📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཛཱཏཀ-ཨཊྛཀཐཱ

(དུཏིཡོ བྷཱགོ)

༢. དུཀནིཔཱཏོ

༡. དལ༹ྷཝགྒོ

[༡༥༡] ༡. རཱཛོཝཱདཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དལ༹ྷཾ ¶ ¶ ¶ དལ༹ྷསྶ ཁིཔཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ རཱཛོཝཱདཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཏེསཀུཎཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༡༧.༡ ཨཱདཡོ) ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨེཀསྨིཾ པན དིཝསེ ཀོསལརཱཛཱ ཨེཀཾ ཨགཏིགཏཾ དུབྦིནིཙྪཡཾ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནིཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཨལླཧཏྠོཝ ཨལངྐཏརཐཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཕུལླཔདུམསསྶིརིཀེསུ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཧནྡ ཀུཏོ ནུ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱགཙྪསི དིཝཱ དིཝསྶཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཨཛྫ ཨེཀཾ ཨགཏིགཏཾ དུབྦིནིཙྪཡཾ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནནྟོ ¶ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཏཱིརེཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨལླཧཏྠོཝ ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, དྷམྨེན སམེན ཨཌྜཝིནིཙྪཡཾ ནཱམ ཀུསལཾ, སགྒམགྒོ ཨེས. ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ པནེཏཾ, ཡཾ ཏུམྷེ མཱདིསསྶ སབྦཉྙུབུདྡྷསྶ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདཾ ལབྷམཱནཱ དྷམྨེན སམེན ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནེཡྻཱཐ. ཨེཏདེཝ ཨཙྪརིཡཾ, ཡཾ པུབྦེ རཱཛཱནོ ཨསབྦཉྙཱུནམྤི པཎྜིཏཱནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ དྷམྨེན སམེན ¶ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནནྟཱ ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནི ཝཛྫེཏྭཱ དས རཱཛདྷམྨེ ཨཀོཔེཏྭཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ སགྒཔུརཾ པཱུརཡམཱནཱ ཨགམིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ལདྡྷགབྦྷཔརིཧཱརོ སོཏྠིནཱ མཱཏུཀུཙྪིམྷཱ ནིཀྑམི. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པནསྶ ‘‘བྲཧྨདཏྟཀུམཱརོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨནུཔུབྦེན ཝཡཔྤཏྟོ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སབྦསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཚནྡཱདིཝསེན ཨགནྟྭཱ ཝིནིཙྪཡཾ ཨནུསཱསི. ཏསྨིཾ ཨེཝཾ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨམཙྩཱཔི དྷམྨེནེཝ ཝོཧཱརཾ ཝིནིཙྪིནིཾསུ. ཝོཧཱརེསུ དྷམྨེན ཝིནིཙྪཡམཱནེསུ ཀཱུཊཌྜཀཱརཀཱ ནཱམ ནཱཧེསུཾ, ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཌྜཏྠཱཡ རཱཛངྒཎེ ཨུཔརཝོ པཙྪིཛྫི. ཨམཙྩཱ དིཝསམྤི ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀཉྩི ཝིནིཙྪཡཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨདིསྭཱ ཨུཊྛཱཡ པཀྐམནྟི, ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཚཌྜེཏབྦབྷཱཝཾ པཱཔུཎི.

བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡི དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨུཔརཝོ པཙྪིཛྫི, ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཚཌྜེཏབྦབྷཱཝཾ པཏྟཾ, ཨིདཱནི མཡཱ ཨཏྟནོ ཨགུཎཾ པརིཡེསིཏུཾ ཝཊྚཏི ‘ཨཡཾ ནཱམ མེ ཨགུཎོ’ཏི སུཏྭཱ ཏཾ པཧཱཡ གུཎེསུཡེཝ ཝཏྟིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ མེ ཀོཙི ཨགུཎཝཱདཱི’’ཏི པརིགྒཎྷནྟོ ཨནྟོཝལ༹ཉྫཀཱནཾ ཨནྟརེ ཀཉྩི ཨགུཎཝཱདིཾ ཨདིསྭཱ ཨཏྟནོ གུཎཀཐམེཝ སུཏྭཱ ‘‘ཨེཏེ མཡ྄ཧཾ བྷཡེནཱཔི ཨགུཎཾ ཨཝཏྭཱ གུཎམེཝ ཝདེཡྻུ’’ནྟི བཧིཝལ༹ཉྫནཀེ པརིགྒཎྷནྟོ ཏཏྠཱཔི ཨདིསྭཱ ཨནྟོནགརེ པརིགྒཎྷི. བཧིནགརེ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཙཏུགཱམཀེ པརིགྒཎྷི. ཏཏྠཱཔི ཀཉྩི ཨགུཎཝཱདིཾ ཨདིསྭཱ ཨཏྟནོ གུཎཀཐམེཝ སུཏྭཱ ‘‘ཛནཔདཾ པརིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨམཙྩེ རཛྫཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ རཐཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སཱརཐིམེཝ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཛནཔདཾ པརིགྒཎྷམཱནོ ཡཱཝ པཙྩནྟབྷཱུམིཾ གནྟྭཱ ཀཉྩི ཨགུཎཝཱདིཾ ¶ ཨདིསྭཱ ཨཏྟནོ གུཎཀཐམེཝ སུཏྭཱ པཙྩནྟསཱིམཏོ མཧཱམགྒེན ནགརཱབྷིམུཁོཡེཝ ནིཝཏྟི.

ཏསྨིཾ ¶ ¶ པན ཀཱལེ བལླིཀོ ནཱམ ཀོསལརཱཛཱཔི དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ཨགུཎཀཐཾ གཝེསནྟོ ཧུཏྭཱ ཨནྟོཝལ༹ཉྫཀཱདཱིསུ ཨགུཎཝཱདིཾ ཨདིསྭཱ ཨཏྟནོ གུཎཀཐམེཝ སུཏྭཱ ཛནཔདཾ པརིགྒཎྷནྟོ ཏཾ པདེསཾ ཨགམཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨེཀསྨིཾ ནིནྣཊྛཱནེ སཀཊམགྒེ ཨབྷིམུཁཱ ཨཧེསུཾ, རཐསྶ ཨུཀྐམནཊྛཱནཾ ནཏྠི. ཨཐ བལླིཀརཉྙོ སཱརཐི བཱརཱཎསིརཉྙོ སཱརཐིཾ ‘‘ཏཝ རཐཾ ཨུཀྐམཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོཔི ‘‘ཨམྦྷོ སཱརཐི, ཏཝ རཐཾ ཨུཀྐམཱཔེཧི, ཨིམསྨིཾ རཐེ བཱརཱཎསིརཛྫསཱམིཀོ བྲཧྨདཏྟམཧཱརཱཛཱ ནིསིནྣོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིཏརོཔི ནཾ ‘‘ཨམྦྷོ སཱརཐི, ཨིམསྨིཾ རཐེ ཀོསལརཛྫསཱམིཀོ བལླིཀམཧཱརཱཛཱ ནིསིནྣོ, ཏཝ རཐཾ ཨུཀྐམཱཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ རཐསྶ ཨོཀཱསཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. བཱརཱཎསིརཉྙོ སཱརཐི ‘‘ཨཡམྤི ཀིར རཱཛཱཡེཝ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ‘‘ཨཏྠེསོ ཨུཔཱཡོ’’ཏི ཝཡཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘དཧརསྶ རཐཾ ཨུཀྐམཱཔེཏྭཱ མཧལླཀསྶ ཨོཀཱསཾ དཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏཾ སཱརཐིཾ ཀོསལརཉྙོ ཝཡཾ པུཙྪིཏྭཱ པརིགྒཎྷནྟོ ཨུབྷིནྣམྤི སམཱནཝཡབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཛྫཔརིམཱཎཾ བལཾ དྷནཾ ཡསཾ ཛཱཏིཾ གོཏྟཾ ཀུལཔདེསནྟི སབྦཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨུབྷོཔི ཏིཡོཛནསཏིཀསྶ རཛྫསྶ སཱམིནོ སམཱནབལདྷནཡསཛཱཏིགོཏྟཀུལཔདེསཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སཱིལཝནྟསྶ ཨོཀཱསཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷོ སཱརཐི, ཏུམྷཱཀཾ རཉྙོ སཱིལཱཙཱརོ ཀཱིདིསོ’’ཏི པུཙྪི. སོ ‘‘ཨཡཉྩ ཨཡཉྩ ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ སཱིལཱཙཱརོ’’ཏི ཨཏྟནོ རཉྙོ ཨགུཎམེཝ གུཎཏོ པཀཱསེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡.

‘‘དལ༹ྷཾ དལ༹ྷསྶ ཁིཔཏི, བལླིཀོ མུདུནཱ མུདུཾ;

སཱདྷུམྤི སཱདྷུནཱ ཛེཏི, ཨསཱདྷུམྤི ཨསཱདྷུནཱ;

ཨེཏཱདིསོ ཨཡཾ རཱཛཱ, མགྒཱ ཨུཡྻཱཧི སཱརཐཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ དལ༹ྷཾ དལ༹ྷསྶ ཁིཔཏཱིཏི ཡོ དལ༹ྷོ ཧོཏི བལཝདལ༹ྷེན པཧཱརེན ཝཱ ཝཙནེན ཝཱ ཛིནིཏབྦོ, ཏསྶ དལ༹ྷམེཝ པཧཱརཾ ཝཱ ཝཙནཾ ཝཱ ཁིཔཏི. ཨེཝཾ དལ༹ྷོཝ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཛིནཱཏཱིཏི དསྶེཏི. བལླིཀོཏི ཏསྶ རཉྙོ ནཱམཾ. མུདུནཱ མུདུནྟི མུདུཔུགྒལཾ སཡམྤི མུདུ ཧུཏྭཱ མུདུནཱཝ ཨུཔཱཡེན ཛིནཱཏི. སཱདྷུམྤི སཱདྷུནཱ ཛེཏཱིཏི ཡེ སཱདྷཱུ སཔྤུརིསཱ, ཏེ སཡམྤི སཱདྷུ ཧུཏྭཱ སཱདྷུནཱཝ ¶ ཨུཔཱཡེན ཛིནཱཏི. ཨསཱདྷུམྤི ཨསཱདྷུནཱཏི ཡེ པན ཨསཱདྷཱུ, ཏེ སཡམྤི ཨསཱདྷུ ཧུཏྭཱ ཨསཱདྷུནཱཝ ཨུཔཱཡེན ཛིནཱཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨེཏཱདིསོ ཨཡཾ རཱཛཱཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཀོསལརཱཛཱ སཱིལཱཙཱརེན ཨེཝརཱུཔོ. མགྒཱ ཨུཡྻཱཧི སཱརཐཱིཏི ཨཏྟནོ རཐཾ མགྒཱ ཨུཀྐམཱཔེཏྭཱ ཨུཡྻཱཧི, ཨུཔྤཐེན ཡཱཧི, ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ མགྒཾ དེཧཱིཏི ཝདཏི.

ཨཐ ¶ ནཾ བཱརཱཎསིརཉྙོ སཱརཐི ‘‘ཨམྦྷོ, ཀིཾ པན ཏཡཱ ཨཏྟནོ རཉྙོ གུཎཀཐཱ ཀཐིཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡདི པན ཨེཏེ གུཎཱཏི ཝདསི, ཨགུཎཱ པན ཀཱིདིསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཏེ ཏཱཝ ཨགུཎཱ ཧོནྟུ, ཏུམྷཱཀཾ པན རཉྙོ ཀཱིདིསོ གུཎོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེན ཧི སུཎཱཧཱི’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢.

‘‘ཨཀྐོདྷེན ཛིནེ ཀོདྷཾ, ཨསཱདྷུཾ སཱདྷུནཱ ཛིནེ;

ཛིནེ ཀདརིཡཾ དཱནེན, སཙྩེནཱལིཀཝཱདིནཾ;

ཨེཏཱདིསོ ཨཡཾ རཱཛཱ, མགྒཱ ཨུཡྻཱཧི སཱརཐཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཏཱདིསོཏི ཨེཏེཧི ‘‘ཨཀྐོདྷེན ཛིནེ ཀོདྷ’’ནྟིཨཱདིཝསེན ཝུཏྟེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏོ. ཨཡཉྷི ཀུདྡྷཾ པུགྒལཾ སཡཾ ཨཀྐོདྷོ ཧུཏྭཱ ཨཀྐོདྷེན ཛིནཱཏི, ཨསཱདྷུཾ པན སཡཾ སཱདྷུ ཧུཏྭཱ སཱདྷུནཱཝ ཨུཔཱཡེན ཛིནཱཏི, ཀདརིཡཾ ཐདྡྷམཙྪརིཾ སཡཾ དཱཡཀོ ཧུཏྭཱ དཱནེན ཛིནཱཏི. སཙྩེནཱལིཀཝཱདིནནྟི མུསཱཝཱདིཾ སཡཾ སཙྩཝཱདཱི ཧུཏྭཱ སཙྩེན ཛིནཱཏི. མགྒཱ ཨུཡྻཱཧི སཱརཐཱིཏི, སམྨ སཱརཐི, མགྒཏོ ཨཔགཙྪ. ཨེཝཾཝིདྷསཱིལཱཙཱརགུཎཡུཏྟསྶ ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ མགྒཾ དེཧི, ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ མགྒསྶ ཨནུཙྪཝིཀོཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བལླིཀརཱཛཱ ཙ སཱརཐི ཙ ཨུབྷོཔི རཐཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨསྶེ མོཙེཏྭཱ རཐཾ ཨཔནེཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ མགྒཾ ཨདཾསུ. བཱརཱཎསིརཱཛཱ བལླིཀརཉྙོ ‘‘རཉྙཱ ནཱམ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཱཏུཾ ¶ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི. བལླིཀརཱཛཱཔི ཏསྶ ཨོཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཛནཔདཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨགུཎཝཱདིཾ ཨདིསྭཱཝ སཀནགརཾ གནྟྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརམེཝ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ¶ ཀོསལརཱཛསྶ ཨོཝཱདཏྠཱཡ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བལླིཀརཉྙོ སཱརཐི མོགྒལླཱནོ ཨཧོསི, བལླིཀརཱཛཱ ཨཱནནྡོ, བཱརཱཎསིརཉྙོ སཱརཐི སཱརིཔུཏྟོ, བཱརཱཎསིརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

རཱཛོཝཱདཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༡༥༢] ༢. སིངྒཱལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨསམེཀྑིཏཀམྨནྟནྟི ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ ཝིཧརནྟོ ཝེསཱལིཝཱསིཀཾ ཨེཀཾ ནྷཱཔིཏཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྶ ཀིར པིཏཱ རཱཛཱུནཾ རཱཛོརོདྷཱནཾ རཱཛཀུམཱརཱནཾ རཱཛཀུམཱརིཀཱནཉྩ མསྶུཀརཎཀེསསཎྛཔནཨཊྛཔདཊྛཔནཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཀརོཏི སདྡྷོ པསནྣོ ཏིསརཎགཏོ སམཱདིནྣཔཉྩསཱིལོ, ཨནྟརནྟརེ སཏྠུ དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. སོ ཨེཀསྨིཾ དིཝསེ རཱཛནིཝེསནེ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ གཙྪནྟོ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ གཏོ. སོ ཏཏྠ ཨེཀཾ དེཝཙྪརཱཔཊིབྷཱགཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ལིཙྪཝིཀུམཱརིཀཾ དིསྭཱ ཀིལེསཝསེན པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པིཏརཱ སདྡྷིཾ རཱཛནིཝེསནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ ཀུམཱརིཀཾ ལབྷམཱནོ ཛཱིཝིསྶཱམི, ཨལབྷམཱནསྶ མེ ཨེཏྠེཝ མརཎ’’ནྟི ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱ མཉྩཀཾ པརིསྶཛིཏྭཱ ནིཔཛྫི.

ཨཐ ནཾ པིཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨཝཏྠུམྷི ཚནྡརཱགཾ མཱ ཀརི, ཧཱིནཛཙྩོ ཏྭཾ ནྷཱཔིཏཔུཏྟོ, ལིཙྪཝིཀུམཱརིཀཱ ཁཏྟིཡདྷཱིཏཱ ཛཱཏིསམྤནྣཱ, ན སཱ ཏུཡ྄ཧཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ, ཨཉྙཾ ཏེ ཛཱཏིགོཏྟེཧི སདིསཾ ཀུམཱརིཀཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ པིཏུ ཀཐཾ ན གཎྷི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱ བྷཱཏཱ བྷགིནཱི ཙཱུལ༹པིཏཱ ཙཱུལ༹མཱཏཱཏི སབྦེཔི ཉཱཏཀཱ ཙེཝ མིཏྟསུཧཛྫཱ ཙ སནྣིཔཏིཏྭཱ སཉྙཱཔེནྟཱཔི སཉྙཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. སོ ཏཏྠེཝ སུསྶིཏྭཱ པརིསུསྶིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི. ཨཐསྶ པིཏཱ སརཱིརཀིཙྩཔེཏཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ ཏནུསོཀོ ¶ ‘‘སཏྠཱརཾ ཝནྡིསྶཱམཱི’’ཏི བཧུཾ གནྡྷམཱལཱཝིལེཔནཾ གཧེཏྭཱ མཧཱཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨུཔཱསཀ, བཧཱུནི དིཝསཱནི ན དིསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ཨིདཱནེཝ ཏཝ པུཏྟོ ཨཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཚནྡརཱགཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཝིནཱསཾ པཱཔུཎི, པུབྦེཔི པཏྟོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ སཱིཧཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཚ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ ཨེཀཱ ཙ བྷགིནཱི ཨཧོསི, སབྦེཔི ཀཉྩནགུཧཱཡཾ ཝསནྟི. ཏསྶཱ པན གུཧཱཡ ཨཝིདཱུརེ རཛཏཔབྦཏེ ཨེཀཱ ཕལིཀགུཧཱ ཨཏྠི, ཏཏྠེཀོ སིངྒཱལོ ཝསཏི. ཨཔརབྷཱགེ སཱིཧཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཀཱལམཀཾསུ. ཏེ བྷགིནིཾ སཱིཧཔོཏིཀཾ ཀཉྩནགུཧཱཡཾ ཋཔེཏྭཱ གོཙརཱཡ པཀྐམིཏྭཱ མཾསཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏསྶཱ དེནྟི. སོ སིངྒཱལོ ཏཾ སཱིཧཔོཏིཀཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶཱ པན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ དྷརམཱནཀཱལེ ཨོཀཱསཾ ནཱལཏྠ, སོ སཏྟནྣམྤི ཏེསཾ གོཙརཱཡ པཀྐནྟཀཱལེ ཕལིཀགུཧཱཡ ཨོཏརིཏྭཱ ཀཉྩནགུཧཱཡ དྭཱརཾ གནྟྭཱ སཱིཧཔོཏིཀཱཡ ¶ པུརཏོ ལོཀཱམིསཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཨེཝརཱུཔཾ རཧསྶཀཐཾ ཀཐེསི – ‘‘སཱིཧཔོཏིཀེ, ཨཧམྤི ཙཏུཔྤདོ, ཏྭམྤི ཙཏུཔྤདཱ, ཏྭཾ མེ པཛཱཔཏཱི ཧོཧི, ཨཧཾ ཏེ པཏི བྷཝིསྶཱམི, ཏེ མཡཾ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཝསིསྶཱམ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཾ ཀིལེསཝསེན སངྒཎྷཱཧཱི’’ཏི. སཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སིངྒཱལོ ཙཏུཔྤདཱནཾ ཨནྟརེ ཧཱིནོ པཊིཀུཊྛོ ཙཎྜཱལསདིསོ, མཡཾ ཨུཏྟམརཱཛཀུལསམྨཏཱ, ཨེས ཁོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཨསབྦྷིཾ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀཐཾ ཀཐེཏི, ཨཧཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཛཱིཝིཏེན ཀིཾ ཀརིསྶཱམི, ནཱསཱཝཱཏཾ སནྣིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ མརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཝམེཝ མརཎཾ ཨཡུཏྟཾ, བྷཱཏིཀཱ ཏཱཝ མེ ཨཱགཙྪནྟུ, ཏེསཾ ཀཐེཏྭཱ ¶ མརིསྶཱམཱི’’ཏི. སིངྒཱལོཔི ཏསྶཱ སནྟིཀཱ པཊིཝཙནཾ ཨལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨེསཱ མཡ྄ཧཾ ཀུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི དོམནསྶཔྤཏྟོ ཕལིཀགུཧཱཡཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི.

ཨཐེཀོ སཱིཧཔོཏཀོ མཧིཾསཝཱརཎཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝདྷིཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ བྷགིནིཡཱ བྷཱགཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, མཾསཾ ཁཱདསྶཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྷཱཏིཀ, ནཱཧཾ མཾསཾ ཁཱདཱམི, མརིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? སཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑི. ‘‘ཨིདཱནི ཀཧཾ སོ སིངྒཱལོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཕལིཀགུཧཱཡཾ ནིཔནྣཾ སིངྒཱལཾ ‘‘ཨཱཀཱསེ ནིཔནྣོ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ‘‘བྷཱཏིཀ, ཀིཾ ན པསྶསི, ཨེསོ རཛཏཔབྦཏེ ཨཱཀཱསེ ནིཔནྣོ’’ཏི. སཱིཧཔོཏཀོ ཏསྶ ཕལིཀགུཧཱཡཾ ནིཔནྣབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨཱཀཱསེ ནིཔནྣོ’’ཏི སཉྙཱི ¶ ཧུཏྭཱ ‘‘མཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི སཱིཧཝེགེན པཀྑནྡིཏྭཱ ཕལིཀགུཧཾ ཧདཡེནེཝ པཧརི. སོ ཧདཡེན ཕལིཏེན ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ པཏི. ཨཐཱཔརོ ཨཱགཙྪི, སཱ ཏསྶཔི ཏཐེཝ ཀཐེསི. སོཔི ཏཐེཝ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ པཏི.

ཨེཝཾ ཚསུཔི བྷཱཏིཀེསུ མཏེསུ སབྦཔཙྪཱ བོདྷིསཏྟོ ཨཱགཙྪི. སཱ ཏསྶཔི ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི སོ ཀུཧི’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེསོ རཛཏཔབྦཏམཏྠཀེ ཨཱཀཱསེ ནིཔནྣོ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘སིངྒཱལཱནཾ ཨཱཀཱསེ པཏིཊྛཱ ནཱམ ནཏྠི, ཕལིཀགུཧཱཡཾ ནིཔནྣཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ པབྦཏཔཱདཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཚ བྷཱཏིཀེ མཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨཏྟནོ བཱལཏཱཡ པརིགྒཎྷནཔཉྙཱཡ ཨབྷཱཝེན ཕལིཀགུཧབྷཱཝཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཧདཡེན པཧརིཏྭཱ མཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨསམེཀྑིཏྭཱ ཨཏིཏུརིཏཾ ཀརོནྟཱནཾ ཀམྨཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༣.

‘‘ཨསམེཀྑིཏཀམྨནྟཾ, ཏུརིཏཱབྷིནིཔཱཏིནཾ;

སཱནི ཀམྨཱནི ཏཔྤེནྟི, ཨུཎྷཾཝཛ྄ཛྷོཧིཏཾ མུཁེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཨསམེཀྑིཏཀམྨནྟཾ, ཏུརིཏཱབྷིནིཔཱཏིནནྟི ཡོ པུགྒལོ ཡཾ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏྠ དོསཾ ཨསམེཀྑིཏྭཱ ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ ཏུརིཏོ ཧུཏྭཱ ཝེགེནེཝ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨབྷིནིཔཏཏི པཀྑནྡཏི པཊིཔཛྫཏི, ཏཾ ཨསམེཀྑིཏཀམྨནྟཾ ཏུརིཏཱབྷིནིཔཱཏིནཾ ཨེཝཾ སཱནི ཀམྨཱནི ཏཔྤེནྟི, སོཙེནྟི ཀིལམེནྟི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཨུཎྷཾཝཛ྄ཛྷོཧིཏཾ མུཁེཏི, ཡཐཱ བྷུཉྫནྟེན ‘‘ཨིདཾ སཱིཏལཾ ཨིདཾ ཨུཎྷ’’ནྟི ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ ཨུཎྷཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ མུཁེ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏཾ ཋཔིཏཾ མུཁམྤི ཀཎྛམྤི ཀུཙྪིམྤི དཧཏི སོཙེཏི ཀིལམེཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱརཱུཔཾ པུགྒལཾ སཱནི ཀམྨཱནི ཏཔྤེནྟི.

ཨིཏི སོ སཱིཧོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ ‘‘མམ བྷཱཏིཀཱ ཨནུཔཱཡཀུསལཏཱཡ ‘སིངྒཱལཾ མཱརེསྶཱམཱ’ཏི ཨཏིཝེགེན པཀྑནྡིཏྭཱ སཡཾ མཏཱ, ཨཧཾ པན ཨེཝརཱུཔཾ ཨཀཏྭཱ སིངྒཱལསྶ ཕལིཀགུཧཱཡཾ ནིཔནྣསྶེཝ ཧདཡཾ ཕཱལེསྶཱམཱི’’ཏི སིངྒཱལསྶ ཨཱརོཧནཨོརོཧནམགྒཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏདབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདི, པཐཝིཡཱ སདྡྷིཾ ཨཱཀཱསཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཨཧོསི. སིངྒཱལསྶ ཕལིཀགུཧཱཡཾ ནིཔནྣསྶེཝ སཱིཏཏསིཏསྶ ཧདཡཾ ཕལི, སོ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི.

སཏྠཱ ¶ ‘‘ཨེཝཾ སོ སིངྒཱལོ སཱིཧནཱདཾ སུཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༤.

‘‘སཱིཧོ ཙ སཱིཧནཱདེན, དདྡརཾ ཨབྷིནཱདཡི;

སུཏྭཱ སཱིཧསྶ ནིགྒྷོསཾ, སིངྒཱལོ དདྡརེ ཝསཾ;

བྷཱིཏོ སནྟཱསམཱཔཱདི, ཧདཡཉྩསྶ ཨཔྥལཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, སུརཏྟཧཏྠཔཱདོ ཀེསརསཱིཧོཏི. ཏེསུ ཀེསརསཱིཧོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. དདྡརཾ ཨབྷིནཱདཡཱིཏི ཏེན ཨསནིཔཱཏསདྡསདིསེན བྷེརཝཏརེན སཱིཧནཱདེན ཏཾ རཛཏཔབྦཏཾ ཨབྷིནཱདཡི ཨེཀནིནྣཱདཾ ཨཀཱསི. དདྡརེ ཝསནྟི ཕལིཀམིསྶཀེ རཛཏཔབྦཏེ ཝསནྟོ. བྷཱིཏོ སནྟཱསམཱཔཱདཱིཏི མརཎབྷཡེན བྷཱིཏོ ཙིཏྟུཏྲཱསཾ ཨཱཔཱདི. ཧདཡཉྩསྶ ཨཔྥལཱིཏི ཏེན ཙསྶ བྷཡེན ཧདཡཾ ཕལཱིཏི.

ཨེཝཾ ¶ ¶ སཱིཧོ སིངྒཱལཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ བྷཱཏརོ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཏེསཾ མཏབྷཱཝཾ བྷགིནིཡཱ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏཾ སམསྶཱསེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀཉྩནགུཧཱཡཾ ཝསིཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ ནྷཱཔིཏཔུཏྟོ ཨཧོསི, སཱིཧཔོཏིཀཱ ལིཙྪཝིཀུམཱརིཀཱ, ཚ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ ཨཉྙཏརཐེརཱ ཨཧེསུཾ, ཛེཊྛབྷཱཏིཀསཱིཧོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སིངྒཱལཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༡༥༣] ༣. སཱུཀརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཙཏུཔྤདོ ཨཧཾ, སམྨཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ མཧལླཀཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི དིཝསེ རཏྟིཾ དྷམྨསྶཝནེ ཝཏྟམཱནེ སཏྠརི གནྡྷཀུཊིདྭཱརེ རམཎཱིཡེ སོཔཱནཕལཀེ ཋཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སུགཏོཝཱདཾ དཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛེ དྷམྨསེནཱཔཏི སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིཝེཎཾ ཨགམཱསི. མཧཱམོགྒལླཱནོཔི པརིཝེཎམེཝ གནྟྭཱ ¶ མུཧུཏྟཾ ཝིསྶམིཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ པཉྷཾ པུཙྪི, པུཙྪིཏཔུཙྪིཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏི གགནཏལེ པུཎྞཙནྡཾ ཨུཊྛཱཔེནྟོ ཝིཡ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པཱཀཊམཀཱསི. ཙཏསྶོཔི པརིསཱ དྷམྨཾ སུཎམཱནཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏྠེཀོ མཧལླཀཏྠེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམིསྶཱ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ སཱརིཔུཏྟཾ ཨཱལུལེ༹ནྟོ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམི, ཨཡཾ མེ པརིསཱ ‘བཧུསྶུཏོ ཨཡ’ནྟི ཉཏྭཱ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི པརིསནྟརཱ ཨུཊྛཱཡ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, མཡམྤི ཏཾ ཨེཀཾ པཉྷཾ པུཙྪཱམ, ཨམྷཱཀམྤི ཨོཀཱསཾ ཀརོཧི, དེཧི མེ ཝིནིཙྪཡཾ ཨཱཝེདྷིཀཱཡ ཝཱ ནིཝེདྷིཀཱཡ ཝཱ ནིགྒཧེ ཝཱ པགྒཧེ ཝཱ ཝིསེསེ ཝཱ པཊིཝིསེསེ ཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཧལླཀོ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཋིཏོ ཏུཙྪོ ན ཀིཉྩི ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཏེན སདྡྷིཾ ཨཀཐེཏྭཱཝ ལཛྫམཱནོ བཱིཛནིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཱསནཱ ཨོཏརིཏྭཱ པརིཝེཎཾ ¶ པཱཝིསི, མོགྒལླཱནཏྠེརོཔི ཨཏྟནོ པརིཝེཎམེཝ ཨགམཱསི.

མནུསྶཱ ཨུཊྛཱཡ ‘‘གཎྷཐེཏཾ ཏུཙྪམཧལླཀཾ, མདྷུརདྷམྨསྶཝནཾ ནོ སོཏུཾ ན ཨདཱསཱི’’ཏི ཨནུབནྡྷིཾསུ. སོ པལཱཡནྟོ ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ བྷིནྣཔདརཱཡ ཝཙྩཀུཊིཡཱ པཏིཏྭཱ གཱུཐམཀྑིཏོ ཨཊྛཱསི. མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. སཏྠཱ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ¶ ཨུཔཱསཀཱ ཨཝེལཱཡ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི, མནུསྶཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ ཨུཔཱསཀཱ ཨིདཱནེཝེས མཧལླཀོ ཨུཔྤིལཱཝིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ བལཾ ཨཛཱནིཏྭཱ མཧཱབལེཧི སདྡྷིཾ པཡོཛེཏྭཱ གཱུཐམཀྑིཏོ ཛཱཏོ, པུབྦེཔེས ཨུཔྤིལཱཝིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ བལཾ ཨཛཱནིཏྭཱ མཧཱབལེཧི སདྡྷིཾ པཡོཛེཏྭཱ གཱུཐམཀྑིཏོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སཱིཧོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ པབྦཏགུཧཱཡ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶཱ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀཾ སརཾ ནིསྶཱཡ བཧཱུ སཱུཀརཱ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཏམེཝ སརཾ ནིསྶཱཡ ཏཱཔསཱཔི པཎྞསཱལཱསུ ཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཨཐེཀདིཝསཾ སཱིཧོ མཧིཾསཝཱརཎཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝདྷིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཾ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཏཾ སརཾ ཨོཏརིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ ཨུཏྟརི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨེཀོ ཐཱུལསཱུཀརོ ཏཾ སརཾ ནིསྶཱཡ གོཙརཾ གཎྷཱཏི. སཱིཧོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཨེཀདིཝསཾ ¶ ཨིམཾ ཁཱདིསྶཱམི, མཾ ཁོ པན དིསྭཱ པུན ན ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཨནཱགམནབྷཡེན སརཏོ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨེཀེན པསྶེན གནྟུཾ ཨཱརབྷི. སཱུཀརོ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨེས མཾ དིསྭཱ མམ བྷཡེན ཨུཔགནྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ བྷཡེན པལཱཡཏི, ཨཛྫ མཡཱ ཨིམིནཱ སཱིཧེན སདྡྷིཾ པཡོཛེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ ཡུདྡྷཏྠཱཡ ཨཝ྄ཧཡནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༥.

‘‘ཙཏུཔྤདོ ཨཧཾ སམྨ, ཏྭམྤི སམྨ ཙཏུཔྤདོ;

ཨེཧི སམྨ ནིཝཏྟསྶུ, ཀིཾ ནུ བྷཱིཏོ པལཱཡསཱི’’ཏི.

སཱིཧོ ¶ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘སམྨ སཱུཀར, ཨཛྫ ཨམྷཱཀཾ ཏཡཱ སདྡྷིཾ སངྒཱམོ ནཏྠི, ཨིཏོ པན སཏྟམེ དིཝསེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ སངྒཱམོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སཱུཀརོ ‘‘སཱིཧེན སདྡྷིཾ སངྒཱམེསྶཱམཱི’’ཏི ཧཊྛཔཧཊྛོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཱཏཀཱནཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ བྷཱིཏཏསིཏཱ ‘‘ཨིདཱནི ཏྭཾ སབྦེཔི ཨམྷེ ནཱསེསྶསི, ཨཏྟནོ བལཾ ཨཛཱནིཏྭཱ སཱིཧེན སདྡྷིཾ སངྒཱམཾ ཀཏྟུཀཱམོཏི, སཱིཧོ ཨཱགནྟྭཱ སབྦེཔི ཨམྷེ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསྶཏི, སཱཧསིཀཀམྨཾ མཱ ཀརཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོཔི བྷཱིཏཏསིཏོ ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི པུཙྪི. སཱུཀརཱ ‘‘སམྨ, ཏྭཾ ཨེཏེསཾ ཏཱཔསཱནཾ ཨུཙྩཱརབྷཱུམིཾ གནྟྭཱ པཱུཏིགཱུཐེ སཏྟ དིཝསཱནི སརཱིརཾ པརིཝཊྚེཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སརཱིརཾ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུཧི ཏེམེཏྭཱ སཱིཧསྶ ཨཱགམནཏོ པུརིམཏརཾ གནྟྭཱ ཝཱཏཡོགཾ ཉཏྭཱ ཨུཔརིཝཱཏེ ཏིཊྛ, སུཙིཛཱཏིཀོ སཱིཧོ ཏཝ སརཱིརགནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཏུཡ྄ཧཾ ཛཡཾ དཏྭཱ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཏཏྠ ཨཊྛཱསི. སཱིཧོ ཏསྶ སརཱིརགནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ གཱུཐམཀྑིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘སམྨ སཱུཀར, སུནྡརོ ཏེ ལེསོ ¶ ཙིནྟིཏོ, སཙེ ཏྭཾ གཱུཐམཀྑིཏོ ནཱབྷཝིསྶ, ཨིདྷེཝ ཏཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ ཨཔཱཔེསྶཾ, ཨིདཱནི པན ཏེ སརཱིརཾ ནེཝ མུཁེན ཌཾསིཏུཾ, ན པཱདེན པཧརིཏུཾ སཀྐཱ, ཛཡཾ ཏེ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦.

‘‘ཨསུཙི པཱུཏིལོམོསི, དུགྒནྡྷོ ཝཱསི སཱུཀར;

སཙེ ཡུཛྫིཏུཀཱམོསི, ཛཡཾ སམྨ དདཱམི ཏེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ པཱུཏིལོམོཏི མཱིལ༹ྷམཀྑིཏཏྟཱ དུགྒནྡྷལོམོ. དུགྒནྡྷོ ཝཱསཱིཏི ཨནིཊྛཛེགུཙྪཔཊིཀཱུལགནྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝཱཡསི. ཛཡཾ, སམྨ, དདཱམི ཏེཏི ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཛཡཾ དེམི, ཨཧཾ པརཱཛིཏོ, གཙྪ ཏྭ’’ནྟི ཝཏྭཱ སཱིཧོ ཏཏོཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ སརེ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ པབྦཏགུཧམེཝ གཏོ. སཱུཀརོཔི ‘‘སཱིཧོ མེ ཛིཏོ’’ཏི ཉཱཏཀཱནཾ ཨཱརོཙེསི ¶ . ཏེ བྷཱིཏཏསིཏཱ ‘‘པུན ཨེཀདིཝསཾ ཨཱགཙྪནྟོ སཱིཧོ སབྦེཝ ཨམྷེ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསྶཏཱི’’ཏི པལཱཡིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགམཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སཱུཀརོ མཧལླཀོ ཨཧོསི, སཱིཧོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱུཀརཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༡༥༤] ༤. ཨུརགཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨིདྷཱུརགཱནཾ པཝརོ པཝིཊྛོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སེཎིབྷཎྜནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཀོསལརཉྙོ ཀིར སེཝཀཱ སེཎིཔམུཁཱ དྭེ མཧཱམཏྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ དིཊྛཊྛཱནེ ཀལཧཾ ཀརོནྟི, ཏེསཾ ཝེརིབྷཱཝོ སཀལནགརེ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. ཏེ ནེཝ རཱཛཱ, ན ཉཱཏིམིཏྟཱ སམགྒེ ཀཱཏུཾ སཀྑིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ སཏྠཱ པཙྩཱུསསམཡེ བོདྷནེཡྻབནྡྷཝེ ཨོལོཀེནྟོ ཏེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ པུནདིཝསེ ཨེཀཀོཝ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཏེསུ ཨེཀསྶ གེཧདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. སོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨནྟོནིཝེསནཾ པཝེསེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེསི. སཏྠཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏསྶ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཀལླཙིཏྟཏཾ ཉཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེསི, སོ སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི.

སཏྠཱ ¶ ཏསྶ སོཏཱཔནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏམེཝ པཏྟཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཨིཏརསྶ གེཧདྭཱརཾ ཨགམཱསི. སོཔི ནིཀྑམིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པཝིསཐ, བྷནྟེ’’ཏི གྷརཾ པཝེསེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེསི. ཨིཏརོཔི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾཡེཝ པཱཝིསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨེཀཱདས མེཏྟཱནིསཾསེ ཝཎྞེཏྭཱ ཀལླཙིཏྟཏཾ ཉཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོཔི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཨིཏི ཏེ ཨུབྷོཔི སོཏཱཔནྣཱ ¶ ཧུཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཙྩཡཾ དསྶེཏྭཱ ཁམཱཔེཏྭཱ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཨཧེསུཾ. ཏཾ དིཝསཉྙེཝ ཙ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱཝ ཨེཀཏོ བྷུཉྫིཾསུ. སཏྠཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨགམཱསི. ཏེ བཧཱུནི མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱནི ཙེཝ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཙ ཨཱདཱཡ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾཡེཝ ནིཀྑམིཾསུ. སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝཏྟེ ¶ དསྶིཏེ སུགཏོཝཱདཾ དཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི.

བྷིཀྑཱུ སཱཡནྷསམཡེ དྷམྨསབྷཱཡཾ སཏྠུ གུཎཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ ‘‘ཨཱཝུསོ, སཏྠཱ ཨདནྟདམཀོ, ཡེ ནཱམ དྭེ མཧཱམཏྟེ ཙིརཾ ཝཱཡམམཱནོཔི ནེཝ རཱཛཱ སམགྒེ ཀཱཏུཾ སཀྑི, ན ཉཱཏིམིཏྟཱདཡོ སཀྑིཾསུ, ཏེ ཨེཀདིཝསེནེཝ ཏཐཱགཏེན དམིཏཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝཱཧཾ ཨིམེ དྭེ ཛནེ སམགྒེ ཨཀཱསིཾ, པུབྦེཔེཏེ མཡཱ སམགྒཱ ཀཏཱཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བཱརཱཎསིཡཾ ཨུསྶཝེ གྷོསིཏེ མཧཱསམཛྫཾ ཨཧོསི. བཧཱུ མནུསྶཱ ཙེཝ དེཝནཱགསུཔཎྞཱདཡོ ཙ སམཛྫདསྶནཏྠཾ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏཏྲེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཀོ ནཱགོ ཙ སུཔཎྞོ ཙ སམཛྫཾ པསྶམཱནཱ ཨེཀཏོ ཨཊྛཾསུ. ནཱགོ སུཔཎྞསྶ སུཔཎྞབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ཨཾསེ ཧཏྠཾ ཋཔེསི. སུཔཎྞོ ‘‘ཀེན མེ ཨཾསེ ཧཏྠོ ཋཔིཏོ’’ཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ནཱགཾ སཉྫཱནི. ནཱགོཔི ཨོལོཀེནྟོ སུཔཎྞཾ སཉྫཱནིཏྭཱ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ནདཱིཔིཊྛེན པལཱཡི. སུཔཎྞོཔི ‘‘ཏཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨནུབནྡྷི. ཏསྨིཾ སམཡེ བོདྷིསཏྟོ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ པཎྞསཱལཱཡ ཝསམཱནོ དིཝཱ དརཐཔཊིཔྤསྶམྦྷནཏྠཾ ཨུདཀསཱཊིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཝཀྐལཾ བཧི ཋཔེཏྭཱ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཱཡཏི. ནཱགོ ‘‘ཨིམཾ པབྦཛིཏཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པཀཏིཝཎྞཾ ཝིཛཧིཏྭཱ མཎིཀྑནྡྷཝཎྞཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཀྐལནྟརཾ པཱཝིསི. སུཔཎྞོ ཨནུབནྡྷམཱནོ ཏཾ ཏཏྠ པཝིཊྛཾ དིསྭཱ ཝཀྐལེ གརུབྷཱཝེན ཨགྒཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཚཱཏོ, ཏུམྷཱཀཾ ཝཀྐལཾ གཎྷཐ, ཨིམཾ ནཱགཾ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༧.

‘‘ཨིདྷཱུརགཱནཾ ¶ ¶ ¶ པཝརོ པཝིཊྛོ, སེལསྶ ཝཎྞེན པམོཀྑམིཙྪཾ;

བྲཧྨཉྩ ཝཎྞཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ, བུབྷུཀྑིཏོ ནོ ཝིཏརཱམི བྷོཏྟུ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨིདྷཱུརགཱནཾ པཝརོ པཝིཊྛོཏི ཨིམསྨིཾ ཝཀྐལེ ཨུརགཱནཾ པཝརོ ནཱགརཱཛཱ པཝིཊྛོ. སེལསྶ ཝཎྞེནཱཏི མཎིཝཎྞེན, མཎིཀྑནྡྷོ ཧུཏྭཱ པཝིཊྛོཏི ཨཏྠོ. པམོཀྑམིཙྪནྟི མམ སནྟིཀཱ མོཀྑཾ ཨིཙྪམཱནོ. བྲཧྨཉྩ ཝཎྞཾ ཨཔཙཱཡམཱནོཏི ཨཧཾ པན ཏུམྷཱཀཾ བྲཧྨཝཎྞཾ སེཊྛཝཎྞཾ པཱུཛེནྟོ གརུཾ ཀརོནྟོ. བུབྷུཀྑིཏོ ནོ ཝིཏརཱམི བྷོཏྟུནྟི ཨེཏཾ ནཱགཾ ཝཀྐལནྟརཾ པཝིཊྛཾ ཚཱཏོཔི སམཱནོ བྷཀྑིཏུཾ ན སཀྐོམཱིཏི.

བོདྷིསཏྟོ ཨུདཀེ ཋིཏོཡེཝ སུཔཎྞརཱཛསྶ ཐུཏིཾ ཀཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༨.

‘‘སོ བྲཧྨགུཏྟོ ཙིརམེཝ ཛཱིཝ, དིབྱཱ ཙ ཏེ པཱཏུབྷཝནྟུ བྷཀྑཱ;

ཡོ བྲཧྨཝཎྞཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ, བུབྷུཀྑིཏོ ནོ ཝིཏརཱསི བྷོཏྟུ’’ནྟི.

ཏཏྠ སོ བྲཧྨགུཏྟོཏི སོ ཏྭཾ བྲཧྨགོཔིཏོ བྲཧྨརཀྑིཏོ ཧུཏྭཱ. དིབྱཱ ཙ ཏེ པཱཏུབྷཝནྟུ བྷཀྑཱཏི དེཝཏཱནཾ པརིབྷོགཱརཧཱ བྷཀྑཱ ཙ ཏཝ པཱཏུབྷཝནྟུ, མཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ནཱགམཾསཁཱདཀོ ཨཧོསི.

ཨིཏི བོདྷིསཏྟོ ཨུདཀེ ཋིཏོཝ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཝཀྐལཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཏེ ཨུབྷོཔི གཧེཏྭཱ ཨསྶམཔདཾ གནྟྭཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ དྭེཔི ཛནེ སམགྒེ ཨཀཱསི. ཏེ ཏཏོ པཊྛཱཡ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ སུཁཾ ཝསིཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ནཱགོ ཙ སུཔཎྞོ ཙ ཨིམེ དྭེ མཧཱམཏྟཱ ཨཧེསུཾ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུརགཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༡༥༥] ༥. བྷགྒཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཛཱིཝ ¶ ¶ ¶ ཝསྶསཏཾ བྷགྒཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནསམཱིཔེ པསེནདིཀོསལེན རཉྙཱ ཀཱརིཏེ རཱཛཀཱརཱམེ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ ཁིཔིཏཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི དིཝསེ སཏྠཱ རཱཛཀཱརཱམེ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཁིཔི. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཛཱིཝཏུ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, ཛཱིཝཏུ, སུགཏོ’’ཏི ཨུཙྩཱསདྡཾ མཧཱསདྡཾ ཨཀཾསུ, ཏེན སདྡེན དྷམྨཀཐཱཡ ཨནྟརཱཡོ ཨཧོསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཁིཔིཏེ ‘ཛཱིཝཱ’ཏི ཝུཏྟོ ཏཔྤཙྩཡཱ ཛཱིཝེཡྻ ཝཱ མརེཡྻ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཁིཔིཏེ ‘ཛཱིཝཱ’ཏི ཝཏྟབྦོ, ཡོ ཝདེཡྻ ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༨༨). ཏེན ཁོ པན སམཡེན མནུསྶཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཁིཔིཏེ ‘‘ཛཱིཝཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝདནྟི, བྷིཀྑཱུ ཀུཀྐུཙྩཱཡནྟཱ ནཱལཔནྟི. མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི – ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ‘ཛཱིཝཐ, བྷནྟེ’ཏི ཝུཙྩམཱནཱ ནཱལཔིསྶནྟཱི’’ཏི. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. གིཧཱི, བྷིཀྑཝེ, མངྒལིཀཱ, ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, གིཧཱིནཾ ‘‘ཛཱིཝཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཙྩམཱནེན ‘‘ཙིརཾ ཛཱིཝཱ’’ཏི ཝཏྟུནྟི. བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཛཱིཝཔཊིཛཱིཝཾ ནཱམ ཀདཱ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི? སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཛཱིཝཔཊིཛཱིཝཾ ནཱམ པོརཱཎཀཱལེ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ ཨེཀསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ པིཏཱ ཝོཧཱརཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, སོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ བོདྷིསཏྟཾ མཎིཀབྷཎྜཾ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ ཙརནྟོ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ དོཝཱརིཀསྶ གྷརེ བྷཏྟཾ པཙཱཔེཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨལབྷནྟོ ‘‘ཨཝེལཱཡ ཨཱགཏཱ ཨཱགནྟུཀཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཐ ནཾ མནུསྶཱ ‘‘བཧིནགརེ ཨེཀཱ སཱལཱ ཨཏྠི, སཱ པན ཨམནུསྶཔརིགྒཧིཏཱ. སཙེ ཨིཙྪཐ, ཏཏྠ ཝསཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨེཐ, ཏཱཏ, གཙྪཱམ, མཱ ཡཀྑསྶ བྷཱཡིཏྠ, ཨཧཾ ཏཾ དམེཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ པཱདེསུ པཱཏེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ པིཏརཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ གཏོ. ཨཐསྶ པིཏཱ ཕལཀེ ནིཔཛྫི, སཡཾ པིཏུ པཱདེ སམྦཱཧནྟོ ནིསཱིདི. ཏཏྠ ཨདྷིཝཏྠོ ཡཀྑོ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝེསྶཝཎཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ སཱལཾ ལབྷནྟོ ‘‘ཨིམཾ སཱལཾ པཝིཊྛམནུསྶེསུ ཡོ ཁིཔིཏེ ‘ཛཱིཝཱ’ཏི ཝདཏི, ཡོ ཙ ‘ཛཱིཝཱ’ཏི ཝུཏྟེ ‘པཊིཛཱིཝཱ’ཏི ཝདཏི, ཏེ ཛཱིཝཔཊིཛཱིཝབྷཱཎིནོ ¶ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེ ཁཱདེཡྻཱསཱི’’ཏི ལབྷི. སོ པིཊྛིཝཾསཐཱུཎཱཡ ཝསཏི. སོ ‘‘བོདྷིསཏྟསྶ པིཏརཾ ཁིཔཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན སུཁུམཙུཎྞཾ ཝིསྶཛྫེསི, ཙུཎྞོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ནཱསཔུཊེ པཱཝིསི. སོ ཕལཀེ ནིཔནྣཀོཝ ཁིཔི, བོདྷིསཏྟོ ན ‘‘ཛཱིཝཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཡཀྑོ ཏཾ ཁཱདིཏུཾ ཐཱུཎཱཡ ཨོཏརཏི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨོཏརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ པིཏཱ ཁིཔཱཔིཏོ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ སོ ཁིཔིཏེ ‘ཛཱིཝཱ’ཏི ཨཝདནྟཾ ཁཱདཀཡཀྑོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པིཏརཾ ཨཱརབྦྷ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༩.

‘‘ཛཱིཝ ཝསྶསཏཾ བྷགྒ, ཨཔརཱནི ཙ ཝཱིསཏིཾ;

མཱ མཾ པིསཱཙཱ ཁཱདནྟུ, ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ བྷགྒཱཏི པིཏརཾ ནཱམེནཱལཔཏི. ཨཔརཱནི ཙ ཝཱིསཏིནྟི ཨཔརཱནི ཙ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཛཱིཝ. མཱ མཾ པིསཱཙཱ ཁཱདནྟཱུཏི མཾ པིསཱཙཱ མཱ ཁཱདནྟུ. ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏནྟི ཏྭཾ པན ཝཱིསུཏྟརཾ ཝསྶསཏཾ ཛཱིཝཱཏི. སརདོསཏཉྷི གཎིཡམཱནཾ ཝསྶསཏམེཝ ཧོཏི, ཏཾ པུརིམེཧི ཝཱིསཱཡ སདྡྷིཾ ཝཱིསུཏྟརཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ.

ཡཀྑོ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཏཱཝ མཱཎཝཾ ‘ཛཱིཝཱ’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཁཱདིཏུཾ ན སཀྐཱ, པིཏརཾ པནསྶ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི པིཏུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སོ ཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སོ ‘པཊིཛཱིཝཱ’ཏི ཨབྷཎནྟཱནཾ ཁཱདཀཡཀྑོ བྷཝིསྶཏི, པཊིཛཱིཝཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ པུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠.

‘‘ཏྭམྤི ཝསྶསཏཾ ཛཱིཝཾ, ཨཔརཱནི ཙ ཝཱིསཏིཾ;

ཝིསཾ པིསཱཙཱ ཁཱདནྟུ, ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཝིསཾ པིསཱཙཱ ཁཱདནྟཱུཏི པིསཱཙཱ ཧལཱཧལཝིསཾ ཁཱདནྟུ.

ཡཀྑོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨུབྷོཔི མེ ན སཀྐཱ ཁཱདིཏུ’’ནྟི པཊིནིཝཏྟི. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ པུཙྪི – ‘‘བྷོ ཡཀྑ, ཀསྨཱ ཏྭཾ ཨིམཾ སཱལཾ པཝིཊྛམནུསྶེ ཁཱདསཱི’’ཏི? ‘‘དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝེསྶཝཎཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ལདྡྷཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན སབྦེཝ ཁཱདིཏུཾ ལབྷསཱི’’ཏི? ‘‘ཛཱིཝཔཊིཛཱིཝབྷཱཎིནོ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེ ཁཱདཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཡཀྑ, ཏྭཾ པུབྦེཔི ཨཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཀཀྑལོ༹ ¶ ཕརུསོ པརཝིཧིཾསཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, ཨིདཱནིཔི ཏཱདིསཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏམོ ཏམཔརཱཡཎོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམསྶཱུ’’ཏི ཏཾ ཡཀྑཾ དམེཏྭཱ ནིརཡབྷཡེན ཏཛྫེཏྭཱ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཀྑཾ པེསནཀཱརཀཾ ཝིཡ ཨཀཱསི.

པུནདིཝསེ ¶ སཉྩརནྟཱ མནུསྶཱ ཡཀྑཾ དིསྭཱ བོདྷིསཏྟེན ཙསྶ དམིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘དེཝ, ཨེཀོ མཱཎཝོ ཏཾ ཡཀྑཾ དམེཏྭཱ པེསནཀཱརཀཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སེནཱཔཏིཊྛཱནེ ཋཔེསི, པིཏུ ཙསྶ མཧནྟཾ ཡསཾ ཨདཱསི. སོ ཡཀྑཾ བལིཔཊིགྒཱཧཀཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘ཛཱིཝཔཊིཛཱིཝཾ ནཱམ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཡཀྑོ ཨངྒུལིམཱལོ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, པིཏཱ ཀསྶཔོ, པུཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

བྷགྒཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༡༥༦] ༦. ཨལཱིནཙིཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨལཱིནཙིཏྟཾ ནིསྶཱཡཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨོསྶཊྛཝཱིརིཡཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཨེཀཱདསནིཔཱཏེ སཾཝརཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༡.༩༧ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སོ པན བྷིཀྑུ སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཝཱིརིཡཾ ཨོསྶཛཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཙྩཾ, བྷགཝཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ནནུ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, པུབྦེ ཝཱིརིཡཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཾསཔེསིསདིསསྶ དཧརཀུམཱརསྶ དྭཱདསཡོཛནིཀེ བཱརཱཎསིནགརེ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཨདཱསི, ཨིདཱནི ཀསྨཱ ཨེཝརཱུཔེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིརིཡཾ ཨོསྶཛསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བཱརཱཎསིཏོ ཨཝིདཱུརེ ཝཌྜྷཀཱིགཱམོ ཨཧོསི, ཏཏྠ པཉྩསཏཱ ཝཌྜྷཀཱི ཝསནྟི. ཏེ ནཱཝཱཡ ¶ ཨུཔརིསོཏཾ གནྟྭཱ ཨརཉྙེ གེཧསམྦྷཱརདཱརཱུནི ཀོཊྚེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨེཀབྷཱུམིཀདྭིབྷཱུམིཀཱདིབྷེདེ གེཧསམྦྷཱརེ སཛྫེཏྭཱ ཐམྦྷཏོ པཊྛཱཡ སབྦདཱརཱུསུ སཉྙཾ ཀཏྭཱ ནདཱིཏཱིརཾ ནེཏྭཱ ནཱཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨནུསོཏེན ནགརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཡེ ཡཱདིསཱནི གེཧཱནི ཨཱཀངྑནྟི, ཏེསཾ ཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱ ཀཧཱཔཎེ གཧེཏྭཱ པུན ཏཏྠེཝ གནྟྭཱ གེཧསམྦྷཱརེ ཨཱཧརནྟི. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱནཾ ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ དཱརཱུནི ཀོཊྚེནྟཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀོ ཧཏྠཱི ཁདིརཁཱཎུཀཾ ཨཀྐམི. ཏསྶ སོ ཁཱཎུཀོ པཱདཾ ཝིཛ྄ཛྷི, བལཝཝེདནཱ ཝཏྟནྟི, པཱདོ ཨུདྡྷུམཱཡིཏྭཱ པུབྦཾ གཎྷི. སོ ཝེདནཱཔྤཏྟོ ¶ ཏེསཾ དཱརུཀོཊྚནསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམེ ཝཌྜྷཀཱི ནིསྶཱཡ མཡ྄ཧཾ སོཏྠི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ ཏཱིཧི པཱདེཧི ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཝིདཱུརེ ནིཔཛྫི, ཝཌྜྷཀཱི ཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏཔཱདཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཱདེ ཁཱཎུཀཾ དིསྭཱ ཏིཁིཎཝཱསིཡཱ ཁཱཎུཀསྶ སམནྟཏོ ཨོདྷིཾ དཏྭཱ རཛྫུཡཱ བནྡྷིཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟཱ ཁཱཎུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པུབྦཾ མོཙེཏྭཱ ཨུཎྷོདཀེན དྷོཝིཏྭཱ ཏདནུརཱུཔེཧི བྷེསཛྫེཧི མཀྑེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཝཎཾ ཕཱསུཀཾ ཀརིཾསུ.

ཧཏྠཱི ཨརོགོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཱ ཨིམེ ཝཌྜྷཀཱི ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལདྡྷཾ, ཨིདཱནི ཏེསཾ མཡཱ ཨུཔཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝཌྜྷཀཱིཧི སདྡྷིཾ ¶ རུཀྑེ ནཱིཧརཏི, ཏཙྪེནྟཱནཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ དེཏི, ཝཱསིཨཱདཱིནི ཨུཔསཾཧརཏི, སོཎྜཱཡ ཝེཋེཏྭཱ ཀཱལ༹སུཏྟཀོཊིཡཾ གཎྷཱཏི. ཝཌྜྷཀཱིཔིསྶ བྷོཛནཝེལཱཡ ཨེཀེཀཾ པིཎྜཾ དེནྟཱ པཉྩ པིཎྜསཏཱནི དེནྟི. ཏསྶ པན ཧཏྠིསྶ པུཏྟོ སབྦསེཏོ ཧཏྠཱཛཱནཱིཡཔོཏཀོ ཨཏྠི, ཏེནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཨེཏརཧི མཧལླཀོ. ཨིདཱནི མཡཱ ཨིམེསཾ ཝཌྜྷཀཱིནཾ ཀམྨཀརཎཏྟཱཡ པུཏྟཾ དཏྭཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཝཌྜྷཀཱིནཾ ཨནཱཙིཀྑིཏྭཱཝ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ པུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཧཏྠིཔོཏཀོ མམ པུཏྟོ, ཏུམྷེཧི མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ དིནྣཾ, ཨཧཾ ཝོ ཝེཛྫཝེཏནཏྠཱཡ ཨིམཾ དམྨི, ཨཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཀམྨཱནི ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ, པུཏྟཀ, ཡཾ མཡཱ ཀཏྟབྦཾ ཀམྨཾ, ཏཾ ཏྭཾ ཀརོཧཱི’’ཏི པུཏྟཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཝཌྜྷཀཱིནཾ དཏྭཱ སཡཾ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི.

ཏཏོ པཊྛཱཡ ཧཏྠིཔོཏཀོ ཝཌྜྷཀཱིནཾ ཝཙནཀརོ ཨོཝཱདཀྑམོ ཧུཏྭཱ སབྦཀིཙྩཱནི ཀརོཏི. ཏེཔི ཏཾ པཉྩཧི པིཎྜསཏེཧི པོསེནྟི, སོ ¶ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི, ཝཌྜྷཀཱིདཱརཀཱཔི ཏཾ སོཎྜཱདཱིསུ གཧེཏྭཱ ཨུདཀེཔི ཐལེཔི ཏེན སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནྟི. ཨཱཛཱནཱིཡཱ པན ཧཏྠིནོཔི ཨསྶཱཔི པུརིསཱཔི ཨུདཀེ ཨུཙྩཱརཾ ཝཱ པསྶཱཝཾ ཝཱ ན ཀརོནྟི, ཏསྨཱ སོཔི ཨུདཀེ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཨཀཏྭཱ བཧིནདཱིཏཱིརེཡེཝ ཀརོཏི. ཨཐེཀསྨིཾ དིཝསེ ཨུཔརིནདིཡཱ དེཝོ ཝསྶི, ཨཐ སུཀྑཾ ཧཏྠིལཎྜཾ ཨུདཀེན ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ གཙྪནྟཾ བཱརཱཎསཱིནགརཏིཏྠེ ཨེཀསྨིཾ གུམྦེ ལགྒེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ རཉྙོ ཧཏྠིགོཔཀཱ ‘‘ཧཏྠཱི ནྷཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི པཉྩ ཧཏྠིསཏཱནི ནཡིཾསུ. ཨཱཛཱནཱིཡལཎྜསྶ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཨེཀོཔི ཧཏྠཱི ནདིཾ ཨོཏརིཏུཾ ན ཨུསྶཧི. སབྦེཔི ནངྒུཊྛཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ, ཧཏྠིགོཔཀཱ ཧཏྠཱཙརིཡཱནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེ ‘‘ཨུདཀེ པརིཔནྠེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨུདཀཾ སོདྷཱཔེཏྭཱ ཏསྨིཾ ¶ གུམྦེ ཏཾ ཨཱཛཱནཱིཡལཎྜཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདམེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཙཱཊིཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨུདཀསྶ པཱུརེཏྭཱ ཏཾ ཏཏྠ མདྡིཏྭཱ ཧཏྠཱིནཾ སརཱིརེ སིཉྩཱཔེསུཾ, སརཱིརཱནི སུགནྡྷཱནི ཨཧེསུཾ. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏེ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཱཡིཾསུ.

ཧཏྠཱཙརིཡཱ ¶ རཉྙོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཏཾ ཧཏྠཱཛཱནཱིཡཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཨཱནེཏུཾ ཝཊྚཏི, དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ནཱཝཱསངྒྷཱཊེཧི ནདིཾ པཀྑནྡིཏྭཱ ཨུདྡྷཾགཱམཱིཧི ནཱཝཱསངྒྷཱཊེཧི ཝཌྜྷཀཱིནཾ ཝསནཊྛཱནཾ སམྤཱཔུཎི. ཧཏྠིཔོཏཀོ ནདིཡཾ ཀཱིལ༹ནྟོ བྷེརིསདྡཾ སུཏྭཱ གནྟྭཱ ཝཌྜྷཀཱིནཾ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. ཝཌྜྷཀཱི རཉྙོ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ‘‘དེཝ, སཙེ དཱརཱུཧི ཨཏྠོ, ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཨཱགཏཏྠ, ཀིཾ པེསེཏྭཱ ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, དཱརཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཨཱགཏོ, ཨིམསྶ པན ཧཏྠིསྶ ཨཏྠཱཡ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི. ‘‘གཱཧཱཔེཏྭཱ གཙྪཐ, དེཝཱ’’ཏི. ཧཏྠིཔོཏཀོ གནྟུཾ ན ཨིཙྪི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཱཔེཏི, བྷཎེ, ཧཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཝཌྜྷཀཱིནཾ པོསཱཝནིཀཾ ཨཱཧརཱཔེཏི, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷཎེ’’ཏི རཱཛཱ ཧཏྠིསྶ ཙཏུནྣཾ པཱདཱནཾ སོཎྜཱཡ ནངྒུཊྛསྶ ཙ སནྟིཀེ སཏསཧསྶསཏསཧསྶཀཧཱཔཎེ ཋཔཱཔེསི. ཧཏྠཱི ཨེཏྟཀེནཱཔི ཨགནྟྭཱ སབྦཝཌྜྷཀཱིནཾ དུསྶཡུགེསུ ཝཌྜྷཀཱིབྷརིཡཱནཾ ནིཝཱསནསཱཊཀེསུ དིནྣེསུ སདྡྷིཾཀཱིལི༹ཏཱནཾ དཱརཀཱནཉྩ དཱརཀཔརིཧཱརེ ཀཏེ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཝཌྜྷཀཱི ཙ ཨིཏྠིཡོ ཙ དཱརཀེ ཙ ཨོལོཀེཏྭཱ རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཨགམཱསི.

རཱཛཱ ¶ ཏཾ ཨཱདཱཡ ནགརཾ གནྟྭཱ ནགརཉྩ ཧཏྠིསཱལཉྩ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཧཏྠིཾ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརེཏྭཱ ཧཏྠིསཱལཾ པཝེསེཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ དཏྭཱ ཨོཔཝཡ྄ཧཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨུཔཌྜྷརཛྫཾ ཧཏྠིསྶ ¶ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ སམཱནཔརིཧཱརཾ ཨཀཱསི. ཧཏྠིསྶ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ རཉྙོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ ཧཏྠགཏམེཝ ཨཧོསི. ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶཱ གབྦྷཔརིཔཱཀཀཱལེ རཱཛཱ ཀཱལམཀཱསི. ཧཏྠཱི པན སཙེ རཉྙོ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ ཛཱནེཡྻ, ཏཏྠེཝསྶ ཧདཡཾ ཕལེཡྻ, ཏསྨཱ ཧཏྠིཾ རཉྙོ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ ཨཛཱནཱཔེཏྭཱཝ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. རཉྙོ པན ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏུཙྪཾ ཀིར རཛྫ’’ནྟི ཨནནྟརསཱམནྟཀོསལརཱཛཱ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ནགརཾ པརིཝཱརེསི. ནགརཝཱསིནོ དྭཱརཱནི པིདཧིཏྭཱ ཀོསལརཉྙོ སཱསནཾ པཧིཎིཾསུ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ ཨགྒམཧེསཱི པརིཔུཎྞགབྦྷཱ ‘ཨིཏོ ཀིར སཏྟམེ དིཝསེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིསྶཏཱི’ཏི ཨངྒཝིཛྫཱཔཱཋཀཱ ཨཱཧཾསུ. སཙེ སཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིསྶཏི, མཡཾ སཏྟམེ དིཝསེ ཡུདྡྷཾ དསྶཱམ, ན རཛྫཾ, ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཱགམེཐཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

དེཝཱི སཏྟམེ དིཝསེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པན མཧཱཛནསྶ ཨལཱིནཙིཏྟཾ པགྒཎྷནྟོ ཛཱཏོཏི ‘‘ཨལཱིནཙིཏྟཀུམཱརོ’’ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཛཱཏདིཝསཏོཡེཝ པནསྶ པཊྛཱཡ ནཱགརཱ ཀོསལརཉྙཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཾསུ. ནིནྣཱཡཀཏྟཱ སངྒཱམསྶ མཧནྟམྤི བལཾ ཡུཛ྄ཛྷམཱནཾ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨོསཀྐཏི. ཨམཙྩཱ དེཝིཡཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘མཡཾ ¶ ཨེཝཾ ཨོསཀྐམཱནེ བལེ པརཱཛཡབྷཱཝསྶ བྷཱཡཱམ, ཨམྷཱཀཾ པན རཉྙོ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ, པུཏྟསྶ ཛཱཏབྷཱཝཾ, ཀོསལརཉྙོ ཨཱགནྟྭཱ ཡུཛ྄ཛྷཱནབྷཱཝཉྩ རཉྙོ སཧཱཡཀོ མངྒལཧཏྠཱི ན ཛཱནཱཏི, ཛཱནཱཔེམ ན’’ནྟི པུཙྪིཾསུ. སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པུཏྟཾ ཨལངྐརིཏྭཱ དུཀཱུལཙུམྦཊཀེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏཱ ཧཏྠིསཱལཾ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཧཏྠིསྶ པཱདམཱུལེ ¶ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ‘‘སཱམི, སཧཱཡོ ཏེ ཀཱལཀཏོ, མཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཧདཡཕཱལནབྷཡེན ནཱརོཙཡིམྷ, ཨཡཾ ཏེ སཧཱཡསྶ པུཏྟོ, ཀོསལརཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ནགརཾ ¶ པརིཝཱརེཏྭཱ ཏཝ པུཏྟེན སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷཏི, བལཾ ཨོསཀྐཏི, ཏཝ པུཏྟཾ ཏྭཉྙེཝ ཝཱ མཱརེཧི, རཛྫཾ ཝཱསྶ གཎྷིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཧཏྠཱི བོདྷིསཏྟཾ སོཎྜཱཡ པརཱམསིཏྭཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཀུམྦྷེ ཋཔེཏྭཱ རོདིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ དེཝིཡཱ ཧཏྠེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀོསལརཱཛཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཏྠིསཱལཏོ ནིཀྑམི. ཨཐསྶ ཨམཙྩཱ ཝམྨཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ ནགརདྭཱརཾ ཨཝཱཔུརིཏྭཱ ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིཀྑམིཾསུ. ཧཏྠཱི ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀོཉྩནཱདཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནཾ སནྟཱསེཏྭཱ པལཱཔེཏྭཱ བལཀོཊྛཀཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཀོསལརཱཛཱནཾ ཙཱུལཱ༹ཡ གཧེཏྭཱ ཨཱནེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ མཱརཎཏྠཱཡསྶ ཨུཊྛིཏེ ཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧི, ‘ཀུམཱརོ དཧརོ’ཏི སཉྙཾ མཱ ཀརཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཧཏྠགཏམེཝ ཛཱཏཾ, ཨཉྙོ པཊིསཏྟུ ནཱམ ཨུཊྛཧིཏུཾ སམཏྠོ ནཱཧོསི. བོདྷིསཏྟོ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ ཨབྷིསེཀཾ ཀཏྭཱ ཨལཱིནཙིཏྟརཱཛཱ ནཱམ ཧུཏྭཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༡.

‘‘ཨལཱིནཙིཏྟཾ ནིསྶཱཡ, པཧཊྛཱ མཧཏཱི ཙམཱུ;

ཀོསལཾ སེནཱསནྟུཊྛཾ, ཛཱིཝགྒཱཧཾ ཨགཱཧཡི.

༡༢.

‘‘ཨེཝཾ ནིསྶཡསམྤནྣོ, བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ;

བྷཱཝཡཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱ;

པཱཔུཎེ ཨནུཔུབྦེན, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཨལཱིནཙིཏྟཾ ནིསྶཱཡཱཏི ཨལཱིནཙིཏྟཾ རཱཛཀུམཱརཾ ནིསྶཱཡ. པཧཊྛཱ མཧཏཱི ཙམཱུཏི ‘‘པཝེཎཱིརཛྫཾ ནོ དིཊྛ’’ནྟི ཧཊྛཏུཊྛཱ ཧུཏྭཱ མཧཏཱི སེནཱ. ཀོསལཾ སེནཱསནྟུཊྛནྟི ཀོསལརཱཛཱནཾ ¶ སེན རཛྫེན ཨསནྟུཊྛཾ པརརཛྫལོབྷེན ཨཱགཏཾ. ཛཱིཝགྒཱཧཾ ཨགཱཧཡཱིཏི ཨམཱརེཏྭཱཝ སཱ ཙམཱུ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཧཏྠིནཱ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཎྷཱཔེསི. ཨེཝཾ ནིསྶཡསམྤནྣོཏི ཡཐཱ སཱ ཙམཱུ, ཨེཝཾ ཨཉྙོཔི ཀུལཔུཏྟོ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ¶ བུདྡྷཾ ཝཱ བུདྡྷསཱཝཀཾ ཝཱ ནིསྶཡཾ ལབྷིཏྭཱ. བྷིཀྑཱུཏི པརིསུདྡྷཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི པགྒཧིཏཝཱིརིཡོ ཙཏུདོསཱཔགཏེན ཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏོ. བྷཱཝཡཾ ཀུསལཾ དྷམྨནྟི ཀུསལཾ ནིརཝཛྫཾ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེནྟོ. ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦཱནསྶ པཱཔུཎནཏྠཱཡ ཏཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེནྟོ. པཱཔུཎེ ཨནུཔུབྦེན, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡནྟི ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཏོ པཊྛཱཡ ཨིམཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེནྟོ སོ ཀལྱཱཎམིཏྟུཔནིསྶཡསམྤནྣོ བྷིཀྑུ ཨནུཔུབྦེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི ཙ ཧེཊྛིམམགྒཕལཱནི ཙ པཱཔུཎནྟོ པརིཡོསཱནེ དསནྣམྤི སཾཡོཛནཱནཾ ཁཡནྟེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སབྦསཾཡོཛནཀྑཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡསྨཱ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ སབྦསཾཡོཛནཱནི ཁཱིཡནྟི, ཏསྨཱ ཏམྤི སབྦསཾཡོཛནཀྑཡམེཝ, ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦེན ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ སབྦསཾཡོཛནཀྑཡཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིཏི བྷགཝཱ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནེན དྷམྨདེསནཱཡ ཀཱུཊཾ གཧེཏྭཱ ཨུཏྟརིཔི སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨོསྶཊྛཝཱིརིཡོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ མཱཏཱ མཧཱམཱཡཱ, པིཏཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ཨཧོསི, རཛྫཾ གཧེཏྭཱ དིནྣཧཏྠཱི ཨཡཾ ཨོསྶཊྛཝཱིརིཡོ བྷིཀྑུ, ཧཏྠིསྶ པིཏཱ སཱརིཔུཏྟོ, སཱམནྟཀོསལརཱཛཱ མོགྒལླཱནོ, ཨལཱིནཙིཏྟཀུམཱརོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨལཱིནཙིཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༡༥༧] ༧. གུཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡེན ཀཱམཾ པཎཱམེཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ སཱཊཀསཧསྶལཱབྷཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཐེརསྶ ཀོསལརཉྙོ ཨནྟེཔུརེ དྷམྨཝཱཙནཝཏྠུ ཧེཊྛཱ མཧཱསཱརཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༩༢) ཨཱགཏམེཝ. ཨིཏི ཐེརེ རཉྙོ ཨནྟེཔུརེ དྷམྨཾ ཝཱཙེནྟེ རཉྙོ ¶ སཧསྶགྒྷནིཀཱནཾ སཱཊཀཱནཾ སཧསྶཾ ཨཱཧརིཡིཏྠ. རཱཛཱ ཏཏོ པཉྩ སཱཊཀསཏཱནི པཉྩནྣཾ དེཝཱིསཏཱནཾ ཨདཱསི. ཏཱ སབྦཱཔི ཏེ སཱཊཀེ ཋཔེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ དཏྭཱ སཡཾ པུརཱཎསཱཊཀེཡེཝ པཱརུཔིཏྭཱ རཉྙོ པཱཏརཱསཊྛཱནཾ ཨགམཾསུ.

རཱཛཱ ¶ ¶ ‘‘མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ སཧསྶགྒྷནིཀཱ སཱཊཀཱ དཱཔིཏཱ, ཀསྨཱ ཏུམྷེ ཏེ ཨཔཱརུཔིཏྭཱཝ ཨཱགཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ཨམྷེཧི ཏེ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ དིནྣཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརེན སབྦེ གཧིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཏིཙཱིཝརཾ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཨཱནནྡཏྠེརོ དུསྶཝཎིཛྫཾ མཉྙེ ཀརིསྶཏི, ཨཏིབཧཱུ ཏེན སཱཊཀཱ གཧིཏཱ’’ཏི ཐེརསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཐེརསྶ པརིཝེཎཾ པཝིསིཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣོ པུཙྪི – ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ གྷརེ ཨིཏྠིཡོ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ དྷམྨཾ ཨུགྒཎྷནྟི ཝཱ སུཎནྟི ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, གཧེཏབྦཡུཏྟཀཾ གཎྷནྟི, སོཏབྦཡུཏྟཀཾ སུཎནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཏཱ སུཎནྟིཡེཝ, ཨུདཱཧུ ཏུམྷཱཀཾ ནིཝཱསནཾ ཝཱ པཱརུཔནཾ ཝཱ དདནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཏཱ ཨཛྫ, མཧཱརཱཛ, སཧསྶགྒྷནིཀཱནི པཉྩ སཱཊཀསཏཱནི ཨདཾསཱུ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེཧི གཧིཏཱནི ཏཱནི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, སཏྠཱརཱ ཏིཙཱིཝརམེཝ ཨནུཉྙཱཏ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཏིཙཱིཝརམེཝ པརིབྷོགསཱིསེན ཨནུཉྙཱཏཾ, པཊིགྒཧཎཾ པན ཨཝཱརིཏཾ, ཏསྨཱ མཡཱཔི ཨཉྙེསཾ ཛིཎྞཙཱིཝརིཀཱནཾ དཱཏུཾ ཏེ སཱཊཀཱ པཊིགྒཧིཏཱ’’ཏི. ‘‘ཏེ པན བྷིཀྑཱུ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ སཱཊཀེ ལབྷིཏྭཱ པོརཱཎཙཱིཝརཱནི ཀིཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘པོརཱཎསངྒྷཱཊིཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘པོརཱཎཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀིཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨནྟརཝཱསཀཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘པོརཱཎཨནྟརཝཱསཀཾ ཀིཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘པཙྩཏྠརཎཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘པོརཱཎཔཙྩཏྠརཎཾ ཀིཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘བྷུམྨཏྠརཎཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘པོརཱཎབྷུམྨཏྠརཎཾ ¶ ཀིཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘པཱདཔུཉྪནཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘པོརཱཎཔཱདཔུཉྪནཾ ཀིཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘མཧཱརཱཛ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ནཱམ ཝིནིཔཱཏེཏུཾ ན ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ པོརཱཎཔཱདཔུཉྪནཾ ཝཱསིཡཱ ཀོཊྚེཏྭཱ མཏྟིཀཱཡ མཀྑེཏྭཱ སེནཱསནེསུ མཏྟིཀཱལེཔནཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ དིནྣཾ ཡཱཝ པཱདཔུཉྪནཱཔི ནསྶིཏུཾ ན ལབྦྷཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ དིནྣཾ ནསྶིཏུཾ ན ལབྦྷཏི, པརིབྷོགམེཝ ཧོཏཱི’’ཏི.

རཱཛཱ ཏུཊྛོ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨིཏརཱནིཔི གེཧེ ཋཔིཏཱནི པཉྩ སཱཊཀསཏཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཐེརསྶ དཏྭཱ ཨནུམོདནཾ སུཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཐེརོ པཋམལདྡྷཱནི པཉྩ སཱཊཀསཏཱནི ཛིཎྞཙཱིཝརིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨདཱསི. ཐེརསྶ པན པཉྩམཏྟཱནི སདྡྷིཝིཧཱརིཀསཏཱནི ¶ , ཏེསུ ཨེཀོ དཧརབྷིཀྑུ ཐེརསྶ བཧཱུཔཀཱརོ པརིཝེཎཾ སམྨཛྫཏི, པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡཾ ཨུཔཊྛཔེཏི, དནྟཀཊྛཾ མུཁོདཀཾ ནྷཱནོདཀཾ དེཏི, ཝཙྩཀུཊིཛནྟཱགྷརསེནཱསནཱནི པཊིཛགྒཏི, ཧཏྠཔརིཀམྨཔཱདཔརིཀམྨཔིཊྛིཔརིཀམྨཱདཱིནི ཀརོཏི. ཐེརོ པཙྪཱ ལདྡྷཱནི པཉྩ སཱཊཀསཏཱནི ‘‘ཨཡཾ མེ བཧཱུཔཀཱརོ’’ཏི ཡུཏྟཝསེན སབྦཱནི ཏསྶེཝ ཨདཱསི. སོཔི སབྦེ ཏེ སཱཊཀེ བྷཱཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཨདཱསི.

ཨེཝཾ ¶ སབྦེཔི ཏེ ལདྡྷསཱཊཀཱ བྷིཀྑཱུ སཱཊཀེ ཚིནྡིཏྭཱ རཛིཏྭཱ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཝཎྞཱནི ཀཱསཱཡཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ ཙ པཱརུཔིཏྭཱ ཙ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, སོཏཱཔནྣསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ མུཁོལོཀནདཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀཱནཾ མུཁོལོཀནདཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཏྠེརེན སཧསྶགྒྷནིཀཱནཾ སཱཊཀཱནཾ པཉྩ སཏཱནི ཨེཀསྶེཝ དཧརབྷིཀྑུནོ དིནྣཱནི, སོ པན ཨཏྟནཱ ལདྡྷེ བྷཱཛེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ ཨདཱསཱི’’ཏི. ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནནྡོ མུཁོལོཀནབྷིཀྑཾ དེཏི ¶ , སོ པནསྶ བྷིཀྑུ བཧཱུཔཀཱརོ, ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརསྶ ཨུཔཀཱརཝསེན གུཎཝསེན ཡུཏྟཝསེན ‘ཨུཔཀཱརསྶ ནཱམ པཙྩུཔཀཱརོ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’ཏི ཀཏཉྙུཀཏཝེདིབྷཱཝེན ཨདཱསི. པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཧི ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཱནཉྙེཝ པཙྩུཔཀཱརཾ ཀརིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སཱིཧོ ཧུཏྭཱ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝསཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ གུཧཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཏཔཱདཾ ཨོལོཀེསི, ཏཾ པན པབྦཏཔཱདཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱསརོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨེཀསྨིཾ ཨུནྣཏཊྛཱནེ ཨུཔརིཐདྡྷཀདྡམཔིཊྛེ མུདཱུནི ཧརིཏཏིཎཱནི ཛཱཡིཾསུ. སསཀཱ ཙེཝ ཧརིཎཱདཡོ ཙ སལླཧུཀམིགཱ ཀདྡམམཏྠཀེ ཝིཙརནྟཱ ཏཱནི ཁཱདནྟི. ཏཾ དིཝསམྤི ཨེཀོ མིགོ ཏཱནི ཁཱདནྟོ ཝིཙརཏི. སཱིཧོ ‘‘ཏཾ མིགཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པབྦཏམཏྠཀཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སཱིཧཝེགེན པཀྑནྡི, མིགོ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ ཝིརཝནྟོ པལཱཡི. སཱིཧོ ཝེགཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀལལཔིཊྛེ ནིཔཏིཏྭཱ ¶ ཨོསཱིདིཏྭཱ ཨུགྒནྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙཏྟཱརོ པཱདཱ ཐམྦྷཱ ཝིཡ ཨོསཱིདིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ནིརཱཧཱརོ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ ནཾ ཨེཀོ སིངྒཱལོ གོཙརཔྤསུཏོ ཏཾ དིསྭཱ བྷཡེན པལཱཡི. སཱིཧོ ཏཾ པཀྐོསིཏྭཱ ‘‘བྷོ སིངྒཱལ, མཱ པལཱཡི, ཨཧཾ ཀལལེ ལགྒོ, ཛཱིཝིཏཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སིངྒཱལོ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཏཾ ཨུདྡྷརེཡྻཾ, ཨུདྡྷཊོ པན མཾ ཁཱདེཡྻཱསཱིཏི བྷཱཡཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཱ བྷཱཡི, ནཱཧཾ ཏཾ ཁཱདིསྶཱམི, མཧནྟཾ པན ཏེ གུཎཾ ཀརིསྶཱམི, ཨེཀེནུཔཱཡེན མཾ ཨུདྡྷརཱཧཱི’’ཏི. སིངྒཱལོ ཏསྶ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཙཏུནྣཾ པཱདཱནཾ སམནྟཱ ཀལལེ ཨཔནེཏྭཱ ཙཏུནྣམྤི པཱདཱནཾ ཙཏསྶོ མཱཏིཀཱ ཁཎིཏྭཱ ¶ ཨུདཀཱབྷིམུཁཾ ཨཀཱསི, ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ ཀལལཾ མུདུཾ ཨཀཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སིངྒཱལོ སཱིཧསྶ ཨུདརནྟརཾ ཨཏྟནོ སཱིསཾ པཝེསེཏྭཱ ‘‘ཝཱཡཱམཾ ཀརོཧི, སཱམཱི’’ཏི ཨུཙྩཱསདྡཾ ཀརོནྟོ སཱིསེན ཨུདརཾ པཧརི. སཱིཧོ ཝེགཾ ཛནེཏྭཱ ཀལལཱ ཨུགྒནྟྭཱ པཀྑནྡིཏྭཱ ཐལེ ཨཊྛཱསི. སོ མུཧུཏྟཾ ཝིསྶམིཏྭཱ སརཾ ཨོརུཡ྄ཧ ཀདྡམཾ དྷོཝིཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ དརཐཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏྭཱ ཨེཀཾ མཧིཾསཾ ཝདྷིཏྭཱ དཱཋཱཧི ཨོཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཾསཾ ¶ ཨུབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཁཱད, སམྨཱ’’ཏི སིངྒཱལསྶ པུརཏོ ཋཔེཏྭཱ ཏེན ཁཱདིཏེ པཙྪཱ ཨཏྟནཱ ཁཱདི. པུན སིངྒཱལོ ཨེཀཾ མཾསཔེསིཾ ཌཾསིཏྭཱ གཎྷི. ‘‘ཨིདཾ ཀིམཏྠཱཡ, སམྨཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ དཱསཱི ཨཏྠི, ཏསྶཱ བྷཱགོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱིཧོ ‘‘གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཡམྤི སཱིཧིཡཱ ཨཏྠཱཡ མཾསཾ གཎྷིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, སམྨ, ཨམྷཱཀཾ པབྦཏམུདྡྷནི ཋཏྭཱ སཁིཡཱ ཝསནཊྛཱནཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ མཾསཾ ཁཱདཱཔེཏྭཱ སིངྒཱལཉྩ སིངྒཱལིཉྩ ཨསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིདཱནི ཨཧཾ ཏུམྷེ པཊིཛགྒིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ གུཧཱཡ དྭཱརེ ཨཉྙིསྶཱ གུཧཱཡ ཝསཱཔེསི. ཏེ ཏཏོ པཊྛཱཡ གོཙརཱཡ གཙྪནྟཱ སཱིཧིཉྩ སིངྒཱལིཉྩ ཋཔེཏྭཱ སིངྒཱལེན སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ནཱནཱམིགེ ཝདྷིཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཏཏྠེཝ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨིཏརཱསམྤི དྭིནྣཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དེནྟི.

ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ སཱིཧཱི དྭེ པུཏྟེ ཝིཛཱཡི, སིངྒཱལཱིཔི དྭེ པུཏྟེ ཝིཛཱཡི. ཏེ སབྦེཔི སམགྒཝཱསཾ ཝསིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ སཱིཧིཡཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ སཱིཧོ སིངྒཱལཉྩ སིངྒཱལིཉྩ སིངྒཱལཔོཏཀེ ཙ ཨཏིཝིཡ པིཡཱཡཏི, ནཱུནམསྶ སིངྒཱལིཡཱ སདྡྷིཾ སནྠཝོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ སིནེཧཾ ཀརོཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ ཏཛྫེཏྭཱ ཨིཏོ པལཱཔེཡྻ’’ནྟི ¶ . སཱ སཱིཧསྶ སིངྒཱལཾ གཧེཏྭཱ གོཙརཱཡ གཏཀཱལེ སིངྒཱལིཾ པཱིལེ༹སི ཏཛྫེསི ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝསཏི ¶ , ན པལཱཡསཱི’’ཏི? པུཏྟཱཔིསྶཱ སིངྒཱལིཔུཏྟེ ཏཐེཝ ཏཛྫཡིཾསུ. སིངྒཱལཱི ཏམཏྠཾ སིངྒཱལསྶ ཀཐེཏྭཱ ‘‘སཱིཧསྶ ཝཙནེན ཨེཏཱཡ ཨེཝཾ ཀཏབྷཱཝམྤི ན ཛཱནཱམ, ཙིརཾ ཝསིམྷཱ, ནཱསཱཔེཡྻཱཔི ནོ, ཨམྷཱཀཾ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སིངྒཱལོ ཏསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སཱིཧཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཱམི, ཙིརཾ ཨམྷེཧི ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ནིཝུཏྠཾ, ཨཏིཙིརཾ ཝསནྟཱ ནཱམ ཨཔྤིཡཱ ཧོནྟི, ཨམྷཱཀཾ གོཙརཱཡ པཀྐནྟཀཱལེ སཱིཧཱི སིངྒཱལིཾ ཝིཧེཋེཏི ‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀསྨཱ ཝསཐ, པལཱཡཐཱ’ཏི ཏཛྫེཏི, སཱིཧཔོཏཀཱཔི སིངྒཱལཔོཏཀེ ཏཛྫེནྟི. ཡོ ནཱམ ཡསྶ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཝཱསཾ ན རོཙེཏི, ཏེན སོ ‘ཡཱཧཱི’ཏི ནཱིཧརིཏབྦོཝ, ཝིཧེཋནཾ ནཱམ ཀིམཏྠིཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣.

‘‘ཡེན ཀཱམཾ པཎཱམེཏི, དྷམྨོ བལཝཏཾ མིགཱི;

ཨུནྣདནྟཱི ཝིཛཱནཱཧི, ཛཱཏཾ སརཎཏོ བྷཡ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡེན ཀཱམཾ པཎཱམེཏི, དྷམྨོ བལཝཏནྟི བལཝཱ ནཱམ ཨིསྶརོ ཨཏྟནོ སེཝཀཾ ཡེན དིསཱབྷཱགེན ཨིཙྪཏི, ཏེན དིསཱབྷཱགེན སོ པཎཱམེཏི ནཱིཧརཏི. ཨེས དྷམྨོ བལཝཏཾ ཨཡཾ ཨིསྶརཱནཾ སབྷཱཝོ པཝེཎིདྷམྨོཝ, ཏསྨཱ སཙེ ཨམྷཱཀཾ ཝཱསཾ ན རོཙེཐ, ཨུཛུཀམེཝ ནོ ནཱིཧརཐ ¶ , ཝིཧེཋནེན ཀོ ཨཏྠོཏི དཱིཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ. མིགཱིཏི སཱིཧཾ ཨཱལཔཏི. སོ ཧི མིགརཱཛཏཱཡ མིགཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མིགཱི. ཨུནྣདནྟཱིཏིཔི ཏམེཝ ཨཱལཔཏི. སོ ཧི ཨུནྣཏཱནཾ དནྟཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ཨུནྣཏཱ དནྟཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨུནྣདནྟཱི. ‘‘ཨུནྣཏདནྟཱི’’ཏིཔི པཱཋོཡེཝ. ཝིཛཱནཱཧཱིཏི ‘‘ཨེས ཨིསྶརཱནཾ དྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི. ཛཱཏཾ སརཎཏོ བྷཡནྟི ཨམྷཱཀཾ ཏུམྷེ པཏིཊྛཱནཊྛེན སརཎཾ, ཏུམྷཱཀཉྙེཝ སནྟིཀཱ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གམིསྶཱམཱཏི དཱིཔེཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཏཝ མིགཱི སཱིཧཱི ཨུནྣདནྟཱིམམ པུཏྟདཱརཾ ཏཛྫེནྟཱི ཡེན ཀཱམཾ པཎཱམེཏི, ཡེན ཡེནཱཀཱརེན ཨིཙྪཏི, ཏེན པཎཱམེཏི པཝཏྟཏི, ཝིཧེཋེཏིཔི ¶ པལཱཔེཏིཔི, ཨེཝཾ ཏྭཾ ཝིཛཱནཱཧི, ཏཏྠ ཀིཾ སཀྐཱ ཨམྷེཧི ཀཱཏུཾ. དྷམྨོ བལཝཏཾ ཨེས བལཝནྟཱནཾ སབྷཱཝོ, ཨིདཱནི མཡཾ གམིསྶཱམ. ཀསྨཱ? ཛཱཏཾ སརཎཏོ བྷཡནྟི.

ཏསྶ ¶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སཱིཧོ སཱིཧིཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ, ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ མམ གོཙརཏྠཱཡ གནྟྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཨིམིནཱ སིངྒཱལེན ཨིམཱཡ ཙ སིངྒཱལིཡཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སརསཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, སརཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱསི པན མཡ྄ཧཾ སཏྟཱཧཾ ཨནཱགམནསྶ ཀཱརཎ’’ནྟི? ‘‘ན ཛཱནཱམི, སཱམཱི’’ཏི. ‘‘བྷདྡེ, ཨཧཾ ‘ཨེཀཾ མིགཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀལལེ ལགྒོ, ཏཏོ ནིཀྑམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཏྟཱཧཾ ནིརཱཧཱརོ ཨཊྛཱསིཾ, སྭཱཧཾ ཨིམཾ སིངྒཱལཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིཾ, ཨཡཾ མེ ཛཱིཝིཏདཱཡཀོ སཧཱཡོ. མིཏྟདྷམྨེ ཋཱཏུཾ སམཏྠོ ཧི མིཏྟོ དུབྦལོ ནཱམ ནཏྠི, ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡསྶ ཙ སཧཱཡིཀཱཡ ཙ པུཏྟཀཱནཉྩ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཝམཱནཾ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཱིཧོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤.

‘‘ཨཔི ཙེཔི དུབྦལོ མིཏྟོ, མིཏྟདྷམྨེསུ ཏིཊྛཏི;

སོ ཉཱཏཀོ ཙ བནྡྷུ ཙ, སོ མིཏྟོ སོ ཙ མེ སཁཱ;

དཱཋིནི མཱཏིམཉྙིཏྠོ, སིངྒཱལོ མམ པཱཎདོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཔི ཙེཔཱིཏི ཨེཀོ ཨཔིསདྡོ ཨནུགྒཧཏྠོ, ཨེཀོ སམྦྷཱཝནཏྠོ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – དུབྦལོཔི ཙེ མིཏྟོ མིཏྟདྷམྨེསུ ཨཔི ཏིཊྛཏི, སཙེ ཋཱཏུཾ སཀྐོཏི, སོ ཉཱཏཀོ ཙ བནྡྷུ ཙ, སོ མེཏྟཙིཏྟཏཱཡ མིཏྟོ, སོ ཙ མེ སཧཱཡཊྛེན སཁཱ. དཱཋིནི མཱཏིམཉྙིཏྠོཏི, བྷདྡེ, དཱཋཱསམྤནྣེ སཱིཧི མཱ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཾ ཝཱ སཧཱཡིཾ ཝཱ ཨཏིམཉྙི, ཨཡཉྷི སིངྒཱལོ མམ པཱཎདོཏི.

སཱ ¶ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སིངྒཱལིཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ སཔུཏྟཱཡ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སམགྒཝཱསཾ ཝསི. སཱིཧཔོཏཀཱཔི སིངྒཱལཔོཏཀེཧི སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹མཱནཱ སམྨོདམཱནཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཏིཀྐནྟཀཱལེཔི ¶ མིཏྟབྷཱཝཾ ཨབྷིནྡིཏྭཱ སམྨོདམཱནཱ ཝསིཾསུ. ཏེསཾ ཀིར སཏྟཀུལཔརིཝཊྚེ ཨབྷིཛྫམཱནཱ མེཏྟི ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, སཱིཧོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གུཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༡༥༨] ༨. སུཧནུཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནཡིདཾ ¶ ཝིསམསཱིལེནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དྭེ ཙཎྜབྷིཀྑཱུ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྨིཉྷི སམཡེ ཛེཏཝནེཔི ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཙཎྜོ ཨཧོསི ཕརུསོ སཱཧསིཀོ ཛནཔདེཔི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཛཱནཔདོ བྷིཀྑུ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི, སཱམཎེརཱ ཙེཝ དཧརབྷིཀྑཱུ ཙ ཏསྶ ཙཎྜབྷཱཝཾ ཛཱནནྟི. ‘‘ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཙཎྜཱནཾ ཀལཧཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ཀུཏཱུཧལེན ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཛེཏཝནཝཱསིཀསྶ པརིཝེཎཾ པཧིཎིཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཙཎྜཱ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱཝ པིཡསཾཝཱསཾ སཾསནྡིཾསུ སམིཾསུ, ཧཏྠཔཱདཔིཊྛིསམྦཱཧནཱདཱིནི ཨཀཾསུ. དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཙཎྜཱ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙེསཾ ཨུཔརི ཙཎྜཱ ཕརུསཱ སཱཧསིཀཱ, ཨཉྙམཉྙཾ པན ཨུབྷོཔི སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ པིཡསཾཝཱསཱ ཛཱཏཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེཏེ ཨཉྙེསཾ ཙཎྜཱ ཕརུསཱ སཱཧསིཀཱ, ཨཉྙམཉྙཾ པན སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ པིཡསཾཝཱསཱ ཙ ཨཧེསུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ སབྦཏྠསཱདྷཀོ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨམཙྩོ ཨཧོསི. སོ པན རཱཛཱ ཐོཀཾ དྷནལོབྷཔཀཏིཀོ, ཏསྶ ¶ མཧཱསོཎོ ནཱམ ཀཱུཊཨསྶོ ཨཏྠི. ཨཐ ཨུཏྟརཱཔཐཀཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ པཉྩ ཨསྶསཏཱནི ཨཱནེསུཾ, ཨསྶཱནཾ ཨཱགཏབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ པུབྦེ པན བོདྷིསཏྟོ ཨསྶེ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ¶ མཱུལཾ ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱ དཱཔེསི. རཱཛཱ ཏཾ པརིཧཱཡམཱནོ ཨཉྙཾ ཨམཙྩཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨསྶེ ཨགྒྷཱཔེཧི, ཨགྒྷཱཔེནྟོ ཙ པཋམཾ མཧཱསོཎཾ ཡཐཱ ཏེསཾ ཨསྶཱནཾ ཨནྟརཾ པཝིསཏི, ཏཐཱ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསྶེ ཌཾསཱཔེཏྭཱ ཝཎིཏེ ཀཱརཱཔེཏྭཱ དུབྦལཀཱལེ མཱུལཾ ཧཱཔེཏྭཱ ཨསྶེ ཨགྒྷཱཔེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི.

ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཨནཏྟམནཱ ཧུཏྭཱ ཏེན ཀཏཀིརིཡཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཀིཾ པན ཏུམྷཱཀཾ ནགརེ ཀཱུཊཨསྶོ ནཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཏྠི སཱམི, སུཧནུ ནཱམ ཀཱུཊཨསྶོ ཙཎྜོ ཕརུསོ’’ཏི. ‘‘ཏེན ¶ ཧི པུན ཨཱགཙྪནྟཱ ཏཾ ཨསྶཾ ཨཱནེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ པུན ཨཱགཙྪནྟཱ ཏཾ ཀཱུཊསྶཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཱགཙྪིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི སུཏྭཱ སཱིཧཔཉྫརཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ཨསྶེ ཨོལོཀེཏྭཱ མཧཱསོཎཾ ཝིསྶཛྫཱཔེསི. ཨསྶཝཱཎིཛཱཔི མཧཱསོཎཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ སུཧནུཾ ཝིསྶཛྫཱཔེསུཾ. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ པཏྭཱ སརཱིརཱནི ལེཧནྟཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ པུཙྪི – ‘‘པསྶསི ཨིམེ དྭེ ཀཱུཊསྶཱ ཨཉྙེསཾ ཙཎྜཱ ཕརུསཱ སཱཧསིཀཱ, ཨཉྙེ ཨསྶེ ཌཾསིཏྭཱ གེལཉྙཾ པཱཔེནྟི, ཨིདཱནི ཨཉྙམཉྙཾ པན སརཱིརཾ ལེཧནྟཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཊྛཾསུ, ཀིཾ ནཱམེཏ’’ནྟི? བོདྷིསཏྟོ ‘‘ནཡིམེ, མཧཱརཱཛ, ཝིསམསཱིལཱ, སམསཱིལཱ སམདྷཱཏུཀཱ ཙ ཨེཏེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༥.

‘‘ནཡིདཾ ཝིསམསཱིལེན, སོཎེན སུཧནཱུ སཧ;

སུཧནཱུཔི ཏཱདིསོཡེཝ, ཡོ སོཎསྶ སགོཙརོ.

༡༦.

‘‘པཀྑནྡིནཱ ¶ པགབྦྷེན, ནིཙྩཾ སནྡཱནཁཱདིནཱ;

སམེཏི པཱཔཾ པཱཔེན, སམེཏི ཨསཏཱ ཨས’’ནྟི.

ཏཏྠ ནཡིདཾ ཝིསམསཱིལེན, སོཎེན སུཧནཱུ སཧཱཏི ཡཾ ཨིདཾ སུཧནུ ཀཱུཊསྶོ སོཎེན སདྡྷིཾ པེམཾ ཀརོཏི, ཨིདཾ ན ཨཏྟནོ ཝིསམསཱིལེན, ཨཐ ཁོ ཨཏྟནོ སམསཱིལེནེཝ སདྡྷིཾ ཀརོཏི. ཨུབྷོཔི ཧེཏེ ཨཏྟནོ ཨནཱཙཱརཏཱཡ དུསྶཱིལཏཱཡ སམསཱིལཱ སམདྷཱཏུཀཱ. སུཧནཱུཔི ཏཱདིསོཡེཝ, ཡོ སོཎསྶ སགོཙརོཏི ཡཱདིསོ སོཎོ, སུཧནུཔི ཏཱདིསོཡེཝ, ཡོ སོཎསྶ སགོཙརོ ཡཾགོཙརོ སོཎོ, སོཔི ཏཾགོཙརོཡེཝ. ཡཐེཝ ཧི སོཎོ ཨསྶགོཙརོ ཨསྶེ ཌཾསེནྟོཝ ཙརཏི, ཏཐཱ སུཧནུཔི. ཨིམིནཱ ནེསཾ སམཱནགོཙརཏཾ དསྶེཏི.

ཏེ ¶ པན ཨཱཙཱརགོཙརེ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘པཀྑནྡིནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པཀྑནྡིནཱཏི ཨསྶཱནཾ ཨུཔརི པཀྑནྡནསཱིལེན པཀྑནྡནགོཙརེན. པགབྦྷེནཱཏི ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཱདིསམནྣཱགཏེན དུསྶཱིལེན. ནིཙྩཾ སནྡཱནཁཱདིནཱཏི སདཱ ཨཏྟནོ བནྡྷནཡོཏྟཾ ཁཱདནསཱིལེན ཁཱདནགོཙརེན ཙ. སམེཏི པཱཔཾ པཱཔེནཱཏི ཨེཏེསུ ཨཉྙཏརེན པཱཔེན སདྡྷིཾ ཨཉྙཏརསྶ ¶ པཱཔཾ དུསྶཱིལྱཾ སམེཏི. ཨསཏཱ ཨསནྟི ཨེཏེསུ ཨཉྙཏརེན ཨསཏཱ ཨནཱཙཱརགོཙརསམྤནྣེན སཧ ཨིཏརསྶ ཨསཾ ཨསཱདྷུཀམྨཾ སམེཏི, གཱུཐཱདཱིནི ཝིཡ གཱུཐཱདཱིཧི ཨེཀཏོ སཾསནྡཏི སདིསཾ ནིབྦིསེསམེཝ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཙ པན བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཧཱརཱཛ, རཉྙཱ ནཱམ ཨཏིལུདྡྷེན ན བྷཝིཏབྦཾ, པརསྶ སནྟཀཾ ནཱམ ནཱསེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི རཱཛཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨསྶེ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ བྷཱུཏམེཝ མཱུལཾ དཱཔེསི. ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཡཐཱསབྷཱཝམེཝ མཱུལཾ ལབྷིཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཨགམཾསུ. རཱཛཱཔི བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དྭེ ཨསྶཱ ཨིམེ དྭེ དུཊྛབྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུཧནུཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༡༥༩] ༩. མོརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུདེཏཡཾ ¶ ཙཀྑུམཱ ཨེཀརཱཛཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི སཏྠུ སནྟིཀཾ ནཱིཏོ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཾ དིསྭཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཀཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟསརཱིརཾ མཱཏུགཱམཾ ཨོལོཀེཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑུ མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཀསྨཱ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཙིཏྟཾ ནཱལུལེ༹སྶཏི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱནམྤི ཧི མཱཏུགཱམསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ སཏྟ ཝསྶསཏཱནི ཨསམུདཱཙིཎྞཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཁཎེནེཝ སམུདཱཙརིཾསུ. ཝིསུདྡྷཱཔི སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི, ཨུཏྟམཡསསམངྒིནོཔི ཨཱཡསཀྱཾ པཱཔུཎནྟི, པགེཝ ཨཔརིསུདྡྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ མོརཡོནིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨཎྜཀཱལེཔི ¶ ཀཎིཀཱརམཀུལ༹ཝཎྞཨཎྜཀོསོ ཧུཏྭཱ ཨཎྜཾ བྷིནྡིཏྭཱ ནིཀྑནྟོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཨཧོསི དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པཀྑཱནཾ ཨནྟརེ སུརཏྟརཱཛིཝིརཱཛིཏོ, སོ ཨཏྟནོ ¶ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑནྟོ ཏིསྶོ པབྦཏརཱཛིཡོ ཨཏིཀྐམྨ ཙཏུཏྠཱཡ པབྦཏརཱཛིཡཱ ཨེཀསྨིཾ དཎྜཀཧིརཉྙཔབྦཏཏལེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ པབྦཏམཏྠཀེ ནིསིནྣོ སཱུརིཡཾ ཨུགྒཙྪནྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ གོཙརབྷཱུམིཡཾ རཀྑཱཝརཎཏྠཱཡ བྲཧྨམནྟཾ བནྡྷནྟོ ‘‘ཨུདེཏཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

༡༧.

‘‘ཨུདེཏཡཾ ཙཀྑུམཱ ཨེཀརཱཛཱ,

ཧརིསྶཝཎྞོ པཐཝིཔྤབྷཱསོ;

ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམི ཧརིསྶཝཎྞཾ པཐཝིཔྤབྷཱསཾ,

ཏཡཱཛྫ གུཏྟཱ ཝིཧརེམུ དིཝས’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཨུདེཏཱིཏི པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཏོ ཨུགྒཙྪཏི. ཙཀྑུམཱཏི སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཝཱསཱིནཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཙཀྑུཔཊིལཱབྷཀརཎེན ཡཾ ཏེན ཏེསཾ དིནྣཾ ཙཀྑུ, ཏེན ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུམཱ. ཨེཀརཱཛཱཏི སཀལཙཀྐཝཱལེ༹ ཨཱལོཀཀརཱནཾ ཨནྟརེ སེཊྛཝིསིཊྛཊྛེན ཨེཀརཱཛཱ. ཧརིསྶཝཎྞོཏི ཧརིསམཱནཝཎྞོ, སུཝཎྞཝཎྞོཏི ཨཏྠོ. པཐཝིཔྤབྷཱསོཏི པཐཝིཡཱ པབྷཱསོ. ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམཱིཏི ཏསྨཱ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྷཝནྟཾ ནམསྶཱམི ཝནྡཱམི. ཏཡཱཛྫ གུཏྟཱ ཝིཧརེམུ དིཝསནྟི ཏཡཱ ཨཛྫ རཀྑིཏཱ གོཔིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨིམཾ དིཝསཾ ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན སུཁཾ ཝིཧརེཡྻཱམ.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སཱུརིཡཾ ནམསྶིཏྭཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏཱིཏེ པརིནིབྦུཏེ བུདྡྷེ ཙེཝ བུདྡྷགུཎེ ཙ ནམསྶཏི.

‘‘ཡེ བྲཱཧྨཎཱ ཝེདགཱུ སབྦདྷམྨེ, ཏེ མེ ནམོ ཏེ ཙ མཾ པཱལཡནྟུ;

ནམཏྠུ བུདྡྷཱནཾ ནམཏྠུ བོདྷིཡཱ, ནམོ ཝིམུཏྟཱནཾ ནམོ ཝིམུཏྟིཡཱ;

ཨིམཾ སོ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ, མོརོ ཙརཏི ཨེསནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡེ བྲཱཧྨཎཱཏི ཡེ བཱཧིཏཔཱཔཱ ཝིསུདྡྷིབྲཱཧྨཎཱ. ཝེདགཱུཏི ཝེདཱནཾ པཱརཾ གཏཱཏིཔི ཝེདགཱུ, ཝེདེཧི པཱརཾ གཏཱཏིཔི ཝེདགཱུ. ཨིདྷ པན སབྦེ སངྑཏཱསངྑཏདྷམྨེ ཝིདིཏེ པཱཀཊེ ཀཏྭཱ གཏཱཏི ཝེདགཱུ. ཏེནེཝཱཧ ¶ ‘‘སབྦདྷམྨེ’’ཏི. སབྦེ ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུདྷམྨེ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཝསེན ¶ ཨཏྟནོ ཉཱཎསྶ ཝིདིཏེ པཱཀཊེ ཀཏྭཱ གཏཱ, ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨུནྣཱདེཏྭཱ བོདྷིཏལེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ སཾསཱརཾ ཝཱ ཨཏིཀྐནྟཱཏི ཨཏྠོ. ཏེ མེ ནམོཏི ཏེ མམ ཨིམཾ ནམཀྐཱརཾ པཊིཙྪནྟུ. ཏེ ཙ མཾ པཱལཡནྟཱུཏི ཨེཝཾ མཡཱ ནམསྶིཏཱ ཙ ཏེ བྷགཝནྟོ མཾ པཱལེནྟུ རཀྑནྟུ གོཔེནྟུ. ནམཏྠུ བུདྡྷཱནཾ ནམཏྠུ བོདྷིཡཱ, ནམོ ཝིམུཏྟཱནཾ ནམོ ཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨཡཾ མམ ནམཀྐཱརོ ¶ ཨཏཱིཏཱནཾ པརིནིབྦུཏཱནཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཏྠུ, ཏེསཉྙེཝ ཙཏཱུསུ ཙ མགྒེསུ ཙཏཱུསུ ཕལེསུ ཉཱཎསངྑཱཏཱཡ བོདྷིཡཱ ཨཏྠུ, ཏཐཱ ཏེསཉྙེཝ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟཱནཾ ཨཏྠུ, ཡཱ ཙ ནེསཾ ཏདངྒཝིམུཏྟི ཝིཀྑམྦྷནཝིམུཏྟི སམུཙྪེདཝིམུཏྟི པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིམུཏྟི ནིསྶརཎཝིམུཏྟཱིཏི པཉྩཝིདྷཱ ཝིམུཏྟི, ཏསྶཱ ནེསཾ ཝིམུཏྟིཡཱཔི ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ ནམཀྐཱརོ ཨཏྠཱུཏི. ‘‘ཨིམཾ སོ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ, མོརོ ཙརཏི ཨེསནཱ’’ཏི ཨིདཾ པན པདདྭཡཾ སཏྠཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བྷིཀྑཝེ, སོ མོརོ ཨིམཾ པརིཏྟཾ ཨིམཾ རཀྑཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ གོཙརབྷཱུམིཡཾ པུཔྥཕལཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ནཱནཔྤཀཱརཱཡ ཨེསནཱཡ ཙརཏི.

ཨེཝཾ དིཝསཾ ཙརིཏྭཱ སཱཡཾ པབྦཏམཏྠཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཏྠངྒཏཾ སཱུརིཡཾ ཨོལོཀེནྟོ བུདྡྷགུཎེ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ནིཝཱསཊྛཱནེ རཀྑཱཝརཎཏྠཱཡ པུན བྲཧྨམནྟཾ བནྡྷནྟོ ‘‘ཨཔེཏཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

༡༨.

‘‘ཨཔེཏཡཾ ཙཀྑུམཱ ཨེཀརཱཛཱ, ཧརིསྶཝཎྞོ པཐཝིཔྤབྷཱསོ;

ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམི ཧརིསྶཝཎྞཾ པཐཝིཔྤབྷཱསཾ, ཏཡཱཛྫ གུཏྟཱ ཝིཧརེམུ རཏྟིཾ.

‘‘ཡེ བྲཱཧྨཎཱ ཝེདགཱུ སབྦདྷམྨེ, ཏེ མེ ནམོ ཏེ ཙ མཾ པཱལཡནྟུ;

ནམཏྠུ བུདྡྷཱནཾ ནམཏྠུ བོདྷིཡཱ, ནམོ ཝིམུཏྟཱནཾ ནམོ ཝིམུཏྟིཡཱ;

ཨིམཾ སོ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ, མོརོ ཝཱསམཀཔྤཡཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཔེཏཱིཏི ཨཔཡཱཏི ཨཏྠཾ གཙྪཏི. ཨིམཾ སོ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ, མོརོ ཝཱསམཀཔྤཡཱིཏི ཨིདམྤི ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – བྷིཀྑཝེ ¶ , སོ མོརོ ཨིམཾ པརིཏྟཾ ཨིམཾ རཀྑཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝཱསཊྛཱནེ ཝཱསཾ ཀཔྤཡིཏྠ, ཏསྶ རཏྟིཾ ཝཱ དིཝཱ ཝཱ ཨིམསྶ པརིཏྟསྶཱནུབྷཱཝེན ནེཝ བྷཡཾ, ན ལོམཧཾསོ ཨཧོསི.

ཨཐེཀོ ¶ བཱརཱཎསིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ནེསཱདགཱམཝཱསཱི ནེསཱདོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝིཙརནྟོ ཏསྨིཾ ¶ དཎྜཀཧིརཉྙཔབྦཏམཏྠཀེ ནིསིནྣཾ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཨཱགནྟྭཱ པུཏྟསྶ ཨཱརོཙེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཁེམཱ ནཱམ བཱརཱཎསིརཉྙོ དེཝཱི སུཔིནེན སུཝཎྞཝཎྞཾ མོརཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ པབུདྡྷཀཱལེ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཧཾ, དེཝ, སུཝཎྞཝཎྞསྶ མོརསྶ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཨམཙྩེ པུཙྪི. ཨམཙྩཱ ‘‘བྲཱཧྨཎཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. བྲཱཧྨཎཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘སུཝཎྞཝཎྞཱ མོརཱ ནཱམ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནེསཱདཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ནེསཱདེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ པུཙྪི. ཨཐ སོ ནེསཱདཔུཏྟོ ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, དཎྜཀཧིརཉྙཔབྦཏོ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ སུཝཎྞཝཎྞོ མོརོ ཝསཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི ཏཾ མོརཾ ཨམཱརེཏྭཱ བནྡྷིཏྭཱཝ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. ནེསཱདོ གནྟྭཱ ཏསྶ གོཙརབྷཱུམིཡཾ པཱསེ ཨོཌྜེསི. མོརེན ཨཀྐནྟཊྛཱནེཔི པཱསོ ན སཉྩརཏི. ནེསཱདོ གཎྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཏྟ ཝསྶཱནི ཝིཙརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཀཱལམཀཱསི. ཁེམཱཔི དེཝཱི པཏྠིཏཾ ཨལབྷམཱནཱ ཀཱལམཀཱསི.

རཱཛཱ ‘‘མོརཾ མེ ནིསྶཱཡ དེཝཱི ཀཱལཀཏཱ’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཧིམཝནྟཔདེསེ དཎྜཀཧིརཉྙཔབྦཏོ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ སུཝཎྞཝཎྞོ མོརོ ཝསཏི, ཡེ ཏསྶ མཾསཾ ཁཱདནྟི, ཏེ ཨཛརཱ ཨམརཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨཀྑརཾ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚཾ མཉྫཱུསཱཡ ནིཀྑིཔཱཔེསི. ཏསྨིཾ ཀཱལཀཏེ ཨཉྙོ རཱཛཱ རཛྫཾ པཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚཾ ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘ཨཛརོ ཨམརོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ ནེསཱདཾ པེསེསི. སོཔི གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཏྠེཝ ཀཱལམཀཱསི. ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཚ རཱཛཔརིཝཊྚཱ གཏཱ. ཨཐ སཏྟམོ རཱཛཱ རཛྫཾ པཏྭཱ ཨེཀཾ ནེསཱདཾ པཧིཎི. སོ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟེན ཨཀྐནྟཊྛཱནེཔི པཱསསྶ ཨསཉྩརཎབྷཱཝཾ, ཨཏྟནོ ¶ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ གོཙརབྷཱུམིགམནབྷཱཝཉྩསྶ ཉཏྭཱ པཙྩནྟཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཨེཀཾ མོརིཾ གཧེཏྭཱ ཡཐཱ ཧཏྠཏཱལ༹སདྡེན ནཙྩཏི, ཨཙྪརཱསདྡེན ཙ ཝསྶཏི, ཨེཝཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ མོརེན པརིཏྟེ ¶ ཨཀཏེ པཱཏོཡེཝ པཱསཡཊྛིཡོ རོཔེཏྭཱ པཱསེ ཨོཌྜེཏྭཱ མོརིཾ ཝསྶཱཔེསི. མོརོ ཝིསབྷཱགཾ མཱཏུགཱམསདྡཾ སུཏྭཱ ཀིལེསཱཏུརོ ཧུཏྭཱ པརིཏྟཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎིཏྭཱ གནྟྭཱ པཱསེ བཛ྄ཛྷི. ཨཐ ནཾ ནེསཱདོ གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨདཱསི.

རཱཛཱ ཏསྶ རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཏུཊྛམཱནསོ ཨཱསནཾ དཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཀསྨཱ མཾ གཎྷཱཔེསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཡེ ཀིར ཏཝ མཾསཾ ཁཱདནྟི, ཏེ ཨཛརཱ ཨམརཱ ཧོནྟི, སྭཱཧཾ ཏཝ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཛརོ ཨམརོ ཧོཏུཀཱམོ ཏཾ གཎྷཱཔེསི’’ནྟི. ‘‘མཧཱརཱཛ, མམ ཏཱཝ མཾསཾ ཁཱདནྟཱ ཨཛརཱ ཨམརཱ ཧོནྟུ, ཨཧཾ པན མརིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱམ, མརིསྶསཱི’’ཏི. ‘‘མཡི མརནྟེ པན མམ མཾསམེཝ ཁཱདིཏྭཱ ཀིནྟི ཀཏྭཱ ན མརིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཏྭཾ སུཝཎྞཝཎྞོ, ཏསྨཱ ཀིར ཏཝ མཾསཾ ཁཱདཀཱ ཨཛརཱ ཨམརཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཧཾ པན ན ཨཀཱརཎཱ སུཝཎྞཝཎྞོ ཛཱཏོ, པུབྦེ པནཱཧཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ ནགརེ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ སཡམྤི པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑིཾ, སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཝཱསིནོཔི རཀྑཱཔེསིཾ, སྭཱཧཾ ཀཱལཾ ཀརིཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ, ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨཉྙསྶ ཨཀུསལསྶ ནིསྶནྡེན མོརཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱཔི པོརཱཎསཱིལཱནུབྷཱཝེན སུཝཎྞཝཎྞོ ཛཱཏོ’’ཏི. ‘‘‘ཏྭཾ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏྭཱ སཱིལཕལེན སུཝཎྞཝཎྞོ ཛཱཏོ’ཏི ཀཐམིདཾ ཨམྷེཧི སདྡྷཱཏབྦཾ. ཨཏྠི ནོ ཀོཙི སཀྑཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཧཾ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ རཏནམཡེ རཐེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཝིཙརིཾ, སོ མེ རཐོ མངྒལཔོཀྑརཎིཡཱ ཨནྟོབྷཱུམིཡཾ ནིདཧཱཔིཏོ, ཏཾ མངྒལཔོཀྑརཎིཏོ ཨུཀྑིཔཱཔེཧི, སོ མེ སཀྑི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ པོཀྑརཎིཏོ ཨུདཀཾ ཧརཱཔེཏྭཱ རཐཾ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སདྡཧི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཋཔེཏྭཱ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ ཨཝསེསཱ སབྦེ སངྑཏདྷམྨཱ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝིནོ ཨནིཙྩཱ ཁཡཝཡདྷམྨཱཡེཝཱ’’ཏི རཉྙོ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ རཱཛཱནཾ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེསི. རཱཛཱ པསནྣོ བོདྷིསཏྟཾ རཛྫེན པཱུཛེཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ཨཀཱསི. སོ རཛྫཾ ཏསྶེཝ པཊིནིཡྻཱདེཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ¶ ཨུཔྤཏིཏྭཱ དཎྜཀཧིརཉྙཔབྦཏམེཝ ཨགམཱསི. རཱཛཱཔི བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, སུཝཎྞམོརོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མོརཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༡༦༠] ༡༠. ཝིནཱིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨེཝམེཝ ནཱུན རཱཛཱནནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟསྶ སུགཏཱལཡཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དེཝདཏྟེ ཧི གཡཱསཱིསགཏཱནཾ དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ སུགཏཱལཡཾ དསྶེཏྭཱ ནིཔནྣེ ཨུབྷོཔི ཐེརཱ ¶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིསྶིཏཀེ ཨཱདཱཡ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམིཾསུ. ཏེ སཏྠཱརཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟ, དེཝདཏྟོ ཏུམྷེ དིསྭཱ ཀིཾ ¶ ཨཀཱསཱི’’ཏི པུཊྛཱ ‘‘བྷནྟེ, སུགཏཱལཡཾ དསྶེཏྭཱ མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ མམ ཨནུཀིརིཡཾ ཀརོནྟོ ཝིནཱསཾ པཏྟོ, པུབྦེཔི པཱཔུཎིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཝིདེཧརཊྛེ མིཐིལཱཡཾ ཝིདེཧརཱཛེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱསི. ཏདཱ ཨེཀསྶ སུཝཎྞཧཾསརཱཛསྶ གོཙརབྷཱུམིཡཾ ཀཱཀིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསོ ཨཧོསི. སཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སོ ནེཝ མཱཏུཔཏིརཱུཔཀོ ཨཧོསི, ན པིཏུ. ཨཐསྶ ཝིནཱིལཀདྷཱཏུཀཏྟཱ ‘‘ཝིནཱིལཀོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཧཾསརཱཛཱ ཨབྷིཎྷཾ གནྟྭཱ པུཏྟཾ པསྶཏི. ཨཔརེ པནསྶ དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ པུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ པིཏརཾ ཨབྷིཎྷཾ མནུསྶཔཐཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཏཱཏ, ཏུམྷེ ཀསྨཱ ཨབྷིཎྷཾ མནུསྶཔཐཾ གཙྪཐཱ’’ཏི? ‘‘ཏཱཏཱ, ཨེཀཱཡ མེ ཀཱཀིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ ཨེཀོ པུཏྟོ ཛཱཏོ, ‘ཝིནཱིལཀོ’ཏིསྶ ནཱམཾ, ཏམཧཾ དཊྛུཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པནེཏེ ¶ ཝསནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཝིདེཧརཊྛེ མིཐིལཱཡ ཨཝིདཱུརེ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ ཨེཀསྨིཾ ཏཱལགྒེ ཝསནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, མནུསྶཔཐོ ནཱམ སཱསངྐོ སཔྤཊིབྷཡོ, ཏུམྷེ མཱ གཙྪཐ, མཡཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ པིཏརཱ ཨཱཙིཀྑིཏསཉྙཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ ཝིནཱིལཀཾ ཨེཀསྨིཾ དཎྜཀེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ མུཁཏུཎྜཀེན དཎྜཀོཊིཡཾ ཌཾསིཏྭཱ མིཐིལཱནགརམཏྠཀེན པཱཡིཾསུ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཝིདེཧརཱཛཱ སབྦསེཏཙཏུསིནྡྷཝཡུཏྟརཐཝརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོཏི. ཝིནཱིལཀོ ཏཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཝིདེཧརཉྙཱ ཀིཾ ནཱནཱཀཱརཎཾ, ཨེས ཙཏུསིནྡྷཝཡུཏྟརཐེ ནིསཱིདིཏྭཱ ནགརཾ ཨནུསཉྩརཏི, ཨཧཾ པན ཧཾསཡུཏྟརཐེ ནིསཱིདིཏྭཱ གཙྪཱམཱི’’ཏི. སོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩.

‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ནཱུན རཱཛཱནཾ, ཝེདེཧཾ མིཐིལགྒཧཾ;

ཨསྶཱ ཝཧནྟི ཨཱཛཉྙཱ, ཡཐཱ ཧཾསཱ ཝིནཱིལཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨེཝམེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨེཝ, ནཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐེ ནིཔཱཏོ. ཨེཀཾསེཔི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཝེདེཧནྟི ཝིདེཧརཊྛསཱམིཀཾ. མིཐིལགྒཧནྟི མིཐིལགེཧཾ, མིཐིལཱཡཾ གྷརཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝསམཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཱཛཉྙཱཏི ཀཱརཎཱཀཱརཎཱཛཱནནཀཱ. ཡཐཱ ཧཾསཱ ཝིནཱིལཀནྟི ཡཐཱ ཨིམེ ཧཾསཱ མཾ ཝིནཱིལཀཾ ཝཧནྟི, ཨེཝམེཝ ཝཧནྟཱིཏི.

ཧཾསཔོཏཀཱ ¶ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ ནཾ པཱཏེཏྭཱ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱཔི ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ པིཏཱ ནོ ཀིཾ ཝཀྑཏཱི’’ཏི གརཧབྷཡེན པིཏུ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ཏེན ཀཏཀིརིཡཾ པིཏུ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ཨཐ ནཾ པིཏཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ མམ པུཏྟེཧི ཨདྷིཀཏརོསི, ཡོ མམ པུཏྟེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ རཐེ ཡུཏྟསིནྡྷཝེ ཝིཡ ཀརོསི, ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཛཱནཱསི. ཨིམཾ ཋཱནཾ ཏཝ ཨགོཙརོ, ཨཏྟནོ མཱཏུ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཏཛྫེཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༠.

‘‘ཝིནཱིལ དུགྒཾ བྷཛསི, ཨབྷཱུམིཾ ཏཱཏ སེཝསི;

གཱམནྟཀཱནི སེཝསྶུ, ཨེཏཾ མཱཏཱལཡཾ ཏཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིནཱིལཱཏི ཏཾ ནཱམེནཱལཔཏི. དུགྒཾ བྷཛསཱིཏི ཨིམེསཾ ཝསེན གིརིདུགྒཾ བྷཛསི. ཨབྷཱུམིཾ, ཏཱཏ, སེཝསཱིཏི, ཏཱཏ, གིརིཝིསམཾ ནཱམ ཏཝ ཨབྷཱུམི ¶ , ཏཾ སེཝསི ཨུཔགཙྪསི. ཨེཏཾ མཱཏཱལཡཾ ཏཝཱཏི ཨེཏཾ གཱམནྟཾ ཨུཀྐཱརཊྛཱནཾ ཨཱམཀསུསཱནཊྛཱནཉྩ ཏཝ མཱཏུ ཨཱལཡཾ གེཧཾ ཝསནཊྛཱནཾ, ཏཏྠ གཙྪཱཧཱིཏི. ཨེཝཾ ཏཾ ཏཛྫེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, ནཾ མིཐིལནགརསྶ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཡཉྙེཝ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨེཐཱ’’ཏི པུཏྟེ ཨཱཎཱཔེསི, ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཝིནཱིལཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨཧེསུཾ, པིཏཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཝིདེཧརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝིནཱིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

དལ༹ྷཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

རཱཛོཝཱདཉྩ སིངྒཱལཾ, སཱུཀརཾ ཨུརགཾ བྷགྒཾ;

ཨལཱིནཙིཏྟགུཎཉྩ, སུཧནུ མོརཝིནཱིལཾ.

༢. སནྠཝཝགྒོ

[༡༦༡] ༡. ཨིནྡསམཱནགོཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན ¶ ¶ སནྠཝཾ ཀཱཔུརིསེན ཀཡིརཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ དུབྦཙཛཱཏིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྶ ཝཏྠུ ནཝཀནིཔཱཏེ གིཛ྄ཛྷཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༩.༡ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སཏྠཱ པན ཏཾ བྷིཀྑུཾ ‘‘པུབྦེཔི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, དུབྦཙཏཱཡ པཎྜིཏཱནཾ ཝཙནཾ ཨཀཏྭཱ མཏྟཧཏྠིཔཱདེཧི སཉྩུཎྞིཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཨིསིསཏཱནཾ གཎསཏྠཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ ཏེསུ ཏཱཔསེསུ ཨིནྡསམཱནགོཏྟོ ནཱམེཀོ ཏཱཔསོ ¶ ཨཧོསི དུབྦཙོ ཨནོཝཱདཀོ. སོ ཨེཀཾ ཧཏྠིཔོཏཀཾ པོསེསི. བོདྷིསཏྟོ སུཏྭཱ ཏཾ པཀྐོསིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ ཧཏྠིཔོཏཀཾ པོསེསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཙྩཾ, ཨཱཙརིཡ, མཏམཱཏིཀཾ ཨེཀཾ ཧཏྠིཔོཏཀཾ པོསེམཱི’’ཏི. ‘‘ཧཏྠིནོ ནཱམ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཱ པོསཀེཡེཝ མཱརེནྟི, མཱ ཏཾ པོསེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཝིནཱ ཝཏྟིཏུཾ ན སཀྐོམི ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི པཉྙཱཡིསྶསཱི’’ཏི. སོ ཏེན པོསིཡམཱནོ ཨཔརབྷཱགེ མཧཱསརཱིརོ ཨཧོསི.

ཨཐེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཏེ ཨིསཡོ ཝནམཱུལཕལཱཕལཏྠཱཡ དཱུརཾ གནྟྭཱ ཏཏྠེཝ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཾསུ. ཧཏྠཱིཔི ཨགྒདཀྑིཎཝཱཏེ པབྷིནྣམདོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ པཎྞསཱལཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ པཱནཱིཡགྷཊཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཕལཀཾ ཁིཔིཏྭཱ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ལུཉྩིཏྭཱ ‘‘ཏཾ ཏཱཔསཾ མཱརེཏྭཱཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཾ གཧནཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཏསྶ ཨཱགམནམགྒཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨིནྡསམཱནགོཏྟོ ཏསྶ གོཙརཾ ¶ གཧེཏྭཱ སབྦེསཾ པུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟོ ཏཾ དིསྭཱ པཀཏིསཉྙཱཡེཝསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཨཐ ནཾ སོ ཧཏྠཱི གཧནཊྛཱནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སོཎྜཱཡ པརཱམསིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ སཱིསཾ པཱདེན ཨཀྐམིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ མདྡིཏྭཱ ཀོཉྩནཱདཾ ཀཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི. སེསཏཱཔསཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ ¶ . བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཀཱཔུརིསེཧི ནཱམ སདྡྷིཾ སཾསགྒོ ན ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༢༡.

‘‘ན སནྠཝཾ ཀཱཔུརིསེན ཀཡིརཱ, ཨརིཡོ ཨནརིཡེན པཛཱནམཏྠཾ;

ཙིརཱནུཝུཏྠོཔི ཀརོཏི པཱཔཾ, གཛོ ཡཐཱ ཨིནྡསམཱནགོཏྟཾ.

༢༢.

‘‘ཡཾ ཏྭེཝ ཛཉྙཱ སདིསོ མམནྟི, སཱིལེན པཉྙཱཡ སུཏེན ཙཱཔི;

ཏེནེཝ མེཏྟིཾ ཀཡིརཱཐ སདྡྷིཾ, སུཁོ ཧཝེ སཔྤུརིསེན སངྒམོ’’ཏི.

ཏཏྠ ན སནྠཝཾ ཀཱཔུརིསེན ཀཡིརཱཏི ཀུཙྪིཏེན ཀོདྷཔུརིསེན སདྡྷིཾ ཏཎྷཱསནྠཝཾ ཝཱ མིཏྟསནྠཝཾ ཝཱ ན ཀཡིརཱཐ. ཨརིཡོ ཨནརིཡེན པཛཱནམཏྠནྟི ¶ ཨརིཡོཏི ཙཏྟཱརོ ཨརིཡཱ ཨཱཙཱརཨརིཡོ ལིངྒཨརིཡོ དསྶནཨརིཡོ པཊིཝེདྷཨརིཡོཏི. ཏེསུ ཨཱཙཱརཨརིཡོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ པཛཱནམཏྠཾ ཨཏྠཾ པཛཱནནྟོ ཨཏྠཱནཏྠཀུསལོ ཨཱཙཱརེ ཋིཏོ ཨརིཡཔུགྒལོ ཨནརིཡེན ནིལླཛྫེན དུསྶཱིལེན སདྡྷིཾ སནྠཝཾ ན ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཙིརཱནུཝུཏྠོཔི ཀརོཏི པཱཔནྟི, ཡསྨཱ ཨནརིཡོ ཙིརཾ ཨེཀཏོ ཨནུཝུཏྠོཔི ཏཾ ཨེཀཏོ ནིཝཱསཾ ཨགཎེཏྭཱ ཀརོཏི པཱཔཾ ལཱམཀཀམྨཾ ཀརོཏིཡེཝ. ཡཐཱ ཀིཾ? གཛོ ཡཐཱ ཨིནྡསམཱནགོཏྟནྟི, ཡཐཱ སོ གཛོ ཨིནྡསམཱནགོཏྟཾ མཱརེནྟོ པཱཔཾ ཨཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཾ ཏྭེཝ ཛཉྙཱ སདིསོ མམནྟིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཏྭེཝ པུགྒལཾ ‘‘ཨཡཾ མམ སཱིལཱདཱིཧི སདིསོ’’ཏི ཛཱནེཡྻ, ཏེནེཝ སདྡྷིཾ མེཏྟིཾ ཀཡིརཱཐ, སཔྤུརིསེན སདྡྷིཾ སམཱགམོ སུཁཱཝཧོཏི.

ཨེཝཾ ¶ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨནོཝཱདཀེན ནཱམ ན བྷཝིཏབྦཾ, སུསིཀྑིཏེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨིསིགཎཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨིནྡསམཱནགོཏྟསྶ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱརེཏྭཱ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨིནྡསམཱནགོཏྟོ ཨཡཾ དུབྦཙོ ཨཧོསི, གཎསཏྠཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨིནྡསམཱནགོཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༡༦༢] ༢. སནྠཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན ¶ སནྠཝསྨཱ པརམཏྠི པཱཔིཡོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨགྒིཛུཧནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ནངྒུཊྛཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༡༤༤ ཨཱདཡོ) ཀཐིཏསདིསམེཝ. བྷིཀྑཱུ ཏེ ཨགྒིཾ ཛུཧནྟེ དིསྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཛཊིལཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ མིཙྪཱཏཔཾ ཀརོནྟི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ པུཙྪིཾསུ. ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏྠཀཱཙི ཝུཌྜྷི ནཱམ ཨཏྠི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཨགྒིཛུཧནེ ཝུཌྜྷི ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱཡ ཙིརཾ ཨགྒིཾ ཛུཧིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཀམྨེ ཨཝུཌྜྷིམེཝ དིསྭཱ ¶ ཨགྒིཾ ཨུདཀེན ནིབྦཱཔེཏྭཱ སཱཁཱདཱིཧི པོཐེཏྭཱ པུན ནིཝཏྟིཏྭཱཔི ན ཨོལོཀེསུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. མཱཏཱཔིཏརོ ཏསྶ ཛཱཏགྒིཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསེ ཋིཏཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏ, ཛཱཏགྒིཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཨགྒིཾ པརིཙརིསྶསི, ཨུདཱཧུ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ ཝསིསྶསཱི’’ཏི. སོ ‘‘ན མེ གྷརཱཝཱསེན ཨཏྠོ, ཨརཉྙེ ཨགྒིཾ པརིཙརིཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཛཱཏགྒིཾ གཧེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ པཎྞསཱལཱཡ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཨགྒིཾ པརིཙརི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ནིམནྟིཏཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སཔྤིནཱ པཱཡཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ པཱཡཱསཾ མཧཱབྲཧྨུནོ ཡཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ པཱཡཱསཾ ¶ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ‘‘ཨགྒིཾ ཏཱཝ བྷཝནྟཾ སཔྤིཡུཏྟཾ པཱཡཱསཾ པཱཡེམཱི’’ཏི པཱཡཱསཾ ཨགྒིམྷི པཀྑིཔི. བཧུསིནེཧེ པཱཡཱསེ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟམཏྟེཡེཝ ཨགྒི ཛལིཏྭཱ པཙྩུགྒཏཱཧི ཨཙྩཱིཧི པཎྞསཱལཾ ཛྷཱཔེསི. བྲཱཧྨཎོ བྷཱིཏཏསིཏོ པལཱཡིཏྭཱ བཧི ཋཏྭཱ ‘‘ཀཱཔུརིསེཧི ནཱམ སནྠཝོ ན ཀཱཏབྦོ, ཨིདཱནི མེ ཨིམིནཱ ཨགྒིནཱ ཀིཙྪེན ཀཏཱ པཎྞསཱལཱ ཛྷཱཔིཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༢༣.

‘‘ན སནྠཝསྨཱ པརམཏྠི པཱཔིཡོ, ཡོ སནྠཝོ ཀཱཔུརིསེན ཧོཏི;

སནྟཔྤིཏོ སཔྤིནཱ པཱཡསེན, ཀིཙྪཱཀཏཾ པཎྞཀུཊིཾ ཨདཡ྄ཧཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ན སནྠཝསྨཱཏི ཏཎྷཱསནྠཝཱཔི ཙ མིཏྟསནྠཝཱཔི ཙཱཏི དུཝིདྷཱཔི ཨེཏསྨཱ སནྠཝཱ པརཾ ཨུཏྟརི ཨཉྙཾ པཱཔཏརཾ ནཏྠི, ལཱམཀཏརཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ སནྠཝོ ཀཱཔུརིསེནཱཏི ཡོ པཱཔཀེན ཀཱཔུརིསེན སདྡྷིཾ དུཝིདྷོཔི སནྠཝོ, ཏཏོ པཱཔཏརཾ ཨཉྙཾ ནཏྠི. ཀསྨཱ? སནྟཔྤིཏོ ¶ …པེ…ཨདཡ྄ཧཱིཏི, ཡསྨཱ སཔྤིནཱ ཙ པཱཡཱསེན ཙ སནྟཔྤིཏོཔི ཨཡཾ ཨགྒི མཡཱ ཀིཙྪེན ཀཏཾ པཎྞསཱལཾ ཛྷཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ.

སོ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ‘‘ན མེ ཏཡཱ མིཏྟདུབྦྷིནཱ ཨཏྠོ’’ཏི ཏཾ ཨགྒིཾ ཨུདཀེན ནིབྦཱཔེཏྭཱ སཱཁཱཧི པོཐེཏྭཱ ཨནྟོཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨེཀཾ སཱམམིགིཾ སཱིཧསྶ ཙ བྱགྒྷསྶ ཙ དཱིཔིནོ ཙ མུཁཾ ལེཧནྟིཾ དིསྭཱ ¶ ‘‘སཔྤུརིསེཧི སདྡྷིཾ སནྠཝཱ པརཾ སེཡྻོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༤.

‘‘ན སནྠཝསྨཱ པརམཏྠི སེཡྻོ, ཡོ སནྠཝོ སཔྤུརིསེན ཧོཏི;

སཱིཧསྶ ¶ བྱགྒྷསྶ ཙ དཱིཔིནོ ཙ, སཱམཱ མུཁཾ ལེཧཏི སནྠཝེནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱམཱ མུཁཾ ལེཧཏི སནྠཝེནཱཏི སཱམཱ ནཱམ མིགཱི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ ཛནཱནཾ སནྠཝེན སིནེཧེན མུཁཾ ལེཧཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཨནྟོཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏེན སམཡེན ཏཱཔསོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སནྠཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༡༦༣] ༣. སུསཱིམཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀཱལཱ༹ མིགཱ སེཏདནྟཱ ཏཝཱིམེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཚནྡཀདཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཉྷི ཀདཱཙི ཨེཀམེཝ ཀུལཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དེཏི, ཀདཱཙི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ དེཏི, ཀདཱཙི གཎབནྡྷནེན བཧཱུ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ དེནྟི, ཀདཱཙི ཝཱིཐིསབྷཱགེན, ཀདཱཙི སཀལནགརཝཱསིནོ ཚནྡཀཾ སཾཧརིཏྭཱ དཱནཾ དེནྟི. ཨིམསྨིཾ པན ཀཱལེ སཀལནགརཝཱསིནོ ཚནྡཀཾ སཾཧརིཏྭཱ སབྦཔརིཀྑཱརདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ དྭེ ཀོཊྛཱསཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀཙྩེ ‘‘ཨིམཾ སབྦཔརིཀྑཱརདཱནཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ, ཨེཀཙྩེ ‘‘བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པུནཔྤུནཾ ཀཐཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཉྙེཝ ¶ , བུདྡྷསཱཝཀེཧི ‘‘‘བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶེཝཱ’ཏི ཝུཏྟེ སམྦཧུལཾ ཀརིསཱམཱ’’ཏི སམྦཧུལཱཡ ཀཐཱཡ ‘‘བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟཱཡེཝ བཧུཀཱ ཛཱཏཱ, ཏེསཉྙེཝ ཀཐཱ པཏིཊྛཱསི ¶ . ཨཉྙཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ བུདྡྷཱནཾ དཱཏབྦདཱནསྶ ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ནཱགརཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སབྦཔརིཀྑཱརེ ཨདཾསུ. སཏྠཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནཾ མགྒཕལེཧི ¶ པབོདྷེཏྭཱ ཛེཏཝནཝིཧཱརམེཝ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝཏྟེ དསྶིཏེ གནྡྷཀུཊིཔྤམུཁེ ཋཏྭཱ སུགཏོཝཱདཾ དཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི.

སཱཡནྷསམཡེ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ བུདྡྷཱནཾ དཱཏབྦདཱནསྶ ཨནྟརཱཡཀརཎཏྠཱཡ ཝཱཡམནྟཱཔི ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཏཾ སབྦཔརིཀྑཱརདཱནཾ བུདྡྷཱནཾཡེཝ པཱདམཱུལཾ ཨཱགཏཾ, ཨཧོ བུདྡྷབལཾ ནཱམ མཧནྟ’’ནྟི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏེ ཨཉྙཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ ཨིདཱནེཝ མཡ྄ཧཾ དཱཏབྦདཱནསྶ ཨནྟརཱཡཀརཎཏྠཱཡ ཝཱཡམནྟི, པུབྦེཔི ཝཱཡམིཾསུ, སོ པན པརིཀྑཱརོ སབྦཀཱལེཔི མམེཝ པཱདམཱུལཾ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ སུསཱིམོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུརོཧིཏསྶ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཏསྶ སོལ༹སཝསྶིཀཀཱལེ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི. སོ པན དྷརམཱནཀཱལེ རཉྙོ ཧཏྠིམངྒལཀཱརཀོ ཨཧོསི. ཧཏྠཱིནཾ མངྒལཀརཎཊྛཱནེ ཨཱབྷཏཨུཔཀརཎབྷཎྜཉྩ ཧཏྠཱལངྐཱརཉྩ སབྦཾ སོཡེཝ ཨལཏྠ. ཨེཝམསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ མངྒལེ ཀོཊིམཏྟཾ དྷནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཧཏྠིམངྒལཚཎོ སམྤཱཔུཎི. སེསཱ བྲཱཧྨཎཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིམངྒལཚཎོ སམྤཏྟོ, མངྒལཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. པུརོཧིཏབྲཱཧྨཎསྶ པན པུཏྟོ ཨཏིདཧརོ, ནེཝ ཏཡོ ཝེདེ ཛཱནཱཏི, ན ཧཏྠིསུཏྟཾ, མཡཾ ཧཏྠིམངྒལཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. བྲཱཧྨཎཱ པུརོཧིཏཔུཏྟསྶ ཧཏྠིམངྒལཾ ཀཱཏུཾ ཨདཏྭཱ ‘‘ཧཏྠིམངྒལཾ ཀཏྭཱ མཡཾ དྷནཾ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛཱ ཝིཙརནྟི. ཨཐ ‘‘ཙཏུཏྠེ དིཝསེ ཧཏྠིམངྒལཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱ ¶ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཧཏྠིམངྒལཀརཎཾ ནཱམ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨམྷཱཀཾ ཝཾསོ, ཝཾསོ ཙ ནོ ཨོསཀྐིསྶཏི, དྷནཱ ཙ པརིཧཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནུསོཙམཱནཱ པརོདི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ ¶ ‘‘ཀསྨཱ, ཨམྨ, རོདསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ ‘‘ནནུ, ཨམྨ, ཨཧཾ མངྒལཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ནེཝ ཏཡོ ཝེདེ ཛཱནཱསི, ན ཧཏྠིསུཏྟཾ, ཀཐཾ མངྒལཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, ཀདཱ པན ཧཏྠིམངྒལཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིཏོ ཙཏུཏྠེ དིཝསེ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, ཏཡོ པན ཝེདེ པགུཎེ ཀཏྭཱ ཧཏྠིསུཏྟཾ ཛཱནནཀཨཱཙརིཡོ ཀཧཾ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏཱཏ, ཨེཝརཱུཔོ དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ཨིཏོ ཝཱིསཡོཛནསཏམཏྠཀེ གནྡྷཱརརཊྛེ ཏཀྐསིལཱཡཾ ཝསཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, ཨམྷཱཀཾ ཝཾསཾ ན ནཱསེསྶཱམི, ཨཧཾ སྭེ ཨེཀདིཝསེནེཝ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ ཨེཀརཏྟེནེཝ ཏཡོ ཝེདེ ཙ ཧཏྠིསུཏྟཉྩ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨཱགནྟྭཱ ཙཏུཏྠེ དིཝསེ ཧཏྠིམངྒལཾ ཀརིསྶཱམི, མཱ རོདཱི’’ཏི མཱཏརཾ སམསྶཱསེཏྭཱ པུནདིཝསེ བོདྷིསཏྟོ པཱཏོཝ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨེཀཀོཝ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཨཐ ནཾ ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསི, ཏཱཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིཏོ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀེནཏྠེནཱ’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཏཡོ ཝེདེ ཙ ཧཏྠིསུཏྟཉྩ ཨུགྒཎྷནཏྠཱཡཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, ཨུགྒཎྷཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཱཙརིཡ, མཡ྄ཧཾ ཀམྨཾ ཨཙྩཱཡིཀ’’ནྟི སབྦཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེཀདིཝསེནེཝ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ ཨཱགཏོ, ཨཛྫེཝེཀརཏྟིཾ མཡ྄ཧམེཝ ཨོཀཱསཾ ཀརོཐ, ཨིཏོ ཏཏིཡདིཝསེ ཧཏྠིམངྒལཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཾ ཨེཀེནེཝ ཨུདྡེསམགྒེན སབྦཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ བྷུཏྟཀཱལེ སཡཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ སཧསྶཏྠཝིཀཾ པུརཏོ ཋཔེཏྭཱ ¶ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ པརིཡཏྟིཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརུཎེ ཨུགྒཙྪནྟེ ཏཡོ ཝེདེ ཙ ཧཏྠིསུཏྟཉྩ ནིཊྛཔེཏྭཱ ‘‘ཨཉྙོཔི ཨཏྠི, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ནཏྠི ཏཱཏ, སབྦཾ ནིཊྛིཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཨིམསྨིཾ གནྠེ ཨེཏྟཀཾ པདཔཙྩཱབྷཊྛཾ, ཨེཏྟཀཾ སཛ྄ཛྷཱཡསམྨོཧཊྛཱནཾ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏུམྷེ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨེཝཾ ཝཱཙེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཱཙརིཡསྶ སིཔྤཾ སོདྷེཏྭཱ པཱཏོཝ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགནྟྭཱ མཱཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨུགྒཧིཏཾ ཏེ, ཏཱཏ, སིཔྤ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱམ, ཨམྨཱ’’ཏི ཝཏྭཱ མཱཏརཾ པརིཏོསེསི.

པུནདིཝསེ ¶ ཧཏྠིམངྒལཚཎོ པཊིཡཱདིཡིཏྠ. སཏམཏྟེ ཧཏྠིསོཎྜཱལངྐཱརེ ཙ སུཝཎྞདྡྷཛེ ཧེམཛཱལསཉྪནྣེ ཀཏྭཱ ཋཔེསུཾ, རཱཛངྒཎཾ ཨལངྐརིཾསུ. བྲཱཧྨཎཱ ‘‘མཡཾ ཧཏྠིམངྒལཾ ཀརིསྶཱམ, མཡཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི མཎྜིཏཔསཱདྷིཏཱ ཨཊྛཾསུ. སུསཱིམོཔི རཱཛཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏོ ཨུཔཀརཎབྷཎྜཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ མངྒལཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོཔི ཀུམཱརཔརིཧཱརེན ཨལངྐཏོ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ པུརཀྑཏཔརིཝཱརིཏོ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, མཧཱརཱཛ, ཏུམྷེ ཨམྷཱཀཾ ¶ ཝཾསཉྩ ཨཏྟནོ ཝཾསཉྩ ནཱསེཏྭཱ ‘ཨཉྙེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཧཏྠིམངྒལཾ ཀཱརེཏྭཱ ཧཏྠཱལངྐཱརཉྩ ཨུཔཀརཎཱནི ཙ ཏེསཾ དསྶཱམཱ’ཏི ཨཝཙུཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༢༥.

‘‘ཀཱལཱ༹ མིགཱ སེཏདནྟཱ ཏཝཱིམེ, པརོསཏཾ ཧེམཛཱལཱབྷིཚནྣཱ;

ཏེ ཏེ དདཱམཱིཏི སུསཱིམ བྲཱུསི, ཨནུསྶརཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏེ ཏེ དདཱམཱིཏི སུསཱིམ བྲཱུསཱིཏི ཏེ ཨེཏེ ཏཝ སནྟཀེ ‘‘ཀཱལཱ༹ མིགཱ སེཏདནྟཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཏེ པརོསཏཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏེ ¶ ཧཏྠཱི ཨཉྙེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དདཱམཱིཏི སཙྩཾ ཀིར, བྷོ སུསཱིམ, ཨེཝཾ བྲཱུསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནུསྶརཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱནནྟི ཨམྷཱཀཉྩ ཨཏྟནོ ཙ ཝཾསེ པིཏུཔིཏཱམཧཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ སརནྟོཡེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – མཧཱརཱཛ, ཡཱཝ སཏྟམཀུལཔརིཝཊྚཱ ཏུམྷཱཀཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱནཾ ཨམྷཱཀཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱ ཙ ཧཏྠིམངྒལཾ ཀརོནྟི, སོ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཨནུསྶརནྟོཔི ཨམྷཱཀཉྩ ཨཏྟནོ ཙ ཝཾསཾ ནཱསེཏྭཱ སཙྩཾ ཀིར ཨེཝཾ བྲཱུསཱིཏི.

སུསཱིམོ རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༦.

‘‘ཀཱལཱ༹ མིགཱ སེཏདནྟཱ མམཱིམེ, པརོསཏཾ ཧེམཛཱལཱབྷིཚནྣཱ;

ཏེ ཏེ དདཱམཱིཏི ཝདཱམི མཱཎཝ, ཨནུསྶརཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱན’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཏེ ཏེ དདཱམཱིཏི ཏེ ཨེཏེ ཧཏྠཱི ཨཉྙེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དདཱམཱིཏི སཙྩམེཝ མཱཎཝ ཝདཱམི, ནེཝ ཧཏྠཱི བྲཱཧྨཎཱནཾ དདཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནུསྶརནྟི པེཏྟིཔིཏཱམཧཱནཾ ཀིརིཡཾ ཨནུསྶརཱམིཡེཝ, ནོ ནཱནུསྶརཱམི, ཨམྷཱཀཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱནཾ ཧཏྠིམངྒལཾ ཏུམྷཱཀཾ པེཏྟིཔིཏཱམཧཱ ཀརོནྟཱིཏི པན ཨནུསྶརནྟོཔི ཨེཝཾ ཝདཱམིཡེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནེཝམཱཧ.

ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཉྩ ཨཏྟནོ ཙ ཝཾསཾ ཨནུསྶརནྟོཡེཝ ཀསྨཱ མཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེཧི ཧཏྠིམངྒལཾ ཀཱརཱཔེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏྭཾ ཀིར, ཏཱཏ, ཏཡོ ཝེདེ ཧཏྠིསུཏྟཉྩ ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེསུཾ, ཏེནཱཧཾ ཨཉྙེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཀཱརཱཔེམཱིཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨེཏྟཀེསུ བྲཱཧྨཎེསུ ཨེཀབྲཱཧྨཎོཔི ཏཱིསུ ཝེདེསུ ཝཱ ཧཏྠིསུཏྟེསུ ཝཱ ཨེཀདེསམྤི ཡདི མཡཱ སདྡྷིཾ ཀཐེཏུཾ སམཏྟོ ཨཏྠི, ཨུཊྛཧཏུ, ཏཡོཔི ཝེདེ ཧཏྠིསུཏྟཉྩ སདྡྷིཾ ཧཏྠིམངྒལཀརཎེན མཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙོ སཀལཛམྦུདཱིཔེཔི ཛཱནནྟོ ནཱམ ¶ ནཏྠཱི’’ཏི ¶ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཨེཀབྲཱཧྨཎོཔི ཏསྶ པཊིསཏྟུ ཧུཏྭཱ ཨུཊྛཱཏུཾ ནཱསཀྑི. བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ མངྒལཾ ཀཏྭཱ བཧུཾ དྷནཾ ཨཱདཱཡ ཨཏྟནོ ནིཝེསནཾ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ‘‘ཏདཱ མཱཏཱ མཧཱམཱཡཱ ཨཧོསི, པིཏཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ, སུསཱིམོ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ སཱརིཔུཏྟོ, མཱཎཝོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུསཱིམཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༡༦༤] ༤. གིཛ྄ཛྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཾ ¶ ནུ གིཛ྄ཛྷོ ཡོཛནསཏནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ མཱཏུཔོསཀབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ སཱམཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༢༢.༢༩༦ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སཏྠཱ པན ཏཾ བྷིཀྑུཾ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, གིཧཱི པོསེསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཀིཾ པན ཏེ ཧོནྟཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ མེ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཏསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ‘‘མཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏྠ, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི གུཎཝསེན ཨཉྙཱཏཀཱནམྤི ཨུཔཀཱརཾ ཨཀཾསུ, ཨིམསྶ པན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨུཔཀཱརཀརཎཾ བྷཱརོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཔབྦཏེ གིཛ྄ཛྷཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ པོསེཏི. ཨཐེཀསྨིཾ ཀཱལེ མཧཏཱི ཝཱཏཝུཊྛི ཨཧོསི. གིཛ྄ཛྷཱ ཝཱཏཝུཊྛིཾ སཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ སཱིཏབྷཡེན བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ པཱཀཱརསམཱིཔེ ཙ པརིཁཱསམཱིཔེ ཙ སཱིཏེན ཀམྤམཱནཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏདཱ བཱརཱཎསིསེཊྛི ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ གཙྪནྟོ ཏེ གིཛ྄ཛྷེ ཀིལམནྟེ དིསྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨནོཝསྶཀཊྛཱནེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ གོསུསཱནཾ པེསེཏྭཱ གོམཾསཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ དཱཔེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. གིཛ྄ཛྷཱ ཝཱུཔསནྟཱཡ ཝཱཏཝུཊྛིཡཱ ¶ ཀལླསརཱིརཱ ཧུཏྭཱ པབྦཏམེཝ ཨགམཾསུ. ཏེ ཏཏྠེཝ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཝཾ མནྟཡིཾསུ – ‘‘བཱརཱཎསིསེཊྛིནཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཀཱརོ ཀཏོ, ཀཏཱུཔཀཱརསྶ ཙ ནཱམ པཙྩུཔཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ¶ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏུམྷེསུ ཡོ ཡཾ ཝཏྠཾ ཝཱ ཨཱབྷརཎཾ ཝཱ ལབྷཏི, ཏེན ཏཾ བཱརཱཎསིསེཊྛིསྶ གེཧེ ཨཱཀཱསངྒཎེ པཱཏེཏབྦ’’ནྟི.

ཏཏོ པཊྛཱཡ གིཛ྄ཛྷཱ མནུསྶཱནཾ ཝཏྠཱབྷརཎཱནི ཨཱཏཔེ སུཀྑཱཔེནྟཱནཾ པམཱདཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སེནཱ ཝིཡ མཾསཔེསིཾ སཧསཱ གཧེཏྭཱ བཱརཱཎསིསེཊྛིསྶ གེཧེ ཨཱཀཱསངྒཎེ པཱཏེནྟི. སོ གིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱཧརཎབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སབྦཱནི ཏཱནི ཝིསུཾཡེཝ ཋཔེསི. ‘‘གིཛ྄ཛྷཱ ནགརཾ ཝིལུམྤནྟཱི’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཨེཀཾ གིཛ྄ཛྷམྤི ཏཱཝ གཎྷཐ, སབྦཾ ཨཱཧརཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ པཱསེ ཙེཝ ཛཱལཱནི ཙ ཨོཌྜཱཔེསི. མཱཏུཔོསཀགིཛ྄ཛྷོ ¶ པཱསེ བཛ྄ཛྷི, ཏཾ གཧེཏྭཱ ‘‘རཉྙོ དསྶེསྶཱམཱ’’ཏི ནེནྟི. བཱརཱཎསིསེཊྛི རཱཛུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཏེ མནུསྶེ གིཛ྄ཛྷཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘མཱ ཨིམཾ གིཛ྄ཛྷཾ བཱདྷཡིཾསཱུ’’ཏི སདྡྷིཉྙེཝ ཨགམཱསི. གིཛ྄ཛྷཾ རཉྙོ དསྶེསུཾ. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ པུཙྪི – ‘‘ཏུམྷེ ནགརཾ ཝིལུམྤིཏྭཱ ཝཏྠཱདཱིནི གཎྷཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྶ ཏཱནི དིནྣཱནཱི’’ཏི? ‘‘བཱརཱཎསིསེཊྛིསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཏེན ཛཱིཝིཏཾ དྭིནྣཾ, ཨུཔཀཱརསྶ ནཱམ པཙྩུཔཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ཨདམྷཱ’’ཏི. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘གིཛ྄ཛྷཱ ཀིར ཡོཛནསཏམཏྠཀེ ཋཏྭཱ ཀུཎཔཾ པསྶནྟི, ཀསྨཱ ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཨོཌྜིཏཾ པཱསཾ ན པསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༢༧.

‘‘ཡཾ ནུ གིཛ྄ཛྷོ ཡོཛནསཏཾ, ཀུཎཔཱནི ཨཝེཀྑཏི;

ཀསྨཱ ཛཱལཉྩ པཱསཉྩ, ཨཱསཛྫཱཔི ན བུཛ྄ཛྷསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཡནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ནཱུཏི ནཱམཏྠེ ནིཔཱཏོ. གིཛ྄ཛྷོ ནཱམ ཡོཛནསཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཱནི ཀུཎཔཱནི ཨཝེཀྑཏི, པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཛྫཱཔཱིཏི ཨཱསཱདེཏྭཱཔི, སམྤཱཔུཎིཏྭཱཔཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨོཌྜིཏཾ ཛཱལཉྩ པཱསཉྩ པཏྭཱཔི ཀསྨཱ ན བུཛ྄ཛྷསཱི’’ཏི པུཙྪི.

གིཛ྄ཛྷོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༨.

‘‘ཡདཱ པརཱབྷཝོ ཧོཏི, པོསོ ཛཱིཝིཏསངྑཡེ;

ཨཐ ཛཱལཉྩ པཱསཉྩ, ཨཱསཛྫཱཔི ན བུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ པརཱབྷཝོཏི ཝིནཱསོ. པོསོཏི སཏྟོ.

གིཛ྄ཛྷསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ སེཊྛིཾ པུཙྪི – ‘‘སཙྩཾ ཀིར, མཧཱསེཊྛི, གིཛ྄ཛྷེཧི ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ ཝཏྠཱདཱིནི ཨཱབྷཏཱནཱི’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ ཏཱནཱི’’ཏི? ‘‘དེཝ, མཡཱ ཏཱནི སབྦཱནི ཝིསུཾ ཋཔིཏཱནི, ཡཾ ཡེསཾ སནྟཀཾ, ཏཾ ཏེསཾ དསྶཱམི, ཨིམཾ གིཛ྄ཛྷཾ ཝིསྶཛྫེཐཱ’’ཏི གིཛ྄ཛྷཾ ཝིསྶཛྫཱཔེཏྭཱ མཧཱསེཊྛིཾ སབྦེསཾ སནྟཀཱནི དཱཔེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ མཱཏུཔོསཀབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི ¶ . ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིསེཊྛི སཱརིཔུཏྟོ, མཱཏུཔོསཀགིཛ྄ཛྷོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གིཛ྄ཛྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༡༦༥] ༥. ནཀུལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སདྡྷིཾ ཀཏྭཱ ཨམིཏྟེནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སེཎིབྷཎྜནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཨུརགཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༢.༧-༨) ཀཐིཏསདིསམེཝ. ཨིདྷཱཔི སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ དྭེ མཧཱམཏྟཱ ཨིདཱནེཝ མཡཱ སམགྒཱ ཀཏཱ, པུབྦེཔཱཧཾ ཨིམེ སམགྒེ ཨཀཱསིཾཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ ¶ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨེཀསྨིཾ ཝམྨིཀེ ནཀུལོ, ཏསྶེཝ སནྟིཀེ ཨེཀསྨིཾ རུཀྑབིལེ སཔྤོ ཙ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཧིནཀུལཱ ནིཙྩཀཱལཾ ཀལཧཾ ཀརོནྟི. བོདྷིསཏྟོ ཏེསཾ ཀལཧེ ཨཱདཱིནཝཉྩ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཙ ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཀལཧཾ ནཱམ ཨཀཏྭཱ སམགྒཝཱསཾ ཝསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཏེ སམགྒེ ཨཀཱསི. ཨཐ སཔྤསྶ བཧིནིཀྑནྟཀཱལེ ནཀུལོ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཝམྨིཀསྶ བིལདྭཱརེ སཱིསཾ ནཱིཧརིཏྭཱ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཨསྶསནྟོ པསྶསནྟོ ནིདྡཾ ཨུཔགཉྪི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཏཐཱ ¶ ནིདྡཱཡམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏེ ནིསྶཱཡ བྷཡཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༢༩.

‘‘སནྡྷིཾ ཀཏྭཱ ཨམིཏྟེན, ཨཎྜཛེན ཛལཱབུཛ;

ཝིཝརིཡ དཱཋཾ སེསི, ཀུཏོ ཏེ བྷཡམཱགཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ སནྡྷིཾ ཀཏྭཱཏི མིཏྟབྷཱཝཾ ཀརིཏྭཱ. ཨཎྜཛེནཱཏི ཨཎྜཀོསེ ནིབྦཏྟེན ནཱགེན. ཛལཱབུཛཱཏི ནཀུལཾ ཨཱལཔཏི. སོ ཧི ཛལཱབུམྷི ཛཱཏཏྟཱ ‘‘ཛལཱབུཛོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཝརིཡཱཏི ཝིཝརིཏྭཱ.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟེན ཝུཏྟོ ནཀུལོ ‘‘ཨཡྻ, པཙྩཱམིཏྟོ ནཱམ ན ཨཝཛཱནིཏབྦོ ཨཱསངྐིཏབྦོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༣༠.

‘‘སངྐེཐེཝ ཨམིཏྟསྨིཾ, མིཏྟསྨིམྤི ན ཝིསྶསེ;

ཨབྷཡཱ བྷཡམུཔྤནྣཾ, ཨཔི མཱུལཱནི ཀནྟཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨབྷཡཱ བྷཡམུཔྤནྣནྟི ན ཨིཏོ ཏེ བྷཡམུཔྤནྣནྟི ཨབྷཡོ, ཀོ སོ? མིཏྟོ. ཡཉྷི མིཏྟསྨིམྤི ཝིསྶཱསེ སཏི ཏཏོ བྷཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ མཱུལཱནིཔི ཀནྟཏི, མིཏྟསྶ སབྦརནྡྷཱནཾ ཝིདིཏཏྟཱ མཱུལགྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཐ ¶ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཱ བྷཱཡི, ཡཐཱ སཔྤོ ཏཡི ན དུབྦྷཏི, ཨེཝམཧཾ ཀརིསྶཱམི, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏསྨིཾ ཨཱསངྐཾ མཱ ཀརཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི. ཏེཔི ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སཔྤོ ཙ ནཀུལོ ཙ ཨིམེ དྭེ མཧཱམཏྟཱ ཨཧེསུཾ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ནཀུལཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༡༦༦] ༦. ཨུཔསཱལ༹ཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུཔསཱལ༹ཀནཱམཱནཱིཏི ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཔསཱལ༹ཀཾ ནཱམ སུསཱནསུདྡྷིཀཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར ཨཌྜྷོ ཨཧོསི མཧདྡྷནོ, དིཊྛིགཏིཀཏྟཱ པན དྷུརཝིཧཱརེ ཝསནྟཱནམྤི བུདྡྷཱནཾ སངྒཧཾ ནཱམ ན ཨཀཱསི. པུཏྟོ པནསྶ པཎྜིཏོ ཨཧོསི ཉཱཎསམྤནྣོ. སོ མཧལླཀཀཱལེ པུཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘མཱ ཁོ མཾ, ཏཱཏ, ཨཉྙསྶ ཝསལསྶ ཛྷཱཔིཏསུསཱནེ ཛྷཱཔེཧི, ཨེཀསྨིཾ པན ཨནུཙྪིཊྛསུསཱནེཡེཝ མཾ ¶ ཛྷཱཔེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཛྷཱཔེཏབྦཡུཏྟཀཾ ཋཱནཾ ན ཛཱནཱམི, སཱདྷུ ཝཏ མཾ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ ‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ མཾ ཛྷཱཔེཡྻཱསཱི’ཏི ཏུམྷེཝ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཏཾ ཨཱདཱཡ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊམཏྠཀཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨིདཾ ཨཉྙསྶ ཝསལསྶ ཨཛྷཱཔིཏཊྛཱནཾ, ཨེཏྠ མཾ ཛྷཱཔེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུཏྟེན སདྡྷིཾ པབྦཏཱ ཨོཏརིཏུཾ ཨཱརབྷི.

སཏྠཱ པན ཏཾ དིཝསཾ པཙྩཱུསཀཱལེ བོདྷནེཡྻབནྡྷཝེ ཨོལོཀེནྟོ ཏེསཾ པིཏཱཔུཏྟཱནཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ ཨདྡས. ཏསྨཱ མགྒཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏལུདྡཀོ ཝིཡ པབྦཏཔཱདཾ གནྟྭཱ ཏེསཾ པབྦཏམཏྠཀཱ ཨོཏརནྟཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོ ནིསཱིདི, ཏེ ཨོཏརནྟཱ སཏྠཱརཾ ཨདྡསཾསུ. སཏྠཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཀཧཾ གམིསྶཐ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི པུཙྪི. མཱཎཝོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ཏེན ཧི ཨེཧི, ཏཝ པིཏརཱ ཨཱཙིཀྑིཏཊྛཱནཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨུབྷོ པིཏཱཔུཏྟེ གཧེཏྭཱ པབྦཏམཏྠཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ‘‘ཀཏརཾ ཋཱན’’ནྟི པུཙྪི. མཱཎཝོ ‘‘ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརཾ ཨཱཙིཀྑི, བྷནྟེ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, མཱཎཝ, ཏཝ པིཏཱ ཨིདཱནེཝ སུསཱནསུདྡྷིཀོ, པུབྦེཔི སུསཱནསུདྡྷིཀོཝ, ན ཙེས ཨིདཱནེཝ ‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ མཾ ཛྷཱཔེཡྻཱསཱི’ཏི ཏཝ ཨཱཙིཀྑཏི, པུབྦེཔི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨཏྟནོ ཛྷཱཔིཏབྷཱཝཾ ཨཱཙིཀྑཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཨིམསྨིཉྙེཝ རཱཛགཧེ ཨཡམེཝ ཨུཔསཱལ༹ཀོ བྲཱཧྨཎོ ཨཡམེཝསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརིཔུཎྞསིཔྤོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝིཧཱསི. ཏདཱ སོ བྲཱཧྨཎོ ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན པུཏྟཾ ཝཏྭཱ པུཏྟེན ‘‘ཏུམྷེཡེཝ མེ ཏཐཱརཱུཔཾ ཋཱནཾ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིདམེཝ ཋཱན’’ནྟི ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པུཏྟེན སདྡྷིཾ ཨོཏརནྟོ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམི. བོདྷིསཏྟོ ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན པུཙྪིཏྭཱ མཱཎཝསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཏཝ པིཏརཱ ཨཱཙིཀྑིཏཊྛཱནསྶ ¶ ཨུཙྪིཊྛབྷཱཝཾ ཝཱ ཨནུཙྪིཊྛབྷཱཝཾ ཝཱ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི ཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཏམཏྠཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ‘‘ཨིདཾ ཏིཎྞཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརཾ ¶ ཨནུཙྪིཊྛཊྛཱན’’ནྟི མཱཎཝེན ཝུཏྟེ ‘‘མཱཎཝ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཛྷཱཔིཏཀཱནཾ པམཱཎཾ ནཏྠི, ཏཝེཝ པིཏཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེཡེཝ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཔསཱལ༹ཀོཡེཝ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ པབྦཏནྟརེ ཙུདྡས ཛཱཏིསཧསྶཱནི ཛྷཱཔིཏོ. པཐཝིཡཉྷི ཨཛྷཱཔིཏཊྛཱནཾ ཝཱ ཨསུསཱནཊྛཱནཾ ཝཱ སཱིསཱནཾ ཨནིཝེསིཏཊྛཱནཾ ཝཱ ལདྡྷུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༣༡.

‘‘ཨུཔསཱལ༹ཀནཱམཱནི ¶ , སཧསྶཱནི ཙཏུདྡས;

ཨསྨིཾ པདེསེ དཌྜྷཱནི, ནཏྠི ལོཀེ ཨནཱམཏཾ.

༣༢.

‘‘ཡམྷི སཙྩཉྩ དྷམྨོ ཙ, ཨཧིཾསཱ སཾཡམོ དམོ;

ཨེཏཾ ཨརིཡཱ སེཝནྟི, ཨེཏཾ ལོཀེ ཨནཱམཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨནཱམཏནྟི མཏཊྛཱནཾ. ཏཉྷི ཨུཔཙཱརཝསེན ‘‘ཨམཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ པཊིསེདྷེནྟོ ‘‘ཨནཱམཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཨནམཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ལོཀསྨིཉྷི ཨནམཏཊྛཱནཾ ཨསུསཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཡམྷི སཙྩཉྩ དྷམྨོ ཙཱཏི ཡསྨིཾ པུགྒལེ ཙཏུསཙྩཝཏྠུཀཾ པུབྦབྷཱགསཙྩཉཱཎཉྩ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཙ ཨཏྠི. ཨཧིཾསཱཏི པརེསཾ ཨཝིཧེསཱ ཨཝིཧེཋནཱ. སཾཡམོཏི སཱིལསཾཡམོ. དམོཏི ཨིནྡྲིཡདམནཾ. ཨིདཉྩ གུཎཛཱཏཾ ཡམྷི པུགྒལེ ཨཏྠི, ཨེཏཾ ཨརིཡཱ སེཝནྟཱིཏི, ཨརིཡཱ བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཙ ཨེཏཾ ཋཱནཾ སེཝནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ པུགྒལཾ ཨུཔསངྐམནྟི བྷཛནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཾ ལོཀེ ཨནཱམཏནྟི ཨེཏཾ གུཎཛཱཏཾ ལོཀེ ཨམཏབྷཱཝསཱདྷནཏོ ཨནཱམཏཾ ནཱམ.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ པིཏཱཔུཏྟཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུབྷོ པིཏཱཔུཏྟཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ‘‘ཏདཱ པིཏཱཔུཏྟཱཝ ཨེཏརཧི པིཏཱཔུཏྟཱ ཨཧེསུཾ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུཔསཱལ༹ཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༡༦༧] ༧. སམིདྡྷིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨབྷུཏྭཱ ¶ ¶ བྷིཀྑསི བྷིཀྑཱུཏི ཨིདཾ སཏྠཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཏཔོདཱརཱམེ ཝིཧརནྟོ སམིདྡྷིཐེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཉྷི ཨཱཡསྨཱ སམིདྡྷི སབྦརཏྟིཾ པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནཝེལཱཡ ནྷཏྭཱ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ སུཀྑཱཔཡམཱནོ ཨནྟརཝཱསཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི སུཔརིཀམྨཀཏཱ ཝིཡ སུཝཎྞཔཊིམཱ. ཨཏྟབྷཱཝསམིདྡྷིཡཱཡེཝ ཧིསྶ ¶ ‘‘སམིདྡྷཱི’’ཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨཐསྶ སརཱིརསོབྷགྒཾ དིསྭཱ ཨེཀཱ དེཝདྷཱིཏཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཐེརཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, བྷིཀྑུ, དཧརོ ཡུཝཱ སུསུ ཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ, ཨེཝརཱུཔསྶ ཏཝ ཀཱམེ ཨཔརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཀོ ཨཏྠོ པབྦཛྫཱཡ, ཀཱམེ ཏཱཝ པརིབྷུཉྫསྶུ, པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘དེཝདྷཱིཏེ, ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཝཡེ ཋིཏོ མརིསྶཱམཱི’ཏི མམ མརཎཀཱལཾ ན ཛཱནཱམི, ཨེས མེ ཀཱལོ པཊིཙྪནྣོ, ཏསྨཱ ཏརུཎཀཱལེཡེཝ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཱ པཊིསནྠཱརཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨནྟརདྷཱཡི. ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, སམིདྡྷི, ཏྭཉྙེཝ ཨེཏརཧི དེཝདྷཱིཏཱཡ པལོབྷིཏོ, པུབྦེཔི དེཝདྷཱིཏརོ པབྦཛིཏེ པལོབྷིཾསུཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཀཱསིགཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སབྦསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨེཀཾ ཛཱཏསྶརཾ ནིསྶཱཡ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ སབྦརཏྟིཾ པདྷཱནཾ པདཧིཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནཝེལཱཡ ནྷཏྭཱ ཨེཀཾ ཝཀྐལཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ སརཱིརཾ ཝོདཀཾ ཀརོནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཨེཀཱ དེཝདྷཱིཏཱ བོདྷིསཏྟཾ པལོབྷཡམཱནཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༣༣.

‘‘ཨབྷུཏྭཱ བྷིཀྑསི བྷིཀྑུ, ན ཧི བྷུཏྭཱན བྷིཀྑསི;

བྷུཏྭཱན བྷིཀྑུ བྷིཀྑསྶུ, མཱ ཏཾ ཀཱལོ ཨུཔཙྩགཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨབྷུཏྭཱ བྷིཀྑསི བྷིཀྑཱུཏི བྷིཀྑུ ཏྭཾ དཧརཀཱལེ ཀིལེསཀཱམཝསེན ཝཏྠུཀཱམེ ཨབྷུཏྭཱཝ བྷིཀྑཱཡ ཙརསི. ན ཧི བྷུཏྭཱན བྷིཀྑསཱིཏི ནནུ ནཱམ པཉྩ ཀཱམགུཎེ བྷུཏྭཱ བྷིཀྑཱཡ ཙརིཏབྦཾ, ཀཱམེ ཨབྷུཏྭཱཝ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨུཔགཏོསི. བྷུཏྭཱན བྷིཀྑུ བྷིཀྑསྶཱུཏི བྷིཀྑུ ¶ དཧརཀཱལེ ཏཱཝ ཀཱམེ བྷུཉྫིཏྭཱ པཙྪཱ མཧལླཀཀཱལེ བྷིཀྑསྶུ. མཱ ཏཾ ཀཱལོ ཨུཔཙྩགཱཏི ཨཡཾ ཀཱམེ བྷུཉྫནཀཱལོ དཧརཀཱལོ, ཏཾ མཱ ཨཏིཀྐམཏཱུཏི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ དེཝཏཱཡ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ པཀཱསེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༣༤.

‘‘ཀཱལཾ ཝོཧཾ ན ཛཱནཱམི, ཚནྣོ ཀཱལོ ན དིསྶཏི;

ཏསྨཱ ཨབྷུཏྭཱ བྷིཀྑཱམི, མཱ མཾ ཀཱལོ ཨུཔཙྩགཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱལཾ ཝོཧཾ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝོཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཧཾ པན ‘‘པཋམཝཡེ ཝཱ མཡཱ མརིཏབྦཾ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ ཝཱ པཙྪིམཝཡེ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ མརཎཀཱལཾ ན ཛཱནཱམི. པཎྜིཏེན ཧི པུགྒལེན –

‘‘ཛཱིཝིཏཾ བྱཱདྷི ཀཱལོ ཙ, དེཧནིཀྑེཔནཾ གཏི;

པཉྩེཏེ ཛཱིཝལོཀསྨིཾ, ཨནིམིཏྟཱ ན ནཱཡརེ’’ཏི.

ཚནྣོ ཀཱལོ ན དིསྶཏཱིཏི ཡསྨཱ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཝཡཀཱལེ ཧེམནྟཱདིཨུཏུཀཱལེ ཝཱ མཡཱ མརིཏབྦ’’ནྟི མཡ྄ཧམྤེས ཚནྣོ ཧུཏྭཱ ཀཱལོ ན དིསྶཏི, སུཔྤཊིཙྪནྣོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ ན པཉྙཱཡཏི. ཏསྨཱ ཨབྷུཏྭཱ བྷིཀྑཱམཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཨབྷུཏྭཱ བྷིཀྑཱམི. མཱ མཾ ཀཱལོ ཨུཔཙྩགཱཏི མཾ སམཎདྷམྨཀརཎཀཱལོ མཱ ཨཏིཀྐམཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན དཧརོཝ སམཱནོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱིཏི. དེཝདྷཱིཏཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨནྟརདྷཱཡི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དེཝདྷཱིཏཱ ཨཡཾ དེཝདྷཱིཏཱ ཨཧོསི, ཨཧམེཝ ཏེན སམཡེན ཏཱཔསོ ཨཧོསི’’ནྟི.

སམིདྡྷིཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༡༦༨] ༨. སཀུཎགྒྷིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སེནོ ¶ ¶ བལསཱ པཏམཱནོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཾ སཀུཎོཝཱདསུཏྟཾ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༢) ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཉྷི སཏྠཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘གོཙརེ, བྷིཀྑཝེ, ཙརཐ སཀེ པེཏྟིཀེ ཝིསཡེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༧༢) ཨིམཾ སཾཡུཏྟམཧཱཝགྒེ སུཏྟནྟཾ ཀཐེནྟོ ¶ ‘‘ཏུམྷེ ཏཱཝ ཏིཊྛཐ, པུབྦེ ཏིརཙྪཱནགཏཱཔི སཀཾ པེཏྟིཀཝིསཡཾ པཧཱཡ ཨགོཙརེ ཙརནྟཱ པཙྩཱམིཏྟཱནཾ ཧཏྠཔཐཾ གནྟྭཱཔི ཨཏྟནོ པཉྙཱསམྤཏྟིཡཱ ཨུཔཱཡཀོསལླེན པཙྩཱམིཏྟཱནཾ ཧཏྠཱ མུཙྩིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ལཱཔསཀུཎཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནངྒལཀཊྛཀརཎེ ལེཌྜུཊྛཱནེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘སཀཝིསཡེ གོཙརགཧཎཾ པཧཱཡ པརཝིསཡེ གོཙརཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཊཝིཔརིཡནྟཾ ཨགམཱསི. ཨཐ ནཾ ཏཏྠ གོཙརཾ གཎྷནྟཾ དིསྭཱ སཀུཎགྒྷི སཧསཱ ཨཛ྄ཛྷཔྤཏྟཱ ཨགྒཧེསི. སོ སཀུཎགྒྷིཡཱ ཧརིཡམཱནོ ཨེཝཾ པརིདེཝསི – ‘‘མཡམེཝམྷ ཨལཀྑིཀཱ, མཡཾ ཨཔྤཔུཉྙཱ, ཡེ མཡཾ ཨགོཙརེ ཙརིམྷ པརཝིསཡེ, སཙེཛྫ མཡཾ གོཙརེ ཙརེཡྻཱམ སཀེ པེཏྟིཀེ ཝིསཡེ, ན མྱཱཡཾ སཀུཎགྒྷི ཨལཾ ཨབྷཝིསྶ ཡདིདཾ ཡུདྡྷཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ པན, ཏེ ལཱཔ, གོཙརོ སཀོ པེཏྟིཀོ ཝིསཡོ’’ཏི? ‘‘ཡདིདཾ ནངྒལཀཊྛཀརཎཾ ལེཌྜུཊྛཱན’’ནྟི. ཨཐ ནཾ སཀུཎགྒྷི སཀེ བལེ ཨཔཏྠདྡྷཱ ཨམུཉྩི – ‘‘གཙྪ ཁོ, ཏྭཾ ལཱཔ, ཏཏྲཔི མེ གནྟྭཱ ན མོཀྑསཱི’’ཏི. སོ ཏཏྠ གནྟྭཱ མཧནྟཾ ལེཌྜུཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི ཁོ དཱནི སཀུཎགྒྷཱི’’ཏི སེནཾ ཨཝ྄ཧཡནྟོ ཨཊྛཱསི. སཀུཎགྒྷི སཀེ བལེ ཨཔཏྠདྡྷཱ ཨུབྷོ པཀྑེ སནྣཡ྄ཧ ལཱཔསཀུཎཾ སཧསཱ ཨཛ྄ཛྷཔྤཏྟཱ. ཡདཱ པན ཏཾ ལཱཔོ ‘‘བཧུཨཱགཏཱ ཁོ མྱཱཡཾ སཀུཎགྒྷཱི’’ཏི ཨཉྙཱསི, ཨཐ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཏསྶེཝ ལེཌྜུསྶ ཨནྟརཾ པཙྩཱཔཱདི. སཀུཎགྒྷི ཝེགཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཏཏྠེཝ ཨུརཾ པཙྩཏཱལེ༹སི. ཨེཝཾ སཱ བྷིནྣེན ཧདཡེན ནིཀྑནྟེཧི ཨཀྑཱིཧི ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏིརཙྪཱནགཏཱཔི ཨགོཙརེ ཙརནྟཱ སཔཏྟཧཏྠཾ གཙྪནྟི, གོཙརེ པན སཀེ པེཏྟིཀེ ཝིསཡེ ཙརནྟཱ སཔཏྟེ ནིགྒཎྷནྟི, ཏསྨཱ ཏུམྷེཔི མཱ ཨགོཙརེ ཙརཐ པརཝིསཡེ. ཨགོཙརེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཙརཏཾ པརཝིསཡེ ལཙྪཏི མཱརོ ཨོཏཱརཾ, ལཙྪཏི མཱརོ ཨཱརམྨཎཾ. ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨགོཙརོ པརཝིསཡོ? ཡདིདཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ…པེ… ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨགོཙརོ པརཝིསཡོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༣༥.

‘‘སེནོ ¶ བལསཱ པཏམཱནོ, ལཱཔཾ གོཙརཋཱཡིནཾ;

སཧསཱ ཨཛ྄ཛྷཔྤཏྟོཝ, མརཎཾ ཏེནུཔཱགམཱི’’ཏི.

ཏཏྠ བལསཱ པཏམཱནོཏི ‘‘ལཱཔཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི བལེན ཐཱམེན པཏམཱནོ. གོཙརཋཱཡིནནྟི སཀཝིསཡཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གོཙརཏྠཱཡ ཨཊཝིཔརིཡནྟེ ཋིཏཾ. ཨཛ྄ཛྷཔྤཏྟོཏི སམྤཏྟོ. མརཎཾ ཏེནུཔཱགམཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན མརཎཾ པཏྟོ.

ཏསྨིཾ པན མརཎཾ པཏྟེ ལཱཔོ ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘དིཊྛཱ ཝཏ མེ པཙྩཱམིཏྟསྶ པིཊྛཱི’’ཏི ཏསྶ ཧདཡེ ཋཏྭཱ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༣༦.

‘‘སོཧཾ ནཡེན སམྤནྣོ, པེཏྟིཀེ གོཙརེ རཏོ;

ཨཔེཏསཏྟུ མོདཱམི, སམྤསྶཾ ཨཏྠམཏྟནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནཡེནཱཏི ཨུཔཱཡེན. ཨཏྠམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ ཨརོགབྷཱཝསངྑཱཏཾ ཝུཌྜྷིཾ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིནི པཱཔུཎིཾསུ. ‘‘ཏདཱ སེནོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ལཱཔོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཀུཎགྒྷིཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༡༦༩] ༩. ཨརཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡོ ¶ ཝེ མེཏྟེན ཙིཏྟེནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ མེཏྟསུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ སཏྠཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘མེཏྟཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱསེཝིཏཱཡ བྷཱཝིཏཱཡ ¶ བཧུལཱིཀཏཱཡ ཡཱནཱིཀཏཱཡ ཝཏྠུཀཏཱཡ ཨནུཊྛིཏཱཡ པརིཙིཏཱཡ སུསམཱརདྡྷཱཡ ཨེཀཱདསཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེ ཨེཀཱདས? སུཁཾ སུཔཏི, སུཁཾ པཊིབུཛ྄ཛྷཏི, ན པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཨམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, དེཝཏཱ རཀྑནྟི, ནཱསྶ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི, ཏུཝཊཾ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, མུཁཝཎྞོ ཝིཔྤསཱིདཏི, ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཧོཏི. མེཏྟཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱསེཝིཏཱཡ…པེ… སུསམཱརདྡྷཱཡ ཨིམེ ཨེཀཱདསཱནིསཾསཱ ¶ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༡.༡༥). ཨིམེ ཨེཀཱདསཱནིསཾསེ གཧེཏྭཱ ཋིཏཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཝཎྞེཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ནཱམ སབྦསཏྟེསུ ཨོདིསྶཀཱནོདིསྶཀཝསེན མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཧིཏོཔི ཧིཏེན ཕརིཏབྦོ, ཨཧིཏོཔི ཧིཏེན ཕརིཏབྦོ, མཛ྄ཛྷཏྟོཔི ཧིཏེན ཕརིཏབྦོ. ཨེཝཾ སབྦསཏྟེསུ ཨོདིསྶཀཱནོདིསྶཀཝསེན མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཀརུཎཱ མུདིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཙཏཱུསུ བྲཧྨཝིཧཱརེསུ ཀམྨཾ ཀཱཏབྦམེཝ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨལབྷནྟོཔི བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི སཏྟ ཝསྶཱནི མེཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ སཏྟ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ བྲཧྨལོཀསྨིཾཡེཝ ཝསིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙཏུནྣཾ བྲཧྨཝིཧཱརཱནཾ ལཱབྷཱི ཨརཀོ ནཱམ སཏྠཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི, ཏསྶ མཧཱ པརིཝཱརོ ཨཧོསི. སོ ཨིསིགཎཾ ཨོཝདནྟོ ‘‘པབྦཛིཏེན ནཱམ མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཀརུཎཱ མུདིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. མེཏྟཙིཏྟཉྷི ནཱམེཏཾ ཨཔྤནཱཔྤཏྟཾ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎཏཾ སཱདྷེཏཱི’’ཏི མེཏྟཱཡ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༣༧.

‘‘ཡོ ¶ ཝེ མེཏྟེན ཙིཏྟེན, སབྦལོཀཱནུཀམྤཏི;

ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ ཏིརིཡཾ, ཨཔྤམཱཎེན སབྦསོ.

༣༨.

‘‘ཨཔྤམཱཎཾ ཧིཏཾ ཙིཏྟཾ, པརིཔུཎྞཾ སུབྷཱཝིཏཾ;

ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ, ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཡོ ཝེ མེཏྟེན ཙིཏྟེན, སབྦལོཀཱནུཀམྤཏཱིཏི ཁཏྟིཡཱདཱིསུ ཝཱ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཝཱ ཡོ ཀོཙི ཨཔྤམཱཎེན མེཏྟེན ཙིཏྟེན སཀལཾ སཏྟལོཀཾ ཨནུཀམྤཏི. ཨུདྡྷནྟི པཐཝིཏོ ཡཱཝ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནབྲཧྨལོཀཱ. ཨདྷོཏི པཐཝིཡཱ ཧེཊྛཱ ཨུསྶདེ མཧཱནིརཡེ. ཏིརིཡནྟི མནུསྶལོཀེ, ཡཏྟཀཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཙ ཏེསུ སབྦེསུ ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ ནིབྦཏྟཱ སབྦེ སཏྟཱ ཨཝེརཱ ཧོནྟུ, ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཱ ཨནཱིགྷཱ, སུཁཱི ཨཏྟཱནཾ པརིཧརནྟཱུཏི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏེན མེཏྟེན ཙིཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤམཱཎེནཱཏི ཨཔྤམཱཎསཏྟཱནཾ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎཏྟཱ ཨཔྤམཱཎེན. སབྦསོཏི སབྦཱཀཱརེན, ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡནྟི ཨེཝཾ སབྦསུགཏིདུགྒཏིཝསེནཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཔྤམཱཎཾ ཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨཔྤམཱཎཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝིཏཾ སབྦསཏྟེསུ ཧིཏཙིཏྟཾ. པརིཔུཎྞནྟི ཨཝིཀལཾ. སུབྷཱཝིཏནྟི སུཝཌྜྷིཏཾ, ཨཔྤནཱཙིཏྟསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ཀམྨནྟི ཡཾ ‘‘ཨཔྤམཱཎཾ ¶ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎཏྟིཀཝསེན ཙ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཝསེན ཙ ཨཝཌྜྷིཏྭཱ ཀཏཾ པརིཏྟཾ ཀཱམཱཝཙརཀམྨཾ. ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏཱིཏི ཏཾ པརིཏྟཾ ཀམྨཾ ཡཾ ཏཾ ‘‘ཨཔྤམཱཎཾ ཧིཏཾ ཙིཏྟ’’ནྟི སངྑགཏཾ རཱུཔཱཝཙརཀམྨཾ, ཏཏྲ ན ཨཝསིསྶཏི. ཡཐཱ ནཱམ མཧོགྷེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ པརིཏྟོདཀཾ ཨོགྷསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཏེན ཨསཾཧཱིརམཱནཾ ནཱཝསིསྶཏི ན ཏིཊྛཏི, ཨཐ ཁོ མཧོགྷོཝ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཏཾ པརིཏྟཀམྨཾ ཏསྶ མཧགྒཏཀམྨསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཏེན མཧགྒཏཀམྨེན ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཨགྒཧིཏཝིཔཱཀོཀཱསཾ ཧུཏྭཱ ན ཨཝསིསྶཏི ན ཏིཊྛཏི, ན སཀྐོཏི ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀཾ དཱཏུཾ, ཨཐ ཁོ མཧགྒཏཀམྨམེཝ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི ཝིཔཱཀཾ དེཏཱིཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སཏྟ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ ན ཨིམཾ ལོཀཾ པུན ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨིསིགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ ཨཧོསི, ཨརཀོ པན སཏྠཱ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨརཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༡༧༠] ༡༠. ཀཀཎྚཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནཱཡཾ ¶ པུརེ ཨུཎྞམཏཱིཏི ཨིདཾ ཀཀཎྚཀཛཱཏཀཾ མཧཱཨུམངྒཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༢༢.༥༩༠ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཀཀཎྚཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

སནྠཝཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨིནྡསམཱནགོཏྟཉྩ, སནྠཝཾ སུསཱིམཾ གིཛ྄ཛྷཾ;

ནཀུལཾ ཨུཔསཱལ༹ཀཾ, སམིདྡྷི ཙ སཀུཎགྒྷི;

ཨརཀཉྩ ཀཀཎྚཀཾ.

༣. ཀལྱཱཎཝགྒོ

[༡༧༡] ༡. ཀལྱཱཎདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀལྱཱཎདྷམྨོཏི ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ བདྷིརསསྶུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཉྷི ཨེཀོ ཀུཊུམྦིཀོ སདྡྷོ པསནྣོ ཏིསརཎགཏོ པཉྩསཱིལེན སམནྣཱགཏོ. སོ ཨེཀདིཝསཾ བཧཱུནི སཔྤིཨཱདཱིནི བྷེསཛྫཱནི ཙེཝ པུཔྥགནྡྷཝཏྠཱདཱིནི ཙ གཧེཏྭཱ ‘‘ཛེཏཝནེ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཨགམཱསི. ཏསྶ ཏཏྠ གཏཀཱལེ སསྶུ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ གཧེཏྭཱ དྷཱིཏརཾ དཊྛུཀཱམཱ ཏཾ གེཧཾ ཨགམཱསི, སཱ ཙ ཐོཀཾ བདྷིརདྷཱཏུཀཱ ཧོཏི. སཱ དྷཱིཏརཱ སདྡྷིཾ བྷུཏྟབྷོཛནཱ ¶ བྷཏྟསམྨདཾ ཝིནོདཡམཱནཱ དྷཱིཏརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, ཨམྨ, བྷཏྟཱ ཏེ སམྨོདམཱནོ ཨཝིཝདམཱནོ པིཡསཾཝཱསཾ ཝསཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, ཨམྨ, ཀཐེཐ ཡཱདིསོ ཏུམྷཱཀཾ ཛཱམཱཏཱ སཱིལེན ཙེཝ ཨཱཙཱརསམྤདཱཡ ཙ, ཏཱདིསོ པབྦཛིཏོཔི དུལླབྷོ’’ཏི. ཨུཔཱསིཀཱ དྷཱིཏུ ཝཙནཾ སཱདྷུཀཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ‘‘པབྦཛིཏོ’’ཏི པདམེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཀསྨཱ ཏེ བྷཏྟཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི མཧཱསདྡཾ ཨཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ སཀལགེཧཝཱསིནོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཀིར ཀུཊུམྦིཀོ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཝིརཝིཾསུ. ཏེསཾ སདྡཾ སུཏྭཱ དྭཱརེན སཉྩརནྟཱ ‘‘ཀིཾ ནཱམ ཀིརེཏ’’ནྟི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀིར གེཧེ ཀུཊུམྦིཀོ པབྦཛིཏོ’’ཏི. སོཔི ཁོ ཀུཊུམྦིཀོ དསབལསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཝིཧཱརཱ ནིཀྑམྨ ནགརཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ནཾ ཨནྟརཱམགྒེཡེཝ ཨེཀོ པུརིསོ དིསྭཱ ‘‘སམྨ, ཏྭཾ ཀིར པབྦཛིཏོཏི ཏཝ གེཧེ པུཏྟདཱརཔརིཛནོ པརིདེཝཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཨཔབྦཛིཏམེཝ ཀིར མཾ ‘པབྦཛིཏོ’ཏི ཝདཏི, ཨུཔྤནྣོ ཁོ པན མེ ཀལྱཱཎསདྡོ ན ཨནྟརདྷཱཔེཏབྦོ, ཨཛྫེཝ མཡཱ པབྦཛིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏཏོཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ཨིདཱནེཝ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ གནྟྭཱ ཨིདཱནེཝ པཙྩཱགཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀལྱཱཎསདྡོ ནཱམ ཨུཔྤནྣོ ན ཨནྟརདྷཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ པབྦཛྫཉྩ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཏྭཱ སམྨཱ པཊིཔནྣོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨིདཾ ཀིར ཀཱརཎཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊཾ ཛཱཏཾ. ཨཐེཀདིཝསཾ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀོ ‘ཨུཔྤནྣོ ཀལྱཱཎསདྡོ ¶ ན ཨནྟརདྷཱཔེཏབྦོ’ཏི པབྦཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷིཀྑཝེ, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ‘ཨུཔྤནྣོ ཀལྱཱཎསདྡོ ཝིརཱདྷེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’ཏི པབྦཛིཾསུཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏུ ཨཙྩཡེན སེཊྛིཊྛཱནཾ པཱཔུཎི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ནིཝེསནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ རཱཛུཔཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཨཐསྶ སསྶུ ‘‘དྷཱིཏརཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ གེཧཾ ཨགམཱསི, སཱ ཐོཀཾ བདྷིརདྷཱཏུཀཱཏི སབྦཾ ¶ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུསདིསམེཝ. ཏཾ པན རཱཛུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ གྷརཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨེཀོ པུརིསོ ‘‘ཏུམྷེ ཀིར པབྦཛིཏཱཏི ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ མཧཱཔརིདེཝོ པཝཏྟཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨུཔྤནྣོ ཀལྱཱཎསདྡོ ནཱམ ན ཨནྟརདྷཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏཏོཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ, མཧཱསེཊྛི, ཨིདཱནེཝ གནྟྭཱ པུན ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དེཝ, གེཧཛནོ ཀིར མཾ ཨཔབྦཛིཏམེཝ ‘པབྦཛིཏོ’ཏི ཝཏྭཱ པརིདེཝཏི, ཨུཔྤནྣོ ཁོ པན ཀལྱཱཎསདྡོ ན ཨནྟརདྷཱཔེཏབྦོ, པབྦཛིསྶཱམཧཾ, པབྦཛྫཾ མེ ཨནུཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༤༡.

‘‘ཀལྱཱཎདྷམྨོཏི ¶ ཡདཱ ཛནིནྡ, ལོཀེ སམཉྙཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི;

ཏསྨཱ ན ཧིཡྻེཐ ནརོ སཔཉྙོ, ཧིརིཡཱཔི སནྟོ གྷུརམཱདིཡནྟི.

༤༢.

‘‘སཱཡཾ སམཉྙཱ ཨིདྷ མཛྫ པཏྟཱ, ཀལྱཱཎདྷམྨོཏི ཛནིནྡ ལོཀེ;

ཏཱཧཾ སམེཀྑཾ ཨིདྷ པབྦཛིསྶཾ, ན ཧི མཏྠི ཚནྡོ ཨིདྷ ཀཱམབྷོགེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀལྱཱཎདྷམྨོཏི སུནྡརདྷམྨོ. སམཉྙཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏཱིཏི ཡདཱ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ པབྦཛིཏོཏི ཨིདཾ པཉྙཏྟིཝོཧཱརཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ ན ཧིཡྻེཐཱཏི ཏཏོ སཱམཉྙཏོ ན པརིཧཱཡེཐ. ཧིརིཡཱཔི སནྟོ དྷུརམཱདིཡནྟཱིཏི, མཧཱརཱཛ, སཔྤུརིསཱ ནཱམ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛིཏཱཡ ཧིརིཡཱ བཧིདྡྷསམུཊྛིཏེན ཨོཏྟཔྤེནཔི ཨེཏཾ པབྦཛིཏདྷུརཾ གཎྷནྟི. ཨིདྷ མཛྫ པཏྟཱཏི ཨིདྷ མཡཱ ཨཛྫ པཏྟཱ. ཏཱཧཾ སམེཀྑནྟི ཏཾ ཨཧཾ གུཎཝསེན ལདྡྷསམཉྙཾ སམེཀྑནྟོ པསྶནྟོ. ན ཧི མཏྠི ཚནྡོཏི ན ཧི མེ ཨཏྠི ཚནྡོ. ཨིདྷ ཀཱམབྷོགེཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཀིལེསཀཱམཝཏྠུཀཱམཔརིབྷོགེཧི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ རཱཛཱནཾ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིསེཊྛི པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀལྱཱཎདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༡༧༢] ༢. དདྡརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀོ ནུ སདྡེན མཧཏཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོཀཱལིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྨིཉྷི ཀཱལེ བཧཱུ བཧུསྶུཏཱ བྷིཀྑཱུ མནོསིལཱཏལེ ནདམཱནཱ ཏརུཎསཱིཧཱ ཝིཡ ཨཱཀཱསགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟཱ ¶ ཝིཡ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ སརབྷཱཎཾ བྷཎནྟི. ཀོཀཱལིཀོ ཏེསུ སརབྷཱཎཾ བྷཎནྟེསུ ཨཏྟནོ ཏུཙྪབྷཱཝཾ ཨཛཱནིཏྭཱཝ ‘‘ཨཧམྤི སརབྷཱཎཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨནྟརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སརབྷཱཎཾ ན པཱཔེནྟི. སཙེ ཨམྷཱཀམྤི པཱཔེཡྻུཾ, མཡམྤི བྷཎེཡྻཱམཱ’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནཱམཾ ཨགྒཧེཏྭཱཝ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཐེནྟོ ཨཱཧིཎྜཏི. ཏསྶ སཱ ཀཐཱ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཝཱིམཾསིསྶཱམ ཏཱཝ ན’’ནྟི སཉྙཱཡ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ ཀོཀཱལིཀ, ཨཛྫ སངྒྷསྶ སརབྷཱཎཾ བྷཎཱཧཱི’’ཏི. སོ ཨཏྟནོ བལཾ ཨཛཱནིཏྭཱཝ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ སརབྷཱཎཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སཔྤཱཡཾ ཡཱགུཾ པིཝི, ཁཛྫཀཾ ཁཱདི, སཔྤཱཡེནེཝ སཱུཔེན བྷུཉྫི.

སཱུརིཡེ ཨཏྠངྒཏེ དྷམྨསྶཝནཀཱལེ གྷོསིཏེ བྷིཀྑུསངྒྷོ སནྣིཔཏི. སོ ཀཎྚཀུརཎྜཀཝཎྞཾ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཝཎྞཾ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཐེརེ ཝནྡིཏྭཱ ཨལངྐཏརཏནམཎྜཔེ པཉྙཏྟཝརདྷམྨཱསནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཙིཏྲབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ‘‘སརབྷཱཎཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ནིསཱིདི, ཏཱཝདེཝསྶ སརཱིརཱ སེདཱ མུཙྩིཾསུ, སཱརཛྫཾ ཨོཀྐམི, པུབྦགཱཐཱཡ པཋམཾ པདཾ ཨུདཱཧརིཏྭཱ ཨནནྟརཾ ན པསྶི. སོ ཀམྤམཱནོ ཨཱསནཱ ཨོརུཡ྄ཧ ལཛྫིཏོ སངྒྷམཛ྄ཛྷཏོ ཨཔཀྐམྨ ཨཏྟནོ པརིཝེཎཾ ཨགམཱསི. ཨཉྙོ བཧུསྶུཏོ བྷིཀྑུ སརབྷཱཎཾ བྷཎི. ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུ ཏསྶ ཏུཙྪབྷཱཝཾ ཛཱནིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, པཋམཾ ཀོཀཱལིཀསྶ ཏུཙྪབྷཱཝོ དུཛྫཱནོ, ཨིདཱནི ¶ པནེས སཡཾ ནདིཏྭཱ པཱཀཊོ ཛཱཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཀོཀཱལིཀོ ཨིདཱནེཝ ནདིཏྭཱ པཱཀཊོ ཛཱཏོ, པུབྦེཔི ནདིཏྭཱ པཱཀཊོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ སཱིཧཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བཧཱུནཾ ¶ སཱིཧཱནཾ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ ཨནེཀསཱིཧཔརིཝཱརོ རཛཏགུཧཱཡཾ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀིསྶཱཡ གུཧཱཡ ཨེཀོ སིངྒཱལོཔི ཝསཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ དེཝེ ཝསྶིཏྭཱ ཝིགཏེ སབྦེ སཱིཧཱ སཱིཧརཱཛསྶེཝ གུཧདྭཱརེ སནྣིཔཏིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟཱ སཱིཧཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹ཾསུ. ཏེསཾ ཨེཝཾ ནདིཏྭཱ ཀཱིལ༹ནཀཱལེ སོཔི སིངྒཱལོ ནདཏི. སཱིཧཱ ཏསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སིངྒཱལོ ཨམྷེཧི སདྡྷིཾ ནདཏཱི’’ཏི ལཛྫིཏཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཀཱལེ བོདྷིསཏྟསྶ པུཏྟོ སཱིཧཔོཏཀོ ‘‘ཏཱཏ, ཨིམེ སཱིཧཱ ནདིཏྭཱ སཱིཧཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨེཏསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ལཛྫཱཡ ཏུཎྷཱི ཛཱཏཱ, ཀོ ནཱམེས ཨཏྟནོ སདྡེན ཨཏྟཱནཾ ཛཱནཱཔེཏཱི’’ཏི པིཏརཾ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༣.

‘‘ཀོ ནུ སདྡེན མཧཏཱ, ཨབྷིནཱདེཏི དདྡརཾ;

ཏཾ སཱིཧཱ ནཔྤཊིནདནྟི, ཀོ ནཱམེསོ མིགཱདྷིབྷཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨབྷིནཱདེཏི དདྡརནྟི དདྡརཾ རཛཏཔབྦཏཾ ཨེཀནཱདཾ ཀརོཏི. མིགཱདྷིབྷཱུཏི པིཏརཾ ཨཱལཔཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – མིགཱདྷིབྷཱུ མིགཛེཊྛཀ སཱིཧརཱཛ པུཙྪཱམི ཏཾ ‘‘ཀོ ནཱམེསོ’’ཏི.

ཨཐསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ པིཏཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༤༤.

‘‘ཨདྷམོ མིགཛཱཏཱནཾ, སིངྒཱལོ ཏཱཏ ཝསྶཏི;

ཛཱཏིམསྶ ཛིགུཙྪནྟཱ, ཏུཎྷཱི སཱིཧཱ སམཙྩརེ’’ཏི.

ཏཏྠ སམཙྩརེཏི སནྟི ཨུཔསགྒམཏྟཾ, ཨཙྩནྟཱིཏི ཨཏྠོ, ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱ ནིསཱིདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པོཏྠཀེསུ པན ‘‘སམཙྪརེ’’ཏི ལིཁནྟི.

སཏྠཱ ¶ ¶ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཀོཀཱལིཀོ ཨིདཱནེཝ ཨཏྟནོ ནཱདེན ཨཏྟཱནཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏི, པུབྦེཔི ཨཀཱསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ ཀོཀཱལིཀོ ཨཧོསི, སཱིཧཔོཏཀོ རཱཧུལོ, སཱིཧརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

དདྡརཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༡༧༣] ༣. མཀྐཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཏཱཏམཱཎཝཀོ ¶ ཨེསོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀུཧཀབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ པཀིཎྞཀནིཔཱཏེ ཨུདྡཱལཀཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༤.༦༢ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏདཱ པན སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, ནཱཡཾ བྷིཀྑུ ཨིདཱནེཝ ཀུཧཀོ, པུབྦེཔི མཀྐཊོ ཧུཏྭཱ ཨགྒིསྶ ཀཱརཎཱ ཀོཧཉྙཾ ཨཀཱསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཀཱསིགཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ སཎྛཔེསི. ཨཐསྶ བྲཱཧྨཎཱི ཨེཀཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིཏྭཱ པུཏྟསྶ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཀཱལམཀཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶཱ པེཏཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིཾ མེ དཱནི གྷརཱཝཱསེན, པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨསྶུམུཁཾ ཉཱཏིམིཏྟཝགྒཾ པཧཱཡ པུཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཝསྶཱནཀཱལེ དེཝེ ཝསྶནྟེ སཱརདཱརཱུནི ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ཝིསིབྦནྟོ ཕལཀཏྠརེ ནིཔཛྫི, པུཏྟོཔིསྶ ཏཱཔསཀུམཱརཀོ པིཏུ པཱདེ སམྦཱཧནྟོཝ ནིསཱིདི.

ཨཐེཀོ ཝནམཀྐཊོ སཱིཏེན པཱིལི༹ཡམཱནོ ཏསྶ པཎྞསཱལཱཡ ཏཾ ཨགྒིཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ ཨེཏྠ པཝིསིསྶཱམི, ‘མཀྐཊོ མཀྐཊོ’ཏི མཾ པོཐེཏྭཱ ནཱིཧརིསྶནྟི, ཨགྒིཾ ཝིསིབྦེཏུཾ ན ལབྷིསྶཱམི, ཨཏྠི དཱནི མེ ཨུཔཱཡོ, ཏཱཔསཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཀོཧཉྙཾ ཀཏྭཱ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཀསྶ མཏཏཱཔསསྶ ཝཀྐལཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ པཙྪིཉྩ ཨངྐུསཡཊྛིཉྩ ¶ གཧེཏྭཱ པཎྞསཱལདྭཱརེ ཨེཀཾ ཏཱལརུཀྑཾ ནིསྶཱཡ སཾཀུཊིཏོ ཨཊྛཱསི. ཏཱཔསཀུམཱརཀོ ཏཾ དིསྭཱ མཀྐཊབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨེཀོ མཧལླཀཏཱཔསོ སཱིཏེན པཱིལི༹ཏོ ཨགྒིཾ ཝིསིབྦེཏུཾ ཨཱགཏོ ¶ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པིཏུ ཏཱཔསསྶ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ པཎྞསཱལཾ པཝེསེཏྭཱ ཝིསིབྦཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པིཏརཾ ཨཱལཔནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༥.

‘‘ཏཱཏ ¶ མཱཎཝཀོ ཨེསོ, ཏཱལམཱུལཾ ཨཔསྶིཏོ;

ཨགཱརཀཉྩིདཾ ཨཏྠི, ཧནྡ དེམསྶགཱརཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ མཱཎཝཀོཏི སཏྟཱདྷིཝཙནཾ. ཏེན ‘‘ཏཱཏ, ཨེསོ ཨེཀོ མཱཎཝཀོ སཏྟོ ཨེཀོ ཏཱཔསོ’’ཏི དཱིཔེཏི. ཏཱལམཱུལཾ ཨཔསྶིཏོཏི ཏཱལཀྑནྡྷཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ. ཨགཱརཀཉྩིདཾ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཉྩ ཨམྷཱཀཾ པབྦཛིཏཱགཱརཾ ཨཏྠི, པཎྞསཱལཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཧནྡཱཏི ཝཝསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ. དེམསྶགཱརཀནྟི ཨེཏསྶ ཨེཀམནྟེ ཝསནཏྠཱཡ ཨགཱརཀཾ དེམ.

བོདྷིསཏྟོ པུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ པཎྞསཱལདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཏསྶ མཀྐཊབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མནུསྶཱནཾ ནཱམ ན ཨེཝརཱུཔཾ མུཁཾ ཧོཏི, མཀྐཊོ ཨེས, ནཡིདྷ པཀྐོསིཏབྦོ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༤༦.

‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ ཏཱཏ པཀྐོསི, དཱུསེཡྻ ནོ ཨགཱརཀཾ;

ནེཏཱདིསཾ མུཁཾ ཧོཏི, བྲཱཧྨཎསྶ སུསཱིལིནོ’’ཏི.

ཏཏྠ དཱུསེཡྻ ནོ ཨགཱརཀནྟི ཨཡཉྷི ཨིདྷ པཝིཊྛོ སམཱནོ ཨིམཾ ཀིཙྪེན ཀཏཾ པཎྞསཱལཾ ཨགྒིནཱ ཝཱ ཛྷཱཔེནྟོ ཨུཙྩཱརཱདཱིནི ཝཱ ཀརོནྟོ དཱུསེཡྻ. ནེཏཱདིསནྟི ‘‘ཨེཏཱདིསཾ བྲཱཧྨཎསྶ སུསཱིལིནོ མུཁཾ ན ཧོཏི, མཀྐཊོ ཨེསོ’’ཏི ཝཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀཾ ཨུམྨུཀཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ ཏིཊྛསཱི’’ཏི ཁིཔིཏྭཱ ཏཾ པལཱཔེསི. མཀྐཊོ ཝཀྐལཱནི ཚཌྜེཏྭཱ རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཝནསཎྜཾ པཱཝིསི. བོདྷིསཏྟོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཀྐཊོ ཨཡཾ ཀུཧཀབྷིཀྑུ ཨཧོསི, ཏཱཔསཀུམཱརོ རཱཧུལོ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཀྐཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༡༧༤] ༤. དུབྦྷིཡམཀྐཊཛཱཏཀཎྞནཱ

ཨདམྷ ¶ ¶ ཏེ ཝཱརི པཧཱུཏརཱུཔནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཉྷི དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ དེཝདཏྟསྶ ཨཀཏཉྙུམིཏྟདུབྦྷིབྷཱཝཾ ཀཐེནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ ཨཀཏཉྙཱུ མིཏྟདུབྦྷཱི, པུབྦེཔི ཨེཝརཱུཔོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཀཱསིགཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ སཎྛཔེསི. ཏསྨིཾ པན སམཡེ ཀཱསིརཊྛེ ཝཏྟནིམཧཱམགྒེ ཨེཀོ གམྦྷཱིརོ ཨུདཔཱནོ ཧོཏི ཨནོཏརཎཱིཡོ ཏིརཙྪཱནཱནཾ, མགྒཔྤཊིཔནྣཱ པུཉྙཏྠིཀཱ མནུསྶཱ དཱིགྷརཛྫུཀེན ཝཱརཀེན ཨུདཀཾ ཨུསྶིཉྩིཏྭཱ ཨེཀིསྶཱ དོཎིཡཱ པཱུརེཏྭཱ ཏིརཙྪཱནཱནཾ པཱནཱིཡཾ དེནྟི. ཏསྶ སཱམནྟཏོ མཧནྟཾ ཨརཉྙཾ, ཏཏྠ བཧཱུ མཀྐཊཱ ཝསནྟི. ཨཐ ཏསྨིཾ མགྒེ དྭེ ཏཱིཎི དིཝསཱནི མནུསྶསཉྩཱརོ པཙྪིཛྫི, ཏིརཙྪཱནཱ པཱནཱིཡཾ ན ལབྷིཾསུ. ཨེཀོ མཀྐཊོ པིཔཱསཱཏུརོ ཧུཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པརིཡེསནྟོ ཨུདཔཱནསྶ སནྟིཀེ ཝིཙརཏི. བོདྷིསཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཏཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཏཏྠ གཙྪནྟོ པཱནཱིཡཾ ཨུཏྟཱརེཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཋིཏོ ཏཾ མཀྐཊཾ ཨདྡས. ཨཐསྶ པིཔཱསིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཱནཱིཡཾ ཨུསྶིཉྩིཏྭཱ དོཎིཡཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཨདཱསི, དཏྭཱ ཙ པན ‘‘ཝིསྶམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིཔཛྫི. མཀྐཊོ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ནིསཱིདིཏྭཱ མུཁམཀྐཊིཀཾ ཀརོནྟོ བོདྷིསཏྟཾ བྷིཾསཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཏཾ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ དུཊྛམཀྐཊ, ཨཧཾ ཏཝ པིཔཱསིཏསྶ ཀིལནྟསྶ བཧུཾ ¶ པཱནཱིཡཾ ཨདཱསིཾ, ཨིདཱནི ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ མུཁམཀྐཊིཀཾ ཀརོསི, ཨཧོ པཱཔཛནསྶ ནཱམ ཀཏོ ཨུཔཀཱརོ ནིརཏྠཀོ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༧.

‘‘ཨདམྷ ¶ ཏེ ཝཱརི པཧཱུཏརཱུཔཾ, གྷམྨཱབྷིཏཏྟསྶ པིཔཱསིཏསྶ;

སོ དཱནི པིཏྭཱན ཀིརིངྐརོསི, ཨསངྒམོ པཱཔཛནེན སེཡྻོ’’ཏི.

ཏཏྠ སོ དཱནི པིཏྭཱན ཀིརིངྐརོསཱིཏི སོ ཨིདཱནི ཏྭཾ མཡཱ དིནྣཔཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ མུཁམཀྐཊིཀཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཀིརི ཀིརཱི’’ཏི སདྡཾ ཀརོསི. ཨསངྒམོ པཱཔཛནེན སེཡྻོཏི པཱཔཛནེན སདྡྷིཾ སངྒམོ ན སེཡྻོ, ཨསངྒམོཝ སེཡྻོཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ སོ མིཏྟདུབྦྷཱི མཀྐཊོ ‘‘ཏྭཾ ‘ཨེཏྟཀེནཝེཏཾ ནིཊྛིཏ’ནྟི སཉྙཾ ཀརོསི, ཨིདཱནི ཏེ སཱིསེ ཝཙྩཾ པཱཏེཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༤༨.

‘‘ཀོ ཏེ སུཏོ ཝཱ དིཊྛོ ཝཱ, སཱིལཝཱ ནཱམ མཀྐཊོ;

ཨིདཱནི ཁོ ཏཾ ཨོཧཙྪཾ, ཨེསཱ ཨསྨཱཀ དྷམྨཏཱ’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – བྷོ བྲཱཧྨཎ, ‘‘མཀྐཊོ ཀཏགུཎཛཱནནཀོ ཨཱཙཱརསམྤནྣོ སཱིལཝཱ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི ཀཧཾ ཏཡཱ སུཏོ ཝཱ དིཊྛོ ཝཱ, ཨིདཱནི ཁོ ཨཧཾ ཏཾ ཨོཧཙྪཾ ཝཙྩཾ ཏེ སཱིསེ ཀཏྭཱ པཀྐམིསྶཱམི, ཨསྨཱཀཉྷི མཀྐཊཱནཾ ནཱམ ཨེསཱ དྷམྨཏཱ ཨཡཾ ཛཱཏིསབྷཱཝོ, ཡདིདཾ ཨུཔཀཱརཀསྶ སཱིསེ ཝཙྩཾ ཀཱཏབྦནྟི.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཨུཊྛཱཡ གནྟུཾ ཨཱརབྷི. མཀྐཊོ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སཱཁཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨོལམྦཀཾ ཨོཏརནྟོ ཝིཡ ཏསྶ སཱིསེ ཝཙྩཾ པཱཏེཏྭཱ ཝིརཝནྟོ ཝནསཎྜཾ པཱཝིསི. བོདྷིསཏྟོ ནྷཏྭཱ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ¶ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ དེཝདཏྟོ, པུབྦེཔི མཡཱ ཀཏགུཎཾ ན ཛཱནཱསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཀྐཊོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, བྲཱཧྨཎོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

དུབྦྷིཡམཀྐཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༡༧༥] ༥. ཨཱདིཙྩུཔཊྛཱནཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སབྦེསུ ¶ ཀིར བྷཱུཏེསཱུཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀུཧཀབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏསདིསམེཝ.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ མཧཱཔརིཝཱརོ གཎསཏྠཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ པབྦཏཱ ཨོརུཡ྄ཧ པཙྩནྟེ ཨེཀཾ གཱམཾ ནིསྶཱཡ ¶ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝཱསཾ ཨུཔགཉྪི. ཨཐེཀོ ལོལམཀྐཊོ ཨིསིགཎེ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཏེ ཨསྶམཔདཾ ཨཱགནྟྭཱ པཎྞསཱལཱ ཨུཏྟིཎྞཱ ཀརོཏི, པཱནཱིཡགྷཊེསུ ཨུདཀཾ ཚཌྜེཏི, ཀུཎྜིཀཾ བྷིནྡཏི, ཨགྒིསཱལཱཡཾ ཝཙྩཾ ཀརོཏི. ཏཱཔསཱ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཧིམཝནྟོ པུཔྥཕལསམིདྡྷོ རམཎཱིཡོ, ཏཏྠེཝ གམིསྶཱམཱ’’ཏི པཙྩནྟགཱམཝཱསིཀེ ཨཱཔུཙྪིཾསུ. མནུསྶཱ ‘‘སྭེ, བྷནྟེ, མཡཾ བྷིཀྑཾ གཧེཏྭཱ ཨསྶམཔདཾ ཨཱགམིསྶཱམ, ཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱཝ གམིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཨགམཾསུ. ཏཾ དིསྭཱ སོ མཀྐཊོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀོཧཉྙཾ ཀཏྭཱ མནུསྶེ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ མཡ྄ཧམྤི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ ཨཱཧརཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཱཔསཙརཎཾ ཙརནྟོ ཝིཡ སཱིལཝཱ ཝིཡ ཙ ཧུཏྭཱ ཏཱཔསཱནཾ ¶ ཨཝིདཱུརེ སཱུརིཡཾ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཱིལཝནྟཱནཾ སནྟིཀེ ཝསནྟཱ སཱིལཝནྟཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༩.

‘‘སབྦེསུ ཀིར བྷཱུཏེསུ, སནྟི སཱིལསམཱཧིཏཱ;

པསྶ སཱཁམིགཾ ཛམྨཾ, ཨཱདིཙྩམུཔཏིཊྛཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སནྟི སཱིལསམཱཧིཏཱཏི སཱིལེན སམནྣཱགཏཱ སཾཝིཛྫནྟི, སཱིལཝནྟཱ ཙ སམཱཧིཏཱ ཙ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ སཾཝིཛྫནྟཱིཏིཔི ཨཏྠོ. ཛམྨནྟི ལཱམཀཾ. ཨཱདིཙྩམུཔཏིཊྛཏཱིཏི སཱུརིཡཾ ནམསྶམཱནོ ཏིཊྛཏི.

ཨེཝཾ ཏེ མནུསྶེ ཏསྶ གུཎཾ ཀཐེནྟེ དིསྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏུམྷེ ཨིམསྶ ལོལམཀྐཊསྶ སཱིལཱཙཱརཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཝཏྠུསྨིཾཡེཝ པསནྣཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༠.

‘‘ནཱསྶ ¶ སཱིལཾ ཝིཛཱནཱཐ, ཨནཉྙཱཡ པསཾསཐ;

ཨགྒིཧུཏྟཉྩ ཨུཧནྣཾ, དྭེ ཙ བྷིནྣཱ ཀམཎྜལཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནཉྙཱཡཱཏི ཨཛཱནིཏྭཱ. ཨུཧནྣནྟི ཨིམིནཱ པཱཔམཀྐཊེན ཨཱུཧདཾ. ཀམཎྜལཱུཏི ཀུཎྜིཀཱ. ‘‘དྭེ ཙ ཀུཎྜིཀཱ ཏེན བྷིནྣཱ’’ཏི ཨེཝམསྶ ཨགུཎཾ ཀཐེསི.

མནུསྶཱ མཀྐཊསྶ ཀུཧཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ལེཌྜུཉྩ ཡཊྛིཉྩ གཧེཏྭཱ པོཐེཏྭཱ པལཱཔེཏྭཱ ཨིསིགཎསྶ བྷིཀྑཾ ཨདཾསུ. ཨིསཡོཔི ཧིམཝནྟམེཝ གནྟྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎཱ ཨཧེསུཾ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཀྐཊོ ཨཡཾ ཀུཧཀོ བྷིཀྑུ ཨཧོསི, ཨིསིགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ, གཎསཏྠཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨཱདིཙྩུཔཊྛཱནཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༡༧༦] ༦. ཀལཱ༹ཡམུཊྛིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

བཱལོ ¶ ཝཏཱཡཾ དུམསཱཁགོཙརོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོསལརཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ ཝསྶཀཱལེ ཀོསལརཉྙོ པཙྩནྟོ ཀུཔི. ཏཏྠ ཋིཏཱ ཡོདྷཱ དྭེ ཏཱིཎི ཡུདྡྷཱནི ཀཏྭཱ པཙྩཏྠིཀེ ཨབྷིབྷཝིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ རཉྙོ སཱསནཾ པེསེསུཾ. རཱཛཱ ཨཀཱལེ ཝསྶཱནེཡེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ ཛེཏཝནསམཱིཔེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨཀཱལེ ནིཀྑནྟོ, ཀནྡརཔདརཱདཡོ ཨུདཀཔཱུརཱ, དུགྒམོ མགྒོ, སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིསྶཱམི, སོ མཾ ‘ཀཧཾ གཙྪསི, མཧཱརཱཛཱ’ཏི པུཙྪིསྶཏི, ཨཐཱཧཾ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསྶཱམི, ན ཁོ པན མཾ སཏྠཱ སམྤརཱཡིཀེནེཝཏྠེན ཨནུགྒཎྷཱཏི, དིཊྛདྷམྨིཀེནཱཔི ཨནུགྒཎྷཱཏིཡེཝ, ཏསྨིཾ སཙེ མེ གམནེན ཨཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏི, ‘ཨཀཱལོ, མཧཱརཱཛཱ’ཏི ཝཀྑཏི. སཙེ པན ཝུཌྜི བྷཝིསྶཏི, ཏུཎྷཱི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ‘‘ཧནྡ ཀུཏོ ནུ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱགཙྪསི དིཝཱ དིཝསྶཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ ནིཀྑནྟོ ‘ཏུམྷེ ཝནྡིཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’ཏི ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི ¶ . སཏྠཱ ‘‘པུབྦེཔི, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱནོ སེནཱཡ ཨབྦྷུགྒཙྪམཱནཱཡ པཎྜིཏཱནཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨཀཱལེ ཨབྦྷུགྒམནཾ ནཱམ ན གམིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ སབྦཏྠཀཨམཙྩོ ཨཧོསི. ཨཐ རཉྙོ པཙྩནྟེ ཀུཔིཏེ པཙྩནྟཡོདྷཱ པཎྞཾ པེསེསུཾ. རཱཛཱ ཝསྶཀཱལེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷི, བོདྷིསཏྟོ རཉྙོ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨསྶཱནཾ ཀལཱ༹ཡེ སེདེཏྭཱ ཨཱཧརིཏྭཱ དོཎིཡཾ པཀྑིཔིཾསུ. ཨུཡྻཱནེ མཀྐཊེསུ ཨེཀོ མཀྐཊོ རུཀྑཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཏོ ཀལཱ༹ཡེ གཧེཏྭཱ མུཁཾ པཱུརེཏྭཱ ཧཏྠེཧིཔི གཧེཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ རུཀྑེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཨཱརབྷི, ཨཐསྶ ཁཱདམཱནསྶ ཧཏྠཀོ ཨེཀོ ཀལཱ༹ཡོ བྷཱུམིཡཾ པཏི. སོ མུཁེན ཙ ཧཏྠེཧི ཙ གཧིཏེ སབྦེ ¶ ཀལཱ༹ཡེ ཚཌྜེཏྭཱ རུཀྑཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཏམེཝ ཀལཱ༹ཡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ ཀལཱ༹ཡཾ ཨདིསྭཱཝ པུན རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཌྜེ སཧསྶཔརཱཛིཏོ ཝིཡ སོཙམཱནོ དུམྨུཁོ རུཀྑསཱཁཱཡཾ ནིསཱིདི. རཱཛཱ མཀྐཊསྶ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ¶ ‘‘པསྶཐ, ཀིཾ ནཱམེཏཾ མཀྐཊེན ཀཏ’’ནྟི པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཧཱརཱཛ, བཧུཾ ཨནཝལོཀེཏྭཱ ཨཔྤཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དུབྦུདྡྷིནོ བཱལཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཀརོནྟིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༥༡.

‘‘བཱལོ ཝཏཱཡཾ དུམསཱཁགོཙརོ, པཉྙཱ ཛནིནྡ ནཡིམསྶ ཝིཛྫཏི;

ཀལཱ༹ཡམུཊྛིཾ ཨཝཀིརིཡ ཀེཝལཾ, ཨེཀཾ ཀལཱ༹ཡཾ པཏིཏཾ གཝེསཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ དུམསཱཁགོཙརོཏི མཀྐཊོ. སོ ཧི དུམསཱཁཱསུ གོཙརཾ གཎྷཱཏི, སཱཝ ཨསྶ གོཙརོ སཉྩརཎབྷཱུམིབྷཱུཏཱ, ཏསྨཱ ‘‘དུམསཱཁགོཙརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཛནིནྡཱཏི རཱཛཱནཾ ཨཱལཔཏི. རཱཛཱ ཧི པརམིསྶརབྷཱཝེན ཛནསྶ ཨིནྡོཏི ཛནིནྡོ. ཀལཱ༹ཡམུཊྛིནྟི ཙཎཀམུཊྛིཾ. ‘‘ཀཱལ༹རཱཛམཱསམུཊྛི’’ནྟིཔི ཝདནྟིཡེཝ. ཨཝཀིརིཡཱཏི ཨཝཀིརིཏྭཱ. ཀེཝལནྟི སབྦཾ. གཝེསཏཱིཏི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཾ ཨེཀམེཝ པརིཡེསཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཝཏྭཱ པུན བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༢.

‘‘ཨེཝམེཝ མཡཾ རཱཛ, ཡེ ཙཉྙེ ཨཏིལོབྷིནོ;

ཨཔྤེན བཧུཾ ཛིཡྻཱམ, ཀལཱ༹ཡེནེཝ ཝཱནརོ’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – མཧཱརཱཛ, ཨེཝམེཝ མཡཉྩ ཡེ ཙཉྙེ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ ཛནཱ སབྦེཔི ཨཔྤེན བཧུཾ ཛིཡྻཱམ. མཡཉྷི ཨེཏརཧི ཨཀཱལེ ཝསྶཱནསམཡེ མགྒཾ གཙྪནྟཱ ཨཔྤཀསྶ ཨཏྠསྶ ཀཱརཎཱ བཧུཀཱ ཨཏྠཱ པརིཧཱཡཱམ. ཀལཱ༹ཡེནེཝ ཝཱནརོཏི ཡཐཱ ཨཡཾ ཝཱནརོ ཨེཀཾ ཀལཱ༹ཡཾ པརིཡེསམཱནོ ཏེནེཀེན ཀལཱ༹ཡེན སབྦཀལཱ༹ཡེཧི པརིཧཱིནོ, ཨེཝཾ མཡམྤི ¶ ཨཀཱལེན ཀནྡརཔདརཱདཱིསུ པཱུརེསུ གཙྪམཱནཱ ཨཔྤམཏྟཀཾ ཨཏྠཾ པརིཡེསམཱནཱ བཧཱུཧི ཧཏྠིཝཱཧནཨསྶཝཱཧནཱདཱིཧི ཙེཝ བལཀཱཡེན ཙ པརིཧཱཡིསྶཱམ. ཏསྨཱ ཨཀཱལེ གནྟུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི རཉྙོ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི.

རཱཛཱ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ བཱརཱཎསིམེཝ པཱཝིསི. ཙོརཱཔི ‘‘རཱཛཱ ཀིར ཙོརམདྡནཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ནགརཱ ནིཀྑནྟོ’’ཏི སུཏྭཱ པཙྩནྟཏོ པལཱཡིཾསུ. པཙྩུཔྤནྣེཔི ཙོརཱ ‘‘ཀོསལརཱཛཱ ཀིར ནིཀྑནྟོ’’ཏི སུཏྭཱ པལཱཡིཾསུ. རཱཛཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སཱཝཏྠིམེཝ པཱཝིསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀལཱ༹ཡམུཊྛིཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༡༧༧] ༧. ཏིནྡུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དྷནུཧཏྠཀལཱཔེཧཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པཉྙཱཔཱརམིཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཏྠཱ ཧི མཧཱབོདྷིཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༡༨.༡༢༤ ཨཱདཡོ) ཝིཡ ཨུམངྒཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༢༢.༥༩༠ ཨཱདཡོ) ཝིཡ ཙ ཨཏྟནོ པཉྙཱཡ ཝཎྞཾ ཝཎྞིཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ ཏཐཱགཏོ པཉྙཝཱ, པུབྦེཔི པཉྙཝཱ ཨུཔཱཡཀུསལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཝཱནརཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨསཱིཏིསཧསྶཝཱནརགཎཔརིཝཱརོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶཱསནྣེ ཨེཀོ པཙྩནྟགཱམཀོ ཀདཱཙི ཝསཏི, ཀདཱཙི ཨུབྦསཏི. ཏསྶ པན གཱམསྶ མཛ྄ཛྷེ སཱཁཱཝིཊཔསམྤནྣོ མདྷུརཕལོ ཨེཀོ ཏིནྡུཀརུཀྑོ ཨཏྠི, ཝཱནརགཎོ ཨུབྦསིཏཀཱལེ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཕལཱནི ཁཱདཏི. ཨཐཱཔརསྨིཾ ཕལཝཱརེ སོ གཱམོ པུན ཨཱཝཱསོ ཨཧོསི དལ༹ྷཔརིཀྑིཏྟོ དྭཱརཡུཏྟོ, སོཔི རུཀྑོ ཕལབྷཱརནམིཏསཱཁོ ¶ ཨཊྛཱསི. ཝཱནརགཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཾ པུབྦེ ཨསུཀགཱམེ ཏིནྡུཀཕལཱནི ཁཱདཱམ, ཕལིཏོ ནུ ཁོ སོ ཨེཏརཧི རུཀྑོ, ཨུདཱཧུ ནོ, ཨཱཝསིཏོ སོ གཱམོ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཨིམཾ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཝཱནརཾ པེསེསི. སོ གནྟྭཱ རུཀྑསྶ ཙ ཕལིཏབྷཱཝཾ གཱམསྶ ཙ གཱལ༹ྷཝཱསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཝཱནརཱནཾ ཨཱརོཙེསི.

ཝཱནརཱ ཏསྶ ཕལིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘མདྷུརཱནི ཏིནྡུཀཕལཱནི ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ཝཱནརིནྡསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཝཱནརིནྡོ ‘‘གཱམོ ཨཱཝཱསོ ཨནཱཝཱསོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱཝཱསོ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ན གནྟབྦཾ. མནུསྶཱ ཧི བཧུམཱཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ‘‘དེཝ, མནུསྶཱནཾ པཊིསལླཱནཝེལཱཡ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི བཧཱུ གནྟྭཱ ཝཱནརིནྡཾ སམྤཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཧིམཝནྟཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཏསྶ གཱམསྶ ཨཝིདཱུརེ མནུསྶཱནཾ པཊིསལླཱནཀཱལཾ ཨཱགམཡམཱནཱ མཧཱཔཱསཱཎཔིཊྛེ སཡིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ མནུསྶེསུ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟེསུ རུཀྑཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཕལཱནི ཁཱདིཾསུ. ཨཐེཀོ པུརིསོ སརཱིརཀིཙྩེན གེཧཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གཱམམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱནརེ ¶ དིསྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. བཧཱུ མནུསྶཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ནཱནཱཝུདྷཧཏྠཱ ལེཌྜུདཎྜཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ‘‘པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཝཱནརེ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི རུཀྑཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨསཱིཏིསཧསྶཝཱནརཱ མནུསྶེ དིསྭཱ མརཎབྷཡཏཛྫིཏཱ ‘‘ནཏྠི ནོ ཨཉྙཾ པཊིསྶརཎཾ ཨཉྙཏྲ ཝཱནརིནྡེནཱ’’ཏི ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༥༣.

‘‘དྷནུཧཏྠཀལཱཔེཧི, ནེཏྟིཾསཝརདྷཱརིབྷི;

སམནྟཱ པརིཀིཎྞམྷ, ཀཐཾ མོཀྑོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ དྷནུཧཏྠཀལཱཔེཧཱིཏི དྷནུཀལཱཔཧཏྠེཧི, དྷནཱུནི ཙེཝ སརཀལཱཔེ ཙ གཧེཏྭཱ ཋིཏེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ནེཏྟིཾསཝརདྷཱརིབྷཱིཏི ནེཏྟིཾསཱ ཝུཙྩནྟི ཁགྒཱ, ཨུཏྟམཁགྒདྷཱརཱིཧཱིཏི ཨཏྠོ. པརིཀིཎྞམྷཱཏི པརིཝཱརིཏམྷ. ཀཐནྟི ཀེན ནུ ཁོ ཨུཔཱཡེན ཨམྷཱཀཾ མོཀྑོ བྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཏེསཾ ¶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཝཱནརིནྡོ ‘‘མཱ བྷཱཡིཏྠ, མནུསྶཱ ནཱམ བཧུཀིཙྩཱ, ཨཛྫཔི མཛ྄ཛྷིམཡཱམོ ཝཏྟཏི, ཨཔི ནཱམ ཏེསཾ ‘ཨམྷེ མཱརེསྶཱམཱ’ཏི པརིཝཱརིཏཱནཾ ཨིམསྶ ཀིཙྩསྶ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཨཉྙཾ ཀིཙྩཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཝཱནརེ སམསྶཱསེཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༤.

‘‘ཨཔྤེཝ བཧུཀིཙྩཱནཾ, ཨཏྠོ ཛཱཡེཐ ཀོཙི ནཾ;

ཨཏྠི རུཀྑསྶ ཨཙྪིནྣཾ, ཁཛྫཐཉྙེཝ ཏིནྡུཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ནནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨཔྤེཝ བཧུཀིཙྩཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཏྠོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ. ཨཏྠི རུཀྑསྶ ཨཙྪིནྣནྟི ཨིམསྶ རུཀྑསྶ ཕལཱནཾ ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནཝསེན ཨཙྪིནྣཾ བཧུ ཋཱནཾ ཨཏྠི. ཁཛྫཐཉྙེཝ ཏིནྡུཀནྟི ཏིནྡུཀཕལཾ ཁཛྫཐཉྙེཝ. ཏུམྷེ ཧི ཡཱཝཏཀེན ཝོ ཨཏྠོ ཨཏྠི, ཏཏྟཀཾ ཁཱདཐ, ཨམྷཱཀཾ པཧརཎཀཱལཾ ཛཱནིསྶཱམཱཏི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ ཀཔིགཎཾ སམསྶཱསེསི. ཨེཏྟཀཉྷི ཨསྶཱསཾ ཨལབྷམཱནཱ སབྦེཔི ཏེ ཕལིཏེན ཧདཡེན ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎེཡྻུཾ. མཧཱསཏྟོ པན ཨེཝཾ ཝཱནརགཎཾ ཨསྶཱསེཏྭཱ ‘‘སབྦེ ཝཱནརེ སམཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སམཱནེནྟཱ ཏསྶ བྷཱགིནེཡྻཾ སེནཀཾ ནཱམ ཝཱནརཾ ཨདིསྭཱ ‘‘སེནཀོ ནཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. ‘‘སཙེ སེནཀོ ནཱགཏོ, ཏུམྷེ མཱ བྷཱཡིཏྠ, ཨིདཱནི ཝོ སོ ¶ སོཏྠིཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. སེནཀོཔི ཁོ ཝཱནརགཎསྶ གམནཀཱལེ ནིདྡཱཡིཏྭཱ པཙྪཱ པབུདྡྷོ ཀཉྩི ཨདིསྭཱ པདཱནུཔདིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ མནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཝཱནརགཎསྶ བྷཡཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ པརིཡནྟེ གེཧེ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ སུཏྟཾ ཀནྟནྟིཡཱ མཧལླཀིཏྠིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཁེཏྟཾ གཙྪནྟོ གཱམདཱརཀོ ཝིཡ ཨེཀཾ ཨུམྨུཀཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཨུཔརིཝཱཏེ ཋཏྭཱ གཱམཾ པདཱིཔེསི. མནུསྶཱ མཀྐཊེ ཚཌྜེཏྭཱ ཨགྒིཾ ནིབྦཱཔེཏུཾ ཨགམཾསུ. ཝཱནརཱ པལཱཡནྟཱ སེནཀསྶཏྠཱཡ ཨེཀེཀཾ ཕལཾ གཧེཏྭཱ པལཱཡིཾསུ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བྷཱགིནེཡྻོ སེནཀོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ ཨཧོསི, ཝཱནརགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ, ཝཱནརིནྡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཏིནྡུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༡༧༨] ༨. ཀཙྪཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཛནིཏྟཾ མེ བྷཝིཏྟཾ མེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨཧིཝཱཏཀརོགམུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར ཨེཀསྨིཾ ཀུལེ ཨཧིཝཱཏཀརོགོ ཨུཔྤཛྫི. མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏཱཏ, མཱ ཨིམསྨིཾ གེཧེ ཝས, བྷིཏྟིཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི གནྟྭཱ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑ, པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ མཧཱནིདྷཱནཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེཏྭཱ སུཁེན ཛཱིཝེཡྻཱསཱི’’ཏི. པུཏྟོ ཏེསཾ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ བྷིཏྟིཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ ཨཏྟནོ རོགེ ཝཱུཔསནྟེ ཨཱགནྟྭཱ མཧཱནིདྷཱནཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ ཝསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ སཔྤིཏེལཱདཱིནི ཙེཝ ཝཏྠཙྪཱདནཱདཱིནི ཙ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ ཨཧིཝཱཏཀརོགོ ཨུཔྤནྣོཏི ཨསྶུམྷ, ཀིནྟི ཀཏྭཱ མུཏྟོསཱི’’ཏི པུཙྪི, སོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑི. སཏྠཱ ‘‘པུབྦེཔི ཁོ, ཨུཔཱསཀ, བྷཡེ ཨུཔྤནྣེ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཨཱལཡཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགཏཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨནཱལཡཾ པན ཀཏྭཱ ཨཉྙཏྠ གཏཱ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིགཱམཀེ ཀུམྦྷཀཱརཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀུམྦྷཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ པུཏྟདཱརཾ པོསེསི. ཏདཱ པན བཱརཱཎསིཡཾ མཧཱནདིཡཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷོ མཧཱཛཱཏསྶརོ ཨཧོསི. སོ བཧུཨུདཀཀཱལེ ནདིཡཱ སདྡྷིཾ ཨེཀོདཀོ ཧོཏི, ཨུདཀེ མནྡཱིབྷཱུཏེ ¶ ཝིསུཾ ཧོཏི. མཙྪཀཙྪཔཱ ¶ པན ‘‘ཨིམསྨིཾ སཾཝཙྪརེ སུཝུཊྛིཀཱ བྷཝིསྶཏི, ཨིམསྨིཾ སཾཝཙྪརེ དུབྦུཊྛིཀཱ’’ཏི ཛཱནནྟི. ཨཐ ཏསྨིཾ སརེ ནིབྦཏྟམཙྪཀཙྪཔཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ སཾཝཙྪརེ དུབྦུཊྛིཀཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨུདཀསྶ ཨེཀཱབདྡྷཀཱལེཡེཝ ཏམྷཱ སརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ¶ ནདིཾ ཨགམིཾསུ. ཨེཀོ པན ཀཙྪཔོ ‘‘ཨིདཾ མེ ཛཱཏཊྛཱནཾ ཝཌྜྷིཏཊྛཱནཾ, མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཝསིཏཊྛཱནཾ, ན སཀྐོམི ཨིམཾ ཛཧིཏུ’’ནྟི ནདིཾ ན ཨགམཱསི. ཨཐ ནིདཱགྷསམཡེ ཏཏྠ ཨུདཀཾ ཚིཛྫི, སོ ཀཙྪཔོ བོདྷིསཏྟསྶ མཏྟིཀགཧཎཊྛཱནེ བྷཱུམིཾ ཁཎིཏྭཱ པཱཝིསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཏྟིཀཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ གནྟྭཱ མཧཱཀུདྡཱལེན བྷཱུམིཾ ཁཎནྟོ ཀཙྪཔསྶ པིཊྛིཾ བྷིནྡིཏྭཱ མཏྟིཀཔིཎྜཾ ཝིཡ ཀུདྡཱལེནེཝ ནཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཱཏེསི. སོ ཝེདནཱཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཝསནཊྛཱནེ ཨཱལཡཾ ཛཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨེཝཾ ཝིནཱསཾ པཱཔུཎི’’ནྟི ཝཏྭཱ པརིདེཝམཱནོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༥༥.

‘‘ཛནིཏྟཾ མེ བྷཝིཏྟཾ མེ, ཨིཏི པངྐེ ཨཝསྶཡིཾ;

ཏཾ མཾ པངྐོ ཨཛ྄ཛྷབྷཝི, ཡཐཱ དུབྦལཀཾ ཏཐཱ;

ཏཾ ཏཾ ཝདཱམི བྷགྒཝ, སུཎོཧི ཝཙནཾ མམ.

༥༦.

‘‘གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ, སུཁཾ ཡཏྲཱདྷིགཙྪཏི;

ཏཾ ཛནིཏྟཾ བྷཝིཏྟཉྩ, པུརིསསྶ པཛཱནཏོ;

ཡམྷི ཛཱིཝེ ཏམྷི གཙྪེ, ན ནིཀེཏཧཏོ སིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཛནིཏྟཾ མེ བྷཝིཏྟཾ མེཏི ཨིདཾ མམ ཛཱཏཊྛཱནཾ, ཨིདཾ མམ ཝཌྜྷིཏཊྛཱནཾ. ཨིཏི པངྐེ ཨཝསྶཡིནྟི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེནཱཧཾ ཨིམསྨིཾ ཀདྡམེ ཨཝསྶཡིཾ ནིཔཛྫིཾ, ཝཱསཾ ཀཔྤེསིནྟི ཨཏྠོ. ཨཛ྄ཛྷབྷཝཱིཏི ཨདྷིཨབྷཝི ཝིནཱསཾ པཱཔེསི. བྷགྒཝཱཏི ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨཱལཔཏི. ཀུམྦྷཀཱརཱནཉྷི ནཱམགོཏྟཔཉྙཏྟི ཨེསཱ, ཡདིདཾ བྷགྒཝཱཏི. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསྶཱདཾ. ཏཾ ¶ ཛནིཏྟཾ བྷཝིཏྟཉྩཱཏི ཏཾ ཛཱཏཊྛཱནཉྩ ཝཌྜྷིཏཊྛཱནཉྩ. ‘‘ཛཱནིཏྟཾ བྷཱཝིཏྟ’’ནྟི དཱིགྷཝསེནཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. པཛཱནཏོཏི ཨཏྠཱནཏྠཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཛཱནནྟསྶ. ན ནིཀེཏཧཏོ སིཡཱཏི ནིཀེཏེ ཨཱལཡཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགནྟྭཱ ནིཀེཏེན ཧཏོ, ཨེཝརཱུཔཾ མརཎདུཀྑཾ པཱཔིཏོ ན བྷཝེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ སོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟོ ཀཱལམཀཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ གཧེཏྭཱ སཀལགཱམཝཱསིནོ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཏེ མནུསྶེ ཨོཝདནྟོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘པསྶཐ ཨིམཾ ཀཙྪཔཾ, ཨཡཾ ¶ ཨཉྙེསཾ མཙྪཀཙྪཔཱནཾ མཧཱནདིཾ གམནཀཱལེ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཨཱལཡཾ ཚིནྡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ¶ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨགནྟྭཱ མམ མཏྟིཀགཧཎཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨཐསྶཱཧཾ མཏྟིཀཾ གཎྷནྟོ མཧཱཀུདྡཱལེན པིཊྛིཾ བྷིནྡིཏྭཱ མཏྟིཀཔིཎྜཾ ཝིཡ ནཾ ཐལེ པཱཏེསིཾ, ཨཡཾ ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨཾ སརིཏྭཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི པརིདེཝིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཨེཝམེས ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཨཱལཡཾ ཀཏྭཱ མརཎཾ པཏྟོ, ཏུམྷེཔི མཱ ཨིམིནཱ ཀཙྪཔེན སདིསཱ ཨཧུཝཏྠ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ‘མཡ྄ཧཾ རཱུཔཾ མཡ྄ཧཾ སདྡོ མཡ྄ཧཾ གནྡྷོ མཡ྄ཧཾ རསོ མཡ྄ཧཾ ཕོཊྛབྦོ མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ མཡ྄ཧཾ དྷཱིཏཱ མཡ྄ཧཾ དཱསདཱསིཔརིཙྪེདོ མཡ྄ཧཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞ’ནྟི ཏཎྷཱཝསེན ཨུཔབྷོགཝསེན མཱ གཎྷིཏྠ, ཨེཀཀོཝེས སཏྟོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ པརིཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ བུདྡྷལཱིལཱཡ མཧཱཛནསྶ ཨོཝཱདམདཱསི, སོ ཨོཝཱདོ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པཏྠརིཏྭཱ སཊྛིམཏྟཱནི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཊྛཱསི. མཧཱཛནོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཱཡུཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི, བོདྷིསཏྟོཔི ཏཐེཝ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོ ཀུལཔུཏྟོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ‘‘ཏདཱ ཀཙྪཔོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཀུམྦྷཀཱརོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཙྪཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༡༧༩] ༩. སཏདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཏཉྩ ¶ ཨཔྤནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཾ ཨནེསནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི ཀཱལེ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ ཝེཛྫཀམྨེན དཱུཏཀམྨེན པཧིཎཀམྨེན ཛངྒྷཔེསནིཀེན པིཎྜཔཊིཔིཎྜེནཱཏི ཨེཝརཱུཔཱཡ ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཱཡ ཨནེསནཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསུཾ. སཱ སཱཀེཏཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༢.༡༧༣-༡༧༤) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སཏྠཱ ཏེསཾ ཏཐཱ ཛཱིཝིཀཀཔྤནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཏརཧི ཁོ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ ཨནེསནཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟི, ཏེ པན ཨེཝཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཡཀྑཏྟབྷཱཝཱ པེཏཏྟབྷཱཝཱ ན མུཙྩིསྶནྟི, དྷུརགོཎཱ ཧུཏྭཱཝ ནིབྦཏྟིསྶནྟི, ནིརཡེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིསྶནྟི, ཨེཏེསཾ ཧིཏཏྠཱཡ སུཁཏྠཱཡ ¶ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཾ སཀཔཊིབྷཱནཾ ཨེཀཾ དྷམྨདེསནཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཱཡ ཨནེསནཱཡ པཙྩཡཱ ཨུཔྤཱདེཏབྦཱ. ཨནེསནཱཡ ཧི ཨུཔྤནྣོ པིཎྜཔཱཏོ ཨཱདིཏྟལོཧགུལ༹སདིསོ ཧལཱཧལཝིསཱུཔམོ. ཨནེསནཱ ཧི ནཱམེསཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེཧི གརཧིཏབྦཱ པཊིཀུཊྛཱ. ཨནེསནཱཡ ¶ ཨུཔྤནྣཾ པིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫནྟསྶ ཧི ཧཱསོ ཝཱ སོམནསྶཾ ཝཱ ནཏྠི. ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣོ ཧི པིཎྜཔཱཏོ མམ སཱསནེ ཙཎྜཱལསྶ ཨུཙྪིཊྛབྷོཛནསདིསོ, ཏསྶ པརིབྷོགོ སཏདྷམྨམཱཎཝསྶ ཙཎྜཱལུཙྪིཊྛབྷཏྟཔརིབྷོགོ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཙཎྜཱལཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན པཱཐེཡྻཏཎྜུལེ ཙ བྷཏྟཔུཊཉྩ གཧེཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཏསྨིཉྷི ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀོ མཱཎཝོ ཨཏྠི སཏདྷམྨོ ནཱམ ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟོ. སོཔི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཏཎྜུལེ ཙ བྷཏྟཔུཊཉྩ ཨགཧེཏྭཱཝ མགྒཾ པཊིཔཛྫི, ཏེ ཨུབྷོཔི མཧཱམགྒེ སམཱགཙྪིཾསུ. མཱཎཝོ བོདྷིསཏྟཾ ‘‘ཀིཾཛཱཏིཀོསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ‘‘ཨཧཾ ཙཎྜཱལོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཀིཾཛཱཏིཀོསཱི’’ཏི མཱཎཝཾ པུཙྪི ¶ . ‘‘ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎོ ཨཧ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཏེ ཨུབྷོཔི མགྒཾ ཨགམཾསུ. བོདྷིསཏྟོ པཱཏརཱསཝེལཱཡ ཨུདཀཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ བྷཏྟཔུཊཾ མོཙེཏྭཱ ‘‘མཱཎཝ, བྷཏྟཾ བྷུཉྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ནཏྠི, ཨརེ ཙཎྜཱལ, མམ བྷཏྟེན ཨཏྠོ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པུཊཀབྷཏྟཾ ཨུཙྪིཊྛཾ ཨཀཏྭཱཝ ཨཏྟནོ ཡཱཔནམཏྟཾ ཨཉྙསྨིཾ པཎྞེ པཀྑིཔིཏྭཱ པུཊཀབྷཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ཋཔེཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ དྷོཏཧཏྠཔཱདོ ཏཎྜུལེ ཙ སེསབྷཏྟཉྩ ཨཱདཱཡ ‘‘གཙྪཱམ, མཱཎཝཱ’’ཏི མགྒཾ པཊིཔཛྫི.

ཏེ སཀལདིཝསཾ གནྟྭཱ སཱཡཾ ཨུབྷོཔི ཨེཀསྨིཾ ཨུདཀཕཱསུཀཊྛཱནེ ནྷཏྭཱ པཙྩུཏྟརིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཏྟཔུཊཾ མོཙེཏྭཱ མཱཎཝཾ ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱ བྷུཉྫིཏུཾ ཨཱརབྷི. མཱཎཝོ སཀལདིཝསཾ མགྒགམནེན ཀིལནྟོ ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟོ ‘‘སཙེ མེ བྷཏྟཾ དསྶཏི, བྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨིཏརོ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ བྷུཉྫཏེཝ. མཱཎཝོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཙཎྜཱལོ མཡ྄ཧཾ ཨཝཏྭཱཝ སབྦཾ བྷུཉྫཏི ¶ ནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱཔི ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔརི ཨུཙྪིཊྛབྷཏྟཾ ཚཌྜེཏྭཱ སེསཾ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཨུཙྪིཊྛབྷཏྟཾ བྷུཉྫི. ཨཐསྶ བྷུཏྟམཏྟསྶེཝ ‘‘མཡཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟཀུལཔདེསཱནཾ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀཏཾ, ཙཎྜཱལསྶ ནཱམ མེ ཨུཙྪིཊྛབྷཏྟཾ བྷུཏྟ’’ནྟི བལཝཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔྤཛྫི, ཏཱཝདེཝསྶ སལོཧིཏཾ བྷཏྟཾ མུཁཏོ ཨུགྒཙྪི. སོ ‘‘ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཝཏ མེ ཀཱརཎཱ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི ཨུཔྤནྣབལཝསོཀཏཱཡ པརིདེཝམཱནོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༥༧.

‘‘ཏཉྩ ¶ ཨཔྤཉྩ ཨུཙྪིཊྛཾ, ཏཉྩ ཀིཙྪེན ནོ ཨདཱ;

སོཧཾ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཀོ, ཡཾ བྷུཏྟཾ ཏམྤི ཨུགྒཏ’’ནྟི.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ མཡཱ བྷུཏྟཾ, ཏཾ ཨཔྤཉྩ ཨུཙྪིཊྛཉྩ, ཏཉྩ སོ ཙཎྜཱལོ ན ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ མཾ ཨདཱསི, ཨཐ ཁོ ནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནོ ཀིཙྪེན ཀསིརེན ཨདཱསི, སོཧཾ པརིསུདྡྷབྲཱཧྨཎཛཱཏིཀོ, ཏེནེཝ མེ ཡཾ བྷུཏྟཾ, ཏམྤི སདྡྷིཾ ལོཧིཏེན ཨུགྒཏནྟི.

ཨེཝཾ མཱཎཝོ པརིདེཝིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ དཱནི མེ ཨེཝརཱུཔཾ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏེནཱ’’ཏི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཀསྶཙི ཨཏྟཱནཾ ཨདསྶེཏྭཱཝ ཨནཱཐམརཎཾ པཏྟོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སཏདྷམྨམཱཎཝསྶ ཏཾ ཙཎྜཱལུཙྪིཊྛཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཡུཏྟབྷོཛནསྶ བྷུཏྟཏྟཱ ནེཝ ཧཱསོ, ན སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫི, ཨེཝམེཝ ཡོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏོ ཨནེསནཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟོ ཏཐཱལདྡྷཔཙྩཡཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཏསྶ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛགརཧིཏཛཱིཝིཏབྷཱཝཏོ ནེཝ ཧཱསོ, ན སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༨.

‘‘ཨེཝཾ དྷམྨཾ ནིརཾཀཏྭཱ, ཡོ ཨདྷམྨེན ཛཱིཝཏི;

སཏདྷམྨོཝ ལཱབྷེན, ལདྡྷེནཔི ན ནནྡཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ དྷམྨནྟི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལདྷམྨཾ. ནིརཾཀཏྭཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ ཚཌྜེཏྭཱ. ཨདྷམྨེནཱཏི ཨེཀཝཱིསཏིཡཱ ཨནེསནསངྑཱཏེན མིཙྪཱཛཱིཝེན. སཏདྷམྨོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ‘‘སནྟདྷམྨོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ན ནནྡཏཱིཏི ཡཐཱ སཏདྷམྨོ མཱཎཝོ ‘‘ཙཎྜཱལུཙྪིཊྛཀཾ མེ ལདྡྷ’’ནྟི ཏེན ལཱབྷེན ན ¶ ནནྡཏི, ཨེཝཾ ཨིམསྨིམྤི སཱསནེ པབྦཛིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཨནེསནཱཡ ལདྡྷལཱབྷཾ པརིབྷུཉྫནྟོ ན ནནྡཏི ན ཏུསྶཏི, ‘‘བུདྡྷགརཧིཏཛཱིཝིཀཱཡ ཛཱིཝཱམཱི’’ཏི དོམནསྶཔྤཏྟོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨནེསནཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟསྶ སཏདྷམྨམཱཎཝསྶེཝ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨནཱཐམརཎཾ མརིཏུཾ ཝརནྟི.

ཨེཝཾ ¶ སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ དེསེཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིནི པཱཔུཎིཾསུ. ‘‘ཏདཱ མཱཎཝོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཨཧམེཝ ཙཎྜཱལཔུཏྟོ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཏདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༡༨༠] ༡༠. དུདྡདཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དུདྡདཾ ¶ དདམཱནཱནནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ གཎདཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར དྭེ སཧཱཡཀཱ ཀུཊུམྦིཡཔུཏྟཱ ཚནྡཀཾ སཾཧརིཏྭཱ སབྦཔརིཀྑཱརདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སབྦཔརིཀྑཱརེ ཨདཾསུ. ཏེསུ གཎཛེཊྛཀོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ དཱནེ བཧུདཱཡཀཱཔི ཨཏྠི ཨཔྤདཱཡཀཱཔི, ཏེསཾ སབྦེསམྤི ‘ཨིདཾ དཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏཱུ’’’ཏི དཱནཾ ནིཡྻཱདེསི. སཏྠཱ ‘‘ཏུམྷེཧི ཁོ ཨུཔཱསཀཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དཏྭཱ ཨེཝཾ ནིཡྻཱདེནྟེཧི མཧཱཀམྨཾ ཀཏཾ, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི དཱནཾ དཏྭཱ ཨེཝམེཝ ནིཡྻཱདིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ གཎསཏྠཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ དྭཱརགཱམེ སཔརིཝཱརོ བྷིཀྑཱཡ ཙརི. མནུསྶཱ བྷིཀྑཾ ཨདཾསུ. པུནདིཝསེ བཱརཱཎསིཡཾ ཙརི, མནུསྶཱ སམྤིཡཱཡམཱནཱ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ གཎབནྡྷནེན ཚནྡཀཾ ¶ སཾཧརིཏྭཱ དཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ཨིསིགཎསྶ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟཡིཾསུ. དཱནཔརིཡོསཱནེ གཎཛེཊྛཀོ ཨེཝམེཝ ཝཏྭཱ ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན དཱནཾ ནིཡྻཱདེསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཙིཏྟཔྤསཱདེ སཏི ཨཔྤཀཾ ནཱམ དཱནཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༥༩.

‘‘དུདྡདཾ ¶ དདམཱནཱནཾ, དུཀྐརཾ ཀམྨ ཀུབྦཏཾ;

ཨསནྟོ ནཱནུཀུབྦནྟི, སཏཾ དྷམྨོ དུརནྣཡོ.

༦༠.

‘‘ཏསྨཱ སཏཉྩ ཨསཏཾ, ནཱནཱ ཧོཏི ཨིཏོ གཏི;

ཨསནྟོ ནིརཡཾ ཡནྟི, སནྟོ སགྒཔརཱཡཎཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དུདྡདནྟི དཱནཾ ནཱམ ལོབྷདོསཝསིཀེཧི ཨཔཎྜིཏེཧི དཱཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏསྨཱ ‘‘དུདྡད’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཾ དདམཱནཱནཾ. དུཀྐརཾ ཀམྨ ཀུབྦཏནྟི ཏདེཝ དཱནཀམྨཾ སབྦེཧི ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱཏི དུཀྐརཾ. ཏཾ ཀུརུམཱནཱནཾ. ཨསནྟོཏི ཨཔཎྜིཏཱ བཱལཱ. ནཱནུཀུབྦནྟཱིཏི ཏཾ ¶ ཀམྨཾ ནཱནུཀརོནྟི. སཏཾ དྷམྨོཏི པཎྜིཏཱནཾ སབྷཱཝོ. དཱནཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. དུརནྣཡོཏི ཕལསམྦནྡྷཝསེན དུཛྫཱནོ, ཨེཝརཱུཔསྶ དཱནསྶ ཨེཝརཱུཔོ ཕལཝིཔཱཀོ ཧོཏཱིཏི དུརནུབོདྷོ. ཨཔིཙ དུརནྣཡོཏི དུརདྷིགམོ, ཨཔཎྜིཏེཧི དཱནཾ དཏྭཱ དཱནཕལཾ ནཱམ ལདྡྷུཾ ན སཀྐཱཏིཔི ཨཏྠོ. ནཱནཱ ཧོཏི ཨིཏོ གཏཱིཏི ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ པརལོཀཾ གཙྪནྟཱནཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཾ ནཱནཱ ཧོཏི. ཨསནྟོ ནིརཡཾ ཡནྟཱིཏི ཨཔཎྜིཏཱ དུསྶཱིལཱ དཱནཾ ཨདཏྭཱ སཱིལཾ ཨརཀྑིཏྭཱ ནིརཡཾ གཙྪནྟི. སནྟོ སགྒཔརཱཡཎཱཏི པཎྜིཏཱ པན དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏྭཱ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརིཏྭཱ ཏཱིཎི སུཙརིཏཱནི པཱུརེཏྭཱ སགྒཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི, མཧནྟཾ སགྒསུཁསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ཝསྶིཀེ མཱསེ ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ ཝསྶཱཏིཀྐམེ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨིསིགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ ཨཧོསི, གཎསཏྠཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

དུདྡདཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཀལྱཱཎཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀལྱཱཎདྷམྨཾ ¶ དདྡརཾ, མཀྐཊི དུབྦྷིམཀྐཊཾ;

ཨཱདིཙྩུཔཊྛཱནཉྩེཝ, ཀལཱ༹ཡམུཊྛི ཏིནྡུཀཾ;

ཀཙྪཔཾ སཏདྷམྨཉྩ, དུདྡདནྟི ཙ ཏེ དས.

༤. ཨསདིསཝགྒོ

[༡༨༡] ༡. ཨསདིསཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དྷནུགྒཧོ ¶ ཨསདིསོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཉྷི བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིསིནྣཱ བྷགཝཏོ མཧཱནིཀྑམཔཱརམིཾ ཝཎྞེནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨིདཱནེཝ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑནྟོ, པུབྦེཔི སེཏཙྪཏྟཾ པཧཱཡ ནིཀྑནྟོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཏསྶ སོཏྠིནཱ ཛཱཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘ཨསདིསཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨཐསྶ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཨཉྙོ པུཉྙཝཱ སཏྟོ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཏསྶ སོཏྠིནཱ ཛཱཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘བྲཧྨདཏྟཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏེསུ བོདྷིསཏྟོ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ དིསཱཔཱམོཀྑསྶ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཏཡོ ཝེདེ ཨཊྛཱརས ཙ སིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏེསུ ཨིསྶཱསསིཔྤེ ཨསདིསོ ཧུཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགམི. རཱཛཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨསདིསཀུམཱརསྶ རཛྫཾ དཏྭཱ བྲཧྨདཏྟསྶ ཨོཔརཛྫཾ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྨིཾ ཀཱལཀཏེ བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ རཛྫེ དཱིཡམཱནེ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ རཛྫེནཏྠོ’’ཏི པཊིཀྑིཔི, བྲཧྨདཏྟཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཡ྄ཧཾ རཛྫེན ཨཏྠོ ནཏྠཱི’’ཏི ཀིཉྩིཔི ན ཨིཙྪི, ཀནིཊྛེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ པཀཏིཡཱ ཝསནཱཀཱརེནེཝ ཝསི. རཱཛཔཱདམཱུལིཀཱ ‘‘ཨསདིསཀུམཱརོ ¶ རཛྫཾ པཏྠེཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀེ བོདྷིསཏྟཾ པརིབྷིནྡིཾསུ. སོཔི ཏེསཾ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷིནྣཙིཏྟོ ‘‘བྷཱཏརཾ མེ གཎྷཐཱ’’ཏི མནུསྶེ པཡོཛེསི.

ཨཐེཀོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཏྠཙརཀོ ཏཾ ཀཱརཎཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསི. བོདྷིསཏྟོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཉྙཾ རཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཀོ དྷནུགྒཧོ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཋིཏོ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙཱཔེསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཏྟཀཾ བྷོགཾ ཨིཙྪསཱི’’ཏི པུཙྪི ¶ . ‘‘ཨེཀསཾཝཙྪརེན སཏསཧསྶ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཨཱགནྟྭཱ སམཱིཔེ ཋིཏཾ པུཙྪི – ‘‘ཏྭཾ དྷནགྒཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ མཾ ཨུཔཊྛཧསྶཱུ’’ཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ རཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཧི. ཏསྶ པརིབྦཡཾ དཱིཡམཱནཾ ¶ དིསྭཱ ‘‘ཨཏིབཧུཾ ལབྷཏཱི’’ཏི པོརཱཎཀདྷནུགྒཧཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ མངྒལསིལཱཔཊྚསམཱིཔེ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨམྦརུཀྑམཱུལེ མཧཱསཡནེ ནིཔནྣོ ཨུདྡྷཾ ཨོལོཀེནྟོ རུཀྑགྒེ ཨེཀཾ ཨམྦཔིཎྜིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ ན སཀྐཱ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ གཎྷིཏུ’’ནྟི དྷནུགྒཧེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨམྦཔིཎྜིཾ སརེན ཚིནྡིཏྭཱ པཱཏེཏུཾ སཀྑིསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ན ཏཾ, དེཝ, ཨམྷཱཀཾ གརུ, དེཝེན པན ནོ བཧུཝཱརེ ཀམྨཾ དིཊྛཔུབྦཾ, ཨདྷུནཱགཏོ དྷནུགྒཧོ ཨམྷེཧི བཧུཏརཾ ལབྷཏི, ཏཾ པཱཏཱཔེཐཱཏི.

རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཀྑིསྶསི, ཏཱཏ, ཨེཏཾ པཱཏེཏུ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷམཱནོ སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏརོཀཱས’’ནྟི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སཡནསྶ ཨནྟོཀཱས’’ནྟི. རཱཛཱ སཡནཾ ཧརཱཔེཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེསི. བོདྷིསཏྟསྶ ཧཏྠེ དྷནུ ནཏྠི, ནིཝཱསནནྟརེ དྷནུཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཙརཏི, ཏསྨཱ ‘‘སཱཎིཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སཱཎིཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པརིཀྑིཔཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ ཨནྟོསཱཎིཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔརིནིཝཏྠཾ སེཏཝཏྠཾ ཧརིཏྭཱ ཨེཀཾ རཏྟཔཊཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཙྪཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨེཀཾ རཏྟཔཊཾ ཨུདརེ བནྡྷིཏྭཱ པསིབྦཀཏོ སནྡྷིཡུཏྟཾ ཁགྒཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཝཱམཔསྶེ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ སུཝཎྞཀཉྩུཀཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ཙཱཔནཱལི༹ཾ པིཊྛིཡཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ སནྡྷིཡུཏྟམེཎྜཀམཧཱདྷནུཾ ཨཱདཱཡ པཝཱལ༹ཝཎྞཾ ཛིཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུཎྷཱིསཾ སཱིསེ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ཏིཁིཎཁུརཔྤཾ ནཁེཧི པརིཝཏྟཡམཱནོ སཱཎིཾ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ པཐཝིཾ ཕཱལེཏྭཱ ཨལངྐཏནཱགཀུམཱརོ ཝིཡ ནིཀྑམིཏྭཱ སརཁིཔནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཁུརཔྤཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ ཨམྦཔིཎྜིཾ ཨུདྡྷཾ ཨཱརོཧནཀཎྜེན པཱཏེམི, ཨུདཱཧུ ¶ ཨདྷོ ཨོརོཧནཀཎྜེནཱ’’ཏི ¶ . ‘‘ཏཱཏ, བཧཱུ མཡཱ ཨཱརོཧནཀཎྜེན པཱཏེནྟཱ དིཊྛཔུབྦཱ, ཨོརོཧནཀཎྜེན པན པཱཏེནྟཱ མཡཱ ན དིཊྛཔུབྦཱ, ཨོརོཧནཀཎྜེན པཱཏེཧཱི’’ཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨིདཾ ཀཎྜཾ དཱུརཾ ཨཱརོཧིསྶཏི, ཡཱཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཾ, ཏཱཝ གནྟྭཱ སཡཾ ཨོརོཧིསྶཏི, ཡཱཝསྶ ཨོརོཧནཾ, ཏཱཝ ཏུམྷེཧི ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

ཨཐ ནཾ པུན ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨིདཾ ཀཎྜཾ པན ཨཱརོཧམཱནཾ ཨམྦཔིཎྜིཝཎྚཾ ཡཱཝམཛ྄ཛྷཾ ཀནྟམཱནཾ ཨཱརོཧིསྶཏི, ཨོརོཧམཱནཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨིཏོ ཝཱ ཨེཏྟོ ཝཱ ཨགནྟྭཱ ཨུཛུཉྙེཝ པཏིཏྭཱ ཨམྦཔིཎྜིཾ གཧེཏྭཱ ཨོཏརིསྶཏི, པསྶ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝེགཾ ཛནེཏྭཱ ཀཎྜཾ ¶ ཁིཔི. ཏཾ ཀཎྜཾ ཨམྦཔིཎྜིཝཎྚཾ ཡཱཝམཛ྄ཛྷཾ ཀནྟམཱནཾ ཨབྷིརུཧི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིདཱནི ཏཾ ཀཎྜཾ ཡཱཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཾ གཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པཋམཾ ཁིཏྟཀཎྜཏོ ཨདྷིཀཏརཾ ཝེགཾ ཛནེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཀཎྜཾ ཁིཔི, ཏཾ གནྟྭཱ པུརིམཀཎྜཔུངྑེ པཧརིཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ སཡཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཨབྷིརུཧི. ཏཏྠ ནཾ དེཝཏཱ ཨགྒཧེསུཾ, ནིཝཏྟནཀཎྜསྶ ཝཱཏཚིནྣསདྡོ ཨསནིསདྡོ ཝིཡ ཨཧོསི. མཧཱཛནེན ‘‘ཀིཾ ཨེསོ སདྡོ’’ཏི ཝུཏྟེ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ནིཝཏྟནཀཎྜསྶ སདྡོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སརཱིརེ ཀཎྜསྶ པཏནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྷཱིཏཏསིཏཾ མཧཱཛནཾ ‘‘མཱ བྷཱཡིཏྠཱ’’ཏི སམསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཀཎྜསྶ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏུཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀཎྜཾ ཨོཏརམཱནཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨིཏོ ཝཱ ཨེཏྟོ ཝཱ ཨགནྟྭཱ ཨུཛུཉྙེཝ པཏིཏྭཱ ཨམྦཔིཎྜིཾ ཚིནྡི. བོདྷིསཏྟོ ཨམྦཔིཎྜིཡཱ ཙ ཀཎྜསྶ ཙ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ ཨཱཀཱསེཡེཝ སམྤཊིཙྪནྟོ ཨེཀེན ཧཏྠེན ཨམྦཔིཎྜིཾ, ཨེཀེན ཧཏྠེན ཀཎྜཾ ཨགྒཧེསི. མཧཱཛནོ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ན ནོ ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཔུབྦ’’ནྟི མཧཱཔུརིསཾ པསཾསཏི ¶ ཨུནྣདཏི ཨཔྥོཊེཏི ཨངྒུལིཡོ ཝིདྷཱུནཏི, ཙེལུཀྑེཔསཧསྶཱནི པཝཏྟེཏི. རཱཛཔརིསཱཡ ཏུཊྛཔཧཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟསྶ དིནྣདྷནཾ ཀོཊིམཏྟཾ ཨཧོསི. རཱཛཱཔིསྶ དྷནཝསྶཾ ཝསྶེནྟོ ཝིཡ བཧུཾ དྷནཾ མཧནྟཉྩ ཡསཾ ཨདཱསི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟེ ཏེན རཉྙཱ སཀྐཏེ གརུཀཏེ ཏཏྠ ཝསནྟེ ‘‘ཨསདིསཀུམཱརོ ཀིར བཱརཱཎསིཡཾ ནཏྠཱི’’ཏི སཏྟ རཱཛཱནོ ཨཱགནྟྭཱ བཱརཱཎསིནགརཾ ¶ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘རཛྫཾ ཝཱ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི རཉྙོ པཎྞཾ པེསེསུཾ. རཱཛཱ མརཎབྷཡབྷཱིཏོ ‘‘ཀུཧིཾ མེ བྷཱཏཱ ཝསཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ སཱམནྟརཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཧཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘མམ བྷཱཏིཀེ ཨནཱགཙྪནྟེ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ ནཏྠི, གཙྪཐ ཏསྶ མམ ཝཙནེན པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ ཁམཱཔེཏྭཱ གཎྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི དཱུཏེ པཱཧེསི. ཏེ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི སམསྶཱསེཏྭཱ ཀཎྜེ ཨཀྑརཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨསདིསཀུམཱརོ ཨཱགཏོ, ཨཉྙཾ ཨེཀཀཎྜཾ ཁིཔནྟོ སབྦེསཾ ཝོ ཛཱིཝིཏཾ ཧརིསྶཱམི, ཛཱིཝིཏེན ཨཏྠིཀཱ པལཱཡནྟཱུ’’ཏི ཨཊྚཱལཀེ ཋཏྭཱ སཏྟནྣཾ རཱཛཱུནཾ བྷུཉྫནྟཱནཾ ཀཉྩནཔཱཏིམཀུལེཡེཝ ཀཎྜཾ པཱཏེསི. ཏེ ཨཀྑརཱནི དིསྭཱ མརཎབྷཡབྷཱིཏཱ སབྦེཝ པལཱཡིཾསུ. ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཡ པིཝནམཏྟམྤི ལོཧིཏཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ སཏྟ རཱཛཱནོ པལཱཔེཏྭཱ ཀནིཊྛབྷཱཏརཾ ཨཔལོཀེཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ¶ ‘‘ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསདིསཀུམཱརོ སཏྟ རཱཛཱནོ པལཱཔེཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༦༡.

‘‘དྷནུགྒཧོ ཨསདིསོ, རཱཛཔུཏྟོ མཧབྦལོ;

དཱུརེཔཱཏཱི ཨཀྑཎཝེདྷཱི, མཧཱཀཱཡཔྤདཱལནོ.

༦༢.

‘‘སབྦཱམིཏྟེ རཎཾ ཀཏྭཱ, ན ཙ ཀཉྩི ཝིཧེཋཡི;

བྷཱཏརཾ སོཏྠིཾ ཀཏྭཱན, སཾཡམཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགམཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨསདིསོཏི ན ཀེཝལཾ ནཱམེནེཝ, བལཝཱིརིཡཔཉྙཱཧིཔི ཨསདིསོཝ. མཧབྦལོཏི ཀཱཡབལེནཔི པཉྙཱབལེནཔི མཧབྦལོ. དཱུརེཔཱཏཱིཏི ཡཱཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཱ ཙ ཀཎྜཾ པེསེཏུཾ སམཏྠཏཱཡ དཱུརེཔཱཏཱི. ཨཀྑཎཝེདྷཱིཏི ཨཝིརཱདྷིཏཝེདྷཱི. ཨཐ ཝཱ ཨཀྑཎཱ ཝུཙྩཏི ཝིཛྫུ, ཡཱཝ ཨེཀཱ ཝིཛྫུ ནིཙྪརཏི, ཏཱཝ ཏེནོབྷཱསེན སཏྟཊྛ ¶ ཝཱརེ ཀཎྜཱནི གཧེཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཀྑཎཝེདྷཱི. མཧཱཀཱཡཔྤདཱལནོཏི མཧནྟེ ཀཱཡེ པདཱལེཏི. ཙམྨཀཱཡོ, དཱརུཀཱཡོ, ལོཧཀཱཡོ, ཨཡོཀཱཡོ, ཝཱལིཀཀཱཡོ, ཨུདཀཀཱཡོ, ཕལཀཀཱཡོཏི ཨིམེ སཏྟ མཧཱཀཱཡཱ ནཱམ. ཏཏྠ ཨཉྙོ ཙམྨཀཱཡཔདཱལནོ མཧིཾསཙམྨཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏི, སོ པན སཏམྤི མཧིཾསཙམྨཱནཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏིཡེཝ. ཨཉྙོ ཨཊྛངྒུལབཧལཾ ཨུདུམྦརཔདརཾ, ཙཏུརངྒུལབཧལཾ ཨསནཔདརཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏི, སོ པན ཕལཀསཏམྤི ཨེཀཏོ བདྡྷཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱ དྭངྒུལབཧལཾ ཏམྦལོཧཔཊྚཾ, ཨངྒུལབཧལཾ ཨཡཔཊྚཾ. ཝཱལིཀསཀཊསྶ བདརསཀཊསྶ པལཱལསཀཊསྶ ཝཱ པཙྪཱབྷཱགེན ཀཎྜཾ པཝེསེཏྭཱ པུརེབྷཱགེན ཨཏིཔཱཏེཏི, པཀཏིཡཱ ཨུདཀེ ཙཏུཨུསབྷཊྛཱནཾ ཀཎྜཾ པེསེཏི, ཐལེ ཨཊྛཨུསབྷནྟི ཨེཝཾ ཨིམེསཾ སཏྟནྣཾ མཧཱཀཱཡཱནཾ པདཱལནཏོ མཧཱཀཱཡཔྤདཱལནོ. སབྦཱམིཏྟེཏི སབྦེ ཨམིཏྟེ. རཎཾ ཀཏྭཱཏི ཡུདྡྷཾ ཀཏྭཱ པལཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ. ན ཙ ཀཉྩི ཝིཧེཋཡཱིཏི ཨེཀམྤི ན ཝིཧེཋེསི. ཨཝིཧེཋཡནྟོཡེཝ པན ཏེཧི སདྡྷིཾ ཀཎྜཔེསནེནེཝ རཎཾ ཀཏྭཱ. སཾཡམཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགམཱིཏི སཱིལསཾཡམཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏོ.

ཨེཝཾ ¶ སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཨསདིསཀུམཱརོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨསདིསཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༡༨༢] ༢. སངྒཱམཱཝཙརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སངྒཱམཱཝཙརོ ¶ སཱུརོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ནནྡཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཏྠརི ཧི པཋམགམནེན ཀཔིལཔུརཾ གནྟྭཱ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཾ ནནྡརཱཛཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀཔིལཔུརཱ ནིཀྑམྨ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཱ ནནྡོ བྷགཝཏོ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཏཐཱགཏེན སདྡྷིཾ གེཧཱ ནིཀྑམནཀཱལེ ‘‘ནནྡཀུམཱརོ ཀིར སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཨཌྜྷུལླིཁིཏེཧི ཀེསེཧི ཝཱཏཔཱནནྟརེན ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཏུཝཊཾ ཁོ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨིདཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཡཱ ཝུཏྟཝཙནཾ ཨནུསྶརནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཨནབྷིརཏོ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོ དྷམནིསནྠཏགཏྟོ ¶ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ནནྡཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཏསྶ ཝསནཔརིཝེཎཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ ‘‘ཀཙྩི, ནནྡ, ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨབྷིརམསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷནྟེ, ཛནཔདཀལྱཱཎིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ནཱབྷིརམཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཧིམཝནྟཙཱརིཀཾ གཏཔུབྦོསི ནནྡཱ’’ཏི? ‘‘ན གཏཔུབྦོ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི གཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ནཏྠི མེ, བྷནྟེ, ཨིདྡྷི, ཀཏཱཧཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘ཨཧཾ ཏཾ, ནནྡ, མམ ཨིདྡྷིབལེན ནེསྶཱམཱི’’ཏི ཐེརཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨེཀསྨིཾ ཛྷཱམཁེཏྟེ ཛྷཱམཁཱཎུཀེ ནིསིནྣཾ ཚིནྣཀཎྞནཱསནངྒུཊྛཾ ཛྷཱམལོམཾ ཚིནྣཚཝིཾ ཙམྨམཏྟཾ ལོཧིཏཔལིགུཎྛིཏཾ ཨེཀཾ པལུཊྛམཀྐཊིཾ དསྶེསི – ‘‘པསྶསི, ནནྡ, ཨེཏཾ མཀྐཊི’’ནྟི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སུཊྛུ པཙྩཀྑཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ གཧེཏྭཱ སཊྛིཡོཛནིཀཾ མནོསིལཱཏལཾ, ཨནོཏཏྟདཧཱདཡོ སཏྟ མཧཱསརེ, པཉྩ མཧཱནདིཡོ, སུཝཎྞཔབྦཏརཛཏཔབྦཏམཎིཔབྦཏཔཊིམཎྜིཏཾ ཨནེཀསཏརཱམཎེཡྻཀཾ ཧིམཝནྟཔབྦཏཉྩ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཏེ, ནནྡ, དིཊྛཔུབྦ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ན ¶ , དིཊྛཔུབྦཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཧི, ནནྡ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཏེ དསྶཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ ནེཏྭཱ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནེ ནིསཱིདི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དྭཱིསུ དེཝལོཀེསུ དེཝསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཌྜྷཏིཡཀོཊིསངྑཱ ཏསྶ པརིཙཱརིཀཱ པཉྩསཏཱ ཀཀུཊཔཱདཱ དེཝཙྪརཱཡོཔི ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནནྡཾ ཏཱ པཉྩསཏཱ ཨཙྪརཱ ཀིལེསཝསེན པུནཔྤུནཾ ཨོལོཀཱཔེསི. ‘‘པསྶསི, ནནྡ, ཨིམཱ ཀཀུཊཔཱདིནིཡོ ཨཙྪརཱཡོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏཱ སོབྷནྟི, ཨུདཱཧུ ཛནཔདཀལྱཱཎཱི’’ཏི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ཨུཔནིདྷཱཡ སཱ པལུཊྛམཀྐཊཱི, ཨེཝམེཝ ཨིམཱ ཨུཔནིདྷཱཡ ཛནཔདཀལྱཱཎཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརིསྶསི ནནྡཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ, བྷནྟེ, ཨིམཱ ཨཙྪརཱ ལབྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ, ཨིམཱསཾ ¶ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ བྷགཝཱ པཱཊིབྷོགོ ཧོཏི, ཨཧཾ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀརོཧི, ནནྡ, ཨཧཾ ཏེ པཱཊིབྷོགོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཐེརོ དེཝསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ཏཐཱགཏཾ པཱཊིབྷོགཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མཱ, བྷནྟེ, ཨཏིཔཔཉྩཾ ཀརོཐ, ཨེཐ གཙྪཱམ, ཨཧཾ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ¶ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཛེཏཝནམེཝ པཙྩཱགམི. ཐེརོ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷི.

སཏྠཱ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟ, མཡ྄ཧཾ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ནནྡོ ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀེ དེཝསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ དེཝཙྪརཱནཾ ཀཱརཎཱ མཾ པཱཊིབྷོགཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏི ཏསྶ ཨཱཙིཀྑི. ཨེཏེནུཔཱཡེན མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཨཱནནྡཏྠེརསྶཱཏི ཨསཱིཏིཡཱ མཧཱསཱཝཀཱནཾ ཡེབྷུཡྻེན ཙ སེསབྷིཀྑཱུནཾ ཨཱཙིཀྑི. དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ནནྡཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ནནྡ, ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀེ དེཝསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ‘དེཝཙྪརཱ ལབྷནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི དསབལཾ པཱཊིབྷོགཾ གཎྷཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ནནུ ཨེཝཾ སནྟེ ཏཝ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ མཱཏུགཱམསནྣིསྶིཏོ ཀིལེསསནྣིསྶིཏོ, ཏསྶ ཏེ ཨིཏྠཱིནཾ ཨཏྠཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟསྶ བྷཏིཡཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟེན ཀམྨཀཱརཀེན སདྡྷིཾ ¶ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཐེརཾ ལཛྫཱཔེསི ནིཏྟེཛཾ ཨཀཱསི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦེཔི ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཨཝསེསབྷིཀྑཱུ ཙ ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ནནྡཾ ལཛྫཱཔཡིཾསུ.

སོ ‘‘ཨཡུཏྟཾ ཝཏ མེ ཀཏ’’ནྟི ཧིརིཡཱ ཙ ཨོཏྟཔྤེན ཙ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ པགྒཎྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ པཊིསྶཝཾ མུཉྩཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱཔི ‘‘ཡདཱ ཏྭཾ, ནནྡ, ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏདཱཡེཝཱཧཾ པཊིསྶཝཱ མུཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཡཱཝ ཨོཝཱདཀྑམོ ཙཱཡཾ, ཨཱཝུསོ, ནནྡཏྠེརོ ཨེཀོཝཱདེནེཝ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ནནྡོ ཨོཝཱདཀྑམོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠཱཙརིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཧཏྠཱཙརིཡསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྟོ ཨེཀཾ བཱརཱཎསིརཉྙོ སཔཏྟརཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཱསི. སོ ཏསྶ མངྒལཧཏྠིཾ སུསིཀྑིཏཾ ཀཏྭཱ སིཀྑཱཔེསི. སོ རཱཛཱ ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ གཧེཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ བཱརཱཎསིཾ ¶ གནྟྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘རཛྫཾ ཝཱ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི རཉྙོ པཎྞཾ པེསེསི. བྲཧྨདཏྟོ ‘‘ཡུདྡྷཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ¶ པཱཀཱརདྭཱརཊྚཱལཀགོཔུརེསུ བལཀཱཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཡུདྡྷཾ ཨདཱསི. སཔཏྟརཱཛཱ མངྒལཧཏྠིཾ ཝམྨེན ཚཱདེཏྭཱ སཡམྤི ཝམྨཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ཧཏྟིཀྑནྡྷཝརགཏོ ཏིཁིཎཾ ཨངྐུསཾ ཨཱདཱཡ ‘‘ནགརཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཙྩཱམིཏྟཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ རཛྫཾ ཧཏྠགཏཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཏྠིཾ ནགརཱབྷིམུཁཾ པེསེསི. སོ ཨུཎྷཀལལཱནི ཙེཝ ཡནྟཔཱསཱཎེ ཙ ནཱནཔྤཀཱརཱནི ཙ པཧརཎཱནི ཝིསྶཛྫེནྟེ དིསྭཱ མརཎབྷཡབྷཱིཏོ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པཊིཀྐམི. ཨཐ ནཾ ཧཏྠཱཙརིཡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ སཱུརོ སངྒཱམཱཝཙརོ, ཨེཝརཱུཔེ ཋཱནེ པཊིཀྐམནཾ ¶ ནཱམ ཏུཡ྄ཧཾ ནཱནུཙྪཝིཀ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༦༣.

‘‘སངྒཱམཱཝཙརོ སཱུརོ, བལཝཱ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ;

ཀིཾ ནུ ཏོརཎམཱསཛྫ, པཊིཀྐམསི ཀུཉྫར.

༦༤.

‘‘ཨོམདྡ ཁིཔྤཾ པལིགྷཾ, ཨེསིཀཱནི ཙ ཨབྦཧ;

ཏོརཎཱནི ཙ མདྡིཏྭཱ, ཁིཔྤཾ པཝིས ཀུཉྫརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨིཏི ཝིསྶུཏོཏི, ཏཱཏ, ཏྭཾ པཝཏྟསམྤཧཱརཾ སངྒཱམཾ མདྡིཏྭཱ ཨཝཙརཎཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ, ཐིརཧདཡཏཱཡ སཱུརོ, ཐཱམསམྤཏྟིཡཱ བལཝཱཏི ཨེཝཾ ཝིསྶུཏོ པཉྙཱཏོ པཱཀཊོ. ཏོརཎམཱསཛྫཱཏི ནགརདྭཱརསངྑཱཏཾ ཏོརཎཾ པཏྭཱ. པཊིཀྐམསཱིཏི ཀིཾ ནུ ཁོ ཨོསཀྐསི, ཀེན ཀཱརཎེན ནིཝཏྟསཱིཏི ཝདཏི. ཨོམདྡཱཏི ཨཝམདྡ ཨདྷོ པཱཏཡ. ཨེསིཀཱནི ཙ ཨབྦཧཱཏི ནགརདྭཱརེ སོལ༹སརཏནཾ ཨཊྛརཏནཾ བྷཱུམིཡཾ པཝེསེཏྭཱ ནིཙྩལཾ ཀཏྭཱ ནིཁཱཏཱ ཨེསིཀཏྠམྦྷཱ ཧོནྟི, ཏེ ཁིཔྤཾ ཨུདྡྷར ལུཉྩཱཧཱིཏི ཨཱཎཱཔེཏི. ཏོརཎཱནི ཙ མདྡིཏྭཱཏི ནགརདྭཱརསྶ པིཊྛསངྒྷཱཊེ མདྡིཏྭཱ. ཁིཔྤཾ པཝིསཱཏི སཱིགྷཾ ནགརཾ པཝིས. ཀུཉྫརཱཏི ནཱགཾ ཨཱལཔཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ནཱགོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨེཀོཝཱདེནེཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨེསིཀཏྠམྦྷེ སོཎྜཱཡ པལིཝེཋེཏྭཱ ཨཧིཙྪཏྟཀཱནི ཝིཡ ལུཉྩིཏྭཱ ཏོརཎཾ མདྡིཏྭཱ པལིགྷཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ནགརདྭཱརཾ བྷིནྡིཏྭཱ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཨདཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཧཏྠཱི ནནྡོ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, ཧཏྠཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སངྒཱམཱཝཙརཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༡༨༣] ༣. ཝཱལོདཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཝཱལོདཀཾ ¶ ཨཔྤརསཾ ནིཧཱིནནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པཉྩསཏེ ཝིགྷཱསཱདེ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར པཉྩསཏཱ ཨུཔཱསཀཱ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷཾ པུཏྟདཱརསྶ ནིཡྻཱདེཏྭཱ སཏྠུ ¶ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟཱ ཨེཀཏོཝ ཝིཙརནྟི. ཏེསུ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཨེཀོཔི པུཐུཛྫནོ ནཱམ ནཏྠི, སཏྠཱརཾ ནིམནྟེནྟཱཔི ཏེ ཨུཔཱསཀེ ཨནྟོཀརིཏྭཱཝ ནིམནྟེནྟི. ཏེསཾ པན དནྟཀཊྛམུཁོདཀཝཏྠགནྡྷམཱལདཱཡཀཱ པཉྩསཏཱ ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀཱ ཝིགྷཱསཱདཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟི. ཏེ བྷུཏྟཔཱཏརཱསཱ ནིདྡཱཡིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཨཙིརཝཏིཾ གནྟྭཱ ནདཱིཏཱིརེ ཨུནྣདནྟཱ མལླཡུདྡྷཾ ཡུཛ྄ཛྷནྟི. ཏེ པན པཉྩསཏཱ ཨུཔཱསཀཱ ཨཔྤསདྡཱ ཨཔྤནིགྒྷོསཱ པཊིསལླཱནམནུཡུཉྫནྟི. སཏྠཱ ཏེསཾ ཝིགྷཱསཱདཱནཾ ཨུཙྩཱསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེསོ, ཨཱནནྡ, སདྡོ’’ཏི ཐེརཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཝིགྷཱསཱདསདྡོ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨིམེ ཝིགྷཱསཱདཱ ཨིདཱནེཝ ཝིགྷཱསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨུནྣདནྟི, པུབྦེཔི ཨུནྣདནྟིཡེཝ, ཨིམེཔི ཨུཔཱསཀཱ ན ཨིདཱནེཝ སནྣིསིནྣཱ, པུབྦེཔི སནྣིསིནྣཱཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ རཉྙོ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨཧོསི. ཨཐེཀསྨིཾ ཀཱལེ སོ རཱཛཱ ‘‘པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ པཉྩསཏེ སིནྡྷཝེ ཀཔྤཱཔེཏྭཱ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ གནྟྭཱ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ བཱརཱཎསིམེཝ པཙྩཱགནྟྭཱ ‘‘སིནྡྷཝཱ ཀིལནྟཱ ཨལླརསམེཝ ནེསཾ མུདྡིཀཔཱནཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. སིནྡྷཝཱ གནྡྷཔཱནཾ པིཝིཏྭཱ ཨསྶསཱལཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཋཱནེསུ ཨཊྛཾསུ. ཏེསཾ པན ¶ དིནྣཱཝསིཊྛཀཾ ཨཔྤརསཾ བཧུཀསཊཾ ཨཧོསི. མནུསྶཱ ‘‘ཨིདཾ ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ པུཙྪིཾསུ. རཱཛཱ ཨུདཀེན མདྡིཏྭཱ མཀཙིཔིལོཏིཀཱཧི པརིསྶཱཝེཏྭཱ ‘‘ཡེ གདྲབྷཱ སིནྡྷཝཱནཾ ནིཝཱཔཾ པཧིཾསུ, ཏེསཾ དཱཔེཐཱ’’ཏི དཱཔེསི. གདྲབྷཱ ཀསཊཨུདཀཾ པིཝིཏྭཱ མཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཝིརཝནྟཱ རཱཛངྒཎེ ཝིཙརིཾསུ. རཱཛཱ མཧཱཝཱཏཔཱནཾ ཝིཝརིཏྭཱ རཱཛངྒཎཾ ཨོལོཀཡམཱནོ སམཱིཔེ ཋིཏཾ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པསྶ, ཨིམེ ¶ གདྲབྷཱ ཀསཊོདཀཾ པིཝིཏྭཱ མཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཝིརཝནྟཱ ཨུཔྤཏནྟཱ ཝིཙརནྟི, སིནྡྷཝཀུལེ ཛཱཏསིནྡྷཝཱ པན གནྡྷཔཱནཾ པིཝིཏྭཱ ནིསྶདྡཱ སནྣིསིནྣཱ ན ཨུཔྤིལཝནྟི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༦༥.

‘‘ཝཱལོདཀཾ ཨཔྤརསཾ ནིཧཱིནཾ, པིཏྭཱ མདོ ཛཱཡཏི གདྲབྷཱནཾ;

ཨིམཉྩ པིཏྭཱན རསཾ པཎཱིཏཾ, མདོ ན སཉྫཱཡཏི སིནྡྷཝཱན’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཝཱལོདཀནྟི མཀཙིཝཱལེཧི པརིསྶཱཝིཏཨུདཀཾ. ‘‘ཝཱལུདཀ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ནིཧཱིནནྟི ནིཧཱིནརསབྷཱཝེན ནིཧཱིནཾ. ན སཉྫཱཡཏཱིཏི སིནྡྷཝཱནཾ མདོ ན ཛཱཡཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎནྟི པུཙྪི.

ཨཐསྶ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ བོདྷིསཏྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༦.

‘‘ཨཔྤཾ པིཝིཏྭཱན ནིཧཱིནཛཙྩོ, སོ མཛྫཏཱི ཏེན ཛནིནྡ པུཊྛོ;

དྷོརཡ྄ཧསཱིལཱི ཙ ཀུལམྷི ཛཱཏོ, ན མཛྫཏཱི ཨགྒརསཾ པིཝིཏྭཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏེན ཛནིནྡ པུཊྛོཏི ཛནིནྡ ཨུཏྟམརཱཛ ཡོ ནིཧཱིནཛཙྩོ, ཏེན ནིཧཱིནཛཙྩབྷཱཝེན པུཊྛོ མཛྫཏི པམཛྫཏི. དྷོརཡ྄ཧསཱིལཱིཏི དྷོརཡ྄ཧསཱིལོ དྷུརཝཧནཀཨཱཙཱརེན སམྤནྣོ ཛཱཏིསིནྡྷཝོ. ཨགྒརསནྟི སབྦཔཋམཾ གཧིཏཾ མུདྡིཀརསཾ པིཝིཏྭཱཔི ན མཛྫཏི.

རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ གདྲབྷེ རཱཛངྒཎཱ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ཏསྶེཝ ཨོཝཱདེ ཋིཏོ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ པཉྩསཏཱ ¶ གདྲབྷཱ ཨིམེ ཝིགྷཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ, པཉྩསཏཱ སིནྡྷཝཱ ཨིམེ ཨུཔཱསཀཱ, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཱལོདཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༡༨༤] ༤. གིརིདཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དཱུསིཏོ ¶ གིརིདཏྟེནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཝིཔཀྑསེཝིཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ མཧིལཱ༹མུཁཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༢༦) ཀཐིཏམེཝ. སཏྠཱ པན ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨིདཱནེཝ ཝིཔཀྑཾ སེཝཏི, པུབྦེཔེས ཝིཔཀྑསེཝཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ སཱམརཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨཧོསི. རཉྙོ པན པཎྜཝོ ནཱམ མངྒལསྶོ, ཏསྶ གིརིདཏྟོ ནཱམ ཨསྶབནྡྷོ, སོ ཁཉྫོ ཨཧོསི. ཨསྶོ མུཁརཛྫུཀེ གཧེཏྭཱ ཏཾ པུརཏོ པུརཏོ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཾ ཨེས སིཀྑཱཔེཏཱི’’ཏི སཉྙཱཡ ཏསྶ ཨནུསིཀྑནྟོ ཁཉྫོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨསྶསྶ ཁཉྫབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ, རཱཛཱ ཝེཛྫེ པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ ཨསྶསྶ སརཱིརེ རོགཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘རོགམསྶ ན པསྶཱམཱ’’ཏི རཉྙོ ཀཐཡིཾསུ. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ ཝཡསྶ, ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཁཉྫཨསྶབནྡྷསཾསགྒེན ཏསྶ ཁཉྫབྷཱུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཉྙོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘སཾསགྒདོསེན ནཱམ ཨེཝཾ ཧོཏཱི’’ཏི དསྶེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –-

༦༧.

‘‘དཱུསིཏོ གིརིདཏྟེན, ཧཡོ སཱམསྶ པཎྜཝོ;

པོརཱཎཾ པཀཏིཾ ཧིཏྭཱ, ཏསྶེཝཱནུཝིདྷིཡྻཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཧཡོ སཱམསྶཱཏི སཱམསྶ རཉྙོ མངྒལསྶོ. པོརཱཎཾ པཀཏིཾ ཧིཏྭཱཏི ཨཏྟནོ པོརཱཎཔཀཏིཾ སིངྒཱརབྷཱཝཾ པཧཱཡ. ཨནུཝིདྷིཡྻཏཱིཏི ཨནུསིཀྑཏི.

ཨཐ ¶ ནཾ རཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནི ཝཡསྶ ཀིཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སུནྡརཾ ཨསྶབནྡྷཾ ལབྷིཏྭཱ ཡཐཱ པོརཱཎོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༨.

‘‘སཙེ ¶ ཙ ཏནུཛོ པོསོ, སིཁརཱཀཱརཀཔྤིཏོ;

ཨཱནནེ ནཾ གཧེཏྭཱན, མཎྜལེ པརིཝཏྟཡེ;

ཁིཔྤམེཝ པཧནྟྭཱན, ཏསྶེཝཱནུཝིདྷིཡྻཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏནུཛོཏི ཏསྶ ཨནུཛོ. ཨནུརཱུཔཾ ཛཱཏོ ཧི ཨནུཛོ, ཏསྶ ཨནུཛོ ཏནུཛོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཙེ ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ སིངྒཱརསྶ ཨཱཙཱརསམྤནྣསྶ ཨསྶསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཛཱཏོ སིངྒཱརོ ཨཱཙཱརསམྤནྣོ པོསོ. སིཁརཱཀཱརཀཔྤིཏོཏི སིཁརེན སུནྡརེན ཨཱཀཱརེན ཀཔྤིཏཀེསམསྶུ ཏཾ ཨསྶཾ ཨཱནནེ གཧེཏྭཱ ཨསྶམཎྜལེ པརིཝཏྟེཡྻ, ཁིཔྤམེཝེས ཏཾ ཁཉྫབྷཱཝཾ པཧཱཡ ‘‘ཨཡཾ སིངྒཱརོ ཨཱཙཱརསམྤནྣོ ཨསྶགོཔཀོ མཾ སིཀྑཱཔེཏཱི’’ཏི སཉྙཱཡ ཁིཔྤམེཝ ཏསྶ ཨནུཝིདྷིཡྻཏི ཨནུསིཀྑིསྶཏི, པཀཏིབྷཱཝེཡེཝ ཋསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. རཱཛཱ ཏཐཱ ¶ ཀཱརེསི, ཨསྶོ པཀཏིབྷཱཝེ པཏིཊྛཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཏིརཙྪཱནཱནམྤི ནཱམ ཨཱསཡཾ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཏུཊྛཙིཏྟོ བོདྷིསཏྟསྶ མཧནྟཾ ཡསཾ ཨདཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ གིརིདཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཨསྶོ ཝིཔཀྑསེཝཀོ བྷིཀྑུ, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, ཨམཙྩཔཎྜིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གིརིདཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༡༨༥] ༥. ཨནབྷིརཏིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཐོདཀེ ཨཱཝིལེ ཨཔྤསནྣེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ བྲཱཧྨཎཀུམཱརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར ཨེཀོ བྲཱཧྨཎཀུམཱརོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ བཧཱུ ཁཏྟིཡཀུམཱརེ ཙ བྲཱཧྨཎཀུམཱརེ ཙ མནྟེ ཝཱཙེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ གྷརཱཝཱསཾ སཎྛཔེཏྭཱ ཝཏྠཱལངྐཱརདཱསདཱསིཁེཏྟཝཏྠུགོམཧིཾསཔུཏྟདཱརཱདཱིནཾ ¶ ཨཏྠཱཡ ཙིནྟཡམཱནོ རཱགདོསམོཧཝསིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཱཝིལཙིཏྟོ ཨཧོསི, མནྟེ པཊིཔཱཊིཡཱ པརིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ མནྟཱ ན པཊིབྷཾསུ. སོ ཨེཀདིཝསཾ བཧུཾ གནྡྷམཱལཱདིཾ གཧེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི ¶ . སཏྠཱ ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, མཱཎཝ, མནྟེ ཝཱཙེསི, པགུཎཱ ཏེ མནྟཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པུབྦེ མེ, བྷནྟེ, མནྟཱ པགུཎཱ ཨཧེསུཾ, གྷརཱཝཱསསྶ པན གཧིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཙིཏྟཾ མེ ཨཱཝིལཾ ཛཱཏཾ, ཏེན མེ མནྟཱ ན པགུཎཱ’’ཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, མཱཎཝ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཏེ ཙིཏྟསྶ ཨནཱཝིལཀཱལེ ཏཝ མནྟཱ པགུཎཱ ཨཧེསུཾ, རཱགཱདཱིཧི པན ཨཱཝིལཀཱལེ ཏཝ མནྟཱ ན པཊིབྷཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ མནྟེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ བཧཱུ ཁཏྟིཡཀུམཱརེ ཙ བྲཱཧྨཎཀུམཱརེ ཙ མནྟེ ཝཱཙེསི. ཏསྶ སནྟིཀེ ཨེཀོ བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ཏཡོ ཝེདེ པགུཎེ ཨཀཱསི, ཨེཀཔདེཔི ནིཀྐངྑོ པིཊྛིཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ མནྟེ ཝཱཙེསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན གྷརཱཝཱསཾ གཧེཏྭཱ གྷརཱཝཱསཙིནྟཱཡ ཨཱཝིལཙིཏྟོ མནྟེ པརིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཐ ནཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཾ ‘‘ཀིཾ, མཱཎཝ, པགུཎཱ ཏེ མནྟཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘གྷརཱཝཱསགཧིཏཀཱལཏོ ¶ པཊྛཱཡ མེ ཙིཏྟཾ ཨཱཝིལཾ ཛཱཏཾ, མནྟེ པརིཝཏྟེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཱཏ, ཨཱཝིལེ ཙིཏྟམྷི པགུཎཱཔི མནྟཱ ན པཊིབྷནྟི, ཨནཱཝིལེ པན ཙིཏྟེ ཨཔྤཊིབྷཱཎཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༦༩.

‘‘ཡཐོདཀེ ཨཱཝིལེ ཨཔྤསནྣེ, ན པསྶཏི སིཔྤིཀསམྦུཀཉྩ;

སཀྑརཾ ཝཱལུཀཾ མཙྪགུམྦཾ, ཨེཝཾ ཨཱཝིལམྷི ཙིཏྟེ;

ན སོ པསྶཏི ཨཏྟདཏྠཾ པརཏྠཾ.

༧༠.

‘‘ཡཐོདཀེ ¶ ཨཙྪེ ཝིཔྤསནྣེ, སོ པསྶཏི སིཔྤིཀསམྦུཀཉྩ;

སཀྑརཾ ཝཱལུཀཾ མཙྪགུམྦཾ, ཨེཝཾ ¶ ཨནཱཝིལམྷི ཙིཏྟེ;

སོ པསྶཏི ཨཏྠདཏྠཾ པརཏྠ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཱཝིལེཏི ཀདྡམཱལུལི༹ཏེ. ཨཔྤསནྣེཏི ཏཱཡེཝ ཨཱཝིལཏཱཡ ཨཝིཔྤསནྣེ. སིཔྤིཀསམྦུཀཉྩཱཏི སིཔྤིཀཉྩ སམྦུཀཉྩ. མཙྪགུམྦནྟི མཙྪགྷཊཾ. ཨེཝཾ ཨཱཝིལམྷཱིཏི ཨེཝམེཝ རཱགཱདཱིཧི ཨཱཝིལེ ཙིཏྟེ. ཨཏྟདཏྠཾ པརཏྠནྟི ནེཝ ཨཏྟདཏྠཾ ན པརཏྠཾ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོ པསྶཏཱིཏི ཨེཝམེཝ ཨནཱཝིལེ ཙིཏྟེ སོ པུརིསོ ཨཏྟདཏྠཾ པརཏྠཉྩ པསྶཏཱིཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བྲཱཧྨཎཀུམཱརོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ མཱཎཝོ ཨཡམེཝ མཱཎཝོ ཨཧོསི, ཨཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨནབྷིརཏིཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༡༨༦] ༦. དདྷིཝཱཧནཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཝཎྞགནྡྷརསཱུཔེཏོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ ཝིཔཀྑསེཝིཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏམེཝ. སཏྠཱ པན ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨསཱདྷུསནྣིཝཱསོ ནཱམ པཱཔོ ཨནཏྠཀརོ, ཏཏྠ མནུསྶབྷཱུཏཱནཾ ཏཱཝ པཱཔསནྣིཝཱསསྶ ཨནཏྠཀརཏཱཡ ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ, པུབྦེ པན ཨསཱཏེན ཨམདྷུརེན ནིམྦརུཀྑེན སདྡྷིཾ སནྣིཝཱསམཱགམྨ མདྷུརརསོ དིབྦརསཔཊིབྷཱགོ ཨཙེཏནོ ཨམྦརུཀྑོཔི ཨམདྷུརོ ཏིཏྟཀོ ཛཱཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཀཱསིརཊྛེ ཙཏྟཱརོ བྷཱཏརོ བྲཱཧྨཎཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ པཊིཔཱཊིཡཱ པཎྞསཱལཱ ཀཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཏེསཾ ཛེཊྛཀབྷཱཏཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ སཀྐཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ཨནྟརནྟརཱ སཏྟཊྛདིཝསཙྩཡེན ཏེསཾ ¶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཛེཊྛཀཏཱཔསཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ¶ – ‘‘བྷནྟེ, ཀེན ཏེ ཨཏྠོ’’ཏི པུཙྪི. པཎྜུརོགོ ཏཱཔསོ ‘‘ཨགྒིནཱ མེ ཨཏྠོ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ཏསྶ ཝཱསིཕརསུཀཾ ཨདཱསི. ཝཱསིཕརསུཀོ ནཱམ དཎྜེ པཝེསནཝསེན ཝཱསིཔི ཧོཏི ཕརསུཔི. ཏཱཔསོ ‘‘ཀོ མེ ཨིམཾ ཨཱདཱཡ དཱརཱུནི ཨཱཧརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཀྐོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡདཱ ཏེ, བྷནྟེ, དཱརཱུཧི ཨཏྠོ, ཨིམཾ ཕརསུཾ ཧཏྠེན པཧརིཏྭཱ ‘དཱརཱུནི མེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀརོཧཱི’ཏི ཝདེཡྻཱསི, དཱརཱུནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ དསྶཏཱི’’ཏི. ཏསྶ ཝཱསིཕརསུཀཾ དཏྭཱ དུཏིཡམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀེན ཏེ ཨཏྠོ’’ཏི པུཙྪི. ཏསྶ པཎྞསཱལཱཡ ཧཏྠིམགྒོ ཧོཏི, སོ ཧཏྠཱིཧི ཨུཔདྡུཏོ ‘‘ཧཏྠཱིནཾ མེ ཝསེན དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏེ པལཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཀྐོ ཏསྶ ཨེཀཾ བྷེརིཾ ཨུཔནཱམེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ ཏལེ པཧཊེ ཏུམྷཱཀཾ པཙྩཱམིཏྟཱ པལཱཡིསྶནྟི, ཨིམསྨིཾ ཏལེ པཧཊེ མེཏྟཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ པརིཝཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ བྷེརིཾ དཏྭཱ ཀནིཊྛསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀེན ཏེ ཨཏྠོ’’ཏི པུཙྪི. སོཔི པཎྜུརོགདྷཱཏུཀོཝ, ཏསྨཱ ‘‘དདྷིནཱ མེ ཨཏྠོ’’ཏི ཨཱཧ. སཀྐོ ཏསྶ ཨེཀཾ དདྷིགྷཊཾ དཏྭཱ ‘‘སཙེ ཏུམྷེ ཨིཙྪམཱནཱ ཨིམཾ ཨཱསིཉྩེཡྻཱཐ, མཧཱནདཱི ཧུཏྭཱ མཧོགྷཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ དཱཏུཾ སམཏྠོཔི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝཱསིཕརསུཀོ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ ཨགྒིཾ ཀརོཏི, ཨིཏརེན བྷེརིཏལེ པཧཊེ ཧཏྠཱི པལཱཡནྟི, ཀནིཊྛོ དདྷིཾ པརིབྷུཉྫཏི.

ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཀོ སཱུཀརོ ཨེཀསྨིཾ པུརཱཎགཱམཊྛཱནེ ཙརནྟོ ཨཱནུབྷཱཝསམྤནྣཾ ཨེཀཾ མཎིཀྑནྡྷཾ ཨདྡས. སོ ཏཾ མཎིཀྑནྡྷཾ མུཁེན ཌཾསིཏྭཱ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སམུདྡསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨེཀཾ དཱིཔཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཏྠ དཱནི མཡཱ ཝསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨོཏརིཏྭཱ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ཨེཀསྶ ཨུདུམྦརརུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ ¶ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ མཎིཀྑནྡྷཾ པུརཏོ ཋཔེཏྭཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. ཨཐེཀོ ཀཱསིརཊྛཝཱསཱི མནུསྶོ ‘‘ནིརུཔཀཱརོ ཨེས ཨམྷཱཀ’’ནྟི མཱཏཱཔིཏཱུཧི གེཧཱ ནིཀྐཌྜྷིཏོ ཨེཀཾ པཊྚནགཱམཾ གནྟྭཱ ནཱཝིཀཱནཾ ཀམྨཀཱརོ ཧུཏྭཱ ནཱཝཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ¶ སམུདྡམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཱཡ ནཱཝཱཡ ཕལཀེ ནིཔནྣོ ཏཾ དཱིཔཀཾ པཏྭཱ ཕལཱཕལཱནི པརིཡེསནྟོ ཏཾ སཱུཀརཾ ནིདྡཱཡནྟཾ དིསྭཱ སཎིཀཾ གནྟྭཱ མཎིཀྑནྡྷཾ གཎྷིཏྭཱ ཏསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུདུམྦརརུཀྑེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སཱུཀརོ ¶ ཨིམསྶ མཎིཀྑནྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཱཀཱསཙཱརིཀོ ཧུཏྭཱ ཨིདྷ ཝསཏི མཉྙེ, མཡཱ པཋམམེཝ ཨིམཾ སཱུཀརཾ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ པཙྪཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཨེཀཾ དཎྜཀཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཏསྶ སཱིསེ པཱཏེཏི. སཱུཀརོ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཎིཾ ཨཔསྶནྟོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཀམྤམཱནོ ཝིདྷཱཝཏི, རུཀྑེ ནིསིནྣཔུརིསོ ཧསི. སཱུཀརོ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ སཱིསེན པཧརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ མཏོ.

སོ པུརིསོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ མཾསཾ པཙིཏྭཱ ཁཱདིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཧིམཝནྟམཏྠཀེན གཙྪནྟོ ཨསྶམཔདཾ དིསྭཱ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ ཏཱཔསསྶ ཨསྶམེ ཨོཏརིཏྭཱ དྭཱིཧཏཱིཧཾ ཝསིཏྭཱ ཏཱཔསསྶ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཨཀཱསི, ཝཱསིཕརསུཀསྶ ཨཱནུབྷཱཝཉྩ པསྶི. སོ ‘‘ཨིམཾ མཡཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི མཎིཀྑནྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཏཱཔསསྶ དསྶེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ མཎིཾ གཧེཏྭཱ ཝཱསིཕརསུཀཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱཔསོ ཨཱཀཱསེན ཙརིཏུཀཱམོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཝཱསིཕརསུཀཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ཝཱསིཕརསུཀཾ པཧརིཏྭཱ ‘‘ཝཱསིཕརསུཀ ཏཱཔསསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ མཎིཀྑནྡྷཾ མེ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ གནྟྭཱ ཏཱཔསསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ མཎིཀྑནྡྷཾ ཨཱཧརི. སོ ཝཱསིཕརསུཀཾ པཊིཙྪནྣཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ ¶ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ བྷེརིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ མཎིཀྑནྡྷཾ དཏྭཱ བྷེརིཾ གཎྷིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཏསྶཔི སཱིསཾ ཚིནྡཱཔེཏྭཱ ཀནིཊྛཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དདྷིགྷཊསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ མཎིཀྑནྡྷཾ དཏྭཱ དདྷིགྷཊཾ གཧེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཏསྶ སཱིསཾ ཚིནྡཱཔེཏྭཱ མཎིཀྑནྡྷཉྩ ཝཱསིཕརསུཀཉྩ བྷེརིཉྩ དདྷིགྷཊཉྩ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ‘‘ཡུདྡྷཾ ཝཱ མེ དེཏུ རཛྫཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཀསྶ པུརིསསྶ ཧཏྠེ པཎྞཾ པཱཧེསི.

རཱཛཱ སཱསནཾ སུཏྭཱཝ ‘‘ཙོརཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམི. སོ ཨེཀཾ བྷེརིཏལཾ པཧརི, ཙཏུརངྒིནཱི སེནཱ པརིཝཱརེསི. རཉྙོ ཨཝཏྠརཎབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དདྷིགྷཊཾ ཝིསྶཛྫེསི, མཧཱནདཱི པཝཏྟི. མཧཱཛནོ དདྷིམྷི ཨོསཱིདིཏྭཱ ནིཀྑམིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཝཱསིཕརསུཀཾ པཧརིཏྭཱ ‘‘རཉྙོ སཱིསཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧ, ཝཱསིཕརསུཀོ གནྟྭཱ རཉྙོ སཱིསཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཀྑིཔི. ཨེཀོཔི ཨཱཝུདྷཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ནཱསཀྑི. སོ མཧནྟེན བལེན པརིཝུཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ ཀཱརེཏྭཱ དདྷིཝཱཧནོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེསི.

ཏསྶེཀདིཝསཾ མཧཱནདིཡཾ ཛཱལཀརཎྜཀེ ཀཱིལ༹ནྟསྶ ཀཎྞམུཎྜདཧཏོ དེཝཔརིབྷོགཾ ཨེཀཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱགནྟྭཱ ཛཱལེ ལགྒི, ཛཱལཾ ཨུཀྑིཔནྟཱ ཏཾ དིསྭཱ རཉྙོ ཨདཾསུ. ཏཾ མཧནྟཾ གྷཊཔྤམཱཎཾ ¶ པརིམཎྜལཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཨཧོསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིསྶ ཕལཾ ནཱམེཏ’’ནྟི ཝནཙརཀེ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨམྦཕལ’’ནྟི སུཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏསྶ ཨཊྛིཾ ཨཏྟནོ ཨུཡྻཱནེ རོཔཱཔེཏྭཱ ཁཱིརོདཀེན སིཉྩཱཔེསི. རུཀྑོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏིཡེ སཾཝཙྪརེ ཕལཾ ཨདཱསི. ཨམྦསྶ སཀྐཱརོ མཧཱ ཨཧོསི, ཁཱིརོདཀེན སིཉྩནྟི, གནྡྷཔཉྩངྒུལིཀཾ དེནྟི, མཱལཱདཱམཱནི པརིཀྑིཔནྟི, གནྡྷཏེལེན དཱིཔཾ ཛཱལེནྟི, པརིཀྑེཔོ པནསྶ པཊསཱཎིཡཱ ཨཧོསི. ཕལཱནི མདྷུརཱནི སུཝཎྞཝཎྞཱནི ཨཧེསུཾ. དདྷིཝཱཧནརཱཛཱ ཨཉྙེསཾ རཱཛཱུནཾ ཨམྦཕལཾ པེསེནྟོ ཨཊྛིཏོ རུཀྑནིབྦཏྟནབྷཡེན ¶ ཨངྐུརནིབྦཏྟནཊྛཱནཾ མཎྜཱུཀཀཎྚཀེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པེསེསི. ཏེསཾ ཨམྦཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཊྛི རོཔིཏཾ ན སམྤཛྫཏི. ཏེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪནྟཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཛཱནིཾསུ.

ཨཐེཀོ རཱཛཱ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ པཀྐོསིཏྭཱ ‘‘དདྷིཝཱཧནསྶ ཨམྦཕལཱནཾ རསཾ ནཱསེཏྭཱ ཏིཏྟཀབྷཱཝཾ ཀཱཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེན ཧི གཙྪཱཧཱི’’ཏི སཧསྶཾ དཏྭཱ པེསེསི. སོ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཀོ ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཨཱགཏོ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ ཏེན པཀྐོསཱཔིཏོ པཝིསིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨུཡྻཱནཔཱལོ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཝཎྞེསི. རཱཛཱ ‘‘གཙྪ ཨམྷཱཀཾ ཨུཡྻཱནཔཱལསྶ སནྟིཀེ ཧོཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏཏོ པཊྛཱཡ དྭེ ཛནཱ ཨུཡྻཱནཾ པཊིཛགྒནྟི. ཨདྷུནཱགཏོ ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཨཀཱལཔུཔྥཱནི སུཊྛུ པུཔྥཱཔེནྟོ ཨཀཱལཕལཱནི གཎྷཱཔེནྟོ ཨུཡྻཱནཾ རམཎཱིཡཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ཏསྶ པསཱིདིཏྭཱ པོརཱཎཀཨུཡྻཱནཔཱལཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཨུཡྻཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཨུཡྻཱནསྶ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨམྦརུཀྑཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིམྦེ ཙ ཕགྒཝཝལླིཡོ ཙ རོཔེསི, ཨནུཔུབྦེན ནིམྦཱ ཝཌྜྷིཾསུ, མཱུལེཧི མཱུལཱནི, སཱཁཱཧི ཙ སཱཁཱ སཾསཊྛཱ ཨོནདྡྷཝིནདྡྷཱ ཨཧེསུཾ. ཏེན ཨསཱཏཨམདྷུརསཾསགྒེན ཏཱཝམདྷུརཕལོ ¶ ཨམྦོ ཏིཏྟཀོ ཛཱཏོ ནིམྦཔཎྞསདིསརསོ, ཨམྦཕལཱནཾ ཏིཏྟཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལོ པལཱཡི.

དདྷིཝཱཧནོ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཨམྦཕལཾ ཁཱདནྟོ མུཁེ པཝིཊྛཾ ཨམྦརསཾ ནིམྦཀསཊཾ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀཀྐཱརེཏྭཱ ནིཊྛུབྷི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨམཙྩོ ཨཧོསི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏ, ཨིམསྶ རུཀྑསྶ པོརཱཎཀཔརིཧཱརཏོ པརིཧཱིནཾ ནཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔིསྶ ཕལཾ ཏིཏྟཀཾ ཛཱཏཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༧༡.

‘‘ཝཎྞགནྡྷརསཱུཔེཏོ ¶ ¶ , ཨམྦོཡཾ ཨཧུཝཱ པུརེ;

ཏམེཝ པཱུཛཾ ལབྷམཱནོ, ཀེནམྦོ ཀཊུཀཔྥལོ’’ཏི.

ཨཐསྶ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ བོདྷིསཏྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༧༢.

‘‘པུཙིམནྡཔརིཝཱརོ, ཨམྦོ ཏེ དདྷིཝཱཧན;

མཱུལཾ མཱུལེན སཾསཊྛཾ, སཱཁཱ སཱཁཱ ནིསེཝརེ;

ཨསཱཏསནྣིཝཱསེན, ཏེནམྦོ ཀཊུཀཔྥལོ’’ཏི.

ཏཏྠ པུཙིམནྡཔརིཝཱརོཏི ནིམྦརུཀྑཔརིཝཱརོ. སཱཁཱ སཱཁཱ ནིསེཝརེཏི པུཙིམནྡསྶ སཱཁཱཡོ ཨམྦརུཀྑསྶ སཱཁཱཡོ ནིསེཝནྟི. ཨསཱཏསནྣིཝཱསེནཱཏི ཨམདྷུརེཧི པུཙིམནྡེཧི སདྡྷིཾ སནྣིཝཱསེན. ཏེནཱཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཨཡཾ ཨམྦོ ཀཊུཀཔྥལོ ཨསཱཏཕལོ ཏིཏྟཀཕལོ ཛཱཏོཏི.

རཱཛཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སབྦེཔི པུཙིམནྡེ ཙ ཕགྒཝཝལླིཡོ ཙ ཚིནྡཱཔེཏྭཱ མཱུལཱནི ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ སམནྟཱ ཨམདྷུརཔཾསུཾ ཧརཱཔེཏྭཱ མདྷུརཔཾསུཾ པཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཁཱིརོདཀསཀྑརོདཀགནྡྷོདཀེཧི ཨམྦཾ པཊིཛགྒཱཔེསི. སོ མདྷུརསཾསགྒེན པུན མདྷུརོཝ ཨཧོསི. རཱཛཱ པཀཏིཨུཡྻཱནཔཱལསྶེཝ ཨུཡྻཱནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨཧམེཝ པཎྜིཏཱམཙྩོ ཨཧོསི’’ནྟི.

དདྷིཝཱཧནཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༡༨༧] ༧. ཙཏུམཊྛཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུཙྩེ ¶ ཝིཊབྷིམཱརུཡ྄ཧཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ མཧལླཀབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཾ ཀིར དྭཱིསུ ཨགྒསཱཝཀེསུ ཨཉྙམཉྙཾ པཉྷཔུཙྪནཝིསྶཛྫནཀཐཱཡ ནིསིནྣེསུ ཨེཀོ མཧལླཀོ བྷིཀྑུ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཏིཡོ ཧུཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ¶ ‘‘བྷནྟེ, མཡམྤི ཏུམྷེ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམ, ཏུམྷེཔི ཨཏྟནོ ཀངྑཾ ཨམྷེ པུཙྪཐཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཐེརཱ ཏཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ པཀྐམིཾསུ. ཐེརཱནཾ དྷམྨཾ སོཏུཾ ནིསིནྣཔརིསཱ སམཱགམསྶ བྷིནྣཀཱལེ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨཀཱལེ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱརོཙཡིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ ཨེཏཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཨཀཐེཏྭཱ པཀྐམནྟི, པུབྦེཔི པཀྐམིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨརཉྙཱཡཏནེ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཧོསི. ཨཐ དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ ཙིཏྟཀཱུཊཔབྦཏཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏསྨིཾ རུཀྑེ ནིསཱིདིཏྭཱ གོཙརཱཡ གནྟྭཱ ནིཝཏྟནྟཱཔི ཏསྨིཾཡེཝ ཝིསྶམིཏྭཱ ཙིཏྟཀཱུཊཾ གཙྪནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཏེསཾ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསོ ཨཧོསི. གཙྪནྟཱ ཙ ཨཱགཙྪནྟཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཾ སམྨོདིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏེསུ རུཀྑགྒེ ནིསཱིདིཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟེསུ ཨེཀོ སིངྒཱལོ ཏསྶ རུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ ཋཏྭཱ ཏེཧི ཧཾསཔོཏཀེཧི སདྡྷིཾ མནྟེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༧༣.

‘‘ཨུཙྩེ ཝིཊབྷིམཱརུཡ྄ཧ, མནྟཡཝ྄ཧོ རཧོགཏཱ;

ནཱིཙེ ཨོརུཡ྄ཧ མནྟཝ྄ཧོ, མིགརཱཛཱཔི སོསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུཙྩེ ཝིཊབྷིམཱརུཡ྄ཧཱཏི པཀཏིཡཱ ཙ ཨུཙྩེ ཨིམསྨིཾ རུཀྑེ ཨུཙྩཏརཾ ཨེཀཾ ཝིཊཔཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ. མནྟཡཝ྄ཧོཏི མནྟེཐ ཀཐེཐ. ནཱིཙེ ཨོརུཡ྄ཧཱཏི ཨོཏརིཏྭཱ ནཱིཙེ ཋཱནེ ཋཏྭཱ མནྟེཐ. མིགརཱཛཱཔི སོསྶཏཱིཏི ཨཏྟཱནཾ མིགརཱཛཱནཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧ. ཧཾསཔོཏཀཱ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཙིཏྟཀཱུཊམེཝ གཏཱ.

ཏེསཾ གཏཀཱལེ བོདྷིསཏྟོ སིངྒཱལསྶ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༧༤.

‘‘ཡཾ སུཝཎྞོ སུཝཎྞེན, དེཝོ དེཝེན མནྟཡེ;

ཀིཾ ཏེཏྠ ཙཏུམཊྛསྶ, བིལཾ པཝིས ཛམྦུཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སུཝཎྞོཏི སུནྡརཝཎྞོ. སུཝཎྞེནཱཏི དུཏིཡེན ཧཾསཔོཏཀེན. དེཝོ དེཝེནཱཏི ཏེཡེཝ དྭེ དེཝེ ཀཏྭཱ ཀཐེཏི. ཙཏུམཊྛསྶཱཏི སརཱིརེན ¶ ཛཱཏིཡཱ སརེན གུཎེནཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི མཊྛསྶ སུདྡྷསྶཱཏི ཨཀྑརཏྠོ. ཨསུདྡྷཾཡེཝ པན ཏཾ པསཾསཱཝཙནེན ནིནྡནྟོ ཨེཝམཱཧ, ཙཏཱུཧི ¶ ལཱམཀསྶ ཀིཾ ཏེ ཨེཏྠ སིངྒཱལསྶཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘བིལཾ པཝིསཱ’’ཏི ཨིདཾ བོདྷིསཏྟོ བྷེརཝཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ ཏཾ པལཱཔེནྟོ ཨཱཧ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ མཧལླཀོ ཨཧོསི, དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ, རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཙཏུམཊྛཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༡༨༨] ༨. སཱིཧཀོཏྠུཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སཱིཧངྒུལཱི སཱིཧནཁོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོཀཱལིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཾ ཀིར ཀོཀཱལིཀོ ཨཉྙེསུ བཧུསྶུཏེསུ དྷམྨཾ ཀཐེནྟེསུ སཡམྤི ཀཐེཏུཀཱམོ ཨཧོསཱིཏི སབྦཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཏཾ པན པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཀོཀཱལིཀོ ཨིདཱནེཝ ཨཏྟནོ སདྡེན པཱཀཊོ ཛཱཏོ, པུབྦེཔི པཱཀཊོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ སཱིཧོ ཧུཏྭཱ ཨེཀཱཡ སིངྒཱལིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ པུཏྟཾ པཊིལབྷི. སོ ཨངྒུལཱིཧི ནཁེཧི ཀེསརེན ཝཎྞེན སཎྛཱནེནཱཏི ཨིམེཧི ཨཱཀཱརེཧི པིཏུསདིསོ ཨཧོསི, སདྡེན མཱཏུསདིསོ. ཨཐེཀདིཝསཾ དེཝེ ཝསྶིཏྭཱ ཝིགཏེ སཱིཧེསུ ནདིཏྭཱ སཱིཧཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟེསུ སོཔི ཏེསཾ ཨནྟརེ ནདིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ སིངྒཱལིཀཾ ནཱདཾ ནདི. ཨཐསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ སཱིཧཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཏསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཔརོ བོདྷིསཏྟསྶ སཛཱཏིཔུཏྟོ ‘‘ཏཱཏ, ཨཡཾ སཱིཧོ ཝཎྞཱདཱིཧི ཨམྷེཧི ¶ སམཱནོ, སདྡོ པནསྶ ཨཉྙཱདིསོ, ཀོ ནཱམེསོ’’ཏི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༧༥.

‘‘སཱིཧངྒུལཱི སཱིཧནཁོ, སཱིཧཔཱདཔཏིཊྛིཏོ;

སོ སཱིཧོ སཱིཧསངྒྷམྷི, ཨེཀོ ནདཏི ཨཉྙཐཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སཱིཧཔཱདཔཏིཊྛིཏོཏི སཱིཧཔཱདེཧེཝ པཏིཊྛིཏོ. ཨེཀོ ནདཏི ཨཉྙཐཱཏི ཨེཀོཝ ཨཝསེསསཱིཧེཧི ཨསདིསེན སིངྒཱལསདྡེན ནདནྟོ ཨཉྙཐཱ ནདཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏཱཏ, ཨེས ཏཝ བྷཱཏཱ སིངྒཱལིཡཱ པུཏྟོ, རཱུཔེན མཡཱ སདིསོ, སདྡེན མཱཏརཱ སདིསོ’’ཏི ཝཏྭཱ སིངྒཱལིཔུཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིདྷ ཝསནྟོ ཨཔྤསདྡོ ཝས, སཙེ པུན ནདིསྶསི, སིངྒཱལབྷཱཝཾ ཏེ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨོཝདནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༧༦.

‘‘མཱ ཏྭཾ ནདི རཱཛཔུཏྟ, ཨཔྤསདྡོ ཝནེ ཝས;

སརེན ཁོ ཏཾ ཛཱནེཡྻུཾ, ན ཧི ཏེ པེཏྟིཀོ སརོ’’ཏི.

ཏཏྠ རཱཛཔུཏྟཱཏི སཱིཧསྶ མིགརཉྙོ པུཏྟ. ཨིམཉྩ པན ཨོཝཱདཾ སུཏྭཱ པུན སོ ནདིཏུཾ ནཱམ ན ཨུསྶཧི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ ཀོཀཱལིཀོ ཨཧོསི, སཛཱཏིཔུཏྟོ རཱཧུལོ, མིགརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱིཧཀོཏྠུཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༡༨༩] ༩. སཱིཧཙམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནེཏཾ སཱིཧསྶ ནདིཏནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོཀཱལིཀཉྙེཝ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ སརབྷཉྙཾ བྷཎིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀསྶཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀསིཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཀོ ཝཱཎིཛོ གདྲབྷབྷཱརཀེན ཝོཧཱརཾ ཀརོནྟོ ཝིཙརཏི. སོ གཏགཏཊྛཱནེ གདྲབྷསྶ པིཊྛིཏོ བྷཎྜིཀཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ གདྲབྷཾ སཱིཧཙམྨེན པཱརུཔིཏྭཱ སཱལིཡཝཁེཏྟེསུ ¶ ཝིསྶཛྫེཏི. ཁེཏྟརཀྑཀཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཱིཧོ’’ཏི སཉྙཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ སོ ཝཱཎིཛོ ཨེཀསྨིཾ གཱམདྭཱརེ ནིཝཱསཾ གཧེཏྭཱ པཱཏརཱསཾ པཙཱཔེནྟོ ཏཏོ གདྲབྷཾ སཱིཧཙམྨཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཡཝཁེཏྟེ ཝིསྶཛྫེསི. ཁེཏྟརཀྑཀཱ ‘‘སཱིཧོ’’ཏི སཉྙཱཡ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ གེཧཾ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེསུཾ. སཀལགཱམཝཱསིནོ ཨཱཝུདྷཱནི གཧེཏྭཱ སངྑེ དྷམེནྟཱ བྷེརིཡོ ཝཱདེནྟཱ ཁེཏྟསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨུནྣདིཾསུ, གདྲབྷོ མརཎབྷཡབྷཱིཏོ གདྲབྷརཝཾ རཝི. ཨཐསྶ གདྲབྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༧༧.

‘‘ནེཏཾ ¶ སཱིཧསྶ ནདིཏཾ, ན བྱགྒྷསྶ ན དཱིཔིནོ;

པཱརུཏོ སཱིཧཙམྨེན, ཛམྨོ ནདཏི གདྲབྷོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཛམྨོཏི ལཱམཀོ. གཱམཝཱསིནོཔི ཏསྶ གདྲབྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཾ ཨཊྛཱིནི བྷཉྫནྟཱ པོཐེཏྭཱ སཱིཧཙམྨཾ ཨཱདཱཡ ཨགམཾསུ.

ཨཐ སོ ཝཱཎིཛོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ བྱསནབྷཱཝཔྤཏྟཾ གདྲབྷཾ དིསྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༧༨.

‘‘ཙིརམྤི ཁོ ཏཾ ཁཱདེཡྻ, གདྲབྷོ ཧརིཏཾ ཡཝཾ;

པཱརུཏོ སཱིཧཙམྨེན, རཝམཱནོཝ དཱུསཡཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨཡཾ གདྲབྷོ ཨཏྟནོ གདྲབྷབྷཱཝཾ ཨཛཱནཱཔེཏྭཱ སཱིཧཙམྨེན པཱརུཏོ ཙིརམྤི ཀཱལཾ ཧརིཏཾ ཡཝཾ ཁཱདེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. རཝམཱནོཝ དཱུསཡཱིཏི ཨཏྟནོ པན གདྲབྷརཝཾ རཝམཱནོཝེས ཨཏྟཱནཾ དཱུསཡི, ནཏྠེཏྠ སཱིཧཙམྨསྶ དོསོཏི. ཏསྨིཾ ཨེཝཾ ཀཐེནྟེཡེཝ གདྲབྷོ ཏཏྠེཝ ནིཔནྣོ མརི, ཝཱཎིཛོཔི ཏཾ པཧཱཡ པཀྐཱམི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཝཱཎིཛོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, གདྲབྷོ ཀོཀཱལིཀོ, པཎྜིཏཀསྶཀོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱིཧཙམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༡༩༠] ༡༠. སཱིལཱནིསཾསཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པསྶ ¶ ¶ སདྡྷཱཡ སཱིལསྶཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ སདྡྷཾ ཨུཔཱསཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར སདྡྷོ པསནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཀདིཝསཾ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟོ སཱཡཾ ཨཙིརཝཏིནདཱིཏཱིརཾ གནྟྭཱ ནཱཝིཀེ ནཱཝཾ ཏཱིརེ ཋཔེཏྭཱ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ གཏེ ཏིཏྠེ ནཱཝཾ ཨདིསྭཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ གཧེཏྭཱ ནདིཾ ཨོཏརི, པཱདཱ ཨུདཀམྷི ན ཨོསཱིདིཾསུ. སོ པཐཝཱིཏལེ གཙྪནྟོ ཝིཡ ཝེམཛ྄ཛྷཾ གཏཀཱལེ ཝཱིཙིཾ པསྶི. ཨཐསྶ བུདྡྷཱརམྨཎཱ པཱིཏི མནྡཱ ཛཱཏཱ, པཱདཱ ཨོསཱིདིཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ, སོ པུན བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨུདཀཔིཊྛེནེཝ གནྟྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ¶ ‘‘ཨུཔཱསཀ, ཀཙྩི མགྒཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཨཔྤཀིལམཐེན ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀཔིཊྛེ པཏིཊྛཾ ལབྷིཏྭཱ པཐཝིཾ མདྡནྟོ ཝིཡ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཁོ པན, ཨུཔཱསཀ, ཏྭཉྙེཝ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ པཏིཊྛཾ ལདྡྷོ, པུབྦེཔི ཨུཔཱསཀཱ སམུདྡམཛ྄ཛྷེ ནཱཝཱཡ བྷིནྣཱཡ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརནྟཱ པཏིཊྛཾ ལབྷིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ སོཏཱཔནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཀེན ནྷཱཔིཏཀུཊུམྦིཀེན སདྡྷིཾ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧི, ཏསྶ ནྷཱཔིཏསྶ བྷརིཡཱ ‘‘ཨཡྻ, ཨིམསྶ སུཁདུཀྑཾ ཏཝ བྷཱརོ’’ཏི ནྷཱཔིཏཾ ཏསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཧཏྠེ ནིཀྑིཔི. ཨཐ སཱ ནཱཝཱ སཏྟམེ དིཝསེ སམུདྡམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཱ, ཏེཔི དྭེ ཛནཱ ཨེཀསྨིཾ ཕལཀེ ནིཔནྣཱ ཨེཀཾ དཱིཔཀཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏཏྠ སོ ནྷཱཔིཏོ སཀུཎེ མཱརེཏྭཱ པཙིཏྭཱ ཁཱདནྟོ ཨུཔཱསཀསྶཔི དེཏི. ཨུཔཱསཀོ ‘‘ཨལཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི ན ཁཱདཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨམྷཱཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཱིཎི སརཎཱནི ཨཉྙཱ པཏིཊྛཱ ནཏྠཱི’’ཏི. སོ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎེ ཨནུསྶརི. ཨཐསྶཱནུསརནྟསྶ ཏསྨིཾ དཱིཔཀེ ནིབྦཏྟོ ནཱགརཱཛཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ མཧཱནཱཝཾ ཀཏྭཱ མཱཔེསི, སམུདྡདེཝཏཱ ¶ ནིཡཱམཀོ ཨཧོསི, ནཱཝཱ སཏྟཧི རཏནེཧི པཱུརཡིཏྠ, ཏཡོ ཀཱུཔཀཱ ཨིནྡནཱིལམཎིམཡཱ ཨཧེསུཾ, སུཝཎྞམཡོ ལངྐཱརོ, རཛཏམཡཱནི ཡོཏྟཱནི, སུཝཎྞམཡཱནི ཡཊྛིཕིཡཱནི.

སམུདྡདེཝཏཱ ¶ ནཱཝཱཡ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི ཛམྦུདཱིཔགམིཀཱ’’ཏི གྷོསེསི. ཨུཔཱསཀོ ‘‘མཡཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཧི ཨེཧི, ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧཱཏི. སོ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ནྷཱཔིཏཾ པཀྐོསི, སམུདྡདེཝཏཱ – ‘‘ཏུཡ྄ཧཉྙེཝ ལབྦྷཏི, ན ཨེཏསྶཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཏསྶ སཱིལགུཎཱཙཱརོ ནཏྠི, ཏཾ ཀཱརཎཾ. ཨཧཉྷི ཏུཡ྄ཧཾ ནཱཝཾ ཨཱཧརིཾ, ན ཨེཏསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཧོཏུ, ཨཧཾ ཨཏྟནཱ དིནྣདཱནེན རཀྑིཏསཱིལེན བྷཱཝིཏབྷཱཝནཱཡ ཨེཏསྶ པཏྟིཾ དམྨཱི’’ཏི. ནྷཱཔིཏོ ‘‘ཨནུམོདཱམི, སཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. དེཝཏཱ ‘‘ཨིདཱནི གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཏམྤི ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཛནེ སམུདྡཱ ནིཀྑཱམེཏྭཱ ནདིཡཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན དྭིནྣམྤི ཏེསཾ གེཧེ དྷནཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏེཧེཝ སདྡྷིཾ སཾསགྒོ ནཱམ ཀཱཏབྦོ. སཙེ ཧི ཨིམསྶ ནྷཱཔིཏསྶ ཨིམིནཱ ཨུཔཱསཀེན སདྡྷིཾ སཾསགྒོ ནཱབྷཝིསྶ, སམུདྡམཛ྄ཛྷེཡེཝ ནསྶིསྶཱ’’ཏི པཎྜིཏསཾསགྒགུཎཾ ཀཐཡམཱནཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༧༩.

‘‘པསྶ སདྡྷཱཡ སཱིལསྶ, ཙཱགསྶ ཙ ཨཡཾ ཕལཾ;

ནཱགོ ནཱཝཱཡ ཝཎྞེན, སདྡྷཾ ཝཧཏུཔཱསཀཾ.

༨༠.

‘‘སབྦྷིརེཝ ¶ སམཱསེཐ, སབྦྷི ཀུབྦེཐ སནྠཝཾ;

སཏཉྷི སནྣིཝཱསེན, སོཏྠིཾ གཙྪཏི ནྷཱཔིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ པསྶཱཏི ཀཉྩི ཨནིཡམེཏྭཱ པསྶཐཱཏི ཨཱལཔཏི. སདྡྷཱཡཱཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ སདྡྷཱཡ. སཱིལེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཙཱགསྶཱཏི དེཡྻདྷམྨཔརིཙྩཱགསྶ ཙེཝ ཀིལེསཔརིཙྩཱགསྶ ཙ. ཨཡཾ ཕལནྟི ཨིདཾ ཕལཾ, གུཎཾ ཨཱནིསཾསནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཙཱགསྶ ཙ ཕལཾ པསྶ, ཨཡཾ ནཱགོ ནཱཝཱཡ ཝཎྞེནཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནཱཝཱཡ ཝཎྞེནཱཏི ནཱཝཱཡ སཎྛཱནེན. སདྡྷནྟི ཏཱིསུ རཏནེསུ པཏིཊྛིཏསདྡྷཾ. སབྦྷིརེཝཱཏི པཎྜིཏེཧིཡེཝ ¶ . སམཱསེཐཱཏི ཨེཀཏོ ཨཱཝསེཡྻ, ཨུཔཝསེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀུབྦེཐཱཏི ཀརེཡྻ. སནྠཝནྟི མིཏྟསནྠཝཾ. ཏཎྷཱསནྠཝོ པན ཀེནཙིཔི སདྡྷིཾ ན ཀཱཏབྦོ. ནྷཱཔིཏོཏི ནྷཱཔིཏཀུཊུམྦིཀོ. ‘‘ནཧཱཔིཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཨེཝཾ སམུདྡདེཝཏཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨོཝདིཏྭཱ ནཱགརཱཛཱནཾ གཎྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིམཱནམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཱསཀོ སཀདཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ སོཏཱཔནྣཨུཔཱསཀོ པརིནིབྦཱཡི, ནཱགརཱཛཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཧོསི, སམུདྡདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱིལཱནིསཾསཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཨསདིསཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨསདིསཉྩ སངྒཱམཾ, ཝཱལོདཀཾ གིརིདཏྟཾ;

ནབྷིརཏི དདྷིཝཱཧཾ, ཙཏུམཊྛཾ སཱིཧཀོཊྛཾ;

སཱིཧཙམྨཾ སཱིལཱནིསཾསཾ.

༥. རུཧཀཝགྒོ

[༡༩༡] ༡. རུཧཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཔི ¶ རུཧཀ ཚིནྣཱཔཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཔལོབྷནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཨཊྛཀནིཔཱཏེ ཨིནྡྲིཡཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༨.༦༠ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སཏྠཱ པན ཏཾ བྷིཀྑུཾ ‘‘ཨཡཾ ཏེ བྷིཀྑུ ཨིཏྠཱི ཨནཏྠཀཱརིཀཱ, པུབྦེཔི ཏེ ཨེསཱ སརཱཛིཀཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ ལཛྫཱཔེཏྭཱ གེཧཱ ནིཀྑམནཱཀཱརཾ ཀཱརེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྶ རུཧཀོ ནཱམ པུརོཧིཏོ ཨཧོསི, ཏསྶ པུརཱཎཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི བྷརིཡཱ. རཱཛཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨསྶབྷཎྜཀེན ཨལངྐརིཏྭཱ ཨསྶཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ ཨསྶཾ ཨཱརུཡ྄ཧ རཉྙོ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪཏི. ཨཐ ནཾ ཨལངྐཏཨསྶསྶ པིཊྛེ ནིསཱིདིཏྭཱ གཙྪནྟཾ ཨཱགཙྪནྟཉྩ དིསྭཱ ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཋིཏཱ མནུསྶཱ ‘‘ཨཧོ ¶ ཨསྶསྶ རཱུཔཾ, ཨཧོ ཨསྶོ སོབྷཏཱི’’ཏི ཨསྶམེཝ པསཾསནྟི. སོ གེཧཾ ཨཱགནྟྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ བྷརིཡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷདྡེ ¶ , ཨམྷཱཀཾ ཨསྶོ ཨཏིཝིཡ སོབྷཏི, ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཋིཏཱ མནུསྶཱ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶམེཝ ཝཎྞེནྟཱི’’ཏི. སཱ པན བྲཱཧྨཎཱི ཐོཀཾ ཚིནྣིཀཱ དྷུཏྟིཀདྷཱཏུཀཱ, ཏེན ནཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཡྻ, ཏྭཾ ཨསྶསྶ སོབྷནཀཱརཎཾ ན ཛཱནཱསི, ཨཡཾ ཨསྶོ ཨཏྟནོ ཨལངྐཏཾ ཨསྶབྷཎྜཀཾ ནིསྶཱཡ སོབྷཏི, སཙེ ཏྭམྤི ཨསྶོ ཝིཡ སོབྷིཏུཀཱམོ ཨསྶབྷཎྜཀཾ པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ ཨོརུཡ྄ཧ ཨསྶོ ཝིཡ པཱདེ ཀོཊྚཡམཱནོ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པསྶ, རཱཛཱཔི ཏཾ ཝཎྞཡིསྶཏི, མནུསྶཱཔི ཏཉྙེཝ ཝཎྞཡིསྶནྟཱི’’ཏི.

སོ ཨུམྨཏྟཀཛཱཏིཀོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེན སཱ མཾ ཝདཏཱི’’ཏི ཨཛཱནིཏྭཱ ཏཐཱསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཡེ ཡེ པསྶནྟི, ཏེ ཏེ པརིཧཱསཾ ཀརོནྟཱ ‘‘སོབྷཏི ཨཱཙརིཡོ’’ཏི ཝདིཾསུ. རཱཛཱ པན ནཾ ‘‘ཀིཾ, ཨཱཙརིཡ, པིཏྟཾ ཏེ ཀུཔིཏཾ ¶ , ཨུམྨཏྟཀོསི ཛཱཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ལཛྫཱཔེསི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡུཏྟཾ མཡཱ ཀཏ’’ནྟི ལཛྫིཏོ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཏཱཡམྷི སརཱཛིཀཱཡ པརིསཱཡ ཨནྟརེ ལཛྫཱཔིཏོ, པོཐེཏྭཱ ཏཾ ནིཀྐཌྜྷིསྶཱམཱི’’ཏི གེཧཾ ཨགམཱསི. དྷུཏྟིཀབྲཱཧྨཎཱི ཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཱགམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པུརེཏརཉྙེཝ ཙཱུལ༹དྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ རཱཛནིཝེསནཾ གནྟྭཱ ཙཏཱུཧཔཉྩཱཧཾ ཏཏྠེཝ ཨཧོསི. རཱཛཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ པུརོཧིཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡ, མཱཏུགཱམསྶ ནཱམ དོསོ ཧོཏིཡེཝ, བྲཱཧྨཎིཡཱ ཁམིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཁམཱཔནཏྠཱཡ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༨༡.

‘‘ཨཔི རུཧཀ ཚིནྣཱཔི, ཛིཡཱ སནྡྷཱིཡཏེ པུན;

སནྡྷཱིཡསྶུ པུརཱཎིཡཱ, མཱ ཀོདྷསྶ ཝསཾ གམཱི’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – བྷོ རུཧཀ, ནནུ ཚིནྣཱཔི དྷནུཛིཡཱ པུན སནྡྷཱིཡཏི གྷཊཱིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི པུརཱཎིཡཱ སདྡྷིཾ སནྡྷཱིཡསྶུ, ཀོདྷསྶ ཝསཾ མཱ གམཱིཏི.

ཏཾ ¶ ¶ སུཏྭཱ རུཧཀོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༨༢.

‘‘ཝིཛྫམཱནེསུ ཝཱཀེསུ, ཝིཛྫམཱནེསུ ཀཱརིསུ;

ཨཉྙཾ ཛིཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཨལཉྙེཝ པུརཱཎིཡཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – མཧཱརཱཛ, དྷནུཀཱརམུདུཝཱཀེསུ ཙ ཛིཡཀཱརཀེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཝིཛྫམཱནེསུ ཨཉྙཾ ཛིཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཨིམཱཡ ཚིནྣཱཡ པུརཱཎིཡཱ ཛིཡཱཡ ཨལཾ, ནཏྠི མེ ཀོཙི ཨཏྠོཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྲཱཧྨཎིཾ ཨཱནེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ, བྲཱཧྨཎཱི, པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨཧོསི, རུཧཀོ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ, བཱརཱཎསིརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

རུཧཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༡༩༢] ༢. སིརིཀཱལ༹ཀཎྞིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨིཏྠཱི ¶ སིཡཱ རཱུཔཝཏཱིཏི ཨིདཾ སིརིཀཱལ༹ཀཎྞིཛཱཏཀཾ མཧཱཨུམངྒཛཱཏཀེ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

སིརིཀཱལ༹ཀཎྞིཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༡༩༣] ༣. ཙཱུལ༹པདུམཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཡམེཝ སཱ ཨཧམཔི སོ ཨནཉྙོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཨུམྨཱདནྟཱིཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༢༠.༥༧ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སོ པན བྷིཀྑུ སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཙྩཾ, བྷགཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀེན པན ཏྭཾ ཨུཀྐཎྛཱཔིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ¶ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ ཀིལེསཱནུཝཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ཨུཀྐཎྛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑུ, མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨཀཏཉྙཱུ མིཏྟདུབྦྷཱི བཧུམཱཡཱ, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཨཏྟནོ དཀྑིཎཛཱཎུལོཧིཏཾ པཱཡེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝིཏདཱནམྤི དཏྭཱ མཱཏུགཱམསྶ ཙིཏྟཾ ན ལབྷིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཙསྶ ‘‘པདུམཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶ ཨཔརེན ཚ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ སཏྟཔི ཛནཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཱ གྷརཱཝཱསཾ གཧེཏྭཱ རཉྙོ སཧཱཡཱ ཝིཡ ཝིཙརནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ རཱཛངྒཎཾ ཨོལོཀེནྟོ ཋིཏོ ཏེ མཧཱཔརིཝཱརེན རཱཛུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ མཾ ཝདྷིཏྭཱ རཛྫམྤི གཎྷེཡྻུ’’ནྟི ཨཱསངྐཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཝསིཏུཾ ན ལབྷཐ, ཨཉྙཏྠ གནྟྭཱ མམ ཨཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ ཀུལསནྟཀཾ རཛྫཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ པིཏུ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ རོདིཏྭཱ ཀནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརཱནི གནྟྭཱ པཛཱཔཏིཡོ ཨཱདཱཡ ‘‘ཡཏྠ ཝཱ ཏཏྠ ཝཱ གནྟྭཱ ཛཱིཝིསྶཱམཱ’’ཏི ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མགྒཾ གཙྪནྟཱ ཨེཀཾ ཀནྟཱརཾ པཏྭཱ ཨནྣཔཱནཾ ཨལབྷམཱནཱ ཁུདཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ‘‘མཡཾ ཛཱིཝམཱནཱ ཨིཏྠིཡོ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཀནིཊྛསྶ བྷརིཡཾ མཱརེཏྭཱ ཏེརས ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ ཙ བྷརིཡཱཡ ཙ ལདྡྷཀོཊྛཱསེསུ ཨེཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀཾ དྭེཔི ཁཱདིཾསུ. ཨེཝཾ ཚ དིཝསེ ཚ ཨིཏྠིཡོ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཾསུ.

བོདྷིསཏྟོ ¶ པན དིཝསེ དིཝསེ ཨེཀེཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཚ ཀོཊྛཱསེ ཋཔེསི. སཏྟམེ དིཝསེ ‘‘བོདྷིསཏྟསྶ བྷརིཡཾ མཱརེསྶཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏེ ཚ ཀོཊྛཱསེ ཏེསཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ ཏཱཝ ཨིམེ ཚ ཀོཊྛཱསེ ཁཱདཐ, སྭེ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ནིདྡཱཡནཀཱལེ བྷརིཡཾ གཧེཏྭཱ པལཱཡི. སཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ‘‘གནྟུཾ ན སཀྐོམི, སཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ཁནྡྷེནཱདཱཡ ཨརུཎུགྒམནཝེལཱཡ ཀནྟཱརཱ ནིཀྑམི. སཱ སཱུརིཡེ ཨུགྒཏེ ‘‘པིཔཱསིཏཱམྷི, སཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨུདཀཾ ནཏྠི, བྷདྡེ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཀཐིཏེ ཁགྒེན ¶ དཀྑིཎཛཱཎུཀཾ པཧརིཏྭཱ – ‘‘བྷདྡེ, པཱནཱིཡཾ ནཏྠི, ཨིདཾ པན མེ དཀྑིཎཛཱཎུལོཧིཏཾ པིཝམཱནཱ ནིསཱིདཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏེ ཨནུཔུབྦེན མཧཱགངྒཾ པཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཙ ནྷཏྭཱ ཙ ཕལཱཕལཾ ཁཱདིཏྭཱ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ཝིསྶམིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ གངྒཱནིཝཏྟནེ ཨསྶམཔདཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ.

ཨཐེཀདིཝསཾ ཨུཔརིགངྒཱཡ རཱཛཱཔརཱདྷིཀཾ ཙོརཾ ཧཏྠཔཱདེ ཙ ཀཎྞནཱསཉྩ ཚིནྡིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨམྦཎཀེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ མཧཱགངྒཱཡ པཝཱཧེསུཾ. སོ མཧནྟཾ ཨཊྚསྶརཾ ཀརོནྟོ ཏཾ ཋཱནཾ པཱཔུཎི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཀརུཎཾ པརིདེཝིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘དུཀྑཔྤཏྟོ སཏྟོ མཡི ཋིཏེ མཱ ནསྶཱི’’ཏི གངྒཱཏཱིརཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨུཏྟཱརེཏྭཱ ཨསྶམཔདཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀཱསཱཝདྷོཝནལེཔནཱདཱིཧི ཝཎཔཊིཀམྨཾ ཨཀཱསི. བྷརིཡཱ པནསྶ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ དུསྶཱིལཾ ཀུཎྛཾ གངྒཱཡ ཨཱཝཱཧེཏྭཱ པཊིཛགྒནྟོ ཝིཙརཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཀུཎྛཾ ཛིགུཙྪམཱནཱ ནིཊྛུབྷནྟཱི ཝིཙརཏི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཝཎེསུ སཾཝིརུལ༹ྷེསུ བྷརིཡཱཡ སདྡྷིཾ ཏཾ ཨསྶམཔདེཡེཝ ཋཔེཏྭཱ ཨཊཝིཏོ ཕལཱཕལཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཉྩ བྷརིཡཉྩ པོསེསི. ཏེསུ ཨེཝཾ ཝསནྟེསུ སཱ ཨིཏྠཱི ཨེཏསྨིཾ ཀུཎྛེ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཨནཱཙཱརཾ ཙརིཏྭཱ ཨེཀེནུཔཱཡེན བོདྷིསཏྟཾ མཱརེཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སཱམི, ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨཾསེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀནྟཱརཱ ནིཀྑམམཱནཱ ཨེཀཾ པབྦཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཡྻེ པབྦཏམྷི ནིབྦཏྟདེཝཏེ ‘སཙེ ཨཧཾ སཱམིཀེན སདྡྷིཾ ཨརོགཱ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིསྶཱམི, བལིཀམྨཾ ཏེ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི ཨཱཡཱཙིཾ, སཱ མཾ ཨིདཱནི ཨུཏྟཱསེཏི, ཀརོམསྶཱ བལིཀམྨ’’ནྟི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ མཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ བལིཀམྨཾ སཛྫེཏྭཱ ཏཱཡ བལིབྷཱཛནཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ པབྦཏམཏྠཀཾ ཨབྷིརུཧི. ཨཐ ནཾ ¶ སཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སཱམི, དེཝཏཱཡཔི ཏྭཉྙེཝ ཨུཏྟམདེཝཏཱ, པཋམཾ ཏཱཝ ཏཾ ཝནཔུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཙྪཱ དེཝཏཱཡ བལིཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སཱ བོདྷིསཏྟཾ པཔཱཏཱབྷིམུཁཾ ཋཔེཏྭཱ ཝནཔུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏུཀཱམཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པིཊྛིཔསྶེ ཋཏྭཱ པིཊྛིཡཾ པཧརིཏྭཱ པཔཱཏེ པཱཏེཏྭཱ ‘‘དིཊྛཱ མེ པཙྩཱམིཏྟསྶ པིཊྛཱི’’ཏི ཏུཊྛམཱནསཱ པབྦཏཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཀུཎྛསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི.

བོདྷིསཏྟོཔི ¶ ¶ པཔཱཏཱནུསཱརེན པབྦཏཱ པཏནྟོ ཨུདུམྦརརུཀྑམཏྠཀེ ཨེཀསྨིཾ ཨཀཎྚཀེ པཏྟསཉྪནྣེ གུམྦེ ལགྒི, ཧེཊྛཱཔབྦཏཾ པན ཨོརོཧིཏུཾ ན སཀྐཱ. སོ ཨུདུམྦརཕལཱནི ཁཱདིཏྭཱ སཱཁནྟརེ ནིསཱིདི. ཨཐེཀོ མཧཱསརཱིརོ གོདྷརཱཛཱ ཧེཊྛཱཔབྦཏཔཱདཏོ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཨུདུམྦརཕལཱནི ཁཱདཏི. སོ ཏཾ དིཝསཾ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ པལཱཡི, པུནདིཝསེ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཀསྨིཾ པསྶེ ཕལཱནི ཁཱདིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཨེཝཾ པུནཔྤུནཾ ཨཱགཙྪནྟོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨིམཾ ཋཱནཾ ཀེན ཀཱརཎེན ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེན ཧི མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཏྟནོ པིཊྛིཡཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨརཉྙཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱམགྒེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཨརཉྙམེཝ པཱཝིསི. བོདྷིསཏྟོ ཨེཀཾ གཱམཀཾ གནྟྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསནྟོ པིཏུ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཀུལསནྟཀེ རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ པདུམརཱཛཱ ནཱམ ཧུཏྭཱ དས རཱཛདྷམྨེ ཨཀོཔེཏྭཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚ སཏསཧསྶཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དཱནཾ ཨདཱསི.

སཱཔི ཁོ ཨིཏྠཱི ཏཾ ཀུཎྛཾ ཁནྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མནུསྶཔཐེ བྷིཀྑཾ ཙརམཱནཱ ཡཱགུབྷཏྟཾ སཾཧརིཏྭཱ ཏཾ ཀུཎྛཾ པོསེསི. མནུསྶཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ ཀིཾ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ པུཙྪིཡམཱནཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེཏསྶ མཱཏུལདྷཱིཏཱ, པིཏུཙྪཱཔུཏྟོ མེ ཨེསོ, ཨེཏསྶེཝ མཾ ཨདཾསུ, སཱཧཾ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟམྤི ཨཏྟནོ སཱམིཀཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པརིཧརནྟཱི བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ པོསེམཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ‘‘ཨཡཾ པཏིབྦཏཱ’’ཏི ཏཏོ པཊྛཱཡ བཧུཏརཾ ཡཱགུབྷཏྟཾ ཨདཾསུ. ཨཔརེ པན ཛནཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཏྭཾ མཱ ཨེཝཾ ཝིཙརི, པདུམརཱཛཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, སཀལཛམྦུདཱིཔཾ སངྑོབྷེཏྭཱ དཱནཾ དེཏི, སོ ཏཾ དིསྭཱ ཏུསྶིསྶཏི, ཏུཊྛོ ཏེ བཧུཾ དྷནཾ དསྶཏི, ཏཝ སཱམིཀཾ ཨིདྷེཝ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ གཙྪཱ’’ཏི ཐིརཾ ཀཏྭཱ ཝེཏྟཔཙྪིཾ ཨདཾསུ. སཱ ཨནཱཙཱརཱ ཏཾ ཀུཎྛཾ ཝེཏྟཔཙྪིཡཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པཙྪིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ དཱནསཱལཱསུ བྷུཉྫམཱནཱ ཝིཙརཏི. བོདྷིསཏྟོ ཨལངྐཏཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ དཱནགྒཾ གནྟྭཱ ཨཊྛནྣཾ ཝཱ དསནྣཾ ཝཱ སཧཏྠཱ དཱནཾ དཏྭཱ པུན གེཧཾ གཙྪཏི ¶ . སཱ ཨནཱཙཱརཱ ཏཾ ཀུཎྛཾ པཙྪིཡཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པཙྪིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ གམནམགྒེ ཨཊྛཱསི.

རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘ཨེཀཱ, དེཝ, པཏིབྦཏཱ’’ཏི. ཨཐ ནཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སཉྫཱནིཏྭཱ ཀུཎྛཾ པཙྪིཡཱ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ ཀིཾ ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪི. སཱ ‘‘པིཏུཙྪཱཔུཏྟོ མེ, དེཝ, ཀུལདཏྟིཀོ སཱམིཀོ’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ཏཾ ཨནྟརཾ ཨཛཱནནྟཱ ¶ ‘‘ཨཧོ པཏིབྦཏཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཏཾ ཨནཱཙཱརིཏྠིཾ ཝཎྞཡིཾསུ. པུན རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ ཀུཎྛོ ཀུལདཏྟིཀོ སཱམིཀོ’’ཏི པུཙྪི. སཱ རཱཛཱནཾ ཨསཉྫཱནནྟཱི ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི སཱུརཱ ཧུཏྭཱ ཀཐེསི. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེས བཱརཱཎསིརཉྙོ པུཏྟོ, ནནུ ཏྭཾ པདུམཀུམཱརསྶ བྷརིཡཱ ཨསུཀརཉྙོ དྷཱིཏཱ, ཨསུཀཱ ནཱམ མམ ཛཱཎུལོཧིཏཾ པིཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཀུཎྛེ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ མཾ པཔཱཏེ པཱཏེསི. སཱ ཨིདཱནི ཏྭཾ ནལཱཊེན མཙྩུཾ གཧེཏྭཱ མཾ ‘མཏོ’ཏི མཉྙམཱནཱ ཨིམཾ ཋཱནཾ ཨཱགཏཱ, ནནུ ཨཧཾ ཛཱིཝཱམཱི’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷོ, ཨམཙྩཱ ནནུ ཙཱཧཾ ཏུམྷེཧི པུཊྛོ ཨེཝཾ ཀཐེསིཾ ‘མམ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཱ ཚ ཨིཏྠིཡོ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཾསུ, ཨཧཾ པན མཡ྄ཧཾ བྷརིཡཾ ཨརོགཾ ཀཏྭཱ གངྒཱཏཱིརཾ ནེཏྭཱ ཨསྶམཔདེ ཝསནྟོ ཨེཀཾ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟཾ ཀུཎྛཾ ཨུཏྟཱརེཏྭཱ པཊིཛགྒིཾ. སཱ ཨིཏྠཱི ཨེཏསྨིཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ མཾ པབྦཏཔཱདེ པཱཏེསི. ཨཧཾ ཨཏྟནོ མེཏྟཙིཏྟཏཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷི’ནྟི. ཡཱཡ ཨཧཾ པབྦཏཱ པཱཏིཏོ, ན སཱ ཨཉྙཱ, ཨེསཱ དུསྶཱིལཱ, སོཔི ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟོ ཀུཎྛོ ན ཨཉྙོ, ཨཡམེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༨༥.

‘‘ཨཡམེཝ སཱ ཨཧམཔི སོ ཨནཉྙོ, ཨཡམེཝ སོ ཧཏྠཙྪིནྣོ ཨནཉྙོ;

ཡམཱཧ ‘ཀོམཱརཔཏཱི མམ’ནྟི, ཝཛ྄ཛྷིཏྠིཡོ ནཏྠི ཨིཏྠཱིསུ སཙྩཾ.

༨༦.

‘‘ཨིམཉྩ ཛམྨཾ མུསལེན ཧནྟྭཱ, ལུདྡཾ ཚཝཾ པརདཱརཱུཔསེཝིཾ;

ཨིམིསྶཱ ཙ ནཾ པཱཔཔཏིབྦཏཱཡ, ཛཱིཝནྟིཡཱ ཚིནྡཐ ཀཎྞནཱས’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡམཱཧ ཀོམཱརཔཏཱི མམནྟི ཡཾ ཨེསཱ ‘‘ཨཡཾ མེ, ཀོམཱརཔཏི, ཀུལདཏྟིཀོ སཱམིཀོ’’ཏི ཨཱཧ, ཨཡམེཝ སོ, ན ཨཉྙོ. ‘‘ཡམཱཧུ ¶ , ཀོམཱརཔཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨཡམེཝ ཧི པོཏྠཀེསུ ལིཁིཏོ, ཏསྶཱཔི ཨཡམེཝཏྠོ, ཝཙནཝིཔལླཱསོ པནེཏྠ ཝེདིཏབྦོ. ཡཉྷི རཉྙཱ ཝུཏྟཾ, ཏདེཝ ཨིདྷ ཨཱགཏཾ. ཝཛ྄ཛྷིཏྠིཡོཏི ཨིཏྠིཡོ ནཱམ ཝཛ྄ཛྷཱ ཝདྷིཏབྦཱ ཨེཝ. ནཏྠི ཨིཏྠཱིསུ སཙྩནྟི ཨེཏཱསུ སབྷཱཝོ ནཱམེཀོ ནཏྠི. ‘‘ཨིམཉྩ ཛམྨ’’ནྟིཨཱདི དྭིནྣམྤི ཏེསཾ དཎྜཱཎཱཔནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛམྨནྟི ལཱམཀཾ. མུསལེན ཧནྟྭཱཏི མུསལེན ཧནིཏྭཱ པོཐེཏྭཱ ཨཊྛཱིནི བྷཉྫིཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀཏྭཱ. ལུདྡནྟི དཱརུཎཾ. ཚཝནྟི གུཎཱབྷཱཝེན ནིཛྫཱིཝཾ མཏསདིསཾ. ཨིམིསྶཱ ¶ ཙ ནནྟི ཨེཏྠ ནནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨིམིསྶཱ ཙ པཱཔཔཏིབྦཏཱཡ ཨནཱཙཱརཱཡ དུསྶཱིལཱཡ ཛཱིཝནྟིཡཱཝ ཀཎྞནཱསཾ ཚིནྡཐཱཏི ཨཏྠོ.

བོདྷིསཏྟོ ཀོདྷཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨེཝཾ ཏེསཾ དཎྜཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱཔི ན ཏཐཱ ཀཱརེསི ¶ . ཀོཔཾ པན མནྡཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ སཱ པཙྪིཾ སཱིསཏོ ཨོརོཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝཾ གཱལ༹ྷཏརཾ བནྡྷཱཔེཏྭཱ ཀུཎྛཾ ཏཏྠ པཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཛིཏཱ ནཱིཧརཱཔེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཚ བྷཱཏརོ ཨཉྙཏརཱ ཐེརཱ ཨཧེསུཾ, བྷརིཡཱ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ, ཀུཎྛོ དེཝདཏྟོ, གོདྷརཱཛཱ ཨཱནནྡོ, པདུམརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཙཱུལ༹པདུམཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༡༩༤] ༤. མཎིཙོརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན སནྟི དེཝཱ པཝསནྟི ནཱུནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐནྟཾ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ པན སཏྠཱ ‘‘དེཝདཏྟོ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི དེཝདཏྟོ མཡ྄ཧཾ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐཏིཡེཝ, པརིསཀྐནྟོཔི པན མཾ ཝདྷིཏུཾ ནཱསཀྑཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཏོ ཨཝིདཱུརེ གཱམཀེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཨཐསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ ¶ བཱརཱཎསིཏོ ཀུལདྷཱིཏརཾ ཨཱནེསུཾ, སཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ ཨཧོསི ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ དེཝཙྪརཱ ཝིཡ པུཔྥལཏཱ ཝིཡ ལལ༹མཱནཱ མཏྟཀིནྣརཱི ཝིཡ ཙ སུཛཱཏཱཏི ནཱམེན པཏིབྦཏཱ སཱིལཱཙཱརསམྤནྣཱ ཝཏྟསམྤནྣཱ. ནིཙྩཀཱལམྤིསྶཱ པཏིཝཏྟཾ སསྶུཝཏྟཾ སསུརཝཏྟཉྩ ཀཏམེཝ ཧོཏི, སཱ བོདྷིསཏྟསྶ པིཡཱ ཨཧོསི མནཱཔཱ. ཨིཏི ཨུབྷོཔི ¶ ཏེ སམྨོདམཱནཱ ཨེཀཙིཏྟཱ སམགྒཝཱསཾ ཝསིཾསུ.

ཨཐེཀདིཝསཾ སུཛཱཏཱ ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ དཊྛུཀཱམཱམྷཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསི. ‘‘སཱདྷུ, བྷདྡེ, མགྒཔཱཐེཡྻཾ པཧོནཀཾ པཊིཡཱདེཧཱི’’ཏི ཁཛྫཝིཀཏིཾ པཙཱཔེཏྭཱ ཁཛྫཀཱདཱིནི ཡཱནཀེ ཋཔེཏྭཱ ཡཱནཀཾ པཱཛེནྟོ ཡཱནཀསྶ པུརཏོ ཨཧོསི, ཨིཏརཱ པཙྪཏོ. ཏེ ནགརསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཡཱནཀཾ མོཙེཏྭཱ ནྷཏྭཱ བྷུཉྫིཾསུ. པུན བོདྷིསཏྟོ ཡཱནཀཾ ཡོཛེཏྭཱ པུརཏོ ནིསཱིདི, སུཛཱཏཱ ཝཏྠཱནི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ པཙྪཏོ ནིསཱིདི. ཡཱནཀསྶ ཨནྟོནགརཾ པཝིཊྛཀཱལེ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ ཏཾ པདེསཾ ཨགམཱསི. སུཛཱཏཱ ཨོཏརིཏྭཱ ¶ ཡཱནཀསྶ པཙྪཏོ པདསཱ པཱཡཱསི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཏསྶཱ རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནལོཙནོ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ ཨེཏིསྶཱ སསྶཱམིཀབྷཱཝཾ ཝཱ ཨསྶཱམིཀབྷཱཝཾ ཝཱ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཏསྶཱ སསྶཱམིཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘སསྶཱམིཀཱ ཀིར, དེཝ, ཡཱནཀེ ནིསིནྣོ པུརིསོ ཨེཏིསྶཱ སཱམིཀོ’’ཏི ཨཱཧ.

རཱཛཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཾ ཝིནོདེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀིལེསཱཏུརོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཀེན ནཾ ཨུཔཱཡེན མཱརཱཔེཏྭཱ ཨིཏྠིཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཀཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘གཙྪ, བྷོ, ཨིམཾ ཙཱུལཱ༹མཎིཾ ཝཱིཐིཾ གཙྪནྟོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨེཏསྶ པུརིསསྶ ཡཱནཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི ཙཱུལཱ༹མཎིཾ དཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ ཡཱནཀེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཋཔིཏོ མེ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཙཱུལཱ༹མཎི མེ ནཊྛོ’’ཏི ཨཱཧ, མནུསྶཱ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ ‘‘སབྦདྭཱརཱནི པིདཧིཏྭཱ སཉྩཱརཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཙོརཾ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ, རཱཛཔུརིསཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ, ནགརཾ ཨེཀསངྑོབྷཾ ཨཧོསི. ཨིཏརོ པུརིསོ མནུསྶེ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷོ, ཡཱནཀཾ ཋཔེཧི, རཉྙོ ཙཱུལཱ༹མཎི ¶ ¶ ནཊྛོ, ཡཱནཀཾ སོདྷེསྶཱམཱི’’ཏི ཡཱནཀཾ སོདྷེནྟོ ཨཏྟནཱ ཋཔིཏམཎིཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མཎིཙོརོ’’ཏི ཧཏྠེཧི ཙ པཱདེཧི ཙ པོཐེཏྭཱ པཙྪཱབཱཧཾ བནྡྷིཏྭཱ ནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཎིཙོརོ’’ཏི རཉྙོ དསྶེསི. རཱཛཱཔི ‘‘སཱིསམསྶ ཚིནྡཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི.

ཨཐ ནཾ རཱཛཔུརིསཱ ཙཏུཀྐེ ཙཏུཀྐེ ཀསཱཧི ཏཱལེ༹ནྟཱ དཀྑིཎདྭཱརེན ནགརཱ ནིཀྑམཱཔེསུཾ. སུཛཱཏཱཔི ཡཱནཀཾ པཧཱཡ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ པརིདེཝམཱནཱ ‘‘སཱམི, མཾ ནིསྶཱཡ ཨིམཾ དུཀྑཾ པཏྟོསཱི’’ཏི པརིདེཝམཱནཱ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཨགམཱསི. རཱཛཔུརིསཱ ‘‘སཱིསམསྶ ཚིནྡིསྶཱམཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ ཨུཏྟཱནཾ ནིཔཛྫཱཔེསུཾ. ཏཾ དིསྭཱ སུཛཱཏཱ ཨཏྟནོ སཱིལགུཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི ཝཏ མཉྙེ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སཱིལཝནྟཱནཾ ཝིཧེཋཀེ པཱཔསཱཧསིཀམནུསྶེ ནིསེདྷེཏུཾ སམཏྠཱ དེཝཏཱ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༨༧.

‘‘ན སནྟི དེཝཱ པཝསནྟི ནཱུན, ན ཧི ནཱུན སནྟི ཨིདྷ ལོཀཔཱལཱ;

སཧསཱ ཀརོནྟཱནམསཉྙཏཱནཾ, ན ཧི ནཱུན སནྟི པཊིསེདྷིཏཱརོ’’ཏི.

ཏཏྠ ན སནྟི, དེཝཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སཱིལཝནྟཱནཾ ཨོལོཀནཀཱ པཱཔཱནཉྩ ནིསེདྷཀཱ ན སནྟི ནཱུན དེཝཱ. པཝསནྟི ནཱུནཱཏི ཨེཝརཱུཔེསུ ཝཱ ཀིཙྩེསུ ཨུཔྤནྣེསུ ནཱུན པཝསནྟི པཝཱསཾ གཙྪནྟི. ཨིདྷ, ལོཀཔཱལཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ལོཀཔཱལསམྨཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱཔི སཱིལཝནྟཱནཾ ¶ ཨནུགྒཱཧཀཱ ན ཧི ནཱུན སནྟི. སཧསཱ ཀརོནྟཱནམསཉྙཏཱནནྟི སཧསཱ ཨཝཱིམཾསིཏྭཱ སཱཧསིཀཾ དཱརུཎཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱནཾ དུསྶཱིལཱནཾ. པཊིསེདྷིཏཱརོཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཀམྨཾ མཱ ཀརིཏྠ, ན ལབྦྷཱ ཨེཏཾ ཀཱཏུནྟི པཊིསེདྷེནྟཱ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཏཱཡ སཱིལསམྤནྣཱཡ པརིདེཝམཱནཱཡ སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ནིསིནྣཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི, སཀྐོ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མཾ ¶ སཀྐཏྟཏོ ཙཱཝེཏུཀཱམོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཏིཕརུསཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱིལསམྤནྣཾ སུཛཱཏཾ ཀིལམེཏི, གནྟུཾ དཱནི མེ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དེཝལོཀཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཧཏྠིཔིཊྛེ ¶ ནིསིནྣཾ ཏཾ པཱཔརཱཛཱནཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོཏཱརེཏྭཱ དྷམྨགཎྜིཀཱཡ ཨུཏྟཱནཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ རཱཛཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསཱིདཱཔེསི. རཱཛཔུརིསཱ ཕརསུཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སཱིསཾ ཚིནྡནྟཱ རཉྙོ སཱིསཾ ཚིནྡིཾསུ, ཚིནྣཀཱལེཡེཝ ཙསྶ རཉྙོ སཱིསབྷཱཝཾ ཛཱནིཾསུ. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དིསྶམཱནཀསརཱིརེནེཝ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ རཱཛཱབྷིསེཀཾ ཀཏྭཱ སུཛཱཏཱཡ ཙ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནཾ དཱཔེསི. ཨམཙྩཱ ཙེཝ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱདཡོ ཙ སཀྐཾ དེཝརཱཛཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྷམྨིཀརཱཛཱ མཱརིཏོ, ཨིདཱནི ཨམྷེཧི སཀྐདཏྟིཀོ དྷམྨིཀརཱཛཱ ལདྡྷོ’’ཏི སོམནསྶཔྤཏྟཱ ཨཧེསུཾ.

སཀྐོཔི ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཝོ སཀྐདཏྟིཀོ རཱཛཱ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསྶཏི. སཙེ ཧི རཱཛཱ ཨདྷམྨིཀོ ཧོཏི, དེཝོ ཨཀཱལེ ཝསྶཏི, ཀཱལེ ན ཝསྶཏི, ཚཱཏབྷཡཾ རོགབྷཡཾ སཏྠབྷཡནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔགཏཱནེཝ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨོཝདནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༨༨.

‘‘ཨཀཱལེ ཝསྶཏཱི ཏསྶ, ཀཱལེ ཏསྶ ན ཝསྶཏི;

སགྒཱ ཙ ཙཝཏི ཋཱནཱ, ནནུ སོ ཏཱཝཏཱ ཧཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཀཱལེཏི ཨདྷམྨིཀརཉྙོ རཛྫེ ཨཡུཏྟཀཱལེ སསྶཱནཾ པཀྐཀཱལེ ཝཱ ལཱཡནམདྡནཱདིཀཱལེ ཝཱ དེཝོ ཝསྶཏི. ཀཱལེཏི ཡུཏྟཔཡུཏྟཀཱལེ ཝཔནཀཱལེ ཏརུཎསསྶཀཱལེ གབྦྷགྒཧཎཀཱལེ ཙ ན ཝསྶཏི. སགྒཱ ཙ ཙཝཏི ཋཱནཱཏི སགྒསངྑཱཏཱ ཋཱནཱ དེཝལོཀཱ ཙཝཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷམྨིཀརཱཛཱ ཧི ཨཔྤཊིལཱབྷཝསེན དེཝལོཀཱ ཙཝཏི ནཱམ, སགྒེཔི ཝཱ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ཨདྷམྨིཀརཱཛཱ ཏཏོ ཙཝཏཱིཏིཔི ཨཏྠོ. ནནུ སོ ཏཱཝཏཱ ཧཏོཏི ནནུ སོ ཨདྷམྨིཀོ རཱཛཱ ཨེཏྟཀེན ཧཏོ ཧོཏི. ཨཐ ¶ ཝཱ ཨེཀཾསཝཱཙཱི ཨེཏྠ ནུ-ཀཱརོ, ནེསོ ཨེཀཾསེན ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཧཏོ, ཨཊྛསུ པན མཧཱནིརཡེསུ སོལ༹སསུ ཙ ཨུསྶདནིརཡེསུ དཱིགྷརཏྟཾ སོ ཧཉྙིསྶཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ སཀྐོ མཧཱཛནསྶ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཝཊྛཱནམེཝ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོཔི དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨདྷམྨིཀརཱཛཱ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, སཀྐོ ཨནུརུདྡྷོ, སུཛཱཏཱ རཱཧུལམཱཏཱ, སཀྐདཏྟིཡརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཎིཙོརཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༡༩༥] ༥. པབྦཏཱུཔཏྠརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པབྦཏཱུཔཏྠརེ རམྨེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོསལརཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཀོསལརཉྙོ ཀིར ཨེཀོ ཨམཙྩོ ཨནྟེཔུརེ པདུསྶི. རཱཛཱཔི པརིཝཱིམཾསམཱནོ ཏཾ ཏཐཏོ ཉཏྭཱ ‘‘སཏྠུ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨནྟེཔུརེ ཨེཀོ ཨམཙྩོ པདུསྶི, ཏསྶ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨུཔཀཱརཀོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སོ ཙ ཨམཙྩོ སཱ ཙ ཨིཏྠཱི པིཡཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏིཝིཡ ཨུཔཀཱརཀོ སཀལཾ རཱཛཀུལཾ སནྡྷཱརེཏི, སཱཔི མེ ཨིཏྠཱི པིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཧཱརཱཛ, ‘ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀེསུ སེཝཀེསུ པིཡཱསུ ཙ ཨིཏྠཱིསུ དུབྦྷིཏུཾ ན སཀྐཱ’ཏི པུབྦེཔི རཱཛཱནོ པཎྜིཏཱནཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཨཧེསུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ རཉྙོ ཨེཀོ ཨམཙྩོ ཨནྟེཔུརེ པདུསྶི. རཱཛཱ ནཾ ཏཐཏོ ཉཏྭཱ ‘‘ཨམཙྩོཔི མེ བཧཱུཔཀཱརོ, ཨཡཾ ཨིཏྠཱིཔི མེ པིཡཱ, དྭེཔི ཨིམེ ནཱསེཏུཾ ན སཀྐཱ ¶ , པཎྜིཏཱམཙྩཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ སཙེ སཧིཏབྦཾ བྷཝིསྶཏི, སཧིསྶཱམི, ནོ ཙེ, ན སཧིསྶཱམཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱསནཾ དཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏ, པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘པུཙྪཐ, མཧཱརཱཛ, ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༨༩.

‘‘པབྦཏཱུཔཏྠརེ ¶ ¶ རམྨེ, ཛཱཏཱ པོཀྑརཎཱི སིཝཱ;

ཏཾ སིངྒཱལོ ཨཔཱཔཱཡི, ཛཱནཾ སཱིཧེན རཀྑིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ པབྦཏཱུཔཏྠརེ རམྨེཏི ཧིམཝནྟཔབྦཏཔཱདེ པཏྠརིཏྭཱ ཋིཏེ ཨངྒཎཊྛཱནེཏི ཨཏྠོ. ཛཱཏཱ པོཀྑརཎཱི སིཝཱཏི སིཝཱ སཱིཏལཱ མདྷུརོདཀཱ པོཀྑརཎཱི ནིབྦཏྟཱ, ཨཔིཙ ཁོ པོཀྑརསཉྪནྣཱ ནདཱིཔི པོཀྑརཎཱིཡེཝ. ཨཔཱཔཱཡཱིཏི ཨཔ-ཨིཏི ཨུཔསགྒོ, ཨཔཱཡཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཱནཾ སཱིཧེན རཀྑིཏནྟི སཱ པོཀྑརཎཱི སཱིཧཔརིབྷོགཱ སཱིཧེན རཀྑིཏཱ, སོཔི ནཾ སིངྒཱལོ ‘‘སཱིཧེན རཀྑིཏཱ ཨཡ’’ནྟི ཛཱནནྟོཝ ཨཔཱཡི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཏི, བཱལོ སིངྒཱལོ སཱིཧསྶ ཨབྷཱཡིཏྭཱ པིཝེཡྻ ཨེཝརཱུཔཾ པོཀྑརཎིནྟི ཨཡམེཏྠཱདྷིཔྤཱཡོ.

བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨེཏསྶ ཨནྟེཔུརེ ཨེཀོ ཨམཙྩོ པདུཊྛོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༠.

‘‘པིཝནྟི ཙེ མཧཱརཱཛ, སཱཔདཱནི མཧཱནདིཾ;

ན ཏེན ཨནདཱི ཧོཏི, ཁམསྶུ ཡདི ཏེ པིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱཔདཱནཱིཏི ན ཀེཝལཾ སིངྒཱལོཝ, ཨཝསེསཱནི སུནཁཔསདབིལཱ༹རམིགཱདཱིནི སབྦསཱཔདཱནི ཏཾ པོཀྑརསཉྪནྣཏྟཱ ‘‘པོཀྑརཎཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམཾ ནདིཾ པིཝནྟི ཙེ. ན ཏེན ཨནདཱི ཧོཏཱིཏི ནདིཡཉྷི དྭིཔདཙཏུཔྤདཱཔི ཨཧིམཙྪཱཔི སབྦེ པིཔཱསིཏཱ པཱནཱིཡཾ པིཝནྟི, ན སཱ ཏེན ཀཱརཎེན ཨནདཱི ནཱམ ཧོཏི, ནཱཔི ཨུཙྪིཊྛནདཱི. ཀསྨཱ? སབྦེསཾ སཱདྷཱརཎཏྟཱ. ཡཐཱ ནདཱི ཡེན ཀེནཙི པཱིཏཱ ན དུསྶཏི, ཨེཝཾ ཨིཏྠཱིཔི ཀིལེསཝསེན སཱམིཀཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཉྙེན སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ གཏཱ ནེཝ ཨནིཏྠཱི ཧོཏི. ཀསྨཱ? སབྦེསཾ སཱདྷཱརཎབྷཱཝེན. ནཱཔི ཨུཙྪིཊྛིཏྠཱི. ཀསྨཱ? ཨོདཀནྟིཀཏཱཡ སུདྡྷབྷཱཝེན. ཁམསྶུ ཡདི ཏེ པིཡཱཏི ཡདི པན ཏེ སཱ ཨིཏྠཱི པིཡཱ, སོ ཙ ཨམཙྩོ བཧཱུཔཀཱརོ, ཏེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཁམསྶུ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝེན ཏིཊྛཱཧཱིཏི.

ཨེཝཾ ¶ མཧཱསཏྟོ རཉྙོ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. རཱཛཱ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ‘‘པུན ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀམྨཾ མཱ ཀརིཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུབྷིནྣམྤི ཁམི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ¶ ཏེ ཨོརམིཾསུ. རཱཛཱཔི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི. ཀོསལརཱཛཱཔི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཏེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཁམིཏྭཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པབྦཏཱུཔཏྠརཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༡༩༦] ༦. ཝལཱཧཀསྶཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡེ ན ཀཱཧནྟི ཨོཝཱདནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི བྷིཀྑུ སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཀཾ ཨལངྐཏཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ ཀིལེསཝསེནཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨིཏྠིཡོ ནཱམེཏཱ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦེཧི ཙེཝ ཨིཏྠིཀུཏྟཝིལཱསེཧི ཙ པུརིསེ པལོབྷེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཀཏྭཱ ཝསཾ ཨུཔགཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཱིལཝིནཱསཉྩེཝ དྷནཝིནཱསཉྩ པཱཔནཊྛེན ‘ཡཀྑིནིཡོ’ཏི ཝུཙྩནྟི. པུབྦེཔི ཧི ཡཀྑིནིཡོ ཨིཏྠིཀུཏྟེན ཨེཀཾ པུརིསསཏྠཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཱཎིཛེ པལོབྷེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཀཏྭཱ པུན ཨཉྙེ པུརིསེ དིསྭཱ ཏེ སབྦེཔི ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཧནུཀཔསྶེཧི ལོཧིཏེན པགྒྷརནྟེན མུཁཾ པཱུརཱཔེཏྭཱ ཁཱདིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ སིརཱིསཝཏྠུ ནཱམ ཡཀྑནགརཾ ཨཧོསི, ཏཏྠ ཡཀྑིནིཡོ ཝསིཾསུ. ཏཱ བྷིནྣནཱཝཱནཾ ཝཱཎིཛཱནཾ ཨཱགཏཀཱལེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ དཱསིགཎཔརིཝུཏཱ དཱརཀེ ཨངྐེནཱདཱཡ ཝཱཎིཛེ ཨུཔསངྐམནྟི. ཏེསཾ ¶ ‘‘མནུསྶཱཝཱསཾ ཨཱགཏམྷཱ’’ཏི སཉྫཱནནཏྠཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀསིགོརཀྑཱདཱིནི ཀརོནྟེ མནུསྶེ གོགཎེ སུནཁེཏི ཨེཝམཱདཱིནི དསྶེནྟི, ཝཱཎིཛཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཡཱགུཾ པིཝཐ, བྷཏྟཾ བྷུཉྫཐ, ཁཱདནཱིཡཾ ཁཱདཐཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཝཱཎིཛཱ ཨཛཱནནྟཱ ཏཱཧི དིནྣཾ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨཐ ཏེསཾ ཁཱདིཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཝིསྶམིཏཀཱལེ ¶ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟི, ‘‘ཏུམྷེ ཀཏྠ ཝཱསིཀཱ, ཀུཏོ ཨཱགཏཱ, ཀཧཾ གཙྪིསྶཐ, ཀེན ཀམྨེན ཨིདྷཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪནྟི. ‘‘བྷིནྣནཱཝཱ ཧུཏྭཱ ཨིདྷཱགཏམྷཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷུ, ཨཡྻཱ, ཨམྷཱཀམྤི སཱམིཀཱནཾ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ གཏཱནཾ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ཨཏིཀྐནྟཱནི, ཏེ མཏཱ བྷཝིསྶནྟི; ཏུམྷེཔི ཝཱཎིཛཱཡེཝ, མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ པཱདཔརིཙཱརིཀཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེ ཝཱཎིཛེ ཨིཏྠིཀུཏྟཧཱཝབྷཱཝཝིལཱསེཧི པལོབྷེཏྭཱ ཡཀྑནགརཾ ནེཏྭཱ སཙེ པཋམགཧིཏཱ མནུསྶཱ ཨཏྠི, ཏེ དེཝསངྑལིཀཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཀཱརཎགྷརེ པཀྑིཔནྟི ¶ , ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ བྷིནྣནཱཝེ མནུསྶེ ཨལབྷནྟིཡོ པན པརཏོ ཀལྱཱཎིཾ ཨོརཏོ ནཱགདཱིཔནྟི ཨེཝཾ སམུདྡཏཱིརཾ ཨནུསཉྩརནྟི. ཨཡཾ ཏཱསཾ དྷམྨཏཱ.

ཨཐེཀདིཝསཾ པཉྩསཏཱ བྷིནྣནཱཝཱ ཝཱཎིཛཱ ཏཱསཾ ནགརསམཱིཔེ ཨུཏྟརིཾསུ. ཏཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པལོབྷེཏྭཱ ཡཀྑནགརཾ ནེཏྭཱ པཋམཾ གཧིཏེ མནུསྶེ དེཝསངྑལིཀཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཀཱརཎགྷརེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཛེཊྛཡཀྑིནཱི ཛེཊྛཀཝཱཎིཛཾ, སེསཱ སེསེཏི ཏཱ པཉྩསཏཱ ཡཀྑིནིཡོ ཏེ པཉྩསཏེ ཝཱཎིཛེ ཨཏྟནོ སཱམིཀེ ཨཀཾསུ. ཨཐ སཱ ཛེཊྛཡཀྑིནཱི རཏྟིབྷཱགེ ཝཱཎིཛེ ནིདྡཾ ཨུཔགཏེ ཨུཊྛཱཡ གནྟྭཱ ཀཱརཎགྷརེ མནུསྶེ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི, སེསཱཔི ཏཐེཝ ཀརོནྟི. ཛེཊྛཡཀྑིནིཡཱ མནུསྶམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཱགཏཀཱལེ སརཱིརཾ སཱིཏལཾ ཧོཏི. ཛེཊྛཝཱཎིཛོ པརིགྒཎྷནྟོ ཏསྶཱ ཡཀྑིནིབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམཱ པཉྩསཏཱ ཡཀྑིནིཡོ ¶ བྷཝིསྶནྟི, ཨམྷེཧི པལཱཡིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུནདིཝསེ པཱཏོཝ མུཁདྷོཝནཏྠཱཡ གནྟྭཱ སེསཝཱཎིཛཱནཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨིམཱ ཡཀྑིནིཡོ, ན མནུསྶིཏྠིཡོ, ཨཉྙེསཾ བྷིནྣནཱཝཱནཾ ཨཱགཏཀཱལེ ཏེ སཱམིཀེ ཀཏྭཱ ཨམྷེཔི ཁཱདིསྶནྟི, ཨེཐ ཨིཏོ པལཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི ཏེསུ པཉྩསཏེསུ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ ‘‘ན མཡཾ ཨེཏཱ ཝིཛཧིཏུཾ སཀྑིསྶཱམ, ཏུམྷེ གཙྪཐ, མཡཾ ན པལཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཛེཊྛཝཱཎིཛོ ཨཏྟནོ ཝཙནཀཱརེ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏེ གཧེཏྭཱ ཏཱསཾ བྷཱིཏོ པལཱཡི.

ཏསྨིཾ པན ཀཱལེ བོདྷིསཏྟོ ཝལཱཧཀསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི, སབྦསེཏོ ཀཱལ༹སཱིསོ མུཉྫཀེསོ ཨིདྡྷིམཱ ཝེཧཱསངྒམོ ཨཧོསི. སོ ¶ ཧིམཝནྟཏོ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཏམྦཔཎྞིསརེ པལླལེ སཡཾཛཱཏསཱལིཾ ཁཱདིཏྭཱ གཙྪཏི. ཨེཝཾ གཙྪནྟོ ཙ ‘‘ཛནཔདཾ གནྟུཀཱམཱ ཨཏྠཱི’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཀརུཎཱཔརིབྷཱཝིཏཾ མཱནུསིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཏེ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘སཱམི, མཡཾ ཛནཔདཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེན ཧི མཡ྄ཧཾ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧཐཱཏི. ཨཔྤེཀཙྩེ ཨབྷིརུཧིཾསུ, ཏེསུ ཨེཀཙྩེ ཝཱལདྷིཾ གཎྷིཾསུ, ཨེཀཙྩེ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛཾསུཡེཝ. བོདྷིསཏྟོ ཨནྟམསོ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཋིཏེ སབྦེཔི ཏེ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏེ ཝཱཎིཛེ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཛནཔདཾ ནེཏྭཱ སཀསཀཊྛཱནེསུ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ཨཱགམཱསི. ཏཱཔི ཁོ ཡཀྑིནིཡོ ཨཉྙེསཾ ཨཱགཏཀཱལེ ཏཏྠ ཨོཧཱིནཀེ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏེ མནུསྶེ ཝདྷིཏྭཱ ཁཱདིཾསུ.

སཏྠཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཡཐཱ ཏེ ཡཀྑིནཱིནཾ ཝསཾ གཏཱ ཝཱཎིཛཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟཱ, ཝལཱཧཀསྶརཱཛསྶ ཝཙནཀརཱ ཝཱཎིཛཱ སཀསཀཊྛཱནེསུ པཏིཊྛིཏཱ, ཨེཝམེཝ བུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདཾ ཨཀརོནྟཱ བྷིཀྑཱུཔི བྷིཀྑུནིཡོཔི ཨུཔཱསཀཱཔི ཨུཔཱསིཀཱཡོཔི ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ¶ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཀམྨཀརཎཊྛཱནཱདཱིསུ ¶ མཧཱདུཀྑཾ པཱཔུཎནྟི. ཨོཝཱདཀརཱ པན ཏིསྶོ ཀུལསམྤཏྟིཡོ ཙ ཚ ཀཱམསགྒེ ཝཱིསཏི བྲཧྨལོཀེཏི ཨིམཱནི ཙ ཋཱནཱནི པཏྭཱ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ མཧནྟཾ སུཁཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༩༡.

‘‘ཡེ ན ཀཱཧནྟི ཨོཝཱདཾ, ནརཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ;

བྱསནཾ ཏེ གམིསྶནྟི, རཀྑསཱིཧིཝ ཝཱཎིཛཱ.

༩༢.

‘‘ཡེ ཙ ཀཱཧནྟི ཨོཝཱདཾ, ནརཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ;

སོཏྠིཾ པཱརཾ གམིསྶནྟི, ཝལཱཧེནེཝ ཝཱཎིཛཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡེ ན ཀཱཧནྟཱིཏི ཡེ ན ཀརིསྶནྟི. བྱསནཾ ཏེ གམིསྶནྟཱིཏི ཏེ མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔུཎིསྶནྟི. རཀྑསཱིཧིཝ ཝཱཎིཛཱཏི རཀྑསཱིཧི པལོབྷིཏཝཱཎིཛཱ ཝིཡ. སོཏྠིཾ པཱརཾ གམིསྶནྟཱིཏི ཨནནྟརཱཡེན ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིསྶནྟི. ཝལཱཧེནེཝ ཝཱཎིཛཱཏི ཝལཱཧེནེཝ ‘‘ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི ¶ ཝུཏྟཱ ཏསྶ ཝཙནཀརཱ ཝཱཎིཛཱ ཝིཡ. ཡཐཱ ཧི ཏེ སམུདྡཔཱརཾ གནྟྭཱ སཀསཀཊྛཱནཾ ཨགམཾསུ, ཨེཝཾ བུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདཀརཱ སཾསཱརཔཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨམཏམཧཱནིབྦཱནེན དྷམྨདེསནཱཡ ཀཱུཊཾ གཎྷི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི, ཨཉྙེཔི བཧཱུ སོཏཱཔཏྟིཕལསཀདཱགཱམིཕལཨནཱགཱམིཕལཨརཧཏྟཕལཱནི པཱཔུཎིཾསུ. ‘‘ཏདཱ ཝལཱཧཀསྶརཱཛསྶ ཝཙནཀརཱ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ ཝཱཎིཛཱ བུདྡྷཔརིསཱ ཨཧེསུཾ, ཝལཱཧཀསྶརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝལཱཧཀསྶཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༡༩༧] ༧. མིཏྟཱམིཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན ནཾ ཨུམྷཡཏེ དིསྭཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ‘‘མཡཱ གཧིཏེ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ན ཀུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཋཔིཏཾ ཝིསྶཱསེན ཨེཀཾ ཝཏྠཁཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཱཧནཏྠཝིཀཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཱཔུཙྪི. ཨཐ ཏཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ¶ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ གཎྷཱི’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ‘‘མཡཱ གཧིཏེ ན ཀུཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི ཏུམྷཱཀཾ ཝིསྶཱསེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཝིསྶཱསོ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀུདྡྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པཧརི. ཏསྶ སཱ ཀིརིཡཱ བྷིཀྑཱུསུ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ཀིར དཧརོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཝིསྶཱསེན ཝཏྠཁཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཱཧནཏྠཝིཀཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ནཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ‘ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཝིསྶཱསོ ནཱམཱ’ཏི ཝཏྭཱ ཀུདྡྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པཧརཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝེས བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀེན སདྡྷིཾ ཨཝིསྶཱསིཀོ, པུབྦེཔི ཨཝིསྶཱསིཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ¶ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ གཎསཏྠཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྨིཾ ཨིསིགཎེ ཨེཀོ ཏཱཔསོ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ ཨཀཏྭཱ ཨེཀཾ མཏམཱཏིཀཾ ཧཏྠིཔོཏཀཾ པཊིཛགྒི. ཨཐ ནཾ སོ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ མཱརེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི. ཏསྶ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨིསིགཎོ བོདྷིསཏྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ – ‘‘བྷནྟེ, ཀེན ནུ ཀོ ཀཱརཎེན མིཏྟབྷཱཝོ ཝཱ ཨམིཏྟབྷཱཝོ ཝཱ སཀྐཱ ཛཱནིཏུ’’ནྟི པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱ’’ཏི ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༩༣.

‘‘ན ནཾ ཨུམྷཡཏེ དིསྭཱ, ན ཙ ནཾ པཊིནནྡཏི;

ཙཀྑཱུནི ཙསྶ ན དདཱཏི, པཊིལོམཉྩ ཝཏྟཏི.

༩༤.

‘‘ཨེཏེ བྷཝནྟི ཨཱཀཱརཱ, ཨམིཏྟསྨིཾ པཏིཊྛིཏཱ;

ཡེཧི ཨམིཏྟཾ ཛཱནེཡྻ, དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ པཎྜིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ན ནཾ ཨུམྷཡཏེ དིསྭཱཏི ཡོ ཧི ཡསྶ ཨམིཏྟོ ཧོཏི, སོ ཏཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ ན ཨུམྷཡཏེ, ཧསིཏཾ ན ཀརོཏི, པཧཊྛཱཀཱརཾ ན དསྶེཏི. ན ¶ ཙ ནཾ པཊིནནྡཏཱིཏི ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱཔི ཏཾ པུགྒལཾ ན པཊིནནྡཏི, སཱདྷུ སུབྷཱསིཏནྟི ན ཙཱནུམོདཏི. ཙཀྑཱུནི ཙསྶ ན དདཱཏཱིཏི ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུཾ ཨཱཧཙྩ པཊིམུཁོ ཧུཏྭཱ ན ཨོལོཀེཏི, ཨཉྙཏོ ཙཀྑཱུནི ཧརཏི. པཊིལོམཉྩ ཝཏྟཏཱིཏི ཏསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཝཙཱིཀམྨམྤི ན རོཙེཏི, པཊིལོམགཱཧཾ གཎྷཱཏི པཙྩནཱིཀགཱཧཾ. ཨཱཀཱརཱཏི ཀཱརཎཱནི. ཡེཧི ཨམིཏྟནྟི ཡེཧི ཀཱརཎེཧི ¶ ཏཱནི ཀཱརཎཱནི དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ པཎྜིཏོ པུགྒལོ ‘‘ཨཡཾ མེ ཨམིཏྟོ’’ཏི ཛཱནེཡྻ, ཏཏོ ཝིཔརཱིཏེཧི པན མིཏྟབྷཱཝོ ཛཱནིཏབྦོཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ མིཏྟཱམིཏྟབྷཱཝཀཱརཎཱནི ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཧཏྠིཔོསཀཏཱཔསོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, ཧཏྠཱི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཨིསིགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ, གཎསཏྠཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མིཏྟཱམིཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༡༩༨] ༨. རཱདྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པཝཱསཱ ¶ ཨཱགཏོ ཏཱཏཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཀཾ ཨལངྐཏཨིཏྠིཾ དིསྭཱ ཀིལེསཝསེནཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘མཱཏུགཱམོ ནཱམ བྷིཀྑུ ན སཀྐཱ རཀྑིཏུཾ, པུབྦེཔི དོཝཱརིཀེ ཋཔེཏྭཱ རཀྑནྟཱཔི རཀྑིཏུཾ ན སཀྑིཾསུ, ཀིཾ ཏེ ཨིཏྠིཡཱ, ལདྡྷཱཔི སཱ རཀྑིཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སུཝཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི, ‘‘རཱདྷོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ, ཀནིཊྛབྷཱཏཱ པནསྶ པོཊྛཔཱདོ ནཱམ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཏརུཎཀཱལེཡེཝ ཨེཀོ ལུདྡཀོ གཧེཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨདཱསི, བྲཱཧྨཎོ ཏེ པུཏྟཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ པཊིཛགྒི. བྲཱཧྨཎསྶ ¶ པན བྲཱཧྨཎཱི ཨརཀྑིཏཱ དུསྶཱིལཱ. སོ ཝོཧཱརཀརཎཏྠཱཡ གཙྪནྟོ ཏེ སུཝཔོཏཀེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏཱ, ཨཧཾ ཝོཧཱརཀརཎཏྠཱཡ གཙྪཱམི, ཀཱལེ ཝཱ ཝིཀཱལེ ཝཱ ཏུམྷཱཀཾ མཱཏུ ཀརཎཀམྨཾ ཨོལོཀེཡྻཱཐ, ཨཉྙསྶ པུརིསསྶ གམནབྷཱཝཾ ཝཱ ཨགམནབྷཱཝཾ ཝཱ ཛཱནེཡྻཱཐཱ’’ཏི བྲཱཧྨཎིཾ སུཝཔོཏཀཱནཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསི. སཱ ཏསྶ ནིཀྑནྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨནཱཙཱརཾ ཙརི, རཏྟིམྤི དིཝཱཔི ཨཱགཙྪནྟཱནཉྩ གཙྪནྟཱནཉྩ པམཱཎཾ ནཏྠི.

ཏཾ དིསྭཱ པོཊྛཔཱདོ རཱདྷཾ པུཙྪི – ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཨིམཾ བྲཱཧྨཎིཾ ཨམྷཱཀཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ གཏོ, ཨཡཉྩ ¶ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཝདཱམི ན’’ནྟི. རཱདྷོ ‘‘མཱ ཝདཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཀིཾཀཱརཎཱ པཱཔཀམྨཾ ཀརོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཏཾ མཱརེཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ནཱམ མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ན ཀརིསྶཱམི, ཨེཧི, ཏཱཏ, ཏཱཝཱ’’ཏི པིཡཱཡམཱནཱ ཝིཡ པཀྐོསིཏྭཱ ཨཱགཏཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ མཾ ཨོཝདསི, ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི གཱིཝཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ མཱརེཏྭཱ ཨུདྡྷནནྟརེསུ པཀྑིཔི. བྲཱཧྨཎོ ཨཱགནྟྭཱ ཝིསྶམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏ རཱདྷ, མཱཏཱ ཏེ ཨནཱཙཱརཾ ཀརོཏི, ན ཀརོཏཱི’’ཏི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༩༥.

‘‘པཝཱསཱ ¶ ཨཱགཏོ ཏཱཏ, ཨིདཱནི ནཙིརཱགཏོ;

ཀཙྩིནྣུ ཏཱཏ ཏེ མཱཏཱ, ན ཨཉྙམུཔསེཝཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ, ཏཱཏ རཱདྷ, པཝཱསཱ ཨཱགཏོ, སོ ཙམྷི ཨིདཱནེཝ ཨཱགཏོ ནཙིརཱགཏོ, ཏེན པཝཏྟིཾ ཨཛཱནནྟོ ཏཾ པུཙྪཱམི – ‘‘ཀཙྩི ནུ ཏེ, ཏཱཏ, མཱཏཱ ཨཉྙཾ པུརིསཾ ན ཨུཔསེཝཏཱི’’ཏི.

རཱདྷོ ‘‘ཏཱཏ, པཎྜིཏཱ ནཱམ བྷཱུཏཾ ཝཱ ཨབྷཱུཏཾ ཝཱ ཨནིཡྻཱནིཀཾ ནཱམ ན ཀཐེསུ’’ནྟི ཉཱཔེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༦.

‘‘ན ¶ ཁོ པནེཏཾ སུབྷཎཾ, གིརཾ སཙྩུཔསཾཧིཏཾ;

སཡེཐ པོཊྛཔཱདོཝ, མུམྨུརེ ཨུཔཀཱུཐིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ གིརནྟི ཝཙནཾ. ཏཉྷི ཡཐཱ ཨིདཱནི གིརཱ, ཨེཝཾ ཏདཱ ‘‘གིར’’ནྟི ཝུཙྩཏི, སོ སུཝཔོཏཀོ ལིངྒཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ – ཏཱཏ, པཎྜིཏེན ནཱམ སཙྩུཔསཾཧིཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྠཡུཏྟཾ སབྷཱཝཝཙནམྤི ཨནིཡྻཱནིཀཾ ན སུབྷཎཾ. ཨནིཡྻཱནིཀཉྩ སཙྩཾ བྷཎནྟོ སཡེཐ པོཊྛཔཱདོཝ, མུམྨུརེ ཨུཔཀཱུཐིཏོ, ཡཐཱ པོཊྛཔཱདོ ཀུཀྐུལེ༹ ཛྷཱམོ སཡཏི, ཨེཝཾ སཡེཡྻཱཏི. ‘‘ཨུཔཀཱུདྷིཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝསིཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨརཉྙམེཝ པཱཝིསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ པོཊྛཔཱདོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, རཱདྷོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

རཱདྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༡༩༩] ༩. གཧཔཏིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུབྷཡཾ ¶ མེ ན ཁམཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏམེཝ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཀཐེནྟོ ཙ ‘‘མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨརཀྑིཏོ, པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན སཱམིཀཾ ཝཉྩེཏིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ གཎྷི. ཏསྶ བྷརིཡཱ དུསྶཱིལཱ གཱམབྷོཛཀེན སདྡྷིཾ ཨནཱཙཱརཾ ཙརཏི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཉཏྭཱ པརིགྒཎྷནྟོ ཙརཏི ¶ . ཏདཱ པན ཨནྟོཝསྶེ བཱིཛེསུ ནཱིཧཊེསུ ཚཱཏཀཾ ཨཧོསི, སསྶཱནཾ གབྦྷགཧཎཀཱལོ ཛཱཏོ. སཀལགཱམཝཱསིནོ ‘‘ཨིཏོ མཱསདྭཡེན སསྶཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཝཱིཧིཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ གཱམབྷོཛཀསྶ ཧཏྠཏོ ཨེཀཾ ཛརགོཎཾ གཧེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཾསུ.

ཨཐེཀདིཝསཾ གཱམབྷཱཛཀོ ཁཎཾ ཨོལོཀེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ བཧིགཏཝེལཱཡཾ གེཧཾ པཱཝིསི. ཏེསཾ སུཁནིཔནྣཀྑཎེཡེཝ བོདྷིསཏྟོ གཱམདྭཱརེན པཝིསིཏྭཱ གེཧཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. སཱ ཨིཏྠཱི གཱམདྭཱརཱབྷིམུཁཱི ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨེསོ’’ཏི ཨུམྨཱརེ ཋཏྭཱ ཨོལོཀེནྟཱི ‘‘སོཡེཝཱ’’ཏི ཉཏྭཱ གཱམབྷོཛཀསྶ ཨཱཙིཀྑི, གཱམབྷོཛཀོ བྷཱིཏོ པཀམྤི. ཨཐ ནཾ སཱ ‘‘མཱ བྷཱཡི, ཨཏྠེཀོ ཨུཔཱཡོ, ཨམྷེཧི ཏཝ ཧཏྠཏོ གོཎམཾསཾ ཁཱདིཏཾ, ཏྭཾ མཾསམཱུལཾ སོདྷེནྟོ ཝིཡ ཧོཧི, ཨཧཾ ཀོཊྛཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཀོཊྛདྭཱརེ ཋཏྭཱ ‘ཝཱིཧི ནཏྠཱི’ཏི ཝཀྑཱམི. ཏྭཾ གེཧམཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ ‘ཨམྷཱཀཾ གྷརེ དཱརཀཱ ཚཱཏཱ, མཾསམཱུལཾ མེ དེཧཱི’ཏི པུནཔྤུནཾ ཙོདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀོཊྛཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཀོཊྛདྭཱརེ ནིསཱིདི. ཨིཏརོ གེཧམཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ ‘‘མཾསམཱུལཾ དེཧཱི’’ཏི ཝདཏི. སཱ ཀོཊྛདྭཱརེ ནིསིནྣཱ ‘‘ཀོཊྛེ ཝཱིཧི ནཏྠི, སསྶེ ཨུདྡྷརནྟེ དསྶཱམི གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

བོདྷིསཏྟོ གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ ཏེསཾ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ པཱཔཱཡ ཀཏཨུཔཱཡོ ཨེས བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ¶ ཉཏྭཱ གཱམབྷོཛཀཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘སོ གཱམབྷོཛཀ ཨམྷེ ཏཝ ཛརགོཎསྶ མཾསཾ ཁཱདནྟཱ ‘ཨིཏོ མཱསདྭཡེན ཝཱིཧིཾ དསྶཱམཱ’ཏི ཁཱདིམྷ, ཏྭཾ ཨཌྜྷམཱསམྤི ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཨིདཱནེཝ ¶ ཀསྨཱ ཨཱཧརཱཔེསི, ན ཏྭཾ ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨཱགཏོ, ཨཉྙེན ཀཱརཎེན ཨཱགཏོ བྷཝིསྶསི, མཡ྄ཧཾ ཏཝ ཀིརིཡཱ ན རུཙྩཏི, ཨཡམྤི ཨནཱཙཱརཱ པཱཔདྷམྨཱ ཀོཊྛེ ཝཱིཧཱིནཾ ཨབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི, སཱ དཱནི ཀོཊྛཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ‘ཝཱིཧི ནཏྠཱི’ཏི ¶ ཝདཏི, ཏྭམྤི ‘དེཧཱི’ཏི ཝདཏི, ཨུབྷིནྣམྤི ཝོ ཀརཎཾ མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༩༧.

‘‘ཨུབྷཡཾ མེ ན ཁམཏི, ཨུབྷཡཾ མེ ན རུཙྩཏི;

ཡཱཙཱཡཾ ཀོཊྛམོཏིཎྞཱ, ནདསྶཾ ཨིཏི བྷཱསཏི.

༩༨.

‘‘ཏཾ ཏཾ གཱམཔཏི བྲཱུམི, ཀདརེ ཨཔྤསྨི ཛཱིཝིཏེ;

དྭེ མཱསེ སངྒརཾ ཀཏྭཱ, མཾསཾ ཛརགྒཝཾ ཀིསཾ;

ཨཔྤཏྟཀཱལེ ཙོདེསི, ཏམྤི མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཾ ཏཾ གཱམཔཏི བྲཱུམཱིཏི, ཨམྦྷོ གཱམཛེཊྛཀ, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཾ ཝདཱམི. ཀདརེ ཨཔྤསྨི ཛཱིཝིཏེཏི ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ ཀདརཉྩེཝ ཐདྡྷཾ ལཱུཁཾ ཀསིརཾ ཨཔྤཉྩ མནྡཾ པརིཏྟཾ, ཏསྨིཾ ནོ ཨེཝརཱུཔེ ཛཱིཝིཏེ ཝཏྟམཱནེ. དྭེ མཱསེ སངྒརཾ ཀཏྭཱ, མཾསཾ ཛརགྒཝཾ ཀིསནྟི ཨམྷཱཀཾ མཾསཾ གཎྷནྟཱནཾ ཛརགྒཝཾ ཀིསཾ དུབྦལཾ ཛརགོཎཾ དདམཱནོ ཏྭཾ ‘‘དྭཱིཧི མཱསེཧི མཱུལཾ དཱཏབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ དྭེ མཱསེ སངྒརཾ པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ. ཨཔྤཏྟཀཱལེ ཙོདེསཱིཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨསམྤཏྟེ ཨནྟརཱཝ ཙོདེསི. ཏམྤི མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏཱིཏི ཡཱ ཙཱཡཾ པཱཔདྷམྨཱ དུསྶཱིལཱ ཨནྟོཀོཊྛེ ཝཱིཧཱིནཾ ནཏྠིབྷཱཝཾ ཛཱནམཱནཱཝ ཨཛཱནནྟཱི ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཀོཊྛམོཏིཎྞཱ ཀོཊྛདྭཱརེ ཋཏྭཱ ན དསྶཾ ཨིཏི བྷཱསཏི, ཡཉྩ ཏྭཾ ཨཀཱལེ ཙོདེསི, ཏམྤཱིཏི ཨིདཾ ཨུབྷཡམྤི མམ ནེཝ ཁམཏི ན རུཙྩཏཱིཏི.

ཨེཝཾ སོ ཀཐེནྟོཝ གཱམབྷོཛཀཾ ཙཱུལཱ༹ཡ གཧེཏྭཱ ཀཌྜྷིཏྭཱ གེཧམཛ྄ཛྷེ པཱཏེཏྭཱ ‘‘གཱམབྷོཛཀོམྷཱིཏི པརསྶ རཀྑིཏགོཔིཏབྷཎྜེ ཨཔརཛ྄ཛྷསཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི པརིབྷཱསིཏྭཱ པོཐེཏྭཱ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ གཱིཝཱཡ གཧེཏྭཱ གེཧཱ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ ཏམྤི དུཊྛཨིཏྠིཾ ཀེསེསུ གཧེཏྭཱ ཀོཊྛཱ ཨོཏཱརེཏྭཱ ནིཔྤོཐེཏྭཱ ‘‘སཙེ པུན ཨེཝརཱུཔཾ ཀརོསི, ཛཱནིསྶསཱི’’ཏི སནྟཛྫེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ གཱམབྷོཛཀོ ཏཾ གེཧཾ ཨོལོཀེཏུམྤི ན ཝིསཧི, སཱཔི པཱཔཱ པུན མནསཱཔི ཨཏིཙརིཏུཾ ནཱསཀྑི.

སཏྠཱ ¶ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ¶ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ གཱམབྷོཛཀོ དེཝདཏྟོ, ནིགྒཧཀཱརཀོ གཧཔཏི པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གཧཔཏིཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༠༠] ༡༠. སཱདྷུསཱིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སརཱིརདབྱནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྶ ཀིར ཙཏསྶོ དྷཱིཏརོ ཨཧེསུཾ. ཏཱ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ པཏྠེནྟི, ཏེསུ ཨེཀོ ཨབྷིརཱུཔོ སརཱིརསམྤནྣོ, ཨེཀོ ཝཡཔྤཏྟོ མཧལླཀོ, ཨེཀོ ཛཱཏིསམྤནྣོ, ཨེཀོ སཱིལཝཱ. བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘དྷཱིཏརོ ནིཝེསེནྟེན པཏིཊྛཱཔེནྟེན ཀསྶ ནུ ཁོ དཱཏབྦཱ, ཀིཾ རཱུཔསམྤནྣསྶ, ཨུདཱཧུ ཝཡཔྤཏྟསྶ, ཛཱཏིསམྤནྣསཱིལཝནྟཱནཾ ཨཉྙཏརསྶཱ’’ཏི. སོ ཙིནྟེནྟོཔི ཨཛཱནིཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཀཱརཎཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཛཱནིསྶཏི, ཏཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨེཏེསཾ ཨནྟརེ ཨནུཙྪཝིཀསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི གནྡྷམཱལཱདཱིནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཛནེསུ ཀསྶ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུཙྪི. སཏྠཱ ‘‘པུབྦེཔི པཎྜིཏཱ ཨེཏཾ པཉྷཾ ཀཐཡིཾསུ, བྷཝསངྑེཔགཏཏྟཱ པན སལླཀྑེཏུཾ ན སཀྐོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ཨཧོསི. ཨཐེཀསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཙཏསྶོ དྷཱིཏརོ ཨཧེསུཾ, ཏཱ ཨེཝམེཝ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ པཏྠཡིཾསུ. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ དཱཏབྦཱ’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨཱཙརིཡཾ པུཙྪིཏྭཱ དཱཏབྦཡུཏྟཀསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༩༩.

‘‘སརཱིརདབྱཾ ¶ ཝུཌྜྷབྱཾ, སོཛཙྩཾ སཱདྷུསཱིལིཡཾ;

བྲཱཧྨཎཾ ཏེཝ པུཙྪཱམ, ཀནྣུ ཏེསཾ ཝནིམྷསེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ‘‘སརཱིརདབྱ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ཝིཛྫམཱནེ གུཎེ པཀཱསེཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – དྷཱིཏརོ མེ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ པཏྠེནྟི, ཏེསུ ཨེཀསྶ སརཱིརདབྱམཏྠི, སརཱིརསམྤདཱ ཨབྷིརཱུཔབྷཱཝོ སཾཝིཛྫཏི. ཨེཀསྶ ཝུཌྜྷབྱཾ ཝུཌྜྷིབྷཱཝོ མཧལླཀཏཱ ཨཏྠི. ཨེཀསྶ སོཛཙྩཾ སུཛཱཏིཏཱ ཛཱཏིསམྤདཱ ཨཏྠི. ‘‘སུཛཙྩ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨེཀསྶ སཱདྷུསཱིལིཡཾ སུནྡརསཱིལབྷཱཝོ ¶ སཱིལསམྤདཱ ཨཏྠི. བྲཱཧྨཎཾ ཏེཝ པུཙྪཱམཱཏི ཏེསུ ཨསུཀསྶ ནཱམེཏཱ དཱཏབྦཱཏི ཨཛཱནནྟཱ མཡཾ བྷཝནྟཾ བྲཱཧྨཎཉྙེཝ པུཙྪཱམ. ཀནྣུ ཏེསཾ ཝནིམྷསེཏི ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ཛནཱནཾ ཀཾ ཝནིམྷསེ, ཀཾ ཨིཙྪཱམ, ཀསྶ ཏཱ ཀུམཱརིཀཱ དདཱམཱཏི པུཙྪཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཙརིཡོ ‘‘རཱུཔསམྤདཱདཱིསུ ཝིཛྫམཱནཱསུཔི ཝིཔནྣསཱིལོ གཱརཡ྄ཧོ, ཏསྨཱ ཏཾ ནཔྤམཱཎཾ, ཨམྷཱཀཾ སཱིལཝནྟབྷཱཝོ རུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༠.

‘‘ཨཏྠོ ཨཏྠི སརཱིརསྨིཾ, ཝུཌྜྷབྱསྶ ནམོ ཀརེ;

ཨཏྠོ ཨཏྠི སུཛཱཏསྨིཾ, སཱིལཾ ཨསྨཱཀ རུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཏྠོ ཨཏྠི སརཱིརསྨིནྟི རཱུཔསམྤནྣེ སརཱིརེཔི ཨཏྠོ ཝིསེསོ ཝུདྡྷི ཨཏྠིཡེཝ, ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ན ཝདཱམི. ཝུཌྜྷབྱསྶ ནམོ ཀརེཏི ཝུཌྜྷབྷཱཝསྶ པན ནམཀྐཱརམེཝ ཀརོམི. ཝུཌྜྷབྷཱཝོ ཧི ཝནྡནམཱནནཾ ལབྷཏི. ཨཏྠོ ཨཏྠི སུཛཱཏསྨིནྟི སུཛཱཏེཔི པུརིསེ ཝུཌྜྷི ཨཏྠི, ཛཱཏིསམྤཏྟིཔི ཨིཙྪིཏབྦཱཡེཝ. སཱིལཾ ཨསྨཱཀ རུཙྩཏཱིཏི ཨམྷཱཀཾ པན སཱིལམེཝ རུཙྩཏི. སཱིལཝཱ ཧི ཨཱཙཱརསམྤནྣོ སརཱིརདབྱཝིརཧིཏོཔི པུཛྫོ པཱསཾསོཏི. བྲཱཧྨཎོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སཱིལཝནྟསྶེཝ དྷཱིཏརོ ཨདཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – སཙྩཔརིཡོསཱནེ བྲཱཧྨཎོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ བྲཱཧྨཎོ ཨཡམེཝ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི, དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱདྷུསཱིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

རུཧཀཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

རུཧཀཾ ¶ སིརིཀཱལ༹ཀཾ, པདུམཾ མཎིཙོརཀཾ;

པབྦཏཱུཔཏྠརཝལཱཧཾ, མིཏྟཱམིཏྟཉྩ རཱདྷཉྩ;

གཧཔཏི སཱདྷུསཱིལཾ.

༦. ནཏཾདལ༹ྷཝགྒོ

[༢༠༡] ༡. བནྡྷནཱགཱརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན ¶ ¶ ཏཾ དལ༹ྷཾ བནྡྷནམཱཧུ དྷཱིརཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ བནྡྷནཱགཱརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྨིཾ ཀིར ཀཱལེ བཧཱུ སནྡྷིཙྪེདཀཔནྠགྷཱཏཀཙོརེ ཨཱནེཏྭཱ ཀོསལརཉྙོ དསྶེསུཾ. ཏེ རཱཛཱ ཨདྡུབནྡྷནརཛྫུབནྡྷནསངྑལིཀབནྡྷནེཧི བནྡྷཱཔེསི. ཏིཾསམཏྟཱ ཛཱནཔདཱ བྷིཀྑཱུ སཏྠཱརཾ དཊྛུཀཱམཱ ཨཱགནྟྭཱ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པུནདིཝསེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཱ བནྡྷནཱགཱརཾ གནྟྭཱ ཏེ ཙོརེ དིསྭཱ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟཱ སཱཡནྷསམཡེ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨཛྫ ཨམྷེཧི པིཎྜཱཡ ཙརནྟེཧི བནྡྷནཱགཱརེ བཧཱུ ཙོརཱ ཨདྡུབནྡྷནཱདཱིཧི བདྡྷཱ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟཱ དིཊྛཱ, ཏེ ཏཱནི བནྡྷནཱནི ཚིནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཏེཧི བནྡྷནེཧི ཐིརཏརཾ ནཱམ ཨཉྙཾ བནྡྷན’’ནྟི པུཙྪིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཀིཾ བནྡྷནཱནི ནཱམེཏཱནི, ཡཾ པནེཏཾ དྷནདྷཉྙཔུཏྟདཱརཱདཱིསུ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ ཀིལེསབནྡྷནཾ, ཨེཏཾ ཨེཏེཧི བནྡྷནེཧི སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན ཐིརཏརཾ, ཨེཝཾ མཧནྟམྤི པནེཏཾ དུཙྪིནྡནིཡཾ བནྡྷནཾ པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ པབྦཛིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ དུགྒཏགཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི. སོ བྷཏིཾ ཀཏྭཱ མཱཏརཾ པོསེསི, ཨཐསྶ མཱཏཱ ཨནིཙྪམཱནསྶེཝ ཨེཀཾ ཀུལདྷཱིཏརཾ གེཧེ ཀཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཀཱལམཀཱསི. བྷརིཡཱཡཔིསྶ ཀུཙྪིཡཾ གབྦྷོ པཏིཊྛཱསི. སོ གབྦྷསྶ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘བྷདྡེ, ཏྭཾ བྷཏིཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝཱཧི, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ ¶ . སཱཔི ‘‘གབྦྷོ མེ པཏིཊྛིཏོ, མཡི ¶ ཝིཛཱཏཱཡ དཱརཀཾ དིསྭཱ པབྦཛིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏསྶཱ ཝིཛཱཏཀཱལེ ‘‘བྷདྡེ, ཏྭཾ སོཏྠིནཱ ཝིཛཱཏཱ, ཨིདཱནཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཔུཙྪི. ཨཐ ནཾ སཱ ‘‘པུཏྟཀསྶ ཏཱཝ ཐནཔཱནཏོ ཨཔགམནཀཱལཾ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུན གབྦྷཾ གཎྷི.

སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ སམྤཊིཙྪཱཔེཏྭཱ གནྟུཾ ན སཀྐཱ, ཨིམིསྶཱ ཨནཱཙིཀྑིཏྭཱཝ པལཱཡིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏསྶཱ ཨནཱཙིཀྑིཏྭཱ རཏྠིབྷཱགེ ཨུཊྛཱཡ པལཱཡི. ཨཐ ནཾ ¶ ནགརགུཏྟིཀཱ ཨགྒཧེསུཾ. སོ ‘‘ཨཧཾ, སཱམི, མཱཏུཔོསཀོ ནཱམ, ཝིསྶཛྫེཐ མ’’ནྟི ཏེཧི ཨཏྟཱནཾ ཝིསྶཛྫཱཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཝསིཏྭཱ ཨགྒདྭཱརེནེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝིཧཱསི. སོ ཏཏྠ ཝསནྟོ ‘‘ཨེཝརཱུཔམྤི ནཱམ མེ དུཙྪིནྡནིཡཾ པུཏྟདཱརབནྡྷནཾ ཀིལེསབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏ’’ནྟི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༠༡.

‘‘ན ཏཾ དལ༹ྷཾ བནྡྷནམཱཧུ དྷཱིརཱ, ཡདཱཡསཾ དཱརུཛཔབྦཛཉྩ;

སཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ.

༡༠༢.

‘‘ཨེཏཾ དལ༹ྷཾ བནྡྷནམཱཧུ དྷཱིརཱ, ཨོཧཱརིནཾ སཱིཐིལཾ དུཔྤམུཉྩཾ;

ཨེཏམྤི ཚེཏྭཱན ཝཛནྟི དྷཱིརཱ, ཨནཔེཀྑིནོ ཀཱམསུཁཾ པཧཱཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དྷཱིརཱཏི དྷིཏིམནྟཱ, དྷིཀྐཏཔཱཔཱཏི དྷཱིརཱ. ཨཐ ཝཱ དྷཱི ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ཏཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཱཏི དྷཱིརཱ, བུདྡྷཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ བུདྡྷསཱཝཀཱ ¶ བོདྷིསཏྟཱ ཙ ཨིམེ དྷཱིརཱ ནཱམ. ཡདཱཡསནྟིཨཱདཱིསུ ཡཾ སངྑལིཀསངྑཱཏཾ ཨཡསཱ ནིབྦཏྟཾ ཨཱཡསཾ, ཡཾ ཨདྡུབནྡྷནསངྑཱཏཾ དཱརུཛཾ, ཡཉྩ པབྦཛཏིཎེཧི ཝཱ ཨཉྙེཧི ཝཱ ཝཱཀཱདཱིཧི རཛྫུཾ ཀཏྭཱ ཀཏརཛྫུབནྡྷནཾ, ཏཾ ཨཱཡསཱདིཾ ཚིནྡིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻབྷཱཝེན དྷཱིརཱ དལ༹ྷཾ ཐིརནྟི ནཱཧུ ན ཀཐེནྟི. སཱརཏྟརཏྟཱཏི སཱརཏྟཱ ཧུཏྭཱ རཏྟཱ, བལཝརཱགརཏྟཱཏི ཨཏྠོ. མཎིཀུཎྜལེསཱུཏི མཎཱིསུ ཙ ཀུཎྜལེསུ ཙ, མཎིཡུཏྟེསུ ཝཱ ཀུཎྜལེསུ.

ཨེཏཾ ¶ དལ༹ྷནྟི ཡེ མཎིཀུཎྜལེསུ སཱརཏྟརཏྟཱ, ཏེསཾ ཡོ ཙ སཱརཱགོ, ཡཱ ཙ ཏེསཾ པུཏྟདཱརེསུ ཨཔེཀྑཱ ཏཎྷཱ, ཨེཏཾ ཀིལེསམཡཾ བནྡྷནཾ དལ༹ྷཾ ཐིརནྟི དྷཱིརཱ ཨཱཧུ. ཨོཧཱརིནནྟི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ པཱཏནཏོ ཨཝཧརཏི ཧེཊྛཱ ཧརཏཱིཏི ཨོཧཱརིནཾ. སིཐིལནྟི བནྡྷནཊྛཱནེ ཚཝིཙམྨམཾསཱནི ན ཚིནྡཏི, ལོཧིཏཾ ན ནཱིཧརཏི, བནྡྷནབྷཱཝམྤི ན ཛཱནཱཔེཏི, ཐལཔཐཛལཔཐཱདཱིསུ ཀམྨཱནི ཀཱཏུཾ དེཏཱིཏི སིཐིལཾ. དུཔྤམུཉྩནྟི ཏཎྷཱལོབྷཝསེན ཧི ཨེཀཝཱརམྤི ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསབནྡྷནཾ དཊྛཊྛཱནཏོ ཀཙྪཔོ ཝིཡ དུམྨོཙཡཾ ཧོཏཱིཏི དུཔྤམུཉྩཾ. ཨེཏམྤི ཚེཏྭཱནཱཏི ཨེཏཾ ཨེཝཾ དལ༹ྷམྤི ཀིལེསབནྡྷནཾ ཉཱཎཁགྒེན ཚིནྡིཏྭཱ ཨཡདཱམཱནི ཚིནྡིཏྭཱ མཏྟཝརཝཱརཎཱ ཝིཡ པཉྫརེ ཚིནྡིཏྭཱ སཱིཧཔོཏཀཱ ཝིཡ ཙ དྷཱིརཱ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཾ ཝིཡ ཛིགུཙྪམཱནཱ ཨནཔེཀྑིནོ ཧུཏྭཱ ཀཱམསུཁཾ པཧཱཡ ཝཛནྟི པཀྐམནྟི, པཀྐམིཏྭཱ ཙ པན ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ ¶ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ མཱཏཱ མཧཱམཱཡཱ ཨཧོསི, པིཏཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ, བྷརིཡཱ རཱཧུལམཱཏཱ, པུཏྟོ རཱཧུལོ, པུཏྟདཱརཾ པཧཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏོ པུརིསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

བནྡྷནཱགཱརཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༠༢] ༢. ཀེལི༹སཱིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཧཾསཱ ¶ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིརཱཡསྨཱ བུདྡྷསཱསནེ པཱཀཊོ ཨཧོསི པཉྙཱཏོ མདྷུརསྶརོ མདྷུརདྷམྨཀཐིཀོ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ མཧཱཁཱིཎཱསཝོ ཨསཱིཏིཡཱ མཧཱཐེརཱནཾ ཨནྟརོ ¶ པམཱཎེན ཨོམཀོ ལཀུཎྜཀོ སཱམཎེརོ ཝིཡ, ཁུདྡཀོ ཀཱིལ༹ནཏྠཱཡ ཀཏོ ཝིཡ. ཏསྨིཾ ཨེཀདིཝསཾ ཏཐཱགཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཛེཏཝནཀོཊྛཀཾ གཏེ ཛནཔདཱ ཏིཾསམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘དསབལཾ ཝནྡིསྶཱམཱ’’ཏི ཛེཏཝནཾ པཝིསནྟཱ ཝིཧཱརཀོཊྛཀེ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘སཱམཎེརོ ཨེསོ’’ཏི སཉྙཱཡ ཐེརཾ ཙཱིཝརཀཎྞེ གཎྷནྟཱ ཧཏྠེ གཎྷནྟཱ སཱིསཾ གཎྷནྟཱ ནཱསཱཡ པརཱམསནྟཱ ཀཎྞེསུ གཧེཏྭཱ ཙཱལེཏྭཱ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ སཏྠཱརཱ མདྷུརཔཊིསནྠཱརེ ཀཏེ པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརོ ཀིར ནཱམེཀོ ཏུམྷཱཀཾ སཱཝཀོ མདྷུརདྷམྨཀཐིཀོ ཨཏྠི, ཀཧཾ སོ ཨིདཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷིཀྑཝེ, དཊྛུཀཱམཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷེ དྭཱརཀོཊྛཀེ དིསྭཱ ཙཱིཝརཀཎྞཱདཱིསུ གཎྷནྟཱ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཨེས སོ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔོ པཏྠིཏཔཏྠནོ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣོ སཱཝཀོ ཀིཾཀཱརཎཱ ཨཔྤེསཀྑོ ཛཱཏོ’’ཏི? སཏྠཱ ‘‘ཨཏྟནཱ ཀཏཔཱཔཀམྨཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཧོསི. ཏདཱ བྲཧྨདཏྟསྶ ཛིཎྞཾ ཛརཱཔྤཏྟཾ ཧཏྠིཾ ཝཱ ཨསྶཾ ཝཱ གོཎཾ ཝཱ དསྶེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཀེལི༹སཱིལོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔཾ དིསྭཱཝ ཨནུབནྡྷཱཔེཏི, ཛིཎྞསཀཊམྤི དིསྭཱ བྷིནྡཱཔེཏི, ཛིཎྞམཱཏུགཱམེ དིསྭཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨུདརེ པཧརཱཔེཏྭཱ པཱཏཱཔེཏྭཱ པུན ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ བྷཱཡཱཔེཏི ¶ , ཛིཎྞཔུརིསེ དིསྭཱ ལངྒྷཀེ ཝིཡ བྷཱུམིཡཾ སཾཔརིཝཏྟཀཱདིཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལཱ༹པེཏི, ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨསུཀགྷརེ ཀིར མཧལླཀོ ཨཏྠཱི’’ཏི སུཏྭཱཔི ¶ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཀཱིལ༹ཏི. མནུསྶཱ ལཛྫནྟཱ ཨཏྟནོ མཱཏཱཔིཏརོ ཏིརོརཊྛཱནི པེསེནྟི, མཱཏུཔཊྛཱནདྷམྨོ པིཏུཔཊྛཱནདྷམྨོ པཙྪིཛྫི, རཱཛསེཝཀཱཔི ཀེལི༹སཱིལཱཝ ཨཧེསུཾ. མཏམཏཱ ཙཏྟཱརོ ཨཔཱཡེ པཱུརེནྟི, དེཝཔརིསཱ པརིཧཱཡཏི.

སཀྐོ ཨབྷིནཝེ དེཝཔུཏྟེ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘དམེསྶཱམི ན’’ནྟི མཧལླཀཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ཛིཎྞཡཱནཀེ དྭེ ཏཀྐཙཱཊིཡོ ཨཱརོཔེཏྭཱ དྭེ ཛརགོཎེ ¶ ཡོཛེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཚཎདིཝསེ ཨལངྐཏཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྲཧྨདཏྟེ ཨལངྐཏནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟེ པིལོཏིཀནིཝཏྠོ ཏཾ ཡཱནཀཾ པཱཛེནྟོ རཉྙོ ཨབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. རཱཛཱ ཛིཎྞཡཱནཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ ཡཱནཀཾ ཨཔནེཐཱ’’ཏི ཝདཏི. མནུསྶཱ ‘‘ཀཧཾ, དེཝ, ན པསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཀྐོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན རཉྙོཡེཝ དསྶེསི. ཨཐ ནཾ བཧུསམྤཏྟེ ཏསྨིཾ ཏསྶ ཨུཔརིབྷཱགེན པཱཛེནྟོ རཉྙོ མཏྠཀེ ཨེཀཾ ཙཱཊིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ནིཝཏྟཱཔེནྟོ དུཏིཡཾ བྷིནྡི. ཨཐསྶ སཱིསཏོ པཊྛཱཡ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཏཀྐཾ པགྒྷརཏི, སོ ཏེན ཨཊྚཱིཡཏི ཧརཱཡཏི ཛིགུཙྪཏི. ཨཐསྶ ཏཾ ཨུཔདྡུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཀྐོ ཡཱནཀཾ ཨནྟརདྷཱཔེཏྭཱ སཀྐཏྟབྷཱཝཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཛིརཧཏྠོ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘པཱཔ ཨདྷམྨིཀརཱཛ, ཀིཾ ཏྭཾ མཧལླཀོ ན བྷཝིསྶསི, ཏཝ སརཱིརཾ ཛརཱ ན པཧརིསྶཏི, ཀེལི༹སཱིལོ ཧུཏྭཱ ཝུཌྜྷེ ཝིཧེཋནཀམྨཾ ཀརོསི, ཨེཀཀཾ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨེཏཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ མཏམཏཱ ཨཔཱཡེ པརིཔཱུརེནྟི, མནུསྶཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཊིཛགྒིཏུཾ ན ལབྷནྟི. སཙེ ཨིམམྷཱ ཀམྨཱ ན ཝིརམིསྶསི, ཝཛིརེན ཏེ སཱིསཾ པདཱལེསྶཱམི, མཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡེཏཾ ཀམྨཾ ཨཀཏྠཱ’’ཏི སནྟཛྫེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ གུཎཾ ཀཐེཏྭཱ ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡིཀཀམྨསྶ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨོཝདིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ ཨགམཱསི. རཱཛཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཐཱརཱུཔཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཱདེསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༠༣.

‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཧཏྠཡོ པསདཱ མིགཱ;

སབྦེ སཱིཧསྶ བྷཱཡནྟི, ནཏྠི ཀཱཡསྨི ཏུལྱཏཱ.

༡༠༤.

‘‘ཨེཝམེཝ ¶ མནུསྶེསུ, དཧརོ ཙེཔི པཉྙཝཱ;

སོ ཧི ཏཏྠ མཧཱ ཧོཏི, ནེཝ བཱལོ སརཱིརཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པསདཱ མིགཱཏི པསདསངྑཱཏཱ མིགཱ, པསདཱ མིགཱ ཙ ཨཝསེསཱ མིགཱ ཙཱཏིཔི ཨཏྠོ. ‘‘པསདམིགཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, པསདཱ མིགཱཏི ཨཏྠོ. ནཏྠི ཀཱཡསྨི ཏུལྱཏཱཏི སརཱིརེ པམཱཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡདི བྷཝེཡྻ, མཧཱསརཱིརཱ ཧཏྠིནོ ཙེཝ པསདམིགཱ ཙ སཱིཧཾ མཱརེཡྻུཾ, སཱིཧོ ཧཾསཱདཡོ ¶ ཁུདྡཀསརཱིརེཡེཝ མཱརེཡྻ, ཁུདྡཀཱཡེཝ སཱིཧསྶ བྷཱཡེཡྻུཾ, ན མཧནྟཱ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སབྦེཔི ཏེ སཱིཧསྶ བྷཱཡནྟི. སརཱིརཝཱཏི བཱལོ མཧཱསརཱིརོཔི མཧཱ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡོ སརཱིརེན ཁུདྡཀོཔི མཱ ཏཾ ཉཱཎེནཔི ཁུདྡཀོཏི མཉྙིཏྠཱཏི ཨཏྠོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཏེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡོ ཨཧོསི, སོ ཏཱཡ ཀེལི༹སཱིལཏཱཡ པརེསཾ ཀེལི༹ནིསྶཡོ ཛཱཏོ, སཀྐོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀེལི༹སཱིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༠༣] ༣. ཁནྡྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཝིརཱུཔཀྑེཧི མེ མེཏྟནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཾ ཀིར ཛནྟཱགྷརདྭཱརེ ཀཊྛཱནི ཕཱལེནྟཾ པཱུཏིརུཀྑནྟརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀོ སཔྤོ པཱདངྒུལིཡཾ ཌཾསི, སོ ཏཏྠེཝ མཏོ. ཏསྶ མཏབྷཱཝོ སཀལཝིཧཱརེ པཱཀཊོ ཨཧོསི. དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ཀིར བྷིཀྑུ ཛནྟཱགྷརདྭཱརེ ཀཊྛཱནི ཕཱལེནྟོ སཔྤེན དཊྛོ ཏཏྠེཝ མཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ¶ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཙེ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཏྟཱརི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི ཨཱརབྦྷ མེཏྟཾ ཨབྷཱཝཡིསྶ, ན ནཾ སཔྤོ ཌཾསེཡྻ. པོརཱཎཀཏཱཔསཱཔི ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཙཏཱུསུ ཨཧིརཱཛཀུལེསུ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏཱནི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡཏོ མུཙྩིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨེཀསྨིཾ གངྒཱནིཝཏྟནེ ཨསྶམཔདཾ མཱཔེཏྭཱ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཨིསིགཎཔརིཝུཏོ ཝིཧཱསི. ཏདཱ གངྒཱཏཱིརེ ནཱནཔྤཀཱརཱ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཨིསཱིནཾ པརིཔནྠཾ ཀརོནྟི, ཡེབྷུཡྻེན ཨིསཡོ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟི. ཏཱཔསཱ ཏམཏྠཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. བོདྷིསཏྟོ སབྦེ ཏཱཔསེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙེ ཏུམྷེ ཙཏཱུསུ ཨཧིརཱཛཀུལེསུ མེཏྟཾ བྷཱཝེཡྻཱཐ, ན ཝོ སཔྤཱ ཌཾསེཡྻུཾ, ཏསྨཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཙཏཱུསུ ཨཧིརཱཛཀུལེསུ ཨེཝཾ མེཏྟཾ བྷཱཝེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༥.

‘‘ཝིརཱུཔཀྑེཧི མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ ཨེརཱཔཐེཧི མེ;

ཚབྱཱཔུཏྟེཧི མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ ཀཎྷཱགོཏམཀེཧི ཙཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིརཱུཔཀྑེཧི མེ མེཏྟནྟི ཝིརཱུཔཀྑནཱགརཱཛཀུལེཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ མེཏྟཾ. ཨེརཱཔཐཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏཱནིཔི ཧི ཨེརཱཔཐནཱགརཱཛཀུལཾ ཚབྱཱཔུཏྟནཱགརཱཛཀུལཾ ཀཎྷཱགོཏམཀནཱགརཱཛཀུལནྟི ནཱགརཱཛཀུལཱནེཝ.

ཨེཝཾ ཙཏྟཱརི ནཱགརཱཛཀུལཱནི དསྶེཏྭཱ ‘‘སཙེ ཏུམྷེ ཨེཏེསུ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏུཾ སཀྑིསྶཐ, དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཝོ ན ཌཾསིསྶནྟི ན ཝིཧེཋེསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨཔཱདཀེཧི ¶ མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ དྭིཔཱདཀེཧི མེ;

ཙཏུཔྤདེཧི མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ བཧུཔྤདེཧི མེ’’ཏི.

ཏཏྠ པཋམཔདེན ཨོདིསྶཀཾ ཀཏྭཱ སབྦེསུ ཨཔཱདཀེསུ དཱིགྷཛཱཏིཀེསུ ཙེཝ མཙྪེསུ ཙ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ དསྶིཏཱ, དུཏིཡཔདེན མནུསྶེསུ ཙེཝ པཀྑིཛཱཏེསུ ཙ, ཏཏིཡཔདེན ཧཏྠིཨསྶཱདཱིསུ སབྦཙཏུཔྤདེསུ, ཙཏུཏྠཔདེན ཝིཙྪིཀསཏཔདིཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀམཀྐཊཀཱདཱིསུ.

ཨེཝཾ སརཱུཔེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཱཡཱཙནཝསེན དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘མཱ མཾ ཨཔཱདཀོ ཧིཾསི, མཱ མཾ ཧིཾསི དྭིཔཱདཀོ;

མཱ མཾ ཙཏུཔྤདོ ཧིཾསི, མཱ མཾ ཧིཾསི བཧུཔྤདོ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ མཱ མནྟི ཨེཏེསུ ཨཔཱདཀཱདཱིསུ ཀོཙི ཨེཀོཔི མཱ མཾ ཧིཾསཏུ, མཱ ཝིཧེཋེཏཱུཏི ཨེཝཾ ཨཱཡཱཙནྟཱ མེཏྟཾ བྷཱཝེཐཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨནོདིསྶཀཝསེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ, སབྦེ བྷཱུཏཱ ཙ ཀེཝལཱ;

སབྦེ བྷདྲཱནི པསྶནྟུ, མཱ ཀཉྩི པཱཔམཱགམཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ཝཊྚེ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨཱསཏྟཱ ཝིསཏྟཱ ལགྒཱ ལགྒིཏཱཏི སཏྟཱ, ཨསྶཱསཔསྶཱསཔཝཏྟནསངྑཱཏེན པཱཎནཝསེན པཱཎཱ, བྷཱུཏབྷཱཝིཏནིབྦཏྟནཝསེན བྷཱུཏཱཏི ཨེཝཾ ཝཙནམཏྟཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཝིསེསེན པན སབྦཱནིཔེཏཱནི པདཱནི སབྦསཏྟསངྒཱཧཀཱནེཝ. ཀེཝལཱཏི སཀལཱ. ཨིདཾ སབྦསདྡསྶེཝ ཧི པརིཡཱཡཝཙནཾ. བྷདྲཱནི པསྶནྟཱུཏི སབྦེཔེཏེ སཏྟཱ བྷདྲཱནི སཱདྷཱུནི ཀལྱཱཎཱནེཝ པསྶནྟུ. མཱ ཀཉྩི པཱཔམཱགམཱཏི ཨེཏེསུ ཀཉྩི ཨེཀཾ སཏྟམྤི པཱཔཾ ལཱམཀཾ དུཀྑཾ མཱ ཨཱགམཱ, མཱ ཨཱགཙྪཏུ མཱ པཱཔུཎཱཏུ, སབྦེ ཨཝེརཱ ཨབྱཱཔཛྫཱ སུཁཱི ནིདྡུཀྑཱ ཧོནྟཱུཏི.

ཨེཝཾ ¶ ‘‘སབྦསཏྟེསུ ཨནོདིསྶཀཝསེན མེཏྟཾ བྷཱཝེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎེ ཨནུསྶརཱཔེཏུཾ –

༡༠༦.

‘‘ཨཔྤམཱཎོ བུདྡྷོ, ཨཔྤམཱཎོ དྷམྨོ;

ཨཔྤམཱཎོ སངྒྷོ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ པམཱཎཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན གུཎཱནཉྩ པམཱཎཱབྷཱཝེན བུདྡྷརཏནཾ ཨཔྤམཱཎཾ. དྷམྨོཏི ནཝཝིདྷོ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ. ཏསྶཔི པམཱཎཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཨཔྤམཱཎོ. ཏེན ཨཔྤམཱཎེན དྷམྨེན སམནྣཱགཏཏྟཱ སངྒྷོཔི ཨཔྤམཱཎོ.

ཨིཏི བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎེ ཨནུསྶརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཨཔྤམཱཎགུཎཏཾ དསྶེཏྭཱ སཔྤམཱཎེ སཏྟེ དསྶེཏུཾ –

‘‘པམཱཎཝནྟཱནི ¶ ¶ སརཱིསཔཱནི, ཨཧི ཝིཙྪིཀ སཏཔདཱི;

ཨུཎྞནཱབྷི སརབཱུ མཱུསིཀཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ སརཱིསཔཱནཱིཏི སཔྤདཱིགྷཛཱཏིཀཱནཾ ནཱམཾ. ཏེ ཧི སརནྟཱ གཙྪནྟི, སིརེན ཝཱ སཔནྟཱིཏི སརཱིསཔཱ. ‘‘ཨཧཱི’’ཏིཨཱདི ཏེསཾ སརཱུཔཏོ ནིདསྶནཾ. ཏཏྠ ཨུཎྞནཱབྷཱིཏི མཀྐཊཀོ. ཏསྶ ཧི ནཱབྷིཏོ ཨུཎྞཱསདིསཾ སུཏྟཾ ནིཀྑམཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཎྞནཱབྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སརབཱུཏི གྷརགོལི༹ཀཱ.

ཨིཏི བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཡསྨཱ ཨེཏེསཾ ཨནྟོརཱགཱདཡོ པམཱཎཀརཱ དྷམྨཱ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཱནི སརཱིསཔཱདཱིནི པམཱཎཝནྟཱནཱི’’ཏི དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཱཎཱནཾ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨིམེ པམཱཎཝནྟཱ སཏྟཱ རཏྟིནྡིཝཾ པརིཏྟཀམྨཾ ཀརོནྟཱུཏི ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎེ ཨནུསྶརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཨུཏྟརི ཀཏྟབྦཾ དསྶེཏུཾ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཀཏཱ མེ རཀྑཱ ཀཏཱ མེ པརིཏྟཱ, པཊིཀྐམནྟུ བྷཱུཏཱནི;

སོཧཾ ནམོ བྷགཝཏོ, ནམོ སཏྟནྣཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱན’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཀཏཱ མེ རཀྑཱཏི མཡཱ རཏནཏྟཡགུཎེ ཨནུསྶརནྟེན ཨཏྟནོ རཀྑཱ གུཏྟི ཀཏཱ. ཀཏཱ མེ པརིཏྟཱཏི པརིཏྟཱཎམྤི མེ ཨཏྟནོ ཀཏཾ. པཊིཀྐམནྟུ བྷཱུཏཱནཱིཏི མཡི ཨཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཱནི བྷཱུཏཱནི པཊིཀྐམནྟུ ཨཔགཙྪནྟུ. སོཧཾ ནམོ བྷགཝཏོཏི སོ ཨཧཾ ཨེཝཾ ཀཏཔརིཏྟོ ཨཏཱིཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ སབྦསྶཔི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ནམོ ཀརོམི. ནམོ སཏྟནྣཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནནྟི ཝིསེསེན པན ཨཏཱིཏེ པཊིཔཱཊིཡཱ པརིནིབྦུཏཱནཾ སཏྟནྣཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ ནམོ ཀརོམཱིཏི.

ཨེཝཾ ‘‘ནམཀྐཱརཾ ཀརོནྟཱཔི སཏྟ བུདྡྷེ ཨནུསྶརཐཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟོ ཨིསིགཎསྶ ཨིམཾ པརིཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨདཱསི. ཨཱདིཏོ པན པཊྛཱཡ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཙཏཱུསུ ཨཧིརཱཛཀུལེསུ མེཏྟཱཡ དཱིཔིཏཏྟཱ ཨོདིསྶཀཱནོདིསྶཀཝསེན ཝཱ དྭིནྣཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱནཾ དཱིཔིཏཏྟཱ ཨིདཾ པརིཏྟཾ ཨིདྷ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཀཱརཎཾ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨིསིགཎོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ མེཏྟཾ བྷཱཝེསི, བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརི. ཨེཝམེཏེསུ ¶ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརནྟེསུཡེཝ སབྦེ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ པཊིཀྐམིཾསུ. བོདྷིསཏྟོཔི བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨིསིགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ ཨཧོསི, གཎསཏྠཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཁནྡྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༠༤] ༤. ཝཱིརཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཔི ཝཱིརཀ པསྶེསཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སུགཏཱལཡཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དེཝདཏྟསྶ པརིསཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏེསུ ཧི ཐེརེསུ སཏྠཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟ, དེཝདཏྟོ ཏུམྷེ དིསྭཱ ཀིཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སུགཏཱལཡཾ, བྷནྟེ, དསྶེསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, ཨིདཱནེཝ དེཝདཏྟོ མམ ཨནུཀིརིཡཾ ཀརོནྟོ ཝིནཱསཾ པཏྟོ, པུབྦེཔི ཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨུདཀཀཱཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀཾ སརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསི, ‘‘ཝཱིརཀོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏདཱ ཀཱསིརཊྛེ དུབྦྷིཀྑཾ ཨཧོསི, མནུསྶཱ ཀཱཀབྷཏྟཾ ཝཱ དཱཏུཾ ཡཀྑནཱགབལིཀམྨཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཚཱཏཀརཊྛཏོ ཀཱཀཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨརཉྙཾ པཝིསིཾསུ. ཏཏྠེཀོ བཱརཱཎསིཝཱསཱི སཝིཊྛཀོ ནཱམ ཀཱཀོ ཀཱཀིཾ ཨཱདཱཡ ཝཱིརཀསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཾ སརཾ ནིསྶཱཡ ཨེཀམནྟེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ སརེ གོཙརཾ གཎྷནྟོ ཝཱིརཀཾ སརཾ ཨོཏརིཏྭཱ མཙྪེ ཁཱདིཏྭཱ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ སརཱིརཾ སུཀྑཱཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨུདཀཀཱཀཾ ནིསྶཱཡ སཀྐཱ བཧཱུ མཙྪེ ལདྡྷུཾ, ཨིམཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, སམྨཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིཙྪཱམི ཏཾ སཱམི ཨུཔཊྛཧིཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏེན སམྤཊིཙྪིཏོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱསི. ཝཱིརཀོཔི ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནོ ཡཱཔནམཏྟཾ ཁཱདིཏྭཱ མཙྪེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སཝིཊྛཀསྶ དེཏི. སོཔི ཨཏྟནོ ཡཱཔནམཏྟཾ ཁཱདིཏྭཱ སེསཾ ཀཱཀིཡཱ དེཏི.

ཏསྶ ¶ ཨཔརབྷཱགེ མཱནོ ཨུཔྤཛྫི – ‘‘ཨཡམྤི ཨུདཀཀཱཀོ ཀཱལ༹ཀོ, ཨཧམྤི ཀཱལ༹ཀོ, ཨཀྑིཏུཎྜཔཱདེཧིཔི ཨེཏསྶ ཙ མཡ྄ཧཉྩ ནཱནཱཀརཎཾ ནཏྠི, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨིམིནཱ གཧིཏམཙྪེཧི མཡ྄ཧཾ ཀམྨཾ ནཏྠི, ཨཧམེཝ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཝཱིརཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སམྨ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨཧམེཝ སརཾ ཨོཏརིཏྭཱ མཙྪེ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན ཏྭཾ, སམྨ, ཨུདཀཾ ཨོཏརིཏྭཱ མཙྪེ གཎྷནཀཀུལེ ནིབྦཏྟོ, མཱ ནསྶཱི’’ཏི ཏེན ཝཱརིཡམཱནོཔི ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ¶ སརཾ ཨོརུཡ྄ཧ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུམྨུཛྫམཱནོ སེཝཱལཾ ཚིནྡིཏྭཱ ནིཀྑམིཏུཾ ནཱསཀྑི, སེཝཱལནྟརེ ལགྒི, ཨགྒཏུཎྜམེཝ པཉྙཱཡི. སོ ནིརསྶཱསོ ཨནྟོཨུདཀེཡེཝ ¶ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི. ཨཐསྶ བྷརིཡཱ ཨཱགམནཾ ཨཔསྶམཱནཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཛཱནནཏྠཾ ཝཱིརཀསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘སཱམི, སཝིཊྛཀོ ན པཉྙཱཡཏི, ཀཧཾ ནུ ཁོ སོ’’ཏི པུཙྪམཱནཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༧.

‘‘ཨཔི ཝཱིརཀ པསྶེསི, སཀུཎཾ མཉྫུབྷཱཎཀཾ;

མཡཱུརགཱིཝསངྐཱསཾ, པཏིཾ མཡ྄ཧཾ སཝིཊྛཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཔི, ཝཱིརཀ, པསྶེསཱིཏི, སཱམི ཝཱིརཀ, ཨཔི པསྶསི. མཉྫུབྷཱཎཀནྟི མཉྫུབྷཱཎིནཾ. སཱ ཧི རཱགཝསེན ‘‘མདྷུརསྶརོ མེ པཏཱི’’ཏི མཉྙཏི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. མཡཱུརགཱིཝསངྐཱསནྟི མོརགཱིཝསམཱནཝཎྞཾ.

ཏཾ སུཏྭཱ ཝཱིརཀོ ‘‘ཨཱམ, ཛཱནཱམི ཏེ སཱམིཀསྶ གཏཊྛཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༨.

‘‘ཨུདཀཐལཙརསྶ པཀྑིནོ, ནིཙྩཾ ཨཱམཀམཙྪབྷོཛིནོ;

ཏསྶཱནུཀརཾ སཝིཊྛཀོ, སེཝཱལེ པལིགུཎྛིཏོ མཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུདཀཐལཙརསྶཱཏི ཨུདཀེ ཙ ཐལེ ཙ ཙརིཏུཾ སམཏྠསྶ. པཀྑིནོཏི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏསྶཱནུཀརནྟི ཏསྶ ཨནུཀརོནྟོ. སེཝཱལེ པལིགུཎྛིཏོ མཏོཏི ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ སེཝཱལཾ ཚིནྡིཏྭཱ ནིཀྑམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སེཝཱལཔརིཡོནདྡྷོ ཨནྟོཨུདཀེཡེཝ མཏོ, པསྶ, ཨེཏསྶ ཏུཎྜཾ དིསྶཏཱིཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཀཱཀཱི པརིདེཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སཝིཊྛཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཝཱིརཀོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཱིརཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༠༥] ༥. གངྒེཡྻཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སོབྷཏི ¶ ¶ མཙྪོ གངྒེཡྻོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དྭེ དཧརབྷིཀྑཱུ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏེ ཀིར སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ཀུལཔུཏྟཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨསུབྷབྷཱཝནཾ ཨནུནུཡུཉྫིཏྭཱ རཱུཔཔསཾསཀཱ ཧུཏྭཱ རཱུཔཾ ཨུཔལཱལེ༹ནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཏྭཾ ན སོབྷསི, ཨཧཾ སོབྷཱམཱི’’ཏི རཱུཔཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཝིཝཱདཱ ཨཝིདཱུརེ ནིསིནྣཾ ཨེཀཾ མཧལླཀཏྠེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེསོ ཨམྷཱཀཾ སོབྷནབྷཱཝཾ ཝཱ ཨསོབྷནབྷཱཝཾ ཝཱ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀོ ཨམྷེསུ སོབྷནོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེཧི ཨཧམེཝ སོབྷནཏརོ’’ཏི ཨཱཧ. དཧརཱ ‘‘ཨཡཾ མཧལླཀོ ཨམྷེཧི པུཙྪིཏཾ ཨཀཐེཏྭཱ ཨཔུཙྪིཏཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི ཏཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. སཱ ཏེསཾ ཀིརིཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཨཐེཀདིཝསཾ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ མཧལླཀོ ཐེརོ ཀིར ཏེ རཱུཔནིསྶིཏཀེ དཧརེ ལཛྫཱཔེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ དྭེ དཧརཱ ཨིདཱནེཝ རཱུཔཔསཾསཀཱ, པུབྦེཔེཏེ རཱུཔམེཝ ཨུཔལཱལེ༹ནྟཱ ཝིཙརིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ གངྒཱཏཱིརེ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཧོསི. ཏདཱ གངྒཱཡམུནཱནཾ སམཱགམཊྛཱནེ གངྒེཡྻོ ཙ ཡཱམུནེཡྻོ ཙ དྭེ མཙྪཱ ‘‘ཨཧཾ སོབྷཱམི, ཏྭཾ ན སོབྷསཱི’’ཏི རཱུཔཾ ནིསྶཱཡ ཝིཝདམཱནཱ ཨཝིདཱུརེ གངྒཱཏཱིརེ ཀཙྪཔཾ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེསོ ཨམྷཱཀཾ སོབྷནབྷཱཝཾ ཝཱ ཨསོབྷནབྷཱཝཾ ཝཱ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, སམྨ ཀཙྪཔ, གངྒེཡྻོ སོབྷཏི, ཨུདཱཧུ ཡཱམུནེཡྻོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཀཙྪཔོ ‘‘གངྒེཡྻོཔི སོབྷཏི ¶ , ཡཱམུནེཡྻོཔི སོབྷཏི, ཏུམྷེཧི པན དྭཱིཧི ཨཧམེཝ ཨཏིརེཀཏརཾ སོབྷཱམཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༩.

‘‘སོབྷཏི ¶ མཙྪོ གངྒེཡྻོ, ཨཐོ སོབྷཏི ཡཱམུནོ;

ཙཏུཔྤདོཡཾ པུརིསོ, ནིགྲོདྷཔརིམཎྜལོ;

ཨཱིསཀཱཡཏགཱིཝོ ཙ, སབྦེཝ ཨཏིརོཙཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཏུཔྤདོཡནྟི ཙཏུཔྤདོ ཨཡཾ. པུརིསོཏི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནིགྲོདྷཔརིམཎྜལོཏི སུཛཱཏོ ནིགྲོདྷོ ཝིཡ པརིམཎྜལོ. ཨཱིསཀཱཡཏགཱིཝོཏི རཐཱིསཱ ཝིཡ ཨཱཡཏགཱིཝོ ¶ . སབྦེཝ ཨཏིརོཙཏཱིཏི ཨེཝཾ སཎྛཱནསམྤནྣོ ཀཙྪཔོ སབྦེཝ ཨཏིརོཙཏི, ཨཧམེཝ སབྦེ ཏུམྷེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སོབྷཱམཱིཏི ཝདཏི.

མཙྪཱ ཏསྶ ཀཐཾ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ! པཱཔཀཙྪཔ ཨམྷེཧི པུཙྪིཏཾ ཨཀཐེཏྭཱ ཨཉྙམེཝ ཀཐེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༠.

‘‘ཡཾ པུཙྪིཏོ ན ཏཾ ཨཀྑཱསི, ཨཉྙཾ ཨཀྑཱསི པུཙྪིཏོ;

ཨཏྠཔྤསཾསཀོ པོསོ, ནཱཡཾ ཨསྨཱཀ རུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཏྟཔྤསཾསཀོཏི ཨཏྟཱནཾ པསཾསནསཱིལོ ཨཏྟུཀྐཾསཀོ པོསོ. ནཱཡཾ ཨསྨཱཀ རུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ པཱཔཀཙྪཔོ ཨམྷཱཀཾ ན རུཙྩཏི ན ཁམཏཱིཏི ཀཙྪཔསྶ ཨུཔརི ཨུདཀཾ ཁིཔིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གམིཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དྭེ མཙྪཱ དྭེ དཧརབྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, ཀཙྪཔོ མཧལླཀོ, ཨིམསྶ ཀཱརཎསྶ པཙྩཀྑཀཱརིཀཱ གངྒཱཏཱིརེ ནིབྦཏྟརུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གངྒེཡྻཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༠༦] ༦. ཀུརུངྒམིགཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨིངྒྷ ཝཊྚམཡཾ པཱསནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ ཧི སཏྠཱ ‘‘དེཝདཏྟོ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ མཡ྄ཧཾ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐཏི, པུབྦེཔི པརིསཀྐིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀུརུངྒམིགོ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙེ ཨེཀསྶ སརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ གུམྦེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶེཝ སརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ རུཀྑགྒེ སཏཔཏྟོ, སརསྨིཾ པན ཀཙྪཔོ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨེཝཾ ཏེ ཏཡོཔི སཧཱཡཀཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡསཾཝཱསཾ ཝསིཾསུ. ཨཐེཀོ མིགལུདྡཀོ ཨརཉྙེ ཙརནྟོ པཱནཱིཡཏིཏྠེ བོདྷིསཏྟསྶ པདཝལཉྫཾ དིསྭཱ ལོཧནིགལ༹སདིསཾ ཝཊྚམཡཾ པཱསཾ ཨོཌྜེཏྭཱ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོ པཱནཱིཡཾ པཱཏུཾ ¶ ཨཱགཏོ པཋམཡཱམེཡེཝ པཱསེ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ བདྡྷརཝཾ རཝི. ཏསྶ ཏེན སདྡེན རུཀྑགྒཏོ སཏཔཏྟོ ཨུདཀཏོ ཙ ཀཙྪཔོ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱཏབྦ’’ནྟི མནྟཡིཾསུ. ཨཐ སཏཔཏྟོ ཀཙྪཔཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘སམྨ, ཏཝ དནྟཱ ཨཏྠི, ཏྭཾ ཨིམཾ པཱསཾ ཚིནྡ, ཨཧཾ གནྟྭཱ ཡཐཱ སོ ནཱགཙྪཏི, ཏཐཱ ཀརིསྶཱམི, ཨེཝཾ ཨམྷེཧི དྭཱིཧིཔི ཀཏཔརཀྐམེན སཧཱཡོ ནོ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༡.

‘‘ཨིངྒྷ ཝཊྚམཡཾ པཱསཾ, ཚིནྡ དནྟེཧི ཀཙྪཔ;

ཨཧཾ ཏཐཱ ཀརིསྶཱམི, ཡཐཱ ནེཧིཏི ལུདྡཀོ’’ཏི.

ཨཐ ཀཙྪཔོ ཙམྨཝརཏྟཾ ཁཱདིཏུཾ ཨཱརབྷི, སཏཔཏྟོ ལུདྡཀསྶ ཝསནགཱམཾ གཏོ ཨཝིདཱུརེ རུཀྑེ ནིསཱིདི. ལུདྡཀོ པཙྩཱུསཀཱལེཡེཝ སཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམི. སཀུཎོ ཏསྶ ནིཀྑམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝསྶིཏྭཱ པཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ ཏཾ པུརིམདྭཱརེན ནིཀྑམནྟཾ མུཁེ པཧརི. ལུདྡོ ‘‘ཀཱལ༹ཀཎྞིནཱ སཀུཎེནམྷི པཧཊོ’’ཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཐོཀཾ སཡིཏྭཱ པུན སཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱསི. སཀུཎོ ‘‘ཨཡཾ པཋམཾ པུརིམདྭཱརེན ནིཀྑནྟོ ཨིདཱནི པཙྪིམདྭཱརེན ནིཀྑམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ གནྟྭཱ པཙྪིམགེཧེ ནིསཱིདི. ལུདྡོཔི ¶ ‘‘པུརིམདྭཱརེན མེ ནིཀྑནྟེན ཀཱལ༹ཀཎྞཱི སཀུཎོ དིཊྛོ, ཨིདཱནི པཙྪིམདྭཱརེན ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏི པཙྪིམདྭཱརེན ནིཀྑམི, སཀུཎོ པུན ཝསྶིཏྭཱ གནྟྭཱ མུཁེ པཧརི. ལུདྡོ ‘‘པུནཔི ཀཱལ༹ཀཎྞཱིསཀུཎེན པཧཊོ, ན དཱནི མེ ཨེས ནིཀྑམིཏུཾ དེཏཱི’’ཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཡཱཝ ཨརུཎུགྒམནཱ སཡིཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནཝེལཱཡ སཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམི. སཀུཎོ ཝེགེན གནྟྭཱ ‘‘ལུདྡོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ ཀཐེསི.

ཏསྨིཾ ¶ ཁཎེ ཀཙྪཔེན ཨེཀམེཝ ཙམྨཝདྡྷཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཝརཏྟཱ ཁཱདིཏཱ ཧོནྟི. དནྟཱ པནསྶ པཏནཱཀཱརཔྤཏྟཱ ཛཱཏཱ, མུཁཏོ ལོཧིཏཾ པགྒྷརཏི. བོདྷིསཏྟོ ལུདྡཔུཏྟཾ སཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ཨསནིཝེགེན ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཝདྡྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཝནཾ པཱཝིསི, སཀུཎོ རུཀྑགྒེ ནིསཱིདི, ཀཙྪཔོ པན དུབྦལཏྟཱ ཏཏྠེཝ ནིཔཛྫི. ལུདྡོ ཀཙྪཔཾ གཧེཏྭཱ པསིབྦཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཁཱཎུཀེ ལགྒེསི. བོདྷིསཏྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཀཙྪཔསྶ གཧིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘སཧཱཡསྶ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི དུབྦལོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ལུདྡསྶ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. སོ ‘‘དུབྦལོ ཨེས བྷཝིསྶཏི, མཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི སཏྟིཾ ཨཱདཱཡ ཨནུབནྡྷི. བོདྷིསཏྟོ ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ གཙྪནྟོ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི, དཱུརཾ གཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པདཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཨཉྙེན མགྒེན ཝཱཏཝེགེན གནྟྭཱ སིངྒེན པསིབྦཀཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ ¶ ཕཱལེཏྭཱ ཀཙྪཔཾ ནཱིཧརི. སཏཔཏྟོཔི རུཀྑཱ ཨོཏརི. བོདྷིསཏྟོ དྭིནྣམྤི ཨོཝཱདཾ དདམཱནོ ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷེ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷིཾ, ཏུམྷེཧི སཧཱཡཀསྶ ཀཏྟབྦཾ མཡ྄ཧཾ ཀཏཾ, ཨིདཱནི ལུདྡོ ཨཱགནྟྭཱ ཏུམྷེ གཎྷེཡྻ, ཏསྨཱ, སམྨ སཏཔཏྟ, ཏྭཾ ཨཏྟནོ པུཏྟཀེ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཡཱཧི, ཏྭམྤི, སམྨ ཀཙྪཔ, ཨུདཀཾ པཝིསཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

སཏྠཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༢.

‘‘ཀཙྪཔོ ¶ པཱཝིསཱི ཝཱརིཾ, ཀུརུངྒོ པཱཝིསཱི ཝནཾ;

སཏཔཏྟོ དུམགྒམྷཱ, དཱུརེ པུཏྟེ ཨཔཱནཡཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཔཱནཡཱིཏི ཨཱནཡི, གཧེཏྭཱ ཨགམཱསཱིཏི ཨཏྠོ;

ལུདྡོཔི ཏཾ ཋཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀཉྩི ཨཔསྶིཏྭཱ ཚིནྣཔསིབྦཀཾ གཧེཏྭཱ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཨཏྟནོ གེཧཾ ཨགམཱསི. ཏེ ཏཡོཔི སཧཱཡཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཝིསྶཱསཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ལུདྡཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, སཏཔཏྟོ སཱརིཔུཏྟོ, ཀཙྪཔོ མོགྒལླཱནོ, ཀུརུངྒམིགོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀུརུངྒམིགཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༠༧] ༧. ཨསྶཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཡམསྶཀརཱཛེནཱཏི ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཔལོབྷནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི བྷིཀྑུ སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཀེན ཨུཀྐཎྛཱཔིཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ན ཨིདཱནེཝ ཏསྶཱ བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཡཱ ཏཡི སིནེཧོ ཨཏྠི, པུབྦེཔི ཏྭཾ ཏཾ ནིསྶཱཡ མཧཱདུཀྑཾ པཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཀཱསིརཊྛེ པཱཊལིནགརེ ཨསྶཀོ ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྶ ཨུཔརཱི ནཱམ ¶ ཨགྒམཧེསཱི པིཡཱ ཨཧོསི མནཱཔཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ ཨཏིཀྐནྟཱ མཱནུསཝཎྞཾ, ཨཔཏྟཱ དིབྦཝཎྞཾ. སཱ ཀཱལམཀཱསི, ཏསྶཱ ཀཱལཀིརིཡཱཡ རཱཛཱ སོཀཱབྷིབྷཱུཏོ ཨཧོསི དུཀྑཱི དུམྨནོ. སོ ཏསྶཱ སརཱིརཾ དོཎིཡཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏེལཀལལཾ པཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཧེཊྛཱམཉྩེ ཋཔཱཔེཏྭཱ ནིརཱཧཱརོ རོདམཱནོ པརིདེཝམཱནོ ནིཔཛྫི. མཱཏཱཔིཏརོ ¶ ཨཝསེསཉཱཏཀཱ མིཏྟཱམཙྩབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱདཡོཔི ‘‘མཱ སོཙི, མཧཱརཱཛ, ཨནིཙྩཱ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ སཉྙཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏསྶ ཝིལཔནྟསྶེཝ སཏྟ དིཝསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ པཉྩཱབྷིཉྙཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝིཧརནྟོ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཛམྦུདཱིཔཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཏཐཱ པརིདེཝམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏསྶ མཡཱ ཨཝསྶཡེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ རཉྙོ ཨུཡྻཱནེ ཨོཏརིཏྭཱ མངྒལསིལཱཔཊྚེ ཀཉྩནཔཊིམཱ ཝིཡ ནིསཱིདི.

ཨཐེཀོ པཱཊལིནགརཝཱསཱི བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདི. བོདྷིསཏྟོ ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, མཱཎཝ, རཱཛཱ དྷམྨིཀོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, དྷམྨིཀོ རཱཛཱ, བྷརིཡཱ པནསྶ ཀཱལཀཏཱ, སོ ཏསྶཱ སརཱིརཾ དོཎིཡཾ པཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཝིལཔམཱནོ ནིཔནྣོ, ཨཛྫ སཏྟམོ དིཝསོ, ཀིསྶ ཏུམྷེ རཱཛཱནཾ ཨེཝརཱུཔཱ དུཀྑཱ ན མོཙེཐ, ཡུཏྟཾ ནུ ཁོ ཏུམྷཱདིསེསུ སཱིལཝནྟེསུ སཾཝིཛྫམཱནེསུ རཉྙོ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝིཏུ’’ནྟི. ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ ¶ , མཱཎཝ, རཱཛཱནཾ ཛཱནཱམི, སཙེ པན སོ ཨཱགནྟྭཱ མཾ པུཙྪེཡྻ, ཨཧམེཝསྶ ཏསྶཱ ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀེཡེཝ ཏཾ ཀཐཱཔེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཡཱཝ རཱཛཱནཾ ཨཱནེམི, ཏཱཝ ཨིམེཝ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི མཱཎཝོ བོདྷིསཏྟསྶ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཏསྶ དིབྦཙཀྑུཀསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

རཱཛཱ ‘‘ཨུཔརིཾ ཀིར དཊྛུཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཏུཊྛམཱནསོ རཐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏུམྷེ དེཝིཡཱ ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི? ‘‘སཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, རཱུཔསྨིཾཡེཝ མཏྟཱ པམཱདམཱགམྨ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨུཡྻཱནེ གོམཡཔཱཎཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི ¶ . ‘‘ནཱཧཾ སདྡཧཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཏེ དསྶེཏྭཱ ཀཐཱཔེམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ ཀཐཱཔེཐཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ‘‘ཨུབྷོཔི གོམཡཔིཎྜཾ ཝཊྚཡམཱནཱ རཉྙོ པུརཏོ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཏེསཾ ཨཱགམནཾ ཨཀཱསི. ཏེ ཏཐེཝ ཨཱགམིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཏེ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨུཔརིདེཝཱི, ཏཾ ཛཧིཏྭཱ གོམཡཔཱཎཀསྶ པཙྪཏོ པཙྪཏོ གཙྪཏི, པསྶཐ ན’’ནྟི ཨཱཧ. བྷནྟེ ‘‘‘ཨུཔརཱི ནཱམ གོམཡཔཱཎཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’ཏི ན སདྡཧཱམཧ’’ནྟི. ‘‘ཀཐཱཔེམི ནཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཱཔེཐ, བྷནྟེ’’ཏི.

བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ ཀཐཱཔེནྟོ ‘‘ཨུཔརཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ མནུསྶབྷཱསཱཡ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏྭཾ ཨཏཱིཏབྷཝེ ཀཱ ནཱམ ཨཧོསཱི’’ཏི? ‘‘བྷནྟེ, ཨསྶཀརཉྙོ ཨགྒམཧེསཱི ཨུཔརཱི ནཱམ ཨཧོསི’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ པན ཏེ ཨིདཱནི ཨསྶཀརཱཛཱ པིཡོ, ཨུདཱཧུ གོམཡཔཱཎཀོ’’ཏི? ‘‘བྷནྟེ, སོ མཡ྄ཧཾ པུརིམཛཱཏིཡཱ སཱམིཀོ, ཏདཱ ཨཧཾ ཨིམསྨིཾ ཨུཡྻཱནེ ཏེན སདྡྷིཾ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦེ ཨནུབྷཝམཱནཱ ཝིཙརིཾ. ཨིདཱནི པན མེ བྷཝསངྑེཔགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སོ ཀིཾ ཧོཏི, ཨཧཉྷི ཨིདཱནི ཨསྶཀརཱཛཱནཾ མཱརེཏྭཱ ཏསྶ གལལོཧིཏེན མཡ྄ཧཾ སཱམིཀསྶ གོམཡཔཱཎཀསྶ པཱདེ མཀྑེཡྻ’’ནྟི ཝཏྭཱ པརིསམཛ྄ཛྷེ མནུསྶབྷཱསཱཡ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༡༣.

‘‘ཨཡམསྶཀརཱཛེན ¶ , དེསོ ཝིཙརིཏོ མཡཱ;

ཨནུཀཱམཡ ཀཱམེན, པིཡེན པཏིནཱ སཧ.

༡༡༤.

‘‘ནཝེན སུཁདུཀྑེན, པོརཱཎཾ ཨཔིདྷཱིཡཏི;

ཏསྨཱ ཨསྶཀརཉྙཱཝ, ཀཱིཊོ པིཡཏརོ མམཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཡམསྶཀརཱཛེན, དེསོ ཝིཙརིཏོ མཡཱཏི ཨཡཾ རམཎཱིཡོ ཨུཡྻཱནཔདེསོ པུབྦེ མཡཱ ཨསྶཀརཱཛེན སདྡྷིཾ ཝིཙརིཏོ. ཨནུཀཱམཡ ཀཱམེནཱཏི ཨནཱུཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, མཡཱ ཏཾ ཀཱམཡམཱནཱཡ ཏེན མཾ ཀཱམཡམཱནེན ¶ སཧཱཏི ཨཏྠོ. པིཡེནཱཏི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ པིཡེན. ནཝེན སུཁདུཀྑེན, པོརཱཎཾ ཨཔིདྷཱིཡཏཱིཏི, བྷནྟེ, ནཝེན ཧི སུཁེན པོརཱཎཾ སུཁཾ, ནཝེན ཙ དུཀྑེན པོརཱཎཾ དུཀྑཾ པིདྷཱིཡཏི པཊིཙྪཱདཱིཡཏི, ཨེསཱ ལོཀསྶ དྷམྨཏཱཏི དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཨསྶཀརཉྙཱཝ, ཀཱིཊོ པིཡཏརོ མམཱཏི ཡསྨཱ ནཝེན པོརཱཎཾ པིདྷཱིཡཏི, ཏསྨཱ མམ ཨསྶཀརཱཛཏོ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན ཀཱིཊོཝ པིཡཏརོཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨསྶཀརཱཛཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོཝ ཀུཎཔཾ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ སཱིསཾ ནྷཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨགྒམཧེསིཾ ཀཏྭཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསི. བོདྷིསཏྟོཔི རཱཛཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ནིསྶོཀཾ ཀཏྭཱ ཧིམཝནྟམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཨུཔརཱི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨཧོསི, ཨསྶཀརཱཛཱ ཨུཀྐཎྛིཏོ བྷིཀྑུ, མཱཎཝོ སཱརིཔུཏྟོ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨསྶཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༠༨] ༨. སུསུམཱརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨལཾ ¶ མེཏེཧི ཨམྦེཧཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟསྶ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ ཧི སཏྠཱ ‘‘དེཝདཏྟོ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ དེཝདཏྟོ མཡ྄ཧཾ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐཏི, པུབྦེཔི པརིསཀྐིཡེཝ, སནྟཱསམཏྟམྤི པན ཀཱཏུཾ ན སཀྑཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཧིམཝནྟཔདེསེ བོདྷིསཏྟོ ཀཔིཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནཱགབལོ ཐཱམསམྤནྣོ མཧཱསརཱིརོ སོབྷགྒཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ གངྒཱནིཝཏྟནེ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ གངྒཱཡ ཨེཀོ སུསུམཱརོ ཝསི. ཨཐསྶ བྷརིཡཱ བོདྷིསཏྟསྶ སརཱིརཾ དིསྭཱ ¶ ཏསྶ ཧདཡམཾསེ དོཧལ༹ཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སུསུམཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ སཱམི, ཨེཏསྶ ཀཔིརཱཛསྶ ཧདཡམཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷདྡེ, མཡཾ ཛལགོཙརཱ, ཨེསོ ཐལགོཙརོ, ཀིནྟི ནཾ གཎྷིཏུཾ སཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན གཎྷ, སཙེ ན ལབྷིསྶཱམི, མརིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མཱ སོཙི, ཨཏྠེཀོ ཨུཔཱཡོ, ཁཱདཱཔེསྶཱམི ཏཾ ཏསྶ ཧདཡམཾས’’ནྟི སུསུམཱརིཾ སམསྶཱསེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ གངྒཱཡ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ ནིསིནྣཀཱལེ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཝཱནརིནྡ, ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཀསཱཡཕལཱནི ཁཱདནྟོ ཀིཾ ཏྭཾ ནིཝིཊྛཊྛཱནེཡེཝ ཙརསི, པཱརགངྒཱཡ ཨམྦལབུཛཱདཱིནཾ མདྷུརཕལཱནཾ ཨནྟོ ནཏྠི, ཀིཾ ཏེ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཕལཱཕལཾ ཁཱདིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀུམྦྷཱིལརཱཛ, གངྒཱ མཧོདཀཱ ཝིཏྠིཎྞཱ, ཀཐཾ ཏཏྠ གམིསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘སཙེ ཨིཙྪསི, ཨཧཾ ཏཾ མམ པིཊྛིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. ‘‘ཏེན ཧི ཨེཧི པིཊྛིཾ མེ ཨབྷིརཱུཧཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཏཾ ཨབྷིརུཧི. སུསུམཱརོ ཐོཀཾ ནེཏྭཱ ཨུདཀེ ཨོསཱིདཱཔེསི.

བོདྷིསཏྟོ ‘‘སམྨ, ཨུདཀེ མཾ ཨོསཱིདཱཔེསི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ནཱཧཾ ཏཾ དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ གཧེཏྭཱ གཙྪཱམི, བྷརིཡཱཡ པན མེ ཏཝ ཧདཡམཾསེ དོཧལོ༹ ཨུཔྤནྣོ, ཏམཧཾ ཏཝ ¶ ཧདཡཾ ཁཱདཱཔེཏུཀཱམོ’’ཏི. ‘‘སམྨ, ཀཐེནྟེན ཏེ སུནྡརཾ ཀཏཾ. སཙེ ཧི ཨམྷཱཀཾ ཨུདརེ ཧདཡཾ བྷཝེཡྻ, སཱཁགྒེསུ ཙརནྟཱནཾ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན ཏུམྷེ ཋཔེཐཱ’’ཏི? བོདྷིསཏྟོ ¶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀཾ ཨུདུམྦརཾ པཀྐཕལཔིཎྜིསཉྪནྣཾ དསྶེནྟོ ‘‘པསྶེཏཱནི ཨམྷཱཀཾ ཧདཡཱནི ཨེཏསྨིཾ ཨུདུམྦརེ ཨོལམྦནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཙེ མེ ཧདཡཾ ¶ དསྶསི, ཨཧཾ ཏཾ ན མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མཾ ཨེཏྠ ནེཧི, ཨཧཾ ཏེ རུཀྑེ ཨོལམྦནྟཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཏཏྠ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པིཊྛིཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུདུམྦརརུཀྑེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘སམྨ, བཱལ སུསུམཱར, ‘ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ཧདཡཾ ནཱམ རུཀྑགྒེ ཧོཏཱི’ཏི སཉྙཱི ཨཧོསི, བཱལོསི, ཨཧཾ ཏཾ ཝཉྩེསིཾ, ཏཝ ཕལཱཕལཾ ཏཝེཝ ཧོཏུ, སརཱིརམེཝ པན ཏེ མཧནྟཾ པཉྙཱ པན ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༡༥.

‘‘ཨལཾ མེཏེཧི ཨམྦེཧི, ཛམྦཱུཧི པནསེཧི ཙ;

ཡཱནི པཱརཾ སམུདྡསྶ, ཝརཾ མཡ྄ཧཾ ཨུདུམྦརོ.

༡༡༦.

‘‘མཧཏཱི ཝཏ ཏེ བོནྡི, ན ཙ པཉྙཱ ཏདཱུཔིཀཱ;

སུསུམཱར ཝཉྩིཏོ མེསི, གཙྪ དཱནི ཡཐཱསུཁ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨལཾ མེཏེཧཱིཏི ཡཱནི ཏཡཱ དཱིཔཀེ ནིདྡིཊྛཱནི, ཨེཏེཧི མཡ྄ཧཾ ཨལཾ. ཝརཾ མཡ྄ཧཾ ཨུདུམྦརོཏི མཡ྄ཧཾ ཨཡམེཝ ཨུདུམྦརརུཀྑོ ཝརཾ. བོནྡཱིཏི སརཱིརཾ. ཏདཱུཔིཀཱཏི པཉྙཱ པན ཏེ ཏདཱུཔིཀཱ ཏསྶ སརཱིརསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱ ནཏྠི. གཙྪ དཱནི ཡཐཱསུཁནྟི ཨིདཱནི ཡཐཱསུཁཾ གཙྪ, ནཏྠི ཏེ ཧདཡམཾསགཧཎཱུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. སུསུམཱརོ སཧསྶཾ པརཱཛིཏོ ཝིཡ དུཀྑཱི དུམྨནོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོཝ ཨཏྟནོ ནིཝཱསཊྛཱནམེཝ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སུསུམཱརོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, སུསུམཱརཱི ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ, ཀཔིརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུསུམཱརཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༠༩] ༩. ཀུཀྐུཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དིཊྛཱ ¶ ¶ མཡཱ ཝནེ རུཀྑཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ དཧརབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར ཨཏྟནོ སརཱིརསྶ གུཏྟིཀམྨེ ཚེཀོ ¶ ཨཧོསི. ‘‘སརཱིརསྶ མེ ན སུཁཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན ཨཏིསཱིཏཾ ཨཙྩུཎྷཾ པརིབྷོགཾ ན ཀརོཏི, ‘‘སཱིཏུཎྷེཧི སརཱིརཾ ཀིལམེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན བཧི ན ནིཀྑམཏི, ཨཏིཀིལིནྣཨུཏྟཎྜུལཱདཱིནི ན བྷུཉྫཏི. ཏསྶ སཱ སརཱིརགུཏྟིཀུསལཏཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ དཧརོ ཀིར བྷིཀྑུ སརཱིརགུཏྟིཀམྨེ ཚེཀོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ དཧརོ ཨིདཱནེཝ སརཱིརགུཏྟིཀམྨེ ཚེཀོ, པུབྦེཔི ཚེཀོཝ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨརཉྙཱཡཏནེ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཧོསི. ཨཐེཀོ སཀུཎལུདྡཀོ ཨེཀཾ དཱིཔཀཀུཀྐུཊམཱདཱཡ ཝཱལརཛྫུཉྩ ཡཊྛིཉྩ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཀུཀྐུཊེ བནྡྷནྟོ ཨེཀཾ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛཾ པོརཱཎཀུཀྐུཊཾ བནྡྷིཏུཾ ཨཱརབྷི. སོ ཝཱལཔཱསེ ཀུསལཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ བནྡྷིཏུཾ ན དེཏི, ཨུཊྛཱཡུཊྛཱཡ ནིལཱིཡཏི. ལུདྡཀོ ཨཏྟཱནཾ སཱཁཱཔལླཝེཧི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཡཊྛིཉྩ པཱསཉྩ ཨོཌྜེཏི. ཀུཀྐུཊོ ཏཾ ལཛྫཱཔེཏུཀཱམོ མཱནུསིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༧.

‘‘དིཊྛཱ མཡཱ ཝནེ རུཀྑཱ, ཨསྶཀཎྞཱ ཝིབྷཱིཊཀཱ;

ན ཏཱནི ཨེཝཾ སཀྐནྟི, ཡཐཱ ཏྭཾ རུཀྑ སཀྐསཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སམྨ ལུདྡཀ, མཡཱ ཨིམསྨིཾ ཝནེ ཛཱཏཱ བཧཱུ ཨསྶཀཎྞཱ ཙ ཝིབྷཱིཊཀཱ ཙ རུཀྑཱ དིཊྛཔུབྦཱ, ཏཱནི པན རུཀྑཱནི ཡཐཱ ཏྭཾ སཀྐསི སངྐམསི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརསི, ཨེཝཾ ན སཀྐནྟི ན སངྐམནྟི ན ཝིཙརནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཙ པན སོ ཀུཀྐུཊོ པལཱཡིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགམཱསི. ཏསྶ པལཱཡིཏྭཱ གཏཀཱལེ ལུདྡཀོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༨.

‘‘པོརཱཎཀུཀྐུཊོ ¶ ¶ ¶ ཨཡཾ, བྷེཏྭཱ པཉྫརམཱགཏོ;

ཀུསལོ ཝཱལཔཱསཱནཾ, ཨཔཀྐམཏི བྷཱསཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཀུསལོ ཝཱལཔཱསཱནནྟི ཝཱལམཡེསུ པཱསེསུ ཀུསལོ ཨཏྟཱནཾ བནྡྷིཏུཾ ཨདཏྭཱ ཨཔཀྐམཏི ཙེཝ བྷཱསཏི ཙ, བྷཱསིཏྭཱ ཙ པན པལཱཏོཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ལུདྡཀོ ཨརཉྙེ ཙརིཏྭཱ ཡཐཱལདྡྷམཱདཱཡ གེཧམེཝ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ལུདྡཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཀུཀྐུཊོ ཀཱཡགུཏྟིཀུསལོ དཧརབྷིཀྑུ, ཏསྶ པན ཀཱརཎསྶ པཙྩཀྑཀཱརིཀཱ རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀུཀྐུཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༡༠] ༡༠. ཀནྡགལཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨམྦྷོ ཀོ ནཱམཡཾ རུཀྑོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ སུགཏཱལཡཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ ཧི སཏྠཱ ‘‘དེཝདཏྟོ སུགཏཱལཡཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ དེཝདཏྟོ མཡ྄ཧཾ ཨནུཀིརིཡཾ ཀརོནྟོ ཝིནཱསཾ པཏྟོ, པུབྦེཔི པཱཔུཎིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ རུཀྑཀོཊྚཀསཀུཎཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི, ‘‘ཁདིརཝནིཡོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཁདིརཝནེཡེཝ གོཙརཾ གཎྷི, ཏསྶེཀོ ཀནྡགལཀོ ནཱམ སཧཱཡོ ཨཧོསི, སོ སིམྦལིཔཱལིབྷདྡཀཝནེ གོཙརཾ གཎྷཱཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཁདིརཝནིཡསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཁདིརཝནིཡོ ‘‘སཧཱཡོ མེ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀནྡགལཀཾ གཧེཏྭཱ ཁདིརཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཁདིརཁནྡྷཾ ཏུཎྜེན པཧརིཏྭཱ རུཀྑཏོ པཱཎཀེ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཀནྡགལཀོ དིནྣེ དིནྣེ མདྷུརཔཱུཝེ ཝིཡ ཚིནྡིཏྭཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཁཱདི. ཏསྶ ཁཱདནྟསྶེཝ མཱནོ ཨུཔྤཛྫི – ‘‘ཨཡམྤི ¶ རུཀྑཀོཊྚཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ, ཨཧམྤི, ཀིཾ མེ ཨེཏེན དིནྣགོཙརེན, སཡམེཝ ཁདིརཝནེ གོཙརཾ ¶ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཁདིརཝནིཡཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, མཱ ཏྭཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝི, ཨཧམེཝ ཁདིརཝནེ གོཙརཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ¶ ནཾ སོ ‘‘ཧནྡ ཏྭཾ སམྨ, སིམྦལིཔཱལིབྷདྡཀཱདིཝནེ ནིསྶཱརེ གོཙརགྒཧཎཀུལེ ཛཱཏོ, ཁདིརཱ ནཱམ ཛཱཏསཱརཱ ཐདྡྷཱ, མཱ ཏེ ཨེཏཾ རུཙྩཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀནྡགལཀོ ‘‘ཀིཾ དཱནཱཧཾ ན རུཀྑཀོཊྚཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཏསྶ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཝེགེན གནྟྭཱ ཁདིརརུཀྑཾ ཏུཎྜེན པཧརི. ཏཱཝདེཝསྶ ཏུཎྜཾ བྷིཛྫི, ཨཀྑཱིནི ནིཀྑམནཱཀཱརཔྤཏྟཱནི ཛཱཏཱནི, སཱིསཾ ཕལིཏཾ. སོ ཁནྡྷེ པཏིཊྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༩.

‘‘ཨམྦྷོ ཀོ ནཱམཡཾ རུཀྑོ, སིནྣཔཏྟོ སཀཎྚཀོ;

ཡཏྠ ཨེཀཔྤཧཱརེན, ཨུཏྟམངྒཾ ཝིབྷིཛྫིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨམྦྷོ ཀོ ནཱམཡཾ རུཀྑོཏི, བྷོ ཁདིརཝནིཡ, ཀོ ནཱམ ཨཡཾ རུཀྑོ. ‘‘ཀོ ནཱམ སོ’’ཏིཔི པཱཋོ. སིནྣཔཏྟོཏི སུཁུམཔཏྟོ. ཡཏྠ ཨེཀཔྤཧཱརེནཱཏི ཡསྨིཾ རུཀྑེ ཨེཀེནེཝ པཧཱརེན. ཨུཏྟམངྒཾ ཝིབྷིཛྫིཏནྟི སཱིསཾ བྷིནྣཾ, ན ཀེཝལཉྩ སཱིསཾ, ཏུཎྜམྤི བྷིནྣཾ. སོ ཝེདནཱཔྤཏྟཏཱཡ ཁདིརརུཀྑཾ ‘‘ཀིཾ རུཀྑོ ནཱམེསོ’’ཏི ཛཱནིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཝེདནཱཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཝིཔྤལཔི.

ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཁདིརཝནིཡོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༢༠.

‘‘ཨཙཱརི ཝཏཱཡཾ ཝིཏུདཾ ཝནཱནི, ཀཊྛངྒརུཀྑེསུ ཨསཱརཀེསུ;

ཨཐཱསདཱ ཁདིརཾ ཛཱཏསཱརཾ, ཡཏྠབྦྷིདཱ གརུལོ༹ ཨུཏྟམངྒ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཨཙཱརི ཝཏཱཡནྟི ཨཙརི ཝཏ ཨཡཾ. ཝིཏུདཾ ཝནཱནཱིཏི ནིསྶཱརསིམྦལིཔཱལིབྷདྡཀཝནཱནི ཝིཏུདནྟོ ཝིཛ྄ཛྷནྟོ. ཀཊྛངྒརུཀྑེསཱུཏི ཝནཀཊྛཀོཊྛཱསེསུ རུཀྑེསུ. ཨསཱརཀེསཱུཏི ནིསྶཱརེསུ པཱལིབྷདྡཀསིམྦལིཨཱདཱིསུ. ཨཐཱསདཱ ཁདིརཾ ཛཱཏསཱརནྟི ཨཐ པོཏཀཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཛཱཏསཱརཾ ཁདིརཾ སམྤཱཔུཎི. ཡཏྠབྦྷིདཱ གརུལོ༹ ཨུཏྟམངྒནྟི ཡཏྠབྦྷིདཱཏི ཡསྨིཾ ཁདིརེ ཨབྷིནྡི པདཱལཡི. གརུལོ༹ཏི སཀུཎོ. སབྦསཀུཎཱནཉྷེཏཾ སགཱརཝསཔྤཏིསྶ ཝཙནཾ.

ཨིཏི ¶ ནཾ ཁདིརཝནིཡོ ཝཏྭཱ ‘‘བྷོ ཀནྡགལཀ, ཡཏྠ ཏྭཾ ཨུཏྟམངྒཾ ཨབྷིནྡི, ཁདིརོ ནཱམེསོ སཱརརུཀྑོ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀནྡགལཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཁདིརཝནིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀནྡགལཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ནཏཾདལ༹ྷཝགྒོ ཚཊྛོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

བནྡྷནཱགཱརཾ ཀེལི༹སཱིལཾ, ཁཎྜཾ ཝཱིརཀགངྒེཡྻཾ;

ཀུརུངྒམསྶཀཉྩེཝ, སུསུམཱརཉྩ ཀུཀྐུཊཾ;

ཀནྡགལཀནྟི ཏེ དས.

༧. བཱིརཎཐམྦྷཝགྒོ

[༢༡༡] ༡. སོམདཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཀཱསི ¶ ཡོགྒནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ལཱལུ༹དཱཡིཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ ཛནཱནཾ ཨནྟརེ ཨེཀཝཙནམྤི སམྤཱདེཏྭཱ ཀཐེསུཾ ན སཀྐོཏི, སཱརཛྫབཧུལོ ‘‘ཨཉྙཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙམེཝ ཀཐེསི. ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐེནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ལཱལུ༹དཱཡཱི ཨིདཱནེཝ སཱརཛྫབཧུལོ, པུབྦེཔི སཱརཛྫབཧུལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ ཨཉྙཏརསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པུན གེཧཾ ཨཱགནྟྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ དུགྒཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘པརིཧཱིནཀུལཏོ སེཊྛིཀུལཾ པཏིཊྛཔེསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ¶ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཱསི. སོ རཉྙཱ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ. ཨཐསྶ པིཏུནོ ‘‘དྭཱིཧིཡེཝ གོཎེཧི ཀསིཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟསྶ ཨེཀོ གོཎོ མཏོ. སོ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨེཀོ གོཎོ མཏོ, ཀསིཀམྨཾ ན པཝཏྟཏི, རཱཛཱནཾ ཨེཀཾ གོཎཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏཱཏ, ནཙིརསྶེཝ མེ རཱཛཱ དིཊྛོ, ཨིདཱནེཝ གོཎཾ ཡཱཙིཏུཾ ན ཡུཏྟཾ, ཏུམྷེ ཡཱཙཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ སཱརཛྫབཧུལབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱསི, ཨཧཉྷི དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ སམྨུཁེ ཀཐཾ སམྤཱདེཏུཾ ན སཀྐོམི. སཙེ ཨཧཾ རཉྙོ སནྟིཀཾ གོཎཾ ཡཱཙིཏུཾ གམིསྶཱམི, ཨིམམྤི དཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཡཾ ཧོཏི, ཏཾ ཧོཏུ, ན སཀྐཱ མཡཱ རཱཛཱནཾ ཡཱཙིཏུཾ, ཨཔིཙ ཁོ པནཱཧཾ ཏུམྷེ ཡོགྒཾ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི སཱདྷུ མཾ ཡོགྒཾ ཀཱརེཧཱི’’ཏི.

བོདྷིསཏྟོ པིཏརཾ ཨཱདཱཡ བཱིརཎཏྠམྦྷཀསུསཱནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཏིཎཀལཱཔེ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ, ཨཡཾ ཨུཔརཱཛཱ, ཨཡཾ སེནཱཔཏཱི’’ཏི ནཱམཱནི ཀཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ པིཏུ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘ཛཡཏུ, མཧཱརཱཛཱ’ཏི ཨེཝཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ གོཎཾ ཡཱཙེཡྻཱསཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི –

‘‘དྭེ ¶ མེ གོཎཱ མཧཱརཱཛ, ཡེཧི ཁེཏྟཾ ཀསཱམསེ;

ཏེསུ ཨེཀོ མཏོ དེཝ, དུཏིཡཾ དེཧི ཁཏྟིཡཱ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོ ¶ ཨེཀེན སཾཝཙྪརེན ཨིམཾ གཱཐཾ པགུཎཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, སོམདཏྟ, གཱཐཱ མེ པགུཎཱ ཛཱཏཱ, ཨིདཱནི ཨཧཾ ཡསྶ ཀསྶཙི སནྟིཀེ ཝཏྟུཾ སཀྐོམི, མཾ རཉྙོ སནྟིཀཾ ནེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཏཐཱརཱུཔཾ པཎྞཱཀཱརཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ པིཏརཾ རཉྙོ སནྟིཀཾ ནེསི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཛཡཏུ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཎྞཱཀཱརཾ ཨདཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ སོམདཏྟ བྲཱཧྨཎོ ཀིཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པིཏཱ མེ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀེནཊྛེནཱགཏོ’’ཏི? ཏསྨིཾ ཁཎེ བྲཱཧྨཎོ གོཎཡཱཙནཏྠཱཡ གཱཐཾ ཝདནྟོ –

‘‘དྭེ མེ གོཎཱ མཧཱརཱཛ, ཡེཧི ཁེཏྟཾ ཀསཱམསེ;

ཏེསུ ཨེཀོ མཏོ དེཝ, དུཏིཡཾ གཎྷ ཁཏྟིཡཱ’’ཏི. – ཨཱཧ;

རཱཛཱ བྲཱཧྨཎེན ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཐིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སིཏཾ ཀཏྭཱ ‘‘སོམདཏྟ, ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ བཧཱུ མཉྙེ གོཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏུམྷེཧི དིནྣཱ ¶ བྷཝིསྶནྟི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཏུསྶིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ སོལ༹ས གོཎེ ཨལངྐཱརབྷཎྜཀེ ནིཝཱསནགཱམཉྩསྶ བྲཧྨདེཡྻཾ དཏྭཱ མཧནྟེན ཡསེན བྲཱཧྨཎཾ ཨུཡྻོཛེསི. བྲཱཧྨཎོ སབྦསེཏསིནྡྷཝཡུཏྟཾ རཐཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ མཧནྟེན པརིཝཱརེན གཱམཾ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོ པིཏརཱ སདྡྷིཾ རཐེ ནིསཱིདིཏྭཱ གཙྪནྟོ ‘‘ཏཱཏ, ཨཧཾ ཏུམྷེ སཀལསཾཝཙྪརཾ ཡོགྒཾ ཀཱརེསིཾ, སནྣིཊྛཱནཀཱལེ པན ཏུམྷཱཀཾ གོཎཾ རཉྙོ ཨདཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༢༡.

‘‘ཨཀཱསི ཡོགྒཾ དྷུཝམཔྤམཏྟོ, སཾཝཙྪརཾ བཱིརཎཐམྦྷཀསྨིཾ;

བྱཱཀཱསི སཉྙཾ པརིསཾ ཝིགཡ྄ཧ, ན ནིཡྻམོ ཏཱཡཏི ཨཔྤཔཉྙ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཀཱསི ཡོགྒཾ དྷུཝམཔྤམཏྟོ, སཾཝཙྪརཾ བཱིརཎཐམྦྷཀསྨིནྟི, ཏཱཏ, ཏྭཾ ནིཙྩཾ ཨཔྤམཏྟོ བཱིརཎཏྠམྦྷམཡེ སུསཱནེ ཡོགྒཾ ཨཀཱསི ¶ . བྱཱཀཱསི སཉྙཾ པརིསཾ ཝིགཡ྄ཧཱཏི ཨཐ ཙ པན པརིསཾ ཝིགཱཧིཏྭཱ ཏཾ སཉྙཾ ཝིཨཀཱསི ཝིཀཱརཾ ཨཱཔཱདེསི, པརིཝཏྟེསཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནིཡྻམོ ཏཱཡཏི ཨཔྤཔཉྙནྟི ཨཔྤཧཉྙཾ ནཱམ པུགྒལཾ ནིཡྻམོ ཡོགྒཱཙིཎྞཾ ཙརཎཾ ན ཏཱཡཏི ན རཀྑཏཱིཏི.

ཨཐསྶ ¶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༢༢.

‘‘དྭཡཾ ཡཱཙནཀོ ཏཱཏ, སོམདཏྟ ནིགཙྪཏི;

ཨལཱབྷཾ དྷནལཱབྷཾ ཝཱ, ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི ཡཱཙནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི ཡཱཙནཱཏི ཡཱཙནཱ ཧི ཨེཝཾསབྷཱཝཱཏི.

སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ལཱལུ༹དཱཡཱི ཨིདཱནེཝ སཱརཛྫབཧུལོ, པུབྦེཔི སཱརཛྫབཧུལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, སོམདཏྟསྶ པིཏཱ ལཱལུ༹དཱཡཱི ཨཧོསི, སོམདཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སོམདཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༡༢] ༢. ཨུཙྪིཊྛབྷཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཉྙོ ¶ ཨུཔརིམོ ཝཎྞོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཔལོབྷནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི བྷིཀྑུ སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཀོ ཏཾ ཨུཀྐཎྛཱཔེསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑུ ཨཡཾ ཏེ ཨིཏྠཱི ཨནཏྠཀཱརིཀཱ, པུབྦེཔི ཨཏྟནོ ཛཱརསྶ ཨུཙྪིཊྛཀཾ བྷོཛེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཀཔྤཀེ ཀཔཎེ ནཊཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ དུགྒཏོ དུརཱུཔཀོ ཧུཏྭཱ བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ ཀཱསིརཊྛེ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ ཨེཀསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བྲཱཧྨཎཱི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ ཨཏིཙཱརཾ ཙརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྲཱཧྨཎེ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ¶ བཧི གཏེ ཏསྶཱ ཛཱརོ ཏཾ ཁཎཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ གེཧཾ པཱཝིསི. སཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཨཏིཙརིཏྭཱ ‘‘མུཧུཏྟཾ ཨཙྪ, བྷུཉྫིཏྭཱཝ གམིསྶསཱི’’ཏི བྷཏྟཾ སམྤཱདེཏྭཱ སཱུཔབྱཉྫནསམྤནྣཾ ཨུཎྷབྷཏྟཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ བྷུཉྫཱ’’ཏི ཏསྶ དཏྭཱ སཡཾ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ དྭཱརེ ཨཊྛཱསི. བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཛཱརསྶ བྷུཉྫནཊྛཱནེ པིཎྜཾ པཙྩཱསཱིསནྟོ ཨཊྛཱསི.

ཏསྨིཾ ¶ ཁཎེ བྲཱཧྨཎོ གེཧཱབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི. བྲཱཧྨཎཱི ཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཝེགེན པཝིསིཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི, བྲཱཧྨཎོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཛཱརཾ ཀོཊྛེ ཨོཏཱརེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣཀཱལེ ཕལཀཾ ཨུཔནེཏྭཱ ཧཏྠདྷོཝནཾ དཏྭཱ ཨིཏརེན བྷུཏྟཱཝསིཊྛསྶ སཱིཏབྷཏྟསྶ ཨུཔརི ཨུཎྷབྷཏྟཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨདཱསི. སོ བྷཏྟེ ཧཏྠཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨུཔརི ཨུཎྷཾ ཧེཊྛཱ ཙ བྷཏྟཾ སཱིཏལཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམིནཱ ཨཉྙསྶ བྷུཏྟཱདྷིཀེན ཨུཙྪིཊྛབྷཏྟེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. སོ བྲཱཧྨཎིཾ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༢༣.

‘‘ཨཉྙོ ཨུཔརིམོ ཝཎྞོ, ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཙ ཧེཊྛིམོ;

བྲཱཧྨཎཱི ཏྭེཝ པུཙྪཱམི, ཀིཾ ཧེཊྛཱ ཀིཉྩ ཨུཔྤརཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཎྞོཏི ཨཱཀཱརོ. ཨཡཉྷི ཨུཔརིམསྶ ཨུཎྷབྷཱཝཾ ཧེཊྛིམསྶ ཙ སཱིཏབྷཱཝཾ པུཙྪནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཀིཾ ཧེཊྛཱ ཀིཉྩ ཨུཔྤརཱིཏི ཝུཌྜྷིཏབྷཏྟེན ¶ ནཱམ ཨུཔརི སཱིཏལེན, ཧེཊྛཱ ཨུཎྷེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨིདཉྩ པན ན ཏཱདིསཾ, ཏེན ཏཾ པུཙྪཱམི – ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན ཨུཔརི བྷཏྟཾ ཨུཎྷཾ, ཧེཊྛིམཾ སཱིཏལ’’ནྟི.

བྲཱཧྨཎཱི ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨསྶ ཨུཏྟཱནབྷཱཝབྷཡེན བྲཱཧྨཎེ པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟེཔི ཏུཎྷཱིཡེཝ ཨཧོསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ནཊཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀོཊྛེ ནིསཱིདཱཔིཏཔཱཔཔུརིསེན ཛཱརེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨིམིནཱ གེཧསྶཱམིཀེན, བྲཱཧྨཎཱི པན ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨསྶ པཱཀཊབྷཱཝབྷཡེན ཀིཉྩི ན ཀཐེཏི, ཧནྡཱཧཾ ཨིམིསྶཱ ཀཏཀམྨཾ པཀཱསེཏྭཱ ཛཱརསྶ ཀོཊྛཀེ ནིསཱིདཱཔིཏབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ ཀཐེམཱི’’ཏི. སོ བྲཱཧྨཎསྶ གེཧཱ ནིཀྑནྟཀཱལཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཨིཏརསྶ གེཧཔཝེསནཾ ཨཏིཙརཎཾ ཨགྒབྷཏྟབྷུཉྫནཾ བྲཱཧྨཎིཡཱ དྭཱརེ ཋཏྭཱ མགྒཾ ཨོལོཀནཾ ཨིཏརསྶ ཀོཊྛེ ཨོཏཱརིཏབྷཱཝནྟི སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༢༤.

‘‘ཨཧཾ ནཊོསྨི བྷདྡནྟེ, བྷིཀྑཀོསྨི ཨིདྷཱགཏོ;

ཨཡཉྷི ཀོཊྛམོཏིཎྞོ, ཨཡཾ སོ ཡཾ གཝེསསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཧཾ ནཊོསྨི, བྷདྡནྟེཏི, སཱམི, ཨཧཾ ནཊཛཱཏིཀོ. བྷིཀྑཀོསྨི ཨིདྷཱགཏོཏི སྭཱཧཾ ཨིམཾ ཋཱནཾ བྷིཀྑཀོ བྷིཀྑཾ པརིཡེསམཱནོ ཨཱགཏོསྨི. ཨཡཉྷི ཀོཊྛམོཏིཎྞོཏི ཨཡཾ པན ཨེཏིསྶཱ ཛཱརོ ཨིམཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟོ ཏཝ བྷཡེན ཀོཊྛཾ ཨོཏིཎྞོ. ཨཡཾ སོ ཡཾ གཝེསསཱིཏི ཡཾ ཏྭཾ ཀསྶ ནུ ཁོ ཨིམིནཱ ཨུཙྪིཊྛཀེན བྷཝིཏབྦནྟི གཝེསསི, ཨཡཾ སོ. ཙཱུལཱ༹ཡ ¶ ནཾ གཧེཏྭཱ ཀོཊྛཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ཡཐཱ ན པུནེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ཀརོཏི, ཏཐཱ ཨསྶ སཏིཾ ཛནེཧཱིཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷོཔི ཏེ ཡཐཱ ནཾ ན པུནེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཏཛྫནཔོཐནེཧི ཏཐཱ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏོ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ བྲཱཧྨཎཱི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨཧོསི, བྲཱཧྨཎོ ཨུཀྐཎྛིཏོ བྷིཀྑུ, ནཊཔུཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུཙྪིཊྛབྷཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༡༣] ༣. བྷརུཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨིསཱིནམནྟརཾ ¶ ཀཏྭཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོསལརཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. བྷགཝཏོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ལཱབྷསཀྐཱརོ མཧཱ ཨཧོསི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ སཀྐཏོ ཧོཏི གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ ཨཔཙིཏོ ལཱབྷཱི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི ཁོ སཀྐཏོ ཧོཏི…པེ… པརིཀྑཱརཱནཾ. ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པན པརིབྦཱཛཀཱ ཨསཀྐཏཱ ཧོནྟི…པེ… པརིཀྑཱརཱན’’ནྟི (ཨུདཱ. ༡༤).

ཏེ ཨེཝཾ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརཱ ཨཧོརཏྟཾ གུལ༹ྷསནྣིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ མནྟཡནྟི ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨུཔྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཡཾ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཱ ཛཱཏཱ ¶ , སམཎོ གོཏམོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཛཱཏོ, ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེནསྶ ཨེསཱ སམྤཏྟཱི’’ཏི. ཏཏྲེཀེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘སམཎོ གོཏམོ སཀལཛམྦུདཱིཔསྶ ཨུཏྟམཊྛཱནེ བྷཱུམིསཱིསེ ཝསཏི. ཏེནསྶ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི, སེསཱ ‘‘ཨཏྠེཏཾ ཀཱརཎཾ, མཡམྤི ཛེཏཝནཔིཊྛེ ཏིཏྠིཡཱརཱམཾ ཀཱརེམུ, ཨེཝཾ ལཱབྷིནོ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེ སབྦེཔི ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ‘‘སཙེཔི མཡཾ རཉྙོ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨཱརཱམཾ ཀཱརེསྶཱམ, བྷིཀྑཱུ ཝཱརེསྶནྟི, ལཉྫཾ ལབྷིཏྭཱ ཨབྷིཛྫནཀོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ རཉྙོ ལཉྫཾ དཏྭཱ ཨཱརཱམཊྛཱནཾ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི སམྨནྟེཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀེ ཡཱཙིཏྭཱ རཉྙོ སཏསཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, མཡཾ ཛེཏཝནཔིཊྛིཡཾ ཏིཏྠིཡཱརཱམཾ ཀརིསྶཱམ, སཙེ ¶ བྷིཀྑཱུ ‘ཀཱཏུཾ ན དསྶཱམཱ’ཏི ཏུམྷཱཀཾ ཨཱརོཙེནྟི, ནེསཾ པཊིཝཙནཾ ན དཱཏབྦ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ལཉྫལོབྷེན ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

ཏིཏྠིཡཱ རཱཛཱནཾ སངྒཎྷིཏྭཱ ཝཌྜྷཀིཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཀམྨཾ པཊྛཔེསུཾ, མཧཱསདྡོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ‘‘ཀེ པནེཏེ, ཨཱནནྡ, ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ, བྷནྟེ, ཛེཏཝནཔིཊྛིཡཾ ཏིཏྠིཡཱརཱམཾ ཀཱརེནྟི, ཏཏྠེསོ སདྡོ’’ཏི. ‘‘ཨཱནནྡ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཏིཏྠིཡཱརཱམསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ, ཏིཏྠིཡཱ ཨུཙྩཱསདྡཀཱམཱ, ན སཀྐཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ¶ ཝསིཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱརཱམཀརཎཾ ནིཝཱརེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷིཀྑུསངྒྷོ གནྟྭཱ རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ སངྒྷསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱཔི ‘‘ཏིཏྠིཡཱརཱམཾ ནིསྶཱཡ ཨཱགཏཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ལཉྫསྶ གཧིཏཏྟཱ ‘‘རཱཛཱ གེཧེ ནཏྠཱི’’ཏི ཝདཱཔེསི. བྷིཀྑཱུ གནྟྭཱ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ལཉྫཾ ནིསྶཱཡ ཨེཝཾ ཀརོཏཱི’’ཏི དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ པེསེསི. རཱཛཱ ཏེསམྤི ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཏཐེཝ ཝདཱཔེསི. ཏེཔི ཨཱགནྟྭཱ སཏྠུ ཨཱརཱཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ན ཨིདཱནི, སཱརིཔུཏྟ, རཱཛཱ གེཧེ ནིསཱིདིཏུཾ ལབྷིསྶཏི, བཧི ནིཀྑམིསྶཏཱི’’ཏི པུནདིཝསེ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརཾ ཨགམཱསི. རཱཛཱ སུཏྭཱ པཱསཱདཱ ཨོཏརིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ པཝེསེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ཡཱགུཁཛྫཀཾ དཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ རཉྙོ ཨེཀཾ པརིཡཱཡདྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷནྟོ ‘‘མཧཱརཱཛ, པོརཱཎཀརཱཛཱནོ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ སཱིལཝནྟེ ཨཉྙམཉྙཾ ཀལཧཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཏྟནོ རཊྛསྶ ཨསྶཱམིནོ ཧུཏྭཱ མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔུཎིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བྷརུརཊྛེ བྷརུརཱཛཱ ནཱམ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ པཉྩཱབྷིཉྙོ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི གཎསཏྠཱ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ པཉྩསཏཏཱཔསཔརིཝུཏོ ཧིམཝནྟཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བྷརུནགརཾ པཏྭཱ ཏཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཏྟརདྭཱརེ སཱཁཱཝིཊཔསམྤནྣསྶ ཝཊརུཀྑསྶ མཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ རུཀྑམཱུལེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཨིསིགཎེ ཏཏྠ ཝསནྟེ ཨཌྜྷམཱསཙྩཡེན ཨཉྙོ གཎསཏྠཱ པཉྩསཏཔརིཝཱརོ ཨཱགནྟྭཱ ནགརེ བྷིཀྑཱཡ ཙརིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརེ ཏཱདིསསྶེཝ ཝཊརུཀྑསྶ མཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ རུཀྑམཱུལེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨིཏི ཏེ དྭེཔི ཨིསིགཎཱ ཏཏྠ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཧིམཝནྟམེཝ ཨགམཾསུ.

ཏེསཾ ¶ གཏཀཱལེ དཀྑིཎདྭཱརེ ཝཊརུཀྑོ སུཀྑོ. པུནཝཱརེ ཏེསུ ཨཱགཙྪནྟེསུ དཀྑིཎདྭཱརེ ཝཊརུཀྑཝཱསིནོ པཋམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཝཊརུཀྑསྶ ¶ སུཀྑབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྷིཀྑཱཡ ཙརིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཏྟརདྭཱརེ ཝཊརུཀྑམཱུལཾ གནྟྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཨིཏརེ པན ཨིསཡོ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ནགརེ བྷིཀྑཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཏྟནོ རུཀྑམཱུལམེཝ གནྟྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཏེ ‘‘ན སོ ཏུམྷཱཀཾ རུཀྑོ, ཨམྷཱཀཾ རུཀྑོ’’ཏི རུཀྑཾ ནིསྶཱཡ ཨཉྙམཉྙཾ ཀལཧཾ ཀརིཾསུ, ཀལཧོ མཧཱ ཨཧོསི. ཨེཀེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པཋམཾ ཝསིཏཊྛཱནཾ ཏུམྷེ ན ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨེཀེ ‘‘མཡཾ ཨིམསྨིཾ ཝཱརེ པཋམཏརཾ ཨིདྷཱགཏཱ, ཏུམྷེ ན ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨིཏི ཏེ ‘‘མཡཾ སཱམིནོ, མཡཾ སཱམིནོ’’ཏི ཀལཧཾ ཀརོནྟཱ རུཀྑམཱུལསྶཏྠཱཡ རཱཛཀུལཾ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ པཋམཾ ཝུཏྠཨིསིགཎཉྙེཝ སཱམིཀཾ ཨཀཱསི ¶ . ཨིཏརེ ‘‘ན དཱནི མཡཾ ཨིམེཧི པརཱཛིཏཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཝདཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི དིབྦཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨེཀཾ ཙཀྐཝཏྟིཔརིབྷོགཾ རཐཔཉྫརཾ དིསྭཱ ཨཱཧརིཏྭཱ རཉྙོ ལཉྫཾ དཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷེཔི སཱམིཀེ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

རཱཛཱ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ‘‘དྭེཔི གཎཱ ཝསནྟཱུ’’ཏི དྭེཔི སཱམིཀེ ཨཀཱསི. ཨིཏརེ ཨིསཡོ ཏསྶ རཐཔཉྫརསྶ རཐཙཀྐཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ལཉྫཾ དཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷེཡེཝ སཱམིཀེ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཨིསིགཎཱ ‘‘ཨམྷེཧི ཝཏྠུཀཱམེ ཙ ཀིལེསཀཱམེ ཙ པཧཱཡ པབྦཛིཏེཧི རུཀྑམཱུལསྶ ཀཱརཎཱ ཀལཧཾ ཀརོནྟེཧི ལཉྫཾ དདནྟེཧི ཨཡུཏྟཾ ཀཏ’’ནྟི ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཧུཏྭཱ ཝེགེན པལཱཡིཏྭཱ ཧིམཝནྟམེཝ ཨགམཾསུ. སཀལབྷརུརཊྛཝཱསིནོ དེཝཏཱ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ‘‘སཱིལཝནྟེ ཀལཧཾ ཀརོནྟེན རཉྙཱ ཨཡུཏྟཾ ཀཏ’’ནྟི བྷརུརཉྙོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིཡོཛནསཏིཀཾ བྷརུརཊྛཾ སམུདྡཾ ཨུབྦཏྟེཏྭཱ ཨརཊྛམཀཾསུ. ཨིཏི ཨེཀཾ བྷརུརཱཛཱནཾ ནིསྶཱཡ སཀལརཊྛཝཱསིནོཔི ཝིནཱསཾ པཏྟཱཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༢༥.

‘‘ཨིསཱིནམནྟརཾ ཀཏྭཱ, བྷརུརཱཛཱཏི མེ སུཏཾ;

ཨུཙྪིནྣོ སཧ རཊྛེཧི, ས རཱཛཱ ཝིབྷཝངྒཏོ.

༡༢༦.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ཚནྡཱགམནཾ, ནཔྤསཾསནྟི པཎྜིཏཱ;

ཨདུཊྛཙིཏྟོ བྷཱསེཡྻ, གིརཾ སཙྩུཔསཾཧིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཨནྟརཾ ཀཏྭཱཏི ཚནྡཱགཏིཝསེན ཝིཝརཾ ཀཏྭཱ. བྷརུརཱཛཱཏི བྷརུརཊྛེ རཱཛཱ. ཨིཏི མེ སུཏནྟི ཨིཏི མཡཱ པུབྦེ ཨེཏཾ སུཏཾ. ཏསྨཱ ཧི ཚནྡཱགམནནྟི ཡསྨཱ ཧི ཚནྡཱགམནཾ གནྟྭཱ བྷརུརཱཛཱ སཧ རཊྛེན ཨུཙྪིནྣོ, ཏསྨཱ ཚནྡཱགམནཾ པཎྜིཏཱ ནཔྤསཾསནྟི. ཨདུཊྛཙིཏྟོཏི ཀིལེསེཧི ཨདཱུསིཏཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ. བྷཱསེཡྻ གིརཾ སཙྩུཔསཾཧིཏནྟི སབྷཱཝནིསྶིཏཾ ¶ ཨཏྠནིསྶིཏཾ ཀཱརཎནིསྶིཏམེཝ གིརཾ བྷཱསེཡྻ. ཡེ ཧི ཏཏྠ བྷརུརཉྙོ ལཉྫཾ གཎྷནྟསྶ ཨཡུཏྟཾ ཨེཏནྟི པཊིཀྐོསནྟཱ སཙྩུཔསཾཧིཏཾ གིརཾ བྷཱསིཾསུ, ཏེསཾ ཋིཏཊྛཱནཾ ནཱལི༹ཀེརདཱིཔེ ཨཛྫཱཔི དཱིཔཀསཧསྶཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཚནྡཝསིཀེན ནཱམ ན བྷཝིཏབྦཾ, དྭེ པབྦཛིཏགཎེ ཀལཧཾ ཀཱརེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན ཛེཊྛཀཨིསི ཨཧོསི’’ནྟི, རཱཛཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ གཏཀཱལེ མནུསྶེ པེསེཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱརཱམཾ ཝིདྡྷཾསཱཔེསི, ཏིཏྠིཡཱ ཨཔྤཏིཊྛཱ ཨཧེསུཾ.

བྷརུཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༡༤] ༤. པུཎྞནདཱིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པུཎྞཾ ནདིནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པཉྙཱཔཱརམིཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི དིཝསེ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཏཐཱགཏསྶ པཉྙཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ མཧཱཔཉྙོ པུཐུཔཉྙོ ཧཱསཔཉྙོ ཛཝནཔཉྙོ ཏིཀྑཔཉྙོ གམྦྷཱིརཔཉྙོ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ ཨུཔཱཡཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཏཐཱགཏོ པཉྙཝཱ ཨུཔཱཡཀུསལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ པུརོཧིཏཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལབྷིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ¶ ཨཧོསི. ཨཔརབྷཱགེ རཱཛཱ པརིབྷེདཀཱནཾ ཀཐཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཀུདྡྷོ ‘‘མཱ མམ སནྟིཀེ ཝསཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ བཱརཱཎསིཏོ པབྦཱཛེསི. བོདྷིསཏྟོ པུཏྟདཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཀཱསིཀགཱམཀེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཔརབྷཱགེ རཱཛཱ ཏསྶ གུཎཾ སརིཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཉྩི པེསེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ པཀྐོསིཏུཾ ན ཡུཏྟཾ, ཨེཀཾ པན གཱཐཾ བནྡྷིཏྭཱ པཎྞཾ ¶ ¶ ལིཁིཏྭཱ ཀཱཀམཾསཾ པཙཱཔེཏྭཱ པཎྞཉྩ མཾསཉྩ སེཏཝཏྠེན པལིཝེཋེཏྭཱ རཱཛམུདྡིཀཱཡ ལཉྪེཏྭཱ པེསེསྶཱམི. ཡདི པཎྜིཏོ བྷཝིསྶཏི, པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཀཱཀམཾསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱགམིསྶཏི, ནོ ཙེ, ནཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ‘‘པུཎྞཾ ནདི’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐཾ པཎྞེ ལིཁི –

༡༢༧.

‘‘པུཎྞཾ ནདིཾ ཡེན ཙ པེཡྻམཱཧུ, ཛཱཏཾ ཡཝཾ ཡེན ཙ གུཡ྄ཧམཱཧུ;

དཱུརཾ གཏཾ ཡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡནྟི, སོ ཏྱཱགཏོ ཧནྡ ཙ བྷུཉྫ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པུཎྞཾ ནདིཾ ཡེན ཙ པེཡྻམཱཧཱུཏི ཀཱཀཔེཡྻཱ ནདཱིཧི ཝདནྟཱ ཡེན པུཎྞཾ ནདིཾ ཀཱཀཔེཡྻམཱཧུ, ན ཧི ཨཔུཎྞཱ ནདཱི ‘‘ཀཱཀཔེཡྻཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡདཱཔི ནདཱིཏཱིརེ ཋཏྭཱ གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ ཀཱཀེན པཱཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི, ཏདཱ ནཾ ‘‘ཀཱཀཔེཡྻཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཛཱཏཾ ཡཝཾ ཡེན ཙ གུཡ྄ཧམཱཧཱུཏི ཡཝནྟི དེསནཱསཱིསམཏྟཾ, ཨིདྷ པན སབྦམྤི ཛཱཏཾ ཨུགྒཏཾ སམྤནྣཏརུཎསསྶཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྷི ཡདཱ ཨནྟོ པཝིཊྛཀཱཀཾ པཊིཙྪཱདེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏདཱ གུཡ྄ཧཏཱིཏི གུཡ྄ཧཾ. ཀིཾ གུཡ྄ཧཏི? ཀཱཀཾ. ཨིཏི ཀཱཀསྶ གུཡ྄ཧཾ ཀཱཀགུཡ྄ཧནྟི ཏཾ ཝདམཱནཱ ཀཱཀེན གུཡ྄ཧཝཙནསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏེན ‘‘གུཡ྄ཧ’’ནྟི ཝདནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེན ཙ གུཡ྄ཧམཱཧཱུ’’ཏི. དཱུརཾ གཏཾ ཡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡནྟཱིཏི དཱུརཾ གཏཾ ཝིཔྤཝུཏྠཾ པིཡཔུགྒལཾ ཡཾ ཨཱགནྟྭཱ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ སཙེ ཨིཏྠནྣཱམོ ཨཱགཙྪཏི, ཝསྶ ཀཱཀཱཏི ཝཱ ཝསྶནྟཉྙེཝ ཝཱ སུཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ཀཱཀོ ཝསྶཏི, ཨིཏྠནྣཱམོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝདནྟཱ ཡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡནྟི ཀཐེནྟི མནྟེནྟི, ཨུདཱཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ཏྱཱགཏོཏི སོ ཏེ ཨཱནཱིཏོ. ཧནྡ ཙ བྷུཉྫ, བྲཱཧྨཎཱཏི གཎྷ, བྲཱཧྨཎ, བྷུཉྫསྶུ ནཾ, ཁཱད ཨིདཾ ཀཱཀམཾསནྟི ཨཏྠོ.

ཨིཏི ¶ རཱཛཱ ཨིམཾ གཱཐཾ པཎྞེ ལིཁིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པེསེསི. སོ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ མཾ དཊྛུཀཱམོ’’ཏི ཉཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༢༨.

‘‘ཡཏོ ¶ མཾ སརཏཱི རཱཛཱ, ཝཱཡསམྤི པཧེཏཝེ;

ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཨསཏཱིཡེཝ པཱཔིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཏོ མཾ སརཏཱི རཱཛཱ, ཝཱཡསམྤི པཧེཏཝེཏི ཡདཱ རཱཛཱ ཝཱཡསམཾསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏམྤི པཧེཏུཾ མཾ སརཏི. ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙཱཏི ཡདཱ པནསྶ ཨེཏེ ཧཾསཱདཡོ ཨུཔནཱིཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨེཀཱནི ཧཾསམཾསཱདཱིནི ལཙྪཏི, ཏདཱ མཾ ཀསྨཱ ན སརིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ? ཨཊྛཀཐཱཡཾ ¶ པན ‘‘ཧཾསཀོཉྩམཡཱུརཱན’’ནྟི པཱཋོ. སོ སུནྡརཏརཱ, ཨིམེསཾ ཧཾསཱདཱིནཾ མཾསཾ ལབྷིཏྭཱ ཀསྨཱ མཾ ན སརིསྶཏི, སརིསྶཏིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨསཏཱིཡེཝ པཱཔིཡཱཏི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ སརཎཾ ནཱམ སུནྡརཾ, ལོཀསྨིཾ པན ཨསཏིཡེཝ པཱཔིཡཱ, ཨསཏིཀརཎཾཡེཝ ཧཱིནཾ ལཱམཀཾ, ཏཉྩ ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ ནཏྠི. སརཏི མཾ རཱཛཱ, ཨཱགམནཾ མེ པཙྩཱསཱིསཏི, ཏསྨཱ གམིསྶཱམཱིཏི ཡཱནཾ ཡོཛཱཔེཏྭཱ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པསྶི, རཱཛཱ ཏུསྶིཏྭཱ པུརོཧིཏཊྛཱནེཡེཝ པཏིཊྛཱཔེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, པུརོཧིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པུཎྞནདཱིཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༡༥] ༥. ཀཙྪཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཝདྷཱི ཝཏ ཨཏྟཱནནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོཀཱལིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ མཧཱཏཀྐཱརིཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༠༤ ཨཱདཡོ) ཨཱཝི-བྷཝིསྶཏི. ཏདཱ པན སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཀོཀཱལིཀོ ཨིདཱནེཝ ཝཱཙཱཡ ཧཏོ, པུབྦེཔི ཝཱཙཱཡ ཧཏོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨཧོསི. སོ པན རཱཛཱ བཧུབྷཱཎཱི ཨཧོསི, ཏསྨིཾ ཀཐེནྟེ ཨཉྙེསཾ ¶ ཝཙནསྶ ཨོཀཱསོ ནཱམ ནཏྠི. བོདྷིསཏྟོ ¶ ཏསྶ ཏཾ བཧུབྷཱཎིཏཾ ཝཱརེཏུཀཱམོ ཨེཀཾ ཨུཔཱཡཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཝིཙརཏི. ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨེཀསྨིཾ སརེ ཀཙྪཔོ ཝསཏི, དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ གོཙརཱཡ ཙརནྟཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསཾ ཨཀཾསུ. ཏེ དལ༹ྷཝིསྶཱསིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཀཙྪཔཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སམྨ ཀཙྪཔ, ཨམྷཱཀཾ ཧིམཝནྟེ ཙིཏྟཀཱུཊཔབྦཏཏལེ ཀཉྩནགུཧཱཡཾ ཝསནཊྛཱནཾ རམཎཱིཡོ པདེསོ, གཙྪསི ཨམྷཱཀཾ སདྡྷི’’ནྟི. ‘‘ཨཧཾ ཀིནྟི ཀཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘མཡཾ ཏཾ གཧེཏྭཱ གམིསྶཱམ, སཙེ ཏྭཾ མུཁཾ རཀྑིཏུཾ སཀྑིསྶསི, ཀསྶཙི ཀིཉྩི ན ཀཐེསྶསཱི’’ཏི. ‘‘རཀྑིསྶཱམི, སཱམི, གཧེཏྭཱ མཾ གཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཀཾ དཎྜཀཾ ཀཙྪཔེན ཌཾསཱཔེཏྭཱ སཡཾ ¶ ཏསྶ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ ཌཾསིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡིཾསུ. ཏཾ ཏཐཱ ཧཾསེཧི ནཱིཡམཱནཾ གཱམདཱརཀཱ དིསྭཱ ‘‘དྭེ ཧཾསཱ ཀཙྪཔཾ དཎྜཀེན ཧརནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཀཙྪཔོ ‘‘ཡདི མཾ སཧཱཡཀཱ ནེནྟི, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཏྠ ཀིཾ དུཊྛཙེཊཀཱ’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཧཾསཱནཾ སཱིགྷཝེགཏཱཡ བཱརཱཎསིནགརེ རཱཛནིཝེསནསྶ ཨུཔརིབྷཱགཾ སམྤཏྟཀཱལེ དཊྛཊྛཱནཏོ དཎྜཀཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཱཀཱསངྒཎེ པཏིཏྭཱ དྭེབྷཱགོ ཨཧོསི, ‘‘ཀཙྪཔོ ཨཱཀཱསཏོ པཏིཏྭཱ དྭེདྷཱ བྷིནྣོ’’ཏི ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏོ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཀཙྪཔཾ དིསྭཱ བོདྷིསཏྟཾ པུཙྪི – ‘‘པཎྜིཏ, ཀིནྟི ཀཏྭཱ ཨེས པཏིཏོ’’ཏི? བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཙིརཔཊིཀངྑོཧཾ རཱཛཱནཾ ཨོཝདིཏུཀཱམོ ཨུཔཱཡཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཙརཱམི, ཨིམིནཱ ཀཙྪཔེན ཧཾསེཧི སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསོ ཀཏོ བྷཝིསྶཏི, ཏེཧི ཨིམཾ ‘ཧིམཝནྟཾ ནེསྶཱམཱ'ཏི དཎྜཀཾ ཌཾསཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྟེཧི བྷཝིཏབྦཾ, ཨཐ ཨིམིནཱ ཀསྶཙི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨརཀྑིཏམུཁཏཱཡ ཀིཉྩི ཝཏྟུཀཱམེན དཎྜཀཱ ཝིསྶཊྛོ བྷཝིསྶཏི, ཨེཝཾ ¶ ཨཱཀཱསཏོ པཏིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟེནེཝ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཱམ མཧཱརཱཛ, ཨཏིམུཁརཱ ནཱམ ཨཔརིཡནྟཝཙནཱ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ པཱཔུཎནྟིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༢༩.

‘‘ཨཝདྷཱི ཝཏ ཨཏྟཱནཾ, ཀཙྪཔོ བྱཱཧརཾ གིརཾ;

སུགྒཧཱིཏསྨིཾ ཀཊྛསྨིཾ, ཝཱཙཱཡ སཀིཡཱཝདྷི.

༡༣༠.

‘‘ཨེཏམྤི ¶ དིསྭཱ ནརཝཱིརིཡསེཊྛ, ཝཱཙཾ པམུཉྩེ ཀུསལཾ ནཱཏིཝེལཾ;

པསྶསི བཧུབྷཱཎེན, ཀཙྪཔཾ བྱསནཾ གཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཝདྷཱི ཝཏཱཏི གྷཱཏེསི ཝཏ. བྱཱཧརནྟི བྱཱཧརནྟོ. སུགྒཧཱིཏསྨིཾ ཀཊྛསྨིནྟི མུཁེན སུཊྛུ ཌཾསིཏྭཱ གཧིཏེ དཎྜཀེ. ཝཱཙཱཡ སཀིཡཱཝདྷཱིཏི ཨཏིམུཁརཏཱཡ ཨཀཱལེ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟོ དཊྛཊྛཱནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཱཡ སཀཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨཝདྷི གྷཱཏེསི. ཨེཝམེས ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟོ, ན ཨཉྙཐཱཏི. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ཨེཏམྤི ཀཱརཎཾ དིསྭཱ. ནརཝཱིརིཡསེཊྛཱཏི ནརེསུ ཝཱིརིཡེན སེཊྛ ཨུཏྟམཝཱིརིཡ རཱཛཝར. ཝཱཙཾ པམུཉྩེ ཀུསལཾ ནཱཏིཝེལནྟི སཙྩཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཀུསལམེཝ པཎྜིཏོ པུརིསོ མུཉྩེཡྻ ནིཙྪཱརེཡྻ, ཏམྤི ཧིཏཾ ཀཱལཡུཏྟཾ, ན ཨཏིཝེལཾ, ཨཏིཀྐནྟཀཱལཾ ཨཔརིཡནྟཝཱཙཾ ན བྷཱསེཡྻ. པསྶསཱིཏི ནནུ པཙྩཀྑཏོ པསྶསི. བཧུབྷཱཎེནཱཏི བཧུབྷཎནེན. ཀཙྪཔཾ བྱསནཾ གཏནྟི ཨེཏཾ ཀཙྪཔཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟནྟི.

རཱཛཱ ¶ ‘‘མཾ སནྡྷཱཡ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨམྷེ སནྡྷཱཡ ཀཐེསི, པཎྜིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ ཝཱ ཧོཧི ཨཉྙོ ཝཱ, ཡོ ཀོཙི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ བྷཱསནྟོ ཨེཝརཱུཔཾ བྱསནཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཀཐེསི. རཱཛཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝིརམིཏྭཱ མནྡབྷཱཎཱི ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀཙྪཔོ ཀོཀཱལིཀོ ཨཧོསི, དྭེ ཧཾསཔོཏཀཱ དྭེ མཧཱཐེརཱ, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, ཨམཙྩཔཎྜིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཙྪཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༡༦] ༦. མཙྪཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན མཱཡམགྒི ཏཔཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཔལོབྷནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཉྷི བྷིཀྑུཾ སཏྠཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀེན ཨུཀྐཎྛཱཔིཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ བྷིཀྑུ ཨིཏྠཱི ཨནཏྠཀཱརིཀཱ, པུབྦེཔི ཏྭཾ ཨེཏཾ ནིསྶཱཡ སཱུལེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ¶ ཨངྒཱརེསུ པཙིཏྭཱ ཁཱདིཏབྦཏཾ པཏྟོ པཎྜིཏེ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ཨལཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུརོཧིཏོ ཨཧོསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཀེཝཊྚཱ ཛཱལེ ལགྒཾ མཙྪཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨུཎྷཝཱལུཀཱཔིཊྛེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨངྒཱརེསུ ནཾ པཙིཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི སཱུལཾ ཏཙྪིཾསུ. མཙྪོ མཙྪིཾ ཨཱརབྦྷ པརིདེཝམཱནོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༣༡.

‘‘ན མཱཡམགྒི ཏཔཏི, ན སཱུལོ སཱདྷུཏཙྪིཏོ;

ཡཉྩ མཾ མཉྙཏེ མཙྪཱི, ཨཉྙཾ སོ རཏིཡཱ གཏོ.

༡༣༢.

‘‘སོ མཾ དཧཏི རཱགགྒི, ཙིཏྟཾ ཙཱུཔཏཔེཏི མཾ;

ཛཱལིནོ མུཉྩཐཱཡིརཱ མཾ, ན ཀཱམེ ཧཉྙཏེ ཀྭཙཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ན མཱཡམགྒི ཏཔཏཱིཏི ན མཾ ཨཡཾ ཨགྒི ཏཔཏི, ན ཏཱཔཾ ཛནེཏི, ན སོཙཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན སཱུལོཏི ཨཡཾ སཱུལོཔི སཱདྷུཏཙྪིཏོ མཾ ན ཏཔཏི, ན མེ སོཀཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཡཉྩ མཾ མཉྙཏེཏི ཡཾ པན མཾ མཙྪཱི ཨེཝཾ མཉྙཏི ‘‘ཨཉྙཾ མཙྪིཾ སོ པཉྩཀཱམགུཎརཏིཡཱ གཏོ’’ཏི, ཏདེཝ ¶ མཾ ཏཔཏི སོཙཡཏི. སོ མཾ དཧཏཱིཏི ཡོ པནེས རཱགགྒི, སོ མཾ དཧཏི ཛྷཱཔེཏི. ཙིཏྟཾ ཙཱུཔཏཔེཏི མནྟི རཱགསམྤཡུཏྟཀཾ མམ ཙིཏྟམེཝ ཙ མཾ ཨུཔཏཱཔེཏི ཀིལམེཏི ཝིཧེཋེཏི. ཛཱལིནོཏི ཀེཝཊྚེ ཨཱལཔཏི. ཏེ ཧི ཛཱལསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘ཛཱལིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མུཉྩཐཱཡིརཱ མནྟི མུཉྩཐ མཾ སཱམིནོཏི ཡཱཙཏི. ན ཀཱམེ ཧཉྙཏེ ཀྭཙཱིཏི ཀཱམེ པཏིཊྛིཏོ ཀཱམེན ནཱིཡམཱནོ སཏྟོ ན ཀྭཙི ཧཉྙཏི. ན ཧི ཏཾ ཏུམྷཱདིསཱ ཧནིཏུཾ ཨནུཙྪཝིཀཱཏི པརིདེཝཏི. ཨཐ ཝཱ ཀཱམེཏི ཧེཏུཝཙནེ བྷུམྨཾ, ཀཱམཧེཏུ མཙྪིཾ ཨནུབནྡྷམཱནོ ནཱམ ན ཀྭཙི ཏུམྷཱདིསེཧི ཧཉྙཏཱིཏི པརིདེཝཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ བོདྷིསཏྟོ ནདཱིཏཱིརཾ གཏོ ཏསྶ མཙྪསྶ པརིདེཝིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ཀེཝཊྚེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ མཙྪཾ མོཙེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི ¶ . ‘‘ཏདཱ མཙྪཱི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨཧོསི, མཙྪོ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ, པུརོཧིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཙྪཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༡༧] ༧. སེགྒུཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སབྦོ ལོཀོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ པཎྞིཀཨུཔཱསཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཨེཀཀནིཔཱཏེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཨིདྷཱཔི སཏྠཱ ཏཾ ‘‘ཀིཾ, ཨུཔཱསཀ, ཙིརསྶཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. པཎྞིཀཨུཔཱསཀོ ‘‘དྷཱིཏཱ མེ, བྷནྟེ, ནིཙྩཾ པཧཾསིཏམུཁཱི, ཏམཧཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨེཀསྶ ཀུལདཱརཀསྶ ཨདཱསིཾ, ཏཏྠ ཨིཏིཀཏྟབྦཏཱཡ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨཱགནྟུཾ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷི’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ཨིདཱནེཝེསཱ སཱིལཝཏཱི, པུབྦེཔི སཱིལཝཏཱི, ཏྭཉྩ ན ཨིདཱནེཝེཏཾ ཝཱིམཾསསི, པུབྦེཔི ཝཱིམཾསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཧོསི. ཏདཱ ཨཡམེཝ ¶ པཎྞིཀཨུཔཱསཀོ ‘‘དྷཱིཏརཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨརཉྙཾ ནེཏྭཱ ཀིལེསཝསེན ཨིཙྪནྟོ ¶ ཝིཡ ཧཏྠེ གཎྷི. ཨཐ ནཾ པརིདེཝམཱནཾ པཋམགཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

༡༣༣.

‘‘སབྦོ ལོཀོ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི, ཨཀོཝིདཱ གཱམདྷམྨསྶ སེགྒུ;

ཀོམཱརི ཀོ ནཱམ ཏཝཛྫ དྷམྨོ, ཡཾ ཏྭཾ གཧིཏཱ པཝནེ པརོདསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སབྦོ ལོཀོ ཨཏྟམནོ ཨཧོསཱིཏི, ཨམྨ, སཀལོཔི སཏྟལོཀོ ཨེཏིསྶཱ ཀཱམསེཝནཱཡ ཨཏྟམནོ ཛཱཏོ. ཨཀོཝིདཱ གཱམདྷམྨསྶ སེགྒཱུཏི སེགྒཱུཏི ཏསྶཱ ནཱམཾ. ཏེན ཏྭཾ པན, ཨམྨ, སེགྒུ ཨཀོཝིདཱ གཱམདྷམྨསྶ, ཨིམསྨིཾ གཱམདྷམྨེ ཝསལདྷམྨེ ཨཀུསལཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀོམཱརི ཀོ ནཱམ ཏཝཛྫ དྷམྨོཏི, ཨམྨ, ཀུམཱརི ཀོ ནཱམེས ཏཝ ཨཛྫ སབྷཱཝོ. ཡཾ ཏྭཾ གཧིཏཱ པཝནེ པརོདསཱིཏི ཏྭཾ མཡཱ ཨིམསྨིཾ པཝནེ སནྠཝཝསེན ཧཏྠེ གཧིཏཱ པརོདསི ¶ ན སམྤཊིཙྪསི, ཀོ ཨེས ཏཝ སབྷཱཝོ, ཀིཾ ཀུམཱརིཀཱཡེཝ ཏྭནྟི པུཙྪཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཀུམཱརིཀཱ ‘‘ཨཱམ, ཏཱཏ, ཀུམཱརིཀཱཡེཝཱཧཾ, ནཱཧཾ མེཐུནདྷམྨཾ ནཱམ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པརིདེཝམཱནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༤.

‘‘ཡོ དུཀྑཕུཊྛཱཡ བྷཝེཡྻ ཏཱཎཾ, སོ མེ པིཏཱ དུབྦྷི ཝནེ ཀརོཏི;

སཱ ཀསྶ ཀནྡཱམི ཝནསྶ མཛ྄ཛྷེ, ཡོ ཏཱཡིཏཱ སོ སཧསཾ ཀརོཏཱི’’ཏི.

སཱ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏཱཡེཝ. ཨིཏི སོ པཎྞིཀོ ཏདཱ དྷཱིཏརཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ གེཧཾ ནེཏྭཱ ཀུལདཱརཀསྶ དཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ པཎྞིཀཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ དྷཱིཏཱ དྷཱིཏཱཡེཝ, པིཏཱ པིཏཱཡེཝ ཨཧོསི, ཏསྶ ཀཱརཎསྶ པཙྩཀྑཀཱརིཀཱ རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སེགྒུཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༡༨] ༨. ཀཱུཊཝཱཎིཛཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སཋསྶ ¶ ¶ སཱཋེཡྻམིདནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀཱུཊཝཱཎིཛཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ཧི ཀཱུཊཝཱཎིཛོ ཙ པཎྜིཏཝཱཎིཛོ ཙ དྭེ ཝཱཎིཛཱ མིཏྟིཀཱ ཧུཏྭཱ པཉྩ སཀཊསཏཱནི བྷཎྜསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ པུབྦནྟཏོ ཨཔརནྟཾ ཝིཙརམཱནཱ ཝོཧཱརཾ ཀཏྭཱ བཧུཾ ལཱབྷཾ ལབྷིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ པཙྩཱགམིཾསུ. པཎྜིཏཝཱཎིཛོ ཀཱུཊཝཱཎིཛཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, བྷཎྜཾ བྷཱཛེམཱ’’ཏི. ཀཱུཊཝཱཎིཛོ ‘‘ཨཡཾ དཱིགྷརཏྟཾ དུཀྑསེཡྻཱཡ དུབྦྷོཛནེན ཀིལནྟོ ཨཏྟནོ གྷརེ ནཱནགྒརསཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཛཱིརཀེན མརིསྶཏི, ཨཐ སབྦམྤེཏཾ བྷཎྜཾ མཡ྄ཧམེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ནཀྑཏྟཾ ན མནཱཔཾ, དིཝསོ ན མནཱཔོ, སྭེ ཛཱནིསྶཱམི ¶ , པུནདིཝསེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱལཾ ཁེཔེཏི. ཨཐ ནཾ པཎྜིཏཝཱཎིཛོ ནིཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ བྷཱཛཱཔེཏྭཱ གནྡྷམཱལཾ ཨཱདཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ‘‘ཀདཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཌྜྷམཱསམཏྟོ མེ, བྷནྟེ, ཨཱགཏསྶཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ ཨེཝཾ པཔཉྩཾ ཀཏྭཱ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས ཀཱུཊཝཱཎིཛོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏསྶ ཝིནིཙྪཡཱམཙྩོ ཨཧོསི. ཏདཱ གཱམཝཱསཱི ཙ ནགརཝཱསཱི ཙ དྭེ ཝཱཎིཛཱ མིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. གཱམཝཱསཱི ནགརཝཱསིསྶ སནྟིཀེ པཉྩ ཕཱལསཏཱནི ཋཔེསི. སོ ཏེ ཕཱལེ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ ཕཱལཱནཾ ཋཔིཏཊྛཱནེ མཱུསིཀཝཙྩཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཋཔེསི. ཨཔརབྷཱགེ གཱམཝཱསཱི ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཕཱལེ མེ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀཱུཊཝཱཎིཛོ ‘‘ཕཱལཱ ཏེ མཱུསིཀཱཧི ཁཱདིཏཱ’’ཏི མཱུསིཀཝཙྩཾ དསྶེསི. ཨིཏརོ ‘‘ཁཱདིཏཱཝ ཧོནྟུ, མཱུསིཀཱཧི ཁཱདིཏེ ཀིཾ སཀྐཱ ཀཱཏུ’’ནྟི ནྷཱནཏྠཱཡ ཏསྶ པུཏྟཾ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟོ ཨེཀསྶ སཧཱཡཀསྶ གེཧེ ‘‘ཨིམསྶ ཀཏྠཙི གནྟུཾ མཱ ཨདཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནྟོགབྦྷེ ¶ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཡཾ ནྷཱཡིཏྭཱ ཀཱུཊཝཱཎིཛསྶ གེཧཾ ཨགམཱསི. སོ ‘‘པུཏྟོ མེ ཀཧ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘སམྨ, ཏཝ པུཏྟཾ ཏཱིརེ ཋཔེཏྭཱ མམ ཨུདཀེ ནིམུགྒཀཱལེ ཨེཀོ ཀུལལོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཝ པུཏྟཾ ནཁཔཉྫརེན གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྟོ, ཨཧཾ པཱཎིཾ པཧརིཏྭཱ ཝིརཝིཏྭཱ ཝཱཡམནྟོཔི མོཙེཏུཾ ནཱསཀྑི’’ནྟི. ‘‘ཏྭཾ མུསཱ བྷཎསི, ཀུལལཱ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ གནྟུཾ སམཏྠཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘སམྨ, ཧོཏུ, ཨཡུཏྟེཔི ཧོནྟེ ཨཧཾ ཀིཾ ཀརོམི, ཀུལལེནེཝ ཏེ པུཏྟོ ནཱིཏོ’’ཏི. སོ ཏཾ སནྟཛྫེཏྭཱ ‘‘ཨརེ དུཊྛཙོར མནུསྶམཱརཀ ¶ , ཨིདཱནི ཏཾ ཝིནིཙྪཡཾ གནྟྭཱ ཀཌྜྷཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམི. སོ ‘‘མམ རུཙྩནཀམེཝ ཀརོསཱི’’ཏི ཏེནེཝ སདྡྷིཾ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨགམཱསི.

ཀཱུཊཝཱཎིཛོ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ, སཱམི, མམ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ གཏོ, ‘ཀཧཾ མེ པུཏྟོ’ཏི ཝུཏྟེ ‘ཀུལལེན ཧཊོ’ཏི ཨཱཧ, ཝིནིཙྪིནཐ ¶ མེ ཨཌྜ’’ནྟི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཙྩཾ བྷཎེ’’ཏི ཨིཏརཾ པུཙྪི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱམ, སཱམི, ཨཧཾ ཏཾ ཨཱདཱཡ གཏོ, སེནེན པཧཊབྷཱཝོ སཙྩམེཝ, སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ལོཀེ ཀུལལཱ ནཱམ དཱརཀེ ཧརནྟཱི’’ཏི? ‘‘སཱམི, ཨཧམྤི ཏུམྷེ པུཙྪཱམི – ‘‘ཀུལལཱ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ གནྟུཾ ན སཀྐོནྟི, མཱུསིཀཱ པན ཨཡཕཱལེ ཁཱདནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདཾ ཀིཾ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘སཱམི, མཡཱ ཨེཏསྶ གྷརེ པཉྩ ཕཱལསཏཱནི ཋཔིཏཱནི, སྭཱཡཾ ‘ཕཱལཱ ཏེ མཱུསིཀཱཧི ཁཱདིཏཱ’ཏི ཝཏྭཱ ‘ཨིདཾ ཏེ ཕཱལེ ཁཱདིཏམཱུསིཀཱནཾ ཝཙྩ’ནྟི ཝཙྩཾ དསྶེཏི, སཱམི, མཱུསིཀཱ ཙེ ཕཱལེ ཁཱདནྟི, ཀུལལཱཔི དཱརཀེ ཧརིསྶནྟི. སཙེ ན ཁཱདནྟི, སེནཱཔི ཏཾ ན ཧརིསྶནྟི. ཨེསོ པན ‘ཕཱལཱ ཏེ མཱུསིཀཱཧི ཁཱདིཏཱ’ཏི ཝདཏི, ཏེསཾ ཁཱདིཏབྷཱཝཾ ཝཱ ཨཁཱདིཏབྷཱཝཾ ཝཱ ཛཱནཱཐ, ཨཌྜཾ ¶ མེ ཝིནིཙྪིནཐཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཋསྶ པཊིསཱཋེཡྻཾ ཀཏྭཱ ཛིནིསྶཱམཱིཏི ཨིམིནཱ ཙིནྟིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སུཊྛུ ཏེ ཙིནྟིཏ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༣༥.

‘‘སཋསྶ སཱཋེཡྻམིཾད སུཙིནྟིཏཾ, པཙྩོཌྜིཏཾ པཊིཀཱུཊསྶ ཀཱུཊཾ;

ཕཱལཾ ཙེ ཁཱདེཡྻུཾ མཱུསིཀཱ, ཀསྨཱ ཀུམཱརཾ ཀུལལཱ ན ཧརེཡྻུཾ.

༡༣༦.

‘‘ཀཱུཊསྶ ཧི སནྟི ཀཱུཊཀཱུཊཱ, བྷཝཏི ཙཱཔི ནིཀཏིནོ ནིཀཏྱཱ;

དེཧི པུཏྟནཊྛ ཕཱལནཊྛསྶ ཕཱལཾ, མཱ ཏེ པུཏྟམཧཱསི ཕཱལནཊྛོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཋསྶཱཏི སཋབྷཱཝེན ཀེརཱཊིཀེན ‘‘ཨེཀཾ ཨུཔཱཡཾ ཀཏྭཱ པརསནྟཀཾ ཁཱདིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཋསྶ. སཱཋེཡྻམིདཾ སུཙིནྟིཏནྟི ཨིདཾ པཊིསཱཋེཡྻཾ ཙིནྟེནྟེན ཏཡཱ སུཊྛུ ཙིནྟིཏཾ. པཙྩོཌྜིཏཾ པཊིཀཱུཊསྶ ཀཱུཊནྟི ཀཱུཊསྶ པུགྒལསྶ ཏཡཱ པཊིཀཱུཊཾ སུཊྛུ པཙྩོཌྜིཏཾ, པཊིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ཨོཌྜིཏསདིསམེཝ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཕཱལཾ ཙེ ཁཱདེཡྻུཾ མཱུསིཀཱཏི ཡདི མཱུསིཀཱ ཕཱལཾ ཁཱདེཡྻུཾ. ཀསྨཱ ཀུམཱརཾ ཀུལལཱ ན ཧརེཡྻུནྟི མཱུསིཀཱསུ ཕཱལེ ཁཱདནྟཱིསུ ཀུལལཱ ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཀུམཱརཾ ནོ ཧརེཡྻུཾ.

ཀཱུཊསྶ ¶ ¶ ཧི སནྟི ཀཱུཊཀཱུཊཱཏི ཏྭཾ ‘‘ཨཧམེཝ མཱུསིཀཱཧི ཕཱལེ ཁཱདཱཔིཏཔུརིསོ ཀཱུཊོ’’ཏི མཉྙསི, ཏཱདིསསྶ པན ཀཱུཊསྶ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ བཧཱུ ཀཱུཊཱ སནྟི, ཀཱུཊསྶ ཀཱུཊཱཏི ཀཱུཊཔཊིཀཱུཊཱནཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ, ཀཱུཊསྶ པཊིཀཱུཊཱ ནཱམ སནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷཝཏི ཙཱཔི ནིཀཏིནོ ནིཀཏྱཱཏི ནིཀཏིནོ ནེཀཏིཀསྶ ཝཉྩནཀཔུགྒལསྶ ནིཀཏྱཱ ཨཔརོ ནིཀཏིཀཱརཀོ ཝཉྩནཀཔུརིསོ བྷཝཏིཡེཝ. དེཧི པུཏྟནཊྛ ཕཱལནཊྛསྶ ཕཱལནྟི ཨམྦྷོ ནཊྛཔུཏྟ པུརིས, ཨེཏསྶ ནཊྛཕཱལསྶ ཕཱལཾ དེཧི. མཱ ཏེ པུཏྟམཧཱསི ཕཱལནཊྛོཏི སཙེ ཧིསྶ ཕཱལཾ ན དསྶསི, པུཏྟཾ ཏེ ཧརིསྶཏི, ཏཾ ཏེ ཨེས མཱ ཧརཏུ, ཕཱལམསྶ དེཧཱིཏི. ‘‘དེམི, སཱམི, སཙེ མེ པུཏྟཾ དེཏཱི’’ཏི. ‘‘དེམི, སཱམི, སཙེ མེ ཕཱལེ དེཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ¶ ནཊྛཔུཏྟོ པུཏྟཾ, ནཊྛཕཱལོ ཙ ཕཱལཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀཱུཊཝཱཎིཛོ ཨིདཱནི ཀཱུཊཝཱཎིཛོཝ, པཎྜིཏཝཱཎིཛོ པཎྜིཏཝཱཎིཛོཡེཝ, ཝིནིཙྪཡཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཱུཊཝཱཎིཛཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༡༩] ༩. གརཧིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཧིརཉྙཾ མེ སུཝཎྞཾ མེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨནབྷིརཏིཡཱ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཏསྶ ཧི པཙྩེཀཾ གཧིཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨནབྷིརཏིཝཱསཾ ཝསནྟཾ པན ཏཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱནེསུཾ. སོ སཏྠཱརཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀིལེསཝསེནཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷིཀྑུ, ཀིལེསོ ནཱམ པུབྦེ ཏིརཙྪཱནེཧིཔི གརཧིཏོ, ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔེ སཱསནེ པབྦཛིཏོ ཀསྨཱ ཏིརཙྪཱནེཧིཔི གརཧིཏཀིལེསཝསེན ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱནརཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. ཏམེནཾ ཨེཀོ ཝནཙརཀོ གཧེཏྭཱ ¶ ཨཱནེཏྭཱ རཉྙོ ཨདཱསི. སོ ཙིརཾ རཱཛགེཧེ ཝསམཱནོ ཝཏྟསམྤནྣོ ཨཧོསི, མནུསྶལོཀེ ཝཏྟམཱནཾ ཀིརིཡཾ ཡེབྷུཡྻེན ཨཉྙཱསི. རཱཛཱ ཏསྶ ཝཏྟེ པསཱིདིཏྭཱ ཝནཙརཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཝཱནརཾ གཧིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝིསྶཛྫེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི ¶ , སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཝཱནརགཎོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ དསྶནཏྠཱཡ མཧནྟེ པཱསཱཎཔིཊྛེ སནྣིཔཏིཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ ‘‘སམྨ, ཀཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཝུཏྠོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བཱརཱཎསིཡཾ རཱཛནིཝེསནེ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀཐཾ མུཏྟོསཱི’’ཏི? ‘‘རཱཛཱ མཾ ཀེལི༹མཀྐཊཾ ཀཏྭཱ མམ ཝཏྟེ པསནྣོ མཾ ཝིསྶཛྫེསཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ ཏེ ཝཱནརཱ ‘‘མནུསྶལོཀེ ཝཏྟམཱནཀིརིཡཾ ནཱམ ཏུམྷེ ཛཱནིསྶཐ ¶ , ཨམྷཱཀམྤི ཏཱཝ ཀཐེཐ, སོཏུཀཱམམྷཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཱ མཾ མནུསྶཱནཾ ཀིརིཡཾ པུཙྪཐཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐེཐ སོཏུཀཱམམྷཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོཔི ‘‘མནུསྶཱ ནཱམ ཁཏྟིཡཱཔི བྲཱཧྨཎཱཔི ‘མཡ྄ཧཾ མཡ྄ཧ’ནྟི ཝདནྟི, ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩཏཾ ན ཛཱནནྟི, སུཎཱཐ དཱནི ཏེསཾ ཨནྡྷབཱལཱནཾ ཀཱརཎ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༣༧.

‘‘ཧིརཉྙཾ མེ སུཝཎྞཾ མེ, ཨེསཱ རཏྟིཾ དིཝཱ ཀཐཱ;

དུམྨེདྷཱནཾ མནུསྶཱནཾ, ཨརིཡདྷམྨཾ ཨཔསྶཏཾ.

༡༣༨.

‘‘དྭེ དྭེ གཧཔཏཡོ གེཧེ, ཨེཀོ ཏཏྠ ཨམསྶུཀོ;

ལམྦཏྠནོ ཝེཎིཀཏོ, ཨཐོ ཨངྐིཏཀཎྞཀོ;

ཀཱིཏོ དྷནེན བཧུནཱ, སོ ཏཾ ཝིཏུདཏེ ཛན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཧིརཉྙཾ མེ སུཝཎྞཾ མེཏི དེསནཱསཱིསམཏྟམེཏཾ, ཨིམིནཱ པན པདདྭཡེན དསཝིདྷམྤི རཏནཾ སབྦཾ, པུབྦཎྞཱཔརཎྞཾ ཁེཏྟཝཏྠུཾ དྭིཔདཙཏུཔྤདཉྩ སབྦཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ མེ ཨིདཾ མེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེསཱ རཏྟིཾ དིཝཱ ཀཐཱཏི ཨེསཱ མནུསྶཱནཾ རཏྟིཉྩ དིཝཱ ཙ ནིཙྩཀཱལཾ ཀཐཱ. ཨཉྙཾ པན ཏེ ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཧུཏྭཱ ན བྷཝནྟཱི’’ཏི ཝཱ ན ཛཱནནྟི, ཨེཝམེཝ པརིདེཝནྟཱ ཝིཙརནྟི. དུམྨེདྷཱནནྟི ཨཔྤཔཉྙཱནཾ. ཨརིཡདྷམྨཾ ཨཔསྶཏནྟི ཨརིཡཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ དྷམྨཾ, ཨརིཡཾ ཝཱ ནིདྡོསཾ ནཝཝིདྷཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ ཨེསཱཝ ཀཐཱ. ཨཉྙཱ པན ‘‘ཨནིཙྩཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ’’ཏི ཏེསཾ ཀཐཱ ནཱམ ནཏྠི.

གཧཔཏཡོཏི ¶ གེཧེ ཨདྷིཔཏིབྷཱུཏཱ. ཨེཀོ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ དྭཱིསུ གྷརསཱམིཀེསུ ‘‘ཨེཀོ’’ཏི མཱཏུགཱམཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཏྠ ཝེཎིཀཏོཏི ཀཏཝེཎཱི, ནཱནཔྤཀཱརེན སཎྛཱཔིཏཀེསཀལཱཔོཏི ཨཏྠོ. ཨཐོ ཨངྐིཏཀཎྞཀོཏི ཨཐ སྭེཝ ཝིདྡྷཀཎྞོ ཚིདྡཀཎྞོཏི ལམྦཀཎྞཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཀཱིཏོ དྷནེན བཧུནཱཏི སོ པནེས ཨམསྶུཀོ ལམྦཏྠནོ ཝེཎིཀཏོ ཨངྐིཏཀཎྞོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ བཧུཾ ¶ དྷནཾ དཏྭཱ ཀཱིཏོ, མཎྜེཏྭཱ པསཱདྷེཏྭཱ ཡཱནཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན གྷརཾ ཨཱནཱིཏོ. སོ ཏཾ ཝིཏུདཏེ ཛནནྟི སོ གཧཔཏི ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ¶ ཏསྨིཾ གེཧེ དཱསཀམྨཀརཱདིབྷེདཾ ཛནཾ ‘‘ཨརེ དུཊྛདཱས དུཊྛདཱསི, ཨིམཾ ན ཀརོསཱི’’ཏི མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདཏི, སཱམིཀོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཝིཙཱརེཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ‘‘མནུསྶལོཀེ ཨཏིཝིཡ ཨཡུཏྟ’’ནྟི མནུསྶལོཀཾ གརཧི.

ཏཾ སུཏྭཱ སབྦེ ཝཱནརཱ ‘‘མཱ ཀཐེཐ, མཱ ཀཐེཐ, ཨསོཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨསྶུམྷཱ’’ཏི ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི ཀཎྞེ དལ༹ྷཾ པིདཧིཾསུ. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨམྷེཧི ཨིདཾ ཨཡུཏྟཾ སུཏ’’ནྟི ཏཾ ཋཱནམྤི གརཧིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགམཾསུ. སོ པིཊྛིཔཱསཱཎོ གརཧིཏཔིཊྛིཔཱསཱཎོཡེཝ ཀིར ནཱམ ཛཱཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཝཱནརགཎོ བུདྡྷཔརིསཱ ཨཧོསི, ཝཱནརིནྡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གརཧིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༢༠] ༡༠. དྷམྨདྷཛཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སུཁཾ ཛཱིཝིཏརཱུཔོསཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟསྶ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ ཧི སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི དེཝདཏྟོ མཡ྄ཧཾ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐིཡེཝ, སནྟཱསམཏྟམྤི པན ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ ཡསཔཱཎི ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཀཱལ༹ཀོ ནཱམསྶ སེནཱཔཏི ཨཧོསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶེཝ པུརོཧིཏོ ཨཧོསི ནཱམེན དྷམྨདྷཛོ ནཱམ, རཉྙོ པན སཱིསཔྤསཱདྷནཀཔྤཀོ ཚཏྟཔཱཎི ནཱམ. རཱཛཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏི, སེནཱཔཏི པནསྶ ཝིནིཙྪཡཾ ཀརོནྟོ ལཉྫཾ ཁཱདཏི པརཔིཊྛིམཾསིཀོ, ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཨསྶཱམིཀེ སཱམིཀེ ཀརོཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཝིནིཙྪཡེ པརཱཛིཏོ མནུསྶོ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོ ཝིནིཙྪཡཱ ནིཀྑནྟོ རཱཛུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟཾ ¶ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ པཱདེསུ པཏིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱདིསེསུ ནཱམ, སཱམི, རཉྙོ ཨཏྠཉྩ དྷམྨཉྩ ཨནུསཱསནྟེསུ ཀཱལ༹ཀསེནཱཔཏི ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཨསྶཱམིཀེ སཱམིཀེ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པརཱཛིཏབྷཱཝཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཀཐེསི. བོདྷིསཏྟོ ཀཱརུཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ¶ ‘‘ཨེཧི བྷཎེ, ཨཌྜཾ ཏེ ཝིནིཙྪིནིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. མཧཱཛནོ སནྣིཔཏི, བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨཌྜཾ པཊིཝིནིཙྪིནིཏྭཱ སཱམིཀཉྙེཝ སཱམིཀཾ ཨཀཱསི.

མཧཱཛནོ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཱསི, སོ སདྡོ མཧཱ ཨཧོསི. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ སདྡོ ནཱམེསོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, དྷམྨདྷཛཔཎྜིཏེན དུབྦིནིཙྪིཏོ ཨཌྜོ སུཝིནིཙྪིཏོ, ཏཏྲེས སཱདྷུཀཱརསདྡོ’’ཏི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ བོདྷིསཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཌྜོ ཀིར ཏེ ཨཱཙརིཡ ཝིནིཙྪིཏོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལ༹ཀེན དུབྦིནིཙྪིཏཾ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནི’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ ཏུམྷེཝ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནཐ, མཡ྄ཧཉྩ ཀཎྞསུཁཾ བྷཝིསྶཏི ལོཀསྶ ཙ ཝུཌྜྷཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནིཙྪནྟམྤི ཏཾ ‘‘སཏྟཱནུདྡཡཱཡ ཝིནིཙྪཡེ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ སམྤཊིཙྪཱཔེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟོ ཝིནིཙྪཡེ ནིསཱིདཏི, སཱམིཀེཡེཝ སཱམིཀེ ཀརོཏི.

ཀཱལ༹ཀོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ལཉྫཾ ཨལབྷནྟོ ལཱབྷཏོ པརིཧཱཡིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, དྷམྨདྷཛཔཎྜིཏོ ཏཝ རཛྫཾ པཏྠེཏཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ རཉྙོ ཨནྟརེ པརིབྷིནྡི. རཱཛཱ ཨསདྡཧནྟོ ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཨཝཙཱ’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པུན ཏེན ‘‘སཙེ མེ ན སདྡཧཐ, ཏསྶཱགམནཀཱལེ ཝཱཏཔཱནེན ཨོལོཀེཐ. ཨཐཱནེན སཀལནགརསྶ ཨཏྟནོ ཧཏྠེ ཀཏབྷཱཝཾ པསྶིསྶཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ རཱཛཱ ཏསྶ ཨཌྜཀཱརཀཔརིསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏསྶེཝ པརིསཱ’’ཏི སཉྙཱཡ བྷིཛྫིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀརོམ ¶ སེནཱཔཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ཨེཏཾ མཱརེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨོལཱ༹རིཀདོསཾ ཨཔསྶནྟཱ ཀཐཾ མཱརེསྶཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠེཀོ ཨུཔཱཡོ’’ཏི. ‘‘ཀཏརཱུཔཱཡོ’’ཏི. ‘‘ཨསཡ྄ཧམསྶ ཀམྨཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ ཏཾ ཏེན དོསེན མཱརེསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཨསཡ྄ཧཀམྨ’’ནྟི? ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨུཡྻཱནཾ ནཱམ སཱརབྷཱུམིཡཾ རོཔིཏཾ པཊིཛགྒིཡམཱནཾ ཏཱིཧི ཙཏཱུཧི སཾཝཙྪརེཧི ཕལཾ དེཏི. ཏུམྷེ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘སྭེ ཨུཡྻཱནཾ ཀཱིལི༹སྶཱམ, ཨུཡྻཱནཾ མེ མཱཔེཧཱི’ཏི ཝདཐ, སོ མཱཔེཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི. ཨཐ ནཾ ཏསྨིཾ དོསེ མཱརེསྶཱམཱ’’ཏི.

རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏ, མཡ྄ཧཾ པུརཱཎཨུཡྻཱནེ ཙིརཾ ཀཱིལི༹མྷ, ཨིདཱནི ནཝཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམམྷ, སྭེ ཀཱིལི༹སྶཱམ, ཨུཡྻཱནཾ ནོ མཱཔེཧི, སཙེ མཱཔེཏུཾ ན སཀྑིསྶསི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཀཱལ༹ཀེན ལཉྫཾ ཨལབྷམཱནེན རཱཛཱ ཨནྟརེ པརིབྷིནྣོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སཀྐོནྟོ ཛཱནིསྶཱམི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གེཧཾ གནྟྭཱ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཙིནྟཡམཱནོ སཡནེ ནིཔཛྫི, སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ¶ ཨཱཝཛྫེནྟོ བོདྷིསཏྟསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཝེགེནཱགནྟྭཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཙིནྟེསི པཎྜིཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི? ‘‘སཀྐོཧམསྨཱི’’ཏི. ‘‘རཱཛཱ མཾ ‘ཨུཡྻཱནཾ མཱཔེཧཱི’ཏི ཨཱཧ, ཏཾ ཙིནྟེམཱི’’ཏི. ‘‘པཎྜིཏ, མཱ ཙིནྟཡི, ཨཧཾ ཏེ ནནྡནཝནཙིཏྟལཏཱཝནསདིསཾ ཨུཡྻཱནཾ མཱཔེསྶཱམི, ཀཏརསྨིཾ ཋཱནེ མཱཔེམཱི’’ཏི? ‘‘ཨསུཀཊྛཱནེ མཱཔེཧཱི’’ཏི. སཀྐོ མཱཔེཏྭཱ དེཝཔུརམེཝ གཏོ.

པུནདིཝསེ བོདྷིསཏྟོ ཨུཡྻཱནཾ པཙྩཀྑཏོ དིསྭཱ གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ནིཊྛིཏཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨུཡྻཱནཾ, ཀཱིལ༹སྶཱུ’’ཏི. རཱཛཱ གནྟྭཱ ཨཊྛཱརསཧཏྠེན མནོསིལཱཝཎྞེན པཱཀཱརེན པརིཀྑིཏྟཾ དྭཱརཊྚཱལཀསམྤནྣཾ པུཔྥཕལབྷཱརབྷརིཏནཱནཱརུཀྑཔཊིམཎྜིཏཾ ¶ ཨུཡྻཱནཾ དིསྭཱ ཀཱལ༹ཀཾ པུཙྪི – ‘‘པཎྜིཏེན ཨམྷཱཀཾ ཝཙནཾ ཀཏཾ, ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨེཀརཏྟེན ཨུཡྻཱནཾ མཱཔེཏུཾ སཀྐོནྟོ རཛྫཾ གཧེཏུཾ ཀིཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཔརམྤི ནཾ ཨསཡ྄ཧཀམྨཾ ཀཱརེམཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀམྨཾ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘སཏྟརཏནམཡཾ པོཀྑརཎིཾ མཱཔེམཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཨུཡྻཱནཾ ཏཱཝ ཏེ མཱཔིཏཾ ¶ , ཨེཏསྶ པན ཨནུཙྪཝིཀཾ སཏྟརཏནམཡཾ པོཀྑརཎིཾ མཱཔེཧི. སཙེ མཱཔེཏུཾ ན སཀྑིསྶསི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, སཀྐོནྟོ མཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ སཀྐོ པོཀྑརཎིཾ མཱཔེསི སོབྷགྒཔྤཏྟཾ སཏཏིཏྠཾ སཧསྶཝངྐཾ པཉྩཝཎྞཔདུམསཉྪནྣཾ ནནྡནཔོཀྑརཎིསདིསཾ.

པུནདིཝསེ བོདྷིསཏྟོ ཏམྤི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘མཱཔིཏཱ, དེཝ, པོཀྑརཎཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཏམྤི དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཀཱལ༹ཀཾ པུཙྪི. ‘‘ཨུཡྻཱནསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ གེཧཾ མཱཔེཏུཾ ཨཱཎཱཔེཧི, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི, ཨཱཙརིཡ, ཨིམསྶ ཨུཡྻཱནསྶ ཙེཝ པོཀྑརཎིཡཱ ཙ ཨནུཙྪཝིཀཾ སབྦདནྟམཡཾ གེཧཾ མཱཔེཧི, ནོ ཙེ མཱཔེསྶསི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ སཀྐོ གེཧམྤི མཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ པུནདིཝསེ ཏམྤི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏམྤི དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཀཱལ༹ཀཾ པུཙྪི. ‘‘གེཧསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ མཎིཾ མཱཔེཏུཾ ཨཱཎཱཔེཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏ, ཨིམསྶ དནྟམཡགེཧསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ མཎིཾ མཱཔེཧི, མཎིཨཱལོཀེན ཝིཙརིསྶཱམ. སཙེ མཱཔེཏུཾ ན སཀྐོསི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ སཀྐོ མཎིམྤི མཱཔེསི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ པུནདིཝསེ ཏཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི ¶ . རཱཛཱ ཏམྤི དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཀཱལ༹ཀཾ པུཙྪི. ‘‘མཧཱརཱཛ, དྷམྨདྷཛབྲཱཧྨཎསྶ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏདཱཡིཀཱ དེཝཏཱ ཨཏྠི མཉྙེ, ཨིདཱནི ཡཾ དེཝཏཱཔི མཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཾ ཨཱཎཱཔེཧི. ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ནཱམ མནུསྶཾ དེཝཏཱཔི མཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྨཱ ‘ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ མེ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ མཱཔེཧཱི’ཏི ཏཾ ཝདཱཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཏཡཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཡྻཱནཾ, པོཀྑརཎཱི, དནྟམཡཔཱསཱདོ, ཏསྶ ཨཱལོཀཀརཎཏྠཱཡ མཎིརཏནཉྩ མཱཔིཏཾ, ཨིདཱནི མེ ཨུཡྻཱནརཀྑཀཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ མཱཔེཧི, ནོ ཙེ མཱཔེསྶསི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཧོཏུ, ལབྷམཱནོ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི གེཧཾ གནྟྭཱ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ནིཔནྣོ པཙྩཱུསཀཱལེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཡནཔཱིཋེ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཡཾ ཨཏྟནཱ སཀྐཱ མཱཔེཏུཾ, ཏཾ མཱཔེསི, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ པན ཨུཡྻཱནཔཱལཾ ན སཀྐཱ མཱཔེཏུཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ¶ པརེསཾ ཧཏྠེ མརཎཏོ ཨརཉྙེ ཨནཱཐམརཎམེཝ ཝརཏར’’ནྟི. སོ ཀསྶཙི ཨནཱརོཙེཏྭཱ པཱསཱདཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨགྒདྭཱརེནེཝ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ སཏཾ དྷམྨཾ ཨཱཝཛྫམཱནོ ནིསཱིདི.

སཀྐོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ཝནཙརཀོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཏྭཾ སུཁུམཱལོ, ཨདིཊྛཔུབྦདུཀྑརཱུཔོ ཝིཡ ཨིམཾ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཀིཾ ཀརོནྟོ ནིསིནྣོསཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༦.

‘‘སུཁཾ ཛཱིཝིཏརཱུཔོསི, རཊྛཱ ཝིཝནམཱགཏོ;

སོ ཨེཀཀོ རུཀྑམཱུལེ, ཀཔཎོ ཝིཡ ཛྷཱཡསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སུཁཾ ཛཱིཝིཏརཱུཔོསཱིཏི ཏྭཾ སུཁེན ཛཱིཝིཏསདིསོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིཧཏོ ཝིཡ. རཊྛཱཏི ཨཱཀིཎྞམནུསྶཊྛཱནཱ. ཝིཝནམཱགཏོཏི ནིརུདཀཊྛཱནཾ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ. རུཀྑམཱུལེཏི རུཀྑསམཱིཔེ. ཀཔཎོ ཝིཡ ¶ ཛྷཱཡསཱིཏི ཀཔཎོ ཝིཡ ཨེཀཀོ ནིསིནྣོ ཛྷཱཡསི པཛ྄ཛྷཱཡསི, ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཙིནྟེསཱིཏི པུཙྪི.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤༠.

‘‘སུཁཾ ¶ ཛཱིཝིཏརཱུཔོསྨི, རཊྛཱ ཝིཝནམཱགཏོ;

སོ ཨེཀཀོ རུཀྑམཱུལེ, ཀཔཎོ ཝིཡ ཛྷཱཡཱམི;

སཏཾ དྷམྨཾ ཨནུསྶར’’ནྟི.

ཏཏྠ སཏཾ དྷམྨཾ ཨནུསྶརནྟི, སམྨ, སཙྩམེཏཾ, ཨཧཾ སུཁཾ ཛཱིཝིཏརཱུཔོ རཊྛཱ ཙ ཝིཝནམཱགཏོ, སོཧཾ ཨེཀཀོཝ ཨིམསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀཔཎོ ཝིཡ ཛྷཱཡཱམི. ཡཾ པན ཝདེསི ‘‘ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཙིནྟེསཱི’’ཏི, ཏཾ ཏེ པཝེདེམི ‘‘སཏཾ དྷམྨ’’ནྟི. ཨཧཉྷི སཏཾ དྷམྨཾ ཨནུསྶརནྟོ ཨིདྷ ནིསིནྣོ. སཏཾ དྷམྨནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ སཏཾ སཔྤུརིསཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ དྷམྨཾ. ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ཡསོ ཨཡསོ ནིནྡཱ པསཾསཱ སུཁཾ དུཀྑནྟི ཨཡཉྷི ཨཊྛཝིདྷོ ལོཀདྷམྨོ. ཨིམིནཱ པན ཨབྦྷཱཧཏཱ སནྟོ ན ཀམྤནྟི ན པཝེདྷེནྟི, ཨཡམེཏྠ ཨཀམྤནསངྑཱཏོ སཏཾ དྷམྨོ ཨིམཾ ཨནུསྶརནྟོ ནིསིནྣོམྷཱིཏི དཱིཔེཏི.

ཨཐ ¶ ནཾ སཀྐོ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀསྨཱ ནིསིནྣོསཱི’’ཏི. ‘‘རཱཛཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ ཨཱཧརཱཔེཏི, ཏཱདིསཾ ན སཀྐོམི ལདྡྷུཾ, སོཧཾ ‘ཀིཾ མེ པརསྶ ཧཏྠེ མརཎེན, ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨནཱཐམརཎཾ མརིསྶཱམཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ནིསིནྣོ’’ཏི. ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཨཧཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, མཡཱ ཏེ ཨུཡྻཱནཱདཱིནི མཱཔིཏཱནི, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ མཱཔེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏུམྷཱཀཾ རཉྙོ སཱིསཔྤསཱདྷནཀཔྤཀོ ཚཏྟཔཱཎི ནཱམ, སོ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེན ཨུཡྻཱནཔཱལེན ཨཏྠེ སཏི ཨེཏཾ ཀཔྤཀཾ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ ཀཱཏུཾ ཝདེཧཱི’’ཏི. ཨིཏི སཀྐོ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི སམསྶཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཝཔུརམེཝ གཏོ.

བོདྷིསཏྟོ གེཧཾ ¶ གནྟྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ རཱཛདྭཱརཾ གནྟྭཱ ཚཏྟཔཱཎིམྤི ཏཏྠེཝ དིསྭཱ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཀིར, སམྨ ཚཏྟཔཱཎི, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀོ ཏེ མཡ྄ཧཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏབྷཱཝཾ ཨཱཙིཀྑཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཀྐོ, དེཝརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ ཨཱཙིཀྑཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེནཱ’’ཏི སབྦཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ‘‘ཨཱམ, ཨཧཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱཝ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟཔཱཎི, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེན ཨུཡྻཱནཔཱལེན ཨཏྠེ སཏི ཨིམཾ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘ཏྭཾ ཀིར ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏམེཧི ཙཏུརངྒེཧི སམནྣཱགཏོསཱི’’ཏི?

‘‘ཨནུསཱུཡཀོ ¶ ཨཧཾ དེཝ, ཨམཛྫཔཱཡཀོ ཨཧཾ;

ནིསྣེཧཀོ ཨཧཾ དེཝ, ཨཀྐོདྷནཾ ཨདྷིཊྛིཏོ’’ཏི.

‘‘མཡ྄ཧཉྷི, མཧཱརཱཛ, ཨུསཱུཡཱ ནཱམ ནཏྠི, མཛྫཾ མེ ན པིཝིཏཔུབྦཾ, པརེསུ མེ སྣེཧོ ཝཱ ཀོདྷོ ཝཱ ན བྷཱུཏཔཱུབྦོ. ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོམྷཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ རཱཛཱ, བྷོ ཚཏྟཔཱཎི, ‘‘ཨནུསཱུཡཀོསྨཱི’’ཏི ཝདསཱིཏི. ‘‘ཨཱམ, དེཝ, ཨནུསཱུཡཀོམྷཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཨཱརམྨཎཾ དིསྭཱ ཨནུསཱུཡཀོ ཛཱཏོསཱི’’ཏི? ‘‘སུཎཱཧི དེཝཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨནུསཱུཡཀཀཱརཎཾ ཀཐེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨིཏྠིཡཱ ¶ ཀཱརཎཱ རཱཛ, བནྡྷཱཔེསིཾ པུརོཧིཏཾ;

སོ མཾ ཨཏྠེ ནིཝེདེསི, ཏསྨཱཧཾ ཨནུསཱུཡཀོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ, དེཝ, པུབྦེ ཨིམསྨིཾཡེཝ བཱརཱཎསིནགརེ ཏཱདིསོཝ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱརཎཱ པུརོཧིཏཾ བནྡྷཱཔེསིཾ.

‘‘ཨབདྡྷཱ ཏཏྠ བཛ྄ཛྷནྟི, ཡཏྠ བཱལཱ པབྷཱསརེ;

བདྡྷཱཔི ཏཏྠ མུཙྩནྟི, ཡཏྠ དྷཱིརཱ པབྷཱསརེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༢༠) –

ཨིམསྨིཉྷི ¶ ཛཱཏཀེ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཨཡཾ ཚཏྟཔཱཎི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཙཏུསཊྛིཡཱ པཱདམཱུལིཀེཧི སདྡྷིཾ སམྤདུསྶིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཏྟནོ མནོརཐཾ ཨཔཱུརེནྟཾ ནཱསེཏུཀཱམཱཡ དེཝིཡཱ པརིབྷིནྣོ བནྡྷཱཔེསི. ཏདཱ ནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨཱནཱིཏོ བོདྷིསཏྟོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ དེཝིཡཱ དོསཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སཡཾ མུཏྟོ རཉྙཱ བནྡྷཱཔིཏེ སབྦེཔི ཏེ པཱདམཱུལིཀེ མོཙེཏྭཱ ‘‘ཨེཏེསཉྩ དེཝིཡཱ ཙ ཨཔརཱདྷཾ ཁམཐ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨོཝདི. སབྦཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ –

‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཀཱརཎཱ རཱཛ, བནྡྷཱཔེསིཾ པུརོཧིཏཾ;

སོ མཾ ཨཏྠེ ནིཝེདེསི, ཏསྨཱཧཾ ཨནུསཱུཡཀོ’’ཏི.

ཏདཱ པན སོཧཾ ཙིནྟེསིཾ – ‘‘ཨཧཾ སོལ༹ས སཧསྶཨིཏྠིཡོ པཧཱཡ ཨེཏཾ ཨེཀམེཝ ཀིལེསཝསེན སངྒཎྷནྟོཔི སནྟཔྤེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, ཨེཝཾ དུཔྤཱུརཎཱིཡཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཀུཛ྄ཛྷནཾ ནཱམ ནིཝཏྠཝཏྠེ ¶ ཀིལིསྶནྟེ ‘ཀསྨཱ ཀིལིསྶསཱི’ཏི ཀུཛ྄ཛྷནསདིསཾ ཧོཏི, བྷུཏྟབྷཏྟེ གཱུཐབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫནྟེ ‘ཀསྨཱ ཨེཏཾ སབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫསཱི’ཏི ཀུཛ྄ཛྷནསདིསཾ ཧོཏི. ‘ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ ན པཱཔུཎཱམི, ཏཱཝ ཀིལེསཾ ནིསྶཱཡ མཡི ཨུསཱུཡཱ མཱ ཨུཔྤཛྫཏཱུ’’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨནུསཱུཡཀོ ཛཱཏོ. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘ཏསྨཱཧཾ ཨནུསཱུཡཀོ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘སམྨ ཚཏྟཔཱཎི, ཀིཾ ཨཱརམྨཎཾ དིསྭཱ ཨམཛྫཔོ ཛཱཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘མཏྟོ ¶ ཨཧཾ མཧཱརཱཛ, པུཏྟམཾསཱནི ཁཱདཡིཾ;

ཏསྶ སོཀེནཧཾ ཕུཊྛོ, མཛྫཔཱནཾ ཝིཝཛྫཡི’’ནྟི.

ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, པུབྦེ ཏཱདིསོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ མཛྫེན ཝིནཱ ཝཏྟིཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, ཨམཾསཀབྷཏྟམྤི བྷུཉྫིཏུཾ ནཱསཀྑིཾ. ནགརེ ཨུཔོསཐདིཝསེསུ མཱགྷཱཏོ ཧོཏི, བྷཏྟཀཱརཀོ པཀྑསྶ ཏེརསིཡཉྙེཝ མཾསཾ གཧེཏྭཱ ཋཔེསི, ཏཾ དུནྣིཀྑིཏྟཾ སུནཁཱ ཁཱདིཾསུ. བྷཏྟཀཱརཀོ ཨུཔོསཐདིཝསེ མཾསཾ ཨལབྷིཏྭཱ རཉྙོ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ པཙིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུཔནཱམེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ དེཝིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘དེཝི, ཨཛྫ མེ མཾསཾ ན ལདྡྷཾ, ཨམཾསཀབྷོཛནཾ ནཱམ ཨུཔནཱམེཏུཾ ན སཀྐོམི, ཀིནྟི ཀརོམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏཱཏ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ རཉྙཱ པིཡོ མནཱཔོ, པུཏྟཾ མེ དིསྭཱ རཱཛཱ ཏམེཝ ཙུམྦནྟོ པརིསྶཛནྟོ ཨཏྟནོ ¶ ཨཏྠིབྷཱཝམྤི ན ཛཱནཱཏི, ཨཧཾ པུཏྟཾ མཎྜེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱུརུམྷི ནིསཱིདཱཔེཡྻཾ, རཉྙོ པུཏྟེན སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནཀཱལེ ཏྭཾ བྷཏྟཾ ཨུཔནེཡྻཱསཱི’’ཏི. སཱ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཨལངྐཏཱབྷརཎཾ མཎྜེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱུརུམྷི ནིསཱིདཱཔེསི. རཉྙོ པུཏྟེན སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནཀཱལེ བྷཏྟཀཱརཀོ བྷཏྟཾ ཨུཔནཱམེསི. རཱཛཱ སུརཱམདམཏྟོ པཱཏིཡཾ མཾསཾ ཨདིསྭཱ ‘‘མཾསཾ ཀཧ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ, དེཝ, ཨུཔོསཐདིཝསཾ མཱགྷཱཏཏཱཡ མཾསཾ ན ལདྡྷ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘མཡ྄ཧཾ མཾསཾ ནཱམ དུལླབྷ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཱུརུམྷི ནིསིནྣསྶ པིཡཔུཏྟསྶ གཱིཝཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ བྷཏྟཀཱརཀསྶ པུརཏོ ཁིཔིཏྭཱ ‘‘ཝེགེན སམྤཱདེཏྭཱ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷཏྟཀཱརཀོ ཏཐཱ ཨཀཱསི, རཱཛཱ པུཏྟམཾསེན བྷཏྟཾ བྷུཉྫི. རཉྙོ བྷཡེན ཨེཀོཔི ཀནྡིཏུཾ ཝཱ རོདིཏུཾ ཝཱ ཀཐེཏུཾ ཝཱ སམཏྠོ ནཱམ ནཱཧོསི.

རཱཛཱ བྷུཉྫིཏྭཱ སཡནཔིཊྛེ ནིདྡཾ ཨུཔགནྟྭཱ པཙྩཱུསཀཱལེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝིགཏམདོ ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨིཾ ཀཱལེ དེཝཱི ཀནྡམཱནཱ པཱདམཱུལེ པཏི. ‘‘ཀིཾ, བྷདྡེ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ¶ , ‘‘དེཝ, ཧིཡྻོ ཏེ པུཏྟཾ མཱརེཏྭཱ པུཏྟམཾསེན བྷཏྟཾ བྷུཏྟ’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ པུཏྟསོཀེན རོདིཏྭཱ ཀནྡིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ མེ དུཀྑཾ སུརཱཔཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི སུརཱཔཱནེ དོསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ ན པཱཔུཎཱམི, ཏཱཝ ཨེཝརཱུཔཾ ཝིནཱསཀཱརཀཾ ¶ སུརཾ ནཱམ ན པིཝིསྶཱམཱི’’ཏི པཾསུཾ གཧེཏྭཱ མུཁཾ པུཉྪིཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ མཛྫཾ ནཱམ ན པིཝིཾ. ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘མཏྟོ ཨཧཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ པན, སམྨ ཚཏྟཔཱཎི, ཨཱརམྨཎཾ དིསྭཱ ནིསྣེཧོ ཛཱཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཀིཏཝཱསོ ནཱམཧཾ རཱཛ, པུཏྟོ པཙྩེཀབོདྷི མེ;

པཏྟཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཙཝིཏོ, ནིསྣེཧོ ཏསྶ ཀཱརཎཱ’’ཏི.

མཧཱརཱཛ, པུབྦེ ཨཧཾ བཱརཱཎསིཡཾཡེཝ ཀིཏཝཱསོ ནཱམ རཱཛཱ. ཏསྶ མེ པུཏྟོ ཝིཛཱཡི. ལཀྑཎཔཱཋཀཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ ཀུམཱརོ པཱནཱིཡཾ ཨལབྷིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘དུཊྛཀུམཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨོཔརཛྫཾ ཀཱརེསི, རཱཛཱ ཀུམཱརཾ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝིཙརི, པཱནཱིཡཾ ཨལབྷིཏྭཱ མརཎབྷཡེན ཙསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨནྟོནགརེསུ ཙ ཏཏྠ ཏཏྠ པོཀྑརཎིཡོ ཀཱརེསི, ཙཏུཀྐཱདཱིསུ མཎྜཔེ ཀཱརེཏྭཱ པཱནཱིཡཙཱཊིཡོ ཋཔཱཔེསི. སོ ཨེཀདིཝསེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ པཱཏོཝ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པསྶི. མཧཱཛནོཔི པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ ཏམེཝ ཝནྡཏི ¶ པསཾསཏི, ཨཉྫལིཉྩསྶ པགྒཎྷཱཏི.

ཀུམཱརོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཱདིསེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟཱ ཨིམཾ མུཎྜཀཾ ཝནྡནྟི པསཾསནྟི, ཨཉྫལིཉྩསྶ པགྒཎྷནྟཱི’’ཏི. སོ ཀུཔིཏོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ལདྡྷཾ ཏེ, སམཎ, བྷཏྟ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, ཀུམཱརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ སདྡྷིཾ བྷཏྟེན མདྡིཏྭཱ པཱདཔྤཧཱརེན ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཨཀཱསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ‘‘ནཊྛོ ཝཏཱཡཾ སཏྟོ’’ཏི ཏསྶ མུཁཾ ཨོལོཀེསི. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཧཾ, སམཎ, ཀིཏཝཱསརཉྙོ པུཏྟོ, ནཱམེན དུཊྛཀུམཱརོ ནཱམ, ཏྭཾ མེ ཀུདྡྷོ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཀིཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

པཙྩེཀབུདྡྷོ ¶ ཚིནྣབྷཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨུཏྟརཧིམཝནྟེ ནནྡནམཱུལཔབྦྷཱརམེཝ གཏོ. ཀུམཱརསྶཱཔི ཏངྑཎཉྙེཝ པཱཔཀམྨཾ པརིཔཙྩི. སོ ‘‘ཌཡ྄ཧཱམི ཌཡ྄ཧཱམཱི’’ཏི སམུགྒཏསརཱིརཌཱཧོ ཏཏྠེཝ པཏི. ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཡཏྟཀཾ པཱནཱིཡཾ, ཏཏྟཀཾ པཱནཱིཡཾ སབྦཾ ཚིཛྫི, མཱཏིཀཱ སུསྶིཾསུ, ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ ¶ པཏྭཱ ཨཝཱིཙིམྷི ནིབྦཏྟི. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ པུཏྟསོཀེན ཨབྷིབྷཱུཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མེ སོཀོ པིཡཝཏྠུཏོ ཨུཔྤཛྫི, སཙེ མེ སྣེཧོ ནཱབྷཝིསྶ, སོཀོ ན ཨུཔྤཛྫིསྶ, ཨིཏོ དཱནི མེ པཊྛཱཡ སཝིཉྙཱཎཀེ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཎཀེ ཝཱ ཀིསྨིཉྩི ཝཏྠུསྨིཾ སྣེཧོ ནཱམ མཱ ཨུཔྤཛྫཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི, ཏཏོ པཊྛཱཡ སྣེཧོ ནཱམ ནཏྠི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཀིཏཝཱསོ ནཱམཱཧ’’ནྟི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པུཏྟོ པཙྩེཀབོདྷི མེ. པཏྟཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཙཝིཏོཏི མམ པུཏྟོ པཙྩེཀབོདྷིཔཏྟཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཙཝིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིསྣེཧོ ཏསྶ ཀཱརཎཱཏི ཏདཱ ཨུཔྤནྣསྣེཧཝཏྠུསྶ ཀཱརཎཱ ཨཧཾ ནིསྣེཧོ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ པན, སམྨ, ཨཱརམྨཎཾ དིསྭཱ ནིཀྐོདྷོ ཛཱཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨརཀོ ཧུཏྭཱ མེཏྟཙིཏྟཾ, སཏྟ ཝསྶཱནི བྷཱཝཡིཾ;

སཏྟ ཀཔྤེ བྲཧྨལོཀེ, ཏསྨཱ ཨཀྐོདྷནོ ཨཧ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨརཀོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ སཏྟ ཝསྶཱནི མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ སཏྟ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ བྲཧྨལོཀེ ཝསིཾ, ཏསྨཱ ཨཧཾ དཱིགྷརཏྟཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཨཱཙིཎྞཔརིཙིཎྞཏྟཱ ཨཀྐོདྷནོ ཛཱཏོཏི.

ཨེཝཾ ཚཏྟཔཱཎིནཱ ཨཏྟནོ ཙཏཱུསུ ཨངྒེསུ ཀཐིཏེསུ རཱཛཱ པརིསཱཡ ཨིངྒིཏསཉྙཾ ཨདཱསི. ཏངྑཎཉྙེཝ ཨམཙྩཱ ཙ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱདཡོ ¶ ཙ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཨརེ ལཉྫཁཱདཀ དུཊྛཙོར, ཏྭཾ ལཉྫཾ ཨལབྷིཏྭཱ པཎྜིཏཾ ཨུཔཝདིཏྭཱ མཱརེཏུཀཱམོ ཛཱཏོ’’ཏི ཀཱལ༹ཀཾ སེནཱཔཏིཾ ཧཏྠཔཱདེསུ གཧེཏྭཱ རཱཛནིཝེསནཱ ཨོཏཱརེཏྭཱ གཧིཏགཧིཏེཧེཝ པཱསཱཎམུགྒརེཧི སཱིསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ པཱདེསུ གཧེཏྭཱ ཀཌྜྷནྟཱ སངྐཱརཊྛཱནེ ཚཌྜེསུཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ རཱཛཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ¶ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀཱལ༹ཀསེནཱཔཏི དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཚཏྟཔཱཎིཀཔྤཀོ སཱརིཔུཏྟོ, སཀྐོ ཨནུརུདྡྷོ, དྷམྨདྷཛོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

དྷམྨདྷཛཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

བཱིརཎཐམྦྷཝགྒོ སཏྟམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སོམདཏྟཉྩ ཨུཙྪིཊྛཾ, ཀུརུ པུཎྞནདཱིཔི ཙ;

ཀཙྪཔམཙྪསེགྒུ ཙ, ཀཱུཊཝཱཎིཛགརཧི;

དྷམྨདྷཛནྟི ཏེ དས.

༨. ཀཱསཱཝཝགྒོ

[༢༢༡] ༡. ཀཱསཱཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨནིཀྐསཱཝོ ¶ ཀཱསཱཝནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ པན རཱཛགཧེ སམུཊྛིཏཾ. ཨེཀསྨིཾ སམཡེ དྷམྨསེནཱཔཏི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརཏི. དེཝདཏྟོཔི ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཱཡ དུསྶཱིལཔརིསཱཡ པརིཝུཏོ གཡཱསཱིསེ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ རཱཛགཧཝཱསིནོ ཚནྡཀཾ སངྒྷརིཏྭཱ དཱནཾ སཛྫཡིཾསུ. ཨཐེཀོ ཝོཧཱརཏྠཱཡ ཨཱགཏཝཱཎིཛོ ཨིམཾ སཱཊཀཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ‘‘མམྤི པཏྟིཀཾ ཀརོཐཱ’’ཏི མཧགྒྷཾ གནྡྷཀཱསཱཝཾ ཨདཱསི. ནཱགརཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟཡིཾསུ, སབྦཾ ཚནྡཀེན སངྐཌྜྷིཏཾ ཀཧཱཔཎེཧེཝ ནིཊྛཱསི. སོ སཱཊཀོ ཨཏིརེཀོ ཨཧོསི. མཧཱཛནོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ གནྡྷཀཱསཱཝསཱཊཀོ ཨཏིརེཀོ. ཀསྶ ནཾ དེམ, ཀིཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ, ཨུདཱཧུ དེཝདཏྟསྶཱ’’ཏི མནྟཡིཾསུ.

ཏཏྠེཀེ ‘‘སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཔརེ ‘‘སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ ཡཐཱརུཙི པཀྐམིསྶཏི ¶ , དེཝདཏྟཏྠེརོ པན ནིབདྡྷཾ ཨམྷཱཀཾ ནགརམེཝ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི, མངྒལཱམངྒལེསུ ཨཡམེཝ ཨམྷཱཀཾ ¶ ཨཝསྶཡོ, དེཝདཏྟསྶ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སམྦཧུལིཀཾ ཀརོནྟེསུཔི ‘‘དེཝདཏྟསྶ དསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྟཱརོ བཧུཏརཱ ཨཧེསུཾ, ཨཐ ནཾ དེཝདཏྟསྶ ཨདཾསུ. དེཝདཏྟོ ཏསྶ དསཱ ཚིནྡཱཔེཏྭཱ ཨོཝཊྚིཀཾ སིབྦཱཔེཏྭཱ རཛཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚཝཎྞཾ ཀཏྭཱ པཱརུཔི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏིཾསམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏཔཊིསནྠཱརཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ, ཨཏྟནོ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཨརཧདྡྷཛཾ པཱརུཔཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ ཨཏྟནོ ཨནནུརཱུཔཾ ཨརཧདྡྷཛཾ པརིདཧཏི, པུབྦེཔི པརིདཧིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཧཏྠིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨསཱིཏིསཧསྶམཏྟཝཱརཎཔརིཝཱརོ ཡཱུཐཔཏི ཧུཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝསཏི. ཨཐེཀོ དུགྒཏམནུསྶོ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརནྟོ དནྟཀཱརཝཱིཐིཡཾ དནྟཀཱརེ དནྟཝལཡཱདཱིནི ཀརོནྟེ དིསྭཱ ¶ ‘‘ཧཏྠིདནྟེ ལབྷིཏྭཱ གཎྷིསྶཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏེ ‘‘ཨཱམ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཨཱཝུདྷཾ ཨཱདཱཡ ཀཱསཱཝཝཏྠཝསནོ པཙྩེཀབུདྡྷཝེསཾ གཎྷིཏྭཱ པཊིསཱིསཀཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ཧཏྠིཝཱིཐིཡཾ ཋཏྭཱ ཨཱཝུདྷེན ཧཏྠིཾ མཱརེཏྭཱ དནྟེ ཨཱདཱཡ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཀྐིཎནྟོ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ བོདྷིསཏྟསྶ པརིཝཱརཧཏྠཱིནཾ སབྦཔཙྪིམཾ ཧཏྠིཾ མཱརེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཧཏྠིནོ དེཝསིཀཾ ཧཏྠཱིསུ པརིཧཱཡནྟེསུ ‘‘ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེན ཧཏྠིནོ པརིཧཱཡནྟཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ.

བོདྷིསཏྟོ པརིགྒཎྷནྟོ ‘‘པཙྩེཀབུདྡྷཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཧཏྠིཝཱིཐིཔརིཡནྟེ ཨེཀོ པུརིསོ ཏིཊྛཏི, ཀཙྩི ནུ ཁོ སོ མཱརེཏི, པརིགྒཎྷིསྶཱམི ན’’ནྟི ཨེཀདིཝསཾ ཧཏྠཱི པུརཏོ ཀཏྭཱ སཡཾ ¶ པཙྪཏོ ཨཧོསི. སོ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཨཱཝུདྷཾ ཨཱདཱཡ པཀྑནྡི. བོདྷིསཏྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏོ ‘‘བྷཱུམིཡཾ པོཐེཏྭཱ མཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི སོཎྜཾ པསཱརེཏྭཱ ཏེན པརིདཧིཏཱནི ཀཱསཱཝཱནི དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨརཧདྡྷཛཾ མཡཱ གརུཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སོཎྜཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ པུརིས, ནནུ ཨེས ཨརཧདྡྷཛོ ཨནནུཙྪཝིཀོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཀསྨཱ ཨེཏཾ པརིདཧསཱི’’ཏི ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༤༡.

‘‘ཨནིཀྐསཱཝོ ཀཱསཱཝཾ, ཡོ ཝཏྠཾ པརིདཧིསྶཏི;

ཨཔེཏོ དམསཙྩེན, ན སོ ཀཱསཱཝམརཧཏི.

༡༤༢.

‘‘ཡོ ¶ ཙ ཝནྟཀསཱཝསྶ, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;

ཨུཔེཏོ དམསཙྩེན, ས ཝེ ཀཱསཱཝམརཧཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནིཀྐསཱཝོཏི ཀསཱཝོ ཝུཙྩཏི རཱགོ དོསོ མོཧོ མཀྑོ པལཱ༹སོ ཨིསྶཱ མཙྪརིཡཾ མཱཡཱ སཱཋེཡྻཾ ཐམྦྷོ སཱརམྦྷོ མཱནོ ཨཏིམཱནོ མདོ པམཱདོ, སབྦེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སབྦེ དུཙྩརིཏཱ སབྦཾ བྷཝགཱམིཀམྨཾ དིཡཌྜྷཀིལེསསཧསྶཾ, ཨེསོ ཀསཱཝོ ནཱམ. སོ ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨཔྤཧཱིནོ སནྟཱནཏོ ཨནིསྶཊྛོ ཨནིཀྑནྟོ, སོ ཨནིཀྐསཱཝོ ནཱམ. ཀཱསཱཝནྟི ཀསཱཡརསཔཱིཏཾ ཨརཧདྡྷཛབྷཱུཏཾ. ཡོ ཝཏྠཾ པརིདཧིསྶཏཱིཏི ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཧུཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཝཏྠཾ པརིདཧིསྶཏི ནིཝཱསེཏི ཙེཝ པཱརུཔཏི ཙ. ཨཔེཏོ དམསཙྩེནཱཏི ཨིནྡྲིཡདམསངྑཱཏེན དམེན ཙ ནིབྦཱནསངྑཱཏེན ཙ པརམཏྠསཙྩེན ཨཔེཏོ པརིཝཛྫིཏོ. ནིསྶཀྐཏྠེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ, ཨེཏསྨཱ དམསཙྩཱ ཨཔེཏོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཙེཏྠ ཝཙཱིསཙྩཾ ¶ ཙཏུསཙྩམྤི ཝཊྚཏིཡེཝ. ན སོ ཀཱསཱཝམརཧཏཱིཏི སོ པུགྒལོ ཨནིཀྐསཱཝཏྟཱ ཨརཧདྡྷཛཾ ཀཱསཱཝཾ ན ཨརཧཏི ཨནནུཙྪཝིཀོ ཨེཏསྶ.

ཡོ ཙ ཝནྟཀསཱཝསྶཱཏི ཡོ པན པུགྒལོ ཡཐཱཝུཏྟསྶེཝ ཀསཱཝསྶ ཝནྟཏྟཱ ཝནྟཀསཱཝོ ཨསྶ. སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོཏི མགྒསཱིལེསུ ཙེཝ ཕལསཱིལེསུ ཙ སམྨཱ ཨཱཧིཏོ, ཨཱནེཏྭཱ ཋཔིཏོ ཝིཡ ཏེསུ པཏིཊྛིཏོ. ཏེཧི སཱིལེཧི སམངྒཱིབྷཱུཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔེཏོཏི སམནྣཱགཏོ. དམསཙྩེནཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན དམེན ཙ སཙྩེན ཙ. ས ཝེ ཀཱསཱཝམརཧཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཨིམཾ ཨརཧདྡྷཛཾ ཀཱསཱཝཾ ཨརཧཏི.

ཨེཝཾ ¶ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཱ ཨིདྷ ཨཱགམི, ཨཱགཙྪསི ཙེ, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠཱི’’’ཏི ཏཛྫེཏྭཱ པལཱཔེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཧཏྠིམཱརཀཔུརིསོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཡཱུཐཔཏི པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཱསཱཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༢༢] ༢. ཙཱུལ༹ནནྡིཡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨིདཾ ¶ ཏདཱཙརིཡཝཙོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀདིཝསཉྷི བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, དེཝདཏྟོ ནཱམ ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ སཱཧསིཀོ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཨབྷིམཱརེ པཡོཛེསི, སིལཾ པཝིཛ྄ཛྷི, ནཱལཱ༹གིརིཾ པཡོཛེསི, ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡམཏྟམྤིསྶ ཏཐཱགཏེ ནཏྠཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི དེཝདཏྟོ ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ ནིཀྐཱརུཎིཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ མཧཱནནྡིཡོ ནཱམ ཝཱནརོ ཨཧོསི, ཀནིཊྛབྷཱཏིཀོ པནསྶ ཙཱུལ༹ནནྡིཡོ ནཱམ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨསཱིཏིསཧསྶཝཱནརཔརིཝཱརཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨནྡྷམཱཏརཾ པཊིཛགྒནྟཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཏེ མཱཏརཾ སཡནགུམྦེ ཋཔེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ མདྷུརཱནི ཕལཱཕལཱནི མཱཏུཡཱ པེསེནྟི. ཨཱཧརཎཀཝཱནརཱ ¶ ཏསྶཱ ན དེནྟི, སཱ ཁུདཱཔཱིལི༹ཏཱ ཨཊྛིཙམྨཱཝསེསཱ ཀིསཱ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ, ཨམྨ, ཏུམྷཱཀཾ མདྷུརཕལཱཕལཱནི པེསེམ, ཏུམྷེ ཀསྨཱ མིལཱཡཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ནཱཧཾ ལབྷཱམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི ¶ – ‘‘མཡི ཡཱུཐཾ པརིཧརནྟེ མཱཏཱ མེ ནསྶིསྶཏི, ཡཱུཐཾ པཧཱཡ མཱཏརཾཡེཝ པཊིཛགྒིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཙཱུལ༹ནནྡིཡཾ པཀྐོསིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཡཱུཐཾ པརིཧར, ཨཧཾ མཱཏརཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོཔི ནཾ ‘‘བྷཱཏིཀ, མཡ྄ཧཾ ཡཱུཐཔརིཧརཎེན ཀམྨཾ ནཏྠི, ཨཧམྤི མཱཏརམེཝ པཊིཛགྒིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིཏི ཏེ ཨུབྷོཔི ཨེཀཙྪནྡཱ ཧུཏྭཱ ཡཱུཐཾ པཧཱཡ མཱཏརཾ གཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟཱ ཨོརུཡ྄ཧ པཙྩནྟེ ནིགྲོདྷརུཀྑེ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏྭཱ མཱཏརཾ པཊིཛགྒིཾསུ.

ཨཐེཀོ བཱརཱཎསིཝཱསཱི བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ཏཀྐསིལཱཡཾ དིསཱཔཱམོཀྑསྶ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ‘‘གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཙརིཡཾ ཨཱཔུཙྪི. ཨཱཙརིཡོ ཨངྒཝིཛྫཱནུབྷཱཝེན ཏསྶ ཀཀྑལ༹ཕརུསསཱཧསིཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ སཱཧསིཀོ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ན སབྦཀཱལཾ ཨེཀསདིསམེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, མཧཱཝིནཱསཾ མཧཱདུཀྑཾ པཱཔུཎིསྶསི, མཱ ཏྭཾ ཀཀྑལོ༹ ཧོཧི, པཙྪཱནུཏཱཔནཀཱརཎཾ ཀམྨཾ མཱ ཀརཱི’’ཏི ¶ ཨོཝདིཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. སོ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ གྷརཱཝཱསཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙེཧི སིཔྤེཧི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘དྷནུཀོཊིཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིསྶཱམི, ལུདྡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསྶཱམཱི’’ཏི བཱརཱཎསིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཙྩནྟགཱམཀེ ཝསནྟོ དྷནུཀལཱཔསནྣདྡྷོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ནཱནཱམིགེ མཱརེཏྭཱ མཾསཝིཀྐཡེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙེ ཀིཉྩི ཨལབྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ ཨངྒཎཔརིཡནྟེ ཋིཏཾ ནིགྲོདྷརུཀྑཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཔི ནཱམེཏྠ ཀིཉྩི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ནིགྲོདྷརུཀྑཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.

ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨུབྷོཔི ཏེ བྷཱཏརོ མཱཏརཾ ཕལཱནི ཁཱདཱཔེཏྭཱ པུརཏོ ཀཏྭཱ ཝིཊཔབྦྷནྟརེ ནིསིནྣཱ ཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནོ མཱཏརཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི སཱཁནྟརེ ནིལཱིཡིཾསུ. སོཔི ཁོ སཱཧསིཀཔུརིསོ རུཀྑམཱུལཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཏེསཾ མཱཏརཾ ཛརཱདུབྦལཾ ཨནྡྷཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ མེ ཏུཙྪཧཏྠགམནེན ཨིམཾ མཀྐཊིཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཧེཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ¶ ཏསྶཱ ཝིཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ དྷནུཾ གཎྷི. ཏཾ དིསྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏཱཏ ཙཱུལ༹ནནྡིཡ, ཨེསོ མེ པུརིསོ མཱཏརཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམོ, ཨཧམསྶཱ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དསྶཱམི, ཏྭཾ མམཙྩཡེན མཱཏརཾ པཊིཛགྒེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཱཁནྟརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘བྷོ པུརིས, མཱ མེ མཱཏརཾ ཝིཛ྄ཛྷི, ཨེསཱ ཨནྡྷཱ ཛརཱདུབྦལཱ, ཨཧམསྶཱ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དེམི, ཏྭཾ ཨེཏཾ ཨམཱརེཏྭཱ མཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཏསྶ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ སརསྶ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ནིསཱིདི. སོ ནིཀྐརུཎོ བོདྷིསཏྟཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱཏེཏྭཱ མཱཏརམྤིསྶ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ¶ པུན དྷནུཾ སནྣཡ྄ཧི. ཏཾ དིསྭཱ ཙཱུལ༹ནནྡིཡོ ‘‘ཨཡཾ མེ མཱཏརཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམོ, ཨེཀདིཝསམྤི ཁོ མེ མཱཏཱ ཛཱིཝམཱནཱ ལདྡྷཛཱིཝིཏཱཡེཝ ནཱམ ཧོཏི, ཛཱིཝིཏདཱནམསྶཱ དསྶཱམཱི’’ཏི སཱཁནྟརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘བྷོ པུརིས, མཱ མེ མཱཏརཾ ཝིཛ྄ཛྷི, ཨཧམསྶཱ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དམྨི, ཏྭཾ མཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨམྷེ དྭེ བྷཱཏིཀེ གཧེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ མཱཏུ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དེཧཱི’’ཏི ཏསྶ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ སརསྶ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ནིསཱིདི. སོ ཏམྤི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱཏེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཀྐཊཱི གྷརེ དཱརཀཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཱཏརམྤི ཏེསཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱཏེཏྭཱ ཏཡོཔི ཀཱཛེནཱདཱཡ གེཧཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.

ཨཐསྶ པཱཔཔུརིསསྶ གེཧེ ཨསནི པཏིཏྭཱ བྷརིཡཉྩ དྭེ དཱརཀེ ཙ གེཧེནེཝ སདྡྷིཾ ཛྷཱཔེསི, པིཊྛིཝཾསཐཱུཎམཏྟཾ ཨཝསིསྶི. ཨཐསྶ ནཾ གཱམདྭཱརེཡེཝ ཨེཀོ པུརིསོ དིསྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. སོ པུཏྟདཱརསོཀེན ¶ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ མཾསཀཱཛཉྫ དྷནུཉྩ ཚཌྜེཏྭཱ ཝཏྠཾ པཧཱཡ ནགྒོ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ པརིདེཝམཱནོ གནྟྭཱ གྷརཾ པཱཝིསི. ཨཐསྶ སཱ ཐཱུཎཱ བྷིཛྫིཏྭཱ སཱིསེ པཏིཏྭཱ སཱིསཾ བྷིནྡི, པཐཝཱི ཝིཝརཾ ཨདཱསི, ཨཝཱིཙིཏོ ཛཱལཱ ཨུཊྛཧི. སོ པཐཝིཡཱ གིལིཡམཱནོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨོཝཱདཾ སརིཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཝཏ ¶ ཀཱརཎཾ དིསྭཱ པཱརཱསརིཡབྲཱཧྨཎོ མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདམདཱསཱི’’ཏི པརིདེཝམཱནོ ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༤༣.

‘‘ཨིདཾ ཏདཱཙརིཡཝཙོ, པཱརཱསརིཡོ ཡདབྲཝི;

མཱསུ ཏྭཾ ཨཀརི པཱཔཾ, ཡཾ ཏྭཾ པཙྪཱ ཀཏཾ ཏཔེ.

༡༤༤.

‘‘ཡཱནི ཀརོཏི པུརིསོ, ཏཱནི ཨཏྟནི པསྶཏི;

ཀལྱཱཎཀཱརཱི ཀལྱཱཎཾ, པཱཔཀཱརཱི ཙ པཱཔཀཾ;

ཡཱདིསཾ ཝཔཏེ བཱིཛཾ, ཏཱདིསཾ ཧརཏེ ཕལ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཾ པཱརཱསརིཡོ བྲཱཧྨཎོ ཨབྲཝི – ‘‘མཱསུ ཏྭཾ པཱཔཾ ཨཀརཱི, ཡཾ ཀཏཾ པཙྪཱ ཏྭཉྙེཝ ཏཔེཡྻཱ’’ཏི, ཨིདཾ ཏཾ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཙནཾ. ཡཱནི ཀཱཡཝཙཱིམནོདྭཱརེཧི ཀམྨཱནི པུརིསོ ཀརོཏི, ཏེསཾ ཝིཔཱཀཾ པཊིལབྷནྟོ ཏཱནིཡེཝ ཨཏྟནི པསྶཏི. ཀལྱཱཎཀམྨཀཱརཱི ཀལྱཱཎཾ ཕལམནུབྷོཏི, པཱཔཀཱརཱི ཙ པཱཔཀམེཝ ཧཱིནཾ ལཱམཀཾ ཨནིཊྛཕལཾ ཨནུབྷོཏི. ལོཀསྨིམྤི ཧི ཡཱདིསཾ ཝཔཏེ བཱིཛཾ, ཏཱདིསཾ ཧརཏེ ཕལཾ, བཱིཛཱནུརཱུཔཾ བཱིཛཱནུཙྪཝིཀམེཝ ཕལཾ ཧརཏི གཎྷཱཏི ཨནུབྷཝཏཱིཏི. ཨིཏི སོ པརིདེཝནྟོ པཐཝིཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི.

སཏྠཱ ¶ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ ནིཀྐཱརུཎིཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ལུདྡཀཔུརིསོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ སཱརིཔུཏྟོ, ཙཱུལ༹ནནྡིཡོ ཨཱནནྡོ, མཱཏཱ མཧཱཔཛཱཔཏིགོཏམཱི, མཧཱནནྡིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཙཱུལ༹ནནྡིཡཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༢༣] ༣. པུཊབྷཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནམེ ¶ ནམནྟསྶ བྷཛེ བྷཛནྟནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀུཊུམྦིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིནགརཝཱསཱི ཀིརེཀོ ཀུཊུམྦིཀོ ཨེཀེན ཛནཔདཀུཊུམྦིཀེན སདྡྷིཾ ཝོཧཱརཾ ཨཀཱསི. སོ ¶ ཨཏྟནོ བྷརིཡཾ ཨཱདཱཡ ཏསྶ དྷཱརཎཀསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. དྷཱརཎཀོ ‘‘དཱཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ན ཀིཉྩི ཨདཱསི, ཨིཏརོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷཏྟཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱཝ ནིཀྑམི. ཨཐ ནཾ ཨནྟརཱམགྒེ ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟཾ དིསྭཱ མགྒཔཊིཔནྣཱ པུརིསཱ ‘‘བྷརིཡཱཡཔི དཏྭཱ བྷུཉྫཱཧཱི’’ཏི བྷཏྟཔུཊཾ ཨདཾསུ. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶཱ ཨདཱཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, ཨིདཾ ཙོརཱནཾ ཏིཊྛནཊྛཱནཾ, ཏྭཾ པུརཏོ ཡཱཧཱི’’ཏི ཨུཡྻོཛེཏྭཱ སབྦཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏུཙྪཔུཊཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, ཨབྷཏྟཀཾ ཏུཙྪཔུཊམེཝ ཨདཾསཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཏེན ཨེཀཀེནེཝ བྷུཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དོམནསྶཔྤཏྟཱ ཨཧོསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཛེཏཝནཔིཊྛིཝིཧཱརེན གཙྪནྟཱ ‘‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཛེཏཝནཾ པཝིསིཾསུ.

སཏྠཱཔི ཏེསཉྙེཝ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀེནྟོ མགྒཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏལུདྡཀོ ཝིཡ གནྡྷཀུཊིཚཱཡཱཡ ནིསཱིདི, ཏེ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, ཨུཔཱསིཀེ, ཨཡཾ ཏེ བྷཏྟཱ ཧིཏཀཱམོ སསྣེཧོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨེཏསྶ སསྣེཧཱ, ཨཡཾ པན མཡ྄ཧཾ ནིསྣེཧོ, ཏིཊྛནྟུ ཨཉྙེཔི དིཝསཱ, ཨཛྫེཝེས ཨནྟརཱམགྒེ པུཊབྷཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨདཏྭཱ ཨཏྟནཱཝ བྷུཉྫཱི’’ཏི. ‘‘ཨུཔཱསིཀེ, ནིཙྩཀཱལམྤི ཏྭཾ ཨེཏསྶ ཧིཏཀཱམཱ སསྣེཧཱ, ཨཡཾ པན ནིསྣེཧོཝ. ཡདཱ པན པཎྜིཏེ ནིསྶཱཡ ཏཝ གུཎེ ཛཱནཱཏི, ཏདཱ ཏེ སབྦིསྶརིཡཾ ནིཡྻཱདེཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཱཡ ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ¶ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨཧོསི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘པདུབྦྷེཡྻཱཔི མེ ཨཡ’’ནྟི ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཨཱསངྐནྟོ ནཱིཧརི. སོ ཨཏྟནོ བྷརིཡཾ གཧེཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམྨ ཨེཀསྨིཾ ཀཱསིཀགཱམཀེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ པིཏུ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ ¶ སུཏྭཱ ‘‘ཀུལསནྟཀཾ རཛྫཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ‘‘བྷརིཡཱཡཔི དཏྭཱ བྷུཉྫཱཧཱི’’ཏི བྷཏྟཔུཊཾ ལབྷིཏྭཱ ཏསྶཱ ཨདཏྭཱ སཡམེཝ ཏཾ བྷུཉྫི. སཱ ‘‘ཀཀྑལོ༹ ¶ ཝཏཱཡཾ པུརིསོ’’ཏི དོམནསྶཔྤཏྟཱ ཨཧོསི. སོ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀམེཝ ཨེཏིསྶཱ ཨལ’’ནྟི ན ཨཉྙཾ སཀྐཱརཾ ཝཱ སམྨཱནཾ ཝཱ ཀརོཏི, ‘‘ཀཐཾ ཡཱཔེསཱི’’ཏིཔི ནཾ ན པུཙྪཏི.

བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ དེཝཱི རཉྙོ བཧཱུཔཀཱརཱ སསྣེཧཱ, རཱཛཱ པནེཏཾ ཀིསྨིཉྩི ན མཉྙཏི, སཀྐཱརསམྨཱནམསྶཱ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུཔཙཱརཾ ཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏུཾ མཡཾ, དེཝི, ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཧཱམ, ཀིཾ ནཱམ མཧལླཀཱནཾ པིཏཱུནཾ ཝཏྠཁཎྜཾ ཝཱ བྷཏྟཔིཎྜཾ ཝཱ དཱཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏཱཏ, ཨཧཾ ཨཏྟནཱཝ ཀིཉྩི ན ལབྷཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཀིཾ དསྶཱམི, ནནུ ལབྷནཀཱལེ ཨདཱསིཾ, ཨིདཱནི པན མེ རཱཛཱ ན ཀིཉྩི དེཏི. ཏིཊྛཏུ ཨཉྙཾ དཱནཾ, རཛྫཾ གཎྷིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ བྷཏྟཔུཊཾ ལབྷིཏྭཱ བྷཏྟམཏྟམྤི མེ ཨདཏྭཱ ཨཏྟནཱཝ བྷུཉྫཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, ཨམྨ, རཉྙོ སནྟིཀེ ཨེཝཾ ཀཐེཏུཾ སཀྑིསྶཐཱ’’ཏི? ‘‘སཀྑིསྶཱམི, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཛྫེཝ མམ རཉྙོ སནྟིཀེ ཋིཏཀཱལེ མཡི པུཙྪནྟེ ཨེཝཾ ཀཐེཐ ཨཛྫེཝ ཝོ གུཎཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ པུརིམཏརཾ གནྟྭཱ རཉྙོ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. སཱཔི གནྟྭཱ རཉྙོ སམཱིཔེ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨམྨ, ཏུམྷེ ཨཏིཝིཡ ཀཀྑལཱ༹, ཀིཾ ནཱམ པིཏཱུནཾ ཝཏྠཁཎྜཾ ཝཱ བྷཏྟཔིཎྜམཏྟཾ ཝཱ དཱཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏཱཏ, ཨཧམེཝ རཉྙོ སནྟིཀཱ ཀིཉྩི ན ལབྷཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཀིཾ དསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘ནནུ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནཾ ཏེ ལདྡྷ’’ནྟི? ‘‘ཏཱཏ, ཀིསྨིཉྩི སམྨཱནེ ཨསཏི ཨགྒམཧེསིཊྛཱནཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཨིདཱནི མེ ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཀིཾ དསྶཏི, སོ ཨནྟརཱམགྒེ བྷཏྟཔུཊཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏོ ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ ¶ སཡམེཝ བྷུཉྫཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ ཀིར, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི པུཙྪི. རཱཛཱ ཨདྷིཝཱསེསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི, ཨམྨ, རཉྙོ ཨཔྤིཡཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨིདྷ ཝཱསེན. ལོཀསྨིཉྷི ཨཔྤིཡསམྤཡོགོ ཙ དུཀྑོ, ཏུམྷཱཀཾ ཨིདྷ ཝཱསེ སཏི རཉྙོ ཨཔྤིཡསམྤཡོགོཝ ¶ དུཀྑཾ ¶ བྷཝིསྶཏི, ཨིམེ སཏྟཱ ནཱམ བྷཛནྟེ བྷཛནྟི, ཨབྷཛནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཉྙཏྠ གནྟབྦཾ, མཧནྟོ ལོཀསནྣིཝཱསོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༤༥.

‘‘ནམེ ནམནྟསྶ བྷཛེ བྷཛནྟཾ, ཀིཙྩཱནུཀུབྦསྶ ཀརེཡྻ ཀིཙྩཾ;

ནཱནཏྠཀཱམསྶ ཀརེཡྻ ཨཏྠཾ, ཨསམྦྷཛནྟམྤི ན སམྦྷཛེཡྻ.

༡༤༦.

‘‘ཙཛེ ཙཛནྟཾ ཝནཐཾ ན ཀཡིརཱ, ཨཔེཏཙིཏྟེན ན སམྦྷཛེཡྻ;

དིཛོ དུམཾ ཁཱིཎཕལནྟི ཉཏྭཱ, ཨཉྙཾ སམེཀྑེཡྻ མཧཱ ཧི ལོཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནམེ ནམནྟསྶ བྷཛེ བྷཛནྟནྟི ཡོ ཨཏྟནོ ནམཏི, ཏསྶེཝ པཊིནམེཡྻ. ཡོ ཙ བྷཛཏི, ཏམེཝ བྷཛེཡྻ. ཀིཙྩཱནུཀུབྦསྶ ཀརེཡྻ ཀིཙྩནྟི ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣཀིཙྩཾ ཨནུཀུབྦནྟསྶེཝ ཏསྶཔི ཨུཔྤནྣཀིཙྩཾ པཊིཀརེཡྻ. ཙཛེ ཙཛནྟཾ ཝནཐཾ ན ཀཡིརཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཛཧནྟཾ ཛཧེཡྻེཝ, ཏསྨིཾ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ ཝནཐཾ ན ཀརེཡྻ. ཨཔེཏཙིཏྟེནཱཏི ཝིགཏཙིཏྟེན ཝིཔལླཏྠཙིཏྟེན. ན སམྦྷཛེཡྻཱཏི ཏཐཱརཱུཔེན སདྡྷིཾ ན སམཱགཙྪེཡྻ. དིཛོ དུམནྟི ཡཐཱ སཀུཎོ པུབྦེ ཕལིཏམྤི རུཀྑཾ ཕལེ ཁཱིཎེ ‘‘ཁཱིཎཕལོ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ སམེཀྑཏི པརིཡེསཏི, ཨེཝཾ ཨཉྙཾ སམེཀྑེཡྻ. མཧཱ ཧི ཨེས ལོཀོ, ཨཐ ཏུམྷེ སསྣེཧཾ ཨེཀཾ པུརིསཾ ལབྷིསྶཐཱཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ བཱརཱཎསིརཱཛཱ དེཝིཡཱ སབྦིསྶརིཡཾ ཨདཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཝསིཾསུ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ དྭེ ཛཡམྤཏིཀཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ‘‘ཏདཱ ཛཡམྤཏིཀཱ ཨིམེ དྭེ ཛཡམྤཏིཀཱ ཨཧེསུཾ, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པུཊབྷཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༢༤] ༤. ཀུམྦྷིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡསྶེཏེ ¶ ¶ ཙཏུརོ དྷམྨཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི.

༡༤༧.

‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ, ཝཱནརིནྡ ཡཐཱ ཏཝ;

སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, དིཊྛཾ སོ ཨཏིཝཏྟཏི.

༡༤༨.

‘‘ཡསྶ ཙེཏེ ན ཝིཛྫནྟི, གུཎཱ པརམབྷདྡཀཱ;

སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, དིཊྛཾ སོ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ གུཎཱ པརམབྷདྡཀཱཏི ཡསྶ ཨེཏེ པརམབྷདྡཀཱ ཙཏྟཱརོ རཱསཊྛེན པིཎྜཊྛེན གུཎཱ ན ཝིཛྫནྟི, སོ པཙྩཱམིཏྟཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི. སེསམེཏྠ སབྦཾ ཧེཊྛཱ ཀུམྦྷིལཛཱཏཀེ ཝུཏྟནཡམེཝ སདྡྷིཾ སམོདྷཱནེནཱཏི.

ཀུམྦྷིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༢༥] ༥. ཁནྟིཝཎྞཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཏྠི མེ པུརིསོ, དེཝཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོསལརཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྶ ཀིརེཀོ བཧཱུཔཀཱརོ ཨམཙྩོ ཨནྟེཔུརེ པདུསྶི. རཱཛཱ ‘‘ཨུཔཀཱརཀོ མེ’’ཏི ཉཏྭཱཔི ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ སཏྠུ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘པོརཱཎཀརཱཛཱནོཔི, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཨདྷིཝཱསེསུཾཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨེཀོ ཨམཙྩོ ཏསྶ ཨནྟེཔུརེ པདུསྶི, ཨམཙྩསྶཱཔི སེཝཀོ ཏསྶ གེཧེ པདུསྶི. སོ ཏསྶ ཨཔརཱདྷཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཾ ཨཱདཱཡ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝ, ཨེཀོ མེ ཨུཔཊྛཱཀོ སབྦཀིཙྩཀཱརཀོ ¶ , སོ མཡ྄ཧཾ གེཧེ པདུསྶི, ཏསྶ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤༩.

‘‘ཨཏྠི མེ པུརིསོ དེཝ, སབྦཀིཙྩེསུ བྱཱཝཊོ;

ཏསྶ ཙེཀོཔརཱདྷཏྠི, ཏཏྠ ཏྭཾ ཀིནྟི མཉྙསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཏསྶ ཙེཀོཔརཱདྷཏྠཱིཏི ཏསྶ ཙ པུརིསསྶ ཨེཀོ ཨཔརཱདྷོ ཨཏྠི. ཏཏྠ ཏྭཾ ཀིནྟི མཉྙསཱིཏི ཏཏྠ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཔརཱདྷེ ཏྭཾ ‘‘ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི མཉྙསི, ཡཐཱ ཏེ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདནུརཱུཔམསྶ དཎྜཾ པཎེཧཱིཏི དཱིཔེཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༥༠.

‘‘ཨམྷཱཀམྤཏྠི པུརིསོ, ཨེདིསོ ཨིདྷ ཝིཛྫཏི;

དུལླབྷོ ཨངྒསམྤནྣོ, ཁནྟིརསྨཱཀ རུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨམྷཱཀམྤི རཱཛཱུནཾ སཏཾ ཨེདིསོ བཧཱུཔཀཱརོ ཨགཱརེ དུསྶནཀཔུརིསོ ཨཏྠི, སོ ཙ ཁོ ཨིདྷ ཝིཛྫཏི, ཨིདཱནིཔི ཨིདྷེཝ སཾཝིཛྫཏི, མཡཾ རཱཛཱནོཔི སམཱནཱ ཏསྶ བཧཱུཔཀཱརཏཾ སནྡྷཱཡ ཨདྷིཝཱསེམ, ཏུཡ྄ཧཾ པན ཨརཉྙོཔི སཏོ ཨདྷིཝཱསནབྷཱརོ ཛཱཏོ. ཨངྒསམྤནྣོ ཧི སབྦེཧི གུཎཀོཊྛཱསེཧི སམནྣཱགཏོ པུརིསོ ནཱམ དུལླབྷོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨསྨཱཀཾ ཨེཝརཱུཔེསུ ཋཱནེསུ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡེཝ རུཙྩཏཱིཏི.

ཨམཙྩོ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ རཉྙོ ཝུཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨནྟེཔུརེ པདུསྶིཏུཾ ན ཝིསཧི, སོཔིསྶ སེཝཀོ རཉྙོ ཨཱརོཙིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཝིསཧི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨཧམེཝ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཧོསི’’ནྟི. སོཔི ཨམཙྩོ རཉྙོ སཏྠུ ཀཐིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑཱིཏི.

ཁནྟིཝཎྞཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༢༦] ༦. ཀོསིཡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀཱལེ ¶ ནིཀྑམནཱ སཱདྷཱུཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོསལརཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཀོསལརཱཛཱ པཙྩནྟཝཱུཔསམནཏྠཱཡ ཨཀཱལེ ནིཀྑམི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སཏྠཱ ¶ པན ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཀཱལེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ ནིཝེསཡི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ¶ ཨེཀོ ཨུལཱུཀསཀུཎོ ཝེལུ༹གུམྦཾ པཝིསིཏྭཱ ནིལཱིཡི. ཀཱཀསེནཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘ནིཀྑནྟམེཝ ཏཾ གཎྷིསྶཱམཱ’’’ཏི པརིཝཱརེསི. སོ སཱུརིཡཏྠངྒམནཾ ཨནོལོཀེཏྭཱ ཨཀཱལེཡེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཨཐ ནཾ ཀཱཀཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཏུཎྜེཧི ཀོཊྚེནྟཱ པརིཔཱཏེསུཾ. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, པཎྜིཏ, ཨིམེ ཀཱཀཱ ཀོསིཡཾ པརིཔཱཏེནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཀཱལེ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཱ ནིཀྑམནྟཱ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ པཊིལབྷནྟིཡེཝ, ཏསྨཱ ཨཀཱལེ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཱ ནིཀྑམིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༥༡.

‘‘ཀཱལེ ནིཀྑམནཱ སཱདྷུ, ནཱཀཱལེ སཱདྷུ ནིཀྑམོ;

ཨཀཱལེན ཧི ནིཀྑམྨ, ཨེཀཀམྤི བཧུཛྫནོ;

ན ཀིཉྩི ཨཏྠཾ ཛོཏེཏི, དྷངྐསེནཱཝ ཀོསིཡཾ.

༡༥༢.

‘‘དྷཱིརོ ཙ ཝིདྷིཝིདྷཱནཉྙཱུ, པརེསཾ ཝིཝརཱནུགཱུ;

སབྦཱམིཏྟེ ཝསཱིཀཏྭཱ, ཀོསིཡོཝ སུཁཱི སིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱལེ ནིཀྑམནཱ སཱདྷཱུཏི, མཧཱརཱཛ, ནིཀྑམནཱ ནཱམ ནིཀྑམནཾ ཝཱ པརཀྐམནཾ ཝཱ ཡུཏྟཔཡུཏྟཀཱལེ སཱདྷུ. ནཱཀཱལེ སཱདྷུ ནིཀྑམོཏི ཨཀཱལེ པན ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཏོ ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ ནིཀྑམོ ནཱམ ནིཀྑམནཾ ཝཱ པརཀྐམནཾ ཝཱ ན སཱདྷུ. ‘‘ཨཀཱལེན ཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པདེསུ པཋམེན སདྡྷིཾ ཏཏིཡཾ, དུཏིཡེན ཙཏུཏྠཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཏོ ཧི ཀོཙི པུརིསོ ཨཀཱལེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཝཱ པརཀྐམིཏྭཱ ཝཱ ན ཀིཉྩི ¶ ཨཏྠཾ ཛོཏེཏི, ཨཏྟནོ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཝུཌྜྷིཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཐ ཁོ ཨེཀཀམྤི བཧུཛྫནོ བཧུཔི སོ པཙྩཏྠིཀཛནོ ཨེཏཾ ཨཀཱལེ ནིཀྑམནྟཾ ཝཱ པརཀྐམནྟཾ ཝཱ ཨེཀཀཾ པརིཝཱརེཏྭཱ མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔེཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཨུཔམཱ – དྷངྐསེནཱཝ ཀོསིཡཾ, ཡཐཱ ཨཡཾ དྷངྐསེནཱ ཨིམཾ ཨཀཱལེ ནིཀྑམནྟཉྩ པརཀྐམནྟཉྩ ཀོསིཡཾ ཏུཎྜེཧི ཝིཏུདནྟི མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔེནྟི, ཏཐཱ ཏསྨཱ ཏིརཙྪཱནགཏེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཀེནཙི ཨཀཱལེ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཏོ ན ནིཀྑམིཏབྦཾ ན པརཀྐམིཏབྦནྟི.

དུཏིཡགཱཐཱཡ ¶ དྷཱིརོཏི པཎྜིཏོ. ཝིདྷཱིཏི པོརཱཎཀཔཎྜིཏེཧི ཋཔིཏཔཝེཎཱི. ཝིདྷཱནནྟི ཀོཊྛཱསོ ཝཱ སཾཝིདཧནཾ ཝཱ. ཝིཝརཱནུགཱུཏི ཝིཝརཾ ཨནུགཙྪནྟོ ཛཱནནྟོ. སབྦཱམིཏྟེཏི ¶ སབྦེ ཨམིཏྟེ. ཝསཱིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ཝསེ ཀཏྭཱ. ཀོསིཡོཝཱཏི ཨིམམྷཱ བཱལཀོསིཡཱ ཨཉྙོ པཎྜིཏཀོསིཡོ ཝིཡ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ ཙ ཁོ པཎྜིཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ནིཀྑམིཏབྦཾ པརཀྐམིཏབྦཾ, ཨིམསྨིཾ ན ནིཀྑམིཏབྦཾ ན པརཀྐམིཏབྦ’’ནྟི པོརཱཎཀཔཎྜིཏེཧི ཋཔིཏསྶ པཝེཎིསངྑཱཏསྶ ཝིདྷིནོ ཀོཊྛཱསསངྑཱཏཾ ཝིདྷཱནཾ ཝཱ ཏསྶ ཝཱ ཝིདྷིནོ ཝིདྷཱནཾ སཾཝིདཧནཾ ཨནུཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི, སོ ཝིདྷིཝིདྷཱནཉྙཱུ པརེསཾ ཨཏྟནོ པཙྩཱམིཏྟཱནཾ ཝིཝརཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱ ནཱམ པཎྜིཏོ ཀོསིཡོ རཏྟིསངྑཱཏེ ཨཏྟནོ ཀཱལེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཙ པརཀྐམིཏྭཱ ཙ ཏཏྠ ཏཏྠ སཡིཏཱནཉྙེཝ ཀཱཀཱནཾ སཱིསཱནི ཚིནྡམཱནོ ཏེ སབྦེ ཨམིཏྟེ ཝསཱིཀཏྭཱ སུཁཱི སིཡཱ, ཨེཝཾ དྷཱིརོཔི ཀཱལེ ནིཀྑམིཏྭཱ པརཀྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཙྩཱམིཏྟེ ཝསཱིཀཏྭཱ སུཁཱི ནིདྡུཀྑོ བྷཝེཡྻཱཏི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ནིཝཏྟི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀོསིཡཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༢༧] ༧. གཱུཐཔཱཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སཱུརོ སཱུརེན སངྒམྨཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྨིཾ ཀིར ཀཱལེ ཛེཏཝནཏོ ཏིགཱཝུཏཌྜྷཡོཛནམཏྟེ ཨེཀོ ནིགམགཱམོ, ཏཏྠ བཧཱུནི སལཱཀབྷཏྟཔཀྑིཡབྷཏྟཱནི ཨཏྠི. ཏཏྲེཀོ པཉྷཔུཙྪཀོ ཀོཎྜོ ཝསཏི. སོ སལཱཀབྷཏྟཔཀྑིཡབྷཏྟཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཨཱགཏེ དཧརེ ཙ ¶ སཱམཎེརེ ཙ ‘‘ཀེ ཁཱདནྟི, ཀེ པིཝནྟི, ཀེ བྷུཉྫནྟཱི’’ཏི པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ ལཛྫཱཔེསི. ཏེ ཏསྶ བྷཡེན སལཱཀབྷཏྟཔཀྑིཡབྷཏྟཏྠཱཡ ཏཾ གཱམཾ ན གཙྪནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨེཀོ བྷིཀྑུ སལཱཀགྒཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨསུཀགཱམེ སལཱཀབྷཏྟཾ ཝཱ པཀྑིཡབྷཏྟཾ ཝཱ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ¶ ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ, ཏཏྠ པནེཀོ ཀོཎྜོ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཏཾ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, ཏསྶ བྷཡེན ཀོཙི གནྟུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷནྟེ, ཏཏྠ བྷཏྟཱནི མཡ྄ཧཾ པཱཔེཐ, ཨཧཾ ཏཾ དམེཏྭཱ ནིབྦིསེཝནཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏུམྷེ དིསྭཱ པལཱཡནཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷིཀྑཱུ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏསྶ ཏཏྠ བྷཏྟཱནི པཱཔེསུཾ.

སོ ¶ ཏཏྠ གནྟྭཱ གཱམདྭཱརེ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔི. ཏཾ དིསྭཱ ཀོཎྜོ ཙཎྜམེཎྜཀོ ཝིཡ ཝེགེན ཨུཔགནྟྭཱ ‘‘པཉྷཾ མེ, སམཎ, ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨུཔཱསཀ, གཱམེ ཙརིཏྭཱ ཡཱགུཾ ཨཱདཱཡ ཨཱསནསཱལཾ ཏཱཝ མེ ཨཱགནྟུཾ དེཧཱི’’ཏི. སོ ཡཱགུཾ ཨཱདཱཡ ཨཱསནསཱལཾ ཨཱགཏེཔི ཏསྨིཾ ཏཐེཝ ཨཱཧ. སོཔི ནཾ བྷིཀྑུ ‘‘ཡཱགུཾ ཏཱཝ མེ པཱཏུཾ དེཧི, ཨཱསནསཱལཾ ཏཱཝ སམྨཛྫིཏུཾ དེཧི, སལཱཀབྷཏྟཾ ཏཱཝ མེ ཨཱཧརིཏུཾ དེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སལཱཀབྷཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏམེཝ པཏྟཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, པཉྷཾ ཏེ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི བཧིགཱམཾ ནེཏྭཱ ཙཱིཝརཾ སཾཧརིཏྭཱ ཨཾསེ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཏྲཱཔི ནཾ སོ ‘‘སམཎ, པཉྷཾ མེ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ ‘‘ཀཐེམི ཏེ པཉྷ’’ནྟི ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ པཱཏེཏྭཱ ཨཊྛཱིནི སཾཙུཎྞེནྟོ ཝིཡ པོཐེཏྭཱ གཱུཐཾ མུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ ཨིམཾ གཱམཾ ཨཱགཏཾ ཀཉྩི བྷིཀྑུཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏཀཱལེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི སནྟཛྫེཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱཝ པལཱཡཏི. ཨཔརབྷཱགེ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ སཱ ཀིརིཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཨཐེཀདིཝསཾ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀབྷིཀྑུ ཀིར ཀོཎྜསྶ མུཁེ གཱུཐཾ པཀྑིཔིཏྭཱ གཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, སོ བྷིཀྑུ ཨིདཱནེཝ ཏཾ མཱིལ༹ྷེན ཨཱསཱདེཏི, པུབྦེཔི ཨཱསཱདེསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ཨངྒམགདྷཝཱསིནོ ཨཉྙམཉྙསྶ རཊྛཾ གཙྪནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ དྭིནྣཾ རཊྛཱནཾ སཱིམནྟརེ ཨེཀཾ སརཾ ནིསྶཱཡ ཝསིཏྭཱ སུརཾ པིཝིཏྭཱ མཙྪམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ པཱཏོཝ ཡཱནཱནི ཡོཛེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེསཾ གཏཀཱལེ ཨེཀོ གཱུཐཁཱདཀོ པཱཎཀོ གཱུཐགནྡྷེན ཨཱགནྟྭཱ ཏེསཾ པཱིཏཊྛཱནེ ཚཌྜིཏཾ སུརཾ དིསྭཱ པིཔཱསཱཡ པིཝིཏྭཱ མཏྟོ ཧུཏྭཱ གཱུཐཔུཉྫཾ ཨབྷིརུཧི, ཨལླགཱུཐཾ ¶ ཏསྨིཾ ཨཱརུལ༹ྷེ ཐོཀཾ ཨོནམི. སོ ‘‘པཐཝཱི མཾ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཝིརཝི. ཏསྨིཉྙེཝ ཁཎེ ཨེཀོ མཏྟཝརཝཱརཎོ ཏཾ པདེསཾ པཏྭཱ གཱུཐགནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཛིགུཙྪནྟོ པཊིཀྐམི. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེས མམ བྷཡེན པལཱཡཏཱི’’ཏི སཉྙཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ སདྡྷིཾ སངྒཱམཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏཾ ཨཝ྄ཧཡནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༥༣.

‘‘སཱུརོ སཱུརེན སངྒམྨ, ཝིཀྐནྟེན པཧཱརིནཱ;

ཨེཧི ནཱག ནིཝཏྟསྶུ, ཀིཾ ནུ བྷཱིཏོ པལཱཡསི;

པསྶནྟུ ཨངྒམགདྷཱ, མམ ཏུཡ྄ཧཉྩ ཝིཀྐམ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ ¶ – ཏྭཾ སཱུརོ མཡཱ སཱུརེན སདྡྷིཾ སམཱགནྟྭཱ ཝཱིརིཡཝིཀྐམེན ཝིཀྐནྟེན པཧཱརདཱནསམཏྠཏཱཡ པཧཱརིནཱ ཀིཾཀཱརཎཱ ཨསངྒཱམེཏྭཱཝ གཙྪསི, ནནུ ནཱམ ཨེཀསམྤཧཱརོཔི དཱཏབྦོ སིཡཱ, ཏསྨཱ ཨེཧི ནཱག ནིཝཏྟསྶུ, ཨེཏྟཀེནེཝ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ ཧུཏྭཱ ཀིཾ ནུ བྷཱིཏོ པལཱཡསི, ཨིམེ ཨིམཾ སཱིམཾ ཨནྟརཾ ཀཏྭཱ ཝསནྟཱ པསྶནྟུ, ཨངྒམགདྷཱ མམ ཏུཡ྄ཧཉྩ ཝིཀྐམཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཨམྷཱཀཾ པརཀྐམཾ པསྶནྟཱུཏི.

སོ ཧཏྠཱི ཀཎྞཾ དཏྭཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཔསཱདེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༥༤.

‘‘ན ཏཾ པཱདཱ ཝདྷིསྶཱམི, ན དནྟེཧི ན སོཎྜིཡཱ;

མཱིལ༹ྷེན ཏཾ ཝདྷིསྶཱམི, པཱུཏི ཧཉྙཏུ པཱུཏིནཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ ¶ – ན ཏཾ པཱདཱདཱིཧི ཝདྷིསྶཱམི, ཏུཡ྄ཧཾ པན ཨནུཙྪཝིཀེན མཱིལ༹ྷེན ཏཾ ཝདྷིསྶཱམཱིཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ‘‘པཱུཏིགཱུཐཔཱཎཀོ པཱུཏིནཱཝ ཧཉྙཏཱུ’’ཏི ཏསྶ མཏྠཀེ མཧནྟཾ ལཎྜཾ པཱཏེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཏཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ ཀོཉྩནཱདཾ ནདནྟོ ཨརཉྙམེཝ པཱཝིསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ གཱུཐཔཱཎཀོ ཀོཎྜོ ཨཧོསི, ཝཱརཎོ སོ བྷིཀྑུ, ཏཾ ཀཱརཎཾ པཙྩཀྑཏོ དིསྭཱ ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ ནིཝུཏྠདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གཱུཐཔཱཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༢༨] ༨. ཀཱམནཱིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཏཡོ ¶ གིརིནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀཱམནཱིཏབྲཱཧྨཎཾ ནཱམ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ པཙྩུཔྤནྣཉྩ ཨཏཱིཏཉྩ དྭཱདསཀནིཔཱཏེ ཀཱམཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༢.༣༧ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏེསུ པན དྭཱིསུ རཱཛཔུཏྟེསུ ཛེཊྛཀོ ཨཱགནྟྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཀནིཊྛོ ¶ ཨུཔརཱཛཱ. ཏེསུ རཱཛཱ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེསུ ཨཏིཏྟོ དྷནལོལོ ཨཧོསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏསྶ རཉྙོ དྭཱིསུཔི ཀཱམེསུ ཨཏིཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ རཱཛཱནཾ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ལཛྫཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎམཱཎཝཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པསྶི, རཉྙཱ ཙ ‘‘ཀེནཏྠེན ཨཱགཏོསི མཱཎཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཱིཎི ནགརཱནི པསྶཱམི ཁེམཱནི སུབྷིཀྑཱནི པཧཱུཏཧཏྠིཨསྶརཐཔཏྟཱིནི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱལངྐཱརབྷརིཏཱནི, སཀྐཱ ཙ པན ཏཱནི ཨཔྤཀེནེཝ བལེན གཎྷིཏུཾ, ཨཧཾ ཏེ ཏཱནི གཧེཏྭཱ དཱཏུཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀདཱ གཙྪཱམ, མཱཎཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སྭེ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི གཙྪ, པཱཏོཝ ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, ཝེགེན བལཾ སཛྫེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཀྐོ སཀཊྛཱནམེཝ ¶ གཏོ.

རཱཛཱ པུནདིཝསེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ བལསཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨམཙྩེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཧིཡྻོ ཨེཀོ བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ‘‘ཨུཏྟརཔཉྩཱལེ ཨིནྡཔཏྟེ ཀེཀཀེཏི ཨིམེསུ ཏཱིསུ ནགརེསུ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ, ཏཾ མཱཎཝཾ ཨཱདཱཡ ཏཱིསུ ནགརེསུ རཛྫཾ གཎྷིསྶཱམ, ཝེགེན ནཾ པཀྐོསཐཱཏི. ‘‘ཀཏྠསྶ, དེཝ, ནིཝཱསོ དཱཔིཏོ’’ཏི? ‘‘ན མེ ཏསྶ ནིཝཱསགེཧཾ དཱཔིཏ’’ནྟི. ‘‘ནིཝཱསཔརིབྦཡོ པན དིནྣོ’’ཏི? ‘‘སོཔི ན དིནྣོ’’ཏི. ཨཐ ‘‘ཀཧཾ ནཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི? ‘‘ནགརཝཱིཐཱིསུ ཨོལོཀེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཨོལོཀེནྟཱ ཨདིསྭཱ ‘‘ན པསྶཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཉྙོ མཱཎཝཾ ཨཔསྶནྟསྶ ‘‘ཨེཝཾ མཧནྟཱ ནཱམ ཨིསྶརིཡཱ པརིཧཱིནོམྷཱི’’ཏི མཧཱསོཀོ ཨུདཔཱདི, ཧདཡཝཏྠུ ཨུཎྷཾ ཨཧོསི, ཝཏྠུལོཧིཏཾ ཀུཔྤི, ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱ ཨུདཔཱདི, ཝེཛྫཱ ཏིཀིཙྪིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ.

ཏཏོ ཏཱིཧཙཏཱུཧཙྩཡེན སཀྐོ ཨཱཝཛྫམཱནོ ཏསྶ ཏཾ ཨཱབཱདྷཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏིཀིཙྪིསྶཱམི ན’’ནྟི བྲཱཧྨཎཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ དྭཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཝེཛྫབྲཱཧྨཎོ ¶ ཏུམྷཱཀཾ ཏིཀིཙྪནཏྠཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙཱཔེསི. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘མཧནྟམཧནྟཱ རཱཛཝེཛྫཱ མཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, པརིབྦཡམསྶ དཱཔེཏྭཱ ཨུཡྻོཛེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཀྐོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ནེཝ ནིཝཱསཔརིབྦཡེན ཨཏྠོ, ཝེཛྫལཱབྷམྤི ན གཎྷིསྶཱམི, ཏིཀིཙྪིསྶཱམི ནཾ, པུན རཱཛཱ མཾ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སཀྐོ པཝིསིཏྭཱ ཛཡཱཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི, རཱཛཱ ‘‘ཏྭཾ མཾ ཏིཀིཙྪསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཏིཀིཙྪསྶཱུ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, བྱཱདྷིནོ མེ ལཀྑཎཾ ཀཐེཐ, ཀེན ཀཱརཎེན ཨུཔྤནྣོ, ཀིཾ ཁཱདིཏཾ ཝཱ པཱིཏཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ, ཨུདཱཧུ དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཏཱཏ, མཡ྄ཧཾ བྱཱདྷི སུཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཏེ སུཏ’’ནྟི. ‘‘ཏཱཏ ཨེཀོ མཱཎཝོ ¶ ¶ ཨཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ‘ཏཱིསུ ནགརེསུ རཛྫཾ གཎྷིཏྭཱ དསྶཱམཱི’ཏི ཨཱཧ, ཨཧཾ ཏསྶ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཝཱ ནིཝཱསཔརིབྦཡཾ ཝཱ ན དཱཔེསིཾ, སོ མཡ྄ཧཾ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ རཉྙོ སནྟིཀཾ གཏོ བྷཝིསྶཏི. ཨཐ མེ ‘ཨེཝཾ མཧནྟཱ ནཱམ ཨིསྶརིཡཱ པརིཧཱིནོམྷཱི’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ ཨཡཾ བྱཱདྷི ཨུཔྤནྣོ. སཙེ སཀྐོསི ཏྭཾ མེ ཀཱམཙིཏྟཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ བྱཱདྷིཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ, ཏིཀིཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༥༥.

‘‘ཏཡོ གིརིཾ ཨནྟརཾ ཀཱམཡཱམི, པཉྩཱལཱ ཀུརུཡོ ཀེཀཀེ ཙ;

ཏཏུཏྟརིཾ བྲཱཧྨཎ ཀཱམཡཱམི, ཏིཀིཙྪ མཾ བྲཱཧྨཎ ཀཱམནཱིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏཡོ གིརིནྟི ཏཡོ གིརཱི, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཡཐཱ ‘‘སུདསྶནསྶ གིརིནོ, དྭཱརཉྷེཏཾ པཀཱསཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ སུདསྶནཾ དེཝནགརཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ དུགྒཎྷཏཱཡ དུཙྩལནཏཱཡ ‘‘སུདསྶནགིརཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི ཏཱིཎི ནགརཱནི ‘‘ཏཡོ གིརི’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. ཏསྨཱ ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ – ཏཱིཎི ཙ ནགརཱནི ཏེསཉྩ ཨནྟརཾ ཏིཝིདྷམྤི རཊྛཾ ཀཱམཡཱམི. ‘‘པཉྩཱལཱ ཀུརུཡོ ཀེཀཀེ ཙཱ’’ཏི ཨིམཱནི ཏེསཾ རཊྛཱནཾ ནཱམཱནི. ཏེསུ པཉྩཱལཱཏི ཨུཏྟརཔཉྩཱལཱ, ཏཏྠ ཀཔིལཾ ནཱམ ནགརཾ. ཀུརུཡོཏི ཀུརུརཊྛཾ, ཏཏྠ ཨིནྡཔཏྟཾ ནཱམ ནགརཾ. ཀེཀཀེ ཙཱཏི པཙྩཏྟེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏེན ཀེཀཀརཊྛཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཀེཀཀརཱཛདྷཱནཱིཡེཝ ནགརཾ. ཏཏུཏྟརིནྟི ཏཾ ¶ ཨཧཾ ཨིཏོ པཊིལདྡྷཱ བཱརཱཎསིརཛྫཱ ཏཏུཏྟརིཾ ཏིཝིདྷཾ རཛྫཾ ཀཱམཡཱམི. ཏིཀིཙྪ མཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀཱམནཱིཏནྟི ཨིམེཧི ཝཏྠུཀཱམེཧི ཙ ཀིལེསཀཱམེཧི ཙ ནཱིཏཾ ཧཏཾ པཧཏཾ སཙེ སཀྐོསི, ཏིཀིཙྪ མཾ བྲཱཧྨཎཱཏི.

ཨཐ ནཾ སཀྐོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ མཱུལོསདྷཱདཱིཧི ཨཏེཀིཙྪོ. ཉཱཎོསདྷེནེཝ ཏིཀིཙྪིཏབྦོ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༥༦.

‘‘ཀཎྷཱཧིདཊྛསྶ ¶ ཀརོནྟི ཧེཀེ, ཨམནུསྶཔཝིཊྛསྶ ཀརོནྟི པཎྜིཏཱ;

ན ཀཱམནཱིཏསྶ ཀརོཏི ཀོཙི, ཨོཀྐནྟསུཀྐསྶ ཧི ཀཱ ཏིཀིཙྪཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཎྷཱཧིདཊྛསྶ ཀརོནྟི ཧེཀེཏི ཨེཀཙྩེ ཧི ཏིཀིཙྪཀཱ གྷོརཝིསེན ཀཱལ༹སཔྤེན དཊྛསྶ མནྟེཧི ཙེཝ ཨོསདྷེཧི ཙ ཏིཀིཙྪཾ ཀརོནྟི. ཨམནུསྶཔཝིཊྛསྶ ཀརོནྟི པཎྜིཏཱཏི ཨཔརེ པཎྜིཏཱ བྷཱུཏཝེཛྫཱ བྷཱུཏཡཀྑཱདཱིཧི ཨམནུསྶེཧི པཝིཊྛསྶ ཨབྷིབྷཱུཏསྶ གཧིཏསྶ བལིཀམྨཔརིཏྟཀརཎཨོསདྷཔརིབྷཱཝིཏཱདཱིཧི ཏིཀིཙྪཾ ཀརོནྟི. ན ཀཱམནཱིཏསྶ ཀརོཏི ཀོཙཱིཏི ¶ ཀཱམེཧི པན ནཱིཏསྶ ཀཱམཝསིཀསྶ པུགྒལསྶ ཨཉྙཏྲ པཎྜིཏེཧི ཨཉྙོ ཀོཙི ཏིཀིཙྪཾ ན ཀརོཏི, ཀརོནྟོཔི ཀཱཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨོཀྐནྟསུཀྐསྶ ཧི ཀཱ ཏིཀིཙྪཱཏི, ཨོཀྐནྟསུཀྐསྶ ཨཝཀྐནྟསྶ ཀུསལདྷམྨམརིཡཱདཾ ཨཏིཀྐནྟསྶ ཨཀུསལདྷམྨེ པཏིཊྛིཏསྶ པུགྒལསྶ མནྟོསདྷཱདཱིཧི ཀཱ ནཱམ ཏིཀིཙྪཱ, ན སཀྐཱ ཨོསདྷེཧི ཏིཀིཙྪིཏུནྟི.

ཨིཏིསྶ མཧཱསཏྟོ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཏྟརི ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, སཙེ ཏྭཾ ཏཱནི ཏཱིཎི རཛྫཱནི ལཙྪསི, ཨཔི ནུ ཁོ ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ནགརེསུ རཛྫཾ ཀརོནྟོ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ ཙཏྟཱརི སཱཊཀཡུགཱནི པརིདཧེཡྻཱསི, ཙཏཱུསུ ཝཱ སུཝཎྞཔཱཏཱིསུ བྷུཉྫེཡྻཱསི, ཙཏཱུསུ ཝཱ སཡནེསུ སཡེཡྻཱསི, མཧཱརཱཛ, ཏཎྷཱཝསིཀེན ནཱམ བྷཝིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཏཎྷཱ ཧི ནཱམེསཱ ཝིཔཏྟིམཱུལཱ. སཱ ཝཌྜྷམཱནཱ ཡོ ཏཾ ཝཌྜྷེཏི, ཏཾ པུགྒལཾ ཨཊྛསུ མཧཱནིརཡེསུ སོལ༹སསུ ཨུསྶདནིརཡེསུ ནཱནཔྤཀཱརབྷེདེསུ ཙ ཨཝསེསེསུ ཨཔཱཡེསུ ཁིཔཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ རཱཛཱནཾ ནིརཡཱདིབྷཡེན ཏཛྫེཏྭཱ མཧཱསཏྟོ དྷམྨཾ དེསེསི. རཱཛཱཔིསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཝིགཏསོཀོ ཧུཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ནིབྱཱདྷིཏཾ པཱཔུཎི ¶ . སཀྐོཔིསྶ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ¶ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. སོཔི ཏཏོ པཊྛཱཡ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཀཱམནཱིཏབྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི, སཀྐོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཱམནཱིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༢༩] ༩. པལཱཡིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

གཛགྒམེགྷེཧཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པལཱཡིཏཔརིབྦཱཛཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར ཝཱདཏྠཱཡ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཝིཙརིཏྭཱ ཀཉྩི པཊིཝཱདིཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི མཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱདཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི མནུསྶེ པུཙྪི. མནུསྶཱ ‘‘ཏཱདིསཱནཾ སཧསྶེནཔི སདྡྷིཾ ཝཱདཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ སབྦཉྙཱུ དྭིཔདཱནཾ ཨགྒོ མཧཱགོཏམོ དྷམྨིསྶརོ པརཔྤཝཱདམདྡནོ, སཀལེཔི ཛམྦུདཱིཔེ ཨུཔྤནྣོ པརཔྤཝཱདོ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཝེལནྟཾ པཏྭཱ སམུདྡཨཱུམིཡོ ཝིཡ ཧི སབྦཝཱདཱ ཏསྶ པཱདམཱུལཾ པཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧོནྟཱི’’ཏི བུདྡྷགུཎེ ཀཐེསུཾ. པརིབྦཱཛཀོ ‘‘ཀཧཾ ¶ པན སོ ཨེཏརཧཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཛེཏཝནེ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནིསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟོ ཛེཏེན རཱཛཀུམཱརེན ནཝཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཀཱརིཏཾ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝསནཔཱསཱདོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘དྭཱརཀོཊྛཀོ ཨཡ’’ནྟི སུཏྭཱ ‘‘དྭཱརཀོཊྛཀོ ཏཱཝ ཨེཝརཱུཔོ, ཝསནགེཧཾ ཀཱིདིསཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘གནྡྷཀུཊི ནཱམ ཨཔྤམེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཝརཱུཔེན སམཎེན སདྡྷིཾ ཀོ ཝཱདཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཏཏོཝ པལཱཡི. མནུསྶཱ ཨུནྣཱདིནོ ཧུཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠཱརཱ ‘‘ཀིཾ ཨཀཱལེ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཀཐཡིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ ཨུཔཱསཀཱ ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས མམ ཝསནཊྛཱནསྶ དྭཱརཀོཊྛཀཾ དིསྭཱ པལཱཡཏེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ¶ གནྡྷཱརརཊྛེ ཏཀྐསིལཱཡཾ བོདྷིསཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི, བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟོ. སོ ‘‘ཏཀྐསིལཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི མཧནྟེན བལཀཱཡེན གནྟྭཱ ནགརཏོ ཨཝིདཱུརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཧཏྠཱི པེསེཐ, ཨིམིནཱ ཨསྶེ, ཨིམིནཱ རཐེ, ཨིམིནཱ པཏྟཱི, ཨེཝཾ དྷཱཝིཏྭཱ ཨཱཝུདྷེཧི པཧརཐ, ཨེཝཾ གྷནཝསྶཝལཱཧཀཱ ཝིཡ སརཝསྶཾ ཝསྶཐཱ’’ཏི ཏེནཾ ཝིཙཱརེནྟོ ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༥༧.

‘‘གཛགྒམེགྷེཧི ཧཡགྒམཱལིབྷི, རཐཱུམིཛཱཏེཧི སརཱབྷིཝསྶེབྷི;

ཐརུགྒཧཱཝཊྚདལ༹ྷཔྤཧཱརིབྷི, པརིཝཱརིཏཱ ཏཀྐསིལཱ སམནྟཏོ.

༡༥༨.

‘‘ཨབྷིདྷཱཝཐ ཙཱུཔདྷཱཝཐ ཙ, ཝིཝིདྷཱ ཝིནཱདིཏཱ ཝདནྟིབྷི;

ཝཏྟཏཛྫ ཏུམུལོ གྷོསོ ཡཐཱ, ཝིཛྫུལཏཱ ཛལདྷརསྶ གཛྫཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ གཛགྒམེགྷེཧཱིཏི ཨགྒགཛམེགྷེཧི, ཀོཉྩནཱདཾ གཛྫནྟེཧི མཏྟཝརཝཱརཎཝལཱཧཀེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཧཡགྒམཱལིབྷཱིཏི ཨགྒཧཡམཱལཱིཧི, ཝརསིནྡྷཝཝལཱཧཀཀུལེཧི ཨསྶཱནཱིཀེཧཱིཏི ཨཏྠོ. རཐཱུམིཛཱཏེཧཱིཏི སཉྫཱཏཨཱུམིཝེགེཧི སཱགརསལིལེཧི ཝིཡ སཉྫཱཏརཐཱུམཱིཧི, རཐཱནཱིཀེཧཱིཏི ཨཏྠོ. སརཱབྷིཝསྶེབྷཱིཏི ཏེཧིཡེཝ རཐཱནཱིཀེཧི གྷནཝསྶམེགྷོ ཝིཡ སརཝསྶཾ ཝསྶནྟེཧི ¶ . ཐརུགྒཧཱཝཊྚདལ༹ྷཔྤཧཱརིབྷཱིཏི ཐརུགྒཧེཧི ཨཱཝཊྚདལ༹ྷཔྤཧཱརཱིཧི, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ དལ༹ྷཾ པཧརནྟེཧི གཧིཏཁགྒརཏནཐརུདཎྜེཧི པཏྟིཡོདྷེཧི ཙཱཏི ཨཏྠོ. པརིཝཱརིཏཱ ཏཀྐསིལཱ སམནྟཏོཏི ཡཐཱ ཨཡཾ ཏཀྐསིལཱ པརིཝཱརིཏཱ ཧོཏི, སཱིགྷཾ ཏཐཱ ཀརོཐཱཏི ཨཏྠོ.

ཨབྷིདྷཱཝཐ ¶ ཙཱུཔདྷཱཝཐ ཙཱཏི ཝེགེན དྷཱཝཐ ཙེཝ ཨུཔདྷཱཝཐ ཙ. ཝིཝིདྷཱ ཝིནཱདིཏཱ ཝདནྟིབྷཱིཏི ཝརཝཱརཎེཧི སདྡྷིཾ ཝིཝིདྷཱ ཝིནདིཏཱ བྷཝཐ, སེལིཏགཛྫིཏཝཱདིཏེཧི ནཱནཱཝིརཝཱ ཧོཐཱཏི ཨཏྠོ. ཝཏྟཏཛྫ ཏུམུལོ གྷོསོཏི ཝཏྟཏུ ཨཛྫ ཏུམུལོ མཧནྟོ ཨསནིསདྡསདིསོ གྷོསོ. ཡཐཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཛལདྷརསྶ གཛྫཏོཏི ཡཐཱ གཛྫནྟསྶ ¶ ཛལདྷརསྶ མུཁཏོ ནིགྒཏཱ ཝིཛྫུལཏཱ ཙརནྟི, ཨེཝཾ ཝིཙརནྟཱ ནགརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ རཛྫཾ གཎྷཐཱཏི ཝདཏི.

ཨིཏི སོ རཱཛཱ གཛྫིཏྭཱ སེནཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ནགརདྭཱརསམཱིཔཾ གནྟྭཱ དྭཱརཀོཊྛཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ རཉྙོ ཝསནགེཧ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ནགརདྭཱརཀོཊྛཀོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནགརདྭཱརཀོཊྛཀོ ཏཱཝ ཨེཝརཱུཔོ, རཉྙོ ནིཝེསནཾ ཀཱིདིསཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཝེཛཡནྟཔཱསཱདསདིས’’ནྟི སུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ཡསསམྤནྣེན རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི དྭཱརཀོཊྛཀཾ དིསྭཱཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ བཱརཱཎསིམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བཱརཱཎསིརཱཛཱ པལཱཡིཏཔརིབྦཱཛཀོ ཨཧོསི, ཏཀྐསིལརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པལཱཡིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༣༠] ༡༠. དུཏིཡཔལཱཡིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དྷཛམཔརིམིཏནྟི ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ པལཱཡིཏཔརིབྦཱཛཀམེཝ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨིམསྨིཾ པན ཝཏྠུསྨིཾ སོ པརིབྦཱཛཀོ ཛེཏཝནཾ པཱཝིསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཏྠཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཨལངྐཏདྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ མནོསིལཱཏལེ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ སཱིཧཔོཏཀོ ཝིཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. པརིབྦཱཛཀོ དསབལསྶ བྲཧྨསརཱིརཔཊིབྷཱགཾ རཱུཔཾ པུཎྞཙནྡསསྶིརིཀཾ མུཁཾ སུཝཎྞཔཊྚསདིསཾ ནལཱཊཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཝརཱུཔཾ པུརིསུཏྟམཾ ཛིནིཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ པརིསནྟརཾ པཝིསིཏྭཱ པལཱཡི. མཧཱཛནོ ཏཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ སཏྠུསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ན སོ པརིབྦཱཛཀོ ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི མམ སུཝཎྞཝཎྞཾ མུཁཾ དིསྭཱ པལཱཏོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཏཀྐསིལཱཡཾ ཨེཀོ གནྡྷཱརརཱཛཱ. སོ ‘‘བཱརཱཎསིཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ནགརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནགརདྭཱརེ ཋིཏོ ཨཏྟནོ ¶ བལཝཱཧནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྟཀཾ བལཝཱཧནཾ ཛིནིཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སེནཾ སཾཝཎྞེཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༥༩.

‘‘དྷཛམཔརིམིཏཾ ¶ ཨནནྟཔཱརཾ, དུཔྤསཧཾ དྷངྐེཧི སཱགརཾཝ;

གིརིམིཝ ཨནིལེན དུཔྤསཡ྄ཧོ, དུཔྤསཧོ ཨཧམཛྫ ཏཱདིསེནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དྷཛམཔརིམིཏནྟི ཨིདཾ ཏཱཝ མེ རཐེསུ མོརཚདེ ཋཔེཏྭཱ ཨུསྶཱཔིཏདྷཛམེཝ ཨཔརིམིཏཾ བཧུཾ ཨནེཀསཏསངྑྱཾ. ཨནནྟཔཱརནྟི བལཝཱཧནམྤི མེ ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཧཏྠཱི ཨེཏྟཀཱ ཨསྶཱ ཨེཏྟཀཱ རཐཱ ཨེཏྟཀཱ པཏྟཱི’’ཏི གཎནཔརིཙྪེདརཧིཏཾ ཨནནྟཔཱརཾ. དུཔྤསཧནྟི ན སཀྐཱ པཊིསཏྟཱུཧི སཧིཏུཾ ཨབྷིབྷཝིཏུཾ ¶ . ཡཐཱ ཀིཾ? དྷངྐེཧི སཱགརཾཝ, ཡཐཱ སཱགརོ བཧཱུཧི ཀཱཀེཧི ཝེགཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཝཱ ཨཏིཀྐམནཝསེན ཝཱ དུཔྤསཧོ, ཨེཝཾ དུཔྤསཧཾ. གིརིམིཝ ཨནིལེན དུཔྤསཡ྄ཧོཏི ཨཔིཙ མེ ཨཡཾ བལཀཱཡོ ཡཐཱ པབྦཏོ ཝཱཏེན ཨཀམྤནཱིཡཏོ དུཔྤསཧོ, ཏཐཱ ཨཉྙེན བལཀཱཡེན དུཔྤསཧོ. དུཔྤསཧོ ཨཧམཛྫ ཏཱདིསེནཱཏི སྭཱཧཾ ཨིམིནཱ བལེན སམནྣཱགཏོ ཨཛྫ ཏཱདིསེན དུཔྤསཧོཏི ཨཊྚཱལཀེ ཋིཏཾ བོདྷིསཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི.

ཨཐསྶ སོ པུཎྞཙནྡསསྶིརིཀཾ ཨཏྟནོ མུཁཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘བཱལ, མཱ ཝིཔྤལཔསི, ཨིདཱནི ཏེ བལཝཱཧནཾ མཏྟཝཱརཎོ ཝིཡ ནལ༹ཝནཾ ཝིདྡྷཾསེསྶཱམཱི’’ཏི སནྟཛྫེཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༠.

‘‘མཱ བཱལིཡཾ ཝིལཔི ན ཧིསྶ ཏཱདིསཾ, ཝིཌཡ྄ཧསེ ན ཧི ལབྷསེ ནིསེདྷཀཾ;

ཨཱསཛྫསི གཛམིཝ ཨེཀཙཱརིནཾ, ཡོ ཏཾ པདཱ ནལ༹མིཝ པོཐཡིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མཱ བཱལིཡཾ ཝིལཔཱིཏི མཱ ཨཏྟནོ བཱལབྷཱཝཾ ཝིཔྤལཔསི. ན ཧིསྶ ཏཱདིསནྟི ན ཧི ཨསྶ ཏཱདིསོ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཏཱདིསོ ‘‘ཨནནྟཔཱརཾ མེ བལཝཱཧན’’ནྟི ཨེཝརཱུཔཾ ཏཀྐེནྟོ རཛྫཉྩ གཧེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ན ཧི ཨསྶ, ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཌཡ྄ཧསེཏི ཏྭཾ བཱལ, ཀེཝལཾ རཱགདོསམོཧམཱནཔརིལཱ༹ཧེན ཝིཌཡ྄ཧསིཡེཝ. ན ཧི ལབྷསེ ནིསེདྷཀནྟི མཱདིསཾ པན པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ནིསེདྷཀཾ ན ཏཱཝ ལབྷསི, ཨཛྫ ¶ ཏཾ ཨཱགཏམགྒེནེཝ པལཱཔེསྶཱམི. ཨཱསཛྫསཱིཏི ཨུཔགཙྪསི. གཛམིཝ ཨེཀཙཱརིནནྟི ཨེཀཙཱརིནཾ མཏྟཝརཝཱརཎཾ ཝིཡ. ཡོ ཏཾ པདཱ ནལ༹མིཝ པོཐཡིསྶཏཱིཏི ཡོ ཏཾ ཡཐཱ ནཱམ མཏྟཝརཝཱརཎོ པཱདཱ ནལ༹ཾ པོཐེཏི སཾཙུཎྞེཏི, ཨེཝཾ པོཐཡིསྶཏི, ཏཾ ཏྭཾ ཨཱསཛྫསཱིཏི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ.

ཨེཝཾ ¶ ཏཛྫེནྟསྶ པནསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ གནྡྷཱརརཱཛཱ ཨུལློཀེནྟོ ¶ ཀཉྩནཔཊྚསདིསཾ མཧཱནལཱཊཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ གཧཎབྷཱིཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ པལཱཡནྟོ སཀནགརམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ གནྡྷཱརརཱཛཱ པལཱཡིཏཔརིབྦཱཛཀོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

དུཏིཡཔལཱཡིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཀཱསཱཝཝགྒོ ཨཊྛམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀཱསཱཝཾ ཙཱུལ༹ནནྡིཡཾ, པུཊབྷཏྟཉྩ ཀུམྦྷིལཾ;

ཁནྟིཝཎྞཾ ཀོསིཡཉྩ, གཱུཐཔཱཎཾ ཀཱམནཱིཏཾ;

པལཱཡིཏདྭཡམྤི ཙ.

༩. ཨུཔཱཧནཝགྒོ

[༢༣༡] ༡. ཨུཔཱཧནཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཐཱཔི ¶ ཀཱིཏཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དྷམྨསབྷཱཡཉྷི བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, དེཝདཏྟོ ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱཡ ཏཐཱགཏསྶ པཊིཔཀྑོ པཊིསཏྟུ ཧུཏྭཱ མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ¶ ཨིདཱནེཝ ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱཡ མམ པཊིཔཀྑོ ཧུཏྭཱ མཧཱཝིནཱསཾ པཏྟོ, པུབྦེཔི པཏྟོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠཱཙརིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཧཏྠིསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔུཎི. ཨཐེཀོ ཀཱསིགཱམཀོ མཱཎཝཀོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷི. བོདྷིསཏྟཱ ནཱམ སིཔྤཾ ཝཱཙེནྟཱ ཨཱཙརིཡམུཊྛིཾ ན ཀརོནྟི, ཨཏྟནོ ཛཱནནནིཡཱམེན ནིརཝསེསཾ སིཀྑཱཔེནྟི. ཏསྨཱ སོ མཱཎཝོ བོདྷིསཏྟསྶ ཛཱནནསིཔྤཾ ནིརཝསེསམུགྒཎྷིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཙརིཡ ¶ , ཨཧཾ རཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘མཧཱརཱཛ, མམ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཨུཔཊྛཱཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧིསྶ པརིབྦཡཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཏུམྷེཧི སམཀཾ ན ལཙྪཏི, ཏུམྷེསུ སཏཾ ལབྷནྟེསུ པཎྞཱསཾ ལཙྪཏི, དྭེ ལབྷནྟེསུ ཨེཀཾ ལཙྪཏཱི’’ཏི. སོ གེཧཾ གནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཨཱརོཙེསི. ཨནྟེཝཱསིཀོ ‘‘ཨཧཾ, ཨཱཙརིཡ, ཏུམྷེཧི སམཾ སིཔྤཾ ཛཱནཱམི. སཙེ སམཀཉྙེཝ པརིབྦཡཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི. ནོ ཙེ, ན ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སཙེ སོ ཏུམྷེཧི སམཔྤཀཱརོ, ཏུམྷེཧི སམཀཉྙེཝ སིཔྤཾ དསྶེཏུཾ སཀྐོནྟོ སམཀཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཏསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ‘‘སཱདྷུ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི སྭེ སིཔྤཾ དསྶེཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, དསྶེསྶཱམ, ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཐཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སྭེ ཀིར ཨཱཙརིཡོ ཙ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཙ ཨུབྷོ ཧཏྠིསིཔྤཾ དསྶེསྶནྟི, རཱཛངྒཎེ སནྣིཔཏིཏྭཱ དཊྛུཀཱམཱ པསྶནྟཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི.

ཨཱཙརིཡོ ¶ ‘‘ན མེ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཨུཔཱཡཀོསལླཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཧཏྠིཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀརཏྟེནེཝ ཝིལོམཾ སིཀྑཱཔེསི. སོ ཏཾ ‘‘གཙྪཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨོསཀྐིཏུཾ, ‘‘ཨོསཀྐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ གནྟུཾ, ‘‘ཏིཊྛཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ནིཔཛྫིཏུཾ, ‘‘ནིཔཛྫཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཋཱཏུཾ, ‘‘གཎྷཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཋཔེཏུཾ, ‘‘ཋཔེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ གཎྷིཏུཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཏཾ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ རཱཛངྒཎཾ ཨགམཱསི. ཨནྟེཝཱསིཀོཔི ཨེཀཾ མནཱཔཾ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧི. མཧཱཛནོ སནྣིཔཏི. ཨུབྷོཔི སམཀཾ སིཔྤཾ དསྶེསུཾ. པུན བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ ཧཏྠིཾ ¶ ཝིལོམཾ ཀཱརེསི, སོ ‘‘གཙྪཱ’’ཏི ¶ ཝུཏྟེ ཨོསཀྐི, ‘‘ཨོསཀྐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པུརཏོ དྷཱཝི, ‘‘ཏིཊྛཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ནིཔཛྫི, ‘‘ནིཔཛྫཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཊྛཱསི, ‘‘གཎྷཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ནིཀྑིཔི, ‘‘ནིཀྑིཔཱ’’ཏི ཝུཏྟེ གཎྷི. མཧཱཛནོ ‘‘ཨརེ དུཊྛཨནྟེཝཱསིཀ, ཏྭཾ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ སཱརམྦྷཾ ཀརོསི, ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཛཱནཱསི, ‘ཨཱཙརིཡེན སམཀཾ ཛཱནཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོསཱི’’ཏི ལེཌྜུདཎྜཱདཱིཧི པཧརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསི.

བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠིམྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, སིཔྤཾ ནཱམ ཨཏྟནོ སུཁཏྠཱཡ གཎྷནྟི, ཨེཀཙྩསྶ པན གཧིཏསིཔྤཾ དུཀྐཊཨུཔཱཧནཱ ཝིཡ ཝིནཱསམེཝ ཨཱཝཧཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༦༡.

‘‘ཡཐཱཔི ཀཱིཏཱ པུརིསསྶུཔཱཧནཱ, སུཁསྶ ཨཏྠཱཡ དུཁཾ ཨུདབྦཧེ;

གྷམྨཱབྷིཏཏྟཱ ཏལསཱ པཔཱིལི༹ཏཱ, ཏསྶེཝ པཱདེ པུརིསསྶ ཁཱདརེ.

༡༦༢.

‘‘ཨེཝམེཝ ཡོ དུཀྐུལཱིནོ ཨནརིཡོ, ཏམྨཱཀ ཝིཛྫཉྩ སུཏཉྩ ཨཱདིཡ;

ཏམེཝ སོ ཏཏྠ སུཏེན ཁཱདཏི, ཨནརིཡོ ཝུཙྩཏི པཱནདཱུཔམོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུདབྦཧེཏི ཨུདབྦཧེཡྻ. གྷམྨཱབྷིཏཏྟཱ ཏལསཱ པཔཱིལི༹ཏཱཏི གྷམྨེན ཨབྷིཏཏྟཱ པཱདཏལེན ཙ པཱིལི༹ཏཱ. ཏསྶེཝཱཏི ཡེན ཏཱ སུཁཏྠཱཡ ཀིཎིཏྭཱ པཱདེསུ པཊིམུཀྐཱ དུཀྐཊཱུཔཱཧནཱ, ཏསྶེཝ. ཁཱདརེཏི ཝཎཾ ཀརོནྟཱ པཱདེ ཁཱདནྟི.

དུཀྐུལཱིནོཏི དུཛྫཱཏིཀོ ཨཀུལཔུཏྟོ. ཨནརིཡོཏི ཧིརོཏྟཔྤཝཛྫིཏོ ཨསཔྤུརིསོ. ཏམྨཱཀ ཝིཛྫཉྩ སུཏཉྩ ཨཱདིཡཱཏི ཨེཏྠ ཏཾ ཏཾ མནཏཱིཏི ‘‘ཏམྨོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཏམྨཱཀོ, ཏཾ ཏཾ སིཔྤཾ ཨཱསེཝཏི པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཨཱཙརིཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྨཱ ཏམྨཱཀཱ, གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ¶ པནསྶ རསྶབྷཱཝོ ཀཏོ. ཝིཛྫནྟི ཨཊྛཱརསསུ ཝིཛྫཱཊྛཱནེསུ ¶ ཡཾཀིཉྩི. སུཏནྟི ཡཾཀིཉྩི སུཏཔརིཡཏྟི. ཨཱདིཡཱཏིཨཱདིཡིཏྭཱ. ཏམེཝ སོ ཏཏྠ སུཏེན ཁཱདཏཱིཏི ཏམེཝཱཏི ¶ ཨཏྟཱནམེཝ. སོཏི ཡོ དུཀྐུལཱིནོ ཨནརིཡོ ཨཱཙརིཡམྷཱ ཝིཛྫཉྩ སུཏཉྩ ཨཱདིཡཏི, སོ. ཏཏྠ སུཏེན ཁཱདཏཱིཏི ཏསྶ སནྟིཀེ སུཏེན སོ ཨཏྟཱནམེཝ ཁཱདཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཏེནེཝ སོ ཏཏྠ སུཏེན ཁཱདཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶཱཔི སོ ཏེན ཏཏྠ སུཏེན ཨཏྟཱནམེཝ ཁཱདཏཱིཏི ཨཡམེཝ ཨཏྠོ. ཨནརིཡོ ཝུཙྩཏི པཱནདཱུཔམོཏི ཨིཏི ཨནརིཡོ དུཔཱཧནཱུཔམོ དུཀྐཊཱུཔཱཧནཱུཔམོ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི དུཀྐཊཱུཔཱཧནཱ པུརིསཾ ཁཱདནྟི, ཨེཝམེས སུཏེན ཁཱདནྟོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཁཱདཏི. ཨཐ ཝཱ པཱནཱཡ དུཏོཏི པཱནདུ, ཨུཔཱཧནཱུཔཏཱཔིཏསྶ ཨུཔཱཧནཱཡ ཁཱདིཏཔཱདསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྨཱ ཡོ སོ ཨཏྟཱནཾ སུཏེན ཁཱདཏི, སོ ཏེན སུཏེན ཁཱདིཏཏྟཱ ‘‘ཨནརིཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི པཱནདཱུཔམོ, ཨུཔཱཧནཱུཔཏཱཔིཏཔཱདསདིསོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. རཱཛཱ ཏུཊྛོ བོདྷིསཏྟསྶ མཧནྟཾ ཡསཾ ཨདཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨནྟེཝཱསིཀོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཨཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུཔཱཧནཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༣༢] ༢. ཝཱིཎཱཐཱུཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨེཀཙིནྟིཏོཡམཏྠོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཀུམཱརིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱ ཀིརེཀཱ སཱཝཏྠིཡཾ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨཏྟནོ གེཧེ ཨུསབྷརཱཛསྶ སཀྐཱརཾ ཀཡིརམཱནཾ དིསྭཱ དྷཱཏིཾ པུཙྪི – ‘‘ཨམྨ, ཀོ ནཱམེས ཨེཝཾ སཀྐཱརཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨུསབྷརཱཛཱ ནཱམ, ཨམྨཱ’’ཏི. པུན སཱ ཨེཀདིཝསཾ པཱསཱདེ ཋཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ ཨོལོཀེནྟཱི ཨེཀཾ ཁུཛྫཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘གུནྣཾ ¶ ཨནྟརེ ཛེཊྛཀསྶ པིཊྛིཡཾ ཀཀུདྷཾ ཧོཏི, མནུསྶཛེཊྛཀསྶཔི ཏེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨཡཾ མནུསྶེསུ པུརིསཱུསབྷོ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏསྶ མཡཱ པཱདཔརིཙཱརིཀཱཡ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སཱ དཱསིཾ པེསེཏྭཱ ¶ ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཏཡཱ སདྡྷིཾ གནྟུཀཱམཱ, ཨསུཀཊྛཱནཾ ཀིར གནྟྭཱ ཏིཊྛཱ’’ཏི ཏསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཱརབྷཎྜཀཾ ཨཱདཱཡ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན པཱསཱདཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ པལཱཡི. ཨཔརབྷཱགེ ཏཾ ཀམྨཾ ནགརེ ཙ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ པཱཀཊཾ ཛཱཏཾ. དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀཱ ཀིར སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཁུཛྫེན སདྡྷིཾ པལཱཏཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝེསཱ ཁུཛྫཾ ཀཱམེཏི, པུབྦེཔི ཀཱམེསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ནིགམགཱམེ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ པུཏྟདྷཱིཏཱཧི ཝཌྜྷམཱནོ ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ བཱརཱཎསཱིསེཊྛིསྶ དྷཱིཏརཾ ཝཱརེཏྭཱ དིཝསཾ ཋཔེསི. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨཏྟནོ གེཧེ ཨུསབྷསྶ སཀྐཱརསམྨཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ནཱམེསོ’’ཏི དྷཱཏིཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨུསབྷོ’’ཏི སུཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཡཱ གཙྪནྟཾ ཨེཀཾ ཁུཛྫཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ པུརིསཱུསབྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཱརབྷཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ པལཱཡི. བོདྷིསཏྟོཔི ཁོ ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏརཾ གེཧཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི མཧནྟེན པརིཝཱརེན བཱརཱཎསིཾ གཙྪནྟོ ཏམེཝ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཏེ ཨུབྷོཔི སབྦརཏྟིཾ མགྒཾ ཨགམཾསུ. ཨཐ ཁུཛྫསྶ སབྦརཏྟིཾ སཱིཏཱསིཧཏསྶ ཨརུཎོདཡེ སརཱིརེ ཝཱཏོ ཀུཔྤི, མཧནྟཱ ཝེདནཱ ཝཏྟནྟི. སོ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཝེདནཱཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝཱིཎཱདཎྜཀོ ཝིཡ སཾཀུཊིཏོ ནིཔཛྫི, སེཊྛིདྷཱིཏཱཔིསྶ པཱདམཱུལེ ནིསཱིདི. བོདྷིསཏྟོ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཁུཛྫསྶ པཱདམཱུལེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ སཉྫཱནིཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༣.

‘‘ཨེཀཙིནྟིཏོཡམཏྠོ ¶ , བཱལོ ཨཔརིཎཱཡཀོ;

ན ཧི ཁུཛྫེན ཝཱམེན, བྷོཏི སངྒནྟུམརཧསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཀཙིནྟིཏོཡམཏྠོཏི ཨམྨ, ཡཾ ཏྭཾ ཨཏྠཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨིམིནཱ ཁུཛྫེན སདྡྷིཾ པལཱཏཱ, ཨཡཾ ཏཡཱ ཨེཀིཀཱཡ ཨེཝ ཙིནྟིཏོ བྷཝིསྶཏི. བཱལོ ཨཔརིཎཱཡཀོཏི ཨཡཾ ཁུཛྫོ བཱལོ, དུཔྤཉྙབྷཱཝེན མཧལླཀོཔི བཱལོཝ, ཨཉྙསྨིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟེ ཨསཏི གནྟུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཨཔརིཎཱཡཀོ. ན ཧི ཁུཛྫེན ཝཱམེན, བྷོཏི སངྒནྟུམརཧསཱིཏི ¶ ཨིམིནཱ ཧི ཁུཛྫེན ཝཱམནཏྟཱ ཝཱམེན བྷོཏི ཏྭཾ མཧཱཀུལེ ཛཱཏཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ སངྒནྟུཾ སཧ གནྟུཾ ནཱརཧསཱིཏི.

ཨཐསྶ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༤.

‘‘པུརིསཱུསབྷཾ མཉྙམཱནཱ, ཨཧཾ ཁུཛྫམཀཱམཡིཾ;

སོཡཾ སཾཀུཊིཏོ སེཏི, ཚིནྣཏནྟི ཡཐཱ ཐུཎཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ, ཨཡྻ, ཨེཀཾ ཨུསབྷཾ དིསྭཱ ‘‘གུནྣཾ ཛེཊྛཀསྶ པིཊྛིཡཾ ཀཀུདྷཾ ཧོཏི, ཨིམསྶཔི ཏཾ ཨཏྠི, ཨིམིནཱཔི པུརིསཱུསབྷེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨེཝམཧཾ ཁུཛྫཾ པུརིསཱུསབྷཾ མཉྙམཱནཱ ཨཀཱམཡིཾ. སོཡཾ ཡཐཱ ནཱམ ཚིནྣཏནྟི སདོཎིཀོ ཝཱིཎཱདཎྜཀོ, ཨེཝཾ སཾཀུཊིཏོ སེཏཱིཏི.

བོདྷིསཏྟོ ¶ ཏསྶཱ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ནིཀྑནྟབྷཱཝམེཝ ཉཏྭཱ ཏཾ ནྷཱཔེཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ གེཧམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨཡམེཝ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨཧོསི, བཱརཱཎསཱིསེཊྛི པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཱིཎཱཐཱུཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༣༣] ༣. ཝིཀཎྞཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀཱམཾ ¶ ཡཧིཾ ཨིཙྪསི ཏེན གཙྪཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི དྷམྨསབྷཾ ཨཱནཱིཏོ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི སཏྠཱརཱ པུཊྛོ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀཱམགུཎཀཱརཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཀཱམགུཎཱ ནཱམེཏེ བྷིཀྑུ ཝིཀཎྞཀསལླསདིསཱ, སཀིཾ ཧདཡེ པཏིཊྛཾ ལབྷམཱནཱ ཝིཀཎྞཀཾ ཝིཡ ཝིདྡྷཾ སུཾསུམཱརཾ མརཎམེཝ པཱཔེནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པོཀྑརཎཱིཏཱིརཾ སམྤཱཔུཎི. ནཙྩགཱིཏཱསུ ཀུསལཱ ནཙྩགཱིཏཱནི ¶ པཡོཛེསུཾ, པོཀྑརཎིཡཾ མཙྪཀཙྪཔཱ གཱིཏསདྡལོལཏཱཡ སནྣིཔཏིཏྭཱ རཉྙཱཝ སདྡྷིཾ གཙྪནྟི. རཱཛཱ ཏཱལཀྑནྡྷཔྤམཱཎཾ མཙྪགྷཊཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེ མཙྪཱ མཡཱ སདྡྷིཾཡེཝ ཙརནྟཱི’’ཏི ཨམཙྩེ པུཙྪི. ཨམཙྩཱ ‘‘ཨེཏེ, དེཝ, ཨུཔཊྛཧནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨེཏེ ཀིར མཾ ཨུཔཊྛཧནྟཱི’’ཏི ཏུསྶིཏྭཱ ཏེསཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི. དེཝསིཀཾ ཏཎྜུལམྦཎཾ པཱཙེསི. མཙྪཱ བྷཏྟཝེལཱཡ ཨེཀཙྩེ ཨཱགཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ནཱགཙྪནྟི, བྷཏྟཾ ནསྶཏི. རཉྙོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཝེལཱཡ བྷེརིཾ པཧརིཏྭཱ བྷེརིསཉྙཱཡ མཙྪེསུ སནྣིཔཏིཏེསུ བྷཏྟཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷཏྟཀམྨིཀོ བྷེརིཾ པཧརཱཔེཏྭཱ སནྣིཔཏིཏཱནཾ མཙྪཱནཾ བྷཏྟཾ དེཏི. ཏེཔི བྷེརིསཉྙཱཡ སནྣིཔཏིཏྭཱ བྷུཉྫནྟི.

ཏེསུ ཨེཝཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ བྷུཉྫནྟེསུ ཨེཀོ སུཾསུམཱརོ ཨཱགནྟྭཱ མཙྪེ ཁཱདི. བྷཏྟཀམྨིཀོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘སུཾསུམཱརཾ མཙྪཱནཾ ཁཱདནཀཱལེ ཝིཀཎྞཀེན ¶ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི གནྟྭཱ ནཱཝཱཡ ཋཏྭཱ མཙྪེ ཁཱདིཏུཾ ཨཱགཏཾ སུཾསུམཱརཾ ཝིཀཎྞཀེན པཧརི, ཏཾ ཏསྶ ཨནྟོཔིཊྛིཾ པཱཝིསི. སོ ཝེདནཱཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱཝ པལཱཡི. བྷཏྟཀམྨིཀོ ཏསྶ ཝིདྡྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཾ ཨཱལཔནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༥.

‘‘ཀཱམཾ ཡཧིཾ ཨིཙྪསི ཏེན གཙྪ, ཝིདྡྷོསི མམྨམྷི ཝིཀཎྞཀེན;

ཧཏོསི བྷཏྟེན སུཝཱདིཏེན, ལོལོ ཙ མཙྪེ ཨནུབནྡྷམཱནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱམནྟི ཨེཀཾསེན. ཡཧིཾ ཨིཙྪསི ཏེན གཙྪཱཏི ཡསྨིཾ ཨིཙྪསི, ཏསྨིཾ གཙྪ. མམྨམྷཱིཏི མམྨཊྛཱནེ. ཝིཀཎྞཀེནཱཏི ཝིཀཎྞཀསལླེན. ཧཏོསི བྷཏྟེན སུཝཱདིཏེན, ལོལོ ཙ མཙྪེ ཨནུབནྡྷམཱནོཏི ཏྭཾ བྷེརིཝཱདིཏསཉྙཱཡ བྷཏྟེ དཱིཡམཱནེ ལོལོ ཧུཏྭཱ ཁཱདནཏྠཱཡ མཙྪེ ཨནུབནྡྷམཱནོ ཏེན སཝཱདིཏེན བྷཏྟེན ཧཏོ, གཏཊྛཱནེཔི ཏེ ཛཱིཝིཏཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༦.

‘‘ཨེཝམྤི ལོཀཱམིསཾ ཨོཔཏནྟོ, ཝིཧཉྙཏཱི ཙིཏྟཝསཱནུཝཏྟཱི;

སོ ཧཉྙཏཱི ཉཱཏིསཁཱན མཛ྄ཛྷེ, མཙྪཱནུགོ སོརིཝ སུཾསུམཱརོ’’ཏི.

ཏཏྠ ལོཀཱམིསནྟི པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཏེ ཧི ལོཀོ ཨིཊྛཏོ ཀནྟཏོ མནཱཔཏོ གཎྷཱཏི, ཏསྨཱ ‘‘ལོཀཱམིས’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨོཔཏནྟོཏི ཏཾ ལོཀཱམིསཾ ཨནུཔཏནྟོ ཀིལེསཝསེན ཙིཏྟཝསཱནུཝཏྟཱི པུགྒལོ ཝིཧཉྙཏི ཀིལམཏི, སོ ཧཉྙཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཉཱཏཱིནཉྩ སཁཱནཉྩ མཛ྄ཛྷེ སོ ཝིཀཎྞཀེན ཝིདྡྷོ མཙྪཱནུགོ སུཾསུམཱརོ ཝིཡ པཉྩ ཀཱམགུཎེ མནཱཔཱཏི གཧེཏྭཱ ཧཉྙཏི ཀིལམཏི མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱཏིཡེཝཱཏི.

ཨེཝཾ ¶ སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ སུཾསུམཱརོ དེཝདཏྟོ, མཙྪཱ བུདྡྷཔརིསཱ, བཱརཱཎསིརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝིཀཎྞཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༣༤] ༤. ཨསིཏཱབྷཱུཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཏྭམེཝ ¶ དཱནིམཀརཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཀུམཱརིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིརེཀསྨིཾ དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ ཨེཀཱ ཀུམཱརིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ སོབྷགྒཔྤཏྟཱ, སཱ ཝཡཔྤཏྟཱ སམཱནཛཱཏིཀཾ ཀུལཾ ཨགམཱསི. སཱམིཀོ ཏཾ ཀིསྨིཉྩི ཨམཉྙམཱནོ ཨཉྙཏྠ ཙིཏྟཝསེན ཙརཏི. སཱ ཏསྶ ཏཾ ཨཏྟནི ཨནཱདརཏཾ ཨགཎེཏྭཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ ནིམནྟེཏྭཱ དཱནཾ དཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟཱི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. སཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ མགྒཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམཡམཱནཱ ‘‘སཱམིཀོཔི མཾ ན ཨིཙྪཏི, གྷརཱཝཱསེན མེ ཀམྨཾ ནཏྠི, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ¶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏསྶཱ སཱ ཀིརིཡཱ བྷིཀྑཱུསུ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀཀུལསྶ དྷཱིཏཱ ཨཏྠགཝེསིཀཱ སཱམིཀསྶ ཨནིཙྪབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ པུན མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ, ཨེཝཾ ཨཏྠགཝེསིཀཱ, ཨཱཝུསོ སཱ ཀུམཱརིཀཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝེསཱ ཀུལདྷཱིཏཱ ཨཏྠགཝེསིཀཱ, པུབྦེཔི ཨཏྠགཝེསིཀཱཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཏྟནོ པུཏྟསྶ བྲཧྨདཏྟཀུམཱརསྶ པརིཝཱརསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཨུཔྤནྣཱསངྐོ པུཏྟཾ རཊྛཱ པབྦཱཛེསི. སོ ¶ ཨསིཏཱབྷུཾ ནཱམ ཨཏྟནོ དེཝིཾ ཨཱདཱཡ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ མཙྪམཾསཕལཱཕལཱནི ཁཱདནྟོ པཎྞསཱལཱཡ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨེཀཾ ཀིནྣརིཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ‘‘ཨིམཾ པཛཱཔཏིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨསིཏཱབྷུཾ ཨགཎེཏྭཱ ཏསྶཱ ཨནུཔདཾ ཨགམཱསི. སཱ ཏཾ ཀིནྣརིཾ ཨནུབནྡྷམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཾ ཨགཎེཏྭཱ ཀིནྣརིཾ ཨནུབནྡྷཏི, ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ’’ཏི ཝིརཏྟཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཀསིཎཾ ཨོལོཀེནྟཱི ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཱཡ དྭཱརེ ཨཊྛཱསི. བྲཧྨདཏྟོཔི ཀིནྣརིཾ ཨནུབནྡྷནྟོ ཝིཙརིཏྭཱ ཏསྶཱ གཏམགྒམྤི ཨདིསྭཱ ཚིནྣཱསོ ཧུཏྭཱ པཎྞསཱལཱབྷིམུཁོཝ ཨཱགཏོ. ཨསིཏཱབྷཱུ ཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ མཎིཝཎྞེ གགནཏལེ ཋིཏཱ ‘‘ཨཡྻཔུཏྟ, ཏཾ ནིསྶཱཡ མཡཱ ཨིདཾ ཛྷཱནསུཁཾ ལདྡྷ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༧.

‘‘ཏྭམེཝ ¶ དཱནིམཀར, ཡཾ ཀཱམོ བྱགམཱ ཏཡི;

སོཡཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀོ, ཁརཚིནྣཾཝ རེནུཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཏྭམེཝ དཱནིམཀརཱཏི, ཨཡྻཔུཏྟ, མཾ པཧཱཡ ཀིནྣརིཾ ཨནུབནྡྷནྟོ ཏྭཉྙེཝ ཨིདཱནི ཨིདཾ ཨཀར. ཡཾ ཀཱམོ བྱགམཱ ཏཡཱིཏི ཡཾ མམ ཏཡི ཀཱམོ ཝིགཏོ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན པཧཱིནོ, ཡསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨཧཾ ཨིམཾ ཝིསེསཾ པཏྟཱཏི དཱིཔེཏི. སོཡཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀོཏི སོ པན ཀཱམོ ཨིདཱནི ཨཔྤཊིསནྡྷིཀོ ཛཱཏོ, ན སཀྐཱ པཊིསནྡྷིཏུཾ. ཁརཚིནྣཾཝ རེནུཀནྟི ཁརོ ཝུཙྩཏི ཀཀཙོ, རེནུཀཾ ཝུཙྩཏི ཧཏྠིདནྟོ. ཡཐཱ ཀཀཙེན ཚིནྣོ ཧཏྠིདནྟོ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀོ ཧོཏི, ན པུན པུརིམནཡེན ཨལླཱིཡཏི, ཨེཝཾ པུན མཡ྄ཧཾ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཙིཏྟསྶ གྷཊནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགམཱསི.

སོ ཏསྶཱ གཏཀཱལེ པརིདེཝམཱནོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༨.

‘‘ཨཏྲིཙྪཾ ཨཏིལོབྷེན ¶ , ཨཏིལོབྷམདེན ཙ;

ཨེཝཾ ཧཱཡཏི ཨཏྠམྷཱ, ཨཧཾཝ ཨསིཏཱབྷུཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཏྲིཙྪཾ ཨཏིལོབྷེནཱཏི ཨཏྲིཙྪཱ ཝུཙྩཏི ཨཏྲ ཨཏྲ ཨིཙྪཱསངྑཱཏཱ ཨཔརིཡནྟཏཎྷཱ, ཨཏིལོབྷོ ཝུཙྩཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟལོབྷོ. ཨཏིལོབྷམདེན ཙཱཏི པུརིསམདཾ ཨུཔྤཱདནཏོ ཨཏིལོབྷམདོ ནཱམ ཛཱཡཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཏྲིཙྪཱཝསེན ཨཏྲིཙྪམཱནོ པུགྒལོ ཨཏིལོབྷེན ཙ ཨཏིལོབྷམདེན ཙ ཡཐཱ ཨཧཾ ཨསིཏཱབྷུཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པརིཧཱིནོ, ཨེཝཾ ཨཏྠཱ ཧཱཡཏཱིཏི.

ཨིཏི སོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པརིདེཝིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཨེཀཀོཝ ཝསིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན གནྟྭཱ རཛྫཾ གཎྷི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཔུཏྟོ ཙ རཱཛདྷཱིཏཱ ཙ ཨིམེ དྭེ ཛནཱ ཨཧེསུཾ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨསིཏཱབྷཱུཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༣༥] ༥. ཝཙྪནཁཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སུཁཱ ¶ ¶ གྷརཱ ཝཙྪནཁཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ རོཛམལླཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིརཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ གིཧིསཧཱཡོ. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཐེརསྶ སཱསནཾ པཱཧེསི, ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨགམཱསི. སོ ཐེརཾ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཐེརེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ གིཧིབྷོགེཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ནིམནྟེནྟོ ‘‘བྷནྟེ ཨཱནནྡ, མམ གེཧེ པཧཱུཏཾ སཝིཉྙཱཎཀཨཝིཉྙཱཎཀརཏནཾ, ཨིདཾ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྡིཏྭཱ ཏུཡ྄ཧཾ དམྨི, ཨེཧི ཨུབྷོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱམཱ’’ཏི. ཐེརོ ཏསྶ ཀཱམགུཎེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཀཐེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘དིཊྛོ ཏེ, ཨཱནནྡ, རོཛོ’’ཏི སཏྠཱརཱ པུཙྪིཏོ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀིམསྶ ཀཐེསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷནྟེ, མཾ རོཛོ གྷརཱཝཱསེན ནིམནྟེསི, ཨཐསྶཱཧཾ གྷརཱཝཱསེ ཙེཝ ཀཱམགུཎེསུ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ ཀཐེསི’’ནྟི. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, ཨཱནནྡ, རོཛོ མལློ ཨིདཱནེཝ པབྦཛིཏེ གྷརཱཝཱསེན ནིམནྟེསི, པུབྦེཔི ནིམནྟེསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིགམགཱམེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ བཱརཱཎསིཾ པཱཝིསི. ཨཐསྶ བཱརཱཎསིསེཊྛི ཨཱཙཱརཝིཧཱརེ པསཱིདིཏྭཱ གེཧཾ ནེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཝསནཏྠཱཡ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ པཊིཛགྒནྟོ ཨུཡྻཱནེ ཝསཱཔེསི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨུཔྤནྣསིནེཧཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐེཀདིཝསཾ བཱརཱཎསིསེཊྛི བོདྷིསཏྟེ པེམཝིསྶཱསཝསེན ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘པབྦཛྫཱ ནཱམ དུཀྑཱ, མམ སཧཱཡཾ ཝཙྪནཁཔརིབྦཱཛཀཾ ཨུཔྤབྦཱཛེཏྭཱ སབྦཾ ཝིབྷཝཾ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྡིཏྭཱ ཏསྶ དཏྭཱ དྭེཔི སམགྒཝཱསཾ ཝསིསྶཱམཱ’’ཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཏེན སདྡྷིཾ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ ཝཙྪནཁ, པབྦཛྫཱ ནཱམ དུཀྑཱ, སུཁོ གྷརཱཝཱསོ, ཨེཧི ཨུབྷོ སམགྒཱ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟཱ ཝསཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༦༩.

‘‘སུཁཱ ¶ གྷརཱ ཝཙྪནཁ, སཧིརཉྙཱ སབྷོཛནཱ;

ཡཏྠ བྷུཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཙ, སཡེཡྻཱཐ ཨནུསྶུཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སཧིརཉྙཱཏི སཏྟརཏནསམྤནྣཱ. སབྷོཛནཱཏི བཧུཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཱ. ཡཏྠ བྷུཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཙཱཏི ཡེསུ སཧིརཉྙབྷོཛནེསུ གྷརེསུ ནཱནགྒརསཱནི བྷོཛནཱནི པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ནཱནཱཔཱནཱནི ཙ པིཝིཏྭཱ. སཡེཡྻཱཐ ཨནུསྶུཀོཏི ཡེསུ ཨལངྐཏསིརིསཡནཔིཊྛེ ཨནུསྶུཀོ ཧུཏྭཱ སཡེཡྻཱསི, ཏེ གྷརཱ ནཱམ ཨཏིཝིཡ སུཁཱཏི.

ཨཐསྶ ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཧཱསེཊྛི, ཏྭཾ ཨཉྙཱཎཏཱཡ ཀཱམགིདྡྷོ ཧུཏྭཱ གྷརཱཝཱསསྶ གུཎཾ, པབྦཛྫཱཡ ཙ ཨགུཎཾ ཀཐེསི, གྷརཱཝཱསསྶ ཏེ ཨགུཎཾ ཀཐེསྶཱམི, སུཎཱཧི དཱནཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༠.

‘‘གྷརཱ ¶ ནཱནཱིཧམཱནསྶ, གྷརཱ ནཱབྷཎཏོ མུསཱ;

གྷརཱ ནཱདིནྣདཎྜསྶ, པརེསཾ ཨནིཀུབྦཏོ;

ཨེཝཾ ཚིདྡཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ, ཀོ གྷརཾ པཊིཔཛྫཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ གྷརཱ ནཱནཱིཧམཱནསྶཱཏི ནིཙྩཀཱལཾ ཀསིགོརཀྑཱདིཀརཎེན ཨནཱིཧམཱནསྶ ཨཝཱཡམནྟསྶ གྷརཱ ནཱམ ནཏྠི, གྷརཱཝཱསོ ན པཏིཊྛཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. གྷརཱ ནཱབྷཎཏོ མུསཱཏི ཁེཏྟཝཏྠུཧིརཉྙསུཝཎྞཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨམུསཱབྷཎཏོཔི གྷརཱ ནཱམ ནཏྠི. གྷརཱ ནཱདིནྣདཎྜསྶ, པརེསཾ ཨནིཀུབྦཏོཏི ནཱདིནྣདཎྜསྶཱཏི ཨགྒཧིཏདཎྜསྶ, ནིཀྑིཏྟདཎྜསྶ པརེསཾ ཨནིཀུབྦཏོ གྷརཱ ནཱམ ནཏྠི. ཡོ པན ཨཱདིནྣདཎྜོ ཧུཏྭཱ པརེསཾ དཱསཀམྨཀརཱདཱིནཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཔརཱདྷེ ཨཔརཱདྷཱནུརཱུཔཾ ཝདྷབནྡྷནཚེདནཏཱལ༹ནཱདིཝསེན ཀརོཏི, ཏསྶེཝ གྷརཱཝཱསོ སཎྛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཚིདྡཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ, ཀོ གྷརཾ པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཏཾ དཱནི ཨེཝཾ ཨེཏེསཾ ཨཱིཧནཱདཱིནཾ ཨཀརཎེ སཏི ཏཱཡ ཏཱཡ པརིཧཱནིཡཱ ཚིདྡཾ ཀརཎེཔི སཏི ནིཙྩམེཝ ཀཱཏབྦཏོ དུརབྷིསམྦྷཝཾ དུརཱརཱདྷནཱིཡཾ, ནིཙྩཾ ཀརོནྟསྶཔི ཝཱ དུརབྷིསམྦྷཝམེཝ དུཔྤཱུརཾ གྷརཱཝཱསཾ ‘‘ཨཧཾ ནིཔྤརིཏསྶོ ཧུཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཀོ པཊིཔཛྫཏཱིཏི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ གྷརཱཝཱསསྶ དོསཾ ཀཐེཏྭཱ ཨུཡྻཱནམེཝ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བཱརཱཎསིསེཊྛི རོཛོ མལློ ཨཧོསི, ཝཙྪནཁཔརིབྦཱཛཀོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཙྪནཁཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༣༦] ༦. བཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

བྷདྡཀོ ¶ ཝཏཡཾ པཀྑཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀུཧཀབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཉྷི སཏྠཱ ཨཱནེཏྭཱ དསྶིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས ཀུཧཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨེཀསྨིཾ སརེ མཙྪོ ཧུཏྭཱ མཧཱཔརིཝཱརོ ཝསི. ཨཐེཀོ བཀོ ‘‘མཙྪེ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི སརསྶ ཨཱསནྣཊྛཱནེ སཱིསཾ པཱཏེཏྭཱ པཀྑེ པསཱརེཏྭཱ མནྡམནྡོ མཙྪེ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི ཏེསཾ པམཱདཾ ཨཱགམཡམཱནོ. ཏསྨིཾ ཁཎེ བོདྷིསཏྟོ མཙྪགཎཔརིཝུཏོ གོཙརཾ གཎྷནྟོ ཏཾ ཋཱནཾ པཱཔུཎི. མཙྪགཎོ ཏཾ བཀཾ པསྶིཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༡.

‘‘བྷདྡཀོ ཝཏཡཾ པཀྑཱི, དིཛོ ཀུམུདསནྣིབྷོ;

ཝཱུཔསནྟེཧི པཀྑེཧི, མནྡམནྡོཝ ཛྷཱཡཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མནྡམནྡོཝ ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨབལབལོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཀིཉྩི ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ ཨེཀཀོཝ ཛྷཱཡཏཱིཏི.

ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ཨོལོཀེཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༢.

‘‘ནཱསྶ སཱིལཾ ཝིཛཱནཱཐ, ཨནཉྙཱཡ པསཾསཐ;

ཨམྷེ དིཛོ ན པཱལེཏི, ཏེན པཀྑཱི ན ཕནྡཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནཉྙཱཡཱཏི ཨཛཱནིཏྭཱ. ཨམྷེ དིཛོ ན པཱལེཏཱིཏི ཨེས དིཛོ ཨམྷེ ན རཀྑཏི ན གོཔཱཡཏི, ‘‘ཀཏརཾ ནུ ཁོ ཨེཏེསུ ཀབལ༹ཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔདྷཱརེཏི. ཏེན པཀྑཱི ན ཕནྡཏཱིཏི ཏེནཱཡཾ སཀུཎོ ན ཕནྡཏི ¶ ན ཙལཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ མཙྪགཎོ ཨུདཀཾ ཁོབྷེཏྭཱ བཀཾ པལཱཔེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བཀོ ཀུཧཀོ བྷིཀྑུ ཨཧོསི, མཙྪརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

བཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༣༧] ༧. སཱཀེཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀོ ¶ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཧེཏཱུཏི ཨིདཾ སཏྠཱ སཱཀེཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ སཱཀེཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ པནེཏྠ ཨཏཱིཏམྤི པཙྩུཔྤནྣམྤི ཧེཊྛཱ ཨེཀཀནིཔཱཏེ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.སཱཀེཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ) ཀཐིཏམེཝ. ཏཐཱགཏསྶ ¶ པན ཝིཧཱརཾ གཏཀཱལེ བྷིཀྑཱུ ‘‘སིནེཧོ ནཱམེས, བྷནྟེ, ཀཐཾ པཏིཊྛཱཏཱི’’ཏི པུཙྪནྟཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༡༧༣.

‘‘ཀོ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཧེཏུ, ཨེཀཙྩེ ཨིདྷ པུགྒལེ;

ཨཏཱིཝ ཧདཡཾ ནིབྦཱཏི, ཙིཏྟཉྩཱཔི པསཱིདཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཡེན ཨིདྷེཀཙྩེ པུགྒལེ དིཊྛམཏྟེཡེཝ ཧདཡཾ ཨཏིཝིཡ ནིབྦཱཏི, སུཝཱསིཏསྶ སཱིཏསྶ ཨུདཀསྶ གྷཊསཧསྶེན པརིསིཏྟཾ ཝིཡ སཱིཏལཾ ཧོཏི, ཨེཀཙྩེ ན ནིབྦཱཏི. ཨེཀཙྩེ དིཊྛམཏྟེཡེཝ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, མུདུ ཧོཏི, པེམཝསེན ཨལླཱིཡཏི, ཨེཀཙྩེ ན ཨལླཱིཡཏཱིཏི.

ཨཐ ནེསཾ སཏྠཱ པེམཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༤.

‘‘པུབྦེཝ སནྣིཝཱསེན, པཙྩུཔྤནྣཧིཏེན ཝཱ;

ཨེཝཾ ཏཾ ཛཱཡཏེ པེམཾ, ཨུཔྤལཾཝ ཡཐོདཀེ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – བྷིཀྑཝེ, པེམཾ ནཱམེཏཾ དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཛཱཡཏི, པུརིམབྷཝེ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ པུཏྟོ ཝཱ དྷཱིཏཱ ཝཱ བྷཱཏཱ ཝཱ བྷགིནཱི ཝཱ པཏི ཝཱ བྷརིཡཱ ཝཱ སཧཱཡོ ཝཱ མིཏྟོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཡོ ཡེན སདྡྷིཾ ¶ ཨེཀཊྛཱནེ ཝུཏྠཔུབྦོ, ཏསྶ ཨིམིནཱ པུབྦེཝ སནྣིཝཱསེན བྷཝནྟརེཔི ཨནུབནྡྷནྟོ སོ སིནེཧོ ན ཝིཛཧཏི. ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཀཏེན པཙྩུཔྤནྣཧིཏེན ཝཱ ཨེཝཾ ཏཾ ཛཱཡཏེ པེམཾ, ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི པེམཾ ནཱམ ཛཱཡཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཨུཔྤལཾཝ ཡཐོདཀེཏི. ཝཱ-ཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ ཀཏཾ. སམུཙྩཡཏྠེ ཙེས ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨུཔྤལཉྩ སེསཾ ཛལཛཔུཔྥཉྩ ཡཐཱ ཨུདཀེ ཛཱཡམཱནཾ དྭེ ཀཱརཎཱནི ནིསྶཱཡ ཛཱཡཏི ཨུདཀཉྩེཝ ཀལལཉྩ, ཏཐཱ ཨེཏེཧི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི པེམཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བྲཱཧྨཎོ ཙ བྲཱཧྨཎཱི ཙ ཨིམེ དྭེ ཛནཱ ཨཧེསུཾ, པུཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱཀེཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༣༨] ༨. ཨེཀཔདཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨིངྒྷ ¶ ཨེཀཔདཾ, ཏཱཏཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀུཊུམྦིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཝཱསཱི ཀིརེས ཀུཊུམྦིཀོ, ཨཐསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཨངྐེ ནིསིནྣོ པུཏྟོ ཨཏྠསྶ དྭཱརཾ ནཱམ པཉྷཾ པུཙྪི. སོ ‘‘བུདྡྷཝིསཡོ ཨེས པཉྷོ, ན ཏཾ ཨཉྙོ ཀཐེཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨཡཾ མེ དཱརཀོ ཨཱུརུམྷི ནིསིནྣོ ཨཏྠསྶ དྭཱརཾ ནཱམ པཉྷཾ པུཙྪི, ཨཧཾ ཏཾ ཨཛཱནནྟོ ཨིདྷཱགཏོ, ཀཐེཐ, བྷནྟེ, ཨིམཾ པཉྷ’’ནྟི. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ཨཡཾ དཱརཀོ ཨིདཱནེཝ ཨཏྠགཝེསཀོ, པུབྦེཔི ཨཏྠགཝེསཀོཝ ཧུཏྭཱ ཨིམཾ པཉྷཾ པཎྜིཏེ པུཙྪི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔིསྶ ཀཐེསུཾ, བྷཝསངྑེཔགཏཏྟཱ པན ན སལླཀྑེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏུ ཨཙྩཡེན སེཊྛིཊྛཱནཾ ལབྷི. ཨཐསྶ པུཏྟོ དཧརོ ཀུམཱརོ ཨཱུརུམྷི ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མཡ྄ཧཾ ཨེཀཔདཾ ཨནེཀཏྠནིསྶིཏཾ ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེཐཱ’’ཏི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༥.

‘‘ཨིངྒྷ ¶ ཨེཀཔདཾ ཏཱཏ, ཨནེཀཏྠཔདསྶིཏཾ;

ཀིཉྩི སངྒཱཧིཀཾ བྲཱུསི, ཡེནཏྠེ སཱདྷཡེམསེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨིངྒྷཱཏི ཡཱཙནཏྠེ ཙོདནཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. ཨེཀཔདནྟི ཨེཀཾ ཀཱརཎཔདཾ, ཨེཀཾ ཀཱརཎཱུཔསཉྷིཏཾ ཝཱ བྱཉྫནཔདཾ. ཨནེཀཏྠཔདསྶིཏནྟི ཨནེཀཱནི ཨཏྠཔདཱནི ཀཱརཎཔདཱནི ནིསྶིཏཾ. ཀིཉྩི སངྒཱཧིཀཾ བྲཱུསཱིཏི ཀིཉྩི ཨེཀཔདཾ བཧཱུནཾ པདཱནཾ སངྒཱཧིཀཾ བྲཱུཧི, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཡེནཏྠེ སཱདྷཡེམསེཏི ཡེན ཨེཀེན པདེན ཨནེཀཏྠནིསྶིཏེན མཡཾ ཨཏྟནོ ཝུཌྜྷིཾ སཱདྷེཡྻཱམ, ཏཾ མེ ཀཐེཧཱིཏི པུཙྪི.

ཨཐསྶ པིཏཱ ཀཐེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༦.

‘‘དཀྑེཡྻེཀཔདཾ ¶ ཏཱཏ, ཨནེཀཏྠཔདསྶིཏཾ;

ཏཉྩ སཱིལེན སཉྙུཏྟཾ, ཁནྟིཡཱ ཨུཔཔཱདིཏཾ;

ཨལཾ མིཏྟེ སུཁཱཔེཏུཾ, ཨམིཏྟཱནཾ དུཁཱཡ ཙཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ དཀྑེཡྻེཀཔདནྟི དཀྑེཡྻཾ ཨེཀཔདཾ. དཀྑེཡྻཾ ནཱམ ལཱབྷུཔྤཱདཀསྶ ཚེཀསྶ ཀུསལསྶ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ ཝཱིརིཡཾ. ཨནེཀཏྠཔདསྶིཏནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཝཱིརིཡཾ ཨནེཀེཧི ཨཏྠཔདེཧི ནིསྶིཏཾ. ཀཏརེཧཱིཏི? སཱིལཱདཱིཧི. ཏེནེཝ ‘‘ཏཉྩ སཱིལེན སཉྙུཏྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏཉྩ པནེཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱཙཱརསཱིལསམྤཡུཏྟཾ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཨུཔེཏཾ མིཏྟེ སུཁཱཔེཏུཾ ཨམིཏྟཱནཉྩ དུཀྑཱཡ ཨལཾ སམཏྠཾ. ཀོ ཧི ནཱམ ལཱབྷུཔྤཱདཀཉཱཎསམྤཡུཏྟཀུསལཝཱིརིཡསམནྣཱགཏོ ཨཱཙཱརཁནྟིསམྤནྣོ མིཏྟེ སུཁཱཔེཏུཾ, ཨམིཏྟེ ཝཱ དུཀྑཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ པུཏྟསྶ པཉྷཾ ཀཐེསི. སོཔི པིཏུ ཀཐིཏནཡེནེཝ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ པིཏཱཔུཏྟཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏཱ. ‘‘ཏདཱ པུཏྟོ ཨཡམེཝ པུཏྟོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིསེཊྛི པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨེཀཔདཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༣༩] ༩. ཧརིཏམཎྜཱུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཱསཱིཝིསམྤི ¶ མཾ སནྟནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཛཱཏསཏྟུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཀོསལརཱཛསྶ ཧི པིཏཱ མཧཱཀོསལོ བིམྦིསཱརརཉྙོ དྷཱིཏརཾ དདམཱནོ དྷཱིཏུ ནྷཱནམཱུལཾ ཀཱསིགཱམཀཾ ནཱམ ཨདཱསི. སཱ ཨཛཱཏསཏྟུནཱ པིཏུགྷཱཏཀཀམྨེ ཀཏེ རཉྙོ སིནེཧེན ནཙིརསྶེཝ ཀཱལམཀཱསི. ཨཛཱཏསཏྟུ མཱཏརི ཀཱལཀཏཱཡཔི ཏཾ གཱམཾ བྷུཉྫཏེཝ. ཀོསལརཱཛཱ ‘‘པིཏུགྷཱཏཀསྶ ཙོརསྶ མམ ཀུལསནྟཀཾ གཱམཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི ཏེན སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷཏི. ཀདཱཙི མཱཏུལསྶ ཛཡོ ཧོཏི, ཀདཱཙི བྷཱགིནེཡྻསྶ. ཡདཱ པན ¶ ཨཛཱཏསཏྟུ ཛིནཱཏི, ཏདཱ སོམནསྶཔྤཏྟོ རཐེ དྷཛཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ མཧནྟེན ཡསེན ནགརཾ པཝིསཏི. ཡདཱ པན པརཱཛཡཏི, ཏདཱ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཀཉྩི ཨཛཱནཱཔེཏྭཱཝ པཝིསཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨཛཱཏསཏྟུ མཱཏུལཾ ཛིནིཏྭཱ ཏུསྶཏི, པརཱཛིཏོ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ¶ ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས ཛིནིཏྭཱ ཏུསྶཏི, པརཱཛིཏོ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ནཱིལམཎྜཱུཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. ཏདཱ མནུསྶཱ ནདཱིཀནྡརཱདཱིསུ ཏཏྠ ཏཏྠ མཙྪེ གཧཎཏྠཱཡ ཀུམཱིནཱནི ཨོཌྜེསུཾ. ཨེཀསྨིཾ ཀུམཱིནེ བཧཱུ མཙྪཱ པཝིསིཾསུ. ཨཐེཀོ ཨུདཀཱསཱིཝིསོ མཙྪེ ཁཱདནྟོ ཏཾ ཀུམཱིནཾ པཱཝིསི, བཧཱུ མཙྪཱ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཁཱདནྟཱ ཨེཀལོཧིཏཾ ཨཀཾསུ. སོ པཊིསརཎཾ ཨཔསྶནྟོ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ ཀུམཱིནམུཁེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཝེདནཱཔྤཏྟོ ཨུདཀཔརིཡནྟེ ནིཔཛྫི. ནཱིལམཎྜཱུཀོཔི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཀུམཱིནསཱུལམཏྠཀེ ནིཔནྣོ ཧོཏི. ཨཱསཱིཝིསོ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨལབྷནྟོ ཏཏྠ ནིཔནྣཾ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སམྨ ནཱིལམཎྜཱུཀ, ཨིམེསཾ མཙྪཱནཾ ཀིརིཡཱ རུཙྩཏི ཏུཡ྄ཧ’’ནྟི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༧.

‘‘ཨཱསཱིཝིསམྤི མཾ སནྟཾ, པཝིཊྛཾ ཀུམིནཱམུཁཾ;

རུཙྩཏེ ཧརིཏཱམཱཏཱ, ཡཾ མཾ ཁཱདནྟི མཙྪཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨཱསཱིཝིསམྤི མཾ སནྟནྟི མཾ ཨཱགཏཝིསཾ སམཱནཾ. རུཙྩཏེ ཧརིཏཱམཱཏཱ, ཡཾ མཾ ཁཱདནྟི མཙྪཀཱཏི ཨེཏཾ ཏཝ རུཙྩཏི ཧརིཏམཎྜཱུཀཔུཏྟཱཏི ཝདཏི.

ཨཐ ནཾ ཧརིཏམཎྜཱུཀོ ‘‘ཨཱམ, སམྨ, རུཙྩཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘སཙེ ཏྭམྤི ཏཝ པདེསཾ ཨཱགཏེ མཙྪེ ཁཱདསི, མཙྪཱཔི ཨཏྟནོ ¶ པདེསཾ ཨཱགཏཾ ཏཾ ཁཱདནྟི, ཨཏྟནོ ཝིསཡེ པདེསེ གོཙརབྷཱུམིཡཾ ཨབལཝཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༨.

‘‘ཝིལུམྤཏེཝ པུརིསོ, ཡཱཝསྶ ཨུཔཀཔྤཏི;

ཡདཱ ཙཉྙེ ཝིལུམྤནྟི, སོ ཝིལུཏྟོ ཝིལུམྤཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིལུམྤཏེཝ པུརིསོ, ཡཱཝསྶ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི ཡཱཝ ཨསྶ པུརིསསྶ ཨིསྶརིཡཾ ཨུཔཀཔྤཏི ཨིཛ྄ཛྷཏི པཝཏྟཏི, ཏཱཝ སོ ཨཉྙཾ ཝིལུམྤཏིཡེཝ. ‘‘ཡཱཝ སོ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ ¶ , ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ སོ པུརིསོ སཀྐོཏི ཝིལུམྤིཏུནྟི ཨཏྠོ. ཡདཱ ཙཉྙེ ཝིལུམྤནྟཱིཏི ཡདཱ ཙ ཨཉྙེ ཨིསྶརཱ ཧུཏྭཱ ཝིལུམྤནྟི. སོ ཝིལུཏྟོ ཝིལུམྤཏཱིཏི ཨཐ སོ ཝིལུམྤཀོ ཨཉྙེཧི ཝིལུམྤཏི. ‘‘ཝིལུམྤཏེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ‘‘ཝིལུམྤན’’ནྟིཔི པཋནྟི, ཏསྶཏྠོ ན སམེཏི. ཨེཝཾ ‘‘ཝིལུམྤཀོ པུན ཝིལུམྤཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟེན ཨཌྜེ ཝིནིཙྪིཏེ ཨུདཀཱསཱིཝིསསྶ དུབྦལབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘པཙྩཱམིཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི མཙྪགཎཱ ཀུམཱིནམུཁཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ པཀྐམུཾ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨུདཀཱསཱིཝིསོ ཨཛཱཏསཏྟུ ཨཧོསི, ནཱིལམཎྜཱུཀོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཧརིཏམཎྜཱུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༤༠] ༡༠. མཧཱཔིངྒལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སབྦོ ཛནོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དེཝདཏྟེ སཏྠརི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ནཝམཱསཙྩཡེན ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ པཐཝིཡཾ ནིམུགྒེ ཛེཏཝནཝཱསིནོ ཙ སཀལརཊྛཝཱསིནོ ཙ ‘‘བུདྡྷཔཊིཀཎྚཀོ དེཝདཏྟོ པཐཝིཡཱ གིལིཏོ, ནིཧཏཔཙྩཱམིཏྟོ དཱནི ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཛཱཏོ’’ཏི ཏུཊྛཧཊྛཱ ¶ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ པརམྤརགྷོསེན སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ ཡཀྑབྷཱུཏདེཝགཎཱ ཙ ཏུཊྛཧཊྛཱ ཨེཝ ཨཧེསུཾ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, དེཝདཏྟེ པཐཝིཡཾ ནིམུགྒེ ‘བུདྡྷཔཊིཀཎྚཀོ དེཝདཏྟོ པཐཝིཡཱ གིལིཏོ’ཏི མཧཱཛནོ ཨཏྟམནོ ཛཱཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ དེཝདཏྟེ མཏེ མཧཱཛནོ ཏུསྶཏི ཙེཝ ཧསཏི ཙ, པུབྦེཔི ཏུསྶི ཙེཝ ཧསི ཙཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ མཧཱཔིངྒལོ ནཱམ རཱཛཱ ཨདྷམྨེན ཝིསམེན རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཚནྡཱདིཝསེན པཱཔཀམྨཱནི ཀརོནྟོ དཎྜབལིཛངྒྷཀཧཱཔཎཱདིགྒཧཎེན ཨུཙྪུཡནྟེ ཨུཙྪུཾ ཝིཡ མཧཱཛནཾ པཱིལེ༹སི ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ སཱཧསིཀོ, པརེསུ ཨནུདྡཡཱམཏྟམྤི ནཱམསྶ ནཏྠི, གེཧེ ཨིཏྠཱིནམྤི པུཏྟདྷཱིཏཱནམྤི ཨམཙྩབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱདཱིནམྤི ཨཔྤིཡོ ཨམནཱཔོ, ཨཀྑིམྷི པཏིཏརཛཾ ཝིཡ, བྷཏྟཔིཎྜེ སཀྑརཱ ཝིཡ, པཎྷིཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཝིཊྛཀཎྚཀོ ཝིཡ ཙ ཨཧོསི ¶ . ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ མཧཱཔིངྒལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. མཧཱཔིངྒལོ དཱིགྷརཏྟཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྨིཾ ཀཱལཀཏེ སཀལབཱརཱཎསིཝཱསིནོ ཧཊྛཏུཊྛཱ མཧཱཧསིཏཾ ཧསིཏྭཱ དཱརཱུནཾ སཀཊསཧསྶེན མཧཱཔིངྒལཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཨནེཀེཧི གྷཊསཧསྶེཧི ཨཱལཱ༹ཧནཾ ནིབྦཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ ‘‘དྷམྨིཀོ ནོ རཱཛཱ ལདྡྷོ’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛཱ ནགརེ ཨུསྶཝབྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ སམུསྶིཏདྷཛཔཊཱཀཾ ནགརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ དྭཱརེ དྭཱརེ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝིཔྤཀིཎྞལཱཛཀུསུམམཎྜིཏཏལེསུ ཨལངྐཏམཎྜཔེསུ ནིསཱིདིཏྭཱ ཁཱདིཾསུ ཙེཝ པིཝིཾསུ ཙ.

བོདྷིསཏྟོཔི ཨལངྐཏེ མཧཱཏལེ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟསྶ པལླངྐཝརསྶ ¶ མཛ྄ཛྷེ མཧཱཡསཾ ཨནུབྷཝནྟོ ནིསཱིདི. ཨམཙྩཱ ཙ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིརཊྛིཀདོཝཱརིཀཱདཡོ ཙ རཱཛཱནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨཐེཀོ དོཝཱརིཀོ ནཱཏིདཱུརེ ཋཏྭཱ ཨསྶསནྟོ པསྶསནྟོ པརོདི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སམྨ དོཝཱརིཀ, མམ པིཏརི ཀཱལཀཏེ སབྦེ ཏུཊྛཔཧཊྛཱ ཨུསྶཝཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཝིཙརནྟི, ཏྭཾ པན རོདམཱནོ ཋིཏོ ¶ , ཀིཾ ནུ ཁོ མམ པིཏཱ ཏཝེཝ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ’’ཏི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༧༩.

‘‘སབྦོ ཛནོ ཧིཾསིཏོ པིངྒལེན, ཏསྨིཾ མཏེ པཙྩཡཱ ཝེདཡནྟི;

པིཡོ ནུ ཏེ ཨཱསི ཨཀཎྷནེཏྟོ, ཀསྨཱ ནུ ཏྭཾ རོདསི དྭཱརཔཱལཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཧིཾསིཏོཏི ནཱནཔྤཀཱརེཧི དཎྜབལིཨཱདཱིཧི པཱིལི༹ཏོ. པིངྒལེནཱཏི པིངྒལཀྑེན. ཏསྶ ཀིར དྭེཔི ཨཀྑཱིནི ནིབྦིདྡྷཔིངྒལཱནི བིལཱ༹རཀྑིཝཎྞཱནི ཨཧེསུཾ, ཏེནེཝསྶ ‘‘པིངྒལོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. པཙྩཡཱ ཝེདཡནྟཱིཏི པཱིཏིཡོ པཝེདཡནྟི. ཨཀཎྷནེཏྟོཏི པིངྒལནེཏྟོ. ཀསྨཱ ནུ ཏྭནྟི ཀེན ནུ ཀཱརཎེན ཏྭཾ རོདསི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཀསྨཱ ཏུཝ’’ནྟི པཱཋོ.

སོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ནཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ‘མཧཱཔིངྒལོ མཏོ’ཏི སོཀེན རོདཱམི, སཱིསསྶ མེ སུཁཾ ཛཱཏཾ. པིངྒལརཱཛཱ ཧི པཱསཱདཱ ཨོཏརནྟོ ཙ ཨཱརོཧནྟོ ཙ ཀམྨཱརམུཊྛིཀཱཡ པཧརནྟོ ཝིཡ མཡ྄ཧཾ སཱིསེ ཨཊྛཊྛ ཁཊཀེ དེཏི, སོ པརལོཀཾ གནྟྭཱཔི མམ སཱིསེ དདམཱནོ ཝིཡ ནིརཡཔཱལཱནམྤི ཡམསྶཔི སཱིལེ ཁཊཀེ དསྶཏི, ཨཐ ནཾ ཏེ ‘ཨཏིཝིཡ ཨཡཾ ཨམྷེ བཱདྷཏཱི’ཏི པུན ཨིདྷེཝ ཨཱནེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཡྻུཾ, ཨཐ མེ སོ པུནཔི སཱིསེ ཁཊཀེ དདེཡྻཱཏི བྷཡེནཱཧཾ རོདཱམཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༨༠.

‘‘ན ¶ ¶ མེ པིཡོ ཨཱསི ཨཀཎྷནེཏྟོ, བྷཱཡཱམི པཙྩཱགམནཱཡ ཏསྶ;

ཨིཏོ གཏོ ཧིཾསེཡྻ མཙྩུརཱཛཾ, སོ ཧིཾསིཏོ ཨཱནེཡྻ པུན ཨིདྷཱ’’ཏི.

ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘སོ རཱཛཱ དཱརཱུནཾ ཝཱཧསཧསྶེན དཌྜྷོ ཨུདཀགྷཊསཏེཧི སིཏྟོ, སཱཔིསྶ ཨཱལཱ༹ཧནབྷཱུམི སམནྟཏོ ཁཏཱ, པཀཏིཡཱཔི ཙ པརལོཀཾ གཏཱ ནཱམ ཨཉྙཏྠ གཏིཝསཱ པུན ཏེནེཝ སརཱིརེན ནཱགཙྪནྟི, མཱ ཏྭཾ བྷཱཡཱི’’ཏི ཏཾ སམསྶཱསེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༨༡.

‘‘དཌྜྷོ ¶ ཝཱཧསཧསྶེཧི, སིཏྟོ གྷཊསཏེཧི སོ;

པརིཀྑཏཱ ཙ སཱ བྷཱུམི, མཱ བྷཱཡི ནཱགམིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏོ པཊྛཱཡ དོཝཱརིཀོ ཨསྶཱསཾ པཊིལབྷི. བོདྷིསཏྟོ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཧཱཔིངྒལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, པུཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཧཱཔིངྒལཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཨུཔཱཧནཝགྒོ ནཝམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨུཔཱཧནཾ ཝཱིཎཱཐཱུཎཾ, ཝིཀཎྞཀཾ ཨསིཏཱབྷུ;

ཝཙྪནཁཾ བཀཉྩེཝ, སཱཀེཏཉྩ ཨེཀཔདཾ;

ཧརིཏམཱཏུ པིངྒལཾ.

༡༠. སིངྒཱལཝགྒོ

[༢༤༡] ༡. སབྦདཱཋཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སིངྒཱལོ ¶ མཱནཏྠདྡྷོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དེཝདཏྟོ ཨཛཱཏསཏྟུཾ པསཱདེཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑི, ནཱལཱ༹གིརིཔཡོཛནེ པཱཊིཧཱརིཡསྶ དིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶ སོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ¶ ཨནྟརདྷཱཡི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, དེཝདཏྟོ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨནྟརདྷཱཔེཏི, པུབྦེཔི ཨནྟརདྷཱཔེསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུརོཧིཏོ ཨཧོསི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ ཨཊྛཱརསནྣཉྩ སིཔྤཱནཾ པཱརཾ གཏོ. སོ པཐཝཱིཛཡམནྟཾ ནཱམ ཛཱནཱཏི. པཐཝཱིཛཡམནྟོཏི ཨཱཝཊྚནམནྟོ ཝུཙྩཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏཾ མནྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀསྨིཾ ཨངྒཎཊྛཱནེ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡམཀཱསི. ཏཾ ཀིར མནྟཾ ཨཉྙཝིཧིཏཾ དྷིཏིཝིརཧིཏཾ སཱཝེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏསྨཱ ནཾ སོ ཏཐཱརཱུཔེ ཋཱནེ སཛ྄ཛྷཱཡཏི. ཨཐསྶ སཛ྄ཛྷཱཡནཀཱལེ ཨེཀོ སིངྒཱལོ ཨེཀསྨིཾ བིལེ ནིཔནྣོ ཏཾ མནྟཾ སུཏྭཱཝ པགུཎམཀཱསི. སོ ཀིར ཨནནྟརཱཏཱིཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ པགུཎཔཐཝཱིཛཡམནྟོ ཨེཀོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ‘‘པགུཎོ ཝཏ མེ ཨཡཾ མནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. སིངྒཱལོ བིལཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ བྲཱཧྨཎ, ཨཡཾ མནྟོ ཏཡཱཔི མམེཝ པགུཎཏརོ’’ཏི ཝཏྭཱ པལཱཡི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཡཾ སིངྒཱལོ མཧནྟཾ ཨཀུསལཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ‘‘གཎྷཐ གཎྷཐཱ’’ཏི ཐོཀཾ ཨནུབནྡྷི. སིངྒཱལོ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི.

སོ གནྟྭཱ ཨེཀཾ སིངྒཱལིཾ ཐོཀཾ སརཱིརེ ཌཾསི, ‘‘ཀིཾ, སཱམཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཛཱནཱསི ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ཨཱམ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི སམྤཊིཙྪི. སོ པཐཝཱིཛཡམནྟཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ¶ ཨནེཀཱནི སིངྒཱལསཏཱནི ཨཱཎཱཔེཏྭཱ སབྦེཔི ཧཏྠིཨསྶསཱིཧབྱགྒྷསཱུཀརམིགཱདཡོ ཙཏུཔྤདེ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ¶ ཨཀཱསི. ཀཏྭཱ ཙ པན སབྦདཱཋོ ནཱམ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀཾ སིངྒཱལིཾ ཨགྒམཧེསིཾ ཨཀཱསི. དྭིནྣཾ ཧཏྠཱིནཾ པིཊྛེ སཱིཧོ ཏིཊྛཏི, སཱིཧཔིཊྛེ སབྦདཱཋོ སིངྒཱལོ རཱཛཱ སིངྒཱལིཡཱ ཨགྒམཧེསིཡཱ སདྡྷིཾ ནིསཱིདཏི, མཧནྟོ ཡསོ ཨཧོསི. སོ ཡསམཧནྟེན པམཛྫིཏྭཱ མཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི སབྦཙཏུཔྤདཔརིཝུཏོ བཱརཱཎསིཡཱ ཨཝིདཱུརཊྛཱནཾ སམྤཱཔུཎི, པརིསཱ དྭཱདསཡོཛནཱ ཨཧོསི. སོ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏོཡེཝ ‘‘རཛྫཾ ཝཱ དེཏུ, ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི རཉྙོ སཱསནཾ པེསེསི. བཱརཱཎསིཝཱསིནོ བྷཱིཏཏསིཏཱ ནགརདྭཱརཱནི པིདཧིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

བོདྷིསཏྟོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, སབྦདཱཋསིངྒཱལེན སདྡྷིཾ ཡུདྡྷཾ མམ བྷཱརོ, ཋཔེཏྭཱ མཾ ཨཉྙོ ཏེན སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ¶ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི རཱཛཱནཉྩ ནཱགརེ ཙ སམསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཀིནྟི ཀཏྭཱ ནུ ཁོ སབྦདཱཋོ རཛྫཾ གཧེསྶཏི, པུཙྪིསྶཱམི ཏཱཝ ན’’ནྟི དྭཱརཊྚཱལཀཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘སམྨ སབྦདཱཋ, ཀིནྟི ཀཏྭཱ ཨིམཾ རཛྫཾ གཎྷིསྶསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནཾ སདྡེན སནྟཱསེཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཏྠེཏ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨཊྚཱལཀཱ ཨོརུཡ྄ཧ ‘‘སཀལདྭཱདསཡོཛནིཀབཱརཱཎསིནགརཝཱསིནོ ཀཎྞཙྪིདྡཱནི མཱསཔིཊྛེན ལཉྫནྟཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི. མཧཱཛནོ བྷེརིཡཱ ཨཱཎཾ སུཏྭཱ ཨནྟམསོ བིལཱ༹ལེ ཨུཔཱདཱཡ སབྦཙཏུཔྤདཱནཉྩེཝ ཨཏྟནོ ཙ ཀཎྞཙྪིདྡཱནི ཡཐཱ པརསྶ སདྡཾ སོཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨེཝཾ མཱསཔིཊྛེན ལཉྫི.

ཨཐ བོདྷིསཏྟོ པུན ཨཊྚཱལཀཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘སབྦདཱཋཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ, བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི? ‘‘ཨིམཾ རཛྫཾ ཀིནྟི ཀཏྭཱ གཎྷིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏྭཱ མནུསྶེ ཏཱསེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཾ ན སཀྑིསྶསི. ཛཱཏིསམྤནྣཱ ཧི སུརཏྟཧཏྠཔཱདཱ ཀེསརསཱིཧརཱཛཱནོ ཏཱདིསསྶ ཛརསིངྒཱལསྶ ཨཱཎཾ ན ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. སིངྒཱལོ མཱནཏྠདྡྷོ ཧུཏྭཱ ¶ ‘‘ཨཉྙེ ཏཱཝ སཱིཧཱ ཏིཊྛནྟུ, ཡསྶཱཧཾ པིཊྛེ ནིསིནྣོ, ཏཉྙེཝ ནདཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི ནདཱཔེཧི, ཡདི སཀྐོསཱི’’ཏི. སོ ཡསྨིཾ སཱིཧེ ནིསིནྣོ, ཏསྶ ‘‘ནདཱཧཱི’’ཏི པཱདེན སཉྙཾ ཨདཱསི. སཱིཧོ ཧཏྠིཀུམྦྷེ མུཁཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཧཏྠཱི སནྟཱསཔྤཏྟཱ ཧུཏྭཱ སིངྒཱལཾ པཱདམཱུལེ པཱཏེཏྭཱ པཱདེནསྶ སཱིསཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཨཀཾསུ, སབྦདཱཋོ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟོ. ཏེཔི ཧཏྠཱི སཱིཧནཱདཾ སུཏྭཱ མརཎབྷཡཏཛྫིཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨོཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཋཔེཏྭཱ སཱིཧེ སེསཱཔི མིགསཱུཀརཱདཡོ སསབིལཱ༹རཔརིཡོསཱནཱ སབྦེ ¶ ཙཏུཔྤཱདཱ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎིཾསུ. སཱིཧཱ པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཾསུ, དྭཱདསཡོཛནིཀོ མཾསརཱསི ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ཨཊྚཱལཀཱ ཨོཏརིཏྭཱ ནགརདྭཱརཱནི ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ‘‘སབྦེ ཨཏྟནོ ཀཎྞེསུ མཱསཔིཊྛཾ ཨཔནེཏྭཱ མཾསཏྠིཀཱ མཾསཾ ཨཱཧརནྟཱུ’’ཏི ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི. མནུསྶཱ ཨལླམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ སེསཾ སུཀྑཱཔེཏྭཱ ཝལླཱུརམཀཾསུ. ཏསྨིཾ ཀིར ཀཱལེ ཝལླཱུརཀརཎཾ ཨུདཔཱདཱིཏི ཝདནྟི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨིམཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷགཱཐཱ ཝཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི –

༡༨༢.

‘‘སིངྒཱལོ མཱནཏྠདྡྷོ ཙ, པརིཝཱརེན ཨཏྠིཀོ;

པཱཔུཎི མཧཏིཾ བྷཱུམིཾ, རཱཛཱསི སབྦདཱཋིནཾ.

༡༨༣.

‘‘ཨེཝམེཝ མནུསྶེསུ, ཡོ ཧོཏི པརིཝཱརཝཱ;

སོ ཧི ཏཏྠ མཧཱ ཧོཏི, སིངྒཱལོ ཝིཡ དཱཋིན’’ནྟི.

ཏཏྠ མཱནཏྠདྡྷོཏི པརིཝཱརཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣེན མཱནེན ཐདྡྷོ. པརིཝཱརེན ཨཏྠིཀོཏི ཨུཏྟརིམྤི པརིཝཱརེན ཨཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ. མཧཏིཾ བྷཱུམིནྟི མཧནྟཾ སམྤཏྟིཾ. རཱཛཱསི སབྦདཱཋིནནྟི སབྦེསཾ དཱཋཱིནཾ ¶ རཱཛཱ ཨཱསི. སོ ཧི ཏཏྠ མཧཱ ཧོཏཱིཏི སོ པརིཝཱརསམྤནྣོ པུརིསོ ཏེསུ པརིཝཱརེསུ མཧཱ ནཱམ ཧོཏི. སིངྒཱལོ ཝིཡ དཱཋིནནྟི ཡཐཱ སིངྒཱལོ དཱཋཱིནཾ མཧཱ ཨཧོསི, ཨེཝཾ མཧཱ ཧོཏི, ཨཐ སོ སིངྒཱལོ ཝིཡ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཾ པརིཝཱརཾ ནིསྶཱཡ ཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི.

‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, རཱཛཱ སཱརིཔུཏྟོ, པུརོཧིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སབྦདཱཋཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༤༢] ༢. སུནཁཛཱཏཀཝཎྞནཱ

བཱལོ ཝཏཱཡཾ སུནཁོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨམྦཎཀོཊྛཀེ ཨཱསནསཱལཱཡ བྷཏྟབྷུཉྫནསུནཁཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཾ ཀིར ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པཱནཱིཡཧཱརཀཱ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ པོསེསུཾ. སོ ཨཔརབྷཱགེ ཏཏྠ བྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟོ ཐཱུལསརཱིརོ ཨཧོསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨེཀོ གཱམཝཱསཱི ¶ པུརིསོ ཏཾ ཋཱནཾ པཏྟོ སུནཁཾ དིསྭཱ པཱནཱིཡཧཱརཀཱནཾ ཨུཏྟརིསཱཊཀཉྩ ཀཧཱཔཎཉྩ དཏྭཱ གདྡཱུལེན བནྡྷིཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ པཀྐཱམི. སོ གཧེཏྭཱ ནཱིཡམཱནོ ན ཝསྶི, དིནྣཾ དིནྣཾ ཁཱདནྟོ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཨགམཱསི. ཨཐ སོ པུརིསོ ‘‘ཨཡཾ ཨིདཱནི མཾ པིཡཱཡཏཱི’’ཏི གདྡཱུལཾ མོཙེསི, སོ ཝིསྶཊྛམཏྟོ ཨེཀཝེགེན ¶ ཨཱསནསཱལམེཝ གཏོ. བྷིཀྑཱུ ཏཾ དིསྭཱ ཏེན གཏཀཱརཎཾ ཛཱནིཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨཱསནསཱལཱཡ སུནཁོ བནྡྷནམོཀྑཀུསལོ ཝིསྶཊྛམཏྟོཝ པུན ཨཱགཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, སོ སུནཁོ ཨིདཱནེཝ བནྡྷནམོཀྑཀུསལོ, པུབྦེཔི ཀུསལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ ཨེཀསྨིཾ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཨགྒཧེསི. ཏདཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀསྶ མནུསྶསྶ སུནཁོ ཨཧོསི, སོ པིཎྜིབྷཏྟཾ ལབྷནྟོ ཐཱུལསརཱིརོ ¶ ཛཱཏོ. ཨཐེཀོ གཱམཝཱསཱི བཱརཱཎསིཾ ཨཱགཏོ ཏཾ སུནཁཾ དིསྭཱ ཏསྶ མནུསྶསྶ ཨུཏྟརིསཱཊཀཉྩ ཀཧཱཔཎཉྩ དཏྭཱ སུནཁཾ གཧེཏྭཱ ཙམྨཡོཏྟེན བནྡྷིཏྭཱ ཡོཏྟཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟོ ཨཊཝིམུཁེ ཨེཀཾ སཱལཾ པཝིསིཏྭཱ སུནཁཾ བནྡྷིཏྭཱ ཕལཀེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ བོདྷིསཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨཊཝིཾ པཊིཔནྣོ ཏཾ སུནཁཾ ཡོཏྟེན བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏཾ དིསྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༨༤.

‘‘བཱལོ ཝཏཱཡཾ སུནཁོ, ཡོ ཝརཏྟཾ ན ཁཱདཏི;

བནྡྷནཱ ཙ པམུཉྩེཡྻ, ཨསིཏོ ཙ གྷརཾ ཝཛེ’’ཏི.

ཏཏྠ པམུཉྩེཡྻཱཏི པམོཙེཡྻ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཨསིཏོ ཙ གྷརཾ ཝཛེཏི ཨསིཏོ སུཧིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཙྪེཡྻ.

ཏཾ སུཏྭཱ སུནཁོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༨༥.

‘‘ཨཊྛིཏཾ མེ མནསྨིཾ མེ, ཨཐོ མེ ཧདཡེ ཀཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ཡཱཝ པསྶུཔཏཱུ ཛནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཊྛིཏཾ མེ མནསྨིཾ མེཏི ཡཾ ཏུམྷེ ཀཐེཐ, ཏཾ མཡཱ ཨདྷིཊྛིཏམེཝ, མནསྨིཾཡེཝ མེ ཨེཏཾ. ཨཐོ མེ ཧདཡེ ཀཏནྟི ཨཐ ཙ པན མེ ཏུམྷཱཀཾ ཝཙནཾ ཧདཡེ ཀཏམེཝ. ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམཱིཏི ¶ ཀཱལཾ པཊིམཱནེམི. ཡཱཝ པསྶུཔཏཱུ ཛནོཏི ཡཱཝཱཡཾ མཧཱཛནོ པསུཔཏུ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཏུ, ཏཱཝཱཧཾ ཀཱལཾ པཊིམཱནེམི ¶ . ཨིཏརཐཱ ཧི ‘‘ཨཡཾ སུནཁོ པལཱཡཏཱི’’ཏི རཝོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྨཱ རཏྟིབྷཱགེ སབྦེསཾ སུཏྟཀཱལེ ཙམྨཡོཏྟཾ ཁཱདིཏྭཱ པལཱཡིསྶཱམཱིཏི. སོ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ མཧཱཛནེ ནིདྡཾ ཨོཀྐནྟེ ཡོཏྟཾ ཁཱདིཏྭཱ སུཧིཏོ ཧུཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ ཨཏྟནོ སཱམིཀཱནཾ གྷརམེཝ གཏོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སུནཁོཝ ཨེཏརཧི སུནཁོ, པཎྜིཏཔུརིསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུནཁཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༤༣] ༣. གུཏྟིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སཏྟཏནྟིཾ སུམདྷུརནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྨིཉྷི ཀཱལེ བྷིཀྑཱུ དེཝདཏྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ དེཝདཏྟ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏུཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ, ཏྭཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ནིསྶཱཡ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཎྷི, ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཨུཔྤཱདེསི, ཨཱཙརིཡསྶ ནཱམ པཊིསཏྟུནཱ བྷཝིཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི. དེཝདཏྟོ ‘‘ཀིཾ པན མེ, ཨཱཝུསོ, སམཎོ གོཏམོ ཨཱཙརིཡོ, ནནུ མཡཱ ཨཏྟནོ བལེནེཝ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧིཏཱནི, ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཨུཔྤཱདིཏཱནཱི’’ཏི ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱསི. བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ ‘‘ཨཱཝུསོ, དེཝདཏྟོ ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱཡ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཊིསཏྟུ ཧུཏྭཱ མཧཱཝིནཱསཾ པཏྟོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟོ ཨིདཱནེཝ ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱཡ མམ པཊིསཏྟུ ཧུཏྭཱ ཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱཏི, པུབྦེཔི པཏྟོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ གནྡྷབྦཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘གུཏྟིལཀུམཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ གནྡྷབྦསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྭཱ གུཏྟིལགནྡྷབྦོ ནཱམ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒགནྡྷབྦོ ཨཧོསི. སོ དཱརཱབྷརཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨནྡྷེ མཱཏཱཔིཏརོ པོསེསི. ཏདཱ བཱརཱཎསིཝཱསིནོ ཝཱཎིཛཱ ཝཎིཛྫཱཡ ཨུཛྫེནིནགརཾ གནྟྭཱ ¶ ཨུསྶཝེ གྷུཊྛེ ཚནྡཀཾ སཾཧརིཏྭཱ བཧུཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཉྩ ཁཛྫབྷོཛྫཱདཱིནི ཙ ཨཱདཱཡ ཀཱིལ༹ནཊྛཱནེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཝེཏནཾ དཏྭཱ ཨེཀཾ གནྡྷབྦཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེན ཙ སམཡེན ¶ ཨུཛྫེནིཡཾ མཱུསིལོ ནཱམ ཛེཊྛགནྡྷབྦོ ¶ ཧོཏི, ཏེ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ གནྡྷབྦཾ ཀཱརེསུཾ.

མཱུསིལོ ཝཱིཎཾ ཝཱདནྟོ ཝཱིཎཾ ཨུཏྟམམུཙྪནཱཡ མུཙྪིཏྭཱ ཝཱདེསི. ཏེསཾ གུཏྟིལགནྡྷབྦསྶ གནྡྷབྦེ ཛཱཏཔརིཙཡཱནཾ ཏསྶ གནྡྷབྦཾ ཀིལཉྫཀཎྜཱུཝནཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱསི, ཨེཀོཔི པཧཊྛཱཀཱརཾ ན དསྶེསི. མཱུསིལོ ཏེསུ ཏུཊྛཱཀཱརཾ ཨདསྶེནྟེསུ ‘‘ཨཏིཁརཾ ཀཏྭཱ ཝཱདེམི མཉྙེ’’ཏི མཛ྄ཛྷིམམུཙྪནཱཡ མུཙྪིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམསརེན ཝཱདེསི, ཏེ ཏཏྠཔི མཛ྄ཛྷཏྟཱཝ ཨཧེསུཾ. ཨཐ སོ ‘‘ཨིམེ ན ཀིཉྩི ཛཱནནྟི མཉྙེ’’ཏི སཡམྤི ཨཛཱནནཀོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཏནྟིཡོ སིཐིལེ ཝཱདེསི, ཏེ ཏཏྠཔི ན ཀིཉྩི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ནེ མཱུསིལོ ‘‘ཨམྦྷོ ཝཱཎིཛཱ, ཀིཾ ནུ ཁོ མཡི ཝཱིཎཾ ཝཱདེནྟེ ཏུམྷེ ན ཏུསྶཐཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ ཝཱིཎཾ ཝཱདེསི, མཡཉྷི ‘ཨཡཾ ཝཱིཎཾ མུཙྪེཏཱི’ཏི སཉྙཾ ཨཀརིམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏུམྷེ མཡཱ ཨུཏྟརིཏརཾ ཨཱཙརིཡཾ ཛཱནཱཐ, ཨུདཱཧུ ཨཏྟནོ ཨཛཱནནབྷཱཝེན ན ཏུསྶཐཱ’’ཏི. ཝཱཎིཛཱ ‘‘བཱརཱཎསིཡཾ གུཏྟིལགནྡྷབྦསྶ ཝཱིཎཱསདྡཾ སུཏཔུབྦཱནཾ ཏཝ ཝཱིཎཱསདྡོ ཨིཏྠཱིནཾ དཱརཀེ ཏོསཱཔནསདྡོ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཏེན ཧི, ཧནྡ, ཏུམྷེཧི དིནྣཔརིབྦཡཾ པཊིགྒཎྷཐ, ན མཡ྄ཧཾ ཨེཏེནཏྠོ, ཨཔིཙ ཁོ པན བཱརཱཎསིཾ གཙྪནྟཱ མཾ གཎྷིཏྭཱ གཙྪེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ གམནཀཱལེ ཏཾ ཨཱདཱཡ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཏསྶ ‘‘ཨེཏཾ གུཏྟིལསྶ ཝསནཊྛཱན’’ནྟི ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སཀསཀནིཝེསནཾ ཨགམིཾསུ.

མཱུསིལོ བོདྷིསཏྟསྶ གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ ལགྒེཏྭཱ ཋཔིཏཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཛཱཏིཝཱིཎཾ དིསྭཱ གཧེཏྭཱ ཝཱདེསི, ཨཐ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནྡྷབྷཱཝེན ཏཾ ཨཔསྶནྟཱ ¶ ‘‘མཱུསིཀཱ མཉྙེ ཝཱིཎཾ ཁཱདནྟཱི’’ཏི སཉྙཱཡ ‘‘སུསཱུ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏསྨིཾ ཀཱལེ མཱུསིལོ ཝཱིཎཾ ཋཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏུཾ ཨུཛྫེནིཏོ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀཧཾ ཨཱཙརིཡོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཝིཔྤཝུཏྠོ, ཏཱཏ, ཨཛྫ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ¶ ཏེན ཀཏཔཊིསནྠཱརོ ཨཏྟནོ ཨཱགཏཀཱརཎཾ ཨཱརོཙེསི. བོདྷིསཏྟོ ཨངྒཝིཛྫཱཔཱཋཀོ, སོ ཏསྶ ཨསཔྤུརིསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཏཱཏ, ནཏྠི ཏཝ སིཔྤ’’ནྟི པཊིཀྑིཔི. སོ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པཱདེ གཧེཏྭཱ ཨུཔཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཏེ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ‘‘སིཔྤཾ མེ དཱཔེཐཱ’’ཏི ཡཱཙི. བོདྷིསཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོ ཏེ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སིཔྤཾ ཨདཱསི. སོ བོདྷིསཏྟེནེཝ སདྡྷིཾ རཱཛནིཝེསནཾ གཙྪཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེས, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨནྟེཝཱསིཀོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. སོ ཨནུཀྐམེན ¶ རཉྙོ ཝིསྶཱསིཀོ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ཨཱཙརིཡམུཊྛིཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ཛཱནནནིཡཱམེན སབྦཾ སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ‘‘ནིཊྛིཏཾ ཏེ, ཏཱཏ, སིཔྤ’’ནྟི ཨཱཧ.

སོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ པགུཎཾ, ཨིདཉྩ བཱརཱཎསིནགརཾ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒནགརཾ, ཨཱཙརིཡོཔི མཧལླཀོ, ཨིདྷེཝ མཡཱ ཝསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཨཱཙརིཡཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཙརིཡ ཨཧཾ རཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, རཉྙོ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨནྟེཝཱསིཀོ དེཝཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ཨིཙྪཏི, དེཡྻདྷམྨམསྶ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ རཉྙཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ དེཡྻདྷམྨཏོ ཨུཔཌྜྷཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏཾ པཝཏྟིཾ མཱུསིལསྶ ཨཱརོཙེསི. མཱུསིལོ ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷེཧི སམཀཉྙེཝ ལབྷནྟོ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི, ན ཨལབྷནྟོ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ནནུ ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཛཱནནསིཔྤཾ སབྦཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ཛཱནཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཌྜྷཾ དེཏཱི’’ཏི? བོདྷིསཏྟོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཏུམྷེཧི སམཀཾ སིཔྤཾ དསྶེཏུཾ སཀྐོནྟོ སམཀཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ རཉྙོ ཝཙནཾ ཏསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ‘‘སཱདྷུ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ རཉྙོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ དསྶེཏུ, ཀཏརདིཝསཾ སཱཀཙྪཱ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཧོཏུ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ.

རཱཛཱ མཱུསིལཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ སཱཀཙྪཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, དེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ཝིགྒཧོ ནཱམ ན ཝཊྚཏི, མཱ ཀརཱི’’ཏི ཝཱརིཡམཱནོཔི ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ཧོཏུཡེཝ མེ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ སཏྟམེ དིཝསེ སཱཀཙྪཱ, ཀཏརསྶ ¶ ཛཱནིབྷཱཝཾ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ ཀིར སཏྟམེ དིཝསེ ཨཱཙརིཡགུཏྟིལོ ཙ ཨནྟེཝཱསིཀམཱུསིལོ ཙ རཱཛདྭཱརེ ཨཉྙམཉྙཾ སཱཀཙྪཾ ཀཏྭཱ སིཔྤཾ དསྶེསྶནྟི, ནཱགརཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ སིཔྤཾ པསྶནྟཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི.

བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མཱུསིལོ དཧརོ ཏརུཎོ, ཨཧཾ མཧལླཀོ པརིཧཱིནཐཱམོ, མཧལླཀསྶ ཀིརིཡཱ ནཱམ ན སམྤཛྫཏི. ཨནྟེཝཱསིཀེ ནཱམ པརཱཛིཏེཔི ཝིསེསོ ནཏྠི, ཨནྟེཝཱསིཀསྶ པན ཛཡེ སཏི པཏྟབྦལཛྫཏོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ མརཎཾ ཝརཏར’’ནྟི. སོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ མརཎབྷཡེན ནིཝཏྟཏི, ལཛྫཱབྷཡེན གཙྪཏི. ཨེཝམསྶ གམནཱགམནཾ ཀརོནྟསྶེཝ ཚ དིཝསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ, ཏིཎཱནི མཏཱནི, ཛངྒྷམགྒོ ནིབྦཏྟི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. སཀྐོ ཨཱཝཛྫམཱནོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘གུཏྟིལགནྡྷབྦོ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ¶ བྷཡེན ཨརཉྙེ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི ¶ , ཨེཏསྶ མཡཱ ཨཝསྶཡེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝེགེན གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པུརཏོ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཀསྨཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘སཀྐོཧམསྨཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཧཾ ཁོ, དེཝརཱཛ, ཨནྟེཝཱསིཀཏོ པརཱཛཡབྷཡེན ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༨༦.

‘‘སཏྟཏནྟིཾ སུམདྷུརཾ, རཱམཎེཡྻཾ ཨཝཱཙཡིཾ;

སོ མཾ རངྒམྷི ཨཝ྄ཧེཏི, སརཎཾ མེ ཧོཏི ཀོསིཡཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ, དེཝརཱཛ, མཱུསིལཾ ནཱམ ཨནྟེཝཱསིཀཾ སཏྟཏནྟིཾ སུམདྷུརཾ རཱམཎེཡྻཾ ཝཱིཎཾ ཨཏྟནོ ཛཱནནནིཡཱམེན སིཀྑཱཔེསིཾ, སོ མཾ ཨིདཱནི རངྒམཎྜལེ པཀྐོསཏི, ཏསྶ མེ ཏྭཾ, ཀོསིཡགོཏྟ, སརཎཾ ཧོཧཱིཏི.

སཀྐོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡི, ཨཧཾ ཏེ ཏཱཎཉྩ ལེཎཉྩཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༨༧.

‘‘ཨཧཾ ཏཾ སརཎཾ སམྨ, ཨཧམཱཙརིཡཔཱུཛཀོ;

ན ཏཾ ཛཡིསྶཏི སིསྶོ, སིསྶམཱཙརིཡ ཛེསྶསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨཧཾ ཏཾ སརཎནྟི ཨཧཾ སརཎཾ ཨཝསྶཡོ པཏིཊྛཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཏཱཡིསྶཱམི. སམྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ. སིསྶམཱཙརིཡ, ཛེསྶསཱིཏི, ཨཱཙརིཡ, ཏྭཾ ཝཱིཎཾ ཝཱདཡམཱནོ སིསྶཾ ཛིནིསྶསི. ཨཔིཙ ཏྭཾ ཝཱིཎཾ ཝཱདེནྟོ ཨེཀཾ ཏནྟིཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཚ ཝཱདེཡྻཱསི, ཝཱིཎཱཡ ཏེ པཀཏིསདྡོ བྷཝིསྶཏི. མཱུསིལོཔི ཏནྟིཾ ཚིནྡིསྶཏི, ཨཐསྶ ཝཱིཎཱཡ སདྡོ ན བྷཝིསྶཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སོ པརཱཛཡཾ པཱཔུཎིསྶཏི. ཨཐསྶ པརཱཛཡབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཙཏུཏྠམྤི པཉྩམམྤི སཏྟམམྤི ཏནྟིཾ ཚིནྡིཏྭཱ སུདྡྷདཎྜཀམེཝ ཝཱདེཡྻཱསི, ཚིནྣཏནྟིཀོཊཱིཧི སརོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཀལཾ དྭཱདསཡོཛནིཀཾ བཱརཱཎསིནགརཾ ¶ ཚཱདེཏྭཱ ཋསྶཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ སཀྐོ བོདྷིསཏྟསྶ ཏིསྶོ པཱསཀགྷཊིཀཱ དཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཝཱིཎཱསདྡེནེཝ པན སཀལནགརེ ཚཱདིཏེ ཨིཏོ ཨེཀཾ པཱསཀགྷཊིཀཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔེཡྻཱསི, ཨཐ ཏེ པུརཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཱིཎི ཨཙྪརཱསཏཱནི ནཙྩིསྶནྟི. ཏཱསཾ ནཙྩནཀཱལེ ཙ དུཏིཡཾ ཁིཔེཡྻཱསི, ཨཐཱཔརཱནིཔི ཏཱིཎི སཏཱནི ཨོཏརིཏྭཱ ཏཝ ཝཱིཎཱདྷུརེ ནཙྩིསྶནྟི. ཏཏོ ཏཏིཡཾ ཁིཔེཡྻཱསི, ཨཐཱཔརཱནི ཏཱིཎི སཏཱནི ཨོཏརིཏྭཱ རངྒམཎྜལེ ནཙྩིསྶནྟི. ཨཧམྤི ཏེ སནྟིཀཾ ¶ ཨཱགམིསྶཱམི, གཙྪ མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ ཨསྶཱསེསི. བོདྷིསཏྟོ པུབྦཎྷསམཡེ གེཧཾ ཨགམཱསི. ནཱགརཱ རཱཛདྭཱརསམཱིཔེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱསནཾ པཉྙཔེསུཾ. རཱཛཱ པཱསཱདཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨལངྐཏམཎྜཔེ པལླངྐམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདི, དྭཱདསསཧསྶཱ ཨལངྐཏིཏྠིཡོ ཨམཙྩབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱདཡོ ཙ རཱཛཱནཾ པརིཝཱརཡིཾསུ, སབྦེ ནཱགརཱ སནྣིཔཏིཾསུ, རཱཛངྒཎེ ཙཀྐཱཏིཙཀྐེ མཉྩཱཏིམཉྩེ བནྡྷིཾསུ.

བོདྷིསཏྟོཔི ནྷཱཏཱནུལིཏྟོ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝཱིཎཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. སཀྐོ ཨདིསྶམཱནཀཱཡེན ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཱསི, བོདྷིསཏྟོཡེཝ ནཾ པསྶཏི. མཱུསིལོཔི ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. མཧཱཛནོ པརིཝཱརེསི, ཨཱདིཏོཝ དྭེཔི སམསམཾ ཝཱདཡིཾསུ. མཧཱཛནོ དྭིནྣམྤི ཝཱདིཏེན ཏུཊྛོ ཨུཀྐུཊྛིསཧསྶཱནི པཝཏྟེསི. སཀྐོ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ བོདྷིསཏྟཉྙེཝ སཱཝེནྟོ ‘‘ཨེཀཾ ཏནྟིཾ ཚིནྡཱ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཏནྟིཾ ཚིནྡི, སཱ ཚིནྣཱཔི ཚིནྣཀོཊིཡཱ སརཾ མུཉྩཏེཝ, དེཝགནྡྷབྦཾ ཝིཡ ཝཏྟཏི. མཱུསིལོཔི ཏནྟིཾ ཚིནྡི, ཏཏོ སདྡོ ན ནིཀྑམི. ཨཱཙརིཡོ དུཏིཡམྤི ཚིནྡི ¶ …པེ… སཏྟམམྤི ཚིནྡི. སུདྡྷདཎྜཀཾ ཝཱདེནྟསྶ སདྡོ ནགརཾ ཚཱདེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཙེལུཀྑེཔསཧསྶཱནི ཙེཝ ཨུཀྐུཊྛིསཧསྶཱནི ¶ ཙ པཝཏྟཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཨེཀཾ པཱསཀཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔི, ཏཱིཎི ཨཙྪརཱསཏཱནི ཨོཏརིཏྭཱ ནཙྩིཾསུ. ཨེཝཾ དུཏིཡེ ཙ ཏཏིཡེ ཙ ཁིཏྟེ ཏཱིཎི ཏཱིཎི ཨཙྪརཱསཏཱནི ཨོཏརིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཙྩིཾསུ.

ཏསྨིཾ ཁཎེ རཱཛཱ མཧཱཛནསྶ ཨིངྒིཏསཉྙཾ ཨདཱསི, མཧཱཛནོ ཨུཊྛཱཡ ‘‘ཏྭཾ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ཝིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘སམཀཱརཾ ཀརོམཱི’ཏི ཝཱཡམསི, ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི མཱུསིལཾ ཏཛྫེཏྭཱ གཧིཏགཧིཏེཧེཝ པཱསཱཎདཎྜཱདཱིཧི སཾཙུཎྞེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏྭཱ པཱདེ གཧེཏྭཱ སངྐཱརཊྛཱནེ ཚཌྜེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛཙིཏྟོ གྷནཝསྶཾ ཝསྶཱཔེནྟོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟསྶ བཧུཾ དྷནཾ ཨདཱསི, ཏཐཱ ནཱགརཱ. སཀྐོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཏེ, པཎྜིཏ, སཧསྶཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ པཙྪཱ མཱཏལིཾ པེསེསྶཱམི, ཏྭཾ སཧསྶཡུཏྟཾ ཝེཛཡནྟརཐཝརཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ དེཝལོཀཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ནཾ གནྟྭཱ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡཾ ནིསིནྣཾ ‘‘ཀཧཾ གཏཱཏྠ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི དེཝདྷཱིཏརོ པུཙྪིཾསུ. སཀྐོ ཏཱསཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སཱིལཉྩ གུཎཉྩ ཝཎྞེསི. དེཝདྷཱིཏརོ ‘‘མཧཱརཱཛ, མཡམྤི ཨཱཙརིཡཾ དཊྛུཀཱམཱ, ཨིདྷ ནཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཀྐོ མཱཏལིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, དེཝཙྪརཱ གུཏྟིལགནྡྷབྦཾ དཊྛུཀཱམཱ, གཙྪ ནཾ ཝེཛཡནྟརཐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ¶ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱནེསི. སཀྐོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ‘‘དེཝཀཉྙཱ ཀིར ཏེ, ཨཱཙརིཡ, གནྡྷབྦཾ སོཏུཀཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཡཾ མཧཱརཱཛ, གནྡྷབྦཱ ནཱམ སིཔྤཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཱམ, མཱུལཾ ལབྷནྟཱ ཝཱདེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཝཱདེཧི, ཨཧཾ ཏེ མཱུལཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ན མཡ྄ཧཾ ཨཉྙེན མཱུལེནཏྠོ, ཨིམཱ པན དེཝདྷཱིཏརོ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཐེནྟུ, ཨེཝཱཧཾ ཝཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ . ཨཐ ནཾ དེཝདྷཱིཏརོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེཧི ཀཏཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ པཙྪཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀཐེསྶཱམ, གནྡྷབྦཾ ཀརོཧི ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ སཏྟཱཧཾ དེཝཏཱནཾ གནྡྷབྦཾ ཨཀཱསི, ཏཾ དིབྦགནྡྷབྦཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟི. སཏྟམེ དིཝསེ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ དེཝདྷཱིཏཱནཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ པུཙྪི. ཨེཀཾ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུཏྟམཝཏྠཾ ¶ དཏྭཱ སཀྐསྶ པརིཙཱརིཀཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཾ ཨཙྪརཱསཧསྶཔརིཝཱརཾ ཨུཏྟམཝཏྠདེཝཀཉྙཾ ‘‘ཏྭཾ པུརིམབྷཝེ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏསྶ པུཙྪནཱཀཱརོ ཙ ཝིསྶཛྫནཱ ཙ ཝིམཱནཝཏྠུམྷི ཨཱགཏམེཝ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –

‘‘ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, ཡཱ ཏྭཾ ཏིཊྛསི དེཝཏེ;

ཨོབྷཱསེནྟཱི དིསཱ སབྦཱ, ཨོསདྷཱི ཝིཡ ཏཱརཀཱ.

‘‘ཀེན ཏེཏཱདིསོ ཝཎྞོ, ཀེན ཏེ ཨིདྷ མིཛ྄ཛྷཏི;

ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ ཏེ བྷོགཱ, ཡེ ཀེཙི མནསོ པིཡཱ.

‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ དེཝི མཧཱནུབྷཱཝེ, མནུསྶབྷཱུཏཱ ཀིམཀཱསི པུཉྙཾ;

ཀེནཱསི ཨེཝཾ ཛལིཏཱནུབྷཱཝཱ, ཝཎྞོ ཙ ཏེ སབྦདིསཱ པབྷཱསཏཱི’’ཏི.

‘‘ཝཏྠུཏྟམདཱཡིཀཱ ནཱརཱི, པཝརཱ ཧོཏི ནརེསུ ནཱརཱིསུ;

ཨེཝཾ པིཡརཱུཔདཱཡིཀཱ མནཱཔཾ, དིབྦཾ སཱ ལབྷཏེ ཨུཔེཙྩ ཋཱནཾ.

‘‘ཏསྶཱ མེ པསྶ ཝིམཱནཾ, ཨཙྪརཱ ཀཱམཝཎྞིནཱིཧམསྨི;

ཨཙྪརཱསཧསྶསྶཱཧཾ, པཝརཱ པསྶ པུཉྙཱནཾ ཝིཔཱཀཾ.

‘‘ཏེན མེཏཱདིསོ ཝཎྞོ, ཏེན མེ ཨིདྷ མིཛ྄ཛྷཏི;

ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ མེ བྷོགཱ, ཡེ ཀེཙི མནསོ པིཡཱ.

‘‘ཏེནམྷི ¶ ཨེཝཾ ཛལིཏཱནུབྷཱཝཱ;

ཝཎྞོ ཙ མེ སབྦདིསཱ པབྷཱསཏཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༣༢༩-༣༣༡, ༣༣༣-༣༣༦);

ཨཔརཱ ¶ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནསྶ བྷིཀྑུནོ པཱུཛནཏྠཱཡ པུཔྥཱནི ཨདཱསི, ཨཔརཱ ‘‘ཙེཏིཡེ གནྡྷཔཉྩངྒུལིཀཾ དེཐཱ’’ཏི གནྡྷེ ཨདཱསི, ཨཔརཱ མདྷུརཱནི ཕལཱཕལཱནི ཨདཱསི, ཨཔརཱ ཨུཙྪུརསཾ ཨདཱསི, ཨཔརཱ ཀསྶཔདསབལསྶ ཙེཏིཡེ གནྡྷཔཉྩངྒུལིཀཾ ཨདཱསི, ཨཔརཱ མགྒཔཊིཔནྣཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཉྩ ཀུལགེཧེ ཝཱསཾ ཨུཔགཏཱནཾ སནྟིཀེ དྷམྨཾ ཨསྶོསི, ཨཔརཱ ནཱཝཱཡ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝེལཱཡ བྷུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུདཀེ ཋཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨདཱསི, ཨཔརཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསམཱནཱ ཨཀྐོདྷནཱ ཧུཏྭཱ སསྶུསསུརཝཏྟཾ ཨཀཱསི, ཨཔརཱ ཨཏྟནོ ལདྡྷཀོཊྛཱསཏོཔི སཾཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱཝ ¶ པརིབྷུཉྫི, སཱིལཝཏཱི ཙ ཨཧོསི, ཨཔརཱ པརགེཧེ དཱསཱི ཧུཏྭཱ ནིཀྐོདྷནཱ ནིམྨཱནཱ ཨཏྟནོ ལདྡྷཀོཊྛཱསཏོ སཾཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ དེཝརཉྙོ པརིཙཱརིཀཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ (ཝི. ཝ. ཨཊྛ. ༣༢༨-༣༣༦). ཨེཝཾ སབྦཱཔི གུཏྟིལཝིམཱནཝཏྠུསྨིཾ ཨཱགཏཱ ཚཏྟིཾས དེཝདྷཱིཏཱ ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཱ, སབྦཾ བོདྷིསཏྟོ པུཙྪི. ཏཱཔིསྶ ཨཏྟནོ ཀཏཀམྨཾ གཱཐཱཧིཡེཝ ཀཐེསུཾ. ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, སྭཱཧཾ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཨཔྤམཏྟཀེནཔི ཀམྨེན པཊིལདྡྷདིབྦསམྤཏྟིཡོ ཨསྶོསིཾ. ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ མནུསྶལོཀཾ གནྟྭཱ དཱནཱདཱིནི ཀུསལཀམྨཱནེཝ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཛྫ, སུཔྤབྷཱཏཾ སུཧུཊྛིཏཾ;

ཡཾ ཨདྡསཱམི དེཝཏཱཡོ, ཨཙྪརཱཀཱམཝཎྞིཡོ.

‘‘ཨིམཱསཱཧཾ ¶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ, ཀཱཧཱམི ཀུསལཾ བཧུཾ;

དཱནེན སམཙརིཡཱཡ, སཾཡམེན དམེན ཙ;

སྭཱཧཾ ཏཏྠ གམིསྶཱམི, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙརེ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༦༡༧-༦༡༨);

ཨཐ ནཾ སཏྟཱཧཙྩཡེན དེཝརཱཛཱ མཱཏལིསངྒཱཧཀཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ རཐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ བཱརཱཎསིམེཝ པེསེསི. སོ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ དེཝལོཀེ ཨཏྟནཱ དིཊྛཀཱརཎཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏཏོ པཊྛཱཡ མནུསྶཱ སཨུསྶཱཧཱ པུཉྙཱནི ཀཱཏུཾ མཉྙིཾསུ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཱུསིལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, སཀྐོ ཨནུརུདྡྷོ, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, གུཏྟིལགནྡྷབྦོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གུཏྟིལཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༤༤] ༤. ཝིགཏིཙྪཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཾ ¶ པསྶཏི ན ཏཾ ཨིཙྪཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ པལཱཡིཀཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཊིཝཱདཾ ཨལབྷིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱདཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི སུཏྭཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪི. ཨཐསྶ སཏྠཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ ནཱམ ཀི’’ནྟི པཉྷཾ པུཙྪི, སོ ཏཾ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུཊྛཱཡ པལཱཡི. ནིསིནྣཔརིསཱ ‘‘ཨེཀཔདེནེཝ ཝོ, བྷནྟེ, པརིབྦཱཛཀོ ནིགྒཧིཏོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ནཱཧཾ, ཨུཔཱསཀཱ, ཨིདཱནེཝེཏཾ ཨེཀཔདེནེཝ ནིགྒཎྷཱམི, པུབྦེཔི ནིགྒཎྷིཾཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིམཝནྟེ ¶ ཝསི. སོ པབྦཏཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀཾ ནིགམགཱམཾ ནིསྶཱཡ གངྒཱནིཝཏྟནེ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཐེཀོ པརིབྦཱཛཀོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཊིཝཱདཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏཾ ནིགམཾ པཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི མཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱདཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཏསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཝཎྞགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏཾ གངྒཱཔཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪི. པརིབྦཱཛཀོ ཝཱདེན ཨོཏྠརནྟོ ‘‘ཀཱ གངྒཱ, ཝཱལུཀཱ གངྒཱ, ཨུདཀཾ གངྒཱ, ཨོརིམཏཱིརཾ གངྒཱ, པཱརིམཏཱིརཾ གངྒཱ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏྭཾ པན, པརིབྦཱཛཀ, ཋཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཝཱལུཀཾ ཨོརིམཏཱིརཾ པཱརིམཏཱིརཉྩ ཀཧཾ གངྒཾ ལབྷིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. པརིབྦཱཛཀོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ཧུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ པལཱཡི. ཏསྨིཾ པལཱཏེ བོདྷིསཏྟོ ནིསིནྣཔརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༨༨.

‘‘ཡཾ པསྶཏི ན ཏཾ ཨིཙྪཏི, ཡཉྩ ན པསྶཏི ཏཾ ཀིརིཙྪཏི;

མཉྙཱམི ཙིརཾ ཙརིསྶཏི, ན ཧི ཏཾ ལཙྪཏི ཡཾ ས ཨིཙྪཏི.

༡༨༩.

‘‘ཡཾ ¶ ལབྷཏི ན ཏེན ཏུསྶཏི, ཡཉྩ པཏྠེཏི ལདྡྷཾ ཧཱིལེ༹ཏི;

ཨིཙྪཱ ཧི ཨནནྟགོཙརཱ, ཝིགཏིཙྪཱན ནམོ ཀརོམསེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཡཾ པསྶཏཱིཏི ཡཾ ཨུདཀཱདིཾ པསྶཏི, ཏཾ གངྒཱཏི ན ཨིཙྪཏི. ཡཉྩ ན པསྶཏཱིཏི ཡཉྩ ཨུདཀཱདིཝིནིམུཏྟཾ གངྒཾ ན པསྶཏི, ཏཾ ཀིརིཙྪཏི. མཉྙཱམི ཙིརཾ ཙརིསྶཏཱིཏི ཨཧཾ ཨེཝཾ མཉྙཱམི – ཨཡཾ པརིབྦཱཛཀོ ཨེཝརཱུཔཾ གངྒཾ པརིཡེསནྟོ ཙིརཾ ཙརིསྶཏི. ཡཐཱ ཝཱ ཨུདཀཱདིཝིནིམུཏྟཾ གངྒཾ, ཨེཝཾ རཱུཔཱདིཝིནིམུཏྟཾ ཨཏྟཱནམྤི པརིཡེསནྟོ སཾསཱརེ ཙིརཾ ¶ ཙརིསྶཏི. ན ཧི ཏཾ ལཙྪཏཱིཏི ཙིརཾ ཙརནྟོཔི ཡཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ གངྒཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ན ལཙྪཏི. ཡཾ ལབྷཏཱིཏི ཡཾ ཨུདཀཾ ཝཱ རཱུཔཱདིཾ ཝཱ ལབྷཏི, ཏེན ན ཏུསྶཏི. ཡཉྩ པཏྠེཏི ལདྡྷཾ ཧཱིལེ༹ཏཱིཏི ཨེཝཾ ལདྡྷེན ཨཏུསྶནྟོ ཡཾ ཡཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེཏི, ཏཾ ཏཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཱཡཱ’’ཏི ཧཱིལེ༹ཏི ཨཝམཉྙཏི. ཨིཙྪཱ ཧི ཨནནྟགོཙརཱཏི ལདྡྷཾ ཧཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨིཙྪནཏོ ཨཡཾ ཨིཙྪཱ ནཱམ ཏཎྷཱ ཨནནྟགོཙརཱ. ཝིགཏིཙྪཱན ནམོ ཀརོམསེཏི ཏསྨཱ ཡེ ཝིགཏིཙྪཱ བུདྡྷཱདཡོ, ཏེསཾ མཡཾ ནམཀྐཱརཾ ཀརོམཱཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ པརིབྦཱཛཀོ ཨེཏརཧི པརིབྦཱཛཀོ ཨཧོསི, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝིགཏིཙྪཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༤༥] ༥. མཱུལཔརིཡཱཡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀཱལོ གྷསཏི བྷཱུཏཱནཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཨུཀྐཊྛཾ ནིསྶཱཡ སུབྷགཝནེ ཝིཧརནྟོ མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟནྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ ཀིར པཉྩསཏཱ བྲཱཧྨཎཱ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ མཱནམདམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོཔི ཏཱིཎེཝ པིཊཀཱནི ཛཱནཱཏི, མཡམྤི ཏཱནི ཛཱནཱམ, ཨེཝཾ སནྟེ ཀིཾ ཏསྶ ཨམྷེཧི ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ ན གཙྪནྟི, པཊིཔཀྑཱ ཧུཏྭཱ ཙརནྟི.

ཨཐེཀདིཝསཾ སཏྠཱ ཏེསུ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ནིསིནྣེསུ ཨཊྛཧི བྷཱུམཱིཧི པཊིམཎྜེཏྭཱ མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི, ཏེ ན ཀིཉྩི སལླཀྑེསུཾ. ཨཐ ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཡཾ ¶ ཨམྷེཧི སདིསཱ པཎྜིཏཱ ནཏྠཱི’ཏི ¶ མཱནཾ ཀརོམ, ཨིདཱནི པན ན ཀིཉྩི ཛཱནཱམ, བུདྡྷེཧི སདིསོ པཎྜིཏོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཧོ བུདྡྷགུཎཱ ནཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཏོ པཊྛཱཡ ནིཧཏམཱནཱ ཧུཏྭཱ ཨུདྡྷཊདཱཋཱ ཝིཡ སཔྤཱ ནིབྦིསེཝནཱ ཛཱཏཱ. སཏྠཱ ཨུཀྐཊྛཱཡཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཝེསཱལིཾ གནྟྭཱ གོཏམཀཙེཏིཡེ གོཏམཀསུཏྟནྟཾ ནཱམ ཀཐེསི, དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཀམྤི, ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟནྟཔརིཡོསཱནེ པན སཏྠརི ཨུཀྐཊྛཱཡཾ ཝིཧརནྟེཡེཝ བྷིཀྑཱུ ¶ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཏེ ནཱམ བྲཱཧྨཎཔབྦཛིཏཱ ཏཐཱ མཱནམདམཏྟཱ བྷགཝཏཱ མཱུལཔརིཡཱཡདེསནཱཡ ནིཧཏམཱནཱ ཀཏཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔཱཧཾ ཨིམེ ཨེཝཾ མཱནཔགྒཧིཏསིརེ ཝིཙརནྟེ ནིཧཏམཱནེ ཨཀཱསིཾཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེསི. ཏེ པཉྩསཏཱཔི ནིཊྛིཏསིཔྤཱ སིཔྤེ ཨནུཡོགཾ དཏྭཱ ‘‘ཡཏྟཀཾ མཡཾ ཛཱནཱམ, ཨཱཙརིཡོཔི ཏཏྟཀམེཝ, ཝིསེསོ ནཏྠཱི’’ཏི མཱནཏྠདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀཾ ན གཙྪནྟི, ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ན ཀརོནྟི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཙརིཡེ བདརིརུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣེ ཏཾ ཝམྦྷེཏུཀཱམཱ བདརིརུཀྑཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ནིསྶཱརོཝཱཡཾ རུཀྑོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནོ ཝམྦྷནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀེ ‘‘ཨེཀཾ ཝོ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཧཊྛཏུཊྛཱ ‘‘ཝདེཐ, ཀཐེསྶཱམཱ’’ཏི. ཨཱཙརིཡོ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༠.

‘‘ཀཱལོ གྷསཏི བྷཱུཏཱནི, སབྦཱནེཝ སཧཏྟནཱ;

ཡོ ཙ ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོ, ས བྷཱུཏཔཙནིཾ པཙཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱལོཏི པུརེབྷཏྟཀཱལོཔི པཙྪཱབྷཏྟཀཱལོཔཱིཏི ཨེཝམཱདི. བྷཱུཏཱནཱིཏི སཏྟཱདྷིཝཙནམེཏཾ, ན ཀཱལོ བྷཱུཏཱནཾ ཙམྨམཾསཱདཱིནི ལུཉྩིཏྭཱ ཁཱདཏི, ཨཔིཙ ཁོ ནེསཾ ཨཱཡུཝཎྞབལཱནི ཁེཔེནྟོ ཡོབྦཉྙཾ ¶ མདྡནྟོ ཨཱརོགྱཾ ཝིནཱསེནྟོ གྷསཏི ཁཱདཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ གྷསནྟོ ཙ ན ཀིཉྩི ཝཛྫེཏི, སབྦཱནེཝ གྷསཏི. ན ཀེཝལཉྩ བྷཱུཏཱནེཝ, ཨཔིཙ ཁོ སཧཏྟནཱ ཨཏྟཱནམྤི གྷསཏི, པུརེབྷཏྟཀཱལོ པཙྪཱབྷཏྟཀཱལཾ ན པཱཔུཎཱཏི. ཨེས ནཡོ པཙྪཱབྷཏྟཀཱལཱདཱིསུ. ཡོ ཙ ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོཏི ཁཱིཎཱསཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ¶ . སོ ཧི ཨརིཡམགྒེན ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཀཱལཾ ཁེཔེཏྭཱ ཁཱདིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི ¶ . ས བྷཱུཏཔཙནིཾ པཙཱིཏི སོ ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ ཨཔཱཡེསུ བྷཱུཏེ པཙཏི, ཏཾ ཉཱཎགྒིནཱ པཙི དཧི བྷསྨམཀཱསི, ཏེན ‘‘བྷཱུཏཔཙནིཾ པཙཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘པཛནི’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཛནིཀཾ ནིབྦཏྟཀིནྟི ཨཏྠོ.

ཨིམཾ པཉྷཾ སུཏྭཱ མཱཎཝེསུ ཨེཀོཔི ཛཱནིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཱཧོསི. ཨཐ ནེ བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཱ ཁོ ཏུམྷེ ‘ཨཡཾ པཉྷོ ཏཱིསུ ཝེདེསུ ཨཏྠཱི’ཏི སཉྙཾ ཨཀཏྠ, ཏུམྷེ ‘ཡམཧཾ ཛཱནཱམི, ཏཾ སབྦཾ ཛཱནཱམཱ’ཏི མཉྙམཱནཱ མཾ བདརིརུཀྑསདིསཾ ཀརོཐ, མམ ཏུམྷེཧི ཨཉྙཱཏསྶ བཧུནོ ཛཱནནབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཐ, གཙྪཐ སཏྟམེ དིཝསེ ཀཱལཾ དམྨི, ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ཨིམཾ པཉྷཾ ཙིནྟེཐཱ’’ཏི. ཏེ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སཏྟཱཧཾ ཙིནྟེཏྭཱཔི པཉྷསྶ ནེཝ ཨནྟཾ, ན ཀོཊིཾ པསྶིཾསུ. ཏེ སཏྟམདིཝསེ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷདྲམུཁཱ, ཛཱནིཏྠ པཉྷ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཛཱནཱམཱ’’ཏི ཝདིཾསུ. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཏེ གརཧམཱནོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༡.

‘‘བཧཱུནི ནརསཱིསཱནི, ལོམསཱནི བྲཧཱནི ཙ;

གཱིཝཱསུ པཊིམུཀྐཱནི, ཀོཙིདེཝེཏྠ ཀཎྞཝཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – བཧཱུནི ནརཱནཾ སཱིསཱནི དིསྶནྟི, སབྦཱནི ཙ ཏཱནི ལོམསཱནི, སབྦཱནི མཧནྟཱནི གཱིཝཱསུཡེཝ ཋཔིཏཱནི, ན ཏཱལཕལཾ ཝིཡ ཧཏྠེན གཧིཏཱནི, ནཏྠི ཏེསཾ ཨིམེཧི དྷམྨེཧི ནཱནཱཀརཎཾ. ཨེཏྠ པན ཀོཙིདེཝ ཀཎྞཝཱཏི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཀཎྞཝཱཏི པཉྙཝཱ, ཀཎྞཚིདྡཾ པན ན ཀསྶཙི ནཏྠི. ཨིཏི ཏེ མཱཎཝཀེ ‘‘ཀཎྞཚིདྡམཏྟམེཝ ཏུམྷཱཀཾ བཱལཱནཾ ཨཏྠི, ན པཉྙཱ’’ཏི གརཧིཏྭཱ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ སུཏྭཱ ¶ – ‘‘ཨཧོ ¶ ཨཱཙརིཡཱ ནཱམ མཧནྟཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏྭཱ ནིཧཏམཱནཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ པཉྩསཏཱ མཱཎཝཀཱ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, ཨཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཱུལཔརིཡཱཡཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༤༦] ༦. བཱལོཝཱདཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཧནྟྭཱ ¶ ཚེཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཙཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ ཝིཧརནྟོ སཱིཧསེནཱཔཏིཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གནྟྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ པུནདིཝསེ སམཾསཀབྷཏྟཾ ཨདཱསི. ནིགཎྛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཀུཔིཏཱ ཨནཏྟམནཱ ཏཐཱགཏཾ ཝིཧེཋེཏུཀཱམཱ ‘‘སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ མཾསཾ བྷུཉྫཏཱི’’ཏི ཨཀྐོསིཾསུ. བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ‘སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ མཾསཾ བྷུཉྫཏཱི’ཏི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཨཀྐོསནྟོ ཨཱཧིཎྜཏཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཨིདཱནེཝ མཾ ཨུདྡིསྶཀཏམཾསཁཱདནེན གརཧཏི, པུབྦེཔི གརཧིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ ཧིམཝནྟཏོ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ པུནདིཝསེ ནགརཾ བྷིཀྑཱཡ པཱཝིསི. ཨཐེཀོ ཀུཊུམྦིཀོ ‘‘ཏཱཔསཾ ཝིཧེཋེསྶཱམཱི’’ཏི གྷརཾ པཝེསེཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ མཙྪམཾསེན པརིཝིསིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ མཾསཾ ཏུམྷེཡེཝ ཨུདྡིསྶ པཱཎེ མཱརེཏྭཱ ཀཏཾ, ཨིདཾ ཨཀུསལཾ མཱ ཨམྷཱཀམེཝ, ཏུམྷཱཀམྤི ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༢.

‘‘ཧནྟྭཱ ཚེཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཙ, དེཏི དཱནཾ ཨསཉྙཏོ;

ཨེདིསཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫམཱནོ, ས པཱཔེན ཨུཔལིཔྤཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཧནྟྭཱཏི པཧརིཏྭཱ. ཚེཏྭཱཏི ཀིལམེཏྭཱ. ཝདྷིཏྭཱཏི མཱརེཏྭཱ. དེཏི དཱནཾ ཨསཉྙཏོཏི ཨསཉྙཏོ དུསྶཱིལོ ཨེཝཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ དེཏི. ཨེདིསཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫམཱནོ, ས པཱཔེན ཨུཔལིཔྤཏཱིཏི ཨེདིསཾ ཨུདྡིསྶཀཏབྷཏྟཾ བྷུཉྫམཱནོ སོ སམཎོཔི པཱཔེན ཨུཔལིཔྤཏི སཾཡུཛྫཏིཡེཝཱཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༣.

‘‘པུཏྟདཱརམྤི ཙེ ཧནྟྭཱ, དེཏི དཱནཾ ཨསཉྙཏོ;

བྷུཉྫམཱནོཔི སཔྤཉྙོ, ན པཱཔེན ཨུཔལིཔྤཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ བྷུཉྫམཱནོཔི སཔྤཉྙོཏི ཏིཊྛཏུ ཨཉྙཾ མཾསཾ, པུཏྟདཱརཾ ཝདྷིཏྭཱཔི དུསྶཱིལེན དིནྣཾ སཔྤཉྙོ ཁནྟིམེཏྟཱདིགུཎསམྤནྣོ ཏཾ བྷུཉྫམཱནོཔི པཱཔེན ན ཨུཔལིཔྤཏཱིཏི. ཨེཝམསྶ བོདྷིསཏྟོ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀུཊུམྦིཀོ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཨཧོསི, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

བཱལོཝཱདཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༤༧] ༧. པཱདཉྫལིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨདྡྷཱ པཱདཉྫལཱི སབྦེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ལཱལུ༹དཱཡཱིཐེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི དིཝསེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ པཉྷཾ ཝིནིཙྪིནནྟི, བྷིཀྑཱུ པཉྷཾ སུཎནྟཱ ཐེརེ པསཾསནྟི. ལཱལུ༹དཱཡཱིཐེརོ པན པརིསནྟརེ ནིསིནྣོ ‘‘ཨེཏེ ཨམྷེཧི སམཾ ཀིཾ ཛཱནནྟཱི’’ཏི ཨོཊྛཾ བྷཉྫི. ཏཾ དིསྭཱ ཐེརཱ ཨུཊྛཱཡ པཀྐམིཾསུ, པརིསཱ བྷིཛྫི. དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ ལཱལུ༹དཱཡཱི, དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ གརཧིཏྭཱ ཨོཊྛཾ བྷཉྫཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ལཱལུ༹དཱཡཱི ཋཔེཏྭཱ ཨོཊྛབྷཉྫནཾ ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཉྙཾ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨམཙྩོ ཨཧོསི. རཉྙོ པཱདཉྫལཱི ནཱམ པུཏྟོ ལཱལོ དནྡྷཔརིསཀྐནོ ཨཧོསི. ཨཔརབྷཱགེ རཱཛཱ ཀཱལམཀཱསི. ཨམཙྩཱ རཉྙོ མཏཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ ‘‘ཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིསྶཱམཱ’’ཏི མནྟཡམཱནཱ རཱཛཔུཏྟཾ པཱདཉྫལིཾ ཨཱཧཾསུ. བོདྷིསཏྟོ པན ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརོ ལཱལོ དནྡྷཔརིསཀྐནོ, པརིགྒཧེཏྭཱ ནཾ ཨབྷིསིཉྩིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ ཝིནིཙྪཡཾ སཛྫེཏྭཱ ཀུམཱརཾ སམཱིཔེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནནྟཱ ན སམྨཱ ཝིནིཙྪིནིཾསུ. ཏེ ཨསྶཱམིཀཾ སཱམིཀཾ ཀཏྭཱ ཀུམཱརཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀཱིདིསཾ, ཀུམཱར, སུཊྛུ ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནིམྷཱ’’ཏི. སོ ཨོཊྛཾ བྷཉྫི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘པཎྜིཏོ ཝཏ མཉྙེ ཀུམཱརོ, ཨསམྨཱཝིནིཙྪིཏབྷཱཝོ ཏེན ཉཱཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༤.

‘‘ཨདྡྷཱ ¶ པཱདཉྫལཱི སབྦེ, པཉྙཱཡ ཨཏིརོཙཏི;

ཏཐཱ ཧི ཨོཊྛཾ བྷཉྫཏི, ཨུཏྟརིཾ ནཱུན པསྶཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨེཀཾསེན པཱདཉྫལིཀུམཱརོ སབྦེ ཨམྷེ པཉྙཱཡ ཨཏིརོཙཏི. ཏཐཱ ཧི ཨོཊྛཾ བྷཉྫཏི, ནཱུན ཨུཏྟརིཾ ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ པསྶཏཱིཏི.

ཏེ ཨཔརསྨིམྤི དིཝསེ ཝིནིཙྪཡཾ སཛྫེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨཌྜཾ སུཊྛུ ཝིནིཙྪིནིཏྭཱ ‘‘ཀཱིདིསཾ, དེཝ, སུཊྛུ ཝིནིཙྪིནིཏ’’ནྟི པུཙྪིཾསུ. སོ པུནཔི ཨོཊྛམེཝ བྷཉྫི. ཨཐསྶ ཨནྡྷབཱལབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༥.

‘‘ནཱཡཾ དྷམྨཾ ཨདྷམྨཾ ཝཱ, ཨཏྠཱནཏྠཉྩ བུཛ྄ཛྷཏི;

ཨཉྙཏྲ ཨོཊྛནིབྦྷོགཱ, ནཱཡཾ ཛཱནཱཏི ཀིཉྩན’’ནྟི.

ཨམཙྩཱ པཱདཉྫལིཀུམཱརསྶ ལཱལབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ པཱདཉྫལཱི ལཱལུ༹དཱཡཱི ཨཧོསི, པཎྜིཏཱམཙྩོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པཱདཉྫལིཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༤༨] ༨. ཀིཾསུཀོཔམཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སབྦེཧི ¶ ¶ ཀིཾསུཀོ དིཊྛོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀིཾསུཀོཔམསུཏྟནྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཙཏྟཱརོ ཧི བྷིཀྑཱུ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙིཾསུ, སཏྠཱ ཏེསཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསི. ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི ཨགམིཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ ཚ ཕསྶཱཡཏནཱནི པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཨེཀོ པཉྩཀྑནྡྷེ, ཨེཀོ ཙཏྟཱརོ མཧཱབྷཱུཏེ, ཨེཀོ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ. ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨདྷིགཏཝིསེསཾ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཐེཀསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨིམེསཾ ཀམྨཊྛཱནཱནི ནཱནཱ, ནིབྦཱནཾ ཨེཀཾ, ཀཐཾ སབྦེཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྟ’’ནྟི. སོ སཏྠཱརཾ པུཙྪི. སཏྠཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཀིཾསུཀདིཊྛབྷཱཏིཀེཧི ནཱནཏྟ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ནོ, བྷནྟེ, ཀཱརཎཾ ཀཐེཐཱ’’ཏི བྷིཀྑཱུཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཏསྶ ཙཏྟཱརོ པུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ སཱརཐིཾ པཀྐོསེཏྭཱ ‘‘མཡཾ, སམྨ, ཀིཾསུཀཾ དཊྛུཀཱམཱ, ཀིཾསུཀརུཀྑཾ ནོ དསྶེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཱརཐི ‘‘སཱདྷུ, དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཙཏུནྣམྤི ཨེཀཏོ ཨདསྶེཏྭཱ ཛེཊྛརཱཛཔུཏྟཾ ཏཱཝ རཐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཀིཾསུཀོ’’ཏི ཁཱཎུཀཀཱལེ ཀིཾསུཀཾ དསྶེསི. ཨཔརསྶ བཧལཔལཱསཀཱལེ, ཨཔརསྶ པུཔྥིཏཀཱལེ, ཨཔརསྶ ཕལིཏཀཱལེ. ཨཔརབྷཱགེ ཙཏྟཱརོཔི བྷཱཏརོ ཨེཀཏོ ནིསིནྣཱ ‘‘ཀིཾསུཀོ ནཱམ ཀཱིདིསོ’’ཏི ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ. ཏཏོ ཨེཀོ ‘‘སེཡྻཱཐཱཔི ཛྷཱམཐཱུཎོ’’ཏི ཨཱཧ. དུཏིཡོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནིགྲོདྷརུཀྑོ’’ཏི, ཏཏིཡོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི མཾསཔེསཱི’’ཏི, ཙཏུཏྠོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི སིརཱིསོ’’ཏི. ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ ཀཐཱཡ ཨཔརིཏུཊྛཱ པིཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝ, ཀིཾསུཀོ ནཱམ ཀཱིདིསོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེཧི ཀིཾ ཀཐིཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཨཏྟནཱ ཀཐིཏནཱིཧཱརཾ རཉྙོ ཀཐེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཙཏཱུཧིཔི ཏུམྷེཧི ཀིཾསུཀོ དིཊྛོ, ཀེཝལཾ ཝོ ཀིཾསུཀསྶ དསྶེནྟོ སཱརཐི ‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཀིཾསུཀོ ཀཱིདིསོ ¶ , ཨིམསྨིཾ ཀཱིདིསོ’ཏི ཝིབྷཛིཏྭཱ ན པུཙྪིཏོ, ཏེན ཝོ ཀངྑཱ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༦.

‘‘སབྦེཧི ¶ ཀིཾསུཀོ དིཊྛོ, ཀིཾ ནྭེཏྠ ཝིཙིཀིཙྪཐ;

ན ཧི སབྦེསུ ཋཱནེསུ, སཱརཐཱི པརིཔུཙྪིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ན ཧི སབྦེསུ ཋཱནེསུ, སཱརཐཱི པརིཔུཙྪིཏོཏི སབྦེཧི ཝོ ཀིཾསུཀོ དིཊྛོ, ཀིཾ ནུ ཏུམྷེ ཨེཏྠ ཝིཙིཀིཙྪཐ, སབྦེསུ ཋཱནེསུ ཀིཾསུཀོཝེསོ, ཏུམྷེཧི པན ན ཧི སབྦེསུ ཋཱནེསུ སཱརཐི པརིཔུཙྪིཏོ, ཏེན ཝོ ཀངྑཱ ཨུཔྤནྣཱཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ, བྷིཀྑུ, ཏེ ཙཏྟཱརོ བྷཱཏིཀཱ ཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ཨཔུཙྪིཏཏྟཱ ཀིཾསུཀེ ཀངྑཾ ཨུཔྤཱདེསུཾ, ཨེཝཾ ཏྭམྤི ཨིམསྨིཾ དྷམྨེ ཀངྑཾ ཨུཔྤཱདེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༧.

‘‘ཨེཝཾ སབྦེཧི ཉཱཎེཧི, ཡེསཾ དྷམྨཱ ཨཛཱནིཏཱ;

ཏེ ཝེ དྷམྨེསུ ཀངྑནྟི, ཀིཾསུཀསྨིཾཝ བྷཱཏརོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཏེ བྷཱཏརོ སབྦེསུ ཋཱནེསུ ཀིཾསུཀསྶ ཨདིཊྛཏྟཱ ཀངྑིཾསུ, ཨེཝཾ སབྦེཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེཧི ཡེསཾ སབྦེ ཚཕསྶཱཡཏནཁནྡྷབྷཱུཏདྷཱཏུབྷེདཱ དྷམྨཱ ཨཛཱནིཏཱ, སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ¶ ཨནདྷིགཏཏྟཱ ཨཔྤཊིཝིདྡྷཱ, ཏེ ཝེ ཏེསུ ཕསྶཱཡཏནཱདིདྷམྨེསུ ཀངྑནྟི ཡཐཱ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཀིཾསུཀསྨིཾ ཙཏྟཱརོ བྷཱཏརོཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀིཾསུཀོཔམཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༤༩] ༩. སཱལཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨེཀཔུཏྟཀོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ མཧཱཐེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིརེཀཾ ཀུམཱརཀཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པཱིལེ༹ནྟོ ཏཏྠ ཝིཧརཏི. སཱམཎེརོ པཱིལ༹ཾ སཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུཔྤབྦཛི. ཐེརོ གནྟྭཱ ཏཾ ཨུཔལཱཔེཏི ‘‘ཀུམཱར, ཏཝ ཙཱིཝརཾ ¶ ཏཝེཝ བྷཝིསྶཏི པཏྟོཔི, མམ སནྟཀཾ པཏྟཙཱིཝརམྤི ཏཝེཝ བྷཝིསྶཏི, ཨེཧི པབྦཛཱཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘ནཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱཔི པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོ པབྦཛི ¶ . ཨཐ ནཾ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ པུན ཐེརོ ཝིཧེཋེསི. སོ པཱིལ༹ཾ ཨསཧནྟོ པུན ཨུཔྤབྦཛིཏྭཱ ཨནེཀཝཱརཾ ཡཱཙནྟེཔི ཏསྨིཾ ‘‘ཏྭཾ ནེཝ མཾ སཧསི, ན ཝིནཱ ཝཏྟིཏུཾ སཀྐོསི, གཙྪ ན པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ན པབྦཛི. བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, སུཧདཡོ ཝཏ སོ དཱརཀོ མཧཱཐེརསྶ ཨཱསཡཾ ཉཏྭཱ ན པབྦཛཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝེས སུཧདཡོ, པུབྦེཔི སུཧདཡོཝ, ཨེཀཝཱརཾ ཨེཏསྶ དོསཾ དིསྭཱ ན པུན ཨུཔགཙྪཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀུཊུམྦིཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ དྷཉྙཝིཀྐཡེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཨཉྙཏརོཔི ཨཧིཏུཎྜིཀོ ཨེཀཾ མཀྐཊཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ཨོསདྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཏེན སཔྤཾ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. སོ བཱརཱཎསིཡཾ ཨུསྶཝེ གྷུཊྛེ ཨུསྶཝཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ ‘‘ཨིམཾ མཱ པམཛྫཱི’’ཏི ཏཾ མཀྐཊཾ ཏསྶ དྷཉྙཝཱཎིཛསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ཨུསྶཝཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀཧཾ མཀྐཊོ’’ཏི པུཙྪི. མཀྐཊོ སཱམིཀསྶ སདྡཾ སུཏྭཱཝ དྷཉྙཱཔཎཏོ ཝེགེན ནིཀྑམི. ཨཐ ནཾ སོ ཝེལུ༹པེསིཀཱཡ པིཊྛིཡཾ པོཐེཏྭཱ ཨཱདཱཡ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཨེཀམནྟེ བནྡྷིཏྭཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. མཀྐཊོ ཏསྶ ནིདྡཱཡནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ བནྡྷནཾ མོཙེཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ ཨམྦརུཀྑཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨམྦཔཀྐཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཊྛིཾ ཨཧིཏུཎྜིཀསྶ སརཱིརེ པཱཏེསི. སོ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུལློཀེནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ¶ ‘‘མདྷུརཝཙནེན ནཾ ཝཉྩེཏྭཱ རུཀྑཱ ཨོཏཱརེཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔལཱཔེནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༨.

‘‘ཨེཀཔུཏྟཀོ བྷཝིསྶསི, ཏྭཉྩ ནོ ཧེསྶསི ཨིསྶརོ ཀུལེ;

ཨོརོཧ ¶ དུམསྨཱ སཱལཀ, ཨེཧི དཱནི གྷརཀཾ ཝཛེམསེ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ བྷཝིསྶསི, ཀུལེ ཙ མེ བྷོགཱནཾ ཨིསྶརོ, ཨེཏམྷཱ རུཀྑཱ ཨོཏར, ཨེཧི ཨམྷཱཀཾ གྷརཾ གམིསྶཱམ. སཱལཀཱཏི ནཱམེན ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ མཀྐཊོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩༩.

‘‘ནནུ མཾ སུཧདཡོཏི མཉྙསི, ཡཉྩ མཾ ཧནསི ཝེལུ༹ཡཊྛིཡཱ;

པཀྐམྦཝནེ རམཱམསེ, གཙྪ ཏྭཾ གྷརཀཾ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི.

ཏཏྠ ནནུ མཾ སུཧདཡོཏི མཉྙསཱིཏི ནནུ ཏྭཾ མཾ ‘‘སུཧདཡོ’’ཏི མཉྙསི, ‘‘སུཧདཡོ ཨཡ’’ནྟི མཉྙསཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཉྩ མཾ ཧནསི ཝེལུ༹ཡཊྛིཡཱཏི ཡཾ མཾ ཨེཝཾ ཨཏིམཉྙསི, ཡཉྩ ཝེལུ༹པེསིཀཱཡ ཧནསི, ཏེནཱཧཾ ནཱགཙྪཱམཱིཏི དཱིཔེཏི. ཨཐ ནཾ ‘‘མཡཾ ཨིམསྨིཾ པཀྐམྦཝནེ རམཱམསེ, གཙྪ ཏྭཾ གྷརཀཾ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཝནཾ པཱཝིསི. ཨཧིཏུཎྜིཀོཔི ཨནཏྟམནོ ཨཏྟནོ གེཧཾ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཀྐཊོ སཱམཎེརོ ཨཧོསི, ཨཧིཏུཎྜིཀོ མཧཱཐེརོ, དྷཉྙཝཱཎིཛོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱལཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༥༠] ༡༠. ཀཔིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཡཾ ཨིསཱི ཨུཔསམསཾཡམེ རཏོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀུཧཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྶ ཧི ཀུཧཀབྷཱཝོ བྷིཀྑཱུསུ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ བྷིཀྑུ ནིཡྻཱནིཀེ བུདྡྷསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀུཧཀཝཏྟཾ པཱུརེཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ¶ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེས བྷིཀྑུ ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཀུཧཀོཡེཝ, ཨགྒིམཏྟསྶ ཀཱརཎཱ མཀྐཊོ ཧུཏྭཱ ཀོཧཉྙམཀཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ པུཏྟསྶ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ བྲཱཧྨཎིཡཱ མཏཱཡ པུཏྟཾ ཨངྐེནཱདཱཡ ཧིམཝནྟཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏམྤི པུཏྟཾ ཏཱཔསཀུམཱརཀཾ ཀཏྭཱ པཎྞསཱལཱཡ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཝསྶཱརཏྟསམཡེ ཨཙྪིནྣདྷཱརེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨེཀོ མཀྐཊོ སཱིཏཔཱིལི༹ཏོ དནྟེ ཁཱདནྟོ ཀམྤནྟོ ཝིཙརཏི. བོདྷིསཏྟོ མཧནྟེ དཱརུཀྑནྡྷེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ མཉྩཀེ ནིཔཛྫི, པུཏྟཀོཔིསྶ པཱདེ པརིམཛྫམཱནོ ནིསཱིདི. སོ མཀྐཊོ ཨེཀསྶ མཏཏཱཔསསྶ སནྟཀཱནི ཝཀྐལཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ ཙ པཱརུཔིཏྭཱ ཙ ཨཛིནཙམྨཾ ཨཾསེ ཀཏྭཱ ཀཱཛཀམཎྜལུཾ ཨཱདཱཡ ཨིསིཝེསེནཱགནྟྭཱ པཎྞསཱལདྭཱརེ ཨགྒིསྶ ཀཱརཎཱ ཀུཧཀཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཱཔསཀུམཱརཀོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏཱཔསོ ཨེཀོ སཱིཏཔཱིལི༹ཏོ ཀམྤམཱནོ ཏིཊྛཏི, ཨིདྷ ནཾ པཀྐོསཐ, ཝིསིབྦེསྶཏཱི’’ཏི པིཏརཾ ཨཱཡཱཙནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༢༠༠.

‘‘ཨཡཾ ཨིསཱི ཨུཔསམསཾཡམེ རཏོ, ས ཏིཊྛཏི སིསིརབྷཡེན ཨཊྚིཏོ;

ཧནྡ ཨཡཾ པཝིསཏུམཾ ཨགཱརཀཾ, ཝིནེཏུ སཱིཏཾ དརཐཉྩ ཀེཝལ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨུཔསམསཾཡམེ རཏོཏི རཱགཱདིཀིལེསཨུཔསམེ ཙ སཱིལསཾཡམེ ཙ རཏོ. ས ཏིཊྛཏཱིཏི སོ ཏིཊྛཏི. སིསིརབྷཡེནཱཏི ཝཱཏཝུཊྛིཛནིཏསྶ སིསིརསྶ བྷཡེན. ཨཊྚིཏོཏི པཱིལི༹ཏོ. པཝིསཏུམནྟི པཝིསཏུ ཨིམཾ. ཀེཝལནྟི སཀལཾ ཨནཝསེསཾ.

བོདྷིསཏྟོ པུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཨོལོཀེནྟོ མཀྐཊབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༠༡.

‘‘ནཱཡཾ ¶ ཨིསཱི ཨུཔསམསཾཡམེ རཏོ, ཀཔཱི ཨཡཾ དུམཝརསཱཁགོཙརོ;

སོ དཱུསཀོ རོསཀོ ཙཱཔི ཛམྨོ, སཙེ ཝཛེམམྤི དཱུསེཡྻགཱར’’ནྟི.

ཏཏྠ དུམཝརསཱཁགོཙརོཏི དུམཝརཱནཾ སཱཁགོཙརོ. སོ དཱུསཀོ རོསཀོ ཙཱཔི ཛམྨོཏི སོ ཨེཝཾ གཏགཏཊྛཱནསྶ དཱུསནཏོ དཱུསཀོ, གྷཊྚནཏཱཡ རོསཀོ, ལཱམཀབྷཱཝེན ཛམྨོ. སཙེ ཝཛེཏི ¶ ཡདི ཨིམཾ པཎྞསཱལཾ ཝཛེ པཝིསེཡྻ, སབྦཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀརཎེན ཙ ཨགྒིདཱནེན ཙ དཱུསེཡྻཱཏི.

ཨེཝཉྩ ¶ པན ཝཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཨུམྨུཀཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ སནྟཱསེཏྭཱ པལཱཔེསི. སོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཝནཾ པཀྑནྟོ ཏཐཱ པཀྑནྟོཝ ཨཧོསི, ན པུན ཏཾ ཋཱནཾ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཱཔསཀུམཱརསྶ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི, སོཔི ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎཱ ཨཧེསུཾ.

སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པོརཱཎཏོ པཊྛཱཡཔེས ཀུཧཀོཡེཝཱ’’ཏི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི. སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ ཀེཙི ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ མཀྐཊོ ཀུཧཀབྷིཀྑུ ཨཧོསི, པུཏྟོ རཱཧུལོ, པིཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཔིཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

སིངྒཱལཝགྒོ དསམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སབྦདཱཋཱི ཙ སུནཁོ, གུཏྟིལོ ཝིགཏིཙྪཱ ཙ;

མཱུལཔརིཡཱཡཾ བཱལོཝཱདཾ, པཱདཉྫལི ཀིཾ སུཀོཔམཾ;

སཱལཀཾ ཀཔི ཏེ དས.

ཨཐ ཝགྒུདྡཱནཾ –

དལ༹ྷཝགྒོ ཙ སནྠཝོ, ཀལྱཱཎདྷམྨཱསདིསོ;

རཱུཧཀོ དལ༹ྷཝགྒོ ཙ, བཱིརཎཐམྦྷཀཱསཱཝོ;

ཨུཔཱཧནོ སིངྒཱལོ ཙ, དསཝགྒཱ དུཀེ སིཡུཾ.

དུཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཏིཀནིཔཱཏོ

༡. སངྐཔྤཝགྒོ

[༢༥༡] ༡. སངྐཔྤརཱགཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སངྐཔྤརཱགདྷོཏེནཱཏི ¶ ¶ ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིནགརཝཱསཱི ཀིརེཀོ ཀུལཔུཏྟོ སཱསནེ ཨུརཾ དཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཨེཀཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཨིཏྠིཾ དིསྭཱ ཨུཔྤནྣཀཱམརཱགོ ཨནབྷིརཏོ ཝིཙརི. ཏམེནཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཡོ དིསྭཱ ཨནབྷིརཏིཀཱརཎཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིབྦྷམིཏུཀཱམབྷཱཝམསྶ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, སཏྠཱ ནཱམ ཀཱམརཱགཱདིཀིལེསཔཱིལི༹ཏཱནཾ ཀིལེསེ ཧཱརེཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིནི དེཏི, ཨེཧི ཏཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱདཱཡ ཨགམཾསུ. སཏྠཱརཱ ཙ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནིཙྪམཱནཀཉྙེཝ བྷིཀྑུཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི པུཙྪི. སོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨིཏྠིཡོ ནཱམེཏཱ, བྷིཀྑུ, པུབྦེ ཛྷཱནབལེན ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསཱནཾ ཝིསུདྡྷསཏྟཱནམྤི སཾཀིལེསཾ ཨུཔྤཱདེསུཾ, ཏཱདིསཾ ཏུཙྪཔུགྒལཾ ཀིཾཀཱརཎཱ ན སཾཀིལེསིསྶནྟི, ཝིསུདྡྷཱཔི སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི, ཨུཏྟམཡསསམངྒིནོཔི ཨཱཡསཀྱཾ པཱཔུཎནྟི, པགེཝ ཨཔརིསུདྡྷཱ. སིནེརུཀམྤནཀཝཱཏོ པུརཱཎཔཎྞཀསཊཾ ཀིཾ ¶ ན ཀམྤེསྶཏི, བོདྷིཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནཀསཏྟཾ ཨཡཾ ཀིལེསོ ཨཱལོལེ༹སི, ཏཱདིསཾ ཀིཾ ན ཨཱལོལེ༹སྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགནྟྭཱ ཀཏདཱརཔརིགྒཧོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན ཏེསཾ མཏཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ ཧིརཉྙོལོཀནཀམྨཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨིདཾ དྷནཾ པཉྙཱཡཏི, ཡེཧི པནེཏཾ སམྦྷཏཾ, ཏེ ¶ ན པཉྙཱཡནྟཱི’’ཏི ¶ ཨཱཝཛྫེནྟོ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཨཧོསི, སརཱིརཱ སེདཱ མུཙྩིཾསུ. སོ གྷརཱཝཱསེ ཙིརཾ ཝསནྟོ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨསྶུམུཁཾ ཉཱཏིསངྒྷཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ རམཎཱིཡེ པདེསེ པཎྞསཱལཾ མཱཔེཏྭཱ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཝནམཱུལཕལཱདཱིཧི ཡཱཔེནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ ལོཎམྦིལཾ ཨུཔསེཝིསྶཱམི, ཨེཝཾ མེ སརཱིརཉྩེཝ ཐིརཾ བྷཝིསྶཏི, ཛངྒྷཝིཧཱརོ ཙ ཀཏོ བྷཝིསྶཏི, ཡེ ཙ མཱདིསསྶ སཱིལསམྤནྣསྶ བྷིཀྑཾ ཝཱ དསྶནྟི, ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཝཱ ཀརིསྶནྟི, ཏེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི.

སོ ཧིམཝནྟཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ སཱུརིཡཏྠངྒམནཝེལཱཡ ཝསནཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ རཱཛུཡྻཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཾ, ཨེཏྠ ཝསིསྶཱམེ’’ཏི ཨུཡྻཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣོ ཛྷཱནསུཁེན རཏྟིཾ ཁེཔེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཀཏསརཱིརཔཊིཛགྒནོ པུབྦཎྷསམཡེ ཛཊཱཛིནཝཀྐལཱནི སཎྛཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱབྷཱཛནཾ ཨཱདཱཡ སནྟིནྡྲིཡོ སནྟམཱནསོ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ ཡུགམཏྟདསྶནོ ཧུཏྭཱ སབྦཱཀཱརསམྤནྣཱཡ ཨཏྟནོ རཱུཔསིརིཡཱ ལོཀསྶ ¶ ལོཙནཱནི ཨཱཀཌྜྷེནྟོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟོ རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརཾ པཱཔུཎི. རཱཛཱ མཧཱཏལེ ཙངྐམནྟོ ཝཱཏཔཱནནྟརེན བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ཨིརིཡཱཔཐསྨིཉྙེཝ པསཱིདིཏྭཱ ‘‘སཙེ སནྟདྷམྨོ ནཱམ ཨཏྠི, ཨིམསྶ ཏེན ཨབྦྷནྟརེ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘གཙྪ, ཏཾ ཏཱཔསཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ བྷིཀྑཱབྷཱཛནཾ གཧེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, ཏཾ པཀྐོསཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཧཱཔུཉྙ, ཨམྷེ རཱཛཱ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཡཱཝཱཧཾ ཨཱགཙྪཱམི, ཏཱཝ ཨིདྷེཝ ཧོཐཱ’’ཏི གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཀུལཱུཔཀཏཱཔསོ ནཏྠི, གཙྪ, ནཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི སཡམྤི ཝཱཏཔཱནེན ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ཝནྡནྟོ ‘‘ཨིཏོ ཨེཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཨམཙྩསྶ ཧཏྠེ བྷིཀྑཱབྷཱཛནཾ དཏྭཱ མཧཱཏལཾ ཨབྷིརུཧི.

ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ཝནྡིཏྭཱ རཱཛཔལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སམྤཱདིཏེཧི ཡཱགུཁཛྫཀབྷཏྟེཧི པརིཝིསིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཾ པཉྷཾ པུཙྪི. པཉྷབྱཱཀརཎེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསཱིདིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཀཏྠཝཱསིཀཱ ¶ , ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཧིམཝནྟཝཱསིཀཱ མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝནྟཏོ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པུན ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཝསྶཱརཏྟཀཱལེ, མཧཱརཱཛ, ནིབདྡྷཝཱསོ ནཱམ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, རཱཛུཡྻཱནེ ཝསཐ, ཏུམྷེ ཙ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ན ཀིལམིསྶཐ, ཨཧཉྩ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ པུཉྙཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ¶ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པཎྞསཱལཾ ཀཱརེཏྭཱ ཙངྐམཾ མཱཔེཏྭཱ སེསཱནིཔི རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱདཱིནི སམྤཱདེཏྭཱ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ པཊིཡཱདེཏྭཱ ‘‘སུཁེན ཝསཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨུཡྻཱནཔཱལཾ སམྤཊིཙྪཱཔེསི. བོདྷིསཏྟོ ཏཏོ པཊྛཱཡ དྭཱདས ¶ སཾཝཙྪརཱནི ཏཏྠེཝ ཝསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཉྙོ པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ. སོ ཏསྶ ཝཱུཔསམནཏྠཱཡ གནྟུཀཱམོ དེཝིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, ཏཡཱ ནགརེ ཨོཧཱིཡིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ ནིསྶཱཡ ཀཐེཐ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱིལཝནྟཾ ཏཱཔསཾ, བྷདྡེ’’ཏི. ‘‘དེཝ, ནཱཧཾ ཏསྨིཾ པམཛྫིསྶཱམི, ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻསྶ པཊིཛགྒནཾ མམ བྷཱརོ, ཏུམྷེ ནིརཱསངྐཱ གཙྪཐཱ’’ཏི. རཱཛཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གཏོ, དེཝཱིཔི བོདྷིསཏྟཾ ཏཐེཝ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཱཏི. བོདྷིསཏྟོ པན རཉྙོ གཏཀཱལེ ནིབདྡྷཝེལཱཡཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ རུཙིཏཱཡ ཝེལཱཡ རཱཛནིཝེསནཾ གནྟྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརོཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟེ ཨཏིཙིརཱཡནྟེ དེཝཱི སབྦཾ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ ནཱིཙམཉྩཀཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ མཊྛསཱཊཀཾ སིཐིལཾ ཀཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ནིཔཛྫི. བོདྷིསཏྟོཔི ཝེལཾ སལླཀྑེཏྭཱ བྷིཀྑཱབྷཱཛནཾ ཨཱདཱཡ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ མཧཱཝཱཏཔཱནདྭཱརཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ ཝཀྐལསདྡཾ སུཏྭཱ སཧསཱ ཨུཊྛཧམཱནཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརཱ མཊྛསཱཊཀོ བྷསྶིཏྠ, བོདྷིསཏྟོ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཾ དིསྭཱ ཨིནྡྲིཡཱནི བྷིནྡིཏྭཱ སུབྷཝསེན ཨོལོཀེསི. ཨཐསྶ ཛྷཱནབལེན སནྣིསིནྣོཔི ཀིལེསོ ཀརཎྜཀེ པཀྑིཏྟཨཱསཱིཝིསོ ཝིཡ ཕཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཊྛཧི, ཁཱིརརུཀྑསྶ ཝཱསིཡཱ ཨཱཀོཊིཏཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཀིལེསུཔྤཱདནེན སཧེཝ ཛྷཱནངྒཱནི པརིཧཱཡིཾསུ, ཨིནྡྲིཡཱནི ཨཔརིཔུཎྞཱནི ཨཧེསུཾ, སཡཾ པཀྑཙྪིནྣཀཱཀོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ པུབྦེ ཝིཡ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑི ¶ , ནིསཱིདཱཔིཡམཱནོཔི ན ནིསཱིདི. ཨཐསྶ དེཝཱི སབྦཾ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ བྷིཀྑཱབྷཱཛནེཡེཝ ¶ པཀྑིཔི. ཡཐཱ ཙ པུབྦེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ སཱིཧཔཉྫརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱཀཱསེནེཝ གཙྪཏི, ཨེཝཾ ཏཾ དིཝསཾ གནྟུཾ ནཱསཀྑི. བྷཏྟཾ པན གཧེཏྭཱ མཧཱནིསྶེཎིཡཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི. དེཝཱིཔི ཨསྶ ཨཏྟནི པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཾ ཨཉྙཱསི. སོ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ བྷཏྟཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱཝ ཧེཊྛཱམཉྩཀེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘དེཝིཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཧཏྠསོབྷཱ པཱདསོབྷཱ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀཊིཔརིཡོསཱནཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱུརུལཀྑཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝིཔྤལཔནྟོ སཏྟཱཧཾ ནིཔཛྫི, བྷཏྟཾ པཱུཏིཀཾ ཨཧོསི ནཱིལམཀྑིཀཱཔརིཔུཎྞཾ.

ཨཐ རཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ པཙྩཱགཏོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ རཱཛནིཝེསནཾ ཨགནྟྭཱཝ ‘‘བོདྷིསཏྟཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཨུཀླཱཔཾ ཨསྶམཔདཾ དིསྭཱ ¶ ‘‘པཀྐནྟོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཎྞསཱལཱཡ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨནྟོཔཝིཊྛོ ཏཾ ནིཔནྣཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཀེནཙི ཨཕཱསུཀེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི པཱུཏིབྷཏྟཾ ཚཌྜཱཔེཏྭཱ པཎྞསཱལཾ པཊིཛགྒཱཔེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ ཏེ ཨཕཱསུཀ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘ཝིདྡྷོསྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘མམ པཙྩཱམིཏྟེཧི མཡི ཨོཀཱསཾ ཨལབྷནྟེཧི ‘མམཱཡནཊྛཱནམསྶ དུབྦལཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨེས ཝིདྡྷོ བྷཝིསྶཏི མཉྙེ’’ཏི སརཱིརཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཝིདྡྷཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ཝིདྡྷཊྛཱནཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཀཏྠ ཝིདྡྷོསི, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ནཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙེན ཝིདྡྷོ, ཨཧཾ པན ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཧདཡེ ཝིཛ྄ཛྷི’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡.

‘‘སངྐཔྤརཱགདྷོཏེན, ཝིཏཀྐནིསིཏེན ཙ;

ནཱལངྐཏེན བྷདྲེན, ཨུསུཀཱརཱཀཏེན ཙ.

༢.

‘‘ན ཀཎྞཱཡཏམུཏྟེན, ནཱཔི མོརཱུཔསེཝིནཱ;

ཏེནམྷི ཧདཡེ ཝིདྡྷོ, སབྦངྒཔརིདཱཧིནཱ.

༣.

‘‘ཨཱཝེདྷཉྩ ¶ ན པསྶཱམི, ཡཏོ རུཧིརམསྶཝེ;

ཡཱཝ ཨཡོནིསོ ཙིཏྟཾ, སཡཾ མེ དུཀྑམཱབྷཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ སངྐཔྤརཱགདྷོཏེནཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐསམྤཡུཏྟརཱགདྷོཏེན. ཝིཏཀྐནིསིཏེན ཙཱཏི ཏེནེཝ རཱགོདཀེན ཝིཏཀྐཔཱསཱཎེ ནིསིཏེན. ནཱལངྐཏེན བྷདྲེནཱཏི ནེཝ ཨལངྐཏེན བྷདྲེན, ཨནལངྐཏེན བཱིབྷཙྪེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨུསུཀཱརཱཀཏེན ཙཱཏི ཨུསུཀཱརེཧིཔི ཨཀཏེན. ན ཀཎྞཱཡཏམུཏྟེནཱཏི ཡཱཝ དཀྑིཎཀཎྞཙཱུལ༹ཀཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཨམུཏྟཀེན. ནཱཔི མོརཱུཔསེཝིནཱཏི མོརཔཏྟགིཛ྄ཛྷཔཏྟཱདཱིཧི ཨཀཏཱུཔསེཝནེན. ཏེནམྷི ཧདཡེ ཝིདྡྷོཏི ཏེན ཀིལེསཀཎྜེནཱཧཾ ཧདཡེ ཝིདྡྷོ ཨམྷི. སབྦངྒཔརིདཱཧིནཱཏི སབྦཱནི ཨངྒཱནི པརིདཧནསམཏྠེན. མཧཱརཱཛ, ཏེན ཧི ཀིལེསཀཎྜེན ཧདཡེ ཝིདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མམ ཨགྒི པདིཏྟཱནིཝ སབྦཱནི ཨངྒཱནི ཌཡ྄ཧནྟཱིཏི དསྶེཏི.

ཨཱཝེདྷཉྩ ན པསྶཱམཱིཏི ཝིདྡྷཊྛཱནེ ཝཎཉྩ ན པསྶཱམི. ཡཏོ རུཧིརམསྶཝེཏི ཡཏོ མེ ཨཱཝེདྷཏོ ལོཧིཏཾ པགྒྷརེཡྻ, ཏཾ ན པསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝ ཨཡོནིསོ ཙིཏྟནྟི ཨེཏྠ ཡཱཝཱཏི དལ༹ྷཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཨཏིཝིཡ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨཡོནིསོ ཙིཏྟཾ ཝཌྜྷིཏནྟི ཨཏྠོ. སཡཾ མེ དུཀྑམཱབྷཏནྟི ཨཏྟནཱཝ མཡཱ ཨཏྟནོ དུཀྑཾ ཨཱནཱིཏནྟི.

ཨེཝཾ ¶ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཱཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི རཉྙོ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ རཱཛཱནཾ པཎྞསཱལཏོ བཧི ཀཏྭཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནཊྛཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པཎྞསཱལཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ནིསིནྣོ རཱཛཱནཾ ཨོཝདིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཧཾ ཧིམཝནྟམེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན སཀྐཱ, བྷནྟེ, གནྟུ’’ནྟི ཝུཙྩམཱནོཔི ‘‘མཧཱརཱཛ, མཡཱ ཨིདྷ ཝསནྟེན ཨེཝརཱུཔོ ཝིཔྤཀཱརོ པཏྟོ, ཨིདཱནི ན སཀྐཱ ཨིདྷ ཝསིཏུ’’ནྟི རཉྙོ ཡཱཙནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧི. ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སངྐཔྤརཱགཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༥༢] ༢. ཏིལམུཊྛིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཛྫཱཔི ¶ མེ ཏཾ མནསཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཀོདྷནཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨཉྙཏརོ ཀིར, བྷིཀྑུ, ཀོདྷནོ ཨཧོསི ཨུཔཱཡཱསབཧུལོ, ཨཔྤམྤི ཝུཏྟོ སམཱནོ ཀུཔྤི ཨབྷིསཛྫི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏྭཱཀཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཀོདྷནོ ཨུཔཱཡཱསབཧུལོ ཨུདྡྷནེ པཀྑིཏྟལོཎཾ ཝིཡ ཏཊཏཊཱཡནྟོ ཝིཙརཏི, ཨེཝརཱུཔེ ནིཀྐོདྷནེ བུདྡྷསཱསནེ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཀོདྷམཏྟམྤི ནིགྒཎྷིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པེསེཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཀོདྷནོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཨཡཾ ཀོདྷནོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཏསྶ པུཏྟོ བྲཧྨདཏྟཀུམཱརོ ནཱམ ཨཧོསི. པོརཱཎཀརཱཛཱནོ ཙ ཨཏྟནོ པུཏྟེ ‘‘ཨེཝཾ ཨེཏེ ནིཧཏམཱནདཔྤཱ སཱིཏུཎྷཀྑམཱ ལོཀཙཱརིཏྟཉྙཱུ ཙ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ནགརེ དིསཱཔཱམོཀྑཨཱཙརིཡེ ཝིཛྫམཱནེཔི སིཔྤུགྒཧཎཏྠཱཡ དཱུརེ ཏིརོརཊྛཾ པེསེནྟི, ཏསྨཱ སོཔི རཱཛཱ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ པུཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨེཀཔཊལིཀཨུཔཱཧནཱ ¶ ཙ པཎྞཙྪཏྟཉྩ ཀཧཱཔཎསཧསྶཉྩ དཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཱ’’ཏི ¶ པེསེསི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཏཀྐསིལཾ པཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ གེཧཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨཱཙརིཡེ མཱཎཝཀཱནཾ སིཔྤཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ གྷརདྭཱརེ ཙངྐམནྟེ གེཧཾ གནྟྭཱ ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏོ ཨཱཙརིཡཾ ཨདྡས, ཏཏྠེཝ ཨུཔཱཧནཱ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཚཏྟཉྩ ཨཔནེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ ཏསྶ ཀིལནྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱགནྟུཀསངྒཧཾ ཀཱརེསི. ཀུམཱརོ བྷུཏྟབྷོཛནོ ཐོཀཾ ཝིསྶམིཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི, ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསི, ཏཱཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘བཱརཱཎསིཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀསྶ པུཏྟོསཱི’’ཏི? ‘‘བཱརཱཎསིརཉྙོ’’ཏི. ‘‘ཀེནཏྠེནཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཏྠཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཏེ ཨཱཙརིཡབྷཱགོ ཨཱབྷཏོ, ཨུདཱཧུ དྷམྨནྟེཝཱསིཀོ ཧོཏུཀཱམོསཱི’’ཏི? སོ ‘‘ཨཱཙརིཡབྷཱགོ མེ ¶ ཨཱབྷཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ པཱདམཱུལེ སཧསྶཏྠཝིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཝནྡི.

དྷམྨནྟེཝཱསིཀཱ དིཝཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ རཏྟིཾ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟི, ཨཱཙརིཡབྷཱགདཱཡཀཱ གེཧེ ཛེཊྛཔུཏྟཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ སིཔྤམེཝ ཨུགྒཎྷནྟི. ཏསྨཱ སོཔི ཨཱཙརིཡོ སལླཧུཀེན སུབྷནཀྑཏྟེན ཀུམཱརསྶ སིཔྤཾ པཊྛཔེསི. ཀུམཱརོཔི སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ནྷཱཡིཏུཾ ཨགམཱསི. ཨཐེཀཱ མཧལླིཀཱ ཨིཏྠཱི ཏིལཱནི སེཏེ ཀཏྭཱ པཏྠརིཏྭཱ རཀྑམཱནཱ ནིསཱིདི. ཀུམཱརོ སེཏཏིལེ དིསྭཱ ཁཱདིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨེཀཾ ཏིལམུཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཁཱདི, མཧལླིཀཱ ‘‘ཏཎྷཱལུཀོ ཨེསོ’’ཏི ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. སོ པུནདིཝསེཔི ཏཱཡ ཝེལཱཡ ཏཐེཝ ཨཀཱསི, སཱཔི ནཾ ན ཀིཉྩི ཨཱཧ. ཨིཏརོ ཏཏིཡདིཝསེཔི ཏཐེཝཱཀཱསི, ཏདཱ མཧལླིཀཱ ‘‘དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྟནོ ཨནྟེཝཱསིཀེཧི མཾ ཝིལུམྤཱཔེཏཱི’’ཏི བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡི. ཨཱཙརིཡོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ ¶ , ཨམྨཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཱམི, ཨནྟེཝཱསིཀོ ཏེ མཡཱ ཀཏཱནཾ སེཏཏིལཱནཾ ཨཛྫེཀཾ མུཊྛིཾ ཁཱདི, ཧིཡྻོ ཨེཀཾ, པརེ ཨེཀཾ, ནནུ ཨེཝཾ ཁཱདནྟོ མམ སནྟཀཾ སབྦཾ ནཱསེསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, མཱ རོདི, མཱུལཾ ཏེ དཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ན མེ, སཱམི, མཱུལེནཏྠོ, ཡཐཱ པནེས ཀུམཱརོ པུན ཨེཝཾ ན ཀརོཏི, ཏཐཱ ཏཾ སིཀྑཱཔེཧཱི’’ཏི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཏེན ཧི པསྶ, ཨམྨཱ’’ཏི དྭཱིཧི མཱཎཝེཧི ཏཾ ཀུམཱརཾ དྭཱིསུ ཧཏྠེསུ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཝེལུ༹པེསིཀཾ གཧེཏྭཱ ‘‘པུན ཨེཝརཱུཔཾ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ པིཊྛིཡཾ པཧརི. ཀུམཱརོ ཨཱཙརིཡསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ རཏྟཱནི ཨཀྑཱིནི ཀཏྭཱ པཱདཔིཊྛིཏོ ཡཱཝ ཀེསམཏྠཀཱ ཨོལོཀེསི. སོཔིསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨོལོཀིཏབྷཱཝཾ ཨཉྙཱསི. ཀུམཱརོ སིཔྤཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨནུཡོགཾ དཏྭཱ མཱརཱཔེཏབྦོ ཨེས མཡཱ’’ཏི ཏེན ཀཏདོསཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ གམནཀཱལེ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཡདཱཧཾ, ཨཱཙརིཡ, བཱརཱཎསིརཛྫཾ པཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པེསེསྶཱམི, ཏདཱ ཏུམྷེ ཨཱགཙྪེཡྻཱཐཱ’’ཏི སསིནེཧོ ཝིཡ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ¶ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ སིཔྤཾ དསྶེསི. རཱཛཱ ‘‘ཛཱིཝམཱནེན མེ པུཏྟོ དིཊྛོ, ཛཱིཝམཱནོཝསྶ རཛྫསིརིཾ པསྶཱམཱི’’ཏི པུཏྟཾ རཛྫེ པཏིཊྛཱཔེསི. སོ རཛྫསིརིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཨཱཙརིཡེན ཀཏདོསཾ ¶ སརིཏྭཱ ཨུཔྤནྣཀོདྷོ ‘‘མཱརཱཔེསྶཱམི ན’’ནྟི པཀྐོསནཏྠཱཡ ཨཱཙརིཡསྶ དཱུཏཾ པཱཧེསི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཏརུཎཀཱལེ ནཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཨགནྟྭཱ ཏསྶ རཉྙོ མཛ྄ཛྷིམཝཡཀཱལེ ‘‘ཨིདཱནི ནཾ སཉྙཱཔེཏུཾ སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཏཀྐསིལཱཙརིཡོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙཱཔེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ བྲཱཧྨཎཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཾ དིསྭཱཝ ཀོདྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ རཏྟཱནི ཨཀྑཱིནི ཀཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷོ, ཨཛྫཱཔི མེ ཨཱཙརིཡེན པཧཊཊྛཱནཾ རུཛྫཏི, ཨཱཙརིཡོ ནལཱཊེན མཙྩུཾ ཨཱདཱཡ ‘མརིསྶཱམཱི’ཏི ¶ ཨཱགཏོ, ཨཛྫསྶ ཛཱིཝིཏཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༤.

‘‘ཨཛྫཱཔི མེ ཏཾ མནསི, ཡཾ མཾ ཏྭཾ ཏིལམུཊྛིཡཱ;

བཱཧཱཡ མཾ གཧེཏྭཱན, ལཊྛིཡཱ ཨནུཏཱལ༹ཡི.

༥.

‘‘ནནུ ཛཱིཝིཏེ ན རམསི, ཡེནཱསི བྲཱཧྨཎཱགཏོ;

ཡཾ མཾ བཱཧཱ གཧེཏྭཱན, ཏིཀྑཏྟུཾ ཨནུཏཱལ༹ཡཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཾ མཾ བཱཧཱཡ མནྟི དྭཱིསུ པདེསུ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཨནུཏཱལ༹ནགཧཎཱཔེཀྑཾ. ཡཾ མཾ ཏྭཾ ཏིལམུཊྛིཡཱ ཀཱརཎཱ ཨནུཏཱལ༹ཡི, ཨནུཏཱལེ༹ནྟོ ཙ མཾ བཱཧཱཡ གཧེཏྭཱ ཨནུཏཱལ༹ཡི, ཏཾ ཨནུཏཱལ༹ནཾ ཨཛྫཱཔི མེ མནསཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. ནནུ ཛཱིཝིཏེ ན རམསཱིཏི མཉྙེ ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏམྷི ནཱབྷིརམསི. ཡེནཱསི བྲཱཧྨཎཱགཏོཏི ཡསྨཱ བྲཱཧྨཎ ཨིདྷ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོསི. ཡཾ མཾ བཱཧཱ གཧེཏྭཱནཱཏི ཡཾ མམ བཱཧཱ གཧེཏྭཱ, ཡཾ མཾ བཱཧཱཡ གཧེཏྭཱཏིཔི ཨཏྠོ. ཏིཀྑཏྟུཾ ཨནུཏཱལ༹ཡཱིཏི ཏཡོ ཝཱརེ ཝེལུ༹ལཊྛིཡཱ ཏཱལེ༹སི, ཨཛྫ དཱནི ཏསྶ ཕལཾ ཝིནྡཱཧཱིཏི ནཾ མརཎེན སནྟཛྫེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཙརིཡོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦.

‘‘ཨརིཡོ ཨནརིཡཾ ཀུབྦནྟཾ, ཡོ དཎྜེན ནིསེདྷཏི;

སཱསནཾ ཏཾ ན ཏཾ ཝེརཾ, ཨིཏི ནཾ པཎྜིཏཱ ཝིདཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཨརིཡོཏི སུནྡརཱདྷིཝཙནམེཏཾ. སོ པན ཨརིཡོ ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི ཨཱཙཱརཨརིཡོ དསྶནཨརིཡོ ལིངྒཨརིཡོ པཊིཝེདྷཨརིཡོཏི. ཏཏྠ མནུསྶོ ཝཱ ཧོཏུ ཏིརཙྪཱནོ ཝཱ, ཨརིཡཱཙཱརེ ཋིཏོ ཨཱཙཱརཨརིཡོ ནཱམ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཨརིཡཝཏྟསི ཝཀྐངྒ, ཡོ པིཎྜམཔཙཱཡཏི;

ཙཛཱམི ཏེ ཏཾ བྷཏྟཱརཾ, གཙྪཐཱུབྷོ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༡.༡༠༦);

རཱུཔེན པན ཨིརིཡཱཔཐེན ཙ པཱསཱདིཀེན དསྶནཱིཡེན སམནྣཱགཏོ དསྶནཨརིཡོ ནཱམ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཨརིཡཱཝཀཱསོསི ¶ པསནྣནེཏྟོ, མཉྙེ བྷཝཾ པབྦཛིཏོ ཀུལམྷཱ;

ཀཐཾ ནུ ཙིཏྟཱནི པཧཱཡ བྷོགེ, པབྦཛི ནིཀྑམྨ གྷརཱ སཔཉྙཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༤༣);

ནིཝཱསནཔཱརུཔནལིངྒགྒཧཎེན པན སམཎསདིསོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ དུསྶཱིལོཔི ལིངྒཨརིཡོ ནཱམ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཚདནཾ ཀཏྭཱན སུབྦཏཱནཾ, པཀྑནྡཱི ཀུལདཱུསཀོ པགབྦྷོ;

མཱཡཱཝཱི ཨསཉྙཏོ པལཱཔོ, པཏིརཱུཔེན ཙརཾ ས མགྒདཱུསཱི’’ཏི.

བུདྡྷཱདཡོ པན པཊིཝེདྷཨརིཡཱ ནཱམ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨརིཡཱ ཝུཙྩནྟི བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཙཱ’’ཏི. ཏེསུ ཨིདྷ ཨཱཙཱརཨརིཡོཝ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨནརིཡནྟི དུསྶཱིལཾ པཱཔདྷམྨཾ. ཀུབྦནྟནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཀཾ པཉྩཝིདྷདུསྶཱིལྱཀམྨཾ ཀརོནྟཾ, ཨེཀམེཝ ཝཱ ཨེཏཾ ཨཏྠཔདཾ, ཨནརིཡཾ ཧཱིནཾ ལཱམཀཾ པཉྩཝེརབྷཡཀམྨཾ ཀརོནྟཾ པུགྒལཾ. ཡོཏི ཁཏྟིཡཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི. དཎྜེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི པཧརཎཀེན. ནིསེདྷཏཱིཏི ‘‘མཱ པུན ཨེཝརཱུཔཾ ཀརཱི’’ཏི པཧརནྟོ ནིཝཱརེཏི. སཱསནཾ ཏཾ ན ཏཾ ཝེརནྟི ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཀཏྟབྦཾ ཀརོནྟེ པུཏྟདྷཱིཏརོ ཝཱ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཝཱ ཨེཝཾ པཧརིཏྭཱ ནིསེདྷནཾ ནཱམ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སཱསནཾ ཨནུསིཊྛི ཨོཝཱདོ, ན ཝེརཾ. ཨིཏི ནཾ པཎྜིཏཱ ¶ ཝིདཱུཏི ཨེཝམེཏཾ པཎྜིཏཱ ཛཱནནྟི. ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, ཏྭམྤི ཨེཝཾ ཛཱན, ན ཨེཝརཱུཔེ ཋཱནེ ཝེརཾ ཀཱཏུཾ ཨརཧསི. སཙེ ཧི ¶ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, མཡཱ ཨེཝཾ སིཀྑཱཔིཏོ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཐ གཙྪནྟེ ཀཱལེ པཱུཝསཀྑལིཨཱདཱིནི ཙེཝ ཕལཱཕལཱདཱིནི ཙ ཧརནྟོ ཙོརཀམྨེསུ པལུདྡྷོ ཨནུཔུབྦེན སནྡྷིཙྪེདནཔནྠདཱུཧནགཱམགྷཱཏཀཱདཱིནི ཀཏྭཱ ‘‘རཱཛཱཔརཱདྷིཀོ ཙོརོ’’ཏི སཧོཌྜྷཾ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶིཏོ ‘‘གཙྪཐསྶ དོསཱནུརཱུཔཾ དཎྜཾ ཨུཔནེཐཱ’’ཏི དཎྜབྷཡཾ པཱཔུཎིསྶ, ཀུཏོ ཏེ ཨེཝརཱུཔཱ སམྤཏྟི ཨབྷཝིསྶ, ནནུ མཾ ནིསྶཱཡ ཨིདཾ ཨིསྶརིཡཾ ཏཡཱ ལདྡྷནྟི ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡོ རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེསི ¶ . པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ ཨམཙྩཱཔིསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, དེཝ, ཨིདཾ ཨིསྶརིཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶེཝ སནྟཀ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ.

ཏསྨིཾ ཁཎེ རཱཛཱ ཨཱཙརིཡསྶ གུཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘སབྦིསྶརིཡཾ ཏེ, ཨཱཙརིཡ, དམྨི, རཛྫཾ པཊིཙྪཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱཙརིཡོ ‘‘ན མེ, མཧཱརཱཛ, རཛྫེནཏྠོ’’ཏི པཊིཀྑིཔི. རཱཛཱ ཏཀྐསིལཾ པེསེཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ པུཏྟདཱརཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ མཧནྟཾ ཨིསྶརིཡཾ དཏྭཱ ཏམེཝ པུརོཧིཏཾ ཀཏྭཱ པིཏུཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶོཝཱདེ ཋིཏོ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སགྒཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཀོདྷནོ བྷིཀྑུ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི, བཧཱུ ཛནཱ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིནོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཀོདྷནོ བྷིཀྑུ ཨཧོསི, ཨཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཏིལམུཊྛིཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༥༣] ༣. མཎིཀཎྛཛཱཏཀཝཎྞནཱ

མམནྣཔཱནནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཨཱལ༹ཝིཾ ནིསྶཱཡ ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ ཝིཧརནྟོ ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཾ (པཱརཱ. ༣༤༢) ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨཱལ༹ཝཀཱ ཧི བྷིཀྑཱུ སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཡོ ཀཱརཡམཱནཱ ཡཱཙནབཧུལཱ ཝིཉྙཏྟིབཧུལཱ ཝིཧརིཾསུ ‘‘པུརིསཾ དེཐ, པུརིསཏྠཀརཾ དེཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ. མནུསྶཱ ¶ ཨུཔདྡུཏཱ ཡཱཙནཱཡ ཨུཔདྡུཏཱ ཝིཉྙཏྟིཡཱ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨུབྦིཛྫིཾསུཔི ཨུཏྟསིཾསུཔི པལཱཡིཾསུཔི. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱལ༹ཝིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི, མནུསྶཱ ཐེརམྤི དིསྭཱ ཏཐེཝ པཊིཔཛྫིཾསུ. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པུབྦཱཡཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཱལ༹ཝཱི སུལབྷཔིཎྜཱ, ཨིདཱནི ཀསྨཱ ¶ དུལླབྷཔིཎྜཱ ཛཱཏཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏི ཨཱལ༹ཝིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨགྒཱལ༹ཝཙེཏིཡེ ཝིཧརནྟེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ཨེཏསྨིཾ ཀཱརཎེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨཱལ༹ཝཀེ བྷིཀྑཱུ པཊིཔུཙྪི ¶ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཡོ ཀཱརེཐཱ’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏེ བྷིཀྑཱུ གརཧིཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཡཱཙནཱ ནཱམེསཱ སཏྟརཏནཔརིཔུཎྞེ ནཱགབྷཝནེ ཝསནྟཱནཾ ནཱགཱནམྤི ཨམནཱཔཱ, པགེཝ མནུསྶཱནཾ, ཡེསཾ ཨེཀཾ ཀཧཱཔཎཀཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱནཾ པཱསཱཎཏོ མཾསཾ ཨུཔྤཱཊནཀཱལོ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ མཧཱཝིབྷཝེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཨཉྙོཔི པུཉྙཝཱ སཏྟོ ཏསྶ མཱཏུ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟི. ཏེ ཨུབྷོཔི བྷཱཏརོ ཝཡཔྤཏྟཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཀཱལཀིརིཡཱཡ སཾཝིགྒཧདཡཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ པཎྞསཱལཾ མཱཔེཏྭཱ ཝསིཾསུ. ཏེསུ ཛེཊྛསྶ ཨུཔརིགངྒཱཡ པཎྞསཱལཱ ཨཧོསི, ཀནིཊྛསྶ ཨདྷོགངྒཱཡ. ཨཐེཀདིཝསཾ མཎིཀཎྛོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ མཱཎཝཀཝེསེན ཝིཙརནྟོ ཀནིཊྛསྶ ཨསྶམཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ སམྨོདནཱིཡཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཝིསྶཱསིཀཱ ཨཧེསུཾ, ཝིནཱ ཝཏྟིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. མཎིཀཎྛོ ཨབྷིཎྷཾ ཀནིཊྛཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀཐཱསལླཱཔེན ནིསཱིདིཏྭཱ གམནཀཱལེ ཏཱཔསེ སིནེཧེན ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ བྷོགེཧི ཏཱཔསཾ པརིཀྑིཔནྟོ པརིསྶཛིཏྭཱ ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ དྷཱརེཏྭཱ ཐོཀཾ ཝསིཏྭཱ ཏཾ སིནེཧཾ ཝིནོདེཏྭཱ སརཱིརཾ ཝིནིཝེཋེཏྭཱ ཏཱཔསཾ ཝནྡིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཙྪཏི. ཏཱཔསོ ཏསྶ བྷཡེན ཀིསོ ཨཧོསི ལཱུཁོ དུབྦཎྞོ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོ དྷམནིསནྠཏགཏྟོ.

སོ ¶ ཨེཀདིཝསཾ བྷཱཏུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཨཐ ནཾ སོ པུཙྪི – ‘‘ཀིསྶ, ཏྭཾ བྷོ, ཀིསོ ལཱུཁོ དུབྦཎྞོ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོ དྷམནིསནྠཏགཏྟོ’’ཏི. སོ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ པན, ཏྭཾ བྷོ, ཏསྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨཱགམནཾ ¶ ཨིཙྪསི, ན ཨིཙྪསཱི’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ན ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སོ པན ནཱགརཱཛཱ ཏཝ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཀིཾ པིལ༹ནྡྷནཾ པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཎིརཏན’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེན ཧི ཏྭཾ ཏསྨིཾ ནཱགརཱཛེ ཏཝ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨནིསིནྣེཡེཝ ‘‘མཎིཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཡཱཙ, ཨེཝཾ སོ ནཱགོ ཏཾ བྷོགེཧི ཨཔརིཀྑིཔིཏྭཱཝ གམིསྶཏི. པུནདིཝསེ ཨསྶམཔདདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟམེཝ ནཾ ཡཱཙེཡྻཱསི, ཏཏིཡདིཝསེ གངྒཱཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཨུདཀཱ ཨུམྨུཛྫནྟམེཝ ནཾ ཡཱཙེཡྻཱསི, ཨེཝཾ སོ ཏཝ སནྟིཀཾ པུན ན ཨཱགམིསྶཏཱིཏི.

ཏཱཔསོ ¶ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ གནྟྭཱ པུནདིཝསེ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ ཋིཏམཏྟམེཝ ‘‘ཨེཏཾ ཨཏྟནོ པིལ༹ནྡྷནམཎིཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཡཱཙི, སོ ཨནིསཱིདིཏྭཱཝ པལཱཡི. ཨཐ ནཾ དུཏིཡདིཝསེ ཨསྶམཔདདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟམེཝ ‘‘ཧིཡྻོ མེ མཎིརཏནཾ ནཱདཱསི, ཨཛྫ དཱནཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ནཱགོ ཨསྶམཔདཾ ཨཔཝིསིཏྭཱཝ པལཱཡི. ཏཏིཡདིཝསེ ཨུདཀཏོ ཨུམྨུཛྫནྟམེཝ ནཾ ‘‘ཨཛྫ མེ ཏཏིཡོ དིཝསོ ཡཱཙནྟསྶ, དེཧི དཱནི མེ ཨེཏཾ མཎིརཏན’’ནྟི ཨཱཧ. ནཱགརཱཛཱ ཨུདཀེ ཋཏྭཱཝ ཏཱཔསཾ པཊིཀྑིཔནྟོ དྭེ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༧.

‘‘མམནྣཔཱནཾ ཝིཔུལཾ ཨུལཱ༹རཾ, ཨུཔྤཛྫཏཱིམསྶ མཎིསྶ ཧེཏུ;

ཏཾ ཏེ ན དསྶཾ ཨཏིཡཱཙཀོསི, ན ཙཱཔི ཏེ ཨསྶམམཱགམིསྶཾ.

༨.

‘‘སུསཱུ ཡཐཱ སཀྑརདྷོཏཔཱཎཱི, ཏཱསེསིམཾ སེལཾ ཡཱཙམཱནོ;

ཏཾ ཏེ ན དསྶཾ ཨཏིཡཱཙཀོསི, ན ཙཱཔི ཏེ ཨསྶམམཱགམིསྶ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ མམནྣཔཱནནྟི མམ ཡཱགུབྷཏྟཱདིདིབྦབྷོཛནཾ ཨཊྛཔཱནཀབྷེདཉྩ དིབྦཔཱནཾ. ཝིཔུལནྟི བཧུ. ཨུལཱ༹རནྟི སེཊྛཾ པཎཱིཏཾ. ཏཾ ཏེཏི ཏཾ མཎིཾ ཏུཡ྄ཧཾ. ཨཏིཡཱཙཀོསཱིཏི ¶ ཀཱལཉྩ པམཱཎཉྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཛྫ ཏཱིཎི དིཝསཱནི མཡ྄ཧཾ པིཡཾ མནཱཔཾ མཎིརཏནཾ ཡཱཙམཱནོ ཨཏིཀྐམྨ ཡཱཙཀོསི. ན ཙཱཔི ཏེཏི ན ཀེཝལཾ ན དསྶཾ, ཨསྶམམྤི ཏེ ནཱགམིསྶཾ. སུསཱུ ཡཐཱཏི ཡཐཱ ནཱམ ཡུཝཱ ཏརུཎམནུསྶོ. སཀྑརདྷོཏཔཱཎཱིཏི སཀྑརཱཡ དྷོཏཔཱཎི, ཏེལེན པཱསཱཎེ དྷོཏཨསིཧཏྠོ. ཏཱསེསིམཾ སེལཾ ཡཱཙམཱནོཏི ཨིམཾ མཎིཾ ཡཱཙནྟོ ཏྭཾ ཀཉྩནཐརུཁགྒཾ ཨབྦཱཧིཏྭཱ ‘‘སཱིསཾ ཏེ ཚིནྡཱམཱི’’ཏི ཝདནྟོ ཏརུཎཔུརིསོ ཝིཡ མཾ ཏཱསེསི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ སོ ནཱགརཱཛཱ ཨུདཀེ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ནཱགབྷཝནམེཝ གནྟྭཱ ན པཙྩཱགཉྪི. ཨཐ སོ ཏཱཔསོ ཏསྶ དསྶནཱིཡསྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨདསྶནེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཀིསོ ཨཧོསི ལཱུཁོ དུབྦཎྞོ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོ དྷམནིསནྠཏགཏྟོ. ཨཐ ཛེཊྛཏཱཔསོ ‘‘ཀནིཊྛསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པཎྜུརོགིནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ, ཏྭཾ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པཎྜུརོགཱི ཛཱཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏསྶ དསྶནཱིཡསྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨདསྶནེནཱ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏཱཔསོ ནཱགརཱཛཱནཾ ཝིནཱ ཝཏྟིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩.

‘‘ན ¶ ཏཾ ཡཱཙེ ཡསྶ པིཡཾ ཛིགཱིསེ, དེསྶོ ཧོཏི ཨཏིཡཱཙནཱཡ;

ནཱགོ མཎིཾ ཡཱཙིཏོ བྲཱཧྨཎེན, ཨདསྶནཾཡེཝ ཏདཛ྄ཛྷགམཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ན ཏཾ ཡཱཙེཏི ཏཾ བྷཎྜཾ ན ཡཱཙེཡྻ. ཡསྶ པིཡཾ ཛིགཱིསེཏི ཡཾ བྷཎྜཾ ཨསྶ པུགྒལསྶ པིཡནྟི ཛཱནེཡྻ. དེསྶོ ཧོཏཱིཏི ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. ཨཏིཡཱཙནཱཡཱཏི པམཱཎཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝརབྷཎྜཾ ཡཱཙནྟོ ཏཱཡ ཨཏིཡཱཙནཱཡ. ཨདསྶནཾཡེཝ ཏདཛ྄ཛྷགམཱཏི ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨདསྶནམེཝ གཏོཏི.

ཨེཝཾ པན ཏཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ མཱ སོཙཱི’’ཏི སམསྶཱསེཏྭཱ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཨཏྟནོ ཨསྶམམེཝ གཏོ. ཨཐཱཔརབྷཱགེ ཏེ ¶ དྭེཔི བྷཱཏརོ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎཱ ཨཧེསུཾ.

སཏྠཱ ¶ ‘‘ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟརཏནཔརིཔུཎྞེ ནཱགབྷཝནེ ཝསནྟཱནཾ ནཱགཱནམྤི ཡཱཙནཱ ནཱམ ཨམནཱཔཱ, ཀིམངྒཾ པན མནུསྶཱན’’ནྟི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀནིཊྛོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཛེཊྛོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཎིཀཎྛཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༥༤] ༤. ཀུཎྜཀཀུཙྪིསིནྡྷཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ

བྷུཏྭཱ ཏིཎཔརིགྷཱསནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ སམྨཱསམྦུདྡྷེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ པུན པཙྩཱགཏེ མནུསྶཱ ‘‘ཨཱགནྟུཀསཀྐཱརཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དདནྟི. ཝིཧཱརེ ཨེཀཾ དྷམྨགྷོསཀབྷིཀྑུཾ ཋཔེསུཾ, སོ ཡེ ཡེ ཨཱགནྟྭཱ ཡཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪནྟི, ཏེསཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུ ཝིཙཱརེཏྭཱ དེཏི.

ཨཐེཀཱ དུགྒཏམཧལླིཀཱ ཨིཏྠཱི ཨེཀམེཝ པཊིཝཱིསཾ སཛྫེཏྭཱ ཏེསཾ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུསུ ཝིཙཱརེཏྭཱ དིནྣེསུ ཨུསྶཱུརེ དྷམྨགྷོསཀསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘མཡཱ སབྦེ བྷིཀྑཱུ ཝིཙཱརེཏྭཱ དིནྣཱ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ པན ཝིཧཱརེཡེཝ, ཏྭཾ ཏསྶ བྷིཀྑཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏུཊྛཙིཏྟཱ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋཏྭཱ ཐེརསྶ ཨཱགཏཀཱལེ ¶ ཝནྡིཏྭཱ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ གྷརཾ ནེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེསི. ‘‘ཨེཀཱཡ ཀིར མཧལླིཀཱཡ དྷམྨསེནཱཔཏི ཨཏྟནོ གྷརེ ནིསཱིདཱཔིཏོ’’ཏི བཧཱུནི སདྡྷཱནི ཀུལཱནི ཨསྶོསུཾ. ཏེསུ རཱཛཱ པསྶེནདཱི ཀོསལོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཏསྶཱ སཱཊཀེན ཙེཝ སཧསྶཏྠཝིཀཱཡ ཙ སདྡྷིཾ བྷཏྟབྷཱཛནཱནི པཧིཎི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཡྻཾ པརིཝིསམཱནཱ ཨིམཾ སཱཊཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨིམེ ཀཧཱཔཎེ ཝལ༹ཉྫེཏྭཱ ཐེརཾ པརིཝིསཏཱུ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ རཱཛཱ, ཨེཝཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ¶ ཙཱུལ༹ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ཝིསཱཁཱ ཙ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ པཧིཎི. ཨཉྙཱནིཔི པན ཀུལཱནི ཨེཀསཏདྭིསཏཱདིཝསེན ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ བལཱནུརཱུཔེན ཀཧཱཔཎེ པཧིཎིཾསུ. ཨེཝཾ ཨེཀཱཧེནེཝ སཱ མཧལླིཀཱ སཏསཧསྶམཏྟཾ ལབྷི. ཐེརོ པན ཏཱཡ དིནྣཡཱགུམེཝ པིཝིཏྭཱ ¶ ཏཱཡ ཀཏཁཛྫཀམེཝ པཀྐབྷཏྟམེཝ ཙ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཏཾ མཧལླིཀཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརམེཝ ཨགམཱསི.

དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ གུཎཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, དྷམྨསེནཱཔཏི མཧལླིཀགཧཔཏཱནིཾ དུགྒཏབྷཱཝཏོ མོཙེསི, པཏིཊྛཱ ཨཧོསི. ཏཱཡ དིནྣམཱཧཱརཾ ཨཛིགུཙྪནྟོ པརིབྷུཉྫཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ ཨིདཱནེཝ ཨེཏིསྶཱ མཧལླིཀཱཡ ཨཝསྶཡོ ཛཱཏོ, ན ཙ ཨིདཱནེཝ ཏཱཡ དིནྣཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཛིགུཙྪནྟོ པརིབྷུཉྫཏི, པུབྦེཔི པརིབྷུཉྫིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨུཏྟརཱཔཐེ ཨསྶཝཱཎིཛཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཨུཏྟརཱཔཐཛནཔདཏོ པཉྩསཏཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཨསྶེ བཱརཱཎསིཾ ཨཱནེཏྭཱ ཝིཀྐིཎནྟི. ཨཉྙཏརོཔི ཨསྶཝཱཎིཛོ པཉྩཨསྶསཏཱནི ཨཱདཱཡ བཱརཱཎསིམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཨནྟརཱམགྒེ ཙ བཱརཱཎསིཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀོ ནིགམགཱམོ ཨཏྠི, ཏཏྠ པུབྦེ མཧཱཝིབྷཝོ སེཊྛི ཨཧོསི. ཏསྶ མཧནྟཾ ནིཝེསནཾ, ཏཾ པན ཀུལཾ ཨནུཀྐམེན པརིཀྑཡཾ གཏཾ, ཨེཀཱཝ མཧལླིཀཱ ཨཝསིཊྛཱ, སཱ ཏསྨིཾ ནིཝེསནེ ཝསཏི. ཨཐ སོ ཨསྶཝཱཎིཛོ ཏཾ ནིགམགཱམཾ པཏྭཱ ‘‘ཝེཏནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶཱ ནིཝེསནེ ནིཝཱསཾ གཎྷིཏྭཱ ཨསྶེ ཨེཀམནྟེ ཋཔེསི. ཏཾདིཝསམེཝསྶ ཨེཀིསྶཱ ཨཱཛཱནཱིཡཱཝལ༹ཝཱཡ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཨཧོསི. སོ དྭེ ཏཡོ དིཝསེ ཝསིཏྭཱ ཨསྶེ བལཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱནཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨསྶེ ཨཱདཱཡ པཱཡཱསི. ཨཐ ནཾ མཧལླིཀཱ ‘‘གེཧཝེཏནཾ དེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ, ཨམྨ, དེམཱི’’ཏི ¶ ཝུཏྟེ ‘‘ཏཱཏ, ཝེཏནཾ མེ དདམཱནོ ཨིམམྤི ཨསྶཔོཏཀཾ ཝེཏནཏོ ཁཎྜེཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཝཱཎིཛོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ¶ པཀྐཱམི. སཱ ཏསྨིཾ ཨསྶཔོཏཀེ པུཏྟསིནེཧཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཝསྶཱཝནཛྷཱམཀབྷཏྟཝིགྷཱསཏིཎཱནི དཏྭཱ ཏཾ པཊིཛགྒི.

ཨཐཱཔརབྷཱགེ བོདྷིསཏྟོ པཉྩ ཨསྶསཏཱནི ཨཱདཱཡ ཨཱགཙྪནྟོ ཏསྨིཾ གེཧེ ནིཝཱསཾ གཎྷི. ཀུཎྜཀཁཱདཀསྶ སིནྡྷཝཔོཏཀསྶ ཋིཏཊྛཱནཏོ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཨེཀཨསྶོཔི གེཧཾ པཝིསིཏུཾ ནཱསཀྑི. བོདྷིསཏྟོ མཧལླིཀཾ པུཙྪི – ‘‘ཨམྨ, ཀཙྩི ཨིམསྨིཾ གེཧེ ཨསྶོ ཨཏྠཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཏཱཏ, ཨཉྙོ ཨསྶོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཧཾ པན པུཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ ཨསྶཔོཏཀཾ པཊིཛགྒཱམི, སོ ཨེཏྠ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ སོ, ཨམྨཱ’’ཏི? ‘‘ཙརིཏུཾ གཏོ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཀཱཡ ཝེལཱཡ ཨཱགམིསྶཏི, ཨམྨཱ’’ཏི? ‘‘སཱཡནྷེ, ཏཱཏཱ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨཱགམནཾ པཊིམཱནེནྟོ ཨསྶེ བཧི ཋཔེཏྭཱཝ ནིསཱིདི. སིནྡྷཝཔོཏཀོཔི ཝིཙརིཏྭཱ ཀཱལེཡེཝ ཨཱགམི. བོདྷིསཏྟོ ཀུཎྜཀཀུཙྪིསིནྡྷཝཔོཏཀཾ དིསྭཱ ལཀྑཎཱནི སམཱནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སིནྡྷཝོ ཨནགྒྷོ, མཧལླིཀཱཡ མཱུལཾ དཏྭཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སིནྡྷཝཔོཏཀོཔི གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེཡེཝ ཋིཏོ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏེ ཨསྶཱ གེཧཾ པཝིསིཏུཾ སཀྑིཾསུ.

བོདྷིསཏྟོ དྭཱིཧཏཱིཧཾ ཝསིཏྭཱ ཨསྶེ སནྟཔྤེཏྭཱ གཙྪནྟོ ‘‘ཨམྨ, ཨིམཾ ཨསྶཔོཏཀཾ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ ཝདེསི, ཏཱཏ, པུཏྟཾ ཝིཀྐིཎནྟཱ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, ཏྭཾ ཨེཏཾ ཀིཾ ཁཱདཱཔེཏྭཱ པཊིཛགྒསཱི’’ཏི? ‘‘ཨོདནཀཉྫིཀཉྩ ཛྷཱམཀབྷཏྟཉྩ ཝིགྷཱསཏིཎཉྩ ཁཱདཱཔེཏྭཱ ཀུཎྜཀཡཱགུཉྩ པཱཡེཏྭཱ པཊིཛགྒཱམི, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྨ, ཨཧཾ ཨེཏཾ ལབྷིཏྭཱ པིཎྜརསབྷོཛནཾ བྷོཛེསྶཱམི, ཋིཏཊྛཱནེ ¶ ཙེལཝིཏཱནཾ པསཱརེཏྭཱ ཨཏྠརཎཔིཊྛེ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཨེཝཾ སནྟེ མམ པུཏྟོ ཙ སུཁཾ ཨནུབྷཝཏུ, ཏཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱ’’ཏི. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཙཏུནྣཾ པཱདཱནཾ ནངྒུཊྛསྶ མུཁསྶ ཙ མཱུལཾ ཨེཀེཀཾ ཀཏྭཱ ཚ སཧསྶཏྠཝིཀཱཡོ ཋཔེཏྭཱ མཧལླིཀཾ ནཝཝཏྠཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ སིནྡྷཝཔོཏཀསྶ པུརཏོ ཋཔེསི. སོ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ མཱཏརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཝཏྟེསི. སཱཔི ཏསྶ པིཊྛིཾ པརིམཛྫིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ པུཏྟཔོསཱཝནིཀཾ ལདྡྷཾ, ཏྭཾ, ཏཱཏ, གཙྪཱཧཱི’’ཏི, ཏདཱ སོ ཨགམཱསི.

བོདྷིསཏྟོ པུནདིཝསེ ཨསྶཔོཏཀསྶ པིཎྜརསབྷོཛནཾ སཛྫེཏྭཱ ‘‘ཝཱིམཾསིསྶཱམི ཏཱཝ ནཾ, ཛཱནཱཏི ནུ ཁོ ཨཏྟནོ བལཾ, ཨུདཱཧུ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི དོཎིཡཾ ཀུཎྜཀཡཱགུཾ ཨཱཀིརཱཔེཏྭཱ དཱཔེསི. སོ ‘‘ནཱཧཾ ཨིམཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཡཱགུཾ པཱཡིཏུཾ ན ཨིཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཝཱིམཾསནཝསེན པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠.

‘‘བྷུཏྭཱ ¶ ཏིཎཔརིགྷཱསཾ, བྷུཏྭཱ ཨཱཙཱམཀུཎྜཀཾ;

ཨེཏཾ ཏེ བྷོཛནཾ ཨཱསི, ཀསྨཱ དཱནི ན བྷུཉྫསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ བྷུཏྭཱ ཏིཎཔརིགྷཱསནྟི ཏྭཾ པུབྦེ མཧལླིཀཱཡ དིནྣཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཁཱདིཏཱཝསེསཾ ཝིགྷཱསཏིཎསངྑཱཏཾ པརིགྷཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝཌྜྷིཏོ. བྷུཏྭཱ ཨཱཙཱམཀུཎྜཀནྟི ཨེཏྠ ཨཱཙཱམོ ཝུཙྩཏི ཨོདནཱཝསེསཾ. ཀུཎྜཀནྟི ཀུཎྜཀམེཝ. ཨེཏཉྩ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝཌྜྷིཏོསཱིཏི དཱིཔེཏི. ཨེཏཾ ཏེཏི ཨེཏཾ ཏཝ པུབྦེ བྷོཛནཾ ཨཱསི. ཀསྨཱ དཱནི ན བྷུཉྫསཱིཏི མཡཱཔི ཏེ ཏམེཝ དིནྣཾ, ཏྭཾ ཏཾ ཀསྨཱ ཨིདཱནི ན བྷུཉྫསཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ སིནྡྷཝཔོཏཀོ ཨིཏརཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༡.

‘‘ཡཏྠ པོསཾ ན ཛཱནནྟི, ཛཱཏིཡཱ ཝིནཡེན ཝཱ;

བཧུ ཏཏྠ མཧཱབྲཧྨེ, ཨཔི ཨཱཙཱམཀུཎྜཀཾ.

༡༢.

‘‘ཏྭཉྩ ཁོམཾ པཛཱནཱསི, ཡཱདིསཱཡཾ ཧཡུཏྟམོ;

ཛཱནནྟོ ཛཱནམཱགམྨ, ན ཏེ བྷཀྑཱམི ཀུཎྜཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ. པོསནྟི སཏྟཾ. ཛཱཏིཡཱ ཝིནཡེན ཝཱཏི ‘‘ཛཱཏིསམྤནྣོ ཝཱ ཨེསོ, ན ཝཱ, ཨཱཙཱརཡུཏྟོ ཝཱ, ན ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ན ཛཱནནྟི. མཧཱབྲཧྨེཏི གརུཀཱལཔནེན ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཡཱདིསཱཡནྟི ཡཱདིསོ ཨཡཾ, ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཛཱནནྟོ ཛཱནམཱགམྨཱཏི ཨཧཾ ཨཏྟནོ བལཾ ཛཱནནྟོ ཛཱནནྟམེཝ ཏཾ ཨཱགམྨ པཊིཙྩ ཏཝ སནྟིཀེ ཀུཎྜཀཾ ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམི. ན ཧི ཏྭཾ ཀུཎྜཀཾ བྷོཛཱཔེཏུཀཱམཏཱཡ ཚ སཧསྶཱནི དཏྭཱ མཾ གཎྷཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཏཾ ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ཏཾ མཡཱ ཀཏཾ, མཱ ཀུཛ྄ཛྷཱི’’ཏི ཏཾ སམསྶཱསེཏྭཱ སུབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ ཨཱདཱཡ རཱཛངྒཎཾ གནྟྭཱ ཨེཀསྨིཾ པསྶེ པཉྩ ཨསྶསཏཱནི ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ པསྶེ ཝིཙིཏྟསཱཎིཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཏྠརཎཾ པཏྠརིཏྭཱ ཨུཔརི ཙེལཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ སིནྡྷཝཔོཏཀཾ ཋཔེསི.

རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨསྶེ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཨསྶོ ཀསྨཱ ཝིསུཾ ཋཔིཏོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ ¶ , ཨཡཾ སིནྡྷཝོ ཨིམེ ཨསྶེ ཝིསུཾ ཨཀཏོ མོཙེསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘སོབྷནོ, བྷོ, སིནྡྷཝོ’’ཏི པུཙྪི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧིསྶ ཛཝཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཝུཏྟེ ཏཾ ཨསྶཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘པསྶ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི མནུསྶེ ཨུསྶཱརེཏྭཱ རཱཛངྒཎེ ཨསྶཾ པཱཧེསི. སབྦཾ རཱཛངྒཎཾ ནིརནྟརཾ ཨསྶཔནྟཱིཧི པརིཀྑིཏྟམིཝཱཧོསི. པུན བོདྷིསཏྟོ ‘‘པསྶ, མཧཱརཱཛ, སིནྡྷཝཔོཏཀསྶ ཝེག’’ནྟི ཝིསྶཛྫེསི, ཨེཀཔུརིསོཔི ནཾ ན ཨདྡས. པུན རཏྠཔཊཾ ཨུདརེ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི, རཏྟཔཊམེཝ པསྶིཾསུ. ཨཐ ནཾ ཨནྟོནགརེ ཨེཀིསྶཱ ཨུཡྻཱནཔོཀྑརཎིཡཱ ཨུདཀཔིཊྛེ ཝིསྶཛྫེསི, ཏཏྠསྶ ཨུདཀཔིཊྛེ དྷཱཝཏོ ཁུརགྒཱནིཔི ན ཏེམིཾསུ. པུནཝཱརཾ པདུམིནིཔཏྟཱནཾ ཨུཔརི ¶ དྷཱཝནྟོ ཨེཀཔཎྞམྤི ན ཨུདཀེ ཨོསཱིདཱཔེསི. ཨེཝམསྶ ཛཝསམྤནྣཾ དསྶེཏྭཱ ཨོརུཡ྄ཧ པཱཎིཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠཏལཾ ཨུཔནཱམེསི, ཨསྶོ ཨུཔགནྟྭཱ ཙཏྟཱརོ པཱདེ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ཧཏྠཏལེ ཨཊྛཱསི. ཨཐ མཧཱསཏྟོ རཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨིམསྶ ཨསྶཔོཏཀསྶ སབྦཱཀཱརེན ཝེགེ དསྶིཡམཱནེ སམུདྡཔརིཡནྟོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཏུསྶིཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ ཨུཔཌྜྷརཛྫཾ ཨདཱསི. སིནྡྷཝཔོཏཀམྤི ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ མངྒལཨསྶཾ ཨཀཱསི.

སོ རཉྙོ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ, སཀྐཱརོཔིསྶ མཧཱ ཨཧོསི. ཏསྶ ཧི ཝསནཊྛཱནཾ རཉྙོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ ཝཱསགྷརགབྦྷོ ཝིཡ ཨཧོསི, ཙཏུཛཱཏིགནྡྷེཧི བྷཱུམིལེཔནཾ ཨཀཾསུ, གནྡྷདཱམམཱལཱདཱམཱནི ཨོསཱརཡིཾསུ, ཨུཔརི སུཝཎྞཏཱརཀཁཙིཏཾ ཙེལཝིཏཱནཾ ཨཧོསི, སམནྟཏོ ཙིཏྲསཱཎི པརིཀྑིཏྟཱ ཨཧོསི, ནིཙྩཾ གནྡྷཏེལཔདཱིཔཱ ཛྷཱཡིཾསུ, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཊྛཱནེཔིསྶ སུཝཎྞཀཊཱཧཾ ཋཔཡིཾསུ, ནིཙྩཾ རཱཛཱརཧབྷོཛནམེཝ བྷུཉྫི. ཏསྶ པན ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ རཉྙོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ ཧཏྠགཏམེཝ ཨཧོསི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སགྒཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧཱུ སོཏཱཔནྣཱ སཀདཱགཱམིནོ ཨནཱགཱམིནོ ཨརཧནྟོ ཙ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ མཧལླིཀཱ ཨཡམེཝ མཧལླིཀཱ ཨཧོསི, སིནྡྷཝོ སཱརིཔུཏྟོ, རཱཛཱ ཨཱནནྡོ, ཨསྶཝཱཎིཛྫོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀུཎྜཀཀུཙྪིསིནྡྷཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༥༥] ༥. སུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཱཝ ¶ ¶ སོ མཏྟམཉྙཱསཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨཏིབཧུཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཛཱིརཎེན ཀཱལཀཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ¶ ཀཐེསི. ཏསྨིཾ ཀིར ཨེཝཾ ཀཱལཀཏེ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཏསྶ ཨགུཎཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ཀུཙྪིཔྤམཱཎཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཏིབཧུཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཛཱིརཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀཱལཀཏོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས ཨཏིབྷོཛནཔཙྩཡེནེཝ མཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ སུཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨནེཀཱནཾ སུཀསཧསྶཱནཾ སམུདྡཱནུགཏེ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝསནྟཱནཾ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཏསྶེཀོ པུཏྟོ ཨཧོསི, ཏསྨིཾ བལཔྤཏྟེ བོདྷིསཏྟོ དུབྦལཙཀྑུཀོ ཨཧོསི. སུཀཱནཾ ཀིར སཱིགྷོ ཝེགོ ཧོཏི, ཏེན ཏེསཾ མཧལླཀཀཱལེ པཋམཾ ཙཀྑུམེཝ དུབྦལཾ ཧོཏི. བོདྷིསཏྟསྶ པུཏྟོ མཱཏཱཔིཏརོ ཀུལཱཝཀེ ཋཔེཏྭཱ གོཙརཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པོསེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ གོཙརབྷཱུམིཾ གནྟྭཱ པབྦཏམཏྠཀེ ཋིཏོ སམུདྡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨེཀཾ དཱིཔཀཾ པསྶི. ཏསྨིཾ པན སུཝཎྞཝཎྞཾ མདྷུརཕལཾ ཨམྦཝནཾ ཨཏྠི. སོ པུནདིཝསེ གོཙརཝེལཱཡ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཨམྦཝནེ ཨོཏརིཏྭཱ ཨམྦརསཾ པིཝིཏྭཱ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨདཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཁཱདནྟོ རསཾ སཉྫཱནིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ནནུ ཨིམཾ ཨསུཀདཱིཔཀེ ཨམྦཔཀྐ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཱཏ, ཨེཏཾ དཱིཔཀཾ གཙྪནྟཱ ནཱམ སུཀཱ དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེནྟཱ ནཱམ ནཏྠི, མཱ ཁོ ཏྭཾ པུན ཏཾ དཱིཔཀཾ ཨགམཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨགམཱསིཡེཝ.

ཨཐེཀདིཝསཾ བཧུཾ ཨམྦརསཾ པིཝིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱདཱཡ སམུདྡམཏྠཀེནཱགཙྪནྟོ ¶ ཨཏིདྷཱཏཏཱཡ ཀིལནྟཀཱཡོ ནིདྡཱཡཱབྷིབྷཱུཏོ, སོ ནིདྡཱཡནྟོཔི ཨཱགཙྪཏེཝ, ཏུཎྜེན པནསྶ གཧིཏཾ ཨམྦཔཀྐཾ པཏི. སོ ཨནུཀྐམེན ཨཱགམནཝཱིཐིཾ ཛཧིཏྭཱ ཨོསཱིདནྟོ ཨུདཀཔིཊྛེནེཝ ཨཱགཙྪནྟོ ཨུདཀེ པཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀོ མཙྪོ གཧེཏྭཱ ¶ ཁཱདི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྨིཾ ཨཱགམནཝེལཱཡ ཨནཱགཙྪནྟེཡེཝ ‘‘སམུདྡེ པཏིཏྭཱ མཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཉྙཱསི. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོཔི ཨཱཧཱརཾ ཨལབྷམཱནཱ སུསྶིཏྭཱ མརིཾསུ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༣.

‘‘ཡཱཝ སོ མཏྟམཉྙཱསི, བྷོཛནསྨིཾ ཝིཧངྒམོ;

ཏཱཝ ཨདྡྷཱནམཱཔཱདི, མཱཏརཉྩ ཨཔོསཡི.

༡༤.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ བཧུཏརཾ, བྷོཛནཾ ཨཛ྄ཛྷཝཱཧརི;

ཏཏོ ཏཏྠེཝ སཾསཱིདི, ཨམཏྟཉྙཱུ ཧི སོ ཨཧུ.

༡༥.

‘‘ཏསྨཱ མཏྟཉྙུཏཱ སཱདྷུ, བྷོཛནསྨིཾ ཨགིདྡྷཏཱ;

ཨམཏྟཉྙཱུ ཧི སཱིདནྟི, མཏྟཉྙཱུ ཙ ན སཱིདརེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཱཝ སོཏི ཡཱཝ སོ ཝིཧངྒམོ བྷོཛནེ མཏྟམཉྙཱསི. ཏཱཝ ཨདྡྷཱནམཱཔཱདཱིཏི ཏཏྠཀཾ ཀཱལཾ ཛཱིཝིཏཨདྡྷཱནཾ ཨཱཔཱདི, ཨཱཡུཾ ཝིནྡི. མཱཏརཉྩཱཏི དེསནཱསཱིསམེཏཾ, མཱཏཱཔིཏརོ ཙ ཨཔོསཡཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཏོ ཙ ཁོཏི ཡསྨིཉྩ ཁོ ཀཱལེ. བྷོཛནཾ ཨཛ྄ཛྷཝཱཧརཱིཏི ཨམྦརསཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརི. ཏཏོཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ. ཏཏྠེཝ སཾསཱིདཱིཏི ཏསྨིཾ སམུདྡེཡེཝ ཨོསཱིདི ནིམུཛྫི, མཙྪབྷོཛནཏཾ ཨཱཔཛྫི.

ཏསྨཱ མཏྟཉྙུཏཱ སཱདྷཱུཏི ཡསྨཱ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུ སུཀོ སམུདྡེ ཨོསཱིདིཏྭཱ མཏོ, ཏསྨཱ བྷོཛནསྨིཾ ཨགིདྡྷིཏཱསངྑཱཏོ མཏྟཉྙུབྷཱཝོ སཱདྷུ, པམཱཎཛཱནནཾ སུནྡརནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ…པེ… ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཨལླཾ སུཀྑཉྩ བྷུཉྫནྟོ, ན བཱལ༹ྷཾ སུཧིཏོ སིཡཱ;

ཨཱུནུདརོ མིཏཱཧཱརོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ.

‘‘ཙཏྟཱརོ ¶ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ. (ཐེརགཱ. ༩༨༢-༩༨༣);

‘‘མནུཛསྶ ¶ ¶ སདཱ སཏཱིམཏོ, མཏྟཾ ཛཱནཏོ ལདྡྷབྷོཛནེ;

ཏནཱུ ཏསྶ བྷཝནྟི ཝེདནཱ, སཎིཀཾ ཛཱིརཏི ཨཱཡུཾ པཱལཡ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༤) –

ཨེཝཾ ཝཎྞིཏཱ མཏྟཉྙུཏཱཔི སཱདྷུ.

‘‘ཀནྟཱརེ པུཏྟམཾསཾཝ, ཨཀྑསྶབྦྷཉྫནཾ ཡཐཱ;

ཨེཝཾ ཨཱཧརི ཨཱཧརཾ, ཡཱཔནཏྠམམུཙྪིཏོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༩) –

ཨེཝཾ ཝཎྞིཏཱ ཨགིདྡྷིཏཱཔི སཱདྷུ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཨགིདྡྷིམཱ’’ཏི ལིཁིཏཾ, ཏཏོ ཨཡཾ ཨཊྛཀཐཱཔཱཋོཝ སུནྡརཏརོ. ཨམཏྟཉྙཱུ ཧི སཱིདནྟཱིཏི བྷོཛནེ པམཱཎཾ ཨཛཱནནྟཱ ཧི རསཏཎྷཱཝསེན པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཱིདནྟི. མཏྟཉྙཱུ ཙ ན སཱིདརེཏི ཡེ པན བྷོཛནེ པམཱཎཾ ཛཱནནྟི, ཏེ དིཊྛདྷམྨེཔི སམྤརཱཡེཔི ན སཱིདནྟཱིཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧཱུ སོཏཱཔནྣཱཔི སཀདཱགཱམིནོཔི ཨནཱགཱམིནོཔི ཨརཧནྟོཔི ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ སུཀརཱཛཔུཏྟོ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུ བྷིཀྑུ ཨཧོསི, སུཀརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༥༦] ༦. ཛརཱུདཔཱནཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཛརཱུདཔཱནཾ ཁཎམཱནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ཝཱཎིཛེ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏེ ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ བྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ སཀཊཱནི པཱུརེཏྭཱ ཝོཧཱརཏྠཱཡ གམནཀཱལེ ཏཐཱགཏཾ ནིམནྟེཏྭཱ སརཎཱནི གཧེཏྭཱ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘མཡཾ, བྷནྟེ, ཝོཧཱརཏྠཱཡ དཱིགྷམགྒཾ གམིསྶཱམ, བྷཎྜཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སིདྡྷིཔྤཏྟཱ སོཏྠིནཱ པཙྩཱགནྟྭཱ པན ཏུམྷེ ཝནྡིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཾསུ. ཏེ ཀནྟཱརམགྒེ པུརཱཎཨུདཔཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨུདཔཱནེ པཱནཱིཡཾ ནཏྠི, མཡཉྩ པིཔཱསིཏཱ, ཁཎིསྶཱམ ན’’ནྟི ཁཎནྟཱ པཊིཔཱཊིཡཱ བཧུཾ ¶ ཨཡཾ…པེ… ཝེལུ༹རིཡཾ ལབྷིཾསུ. ཏེ ཏེནེཝ སནྟུཊྛཱ ཧུཏྭཱ ཏེསཾ རཏནཱནཾ སཀཊཱནི ¶ པཱུརེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ¶ སཱཝཏྠིཾ པཙྩཱགམིཾསུ. ཏེ ཨཱབྷཏཾ དྷནཾ པཊིསཱམེཏྭཱ མཡཾ ‘‘སིདྡྷིཔྤཏྟཱ བྷཏྟཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཏཐཱགཏཾ ནིམནྟེཏྭཱ དཱནཾ དཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཨཏྟནོ དྷནསྶ ལདྡྷཱཀཱརཾ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ཏུམྷེ ཁོ ཨུཔཱསཀཱ ཏེན དྷནེན སནྟུཊྛཱ ཧུཏྭཱ པམཱཎཉྙུཏཱཡ དྷནཉྩ ཛཱིཝིཏཉྩ ཨལབྷིཏྠ, པོརཱཎཀཱ པན ཨསནྟུཊྛཱ ཨམཏྟཉྙུནོ པཎྜིཏཱནཾ ཝཙནཾ ཨཀཏྭཱ ཛཱིཝིཀྑཡཾ པཏྟཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཝཱཎིཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠཝཱཧཛེཊྛཀོ ཨཧོསི. སོ བཱརཱཎསིཡཾ བྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ སཀཊཱནི པཱུརེཏྭཱ བཧཱུ ཝཱཎིཛེ ཨཱདཱཡ ཏམེཝ ཀནྟཱརཾ པཊིཔནྣོ ཏམེཝ ཨུདཔཱནཾ ཨདྡས. ཏཏྠ ཏེ ཝཱཎིཛཱ ‘‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཾ ཨུདཔཱནཾ ཁཎནྟཱ པཊིཔཱཊིཡཱ བཧཱུནི ཨཡཱདཱིནི ལབྷིཾསུ. ཏེ བཧུམྤི རཏནཾ ལབྷིཏྭཱ ཏེན ཨསནྟུཊྛཱ ‘‘ཨཉྙམྤི ཨེཏྠ ཨིཏོ སུནྡརཏརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཏཾ ཁཎིཾསུཡེཝ. ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཏེ ཨཱཧ – ‘‘བྷོ ཝཱཎིཛཱ, ལོབྷོ ནཱམེས ཝིནཱསམཱུལཾ, ཨམྷེཧི བཧུ དྷནཾ ལདྡྷཾ, ཨེཏྟཀེནེཝ སནྟུཊྛཱ ཧོཐ, མཱ ཨཏིཁཎཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏེན ནིཝཱརིཡམཱནཱཔི ཁཎིཾསུཡེཝ. སོ ཙ ཨུདཔཱནོ ནཱགཔརིགྒཧིཏོ, ཨཐསྶ ཧེཊྛཱ ཝསནཀནཱགརཱཛཱ ཨཏྟནོ ཝིམཱནེ བྷིཛྫནྟེ ལེཌྜཱུསཱུ ཙ པཾསཱུསུ ཙ པཏམཱནེསུ ཀུདྡྷོ ཋཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཝསེསེ སབྦེཔི ནཱསིཀཝཱཏེན པཧརིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ ¶ པཱཔེཏྭཱ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམྨ སཀཊཱནི ཡོཛེཏྭཱ སབྦརཏནཱནཾ པཱུརེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ སུཁཡཱནཀེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ནཱགམཱཎཝཀེཧི སདྡྷིཾ སཀཊཱནི ཡོཛཱཔེནྟོ བོདྷིསཏྟཾ བཱརཱཎསིཾ ནེཏྭཱ གྷརཾ པཝེསེཏྭཱ ཏཾ པཊིསཱམེཏྭཱ ཨཏྟནོ ནཱགབྷཝནམེཝ གཏོ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ དྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༦.

‘‘ཛརཱུདཔཱནཾ ¶ ཁཎམཱནཱ, ཝཱཎིཛཱ ཨུདཀཏྠིཀཱ;

ཨཛ྄ཛྷགམུཾ ཨཡསཾ ལོཧཾ, ཏིཔུསཱིསཉྩ ཝཱཎིཛཱ;

རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཉྩ, མུཏྟཱ ཝེལུ༹རིཡཱ བཧཱུ.

༡༧.

‘‘ཏེ ཙ ཏེན ཨསནྟུཊྛཱ, བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ཨཁཱཎིསུཾ;

ཏེ ཏཏྠཱསཱིཝིསོ གྷོརོ, ཏེཛསྶཱི ཏེཛསཱ ཧནི.

༡༨.

‘‘ཏསྨཱ ¶ ཁཎེ ནཱཏིཁཎེ, ཨཏིཁཱཏཉྷི པཱཔཀཾ;

ཁཱཏེན ཙ དྷནཾ ལདྡྷཾ, ཨཏིཁཱཏེན ནཱསིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཡསནྟི ཀཱལ༹ལོཧཾ. ལོཧནྟི ཏམྦལོཧཾ. མུཏྟཱཏི མུཏྟཱཡོ. ཏེ ཙ ཏེན ཨསནྟུཊྛཱཏི ཏེ ཙ ཝཱཎིཛཱ ཏེན དྷནེན ཨསནྟུཊྛཱ. ཏེ ཏཏྠཱཏི ཏེ ཝཱཎིཛཱ ཏསྨིཾ ཨུདཔཱནེ. ཏེཛསྶཱིཏི ཝིསཏེཛེན སམནྣཱགཏོ. ཏེཛསཱ ཧནཱིཏི ཝིསཏེཛེན གྷཱཏེསི. ཨཏིཁཱཏེན ནཱསིཏནྟི ཨཏིཁཎེན ཏཉྩ དྷནཾ ཛཱིཝིཏཉྩ ནཱསིཏཾ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ནཱགརཱཛཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཧོསི, སཏྠཝཱཧཛེཊྛཀོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཛརཱུདཔཱནཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༥༧] ༧. གཱམཎིཙནྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནཱཡཾ ¶ གྷརཱནཾ ཀུསལོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པཉྙཱཔསཾསནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དྷམྨསབྷཱཡཉྷི བྷིཀྑཱུ དསབལསྶ པཉྙཾ པསཾསནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏཐཱགཏོ མཧཱཔཉྙོ པུཐུཔཉྙོ ཧཱསཔཉྙོ ཛཝནཔཉྙོ ཏིཀྑཔཉྙོ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ སདེཝཀཾ ལོཀཾ པཉྙཱཡ ཨཏིཀྐམཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཏཐཱགཏོ པཉྙཝཱཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ ཛནསནྡྷོ ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མུཁཾ སུཔརིམཛྫིཏཀཉྩནཱདཱསཏལཾ ¶ ཝིཡ པརིསུདྡྷཾ ཨཧོསི ཨཏིསོབྷགྒཔྤཏྟཾ, ཏེནསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘ཨཱདཱསམུཁམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ སཏྟཝསྶབྦྷནྟརེཡེཝ པན པིཏཱ ཏཡོ ཝེདེ ཙ སབྦཉྩ ལོཀེ ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ཏསྶ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ ཀཱལམཀཱསི. ཨམཙྩཱ མཧནྟེན སཀྐཱརེན རཉྙོ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ མཏཀདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ རཱཛངྒཎེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཀུམཱརོ ཨཏིདཧརོ, ན སཀྐཱ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏུཾ, ཝཱིམཾསིཏྭཱ ནཾ ཨབྷིསིཉྩིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀདིཝསཾ ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ¶ སཛྫེཏྭཱ པལླངྐཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཀུམཱརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ, དེཝ, གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཀུམཱརོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི མཧནྟེན པརིཝཱརེན གནྟྭཱ པལླངྐེ ནིསཱིདི.

ཏསྶ ནིསིནྣཀཱལེ ཨམཙྩཱ ཨེཀཾ དྭཱིཧི པཱདེཧི ཝིཙརཎམཀྐཊཾ ཝཏྠུཝིཛྫཱཙརིཡཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ ‘‘དེཝ, ཨཡཾ པུརིསོ པིཏུ མཧཱརཱཛསྶ ཀཱལེ ཝཏྠུཝིཛྫཱཙརིཡོ པགུཎཝིཛྫོ ཨནྟོབྷཱུམིཡཾ སཏྟརཏནཊྛཱནེ ¶ གུཎདོསཾ པསྶཏི, ཨེཏེནེཝ གཧིཏཾ རཱཛཀུལཱནཾ གེཧཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཨིམཾ དེཝོ སངྒཎྷིཏྭཱ ཋཱནནྟརེ ཋཔེཏཱུ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཀུམཱརོ ཏཾ ཧེཊྛཱ ཙ ཨུཔརིཙ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ནཱཡཾ མནུསྶོ, མཀྐཊོ ཨེསོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘མཀྐཊཱ ནཱམ ཀཏཾ ཀཏཾ ཝིདྡྷཾསེཏུཾ ཛཱནནྟི, ཨཀཏཾ པན ཀཱཏུཾ ཝཱ ཝིཙཱརེཏུཾ ཝཱ ན ཛཱནནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨམཙྩཱནཾ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༩.

‘‘ནཱཡཾ གྷརཱནཾ ཀུསལོ, ལོལོ ཨཡཾ ཝལཱིམུཁོ;

ཀཏཾ ཀཏཾ ཁོ དཱུསེཡྻ, ཨེཝཾ དྷམྨམིདཾ ཀུལ’’ནྟི.

ཏཏྠ ནཱཡཾ གྷརཱནཾ ཀུསལོཏི ཨཡཾ སཏྟོ ན གྷརཱནཾ ཀུསལོ, གྷརཱནི ཝིཙཱརེཏུཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ ཝཱ ཚེཀོ ན ཧོཏི. ལོལོཏི ལོལཛཱཏིཀོ. ཝལཱིམུཁོཏི ཝལིཡོ མུཁེ ཨསྶཱཏི ཝལཱིམུཁོ. ཨེཝཾ དྷམྨམིདཾཀུལནྟི ཨིདཾ མཀྐཊཀུལཾ ནཱམ ཀཏཾ ཀཏཾ དཱུསེཏབྦཾ ཝིནཱསེཏབྦནྟི ཨེཝཾ སབྷཱཝནྟི.

ཨཐཱམཙྩཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི, དེཝཱ’’ཏི ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨེཀཱཧདྭཱིཧཙྩཡེན པུན ཏམེཝ ཨལངྐརིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, དེཝ, པིཏུ མཧཱརཱཛསྶ ཀཱལེ ཝིནིཙྪཡཱམཙྩོ, ཝིནིཙྪཡསུཏྟམསྶ སུཔཝཏྟིཏཾ, ཨིམཾ ¶ སངྒཎྷིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཀམྨཾ ཀཱརེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཀུམཱརོ ཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཙིཏྟཝཏོ མནུསྶསྶ ལོམཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཾ ན ཧོཏི, ཨཡཾ ནིཙིཏྟཀོ ཝཱནརོ ཝིནིཙྪཡཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༠.

‘‘ནཡིདཾ ཙིཏྟཝཏོ ལོམཾ, ནཱཡཾ ཨསྶཱསིཀོ མིགོ;

སིཊྛཾ མེ ཛནསནྡྷེན, ནཱཡཾ ཀིཉྩི ཝིཛཱནཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ནཡིདཾ ཙིཏྟཝཏོ ལོམནྟི ཡཾ ཨིདཾ ཨེཏསྶ སརཱིརེ ཕརུསལོམཾ, ཨིདཾ ཝིཙཱརཎཔཉྙཱཡ སམྤཡུཏྟཙིཏྟཝཏོ ན ཧོཏི. པཱཀཏིཀཙིཏྟེན པན ཨཙིཏྟཀོ ནཱམ ཏིརཙྪཱནགཏོ ནཏྠི. ནཱཡཾ ¶ ཨསྶཱསིཀོཏི ཨཡཾ ཨཝསྶཡོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཨནུསཱསནིཾ ཝཱ དཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨསྶཱསེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ན ཨསྶཱསིཀོ. མིགོཏི ¶ མཀྐཊཾ ཨཱཧ. སིཊྛཾ མེ ཛནསནྡྷེནཱཏི མཡ྄ཧཾ པིཏརཱ ཛནསནྡྷེན ཨེཏཾ སིཊྛཾ ཀཐིཏཾ, ‘‘མཀྐཊོ ནཱམ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུསཱསནཱི དིནྣཱཏི དཱིཔེཏི. ནཱཡཾ ཀིཉྩི ཝིཛཱནཏཱིཏི ཏསྨཱ ཨཡཾ ཝཱནརོ ན ཀིཉྩི ཛཱནཱཏཱིཏི ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ནཱཡཾ ཀིཉྩི ན དཱུསཡེ’’ཏི ལིཁིཏཾ, ཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ནཏྠི.

ཨམཙྩཱ ཨིམམྤི གཱཐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི, དེཝཱ’’ཏི ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ པུནཔི ཨེཀདིཝསཾ ཏམེཝ ཨལངྐརིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, དེཝ, པུརིསོ པིཏུ མཧཱརཱཛསྶ ཀཱལེ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཀཱརཀོ, ཀུལེཛེཊྛཱཔཙཱཡིཀཀམྨཀཱརཀོ, ཨིམཾ སངྒཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཀུམཱརོ ཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘མཀྐཊཱ ནཱམ ཙལཙིཏྟཱ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན སམཏྠཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༢༡.

‘‘ན མཱཏརཾ པིཏརཾ ཝཱ, བྷཱཏརཾ བྷགིནིཾ སཀཾ;

བྷརེཡྻ ཏཱདིསོ པོསོ, སིཊྛཾ དསརཐེན མེ’’ཏི.

ཏཏྠ བྷཱཏརཾ བྷགིནིཾ སཀནྟི ཨཏྟནོ བྷཱཏརཾ ཝཱ བྷགིནིཾ ཝཱ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘སཁ’’ནྟི ལིཁིཏཾ, ཏཾ པན ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སཀནྟི ཝུཏྟེ སཀབྷཱཏིཀབྷགིནིཡོ ལབྦྷནྟི, སཁནྟི ཝུཏྟེ སཧཱཡཀོ ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝིཙཱརིཏམེཝ. བྷརེཡྻཱཏི པོསེཡྻ. ཏཱདིསོ པོསོཏི ཡཱདིསོ ཨེས དིསྶཏི, ཏཱདིསོ མཀྐཊཛཱཏིཀོ སཏྟོ ན བྷརེཡྻ. སིཊྛཾ དསརཐེན མེཏི ¶ ཨེཝཾ མེ པིཏརཱ ཨནུསིཊྛཾ. པིཏཱ ཧིསྶ ཛནཾ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི སནྡཧནཏོ ‘‘ཛནསནྡྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, དསཧི རཐེཧི ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ ཨཏྟནོ ཨེཀེནེཝ རཐེན ཀརཎཏོ ‘‘དསརཐོ’’ཏི. ཏསྶ སནྟིཀཱ ཨེཝརཱུཔསྶ ཨོཝཱདསྶ སུཏཏྟཱ ཨེཝམཱཧ.

ཨམཙྩཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི, དེཝཱ’’ཏི མཀྐཊཾ ཨཔནེཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏོ ཀུམཱརོ, སཀྑིསྶཏི རཛྫཾ ཀཱརེཏུ’’ནྟི བོདྷིསཏྟཾ རཛྫེ ¶ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ ‘‘ཨཱདཱསམུཁརཉྙོ ཨཱཎཱ’’ཏི ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསུཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟོ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསི, པཎྜིཏབྷཱཝོཔིསྶ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པཏྠརིཏྭཱ གཏོ.

པཎྜིཏབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ པནསྶ ཨིམཱནི ཙུདྡས ཝཏྠཱུནི ཨཱབྷཏཱནི –

‘‘གོཎོ ¶ པུཏྟོ ཧཡོ ཙེཝ, ནལ༹ཀཱརོ གཱམབྷོཛཀོ;

གཎིཀཱ ཏརུཎཱི སཔྤོ, མིགོ ཏིཏྟིརདེཝཏཱ;

ནཱགོ ཏཔསྶིནོ ཙེཝ, ཨཐོ བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦཱིཀཐཱ – བོདྷིསཏྟསྨིཉྷི རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏེ ཨེཀོ ཛནསནྡྷརཉྙོ པཱདམཱུལིཀོ ནཱམེན གཱམཎིཙནྡོ ནཱམ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ རཛྫཾ ནཱམ སམཱནཝཡེཧི སདྡྷིཾ སོབྷཏི, ཨཧཉྩ མཧལླཀོ, དཧརཾ ཀུམཱརཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམི, ཛནཔདེ ཀསིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིསྶཱམཱི’’ཏི, སོ ནགརཏོ ཏིཡོཛནམཏྟཾ གནྟྭཱ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཀསིཀམྨཏྠཱཡ པནསྶ གོཎཱཔི ནཏྠི, སོ དེཝེ ཝུཊྛེ ཨེཀཾ སཧཱཡཀཾ དྭེ གོཎེ ཡཱཙིཏྭཱ སབྦདིཝསཾ ཀསིཏྭཱ ཏིཎཾ ཁཱདཱཔེཏྭཱ གོཎེ སཱམིཀསྶ ནིཡྻཱདེཏུཾ གེཧཾ ཨགམཱསི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ བྷརིཡཱཡ སདྡྷིཾ གེཧམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི. གོཎཱཔི པརིཙཡེན གེཧཾ པཝིསིཾསུ, ཏེསུ པཝིསནྟེསུ སཱམིཀོ ཐཱལཀཾ ཨུཀྑིཔི, བྷརིཡཱ ཐཱལཀཾ ཨཔནེསི. གཱམཎིཙནྡོ ‘‘བྷཏྟེན མཾ ནིམནྟེཡྻུ’’ནྟི ཨོལོཀེནྟོ གོཎེ ཨནིཡྻཱདེཏྭཱཝ གཏོ. ཙོརཱ རཏྟིཾ ཝཛཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏེཡེཝ གོཎེ ཧརིཾསུ. གོཎསཱམིཀོ པཱཏོཝ ཝཛཾ པཝིཊྛོ ཏེ གོཎེ ཨདིསྭཱ ཙོརེཧི ཧཊབྷཱཝཾ ཛཱནནྟོཔི ‘‘གཱམཎིཙནྡསྶ གཱིཝཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ‘‘བྷོ གོཎེ, མེ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ནནུ གོཎཱ གེཧཾ པཝིཊྛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏེ མཡ྄ཧཾ ནིཡྻཱདིཏཱ’’ཏི? ‘‘ན ནིཡྻཱདིཏཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཡཾ ཏེ རཱཛདཱུཏོ, ཨེཧཱི’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཏེསུ ཧི ཛནཔདེསུ ཡཾཀིཉྩི སཀྑརཾ ཝཱ ཀཔཱལཁཎྜཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ རཱཛདཱུཏོ, ཨེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཡོ ན གཙྪཏི, ཏསྶ རཱཛཱཎཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ སོ ‘‘རཱཛདཱུཏོ’’ཏི སུཏྭཱཝ ནིཀྑམི.

སོ ཏེན སདྡྷིཾ རཱཛཀུལཾ གཙྪནྟོ ཨེཀཾ སཧཱཡཀསྶ ཝསནགཱམཾ པཏྭཱ ‘‘བྷོ, ཨཏིཚཱཏོམྷི, ཡཱཝ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱཧཱརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཙྪཱམི, ཏཱཝ ཨིདྷེཝ ཧོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཧཱཡགེཧཾ པཱཝིསི. སཧཱཡོ པནསྶ གེཧེ ནཏྠི, སཧཱཡིཀཱ དིསྭཱ ‘‘སཱམི, པཀྐཱཧཱརོ ནཏྠི, མུཧུཏྟཾ ཨདྷིཝཱསེཧི, ཨིདཱནེཝ པཙིཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ནིསྶེཎིཡཱ ཝེགེན ཏཎྜུལཀོཊྛཀཾ ཨབྷིརུཧནྟཱི བྷཱུམིཡཾ པཏི, ཏངྑཎཉྙེཝ ཏསྶཱ སཏྟམཱསིཀོ གབྦྷོ པཏིཏོ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏསྶཱ སཱམིཀོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཏྭཾ མེ བྷརིཡཾ པཧརིཏྭཱ གབྦྷཾ པཱཏེསི, ཨཡཾ ཏེ རཱཛདཱུཏོ, ཨེཧཱི’’ཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམི. ཏཏོ པཊྛཱཡ དྭེ ཛནཱ གཱམཎིཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཏྭཱ གཙྪནྟི.

ཨཐེཀསྨིཾ གཱམདྭཱརེ ཨེཀོ ཨསྶགོཔཀོ ཨསྶཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨསྶོཔི ཏེསཾ སནྟིཀེན ¶ གཙྪཏི. ཨསྶགོཔཀོ གཱམཎིཙནྡཾ དིསྭཱ ‘‘མཱཏུལ གཱམཎིཙནྡ, ཨེཏཾ ཏཱཝ ཨསྶཾ ཀེནཙིདེཝ པཧརིཏྭཱ ནིཝཏྟེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཨེཀཾ པཱསཱཎཾ གཧེཏྭཱ ཁིཔི, པཱསཱཎོ ཨསྶསྶ པཱདེ པཧརིཏྭཱ ཨེརཎྜདཎྜཀཾ ཝིཡ བྷིནྡི. ཨཐ ནཾ ཨསྶགོཔཀོ ‘‘ཏཡཱ མེ ཨསྶསྶ པཱདོ བྷིནྣོ, ཨཡཾ ཏེ རཱཛདཱུཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ གཎྷི.

སོ ཏཱིཧི ཛནེཧི ནཱིཡམཱནོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ མཾ རཉྙོ དསྶེསྶནྟི, ཨཧཾ གོཎམཱུལམྤི ¶ དཱཏུཾ ན སཀྐོམི, པགེཝ གབྦྷཔཱཏནདཎྜཾ, ཨསྶམཱུལཾ པན ཀུཏོ ལབྷིསྶཱམི, མཏཾ མེ སེཡྻོ’’ཏི. སོ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨཊཝིཡཾ མགྒསམཱིཔེཡེཝ ཨེཀཾ ཨེཀཏོ པཔཱཏཾ པབྦཏཾ ཨདྡས, ཏསྶ ཚཱཡཱཡ དྭེ པིཏཱཔུཏྟཱ ནལ༹ཀཱརཱ ཨེཀཏོ ཀིལཉྫཾ ཙིནནྟི. གཱམཎིཙནྡོ ‘‘བྷོ, སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱཏུཀཱམོམྷི, ཐོཀཾ ཨིདྷེཝ ཧོཐ, ཡཱཝ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཔཱཏཔསྶེ པཏམཱནོ པིཏུནལ༹ཀཱརསྶ པིཊྛིཡཾ པཏི, ནལ༹ཀཱརོ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི. གཱམཎི ཨུཊྛཱཡ ཨཊྛཱསི. ནལ༹ཀཱརཔུཏྟོ ‘‘ཏྭཾ མེ པིཏུགྷཱཏཀཙོརོ, ཨཡཾ ཏེ རཱཛདཱུཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ གུམྦཏོ ནིཀྑམི ¶ , ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘པིཏུགྷཱཏཀཙོརོ མེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ པཊྛཱཡ གཱམཎིཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ནཡིཾསུ.

ཨཐཱཔརསྨིཾ གཱམདྭཱརེ ཨེཀོ གཱམབྷོཛཀོ གཱམཎིཙནྡཾ དིསྭཱ ‘‘མཱཏུལ གཱམཎིཙནྡ, ཀཧཾ གཙྪསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘རཱཛཱནཾ པསྶིཏུ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨདྡྷཱ ཏྭཾ རཱཛཱནཾ པསྶིསྶསི, ཨཧཾ རཉྙོ སཱསནཾ དཱཏུཀཱམོ, ཧརིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ པཀཏིཡཱ ཨབྷིརཱུཔོ དྷནཝཱ ཡསསམྤནྣོ ཨརོགོ, ཨིདཱནི པནམྷི དུགྒཏོ ཙེཝ པཎྜུརོགཱི ཙ, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪ, རཱཛཱ ཀིར པཎྜིཏོ, སོ ཏེ ཀཐེསྶཏི, ཏསྶ སཱསནཾ པུན མཡ྄ཧཾ ཀཐེཡྻཱསཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

ཨཐ ནཾ པུརཏོ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམདྭཱརེ ཨེཀཱ གཎིཀཱ དིསྭཱ ‘‘མཱཏུལ གཱམཎིཙནྡ, ཀཧཾ གཙྪསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘རཱཛཱནཾ པསྶིཏུ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘རཱཛཱ ཀིར པཎྜིཏོ, མམ སཱསནཾ ཧརཱ’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘པུབྦེ ཨཧཾ བཧུཾ བྷཏིཾ ལབྷཱམི, ཨིདཱནི པན ཏམྦུལམཏྟམྤི ན ལབྷཱམི, ཀོཙི མེ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ ནཱམ ནཏྠི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ པཙྩཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེཡྻཱསཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ པུརཏོ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམདྭཱརེ ཨེཀཱ ཏརུཎིཏྠཱི དིསྭཱ ཏཐེཝ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ནེཝ ¶ སཱམིཀསྶ གེཧེ ཝསིཏུཾ སཀྐོམི, ན ཀུལགེཧེ, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ པཙྩཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ནཾ ཏཏོ པརབྷཱགེ མཧཱམགྒསམཱིཔེ ཨེཀསྨིཾ ཝམྨིཀེ ཝསནྟོ སཔྤོ དིསྭཱ ‘‘གཱམཎིཙནྡ, ཀཧཾ ཡཱསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘རཱཛཱནཾ པསྶིཏུ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘རཱཛཱ ཀིར པཎྜིཏོ, སཱསནཾ མེ ཧརཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ གོཙརཏྠཱཡ གམནཀཱལེ ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟོ མིལཱཏསརཱིརོ ཝམྨིཀཏོ ནིཀྑམནྟོ སརཱིརེན བིལཾ པཱུརེཏྭཱ སརཱིརཾ ཀཌྜྷེནྟོ ཀིཙྪེན ནིཀྑམཱམི, གོཙརཾ ཙརིཏྭཱ ཨཱགཏོ པན སུཧིཏོ ཐཱུལསརཱིརོ ཧུཏྭཱ པཝིསནྟོ བིལཔསྶཱནི ཨཕུསནྟོ སཧསཱཝ པཝིསཱམི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ¶ ནཾ པུརཏོ ཨེཀོ མིགོ དིསྭཱ ཏཐེཝ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཉྙཏྠ ཏིཎཾ ཁཱདིཏུཾ ན སཀྐོམི, ཨེཀསྨིཾཡེཝ རུཀྑམཱུལེ སཀྐོམི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ནཾ ཏཏོ པརབྷཱགེ ཨེཀོ ཏིཏྟིརོ དིསྭཱ ཏཐེཝ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝམྨིཀཔཱདེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝསྶནྟོ མནཱཔཾ ཀརིཏྭཱ ཝསྶིཏུཾ སཀྐོམི, སེསཊྛཱནེསུ ནིསིནྣོ ན སཀྐོམི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ནཾ པུརཏོ ཨེཀཱ ¶ རུཀྑདེཝཏཱ དིསྭཱ ‘‘ཙནྡ, ཀཧཾ ཡཱསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘རཉྙོ སནྟིཀ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘རཱཛཱ ཀིར པཎྜིཏོ, ཨཧཾ པུབྦེ སཀྐཱརཔྤཏྟོ ཨཧོསིཾ, ཨིདཱནི པན པལླཝམུཊྛིམཏྟམྤི ན ལབྷཱམི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀོ ནཱགརཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཏཐེཝ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ ཀིར པཎྜིཏོ, པུབྦེ ཨིམསྨིཾ སརེ ཨུདཀཾ པསནྣཾ མཎིཝཎྞཾ, ཨིདཱནི ཨཱཝིལཾ པཎྞཀསེཝཱལཔརིཡོནདྡྷཾ, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ནཾ པུརཏོ ནགརསྶ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ཨེཀསྨིཾ ཨཱརཱམེ ཝསནྟཱ ཏཱཔསཱ དིསྭཱ ཏཐེཝ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ ཀིར པཎྜིཏོ, པུབྦེ ཨིམསྨིཾ ཨཱརཱམེ ཕལཱཕལཱནི མདྷུརཱནི ཨཧེསུཾ, ཨིདཱནི ནིརོཛཱནི ཀསཊཱནི ཛཱཏཱནི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཏཏོ ¶ ནཾ པུརཏོ གནྟྭཱ ནགརདྭཱརསམཱིཔེ ཨེཀིསྶཾ སཱལཱཡཾ བྲཱཧྨཎམཱཎཝཀཱ དིསྭཱ ‘‘ཀཧཾ, བྷོ ཙནྡ, གཙྪསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘རཉྙོ སནྟིཀ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེན ཧི ནོ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ གཙྪ, ཨམྷཱཀཉྷི པུབྦེ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ པཱཀཊཾ ཨཧོསི, ཨིདཱནི པན ཚིདྡགྷཊེ ཨུདཀཾ ཝིཡ ན སཎྛཱཏི ན པཉྙཱཡཏི, ཨནྡྷཀཱརོ ཝིཡ ཧོཏི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི རཱཛཱནཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

གཱམཎིཙནྡོ ཨིམཱནི དས སཱསནཱནི གཧེཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཨཧོསི. གོཎསཱམིཀོ གཱམཎིཙནྡཾ གཧེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམི. རཱཛཱ གཱམཎིཙནྡཾ དིསྭཱ སཉྫཱནིཏྭཱ ¶ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ པིཏུ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཨམྷེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པརིཧརི, ཀཧཾ ནུ ཁོ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཝསཱི’’ཏི ¶ ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ གཱམཎིཙནྡ, ཀཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཝསསི, ཙིརཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན པཉྙཱཡསི, ཀེནཏྠེན ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, དེཝ, ཨམྷཱཀཾ དེཝསྶ སགྒགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཀསིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝཱམི, ཏཏོ མཾ ཨཡཾ པུརིསོ གོཎཨཌྜཀཱརཎཱ རཱཛདཱུཏཾ དསྶེཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ ཨཱཀཌྜྷཱི’’ཏི. ‘‘ཨནཱཀཌྜྷིཡམཱནོ ནཱགཙྪེཡྻཱསི’’, ‘‘ཨཱཀཌྜྷིཏབྷཱཝོཡེཝ སོབྷནོ, ཨིདཱནི ཏཾ དཊྛུཾ ལབྷཱམི, ཀཧཾ སོ པུརིསོ’’ཏི? ‘‘ཨཡཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ ཀིར, བྷོ, ཨམྷཱཀཾ ཙནྡསྶ དཱུཏཾ དསྶེསཱི’’ཏི? ‘‘སཙྩཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཨཡཾ མེ དེཝ དྭེ གོཎེ ན དེཏཱི’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཙནྡཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, དེཝ, མཡ྄ཧམྤི ཝཙནཾ སུཎཱཐཱ’’ཏི སབྦཾ པཝཏྟིཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ གོཎསཱམིཀཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, བྷོ, ཏཝ གེཧཾ པཝིསནྟེ གོཎེ ཨདྡསཱ’’ཏི. ‘‘ནཱདྡསཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, བྷོ, མཾ ‘ཨཱདཱསམུཁརཱཛཱ ནཱམཱ’ཏི ཀཐེནྟཱནཾ ན སུཏཔུབྦཾ ཏཡཱ, ཝིསྶཏྠོ ཀཐེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡསཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘བྷོ ཙནྡ, གོཎཱནཾ ཨནིཡྻཱདིཏཏྟཱ གོཎཱ ཏཝ གཱིཝཱ, ཨཡཾ པན པུརིསོ དིསྭཱཝ ‘ན པསྶཱམཱི’ཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདཾ བྷཎི, ཏསྨཱ ཏྭཉྙེཝ ཀམྨིཀོ ཧུཏྭཱ ཨིམསྶ ཙ པུརིསསྶ པཛཱཔཏིཡཱཡ ཙསྶ ཨཀྑཱིནི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ སཡཾ གོཎམཱུལཾ ཙཏུཝཱིསཏི ཀཧཱཔཎེ དེཧཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ གོཎསཱམིཀཾ བཧི ཀརིཾསུ. སོ ‘‘ཨཀྑཱིསུ ཨུཔྤཱཊིཏེསུ ཙཏུཝཱིསཏིཀཧཱཔཎེཧི ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གཱམཎིཙནྡསྶ པཱདེསུ པཏིཏྭཱ ‘‘སཱམི ཙནྡ, གོཎམཱུལཀཧཱཔཎཱ ཏུཡ྄ཧེཝ ཧོནྟུ, ཨིམེ ཙ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཉྙེཔི ཀཧཱཔཎེ དཏྭཱ པལཱཡི.

ཏཏོ དུཏིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ, དེཝ, མམ པཛཱཔཏིཾ པཧརིཏྭཱ ¶ གབྦྷཾ པཱཏེསཱི’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ ཙནྡཱ’’ཏི? ‘‘སུཎོཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཙནྡོ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེསི. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ ཨེཏསྶ པཛཱཔཏིཾ པཧརིཏྭཱ གབྦྷཾ པཱཏེསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན པཱཏེམི, དེཝཱ’’ཏི ¶ . ‘‘ཨམྦྷོ སཀྑིསྶསི ཏྭཾ ཨིམིནཱ གབྦྷསྶ པཱཏིཏབྷཱཝཾ སཱདྷེཏུ’’ནྟི? ‘‘ན སཀྐོམི, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོསཱི’’ཏི? ‘‘དེཝ, པུཏྟཾ མེ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, ཨམྦྷོ ཙནྡ, ཏྭཾ ཨེཏསྶ པཛཱཔཏིཾ ཏཝ གེཧེ ཀརིཏྭཱ ཡདཱ པུཏྟཝིཛཱཏཱ ¶ ཧོཏི, ཏདཱ ནཾ ནེཏྭཱ ཨེཏསྶེཝ དེཧཱི’’ཏི. སོཔི གཱམཎིཙནྡསྶ པཱདེསུ པཏིཏྭཱ ‘‘མཱ མེ, སཱམི, གེཧཾ, བྷིནྡཱི’’ཏི ཀཧཱཔཎེ དཏྭཱ པལཱཡི.

ཨཐ ཏཏིཡོ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ, དེཝ, པཧརིཏྭཱ ཨསྶསྶ པཱདོ བྷིནྣོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཙྩཾ ཙནྡཱ’’ཏི. ‘‘སུཎོཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཙནྡོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨསྶགོཔཀཾ ཨཱཧ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ ‘ཨསྶཾ པཧརིཏྭཱ ནིཝཏྟེཧཱི’ཏི ཀཐེསཱི’’ཏི. ‘‘ན ཀཐེམི, དེཝཱ’’ཏི. སོ པུནཝཱརེ པུཙྪིཏོ ‘‘ཨཱམ, ཀཐེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཙནྡཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ ཙནྡ, ཨཡཾ ཀཐེཏྭཱཝ ‘ན ཀཐེམཱི’ཏི མུསཱཝཱདཾ ཝདཏི, ཏྭཾ ཨེཏསྶ ཛིཝ྄ཧཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨསྶམཱུལཾ ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ གཧེཏྭཱ སཧསྶཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨསྶགོཔཀོ ཨཔརེཔི ཀཧཱཔཎེ དཏྭཱ པལཱཡི.

ཏཏོ ནལ༹ཀཱརཔུཏྟོ ‘‘ཨཡཾ མེ, དེཝ, པིཏུགྷཱཏཀཙོརོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཙནྡཱ’’ཏི. ‘‘སུཎོཧི, དེཝཱ’’ཏི ཙནྡོ ཏམྤི ཀཱརཎཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེསི. ཨཐ རཱཛཱ ནལ༹ཀཱརཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ ¶ མེ པིཏརཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨམྦྷོ ཙནྡ, ཨིམསྶ ཀིར པིཏརཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, མཏཀཾ པན ན སཀྐཱ པུན ཨཱནེཏུཾ, ཏྭཾ ཨིམསྶ མཱཏརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཝ གེཧེ ཀཏྭཱ ཨེཏསྶ པིཏཱ ཧོཧཱི’’ཏི. ནལ༹ཀཱརཔུཏྟོ ‘‘མཱ མེ, སཱམི, མཏསྶ པིཏུ གེཧཾ བྷིནྡཱི’’ཏི གཱམཎིཙནྡསྶ ཀཧཱཔཎེ དཏྭཱ པལཱཡི.

གཱམཎིཙནྡོ ཨཌྜེ ཛཡཾ པཏྭཱ ཏུཊྛཙིཏྟོ རཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཏྠི, དེཝ, ཏུམྷཱཀཾ ཀེཧིཙི སཱསནཾ པཧིཏཾ, ཏཾ ཝོ ཀཐེམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཐེཧི, ཙནྡཱ’’ཏི. ཙནྡོ བྲཱཧྨཎམཱཎཝཀཱནཾ སཱསནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པཊིལོམཀྐམེན ཨེཀེཀཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. རཱཛཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཝིསྶཛྫེསི.

ཀཐཾ? པཋམཾ ཏཱཝ སཱསནཾ སུཏྭཱ ‘‘པུབྦེ ཏེསཾ ཝསནཊྛཱནེ ཝེལཾ ཛཱནིཏྭཱ ཝསྶནཀུཀྐུཊོ ཨཧོསི, ཏེསཾ ཏེན སདྡེན ཨུཊྛཱཡ མནྟེ གཧེཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟཱནཉྙེཝ ཨརུཎོ ཨུགྒཙྪཏི, ཏེན ཏེསཾ གཧིཏགཧིཏཾ ན ནསྶཏི. ཨིདཱནི པན ནེསཾ ཝསནཊྛཱནེ ཨཝེལཱཡ ཝསྶནཀཀུཀྐུཊོ ཨཏྠི, སོ ཨཏིརཏྟིཾ ཝཱ ཝསྶཏི ཨཏིཔབྷཱཏེ ཝཱ, ཨཏིརཏྟིཾ ཝསྶནྟསྶ ཏསྶ སདྡེན ཨུཊྛཱཡ མནྟེ གཧེཏྭཱ ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏཱ ¶ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཀཏྭཱཝ པུན སཡནྟི ¶ , ཨཏིཔབྷཱཏེ ཝསྶནྟསྶ སདྡེན ཨུཊྛཱཡ སཛ྄ཛྷཱཡིཏུཾ ན ལབྷནྟི, ཏེན ཏེསཾ གཧིཏགཧིཏཾ ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

དུཏིཡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏེ པུབྦེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟཱ ཀསིཎཔརིཀམྨེ ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཨིདཱནི པན སམཎདྷམྨཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཀཏྟབྦེསུ ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ ཨཱརཱམེ ཨུཔྤནྣཱནི ཕལཱཕལཱནི ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ དཏྭཱ པིཎྜཔཊིཔིཎྜཀེན མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟི, ཏེན ནེསཾ ཕལཱཕལཱནི ན མདྷུརཱནི ¶ ཛཱཏཱནི. སཙེ པན ཏེ པུབྦེ ཝིཡ པུན སམཎདྷམྨེ ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ བྷཝིསྶནྟི, པུན ཏེསཾ ཕལཱཕལཱནི མདྷུརཱནི བྷཝིསྶནྟི. ཏེ ཏཱཔསཱ རཱཛཀུལཱནཾ པཎྜིཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནནྟི, སམཎདྷམྨཾ ཏེསཾ ཀཱཏུཾ ཝདེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏིཡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏེ ནཱགརཱཛཱནོ ཨཉྙམཉྙཾ ཀལཧཾ ཀརོནྟི, ཏེན ཏཾ ཨུདཀཾ ཨཱཝིལཾ ཛཱཏཾ. སཙེ ཏེ པུབྦེ ཝིཡ སམགྒཱ བྷཝིསྶནྟི, པུན པསནྣཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཙཏུཏྠཾ སུཏྭཱ ‘‘སཱ རུཀྑདེཝཏཱ པུབྦེ ཨཊཝིཡཾ པཊིཔནྣེ མནུསྶེ རཀྑཏི, ཏསྨཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ བལིཀམྨཾ ལབྷཏི. ཨིདཱནི པན ཨཱརཀྑཾ ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ བལིཀམྨཾ ན ལབྷཏི. སཙེ པུབྦེ ཝིཡ ཨཱརཀྑཾ ཀརིསྶཏི, པུན ལཱབྷགྒཔྤཏྟཱ བྷཝིསྶཏི. སཱ རཱཛཱུནཾ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཨཊཝིཨཱརུལ༹ྷམནུསྶཱནཾ ཨཱརཀྑཾ ཀཱཏུཾ ཝདེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

པཉྩམཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡསྨིཾ ཝམྨིཀཔཱདེ ནིསཱིདིཏྭཱ སོ ཏིཏྟིརོ མནཱཔཾ ཝསྶཏི, ཏསྶ ཧེཊྛཱ མཧནྟཱི ནིདྷིཀུམྦྷི ཨཏྠི, ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏྭཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཚཊྛཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡསྶ རུཀྑསྶ མཱུལེ སོ མིགོ ཏིཎཱནི ཁཱདིཏུཾ སཀྐོཏི, ཏསྶ རུཀྑསྶ ཨུཔརི མཧནྟཾ བྷམརམདྷུ ཨཏྠི, སོ མདྷུམཀྑིཏེསུ ཏིཎེསུ པལུདྡྷོ ཨཉྙཱནི ཁཱདིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏྭཾ ཏཾ མདྷུཔཊལཾ ཧརིཏྭཱ ཨགྒམདྷུཾ ཨམྷཱཀཾ པཧིཎ, སེསཾ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫཱ’’ཏི ཨཱཧ.

སཏྟམཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡསྨིཾ ཝམྨིཀེ སོ སཔྤོ ཝསཏི, ཏསྶ ཧེཊྛཱ མཧནྟཱི ནིདྷིཀུམྦྷི ཨཏྠི, སོ ཏཾ རཀྑམཱནོ ཝསནྟོ ནིཀྑམནཀཱལེ དྷནལོབྷེན སརཱིརཾ སིཐིལཾ ཀཏྭཱ ལགྒནྟོ ནིཀྑམཏི, གོཙརཾ གཧེཏྭཱ ¶ དྷནསིནེཧེན ཨལགྒནྟོ ཝེགེན སཧསཱ པཝིསཏི. ཏཾ ནིདྷིཀུམྦྷིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏྭཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཊྛམཾ ¶ སུཏྭཱ ‘‘ཏསྶཱ ཏརུཎིཏྠིཡཱ སཱམིཀསྶ ཙ མཱཏཱཔིཏཱུནཉྩ ཝསནགཱམཱནཾ ¶ ཨནྟརེ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ ཛཱརོ ཨཏྠི. སཱ ཏཾ སརིཏྭཱ ཏསྨིཾ སིནེཧེན སཱམིཀསྶ གེཧེ ཝསིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ‘མཱཏཱཔིཏརོ པསྶིསྶཱམཱི’ཏི ཛཱརསྶ གེཧེ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ གེཧཾ གཙྪཏི, ཏཏྠ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ པུན ཛཱརཾ སརིཏྭཱ ‘སཱམིཀསྶ གེཧཾ གམིསྶཱམཱི’ཏི པུན ཛཱརསྶེཝ གེཧཾ གཙྪཏི. ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ རཱཛཱུནཾ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘སཱམིཀསྶེཝ ཀིར གེཧེ ཝསཏུ. སཙེ ཏཾ རཱཛཱ གཎྷཱཔེཏི, ཛཱིཝིཏཾ ཏེ ནཏྠི, ཨཔྤམཱདཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’ཏི ཏསྶཱ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ནཝམཾ སུཏྭཱ ‘‘སཱ གཎིཀཱ པུབྦེ ཨེཀསྶ ཧཏྠཏོ བྷཏིཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ཨཛཱིརཱཔེཏྭཱ ཨཉྙསྶ ཧཏྠཏོ ན གཎྷཱཏི, ཏེནསྶཱ པུབྦེ བཧུཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨིདཱནི པན ཨཏྟནོ དྷམྨཏཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨེཀསྶ ཧཏྠཏོ གཧིཏཾ ཨཛཱིརཱཔེཏྭཱཝ ཨཉྙསྶ ཧཏྠཏོ གཎྷཱཏི, པུརིམསྶ ཨོཀཱསཾ ཨཀཏྭཱ པཙྪིམསྶ ཀརོཏི, ཏེནསྶཱ བྷཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཀེཙི ནཾ ཨུཔསངྐམནྟི. སཙེ ཨཏྟནོ དྷམྨེ ཋསྶཏི, པུབྦསདིསཱཝ བྷཝིསྶཏི. ཨཏྟནོ དྷམྨེ ཋཱཏུམསྶཱ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

དསམཾ སུཏྭཱ ‘‘སོ གཱམབྷོཛཀོ པུབྦེ དྷམྨེན སམེན ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནི, ཏེན མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ, སམྤིཡཱཡམཱནཱ ཙསྶ མནུསྶཱ བཧུཔཎྞཱཀཱརཾ ཨཱཧརིཾསུ, ཏེན ཨབྷིརཱུཔོ དྷནཝཱ ཡསསམྤནྣོ ཨཧོསི. ཨིདཱནི པན ལཉྫཝིཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ཨདྷམྨེན ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནཏི, ཏེན དུགྒཏོ ཀཔཎོ ཧུཏྭཱ པཎྜུརོགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ. སཙེ པུབྦེ ཝིཡ དྷམྨེན ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནིསྶཏི, པུན པུབྦསདིསོ བྷཝིསྶཏི. སོ རཉྙོ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, དྷམྨེན ཨཌྜཾ ཝིནིཙྪིནིཏུམསྶ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨིཏི སོ གཱམཎིཙནྡོ ཨིམཱནི ཨེཏྟཀཱནི སཱསནཱནི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི, རཱཛཱ ཨཏྟནོ པཉྙཱཡ སབྦཱནིཔི ཏཱནི སབྦཉྙུབུདྡྷོ ¶ ཝིཡ བྱཱཀརིཏྭཱ གཱམཎིཙནྡསྶ བཧུཾ དྷནཾ དཏྭཱ ཏསྶ ཝསནགཱམཾ བྲཧྨདེཡྻཾ ཀཏྭཱ ཏསྶེཝ དཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. སོ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟེན དིནྣསཱསནཾ ¶ བྲཱཧྨཎམཱཎཝཀཱནཉྩ ཏཱཔསཱནཉྩ ནཱགརཱཛསྶ ཙ རུཀྑདེཝཏཱཡ ཙ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏིཏྟིརསྶ ཝསནཊྛཱནཏོ ནིདྷིཾ གཧེཏྭཱ མིགསྶ ཏིཎཁཱདནཊྛཱནེ རུཀྑཏོ བྷམརམདྷུཾ གཧེཏྭཱ རཉྙོ མདྷུཾ པེསེཏྭཱ སཔྤསྶ ཝསནཊྛཱནེ ཝམྨིཀཾ ཁཎིཏྭཱ ནིདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཏརུཎིཏྠིཡཱ ཙ གཎིཀཱཡ ཙ གཱམབྷོཛཀསྶ ཙ རཉྙོ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ མཧནྟེན ཡསེན ¶ ཨཏྟནོ གཱམཀཾ གནྟྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ. ཨཱདཱསམུཁརཱཛཱཔི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཏཔརིཡོསཱནེ སགྒཔུརཾ པཱུརེནྟོ གཏོ.

སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨིདཱནེཝ མཧཱཔཉྙོ, པུབྦེཔི མཧཱཔཉྙོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧཱུ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ གཱམཎིཙནྡོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཨཱདཱསམུཁརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

གཱམཎིཙནྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༥༨] ༨. མནྡྷཱཏུཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཨེཀཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ཨིཏྠིཾ དིསྭཱ ཨུཀྐཎྛི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཾ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི སཏྠུ དསྶེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀདཱ ཏྭཾ ¶ , བྷིཀྑུ, ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསམཱནོ ཏཎྷཾ པཱུརེཏུཾ སཀྑིསྶསི, ཀཱམཏཎྷཱ ཧི ནཱམེསཱ སམུདྡོ ཝིཡ དུཔྤཱུརཱ, པོརཱཎཀརཱཛཱནོ དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱདཱིཔེསུ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ མནུསྶཔརིཧཱརེནེཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀེ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀེ ཚཏྟིཾསཱཡ སཀྐཱནཉྩ ཝསནཊྛཱནེ དེཝརཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱཔི ཨཏྟནོ ཀཱམཏཎྷཾ པཱུརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱཝ ཀཱལམཀཾསུ, ཏྭཾ པནེཏཾ ཏཎྷཾ ཀདཱ པཱུརེཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ པཋམཀཔྤིཀེསུ མཧཱསམྨཏོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཏསྶ པུཏྟོ རོཛོ ནཱམ, ཏསྶ པུཏྟོ ཝརརོཛོ ནཱམ, ཏསྶ པུཏྟོ ཀལྱཱཎོ ནཱམ, ཏསྶ པུཏྟོ ¶ ཝརཀལྱཱཎོ ནཱམ, ཏསྶ པུཏྟོ ཨུཔོསཐོ ནཱམ, ཏསྶ པུཏྟོ མནྡྷཱཏུ ནཱམ ཨཧོསི. སོ སཏྟཧི རཏནེཧི ཙཏཱུཧི ཙ ཨིདྡྷཱིཧི སམནྣཱགཏོ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྶ ཝཱམཧཏྠཾ སམཉྫིཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེན ཨཔྥོཊིཏཀཱལེ ཨཱཀཱསཱ དིབྦམེགྷོ ཝིཡ ཛཱཎུཔྤམཱཎཾ སཏྟརཏནཝསྶཾ ཝསྶཏི, ཨེཝརཱུཔོ ཨཙྪརིཡམནུསྶོ ཨཧོསི. སོ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཀུམཱརཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹. ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ¶ ཨོཔརཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེསི, ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཧོསི.

སོ ཨེཀདིཝསཾ ཀཱམཏཎྷཾ པཱུརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཨཐཱམཙྩཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, དེཝ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཉྙབལེ ཨོལོཀིཡམཱནེ ཨིདཾ རཛྫཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཀཏརཾ ནུ ཁོ ཋཱནཾ རམཎཱིཡ’’ནྟི? ‘‘དེཝལོཀོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. སོ ཙཀྐརཏནཾ ཨབྦྷུཀྐིརིཏྭཱ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀཾ ¶ ཨགམཱསི. ཨཐསྶ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ དིབྦམཱལཱགནྡྷཧཏྠཱ དེཝགཎཔརིཝུཏཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀཾ གནྟྭཱ དེཝརཛྫཾ ཨདཾསུ. ཏསྶ སཀཔརིསཱཡ པརིཝཱརིཏསྶེཝ ཏསྨིཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟསྶ དཱིགྷོ ཨདྡྷཱ ཝཱིཏིཝཏྟོ.

སོ ཏཏྠཱཔི ཏཎྷཾ པཱུརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏཱཀཱརཾ དསྶེསི, ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, དེཝ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཨིམམྷཱ དེཝལོཀཱ ཀཏརཾ ཋཱནཾ རམཎཱིཡ’’ནྟི. ‘‘མཡཾ, དེཝ, པརེསཾ ཨུཔཊྛཱཀཔརིསཱ, ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀོ རམཎཱིཡོ’’ཏི. མནྡྷཱཏཱ ཙཀྐརཏནཾ ཨབྦྷུཀྐིརིཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ ཏཱཝཏིཾསཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. ཨཐསྶ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དིབྦམཱལཱགནྡྷཧཏྠོ དེཝགཎཔརིཝུཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ ཨེཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཉྙོ དེཝགཎཔརིཝུཏསྶ གམནཀཱལེ པརིཎཱཡཀརཏནཾ ཙཀྐརཏནཾ ཨཱདཱཡ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ མནུསྶཔཐཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ནགརམེཝ པཱཝིསི. སཀྐོ མནྡྷཱཏུཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ནེཏྭཱ དེཝཏཱ དྭེ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཝརཛྫཾ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྡིཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ དྭེ རཱཛཱནོ རཛྫཾ ཀཱརེསུཾ. ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ སཀྐོ སཊྛི ཙ ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཏིསྶོ ཙ ཝསྶཀོཊིཡོ ཨཱཡུཾ ཁེཔེཏྭཱ ཙཝི, ཨཉྙོ སཀྐོ ནིབྦཏྟི. སོཔི དེཝརཛྫཾ ¶ ཀཱརེཏྭཱ ཨཱཡུཀྑཡེན ཙཝི. ཨེཏེནཱུཔཱཡེན ཚཏྟིཾས སཀྐཱ ཙཝིཾསུ, མནྡྷཱཏཱ པན མནུསྶཔརིཧཱརེན དེཝརཛྫཾ ཀཱརེསིཡེཝ.

ཏསྶ ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཀཱམཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫི, སོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨུཔཌྜྷརཛྫེན, སཀྐཾ མཱརེཏྭཱ ཨེཀརཛྫམེཝ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སཀྐཾ མཱརེཏུཾ ནཱམ ན སཀྐཱ, ཏཎྷཱ ནཱམེསཱ ཝིཔཏྟིམཱུལཱ, ཏེནསྶ ཨཱཡུསངྑཱརོ པརིཧཱཡི, ཛརཱ སརཱིརཾ པཧརི. མནུསྶསརཱིརཉྩ ¶ ནཱམ དེཝལོཀེ ན བྷིཛྫཏི, ཨཐ སོ དེཝལོཀཱ བྷསྶིཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཨོཏརི. ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ རཱཛཀུལེ ནིཝེདེསི. རཱཛཀུལཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེཡེཝ སཡནཾ པཉྙཔེསི. རཱཛཱ ཨནུཊྛཱནསེཡྻཱཡ ནིཔཛྫི. ཨམཙྩཱ ‘‘དེཝ, ཏུམྷཱཀཾ པརཏོ ¶ ཀིནྟི ཀཐེམཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘མམ པརཏོ ཏུམྷེ ཨིམཾ སཱསནཾ མཧཱཛནསྶ ཀཐེཡྻཱཐ – ‘མནྡྷཱཏུམཧཱརཱཛཱ དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱདཱིཔེསུ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེསུ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཚཏྟིཾསཱཡ སཀྐཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎེན དེཝལོཀེ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཎྷཾ ཨཔཱུརེཏྭཱ ཀཱལམཀཱསཱི’’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༢༢.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ, པརིཧརནྟི དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙནཱ;

སབྦེཝ དཱསཱ མནྡྷཱཏུ, ཡེ པཱཎཱ པཐཝིསྶིཏཱ.

༢༣.

‘‘ན ཀཧཱཔཎཝསྶེན, ཏིཏྟི ཀཱམེསུ ཝིཛྫཏི;

ཨཔྤསྶཱདཱ དུཁཱ ཀཱམཱ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཡ པཎྜིཏོ.

༢༤.

‘‘ཨཔི དིབྦེསུ ཀཱམེསུ, རཏིཾ སོ ནཱདྷིགཙྪཏི;

ཏཎྷཀྑཡརཏོ ཧོཏི, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདཝཙནཾ. པརིཧརནྟཱིཏི ཡཏྟཀེན པརིཙྪེདེན སིནེརུཾ པརིཧརནྟི. དིསཱ བྷནྟཱིཏི དསསུ དིསཱསུ བྷཱསནྟི པབྷཱསནྟི. ཝིརོཙནཱཏི ཨཱལོཀཀརཎཏཱཡ ཝིརོཙནསབྷཱཝཱ. སབྦེཝ དཱསཱ མནྡྷཱཏུ, ཡེ པཱཎཱ པཐཝིསྶིཏཱཏི ཨེཏྟཀེ པདེསེ ཡེ པཐཝིནིསྶིཏཱ ¶ པཱཎཱ ཛནཔདཝཱསིནོ མནུསྶཱ, སབྦེཝ ཏེ ‘‘དཱསཱ མཡཾ རཉྙོ མནྡྷཱཏུསྶ, ཨཡྻཀོ ནོ རཱཛཱ མནྡྷཱཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔགཏཏྟཱ བྷུཛིསྶཱཔི སམཱནཱ དཱསཱཡེཝ.

ན ཀཧཱཔཎཝསྶེནཱཏི ཏེསཾ དཱསབྷཱུཏཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཨནུགྒཧཱཡ ཡཾ མནྡྷཱཏཱ ཨཔྥོཊེཏྭཱ ¶ སཏྟརཏནཝསྶཾ ཝསྶཱཔེཏི, ཏཾ ཨིདྷ ‘‘ཀཧཱཔཎཝསྶ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏིཏྟི ཀཱམེསཱུཏི ཏེནཱཔི ཀཧཱཔཎཝསྶེན ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེསུ ཏིཏྟི ནཱམ ནཏྠི, ཨེཝཾ དུཔྤཱུརཱ ཨེསཱ ཏཎྷཱ. ཨཔྤསྶཱདཱ དུཁཱ ཀཱམཱཏི སུཔིནཀཱུཔམཏྟཱ ཀཱམཱ ནཱམ ཨཔྤསྶཱདཱ པརིཏྟསུཁཱ, དུཀྑམེཝ པནེཏྠ བཧུཏརཾ. ཏཾ དུཀྑཀྑནྡྷསུཏྟཔརིཡཱཡེན དཱིཔེཏབྦཾ. ཨིཏི ཝིཉྙཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཛཱནིཏྭཱ.

དིབྦེསཱུཏི དེཝཏཱནཾ པརིབྷོགེསུ རཱུཔཱདཱིསུ. རཏིཾ སོཏི སོ ཝིཔསྶཀོ བྷིཀྑུ དིབྦེཧི ཀཱམེཧི ¶ ནིམནྟིཡམཱནོཔི ཏེསུ རཏིཾ ནཱདྷིགཙྪཏི ཨཱཡསྨཱ སམིདྡྷི ཝིཡ. ཏཎྷཀྑཡརཏོཏི ནིབྦཱནརཏོ. ནིབྦཱནཉྷི ཨཱགམྨ ཏཎྷཱ ཁཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘ཏཎྷཀྑཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ རཏོ ཧོཏི ཨབྷིརཏོ. སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོཏི བུདྡྷསྶ སཝནནྟེ ཛཱཏོ བཧུསྶུཏོ ཡོགཱཝཙརཔུགྒལོ.

ཨེཝཾ སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི, ཨཉྙེ པན བཧཱུ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིནི པཱཔུཎིཾསུ. ‘‘ཏདཱ མནྡྷཱཏུརཱཛཱ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མནྡྷཱཏུཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༥༩] ༩. ཏིརཱིཊཝཙྪཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནཡིམསྶ ཝིཛྫཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཀོསལརཉྙོ མཱཏུགཱམཱནཾ ཧཏྠཏོ པཉྩསཏཱནི, རཉྙོ ཧཏྠཏོ པཉྩསཏཱནཱིཏི དུསྶསཧསྶཔཊིལཱབྷཝཏྠུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ དུཀནིཔཱཏེ གུཎཛཱཏཀེ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༢.༢.གུཎཛཱཏཀཝཎྞནཱ) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཏིརཱིཊཝཙྪཀུམཱརོཏི ཀཏནཱམོ ཨནུཔུབྦེན ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཀཱལཀིརིཡཱཡ སཾཝིགྒཧདཡོ ཧུཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཧུཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྨིཾ ཏཏྠ ཝསནྟེ བཱརཱཎསིརཉྙོ པཙྩནྟོ ཀུཔི, སོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཡུདྡྷེ པརཱཛིཏོ མརཎབྷཡབྷཱིཏོ ཧཏྠིཀྑནྡྷགཏོ ཨེཀེན པསྶེན པལཱཡིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཙརནྟོ པུབྦཎྷསམཡེ ཏིརཱིཊཝཙྪསྶ ཕལཱཕལཏྠཱཡ གཏཀཱལེ ཏསྶ ཨསྶམཔདཾ པཱཝིསི. སོ ‘‘ཏཱཔསཱནཾ ཝསནཊྛཱན’’ནྟི ཧཏྠིཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཝཱཏཱཏཔེན ཀིལནྟོ པིཔཱསིཏོ པཱནཱིཡགྷཊཾ ཨོལོཀེནྟོ ཀཏྠཙི ཨདིསྭཱ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨུདཔཱནཾ ཨདྡས. ཨུདཀཨུསྶིཉྩནཏྠཱཡ པན རཛྫུགྷཊཾ ཨདིསྭཱ པིཔཱསཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཧཏྠིསྶ ཀུཙྪིཡཾ བདྡྷཡོཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨུདཔཱནཏཊེ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶ པཱདེ ཡོཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ ཡོཏྟེན ཨུདཔཱནཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཡོཏྟེ ཨཔཱཔུཎནྟེ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨུཏྟརསཱཊཀཾ ཡོཏྟཀོཊིཡཱ སངྒྷཱཊེཏྭཱ པུན ཨོཏརི, ཏཐཱཔི ནཔྤཧོསིཡེཝ. སོ ཨགྒཔཱདེཧི ¶ ཨུདཀཾ ཕུསིཏྭཱ ཨཏིཔིཔཱསིཏོ ‘‘པིཔཱསཾ ཝིནོདེཏྭཱ མརཎམྤི སུམརཎ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུདཔཱནེ པཏིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཾ པིཝིཏྭཱ པཙྩུཏྟརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. ཧཏྠཱིཔི སུསིཀྑིཏཏྟཱ ཨཉྙཏྠ ཨགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. བོདྷིསཏྟོ སཱཡནྷསམཡེ ཕལཱཕལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཧཏྠིཾ དིསྭཱ ‘‘རཱཛཱ ཨཱགཏོ བྷཝིསྶཏི, ཝམྨིཏཧཏྠཱིཡེཝ པན པཉྙཱཡཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི སོ ཧཏྠིསམཱིཔཾ ཨུཔསངྐམི. ཧཏྠཱིཔི ཏསྶ ཨུཔསངྐམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཨུདཔཱནཏཊཾ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི སམསྶཱསེཏྭཱ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཏྟཱརེཏྭཱ ཀཱཡམསྶ སམྦཱཧིཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ནྷཱཔེཏྭཱ ཕལཱཕལཱནི ཁཱདཱཔེཏྭཱ ¶ ཧཏྠིསྶ སནྣཱཧཾ མོཙེསི. རཱཛཱ དྭཱིཧཏཱིཧཾ ཝིསྶམིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི. རཱཛབལཀཱཡོ ནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋིཏོ. རཱཛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ པརིཝཱརེསི, རཱཛཱ ནགརཾ པཱཝིསི.

བོདྷིསཏྟོཔི ¶ ཨཌྜྷམཱསཙྩཡེན བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ བྷིཀྑཾ ཙརམཱནོ རཱཛདྭཱརཾ གཏོ. རཱཛཱ མཧཱཝཱཏཔཱནཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ རཱཛངྒཎཾ ཨོལོཀཡམཱནོ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ སཉྫཱནིཏྭཱ པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཝནྡིཏྭཱ མཧཱཏལཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཡཱདིཏཾ ཨཱཧཱརཾ བྷོཛེཏྭཱ སཡམྤི བྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ནེཏྭཱ ཏཏྠསྶ ཙངྐམནཱདིཔརིཝཱརཾ ཝསནཊྛཱནཾ ཀཱརེཏྭཱ སབྦེ པབྦཛིཏཔརིཀྑཱརེ དཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟོ རཱཛནིཝེསནེཡེཝ པརིབྷུཉྫི, མཧཱསཀྐཱརསམྨཱནོ ཨཧོསི.

ཏཾ ཨསཧམཱནཱ ཨམཙྩཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ སཀྐཱརཾ ཨེཀོཔི ཡོདྷོ ལབྷམཱནོ ཀིཾ ནཱམ ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཔརཱཛཱནཾ ཨུཔགནྟྭཱ ‘‘དེཝ, ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཨེཀཾ ཏཱཔསཾ ཨཏིཝིཡ མམཱཡཏི, ཀིཾ ནཱམ ཏེན ཏསྨིཾ དིཊྛཾ, ཏུམྷེཔི ཏཱཝ རཉྙཱ སདྡྷིཾ མནྟེཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༢༥.

‘‘ནཡིམསྶ ཝིཛྫཱམཡམཏྠི ཀིཉྩི, ན བནྡྷཝོ ནོ པན ཏེ སཧཱཡོ;

ཨཐ ཀེན ཝཎྞེན ཏིརཱིཊཝཙྪོ, ཏེདཎྜིཀོ བྷུཉྫཏི ཨགྒཔིཎྜ’’ནྟི.

ཏཏྠ ནཡིམསྶ ཝིཛྫཱམཡམཏྠི ཀིཉྩཱིཏི ཨིམསྶ ཏཱཔསསྶ ཝིཛྫཱམཡཾ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ནཏྠི. ན བནྡྷཝོ ཏིཔུཏྟབནྡྷཝསིཔྤབནྡྷཝགོཏྟབནྡྷཝཉཱཏིབནྡྷཝེསུ ¶ ཨཉྙཏརོཔི ན ཧོཏི ¶ . ནོ པན ཏེ སཧཱཡོཏི སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཀོ སཧཱཡཀོཔི ཏེ ན ཧོཏི. ཀེན ཝཎྞེནཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན. ཏིརཱིཊཝཙྪོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཏེདཎྜིཀོཏི ཀུཎྜིཀཋཔནཏྠཱཡ ཏིདཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ ཙརནྟོ. ཨགྒཔིཎྜནྟི རསསམྤནྣཾ རཱཛཱརཧཾ ཨགྒབྷོཛནཾ.

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ པུཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མམ པཙྩནྟཾ གནྟྭཱ ཡུདྡྷཔརཱཛིཏསྶ དྭཱིཧཏཱིཧཾ ཨནཱགཏབྷཱཝཾ སརསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སརཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏདཱ མཡཱ ཨིམཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལདྡྷ’’ནྟི སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ ¶ , མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏདཱཡཀེ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏེ རཛྫཾ དདནྟོཔི ཨཧཾ ནེཝ ཨེཏེན ཀཏགུཎཱནུརཱུཔཾ ཀཱཏུཾ སཀྐོམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིཏརཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༢༦.

‘‘ཨཱཔཱསུ མེ ཡུདྡྷཔརཱཛིཏསྶ, ཨེཀསྶ ཀཏྭཱ ཝིཝནསྨི གྷོརེ;

པསཱརཡཱི ཀིཙྪགཏསྶ པཱཎིཾ, ཏེནཱུདཏཱརིཾ དུཁསམྤརེཏོ.

༢༧.

‘‘ཨེཏསྶ ཀིཙྩེན ཨིདྷཱནུཔཏྟོ, ཝེསཱཡིནོ ཝིསཡཱ ཛཱིཝལོཀེ;

ལཱབྷཱརཧོ ཏཱཏ ཏིརཱིཊཝཙྪོ, དེཐསྶ བྷོགཾ ཡཛཐཉྩ ཡཉྙ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཱཔཱསཱུཏི ཨཱཔདཱསུ. ཨེཀསྶཱཏི ཨདུཏིཡསྶ. ཀཏྭཱཏི ཨནུཀམྤཾ ཀརིཏྭཱ པེམཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. ཝིཝནསྨིནྟི པཱནཱིཡརཧིཏེ ཨརཉྙེ. གྷོརེཏི དཱརུཎེ. པསཱརཡཱི ཀིཙྪགཏསྶ པཱཎིནྟི ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཀཱུཔཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ དུཀྑགཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨུཏྟཱརཎཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེནཱུདཏཱརིཾ དུཁསམྤརེཏོཏི ཏེན ཀཱརཎེནམྷི དུཀྑཔརིཝཱརིཏོཔི ཏམྷཱ ཀཱུཔཱ ཨུཏྟིཎྞོ.

ཨེཏསྶ ཀིཙྩེན ཨིདྷཱནུཔཏྟོཏི ཨཧཾ ཨེཏསྶ ཏཱཔསསྶ ཀིཙྩེན, ཨེཏེན ཀཏསྶ ཀིཙྩསྶཱནུབྷཱཝེན ཨིདྷཱནུཔྤཏྟོ ¶ . ཝེསཱཡིནོ ཝིསཡཱཏི ཝེསཱཡཱི ཝུཙྩཏི ཡམོ, ཏསྶ ཝིསཡཱ. ཛཱིཝལོཀེཏི མནུསྶལོཀེ. ཨཧཉྷི ཨིམསྨིཾ ཛཱིཝལོཀེ ཋིཏོ ཡམཝིསཡཾ མཙྩུཝིསཡཾ པརལོཀཾ གཏོ ནཱམ ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཨེཏསྶ ཀཱརཎཱ ཏཏོ པུན ཨིདྷཱགཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལཱབྷཱརཧོཏི ལཱབྷཾ ཨརཧོ ཙཏུཔཙྩཡལཱབྷསྶ ཨནུཙྪཝིཀོ. དེཐསྶ བྷོགནྟི ཨེཏེན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ ཙཏུཔཙྩཡསམཎཔརིཀྑཱརསངྑཱཏཾ བྷོགཾ ཨེཏསྶ དེཐ. ཡཛཐཉྩ ཡཉྙནྟི ཏྭཉྩ ཨམཙྩཱ ཙ ནཱགརཱ ཙཱཏི སབྦེཔི ཏུམྷེ ཨེཏསྶ བྷོགཉྩ དེཐ, ཡཉྙཉྩ ཡཛཐ. ཏསྶ ཧི དཱིཡམཱནོ དེཡྻདྷམྨོ ¶ ཏེན བྷུཉྫིཏབྦཏྟཱ བྷོགོ ཧོཏི, ཨིཏརེསཾ དཱནཡཉྙཏྟཱ ཡཉྙོ. ཏེནཱཧ ‘‘དེཐསྶ བྷོགཾ ཡཛཐཉྩ ཡཉྙ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ¶ རཉྙཱ གགནཏལེ པུཎྞཙནྡཾ ཨུཊྛཱཔེནྟེན ཝིཡ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎེ པཀཱསིཏེ ཏསྶ གུཎོ སབྦཏྠམེཝ པཱཀཊོ ཛཱཏོ, ཨཏིརེཀཏརོ ཏསྶ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུདཔཱདི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔརཱཛཱ ཝཱ ཨམཙྩཱ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི ཀིཉྩི རཱཛཱནཾ ཝཏྟུཾ ན ཝིསཧི. རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི. བོདྷིསཏྟོཔི ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ‘‘པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཨུཔཀཱརཝསེན ཀརིཾསཱུ’’ཏི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཏིརཱིཊཝཙྪཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༦༠] ༡༠. དཱུཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡསྶཏྠཱ དཱུརམཱཡནྟཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ལོལབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ནཝཀནིཔཱཏེ ཙཀྐཝཱཀཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༩.༦༩ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སཏྠཱ པན ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ¶ ‘‘ན ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཏྭཾ ལོལོ, ལོལྱཀཱརཎེནེཝ པན ཨསིནཱ སཱིསཙྪེདནཾ ལབྷཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ བྷོཛནསུདྡྷིཀོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ བྷོཛནསུདྡྷིཀརཱཛཱཏྭེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. སོ ཀིར ཏཐཱརཱུཔེན ཝིདྷཱནེན བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི, ཡཐཱསྶ ཨེཀིསྶཱ བྷཏྟཔཱཏིཡཱ སཏསཧསྶཾ ཝཡཾ གཙྪཏི. བྷུཉྫནྟོ པན ཨནྟོགེཧེ ན བྷུཉྫཏི, ཨཏྟནོ བྷོཛནཝིདྷཱནཾ ཨོལོཀེནྟཾ མཧཱཛནཾ པུཉྙཾ ཀཱརེཏུཀཱམཏཱཡ རཱཛདྭཱརེ རཏནམཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ བྷོཛནཝེལཱཡ ཏཾ ཨལངྐརཱཔེཏྭཱ ཀཉྩནམཡེ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཁཏྟིཡཀཉྙཱཧི པརིཝུཏོ ¶ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱཡ སུཝཎྞཔཱཏིཡཱ སབྦརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི. ཨཐེཀོ ལོལཔུརིསོ ཏསྶ བྷོཛནཝིདྷཱནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ ¶ ཧུཏྭཱ པིཔཱསཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཏྠེཀོ ཨུཔཱཡོ’’ཏི གཱལ༹ྷཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཧཏྠེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘བྷོ, ཨཧཾ དཱུཏོ, དཱུཏོ’’ཏི ཨུཙྩཱསདྡཾ ཀརོནྟོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ‘‘དཱུཏོམྷཱི’’ཏི ཝདནྟཾ ན ཝཱརེནྟི, ཏསྨཱ མཧཱཛནོ དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཨདཱསི. སོ ཝེགེན གནྟྭཱ རཉྙོ པཱཏིཡཱ ཨེཀཾ བྷཏྟཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱ མུཁེ པཀྑིཔི, ཨཐསྶ ‘‘སཱིསཾ ཚིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨསིགཱཧོ ཨསིཾ ཨབྦཱཧེསི, རཱཛཱ ‘‘མཱ པཧརཱི’’ཏི ནིཝཱརེསི, ‘‘མཱ བྷཱཡི, བྷུཉྫསྶཱུ’’ཏི ཧཏྠཾ དྷོཝིཏྭཱ ནིསཱིདི. བྷོཛནཔརིཡོསཱནེ ¶ ཙསྶ ཨཏྟནོ པིཝནཔཱནཱིཡཉྩེཝ ཏམྦཱུལཉྩ དཱཔེཏྭཱ ‘‘བྷོ པུརིས, ཏྭཾ ‘དཱུཏོམྷཱི’ཏི ཝདསི, ཀསྶ དཱུཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཧཱརཱཛ ཨཧཾ ཏཎྷཱདཱུཏོ, ཨུདརདཱུཏོ, ཏཎྷཱ མཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ‘ཏྭཾ གཙྪཱཧཱི’ཏི དཱུཏཾ ཀཏྭཱ པེསེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༢༨.

‘‘ཡསྶཏྠཱ དཱུརམཱཡནྟི, ཨམིཏྟམཔི ཡཱཙིཏུཾ;

ཏསྶཱུདརསྶཧཾ དཱུཏོ, མཱ མེ ཀུཛ྄ཛྷ རཐེསབྷ.

༢༩.

‘‘ཡསྶ དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ, ཝསམཱཡནྟི མཱཎཝཱ;

ཏསྶཱུདརསྶཧཾ དཱུཏོ, མཱ མེ ཀུཛ྄ཛྷ རཐེསབྷཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡསྶཏྠཱ དཱུརམཱཡནྟཱིཏི ཡསྶ ཨཏྠཱཡ ཨིམེ སཏྟཱ ཏཎྷཱཝསིཀཱ ཧུཏྭཱ དཱུརམྤི གཙྪནྟི. རཐེསབྷཱཏི རཐཡོདྷཛེཊྛཀ.

རཱཛཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘སཙྩམེཏཾ, ཨིམེ སཏྟཱ ཨུདརདཱུཏཱ ཏཎྷཱཝསེན ཝིཙརནྟི, ཏཎྷཱཝ ཨིམེ སཏྟེ ཝིཙཱརེཏི, ཡཱཝ མནཱཔཾ ཝཏ ཨིམིནཱ ཀཐིཏ’’ནྟི ཏསྶ པུརིསསྶ ཏུསྶིཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༣༠.

‘‘དདཱམི ཏེ བྲཱཧྨཎ རོཧིཎཱིནཾ, གཝཾ སཧསྶཾ སཧ པུངྒཝེན;

དཱུཏོ ཧི དཱུཏསྶ ཀཐཾ ན དཛྫཾ, མཡམྤི ཏསྶེཝ བྷཝཱམ དཱུཏཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ བྲཱཧྨཎཱཏི ཨཱལཔནམཏྟམེཏཾ. རོཧིཎཱིནནྟི རཏྟཝཎྞཱནཾ. སཧ པུངྒཝེནཱཏི ཡཱུཐཔརིཎཱཡཀེན ཨུཔདྡཝརཀྑཀེན ཨུསབྷེན སདྡྷིཾ. མཡམྤཱིཏི ཨཧཉྩ ཨཝསེསཱ ཙ སབྦེ སཏྟཱ ཏསྶེཝ ཨུདརསྶ དཱུཏཱ བྷཝཱམ, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨུདརདཱུཏོ སམཱནོ ཨུདརདཱུཏསྶ ཏུཡ྄ཧཾ ཀསྨཱ ན ¶ དཛྫནྟི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཝཏ པུརིསེན ཨསྶུཏཔུབྦཾ ཀཱརཎཾ ཀཐིཏ’’ནྟི ཏུཊྛཙིཏྟོ ཏསྶ མཧནྟཾ ཡསཾ ཨདཱསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོ ལོལབྷིཀྑུ སཀདཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི, ཨཉྙེཔི བཧཱུ སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ ལོལཔུརིསོ ཨེཏརཧི ལོལབྷིཀྑུ ཨཧོསི, བྷོཛནསུདྡྷིཀརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

དཱུཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

སངྐཔྤཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སངྐཔྤ ཏིལམུཊྛི ཙ, མཎི ཙ སིནྡྷཝཱསུཀཾ;

ཛརཱུདཔཱནཾ གཱམཎི, མནྡྷཱཏཱ ཏིརཱིཊདཱུཏནྟི.

༢. པདུམཝགྒོ

[༢༦༡] ༡. པདུམཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཐཱ ¶ ཀེསཱ ཙ མསྶཱུ ཙཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཱནནྡབོདྷིམྷི མཱལཱཔཱུཛཀཱརཀེ བྷིཀྑཱུ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཀཱལིངྒབོདྷིཛཱཏཀེ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. སོ པན ཨཱནནྡཏྠེརེན རོཔིཏཏྟཱ ‘‘ཨཱནནྡབོདྷཱི’’ཏི ཛཱཏོ. ཐེརེན ཧི ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ བོདྷིསྶ རོཔིཏབྷཱཝོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཏྠརི. ཨཐེཀཙྩེ ཛནཔདཝཱསིནོ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཱནནྡབོདྷིམྷི མཱལཱཔཱུཛཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཛེཏཝནཾ ¶ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པུནདིཝསེ སཱཝཏྠིཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔྤལཝཱིཐིཾ གནྟྭཱ མཱལཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡཾ ‘བོདྷིམྷི མཱལཱཔཱུཛཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི ཨུཔྤལཝཱིཐིཾ གནྟྭཱ ཨེཀམཱལམྤི ན ལབྷིམྷཱ’’ཏི. ཐེརོ ‘‘ཨཧཾ ཝོ, ཨཱཝུསོ, ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤལཝཱིཐིཾ གནྟྭཱ བཧཱུ ནཱིལུཔྤལཀལཱཔེ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཱགམྨ ཏེསཾ དཱཔེསི, ཏེ ཏཱནི གཧེཏྭཱ བོདྷིསྶ པཱུཛཾ ཀརིཾསུ. ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ གུཎཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཛཱནཔདཱ བྷིཀྑཱུ ཨཔྤཔུཉྙཱ ཨུཔྤལཝཱིཐིཾ གནྟྭཱ མཱལཾ ན ལབྷིཾསུ, ཐེརོ པན གནྟྭཱཝ ཨཱཧརཱཔེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ ¶ ཝཏྟུཚེཀཱ ཀཐཱཀུསལཱ མཱལཾ ལབྷནྟི, པུབྦེཔི ལབྷིཾསུཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སེཊྛིཔུཏྟོ ཨཧོསི. ཨནྟོནགརེ ཙ ཨེཀསྨིཾ སརེ པདུམཱནི པུཔྥནྟི. ཨེཀོ ཚིནྣནཱསོ པུརིསོ ཏཾ སརཾ རཀྑཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བཱརཱཎསིཡཾ ཨུསྶཝེ གྷུཊྛེ མཱལཾ པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ ཨུསྶཝཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམཱ ཏཡོ སེཊྛིཔུཏྟཱ ‘‘ནཱསཙྪིནྣསྶ ཨབྷཱུཏེན ཝཎྞཾ ཝཏྭཱ མཱལཾ ཡཱཙིསྶཱམཱ’’ཏི ཏསྶ པདུམཱནི བྷཉྫནཀཱལེ སརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ.

ཏེསུ ཨེཀོ ཏཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༣༡.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཀེསཱ ཙ མསྶཱུ ཙ, ཚིནྣཾ ཚིནྣཾ ཝིརཱུཧཏི;

ཨེཝཾ རུཧཏུ ཏེ ནཱསཱ, པདུམཾ དེཧི ཡཱཙིཏོ’’ཏི.

སོ ཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པདུམཾ ན ཨདཱསི.

ཨཐསྶ དུཏིཡོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༣༢.

‘‘ཡཐཱ སཱརདིཀཾ བཱིཛཾ, ཁེཏྟེ ཝུཏྟཾ ཝིརཱུཧཏི;

ཨེཝཾ རུཧཏུ ཏེ ནཱསཱ, པདུམཾ དེཧི ཡཱཙིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱརདིཀནྟི སརདསམཡེ གཧེཏྭཱ ནིཀྑིཏྟཾ སཱརསམྤནྣཾ བཱིཛཾ. སོ ཏསྶཔི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པདུམཾ ན ཨདཱསི.

ཨཐསྶ ཏཏིཡོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༣༣.

‘‘ཨུབྷོཔི ¶ པལཔནྟེཏེ, ཨཔི པདྨཱནི དསྶཏི;

ཝཛྫུཾ ཝཱ ཏེ ན ཝཱ ཝཛྫུཾ, ནཏྠི ནཱསཱཡ རཱུཧནཱ;

དེཧི སམྨ པདུམཱནི, ཨཧཾ ཡཱཙཱམི ཡཱཙིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨུབྷོཔི པལཔནྟེཏེཏི ཨེཏེ དྭེཔི མུསཱ ཝདནྟི. ཨཔི པདྨཱནཱིཏི ‘‘ཨཔི ནཱམ ནོ པདུམཱནི དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདནྟི. ཝཛྫུཾ ཝཱ ¶ ཏེ ན ཝཱ ཝཛྫུནྟི ‘‘ཏཝ ནཱསཱ རུཧཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ཝཱ ན ཝཱ ཝདེཡྻུཾ, ཨེཏེསཾ ཝཙནཾ ཨཔྤམཱཎཾ, སབྦཏྠཱཔི ནཏྠི ནཱསཱཡ རུཧནཱ, ཨཧཾ པན ཏེ ནཱསཾ པཊིཙྩ ན ཀིཉྩི ཝདཱམི, ཀེཝལཾ ཡཱཙཱམི, ཏསྶ མེ དེཧི, སམྨ, པདུམཱནི ཡཱཙིཏོཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ པདུམསརགོཔཀོ ‘‘ཨིམེཧི དྭཱིཧི མུསཱཝཱདོ ཀཐིཏོ, ཏུམྷེཧི སབྷཱཝོ ཀཐིཏོ, ཏུམྷཱཀཾ ཨནུཙྪཝིཀཱནི པདུམཱནཱི’’ཏི མཧནྟཾ པདུམཀལཱཔཾ ཨཱདཱཡ ཏསྶ དཏྭཱ ཨཏྟནོ པདུམསརམེཝ གཏོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ པདུམལཱབྷཱི སེཊྛིཔུཏྟོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པདུམཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༦༢] ༢. མུདུཔཱཎིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པཱཎི ཙེ མུདུཀོ ཙསྶཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཉྷི སཏྠཱ དྷམྨསབྷཾ ཨཱནཱིཏཾ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷིཀྑུ, ཨིཏྠིཡོ ནཱམེཏཱ ཀིལེསཝསེན གམནཏོ ཨརཀྑིཡཱ, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཨཏྟནོ དྷཱིཏརཾ རཀྑིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, པིཏརཱ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱཝ པིཏརཾ ཨཛཱནཱཔེཏྭཱ ཀིལེསཝསེན པུརིསེན སདྡྷིཾ པལཱཡཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསི. སོ ¶ དྷཱིཏརཉྩ བྷཱགིནེཡྻཉྩ དྭེཔི ཨནྟོནིཝེསནེ པོསེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ‘‘མམཙྩཡེན མཡ྄ཧཾ བྷཱགིནེཡྻོ རཱཛཱ ¶ བྷཝིསྶཏི, དྷཱིཏཱཔི མེ ཏསྶ ཨགྒམཧེསཱི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ བྷཱགིནེཡྻསྶ ཝཡཔྤཏྟཀཱལེ པུན ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ‘‘མཡ྄ཧཾ བྷཱགིནེཡྻསྶ ཨཉྙསྶ རཉྙོ དྷཱིཏརཾ ཨཱནེསྶཱམ, མཡ྄ཧཾ དྷཱིཏརམྤི ཨཉྙསྨིཾ རཱཛཀུལེ དསྶཱམ, ཨེཝཾ ནོ ཉཱཏཀཱ བཧུཏརཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ སམྤཊིཙྪིཾསུ.

ཨཐ རཱཛཱ བྷཱགིནེཡྻསྶ བཧིགེཧཾ དཱཔེསི, ཨནྟོ པཝེསནཾ ནིཝཱརེསི. ཏེ པན ཨཉྙམཉྙཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཀུམཱརོ ‘‘ཀེན ནུ ཁོ ཨུཔཱཡེན རཱཛདྷཱིཏརཾ བཧི ནཱིཧརཱཔེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ‘‘ཨཏྠི ཨུཔཱཡོ’’ཏི དྷཱཏིཡཱ ལཉྫཾ དཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཀིཙྩ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨམྨ, ཀཐཾ ནུ ཁོ རཱཛདྷཱིཏརཾ བཧི ཀཱཏུཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷེཡྻཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘རཱཛདྷཱིཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀཐེཏྭཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཨམྨཱ’’ཏི. སཱ གནྟྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཨམྨ, སཱིསེ ཏེ ཨཱུཀཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ནཱིཙཔཱིཋཀེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཨུཙྩེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏསྶཱ སཱིསཾ ཨཏྟནོ ཨཱུརཱུསུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱུཀཱ གཎྷཡམཱནཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ སཱིསཾ ནཁེཧི ཝིཛ྄ཛྷི ¶ . རཱཛདྷཱིཏཱ ‘‘ནཱཡཾ ཨཏྟནོ ནཁེཧི ཝིཛ྄ཛྷཏི, པིཏུཙྪཱཔུཏྟསྶ མེ ཀུམཱརསྶ ནཁེཧི ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཏྭཾ ཀུམཱརསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, ཨམྨཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཏེན སཱསནཾ ཀཐིཏ’’ནྟི? ‘‘ཏཝ བཧིཀརཎཱུཔཱཡཾ པུཙྪཏི, ཨམྨཱ’’ཏི. རཱཛདྷཱིཏཱ ‘‘པཎྜིཏོ ཧོནྟོ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི པཋམཾ གཱཐཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཨིམཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཀུམཱརསྶ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

༣༤.

‘‘པཱཎི ཙེ མུདུཀོ ཙསྶ, ནཱགོ ཙསྶ སུཀཱརིཏོ;

ཨནྡྷཀཱརོ ཙ ཝསྶེཡྻ, ཨཐ ནཱུན ཏདཱ སིཡཱ’’ཏི.

སཱ ཏཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཀུམཱརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨམྨ, རཱཛདྷཱིཏཱ ཀིམཱཧཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཡྻཔུཏྟ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཾ ¶ པཧིཎཱི’’ཏི ཏཾ གཱཐཾ ཨུདཱཧཱསི. ཀུམཱརོ ཙ ཏསྶཏྠཾ ཉཏྭཱ ‘‘གཙྪ, ཨམྨཱ’’ཏི ཏཾ ཨུཡྻོཛེསི.

གཱཐཱཡཏྠོ – སཙེ ཏེ ཨེཀིསྶཱ ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀཱཡ མམ ཧཏྠོ ཝིཡ ཧཏྠོ མུདུ ཨསྶ, ཡདི ཙ ཏེ ཨཱནེཉྫཀཱརཎཾ སུཀཱརིཏོ ཨེཀོ ཧཏྠཱི ཨསྶ, ཡདི ཙ ཏཾ དིཝསཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོ ཨཏིཝིཡ བཧལོ ཨནྡྷཀཱརོ ཨསྶ, དེཝོ ཙ ཝསྶེཡྻ. ཨཐ ནཱུན ཏདཱ སིཡཱཏི ¶ ཏཱདིསེ ཀཱལེ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨཱགམྨ ཨེཀཾསེན ཏེ མནོརཐསྶ མཏྠཀགམནཾ སིཡཱཏི.

ཀུམཱརོ ཨེཏམཏྠཾ ཏཐཏོ ཉཏྭཱ ཨེཀཾ ཨབྷིརཱུཔཾ མུདུཧཏྠཾ ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀཾ སཛྫཾ ཀཏྭཱ མངྒལཧཏྠིགོཔཀསྶ ལཉྫཾ དཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨཱནེཉྫཀཱརཎཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཱལཾ ཨཱགམེནྟོ ཨཙྪི.

ཨཐེཀསྨིཾ ཀཱལ༹པཀྑུཔོསཐདིཝསེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརེ གྷནཀཱལ༹མེགྷོ ཝསྶི. སོ ‘‘ཨཡཾ དཱནི རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཝུཏྟདིཝསོ’’ཏི ཝཱརཎཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ མུདུཧཏྠཀཾ ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀཾ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ གནྟྭཱ རཱཛནིཝེསནསྶ ཨཱཀཱསངྒཎཱབྷིམུཁེ ཋཱནེ ཧཏྠིཾ མཧཱབྷིཏྟིཡཾ ཨལླཱིཡཱཔེཏྭཱ ཝཱཏཔཱནསམཱིཔེ ཏེམེནྟོ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱཔི དྷཱིཏརཾ རཀྑནྟོ ཨཉྙཏྠ སཡིཏུཾ ན དེཏི, ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཙཱུལ༹སཡནེ སཡཱཔེཏི. སཱཔི ‘‘ཨཛྫ ཀུམཱརོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ནིདྡཾ ཨནོཀྐམིཏྭཱཝ ནིཔནྣཱ ‘‘ཏཱཏ ནྷཱཡིཏུཀཱམཱམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ཨེཧི, ཨམྨཱ’’ཏི ཏཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཝཱཏཔཱནསམཱིཔཾ ནེཏྭཱ ‘‘ནྷཱཡཱཧི, ཨམྨཱ’’ཏི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱཏཔཱནསྶ བཧིཔསྶེ པམུཁེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཱ ནྷཱཡམཱནཱཝ ཀུམཱརསྶ ཧཏྠཾ པསཱརེསི, སོ ཏསྶཱ ཧཏྠཏོ ཨཱབྷརཎཱནི ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀཱཡ ཧཏྠེ པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ ¶ ཏཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏརཾ ནིསྶཱཡ པམུཁེ ཋཔེསི ¶ . སཱ ཏསྶཱ ཧཏྠཾ གཧེཏྭཱ པིཏུ ཧཏྠེ ཋཔེསི, སོ ཏསྶཱ ཧཏྠཾ གཧེཏྭཱ དྷཱིཏུ ཧཏྠཾ མུཉྩི, སཱ ཨིཏརསྨཱཔི ཧཏྠཱ ཨཱབྷརཎཱནི ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཏསྶཱ དུཏིཡཧཏྠེ པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ པིཏུ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ཀུམཱརེན སདྡྷིཾ ཨགམཱསི. རཱཛཱ ‘‘དྷཱིཏཱཡེཝ མེ’’ཏི སཉྙཱཡ ཏཾ དཱརིཀཾ ནྷཱནཔརིཡོསཱནེ སིརིགབྦྷེ སཡཱཔེཏྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ ལཉྪེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ དཏྭཱ ཨཏྟནོ སཡནཾ གནྟྭཱ ནིཔཛྫི.

སོ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཾ དཱརིཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིམེཏ’’ནྟི པུཙྪི. སཱ ཏསྶཱ ཀུམཱརེན སདྡྷིཾ གཏབྷཱཝཾ ཀཐེསི. རཱཛཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཙརནྟེནཔི མཱཏུགཱམཾ རཀྑིཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨེཝཾ ཨརཀྑིཡཱ ནཱམིཏྠིཡོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིཏརཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༣༥.

‘‘ཨནལཱ མུདུསམྦྷཱསཱ, དུཔྤཱུརཱ ཏཱ ནདཱིསམཱ;

སཱིདནྟི ནཾ ཝིདིཏྭཱན, ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫཡེ.

༣༦.

‘‘ཡཾ ¶ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟི, ཚནྡསཱ ཝཱ དྷནེན ཝཱ;

ཛཱཏཝེདོཝ སཾ ཋཱནཾ, ཁིཔྤཾ ཨནུདཧནྟི ན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨནལཱ མུདུསམྦྷཱསཱཏི མུདུཝཙནེནཔི ཨསཀྐུཎེཡྻཱ, ནེཝ སཀྐཱ སཎྷཝཱཙཱཡ སངྒཎྷིཏུནྟི ཨཏྠོ. པུརིསེཧི ཝཱ ཨེཏཱསཾ ན ཨལནྟི ཨནལཱ. མུདུསམྦྷཱསཱཏི ཧདཡེ ཐདྡྷེཔི སམྦྷཱསཱཝ མུདུ ཨེཏཱསནྟི མུདུསམྦྷཱསཱ. དུཔྤཱུརཱ ཏཱ ནདཱིསམཱཏི ཡཐཱ ནདཱི ཨཱགཏཱགཏསྶ ཨུདཀསྶ སནྡནཏོ ཨུདཀེན དུཔྤཱུརཱ, ཨེཝཾ ཨནུབྷཱུཏཱནུབྷཱུཏེཧི མེཐུནཱདཱིཧི ཨཔརིཏུསྶནཏོ དུཔྤཱུརཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏིཎྞཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ མཱཏུགཱམོ ཀཱལཾ ཀརོཏི. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? མེཐུནསམཱཔཏྟིཡཱ ཙ ཝིཛཱཡནསྶ ཙ ཨལངྐཱརསྶ ཙ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ མཱཏུགཱམོ ཀཱལཾ ཀརོཏཱི’’ཏི.

སཱིདནྟཱིཏི ཨཊྛསུ མཧཱནིརཡེསུ སོལ༹སསུ ཨུསྶདནིརཡེསུ ནིམུཛྫནྟི. ནནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ ¶ . ཝིདིཏྭཱནཱཏི ཨེཝཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫཡེཏི ‘‘ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ ནཱམ མེཐུནདྷམྨཱདཱིཧི ཨཏིཏྟཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨེཏེསུ ནིརཡེསུ སཱིདནྟི, ཨེཏཱ ཨེཝཾ ཨཏྟནཱ སཱིདམཱནཱ ཀསྶཉྙསྶ ¶ སུཁཱཡ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཉཏྭཱ པཎྜིཏོ པུརིསོ དཱུརཏོཝ ཏཱ པརིཝཛྫཡེཏི དཱིཔེཏི. ཚནྡསཱ ཝཱ དྷནེན ཝཱཏི ཨཏྟནོ ཝཱ ཚནྡེན རུཙིཡཱ པེམེན, བྷཏིཝསེན ལདྡྷདྷནེན ཝཱ ཡཾ པུརིསཾ ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཨུཔསེཝནྟི བྷཛནྟི. ཛཱཏཝེདོཏི ཨགྒི. སོ ཧི ཛཱཏམཏྟོཝ ཝེདིཡཏི, ཝིདིཏོ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ཛཱཏཝེདོ. སོ ཡཐཱ ཨཏྟནོ ཋཱནཾ ཀཱརཎཾ ཨོཀཱསཾ ཨནུདཧཏི, ཨེཝམེཏཱཔི ཡཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཏཾ པུརིསཾ དྷནཡསསཱིལཔཉྙཱསམནྣཱགཏམྤི ཏེསཾ སབྦེསཾ དྷནཱདཱིནཾ ཝིནཱསནཏོ པུན ཏཱཡ སམྤཏྟིཡཱ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀཾ ཀུརུམཱནཱ ཁིཔྤཾ ཨནུདཧནྟི ཛྷཱཔེནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘བལཝནྟོ དུབྦལཱ ཧོནྟི, ཐཱམཝནྟོཔི ཧཱཡརེ;

ཙཀྑུམཱ ཨནྡྷཀཱ ཧོནྟི, མཱཏུགཱམཝསཾ གཏཱ.

‘‘གུཎཝནྟོ ¶ ནིགྒུཎཱ ཧོནྟི, པཉྙཝནྟོཔི ཧཱཡརེ;

པམཏྟཱ བནྡྷནེ སེནྟི, མཱཏུགཱམཝསཾ གཏཱ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷེནཉྩ ཏཔཾ སཱིལཾ, སཙྩཾ ཙཱགཾ སཏིཾ མཏིཾ;

ཨཙྪིནྡནྟི པམཏྟསྶ, པནྠདཱུབྷཱིཝ ཏཀྐརཱ.

‘‘ཡསཾ ཀིཏྟིཾ དྷིཏིཾ སཱུརཾ, བཱཧུསཙྩཾ པཛཱནནཾ;

ཁེཔཡནྟི པམཏྟསྶ, ཀཊྛཔུཉྫཾཝ པཱཝཀོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ‘‘བྷཱགིནེཡྻོཔི མཡཱཝ པོསེཏབྦོ’’ཏི མཧནྟེན སཀྐཱརེན དྷཱིཏརཾ ཏསྶེཝ དཏྭཱ ཏཾ ཨོཔརཛྫེ པཏིཊྛཔེསི. སོཔི མཱཏུལསྶ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཧི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསེནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མུདུཔཱཎིཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༦༣] ༣. ཙཱུལ༹པལོབྷནཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨབྷིཛྫམཱནེ ¶ ¶ ཝཱརིསྨིནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུམེཝ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཉྷི སཏྠཱ དྷམྨསབྷཾ ཨཱནཱིཏཾ ‘‘སཙྩཾ ཀིར, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷིཀྑུ, ཨིཏྠིཡོ ནཱམེཏཱ པོརཱཎཀེ སུདྡྷསཏྟེཔི སཾཀིལེསེསུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟོ རཱཛཱ ཨཔུཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨིཏྠིཡོ ‘‘པུཏྟཔཏྠནཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱ པུཏྟེ པཏྠེནྟི. ཨེཝཾ ཨདྡྷཱནེ གཏེ བོདྷིསཏྟོ བྲཧྨལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟི. ཏཾ ཛཱཏམཏྟཾ ནྷཱཔེཏྭཱ ཐཉྙཔཱཡནཏྠཱཡ དྷཱཏིཡཱ ཨདཾསུ. སོ པཱཡམཱནོ རོདཏི, ཨཐ ནཾ ཨཉྙིསྶཱ ཨདཾསུ. མཱཏུགཱམཧཏྠགཏོ ནེཝ ཏུཎྷཱི ཧོཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀསྶ པཱདམཱུལིཀསྶ ཨདཾསུ, ཏེན གཧིཏམཏྟོཡེཝ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ པུརིསཱཝ ¶ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཙརནྟི. ཐཉྙཾ པཱཡེནྟཱ དུཧིཏྭཱ ཝཱ པཱཡེནྟི, སཱཎིཨནྟརེན ཝཱ ཐནཾ མུཁེ ཋཔེནྟི. ཏེནསྶ ཨནིཏྠིགནྡྷཀུམཱརོཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ. ཏསྶ ཨཔརཱཔརཾ ཝདྡྷམཱནསྶཔི མཱཏུགཱམཾ ནཱམ དསྶེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཏེནསྶ རཱཛཱ ཝིསུཾཡེཝ ནིསཛྫཱདིཊྛཱནཱནི ཛྷཱནཱགཱརཉྩ ཀཱརེསི.

སོ ཏསྶ སོལ༹སཝསྶིཀཀཱལེ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཉྙོ པུཏྟོ ནཏྠི, ཨཡཾ པན ཀུམཱརོ ཀཱམེ ན པརིབྷུཉྫཏི, རཛྫམྤི ན ཨིཙྪིསྶཏི, དུལླདྡྷོ ཝཏ མེ པུཏྟོ’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀཱ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཀུསལཱ པུརིསེ པརིཙརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཀཱཏུཾ པཊིབལཱ ཏརུཎནཱཊཀིཏྠཱི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘དེཝ, ཀིཾ ནུ ཙིནྟེསཱི’’ཏི ཨཱཧ, རཱཛཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑི. ‘‘ཧོཏུ, དེཝ ¶ , ཨཧཾ ཏཾ པལོབྷེཏྭཱ ཀཱམརསཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ མེ པུཏྟཾ ཨནིཏྠིགནྡྷཀུམཱརཾ པལོབྷེཏུཾ སཀྐིསྶསི, སོ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི, ཏྭཾ ཨགྒམཧེསཱི’’ཏི. སཱ ‘‘མམེསོ བྷཱརོ, ཏུམྷེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱརཀྑམནུསྶེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ པཙྩཱུསསམཡེ ཨཱགནྟྭཱ ཨཡྻཔུཏྟསྶ སཡནཊྛཱནེ བཧིཛྷཱནཱགཱརེ ཋཏྭཱ གཱཡིསྶཱམི. སཙེ སོ ཀུཛ྄ཛྷཏི, མཡ྄ཧཾ ཀཐེཡྻཱཐ, ཨཧཾ ཨཔགཙྪིསྶཱམི. སཙེ སུཎཱཏི, ཝཎྞཾ མེ ཀཐེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཾསུ.

སཱཔི པཙྩཱུསཀཱལེ ཏསྨིཾ པདེསེ ཋཏྭཱ ཏནྟིསྶརེན གཱིཏསྶརཾ, གཱིཏསྶརེན ཏནྟིསྶརཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ མདྷུརེན སདྡེན གཱཡི, ཀུམཱརོ སུཎནྟོཝ ནིཔཛྫི, པུནདིཝསེ ཙ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ཋཏྭཱ ¶ གཱཡིཏུཾ ཨཱཎཱཔེསི, པུནདིཝསེ ཛྷཱནཱགཱརེ ཋཏྭཱ གཱཡིཏུཾ ཨཱཎཱཔེསི, པུནདིཝསེ ཨཏྟནོ སམཱིཔེ ཋཏྭཱཏི ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེནེཝ ཏཎྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ལོཀདྷམྨཾ སེཝིཏྭཱ ཀཱམརསཾ ཉཏྭཱ ‘‘མཱཏུགཱམཾ ནཱམ ཨཉྙེསཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི ཨསིཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ ཨོཏརིཏྭཱ པུརིསེ ཨནུབནྡྷནྟོ ཝིཙརི. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཏཱཡ ཀུམཱརིཀཱཡ སདྡྷིཾ ནགརཱ ནཱིཧརཱཔེསི. ཨུབྷོཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨདྷོགངྒཾ གནྟྭཱ ཨེཀསྨིཾ པསྶེ གངྒཾ, ཨེཀསྨིཾ སམུདྡཾ ཀཏྭཱ ཨུབྷིནྣམནྟརེ ཨསྶམཔདཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤཡིཾསུ. ཀུམཱརིཀཱ པཎྞསཱལཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀནྡམཱུལཱདཱིནི པཙཏི, བོདྷིསཏྟོ ཨརཉྙཏོ ཕལཱཕལཾ ཨཱཧརཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ ཏསྨིཾ ཕལཱཕལཏྠཱཡ གཏེ སམུདྡདཱིཔཀཱ ཨེཀོ ཏཱཔསོ བྷིཀྑཱཙཱརཏྠཱཡ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ དྷཱུམཾ དིསྭཱ ཨསྶམཔདེ ཨོཏརི. ཨཐ ནཾ སཱ ‘‘ནིསཱིད, ཡཱཝ པཙྩཏཱི’’ཏི ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨིཏྠིཀུཏྟེན པལོབྷེཏྭཱ ཛྷཱནཱ ཙཱཝེཏྭཱ བྲཧྨཙརིཡམསྶ ཨནྟརདྷཱཔེསི. སོ པཀྑཙྪིནྣཀཱཀོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ¶ ཏཾ ཛཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སབྦདིཝསཾ ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཝེགེན སམུདྡཱབྷིམུཁོ པལཱཡི. ཨཐ ནཾ སོ ‘‘པཙྩཱམིཏྟོ མེ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨསིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུབནྡྷི. ཏཱཔསོ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏནཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ སམུདྡེ པཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨེས ཏཱཔསོ ཨཱཀཱསེནཱགཏོ བྷཝིསྶཏི, ཛྷཱནསྶ པརིཧཱིནཏྟཱ སམུདྡེ པཏིཏོ, མཡཱ དཱནིསྶ ཨཝསྶཡེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཝེལནྟེ ཋཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༣༧.

‘‘ཨབྷིཛྫམཱནེ ཝཱརིསྨིཾ, སཡཾ ཨཱགམྨ ཨིདྡྷིཡཱ;

མིསྶཱིབྷཱཝིཏྠིཡཱ གནྟྭཱ, སཾསཱིདསི མཧཎྞཝེ.

༣༨.

‘‘ཨཱཝཊྚནཱི མཧཱམཱཡཱ, བྲཧྨཙརིཡཝིཀོཔནཱ;

སཱིདནྟི ནཾ ཝིདིཏྭཱན, ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫཡེ.

༣༩.

‘‘ཡཾ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟི, ཚནྡསཱ ཝཱ དྷནེན ཝཱ;

ཛཱཏཝེདོཝ སཾ ཋཱནཾ, ཁིཔྤཾ ཨནུདཧནྟི ན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨབྷིཛྫམཱནེ ཝཱརིསྨིནྟི ཨིམསྨིཾ ཨུདཀེ ཨཙལམཱནེ ཨཀམྤམཱནེ ཨུདཀཾ ཨནཱམསིཏྭཱ སཡཾ ཨཱཀཱསེནེཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ. མིསྶཱིབྷཱཝིཏྠིཡཱཏི ལོཀདྷམྨཝསེན ཨིཏྠིཡཱ ¶ སདྡྷིཾ མིསྶཱིབྷཱཝཾ. ཨཱཝཊྚནཱི མཧཱམཱཡཱཏི ཨིཏྠིཡོ ནཱམེཏཱ ཀཱམཱཝཊྚེན ཨཱཝཊྚནཏོ ཨཱཝཊྚནཱི, ཨནནྟཱཧི ཨིཏྠིམཱཡཱཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧཱམཱཡཱ ནཱམ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘མཱཡཱ ཙེཏཱ མརཱིཙཱི ཙ, སོཀོ རོགོ ཙུཔདྡཝོ;

ཁརཱ ཙ བནྡྷནཱ ཙེཏཱ, མཙྩུཔཱསོ གུཧཱསཡོ;

ཏཱསུ ཡོ ཝིསྶསེ པོསོ, སོ ནརེསུ ནརཱདྷམོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༡.༡༡༨);

བྲཧྨཙརིཡཝིཀོཔནཱཏི ¶ སེཊྛཙརིཡསྶ མེཐུནཝིརཏིབྲཧྨཙརིཡསྶ ཝིཀོཔནཱ. སཱིདནྟཱིཏི ཨིཏྠིཡོ ནཱམེཏཱ ཨིསཱིནཾ བྲཧྨཙརིཡཝིཀོཔནེན ཨཔཱཡེསུ སཱིདནྟི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨེཏཾ པན བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏཱཔསོ སམུདྡམཛ྄ཛྷེ ཋིཏོཡེཝ ནཊྛཛ྄ཛྷཱནཾ པུན ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཏོ. བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཏཱཔསོ ཨེཝཾ བྷཱརིཀོ སམཱནོ སིམྦལིཏཱུལཾ ཝིཡ ཨཱཀཱསེན གཏོ, མཡཱཔི ཨིམིནཱ ¶ ཝིཡ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཙརིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཨསྶམཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨིཏྠིཾ མནུསྶཔཐཾ ནེཏྭཱ ‘‘གཙྪ, ཏྭ’’ནྟི ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ མནུཉྙེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཨནིཏྠིགནྡྷཀུམཱརོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཙཱུལ༹པལོབྷནཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༦༤] ༤. མཧཱཔནཱདཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པནཱདོ ནཱམ སོ རཱཛཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ གངྒཱཏཱིརེ ནིསིནྣོ བྷདྡཛིཏྠེརསྶཱནུབྷཱཝཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀསྨིཉྷི སམཡེ སཏྠཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ‘‘བྷདྡཛིཀུམཱརསྶ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ བྷདྡིཡནགརཾ པཏྭཱ ཛཱཏིཡཱཝནེ ཏཡོ མཱསེ ¶ ཝསི ཀུམཱརསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ. བྷདྡཛིཀུམཱརོ མཧཱཡསོ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ བྷདྡིཡསེཊྛིནོ ཨེཀཔུཏྟཀོ. ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཨེཀེཀསྨིཾ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཝསཏི. ཨེཀསྨིཾ ཝསིཏྭཱ ནཱཊཀཔརིཝུཏོ མཧནྟེན ཡསེན ཨཉྙཾ པཱསཱདཾ གཙྪཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ‘‘ཀུམཱརསྶ ཡསཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི སཀལནགརཾ སངྑུབྷི, པཱསཱདནྟརེ ཙཀྐཱཏིཙཀྐཱནི མཉྩཱཏིམཉྩཱནི བནྡྷནྟི.

སཏྠཱ ¶ ཏཡོ མཱསེ ཝསིཏྭཱ ‘‘མཡཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ནགརཝཱསཱིནཾ ཨཱརོཙེསི. ནཱགརཱ ‘‘བྷནྟེ, སྭེ གམིསྶཐཱ’’ཏི སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ཀཱལཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནིསཱིདི, མནུསྶཱ མཧཱདཱནཾ ཨདཾསུ. སཏྠཱ ནིཊྛིཏབྷཏྟཀིཙྩོ མདྷུརསྶརེན ཨནུམོདནཾ ཨཱརབྷི. ཏསྨིཾ ཁཎེ བྷདྡཛིཀུམཱརོཔི པཱསཱདཏོ པཱསཱདཾ གཙྪཏི ¶ , ཏསྶ སམྤཏྟིདསྶནཏྠཱཡ ཏཾ དིཝསཾ ན ཀོཙི ཨགམཱསི, ཨཏྟནོ མནུསྶཱཝ པརིཝཱརེསུཾ. སོ མནུསྶེ པུཙྪི – ‘‘ཨཉྙསྨིཾ ཀཱལེ མཡི པཱསཱདཏོ པཱསཱདཾ གཙྪནྟེ སཀལནགརཾ སངྑུབྷཏི, ཙཀྐཱཏིཙཀྐཱནི མཉྩཱཏིམཉྩཱནི བནྡྷནྟི, ཨཛྫ པན ཋཔེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ མནུསྶེ ཨཉྙོ ཀོཙི ནཏྠི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི. ‘‘སཱམི, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨིམཾ བྷདྡིཡནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཏཡོ མཱསེ ཝསིཏྭཱ ཨཛྫེཝ གམིསྶཏི, སོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཾ དེསེཏི, སཀལནགརཝཱསིནོཔི ཏསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཏེན ཧི ཨེཐ, མཡམྤི སུཎིསྶཱམཱ’’ཏི སབྦཱབྷརཎཔཊིམཎྜིཏོཝ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཋིཏོཝ སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

སཏྠཱ བྷདྡིཡསེཊྛིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘མཧཱསེཊྛི, པུཏྟོ ཏེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོཝ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ, ཏེནསྶ ཨཛྫེཝ པབྦཛིཏུཾ ཝཱ ཝཊྚཏི པརིནིབྦཱཡིཏུཾ ཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟསྶ པརིནིབྦཱནེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, པབྦཱཛེཐ ནཾ, པབྦཱཛེཏྭཱ ཙ པན ནཾ གཧེཏྭཱ སྭེ ཨམྷཱཀཾ གེཧཾ ཨུཔསངྐམཐཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ནིམནྟནཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཀུལཔུཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨུཔསམྤདཾ དཱཔེསི. ཏསྶ མཱཏཱཔིཏརོ སཏྟཱཧཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀརིཾསུ. སཏྠཱ སཏྟཱཧཾ ཝསིཏྭཱ ཀུལཔུཏྟམཱདཱཡ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཀོཊིགཱམཾ པཱཔུཎི. ཀོཊིགཱམཝཱསིནོ མནུསྶཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ ཨདཾསུ. སཏྠཱ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ ཨནུམོདནཾ ཨཱརབྷི. ཀུལཔུཏྟོ ཨནུམོདནཀརཎཀཱལེ བཧིགཱམཾ གནྟྭཱ ‘‘སཏྠུ ཨཱགཏཀཱལེཡེཝ ཨུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི གངྒཱཏིཏྠསམཱིཔེ ཨེཀསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི ¶ . མཧལླཀཏྠེརེསུ ཨཱགཙྪནྟེསུཔི ཨནུཊྛཧིཏྭཱ སཏྠུ ཨཱགཏཀཱལེཡེཝ ཨུཊྛཧི. པུཐུཛྫནཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཡཾ པུརེ ཝིཡ པབྦཛིཏྭཱ མཧཱཐེརེ ཨཱགཙྪནྟེཔི དིསྭཱ ན ཨུཊྛཧཏཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཾསུ.

ཀོཊིགཱམཝཱསིནོ ¶ མནུསྶཱ ནཱཝཱསངྒྷཱཏེ བནྡྷིཾསུ. སཏྠཱ ནཱཝཱསངྒྷཱཏེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ ¶ , བྷདྡཛཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨེས, བྷནྟེ, ཨིདྷེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཧི, བྷདྡཛི, ཨམྷེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀནཱཝཾ ཨབྷིརུཧཱ’’ཏི. ཐེརོཔི ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨེཀནཱཝཱཡ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ གངྒཱཡ མཛ྄ཛྷཾ གཏཀཱལེ སཏྠཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡཛི, ཏཡཱ མཧཱཔནཱདརཱཛཀཱལེ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཔཱསཱདོ ཀཧ’’ནྟི. ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ནིམུགྒོ, བྷནྟེཏི. པུཐུཛྫནཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘བྷདྡཛིཏྠེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ཏེན ཧི, བྷདྡཛི, སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཀངྑཾ ཚིནྡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨིདྡྷིབལེན གནྟྭཱ པཱསཱདཐཱུཔིཀཾ པཱདངྒུལིཡཱ གཧེཏྭཱ པཉྩཝཱིསཏིཡོཛནཾ པཱསཱདཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏི. ཨུཔྤཏིཏོ ཙ པན ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ ཋིཏཱནཾ པཱསཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཉྙཱཡི. སོ ཨེཀཡོཛནཾ དྭིཡོཛནཾ ཏིཡོཛནནྟི ཡཱཝ ཝཱིསཏིཡོཛནཱ ཨུདཀཏོ པཱསཱདཾ ཨུཀྑིཔི. ཨཐསྶ པུརིམབྷཝེ ཉཱཏཀཱ པཱསཱདལོབྷེན མཙྪཀཙྪཔནཱགམཎྜཱུཀཱ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ པཱསཱདེ ནིབྦཏྟཱ པཱསཱདེ ཨུཊྛཧནྟེ པརིཝཏྟིཏྭཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨུདཀེཡེཝ པཏིཾསུ. སཏྠཱ ཏེ པཏནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཉཱཏཀཱ ཏེ, བྷདྡཛི, ཀིལམནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སུཏྭཱ པཱསཱདཾ ཝིསྶཛྫེསི, པཱསཱདོ ཡཐཱཋཱནེཡེཝ པཏིཊྛཧི, སཏྠཱ པཱརགངྒཾ གཏོ. ཨཐསྶ གངྒཱཏཱིརེཡེཝ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔཡིཾསུ, སོ པཉྙཏྟེ ཝརབུདྡྷཱསནེ ཏརུཎསཱུརིཡོ ཝིཡ རསྨིཡོ མུཉྩནྟོ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀསྨིཾ ཀཱལེ, བྷནྟེ, ཨཡཾ པཱསཱདོ བྷདྡཛིཏྠེརེན ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘མཧཱཔནཱདརཱཛཀཱལེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ཝིདེཧརཊྛེ མིཐིལཱཡཾ སུརུཙི ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, པུཏྟོཔི ཏསྶ སུརུཙིཡེཝ, ཏསྶ པན པུཏྟོ མཧཱཔནཱདོ ནཱམ ཨཧོསི, ཏེ ཨིམཾ པཱསཱདཾ པཊིལབྷིཾསུ. པཊིལཱབྷཏྠཱཡ པནསྶ ཨིདཾ པུབྦཀམྨཾ – དྭེ པིཏཱཔུཏྟཱ ནལེ༹ཧི ཙ ཨུདུམྦརདཱརཱུཧི ཙ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝསནཔཎྞསཱལཾ ཀརིཾསུ. ཨིམསྨིཾ ཛཱཏཀེ སབྦཾ ཨཏཱིཏཝཏྠུ པཀིཎྞཀནིཔཱཏེ སུརུཙིཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༤.༡༠༢ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༤༠.

‘‘པནཱདོ ¶ ནཱམ སོ རཱཛཱ, ཡསྶ ཡཱུཔོ སུཝཎྞཡོ;

ཏིརིཡཾ སོལ༹སུབྦེདྷོ, ཨུདྡྷམཱཧུ སཧསྶདྷཱ.

༤༡.

‘‘སཧསྶཀཎྜོ ¶ སཏགེཎྜུ, དྷཛཱལུ ཧརིཏཱམཡོ;

ཨནཙྩུཾ ཏཏྠ གནྡྷབྦཱ, ཚ སཧསྶཱནི སཏྟདྷཱ.

༤༢.

‘‘ཨེཝམེཏཾ ཏདཱ ཨཱསི, ཡཐཱ བྷཱསསི བྷདྡཛི;

སཀྐོ ཨཧཾ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ ཏཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཱུཔོཏི པཱསཱདོ. ཏིརིཡཾ སོལ༹སུབྦེདྷོཏི ཝིཏྠཱརཏོ སོལ༹སཀཎྜཔཱཏཝིཏྠཱརོ ཨཧོསི. ཨུདྡྷམཱཧུ སཧསྶདྷཱཏི ཨུབྦེདྷེན སཧསྶཀཎྜགམནམཏྟཾ ཨུཙྩོ ཨཧུ, སཧསྶཀཎྜགམནགཎནཱཡ པཉྩཝཱིསཏིཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཧོཏི. ཝིཏྠཱརོ པནསྶ ཨཊྛཡོཛནམཏྟོ.

སཧསྶཀཎྜོ སཏགེཎྜཱུཏི སོ པནེས སཧསྶཀཎྜུབྦེདྷོ པཱསཱདོ སཏབྷཱུམིཀོ ཨཧོསི. དྷཛཱལཱུཏི དྷཛསམྤནྣོ. ཧརིཏཱམཡོཏི ཧརིཏམཎིཔརིཀྑིཏྟོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘སམཱལུཧརིཏཱམཡོ’’ཏི པཱཋོ, ཧརིཏམཎིམཡེཧི དྭཱརཀཝཱཊཝཱཏཔཱནེཧི སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. སམཱལཱུཏི ཀིར དྭཱརཀཝཱཊཝཱཏཔཱནཱནཾ ནཱམཾ. གནྡྷབྦཱཏི ནཊཱ, ཚ སཧསྶཱནི སཏྟདྷཱཏི ཚ གནྡྷབྦསཧསྶཱནི སཏྟདྷཱ ཧུཏྭཱ ཏསྶ པཱསཱདསྶ སཏྟསུ ཋཱནེསུ རཉྙོ རཏིཛནནཏྠཱཡ ནཙྩིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཨེཝཾ ནཙྩནྟཱཔི རཱཛཱནཾ ཧཱསེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཨཐ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དེཝནཊཾ པེསེཏྭཱ སམཛྫཾ ཀཱརེསི, ཏདཱ མཧཱཔནཱདོ ཧསི.

ཡཐཱ བྷཱསསི, བྷདྡཛཱིཏི བྷདྡཛིཏྠེརེན ཧི ‘‘བྷདྡཛི, ཏཡཱ མཧཱཔནཱདརཱཛཀཱལེ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཔཱསཱདོ ཀཧ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ནིམུགྒོ, བྷནྟེ’’ཏི ཝདནྟེན ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཏསྶ པཱསཱདསྶ ནིབྦཏྟབྷཱཝོ ཙ མཧཱཔནཱདརཱཛབྷཱཝོ ཙ བྷཱསིཏོ ཧོཏི. ཏཾ གཧེཏྭཱ སཏྠཱ ‘‘ཡཐཱ ཏྭཾ, བྷདྡཛི, བྷཱསསི, ཏདཱ ཨེཏཾ ཏཐེཝ ཨཧོསི, ཨཧཾ ཏདཱ ཏཝ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨཧོསི’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྨིཾ ¶ ཁཎེ པུཐུཛྫནབྷིཀྑཱུ ནིཀྐངྑཱ ཨཧེསུཾ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཧཱཔནཱདོ རཱཛཱ བྷདྡཛི ཨཧོསི, སཀྐོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཧཱཔནཱདཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༦༥] ༥. ཁུརཔྤཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དིསྭཱ ¶ ཁུརཔྤེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨོསྶཊྛཝཱིརིཡཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཉྷི སཏྠཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨོསྶཊྛཝཱིརིཡོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷིཀྑུ, ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཏྭཾ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིརིཡཾ ཨོསྶཛི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱ ཨནིཡྻཱནིཀཊྛཱནེཔི ཝཱིརིཡཾ ཀརིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨཊཝིཨཱརཀྑཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ པཉྩཔུརིསསཏཔརིཝཱརོ ཨཊཝིཨཱརཀྑཀེསུ སབྦཛེཊྛཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊཝིམུཁེ ཨེཀསྨིཾ གཱམེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ བྷཏིཾ གཧེཏྭཱ མནུསྶེ ཨཊཝིཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི. ཨཐེཀསྨིཾ དིཝསེ བཱརཱཎསེཡྻཀོ སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི ཏཾ གཱམཾ པཏྭཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སམྨ, སཧསྶཾ གཧེཏྭཱ མཾ ཨཊཝིཾ ཨཏིཀྐཱམེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཧསྶཾ གཎྷི, བྷཏིཾ གཎྷནྟོཡེཝ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛི. སོ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཨཊཝིཾ པཱཝིསི, ཨཊཝིམཛ྄ཛྷེ པཉྩསཏཱ ཙོརཱ ཨུཊྛཧིཾསུ, ཙོརེ དིསྭཱཝ སེསཔུརིསཱ ཨུརེན ནིཔཛྫིཾསུ, ཨཱརཀྑཀཛེཊྛཀོ ཨེཀོཝ ནདནྟོ ཝགྒནྟོ པཧརིཏྭཱ པཉྩསཏེཔི ཙོརེ པལཱཔེཏྭཱ སཏྠཝཱཧཔུཏྟཾ སོཏྠིནཱ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེསི.

སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ པརཀནྟཱརེ སཏྠཾ ནིཝེསེཏྭཱ ¶ ཨཱརཀྑཀཛེཊྛཀཾ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ སཡམྤི བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ སུཁནིསིནྣོ ཏེན སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ ‘‘སམྨ, ཏཐཱདཱརུཎཱནཾ ཙོརཱནཾ ཨཱཝུདྷཱནི གཧེཏྭཱ ཨཝཏྠརཎཀཱལེ ཀེན ནུ ཁོ ཏེ ཀཱརཎེན ཙིཏྟུཏྲཱསམཏྟམྤི ན ཨུཔྤནྣ’’ནྟི པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༣.

‘‘དིསྭཱ ¶ ཁུརཔྤེ དྷནུཝེགནུནྣེ, ཁགྒེ གཧཱིཏེ ཏིཁིཎེ ཏེལདྷོཏེ;

ཏསྨིཾ བྷཡསྨིཾ མརཎེ ཝིཡཱུལ༹ྷེ, ཀསྨཱ ནུ ཏེ ནཱཧུ ཚམྦྷིཏཏྟ’’ནྟི.

ཏཏྠ དྷནུཝེགནུནྣེཏི དྷནུཝེགེན ཝིསྶཊྛེ. ཁགྒེ གཧཱིཏེཏི ཐརུདཎྜེཧི སུགཧིཏེ ཁགྒེ. མརཎེ ཝིཡཱུལ༹ྷེཏི མརཎེ པཙྩུཔཊྛིཏེ. ཀསྨཱ ནུ ཏེ ནཱཧཱུཏི ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེན ནཱཧོསི. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི སརཱིརཙལནཾ.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨཱརཀྑཀཛེཊྛཀོ ཨིཏརཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

༤༤.

‘‘དིསྭཱ ¶ ཁུརཔྤེ དྷནུཝེགནུནྣེ, ཁགྒེ གཧཱིཏེ ཏིཁིཎེ ཏེལདྷོཏེ;

ཏསྨིཾ བྷཡསྨིཾ མརཎེ ཝིཡཱུལ༹ྷེ, ཝེདཾ ཨལཏྠཾ ཝིཔུལཾ ཨུལཱ༹རཾ.

༤༥.

‘‘སོ ཝེདཛཱཏོ ཨཛ྄ཛྷབྷཝིཾ ཨམིཏྟེ, པུབྦེཝ མེ ཛཱིཝིཏམཱསི ཙཏྟཾ;

ན ཧི ཛཱིཝིཏེ ཨཱལཡཾ ཀུབྦམཱནོ, སཱུརོ ཀཡིརཱ སཱུརཀིཙྩཾ ཀདཱཙཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཝེདཾ ཨལཏྠནྟི ཏུཊྛིཉྩེཝ སོམནསྶཉྩ པཊིལབྷིཾ. ཝིཔུལནྟི བཧུཾ. ཨུལཱ༹རནྟི ཨུཏྟམཾ. ཨཛ྄ཛྷབྷཝིནྟི ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཾ. པུབྦེཝ མེ ཛཱིཝིཏམཱསི ཙཏྟནྟི མཡཱ པུབྦེཝ ཏཝ ཧཏྠཏོ བྷཏིཾ གཎྷནྟེནེཝ ཛཱིཝིཏཾ ཙཏྟམཱསི. ན ཧི ཛཱིཝིཏེ ཨཱལཡཾ ཀུབྦམཱནོཏི ཛཱིཝིཏསྨིཉྷི ནིཀནྟིཾ ཀུརུམཱནོ པུརིསཀིཙྩཾ ཀདཱཙིཔི ན ཀརོཏི.

ཨེཝཾ ¶ སོ སརཝསྶེ ཝསྶནྟེ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཡཱ ཝིསྶཊྛཏྟཱ ཨཏྟནཱ སཱུརཀིཙྩསྶ ཀཏབྷཱཝཾ ཉཱཔེཏྭཱ སཏྠཝཱཧཔུཏྟཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ སཀགཱམམེཝ པཙྩཱགནྟྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨོསྶཊྛཝཱིརིཡོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཨཱརཀྑཀཛེཊྛཀོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཁུརཔྤཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༦༦] ༦. ཝཱཏགྒསིནྡྷཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡེནཱསི ¶ ཀིསིཡཱ པཎྜཱུཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊུམྦིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིརེཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ ཨིཏྠཱི ཨེཀཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ཀུཊུམྦིཀཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཨཧོསི, སཀལསརཱིརཾ ཛྷཱཡམཱནོ ཝིཡསྶཱ ཨབྦྷནྟརེ ཀིལེསགྒི ཨུཔྤཛྫི. སཱ ནེཝ ཀཱཡསྶཱདཾ ལབྷི, ན ཙིཏྟསྶཱདཾ, བྷཏྟམྤིསྶཱ ན རུཙྩི, ཀེཝལཾ མཉྩཀཨཊནིཾ གཧེཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨཐ ནཾ ཨུཔཊྛཱཡིཀཱ ཙ སཧཱཡིཀཱ ཙ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏྭཾ ཀམྤམཱནཙིཏྟཱ ཨཊནིཾ གཧེཏྭཱ ནིཔནྣཱ, ཀིཾ ཏེ ཨཕཱསུཀ’’ནྟི. སཱ ཨེཀཾ དྭེ ཝཱརེ ཨཀཐེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ནཾ ཏཱ སམསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ མཱ ཙིནྟཡི, མཡཾ ཏཾ ¶ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གནྟྭཱ ཀུཊུམྦིཀེན སདྡྷིཾ མནྟེསུཾ, སོ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོ ཨདྷིཝཱསེསི. ཏཱ ‘‘ཨསུཀདིཝསེ ཨསུཀཝེལཱཡཾ ཨཱགཙྪཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ ཏསྶཱ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཨཏྟནོ སཡནགབྦྷཾ སཛྫེཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐརིཏྭཱ སཡནཔིཊྛེ ནིསིནྣཱ ཏསྨིཾ ཨཱགནྟྭཱ སཡནེཀདེསེ ནིསིནྣེ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམསྶ ¶ གརུཀཾ ཨཀཏྭཱ ཨིདཱནེཝ ཨོཀཱསཾ ཀརིསྶཱམི, ཨིསྶརིཡཾ མེ པརིཧཱཡིསྶཏི, ཨཱགཏདིཝསེཡེཝ ཨོཀཱསཀརཎཾ ནཱམ ཨཀཱརཎཾ, ཨཛྫ ན མངྐུཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ དིཝསེ ཨོཀཱསཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཧཏྠགཧཎཱདིཝསེན ཀེལི༹ཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཔེཧི ཨཔེཧི, ན མེ ཏཡཱ ཨཏྠོ’’ཏི ནིབྦྷཙྪེསི. སོ ཨོསཀྐིཏྭཱ ལཛྫིཏོ ཨུཊྛཱཡ ཨཏྟནོ གེཧམེཝ གཏོ.

ཨིཏརཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཱཡ ཏཐཱ ཀཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀུཊུམྦིཀེ ནིཀྑནྟེ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཏྭཾ ཨེཏསྨིཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཨཱཧཱརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ནིཔཛྫི, ཨཐ ནཾ མཡཾ པུནཔྤུནཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨཱནཡིམྷ, ཏསྶ ཀསྨཱ ཨོཀཱསཾ ན ཨཀཱསཱི’’ཏི. སཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨིཏརཱ ‘‘ཏེན ཧི པཉྙཱཡིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཀུཊུམྦིཀོ པུན ནིཝཏྟིཏྭཱཔི ན ཨོལོཀེསི. སཱ ཏཾ ཨལབྷམཱནཱ ནིརཱཧཱརཱ ཏཏྠེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི. ཀུཊུམྦིཀོ ཏསྶཱ མཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བཧུཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ ཨཱདཱཡ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ སཏྠཱརཱ ཙ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ན པཉྙཱཡསཱི’’ཏི པུཙྪིཏེ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘སྭཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ལཛྫཱཡ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ ནཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ‘‘ན ¶ , ཨུཔཱསཀ, ཨིདཱནེཝེསཱ ཀིལེསཝསེན ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱགཏཀཱལེ ཏཾ ཨོཀཱསཾ ཨཀཏྭཱ ལཛྫཱཔེསི, པུབྦེཔི པན པཎྜིཏེསུ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱགཏཀཱལེ ཨོཀཱསཾ ཨཀཏྭཱ ཀིལམེཏྭཱཝ ཨུཡྻོཛེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སིནྡྷཝཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཱཏགྒསིནྡྷཝོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཏསྶ མངྒལཨསྶོ ཨཧོསི. ཨསྶགོཔཀཱ ཏཾ ནེཏྭཱ གངྒཱཡཾ ནྷཱཔེནྟི. ཨཐ ནཾ བྷདྡལཱི ནཱམ གདྲབྷཱི དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཀིལེསཝསེན ཀམྤམཱནཱ ནེཝ ཏིཎཾ ཁཱདི ¶ , ན ཨུདཀཾ པིཝི, པརིསུསྶིཏྭཱ ཀིསཱ ཨཊྛིཙམྨམཏྟཱ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ པུཏྟོ གདྲབྷཔོཏཀོ མཱཏརཾ པརིསུསྶམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏྭཾ, ཨམྨ, ནེཝ ཏིཎཾ ཁཱདསི, ན ཨུདཀཾ པིཝསི, པརིསུསྶིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀམྤམཱནཱ ནིཔཛྫསི, ཀིཾ ཏེ ཨཕཱསུཀ’’ནྟི པུཙྪི. སཱ ཨཀཐེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནཱ ཏམཏྠཾ ཀཐེསི. ཨཐ ནཾ པུཏྟོ སམསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, མཱ ཙིནྟཡི, ཨཧཾ ཏཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱཏགྒསིནྡྷཝསྶ ནྷཱཡིཏུཾ ¶ ཨཱགཏཀཱལེ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ ཏུམྷེསུ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ནིརཱཧཱརཱ སུསྶིཏྭཱ མརིསྶཏི, ཛཱིཝིཏདཱནམསྶཱ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, དསྶཱམི, ཨསྶགོཔཀཱ མཾ ནྷཱཔེཏྭཱ ཐོཀཾ གངྒཱཏཱིརེ ཝིཙརཎཏྠཱཡ ཝིསྶཛྫེནྟི, ཏྭཾ མཱཏརཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ པདེསཾ ཨེཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ མཱཏརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏསྨིཾ པདེསེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ པཊིཙྪནྣོ ཨཊྛཱསི.

ཨསྶགོཔཀཱཔི ཝཱཏགྒསིནྡྷཝཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཝིསྶཛྫེསུཾ. སོ ཏཾ གདྲབྷིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨུཔསངྐམི. ཨཐ སཱ གདྲབྷཱི ཏསྨིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ ཨུཔསིངྒྷམཱནེ ‘‘སཙཱཧཾ གརུཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱགཏཀྑཎེཡེཝསྶ ཨོཀཱསཾ ཀརིསྶཱམི, ཨེཝཾ མེ ཡསོ ཙ ཨིསྶརིཡཉྩ པརིཧཱཡིསྶཏི, ཨནིཙྪམཱནཱ ཝིཡ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སིནྡྷཝསྶ ཧེཊྛཱཧནུཀེ པཱདེན པཧརིཏྭཱ པལཱཡི, དནྟམཱུལམསྶ བྷིཛྫིཏྭཱ གཏཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཝཱཏགྒསིནྡྷཝོ ‘‘ཀོ མེ ཨེཏཱཡ ཨཏྠོ’’ཏི ¶ ལཛྫིཏོ ཏཏོཝ པལཱཡི. སཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནཱི ཧུཏྭཱ ཏཏྠེཝ པཏིཏྭཱ སོཙམཱནཱ ནིཔཛྫི.

ཨཐ ¶ ནཾ པུཏྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༦.

‘‘ཡེནཱསི ཀིསིཡཱ པཎྜུ, ཡེན བྷཏྟཾ ན རུཙྩཏི;

ཨཡཾ སོ ཨཱགཏོ བྷཏྟཱ, ཀསྨཱ དཱནི པལཱཡསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཡེནཱཏི ཏསྨིཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ ཡེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན.

པུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ གདྲབྷཱི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༤༧.

‘‘སཙེ པནཱདིཀེནེཝ, སནྠཝོ ནཱམ ཛཱཡཏི;

ཡསོ ཧཱཡཏི ཨིཏྠཱིནཾ, ཏསྨཱ ཏཱཏ པལཱཡཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཱདིཀེནེཝཱཏིཨཱདིཏོཝ པཋམམེཝ. སནྠཝོཏི མེཐུནདྷམྨསཾཡོགཝསེན མིཏྟསནྠཝོ. ཡསོ ཧཱཡཏི ཨིཏྠཱིནནྟི, ཏཱཏ, ཨིཏྠཱིནཉྷི གརུཀཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱདིཏོཝ སནྠཝཾ ཀུརུམཱནཱནཾ ཡསོ ཧཱཡཏི, ཨིསྶརིཡགབྦིཏབྷཱཝོ པརིཧཱཡཏཱིཏི. ཨེཝཾ སཱ ཨིཏྠཱིནཾ སབྷཱཝཾ པུཏྟསྶ ཀཐེསི.

ཏཏིཡགཱཐཾ ¶ པན སཏྠཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ –

༤༨.

‘‘ཡསསྶིནཾ ཀུལེ ཛཱཏཾ, ཨཱགཏཾ ཡཱ ན ཨིཙྪཏི;

སོཙཏི ཙིརརཏྟཱཡ, ཝཱཏགྒམིཝ བྷདྡལཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཡསསྶིནནྟི ཡསསམྤནྣཾ. ཡཱ ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཡཱ ཨིཏྠཱི ཏཐཱརཱུཔཾ པུརིསཾ ན ཨིཙྪཏི. ཙིརརཏྟཱཡཱཏི ཙིརརཏྟཾ, དཱིགྷམདྡྷཱནནྟི ཨཏྠོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཀུཊུམྦིཀོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ གདྲབྷཱི སཱ ཨིཏྠཱི ཨཧོསི, ཝཱཏགྒསིནྡྷཝོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཱཏགྒསིནྡྷཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༦༧] ༧. ཀཀྐཊཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སིངྒཱི ¶ ¶ མིགོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཨིཏྠིཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིརེཀོ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཏྟནོ བྷརིཡཾ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷཱརསོདྷནཏྠཱཡ ཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཨུདྡྷཱརཾ སོདྷེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཙོརེཧི གཧིཏོ. བྷརིཡཱ པནསྶ ཨབྷིརཱུཔཱ པཱསཱདིཀཱ དསྶནཱིཡཱ, ཙོརཛེཊྛཀོ ཏསྶཱ སིནེཧེན ཀུཊུམྦིཀཾ མཱརེཏུཾ ཨཱརབྷི. སཱ པན ཨིཏྠཱི སཱིལཝཏཱི ཨཱཙཱརསམྤནྣཱ པཏིདེཝཏཱ, སཱ ཙོརཛེཊྛཀསྶ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘སཱམི, སཙེ མཡི སིནེཧོ ཨཏྠི, མཱ མཡ྄ཧཾ སཱམིཀཾ མཱརེཧི. སཙེ མཱརེསི, ཨཧམྤི ཝིསཾ ཝཱ ཁཱདིཏྭཱ ནཱསཝཱཏཾ ཝཱ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ མརིསྶཱམི, ཏཡཱ པན སདྡྷིཾ ན གམིསྶཱམི, མཱ མེ ཨཀཱརཎེན སཱམིཀཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫཱཔེསི. ཏེ ཨུབྷོཔི སོཏྠིནཱ སཱཝཏྠིཾ པཏྭཱ ཛེཏཝནཔིཊྛིཝིཧཱརེན གཙྪནྟཱ ‘‘ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིསྶཱམཱ’’ཏི གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཏེ སཏྠཱརཱ ‘‘ཀཧཾ གཏཏྠ, ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི པུཊྛཱ ‘‘ཨུདྡྷཱརསོདྷནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཨནྟརཱམགྒེ པན ཨཱརོགྱེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཱཧ – ‘‘ཨནྟརཱམགྒེ ནོ, བྷནྟེ, ཙོརཱ གཎྷིཾསུ, ཏཏྲེསཱ མཾ མཱརིཡམཱནཾ ཙོརཛེཊྛཀཾ ཡཱཙིཏྭཱ མོཙེསི, ཨིམཾ ནིསྶཱཡ མཡཱ ཛཱིཝིཏཾ ལདྡྷ’’ནྟི. སཏྠཱ ‘‘ན, ཨུཔཱསཀ, ཨིདཱནེཝེཏཱཡ ¶ ཨེཝཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ དིནྣཾ, པུབྦེཔི པཎྜིཏཱནམྤི ཛཱིཝིཏཾ ཨདཱསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཧིམཝནྟེ མཧཱཨུདཀརཧདོ, ཏཏྠ མཧཱསུཝཎྞཀཀྐཊཀོ ཨཧོསི. སོ ཏསྶ ནིཝཱསབྷཱཝེན ‘‘ཀུལཱི༹རདཧོ’’ཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ཀཀྐཊཀོ མཧཱ ཨཧོསི ཁལམཎྜལཔྤམཱཎོ, ཧཏྠཱི གཧེཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཁཱདཏི. ཧཏྠཱི ཏསྶ བྷཡེན ཏཏྠ ཨོཏརིཏྭཱ གོཙརཾ ¶ གཎྷིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཀུལཱི༹རདཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསམཱནཾ ཧཏྠིཡཱུཐཛེཊྛཀཾ པཊིཙྩ ཀརེཎུཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཨཐསྶ མཱཏཱ ‘‘གབྦྷཾ རཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ པབྦཏཔྤདེསཾ གནྟྭཱ གབྦྷཾ རཀྑིཏྭཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སོ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ¶ མཧཱསརཱིརོ ཐཱམསམྤནྣོ སོབྷགྒཔྤཏྟོ ཨཉྫནཔབྦཏོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ ཨེཀཱཡ ཀརེཎུཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེཏྭཱ ‘‘ཀཀྐཊཀཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ བྷརིཡཉྩ མཱཏརཉྩ ཨཱདཱཡ ཏཾ ཧཏྠིཡཱུཐཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པིཏརཾ པསྶིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨཧཾ ཀཀྐཊཀཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ པིཏཱ ‘‘ན སཀྑིསྶསི, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝཱརེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝདནྟཾ ‘‘ཏྭཉྙེཝ ཛཱནིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

སོ ཀུལཱི༹རདཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསནྟེ སབྦཝཱརཎེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ སབྦེཧི སདྡྷིཾ དཧསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ སོ ཀཀྐཊཀོ ཨོཏརཎཀཱལེ གཎྷཱཏི, ཨུདཱཧུ གོཙརཾ གཎྷནཀཱལེ, ཨུདཱཧུ ཨུཏྟརཎཀཱལེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨུཏྟརཎཀཱལེ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི ཏུམྷེ ཀུལཱི༹རདཧཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཾ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ པཋམཾ ཨུཏྟརཐ, ཨཧཾ པཙྪཏོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཝཱརཎཱ ཏཐཱ ཀརིཾསུ. ཀུལཱི༹རོ པཙྪཏོ ཨུཏྟརནྟཾ བོདྷིསཏྟཾ མཧཱསཎྜཱསེན ཀམྨཱརོ ལོཧསལཱཀཾ ཝིཡ ཨལ༹དྭཡེན པཱདེ དལ༹ྷཾ གཎྷི, ཀརེཎུཀཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ སམཱིཔེཡེཝ ཨཊྛཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཀུལཱི༹རཾ ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑི, ཀུལཱི༹རོ པན ཏཾ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཾ ཀརོཏི. སོ མརཎབྷཡཏཛྫིཏོ བདྡྷརཝཾ རཝི, སབྦེ ཝཱརཎཱ མརཎབྷཡཏཛྫིཏཱ ཀོཉྩནཱདཾ ཀཏྭཱ མུཏྟཀརཱིསཾ ཙཛམཱནཱ པལཱཡིཾསུ, ཀརེཎུཀཱཔིསྶ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི པལཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷི.

ཨཐ ནཾ ¶ སོ ཨཏྟནོ བདྡྷབྷཱཝཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཏསྶཱ ཨཔལཱཡནཏྠཾ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༤༩. ཏཏྠ ¶ སིངྒཱི མིགོཏི སིངྒཱི སུཝཎྞཝཎྞོ མིགོ. དྭཱིཧི ཨལེ༹ཧི སིངྒཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟེཧི ཡུཏྟཏཱཡ སིངྒཱིཏི ཨཏྠོ. མིགོཏི པན སབྦཔཱཎསངྒཱཧཀཝསེན ཨིདྷ ཀུལཱི༹རོ ཝུཏྟོ. ཨཱཡཏཙཀྑུནེཏྟོཏི ཨེཏྠ དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ, ནཡནཊྛེན ནེཏྟཾ, ཨཱཡཏཱནི ཙཀྑུསངྑཱཏཱནི ནེཏྟཱནི ¶ ཨསྶཱཏི ཨཱཡཏཙཀྑུནེཏྟོ, དཱིགྷཨཀྑཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛིམེཝསྶ ཏཙཀིཙྩཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཨཊྛིཏྟཙོ. ཏེནཱབྷིབྷཱུཏོཏི ཏེན མིགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཏོ ནིཙྩལཾ གཧིཏོ ཧུཏྭཱ. ཀཔཎཾ རུདཱམཱིཏི ཀཱརུཉྙཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ རུདཱམི ཝིརཝཱམི. མཱ ཧེཝ མནྟི མཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྱསནཔྤཏྟཾ ཨཏྟནོ པཱཎསམཾ པིཡསཱམིཀཾ ཏྭཾ མཱ ཧེཝ ཛཧཱིཏི.

ཨཐ སཱ ཀརེཎུཀཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏཾ ཨསྶཱསཡམཱནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༠.

‘‘ཨཡྻ ན ཏཾ ཛཧིསྶཱམི, ཀུཉྫརཾ སཊྛིཧཱཡནཾ;

པཐབྱཱ ཙཱཏུརནྟཱཡ, སུཔྤིཡོ ཧོསི མེ ཏུཝ’’ནྟི.

ཏཏྠ སཊྛིཧཱཡནནྟི ཛཱཏིཡཱ སཊྛིཝསྶཀཱལསྨིཉྷི ཀུཉྫརཱ ཐཱམེན པརིཧཱཡནྟི, སཱ ཨཧཾ ཨེཝཾ ཐཱམཧཱིནཾ ཨིམཾ བྱསནཾ པཏྟཾ ཏཾ ན ཛཧིསྶཱམི, མཱ བྷཱཡི, ཨིམིསྶཱ ཧི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ སམུདྡཾ པཏྭཱ ཋིཏཱཡ ཙཱཏུརནྟཱཡ པཐཝིཡཱ ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ སུཊྛུ པིཡོཏི.

ཨཐ ནཾ སནྠམྦྷེཏྭཱ ‘‘ཨཡྻ, ཨིདཱནི ཏཾ ཀུལཱི༹རེན སདྡྷིཾ ཐོཀཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ ལབྷམཱནཱ ཝིསྶཛྫཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀུལཱི༹རཾ ཡཱཙམཱནཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༡.

‘‘ཡེ ¶ ཀུལཱི༹རཱ སམུདྡསྨིཾ, གངྒཱཡ ཡམུནཱཡ ཙ;

ཏེསཾ ཏྭཾ ཝཱརིཛོ སེཊྛོ, མུཉྩ རོདནྟིཡཱ པཏི’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཡེ སམུདྡེ ཝཱ གངྒཱཡ ཝཱ ཡམུནཱཡ ཝཱ ཀུལཱི༹རཱ, སབྦེསཾ ཝཎྞསམྤཏྟིཡཱ ཙ མཧནྟཏྟེན ཙ ཏྭམེཝ སེཊྛོ ཨུཏྟམོ. ཏེན ཏཾ ཡཱཙཱམི, མཡ྄ཧཾ རོདམཱནཱཡ སཱམིཀཾ མུཉྩཱཏི.

ཀུལཱི༹རོ ཏསྶཱ ཀཐཡམཱནཱཡ ཨིཏྠིསདྡེ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནསོ ཧུཏྭཱ ཝཱརཎསྶ པཱདཏོ ཨལེ༹ ཝིནིཝེཋེནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཝིསྶཊྛོ ཨིདཾ ནཱམ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ན ཀིཉྩི ཨཉྙཱསི. ཨཐ ནཾ ཝཱརཎོ པཱདཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པིཊྛིཡཾ ཨཀྐམི, ཏཱཝདེཝ ཨཊྛཱིནི བྷིཛྫིཾསུ. ཝཱརཎོ ཏུཊྛརཝཾ ¶ རཝི, སབྦེ ཝཱརཎཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀུལཱི༹རཾ ནཱིཧརིཏྭཱ མཧཱིཏལེ ཋཔེཏྭཱ མདྡནྟཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞམཀཾསུ. ཏསྶ དྭེ ཨལཱ༹ སརཱིརཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨེཀམནྟེ པཏིཾསུ. སོ ཙ ཀུལཱི༹རདཧོ གངྒཱཡ ཨེཀཱབདྡྷོ ¶ , གངྒཱཡ པཱུརཎཀཱལེ གངྒོདཀེན པཱུརཏི, ཨུདཀེ མནྡཱིབྷཱུཏེ དཧཏོ ཨུདཀཾ གངྒཾ ཨོཏརཏི. ཨཐ དྭེཔི ཏེ ཨལཱ༹ ཨུཔླཝིཏྭཱ གངྒཱཡ ཝུཡ྄ཧིཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ སམུདྡཾ པཱཝིསི, ཨེཀཾ དསབྷཱཏིཀརཱཛཱནོ ཨུདཀེ ཀཱིལ༹མཱནཱ ལབྷིཏྭཱ ཨཱལི༹ངྒཾ ནཱམ མུདིངྒཾ ཨཀཾསུ. སམུདྡཾ པན པཝིཊྛཾ ཨསུརཱ གཧེཏྭཱ ཨཱལམྦརཾ ནཱམ བྷེརིཾ ཀཱརེསུཾ. ཏེ ཨཔརབྷཱགེ སཀྐེན སངྒཱམེ པརཱཛིཏཱ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཡིཾསུ, ཨཐ ནཾ སཀྐོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ གཎྷཱཔེསི. ‘‘ཨཱལམྦརམེགྷོ ཝིཡ ཐནཏཱི’’ཏི ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུབྷོ ཛཡམྤཏིཀཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ ¶ . ‘‘ཏདཱ ཀརེཎུཀཱ ཨཡཾ ཨུཔཱསིཀཱ ཨཧོསི, ཝཱརཎོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཀྐཊཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༦༨] ༨. ཨཱརཱམདཱུསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡོ ཝེ སབྦསམེཏཱནནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ དཀྑིཎཱགིརིཛནཔདེ ཨཉྙཏརཾ ཨུཡྻཱནཔཱལཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཏྠཱ ཀིར ཝུཏྠཝསྶོ ཛེཏཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དཀྑིཎཱགིརིཛནཔདེ ཙཱརིཀཾ ཙརི. ཨཐེཀོ ཨུཔཱསཀོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཡཱགུཁཛྫཀེཧི སནྟཔྤེཏྭཱ ‘‘ཨཡྻཱ, ཨུཡྻཱནཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམཱ ཨིམིནཱ ཨུཡྻཱནཔཱལེན སདྡྷིཾ ཙརནྟཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཡྻཱནཾ ཕལཱཕལཱནི དདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨུཡྻཱནཔཱལཾ ཨཱཎཱཔེསི. བྷིཀྑཱུ ཙརམཱནཱ ཨེཀཾ ཚིདྡཊྛཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཋཱནཾ ཚིདྡཾ ཝིརལ༹རུཀྑཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཨཱཙིཀྑི – ‘‘ཨེཀོ ཀིར ཨུཡྻཱནཔཱལཔུཏྟོ ཨུཔརོཔཀེསུ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩནྟོ ‘མཱུལཔྤམཱཎེན ཨཱསིཉྩིསྶཱམཱི’ཏི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ མཱུལཔྤམཱཎེན ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩི, ཏེན ཏཾ ཋཱནཾ ཚིདྡཾ ཛཱཏ’’ནྟི. བྷིཀྑཱུ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ པུབྦེཔི སོ ཀུམཱརཀོ ཨཱརཱམདཱུསཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིསྶསེནེ ནཱམ རཉྙེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨུསྶཝེ གྷུཊྛེ ཨུཡྻཱནཔཱལོ ‘‘ཨུསྶཝཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི ཨུཡྻཱནཝཱསིནོ མཀྐཊེ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ཨུཡྻཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ¶ , ཨཧཾ སཏྟཱཧཾ ཨུསྶཝཾ ཀཱིལི༹སྶཱམི, ཏུམྷེ སཏྟ དིཝསེ ཨུཔརོཔཀེསུ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཾསུ. སོ ཏེསཾ ཙམྨགྷཊཀེ དཏྭཱ པཀྐཱམི. མཀྐཊཱ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩནྟཱ ཨུཔརོཔཀེསུ ཨཱསིཉྩིཾསུ. ཨཐ ནེ མཀྐཊཛེཊྛཀོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱགམེཐ ཏཱཝ, ཨུདཀཾ ནཱམ སབྦཀཱལཾ དུལླབྷཾ, ཏཾ རཀྑིཏབྦཾ, ཨུཔརོཔཀེ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ མཱུལཔྤམཱཎཾ ¶ ཉཏྭཱ དཱིགྷམཱུལཀེསུ བཧུཾ, རསྶམཱུལཀེསུ ཨཔྤཾ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཀཙྩེ ཨུཔརོཔཀེ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ཏེ རོཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ སིཉྩནྟི.

ཏསྨིཾ ཀཱལེ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀསྶ ཀུལསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི, སོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཏེ མཀྐཊེ ཏཐཱ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཏུམྷེ ཨེཝཾ ཀཱརེཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཝཱནརཛེཊྛཀོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཛེཊྛཀསྶ ཏཱཝ ཝོ ཨཡཾ པཉྙཱ, ཏུམྷཱཀཾ པན ཀཱིདིསཱི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨིམཾ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༥༢.

‘‘ཡོ ཝེ སབྦསམེཏཱནཾ, ཨཧུཝཱ སེཊྛསམྨཏོ;

ཏསྶཱཡཾ ཨེདིསཱི པཉྙཱ, ཀིམེཝ ཨིཏརཱ པཛཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སབྦསམེཏཱནནྟི ཨིམེསཾ སབྦེསཾ སམཱནཛཱཏཱིནཾ. ཨཧུཝཱཏི ཨཧོསི. ཀིམེཝ ཨིཏརཱ པཛཱཏི ཡཱ ཨིཏརཱ ཨེཏེསུ ལཱམིཀཱ པཛཱ, ཀཱིདིསཱ ནུ ཁོ ཏསྶཱ པཉྙཱཏི.

ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཝཱནརཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༥༣.

‘‘ཨེཝམེཝ ཏུཝཾ བྲཧྨེ, ཨནཉྙཱཡ ཝིནིནྡསི;

ཀཐཾ མཱུལཾ ཨདིསྭཱན, རུཀྑཾ ཛཉྙཱ པཏིཊྛིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ བྲཧྨེཏི ཨཱལཔནམཏྟཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཏྭཾ, བྷོ པུརིས, ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཨེཝམེཝ ཨམྷེ ཝིནིནྡསི, རུཀྑཾ ནཱམ ‘‘གམྦྷཱིརེ པཏིཊྛིཏོ ཝཱ ཨེས, ན ཝཱ’’ཏི མཱུལཾ ཨནུཔྤཱཊེཏྭཱ ཀཐཾ ཉཱཏུཾ སཀྐཱ, ཏེན མཡཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ མཱུལཔྤམཱཎེན ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩཱམཱཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༥༤.

‘‘ནཱཧཾ ¶ ཏུམྷེ ཝིནིནྡཱམི, ཡེ ཙཉྙེ ཝཱནརཱ ཝནེ;

ཝིསྶསེནོཝ གཱརཡ྄ཧོ, ཡསྶཏྠཱ རུཀྑརོཔཀཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིསྶསེནོཝ གཱརཡ྄ཧོཏི བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཝིསྶསེནོཡེཝ ཨེཏྠ གརཧིཏབྦོ. ཡསྶཏྠཱ རུཀྑརོཔཀཱཏི ཡསྶཏྠཱཡ ཏུམྷཱདིསཱ རུཀྑརོཔཀཱ ཛཱཏཱཏི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཝཱནརཛེཊྛཀོ ཨཱརཱམདཱུསཀཀུམཱརོ ཨཧོསི, པཎྜིཏཔུརིསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨཱརཱམདཱུསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༦༩] ༩. སུཛཱཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ན ཧི ཝཎྞེན སམྤནྣཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ སུཎིསཾ དྷནཉྩཡསེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཝིསཱཁཱཡ ཀནིཊྛབྷགིནིཾ སུཛཱཏཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱ ཀིར མཧནྟེན ཡསེན ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ གྷརཾ པཱུརཡམཱནཱ པཱཝིསི, ‘‘མཧཱཀུལསྶ དྷཱིཏཱ ཨཧ’’ནྟི མཱནཐདྡྷཱ ཨཧོསི ཀོདྷནཱ ཙཎྜཱི ཕརུསཱ, སསྶུསསུརསཱམིཀཝཏྟཱནི ན ཀརོཏི, གེཧཛནཾ ཏཛྫེནྟཱི པཧརནྟཱི ཙརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ སཏྠཱ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི པརིཝུཏོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ གེཧཾ གནྟྭཱ ནིསཱིདི. མཧཱསེཊྛི དྷམྨཾ སུཎནྟོཝ བྷགཝནྟཾ ཨུཔནིསཱིདི, ཏསྨིཾ ཁཎེ སུཛཱཏཱ དཱསཀམྨཀརེཧི སདྡྷིཾ ཀལཧཾ ཀརོཏི. སཏྠཱ དྷམྨཀཐཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ སདྡོ ཨེསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེསཱ, བྷནྟེ, ཀུལསུཎྷཱ ཨགཱརཝཱ, ནེཝསྶཱ སསྶུསསུརསཱམིཀཝཏྟཾ ཨཏྠི, ཨསྶདྡྷཱ ཨཔྤསནྣཱ ཨཧོརཏྟཾ ཀལཧཾ ཀུརུམཱནཱ ཝིཙརཏཱིཏི. ཏེན ཧི ནཾ པཀྐོསཐཱཏི. སཱ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘སཏྟིམཱ, སུཛཱཏེ, པུརིསསྶ བྷརིཡཱ, ཏཱསཾ ཏྭཾ ཀཏརཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷནྟེ, ནཱཧཾ སཾཁིཏྟེན ཀཐིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཝིཏྠཱརེན མེ ཀཐེཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘ཏེན ཧི ཨོཧིཏསོཏཱ སུཎོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

‘‘པདུཊྛཙིཏྟཱ ¶ ¶ ཨཧིཏཱནུཀམྤིནཱི, ཨཉྙེསུ རཏྟཱ ཨཏིམཉྙཏེ པཏིཾ,

དྷནེན ཀཱིཏསྶ ཝདྷཱཡ ཨུསྶུཀཱ; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

ཝདྷཀཱ ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི. [༡]

‘‘ཡཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝིནྡཏི སཱམིཀོ དྷནཾ, སིཔྤཾ ཝཎིཛྫཉྩ ཀསིཾ ཨདྷིཊྛཧཾ,

ཨཔྤམྤི ¶ ཏསྶ ཨཔཧཱཏུམིཙྪཏི; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

ཙོརཱི ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི. [༢]

‘‘ཨཀམྨཀཱམཱ ཨལསཱ མཧགྒྷསཱ, ཕརུསཱ ཙ ཙཎྜཱི ཙ དུརུཏྟཝཱདིནཱི,

ཨུཊྛཱཡཀཱནཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝཏྟཏི; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

ཨཡྻཱ ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི. [༣]

‘‘ཡཱ སབྦདཱ ཧོཏི ཧིཏཱནུཀམྤིནཱི, མཱཏཱཝ པུཏྟཾ ཨནུརཀྑཏེ པཏིཾ,

ཏཏོ དྷནཾ སམྦྷཏམསྶ རཀྑཏི; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

མཱཏཱ ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི. [༤]

‘‘ཡཐཱཔི ཛེཊྛཱ བྷགིནཱི ཀནིཊྛཀཱ, སགཱརཝཱ ཧོཏི སཀམྷི སཱདྷིཀེ,

ཧིརཱིམནཱ བྷཏྟུ ཝསཱནུཝཏྟིནཱི; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

བྷགིནཱི ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི. [༥]

‘‘ཡཱཙཱིདྷ དིསྭཱན པཏིཾ པམོདཏི, སཁཱི སཁཱརཾཝ ཙིརསྶམཱགཏཾ,

ཀོལེཡྻཀཱ སཱིལཝཏཱི པཏིབྦཏཱ; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

སཁཱི ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི. [༦]

‘‘ཨཀྐུདྡྷསནྟཱ ¶ ཝདྷདཎྜཏཛྫིཏཱ, ཨདུཊྛཙིཏྟཱ པཏིནོ ཏིཏིཀྑཏི,

ཨཀྐོདྷནཱ བྷཏྟུ ཝསཱནུཝཏྟིནཱི; ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ པུརིསསྶ བྷརིཡཱ,

དཱསཱི ཙ བྷརིཡཱཏི ཙ སཱ པཝུཙྩཏི’’. (ཨ. ནི. ༧.༦༣); [༧]

ཨིམཱ ¶ ཁོ, སུཛཱཏེ, པུརིསསྶ སཏྟ བྷརིཡཱ. ཏཱསུ ཝདྷཀསམཱ ཙོརཱིསམཱ ཨཡྻསམཱཏི ཨིམཱ ཏིསྶོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟནྟི, ཨིཏརཱ ཙཏསྶོ ནིམྨཱནརཏིདེཝལོཀེ.

‘‘ཡཱཙཱིདྷ ¶ བྷརིཡཱ ཝདྷཀཱཏི ཝུཙྩཏི, ཙོརཱིཏི ཨཡྻཱཏི ཙ ཡཱ པཝུཙྩཏི;

དུསྶཱིལརཱུཔཱ ཕརུསཱ ཨནཱདརཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ནིརཡཾ ཝཛནྟི ཏཱ.

‘‘ཡཱཙཱིདྷ མཱཏཱ བྷགིནཱི སཁཱིཏི ཙ, དཱསཱིཏི བྷརིཡཱཏི ཙ ཡཱ པཝུཙྩཏི;

སཱིལེ ཋིཏཏྟཱ ཙིརརཏྟསཾཝུཏཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སུགཏིཾ ཝཛནྟི ཏཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༦༣);

ཨེཝཾ སཏྠརི ཨིམཱ སཏྟ བྷརིཡཱ དསྶེནྟེཡེཝ སུཛཱཏཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘སུཛཱཏེ, ཏྭཾ ཨིམཱསཾ སཏྟནྣཾ བྷརིཡཱནཾ ཀཏརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དཱསིསམཱ ཨཧཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཁམཱཔེསི. ཨིཏི སཏྠཱ སུཛཱཏཾ གྷརསུཎྷཾ ཨེཀོཝཱདེནེཝ དམེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝཏྟེ དསྶིཏེ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི. དྷམྨསབྷཱཡམྤི ཁོ, བྷིཀྑཱུ, སཏྠུ གུཎཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨེཀོཝཱདེནེཝ སཏྠཱ སུཛཱཏཾ གྷརསུཎྷཾ དམེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི མཡཱ སུཛཱཏཱ ཨེཀོཝཱདེནེཝ དམིཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ¶ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྶ མཱཏཱ ཀོདྷནཱ ཨཧོསི ཙཎྜཱ ཕརུསཱ ཨཀྐོསིཀཱ པརིབྷཱསིཀཱ. སོ མཱཏུ ཨོཝཱདཾ དཱཏུཀཱམོཔི ‘‘ཨཝཏྠུཀཾ ཀཐེཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཏསྶཱ ཨནུསཱསནཏྠཾ ཨེཀཾ ཨུཔམཾ ཨོལོཀེནྟོ ཙརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི, མཱཏཱཔི པུཏྟེན སདྡྷིཾཡེཝ ཨགམཱསི ¶ . ཨཐ ཨནྟརཱམགྒེ ཀིཀཱི སཀུཎོ ཝིརཝི, བོདྷིསཏྟཔརིསཱ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཀཎྞེ པིདཧིཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ, ཙཎྜཝཱཙེ ཕརུསཝཱཙེ མཱ སདྡམཀཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟེ པན ནཱཊཀཔརིཝཱརིཏེ མཱཏརཱ སདྡྷིཾ ཨུཡྻཱནེ ཝིཙརནྟེ ཨེཀསྨིཾ སུཔུཔྥིཏསཱལརུཀྑེ ནིལཱིནཱ ཨེཀཱ ཀོཀིལཱ མདྷུརེན སརེན ཝསྶི. མཧཱཛནོ ཏསྶཱ སདྡེན སམྨཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘སཎྷཝཱཙེ སཁིལཝཱཙེ མུདུཝཱཙེ ཝསྶ ཝསྶཱ’’ཏི གཱིཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ མཧཱསཏྟོ ཏཱནི དྭེ ཀཱརཎཱནི དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནི མཱཏརཾ སཉྙཱཔེཏུཾ སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཨནྟརཱམགྒེ ཀིཀཱིསདྡཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནོ ‘མཱ སདྡམཀཱསི ¶ , མཱ སདྡམཀཱསཱི’ཏི ཀཎྞེ པིདཧི, ཕརུསཝཱཙཱ ནཱམ ན ཀསྶཙི པིཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༥༥.

‘‘ན ཧི ཝཎྞེན སམྤནྣཱ, མཉྫུཀཱ པིཡདསྶནཱ;

ཁརཝཱཙཱ པིཡཱ ཧོནྟི, ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙ.

༥༦.

‘‘ནནུ པསྶསིམཾ ཀཱལི༹ཾ, དུབྦཎྞཾ ཏིལཀཱཧཏཾ;

ཀོཀིལཾ སཎྷབྷཱཎེན, བཧཱུནཾ པཱཎིནཾ པིཡཾ.

༥༧.

‘‘ཏསྨཱ སཁིལཝཱཙསྶ, མནྟབྷཱཎཱི ཨནུདྡྷཏོ;

ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ དཱིཔེཏི, མདྷུརཾ ཏསྶ བྷཱསིཏ’’ནྟི.

ཏཱསཾ ཨཡམཏྠོ – ཨམྨ, ཨིམེ སཏྟཱ པིཡངྒུསཱམཱདིནཱ སརཱིརཝཎྞེན སམནྣཱགཏཱ ཀཐཱནིགྒྷོསསྶ མདྷུརཏཱཡ མཉྫུཀཱ, ཨབྷིརཱུཔཏཱཡ པིཡདསྶནཱ སམཱནཱཔི ཨནྟམསོ མཱཏཱཔིཏརོཔི ཨཀྐོསཔརིབྷཱསཱདིཝསེན པཝཏྟཱཡ ཁརཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཁརཝཱཙཱ ཨིམསྨིཉྩ པརསྨིཉྩ ལོཀེ པིཡཱ ནཱམ ན ཧོནྟི ཨནྟརཱམགྒེ ཁརཝཱཙཱ ཀིཀཱི ཝིཡ, སཎྷབྷཱཎིནོ ¶ པན མཊྛཱཡ མདྷུརཱཡ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཝིརཱུཔཱཔི པིཡཱ ཧོནྟི. ཏེན ཏཾ ཝདཱམི – ནནུ པསྶསི ཏྭཾ ཨིམཾ ཀཱལི༹ཾ དུབྦཎྞཾ སརཱིརཝཎྞཏོཔི ཀཱལ༹ཏརེཧི ཏིལཀེཧི ¶ ཨཱཧཏཾ ཀོཀིལཾ, ཡཱ ཨེཝཾ དུབྦཎྞཱ སམཱནཱཔི སཎྷབྷཱསནེན བཧཱུནཾ པིཡཱ ཛཱཏཱ. ཨིཏི ཡསྨཱ ཁརཝཱཙོ སཏྟོ ལོཀེ མཱཏཱཔིཏཱུནམྤི ཨཔྤིཡོ, ཏསྨཱ བཧུཛནསྶ པིཡབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟོ པོསོ སཁིལཝཱཙོ སཎྷམཊྛམུདུཝཱཙོ ཨསྶ. པཉྙཱསངྑཱཏཱཡ མནྟཱཡ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཝཙནཏོ མནྟབྷཱཎཱི, ཝིནཱ ཨུདྡྷཙྩེན པམཱཎཡུཏྟསྶེཝ ཀཐནཏོ ཨནུདྡྷཏོ. ཡོ ཧི ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ པཱལི༹ཉྩ ཨཏྠཉྩ དཱིཔེཏི, ཏསྶ བྷཱསིཏཾ ཀཱརཎསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ པརཾ ཨནཀྐོསེཏྭཱ ཀཐིཏཏཱཡ མདྷུརནྟི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཱཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི མཱཏུ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ མཱཏརཾ སཉྙཱཔེསི, སཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཱཙཱརསམྤནྣཱ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོཔི མཱཏརཾ ཨེཀོཝཱདེན ནིབྦིསེཝནཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ མཱཏཱ སུཛཱཏཱ ཨཧོསི, རཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུཛཱཏཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༧༠] ༡༠. ཨུལཱུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སབྦེཧི ཀིར ཉཱཏཱིཧཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀཱཀོལཱུཀཀལཧཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏསྨིཉྷི ཀཱལེ ཀཱཀཱ དིཝཱ ཨུལཱུཀེ ཁཱདནྟི, ཨུལཱུཀཱ སཱུརིཡཏྠངྒམནཏོ པཊྛཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ སཡིཏཱནཾ ཀཱཀཱནཾ སཱིསཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཏེ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེནྟི. ཨཐེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཛེཏཝནཔཙྩནྟེ ཨེཀསྨིཾ པརིཝེཎེ ཝསནྟསྶ སམྨཛྫནཀཱལེ རུཀྑཏོ པཏིཏཱནི སཏྟཊྛནཱལི༹མཏྟཱནིཔི བཧུཏརཱནིཔི ཀཱཀསཱིསཱནི ཚཌྜེཏབྦཱནི ཧོནྟི. སོ ཏམཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསི. བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨམུཀསྶ ཀིར བྷིཀྑུནོ ཝསནཊྛཱནེ ¶ དིཝསེ དིཝསེ ཨེཏྟཀཱནི ¶ ནཱམ ཀཱཀསཱིསཱནི ཚཌྜེཏབྦཱནི ཧོནྟཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪི, བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀདཱ པཊྛཱཡ པན, བྷནྟེ, ཀཱཀཱནཉྩ ཨུལཱུཀཱནཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ ཝེརཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི པུཙྪིཾསུ, སཏྠཱ ‘‘པཋམཀཔྤིཀཀཱལཏོ པཊྛཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ པཋམཀཔྤིཀཱ མནུསྶཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨབྷིརཱུཔཾ སོབྷགྒཔྤཏྟཾ ཨཱཙཱརསམྤནྣཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ པུརིསཾ གཧེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཀརིཾསུ, ཙཏུཔྤདཱཔི སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཾ སཱིཧཾ རཱཛཱནཾ ཨཀཾསུ, མཧཱསམུདྡེ མཙྪཱ ཨཱནནྡཾ ནཱམ མཙྪཾ རཱཛཱནཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ སཀུཎགཎཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨེཀསྨིཾ པིཊྛིཔཱསཱཎེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘མནུསྶེསུ རཱཛཱ པཉྙཱཡཏི, ཏཐཱ ཙཏུཔྤདེསུ ཙེཝ མཙྪེསུ ཙ. ཨམྷཱཀཾ པནནྟརེ རཱཛཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨཔྤཏིསྶཝཱསོ ནཱམ ན ཝཊྚཏི, ཨམྷཱཀམྤི རཱཛཱནཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཨེཀཾ རཱཛཊྛཱནེ ཋཔེཏབྦཡུཏྟཀཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཱདིསཾ སཀུཎཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨེཀཾ ཨུལཱུཀཾ རོཙེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ནོ རུཙྩཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐེཀོ སཀུཎོ སབྦེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡགྒཧཎཏྠཾ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱཝེསི. ཏསྶ སཱཝེནྟསྶ དྭེ སཱཝནཱ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཏཏིཡསཱཝནཱཡ ཨེཀོ ཀཱཀོ ཨུཊྛཱཡ ‘‘ཏིཊྛ ཏཱཝེཏསྶ ཨིམསྨིཾ རཱཛཱབྷིསེཀཀཱལེ ཨེཝརཱུཔཾ མུཁཾ བྷཝཏི, ཀུདྡྷསྶ ཀཱིདིསཾ བྷཝིསྶཏི, ཨིམིནཱ ཧི ཀུདྡྷེན ཨོལོཀིཏཱ མཡཾ ཏཏྟཀཔཱལེ པཀྑིཏྟལོཎཾ ཝིཡ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫིསྶཱམ, ཨིམཾ རཱཛཱནཾ ཀཱཏུཾ མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༥༨.

‘‘སབྦེཧི ¶ ¶ ཀིར ཉཱཏཱིཧི, ཀོསིཡོ ཨིསྶརོ ཀཏོ;

སཙེ ཉཱཏཱིཧནུཉྙཱཏོ, བྷཎེཡྻཱཧཾ ཨེཀཝཱཙིཀ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཱ ཨེསཱ སཱཝནཱ ཝཏྟཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཝདཱམི. སབྦེཧི ཀིར ཨིམེཧི སམཱགཏེཧི ཉཱཏཱིཧི ཨཡཾ ཀོསིཡོ རཱཛཱ ཀཏོ. སཙེ པནཱཧཾ ཉཱཏཱིཧི ཨནུཉྙཱཏོ བྷཝེཡྻཾ, ཨེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ཨེཀཝཱཙིཀཾ ཀིཉྩི བྷཎེཡྻནྟི.

ཨཐ ¶ ནཾ ཨནུཛཱནནྟཱ སཀུཎཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༥༩.

‘‘བྷཎ སམྨ ཨནུཉྙཱཏོ, ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ ཀེཝལཾ;

སནྟི ཧི དཧརཱ པཀྑཱི, པཉྙཝནྟོ ཛུཏིནྡྷརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ བྷཎ, སམྨ, ཨནུཉྙཱཏོཏི, སམྨ, ཝཱཡས ཏྭཾ ཨམྷེཧི སབྦེཧི ཨནུཉྙཱཏོ, ཡཾ ཏེ བྷཎིཏབྦཾ, ཏཾ བྷཎ. ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ ཀེཝལནྟི བྷཎནྟོ ཙ ཀཱརཎཉྩེཝ པཝེཎིཨཱགཏཉྩ ཝཙནཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ བྷཎ. པཉྙཝནྟོ ཛུཏིནྡྷརཱཏི པཉྙཱསམྤནྣཱ ཙེཝ ཉཱཎོབྷཱསདྷརཱ ཙ དཧརཱཔི པཀྑིནོ ཨཏྠིཡེཝ.

སོ ཨེཝཾ ཨནུཉྙཱཏོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༠.

‘‘ན མེ རུཙྩཏི བྷདྡཾ ཝོ, ཨུལཱུཀསྶཱབྷིསེཙནཾ;

ཨཀྐུདྡྷསྶ མུཁཾ པསྶ, ཀཐཾ ཀུདྡྷོ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – བྷདྡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཧོཏུ, ཡཾ པནེཏཾ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱཝནཝཱཙཱཡ ཨུལཱུཀསྶ ཨབྷིསེཙནཾ ཀརཱིཡཏི, ཨེཏཾ མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏི. ཨེཏསྶ ཧི ཨིདཱནི ཏུཊྛཙིཏྟསྶ ཨཀྐུདྡྷསྶ མུཁཾ པསྶཐ, ཀུདྡྷོ པནཱཡཾ ཀཐཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ན ཛཱནཱམི, སབྦཐཱཔི ཨེཏཾ མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏཱིཏི.

སོ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏི, མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏཱི’’ཏི ཝིརཝནྟོ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏི, ཨུལཱུཀོཔི ནཾ ཨུཊྛཱཡ ཨནུབནྡྷི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ ཝེརཾ བནྡྷིཾསུ. སཀུཎཱ སུཝཎྞཧཾསཾ རཱཛཱནཾ ཀཏྭཱ པཀྐམིཾསུ.

སཏྠཱ ¶ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧཱུ སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏདཱ རཛྫེ ཨབྷིསིཏྟཧཾསཔོཏོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུལཱུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

པདུམཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

པདུམཾ མུདུཔཱཎཱི ཙ, པལོབྷནཾ པནཱདཀཾ;

ཁུརཔྤཾ སིནྡྷཝཉྩེཝ, ཀཀྐཊཱ, རཱམདཱུསཀཾ;

སུཛཱཏཾ ཨུལཱུཀཾ དས.

༣. ཨུདཔཱནཝགྒོ

[༢༧༡] ༡. ཨུདཔཱནདཱུསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨཱརཉྙིཀསྶ ¶ ¶ ཨིསིནོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཨུདཔཱནདཱུསཀསིངྒཱལཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨེཀོ ཀིར སིངྒཱལོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཱནཱིཡཨུདཔཱནཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀརཎེན དཱུསེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ནཾ ཨེཀདིཝསཾ ཨུདཔཱནསམཱིཔཾ ཨཱགཏཾ སཱམཎེརཱ ལེཌྜཱུཧི པཧརིཏྭཱ ཀིལམེསུཾ, སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ ཋཱནཾ པུན ནིཝཏྟིཏྭཱཔི ན ཨོལོཀེསི. བྷིཀྑཱུ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨུདཔཱནདཱུསཀསིངྒཱལོ ཀིར སཱམཎེརེཧི ཀིལམིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པུན ནིཝཏྟིཏྭཱཔི ན ཨོལོཀེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས སིངྒཱལོ ཨུདཔཱནདཱུསཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ ཨིདམེཝ ཨིསིཔཏནཾ ཨཡམེཝ ཨུདཔཱནོ ཨཧོསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགྷརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨིསིགཎཔརིཝུཏོ ཨིསིཔཏནེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ ཨེཀོ སིངྒཱལོ ཨིདམེཝ ཨུདཔཱནཾ དཱུསེཏྭཱ པཀྐམཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀདིཝསཾ ཏཱཔསཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ ཨེཀེནུཔཱཡེན གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨཱནཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ སིངྒཱལེན སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༦༡.

‘‘ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨིསིནོ, ཙིརརཏྟཏཔསྶིནོ;

ཀིཙྪཱཀཏཾ ཨུདཔཱནཾ, ཀཐཾ སམྨ ཨཝཱཧཡཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ ¶ – ཨརཉྙེ ཝསནཏཱཡ ཨཱརཉྙིཀསྶ, ཨེསིཏགུཎཏྟཱ ཨིསིནོ, ཙིརརཏྟཾ ཏཔཾ ནིསྶཱཡ ཝུཏྠཏྟཱ ཙིརརཏྟཏཔསྶིནོ ཀིཙྪཱཀཏཾ ཀིཙྪེན དུཀྑེན ནིཔྥཱདིཏཾ ཨུདཔཱནཾ ཀཐཾ ཀིམཏྠཱཡ སམྨ སིངྒཱལ, ཏྭཾ ཨཝཱཧཡི མུཏྟཀརཱིསེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརི དཱུསེསི, ཏཾ ཝཱ མུཏྟཀརཱིསཾ ཨེཏྠ ཨཝཱཧཡི པཱཏེསཱིཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ སིངྒཱལོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༢.

‘‘ཨེས དྷམྨོ སིངྒཱལཱནཾ, ཡཾ པིཏྭཱ ཨོཧདཱམསེ;

པིཏུཔིཏཱམཧཾ དྷམྨོ, ན ཏཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཏུམརཧསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨེས དྷམྨོཏི ཨེས སབྷཱཝོ. ཡཾ པིཏྭཱ ཨོཧདཱམསེཏི, སམྨ, ཡཾ མཡཾ ཡཏྠ པཱནཱིཡཾ པིཝཱམ, ཏམེཝ ཨཱུཧདཱམཔི ཨོམུཏྟེམཔི, ཨེས ཨམྷཱཀཾ སིངྒཱལཱནཾ དྷམྨོཏི དསྶེཏི. པིཏུཔིཏཱམཧནྟི པིཏཱུནཉྩ པིཏཱམཧཱནཉྩ ནོ ཨེས དྷམྨོ. ན ཏཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཏུམརཧསཱིཏི ཏཾ ཨམྷཱཀཾ པཝེཎིཨཱགཏཾ དྷམྨཾ སབྷཱཝཾ ཏྭཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཏུཾ ན ཨརཧསི, ན ཡུཏྟཾ ཏེ ཨེཏྠ ཀུཛ྄ཛྷིཏུནྟི.

ཨཐསྶ བོདྷིསཏྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༣.

‘‘ཡེསཾ ཝོ ཨེདིསོ དྷམྨོ, ཨདྷམྨོ པན ཀཱིདིསོ;

མཱ ཝོ དྷམྨཾ ཨདྷམྨཾ ཝཱ, ཨདྡསཱམ ཀུདཱཙན’’ནྟི.

ཏཏྠ མཱ ཝོཏི ཏུམྷཱཀཾ དྷམྨཾ ཝཱ ཨདྷམྨཾ ཝཱ ན མཡཾ ཀདཱཙི ཨདྡསཱམཱཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ‘‘མཱ པུན ཨཱགཙྪཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ པུན ནིཝཏྟིཏྭཱཔི ན ཨོལོཀེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨུདཔཱནདཱུསཀོ ཨཡམེཝ སིངྒཱལོ ཨཧོསི, གཎསཏྠཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུདཔཱནདཱུསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༧༢] ༢. བྱགྒྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡེན ¶ མིཏྟེན སཾསགྒཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོཀཱལིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཀོཀཱལིཀཝཏྠུ ཏེརསཀནིཔཱཏེ ཏཀྐཱརིཡཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༠༤ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཀོཀཱལིཀོ པན ‘‘སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ གཧེཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀོཀཱལིཀརཊྛཏོ ¶ ཛེཏཝནཾ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀོཀཱལིཀརཊྛཝཱསིནོ མནུསྶཱ ཏུམྷེ པཀྐོསནྟི, ཨེཐ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ན མཡཾ ཨཱགཙྪཱམཱ’’ཏི. སོ ཐེརེཧི པཊིཀྑིཏྟོ སཡམེཝ ཨགམཱསི. ཨཐ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀོཀཱལིཀོ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེཧི སཧཱཔི ¶ ཝིནཱཔི ཝཏྟིཏུཾ ན སཀྐོཏི, སཾཡོགམྤི ན སཧཏི, ཝིཡོགམྤི ན སཧཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཀོཀཱལིཀོ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེཧི ནེཝ སཧ, ན ཝིནཱ ཝཏྟིཏུཾ སཀྐོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཝིམཱནཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝནཔྤཏིཛེཊྛཀེ ཨཉྙཱ རུཀྑདེཝཏཱ ཝསཏི. ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ སཱིཧོ ཙ བྱགྒྷོ ཙ ཝསནྟི. ཏེསཾ བྷཡེན ཀོཙི ཏཏྠ ན ཁེཏྟཾ ཀརོཏི, ན རུཀྑཾ ཚིནྡཏི, ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཏེ པན སཱིཧབྱགྒྷཱ ནཱནཔྤཀཱརེ མིགེ ཝདྷིཏྭཱ ཁཱདནྟི, ཁཱདིཏཱཝསེསཾ ཏཏྠེཝ པཧཱཡ གཙྪནྟི. ཏེན སོ ཝནསཎྜོ ཨསུཙིཀུཎཔགནྡྷོ ཧོཏི. ཨཐ ཨིཏརཱ རུཀྑདེཝཏཱ ཨནྡྷབཱལཱ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཨཛཱནམཱནཱ ཨེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, ཨེཏེ ནོ སཱིཧབྱགྒྷེ ནིསྶཱཡ ཝནསཎྜོ ཨསུཙིཀུཎཔགནྡྷོ ཛཱཏོ, ཨཧཾ ཨེཏེ པལཱཔེམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སམྨ, ཨིམེ དྭེ ནིསྶཱཡ ཨམྷཱཀཾ ཝིམཱནཱནི ¶ རཀྑིཡནྟི, ཨེཏེསུ པལཱཡནྟེསུ ཝིམཱནཱནི ནོ ཝིནསྶིསྶནྟི, སཱིཧབྱགྒྷཱནཾ པདཾ ཨཔསྶནྟཱ མནུསྶཱ སབྦཾ ཝནཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨེཀངྒཎཾ ཀཏྭཱ ཁེཏྟཱནི ཀརིསྶནྟི, མཱ ཏེ ཨེཝཾ རུཙྩཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༦༤.

‘‘ཡེན མིཏྟེན སཾསགྒཱ, ཡོགཀྑེམོ ཝིཧིཡྻཏི;

པུབྦེཝཛ྄ཛྷཱབྷཝཾ ཏསྶ, རཀྑེ ཨཀྑཱིཝ པཎྜིཏོ.

༦༥.

‘‘ཡེན མིཏྟེན སཾསགྒཱ, ཡོགཀྑེམོ པཝཌྜྷཏི;

ཀརེཡྻཏྟསམཾ ཝུཏྟིཾ, སབྦཀིཙྩེསུ པཎྜིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡེན མིཏྟེན སཾསགྒཱཏི ཡེན པཱཔམིཏྟེན སདྡྷིཾ སཾསགྒཧེཏུ སཾསགྒཀཱརཎཱ, ཡེན སདྡྷིཾ དསྶནསཾསགྒོ སཝནསཾསགྒོ ཀཱཡསཾསགྒོ སམུལླཔནསཾསགྒོ པརིབྷོགསཾསགྒོཏི ཨིམསྶ པཉྩཝིདྷསྶ སཾསགྒསྶ ཀཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཡོགཀྑེམོཏི ཀཱཡཙིཏྟསུཁཾ. ཏཉྷི ¶ དུཀྑཡོགཏོ ཁེམཏྟཱ ¶ ཨིདྷ ཡོགཀྑེམོཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཝིཧིཡྻཏཱིཏི པརིཧཱཡཏི. པུབྦེཝཛ྄ཛྷཱབྷཝཾ ཏསྶ, རཀྑེ ཨཀྑཱིཝ པཎྜིཏོཏི ཏསྶ པཱཔམིཏྟསྶ ཨཛ྄ཛྷཱབྷཝཾ ཏེན ཨབྷིབྷཝིཏབྦཾ ཨཏྟནོ ལཱབྷཡསཛཱིཝིཏཾ, ཡཐཱ ནཾ སོ ན ཨཛ྄ཛྷཱབྷཝཏི, ཏཐཱ པཋམཏརམེཝ ཨཏྟནོ ཨཀྑཱི ཝིཡ པཎྜིཏོ པུརིསོ རཀྑེཡྻ.

དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡེནཱཏི ཡེན ཀལྱཱཎམིཏྟེན སཧ སཾསགྒཀཱརཎཱ. ཡོགཀྑེམོ པཝཌྜྷཏཱིཏི ཀཱཡཙིཏྟསུཁཾ ཝཌྜྷཏི. ཀརེཡྻཏྟསམཾ ཝུཏྟིནྟི ཏསྶ ཀལྱཱཎམིཏྟསྶ སབྦཀིཙྩེསུ པཎྜིཏོ པུརིསོ ཡཐཱ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཉྩ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཝུཏྟིཉྩ ཀརོཏི, ཨེཝམེཏཾ སབྦཾ ཀརེཡྻ, ཨདྷིཀམྤི ཀརེཡྻ, ཧཱིནཾ པན ན ཀརེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟེན ཀཱརཎེ ཀཐིཏེཔི སཱ བཱལདེཝཏཱ ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ བྷེརཝརཱུཔཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ ཏེ སཱིཧབྱགྒྷེ པལཱཔེསི. མནུསྶཱ ཏེསཾ པདཝལཉྫཾ ཨདིསྭཱ ‘‘སཱིཧབྱགྒྷཱ ཨཉྙཾ ཝནསཎྜཾ གཏཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཝནསཎྜསྶ ཨེཀཔསྶཾ ཚིནྡིཾསུ. དེཝཏཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ‘‘ཨཧཾ, སམྨ, ཏཝ ཝཙནཾ ཨཀཏྭཱ ཏེ པལཱཔེསིཾ, ཨིདཱནི ཏེསཾ གཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ མནུསྶཱ ཝནསཎྜཾ ཚིནྡནྟི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཏེ ཨསུཀཝནསཎྜེ ནཱམ ཝསནྟི, གནྟྭཱ ཏེ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏེསཾ པུརཏོ ཋཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༦.

‘‘ཨེཐ བྱགྒྷཱ ནིཝཏྟཝ྄ཧོ, པཙྩུཔེཐ མཧཱཝནཾ;

མཱ ཝནཾ ཚིནྡི ནིབྱགྒྷཾ, བྱགྒྷཱ མཱཧེསུ ནིབྦནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ བྱགྒྷཱཏི ཨུབྷོཔི ཏེ བྱགྒྷནཱམེནེཝཱལཔནྟཱི ཨཱཧ. ནིཝཏྟཝ྄ཧོཏི ནིཝཏྟཐ. པཙྩུཔེཐ མཧཱཝནནྟི ཏཾ མཧཱཝནཾ པཙྩུཔེཐ པུན ཨུཔགཙྪཐ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. མཱ ཝནཾ ཚིནྡི ནིབྱགྒྷནྟི ཨམྷཱཀཾ ཝསནཀཝནསཎྜཾ ཨིདཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཨབྷཱཝེན ནིབྱགྒྷཾ མནུསྶཱ མཱ ཚིནྡིཾསུ. བྱགྒྷཱ མཱཧེསུ ནིབྦནཱཏི ཏུམྷཱདིསཱ ཙ བྱགྒྷརཱཛཱནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཱ པལཱཡིཏཏྟཱ ནིབྦནཱ ཝསནཊྛཱནབྷཱུཏེན ཝནེན ཝིརཧིཏཱ མཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཨེཝཾ ཏཱཡ དེཝཏཱཡ ཡཱཙིཡམཱནཱཔི ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, ན མཡཾ ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི པཊིཀྑིཔིཾསུཡེཝ. དེཝཏཱ ཨེཀིཀཱཝ ཝནསཎྜཾ པཙྩཱགཉྪི. མནུསྶཱཔི ཀཏིཔཱཧེནེཝ སབྦཾ ཝནཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཁེཏྟཱནི ཀརིཏྭཱ ཀསིཀམྨཾ ཀརིཾསུ.

སཏྠཱ ¶ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཨཔཎྜིཏཱ དེཝཏཱ ཀོཀཱལིཀོ ཨཧོསི, སཱིཧོ སཱརིཔུཏྟོ, བྱགྒྷོ མོགྒལླཱནོ, པཎྜིཏདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

བྱགྒྷཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༧༣] ༣. ཀཙྪཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀོ ¶ ནུ ཨུདྡྷིཏབྷཏྟོཝཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཀོསལརཱཛསྶ དྭིནྣཾ མཧཱམཏྟཱནཾ ཀལཧཝཱུཔསམནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུ དུཀནིཔཱཏེ ཀཐིཏམེཝ.

ཨཏཱིཏེ པན བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ གངྒཱཏཱིརེ ཨསྶམཔདཾ མཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨིམསྨིཾ ཀིར ཛཱཏཀེ བོདྷིསཏྟོ པརམམཛ྄ཛྷཏྟོ ཨཧོསི, ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པཱུརེསི. ཏསྶ པཎྞསཱལདྭཱརེ ནིསིནྣསྶ ཨེཀོ པགབྦྷོ དུསྶཱིལོ མཀྐཊོ ཨཱགནྟྭཱ ཀཎྞསོཏེསུ ཨངྒཛཱཏེན སལཱཀཔཝེསནཀམྨཾ ཀརོཏི, བོདྷིསཏྟོ ཨཝཱརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིསཱིདཏིཡེཝ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨེཀོ ཀཙྪཔོ ཨུདཀཱ ཨུཏྟརིཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨཱཏཔཾ ཏཔྤནྟོ ནིདྡཱཡཏི. ཏཾ དིསྭཱ སོ ལོལཝཱནརོ ཏསྶ མུཁེ སལཱཀཔཝེསནཀམྨཾ ཨཀཱསི. ཨཐསྶ ཀཙྪཔོ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨངྒཛཱཏཾ སམུགྒེ པཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཌཾསི, བལཝཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫི. ཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མཾ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མོཙེཡྻ, ཀསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཉྙོ མཾ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མོཙེཏུཾ སམཏྠོ ནཏྠི ཨཉྙཏྲ ཏཱཔསེན, ཏསྶེཝ སནྟིཀཾ མཡཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཀཙྪཔཾ དྭཱིཧི ཧཏྠེཧི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. བོདྷིསཏྟོ ཏེན དུསྶཱིལམཀྐཊེན སདྡྷིཾ དཝཾ ཀརོནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༦༧.

‘‘ཀོ ¶ ¶ ནུ ཨུདྡྷིཏབྷཏྟོཝ, པཱུརཧཏྠོཝ བྲཱཧྨཎོ;

ཀཧཾ ནུ བྷིཀྑཾ ཨཙརི, ཀཾ སདྡྷཾ ཨུཔསངྐམཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཀོ ནུ ཨུདྡྷིཏབྷཏྟོཝཱཏི ཀོ ནུ ཨེས ཝཌྜྷིཏབྷཏྟོ ཝིཡ, ཨེཀཾ ཝཌྜྷིཏབྷཏྟཾ བྷཏྟཔཱུརཔཱཏིཾ ¶ ཧཏྠེཧི གཧེཏྭཱ ཝིཡ ཀོ ནུ ཨེསོ ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཱུརཧཏྠོཝ བྲཱཧྨཎོཏི ཀཏྟིཀམཱསེ ཝཱཙནཀཾ ལབྷིཏྭཱ པཱུརཧཏྠོ བྲཱཧྨཎོ ཝིཡ ཙ ཀོ ནུ ཁོ ཨེསོཏི ཝཱནརཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཀཧཾ ནུ བྷིཀྑཾ ཨཙརཱིཏི, བྷོ ཝཱནར, ཀསྨིཾ པདེསེ ཨཛྫ ཏྭཾ བྷིཀྑཾ ཨཙརི. ཀཾ སདྡྷཾ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཀཏརཾ ནཱམ པུབྦཔེཏེ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ སདྡྷབྷཏྟཾ, ཀཏརཾ ཝཱ སདྡྷཾ པུགྒལཾ ཏྭཾ ཨུཔསངྐམི, ཀུཏོ ཏེ ཨཡཾ དེཡྻདྷམྨོ ལདྡྷོཏི དཱིཔེཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ དུསྶཱིལཝཱནརོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༨.

‘‘ཨཧཾ ཀཔིསྨི དུམྨེདྷོ, ཨནཱམཱསཱནི ཨཱམསིཾ;

ཏྭཾ མཾ མོཙཡ བྷདྡཾ ཏེ, མུཏྟོ གཙྪེཡྻ པབྦཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཧཾ ཀཔིསྨི དུམྨེདྷོཏི བྷདྡཾ ཏེ ཨཧཾ ཨསྨི དུམྨེདྷོ ཙཔལཙིཏྟོ མཀྐཊོ. ཨནཱམཱསཱནི ཨཱམསིནྟི ཨནཱམསིཏབྦཊྛཱནཱནི ཨཱམསིཾ. ཏྭཾ མཾ མོཙཡ བྷདྡཾ ཏེཏི ཏྭཾ དཡཱལུ ཨནུཀམྤཀོ མཾ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མོཙེཧི, བྷདྡཾ ཏེ ཧོཏུ. མུཏྟོ གཙྪེཡྻ པབྦཏནྟི སོཧཾ ཏཝཱནུབྷཱཝེན ཨིམམྷཱ བྱསནཱ མུཏྟོ པབྦཏམེཝ གཙྪེཡྻཾ, ན ཏེ པུན ཙཀྑུཔཐེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཡྻནྟི.

བོདྷིསཏྟོ ཏསྨིཾ ཀཱརུཉྙེན ཀཙྪཔེན སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༦༩.

‘‘ཀཙྪཔཱ ཀསྶཔཱ ཧོནྟི, ཀོཎྜཉྙཱ ཧོནྟི མཀྐཊཱ;

མུཉྩ ཀསྶཔ ཀོཎྜཉྙཾ, ཀཏཾ མེཐུནཀཾ ཏཡཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ ¶ – ཀཙྪཔཱ ནཱམ ཀསྶཔགོཏྟཱ ཧོནྟི, མཀྐཊཱ ཀོཎྜཉྙགོཏྟཱ, ཀསྶཔཀོཎྜཉྙཱནཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧསམྦནྡྷོ ཨཏྠི. ཨདྡྷཱ ཏཡིདཾ ལོལེན དུསྶཱིལམཀྐཊེན ཏཡཱ སདྡྷིཾ, ཏཡཱ ཙ དུསྶཱིལེན ཨིམིནཱ མཀྐཊེན སདྡྷིཾ གོཏྟསདིསཏཱསངྑཱཏསྶ མེཐུནདྷམྨསྶ ¶ ཨནུཙྪཝིཀཾ དུསྶཱིལྱཀམྨསངྑཱཏམྤི མེཐུནཀཾ ཀཏཾ, ཏསྨཱ མུཉྩ, ཀསྶཔ, ཀོཎྜཉྙནྟི.

ཀཙྪཔོ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཀཱརཎེན པསནྣོ ཝཱནརསྶ ཨངྒཛཱཏཾ མུཉྩི. མཀྐཊོ མུཏྟམཏྟོཝ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པལཱཏོ, པུན ཏཾ ཋཱནཾ ནིཝཏྟིཏྭཱཔི ན ཨོལོཀེསི. ཀཙྪཔོཔི ¶ བོདྷིསཏྟཾ ཝནྡིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ. བོདྷིསཏྟོཔི ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀཙྪཔཝཱནརཱ དྭེ མཧཱམཏྟཱ ཨཧེསུཾ, ཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཙྪཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༧༤] ༤. ལོལཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀཱཡཾ བལཱཀཱ སིཁིནཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ལོལབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཉྷི དྷམྨསབྷཾ ཨཱནཱིཏཾ སཏྠཱ ‘‘ན ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨིདཱནེཝ ལོལོ, པུབྦེཔི ལོལོཡེཝ, ལོལཏཱཡེཝ ཙ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟོ, ཏཾ ནིསྶཱཡ པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཱ པརིབཱཧིརཱ ཨཧེསུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བཱརཱཎསིསེཊྛིནོ མཧཱནསེ བྷཏྟཀཱརཀོ པུཉྙཏྠཱཡ ནཱིལ༹པཙྪིཾ ཋཔེསི. ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ པཱརཱཝཏཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཐེཀོ ལོལཀཱཀོ མཧཱནསམཏྠཀེན གཙྪནྟོ ནཱནཔྤཀཱརཾ མཙྪམཾསཝིཀཏིཾ དིསྭཱ པིཔཱསཱབྷིབྷཱུཏོ ‘‘ཀཾ ནུ ཁོ ནིསྶཱཡ སཀྐཱ བྷཝེཡྻཾ ཨོཀཱསཾ ¶ ལདྡྷུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ ནིསྶཱཡ སཀྐཱ’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ གོཙརཱཡ ཨརཉྙགམནཀཱལེ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཡཾ ཁོ, ཀཱཀ, ཨཉྙགོཙརཱ, ཏྭམྤི ཨཉྙགོཙརོ, ཀིཾ ནུ ཁོ མཾ ཨནུབནྡྷསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, སཱམི, ཀིརིཡཱ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏི, ཨཧམྤི ཏུམྷེཧི སམཱནགོཙརོ ཧུཏྭཱ ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ¶ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ སམྤཊིཙྪི. སོ ཏེན སདྡྷིཾ གོཙརབྷཱུམིཡཾ ཨེཀགོཙརཾ ཙརནྟོ ཝིཡ ཨོསཀྐིཏྭཱ གོམཡརཱསིཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ པཱཎཀེ ཁཱདིཏྭཱ ཀུཙྪིཔཱུརཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཙརཐེཝ, ནནུ བྷོཛནེ ནཱམ པམཱཎཾ ཉཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨེཐ ནཱཏིསཱཡམེཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཝསནཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. བྷཏྟཀཱརཀོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པཱརཱཝཏོ སཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀཱཀསྶཱཔི ཨེཀཾ ཐུསཔཙྪིཾ ཋཔེསི. ཀཱཀོཔི ཙཏཱུཧཔཉྩཱཧཾ ཏེནེཝ ནཱིཧཱརེན ཝསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ སེཊྛིནོ བཧུམཙྪམཾསཾ ཨཱཧརིཡིཏྠ, ཀཱཀོ ཏཾ དིསྭཱ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏོ པཙྩཱུསཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནིཏྠུནནྟོ ནིཔཛྫི. ཨཐ ནཾ པུནདིཝསེ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨེཧི, སམྨ, གོཙརཱཡ པཀྐམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏུམྷེ གཙྪཐ, མཡ྄ཧཾ ཨཛིཎྞཱསངྐཱ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘སམྨ, ཀཱཀཱནཾ ཨཛཱིརཀོ ནཱམ ནཏྠི, དཱིཔཝཊྚིམཏྟམེཝ ཧི ཏུམྷཱཀཾ ཀུཙྪིཡཾ ཐོཀཾ ཏིཊྛཏི, སེསཾ ཨཛ྄ཛྷོཧཊམཏྟམེཝ ཛཱིརཏི, མམ ཝཙནཾ ཀརོཧི, མཱ ཨེཏཾ ¶ མཙྪམཾསཾ དིསྭཱ ཨེཝམཀཱསཱི’’ཏི. ‘‘སཱམི, ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཀཐེཐ, ཨཛིཎྞཱསངྐཱཝ མཡ྄ཧ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི ཏཾ ཨོཝདིཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ པཀྐཱམི.

བྷཏྟཀཱརཀོཔི ནཱནཱམཙྪམཾསཝིཀཏིཡོ སམྤཱདེཏྭཱ སརཱིརཏོ སེདཾ ཨཔནེནྟོ མཧཱནསདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཀཱཀོ ‘‘ཨཡཾ ཨིདཱནི ཀཱལོ མཾསཾ ཁཱདིཏུ’’ནྟི གནྟྭཱ རསཀརོཊིམཏྠཀེ ནིསཱིདི. བྷཏྟཀཱརཀོ ‘‘ཀིརཱི’’ཏི སདྡཾ སུཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཀཱཀཾ དིསྭཱ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ སཀལསརཱིརལོམཾ ལུཉྩིཏྭཱ མཏྠཀེ ཙཱུལ༹ཾ ཋཔེཏྭཱ སིངྒཱིཝེརམརིཙཱདཱིནི པིསིཏྭཱ ཏཀྐེན ཨཱལོལེ༹ཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ སེཊྛིནོ མཙྪམཾསཾ ཨུཙྪིཊྛཀཾ ཀརོསཱི’’ཏི སཀལསརཱིརམསྶ མཀྑེཏྭཱ ཁིཔིཏྭཱ ནཱིལ༹པཙྪིཡཾ པཱཏེསི, བལཝཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫི. བོདྷིསཏྟོ གོཙརབྷཱུམིཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ནིཏྠུནནྟཾ དིསྭཱ དཝཾ ཀརོནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༧༠.

‘‘ཀཱཡཾ བལཱཀཱ སིཁིནཱི, ཙོརཱི ལངྒྷིཔིཏཱམཧཱ;

ཨོརཾ བལཱཀེ ཨཱགཙྪ, ཙཎྜོ མེ ཝཱཡསོ སཁཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཀཱཡཾ བལཱཀཱ སིཁིནཱིཏི ཏཾ ཀཱཀཾ ཏསྶ བཧལཏཀྐེན མཀྑིཏསརཱིརསེཏཝཎྞཏྟཱ མཏྠཀེ ཙ སིཁཱཡ ཋཔིཏཏྟཱ ‘‘ཀཱ ཨེསཱ བལཱཀཱ སིཁིནཱི’’ཏི པུཙྪནྟོ ཨཱལཔཏི. ཙོརཱིཏི ཀུལསྶ ཨནནུཉྙཱཡ ཀུལགྷརཾ, ཀཱཀསྶ ཝཱ ཨརུཙིཡཱ པཙྪིཾ པཝིཊྛཏྟཱ ‘‘ཙོརཱི’’ཏི ཝདཏི. ལངྒྷིཔིཏཱམཧཱཏི ལངྒྷཱི ཝུཙྩཏི ཨཱཀཱསེ ལངྒྷནཏོ མེགྷོ, བལཱཀཱ ཙ ནཱམ མེགྷསདྡེན གབྦྷཾ གཎྷནྟཱིཏི མེགྷསདྡོ བལཱཀཱནཾ པིཏཱ, མེགྷོ པིཏཱམཧོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ལངྒྷིཔིཏཱམཧཱ’’ཏི. ཨོརཾ བལཱཀེ ཨཱགཙྪཱཏི, ཨམྦྷོ བལཱཀེ, ཨིཏོ ཨེཧི. ཙཎྜོ མེ ཝཱ ཡསོ སཁཱཏི མཡ྄ཧཾ སཁཱ པཙྪིསཱམིཀོ ཝཱཡསོ ཙཎྜོ ཕརུསོ ¶ , སོ ཨཱགཏོ ཏཾ དིསྭཱ ཀཎཡསདིསེན ཏུཎྜེན ཀོཊྚེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཡྻ, ཏསྨཱ ཡཱཝ ཝཱཡསོ ནཱགཙྪཏི, ཏཱཝ པཙྪིཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨིཏོ ཨེཧི, སཱིགྷཾ པལཱཡསྶཱུཏི ཝདཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཀཱཀོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༧༡.

‘‘ནཱཧཾ ¶ བལཱཀཱ སིཁིནཱི, ཨཧཾ ལོལོསྨི ཝཱཡསོ;

ཨཀཏྭཱ ཝཙནཾ ཏུཡ྄ཧཾ, པསྶ ལཱུནོསྨི ཨཱགཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱགཏོཏི ཏྭཾ ཨིདཱནི གོཙརབྷཱུམིཏོ ཨཱགཏོ, མཾ ལཱུནཾ པསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༧༢.

‘‘པུནཔཱཔཛྫསཱི སམྨ, སཱིལཉྷི ཏཝ ཏཱདིསཾ;

ན ཧི མཱནུསཀཱ བྷོགཱ, སུབྷུཉྫཱ ཧོནྟི པཀྑིནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ པུནཔཱཔཛྫསཱི སམྨཱཏི སམྨ ཝཱཡས, པུནཔི ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ པཊིལབྷིསྶསེཝ, ནཏྠི ཏེ ཨེཏྟཀེན མོཀྑོ. ཀིཾཀཱརཎཱ? སཱིལཉྷི ཏཝ ཏཱདིསཾ པཱཔཀཾ, ཡསྨཱ ཏཝ ཨཱཙཱརསཱིལཾ ཏཱདིསཾ དུཀྑཱདྷིགམསྶེཝ ཨནུརཱུཔཾ. ན ཧི མཱནུསཀཱཏི མནུསྶཱ ནཱམ མཧཱཔུཉྙཱ, ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ཏཐཱརཱུཔཾ པུཉྙཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ མཱནུསཀཱ བྷོགཱ ཏིརཙྪཱནགཏེན པཀྑིནཱ ན བྷུཉྫཱིཡནྟཱིཏི.

ཨེཝཉྩ ¶ པན ཝཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ མཡཱ ཨེཏྠ ཝསིཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨགམཱསི. ཀཱཀོཔི ནིཏྠུནནྟོ ཏཏྠེཝ ཀཱལམཀཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ལོལབྷིཀྑུ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ལོལཀཱཀོ ལོལབྷིཀྑུ ཨཧོསི, པཱརཱཝཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ལོལཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༧༥] ༥. རུཙིརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀཱཡཾ ¶ བལཱཀཱ རུཙིརཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ལོལབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. དྭེཔི ཝཏྠཱུནི པུརིམསདིསཱནེཝ གཱཐཱཔི.

༧༣.

‘‘ཀཱཡཾ ¶ བལཱཀཱ རུཙིརཱ, ཀཱཀནཱིལ༹སྨིམཙྪཏི;

ཙཎྜོ ཀཱཀོ སཁཱ མཡ྄ཧཾ, ཡསྶ ཙེཏཾ ཀུལཱཝཀཾ.

༧༤.

‘‘ནནུ མཾ སམྨ ཛཱནཱསི, དིཛ སཱམཱཀབྷོཛན;

ཨཀཏྭཱ ཝཙནཾ ཏུཡ྄ཧཾ, པསྶ ལཱུནོསྨི ཨཱགཏོ.

༧༥.

‘‘པུནཔཱཔཛྫསཱི སམྨ, སཱིལཉྷི ཏཝ ཏཱདིསཾ;

ན ཧི མཱནུསཀཱ བྷོགཱ, སུབྷུཉྫཱ ཧོནྟི པཀྑིནཱ’’ཏི. –

གཱཐཱ ཧི ཨེཀནྟརིཀཱཡེཝ.

ཏཏྠ ‘‘རུཙིརཱ’’ཏི ཏཀྐམཀྑིཏསརཱིརཏཱཡ སེཏཝཎྞཏཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. རུཙིརཱ པིཡདསྶནཱ, པཎྜརཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱཀནཱིལ༹སྨིནྟི ཀཱཀཀུལཱཝཀེ. ‘‘ཀཱཀནིཌྜྷསྨི’’ནྟིཔི པཱཋོ. དིཛཱཏི ཀཱཀོ པཱརེཝཏཾ ཨཱལཔཏི. སཱམཱཀབྷོཛནཱཏི ཏིཎབཱིཛབྷོཛན. སཱམཱཀགྒཧཎེན ཧེཏྠ སབྦམྤི ཏིཎབཱིཛཾ གཧིཏཾ. ཨིདྷཱཔི བོདྷིསཏྟོ ‘‘ན ཨིདཱནི སཀྐཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཡཱ ཨེཏྠ ཝསིཏུ’’ནྟི ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ གཏོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ལོལབྷིཀྑུ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ལོལཀཱཀོ ལོལབྷིཀྑུ ཨཧོསི, པཱརཱཝཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

རུཙིརཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༧༦] ༦. ཀུརུདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཏཝ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཧཾསགྷཱཏཀབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ¶ དྭེ སཧཱཡཀཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨེཀཏོ ཝིཙརནྟི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ ཨཙིརཝཏིཾ གནྟྭཱ ནྷཏྭཱ ཝཱལུཀཔུལིནེ ཨཱཏཔཾ ཏཔྤམཱནཱ སཱརཎཱིཡཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨཊྛཾསུ, ཏསྨིཾ ཁཎེ དྭེ ཧཾསཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟི. ཨཐེཀོ དཧརབྷིཀྑུ སཀྑརཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཀསྶ ཧཾསཔོཏཀསྶ ཨཀྑིཾ པཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ, ཨིཏརོ ‘‘ན སཀྑིསྶསཱི’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ‘‘ཏིཊྛཏུ ཨིམསྨིཾ པསྶེ ཨཀྑི, པརཔསྶེ ཨཀྑིཾ པཧརིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདམྤི ན སཀྑིསྶསིཡེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨུཔདྷཱརེཧཱི’’ཏི ཏིཡཾསཾ སཀྑརཾ གཧེཏྭཱ ཧཾསསྶ པཙྪཱབྷཱགེ ཁིཔི. ཧཾསོ སཀྑརསདྡཾ སུཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེསི, ཨཐ ནཾ ཨིཏརོ ཝཊྚསཀྑརཾ གཧེཏྭཱ པརཔསྶེ ཨཀྑིམྷི པཧརིཏྭཱ ཨོརིམཀྑིནཱ ནིཀྑམཱཔེསི. ཧཾསོ ཝིརཝནྟོ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཏེསཾ པཱདམཱུལེཡེཝ པཏི. ཏཏྠ ཏཏྠ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨེཝརཱུཔེ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཝོ ཀཏཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརོནྟེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེ ཨཱདཱཡ ཏཐཱགཏསྶ དསྶེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘སཙྩཾ, ཀིར ཏཡཱ བྷིཀྑུ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཀཏོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷིཀྑུ, ཀསྨཱ ཨེཝརཱུཔེ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨེཝམཀཱསི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ སཾཀིལིཊྛཝཱསཾ ཝསམཱནཱ ཨཔྤམཏྟཀེསུཔི ཋཱནེསུ ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརིཾསུ, ཏྭཾ པན ཨེཝརཱུཔེ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀུཀྐུཙྩམཏྟམྤི ན ཨཀཱསི, ནནུ ནཱམ བྷིཀྑུནཱ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི སཉྙཏེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ཀུརུརཊྛེ ཨིནྡཔཏྠནགརེ དྷནཉྩཡེ ཀོརབྱེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏརཱ ཨོཔརཛྫེ པཏིཊྛཱཔིཏོ ཨཔརབྷཱགེ ¶ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ པཏྭཱ དས རཱཛདྷམྨེ ཨཀོཔེནྟོ ཀུརུདྷམྨེ ཝཏྟིཏྠ. ཀུརུདྷམྨོ ནཱམ པཉྩ སཱིལཱནི, ཏཱནི བོདྷིསཏྟོ པརིསུདྡྷཱནི ཀཏྭཱ རཀྑི. ཡཐཱ ཙ བོདྷིསཏྟོ, ཨེཝམསྶ མཱཏཱ ཨགྒམཧེསཱི ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཨུཔརཱཛཱ པུརོཧིཏོ བྲཱཧྨཎོ རཛྫུགཱཧཀོ ཨམཙྩོ སཱརཐི སེཊྛི དོཎམཱཔཀོ མཧཱམཏྟོ དོཝཱརིཀོ ནགརསོབྷིནཱི ཝཎྞདཱསཱིཏི ཨེཝམེཏེ.

‘‘རཱཛཱ མཱཏཱ མཧེསཱི ཙ, ཨུཔརཱཛཱ པུརོཧིཏོ;

རཛྫུཀོ སཱརཐི སེཊྛི, དོཎོ དོཝཱརིཀོ ཏཐཱ;

གཎིཀེཀཱདས ཛནཱ, ཀུརུདྷམྨེ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི.

ཨིཏི ཨིམེ སབྦེཔི པརིསུདྡྷཱནི ཀཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑིཾསུ. རཱཛཱ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ཙ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཙ ནིཝེསནདྭཱརེ ཙཱཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཾ དྷནཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཱསི, ཏསྶ པན དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ དཱནཱབྷིརཏཏཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཀཱལིངྒརཊྛེ དནྟཔུརནགརེ ཀཱལིངྒརཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྶ རཊྛེ དེཝོ ན ཝསྶི, ཏསྨིཾ ཨཝསྶནྟེ སཀལརཊྛེ ¶ ཚཱཏཀཾ ཛཱཏཾ, ཨཱཧཱརཝིཔཏྟིཡཱ ཙ མནུསྶཱནཾ རོགོ ཨུདཔཱདི, དུབྦུཊྛིབྷཡཾ ཚཱཏཀབྷཡཾ རོགབྷཡནྟི ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫིཾསུ. མནུསྶཱ ནིགྒཧཎཱ དཱརཀེ ཧཏྠེསུ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཙརནྟི.

སཀལརཊྛཝཱསིནོ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཨུཀྐུཊྛིམཀཾསུ. རཱཛཱ ཝཱཏཔཱནཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཨེཏེ ཝིརཝནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཧཱརཱཛ ¶ , སཀལརཊྛེ ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤནྣཱནི, དེཝོ ན ཝསྶཏི, སསྶཱནི ན ཝིཔནྣཱནི, ཚཱཏཀཾ ཛཱཏཾ. མནུསྶཱ དུབྦྷོཛནཱ རོགཱབྷིབྷཱུཏཱ ནིགྒཧཎཱ པུཏྟེ ཧཏྠེསུ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི, དེཝཾ ཝསྶཱཔེཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘པོརཱཎཀརཱཛཱནོ དེཝེ ཨཝསྶནྟེ ཀིཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི? ‘‘པོརཱཎཀརཱཛཱནོ, མཧཱརཱཛ, དེཝེ ཨཝསྶནྟེ དཱནཾ དཏྭཱ ¶ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སམཱདིནྣསཱིལཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ དབྦསནྠརེ སཏྟཱཧཾ ནིཔཛྫནྟི, ཏདཱ དེཝོ ཝསྶཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ སནྟེཔི དེཝོ ན ཝསྶི.

རཱཛཱ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཨཧཾ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཀཱསིཾ, དེཝོ ན ཝསྶཏི, ཀིནྟི ཀརོམཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨིནྡཔཏྠནགརེ དྷནཉྩཡསྶ ཀོརབྱརཉྙོ ཨཉྫནཝཎྞོ ནཱམ མངྒལཧཏྠཱི ཨཏྠི, ཏཾ ཨཱནེསྶཱམ, ཨེཝཾ སནྟེ དེཝོ ཝསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘སོ རཱཛཱ བལཝཱཧནསམྤནྣོ དུཔྤསཧོ, ཀཐམསྶ ཧཏྠིཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏེན སདྡྷིཾ ཡུདྡྷཀིཙྩཾ ནཏྠི, དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ རཱཛཱ དཱནཱབྷིརཏོ ཡཱཙིཏོ སམཱནོ ཨལངྐཏསཱིསམྤི ཚིནྡིཏྭཱ པསཱདསམྤནྣཱནི ཨཀྑཱིནིཔི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ སཀལརཛྫམྤི ནིཡྻཱདེཏྭཱ དདེཡྻ, ཧཏྠིམྷི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི, ཨཝསྶཾ ཡཱཙིཏོ དསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀེ པན ཏཾ ཡཱཙིཏུཾ སམཏྠཱ’’ཏི? ‘‘བྲཱཧྨཎཱ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ བྲཱཧྨཎགཱམཏོ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཡཱཙནཏྠཱཡ པེསེསི. ཏེ པརིབྦཡཾ ཨཱདཱཡ ཨདྡྷིཀཝེསཾ གཧེཏྭཱ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན ཏུརིཏགམནཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ནགརདྭཱརེ དཱནསཱལཱསུ བྷུཉྫིཏྭཱ སརཱིརཾ སནྟཔྤེཏྭཱ ‘‘ཀདཱ རཱཛཱ དཱནགྒཾ ཨཱགཙྪིསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. མནུསྶཱ ‘‘པཀྑསྶ ཏཡོ དིཝསེ ¶ ཙཱཏུདྡསེ པནྣརསེ ཨཊྛམིཡཉྩ ཨཱགཙྪཏི, སྭེ པན པུཎྞམཱི, ཏསྨཱ སྭེ ཨཱགཙྪིསྶཏཱི’’ཏི ཝདིཾསུ.

བྲཱཧྨཎཱ པུནདིཝསེ པཱཏོཝ གནྟྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ. བོདྷིསཏྟོ པཱཏོཝ ནྷཏྭཱ གཏྟཱནུལིཏྟོ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏོ ཨལངྐཏཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ མཧནྟེན པརིཝཱརེན པཱཙཱིནདྭཱརེན དཱནསཱལཾ གནྟྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ སཏྟཊྛཛནཱནཾ སཧཏྠཱ བྷཏྟཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན ¶ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརཾ ཨགམཱསི. བྲཱཧྨཎཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཨཱརཀྑསྶ བལཝཏཱཡ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརམེཝ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ དྭཱརཏོ ནཱཏིདཱུརེ ཨུནྣཏཊྛཱནེ ཋིཏཱ སམྤཏྟཾ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཛཡཏུ བྷཝཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཛཡཱཔེསུཾ. རཱཛཱ ཝཛིརངྐུསེན ཝཱརཎཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ ¶ གནྟྭཱ ‘‘བྷོ བྲཱཧྨཎཱ, ཀིཾ ཨིཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. བྲཱཧྨཎཱ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎཾ ཝཎྞེནྟཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༧༦.

‘‘ཏཝ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ, ཝིདིཏྭཱན ཛནཱདྷིཔ;

ཝཎྞཾ ཨཉྫནཝཎྞེན, ཀཱལིངྒསྨིཾ ནིམིམྷསེ’’ཏི.

ཏཏྠ སདྡྷནྟི ཀམྨཕལཱནཾ སདྡཧནཝསེན ཨོཀཔྤནིཡསདྡྷཾ. སཱིལནྟི སཾཝརསཱིལཾ ཨཝཱིཏིཀྐམསཱིལཾ. ཝཎྞནྟི ཏདཱ ཏསྨིཾ དེསེ སུཝཎྞཾ ཝུཙྩཏི, དེསནཱསཱིསམེཝ ཙེཏཾ. ཨིམིནཱ པན པདེན སབྦམྤི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིདྷནདྷཉྙཾ སངྒཧིཏཾ. ཨཉྫནཝཎྞེནཱཏི ཨཉྫནཔུཉྫསམཱནཝཎྞེན ཨིམིནཱ ཏཝ ནཱགེན, ཀཱལིངྒསྨིནྟི ཀཱལིངྒརཉྙོ སནྟིཀེ. ནིམིམྷསེཏི ཝིནིམཡཝསེན གཎྷིམྷ, པརིབྷོགཝསེན ཝཱ ཨུདརེ པཀྑིཔིམྷཱཏི ཨཏྠོ. སེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – མཡཉྷི, ཛནཱདྷིཔ, ཏཝ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ ཝིདིཏྭཱན ‘‘ཨདྡྷཱ ནོ ཨེཝཾ སདྡྷཱསཱིལསམྤནྣོ ¶ རཱཛཱ ཡཱཙིཏོ ཨཉྫནཝཎྞཾ ནཱགཾ དསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྟནོ སནྟཀེན ཝིཡ ཨཉྫནཝཎྞེན ཀཱལིངྒརཉྙོ སནྟིཀེ ནཱགཾ ཝོ ཨཱཧརིསྶཱམཱཏི ཝཏྭཱ བཧུདྷནདྷཉྙཾ ནིམིམྷསེ པརིཝཏྟཡིམྷ ཙེཝ ཨུདརེ ཙ པཀྑིཔིམྷ. ཨེཝཾ ཏཾ མཡཾ དྷཱརཡམཱནཱ ཨིདྷཱགཏཱ. ཏཏྠ ཀཏྟབྦཾ དེཝོ ཛཱནཱཏཱུཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཏཝ སདྡྷཉྩ སཱིལགུཎསངྑཱཏཾ ཝཎྞཉྩ སུཏྭཱ ‘‘ཨུལཱ༹རགུཎོ རཱཛཱ ཛཱིཝིཏམྤི ཡཱཙིཏོ དདེཡྻ, པགེཝ ཏིརཙྪཱནགཏཾ ནཱག’’ནྟི ཨེཝཾ ཀཱལིངྒསྶ སནྟིཀེ ཨིམིནཱ ཨཉྫནཝཎྞེན ཏཝ ཝཎྞཾ ནིམིམྷསེ ནིམིམྷ ཏུལཡིམྷ, ཏེནམྷཱ ཨིདྷཱགཏཱཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཙེ, ཝོ བྲཱཧྨཎཱ, ཨིམཾ ནཱགཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ དྷནཾ ཁཱདིཏཾ སུཁཱདིཏཾ མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཡཐཱལངྐཏམེཝ ཝོ ནཱགཾ དསྶཱམཱི’’ཏི སམསྶཱསེཏྭཱ ཨིཏརཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༧༧.

‘‘ཨནྣབྷཙྩཱ ཙབྷཙྩཱ ཙ, ཡོདྷ ཨུདྡིསྶ གཙྪཏི;

སབྦེ ཏེ ཨཔྤཊིཀྑིཔྤཱ, པུབྦཱཙརིཡཝཙོ ཨིདཾ.

༧༨.

‘‘དདཱམི ¶ ¶ ཝོ བྲཱཧྨཎཱ ནཱགམེཏཾ, རཱཛཱརཧཾ རཱཛབྷོགྒཾ ཡསསྶིནཾ;

ཨལངྐཏཾ ཧེམཛཱལཱབྷིཚནྣཾ, སསཱརཐིཾ གཙྪཐ ཡེནཀཱམ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨནྣབྷཙྩཱ ཙབྷཙྩཱ ཙཱཏི པུརིསཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛཱིཝམཱནཱ ཡཱགུབྷཏྟཱདིནཱ ཨནྣེན བྷརིཏབྦཱཏི ཨནྣབྷཙྩཱ, ཨིཏརེ ཏཐཱ ཨབྷརིཏབྦཏྟཱ ཨབྷཙྩཱ. སནྡྷིཝསེན པནེཏྠ ཨཀཱརལོཔོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཙ ཨནུཔནིསྶཱཡ ཙ ཛཱིཝམཱནཝསེན སབྦེཔི སཏྟཱ དྭེ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ཡོདྷ ཨུདྡིསྶ གཙྪཏཱིཏི ཏེསུ སཏྟེསུ ཨིདྷ ཛཱིཝལོཀེ ཡོ སཏྟོ ཡཾ པུརིསཾ ཀཱཡཙིདེཝ པཙྩཱསཱིསནཱཡ ཨུདྡིསྶ གཙྪཏི. སབྦེ ཏེ ཨཔྤཊིཀྑིཔྤཱཏི ཏཐཱ ཨུདྡིསྶ གཙྪནྟཱ སཙེཔི བཧཱུ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི ཏེན པུརིསེན སབྦེ ཏེ ཨཔྤཊིཀྑིཔྤཱ, ‘‘ཨཔེཐ, ན ཝོ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ན པཊིཀྑིཔིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. པུབྦཱཙརིཡཝཙོ ཨིདནྟི པུབྦཱཙརིཡཱ ཝུཙྩནྟི མཱཏཱཔིཏརོ, ཨིདཾ ཏེསཾ ཝཙནཾ. ཨེཝམཧཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧི སིཀྑཱཔིཏོཏི དཱིཔེཏི.

དདཱམི ཝོ བྲཱཧྨཎཱ ནཱགམེཏནྟི ཡསྨཱ ¶ ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ པུབྦཱཙརིཡཝཙོ, ཏསྨཱཧཾ བྲཱཧྨཎཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨིམཾ ནཱགཾ དདཱམི. རཱཛཱརཧནྟི རཉྙོ ཨནུཙྪཝིཀཾ. རཱཛབྷོགྒནྟི རཱཛཔརིབྷོགཾ. ཡསསྶིནནྟི པརིཝཱརསམྤནྣཾ, ཏཾ ཀིར ཧཏྠིཾ ནིསྶཱཡ ཧཏྠིགོཔཀཧཏྠིཝེཛྫཱདཱིནི པཉྩ ཀུལསཏཱནི ཛཱིཝནྟི, ཏེཧི སདྡྷིཉྙེཝ ཝོ དདཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨལངྐཏནྟི ནཱནཱཝིདྷེཧི ཧཏྠིཨལངྐཱརེཧི ཨལངྐཏཾ. ཧེམཛཱལཱབྷིཚནྣནྟི སུཝཎྞཛཱལེན ཨབྷིཙྪནྣཾ. སསཱརཐིནྟི ཡོ པནསྶ སཱརཐི ཧཏྠིགོཔཀོ ཨཱཙརིཡོ, ཏེན སདྡྷིཾཡེཝ དདཱམི, ཏསྨཱ སསཱརཐི ཧུཏྭཱ ཏུམྷེ སཔརིཝཱརཾ ཨིམཾ ནཱགཾ གཧེཏྭཱ ཡེནཀཱམཾ གཙྪཐཱཏི.

ཨེཝཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོཝ མཧཱསཏྟོ ཝཱཙཱཡ དཏྭཱ པུན ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ ‘‘སཙེ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨཏྠི, ཨལངྐརིཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨདིསྭཱ ཏསྶ སོཎྜཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཧཏྠེསུ ཋཔེཏྭཱ སུཝཎྞབྷིངྐཱརེན པུཔྥགནྡྷཝཱསིཏཾ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ཨདཱསི. བྲཱཧྨཎཱ སཔརིཝཱརཾ ནཱགཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ¶ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསིནྣཱ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ ཧཏྠིཾ རཉྙོ ཨདཾསུ, ཧཏྠིམྷི ཨཱགཏེཔི དེཝོ ན ཝསྶཏེཝ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨུཏྟརིཾ པུཙྪནྟོ ‘‘དྷནཉྩཡཀོརབྱརཱཛཱ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཏི, ཏེནསྶ རཊྛེ ཨནྭཌྜྷམཱསཾ ཨནུདསཱཧཾ དེཝོ ཝསྶཏི, རཉྙོ གུཎཱནུབྷཱཝོ ཙེས, ཨིམསྶ པན ཏིརཙྪཱནགཏསྶ གུཎཱ ཧོནྟཱཔི ཀིཏྟཀཱ བྷཝེཡྻུ’’ནྟི སུཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི ཡཐཱལངྐཏམེཝ སཔརིཝཱརཾ ཧཏྠིཾ པཏིནེཏྭཱ རཉྙོ དཏྭཱ ཡཾ སོ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཏི, ཏཾ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཏྭཱ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ¶ བྲཱཧྨཎེ ཙ ཨམཙྩེ ཙ པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ རཉྙོ ཧཏྠིཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ ‘‘དེཝ, ཨིམསྨིཾ ཧཏྠིམྷི གཏེཔི ཨམྷཱཀཾ རཊྛེ ¶ དེཝོ ན ཝསྶཏི, ཏུམྷེ ཀིར ཀུརུདྷམྨཾ ནཱམ རཀྑཐ, ཨམྷཱཀམྤི རཱཛཱ ཏཾ རཀྑིཏུཀཱམོ ཨིམསྨིཾ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཏྭཱ ཨཱནེཐཱ’’ཏི པེསེསི. ‘‘དེཐ ནོ ཀུརུདྷམྨ’’ནྟི. ‘‘ཏཱཏཱ, སཙྩཱཧཾ ཨེཏཾ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཨིདཱནི པན མེ ཏཏྠ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ན མེ སོ ཀུརུདྷམྨོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཏསྨཱ ཏུམྷཱཀཾ དཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི.

ཀསྨཱ པན ཏཾ སཱིལཾ རཱཛཱནཾ ན ཨཱརཱདྷེཏཱིཏི? ཏདཱ ཀིར རཱཛཱུནཾ ཏཏིཡེ ཏཏིཡེ སཾཝཙྪརེ ཀཏྟིཀམཱསེ པཝཏྟོ ཚཎོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ ཚཎཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ རཱཛཱནོ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ དེཝཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཙིཏྟརཱཛསྶ ནཱམ ཡཀྑསྶ སནྟིཀེ ཋཏྭཱ ཙཏུདྡིསཱ པུཔྥཔཊིམཎྜིཏེ ཙིཏྟསརེ ཁིཔནྟི. ཨཡམྤི རཱཛཱ ཏཾ ཁཎཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཨེཀིསྶཱ ཏལཱ༹ཀཔཱལི༹ཡཱ ཙིཏྟརཱཛསྶ ཡཀྑསྶ སནྟིཀེ ཋཏྭཱ ཙཏུདྡིསཱ ཙིཏྟསརེ ཁིཔིཏྭཱ ཏེསུ སེསདིསཱགཏེ ཏཡོ སརེ དིསྭཱ ཨུདཀཔིཊྛེ ཁིཏྟསརཾ ན ཨདྡས. རཉྙོ ‘‘ཀཙྩི ནུ ཁོ མཡཱ ཁིཏྟོ སརོ མཙྪསརཱིརེ པཏིཏོ’’ཏི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསི པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨེན སཱིལབྷེདཾ ཨཱརབྦྷ, ཏསྨཱ སཱིལཾ ན ཨཱརཱདྷེཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, མཡ྄ཧཾ ཀུརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, མཱཏཱ པན མེ སུརཀྑིཏཾ རཀྑཏི, ཏསྶཱ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏུམྷཱཀཾ ‘པཱཎཾ ཝདྷིསྶཱམཱི’ཏི ཙེཏནཱ ནཏྠི, ཏཾ ཝིནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ནཱམ ན ཧོཏི, དེཐ ནོ ཨཏྟནཱ རཀྑིཏཾ ཀུརུདྷམྨ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ལིཁཐཱ’’ཏི སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེསི – ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ, ཨདིནྣཾ ནཱདཱཏབྦཾ ¶ , ཀཱམེསུ མིཙྪཱ ན ཙརིཏབྦཾ, མུསཱ ན བྷཎིཏབྦཾ ¶ , མཛྫཾ ན པཱཏབྦ’’ནྟི ལིཁཱཔེཏྭཱ ཙ པན ‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, མཱཏུ མེ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ.

དཱུཏཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝི, ཏུམྷེ ཀིར ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཐ, ཏཾ ནོ དེཐཱ’’ཏི ཝདིཾསུ. ‘‘ཏཱཏཱ, སཙྩཱཧཾ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཨིདཱནི པན མེ ཏཏྠ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨུཔྤནྣཾ, ན མེ སོ ཀུརུདྷམྨོ ཨཱརཱདྷེཏི ཏེན ཝོ དཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི. ཏསྶཱ ཀིར དྭེ པུཏྟཱ ཛེཊྛོ རཱཛཱ, ཀནིཊྛོ ཨུཔརཱཛཱ. ཨཐེཀོ རཱཛཱ བོདྷིསཏྟསྶ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ཙནྡནསཱརཾ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཀཉྩནམཱལཾ པེསེསི. སོ ‘‘མཱཏརཾ པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ སབྦཾ མཱཏུ པེསེསི. སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ནེཝ ཙནྡནཾ ཝིལིམྤཱམི, ན མཱལཾ དྷཱརེམི, སུཎིསཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཛེཊྛསུཎིསཱ མེ ཨིསྶརཱ, ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋིཏཱ, ཏསྶཱ སུཝཎྞམཱལཾ དསྶཱམི. ཀནིཊྛསུཎིསཱ པན དུགྒཏཱ, ཏསྶཱ ཙནྡནསཱརཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. སཱ རཉྙོ དེཝིཡཱ སུཝཎྞམཱལཾ དཏྭཱ ཨུཔརཱཛབྷརིཡཱཡ ཙནྡནསཱརཾ ཨདཱསི, དཏྭཱ ཙ པནསྶཱ ‘‘ཨཧཾ ¶ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཨེཏཱསཾ དུགྒཏཱདུགྒཏབྷཱཝོ མཡ྄ཧཾ ཨཔྤམཱཎཾ, ཛེཊྛཱཔཙཱཡིཀཀམྨམེཝ པན ཀཱཏུཾ མཡ྄ཧཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཀཙྩི ནུ ཁོ མེ ཏསྶ ཨཀཏཏྟཱ སཱིལཾ བྷིནྣ’’ནྟི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ནཱམ ཡཐཱརུཙིཡཱ དཱིཡཏི, ཏུམྷེ ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀུརུམཱནཱ ཀིཾ ཨཉྙཾ པཱཔཾ ཀརིསྶཐ, སཱིལཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔེན ན ¶ བྷིཛྫཏི, དེཐ ནོ ཀུརུདྷམྨ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏསྶཱཔི སནྟིཀེ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཏཱཏཱ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, སུཎིསཱ པན མེ སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶཱ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཨགྒམཧེསིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཀུརུདྷམྨཾ ཡཱཙིཾསུ. སཱཔི པུརིམནཡེནེཝ ཝཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི མཾ སཱིལཾ ནཱརཱདྷེཏི, ཏེན ཝོ དཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏཱ རཉྙོ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟསྶ པཙྪཏོ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསིནྣཾ ཨུཔརཱཛཾ དིསྭཱ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ སནྠཝཾ ཀརེཡྻཾ, བྷཱཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ མཾ ཨེས སངྒཎྷེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཨཐསྶཱ ‘‘ཨཧཾ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑམཱནཱ སསཱམིཀཱ ཧུཏྭཱ ཀིལེསཝསེན ཨཉྙཾ པུརིསཾ ཨོལོཀེསིཾ, སཱིལེན མེ བྷིནྣེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ¶ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཨཏིཙཱརོ ནཱམ ཨཡྻེ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེན ¶ ན ཧོཏི, ཏུམྷེ ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀུརུམཱནཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀིཾཀརིསྶཐ, ན ཨེཏྟཀེན སཱིལཾ བྷིཛྫཏི, དེཐ ནོ ཀུརུདྷམྨ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏསྶཱཔི སནྟིཀེ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཏཱཏཱ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨུཔརཱཛཱ པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཨུཔརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཀུརུདྷམྨཾ ཡཱཙིཾསུ. སོ པན སཱཡཾ རཱཛུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ རཐེནེཝ རཱཛངྒཎཾ པཏྭཱ སཙེ རཉྙོ སནྟིཀེ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཡིཏུཀཱམོ ཧོཏི, རསྨིཡོ ཙ པཏོདཉྩ ཨནྟོདྷུརེ ཚཌྜེཏི. ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཛནོ པཀྐམིཏྭཱ པུནདིཝསེ པཱཏོཝ གནྟྭཱ ཏསྶ ནིཀྑམནཾ ཨོལོཀེནྟོཝ ཏིཊྛཏི. སཱརཐིཔི རཐཾ གོཔཡིཏྭཱ ¶ པུནདིཝསེ པཱཏོཝ ཏཾ ཨཱདཱཡ རཱཛདྭཱརེ ཏིཊྛཏི. སཙེ ཏངྑཎཉྙེཝ ནིཀྑནྟུཀཱམོ ཧོཏི, རསྨིཡོ ཙ པཏོདཉྩ ཨནྟོརཐེཡེཝ ཋཔེཏྭཱ རཱཛུཔཊྛཱནཾ གཙྪཏི. མཧཱཛནོ ཏཱཡ སཉྙཱཡ ‘‘ཨིདཱནེཝ ནིཀྑམིསྶཏཱི’’ཏི རཱཛདྭཱརེཡེཝ ཏིཊྛཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཝཾ ཀཏྭཱ རཱཛནིཝེསནཾ པཱཝིསི, པཝིཊྛམཏྟསྶཡེཝསྶ དེཝོ པཱཝསྶི. རཱཛཱ ‘‘དེཝོ ཝསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ ནིཀྑནྟུཾ ནཱདཱསི, སོ ཏཏྠེཝ བྷུཉྫིཏྭཱ སཡི. མཧཱཛནོ ‘‘ཨིདཱནི ནིཀྑམིསྶཏཱི’’ཏི སབྦརཏྟིཾ ཏེམེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨུཔརཱཛཱ དུཏིཡདིཝསེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏེམེཏྭཱ ཋིཏཾ མཧཱཛནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑནྟོ ཨེཏྟཀཾ ཛནཾ ཀིལམེསིཾ, སཱིལེན མེ བྷིནྣེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསི, ཏེན ཏེསཾ དཱུཏཱནཾ ‘‘སཙྩཱཧཾ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཨིདཱནི པན མེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ཏེན ཝོ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, དེཝ, ‘ཨེཏེ ཀིལམནྟཱུ’ཏི ཙིཏྟཾ ནཏྠི, ཨཙེཏནཀཾ ཀམྨཾ ན ཧོཏི, ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརོནྟཱནཾ ཀཐཾ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱིཏིཀྐམོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, པུརོཧིཏོ པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན པུརོཧིཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སོཔི ཨེཀདིཝསཾ རཱཛུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཨེཀེན རཉྙཱ ཏསྶ རཉྙོ པེསིཏཾ ཏརུཎརཝིཝཎྞཾ རཐཾ ཨནྟརཱམགྒེ དིསྭཱ ‘‘ཀསྶཱཡཾ རཐོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘རཉྙོ ཨཱབྷཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ¶ མཧལླཀོ, སཙེ མེ རཱཛཱ ཨིམཾ རཐཾ དདེཡྻ, སུཁཾ ཨིམཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཝིཙརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛུཔཊྛཱནཾ གཏོ. ཏསྶ ཛཡཱཔེཏྭཱ ཋིཏཀཱལེ རཉྙོ རཐཾ ¶ དསྶེསུཾ. རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཏི ཝིཡ སུནྡརོ ཨཡཾ རཐོ, ཨཱཙརིཡསྶ ནཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. པུརོཧིཏོ ན ཨིཙྪི, པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོཔི ན ཨིཙྪིཡེཝ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑནྟོཝ པརསནྟཀེ ལོབྷཾ ཨཀཱསིཾ, བྷིནྣེན མེ སཱིལེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. སོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཏཱཏཱ, ཀུརུདྷམྨེ མེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ན མཾ སོ དྷམྨོ ཨཱརཱདྷེཏི, ཏསྨཱ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཨཡྻ, ལོབྷུཔྤཱདམཏྟེན ན སཱིལཾ བྷིཛྫཏི, ཏུམྷེ ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརོནྟཱ ཀིཾ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, རཛྫུགཱཧཀོ ཨམཙྩོ པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སོཔི ཨེཀདིཝསཾ ཛནཔདེ ཁེཏྟཾ མིནནྟོ རཛྫུཾ དཎྜཀེ བནྡྷིཏྭཱ ཨེཀཾ ཀོཊིཾ ཁེཏྟསཱམིཀེན གཎྷཱཔེཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཏྟནཱ ཨགྒཧེསི, ཏེན གཧིཏརཛྫུཀོཊིཡཱ བདྡྷདཎྜཀོ ཨེཀསྶ ཀཀྐཊཀསྶ བིལམཛ྄ཛྷཾ པཱཔུཎི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ དཎྜཀཾ བིལེ ཨོཏཱརེསྶཱམི, ཨནྟོབིལེ ཀཀྐཊཀོ ནསྶིསྶཏི. སཙེ པན པརཏོ ཀརིསྶཱམི, རཉྙོ སནྟཀཾ ནསྶིསྶཏི. སཙེ ཨོརཏོ ཀརིསྶཱམི, ཀུཊུམྦིཀསྶ སནྟཀཾ ནསྶིསྶཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བིལེ ཀཀྐཊཀེན བྷཝིཏབྦཾ, སཙེ བྷཝེཡྻ, པཉྙཱཡེཡྻ, ཨེཏྠེཝ ནཾ ཨོཏཱརེསྶཱམཱི’’ཏི བིལེ དཎྜཀཾ ཨོཏཱརེསི, ཀཀྐཊཀོ ‘‘ཀིརཱི’’ཏི སདྡམཀཱསི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘དཎྜཀོ ཀཀྐཊཀཔིཊྛེ ཨོཏིཎྞོ བྷཝིསྶཏི, ཀཀྐཊཀོ མཏོ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཉྩ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཏེན མེ སཱིལེན བྷིནྣེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ¶ . སོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ ¶ ཀཱརཎེན ཀུརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ཏེན ཝོ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ‘ཀཀྐཊཀོ མརཏཱུ’ཏི ཙིཏྟཾ ནཏྠི, ཨཙེཏནཀཾ ཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཏུམྷེ ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརོནྟཱ ཀིཾ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ ¶ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, སཱརཐི པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སོ ཨེཀདིཝསཾ རཱཛཱནཾ རཐེན ཨུཡྻཱནཾ ནེསི. རཱཛཱ ཏཏྠ དིཝཱ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡཾ ནིཀྑམིཏྭཱ རཐཾ ཨབྷིརུཧི, ཏསྶ ནགརཾ ཨསམྤཏྟསྶེཝ སཱུརིཡཏྠངྒམནཝེལཱཡ མེགྷོ ཨུཊྛཧི. སཱརཐི རཉྙོ ཏེམནབྷཡེན སིནྡྷཝཱནཾ པཏོདསཉྙམདཱསི. སིནྡྷཝཱ ཛཝེན པཀྑནྡིཾསུ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙ པན ཏེ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཱཔི ཏཏོ ཨཱགཙྪནྟཱཔི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ཛཝེན གཙྪནྟི ཨཱགཙྪནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཏེསཾ ཀིར ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ པརིསྶཡེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏེན ནོ སཱརཐི ཏདཱ པཏོདསཉྙཾ ཨདཱསཱི’’ཏི. སཱརཐིསྶཔི ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཉྙོ ཏེམནེ ཝཱ ཨཏེམནེ ཝཱ མཡ྄ཧཾ དོསོ ནཏྠི, ཨཧཾ པན ཨཊྛཱནེ སུསིཀྑིཏསིནྡྷཝཱནཾ པཏོདསཉྙཾ ཨདཱསིཾ, ཏེན ཨིམེ ཨིདཱནི ཨཔརཱཔརཾ ཛཝནྟཱ ཀིལམནྟི, ཨཧཉྩ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཏེན མེ བྷིནྣེན སཱིལེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. སོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཀུརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ཏེན ཝོ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ‘སིནྡྷཝཱ ཀིལམནྟཱུ’ཏི ཙིཏྟཾ ནཏྠི, ཨཙེཏནཀཾ ཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ཨེཏྟཀེནཔི ཙ ཏུམྷེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརོནྟཱ ཀིཾ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ¶ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, སེཊྛི པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སོཔི ཨེཀདིཝསཾ གབྦྷཏོ ནིཀྑནྟསཱལིསཱིསཾ ཨཏྟནོ སཱལིཁེཏྟཾ གནྟྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ནིཝཏྟམཱནོ ‘‘ཝཱིཧིམཱལཾ བནྡྷཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཾ སཱལིསཱིསམུཊྛིཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཐཱུཎཱཡ བནྡྷཱཔེསི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམམྷཱ ཀེདཱརཱ མཡཱ རཉྙོ བྷཱགོ དཱཏབྦོ, ཨདིནྣབྷཱགཏོཡེཝ མེ ཀེདཱརཏོ སཱལིསཱིསམུཊྛི གཱཧཱཔིཏོ, ཨཧཉྩ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཏེན མེ བྷིནྣེན སཱིལེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. སོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ ཀཱརཎེན ཀུརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ཏེན ཝོ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ནཏྠི, ཏེན ཝིནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ ནཱམ པཉྙཱཔེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརོནྟཱ ཏུམྷེ པརསནྟཀཾ ནཱམ ¶ ཀིཾ གཎྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ ¶ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, དོཎམཱཔཀོ པན མཧཱམཏྟོ སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སོ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ ཀོཊྛཱགཱརདྭཱརེ ནིསཱིདིཏྭཱ རཱཛབྷཱགེ ཝཱིཧིཾ མིནཱཔེནྟོ ཨམིཏཝཱིཧིརཱསིཏོ ཝཱིཧིཾ གཧེཏྭཱ ལཀྑཾ ཋཔེསི, ཏསྨིཾ ཁཎེ དེཝོ པཱཝསྶི. མཧཱམཏྟོ ལཀྑཱནི གཎེཏྭཱ ‘‘མིཏཝཱིཧཱི ཨེཏྟཀཱ ནཱམ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ལཀྑཝཱིཧིཾ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ མིཏརཱསིམྷི པཀྑིཔིཏྭཱ ཝེགེན གནྟྭཱ དྭཱརཀོཊྛཀེ ཋཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཡཱ ལཀྑཝཱིཧཱི མིཏཝཱིཧིརཱསིམྷི པཀྑིཏྟཱ, ཨུདཱཧུ ཨམིཏརཱསིམྷཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ མེ ¶ མིཏཝཱིཧིརཱསིམྷི པཀྑིཏྟཱ ཨཀཱརཎེནེཝ རཉྙོ སནྟཀཾ ཝཌྜྷིཏཾ, གཧཔཏིཀཱནཾ སནྟཀཾ ནཱསིཏཾ, ཨཧཉྩ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཏེན མེ བྷིནྣེན སཱིལེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. སོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ ཀཱརཎེན ཀུརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, ཏེན ཝོ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ནཏྠི, ཏེན ཝིནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ ནཱམ པཉྙཱཔེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨེཏྟཀེནཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཀརོནྟཱ ཀིཾ ཏུམྷེ པརསྶ སནྟཀཾ གཎྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, དོཝཱརིཀོ པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སོཔི ཨེཀདིཝསཾ ནགརདྭཱརཾ པིདྷཱནཝེལཱཡ ཏིཀྑཏྟུཾ སདྡམནུསྶཱཝེསི. ཨཐེཀོ དལིདྡམནུསྶོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷགིནིཡཱ སདྡྷིཾ དཱརུཔཎྞཏྠཱཡ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟནྟོ ཏསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ བྷགིནིཾ ཨཱདཱཡ ཝེགེན དྭཱརཾ སམྤཱཔུཎི. ཨཐ ནཾ དོཝཱརིཀོ ‘‘ཏྭཾ ནགརེ རཉྙོ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ཀིཾ ན ཛཱནཱསི, ‘སཀལསྶེཝ ཨིམསྶ ནགརསྶ དྭཱརཾ པིདྷཱིཡཏཱི’ཏི ན ཛཱནཱསི, ཨཏྟནོ མཱཏུགཱམཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཀཱམརཏིཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ དིཝསཾ ཝིཙརསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ ཨིཏརེན ‘‘ན མེ, སཱམི, བྷརིཡཱ, བྷགིནཱི མེ ཨེསཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཀཱརཎཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ བྷགིནིཾ བྷརིཡཱཏི ཀཐེནྟེན, ཨཧཉྩ ཀུརུདྷམྨཾ རཀྑཱམི, ཏེན མེ བྷིནྣེན སཱིལེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. སོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མེ ཀཱརཎེན ཀུརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ¶ ཨཏྠི, ཏེན ཝོ ན སཀྐཱ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཨེཏཾ ཏུམྷེཧི ཏཐཱསཉྙཱཡ ཀཐིཏཾ, ཨེཏྠ ¶ ཝོ སཱིལབྷེདོ ནཏྠི, ཨེཏྟཀེནཔི ཙ ཏུམྷེ ཀུཀྐུཙྩཱཡནྟཱ ཀུརུདྷམྨེ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདཾ ནཱམ ཀིཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ནེཝ མཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཝཎྞདཱསཱི པན སུཊྛུ རཀྑཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཙ པན ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཾསུ. སཱ པུརིམནཡེནེཝ པཊིཀྑིཔི. ཀིཾཀཱརཎཱ ¶ ? སཀྐོ ཀིར དེཝཱནམིནྡོ ‘‘ཏསྶཱ སཱིལཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཎཝཀཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཧསྶཾ དཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གནྟྭཱ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ནཱགཙྪི. སཱ ཨཏྟནོ སཱིལབྷེདབྷཡེན ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ཨཉྙསྶ པུརིསསྶ ཧཏྠཏོ ཏམྦཱུལམཏྟམྤི ན གཎྷི, སཱ ཨནུཀྐམེན དུགྒཏཱ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ སཧསྶཾ དཏྭཱ གཏཔུརིསསྶ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ཨནཱགཙྪནྟསྶ དུགྒཏཱ ཛཱཏཱ, ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཾ གྷཊེཏུཾ ན སཀྐོམི, ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ མཡཱ ཝིནིཙྪཡམཧཱམཏྟཱནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ པརིབྦཡཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སཱ ཝིནིཙྪཡཾ གནྟྭཱ ‘‘སཱམི, པརིབྦཡཾ དཏྭཱ གཏཔུརིསསྶ མེ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི, མཏབྷཱཝམྤིསྶ ན ཛཱནཱམི, ཛཱིཝིཏཾ གྷཊེཏུཾ ན སཀྐོམི, ཀིཾ ཀརོམི, སཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ཨནཱགཙྪནྟེ ཀིཾ ཀརིསྶསི, ཨིཏོ པཊྛཱཡ པརིབྦཡཾ གཎྷཱཏི. ཏསྶཱ ལདྡྷཝིནིཙྪཡཱཡ ཝིནིཙྪཡཏོ ནིཀྑམམཱནཱཡ ཨེཝ ཨེཀོ པུརིསོ སཧསྶབྷཎྜིཀཾ ཨུཔནཱམེསི.

ཏསྶ གཧཎཏྠཱཡ ཧཏྠཾ པསཱརཎཀཱལེ སཀྐོ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. སཱ དིསྭཱཝ ‘‘མཡ྄ཧཾ སཾཝཙྪརཏྟཡམཏྠཀེ སཧསྶདཱཡཀོ པུརིསོ ཨཱགཏོ, ཏཱཏ, ནཏྠི མེ ཏཝ ཀཧཱཔཎེཧི ཨཏྠོ’’ཏི ཧཏྠཾ སམིཉྫེསི. སཀྐོ ཨཏྟནོ སརཱིརཉྙེཝ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ཏརུཎསཱུརིཡོ ཝིཡ ཛལནྟོ ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཱསི, སཀལནགརཾ སནྣིཔཏི. སཀྐོ མཧཱཛནམཛ྄ཛྷེ ‘‘ཨཧཾ ¶ ཨེཏིསྶཱ ཝཱིམཾསནཝསེན སཾཝཙྪརཏྟཡམཏྠཀེ སཧསྶཾ ཨདཱསིཾ, སཱིལཾ རཀྑནྟཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཱ ཧུཏྭཱ རཀྑཐཱ’’ཏི ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ཏསྶཱ ནིཝེསནཾ སཏྟརཏནེཧི པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཧཱི’’ཏི ཏཾ ཨནུསཱསིཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ ཨགམཱསི. ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན སཱ ‘‘ཨཧཾ གཧིཏབྷཏིཾ ཨཛཱིརཱཔེཏྭཱཝ ཨཉྙེན དཱིཡམཱནཱཡ བྷཏིཡཱ ཧཏྠཾ པསཱརེསིཾ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ¶ མཾ སཱིལཾ ནཱརཱདྷེཏི, ཏེན ཝོ དཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ‘‘ཧཏྠཔྤསཱརཎམཏྟེན སཱིལབྷེདོ ནཏྠི, སཱིལཾ ནཱམ ཨེཏཾ པརམཝིསུདྡྷི ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཱཔི སནྟིཀེ སཱིལཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཾསུ.

ཨིཏི ཨིམེསཾ ཨེཀཱདསནྣཾ ཛནཱནཾ རཀྑཎསཱིལཾ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཏྭཱ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ ཀཱལིངྒརཉྙོ སུཝཎྞཔཊྚཾ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ཏསྨིཾ ཀུརུདྷམྨེ ཝཏྟམཱནོ པཉྩ སཱིལཱནི པཱུརེསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ སཀལཀཱལིངྒརཊྛེ དེཝོ ཝསྶི, ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཝཱུཔསནྟཱནི, རཊྛཾ ཁེམཾ སུབྷིཀྑཾ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སཔརིཝཱརོ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི. ‘‘སཙྩཔརིཡོསཱནེ ¶ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ, ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ, ཀེཙི ཨརཧནྟོ’’ཏི. ཛཱཏཀསམོདྷཱནེ པན –

‘‘གཎིཀཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ, པུཎྞོ དོཝཱརིཀོ ཏདཱ;

རཛྫུགཱཧོ ཀཙྩཱཡནོ, མོགྒལླཱནོ དོཎམཱཔཀོ.

‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཏདཱ སེཊྛི, ཨནུརུདྡྷོ ཙ སཱརཐི;

བྲཱཧྨཎོ ཀསྶཔོ ཐེརོ, ཨུཔརཱཛཱ ནནྡཔཎྜིཏོ.

‘‘མཧེསཱི རཱཧུལམཱཏཱ, མཱཡཱདེཝཱི ཛནེཏྟིཡཱ;

ཀུརུརཱཛཱ བོདྷིསཏྟོ, ཨེཝཾ དྷཱརེཐ ཛཱཏཀ’’ནྟི.

ཀུརུདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༧༧] ༧. རོམཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཝསྶཱནི ¶ པཉྙཱས སམཱདྷིཀཱནཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ བྷགཝཏོ ཝདྷཱཡ པརིསཀྐནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཏཱིཏེ པན བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ པཱརཱཝཏོ ཧུཏྭཱ བཧུཔཱརཱཝཏཔརིཝུཏོ ཨརཉྙེ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཉྙཏརོཔི ཁོ ཏཱཔསོ སཱིལསམྤནྣོ ཏེསཾ པཱརཱཝཏཱནཾ ཝསནཊྛཱནཏོ ¶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀཾ པཙྩནྟགཱམཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨསྶམཔདཾ མཱཔེཏྭཱ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. བོདྷིསཏྟོ ཨནྟརནྟརཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ སོཏབྦཡུཏྟཀཾ སུཎཱཏི. ཏཱཔསོ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ པཀྐཱམི, ཨཐཉྙོ ཀཱུཊཛཊིལོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. བོདྷིསཏྟོ པཱརཱཝཏཔརིཝུཏོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨསྶམཔདེ ཝིཙརིཏྭཱ གིརིཀནྡརསམཱིཔེ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ སཱཡཾ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཙྪཏི. ཀཱུཊཏཱཔསོ ཏཏྠ ཨཏིརེཀཔཎྞཱསཝསྶཱནི ཝསི.

ཨཐསྶ ཨེཀདིཝསཾ པཙྩནྟགཱམཝཱསིནོ མནུསྶཱ པཱརཱཝཏམཾསཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨདཾསུ. སོ ཏཏྠ རསཏཎྷཱཡ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ མཾསཾ ནཱམེཏ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘པཱརཱཝཏམཾས’’ནྟི སུཏྭཱ ཙིནྟེསི ¶ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨསྶམཔདཾ བཧཱུ པཱརཱཝཏཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏེ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཏཎྜུལསཔྤིདདྷིཁཱིརམརིཙཱདཱིནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ཋཔེཏྭཱ མུགྒརཾ ཙཱིཝརཀཎྞེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ པཱརཱཝཏཱནཾ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀེནྟོ པཎྞསཱལདྭཱརེ ནིསཱིདི. བོདྷིསཏྟོ པཱརཱཝཏཔརིཝུཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཀཱུཊཛཊིལསྶ དུཊྛཀིརིཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དུཊྛཏཱཔསོ ཨཉྙེནཱཀཱརེན ནིསིནྣོ, ཀཙྩི ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ སམཱནཛཱཏཱིནཾ མཾསཾ ཁཱདི, པརིགཎྷིསྶཱམི ན’’ནྟི ཨནུཝཱཏེ ཋཏྭཱ ཏསྶ སརཱིརགནྡྷཾ ¶ གྷཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷེ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམོ, ན ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཱརཱཝཏེ ཨཱདཱཡ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཙརི. ཏཱཔསོ ཏཾ ཨནཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མདྷུརཀཐཾ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཀཐེཏྭཱ ཝིསྶཱསེན ཨུཔགཏེ མཱརེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༧༩.

‘‘ཝསྶཱནི པཉྙཱས སམཱདྷིཀཱནི, ཝསིམྷ སེལསྶ གུཧཱཡ རོམཀ;

ཨསངྐམཱནཱ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟཱ, ཧཏྠཏྟམཱཡནྟི མམཎྜཛཱ པུརེ.

༨༠.

‘‘ཏེདཱནི ཝཀྐངྒ ཀིམཏྠམུསྶུཀཱ, བྷཛནྟི ཨཉྙཾ གིརིཀནྡརཾ དིཛཱ;

ན ནཱུན མཉྙནྟི མམཾ ཡཐཱ པུརེ, ཙིརཔྤཝུཏྠཱ ཨཐ ཝཱ ན ཏེ ཨིམེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སམཱདྷིཀཱནཱིཏི སམཨདྷིཀཱནི. རོམཀཱཏི རུམཱཡ ཨུཔྤནྣ, སུདྷོཏཔཝཱལེ༹ན སམཱནཝཎྞནེཏྟཔཱདཏཱཡ བོདྷིསཏྟཾ པཱརཱཝཏཾ ཨཱལཔཏི. ཨསངྐམཱནཱཏི ཨེཝཾ ཨཏིརེཀཔཉྙཱསཝསྶཱནི ཨིམིསྶཱ པབྦཏགུཧཱཡ ཝསནྟེསུ ཨམྷེསུ ཨེཏེ ཨཎྜཛཱ ཨེཀདིཝསམྤི མཡི ཨཱསངྐཾ ཨཀཏྭཱ ཨབྷིནིབྦུཏཙིཏྟཱཝ ཧུཏྭཱ པུབྦེ མམ ཧཏྠཏྟཾ ཧཏྠཔྤསཱརཎོཀཱསཾ ཨཱགཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏེདཱནཱིཏི ཏེ ཨིདཱནི. ཝཀྐངྒཱཏི བོདྷིསཏྟཾ ཨཱལཔཏི, སབྦེཔི པན པཀྑིནོ ཨུཔྤཏནཀཱལེ གཱིཝཾ ཝཀྐཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཏནཏོ ‘‘ཝཀྐངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཀིམཏྠནྟི ཀིཾཀཱརཎཾ སམྤསྶམཱནཱ? ཨུསྶུཀཱཏི ཨུཀྐཎྛིཏརཱུཔཱ ཧུཏྭཱ. གིརིཀནྡརནྟི གིརིཏོ ཨཉྙཾ པབྦཏཀནྡརཾ. ཡཐཱ པུརེཏི ཡཐཱ པུབྦེ ཨེཏེ པཀྑིནོ མཾ གརུཾ ཀཏྭཱ པིཡཾ ཀཏྭཱ མཉྙནྟི, ཏཐཱ ཨིདཱནི ན ནཱུན མཉྙནྟི, པུབྦེ ཨིདྷ ནིཝུཏྠཏཱཔསོ ཨཉྙོ, ཨཡཾ ཨཉྙོ, ཨེཝཾ མཉྙེ ཨེཏེ མཾ མཉྙནྟཱིཏི དཱིཔེཏི. ཙིརཔྤཝུཏྠཱ ཨཐ ཝཱ ན ཏེ ཨིམེཏི ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེ ཙིརཾ ཝིཔྤཝསིཏྭཱ དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན ཨཱགཏཏྟཱ མཾ ‘‘སོཡེཝ ¶ ཨཡ’’ནྟི ན སཉྫཱནནྟི, ཨུདཱཧུ ཡེ ཨམྷེསུ ཨབྷིནིབྦུཏཙིཏྟཱ, ན ཏེ ཨིམེ, ཨཉྙེཝ ཨཱགནྟུཀཔཀྑིནོ, ཨིམེ ཀེན མཾ ན ཨུཔསངྐམནྟཱིཏི པུཙྪཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ པཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོཝ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༨༡.

‘‘ཛཱནཱམ ཏཾ ན མཡཾ སམྤམཱུལ༹ྷཱ, སོཡེཝ ཏྭཾ ཏེ མཡམསྨ ནཱཉྙེ;

ཙིཏྟཉྩ ཏེ ཨསྨིཾ ཛནེ པདུཊྛཾ, ཨཱཛཱིཝིཀཱ ཏེན ཏམུཏྟསཱམཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ན མཡཾ སམྤམཱུལ༹ྷཱཏི མཡཾ མཱུལ༹ྷཱ པམཏྟཱ ན ཧོམ. ཙིཏྟཉྩ ཏེ ཨསྨིཾ ཛནེ པདུཊྛནྟི ཏྭཾ, སོཡེཝ མཡམྤི ཏེཡེཝ, ན ཏཾ སཉྫཱནཱམ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཏཝ ཙིཏྟཾ ཨསྨིཾ ཛནེ པདུཊྛཾ ཨམྷེ མཱརེཏུཾ ཨུཔྤནྣཾ. ཨཱཛཱིཝིཀཱཏི ཨཱཛཱིཝཧེཏུ པབྦཛིཏ པདུཊྛཏཱཔས. ཏེན ཏམུཏྟསཱམཱཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཏཾ ཨུཏྟསཱམ བྷཱཡཱམ ན ཨུཔསངྐམཱམ.

ཀཱུཊཏཱཔསོ ¶ ‘‘ཉཱཏོ ཨཧཾ ཨིམེཧཱི’’ཏི མུགྒརཾ ཁིཔིཏྭཱ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཏཱཝ ཏྭཾ ཝིརདྡྷོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བོདྷིསཏྟོ ‘‘མཾ ཏཱཝ ཝིརདྡྷོསི, ཙཏྟཱརོ པན ཨཔཱཡེ ན ཝིརཛ྄ཛྷསི. སཙེ ཨིདྷ ཝསིསྶསི, གཱམཝཱསཱིནཾ ‘ཙོརོ ཨཡ’ནྟི ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏཾ གཱཧཱཔེསྶཱམི སཱིགྷཾ པལཱཡསྶཱུ’’ཏི ཏཾ ཏཛྫེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཀཱུཊཛཊིལོ ཏཏྠ ཝསིཏུཾ ནཱསཀྑི, ཨཉྙཏྠ ཨགམཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀཱུཊཏཱཔསོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, པུརིམོ སཱིལཝནྟཏཱཔསོ སཱརིཔུཏྟོ, པཱརཱཝཏཛེཊྛཀོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

རོམཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༧༨] ༨. མཧིཾསརཱཛཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀིམཏྠམབྷིསནྡྷཱཡཱཏི ¶ ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ལོལམཀྐཊཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར ཨེཀསྨིཾ ཀུལེ ཨེཀོ པོསཱཝནིཡལོལམཀྐཊོ ཧཏྠིསཱལཾ གནྟྭཱ ཨེཀསྶ སཱིལཝནྟསྶ ཧཏྠིསྶ པིཊྛིཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོཏི, པིཊྛིཡཾ ཙངྐམཏི. ཧཏྠཱི ཨཏྟནོ སཱིལཝནྟཏཱཡ ཁནྟིསམྤདཱཡ ན ཀིཉྩི ཀརོཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྶ ཧཏྠིསྶ ཋཱནེ ཨཉྙོ དུཊྛཧཏྠིཔོཏོ ཨཊྛཱསི. མཀྐཊོ ‘‘སོཡེཝ ཨཡ’’ནྟི སཉྙཱཡ དུཊྛཧཏྠིསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧི. ཨཐ ནཾ སོ སོཎྜཱཡ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཋཔེཏྭཱ པཱདེན ཨཀྐམིཏྭཱ སཉྩུཎྞེསི. སཱ ¶ པཝཏྟི བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ལོལམཀྐཊོ ཀིར སཱིལཝནྟཧཏྠིསཉྙཱཡ དུཊྛཧཏྠིཔིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧི, ཨཐ ནཾ སོ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝེས, ལོལམཀྐཊོ ཨེཝཾསཱིལོ, པོརཱཎཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝཾསཱིལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔདེསེ མཧིཾསཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཐཱམསམྤནྣོ མཧཱསརཱིརོ ¶ པབྦཏཔཱདཔབྦྷཱརགིརིདུགྒཝནགྷཊེསུ ཝིཙརནྟོ ཨེཀཾ ཕཱསུཀཾ རུཀྑམཱུལཾ དིསྭཱ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ དིཝཱ ཏསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཨཊྛཱསི. ཨཐེཀོ ལོལམཀྐཊོ རུཀྑཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཏསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀཏྭཱ སིངྒེ གཎྷིཏྭཱ ཨོལམྦནྟོ ནངྒུཊྛེ གཧེཏྭཱ དོལཱཡནྟོཝ ཀཱིལི༹. བོདྷིསཏྟོ ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡསམྤདཱཡ ཏཾ ཏསྶ ཨནཱཙཱརཾ ན མནསཱཀཱསི, མཀྐཊོ པུནཔྤུནཾ ཏཐེཝ ཀརི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ རུཀྑཀྑནྡྷེ ཋཏྭཱ ནཾ ‘‘མཧིཾསརཱཛ ¶ ཀསྨཱ ཨིམསྶ དུཊྛམཀྐཊསྶ ཨཝམཱནཾ སཧསི, ནིསེདྷེཧི ན’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟཱི པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༨༢.

‘‘ཀིམཏྠམབྷིསནྡྷཱཡ, ལཧུཙིཏྟསྶ དུབྦྷིནོ;

སབྦཀཱམདདསྶེཝ, ཨིམཾ དུཀྑཾ ཏིཏིཀྑསི.

༨༣.

‘‘སིངྒེན ནིཧནཱཧེཏཾ, པདསཱ ཙ ཨདྷིཊྛཧ;

བྷིཡྻོ བཱལཱ པཀུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ, ནོ ཙསྶ པཊིསེདྷཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀིམཏྠམབྷིསནྡྷཱཡཱཏི ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཀིཾ སམྤསྶམཱནོ. དུབྦྷིནོཏི མིཏྟདུབྦྷིསྶ. སབྦཀཱམདདསྶེཝཱཏི སབྦཀཱམདདསྶ སཱམིཀསྶ ཨིཝ. ཏིཏིཀྑསཱིཏི ཨདྷིཝཱསེསི. པདསཱ ཙ ཨདྷིཊྛཧཱཏི པཱདེན ཙ ནཾ ཏིཎྷཁུརགྒེན ཡཐཱ ཨེཏྠེཝ མརཏི, ཨེཝཾ ཨཀྐམ. བྷིཡྻོ བཱལཱཏི སཙེ ཧི པཊིསེདྷཀོ ན བྷཝེཡྻ, བཱལཱ ཨཉྙཱཎསཏྟཱ པུནཔྤུནཾ ཀུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ གྷཊྚེཡྻུཾ ཝིཧེཋེཡྻུཾ ཨེཝཱཏི དཱིཔེཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ‘‘རུཀྑདེཝཏེ, སཙཱཧཾ ཨིམིནཱ ཛཱཏིགོཏྟབལཱདཱིཧི ཨདྷིཀོ སམཱནོ ཨིམསྶ དོསཾ ན སཧིསྶཱམི, ཀཐཾ མེ མནོརཐོ ནིཔྥཏྟིཾ གམིསྶཏི. ཨཡཾ པན མཾ ཝིཡ ཨཉྙམྤི མཉྙམཱནོ ཨེཝཾ ཨནཱཙཱརཾ ཀརིསྶཏི, ཏཏོ ཡེསཾ ཙཎྜམཧིཾསཱནཾ ཨེས ཨེཝཾ ཀརིསྶཏི ¶ , ཨེཏེཡེཝ ཨེཏཾ ཝདྷིསྶནྟི. སཱ ཏསྶ ཨཉྙེཧི མཱརཎཱ མཡ྄ཧཾ དུཀྑཏོ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཏོ ཙ ཝིམུཏྟི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༨༤.

‘‘མམེཝཱཡཾ མཉྙམཱནོ, ཨཉྙེཔེཝཾ ཀརིསྶཏི;

ཏེ ནཾ ཏཏྠ ཝདྷིསྶནྟི, སཱ མེ མུཏྟི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ¶ པན བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏྠ གཏོ. ཨཉྙོ ཙཎྜམཧིཾསོ ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱ ཨཊྛཱསི. དུཊྛམཀྐཊོ ‘‘སོཡེཝ ¶ ཨཡ’’ནྟི སཉྙཱཡ ཏསྶ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏཐེཝ ཨནཱཙཱརཾ ཙརི. ཨཐ ནཾ སོ ཝིདྷུནནྟོ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ སིངྒེན ཧདཡེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱདེཧི མདྡིཏྭཱ སཉྩུཎྞེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དུཊྛམཧིཾསོ ཨཡཾ དུཊྛཧཏྠཱི ཨཧོསི, དུཊྛམཀྐཊོ ཨེཏརཧི ཨཡཾ མཀྐཊོ, སཱིལཝཱ མཧིཾསརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཧིཾསརཱཛཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༧༩] ༩. སཏཔཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཐཱ མཱཎཝཀོ པནྠེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པཎྜུཀལོཧིཏཀེ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཚབྦགྒིཡཱནཉྷི དྭེ ཛནཱ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརིཾསུ, དྭེ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ ཀཱིཊཱགིརིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརིཾསུ, པཎྜུཀལོཧིཏཀཱ ཨིམེ པན དྭེ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛེཏཝནེ ཝིཧརིཾསུ. ཏེ དྷམྨེན ནཱིཧཊཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཨུཀྐོཊེནྟི. ཡེཔི ཏེསཾ སནྡིཊྛསམྦྷཏྟཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨུཔཏྠམྦྷཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ན, ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ ཨེཏེཧི ཛཱཏིཡཱ ཝཱ གོཏྟེན ཝཱ སཱིལེན ཝཱ ནིཧཱིནཏརཱ. སཙེ ཏུམྷེ ཨཏྟནོ གཱཧཾ ཝིསྶཛྫེཐ, སུཊྛུཏརཾ ཝོ ཨེཏེ ཨདྷིབྷཝིསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ གཱཧཾ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ན དེནྟི. ཏེན བྷཎྜནཱནི ཙེཝ ཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཱ ཙ པཝཏྟནྟི. བྷིཀྑཱུ ཨེཏམཏྠཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཏསྨིཾ ནིདཱནེ ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེ བྷིཀྑཱུ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ པཎྜུཀལོཧིཏཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟནཱཔི ཨདྷིཀརཎཾ ཨུཀྐོཊེཐ, ཨཉྙེསམྤི གཱཧཾ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ན དེཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷཱཀཾ ཀིརིཡཱ སཏཔཏྟམཱཎཝསྶ ཀིརིཡཱ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀཱསིགཱམཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀསིཝཎིཛྫཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཾ ཨཀཔྤེཏྭཱ པཉྩསཏམཏྟེ ¶ ཙོརེ གཧེཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ ཧུཏྭཱ པནྠདཱུཧནསནྡྷིཙྪེདཱདཱིནི ཀརོནྟོ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀོ ཀུཊུམྦིཀོ ཨེཀསྶ ཛཱནཔདསྶ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ དཏྭཱ པུན ཨགྒཧེཏྭཱཝ ཀཱལམཀཱསི. ཨཐསྶ བྷརིཡཱ ཨཔརབྷཱགེ གིལཱནཱ མརཎམཉྩེ ནིཔནྣཱ པུཏྟཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, པིཏཱ ཏེ ཨེཀསྶ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཨནཱཧརཱཔེཏྭཱཝ མཏོ, སཙེ ཨཧམྤི མརིསྶཱམི, ན སོ ཏུཡ྄ཧཾ དསྶཏི, གཙྪ ནཾ མཡི ཛཱིཝནྟིཡཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀཧཱཔཎེ ལབྷི. ཨཐསྶ མཱཏཱ ཀཱལཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ པུཏྟསིནེཧེན ཏསྶ ཨཱགམནམགྒེ ཨོཔཔཱཏིཀསིངྒཱལཱི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏི.

ཏདཱ སོ ཙོརཛེཊྛཀོ མགྒཔཊིཔནྣེ ཝིལུམྤམཱནོ སཔརིསོ ཏསྨིཾ མགྒེ ཨཊྛཱསི. ཨཐ སཱ སིངྒཱལཱི པུཏྟེ ཨཊཝཱིམུཁཾ སམྤཏྟེ ‘‘ཏཱཏ, མཱ ཨཊཝིཾ ཨབྷིརུཧི, ཙོརཱ ཨེཏྠ ཋིཏཱ, ཏེ ཏཾ མཱརེཏྭཱ ཀཧཱཔཎེ གཎྷིསྶནྟཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ མགྒཾ ཨོཙྪིནྡམཱནཱ ནིཝཱརེཏི. སོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི སིངྒཱལཱི མཡ྄ཧཾ མགྒཾ ཨོཙྪིནྡཏཱི’’ཏི ལེཌྜུདཎྜཾ གཧེཏྭཱ མཱཏརཾ པལཱཔེཏྭཱ ཨཊཝིཾ པཊིཔཛྫི. ཨཐེཀོ སཏཔཏྟསཀུཎོ ‘‘ཨིམསྶ པུརིསསྶ ཧཏྠེ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ཨཏྠི, ཨིམཾ མཱརེཏྭཱ ཏཾ ཀཧཱཔཎཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝིརཝནྟོ ཙོརཱབྷིམུཁོ པཀྑནྡི. མཱཎཝོ ཏེན ཀཏཀཱརཎཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨཡཾ མངྒལསཀུཎོ, ཨིདཱནི མེ སོཏྠི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཝསྶ, སཱམི, ཝསྶ, སཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷི.

བོདྷིསཏྟོ སབྦརུཏཉྙཱུ ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ཨིམཱཡ སིངྒཱལིཡཱ ཨེཏསྶ མཱཏརཱ བྷཝིཏབྦཾ, ཏེན སཱ ‘‘ཨིམཾ མཱརེཏྭཱ ཀཧཱཔཎེ གཎྷནྟཱི’’ཏི བྷཡེན ཝཱརེཏི. ཨིམིནཱ པན སཏཔཏྟེན པཙྩཱམིཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏེན སོ ‘‘ཨིམཾ མཱརེཏྭཱ ཀཧཱཔཎེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨམྷཱཀཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཡཾ པན ཨེཏམཏྠཾ ཨཛཱནནྟོ ཨཏྠཀཱམཾ ¶ མཱཏརཾ ཏཛྫེཏྭཱ པལཱཔེསི, ཨནཏྠཀཱམསྶ སཏཔཏྟསྶ ‘‘ཨཏྠཀཱམོ མེ’’ཏི སཉྙཱཡ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷཱཏི, ཨཧོ ཝཏཱཡཾ བཱལོཏི ¶ . བོདྷིསཏྟཱནཉྷི ཨེཝཾ མཧཱཔུརིསཱནམྤི སཏཾ པརསནྟཀགྒཧཎཾ ཝིསམཔཊིསནྡྷིགྒཧཎཝསེན ཧོཏི, ‘‘ནཀྑཏྟདོསེནཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི.

མཱཎཝོ ཨཱགནྟྭཱ ཙོརཱནཾ སཱིམནྟརཾ པཱཔུཎི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ཝཱསིཀོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིཝཱསིཀོམྷཱི’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ ཨགམཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ སཧསྶཾ ལདྡྷབྦཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཨགམཱསི’’ནྟི. ‘‘ལདྡྷཾ པན ཏེ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ལདྡྷ’’ནྟི ¶ . ‘‘ཀེན ཏྭཾ པེསིཏོསཱི’’ཏི? ‘‘སཱམི, པིཏཱ མེ མཏོ, མཱཏཱཔི མེ གིལཱནཱ, སཱ ‘མཡི མཏཱཡ ཨེས ན ལབྷིསྶཏཱི’ཏི མཉྙམཱནཱ མཾ པེསེསཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི ཏཝ མཱཏུ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཛཱནཱམི, སཱམཱི’’ཏི. ‘‘མཱཏཱ ཏེ ཏཡི ནིཀྑནྟེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པུཏྟསིནེཧེན སིངྒཱལཱི ཧུཏྭཱ ཏཝ མརཎབྷཡབྷཱིཏཱ མགྒཾ ཏེ ཨོཙྪིནྡིཏྭཱ ཏཾ ཝཱརེསི, ཏཾ ཏྭཾ ཏཛྫེཏྭཱ པལཱཔེསི, སཏཔཏྟསཀུཎོ པན ཏེ པཙྩཱམིཏྟོ. སོ ‘ཨིམཾ མཱརེཏྭཱ ཀཧཱཔཎེ གཎྷཐཱ’ཏི ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙིཀྑི, ཏྭཾ ཨཏྟནོ བཱལཏཱཡ ཨཏྠཀཱམཾ མཱཏརཾ ‘ཨནཏྠཀཱམཱ མེ’ཏི མཉྙསི, ཨནཏྠཀཱམཾ སཏཔཏྟཾ ‘ཨཏྠཀཱམོ མེ’ཏི. ཏསྶ ཏུམྷཱཀཾ ཀཏགུཎོ ནཱམ ནཏྠི, མཱཏཱ པན ཏེ མཧཱགུཎཱ, ཀཧཱཔཎེ གཧེཏྭཱ གཙྪཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༨༥.

‘‘ཡཐཱ མཱཎཝཀོ པནྠེ, སིངྒཱལིཾ ཝནགོཙརིཾ;

ཨཏྠཀཱམཾ པཝེདེནྟིཾ, ཨནཏྠཀཱམཱཏི མཉྙཏི;

ཨནཏྠཀཱམཾ སཏཔཏྟཾ, ཨཏྠཀཱམོཏི མཉྙཏི.

༨༦.

‘‘ཨེཝམེཝ ཨིདྷེཀཙྩོ, པུགྒལོ ཧོཏི ཏཱདིསོ;

ཧིཏེཧི ཝཙནཾ ཝུཏྟོ, པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱམཏོ.

༨༧.

‘‘ཡེ ¶ ཙ ཁོ ནཾ པསཾསནྟི, བྷཡཱ ཨུཀྐཾསཡནྟི ཝཱ;

ཏཉྷི སོ མཉྙཏེ མིཏྟཾ, སཏཔཏྟཾཝ མཱཎཝོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཧིཏེཧཱིཏི ཧིཏཾ ཝུཌྜྷིཾ ཨིཙྪམཱནེཧི. ཝཙནཾ ཝུཏྟོཏི ཧིཏསུཁཱཝཧཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཾ ཝུཏྟོ. པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱམཏོཏི ཨོཝཱདཾ ཨགཎྷནྟོ ‘‘ཨཡཾ མེ ན ཨཏྠཱཝཧོ ཧོཏི, ཨནཏྠཱཝཧོ མེ ཨཡ’’ནྟི གཎྷནྟོ ཝཱམཏོ པཊིགྒཎྷཱཏི ནཱམ.

ཡེ ¶ ཙ ཁོ ནནྟི ཡེ ཙ ཁོ ཏཾ ཨཏྟནོ གཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཔུགྒལཾ ‘‘ཨདྷིཀརཎཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏེཧི ནཱམ ཏུམྷཱདིསེཧི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཝཎྞེནྟི. བྷཡཱ ཨུཀྐཾསཡནྟི ཝཱཏི ཨིམསྶ གཱཧསྶ ཝིསྶཊྛཔཙྩཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨིདཉྩིདཉྩ བྷཡཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, མཱ ཝིསྶཛྫཡིཏྠ, ན ཨེཏེ བཱཧུསཙྩཀུལཔརིཝཱརཱདཱིཧི ཏུམྷེ སམྤཱཔུཎནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫནཔཙྩཡཱ བྷཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཀྑིཔནྟི. ཏཉྷི སོ མཉྙཏེ མིཏྟནྟི ཡེ ཨེཝརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཏེསུ ཡཾཀིཉྩི སོ ཨེཀཙྩོ བཱལཔུགྒལོ ¶ ཨཏྟནོ བཱལཏཱཡ མིཏྟཾ མཉྙཏི, ‘‘ཨཡཾ མེ ཨཏྠཀཱམོ མིཏྟོ’’ཏི མཉྙཏི. སཏཔཏྟཾཝ མཱཎཝོཏི ཡཐཱ ཨནཏྠཀཱམཉྙེཝ སཏཔཏྟཾ སོ མཱཎཝོ ཨཏྟནོ བཱལཏཱཡ ‘‘ཨཏྠཀཱམོ མེ’’ཏི མཉྙཏི, པཎྜིཏོ པན ཨེཝརཱུཔཾ ‘‘ཨནུཔྤིཡབྷཱཎཱི མིཏྟོ’’ཏི ཨགཧེཏྭཱ དཱུརཏོཝ ནཾ ཝིཝཛྫེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཉྙདཏྠུཧརོ མིཏྟོ, ཡོ ཙ མིཏྟོ ཝཙཱིཔརོ;

ཨནུཔྤིཡཉྩ ཡོ ཨཱཧ, ཨཔཱཡེསུ ཙ ཡོ སཁཱ.

‘‘ཨེཏེ ཨམིཏྟེ ཙཏྟཱརོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཡ པཎྜིཏོ;

ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫེཡྻ, མགྒཾ པཊིབྷཡཾ ཡཐཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༥༩);

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཙོརཛེཊྛཀོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཏཔཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༨༠] ༡༠. པུཊདཱུསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨདྡྷཱ ཧི ནཱུན མིགརཱཛཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ པུཊདཱུསཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིརེཀོ ཨམཙྩོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ¶ དཱནཾ དདམཱནོ ‘‘ཨནྟརཱབྷཏྟེ ཨུཡྻཱནེ ཙརིཏུཀཱམཱ ཙརནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻཱནཙཱརིཀཾ ཙརིཾསུ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨུཡྻཱནཔཱལོ པཏྟསམྤནྣཾ རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ མཧནྟམཧནྟཱནི པཎྞཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ པུཔྥཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ ཕལཱན’’ནྟི པུཊེ ཀཏྭཱ རུཀྑམཱུལེ པཱཏེཏི. ཏསྶ པུཏྟོ དཱརཀོ པཱཏིཏཔཱཏིཏཾ པུཊཾ ཝིདྡྷཾསེཏི. བྷིཀྑཱུ ཏམཏྠཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ¶ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེས པུཊདཱུསཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསམཱནོ ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ བཧཱུ ཝཱནརཱ ཝསནྟི. ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན པཏྟཔུཊེ པཱཏེཏི, ཛེཊྛཝཱནརོ པཱཏིཏཔཱཏིཏེ ཝིདྡྷཾསེཏི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨུཡྻཱནཔཱལེན པཱཏིཏཔཱཏིཏཾ པུཊཾ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ མནཱཔཏརཾ ཀཱཏུཀཱམོ མཉྙེ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༨༨.

‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ཧི ནཱུན མིགརཱཛཱ, པུཊཀམྨསྶ ཀོཝིདོ;

ཏཐཱ ཧི པུཊཾ དཱུསེཏི, ཨཉྙཾ ནཱུན ཀརིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མིགརཱཛཱཏི མཀྐཊཾ ཝཎྞེནྟོ ཝདཏི. པུཊཀམྨསྶཱཏི མཱལཱཔུཊཀརཎསྶ. ཀོཝིདོཏི ཚེཀོ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཨཡཾ མིགརཱཛཱ ཨེཀཾསེན པུཊཀམྨསྶ ཀོཝིདོ མཉྙེ, ཏཐཱ ཧི པཱཏིཏཔཱཏིཏཾ པུཊཾ དཱུསེཏི, ཨཉྙཾ ནཱུན ཏཏོ མནཱཔཏརཾ ཀརིསྶཏཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ མཀྐཊོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༨༩.

‘‘ན མེ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ, པུཊཀམྨསྶ ཀོཝིདོ;

ཀཏཾ ཀཏཾ ཁོ དཱུསེམ, ཨེཝཾ དྷམྨམིདཾ ཀུལ’’ནྟི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༠.

‘‘ཡེསཾ ཝོ ཨེདིསོ དྷམྨོ, ཨདྷམྨོ པན ཀཱིདིསོ;

མཱ ཝོ དྷམྨཾ ཨདྷམྨཾ ཝཱ, ཨདྡསཱམ ཀུདཱཙན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཙ པན ཝཱནརགཎཾ གརཧིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཝཱནརོ པུཊདཱུསཀདཱརཀོ ཨཧོསི, པཎྜིཏཔུརིསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

པུཊདཱུསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཨུདཔཱནཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨུདཔཱནཝརཾ ¶ ཝནབྱགྒྷ ཀཔི, སིཁིནཱི ཙ བལཱཀ རུཙིརཝརོ;

སུཛནཱདྷིཔ རོམཀ དཱུས པུན, སཏཔཏྟཝརོ པུཊཀམྨ དསཱཏི.

༤. ཨབྦྷནྟརཝགྒོ

[༢༨༡] ༡. ཨབྦྷནྟརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨབྦྷནྟརོ ¶ ནཱམ དུམོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ བིམྦཱདེཝཱིཐེརིཡཱ ཨམྦརསདཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཧི པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ཝེསཱལིཡཾ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ ཝིཧརནྟེ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི པཉྩ སཱཀིཡསཏཱནི ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཉྩེཝ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷི. ཨཔརབྷཱགེ ཏཱ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑུནིཡོ ནནྡཀོཝཱདཾ (མ. ནི. ༣.༣༩༨ ཨཱདཡོ) སུཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སཏྠརི པན སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ རཱཧུལམཱཏཱ བིམྦཱདེཝཱི ‘‘སཱམིཀོ མེ པབྦཛིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, པུཏྟོཔི མེ པབྦཛིཏྭཱ ཏསྶེཝ སནྟིཀེ ཝསཏི, ཨཧཾ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཀིཾཀརིསྶཱམི, ཨཧམྤི པབྦཛིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཉྩ པུཏྟཉྩ ནིབདྡྷཾ པསྶམཱནཱ ཝིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱཧི སདྡྷིཾ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཉྩ པིཡཔུཏྟཉྩ པསྶམཱནཱ ཨེཀསྨིཾ བྷིཀྑུནུཔསྶཡེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. རཱཧུལསཱམཎེརོ ཨཱགནྟྭཱ མཱཏརཾ པསྶཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརིཡཱ ཨུདརཝཱཏོ ¶ ཀུཔྤི. སཱ པུཏྟེ དཊྛུཾ ཨཱགཏེ ཏསྶ དསྶནཏྠཱཡ ནིཀྑམིཏུཾ ནཱསཀྑི, ཨཉྙཱཝ ཨཱགནྟྭཱ ཨཕཱསུཀབྷཱཝཾ ཀཐཡིཾསུ. སོ མཱཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཏཱཏ, ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ མེ སཀྑརཡོཛིཏེ ཨམྦརསེ པཱིཏེ ཨུདརཝཱཏོ ཝཱུཔསམྨཏི, ཨིདཱནི པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེམ, ཀུཏོ ཏཾ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི. སཱམཎེརོ ‘‘ལབྷནྟོ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནིཀྑམི. ཏསྶ ¶ པནཱཡསྨཏོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ དྷམྨསེནཱཔཏི, ཨཱཙརིཡོ མཧཱམོགྒལླཱནོ, ཙཱུལ༹པིཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ, པིཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི མཧཱསམྤཏྟི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨཉྙསྶ སནྟིཀཾ ཨགནྟྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ དུམྨུཁཱཀཱརོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, རཱཧུལ, དུམྨུཁོ ཝིཡཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཱཏུ མེ, བྷནྟེ, ཐེརིཡཱ ཨུདརཝཱཏོ ཀུཔིཏོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ‘‘སཀྑརཡོཛིཏེན ཀིར ཨམྦརསེན ཕཱསུ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཧོཏུ ལབྷིསྶཱམི, མཱ ཙིནྟཡཱི’’ཏི.

སོ ¶ པུནདིཝསེ ཏཾ ཨཱདཱཡ སཱཝཏྠིཾ པཝིསིཏྭཱ སཱམཎེརཾ ཨཱསནསཱལཱཡཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ རཱཛདྭཱརཾ ཨགམཱསི. ཀོསལརཱཛཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ནིསཱིདཱཔེསི, ཏངྑཎཉྙེཝ ཨུཡྻཱནཔཱལོ པིཎྜིཔཀྐཱནཾ མདྷུརཨམྦཱནཾ ཨེཀཾ པུཊཾ ཨཱཧརི. རཱཛཱ ཨམྦཱནཾ ཏཙཾ ཨཔནེཏྭཱ སཀྑརཾ པཀྑིཔིཏྭཱ སཡམེཝ མདྡིཏྭཱ ཐེརསྶ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཐེརོ རཱཛནིཝེསནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཾ གནྟྭཱ སཱམཎེརསྶ ཨདཱསི ‘‘ཧརིཏྭཱ མཱཏུ ཏེ དེཧཱི’’ཏི. སོ ཧརིཏྭཱ ཨདཱསི, ཐེརིཡཱ པརིབྷུཏྟམཏྟེཝ ཨུདརཝཱཏོ ཝཱུཔསམི. རཱཛཱཔི མནུསྶཾ པེསེསི – ‘‘ཐེརོ ཨིདྷ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨམྦརསཾ ན པརིབྷུཉྫི, གཙྪ ཀསྶཙི དིནྣབྷཱཝཾ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. སོ ཐེརེན སདྡྷིཾཡེཝ གནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཀཐེསི. རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ སཏྠཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶ, ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཨབྷཝིསྶ, རཱཧུལསཱམཎེརོ པརིཎཱཡཀརཏནཾ, ཐེརཱི ཨིཏྠིརཏནཾ, སཀལཙཀྐཝཱལ༹རཛྫཾ ཨེཏེསཉྙེཝ ཨབྷཝིསྶ. ཨམྷེཧི ཨེཏེ ཨུཔཊྛཧནྟེཧི ཙརིཏབྦཾ ཨསྶ, ཨིདཱནི པབྦཛིཏྭཱ ཨམྷེ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསནྟེསུ ཨེཏེསུ ན ཡུཏྟཾ ཨམྷཱཀཾ པམཛྫིཏུ’’ནྟི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཐེརིཡཱ ནིབདྡྷཾ ཨམྦརསཾ དཱཔེསི. ཐེརེན བིམྦཱདེཝཱིཐེརིཡཱ ཨམྦརསསྶ དིནྣབྷཱཝོ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཀིར བིམྦཱདེཝཱིཐེརིཾ ཨམྦརསེན སནྟཔྤེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ རཱཧུལམཱཏཱ སཱརིཔུཏྟེན ཨམྦརསེན སནྟཔྤིཏཱ, པུབྦེཔེས ཨེཏཾ སནྟཔྤེསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིགཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ སཎྛཔིཏགྷརཱཝཱསོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨིསིགཎཔརིཝུཏོ གཎསཏྠཱ ཧུཏྭཱ དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ པབྦཏཔཱདཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཐསྶ ཨིསིགཎསྶ སཱིལཏེཛེན སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཀམྤི. སཀྐོ ཨཱཝཛྫམཱནོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམེསཾ ཏཱཔསཱནཾ ཨཝཱསཱཡ པརིསཀྐིསྶཱམི, ཨཐ ཏེ བྷིནྣཱཝཱསཱ ཨུཔདྡུཏཱ ཙརམཱནཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ན ལབྷིསྶནྟི, ཨེཝཾ མེ ཕཱསུཀཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨུཔཱཡོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ཨིམཾ ཨུཔཱཡཾ ཨདྡས – མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརེ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, སཙེ ཏྭཾ ཨབྦྷནྟརཨམྦཔཀྐཾ ཁཱདེཡྻཱསི, པུཏྟཾ ལབྷིསྶསི, སོ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི. རཱཛཱ དེཝིཡཱ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨམྦཔཀྐཏྠཱཡ ཨུཡྻཱནཾ པེསེསྶཏི, ཨཐཱཧཾ ཨམྦཱནི ཨནྟརདྷཱཔེསྶཱམི, རཉྙོ ཨུཡྻཱནེ ཨམྦཱནཾ ཨབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེསྶནྟི ¶ , ‘‘ཀེ ཏེ ཁཱདནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཱཔསཱ ཁཱདནྟཱི’’ཏི ཝཀྑནྟི, ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏཱཔསེ པོཐེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེསྶཏི, ཨེཝཾ ཏེ ཨུཔདྡུཏཱ བྷཝིསྶནྟཱིཏི.

སོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརེ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོ ཨཏྟནོ དེཝརཱཛབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༩༡.

‘‘ཨབྦྷནྟརོ ¶ ནཱམ དུམོ, ཡསྶ དིབྱམིདཾ ཕལཾ;

བྷུཏྭཱ དོཧལི༹ནཱི ནཱརཱི, ཙཀྐཝཏྟིཾ ཝིཛཱཡཏི.

༩༢.

‘‘ཏྭམྤི བྷདྡེ མཧེསཱིསི, སཱ ཙཱཔི པཏིནོ པིཡཱ;

ཨཱཧརིསྶཏི ཏེ རཱཛཱ, ཨིདཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཕལ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨབྦྷནྟརོ ནཱམ དུམོཏི ཨིམིནཱ ཏཱཝ གཱམནིགམཛནཔདཔབྦཏཱདཱིནཾ ཨསུཀསྶ ཨབྦྷནྟརོཏི ཨཝཏྭཱ ཀེཝལཾ ཨེཀཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཨམྦརུཀྑཾ ¶ ཀཐེསི. ཡསྶ དིབྱམིདཾ ཕལནྟི ཡསྶ ཨམྦརུཀྑསྶ དེཝཏཱནཾ པརིབྷོགཱརཧཾ དིབྱཾ ཕལཾ. ཨིདནྟི པན ནིཔཱཏམཏྟམེཝ. དོཧལི༹ནཱིཏི སཉྫཱཏདོཧལཱ༹. ཏྭམྤི, བྷདྡེ, མཧེསཱིསཱིཏི ཏྭཾ, སོབྷནེ མཧེསཱི, ཨསི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘མཧེསཱི ཙཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སཱ ཙཱཔི པཏིནོ པིཡཱཏི སོལ༹སནྣཾ དེཝཱིསཧསྶཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཨགྒམཧེསཱི ཙཱཔི པཏིནོ ཙཱཔི པིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཧརིསྶཏི ཏེ རཱཛཱ, ཨིདཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཕལནྟི ཏསྶཱ ཏེ པིཡཱཡ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཨིདཾ མཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཕལཾ རཱཛཱ ཨཱཧརཱཔེསྶཏི, སཱ ཏྭཾ ཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཙཀྐཝཏྟིགབྦྷཾ ལབྷིསྶསཱིཏི.

ཨེཝཾ སཀྐོ དེཝིཡཱ ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཝཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཧི, མཱ པཔཉྩཾ ཨཀཱསི, སྭེ རཉྙོ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི ཏཾ ཨནུསཱསིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཏོ. སཱ པུནདིཝསེ གིལཱནཱལཡཾ དསྶེཏྭཱ པརིཙཱརིཀཱནཾ སཉྙཾ དཏྭཱ ནིཔཛྫི. རཱཛཱ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ སཱིཧཱསནེ ནིསིནྣོ ནཱཊཀཱནི པསྶནྟོ དེཝིཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཀཧཾ, དེཝཱི’’ཏི པརིཙཱརིཀེ པུཙྪི. ‘‘གིལཱནཱ, དེཝཱ’’ཏི. སོ ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཡནཔསྶེ ནིསཱིདིཏྭཱ པིཊྛིཾ པརིམཛྫནྟོ ‘‘ཀིཾ ཏེ, བྷདྡེ, ཨཕཱསུཀ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘མཧཱརཱཛ ཨཉྙཾ ཨཕཱསུཀཾ ནཱམ ནཏྠི, དོཧལོ༹ མེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཨིཙྪསི, བྷདྡེ’’ཏི? ‘‘ཨབྦྷནྟརཨམྦཕལཾ དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨབྦྷནྟརཨམྦོ ནཱམ ཀཧཾ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ནཱཧཾ, དེཝ, ཨབྦྷནྟརཨམྦཾ ཛཱནཱམི, ཏསྶ པན མེ ཕལཾ ལབྷམཱནཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ཨཏྠི, ཨལབྷམཱནཱཡ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཱཧརཱཔེསྶཱམི ¶ , མཱ ཙིནྟཡཱི’’ཏི རཱཛཱ དེཝིཾ ཨསྶཱསེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ གནྟྭཱ རཱཛཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཨམཙྩེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘དེཝིཡཱ ¶ ཨབྦྷནྟརཨམྦེ ནཱམ དོཧལོ༹ ཨུཔྤནྣོ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘དེཝ དྭིནྣཾ ཨམྦཱནཾ ཨནྟརེ ཋིཏོ ཨམྦོ ཨབྦྷནྟརཨམྦོ ནཱམ, ཨུཡྻཱནཾ པེསེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེ ཋིཏཨམྦཏོ ཕལཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ དེཝིཡཱ དཱཔེཐཱ’’ཏི.

རཱཛཱ ‘‘སཱདྷུ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨམྦཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཨུཡྻཱནཾ པེསེསི. སཀྐོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨུཡྻཱནེ ཨམྦཱནི ཁཱདིཏསདིསཱནི ཀཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཔེསི. ཨམྦཏྠཱཡ གཏཱ མནུསྶཱ སཀལཨུཡྻཱནཾ ཝིཙརནྟཱ ཨེཀཾ ཨམྦམྤི ཨལབྷིཏྭཱ གནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཨམྦཱནཾ ཨབྷཱཝཾ རཉྙོ ཀཐཡིཾསུ. ‘‘ཀེ ¶ ཨམྦཱནི ཁཱདནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཏཱཔསཱ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཔསེ ཨུཡྻཱནཏོ པོཐེཏྭཱ ནཱིཧརཐཱ’’ཏི. མནུསྶཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ནཱིཧརིཾསུ. སཀྐསྶ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཱཔུཎི. དེཝཱི ཨམྦཕལཏྠཱཡ ནིབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫིཡེཝ. རཱཛཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཔསྶནྟོ ཨམཙྩེ ཙ བྲཱཧྨཎེ ཙ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨབྦྷནྟརཨམྦསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི པུཙྪི. བྲཱཧྨཎཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘དེཝ, ཨབྦྷནྟརཨམྦོ ནཱམ དེཝཏཱནཾ པརིབྷོགོ, ‘ཧིམཝནྟེ ཀཉྩནགུཧཱཡ ཨནྟོ ཨཏྠཱི’ཏི ཨཡཾ ནོ པརམྤརཱགཏོ ཨནུསྶཝོ’’ཏི. ‘‘ཀོ པན ཏཏོ ཨམྦཾ ཨཱཧརིཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ན སཀྐཱ ཏཏྠ མནུསྶབྷཱུཏེན གནྟུཾ, ཨེཀཾ སུཝཔོཏཀཾ པེསེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛཀུལེ ཨེཀོ སུཝཔོཏཀོ མཧཱསརཱིརོ ཀུམཱརཀཱནཾ ཡཱནཀཙཀྐནཱབྷིམཏྟོ ཐཱམསམྤནྣོ པཉྙཝཱ ཨུཔཱཡཀུསལོ. རཱཛཱ ཏཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ སུཝཔོཏཀ, ཨཧཾ ཏཝ བཧཱུཔཀཱརོ, ཀཉྩནཔཉྫརེ ཝསསི, སུཝཎྞཏཊྚཀེ མདྷུལཱཛེ ཁཱདསི, སཀྑརཔཱནཀཾ པིཝསི, ཏཡཱཔི ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཾ ཀིཙྩཾ ནིཏྠརིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ དེཝིཡཱ ཨབྦྷནྟརཨམྦེ དོཧལོ༹ ཨུཔྤནྣོ, སོ ཙ ཨམྦོ ཧིམཝནྟེ ཀཉྩནཔབྦཏནྟརེ ཨཏྠི དེཝཏཱནཾ པརིབྷོགོ, ན སཀྐཱ ¶ མནུསྶབྷཱུཏེན ཏཏྠ གནྟུཾ, ཏཡཱ ཏཏོ ཨམྦཕལཾ ཨཱཧརིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, དེཝ, ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ སུཝཎྞཏཊྚཀེ མདྷུལཱཛེ ཁཱདཱཔེཏྭཱ སཀྑརཔཱནཀཾ པཱཡེཏྭཱ སཏཔཱཀཏེལེན ཏསྶ པཀྑནྟརཱནི མཀྑེཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི གཧེཏྭཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཝིསྶཛྫེསི. སོཔི རཉྙོ ནིཔཙྩཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ པཀྑནྡནྟོ མནུསྶཔཐཾ ཨཏིཀྐམྨ ཧིམཝནྟེ པཋམེ པབྦཏནྟརེ ཝསནྟཱནཾ སུཀཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨབྦྷནྟརཨམྦོ ནཱམ ཀཏྠ ཨཏྠི, ཀཐེཐ མེ ཏཾ ཋཱན’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ ན ཛཱནཱམ, དུཏིཡེ པབྦཏནྟརེ སུཀཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི.

སོ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ དུཏིཡཾ པབྦཏནྟརཾ ཨགམཱསི, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཙཏུཏྠཾ ¶ , པཉྩམཾ, ཚཊྛཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠཔི ནཾ སུཀཱ ‘‘ན མཡཾ ཛཱནཱམ, སཏྟམཔབྦཏནྟརེ སུཀཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཏཏྠཔི གནྟྭཱ ‘‘ཨབྦྷནྟརཨམྦོ ནཱམ ཀཏྠ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨསུཀཊྛཱནེ ནཱམ ཀཉྩནཔབྦཏནྟརེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཨཧཾ ཏསྶ ཕལཏྠཱཡ ཨཱགཏོ, མཾ ཏཏྠ ནེཏྭཱ ཏཏོ མེ ཕལཾ དཱཔེཐཱ’’ཏི. སུཀགཎཱ ¶ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སམྨ, སོ ཝེསྶཝཎམཧཱརཱཛསྶ པརིབྷོགོ, ན སཀྐཱ ཨུཔསངྐམིཏུཾ, སཀལརུཀྑོ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཧི ལོཧཛཱལེཧི པརིཀྑིཏྟོ, སཧསྶཀུམྦྷཎྜརཀྑསཱ རཀྑནྟི, ཏེཧི དིཊྛསྶ ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, ཀཔྤུཊྛཱནགྒིཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡསདིསཊྛཱནཾ, མཱ ཏཏྠ པཏྠནཾ ཀརཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏུམྷེ ན གཙྪཐ, མཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨསུཀེན ཙ ཨསུཀེན ཙ ཋཱནེན ཡཱཧཱི’’ཏི. སོ ཏེཧི ཨཱཙིཀྑིཏཝསེནེཝ སུཊྛུ མགྒཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ དིཝཱ ཨཏྟཱནཾ ཨདསྶེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརེ རཀྑསཱནཾ ནིདྡོཀྐམནསམཡེ ཨབྦྷནྟརཨམྦསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཀེན མཱུལནྟརེན སཎིཀཾ ཨབྷིརུཧིཏུཾ ཨཱརབྷི. ལོཧཛཱལཾ ‘‘ཀིརཱི’’ཏི སདྡམཀཱསི ¶ .

རཀྑསཱ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སུཀཔོཏཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྦཙོརོཡ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ཀམྨཀརཎཾ སཾཝིདཧིཾསུ. ཨེཀོ ‘‘མུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ གིལིསྶཱམི ན’’ནྟི ཨཱཧ, ཨཔརོ ‘‘ཧཏྠེཧི མདྡིཏྭཱ པུཉྫིཏྭཱ ཝིཔྤཀིརིསྶཱམི ན’’ནྟི, ཨཔརོ ‘‘དྭེདྷཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨངྒཱརེསུ པཙིཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏེསཾ ཀམྨཀརཎསཾཝིདྷཱནཾ སུཏྭཱཔི ཨསནྟསིཏྭཱཝ ཏེ རཀྑསེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ རཀྑསཱ, ཏུམྷེ ཀསྶ མནུསྶཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཝེསྶཝཎམཧཱརཱཛསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨམྦྷོ, ཏུམྷེཔི ཨེཀསྶ རཉྙོཝ མནུསྶཱ, ཨཧམྤི རཉྙོཝ མནུསྶོ, བཱརཱཎསིརཱཛཱ མཾ ཨབྦྷནྟརཨམྦཕལཏྠཱཡ པེསེསི, སྭཱཧཾ ཏཏྠེཝ ཨཏྟནོ རཉྙོ ཛཱིཝིཏཾ དཏྭཱ ཨཱགཏོ. ཡོ ཧི ཨཏྟནོ མཱཏཱཔིཏཱུནཉྩེཝ སཱམིཀསྶ ཙ ཨཏྠཱཡ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཏི, སོ དེཝལོཀེཡེཝ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྨཱ ཨཧམྤི ཨིམམྷཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཱ ཙཝིཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༣.

‘‘བྷཏྟུརཏྠེ པརཀྐནྟོ, ཡཾ ཋཱནམདྷིགཙྪཏི;

སཱུརོ ཨཏྟཔརིཙྩཱགཱི, ལབྷམཱནོ བྷཝཱམཧ’’ནྟི.

ཏཏྠ བྷཏྟུརཏྠེཏི བྷཏྟཱ ཝུཙྩནྟི བྷཏྟཱདཱིཧི བྷརཎཔོསཀཱ པིཏཱ མཱཏཱ སཱམིཀོ ཙ, ཨིཏི ཏིཝིདྷསྶཔེཏསྶ བྷཏྟུ ཨཏྠཱཡ. པརཀྐནྟོཏི པརཀྐམཾ ཀརོནྟོ ཝཱཡམནྟོ. ཡཾ ཋཱནམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཡཾ སུཁཀཱརཎཾ ཡསཾ ཝཱ ལཱབྷཾ ཝཱ སགྒཾ ཝཱ ཨདྷིགཙྪཏི. སཱུརོཏི ཨབྷཱིརུ ཝིཀྐམསམྤནྣོ. ཨཏྟཔརིཙྩཱགཱིཏི ¶ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ ཏིཝིདྷསྶཔི བྷཏྟུ ཨཏྠཱཡ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛནྟོ. ལབྷམཱནོ བྷཝཱམཧནྟི ཡཾ སོ ཨེཝརཱུཔོ སཱུརོ དེཝསམྤཏྟིཾ ཝཱ ¶ མནུསྶསམྤཏྟིཾ ཝཱ ལབྷཏི, ཨཧམྤི ཏཾ ལབྷམཱནོ བྷཝཱམི, ཏསྨཱ ཧཱསོཝ མེ ཨེཏྠ, ན ཏཱསོ, ཀིཾ མཾ ཏུམྷེ ཏཱསེཐཱཏི.

ཨེཝཾ སོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེ ཏསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པསནྣཙིཏྟཱ ‘‘དྷམྨིཀོ ཨེས, ན སཀྐཱ མཱརེཏུཾ, ཝིསྶཛྫེམ ན’’ནྟི ཝཏྭཱ སུཀཔོཏཀཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ‘ཨམྦྷོ སུཀཔོཏཀ, མུཏྟོསི, ཨམྷཱཀཾ ཧཏྠཏོ སོཏྠིནཱ གཙྪཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཱགམནཾ མཱ ཏུཙྪཾ ཀརོཐ, དེཐ མེ ཨེཀཾ ཨམྦཕལ’’ནྟི. ‘‘སུཀཔོཏཀ, ཏུཡ྄ཧཾ ཨེཀཾ ཨམྦཕལཾ དཱཏུཾ ནཱམ ན བྷཱརོ, ཨིམསྨིཾ པན རུཀྑེ ཨམྦཱནི ཨངྐེཏྭཱ གཧིཏཱནི, ཨེཀསྨིཾ ཕལེ ཨསམེནྟེ ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཏཾ ནཏྠི. ཝེསྶཝཎེན ཧི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཀིཾ ཨོལོཀིཏེ ཏཏྟཀཔཱལེ པཀྑིཏྟཏིལཱ ཝིཡ ཀུམྦྷཎྜསཧསྶཾ བྷིཛྫིཏྭཱ ཝིཔྤཀིརཱིཡཏི, ཏེན ཏེ དཱཏུཾ ན སཀྐོམ, ལབྷནཊྛཱནཾ པན ཨཱཙིཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཡོ ཀོཙི དེཏུ, ཕལེནེཝ མེ ཨཏྠོ, ལབྷནཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏསྶ ཀཉྩནཔབྦཏསྶ ཨནྟརེ ཛོཏིརསོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཨགྒིཾ ཛུཧམཱནོ ཀཉྩནཔཏྟིཡཱ ནཱམ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝསཏི ཝེསྶཝཎསྶ ཀུལཱུཔཀོ, ཝེསྶཝཎོ ཏསྶ ནིབདྡྷཾ ཙཏྟཱརི ཨམྦཕལཱནི པེསེཏི, ཏསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱ’’ཏི.

སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ ཏཱཔསོ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིརཉྙོ སནྟིཀཱ’’ཏི. ‘‘ཀིམཏྠཱཡ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘སཱམི, ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ དེཝིཡཱ ཨབྦྷནྟརཨམྦཔཀྐེ དོཧལོ༹ ཨུཔྤནྣོ, ཏདཏྠཾ ཨཱགཏོམྷི, རཀྑསཱ པན མེ སཡཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཨདཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པེསེསུ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ནིསཱིད, ལབྷིསྶསཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཝེསྶཝཎོ ཙཏྟཱརི ཕལཱནི པེསེསི. ཏཱཔསོ ཏཏོ དྭེ པརིབྷུཉྫི, ཨེཀཾ སུཝཔོཏཀསྶ ཁཱདནཏྠཱཡ ཨདཱསི. ཏེན ཏསྨིཾ ཁཱདིཏེ ཨེཀཾ ཕལཾ སིཀྐཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ སུཝཔོཏཀསྶ གཱིཝཱཡ པཊིམུཉྩིཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི གཙྪཱ’’ཏི སུཀཔོཏཀཾ ཝིསྶཛྫེསི ¶ . སོ ཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དེཝིཡཱ ཨདཱསི. སཱ ཏཾ ཁཱདིཏྭཱ དོཧལ༹ཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེསི, ཏཏོནིདཱནཾ པནསྶཱ པུཏྟོ ནཱཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དེཝཱི རཱཧུལམཱཏཱ ཨཧོསི, སུཀོ ཨཱནནྡོ, ཨམྦཔཀྐདཱཡཀོ ཏཱཔསོ སཱརིཔུཏྟོ, ཨུཡྻཱནེ ནིཝུཏྠཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨབྦྷནྟརཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༨༢] ༢. སེཡྻཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སེཡྻཾསོ ¶ སེཡྻསོ ཧོཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀོསལརཉྙོ ཨམཙྩཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར རཉྙོ བཧཱུཔཀཱརོ སབྦཀིཙྩནིཔྥཱདཀོ ཨཧོསི. རཱཛཱ ‘‘བཧཱུཔཀཱརོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཏསྶ མཧནྟཾ ཡསཾ ཨདཱསི. ཏཾ ཨསཧམཱནཱ ཨཉྙེ རཉྙོ པེསུཉྙཾ ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ ཏཾ པརིབྷིནྡིཾསུ. རཱཛཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ སདྡཧིཏྭཱ དོསཾ ཨནུཔཔརིཀྑིཏྭཱཝ ཏཾ སཱིལཝནྟཾ ནིདྡོསཾ སངྑལིཀབནྡྷནེན བནྡྷཱཔེཏྭཱ བནྡྷནཱགཱརེ པཀྑིཔཱཔེསི. སོ ཏཏྠ ཨེཀཀོ ཝསནྟོ སཱིལསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ལབྷིཏྭཱ ཨེཀགྒཙིཏྟོ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཱཔུཎི. ཨཐསྶ རཱཛཱ ཨཔརབྷཱགེ ནིདྡོསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སངྑལིཀབནྡྷནཾ བྷིནྡཱཔེཏྭཱ པུརིམཡསཏོ མཧནྟཏརཾ ཡསཾ ཨདཱསི. སོ ‘‘སཏྠཱརཾ ཝནྡིསྶཱམཱི’’ཏི བཧཱུནི མཱལཱགནྡྷཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨནཏྠོ ཀིར ཏེ ཨུཔྤནྣོཏི ཨསྶུམྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨུཔྤནྣོ, ཨཧཾ པན ཏེན ཨནཏྠེན ཨཏྠཾ ཨཀཱསིཾ, བནྡྷནཱགཱརེ ནིསཱིདིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ནིབྦཏྟེསི’’ནྟི. སཏྠཱ ‘‘ན ཁོ, ཨུཔཱསཀ, ཏྭཉྙེཝ ཨནཏྠེན ཨཏྠཾ ཨཱཧརི, པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱཔི ཨཏྟནོ ཨནཏྠེན ཨཏྠཾ ཨཱཧརིཾ སུཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ¶ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛཱཡ དས རཱཛདྷམྨེ ཨཀོཔེཏྭཱ དཱནཾ དེཏི, པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑཏི ¶ , ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨཐསྶེཀོ ཨམཙྩོ ཨནྟེཔུརེ པདུསྶི. པཱདམཱུལིཀཱདཡོ ཉཏྭཱ ‘‘ཨསུཀཨམཙྩོ ཨནྟེཔུརེ པདུཊྛོ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ པརིགྒཎྷནྟོ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཉཏྭཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ མཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཧཱི’’ཏི ནིབྦིསཡཾ ཨཀཱསི. སོ གནྟྭཱ ཨཉྙཏརཾ སཱམནྟརཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཧཱིཏི སབྦཾ ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ མཧཱསཱིལཝཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༥༡) ཀཐིཏསདིསམེཝ. ཨིདྷཱཔི སོ རཱཛཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཏསྶ ཨམཙྩསྶ ཝཙནཾ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི མཧནྟེན པརིཝཱརེན རཛྫསཱིམཾ པཱཔུཎི. བཱརཱཎསིརཉྙོ སཏྟསཏམཏྟཱ མཧཱཡོདྷཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘དེཝ, ཨསུཀོ ནཱམ ཀིར རཱཛཱ བཱརཱཎསིརཛྫཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཛནཔདཾ བྷིནྡནྟོ ཨཱགཙྪཏི, ཨེཏྠེཝ ནཾ གནྟྭཱ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཡ྄ཧཾ པརཝིཧིཾསཱཡ ལདྡྷེན རཛྫེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, མཱ ཀིཉྩི ཀརིཏྠཱ’’ཏི?

ཙོརརཱཛཱ ¶ ཨཱགནྟྭཱ ནགརཾ པརིཀྑིཔི, པུན ཨམཙྩཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘དེཝ, མཱ ཨེཝཾ ཀརིཏྠ, གཎྷིསྶཱམ ན’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ན ལབྦྷཱ ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ, ནགརདྭཱརཱནི ཝིཝརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སཡཾ ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏོ མཧཱཏལེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསཱིདི. ཙོརརཱཛཱ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ མནུསྶེ པོཐེནྟོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཨམཙྩཔརིཝུཏཾ རཱཛཱནཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ སངྑལིཀཱཧི བནྡྷཱཔེཏྭཱ བནྡྷནཱགཱརེ པཀྑིཔཱཔེསི. རཱཛཱ བནྡྷནཱགཱརེ ནིསིནྣོཝ ཙོརརཱཛཱནཾ མེཏྟཱཡནྟོ མེཏྟཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏསྶ མེཏྟཱནུབྷཱཝེན ཙོརརཉྙོ ཀཱཡེ ཌཱཧོ ཨུཔྤཛྫི, སཀལསརཱིརཾ ཡམཀཨུཀྐཱཧི ཛྷཱཔིཡམཱནཾ ཝིཡ ཛཱཏཾ. སོ མཧཱདུཀྑཱབྷིཏུནྣོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘ཏུམྷེ སཱིལཝནྟཾ རཱཛཱནཾ བནྡྷནཱགཱརེ པཀྑིཔེཐ, ཏེན ཝོ ཨིདཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤནྣཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ བོདྷིསཏྟཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ ཏུམྷཱཀམེཝ ཧོཏཱུ’’ཏི རཛྫཾ ཏསྶེཝ ¶ ནིཡྻཱདེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏུམྷཱཀཾ པཙྩཏྠིཀོ མེ བྷཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པདུཊྛཱམཙྩསྶ རཱཛཱཎཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཏྟནོ ནགརམེཝ གཏོ.

བོདྷིསཏྟོ ཨལངྐཏམཧཱཏལེ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ རཱཛཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ པུརིམཱ དྭེགཱཐཱ ཨཝོཙ –

༩༤.

‘‘སེཡྻཾསོ ¶ སེཡྻསོ ཧོཏི, ཡོ སེཡྻམུཔསེཝཏི;

ཨེཀེན སནྡྷིཾ ཀཏྭཱན, སཏཾ ཝཛ྄ཛྷེ ཨམོཙཡིཾ.

༩༥.

‘‘ཏསྨཱ སབྦེན ལོཀེན, སནྡྷིཾ ཀཏྭཱན ཨེཀཏོ;

པེཙྩ སགྒཾ ནིགཙྪེཡྻ, ཨིདཾ སུཎཱཐ ཀཱསིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སེཡྻཾསོ སེཡྻསོ ཧོཏི, ཡོ སེཡྻམུཔསེཝཏཱིཏི ཨནཝཛྫཨུཏྟམདྷམྨསངྑཱཏོ སེཡྻོ ཨཾསོ ཀོཊྛཱསོ ཨསྶཱཏི སེཡྻཾསོ, ཀུསལདྷམྨནིསྶིཏཔུགྒལོ. ཡོ པུནཔྤུནཾ ཏཾ སེཡྻཾ ཀུསལདྷམྨབྷཱཝནཾ ཀུསལཱབྷིརཏཾ ཝཱ ཨུཏྟམཔུགྒལམུཔསེཝཏི, སོ སེཡྻསོ ཧོཏི པཱསཾསཏརོ ཙེཝ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ ཧོཏི. ཨེཀེན སནྡྷིཾ ཀཏྭཱན, སཏཾ ཝཛ྄ཛྷེ ཨམོཙཡིནྟི ཏདམིནཱཔི ཙེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨཧཉྷི སེཡྻཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཨུཔསེཝནྟོ ཏཱཡ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཨེཀེན ཙོརརཉྙཱ སནྡྷིཾ སནྠཝཾ ཀཏྭཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏུམྷེ སཏཛནེ ཝཛ྄ཛྷེ ཨམོཙཡིཾ.

དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཡསྨཱ ཨཧཾ ཨེཀེན སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ སནྡྷིཾ ཀཏྭཱ ཏུམྷེ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟེ སཏཛནེ མོཙཡིཾ, ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཝེཏཾ, ཏསྨཱ སབྦེན ལོཀེན སདྡྷིཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ¶ སནྡྷིཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཏོ པུགྒལོ པེཙྩ པརལོཀེ སགྒཾ ནིགཙྪེཡྻ. མེཏྟཱཡ ཧི ཨུཔཙཱརཾ ཀཱམཱཝཙརེ པཊིསནྡྷིཾ དེཏི, ཨཔྤནཱ བྲཧྨལོཀེ. ཨིདཾ མམ ཝཙནཾ སབྦེཔི ཏུམྷེ ཀཱསིརཊྛཝཱསིནོ སུཎཱཐཱཏི.

ཨེཝཾ མཧཱསཏྟོ མཧཱཛནསྶ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ གུཎཾ ཝཎྞེཏྭཱ དྭཱདསཡོཛནིཀེ བཱརཱཎསིནགརེ སེཏཙྪཏྟཾ པཧཱཡ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. སཏྠཱ ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༦.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱ མཧཱརཱཛཱ, ཀཾསོ བཱརཱཎསིགྒཧོ;

དྷནུཾ ཀཎྜཉྩ ནིཀྑིཔྤ, སཾཡམཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགམཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མཧནྟོ རཱཛཱཏི མཧཱརཱཛཱ. ཀཾསོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. བཱརཱཎསིཾ གཧེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནཏོ བཱརཱཎསིགྒཧོ. སོ རཱཛཱ ཨིདཾ ཝཙནཾ ཝཏྭཱ དྷནུཉྩ སརསངྑཱཏཾ ཀཎྜཉྩ ནིཀྑིཔྤ ཨོཧཱཡ ཚཌྜེཏྭཱ སཱིལསཾཡམཾ ¶ ཨུཔགཏོ པབྦཛིཏོ, པབྦཛིཏྭཱ ཙ པན ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤནྣོཏི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཙོརརཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིརཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སེཡྻཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༨༣] ༣. ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཝརཾ ཝརཾ ཏྭནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ དྷནུགྒཧཏིསྶཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. པསེནདིརཉྙོ པིཏཱ མཧཱཀོསལོ བིམྦིསཱརརཉྙོ དྷཱིཏརཾ ཝེདེཧིཾ ནཱམ ཀོསལདེཝིཾ དདམཱནོ ཏསྶཱ ནྷཱནཙུཎྞམཱུལཾ སཏསཧསྶུཊྛཱནཾ ཀཱསིགཱམཾ ཨདཱསི. ཨཛཱཏསཏྟུནཱ པན པིཏརི མཱརིཏེ ཀོསལདེཝཱིཔི སོཀཱབྷིབྷཱུཏཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏཏོ པསེནདི ཀོསལརཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཛཱཏསཏྟུནཱ པིཏཱ མཱརིཏོ, བྷགིནཱིཔི མེ སཱམིཀེ ཀཱལཀཏེ ཏེན སོཀེན ཀཱལཀཏཱ, པིཏུགྷཱཏཀསྶ ཙོརསྶ ཀཱསིགཱམཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཾ ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ན ཨདཱསི. ཏཾ གཱམཾ ནིསྶཱཡ ཏེསཾ དྭིནྣམྤི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཡུདྡྷཾ ཧོཏི, ཨཛཱཏསཏྟུ ཏརུཎོ སམཏྠོ, པསེནདི ¶ མཧལླཀོཡེཝ. སོ ཨབྷིཀྑཎཾ པརཛྫཏི, མཧཱཀོསལསྶཱཔི མནུསྶཱ ཡེབྷུཡྻེན པརཱཛིཏཱ. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘མཡཾ ཨབྷིཎྷཾ པརཛྫཱམ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨམཙྩེ པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ཨཡྻཱ ནཱམ མནྟཙྪེཀཱ ཧོནྟི, ཛེཏཝནཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐཾ སོཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཎཱཐཱ’’ཏི ཙརཔུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏསྨིཾ པན ཀཱལེ དྭེ མཧལླཀཏྠེརཱ ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝསནྟི དཏྟཏྠེརོ ཙ དྷནུགྒཧཏིསྶཏྠེརོ ¶ ཙ. ཏེསུ དྷནུགྒཧཏིསྶཏྠེརོ པཋམཡཱམེཔི མཛ྄ཛྷིམཡཱམེཔི ནིདྡཱཡིཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུམྨུཀྐཱནི སོདྷེཏྭཱ ¶ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ནིསིནྣཀོ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, དཏྟཏྠེརཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཏིསྶཏྠེརཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ ནིདྡཱཡསི ནོ ཏྭ’’ནྟི. ‘‘ཨནིདྡཱཡནྟཱ ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨུཊྛཱཡ ཏཱཝ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི. སོ ཨུཊྛཱཡ ནིསིནྣོ ཏཾ དཏྟཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ དཏྟཏྠེར, ཨཡཾ ཏེ ལོལོ མཧོདརཀོསལོ ཙཱཊིམཏྟཾ བྷཏྟམེཝ པཱུཏིཾ ཀརོཏི, ཡུདྡྷཝིཙཱརཎཾ པན ཀིཉྩི ན ཛཱནཱཏི, པརཱཛིཏོ པརཱཛིཏོཏྭེཝ ཝདཱཔེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏེ ཙརཔུརིསཱ ཏེསཾ ཀཐཾ སུཎནྟཱ ཨཊྛཾསུ.

དྷནུགྒཧཏིསྶཏྠེརོ ཡུདྡྷཾ ཝིཙཱརེསི – ‘‘བྷནྟེ, ཡུདྡྷོ ནཱམ ཏིཝིདྷོ – པདུམབྱཱུཧོ, ཙཀྐབྱཱུཧོ, སཀཊབྱཱུཧོཏི. ཨཛཱཏསཏྟུཾ གཎྷིཏུཀཱམེན ཨསུཀེ ནཱམ པབྦཏཀུཙྪིསྨིཾ དྭཱིསུ པབྦཏབྷིཏྟཱིསུ མནུསྶེ ཋཔེཏྭཱ པུརཏོ དུབྦལབལཾ དསྶེཏྭཱ པབྦཏནྟརཾ པཝིཊྛབྷཱཝཾ ཛཱནིཏྭཱ པཝིཊྛམགྒཾ ཨོཙྪིནྡིཏྭཱ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཨུབྷོསུ པབྦཏབྷིཏྟཱིསུ ཝགྒིཏྭཱ ཨུནྣདིཏྭཱ ཁིཔེ པཏིཏམཙྪཾ ཝིཡ ཨནྟོམུཊྛིཡཾ ཝཊྚཔོཏཀཾ ཝིཡ ཙ ཀཏྭཱ སཀྐཱ ཨསྶ ཏཾ གཧེཏུ’’ནྟི. ཙརཔུརིསཱ ཏཾ སཱསནཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ སངྒཱམབྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ གནྟྭཱ སཀཊབྱཱུཧཾ ཀཏྭཱ ཨཛཱཏསཏྟུཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷཱིཏརཾ ཝཛིརཀུམཱརིཾ བྷཱགིནེཡྻསྶ དཏྭཱ ཀཱསིགཱམཾ ཏསྶཱ ནྷཱནམཱུལཾ ཀཏྭཱ དཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. སཱ པཝཏྟི བྷིཀྑུསངྒྷེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀོསལརཱཛཱ ཀིར དྷནུགྒཧཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིཙཱརཎཱཡ ཨཛཱཏསཏྟུཾ ཛིནཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི དྷནུགྒཧཏིསྶོ ཡུདྡྷཝིཙཱརཎཱཡ ཚེཀོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨརཉྙེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི ¶ . ཏདཱ བཱརཱཎསིཾ ནིསྶཱཡ ནིཝུཏྠཝཌྜྷཀིགཱམཀཱ ཨེཀོ ཝཌྜྷཀཱི ཐམྦྷཏྠཱཡ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ ཨཱཝཱཊེ པཏིཏཾ སཱུཀརཔོཏཀཾ དིསྭཱ ཏཾ གྷརཾ ནེཏྭཱ པཊིཛགྒི. སོ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ མཧཱསརཱིརོ ཝངྐདཱཋོ ¶ ཨཱཙཱརསམྤནྣོ ཨཧོསི, ཝཌྜྷཀིནཱ པོསིཏཏྟཱ པན ‘‘ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརོ’’ཏྭེཝ པཉྙཱཡི. ཝཌྜྷཀིསྶ རུཀྑཏཙྪནཀཱལེ ཏུཎྜེན རུཀྑཾ པརིཝཏྟེཏི, མུཁེན ཌཾསིཏྭཱ ཝཱསིཕརསུནིཁཱདནམུགྒརེ ཨཱཧརཏི, ཀཱལསུཏྟཀོཊིཡཾ གཎྷཱཏི. ཨཐ སོ ཝཌྜྷཀཱི ‘‘ཀོཙིདེཝ, ནཾ ཁཱདེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན ནེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིསྶཛྫེསི. སོཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཁེམཾ ཕཱསུཀཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨེཀཾ པབྦཏནྟརེ མཧནྟཾ གིརིཀནྡརཾ ཨདྡས སམྤནྣཀནྡམཱུལཕལཾ ཕཱསུཀཾ ཝསནཊྛཱནཾ ཨནེཀསཏསཱུཀརསམཱཀིཎྞཾ. ཏེ སཱུཀརཱ ཏཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགམཾསུ. སོཔི ཏེ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷེཝ ཨོལོཀེནྟོ ཝིཙརཱམི, ཨཔིཙ ཝོ མཡཱ དིཊྛཱ, ཨིདཉྩ ཋཱནཾ རམཎཱིཡཾ, ཨཧམྤི ཨིདཱནི ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ ཨིདཾ ཋཱནཾ རམཎཱིཡཾ, པརིསྶཡོ པནེཏྠ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཨཧམྤི ཏུམྷེ དིསྭཱ ཨེཏཾ ཨཉྙཱསིཾ, ཨེཝཾ གོཙརསམྤནྣེ ཋཱནེ ཝསནྟཱནཾ ཝོ སརཱིརེསུ མཾསལོཧིཏཾ ནཏྠི, ཀིཾ པན ཝོ ཨེཏྠ བྷཡ’’ནྟི? ‘‘ཨེཀོ བྱགྒྷོ པཱཏོཝ ཨཱགནྟྭཱ དིཊྛདིཊྛཾཡེཝ གཧེཏྭཱ གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན སོ ནིབདྡྷཾ གཎྷཱཏི, ཨུདཱཧུ ཨནྟརནྟརཱ’’ཏི? ‘‘ནིབདྡྷཾ གཎྷཱཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏི པན ཏེ བྱགྒྷཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཀོཡེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཏུམྷེ ཨེཀསྶ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྐོཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ན སཀྐོམཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ཏཾ གཎྷིསྶཱམི, ཀེཝལཾ ཏུམྷེ མམ ཝཙནཾ ཀརོཐ, སོ བྱགྒྷོ ཀཧཾ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཏསྨིཾ པབྦཏེ’’ཏི.

སོ རཏྟིཉྙེཝ སཱུཀརེ ཙརཱཔེཏྭཱ ཡུདྡྷཾ ཝིཙཱརེནྟོ ‘‘ཡུདྡྷཾ ནཱམ ¶ པདུམབྱཱུཧཙཀྐབྱཱུཧསཀཊབྱཱུཧཝསེན ཏིཝིདྷཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པདུམབྱཱུཧཝསེན ཝིཙཱརེསི. སོ ཧི བྷཱུམིསཱིསཾ ཛཱནཱཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཡུདྡྷཾ ཝིཙཱརེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཱུཀརཔིལླཀེ མཱཏརོ ཙ ཏེསཾ མཛ྄ཛྷཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཏཱ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམསཱུཀརིཡོ, ཏཱ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པོཏཀསཱུཀརེ, ཏེ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཛརསཱུཀརེ, ཏེ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དཱིགྷདཱཋསཱུཀརེ, ཏེ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡུདྡྷསམཏྠེ བལཝཏརསཱུཀརེ དས ཝཱིས ཏིཾས ཛནེ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ བལགུམྦཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི. ཨཏྟནོ ཋིཏཊྛཱནསྶ པུརཏོ ཨེཀཾ པརིམཎྜལཾ ཨཱཝཱཊཾ ཁཎཱཔེསི, པཙྪཏོ ཨེཀཾ སུཔྤསཎྛཱནཾ ཨནུཔུབྦནིནྣཾ པབྦྷཱརསདིསཾ. ཏསྶ སཊྛིསཏྟཏིམཏྟེ ཡོདྷསཱུཀརེ ཨཱདཱཡ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ‘‘མཱ བྷཱཡིཏྠཱ’’ཏི ཀམྨཾ ཝིཙཱརཏོ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཧི.

བྱགྒྷོ ¶ ཨུཊྛཱཡ ‘‘ཀཱལོ’’ཏི ཉཏྭཱ གནྟྭཱ ཏེསཾ སམྨུཁཱ ཋིཏེ པབྦཏཏལེ ཋཏྭཱ ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ སཱུཀརེ ཨོལོཀེསི. ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརོ ‘‘པཊིཨོལོཀེཐ ན’’ནྟི སཱུཀརཱནཾ སཉྙཾ ¶ ཨདཱསི, ཏེ པཊིཨོལོཀེསུཾ. བྱགྒྷོ མུཁཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ཨསྶོསི, སཱུཀརཱཔི ཏཐཱ ཀརིཾསུ. བྱགྒྷོ མུཏྟཾ ཚཌྜེསི, སཱུཀརཱཔི ཚཌྜཡིཾསུ. ཨིཏི ཡཾ ཡཾ སོ ཀརོཏི, ཏཾ ཏཾ ཏེ པཊིཀརིཾསུ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘པུབྦེ སཱུཀརཱ མཡཱ ཨོལོཀིཏཀཱལེ པལཱཡནྟཱ པལཱཡིཏུམྤི ན སཀྐོནྟི, ཨཛྫ ཨཔལཱཡིཏྭཱ མམ པཊིསཏྟུ ཧུཏྭཱ མཡཱ ཀཏམེཝ པཊིཀརོནྟི. ཨེཏསྨིཾ བྷཱུམིསཱིསེ ཋིཏོ ཨེཀོ ཏེསཾ སཾཝིདྷཱཡཀོཔི ཨཏྠི, ཨཛྫ མཡ྄ཧཾ གཏསྶ ཛཡོ ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི. སོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ ཨགམཱསི. ཏེན པན གཧིཏམཾསཁཱདཀོ ཨེཀོ ཀཱུཊཛཊིལོ ཨཏྠི, སོ ཏཾ ཏུཙྪཧཏྠམེཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ སལླཔནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༩༧.

‘‘ཝརཾ ¶ ཝརཾ ཏྭཾ ནིཧནཾ པུརེ ཙརི,

ཨསྨིཾ པདེསེ ཨབྷིབྷུཡྻ སཱུཀརེ;

སོདཱནི ཨེཀོ བྱཔགམྨ ཛྷཱཡསི,

བལཾ ནུ ཏེ བྱགྒྷ ན ཙཛྫ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཝརཾ ཝརཾ ཏྭཾ ནིཧནཾ པུརེ ཙརི, ཨསྨིཾ པདེསེ ཨབྷིབྷུཡྻ སཱུཀརེཏི ཨམྦྷོ བྱགྒྷ, ཏྭཾ པུབྦེ ཨིམསྨིཾ པདེསེ སབྦསཱུཀརེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨིམེསུ སཱུཀརེསུ ཝརཾ ཝརཾ ཏྭཾ ཨུཏྟམུཏྟམཾ སཱུཀརཾ ནིཧནནྟོ ཝིཙརི. སོདཱནི ཨེཀོ བྱཔགམྨ ཛྷཱཡསཱིཏི སོ ཏྭཾ ཨིདཱནི ཨཉྙཏརཾ སཱུཀརཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨེཀཀོཝ ཨཔགནྟྭཱ ཛྷཱཡསི པཛ྄ཛྷཱཡསི. བལཾ ནུ ཏེ བྱགྒྷ ན ཙཛྫ ཝིཛྫཏཱིཏི ཀིཾ ནུ ཏེ, ཨམྦྷོ བྱགྒྷ, ཨཛྫ ཀཱཡབལཾ ནཏྠཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ བྱགྒྷོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༨.

‘‘ཨིམེ སུདཾ ཡནྟི དིསོདིསཾ པུརེ, བྷཡཊྚིཏཱ ལེཎགཝེསིནོ པུཐཱུ;

ཏེ དཱནི སངྒམྨ ཝསནྟི ཨེཀཏོ, ཡཏྠཊྛིཏཱ དུཔྤསཧཛྫམེ མཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སུདནྟི ནིཔཱཏོ. ཨཡཾ པན སངྑེཔཏྠོ – ཨིམེ སཱུཀརཱ པུབྦེ མཾ དིསྭཱ བྷཡེན ཨཊྚིཏཱ པཱིལི༹ཏཱ ཨཏྟནོ ལེཎགཝེསིནོ པུཐཱུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཧུཏྭཱ དིསོདིསཾ ཡནྟི, ཏཾ ཏཾ དིསཾ ཨབྷིམུཁཱ པལཱཡནྟི, ཏེ དཱནི སབྦེཔི སམཱགནྟྭཱ ཨེཀཏོ ཝསནྟི ཏིཊྛནྟི, ཏཉྩ བྷཱུམིསཱིསཾ ཨུཔགཏཱ, ཡཏྠ ཋིཏཱ དུཔྤསཧཱ དུམྨདྡཡཱ ཨཛྫ ཨིམེ མཡཱཏི.

ཨཐསྶ ¶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཀཱུཊཛཊིལོ ‘‘མཱ བྷཱཡི, གཙྪ ཏཡི ནདིཏྭཱ པཀྑནྡནྟེ སབྦེཔི བྷཱིཏཱ བྷིཛྫིཏྭཱ པལཱཡིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྱགྒྷོ ཏསྨིཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟེ སཱུརོ ཧུཏྭཱ པུན གནྟྭཱ པབྦཏཏལེ ཨཊྛཱསི. ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརོ དྭིནྣཾ ཨཱཝཱཊཱནཾ ཨནྟརེ ཨཊྛཱསི. སཱུཀརཱ ‘‘སཱམི, མཧཱཙོརོ པུནཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཱ བྷཱཡིཏྠ, ཨིདཱནི ཏཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. བྱགྒྷོ ནདིཏྭཱ ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརསྶ ཨུཔརི པཏཏི, སཱུཀརོ ཏསྶ ཨཏྟནོ ཨུཔརི པཏནཀཱལེ ¶ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཝེགེན ཨུཛུཀཾ ཁཏཨཱཝཱཊེ པཏི. བྱགྒྷོ ཝེགཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུཔརིབྷཱགེན གནྟྭཱ སུཔྤམུཁསྶ ཏིརིཡཾ ཁཏཨཱཝཱཊསྶ ཨཏིསམྦཱདྷེ མུཁཊྛཱནེ པཏིཏྭཱ པུཉྫཀཏོ ཝིཡ ཨཧོསི. སཱུཀརོ ཨཱཝཱཊཱ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨསནིཝེགེན གནྟྭཱ བྱགྒྷཾ ཨནྟརསཏྠིམྷི དཱཋཱཡ པཧརིཏྭཱ ཡཱཝ ཝཀྐཔདེསཱ ཕཱལེཏྭཱ པཉྩམདྷུརམཾསཾ དཱཋཱཡ པལིཝེཋེཏྭཱ བྱགྒྷསྶ མཏྠཀེ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘གཎྷཐ ཏུམྷཱཀཾ པཙྩཱམིཏྟ’’ནྟི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བཧིཨཱཝཱཊེ ཚཌྜེསི. པཋམཾ ཨཱགཏཱ བྱགྒྷམཾསཾ ལབྷིཾསུ, པཙྪཱ ཨཱགཏཱ ‘‘བྱགྒྷམཾསཾ ཀཱིདིསཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཏེསཾ མུཁཾ ཨུཔསིངྒྷནྟཱ ཝིཙརིཾསུ.

སཱུཀརཱ ན ཏཱཝ ཏུསྶནྟི. ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརོ ཏེསཾ ཨིངྒྷིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏུམྷེ ན ཏུསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱམི, ཀིཾ ཨེཏེན བྱགྒྷེན གྷཱཏིཏེན, ཨཉྙོ པན བྱགྒྷཨཱཎཱཔནསམཏྠོ ཀཱུཊཛཊིལོ ཨཏྠིཡེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ནཱམེསོ’’ཏི? ‘‘ཨེཀོ དུསྶཱིལཏཱཔསོ’’ཏི. ‘‘བྱགྒྷོཔི མཡཱ གྷཱཏིཏོ, སོ མེ ཀིཾ པཧོཏི, ཨེཐ གཎྷིསྶཱམ ན’’ནྟི སཱུཀརགྷཊཱཡ སདྡྷིཾ པཱཡཱསི. ཀཱུཊཏཱཔསོཔི བྱགྒྷེ ཙིརཱཡནྟེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སཱུཀརཱ བྱགྒྷཾ གཎྷིཾསཱུ’’ཏི པཊིཔཐཾ གཙྪནྟོ ཏེ སཱུཀརེ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརཾ ཨཱདཱཡ པལཱཡནྟོ ཏེཧི ཨནུབནྡྷིཏོ པརིཀྑཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཝེགེན ཨུདུམྦརརུཀྑཾ ཨབྷིརུཧི. སཱུཀརཱ ‘‘ཨིདཱནིམྷ, སཱམི, ནཊྛཱ, ཏཱཔསོ པལཱཡིཏྭཱ ¶ རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཀིཾ རུཀྑཾ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨུདུམྦརརུཀྑ’’ནྟི. སོ ‘‘སཱུཀརིཡོ ཨུདཀཾ ཨཱཧརནྟུ, སཱུཀརཔོཏཀཱ པཐཝིཾ ཁཎནྟུ, དཱིགྷདཱཋཱ སཱུཀརཱ མཱུལཱནི ཚིནྡནྟུ, སེསཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཱརཀྑནྟཱུ’’ཏི སཾཝིདཧིཏྭཱ ཏེསུ ཏཐཱ ཀརོནྟེསུ སཡཾ ཨུདུམྦརསྶ ཨུཛུཀཾ ཐཱུལམཱུལཾ ¶ ཕརསུནཱ པཧརནྟོ ཝིཡ ཨེཀཔྤཧཱརམེཝ ཀཏྭཱ ཨུདུམྦརརུཀྑཾ པཱཏེསི. པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏསཱུཀརཱ ཀཱུཊཛཊིལཾ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨཊྛིཏོ ཁཱདིཏྭཱ ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརཾ ཨུདུམྦརཁནྡྷེཡེཝ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཀཱུཊཛཊིལསྶ པརིབྷོགསངྑེན ཨུདཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཀརིཾསུ, ཨེཀཉྩ ཏརུཎསཱུཀརིཾ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཀིར ཡཱཝཛྫཏནཱ རཱཛཱནོ ཨུདུམྦརབྷདྡཔཱིཋེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཏཱིཧི སངྑེཧི ཨབྷིསིཉྩནྟི.

ཏསྨིཾ ¶ ཝནསཎྜེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཝིཊཔནྟརེ སཱུཀརཱནཾ ཨབྷིམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༩༩.

‘‘ནམཏྠུ སངྒྷཱན སམཱགཏཱནཾ, དིསྭཱ སཡཾ སཁྱ ཝདཱམི ཨབྦྷུཏཾ;

བྱགྒྷཾ མིགཱ ཡཏྠ ཛིནིཾསུ དཱཋིནོ, སཱམགྒིཡཱ དཱཋབལེསུ མུཙྩརེ’’ཏི.

ཏཏྠ ནམཏྠུ སངྒྷཱནནྟི ཨཡཾ མམ ནམཀྐཱརོ སམཱགཏཱནཾ སཱུཀརསངྒྷཱནཾ ཨཏྠུ. དིསྭཱ སཡཾ སཁྱ ཝདཱམི ཨབྦྷུཏནྟི ཨིདཾ པུབྦེ ཨབྷཱུཏཔུབྦཾ ཨབྦྷུཏཾ སཁྱཾ མིཏྟབྷཱཝཾ སཡཾ དིསྭཱ ཝདཱམི. བྱགྒྷཾ མིགཱ ཡཏྠ ཛིནིཾསུ དཱཋིནོཏི ཡཏྲ ཧི ནཱམ དཱཋིནོ སཱུཀརམིགཱ བྱགྒྷཾ ཛིནིཾསུ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. སཱམགྒིཡཱ དཱཋབལེསུ མུཙྩརེཏི ཡཱ སཱ དཱཋབལེསུ སཱུཀརེསུ སཱམགྒཱི ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ, ཏཱཡ ཏེསུ སཱམགྒིཡཱ ཏེ དཱཋབལཱ པཙྩཱམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཛྫ མརཎབྷཡཱ མུཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དྷནུགྒཧཏིསྶོ ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརོ ཨཧོསི, རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཌྜྷཀཱིསཱུཀརཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༨༤] ༤. སིརིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཡཾ ¶ ཨུསྶུཀཱ སངྒྷརནྟཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ སིརིཙོརབྲཱཧྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཨིམསྨིཾ ཛཱཏཀེ ¶ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཁདིརངྒཱརཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༤༠) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཨིདྷཱཔི པན སཱ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ གྷརེ ཙཏུཏྠེ དྭཱརཀོཊྛཀེ ཝསནཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིདེཝཏཱ དཎྜཀམྨཾ ཀརོནྟཱི ཙཏུཔཉྙཱསཧིརཉྙཀོཊིཡོ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀོཊྛེ པཱུརེཏྭཱ སེཊྛིནཱ སདྡྷིཾ སཧཱཡིཀཱ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ སོ ཨཱདཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེསི. སཏྠཱ ཏསྶཱ དྷམྨཾ དེསེསི, སཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧོསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སེཊྛིནོ ཡསོ ཡཐཱཔོརཱཎོཝ ཛཱཏོ. ཨཐེཀོ སཱཝཏྠིཝཱསཱི སིརིལཀྑཎཉྙཱུ བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ དུགྒཏོ ཧུཏྭཱ པུན ཨིསྶརོ ཛཱཏོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཾ དཊྛུཀཱམོ ཝིཡ གཏྭཱ ཏསྶ གྷརཏོ སིརིཾ ཐེནེཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ ཏསྶ གྷརཾ གནྟྭཱ ཏེན ཀཏསཀྐཱརསམྨཱནོ སཱརཎཱིཡཀཐཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ སིརཱི པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི ཨོལོཀེསི. སེཊྛིནོ ཙ སབྦསེཏོ ¶ དྷོཏསངྑཔཊིབྷཱགོ ཀུཀྐུཊོ སུཝཎྞཔཉྫརེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔིཏོ ཨཏྠི, ཏསྶ ཙཱུལཱ༹ཡ སིརཱི པཏིཊྛཱསི. བྲཱཧྨཎོ ཨོལོཀཡམཱནོ སིརིཡཱ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, མཧཱསེཊྛི, པཉྩསཏེ མཱཎཝེ མནྟེ ཝཱཙེམི, ཨཀཱལརཝིཾ ཨེཀཾ ཀུཀྐུཊཾ ནིསྶཱཡ ཏེ ཙ མཡཉྩ ཀིལམཱམ, ཨཡཉྩ ཀིར ཀུཀྐུཊོ ཀཱལརཝཱི, ཨིམསྶཏྠཱཡ ཨཱགཏོམྷི, དེཧི མེ ཨེཏཾ ཀུཀྐུཊ’’ནྟི. ‘‘གཎྷ, བྲཱཧྨཎ, དེམི ཏེ ཀུཀྐུཊ’’ནྟི. ‘‘དེམཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟཀྑཎེཡེཝ སིརཱི ཏསྶ ཙཱུལ༹ཏོ ཨཔགནྟྭཱ ཨུསྶཱིསཀེ ཋཔིཏེ མཎིཀྑནྡྷེ པཏིཊྛཱསི.

བྲཱཧྨཎོ སིརིཡཱ མཎིམྷི པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ མཎིམྤི ཡཱཙི. ‘‘མཎིམྤི དེམཱི’’ཏི ཝུཏྟཀྑཎེཡེཝ སིརཱི མཎིཏོ ཨཔགནྟྭཱ ཨུསྶཱིསཀེ ཋཔིཏཨཱརཀྑཡཊྛིཡཾ པཏིཊྛཱསི. བྲཱཧྨཎོ སིརིཡཱ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏམྤི ཡཱཙི. ‘‘གཧེཏྭཱ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟཀྑཎེཡེཝ སིརཱི ཡཊྛིཏོ ཨཔགནྟྭཱ པུཉྙལཀྑཎདེཝིཡཱ ནཱམ སེཊྛིནོ ཨགྒམཧེསིཡཱ སཱིསེ པཏིཊྛཱསི. སིརིཙོརབྲཱཧྨཎོ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཝིསྶཛྫིཡབྷཎྜཾ ཨེཏཾ, ཡཱཙིཏུམྤི ན སཀྐཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སེཊྛིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱསེཊྛི, ཨཧཾ ¶ ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ ‘སིརིཾ ཐེནེཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’ཏི ཨཱགཙྪིཾ, སིརཱི པན ཏེ ཀུཀྐུཊསྶ ཙཱུལཱ༹ཡཾ པཏིཊྛིཏཱ ཨཧོསི, ཏསྨིཾ མམ དིནྣེ ཏཏོ ཨཔགནྟྭཱ མཎིམྷི པཏིཊྛཧི, མཎིམྷི དིནྣེ ཨཱརཀྑཡཊྛིཡཾ པཏིཊྛཧི, ཨཱརཀྑཡཊྛིཡཱ དིནྣཱཡ ཏཏོ ཨཔགནྟྭཱ པུཉྙལཀྑཎདེཝིཡཱ ¶ སཱིསེ པཏིཊྛཧི, ‘ཨིདཾ ཁོ པན ཨཝིསྶཛྫིཡབྷཎྜ’ནྟི ཨིམམྤི མེ ན གཧིཏཾ, ན སཀྐཱ ཏཝ སིརིཾ ཐེནེཏུཾ, ཏཝ སནྟཀཾ ཏཝེཝ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ‘‘ཨིམཾ ཀཱརཎཾ སཏྠུ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ སབྦཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཁོ, གཧཔཏི, ཨིདཱནེཝ ཨཉྙེསཾ སིརཱི ཨཉྙཏྠ གཙྪཏི, པུབྦེཔི ཨཔྤཔུཉྙེཧི ཨུཔྤཱདིཏསིརཱི པན པུཉྙཝནྟཱནཾཡེཝ པཱདམཱུལཾ གཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱསིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཀཱལཀིརིཡཱཡ སཾཝིགྒོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ ཛནཔདཾ གནྟྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཡྻཱནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ བྷིཀྑཾ ཙརམཱནོ ཧཏྠཱཙརིཡསྶ གྷརདྭཱརཾ ཨགམཱསི. སོ ཏསྶ ཨཱཙཱརཝིཧཱརེ པསནྣོ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཝསཱཔེཏྭཱ ནིཙྩཾ པཊིཛགྒི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཀོ ཀཊྛཧཱརཀོ ཨརཉྙཏོ དཱརཱུནི ཨཱཧརནྟོ ཝེལཱཡ ནགརདྭཱརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ¶ ནཱསཀྑི. སཱཡཾ ཨེཀསྨིཾ དེཝཀུལེ དཱརུཀལཱཔཾ ཨུསྶཱིསཀེ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫི, དེཝཀུལེ ཝིསྶཊྛཱ བཧཱུ ཀུཀྐུཊཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ རུཀྑེ སཡིཾསུ. ཏེསུ ཨུཔརིསཡིཏཀུཀྐུཊོ པཙྩཱུསཀཱལེ ཝཙྩཾ པཱཏེནྟོ ཧེཊྛཱསཡིཏཀུཀྐུཊསྶ སརཱིརེ པཱཏེསི. ‘‘ཀེན མེ སརཱིརེ ཝཙྩཾ པཱཏིཏ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘མཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནཔི པཱཏེསི. ཏཏོ ཨུབྷོཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཀུདྡྷཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ བལཾ, ཀིཾ ཏེ བལ’’ནྟི ཀལཧཾ ཀརིཾསུ. ཨཐ ཧེཊྛཱསཡིཏཀུཀྐུཊོ ཨཱཧ – ‘‘མཾ མཱརེཏྭཱ ཨངྒཱརེ པཀྐམཾསཾ ཁཱདནྟོ པཱཏོཝ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ¶ ལབྷཏཱི’’ཏི. ཨུཔརིསཡིཏཀུཀྐུཊོ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྦྷོ, མཱ ཏྭཾ ཨེཏྟཀེན གཛྫི, མམ ཐཱུལམཾསཾ ཁཱདནྟོ རཱཛཱ ཧོཏི, བཧིམཾསཾ ¶ ཁཱདནྟོ པུརིསོ ཙེ, སེནཱཔཏིཊྛཱནཾ, ཨིཏྠཱི ཙེ, ཨགྒམཧེསིཊྛཱནཾ ལབྷཏི. ཨཊྛིམཾསཾ པན མེ ཁཱདནྟོ གིཧཱི ཙེ, བྷཎྜཱགཱརིཀཊྛཱནཾ, པབྦཛིཏོ ཙེ, རཱཛཀུལཱུཔཀབྷཱཝཾ ལབྷཏཱི’’ཏི.

ཀཊྛཧཱརཀོ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘རཛྫེ པཏྟེ སཧསྶེན ཀིཙྩཾ ནཏྠཱི’’ཏི སཎིཀཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཔརིསཡིཏཀུཀྐུཊཾ གཧེཏྭཱ མཱརེཏྭཱ ཨུཙྪངྒེ ཀཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཝིཝཊདྭཱརེནེཝ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཀུཀྐུཊཾ ནིཏྟཙཾ ཀཏྭཱ ཨུདརཾ སོདྷེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཀུཀྐུཊམཾསཾ སཱདྷུཀཾ སམྤཱདེཧཱི’’ཏི པཛཱཔཏིཡཱ ཨདཱསི. སཱ ཀུཀྐུཊམཾསཉྩ བྷཏྟཉྩ སམྤཱདེཏྭཱ ‘‘བྷུཉྫ, སཱམཱི’’ཏི ཏསྶ ཨུཔནཱམེསི. ‘‘བྷདྡེ, ཨེཏཾ མཾསཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ, ཨེཏཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཧཾ རཱཛཱ བྷཝིསྶཱམི, ཏྭཾ ཨགྒམཧེསཱི བྷཝིསྶསི, ཏཾ བྷཏྟཉྩ མཾསཉྩ ཨཱདཱཡ གངྒཱཏཱིརཾ གནྟྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ བྷུཉྫིསྶཱམཱ’’ཏི བྷཏྟབྷཱཛནཾ ཏཱིརེ ཋཔེཏྭཱ ནྷཱནཏྠཱཡ ཨོཏརིཾསུ. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཝཱཏེན ཁུབྷིཏཾ ཨུདཀཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷཏྟབྷཱཛནཾ ཨཱདཱཡ ཨགམཱསི. ཏཾ ནདཱིསོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ ཧེཊྛཱནདིཡཾ ཧཏྠིཾ ནྷཱཔེནྟོ ཨེཀོ ཧཏྠཱཙརིཡོ མཧཱམཏྟོ དིསྭཱ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀིམེཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བྷཏྟཉྩེཝ ཀུཀྐུཊམཾསཉྩ སཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཾ པིདཧཱཔེཏྭཱ ལཉྪཱཔེཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ མཡཾ ཨཱགཙྪཱམ, ཏཱཝིམཾ བྷཏྟཾ མཱ ཝིཝརཱ’’ཏི བྷརིཡཱཡ པེསེསི. སོཔི ཁོ ཀཊྛཧཱརཀོ མུཁཏོ པཝིཊྛེན ཝཱལུཀོདཀེན ཨུདྡྷུམཱཏཨུདརོ པལཱཡི.

ཨཐེཀོ ཏསྶ ཧཏྠཱཙརིཡསྶ ཀུལཱུཔཀོ དིབྦཙཀྑུཀཏཱཔསོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཱཀོ ཧཏྠིཊྛཱནཾ ན ཝིཛཧཏི, ཀདཱ ནུ ཁོ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི དིབྦཙཀྑུནཱ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཏཾ པུརིསཾ དིསྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ པུརེཏརཾ གནྟྭཱ ཧཏྠཱཙརིཡསྶ ནིཝེསནེ ནིསཱིདི. ཧཏྠཱཙརིཡོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཏཾ བྷཏྟབྷཱཛནཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཏཱཔསཾ མཾསོདནེན པརིཝིསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱཔསོ བྷཏྟཾ གཧེཏྭཱ མཾསེ དཱིཡམཱནེ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ མཾསཾ ཨཧཾ ཝིཙཱརེམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཝིཙཱརེཐ ¶ , བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ཐཱུལམཾསཱདཱིནི ཨེཀེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ཐཱུལམཾསཾ ཧཏྠཱཙརིཡསྶ དཱཔེསི, བཧིམཾསཾ ཏསྶ བྷརིཡཱཡ, ཨཊྛིམཾསཾ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫི. སོ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ གཙྪནྟོ ‘‘ཏྭཾ ཨིཏོ ཏཏིཡདིཝསེ རཱཛཱ བྷཝིསྶསི, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཏིཡདིཝསེ ཨེཀོ སཱམནྟརཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ བཱརཱཎསིཾ པརིཝཱརེསི. བཱརཱཎསིརཱཛཱ ¶ ཧཏྠཱཙརིཡཾ རཱཛཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ‘‘ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན སེནཱཡ ཝིཙཱརེནྟོ ཨེཀེན མཧཱཝེགེན སརེན ཝིདྡྷོ ཏངྑཎཉྙེཝ མརི. ཏསྶ མཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཧཏྠཱཙརིཡོ བཧཱུ ཀཧཱཔཎེ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘དྷནཏྠིཀཱ པུརཏོ ཧུཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷནྟཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི. བལཀཱཡོ མུཧུཏྟེནེཝ སཱམནྟརཱཛཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསི. ཨམཙྩཱ རཉྙོ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀཾ རཱཛཱནཾ ཀརོམཱ’’ཏི མནྟཡམཱནཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཛཱིཝམཱནོ ཨཏྟནོ ཝེསཾ ཧཏྠཱཙརིཡསྶ ཨདཱསི, ཨཡམེཝ ཡུདྡྷཾ ཀཏྭཱ རཛྫཾ གཎྷི, ཨེཏསྶེཝ རཛྫཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཏཾ རཛྫེན ཨབྷིསིཉྩིཾསུ, བྷརིཡམྤིསྶ ཨགྒམཧེསིཾ ཨཀཾསུ. བོདྷིསཏྟོ རཱཛཀུལཱུཔཀོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

༡༠༠.

‘‘ཡཾ ཨུསྶུཀཱ སངྒྷརནྟི, ཨལཀྑིཀཱ བཧུཾ དྷནཾ;

སིཔྤཝནྟོ ཨསིཔྤཱ ཙ, ལཀྑིཝཱ ཏཱནི བྷུཉྫཏི.

༡༠༡.

‘‘སབྦཏྠ ཀཏཔུཉྙསྶ, ཨཏིཙྩཉྙེཝ པཱཎིནོ;

ཨུཔྤཛྫནྟི བཧཱུ བྷོགཱ, ཨཔྤནཱཡཏནེསུཔཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཾ ཨུསྶུཀཱཏི ཡཾ དྷནསངྒྷརཎེ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ ཚནྡཛཱཏཱ ཀིཙྪེན བཧུཾ དྷནཾ སངྒྷརནྟི.‘‘ཡེ ཨུསྶུཀཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཡེ པུརིསཱ ¶ དྷནསཾཧརཎེ ཨུསྶུཀཱ ཧཏྠིསིཔྤཱདིཝསེན སིཔྤཝནྟོ ཨསིཔྤཱ ཙ ཨནྟམསོ ཝེཏནེན ཀམྨཾ ཀཏྭཱ བཧུཾ དྷནཾ སངྒྷརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ལཀྑིཝཱ ཏཱནི བྷུཉྫཏཱིཏི ཏཱནི ‘‘བཧུཾ དྷན’’ནྟི ཝུཏྟཱནི དྷནཱནི པུཉྙཝཱ པུརིསོ ཨཏྟནོ པུཉྙཕལཾ པརིབྷུཉྫནྟོ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཨཀཏྭཱཔི པརིབྷུཉྫཏི.

ཨཏིཙྩཉྙེཝ པཱཎིནོཏི ཨཏིཙྩ ཨཉྙེ ཨེཝ པཱཎིནོ. ཨེཝ-ཀཱརོ པུརིམཔདེན ཡོཛེཏབྦོ, སབྦཏྠེཝ ཀཏཔུཉྙསྶ ཨཉྙེ ཨཀཏཔུཉྙེ སཏྟེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤནཱཡཏནེསུཔཱིཏི ཨཔི ཨནཱཡཏནེསུཔི ཨརཏནཱཀརེསུ རཏནཱནི ཨསུཝཎྞཱཡཏནཱདཱིསུ སུཝཎྞཱདཱིནི ཨཧཏྠཱཡཏནཱདཱིསུ ཧཏྠིཨཱདཡོཏི སཝིཉྙཱཎཀཨཝིཉྙཱཎཀཱ བཧཱུ བྷོགཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ¶ . ཏཏྠ མུཏྟཱམཎིཨཱདཱིནཾ ཨནཱཀརེ ཨུཔྤཏྟིཡཾ དུཊྛགཱམཎིཨབྷཡམཧཱརཱཛསྶ ཝཏྠུ ཀཐེཏབྦཾ.

སཏྠཱ ¶ པན ཨིམཱ གཱཐཱ ཝཏྭཱ ‘‘གཧཔཏི, ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ པུཉྙསདིསཾ ཨཉྙཾ ཨཱཡཏནཾ ནཱམ ནཏྠི, པུཉྙཝནྟཱནཉྷི ཨནཱཀརེསུ རཏནཱནི ཨུཔྤཛྫནྟིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ དེསེསི –

‘‘ཨེས དེཝམནུསྶཱནཾ, སབྦཀཱམདདོ ནིདྷི;

ཡཾ ཡདེཝཱབྷིཔཏྠེནྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏི.

‘‘སུཝཎྞཏཱ སུསརཏཱ, སུསཎྛཱནཱ སུརཱུཔཏཱ;

ཨཱདྷིཔཙྩཔརིཝཱརོ, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏི.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཨིསྶརིཡཾ, ཙཀྐཝཏྟིསུཁཾ པིཡཾ;

དེཝརཛྫམྤི དིབྦེསུ, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏི.

‘‘མཱནུསྶིཀཱ ཙ སམྤཏྟི, དེཝལོཀེ ཙ ཡཱ རཏི;

ཡཱ ཙ ནིབྦཱནསམྤཏྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏི.

‘‘མིཏྟསམྤདམཱགམྨ, ཡོནིསོཝ པཡུཉྫཏོ;

ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཝསཱིབྷཱཝོ, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏི.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཝིམོཀྑཱ ཙ, ཡཱ ཙ སཱཝཀཔཱརམཱི;

པཙྩེཀབོདྷི བུདྡྷབྷཱུམི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏི.

‘‘ཨེཝཾ མཧཏྠིཀཱ ཨེསཱ, ཡདིདཾ པུཉྙསམྤདཱ;

ཏསྨཱ དྷཱིརཱ པསཾསནྟི, པཎྜིཏཱ ཀཏཔུཉྙཏ’’ནྟི. (ཁུ. པཱ. ༨.༡༠-༡༦);

ཨིདཱནི ¶ ཡེསུ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ སིརཱི པཏིཊྛིཏཱ, ཏཱནི རཏནཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀུཀྐུཊོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

༡༠༢.

‘‘ཀུཀྐུཊོ ¶ མཎཡོ དཎྜོ, ཐིཡོ ཙ པུཉྙལཀྑཎཱ;

ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཔཱཔསྶ, ཀཏཔུཉྙསྶ ཛནྟུནོ’’ཏི.

ཏཏྠ དཎྜོཏི ཨཱརཀྑཡཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཐིཡོཏི སེཊྛིབྷརིཡཾ པུཉྙལཀྑཎདེཝིཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཙ པན ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, ཀུལཱུཔཀཏཱཔསོ པན ཨཧམེཝ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཧོསི’’ནྟི.

སིརིཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༨༥] ༥. མཎིསཱུཀརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

དརིཡཱ ¶ སཏྟ ཝསྶཱནཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སུནྡརཱིམཱརཎཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ སཀྐཏོ ཧོཏི གརུཀཏོཏི ཝཏྠུ ཨུདཱནེ (ཨུདཱ. ༣༨) ཨཱགཏམེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ – བྷགཝཏོ ཀིར བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ པཉྩནྣཾ མཧཱནདཱིནཾ མཧོགྷསདིསེ ལཱབྷསཀྐཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ སཱུརིཡུགྒམནཀཱལེ ཁཛྫོཔནཀཱ ཝིཡ ནིཔྤབྷཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀཏོ སནྣིཔཏིཏྭཱ མནྟཡིཾསུ – ‘‘མཡཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨུཔྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཱ, ན ཀོཙི ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠིབྷཱཝམྤི ཛཱནཱཏི, ཀེན ནུ ཁོ སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཝཎྞཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ལཱབྷསཀྐཱརམསྶ ཨནྟརདྷཱཔེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སུནྡརིཡཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ སཀྐུཎིསྶཱམཱ’’ཏི.

ཏེ ཨེཀདིཝསཾ སུནྡརིཾ ཏིཏྠིཡཱརཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏཾ ནཱལཔིཾསུ. སཱ པུནཔྤུནཾ སལླཔནྟཱིཔི པཊིཝཙནཾ ཨལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨཔི ནུ, ཨཡྻཱ, ཏུམྷེ ཀེནཙི ཝིཧེཋིཏཱཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཀིཾ, བྷགིནི, སམཎཾ གོཏམཾ ཨམྷེ ཝིཧེཋེཏྭཱ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརེ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟཾ ན པསྶསཱི’’ཏི. སཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཡཱ ཨེཏྠ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ཏྭཾ ཁོསི, བྷགིནི, ཨབྷིརཱུཔཱ སོབྷགྒཔྤཏྟཱ, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཡསཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཏཝ ཀཐཾ ¶ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཾ ཀརོཧཱི’’ཏི? སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐནྟཱ. ཏཏོ པཊྛཱཡ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཀཔྤཱུརཀཊུཀཕལཱདཱིནི གཧེཏྭཱ སཱཡཾ མཧཱཛནསྶ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ནགརཾ པཝིསནཀཱལེ ཛེཏཝནཱབྷིམུཁཱི གཙྪཏི. ‘‘ཀཧཾ གཙྪསཱི’’ཏི ཙ པུཊྛཱ ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཾ, ཨཧཉྷི ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ¶ ཏིཏྠིཡཱརཱམེ ཝསིཏྭཱ པཱཏོཝ ཛེཏཝནམགྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནགརཱབྷིམུཁཱི གཙྪཏི. ‘‘ཀིཾ, སུནྡརི, ཀཧཾ གཏཱསཱི’’ཏི ཙ པུཊྛཱ ‘‘སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསིཏྭཱ ཏཾ ཀིལེསརཏིཡཱ རམཱཔེཏྭཱ ཨཱགཏཱམྷཱི’’ཏི ཝདཏི.

ཨཐ ནཾ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན དྷུཏྟཱནཾ ཀཧཱཔཎེ དཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ སུནྡརིཾ མཱརེཏྭཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ གནྡྷཀུཊིཡཱ སམཱིཔེ མཱལཱཀཙཝརནྟརེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ ཨེཐཱ’’ཏི ཝདིཾསུ, ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཏཏོ ཏིཏྠིཡཱ ‘‘སུནྡརིཾ ན པསྶཱམཱ’’ཏི ཀོལཱཧལཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ ཝོ ཨཱསངྐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ‘‘ཨིམེསུ དིཝསེསུ ཛེཏཝནེ ཝསཏི, ཏཏྲསྶཱ པཝཏྟིཾ ན ཛཱནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི གཙྪཐ, ནཾ ཝིཙིནཐཱ’’ཏི རཉྙཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱཀེ གཧེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ ཝིཙིནནྟཱ མཱལཱཀཙཝརནྟརེ དིསྭཱ མཉྩཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ ‘སཏྠཱརཱ ཀཏཔཱཔཀམྨཾ པཊིཙྪཱདེསྶཱམཱ’ཏི སུནྡརིཾ མཱརེཏྭཱ མཱལཱཀཙཝརནྟརེ ནིཀྑིཔིཾསཱུ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ, རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི གཙྪཐ, ནགརཾ ཨཱཧིཎྜཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ནགརཝཱིཐཱིསུ ‘‘པསྶཐ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཡཱནཾ ཀམྨ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝིརཝིཏྭཱ པུན རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརཾ ཨགམཾསུ.

རཱཛཱ སུནྡརིཡཱ སརཱིརཾ ཨཱམཀསུསཱནེ ཨཊྚཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ རཀྑཱཔེསི. སཱཝཏྠིཝཱསིནོ ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀེ སེསཱ ཡེབྷུཡྻེན ‘‘པསྶཐ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཡཱནཾ ཀམྨ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཨནྟོནགརེ ཙ བཧིནགརེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཀྐོསནྟཱ པརིབྷཱསནྟཱ ཝིཙརནྟི. བྷིཀྑཱུ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ‘‘ཏེན ཧི ཏུམྷེཔི ཏེ མནུསྶེ ཨེཝཾ པཊིཙོདེཐཱ’’ཏི –

‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི ནིརཡཾ ཨུཔེཏི, ཡོ ཝཱཔི ཀཏྭཱ ན ཀརོམི ཙཱཧ;

ཨུབྷོཔི ¶ ཏེ པེཙྩ སམཱ བྷཝནྟི, ནིཧཱིནཀམྨཱ མནུཛཱ པརཏྠཱ’’ཏི. (ཨུདཱ. ༣༨) –

ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

རཱཛཱ ‘‘སུནྡརིཡཱ ཨཉྙེཧི མཱརིཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི པུརིསེ པེསེསི. ཏེཔི ཁོ དྷུཏྟཱ ཏེཧི ཀཧཱཔཎེཧི སུརཾ པིཝནྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཀལཧཾ ཀརོནྟི. ཏཏྠེཀོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏྭཾ སུནྡརིཾ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ མཱརེཏྭཱ མཱལཱཀཙཝརནྟརེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཏོ ལདྡྷཀཧཱཔཎེཧི སུརཾ པིཝསི, ཧོཏུ ཧོཏཱུ’’ཏི. རཱཛཔུརིསཱ ཏེ དྷུཏྟེ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསུཾ. ཨཐ ཏེ རཱཛཱ ‘‘ཏུམྷེཧི ¶ མཱརིཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀེཧི མཱརཱཔིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཉྙཏིཏྠིཡེཧི, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ¶ ཏིཏྠིཡེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སུནྡརིཾ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ ཏུམྷེ, ཨེཝཾ ཝདནྟཱ ནགརཾ ཨཱཧིཎྜཐ ‘ཨཡཾ སུནྡརཱི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཝཎྞཾ ཨཱརོཔེཏུཀཱམེཧི ཨམྷེཧི མཱརཱཔིཏཱ, ནེཝ སམཎསྶ གོཏམསྶ, ན གོཏམསཱཝཀཱནཾ དོསོ ཨཏྠི, ཨམྷཱཀཾཡེཝ དོསོ’’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. བཱལམཧཱཛནོ ཏདཱ སདྡཧི, ཏིཏྠིཡཱཔི པུརིསཝདྷདཎྜེན པལིབུདྡྷཱ. ཏཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷཱནཾ མཧནྟཏརོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨཧོསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏིཏྠིཡཱ ‘བུདྡྷཱནཾ ཀཱལ༹ཀབྷཱཝཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱ’ཏི སཡཾ ཀཱལ༹ཀཱ ཛཱཏཱ, བུདྡྷཱནཾ པན མཧནྟཏརོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, སཀྐཱ བུདྡྷཱནཾ སཾཀིལེསཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ, བུདྡྷཱནཾ སཾཀིལིཊྛབྷཱཝཀརཎཾ ནཱམ ཛཱཏིམཎིནོ ཀིལིཊྛབྷཱཝཀརཎསདིསཾ, པུབྦེ ཛཱཏིམཎིཾ ‘ཀིལིཊྛཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི ཝཱཡམནྟཱཔི ནཱསཀྑིཾསུ ཀིལིཊྛཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཏིསྶོ པབྦཏརཱཛིཡོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ པཎྞསཱལཱཡཾ ཝསི. ཏསྶཱ ཨཝིདཱུརེ མཎིགུཧཱ ཨཧོསི, ཏཏྠ ཏིཾསམཏྟཱ སཱུཀརཱ ཝསནྟི, གུཧཱཡ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀོ སཱིཧོ ཙརཏི, ཏསྶ མཎིམྷི ¶ ཚཱཡཱ པཉྙཱཡཏི. སཱུཀརཱ སཱིཧཙྪཱཡཾ དིསྭཱ བྷཱིཏཱ ཨུཏྲསྟཱ ཨཔྤམཾསལོཧིཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ‘‘ཨིམསྶ མཎིནོ ཝིཔྤསནྣཏྟཱ ཨཡཾ ཚཱཡཱ པཉྙཱཡཏི, ཨིམཾ མཎིཾ སཾཀིལིཊྛཾ ཝིཝཎྞཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀཾ སརཾ གནྟྭཱ ཀལལེ པཝཊྚེཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ མཎིཾ གྷཾསནྟི. སོ སཱུཀརལོམེཧི གྷཾསིཡམཱནོ ཝིཔྤསནྣཏརོ ཨཧོསི. སཱུཀརཱ ཨུཔཱཡཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཨིམསྶ མཎིནོ ཝིཝཎྞཀརཎཱུཔཱཡཾ ཏཱཔསཾ པུཙྪིསྶཱམཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨུདཱཧརིཾསུ –

༡༠༣.

‘‘དརིཡཱ སཏྟ ཝསྶཱནི, ཏིཾསམཏྟཱ ཝསཱམསེ;

ཧཉྙཱམ མཎིནོ ཨཱབྷཾ, ཨིཏི ནོ མནྟརཾ ཨཧུ.

༡༠༤.

‘‘ཡཱཝཏཱ ¶ ¶ མཎིཾ གྷཾསཱམ, བྷིཡྻོ ཝོདཱཡཏེ མཎི;

ཨིདཉྩདཱནི པུཙྪཱམ, ཀིཾ ཀིཙྩཾ ཨིདྷ མཉྙསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ དརིཡཱཏི མཎིགུཧཱཡཾ. ཝསཱམསེཏི ཝསཱམ. ཧཉྙཱམཱཏི ཧནིསྶཱམ, མཡམྤི ཝིཝཎྞཾ ཀརིསྶཱམ. ཨིདཉྩདཱནི པུཙྪཱམཱཏི ཨིདཱནི མཡཾ ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན ཨཡཾ མཎི ཀིལིསྶམཱནོ ཝོདཱཡཏེ’’ཏི ཨིདཾ ཏཾ པུཙྪཱམ. ‘‘ཀིཾ ཀིཙྩཾ ‘ཨིདྷ མཉྙསཱི’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཏྭཾ ཨིམཾ ཀིཙྩཾ ཀིནྟི མཉྙསཱི’’ཏི.

ཨཐ ནེསཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ བོདྷིསཏྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༥.

‘‘ཨཡཾ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ, ཨཀཱཙོ ཝིམལོ སུབྷོ;

ནཱསྶ སཀྐཱ སིརིཾ ཧནྟུཾ, ཨཔཀྐམཐ སཱུཀརཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཀཱཙོཏི ཨཀཀྐསོ. སུབྷོཏི སོབྷནོ. སིརིནྟི པབྷཾ. ཨཔཀྐམཐཱཏི ཨིམསྶ མཎིསྶ པབྷཱ ནཱསེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏུམྷེ པན ཨིམཾ མཎིགུཧཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ གཙྪཐཱཏི.

ཏེ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཏཱཔསོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཎིསཱུཀརཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༨༦] ༦. སཱལཱུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

མཱ ¶ སཱལཱུཀསྶ པིཧཡཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཐུལླཀུམཱརིཀཱཔལོབྷནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏཾ ཙཱུལ༹ནཱརདཀསྶཔཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༣.༤༠ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏཾ པན བྷིཀྑུཾ སཏྠཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཏཾ ཨུཀྐཎྛཱཔེཏཱི’’ཏི? ‘‘ཐུལླཀུམཱརིཀཱ, བྷནྟེ’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘ཨེསཱ ཏེ བྷིཀྑུ ¶ ཨནཏྠཀཱརིཀཱ, པུབྦེཔི ཏྭཾ ཨེཏིསྶཱ ཝིཝཱཧཏྠཱཡ ཨཱགཏཔརིསཱཡ ཨུཏྟརིབྷངྒོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ མཧཱལོཧིཏགོཎོ ནཱམ ཨཧོསི, ཀནིཊྛབྷཱཏཱ པནསྶ ཙཱུལ༹ལོཧིཏོ ནཱམ. ཨུབྷོཔི གོཎཱ གཱམཀེ ཨེཀསྨིཾ ཀུལེ ཀམྨཾ ཀརོནྟི. ཏསྶ ཀུལསྶ ཨེཀཱ ཝཡཔྤཏྟཱ ཀུམཱརིཀཱ ཨཏྠི, ཏཾ ཨཉྙཀུལཾ ཝཱརེསི. ཨཐ ནཾ ཀུལཾ ‘‘ཝིཝཱཧཀཱལེ ཨུཏྟརིབྷངྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཱལཱུཀཾ ནཱམ སཱུཀརཾ ཡཱགུབྷཏྟེན པཊིཛགྒི, སོ ཧེཊྛཱམཉྩེ སཡཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཙཱུལ༹ལོཧིཏོ བྷཱཏརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷཱཏིཀ, མཡཾ ཨིམསྨིཾ ཀུལེ ཀམྨཾ ཀརོམ, ཨམྷེ ནིསྶཱཡ ཨིམཾ ཀུལཾ ཛཱིཝཏི, ཨཐ ཙ པནིམེ མནུསྶཱ ཨམྷཱཀཾ ཏིཎཔལཱལམཏྟཾ དེནྟི, ཨིམཾ སཱུཀརཾ ཡཱགུབྷཏྟེན པོསེནྟི, ཧེཊྛཱམཉྩེ སཡཱཔེནྟི, ཀིཾ ནཱམེས ཨེཏེསཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. མཧཱལོཧིཏོ ‘‘ཏཱཏ, མཱ ཏྭཾ ཨེཏསྶ ཡཱགུབྷཏྟཾ པཏྠཡ, ཨེཏིསྶཱ ཀུམཱརིཀཱཡ ཝིཝཱཧདིཝསེ ཨེཏཾ ཨུཏྟརིབྷངྒཾ ཀཱཏུཀཱམཱ ཨེཏེ མཾསསྶ ཐཱུལབྷཱཝཀརཎཏྠཾ པོསེནྟི, ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ཏཾ པསྶིསྶསི ཧེཊྛཱམཉྩཏོ ནིཀྑཱམེཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཾ ཀརིཡམཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ པུརིམཱ དྭེ གཱཐཱ སམུཊྛཱཔེསི –

༡༠༦.

‘‘མཱ ¶ སཱལཱུཀསྶ པིཧཡི, ཨཱཏུརནྣཱནི བྷུཉྫཏི;

ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷུསཾ ཁཱད, ཨེཏཾ དཱིགྷཱཡུལཀྑཎཾ.

༡༠༧.

‘‘ཨིདཱནི སོ ཨིདྷཱགནྟྭཱ, ཨཏིཐཱི ཡུཏྟསེཝཀོ;

ཨཐ དཀྑསི སཱལཱུཀཾ, སཡནྟཾ མུསལུཏྟར’’ནྟི.

ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཏཱཏ, ཏྭཾ མཱ སཱལཱུཀསཱུཀརབྷཱཝཾ པཏྠཡི, ཨཡཉྷི ཨཱཏུརནྣཱནི མརཎབྷོཛནཱནི བྷུཉྫཏི, ཡཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ མརཎཾ པཱཔུཎིསྶཏི, ཏྭཾ པན ཨཔྤོསྶུཀྐོ ནིརཱལཡོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ ཨིམཾ པལཱལམིསྶཀཾ བྷུསཾ ཁཱད, ཨེཏཾ དཱིགྷཱཡུབྷཱཝསྶ ལཀྑཎཾ སཉྫཱནནནིམིཏྟཾ. ཨིདཱནི ཀཏིཔཱཧསྶེཝ སོ ཝེཝཱཧིཀཔུརིསོ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ ཡུཏྟོ ཡུཏྟསེཝཀོ ཨིདྷ ཨཏིཐི ཧུཏྭཱ ཨཱགཏོ བྷཝིསྶཏི, ཨཐེཏཾ སཱལཱུཀཾ མུསལསདིསེན ཨུཏྟརོཊྛེན སམནྣཱགཏཏྟཱ མུསལུཏྟརཾ མཱརིཏཾ སཡནྟཾ དཀྑསཱིཏི.

ཏཏོ ཀཏིཔཱཧསྶེཝ ཝེཝཱཧིཀེསུ ཨཱགཏེསུ སཱལཱུཀཾ མཱརེཏྭཱ ཨུཏྟརིབྷངྒམཀཾསུ. ཨུབྷོ གོཎཱ ¶ ཏཾ ཏསྶ ཝིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ¶ བྷུསམེཝ ཝར’’ནྟི ཙིནྟཡིཾསུ. སཏྠཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏདཏྠཛོཏིཀཾ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༨.

‘‘ཝིཀནྟཾ སཱུཀརཾ དིསྭཱ, སཡནྟཾ མུསལུཏྟརཾ;

ཛརགྒཝཱ ཝིཙིནྟེསུཾ, ཝརམྷཱཀཾ བྷུསཱམིཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ བྷུསཱམིཝཱཏི བྷུསམེཝ ཨམྷཱཀཾ ཝརཾ ཨུཏྟམནྟི ཨཏྠོ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཀུམཱརིཀཱ ཨེཏརཧི ཐུལླཀུམཱརིཀཱ ཨཧོསི, སཱལཱུཀོ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ, ཙཱུལ༹ལོཧིཏོ ཨཱནནྡོ, མཧཱལོཧིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱལཱུཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༨༧] ༧. ལཱབྷགརཧཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནཱནུམྨཏྟོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཐེརསྶ ཀིར སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ¶ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ‘‘ལཱབྷུཔྤཏྟིཔཊིཔདཾ མེ, བྷནྟེ, ཀཐེཐ, ཀིཾ ཀརོནྟོ ཙཱིཝརཱདཱིནཾ ལཱབྷཱི ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ ཐེརོ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཙཏཱུཧངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཏྟནོ ཨབྦྷནྟརེ ཧིརོཏྟཔྤཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཱམཉྙཾ པཧཱཡ ཨནུམྨཏྟེནེཝ ཨུམྨཏྟེན ཝིཡ བྷཝིཏབྦཾ, པིསུཎཝཱཙཱ ཝཏྟབྦཱ, ནཊསདིསེན བྷཝིཏབྦཾ, ཝིཀིཎྞཝཱཙེན ཀུཏཱུཧལེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨིམཾ ལཱབྷུཔྤཏྟིཔཊིཔདཾ ཀཐེསི. སོ ཏཾ པཊིཔདཾ གརཧིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ པཀྐནྟོ. ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑི. སཏྠཱ ‘‘ནེསོ, སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ ཨིདཱནེཝ ལཱབྷཾ གརཧཏི, པུབྦེཔེས གརཧིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སོལ༹སཝསྶིཀཀཱལེཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ ཨཊྛཱརསནྣཉྩ སིཔྤཱནཾ པརིཡོསཱནཾ པཏྭཱ དིསཱཔཱམོཀྑོ ཨཱཙརིཡོ ¶ ཧུཏྭཱ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི སིཔྤཾ ཝཱཙེསི. ཏཏྲེཀོ མཱཎཝོ སཱིལཱཙཱརསམྤནྣོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀཐཾ ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ¶ ལཱབྷུཔྤཏྟིཔཊིཔདཾ པུཙྪི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཏཱཏ, ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༠༩.

‘‘ནཱནུམྨཏྟོ ནཱཔིསུཎོ, ནཱནཊོ ནཱཀུཏཱུཧལོ;

མཱུལ༹ྷེསུ ལབྷཏེ ལཱབྷཾ, ཨེསཱ ཏེ ཨནུསཱསནཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ནཱནུམྨཏྟོཏི ན ཨནུམྨཏྟོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨུམྨཏྟཀོ ནཱམ ཨིཏྠིཔུརིསདཱརིཀདཱརཀེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཝཏྠཱལངྐཱརཱདཱིནི ཝིལུམྤཏི, ཏཏོ ཏཏོ མཙྪམཾསཔཱུཝཱདཱིནི བལཀྐཱརེན གཧེཏྭཱ ཁཱདཏི, ཨེཝམེཝ ཡོ གིཧིབྷཱུཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷསམུཊྛཱནཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཧཱཡ ཀུསལཱཀུསལཾ ཨགཎེཏྭཱ ནིརཡབྷཡཾ ཨབྷཱཡནྟོ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིཎྞཙིཏྟོ ཀཱམེསུ པམཏྟོ སནྡྷིཙྪེདཱདཱིནི སཱཧསིཀཀམྨཱནི ཀརོཏི, པབྦཛིཏོཔི ཧིརོཏྟཔྤཾ པཧཱཡ ཀུསལཱཀུསལཾ ཨགཎེཏྭཱ ནིརཡབྷཡཾ ཨབྷཱཡནྟོ སཏྠཱརཱ པཉྙཏྟཾ སིཀྑཱཔདཾ མདྡནྟོ ལོབྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིཎྞཙིཏྟོ ཙཱིཝརཱདིམཏྟཾ ནིསྶཱཡ ཨཏྟནོ སཱམཉྙཾ ཝིཛཧིཏྭཱ པམཏྟོ ཝེཛྫཀམྨདཱུཏཀམྨཱདཱིནི ཀརོཏི, ཝེལུ༹དཱནཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཨཡཾ ཨནུམྨཏྟོཔི ཨུམྨཏྟསདིསཏྟཱ ཨུམྨཏྟོ ནཱམ ¶ , ཨེཝརཱུཔསྶ ཁིཔྤཾ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ ཨནུམྨཏྟོ ལཛྫཱི ཀུཀྐུཙྩཀོ, ཨེས མཱུལ༹ྷེསུ ཨཔཎྜིཏེསུ པུརིསེསུ ལཱབྷཾ ན ལབྷཏི, ཏསྨཱ ལཱབྷཏྠིཀེན ཨུམྨཏྟཀེན ཝིཡ བྷཝིཏབྦནྟི.

ནཱཔིསུཎོཏི ཨེཏྠཱཔི ཡོ པིསུཎོ ཧོཏི, ‘‘ཨསུཀེན ཨིདཾ ནཱམ ཀཏ’’ནྟི རཱཛཀུལེ པེསུཉྙཾ ཨུཔསཾཧརཏི, སོ ཨཉྙེསཾ ཡསཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ གཎྷཱཏི. རཱཛཱནོཔི ནཾ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷེསུ སསསྣེཧོ’’ཏི ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔེནྟི, ཨམཙྩཱདཡོཔིསྶ ‘‘ཨཡཾ ནོ རཱཛཀུལེ པརིབྷིནྡེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན དཱཏབྦཾ མཉྙནྟི, ཨེཝཾ ཨེཏརཧི པིསུཎསྶ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡོ པན ཨཔིསུཎོ, སོ མཱུལ༹ྷེསུ ལཱབྷཾ ན ལབྷཏཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ནཱནཊོཏི ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེནྟེན ནཊེན ཝིཡ བྷཝིཏབྦཾ. ཡཐཱ ནཊོ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཧཱཡ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏེཧི ཀཱིལ༹ཾ ཀཏྭཱ དྷནཾ སཾཧརཏི, ཨེཝམེཝ ལཱབྷཏྠིཀེན ¶ ཧིརོཏྟཔྤཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨིཏྠིཔུརིསདཱརིཀདཱརཀཱནཾ སོཎྜསཧཱཡེན ཝིཡ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཀེལི༹ཾ ཀརོནྟེན ཝིཙརིཏབྦཾ. ཡོ ཨེཝཾ ཨནཊོ, སོ མཱུལ༹ྷེསུ ལཱབྷཾ ན ལབྷཏི.

ནཱཀུཏཱུཧལོཏི ¶ ཀུཏཱུཧལོ ནཱམ ཝིཔྤཀིཎྞཝཱཙོ. རཱཛཱནོ ཧི ཨམཙྩེ པུཙྪནྟི – ‘‘ཨསུཀཊྛཱནེ ཀིར ‘མནུསྶོ མཱརིཏོ, གྷརཾ ཝིལུཏྟཾ, པརེསཾ དཱརཱ པདྷཾསིཏཱ’ཏི སུཡྻཏི, ཀེསཾ ནུ ཁོ ཨིདཾ ཀམྨ’’ནྟི. ཏཏྠ སེསེསུ ཨཀཐེནྟེསུཡེཝ ཡོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ཙ ནཱམཱ’’ཏི ཝདཏི, ཨཡཾ ཀུཏཱུཧལོ ནཱམ. རཱཛཱནོ ཏསྶ ཝཙནེན ཏེ པུརིསེ པརིཡེསིཏྭཱ ནིསེདྷེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ནིསྶཱཡ ནོ ནགརཾ ནིཙྩོརཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཏསྶ མཧནྟཾ ཡསཾ དེནྟི, སེསཱཔི ཛནཱ ‘‘ཨཡཾ ནོ རཱཛཔུརིསེཧི པུཊྛོ སུཡུཏྟདུཡུཏྟཾ ཀཐེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན ཏསྶེཝ དྷནཾ དེནྟི, ཨེཝཾ ཀུཏཱུཧལསྶ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡོ པན ཨཀུཏཱུཧལོ, ཨེས ན མཱུལ༹ྷེསུ ལབྷཏི ལཱབྷཾ. ཨེསཱ ཏེ ཨནུསཱསནཱིཏི ཨེསཱ ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ ཏུཡ྄ཧཾ ལཱབྷཱནུསིཊྛཱིཏི.

ཨནྟེཝཱསིཀོ ཨཱཙརིཡསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ལཱབྷཾ གརཧནྟོ –

༡༡༠.

‘‘དྷིརཏྠུ ཏཾ ཡསལཱབྷཾ, དྷནལཱབྷཉྩ བྲཱཧྨཎ;

ཡཱ ཝུཏྟི ཝིནིཔཱཏེན, ཨདྷམྨཙརཎེན ཝཱ.

༡༡༡.

‘‘ཨཔི ཙེ པཏྟམཱདཱཡ, ཨནགཱརོ པརིབྦཛེ;

ཨེསཱཝ ཛཱིཝིཀཱ སེཡྻོ, ཡཱ ཙཱདྷམྨེན ཨེསནཱ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡམཱཧ;

ཏཏྠ ཡཱ ཝུཏྟཱིཏི ཡཱ ཛཱིཝིཏཝུཏྟི. ཝིནིཔཱཏེནཱཏི ཨཏྟནོ ཝིནིཔཱཏེན. ཨདྷམྨཙརཎེནཱཏི ཨདྷམྨཀིརིཡཱཡ ཝིསམཀིརིཡཱཡ ཝདྷབནྡྷནགརཧཱདཱིཧི ཨཏྟཱནཾ ཝིནིཔཱཏེཏྭཱ ཨདྷམྨཾ ཙརིཏྭཱ ཡཱ ཝུཏྟི, ཏཉྩ ཡསདྷནལཱབྷཉྩ ¶ སབྦཾ དྷིརཏྠུ ནིནྡཱམི གརཧཱམི, ན མེ ཨེཏེནཏྠོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཏྟམཱདཱཡཱཏི བྷིཀྑཱབྷཱཛནཾ གཧེཏྭཱ. ཨནགཱརོ པརིབྦཛེཏི ཨགེཧོ པབྦཛིཏོ ཧུཏྭཱ ཙརེཡྻ, ན ཙ སཔྤུརིསོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཝསེན ཨདྷམྨཙརིཡཾ ཙརེཡྻ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨེསཱཝ ཛཱིཝིཀཱ སེཡྻོ. ཡཱ ཙཱདྷམྨེན ཨེསནཱཏི, ཡཱ ¶ ཨེསཱ ཨདྷམྨེན ཛཱིཝིཀཔརིཡེསནཱ, ཏཏོ ཨེསཱ པཏྟཧཏྠསྶ པརཀུལེསུ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཝ སེཡྻོ, སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན སུནྡརཏརོཏི དསྶེཏི.

ཨེཝཾ མཱཎཝོ པབྦཛྫཱཡ གུཎཾ ཝཎྞེཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ དྷམྨེན བྷིཀྑཾ པརིཡེསནྟོ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ མཱཎཝོ ལཱབྷགརཧཱི བྷིཀྑུ ཨཧོསི, ཨཱཙརིཡོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ལཱབྷགརཧཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༨༨] ༨. མཙྪུདྡཱནཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨགྒྷནྟི མཙྪཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ ཀཱུཊཝཱཎིཛཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏམེཝ.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀུཊུམྦིཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེསི. ཀནིཊྛབྷཱཏཱཔིསྶ ཨཏྠི, ཏེསཾ ཨཔརབྷཱགེ པིཏཱ ཀཱལཀཏོ. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘པིཏུ སནྟཀཾ ཝོཧཱརཾ སཱདྷེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཾ གཱམཾ གནྟྭཱ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟཱ ནདཱིཏིཏྠེ ནཱཝཾ པཊིམཱནེནྟཱ པུཊབྷཏྟཾ བྷུཉྫིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ ཨཏིརེཀབྷཏྟཾ གངྒཱཡ མཙྪཱནཾ དཏྭཱ ནདཱིདེཝཏཱཡ པཏྟིཾ ཨདཱསི. དེཝཏཱ པཏྟིཾ ཨནུམོདིཏྭཱཡེཝ དིབྦེན ཡསེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཡསཝུཌྜྷིཾ ཨཱཝཛྫམཱནཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཉྙཱསི. བོདྷིསཏྟོཔི ཝཱལིཀཱཡཾ ¶ ཨུཏྟརཱསངྒཾ པཏྠརིཏྭཱ ནིཔནྣོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི, ཀནིཊྛབྷཱཏཱ པནསྶ ཐོཀཾ ཙོརཔཀཏིཀོ. སོ ཏེ ཀཧཱཔཎེ བོདྷིསཏྟསྶ ཨདཏྭཱ སཡམེཝ གཎྷིཏུཀཱམཏཱཡ ཀཧཱཔཎབྷཎྜིཀསདིསཾ ཨེཀཾ སཀྑརབྷཎྜིཀཾ ཀཏྭཱ དྭེཔི བྷཎྜིཀཱ ཨེཀཏོཝ ཋཔེསི. ཏེསཾ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ གངྒཱམཛ྄ཛྷགཏཱནཾ ཀནིཊྛོ ནཱཝཾ ཁོབྷེཏྭཱ ‘‘སཀྑརབྷཎྜིཀཾ ཨུདཀེ ¶ ཁིཔིསྶཱམཱི’’ཏི སཧསྶབྷཎྜིཀཾ ཁིཔིཏྭཱ ‘‘བྷཱཏིཀ, སཧསྶབྷཎྜིཀཱ ཨུདཀེ པཏིཏཱ, ཀིནྟི ཀརོམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨུདཀེ པཏིཏཱཡ ཀིཾ ཀརིསྶཱམ, མཱ ཙིནྟཡཱི’’ཏི. ནདཱིདེཝཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨིམིནཱ དིནྣཔཏྟིཾ ཨནུམོདིཏྭཱ དིབྦཡསེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨེཏསྶ སནྟཀཾ རཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ བྷཎྜིཀཾ ཨེཀཾ མཧཱམཙྪཾ གིལཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཨཱརཀྑཾ གཎྷི. སོཔི ཙོརོ གེཧཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷཱཏཱ མེ ཝཉྩིཏོ’’ཏི བྷཎྜིཀཾ མོཙེནྟོ སཀྑརཱ པསྶིཏྭཱ ཧདཡེན སུསྶནྟེན མཉྩསྶ ཨཊནིཾ ཨུཔགཱུཧིཏྭཱ ནིཔཛྫི.

ཏདཱ ཀེཝཊྚཱ མཙྪགཧཎཏྠཱཡ ཛཱལཾ ཁིཔིཾསུ. སོ མཙྪོ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཛཱལཾ པཱཝིསི. ཀེཝཊྚཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཝིཀྐིཎིཏུཾ ནགརཾ པཝིཊྛཱ. མནུསྶཱ མཧཱམཙྪཾ དིསྭཱ མཱུལཾ པུཙྪནྟི. ཀེཝཊྚཱ ‘‘ཀཧཱཔཎསཧསྶཉྩ སཏྟ ཙ མཱསཀེ དཏྭཱ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝདནྟི. མནུསྶཱ ‘‘སཧསྶགྒྷནཀམཙྪོཔི ¶ ནོ དིཊྛོ’’ཏི པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི. ཀེཝཊྚཱ མཙྪཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ གྷརདྭཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨིམཾ མཙྪཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཀིམསྶ མཱུལ’’ནྟི? ‘‘སཏྟ མཱསཀེ དཏྭཱ གཎྷཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨཉྙེསཾ དདམཱནཱ ཀཐཾ དེཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཉྙེསཾ སཧསྶེན ཙ སཏྟཧི ཙ མཱསཀེཧི དེམ, ཏུམྷེ པན སཏྟ མཱསཀེ དཏྭཱ གཎྷཐཱ’’ཏི. སོ ཏེསཾ སཏྟ མཱསཀེ དཏྭཱ མཙྪཾ བྷརིཡཱཡ པེསེསི. སཱ མཙྪསྶ ཀུཙྪིཾ ཕཱལཡམཱནཱ སཧསྶབྷཎྜིཀཾ དིསྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ¶ ཨཱརོཙེསི. བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ ལཉྪཾ དིསྭཱ སཀསནྟཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨིམེ ཀེཝཊྚཱ ཨིམཾ མཙྪཾ ཨཉྙེསཾ དདམཱནཱ སཧསྶེན ཙེཝ སཏྟཧི ཙ མཱསཀེཧི དེནྟི, ཨམྷེ པན པཏྭཱ སཧསྶསྶ ཨམྷཱཀཾ སནྟཀཏྟཱ སཏྟེཝ མཱསཀེ གཧེཏྭཱ ཨདཾསུ, ཨིདཾ ཨནྟརཾ ཨཛཱནནྟཾ ན སཀྐཱ ཀཉྩི སདྡཧཱཔེཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༢.

‘‘ཨགྒྷནྟི མཙྪཱ ཨདྷིཀཾ སཧསྶཾ, ན སོ ཨཏྠི ཡོ ཨིམཾ སདྡཧེཡྻ;

མཡ྄ཧཉྩ ཨསྶུ ཨིདྷ སཏྟ མཱསཱ, ཨཧམྤི ཏཾ མཙྪུདྡཱནཾ ཀིཎེཡྻ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨདྷིཀནྟི ཨཉྙེཧི པུཙྪིཏཱ ཀེཝཊྚཱ ‘‘སཏྟམཱསཱདྷིཀཾ སཧསྶཾ ཨགྒྷནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ན སོ ཨཏྠི ཡོ ཨིམཾ སདྡཧེཡྻཱཏི སོ པུརིསོ ན ¶ ཨཏྠི, ཡོ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ པཙྩཀྑཏོ ཨཛཱནནྟོ མམ ཝཙནེན སདྡཧེཡྻ, ཨེཏྟཀཾ ཝཱ མཙྪཱ ཨགྒྷནྟཱིཏི ཡོ ཨིམཾ སདྡཧེཡྻ, སོ ནཏྠི, ཏསྨཱཡེཝ ཏེ ཨཉྙེཧི ན གཧིཏཱཏིཔི ཨཏྠོ. མཡ྄ཧཉྩ ཨསྶཱུཏི མཡ྄ཧཾ པན སཏྟ མཱསཀཱ ཨཧེསུཾ. མཙྪུདྡཱནནྟི མཙྪཝགྒཾ. ཏེན ཧི མཙྪེན སདྡྷིཾ ཨཉྙེཔི མཙྪཱ ཨེཀཏོ བདྡྷཱ ཏཾ སཀལམྤི མཙྪུདྡཱནཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཎེཡྻནྟི ཀིཎིཾ, སཏྟེཝ མཱསཀེ དཏྭཱ ཨེཏྟཀཾ མཙྪཝགྒཾ གཎྷིནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཨིདཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ནིསྶཱཡ མཡཱ ཨེཏེ ཀཧཱཔཎཱ ལདྡྷཱ’’ཏི? ཏསྨིཾ ཁཎེ ནདཱིདེཝཏཱ ཨཱཀཱསེ དིསྶམཱནརཱུཔེན ཋཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, གངྒཱདེཝཏཱ, ཏཡཱ མཙྪཱནཾ ཨཏིརེཀབྷཏྟཾ དཏྭཱ མཡ྄ཧཾ པཏྟི དིནྣཱ, ཏེནཱཧཾ ཏཝ སནྟཀཾ རཀྑནྟཱི ཨཱགཏཱ’’ཏི དཱིཔཡམཱནཱ གཱཐམཱཧ –

༡༡༣.

‘‘མཙྪཱནཾ བྷོཛནཾ དཏྭཱ, མམ དཀྑིཎམཱདིསི;

ཏཾ དཀྑིཎཾ སརནྟིཡཱ, ཀཏཾ ཨཔཙིཏིཾ ཏཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ དཀྑིཎནྟི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ པཏྟིདཱནཾ དཀྑིཎཱ ནཱམ. སརནྟིཡཱ ཀཏཾ ཨཔཙིཏིཾ ཏཡཱཏི ཏཾ ཏཡཱ མཡ྄ཧཾ ཀཏཾ ཨཔཙིཏིཾ སརནྟིཡཱ མཡཱ ཨིདཾ ཏཝ དྷནཾ རཀྑིཏནྟི ཨཏྠོ.

ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཙ པན སཱ དེཝཏཱ ཏསྶ ཀནིཊྛེན ཀཏཀཱུཊཀམྨཾ སབྦཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨེསོ ཨིདཱནི ཧདཡེན སུསྶནྟེན ནིཔནྣོ, དུཊྛཙིཏྟསྶ ཝུཌྜྷི ནཱམ ནཏྠི, ཨཧཾ པན ‘ཏཝ སནྟཀཾ མཱ ནསྶཱི’ཏི དྷནཾ ཏེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨདཱསིཾ, ཨིདཾ ཀནིཊྛཙོརསྶ ཨདཏྭཱ སབྦཾ ཏྭཉྙེཝ གཎྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༡༤.

‘‘པདུཊྛཙིཏྟསྶ ན ཕཱཏི ཧོཏི, ན ཙཱཔི ཏཾ དེཝཏཱ པཱུཛཡནྟི;

ཡོ བྷཱཏརཾ པེཏྟིཀཾ སཱཔཏེཡྻཾ, ཨཝཉྩཡཱི དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ན ཕཱཏི ཧོཏཱིཏི ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ཨིདྷལོཀེ ཝཱ པརལོཀེ ཝཱ ཝུཌྜྷི ནཱམ ན ཧོཏི. ན ཙཱཔི ཏནྟི ཏཾ པུགྒལཾ ཏསྶ སནྟཀཾ རཀྑམཱནཱ དེཝཏཱ ན པཱུཛཡནྟི.

ཨིཏི ¶ དེཝཏཱ མིཏྟདུབྦྷིཙོརསྶ ཀཧཱཔཎེ ཨདཱཏུཀཱམཱ ཨེཝམཱཧ. བོདྷིསཏྟོ པན ‘‘ན སཀྐཱ ཨེཝཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཏསྶཔི པཉྩ ཀཧཱཔཎསཏཱནི པེསེསིཡེཝ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཝཱཎིཛོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཨིདཱནི ཀཱུཊཝཱཎིཛོ, ཛེཊྛབྷཱཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

མཙྪུདྡཱནཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༨༩] ༩. ནཱནཱཚནྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ནཱནཱཚནྡཱ, མཧཱརཱཛཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨཊྛཝརལཱབྷཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏེ ཛུཎྷཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༡.༡༣ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཨཏཱིཏེ ¶ པན བོདྷིསཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཏསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ¶ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ ཋཱནཏོ ཨཔནཱིཏོ པིཏུ པུརོཧིཏོ ཨཏྠི. སོ དུགྒཏོ ཧུཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཛརགེཧེ ཝསཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན རཏྟིབྷཱགེ ནགརཾ པརིགྒཎྷནྟོ ཝིཙརཏི. ཏམེནཾ ཀཏཀམྨཙོརཱ ཨེཀསྨིཾ སུརཱཔཱནེ སུརཾ པིཝིཏྭཱ ཨཔརམྤི གྷཊེནཱདཱཡ ཨཏྟནོ གེཧཾ གཙྪནྟཱ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ ཀོསི ཏྭ’’ནྟི ཝཏྭཱ པཧརིཏྭཱ ཨུཏྟརིསཱཊཀཾ གཧེཏྭཱ གྷཊཾ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཏཱསེནྟཱ གཙྪིཾསུ. སོཔི ཁོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྨིཾ ཁཎེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ ཋིཏོ ནཀྑཏྟཾ ཨོལོཀེནྟོ རཉྙོ ཨམིཏྟཱནཾ ཧཏྠགཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྲཱཧྨཎིཾ ཨཱམནྟེསི. སཱ ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝེགེན ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱ. ཨཐ ནཾ སོ ཨཱཧ – ‘‘བྷོཏི ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཨམིཏྟཱནཾ ཝསཾ གཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཡྻ, ཀིཾ ཏེ རཉྙོ སནྟིཀེ པཝཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི.

རཱཛཱ ¶ བྲཱཧྨཎསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ དྷུཏྟེ ཨཱཧ – ‘‘དུགྒཏོམྷི, སཱམི, ཨུཏྟརཱསངྒཾ གཧེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཐ མ’’ནྟི. ཏེ པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟཾ ཀཱརུཉྙེན ཝིསྶཛྫེསུཾ. སོ ཏེསཾ ཝསནགེཧཾ སལླཀྑེཏྭཱ ནིཝཏྟི. ཨཐ པོརཱཎཀཔུརོཧིཏོ བྲཱཧྨཎོཔི ‘‘བྷོཏི, ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཨམིཏྟཧཏྠཏོ མུཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏམྤི སུཏྭཱ ཏམྤི གེཧཾ སལླཀྑེཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧི. སོ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨཱཙརིཡཱ རཏྟིཾ ནཀྑཏྟཾ ཨོལོཀཡིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ སོབྷན’’ནྟི? ‘‘སོབྷནཾ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀོཙི གཱཧོ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ནཏྠི, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཨསུཀགེཧཏོ བྲཱཧྨཎཾ པཀྐོསཐཱ’’ཏི པོརཱཎཀཔུརོཧིཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, ཨཱཙརིཡ, རཏྟིཾ ཏེ ནཀྑཏྟཾ ¶ དིཊྛ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཀོཙི གཱཧོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨཛྫ རཏྟིཾ ཏུམྷེ ཨམིཏྟཝསཾ གནྟྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ མུཏྟཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ནཀྑཏྟཛཱནནཀེན ནཱམ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི སེསབྲཱཧྨཎེ ནིཀྐཌྜྷཱཔེཏྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎ, པསནྣོསྨི ཏེ, ཝརཾ ཏྭཾ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཧཱརཱཛ, པུཏྟདཱརེན སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘གཙྪ མནྟེཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི.

སོ གནྟྭཱ བྲཱཧྨཎིཉྩ པུཏྟཉྩ སུཎིསཉྩ དཱསིཉྩ པཀྐོསིཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ མེ ཝརཾ དདཱཏི, ཀིཾ གཎྷཱམཱ’’ཏི པུཙྪི. བྲཱཧྨཎཱི ‘‘མཡ྄ཧཾ དྷེནུསཏཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ, པུཏྟོ ཚཏྟམཱཎཝོ ནཱམ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀུམུདཝཎྞེཧི ཙཏཱུཧི སིནྡྷཝེཧི ཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐ’’ནྟི, སུཎིསཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ མཎིཀུཎྜལཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཱལངྐཱར’’ནྟི, པུཎྞཱ ནཱམ དཱསཱི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨུདུཀྑལམུསལཉྩེཝ སུཔྤཉྩཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ པན གཱམཝརཾ གཧེཏུཀཱམོ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ¶ , བྲཱཧྨཎ, པུཙྪིཏོ ཏེ པུཏྟདཱརོ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘ཨཱམ, དེཝ, པུཙྪིཏོ, ཨནེཀཙྪནྡོ’’ཏི ཝཏྭཱ པཋམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ –

༡༡༥.

‘‘ནཱནཱཚནྡཱ མཧཱརཱཛ, ཨེཀཱགཱརེ ཝསཱམསེ;

ཨཧཾ གཱམཝརཾ ཨིཙྪེ, བྲཱཧྨཎཱི ཙ གཝཾ སཏཾ.

༡༡༦.

‘‘པུཏྟོ ཙ ཨཱཛཉྙརཐཾ, ཀཉྙཱ ཙ མཎིཀུཎྜལཾ;

ཡཱ ཙེསཱ པུཎྞིཀཱ ཛམྨཱི, ཨུདུཀྑལཾབྷིཀངྑཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨིཙྪེཏི ཨིཙྪཱམི. གཝཾ སཏནྟི དྷེནཱུནཾ གུནྣཾ སཏཾ. ཀཉྙཱཏི སུཎིསཱ. ཡཱ ཙེསཱཏི ཡཱ ཨེསཱ ཨམྷཱཀཾ གྷརེ པུཎྞིཀཱ ནཱམ དཱསཱི, སཱ ཛམྨཱི ལཱམིཀཱ སུཔྤམུསལེཧི སདྡྷིཾ ཨུདུཀྑལཾ ཨབྷིཀངྑཏི ཨིཙྪཏཱིཏི.

རཱཛཱ ‘‘སབྦེསཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེནྟོ –

༡༡༧.

‘‘བྲཱཧྨཎསྶ ¶ གཱམཝརཾ, བྲཱཧྨཎིཡཱ གཝཾ སཏཾ;

པུཏྟསྶ ཨཱཛཉྙརཐཾ, ཀཉྙཱཡ མཎིཀུཎྜལཾ;

ཡཉྩེཏཾ པུཎྞིཀཾ ཛམྨིཾ, པཊིཔཱདེཐུདུཀྑལ’’ནྟི. – གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ ཡཉྩེཏནྟི ཡཉྩ ཨེཏཾ པུཎྞིཀནྟི ཝདཏི, ཏཾ ཛམྨིཾ ཨུདུཀྑལཾ པཊིཔཱདེཐ སམྤཊིཙྪཱཔེཐཱཏི.

ཨིཏི རཱཛཱ བྲཱཧྨཎེན པཏྠིཏཉྩ ཨཉྙཉྩ མཧནྟཾ ཡསཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨམྷཱཀཾ ཀཏྟབྦཀིཙྩེསུ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔཛྫཱ’’ཏི ཝཏྭཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཨཀཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ བྲཱཧྨཎོ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, རཱཛཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ནཱནཱཚནྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༢༩༠] ༡༠. སཱིལཝཱིམཾསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སཱིལཾ ¶ ཀིརེཝ ཀལྱཱཎནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ སཱིལཝཱིམཾསཀབྲཱཧྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ པན པཙྩུཔྤནྣམྤི ཨཏཱིཏམྤི ཧེཊྛཱ ཨེཀཀནིཔཱཏེ སཱིལཝཱིམཾསཀཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༨༦) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཨིདྷ པན བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཏསྶ པུརོཧིཏོ སཱིལསམྤནྣོ ‘‘ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི ཧེརཉྙིཀཕལཀཏོ དྭེ དིཝསེ ཨེཀེཀཾ ཀཧཱཔཎཾ གཎྷི. ཨཐ ནཾ ཏཏིཡདིཝསེ ‘‘ཙོརོ’’ཏི གཧེཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ ནཡིཾསུ. སོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨཧིཏུཎྜིཀེ སཔྤཾ ཀཱིལཱ༹པེནྟེ ཨདྡས. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀསྨཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི པུཙྪི ¶ . བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཝཱིམཾསིཏུཀཱམཏཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཝོཙ –

༡༡༨.

‘‘སཱིལཾ ཀིརེཝ ཀལྱཱཎཾ, སཱིལཾ ལོཀེ ཨནུཏྟརཾ;

པསྶ གྷོརཝིསོ ནཱགོ, སཱིལཝཱཏི ན ཧཉྙཏི.

༡༡༩.

‘‘སོཧཾ ¶ སཱིལཾ སམཱདིསྶཾ, ལོཀེ ཨནུམཏཾ སིཝཾ;

ཨརིཡཝུཏྟིསམཱཙཱརོ, ཡེན ཝུཙྩཏི སཱིལཝཱ.

༡༢༠.

‘‘ཉཱཏཱིནཉྩ པིཡོ ཧོཏི, མིཏྟེསུ ཙ ཝིརོཙཏི;

ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སུགཏིཾ, ཨུཔཔཛྫཏི སཱིལཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིལནྟི ཨཱཙཱརོ. ཀིརཱཏི ཨནུསྶཝཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཀལྱཱཎནྟི སོབྷནཾ, ‘‘སཱིལཾ ཀིརེཝ ཀལྱཱཎ’’ནྟི ཨེཝཾ པཎྜིཏཱ ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པསྶཱཏི ཨཏྟཱནམེཝ ཝདཏི. ན ཧཉྙཏཱིཏི པརམྤི ན ཝིཧེཋེཏི, པརེཧིཔི ན ཝིཧེཋཱིཡཏི. སམཱདིསྶནྟི སམཱདིཡིསྶཱམི. ཨནུམཏཾ སིཝནྟི ‘‘ཁེམཾ ནིབྦྷཡ’’ནྟི ཨེཝཾ པཎྜིཏེཧི སམྤཊིཙྪིཏཾ. ཡེན ཝུཙྩཏཱིཏི ཡེན སཱིལེན སཱིལཝཱ པུརིསོ ཨརིཡཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ པཊིཔཏྟིཾ སམཱཙརནྟོ ‘‘ཨརིཡཝུཏྟིསམཱཙཱརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏམཧཾ སམཱདིཡིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིརོཙཏཱིཏི པབྦཏམཏྠཀེ ཨགྒིཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཝིརོཙཏི.

ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟོ ཏཱིཧི གཱཐཱཧི སཱིལསྶ ཝཎྞཾ པཀཱསེནྟོ རཉྙོ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, མམ གེཧེ པིཏུ སནྟཀཾ མཱཏུ སནྟཀཾ ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏཾ ཏཡཱ དིནྣཉྩ བཧུ དྷནཾ ཨཏྠི ¶ , པརིཡནྟོ ནཱམ ན པཉྙཱཡཏི, ཨཧཾ པན སཱིལཾ ཝཱིམཾསནྟོ ཧེརཉྙིཀཕལཀཏོ ཀཧཱཔཎེ གཎྷིཾ. ཨིདཱནི མཡཱ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཛཱཏིགོཏྟཀུལཔདེསཱནཾ ལཱམཀབྷཱཝོ, སཱིལསྶེཝ ཙ ཛེཊྛཀབྷཱཝོ ཉཱཏོ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, པབྦཛྫཾ མེ ཨནུཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ རཉྙཱ པུནཔྤུནཾ ཡཱཙིཡམཱནོཔི ནིཀྑམྨ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སཱིལཝཱིམཾསཀོ པུརོཧིཏོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སཱིལཝཱིམཾསཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཨབྦྷནྟརཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དུམ ཀཾསཝརུཏྟམབྱགྒྷམིགཱ, མཎཡོ མཎི སཱལུཀམཝ྄ཧཡནོ;

ཨནུསཱསནིཡོཔི ཙ མཙྪཝརོ, མཎིཀུཎྜལཀེན ཀིརེན དསཱཏི.

༥. ཀུམྦྷཝགྒོ

[༢༩༡] ༡. སུརཱགྷཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ

སབྦཀཱམདདཾ ¶ ¶ ཀུམྦྷནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ བྷཱགིནེཡྻཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟཀཱ ཙཏྟཱལཱིས ཧིརཉྙཀོཊིཡོ པཱནབྱསནེན ནཱསེཏྭཱ སེཊྛིནོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སོཔིསྶ ‘‘ཝོཧཱརཾ ཀརོཧཱི’’ཏི སཧསྶཾ ཨདཱསི, ཏམྤི ནཱསེཏྭཱ པུན ཨགམཱསི. པུནསྶ པཉྩ སཏཱནི དཱཔེསི, ཏཱནིཔི ནཱསེཏྭཱ པུན ཨཱགཏསྶ དྭེ ཐཱུལསཱཊཀེ དཱཔེསི. ཏེཔི ནཱསེཏྭཱ པུན ཨཱགཏཾ གཱིཝཱཡཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེསི. སོ ཨནཱཐོ ཧུཏྭཱ པརཀུཊྚཾ ནིསྶཱཡ ཀཱལམཀཱསི, ཏམེནཾ ཀཌྜྷིཏྭཱ བཧི ཚཌྜེསུཾ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སབྦཾ ཏཾ བྷཱགིནེཡྻསྶ པཝཏྟིཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ཏྭཾ ཨེཏཾ ཀཐཾ སནྟཔྤེསྶསི, ཡམཧཾ པུབྦེ སབྦཀཱམདདཾ ཀུམྦྷཾ དཏྭཱཔི སནྟཔྤེཏུཾ ནཱསཀྑི’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེན ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན སེཊྛིཊྛཱནཾ ལབྷི. ཏསྶ གེཧེ བྷཱུམིགཏམེཝ ¶ ཙཏྟཱལཱིསཀོཊིདྷནཾ ཨཧོསི, པུཏྟོ པནསྶ ཨེཀོཡེཝ. བོདྷིསཏྟོ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཀཱལཀཏོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཐསྶ པུཏྟོ ཝཱིཐིཾ ཨཱཝརིཏྭཱ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ སུརཾ པཱཏུཾ ཨཱརབྷི. སོ ལངྒྷནདྷཱཝནནཙྩགཱིཏཱདཱིནི ཀརོནྟཱནཾ སཧསྶཾ སཧསྶཾ དདམཱནོ ཨིཏྠིསོཎྜསུརཱསོཎྜམཾསསོཎྜཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཀྭ གཱིཏཾ, ཀྭ ནཙྩཾ, ཀྭ ཝཱདིཏ’’ནྟི སམཛྫཏྠིཀོ པམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧིཎྜནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཙཏྟཱལཱིསཀོཊིདྷནཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཱུཔཀརཎཱནི ¶ ཙ ཝིནཱསེཏྭཱ དུགྒཏོ ཀཔཎོ པིལོཏིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཝིཙརི. སཀྐོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏསྶ དུགྒཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པུཏྟཔེམེན ཨཱགནྟྭཱ སབྦཀཱམདདཾ ཀུམྦྷཾ དཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཡཐཱ ཨཡཾ ཀུམྦྷོ ན བྷིཛྫཏི, ཏཐཱ ནཾ རཀྑ, ཨིམསྨིཾ ཏེ སཏི དྷནསྶ པརིཙྪེདོ ནཱམ ན བྷཝིསྶཏི, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. ཏཏོ པཊྛཱཡ སུརཾ པིཝནྟོ ཝིཙརི. ཨཐེཀདིཝསཾ མཏྟོ ཏཾ ཀུམྦྷཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔིཏྭཱ སམྤཊིཙྪནྟོ ཨེཀཝཱརཾ ཝིརཛ྄ཛྷི ¶ , ཀུམྦྷོ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏྭཱ བྷིཛྫི. ཏཏོ པཊྛཱཡ པུན དལིདྡོ ཧུཏྭཱ པིལོཏིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཔཱལཧཏྠོ བྷིཀྑཾ ཙརནྟོ པརཀུཊྚཾ ནིསྶཱཡ ཀཱལམཀཱསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ –

༡༢༡.

‘‘སབྦཀཱམདདཾ ཀུམྦྷཾ, ཀུཊཾ ལདྡྷཱན དྷུཏྟཀོ;

ཡཱཝ ནཾ ཨནུཔཱལེཏི, ཏཱཝ སོ སུཁམེདྷཏི.

༡༢༢.

‘‘ཡདཱ མཏྟོ ཙ དིཏྟོ ཙ, པམཱདཱ ཀུམྦྷམབྦྷིདཱ;

ཏདཱ ནགྒོ ཙ པོཏྠོ ཙ, པཙྪཱ བཱལོ ཝིཧཉྙཏི.

༡༢༣.

‘‘ཨེཝམེཝ ཡོ དྷནཾ ལདྡྷཱ, པམཏྟོ པརིབྷུཉྫཏི;

པཙྪཱ ཏཔྤཏི དུམྨེདྷོ, ཀུཊཾ བྷིཏྭཱཝ དྷུཏྟཀོ’’ཏི. –

ཨིམཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷགཱཐཱ ཝཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི.

ཏཏྠ སབྦཀཱམདདནྟི སབྦེ ཝཏྠུཀཱམེ དཱཏུཾ སམཏྠཾ ཀུམྦྷཾ. ཀུཊནྟི ཀུམྦྷཝེཝཙནཾ. ཡཱཝཱཏི ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ. ཨནུཔཱལེཏཱིཏི ཡོ ཀོཙི ཨེཝརཱུཔཾ ལབྷིཏྭཱ ཡཱཝ རཀྑཏི, ཏཱཝ སོ སུཁམེདྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. མཏྟོ ¶ ཙ དིཏྟོ ཙཱཏི སུརཱམདེན མཏྟོ དཔྤེན དིཏྟོ. པམཱདཱ ཀུམྦྷམབྦྷིདཱཏི པམཱདེན ཀུམྦྷཾ བྷིནྡི. ནགྒོ ཙ པོཏྠོ ཙཱཏི ཀདཱཙི ནགྒོ, ཀདཱཙི པོཏྠཀཔིལོཏིཀཱཡ ནིཝཏྠཏྟཱ པོཏྠོ. ཨེཝམེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨེཝ. པམཏྟོཏི པམཱདེན. ཏཔྤཏཱིཏི སོཙཏི.

‘‘ཏདཱ སུརཱགྷཊབྷེདཀོ དྷུཏྟོ སེཊྛིབྷཱགིནེཡྻོ ཨཧོསི, སཀྐོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུརཱགྷཊཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཋམཱ.

[༢༩༢] ༢. སུཔཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

བཱརཱཎསྱཾ ¶ ¶ , མཧཱརཱཛཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ བིམྦཱདེཝིཡཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན དིནྣཾ རོཧིཏམཙྪརསཾ ནཝསཔྤིམིསྶཀཾ སཱལིབྷཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏཨབྦྷནྟརཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༣.༩༡-༩༣) ཝཏྠུསདིསམེཝ. ཏདཱཔི ཧི ཐེརིཡཱ ཨུདརཝཱཏོ ཀུཔྤི, རཱཧུལབྷདྡོ ཐེརསྶ ཨཱཙིཀྑི. ཐེརོ ཏཾ ཨཱསནསཱལཱཡཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཀོསལརཉྙོ ནིཝེསནཾ གནྟྭཱ རོཧིཏམཙྪརསཾ ནཝསཔྤིམིསྶཀཾ སཱལིབྷཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏསྶ ཨདཱསི. སོ ཨཱཧརིཏྭཱ མཱཏུ ཐེརིཡཱ ཨདཱསི, ཏསྶཱ བྷུཏྟམཏྟཱཡ ཨུདརཝཱཏོ པཊིཔྤསྶམྦྷི. རཱཛཱ པུརིསེ པེསེཏྭཱ པརིགྒཎྷཱཔེཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཐེརིཡཱ ཏཐཱརཱུཔཾ བྷཏྟཾ ཨདཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ དྷམྨསེནཱཔཏི, ཐེརིཾ ཨེཝརཱུཔེན ནཱམ བྷོཛནེན སནྟཔྤེསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ སཱརིཔུཏྟོ རཱཧུལམཱཏཱཡ པཏྠིཏཾ དེཏི, པུབྦེཔི ཨདཱསིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཀཱཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨསཱིཏིཡཱ ཀཱཀསཧསྶཱནཾ ཛེཊྛཀོ སུཔཏྟོ ནཱམ ཀཱཀརཱཛཱ ཨཧོསི, ཨགྒམཧེསཱི པནསྶ སུཕསྶཱ ནཱམ ཀཱཀཱི ཨཧོསི, སེནཱཔཏི སུམུཁོ ནཱམ. སོ ཨསཱིཏིཡཱ ཀཱཀསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ བཱརཱཎསིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསི. སོ ¶ ཨེཀདིཝསཾ སུཕསྶཾ ཨཱདཱཡ གོཙརཾ པརིཡེསནྟོ བཱརཱཎསིརཉྙོ མཧཱནསམཏྠཀེན ཨགམཱསི. སཱུདོ རཉྙོ ནཱནཱམཙྪམཾསཝིཀཏིཔརིཝཱརཾ བྷོཛནཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཐོཀཾ བྷཱཛནཱནི ཝིཝརིཏྭཱ ཨུསུམཾ པལཱཔེནྟོ ཨཊྛཱསི. སུཕསྶཱ མཙྪམཾསགནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ རཱཛབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾ ཨཀཐེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ‘‘ཨེཧི, བྷདྡེ, གོཙརཱཡ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ‘‘ཏུམྷེ གཙྪཐ, མཡ྄ཧཾ ཨེཀོ དོཧལོ༹ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཱིདིསོ དོཧལོ༹’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བཱརཱཎསིརཉྙོ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམཱམྷི, ན ཁོ པན སཀྐཱ ¶ མཡཱ ཏཾ ལདྡྷུཾ, ཏསྨཱ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིསྶཱམི, དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ཙིནྟཡམཱནོ ནིསཱིདི. སུམུཁོ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནཏྟམནོསཱི’’ཏི པུཙྪི, རཱཛཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སེནཱཔཏི ‘‘མཱ ཙིནྟཡི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཏེ ཨུབྷོཔི ཨསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ ཏུམྷེ ཨིདྷེཝ ཧོཐ, མཡཾ བྷཏྟཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ཀཱཀེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨེཐ བྷཏྟཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཀཱཀེཧི སདྡྷིཾ བཱརཱཎསིཾ པཝིསིཏྭཱ མཧཱནསསྶ ཨཝིདཱུརེ ཀཱཀེ ཝགྒེ ཝགྒེ ཀཏྭཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ¶ ཨཱརཀྑཏྠཱཡ ཋཔེཏྭཱ སཡཾ ཨཊྛཧི ཀཱཀཡོདྷེཧི སདྡྷིཾ མཧཱནསཚདནེ ནིསཱིདི རཉྙོ བྷཏྟཧརཎཀཱལཾ ཨོལོཀཡམཱནོ. ཏེ ཙ ཀཱཀེ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ རཉྙོ བྷཏྟེ ཧརིཡམཱནེ བྷཱཛནཱནི པཱཏེསྶཱམི, བྷཱཛནེསུ པཏིཏེསུ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ ནཏྠི, ཏུམྷེསུ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ མུཁཔཱུརཾ བྷཏྟཾ, ཙཏྟཱརོ མཙྪམཾསཾ གཧེཏྭཱ ནེཏྭཱ སུཔཏྟཾ སཔཛཱཔཏིཀཾ ཀཱཀརཱཛཱནཾ བྷོཛེཐ, ‘ཀཧཾ སེནཱཔཏཱི’ཏི ཝུཏྟེ ‘པཙྪཏོ ཨེཧིཏཱི’ཏི ཝདེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཨཐ སཱུདོ རཉྙོ བྷོཛནཝིཀཏིཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཀཱཛེན གཧེཏྭཱ རཱཛཀུལཾ པཱཡཱསི. ཏསྶ རཱཛངྒཎཾ གཏཀཱལེ ཀཱཀསེནཱཔཏི ཀཱཀཱནཾ སཉྙཾ དཏྭཱ སཡཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ བྷཏྟཧཱརཀསྶ ཨུརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ནཁཔཉྫརེན པཧརིཏྭཱ ཀཎཡགྒསདིསེན ཏུཎྜེན ནཱསགྒམསྶ ཨབྷིཧནྟྭཱ ཨུཊྛཱཡ དྭཱིཧི པཀྑེཧི མུཁམསྶ པིདཧི. རཱཛཱ མཧཱཏལེ ཙངྐམནྟོ མཧཱཝཱཏཔཱནེན ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ ཀཱཀསྶ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ བྷཏྟཧཱརཀསྶ སདྡཾ དཏྭཱ ‘‘བྷོ བྷཏྟཀཱརཀ, བྷཱཛནཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཀཱཀམེཝ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ བྷཱཛནཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཀཱཀཾ དལ༹ྷཾ གཎྷི. རཱཛཱཔི ནཾ ‘‘ཨིཏོ ཨེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཏསྨིཾ ¶ ཁཎེ ཀཱཀཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ པཧོནཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ¶ སེསཾ ཝུཏྟནིཡཱམེནེཝ གཧེཏྭཱ ཨགམིཾསུ. ཏཏོ སེསཱ ཨཱགནྟྭཱ སེསཾ བྷུཉྫིཾསུ. ཏེཔི ཨཊྛ ཛནཱ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ སཔཛཱཔཏིཀཾ བྷོཛེསུཾ, སུཕསྶཱཡ དོཧལོ༹ ཝཱུཔསམི. བྷཏྟཧཱརཀོ ཀཱཀཾ རཉྙོ ཨུཔནེསི. ཨཐ ནཾ རཱཛཱ པུཙྪི – ‘‘བྷོ ཀཱཀ, ཏྭཾ མམཉྩ ན ལཛྫི, བྷཏྟཧཱརཀསྶ ཙ ནཱསཾ ཁཎྜེསི, བྷཏྟབྷཱཛནཱནི ཙ བྷིནྡི, ཨཏྟནོ ཙ ཛཱིཝིཏཾ ན རཀྑི, ཀསྨཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཀམྨམཀཱསཱི’’ཏི? ཀཱཀོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ བཱརཱཎསིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསཏི, ཨཧམསྶ སེནཱཔཏི, ཏསྶ སུཕསྶཱ ནཱམ བྷརིཡཱ དོཧལི༹ནཱི ཏུམྷཱཀཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམཱ, རཱཛཱ ཏསྶཱ དོཧལ༹ཾ མཡ྄ཧཾ ཨཱཙིཀྑི. ཨཧཾ ཏཏྠེཝ མམ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཨིདཱནི མེ ཏསྶཱ བྷོཛནཾ པེསིཏཾ, མཡ྄ཧཾ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཏྟོ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན མཡཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི དཱིཔེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ.

༡༢༤.

‘‘བཱརཱཎསྱཾ མཧཱརཱཛ, ཀཱཀརཱཛཱ ནིཝཱསཀོ;

ཨསཱིཏིཡཱ སཧསྶེཧི, སུཔཏྟོ པརིཝཱརིཏོ.

༡༢༥.

‘‘ཏསྶ དོཧལི༹ནཱི བྷརིཡཱ, སུཕསྶཱ བྷཀྑིཏུམིཙྪཏི;

རཉྙོ མཧཱནསེ པཀྐཾ, པཙྩགྒྷཾ རཱཛབྷོཛནཾ.

༡༢༦.

‘‘ཏེསཱཧཾ ¶ པཧིཏོ དཱུཏོ, རཉྙོ ཙམྷི ཨིདྷཱགཏོ;

བྷཏྟུ ཨཔཙིཏིཾ ཀུམྨི, ནཱསཱཡམཀརཾ ཝཎ’’ནྟི.

ཏཏྠ བཱརཱཎསྱནྟི བཱརཱཎསིཡཾ. ནིཝཱསཀོཏི ནིབདྡྷཝསནཀོ. པཀྐནྟི ནཱནཔྤཀཱརེན སམྤཱདིཏཾ. ཀེཙི ‘‘སིདྡྷ’’ནྟི སཛ྄ཛྷཱཡནྟི. པཙྩགྒྷནྟི ཨབྦྷུཎྷཾ ཨཔཱརིཝཱསིཀཾ, མཙྪམཾསཝིཀཏཱིསུ ཝཱ པཙྩེཀཾ མཧགྒྷཾ ཨེཏྠཱཏི པཙྩགྒྷཾ. ཏེསཱཧཾ པཧིཏོ དཱུཏོ, རཉྙོ ཙམྷི ཨིདྷཱགཏོཏི ཏེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཨཧཾ དཱུཏོ ཨཱཎཏྟིཀརོ རཉྙོ ཙ ཨམྷི པཧིཏོ, ཏསྨཱ ཨིདྷ ཨཱགཏོཏི ཨཏྠོ. བྷཏྟུ ཨཔཙིཏིཾ ཀུམྨཱིཏི སྭཱཧཾ ཨེཝཾ ཨཱགཏོ ཨཏྟནོ བྷཏྟུ ཨཔཙིཏིཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀརོམི. ནཱསཱཡམཀརཾ ཝཎནྟི, མཧཱརཱཛ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཏུམྷེ ཙ ཨཏྟནོ ¶ ཙ ཛཱིཝིཏཾ ཨགཎེཏྭཱ བྷཏྟབྷཱཛནཾ པཱཏཱཔེཏུཾ བྷཏྟཧཱརཀསྶ ནཱསཱཡ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཎཾ ཨཀཱསིཾ, མཡཱ ཨཏྟནོ རཉྙོ ཨཔཙིཏི ཀཏཱ, ཨིདཱནི ཏུམྷེ ཡཾ ཨིཙྪཐ, ཏཾ དཎྜཾ ཀརོཐཱཏི.

རཱཛཱ ¶ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘མཡཾ ཏཱཝ མནུསྶབྷཱུཏཱནཾ མཧནྟཾ ཡསཾ དཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ སུཧཛྫེ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོམ, གཱམཱདཱིནི དདམཱནཱཔི ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཏདཱཡཀཾ ན ལབྷཱམ, ཨཡཾ ཀཱཀོ སམཱནོ ཨཏྟནོ རཉྙོ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཏི, ཨཏིཝིཡ སཔྤུརིསོ མདྷུརསྶརོ དྷམྨཀཐིཀོ’’ཏི གུཎེསུ པསཱིདིཏྭཱ ཏཾ སེཏཙྪཏྟེན པཱུཛེསི. སོ ཨཏྟནཱ ལདྡྷེན སེཏཙྪཏྟེན རཱཛཱནམེཝ པཱུཛེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ གུཎེ ཀཐེསི. རཱཛཱ ནཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུབྷིནྣམྤི ཏེསཾ ཨཏྟནོ བྷོཛནནིཡཱམེན བྷཏྟཾ པཊྛཔེསི, སེསཀཱཀཱནཾ དེཝསིཀཾ ཨེཀཾ ཏཎྜུལམྦཎཾ པཙཱཔེསི, སཡཉྩ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑི. སུཔཏྟཀཱཀོཝཱདོ པན སཏྟ ཝསྶསཏཱནི པཝཏྟི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, སུམུཁོ སེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟོ, སུཕསྶཱ རཱཧུལམཱཏཱ, སུཔཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སུཔཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ དུཏིཡཱ.

[༢༩༣] ༣. ཀཱཡནིབྦིནྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཕུཊྛསྶ མེཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིརེཀོ པུརིསོ པཎྜུརོགེན ཨཊྚིཏོ ཝེཛྫེཧི པཊིཀྑིཏྟོ. པུཏྟདཱརོཔིསྶ ‘‘ཀོ ཨིམཾ པཊིཛགྒིཏུཾ ¶ སཀྐོཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམམྷཱ རོགཱ ཝུཊྛཧིསྶཱམི, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཀིཉྩི སཔྤཱཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཨརོགོ ཧུཏྭཱ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. སོ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛྫཉྩ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ནཱམ པཎྜུརོགཱི ¶ ‘ཨིམམྷཱ རོགཱ ཝུཊྛིཏོ པབྦཛིསྶཱམཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པབྦཛིཏོ ཙེཝ ཨརཧཏྟཉྩ པཏྟོ’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི ¶ . པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནི ཨཡམེཝ; པུབྦེ པཎྜིཏཱཔི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ རོགཱ ཝུཊྛཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝུཌྜྷིམཀཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེཏྭཱ ཝསནྟོ པཎྜུརོགཱི ཨཧོསི. ཝེཛྫཱཔི པཊིཛགྒིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, པུཏྟདཱརོཔིསྶ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསི. སོ ‘‘ཨིམམྷཱ རོགཱ ཝུཊྛིཏོ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ སཔྤཱཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཨརོགོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཛྷཱནསུཁེན ཝིཧརནྟོ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ནཱམ ནཱལཏྠ’’ནྟི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༡༢༧.

‘‘ཕུཊྛསྶ མེ ཨཉྙཏརེན བྱཱདྷིནཱ, རོགེན བཱལ༹ྷཾ དུཁིཏསྶ རུཔྤཏོ;

པརིསུསྶཏི ཁིཔྤམིདཾ ཀལེ༹ཝརཾ, པུཔྥཾ ཡཐཱ པཾསུནི ཨཱཏཔེ ཀཏཾ.

༡༢༨.

‘‘ཨཛཉྙཾ ཛཉྙསངྑཱཏཾ, ཨསུཙིཾ སུཙིསམྨཏཾ;

ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརཾ, ཛཉྙརཱུཔཾ ཨཔསྶཏོ.

༡༢༩.

‘‘དྷིརཏྠུམཾ ཨཱཏུརཾ པཱུཏིཀཱཡཾ, ཛེགུཙྪིཡཾ ཨསྶུཙིཾ བྱཱདྷིདྷམྨཾ;

ཡཏྠཔྤམཏྟཱ ཨདྷིམུཙྪིཏཱ པཛཱ, ཧཱཔེནྟི མགྒཾ སུགཏཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཉྙཏརེནཱཏི ཨཊྛནཝུཏིཡཱ རོགེསུ ཨེཀེན པཎྜུརོགབྱཱདྷིནཱ. རོགེནཱཏི རུཛྫནསབྷཱཝཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམེན. རུཔྤཏོཏི གྷཊྚིཡམཱནསྶ པཱིལི༹ཡམཱནསྶ. པཾསུནི ཨཱཏཔེ ཀཏནྟི ཡཐཱ ཨཱཏཔེ ཏཏྟཝཱལིཀཱཡ ཋཔིཏཾ སུཁུམཔུཔྥཾ པརིསུསྶེཡྻ, ཨེཝཾ པརིསུསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཛཉྙཾ ཛཉྙསངྑཱཏནྟི པཊིཀཱུལཾ ཨམནཱཔམེཝ བཱལཱནཾ མནཱཔནྟི སངྑཾ གཏཾ. ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརནྟི ¶ ཀེསཱདཱིཧི དྭཏྟིཾསཱཡ ཀུཎཔེཧི པརིཔུཎྞཾ ¶ . ཛཉྙརཱུཔཾ ཨཔསྶཏོཏི ཨཔསྶནྟསྶ ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནསྶ ¶ མནཱཔཾ སཱདྷུརཱུཔཾ པརིབྷོགསབྷཱཝཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཀཱསིཏོ ཨསུབྷསབྷཱཝོ བཱལཱནཾ ན ཨུཔཊྛཱཏི.

ཨཱཏུརནྟི ནིཙྩགིལཱནཾ. ཨདྷིམུཙྪིཏཱཏི ཀིལེསམུཙྪཱཡ ཨཏིཝིཡ མུཙྪིཏཱ. པཛཱཏི ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནཱ. ཧཱཔེནྟི མགྒཾ སུགཏཱུཔཔཏྟིཡཱཏི ཨིམསྨིཾ པཱུཏིཀཱཡེ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཔཱཡམགྒཾ པཱུརེནྟཱ དེཝམནུསྶབྷེདཱཡ སུགཏིཨུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ པརིཧཱཔེནྟི.

ཨིཏི མཧཱསཏྟོ ནཱནཔྤཀཱརེན ཨསུཙིབྷཱཝཉྩ ནིཙྩཱཏུརབྷཱཝཉྩ པརིགྒཎྷནྟོ ཀཱཡེ ནིབྦིནྡིཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ བཧུཛནཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིནི པཱཔུཎིཾསུ. ‘‘ཏདཱ ཏཱཔསོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཱཡནིབྦིནྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཏཏིཡཱ.

[༢༩༤] ༤. ཛམྦུཁཱདཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀོཡཾ བིནྡུསྶརོ ཝགྒཱུཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟོ དེཝདཏྟཀོཀཱལིཀེ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏདཱ ཧི དེཝདཏྟེ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརེ ཀོཀཱལིཀོ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘དེཝདཏྟཏྠེརོ ནཱམ མཧཱསམྨཏཔཝེཎིཡཱ ཨོཀྐཱཀརཱཛཝཾསེ ཛཱཏོ ཨསམྦྷིནྣཁཏྟིཡཝཾསེ ཝཌྜྷིཏོ ཏིཔིཊཀདྷརོ ཛྷཱནལཱབྷཱི མདྷུརཀཐོ དྷམྨཀཐིཀོ, དེཐ ཀརོཐ ཐེརསྶཱ’’ཏི དེཝདཏྟསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. དེཝདཏྟོཔི ‘‘ཀོཀཱལིཀོ ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎཀུལཱ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏོ བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ, དེཐ ཀརོཐ ཀོཀཱལིཀསྶཱ’’ཏི ཀོཀཱལིཀསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཨིཏི ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱ ཀུལགྷརེསུ བྷུཉྫནྟཱ ཝིཙརནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ¶ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ དེཝདཏྟཀོཀཱལིཀཱ, ཨཉྙམཉྙསྶ ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ བྷུཉྫནྟཱ ཝིཙརནྟཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ བྷུཉྫནྟི, པུབྦེཔེཝཾ བྷུཉྫིཾསུཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཛམྦུཝནསཎྜེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ¶ ནིབྦཏྟི. ཏཏྲེཀོ ཀཱཀོ ཛམྦུསཱཁཱཡ ནིསིནྣོ ཛམྦུཔཀྐཱནི ཁཱདཏི. ཨཐེཀོ སིངྒཱལོ ཨཱགནྟྭཱ ཨུདྡྷཾ ཨོལོཀེནྟོ ཀཱཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམསྶ ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཛམྦཱུནི ཁཱདེཡྻ’’ནྟི ཏསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༠.

‘‘ཀོཡཾ བིནྡུསྶརོ ཝགྒུ, སརཝནྟཱནམུཏྟམོ;

ཨཙྩུཏོ ཛམྦུསཱཁཱཡ, མོརཙྪཱཔོཝ ཀཱུཛཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ བིནྡུསྶརོཏི བིནྡུནཱ ཨཝིསཱརེན པིཎྜིཏེན སརེན སམནྣཱགཏོ. ཝགྒཱུཏི མདྷུརསདྡོ. ཨཙྩུཏོཏི ན ཙུཏོ སནྣིསིནྣོ. མོརཙྪཱཔོཝ ཀཱུཛཏཱིཏི ཏརུཎམོརོཝ མནཱཔེན སདྡེན ‘‘ཀོ ནཱམེསོ ཀཱུཛཏཱི’’ཏི ཝདཏི.

ཨཐ ནཾ ཀཱཀོ པཊིཔསཾསནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༡.

‘‘ཀུལཔུཏྟོཝ ཛཱནཱཏི, ཀུལཔུཏྟཾ པསཾསིཏུཾ;

བྱགྒྷཙྪཱཔསརཱིཝཎྞ, བྷུཉྫ སམྨ དདཱམི ཏེ’’ཏི.

ཏཏྠ བྱགྒྷཙྪཱཔསརཱིཝཎྞཱཏི ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ བྱགྒྷཔོཏཀསམཱནཝཎྞོཝ ཁཱཡསི, ཏེན ཏཾ ཝདཱམི ཨམྦྷོ བྱགྒྷཙྪཱཔསརཱིཝཎྞ. བྷུཉྫ, སམྨ, དདཱམི ཏེཏི ཝཡསྶ ཡཱཝདཏྠཾ ཛམྦུཔཀྐཱནི ཁཱད, ཨཧཾ ཏེ དདཱམཱིཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཛམྦུསཱཁཾ ཙཱལེཏྭཱ ཕལཱནི པཱཏེསི. ཨཐ ཏསྨིཾ ཛམྦུརུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཏེ ཨུབྷོཔི ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཛམྦཱུནི ཁཱདནྟེ དིསྭཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༢.

‘‘ཙིརསྶཾ ¶ ཝཏ པསྶཱམི, མུསཱཝཱདཱི སམཱགཏེ;

ཝནྟཱདཾ ཀུཎཔཱདཉྩ, ཨཉྙམཉྙཾ པསཾསཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝནྟཱདནྟི པརེསཾ ཝནྟབྷཏྟཁཱདཀཾ ཀཱཀཾ. ཀུཎཔཱདཉྩཱཏི ཀུཎཔཁཱདཀཾ སིངྒཱལཉྩ.

ཨིམཉྩ པན གཱཐཾ ཝཏྭཱ སཱ དེཝཏཱ བྷེརཝརཱུཔཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ ཏེ ཏཏོ པལཱཔེསི.

སཏྠཱ ¶ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཀཱཀོ ཀོཀཱལིཀོ, རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཛམྦུཁཱདཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ.

[༢༩༥] ༥. ཨནྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུསབྷསྶེཝ ཏེ ཁནྡྷོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཏེཡེཝ དྭེ ཛནེ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུ པུརིམསདིསམེཝ.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ གཱམཱུཔཙཱརེ ཨེརཎྜརུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏདཱ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ མཏཾ ཛརགྒཝཾ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ གཱམདྭཱརེ ཨེརཎྜཝནེ ཚཌྜེསུཾ. ཨེཀོ སིངྒཱལོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ མཾསཾ ཁཱདི. ཨེཀོ ཀཱཀོ ཨཱགནྟྭཱ ཨེརཎྜེ ནིལཱིནོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨེཏསྶ ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༣.

‘‘ཨུསབྷསྶེཝ ཏེ ཁནྡྷོ, སཱིཧསྶེཝ ཝིཛམྦྷིཏཾ;

མིགརཱཛ ནམོ ཏྱཏྠུ, ཨཔི ཀིཉྩི ལབྷཱམསེ’’ཏི.

ཏཏྠ ནམོ ཏྱཏྠཱུཏི ནམོ ཏེ ཨཏྠུ.

ཏཾ སུཏྭཱ སིངྒཱལོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༤.

‘‘ཀུལཔུཏྟོཝ ཛཱནཱཏི, ཀུལཔུཏྟཾ པསཾསིཏུཾ;

མཡཱུརགཱིཝསངྐཱས, ཨིཏོ པརིཡཱཧི ཝཱཡསཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨིཏོ པརིཡཱཧཱིཏི ཨེརཎྜཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨིཏོ ཡེནཱཧཾ, ཏེནཱགནྟྭཱ མཾསཾ ཁཱདཱཏི ཝདཏི.

ཏཾ ཏེསཾ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ རུཀྑདེཝཏཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༥.

‘‘མིགཱནཾ ¶ སིངྒཱལོ ཨནྟོ, པཀྑཱིནཾ པན ཝཱཡསོ;

ཨེརཎྜོ ཨནྟོ རུཀྑཱནཾ, ཏཡོ ཨནྟཱ སམཱགཏཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨནྟོཏི ཧཱིནོ ལཱམཀོ.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སིངྒཱལོ དེཝདཏྟོ ཨཧོསི, ཀཱཀོ ཀོཀཱལིཀོ, རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨནྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ པཉྩམཱ.

[༢༩༦] ༦. སམུདྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཀོ ནཱཡནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨུཔནནྡཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཧི མཧགྒྷསོ མཧཱཏཎྷོ ཨཧོསི, སཀཊཔཱུརེཧི པཙྩཡེཧིཔི སནྟཔྤེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཀཱལེ དྭཱིསུ ཏཱིསུ ཝིཧཱརེསུ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔཱཧནེ ཋཔེཏི, ཨེཀསྨིཾ ཀཏྟརཡཊྛིཾ, ཨེཀསྨིཾ ཨུདཀཏུམྦཾ. ཨེཀསྨིཾ སཡཾ ཝསཏི, ཛནཔདཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པཎཱིཏཔརིཀྑཱརེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨརིཡཝཾསཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཏེསཾ པཾསུཀཱུལཱནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ ཙཱིཝརཱནི གཎྷཱཏི, མཏྟིཀཱཔཏྟེ གཱཧཱཔེཏྭཱ མནཱཔམནཱཔེ པཏྟེ ཐཱལཀཱནི ཙ གཧེཏྭཱ ཡཱནཀཾ པཱུརེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ ཨཱགཙྪཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨུཔནནྡོ སཀྱཔུཏྟོ མཧགྒྷསོ མཧིཙྪོ ཨཉྙེསཾ པཊིཔཏྟིཾ ཀཐེཏྭཱ སམཎཔརིཀྑཱརེན ཡཱནཀཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཡུཏྟཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔནནྡེན ཀཏཾ པརེསཾ ཨརིཡཝཾསཀཐཾ ཀཐེནྟེན, པཋམཏརཉྷི ཨཏྟནཱ ཨཔྤིཙྪེན ཧུཏྭཱ པཙྪཱ པརེསཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཏྟཱནམེཝ ¶ པཋམཾ, པཏིརཱུཔེ ནིཝེསཡེ;

ཨཐཉྙམནུསཱསེཡྻ, ན ཀིལིསྶེཡྻ པཎྜིཏོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༨) –

ཨིམཾ དྷམྨཔདེ གཱཐཾ དེསེཏྭཱ ཨུཔནནྡཾ གརཧིཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ ཨུཔནནྡོ མཧིཙྪོ, པུབྦེ མཧཱསམུདྡེཔི ཨུདཀཾ རཀྑིཏབྦཾ མཉྙཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ ¶ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སམུདྡདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཐེཀོ ཀཱཀོ སམུདྡསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ ཝིཙརནྟོ ‘‘སམུདྡེ ཨུདཀཾ པམཱཎེན པིཝཐ, རཀྑནྟཱ པིཝཐཱ’’ཏི མཙྪསངྒྷསཀུཎསངྒྷེ ¶ ཝཱརེནྟོ ཝཱརེནྟོ ཙརཏི. ཏཾ དིསྭཱ སམུདྡདེཝཏཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༦.

‘‘ཀོ ནཱཡཾ ལོཎཏོཡསྨིཾ, སམནྟཱ པརིདྷཱཝཏི;

མཙྪེ མཀརེ ཙ ཝཱརེཏི, ཨཱུམཱིསུ ཙ ཝིཧཉྙཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཀོ ནཱཡནྟི ཀོ ནུ ཨཡཾ.

ཏཾ སུཏྭཱ སམུདྡཀཱཀོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༧.

‘‘ཨནནྟཔཱཡཱི སཀུཎོ, ཨཏིཏྟོཏི དིསཱསུཏོ;

སམུདྡཾ པཱཏུམིཙྪཱམི, སཱགརཾ སརིཏཾཔཏི’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ ཨནནྟསཱགརཾ པཱཏུམིཙྪཱམི, ཏེནམྷི ཨནནྟཔཱཡཱི ནཱམ སཀུཎོ མཧཏིཡཱཔི ཨཔཱུརཎིཡཱ ཏཎྷཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨཏིཏྟོཏིཔི ཨཧཾ དིསཱསུ སུཏོ ཝིསྶུཏོ པཱཀཊོ, སྭཱཧཾ ཨིམཾ སཀལསམུདྡཾ སུནྡརཱནཾ རཏནཱནཾ ཨཱཀརཏྟཱ སཱགརེན ཝཱ ཁཏཏྟཱ སཱགརཾ སརིཏཱནཾ པཏིབྷཱཝེན སརིཏཾཔཏིཾ པཱཏུམིཙྪཱམཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ སམུདྡདེཝཏཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༣༨.

‘‘སོ ཨཡཾ ཧཱཡཏི ཙེཝ, པཱུརཏེ ཙ མཧོདདྷི;

ནཱསྶ ནཱཡཏི པཱིཏནྟོ, ཨཔེཡྻོ ཀིར སཱགརོ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སོ ཨཡཾ ཧཱཡཏི ཙེཝཱཏི ཨུདཀསྶ ཨོསཀྐནཝེལཱཡ ཧཱཡཏི, ནིཀྑམནཝེལཱཡ པཱུརཏི. ནཱསྶ ནཱཡཏཱིཏི ཨསྶ མཧཱསམུདྡསྶ སཙེཔི ནཾ སཀལལོཀོ པིཝེཡྻ, ཏཐཱཔི ‘‘ཨིཏོ ཨེཏྟཀཾ ནཱམ ཨུདཀཾ པཱིཏ’’ནྟི པརིཡནྟོ ན པཉྙཱཡཏི. ཨཔེཡྻོ ཀིརཱཏི ཨེསོ ཀིར སཱགརོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨུདཀཾ ཁེཔེཏྭཱ པཱཏུནྟི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ སཱ བྷེརཝརཱུཔཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ སམུདྡཀཱཀཾ པལཱཔེསི.

སཏྠཱ ¶ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སམུདྡཀཱཀོ ཨུཔནནྡོ ཨཧོསི, དེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

སམུདྡཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཚཊྛཱ.

[༢༩༧] ༧. ཀཱམཝིལཱཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུཙྩེ ¶ སཀུཎ ཌེམཱནཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཔལོབྷནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུ པུཔྥརཏྟཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡.༡༤༧) ཀཐིཏཾ, ཨཏཱིཏཝཏྠུ ཨིནྡྲིཡཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༨.༦༠ ཨཱདཡོ) ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏཾ པན པུརིསཾ ཛཱིཝནྟཾ སཱུལེ ཨུཏྟཱསེསུཾ. སོ ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ ཨེཀཾ ཀཱཀཾ དིསྭཱ ཏཱཝཁརམྤི ཏཾ ཝེདནཾ ཨགཎེཏྭཱ པིཡབྷརིཡཱཡ སཱསནཾ པེསེཏུཾ ཀཱཀཾ ཨཱམནྟེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱཧ –

༡༣༩.

‘‘ཨུཙྩེ སཀུཎ ཌེམཱན, པཏྟཡཱན ཝིཧངྒམ;

ཝཛྫཱསི ཁོ ཏྭཾ ཝཱམཱུརུཾ, ཙིརཾ ཁོ སཱ ཀརིསྶཏི.

༡༤༠.

‘‘ཨིདཾ ཁོ སཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨསིཾ སཏྟིཉྩ ཨོཌྜིཏཾ;

སཱ ཙཎྜཱི ཀཱཧཏི ཀོདྷཾ, ཏཾ མེ ཏཔཏི ནོ ཨིདཾ.

༡༤༡.

‘‘ཨེས ཨུཔྤལསནྣཱཧོ, ནིཀྑཉྩུསྶཱིསཀོཧིཏཾ;

ཀཱསིཀཉྩ མུདུཾ ཝཏྠཾ, ཏཔྤེཏུ དྷནིཀཱ པིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཌེམཱནཱཏི གཙྪམཱན ཙརམཱན. པཏྟཡཱནཱཏི ཏམེཝཱལཔཏི, ཏཐཱ ཝིཧངྒམཱཏི. སོ ཧི པཏྟེཧི ཡཱནཾ ཀཏྭཱ གམནཏོ པཏྟཡཱནོ, ཨཱཀཱསེ གམནཏོ ཝིཧངྒམོ. ཝཛྫཱསཱིཏི ཝདེཡྻཱསི. ཝཱམཱུརུནྟི ཀདལིཀྑནྡྷསམཱནཨཱུརུཾ, མམ སཱུལེ ནིསིནྣབྷཱཝཾ ཝདེཡྻཱསི. ཙིརཾ ཁོ སཱ ཀརིསྶཏཱིཏི སཱ ཨིམཾ པཝཏྟིཾ ཨཛཱནམཱནཱ མམ ཨཱགམནཾ ཙིརཾ ཀརིསྶཏི, ‘‘ཙིརཾ མེ གཏསྶ པིཡསྶ ན ཙ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨསིཾ སཏྟིཉྩཱཏི ཨསིསམཱནཏཱཡ སཏྟིསམཱནཏཱཡ ཙ སཱུལམེཝ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཉྷི ¶ ཏསྶ ཨུཏྟཱསནཏྠཱཡ ཨོཌྜིཏཾ ཋཔིཏཾ. ཙཎྜཱིཏི ཀོདྷནཱ. ཀཱཧཏི ཀོདྷནྟི ‘‘ཨཏིཙིརཱཡཏཱི’’ཏི ¶ མཡི ཀོདྷཾ ཀརིསྶཏི. ཏཾ མེ ཏཔཏཱིཏི ཏཾ ཏསྶཱ ཀུཛ྄ཛྷནཾ མཾ ཏཔཏི. ནོ ཨིདནྟི ཨིདྷ པན ཨིདཾ སཱུལཾ མཾ ན ཏཔཏཱིཏི དཱིཔེཏི.

‘‘ཨེས ཨུཔྤལསནྣཱཧོ’’ཏིཨཱདཱིཧི གྷརེ ཨུསྶཱིསཀེ ཋཔིཏཾ ཨཏྟནོ བྷཎྜཾ ཨཱཙིཀྑཏི. ཏཏྠ ཨུཔྤལསནྣཱཧོཏི ཨུཔྤལོ ཙ སནྣཱཧོ ཙ ཨུཔྤལསནྣཱཧོ, ཨུཔྤལསདིསོ ཀཎཡོ ཙ སནྣཱཧཀོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ནིཀྑཉྩཱཏི པཉྩཧི སུཝཎྞེཧི ཀཏཾ ཨངྒུལིམུདྡིཀཾ. ཀཱསིཀཉྩ མུདུ ཝཏྠནྟི མུདུཾ ཀཱསིཀསཱཊཀཡུགཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨེཏྟཀཾ ཀིར ཏེན ཨུསྶཱིསཀེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཏཔྤེཏུ དྷནིཀཱ པིཡཱཏི ཨེཏཾ སབྦཾ གཧེཏྭཱ སཱ མམ པིཡཱ དྷནཏྠིཀཱ ཨིམིནཱ དྷནེན ཏཔྤེཏུ པཱུརེཏུ, སནྟུཊྛཱ ཧོཏཱུཏི.

ཨེཝཾ སོ པརིདེཝམཱནོཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཙྩཱནི པཀཱསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི, སཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུ, སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ‘‘ཏདཱ བྷརིཡཱ ཨེཏརཧི བྷརིཡཱ ཨཧོསི, ཡེན པན དེཝཔུཏྟེན ཏཾ ཀཱརཎཾ དིཊྛཾ, སོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀཱམཝིལཱཔཛཱཏཀཝཎྞནཱ སཏྟམཱ.

[༢༩༨] ༨. ཨུདུམྦརཛཱཏཀཝཎྞནཱ

ཨུདུམྦརཱ ¶ ཙིམེ པཀྐཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སོ ཀིར ཨཉྙཏརསྨིཾ པཙྩནྟགཱམཀེ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝསཏི. རམཎཱིཡོ ཝིཧཱརོ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ནིཝིཊྛོ, མནྡཾ སམྨཛྫནཊྛཱནཾ ཨུདཀཕཱསུཀཾ, གོཙརགཱམོ ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ, སམྤིཡཱཡམཱནཱ མནུསྶཱ བྷིཀྑཾ དེནྟི. ཨཐེཀོ བྷིཀྑུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཏཾ ཝིཧཱརཾ པཱཔུཎི. ནེཝཱསིཀོ ཏསྶ ཨཱགནྟུཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ པུནདིཝསེ ཏཾ ཨཱདཱཡ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. མནུསྶཱ པཎཱིཏཾ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟཡིཾསུ. ཨཱགནྟུཀོ ཀཏིཔཱཧཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཀེནུཔཱཡེན ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཝཉྩེཏྭཱ ¶ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ ཨིམཾ ཝིཧཱརཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཐེརཱུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, བུདྡྷཱུཔཊྛཱནཾ ནཱཀཱསཱི’’ཏི? ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཝིཧཱརཾ པཊིཛགྒནྟོ ནཏྠི, ཏེནམྷི ན གཏཔུབྦོ’’ཏི. ‘‘ཡཱཝ ཏྭཾ ¶ བུདྡྷཱུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨཱགཙྪསི, ཏཱཝཱཧཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ནེཝཱསིཀོ ‘‘ཡཱཝ མམཱགམནཱ ཐེརེ མཱ པམཛྫིཏྠཱ’’ཏི མནུསྶཱནཾ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཱགནྟུཀོ ‘‘ཏསྶ ནེཝཱསིཀསྶ ཨཡཉྩ ཨཡཉྩ དོསོ’’ཏི ཏེ མནུསྶེ པརིབྷིནྡི. ཨིཏརོཔི སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པུནཱགཏོ, ཨཐསྶ སོ སེནཱསནཾ ན ཨདཱསི. སོ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ པིཎྜཱཡ གཱམཾ པཱཝིསི, མནུསྶཱ སཱམཱིཙིམཏྟམྤི ན ཀརིཾསུ. སོ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ པུན ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨསུཀཾ བྷིཀྑུཾ ཝིཧཱརཱ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ སཡཾ ཏཏྠ ཝསཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི སོ ཨིམཾ ཝསནཊྛཱནཱ ནིཀྐཌྜྷིཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨརཉྙེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏཏྠ ཝསྶཱནེ སཏྟསཏྟཱཧཾ དེཝོ ཝསྶི. ཨཐེཀོ རཏྟམུཁཁུདྡཀམཀྐཊོ ཨེཀིསྶཱ ཨནོཝསྶིཀཱཡ པཱསཱཎདརིཡཱ ཝསམཱནོ ཨེཀདིཝསཾ དརིདྭཱརེ ཨཏེམནཊྛཱནེ སུཁེན ¶ ནིསཱིདི. ཏཏྠ ཨེཀོ ཀཱལ༹མུཁམཧཱམཀྐཊོ ཏིནྟོ སཱིཏེན པཱིལི༹ཡམཱནོ ཝིཙརནྟོ ཏཾ ཏཐཱནིསིནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཨུཔཱཡེན ནཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨེཏྠ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀུཙྪིཾ ཨོལམྦེཏྭཱ སུཧིཏཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྶ པུརཏོ ཋཏྭཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤༢.

‘‘ཨུདུམྦརཱ ཙིམེ པཀྐཱ, ནིགྲོདྷཱ ཙ ཀཔིཏྠནཱ;

ཨེཧི ནིཀྑམ བྷུཉྫསྶུ, ཀིཾ ཛིགྷཙྪཱཡ མིཡྻསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ ཀཔིཏྠནཱཏི པིལཀྑཱ. ཨེཧི ནིཀྑམཱཏི ཨེཏེ ཨུདུམྦརཱདཡོ ཕལབྷཱརནམིཏཱ, ཨཧམྤི ཁཱདིཏྭཱ སུཧིཏོ ཨཱགཏོསྨི, ཏྭམྤི གཙྪ བྷུཉྫསྶཱུཏི.

སོཔི ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སདྡཧིཏྭཱ ཕལཱནི ཁཱདིཏུཀཱམོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཙརིཏྭཱ ཀིཉྩི ཨལབྷནྟོ པུནཱགནྟྭཱ ཏཾ ཨནྟོཔཱསཱཎདརིཡཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཝཉྩེསྶཱམི ན’’ནྟི ཏསྶ པུརཏོ ཋཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤༣.

‘‘ཨེཝཾ ¶ སོ སུཧིཏོ ཧོཏི, ཡོ ཝུཌྜྷམཔཙཱཡཏི;

ཡཐཱཧམཛྫ སུཧིཏོ, དུམཔཀྐཱནི མཱསིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ དུམཔཀྐཱནི མཱསིཏོཏི ཨུདུམྦརཱདཱིནི རུཀྑཕལཱནི ཁཱདིཏྭཱ ཨསིཏོ དྷཱཏོ སུཧིཏོ.

ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱམཀྐཊོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤༤.

‘‘ཡཾ ཝནེཛོ ཝནེཛསྶ, ཝཉྩེཡྻ ཀཔིནོ ཀཔི;

དཧརོ ཀཔི སདྡྷེཡྻ, ན ཧི ཛིཎྞོ ཛརཱཀཔཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཾ ཝནེ ཛཱཏོ ཀཔི ཝནེ ཛཱཏསྶ ཀཔིནོ ཝཉྩནཾ ཀརེཡྻ, ཏཾ ཏཡཱ སདིསོ དཧརོ ཝཱནརོ སདྡཧེཡྻ, མཱདིསོ པན ཛིཎྞོ ཛརཱཀཔི མཧལླཀམཀྐཊོ ན ཧི སདྡཧེཡྻ, སཏཀྑཏྟུམྤི བྷཎནྟསྶ ཏུམྷཱདིསསྶ ན སདྡཧཏི. ཨིམསྨིཉྷི ཧིམཝནྟཔདེསེ སབྦཾ ཕལཱཕལཾ ¶ ཝསྶེན ཀིལིནྣཾ པཏིཏཾ, པུན ཏཝ ཨིདཾ ཋཱནཾ ནཏྠི, གཙྪཱཏི. སོ ཏཏོཝ པཀྐཱམི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཁུདྡཀམཀྐཊོ ནེཝཱསིཀོ ཨཧོསི, ཀཱལ༹མཧཱམཀྐཊོ ཨཱགནྟུཀོ, རུཀྑདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨུདུམྦརཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཨཊྛམཱ.

[༢༩༩] ༩. ཀོམཱརཔུཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པུརེ ¶ ཏུཝནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ པུབྦཱརཱམེ ཝིཧརནྟོ ཀེལི༹སཱིལེ བྷིཀྑཱུ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཏེ ཀིར བྷིཀྑཱུ སཏྠརི ཨུཔརིཔཱསཱདེ ཝིཧརནྟེ ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ དིཊྛསུཏཱདཱིནི ཀཐེནྟཱ ཀལཧཉྩ པརིབྷཱསཉྩ ཀརོནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨེཏེ བྷིཀྑཱུ སཾཝེཛེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ པཱདངྒུཊྛཀེན པཱསཱདཐུཔིཀཾ པཧརིཏྭཱ ཡཱཝ ཨུདཀཔརིཡནྟཱ པཱསཱདཾ ཀམྤེསི. ཏེ བྷིཀྑཱུ མརཎབྷཡབྷཱིཏཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨཊྛཾསཱུ. ཏེསཾ སོ ཀེལི༹སཱིལབྷཱཝོ བྷིཀྑཱུསུ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ ¶ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨེཝརཱུཔེ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀེལི༹སཱིལཱ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’ཏི ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ན ཀརོནྟཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔེཏེ ཀེལི༹སཱིལཀཱཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘ཀོམཱརཔུཏྟོ’’ཏི ནཾ སཉྫཱནིཾསུ. སོ ཨཔརབྷཱགེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཝསི. ཨཐཉྙེ ཀེལི༹སཱིལཱ ཏཱཔསཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ ཨསྶམཾ མཱཔེཏྭཱ ཝསིཾསུ, ཀསིཎཔརིཀམྨམཏྟམྤི ནེསཾ ནཏྠི, ཨརཉྙཏོ ཕལཱཕལཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཁཱདིཏྭཱ ཧསམཱནཱ ནཱནཔྤཀཱརཱཡ ཀེལི༹ཡཱ ཝཱིཏིནཱམེནྟི. ཏེསཾ སནྟིཀེ ཨེཀོ མཀྐཊོ ཨཏྠི, སོཔི ཀེལི༹སཱིལཀོཝ ¶ མུཁཝིཀཱརཱདཱིནི ཀརོནྟོ ཏཱཔསཱནཾ ནཱནཱཝིདྷཾ ཀེལི༹ཾ དསྶེཏི. ཏཱཔསཱ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཱཡ མནུསྶཔཐཾ ཨགམཾསུ. ཏེསཾ གཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསཏྟོ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི, མཀྐཊོ ཏེསཾ ཝིཡ ཏསྶཔི ཀེལི༹ཾ དསྶེསི.

བོདྷིསཏྟོ ཨཙྪརཾ པཧརིཏྭཱ ‘‘སུསིཀྑིཏཔབྦཛིཏཱནཾ སནྟིཀེ ཝསནྟེན ནཱམ ཨཱཙཱརསམྤནྣེན ¶ ཀཱཡཱདཱིཧི སུསཉྙཏེན ཛྷཱནེསུ ཡུཏྟེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ སཱིལཝཱ ཨཱཙཱརསམྤནྣོ ཨཧོསི, བོདྷིསཏྟོཔི ཏཏོ ཨཉྙཏྠ ཨགམཱསི. ཨཐ ཏེ ཏཱཔསཱ ལོཎམྦིལཾ སེཝིཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ ཨགམཾསུ. མཀྐཊོ པུབྦེ ཝིཡ ཏེསཾ ཀེལི༹ཾ ན དསྶེསི. ཨཐ ནཾ ཏཱཔསཱ ‘‘པུབྦེ, ཏྭཾ ཨཱཝུསོ, ཨམྷཱཀཾ པུརཏོ ཀེལི༹ཾ ཨཀཱསི, ཨིདཱནི ན ཀརོསི, ཀིཾཀཱརཎཱ’’ཏི པུཙྪནྟཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༡༤༥.

‘‘པུརེ ཏུཝཾ སཱིལཝཏཾ སཀཱསེ, ཨོཀྐནྟིཀཾ ཀཱིལ༹སི ཨསྶམམྷི;

ཀརོཧརེ མཀྐཊིཡཱནི མཀྐཊ, ན ཏཾ མཡཾ སཱིལཝཏཾ རམཱམཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིལཝཏཾ སཀཱསེཏི ཀེལི༹སཱིལཱནཾ ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀེ. ཨོཀྐནྟིཀནྟི མིགོ ཝིཡ ཨོཀྐནྟིཏྭཱ ཀཱིལ༹སི. ཀརོཧརེཏི ཨེཏྠ ཨརེཏི ཨཱལཔནཾ. མཀྐཊིཡཱནཱིཏི མུཁམཀྐཊིཀཀཱིལཱ༹སངྑཱཏཱནི མུཁཝིཀཱརཱནི. ན ཏཾ མཡཾ སཱིལཝཏཾ རམཱམཱཏི ཡཾ པུབྦེ ཏཝ ཀེལི༹སཱིལཾ ཀེལི༹ཝཏཾ, ཏཾ མཡཾ ཨེཏརཧི ན རམཱམ, ཏྭམྤི ནོ ན རམཱཔེསི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎནྟི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ མཀྐཊོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

༡༤༦.

‘‘སུཏཱ ཧི མཡ྄ཧཾ པརམཱ ཝིསུདྡྷི, ཀོམཱརཔུཏྟསྶ བཧུསྶུཏསྶ;

མཱ དཱནི མཾ མཉྙི ཏུཝཾ ཡཐཱ པུརེ, ཛྷཱནཱནུཡུཏྟོ ཝིཧརཱམི ཨཱཝུསོ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ མཡ྄ཧནྟི ཀརཎཏྠེ སམྤདཱནཾ. ཝིསུདྡྷཱིཏི ཛྷཱནཝིསུདྡྷི. བཧུསྶུཏསྶཱཏི བཧཱུནཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཱནཾ ཨཊྛནྣཉྩ སམཱཔཏྟཱིནཾ སུཏཏྟཱ ཙེཝ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཙ བཧུསྶུཏསྶ. ཏུཝནྟི ཏེསུ ཨེཀཾ ཏཱཔསཾ ཨཱལཔནྟོ ཨིདཱནི མཱ མཾ ཏྭཾ པུརེ ཝིཡ སཉྫཱནི, ནཱཧཾ པུརིམསདིསོ, ཨཱཙརིཡོ མེ ལདྡྷོཏི དཱིཔེཏི.

ཏཾ ¶ སུཏྭཱ ཏཱཔསཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧཾསུ –

༡༤༧.

‘‘སཙེཔི སེལསྨི ཝཔེཡྻ བཱིཛཾ, དེཝོ ཙ ཝསྶེ ན ཧི ཏཾ ཝིརཱུལ༹ྷེ;

སུཏཱ ཧི ཏེ སཱ པརམཱ ཝིསུདྡྷི, ཨཱརཱ ཏུཝཾ མཀྐཊ ཛྷཱནབྷཱུམིཡཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སཙེཔི པཱསཱཎཔིཊྛེ པཉྩཝིདྷཾ བཱིཛཾ ཝཔེཡྻ, དེཝོ ཙ སམྨཱ ཝསྶེཡྻ, ཨཁེཏྟཏཱཡ ཏཾ ན ཝིརཱུལ༹ྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཏཡཱ པརམཱ ཛྷཱནཝིསུདྡྷི སུཏཱ, ཏྭཾ པན ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཏྟཱ ཨཱརཱ ཛྷཱནབྷཱུམིཡཱ དཱུརེ ཋིཏོ, ན སཀྐཱ ཏཡཱ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུནྟི མཀྐཊཾ གརཧིཾསུ.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ ཀེལི༹སཱིལཱ ཏཱཔསཱ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ, ཀོམཱརཔུཏྟོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཀོམཱརཔུཏྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ ནཝམཱ.

[༣༠༠] ༡༠. ཝཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ

པརཔཱཎརོདྷཱ ཛཱིཝནྟོཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པུརཱཎསནྠཏཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. ཝཏྠུ ཝིནཡེ (པཱརཱ. ༥༦༥ ཨཱདཡོ) ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱགཏམེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ – ཨཱཡསྨཱ ཨུཔསེནོ དུཝསྶིཀོ ཨེཀཝསྶིཀེན སདྡྷིཝིཧཱརིཀེན སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཱ གརཧིཏོ ¶ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎཡུཏྟོ ཏེརས དྷུཏངྒཱནི སམཱདཱཡ པརིསམྤི ཏེརསདྷུཏངྒདྷརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏི ཏེམཱསཾ པཊིསལླཱིནེ སཔརིསོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིསཾ ནིསྶཱཡ པཋམཾ གརཧཾ ལབྷིཏྭཱ ཨདྷམྨིཀཱཡ ཀཏིཀཱཡ ཨནནུཝཏྟནེ དུཏིཡཾ སཱདྷུཀཱརཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ དྷུཏངྒདྷརཱ བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཁཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཾ པསྶནྟཱུ’’ཏི སཏྠཱརཱ ཀཏཱནུགྒཧོ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཏཏོ པབྷུཏི བྷིཀྑཱུ དྷུཏངྒདྷརཱ ཧུཏྭཱ སཏྠཱརཾ ¶ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠརི པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏེ ཏཏྠ ཏཏྠ པཾསུཀཱུལཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཱནེཝ གཎྷིཾསུ. སཏྠཱ སམྦཧུལེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ¶ ཏཏྠ ཏཏྠ པཏིཏཱནི པཾསུཀཱུལཱནི དིསྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏངྒསམཱདཱནཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཝཀསྶ ཨུཔོསཐཀམྨསདིསཾ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི.

ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཧོསི. ཨཐེཀོ ཝཀོ གངྒཱཏཱིརེ པཱསཱཎཔིཊྛེ ཝསཏི, ཨཐ གངྒཱཡ མཧོདཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཱསཱཎཾ པརིཀྑིཔི. ཝཀོ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཱསཱཎཔིཊྛེ ནིཔཛྫི, ནེཝསྶ གོཙརོ ཨཏྠི, ན གོཙརཱཡ གམནམགྒོ, ཨུདཀམྤི ཝཌྜྷཏེཝ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ནེཝ གོཙརོ ཨཏྠི, ན གོཙརཱཡ གམནམགྒོ, ནིཀྐམྨསྶ པན ནིཔཛྫནཏོ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཝར’’ནྟི མནསཱཝ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཏདཱ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱཝཛྫམཱནོ ཏསྶ ཏཾ དུབྦལསམཱདཱནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ ཝཀཾ ཝིཧེཋེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེལ༹ཀརཱུཔེན ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཋཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཝཀོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཉྙསྨིཾ དིཝསེ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཊྛཱཡ ཏཾ གཎྷིཏུཾ པཀྑནྡི. ཨེལ༹ཀོཔི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཀྑནྡིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ གཧེཏུཾ ནཱདཱསི. ཝཀོ ཏཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཱགམྨ ‘‘ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཏཱཝ མེ ན བྷིཛྫཏཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ པུན ནིཔཛྫི. སཀྐོ སཀྐཏྟབྷཱཝེནེཝ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཏཱདིསསྶ དུབྦལཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཀིཾ ཨུཔོསཐཀམྨེན, ཏྭཾ མམ སཀྐབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ཨེལ༹ཀམཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཏཾ ཝིཧེཋེཏྭཱ གརཧིཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏོ.

༡༤༨.

‘‘པརཔཱཎརོདྷཱ ཛཱིཝནྟོ, མཾསལོཧིཏབྷོཛནོ;

ཝཀོ ཝཏཾ སམཱདཱཡ, ཨུཔཔཛྫི ཨུཔོསཐཾ.

༡༤༩.

‘‘ཏསྶ ¶ སཀྐོ ཝཏཉྙཱཡ, ཨཛརཱུཔེནུཔཱགམི;

ཝཱིཏཏཔོ ཨཛ྄ཛྷཔྤཏྟོ, བྷཉྫི ལོཧིཏཔོ ཏཔཾ.

༡༥༠.

‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ¶ ཨིདྷེཀཙྩེ, སམཱདཱནམྷི དུབྦལཱ;

ལཧུཾ ཀརོནྟི ཨཏྟཱནཾ, ཝཀོཝ ཨཛཀཱརཎཱ’’ཏི. –

ཏིསྶོཔི ཨབྷིསམྦུདྡྷགཱཐཱཝ.

ཏཏྠ ཨུཔཔཛྫི ཨུཔོསཐནྟི ཨུཔོསཐཝཱསཾ ཨུཔགཏོ. ཝཏཉྙཱཡཱཏི ཏསྶ དུབྦལཝཏཾ ཨཉྙཱཡ. ཝཱིཏཏཔོ ཨཛ྄ཛྷཔྤཏྟོཏི ཝིགཏཏཔོ ཧུཏྭཱ ཨུཔགཏོ, ཏཾ ཁཱདིཏུཾ པཀྑནྡཱིཏི ཨཏྠོ. ལོཧིཏཔོཏི ལོཧིཏཔཱཡཱི. ཏཔནྟི ཏཾ ཨཏྟནོ སམཱདཱནཏཔཾ བྷིནྡི.

སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ སཀྐོ ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཝཀཛཱཏཀཝཎྞནཱ དསམཱ.

ཀུམྦྷཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཝརཀུམྦྷ སུཔཏྟ སིརིཝ྄ཧཡནོ, སུཙིསམྨཏ བིནྡུསརོ ཙུསབྷོ;

སརིཏཾཔཏི ཙཎྜི ཛརཱཀཔིནཱ, ཨཐ མཀྐཊིཡཱ ཝཀཀེན དསཱཏི.

ཨཐ ཝགྒུདྡཱནཾ –

སངྐཔྤོ པདུམོ ཙེཝ, ཨུདཔཱནེན ཏཏིཡཾ;

ཨབྦྷནྟརཾ གྷཊབྷེདཾ, ཏིཀནིཔཱཏམྷིལངྐཏནྟི.

ཏིཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

(དུཏིཡོ བྷཱགོ ནིཊྛིཏོ.)