏནཱནི ལོཀེ;

ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི སུཁུདྲཡཱནི, བྷཝནྟི བུདྡྷཱནུམཏཱནི ཏཱནི.

‘‘ཨཱགཙྪུཾ ¶ དོཝཱརིཀཱ ཁགྒབནྡྷཱ, ཀཱསཱཝིཡཱ ཧནྟུ མམཾ ཛནིནྡ;

མཱཏུཉྩ ཨངྐསྨིམཧཾ ནིསིནྣོ, ཨཱཀཌྜྷིཏོ སཧསཱ ཏེཧི དེཝ.

‘‘ཀཊུཀཉྷི ¶ སམྦཱདྷཾ སུཀིཙྪཾ པཏྟོ, མདྷུརམྤིཡཾ ཛཱིཝིཏཾ ལདྡྷ རཱཛ;

ཀིཙྪེནཧཾ ཨཛྫ ཝདྷཱ པམུཏྟོ, པབྦཛྫམེཝཱབྷིམནོཧམསྨཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༢༢༧-༢༣༤) –

ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཾ དེསེསི.

ཏཏྠ ¶ ཨནིསམྨཱཏི ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ. ཨནཝཏྠཱཡཱཏི ཨཝཝཏྠཔེཏྭཱ. ཝེབྷངྒོཏི ཝིཔཏྟི. ཝིཔཱཀོཏི ནིཔྥཏྟི. ཨསཉྙཏོཏི ཨསཾཝུཏོ དུསྶཱིལོ. པཎཡེཡྻཱཏི པཊྛཔེཡྻ. ཝེགཱཏི ཝེགེན སཧསཱ. སམྨཱཔཎཱིདྷཱི ཙཱཏི སམྨཱཔཎིདྷིནཱ, ཡོནིསོ ཋཔིཏེན ཙིཏྟེན ཀཏཱ ནརསྶ ཨཏྠཱ པཙྪཱ ཨནཱནུཏཔྤཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིབྷཛྫཱཏི ཨིམཱནི ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཱནི, ཨིམཱནི ཨཡུཏྟཱནཱིཏི ཨེཝཾ པཉྙཱཡ ཝིབྷཛིཏྭཱ. ཀམྨཱཡཏནཱནཱིཏི ཀམྨཱནི. བུདྡྷཱནུམཏཱནཱིཏི པཎྜིཏེཧི ཨནུམཏཱནི ཨནཝཛྫཱནི ཧོནྟི. ཀཊུཀནྟི དུཀྑཾ ཨསཱཏཾ, སམྦཱདྷཾ སུཀིཙྪཾ མརཎབྷཡཾ པཏྟོམྷི. ལདྡྷཱཏི ཨཏྟནོ ཉཱཎབལེན ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིཏྭཱ. པབྦཛྫམེཝཱབྷིམནོཏི པབྦཛྫཱབྷིམུཁཙིཏྟོ ཨེཝཱཧམསྨི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟེན དྷམྨེ དེསིཏེ རཱཛཱ དེཝིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘དེཝི, ཏྭཾ པུཏྟཾ ནིཝཏྟེཧཱི’’ཏི. དེཝཱིཔི ཀུམཱརསྶ པབྦཛྫམེཝ རོཙེསི. མཧཱསཏྟོ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སཙེ མཡ྄ཧཾ དོསོ ཨཏྠི, ཏཾ ཁམཐཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. གཏེ ཙ པན མཧཱསཏྟེ མཧཱཛནོ ཀཱུཊཛཊིལཾ པོཐེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོཔི སནཱགརེཧི ཨམཙྩཔཱརིསཛྫཱདཱིཧི རཱཛཔུརིསེཧི ཨསྶུམུཁེཧི ཨནུབནྡྷིཡམཱནོ ཏེ ནིཝཏྟེསི. མནུསྶེསུ ནིཝཏྟེསུ མནུསྶཝཎྞེནཱགནྟྭཱ དེཝཏཱཧི ནཱིཏོ སཏྟ པབྦཏརཱཛིཡོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཧིམཝནྟེ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏཱཡ པཎྞསཱལཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༢༢.

‘‘སོ མཾ ཏཏྠ ཁམཱཔེསི, མཧཱརཛྫཾ ཨདཱསི མེ;

སོཧཾ ཏམཾ དཱལཡིཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཏམཾ དཱལཡིཏྭཱཏི ཀཱམཱདཱིནཝདསྶནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ སམྨོཧཏམཾ ཝིདྷམིཏྭཱ. པབྦཛིནྟི ཨུཔཱགཙྪིཾ. ཨནགཱརིཡནྟི པབྦཛྫཾ.

༢༣. ཨིདཱནི ¶ ཡདཏྠཾ ཏདཱ ཏཾ རཱཛིསྶརིཡཾ པརིཙྩཏྟཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ན མེ དེསྶ’’ནྟི ཨོསཱནགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཝུཏྟནཡོཝ.

ཨེཝཾ པན མཧཱསཏྟེ པབྦཛིཏེ ཡཱཝ སོལ༹སཝསྶཀཱལཱ རཱཛཀུལེ ¶ པརིཙཱརིཀཝེསེན དེཝཏཱཡེཝ ནཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. སོ ཏཏྠ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

ཏདཱ ཀུཧཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, མཱཏཱ མཧཱམཱཡཱ, མཧཱརཀྑིཏཏཱཔསོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, སོམནསྶཀུམཱརོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཡུདྷཉྫཡཙརིཡཱཡཾ (ཙརིཡཱ. ༣.༡ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ དས པཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཨིདྷཱཔི ནེཀྑམྨཔཱརམཱི ཨཏིསཡཝཏཱིཏི སཱ ཨེཝ དེསནཾ ཨཱརུལ༹ྷཱ. ཏཐཱ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ ཨེཝ རཱཛཀིཙྩེསུ སམཏྠཏཱ, ཏསྶ ཏཱཔསསྶ ཀཱུཊཛཊིལབྷཱཝཔརིགྒཎྷནཾ, ཏེན པཡུཏྟེན རཉྙཱ ཝདྷེ ཨཱཎཏྟེ སནྟཱསཱབྷཱཝོ, རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ནཱནཱནཡེཧི ཏསྶ སདོསཏཾ ཨཏྟནོ ཙ ནིརཔརཱདྷཏཾ མཧཱཛནསྶ མཛ྄ཛྷེ པཀཱསེཏྭཱ རཉྙོ ཙ པརནེཡྻབུདྡྷིཏཾ བཱལབྷཱཝཉྩ པཊྛཔེཏྭཱ ཏེན ཁམཱཔིཏེཔི ཏསྶ སནྟིཀེ ཝཱསཏོ རཛྫིསྶརིཡཏོ ཙ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཡཱཙིཡམཱནེནཔི ཧཏྠགཏཾ རཛྫསིརིཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ ཚཌྜེཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨལགྒཙིཏྟེན ཧུཏྭཱ པབྦཛནཾ, པབྦཛིཏྭཱ པཝིཝེཀཱརཱམེན ཧུཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨཔྤཀསིརེན ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱནིབྦཏྟནནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

སོམནསྶཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཨཡོགྷརཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༢༤. ཏཏིཡེ ཨཡོགྷརམྷི སཾཝཌྜྷོཏི ཨམནུསྶཨུཔདྡཝཔརིཝཛྫནཏྠཾ ཙཏུརསྶསཱལཝསེན ཀཏེ མཧཏི སབྦཨཡོམཡེ གེཧེ སཾཝཌྜྷོ. ནཱམེནཱསི ཨཡོགྷརོཏི ཨཡོགྷརེ ཛཱཏསཾཝཌྜྷབྷཱཝེནེཝ ‘‘ཨཡོགྷརཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམེན པཱཀཊོ ཨཧོསི.

༢༥-༦. ཏདཱ ¶ ¶ ཧི ཀཱསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ པུརིམཏྟབྷཱཝེ སཔཏྟི ‘‘ཏཝ ཛཱཏཾ ཛཱཏཾ པཛཾ ཁཱདེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ¶ ཡཀྑིནིཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟཱ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏསྶཱ ཝིཛཱཏཀཱལེ དྭེ ཝཱརེ པུཏྟེ ཁཱདི. ཏཏིཡཝཱརེ པན བོདྷིསཏྟོ ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. རཱཛཱ ‘‘དེཝིཡཱ ཛཱཏཾ ཛཱཏཾ པཛཾ ཨེཀཱ ཡཀྑིནཱི ཁཱདཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱཏབྦ’’ནྟི མནུསྶེཧི སམྨནྟེཏྭཱ ‘‘ཨམནུསྶཱ ནཱམ ཨཡོགྷརསྶ བྷཱཡནྟི, ཨཡོགྷརཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཀམྨཱརེ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཐམྦྷེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཡོམཡེཧེཝ སབྦགེཧསམྦྷཱརེཧི ཙཏུརསྶསཱལཾ མཧནྟཾ ཨཡོགྷརཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པརིཔཀྐགབྦྷཾ དེཝིཾ ཏཏྠ ཝཱསེསི. སཱ ཏཏྠ དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ‘‘ཨཡོགྷརཀུམཱརོ’’ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏཾ དྷཱཏཱིནཾ དཏྭཱ མཧནྟཾ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ རཱཛཱ དེཝིཾ ཨནྟེཔུརཾ ཨཱནེསི. ཡཀྑིནཱིཔི ཨུདཀཝཱརཾ གནྟྭཱ ཝེསྶཝཎསྶ ཨུདཀཾ ཝཧནྟཱི ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟཱ.

མཧཱསཏྟོ ཨཡོགྷརེཡེཝ ཝཌྜྷིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཏཏྠེཝ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷི. རཱཛཱ པུཏྟཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘རཛྫམསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ མངྒལཝཱརཎཾ ཨཱདཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀུམཱརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསུཾ. མཧཱསཏྟོ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ ཏསྶ སརཱིརསོབྷཾ ཨོལོཀེཏྭཱ བལཝསིནེཧེན ཏཾ ཨཱལིངྒིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫེཝ མེ པུཏྟཾ ཨབྷིསིཉྩཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི. མཧཱསཏྟོ པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ རཛྫེན ཨཏྠོ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, པབྦཛྫཾ མེ ཨནུཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དུཀྑེན ཛཱིཝིཏོ ལདྡྷོ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ དུཀྑེནཱཏི, ཏཱཏ, ཏཝ བྷཱཏིཀཱ དྭེ ཨེཀཱཡ ཡཀྑིནིཡཱ ཁཱདིཏཱ, ཏུཡ྄ཧཾ པན ཏཏོ ཨམནུསྶབྷཡཏོ ནིཝཱརཎཏྠཾ ཀཏེན དུཀྑེན མཧཏཱ ཨཱཡཱསེན ཛཱིཝིཏོ ལདྡྷོ. སཾཔཱིལེ༹ པཏིཔོསིཏོཏི ནཱནཱཝིདྷཱཡ ཨམནུསྶརཀྑཱཡ ¶ སམྦཱདྷེ ཨཡོགྷརེ ཝིཛཱཡནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སོལ༹སཝསྶུཔྤཏྟིཡཱ སམྦཱདྷེ སཾཝཌྜྷིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཛྫེཝ, པུཏྟ, པཊིཔཛྫ, ཀེཝལཾ ཝསུདྷཾ ཨིམནྟི ཀཉྩནམཱལཱལངྐཏསྶ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ རཏནརཱསིམྷི ཋཔེཏྭཱ ཏཱིཧི སངྑེཧི ཨབྷིསིཉྩིཡམཱནོ ¶ ཨིམཾ ཀུལསནྟཀཾ ཀེཝལཾ སཀལཾ སམུདྡཔརིཡནྟཾ ཏཏོཡེཝ སཧ རཊྛེཧཱིཏི སརཊྛཀཾ སཧ ནིགམེཧི མཧཱགཱམེཧཱིཏི སནིགམཾ ཨཔརིམིཏེན པརིཝཱརཛནེན སདྡྷིཾ སཛནཾ ཨིམཾ ཝསུདྷཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཨཛྫེཝ, པུཏྟ, པཊིཔཛྫ, རཛྫཾ ཀཱརེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཝནྡིཏྭཱ ཁཏྟིཡཾ. ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིནྟི ཁཏྟིཡཾ ཀཱསིརཱཛཱནཾ མམ པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨབྷཱསིཾ.

༢༧. ཡེ ¶ ཀེཙི མཧིཡཱ སཏྟཱཏི ཨིམིསྶཱ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཡེ ཀེཙི སཏྟཱ ནཱམ. ཧཱིནམུཀྐཊྛམཛ྄ཛྷིམཱཏི ལཱམཀཱ ཙེཝ ཨུཏྟམཱ ཙ, ཨུབྷིནྣཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ བྷཝཏྟཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཙ. སཀེ གེཧེཏི སབྦེ ཏེ སཀེ གེཧེ. སཀཉཱཏིབྷཱིཏི སཀེཧི ཉཱཏཱིཧི སམྨོདམཱནཱ ཝིསྶཊྛཱ ཨནུཀྐཎྛིཏཱ ཡཐཱཝིབྷཝཾ ཝཌྜྷནྟི.

༢༨. ཨིདཾ ལོཀེ ཨུཏྟརིཡནྟི ཨིདཾ པན ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨསདིསཾ, མཡ྄ཧཾ ཨེཝ ཨཱཝེཎིཀཾ. ཀིཾ པན ཏཾ སཾཔཱིལེ༹ མམ པོསནནྟི སམྦཱདྷེ མམ སཾཝཌྜྷནཾ. ཏཐཱ ཧི ཨཡོགྷརམྷི སཾཝཌྜྷོ, ཨཔྤབྷེ ཙནྡསཱུརིཡེཏི ཙནྡསཱུརིཡཱནཾ པབྷཱརཧིཏེ ཨཡོགྷརེ སཾཝཌྜྷོམྷཱིཏི སཾཝཌྜྷོ ཨམྷི.

༢༩. པཱུཏིཀུཎཔསམྤུཎྞཱཏི པཱུཏིགནྡྷནཱནཔྤཀཱརཀུཎཔསམྤུཎྞཱ གཱུཐནིརཡསདིསཱ. མཱཏུ ཀུཙྪིཏོ ཛཱིཝིཏསཾསཡེ ཝཏྟམཱནེ ཀཐཾ མུཙྩིཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ. ཏཏོ གྷོརཏརེཏི ཏཏོཔི གབྦྷཝཱསཏོ དཱརུཎཏརེ, ཨཝིསྶཊྛཝཱསེན དུཀྑེ. པཀྑིཏྟཡོགྷརེཏི པཀྑིཏྟོ ཨཡོགྷརེ, བནྡྷནཱགཱརེ ཋཔིཏོ ཝིཡ ཨཧོསིནྟི དསྶེཏི.

༣༠. ཡདིཧནྟི ཨེཏྠ ཡདཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཏཱདིསནྟི ཡཱདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏཱདིསཾ པརམདཱརུཎཾ དུཀྑཾ པཏྭཱ ཨཧཾ རཛྫེསུ ཡདི རཛྫཱམི ཡདི རམིསྶཱམི, ཨེཝཾ སནྟེ པཱཔཱནཾ ལཱམཀཱནཾ ནིཧཱིནཔུརིསཱནཾ ཨུཏྟམོ ནིཧཱིནཏམོ སིཡཾ ¶ .

༣༡. ཨུཀྐཎྛིཏོམྷི ཀཱཡེནཱཏི ཨཔརིམུཏྟགབྦྷཝཱསཱདིནཱ པཱུཏིཀཱཡེན ཨུཀྐཎྛིཏོ ནིབྦིནྣོ ཨམྷི. རཛྫེནམྷི ཨནཏྠིཀོཏི རཛྫེནཔི ཨནཏྠིཀོ ཨམྷི. ཡཀྑིནིཡཱ ཧཏྠཏོ མུཏྟོཔི ཧི ནཱཧཾ ཨཛརཱམརོ, ཀིཾ ¶ མེ རཛྫེན, རཛྫཉྷི ནཱམ སབྦེསཾ ཨནཏྠཱནཾ སནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ཋིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ དུནྣིཀྑམཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨནུཔགནྟྭཱ ནིབྦུཏིཾ པརིཡེསིསྶཾ, ཡཏྠ མཾ མཙྩུ ན མདྡིཡེཏི ཡཏྠ ཋིཏཾ མཾ མཧཱསེནོ མཙྩུརཱཛཱ ན མདྡིཡེ ན ཨོཏྠརེཡྻ ན ཨབྷིབྷཝེཡྻ, ཏཾ ནིབྦུཏིཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ པརིཡེསིསྶཱམཱིཏི.

༣༢. ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱནཱཏི ཨེཝཾ ཨིམིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ནཱནཔྤཀཱརཾ སཾསཱརེ ཨཱདཱིནཝཾ པཙྩཝེཀྑཎེན ནིབྦཱནེ ཨཱནིསཾསདསྶནེན ཙ ཡོནིསོ ཙིནྟེཏྭཱ. ཝིརཝནྟེ མཧཱཛནེཏི མཡཱ ཝིཔྤཡོགདུཀྑཱསཧནེན ཝིརཝནྟེ པརིདེཝནྟེ མཱཏཱཔིཏུཔྤམུཁེ མཧནྟེ ཛནེ. ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱཏི ཡཐཱ ནཱམ མཧཱབལོ ཧཏྠིནཱགོ དུབྦལཏརཾ རཛྫུབནྡྷནཾ སུཁེནེཝ ཚིནྡཏི, ཨེཝམེཝ ཉཱཏིསངྒཱདིབྷེདསྶ ¶ ཏསྨིཾ ཛནེ ཏཎྷཱབནྡྷནསྶ ཚིནྡནེན བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ ཀཱནནསངྑཱཏཾ མཧཱཝནཾ པབྦཛྫཱུཔགམནཝསེན པཱཝིསིཾ. ཨོསཱནགཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཨེཝ.

ཏཏྠ ཙ མཧཱསཏྟོ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱདྷིཔྤཱཡཾ ཛཱནིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཀིཾཀཱརཎཱ པབྦཛསཱི’’ཏི རཉྙཱ ཝུཏྟོ ‘‘དེཝ, ཨཧཾ མཱཏུཀུཙྪིམྷི དས མཱསེ གཱུཐནིརཡེ ཝིཡ ཝསིཏྭཱ མཱཏུ ཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟོ ཡཀྑིནིཡཱ བྷཡེན སོལ༹སཝསྶཱནི བནྡྷནཱགཱརེ ཝསནྟོ བཧི ཨོལོཀེཏུམྤི ན ལབྷིཾ, ཨུསྶདནིརཡེ པཀྑིཏྟོ ཝིཡ ཨཧོསིཾ, ཡཀྑིནིཏོ མུཏྟོཔི ཨཛརཱམརོ ན ཧོམི, མཙྩུ ནཱམེས ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཛིནིཏུཾ, བྷཝེ ཨུཀྐཎྛིཏོམྷི, ཡཱཝ མེ བྱཱདྷིཛརཱམརཎཱནི ནཱགཙྪནྟི, ཏཱཝདེཝ པབྦཛིཏྭཱ དྷམྨཾ ཙརིསྶཱམི, ཨལཾ མེ རཛྫེན, ཨནུཛཱནཱཧི མཾ, དེཝ, པབྦཛིཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ –

‘‘ཡམེཀརཏྟིཾ ¶ པཋམཾ, གབྦྷེ ཝསཏི མཱཎཝོ;

ཨབྦྷུཊྛིཏོཝ སོ ཡཱཏི, ས གཙྪཾ ན ནིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༣༦༣) –

ཨཱདིནཱ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ གཱཐཱཧི པིཏུ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ ཏུམྷཱཀམེཝ ཧོཏུ, ན མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ ཨཏྠོ, ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཀཐེནྟེཡེཝ བྱཱདྷིཛརཱམརཎཱནི ཨཱགཙྪེཡྻུཾ, ཏིཊྛཐ ཏུམྷེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཡདཱམཾ ཚིནྡིཏྭཱ མཏྟཧཏྠཱི ཝིཡ, ཀཉྩནཔཉྫརཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཱིཧཔོཏཀོ ཝིཡ, ཀཱམེ པཧཱཡ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ནིཀྑམི. ཨཐསྶ པིཏཱ ‘‘ཨཡཾ ནཱམ ཀུམཱརོ པབྦཛིཏུཀཱམོ, ཀིམངྒཾ པནཱཧཾ, མམཱཔི རཛྫེན ཨཏྠོ ནཏྠཱི’’ཏི ¶ རཛྫཾ པཧཱཡ ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཝ ནིཀྑམི. ཏསྨིཾ ནིཀྑམནྟེ དེཝཱིཔི ཨམཙྩཱཔི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱདཡོཔཱིཏི སཀལནགརཝཱསིནོ བྷོགེ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམིཾསུ. སམཱགམོ མཧཱ ཨཧོསི, པརིསཱ དྭཱདསཡོཛནིཀཱ ཛཱཏཱ, ཏེ ཨཱདཱཡ མཧཱསཏྟོ ཧིམཝནྟཾ པཱཝིསི.

སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཏསྶ ནིཀྑནྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝིསྶཀམྨཾ པེསེཏྭཱ དྭཱདསཡོཛནཱཡཱམཾ སཏྟཡོཛནཝིཏྠཱརཾ ཨསྶམཔདཾ ཀཱརེསི, སབྦེ ཙ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ པཊིཡཱདཱཔེསི. ཨིདྷ མཧཱསཏྟསྶ པབྦཛྫཱ ཙ ཨོཝཱདདཱནཉྩ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནཏཱ ཙ པརིསཱཡ སམྨཱ པཊིཔཏྟི ཙ སབྦཱ མཧཱགོཝིནྡཙརིཡཱཡཾ (ཙརིཡཱ. ༡.༣༧ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

ཏདཱ ¶ མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི ཨཧེསུཾ, པརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, ཨཡོགྷརཔཎྜིཏོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ སེསཔཱརམིནིདྡྷཱརཎཱ ཨཱནུབྷཱཝཝིབྷཱཝནཱ ཙ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱཏི.

ཨཡོགྷརཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. བྷིསཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༣༤.

ཙཏུཏྠེ ¶ ཡདཱ ཧོམི, ཀཱསཱིནཾ པུརཝརུཏྟམེཏི ‘‘ཀཱསཱི’’ཏི བཧུཝཙནཝསེན ལདྡྷཝོཧཱརསྶ རཊྛསྶ ནགརཝརེ བཱརཱཎསིཡཾ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཛཱཏསཾཝཌྜྷོ ཧུཏྭཱ ཝསཱམཱིཏི ཨཏྠོ. བྷགིནཱི ཙ བྷཱཏརོ སཏྟ, ནིབྦཏྟཱ སོཏྟིཡེ ཀུལེཏི ཨུཔཀཉྩནཱདཡོ ཚ ཨཧཉྩཱཏི བྷཱཏརོ སཏྟ སབྦཀནིཊྛཱ ཀཉྩནདེཝཱི ནཱམ བྷགིནཱི ཙཱཏི སབྦེ མཡཾ ཨཊྛ ཛནཱ མནྟཛ྄ཛྷེནནིརཏཏཱཡ སོཏྟིཡེ ཨུདིཏོདིཏེ མཧཏི བྲཱཧྨཎཀུལེ ཏདཱ ནིབྦཏྟཱ ཛཱཏཱཏི ཨཏྠོ.

༣༥.

བོདྷིསཏྟོ ཧི ཏདཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ‘‘ཀཉྩནཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཨཐསྶ པདསཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཨཔརོ པུཏྟོ ཝིཛཱཡི. ‘‘ཨུཔཀཉྩནཀུམཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏཏོ པཊྛཱཡ མཧཱསཏྟཾ ‘‘མཧཱཀཉྩནཀུམཱརོ’’ཏི ¶ སམུདཱཙརནྟི. ཨེཝཾ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ པུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. སབྦཀནིཊྛཱ པན ཨེཀཱ དྷཱིཏཱ. ཏསྶཱ ‘‘ཀཉྩནདེཝཱི’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ པཙྩཱགཉྪི.

ཨཐ ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ གྷརཱཝཱསེན བནྡྷིཏུཀཱམཱ ‘‘ཨཏྟནོ སམཱནཛཱཏིཀུལཏོ ཏེ དཱརིཀཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ཝདིཾསུ. སོ ‘‘ཨམྨ, ཏཱཏ, ན མཡ྄ཧཾ གྷརཱཝཱསེན ཨཏྠོ. མཡ྄ཧཉྷི སབྦོ ལོཀསནྣིཝཱསོ ཨཱདིཏྟོ ཝིཡ སཔྤཊིབྷཡོ, བནྡྷནཱགཱརཾ ཝིཡ པལིབུདྡྷནཾ, ཨུཀྐཱརབྷཱུམི ཝིཡ ཛིགུཙྪོ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ན མེ ཙིཏྟཾ ཀཱམེསུ རཛྫཏི, ཨཉྙེ ཝོ པུཏྟཱ ཨཏྠི, ཏེ ¶ གྷརཱཝཱསེན ནིམནྟེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཡཱཙིཏོཔི སཧཱཡེཧི ཡཱཙཱཔིཏོཔི ན ཨིཙྪི, ཨཐ ནཾ ¶ སཧཱཡཱ ‘‘སམྨ, ཀིཾ པན ཏྭཾ པཏྠཡནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཨིཙྪསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཏེསཾ ཨཏྟནོ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཏེསཾ པུབྦཛོ ཨཱསི’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཨེཏེསཾ པུབྦཛོ ཨཱསིནྟི ཨེཏེསཾ ཨུཔཀཉྩནཀཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ ཛེཊྛབྷཱཏིཀོ ཨཧཾ ཏདཱ ཨཧོསིཾ. ཧིརཱིསུཀྐམུཔཱགཏོཏི སུཀྐཝིཔཱཀཏྟཱ སནྟཱནསྶ ཝིསོདྷནཏོ ཙ སུཀྐཾ པཱཔཛིགུཙྪནལཀྑཎཾ ཧིརིཾ བྷུསཾ ཨཱགཏོ, ཨཏིཝིཡ པཱཔཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཨཱསིནྟི ཨཏྠོ. བྷཝཾ དིསྭཱན བྷཡཏོ, ནེཀྑམྨཱབྷིརཏོ ཨཧནྟི ཀཱམབྷཝཱདཱིནཾ ཝསེན སབྦཾ བྷཝཾ པཀྑནྡིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཙཎྜཧཏྠིཾ ཝིཡ, ཧིཾསིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཾ ཝདྷཀཾ ཝིཡ, སཱིཧཾ ཝིཡ, ཡཀྑཾ ཝིཡ, རཀྑསཾ ཝིཡ, གྷོརཝིསཾ ཝིཡ, ཨཱསིཝིསཾ ཝིཡ, ཨཱདིཏྟཾ ཨངྒཱརཾ ཝིཡ, སཔྤཊིབྷཡཾ བྷཡཱནཀབྷཱཝཏོ པསྶིཏྭཱ ཏཏོ མུཙྩནཏྠཉྩ པབྦཛྫཱབྷིརཏོ པབྦཛིཏྭཱ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ དྷམྨཙརིཡཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཡྻཾ, ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཡྻ’’ནྟི པབྦཛྫཱཀུསལདྷམྨཔཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཨབྷིརཏོ ཏདཱ ཨཧཾ ཨཱསིནྟི ཨཏྠོ.

༣༦. པཧིཏཱཏི མཱཏཱཔིཏཱུཧི པེསིཏཱ. ཨེཀམཱནསཱཏི སམཱནཛ྄ཛྷཱསཡཱ པུབྦེ མཡཱ ཨེཀཙྪནྡཱ མནཱཔཙཱརིནོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི པཧིཏཏྟཱ པན མམ པཊིཀྐཱུལཾ ཨམནཱཔཾ ཝདནྟཱ. ཀཱམེཧི མཾ ནིམནྟེནྟཱིཏི མཧཱཔིཏཱུཧི ཝཱ ཨེཀམཱནསཱ ཀཱམེཧི མཾ ནིམནྟེནྟི. ཀུལཝཾསཾ དྷཱརེཧཱིཏི གྷརཱཝཱསཾ སཎྛཔེནྟོ ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཾ དྷཱརེཧི པཏིཊྛཔེཧཱིཏི ཀཱམེཧི མཾ ནིམནྟེསུནྟི ཨཏྠོ.

༣༧. ཡཾ ¶ ཏེསཾ ཝཙནཾ ཝུཏྟནྟི ཏེསཾ མམ པིཡསཧཱཡཱནཾ ཡཾ ཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. གིཧིདྷམྨེ སུཁཱཝཧནྟི གིཧིབྷཱཝེ སཏི གཧཊྛབྷཱཝེ ཋིཏསྶ པུརིསསྶ ཉཱཡཱནུགཏཏྟཱ དིཊྛདྷམྨིཀསྶ སམྤརཱཡིཀསྶ ཙ སུཁསྶ ཨཱཝཧནཏོ སུཁཱཝཧཾ. ཏཾ མེ ཨཧོསི ཀཋིནནྟི ཏཾ ཏེསཾ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཉྩ ཝཙནཾ ཨེཀནྟེནེཝ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཏྟཱ ཨམནཱཔབྷཱཝེན མེ ཀཋིནཾ ཕརུསཾ དིཝསཾ སནྟཏྟཕཱལསདིསཾ ཨུབྷོཔི ཀཎྞེ ཛྷཱཔེནྟཾ ཝིཡ ¶ ཨཧོསི.

༣༨. ཏེ མཾ ཏདཱ ཨུཀྑིཔནྟནྟི ཏེ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨཏྟནོ ཙ ཨུཔནིམནྟནཝསེན ཨནེཀཝཱརཾ ཨུཔནཱིཡམཱནེ ཀཱམེ ཨུདྡྷམུདྡྷཾ ཁིཔནྟཾ ཚཌྜེནྟཾ པཊིཀྑིཔནྟཾ མཾ པུཙྪིཾསུ. པཏྠིཏཾ མམཱཏི ཨིཏོ ཝིསུདྡྷཏརཾ ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམིནཱ པཏྠིཏནྟི མཡཱ ཨབྷིཔཏྠིཏཾ མམ ཏཾ པཏྠནཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ པཏྠཡསེ, སམྨ, ཡདི ཀཱམེ ན བྷུཉྫསཱི’’ཏི.

༣༩. ཨཏྠཀཱམོཏི ¶ ཨཏྟནོ ཨཏྠཀཱམོ, པཱཔབྷཱིརཱུཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཏྟཀཱམོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཧིཏེསིནནྟི མཡ྄ཧཾ ཧིཏེསཱིནཾ པིཡསཧཱཡཱནཾ. ཀེཙི ‘‘ཨཏྠཀཱམཧིཏེསིན’’ནྟི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ.

༤༠. པིཏུ མཱཏུ ཙ སཱཝཡུནྟི ཏེ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཱ ཨནིཝཏྟནཱིཡཾ མམ པབྦཛྫཱཚནྡཾ ཝིདིཏྭཱ པབྦཛིཏུཀཱམཏཱདཱིཔཀཾ མཡ྄ཧཾ ཝཙནཾ པིཏུ མཱཏུ ཙ སཱཝེསུཾ. ‘‘ཡགྒྷེ, ཨམྨཏཱཏཱ, ཛཱནཱཐ, ཨེཀནྟེནེཝ མཧཱཀཉྩནཀུམཱརོ པབྦཛིསྶཏི, ན སོ སཀྐཱ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཀཱམེསུ ཨུཔནེཏུ’’ནྟི ཨཝོཙུཾ. མཱཏཱཔིཏཱ ཨེཝམཱཧཱུཏི ཏདཱ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱཔིཏརོ མམ སཧཱཡེཧི ཝུཏྟཾ མམ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘སབྦེཝ པབྦཛཱམ, བྷོ’’ཏི, ཡདི མཧཱཀཉྩནཀུམཱརསྶ ནེཀྑམྨཾ ཨབྷིརུཙིཏཾ, ཡཾ ཏསྶ ཨབྷིརུཙིཏཾ, ཏདམྷཱཀམྤི ཨབྷིརུཙིཏམེཝ, ཏསྨཱ སབྦེཝ པབྦཛཱམ, བྷོཏི. ‘‘བྷོ’’ཏི ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཱལཔནཾ. ‘‘པབྦཛཱམ ཁོ’’ཏིཔི པཱཋོ, པབྦཛཱམ ཨེཝཱཏི ཨཏྠོ. མཧཱསཏྟསྶ ཧི པབྦཛྫཱཚནྡཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཔཀཉྩནཱདཡོ ཚ བྷཱཏརོ བྷགིནཱི ཙ ཀཉྩནདེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱཝ ཨཧེསུཾ, ཏེན ཏེཔི མཱཏཱཔིཏཱུཧི གྷརཱཝཱསེན ནིམནྟིཡམཱནཱ ན ཨིཙྪིཾསུཡེཝ. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧཾསུ ‘‘སབྦེཝ པབྦཛཱམ, བྷོ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ ¶ པན ཝཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ མཱཏཱཔིཏརོ པཀྐོསིཏྭཱ ཨཏྟནོཔི ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཏསྶ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཡདི པབྦཛིཏུཀཱམོསི, ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ ཏཝ སནྟཀཾ ཡཐཱསུཁཾ ཝིསྶཛྫེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ནཾ མཧཱཔུརིསོ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཱཝིསི. ཏེན སདྡྷིཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཚ བྷཱཏརོ ཙ བྷགིནཱི ཙ ཨེཀོ དཱསོ ཨེཀཱ དཱསཱི ཨེཀོ ཙ སཧཱཡོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨགམཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༡.

‘‘ཨུབྷོ ¶ མཱཏཱ པིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷགིནཱི ཙ སཏྟ བྷཱཏརོ;

ཨམིཏདྷནཾ ཚཌྜཡིཏྭཱ, པཝིསིམྷཱ མཧཱཝན’’ནྟི.

ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༡༤.༧༧ བྷིསཛཱཏཀཝཎྞནཱ) པན ‘‘མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཀཱལཾཀཏེསུ ཏེསཾ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ མཧཱསཏྟོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཙ ཏེ བོདྷིསཏྟཔྤམུཁཱ ཨེཀཾ པདུམསརཾ ནིསྶཱཡ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརཱ ཡཱཔཡིཾསུ. ཏེསུ ཨུཔཀཉྩནཱདཡོ ཨཊྛ ཛནཱ ཝཱརེན ཕལཱཕལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ པཱསཱཎཕལཀེ ཨཏྟནོ ཨིཏརེསཉྩ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ གྷཎྚིསཉྙཾ ¶ དཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསཾ ཨཱདཱཡ ཝསནཊྛཱནཾ པཝིསནྟི. སེསཱཔི གྷཎྚིསཉྙཱཡ པཎྞསཱལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཱཔུཎནཀོཊྛཱསཾ ཨཱདཱཡ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི.

ཨཔརབྷཱགེ བྷིསཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཐེཝ ཁཱདནྟི. ཏཏྠ ཏེ གྷོརཏཔཱ པརམདྷིཏིནྡྲིཡཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟཱ ཝིཧརིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ སཱིལཏེཛེན སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཀམྤི. སཀྐོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨིསཡོ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན མཧཱསཏྟསྶ ཀོཊྛཱསེ ཏཡོ དིཝསེ ཨནྟརདྷཱཔེསི. མཧཱསཏྟོ པཋམདིཝསེ ཀོཊྛཱསཾ ཨདིསྭཱ ‘‘མམ ཀོཊྛཱསོ པམུཊྛོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. དུཏིཡདིཝསེ ‘‘མམ དོསེན བྷཝིཏབྦཾ, པཎཱམནཝསེན མམ ཀོཊྛཱསཾ ན ཋཔིཏཾ མཉྙེ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏཏིཡདིཝསེ ‘‘ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ ཁམཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི སཱཡནྷསམཡེ གྷཎྚིསཉྙཾ དཏྭཱ ཏཱཡ སཉྙཱཡ སབྦེསུ སནྣིཔཏིཏེསུ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཱིསུཔི དིཝསེསུ ¶ ཏེཧི ཛེཊྛཀོཊྛཱསསྶ ཋཔིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེཧི མཡ྄ཧཾ ཀོཊྛཱསོ ཋཔིཏོ, མཡཱ པན ན ལདྡྷོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ¶ ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ སབྦེཝ སཾཝེགཔྤཏྟཱ ཨཧེསུཾ.

ཏསྨིཾ ཨསྶམེ རུཀྑདེཝཏཱཔི ཨཏྟནོ བྷཝནཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀེ ནིསཱིདི. མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ ཨེཀོ ཝཱརཎོ ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠཏོ པལཱཡིཏྭཱ མུཏྟོ སཔྤཀཱིལཱ༹པནཀོ ཨེཀོ ཝཱནརོ ཙ ཏེཧི ཨིསཱིཧི ཀཏཔརིཙཡཱ ཏདཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. སཀྐོཔི ‘‘ཨིསིགཎཾ པརིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨདིསྶམཱནཀཱཡོ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ བོདྷིསཏྟསྶ ཀནིཊྛོ ཨུཔཀཉྩནཏཱཔསོ ཨུཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ སེསཱནཾ ཨཔཙིཏིཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ སཉྙཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨཏྟཱནཉྙེཝ སོདྷེཏུཾ ལབྷཱམཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, ལབྷསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨིསིགཎམཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ སཔཐཾ ཀརོནྟོ –

‘‘ཨསྶཾ གཝཾ རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ, བྷརིཡཉྩ སོ ཨིདྷ ལབྷཏཾ མནཱཔཾ;

པུཏྟེཧི དཱརེཧི སམངྒི ཧོཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༧༨) –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཨིམཉྷི སོ ‘‘ཡཏྟཀཱནི པིཡཝཏྠཱུནི ཧོནྟི, ཏེཧི ཝིཔྤཡོགེ ཏཏྟཀཱནི དུཀྑཱནི ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཝཏྠུཀཱམེ གརཧནྟོ ཨཱཧ.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ ཨིསིགཎོ ‘‘མཱརིས, མཱ ཀཐཡ, ཨཏིབྷཱརིཡོ ཏེ སཔཐོ’’ཏི ཀཎྞེ པིདཧི. བོདྷིསཏྟོཔི ‘‘ཨཏིབྷཱརིཡོ ཏེ སཔཐོ, ན, ཏྭཾ ཏཱཏ, གཎྷསི, ཏཝ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཱཔི སཔཐཾ ཀརོནྟཱ ཡཐཱཀྐམཾ –

‘‘མཱལཉྩ སོ ཀཱསིཀཙནྡནཉྩ, དྷཱརེཏུ པུཏྟསྶ བཧཱུ བྷཝནྟུ;

ཀཱམེསུ ¶ ཏིབྦཾ ཀུརུཏཾ ཨཔེཀྑཾ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘པཧཱུཏདྷཉྙོ ¶ ཀསིམཱ ཡསསྶཱི, པུཏྟེ གིཧཱི དྷནིམཱ སབྦཀཱམེ;

ཝཡཾ ཨཔསྶཾ གྷརམཱཝསཱཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘སོ ཁཏྟིཡོ ཧོཏུ པསཡ྄ཧཀཱརཱི, རཱཛཱབྷིརཱཛཱ བལཝཱ ཡསསྶཱི;

སཙཱཏུརནྟཾ མཧིམཱཝསཱཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘སོ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏུ ཨཝཱིཏརཱགོ, མུཧུཏྟནཀྑཏྟཔཐེསུ ཡུཏྟོ;

པཱུཛེཏུ ནཾ རཊྛཔཏཱི ཡསསྶཱི, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཾ སབྦསམནྟཝེདཾ, ཏཔསྶིནཾ མཉྙཏུ སབྦལོཀོ;

པཱུཛེནྟུ ནཾ ཛཱནཔདཱ སམེཙྩ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘ཙཏུསྶདཾ གཱམཝརཾ སམིདྡྷཾ, དིནྣཉྷི སོ བྷུཉྫཏུ ཝཱསཝེན;

ཨཝཱིཏརཱགོ མརཎཾ ཨུཔེཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘སོ གཱམཎཱི ཧོཏུ སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, ནཙྩེཧི གཱིཏེཧི པམོདམཱནོ;

སོ རཱཛཏོ བྱསནམཱལཏྠ ཀིཉྩི, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘ཏཾ ཨེཀརཱཛཱ པཐཝིཾ ཝིཛེཏྭཱ, ཨིཏྠཱིསཧསྶསྶ ཋཔེཏུ ཨགྒེ;

སཱིམནྟིནཱིནཾ པཝརཱ བྷཝཱཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡཱ ཨཧཱསི.

‘‘ཨིསཱིནཉྷི ¶ སཱ སབྦསམཱགཏཱནཾ, བྷུཉྫེཡྻ སཱདུཾ ཨཝིཀམྤམཱནཱ;

ཙརཱཏུ ¶ ལཱབྷེན ཝིཀཏྠམཱནཱ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧཎ ཡཱ ཨཧཱསི.

‘‘ཨཱཝཱསིཀོ ¶ ཧོཏུ མཧཱཝིཧཱརེ, ནཝཀམྨིཀོ ཧོཏུ གཛངྒལཱཡཾ;

ཨཱལོཀསནྡྷིཾ དིཝསཾ ཀརོཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘སོ བཛ྄ཛྷཏཾ པཱསསཏེཧི ཚམྷི, རམྨཱ ཝནཱ ནཱིཡཏུ རཱཛདྷཱནིཾ;

ཏུཏྟེཧི སོ ཧཉྙཏུ པཱཙནེཧི, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསི.

‘‘ཨལཀྐམཱལཱི ཏིཔུཀཎྞཔིཊྛོ, ལཊྛཱིཧཏོ སཔྤམུཁཾ ཨུཔེཏུ;

སཀཙྪབནྡྷོ ཝིསིཁཾ ཙརཱཏུ, བྷིསཱནི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཡོ ཨཧཱསཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༧༩-༩༠) –

ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨཝོཙུཾ.

ཏཏྠ ཏིབྦནྟི ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེསུ བཧལཾ ཨཔེཀྑཾ ཀརོཏུ. ཀསིམཱཏི སམྤནྣཀསིཀམྨོ. པུཏྟེ གིཧཱི དྷནིམཱ སབྦཀཱམེཏི པུཏྟེ ལབྷཏུ, གིཧཱི ཧོཏུ, སཏྟཝིདྷེན དྷནེན དྷནིམཱ ཧོཏུ, རཱུཔཱདིབྷེདེ སབྦཀཱམེ ལབྷཏུ. ཝཡཾ ཨཔསྶནྟི མཧལླཀཀཱལེཔི ཨཔབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཡཾ ཨཔསྶནྟོ པཉྩཀཱམགུཎསམིདྡྷཾ གྷརམེཝ ཨཱཝསཏུ. རཱཛཱབྷིརཱཛཱཏི རཱཛཱུནཾ ཨནྟརེ ཨཏིརཱཛཱ. ཨཝཱིཏརཱགོཏི པུརོཧིཏཊྛཱནཏཎྷཱཡ སཏཎྷོ. ཏཔསྶིནནྟི ཏཔསཱིལཾ, སཱིལསམྤནྣོཏི ནཾ མཉྙཏུ. ཙཏུསྶདནྟི ཨཱཀིཎྞམནུསྶཏཱཡ མནུསྶེཧི པཧཱུཏདྷཉྙཏཱཡ དྷཉྙེན སུལབྷདཱརུཏཱཡ དཱརཱུཧི སམྤནྣོདཀཏཱཡ ཨུདཀེནཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུསྶནྣཾ. ཝཱསཝེནཱཏི ཝཱསཝེན དིནྣཾ ཝིཡ ཨཙལཾ, ཝཱསཝཏོ ལདྡྷཝརཱནུབྷཱཝེནེཝ རཱཛཱནཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཏེན དིནྣནྟིཔི ཨཏྠོ. ཨཝཱིཏརཱགོཏི ཨཝིགཏརཱགོ ཀདྡམེ སཱུཀརོ ཝིཡ ཀཱམཔངྐེ ནིམུགྒོཝ ཧོཏུ.

གཱམཎཱིཏི ¶ གཱམཛེཊྛཀོ. ཏནྟི ཏཾ ཨིཏྠིཾ. ཨེཀརཱཛཱཏི ཨགྒརཱཛཱ. ཨིཏྠཱིསཧསྶསྶཱཏི ཝཙནམཊྛཏཱཡ ཝུཏྟཾ. སོལ༹སནྣཾ ཨིཏྠིསཧསྶཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ¶ ཋཔེཏཱུཏི ཨཏྠོ. སཱིམནྟིནཱིནནྟི སཱིམནྟདྷརཱནཾ, ཨིཏྠཱིནནྟི ཨཏྠོ. སབྦསམཱགཏཱནནྟི སབྦེསཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ. ཨཝིཀམྤམཱནཱཏི ཨནོསཀྐམཱནཱ སཱདུརསཾ བྷུཉྫཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཙརཱཏུ ལཱབྷེན ཝིཀཏྠམཱནཱཏི ལཱབྷཧེཏུ སིངྒཱརཝེསཾ གཧེཏྭཱ ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཙརཏུ. ཨཱཝཱསིཀོཏི ཨཱཝཱསཛགྒནཀོ. གཛངྒལཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཏྠ ཀིར དབྦསམྦྷཱརཱ སུལབྷཱ. ཨཱལོཀསནྡྷིཾ དིཝསནྟི ཨེཀདིཝསེན ཨེཀམེཝ ཝཱཏཔཱནཾ ཀརོཏུ. སོ ཀིར དེཝཔུཏྟོ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ གཛངྒལནགརཾ ནིསྶཱཡ ¶ ཡོཛནིཀེ མཧཱཝིཧཱརེ ཨཱཝཱསིཀོ སངྒྷཏྠེརོ ཧུཏྭཱ ཛིཎྞེ ཝིཧཱརེ ནཝཀམྨཱནི ཀརོནྟོཝ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝི, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ.

པཱསསཏེཧཱིཏི བཧཱུཧི པཱསེཧི. ཚམྷཱིཏི ཙཏཱུསུ པཱདེསུ གཱིཝཱཡ ཀཊིབྷཱགེ ཙཱཏི ཚསུ ཋཱནེསུ. ཏུཏྟེཧཱིཏི དྭིཀཎྚཀཱཧི དཱིགྷལཊྛཱིཧི. པཱཙནེཧཱིཏི རསྶཔཱཙནེཧི, ཨངྐུསཀེཧི ཝཱ. ཨལཀྐམཱལཱིཏི ཨཧིཏུཎྜིཀེན ཀཎྛེ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔིཏཱཡ ཨལཀྐམཱལཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཏིཔུཀཎྞཔིཊྛོཏི ཏིཔུཔིལ༹ནྡྷནེན པིལ༹ནྡྷིཏཔིཊྛིཀཎྞོ ཀཎྞཔིཊྛོ. ལཊྛིཧཏོཏི སཔྤཀཱིལཱ༹པནཾ སིཀྑཱཔཡམཱནོ ལཊྛིཡཱ ཧཏོ ཧུཏྭཱ. སབྦཾ ཏེ ཀཱམབྷོགཾ གྷརཱཝཱསཾ ཨཏྟནཱ ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཱུཏདུཀྑཉྩ ཛིགུཙྪནྟཱ ཏཐཱ ཏཐཱ སཔཐཾ ཀརོནྟཱ ཨེཝམཱཧཾསུ.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ‘‘སབྦེཧི ཨིམེཧི སཔཐོ ཀཏོ, མཡཱཔི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཔཐཾ ཀརོནྟོ –

‘‘ཡོ ཝེ ཨནཊྛཾཝ ནཊྛནྟི ཙཱཧ, ཀཱམེཝ སོ ལབྷཏཾ བྷུཉྫཏཉྩ;

ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ མརཎཾ ཨུཔེཏུ, ཡོ ཝཱ བྷོནྟོ སངྐཏི ཀཉྩི དེཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༩༡) –

ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ བྷོནྟོཏི བྷཝནྟོ. སངྐཏཱིཏི ཨཱསངྐཏི. ཀཉྩཱིཏི ཨཉྙཏརཾ.

ཨཐ ¶ སཀྐོ ‘‘སབྦེཔིམེ ཀཱམེསུ ནིརཔེཀྑཱ’’ཏི ཛཱནིཏྭཱ སཾཝིགྒམཱནསོ ན ཨིམེསུ ཀེནཙིཔི བྷིསཱནི ནཱིཏཱནི, ནཱཔི ཏཡཱ ཨནཊྛཾ ནཊྛནྟི ཝུཏྟཾ, ཨཔིཙ ཨཧཾ ཏུམྷེ ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ ཨནྟརདྷཱཔེསིནྟི དསྶེནྟོ –

‘‘ཝཱིམཾསམཱནོ ¶ ཨིསིནོ བྷིསཱནི, ཏཱིརེ གཧེཏྭཱན ཐལེ ནིདྷེསིཾ;

སུདྡྷཱ ཨཔཱཔཱ ཨིསཡོ ཝསནྟི, ཨེཏཱནི ཏེ བྲཧྨཙཱརཱི བྷིསཱནཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༩༥) –

ཨོསཱནགཱཐམཱཧ.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ –

‘‘ན ཏེ ནཊཱ ནོ པན ཀཱིལ༹ནེཡྻཱ, ན བནྡྷཝཱ ནོ པན ཏེ སཧཱཡཱ;

ཀིསྨིཾ ཝུཔཏྠམྦྷ སཧསྶནེཏྟ, ཨིསཱིཧི ཏྭཾ ཀཱིལ༹སི དེཝརཱཛཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༩༦) –

སཀྐཾ ཏཛྫེསི.

ཨཐ ནཾ སཀྐོ –

‘‘ཨཱཙརིཡོ མེསི པིཏཱ ཙ མཡ྄ཧཾ, ཨེསཱ པཏིཊྛཱ ཁལིཏསྶ བྲཧྨེ;

ཨེཀཱཔརཱདྷཾ ཁམ བྷཱུརིཔཉྙ, ན པཎྜིཏཱ ཀོདྷབལཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༩༧) –

ཁམཱཔེསི.

མཧཱསཏྟོ སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ཁམིཏྭཱ སཡཾ ཨིསིགཎཾ ཁམཱཔེནྟོ –

‘‘སུཝཱསིཏཾ ཨིསིནཾ ཨེཀརཏྟཾ, ཡཾ ཝཱསཝཾ བྷཱུཏཔཏིདྡསཱམ;

སབྦེཝ བྷོནྟོ སུམནཱ བྷཝནྟུ, ཡཾ བྲཱཧྨཎོ པཙྩུཔཱདཱི བྷིསཱནཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༩༨) –

ཨཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ན ཏེ ནཊཱཏི, དེཝརཱཛ, མཡཾ ཏཝ ནཊཱ ཝཱ ཀཱིལི༹ཏབྦཡུཏྟཀཱ ཝཱ ན ཧོམ. ནཱཔི ཏཝ ཉཱཏཀཱ, སཧཱཡཱ ཧསྶཾ ཀཱཏབྦཱ. ཨཐ ཏྭཾ ཀིསྨིཾ ཝུཔཏྠམྦྷཱཏི ཀིཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ ཀཏྭཱ, ཀིཾ ནིསྶཱཡ ཨིསཱིཧི སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹སཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེསཱ པཏིཊྛཱཏི ཨེསཱ ཏཝ པཱདཙྪཱཡཱ ཨཛྫ མམ ཁལིཏསྶ ཨཔརཱདྷསྶ པཏིཊྛཱ ཧོཏུ. སུཝཱསིཏནྟི ཨཱཡསྨནྟཱནཾ ཨིསཱིནཾ ཨེཀརཏྟིམྤི ཨིམསྨིཾ ཨརཉྙེ ཝསིཏཾ སུཝསིཏམེཝ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཡཾ ཝཱསཝཾ བྷཱུཏཔཏིཾ ཨདྡསཱམ. སཙེ ཧི མཡཾ ནགརེ ཨཝསིམྷཱ, ན ཨིམཾ ཨདྡསཱམ. བྷོནྟོཏི བྷཝནྟོ. སབྦེཔི སུམནཱ བྷཝནྟུ ཏུསྶནྟུ, སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ཁམནྟུ, ཀིཾཀཱརཎཱ? ཡཾ བྲཱཧྨཎོ པཙྩུཔཱདཱི བྷིསཱནི ¶ ཡསྨཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ བྷིསཱནི ཨལབྷཱིཏི. སཀྐོ ¶ ཨིསིགཎཾ ཝནྡིཏྭཱ དེཝལོཀཾ གཏོ. ཨིསིགཎོཔི ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

ཏདཱ ཨུཔཀཉྩནཱདཡོ ཚ བྷཱཏརོ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནམཧཱཀསྶཔཨནུརུདྡྷཔུཎྞཨཱནནྡཏྠེརཱ, བྷགིནཱི ཨུཔྤལཝཎྞཱ, དཱསཱི ཁུཛྫུཏྟརཱ, དཱསོ ཙིཏྟོ གཧཔཏི, རུཀྑདེཝཏཱ སཱཏཱགིརོ, ཝཱརཎོ པཱལིལེཡྻནཱགོ, ཝཱནརོ མདྷུཝཱསིཊྛོ, སཀྐོ ཀཱལུ༹དཱཡཱི, མཧཱཀཉྩནཏཱཔསོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ དས པཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨཙྩནྟམེཝ ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑཏཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

བྷིསཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སོཎཔཎྜིཏཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༤༢. པཉྩམེ ནགརེ བྲཧྨཝཌྜྷནེཏི བྲཧྨཝཌྜྷནནཱམཀེ ནགརེ. ཀུལཝརེཏི ཨགྒཀུལེ. སེཊྛེཏི པཱསཾསཏམེ. མཧཱསཱལེཏི མཧཱསཱརེ. ཨཛཱཡཧནྟི ཨཛཱཡིཾ ཨཧཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཏསྨིཾ ཀཱལེ ‘‘བྲཧྨཝཌྜྷན’’ནྟི ལདྡྷནཱམེ བཱརཱཎསིནགརེ ཡདཱ ཧོམི བྷཝཱམི པཊིཝསཱམི, ཏདཱ ཨབྷིཛཱཏསམྤཏྟིཡཱ ཨུདིཏོདིཏབྷཱཝེན ཨགྒེ ཝིཛྫཱཝཏསམྤཏྟིཡཱ སེཊྛེ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝཏཱཡ མཧཱསཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨཧཾ ཨུཔྤཛྫིནྟི.

ཏདཱ ¶ ཧི མཧཱསཏྟོ བྲཧྨལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ བྲཧྨཝཌྜྷནནགརེ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘སོཎཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ ཨཉྙོཔི སཏྟོ བྲཧྨལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏུཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ ཛཱཏསྶ ‘‘ནནྡཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏེསཾ ཨུགྒཧིཏཝེདཱནཾ སབྦསིཔྤནིཔྥཏྟིཔྤཏྟཱནཾ ཝཡཔྤཏྟཱནཾ རཱུཔསམྤདཾ དིསྭཱ ཏུཊྛཧཊྛཱ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘གྷརབནྡྷནེན བནྡྷིསྶཱམཱ’’ཏི པཋམཾ སོཎཀུམཱརཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏཱཏ, ཏེ པཏིརཱུཔཀུལཏོ དཱརིཀཾ ¶ ཨཱནེསྶཱམ, ཏྭཾ ཀུཊུམྦཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི.

མཧཱསཏྟོ ¶ ‘‘ཨལཾ མཡ྄ཧཾ གྷརཱཝཱསེན, ཨཧཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏུམྷེ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨཙྩཡེན པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱསཏྟསྶ ཧི ཏདཱ ཏཡོཔི བྷཝཱ ཨཱདིཏྟཾ ཨགཱརཾ ཝིཡ ཨངྒཱརཀཱསུ ཝིཡ ཙ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཝིསེསཏོ པནེས ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡོ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟཱ ཏེ པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟཱཔི ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨལབྷིཏྭཱ ནནྡཀུམཱརཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏེན ཧི ཏྭཾ ཀུཊུམྦཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེནཱཔི ‘‘ནཱཧཾ མམ བྷཱཏརཱ ཚཌྜིཏཁེལ༹ཾ སཱིསེན ཨུཀྑིཔཱམི, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾ ཨཙྩཡེན བྷཱཏརཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིམེ ཨེཝཾ ཏརུཎཱ ཀཱམེ ཛཧནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཡནྟི སབྦེཝ པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཀིཾ ཝོ ཨམྷཱཀཾ ཨཙྩཡེན པབྦཛྫཱཡ, སབྦེ སཧེཝ པབྦཛཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཉཱཏཱིནཾ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ དཏྭཱ དཱསཛནཾ བྷུཛིསྶཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ སབྦཾ དྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཙཏྟཱརོཔི ཛནཱ བྲཧྨཝཌྜྷནནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ པདུམཔུཎྜརཱིཀམཎྜིཏཾ མཧཱསརཾ ནིསྶཱཡ རམཎཱིཡེ ཝནསཎྜེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཝསིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༤༣.

‘‘ཏདཱཔི ལོཀཾ དིསྭཱན, ཨནྡྷཱིབྷཱུཏཾ ཏམོཏྠཊཾ;

ཙིཏྟཾ བྷཝཏོ པཏིཀུཊཏི, ཏུཏྟཝེགཧཏཾ ཝིཡ.

༤༤.

‘‘དིསྭཱན ཝིཝིདྷཾ པཱཔཾ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

ཀདཱཧཾ གེཧཱ ནིཀྑམྨ, པཝིསིསྶཱམི ཀཱནནཾ.

༤༥.

‘‘ཏདཱཔི མཾ ནིམནྟིཾསུ, ཀཱམབྷོགེཧི ཉཱཏཡོ;

ཏེསམྤི ཚནྡམཱཙིཀྑིཾ, མཱ ནིམནྟེཐ ཏེཧི མཾ.

༤༦.

‘‘ཡོ ¶ མེ ཀནིཊྛཀོ བྷཱཏཱ, ནནྡོ ནཱམཱསི པཎྜིཏོ;

སོཔི མཾ ཨནུསིཀྑནྟོ, པབྦཛྫཾ སམརོཙཡི.

༤༧.

‘‘ཨཧཾ ¶ སོཎོ ཙ ནནྡོ ཙ, ཨུབྷོ མཱཏཱཔིཏཱ མམ;

ཏདཱཔི བྷོགེ ཚཌྜེཏྭཱ, པཱཝིསིམྷཱ མཧཱཝན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏདཱཔཱིཏི ཡདཱ ཨཧཾ བྲཧྨཝཌྜྷནནགརེ སོཎོ ནཱམ བྲཱཧྨཎཀུམཱརོ ཨཧོསིཾ, ཏདཱཔི. ལོཀཾ དིསྭཱནཱཏི སཀལམྤི སཏྟལོཀཾ པཉྙཱཙཀྑུནཱ པསྶིཏྭཱ. ཨནྡྷཱིབྷཱུཏནྟི པཉྙཱཙཀྑུཝིརཧེན ¶ ཨནྡྷཛཱཏཾ ཨནྡྷབྷཱཝཾ པཏྟཾ. ཏམོཏྠཊནྟི ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརེན ཨབྷིབྷཱུཏཾ. ཙིཏྟཾ བྷཝཏོ པཏིཀུཊཏཱིཏི ཛཱཏིཨཱདིསཾཝེགཝཏྠུཔཙྩཝེཀྑཎེན ཀཱམཱདིབྷཝཏོ མམ ཙིཏྟཾ སངྐུཊཏི སནྣིལཱིཡཏི ན ཝིསརཏི. ཏུཏྟཝེགཧཏཾ ཝིཡཱཏི ཏུཏྟཾ ཝུཙྩཏི ཨཡོཀཎྚཀསཱིསོ དཱིགྷདཎྜོ, ཡོ པཏོདོཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཝེགསཱ ཨབྷིཧཏོ ཡཐཱ ཧཏྠཱཛཱནཱིཡོ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཧོཏི, ཨེཝཾ མམ ཙིཏྟཾ ཏདཱ ཀཱམཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན སཾཝེགཔྤཏྟནྟི དསྶེཏི.

དིསྭཱན ཝིཝིདྷཾ པཱཔནྟི གེཧཾ ཨཱཝསནྟེཧི གྷརཱཝཱསནིམིཏྟཾ ཚནྡདོསཱདིཝསེན ཀརཱིཡམཱནཾ ནཱནཱཝིདྷཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཀམྨཉྩེཝ ཏནྣིམིཏྟཉྩ ནེསཾ ལཱམཀབྷཱཝཾ པསྶིཏྭཱ. ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱཏི ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧཾ མཧཱཧཏྠཱི ཝིཡ ཨཡབནྡྷནཾ གྷརབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ གེཧཏོ ནིཀྑམནཝསེན ཝནཾ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏདཱ སོཎཀུམཱརཀཱལེ ཙིནྟེསིཾ ཨཧཾ. ཏདཱཔི མཾ ནིམནྟིཾསཱུཏི ན ཀེཝལཾ ཨཡོགྷརཔཎྜིཏཱདིཀཱལེཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཏདཱཔི ཏསྨིཾ སོཎཀུམཱརཀཱལེཔི མཾ མཱཏཱཔིཏུཨཱདཡོ ཉཱཏཡོ ཀཱམབྷོགིནོ ཀཱམཛ྄ཛྷཱསཡཱ ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ, ཨིམཾ ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིབྷཝཾ པཊིཔཛྫ, ཀུལཝཾསཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི ཨུལཱ༹རེཧི བྷོགེཧི ནིམནྟཡིཾསུ. ཏེསམྤི ཚནྡམཱཙིཀྑིནྟི ཏེསམྤི མམ ཉཱཏཱིནཾ ཏེཧི ཀཱམབྷོགེཧི མཱ མཾ ནིམནྟཡིཏྠཱཏི ཨཏྟནོ ཚནྡམྤི ཨཱཙིཀྑིཾ, པབྦཛྫཱཡ ནིནྣཛ྄ཛྷཱསཡམྤི ཀཐེསིཾ, ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ པཊིཔཛྫཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སོཔི མཾ ཨནུ སིཀྑནྟོཏི ‘‘ཨིམེ ཀཱམཱ ནཱམ ཨཔྤསྶཱདཱ བཧུདུཀྑཱ བཧཱུཔཱཡཱསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣༤; ༢.༤༣-༤༥; པཱཙི.༤༡༧) ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཾ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཡཐཱཧཾ སཱིལཱདཱིནི སིཀྑནྟོ པབྦཛྫཾ རོཙེསིཾ. སོཔི ནནྡཔཎྜིཏོ ¶ ཏཐེཝ ཏསྶ ནེཀྑམྨེན མཾ ཨནུསིཀྑནྟོ པབྦཛྫཾ སམརོཙཡཱིཏི. ཨཧཾ སོཎོ ཙ ནནྡོ ཙཱཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ སོཎནཱམཀོ ཨཧཾ མཡ྄ཧཾ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ནནྡོ ཙཱཏི. ཨུབྷོ མཱཏཱཔིཏཱ ¶ མམཱཏི ‘‘ཨིམེ ནཱམ པུཏྟཀཱ ཨེཝཾ ཏརུཎཀཱལེཔི ཀཱམེ ཛཧནྟི, ཀིམངྒཾ པན མཡ’’ནྟི ཨུཔྤནྣསཾཝེགཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཙ. བྷོགེ ཚཌྜེཏྭཱཏི ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསམིདྡྷེ མཧཱ བྷོགེ ཨནཔེཀྑཙིཏྟཱ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ མཡཾ ཙཏྟཱརོཔི ཛནཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ མཧཱཝནཾ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡེན པཝིསིམྷཱཏི ཨཏྠོ.

པཝིསིཏྭཱ ཙ ཏེ ཏཏྠ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཝསིཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི བྷཱཏརོ མཱཏཱཔིཏརོ པཊིཛགྒིཾསུ. ཏེསུ ནནྡཔཎྜིཏོ ‘‘མཡཱ ཨཱབྷཏཕལཱཕལཱནེཝ མཱཏཱཔིཏརོ ཁཱདཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཧིཡྻོ ཙ པུརིམགོཙརགཧིཏཊྛཱནཏོ ཙ ¶ ཡཱནི ཏཱནི ཨཝསེསཱནི ཕལཱཕལཱནི པཱཏོཝ ཨཱནེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཁཱདཱཔེཏི. ཏེ ཏཱནི ཁཱདིཏྭཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ ཨུཔོསཐིཀཱ ཧོནྟི. སོཎཔཎྜིཏོ པན དཱུརཾ གནྟྭཱ མདྷུརམདྷུརཱནི སུཔཀྐཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨུཔནཱམེཏི. ཨཐ ནཾ ཏེ ‘‘ཏཱཏ, ཀནིཊྛེན ཨཱབྷཏཱནི མཡཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨུཔོསཐིཀཱ ཛཱཏཱ, ཨིདཱནི ནོ ཨཏྠོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨིཏི ཏསྶ ཕལཱཕལཱནི པརིབྷོགཾ ན ལབྷནྟི ཝིནསྶནྟི, པུནདིཝསཱདཱིསུཔི ཏཐེཝཱཏི, ཨེཝཾ སོ པཉྩཱབྷིཉྙཏཱཡ དཱུརམྤི གནྟྭཱ ཨཱཧརཏི, ཏེ པན ན ཁཱདནྟི.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ སུཁུམཱལཱ, ནནྡོ ཙ ཡཱནི ཏཱནི ཨཔཀྐཱནི དུཔྤཀྐཱནི ཕལཱཕལཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཁཱདཱཔེཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ཨིམེ ན ཙིརཾ པཝཏྟིསྶནྟི, ཝཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི. ཨཐ ནཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ནནྡ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཕལཱཕལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ མམཱགམནཾ པཏིམཱནེཧི, ཨུབྷོ ཨེཀཏོཝ ཁཱདཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི ཨཏྟནོ པུཉྙཾ པཙྩཱསཱིསནྟོ ན ཏསྶ ཝཙནམཀཱསི. མཧཱསཏྟོ ཏཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ ‘‘ན ཏྭཾ པཎྜིཏཱནཾ ཝཙནཾ ཀརོསི, ཨཧཾ ཛེཊྛོ, མཱཏཱཔིཏརོ ཙ མམེཝ བྷཱརོ, ཨཧམེཝ ནེ པཊིཛགྒིསྶཱམི, ཏྭཾ ¶ ཨིཏོ ཨཉྙཏྠ ཡཱཧཱི’’ཏི ཏསྶ ཨཙྪརཾ པཧརི.

སོ ཏེན པཎཱམིཏོ ཏཏྠ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ཀསིཎཾ ¶ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾདིཝསམེཝ ཨཊྛ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ སིནེརུཔཱདཏོ རཏནཝཱལུཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ མམ བྷཱཏུ པཎྞསཱལཱཔརིཝེཎཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཁམཱཔེསྶཱམི, ཨུདཱཧུ ཨནོཏཏྟཏོ ཨུདཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཁམཱཔེསྶཱམི? ཨཐ ཝཱ མེ བྷཱཏཱ དེཝཏཱཝསེན ཁམེཡྻ, ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ སཀྐཉྩ དེཝརཱཛཱནཾ ཨཱནེཏྭཱ ཁམཱཔེསྶཱམི, ཨེཝཾ པན ན སོབྷིསྶཏི, ཨཡཾ ཁོ མནོཛོ བྲཧྨཝཌྜྷནརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒརཱཛཱ, ཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེ རཱཛཱནོ ཨཱནེཏྭཱ ཁམཱཔེསྶཱམི, ཨེཝཾ སནྟེ མམ བྷཱཏུ གུཎོ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨཝཏྠརིཏྭཱ གམིསྶཏི, ཙནྡོ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ པཉྙཱཡིསྶཏཱི’’ཏི.

སོ ཏཱཝདེཝ ཨིདྡྷིཡཱ གནྟྭཱ བྲཧྨཝཌྜྷནནགརེ ཏསྶ རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨོཏརིཏྭཱ ‘‘ཨེཀོ ཏཱཔསོ ཏུམྷེ དཊྛུཀཱམོ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ ཏེན ཀཏོཀཱསོ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཏྟནོ བལེན སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཏཝ དསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ པན ཏུམྷེ, བྷནྟེ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ དསྶཐཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱརཱཛ, ཀསྶཙི ཝདྷཙྪེདཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཡཱཝ གཧེཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི མཧཏིཡཱ སེནཱཡ སདྡྷིཾ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཀོསལརཊྛཾ ¶ གནྟྭཱ ནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ ནིཝེསེཏྭཱ ‘‘ཡུདྡྷཾ ཝཱ ནོ དེཏུ, ཝསེ ཝཱ ཝཏྟཏཱུ’’ཏི ཀོསལརཉྙོ དཱུཏཾ པཱཧེསི. ཏེན ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡུདྡྷསཛྫེན ཧུཏྭཱ ནིཀྑནྟེན སདྡྷིཾ ཡུདྡྷེ ཨཱརདྡྷེ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཡཐཱ དྭིནྣཾ སེནཱནཾ པཱིལ༹ནཾ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཙ ཀོསལརཱཛཱ ཏསྶ ཝསེ ཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཝཙནཔཊིཝཙནཧརཎེཧི སཾཝིདཧི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཱཛཱནོ ཏསྶ ཝསེ ཝཏྟཱཔེསི.

སོ ཏེན པརིཏུཊྛོ ནནྡཔཎྜིཏཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེཧི ཡཐཱ མཡ྄ཧཾ པཊིཉྙཱཏཾ, ཏཐཱ ཀཏཾ, བཧཱུཔཀཱརཱ མེ ཏུམྷེ, ཀིམཧཾ ¶ ཏུམྷཱཀཾ ཀརིསྶཱམི, ཨཧཉྷི ཏེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨུཔཌྜྷརཛྫམྤི དཱཏུཾ ཨིཙྪཱམི, ཀིམངྒཾ པན ཧཏྠིཨསྶརཐམཎིམུཏྟཱཔཝཱལ༹རཛཏསུཝཎྞདཱསིདཱསཔརིཛནཔརིཙྪེད’’ནྟི? ཏཾ སུཏྭཱ ནནྡཔཎྜིཏོ ‘‘ན མེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, རཛྫེན ཨཏྠོ, ནཱཔི ཧཏྠིཡཱནཱདཱིཧི, ཨཔི ཙ ཁོ ཏེ རཊྛེ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨསྶམེ མམ མཱཏཱཔིཏརོ པབྦཛིཏྭཱ ཝསནྟི. ཏྱཱཧཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཨེཀསྨིཾ ¶ ཨཔརཱདྷེ མམ ཛེཊྛབྷཱཏིཀེན སོཎཔཎྜིཏེན ནཱམ མཧེསིནཱ པཎཱམིཏོ, སྭཱཧཾ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཁམཱཔེསྶཱམི, ཏསྶ མེ ཏྭཾ ཁམཱཔནེ སཧཱཡོ ཧོཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཙཏུཝཱིསཏིཨཀྑོབྷནཱི པརིམཱཎཱཡ སེནཱཡ པརིཝུཏོ ཨེཀསཏརཱཛཱུཧི སདྡྷིཾ ནནྡཔཎྜིཏཾ པུརཀྑཏྭཱ ཏཾ ཨསྶམཔདཾ པཏྭཱ ཙཏུརངྒུལཔྤདེསཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏེན ཀཱཛེན ཨནོཏཏྟཏོ ཨུདཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པཊིསཱམེཏྭཱ པརིཝེཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱསནྣཔྤདེསེ ནིསིནྣཾ ཛྷཱནརཏིསམཔྤིཏཾ མཧཱསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནནྡཔཎྜིཏོ ནཾ ཁམཱཔེསི. མཧཱསཏྟོ ནནྡཔཎྜིཏཾ མཱཏརཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པིཏརཾ པཊིཛགྒི. ཏེསཾ པན རཱཛཱུནཾ –

‘‘ཨཱནནྡོ ཙ པམོདོ ཙ, སདཱ ཧསིཏཀཱིལི༹ཏཾ;

མཱཏརཾ པརིཙརིཏྭཱན, ལབྦྷམེཏཾ ཝིཛཱནཏཱ.

‘‘ཨཱནནྡོ ཙ པམོདོ ཙ, སདཱ ཧསིཏཀཱིལི༹ཏཾ;

པིཏརཾ པརིཙརིཏྭཱན, ལབྦྷམེཏཾ ཝིཛཱནཏོ.

‘‘དཱནཉྩ པེཡྻཝཛྫཉྩ, ཨཏྠཙརིཡཱ ཙ ཡཱ ཨིདྷ;

སམཱནཏྟཏཱ ཙ དྷམྨེསུ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱརཧཾ;

ཨེཏེ ཁོ སངྒཧཱ ལོཀེ, རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོ.

‘‘ཨེཏེ ¶ ཙ སངྒཧཱ ནཱསྶུ, ན མཱཏཱ པུཏྟཀཱརཎཱ;

ལབྷེཐ མཱནཾ པཱུཛཾ ཝཱ, པིཏཱ ཝཱ པུཏྟཀཱརཎཱ.

‘‘ཡསྨཱ ཙ སངྒཧཱ ཨེཏེ, སམྨཔེཀྑནྟི པཎྜིཏཱ;

ཏསྨཱ མཧཏྟཾ པཔྤོནྟི, པཱསཾསཱ ཙ བྷཝནྟི ཏེ.

‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ;

ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནཾ, པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནེ ནམསྶེཡྻ, སཀྐརེཡྻ ཙ པཎྜིཏོ;

ཨནྣེན ¶ ཨཐ པཱནེན, ཝཏྠེན སཡནེན ཙ;

ཨུཙྪཱདནེན ནྷཱཔནེན, པཱདཱནཾ དྷོཝནེན ཙ.

‘‘ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༠.༡༧༦-༡༨༣) –

བུདྡྷལཱིལཱ༹ཡ ¶ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏཾ སུཏྭཱ སབྦེཔི ཏེ རཱཛཱནོ སབལཀཱཡཱ པསཱིདིཾསུ. ཨཐ ནེ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ‘‘དཱནཱདཱིསུ ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ སབྦེཔི དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ དེཝནགརཾ པཱུརཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཱཏརཾ པཊིཛགྒཱཧཱི’’ཏི མཱཏརཾ ནནྡཔཎྜིཏཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པིཏརཾ པཊིཛགྒི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནཱ ཨཧེསུཾ.

ཏདཱ མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི, ནནྡཔཎྜིཏོ ཨཱནནྡཏྠེརོ, མནོཛོ རཱཛཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, ཨེཀསཏརཱཛཱནོ ཨསཱིཏིམཧཱཐེརཱ ཙེཝ ཨཉྙཏརཐེརཱ ཙ, ཙཏུཝཱིསཏིཨཀྑོབྷནཱིཔརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, སོཎཔཎྜིཏོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཀིཉྩཱཔི སཱཏིསཡཱ ནེཀྑམྨཔཱརམཱི, ཏཐཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སེསཔཱརམིཡོ ཙ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨཙྩནྟམེཝ ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑཏཱ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཏིབྦོ སགཱརཝསཔྤཏིསྶབྷཱཝོ ¶ , མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནེན ཨཏིཏྟི, སཏིཔི ནེསཾ ཨུཔཊྛཱནེ སབྦཀཱལཾ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརེཧི ཝཱིཏིནཱམནནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

སོཎཔཎྜིཏཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནེཀྑམྨཔཱརམཱི ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཏེམིཡཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༤༨. ཚཊྛེ ཀཱསིརཱཛསྶ ཨཏྲཛོཏི ཀཱསིརཉྙོ ཨཏྲཛོ པུཏྟོ ཡདཱ ཧོམི, ཏདཱ མཱུགཔཀྑོཏི ནཱམེན, ཏེམིཡོཏི ཝདནྟི མནྟི ཏེམིཡོཏི ནཱམེན མཱུགཔཀྑཝཏཱདྷིཊྛཱནེན ‘‘མཱུགཔཀྑོ’’ཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེཝ མཾ ཝདནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. མཧཱསཏྟསྶ ཧི ཛཱཏདིཝསེ སཀལཀཱསིརཊྛེ ¶ དེཝོ ཝསྶི, ཡསྨཱ ཙ སོ རཉྙོ ཙེཝ ཨམཙྩཱདཱིནཉྩ ཧདཡཾ ཨུལཱ༹རེན པཱིཏིསིནེཧེན ཏེམཡམཱནོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྨཱ ‘‘ཏེམིཡཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཧོསི.

༤༩. སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནནྟི ¶ སོལ༹སནྣཾ ཀཱསིརཉྙོ ཨིཏྠཱགཱརསཧསྶཱནཾ. ན ཝིཛྫཏི པུམོཏི པུཏྟོ ན ལབྦྷཏི. ན ཀེཝལཉྩ པུཏྟོ ཨེཝ, དྷཱིཏཱཔིསྶ ནཏྠི ཨེཝ. ཨཧོརཏྟཱནཾ ཨཙྩཡེན, ནིབྦཏྟོ ཨཧམེཀཀོཏི ཨཔུཏྟཀསྶེཝ ཏསྶ རཉྙོ བཧཱུནཾ སཾཝཙྪརཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ ཨནེཀེསཾ ཨཧོརཏྟཱནཾ ཨཔགམནེན སཀྐདཏྟིཡོ ཨཧམེཀཀོཝ བོདྷིཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ, ཏདཱ ཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤནྣོཏི སཏྠཱ ཝདཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀཱསིརཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྶ སོལ༹སསཧསྶཱ ཨིཏྠིཡོ ཨཧེསུཾ. ཏཱསུ ཨེཀཱཔི པུཏྟཾ ཝཱ དྷཱིཏརཾ ཝཱ ན ལབྷཏི. ནཱགརཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ ཝཾསཱནུརཀྑཀོ ཨེཀོཔི པུཏྟོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཛཱཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ‘‘པུཏྟཾ པཏྠེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ སོལ༹སསཧསྶཱ ཨིཏྠིཡོ ‘‘པུཏྟཾ པཏྠེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཏཱ ཙནྡཱདཱིནཾ ཨུཔཊྛཱནཱདཱིནི ཀཏྭཱ པཏྠེནྟིཡོཔི ན ལབྷིཾསུ. ཨགྒམཧེསཱི པནསྶ མདྡརཱཛདྷཱིཏཱ ཙནྡཱདེཝཱི ནཱམ སཱིལསམྤནྣཱ ཨཧོསི. རཱཛཱ ‘‘ཏྭམྤི པུཏྟཾ པཏྠེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ པུཎྞམདིཝསེ ཨུཔོསཐིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ ཨཁཎྜསཱིལཱ, ཨིམིནཱ མེ སཙྩེན པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫཏཱུ’’ཏི སཙྩཀིརིཡམཀཱསི. ཏསྶཱ སཱིལཏེཛེན སཀྐསྶ ཨཱསནཾ ¶ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཙནྡཱདེཝིཡཱ པུཏྟཔཊིལཱབྷསྶ ཨུཔཱཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶཱ ཨནུཙྪཝིཀཾ པུཏྟཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ བོདྷིསཏྟཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨུཔརིདེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏུཀཱམཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘སམྨ, ཏཡི མནུསྶལོཀེ ཨུཔྤནྣེ པཱརམིཡོ ཙ ཏེ པཱུརེསྶནྟི, མཧཱཛནསྶ ཙ ཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ ཀཱསིརཉྙོ ཙནྡཱ ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི པུཏྟཾ པཏྠེཏི, ཏསྶཱ ¶ ཀུཙྪིཡཾ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ སཧཱཡཱ པཉྩསཏཱ དེཝཔུཏྟཱ ཁཱིཎཱཡུཀཱ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཏསྶེཝ རཉྙོ ཨམཙྩབྷརིཡཱནཾ ཀུཙྪཱིསུ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཾསུ. དེཝཱི གབྦྷསྶ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ དཱཔེསི. སཱ པརིཔུཎྞགབྦྷཱ དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎསམྤནྣཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾདིཝསམེཝ ཨམཙྩགེཧེསུ ¶ པཉྩཀུམཱརསཏཱནི ཝིཛཱཡིཾསུ. ཨུབྷཡམྤི སུཏྭཱ རཱཛཱ ‘‘མམ པུཏྟསྶ པརིཝཱརཱ ཨེཏེ’’ཏི པཉྩནྣཾ དཱརཀསཏཱནཾ པཉྩདྷཱཏིསཏཱནི པེསེཏྭཱ ཀུམཱརཔསཱདྷནཱནི ཙ པེསེསི. མཧཱསཏྟསྶ པན ཨཏིདཱིགྷཱདིདོསཝིཝཛྫིཏཱ ཨལམྦཏྠནཱ མདྷུརཐཉྙཱ ཙཏུསཊྛིདྷཱཏིཡོ དཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཙནྡཱདེཝིཡཱཔི ཝརཾ ཨདཱསི. སཱ གཧིཏཀཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི. དཱརཀོ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཝཌྜྷཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀམཱསིཀཾ ཨལངྐརིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨཱནཡིཾསུ. རཱཛཱ པིཡཔུཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱལིངྒིཏྭཱ ཨངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ རམཡམཱནོ ནིསཱིདི.

༥༠. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཙཏྟཱརོ ཙོརཱ ཨཱནཱིཏཱ. རཱཛཱ ཏེསུ ཨེཀསྶ སཀཎྚཀཱཧི ཀསཱཧི པཧཱརསཧསྶཾ ཨཱཎཱཔེསི, ཨེཀསྶ སངྑལིཀཱཡ བནྡྷིཏྭཱ བནྡྷནཱགཱརཔྤཝེསནཾ, ཨེཀསྶ སརཱིརེ སཏྟིཔྤཧཱརདཱནཾ, ཨེཀསྶ སཱུལཱརོཔནཾ. མཧཱསཏྟོ པིཏུ ཀཐཾ སུཏྭཱ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཧོ མམ པིཏཱ རཛྫཾ ནིསྶཱཡ བྷཱརིཡཾ ནིརཡགཱམིཀམྨཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. པུནདིཝསེ ནཾ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ ཨལངྐཏསིརིསཡནེ ནིཔཛྫཱཔེསུཾ.

སོ ཐོཀཾ ནིདྡཱཡིཏྭཱ པཊིབུདྡྷོ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ སེཏཙྪཏྟཾ ཨོལོཀེནྟོ མཧནྟཾ སིརིཝིབྷཝཾ པསྶི. ཨཐསྶ པཀཏིཡཱཔི སཾཝེགཔྤཏྟསྶ ཨཏིརེཀཏརཾ བྷཡཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ‘‘ཀུཏོ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིམཾ རཱཛགེཧཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཛཱཏིསྶརཉཱཎེན དེཝལོཀཏོ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨུསྶདནིརཡེ པཀྐབྷཱཝཾ ¶ པསྶི. ཏཏོ པརཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏསྨིཾཡེཝ ནགརེ རཱཛབྷཱཝཾ པསྶི. ཨཐ སོ ‘‘ཨཧཾ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ¶ ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨུསྶདནིརཡེ པཙྩིཾ, ཨིདཱནི པུནཔི ཨིམསྨིཾ ཙོརགེཧེ ནིབྦཏྟོསྨི, པིཏཱཔི མེ ཧིཡྻོ ཙཏཱུསུ ཙོརེསུ ཨཱནཱིཏེསུ ཏཐཱརཱུཔཾ ཕརུསཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. ན མེ ཨིམིནཱ ཨཝིདིཏཝིཔུལཱནཏྠཱཝཧེན རཛྫེན ཨཏྠོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨིམམྷཱ ཙོརགེཧཱ མུཙྩེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ནིཔཛྫི. ཨཐ ནཾ ཨེཀཱ དེཝདྷཱིཏཱ ‘‘ཏཱཏ ཏེམིཡཀུམཱར, མཱ བྷཱཡི, ཏཱིཎི ཨངྒཱནི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཏཝ སོཏྠི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སམསྶཱསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ རཛྫསངྑཱཏཱ ¶ ཨནཏྠཏོ མུཙྩིཏུཀཱམོ སོལ༹སསཾཝཙྪརཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི ཨཙལཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཨདྷིཊྛཧི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀིཙྪཱལདྡྷཾ པིཡཾ པུཏྟ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཀིཙྪཱལདྡྷནྟི ཀིཙྪེན ཀསིརེན ཙིརཀཱལཔཏྠནཱཡ ལདྡྷཾ. ཨབྷིཛཱཏནྟི ཛཱཏིསམྤནྣཾ. ཀཱཡཛུཏིཡཱ ཙེཝ ཉཱཎཛུཏིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཛུཏིནྡྷརཾ. སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཡིཏྭཱན, སཡནེ པོསེཏི མཾ པིཏཱཏི པིཏཱ མེ ཀཱསིརཱཛཱ ‘‘མཱ ནཾ ཀུམཱརཾ རཛོ ཝཱ ཨུསྶཱཝོ ཝཱ’’ཏི ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ སིརིསཡནེ སཡཱཔེཏྭཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན མཾ པོསེཏི.

༥༡. ནིདྡཱཡམཱནོ སཡནཝརེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཧཾ ཨོལོཀེནྟོ པཎྜརཾ སེཏཙྪཏྟཾ ཨདྡསཾ. ཡེནཱཧཾ ནིརཡཾ གཏོཏི ཡེན སེཏཙྪཏྟེན ཏཏོ ཏཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཧཾ ནིརཡཾ གཏོ, སེཏཙྪཏྟསཱིསེན རཛྫཾ ཝདཏི.

༥༢. སཧ དིཊྛསྶ མེ ཚཏྟནྟི ཏཾ སེཏཙྪཏྟཾ དིཊྛསྶ དིཊྛཝཏོ མེ སཧ ཏེན དསྶནེན, དསྶནསམཀཱལམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏཱསོ ཨུཔྤཛྫི བྷེརཝོཏི སུཔརིཝིདིཏཱདཱིནཝཏྟཱ བྷཡཱནཀོ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཨུདཔཱདི. ཝིནིཙྪཡཾ སམཱཔནྣོ, ཀཐཱཧཾ ཨིམཾ མུཉྩིསྶནྟི ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིམཾ རཛྫཾ ཀཱལ༹ཀཎྞིཾ མུཉྩེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཝིཙཱརཎཾ ཨཱཔཛྫིཾ.

༥༣. པུབྦསཱལོཧིཏཱ མཡ྄ཧནྟི པུབྦེ ཨེཀསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ མམ མཱཏུབྷཱུཏཔུབྦཱ ཏསྨིཾ ཚཏྟེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ མཡ྄ཧཾ ཨཏྠཀཱམིནཱི ཧིཏེསིནཱི. སཱ མཾ དིསྭཱན དུཀྑིཏཾ, ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཡོཛཡཱིཏི སཱ དེཝཏཱ མཾ ཏཐཱ ¶ ཙེཏོདུཀྑེན དུཀྑིཏཾ དིསྭཱ མཱུགཔཀྑབདྷིརབྷཱཝསངྑཱཏེསུ ཏཱིསུ རཛྫདུཀྑཏོ ནིཀྑམནཀཱརཎེསུ ཡོཛེསི.

༥༤. པཎྜིཙྩཡནྟི པཎྜིཙྩཾ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. མཱ ཝིབྷཱཝཡཱཏི མཱ པཀཱསེཧི. བཱལམཏོཏི བཱལོཏི ཉཱཏོ. སབྦོཏི སཀལོ ཨནྟོཛནོ ཙེཝ བཧིཛནོ ཙ. ཨོཙིནཱཡཏཱུཏི ནཱིཧརཐེཏཾ ¶ ཀཱལ༹ཀཎྞིནྟི ཨཝཛཱནཱཏུ. ཨེཝཾ ཏཝ ཨཏྠོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན ཨཝཛཱནིཏབྦབྷཱཝེ སཏི ཏུཡ྄ཧཾ གེཧཏོ ནིཀྑམནེན ཧིཏཾ པཱརམིཔརིཔཱུརཎཾ བྷཝིསྶཏི.

༥༥. ཏེཏཾ ¶ ཝཙནནྟི ཏེ ཨེཏཾ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཧཱིཏི ཝཙནཾ. ཨཏྠཀཱམཱསི མེ ཨམྨཱཏི ཨམྨ དེཝཏེ, མམ ཨཏྠཀཱམཱ ཨསི. ཧིཏཀཱམཱཏི ཏསྶེཝ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨཏྠོཏི ཝཱ ཨེཏྠ སུཁཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཧིཏནྟི ཏསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ པུཉྙཾ.

༥༦. སཱགརེཝ ཐལཾ ལབྷིནྟི ཙོརགེཧེ ཝཏཱཧཾ ཛཱཏོ, ཨཧུ མེ མཧཱཝཏཱནཏྠོཏི སོཀསཱགརེ ཨོསཱིདནྟོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སཱགརེ ཨོསཱིདནྟོ ཝིཡ ཐལཾ པཏིཊྛཾ ཨལབྷིཾ, རཛྫཀུལཏོ ནིཀྑམནོཔཱཡཾ ཨལབྷིནྟི ཨཏྠོ. ཏཡོ ཨངྒེ ཨདྷིཊྛཧིནྟི ཡཱཝ གེཧཏོ ནིཀྑམིཾ, ཏཱཝ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི ཀཱརཎཱནི ཨདྷིཊྛཧིཾ.

༥༧. ཨིདཱནི ཏཱནི སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘མཱུགོ ཨཧོསི’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཀྑོཏི པཱིཋསཔྤི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨེཝཾ པན མཧཱསཏྟེ དེཝཏཱཡ དིནྣནཡེ ཋཏྭཱ ཛཱཏཝསྶཏོ པཊྛཱཡ མཱུགཱདིབྷཱཝེན ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟེ མཱཏཱཔིཏརོ དྷཱཏིཨཱདཡོ ཙ ‘‘མཱུགཱནཾ ཧནུཔརིཡོསཱནཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཾ ན ཧོཏི, བདྷིརཱནཾ ཀཎྞསོཏཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཾ ན ཧོཏི, པཱིཋསཔྤཱིནཾ ཧཏྠཔཱདཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཱ ན ཧོནྟི, བྷཝིཏབྦམེཏྠ ཀཱརཎེན, ཝཱིམཾསིསྶཱམ ན’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཁཱིརེན ཏཱཝ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱ’’ཏི སཀལདིཝསཾ ཁཱིརཾ ན དེནྟི. སོ སུསྶནྟོཔི ཁཱིརཏྠཱཡ སདྡཾ ན ཀརོཏི.

ཨཐསྶ མཱཏཱ ‘‘པུཏྟོ མེ ཚཱཏོ, ཁཱིརམསྶ དེཐཱ’’ཏི ཁཱིརཾ དཱཔེསི. ཨེཝཾ ཨནྟརནྟརཱ ཁཱིརཾ ཨདཏྭཱ ཨེཀསཾཝཙྪརཾ ཝཱིམཾསནྟཱཔི ཨནྟརཾ ན པསྶིཾསུ. ཏཏོ ‘‘ཀུམཱརཀཱ ནཱམ པཱུཝཁཛྫཀཾ པིཡཱཡནྟི, ཕལཱཕལཾ པིཡཱཡནྟི, ཀཱིལ༹ནབྷཎྜཀཾ པིཡཱཡནྟི, བྷོཛནཾ པིཡཱཡནྟཱི’’ཏི ཏཱནི ཏཱནི པལོབྷནཱིཡཱནི ཨུཔནེཏྭཱ ཝཱིམཾསནཝསེན པལོབྷེནྟཱ ཡཱཝ པཉྩཝསྶཀཱལཱ ཨནྟརཾ ན པསྶིཾསུ. ཨཐ ནཾ ‘‘དཱརཀཱ ནཱམ ¶ ཨགྒིཏོ བྷཱཡནྟི, མཏྟཧཏྠིཏོ བྷཱཡནྟི, སཔྤཏོ བྷཱཡནྟི, ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཔུརིསཏོ བྷཱཡནྟི, ཏེཧི ཝཱིམཾསིསྶཱམཱ’’ཏི ཡཐཱ ཏེཧིསྶ ཨནཏྠོ ན ཛཱཡཏི, ཏཐཱ པུརིམམེཝ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨཏིབྷཡཱནཀཱཀཱརེན ཨུཔགཙྪནྟེ ཀཱརེསུཾ.

མཧཱསཏྟོ ¶ ¶ ནིརཡབྷཡཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སཏསཧསྶགུཎེན ནིརཡོ བྷཱཡིཏབྦོ’’ཏི ནིཙྩལོཝ ཧོཏི. ཨེཝམྤི ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨནྟརཾ ན པསྶནྟཱ པུན ‘‘དཱརཀཱ ནཱམ སམཛྫཏྠིཀཱ ཧོནྟཱི’’ཏི སམཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱཔི མཧཱསཏྟཾ སཱཎིཡཱ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཛཱནནྟསྶེཝ ཙཏཱུསུ པསྶེསུ སངྑསདྡེཧི བྷེརིསདྡེཧི ཙ སཧསཱ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཀཱརེཏྭཱཔི ཨནྡྷཀཱརེ གྷཊེཧི དཱིཔཾ ཨུཔནེཏྭཱ སཧསཱ ཨཱལོཀཾ དསྶེཏྭཱཔི སཀལསརཱིརཾ ཕཱཎིཏེན མཀྑེཏྭཱ བཧུམཀྑིཀེ ཋཱནེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱཔི ནྷཱཔནཱདཱིནི ཨཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝམཏྠཀེ ནིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱཔི ཏཏྠ ཙ པལིཔནྣཾ སཡམཱནཾ པརིཧཱསེཧི ཨཀྐོསནེཧི ཙ གྷཊྚེཏྭཱཔི ཧེཊྛཱམཉྩེ ཨགྒིཀཔལླཾ ཀཏྭཱ ཨུཎྷསནྟཱཔེན པཱིལེ༹ཏྭཱཔཱིཏི ཨེཝཾ ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཝཱིམཾསནྟཱཔིསྶ ཨནྟརཾ ན པསྶིཾསུ.

མཧཱསཏྟོ ཧི སབྦཏྠ ནིརཡབྷཡམེཝ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨཝིཀོཔེནྟོ ནིཙྩལོཝ ཨཧོསི. ཨེཝཾ པནྣརསཝསྶཱནི ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨཐ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ ‘‘པཱིཋསཔྤིནོ ཝཱ ཧོནྟུ མཱུགབདྷིརཱ ཝཱ རཛནཱིཡེསུ ཨརཛྫནྟཱ དུསྶནཱིཡེསུ ཨདུསྶནྟཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ནཱཊཀཱནིསྶ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱ’’ཏི ཀུམཱརཾ གནྡྷོདཀེན ནྷཱཔེཏྭཱ དེཝཔུཏྟཾ ཝིཡ ཨལངྐརིཏྭཱ དེཝཝིམཱནཀཔྤཾ པུཔྥགནྡྷདཱམཱདཱིཧི ཨེཀཱམོདཔམོདཾ པཱསཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཱ བྷཱཝཝིལཱསསམྤནྣཱ དེཝཙྪརཱཔཊིབྷཱགཱ ཨིཏྠིཡོ ཨུཔཊྛཔེསུཾ – ‘‘གཙྪཐ ནཙྩཱདཱིཧི ཀུམཱརཾ ཨབྷིརམཱཔེཐཱ’’ཏི. ཏཱ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ཝཱཡམིཾསུ. སོ བུདྡྷིསམྤནྣཏཱཡ ‘‘ཨིམཱ མེ སརཱིརསམྥསྶཾ མཱ ཝིནྡིཾསཱུ’’ཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིརུནྡྷི. ཏཱ ཏསྶ སརཱིརསམྥསྶཾ ཨཝིནྡནྟིཡོ ‘‘ཐདྡྷསརཱིརོ ཨེས, ནཱཡཾ མནུསྶོ, ཡཀྑོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཀྐམིཾསུ.

ཨེཝཾ སོལ༹ས ཝསྶཱནི སོལ༹སཧི མཧཱཝཱིམཾསཱཧི ཨནེཀཱཧི ཙ ཁུདྡཀཝཱིམཾསཱཧི པརིགྒཎྷིཏུཾ ཨསཀྐུཎིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཏཱཏ, ཏེམིཡཀུམཱར, མཡཾ ཏཝ ཨམཱུགཱདིབྷཱཝཾ ཛཱནཱམ, ན ཧི ཏེསཾ ཨེཝརཱུཔཱནི མུཁཀཎྞསོཏཔཱདཱནི ཧོནྟི, ཏྭཾ ཨམྷེཧི ¶ པཏྠེཏྭཱ ལདྡྷཔུཏྟཀོ, མཱ ནོ ནཱསེཧི, སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཱཛཱུནཾ སནྟིཀཱ གརཧཏོ མོཙེཧཱི’’ཏི སཧ ཝིསུཾ ཝིསུཉྩ ཨནེཀཝཱརཾ ཡཱཙིཾསུ. སོ ཏེཧི ཨེཝཾ ཡཱཙིཡམཱནོཔི ཨསུཎནྟོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ནིཔཛྫི.

༥༨. ཨཐ ¶ རཱཛཱ མཧཱསཏྟསྶ ཨུབྷོ པཱདེ ཀཎྞསོཏེ ཛིཝ྄ཧཾ ཨུབྷོ ཙ ཧཏྠེ ཀུསལེཧི པུརིསེཧི ཝཱིམཾསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཡདིཔི ཨཔཱིཋསཔྤིཨཱདཱིནཾ ཝིཡསྶ པཱདཱདཡོ, ཏཐཱཔི ཨཡཾ པཱིཋསཔྤི མཱུགབདྷིརོ མཉྙེ, ཨཱིདིསེ ཀཱལ༹ཀཎྞིཔུརིསེ ཨིམསྨིཾ གེཧེ ཝསནྟེ ཏཡོ ཨནྟརཱཡཱ པཉྙཱཡནྟི ¶ ཛཱིཝིཏསྶ ཝཱ ཚཏྟསྶ ཝཱ མཧེསིཡཱ ཝཱ’’ཏི ལཀྑཎཔཱཋཀེཧི ཨིདཱནི ཀཐིཏཾ. ཛཱཏདིཝསེ པན ‘‘ཏུམྷཱཀཾ དོམནསྶཔརིཧརཎཏྠཾ ‘དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎོ’ཏི ཝུཏྟ’’ནྟི ཨམཙྩེཧི ཨཱརོཙིཏཾ སུཏྭཱ ཨནྟརཱཡབྷཡེན བྷཱིཏོ ‘‘གཙྪཐ ནཾ ཨཝམངྒལརཐེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ པཙྪིམདྭཱརེན ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ཨཱམཀསུསཱནེ ནིཁཎཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཧཊྛོ ཨུདགྒོ ཨཧོསི – ‘‘ཙིརསྶཾ ཝཏ མེ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏོ མེ ཧཏྠཔཱདེ ཙཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ མདྡིཡཱཏི མདྡནཝསེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ. ཨནཱུནཏནྟི ཧཏྠཱདཱིཧི ཨཝིཀལཏཾ. ནིནྡིསུནྟི ‘‘ཨེཝཾ ཨནཱུནཱཝཡཝོཔི སམཱནོ མཱུགཱདི ཝིཡ དིསྶམཱནོ ‘‘རཛྫཾ ཀཱརེཏུཾ ཨབྷབྦོ, ཀཱལ༹ཀཎྞིཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི གརཧིཾསུ. ‘‘ནིདྡིསུ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཝདིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༥༩. ཚཌྜནཾ ཨནུམོདིསུནྟི རཱཛདསྶནཏྠཾ ཨཱགཏཱ སབྦེཔི ཛནཔདཝཱསིནོ སེནཱཔཏིཔུརོཧིཏཔྤམུཁཱ རཱཛཔུརིསཱ ཏེ སབྦེཔི ཨེཀམནཱ སམཱནཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཨནྟརཱཡཔརིཧརཎཏྠཾ རཉྙཱ ཨཱཎཏྟཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཎནཝསེན མམ ཚཌྜནཾ མུཁསངྐོཙཾ ཨཀཏྭཱ ཨབྷིམུཁབྷཱཝེན སཱདྷུ སུཊྛུ ཨིདཾ ཀཏྟབྦམེཝཱཏི ཨནུམོདིཾསུ.

༦༠. སོ མེ ཨཏྠོ སམིཛ྄ཛྷཐཱཏི ཡསྶཏྠཱཡ ཡདཏྠཾ ཏཏོ མཱུགཱདིབྷཱཝཱདྷིཊྛཱནཝསེན དུཀྐརཙརཎཾ ཙིཎྞཾ ཙརིཏཾ, སོ ཨཏྠོ མམ སམིཛ྄ཛྷཏི. ཏེསཾ མམ མཱཏཱཔིཏུཨཱདཱིནཾ མཏིཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ སུཏྭཱ སོ ཨཧཾ མམ ཨདྷིཔྤཱཡསམིཛ྄ཛྷནེན ཧཊྛོ ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཎནཱནུཛཱནནེན སཾཝིགྒམཱནསོཝ ཨཧོསིནྟི ཝཙནསེསེན སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ.

༦༡. ཨེཝཾ ¶ ཀུམཱརསྶ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཎནེ རཉྙཱ ཨཱཎཏྟེ ཙནྡཱདེཝཱི ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘དེཝ, ཏུམྷེཧི མཡ྄ཧཾ ཝརོ དིནྣོ, མཡཱ ¶ ཙ གཧིཏཀཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏོ, ཏཾ མེ ཨིདཱནི དེཐཱ’’ཏི. ‘‘གཎྷ, དེཝཱི’’ཏི. ‘‘པུཏྟསྶ མེ རཛྫཾ དེཐཱ’’ཏི. ‘‘པུཏྟོ ཏེ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི, ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, དེཝ, ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨདེནྟོ སཏྟ ཝསྶཱནི དེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏམྤི ན སཀྐཱ’’ཏི. ‘‘ཚ ཝསྶཱནི, པཉྩཙཏྟཱརིཏཱིཎིདྭེཨེཀཾ ཝསྶཾ, སཏྟ མཱསེ, ཚཔཉྩཙཏྟཱརོཏཡོདྭེཨེཀཾ མཱསཾཨདྡྷམཱསཾསཏྟཱཧཾ དེཐཱ’’ཏི. སཱདྷུ གཎྷཱཏི.

སཱ པུཏྟཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏེམིཡཀུམཱརསྶ ཨིདཾ རཛྫ’’ནྟི ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ པུཏྟཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སེཏཙྪཏྟཾ མཏྠཀེ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ¶ ཨཱགཏཾ ཨལངྐཏསིརིསཡནེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ ཡཱཙི – ‘‘ཏཱཏ ཏེམིཡ, ཏཾ ནིསྶཱཡ སོལ༹ས ཝསྶཱནི ནིདྡཾ ཨལབྷིཏྭཱ རོདམཱནཱཡ མེ ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཀྐཱནི, སོཀེན ཧདཡཾ བྷིཛྫཏི ཝིཡ, ཏཝ ཨཔཱིཋསཔྤིཨཱདིབྷཱཝཾ ཛཱནཱམི, མཱ མཾ ཨནཱཐཾ ཀརཱི’’ཏི. ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཚ དིཝསེ ཡཱཙི. ཚཊྛེ དིཝསེ རཱཛཱ སུནནྡཾ ནཱམ སཱརཐིཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སྭེ པཱཏོཝ ཨཝམངྒལརཐེན ཀུམཱརཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཱམཀསུསཱནེ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཎིཏྭཱ པཐཝིཝཌྜྷནཀཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ དེཝཱི ‘‘ཏཱཏ, ཀཱསིརཱཛཱ ཏཾ སྭེ ཨཱམཀསུསཱནེ ནིཁཎིཏུཾ ཨཱཎཱཔེསི. སྭེ མརཎཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

མཧཱསཏྟོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏེམིཡ, སོལ༹ས ཝསྶཱནི ཏཡཱ ཀཏོ ཝཱཡཱམོ མཏྠཀཾ པཏྟོ’’ཏི ཧཊྛོ ཨུདགྒོ ཨཧོསི. མཱཏུཡཱ པནསྶ ཧདཡཾ བྷིཛྫནཱཀཱརཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ཨཐ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པཱཏོཝ སཱརཐི རཐཾ ཨཱདཱཡ དྭཱརེ ཋཔེཏྭཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘དེཝི, མཱ མཡ྄ཧཾ ཀུཛ྄ཛྷི, རཉྙོ ཨཱཎཱ’’ཏི པུཏྟཾ ཨཱལིངྒིཏྭཱ ནིཔནྣཾ དེཝིཾ པིཊྛིཧཏྠེན ཨཔནེཏྭཱ ཀུམཱརཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཱསཱདཱ ཨོཏརི. དེཝཱི ཨུརཾ པཧརིཏྭཱ མཧཱསདྡེན པརིདེཝིཏྭཱ མཧཱཏལེ ཨོཧཱིཡི.

ཨཐ ནཾ མཧཱསཏྟོ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘མཡི ཨཀཐེནྟེ མཱཏུ སོཀོ བལཝཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀཐེཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱཔི ‘‘སཙེ ཀཐེསྶཱམི སོལ༹ས ཝསྶཱནི ཀཏོ ¶ ཝཱཡཱམོ མོགྷོ བྷཝིསྶཏི, ཨཀཐེནྟོ པནཱཧཾ ཨཏྟནོ ཙ མཱཏཱཔིཏཱུནཉྩ པཙྩཡོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨདྷིཝཱསེསི. སཱརཐི ‘‘མཧཱསཏྟཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཙྪིམདྭཱརཱབྷིམུཁཾ ¶ རཐཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི པཱཙཱིནདྭཱརཱབྷིམུཁཾ པེསེསི. རཐོ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཏིཡོཛནཊྛཱནཾ གཏོ. མཧཱསཏྟོ སུཊྛུཏརཾ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཝནགྷཊཾ སཱརཐིསྶ ཨཱམཀསུསཱནཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱསི. སོ ‘‘ཨིདཾ ཋཱནཾ སུནྡར’’ནྟི རཐཾ ཨོཀྐམཱཔེཏྭཱ མགྒཔསྶེ ཋཔེཏྭཱ རཐཱ ཨོརུཡ྄ཧ མཧཱསཏྟསྶ ཨཱབྷརཎབྷཎྜཾ ཨོམུཉྩིཏྭཱ བྷཎྜིཀཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ ཀུདཱལཾ ཨཱདཱཡ ཨཝིདཱུརེ ཨཱཝཱཊཾ ཁཎིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནྷཱཔེཏྭཱ ཨནུལིམྤིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ནྷཱཔེཏྭཱཏི སོལ༹སཧི གནྡྷོདཀགྷཊེཧི ནྷཱཔེཏྭཱ. ཨནུལིམྤིཏྭཱཏི སུརབྷིཝིལེཔནེན ཝིལིམྤེཏྭཱ. ཝེཋེཏྭཱ རཱཛཝེཋནནྟི ཀཱསིརཱཛཱུནཾ པཝེཎིཡཱགཏཾ རཱཛམཀུཊཾ སཱིསེ པཊིམུཉྩིཏྭཱ. ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱཏི ཏསྨིཾ རཱཛཀུལེ རཱཛཱབྷིསེཀནིཡཱམེན ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ. ཚཏྟེན ཀཱརེསུཾ པུརཾ པདཀྑིཎནྟི སེཏཙྪཏྟེན དྷཱརིཡམཱནེན མཾ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརེསུཾ.

༦༢. སཏྟཱཧཾ དྷཱརཡིཏྭཱནཱཏི མཡ྄ཧཾ མཱཏུ ཙནྡཱདེཝིཡཱ ཝརལཱབྷནཝསེན ལདྡྷཾ སཏྟཱཧཾ མམ སེཏཙྪཏྟཾ ¶ དྷཱརཡིཏྭཱ. ཨུགྒཏེ རཝིམཎྜལེཏི ཏཏོ པུནདིཝསེ སཱུརིཡམཎྜལེ ཨུགྒཏམཏྟེ ཨཝམངྒལརཐེན མཾ ནགརཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཎནཏྠཾ སཱརཐི སུནནྡོ ཝནམུཔགཙྪི.

༦༣. སཛྫསྶནྟི སནྣདྡྷོ ཨསྶཾ, ཡུགེ ཡོཛིཏསྶཾ མེ རཐཾ མགྒཏོ ཨུཀྐམཱཔནཝསེན ཨེཀོཀཱསེ ཀཏྭཱ. ཧཏྠམུཙྩིཏོཏི མུཙྩིཏཧཏྠོ, རཐཔཱཙནཏོ མུཏྟཧཏྠོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཧཏྠམུཙྩིཏོཏི ཧཏྠམུཏྟོ མམ ཧཏྠཏོ མུཙྩིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱསུནྟི ཨཱཝཱཊཾ. ནིཁཱཏུནྟི ནིཁཎིཏུཾ.

༦༤-༥. ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ མཡཱ སོལ༹ས ཝསྶཱནི མཱུགཝཏཱདིཨདྷིཊྛཱནེན དུཀྐརཙརིཡཱ ¶ ཨདྷིཊྛིཏཱ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨདྷིཊྛིཏམདྷིཊྛཱན’’ནྟི གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

ཏཏྠ ཏཛྫེནྟོ ཝིཝིདྷཀཱརཎཱཏི དྭིམཱསིཀཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སོལ༹སསཾཝཙྪརཱ ཐཉྙཔཊིསེདྷནཱདཱིཧི ཝིཝིདྷེཧི ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཀཱརཎེཧི ཏཛྫཡནྟོ བྷཡཝིདྡྷཾསནཝསེན ཝིཧེཋིཡམཱནོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨཐ ¶ མཧཱསཏྟོ སུནནྡེ ཀཱསུཾ ཁཎནྟེ ‘‘ཨཡཾ མེ ཝཱཡཱམཀཱལོ’’ཏི ཨུཊྛཱཡ ཨཏྟནོ ཧཏྠཔཱདེ སམྦཱཧིཏྭཱ རཐཱ ཨོཏརིཏུཾ མེ བལཾ ཨཏྠཱིཏི ཉཏྭཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏཱཝདེཝསྶ པཱདཔཏིཊྛཱནཊྛཱནཾ ཝཱཏཔུཎྞབྷསྟཙམྨཾ ཝིཡ ཨུགྒནྟྭཱ རཐསྶ པཙྪིམནྟཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཱསི. སོ ཨོཏརིཏྭཱ ཀཏིཔཡེ ཝཱརེ ཨཔརཱཔརཾ ཙངྐམིཏྭཱ ‘‘ཡོཛནསཏམྤི གནྟུཾ མེ བལཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཉཏྭཱ རཐཾ པཙྪིམནྟེ གཧེཏྭཱ ཀུམཱརཀཱནཾ ཀཱིལ༹ནཡཱནཀཾ ཝིཡ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘སཙེ སཱརཐི མཡཱ སདྡྷིཾ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཏྠི མེ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷིཏུཾ བལ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ པསཱདྷནཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏངྑཎཉྙེཝ སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ཝིསྶཀམྨཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪ ཀཱསིརཱཛཔུཏྟཾ ཨལངྐརོཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ དིབྦེཧི ཙ མཱནུསེཧི ཙ ཨལངྐཱརེཧི སཀྐཾ ཝིཡ ཏཾ ཨལངྐརི. སོ དེཝརཱཛལཱིལཱ༹ཡ སཱརཐིསྶ ཁཎནོཀཱསཾ གནྟྭཱ ཨཱཝཱཊཏཱིརེ ཋཏྭཱ –

‘‘ཀིནྣུ སནྟརམཱནོཝ, ཀཱསུཾ ཁཎསི སཱརཐི;

པུཊྛོ མེ སམྨ ཨཀྑཱཧི, ཀིཾ ཀཱསུཡཱ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༣) –

ཨཱཧ.

ཏེན ¶ ཨུདྡྷཾ ཨནོལོཀེཏྭཱཝ –

‘‘རཉྙོ མཱུགོ ཙ པཀྑོ ཙ, པུཏྟོ ཛཱཏོ ཨཙེཏསོ;

སོམྷི རཉྙཱ སམཛ྄ཛྷིཊྛོ, པུཏྟཾ མེ ནིཁཎཾ ཝནེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༤) –

ཝུཏྟེ མཧཱསཏྟོ –

‘‘ན ¶ བདྷིརོ ན མཱུགོསྨི, ན པཀྑོ ན ཙ ཝཱིཀལོ;

ཨདྷམྨཾ སཱརཐི ཀཡིརཱ, མཾ ཙེ ཏྭཾ ནིཁཎཾ ཝནེ.

‘‘ཨཱུརཱུ བཱཧུཉྩ མེ པསྶ, བྷཱསིཏཉྩ སུཎོཧི མེ;

ཨདྷམྨཾ སཱརཐི ཀཡིརཱ, མཾ ཙེ ཏྭཾ ནིཁཎཾ ཝནེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༥-༦) –

ཝཏྭཱ པུན ཏེན ཨཱཝཱཊཁཎནཾ པཧཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྶ རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘མནུསྶོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ’’ཏི ཨཛཱནནྟེན –

‘‘དེཝཏཱ ནུསི གནྡྷབྦོ, ཨདུ སཀྐོ པུརིནྡདོ;

ཀོ ཝཱ ཏྭཾ ཀསྶ ཝཱ པུཏྟོ, ཀཐཾ ཛཱནེམུ ཏཾ མཡ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༧) –

ཝུཏྟེ –

‘‘ནམྷི ¶ དེཝོ ན གནྡྷབྦོ, ནཱཔི སཀྐོ པུརིནྡདོ;

ཀཱསིརཉྙོ ཨཧཾ པུཏྟོ, ཡཾ ཀཱསུཡཱ ནིཁཉྙསི.

‘‘ཏསྶ རཉྙོ ཨཧཾ པུཏྟོ, ཡཾ ཏྭཾ སམྨཱུཔཛཱིཝསི;

ཨདྷམྨཾ སཱརཐི ཀཡིརཱ, མཾ ཙེ ཏྭཾ ནིཁཎཾ ཝནེ.

‘‘ཡསྶ ¶ རུཀྑསྶ ཚཱཡཱཡ, ནིསཱིདེཡྻ སཡེཡྻ ཝཱ;

ན ཏསྶ སཱཁཾ བྷཉྫེཡྻ, མིཏྟདུབྦྷོ ཧི པཱཔཀོ.

‘‘ཡཐཱ རུཀྑོ ཏཐཱ རཱཛཱ, ཡཐཱ སཱཁཱ ཏཐཱ ཨཧཾ;

ཡཐཱ ཚཱཡཱུཔགོ པོསོ, ཨེཝཾ ཏྭམསི སཱརཐི;

ཨདྷམྨཾ སཱརཐི ཀཡིརཱ, མཾ ཙེ ཏྭཾ ནིཁཎཾ ཝནེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༨-༡༡) –

ཨཱདིནཱ ནཡེན དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཏེན ནིཝཏྟནཏྠཾ ཡཱཙིཏོ ཨནིཝཏྟནཀཱརཎཾ པབྦཛྫཱཚནྡཾ ཏསྶ ཙ ཧེཏུ ནིརཡབྷཡཱདིཀཾ ཨཏཱིཏབྷཝེ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེཏྭཱ ཏཱཡ དྷམྨཀཐཱཡ ཏཱཡ ཙ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏསྨིམྤི པབྦཛིཏུཀཱམེ ཛཱཏེ རཉྙོ ཨིམཾ –

‘‘རཐཾ ནིཡྻཱཏཡིཏྭཱན, ཨནཎོ ཨེཧི སཱརཐི;

ཨནཎསྶ ཧི པབྦཛྫཱ, ཨེཏཾ ཨིསཱིཧི ཝཎྞིཏ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༤༤) –

ཝཏྭཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫེསི.

སོ རཐཾ ཨཱབྷརཎཱནི ཙ གཧེཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏཱཝདེཝ ‘‘མཧཱསཏྟསྶ སནྟིཀཾ ¶ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ནགརཏོ ནིགྒཙྪི སདྡྷིཾ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ཨིཏྠཱགཱརེཧི ནཱགརཛཱནཔདེཧི ཙ. མཧཱསཏྟོཔི ཁོ སཱརཐིཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཛཱཏོ. ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ སཀྐོ ཝིསྶཀམྨཾ པེསེསི – ‘‘ཏེམིཡཔཎྜིཏོ པབྦཛིཏུཀཱམོ, ཏསྶ ཨསྶམཔདཾ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ ཙ མཱཔེཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཏིཡོཛནིཀེ ཝནསཎྜེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཙངྐམནཔོཀྑརཎཱིཕལརུཀྑསམྤནྣཾ ཀཏྭཱ སབྦེ ཙ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ མཱཔེཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ དིསྭཱ སཀྐདཏྟིཡབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཏྠཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཏཱཔསཝེསཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཀཊྛཏྠརེ ནིསིནྣོ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ, པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ པབྦཛྫཱསུཁེན ཨསྶམེ ནིསཱིདི.

ཀཱསིརཱཛཱཔི སཱརཐིནཱ དསྶིཏམགྒེན གནྟྭཱ ཨསྶམཾ པཝིསིཏྭཱ མཧཱསཏྟེན སཧ སམཱགནྟྭཱ ཀཏཔཊིསནྠཱརོ རཛྫེན ནིམནྟེསི. ཏེམིཡཔཎྜིཏོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ¶ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཙ ཀཱམཱདཱིནཝཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཙ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ རཱཛཱནཾ སཾཝེཛེསི. སོ སཾཝིགྒམཱནསོ གྷརཱཝཱསེ ཨུཀྐཎྛིཏོ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨིཏྠཱགཱརེ ཙ པུཙྪི. ཏེཔི པབྦཛིཏུཀཱམཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ རཱཛཱ ཙནྡཱདེཝིཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སོལ༹ས སཧསྶེ ཨོརོདྷེ ཙ ཨམཙྩཱདིཀེ ཙ པབྦཛིཏུཀཱམེ ཉཏྭཱ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘ཡེ མམ པུཏྟསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏུཀཱམཱ, ཏེ པབྦཛནྟཱུ’’ཏི. སུཝཎྞཀོཊྛཱགཱརཱདཱིནི ཙ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཝིསྶཛྫཱཔེསི. ནཱགརཱ ཙ ཡཐཱཔསཱརིཏེཡེཝ ཨཱཔཎེ ཝིཝཊདྭཱརཱནེཝ གེཧཱནི ཙ པཧཱཡ རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ མཧཱསཏྟསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. སཀྐདཏྟིཡཾ ཏིཡོཛནིཀཾ ཨསྶམཔདཾ པརིཔཱུརི.

སཱམནྟརཱཛཱནོ ‘‘ཀཱསིརཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ གཧེསྶཱམཱ’’ཏི ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ དེཝནགརསདིསཾ ནགརཾ སཏྟརཏནབྷརིཏཾ དེཝཝིམཱནཀཔྤཾ རཱཛནིཝེསནཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ དྷནཾ ནིསྶཱཡ བྷཡེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཏཱཝདེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ པཱཡཱསུཾ. ཏེསཾ ཨཱགམནཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཝནནྟཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ ¶ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེ སབྦེ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ ཨཔརེཔི ཨཔརེཔཱིཏི མཧཱསམཱགམོ ཨཧོསི. སབྦེ ཕལཱཕལཱནི པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི. ཡོ ཀཱམཱདིཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི.

སོ དྷམྨསྶཝནསཔྤཱཡཾ ལབྷིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡོ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏི. ཨེཝཾ ཨཔརོཔི ཨཔརོཔཱིཏི སབྦེཔི ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཔརཱཡནཱ ཨཧེསུཾ. ཏིརཙྪཱནགཏཱཔི མཧཱསཏྟེ ཨིསིགཎེཔི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཚསུ ཀཱམསགྒེསུ ནིབྦཏྟིཾསུ. མཧཱསཏྟསྶ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ པཝཏྟིཏྠ. ཏདཱ ཚཏྟེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཨཧོསི, སཱརཐི སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, མཱཏཱཔིཏརོ མཧཱརཱཛཀུལཱནི, པརིསཱ བུདྡྷཔརིསཱ, ཏེམིཡཔཎྜིཏོ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ¶ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི ཨིདྷ མཏྠཀཾ པཏྟཱ, སེསཔཱརམིཡོཔི ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ མཱསཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནིརཡབྷཡཾ པཱཔབྷཱིརུཏཱ རཛྫཛིགུཙྪཱ ནེཀྑམྨནིམིཏྟཾ མཱུགཱདིབྷཱཝཱདྷིཊྛཱནཾ ཏཏྠ ཙ ཝིརོདྷིཔྤཙྩཡསམོདྷཱནེཔི ནིཙྩལབྷཱཝོཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

ཏེམིཡཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཀཔིརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༦༧. སཏྟམེ ¶ ཡདཱ ཨཧཾ ཀཔི ཨཱསིནྟི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཨཧཾ ཀཔིཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ ནཱགབལོ ཐཱམསམྤནྣོ ཨསྶཔོཏཀཔྤམཱཎོ མཧཱསརཱིརོ ཀཔི ཧོམི. ནདཱིཀཱུལེ དརཱིསཡེཏི ཨེཀིསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨེཀསྨིཾ དརཱིབྷཱགེ ཡདཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏདཱ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཡཱུཐཔརིཧརཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨེཀཙརོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཏསྶཱ པན ནདིཡཱ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཨེཀོ དཱིཔཀོ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨམྦཔནསཱདཱིཧི ཕལརུཀྑེཧི སམྤནྣོ. བོདྷིསཏྟོ ¶ ཐཱམཛཝསམྤནྣཏཱཡ ནདིཡཱ ཨོརིམཏཱིརཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ དཱིཔཀསྶ པན ནདིཡཱ ཙ མཛ྄ཛྷེ ཨེཀོ པིཊྛིཔཱསཱཎོ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ པཏཏི. ཏཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཏསྨིཾ དཱིཔཀེ པཏཏི. སོ ཏཏྠ ནཱནཔྤཀཱརཱནི ཕལཱཕལཱནི ཁཱདིཏྭཱ སཱཡཾ ཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན པཙྩཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེཔི ཏཐེཝ ཀརོཏི. ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཝཱསཾ ཀཔྤེསི.

ཏསྨིཾ པན ཀཱལེ ཨེཀོ ཀུམྦྷཱིལོ སཔཛཱཔཏིཀོ ཏསྶཾ ནདིཡཾ ཝསཏི. ཏསྶ བྷརིཡཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཔརཱཔརཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཧདཡམཾསེ དོཧལ༹ཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀུམྦྷཱིལཾ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཁོ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨིམསྶ ཝཱནརསྶ ཧདཡམཾསེ དོཧལོ༹ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, བྷདྡེ, ལཙྪསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ ཏཾ སཱཡཾ དཱིཔཀཏོ ཨཱགཙྪནྟམེཝ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ནིཔཛྫི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ དིཝསཾ གོཙརཾ ཙརིཏྭཱ ¶ སཱཡནྷསམཡེ དཱིཔཀེ ཋིཏོཝ པཱསཱཎཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ པཱསཱཎོ ཨིདཱནི ཨུཙྩཏརོ ཁཱཡཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཙིནྟེསི. མཧཱསཏྟསྶ ཧི ཨུདཀཔྤམཱཎཉྩ པཱསཱཎཔྤམཱཎཉྩ སུཝཝཏྠཱཔིཏམེཝ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཛྫ ཨིམིསྶཱ ནདིཡཱ ཨུདཀཾ ནེཝ ཧཱཡཏི, ཨཐ ཙ པནཱཡཾ པཱསཱཎོ མཧཱ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡཏི, ཀཙྩི ནུ ཁོ ཨེཏྠ མཡ྄ཧཾ གཧཎཏྠཱཡ ཀུམྦྷཱིལོ ནིཔནྣོ’’ཏི?

སོ ‘‘ཝཱིམཾསིསྶཱམི ཏཱཝ ན’’ནྟི ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ པཱསཱཎེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟོ ཝིཡ ‘‘བྷོ, པཱསཱཎཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཊིཝཙནཾ ཨལབྷནྟོ ཡཱཝཏཏིཡཾ ‘‘བྷོ, པཱསཱཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. པཱསཱཎོ པཊིཝཙནཾ ན དེཏི. པུནཔི བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཀིཾ, བྷོ པཱསཱཎ, ཨཛྫ མཡ྄ཧཾ པཊིཝཙནཾ ན དེསཱི’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཀུམྦྷཱིལོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨཡཾ པཱསཱཎོ ཨཉྙེསུ དིཝསེསུ ཝཱནརིནྡསྶ པཊིཝཙནཾ དེཏི མཉྙེ, ཨཛྫ པན མཡཱ ཨོཏྠརིཏཏྟཱ ན དེཏི, ཧནྡཱཧཾ དསྶཱམིསྶ པཊིཝཙན’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཝཱནརིནྡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི? ‘‘ཨཧཾ ཀུམྦྷཱིལོ’’ཏི ¶ . ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨེཏྠ ནིཔནྣོསཱི’’ཏི? ‘‘ཏཝ ཧདཡཾ པཏྠཡམཱནོ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཉྙོ མེ གམནམགྒོ ནཏྠི, པཊིརུདྡྷཾ ཝཏ མེ གམན’’ནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘པཱིལི༹ཏོ སུསུམཱརེན, གམནཾ ན ལབྷཱམཧཾ’’.

༦༨.

‘‘ཡམྷོཀཱསེ ཨཧཾ ཋཏྭཱ, ཨོརཱ པཱརཾ པཏཱམཧཾ;

ཏཏྠཙྪི སཏྟུཝདྷཀོ, ཀུམྦྷཱིལོ ལུདྡདསྶནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘པཱིལི༹ཏོ སུསུམཱརེནཱ’’ཏི ཨདྡྷགཱཐཱཡ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ. ‘‘ཡམྷོཀཱསེ’’ཏི གཱཐཱཡ པཱཀཊཾ ཀརོཏི. ཏཏྠ ཡམྷོཀཱསེཏི ཡསྨིཾ ནདཱིམཛ྄ཛྷེ ཋིཏཔིཊྛིཔཱསཱཎསངྑཱཏེ པདེསེ ཋཏྭཱ. ཨོརཱཏི དཱིཔཀསངྑཱཏཱ ཨོརཏཱིརཱ. པཱརནྟི ཏདཱ མམ ཝསནཊྛཱནབྷཱུཏཾ ནདིཡཱ པརཏཱིརཾ. པཏཱམཧནྟི ཨུཔྤཏིཏྭཱ པཏཱམི ཨཧཾ. ཏཏྠཙྪཱིཏི ཏསྨིཾ པིཊྛིཔཱསཱཎཔྤདེསེ སཏྟུབྷཱུཏོ ཝདྷཀོ ཨེཀནྟེནེཝ གྷཱཏཀོ པཙྩཏྠིཀོ ལུདྡདསྶནོ གྷོརརཱུཔོ བྷཡཱནཀདསྶནོ ནིསཱིདི.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཉྙོ མེ གམནམགྒོ ནཏྠི, ཨཛྫ མཡཱ ཀུམྦྷཱིལོ ཝཉྩེཏབྦོ, ཨེཝཉྷི ཨཡཉྩ མཧཏཱ པཱཔཏོ མཡཱ པརིམོཙིཏོ སིཡཱ, མཡ྄ཧཉྩ ཛཱིཝིཏཾ ལདྡྷ’’ནྟི. སོ ཀུམྦྷཱིལཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, ཀུམྦྷཱིལ, ཨཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔརི པཏིསྶཱམཱི’’ཏི. ཀུམྦྷཱིལོ ¶ ‘‘ཝཱནརིནྡ, པཔཉྩཾ ཨཀཏྭཱ ཨིཏོ ཨཱགཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱསཏྟོ ‘‘ཨཧཾ ཨཱགཙྪཱམི, ཏྭཾ པན ཨཏྟནོ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ མཾ ཏཝ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཀཱལེ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཝོཙ. ཀུམྦྷཱིལཱནཉྩ མུཁེ ཝིཝཊེ ཨཀྑཱིནི ནིམྨཱིལནྟི. སོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨསལླཀྑེནྟོ མུཁཾ ཝིཝརི. ཨཐསྶ ཨཀྑཱིནི ནིམྨཱིལིཾསུ. སོ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ¶ སབྦསོ ནིམྨཱིལིཏཀྑཱི ཧུཏྭཱ ནིཔཛྫི. མཧཱསཏྟོ ཏསྶ ཏཐཱབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དཱིཔཀཏོ ཨུཔྤཏིཏོ གནྟྭཱ ཀུམྦྷཱིལསྶ མཏྠཀཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཏཏོ ཨུཔྤཏནྟོ ཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ ཝིཛྫོཏམཱནོ པརཏཱིརེ ཨཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༦༩.

‘‘སོ མཾ ཨསཾསི ཨེཧཱིཏི, ཨཧམྤེམཱིཏི ཏཾ ཝདིཾ;

ཏསྶ མཏྠཀམཀྐམྨ, པརཀཱུལེ པཏིཊྛཧི’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨསཾསཱིཏི ཨབྷཱསི. ཨཧམྤེམཱིཏི ཨཧམྤི ཨཱགཙྪཱམཱིཏི ཏཾ ཀཐེསིཾ.

ཡསྨཱ ¶ པན ཏཾ དཱིཔཀཾ ཨམྦཛམྦུཔནསཱདིཕལརུཀྑསཎྜམཎྜིཏཾ རམཎཱིཡཾ ནིཝཱསཡོགྒཉྩ, ‘‘ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི པན པཊིཉྙཱཡ དིནྣཏྟཱ སཙྩཾ ཨནུརཀྑནྟོ མཧཱསཏྟོཔི ‘‘ཨཱགམིསྶཱམེཝཱ’’ཏི ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༠.

‘‘ན ཏསྶ ཨལིཀཾ བྷཎིཏཾ, ཡཐཱ ཝཱཙཾ ཨཀཱསཧ’’ནྟི.

ཡསྨཱ ཙེཏཾ སཙྩཱནུརཀྑཎཾ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཀཏཾ, ཏསྨཱ ཨཱཧ –

‘‘སཙྩེན མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ སཙྩཔཱརམཱི’’ཏི.

ཀུམྦྷཱིལོ པན ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཝཱནརིནྡེན ཨཏིཨཙྪེརཀཾ ཀཏ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷོ ཝཱནརིནྡ, ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཨམིཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི, ཏེ སབྦེཔི ཏུཡ྄ཧཾ ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྠི མཉྙེ’’ཏི ཨཱཧ –

‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ, ཝཱནརིནྡ, ཡཐཱ ཏཝ;

སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, དིཊྛཾ སོ ཨཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༡༤༧);

ཏཏྠ ཡསྶཱཏི ཡསྶ ཀསྶཙི པུགྒལསྶ. ཨེཏེཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦེ པཙྩཀྑཏོ དསྶེཏི. ཙཏུརོ དྷམྨཱཏི ཙཏྟཱརོ གུཎཱ. སཙྩནྟི ཝཙཱིསཙྩཾ, ‘‘མམ ¶ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ མུསཱཝཱདཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱགཏོ ཨེཝཱཏི ཨེཏཾ ཏེ ཝཙཱིསཙྩཾ. དྷམྨོཏི ཝིཙཱརཎཔཉྙཱ, ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ ཨིདཾ ནཱམ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཝཏྟཱ ཏེ ཨེསཱ ཝིཙཱརཎཔཉྙཱ. དྷིཏཱིཏི ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཱིརིཡཾ ཝུཙྩཏི, ཨེཏམྤི ཏེ ཨཏྠི. ཙཱགོཏི ཨཏྟཔརིཙྩཱགོ, ཏྭཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ, ཡཾ པནཱཧཾ གཎྷིཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, མཡ྄ཧམེཝེས དོསོ ¶ . དིཊྛནྟི པཙྩཱམིཏྟཾ. སོ ཨཏིཝཏྟཏཱིཏི ཡསྶ པུགྒལསྶ ཡཐཱ ཏཝ ཨེཝཾ ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཨཏྠི, སོ ཡཐཱ མཾ ཏྭཾ ཨཛྫ ཨཏིཀྐནྟོ, ཏཐེཝ ཨཏྟནོ པཙྩཱམིཏྟཾ ཨཏིཀྐམཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཀུམྦྷཱིལོ བོདྷིསཏྟཾ པསཾསིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཏོ. ཏདཱ ཀུམྦྷཱིལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཏསྶ བྷརིཡཱ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ, ཀཔིརཱཛཱ པན ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ¶ ཨིདྷཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨུདཀསྶ པཱསཱཎསྶ ཙ པམཱཎཝཝཏྠཱནེན ཨིདཱནི པཱསཱཎོ ཨུཙྩཏརོ ཁཱཡཏཱིཏི པརིགྒཎྷནཝསེན པཱསཱཎསྶ ཨུཔརི སུསུམཱརསྶ ནིཔནྣབྷཱཝཛཱནནཾ, པཱསཱཎེན ཀཐནཱཔདེསེན ཏསྶཏྠསྶ ནིཙྪཡགམནཾ, སུསུམཱརསྶ ཨུཔརི ཨཀྐམིཏྭཱ སཧསཱ པརཏཱིརེ པཏིཊྛཱནཝསེན སཱིགྷཀཱརིཏཱཡ ཏསྶ མཧཏཱ པཱཔཏོ པརིམོཙནཾ, ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏརཀྑཎཾ, སཙྩཝཱཙཱནུརཀྑཎཉྩཱཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

ཀཔིརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སཙྩཏཱཔསཙརིཡཱཝཎྞནཱ

ཨཊྛམེ ཏཱཔསོ སཙྩསཝ྄ཧཡོཏི སཙྩསདྡེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦོ སཙྩནཱམཀོ ཏཱཔསོ ཡདཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཧོམི, ཏདཱ. སཙྩེན ལོཀཾ པཱལེསིནྟི ཨཏྟནོ ཨཝིསཾཝཱདིབྷཱཝེན སཏྟལོཀཾ ཛམྦུདཱིཔེ ཏཏྠ ཏཏྠ སཏྟནིཀཱཡཾ པཱཔཏོ ནཱནཱཝིདྷཱ ཨནཏྠཏོ ཙ རཀྑིཾ. སམགྒཾ ཛནམཀཱསཧནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ ཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཱཔནྣཾ མཧཱཛནཾ ཀལཧེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ སཱམགྒིཡཾ ཨཱནིསཾསཀཐནེན སམགྒཾ ཨཝིཝདམཱནཾ སམྨོདམཱནཾ ཨཧམཀཱསིཾ.

ཏདཱ ¶ ཧི བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ‘‘སཙྩོ’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ དིསཱཔཱམོཀྑསྶ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སབྦསིཔྤཱནཾ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྟོ. ཨཱཙརིཡེན ཨནུཉྙཱཏོ བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགནྟྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ཏེཧི ཨབྷིནནྡིཡམཱནོ ཏེསཾ ཙིཏྟཱནུརཀྑཎཏྠཾ ¶ ཀཏིཔཱཧཾ ཏེསཾ སནྟིཀེ ཝསི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ པཏིརཱུཔེན དཱརེན སཾཡོཛེཏུཀཱམཱ སབྦཾ ཝིབྷཝཛཱཏཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ གྷརཱཝཱསེན ནིམནྟེསུཾ.

མཧཱསཏྟོ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཏྟནོ ནེཀྑམྨཔཱརམིཾ པརིབྲཱུཧེཏུཀཱམོ གྷརཱཝཱསེ ཨཱདཱིནཝཾ པབྦཛྫཱཡ ཨཱནིསཾསཉྩ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཀཐེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨསྶུམུཁཱནཾ རོདམཱནཱནཾ ཨཔརིམཱཎཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ ཨནནྟཾ ཡསཾ མཧནྟཉྩ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ མཧཱནཱགོཝ ཨཡསངྑལིཀཾ གྷརབནྡྷནཾ ཚིནྡནྟོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཕལེཧི ¶ ཡཱཔེནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ཡམཱནོ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི.

སོ ཨེཀདིཝསཾ དིབྦཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨདྡས སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶེ ཡེབྷུཡྻེན པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིདསཨཀུསལཀམྨཔཐཔསུཏེ ཀཱམནིདཱནཾ ཀཱམཱདྷིཀརཎཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཝཱདཱཔནྣེ. དིསྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡདིདཾ ཨིམེ སཏྟེ ཨེཝཾ པཱཔཔསུཏེ ཝིཝཱདཱཔནྣེ ཙ དིསྭཱ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཎཾ. ཨཧཉྷི ‘སཏྟེ སཾསཱརཔངྐཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནིབྦཱནཐལེ པཏིཊྛཔེསྶཱམཱི’ཏི མཧཱསམྦོདྷིཡཱནཾ པཊིཔནྣོ, ཏསྨཱ ཏཾ པཊིཉྙཾ ཨཝིསཾཝཱདེནྟོ ཡཾནཱུནཱཧཾ མནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ ཏེ ཏེ སཏྟེ པཱཔཏོ ཨོརམཱཔེཡྻཾ, ཝིཝཱདཉྩ ནེསཾ ཝཱུཔསམེཡྻ’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱསཏྟོ མཧཱཀརུཎཱཡ སམུསྶཱཧིཏོ སནྟཾ སམཱཔཏྟིསུཁཾ པཧཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཱནུཀཱུལཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཱཔནྣེ སཏྟེ དིཊྛདྷམྨིཀཉྩ སམྤརཱཡིཀཉྩ ཝིརོདྷེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམགྒེ སཧིཏེ ཨཀཱསི. ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཉྩ པཱཔེ ཨཱདཱིནཝཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཏཏོ སཏྟེ ཝིཝེཙེཏྭཱ ཨེཀཙྩེ དསསུ ཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨེཀཙྩེ པབྦཱཛེཏྭཱ ¶ སཱིལསཾཝརེ ཨིནྡྲིཡགུཏྟིཡཾ སཏིསམྤཛཉྙེ པཝིཝེཀཝཱསེ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱསུ ཙ ཡཐཱརཧཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༡.

‘‘པུནཱཔརཾ ¶ ཡདཱ ཧོམི, ཏཱཔསོ སཙྩསཝ྄ཧཡོ;

སཙྩེན ལོཀཾ པཱལེསིཾ, སམགྒཾ ཛནམཀཱསཧ’’ནྟི.

ཨིདྷཱཔི མཧཱཔུརིསསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སེསཔཱརམིཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཙ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

སཙྩཏཱཔསཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཝཊྚཔོཏཀཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༧༢. ནཝམེ མགདྷེ ཝཊྚཔོཏཀོཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – མགདྷརཊྛེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨརཉྙཔྤདེསེ ¶ ཝཊྚཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨཙིརནིཀྑནྟཏཱཡ ཏརུཎོ མཾསཔེསིབྷཱུཏོ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཛཱཏཔཀྑོ ཝཊྚཀཙྪཱཔཀོ ཡདཱ ཨཧཾ ཀུལཱཝཀེཡེཝ ཧོམི.

༧༣. མུཁཏུཎྜཀེནཱཧརིཏྭཱཏི མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ ཨཏྟནོ མུཁཏུཎྜཀེན ཀཱལེན ཀཱལཾ གོཙརཾ ཨཱཧརིཏྭཱ མཾ པོསེཏི. ཏསྶཱ ཕསྶེན ཛཱིཝཱམཱིཏི པརིསེདནཏྠཉྩེཝ པརིབྷཱཝནཏྠཉྩ སམྨདེཝ ཀཱལེན ཀཱལཾ མམཾ ཨདྷིསཡནཝསེན ཕུསནྟིཡཱ ཏསྶཱ མམ མཱཏུཡཱ སརཱིརསམྥསྶེན ཛཱིཝཱམི ཝིཧརཱམི ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེམི. ནཏྠི མེ ཀཱཡིཀཾ བལནྟི མཡ྄ཧཾ པན ཨཏིཏརུཎཏཱཡ ཀཱཡསནྣིསྶིཏཾ བལཾ ནཏྠི.

༧༤. སཾཝཙྪརེཏི སཾཝཙྪརེ སཾཝཙྪརེ. གིམྷསམཡེཏི གིམྷཀཱལེ. སུཀྑརུཀྑསཱཁཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ སངྒྷཊྚནསམུཔྤནྣེན ཨགྒིནཱ ཏསྨིཾ པདེསེ དཝཌཱཧོ པདིཔྤཏི པཛྫལཏི, སོ ཏཐཱ པདཱིཔིཏོ. ཨུཔགཙྪཏི ཨམྷཱཀནྟི མཡ྄ཧཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཉྩཱཏི ཨམྷཱཀཾ ཝསནཊྛཱནཔྤདེསཾ ཨཏྟནོ པཏིཊྛཱནསྶ ཨསུདྡྷསྶཱཔི སུདྡྷབྷཱཝཀརཎེན པཱཝནཏོ པཱཝཀོཏི ཙ གཏམགྒེ ཨིནྡྷནསྶ བྷསྨབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཀཎྷཝཏྟནཱིཏི ཙ ལདྡྷནཱམོ ཨགྒི ཝནརུཀྑགཙྪེ དཧནྟོ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔགཙྪཏི.

༧༥. ཨེཝཾ ¶ ཨུཔགམནཏོ ཏདཱཔི སདྡཱཡནྟོཏི ‘‘དྷམདྷམ’’ཨིཏི ཨེཝཾ སདྡཾ ཀརོནྟོ, ཨནུརཝདསྶནཉྷེཏཾ དཱཝགྒིནོ. མཧཱསིཁཱིཏི པབྦཏཀཱུཊསདིསཱནཾ ཨིནྡྷནཱནཾ ཝསེན མཧཏིཡོ ¶ སིཁཱ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱསིཁཱི. ཨནུཔུབྦེན ཨནུཀྐམེན ཏཾ ཨརཉྙཔྤདེསཾ ཛྷཱཔེནྟོ དཧནྟོ ཨགྒི མམ སམཱིཔཊྛཱནཾ ཨུཔཱགམི.

༧༦. ཨགྒིཝེགབྷཡཱཏི ཝེགེན ཨཱགཙྪཏོ ཨགྒིནོ བྷཡེན བྷཱིཏཱ. ཏསིཏཱཏི ཙིཏྟུཏྲཱསསམུཊྛིཏེན ཀཱཡསྶ ཚམྦྷིཏཏྟེན ཙ ཨུཏྲཱསཱ. མཱཏཱཔིཏཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ. ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙཡུནྟི ཨགྒིནཱ ཨནུཔདྡུཏཊྛཱནགམནེན ཨཏྟནོ སོཏྠིབྷཱཝམཀཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཧི ཏདཱ མཧཱགེཎྜུཀཔྤམཱཎོ མཧཱསརཱིརོ ཨཧོསི. ཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན གཧེཏྭཱ གནྟུཾ ཨསཀྐུཎནྟཱ ཨཏྟསིནེཧེན ཙ ཨབྷིབྷུཡྻམཱནཱ པུཏྟསིནེཧཾ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཡིཾསུ.

༧༧. པཱདེ པཀྑེ པཛཧཱམཱིཏི ཨཏྟནོ ཨུབྷོ པཱདེ ཨུབྷོ པཀྑེ ཙ བྷཱུམིཡཾ ཨཱཀཱསེ ཙ གམནསཛྫེ ཀརོནྟོ པསཱརེམི ཨིརིཡཱམི ཝཱཡམཱམི. ‘‘པཊཱིཧཱམཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝེཧཱསགམནཡོགྒེ ཀཱཏུཾ ཨཱིཧཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཏཱིཧཱམཱི’’ཏིཔི པཋནྟི. ཏསྶཏྠོ – པཱདེ པཀྑེ ཙ ¶ པཏི ཝིསུཾ ཨཱིཧཱམི, གམནཏྠཾ ཝཱཡམཱམི, ཏཾ པན ཝཱཡཱམཀརཎཏྠམེཝ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ནཏྠི མེ ཀཱཡིཀཾ བལཾ. སོཧཾ ཨགཏིཀོ ཏཏྠཱཏི སོ ཨཧཾ ཨེཝཾབྷཱུཏོ པཱདཔཀྑཝེཀལླེན གམནཝིརཧིཏོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཔགམནེན ཝཱ ཨཔྤཊིསརཎོ, ཏཏྠ དཱཝགྒིཨུཔདྡུཏེ ཝནེ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཀུལཱཝཀེ ཋིཏོཝ ཨེཝཾ ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཱཀཱརེན ཏདཱ ཙིནྟེསིཾ. དུཏིཡཉྩེཏྠ ཨཧནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ དཊྛབྦཾ.

༧༨.

ཨིདཱནི ཏདཱ ཨཏྟནོ ཙིནྟིཏཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེསཱཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ;

ཏཏྠ ཡེསཱཧཾ ཨུཔདྷཱཝེཡྻཾ, བྷཱིཏོ ཏསིཏཝེདྷིཏོཏི མརཎབྷཡེན བྷཱིཏོ ཏཏོ ཨེཝ ཙིཏྟུཏྲཱསེན ཏསིཏོ སརཱིརཀམྤནེན ཝེདྷིཏོ ཡེསམཧཾ པཀྑནྟརཾ ཨེཏརཧི དཱཝགྒིཨུཔདྡུཏོ ཛལདུགྒཾ ཝིཡ མཉྙམཱནོ པཝིསིཏུཾ ཨུཔདྷཱཝེཡྻཾ ཏེ མམ མཱཏཱཔིཏརོ མཾ ཨེཀཀཾ ཨེཝ ཨོཧཱཡ ཛཧིཏྭཱ པཀྐནྟཱ. ཀཐཾ མེ ཨཛྫ ཀཱཏཝེཏི ཀཐཾ ནུ ཁོ མཡཱ ཨཛྫ ཀཱཏབྦཾ, པཊིཔཛྫིཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ མཧཱསཏྟོ ཨིཏིཀཏྟབྦཏཱསམྨཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སཱིལགུཎོ ནཱམ ཨཏྠི, སཙྩགུཎོ ནཱམ ཨཏྠི, ཨཏཱིཏེ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བོདྷིཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣཱ སཙྩཱནུདཡཀཱརུཉྙཁནྟིསམནྣཱགཏཱ ¶ སབྦསཏྟེསུ སམཔྤཝཏྟམེཏྟཱབྷཱཝནཱ སབྦཉྙུབུདྡྷཱ ནཱམ ཨཏྠི, ཏེཧི ཙ པཊིཝིདྡྷོ ཨེཀནྟནིཡྻཱནགུཎོ དྷམྨོ ཨཏྠི, མཡི ཙཱཔི ཨེཀཾ སཙྩཾ ཨཏྠི. སཾཝིཛྫམཱནོ ཨེཀོ སབྷཱཝདྷམྨོ པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ཨཏཱིཏབུདྡྷེ ཙེཝ ཏེཧི པཊིཝིདྡྷགུཎེ ཙ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ མཡི ཝིཛྫམཱནཾ སཙྩཾ སབྷཱཝདྷམྨཾ གཧེཏྭཱ སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨགྒིཾ པཊིཀྐམཱཔེཏྭཱ ཨཛྫ མཡཱ ཨཏྟནོ ཙེཝ ཨིདྷ ཝཱསཱིནཾ སེསཔཱཎཱིནཉྩ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཡཐཱཙིནྟིཏཾ པཊིཔཛྫི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༧༩.

‘‘ཨཏྠི ལོཀེ སཱིལགུཎོ, སཙྩཾ སོཙེཡྻནུདྡཡཱ;

ཏེན སཙྩེན ཀཱཧཱམི, སཙྩཀིརིཡམུཏྟམཾ.

༨༠.

‘‘ཨཱཝཛྫེཏྭཱ དྷམྨབལཾ, སརིཏྭཱ པུབྦཀེ ཛིནེ;

སཙྩབལམཝསྶཱཡ, སཙྩཀིརིཡམཀཱསཧ’’ནྟི.

༨༡. ཏཏྠ ¶ མཧཱསཏྟོ ཨཏཱིཏེ པརིནིབྦུཏཱནཾ བུདྡྷཱནཾ གུཎེ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནཾ སཙྩསབྷཱཝཾ ཨཱརབྦྷ ཡཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཏདཱ སཙྩཀིརིཡམཀཱསི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སནྟི པཀྑཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སནྟི པཀྑཱ ཨཔཏནཱཏི མཡ྄ཧཾ པཀྑཱ ནཱམ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷནྟི, ནོ ཙ ཁོ སཀྐཱ ཨེཏེཧི ཨུཔྤཏིཏུཾ ཨཱཀཱསེན གནྟུནྟི ཨཔཏནཱ. སནྟི པཱདཱ ཨཝཉྩནཱཏི པཱདཱཔི མེ ཨཏྠི, ཏེཧི པན ཝཉྩིཏུཾ པདཝཱརགམནེན གནྟུཾ ན སཀྐཱཏི ཨཝཉྩནཱ. མཱཏཱཔིཏཱ ཙ ནིཀྑནྟཱཏི ཡེ མཾ ཨཉྙཏྠ ནེཡྻུཾ, ཏེཔི མརཎབྷཡེན མམ མཱཏཱཔིཏརོ ནིཀྑནྟཱ. ཛཱཏཝེདཱཏི ཨགྒིཾ ཨཱལཔཏི. སོ ཧི ཛཱཏོཝ ཝེདིཡཏི, དྷཱུམཛཱལུཊྛཱནེན པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཛཱཏཝེདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཊིཀྐམཱཏི པཊིགཙྪ ནིཝཏྟཱཏི ཛཱཏཝེདཾ ཨཱཎཱཔེཏི.

ཨིཏི ¶ མཧཱསཏྟོ ‘‘སཙེ མཡ྄ཧཾ པཀྑཱནཾ ཨཏྠིབྷཱཝོ, ཏེ ཙ པསཱརེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨཔཏནབྷཱཝོ, པཱདཱནཾ ཨཏྠིབྷཱཝོ, ཏེ ཙ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཝཉྩནབྷཱཝོ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ མཾ ཀུལཱཝཀེཡེཝ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཏབྷཱཝོ ཙ སཙྩསབྷཱཝབྷཱུཏོ ¶ ཨེཝ, ཛཱཏཝེད, ཨེཏེན སཙྩེན ཏྭཾ ཨིཏོ པཊིཀྐམཱ’’ཏི ཀུལཱཝཀེ ནིཔནྣོཝ སཙྩཀིརིཡཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ སཧ སཙྩཀིརིཡཱཡ སོལ༹སཀརཱིསམཏྟེ ཋཱནེ ཛཱཏཝེདོ པཊིཀྐམི. པཊིཀྐམནྟོ ཙ ན ཛྷཱཡམཱནོཝ ཨརཉྙཾ གཏོ, ཨུདཀེ པན ཨོཔིལཱཔིཏཨུཀྐཱ ཝིཡ ཏཏྠེཝ ནིབྦཱཡི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༨༢.

‘‘སཧ སཙྩེ ཀཏེ མཡ྄ཧཾ, མཧཱཔཛྫལིཏོ སིཁཱི;

ཝཛྫེསི སོལ༹སཀརཱིསཱནི, ཨུདཀཾ པཏྭཱ ཡཐཱ སིཁཱི’’ཏི.

སཱ པནེསཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཊྚཀཡོནིཡཾ ཏསྨིཾ སམཡེ བུདྡྷགུཎཱནཾ ཨཱཝཛྫནཔུབྦིཀཱ སཙྩཀིརིཡཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཙྩེན མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ སཙྩཔཱརམཱི’’ཏི. ཏེནེཝ ཧི ཏསྶ ཋཱནསྶ སཀལེཔི ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཨགྒིནཱ ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏྟཱ ཏཾ ཀཔྤཊྛིཡཔཱཊིཧཱརིཡཾ ནཱམ ཛཱཏཾ.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ སཙྩཀིརིཡཝསེན ཨཏྟནོ ཏཏྠ ཝཱསཱིནཾ སཏྟཱནཉྩ སོཏྠིཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

ཏདཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏརཧི མཱཏཱཔིཏརོ ཨཧེསུཾ, ཝཊྚཀརཱཛཱ པན ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ¶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སེསཔཱརམིཡོཔི ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ དཱཝགྒིམྷི ཏཐཱ བྷེརཝཱཀཱརེན ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟེ ཏསྨིཾ ཝཡེ ཨེཀཀོ ཧུཏྭཱཔི སཱརདཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ སཙྩཱདིདྷམྨགུཎེ བུདྡྷགུཎེ ཙ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨེཝ ཨཱནུབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཀིརིཡཱཡ ཏཏྠ ཝཱསཱིནམྤི སཏྟཱནཾ སོཏྠིབྷཱཝཱཔཱདནཱདཡོ ཨཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱ.

ཝཊྚཔོཏཀཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. མཙྪརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༨༣. དསམེ ¶ ཡདཱ ཧོམི, མཙྪརཱཛཱ མཧཱསརེཏི ཨཏཱིཏེ མཙྪཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀོསལརཊྛེ སཱཝཏྠིཡཾ ཛེཏཝནེ པོཀྑརཎིཊྛཱནེ ¶ ཝལླིགཧནཔརིཀྑིཏྟེ ཨེཀསྨིཾ མཧཱསརེ མཙྪཱནཾ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི རཉྫནཏོ ཡདཱ ཨཧཾ རཱཛཱ ཧོམི, མཙྪགཎཔརིཝུཏོ ཏཏྠ པཊིཝསཱམི ཏདཱ. ཨུཎྷེཏི ཨུཎྷཀཱལེ གིམྷསམཡེ. སཱུརིཡསནྟཱཔེཏི ཨཱདིཙྩསནྟཱཔེན. སརེ ཨུདཀ ཁཱིཡཐཱཏི ཏསྨིཾ སརེ ཨུདཀཾ ཁཱིཡིཏྠ ཚིཛྫིཏྠ. ཏསྨིཉྷི རཊྛེ ཏདཱ དེཝོ ན ཝསྶི, སསྶཱནི མིལཱཡིཾསུ, ཝཱཔིཨཱདཱིསུ ཨུདཀཾ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ ཨགམཱསི, མཙྪཀཙྪཔཱ ཀལལགཧནཾ པཝིསིཾསུ. ཏསྨིམྤི སརེ མཙྪཱ ཀདྡམགཧནཾ པཝིསིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ནིལཱིཡིཾསུ.

༨༤. ཏཏོཏི ཏཏོ ཨུདཀཔརིཀྑཡཏོ ཨཔརབྷཱགེ. ཀུལལསེནཀཱཏི ཀུལལཱཙེཝ སེནཱ ཙ. བྷཀྑཡནྟི དིཝཱརཏྟིཾ, མཙྪེ ཨུཔནིསཱིདིཡཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཀལལཔིཊྛེ ཨུཔནིསཱིདིཏྭཱ ཀལལགཧནཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔནྣེ མཙྪེ ཀཱཀཱ ཝཱ ཨིཏརེ ཝཱ དིཝཱ ཙེཝ རཏྟིཉྩ ཀཎཡགྒསདིསེཧི ཏུཎྜེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ཝིཔྥནྡམཱནེ བྷཀྑཡནྟི.

༨༥. ཨཐ མཧཱསཏྟོ མཙྪཱནཾ ཏཾ བྱསནཾ དིསྭཱ མཧཱཀརུཎཱཡ སམུསྶཱཧིཏཧདཡོ ‘‘ཋཔེཏྭཱ མཾ ཨིམེ མམ ཉཱཏཀེ ཨིམསྨཱ དུཀྑཱ མོཙེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ཨཉྙོ ནཏྠི, ཀེན ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨུཔཱཡེན ཏེ ཨིཏོ དུཀྑཏོ མོཙེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ པུབྦཀེཧི མཧེསཱིཧི ཨཱཙིཎྞསམཱཙིཎྞཾ མཡི ཙ སཾཝིཛྫམཱནཾ སཙྩདྷམྨཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ དེཝཾ ཝསྶཱཔེཏྭཱ མམ ཉཱཏིསངྒྷསྶ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དདེཡྻཾ, ཏེན ཙ སཀལསྶཱཔི ཨཱཧཱརཱུཔཛཱིཝིནོ སཏྟལོཀསྶ མཧཱཨུཔཀཱརོ སམྤཱདིཏོ མཡཱ’’ཏི ནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ དེཝཾ ཝསྶཱཔེཏུཾ སཙྩཀིརིཡཾ ཨཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ སཧ ཉཱཏཱིཧི པཱིལི༹ཏོཏི མཡ྄ཧཾ ཉཱཏཱིཧི སདྡྷིཾ ཏེན ཨུདཀཔརིཀྑཡེན པཱིལི༹ཏོ. སཧཱཏི ཝཱ ནིཔཱཏམཏྟཾ. མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཏེན བྱསནེན དུཀྑིཏེཧི ཉཱཏཱིཧི ཀཱརཎབྷཱུཏེཧི པཱིལི༹ཏོ, ཉཱཏིསངྒྷདུཀྑདུཀྑིཏོཏི ཨཏྠོ.

༨༦. དྷམྨཏྠནྟི ¶ དྷམྨབྷཱུཏཾ ཨཏྠཾ, དྷམྨཏོ ཝཱ ཨནཔེཏཾ ཨཏྠཾ. ཀིཾ ཏཾ? སཙྩཾ. ཨདྡསཔསྶཡནྟི མཡ྄ཧཾ ཉཱཏཱིནཉྩ ཨཔསྶཡཾ ཨདྡསཾ. ཨཏིཀྑཡནྟི མཧཱཝིནཱསཾ.

༨༧. སདྡྷམྨནྟི སཏཾ སཱདྷཱུནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ¶ ཨེཀསྶཱཔི པཱཎིནོ ཨཧིཾསནསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ. ཨནུསྶརིཏྭཱ. པརམཏྠཾ ཝིཙིནྟཡནྟི ཏཾ ཁོ པན པརམཏྠཾ སཙྩཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཙིནྟཡནྟོ. ཡཾ ལོཀེ དྷུཝསསྶཏནྟི ཡདེཏཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨེཀསྶཱཔི པཱཎིནོ ཨཧིཾསནཾ, ཏཾ སབྦཀཱལཾ ཏཐབྷཱཝེན དྷུཝཾ སསྶཏཾ ཝིཙིནྟཡཾ སཙྩཀིརིཡཾ ཨཀཱསིནྟི སམྦནྡྷོ.

༨༨. ཨིདཱནི ཏཾ དྷམྨཾ མཧཱསཏྟོ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནཾ གཧེཏྭཱ སཙྩཝཙནཾ པཡོཛེཏུཀཱམོ ཀཱལཝཎྞཾ ཀདྡམཾ དྭིདྷཱ ཝིཡཱུཧིཏྭཱ ཨཉྫནརུཀྑསཱརགྷཊིཀཝཎྞམཧཱསརཱིརོ སུདྷོཏལོཧིཏཀམཎིསདིསཱནི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ ཨུལློཀེནྟོ ‘‘ཡཏོ སརཱམི ཨཏྟཱན’’ནྟི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ཡཏོ སརཱམི ཨཏྟཱནནྟི ཡཏོ པཊྛཱཡ ཨཧཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ ཨཏྟཱནཾ སརཱམི ཨནུསྶརཱམི. ཡཏོ པཏྟོསྨི ཝིཉྙུཏནྟི ཡཏོ པཊྛཱཡ ཏཱསུ ཏཱསུ ཨིཏིཀཏྟབྦཏཱསུ ཝིཉྙུཏཾ ཝིཛཱནནབྷཱཝཾ པཏྟོསྨི, ཨུདྡྷཾ ཨཱརོཧནཝསེན ཨིཏོ ཡཱཝ མཡ྄ཧཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཱནཾ ཨནུསྶརཎསམཏྠཏཱ ཝིཉྙུཏཔྤཏྟི ཨེཝ, ཨེཏྠནྟརེ སམཱནཛཱཏིཀཱནཾ ཁཱདནཊྛཱནེ ནིབྦཏྟོཔི ཏཎྜུལཀཎཔྤམཱཎམྤི མཙྪཾ མཡཱ ན ཁཱདིཏཔུབྦཾ, ཨཉྙམྤི ཀཉྩི པཱཎཾ སཉྩིཙྩ ཧིཾསིཏཾ བཱདྷིཏཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པགེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏཾ.

༨༩. ཨེཏེན སཙྩཝཛྫེནཱཏི ‘‘ཡདེཏཾ མཡཱ ཀསྶཙི པཱཎསྶ ཨཧིཾསནཾ ཝུཏྟཾ, སཙེ ཨེཏཾ སཙྩཾ ཏཐཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩཝཙནེན པཛྫུནྣོ མེགྷོ ཨབྷིཝསྶཏུ, ཉཱཏིསངྒྷཾ མེ དུཀྑཱ པམོཙེཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཨཏྟནོ པརིཙཱརིཀཙེཊཀཾ ཨཱཎཱཔེནྟོ ཝིཡ པཛྫུནྣཾ དེཝརཱཛཱནཾ ཨཱལཔནྟོ ‘‘ཨབྷིཏྠནཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ཨབྷིཏྠནཡ པཛྫུནྣཱཏི པཛྫུནྣོ ཝུཙྩཏི མེགྷོ, ཨཡཾ པན མེགྷཝསེན ལདྡྷནཱམཾ ཝསྶཝལཱཧཀདེཝརཱཛཱནཾ ¶ ཨཱལཔཏི. ཨཡཾ ཧིསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ ¶ – དེཝོ ནཱམ ཨནབྷིཏྠནཡནྟོ ཝིཛྫུལཏཱ ཨནིཙྪཱརེནྟོ པཝསྶནྟོཔི ན སོབྷཏི, ཏསྨཱ ཏྭཾ ཨབྷིཏྠནཡནྟོ ཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪཱརེནྟོ ཝསྶཱཔེཧཱིཏི. ནིདྷིཾ ཀཱཀསྶ ནཱསཡཱཏི ཀཱཀཱ ཀལལཾ པཝིསིཏྭཱ ཋིཏེ མཙྪེ ཏུཎྜེན ཀོཊྚེཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ཁཱདནྟི ¶ , ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨནྟོཀལལེ མཙྪཱ ‘‘ནིདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཾ ཀཱཀསངྒྷསྶ ནིདྷིཾ དེཝཾ ཝསྶཱཔེནྟོ ཨུདཀེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ནཱསེཧི. ཀཱཀཾ སོཀཱཡ རནྡྷེཧཱིཏི ཀཱཀསངྒྷོ ཨིམསྨིཾ མཧཱསརེ ཨུདཀེན པུཎྞེ མཙྪེ ཨལབྷམཱནོ སོཙིསྶཏི, ཏཾ ཀཱཀགཎཾ ཏྭཾ ཨིམཾ ཀདྡམཾ པཱུརེནྟོ སོཀཱཡ རནྡྷེཧི, སོཀསྶཏྠཱཡ པན ཝསྶཱཔཡཐ, ཡཐཱ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎཾ སོཀཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ ཀརོཧཱིཏི ཨཏྠོ. མཙྪེ སོཀཱ པམོཙཡཱཏི མམ ཉཱཏཀེ སབྦེཝ མཙྪེ ཨིམམྷཱ མརཎསོཀཱ པམོཙེཧི. ‘‘མཉྩ སོཀཱ པམོཙཡཱ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༡.༧༥) ཛཱཏཀེ པཋནྟི. ཏཏྠ ཙ-ཀཱརོ སམྤིཎྜནཏྠོ, མཉྩ མམ ཉཱཏཀེ ཙཱཏི སབྦེཝ མརཎསོཀཱ པམོཙེཧི (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.༧༥). མཙྪཱནཉྷི ཨནུདཀབྷཱཝེན པཙྩཏྠིཀཱནཾ གྷཱསབྷཱཝཾ གཙྪཱམཱཏི མཧཱམརཎསོཀོ, མཧཱསཏྟསྶ པན ཏེསཾ ཨནཡབྱསནཾ པཊིཙྩ ཀརུཎཱཡཏོ ཀརུཎཱཔཏིརཱུཔམུཁེན སོཀསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ པརིཙཱརིཀཙེཊཀཾ ཨཱཎཱཔེནྟོ ཝིཡ པཛྫུནྣཾ ཨཱལཔིཏྭཱ སཀལེ ཀོསལརཊྛེ མཧཱཝསྶཾ ཝསྶཱཔེསི. མཧཱསཏྟསྶ ཧི སཱིལཏེཛེན སཙྩཀིརིཡཱཡ སམཀཱལམེཝ སཀྐསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ཝསྶཝལཱཧཀདེཝརཱཛཱནཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མཧཱཔུརིསོ མཙྪརཱཛཱ ཉཱཏཱིནཾ མརཎསོཀེན ཝསྶཱཔནཾ ཨིཙྪཏི, སཀལཾ ཀོསལརཊྛཾ ཨེཀམེགྷཾ ཀཏྭཱ ཝསྶཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝལཱཧཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ མེགྷགཱིཏཾ གཱཡནྟོ པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཨབྷིམུཁོ པཀྑནྡི. པཱཙཱིནདིསཱབྷཱགེ ཁལམཎྜལམཏྟཾ ཨེཀཾ མེགྷམཎྜལཾ ཨུཊྛཱཡ སཏཔཊལཾ སཧསྶཔཊལཾ ཧུཏྭཱ ཨབྷིཏྠནཡནྟཾ ཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪཱརེནྟཾ ཨདྷོམུཁཋཔིཏཨུདཀཀུམྦྷཱཀཱརེན ཝིསྶནྡམཱནཾ སཀལཾ ཀོསལརཊྛཾ མཧོགྷེན ¶ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརི. དེཝོ ཨཙྪིནྣདྷཱརཾ ཝསྶནྟོ མུཧུཏྟེནེཝ ཏཾ མཧཱསརཾ པཱུརེསི. མཙྪཱ མརཎབྷཡཏོ མུཙྩིཾསུ. ཀཱཀཱདཡོ ¶ ཨཔཏིཊྛཱ ཨཧེསུཾ. ན ཀེཝལཾ མཙྪཱ ཨེཝ, མནུསྶཱཔི ཝིཝིདྷསསྶཱནི སམྤཱདེནྟཱ ཙཏུཔྤདཱདཡོཔཱིཏི སབྦེཔི ཝསྶཱུཔཛཱིཝིནོ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདུཀྑཏོ མུཙྩིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

༩༠.

‘‘སཧ ཀཏེ སཙྩཝརེ, པཛྫུནྣོ ཨབྷིགཛྫིཡ;

ཐལཾ ནིནྣཉྩ པཱུརེནྟོ, ཁཎེན ཨབྷིཝསྶཐཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཁཎེན ཨབྷིཝསྶཐཱཏི ཨདནྡྷཱཡིཏྭཱ སཙྩཀིརིཡཁཎེནེཝ ཨབྷིཝསྶི.

༩༡. ཀཏྭཱ ཝཱིརིཡམུཏྟམནྟི དེཝེ ཨཝསྶནྟེ ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི ཀོསཛྫཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཉཱཏཏྠཙརིཡཱསམྤཱདནམུཁེན མཧཏོ སཏྟནིཀཱཡསྶ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཾ ཨུཏྟམཾ ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ. སཙྩཏེཛབལསྶིཏོ མམ སཙྩཱནུབྷཱཝབལསནྣིསྶིཏོ ཧུཏྭཱ ཏདཱ མཧཱམེགྷཾ ཝསྶཱཔེསིཾ. ཡསྨཱ ཙེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ ‘‘སཙྩེན མེ སམོ ནཏྠི, ཨེསཱ མེ སཙྩཔཱརམཱི’’ཏི མཧཱམཙྪརཱཛཀཱལེ ཨཏྟནོ སཙྩཔཱརམིཡཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ དསྶེསི དྷམྨརཱཛཱ.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ མཧཱཀརུཎཱཡ སམུསྶཱཧིཏཧདཡོ སཀལརཊྛེ མཧཱཝསྶཾ ཝསྶཱཔནཝསེན མཧཱཛནཾ མརཎདུཀྑཏོ མོཙེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

ཏདཱ པཛྫུནྣོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཨཧོསི, མཙྪགཎཱ བུདྡྷཔརིསཱ, མཙྪརཱཛཱ ལོཀནཱཐོ.

ཏསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སེསཔཱརམིཡོཔི ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཨཏྟནོ སམཱནཛཱཏིཀཱནཾ ཁཱདནཊྛཱནེ མཙྪཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཎྜུལཀཎམཏྟམྤི མཙྪཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཀསྶཙིཔི པཱཎིནོ ཨཁཱདནཾ, ཏིཊྛཏུ ཁཱདནཾ ཨེཀསཏྟསྶཔི ཨཝིཧེཋནཾ, ཏཐཱ སཙྩཀརཎེན དེཝསྶ ཝསྶཱཔནཾ, ཨུདཀེ པརིཀྑཱིཎེ ཀལལགཧནེ ནིམུཛྫནཝསེན ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཝམཱནཾ དུཀྑཾ ཝཱིརབྷཱཝེན ཨགཎེཏྭཱ ཉཱཏིསངྒྷསྶེཝ ཏཾ དུཀྑཾ ཨཏྟནོ ཧདཡེ ཀཏྭཱ ཨསཧནྟསྶ སབྦབྷཱཝེན ཀརུཎཱཡནཱ, ཏཐཱ ཙ པཊིཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱནུབྷཱཝཱ ཝིབྷཱཝེཏབྦཱཏི.

མཙྪརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཀཎྷདཱིཔཱཡནཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༩༢. ཨེཀཱདསམེ ¶ ¶ ཀཎྷདཱིཔཱཡནོ ཨིསཱིཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཏཱཔསོ. བོདྷིསཏྟོ ཧི ཏདཱ དཱིཔཱཡནོ ནཱམ ཨཏྟནོ སཧཱཡཾ མཎྜབྱཏཱཔསཾ སཱུལེ ཨུཏྟཱསིཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ སཱིལགུཎེན ཏཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཏིཡཱམརཏྟིཾ སཱུལཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ ཏསྶ སརཱིརཏོ པགྒྷརིཏྭཱ པཏིཏཔཏིཏེཧི ལོཧིཏབིནྡཱུཧི སུཀྑེཧི ཀཱལ༹ཝཎྞསརཱིརཏཱཡ ‘‘ཀཎྷདཱིཔཱཡནོ’’ཏི པཱཀཊོ ཨཧོསི. པརོཔཉྙཱསཝསྶཱནཱིཏི སཱདྷིཀཱནི པཉྙཱསཝསྶཱནི, ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨནབྷིརཏོ ཙརིཾ ¶ ཨཧནྟི པནྟསེནཱསནེསུ ཙེཝ ཨདྷིཀུསལདྷམྨེསུ ཙ ཨནབྷིརཏིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨཧཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརིཾ. པབྦཛིཏྭཱ སཏྟཱཧམེཝ ཧི ཏདཱ མཧཱསཏྟོ ཨབྷིརཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརི. ཏཏོ པརཾ ཨནབྷིརཏིཝཱསཾ ཝསི.

ཀསྨཱ པན མཧཱཔུརིསོ ཨནེཀསཏསཧསྶེསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཨབྷིརམིཏྭཱ ཨིདྷ ཏཾ ནཱབྷིརམི? པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ ཙཉྩལབྷཱཝཏོ. ཀསྨཱ ཙ པུན ན ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱིཏི? པཋམཾ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཀཱམེསུ དོསཾ དིསྭཱ པབྦཛི. ཨཐསྶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏཾ ཝིནོདེཏུམསཀྐོནྟོཔི ཀམྨཉྩ ཕལཉྩ སདྡཧིཏྭཱ ཏཱཝ མཧནྟཾ ཝིབྷཝཾ པཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ནིཀྑམནྟོ ཡཾ པཛཧི, པུན ཏདཏྠམེཝ ནིཝཏྟོ, ‘‘ཨེལ༹མཱུགོ ཙཔལོ ཝཏཱཡཾ ཀཎྷདཱིཔཱཡནོ’’ཏི ཨིམཾ ཨཔཝཱདཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཨཏྟནོ ཧིརོཏྟཔྤབྷེདབྷཡེན. ཨཔི ཙ པབྦཛྫཱཔུཉྙཾ ནཱམེཏཾ ཝིཉྙཱུཧི བུདྡྷཱདཱིཧི པསཏྠཾ, ཏེཧི ཙ ཨནུཊྛིཏཾ, ཏསྨཱཔི སཧཱཔི དུཀྑེན སཧཱཔི དོམནསྶེན ཨསྶུམུཁོ རོདམཱནོཔི བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཝསི, ན ཏཾ ཝིསྶཛྫེསི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘སདྡྷཱཡ ནིཀྑམྨ པུན ནིཝཏྟོ, སོ ཨེལ༹མཱུགོ ཙཔལོ ཝཏཱཡཾ;

ཨེཏསྶ ཝཱདསྶ ཛིགུཙྪམཱནོ, ཨཀཱམཀོ ཙརཱམི བྲཧྨཙརིཡཾ;

ཝིཉྙུཔྤསཏྠཉྩ ¶ སཏཉྩ ཋཱནཾ, ཨེཝམྤཧཾ པུཉྙཀརོ བྷཝཱམཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༦༦);

༩༣. ན ¶ ཀོཙི ཨེཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏཾ མམ ཨནབྷིརཏིམནཾ བྲཧྨཙརིཡཝཱསེ ཨབྷིརཏིཝིརཧིཏཙིཏྟཾ ཀོཙི མནུསྶབྷཱུཏོ ན ཛཱནཱཏི. ཀསྨཱ? ཨཧཉྷི ཀསྶཙི ནཱཙིཀྑིཾ མམ མཱནསེ ཙིཏྟེ ཨརཏི ཙརཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཀསྶཙིཔི ན ཀཐེསིཾ, ཏསྨཱ ན ཀོཙི མནུསྶབྷཱུཏོ ཨེཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི.

༩༤.

‘‘སབྲཧྨཙཱརཱི ¶ མཎྜབྱོ, སཧཱཡོ མེ མཧཱཨིསི;

པུབྦཀམྨསམཱཡུཏྟོ, སཱུལམཱརོཔནཾ ལབྷི.

.

སབྲཧྨཙཱརཱིཏི ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ སམཱནསིཀྑཏཱཡ སབྲཧྨཙཱརཱི. མཎྜབྱོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ. སཧཱཡོཏི གིཧིཀཱལེ པབྦཛིཏཀཱལེ ཙ དལ༹ྷམིཏྟཏཱཡ པིཡསཧཱཡོ. མཧཱཨིསཱིཏི མཧཱནུབྷཱཝོ ཨིསི. པུབྦཀམྨསམཱཡུཏྟོ, སཱུལམཱརོཔནཾ ལབྷཱིཏི ཀཏོཀཱསེན ཨཏྟནོ པུབྦཀམྨེན ཡུཏྟོ སཱུལཱརོཔནཾ ལབྷི, སཱུལཾ ཨུཏྟཱསིཏོཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཏཱིཏེ ཝཾསརཊྛེ ཀོསམྦིཡཾ ཀོསམྦིཀོ ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིགམེ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ནཱམེན དཱིཔཱཡནོ ནཱམ. ཏཱདིསསྶེཝ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུམཱརོ ཏསྶ པིཡསཧཱཡོ ཨཧོསི, ནཱམེན མཎྜབྱོ ནཱམ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཔརབྷཱགེ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན ཀཱམེསུ དོསཾ དིསྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ ཉཱཏིམིཏྟཔརིཛནསྶ རོདནྟསྶ པརིདེཝནྟསྶ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརེན ཡཱཔེནྟོ པརོཔཎྞཱསཝསྶཱནི ཝསིཾསུ, ཀཱམཙྪནྡཾ ཝིཀྑམྦྷེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཏེ ཛྷཱནམཏྟམྤི ན ནིབྦཏྟེསུཾ.

ཏེ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ¶ ཀཱསིརཊྛཾ སམྤཱཔུཎིཾསུ. ཏཏྲེཀསྨིཾ ནིགམེ དཱིཔཱཡནསྶ གིཧིསཧཱཡོ མཎྜབྱོ ནཱམ པཊིཝསཏི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཏསྶ སནྟ