📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

མཧཱནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཨཝིཛྫཱལངྒིཾ གྷཱཏེནྟོ, ནནྡིརཱགཉྩ མཱུལཏོ;

བྷཱཝེནྟཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, ཕུསི ཡོ ཨམཏཾ པདཾ.

པཱཔུཎིཏྭཱ ཛིནོ བོདྷིཾ, མིགདཱཡཾ ཝིགཱཧིཡ;

དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ, ཐེརཾ ཀོཎྜཉྙམཱདིཏོ.

ཨཊྛཱརསནྣཾ ཀོཊཱིནཾ, བོདྷེསི ཏཱཔསོ ཏཧིཾ;

ཝནྡེཧཾ སིརསཱ ཏཉྩ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.

ཏཐཱ དྷམྨུཏྟམཉྩེཝ, སངྒྷཉྩཱཔི ཨནུཏྟརཾ;

སཾཁིཏྟེན ཧི ཡོ ཝུཏྟཾ, དྷམྨཙཀྐཾ ཝིབྷཱགསོ.

སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, སཏྠུཀཔྤོ ཛིནཏྲཛོ;

དྷམྨཙཀྐཾ ཝིབྷཱཛེཏྭཱ, མཧཱནིདྡེསམབྲཝི;

པཱཋོ ཝིསིཊྛོ ནིདྡེསོ, ཏཾནཱམཝིསེསིཏོ ཙ.

ཏཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཛིནརཱཛཔུཏྟཾ, ཐེརཾ ཐིརཱནེཀགུཎཱདྷིཝཱསཾ;

པཉྙཱཔབྷཱཝུགྒཏཙཱརུཀིཏྟིཾ, སུནཱིཙཝུཏྟིཉྩ ཨཐོ ནམིཏྭཱ.

ཁམཱདཡཱདིཡུཏྟེན, ཡུཏྟམུཏྟཱདིཝཱདིནཱ;

བཧུསྶུཏེན ཐེརེན, དེཝེན ཨབྷིཡཱཙིཏོ.

མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ, སཛ྄ཛྷཱཡམྷི པཏིཊྛིཏོ;

གཧེཏབྦཾ གཧེཏྭཱན, པོརཱཎེསུ ཝིནིཙྪཡཾ.

ཨཝོཀྐམེནྟོ སམཡཾ སཀཉྩ, ཨནཱམསནྟོ སམཡཾ པརཉྩ;

པུབྦོཔདེསཊྛཀཐཱནཡཉྩ, ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨུཔསཾཧརནྟོ.

ཉཱཎཔྤབྷེདཱཝཧནསྶ ཏསྶ, ཡོགཱིཧི ནེཀེཧི ནིསེཝིཏསྶ;

ཨཏྠཾ ཨཔུབྦཾ ཨནུཝཎྞཡནྟོ, སུཏྟཉྩ ཡུཏྟིཉྩ ཨནུཀྐམེནྟོ.

ཨཱརབྷིསྶཾ སམཱསེན, མཧཱནིདྡེསཝཎྞནཾ;

སདྡྷམྨབཧུམཱནེན, ནཱཏྟུཀྐཾསནཀམྱཏཱ.

ཝཀྑཱམཧཾ ཨཊྛཀཐཾ ཛནསྶ, ཧིཏཱཡ སདྡྷམྨཙིརཊྛིཏཏྠཾ;

སཀྐཙྩ སདྡྷམྨཔཛོཏིཀཾ ཏཾ, སུཎཱཐ དྷཱརེཐ ཙ སཱདྷུ སནྟོཏི.

ཏཏྠ ‘‘པཱཋོ ཝིསིཊྛོ ནིདྡེསོ, ཏཾནཱམཝིསེསིཏོ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ དུཝིདྷོ པཱཋོ – བྱཉྫནཔཱཋོ, ཨཏྠཔཱཋོ ཙ. ཏེསུ བྱཉྫནཔཱཋོ ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཨཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསཝསེན ཚབྦིདྷོ. ཨཏྠཔཱཋོ སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཝསེན ཚབྦིདྷོ. ཏཏྠ ཏཱིསུ དྭཱརེསུ པརིསུདྡྷཔཡོགབྷཱཝེན ཝིསུདྡྷཀརུཎཱནཾ ཙིཏྟེན པཝཏྟིཏདེསནཱ ཝཱཙཱཧི ཨཀཐིཏཏྟཱ ཨདེསིཏཏྟཱ ཨཀྑརམིཏི སཉྙིཏཱ, ཏཾ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱནཾ མནསཱ པུཙྪིཏཔཉྷཱནཾ ཝསེན བྷགཝཏཱ རཏནགྷརེ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྨསིཏཔཊྛཱནམཧཱཔཀརཎཝསེན ཙ ཨཀྑརཾ ནཱམཱཏི གཧེཏབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ ཨཔརིཔུཎྞཾ པདཾ ཨཀྑརམིཏི གཧེཏབྦཾ ‘‘སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པེ. ཝ. ༨༠༢; ཛཱ. ༡.༤.༥༤; ནེཏྟི. ༡༢༠) ཝིཡ. ཨེཏྠ ཧི སཀཱར ནཀཱར སོཀཱརཱདཱིནི ཨཀྑརམིཏི, ཨེཀཀྑརཾ ཝཱ པདཾ ཨཀྑརམིཏི ཨེཀེ. ‘‘ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ པོནོབྷཝིཀཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༤; ཝིབྷ. ༢༠༣; མ. ནི. ༣.༣༧༤; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཝིབྷཏྱནྟཾ ཨཏྠཛོཏཀཾ ཨཀྑརཔིཎྜཾ པདཾ. ‘‘ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༠༩; སུ. ནི. ༨༧༨; མཧཱནི. ༡༠༧; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༦; ནེཏྟི. ༤༥) བཧུཨཀྑརེཧི ཡུཏྟཾ པདཾ ནཱམ. སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཾ པདཾ ཝིབྷཱཝེཏི. པདེན ཨབྷིཧིཏཾ བྱཉྫཡཏི བྱཏྟཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏཱིཏི བྱཉྫནཾ, ཝཱཀྱམེཝ. ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ’’ཏི སངྑེཔེན ཀཐིཏམཏྠཾ. ‘‘ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི. ཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༤༣༡; སཾ. ནི. ༥.༨༡༣; དཱི. ནི. ༣.༣༠༦; ཨ. ནི. ༤.༢༧༦) པཱཀཊཀརཎབྷཱཝེན བྱཉྫནཾ ནཱམ. བྱཉྫནཝིབྷཱགཔཀཱསོ ཨཱཀཱརོ. ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཚནྡོ? ཡོ ཚནྡོ ཚནྡིཀཏཱ ཀཏྟུཀམྱཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༤༣༣) ཀཐིཏབྱཉྫནཾ ཨནེཀཝིདྷེན ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཨཱཀཱརོ ནཱམ. ཨཱཀཱརཱབྷིཧིཏསྶ ནིབྦཙནཾ ནིརུཏྟི. ‘‘ཕསྶོ, ཝེདནཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡) ཨཱཀཱརེན ཀཐིཏཾ ‘‘ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ. ཝེདིཡཏཱིཏི ཝེདནཱ’’ཏི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝཙནཾ ནིརུཏྟི ནཱམ. ནིབྦཙནཝིཏྠཱརོ ནིསྶེསཏོ དེསོཏི ནིདྡེསོ, ཝེདིཡཏཱིཏི ཝེདནཱཏི ནིབྦཙནལདྡྷཔདཾ ‘‘སུཁཱ དུཀྑཱ ཨདུཀྑམསུཁཱ, སུཁཡཏཱིཏི སུཁཱ, དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཱ, ནེཝ དུཀྑཡཏི ན སུཁཡཏཱིཏི ཨདུཀྑམསུཁཱ’’ཏི ཨཏྠཝིཏྠཱརོ ནིརཝསེསེན ཀཐིཏཏྟཱ ནིདྡེསོ ནཱམ.

ཨེཝཾ ཚབྦིདྷཱནི བྱཉྫནཔདཱནི ཛཱནིཏྭཱ ཙ ཚསུ ཨཏྠཔདེསུ སངྑེཔཏོ ཀཱསནཱ དཱིཔནཱ སངྐཱསནཱ, ‘‘མཉྙམཱནོ ཁོ, བྷིཀྑུ, བནྡྷོ མཱརསྶ ཨམཉྙམཱནོ མུཏྟོ པཱཔིམཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སངྑེཔེན ཨཏྠདཱིཔནཱ སངྐཱསནཱ ནཱམ. ཨེསོ པན ཐེརོ ‘‘བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ སངྑེཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟམཏྠཾ ‘ཨཉྙཱཏཾ བྷགཝཱ, ཨཉྙཱཏཾ སུགཏཱ’’’ཏི ཀཐེཏུཾ སམཏྠོ པཊིཝིཛ྄ཛྷི.

ཨུཔརི ཝཏྟབྦམཏྠཾ ཨཱདིཏོ ཀཱསནཱ དཱིཔནཱ པཀཱསནཱ, ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) པཙྪཱ ཀཐིཏབྦམཏྠཾ པཋམཝཙནེན དཱིཔནཱ པཀཱསནཱ ནཱམ. ཨེཝཾ པཋམཾ དཱིཔིཏཾ ཨཏྠཾ པུན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དཱིཔནེན ‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཾ ཨཱདིཏྟཾ? ཙཀྑུཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཾ, རཱུཔཱ ཨཱདིཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) ཀཐིཏེསུ ‘‘ཏིཀྑིནྡྲིཡོ སངྑེཔེན ཝུཏྟཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཀཐིཏཏྟཱ དྭེ ཨཏྠཔདཱནི ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཀཱརཝསེན ཝུཏྟཱནི.

སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརཱབྷིདྷཱནཾ སཀིཾ ཝུཏྟསྶ ཙ པུནཔི ཨབྷིདྷཱནཾ ཝིཝརཎཾ, ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡) སངྑེཔེན ནིཀྑིཏྟསྶ. ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡) ནིདྡེསཝསེན ཝིཏྠཱརཎཾ ཝིཏྠཱརཝསེན པུན ཀཐནཾ ཝིཝརཎཾ ནཱམ.

ཏཾ ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཝིབྷཛནཾ, ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ’’ཏི (དྷ. ས. ༡) ཝིཝརིཏེ ཀུསལེ དྷམྨེ ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི, ཝེདནཱ ཧོཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡) ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཝིབྷཛནཾ ནཱམ. ཝིཝརསྶ ཝིཏྠཱརཱབྷིདྷཱནེན ཝིབྷཏྟསྶ ཙ ཨུཔམཱབྷིདྷཱནེན པཊིཔཱདནཾ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཾ, ཝིཝརཎེན ཝིཝརིཏཏྠསྶ ‘‘ཀཏམོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི? ཡོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཕུསནཱ སམྥུསནཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༢) ཨཏིཝིཝརིཏྭཱ ཀཐནཉྩ ཝིབྷཛནེན ཝིབྷཏྟསྶ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཱཝཱི ནིཙྩམྨཱ, ཨེཝམེཝ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཕསྶཱཧཱརོ དཊྛབྦོཏི ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༦༣) ཨེཝམཱདིཨུཔམཱཀཐནཉྩ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཾ ནཱམ. དྷམྨཾ སུཎནྟཱནཾ དྷམྨདེསནེན ཙིཏྟསྶ ཨནེཀཝིདྷེན སོམནསྶཨུཔྤཱདནཉྩ ཨཏིཁིཎབུདྡྷཱིནཾ ཨནེཀཝིདྷེན ཉཱཎསྶ ཏིཁིཎབྷཱཝཀརཎཉྩ པཉྙཏྟི ནཱམ, ཏེསཾ སུཎནྟཱནཾ ཏཾཙིཏྟཏོསནེན ཏཾཙིཏྟནིསཱམནེན ཙ པཉྙཱཡཏཱིཏི པཉྙཏྟི. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསཡཏི, པདེཧི པཀཱསཡཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏི, ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི, ནིདྡེསེཧི པཉྙཱཔཡཏཱིཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཨེཀཙྩེ ཝེནེཡྻེ ཨེཀསྨིཾ དེསནེ ཨཀྑརེཧི ཨཏྠསངྐཱསནཾ ཀརོནྟི…པེ… ནིདྡེསེཧི ཨཏྠཔཉྙཱཔནཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཐ ཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསཡིཏྭཱ པདེཧི པཀཱསཡཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརིཏྭཱ ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ནིདྡེསེཧི པཉྙཱཔཡཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨེཝརཱུཔེན དྷམྨདེསནེན ཨེཀཙྩེསུ ཋཱནེསུ ཨེཀཙྩཱནཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཝིནཡཏཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཨཀྑརེཧི ཨུགྒྷཱཊཡིཏྭཱ པདེཧི པཀཱསེནྟོ ཝིནཡཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཾ, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརིཏྭཱ ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛནྟོ ཝིནཡཏི ཝིཔཉྩིཏཉྙུཾ, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ནིདྡེསེཧི པཉྙཱཔེནྟོ ཝིནཡཏི ནེཡྻཾ. ཨིཏི ཝེནེཡྻཝསེནཔི ཡོཛེཏབྦམེཝ.

ཨཏྠཏོ པནེཏྠ ཀཏམོ བྱཉྫནཔཱཋོ, ཀཏམོ ཨཏྠཔཱཋོཏི? བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཱནཾ ཡོ ཨཏྠཱཝགམཀོ སཝིཉྙཏྟིཀསདྡོ, སོ བྱཉྫནཔཱཋོ. ཡོ ཏེན ཨབྷིསམེཏབྦོ ལཀྑཎརསཱདིསཧིཏོ དྷམྨོ, སོ ཨཏྠཔཱཋོཏི ཝེདིཏབྦོ. པུནཔི སནྡྷཱཡབྷཱསིཏོ བྱཉྫནབྷཱསིཏོ སཱཝསེསཔཱཋོ ཨནཝསེསཔཱཋོ ནཱིཏོ ནེཡྻོཏི ཚབྦིདྷོ པཱཋོ. ཏཏྠ ཨནེཀཏྠཝཏྟཱ སནྡྷཱཡབྷཱསིཏོ ‘‘མཱཏརཾ པིཏརཾ ཧནྟྭཱ, རཱཛཱནོ དྭེ ཙ ཁཏྟིཡེ’’ཏི ཨེཝམཱདི (དྷ. པ. ༢༩༤). ཨེཀཏྠཝཏྟཱ བྱཉྫནབྷཱསིཏོ ‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི (དྷ. པ. ༡.༢; ནེཏྟི. ༨༩, ༩༢; པེཊཀོ. ༡༤). སཱཝསེསོ ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདི (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨). ཝིཔརཱིཏོ ཨནཝསེསོ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སབྦཱཀཱརེན བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥). ཡཐཱ ཝཙནཾ, ཏཐཱ ཨཝགནྟབྦོ ནཱིཏོ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི. ཡུཏྟིཡཱ ཨནུསྶརིཏབྦོ ནེཡྻོ ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨེཝམཱདི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠).

ཨཏྠོ པན ཨནེཀཔྤཀཱརོ པཱཋཏྠོ སབྷཱཝཏྠོ ཉཱཡཏྠོ པཱཋཱནུརཱུཔོ ནཔཱཋཱནུརཱུཔོ སཱཝསེསཏྠོ ནིརཝསེསཏྠོ ནཱིཏཏྠོ ནེཡྻཏྠོ ཨིཙྩཱདི. ཏཏྠ ཡོ ཨཔྤསྶཏྠསྶ ཉཱཔནཏྠམུཙྩཱརིཡཏེ, སོ པཱཋཏྠོ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡; དཱི. ནི. ༡.༡༩༠) ཝིཡ. རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ལཀྑཎརསཱདིསབྷཱཝཏྠོ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༤༨༥; སཾ. ནི. ༥.༣) ཝིཡ. ཡོ ཉཱཡམཱནོ ཧིཏཱཡ སཾཝཏྟཏི, སོ ཉཱཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི ཉཱཡཏྠོ – ‘‘ཨཏྠཝཱདཱི དྷམྨཝཱདཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༩, ༡༩༤; ༣.༢༣༨; མ. ནི. ༡.༤༡༡) ཝིཡ. ཡཐཱཔཱཋཾ བྷཱསིཏོ པཱཋཱནུརཱུཔོ ‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཀམྨ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༡༤༦) བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཙཀྑུམཔི ཀམྨནྟི. བྱཉྫནཙྪཱཡཱཡ ཨཏྠཾ པཊིབཱཧཡམཱནེན ཝུཏྟོ ཨཏྠོ ནཔཱཋཱནུརཱུཔོ, སོ པཱཋཏོ ཨནནུཉྙཱཏོ ཨཀཏཔཊིཀྑེཔོ ཝིཡུཏྟོ. སོ ཙ སངྒཧེཏབྦམྤི ཨསངྒཧེཏྭཱ, པརིཝཛྫེཏབྦམྤི ཝཱ ཀིཉྩི ཨཔརིཝཛྫེཏྭཱ པརིསེསཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོ སཱཝསེསཏྠོ ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ (སཾ. ནི. ༤.༦༠; མཧཱནི. ༡༠༧). སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༢༩) ཝིཡ. ཝིཔརཱིཏོ ནིརཝསེསཏྠོ ‘‘སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ (དཱི. ནི. ༢.༡༥༥; མཧཱཝ. ༢༨༧; ནེཏྟི. ༡༡༤). ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཀོ མནྟཱ ཀོ སདྡྷཱཏཱ…པེ… ཨཉྙཏྲ དིཊྛཔདེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༦) ཝིཡ. སདྡཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ ནཱིཏཏྠོ ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༥༡, ༡༦༥; མཧཱཝ. ༣༣) ཝིཡ. སམྨུཏིཝསེན ཝེདིཏབྦོ ནེཡྻཏྠོ ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༡-༡༠༢) ཝིཡ. ཨེཝམིདྷ པཱཋཉྩ ཨཏྠཉྩ ཝིཝརིཏྭཱ ཋིཏོ ཨསཾཧཱིརོ བྷཝཏི པརཝཱདཱིཧི དཱིགྷརཏྟཾ ཏིཏྠཝཱསེན.

ཨིཏི ཨསཾཧཱིརབྷཱཝེན ཡཱཝ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤདཾ, ཏཱཝ ཝཏྟུཾ སཀྐོཏི. སངྑེཔཝིཏྠཱརནཡེན ཧེཏུདཱཧརཎཱདཱིཧི ཨཝབོདྷཡིཏུཾ སམཏྠོ. ཨེཝཾཝིདྷོ ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ སོདྷེཏུཾ སམཏྠབྷཱཝེན དུསྶཱིལྱདིཊྛིམལཝིརཧིཏཏྟཱ སུཙི. དུསྶཱིལོ ཧི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཧནཏི, ཏེན ནཱདེཡྻཝཱཙོ ཙ བྷཝཏི སབྱོཧཱརམཱནོ ཨིདྷ ནིཙྩཱཏུརོ ཝེཛྫོཝ. དུདྡིཊྛི པརཾ ཨུཔཧནཏི, ནཱཝསྶཡོ ཙ བྷཝཏི ཝཱལ༹གཧཱཀུལོ ཨིཝ ཀམལསཎྜོ. ཨུབྷཡཝིཔནྣོ པན སབྦཐཱཔི ཨནུཔཱསནཱིཡོ བྷཝཏི གཱུཐགཏམིཝ ཚཝཱལཱཏཾ གཱུཐགཏོ ཝིཡ ཙ ཀཎྷསཔྤོ. ཨུབྷཡསམྤནྣོ པན སབྦཐཱཔི ཨུཔཱསནཱིཡོ སེཝིཏབྦོ ཙ ཝིཉྙཱུཧི, ནིརུཔདྡཝོ ཨིཝ རཏནཱཀརོ, ཨེཝཾ བྷཱུཏོ ཨེཝཾ ཨམཙྪརོ ཨཧཱིནཱཙརིཡམུཊྛི. སུཏྟསུཏྟཱནུལོམཨཱཙརིཡཝཱདཨཏྟནོམཏིསངྑཱཏཱནཉྩ ཙཏུནྣཾ ཨཔརིཙྩཱགཱི, ཏེསཾ ཝསེན བྱཱཁྱཱཏོ.

‘‘ཨེཀཾསཝཙནཾ ཨེཀཾ, ཝིབྷཛྫཝཙནཾ པདཾ;

ཏཏིཡཾ པཊིཔུཙྪེཡྻ, ཙཏུཏྠཾ པན ཋཱཔཡེ’’ཏི.

ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཔརིཙྩཱགཱི. ཏཏོ ཨེཝ སོཏཱུནཾ ཧིཏེ ནིཡུཏྟཏྟཱ ནེསཾ ཨཝབོདྷནཾ པཏི ཨཀིལཱསུ བྷཝཏཱིཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘པཱཋཏྠཝིདསཾཧཱིརོ, ཝཏྟཱ སུཙི ཨམཙྪརོ;

ཙཏུནྣཾ ཨཔརིཙྩཱགཱི, དེསཀསྶ ཧིཏཱནྭིཏོ’’ཏི.

ཨེཏྠ དེསཀསྶཱཏི དེསཀོ ཨསྶ, བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཧིཏཱནྭིཏོཏི ཧིཏེ ཨནུགཏོ ཧིཏཙིཏྟོ. སོ ཨེསོ སུཙིཏྟཱ པིཡོ, ཙཏུནྣཾ ཨཔརིཙྩཱགིཏྟཱ གརུ, ཨསཾཧཱིརཏྟཱ བྷཱཝནཱིཡོ, དེསཀཏྟཱ ཝཏྟཱ, ཧིཏཱནྭིཏཏྟཱ ཝཙནཀྑམོ, པཱཋཏྠཝིདཏྟཱ གམྦྷཱིརཀཐཾ ཀཏྟཱ, ཨམཙྪརཏྟཱ ན ཙཱཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོ ཨིཏི –

‘‘པིཡོ གརུ བྷཱཝནཱིཡོ, ཝཏྟཱ ཙ ཝཙནཀྑམོ;

གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཙཱཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༣༧; ནེཏྟི. ༡༡༣);

‘‘ཨབྷིཧིཏོ དེསཀོ སོ, ཏཱཝ དཱནི ཨབྷིདྷཱིཡཏེ’’.

ཏཏྠ དྷམྨགརུཏྟཱ ཀཐཾ ན པརིབྷཝཏི, ཨཱཙརིཡགརུཏྟཱ ཀཐིཀཾ ན པརིབྷཝཏི, སདྡྷཱཔཉྙཱདིགུཎཔཊིམཎྜིཏཏྟཱ ཨཏྟཱནཾ ན པརིབྷཝཏི, ཨསཋཱམཱཡཱཝིཏྟཱ ཨམཏཱབྷིམུཁཏྟཱ ཙ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ བྷཝཏི, སུམེདྷཏྟཱ ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཀཐཾ པརིབྷོཏི, ན ཀཐིཀཾ པརིབྷོཏི, ན ཨཏྟཱནཾ པརིབྷོཏི, ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི ཨེཀགྒཙིཏྟོ, ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༥༡).

ཏཾལཀྑཎཔྤཏྟཏྟཱ བྷཱཝནཾ བྷཛཏཱིཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘དྷམྨཱཙརིཡགརུ སདྡྷཱཔཉྙཱདིགུཎམཎྜིཏོ;

ཨསཋཱམཱཡཱཝིཀསྶ, སུམེདྷོ ཨམཏཱབྷིམུཁོ’’. –

ཨིཏི ཝཏྟཱ ཙ སོཏཱ ཙ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ བྱཉྫནཉྩ ཨཏྠཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡོ ཨཏིཨགྒཾ ཀཏྭཱ ཀཐིཏཏྟཱ མཧཱསམུདྡམཧཱཔཐཝཱི ཝིཡ མཧཱ ཙ སོ ནིདྡེསོ ཙཱཏི མཧཱནིདྡེསོ, ཏཾ མཧཱནིདྡེསཾ ཝཎྞཡིསྶཱམི.

ཏདེཏཾ མཧཱནིདྡེསཾ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྱཉྫནསམྤནྣཾ གམྦྷཱིརཾ གམྦྷཱིརཏྠཾ ལོཀུཏྟརཔྤཀཱསཀཾ སུཉྙཏཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ པཊིཔཏྟིམགྒཕལཝིསེསསཱདྷནཾ པཊིཔཏྟིཔཊིཔཀྑཔཊིསེདྷནཾ ཡོགཱཝཙརཱནཾ ཉཱཎཝརརཏནཱཀརབྷཱུཏཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ དྷམྨཀཐཱཝིལཱསཝིསེསཧེཏུབྷཱུཏཾ སཾསཱརབྷཱིརུཀཱནཾ དུཀྑནིསྶརཎཏདུཔཱཡདསྶནེན ཨསྶཱསཛནནཏྠཾ ཏཔྤཊིཔཀྑནཱསནཏྠཉྩ གམྦྷཱིརཏྠཱནཉྩ ཨནེཀེསཾ སུཏྟནྟཔདཱནཾ ཨཏྠཝིཝརཎེན སུཛནཧདཡཔརིཏོསཛནནཏྠཾ, ཏཐཱགཏེན ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎམཧཱདཱིཔོབྷཱསེན སཀལཛནཝིཏྠཏམཧཱཀརུཎཱསིནེཧེན ཝེནེཡྻཛནཧདཡགཏཀིལེསནྡྷཀཱརཝིདྷམནཏྠཾ སམུཛྫལིཏསྶ སདྡྷམྨམཧཱཔདཱིཔསྶ ཏདདྷིཔྤཱཡཝིཀཱསནསིནེཧཔརིསེཀེན པཉྩཝསྶསཧསྶམཏིཙིརསམུཛྫལནམིཙྪཏཱ ལོཀཱནུཀམྤཀེན སཏྠུཀཔྤེན དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཡཐཱསུཏམེཝ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེསི.

སོ པནེས ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣོ, དཱིགྷནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩསུ མཧཱནིཀཱཡེསུ ཁུདྡཀམཧཱནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣོ, སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཏྠུསཱསནངྒེསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ གཱཐངྒཝེཡྻཱཀརཎངྒདྭཡསངྒཧིཏོ.

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧) –

དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཏྠེརེན པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེན པཊིཉྙཱཏཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑུཏོ གཧིཏེསུ དྭཱིསུ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཨནེཀསཏདྷམྨཀྑནྡྷསངྒཧིཏོ. ཏསྶ དྭེ ཝགྒཱ ཨཊྛཀཝགྒོ པཱརཱཡནཝགྒོ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཉྩ, ཨེཀེཀསྨིཾ ཝགྒེ སོལ༹ས སོལ༹ས ཀཏྭཱ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཉྩཱཏི ཏེཏྟིཾས སུཏྟཱནི ཀཱམསུཏྟཱདིཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཔརིཡོསཱནཱནི. ཨེཝཾ ཨནེཀདྷཱ ཝཝཏྠཱཔིཏསྶ ཨིམསྶ མཧཱནིདྡེསསྶ ཨནུཔུབྦཔདཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཨཡཉྷི མཧཱནིདྡེསོ པཱཋཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཨུདྡིསནྟེན ནིདྡིསནྟེན ཙ སཀྐཙྩཾ ཨུདྡིསིཏབྦོ ནིདྡིསིཏབྦོ ཙ, ཨུགྒཎྷནྟེནཱཔི སཀྐཙྩཾ ཨུགྒཎྷིཏབྦོ དྷཱརེཏབྦོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? གམྦྷཱིརཏྟཱ ཨིམསྶ མཧཱནིདྡེསསྶ ལོཀཧིཏཱཡ ལོཀེ ཙིརཊྛིཏཏྠནྟི.

༡. ཨཊྛཀཝགྒོ

༡. ཀཱམསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

ཏཏྠ ཀཱམསུཏྟཾ ཨཱདི. ཏསྨིམྤི ‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶཱ’’ཏི གཱཐཱ ཨཱདི. སཱ ཨུདྡེསནིདྡེསཔཊིནིདྡེསཝསེན ཏིདྷཱ ཋིཏཱ. ‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཨུདྡེསོ. ‘‘ཀཱམཱཏི ཨུདྡཱནཏོ དྭེ ཀཱམཱ – ཝཏྠུཀཱམཱ ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙཱ’’ཏི ནིདྡེསོ. ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ? མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི པཊིནིདྡེསོ.

༡. ཏཏྠ ཀཱམནྟི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཏེབྷཱུམཀདྷམྨསངྑཱཏཾ ཝཏྠུཀཱམཾ. ཀཱམཡམཱནསྶཱཏི ཨིཙྪམཱནསྶ. ཏསྶ ཙེཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏསྶ ཀཱམཡམཱནསྶ སཏྟསྶ ཏཾ ཀཱམསངྑཱཏཾ ཝཏྠུ སམིཛ྄ཛྷཏི ཙེ, སཙེ སོ ཏཾ ལབྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷཱ པཱིཏིམནོ ཧོཏཱིཏི ཨེཀཾསཾ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧོཏི. ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. མཙྩོཏི སཏྟོ. ཡདིཙྪཏཱིཏི ཡཾ ཨིཙྪཏི. ཨིདཾ པན སངྑེཔཏོ པདཏྠསམྦནྡྷམཏྟམེཝ, ཝིཏྠཱརོ པན ཨུཔརི པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཨིམསྨིཾ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརཾ སབྦེསུཔཱིཏི.

ཀཱམཱཏི ཨུདྡིསིཏབྦཔདཾ. ཨུདྡཱནཏོཏི ནིདྡིསིཏབྦཔདཾ. ཨུདྡཱནཏོཏི ཝགྒཝསེན ‘‘མཙྪུདྡཱནཾ ཀིནེཡྻཱ’’ཏི ཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨཐ ཝཱ ཨུཔརཱུཔརི དཱནཏོ ཨུདྡཱནཾ, ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ སོདྷནཏོ བྱཝདཱནཊྛེན ཝོདཱནཾ ཝིཡ. ཝིཏྠཱརཀརཎབྷཱཝེན ཝཱ. ཀཱམཱ ཨིཏི པཱཋསེསཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ. དྭེཏི གཎནཔརིཙྪེདོ, ན ཨེཀཾ, ན ཏཡོ. ཝཏྠུཀཱམཱ ཙཱཏི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམཱ ཙ. ཨུཔཏཱཔནཊྛེན ཝིབཱདྷནཊྛེན ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙ. ཏེསུ ཝཏྠུཀཱམོ པརིཉྙེཡྻོ, ཀིལེསཀཱམོ པཧཱཏབྦོ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམོ ཀིལེསཀཱམེན པཏྠཡིཏབྦོཏི ཀཱམཱིཡཏཱིཏི ཀཱམོ. ཀིལེསཀཱམོ ཝཏྠུཀཱམཱནཾ པཙྩཱསཱིསནསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཀཱམཱིཡཏེ ཨནེནཱཏི ཀཱམོ. ཏཏྠ རཱུཔཱདིཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏོ ཝཏྠུཀཱམོ, སངྑཱརཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏོ ཀིལེསཀཱམོ. ཚཧི ཝིཉྙཱཎེཧི ཝིཛཱནིཏབྦོ ཝཏྠུཀཱམོ, མནོཝིཉྙཱཎེན ཛཱནིཏབྦོ ཀིལེསཀཱམོ. ཀིལེསཱནཾ པཏིཊྛཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཨཱརམྨཎཊྛེན ཙ ཝཏྠུཀཱམོ.

‘‘ནེཏེ ཀཱམཱ ཡཱནི ཙིཏྲཱནི ལོཀེ, སངྐཔྤརཱགོ པུརིསསྶ ཀཱམོ;

ཏིཊྛནྟི ཙིཏྲཱནི ཏཐེཝ ལོཀེ, ཨཐེཏྠ དྷཱིརཱ ཝིནཡནྟི ཚནྡ’’ནྟི. (ཨ. ནི. ༦.༦༣);

ནནྡམཱཎཝཀ- (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༦༨ ཨུཔྤལཝཎྞཏྠེརཱིཝཏྠུ) སོརེཡྻསེཊྛིཔུཏྟཱདཱིནཾ (དྷ. པ. ༤༣) ཝཏྠཱུནི ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཀིལེསཀཱམོ ཏཱཔནཊྛེན བཱདྷནཊྛེན ཙ སཡཾ ཀཱམེཏཱིཏི ཀཱམོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༥༤) ཙ ཨེཝམཱདི ནིདསྶནཾ.

ཏམེཝ པཊིནིདྡེསཝསེན ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝཏྟུཀཱམོ – ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཏམེཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. པཉྩཝིདྷཱ ཧི པུཙྪཱ, ཏཱསཾ ཝིབྷཱགོ ཨུཔརི པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཏཱསུ ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཏཏྠ མནཱཔིཀཱཏི མནཾ ཨཔྤཱཡནྟི ཝདྡྷེནྟཱིཏི མནཱཔཱ, མནཱཔཱ ཨེཝ མནཱཔིཀཱ. རཱུཔཱཏི ཀམྨཙིཏྟཨུཏུཨཱཧཱརསམུཊྛཱནཝསེན ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱ རཱུཔཱརམྨཎཱ. རཱུཔཡནྟཱིཏི རཱུཔཱ, ཝཎྞཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ ཧདཡངྒཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ ཀེནཊྛེན རཱུཔནྟི? རུཔྤནཊྛེན. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ཝདེཐ? རུཔྤཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ ‘རཱུཔ’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཀེན རུཔྤཏི? སཱིཏེནཔི རུཔྤཏི, ཨུཎྷེནཔི རུཔྤཏི, ཛིགྷཙྪཱཡཔི རུཔྤཏི, པིཔཱསཱཡཔི རུཔྤཏི, ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶེནཔི རུཔྤཏི. རུཔྤཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ ‘རཱུཔ’ནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༩).

ཏཏྠ རུཔྤཏཱིཏི ཀུཔྤཏི གྷཊྚཱིཡཏི པཱིལཱི༹ཡཏི, བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱིཏེན ཏཱཝ རུཔྤནཾ ལོཀནྟརིཀནིརཡེ པཱཀཊཾ. མཧིཾསཀརཊྛཱདཱིསུཔི ཧིམཔཱཏསཱིཏལེསུ པདེསེསུ ཨེཏཾ པཱཀཊམེཝ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཱ སཱིཏེན བྷིནྣཚིནྣསརཱིརཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡམྤི པཱཔུཎནྟི.

ཨུཎྷེན རུཔྤནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ པཱཀཊཾ. ཏཏྠ ཧི ཏཏྟཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཱདིཀརཎཀཱལེ སཏྟཱ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟི.

ཛིགྷཙྪཱཡ རུཔྤནཾ པེཏྟིཝིསཡེ ཙེཝ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཙ པཱཀཊཾ. པེཏྟིཝིསཡསྨིཉྷི སཏྟཱ དྭེ ཏཱིཎི བུདྡྷནྟརཱནི ཀིཉྩིདེཝ ཨཱམིསཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ མུཁེ པཀྑིཔནྟཱ ནཱམ ན ཧོནྟི, ཨནྟོཨུདརཾ ཨཱདིཏྟསུསིརརུཀྑོ ཝིཡ ཧོཏི. དུབྦྷིཀྑེ ཀཉྫིཀམཏྟམྤི ཨལབྷིཏྭཱ མརཎསཏྟཱནཾ པམཱཎཾ ནཏྠི.

པིཔཱསཱཡ རུཔྤནཾ ཀཱལཀཉྫིཀཱདཱིསུ པཱཀཊཾ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཱ དྭེ ཏཱིཎི བུདྡྷནྟརཱནི ཧདཡཏེམནམཏྟཾ ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱཏེམནམཏྟཾ ཝཱ ཨུདཀབིནྡུམྤི ལདྡྷུཾ ན སཀྐོནྟི. ‘‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱ’’ཏི ནདིཾ གཏཱནཾ ཛལཾ ཝཱལུཀཱཏལཾ སམྤཛྫཏི. མཧཱསམུདྡཾ པཀྑནྟཱནམྤི སམུདྡོ པིཊྛིཔཱསཱཎོཡེཝ ཧོཏི. ཏེ སུསྶནྟཱ བལཝདུཀྑཔཱིལི༹ཏཱ ཝིརཝནྟི. ཌཾསཱདཱིཧི རུཔྤནཾ ཌཾསམཀྑིཀཱདིབཧུལེསུ པདེསེསུ པཱཀཊཾ. ཏཾ པན – ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ སནིདསྶནཾ? སཔྤཊིགྷ’’ནྟི ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ (དྷ. ས. ༦༥༦, ༦༥༨) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ.

སཔྤནྟཱིཏི སདྡཱ, ཨུདཱཧརཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཏུཙིཏྟཝསེན དྭིསམུཊྛཱནིཀཱ སདྡཱ. གནྡྷཡནྟཱིཏི གནྡྷཱ, ཨཏྟནོ ཝཏྠཱུནི སཱུཙཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. རསནྟི ཏེ སཏྟཱཏི རསཱ, ཨསྶཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཕུསཱིཡནྟཱིཏི ཕོཊྛབྦཱ. ཨེཏེ གནྡྷཱདཡོ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱཝ. ཏེསཾ ཝིབྷཱགོ ཨབྷིདྷམྨེ (དྷ. ས. ༦༢༢-༦༢༤) ཝིཏྠཱརིཏོཡེཝ.

ཏམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠརཎཱ པཱཝུརཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཡནྟཱིཏི ཨཏྠརཎཱ. སརཱིརཾ ཝེཋེཏྭཱ པཱརུཔཱིཡནྟཱིཏི པཱཝུརཎཱ. ཨནྟོཛཱཏཱདཡོ ཙཏྟཱརོ དཱསཱི ཙ དཱསོ ཙ དཱསིདཱསཱ. ཁེཏྟཾ ནཱམ ཡསྨིཾ པུབྦཎྞཾ རུཧཏི. ཝཏྠུ ནཱམ ཡསྨིཾ ཨཔརཎྞཾ རུཧཏི. ཡཏྠ ཝཱ ཨུབྷཡམྤི རུཧཏི, ཏཾ ཁེཏྟཾ. ཏདཏྠཱཡ ཀཏབྷཱུམིབྷཱགོ ཝཏྠུ. ཁེཏྟཝཏྠུསཱིསེན ཙེཏྠ ཝཱཔཱིཏལཱ༹ཀཱདཱིནིཔི སངྒཧིཏཱནི. ཧིརཉྙནྟི ཀཧཱཔཎོ. སུཝཎྞནྟི ཛཱཏརཱུཔཾ. ཏེསཾ གཧཎེན ལོཧམཱསཀོ ཛཏུམཱསཀོ དཱརུམཱསཀོཏི སབྦེཔི སངྒཧཾ གཙྪནྟི. གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོཏི ཨེཀཀུཊིཀཱདི གཱམོ. ཨཱཔཎཡུཏྟོ ནིགམོ. ཨེཀསྶ རཉྙོ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནཾ རཱཛདྷཱནཱི. རཊྛནྟི ཛནཔདེཀདེསཾ. ཛནཔདོཏི ཀཱསིཀོསལཱདིཛནཔདོ. ཀོསོཏི ཙཏུབྦིདྷོ ཀོསོ – ཧཏྠཱི ཨསྶོ རཐོ པཏྟི. ཀོཊྛཱགཱརནྟི ཏིཝིདྷཾ ཀོཊྛཱགཱརཾ – དྷནཀོཊྛཱགཱརཾ དྷཉྙཀོཊྛཱགཱརཾ ཝཏྠཀོཊྛཱགཱརཾ. ཡཾ ཀིཉྩཱིཏི ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཝཙནཾ. རཛནཱིཡནྟི རཉྫེཏུཾ ཡུཏྟཊྛེན.

ཨིཏོ པརཾ ཏིཀཝསེན དསྶེཏུཾ ཨཏཱིཏཏྟིཀཨཛ྄ཛྷཏྟཏྟིཀཧཱིནཏྟིཀཨོཀཱསཏྟིཀསཾཡོགཏྟིཀཀཱམཱཝཙརཏྟིཀཝསེན ཚཏྟིཀེ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཏཱིཏཏྟིཀེ ཏཱཝ ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ ཨུཔྤཱདཱདིཀྑཎཾ ཝཱ པཏྭཱ ཨཏིཀྐནྟཱཏི ཨཏཱིཏཱ. ཏདུབྷཡམྤི ན ཨཱགཏཱཏི ཨནཱགཏཱ. ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཱཏི པཙྩུཔྤནྣཱ. ཨིདཾ བྷཝེན པརིཙྪནྣཾ. པཊིསནྡྷིཏོ ཧི པཊྛཱཡ ཨཏཱིཏབྷཝེསུ ནིབྦཏྟཱ ཨནནྟརབྷཝེ ཝཱ ནིབྦཏྟཱ ཧོནྟུ ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶམཏྠཀེ ཝཱ, སབྦེ ཨཏཱིཏཱཡེཝ ནཱམ. ཙུཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨནཱགཏབྷཝེསུ ནིབྦཏྟནཀཱ ཀཱམཱ ཨནནྟརབྷཝེ ཝཱ ནིབྦཏྟནྟུ ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶམཏྠཀེ ཝཱ, སབྦེ ཨནཱགཏཱཡེཝ ནཱམ. ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཨནྟརེ པཝཏྟཱ ཀཱམཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ནཱམ.

ཨཛ྄ཛྷཏྟཏྟིཀེ ‘‘ཨེཝཾ པཝཏྟམཱནཱ མཡཾ ཨཏྟཱཏི གཧཎཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝིཡ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ པཝཏྟཱ པཱཊིཔུགྒལིཀཱ ཀཱམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ ཀཱམཱ ནཱམ. ཏཏོ བཧིབྷཱུཏཱ པན ཨིནྡྲིཡབདྡྷཱ ཝཱ ཨནིནྡྲིཡབདྡྷཱ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ནཱམ. ཏཏིཡཔདཾ ཏདུབྷཡཝསེན ཝུཏྟཾ.

ཧཱིནཏྟིཀེ ཧཱིནཱཏི ལཱམཀཱ. མཛ྄ཛྷིམཱཏི ཧཱིནཔཎཱིཏཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷཝཱཏི མཛ྄ཛྷིམཱ. ཨཝསེསཱ ཨུཏྟམཊྛེན པཎཱིཏཱ. ཨཔི ཙ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ནེརཡིཀཱནཉྷི ཀཱམཱ ཀོཊིཔྤཏྟཱ ཧཱིནཱ ནཱམ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཏིརཙྪཱནེསུ ནཱགསུཔཎྞཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. སེསཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཀཱམཱ ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ མཧེསཀྑཔེཏཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཨཝསེསཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཛཱནཔདཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. པཙྩནྟཝཱསཱིནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ གཱམབྷོཛཀཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ པརིཙཱརིཀཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཛནཔདསཱམིཀཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ པརིཙཱརིཀཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ པདེསརཱཛཱུནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ ཨམཙྩཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏསྶ ཨམཙྩཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏསྶཔི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷུམྨདེཝཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ པརིཙཱརིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛདེཝཱནཾ ཀཱམཱ མཏྠཀཔྤཏྟཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཨེཝཾ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨོཀཱསཏྟིཀེ ཨཱཔཱཡིཀཱ ཀཱམཱཏི ཨཝཌྜྷིསངྑཱཏེསུ ཨཔགཏཨཡེསུ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟཀཱམཱ ཨཱཔཱཡིཀཱ. མནུསྶེསུ ནིབྦཏྟཀཱམཱ མཱནུསིཀཱ. དེཝེསུ ནིབྦཏྟཀཱམཱ དིབྦཱ.

སཾཡོགཏྟིཀེ པཙྩུཔཊྛིཏཱནཾ ཀཱམཱནཾ པརིབྷུཉྫནཏོ ཋཔེཏྭཱ ནེརཡིཀེ སེསཨཔཱཡསཏྟཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ དེཝེ ཨུཔཱདཱཡ ཡཱཝ ཏུསིཏཀཱཡིཀཱནཉྩ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཀཱམཱ ནཱམ. པཀཏིཔཊིཡཏྟཱརམྨཎཏོ ཨཏིརེཀེན རམིཏུཀཱམཏཱཀཱལེ ཡཐཱརུཙིཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ནིམྨིནིཏྭཱ རམནྟཱིཏི ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ ནིམྨིཏཱ ཀཱམཱ ནཱམ. ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ པརེཧི ནིམྨིཏེ ཨཱརམྨཎེ སེཝནྟཱིཏི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ ཀཱམཱ པརནིམྨིཏཱ ཀཱམཱ ནཱམ. པརིགྒཧིཏཱཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཏ’’ནྟི གཧིཏཱ ཀཱམཱ. ཨཔརིགྒཧིཏཱཏི ཏཐཱ ཨཔརིགྒཧིཏཱ ཨུཏྟརཀུརུཀཱནཾ ཀཱམཱ. མམཱཡིཏཱཏི ཏཎྷཱཝསེན ‘‘མམ ཨེཏ’’ནྟི གཧིཏཱ. ཨམམཱཡིཏཱཏི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཱ.

སབྦེཔི ཀཱམཱཝཙརཱ དྷམྨཱཏི ‘‘ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙིནིརཡཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༨༧) ནཡེན ཝུཏྟེསུ ཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ པརིཡཱཔནྣཱ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨུདྡཱནཏོ དྭེ ཀཱམཱ, ཝཏྠུཀཱམོ ཙ ཀིལེསཀཱམོ ཙཱཏི. ཏཏྠ ཀིལེསཀཱམོ ཨཏྠཏོ ཚནྡརཱགོ. ཝཏྠུཀཱམོ ཏེབྷཱུམཀཾ ཝཊྚཾ. ཀིལེསཀཱམོ ཙེཏྠ ཀཱམེཏཱིཏི ཀཱམོ. ཨིཏརོ ཀཱམཱིཡཏཱིཏི. ཡསྨིཾ པན པདེསེ དུཝིདྷོཔེསོ ཀཱམོ པཝཏྟིཝསེན ཨཝཙརཏི, སོ ཙཏུནྣཾ ཨཔཱཡཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཚནྣཉྩ དེཝལོཀཱནཾ ཝསེན ཨེཀཱདསཝིདྷོ པདེསོ ཀཱམོ ཨེཏྠ ཨཝཙརཏཱིཏི ཀཱམཱཝཙརོ. ཏཏྠ པརིཡཱཔནྣདྷམྨེ སནྡྷཱཡ ‘‘སབྦེཔི ཀཱམཱཝཙརཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷམྨཱ. རཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱཏི ‘‘ཧེཊྛཏོ བྲཧྨལོཀཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ཨཀནིཊྛེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༨༩) ནཡེན ཝུཏྟཱནཾ རཱུཔཱཝཙརདྷམྨཱནཾ ཝསེན སབྦེཔི དྷམྨཱ རཱུཔཱཝཙརཱ. ཨརཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱཏི ‘‘ཧེཊྛཏོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནུཔགེ དེཝེ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནུཔགེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༩༡) ནཡེན ཝུཏྟཱ སབྦེཔི ཨརཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱ. ཏཏྠ རཱུཔེ ཨཝཙརནྟཱིཏི རཱུཔཱཝཙརཱ. ཨརཱུཔེ ཨཝཙརནྟཱིཏི ཨརཱུཔཱཝཙརཱ. ཏཎྷཱཝཏྠུཀཱཏི པཏིཊྛཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཝཏྠུབྷཱུཏཱ. ཏཎྷཱརམྨཎཱཏི ཏཎྷཱཔཝཏྟིཝསེན ཏཎྷཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ. ཀཱམནཱིཡཊྛེནཱཏི པཙྩཱསཱིསིཏབྦཊྛེན. རཛནཱིཡཊྛེནཱཏི རཉྫེཏུཾ ཡུཏྟཊྛེན. མདནཱིཡཊྛེནཱཏི ཀུལམདཱདིམདཾ ཨུཔྤཱདནཱིཡཊྛེན.

ཏཏྠ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ? མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཛནཱིཡཾ ཝཏྠཱུ’’ཏི པརིཡོསཱནཾ སཝིཉྙཱཎཀཨཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཝསེསཾ ཨེཀཙཏུཀྐཱདིཀཚཏྟིཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཾ དསྶེཏྭཱ ཀིལེསཀཱམཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམེ ཀིལེསཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཚནྡོཏི དུབྦལརཱགོ. རཱགོཏི ཏཏོ བལཝཏརོ. ཨུཔརི ཏཡོཔི རཱགཱ ཨིམེཧི བལཝཏརཱ. ཀཱམེསཱུཏི པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ. ཀཱམཙྪནྡོཏི ཀཱམསངྑཱཏོ ཚནྡོ, ན ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ, ན དྷམྨཙྪནྡོ. ཀཱམནཝསེན རཛྫནཝསེན ཙ ཀཱམོཡེཝ རཱགོ ཀཱམརཱགོ. ཀཱམནཝསེན ནནྡནཝསེན ཙ ཀཱམོཡེཝ ནནྡཱི ཀཱམནནྡཱི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཀཱམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ ཏཎྷཱཡནཊྛེན ཀཱམཏཎྷཱ. སིནེཧནཊྛེན ཀཱམསྣེཧོ. པརིཌཡ྄ཧནཊྛེན ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ. མུཙྪནཊྛེན ཀཱམམུཙྪཱ. གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཱཔནཊྛེན ཀཱམཛ྄ཛྷོསཱནཾ. ཝཊྚསྨིཾ ཨོགྷེཧི ཨོསཱིདཱཔེཏཱིཏི ཀཱམོགྷོ. ཝཊྚསྨིཾ ཡོཛེཏཱིཏི ཀཱམཡོགོ. དལ༹ྷཝསེན ཏཎྷཱདིཊྛིགྒཧཎཾ ཨུཔཱདཱནཾ. ཙིཏྟཾ ནཱིཝརཏི པརིཡོནནྡྷཏཱིཏི ནཱིཝརཎཾ.

ཨདྡསནྟི ཨདྡཀྑིཾ. ཀཱམཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཏེཏི ཏཝ. མཱུལནྟི པཏིཊྛཾ. སངྐཔྤཱཏི པརིཀཔྤེན. ན ཏཾ སངྐཔྤཡིསྶཱམཱིཏི ཏཾ པརིཀཔྤནཾ ན ཀརིསྶཱམི. ན ཧོཧིསཱིཏི ན བྷཝིསྶསི.

ཨིཙྪམཱནསྶཱཏི པཙྩཱསཱིསནྟསྶ. སཱདིཡམཱནསྶཱཏི ཨསྶཱདིཡམཱནསྶ. པཏྠཡམཱནསྶཱཏི པཏྠནཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. པིཧཡམཱནསྶཱཏི པཱཔུཎིཏུཾ ཨིཙྪཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. ཨབྷིཛཔྤམཱནསྶཱཏི ཏཎྷཱཝསེན ཏིཏྟིཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཝདནྟསྶ.

ཁཏྟིཡསྶ ཝཱཏིཨཱདི ཙཏུཛྫཱཏིཝསེན ཝུཏྟཾ. གཧཊྛསྶ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱཏི ལིངྒཝསེན ཝུཏྟཾ. དེཝསྶ ཝཱ མནུསྶསྶ ཝཱཏི ཨུཔཔཏྟིཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ནིཔྥཛྫཏི. སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སམྨཱ ནིཔྥཛྫཏི. ཨིཛ྄ཛྷཏི ཝིསེསརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ལབྷཏི དསྶནཱིཡརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. པཊིལབྷཏི པསཱདནཱིཡརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ཨདྷིགཙྪཏི སཎྛཱནརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ཝིནྡཏི ཚཝིཔྤསཱདརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ཨཐ ཝཱ པུཉྙམཧཏྟེན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཛཱཏིམཧཏྟེན ལབྷཏི. ཨིསྶརིཡམཧཏྟེན པཊིལབྷཏི. སུཁམཧཏྟེན ཨདྷིགཙྪཏི. སམྤཏྟིམཧཏྟེན ཝིནྡཏཱིཏི.

ཨེཀཾསཝཙནནྟི ཨེཀཀོཊྛཱསཝཙནཾ. ‘‘ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ (པཱརཱ. ༣༤༩, ༣༦༧), ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༡༢; ཨ. ནི. ༤.༤༢) ཝིཡ ཨནེཀཾསགཧཎཔཊིཀྑེཔོ. ནིསྶཾསཡཝཙནནྟི སཾསཡཝིརཧིཏཝཙནཾ, སནྡེཧཔཊིཀྑེཔཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ནིཀྐངྑཱཝཙནནྟི ‘‘ཀཐམིདཾ ཀཐམིད’’ནྟི ཀངྑཱཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནནྟི དྭིདྷཱབྷཱཝཾ དྭེཛ྄ཛྷཾ, ཏཾཨབྷཱཝེན ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཾ. དྭིདྷཱབྷཱཝཝིརཧིཏཾ ‘‘ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཱ བུདྡྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཝིམཏིཔཊིཀྑེཔོ. ཨདྭེལ༹ྷཀཝཙནནྟི དྭིཧདཡཱབྷཱཝེན ཨདྭེལ༹ྷཀཾ. ‘‘ཨིཏིཧཱས, ཨིཏིཧཱསཱ’’ཏི དྭེལ༹ྷཀཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ནིཡོགཝཙནནྟི ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ དྭེ ན ཡུཛྫནྟཱིཏི ནིཡོགཝཙནཾ དྭིདྷཱཔཐཔཊིཀྑེཔོ. ཨཉྙཏྠ པན ‘‘ནིཡོགཱ ཨནཱགཏཱརམྨཎཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ. ཨཔཎྞཀཝཙནནྟི པལཱསརཧིཏཾ སཱརཝཙནཾ ཨཝིརདྡྷཀཱརཎཾ ‘‘ཨཔཎྞཀཾ ཋཱནམེཀེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༡) ཝིཡ, ཨཔཎྞཀམཎི ཝིཡ སཔྤཏིཊྛཝཙནཾ. ཨཝཏྠཱཔནཝཙནམེཏནྟི ཨེཏཾ ཝཙནཾ ཨོཏརིཏྭཱ པཏིཊྛིཏཾ སནྟིཊྛཱཔནཾ ཋཔནཾ.

ཡཱནི ཨིམསྨིཾ མཧཱནིདྡེསེ ཝིབྷཏྟིཾ ཨཱརོཔིཏཱནི པདཱནི, ཏཱནི ཝིབྷཏྟིཾ གཙྪནྟཱནི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝིབྷཏྟིཾ གཙྪནྟི, ནཱནཱ ཧོནྟཱནི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནཱནཱ བྷཝནྟི. ཨཔརདཱིཔནཱ པནེཏྠ དྭེ ཋཱནཱནི གཙྪནྟི. ཀཐཾ? ཏཱནི ཧི བྱཉྫནཝསེན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝིབྷཏྟིཾ གཙྪནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཀོདྷོ ཀུཛ྄ཛྷནཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏཏྟཾ, དོསོ དུསྶནཱ དུསྶིཏཏྟ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༠༦༦) ཨེཝཾ བྱཉྫནཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཧི ཨེཀོཝ ཀོདྷོ བྱཉྫནཝསེན ཨེཝཾ ཝིབྷཏྟིཾ ལབྷཏི. ‘‘ཨིཛ྄ཛྷཏི སམིཛ྄ཛྷཏི ལབྷཏི པཊིལབྷཏི གཙྪཏི ཨདྷིགཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པན ཨུཔསགྒཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘པཎྜིཙྩཾ ཀོསལླཾ ནེཔུཉྙཾ ཝེབྷབྱཱ ཙིནྟཱ ཨུཔཔརིཀྑཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦) ཨེཝཾ ཨཏྠཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེསུ པཱིཏིཔདནིདྡེསེ ཏཱཝ ཨིམཱ ཏིསྶོ ཝིབྷཏྟིཡོ ལབྦྷནྟི. པཱིཏི པཱམོཛྫནྟི ཧི བྱཉྫནཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཧོཏི. ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ པཧཱསོཏི ཨུཔསགྒཝསེན. ཝིཏྟི ཏུཊྛི ཨོདགྱཾ ཨཏྟམནཏཱཏི ཨཏྠཝསེན. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདནིདྡེསེསུ ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ནཱནཱ ཧོནྟཱནིཔི ནཱམནཱནཏྟེན ལཀྑཎནཱནཏྟེན ཀིཙྩནཱནཏྟེན པཊིཀྑེཔནཱནཏྟེནཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནཱནཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཀཏམོ ཏསྨིཾ སམཡེ བྱཱཔཱདོ ཧོཏི? ཡོ ཏསྨིཾ སམཡེ དོསོ དུསྶནཱ’’ཏི ཨེཏྠ བྱཱཔཱདོཏི ཝཱ དོསོཏི ཝཱ དྭེཔི ཨེཏེ ཀོདྷོ ཨེཝ, ནཱམེན པན ནཱནཏྟཾ གཏཱཏི ཨེཝཾ ནཱམནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

རཱསཊྛེན ཙ པཉྩཔི ཁནྡྷཱ ཨེཀོཝ ཁནྡྷོ ཧོཏི. ཨེཏྠ པན རཱུཔཾ རུཔྤནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱ ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ, སཉྙཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ, ཙེཏནཱ ཙེཏཡིཏལཀྑཎཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཛཱནནལཀྑཎནྟི ཨིམིནཱ ལཀྑཎནཱནཏྟེན པཉྩཀྑནྡྷཱ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ལཀྑཎནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ…པེ… ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༣༩༠; དཱི. ནི. ༢.༤༠༢) ཨེཀམེཝ ཝཱིརིཡཾ ཀིཙྩནཱནཏྟེན ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨཱགཏཾ. ཨེཝཾ ཀིཙྩནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘ཙཏྟཱརོ ཨསདྡྷམྨཱ ཀོདྷགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, མཀྑགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, ལཱབྷགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, སཀྐཱརགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༤༤) པན པཊིཀྑེཔནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིམཱནི པན ཙཏྟཱརི ནཱནཏྟཱནི ན པཱིཏིཡཱཡེཝ ལབྦྷནྟི, སབྦེསུཔི ཡཐཱལཱབྷཝསེན ལབྦྷནྟི. པཱིཏིཡཱ ཧི པཱིཏཱིཏི ནཱམཾ, ཙིཏྟསྶ ཙིཏྟནྟི ནཱམཾ. པཱིཏི ཙ ཕརཎལཀྑཎཱ, ཝེདནཱ ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ, སཉྙཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ, ཙེཏནཱ ཙེཏཡིཏལཀྑཎཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

ཏཐཱ པཱིཏི ཕརཎཀིཙྩཱ, ཝེདནཱ ཨནུབྷཝནཀིཙྩཱ, སཉྙཱ སཉྫཱནནཀིཙྩཱ, ཙེཏནཱ ཙེཏཡིཏཀིཙྩཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཛཱནནཀིཙྩནྟི ཨེཝཾ ཀིཙྩནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. པཊིཀྑེཔནཱནཏྟཾ པཱིཏིཔདེ ནཏྠི.

ཨལོབྷཱདིནིདྡེསེ པན ‘‘ཨལོབྷོ ཨལུབྦྷནཱ ཨལུབྦྷིཏཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༣༥) ནཡེན ལབྦྷཏཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཀྑེཔནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སབྦཔདནིདྡེསེསུ ལབྦྷམཱནཝསེན ཙཏུབྦིདྷམྤི ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔརདཱིཔནཱ པན པདཏྠུཏི ཝཱ ཧོཏི དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཝཱཏི ཨེཝཾ དྭེ ཋཱནཱནི གཙྪཏི. ཡཊྛིཀོཊིཡཱ ཨུཔྤཱིལེ༹ནྟེན ཝིཡ ཧི སཀིམེཝ ‘‘པཱིཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཏཾ པདཾ ཕུལླིཏམཎྜིཏཝིབྷཱུསིཏཾ ནཱམ ན ཧོཏི, པུནཔྤུནཾ བྱཉྫནཝསེན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ‘‘པཱིཏི པཱམོཛྫཾ ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ ཧཱསོ པཧཱསོ ཝིཏྟཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༩) ཝུཏྟེ ཕུལླིཏམཎྜིཏཝིབྷཱུསིཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི དཧརཀུམཱརཾ ནཧཱཔེཏྭཱ མནོརམཾ ཝཏྠཾ པརིདཧཱཔེཏྭཱ པུཔྥཱནི པིལ༹ནྡྷཱཔེཏྭཱ ཨཀྑཱིནི ཨཉྫེཏྭཱ ཨཐསྶ ནལཱཊེ ཨེཀམེཝ མནོསིལཱབིནྡུཾ ཀརེཡྻ, ན ཏསྶ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙིཏྟཏིལཀོ ནཱམ ཧོཏི, ནཱནཱཝཎྞེཧི པན པརིཝཱརེཏྭཱ བིནྡཱུསུ ཀཏེསུ ཙིཏྟཏིལཀོ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པདཏྠུཏི ནཱམ.

བྱཉྫནཝསེན པན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ཙ པུནཔྤུནཾ བྷཎནམེཝ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷནྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཡཀྑོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཔྤོ’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ‘‘ཨཱཝུསོ ཨཱཝུསོ, བྷནྟེ བྷནྟེ, ཡཀྑོ ཡཀྑོ, སཔྤོ སཔྤོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ སཀིཾདེཝ ཡཊྛིཀོཊིཡཱ ཨུཔྤཱིལེ༹ནྟེན ཝིཡ ‘‘པཱིཏཱི’’ཏི ཝུཏྟམཏྟེ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི, པུནཔྤུནཾ བྱཉྫནཝསེན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ‘‘པཱིཏི པཱམོཛྫཾ ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ ཧཱསོ པཧཱསོ ཝིཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེཡེཝ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔརདཱིཔནཱ དྭེ ཋཱནཱནི གཙྪཏི. ཨེཏིསྶཱཔི ཝསེན ལབྦྷམཱནཀཔདནིདྡེསེསུ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ པཱིནཡཏཱིཏི པཱིཏི. སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ, ཀཱཡཙིཏྟཔཱིཎནརསཱ ཕརཎརསཱ ཝཱ, ཨོདགྱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཡཱ པཉྩཀཱམགུཎཔཊིསཉྙུཏྟཱཏི ཡཱ རཱུཔཱདིཔཉྩཀཱམཀོཊྛཱསཔཊིསཾཡུཏྟཱ པཱིཏི, སཱ པཱིནཡཏཱིཏི པཱིཏི, ཨིདཾ སབྷཱཝཔདཾ. པམུདིཏསྶ བྷཱཝོ པཱམོཛྫཾ. ཨཱམོདནཱཀཱརོ ཨཱམོདནཱ. པམོདནཱཀཱརོ པམོདནཱ. ཡཐཱ ཝཱ བྷེསཛྫཱནཾ ཝཱ ཏེལཱནཾ ཝཱ ཨུཎྷོདཀསཱིཏོདཀཱནཾ ཝཱ ཨེཀཏོ ཀརཎཾ ‘‘མོདནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམཡམྤི པཱིཏིདྷམྨཱནཾ ཨེཀཏོ ཀརཎེན མོདནཱ. ཨུཔསགྒཝསེན པན མཎྜེཏྭཱ ‘‘ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

ཧཱསེཏཱིཏི ཧཱསོ. པཧཱསེཏཱིཏི པཧཱསོ, ཧཊྛཔཧཊྛཱཀཱརཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཏྟཱིཏི ཝིཏྟཾ, དྷནསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཡཾ པན སོམནསྶཔཙྩཡཏྟཱ ཝིཏྟིསརིཀྑཏཱཡ ཝིཏྟི. ཡཐཱ ཧི དྷནིནོ དྷནཾ པཊིཙྩ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ པཱིཏིམཏོཔི པཱིཏིཾ པཊིཙྩ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏུཊྛཱིཏི སབྷཱཝསཎྛིཏཱཡ པཱིཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. པཱིཏིམཱ པན པུགྒལོ ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཨུགྒཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཏྟཱ ‘‘ཨུདགྒོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨུདགྒསྶ བྷཱཝོ ཨོདགྱཾ.

ཨཏྟནོ མནཏཱ ཨཏྟམནཏཱ. ཨནབྷིརདྡྷསྶ ཧི མནོ དུཀྑཔདཊྛཱནཏྟཱ ན ཨཏྟནོ མནོ ནཱམ ཧོཏི, ཨབྷིརདྡྷསྶ སུཁཔདཊྛཱནཏྟཱ ཨཏྟནོ མནོ ནཱམ ཧོཏི, ཨིཏི ཨཏྟནོ མནཏཱ ཨཏྟམནཏཱ, སཀམནཏཱ, སཀམནསྶ བྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. སཱ པན ཡསྨཱ ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཏྟནོ མནཏཱ, ཙིཏྟསྶེཝ པནེསཱ བྷཱཝོ ཙེཏསིཀོ དྷམྨོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཏྟམནཏཱ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

ཙིཏྟཝིཙིཏྟཏཱཡ ཙིཏྟཾ. ཨཱརམྨཎཾ མིནམཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི མནོ. མཱནསནྟི མནོ ཨེཝ, ‘‘ཨནྟལིཀྑཙརོ པཱསོ, ཡྭཱཡཾ ཙརཏི མཱནསོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༣; སཾ. ནི. ༡.༡༥༡) ཧི ཨེཏྠ པན སམྤཡུཏྟཀདྷམྨོ ‘‘མཱནསོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྷི བྷགཝཱ ཏུཡ྄ཧཾ, སཱཝཀོ སཱསནེ རཏོ;

ཨཔྤཏྟམཱནསོ སེཀྑོ, ཀཱལཾཀཡིརཱ ཛནེ སུཏཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༥༩) –

ཨེཏྠ ཨརཧཏྟཾ ‘‘མཱནས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན མནོ ཨེཝ མཱནསཾ, བྱཉྫནཝསེན ཧེཏཾ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཧདཡནྟི ཙིཏྟཾ. ‘‘ཙིཏྟཾ ཝཱ ཏེ ཁིཔིསྶཱམི, ཧདཡཾ ཝཱ ཏེ ཕཱལེསྶཱམཱི’’ཏི (སུ. ནི. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ; སཾ. ནི. ༡.༢༣༧; ༢༤༦) ཨེཏྠ ཨུརོ ‘‘ཧདཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཧདཡཱ ཧདཡཾ མཉྙེ ཨཉྙཱཡ ཏཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༣) ཨེཏྠ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཝཀྐཾ ཧདཡ’’ནྟི (ཁུ. པཱ. ༣.དྭཏིཾསཱཀཱརོ; དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠) ཨེཏྠ ཧདཡཝཏྠུ. ཨིདྷ པན ཙིཏྟམེཝ ཨབྦྷནྟརཊྛེན ‘‘ཧདཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏམེཝ པརིསུདྡྷཊྛེན པཎྜརཾ, བྷཝངྒཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘པབྷསྶརམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༤༩). ཏཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ པན ཨཀུསལམྤི གངྒཱཡ ནིཀྑནྟཱ ནདཱི གངྒཱ ཝིཡ གོདྷཱཝརིཏོ ནིཀྑནྟཱ གོདྷཱཝརཱི ཝིཡ ཙ ‘‘པཎྜར’’ནྟྭེཝ ཝུཏྟཾ.

མནོ མནཱཡཏནནྟི ཨིདྷ པན མནོགྒཧཎཾ མནསྶེཝ ཨཱཡཏནབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ. ཏེནེཏཾ དཱིཔེཏི ‘‘ནཡིདཾ དེཝཱཡཏནཾ ཝིཡ མནསྶ ཨཱཡཏནཏྟཱ མནཱཡཏནཾ, ཨཐ ཁོ མནོ ཨེཝ ཨཱཡཏནཾ མནཱཡཏན’’ནྟི. ཏཏྠ ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཨཱཀརཊྛེན སམོསརཎཊྛཱནཊྛེན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ལོཀེ ‘‘ཨིསྶརཱཡཏནཾ, ཝཱསུདེཝཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ‘‘ཨཱཡཏན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སུཝཎྞཱཡཏནཾ, རཛཏཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཀརོ. སཱསནེ པན ‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིབྷངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༣༨) སམོསརཎཊྛཱནཾ. ‘‘དཀྑིཎཱཔཐོ གུནྣཾ ཨཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཉྫཱཏིདེསོ. ‘‘ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༠༢; ༥.༢༣; མ. ནི. ༣.༡༥༨) ཀཱརཎཾ. ཨིདྷ པན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན སམོསརཎཋཱནཊྛེན ཀཱརཎཊྛེནཱཏི ཏིདྷཱཔི ཝཊྚཏི.

ཕསྶཱདཡོ ཧི དྷམྨཱ ཨེཏྠ སཉྫཱཡནྟཱིཏི སཉྫཱཏིདེསཊྛེནཔི ཨེཏཾ ཨཱཡཏནཾ. བཧིདྡྷཱ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱ ཨཱརམྨཎབྷཱཝེནེཏྠ ཨོསརནྟཱིཏི སམོསརཎཋཱནཊྛེནཔི ཨཱཡཏནཾ. ཕསྶཱདཱིནཾ པན སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡཊྛེན ཀཱརཎཏྟཱ ཀཱརཎཊྛེནཔི ཨཱཡཏནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏདེཝ མནནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, མནོ ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ མནིནྡྲིཡཾ.

ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཾ. ཝིཉྙཱཎམེཝ ཁནྡྷོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ. ཏསྶ རཱསིཨཱདིཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༥༡) ཨེཏྠ ཧི རཱསཊྛེན ཁནྡྷོ ཝུཏྟོ. ‘‘སཱིལཀྑནྡྷོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༥༥༥) གུཎཊྛེན. ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡-༢༤༢) ཨེཏྠ པཎྞཏྟིམཏྟཊྛེན. ཨིདྷ པན རུལ༹ྷིཏོ ཁནྡྷོ ཝུཏྟོ. རཱསཊྛེན ཧི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཨེཀདེསོ ཨེཀཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ རུཀྑསྶ ཨེཀདེསཾ ཚིནྡནྟོ ‘‘རུཀྑཾ ཚིནྡཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཨེཀདེསབྷཱུཏཾ ཨེཀམྤི ཝིཉྙཱཎཾ རཱུལ༹ྷིཏོ ‘‘ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཛྫཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཏེསཾ ཕསྶཱདཱིནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ. ཨིམསྨིཉྷི པདེ ཨེཀམེཝ ཙིཏྟཾ མིནནཊྛེན མནོ, ཝིཛཱནནཊྛེན ཝིཉྙཱཎཾ, སབྷཱཝཊྛེན ནིསྶཏྟཊྛེན ཝཱ དྷཱཏཱུཏི ཏཱིཧི ནཱམེཧི ཝུཏྟཾ. སཧགཏོཏི ཨཝིཛཧིཏོ. སཧཛཱཏོཏི སདྡྷིཾ ནིགྒཏོ. སཾསཊྛོཏི སཾསགྒོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. སམྤཡུཏྟོཏི སམཾ པཀཱརེཧི ཡུཏྟོ. ཀཏམེཧི པཀཱརེཧཱིཏི? ཨེཀུཔྤཱདཱདཱིཧི. ནཏྠི ཀེཙི དྷམྨཱ ཀེཧིཙི དྷམྨེཧི སམྤཡུཏྟཱཏི? ཨཱམནྟཱ. ཨིཏི ཧི ཨིམསྶ པཉྷསྶ པཊིཀྑེཔེ ‘‘ནནུ ཨཏྠི ཀེཙི དྷམྨཱ ཀེཧིཙི དྷམྨེཧི སཧགཏཱ སཧཛཱཏཱ སཾསཊྛཱ ཨེཀུཔྤཱདཱ ཨེཀནིརོདྷཱ ཨེཀཝཏྠུཀཱ ཨེཀཱརམྨཎཱ’’ཏི (ཀཐཱ. ༤༧༣) ཨེཝཾ ཨེཀུཔྤཱདཏཱདཱིནཾ ཝསེན སམྤཡོགཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨིཏི ཨིམེཧི ཨེཀུཔྤཱདཏཱདཱིཧི སམཾ པཀཱརེཧི ཡུཏྟོ སམྤཡུཏྟོ. ཨེཀུཔྤཱདོཏི ཨེཀཏོ ཨུཔྤནྣོ, ན ཝིནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀནིརོདྷོཏི ཨེཀཏོ ནིརོདྷོ. ཨེཀཝཏྠུཀོཏི ཧདཡཝཏྠུཝསེན ཨེཀཝཏྠུཀོ. ཨེཀཱརམྨཎོཏི རཱུཔཱདིཝསེན ཨེཀཱརམྨཎོ.

ཨེཏྠ སཧགཏསདྡོ ཏབྦྷཱཝེ, ཝོཀིཎྞེ, ཨཱརམྨཎེ, ནིསྶཡེ, སཾསཊྛེཏི པཉྩསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི ཛིནཝཙནེ. ‘‘ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ པོནོབྷཝིཀཱ ནནྡིརཱགསཧགཏཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༤; ཝིབྷ. ༢༠༣; མ. ནི. ༣.༣༧༤; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཨེཏྠ ཏབྦྷཱཝེ ཝེདིཏབྦོ, ནནྡིརཱགབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིམཾསཱ ཀོསཛྫསཧགཏཱ ཀོསཛྫསམྤཡུཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༨༣༢) ཨེཏྠ ཝོཀིཎྞེ, ཨནྟརནྟརཱ ཨུཔྤཛྫམཱནེན ཀོསཛྫེན ཝོཀིཎྞཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ‘‘ལཱབྷཱི ཧོཏི རཱུཔསཧགཏཱནཾ ཝཱ སམཱཔཏྟཱིནཾ ཨརཱུཔསཧགཏཱནཾ ཝཱ སམཱཔཏྟཱིན’’ནྟི (པུ. པ. ༣-༦) ཨེཏྠ ཨཱརམྨཎེ, རཱུཔཱརམྨཎཱནཾ ཨརཱུཔཱརམྨཎཱནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཊྛིཀསཉྙཱསཧགཏཾ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༨) ཨེཏྠ ནིསྶཡེ, ཨཊྛིཀསཉྙཾ ནིསྶཱཡ ཨཊྛིཀསཉྙཾ བྷཱཝེཏྭཱ པཊིལདྡྷནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིདཾ སུཁཾ ཨིམཱཡ པཱིཏིཡཱ སཧགཏཾ ཧོཏི སཧཛཱཏཾ སམྤཡུཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༨) ཨེཏྠ སཾསཊྛེ, སཾམིསྶནྟི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིམྤི ཋཱནེ སཾསཊྛེ ཨཱགཏོ.

སཧཛཱཏསདྡོ ‘‘སཧཛཱཏཾ པུརེཛཱཏཾ པཙྪཱཛཱཏ’’ནྟི (པཊྛ. ༡.༡.༤༣༥) ཨེཏྠ ཝིཡ སཧཛཱཏེ. སཾསཊྛསདྡོ ‘‘གིཧཱིཧི སཾསཊྛོ’’ཏི ཙ, ‘‘ཨེཝཾ སཾསཊྛོ, བྷནྟེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༣) ཙཱཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སཾསགྒེ. ‘‘ཀིསེ ཐཱུལེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ སཾསཊྛཱ ཡོཛིཏཱ ཧཡཱ’’ཏི (ཛཱ. ༢.༢༢.༧༠) ཨེཏྠ སདིསེ.

‘‘པུཙིམནྡཔརིཝཱརོ, ཨམྦོ ཏེ དདྷིཝཱཧན;

མཱུལཾ མཱུལེན སཾསཊྛཾ, སཱཁཱ སཱཁཱ ནིསེཝརེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༧༢) –

ཨེཏྠ ཨུཔཙིཏེ. ‘‘ཙིཏྟསཾསཊྛཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༥༩) ཨེཏྠ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟདྷམྨེ. ཨིདྷ པན ཡོ ཕལཔྤདཱནེ ཨཝིཡོགདྷམྨོ ཝིནིབྦྷོགཾ ཨཀཏྭཱ ཨེཀུཔྤཱདཱདིདྷམྨོ ཧུཏྭཱ ‘‘སམྤཡུཏྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾཝིསཡོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘སཧགཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཨཱགཏསུཏྟེན ཝིཡ སོ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སཧཛཱཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཀཏོ ཨུཔྤནྣརཱུཔཱརཱུཔཾ ཝིཡ སོཔི ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སཾསཊྛོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཁཱིརོདཀཾ ཝིཡ ཙ སོཔི ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སམྤཡུཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝིནིབྦྷོགཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཊྛེན ཧི སཧུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ སམྤཡུཏྟཱཔི ཨཏྠི ཁཱིརཏེལཾ ཝིཡ. ཏཐཱ ཝིཔྤཡུཏྟཱཔི ཁཱིརཏོ ཨཔནཱིཏཾ ནཝནཱིཏཾ ཝིཡ. ཨེཝཾ ལཀྑཎསམྤཡུཏྟོ ཨེཀུཔྤཱདཱདིལཀྑཎོཡེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀུཔྤཱདོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཨེཀུཔྤཱདསཧཛཱཏཱནཾ ཀིཾ ནཱནཏྟཾ? ཨུཔྤཱདེ ཨནྟརཝིརཧིཏོ ཨེཀུཔྤཱདོ. ཁཱིརཀཱལམུཏྟསྶཱཔི དདྷིནོ མཐནེ མཐནེ པཱཀཊཾ ནཝནཱིཏཾ ཝིཡ པུརེབྷཏྟཔཙྪཱབྷཏྟཝསེན ཨེཀདིཝསམེཝ ཛཱཏོ ཝིཡ སོ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ཨེཀཀྑཎེ ནིབྦཏྟོཏི སཧཛཱཏོ. ཨེཀཝཏྠུཀོཏི པཏིཊྛཊྛེན ཨེཀཔརིཙྪེདེན ཨེཀཝཏྠུཀོ, དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཀཝཏྠུཀཏཱ ཝིཡ ཋཱནནྟརཝིརཧིཏོ. ཨེཀཱརམྨཎོཏི ཨནིཡཏེཀཱརམྨཎོ ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཝིཡཱཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

མཙྩོཏི མཱུལཔདཾ. རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟོ ལགྒོ ལགྒིཏོཏི སཏྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སཏྟོ སཏྟོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི? རཱུཔེ ཁོ, རཱདྷ, ཡོ ཚནྡོ ཡོ རཱགོ ཡཱ ནནྡཱི ཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོ, ཏསྨཱ ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༦༡; མཧཱནི. ༧). སཏྟཡོགེན ཝཱ སཏྟོ. སུགཏིདུགྒཏིཾ ནརཏཱིཏི ནརོ. མནུནོ པུཏྟོཏི མཱནཝོ. ཨུཔཀརཎེན སཡཾ པོསཡཏཱིཏི པོསོ. པུཾ ཝུཙྩཏི ནིརཡོ, ཏཾ གལཏཱིཏི པུགྒལོ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཛཱིཝོ. ཙུཏིཏོ ཛཱཏིཾ གཙྪཏཱིཏི ཛཱགུ. ཛིཡཏཱིཏི ཛནྟུ. ཨིནྡྲིཡེན གཙྪཏཱིཏི ཨིནྡགུ. ཨཐ ཝཱ ཨིནྡབྷཱུཏེན ཀམྨུནཱ གཙྪཏཱིཏི ཨིནྡགུ. ‘‘ཧིནྡགཱུ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཧིནྡནྟི མརཎཾ, ཏཾ གཙྪཏཱིཏི ཧིནྡགུ. མནུཏོ ཛཱཏོཏི མནུཛོ. ཡཾ སཱདིཡཏཱིཏི ཡཾ རཱུཔཱདིཾ ཨསྶཱདིཡཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏོ པརཾ ཝུཏྟམཏྠཾ ནིགམེནྟོ ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶ…པེ… ལདྡྷཱ མཙྩོ ཡདིཙྪཏཱི’’ཏི;

ཨིཏོ པརཾ ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ.

༢. ཏསྶ ཙེ ཀཱམཡཱནསྶཱཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཀཱམེ ཨིཙྪམཱནསྶ, ཀཱམེན ཝཱ ཡཱཡམཱནསྶ. ཚནྡཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏཏཎྷསྶ. ཛནྟུནོཏི སཏྟསྶ. ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟི ཙེ. སལླཝིདྡྷོཝ རུཔྤཏཱིཏི ཨཐ སོ ཨཡོམཡཱདིནཱ སལླེན ཝིདྡྷོ ཝིཡ པཱིལཱི༹ཡཏི. ཨིཏོ པརཾ ཝུཏྟཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝུཏྟེསུ ཡཾ ཡཾ ཨནུཏྟཱནཾ, ཏཾ ཏདེཝ ཀཐཡིསྶཱམི.

ཙཀྑུཔཱིཎནཾ ཨཱརམྨཎཾ པཱཔུཎནཝསེན ཡཱཡཏི གཙྪཏི. དསྶནཱིཡཝསེན པིཡཏྟཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨཔྤཱཔེཏཱིཏི ནིཡྻཏི. སཝནཱིཡཾ ཧུཏྭཱ ཀཎྞསོཏཔཱིཎནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན པརིཀཌྜྷཏཱིཏི ཝུཡ྄ཧཏི. སརིཏབྦཾ ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཔཱིཎནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན གཧེཏྭཱ ཨུཔསཾཧརཱིཡཏཱིཏི སཾཧརཱིཡཏི. ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཧཏྠིནཱ ཡཱཡཏི གཙྪཏཱིཏི ཧཏྠིཡཱནེན ཝཱ, ཝཱཨིཏི ཝིཀཔྤཏྠེ. ཨསྶེན ཡཱཡཏི གཙྪཏཱིཏི ཨསྶཡཱནེན ཝཱ. གོཡུཏྟཾ ཝཡ྄ཧཱདིཡཱནཾ གོཡཱནཾ, ཏེན གོཡཱནེན. ཨཛཡཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཊྛཝསེན ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ.

ཨཱརམྨཎཔིཡཏྟཝསེན ནིབྦཏྟོ ཨབྷིནིབྦཏྟོ. ཨཱརམྨཎམནཱཔབྷཱཝེན པཱཏུབྷཱུཏོ. ཨཐ ཝཱ ཀཱམརཱགཝསེན ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ. ཀཱམནནྡིཝསེན ནིབྦཏྟོ ཨབྷིནིབྦཏྟོ. ཀཱམཏཎྷཱཝསེན ཀཱམསིནེཧཝསེན ཀཱམཙྪནྡཝསེན ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཝསེན ཙ པཱཏུབྷཱུཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏེ ཝཱ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏེ ཝཏྠུཀཱམཱདཡོ པརིཧཱཡནྟི ཝིགཙྪནྟི. སོ ཝཱ ཀཱམེཧི པརིཧཱཡཏཱིཏི ཨེསོ ཁཏྟིཡཱདིཔུགྒལོ ཝཏྠུཀཱམཱདིཀཱམེཧི པརིཧཱཡཏི ཝིགཙྪཏི ‘‘པུབྦེཝ མཙྩཾ ཝིཛཧནྟི བྷོགཱ, མཙྩོ དྷནེ པུབྦཏརཾ ཛཧཱཏཱི’’ཏི (ཛཱ. ༡.༥.༢) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ. ཀཐནྟི ཀེན པཀཱརེན. ཏིཊྛནྟསྶེཝཱཏི དྷརནྟསྶེཝ. ཏེ བྷོགེཏི ཏེ ཝཏྠུཀཱམཱདཡོ བྷོགེ. རཱཛཱནོ ཝཱཏི པཐབྱཱདིརཱཛཱནོ. ཧརནྟཱིཏི གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨཔཧརནྟི ཝཱ. ཙོརཱ ཝཱཏི སནྡྷིཙྪེདཱདིཀཱ. ཨགྒི ཝཱཏི དཱཝགྒིཨཱདི. དཧཏཱིཏི ཛྷཱཔེཏི བྷསྨཾ ཀརོཏི. ཨུདཀཾ ཝཱཏི ཨོགྷཱདིཨུདཀཾ. ཝཧཏཱིཏི གཧེཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཱཔེཏི. ཨཔྤིཡཱ ཝཱཏི ཨཀནྟཱ ཨམནཱཔཱ. དཱཡཱདཱ ཧརནྟཱིཏི དཱཡཛྫཝིརཧིཏཱ ཨསྶཱམིཀཱ ཧརནྟི. ནིཧིཏཾ ཝཱཏི ནིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཾ. ནཱདྷིགཙྪཏཱིཏི ན ཝིནྡཏི ན པཊིལབྷཏི, ན པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཔྤཡུཏྟཱཏི ཝིསམཔཡོགེན ཡོཛིཏཱ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨནྟཱ. བྷིཛྫནྟཱིཏི བྷེདཾ པཱཔུཎནྟི, ན པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘བྷཉྫནྟི རཐཾ ཨཡཱནཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༡.༢༩༦) སམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀུལེ ཝཱ ཀུལངྒཱརོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཁཏྟིཡཱདིཀུལེ ཀུལཛྷཱཔཀོ ཀུལེ ཨནྟིམཔུརིསོ ནིབྦཏྟཏི. ‘‘ཀུལངྐརོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཡོ ཏེ བྷོགེ ཝིཀིརཏཱིཏི ཡོ ཨེསོ ཀུལེ པཙྪིམཀོ ཏེ ཧིརཉྙཱདིཀེ བྷོགེ ཁེཔེཏི. ཝིདྷམཏཱིཏི ཝིཡོགཾ ཀརོཏི, དཱུརེ ཁིཔཏི. ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ནཱསེཏི ཨདསྶནཾ གམེཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠིདྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཀིརཏི. སུརཱདྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིདྷམཏི. ཨཀྑདྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིདྡྷཾསེཏི. ཝིཀིརཏི ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ ཨཱཡཾ ཨཛཱནནེན. ཝིདྷམཏི ཝིསྶཛྫནམུཁཾ ཨཛཱནནེན. ཝིདྡྷཾསེཏི ཋཔིཏཊྛཱནེ ཨཱརཀྑཾ ཨསཾཝིདྷཱནེནཱཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨནིཙྩཏཱཡེཝ ཨཊྛམཱིཏི ཝིནཱསབྷཱཝོ ཨེཝ ཨཊྛམོ. ཧཱཡནྟཱིཏི ཨདསྶནཾ ཡནྟི. པརིཧཱཡནྟཱིཏི ན པུན པཉྙཱཡནྟི. པརིདྷཾསེནྟཱིཏི ཋཱནཏོ ཨཔགཙྪནྟི. པརིཔཏནྟཱིཏི པགྒྷརནྟི. ཨནྟརདྷཱཡནྟཱིཏི ཨནྟརདྷཱནཾ ཨདསྶནཾ གཙྪནྟི. ཝིཔྤལུཛྫནྟཱིཏི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧུཏྭཱ ཨཔགཙྪནྟི.

ཏིཊྛནྟེཝ ཏེ བྷོགེཏི ཏེསཾ དྷནཱནཾ ཋིཏཀཱལེ ‘‘ཏིཊྛནྟེ ནིབྦུཏེ ཙཱཔཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༨༠༦) ཝིཡ. སོཏི སོ བྷོགསཱམིཀོ པུགྒལོ. ཙཝཏི དེཝལོཀཏོ. མརཏི མནུསྶལོཀཏོ. ཝིཔྤལུཛྫཏི ནཱགསུཔཎྞཱདིལོཀཏོ. ཨཐ ཝཱ ཧཱཡཏི དྷཉྙཀོཊྛཱགཱརཝསེན. པརིཧཱཡཏི དྷནཀོཊྛཱགཱརཝསེན. པརིདྷཾསཏི བལིབདྡཧཏྠིཨསྶཱདིཝསེན. པརིཔཏཏི དཱསིདཱསཝསེན. ཨནྟརདྷཱཡཏི དཱརཱབྷརཎཝསེན. ནསྶཏི ཨུདཀཱདིཝསེནཱཏི ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨཡོམཡེནཱཏི ཀཱལ༹ལོཧཱདིནིབྦཏྟེན. སལླེནཱཏི ཀཎྜེན. ཨཊྛིམཡེནཱཏི མནུསྶཊྛིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེན. དནྟམཡེནཱཏི ཧཏྠིདནྟཱདིནཱ. ཝིསཱཎམཡེནཱཏི གོཝིསཱཎཱདིནཱ. ཀཊྛམཡེནཱཏི ཝེལུ༹ཀཊྛཱདིནཱ. ཝིདྡྷོཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརསལླཱནཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན པཧཊོ. རུཔྤཏཱིཏི ཝིཀིརཏི, ཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀུཔྤཏཱིཏི ཙལཏི, ཀོཔཾ ཨུཔྤཱདེཏི. གྷཊྚཱིཡཏཱིཏི གྷཊྚིཏོ ཧོཏི. པཱིལཱི༹ཡཏཱིཏི པཱིལི༹ཏོ ཧོཏི, ལདྡྷཔྤཧཱརོ ཀུཔྤཏི. ‘‘ཏཏིཡདིཝསེ སལཱཀཾ པཝེསེཏྭཱ དྷོཝནཀཱལེ གྷཊྚཱིཡཏི. ཁཱརཔྤདཱནེ པཱིལཱི༹ཡཏི. པཧཱརདྷོཝནེ ཝཱ རུཔྤཏི. ཏསྨིཾ དུཀྑུཔྤཱདནེ ཀུཔྤཏི. སལཱཀཔཝེསནེ པཱིལཱི༹ཡཏི. ཁཱརཔྤདཱནེ གྷཊྚཱིཡཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

བྱཱདྷིཏོཏི ལདྡྷཔྤཧཱརོ ཧུཏྭཱ པཱིལི༹ཏོ. དོམནསྶིཏོཏི དོམནསྶཔྤཏྟོ. ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝཾ ཨུཔནཱིཏེན, ཨནྟོསོསཱདི སོཀོ ཙ ཝཱཙཱཝིཔྤལཱཔོ པརིདེཝོ ཙ ཀཱཡཔཱིལ༹ནཱདི དུཀྑཉྩ ཙིཏྟཔཱིལ༹ནཱདི དོམནསྶཉྩ བྷུསོ ཨཱཡཱསོ ཨུཔཱཡཱསོ ཙ. ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ སོཀཱདཡོ ཨུཔྤཛྫནྟི སམུདཱཙཱརཾ གཙྪནྟི.

༣. ཏཏིཡགཱཐཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ པན ཨིམེ ཀཱམེ ཏཏྠ ཚནྡརཱགཝིཀྑམྦྷནེན ཝཱ སམུཙྪེདེན ཝཱ ཨཏྟནོ པཱདེན སཔྤསྶ སིརཾ ཝིཡ པརིཝཛྫེཏི, སོ བྷིཀྑུ སབྦལོཀཾ ཝིཔྥཱརེཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ སཏོ ཧུཏྭཱ སམཏིཝཏྟཏཱིཏི.

ཡོཏི ཝིབྷཛིཏབྦཾ པདཾ. ཡོ ཡཱདིསོཏིཨཱདཱིནི ཏསྶ ཝིབྷཛནཔདཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཡོཏི ཨཏྠཔདཾ. ཏཉྩ ཨནིཡམེན པུགྒལཾ དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨནིཡམེན པུགྒལདཱིཔཀཾ ཡོ-སདྡམེཝ ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡོཏི ཡོ ཀོཙཱིཏི. ཡསྨཱ ཡོ ཡོ ཀོཙི ནཱམ, སོ ཨཝསྶཾ ཡཐཱལིངྒཡཐཱཡུཏྟཡཐཱཝིཧིཏཡཐཱཔྤཀཱརཡཾཋཱནཔཏྟཡཾདྷམྨསམནྣཱགཏཝསེན ཨེཀེནཱཀཱརེན པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏྠ ཉཱཔེཏུཾ ཏཾ བྷེདཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱདིསོཏི ལིངྒཝསེན ཡཱདིསོ ཝཱ ཏཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུ, དཱིགྷོ ཝཱ རསྶོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ ཨོདཱཏོ ཝཱ མངྒུརཙྪཝི ཝཱ ཀིསོ ཝཱ ཐཱུལོ ཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཐཱཡུཏྟོཏི ཡོགཝསེན ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཡུཏྟོ ཧོཏུ, ནཝཀམྨཡུཏྟོ ཝཱ ཨུདྡེསཡུཏྟོ ཝཱ ཝཱསདྷུརཡུཏྟོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཝིཧིཏོཏི ཡཐཱཋཔིཏོ ནཝཀམྨཱདྷིཊྛཱཡིཀཱདིཝསེན. ཡཐཱཔཀཱརོཏི ཡཐཱཔཀཱརེན པཏིཊྛིཏོ པདཱིཔནཱཡཀཱདིཝསེན. ཡཾཋཱནཔྤཏྟོཏི ཡཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྟོ སེནཱཔཏིསེཊྛིཊྛཱནཱདིཝསེན. ཡཾདྷམྨསམནྣཱགཏོཏི ཡེན དྷམྨེན ཨུཔཱགཏོ དྷུཏངྒཱདིཝསེན.

ཝིཀྑམྦྷནཏོ ཝཱཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷཱིཏི ཀིལེསཱནཾ དཱུརཱིཀརཎཏོ ཝཱ གྷཊཔྤཧཱརེན སེཝཱལཱནཾ ཝིཡ. སམུཙྪེདཏོ ཝཱཏི པུན ཨཔྤཝཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཨཙྩནྟཏོ མགྒེན ཀིལེསཱནཾ ཨུཙྪིནྣམཱུལཏོ པཧཱནཝསེན སམུཙྪེདཏོ ཝཱ. ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཱདས པདཱནི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི.

བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏིཨཱདཱིནི ཚ པདཱནི མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔི, ཨུཔསམཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏི ཨིམཱནི ཙ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔི, ཀཱཡགཏཱསཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔི, པཋམཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏིཨཱདཱིནི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏི པརིཡོསཱནཱནི ཨཔྤནཱཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱཏི སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ ཨཊྛིཀངྐལཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསཾ ཀཱམཱནནྟི ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ. ཨཔྤསྶཱདཊྛེནཱཏི ‘‘ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ སུཁསྶཱདཾ ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏི དསྶནཊྛེན. པསྶནྟོཏི ‘‘ཡཱཝདེཝ པན སོ ཀུཀྐུརོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི ཉཱཎཙཀྑུནཱ པསྶནྟོ. པརིཝཛྫེཏཱིཏི དཱུརངྒམེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཀུཀྐུརོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཔརེཏོ གོགྷཱཏཀསཱུནཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨསྶ, ཏམེནཾ དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ ཨུཔསུམྦྷེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ ཀུཀྐུརོ ཨམྷཾ ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ པལེཧནྟོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཾ པཊིཝིནེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ, ཡཱཝདེཝ པན སོ ཀུཀྐུརོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ, ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ, ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༢).

གིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི སཱདྷཱརཎཱ མཾསཔེསི ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི མཾསཔེསཱུཔམཱ. བཧཱུནཾ སཱདྷཱརཎཊྛེན བཧུསཱདྷཱརཎཱ. ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ. ཨནུདཧནཊྛེནཱཏི ཧཏྠཱདིཛྷཱཔནཊྛེན. སཱདྷིཀཔོརིསཔྤམཱཎཱ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཝཱིཏདྷཱུམཱནཾ ཨངྒཱརཱནཾ པཱུརཱ ཨངྒཱརཀཱསུ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ. མཧཱཔརིལཱ༹ཧཊྛེནཱཏི མཧནྟཔརིཏཱཔནཊྛེན. ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཱདིཀཾ སུཔིནཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི སུཔིནཀཱུཔམཱ. ཨིཏྟརཔཙྩུཔཊྛཱནཊྛེནཱཏི ཨཔྤཏྭཱ, ན ཨུཔགནྟྭཱ ཏིཊྛནཊྛེན. ཡཱཙིཏེན ལདྡྷཾ ཡཱནཱདིབྷཎྜཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ. ཏཱཝཀཱལིཀཊྛེནཱཏི ཨནིབནྡྷནཊྛེན. སམྤནྣཕལརུཀྑོ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི རུཀྑཕལཱུཔམཱ. སམྦྷཉྫནཔརིབྷཉྫནཊྛེནཱཏི སཱཁཱབྷཉྫནཊྛེན ཙེཝ སམནྟཏོ བྷཉྫིཏྭཱ རུཀྑཔཱཏནཊྛེན ཙ. ཨསི ཙ སཱུནཱ ཙ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཨསིསཱུནཱུཔམཱ. ཨདྷིཀུཊྚནཊྛེནཱཏི ཚིནྡནཊྛེན. སཏྟིསཱུལཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི སཏྟིསཱུལཱུཔམཱ. ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེནཱཏི ནིཔཏེཏྭཱ གམནཊྛེན. བྷཡཛནནཊྛེན སཔྤསིརཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི སཔྤསིརཱུཔམཱ. སཔྤཊིབྷཡཊྛེནཱཏི སཧ ཨབྷིམུཁེ བྷཡཊྛེན. དུཀྑཛནནཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཱ. མཧཱབྷིཏཱཔནཊྛེནཱཏི མཧནྟཨབྷིཏཱཔཀཱཡཔཱིལཱ༹ཨུཔྤཱདནཊྛེནཱཏི ཀཱམཾ པརིཝཛྫེཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, གིཛ྄ཛྷོ ཝཱ ཀངྐོ ཝཱ ཀུལལོ ཝཱ མཾསཔེསིཾ ཨཱདཱཡ ཨུཌྜཱིཡེཡྻ, ཏམེནཾ གིཛ྄ཛྷཱཔི ཀངྐཱཔི ཀུལལཱཔི ཨནུཔཏིཏྭཱ ཨནུཔཏིཏྭཱ ཝིཏཙྪེཡྻུཾ ཝིསྶཛྫེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སཙེ སོ གིཛ྄ཛྷོ ཝཱ ཀངྐོ ཝཱ ཀུལལོ ཝཱ ཏཾ མཾསཔེསིཾ ན ཁིཔྤམེཝ པཊིནིསྶཛྫེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘མཾསཔེསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ཨཱདཱཡ པཊིཝཱཏཾ གཙྪེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སཙེ སོ པུརིསོ ཏཾ ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ན ཁིཔྤམེཝ པཊིནིསྶཛྫེཡྻ, ཏསྶ སཱ ཨཱདིཏྟཱ ཏིཎུཀྐཱ ཧཏྠཾ ཝཱ དཧེཡྻ, བཱཧུཾ ཝཱ དཧེཡྻ, ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ དཧེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཨངྒཱརཀཱསུ སཱདྷིཀཔོརིསཱ པཱུརཱ ཨངྒཱརཱནཾ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཝཱིཏདྷཱུམཱནཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཛཱིཝིཏུཀཱམོ ཨམརིཏུཀཱམོ སུཁཀཱམོ དུཀྑཔྤཊིཀྐཱུལོ, ཏམེནཾ དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི གཧཔཏི, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨིཏི ཙིཏི ཙེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ’’? ‘‘ཝིདིཏཉྷི, བྷནྟེ, ཏསྶ པུརིསསྶ ‘ཨིམཉྩ ཨཧཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾ པཔཏིསྶཱམི, ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪིསྶཱམི མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ གཧཔཏི ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ སུཔིནཀཾ པསྶེཡྻ ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཾ ཝནརཱམཎེཡྻཀཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀཾ པོཀྑརཎིརཱམཎེཡྻཀཾ, སོ པཊིབུདྡྷོ ན ཀིཉྩི པཊིཔསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘སུཔིནཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཡཱཙིཏཀཾ བྷོགཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཡཱནཾ ཝཱ པོརིསེཡྻཾ པཝརམཎིཀུཎྜལཾ. སོ ཏེཧི ཡཱཙིཏཀེཧི བྷོགེཧི པུརཀྑཏོ པརིཝུཏོ ཨནྟརཱཔཎཾ པཊིཔཛྫེཡྻ. ཏམེནཾ ཛནོ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘བྷོགཱི ཝཏ བྷོ པུརིསོ, ཨེཝཾ ཀིར བྷོ བྷོགིནོ བྷོགཱནི བྷུཉྫནྟཱི’ཏི. ཏམེནཾ སཱམིཀཱ ཡཏྠ ཡཏྠེཝ ཏཱནི པསྶེཡྻུཾ, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཏཱནི ཧརེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨལཾ ནུ ཁོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཉྙཐཏྟཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ’’? ‘‘སཱམིནོ ཧི, བྷནྟེ, ཏཱནི ཧརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, གཱམསྶ ཝཱ ནིགམསྶ ཝཱ ཨཝིདཱུརེ ཏིབྦོ ཝནསཎྜོ, ཏཏྲསྶ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ. ན ཙསྶུ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཕལཏྠིཀོ ཕལགཝེསཱི ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ. སོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ པསྶེཡྻ སམྤནྣཕལཉྩ ཨུཔཔནྣཕལཉྩ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘ཨཡཾ ཁོ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ, ནཏྠི ཙ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི, ཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཔིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻཾ, ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ’ནྟི? སོ ཏཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻ, ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ. ཨཐ དུཏིཡོ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཕལཏྠིཀོ ཕལགཝེསཱི ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ ཏིཎྷཾ ཀུཋཱརིཾ ཨཱདཱཡ. སོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ པསྶེཡྻ སམྤནྣཕལཉྩ ཨུཔཔནྣཕལཉྩ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘ཨཡཾ ཁོ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ, ནཏྠི ཙ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི, ན ཁོ པནཱཧཾ ཛཱནཱམི རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ རུཀྑཾ མཱུལཏོ ཚེཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻཾ, ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ རུཀྑཾ མཱུལཏོཝ ཚིནྡེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨམུཀོ སོ པུརིསོ པཋམཾ རུཀྑཾ ཨཱརཱུལ༹ྷོ, སཙེ སོ ན ཁིཔྤམེཝ ཨོརོཧེཡྻ, ཏསྶ སོ རུཀྑོ པཔཏནྟོ ཧཏྠཾ ཝཱ བྷཉྫེཡྻ པཱདཾ ཝཱ བྷཉྫེཡྻ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ བྷཉྫེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘རུཀྑཕལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ, ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ. ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསཱུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༣-༤༨).

ཨེཝཾ ཨཊྛིཀངྐལཱདིཀཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཔརིཡོསཱནཏོ ཝིཔསྶནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཏི ཨེཝ ཨནུསྶཏི. པཝཏྟིཏབྦཊྛཱནམྷིཡེཝ ཙ པཝཏྟཏྟཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨནུརཱུཔཱ སཏཱིཏིཔི ཨནུསྶཏི. བུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི བུདྡྷཱནུསྶཏི. ཨརཧཏཱདིབུདྡྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ. བྷཱཝེནྟོཏི ཝཌྜྷེནྟོ བྱཱུཧེནྟོ. དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དྷམྨཱནུསྶཏི, སྭཱཀྑཱཏཏཱདིདྷམྨགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སངྒྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སངྒྷཱནུསྶཏི, སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིསངྒྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱིལཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སཱིལཱནུསྶཏི, ཨཏྟནོ ཨཁཎྜཏཱདིསཱིལགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཙཱགཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི ཙཱགཱནུསྶཏི, ཨཏྟནོ མུཏྟཙཱགཏཱདིཙཱགགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དེཝཏཱནུསྶཏི, དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱནཱཔཱནེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཏི ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཨཱནཱཔཱནནིམིཏྟཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མརཎཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཏི མརཎསྶཏི, ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདསངྑཱཏམརཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཾ པཊིཀྐཱུལཱནཾ ཨཱཡཏྟཱ ཨཱཀརཏྟཱ ཀཱཡོཏི སངྑཾ གཏེ སརཱིརེ གཏཱ པཝཏྟཱ སཏི ཀཱཡགཏཱསཏི, ཏཱདིསཾ ཝཱ ཀཱཡཾ གཏཱ སཏི ‘‘ཀཱཡགཏསཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ རསྶཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཀཱཡགཏཱསཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀེསཱདིཀེསུ ཀཱཡཀོཊྛཱསེསུ པཊིཀྐཱུལནིམིཏྟཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔསམཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི. ཨུཔསམཱནུསྶཏི, སབྦདུཀྑཱུཔསམཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ. པཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ. སུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ. ཨུཔེཀྑཱཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ བྷཱཝེནྟོཔི ཀཱམེ པརིཝཛྫེཏཱིཏི.

ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམུཙྪེདེན ཀཱམཱནཾ པཧཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ བྷཱཝེནྟོཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མགྒསོཏསྶ ཨཱཔཛྫནཾ སོཏཱཔཏྟི, སོཏཱཔཏྟིཡཱ མགྒོ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ. ཨཔཱཡགམནཱིཡེ ཀཱམེཏི ཡེཧི ཨཔཱཡཾ གཙྪནྟི, ཏེ ཨཔཱཡགམནཱིཡེ ཀཱམེ སམུཙྪེདཏོ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ བྷཱཝེནྟོ པརིཝཛྫེཏི. པཊིསནྡྷིཝསེན སཀིཾཡེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི སཀདཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ སཀདཱགཱམིམགྒོ. ཏཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ. ཨོལཱ༹རིཀེཏི པརིལཱ༹ཧཔྤཏྟེ. པཊིསནྡྷིཝསེནེཝ ཀཱམབྷཝཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཨནཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ ཨནཱགཱམིམགྒོ. ཏཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ. ཨནུསཧགཏེཏི སུཁུམབྷཱཝཔྤཏྟེ. ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ, སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ ཙ ཨརཧཾ, ཨརཧཏོ བྷཱཝོ ཨརཧཏྟཾ. ཀིཾ ཏཾ? ཨརཧཏྟཕལཾ. ཨརཧཏྟསྶ མགྒོ ཨརཧཏྟམགྒོ. ཏཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ བྷཱཝེནྟོ. སབྦེན སབྦནྟི སབྦེནཱཀཱརེན སབྦཾ. སབྦཐཱ སབྦནྟི སབྦཔྤཀཱརེན སབྦཾ. ཨསེསཾ ནིསྶེསནྟི ནིརཝསེསཾ གནྡྷམཏྟམྤི ཨཊྛཔེཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ སབྦེན སབྦཾ མཱུལཝསེན. སབྦཐཱ སབྦཾ ཨཱཀཱརནིཔྤདེསཝསེན. ཨསེསཾ ནིསྶེསཾ བྷཱཝནཱནིཔྤདེསཝསེན. ཏཐཱ པུརིམེན དུཙྩརིཏཱབྷཱཝེན. དུཏིཡེན པརིཡུཊྛཱནཱབྷཱཝེན. ཏཏིཡེན ཨནུསཡཱབྷཱཝེན ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

སཔྤོ ཝུཙྩཏི ཨཧཱིཏི ཡོ ཀོཙི སརནྟོ གཙྪཏི. ཀེནཊྛེནཱཏི ཀེན ཨཏྠེན. སཾསཔྤནྟོ གཙྪཏཱིཏི ཡསྨཱ སམྨཱ སཾསརནྟོ གཙྪཏཱིཏི སཔྤོ. བྷུཛནྟོཏི ཝངྐཝངྐོ ཧུཏྭཱ. པནྣསིརོཏི ནིཔནྣསཱིསོ ཧུཏྭཱ. སིརེན སུཔཏཱིཏི སཱིསཾ བྷོགནྟརེ ཀཏྭཱ སུཔནབྷཱཝེན སིརསཱ སུཔཏཱིཏི སརཱིསཔོ. བིལེ སཡཏཱིཏི བིལཱསཡོ. ‘‘བིལསཡོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཾ སུནྡརཾ. གུཧཱཡཾ སེཏཱིཏི གུཧཱསཡོ. དཱཋཱ ཏསྶ ཨཱཝུདྷོཏི ཏསྶ སཔྤསྶ དུཝེ དཱཋཱ པཧརཎསཏྠསངྑཱཏོ ཨཱཝུདྷོ. ཝིསཾ ཏསྶ གྷོརནྟི ཏསྶ སཔྤསྶ བྱཱཔཀསངྑཱཏཾ ཝིསཾ དཱརུཎཾ ཀཀྑལ༹ཾ. ཛིཝ྄ཧཱ ཏསྶ དུཝིདྷཱཏི ཏསྶ སཔྤསྶ དྭེདྷཱ ཛིཝ྄ཧཱ. དྭཱིཧི ཛིཝ྄ཧཱཧི རསཾ སཱཡཏཱིཏི དུཝིདྷཱཧི ཛིཝ྄ཧཱཧི རསཾ ཛཱནཱཏི ཨསྶཱདཾ ཝིནྡཏི སཱདིཡཏཱིཏི. ཛཱིཝིཏུཾ ཀཱམཡཏཱིཏི ཛཱིཝིཏུཀཱམོ. ཨམརིཏུཾ ཀཱམཡཏཱིཏི ཨམརིཏུཀཱམོ. སུཁཾ ཀཱམཡཏཱིཏི སུཁཀཱམོ. དུཀྑཔྤཊིཀྐཱུལོཏི དུཀྑཾ ཨནིཙྪམཱནོ. པཱདེནཱཏི ཨཏྟནོ པཱདེན. སཔྤསིརནྟི སཔྤསྶ སཱིསཾ. ཝཛྫེཡྻཱཏི དཱུརཏོ ཝཛྫེཡྻ. ཝིཝཛྫེཡྻཱཏི ཏསྶ པམཱཎེན. པརིཝཛྫེཡྻཱཏི སམནྟཏོ. ཨབྷིནིཝཛྫེཡྻཱཏི ཙཏུཏྠཔྤམཱཎེན. ཨཐ ཝཱ པུརིམེན སཱིསཏོ. དུཏིཡཏཏིཡེན དྭཱིཧི པསྶེཧི. ཙཏུཏྠེན པཙྪཏོ. ‘‘ཀཱམེ པན ཨཔྤཏྟསྶ པརིཡེསནམཱུལདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན ཝཛྫེཡྻ. པཏྟསྶ ཨཱརཀྑམཱུལདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན ཝིཝཛྫེཡྻ. ཨཉྙཱཎཔརིལཱ༹ཧདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན པརིཝཛྫེཡྻ. ཝིནཱསམུཁེ པིཡཝིཔྤཡོགདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན ཨབྷིནིཝཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

རཉྫནཝསེན རཱགོ. བལཝརཉྫནཊྛེན སཱརཱགོ. ཝིསཡེ སཏྟཱནཾ ཨནུ ཨནུ ནཡནཏོ ཨནུནཡོ. ཨནུརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨནུརོདྷོ, ཀཱམེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཏྠ ཀཏྠཙི བྷཝེ སཏྟཱ ཨེཏཱཡ ནནྡནྟཱིཏི ནནྡཱི, སཡཾ ཝཱ ནནྡཏཱིཏི ནནྡཱི. ནནྡཱི ཙ སཱ རཉྫནཊྛེན རཱགོ ཙཱཏི ནནྡིརཱགོ. ཏཏྠ ཨེཀསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ སཀིཾ ཨུཔྤནྣཱ ཏཎྷཱ ནནྡཱི, པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ནནྡིརཱགོཏི ཝུཙྩཏི. ཙིཏྟསྶ སཱརཱགོཏི ཡོ ཧེཊྛཱ ‘‘བལཝརཉྫནཊྛེན སཱརཱགོ’’ཏི ཝུཏྟོ, སོ ན སཏྟསྶ, ཙིཏྟསྶེཝ སཱརཱགོཏི ཨཏྠོ.

ཨིཙྪནྟི ཨེཏཱཡ ཨཱརམྨཎཱནཱིཏི ཨིཙྪཱ. བཧལཀིལེསབྷཱཝེན མུཙྪནྟི ཨེཏཱཡ པཱཎིནོཏི མུཙྪཱ. གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ གཧཎཝསེན ཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ. ཨིམིནཱ སཏྟཱ གིཛ྄ཛྷནྟི གེདྷཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི གེདྷོ. བཧལཊྛེན ཝཱ གེདྷོ. ‘‘གེདྷཾ ཝཱ པན པཝནསཎྜ’’ནྟི ཧི བཧལཊྛེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཨནནྟརཔདཾ ཨུཔསགྒཝསེན ཝཌྜྷིཏཾ, སབྦཏོབྷཱགེན ཝཱ གེདྷོཏི པལིགེདྷོ. སཛྫནྟི ཨེཏེནཱཏི སངྒོ. ལགྒནཊྛེན ཝཱ སངྒོ. ཨོསཱིདནཊྛེན པངྐོ. ཨཱཀཌྜྷནཝསེན ཨེཛཱ. ‘‘ཨེཛཱ ཨིམཾ པུརིསཾ པརིཀཌྜྷཏི ཏསྶ ཏསྶེཝ བྷཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟིཡཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཝཉྩནཊྛེན མཱཡཱ. ཝཊྚསྨིཾ སཏྟཱནཾ ཛནནཊྛེན ཛནིཀཱ. ‘‘ཏཎྷཱ ཛནེཏི པུརིསཾ, ཙིཏྟམསྶ ཝིདྷཱཝཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༥༥) ཧི ཝུཏྟཾ. ཝཊྚསྨིཾ སཏྟེ དུཀྑེན སཾཡོཛཡམཱནཱ ཛནེཏཱིཏི སཉྫནནཱི. གྷཊནཊྛེན སིབྦིནཱི. ཨཡཉྷི ཝཊྚསྨིཾ སཏྟེ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན སིབྦཏི གྷཊེཏི ཏུནྣཀཱརོ ཝིཡ པིལོཏིཀཱཡ པིལོཏིཀཾ, ཏསྨཱ ‘‘གྷཊནཊྛེན སིབྦིནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཝིསཡཛཱལཾ ཏཎྷཱཝིཔྥནྡིཏནིཝེསསངྑཱཏཾ ཝཱ ཛཱལམསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཛཱལིནཱི.

ཨཱཀཌྜྷནཊྛེན སཱིགྷསོཏཱ སརིཏཱ ཝིཡཱཏི སརིཏཱ. ཨལླཊྛེན ཝཱ སརིཏཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སརིཏཱནི སིནེཧིཏཱནི ཙ སོམནསྶཱནི བྷཝནྟི ཛནྟུནོ’’ཏི (དྷ. པ. ༣༤༡). ཨལླཱནི ཙེཝ སིནིདྡྷཱནི ཙཱཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. ཨནཡབྱསནཱཔཱདནཊྛེན ཀུམྨཱནུབནྡྷསུཏྟཀཾ ཝིཡཱཏི སུཏྟཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སུཏྟནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡིརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༩). རཱུཔཱདཱིསུ ཝིཏྠཏཊྛེན ཝིསཏཱ. ཏསྶ ཏསྶ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ སཏྟེ ཨཱཡཱུཧཱཔེཏཱིཏི ཨཱཡཱུཧིནཱི. ཨུཀྐཎྛིཏུཾ ཨཔདཱནཏོ སཧཱཡཊྛེན དུཏིཡཱ. ཨཡཉྷི སཏྟཱནཾ ཝཊྚསྨིཾ ཨུཀྐཎྛིཏུཾ ན དེཏི, གཏགཏཊྛཱནེ པིཡསཧཱཡོ ཝིཡ ཨབྷིརམཱཔེཏི. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥; ཨ. ནི. ༤.༩; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱཡཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧);

པཎིདྷཱནཀཝསེན པཎིདྷི. བྷཝནེཏྟཱིཏི བྷཝརཛྫུ. ཨེཏཱཡ ཧི སཏྟཱ རཛྫུཡཱ གཱིཝཱཡཾ བདྡྷཱ གོཎཱ ཝིཡ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾ ནིཡྻནྟི. ཏཾ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝནཏི བྷཛཏི ཨལླཱིཡཏཱིཏི ཝནཾ, ཝནཏི ཡཱཙཏཱིཏི ཝཱ ཝནཾ. ཝནཐོཏི བྱཉྫནེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨནཏྠདུཀྑཱནཾ ཝཱ སམུཊྛཱཔནཊྛེན གཧནཊྛེན ཙ ཝནཾ ཝིཡཱཏི ཝནཾ. བལཝཏཎྷཱཡེཏཾ ནཱམཾ. གཧནཏརཊྛེན པན ཏཏོ བལཝཏརཱ ཝནཐོ ནཱམ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝནཾ ཚིནྡཐ མཱ རུཀྑཾ, ཝནཏོ ཛཱཡཏེ བྷཡཾ;

ཚེཏྭཱ ཝནཉྩ ཝནཐཉྩ, ནིབྦནཱ ཧོཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༨༣);

སནྠཝནཝསེན སནྠཝོ, སཾསགྒོཏི ཨཏྠོ. སོ དུཝིདྷོ – ཏཎྷཱསནྠཝོ མིཏྟསནྠཝོ ཙ. ཏེསུ ཨིདྷ ཏཎྷཱསནྠཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སིནེཧཝསེན སྣེཧོ. ཨཱལཡཀརཎཝསེན ཀམྤམཱནཱ ཨཔེཀྑཏཱིཏི ཨཔེཀྑཱ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཨིམཱནི ཏེ དེཝ ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི ཀུསཱཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཔྤམུཁཱནི, ཨེཏྠ དེཝ ཚནྡཾ ཛནེཧི ཛཱིཝིཏེ ཨཔེཀྑཾ ཀརོཧཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༦༦). ཨཱལཡཾ ཀརོཧཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. པཱཊིཡེཀྐེ པཱཊིཡེཀྐེ ཨཱརམྨཎེ བནྡྷཏཱིཏི པཊིབནྡྷུ, ཉཱཏཀཊྛེན ཝཱ པཱཊིཡེཀྐོ བནྡྷཱུཏིཔི པཊིབནྡྷུ. ནིཙྩསནྣིསྶིཏཊྛེནཔི སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསམོ བནྡྷུ ནཱམ ནཏྠི. ཨཱརམྨཎཱནཾ ཨསནཏོ ཨཱསཱ. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཏོ ཙེཝ ཏིཏྟིཾ ཨནུགནྟྭཱཝ པརིབྷུཉྫནཏོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཱིསནཝསེན ཨཱསཱིསནཱ. ཨཱསཱིསིཏསྶ བྷཱཝོ ཨཱསཱིསིཏཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཏསྶཱ པཝཏྟིཊྛཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱུཔཱསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱསཱིསནཝསེན ཨཱསཱཏི ཨཱསཱཡ ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ རཱུཔེ ཨཱསཱ རཱུཔཱསཱ. ཨེཝཾ ནཝཔི པདཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱནི པཉྩ པཉྩཀཱམགུཎཝསེན ཝུཏྟཱནི, པརིཀྑཱརལོབྷཝསེན ཚཊྛཾ. ཏཾ ཝིསེསཏོ པབྦཛིཏཱནཾ, ཏཏོ པརཱནི ཏཱིཎི ཨཏིཏྟིཡཝཏྠུཝསེན གཧཊྛཱནཾ. ན ཧི ཏེསཾ དྷནཔུཏྟཛཱིཝིཏེཧི ཨཉྙཾ པིཡཏརཾ ཨཏྠི. ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ, ཨིདཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨསུཀེན མེ ཨིདཾ དིནྣཾ, ཨིདཾ དིནྣ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ སཏྟེ ཛཔྤཱཔེཏཱིཏི ཛཔྤཱ. པརཏོ དྭེ པདཱནི ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཱནི, ཏཏོ པརཾ ཨཉྙེནཱཀཱརེན ཝིབྷཛིཏུཾ ཨཱརདྡྷཏྟཱ པུན ‘‘ཛཔྤཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཛཔྤནཱཀཱརོ ཛཔྤནཱ. ཛཔྤིཏསྶ བྷཱཝོ ཛཔྤིཏཏྟཾ. པུནཔྤུནཾ ཝིསཡེ ལུམྤཏི ཨཱཀཌྜྷཏཱིཏི ལོལུཔོ, ལོལུཔསྶ བྷཱཝོ ལོལུཔྤཾ. ལོལུཔྤནཱཀཱརོ ལོལུཔྤཱཡནཱ. ལོལུཔྤསམངྒིནོ བྷཱཝོ ལོལུཔྤཱཡིཏཏྟཾ.

པུཙྪཉྫིཀཏཱཏི ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ལཱབྷཊྛཱནེསུ པུཙྪཾ ཙཱལཡམཱནཱ སུནཁཱ ཝིཡ ཀམྤམཱནཱ ཝིཙརནྟི, ཏཾ ཏསྶཱ ཀམྤནཏཎྷཱཡ ནཱམཾ. སཱདྷུ མནཱཔམནཱཔེ ཝིསཡེ ཀཱམེཏཱིཏི སཱདྷུཀཱམོ, ཏསྶ བྷཱཝོ སཱདྷུཀམྱཏཱ. མཱཏཱམཱཏུཙྪཱཏིཨཱདིཀེ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ རཱགོཏི ཨདྷམྨརཱགོ. ཡུཏྟཊྛཱནེཔི བལཝཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤནྣོ ལོབྷོ ཝིསམལོབྷོ. ‘‘རཱགོ ཝིསམ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཏོ (ཝིབྷ. ༩༢༤) ཝཱ ཡུཏྟཊྛཱནེ ཝཱ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ ཝཱ ཨུཔྤནྣོ ཚནྡརཱགོ ཨདྷམྨཊྛེན ཨདྷམྨརཱགོ. ཝིསམཊྛེན ཝིསམལོབྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརམྨཎཱནཾ ནིཀཱམནཝསེན ནིཀནྟི. ནིཀཱམནཱཀཱརོ ནིཀཱམནཱ. པཏྠཡནཝསེན པཏྠནཱ. པིཧཱཡནཝསེན པིཧནཱ. སུཊྛུ པཏྠནཱ སམྤཏྠནཱ. པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཏཎྷཱ ཀཱམཏཎྷཱ. རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཏཎྷཱ བྷཝཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདསངྑཱཏེ ཝིབྷཝེ ཏཎྷཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱ. སུདྡྷེ རཱུཔབྷཝསྨིཾཡེཝ ཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ. ཨརཱུཔབྷཝེ ཏཎྷཱ ཨརཱུཔཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ, ནིརོདྷེ ཏཎྷཱ ནིརོདྷཏཎྷཱ. རཱུཔེ ཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ. སདྡེ ཏཎྷཱ སདྡཏཎྷཱ. གནྡྷཏཎྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨོགྷཱདཡོ ཝུཏྟཏྠཱཝ.

ཀུསལདྷམྨེ ཨཱཝརཏཱིཏི ཨཱཝརཎཾ. ཚཱདནཝསེན ཚདནཾ. སཏྟེ ཝཊྚསྨིཾ བནྡྷཏཱིཏི བནྡྷནཾ. ཙིཏྟཾ ཨུཔཧནྟྭཱ ཀིལིསྶཏི སཾཀིལིཊྛཾ ཀརོཏཱིཏི ཨུཔཀྐིལེསོ. ཐཱམགཏཊྛེན ཨནུ ཨནུ སེཏཱིཏི ཨནུསཡོ. ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཙིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱཏཱིཏི པརིཡུཊྛཱནཾ, ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨཔདཱནེན ཀུསལཝཱརཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཙོརཱ མགྒེ པརིཡུཊྛིཾསུ, དྷུཏྟཱ མགྒེ པརིཡུཊྛིཾསཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༠) ཧི མགྒཾ གཎྷིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམིདྷཱཔི གཧཎཊྛེན པརིཡུཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. པལིཝེཋནཊྛེན ལཏཱ ཝིཡཱཏི ལཏཱ. ‘‘ལཏཱ ཨུཔྤཛྫ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༤༠) ཨཱགཏཊྛཱནེཔི ཨཡཾ ཏཎྷཱ ལཏཱཏི ཝུཏྟཱ. ཝིཝིདྷཱནི ཝཏྠཱུནི ཨིཙྪཏཱིཏི ཝེཝིཙྪཾ. ཝཊྚདུཀྑསྶ མཱུལནྟི དུཀྑམཱུལཾ. ཏསྶེཝ དུཀྑསྶ ནིདཱནནྟི དུཀྑནིདཱནཾ. ཏཾ དུཀྑཾ ཨིཏོ པབྷཝཏཱིཏི དུཀྑཔྤབྷཝོ. བནྡྷནཊྛེན པཱསོ ཝིཡཱཏི པཱསོ, མཱརསྶ པཱསོ མཱརཔཱསོ. དུརུགྒིལནཊྛེན བལི༹སཾ ཝིཡཱཏི བལི༹སཾ, མཱརསྶ བལི༹སཾ མཱརབལི༹སཾ. ཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏཱ མཱརསྶ ཝིསཡཾ ནཱཏིཀྐམནྟི, ཏེསཾ ཨུཔརི མཱརོ ཝསཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན མཱརསྶ ཝིསཡོཏི མཱརཝིསཡོ. སནྡནཊྛེན ཏཎྷཱཝ ནདཱི ཏཎྷཱནདཱི. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཊྛེན ཏཎྷཱཝ ཛཱལཾ ཏཎྷཱཛཱལཾ. ཡཐཱ སུནཁཱ གདྡཱུལབདྡྷཱ ཡདིཙྪཀཾ ནིཡྻནྟི, ཨེཝཾ ཏཎྷཱབདྡྷཱ སཏྟཱཏི དལ༹ྷབནྡྷནཊྛེན གདྡཱུལཾ ཝིཡཱཏི གདྡཱུལཾ, ཏཎྷཱཝ གདྡཱུལཾ ཏཎྷཱགདྡཱུལཾ. དུཔྤཱུརཎཊྛེན ཏཎྷཱཝ སམུདྡོ ཏཎྷཱསམུདྡོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནཊྛེན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ. ལུབྦྷནྟི ཨེཏེན, སཡཾ ཝཱ ལུབྦྷཏི, ལུབྦྷནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི ལོབྷོ. སམྤཡུཏྟཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ པཏིཊྛཊྛེན མཱུལཾ.

ཝིསཏྟིཀཱཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ ཨིཏི. ཀེནཊྛེནཱཏི ཀེན སབྷཱཝེན. ཝིསཏཱཏི ཝིཏྠཊཱ རཱུཔཱདཱིསུ. ཝིསཱལཱཏི ཝིཔུལཱ. ཝིསཊཱཏི ཏེབྷཱུམཀབྱཱཔཀཝསེན ཝིསཊཱ. པུརིམཝཙནམེཝ ཏཀཱརསྶ ཊཀཱརཾ ཀཏྭཱ བྱཉྫནཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཝིསཀྐཏཱིཏི པརིསཔྤཏི སཧཏི ཝཱ. རཏྟོ ཧི རཱགཝཏྠུནཱ པཱདེན ཏཱལི༹ཡམཱནོཔི སཧཏི. ཨོསཀྐནཾ ཝིཔྥནྡནཾ ཝཱ ‘‘ཝིསཀྐན’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ‘‘ཀུསལཱཀུསལཱནཾ པཏཱི’’ཏི ཀེཙི ཝཎྞཡནྟི. ཝིསཾཧརཏཱིཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཀཱམེསུ ཨཱནིསཾསཾ པསྶནྟཱི ཝིཝིདྷེཧི ཨཱཀཱརེཧི ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁཔྤཝཏྟིཏོ ཙིཏྟཾ སཾཧརཏི སངྑིཔཏི, ཝིསཾ ཝཱ དུཀྑཾ, ཏཾ ཧརཏི, ཝཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིསཾཝཱདིཀཱཏི ཨནིཙྩཱདིཾ ནིཙྩཱདིཏོ གཎྷནྟཱི ཝིསཾཝཱདིཀཱ ཧོཏི. དུཀྑནིབྦཏྟཀསྶ ཀམྨསྶ ཧེཏུབྷཱཝཏོ ཝིསམཱུལཱ, ཝིསཾ ཝཱ དུཀྑདུཀྑཱདིབྷཱུཏཱ ཝེདནཱ མཱུལཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཝིསམཱུལཱ. དུཀྑསམུདཡཏྟཱ ཝིསཾ ཕལཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཝིསཕལཱ. ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ རཱུཔཱདིཀསྶ དུཀྑསྶེཝ པརིབྷོགོ ཧོཏི, ན ཨམཏསྶཱཏི སཱ ‘‘ཝིསཔརིབྷོགཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. སབྦཏྠ ནིརུཏྟིཝསེན པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏསྶཱ ཝིསཡཾ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཝིསཱལཱ ཝཱ པན སཱ ཏཎྷཱ རཱུཔེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིསཱལཱ ཝཱ པནཱཏི མཧནྟཱི ཨེཝ ཏཎྷཱཡནཊྛེན ཏཎྷཱ, རཱུཔཱདཡོ པཉྩ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགཝསེན ཝུཏྟཱ. ཀུལེ གཎེཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཱདས པདཱནི ལོལུཔྤཱདཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཀཱམདྷཱཏུཏྟིཀོ ཀམྨཝཊྚཝསེན ཝིབྷཏྟོ, ཀཱམབྷཝཏྟིཀོ ཝིཔཱཀཝཊྚཝསེན ཝིབྷཏྟོ, སཉྙཱབྷཝཏྟིཀོ སཉྙཱཝསེན ཝིབྷཏྟོ, ཨེཀཝོཀཱརབྷཝཏྟིཀོ ཁནྡྷཝསེན ཝིབྷཏྟོ. ཨཏཱིཏཏྟིཀོ ཀཱལཝསེན, དིཊྛཙཏུཀྐོ ཨཱརམྨཎཝསེན, ཨཔཱཡཏྟིཀོ ཨོཀཱསཝསེན, ཁནྡྷཏྟིཀོ ནིསྶཏྟནིཛྫཱིཝཝསེན ཝིབྷཏྟོཏི ཉཱཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔེན ཨཏྠདཱིཔནཱ ཝིབྷཱཝནཱ ཙ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཀཱམདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙིནིརཡཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིདེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱ རཱུཔཾ ཝེདནཱ སཉྙཱ སངྑཱརཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམདྷཱཏུ’’ (དྷ. ས. ༡༢༨༧).

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ རཱུཔདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ བྲཧྨལོཀཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ཨཀནིཊྛེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི རཱུཔདྷཱཏུ’’ (དྷ. ས. ༡༢༨༩).

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨརཱུཔདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནུཔགེ དེཝེ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནུཔགེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨརཱུཔདྷཱཏཱུ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༢༩༡). ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཀཱམདྷཱཏཱུཏི ཀཱམབྷཝོ, པཉྩཀྑནྡྷཱ ལབྦྷནྟི. རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རཱུཔབྷཝོ, པཉྩཀྑནྡྷཱ ལབྦྷནྟི. ཨརཱུཔདྷཱཏཱུཏི ཨརཱུཔབྷཝོ, ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨཐ ཝཱ ཀཱམརཱགསངྑཱཏེན ཀཱམེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ, ཀཱམསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ. ཀཱམཾ པཧཱཡ རཱུཔེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ, རཱུཔསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ. ཀཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཧཱཡ ཨརཱུཔེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ, ཨརཱུཔསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ. ཏཱ ཨེཝ དྷཱཏུཡོ པུན བྷཝཔརིཡཱཡེན ཝུཏྟཱ. བྷཝནྟཱིཏི ཧི བྷཝཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཉྙཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ, སཉྙཱཝཏཾ ཝཱ བྷཝོ, སཉྙཱ ཝཱ ཨེཏྠ བྷཝེ ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱབྷཝོ. སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ ཨསཉྙཱབྷཝམུཏྟོ རཱུཔབྷཝོ ཙ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝམུཏྟོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཙ ཧོཏི.

ན སཉྙཱབྷཝོ ཨསཉྙཱབྷཝོ, སོ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱབྷཱཝཏོ ནེཝསཉྙཱ, སུཁུམཏྟེན སབྦྷཱཝཏོ ནཱསཉྙཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ, ཏཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ. ཨཐ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཡ སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཱ སུཁུམཱཡ ཙ བྷཱཝཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ ཨསྨིཾ བྷཝེཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝེཀདེསོ. ཨེཀེན རཱུཔཀྑནྡྷེན ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, ཨེཀོ ཝཱ ཝོཀཱརོ, ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨསཉྙཱབྷཝོཝ. ཙཏཱུཧི ཨརཱུཔཀྑནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, ཙཏྟཱརོ ཝཱ ཝོཀཱརཱ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཙཏུཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཨེཝ. པཉྩཧི ཁནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, པཉྩ ཝཱ ཝོཀཱརཱ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི པཉྩཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ ཙ ཧོཏི. ཨཏཱིཏཏྟིཀོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡོཝ. དིཊྛནྟི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ. སུཏནྟི དྭིསམུཊྛཱནིཀཾ སདྡཱརམྨཎཾ. མུཏནྟི ཕུསིཏྭཱ གཧེཏབྦཱནི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱནི གནྡྷརསཕོཊྛབྦཱརམྨཎཱནི. ཝིཉྙཱཏབྦཾ ནཱམ མནསཱ ཛཱནིཏབྦཾ དྷམྨཱརམྨཎཾ. ཏེསུ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏབྦེསུ དྷམྨེསུ. ཝིསཊཱ ཝིཏྠཏཱཏི མཧནྟཱ པཏྠཊཱ.

ཨཔཱཡལོཀེཏི ཝཌྜྷིསངྑཱཏསྶ ཨཡསྶ ཨབྷཱཝེན ཨཔཱཡོ, ཏསྨིཾ ཨཔཱཡལོཀེ. ཁནྡྷལོཀེཏི རཱསཊྛེན རཱུཔཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ལོཀོ. དྷཱཏུལོཀེཏི སུཉྙཏཊྛེན ཙཀྑུདྷཱཏུཨཱདཡོ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ཨེཝ ལོཀོ. ཨཱཡཏནལོཀེཏི ཨཱཡཏནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨེཝ ལོཀོ. སབྦེཔི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོ, ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ལོཀེ ཝིསཊཱ ཝིཏྠཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. སཏོཏི སརཏཱིཏི སཏོ, པུགྒལེན སཏི ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི. སརནྟི ཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ སརཏི, སརཎམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སཏི. སཱ པནེསཱ ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ, ཨསམྨོསནརསཱ, ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཝིསཡཱབྷིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, ཐིརསཉྙཱཔདཊྛཱནཱ, ཀཱཡཱདིསཏིཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱ ཝཱ. ཨཱརམྨཎེ དལ༹ྷཔཏིཊྛིཏཏྟཱ པན ཨེསིཀཱ ཝིཡ, ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིནཾ རཀྑཎཏོ དོཝཱརིཀོ ཝིཡ ཙ དཊྛབྦཱ.

ཏསྶཱ པཝཏྟིཊྛཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ བྷཱཝེནྟོ སཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙཏུབྦིདྷཾ སཏིཔཊྛཱནམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱཡེཏི རཱུཔཀཱཡེ. རཱུཔཀཱཡོ ཧི ཨིདྷ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཀེསཱདཱིནཉྩ དྷམྨཱནཾ སམཱུཧཊྛེན ཧཏྠིཀཱཡརཐཀཱཡཱདཡོ ཝིཡ ‘‘ཀཱཡོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ ཙ སམཱུཧཊྛེན, ཨེཝཾ ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡཊྛེན. ཀུཙྪིཏཱནཉྷི པརམཛེགུཙྪཱནཾ སོ ཨཱཡོཏིཔི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨཱཡནྟི ཏཏོཏི ཨཱཡོ. ཀེ ཨཱཡནྟཱིཏི? ཀུཙྪིཏཱ ཀེསཱདཡོ. ཨིཏི ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ.

ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཀཱཡསྶ ཨནུཔསྶནཱ, ཀཱཡཾ ཝཱ ཨནུཔསྶནཱ, ‘‘ཀཱཡེ’’ཏི ཙ ཝཏྭཱཔི པུན ‘‘ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ’’ཏི དུཏིཡཾ ཀཱཡགྒཧཎཾ ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནགྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེན ན ཀཱཡེ ཝེདནཱནུཔསྶནཱ ཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶནཱ ཝཱ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡེཝཱཏི ཀཱཡསངྑཱཏེ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཀཱརསྶེཝ དསྶནེན ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ན ཀཱཡེ ཨངྒཔཙྩངྒཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶནཱ, ནཱཔི ཀེསལོམཱདིཝིནིམུཏྟཨིཏྠིཔུརིསཱནུཔསྶནཱ. ཡོཔི ཙེཏྠ ཀེསལོམཱདིཀོ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧསངྑཱཏོ ཀཱཡོ, ཏཏྠཱཔི ན བྷཱུཏུཔཱདཱཡཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶནཱ, ཨཐ ཁོ རཐསམྦྷཱརཱནུཔསྶཀསྶ ཝིཡ ཨངྒཔཙྩངྒསམཱུཧཱནུཔསྶནཱ, ནགརཱཝཡཝཱནུཔསྶཀསྶ ཝིཡ ཀེསལོམཱདིསམཱུཧཱནུཔསྶནཱ, ཀདལིཀྑནྡྷཔཏྟཝཊྚིཝིནིབྷུཛནཀསྶ ཝིཡ རིཏྟམུཊྛིཝིནིཝེཋཀསྶ ཝིཡ ཙ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧཱནུཔསྶནཱཡེཝཱཏི སམཱུཧཝསེནེཝ ཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཝཏྠུནོ ནཱནཔྤཀཱརཏོ དསྶེནྟེན གྷནཝིནིབྦྷོགོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ན ཧེཏྠ ཡཐཱཝུཏྟསམཱུཧཝིནིམུཏྟོ ཀཱཡོ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི དྷམྨོ དིསྶཏི, ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨསམཱུཧམཏྟེཡེཝ པན ཏཐཱ ཏཐཱ སཏྟཱ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཾ པསྶཏི ན ཏཾ དིཊྛཾ, ཡཾ དིཊྛཾ ཏཾ ན པསྶཏི;

ཨཔསྶཾ བཛ྄ཛྷཏེ མཱུལ༹ྷོ, བཛ྄ཛྷམཱནོ ན མུཙྩཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༦);

གྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཱདིསདྡེན ཙེཏྠ ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི ཨེཏསྨིཾ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡེཝ, ན ཨཉྙདྷམྨཱནུཔསྶནཱ. ཡཐཱ ཨནུདཀབྷཱུཏཱཡཔི མརཱིཙིཡཱ ཨུདཀཱནུཔསྶནཱ ཧོཏི, ན ཨེཝཾ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱསུབྷབྷཱུཏེཡེཝ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ནིཙྩསུཁཏྟསུབྷབྷཱཝཱནུཔསྶནཱ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱསུབྷཱཀཱརསམཱུཧཱནུཔསྶནཱཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡྭཱཡཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ…པེ… སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧) ནཡེན ཨསྶཱསཔསྶཱསཱདིཙུཎྞིཀཛཱཏཨཊྛིཀཔརིཡོསཱནོ ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཡོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ སཏིཔཊྛཱནཀཐཱཡཾ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པཐཝཱིཀཱཡཾ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི. ཨཱཔོཀཱཡཾ. ཏེཛོཀཱཡཾ. ཝཱཡོཀཱཡཾ. ཀེསཀཱཡཾ. ལོམཀཱཡཾ. ཚཝིཀཱཡཾ. ཙམྨཀཱཡཾ. མཾསཀཱཡཾ. རུཧིརཀཱཡཾ. ནྷཱརུཀཱཡཾ. ཨཊྛིཀཱཡཾ. ཨཊྛིམིཉྫཀཱཡ’’ནྟི ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ སབྦསྶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཱཡེ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཐ ཝཱ ཀཱཡེ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ གཧེཏབྦསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨནུཔསྶནཏོ ཏསྶ ཏསྶེཝ པན ཀེསལོམཱདིཀསྶ ནཱནཱདྷམྨསམཱུཧསྶ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀེསཱདིསམཱུཧསངྑཱཏཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཔི ཙ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི, ནོ ནིཙྩཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༣.༣༥) ཨནུཀྐམེན པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཨཱགཏནཡསྶ སབྦསྶེཝ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདིནོ ཨཱཀཱརསམཱུཧསངྑཱཏསྶ ཀཱཡསྶ ཨནུཔསྶནཏོཔི ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཡཾ པན ཙཏུསཏིཔཊྛཱནསཱདྷཱརཎོ ཨཏྠོ.

སཏིཔཊྛཱནནྟི ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ སཏིགོཙརོཔི, ཏིདྷཱ པཊིཔནྣེསུ སཱཝཀེསུ སཏྠུནོ པཊིགྷཱནུནཡཝཱིཏིཝཏྟཏཱཔི, སཏིཔི. ‘‘ཙཏུནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏིཔཊྛཱནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ དེསིསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཐ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ…པེ… ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསྶ སམུདཡོ? ཨཱཧཱརསམུདཡཱ ཀཱཡསམུདཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤༠༨) ཧི སཏིགོཙརོ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ‘‘ཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱནཾ, ནོ སཏི, སཏི ཨུཔཊྛཱནཉྩེཝ སཏི ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི (པཊི. མ. ༣.༣༥). ཏསྶཏྠོ – པཏིཊྛཱཏི ཨསྨིནྟི པཊྛཱནཾ. ཀཱ པཏིཊྛཱཏི? སཏི. སཏིཡཱ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, པདྷཱནཊྛཱནནྟི ཝཱ པཊྛཱནཾ, སཏིཡཱ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, ཧཏྠིཊྛཱནཨསྶཊྛཱནཱདཱིནི ཝིཡ.

‘‘ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡདརིཡོ སེཝཏི, ཡདརིཡོ སེཝམཱནོ སཏྠཱ གཎམནུསཱསིཏུམརཧཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༠༤, ༣༡༡) ཨེཏྠ ཏིདྷཱ པཊིཔནྣེསུ སཱཝཀེསུ སཏྠུནོ པཊིགྷཱནུནཡཝཱིཏིཝཏྟཏཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཏསྶཏྠོ – པཊྛཔེཏབྦཏོ པཊྛཱནཾ, པཝཏྟཡིཏབྦཏོཏི ཨཏྠོ. ཀེན པཊྛཔེཏབྦོཏི? སཏིཡཱ, སཏིཡཱ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནནྟི. ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ པརིཔཱུརེནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༤༧) པན སཏིཡེཝ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶཏྠོ – པཏིཊྛཱཏཱིཏི པཊྛཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཏི ཨོཀྐནྟིཏྭཱ པཀྑནྡིཏྭཱ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཏིཡེཝ པཊྛཱནནྟི སཏིཔཊྛཱནཾ. ཨཐ ཝཱ སརཎཊྛེན སཏི, ཨུཔཊྛཱནཊྛེན པཊྛཱནཾ. ཨིཏི སཏི ཙ སཱ པཊྛཱནཉྩཱཏིཔི སཏིཔཊྛཱནཾ. ཨིདམིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. བྷཱཝེནྟོཏི ཝཌྜྷེནྟོ. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ཏིདྷཱ པཊིཔནྣེསུ སཱཝཀེསུ སཏྠུནོ པཊིགྷཱནུནཡཝཱིཏིཝཏྟཏཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན གཧེཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡདརིཡོ སེཝཏི, ཡདརིཡོ སེཝམཱནོ སཏྠཱ གཎམནུསཱསིཏུམརཧཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༠༤, ༣༡༡) ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨནུཀམྤཀོ ཧིཏེསཱི ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཧིཏཱཡ ཨིདཾ ཝོ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ཏསྶ སཱཝཀཱ ན སུསྶཱུསནྟི, ན སོཏཾ ཨོདཧནྟི, ན ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟི, ཝོཀྐམྨ ཙ སཏྠུ སཱསནཱ ཝཏྟནྟི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ན ཙེཝ ཨནཏྟམནོ ཧོཏི, ན ཙ ཨནཏྟམནཏཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨནཝསྶུཏོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. ཡདརིཡོ…པེ… མརཧཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྠཱ…པེ… ཨིདཾ ཝོ སུཁཱཡཱཏི. ཏསྶ ཨེཀཙྩེ སཱཝཀཱ ན སུསྶཱུསནྟི…པེ… ཝཏྟནྟི. ཨེཀཙྩེ སཱཝཀཱ སུསྶཱུསནྟི…པེ… ན ཙ ཝོཀྐམྨ སཏྠུ སཱསནཱ ཝཏྟནྟི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ན ཙེཝ ཨནཏྟམནོ ཧོཏི, ན ཙ ཨནཏྟམནཏཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ན ཙ ཨཏྟམནོ ཧོཏི, ན ཙ ཨཏྟམནཏཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨནཏྟམནཏཱ ཙ ཨཏྟམནཏཱ ཙ ཏདུབྷཡཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ…པེ… ཨིདཾ ཝོ སུཁཱཡཱཏི. ཏསྶ སཱཝཀཱ སུསྶཱུསནྟི…པེ… ཝཏྟནྟི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨཏྟམནོ ཙེཝ ཧོཏི, ཨཏྟམནཏཉྩ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨནཝསྶུཏོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༡༡).

ཨེཝཾ པཊིགྷཱནུནཡེཧི ཨནཝསྶུཏཏཱ ནིཙྩཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ ཏདུབྷཡཾ ཝཱིཏིཝཏྟཏཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱ. བུདྡྷཱནམེཝ ཀིར ནིཙྩཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱ ཧོཏི, ན པཙྩེཀབུདྡྷཱདཱིནནྟི.

ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶནཱཏིཨཱདཱིསུ ཝེདནཱདཱིནཾ པུན ཝཙནེ པཡོཛནཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡམྤི སཱདྷཱརཎཏྠོ. སུཁཱདཱིསུ ཨནེཀཔྤབྷེདཱསུ ཝེདནཱསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀཝེདནཱནུཔསྶནཱ. སརཱགཱདིཀེ སོལ༹སཔྤབྷེདེ ཙིཏྟེ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ. ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀདྷམྨཱནུཔསྶནཱ སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནྟེ ཝུཏྟནཡེན ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨཱནུཔསྶནཱཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡེཏི ཨེཀཝཙནཾ, སརཱིརསྶ ཨེཀཏྟཱ. ཙིཏྟེཏི ཨེཀཝཙནཾ, ཙིཏྟསྶ སབྷཱཝབྷེདཱབྷཱཝཏོ ཛཱཏིགྒཧཎེན ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཝེདནཱདཡོ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ, ཏཐཱནུཔསྶནྟོ ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶནཱ, ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ, དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ ཝེདནཱ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ? སུཁཱ ཏཱཝ ཝེདནཱ དུཀྑཏོ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ སལླཏོ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ;

ཨདུཀྑམསུཁཾ སནྟཾ, ཨདྡཀྑི ནཾ ཨནིཙྩཏོ;

ས ཝེ སམྨདྡསོ བྷིཀྑུ, པརིཛཱནཱཏི ཝེདནཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༤.༢༥༣);

སབྦཱ ཨེཝ ཙེཏཱ དུཀྑཏོཔི ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, ཏཾ དུཀྑསྨིནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༥༩). སུཁདུཀྑཏོཔི ཙ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ ‘‘སུཁཱ ཝེདནཱ ཋིཏིསུཁཱ, ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ. དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཋིཏིདུཀྑཱ, ཝིཔརིཎཱམསུཁཱ. ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཉཱཎསུཁཱ, ཨཉྙཱཎདུཀྑཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༥). ཨཔི ཙ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཝིཔསྶནཱཝསེནཱཔི ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཙིཏྟདྷམྨེསུཔི ཙིཏྟཾ ཏཱཝ ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིསཧཛཱཏབྷཱུམིཀམྨཝིཔཱཀཀིརིཡཱདིནཱནཏྟབྷེདཱནཾ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཱནུཔསྶནཱནཾ སརཱགཱདིསོལ༹སབྷེདཱནཉྩ ཝསེན ཨནུཔསྶིཏབྦཾ. དྷམྨཱ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཱནཾ སུཉྙཏདྷམྨསྶ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཱནུཔསྶནཱནཾ སནྟཱསནྟཱདཱིནཉྩ ཝསེན ཨནུཔསྶིཏབྦཱ.

ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟི. ཨཉྙེནེཝ ཧི ཙིཏྟེན ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷཱཏི, ཨཉྙེན ཝེདནཾ, ཨཉྙེན ཙིཏྟཾ, ཨཉྙེན དྷམྨེ པརིགྒཎྷཱཏི, ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཙིཏྟེཡེཝ ལབྦྷནྟཱིཏི. ཨཱདིཏོ ཧི ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཏྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ནཱམ.

ཝེདནཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཙིཏྟཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ དྷམྨེ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཏྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ནཱམ, ཨེཝཾ ཏཱཝ དེསནཱ པུགྒལེ ཏིཊྛཏི, ཀཱཡེ པན ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཀཱཡཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཝེདནཱཡ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཝེདནཱཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝེདནཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཙིཏྟེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཙིཏྟཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. དྷམྨེསུ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ དྷམྨཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཨིཏི ཨེཀཱཝ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཙཏུཀིཙྩསཱདྷཀཊྛེན ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཙིཏྟེཡེཝ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི.

པུན ཨུཔཀཱརཝསེན ཙ ཨཔརིཧཱིནཝསེན ཙ གུཎཝསེན ཙ ཨཔརེ ཏཡོ ཙཏུཀྐཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨསཏིཔརིཝཛྫནཱཡཱཏི ན སཏི ཨསཏི, སཏི ཨེཏྠ ནཏྠཱིཏི ཝཱ ཨསཏི, མུཊྛསྶཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པརིཝཛྫནཱཡཱཏི སམནྟཏོ ཝཛྫནེན. བྷཏྟནིཀྑིཏྟཀཱཀསདིསེ ཧི མུཊྛསཏིཔུགྒལེ པརིཝཛྫནེན ཨུཔཊྛིཏསཏིཔུགྒལསེཝནེན ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ སཏིསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརཙིཏྟཏཱཡ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི. སཏིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནནྟི སཏིཡཱ ཀཱཏབྦཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཀཏཏྟཱཏི ཀཏབྷཱཝེན. ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ ཀཏཏྟཱ, བྷཱཝིཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སཏིཔརིབནྡྷཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཧཏཏྟཱཏི ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ནཱསིཏབྷཱཝེན. སཏིནིམིཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨསམྨུཊྛཏྟཱཏི སཏིཡཱ ཀཱརཎཱནཾ ཀཱཡཱདིཨཱརམྨཎཱནཾ ཨནཊྛབྷཱཝེན.

སཏིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱཏི སཏིཡཱ སམྨཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཨཔརིཧཱིནཏྟཱ ཙ. ཝསིཏཏྟཱཏི ཝསིབྷཱཝཔྤཏྟེན. པཱགུཉྙཏཱཡཱཏི པགུཎབྷཱཝེན. ཨཔཙྩོརོཧཎཏཱཡཱཏི ཨནིཝཏྟནབྷཱཝེན ཨཔཙྩོསཀྐནབྷཱཝེན.

སཏྟཏྟཱཏི སབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. སནྟཏྟཱཏི ནིབྦུཏསབྷཱཝཏྟཱ. སམིཏཏྟཱཏི ཀིལེསཱནཾ ཝཱུཔསམིཏབྷཱཝཏྟཱ. སནྟདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱཏི སཔྤུརིསདྷམྨེཧི ཨཔརིཧཱིནཏྟཱ. བུདྡྷཱནུསྶཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. སརཎཀཝསེན སཏི, ཨིདཾ སཏིཡཱ སབྷཱཝཔདཾ. པུནཔྤུནཾ སརཎཏོ ཨནུསྶརཎཝསེན ཨནུསྶཏི. ཨབྷིམུཁཾ གནྟྭཱ ཝིཡ སརཎཏོ པཊིསརཎཝསེན པཊིསྶཏི. ཨུཔསགྒཝསེན ཝཱ ཝཌྜྷིཏམཏྟམེཝ. སརཎཱཀཱརོ སརཎཏཱ. ཡསྨཱ པན སརཎཏཱཏི ཏིཎྞཾ སརཎཱནམྤི ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཏཾ པཊིསེདྷེཏུཾ པུན སཏིགྒཧཎཾ ཀཏཾ. སཏིསངྑཱཏཱ སརཎཏཱཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. སུཏཔརིཡཏྟསྶ དྷཱརཎབྷཱཝཏོ དྷཱརཎཏཱ. ཨནུཔཝིསནསངྑཱཏེན ཨོགཱཧནཊྛེན ཨཔིལཱཔནབྷཱཝོ ཨཔིལཱཔནཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀེ ལཱབུཀཊཱཧཱདཱིནི པལཝནྟི, ན ཨནུཔཝིསནྟི, ན ཏཐཱ ཨཱརམྨཎེ སཏི. ཨཱརམྨཎཉྷི ཨེསཱ ཨནུཔཝིསཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཔིལཱཔནཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཙིརཀཏཙིརབྷཱསིཏཱནཾ ན སམྨུསྶནབྷཱཝཏོ ཨསམྨུསྶནཏཱ. ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎེ ཛོཏནལཀྑཎེ ཙ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སཏིསངྑཱཏཾ ཨིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ. པམཱདེ ན ཀམྤཏཱིཏི སཏིབལཾ. ཡཱཐཱཝསཏི ནིཡྻཱནསཏི ཀུསལསཏཱིཏི སམྨཱསཏི. བུཛ྄ཛྷནཀསྶ ཨངྒོཏི བོཛ྄ཛྷངྒོ, པསཊྛོ སུནྡརོ ཝཱ བོཛ྄ཛྷངྒོ སམྦོཛ྄ཛྷངྒོ, སཏིཡེཝ སམྦོཛ྄ཛྷངྒོ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ.

ཨེཀཱཡནམགྒོཏི ཨེཀམགྒོ, ཨཡཾ མགྒོ ན དྭེདྷཱཔཐབྷཱུཏོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཨེཀེན ཨཡིཏབྦོཏི ཨེཀཱཡནོ. ཨེཀེནཱཏི གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཝཱུཔཀཊྛེན པཝིཝིཏྟཙིཏྟེན. ཨཡིཏབྦོ པཊིཔཛྫིཏབྦོ, ཨཡནྟི ཝཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཡནོ, སཾསཱརཏོ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྶ ཨཡནོ ཨེཀཱཡནོ. ཨེཀསྶཱཏི སེཊྛསྶ. སབྦསཏྟཱནཾ སེཊྛོཝ བྷགཝཱ, ཏསྨཱ ‘‘བྷགཝཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཏེན ཨཉྙེཔི ཨཡནྟི, ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷགཝཏོཝ སོ ཨཡནོ ཏེན ཨུཔྤཱདིཏཏྟཱ. ཡཐཱཧ ‘‘སོ ཧི བྲཱཧྨཎ བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༡.༢༡༥; པཊི. མ. ༣.༥; མ. ནི. ༣.༧༩). ཨཡཏཱིཏི ཝཱ ཨཡནོ, གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཾ ཨཡནོ ཨེཀཱཡནོ. ཨིམསྨིཾཡེཝ དྷམྨཝིནཡེ པཝཏྟཏི, ན ཨཉྙཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཁོ, སུབྷདྡ, དྷམྨཝིནཡེ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༤). དེསནཱབྷེདོཡེཝ ཧེསོ, ཨཏྠཏོ པན ཨེཀོཝ. ཨཔི ཙ ཨེཀཾ ཨཡཏཱིཏི ཨེཀཱཡནོ. པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱམུཁབྷཱཝནཱནཡེན པཝཏྟོཔི ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ནིབྦཱནམེཝ གཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི –

‘‘ཨེཀཱཡནཾ ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི, མགྒཾ པཛཱནཱཏི ཧིཏཱནུཀམྤཱི;

ཨེཏེན མགྒེན ཏརིཾསུ པུབྦེ, ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༥.༣༨༤, ༤༠༩);

མགྒོཏི ཀེནཊྛེན མགྒོ? ནིབྦཱནཾ གམནཊྛེན, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི མགྒནཱིཡཊྛེན ཙ. ཨུཔེཏོཏི ཨཱསནྣཾ གཏོ. སམུཔེཏོཏི ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ གཏོ. ཨུབྷཡེནཔི སཏིཡཱ ཨཔརིཧཱིནོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔགཏོཏི ཨུཔགནྟྭཱ ཋིཏོ. སམུཔགཏོཏི སམྤཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. ‘‘ཨུཔཱགཏོ སམུཔཱགཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཨུབྷཡེནཱཔི སཏིསམཱིཔཾ ཨཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཔནྣོཏི ཨཝིཡོགཱཔནྣོ. སམུཔཔནྣོཏི པརིཔུཎྞོ. སམནྣཱགཏོཏི ཨཝིཀལོ ཝིཛྫམཱནོ. ‘‘ཨུཔེཏོ སམུཔེཏོཏི དྭཱིཧི པདེཧི པཝཏྟཾ ཀཐིཏཾ. ཨུཔགཏོ སམུཔགཏོཏི དྭཱིཧི པདེཧི པཊིཝེདྷོ. ཨུཔཔནྣོ སམུཔཔནྣོ སམནྣཱགཏོཏི ཏཱིཧི པདེཧི པཊིལཱབྷོ ཀཐིཏོ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ལོཀེ ཝཱ སཱ ཝིསཏྟིཀཱཏི ཡཱ ཨེསཱ ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཝུཏྟཱ ཝིསཏྟིཀཱ, སཱ ཁནྡྷལོཀེ ཨེཝ, ན ཨཉྙཏྲ ཁནྡྷེཧི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ལོཀེ ཝཱ ཏཾ ཝིསཏྟིཀནྟི ཁནྡྷལོཀེ ཨེཝ པཝཏྟཾ ཨེཏཾ ཝིསཏྟིཀསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ. ཏརཏི ཀཱམེ པརིཝཛྫེནྟོ. ཨུཏྟརཏི ཀིལེསེ པཛཧནྟོ. པཏརཏི ཏེསཾ པཏིཊྛཱཧེཏུཾ ཚིནྡནྟོ. སམཏིཀྐམཏི སཾསཱརཾ ཨཏིཀྐམནྟོ. ཝཱིཏིཝཏྟཏི པཊིསནྡྷིཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀཾ ཀརོནྟོ. ཨཐ ཝཱ ཏརཏི ཨུཏྟརཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནེན. པཏརཏི ཝེདནཱནུཔསྶནེན. སམཏིཀྐམཏི ཙིཏྟཱནུཔསྶནེན. ཨཐ ཝཱ ཏརཏི སཱིལེན. ཨུཏྟརཏི སམཱདྷིནཱ. པཏརཏི ཝིཔསྶནཱཡ. སམཏིཀྐམཏི མགྒེན. ཝཱིཏིཝཏྟཏི ཕལེནཱཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

༤. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ ཨེཀཾ སཱལིཁེཏྟཱདིཁེཏྟཾ ཝཱ གྷརཝཏྠཱདིཝཏྠུཾ ཝཱ ཀཧཱཔཎསངྑཱཏཾ ཧིརཉྙཾ ཝཱ གོཨསྶཱདིབྷེདཾ གཝཱསྶཾ ཝཱ ཨནྟོཛཱཏཱདིདཱསེ ཝཱ བྷཏཀཱདིཀམྨཀརེ ཝཱ ཨིཏྠིསཉྙིཏཱ ཐིཡོ ཝཱ ཉཱཏིབནྡྷཝཱདིབནྡྷཱུ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཀེ པུཐུཀཱམེ ཨནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི. སཱལིཀྑེཏྟནྟི ཡཏྠ སཱལིཡོ ཝིརུཧནྟི. ཝཱིཧིཀྑེཏྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝཱིཧཱིཏི ཨཝསེསཝཱིཧཡོ. མོདཡཏཱིཏི མུགྒོ. གྷརཝཏྠུནྟི གྷརཔཏིཊྛཱཔནཏྠཾ ཀཏཱཀཏབྷཱུམིབྷཱགོ. ཀོཊྛཀཝཏྠཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀོཊྛཀོཏི དྭཱརཀོཊྛཱདི. པུརེཏི གྷརསྶ པུརཏོ. པཙྪཱཏི གྷརསྶ པཙྪཏོ. ཨེཏྠ ཨཱརཱམེནྟི ཙིཏྟཾ ཏོསེནྟཱིཏི ཨཱརཱམོ, པུཔྥེནཔི ཕལེནཔི ཚཱཡཱཡཔི དཀེནཔི རམནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

པསུཀཱདཡོཏི ཨེལ༹ཀཱདཡོ. ཨནྟོཛཱཏཀོཏི ཨནྟོགྷརདཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ཛཱཏོ. དྷནཀྐཱིཏཀོཏི དྷནེན ཀཱིཎིཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ གཧིཏོ. སཱམཾ ཝཱཏི སཡཾ ཝཱ. དཱསབྱནྟི དཱསསྶ བྷཱཝོ དཱསབྱཾ, ཏཾ དཱསབྱཾ. ཨུཔེཏཱིཏི ཨུཔགཙྪཏི. ཨཀཱམཀོ ཝཱཏི ཨཏྟནོ ཨརུཙིཡཱ ཝཱ ཀརམརཱནཱིཏོ.

ཏེ ཙཏྟཱརོ པུནཔི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱམཱཡ དཱསཱཔི བྷཝནྟི ཧེཀེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱམཱཡ དཱསཱཏི ཨནྟོཛཱཏདཱསཱ. ‘‘ཡཏྠ དཱསོ ཨཱམཛཱཏོ ཋིཏོ ཐུལླཱནི གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེཏེཝ ཝུཏྟཱ. དྷནེན ཀཱིཏཱཏི དྷནདཱསཱ. སཱམཉྩ ཨེཀེཏི སཡཾ དཱསཱ. བྷཡཱཔཎུནྣཱཏི ཨཀཱམདཱསཱ. བྷཡེན པཎུནྣཱ ཁིཔིཏཱ.

བྷཏཀཱཏི བྷཏིཡཱ ཛཱིཝནཀཱ. ཀསིཀམྨཱདིཀམྨཾ ཀརོནྟཱིཏི ཀམྨཀརཱ. ཨུཔཛཱིཝིནོཏི སམྨནྟནཱདིནཱ ཨུཔགནྟྭཱ ནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨུཔཛཱིཝིནོ.

ཨིཏྠཱིཏི ཐིཡཏི ཨེཏིསྶཾ གབྦྷོཏི ཨིཏྠཱི. པརིགྒཧོཏི སཧཱཡཱི སསྶཱམིཀཱ. མཱཏཱཔིཏིབནྡྷཝཱཔི ཉཱཏིབནྡྷུ. སགོཏྟོ གོཏྟབནྡྷུ. ཨེཀཱཙརིཡཀུལེ ཝཱ ཨེཀཛཱཏིམནྟཾ ཝཱ ཨུགྒཧིཏམནྟོ མནྟབནྡྷུ. དྷནུསིཔྤཱདིསདྡྷིཾ ཨུགྒཧིཏཀོ སིཔྤབནྡྷུ. ‘‘མིཏྟབནྡྷཝཱཏིཔི བནྡྷཱུ’’ཏི ཀཏྠཙི པོཏྠཀེ པཱཋོ དིསྶཏི.

གིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀིལེསཀཱམེན པཏྠེཏི. ཨནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨནུ ཨནུ གིཛ྄ཛྷཏི པུནཔྤུནཾ པཏྠེཏི. པལིགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སམནྟཏོ པཏྠེཏི. པལིབཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝིསེསེན པཏྠེཏི. ‘‘ཨོལཱ༹རིཀཏྟེན ནིམིཏྟགྒཱཧཝསེན གིཛ྄ཛྷཏི, ཨནུགིཛ྄ཛྷཏི, ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧཝསེན པལིགིཛ྄ཛྷཏི, པལིབཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

༥. པཉྩམགཱཐཱཡཾ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལཁྱཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི སཧནྟི མདྡནྟི. སདྡྷཱབལཱདིཝིརཧེན ཝཱ ཨབལཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི, ཨབལཏྟཱ བལཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏཾ ཀཱམགིདྡྷཾ ཀཱམརཏྟཾ ཀཱམཔརིཡེསནྟཉྩ སཱིཧཱདཡོ ཙ པཱཀཊཔརིསྶཡཱ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡཱ མདྡནྟི. ཏཏོ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡེཧི ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ བྷིནྣཾ ནཱཝཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨནྭེཏི.

ཨབལཱཏི ནཏྠི ཨེཏེསཾ བལནྟི ཨབལཱ, བལཝིརཧིཏཱ. དུབྦལཱཏི མནྡཔཡོགཱབལེན ཀཏྟབྦཀིཙྩཝིརཧིཏཱ. ཨཔྤབལཱཏི ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ ཨེཏེསཾ བལནྟི ཨཔྤབལཱ, ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསམཏྠཱ. ཨཔྤཐཱམཀཱཏི ཨཔྤོ པརིཏྟོ ཐཱམོ ཨེཏེསཾ ཝཱཡཱམོ ཨུསྶཱཧོཏི ཨཔྤཐཱམཀཱ. ཧཱིནཱ ནིཧཱིནཱ པཡོགཧཱིནེན. ཨོམཀཱ ཐཱམཧཱིནེན. ལཱམཀཱ པཙྩཡཧཱིནེན. ཚཏུཀྐཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཧཱིནེན. པརིཏྟཱ པཏྟིཧཱིནེན. སཧནྟཱིཏི མདྡནྟི གྷཊྚནཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. པརིསཧནྟཱིཏི སབྦཏོ མདྡནྟི. ཨབྷིབྷཝནྟི ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན. པརིཡཱདིཡནྟི སུསྶོསེཏྭཱ ཋཱནེན. མདྡནྟི ཀུསལུཔྤཏྟིནིཝཱརཎེན.

སདྡྷཱབལནྟི སདྡཧནྟི ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ སདྡཧཏི, སདྡཧནམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སདྡྷཱ. སཱ སདྡཧནལཀྑཎཱ, ཨོཀཔྤནལཀྑཎཱ ཝཱ, སམྤསཱདནརསཱ ཨུདཀཔྤསཱདཀམཎི ཝིཡ. པཀྑནྡནརསཱ ཝཱ ཨོགྷུཏྟརཎོ ཝིཡ. ཨཀཱལུསིཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨདྷིམུཏྟིཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ. སདྡྷེཡྻཝཏྠུཔདཊྛཱནཱ, སོཏཱཔཏྟིཡངྒཔདཊྛཱནཱ ཝཱ. སཱ ཧཏྠཝིཏྟབཱིཛཱནི ཝིཡ དཊྛབྦཱ. ཨསདྡྷིཡེ ན ཀམྤཏཱིཏི སདྡྷཱབལཾ. ཝཱིརིཡབལནྟི ཝཱིརསྶ བྷཱཝོ ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརཱནཾ ཝཱ ཀམྨཾ ཝཱིརིཡཾ, ཝིདྷིནཱ ཝཱ ནཡེན ཨུཔཱཡེན ཨཱིརཡིཏབྦཾ པཝཏྟཡིཏབྦནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཏཾ པནེཏཾ ཨུཔཏྠམྦྷནལཀྑཎཉྩ པགྒཧཎལཀྑཎཉྩ ཝཱིརིཡཾ, སཧཛཱཏཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷནརསཾ, ཨསཾསཱིདནབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ‘‘སཾཝིགྒོ ཡོནིསོ པདཧཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ (ཨ. ནི. ༤.༡༡༣) སཾཝེགཔདཊྛཱནཾ, ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཔདཊྛཱནཾ ཝཱ. སམྨཱ ཨཱརདྡྷཾ སབྦསམྤཏྟཱིནཾ མཱུལནྟི དཊྛབྦཾ. ཀོསཛྫེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཝཱིརིཡབལཾ. སཏིཡཱ ལཀྑཎཱདཱིནི ཝུཏྟཱནེཝ.

མུཊྛསྶཙྩེ ན ཀམྤཏཱིཏི སཏིབལཾ. སཧཛཱཏཱནི སམྨཱ ཨཱདྷཱིཡཏི ཋཔེཏཱིཏི སམཱདྷི. སོ པཱམོཀྑལཀྑཎོ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎོ ཝཱ, སཧཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱརམྨཎེ སམྤིཎྜནརསོ ནྷཱནིཡཙུཎྞཱནཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ, ཨུཔསམཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཉཱཎཔཙྩུཔཊྛཱནོ ཝཱ. ‘‘སམཱཧིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཝིསེསཏོ སུཁཔདཊྛཱནོ ནིཝཱཏེ པདཱིཔཙྩཱིནཾ ཋིཏི ཝིཡ ཙེཏསོ ཋིཏཱིཏི དཊྛབྦོ. ཨུདྡྷཙྩེ ན ཀམྤཏཱིཏི སམཱདྷིབལཾ. པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. ཀིཾ པཛཱནཱཏི? ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༡༥) ནཡེན ཨརིཡསཙྩཱནི. སཱ ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ, ཨཀྑལིཏཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ ཝཱ ཀུསལིསྶཱསཁིཏྟཨུསུཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ, ཝིསཡོབྷཱསནརསཱ པདཱིཔོ ཝིཡ, ཨསམྨོཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཨརཉྙགཏསུདེསཀོ ཝིཡ. ཨཝིཛྫཱཡ ན ཀམྤཏཱིཏི པཉྙཱབལཾ. ཧིརིབལཾ ཨོཏྟཔྤབལནྟི ཨཧིརིཀེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཧིརིབལཾ. ཨནོཏྟཔྤེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཨོཏྟཔྤབལཾ. ཨཡཾ ཨུབྷཡཝསེན ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི. ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཧིརཱིཡཏཱིཏི ཧིརཱི, ལཛྫཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེཧི ཨེཝ ཨོཏྟཔྤཏཱིཏི ཨོཏྟཔྤཾ, པཱཔཏོ ཨུབྦེགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཏེསཾ ནཱནཱཀརཎདཱིཔནཏྠཾ – ‘‘སམུཊྛཱནཾ ཨདྷིཔཏི, ལཛྫཱདིལཀྑཎེན ཙཱ’’ཏི ཨིམཾ མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝུཏྟཱ – ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཱ ཧིརཱི ནཱམ, བཧིདྡྷཱསམུཊྛཱནཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ. ཨཏྟཱདྷིཔཏི ཧིརཱི ནཱམ, ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ. ལཛྫཱསབྷཱཝསཎྛིཏཱ ཧིརཱི ནཱམ, བྷཡསབྷཱཝསཎྛིཏཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ. སཔྤཏིསྶཝལཀྑཎཱ ཧིརཱི ནཱམ, ཝཛྫབྷཱིརུཀབྷཡདསྶཱཝིལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ.

ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཾ ཧིརིཾ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སམུཊྛཱཔེཏི – ཛཱཏིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, ཝཡཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, སཱུརབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, བཱཧུསཙྩཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ. ཀཐཾ? ‘‘པཱཔཀརཎཾ ནཱམེཏཾ ན ཛཱཏིསམྤནྣཱནཾ ཀམྨཾ, ཧཱིནཛཙྩཱནཾ ཀེཝཊྚཱདཱིནཾ ཨིདཾ ཀམྨཾ, མཱདིསསྶ ཛཱཏིསམྤནྣསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏཱཝ ཛཱཏིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཐཱ ‘‘པཱཔཀརཎཾ ནཱམེཏཾ དཧརེཧི ཀཏྟབྦཾ ཀམྨཾ, མཱདིསསྶ ཝཡེ ཋིཏསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཡཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཐཱ ‘‘པཱཔཀམྨཾ ནཱམེཏཾ དུབྦལཛཱཏིཀཱནཾ ཀམྨཾ, མཱདིསསྶ སཱུརབྷཱཝསམྤནྣསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ སཱུརབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཐཱ ‘‘པཱཔཀམྨཾ ནཱམེཏཾ ཨནྡྷབཱལཱནཾ ཀམྨཾ, ན པཎྜིཏཱནཾ. མཱདིསསྶ པཎྜིཏསྶ བཧུསྶུཏསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ བཱཧུསཙྩཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཾ ཧིརིཾ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སམུཊྛཱཔེཏི. སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཙ པན ཨཏྟནོ ཙིཏྟེ ཧིརིཾ པཝེསེཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཱ ཧིརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཀཐཾ བཧིདྡྷཱསམུཊྛཱནཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ? ‘‘སཙེ ཏྭཾ པཱཔཀམྨཾ ཀརིསྶསི, ཙཏཱུསུ པརིསཱསུ གརཧཔྤཏྟོ བྷཝིསྶསི –

‘‘གརཧིསྶནྟི ཏཾ ཝིཉྙཱུ, ཨསུཙིཾ ནཱགརིཀོ ཡཐཱ;

ཝཛྫིཏོ སཱིལཝནྟེཧི, ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལ དྷམྨུདྡེསཀཐཱ) –

ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཧི བཧིདྡྷཱསམུཊྛིཏེན ཨོཏྟཔྤེན པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི, ཨེཝཾ བཧིདྡྷཱསམུཊྛཱནཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ ཧོཏི.

ཀཐཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏི ཧིརཱི ནཱམ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ ཨཏྟཱནཾ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘མཱདིསསྶ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ བཧུསྶུཏསྶ དྷུཏངྒདྷརསྶ ན ཡུཏྟཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུ’’ནྟི པཱཔཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏི ཧིརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘སོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལ དྷམྨུདྡེསཀཐཱ; ཨ. ནི. ༣.༤༠).

ཀཐཾ ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ ལོཀཾ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘མཧཱ ཁོ པནཱཡཾ ལོཀསནྣིཝཱསོ, མཧནྟསྨིཾ ཁོ པན ལོཀསནྣིཝཱསེ སནྟི སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨིདྡྷིམནྟོ དིབྦཙཀྑུཀཱ པརཙིཏྟཝིདུནོ, ཏེ དཱུརཏོཔི པསྶནྟི, ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟི, ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཏེཔི མཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻུཾ ‘པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ སདྡྷཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝོཀིཎྞོ ཝིཧརཏི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི. དེཝཏཱཔི ཁོ སནྟི ཨིདྡྷིམནྟིནིཡོ དིབྦཙཀྑུཀཱ པརཙིཏྟཝིདུནིཡོ, ཏཱ དཱུརཏོཔི པསྶནྟི, ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟི, ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཏཱཔི མཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻུཾ ‘པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ སདྡྷཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝོཀིཎྞོ ཝིཧརཏི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ བྷཝིསྶཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒ’ནྟི. སོ ལོཀཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལ དྷམྨུདྡེསཀཐཱ; ཨ. ནི. ༣.༤༠).

ཨེཝཾ ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ ཧོཏི. ‘‘ལཛྫཱསབྷཱཝསཎྛིཏཱ ཧིརཱི, བྷཡསབྷཱཝསཎྛིཏཾ ཨོཏྟཔྤ’’ནྟི ཨེཏྠ པན ལཛྫཱཏི ལཛྫནཱཀཱརོ, ཏེན སབྷཱཝེན སཎྛིཏཱ ཧིརཱི. བྷཡནྟི ཨཔཱཡབྷཡཾ, ཏེན སབྷཱཝེན སཎྛིཏཾ ཨོཏྟཔྤཾ. ཏདུབྷཡམྤི པཱཔཔརིཝཛྫནེ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ཡཐཱ ནཱམ ཨེཀོ ཀུལཔུཏྟོ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱདཱིནི ཀརོནྟོ ལཛྫིཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨེཀཾ དིསྭཱ ལཛྫནཱཀཱརཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻ ཧཱིལི༹ཏོ, ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ལཛྫཱིདྷམྨཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཨེཀཙྩོ ཨཔཱཡབྷཡབྷཱིཏོ ཧུཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི.

ཏཏྲིདཾ ཨོཔམྨཾ – ཡཐཱ ཧི དྭཱིསུ ཨཡོགུལེ༹སུ ཨེཀོ སཱིཏལོ བྷཝེཡྻ གཱུཐམཀྑིཏོ, ཨེཀོ ཨུཎྷོ ཨཱདིཏྟོ. ཏཏྠ པཎྜིཏོ སཱིཏལཾ གཱུཐམཀྑིཏཏྟཱ ཛིགུཙྪནྟོ ན གཎྷཱཏི, ཨིཏརཾ ཌཱཧབྷཡེན. ཏཏྠ སཱིཏལསྶ གཱུཐམཀྑནཛིགུཙྪཱཡ ཨགཎྷནཾ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ལཛྫཱིདྷམྨཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཨུཎྷསྶ ཌཱཧབྷཡེན ཨགཎྷནཾ ཝིཡ ཨཔཱཡབྷཡེན པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘སཔྤཏིསྶཝལཀྑཎཱ ཧིརཱི, ཝཛྫབྷཱིརུཀབྷཡདསྶཱཝིལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤ’’ནྟི ཨིདམྤི དྭཡཾ པཱཔཔརིཝཛྫནེ ཨེཝ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ཛཱཏིམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱ སཏྠུམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱ དཱཡཛྫམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱ སབྲཧྨཙཱརིམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཔྤཏིསྶཝལཀྑཎཾ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ པཱཔཾ ན ཀརོཏི. ཨེཀཙྩོ ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཾ པརཱནུཝཱདབྷཡཾ དཎྜབྷཡཾ དུགྒཏིབྷཡནྟི ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧི ཝཛྫབྷཱིརུཀབྷཱཝདསྶཱཝིལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ པཱཔཾ ན ཀརོཏི. ཏཏྠ ཛཱཏིམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱདཱིནི ཙེཝ ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཱདཱིནི ཙ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱནི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ སཏྟཝིདྷཾ བལཾ ཡསྶ པུགྒལསྶ ནཏྠི, ཏེ ཀིལེསཱ ཏཾ པུགྒལཾ སཧནྟི…པེ… པརིཡཱདིཡནྟི མདྡནྟཱིཏི.

དྭེ པརིསྶཡཱཏི པཱཀཊཱཔཱཀཊཝསེན དྭེ ཨེཝ ཨུཔདྡཝཱ, ན ཨེཀཾ, ན ཏཱིཎི. ཏེ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམེ པཱཀཊཔརིསྶཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀོཀཱཏི ཀེཀཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཙོརཱཏི ཙོརིཡཀམྨེཧི ཡུཏྟཱ. མཱཎཝཱཏི སཱཧསིཀཀམྨེཧི ཡུཏྟཱ. ཀཏཀམྨཱཏི སནྡྷིཙྪེདཱདིཀཏཙོརིཀཀམྨཱ. ཨཀཏཀམྨཱཏི ཏཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ནིཀྑནྟཱ. ཨེཏྠ ཨསྶཱུཏི བྷཝེཡྻུནྟི ཨཏྠོ. ཙཀྑུརོགོཏི ཙཀྑུསྨིཾ ཨུཔྤནྣརོགོ, རུཛཏཱིཏི རོགོ. ཙཀྑུརོགོཏིཨཱདཡོ ཝཏྠུཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ནིབྦཏྟིཏཔསཱདཱནཉྷི རོགོ ནཱམ ནཏྠི. ཀཎྞརོགོཏི བཧིཀཎྞརོགོ. མུཁརོགོཏི མུཁེ ཨུཔྤནྣརོགོ. དནྟརོགོཏི དནྟསཱུལཾ. ཀཱསོཏི ཁཡརོགོ. སཱསོཏི སྭཱསོ ཨུགྒཱརརོགོ. པིནཱསོཏི བཧིནཱསིཀཱཡ རོགོ. ཌཱཧོཏི ཨབྦྷནྟརེ ཨུཔྤཛྫནཀོ ཨུཎྷོ. མུཙྪཱཏི སཏིཝིསྶཛྫནཀཱ. པཀྑནྡིཀཱཏི ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱ ཨཏིསཱརོ. སཱུལཱཏི ཨཱམསཱུལཱ ཀུཙྪིཝཱཏོ. ཝིསཱུཙིཀཱཏི མཧནྟོ ཝིརེཙནཀོ. ཀིལཱསོཏི སབལོ. སོསོཏི སུཀྑནཀོ སོསབྱཱདྷི. ཨཔམཱརོཏི ཨམནུསྶགྒཱཧོ ཝེརིཡཀྑཱབཱདྷོ. དདྡཱུཏི དདྡུཔཱིལ༹ཀཱ. ཀཎྜཱུཏི ཁུདྡཀཔཱིལ༹ཀཱ. ཀཙྪཱུཏི མཧཱཀཙྪུ. རཁསཱཏི ནཁེཧི ཝིལིཁིཏཊྛཱནེ རོགོ. ‘‘ནཁསཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཝིཏཙྪིཀཱཏི ཧཏྠཏལཔཱདཏལེསུ ཧཱིརཾ ཧཱིརཾ ཀཏྭཱ ཕཱལེནྟོ ཨུཔྤཛྫནཀརོགོ. ལོཧིཏཔིཏྟནྟི སོཎིཏཔིཏྟཾ, རཏྟཔིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མདྷུམེཧོཏི སརཱིརབྦྷནྟརེ ཨུཀྐཊྛརོགོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཨཔི ཙ མདྷུམེཧོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཀྐཊྛོ’’ཏི (པཱཙི. ༡༥).

ཨཾསཱཏི ཨརིསརོགོ. པཱིལ༹ཀཱཏི ལོཧིཏཔཱིལ༹ཀཱ. བྷགཾ དཱལཡཏཱིཏི བྷགནྡལཱ, ཝཙྩམགྒཾ ཕཱལེཏཱིཏི ཨཏྠོ. པིཏྟསམུཊྛཱནཱཏི པིཏྟེན སམུཊྛཱནཾ ཨུཔྤཏྟི ཨེཏེསནྟི པིཏྟསམུཊྛཱནཱ. ཏེ ཀིར དྭཏྟིཾས ཧོནྟི. སེམྷསམུཊྛཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སནྣིཔཱཏིཀཱཏི ཝཱཏཔིཏྟསེམྷཱནཾ སནྣིཔཱཏེན ཨེཀཱིབྷཱཝེན ཨུཔྤནྣཱ. ཨཱབཱདྷཊྛེན ཨཱབཱདྷཱ. ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱཏི ཨུཏུཔརིཎཱམེན. ཨཙྩུཎྷཱཏི སཱིཏེན ཨུཔྤཛྫནཀརོགཱ. ཝིསམཔརིཧཱརཛཱཏི ཨཏིཊྛཱནནིསཛྫཱདིནཱ ཝིསམཔརིཧཱརེན ཛཱཏཱ. ཨོཔཀྐམིཀཱཏི ཝདྷབནྡྷནཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཛཱཏཱ. ཀམྨཝིཔཱཀཛཱཏི བལཝཀམྨཝིཔཱཀསམྦྷཱུཏཱ. སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ…པེ… སམྥསྶོཏི ཨིམེ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨིཏི ཝཱཏི ཨེཝཾ ཝཱ. ཨིམེ ཝུཙྩནྟཱིཏི ནིགམེནྟོ ཨཱཧ.

ཀཏམེ པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡཱཏི ཨཔཱཀཊཱ ཨཙྪཱདིཏཨུཔདྡཝཱ ཀཏམེཏི པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནམིཙྪཱཙཱརཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི མུསཱཝཱདཔིསུཎཝཱཙཱཕརུསཝཱཙཱསམྥཔྤལཱཔཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. མནོདུཙྩརིཏནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདིཊྛིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཱཡེ པཝཏྟཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ པཝཏྟཾ, དུཊྛུ ཙརིཏཾ, ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ ཝཱ དུཊྛུ ཙརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཀཱམཱིཡནྟཱིཏི ཀཱམཱ, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཀཱམེསུ ཚནྡོ ཀཱམཙྪནྡོ. ཀཱམཡཏཱིཏི ཝཱ ཀཱམོ, ཀཱམོ ཨེཝ ཚནྡོ, ཀཱམཙྪནྡོ ན ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ, ན དྷམྨཙྪནྡོ ཝཱ. ཀཱམཏཎྷཱཝ ཨེཝཾནཱམིཀཱ. ཀུསལདྷམྨེ ནཱིཝརཏཱིཏི ནཱིཝརཎཾ, ཀཱམཙྪནྡོ ཨེཝ ནཱིཝརཎཾ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. བྱཱཔཛྫཏི ཏེན ཙིཏྟཾ པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏི, བྱཱཔཱདཡཏི ཝཱ ཝིནཡཱཙཱརརཱུཔསམྤཏྟིཧིཏསུཁཱདཱིནཱིཏི ཝཱ བྱཱཔཱདོ. ཐིནནཏཱ ཐིནཾ. མིདྡྷནཏཱ མིདྡྷཾ, ཨནུསྶཱཧསཾཧནནཏཱ ཨསཏྟིཝིགྷཱཏཏཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཐིནཉྩ མིདྡྷཉྩ ཐིནམིདྡྷཾ. ཏཏྠ ཐིནཾ ཨནུསྶཱཧནལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡཝིནོདནརསཾ, སཾསཱིདནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. མིདྡྷཾ ཨཀམྨཉྙཏཱལཀྑཎཾ, ཨོནཧནརསཾ, ལཱིནབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, པཙལཱཡིཀཱནིདྡཱཔཙྩུཔཊྛཱནཾ ཝཱ. ཨུབྷཡམྤི ཨརཏིཏནྡཱིཝིཛམྦྷིཏཱདཱིསུ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནནྟི.

ཨུདྡྷཏསྶ བྷཱཝོ ཨུདྡྷཙྩཾ. ཏཾ ཨཝཱུཔསམལཀྑཎཾ ཝཱཏཱབྷིགྷཱཏཙལཛལཾ ཝིཡ, ཨནཝཊྛཱནརསཾ ཝཱཏཱབྷིགྷཱཏཙལདྷཛཔཊཱཀཾ ཝིཡ, བྷནྟཏྟཔཙྩུཔཊྛཱནཾ པཱསཱཎཱབྷིགྷཱཏསམུདྡྷཏབྷསྨཾ ཝིཡ, ཙེཏསོ ཨཝཱུཔསམོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནཾ. ཙིཏྟཝིཀྑེཔོཏི དཊྛབྦཾ. ཀུཙྪིཏཾ ཀཏཾ ཀུཀཏཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཀྐུཙྩཾ. ཏཾ པཙྪཱནུཏཱཔལཀྑཎཾ, ཀཏཱཀཏཱནུསོཙནརསཾ, ཝིཔྤཊིསཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཀཏཱཀཏཔདཊྛཱནཾ དཱསབྱཾ ཝིཡ དཊྛབྦཾ. ཨུདྡྷཙྩཉྩ ཀུཀྐུཙྩཉྩ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ. ཝིགཏཱ ཙིཀིཙྪཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ, སབྷཱཝཾ ཝཱ ཝིཙིནནྟོ ཨེཏཱཡ ཀིཙྪཏི ཀིལམཏཱིཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ, སཱ སཾསཡལཀྑཎཱ, སཾསཔྤནརསཱ, ཨནིཙྪཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨནེཀཾསགྒཱཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནཱ. པཊིཔཏྟིཨནྟརཱཡཀརཱཏི དཊྛབྦཱ.

རཛྫནལཀྑཎོ རཱགོ. དུསྶནལཀྑཎོ དོསོ. མུཡ྄ཧནལཀྑཎོ མོཧོ. ཀུཛ྄ཛྷནལཀྑཎོ ཀོདྷོ, ཙཎྜིཀྐལཀྑཎོ ཝཱ, ཨཱགྷཱཏཀརཎརསོ, དཱུསནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཨུཔནནྡྷནལཀྑཎོ ཨུཔནཱཧོ, ཝེརཨཔྤཊིནིསྶཛྫནརསོ, ཀོདྷཱནུབནྡྷབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘པུབྦཀཱལཾ ཀོདྷོ, ཨཔརཀཱལཾ ཨུཔནཱཧོ’’ཏིཨཱདི (ཝིབྷ. ༨༩༡).

པརགུཎམཀྑནལཀྑཎོ མཀྑོ. ཏེསཾ ཝིནཱསནརསོ, ཏདཙྪཱདནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཡུགགྒཱཧལཀྑཎོ པལཱ༹སོ, པརགུཎེཧི ཨཏྟནོ གུཎཱནཾ སམཱིཀརཎརསོ, པརེསཾ གུཎཔྤམཱཎེན ཨུཔཊྛཱནཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

པརསམྤཏྟིཁཱིཡནལཀྑཎཱ ཨིསྶཱ, ཏསྶ ཨཀྑམནལཀྑཎཱ ཝཱ, ཏཏྠ ཨནབྷིརཏིརསཱ, ཏཏོ ཝིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨཏྟནོ སམྤཏྟིནིགཱུཧནལཀྑཎཾ མཙྪརིཡཾ, ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ པརེཧི སཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ཨཀྑམནརསཾ, སངྐོཙནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཀཏཔཱཔཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ, ཏསྶ ནིགཱུཧནརསཱ, ཏདཱཝརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨཏྟནོ ཨཝིཛྫམཱནགུཎཔྤཀཱསནལཀྑཎཾ སཱཋེཡྻཾ, ཏེསཾ སམུདཱཧརཎརསཾ, སརཱིརཱཀཱརེཧིཔི ཏེསཾ ཝིབྷཱུཏཀརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཙིཏྟསྶ ཨུདྡྷུམཱཏབྷཱཝལཀྑཎོ ཐམྦྷོ, ཨཔྤཏིསྶཝཝུཏྟིརསོ, ཨམདྡཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཀརཎུཏྟརིཡལཀྑཎོ སཱརམྦྷོ, ཝིཔཙྩནཱིཀཏཱརསོ, ཨགཱརཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

ཨུཎྞཏིལཀྑཎོ མཱནོ, ཨཧཾཀཱརརསོ, ཨུདྡྷུམཱཏབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཨབྦྷུཎྞཏིལཀྑཎོ ཨཏིམཱནོ, ཨཏིཝིཡ ཨཧཾཀཱརརསོ, ཨཙྩུདྡྷུམཱཏབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

མཏྟབྷཱཝལཀྑཎོ མདོ, མདགྒཧཎརསོ, ཨུམྨཱདཔཙྩུཔཊྛཱནོ. པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒལཀྑཎོ པམཱདོ, ཝོསྶགྒཱནུཔྤདནརསོ, སཏིཝིཔྤཝཱསཔཙྩུཔཊྛཱནོཏི ཨེཝཾ ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ ལཀྑཎཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀོདྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༨༩༡) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསེསཏོ ཙེཏྠ ཨཱམིསགིདྡྷོ ཨཏྟནཱ ཨལབྷནྟོ ཨཉྙསྶ ལཱབྷིནོ ཀུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ སཀིཾ ཨུཔྤནྣོ ཀོདྷོ ཀོདྷོཡེཝ. ཏདུཏྟརི ཨུཔནཱཧོ. སོ ཨེཝཾ ཀུདྡྷོ ཨུཔནཡ྄ཧནྟོ ཙ སནྟེཔི ཨཉྙསྶ ལཱབྷིནོ གུཎཾ མཀྑེཏི ‘‘ཨཧམྤི ཏཱདིསོ’’ཏི ཙ ཡུགགྒཱཧཾ གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ མཀྑོ ཙ པལཱསོ ཙ, སོ ཨེཝཾ མཀྑཱི པལཱསཱི ཏསྶ ལཱབྷསཀྐཱརཱདཱིསུ ‘‘ཀིཾ ཨིམསྶ ཨིམིནཱ’’ཏི ཨིསྶཏི པདུསྶཏི, ཨཡམསྶ ཨིསྶཱ. སཙེ པནསྶ ཀཱཙི སམྤཏྟི ཧོཏི, ཏསྶཱ ཏེན སཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ན སཧཏི, ཨིདམསྶ མཙྪེརཾ. ལཱབྷཧེཏུ ཁོ པན ཨཏྟནོ སནྟེཔི དོསེ པཊིཙྪཱདེཏི, ཨཡམསྶ མཱཡཱ. ཨསནྟེཔི གུཎེ པཀཱསེཏི, ཨིདམསྶ སཱཋེཡྻཾ. སོ ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ སཙེ པན ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ལཱབྷཾ ལབྷཏི, ཏེན ཐདྡྷོ ཧོཏི ཨམུདུཙིཏྟོ ‘‘ན ཨིདཾ ཨེཝཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨོཝདིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ, ཨཡམསྶ ཐམྦྷོ. སཙེ པན ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝདཏི ‘‘ན ཨིདཾ ཨེཝཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི, ཏེན སཱརདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི, བྷཱཀུཊིཀམུཁོ ‘‘ཀོ མེ ཏྭ’’ནྟི པསཡ྄ཧབྷཱཎཱི, ཨཡམསྶ སཱརམྦྷོ. ཏཏོ ཐམྦྷེན ‘‘ཨཧམེཝ སེཡྻོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ མཉྙནྟོ མཱནཱི ཧོཏི. སཱརམྦྷེན ‘‘ཀེ ཨིམེ’’ཏི པརེ ཨཏིམཉྙནྟོ ཨཏིམཱནཱི, ཨཡམསྶ མཱནོ ཙ ཨཏིམཱནོ ཙ. སོ ཏེཧི མཱནཱཏིམཱནེཧི ཛཱཏིམདཱདིཨནེཀརཱུཔཾ མདཾ ཛནེཏི, མཏྟོ སམཱནོ ཀཱམགུཎཱདིབྷེདེསུ ཝཏྠཱུསུ པམཛྫཏི, ཨཡམསྶ མདོ ཙ པམཱདོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སབྦེ ཀིལེསཱཏི སབྦེཔི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཨུཔཏཱཔནཊྛེན ཝིབཱདྷནཊྛེན ཙ ཀིལེསཱ. ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ དུཙྩརིཏཱ. ཀིལེསདརཐཀརཎཊྛེན དརཐཱ. ཨནྟོཌཱཧཱདིཀརཎཊྛེན པརིལཱ༹ཧཱ. སདཱ ཏཱཔནཊྛེན སནྟཱཔཱ. ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཨབྷིསངྑརཎཊྛེན ཙ སབྦེ ཨཀུསལཱབྷིསངྑཱརཱ.

ཀེནཊྛེནཱཏི ཀེན ཨཏྠེན. ཨབྷིབྷཝནཱདིཏིཝིདྷཾ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པརིསཧནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པརིསཧནྟཱིཏི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟི ཨབྷིབྷཝནྟི. པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པརིཙྩཛནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཏྲཱསཡཱཏི ཏསྨིཾ སརཱིརེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱསཡནྟི ནིཝསནྟི ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ པརིསྶཡཱཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཨུཔདྡཝཱ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱཏི ཨུཔརི ཝཏྟབྦཱནཾ སམྨཱཔཊིཔདཱདིཏོ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནྟརདྷཱནཱཡ ཨདསྶནཏྠཱཡ སཾཝཏྟནྟི. སམྨཱཔཊིཔདཱཡཱཏི སུནྡརཱཡ པསཊྛཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ, ན མིཙྪཱཔཊིཔདཱཡ. ཨནུལོམཔཊིཔདཱཡཱཏི ཨཝིརུདྡྷཔཊིཔདཱཡ, ན པཊིལོམཔཊིཔདཱཡ. ཨཔཙྩནཱིཀཔཊིཔདཱཡཱཏི ན པཙྩནཱིཀཔཊིཔདཱཡ, ཨཔཙྩཏྠིཀཔཊིཔདཱཡ. ཨནྭཏྠཔཊིཔདཱཡཱཏི ཨཏྠཨནུགཏཱཡ པཊིཔདཱཡ, ཨུཔརཱུཔརི ཝཌྜྷིཏཱཡ པཊིཔདཱཡ. ཡཐཱ ཨཏྠོ, ཏཐཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱཡ པཊིཔདཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨཏྟཏྠཔཊིཔདཱཡཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཾ ན སུནྡརཾ. དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཱཡཱཏི དྷམྨོ ནཱམ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨོ. ཨནུདྷམྨོ ནཱམ ཝིཔསྶནཱདི. ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔཱ དྷམྨཔཊིཔདཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཱ, ཏསྶཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཱཡ.

སཱིལེསུ པརིཔཱུརིཀཱརིཏཱཡཱཏི པཱཏིམོཀྑསཱིལེསུ པཱརིཔཱུརིཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏཱཡ. ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཡཱཏི ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; ཨ. ནི. ༣.༡༦; མ. ནི. ༢.༢༤; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༨) ནཡེན ཝུཏྟེསུ མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ སུགོཔིཏདྭཱརབྷཱཝསྶ. བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱཡཱཏི པཊིགྒཧཎཱདཱིསུ པམཱཎཡུཏྟཏཱཡ. ཨལཾསཱཊཀཱདིཾ མུཉྩིཏྭཱ མིཏབྷོཛནཏཱཡ.

ཛཱགརིཡཱནུཡོགསྶཱཏི ‘‘དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༦; མ. ནི. ༢.༢༤) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པཉྩ ཛཱགརཎདྷམྨེ ཨནུཡོགསྶ. སཏིསམྤཛཉྙསྶཱཏི སབྦཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནུཡུཏྟཱནཾ སབྦཡོགཱིནཾ སབྦདཱ ཨུཔཀཱརཀསྶ སཏིསམྤཛཉྙསྶ.

སཏིཔཊྛཱནཱནནྟི ཨཱརམྨཎེསུ ཨོཀྐནྟིཏྭཱ པཀྐནྡིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱནཏོ པཊྛཱནཾ, སཏིཡེཝ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨེསུ པནསྶཱ ཨསུབྷདུཀྑཱནིཙྩཱནཏྟཱཀཱརགཧཎཝསེན སུབྷསུཁནིཙྩཏྟསཉྙཱཔཧཱནཀིཙྩསཱདྷནཝསེན ཙ པཝཏྟིཏོ ཙཏུདྷཱ པབྷེདོ ཧོཏི, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ.

ཙཏུནྣཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནནྟི པདཧནྟི ཨེཏེནཱཏི པདྷཱནཾ, སོབྷནཾ པདྷཱནཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ, སམྨཱ ཝཱ པདཧནྟི ཨེཏེནཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཾ, སོབྷནཾ ཝཱ ཏཾ ཀིལེསཝིརཱུཔཏྟཝིརཧཏོ, པདྷཱནཉྩ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདཀཊྛེན སེཊྛབྷཱཝཱཝཧནཏོ, པདྷཱནབྷཱཝཀརཎཏོ ཙཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཾ, ཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔྤནྣུཔྤནྣཱནཾ ཨནུཔྤནྣུཔྤནྣཱནཉྩ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཀུསལཱནཾ པཧཱནཱནུཔྤཏྟིཨུཔྤཱདཊྛིཏིཀིཙྩསཱདྷནཝསེན པཝཏྟིཏོ པནསྶ ཙཏུདྷཱ པབྷེདོ ཧོཏི, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ.

ཙཏུནྣཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནནྟི ཨེཏྠ ཚནྡཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསཱསུ ཨེཀེཀོ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིདྡྷི, སམིཛ྄ཛྷཏི ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཛ྄ཛྷནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ཨིདྡྷཱ ཝུདྡྷཱ ཨུཀྐཾསགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨིདྡྷི. པཋམེན ཨཏྠེན ཨིདྡྷིཡེཝ པཱདོཏི ཨིདྡྷིཔཱདོ, ཨིདྡྷིཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡེན ཨཏྠེན ཨིདྡྷིཡཱ པཱདོཏི ཨིདྡྷིཔཱདོ, པཱདོཏི པཏིཊྛཱ ཨདྷིགམུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཧི ཡསྨཱ ཨུཔརཱུཔརིཝིསེསསངྑཱཏཾ ཨིདྡྷིཾ པཛྫནྟི པཱཔུཎནྟི, ཏསྨཱ པཱདོཏི ཝུཙྩཏི. ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ.

སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནནྟི བོདྷིཡཱ, བོདྷིསྶ ཝཱ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཡཱ ཨེསཱ དྷམྨསཱམགྒཱི ཡཱཡ ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ལཱིནུདྡྷཙྩཔཏིཊྛཱནཱཡཱུཧནཀཱམསུཁཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཨུཙྪེདསསྶཏཱབྷིནིཝེསཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིཔསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ ཨརིཡསཱཝཀོ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘བོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀིལེསསནྟཱནནིདྡཱཡ ཨུཊྛཧཏི, ཙཏྟཱརི ཝཱ ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ སཙྪིཀརོཏི, ཏསྶཱ དྷམྨསཱམགྒིསངྑཱཏཱཡ བོདྷིཡཱ ཨངྒཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཛྷཱནངྒམགྒངྒཱདཱིནི ཝིཡ. ཡོ པནེས ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨེཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ‘‘བོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ བོདྷིསྶ ཨངྒཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ སེནངྒརཐངྒཱདཡོ ཝིཡ. ཏེནཱཧུ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ‘‘བུཛ྄ཛྷནཀསྶ པུགྒལསྶ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི. ཏེསཾ སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ.

ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶཱཏི ཨརིཡོཏི ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡབྷཱཝཀརཏྟཱ ཨརིཡཕལཔཊིལཱབྷཀརཏྟཱ ཙ ཨརིཡོ. ཨཊྛངྒཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛངྒིཀོ. སྭཱཡཾ ཙཏུརངྒིཀཱ ཝིཡ སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཙ ཏཱུརིཡཾ ཨངྒམཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨངྒཝིནིམུཏྟོ ནཏྠི. ནིབྦཱནཾ མགྒཏི, ཀིལེསེ ཝཱ མཱརེནྟོ གཙྪཏཱིཏི མགྒོ, ཏསྶ ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ བྷཱཝནཱནུཡོགསྶ. ཨིམེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཀུསལདྷམྨཱནཾ. ཨནྟརཱཡཱཡཱཏི ལོཀུཏྟརཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨནྟརཱཡཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ ལོཀིཡཀུསལདྷམྨཱནཾ པརིཙྩཱགཱཡ.

ཏེསུ ལོཀུཏྟརཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨཔྤདཱནཊྛེན པརིསྶཡཱ ནཱམ. ཏེ ཧི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨུཔདྡཝཾ ནཱཝཧནྟི. ཏཏྠེཏེཏི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨེཏེ. པཱཔཀཱཏི ལཱམཀཱ. ཨཏྟབྷཱཝསནྣིསྶཡཱཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝསནྣིསྶཡཱ. དཀེཏི ཨུདཀེ.

ཝུཏྟཾ ཧེཏནྟི ཀཐིཏཉྷི ཨེཏཾ. སཱནྟེཝཱསིཀོཏི ཨནྟེཝཱསིཀསངྑཱཏེན ཀིལེསེན སཧ ཝསཏཱིཏི སཱནྟེཝཱསིཀོ. སཱཙརིཡཀོཏི སམུདཱཙརཎསངྑཱཏེན ཀིལེསེན སཧ ཝསཏཱིཏི སཱཙརིཡཀོ.

ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ པསྶིཏྭཱ. ཨུཔརི སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི སམུདཱཙརནྟི. སརསངྐཔྤཱཏི ནཱནཱརམྨཎེ སཾསརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཱ པརིཀཔྤཱ. སཾཡོཛནིཡཱཏི ཨཱརམྨཎབྷཱཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ སཾཡོཛནསམྦནྡྷནེན སཾཡོཛནཱནཾ ཧིཏཱ. ཏྱསྶཱཏི ཏེ པཱཔཀཱ ཨསྶ པུགྒལསྶ. ཨནྟོ ཝསནྟཱིཏི ཨབྦྷནྟརེ ཙིཏྟེ ནིཝསནྟི. ཨནྭཱསཝནྟཱིཏི ཀིལེསསནྟཱནཾ ཨནུགནྟྭཱ བྷུསཾ སཝནྟི ཨནུབནྡྷནྟི. ཏེ ནནྟི ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. སམུདཱཙརནྟཱིཏི སམྨཱ ཨཱཙརནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀིལིསྶནཊྛེན མལཱ. སཏྟུཨཏྠེན ཨམིཏྟཱ. ཝེརིཨཏྠེན སཔཏྟཱ. ཧནནཊྛེན ཝདྷཀཱ. པཙྩཱམིཏྟཊྛེན པཙྩཏྠིཀཱ. ཨཐ ཝཱ མལཱ སཱུརིཡསྶོཔཀྐིལེསཝལཱཧཀཱ ཝིཡ. ཨམིཏྟཱ སཱུརིཡསྶ དྷཱུམཾ ཝིཡ. སཔཏྟཱ སཱུརིཡསྶ ཧིམཾ ཝིཡ. ཝདྷཀཱ སཱུརིཡསྶ རཛཾ ཝིཡ. པཙྩཏྠིཀཱ སཱུརིཡསྶ རཱཧུ ཝིཡ. ‘‘མལཱ སུཝཎྞསྶ མལཾ ཝིཡ ཙིཏྟཔྤབྷཱནཱསཀཱ. ཨམིཏྟཱ ཀཱལ༹ལོཧམལཾ ཝིཡ ཙིཏྟེ སིནིདྡྷབྷཱཝནཱསཀཱ, སཔཏྟཱ ཡུགནདྡྷཾ ཡུཛ྄ཛྷནྟཱ སཔཏྟཱ ཝིཡ ཙིཏྟེ པཏིཊྛིཏདྷམྨདྷཾསཀཱ. ཝདྷཀཱ མནུསྶགྷཱཏཀཱ ཝིཡ དྷམྨགྷཱཏཀཱ. པཙྩཏྠིཀཱ རཉྙཱ ཨུཔགཏསྶ ཝིནཱསོ ཝིཡ མོཀྑམགྒསྶ པཊིསེདྷཀཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨནཏྠཛནནོཏི ན ཨཏྠཾ ཨནཏྠཾ, ཏཾ ཨནཏྠཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨནཏྠཛནནོ. ཀོ སོ? ལོབྷོ. ཙིཏྟཔྤཀོཔནོཏི ཙིཏྟསྶ པཀོཔནོ ཙལནོ, ཀུསལཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཙིཏྟཾ རུནྡྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཡམནྟརཏོ ཛཱཏནྟི ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟནོ ཙིཏྟེཡེཝ ཛཱཏཾ, ཨནཏྠཛནནཱདིབྷཡཧེཏུ. ཏཾ ཛནོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏཾ བྷཡཾ བཱལམཧཱཛནོ ཨཝགནྟྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ ན ཛཱནཱཏི. ཨཏྠནྟི ལུདྡྷོ པུགྒལོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི. དྷམྨནྟི ཏསྶ ཧེཏུཾ. ཨནྡྷཏམནྟི བཧལནྡྷཀཱརཾ. ཡནྟི ཡསྨཱ, ཡཾ ནརཾ ཝཱ. སཧཏེཏི ཨབྷིབྷཝཏི.

ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི སཀསནྟཱནེ. ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི པུབྦནྟཏོ ཨུདྡྷཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཧིཏཱཡ ཨུཔྤཛྫནྟི དུཀྑཱཡ. ཏདུབྷཡེན ཨཕཱསུཝིཧཱརཱཡ. ཨཧིཏཱཡཱཏི ཙེཏསིཀདུཀྑཏྠཱཡ. དུཀྑཱཡཱཏི ཀཱཡིཀདུཀྑཏྠཱཡ. ཨཕཱསུཝིཧཱརཱཡཱཏི ཏདུབྷཡེན ན སུཁཝིཧཱརཏྠཱཡ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི བྷཝངྒཙལནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝོཊྛབྦནཱ, ཏཱཝ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ནཱམ. ཝོཊྛབྦནཾ པན པཏྭཱ ཨནིཝཏྟནབྷཱཝེན ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཏཙསཱརཾཝ སམྥལནྟི ཨཏྟནོ ཕལེན ནཱསིཏཾ ཏཙསཱརསངྑཱཏཾ ཝེལུ༹ ཝིཡ. ཨརཏཱིཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཎྛིཏཏཱ. རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎེ ཨབྷིརཏི. ལོམཧཾསོཏི ཀཎྚཀསདིསོ ཧུཏྭཱ ཨུདྡྷགྒལོམོ. ཨིཏོནིདཱནཱཏི ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིདཱནཾ པཙྩཡོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏོནིདཱནཱ. ཨིཏོཛཱཏི ཨིཏོ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ. ཨིཏོ སམུཊྛཱཡ མནོཝིཏཀྐཱཏི ཡཐཱ དཱིགྷསུཏྟཀེན པཱདེ བདྡྷཾ ཀཱཀཾ ཀུམཱརཀཱ ཏསྶ སུཏྟསྶ པརིཡནྟཾ ཨངྒུལིཾ ཝེཋེཏྭཱ ཨོསྶཛྫནྟི, སོ དཱུརཾ གནྟྭཱཔི པུན ཏེསཾ པཱདམཱུལེཡེཝ པཏཏི, ཨེཝམེཝ ཨིཏོ ཨཏྟབྷཱཝཏོ སམུཊྛཱཡ པཱཔཝིཏཀྐཱ ཙིཏྟཾ ཨོསྶཛྫནྟི.

‘‘སཱནྟེཝཱསིཀོ’’ཏིཨཱདིཀཾ པཋམསུཏྟཾ ཀིལེསེན སཧཝཱསཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟརཱམལཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ དུཏིཡཾ ཀུསལདྷམྨམལཱིནཀརཎཝསེན ཨཏྠཱནཏྠསྶ ཨཛཱནནཝསེན ཙ. ‘‘ཏཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསསྶ དྷམྨཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཏཏིཡཾ ཨཏྟནོ ནིསྶཡགྷཱཏནཝསེན. ‘‘རཱགོ ཙ དོསོ ཙ ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙཏུཏྠཾ ཀིལེསཱནཾ པཏིཊྛཱདསྶནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཏཏོ ཏཏོ པརིསྶཡཏོཏི ཏམྷཱ ཏམྷཱ ཨུཔདྡཝཱ. ཏཾ པུགྒལནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཀིལེསསམངྒཱིཔུགྒལཾ. དུཀྑཾ ཨནྭེཏཱིཏི དུཀྑཾ ཨནུ ཨེཏི མཱཏུ པཙྪཏོ ཁཱིརཔིཝཀོ ཝིཡ. ཨནུགཙྪཏཱིཏི སམཱིཔཾ གཙྪཏི ཙོརགྷཱཏཀོ ཝིཡ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟསྶ. ཨནྭཱཡིཀཾ ཧོཏཱིཏི སམྤཏྟཾ ཧོཏི དྷམྨགནྠིཀཱཡ པརིཙྪེདོ ཝིཡ. ཛཱཏིདུཀྑནྟི ཛཱཏིསདྡསྶ ཏཱཝ ཨནེཀེ ཨཏྠཱ པཝེདིཏཱ. ཡཐཱ –

བྷཝོ ཀུལཾ ནིཀཱཡོ ཙ, སཱིལཾ པཉྙཏྟི ལཀྑཎཾ;

པསཱུཏི སནྡྷི ཙེཝཱཏི, ཛཱཏིཨཏྠཱ པཝེདིཏཱ.

ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༢; དཱི. ནི. ༡.༣༡; མ. ནི. ༢.༢༥༧) བྷཝོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༠༣) ཨེཏྠ ཀུལཾ. ‘‘ཨཏྠི, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛཱ ནཱམ སམཎཛཱཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༧༡) ཨེཏྠ ནིཀཱཡོ. ‘‘ཡཏོཧཾ, བྷགིནི, ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ ནཱབྷིཛཱནཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༥༡) ཨེཏྠ ཨརིཡསཱིལཾ. ‘‘ཏིརིཡཱ ནཱམ ཏིཎཛཱཏི ནཱབྷིཡཱ ཨུགྒནྟྭཱ ནབྷཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ ཨཧོསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༩༦) ཨེཏྠ པཉྙཏྟི. ‘‘ཛཱཏི དྭཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏཱ’’ཏི (དྷཱཏུ. ༧༡) ཨེཏྠ སངྑཏལཀྑཎཾ. ‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧) ཨེཏྠ པསཱུཏི. ‘‘བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡; མ. ནི. ༡.༤༠༣; སཾ. ནི. ༢.༥༣; ཝིབྷ. ༢༢༥; ཀཐཱ. ༤༥༠) ཙ, ‘‘ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༤; ཝིབྷ. ༡༩༠; དཱི. ནི. ༢.༣༨༧; མ. ནི. ༢.༣༧༣; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཙ ཨེཏྠ པརིཡཱཡཏོ པཊིསནྡྷིཀྑཎོ, ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟམཱནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཡེ ཡེ ཁནྡྷཱ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏེསཾ ཏེསཾ པཋམཔཱཏུབྷཱཝོ ཛཱཏི ནཱམ.

ཀསྨཱ པནེསཱ ཛཱཏི དུཀྑཱཏི ཙེ? ཨནེཀེསཾ དུཀྑཱནཾ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ. ཨནེཀཱནི ཧི དུཀྑཱནི. སེཡྻཐིདཾ – དུཀྑདུཀྑཾ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ སངྑཱརདུཀྑཾ པཊིཙྪནྣདུཀྑཾ ཨཔྤཊིཙྪནྣདུཀྑཾ པརིཡཱཡདུཀྑཾ ནིཔྤརིཡཱཡདུཀྑནྟི.

ཏཏྠ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱ དུཀྑཝེདནཱ སབྷཱཝཏོ ཙ ནཱམཏོ ཙ དུཀྑཏྟཱ ‘‘དུཀྑདུཀྑ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

སུཁཝེདནཱ ཝིཔརིཎཱམེན དུཀྑུཔྤཏྟིཧེཏུཏོ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ. ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙེཝ ཨཝསེསཱ ཙ ཏེབྷཱུམཀཱ སངྑཱརཱ ཨུདཡབྦཡཔཱིལི༹ཏཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑཾ.

ཀཎྞསཱུལདནྟསཱུལརཱགཛཔརིལཱ༹ཧདོསམོཧཛཔརིལཱ༹ཧཱདི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀོ ཨཱབཱདྷོ པུཙྪིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཏོ ཨུཔཀྐམསྶ ཙ ཨཔཱཀཊབྷཱཝཏོ པཊིཙྪནྣདུཀྑཾ. ཨཔཱཀཊདུཀྑནྟིཔི ཝུཙྩཏི.

དྭཏྟིཾསཀམྨཀཱརཎཱདིསམུཊྛཱནོ ཨཱབཱདྷོ ཨཔུཙྪིཏྭཱཝ ཛཱནིཏབྦཏོ ཨུཔཀྐམསྶ ཙ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཨཔྤཊིཙྪནྣདུཀྑཾ. པཱཀཊདུཀྑནྟིཔི ཝུཙྩཏི.

ཋཔེཏྭཱ དུཀྑདུཀྑཾ སེསཾ དུཀྑསཙྩཝིབྷངྒེ ཨཱགཏཾ ཛཱཏིཨཱདི སབྦམྤི ཏསྶ ཏསྶ དུཀྑསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ པརིཡཱཡདུཀྑཾ. དུཀྑདུཀྑཾ པན ནིཔྤརིཡཱཡདུཀྑནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཛཱཏི ཡཾ ཏཾ བཱལཔཎྜིཏསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༤༦ ཨཱདཡོ) བྷགཝཏཱཔི ཨུཔམཱཝསེན པཀཱསིཏཾ ཨཱཔཱཡིཀཾ དུཀྑཾ, ཡཉྩ སུགཏིཡམྤི མནུསྶལོཀེ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑཱ.

ཏཏྲིདཾ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ – ཨཡཉྷི སཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟམཱནོ ན ཨུཔྤལཔདུམཔུཎྜརིཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏི, ཨཐ ཁོ ཧེཊྛཱ ཨཱམཱསཡསྶ ཨུཔརི པཀྐཱསཡསྶ ཨུདརཔཊལཔིཊྛིཀཎྚཀཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ པརམསམྦཱདྷེ ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ནཱནཱཀུཎཔགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏེ ཨསུཙིཔརམདུགྒནྡྷཔཝནཝིཙརིཏེ ཨདྷིམཏྟཛེགུཙྪེ ཀུཙྪིཔྤདེསེ པཱུཏིམཙྪཔཱུཏིཀུམྨཱསཙནྡནིཀཱདཱིསུ ཀིམི ཝིཡ ནིབྦཏྟཏི. སོ ཏཏྠ ནིབྦཏྟོ དས མཱསེ མཱཏུཀུཙྪིསམྦྷཝེན ཨུསྨནཱ པུཊཔཱཀཾ ཝིཡ པཙྩམཱནོ པིཊྛཔིཎྜི ཝིཡ སེདིཡམཱནོ སམིཉྫནཔསཱརཎཱདིཝིརཧིཏོ ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཾ པཙྩནུབྷོཏཱིཏི, ཨིདཾ ཏཱཝ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན སོ མཱཏུ སཧསཱ ཨུཔཀྑལནགམནནིསཱིདནཝུཊྛཱནཔརིཝཏྟནཱདཱིསུ སུརཱདྷུཏྟཧཏྠགཏོ ཨེལ༹ཀོ ཝིཡ ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགཏོ སཔྤཔོཏཀོ ཝིཡ ཙ ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནཨོདྷུནནདྡྷུནནཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏི, ཡཉྩ མཱཏུ སཱིཏུདཀཔཱནཀཱལེ སཱིཏནརཀུཔཔནྣོ ཝིཡ ཨུཎྷཡཱགུབྷཏྟཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ ཨངྒཱརཝུཊྛིསམྤརིཀིཎྞོ ཝིཡ ལོཎམྦིལཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ ཁཱརཱཔཊིཙྪཀཱདིཀམྨཀཱརཎཔཏྟོ ཝིཡ ཏིབྦཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི, ཨིདཾ གབྦྷཔརིཧརཎམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པནསྶ མཱུལ༹ྷགབྦྷཱཡ མཱཏུཡཱ མིཏྟཱམཙྩསུཧཛྫཱདཱིཧིཔི ཨདསྶནཱརཧེ དུཀྑུཔྤཏྟིཊྛཱནེ ཚེདནཕཱལནཱདཱིཧི དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ གབྦྷཝིཔཏྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ ཝིཛཱཡམཱནཱཡ མཱཏུཡཱ ཀམྨཛེཧི ཝཱཏེཧི པརིཝཏྟེཏྭཱ ནརཀཔཔཱཏཾ ཝིཡ ཨཏིབྷཡཱནཀཾ ཡོནིམགྒཾ པཊིཔཱཏིཡམཱནསྶ པརམསམྦཱདྷེན ཙ ཡོནིམུཁེན ཏཱལ༹ཙྪིགྒལེ༹ན ཝིཡ མཧཱནཱགསྶ ནིཀཌྜྷིཡམཱནསྶ ནརཀསཏྟསྶ ཝིཡ ཙ སངྒྷཱཏཔབྦཏེཧི ཝིཙུཎྞིཡམཱནསྶ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ ཝིཛཱཡནམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན ཛཱཏསྶ ཏརུཎཝཎསདིསསུཁུམཱལསརཱིརསྶ ཧཏྠགྒཧཎནྷཱཔནདྷོཝནཙོལ༹པརིམཛྫནཱདིཀཱལེ སཱུཙིམུཁཁུརདྷཱརཱཧི ཝིཛ྄ཛྷནཕཱལནསདིསཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ བཧིནིཀྑམནམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན ཏཏོ པརཾ པཝཏྟིཡཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདྷེནྟསྶ ཨཙེལཀཝཏཱདིཝསེན ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ ཀོདྷཝསེན ཨབྷུཉྫནྟསྶ ཨུབྦནྡྷནྟསྶ ཙ དུཀྑཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཨཏྟཱུཔཀྐམམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན པརཏོ ཝདྷབནྡྷནཱདཱིནི ཨནུབྷཝནྟསྶ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ པརཱུཔཀྐམམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི.

ཨིཏི ཨིམསྶ སབྦསྶཱཔི དུཀྑསྶ ཨཡཾ ཛཱཏི ཝཏྠུམེཝ ཧོཏི, ཨིདཾ ཛཱཏིདུཀྑཾ ཨནྭེཏི.

ཛརཱདུཀྑནྟི དུཝིདྷཱ ཛརཱ – སངྑཏལཀྑཎཉྩ ཁཎྜིཙྩཱདིསམྨཏོ སནྟཏིཡཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣོ ཁནྡྷཔུརཱཎབྷཱཝོ ཙ, སཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ པནེསཱ དུཀྑཱ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙེཝ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཡཾ ཧིདཾ ཨངྒཔཙྩངྒསིཐིལབྷཱཝཏོ ཨིནྡྲིཡཝིཀཱརཝིརཱུཔཏཱ ཡོབྦནཝིནཱསབལཱུཔགྷཱཏསཏིམཏིཝིཔྤཝཱསཔརཔརིབྷཝཱདིཨནེཀཔཙྩཡཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ དུཀྑམུཔྤཛྫཏི, ཛརཱ ཏསྶ ཝཏྠུ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨངྒཱནཾ སིཐིལབྷཱཝཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝིཀཱརཏོ;

ཡོབྦནསྶ ཝིནཱསེན, བལསྶ ཨུཔགྷཱཏཏོ.

‘‘ཝིཔྤཝཱསཱ སཏཱདཱིནཾ, པུཏྟདཱརེཧི ཨཏྟནོ;

ཨཔྤསཱདནཱིཡཏོ ཙེཝ, བྷིཡྻོ བཱལཏྟཔཏྟིཡཱ.

‘‘པཔྤོཏི དུཀྑཾ ཡཾ མཙྩོ, ཀཱཡིཀཾ མཱནསཾ ཏཐཱ;

སབྦམེཏཾ ཛརཱཧེཏུ, ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཛརཱ དུཁཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༢; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༢);

ཨིདཾ ཛརཱདུཀྑཾ ཨནྭེཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. བྱཱདྷཱིཏི ཝིཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཨཱདཧཏི ཝིདཧཏཱིཏི བྱཱདྷི. བྱཱདྷཡཏི ཏཱཔཡཏི ཀམྤཡཏཱིཏི ཝཱ བྱཱདྷི.

མརཎདུཀྑནྟི ཨེཏྠཱཔི དུཝིདྷཾ མརཎཾ སངྑཏལཀྑཎཉྩ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཛརཱམརཎཾ དྭཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏ’’ནྟི (དྷཱཏུ. ༧༡). ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔབནྡྷཝིཙྪེདོ ཙ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༨༡; ཛཱ. ༡.༡༡.༨༨). ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཛཱཏིཔཙྩཡཱ མརཎཾ ཨུཔཀྐམམརཎཾ སརསམརཎཾ ཨཱཡུཀྑཡམརཎཾ པུཉྙཀྑཡམརཎནྟིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. པུན ཁཎིཀམརཎཾ སམྨུཏིམརཎཾ སམུཙྪེདམརཎནྟི ཨཡམྤི བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. པཝཏྟེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ བྷེདོ ཁཎིཀམརཎཾ ནཱམ. ཏིསྶོ མཏོ ཕུསྶོ མཏོཏི ཨིདཾ པརམཏྠཏོ སཏྟསྶ ཨབྷཱཝཱ, སསྶཾ མཏཾ, རུཀྑོ མཏོཏི ཨིདམྤི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨབྷཱཝཱ སམྨུཏིམརཎཾ ནཱམ. ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ ཀཱལཀིརིཡཱ སམུཙྪེདམརཎཾ ནཱམ. བཱཧིརསམྨུཏིམརཎཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིཏརཾ སམྨུཏིམརཎཉྩ ཨིདྷ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབནྡྷཝིཙྪེདནབྷཱཝེན སངྒཧིཏཾ, དུཀྑསྶ པན ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱཔསྶ པཱཔཀམྨཱདི-ནིམིཏྟམནུཔསྶཏོ;

བྷདྡསྶཱཔསཧནྟསྶ, ཝིཡོགཾ པིཡཝཏྠུཀཾ;

མཱིཡམཱནསྶ ཡཾ དུཀྑཾ, མཱནསཾ ཨཝིསེསཏོ.

‘‘སབྦེསཉྩཱཔི ཡཾ སནྡྷི-བནྡྷནཙྪེདནཱདིཀཾ;

ཝིཏུཛྫམཱནམམྨཱནཾ, ཧོཏི དུཀྑཾ སརཱིརཛཾ.

‘‘ཨསཡ྄ཧམཔྤཏིཀཱརཾ, དུཀྑསྶེཏསྶིདཾ ཡཏོ;

མརཎཾ ཝཏྠུ ཏེནེཏཾ, དུཀྑམིཙྩེཝ བྷཱསིཏ’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༣; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༣);

སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསདུཀྑནྟི ཨེཏྠ སོཀཱདཱིསུ སོཀོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎོ ཙིཏྟསནྟཱཔོ. དུཀྑོ པནསྶ དུཀྑདུཀྑཏྟཱ ཙེཝ དུཀྑསྶ ཙ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘སཏྟཱནཾ ཧདཡཾ སོཀོ, སལླཾ ཝིཡ ཝིཏུཛྫཏི;

ཨགྒིཏཏྟོཝ ནཱརཱཙོ, བྷུསཉྩ ཌཧཏེ པུན.

‘‘སམཱཝཧཏི ཙ བྱཱདྷི-ཛརཱམརཎབྷེདནཾ;

དུཀྑམྤི ཝིཝིདྷཾ ཡསྨཱ, ཏསྨཱ དུཀྑོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༤; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༤);

པརིདེཝོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཝཙཱིཔལཱཔོ. དུཀྑོ པནསྶ སཾསཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡཾ སོཀསལླཝིཧཏོ པརིདེཝམཱནོ, ཀཎྛོཊྛཏཱལུཏལསོསཛམཔྤསཡ྄ཧཾ;

བྷིཡྻོདྷིམཏྟམདྷིགཙྪཏིཡེཝ དུཀྑཾ, དུཀྑོཏི ཏེན བྷགཝཱ པརིདེཝམཱཧཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༥; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༥);

དུཀྑཾ ནཱམ ཀཱཡཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཾ. དུཀྑཾ པནསྶ དུཀྑདུཀྑཏྟཱ ཙེཝ མཱནསདུཀྑཱཝཧནཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱིལེ༹ཏི ཀཱཡིཀམིདཾ, དུཀྑཾ དུཀྑཉྩ མཱནསཾ བྷིཡྻོ;

ཛནཡཏི ཡསྨཱ ཏསྨཱ, དུཀྑནྟི ཝིསེསཏོ ཝུཏྟ’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༦-༡༩༧; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༦);

དོམནསྶཾ ནཱམ ཙིཏྟཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ མཱནསཾ དུཀྑཾ. དུཀྑཾ པནསྶ དུཀྑདུཀྑཏྟཱ ཙེཝ ཀཱཡིཀདུཀྑཱཝཧནཏོ ཙ. ཙེཏོདུཀྑསམཔྤིཏཱ ཧི ཀེསེ པཀིརིཡ ཀནྡནྟི, ཨུརཱནི པཏིཔིསེནྟི, ཨཱཝཊྚནྟི, ཝིཝཊྚནྟི, ཚིནྣཔཔཱཏཾ པཔཏནྟི, སཏྠཾ ཨཱཧརནྟི, ཝིསཾ ཁཱདནྟི, རཛྫུཡཱ ཨུབྦནྡྷནྟི, ཨགྒིཾ པཝིསནྟི, ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱིལེ༹ཏི ཡཏོ ཙིཏྟཾ, ཀཱཡསྶ ཙ པཱིལ༹ནཾ སམཱཝཧཏི;

དུཀྑནྟི དོམནསྶམྤི, དོམནསྶཾ ཏཏོ ཨཧཱུ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༦-༡༩༧; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༧);

ཨུཔཱཡཱསོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཨདྷིམཏྟཙེཏོདུཀྑཔྤབྷཱཝིཏོ དོསོཡེཝ. སངྑཱརཀྑནྡྷཔརིཡཱཔནྣོ ཨེཀོ དྷམྨོཏི ཨེཀེ. དུཀྑོ པནསྶ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙིཏྟཾ པརིདཧནཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཧནནཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཙིཏྟསྶ ཙ པརིདཧནཱ, ཀཱཡསྶ ཝིཧནནཏོ ཙ ཨདྷིམཏྟཾ;

ཡཾ དུཀྑམུཔཱཡཱསོ, ཛནེཏི དུཀྑོ ཏཏོ ཝུཏྟོ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༨; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༨);

ཨེཏྠ ཙ མནྡགྒིནཱ ཨནྟོབྷཱཛནེ པཱཀོ ཝིཡ སོཀོ, ཏིཀྑགྒིནཱ པཙྩམཱནསྶ བྷཱཛནཏོ བཧི ནིཀྑམནཾ ཝིཡ པརིདེཝོ, བཧི ནིཀྑནྟཱཝསེསསྶ ནིཀྑམིཏུམྤི ཨཔྤཧོནྟསྶ ཨནྟོབྷཱཛནེཡེཝ ཡཱཝ པརིཀྑཡཱ པཱཀོ ཝིཡ ཨུཔཱཡཱསོ དཊྛབྦོ.

ནེརཡིཀཾ དུཀྑནྟི ནིརཡེ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཱདིཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི, ཏཾ དེཝདཱུཏསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཛཱཡེཐ ནོ ཙེ ནརཀེསུ སཏྟོ, ཏཏྠགྒིདཱཧཱདིཀམཔྤསཡ྄ཧཾ;

ལབྷེཐ དུཀྑཾ ནུ ཀུཧིཾ པཏིཊྛཾ, ཨིཙྩཱཧ དུཀྑཱཏི མུནཱིདྷ ཛཱཏི’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཾ དུཀྑནྟི ཏིརཙྪཱནེསུ ཀསཱཔཏོདཏཱལ༹ནཝིཛ྄ཛྷནཱདིཀཾ ཨནེཀཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི, ཏཾ བཱལཔཎྜིཏསུཏྟཏོ གཧེཏབྦཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘དུཀྑཾ ཏིརཙྪེསུ ཀསཱཔཏོདདཎྜཱབྷིགྷཱཏཱདིབྷཝཾ ཨནེཀཾ;

ཡཾ ཏཾ ཀཐཾ ཏཏྠ བྷཝེཡྻ ཛཱཏིཾ, ཝིནཱ ཏཧིཾ ཛཱཏི ཏཏོཔི དུཀྑཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

པེཏྟིཝིསཡིཀཾ དུཀྑནྟི པེཏེསུ པན ཁུཔྤིཔཱས ཝཱཏཱཏཔཱདིནིབྦཏྟཾ དུཀྑཉྩ ལོཀནྟརེ ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ཨསཡ྄ཧསཱིཏཱདིདུཀྑཉྩ ཨནྭེཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པེཏེསུ དུཀྑཾ པན ཁུཔྤིཔཱསཱཝཱཏཱཏཔཱདིཔྤབྷཝཾ ཝིཙིཏྟཾ;

ཡསྨཱ ཨཛཱཏསྶ ན ཏཏྠ ཨཏྠི, ཏསྨཱཔི དུཀྑཾ མུནི ཛཱཏིམཱཧ.

‘‘ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ཙ ཨསཡ྄ཧསཱིཏེ, ལོཀནྟརེ ཡཾ ཨསུརེསུ དུཀྑཾ;

ན ཏཾ བྷཝེ ཏཏྠ ན ཙསྶ ཛཱཏི, ཡཏོ ཨཡཾ ཛཱཏི ཏཏོཔི དུཀྑཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

མཱནུསིཀཾ དུཀྑནྟི མནུསྶེསུ ཝདྷབནྡྷནཱདིཀཾ དུཀྑཾ. གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ‘‘ཨཡཉྷི སཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟམཱནོ ན ཨུཔྤལཔདུམཔུཎྜརིཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཾ ཛཱཏིདུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ཏཱཝ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. གབྦྷེ ཋིཏིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ཡཾ པན ‘‘སོ མཱཏུ སཧསཱ ཨུཔཀྑལནགམནནིསཱིདནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཾ ཏིབྦཾ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ གབྦྷེ ཋིཏིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. གབྦྷཱ ཝུཊྛཱནམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ‘‘ཡཾ པནསྶ མཱུལ༹ྷགབྦྷཱཡ མཱཏུཡཱ མིཏྟཱམཙྩསུཧཛྫཱདཱིཧིཔི ཨདསྶནཱརཧེ དུཀྑུཔྤཏྟིཊྛཱནེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཾ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ བཧི ནིཀྑནྟམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡཉྩཱཔི གཱུཐནརཀེ ཝིཡ མཱཏུགབྦྷེ,

སཏྟོ ཝསཾ ཙིརམཏོ བཧི ནིཀྑམནཉྩ;

པཔྤོཏི དུཀྑམཏིགྷོརམིདམྤི ནཏྠི,

ཛཱཏིཾ ཝིནཱ ཨིཏིཔི ཛཱཏི ཨཡཉྷི དུཀྑཱ.

‘‘ཀིཾ བྷཱསིཏེན བཧུནཱ ནནུ ཡཾ ཀུཧིཉྩི,

ཨཏྠཱིདྷ ཀིཉྩིརཔི དུཀྑམིདཾ ཀདཱཙི;

ནེཝཏྠི ཛཱཏིཝིརཧེ ཡདཏོ མཧེསི,

དུཀྑཱཏི སབྦཔཋམཾ ཨིམམཱཧ ཛཱཏི’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

ཛཱཏསྶཱུཔནིབནྡྷཀཾ དུཀྑནྟི ཛཱཏསྶ ཨུཔནིབནྡྷནཾ ནྷཱནལེཔནཁཱདནཔིཝནཱདིཛགྒནདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཛཱཏསྶ པརཱདྷེཡྻཀཾ དུཀྑནྟི པརསྶ ཨཉྙསྶ ཨཱཡཏྟཾ ཨིསྶརིཡདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ‘‘སབྦཾ པརཝསཾ དུཀྑ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟཾ. ཨཏྟཱུཔཀྐམཾ དུཀྑནྟི ཡཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདྷེནྟསྶ ཨཙེལཀཝཏཱདིཝསེན ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ ཀོདྷཝསེན ཨབྷུཉྫནྟསྶ ཨུབྦནྡྷནྟསྶ ཙ དུཀྑཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཨཏྟཱུཔཀྐམཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. པརཱུཔཀྐམཾ དུཀྑནྟི ཡཾ པརཏོ ཝདྷབནྡྷནཱདཱིནི ཨནུབྷཝནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ པརཱུཔཀྐམཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. དུཀྑདུཀྑནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱ དུཀྑཱ ཝེདནཱ སབྷཱཝཏོ ཙ ནཱམཏོ ཙ དུཀྑཏྟཱ དུཀྑདུཀྑཾ, ཨིདཾ དུཀྑདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སངྑཱརདུཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙེཝ ཨཝསེསཱ ཙ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱ ཨུདཡབྦཡཔཱིལི༹ཏཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑཾ, ཨིདཾ སངྑཱརདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཝིཔརིཎཱམདུཀྑནྟི སུཁཝེདནཱ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑསྶ ཧེཏུཏོ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ, ཨིདཾ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ ཨནྭེཏི.

མཱཏུམརཎནྟི མཱཏུཡཱ མརཎཾ. པིཏུམརཎནྟི པིཏུནོ མརཎཾ. བྷཱཏུམརཎནྟི ཛེཊྛཀནིཊྛབྷཱཏཱུནཾ མརཎཾ. བྷགིནིམརཎནྟི ཛེཊྛཀནིཊྛབྷགིནཱིནཾ མརཎཾ. པུཏྟམརཎནྟི པུཏྟཱནཾ མརཎཾ. དྷཱིཏུམརཎནྟི དྷཱིཏཱུནཾ མརཎཾ. ཉཱཏིབྱསནཾ དུཀྑནྟི ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ, ཙོརརོགབྷཡཱདཱིཧི ཉཱཏིཀྑཡོ, ཉཱཏིཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཉཱཏིབྱསནེན ཕུཊྛསྶ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ ཨབྷིབྷཱུཏསྶ ཨུཔྤནྣཾ དུཀྑཾ ཉཱཏིབྱསནཾ དུཀྑཾ, ཏཾ ཉཱཏིབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – བྷོགཱནཾ བྱསནཾ བྷོགབྱསནཾ, རཱཛཙོརཱདིཝསེན བྷོགཀྑཡོ, བྷོགཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟནཡེན ཏཾ བྷོགབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. རོགབྱསནནྟི རོགོ ཨེཝ བྱསནཾ རོགབྱསནཾ. རོགོ ཧི ཨཱརོགྱཾ བྱསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནཾ, ཝུཏྟནཡེན ཏཾ རོགབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སཱིལབྱསནཾ དུཀྑནྟི སཱིལསྶ བྱསནཾ སཱིལབྱསནཾ, དུསྶཱིལྱསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཝུཏྟནཡེན ཏཾ སཱིལབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སམྨཱདིཊྛིཾ ཝིནཱསཡམཱནཱ ཨུཔྤནྣཱ དིཊྛིཡེཝ བྱསནཾ དིཊྛིབྱསནཾ, ཝུཏྟནཡེན ཏཾ དིཊྛིབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱནི དྭེ ཨནིཔྥནྣཱནི, པཙྪིམཱནི ཏཱིཎི ནིཔྥནྣཱནི ཏིལཀྑཎཱཧཏཱནི. པུརིམཱནི ཙ ཏཱིཎི ནེཝ ཀུསལཱནི ནཱཀུསལཱནི. སཱིལདིཊྛིབྱསནདྭཡཾ ཨཀུསལཾ.

ཡཐཱཏི ཨོཔམྨེ. བྷིནྣཾ ནཱཝནྟི སིཐིལབནྡྷནཾ ནཱཝཾ, ཛཛྫརཱིབྷཱུཏཾ ཝཱ པདརུགྒྷཱཊིམཾ ཝཱ. དཀམེསིནྟི ཨུདཀདཱཡིཾ ཨུདཀཔྤཝེསནིཾ. ཏཏོ ཏཏོ ཨུདཀཾ ཨནྭེཏཱིཏི ཏཏོ ཏཏོ བྷིནྣཊྛཱནཏོ ཨུདཀཾ པཝིསཏི. པུརཏོཔཱིཏི ནཱཝཱཡ པུརིམབྷཱགཏོཔི. པཙྪཏོཔཱིཏི ཏསྶཱ པཙྪིམབྷཱགཏོཔི. ཧེཊྛཏོཔཱིཏི ཨདྷོབྷཱགཏོཔི. པསྶཏོཔཱིཏི ཨུབྷཡཔསྶཏོཔི. ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ པཱཋཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ.

ཏསྨཱ ཀཱཡགཏཱསཏིཨཱདིབྷཱཝནཱཡ ཛནྟུ, སདཱ སཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཝསེན རཱུཔཱདཱིསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཀིལེསཀཱམཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཀཱམཱནི པརིཝཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ ཏེ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཔྤཧཱནཀརམགྒེནེཝ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷཾ ཏརེཡྻ ཏརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ. ཏཏོ ཡཐཱ པུརིསོ གརུཀཾ ནཱཝཾ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀཱཡ ནཱཝཱཡ ཨཔྤཀསིརེནེཝ པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ པཱརཾ གཙྪེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཨཏྟབྷཱཝནཱཝཾ ཀིལེསཱུདཀགརུཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀེན ཨཏྟབྷཱཝེན པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ. སབྦདྷམྨཔཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ བྷཝེཡྻ, ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ གཙྪེཡྻ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱནེནཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཛཱཏིཨཱདིཀཾ དུཀྑཾ ཨེཏཾ པུགྒལཾ ཨནྭེཏི, ཏསྨཱ. ཏཾཀཱརཎཱ ཏཾཧེཏཱུཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡསྨཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརདུཀྑཾ ཨེཏཾ ཨནྭེཏི, ཏཾཧེཏུ. ཡསྨཱ ཨནྭེཏི ཏཔྤཙྩཡཱ, ཡསྨཱ ཨནྭེཏི ཏཾནིདཱནནྟི ཨེཝཾ པདཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཧེཏཱུཏིཨཱདཱིནི ཀཱརཎཝེཝཙནཱནི. ཀཱརཎཉྷི ཏེན ཏསྶ ཕལཾ ཧིནོཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཧེཏུ. ཏཾ ཏཾ པཊིཙྩ ཕལཾ ཨེཏི པཝཏྟཏཱིཏི པཙྩཡོ. ‘‘ཧནྡ ནཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དསྶེནྟཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཕལཾ ནིདེཏཱིཏི ནིདཱནཾ.

‘‘ཏཾཀཱརཎཱཏི ཨཀཱརཎནིཀྐཱརཎཔཊིསེདྷོ. ཏཾཧེཏཱུཏི ཨཧེཏུམཧཱབྷཱུཏཧེཏུཔཊིསེདྷོ. ཏཔྤཙྩཡཱཏི ཨཔྤཙྩཡེན སདྡྷིཾ ཨསཱདྷཱརཎཔཙྩཡཔཊིསེདྷོ. ཏཾནིདཱནཱཏི ཨནིདཱནེན སཧ ཨཱགམཱདྷིགམནིདཱནཔཊིསེདྷོ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨེཏཾ ཨཱདཱིནཝཾ སམྤསྶམཱནོཏི ཨེཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨུཔདྡཝཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན སམྨཱ པསྶམཱནོ དཀྑམཱནོ.

སདཱཏི མཱུལཔདཾ. པུན སདཱཏི ཨཏྠཔདཾ. སདཱཏི སབྦདིཝསེ. སབྦདཱཏི སབྦསྨིཾ ཀཱལེ. སབྦཀཱལནྟི པུབྦཎྷཱདིསབྦཀཱལཾ. ནིཙྩཀཱལནྟི དིཝསེ དིཝསེ. དྷུཝཀཱལནྟི ཨབྦོཙྪིནྣཀཱལཾ. སཏཏནྟི ནིརནྟརཾ. སམིཏནྟི ཨེཀཱིབྷཱུཏཾ. ཨབྦོཀིཎྞནྟི ཨཉྙེན ཨསམྨིསྶཾ. པོངྑཱནུཔོངྑནྟི པཊིཔཱཊིཡཱ གྷཊིཏཾ ‘‘པོངྑཱནུཔོངྑཾ ཨཝིརཱདྷིཏཾ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༡༡༡༥) ཝིཡ. ཨུདཀཱུམིཀཛཱཏནྟི ནིབྦཏྟཨུདཀཨཱུམིཏརངྒཾ ཝིཡ. ཨཝཱིཙཱིཏི ཨཝིརལ༹ཾ. སནྟཏཱིཏི ཨནུཔཙྪིནྣཾ. སཧིཏནྟི གྷཊིཏཾ ཨེཀཱིབྷཱུཏཾ ཝཱ ‘‘སཧིཏཾ མེ, ཨསཧིཏཾ ཏེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༠༢) ཝིཡ. ཕསྶིཏནྟི ཕུསིཏཾ ‘‘ནིཝཱཏེ ཕུསིཏགྒལེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པུརེབྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟནྟི དྭེ པདཱནི དིཝཱཀཱལཝིབྷཱགཝསེན. པུརིམཾ ཡཱམཾ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ པཙྪིམཾ ཡཱམནྟི ཏཱིཎི རཏྟིཝིབྷཱགཝསེན. ཀཱལེ༹ ཛུཎྷེཏི ཨཌྜྷམཱསཝསེན. ཝསྶེ…པེ… གིམྷེཏི ཏཱིཎི ཨུཏུཝསེན. པུརིམེ ཝཡོཁནྡྷེ…པེ… པཙྪིམེ ཝཡོཁནྡྷེཏི ཏཱིཎི ཝཡོཝིབྷཱགཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཉཱཏབྦཾ.

སཏོཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཏོ. ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ བྷཱཝེནྟོ སཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི ‘‘ཨེཝཾ སམུཙྪེདཏོ ཀཱམེ པརིཝཛྫེཡྻཱ’’ཏི པརིཡོསཱནཱནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཨཔི ཙ སཏྟཏྟཱ སཏོཏི ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ སཏྟབྷཱཝེན ཝཱ ཏཡོ ཀིལེསེ པཊིཀྐམཱཔེཏུཾ སཏྟིབྷཱཝེན ཝཱ སཏཏྟཱ སཏོ. སནྟཏྟཱཏི ཀིལེསོཔཀྐིལེསེ པལཱཔེཏྭཱ ཋཱནེན ཙ ཨཱརམྨཎེན ཙ པམོཙེཏྭཱ སནྟཏྟཱ སཏོ. སམིཏཏྟཱཏི ཨིཊྛཕལདཱཡཀཔུཉྙེན ཙ ཨནིཊྛཕལདཱཡཀཔཱཔེན ཙ སམིཏཏྟཱ སཏོ. སནྟདྷམྨསམནྣཱགཏོཏི སཔྤུརིསདྷམྨེ བྷཛནཏོ བུདྡྷཱདིཨརིཡཔུགྒལེ སེཝནཏོ སནྟདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ སཏོ.

ཝཏྠུཀཱམེ པརིཛཱནིཏྭཱཏི ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཏེབྷཱུམཀེ ཝཏྠུཀཱམེ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ. པཧཱཡཱཏི ཀིལེསཀཱམེ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ. པཛཧིཏྭཱཏི ཚཌྜེཏྭཱ. ཀིཾ ཀཙཝརཾ ཝིཡ པིཊཀེནཱཏི? ན ཧི, ཨཔི ཙ ཁོ ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཏརིཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ. ཀིཾ བལིབདྡམིཝ པཏོདེནཱཏི? ན ཧི, ཨཐ ཁོ ཏཾ བྱནྟིཾ ཀརིཏྭཱ ཝིགཏནྟཾ ཀརིཏྭཱ. ཡཐཱསྶ ཨནྟོཔི ནཱཝསིསྶཏི, ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤི, ཏཐཱ ཏཾ ཀརིཏྭཱ. ཀཐཾ པན ཏཾ ཏཐཱ ཀཏནྟི? ཨནབྷཱཝཾ གཧེཏྭཱ ཨནུ ཨབྷཱཝཾ གམེཏྭཱ. སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན ཡཐཱ སམུཙྪིནྣཱ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀརིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཱདཱིསུ.

ཀཱམོགྷནྟིཨཱདཱིསུ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགོ ཨཝསཱིདནཊྛེན ‘‘ཀཱམོགྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷཝོགྷོཏི རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཚནྡརཱགོ ཛྷཱནནིཀནྟི ཙ. དིཊྛོགྷོཏི སསྶཏདིཊྛཱདིསཧགཏཱ བྷཝེ པཏྠནཱཡེཝ, དིཊྛོགྷོ བྷཝོགྷེ ཨེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཨཝིཛྫོགྷོ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎཾ. ཏཏྠ ཀཱམགུཎེ ཨསྶཱདཏོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམོགྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམོགྷོ སཾཝཌྜྷཏི. མཧགྒཏདྷམྨེ ཨསྶཱདཏོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙ བྷཝོགྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ སཾཝཌྜྷཏི. ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཙཏུཝིཔལླཱསཔདཊྛཱནབྷཱཝེན ཨནུཔྤནྣོ ཙ ཨཝིཛྫོགྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ སཾཝཌྜྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟནཡཔཙྩནཱིཀཏོ སུཀྐཔཀྑོ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑཾ པཊིཔནྣོ ཀཱམོགྷཾ, ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑཾ པཊིཔནྣོ བྷཝོགྷཾ, སུཉྙཏཝིམོཀྑཾ པཊིཔནྣོ ཨཝིཛྫོགྷཉྩ ཏརེཡྻ. པཋམམགྒཝསེན ཏརེཡྻ, དུཏིཡམགྒཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ, ཏཏིཡམགྒཝསེན པཏརེཡྻ, ཙཏུཏྠམགྒཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ, ཕལཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻཱཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀཱམོགྷཝསེན ཏརེཡྻ, བྷཝོགྷཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ, དིཊྛོགྷཝསེན པཏརེཡྻ, ཨཝིཛྫོགྷཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ, སབྦོགྷཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

གརུཀནྟི ན སལླཧུཀཾ. བྷཱརིཀནྟི བྷཱརབྷཎྜཾ ཨེཏྠ ཋཔཡནྟཱིཏི བྷཱརིཀཾ. ཨུདཀཾ སིཏྭཱཏི ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ. ཨོསིཉྩིཏྭཱཏི ཨཏིརེཀཾ སིཉྩིཏྭཱ. ཚཌྜེཏྭཱཏི པཱཏེཏྭཱ. ལཧུཀཱཡཱཏི སལླཧུཀཱཡ. ཁིཔྤནྟི སཱིགྷཾ. ལཧུནྟི ཏཾཁཎཾ. ཨཔྤཀསིརེནེཝཱཏི ནིདུཀྑེནེཝ. པཱརཾ ཝུཙྩཏི ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི སཀྐཱཡཨོརཏོ པཱརབྷཱུཏཾ པཱརཾ. ཏཎྷཱཝཱནཏོ ནིཀྑནྟཾ ནིབྦཱནཾ ཀཐཱིཡཏི. ཡོསོཏི ཡོ ཨེསོ. སབྦསངྑཱརསམཐོཏིཨཱདི སབྦཾ ནིབྦཱནམེཝ. ཡསྨཱ ཧི ཏཾ ཨཱགམྨ སབྦསངྑཱརཝིཔྥནྡིཏཱནི སམནྟི ཝཱུཔསམནྟི, ཏསྨཱ ‘‘སབྦསངྑཱརསམཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙེཏཾ ཨཱགམྨ སབྦེ ཨུཔདྷཡོ པཊིནིསྶཊྛཱ ཧོནྟི, སབྦཱ ཏཎྷཱ ཁཱིཡནྟི, སབྦེ ཀིལེསརཛྫཱ ཝིརཛྫནྟི, སབྦཾ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ, ཏཎྷཀྑཡོ, ཝིརཱགོ, ནིརོདྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཱ པནེསཱ ཏཎྷཱ བྷཝེན བྷཝཾ, ཕལེན ཝཱ སདྡྷིཾ ཀམྨཾ ཝིནཏི སཾསིབྦཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝཱནནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ ནིཀྑནྟཾ ཝཱནཏོཏི ནིབྦཱནཾ. པཱརཾ གཙྪེཡྻ ནིམིཏྟཝསེན ཨེཀཏོ ཝུཊྛཱནགོཏྲབྷུཉཱཎེན ནིབྦཱནཔཱརཾ པཱཔུཎེཡྻ. ཨདྷིགཙྪེཡྻ ནིམིཏྟཔཝཏྟེཧི ཨུབྷཏོཝུཊྛཱནམགྒཉཱཎེན ནིབྦཱནཔཱརཾ ཝིསེསེན པཱཔུཎེཡྻ. ཕུསེཡྻ ནིབྦཱནཱརམྨཎཕལཙིཏྟཝསེན ནིབྦཱནཔཱརཾ ཕུསེཡྻ. སཙྪིཀརེཡྻ གུཎཝསེན ཕུསིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ནིབྦཱནཔཱརཾ པཙྩཀྑཾ ཀརེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཋམམགྒེན པཱརཾ གཙྪེཡྻ, དུཏིཡེན ཨདྷིགཙྪེཡྻ, ཏཏིཡེན ཕུསེཡྻ, ཙཏུཏྠེན སཙྪི ཀརེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཡོཔི པཱརཾ གནྟུཀཱམོཏི ཡོ ཀོཙི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ ཋིཏོ པུགྒལོ ནིབྦཱནཔཱརཾ གནྟུཀཱམོ, སོཔི ཨཝསྶཾ ཏཏྠ གམིསྶཏཱིཏི པཱརགཱུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧཱི’’ཏིཨཱདི. པུབྦབྷཱགེ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝིཔསྶནཱཡོགེན ཙ, སོཔི པཱརགཱུ ནཱམ. ཡོཔི པཱརཾ གཙྪཏཱིཏི ཡོཔི མགྒསམངྒཱི ནིབྦཱནཔཱརཾ གཙྪཏི, སོཔི པཱརགཱུ ནཱམ. ཡོཔི པཱརཾ གཏོཏི ཡོཔི མགྒེན ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཕལེ ཋིཏོ ནིབྦཱནཔཱརངྒཏོ, སོཔི པཱརགཱུ ནཱམ.

ཏཾ ཛིནཝཙནེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ བྷགཝཏཱ – ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུཏི ཨདྷིགཏེན ཉཱཎེན ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ནིབྦཱནཔཱརཾ གནྟུཀཱམོ གཙྪཏི, གཏོཏི པཱརགཱུ. པརིཉྙཱཔཱརགཱུཏི སབྦདྷམྨཱནཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན པཱརགཱུ. པཧཱནཔཱརགཱུཏི སམུདཡཔཀྑིཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན པཱརགཱུ. ཡོ ཧི སབྦདྷམྨཾ པརིཛཱནཱཏི, སོ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནཱཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ པཧཱནཔརིཉྙཱཡཱཏི. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ? སབྦདྷམྨཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨིམེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ, ཨིམེ བཱཧིརཱ, ཨིདམསྶ ལཀྑཎཾ, ཨིམཱནི རསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནཱི’’ཏི, ཨཡཾ ཉཱཏཔརིཉྙཱ. ཀཏམཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ? ཨེཝཾ ཉཱཏཾ ཀཏྭཱ ལབྦྷམཱནཝསེན སབྦདྷམྨཾ ཏཱིརེཏི ‘‘ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༡༢༢), ཨཡཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ. ཀཏམཱ པཧཱནཔརིཉྙཱ? ཨེཝཾ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཨགྒམགྒེན དྷམྨེསུ ཚནྡརཱགཾ པཛཧཏི, ཨཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཏི. ཨིམཱ པརིཉྙཱཡོ སནྡྷཱཡ ‘‘སོ ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ པརིཉྙཱཔཱརགཱུ པཧཱནཔཱརགཱུ’’ཏི ཨཱཧ.

བྷཱཝནཱཔཱརགཱུཏི བྷཱཝནཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ མགྒཝསེན ནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ. སཙྪིཀིརིཡཱཔཱརགཱུཏི ཕལནིབྦཱནཝསེན སཙྪི ཀིརིཡཱཕལནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ. སམཱཔཏྟིཔཱརགཱུཏི ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ པཱརཾ པཏྟོ. སབྦདྷམྨཱནནྟི པཉྩཀྑནྡྷཱདིསབྦདྷམྨཱནཾ. སབྦདུཀྑཱནནྟི ཛཱཏིདུཀྑཱདིསབྦདུཀྑཱནཾ. སབྦཀིལེསཱནནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིསབྦཀིལེསཱནཾ. ཨརིཡམགྒཱནནྟི སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ. ནིརོདྷསྶཱཏི ནིབྦཱནསྶ. སབྦསམཱཔཏྟཱིནནྟི སབྦཱསམྤི ཨཊྛནྣཾ རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནཾ. སོཏི སོ ཨརིཡོ. ཝསིཔྤཏྟོཏི ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ཀནྟབྷཱཝཾ ཨིསྶརིཡབྷཱཝཾ ནིཔྥནྣབྷཱཝཾ པཏྟོ. པཱརམིཔྤཏྟོཏི པཱརམཱིཏི ཨཝསཱནཾ ནིཊྛཱནཾ, ཨུཏྟམབྷཱཝཾ ཝཱ ཏཾ པཏྟོ. ཀཏྠ པཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨརིཡསྨིཾ སཱིལསྨི’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཨརིཡསྨིཾ སཱིལསྨིནྟི ནིདྡོསེ སཱིལསྨིཾ. ཨརིཡསྨིཾ སམཱདྷིསྨིནྟི ནིདྡོསེ སམཱདྷིསྨིཾ. ཨརིཡཱཡ པཉྙཱཡཱཏི ནིདྡོསཱཡ པཉྙཱཡ. ཨརིཡཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱཏི ནིདྡོསཱཡ ཕལཝིམུཏྟིཡཱ. པུརིམེན ཝཱཙཱཀམྨནྟཱཛཱིཝཱ གཧིཏཱ, དུཏིཡེན ཝཱཡཱམསཏིསམཱདྷཡོ གཧིཏཱ, ཏཏིཡེན ཝིཏཀྐསམྨཱདིཊྛིཡོ གཧིཏཱ, ཙཏུཏྠེན ཏཾསམྤཡུཏྟཱ སེསདྷམྨཱ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནྟགཏོཏི མགྒེན སངྑཱརལོཀནྟཾ གཏོ. ཨནྟཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ལོཀནྟཾ ཕལེན པཏྟོ. ཀོཊིགཏོཏི མགྒེན སངྑཱརཀོཊིཾ གཏོ. ཀོཊིཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ཀོཊིཾ ཕལེན པཏྟོ. པརིཡནྟགཏོཏི མགྒེན ཁནྡྷཱཡཏནཱདིལོཀཔརིཡནྟཾ པརིཙྪེདཾ པརིཝཊུམཾ ཀཏྭཱ གཏོ. པརིཡནྟཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ལོཀཾ ཕལེན པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ པཏྟོ. ཝོསཱནགཏོཏི མགྒེན ཨཝསཱནཾ གཏོ. ཝོསཱནཔྤཏྟོཏི ཕལེན ཨཝསཱནཾ པཏྟོ. ཏཱཎགཏོཏི མགྒེན ཏཱཡནཾ གཏོ. ཏཱཎཔྤཏྟོཏི ཕལེན ཏཱཡནཾ པཏྟོ. ལེཎགཏོཏི མགྒེན ནིལཱིཡནཾ གཏོ. ལེཎཔྤཏྟོཏི ཏཾ ཕལེན ནིལཱིཡནཾ པཏྟོ. སརཎགཏོཏི མགྒེན པཏིཊྛཾ གཏོ. སརཎཔྤཏྟོཏི ཕལེན སརཎཾ པཏྟོ. ཨབྷཡགཏོཏི མགྒེན ནིབྦྷཡཾ གཏོ. ཨབྷཡཔྤཏྟོཏི ཕལེན ནིབྦྷཡཾ ནིབྦཱནཾ པཏྟོ. ཨཙྩུཏགཏོཏི ཙུཏིཝིརཧིཏཾ ནིབྦཱནཾ མགྒེན གཏོ. ཨཙྩུཏཔྤཏྟོཏི ཏཾ ཕལེན པཏྟོ. ཨམཏགཏོཏི མརཎརཧིཏཾ ནིབྦཱནཾ མགྒེན གཏོ. ཨམཏཔྤཏྟོཏི ཏཾ ཕལེན པཏྟོ. ནིབྦཱནགཏོཏི ཏཎྷཱཝཱནཏོ ནིཀྑནྟཾ ནིབྦཱནཾ མགྒེན གཏོ. ནིབྦཱནཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ཕལེན པཏྟོ. སོ ཝུཊྛཝཱསོཏི སོ ཨརཧཱ དསསུ ཨརིཡཝཱསེསུ ཝསི པརིཝསི ཝུཊྛོ ཝུཊྛཱཏི ཙ ཝུཊྛཝཱསོ. ཙིཎྞཙརཎོཏི སཱིལེན སཧ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཎྞཝསཱིཏི ཙིཎྞཙརཎོ. གཏདྡྷོཏི སཾསཱརདྡྷཱནཾ ཨཏིཀྐནྟོ. གཏདིསོཏི སུཔིནནྟེནཔི ཨགཏཔུབྦཾ ནིབྦཱནདིསཾ གཏོ. གཏཀོཊིཀོཏི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཀོཊིཾ གཏོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. པཱལིཏབྲཧྨཙརིཡོཏི རཀྑིཏབྲཧྨཙརིཡོ. ཨུཏྟམདིཊྛིཔྤཏྟོཏི ཨུཏྟམཾ སམྨཱདིཊྛིཾ པཏྟོ. པཊིཝིདྡྷཱཀུཔྤོཏི ཨཀུཔྤཾ ཨཙལནཾ ཨརཧཏྟཕལཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོ. སཙྪིཀཏནིརོདྷོཏི ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཋིཏོ.

དུཀྑཾ ཏསྶ པརིཉྙཱཏནྟི ཏིཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཏེན སམཏིཀྐམིཏྭཱ པརིཙྪིནྣཾ. ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི སབྷཱཝལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན སོབྷནེན ཨཱཀཱརེན ཛཱནིཏབྦཾ. ཨབྷིཉྙཱཏནྟི ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཱཏཾ. པརིཉྙེཡྻནྟི སཱམཉྙལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན ཀིཙྩསམཱཔནྣཝསེན ཙ བྱཱཔིཏྭཱ པརིཛཱནིཏབྦཾ. པརིཉྙཱཏནྟི སམནྟཏོ ཉཱཏཾ. བྷཱཝེཏབྦནྟི ཝཌྜྷེཏབྦཾ. སཙྪིཀཱཏབྦནྟི པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦཾ. དུཝིདྷཱ ཧི སཙྪིཀིརིཡཱ པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ཙཱཏི.

ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོཏི ཨེཏྠ པལིགྷོཏི ཝཊྚམཱུལིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. ཨཡཉྷི དུཀྑིཔནཊྛེན ‘‘པལིགྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེས ཏསྶཱ ཨུཀྑིཏྟཏྟཱ ‘‘ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ’’ཏི ཝུཏྟོ. སཾཀིཎྞཔརིཁོཏི པརིཁཱ ཝུཙྩཏི པུནབྦྷཝདཱཡཀོ བྷཝེསུ ཛཱཡནཝསེན ཙེཝ སཾསརཎཝསེན ཙ ‘‘ཛཱཏིསཾསཱརོ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ པུནབྦྷཝཀྑནྡྷཱནཾ པཙྩཡོ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརོ. སོ ཧི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཀརཎཝསེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘པརིཁཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེས ཏསྶཱ སཾཀིཎྞཏྟཱ ཝིཀིཎྞཏྟཱ ‘‘སཾཀིཎྞཔརིཁོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོཏི ཨེསིཀཱཏི ཝཊྚམཱུལིཀཱ ཏཎྷཱ. ཨཡཉྷི གམྦྷཱིརཱནུགཏཊྛེན ‘‘ཨེསིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེས ཏསྶཱ ཨབྦཱུལ༹ྷཏྟཱ ལུཉྩིཏྭཱ ཚཌྜིཏཏྟཱ ‘‘ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནིརགྒལོ༹ཏི ཨགྒལ༹ཾ ཝུཙྩནྟི ཨོརམྦྷཱགཛནཀཱནི ཀཱམབྷཝེ ཨུཔྤཏྟིཔཙྩཡཱནི ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི. ཨེཏཱནི ཧི མཧཱཀཝཱཊཾ ཝིཡ ནགརདྭཱརཾ ཙིཏྟཾ པིདཧིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཨགྒལ༹’’ནྟི ཝུཙྩནྟི. ཏེནེས ཏེསཾ ནིརགྒལ༹ཏྟཱ བྷིནྣཏྟཱ ‘‘ནིརགྒལོ༹’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨརིཡོཏི ནིཀྐིལེསོ པརིསུདྡྷོ. པནྣདྡྷཛོཏི པཱཏིཏམཱནདྡྷཛོ. པནྣབྷཱརོཏི ཁནྡྷབྷཱརཀིལེསབྷཱརཨབྷིསངྑཱརབྷཱརཔཉྩཀཱམགུཎབྷཱརཱ པནྣཱ ཨོརོཔིཏཱ ཨསྶཱཏི པནྣབྷཱརོ. ཨཔི ཙ ཨིདྷ མཱནབྷཱརསྶེཝ ཨོརོཔིཏཏྟཱ ‘‘པནྣབྷཱརོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝིསཾཡུཏྟོཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི སབྦཀིལེསེཧི ཙ ཝིསཾཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན མཱནཡོགེནེཝ ཝིསཾཡུཏྟཏྟཱ ‘‘ཝིསཾཡུཏྟོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཐེརེན མགྒེན ཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ནིརོདྷསཡནཝརགཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཝིཧརཎཀཱལོ དསྶིཏོ. ཡཐཱ ཧི དྭེ ནགརཱནི ཨེཀཾ ཙོརནགརཾ, ཨེཀཾ ཁེམནགརཾ. ཨཐ ཨེཀསྶ མཧཱཡོདྷསྶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘‘ཡཱཝིམཾ ཙོརནགརཾ ཏིཊྛཏི, ཏཱཝ ཁེམནགརཾ བྷཡཏོ ན མུཙྩཏི. ཙོརནགརཾ ཨནགརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སནྣཱཧཾ ཀཏྭཱ ཁགྒཾ གཧེཏྭཱ ཙོརནགརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨུསྶཱཔིཏེ ཨེསིཀཏྠམྦྷེ ཁགྒེན ཚིནྡིཏྭཱ སདྡྷིཾ དྭཱརབཱཧཱཧི ཀཝཱཊཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལིགྷཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཱཀཱརཾ བྷིནྡནྟོ པརིཁཾ སཾཀིརིཏྭཱ ནགརསོབྷནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཔིཏེ དྷཛེ པཱཏེཏྭཱ ནགརཾ ཨགྒིནཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཁེམནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ ཉཱཏིགཎཔརིཝུཏོ སུརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫེཡྻ. ཨེཝཾ ཙོརནགརཾ ཝིཡ སཀྐཱཡོ, ཁེམནགརཾ ཝིཡ ནིབྦཱནཾ, མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ. ཏསྶེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཡཱཝ སཀྐཱཡཝཊྚཾ ཝཊྚཏི, ཏཱཝ དྭཏྟིཾསཀམྨཀཱརཎེཧི ཨཊྛནཝུཏིརོགེཧི པཉྩཝཱིསཏིམཧབྦྷཡེཧི ཙ པརིམུཙྩནཾ ནཏྠཱི’’ཏི. སོ མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ སནྣཱཧཾ སཱིལསནྣཱཧཾ ཀཏྭཱ པཉྙཱཏིཎྷཁགྒཾ གཧེཏྭཱ ཁགྒེན ཨེསིཀཏྠམྦྷེ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཎྷེསིཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ སདྭཱརབཱཧཀཾ ནགརཀཝཱཊཾ ཝིཡ པཉྩོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནགྒལ༹ཾ ཨུགྒྷོཊེཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ པལིགྷཾ ཝིཡ ཨཝིཛྫཱཔལིགྷཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ པཱཀཱརཾ བྷིནྡནྟོ པརིཁཾ ཝིཡ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཔཱཀཱརཾ བྷིནྡནྟོ ཛཱཏིསཾསཱརཔརིཁཾ སཾཀིརིཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ ནགརསོབྷནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཔིཏེ དྷཛེ ཝིཡ མཱནདྡྷཛེ པཱཏེཏྭཱ སཀྐཱཡནགརཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ ཁེམནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདེ སུརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ ཝིཡ ནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨམཏནིརོདྷཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ (ཨ. ནི. ༥.༧༡) –

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པོནོབྷཝིཀོ ཛཱཏིསཾསཱརོ པཧཱིནོ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི (ཨ. ནི. ༥.༧༡).

‘‘ཨེཝཾ ཝིམུཏྟཙིཏྟཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཾ སཨིནྡཱ དེཝཱ སབྲཧྨཀཱ སཔཛཱཔཏིཀཱ ཨནྭེསཾ ནཱདྷིགཙྪནྟི ‘ཨིདཾནིསྶིཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིཉྙཱཎ’’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༤༦).

པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོཏི ཀཱམཙྪནྡཱདིཔཉྩངྒཱནི ཝིཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིནོ ཧོཏི, བྱཱཔཱདོ པཧཱིནོ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠).

ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོཏི ཚནྣཾ ཨངྒཱནཾ པཱུརེཏྭཱ ཚསུ དྭཱརེསུ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེ པཊིགྷཱནུནཡཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱཝསེན སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཎཝསེན ཚལ༹ངྒཱནི པཱུརེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ, ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ, ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ, མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠).

ཨེཀཱརཀྑོཏི སཏིཨཱརཀྑེན ཨེཀོ ཨུཏྟམོ ཨཱརཀྑོ ཨསྶཱཏི ཨེཀཱརཀྑོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨེཀཱརཀྑོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སཏཱརཀྑེན ཙེཏསཱ སམནྣཱགཏོ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨེཀཱརཀྑོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠).

ཙཏུརཱཔསྶེནོཏི པཉྙཱཡ པཊིསེཝནཔརིཝཛྫནཝིནོདནཔཛཧནཱནཾ ཝསེན ཙཏུནྣཾ ཨཔསྶཡཱནཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཔརིཝཏྟམཱནཱནཾ ཝསེན ཙཏུརཱཔསྶེནོ, ཏེསཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཙཏུརཱཔསྶེནོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི. སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པཛཧཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠) ནཡེན ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

པཎུནྣཔཙྩེཀསཙྩོཏི ‘‘ཨིདམེཝ དསྶནཾ སཙྩཾ, ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ པཱཊིཨེཀྐཾ གཧིཏཏྟཱ པཙྩེཀསངྑཱཏཱནི དིཊྛིསཙྩཱནི པཎུནྣཱནི ནིཧཊཱནི པཧཱིནཱནི ཨསྶཱཏི པཎུནྣཔཙྩེཀསཙྩོ.

སམཝཡསཊྛེསནོཏི ཨེཏྠ ཨཝཡཱཏི ཨནཱུནཱ. སཊྛཱཏི ཝིསྶཊྛཱ. སམྨཱ ཨཝཡཱ སཊྛཱ ཨེསནཱ ཨསྶཱཏི སམཝཡསཊྛེསནོ. སམྨཱ ཝིསྶཊྛསབྦཨེསནོཏི ཨཏྠོ. ཀེཝལཱིཏི པརིཔུཎྞོ. ཝུསིཏཝཱཏི ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ, གརུསཾཝཱསེ ཨརིཡམགྒེཔི དསསུ ཨརིཡཝཱསེསུཔི ཝུསིཏཝནྟོ. ཨུཏྟམཔུརིསོཏི ཁཱིཎཀིལེསཏྟཱ ཝིསེསཔུརིསོ ཨཱཛཉྙཔུརིསོ. པརམཔུརིསོཏི ཨུཏྟམཔུརིསོ, པརམཾ ཝཱ པཊིལཱབྷཾ པཏྟཏྟཱ ཨུཏྟམཾ པཏྟབྦཾ ཨརཧཏྟཔཊིལཱབྷཾ པཏྟོ ཨནུཏྟརཔུཉྙཀྑེཏྟབྷཱུཏོ ཨུཏྟམཔུརིསོ, ཏེནེཝཏྠེན པརམཔུརིསོ. ཨནུཏྟརཾ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏུཾ ཨམཏཾ པཊིལཱབྷཾ པཏྟཏྟཱ པརམཔཏྟིཔྤཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘གྷརཱཝཱསེ ཨཱདཱིནཝཾ སཉྫཱནིཏྭཱ སཱསནཔཝིསནཝསེན ཨུཏྟམཔུརིསོ. ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཱདཱིནཝཾ སཉྫཱནིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔཝིསནཝསེན པརམཔུརིསོ. ཀིལེསེ ཨཱདཱིནཝཾ སཉྫཱནིཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམནྟརཾ པཝིཊྛོ པརམཔཏྟིཔྤཏྟོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ནེཝཱཙིནཏཱིཏི ཀུསལཱཀུསལཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཏེསཾ ཝིཔཱཀཾ ན ཝཌྜྷེཏི. ནཱཔཙིནཏཱིཏི ཕལེ ཋིཏཏྟཱ ན ཝིདྡྷཾསེཏི. ཨཔཙིནིཏྭཱ ཋིཏོཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཧཱནེ ཋིཏཏྟཱ ཀིལེསེ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཋིཏོ. ཨིཏོ པརཾ ཏཱིཧིཔི པདེཧི མགྒཕལཝསེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ནེཝ པཛཧཏཱིཏི པཧཱཏབྦཱབྷཱཝེན ཀིལེསེ ན པཛཧཏི. ན ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛཱིཧི གཧེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཏེཧི ན གཎྷཱཏི. པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོཏི ཙཛིཏྭཱ ཋིཏོ. ནེཝ སཾསིབྦཏཱིཏི ཏཎྷཱཝསེན ནེཝ སཾསིབྦཏི. ན ཨུསྶིནེཏཱིཏི མཱནཝསེན ན ཨུཀྐཾསཏི. ཝིསིནིཏྭཱ ཋིཏོཏི ཏཎྷཱསཾསཱིཝནཾ ཨཀཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ནེཝ ཝིདྷཱུཔེཏཱིཏི ཀིལེསགྒིཾ ན ནིབྦཱཔེཏི. ན སནྡྷཱུཔེཏཱིཏི ཀིལེསགྒིཾ ན ཛཱལཱཔེཏི. ཝིདྷཱུཔེཏྭཱ ཋིཏོཏི ཏཾ ནིབྦཱཔེཏྭཱ ཋིཏོ.

ཨསེཀྑེན སཱིལཀྑནྡྷེནཱཏི སིཀྑིཏབྦཱབྷཱཝེན ཨསེཀྑེན ཝཱཙཱཀམྨནྟཱཛཱིཝསཱིལཀྑནྡྷེན སཱིལརཱསིནཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཋིཏོ, ཨཔརིཧཱིནབྷཱཝེན ཋིཏོ. སམཱདྷིཀྑནྡྷེནཱཏི ཝཱཡཱམསཏཱིཧི སམྤཡུཏྟེན སམཱདྷིནཱ. ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེནཱཏི ཕལཝིམུཏྟིསམྤཡུཏྟཀྑནྡྷེན. ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེནཱཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན. སཙྩཾ སམྤཊིཔཱདིཡིཏྭཱཏི ཙཏུཨརིཡསཙྩཾ སབྷཱཝཝསེན སཀསནྟཱནེ སམྤཱདིཡིཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨེཛཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱཏི ཀམྤནཏཎྷཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཀིལེསགྒིནྟི རཱགཱདིཀིལེསགྒིཾ. པརིཡཱདིཡིཏྭཱཏི ཁེཔེཏྭཱ ནིབྦཱཔེཏྭཱ. ཨཔརིགམནཏཱཡཱཏི སཾསཱརེ ཨགམནབྷཱཝེན པུནཱགམནཱབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. ཀཊཾ སམཱདཱཡཱཏི ཛཡགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ. མུཏྟིཔཊིསེཝནཏཱཡཱཏི སབྦཀིལེསེཧི མུཙྩིཏྭཱ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎསེཝནཝསེན. ཨཐ ཝཱ སབྦཀིལེསེཧི མུཏྟཕལསམཱཔཏྟིསེཝནཝསེན. མེཏྟཱཡ པཱརིསུདྡྷིཡཱཏི ཨུཔཀྐིལེསམུཏྟཱཡ པརིསུདྡྷབྷཱཝེ ཋིཏཱཡ མེཏྟཱཡ ཋིཏོ. ཀརུཎཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཙྩནྟཔཱརིསུདྡྷིཡཱཏི ཨཏིཀྐནྟཔརིསུདྡྷབྷཱཝེན པརིསུདྡྷིཡཱ ཨནྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨཏམྨཡཏཱཡཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཱ ‘‘ཏམྨཡཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེསཾ ཨབྷཱཝོ ཨཏམྨཡཏཱ, ཏཱཡ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཝིརཧིཏཏཱཡ ཋིཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སོ ཏཱདིསོ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ, སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨཏམྨཡོ མུནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༤༠). ཨེཏྠཱཔི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཝིམུཏྟཏྟཱཏི སབྦཀིལེསེཧི མུཏྟབྷཱཝེན. སནྟུསྶིཏཏྟཱཏི ཡཐཱལཱབྷཡཐཱབལཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསཝསེན སནྟུཊྛབྷཱཝེན ཋིཏོ.

ཁནྡྷཔརིཡནྟེཏི ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཱནཾ ཏཱིཧི པརིཉྙགྒཱིཧི ཛྷཱཔེཏྭཱ ཨནྟེ ཨཝསཱནེ ཋིཏོ, ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨནྟོཏི ཝཱ པརིཡནྟཾ, ཏསྨིཾ པརིཡནྟེ. དྷཱཏུཔརིཡནྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – དྷཱཏུཔརིཡནྟེཏི ཨཊྛཱརསནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ པརིཡནྟེ. ཨཱཡཏནཔརིཡནྟེཏི དྭཱདསནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ. གཏིཔརིཡནྟེཏི ནིརཡཱདིཔཉྩནྣཾ གཏཱིནཾ. ཨུཔཔཏྟིཔརིཡནྟེཏི སུགཏིདུགྒཏཱིསུ ནིབྦཏྟིཡཱ. པཊིསནྡྷིཔརིཡནྟེཏི ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ པཊིསནྡྷིཡཱ. བྷཝཔརིཡནྟེཏི ཨེཀཝོཀཱརཙཏུཔཉྩསཉྙཱཨསཉྙཱནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཀཱམརཱུཔཨརཱུཔབྷཝཱནཾ. སཾསཱརཔརིཡནྟེཏི ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱནཾ ཨབྦོཙྪིནྣཔཝཏྟིཡཱ. ཝཊྚཔརིཡནྟེཏི ཀམྨཝིཔཱཀཀིལེསཝཊྚཱནཾ པརིཡནྟེ. ཨནྟིམེ བྷཝེཏི ཨཝསཱནེ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེ. ཨནྟིམེ སམུསྶཡེ ཋིཏོཏི ཨཝསཱནེ སམུསྶཡེ སརཱིརེ ཋིཏོ. ཨནྟིམདེཧདྷརོཏི ཨནྟིམཾ ཨཝསཱནདེཧཾ སརཱིརཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཨནྟིམདེཧདྷརོ. ཨརཧཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཱིནཾ, ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ ཨརཧཱ.

ཏསྶཱཡཾ པཙྪིམཀོཏི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཡཾ སམུསྶཡོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨཝསཱནོ. ཙརིམོཏི ཨཔྤོ མནྡོ ཙརིམོ ཨཱལོཔོ, ཙརིམཾ ཀབལ༹ཾ ཝིཡ. པུན པཊིསནྡྷིཡཱ ནཏྠིབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཛཱཏིམརཎསཾསཱརོ, ནཏྠི ཏསྶ པུནབྦྷཝོ’’ཏི ཨཱཧ. ཛནནཾ ཛཱཏི, མརནྟི ཏེནཱཏི མརཎཾ, ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཨབྦོཙྪིནྣཱ སཾསཱརཔཝཏྟི ཙ ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ པུན ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ གཱཐཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཏསྨཱ ཛནྟུ…པེ… ནཱཝཾ སིཏྭཱཝ པཱརགཱུ’’ཏི.

ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ པཱཋཱནུསཱརེན གཧེཏབྦཾ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཀཱམསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. གུཧཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༧. དུཏིཡེ – སཏྟོཏི ལགྒོ. གུཧཱཡནྟི ཀཱཡེ. ཀཱཡོ ཧི རཱགཱདཱིནཾ ཝཱལཱ༹ནཾ ཝསནོཀཱསཏོ ‘‘གུཧཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བཧུནཱབྷིཚནྣོཏི བཧུནཱ རཱགཱདིཀིལེསཛཱཏེན ཨབྷིཙྪནྣོ. ཨེཏེན ཨཛ྄ཛྷཏྟབནྡྷནཾ ཝུཏྟཾ. ཏིཊྛནྟི རཱགཱདིཝསེན ཏིཊྛནྟོ. མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷོཏི མོཧནཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམགུཎོ. ཨེཏྠ ཧི དེཝམནུསྶཱ མུཡ྄ཧནྟི ཏེསུ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷཱ ཧུཏྭཱ; ཨེཏེན བཱཧིརབནྡྷནཾ ཝུཏྟཾ. དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ སོཏི སོ ཏཐཱརཱུཔོ ནརོ ཏིཝིདྷཱཔི ཀཱཡཝིཝེཀཱདིཝིཝེཀཱ དཱུརེ, ཨནཱསནྣེ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཀཱམཱ ཧི ལོཀེ ན ཧི སུཔྤཧཱཡཱཏི ཡསྨཱ ལོཀེ ཀཱམཱ སུཔྤཧཱཡཱ ན ཧོནྟི, ཏསྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སཏྟོཏི ཧི ཁོ ཝུཏྟནྟི ‘‘སཏྟོ, ནརོ, མཱནཝོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཀཐིཏོཡེཝ. གུཧཱ ཏཱཝ ཝཏྟབྦཱཏི གུཧཱ ཏཱཝ ཀཐེཏབྦཱ. ཀཱཡོཏི ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ ཏཱཝ པདཡོཛནཱ – ཀཱཡོ ཨིཏི ཝཱ གུཧཱ ཨིཏི ཝཱ…པེ… ཀུམྦྷོ ཨིཏི ཝཱཏི. ཏཏྠ ཀཱཡོཏི ‘‘ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཧེཊྛཱ སཏིཔཊྛཱནཀཐཱཡཾ ཝུཏྟོཡེཝ. རཱགཱདིཝཱལཱ༹ནཾ ཝསནོཀཱསཊྛེན གུཧཱ, ‘‘པཊིཙྪཱདནཊྛེནཱ’’ཏིཔི ཨེཀེ. ‘‘དཱུརངྒམཾ ཨེཀཙརཾ, ཨསརཱིརཾ གུཧཱསཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༣༧) ཝིཡ. རཱགཱདཱིཧི ཛྷཱཔནཊྛེན དེཧོ ‘‘ཏེ ཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ) ཝིཡ. པམཏྟཀརཎཊྛེན སནྡེཧོ ‘‘བྷིཛྫཏི པཱུཏིསནྡེཧོ, མརཎནྟཉྷི ཛཱིཝིཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༤༨) ཝིཡ. སཾསཱརེ སཉྩརཎཊྛེན ནཱཝཱ ‘‘སིཉྩ བྷིཀྑུ ཨིམཾ ནཱཝཾ, སིཏྟཱ ཏེ ལཧུམེསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༣༦༩) ཝིཡ. ཨིརིཡཱཔཐསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཊྛེན རཐོ ‘‘རཐོ སཱིལཔརིཀྑཱརོ, ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤) ཝིཡ. ཨཙྩུགྒཏཊྛེན དྷཛོ ‘‘དྷཛོ རཐསྶ པཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༤༡) ཝིཡ.

ཀིམིཀུལཱནཾ ཨཱཝཱསབྷཱཝེན ཝམྨིཀོ ‘‘ཝམྨིཀོཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨིམསྶེཏཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶ ཀཱཡསྶ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༥༡) ཝིཡ. ཡཐེཝ ཧི བཱཧིརཀོ ཝམྨིཀོ, ཝམཏི ཝནྟཀོ ཝནྟུསྶཡོ ཝནྟསིནེཧསམྦདྡྷོཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ‘‘ཝམྨིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཧི ཨཧིནཀུལཨུནྡཱུརགྷརགོལི༹ཀཱདཡོ ནཱནཔྤཀཱརེ པཱཎཀེ ཝམཏཱིཏི ཝམྨིཀོ. ཨུཔཙིཀཱཧི ཝནྟཀོཏི ཝམྨིཀོ. ཨུཔཙིཀཱཧི ཝམིཏྭཱ མུཁཏུཎྜཀེཧི ཨུཀྑིཏྟཔཾསུཙུཎྞེན ཀཊིཔྤམཱཎེནཔི པོརིསཔྤམཱཎེནཔི ཨུསྶིཏོཏི ཝམྨིཀོ. ཨུཔཙིཀཱཧི ཝནྟཁེལ༹སིནེཧེན ཨཱབདྡྷཏཱཡ སཏྟསཏྟཱཧཾ དེཝེ ཝསྶནྟེཔི ན ཝིཔྤཀིརཱིཡཏི, ནིདཱགྷེཔི ཏཏོ པཾསུམུཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཏསྨིཾ མུཊྛིནཱ པཱིལི༹ཡམཱནེ སིནེཧོ ནིཀྑམཏི, ཨེཝཾ ཝནྟསིནེཧེན སམྦདྡྷོཏི ཝམྨིཀོ. ཨེཝམཡཾ ཀཱཡོཔི ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨགྒིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨསུཙིཀལིམལཾ ཝམཏཱིཏི ཝམྨིཀོ. བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝཱ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིཀནྟིཔརིཡཱདཱནེན ཨཏྟབྷཱཝཾ ཚཌྜེཏྭཱ གཏཱཏི ཨརིཡེཧི ཝནྟཀོཏིཔི ཝམྨིཀོ. ཡེཧི ཙཱཡཾ ཏཱིཧི ཨཊྛིསཏེཧི ཨུསྶིཏོ ནཧཱརུསམྦདྡྷོ མཾསཱཝལེཔནོ ཨལླཙམྨཔརིཡོནདྡྷོ ཚཝིརཉྫིཏོ སཏྟེ ཝཉྩེཏི, ཏཾ སབྦཾ ཨརིཡེཧི ཝནྟམེཝཱཏི ཝནྟུསྶཡོཏིཔི ཝམྨིཀོ. ‘‘ཏཎྷཱ ཛནེཏི པུརིསཾ, ཙིཏྟམསྶ ཝིདྷཱཝཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༥༥-༥༧) ཨེཝཾ ཏཎྷཱཡ ཛནིཏཏྟཱ ཨརིཡེཧི ཝནྟེནེཝ ཏཎྷཱསིནེཧེན སམྦདྡྷོ ཨཡནྟི ཝནྟསིནེཧེན སམྦདྡྷོཏིཔི ཝམྨིཀོ. ཡཐཱ ཙ ཝམྨིཀསྶ ཨནྟོ ནཱནཔྤཀཱརཱ པཱཎཀཱ ཏཏྠེཝ ཛཱཡནྟི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོནྟི, གིལཱནཱ སཡནྟི, མཏཱ ནིཔཏནྟི. ཨིཏི སོ ཏེསཾ སཱུཏིགྷརཾ ཝཙྩཀུཊི གིལཱནསཱལཱ སུསཱནཉྩ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིནམྤི ཀཱཡོ ‘‘ཨཡཾ གོཔིཏརཀྑིཏོ མཎྜིཏཔསཱདིཏོ མཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཀཱཡོ’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཚཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཙམྨནིསྶིཏཱ པཱཎཱ མཾསནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ནཧཱརུནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཨཊྛིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཨཊྛིམིཉྫནིསྶིཏཱ པཱཎཱཏི ཨེཝཾ ཀུལགཎནཱཡ ཨསཱིཏིམཏྟཱནི ཀིམིཀུལསཧསྶཱནི ཨནྟོཀཱཡསྨིཾཡེཝ ཛཱཡནྟི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོནྟི, གེལཉྙེན ཨཱཏུརིཏཱནི སཡནྟི, མཏཱམཏཱ ནིཔཏནྟི. ཨིཏི ཨཡམྤི ཏེསཾ པཱཎཱནཾ སཱུཏིགྷརཾ ཝཙྩཀུཊི གིལཱནསཱལཱ སུསཱནཉྩ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཝམྨིཀོ’’ཏི སངྑཾ གཏོ.

མནཱཔཱམནཱཔཔཏནཊྛེན ནགརཾ ‘‘སཀྐཱཡནགར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. རོགཱདཱིནཾ ནཱིལ༹བྷཱཝེན ཀུལཱཝཀབྷཱཝེན ནཱིལ༹ཾ ‘‘རོགནཱིལ༹ཾ པབྷངྒུར’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༤༨) ཝིཡ. པཊིསནྡྷིཡཱ ནིཝཱསགེཧཊྛེན ཀུཊི ‘‘པཉྩདྭཱརཱཡཾ ཀུཊིཀཱཡཾ པསཀྐིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཐེརགཱ. ༡༢༥) ཝིཡ. པཱུཏིབྷཱཝེན གཎྜོ ‘‘རོགོཏི བྷིཀྑཝེ, གཎྜོཏི བྷིཀྑཝེ, སལློཏི བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༩.༡༥) ཝིཡ. བྷིཛྫནཊྛེན ཀུམྦྷོ ‘‘ཀུམྦྷཱུཔམཾ ཀཱཡམིམཾ ཝིདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༤༠) ཝིཡ. ཀཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཨེཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡསྶ ཀུཙྪིཏདྷམྨཱནཾ ཨཱཡསྶ ཨདྷིཝཙནཾ, ཀཐནནྟི ཨཏྠོ. གུཧཱཡནྟི སརཱིརསྨིཾ. སཏྟོཏི ཨལླཱིནོ. ཝིསཏྟོཏི ཝཎྞརཱགཱདིཝསེན ཝིཝིདྷོ ཨལླཱིནོ. སཎྛཱནརཱགཝསེན ཨཱསཏྟོ. ཏཏྠེཝ ‘‘སུབྷཾ སུཁ’’ནྟི གཧཎཝསེན ལགྒོ. ཨཏྟགྒཧཎཝསེན ལགྒིཏོ. པལིབུདྡྷོཏི ཕསྶརཱགཝསེན ཨམུཉྩིཏྭཱ ཋིཏོ. བྷིཏྟིཁིལེཏི བྷིཏྟིཡཾ ཨཱཀོཊིཏཁཱཎུཀེ. ནཱགདནྟེཏི ཏཐེཝ ཧཏྠིདནྟསདིསེ ཝངྐདཎྜཀེ. སཏྟནྟི བྷིཏྟིཁིལེ ལགྒཾ. ཝིསཏྟནྟི ནཱགདནྟེ ལགྒཾ. ཨཱསཏྟནྟི ཙཱིཝརཝཾསེ ལགྒཾ. ལགྒནྟི ཙཱིཝརརཛྫུཡཱ ལགྒཾ. ལགྒིཏནྟི པཱིཋཔཱདེ ལགྒཾ. པལིབུདྡྷནྟི མཉྩཔཱདེ ལགྒནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ.

ལགྒནཱདྷིཝཙནནྟི ཝིསེསེན ཨལླཱིཡནཀཐནཾ. ཚནྣོཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཀིལེསེཧི ཚཱདིཏོ. པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཨུཔརཱུཔརི ཚནྣོཏི ཨུཙྪནྣོ. ཨཱཝུཏོཏི ཨཱཝརིཏོ. ནིཝུཏོཏི ཝཱརིཏོ. ཨོཕུཏོཏི ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཚཱདིཏོ. པིཧིཏོཏི བྷཱཛནེན ཨུཀྑལིམུཁཾ ཝིཡ པལིགུཎྛིཏོ. པཊིཙྪནྣོཏི ཨཱཝཊོ. པཊིཀུཛྫིཏོཏི ཨདྷོམུཁཾ ཋཔིཏོ. ཏཏྠ ཏིཎཔཎྞཱདཱིཧི ཚཱདིཏཾ ཝིཡ ཚནྣོ. ཨུཙྪནྣོ ནདིཾ ཨཱཝརཎསེཏུ ཝིཡ. ཨཱཝུཏོ ཛནསཉྩརཎམགྒཱཝརཎཾ ཝིཡ.

ཝིནིབདྡྷོ མཱནཝསེནཱཏི ནཱནཱཝིདྷེན མཱནཱཏིམཱནཝསེན ནཱནཱཝིདྷེ ཨཱརམྨཎེ བདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. པརཱམཊྛོ དིཊྛིཝསེནཱཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛཱིནཾ ཝསེན པརཱམཊྛོ ཨཱམསིཏྭཱ གཧིཏོ. ཝིཀྑེཔགཏོ ཨུདྡྷཙྩཝསེནཱཏི ཨཱརམྨཎེ ཨསནྟིཊྛནཝསེན ཙིཏྟཝིཀྑེཔཾ པཏྟོ ཨུཔགཏོ. ཨནིཊྛངྒཏོ ཝིཙིཀིཙྪཱཝསེནཱཏི རཏནཏྟཡཱདཱིསུ ཀངྑཱསངྑཱཏཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཝསེན སནྣིཊྛཱནཾ ཨཔྤཏྟོ. ཐཱམགཏོ ཨནུསཡཝསེནཱཏི དུནྣཱིཧརཎཨཔྤཧཱིནཱནུསཡཝསེན ཐིརབྷཱཝཾ པཏྟོ ཨུཔགཏོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི.

རཱུཔཱུཔཡནྟི ཏཎྷཱདིཊྛཱུཔཡཝསེན རཱུཔཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ. ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛམཱནཾ ཏིཊྛཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛནྟཾ ཏིཊྛཏི. རཱུཔཱརམྨཎཾ རཱུཔཔཏིཊྛནྟི རཱུཔམེཝ ཨཱརམྨཎཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ རཱུཔམེཝ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ. ནནྡཱུཔསེཙནནྟི སཔྤཱིཏིཀཏཎྷོདཀེན ཨཱསིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཝུདྡྷིནྟི ཝུདྡྷིབྷཱཝཾ. ཝིརཱུལ༹ྷིནྟི ཛཝནཝསེན ཨུཔརིཏོ ཝིརཱུལ༹ྷིབྷཱཝཾ. ཝེཔུལླནྟི ཏདཱརམྨཎཝསེན ཝེཔུལླཾ.

ཨཏྠི རཱགོཏིཨཱདཱིནི ལོབྷསྶེཝ ནཱམཱནི. སོ ཧི རཉྫནཝསེན རཱགོ, ནནྡནཝསེན ནནྡཱི, ཏཎྷཱཡནཝསེན ཏཎྷཱཏི ཝུཙྩཏི. པཏིཊྛིཏཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིརཱུལ༹ྷནྟི ཀམྨཾ ཛཝཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱཡ པཏིཊྛིཏཉྩེཝ ཝིརཱུལ༹ྷཉྩ. ཡཏྠཱཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ བྷུམྨཾ. སབྦཏྠ ཝཱ པུརིམཔདེ ཨེཏཾ བྷུམྨཾ. ཨཏྠི ཏཏྠ སངྑཱརཱནཾ ཝུདྡྷཱིཏི ཨིདཾ ཨིམསྨིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚེ ཋིཏསྶ ཨཱཡཏིཾ ཝཊྚཧེཏུཀེ སངྑཱརེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཡཏྠ ཨཏྠི ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱིཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཨཏྠི. ཏཏྠ པུརིམསུཏྟཾ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎལགྒནཝསེན ཝུཏྟཾ, དུཏིཡསུཏྟཾ ཏདེཝཱརམྨཎཾ ཨབྷིནནྡནཝསེན ཝུཏྟཾ, ཏཏིཡཾ ཝིཉྙཱཎཔཏིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ, ཙཏུཏྠཾ ཙཏུབྦིདྷཨཱཧཱརཝསེན, ཀུསལཱཀུསལཝིཉྙཱཎཔཏིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཡེབྷུཡྻེནཱཏི པཱཡེན. མུཡ྄ཧནྟཱིཏི མོཧཾ ཨཱཔཛྫནྟི. སམྨུཡ྄ཧནྟཱིཏི ཝིསེསེན མུཡ྄ཧནྟི. སམྤམུཡ྄ཧནྟཱིཏི སབྦཱཀཱརེན མུཡ྄ཧནྟི. ཨཐ ཝཱ རཱུཔཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ མུཡ྄ཧནྟི, སདྡཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ སམྨུཡ྄ཧནྟི, མུཏཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ སམྤམུཡ྄ཧནྟི. ཨཝིཛྫཱཡ ཨནྡྷཱིཀཏཱཏི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཨཉྙཱཎཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཨནྡྷཱིཀཏཱ. ‘‘གཏཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨནྡྷབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱཏི ཨཏྠོ. པགཱལ༹ྷོཏི པཝིཊྛོ. ཨོགཱལ༹ྷོཏི ཧེཊྛཱབྷཱགཾ པཝིཊྛོ. ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོཏི ཨདྷིཨོགཱཧིཏྭཱ ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཝིསེསེན པཝིཊྛོ ནིམུགྒོཏི ཨདྷོམུཁཾ ཧུཏྭཱ པཝིཊྛོ. ཨཐ ཝཱ དསྶནསཾསགྒེན ཨོགཱལ༹ྷོ. སཝནསཾསགྒེན ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ. ཝཙནསཾསགྒེན ནིམུགྒོ. སཔྤུརིསསཾསགྒཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨོགཱལ༹ྷོ. སདྡྷམྨསེཝནཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ. དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟིཝིརཧིཏོ ཝཱ ནིམུགྒོ.

ཝིཝེཀཱཏི ཝིཝིཏྟི, ཝིཝིཙྩནཾ ཝཱ ཝིཝེཀོ. ཏཡོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཀཱཡཝིཝེཀོཏི ཀཱཡེན ཝིཝིཏྟི, ཝིནཱ ཨཔསཀྐནཾ. ཙིཏྟཝིཝེཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདྷ བྷིཀྑཱུཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑནཏོ བྷིཀྑུ. ཝིཝིཏྟནྟི སུཉྙཾ, ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧི སནྡྷཱཡ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཝིཝིཏྟནྟི སནྟིཀེ ཙེཔི སེནཱསནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ ཨནཱཀིཎྞཾ གཧཊྛེཧི པབྦཛིཏེཧི, ཏེན ཏཾ ཝིཝིཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༦) ཝུཏྟཾ. སེཏི ཙེཝ ཨཱསཏི ཙ ཨེཏྠཱཏི སེནཱསནཾ, མཉྩཔཱིཋཱདཱིནམེཏམདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧ –

‘‘སེནཱསནནྟི མཉྩོཔི སེནཱསནཾ, པཱིཋམྤི… བྷིསིཔི… བིབྦོཧནམྤི… ཝིཧཱརོཔི… ཨཌྜྷཡོགོཔི… པཱསཱདོཔི… ཨཊྚོཔི… མཱལོ༹པི… ལེཎམྤི… གུཧཱཔི… རུཀྑམཱུལམྤི… ཝེལུ༹གུམྦོཔི… ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟི, སབྦམེཏཾ སེནཱསན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༧).

ཨཔི ཙ ཝིཧཱརོ ཨཌྜྷཡོགོ པཱསཱདོ ཧམྨིཡཾ གུཧཱཏི ཨིདཾ ཝིཧཱརསེནཱསནཾ ནཱམ. མཉྩོ པཱིཋཾ བྷིསི བིབྦོཧནནྟི ཨིདཾ མཉྩཔཱིཋསེནཱསནཾ ནཱམ. ཙིམིལིཀཱ ཙམྨཁཎྜོ ཏིཎསནྠཱརོ པཎྞསནྠཱརོཏི ཨིདཾ སནྠཏསེནཱསནཾ ནཱམ. ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟི, ཨིདཾ ཨོཀཱསསེནཱསནཾ ནཱམཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སེནཱསནཾ ཧོཏི. ཏཾ སབྦམྤི སེནཱསནགྒཧཎེན གཧིཏམེཝ.

ཨིདྷ པནསྶ སཀུཎསདིསསྶ ཙཱཏུདྡིསསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུཙྪཝིཀསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨརཉྙནྟི ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཨིདཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཝསེན ཨཱགཏཾ. ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཨིདཾ པན ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུརཱུཔཾ. ཏསྶ ལཀྑཎཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ དྷུཏངྒནིདྡེསེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༡) ཝུཏྟཾ. རུཀྑམཱུལནྟི ཡཾཀིཉྩི སནྟཙྪཱཡཾ ཝིཝིཏྟཾ རུཀྑམཱུལཾ. པབྦཏནྟི སེལཾ. ཏཏྠ ཧི ཨུདཀསོཎྜཱིསུ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ སཱིཏཱཡ རུཀྑཙྪཱཡཱཡ ནིསིནྣསྶ ནཱནཱདིསཱསུ ཁཱཡམཱནཱསུ སཱིཏེན ཝཱཏེན བཱིཛིཡམཱནསྶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཀནྡརནྟི ཀཾ ཝུཙྩཏི ཨུདཀཾ, ཏེན དཱརིཏཾ, ཨུདཀེན བྷིནྣཾ པབྦཏཔདེསཾ. ཡཾ ‘‘ནདཱིཏུམྦ’’ནྟིཔི ‘‘ནདཱིཀུཉྫ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཏཏྠ ཧི རཛཏཔཊྚསདིསཱ ཝཱལུཀཱ ཧོཏི, མཏྠཀེ མཎིཝིཏཱནཾ ཝིཡ ཝནགཧནཾ, མཎིཁནྡྷསདིསཾ ཨུདཀཾ སནྡཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཀནྡརཾ ཨོརུཡ྄ཧ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ གཏྟཱནི སཱིཏཱནི ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏོ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. གིརིགུཧནྟི དྭིནྣཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརཾ, ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨུམངྒསདིསཾ མཧཱཝིཝརཾ. སུསཱནལཀྑཎཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༤) ཝུཏྟཾ.

ཝནཔཏྠནྟི གཱམནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནཾ ཡཏྠ ན ཀསནྟི ན ཝཔནྟི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཝནཔཏྠནྟི དཱུརཱནམེཏཾ སེནཱསནཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདི (ཝིབྷ. ༥༣༡). ཨབྦྷོཀཱསནྟི ཨཙྪནྣཾ. ཨཱཀངྑམཱནོ པནེཏྠ ཙཱིཝརཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཝསཏི. པལཱལཔུཉྫནྟི པལཱལརཱསིཾ. མཧཱཔལཱལཔུཉྫཏོ ཧི པལཱལཾ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ པབྦྷཱརལེཎསདིསེ ཨཱལཡེ ཀརོནྟི, གཙྪགུམྦཱདཱིནམྤི ཨུཔརི པལཱལཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ནིསིནྣཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི. སབྦམེཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱཡེན ཝིཝིཏྟོ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཨེཀོ ཙངྐམཾ ཨདྷིཊྛཱཏི པཝཏྟཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིརིཡཏཱིཏི ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝཏྟཡཏི. ཝཏྟཏཱིཏི ཨིརིཡཱཔཐཝུཏྟིཾ ཨུཔྤཱདེཏི. པཱལེཏཱིཏི ཨིརིཡཱཔཐཾ རཀྑཏི. ཡཔེཏཱིཏི ཡཔཡཏི. ཡཱཔེཏཱིཏི ཡཱཔཡཏི.

པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶཱཏི ཀུསལཛ྄ཛྷཱནསམངྒིསྶ. ནཱིཝརཎེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟནྟི ཨུཔཙཱརེན ནཱིཝརཎེཧི ཝིཝིཏྟམྤི སམཱནཾ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ སུཊྛུ ཝིཝིཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ནཱིཝརཎེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེསེཝ ནཡོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁདུཀྑེཧི དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི སམཱཔནྣཱནནྟི. རཱུཔསཉྙཱཡཱཏི ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཝསེན པཉྩདསནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ སཉྙཱཡ. པཊིགྷསཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑུརཱུཔཱདིསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱཡ ཀུསལཱཀུསལཝིཔཱཀཝསེན དྭིཔཉྩཝིཉྙཱཎསངྑཱཏཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡ ཙ. ནཱནཏྟསཉྙཱཡཱཏི ནཱནཱརམྨཎེ པཝཏྟཱཡ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཀཱམཱཝཙརསཉྙཱཡ ཙ ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི སུཉྙཾ ཧོཏི.

ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶཱཏི ཨེཏྠ ནཱསྶ ཨནྟོཏི ཨནནྟཾ, ཨཱཀཱསཾ ཨནནྟཾ ཨཱཀཱསཱནནྟཾ, ཨཱཀཱསཱནནྟམེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ, ཏཾ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཛྷཱནསྶ དེཝཱནཾ དེཝཱཡཏནམིཝཱཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ, ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསཱརམྨཎཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ ཀུསལཀིརིཡཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ. རཱུཔསཉྙཱཡཱཏི སཉྙཱསཱིསེན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙེཝ ཏདཱརམྨཎཏོ ཙ. རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནམྤི ཧི ‘‘རཱུཔ’’ནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཊི. མ. ༡.༢༠༩), ཏསྶ ཨཱརམྨཎམྤི ‘‘བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི (པཊི. མ. ༡.༢༠༩). ཏསྨཱ ཨིདྷ རཱུཔེ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱཏི ཨེཝཾ སཉྙཱསཱིསེན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. རཱུཔེ སཉྙཱ ཨསྶཱཏི རཱུཔསཉྙཾ, རཱུཔམསྶ ནཱམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ པཐཝཱིཀསིཎཱདིབྷེདསྶ ཏདཱརམྨཎསྶ ཙེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏཱཡ ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཱཝསེན པཉྩདསཝིདྷཱཡ ཛྷཱནསངྑཱཏཱཡ རཱུཔསཉྙཱཡ. ཨེཏཱཡ ཙ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཝསེན ཨཊྛཝིདྷཱཡ ཨཱརམྨཎསངྑཱཏཱཡ རཱུཔསཉྙཱཡ.

པཊིགྷསཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎཱནཉྩ པཊིགྷཱཏེན སམུཔྤནྣཱ སཉྙཱ པཊིགྷསཉྙཱ, རཱུཔསཉྙཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ པཊིགྷསཉྙཱ? རཱུཔསཉྙཱ སདྡསཉྙཱ གནྡྷསཉྙཱ རསསཉྙཱ ཕོཊྛབྦསཉྙཱ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི པཊིགྷསཉྙཱཡོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༦༠༣). ཏཱ ཀུསལཝིཔཱཀཱ པཉྩ ཨཀུསལཝིཔཱཀཱ པཉྩཱཏི ཨེཏཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡ.

ནཱནཏྟསཉྙཱཡཱཏི ནཱནཏྟེ གོཙརེ པཝཏྟཱཡ སཉྙཱཡ, ནཱནཏྟཱཡ ཝཱ སཉྙཱཡ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱ? ཨསམཱཔནྣསྶ མནོདྷཱཏུསམངྒིསྶ ཝཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསམངྒིསྶ ཝཱ སཉྙཱ སཉྫཱནནཱ སཉྫཱནིཏཏྟཾ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི ནཱནཏྟསཉྙཱཡོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༦༠༤) ཨེཝཾ ཝིབྷངྒེ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨསམཱཔནྣསྶ མནོདྷཱཏུམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསངྒཧིཏཱ སཉྙཱ རཱུཔསདྡཱདིབྷེདེ ནཱནཏྟེ ནཱནཱསབྷཱཝེ གོཙརེ པཝཏྟནྟི. ཡསྨཱ ཙེསཱ ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལསཉྙཱ, དྭཱདས ཨཀུསལསཉྙཱ, ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ, དྭེ ཨཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ, ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀིརིཡསཉྙཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསམྤི སཉྙཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསདིསཱ, ཏསྨཱ ‘‘ནཱནཏྟསཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ ནཱནཏྟསཉྙཱཡ.

ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ རཱུཔསཉྙཱཔཊིགྷསཉྙཱནཱནཏྟསཉྙཱསངྑཱཏཱཧི སཉྙཱཧི ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི ཝིནཱ ཧོཏི ཨཔསཀྐནཾ ཧོཏི. ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནནྟི ཨེཏདེཝ ཝིཉྙཱཎཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶཱཏི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ, ཨཱཀཱསེ པཝཏྟཝིཉྙཱཎཱརམྨཎསྶ ཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཱཡ ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནནྟི ཨེཏྠ པན ནཱསྶ ཀིཉྩནནྟི ཨཀིཉྩནཾ, ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤི ཨསྶ ཨཝསིཊྛཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིཉྩནསྶ བྷཱཝོ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཝིཉྙཱཎཱཔགམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶཱཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ, ཨཱཀཱསེ པཝཏྟིཏཝིཉྙཱཎཱཔགམཱརམྨཎཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ ཏཱཡ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཱཡ ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ.

ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནནྟི ཨེཏྠ པན ཡཱཡ སཉྙཱཡ བྷཱཝཏོ ཏཾ ‘‘ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱཔཊིཔནྣསྶ སཱ སཉྙཱ ཧོཏི, ཏཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༦༢༠) ‘‘ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི’’ཏི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏཉྙེཝ ‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སནྟཏོ མནསི ཀརོཏི, སངྑཱརཱཝསེསསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སནྟཏོ མནསི ཀརོཏཱིཏི ‘‘སནྟོཝཏཱཡཾ སམཱཔཏྟི, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ནཏྠིབྷཱཝམྤི ཨཱརམྨཎཾ ཀརིཏྭཱ ཝསཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སནྟཱརམྨཎཏཱཡ ནཾ ‘‘སནྟཱ’’ཏི མནསི ཀརོཏི. ཏཾ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཏཱཡ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱཡ ཛྷཱནཙིཏྟཾ སུཉྙཾ ཧོཏི.

སོཏཱཔནྣསྶཱཏི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྟསྶ. སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱཏི ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ. ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱཏི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཀངྑཱཡ. སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཱཏི ‘‘སཱིལེན སུདྡྷི, ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི པརཱམསིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནཀདིཊྛི. དིཊྛཱནུསཡཱཏི ཨཔྤཧཱིནཊྛེན སནྟཱནེ ཨནུསཡཀཱ དིཊྛཱནུསཡཱ. ཏཐཱ ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱ. ཏདེཀཊྛེཧི ཙཱཏི ཏེཧི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཱིཧི ཨེཀཏོ ཋིཏེཧི ཙ. ཨུཔཏཱཔེནྟི ཝིབཱདྷེནྟི ཙཱཏི ཀིལེསཱ, ཏེཧི སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱདིཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ སུཉྙཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ‘‘ཏདེཀཊྛ’’ནྟི དུཝིདྷཾ ཨེཀཊྛཾ པཧཱནེཀཊྛཾ སཧཛེཀཊྛཉྩ. ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ ཧི ཀིལེསཱ ཡཱཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ན པཧཱིཡནྟི, ཏཱཝ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱཧི སཧ ཨེཀསྨིཾ པུགྒལེ ཋིཏཱཏི པཧཱནེཀཊྛཱ. དསསུ ཧི ཀིལེསེསུ ཨིདྷ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱ ཨེཝ ཨཱགཏཱ. ཨནུསཡེསུ དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱ ཨཱགཏཱ. སེསཱ པན ཨཔཱཡགམནཱིཡོ ལོབྷོ དོསོ མོཧོ མཱནོ ཐིནཾ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨཊྛ ཀིལེསཱ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱཧི སཧ པཧཱནེཀཊྛཱ ཧུཏྭཱ དྭཱིཧི ཨནུསཡེཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི. རཱགདོསམོཧཔམུཁེསུ ཝཱ དིཡཌྜྷེསུ ཀིལེསསཧསྶེསུ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛིཡཱ པཧཱིཡམཱནཱཡ དིཊྛིཡཱ སཧ ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ, དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡེཧི སཧ ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ སབྦཀིལེསཱ པཧཱནེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི. སཧཛེཀཊྛཱ པན དིཊྛིཡཱ སཧ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཙ སཧ ཨེཀེཀསྨིཾ ཙིཏྟེ ཋིཏཱ ཨཝསེསཀིལེསཱ.

སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཧི ཙཏྟཱརི དིཊྛིསཧགཏཱནི ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏཉྩཱཏི པཉྩ ཙིཏྟཱནི པཧཱིཡནྟི. ཏཏྠ དྭཱིསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟཨསངྑཱརིཀཙིཏྟེསུ པཧཱིཡམཱནེསུ ཏེཧི སཧཛཱཏོ ལོབྷོ མོཧོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི, དྭཱིསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟསསངྑཱརིཀཙིཏྟེསུ པཧཱིཡམཱནེསུ ཏེཧི སཧཛཱཏོ ལོབྷོ མོཧོ ཐིནཾ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི, ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏཙིཏྟེ པཧཱིཡམཱནེ ཏེན སཧཛཱཏོ མོཧོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི. ཏེཧི དུཝིདྷེཀཊྛེཧི ཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི མགྒཙིཏྟཾ ཝིཝིཙྩཏི, ཕལཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཝིཡུཏྟཾ ཨཔསཀྐིཏཾ སུཉྙཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སཀདཱགཱམིསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཀཱམརཱགསཉྙོཛནཱཏི ཨོལཱ༹རིཀབྷཱུཏཱ ཀཱཡདྭཱརེ ཝཱིཏིཀྐམསྶ པཙྩཡབྷཱཝེན ཐཱུལབྷཱུཏཱ མེཐུནརཱགསངྑཱཏཱ སཉྙོཛནཱ. སོ ཧི ཀཱམབྷཝེ སཉྙོཛེཏཱིཏི ‘‘སཉྙོཛན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པཊིགྷསཉྙོཛནཱཏི བྱཱཔཱདསཉྙོཛནཱ. སོ ཧི ཨཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙཏཱིཏི ‘‘པཊིགྷ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏེ ཨེཝ ཐཱམགཏཊྛེན སནྟཱནེ ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ. ཨཎུསཧགཏཱཏི སུཁུམབྷཱུཏཱ ཀཱམརཱགསཉྙོཛནཱ པཊིགྷསཉྙོཛནཱ ཨཎུསཧགཏཱ ཀཱམརཱགཱནུསཡཱ པཊིགྷཱནུསཡཱཏི ཨཔྤཧཱིནཊྛེན སནྟཱནེ ཨནུསཡནཝསེན སུཁུམབྷཱུཏཱ ཀཱམརཱགཔཊིགྷཱནུསཡཱ. ཏདེཀཊྛེཧི ཙཱཏི ཝུཏྟཏྠེཧི དུཝིདྷེཀཊྛེཧི ཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ སུཉྙཾ ཧོཏི.

ཨརཧཏོཏི ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ ‘‘ཨརཧཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམསྶ. རཱུཔརཱགཱཏི རཱུཔབྷཝེ ཚནྡརཱགཱ. ཨརཱུཔརཱགཱཏི ཨརཱུཔབྷཝེ ཚནྡརཱགཱ. མཱནཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ མཱནཱ ཨེཝ. ཏཐཱ ཨུདྡྷཙྩཨཝིཛྫཱམཱནཱནུསཡཱདཡོ ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ. ཨེཏེསུ ཨུཎྞཏིལཀྑཎོ མཱནོ. ཨཝཱུཔསམལཀྑཎཾ ཨུདྡྷཙྩཾ. ཨནྡྷབྷཱཝལཀྑཎཱ ཨཝིཛྫཱ. རཱུཔརཱགཨརཱུཔརཱགཝསེན པཝཏྟཱ བྷཝརཱགཱནུསཡཱ. ཏདེཀཊྛེཧི ཙཱཏི ཏེཧི ཨེཀཏོ ཋིཏེཧི ཙ ཀིལེསེཧི. བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེཧཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིཏྟསནྟཱནེ ཨཀུསལཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘བཧིདྡྷཱ’’ཏི སངྑཾ གཏེཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མུཉྩིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ པཝཏྟེཧི སབྦསངྑཱརནིམིཏྟེཧི མགྒཙིཏྟཾ ཝིཝིཙྩཏི ཝིནཱ ཧོཏི ཨཔསཀྐཏི, ཕལཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཝིཡུཏྟཾ ཨཔསཀྐིཏཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཨནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཧི ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏཏིཡམགྒེན ཨབྷཱཝོ ཧོཏི, མཱནཱནུསཡསྶ ཙཏུཏྠམགྒེན, དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ པཋམམགྒེན, བྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཙཏུཏྠམགྒེནེཝ. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན པཋམམགྒེན དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི, དུཏིཡམགྒེན ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ, ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ ཨབྷཱཝོ, ཙཏུཏྠམགྒེན མཱནཱནུསཡབྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི. ཙིཏྟཝིཝེཀོཏི མཧགྒཏལོཀུཏྟརཙིཏྟཱནཾ ཀིལེསེཧི སུཉྙབྷཱཝོ, ཏུཙྪབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ.

ཨུཔདྷིཝིཝེཀོཏི ཀིལེསཀྑནྡྷཨབྷིསངྑཱརསངྑཱཏཱནཾ ཨུཔདྷཱིནཾ སུཉྙབྷཱཝོ. ཨུཔདྷིཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཔདྷི ཝུཙྩནྟི ཀིལེསཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. རཱགཱདཡོ ཡསྶ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཾ ཨུཔཏཱཔེནྟི ཝིབཱདྷེནྟཱིཏི ཀིལེསཱ ཙ. ཨུཔཱདཱནགོཙརཱ རཱུཔཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཙ. ཨུཔཱདཱནསམྦྷཱུཏཱ པུཉྙཱཔུཉྙཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཱ ཙ. ཨམཏནྟི ནཏྠི ཨེཏསྶ མརཎསངྑཱཏཾ མཏནྟི ཨམཏཾ, ཀིལེསཝིསཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨགདནྟིཔི ཨམཏཾ. སཾསཱརཡོནིགཏིཨུཔཔཏྟིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ སཾསིབྦཏི ཝིནཏཱིཏི ཏཎྷཱ ‘‘ཝཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཏཏྠ ནཏྠཱིཏི ནིབྦཱནཾ. ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཱནནྟི གཎསངྒཎིཀཱཡ ཨཔགཏསརཱིརཱནཾ. ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཱནནྟི ནེཀྑམྨེ ཀཱམཱདིཏོ ནིཀྑནྟེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཀེ ཨབྷིརཏཱནཾ ཏནྣིནྣཱནཾ. པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནནྟི ཨུཏྟམཔརིསུདྡྷབྷཱཝཕལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏཱནཾ. ‘‘ཨུཔཀྐིལེསཱབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཙིཏྟཱནཾ, ཀིལེསེཧི མུཏྟབྷཱཝེན པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནཾ. ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན པརིསུདྡྷཙིཏྟཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱན’’ནྟི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ནིརཱུཔདྷཱིནནྟི ཝིགཏཱུཔདྷཱིནཾ. ཝིསངྑཱརགཏཱནནྟི སངྑཱརཱརམྨཎཾ ཙཛིཏྭཱ ཝིགཏསངྑཱརཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨུཔགཏཱནཾ. ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨེཏྠཔི ཧི ནིབྦཱནམེཝ ‘‘ཝིསངྑཱར’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཝིདཱུརེཏི ཝིཝིདྷེ དཱུརེ. སུཝིདཱུརེཏི སུཊྛུ ཝིདཱུརེ. ན སནྟིཀེཏི ན སམཱིཔེ. ན སཱམནྟཱཏི ན ཨེཀཔསྶེ. ཨནཱསནྣེཏི ཨནཙྩནྟསམཱིཔེ. ཝིཝེཀཊྛེཏི ཨཏིདཱུརེ, ཝིགཏེཏི ཨཏྠོ. ཏཱདིསོཏི ཏཾསདིསོ. ཏསྶཎྛིཏོཏི ཏེན ཨཱཀཱརེན ཋིཏོ. ཏཔྤཀཱརོཏི ཏེན པཀཱརེན ཋིཏོ. ཏཔྤཊིབྷཱགོཏི ཏཾཀོཊྛཱསིཀོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཏྟབྷཱཝགུཧཱཡ ལགྒབྷཱཝེན ཏཱདིསོ. ཀིལེསེཧི ཚནྣབྷཱཝེན ཏསྶཎྛིཏོ. མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷབྷཱཝེན ཏཔྤཀཱརོ. ཏཱིཧི ཝིཝེཀེཧི དཱུརབྷཱཝེན ཏཔྤཊིབྷཱགོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

དུཔྤཧཱཡཱཏི སུཁེན པཧཱཏབྦཱ ན ཧོནྟི. དུཙྩཛྫཱཏི སུཁེན ཛཧིཏུཾ ན སཀྐཱ. དུཔྤརིཙྩཛྫཱཏི སབྦཱཀཱརེན ཛཧིཏུཾ ན སཀྐཱ. དུནྣིམྨདཡཱཏི ནིམྨདཾ ཨམདཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ. དུབྦིནིཝེཋཡཱཏི ཝིནིཝེཋནཾ མོཙནཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ. དུཏྟརཱཏི ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨཏིཀྐནྟུཾ ན སཀྐཱ. དུཔྤཏརཱཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཏརིཏུཾ ན སཀྐཱ. དུསྶམཏིཀྐམཱཏི དུཀྑེན ཨཏིཀྐམིཏབྦཱ. དུབྦིནིཝཏྟཱཏི ནིཝཏྟེཏུཾ དུཀྑཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཀཏིཝསེན དུཔྤརིཙྩཛྫཱ. གོཎཔཏཱསཾ ཝིཡ དུནྣིམྨདཡཱ. ནཱགཔཱསཾ ཝིཡ དུབྦིནིཝེཋཡཱ. གིམྷསམཡེ མརུཀནྟཱརཾ ཝིཡ དུཏྟརཱ དུཔྤཏརཱ. བྱགྒྷཔརིགྒཧིཏཱ ཨཊཝཱི ཝིཡ དུསྶམཏིཀྐམཱ. སམུདྡཝཱིཙི ཝིཡ དུབྦིནིཝཏྟཱཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

༨. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ པུན ཏཐཱཝིདྷཱནཾ སཏྟཱནཾ དྷམྨཏཾ ཨཱཝི ཀརོནྟོ ‘‘ཨིཙྪཱནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཙྪཱནིདཱནཱཏི ཏཎྷཱཧེཏུཀཱ. བྷཝསཱཏབདྡྷཱཏི སུཁཝེདནཱདིམྷི བྷཝསཱཏེན བདྡྷཱ. ཏེ དུཔྤམུཉྩཱཏི ཏེ བྷཝསཱཏཝཏྠུབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ. ཏེ ཝཱ ཏཏྠ བདྡྷཱ ཨིཙྪཱནིདཱནཱ སཏྟཱ དུཔྤམོཙཡཱ. ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱཏི ཨཉྙེ ཙ མོཙེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཀཱརཎཝཙནཾ ཝཱ ཨེཏཾ. ཏེ སཏྟཱ དུཔྤམུཉྩཱ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཉྙེན མོཙེཏབྦཱ ན ཧོནྟི. ཡདི སཏྟཱ མུཉྩེཡྻུཾ, སཀེན ཐཱམེན མུཉྩེཡྻུནྟི ཨཡམསྶ ཨཏྠོ. པཙྪཱ པུརེ ཝཱཔི ཨཔེཀྑམཱནཱཏི ཨནཱགཏེ ཨཏཱིཏེ ཝཱ ཀཱམེ ཨཔེཀྑམཱནཱ. ཨིམེ ཝ ཀཱམེ པུརིམེ ཝ ཛཔྤནྟི ཨིམེ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣེ ཀཱམེ པུརིམེ ཝཱ དུཝིདྷེཔི ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ བལཝཏཎྷཱཡ པཏྠཡམཱནཱ. ཨིམེསཉྩ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ‘‘ཏེ དུཔྤམུཉྩཱ ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱ’’ཏི ཨིམིནཱཝ སཧ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཨཔེཀྑམཱནཱ ཛཔྤཾ ཀིཾ ཀརོནྟི, ཀིཾ ཝཱ ཀཏཱཏི ན པཉྙཱཡེཡྻུཾ.

བྷཝསཱཏབདྡྷཱཏི བྷཝེ སཱཏཾ བྷཝསཱཏཾ, ཏེན བྷཝསཱཏེན སུཁསྶཱདེན བདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏཾ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀཾ བྷཝསཱཏཾ – སུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡོབྦནབྷཱཝོ ཡོབྦཉྙཾ. ཨརོགབྷཱཝོ ཨཱརོགྱཾ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ པཝཏྟབྷཱཝོ ཛཱིཝིཏཾ. ལཱབྷོཏི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷོ. ཡསོཏི པརིཝཱརོ. པསཾསཱཏི ཀིཏྟི. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ སུཁཾ. མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱཏི མནཝཌྜྷནཀཱ རཱུཔཱ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཙཀྑུསམྤདཱཏི ཙཀྑུསྶ སམྤདཱ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཀྑུ སམྤནྣཾ མཎིཝིམཱནེ ཨུགྒྷཱཊིཏསཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཡ ཁཱཡཏཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཾ སུཁསྶཱདཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཙཀྑུསམྤདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སོཏསམྤདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སཱཏབདྡྷཱ…པེ… ཝིབདྡྷཱཏི ཝིཝིདྷཱཀཱརེན བདྡྷཱ. ཨཱབདྡྷཱཏི ཝིསེསེན ཨཱདིཏོ བདྡྷཱ. ལགྒཱཏི ཨཱརམྨཎེན སདྡྷིཾ ཨཔྤིཏཱ. ལགྒིཏཱཏི ནཱགདནྟེ ཕཱཎིཏཝཱརཀོ ཝིཡ ལགྒིཏཱ. ཡམེཏྠ ཙ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ སཏྟོ ཝིསཏྟོཏིཨཱདིམྷི ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦཾ.

ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱཏི ན པརེཧི མོཀྑཱ. ཏེ ཝཱ བྷཝསཱཏཝཏྠཱུ དུཔྤམུཉྩཱཏི བྷཝེ སུཁསྶཱདཝཏྠུབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ ཏེ མུཉྩིཏུཾ དུཀྑཱ. སཏྟཱ ཝཱ ཨེཏྟོ དུམྨོཙཡཱཏི སཏྟཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏསྨཱ བྷཝསཱཏཝཏྠུཏོ མོཙེཏུཾ དུཀྑཱ.

དུརུདྡྷརཱཏི ཨུདྡྷརིཏུཾ དུཀྑཱ. དུསྶམུདྡྷརཱཏི སམནྟཏོ ཚིནྣཏཊེ ནརཀཱཝཱཊེ པཏིཏོ ཝིཡ ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ དུཀྑཱ. དུབྦུཊྛཱཔཡཱཏི ཨུཊྛཱཔེཏུཾ དུཀྑཱ. དུསྶམུཊྛཱཔཡཱཏི སུཁུམཨཏྟབྷཱཝཾ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཔནཾ ཝིཡ ཨུསྶཱཔེཏུཾ ཨཏིཝིཡ དུཀྑཱ.

ཏེ ཨཏྟནཱ པལིཔཔལིཔནྣཱཏི གམྦྷཱིརཀདྡམེ ཡཱཝ སཱིསཏོ ནིམུགྒཱ ན སཀྐོནྟི. པརཾ པལིཔཔལིཔནྣཾ ཨུདྡྷརིཏུནྟི ཨཔརཾ ཏཐེཝ ནིམུགྒཾ ཧཏྠེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. སོ ཝཏ ཙུནྡཱཏི སོཏི ཝཏྟབྦཱཀཱརཔུགྒལནིདྡེསོ. ཏསྶ ‘‘ཡོ’’ཏི ཨིམཾ ཨུདྡེསཝཙནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཡོ ཨཏྟནཱ པལིཔཔལིཔནྣོ, སོ ཝཏ, ཙུནྡ, པརཾ པལིཔཔལིཔནྣཾ ཨུདྡྷརིསྶཏཱིཏི. ཨེཝཾ སེསཔདེསུ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པལིཔཔལིཔནྣོཏི གམྦྷཱིརཀདྡམེ ནིམུགྒོ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ, ཙུནྡ, ཀོཙི པུརིསོ ཡཱཝ སཱིསཏོ གམྦྷཱིརཀདྡམེ ནིམུགྒོ, པརམྤི ཏཐེཝ ནིམུགྒཾ ཧཏྠེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷརིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ན ཧི ཏཾ ཀཱརཎམཏྠི, ཡེན སོ ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཡྻཱཏི. ཨདནྟོ ཨཝིནཱིཏོ ཨཔརིནིབྦུཏོཏི ཨེཏྠ པན ཨནིབྦིསེཝནཏཱཡ ཨདནྟོ. ཨསིཀྑིཏཝིནཡཏཱཡ ཨཝིནཱིཏོ. ཨནིབྦུཏཀིལེསཏཱཡ ཨཔརིནིབྦུཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཏཱདིསོ པརཾ དམེསྶཏི ནིབྦིསེཝནཾ ཀརིསྶཏི, ཝིནེསྶཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑཱཔེསྶཏི. པརིནིབྦཱཔེསྶཏི ཏསྶ ཀིལེསེ ནིབྦཱཔེསྶཏི.

ནཏྠཉྙོ ཀོཙཱིཏི ཨཉྙོ ཀོཙི པུགྒལོ མོཙེཏུཾ སམཏྠོ ནཏྠི. སཀེན ཐཱམེནཱཏི ཨཏྟནོ ཉཱཎཐཱམེན. བལེནཱཏི ཉཱཎབལེན. ཝཱིརིཡེནཱཏི ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙེཏསིཀཝཱིརིཡེན. པུརིསཔརཀྐམེནཱཏི པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནེན མཧནྟཝཱིརིཡེན.

ནཱཧཾ སཧིསྶཱམཱིཏི ཨཧཾ ན སཧིསྶཱམི ན སཀྐོམི, ན ཝཱཡམིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པམོཙནཱཡཱཏི པམོཙེཏུཾ. ཀཐཾཀཐིནྟི སཀངྑཾ. དྷོཏཀཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཏརེསཱིཏི ཏརེཡྻཱསི.

‘‘ཨཏྟནཱ ཧི ཀཏཾ པཱཔཾ, ཨཏྟནཱ སཾཀིལིསྶཏི;

ཨཏྟནཱ ཨཀཏཾ པཱཔཾ, ཨཏྟནཱཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི;

སུདྡྷཱི ཨསུདྡྷི པཙྩཏྟཾ, ནཱཉྙོ ཨཉྙཾ ཝིསོདྷཡེ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༦༥; ཀཐཱ. ༧༤༣) –

ཨེཏྠཱཡམཏྠོ – ཡེན ཨཏྟནཱ ཨཀུསལཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སོ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨཏྟནཱཝ སཾཀིལིསྶཏི. ཡེན པན ཨཏྟནཱ ཨཀཏཾ པཱཔཾ, སོ སུགཏིཉྩེཝ ཨགཏིཉྩ གཙྪནྟོ ཨཏྟནཱཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཀུསལཀམྨསངྑཱཏཱ སུདྡྷི ཨཀུསལཀམྨསངྑཱཏཱ ཙ ཨསུདྡྷི པཙྩཏྟཾ ཀཱརཀསཏྟཱནཾ ཨཏྟནིཡེཝ ཝིཔཙྩཏི. ཨཉྙོ པུགྒལོ ཨཉྙཾ པུགྒལཾ ན ཝིསོདྷཡེ ནེཝ ཝིསོདྷེཏི, ན ཀིལེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏིཊྛཏེཝ ནིབྦཱནནྟི ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ ཏིཊྛཏིཡེཝ. ནིབྦཱནགཱམིམགྒོཏི པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱཏོ པཊྛཱཡ ཨརིཡམགྒོ. ཏིཊྛཱམཧཾ སམཱདཔེཏཱཏི ཨཧཾ གཎྷཱཔེཏཱ པཏིཊྛཱཔེཏཱ ཏིཊྛཱམི. ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནཱཏི མཡཱ ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནཱ. ཨེཏྠ ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཝདནྟོ ཨོཝདཏི ནཱམ, ཨནུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨནུསཱསནྟོ ‘‘ཨཡསོཔི ཏེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན ཨནཱགཏཾ དསྶེནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སམྨུཁཱ ཝདནྟོཔི ཨོཝདཏི ནཱམ, པརམྨུཁཱ དཱུཏསཱསནཾ ཝཱ པེསེནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སཀིཾ ཝདནྟོཔི ཨོཝདཏི ནཱམ, པུནཔྤུནཾ ཝདནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. ཨོཝདནྟོ ཨེཝ ཝཱ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. ཨཔྤེཀཙྩེཏི ཨཔི ཨེཀཙྩེ, ཨེཀེཏི ཨཏྠོ. ཨཙྩནྟནིཊྛཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརཱདྷེནྟཱིཏི ཁཡཝཡསངྑཱཏཾ ཨནྟཾ ཨཏཱིཏནྟི ཨཙྩནྟཾ, ཨཙྩནྟཉྩ ཏཾ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཊྛཱནཏྟཱ ནིཊྛཉྩཱཏི ཨཙྩནྟནིཊྛཾ, ཨེཀནྟནིཊྛཾ, སཏཏནིཊྛནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཙྩནྟནིབྦཱནཾ ཨཱརཱདྷེནྟི སམྤཱདེནྟི. ནཱརཱདྷེནྟཱིཏི ན སམྤཱདེནྟི, ན པཊིལབྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཀྱཱཧནྟི ཨེཏེསུ ཀིཾ ཨཧཾ, ཀིཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ. མགྒཀྑཱཡཱིཏི པཊིཔདཱམགྒཀྑཱཡཱི. ཨཱཙིཀྑཏི ཀཐེཏི. ཨཏྟནཱ པཊིཔཛྫམཱནཱ མུཉྩེཡྻུནྟི པཊིཔཛྫནྟཱ མཡཾ མུཉྩེཡྻུཾ.

ཨཏཱིཏཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨཏཱིཏཾ པཊིཙྩ. ཀཐཾ པུརེ ཨཔེཀྑཾ ཀརོཏཱིཏི ཀེན པཀཱརེན ཨིཀྑཾ ཨོལོཀནཾ ཀརོཏི. ཨེཝཾརཱུཔོ ཨཧོསིནྟི དཱིགྷརསྶཨཎུཀཐཱུལཱདིཝསེན ཨེཝཾཛཱཏིཀོ ཨེཝརཱུཔོ ཨབྷཝིཾ. ཏཏྠ ནནྡིཾ སམནྣཱནེཏཱིཏི ཏསྨིཾ རཱུཔཱརམྨཎེ ཏཎྷཾ སམྨཱ ཨཱནཡཏི ཨུཔནེཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

‘‘ཨིཏི མེ ཙཀྑཱུ’’ཏིཨཱདཡོ ཝཏྠུཨཱརམྨཎཝསེན ཏཎྷུཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཨིཏི རཱུཔཱཏཱིཏི ཨེཝཾ རཱུཔཱ ཨིཏི. ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔཊིབདྡྷནྟི ཏེསུ ཙཀྑུརཱུཔེསུ དུབྦལསངྑཱཏོ ཚནྡོ ཙ བལཝསངྑཱཏོ རཱགོ ཙ, ཏེན ཚནྡརཱགེན པཊིབདྡྷཾ ཨལླཱིནཾ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཛཝནཙིཏྟཾ. ཚནྡརཱགཔཊིབདྡྷཏྟཱ ཝིཉྙཱཎསྶཱཏི ཏསྶ ཛཝནཝིཉྙཱཎསྶ ཚནྡརཱགེན བདྡྷབྷཱཝཱ. ཏདབྷིནནྡཏཱིཏི ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཏཎྷཱཝསེན ཨབྷིནནྡཏི.

ཡཱནིསྶ ཏཱནཱིཏི ཡཱནི ཨསྶ ཏཱནི. པུབྦེཏི ཨཏཱིཏེ. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ. ཧསིཏལཔིཏཀཱིལི༹ཏཱནཱིཏི དནྟཝིདཾསཱདིཧསིཏཱནི ཙ, ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ལཔིཏཱནི ཙ, ཀཱཡཁིཌྜཱདིཀཱིལི༹ཏཱནི ཙ. ཏདསྶཱདེཏཱིཏི ཏཾ ཨསྶཱདཡཏི ཨསྶཱདཾ ཝིནྡཏི སཱདིཡཏི. ཏཾ ནིཀཱམེཏཱིཏི ཏཾ ནིཀཱམཡཏི པཙྩཱསཱིསཏི. ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཏུཊྛིཾ པཱཔུཎཱཏི.

སིཡནྟི བྷཝེཡྻཾ. ཨཔྤཊིལདྡྷསྶ པཊིལཱབྷཱཡཱཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཱཔུཎནཏྠཱཡ. ཙིཏྟཾ པཎིདཧཏཱིཏི ཙིཏྟཾ ཋཔེཏི. ཙེཏསོ པཎིདྷཱནཔཙྩཡཱཏི ཙིཏྟསྶ ཋཔནཀཱརཎཱ.

སཱིལེན ཝཱཏི པཉྩསཱིལཱདིསཱིལེན ཝཱ. ཝཏེན ཝཱཏི དྷུཏངྒསམཱདཱནེན ཝཱ. ཏཔེན ཝཱཏི ཝཱིརིཡསམཱདཱནེན ཝཱ. བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱཏི མེཐུནཝིརཏིཡཱ ཝཱ. དེཝོ ཝཱཏི མཧཱནུབྷཱཝོ དེཝརཱཛཱ ཝཱ. དེཝཉྙཏརོ ཝཱཏི ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཝཱ.

ཛཔྤནྟཱཏི གུཎཝསེན ཀཐེནྟཱ. པཛཔྤནྟཱཏི པཀཱརེན ཀཐེནྟཱ. ཨབྷིཛཔྤནྟཱཏི ཝིསེསེན ཀཐེནྟཱ, ཨུཔསགྒཝསེན ཝཱ ཝཌྜྷིཏཾ.

༩. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཙ ཏཐཱཝིདྷཱནཾ དྷམྨཏཾ ཨཱཝི ཀཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ པཱཔཀརཎཾ ཨཱཝི ཀརོནྟོ ‘‘ཀཱམེསུ གིདྡྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཏེ སཏྟཱ ཀཱམེསུ པརིབྷོགཏཎྷཱཡ གིདྡྷཱ, པརིཡེསནཱདིམནུཡུཏྟཏྟཱ པསུཏཱ, སམྨོཧམཱཔནྣཏྟཱ པམཱུལ༹ྷཱ, ཨཝགམནཏཱཡ མཙྪརིཡཏཱཡ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡཏཱཡ ཙ ཨཝདཱནིཡཱ, ཀཱཡཝིསམཱདིམྷི ཝིསམེ ནིཝིཊྛཱ, ཨནྟཀཱལེ མརཎདུཀྑཱུཔནཱིཏཱ, ‘‘ཀིཾསུ བྷཝིསྶཱམ ཨིཏོ ཙུཏཱསེ’’ཏི པརིདེཝཡནྟཱིཏི.

གིདྡྷཱཏི ཀཱམརཱགེན གིདྡྷཱ. གདྷིཏཱཏི སངྐཔྤརཱགེན པཙྩཱསཱིསམཱནཱ ཧུཏྭཱ གདྷིཏཱ. མུཙྪིཏཱཏི ཀཱམཏཎྷཱཡ མུཙྪཱཔརེཏཱ. ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱཏི ཀཱམནནྡིཡཱ ཨདྷིཨོསནྣཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཱ. ལགྒཱཏི ཀཱམསིནེཧེན ཨལླཱིནཱ. ལགྒིཏཱཏི ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཨེཀཱིབྷཱུཏཱ. པལིབུདྡྷཱཏི ཀཱམསཉྙཱཡ ཨཱཝཊྚིཏཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘དིཊྛིདསྶནེ གིདྡྷཱ. ཨབྷིཎྷདསྶནེ གདྷིཏཱ. སཾསགྒཀིརིཡསྨིཾ མུཙྪིཏཱ. ཝིསྶཱསཀིརིཡསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱ. སིནེཧཝལ༹ཉྫསྨིཾ ལགྒཱ. དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིམྷི ལགྒིཏཱ. ཨཔརཱཔརཾ ཨམུཉྩམཱནཱ ཧུཏྭཱ པལིབུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨེསནྟཱིཏི པཙྩཱསཱིསནྟི. གཝེསནྟཱིཏི མགྒཡནྟི. པརིཡེསནྟཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ཨིཙྪནྟི པཏྠེནྟི. ཨཐ ཝཱ དིཊྛཱརམྨཎེ སུབྷཱསུབྷཾ ཨཏྠི, ནཏྠཱིཏི ཨེསནྟི. སུབྷཱསུབྷཱརམྨཎེ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝལ༹ཉྫནཏྠཱཡ པིཡཾ ཀརོནྟཱ གཝེསནྟི. ཙིཏྟཝསེན ཨེསནྟི. པཡོགཝསེན གཝེསནྟི. ཀརཎཝསེན པརིཡེསནྟི. ཏེ དུཝིདྷེ ཀཱམེ པཊིཙྩ ཨོཏརིཏྭཱ ཙརནྟཱིཏི ཏཙྩརིཏཱ. ཏེ ཙ ཀཱམེ བཧུལཾ ཡེབྷུཡྻེན ཝཌྜྷེནྟི པཝཏྟཡནྟཱིཏི ཏབྦཧུལཱ. ཏེ ཙ ཀཱམེ གརུཾ ཀཏྭཱ རཧནྟཱིཏི ཏགྒརུཀཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ ནིནྣཱ ནམིཏཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཏནྣིནྣཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ སནྣིནྣཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཏཔྤོཎཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ ཨཝལམྦིཏཱ ཧུཏྭཱ ཏེསུཡེཝ ནམིཏཱ ཝསནྟཱིཏི ཏཔྤབྦྷཱརཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ ཨཝཏྠརིཏྭཱ མུཙྪཱཔརེཏཔྤསངྒཱ ཧུཏྭཱ ཝདནྟཱིཏི ཏདདྷིམུཏྟཱ. ཏེ ཙ ཀཱམེ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཏདདྷིཔཏེཡྻཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཱརམྨཎསྶ ཨིཊྛབྷཱཝེན ཏཙྩརིཏཱ. ཨཱརམྨཎསྶ ཀནྟབྷཱཝེན ཏབྦཧུལཱ. ཨཱརམྨཎསྶ མནཱཔབྷཱཝེན ཏགྒརུཀཱ. ཨཱརམྨཎསྶ པིཡབྷཱཝེན ཏནྣིནྣཱ. ཨཱརམྨཎསྶ ཀཱམུཔསཾཧིཏབྷཱཝེན ཏཔྤོཎཱ. ཨཱརམྨཎསྶ རཛནཱིཡབྷཱཝེན ཏཔྤབྦྷཱརཱ. ཨཱརམྨཎསྶ མུཙྪནཱིཡབྷཱཝེན ཏདདྷིམུཏྟཱ. ཨཱརམྨཎསྶ བནྡྷནཱིཡབྷཱཝེན ཏདདྷིཔཏེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

རཱུཔེ པརིཡེསནྟཱིཏིཨཱདཱིསུ པརིཡེསནྟཱིཏི ཨལདྡྷསྶ ལཱབྷཱཡ ཨེསནཝསེན. པཊིལབྷནྟཱིཏི ཧཏྠགཏཝསེན. པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཝལ༹ཉྫནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ. ཀལཧཾ ཝིཝཱདཾ ཀརོཏཱིཏི ཀལཧཀཱརཀོ. ཏསྨིཾ ནིཡུཏྟོཏི ཀལཧཔསུཏོ. ཀམྨཀཱརཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གོཙརེ ཙརནྟོཏི ཝེསིཡཱདིགོཙརེ, སཏིཔཊྛཱནཱདིགོཙརེ ཝཱ ཙརམཱནོ. ཏེསུ ནིཡུཏྟོ གོཙརཔསུཏོ. ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཛྷཱནཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཛྷཱཡཱི. ཏསྨིཾ ནིཡུཏྟོ ཛྷཱནཔསུཏོ.

ཨཝགཙྪནྟཱིཏི ཨཔཱཡཾ གཙྪནྟི. མཙྪརིནོཏི སཀསམྤཏྟིཾ ནིགུཧནྟཱ. ཝཙནནྟི ཀཐནཾ. བྱཔཐནྟི ཝཱཀྱཔཐཾ. དེསནནྟི ཝིསྶཛྫནཨོཝཱདཾ. ཨནུསིཊྛིནྟི ཨནུསཱསནིཾ. ནཱདིཡནྟཱིཏི ན གཎྷནྟི ན གརུཾ ཀརོནྟི. ‘‘ན པཊིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སོཡེཝ ཨཏྠོ. ཝཏྠུཏོ མཙྪརིཡདསྶནཏྠཾ ‘‘པཉྩ མཙྪརིཡཱནི ཨཱཝཱསམཙྪརིཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱཝཱསེ མཙྪརིཡཾ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཝཱསོ ནཱམ སཀལཱརཱམོཔི པརིཝེཎམྤི ཨེཀོཝརཀོཔི རཏྟིཊྛཱནཱདཱིནིཔི. ཏེསུ ཝསནྟཱ སུཁཾ ཝསནྟི, པཙྩཡེ ལབྷནྟི. ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝཏྟསམྤནྣསྶེཝ པེསལསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཏྠ ཨཱགམནཾ ན ཨིཙྪཏི, ཨཱགཏོཔི ‘‘ཁིཔྤཾ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཨིདཾ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ ནཱམ. བྷཎྜནཀཱརཀཱདཱིནཾ པན ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨནིཙྪཏོ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ ནཱམ ན ཧོཏི.

ཀུལནྟི ཨུཔཊྛཱཀཀུལམྤི ཉཱཏིཀུལམྤི. ཏཏྠ ཨཉྙསྶ ཨུཔསངྐམནཾ ཨནིཙྪཏོ ཀུལམཙྪརིཡཾ ཧོཏི. པཱཔཔུགྒལསྶ པན ཨུཔསངྐམནཾ ཨནིཙྪཏོཔི མཙྪརིཡཾ ནཱམ ན ཧོཏི. སོ ཧི ཏེསཾ པསཱདབྷེདཱཡ པཊིཔཛྫཏི. པསཱདཾ རཀྑིཏུཾ སམཏྠསྶེཝ པན བྷིཀྑུནོ ཏཏྠ ཨུཔསངྐམནཾ ཨནིཙྪཏོ མཙྪརིཡཾ ནཱམ ཧོཏི.

ལཱབྷོཏི ཙཏུཔཙྩཡལཱབྷོཝ. ཏཾ ཨཉྙསྨིཾ སཱིལཝནྟེཡེཝ ལབྷནྟེ ‘‘མཱ ལབྷཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ ལཱབྷམཙྪརིཡཾ ཧོཏི. ཡོ པན སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི, ཨཔརིབྷོགདུཔྤརིབྷོགཱདིཝསེན ཝིནཱསེཏི, པཱུཏིབྷཱཝཾ གཙྪནྟམྤི ཨཉྙསྶ ན དེཏི, ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཙེ ཨིམཾ ཨེས ན ལབྷེཡྻ, ཨཉྙོ སཱིལཝཱ ལབྷེཡྻ, པརིབྷོགཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ མཙྪརིཡཾ ནཱམ ནཏྠི.

ཝཎྞོ ནཱམ སརཱིརཝཎྞོཔི གུཎཝཎྞོཔི. ཏཏྠ སརཱིརཝཎྞེ མཙྪརཱི ‘‘པརོ པཱསཱདིཀོ རཱུཔཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏཾ ན ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི. གུཎཝཎྞམཙྪརཱི པརསྶ སཱིལེན དྷུཏངྒེན པཊིཔདཱཡ ཨཱཙཱརེན ཝཎྞཾ ན ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི.

དྷམྨོཏི པརིཡཏྟིདྷམྨོ ཙ པཊིཝེདྷདྷམྨོ ཙ. ཏཏྠ ཨརིཡསཱཝཀཱ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ན མཙྪརཱཡནྟི, ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷདྷམྨེ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ པཊིཝེདྷཾ ཨིཙྪནྟི. ཏཾ པན པཊིཝེདྷཾ ‘‘པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨིཙྪནྟི, ཏནྟིདྷམྨེཡེཝ པན དྷམྨམཙྪརིཡཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེན སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཡཾ གུལ༹ྷཾ གནྠཾ ཝཱ ཀཐཱམགྒཾ ཝཱ ཛཱནཱཏི, ཏཾ ཨཉྙེ ན ཛཱནཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཡོ པན པུགྒལཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ དྷམྨཱནུགྒཧེན དྷམྨཾ ཝཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ པུགྒལཱནུགྒཧེན ན དེཏི, ཨཡཾ དྷམྨམཙྪརཱི ནཱམ ན ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལོལོ ཧོཏི, ཀཱལེན སམཎོ ཧོཏི, ཀཱལེན བྲཱཧྨཎོ, ཀཱལེན ནིགཎྛོ. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ‘‘ཨཡཾ པུགྒལོ པཝེཎིཨཱགཏཾ ཏནྟིཾ སཎྷཾ སུཁུམཾ དྷམྨནྟརཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཱལུལེ༹སྶཏཱི’’ཏི ན དེཏི, ཨཡཾ པུགྒལཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ དྷམྨཱནུགྒཧེན ན དེཏི ནཱམ. ཡོ པན ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ སཎྷོ སུཁུམོ, སཙཱཡཾ པུགྒལོ གཎྷིསྶཏི, ཨཉྙཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝི ཀཏྭཱ ནསྶིསྶཏཱི’’ཏི ན དེཏི, ཨཡཾ དྷམྨཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ པུགྒལཱནུགྒཧེན ན དེཏི ནཱམ. ཡོ པན ‘‘སཙཱཡཾ ཨིམཾ དྷམྨཾ གཎྷིསྶཏི, ཨམྷཱཀཾ སམཡཾ བྷིནྡིཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ན དེཏི, ཨཡཾ དྷམྨམཙྪརཱི ནཱམ ཧོཏི.

ཨིམེསུ པཉྩསུ མཙྪརིཡེསུ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡེན ཏཱཝ ཡཀྑོ ཝཱ པེཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཏསྶེཝ ཨཱཝཱསསྶ སངྐཱརཾ སཱིསེན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཝིཙརཏི. ཀུལམཙྪརིཡེན ཏསྨིཾ ཀུལེ ཨཉྙེསཾ དཱནམཱནནཱདཱིནི ཀརོནྟེ དིསྭཱ ‘‘བྷིནྣཾ ཝཏིདཾ ཀུལཾ མམཱ’’ཏི ཙིནྟཡཏོ ལོཧིཏམྤི མུཁཏོ ཨུགྒཙྪཏི, ཀུཙྪིཝིརེཙནམྤི ཧོཏི, ཨནྟཱནིཔི ཁཎྜཱཁཎྜཱནི ཧུཏྭཱ ནིཀྑམནྟི. ལཱབྷམཙྪརིཡེན སངྒྷསྶ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ སནྟཀེ ལཱབྷེ མཙྪརཱཡིཏྭཱ པུགྒལིཀཔརིབྷོགཾ ཝིཡ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཡཀྑོ ཝཱ པེཏོ ཝཱ མཧཱཨཛགརོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཏི. སརཱིརཝཎྞགུཎཝཎྞམཙྪརེན པན པརིཡཏྟིདྷམྨམཙྪརིཡེན ཙ ཨཏྟནོཝ ཝཎྞཾ ཝཎྞེཏི, པརེསཾ ཝཎྞེ ‘‘ཀིཾ ཝཎྞོ ཨེསོ’’ཏི ཏཾ ཏཾ དོསཾ ཝདནྟོ པརིཡཏྟིདྷམྨཉྩ ཀསྶཙི ཀིཉྩི ཨདེནྟོ དུབྦཎྞོ ཙེཝ ཨེལ༹མཱུགོ ཙ ཧོཏི.

ཨཔི ཙ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡེན ལོཧགེཧེ པཙྩཏི, ཀུལམཙྪརིཡེན ཨཔྤལཱབྷོ ཧོཏི, ལཱབྷམཙྪརིཡེན གཱུཐནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི, ཝཎྞམཙྪརིཡེན བྷཝེ བྷཝེ ནིབྦཏྟསྶ ཝཎྞོ ནཱམ ན ཧོཏི, དྷམྨམཙྪརིཡེན ཀུཀྐུལ༹ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏཱིཏི.

མཙྪརཱཡནཝསེན མཙྪརིཡཾ. མཙྪརཱཡནཱཀཱརོ མཙྪརཱཡནཱ. མཙྪརེན ཨཡིཏསྶ མཙྪེརསམངྒིནོ བྷཱཝོ མཙྪརཱཡིཏཏྟཾ. ‘‘མཡ྄ཧམེཝ ཧོནྟུ, མཱ ཨཉྙསྶཱ’’ཏི སབྦཱཔི ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡོ བྱཱཔེཏུཾ ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཝིཝིཙྪོ, ཝིཝིཙྪསྶ བྷཱཝོ ཝེཝིཙྪཾ, མུདུམཙྪརིཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཀདརིཡོ ཝུཙྩཏི ཨནཱདརོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀདརིཡཾ, ཐདྡྷམཙྪརིཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ པརམྤི པརེསཾ དདམཱནཾ ནིཝཱརེཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཀདརིཡོ པཱཔསངྐཔྤོ, མིཙྪཱདིཊྛིཨནཱདརོ;

དདམཱནཾ ནིཝཱརེཏི, ཡཱཙམཱནཱན བྷོཛན’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༡༣༢);

ཡཱཙཀེ དིསྭཱ ཀཊུཀབྷཱཝེན ཙིཏྟཾ ཨཉྩཏི སངྐོཙེཏཱིཏི ཀཊུཀཉྩུཀོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀཊུཀཉྩུཀཏཱ. ཨཔརོ ནཡོ – ཀཊུཀཉྩུཀཏཱ ཝུཙྩཏི ཀཊཙྪུགྒཱཧོ. སམཏིཏྟིཀཔུཎྞཱཡ ཧི ཨུཀྑལིཡཱ བྷཏྟཾ གཎྷནྟོ སབྦཏོབྷཱགེན སངྐུཊིཏེན ཨགྒཀཊཙྪུནཱ གཎྷཱཏི པཱུརེཏྭཱ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝཾ མཙྪརིཔུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ སངྐུཙཏི, ཏསྨིཾ སངྐུཙིཏེ ཀཱཡོཔི ཏཐེཝ སངྐུཙཏི པཊིཀུཊཏི པཊིནིཝཊྚཏི ན སམྤསཱརཱིཡཏཱིཏི མཙྪེརཾ ‘‘ཀཊུཀཉྩུཀཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨགྒཧིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶཱཏི པརེསཾ ཨུཔཀཱརཀརཎེ དཱནཱདིནཱ ཨཱཀཱརེན ཡཐཱ ན སམྤསཱརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཨཱཝརིཏྭཱ གཧིཏབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ. ཡསྨཱ པན མཙྪརིཔུགྒལོ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པརེསཾ ཨདཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, པརསནྟཀཾ གཎྷིཏུཀཱམོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶཱ’’ཏི པཝཏྟིཝསེནསྶ ཨཏྟསམྤཏྟིནིགཱུཧནལཀྑཎཏཱ པརསམྤཏྟིགྒཧཎལཀྑཎཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཁནྡྷམཙྪརིཡམྤི མཙྪརིཡནྟི ཨཏྟནོ པཉྩཀྑནྡྷསངྑཱཏཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ ‘‘ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶཱ’’ཏི པཝཏྟཾ མཙྪརིཡཾ ཁནྡྷམཙྪརིཡཾ ནཱམ. དྷཱཏུཨཱཡཏནམཙྪརིཡེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གཱཧོཏི གཱཧནིཙྪཡཝསེན གཧཎཾ. ཨཝདཉྙུཏཱཡཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷཱནམྤི ཀཐིཏཾ ཨཛཱནནབྷཱཝེན. ཡཱཙཀཱནཾ ཨདདམཱནོ ཧི ཏེཧི ཀཐིཏཾ ན ཛཱནཱཏི ནཱམ. ཛནཱ པམཏྟཱཏི སཏིཝིཔྤཝཱསཱ ཛནཱ. ཝཙནནྟི སངྑེཔཝཙནཾ. བྱཔྤཐནྟི ཝིཏྠཱརཝཙནཾ. དེསནནྟི ཨུཔམཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྠསནྡསྶནཝཙནཾ. ཨནུསིཊྛིནྟི པུནཔྤུནཾ སཾལཀྑཱཔནཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ དསྶེཏྭཱ ཀཐནཾ ཝཙནཾ ནཱམ. གཎྷཱཔེཏྭཱ ཀཐནཾ བྱཔྤཐཾ ནཱམ. ཏོསེཏྭཱ ཀཐནཾ དེསནཾ ནཱམ. པདསྶེཏྭཱ ཀཐནཾ ཨནུསིཊྛི ནཱམ. ཨཐ ཝཱ པརིཏཱཔདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ ཝཙནཾ ནཱམ. པརིལཱ༹ཧདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ བྱཔྤཐཾ ནཱམ. ཨཔཱཡདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ དེསནཾ ནཱམ. བྷཝདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ ཨནུསིཊྛི ནཱམ. ཨཐ ཝཱ དུཀྑསཙྩཔརིཉྙཱཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ ཝཙནཾ. སམུདཡསཙྩཔཧཱནཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ བྱཔྤཐཾ. ནིརོདྷསཙྩསཙྪིཀིརིཡཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ དེསནཾ. མགྒསཙྩབྷཱཝནཱཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ ཨནུསིཊྛཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ན སུསྶུསནྟཱིཏི ན སུཎནྟི. ན སོཏཾ ཨོདཧནྟཱིཏི སཝནཏྠཾ ཀཎྞསོཏཾ ན ཋཔེནྟི. ན ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟཱིཏི ཛཱནནཏྠཾ ཙིཏྟཾ ན པཏིཊྛཔེནྟི. ཨནསྶཝཱཏི ཨོཝཱདཾ ཨསུཎམཱནཱ. ཨཝཙནཀརཱཏི སུཎམཱནཱཔི ཝཙནཾ ན ཀརོནྟཱིཏི ཨཝཙནཀརཱ. པཊིལོམཝུཏྟིནོཏི པཊཱཎཱི ཧུཏྭཱ པཝཏྟནཀཱ. ཨཉྙེནེཝ མུཁཾ ཀརོནྟཱིཏི ཀརོནྟཱཔི མུཁཾ ན དེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིསམེཏི ཀཱཡསུཙརིཏཱདིསམྨཏསྶ སམསྶ པཊིཔཀྑཏྟཱ ཝིསམཾ, ཏསྨིཾ ཝིསམེ. ནིཝིཊྛཱཏི པཝིཊྛཱ དུནྣཱིཧརཱ. ཀཱཡཀམྨེཏི ཀཱཡཏོ པཝཏྟེ, ཀཱཡེན ཝཱ པཝཏྟེ ཀཱཡཀམྨེ. ཝཙཱིཀམྨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨམནོཀམྨཱནི དུཙྩརིཏཝསེན ཝིབྷཏྟཱནི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ དསཨཀུསལཀམྨཔཐཝསེན ཝིབྷཏྟཱཏི ཉཱཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ སཱདྷཱརཎཔདཝཎྞནཱ, ཨསཱདྷཱརཎེསུ པན པཱཎསྶ ཨཏིཔཱཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ, པཱཎཝདྷོ པཱཎགྷཱཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎོཏི ཙེཏྠ ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ, པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཏསྨིཾ པན པཱཎེ པཱཎསཉྙིནོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཏཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔཝཏྟཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. སོ གུཎཝིརཧིཏེསུ ཏིརཙྪཱནགཏཱདཱིསུ པཱཎེསུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱསརཱིརེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ, པཡོགསམཏྟེཔི ཝཏྠུམཧནྟཏཱཡ. གུཎཝནྟེསུ མནུསྶཱདཱིསུ ཨཔྤགུཎེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫོ. སརཱིརགུཎཱནཾ པན སམབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པཱཎོ པཱཎསཉྙིཏཱ ཝདྷཀཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐམོ ཏེན མརཎནྟི. ཚཔྤཡོགཱ – སཱཧཏྠིཀོ ཨཱཎཏྟིཀོ ནིསྶགྒིཡོ ཐཱཝརོ ཝིཛྫཱམཡོ ཨིདྡྷིམཡོཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ཝིཏྠཱརིཡམཱནེ ཨཏིཔཔཉྩོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནཾ ན ཝིཏྠཱརཡིསྶཱམ. ཨཉྙཉྩ ཨེཝརཱུཔཾ, ཨཏྠིཀེཧི པན སམནྟཔཱསཱདིཀཾ ཝིནཡཊྛཀཐཾ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༢.༡༧༢) ཨོལོཀེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

ཨདིནྣསྶ ཨཱདཱནཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ, པརསྶ ཧརཎཾ ཐེཡྻཾ ཙོརིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨདིནྣནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ, ཡཏྠ པརོ ཡཐཱཀཱམཀཱརིཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨདཎྜཱརཧོ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པན པརཔརིགྒཧིཏེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཏཾ ཧཱིནེ པརསནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, པཎཱིཏེ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཀསྨཱ? ཝཏྠུཔཎཱིཏཏཱཡ, ཝཏྠུསམཏྟེ སཏི གུཎཱདྷིཀཱནཾ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཏཾ ཏཾ གུཎཱདྷིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཧཱིནགུཎསྶ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརཔརིགྒཧིཏཾ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིཏཱ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐམོ ཏེན ཧརཎནྟི. ཚཔྤཡོགཱ སཱཧཏྠིཀཱདཡོཝ. ཏེ ཙ ཁོ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཐེཡྻཱཝཧཱརོ པསཡ྄ཧཱཝཧཱརོ པཊིཙྪནྣཱཝཧཱརོ པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ ཀུསཱཝཧཱརོཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨཝཧཱརཱནཾ ཝསེན པཝཏྟནྟི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ ཝུཏྟོ.

ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོཏི ཨེཏྠ པན ཀཱམེསཱུཏི མེཐུནསམཱཙཱརེསུ. མིཙྪཱཙཱརོཏི ཨེཀནྟནིནྡིཏོ ལཱམཀཱཙཱརོ. ལཀྑཎཏོ པན ཨསདྡྷམྨསེཝནཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཝཱིཏིཀྐམཙེཏནཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ.

ཏཏྠ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ པུརིསཱནཾ ཏཱཝ མཱཏུརཀྑིཏཱ པིཏུརཀྑིཏཱ མཱཏཱཔིཏུརཀྑིཏཱ བྷཱཏུརཀྑིཏཱ བྷགིནིརཀྑིཏཱ ཉཱཏིརཀྑིཏཱ གོཏྟརཀྑིཏཱ དྷམྨརཀྑིཏཱ སཱརཀྑཱ སཔརིདཎྜཱཏི མཱཏུརཀྑིཏཱདཡོ དས, དྷནཀྐཱིཏཱ ཚནྡཝཱསིནཱི བྷོགཝཱསིནཱི པཊཝཱསིནཱི ཨོདཔཏྟཀིནཱི ཨོབྷཏཙུམྦཊཀཱ དཱསཱི ཙ བྷརིཡཱ ཀམྨཀཱརཱི ཙ བྷརིཡཱ དྷཛཱཧཊཱ མུཧུཏྟིཀཱཏི ཨེཏཱ དྷནཀྐཱིཏཱདཡོ དསཱཏི ཝཱིསཏི ཨིཏྠིཡོ. ཨིཏྠཱིསུ པན དྭཱིནྣཾ སཱརཀྑསཔརིདཎྜཱནཾ དསནྣཉྩ དྷནཀྐཱིཏཱདཱིནནྟི དྭཱདསནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཨཉྙེ པུརིསཱ, ཨིདཾ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ.

སོ པནེས མིཙྪཱཙཱརོ སཱིལཱདིགུཎརཧིཏེ ཨགམནཱིཡཊྛཱནེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – ཨགམནཱིཡཝཏྠུ ཏསྨིཾ སེཝནཙིཏྟཾ སེཝནཔཡོགོ མགྒེན མགྒཔཊིཔཏྟིཨདྷིཝཱསནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོ ཨེཝ.

མུསཱཏི ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫནཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱ. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. ཨཔརོ ནཡོ – མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ. ཝཱདོཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ. ལཀྑཎཏོ པན ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. སོ ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཨཔི ཙ གཧཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཀྑིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྠབྷཉྫནཏྠཾ ཝུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫོ. པབྦཛིཏཱནཾ ཨཔྤཀམྤི ཏེལཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཧསཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཨཛྫ གཱམེ ཏེལཾ ནདཱི མཉྙེ སནྡཏཱི’’ཏི པཱུརཎཀཐཱནཡེན པཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨདིཊྛཾཡེཝ པན དིཊྛནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝདནྟཱནཾ མཧཱསཱཝཛྫོ.

ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – ཨཏཐཾ ཝཏྠུ ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོཝ. སོ ཙ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པརཝིསཾཝཱདཀཀིརིཡཱཀརཎེ དཊྛབྦོ. ཏཱཡ ཙེ ཀིརིཡཱཡ པརོ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཨཡཾ ཀིརིཡསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱཀྑཎེཡེཝ མུསཱཝཱདཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི.

པིསུཎཝཱཙཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ པརསྶ ཙ སུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཝཱཙཱ. ཡཱཡ པན ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ ཀརོཏི, ཡཱ ཝཱཙཱ སཡམྤི ཕརུསཱ ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡངྒམཱ, ཨཡཾ ཕརུསཝཱཙཱ. ཡེན སམྥཾ པལཔཏི ནིརཏྠཀཾ, སོ སམྥཔྤལཱཔོ. ཏེསཾ མཱུལབྷཱུཏཱཔི ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱདིནཱམམེཝ ལབྷཏི, སཱ ཨེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི.

ཏཏྠ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ པརེསཾ ཝཱ བྷེདཱཡ ཨཏྟནོ པིཡཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱ. སཱ ཡསྶ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ.

ཏསྶཱ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – བྷིནྡིཏབྦོ པརོ ‘‘ཨིཏི ཨིམེ ནཱནཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱ ཝཱ, ‘‘ཨིཏི ཨཧཾ པིཡོ བྷཝིསྶཱམི ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི ཝིཡཀམྱཏཱ ཝཱ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, ཏསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི.

པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཝཱཙཱ. མམྨཙྪེདཀོཔི པཡོགོ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཀདཱཙི པུཏྟཀེ ཨེཝམྤི ཝདནྟི ‘‘ཙོརཱ ཝོ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི, ཨུཔྤལཔཏྟམྤི ཙ ནེསཾ ཨུཔརི པཏནྟཾ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཙ ཀདཱཙི ནིསྶིཏཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཨཧིརིཀཱ ཨནོཏྟཔྤིནོ ཙརནྟི, ནིདྡྷམཐ ནེ’’ཏི. ཨཐ ཙ ནེསཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི. ཡཐཱ ཙ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝཙནསཎྷཏཱཡ ཨཕརུསཝཱཙཱཔི ན ཧོཏི. ན ཧི མཱརཱཔེཏུཀཱམསྶ ‘‘ཨིམཾ སུཁཾ སཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨཕརུསཝཱཙཱ ཧོཏི, ཙིཏྟཕརུསཏཱཡ པནེསཱ ཕརུསཝཱཙཱཝ, སཱ ཡཾ སནྡྷཱཡ པཝཏྟིཏཱ. ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཏཡོ སམྦྷཱརཱ – ཨཀྐོསིཏབྦོ པརོ ཀུཔིཏཙིཏྟཾ ཨཀྐོསནནྟི.

ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ སམྥཔྤལཱཔོ. སོ ཨཱསེཝནམནྡཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཱསེཝནམཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིནིརཏྠཀཀཐཱཔུརེཀྑཱརཏཱ ཏཐཱརཱུཔཱིཀཐཱཀཐནཉྩཱཏི.

ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ, པརབྷཎྜཱབྷིམུཁཱི ཧུཏྭཱ ཏནྣིནྣཏཱཡ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིདཾ མམཱསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ པརབྷཎྜཱབྷིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎཱ. ཨདིནྣཱདཱནཾ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ. ཏསྶཱ དྭེ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརབྷཎྜཾ ཨཏྟནོ པརིཎཱམནཉྩཱཏི. པརབྷཎྜཝཏྠུཀེ ཧི ལོབྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏིདཾ མམཱསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ན པརིཎཱམེཏི.

ཧིཏསུཁཾ བྱཱཔཱདཡཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ, སོ པརཝིནཱསཱཡ མནོཔདོསལཀྑཎོ. ཕརུསཝཱཙཱ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ མཧཱསཱཝཛྫོ ཙ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརསཏྟོ ཙ ཏསྶ ཙ ཝིནཱསཙིནྟཱཏི. པརསཏྟཝཏྠུཀེ ཧི ཀོདྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ཨུཙྪིཛྫེཡྻ ཝིནསྶེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཝིནཱསཾ ན ཙིནྟེསི.

ཡཐཱབྷུཙྩགཧཎཱབྷཱཝེན མིཙྪཱ པསྶཏཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སཱ ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔརཱིཏདསྶནལཀྑཎཱ. སམྥཔྤལཱཔོ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ.

སཉྙཱི, ཨསཉྙཱི, ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི བྷཝིསྶཱམཱཏི རཱུཔཱདིཝསེན ཀངྑནྟི. བྷཝིསྶཱམ ནུ ཁོ མཡནྟིཨཱདིནཱ ཨཏྟཱནཾ ཀངྑནྟི. ཏཏྠ བྷཝིསྶཱམ ནུ ཁོ. ན ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམཱཏི ཏསྶ སསྶཏཱཀཱརཉྩ ཨུཙྪེདཱཀཱརཉྩ ནིསྶཱཡ ཨནཱགཏེ ཨཏྟཱནཾ ཝིཛྫམཱནཏཉྩ ཨཝིཛྫམཱནཏཉྩ ཀངྑནྟི. ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམཱཏི ཛཱཏིལིངྒུཔཔཏྟིཡོ ནིསྶཱཡ ‘‘ཁཏྟིཡཱ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམ, བྲཱཧྨཎཝེསྶསུདྡགཧཊྛཔབྦཛིཏདེཝམནུསྶཱནཾ ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཀངྑནྟི. ཀཐཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམཱཏི སཎྛཱནཱཀཱརཾ ནིསྶཱཡ ‘‘དཱིགྷཱ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམ, རསྶཨོདཱཏཀཎྷཔམཱཎིཀཨཔྤམཱཎིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཀངྑནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཨིསྶརནིམྨཱནཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ‘ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེན བྷཝིསྶཱམཱ’ཏི ཧེཏུཏོ ཀངྑནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀིཾ ཧུཏྭཱ ཀིཾ བྷཝིསྶཱམ ནུ ཁོ མཡནྟི ཛཱཏིཨཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ‘‘ཁཏྟིཡཱ ཧུཏྭཱ ནུ ཁོ བྲཱཧྨཎཱ བྷཝིསྶཱམ…པེ… དེཝཱ ཧུཏྭཱ མནུསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པརམྤརཾ ཀངྑནྟི. སབྦཏྠེཝ པན ཨདྡྷཱནནྟི ཀཱལཱདྷིཝཙནམེཏཾ.

༡༠. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝ ཏསྨཱ ཧི སིཀྑེཐ…པེ… ཨཱཧུ དྷཱིརཱཏི. ཏཏྠ སིཀྑེཐཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཨཱཝཛྫེཡྻ. ཨིདྷེཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ. ཏཏྠ སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ. ཏིསྶོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཏི ཨདྷིཀཾ ཨུཏྟམཾ སཱིལནྟི ཨདྷིསཱིལཾ, ཨདྷིསཱིལཉྩ ཏཾ སིཀྑིཏབྦཊྛེན སིཀྑཱ ཙཱཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེས ནཡོ ཨདྷིཙིཏྟཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསུ.

ཀཏམཾ པནེཏྠ སཱིལཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཀཏམཾ ཙིཏྟཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཀཏམཱ པཉྙཱ, ཀཏམཱ ཨདྷིཔཉྙཱཏི? ཝུཙྩཏེ – པཉྩངྒདསངྒསཱིལཾ ཏཱཝ སཱིལམེཝ. ཏཉྷི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྨིཾ སཱིལེ བུདྡྷཱཔི སཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི, ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི, སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམཱདིཡནྟི. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོནྟི.

པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ པན ‘‘ཨདྷིསཱིལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྷི སཱུརིཡོ ཝིཡ པཛྫོཏཱནཾ སིནེརུ ཝིཡ པབྦཏཱནཾ སབྦལོཀིཡསཱིལཱནཾ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ པཝཏྟཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ན ཧི ཏཾ པཉྙཏྟིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙོ སཏྟོ ཋཔེཏུཾ སཀྐོཏི. བུདྡྷཱཡེཝ པན སབྦསོ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཨཛ྄ཛྷཱཙཱརསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝཱིཏིཀྐམསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཏཾ སཱིལསཾཝརཾ པཉྙཔེནྟི. པཱཏིམོཀྑསཾཝརཏོཔི ཙ མགྒཕལསམྤཡུཏྟམེཝ སཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ.

ཀཱམཱཝཙརཱནི པན ཨཊྛ ཀུསལཙིཏྟཱནི ལོཀིཡཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཱནི ཙ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. བུདྡྷུཔྤཱདཱནུཔྤཱདེ ཙསྶ པཝཏྟི, སམཱདཔནཾ སམཱདཱནཉྩ སཱིལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཾ པན ‘‘ཨདྷིཙིཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྷི ཨདྷིསཱིལཾ ཝིཡ སཱིལཱནཾ, སབྦལོཀིཡཙིཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ ཧོཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཙིཏྟམེཝ ཨདྷིཙིཏྟཾ.

‘‘ཨཏྠི དིནྣཾ ཨཏྠི ཡིཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ (མ. ནི. ༢.༩༤) པན ཀམྨསྶཀཏཱཉཱཎཾ པཉྙཱ. སཱ ཧི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྶཱ པཉྙཱཡ བུདྡྷཱཔི སཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི, ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི, སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སཏྟཱ སམཱདིཡནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨངྐུརོ དསཝསྶསཧསྶཱནི མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. ཝེལཱམོ ཝེསྶནྟརོ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ པཎྜིཏམནུསྶཱ མཧཱདཱནཱནི ཨདཾསུ. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཾསུ.

ཏིལཀྑཎཱཀཱརཔརིཙྪེདཀཾ པན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ‘‘ཨདྷིཔཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཧི ཨདྷིསཱིལཨདྷིཙིཏྟཱནི ཝིཡ སཱིལཙིཏྟཱནཾ, སབྦལོཀིཡཔཉྙཱནཾ ཨདྷིཀཱ ཙེཝ ཨུཏྟམཱ ཙ, ན ཙ ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཔཉྙཱཝ ཨདྷིཔཉྙཱ.

ཨིདཱནི ཨེཀེཀཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཏམཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདྷཱཏི ཝཙནཾ པུབྦབྷཱགཀརཎཱིཡསམྤདཱཡ སམྤནྣསྶ སབྦཔཀཱརསཱིལཔརིཔཱུརཀསྶ པུགྒལསྶ སནྣིསྶཡབྷཱུཏསཱསནཔརིདཱིཔནཾ, ཨཉྙསཱསནསྶ ཙ ཏཐཱབྷཱཝཔཊིསེདྷནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ…པེ… སུཉྙཱ པརཔྤཝཱདཱ སམཎེབྷི ཨཉྙེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩-༡༤༠). བྷིཀྑཱུཏི ཏསྶ སཱིལསྶ པརིཔཱུརཀསྶ པུགྒལསྶ པརིདཱིཔནཾ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི ཨིདམསྶ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨིདམསྶ ཏདནུརཱུཔཝིཧཱརསམངྒཱིབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨིདམསྶ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསྶ ཨུཔཀཱརཀདྷམྨཔརིདཱིཔནཾ. ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱིཏི ཨིདམསྶ པཱཏིམོཀྑཏོ ཨཙཝནདྷམྨཏཱཔརིདཱིཔནཾ. སམཱདཱཡཱཏི ཨིདམསྶ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཨནཝསེསཏོ ཨཱདཱནཔརིདཱིཔནཾ. སིཀྑཏཱིཏི ཨིདམསྶ སིཀྑཱཡ སམངྒཱིབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཨིདམསྶ སིཀྑིཏབྦདྷམྨཔརིདཱིཔནཾ.

ཏཏྠ བྷིཀྑཱུཏི སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑུ. སཱིལམསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱིལཝཱཏི ཨེཏྠ སཱིལནྟི སཱིལནཊྛེན སཱིལཾ. ཀིམིདཾ སཱིལནཾ ནཱམ? སམཱདྷཱནཾ ཝཱ, ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སུསཱིལྱཝསེན ཨཝིཔྤཀིཎྞཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔདྷཱརཎཾ ཝཱ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱཝསེན ཨཱདྷཱརབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཏྠདྭཡཾ སདྡལཀྑཎཝིདཱུ ཨནུཛཱནནྟི. ཨཉྙེ པན ‘‘ཨདྷིསེཝནཊྛེན ཨཱཙཱརཊྛེན སཱིལནཊྛེན སིརཊྛེན སཱིཏལཊྛེན སིཝཊྛེན སཱིལ’’ནྟི ཝཎྞཡནྟི.

སཱིལནཾ ལཀྑཎཾ ཏསྶ, བྷིནྣསྶཱཔི ཨནེཀདྷཱ;

སནིདསྶནཏྟཾ རཱུཔསྶ, ཡཐཱ བྷིནྣསྶནེཀདྷཱ.

ཡཐཱ ཧི ནཱིལཔཱིཏཱདིབྷེདེནནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི རཱུཔཱཡཏནསྶ སནིདསྶནཏྟཾ ལཀྑཎཾ ནཱིལཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སནིདསྶནབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཏཐཱ སཱིལསྶ ཙེཏནཱདིབྷེདེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི ཡདེཏཾ ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སམཱདྷཱནཝསེན, ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱཝསེན ཝུཏྟཾ སཱིལནཾ, ཏདེཝ ལཀྑཎཾ ཙེཏནཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སམཱདྷཱནཔཏིཊྛཱབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཨེཝཾ ལཀྑཎསྶ པནསྶ –

དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནཏཱ, ཨནཝཛྫགུཎོ ཏཐཱ;

ཀིཙྩསམྤཏྟིཨཏྠེན, རསོ ནཱམ པཝུཙྩཏི.

ཏསྨཱ ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ ཀིཙྩཊྛེན རསེན དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནརསཾ, སམྤཏྟིཨཏྠེན རསེན ཨནཝཛྫརསནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཏཡིདཾ ཏསྶ ཝིཉྙུབྷི;

ཨོཏྟཔྤཉྩ ཧིརཱི ཙེཝ, པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ.

ཏཉྷིདཾ སཱིལཾ ‘‘ཀཱཡསོཙེཡྻཾ ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ མནོསོཙེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟསོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, སོཙེཡྻབྷཱཝེན པཙྩུཔཊྛཱཏི གཧཎབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ཧིརོཏྟཔྤཉྩ པན ཏསྶ ཝིཉྙཱུཧི པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ, ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ཧིརོཏྟཔྤེ ཧི སཏི སཱིལཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཏིཊྛཏི ཙ, ཨསཏི ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ན ཏིཊྛཏི ཙཱཏི ཨེཝཾཝིདྷེན སཱིལེན སཱིལཝཱ ཧོཏི. ཨེཏཾ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝཱ ཝིརམནྟསྶ, ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱདཡོ དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ‘‘ཀིཾ སཱིལནྟི? ཙེཏནཱ སཱིལཾ, ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ, སཾཝརོ སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༩).

ཏཏྠ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝཱ ཝིརམནྟསྶ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟསྶ ཝིརཏི. ཨཔི ཙ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི པཛཧནྟསྶ སཏྟཀམྨཔཐཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ ‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༧) ནཡེན སཾཡུཏྟམཧཱཝགྒེ ཝུཏྟཱ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདསམྨཱདིཊྛིདྷམྨཱ. སཾཝརོ སཱིལནྟི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷེན སཾཝརོ ཝེདིཏབྦོ – པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ སཏིསཾཝརོ ཉཱཎསཾཝརོ ཁནྟིསཾཝརོ ཝཱིརིཡསཾཝརོ. ཏསྶ ནཱནཱཀརཎཾ ཨུཔརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལནྟི སམཱདིནྣསཱིལསྶ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ. ཨེཏྠ ཙ སཾཝརསཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམསཱིལནྟི ཨིདམེཝ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ སཱིལཾ. ཙེཏནཱསཱིལཾ, ཙེཏསིཀཾ སཱིལནྟི པརིཡཱཡཏོ སཱིལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

པཱཏིམོཀྑནྟི སིཀྑཱཔདསཱིལཾ. ཏཉྷི ཡོ ནཾ པཱཏི རཀྑཏི, ཏཾ མོཀྑེཏི མོཙེཏི ཨཱཔཱཡིཀཱདཱིཧི དུཀྑེཧི, ཏསྨཱ ‘‘པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེན སམནྣཱགཏོ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརེན ཙེཝ གོཙརེན ཙ སམྤནྣོ. ཨཎུམཏྟེསཱུཏི ཨཔྤམཏྟཀེསུ. ཝཛྫེསཱུཏི ཨཀུསལདྷམྨེསུ. བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡདསྶཱི. སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ. སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑཏི. ཨཔི ཙ སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཡཾཀིཉྩི སིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑཱཀོཊྛཱསེསུ སིཀྑིཏབྦཾ ཀཱཡིཀཾ ཝཱ ཙེཏསིཀཾ ཝཱ, ཏཾ སབྦཾ སམཱདཱཡ སིཀྑཏི.

ཁུདྡཀོ སཱིལཀྑནྡྷོཏི སངྒྷཱདིསེསཱདིསཱཝསེསོ སཱིལཀྑནྡྷོ. མཧནྟོཏི པཱརཱཛིཀཱདིནིརཝསེསོ. ཡསྨཱ པན པཱཏིམོཀྑསཱིལེན བྷིཀྑུ སཱསནེ པཏིཊྛཱཏི ནཱམ, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘པཏིཊྛཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཏིཊྛཧཏི ཝཱ ཨེཏྠ བྷིཀྑུ, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏྠ པཏིཊྛཧནྟཱིཏི པཏིཊྛཱ. ཨཡམཏྠོ ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣, ༡༩༢) ཙ, ‘‘པཏིཊྛཱནལཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིལཾ སབྦེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱན’’ནྟི (མི. པ. ༢.༡.༩) ཙ, ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ན པརིཧཱཡནྟཱི’’ཏི (མི. པ. ༢.༡.༩) ཙ ཨཱདིསུཏྟཝསེན ཝེདིཏབྦོ.

ཏདེཏཾ པུབྦུཔྤཏྟིཨཏྠེན ཨཱདི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ ཨུཏྟིཡ ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷཾ དིཊྛི ཙ ཨུཛུཀཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༨༢). ཡཐཱ ཧི ནགརཝཌྜྷཀཱི ནགརཾ མཱཔེཏུཀཱམོ པཋམཾ ནགརཊྛཱནཾ སོདྷེཏི, ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཝཱིཐིཙཏུཀྐསིངྒྷཱཊཀཱདིཔརིཙྪེདེན ཝིབྷཛིཏྭཱཝ ནགརཾ མཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཡོགཱཝཙརོ ཨཱདིཏོ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏི, ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ སམཱདྷིཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནཱནི སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན རཛཀོ པཋམཾ ཏཱིཧི ཁཱརེཧི ཝཏྠཾ དྷོཝིཏྭཱ པརིསུདྡྷེ ཝཏྠེ ཡདིཙྪཀཾ རངྒཛཱཏཾ ཨུཔནེཏི, ཡཐཱ ཝཱ པན ཚེཀོ ཙིཏྟཀཱརོ རཱུཔཾ ལིཁིཏུཀཱམོ ཨཱདིཏོཝ བྷིཏྟིཔརིཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ རཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཡོགཱཝཙརོ ཨཱདིཏོཝ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ སམཐཝིཔསྶནཱདཡོ དྷམྨེ སཙྪིཀརོཏི. ཏསྨཱ སཱིལཾ ‘‘ཨཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏདེཏཾ ཙརཎསརིཀྑཏཱཡ ཙརཎཾ. ཙརཎཱཏི ཧི པཱདཱ ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱ ཧི ཚིནྣཙརཎསྶ པུརིསསྶ དིསཾ གམནཱབྷིསངྑཱརོ ན ཛཱཡཏི, པརིཔུཎྞཔཱདསྶེཝ ཛཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཡསྶ སཱིལཾ བྷིནྣཾ ཧོཏི ཁཎྜཾ ཨཔརིཔུཎྞཾ, ཏསྶ ནིབྦཱནགམནཱཡ ཉཱཎགམནཾ ན སམྤཛྫཏི. ཡསྶ པན ཏཾ ཨབྷིནྣཾ ཧོཏི ཨཁཎྜཾ པརིཔུཎྞཾ, ཏསྶ ནིབྦཱནགམནཱཡ ཉཱཎགམནཾ སམྤཛྫཏི. ཏསྨཱ སཱིལཾ ‘‘ཙརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཏདེཏཾ སཾཡམནཝསེན སཾཡམོ. སཾཝརཎཝསེན སཾཝརོཏི ཨུབྷཡེནཱཔི སཱིལསཾཡམོ ཙེཝ སཱིལསཾཝརོ ཙ ཀཐིཏོ. ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ སཾཡམེཏི ཝཱིཏིཀྐམཝིཔྥནྡནཾ, པུགྒལཾ ཝཱ སཾཡམེཏི ཝཱིཏིཀྐམཝསེན ཏསྶ ཝིཔྥནྡིཏུཾ ན དེཏཱིཏི སཾཡམོ. ཝཱིཏིཀྐམསྶ པཝེསནདྭཱརཾ སཾཝརཏི པིདཧཏཱིཏི སཾཝརོ.

མོཀྑནྟི ཨུཏྟམཾ མུཁབྷཱུཏཾ ཝཱ. ཡཐཱ ཧི སཏྟཱནཾ ཙཏུབྦིདྷོ ཨཱཧཱརོ མུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཨངྒམངྒཱནི ཕརཏི, ཨེཝཾ ཡོགིནོཔི ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལཾ སཱིལམུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཨཏྠསིདྡྷིཾ སམྤཱདེཏི. ཏེན ‘‘མོཀྑ’’ནྟི. པམུཁེ སཱདྷཱུཏི པཱམོཀྑཾ, པུབྦངྒམཾ སེཊྛཾ པདྷཱནནྟི ཨཏྠོ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱཏི ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལཱནཾ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ པཱམོཀྑཾ པུབྦངྒམཾ སེཊྛཾ པདྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔཀྐམིཏྭཱ. ཡོ པནཱཡམེཏྠ ཨེཝཀཱརོ, སོ ནིཡམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡམཏྠོ, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎསམཡེ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ ཀཱམཔརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ནིཡམེ ཀརིཡམཱནེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི, ནཱུནིམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ, ཡེསུ སཏི ཨིདཾ ན པཝཏྟཏི ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོབྷཱསོ ཝིཡ, ཏེསཾ པརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམོ ཧོཏི ཨོརིམཏཱིརཔརིཙྩཱགེན པཱརིམཏཱིརསྶེཝ. ཏསྨཱ ནིཡམཾ ཀརོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཀསྨཱ པནེས པུབྦཔདེཡེཝ ཝུཏྟོ ན ཨུཏྟརཔདེ, ཀིཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩཱཔི ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏཾནིསྶརཎཏོ ཧི པུབྦཔདེ ཨེཝ ཨེས ཝུཏྟོ. ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོ ཧི ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༧༢). ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཡཐཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩) ཨེཏྠ ཨེཝཀཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨིཏོ ཨཉྙེཧིཔི ནཱིཝརཎསངྑཱཏེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཏསྨཱ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཨེཝཾ པདདྭཡེཔི ཨེས དཊྛབྦོ. པདདྭཡེཔི ཙ ཀིཉྩཱཔི ཝིཝིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ སཱདྷཱརཎཝཙནེན ཏདངྒཝིཝེཀཱདཡོ ཀཱཡཝིཝེཀཱདཡོ ཙ སབྦེཔི ཝིཝེཀཱ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏཐཱཔི པུབྦབྷཱགེ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀཱ དཊྛབྦཱ. ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀསམུཙྪེདཝིཝེཀནིསྶརཎཝིཝེཀཱ.

ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡེ ཙ ཨིདྷ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ཨིདྷེཝ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཚནྡོ ཀཱམོ རཱགོ ཀཱམོ ཚནྡརཱགོ ཀཱམོ སངྐཔྤོ ཀཱམོ རཱགོ ཀཱམོ སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀིལེསཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེཔི སངྒཧིཏཱ ཨིཙྩེཝ དཊྛབྦཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཝཏྠུཀཱམེཧིཔི ཝིཝིཙྩེཝཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.

ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི སབྦཱཀུསལེཧི ཝཱ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེན ཙེཏྠ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ཨེཝ ཀཱམསུཁཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ནེཀྑམྨསུཁཔརིགྒཧོ ཝིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཙ ཨེཏེསཾ པཋམེན སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ. པཋམེན ལོལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན བཱལབྷཱཝསྶ. པཋམེན ཙ པཡོགསུདྡྷི, དུཏིཡེན ཨཱསཡཔོསནཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཨེས ཏཱཝ ནཡོ ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱམེསུ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ.

ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ པན ཚནྡོཏི ཙ རཱགོཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀབྷེདོ ཀཱམཙྪནྡོཝ ‘‘ཀཱམོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔི སམཱནོ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀཱམཙྪནྡོ, ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཏོ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ. ཀིལེསཀཱམཏྟཱ ཝཱ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ དུཏིཡཔདེ. ཨནེཀབྷེདཏོ ཙསྶ ཀཱམཏོཏི ཨཝཏྭཱ ཀཱམེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙེསམྤི ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཀུསལབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནེ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ཨུཔརིཛྷཱནངྒཱནཾ པཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ནཱིཝརཎཱནེཝ ཝུཏྟཱནི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི ཏེསཾ ཛྷཱནངྒཱནེཝ པཊིཔཀྑཱནི, ཝིདྡྷཾསཀཱནི ཝིགྷཱཏཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ, པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶ, ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ, སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ, ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱ’’ཏི པེཊཀེ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝམེཏྠ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི, ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པཉྩནྣམྤི ནཱིཝརཎཱནཾ. ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན པན པཋམེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, དུཏིཡེན སེསནཱིཝརཎཱནཾ. ཏཐཱ པཋམེན ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶ ལོབྷསྶ, དུཏིཡེན ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནཾ དོསམོཧཱནཾ. ཨོགྷཱདཱིསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཋམེན ཀཱམོགྷཀཱམཡོགཀཱམཱསཝཀཱམུཔཱདཱནཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱནཾ, དུཏིཡེན ཨཝསེསཨོགྷཡོགཱསཝཨུཔཱདཱནགནྠསཾཡོཛནཱནཾ. པཋམེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ, དུཏིཡེན ཨཝིཛྫཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ. ཨཔི ཙ པཋམེན ལོབྷསམྤཡུཏྟཨཊྛཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ, དུཏིཡེན སེསཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཧཱནངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམྤཡོགངྒཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ, ཨཱརམྨཎཱནུམཛྫནལཀྑཎོ ཝིཙཱརོ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཡོགེ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན པུབྦངྒམཊྛེན ཙ གྷཎྜཱབྷིགྷཱཏོ ཝིཡ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཏཀྐོ, སུཁུམཊྛེན ཨནུམཛྫནསབྷཱཝེན ཙ གྷཎྜཱནུརཝོ ཝིཡ ཨནུཔབནྡྷོ ཝིཙཱརོ. ཝིཔྥཱརཝཱ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐོ པཋམུཔྤཏྟིཀཱལེ པརིཔྥནྡནབྷཱུཏོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏུཀཱམསྶ པཀྑིནོ པཀྑཝིཀྑེཔོ ཝིཡ, པདུམཱབྷིམུཁཔཱཏོ ཝིཡ ཙ གནྡྷཱནུབནྡྷཙེཏསོ བྷམརསྶ. སནྟཝུཏྟི ཝིཙཱརོ ནཱཏིཔརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏསྶ པཀྑིནོ པཀྑཔྤསཱརཎཾ ཝིཡ, པརིབྦྷམནཾ ཝིཡ ཙ པདུམཱབྷིམུཁཔཏིཏསྶ བྷམརསྶ པདུམསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ.

དུཀནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨཱཀཱསེ གཙྪཏོ མཧཱསཀུཎསྶ ཨུབྷོཧི པཀྑེཧི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ པཀྑེ སནྣིསཱིདཱཔེཏྭཱ གམནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཏཀྐོ, ཝཱཏགྒཧཎཏྠཾ པཀྑེ ཕནྡཱཔཡམཱནསྶ གམནཾ ཝིཡ ཨནུམཛྫནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཙཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨནུཔྤབནྡྷེན པཝཏྟིཡཾ ཡུཛྫཏི. སོ པན ནེསཾ ཝིསེསོ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨཔི ཙ མལགྒཧིཏཾ ཀཾསབྷཱཛནཾ ཨེཀེན ཧཏྠེན དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཨིཏརེན ཧཏྠེན ཙུཎྞཏེལཝཱལཎྜུཔཀེན པརིམཛྫནྟསྶ དལ༹ྷགྒཧཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ. པརིམཛྫནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ ཀུམྦྷཀཱརསྶ དཎྜཔྤཧཱརེན ཙཀྐཾ བྷམཡིཏྭཱ བྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ ཨུཔྤཱིལ༹ནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཉྩརཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ མཎྜལཾ ཀརོནྟསྶ མཛ྄ཛྷེ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨབྷིནིརོཔནོ ཝིཏཀྐོ. བཧི པརིབྦྷམནཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨནུམཛྫམཱནོ ཝིཙཱརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན སཧ ཝཏྟཏི རུཀྑོ ཝིཡ པུཔྥེན ཙ ཕལེན ཙཱཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཝིཝེཀཛནྟི ཨེཏྠ ཝིཝིཏྟི ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིགམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཏྟོཏི ཝཱ ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིཝིཏྟོ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ ཛཱཏནྟི ཝིཝེཀཛཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པིཎཡཏཱིཏི པཱིཏི, སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ. སཱ པནེསཱ ཁུདྡིཀཱཔཱིཏི, ཁཎིཀཱཔཱིཏི, ཨོཀྐནྟིཀཱཔཱིཏི, ཨུབྦེགཱཔཱིཏི, ཕརཎཱཔཱིཏཱིཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཁུདྡིཀཱཔཱིཏི སརཱིརེ ལོམཧཾསམཏྟམེཝ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཁཎིཀཱཔཱིཏི ཁཎེ ཁཎེ ཝིཛྫུཔྤཱདསདིསཱ ཧོཏི. ཨོཀྐནྟིཀཱཔཱིཏི སམུདྡཏཱིརཾ ཝཱིཙི ཝིཡ, ཀཱཡཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ བྷིཛྫཏི. ཨུབྦེགཱཔཱིཏི བལཝཏཱི ཧོཏི, ཀཱཡཾ ཨུདྡྷགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷཱཔནཔྤམཱཎཔཏྟཱ.

ཕརཎཱཔཱིཏི ཨཏིབལཝཏཱི ཧོཏི. ཏཱཡ ཧི ཨུཔྤནྣཱཡ སཀལསརཱིརཾ དྷམིཏྭཱ པཱུརིཏཝཏྠི ཝིཡ མཧཏཱ ཨུདཀོགྷེན པཀྑནྡཔབྦཏཀུཙྪི ཝིཡ ཙ ཨནུཔརིཔྥུཊཾ ཧོཏི. སཱ པནེསཱ པཉྩཝིདྷཱ པཱིཏི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷཾ པསྶདྡྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡཔསྶདྡྷིཉྩ ཙིཏྟཔསྶདྡྷིཉྩ, པསྶདྡྷི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷམྤི སུཁཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཉྩ, སུཁཾ གབྦྷཾ གཎྷནྟཾ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཾ ཏིཝིདྷཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཁཎིཀསམཱདྷིཾ ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཉྩཱཏི. ཏཱསུ ཡཱ ཨཔྤནཱསམཱདྷིསྶ མཱུལཾ ཧུཏྭཱ ཝཌྜྷམཱནཱ སམཱདྷིསམྤཡོགངྒཏཱ ཕརཎཱཔཱིཏི, ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཱ པཱིཏཱིཏི.

ཨིཏརཾ པན སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཁནཾ ཝཱ སུཁཾ, སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི ཁཎཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ, སོམནསྶཝེདནཱཡེཏཾ ནཱམཾ. ཏཾ སཱཏལཀྑཎཾ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨིཊྛཱརམྨཎཔཊིལཱབྷཏུཊྛི པཱིཏི, པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནཾ སུཁཾ. ཡཏྠ པཱིཏི, ཏཏྠ སུཁཾ, ཡཏྠ སུཁཾ, ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏི. སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧིཏཱ པཱིཏི, ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ སུཁཾ. ཀནྟཱརཁིནྣསྶ ཝནནྟོདཀདསྶནསཝནེསུ ཝིཡ པཱིཏི, ཝནཙྪཱཡཔྤཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི ཨཡཉྩ པཱིཏི ཨིདཉྩ སུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘པཱིཏིསུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཐ ཝཱ པཱིཏི ཙ སུཁཉྩ པཱིཏིསུཁཾ དྷམྨཝིནཡཱདཡོ ཝིཡ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁཾ. ཡཐེཝ ཧི ཛྷཱནཾ, ཨེཝཾ པཱིཏིསུཁམྤེཏྠ ཝིཝེཀཛམེཝ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨལོཔསམཱསཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཔདེནེཝ ‘‘ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁ’’ནྟིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

པཋམནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, ཨིདཾ པཋམཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི པཋམཾ. ཛྷཱནནྟི དུཝིདྷཾ ཛྷཱནཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཉྩཱཏི. ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི སངྑྱཾ གཏཱ. ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི པན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ནཱམ. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎསྶ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ. ཝིཔསྶནཱཡ ཀཏཀིཙྩསྶ མགྒེན ཨིཛ྄ཛྷནཏོ མགྒོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ཕལཾ པན ནིརོདྷསཙྩཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ. ཏེསུ ཨིདྷ པུབྦབྷཱགེ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏསྨཱ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཙ ཛྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ, པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ ཝཱ, ནིཔྥཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཧརཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཨིརིཡཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཛྷཱནསམངྒཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨིརིཡནཾ ཝུཏྟིཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེཏི.

ཏཾ པནེཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ, དསལཀྑཎསམྤནྣཾ. ཏཏྠ ཀཱམཙྪནྡོ བྱཱཔཱདོ ཐིནམིདྡྷཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ནཱིཝརཎཱནཾ པཧཱནཝསེན པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི ཨེཏེསུ ཨཔྤཧཱིནེསུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེནསྶེཏཱནི པཧཱནངྒཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཉྙེཔི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིཡནྟི, ཏཐཱཔི ཨེཏཱནེཝ ཝིསེསེན ཛྷཱནནྟརཱཡཀརཱནི. ཀཱམཙྪནྡེན ཧི ནཱནཱཝིསཡཔྤལོབྷིཏཾ ཙིཏྟཾ ན ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ སམཱདྷིཡཏི, ཀཱམཙྪནྡཱབྷིབྷཱུཏཾ ཝཱ, ཏཾ ན ཀཱམདྷཱཏུཔྤཧཱནཱཡ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫཏི. བྱཱཔཱདེན ཝཱ ཨཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙམཱནཾ ན ནིརནྟརཾ པཝཏྟཏི. ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏཾ ཨཀམྨཉྙཾ ཧོཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརེཏཾ ཨཝཱུཔསནྟམེཝ ཧུཏྭཱ པརིབྦྷམཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨུཔཧཏཾ ཛྷཱནཱདྷིགམསཱདྷིཀཾ པཊིཔདཾ ནཱརོཧཏི. ཨིཏི ཝིསེསེན ཛྷཱནནྟརཱཡཀརཏྟཱ ཨེཏཱནེཝ པཧཱནངྒཱནཱིཏི ཝུཏྟཱནི.

ཡསྨཱ པན ཝིཏཀྐོ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔེཏི, ཝིཙཱརོ ཨནུཔབནྡྷཏི, ཏེཧི ཨཝིཀྑེཔཱཡ སམྤཱདིཏཔཡོགསྶ ཙེཏསོ པཡོགསམྤཏྟིསམྦྷཝཱ པཱིཏི པཱིཎནཾ སུཁཉྩ ཨུཔབྲཱུཧནཾ ཀརོཏི. ཨཐསྶ སེསསམྤཡུཏྟདྷམྨཱ ཨེཏེཧི ཨབྷིནིརོཔནཱནུབནྡྷནཔཱིཎནུཔབྲཱུཧནེཧི ཨནུགྒཧིཏཱ ཨེཀགྒཏཱ ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདྷིཡཏི. ཏསྨཱ ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན པཉྩངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔྤནྣེསུ ཧི ཨེཏེསུ པཉྩསུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཨེཏཱནི པཉྩངྒསམནྣཱགཏཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ན ཨེཏེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨཉྙདེཝ ཛྷཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི གཧེཏབྦཾ. ཡཐཱ པན ཨངྒམཏྟཝསེནེཝ ཙཏུརངྒིནཱི སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཏཱུརིཡཾ, ཨཊྛངྒིཀོ ཙ མགྒོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམིདམྤི ཨངྒམཏྟཝསེནེཝ པཉྩངྒིཀནྟི ཝཱ པཉྩངྒསམནྣཱགཏནྟི ཝཱ ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏཱནི ཙ པཉྩངྒཱནི ཀིཉྩཱཔི ཨུཔཙཱརཀྑཎེཔི ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨུཔཙཱརེ པཀཏིཙིཏྟཏོ བལཝཏརཱནི. ཨིདྷ པན ཨུཔཙཱརཏོཔི བལཝཏརཱནི རཱུཔཱཝཙརལཀྑཎཔྤཏྟཱནི ནིཔྥནྣཱནི. ཨེཏྠ ཧི ཝིཏཀྐོ སུཝིསདེན ཨཱཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔཡམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིཙཱརོ ཨཏིཝིཡ ཨཱརམྨཎཾ ཨནུམཛྫམཱནོ. པཱིཏིསུཁཾ སབྦཱཝནྟམྤི ཀཱཡཾ ཕརམཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༢༦). ཙིཏྟེཀགྒཏཱཔི ཧེཊྛིམམྷི སམུགྒཔཊལེ ཨུཔརིམཾ སམུགྒཔཊལཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཕུསིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡམེཏེསཾ ཨིཏརེཧི ཝིསེསོ. ཏཏྠ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཀིཉྩཱཔི ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཨིམསྨིཾ པཱཋེ ན ནིདྡིཊྛཱ, ཏཐཱཔི ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༥) ‘‘ཛྷཱནནྟི ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཨངྒམེཝ. ཡེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝཏཱ ཨུདྡེསོ ཀཏོ, སོཡེཝ ཏེན ཝིབྷངྒེ པཀཱསིཏོཏི.

ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ

ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣནྟི ཨེཏྠ པན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེནཏིཝིདྷཀལྱཱཎཏཱ. ཏེསཾཡེཝ ཙ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱནཾ ལཀྑཎཝསེན དསལཀྑཎསམྤནྣཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ –

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི. ཨཱདིསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? ཨཱདིསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཡོ ཏསྶ པརིཔནྠོ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. ཡཉྩ པརིཔནྠཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, ཡཉྩ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’ཏི.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ. མཛ྄ཛྷསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? མཛ྄ཛྷསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’ཏི.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ. པརིཡོསཱནསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? པརིཡོསཱནསྶ ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི – ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརཱསཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཙཏུལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༥༨).

‘‘ཏཏྲ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ནཱམ སསམྦྷཱརིཀོ ཨུཔཙཱརོ. ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ ནཱམ ཨཔྤནཱ. སམྤཧཾསནཱ ནཱམ པཙྩཝེཀྑཎཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཡསྨཱ པན ‘‘ཨེཀཏྟགཏཾ ཙིཏྟཾ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷིཔཀྑནྡཉྩེཝ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧིཏཉྩ ཉཱཎེན ཙ སམྤཧཾསིཏ’’ནྟི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནྟོཨཔྤནཱཡམེཝ ཨཱགམནཝསེན པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཀིཙྩཝསེན ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ, དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཱདིབྷཱཝསཱདྷནེན པརིཡོདཱཔཀསྶ ཉཱཎསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཝསེན སམྤཧཾསནཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཐཾ? ཡསྨིཉྷི ཝཱརེ ཨཔྤནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ཡོ ནཱིཝརཎསངྑཱཏོ ཀིལེསགཎོ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ པརིཔནྠོ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཨཱཝརཎཝིརཧིཏཾ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི. མཛ྄ཛྷིམསམཐནིམིཏྟཾ ནཱམ སམཔྤཝཏྟོ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཡེཝ. ཏདནནྟརཾ པན པུརིམཙིཏྟཾ ཨེཀསནྟཏིཔརིཎཱམནཡེན ཏཐཏྟཾ ཨུཔགཙྪམཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི ནཱམ, ཨེཝཾ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཐཏྟུཔགམནེན ཏཏྠ པཀྑནྡཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཱཝ པུརིམཙིཏྟེ ཝིཛྫམཱནཱཀཱརནིཔྥཱདིཀཱ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེཡེཝ ཨཱགམནཝསེན པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷསྶ པན ཏསྶ པུན ཝིསོདྷེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཝིསོདྷནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. སམཐབྷཱཝཱུཔགམནེན སམཐཔཊིཔནྣསྶ པུན སམཱདྷཱནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. སམཐཔཊིཔནྣབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཙསྶ ཀིལེསསཾསགྒཾ པཧཱཡ ཨེཀཏྟེན ཨུཔཊྛིཏསྶ པུན ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཀིཙྩཝསེན ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡེ པནེཏེ ཨེཝཾ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧིཏེ ཏཏྠ ཛཱཏཱ སམཱདྷིཔཉྙཱསངྑཱཏཱ ཡུགནདྡྷདྷམྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཝཏྟམཱནཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཱ, ཡཱནི ཙ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ནཱནཱཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསཱནི ཧུཏྭཱ པཝཏྟཱནི, ཡཉྩེས ཏདུཔགཾ ཏེསཾ ཨནཏིཝཏྟནཨེཀརསབྷཱཝཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཝཱཧཡཏི, ཡཱ ཙསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ པཝཏྟཱ ཨཱསེཝནཱ, སབྦེཔི ཏེ ཨཱཀཱརཱ ཡསྨཱ ཉཱཎེན སཾཀིལེསཝོདཱནེསུ ཏཾ ཏཾ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱནིསཾསཉྩ དིསྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ སམྤཧཾསིཏཏྟཱ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ པརིཡོདཱཔིཏཏྟཱ ནིཔྥནྣཱཝ, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཱདིབྷཱཝསཱདྷནེན པརིཡོདཱཔཀསྶ ཉཱཎསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཝསེན སམྤཧཾསནཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཝིཏཀྐསྶ ཙ ཝིཙཱརསྶ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱུཔསམཱ སམཏིཀྐམཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ ན སནྟི, ཨཉྙེཡེཝ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཕསྶཱདཡོ, ཨཉྙེ ཨིདྷ. ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨིདྷ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༣) ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ, ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ནིབྦཏྟནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

སམྤསཱདནནྟི སམྤསཱདནཾ ཝུཙྩཏི སདྡྷཱ. སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདནཾ, ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམྤསཱདནསམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝཱུཔསམནེན ཙ ཙེཏོ སམྤསཱདཡཏི, ཏསྨཱཔི ‘‘སམྤསཱདན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིམསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཙེཏསོཏི ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨུདཱཡཏཱིཏི ཨུདི, ཨུཊྛཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛཊྛེན ཨེཀོ ཙ སོ ཨུདི ཙཱཏི ཨེཀོདི, སམཱདྷིསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨིདཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ. སོ པནཱཡཾ ཨེཀོདི ཡསྨཱ ཙེཏསོ, ན སཏྟསྶ, ན ཛཱིཝསྶ. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ནནུ ཙཱཡཾ སདྡྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི ཨཏྠི, ཨཡཉྩ ཨེཀོདིནཱམཀོ སམཱདྷི, ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨདུཉྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ཝཱིཙིཏརངྒསམཱཀུལམིཝ ཛལཾ ན སུཔྤསནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏིཡཱཔི སདྡྷཱཡ སམྤསཱདནནྟི ན ཝུཏྟཾ. ན སུཔྤསནྣཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟིཔི ན ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེན ལདྡྷོཀཱསཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ, བལཝསདྡྷཱསཧཱཡཔཊིལཱབྷེནེཝ ཙ སམཱདྷིཔི པཱཀཊོ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརནྟི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ, ཨེཏསྶ ཝཱ ཝིཏཀྐོ ནཏྠཱིཏི ཨཝིཏཀྐཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཝིཙཱརཾ. ཨེཏྠཱཧ ‘‘ནནུ ཙ ‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’ཏི ཨིམིནཱཔི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ. ཨཐ ཀསྨཱ པུན ཝུཏྟཾ ‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨེཝམེཏཾ, སིདྡྷོཝཱཡམཏྠོ. ན པནེཏཾ ཏདཏྠདཱིཔཀཾ, ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ སམདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཔི ཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ སམྤསཱདནཾ, ན ཀིལེསཀཱལུསྶིཡསྶ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ, ན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམིཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱ, ན པཋམཛ྄ཛྷཱནམིཝ ཙ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ སམྤསཱདནཨེཀོདིབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ, ན ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི ཝིཡ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཝིཡ ཙ ཨབྷཱཝཱཏི, ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀཉྩ, ན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀམེཝ པན ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ. ཏསྨཱ པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཏྟབྦམེཝཱཏི.

སམཱདྷིཛནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཝཱ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཋམམྤི སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཛཱཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཝ སམཱདྷི ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན ཨཏིཝིཡ ཨཙལཏྟཱ སུཔྤསནྣཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིདམེཝ ‘‘སམཱདྷིཛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ དུཏིཡཾ. ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི དུཏིཡཾ.

པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱཏི ཝིརཱགོ ནཱམ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ. ཨུབྷིནྣཾ པན ཨནྟརཱ ཙ-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, སོ ཝཱུཔསམཾ ཝཱ སམྤིཎྜེཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཡདཱ ཝཱུཔསམམེཝ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཝིརཱགཱ ཙ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ ཛིགུཙྪནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཙཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ སམཏིཀྐམནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཀཱམཉྩེཏེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ཝཱུཔསནྟཱ, ཨིམསྶ པན ཛྷཱནསྶ མགྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠཉྩེཏཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི ‘‘ནཱུན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམོ མགྒོ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཏིཡེ ཨརིཡམགྒེ ཨཔྤཧཱིནཱནམྤི སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༣༢-༡༣༣) ཨེཝཾ པཧཱནཾ ཝུཙྩམཱནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི, ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶུཀྐཱནཾ ཨུསྶཱཧཛནཀཾ, ཨེཝམེཝ ཨིདྷ ཨཝཱུཔསནྟཱནམྤི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི, ཏེནཱཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི.

ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, སམཾ པསྶཏི, ཨཔཀྑཔཏིཏཱ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཡ ཝིསདཱཡ ཝིཔུལཱཡ ཐཱམགཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི – ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝེདནུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཏི.

ཏཏྠ ཡཱ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི (མ. ནི. ༦.༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛཚལཱ༹རམྨཎཱཔཱཐེ པརིསུདྡྷཔཀཏིབྷཱཝཱཝིཛཧནཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦; མ. ནི. ༡.༧༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཏྟེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༤༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨནཙྩཱརདྡྷནཱཏིསིཐིལཝཱིརིཡསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི? ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༧) ཨེཝམཱགཏཱ ནཱིཝརཎཱདིཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱགཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༥༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཨདུཀྑམསུཁསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝེདནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏཾ, ཏཾ པཛཧཏི, ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༡-༧༢; ཨ. ནི. ༧.༥༥) ཨེཝམཱགཏཱ ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ཚནྡཱདཱིསུ ཡེཝཱཔནཀེསུ ཨཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ སམཝཱཧིཏབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱགཏཱ ཨགྒསུཁེཔི ཏསྨིཾ ཨཔཀྑཔཱཏཛནནཱི ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱན’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༦༥; དཱི. ནི. ༡.༢༣༢) ཨེཝམཱགཏཱ སབྦཔཙྩནཱིཀཔརིསུདྡྷཱ པཙྩནཱིཀཝཱུཔསམནེཔི ཨབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཙ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཙ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཙ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི. ཏེན ཏེན ཨཝཏྠཱབྷེདེན པནསྶཱ ཨཡཾ བྷེདོ. ཨེཀསྶཱཔི སཏོ སཏྟསྶ ཀུམཱརཡུཝཐེརསེནཱཔཏིརཱཛཱདིཝསེན བྷེདོ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏཱསུ ཡཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱདཡོ. ཡཏྠ ཝཱ པན བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱདཡོ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཐཱ ཙེཏཱསཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཨེཝཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཝིཔསྶནུཔེཀྑཱནམྤི. པཉྙཱ ཨེཝ ཧི ཨེསཱ, ཀིཙྩཝསེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱ, ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ སཱཡཾ གེཧཾ པཝིཊྛཾ སཔྤཾ ཨཛཔདདཎྜཾ གཧེཏྭཱ པརིཡེསམཱནསྶ ཏཾ ཐུསཀོཊྛཀེ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘སཔྤོ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཨཝལོཀེནྟསྶ སོཝཏྠིཀཏྟཡཾ དིསྭཱ ནིབྦེམཏིཀསྶ ‘‘སཔྤོ ན སཔྤོ’’ཏི ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ལཀྑཎཏྟཡེ དིཊྛེ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩབྷཱཝཱདིཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ. ཡཐཱ པན ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཛཔདདཎྜཀེན གཱལ༹ྷཾ སཔྤཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིནྟཱཧཾ ཨིམཾ སཔྤཾ ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨཏྟཱནཉྩ ཨིམིནཱ ཨཌཾསཱཔེནྟོ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི མུཉྩནཱཀཱརམེཝ པརིཡེསཏོ གཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ལཀྑཎཏྟཡསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝེ པསྶཏོ སངྑཱརགྒཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ. ཨིཏི ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱཡ སིདྡྷཱཡ སངྑཱརུཔེཀྑཱཔི སིདྡྷཱཝ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པནེསཱ ཝིཙིནནགྒཧཎེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱསངྑཱཏེན ཀིཙྩེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱཏི. ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ པན ཝེདནུཔེཀྑཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཨཝསེསཱཧི ཙ ཨཏྠཏོ བྷིནྣཱཡེཝཱཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘མཛ྄ཛྷཏྟབྲཧྨབོཛ྄ཛྷངྒཚལ༹ངྒཛྷཱནསུདྡྷིཡོ;

ཝིཔསྶནཱ ཙ སངྑཱརཝེདནཱཝཱིརིཡཾ ཨིཏི.

‘‘ཝིཏྠཱརཏོ དསོཔེཀྑཱ-ཚམཛ྄ཛྷཏྟཱདིཏོ ཏཏོ;

དུཝེ པཉྙཱ ཏཏོ དྭཱིཧི, ཙཏསྶོཝ བྷཝནྟིམཱ’’ཏི.

ཨིཏི ཨིམཱསུ ཨུཔེཀྑཱསུ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎཱ, ཨནཱབྷོགརསཱ, ཨབྱཱཔཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, པཱིཏིཝིརཱགཔདཊྛཱནཱཏི. ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ནནུ ཙཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི, སཱ ཙ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི. ཏསྨཱ ཏཏྲཱཔི ‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’ཏི ཨེཝམཡཾ ཝཏྟབྦཱ སིཡཱ, སཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱ’’ཏི? ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ. ཨཔརིབྱཏྟཉྷི ཏསྶཱ ཏཏྠ ཀིཙྩཾ, ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟསིརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པརིབྱཏྟཀིཙྩཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཱཏི.

སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ སརཏཱིཏི སཏོ. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. ཨིཏི པུགྒལེན སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི, ཨསམྨུསྶནརསཱ ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙཾ, ཏཱིརཎརསཾ, པཝིཙཡཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པུརིམཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, མུཊྛསྶཏིསྶ ཧི ཨསམྤཛཱནསྶ ཨུཔཙཱརམཏྟམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཨཔྤནཱ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶ ཙིཏྟསྶ གཏི སུཁཱ ཧོཏི, ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པུརིསསྶ ཁུརདྷཱརཱཡཾ ཝིཡ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཔརིགྒཧིཏཱ ཨེཝ ཙིཏྟསྶ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱཏི ཨིདྷེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡཐཱ དྷེནུཔགོ ཝཙྪོ དྷེནུཏོ ཨཔནཱིཏོ ཨརཀྑིཡམཱནོ པུནདེཝ དྷེནུཾ ཨུཔགཙྪཏི, ཨེཝམིདཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ པཱིཏིཏོ ཨཔནཱིཏམྤི སཏིསམྤཛཉྙཱརཀྑེན ཨརཀྑིཡམཱནཾ པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ, སུཁེ ཝཱཔི སཏྟཱ སཱརཛྫནྟི. ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརསུཁཾ, ཏཏོ པརཾ སུཁཱབྷཱཝཱ. སཏིསམྤཛཉྙཱནུབྷཱཝེན པནེཏྠ སུཁེ ཨསཱརཛྫནཱ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱཏི ཨིམམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ཨིདམིདྷེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ སུཁཔཊིསཾཝེདནཱབྷོགོ ནཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏཾསམུཊྛཱནེནསྶ ཡསྨཱ ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན རཱུཔཀཱཡོ ཕུཊོ, ཡསྶ ཕུཊཏྟཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔི སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡཾཛྷཱནཧེཏུ ཡཾཛྷཱནཀཱརཎཱ ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱིཔུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི པཀཱསེནྟི, པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིནྟི? ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི. ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀསྨཱ པན ཏཾ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི? པསཾསཱརཧཏོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨཏིམདྷུརསུཁེ སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཀོ, ན ཏཏྠ སུཁཱབྷིསངྒེན ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི. ཡཐཱ ཙ པཱིཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ སཏིམཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨརིཡཀནྟཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏམེཝ ཙ ཨསཾཀིལིཊྛཾ སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཏསྨཱ པསཾསཱརཧོ. ཨིཏི པསཾསཱརཧཏོ ནཾ ཨརིཡཱ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསཱཧེཏུབྷཱུཏེ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཏཏིཡཾ, ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི ཏཏིཡཾ.

སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱཏི ཀཱཡིཀསུཁསྶ ཙ ཀཱཡིཀདུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ. པུབྦེཝཱཏི ཏཉྩ ཁོ པུབྦེཝ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ. སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཙ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ ཙཱཏི ཨིམེསམྤི དྭིནྣཾ པུབྦེཝ ཨཏྠངྒམཱ, པཧཱནཱ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏི? ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ. སོམནསྶཉྷི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི, དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི པཋམདུཏིཡཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེསུ. ཨེཝམེཏེསཾ པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནཾ, ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ པན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུདྡེསཀྐམེནེཝ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱནཾ སུཁདུཀྑསོམནསྶདོམནསྶཱནཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདི པནེཏཱནི ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡནྟི, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ… སུཁིནྡྲིཡཾ… སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ, སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) ཨེཝཾ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི. ཨཏིསཡནིརོདྷཏྟཱ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ ཧི ནེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ, ན ནིརོདྷོཡེཝ. ནིརོདྷོཡེཝ པན ཨུཔཙཱརཀྑཎེ ནཱཏིསཡནིརོདྷོ.

ཏཐཱ ཧི ནཱནཱཝཛྫནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ནིརུདྡྷསྶཱཔི དུཀྑིནྡྲིཡསྶ ཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶེན ཝཱ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔེན ཝཱ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ. ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ནིརུདྡྷམྤེཏཾ ན སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི, པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ. ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ པན པཱིཏིཕརཎེན སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏི, སུཁོཀྐནྟཀཱཡསྶ ཙ སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི དུཀྑིནྡྲིཡཾ, པཊིཔཀྑེན ཝིཧཏཏྟཱ. ནཱནཱཝཛྫནེཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཡེཔི ཀཱཡཀིལམཐེ ཙིཏྟུཔགྷཱཏེ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝེ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཏྠ པན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེ. ཨཔྤཧཱིནཱཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏི ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ, པཧཱིནཔྤཙྩཡཏྟཱ. ཏཐཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སུཁིནྡྲིཡསྶ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊཀཱཡསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ པཱིཏི སབྦསོ ནིརུདྡྷཱཏི. ཏཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ, ཨཔྤནཱཔཏྟཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེན སམྨཱ ཨནཏིཀྐནྟཏྟཱ ཙ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཙ ‘‘ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔརིསེསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶུཔཙཱརེ པཧཱིནཱཔི ཨེཏཱ ཝེདནཱ ཨིདྷ ཀསྨཱ སམཱཧཊཱ’’ཏི? སུཁགྒཧཎཏྠཾ. ཡཱ ཧི ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁནྟི ཨེཏྠ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སུཁུམཱ དུབྦིཉྙེཡྻཱ, ན སཀྐཱ སུཁེན གཧེཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ དུཊྛསྶ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ གོཎསྶ སུཁགཧཎཏྠཾ གོཔོ ཨེཀསྨིཾ ཝཛེ སབྦཱ གཱཝོ སམཱཧརཏི, ཨཐེཀེཀཾ ནཱིཧརནྟོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ ‘‘ཨཡཾ སོ གཎྷཐ ན’’ནྟི ཏམྤི གཱཧཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སུཁགྒཧཎཏྠཾ སབྦཱ ཨེཏཱ སམཱཧརཱིཏི. ཨེཝཉྷི སམཱཧཊཱ ཨེཏཱ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ནེཝ སུཁཾ, ན དུཀྑཾ, ན སོམནསྶཾ, ན དོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏི སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུཾ.

ཨཔི ཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཙྩཡདསྶནཏྠཉྩཱཔི ཨེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. དུཀྑཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ …པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༥༨). ཡཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱཔི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཡོ ཏཏིཡམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ‘‘ཏཏྠ པཧཱིནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཨེཝཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམྤེཏསྶ ཛྷཱནསྶེཏཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱ ཨེཏྠ རཱགདོསཱནཾ ཨཏིདཱུརབྷཱཝཾ དསྶེཏུམྤེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ ཧི སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ, དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ, དོམནསྶཾ དོསསྶ. སུཁཱདིགྷཱཏེན ཙ ཏེ སཔྤཙྩཡཱ རཱགདོསཱ ཧཏཱཏི ཨཏིདཱུརེ ཧོནྟཱིཏི.

ཨདུཀྑམསུཁནྟི དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨདུཀྑཾ, སུཁཱབྷཱཝེན ཨསུཁཾ. ཨེཏེནེཏྠ སུཁདུཀྑཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏཏིཡཝེདནཾ དཱིཔེཏི, ན དུཀྑསུཁཱབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏིཡཝེདནཱ ནཱམ ཨདུཀྑམསུཁཱ, ཨུཔེཀྑཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ, མཛ྄ཛྷཏྟརསཱ, ཨཝིབྷཱུཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སུཁནིརོདྷཔདཊྛཱནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཛྷཱནེ སུཔརིསུདྡྷཱ སཏི, ཡཱ ཙ ཏསྶཱ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ, ན ཨཉྙེན. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨེཏྠ སཏི པཱརིསུདྡྷི ཧོཏི, སཱ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཏཱཡ སཏིཡེཝ པརིསུདྡྷཱ, ཨཔི ཙ ཁོ སབྦེཔི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ, སཏིསཱིསེན པན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཧེཊྛཱཔི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫཏི, ཡཐཱ པན དིཝཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ དིཝཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི ཙནྡལེཁཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི ཨཔརིཡོདཱཏཱ, ཨེཝམཡམྤི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ ཨཔཊིལཱབྷཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིབྷེདེསུ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ དིཝཱ ཨཔརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ ཨཔརིསུདྡྷཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེསུ ཨེཀམྤི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ པཊིལཱབྷཱ ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷཱ, ཏསྶཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ པརིསུདྡྷཱ ཧོནྟི པརིཡོདཱཏཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཙཏུཏྠནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི ཙཏུཏྠཾ.

པཉྙཝཱ ཧོཏཱིཏི པཉྙཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི པཉྙཝཱ. ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱཏི ཨུདཡགཱམིནིཡཱ ཙེཝ ཨཏྠགཱམིནིཡཱ ཙ. སམནྣཱགཏོཏི པརིཔུཎྞོ. ཨརིཡཱཡཱཏི ནིདྡོསཱཡ. ནིབྦེདྷིཀཱཡཱཏི ནིབྦེདྷཔཀྑིཀཱཡ. དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱཏི ནིབྦཱནགཱམིནིཡཱ. སོ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི སབྦམྤི དུཀྑསཙྩཾ སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶ ཙ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཀཾ ཏཎྷཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི. ཏདུབྷཡམྤི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི. ཏསྶ ཙ སམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ སཙྩཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིལེསཝསེན པརིཡཱཡཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱསཾ པཱརིཔཱུརིཀྐམཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ ཨཱཝཛྫནྟོ སིཀྑེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པཙྩེཀཾ པརིཔཱུརེཏུཾ ཨཱཝཛྫནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཨཱཝཛྫིཏྭཱཔི ‘‘ཨཡཾ ནཱམ སིཀྑཱ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཛཱནིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པསྶནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, པསྶིཏྭཱ ཡཐཱདིཊྛཾ པཙྩཝེཀྑནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཙིཏྟཾ ཨཙལཾ ཀཏྭཱ པཏིཊྛཔེནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཏཾཏཾསིཀྑཱསམྤཡུཏྟསདྡྷཱཝཱིརིཡསཏིསམཱདྷིཔཉྙཱཧི སཀསཀཀིཙྩཾ ཀརོནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཨབྷིཉྙེཡྻཱབྷིཛཱནནཀཱལེཔི ཏཾ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟོཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ སིཀྑེཡྻ, ཨདྷིསཱིལཾ ཨཱཙརེཡྻ, ཨདྷིཙིཏྟཾ སམྨཱ ཙརེཡྻ, ཨདྷིཔཉྙཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟེཡྻ.

ཨིདྷཱཏི མཱུལཔདཾ. ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱཏིཨཱདཱིཧི དསཧི པདེཧི སིཀྑཏྟཡསངྑཱཏཾ སབྦཉྙུབུདྡྷསཱསནམེཝ ཀཐིཏཾ. ཏཉྷི བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དིཊྛཏྟཱ དིཊྛཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶེཝ ཁམནཝསེན ཁནྟི, རུཙྩནཝསེན རུཙི, གཧཎཝསེན ཨཱདཱཡོ, སབྷཱཝཊྛེན དྷམྨོ, སིཀྑིཏབྦཊྛེན ཝིནཡོ, ཏདུབྷཡེནཔི དྷམྨཝིནཡོ, པཝུཏྟཝསེན པཱཝཙནཾ, སེཊྛཙརིཡཊྛེན བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨནུསིཊྛིདཱནཝསེན སཏྠུསཱསནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨིམིསྶཱ བུདྡྷདིཊྛིཡཱ ཨིམིསྶཱ བུདྡྷཁནྟིཡཱ ཨིམིསྶཱ བུདྡྷརུཙིཡཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཨཱདཱཡེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷདྷམྨེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཝིནཡེ.

‘‘ཡེ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ སརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝིརཱགཱཡ, སཉྙོགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝིསཉྙོགཱཡ, ཨཱཙཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཔཙཡཱཡ, མཧིཙྪཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ, ཨསནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སནྟུཊྛིཡཱ, སངྒཎིཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ པཝིཝེཀཱཡ, ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱཡ, དུབྦྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སུབྷརཏཱཡཱ’ཏི. ཨེཀཾསེན, གོཏམི, དྷཱརེཡྻཱསི ‘ནེསོ དྷམྨོ, ནེསོ ཝིནཡོ, ནེཏཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི.

‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སརཱགཱཡ…པེ… སུབྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ དུབྦྷརཏཱཡཱ’ཏི. ཨེཀཾསེན, གོཏམི, དྷཱརེཡྻཱསི ‘ཨེསོ དྷམྨོ, ཨེསོ ཝིནཡོ, ཨེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༥༣; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༦) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷདྷམྨཝིནཡེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཔཱཝཙནེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷབྲཧྨཙརིཡེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔི ཙེཏཾ སིཀྑཏྟཡསངྑཱཏཾ སཀལཾ སཱསནཾ བྷགཝཏཱ དིཊྛཏྟཱ སམྨཱདིཊྛིཔཙྩཡཏྟཱ སམྨཱདིཊྛིཔུབྦངྒམཏྟཱ ཙ དིཊྛི. བྷགཝཏོ ཁམནཝསེན ཁནྟི. རུཙྩནཝསེན རུཙི. གཧཎཝསེན ཨཱདཱཡོ. ཨཏྟནོ ཀཱརཀཾ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ. སོཝ སཾཀིལེསཔཀྑཾ ཝིནེཏཱིཏི ཝིནཡོ. དྷམྨོ ཙ སོ ཝིནཡོ ཙཱཏི དྷམྨཝིནཡོ. ཀུསལདྷམྨེཧི ཝཱ ཨཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨེས ཝིནཡོཏི དྷམྨཝིནཡོ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སརཱགཱཡ…པེ… ཨེཀཾསེན གོཏམི དྷཱརེཡྻཱསི ‘ཨེསོ དྷམྨོ, ཨེསོ ཝིནཡོ, ཨེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༥༣; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༦).

དྷམྨེན ཝཱ ཝིནཡོ, ན དཎྜཱདཱིཧཱིཏི དྷམྨཝིནཡོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘དཎྜེནེཀེ དམཡནྟི, ཨངྐུསེཧི ཀསཱཧི ཙ;

ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, ནཱགོ དནྟོ མཧེསིནཱ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༢; མ. ནི. ༢.༣༥༢);

ཏཐཱ –

‘‘དྷམྨེན ནཱིཡམཱནཱནཾ, ཀཱ ཨུསཱུཡཱ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (མཧཱཝ. ༦༣);

དྷམྨཱཡ ཝཱ ཝིནཡོ དྷམྨཝིནཡོ. ཨནཝཛྫདྷམྨཏྠཉྷེས ཝིནཡོ, ན བྷཝབྷོགཱམིསཏྠཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ནཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི ཛནཀུཧནཏྠ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༢༥) ཝིཏྠཱརོ. པུཎྞཏྠེརོཔི ཨཱཧ ‘‘ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༥༩). ཝིསིཊྛཾ ཝཱ ནཡཏཱིཏི ཝིནཡོ. དྷམྨཏོ ཝིནཡོ དྷམྨཝིནཡོ. སཾསཱརདྷམྨཏོ ཧི སོཀཱདིདྷམྨཏོ ཝཱ ཨེས ཝིསིཊྛཾ ནིབྦཱནཾ ནཡཏི. དྷམྨསྶ ཝཱ ཝིནཡོ, ན ཏིཏྠཀརཱནནྟི དྷམྨཝིནཡོ. དྷམྨབྷཱུཏོ ཧི བྷགཝཱ, ཏསྶེཝ ཝིནཡོ.

ཡསྨཱ ཝཱ དྷམྨཱ ཨེཝ ཨབྷིཉྙེཡྻཱ པརིཉྙེཡྻཱ པཧཱཏབྦཱ བྷཱཝེཏབྦཱ སཙྪིཀཱཏབྦཱ ཙ, ཏསྨཱ ཨེས དྷམྨེསུ ཝིནཡོ, ན སཏྟེསུ ན ཛཱིཝེསུ ཙཱཏི དྷམྨཝིནཡོ. སཱཏྠསབྱཉྫནཏཱདཱིཧི ཨཉྙེསཾ ཝཙནཏོ པདྷཱནཾ ཝཙནནྟི པཝཙནཾ, པཝཙནམེཝ པཱཝཙནཾ. སབྦཙརིཡཱཧི ཝིསིཊྛཙརིཡབྷཱཝེན བྲཧྨཙརིཡཾ. དེཝམནུསྶཱནཾ སཏྠུབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟི སཏྠུསཱསནཾ. སཏྠུབྷཱུཏཾ ཝཱ སཱསནནྟིཔི སཏྠུསཱསནཾ. ‘‘སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦) ཧི དྷམྨཝིནཡོཝ སཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཨེཝམེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡསྨཱ པན ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ སབྦཔྤཀཱརཛ྄ཛྷཱནནིབྦཏྟཀོ བྷིཀྑུ དིསྶཏི, ན ཨཉྙཏྲ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཨིམིསྶཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨིམསྨི’’ནྟི ཙ ཨཡཾ ནིཡམོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཛཱིཝནྟི ཏེན ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱ དྷམྨཱཏི ཛཱིཝིཏཾ. ཨནུཔཱལནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ. ཛཱིཝིཏམེཝ ཨིནྡྲིཡཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཏཾ པཝཏྟསནྟཏཱདྷིཔཏེཡྻཾ ཧོཏི. ལཀྑཎཱདཱིཧི པན ཨཏྟནཱ ཨཝིནིབྷུཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔཱལནལཀྑཎཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, ཏེསཾ པཝཏྟནརསཾ, ཏེསཾཡེཝ ཋཔནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཡཱཔཡིཏབྦདྷམྨཔདཊྛཱནཾ. སནྟེཔི ཙ ཨནུཔཱལནལཀྑཎཱདིམྷི ཝིདྷཱནེ ཨཏྠིཀྑཎེཡེཝ ཏཾ ཏེ དྷམྨེ ཨནུཔཱལེཏི, ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨུཔྤལཱདཱིནི. ཡཐཱསཀཾ པཙྩཡེཧི ཨུཔྤནྣེཔི ཙ དྷམྨེ པཱལེཏི, དྷཱཏི ཝིཡ ཀུམཱརཾ, སཡཾཔཝཏྟིཏདྷམྨསམྦནྡྷེནེཝ ཙ པཝཏྟཏི, ནིཡཱམཀོ ཝིཡ ནཱཝཾ. ན བྷངྒཏོ ཨུདྡྷཾ པཝཏྟཡཏི, ཨཏྟནོ ཙ པཝཏྟཡིཏབྦཱནཉྩ ཨབྷཱཝཱ. ན བྷངྒཀྑཎེ ཋཔེཏི, སཡཾ བྷིཛྫམཱནཏྟཱ, ཁཱིཡམཱནོ ཝིཡ ཝཊྚིསིནེཧོ པདཱིཔསིཁཾ, ན ཙ ཨནུཔཱལནཔཝཏྟནཊྛཔནཱནུབྷཱཝཝིརཧིཏཾ, ཡཐཱཝུཏྟཀྑཎེ ཏསྶ ཏསྶ སཱདྷནཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡ ཝཱཏི ཋིཏིཀྑཎསྶ མནྡཏཱཡ ཐོཀཏཱཡ. ཨཔྤཀནྟི མནྡཾ ལཱམཀཾ. སརསཔརིཏྟཏཱཡ ཝཱཏི ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏཱནཾ ཀིཙྩཱནཾ སམྤཏྟཱིནཾ ཝཱ ཨཔྤཏཱཡ དུབྦལཏཱཡ.

ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཀཱརཎཾ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཐཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིཏྠཱཏི ཨེཝམཱདི པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཝཏྟིཡཾ ཙིཏྟསྶ ནིརུཛ྄ཛྷནཀཱལེ སབྦསྨིཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ཨནིརུཛ྄ཛྷནྟེཔི རཱུཔཏོ ཨརཱུཔསྶ པཊྛཱནབྷཱཝེན ཨརཱུཔཛཱིཝིཏཾ སནྡྷཱཡ, ཙུཏིཙིཏྟེན ཝཱ སདྡྷིཾ སབྦེསཾ རཱུཔཱརཱུཔཱནཾ ནིརུཛ྄ཛྷནབྷཱཝེན པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཙུཏིཙིཏྟཾ སནྡྷཱཡ, ཙཏུཝོཀཱརབྷཝེ རཱུཔསྶ ཨབྷཱཝེན ཙཏུཝོཀཱརབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེཏི ཨཏཱིཏཙིཏྟསྶ བྷངྒཀྑཎསམངྒཱིཀཱལེ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོ ‘‘ཛཱིཝིཏྠ’’ ཨིཏི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝཏཱི’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིསྶཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ཨནཱགཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིསྶཏཱིཏི ཨནཱགཏཙིཏྟསྶ ཨནུཔྤཛྫནཀྑཎསམངྒཱིཀཱལེ ‘‘ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིཏྠཱཏི ‘‘ཛཱིཝིཏྠ’’ཨིཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. པཙྩུཔྤནྣེ ཙིཏྟཀྑཎེཏི པཙྩུཔྤནྣཙིཏྟཀྑཎསམངྒཱིཀཱལེ. ཛཱིཝཏཱིཏི ‘‘ཨིདཱནི ཛཱིཝཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིཏྠཱཏི ‘‘ཛཱིཝིཏྠ’’ཨིཏི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིསྶཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི.

ཛཱིཝིཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཙ སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཨཡཾ གཱཐཱ པཉྩཝོཀཱརབྷཝཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ ལབྦྷམཱནཱཡ དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ གཧིཏཏྟཱ པཉྩཝོཀཱརབྷཝམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ཛཱིཝིཏནྟི ཛཱིཝིཏསཱིསེན སངྑཱརཀྑནྡྷོ. ཨཏྟབྷཱཝོཏི རཱུཔཀྑནྡྷོ. ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༣༢) ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཨནྟོཀརིཏྭཱ སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, ཙིཏྟཾ ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ ཝུཏྟོ. ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཀཐིཏཏྟཱཡེཝ ཁནྡྷལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎབྷཱཝེན ལཀྑཎཱཀཱརཝསེན སཉྙཱཀྑནྡྷོཔི ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེསུ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨརཱུཔདྷམྨཾ མུཉྩིཏྭཱ ཀམྨསམུཊྛཱནཱདིརཱུཔསྶ ཨཔྤཝཏྟནབྷཱཝེན ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱཏི ཨརཱུཔཔདྷཱནབྷཱཝོ ཀཐིཏོ ཧོཏི. ཀཐཾ? ཨསཉྙསཏྟེ རཱུཔམྤི ཨིདྷུཔཙིཏཀམྨབལཾ ཨམུཉྩིཏྭཱཝ པཝཏྟཏི, ནིརོདྷསམཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམྤི པཋམསམཱཔནྣསམཱཔཏྟིབལཾ ཨམུཉྩིཏྭཱཝ པཝཏྟཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨཔྤཝཏྟིཊྛཱནེཔི རཱུཔཔཝཏྟིཾ ཨཏྟནོ སནྟཀམེཝ ཀཏྭཱ པཝཏྟནསབྷཱཝསྶ ཨརཱུཔདྷམྨསྶ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཊྛཱནེ རཱུཔཔཝཏྟིཡཱ པདྷཱནཀཱརཎབྷཱཝེན ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱཏི ཙིཏྟཔདྷཱནབྷཱཝོ ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཝཏྟིཡཾ རཱུཔཔཝཏྟིཡཱ པདྷཱནབྷཱུཏཙིཏྟནིརོདྷེན རཱུཔེ དྷརམཱནེཡེཝ པཝཏྟཱནཾ ནིརོདྷོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨརཱུཔདྷམྨཝསེན ཨེཝ ‘‘ལཧུསོ ཝཏྟཏེ ཁཎོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཙུཏིཙིཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀཐིཡམཱནེ སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཝེདནཱ ཙ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདུཀྑཝེདནཱ ཙ ཙུཏིཙིཏྟཀྑཎེ ཨཧོནྟཱིཔི ཨེཀསནྟཏིཝསེན ཙུཏིཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཐིཏཱ. ཙཏུཝོཀཱརབྷཝཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཨཏྟབྷཱཝོཏི སཉྙཱཀྑནྡྷསྶ ཝུཏྟབྷཱཝེན ཨཏྟབྷཱཝོཏི སཉྙཱཀྑནྡྷོཝ གཧིཏོ. བྲཧྨལོཀེ ཀཱཡིཀསུཁདུཀྑདོམནསྶཾ ཨཧོནྟམྤི སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཝེདནཱསཱམཉྙཏོ ལབྦྷམཱནོ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨིམེསུ ཙ ཏཱིསུ ཝིཀཔྤེསུ ཀེཝལཱཏི དྷུཝསུཁསུབྷཨཏྟཱ ནཏྠི, ཀེཝལཾ ཏེཧི ཨཝོམིསྶཱ. ལཧུསོ ཝཏྟཏི ཁཎོཏི ཝུཏྟནཡེན ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཏཱཡ ལཧུཀོ ཨཏིཔརིཏྟོ ཛཱིཝིཏཱདཱིནཾ ཁཎོ ཝཏྟཏི.

ཨེཀཏོ དྭིནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཀཔྤཱ ཏིཊྛནྟི ཡེ མརཱུཏི ཡེ དེཝགཎཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཱཡུཾ གཧེཏྭཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནེ ཏིཊྛནྟི. ‘‘ཡེ ནརཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ན ཏྭེཝ ཏེཔི ཛཱིཝནྟི, དྭཱིཧི ཙིཏྟསམོཧིཏཱཏི ཏེཔི དེཝཱ དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི སམོཧིཏཱ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཡུགནདྡྷེན ཙིཏྟེན ན ཏུ ཨེཝ ཛཱིཝནྟི, ཨེཀེནེཀེན ཙིཏྟེན ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི མརཎཀཱལཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡེ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡེ ནིརུདྡྷཱཏི ཡེ ཁནྡྷཱ ནིརུདྡྷཱ ཨཏྠངྒཏཱ. མརནྟསྶཱཏི མཏསྶ. ཏིཊྛམཱནསྶ ཝཱཏི དྷརམཱནསྶ ཝཱ. སབྦེཔི སདིསཱ ཁནྡྷཱཏི ཙུཏིཏོ ཨུདྡྷཾ ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱ ཝཱ པཝཏྟེ ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱ ཝཱ པུན གྷཊེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཊྛེན སབྦེཔི ཁནྡྷཱ སདིསཱ. གཏཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱཏི ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱནཾ པུན ཨཱགནྟྭཱ པཊིསནྡྷཱནཱབྷཱཝེན གཏཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱཏི ཝུཙྩནྟི.

ཨིདཱནི ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱནཾ ནཱནཏྟཾ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནནྟརཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨནནྟརཱ ཙ ཡེ བྷགྒཱ, ཡེ ཙ བྷགྒཱ ཨནཱགཏཱཏི ཡེ ཁནྡྷཱ ཨནནྟརཱཏཱིཏཱ ཧུཏྭཱ བྷིནྣཱ ནིརུདྡྷཱ, ཡེ ཙ ཨནཱགཏཱ ཁནྡྷཱ བྷིཛྫིསྶནྟི. ཏདནྟརེཏི ཏེསཾ ཨནྟརེ ནིརུདྡྷཱནཾ པཙྩུཔྤནྣཁནྡྷཱནཾ. ཝེསམཾ ནཏྠི ལཀྑཎེཏི ཝིསམསྶ བྷཱཝོ ཝེསམཾ, ཏཾ ཝེསམཾ ནཏྠི, ཏེཧི ནཱནཏྟཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ལཀྑཱིཡཏཱིཏི ལཀྑཎཾ, ཏསྨིཾ ལཀྑཎེ.

ཨིདཱནི ཨནཱགཏཀྑནྡྷཱནཾ ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷེཧི ཨསམྨིསྶབྷཱཝཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཨནིབྦཏྟེན ན ཛཱཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཨནིབྦཏྟེན ན ཛཱཏོཏི ཨཛཱཏེན ཨཔཱཏུབྷཱུཏེན ཨནཱགཏཀྑནྡྷེན ན ཛཱཏོ ན ནིབྦཏྟོ. ཨེཏེན ཨནཱགཏཀྑནྡྷསྶ ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷེན ཨསམྨིསྶབྷཱཝཾ ཀཐེསི. པཙྩུཔྤནྣེན ཛཱིཝཏཱིཏི ཁཎཔཙྩུཔྤནྣེན ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷེན ཛཱིཝཏི. ཨེཏེན ཨེཀཀྑཎེ དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི ན ཛཱིཝཏཱིཏི ཀཐིཏཾ. ཙིཏྟབྷགྒཱ མཏོཏི དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི ཨེཀཀྑཎེ ཨཛཱིཝནབྷཱཝེན ཙིཏྟབྷངྒེན མཏོ. ‘‘ཨུཔརིཏོ ཙིཏྟབྷངྒཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཾ ཨུཛུཀམེཝ. པཉྙཏྟི པརམཏྠིཡཱཏི ‘‘རཱུཔཾ ཛཱིརཏི མཙྩཱནཾ, ནཱམགོཏྟཾ ན ཛཱིརཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༧༦) ཝཙནཀྐམེན པཎྞཏྟིམཏྟཾ ན ཛཱིརཎསབྷཱཝེན པརམཱ ཋིཏི ཨེཏིསྶཱཏི པརམཏྠིཡཱ, སབྷཱཝཊྛིཏིཀཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘དཏྟོ མཏོ, མིཏྟོ མཏོ’’ཏི པཎྞཏྟིམཏྟམེཝ ཧི ཏིཊྛཏི. ཨཐ ཝཱ པརམཏྠིཡཱཏི པརམཏྠིཀཱ. པརམོ ཨཏྠོ ཨེཏིསྶཱཏི པརམཏྠིཀཱ. ཨཛཊཱཀཱསོཏི པཉྙཏྟིཡཱ ནཏྠིདྷམྨཾ པཊིཙྩ ཀཐནཾ ཝིཡ མཏོཏི པཉྙཏྟི ནཏྠིདྷམྨཾ པཊིཙྩ ན ཀཐིཡཏི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡབྷངྒསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ པཊིཙྩ ཀཐིཡཏི.

ཨནིདྷཱནགཏཱ བྷགྒཱཏི ཡེ ཁནྡྷཱ བྷིནྣཱ, ཏེ ནིདྷཱནཾ ནིཧིཏཾ ནིཙཡཾ ན གཙྪནྟཱིཏི ཨནིདྷཱནགཏཱ. པུཉྫོ ནཏྠི ཨནཱགཏེཏི ཨནཱགཏེཔི ནེསཾ པུཉྫབྷཱཝོ རཱསིབྷཱཝོ ནཏྠི. ནིབྦཏྟཱཡེཝ ཏིཊྛནྟཱིཏི པཙྩུཔྤནྣཝསེན ཨུཔྤནྣཱ ཋིཏིཀྑཎེ ཝཡདྷམྨཱཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཀིམིཝ? ཨཱརགྒེ སཱསཔཱུཔམཱཏི སཱུཙིམུཁེ སཱསཔོ ཝིཡ.

ཨིདཱནི ཁནྡྷཱནཾ དསྶནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིབྦཏྟཱན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ནིབྦཏྟཱནཾ དྷམྨཱནནྟི པཙྩུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ. བྷངྒོ ནེསཾ པུརཀྑཏོཏི ཨེཏེསཾ བྷེདོ པུརཏོ ཀཏྭཱ ཋཔིཏོ. པལོཀདྷམྨཱཏི ནསྶནསབྷཱཝཱ. པུརཱཎེཧི ཨདྷིསྶིཏཱཏི པུརེ ཨུཔྤནྣེཧི ཁནྡྷེཧི ན མིསྶིཏཱ ན སཾསགྒཱ.

ཨིདཱནི ཁནྡྷཱནཾ ཨདསྶནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨདསྶནཏོ ཨཱཡནྟཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨདསྶནཏོ ཨཱཡནྟཱིཏི ཨདིསྶམཱནཱཡེཝ ཨཱགཙྪནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི. བྷངྒཱ གཙྪནྟིདསྶནནྟི བྷེདཱ བྷངྒཏོ ཨུདྡྷཾ ཨདསྶནབྷཱཝཾ གཙྪནྟི. ཝིཛྫུཔྤཱདོཝ ཨཱཀཱསེཏི ཝིཝཊཱཀཱསེ ཝིཛྫུལཏཱནིཙྪརཎཾ ཝིཡ. ཨུཔྤཛྫནྟི ཝཡནྟི ཙཱཏི པུབྦནྟཏོ ཨུདྡྷཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ བྷིཛྫནྟི ཙ, ནསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨུདེཏི ཨཱཔཱུརཏི ཝེཏི ཙནྡོ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༥.༣) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ.

ཨེཝཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སརསཔརིཏྟཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཐཾ སརསཔརིཏྟཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསྶཱསཱུཔནིབནྡྷཾ ཛཱིཝིཏནྟི ཨབྦྷནྟརཔཝིསནནཱསིཀཝཱཏཔཊིབདྡྷཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. པསྶཱསོཏི བཧིནིཀྑམནནཱསིཀཝཱཏོ. ཨསྶཱསཔསྶཱསོཏི ཏདུབྷཡཾ. མཧཱབྷཱུཏཱུཔནིབནྡྷནྟི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱནཾ པཐཝཱིཨཱཔཏེཛཝཱཡཱནཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ པཊིབདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཾ. ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཱུཔནིབནྡྷནྟི ཨསིཏཔཱིཏཱདིཀབལཱི༹ཀཱརཨཱཧཱརེན ཨུཔནིབནྡྷཾ. ཨུསྨཱུཔནིབནྡྷནྟི ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏཱུཔནིབནྡྷཾ. ཝིཉྙཱཎཱུཔནིབནྡྷནྟི བྷཝངྒཝིཉྙཱཎཱུཔནིབནྡྷཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱཡུ ཨུསྨཱ ཙ ཝིཉྙཱཎཾ, ཡདཱ ཀཱཡཾ ཛཧནྟིམ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༩༥).

ཨིདཱནི ནེསཾ དུབྦལཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཱུལམྤི ཨིམེསཾ དུབྦལ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཱུལམྤཱིཏི པཏིཊྛཊྛེན མཱུལབྷཱུཏམྤི. ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྷི ཀརཛཀཱཡོ མཱུལཾ. མཧཱབྷཱུཏཱདཱིནཾ ཨཝིཛྫཱཀམྨཏཎྷཱཧཱརཱ. ཨིམེསནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ ཨསྶཱསཱདཱིནཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔཝཏྟིཀཱརཎཝསེན ཝུཏྟཱནཾ. ཨེཏེསུ ཧི ཨེཀེཀསྨིཾ ཨསཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ན ཏིཊྛཏི. དུབྦལནྟི ཨཔྤཐཱམཾ. པུབྦཧེཏཱུཔཱིཏི ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ ཨིམསྶ ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ ཧེཏུབྷཱུཏཱ ཀཱརཎསངྑཱཏཱ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱཔི. ཨིམེསཾ དུབྦལཱ ཡེ པཙྩཡཱ ཏེཔི དུབྦལཱཏི ཡེ ཨཱརམྨཎཱདིསཱདྷཱརཎཔཙྩཡཱ. པབྷཱཝིཀཱཏི པདྷཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཀཱ བྷཝཏཎྷཱ. སཧབྷཱུམཱིཏི སཧབྷཝིཀཱཔི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ. སམྤཡོགཱཔཱིཏི ཨེཀཏོ ཡུཏྟཱཔི ཨརཱུཔདྷམྨཱ. སཧཛཱཔཱིཏི སདྡྷིཾ ཨེཀཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣཱཔི. ཡཱཔི པཡོཛིཀཱཏི ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཡོཛེཏུཾ ནིཡུཏྟཱཏི པཡོཛིཀཱ, ཝཊྚམཱུལཀཱ ཏཎྷཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥). ནིཙྩདུབྦལཱཏི ནིརནྟརེན དུབྦལཱ. ཨནཝཊྛིཏཱཏི ན ཨཝཊྛིཏཱ, ཨོཏརིཏྭཱ ན ཋིཏཱ. པརིཔཱཏཡནྟི ཨིམེཏི ཨིམེ ཨཉྙམཉྙཾ པཱཏཡནྟི ཁེཔཡནྟི. ཨཉྙམཉྙསྶཱཏི ཨཉྙོ ཨཉྙསྶ, ཨེཀོ ཨེཀསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཧི-ཨིཏི ཀཱརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནཏྠི ཏཱཡིཏཱཏི ཏཱཡནོ རཀྑཀོ ནཏྠི. ན ཙཱཔི ཋཔེནྟི ཨཉྙམཉྙནྟི ཨཉྙེ ཨཉྙཾ ཋཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཡོཔི ནིབྦཏྟཀོ སོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཡོཔི ཨིམེསཾ ཨུཔྤཱདཀོ དྷམྨོ, སོ ཨིདཱནི ནཏྠི.

ན ཙ ཀེནཙི ཀོཙི ཧཱཡཏཱིཏི ཀོཙི ཨེཀོཔི ཀསྶཙི ཝསེན ན པརིཧཱཡཏི. གནྡྷབྦཱ ཙ ཨིམེ ཧི སབྦསོཏི སབྦེ ཧི ཨིམེ ཁནྡྷཱ སབྦཱཀཱརེན བྷངྒཾ པཱཔུཎིཏུཾ ཡུཏྟཱ. པུརིམེཧི པབྷཱཝིཏཱ ཨིམེཏི པུབྦཧེཏུཔཙྩཡེཧི ཨིམེ ཝཏྟམཱནཀཱ ཨུཔྤཱདིཀཱ. ཡེཔི པབྷཱཝིཀཱཏི ཡེཔི ཨིམེ ཝཏྟམཱནཀཱ ཨུཔྤཱདཀཱ པུབྦཧེཏུཔཙྩཡཱ. ཏེ པུརེ མཏཱཏི ཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཔཙྩཡཱ ཝཏྟམཱནཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ པཋམམེཝ མརཎཾ པཏྟཱ. པུརིམཱཔི ཙ པཙྪིམཱཔི ཙཱཏི པུརིམཱ པུབྦཧེཏུཔཙྩཡཱཔི ཙ པཙྪིམཱ ཝཏྟམཱནེ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱ ཙ. ཨཉྙམཉྙཾ ན ཀདཱཙི མདྡསཾསཱུཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཀིསྨིཉྩི ཀཱལེ ན དིཊྛཔུབྦཱ. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ.

ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནནྟི དྷཏརཊྛཝིརཱུལ༹ྷཀཝིརཱུཔཀྑཀུཝེརསངྑཱཏཱ ཙཏུམཧཱརཱཛཱ ཨིསྶརཱ ཨེཏེསནྟི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ. རཱུཔཱདཱིཧི དིབྦནྟི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི དེཝཱ. ཏེ སིནེརུཔབྦཏསྶ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཧོནྟི. ཏེསུ ཨཏྠི པབྦཏཊྛཀཱཔི, ཨཏྠི ཨཱཀཱསཊྛཀཱཔི. ཏེསཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ པཏྟཱ. ཁིཌྜཱཔདོསིཀཱ མནོཔདོསིཀཱ སཱིཏཝལཱཧཀཱ ཨུཎྷཝལཱཧཀཱ ཙནྡིམཱ དེཝཔུཏྟོ སཱུརིཡོ དེཝཔུཏྟོཏི ཨེཏེ སབྦེཔི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀཊྛཱ ཨེཝ ཏེསཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ. ཨུཔཱདཱཡཱཏི པཊིཙྩ. པརིཏྟཀནྟི ཝུདྡྷིཔཊིསེདྷོ. ཐོཀནྟི མནྡཀཱལཾ, དཱིགྷདིཝསཔཊིསེདྷོ. ཁཎིཀནྟི མནྡཀཱལཾ, ཀཱལནྟརཔཊིསེདྷོ. ལཧུཀནྟི སལླཧུཀཾ, ཨལསཔཊིསེདྷོ. ཨིཏརནྟི སཱིགྷབལཝཔཊིསེདྷོ. ཨནདྡྷནཱིཡནྟི ཀཱལཝསེན ན ཨདྡྷཱནཀྑམཾ. ནཙིརཊྛིཏིཀནྟི དིཝསེན ཙིརཾ ན ཏིཊྛཏཱིཏི ནཙིརཊྛིཏིཀཾ, དིཝསཔཊིསེདྷོ.

ཏཱཝཏིཾསཱནནྟི ཏེཏྟིཾསཛནཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱཏི ཏཱཝཏིཾསཱ. ཨཔི ཙ ཏཱཝཏིཾསཱཏི ཏེསཾ དེཝཱནཾ ནཱམམེཝཱཏིཔི ཝུཏྟཾ. ཏེཔི ཨཏྠི པབྦཏཊྛཀཱ, ཨཏྠི ཨཱཀཱསཊྛཀཱ, ཏེསཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ པཏྟཱ. ཏཐཱ ཡཱམཱདཱིནཾ. ཨེཀདེཝལོཀེཔི ཧི དེཝཱནཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ ཨཔྤཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི. དིབྦསུཁཾ ཡཱཏཱ པཡཱཏཱ སམྤཏྟཱཏི ཡཱམཱ. ཏུཊྛཱ པཧཊྛཱཏི ཏུསིཏཱ. པཀཏིཔཊིཡཏྟཱརམྨཎཏོ ཨཏིརེཀེན ནིམྨིཏུཀཱམཀཱལེ ཡཐཱརུཙིཏེ བྷོགེ ནིམྨིནིཏྭཱ རམནྟཱིཏི ནིམྨཱནརཏཱི. ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ པརེཧི ནིམྨིཏེསུ བྷོགེསུ ཝསཾ ཝཏྟེནྟཱིཏི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི. བྲཧྨཀཱཡེ བྲཧྨགྷཊཱཡ ནིཡུཏྟཱཏི བྲཧྨཀཱཡིཀཱ. སབྦེཔི པཉྩཝོཀཱརབྲཧྨཱནོ གཧིཏཱ.

གམནིཡོཏི གནྡྷབྦོ. སམྤརཱཡོཏི པརལོཀོ. ཡོ བྷིཀྑཝེ ཙིརཾ ཛཱིཝཏི, སོ ཝསྶསཏནྟི ཡོ ཙིརཾ ཏིཊྛམཱནོ, སོ ཝསྶསཏམཏྟཾ ཏིཊྛཏི. ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོཏི ཝསྶསཏཏོ ཨུཔརི ཏིཊྛམཱནོ དྭེ ཝསྶསཏཱནི ཏིཊྛམཱནོ ནཱམ ནཏྠི. ཧཱིལེ༹ཡྻ ནནྟི ནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ ཀརེཡྻ, ལཱམཀཏོ ཙིནྟེཡྻ. ‘‘ཧཱིལེ༹ཡྻཱན’’ནྟི ཙ པཋནྟི. ཨཙྩཡནྟཱིཏི ཨཏིཀྐམནྟི. ཨཧོརཏྟཱཏི རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདཱ. ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཨཱཡུ ཁིཡྻཏི མཙྩཱནནྟི སཏྟཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརོ ཁཡཾ ཡཱཏི. ཀུནྣདཱིནཾཝ ཨོདཀནྟི ཡཐཱ ཨུདཀཙྪིནྣཱཡ ཀུནྣདིཡཱ ཨུདཀཾ, ཨེཝཾ མཙྩཱནཾ ཨཱཡུ ཁིཡྻཏི. པརམཏྠཏོ ཧི ཨཏིཔརིཏྟོ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཎོ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀམཏྟོཡེཝ. ཡཐཱ ནཱམ རཐཙཀྐཾ པཝཏྟམཱནམྤི ཨེཀེནེཝ ནེམིཔདེསེན པཝཏྟཏི, ཏིཊྛམཱནམྤི ཨེཀེནེཝ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཏསྨིཾ ཙིཏྟེ ནིརུདྡྷམཏྟེ སཏྟོ ནིརུདྡྷོཏི ཝུཙྩཏི.

དྷཱིརཱཏི དྷཱིརཱ ཨིཏི. པུན དྷཱིརཱཏི པཎྜིཏཱ. དྷིཏིམཱཏི དྷིཏི ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི དྷིཏིམཱ. དྷིཏིསམྤནྣཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ. དྷཱིཀཏཔཱཔཱཏི གརཧིཏཔཱཔཱ. ཏཾཡེཝ པརིཡཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དྷཱི ཝུཙྩཏི པཉྙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. ཀིཾ པཛཱནཱཏི? ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨརིཡསཙྩཱནི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘པཉྙཱཔནཝསེན པཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཀིནྟི པཉྙཱཔེཏི? ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི པཉྙཱཔེཏི. སཱཝ ཨཝིཛྫཱཡ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཡཊྛེན ཨིནྡྲིཡཾ, དསྶནལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏིཔི ཨིནྡྲིཡཾ, པཉྙཱཝ ཨིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ. སཱ པནེསཱ ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ, པཛཱནནལཀྑཎཱ ཙ; ཡཐཱ ཧི ཙཏུབྷིཏྟིཀེ གེཧེ རཏྟིབྷཱགེ དཱིཔེ ཛལིཏེ ཨནྡྷཀཱརཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཱལོཀོ པཱཏུབྷཝཏི, ཨེཝམེཝ ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ. པཉྙོབྷཱསསམོ ཨོབྷཱསོ ནཱམ ནཏྠི. པཉྙཝཏོ ཧི ཨེཀཔལླངྐེན ནིསིནྣསྶ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཨེཀཱལོཀཱ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ཐེརོ –

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨནྡྷཀཱརེ གེཧེ ཏེལཔྤདཱིཔཾ པཝེསེཡྻ, པཝིཊྛོ པདཱིཔོ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཨོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཨཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, པཱཀཊཱནི ཙ རཱུཔཱནི ཀརོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཝིཛྫོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཉཱཎཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, པཱཀཊཱནི ཨརིཡསཙྩཱནི ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི (མི. པ. ༢.༡.༡༥).

ཡཐཱ པན ཚེཀོ བྷིསཀྐོ ཨཱཏུརཱནཾ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱདཱིནི ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ པཉྙཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཀུསལཱཀུསལེ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦེ ཧཱིནཔྤཎཱིཏཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགཨཔྤཊིབྷཱགེ དྷམྨེ པཛཱནཱཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ‘‘པཛཱནཱཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏསྨཱ པཉྙཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཀིཉྩ པཛཱནཱཏི? ཨིདཾ དུཀྑནྟི པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༤༩) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨེཝམསྶཱ པཛཱནནལཀྑཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ པཉྙཱ, ཨཀྑལིཏཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ ཝཱ, ཀུསལིསྶཱསཁིཏྟཨུསུཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ. ཝིསཡོབྷཱསརསཱ, པདཱིཔོ ཝིཡ. ཨསམྨོཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨརཉྙགཏསུདེསཀོ ཝིཡ.

ཁནྡྷདྷཱིརཱཏི པཉྩསུ ཁནྡྷེསུཉཱཎཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི ཁནྡྷདྷཱིརཱ. ཨཊྛཱརསསུ དྷཱཏཱུསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི དྷཱཏུདྷཱིརཱ. སེསེསུཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ནེཏབྦོ. ཏེ དྷཱིརཱ ཨེཝམཱཧཾསཱུཏི ཨེཏེ པཎྜིཏཱ ཨེཝཾ ཀཐཡིཾསུ. ཀཐེནྟཱིཏི ‘‘ཨཔྤཀཾ པརིཏྟཀ’’ནྟི ཀཐཡནྟི. བྷཎནྟཱིཏི ‘‘ཐོཀཾ ཁཎིཀ’’ནྟི བྷཱསནྟི. དཱིཔཡནྟཱིཏི ‘‘ལཧུཀཾ ཨིཏྟར’’ནྟི པཏིཊྛཔེནྟི. ཝོཧརནྟཱིཏི ‘‘ཨནདྡྷནིཀཾ ནཙིརཊྛིཏིཀ’’ནྟི ནཱནཱཝིདྷེན བྱཝཧརནྟི.

༡༡. ཨིདཱནི ཡེ ཏཐཱ ན ཀརོནྟི, ཏེསཾ བྱསནུཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘པསྶཱམཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུཨཱདཱིཧི པེཀྑཱམི. ལོཀེཏི ཨཔཱཡཱདིམྷི. པརིཕནྡམཱནནྟི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཕནྡམཱནཾ. པཛཾ ཨིམནྟི ཨིམཾ སཏྟཀཱཡཾ. ཏཎྷཱགཏནྟི ཏཎྷཱཡ གཏཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ ནིཔཱཏིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ. ཧཱིནཱ ནརཱཏི ཧཱིནཀམྨནྟཱ ནརཱ. མཙྩུམུཁེ ལཔནྟཱིཏི ཨནྟཀཱལེ སམྤཏྟེ མརཎམུཁེ པརིདེཝནྟི. ཨཝཱིཏཏཎྷཱསེཏི ཨཝིགཏཏཎྷཱ. བྷཝཱཏི ཀཱམབྷཝཱདིཀཱ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམབྷཝཱདིཀེསུ. ཨཐ ཝཱ བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི བྷཝབྷཝེསུ, པུནཔྤུནབྷཝེསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུནཱཔི པསྶཱམཱིཏི དུཝིདྷཾ མཾསཙཀྑུ – སསམྦྷཱརཙཀྑུ པསཱདཙཀྑཱུཏི. ཏཏྠ ཡོཡཾ ཨཀྑིཀཱུཔཀེ པཏིཊྛིཏོ ཧེཊྛཱ ཨཀྑིཀཱུཔཀཊྛིཀེན ཨུཔརི བྷམུཀཊྛིཀེན ཨུབྷཏོ ཨཀྑིཀཱུཊེཧི བཧིདྡྷཱ ཨཀྑིལོམེཧི པརིཙྪིནྣོ ཨཀྑིཀཱུཔཀམཛ྄ཛྷཱ ནིཀྑནྟེན ནྷཱརུསུཏྟཀེན མཏྠལུངྒེ ཨཱབདྡྷོ སེཏཀཎྷམཎྜལཝིཙིཏྟོ མཾསཔིཎྜོ, ཨིདཾ སསམྦྷཱརཙཀྑུ ནཱམ. ཡོ པན ཨེཏྠ སིཏོ ཨེཏྠ པཊིབདྡྷོ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ པསཱདོ, ཨིདཾ པསཱདཙཀྑུ ནཱམ. ཨིདམདྷིཔྤེཏཾ. ཏདེཏཾ ཏསྶ སསམྦྷཱརཙཀྑུནོ སེཏམཎྜལཔརིཀྑིཏྟསྶ ཀཎྷམཎྜལསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏཱནཾ སརཱིརསཎྛཱནུཔྤཏྟིཔདེསེ དིཊྛམཎྜལེ སཏྟསུ པིཙུཔཊལེསུ ཨཱསིཏྟཏེལཾ པིཙུཔཊལཱནི ཝིཡ སཏྟཀྑིཔཊལཱནི བྱཱཔེཏྭཱ པམཱཎཏོ ཨཱུཀཱསིརམཏྟཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི.

ཏཾ ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ, ཏེན མཾསཙཀྑུནཱ པསྶཱམི. དིབྦཙཀྑུནཱཏི ‘‘ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༤) ཨེཝཾཝིདྷེན དིབྦཙཀྑུནཱ. པཉྙཱཙཀྑུནཱཏི ‘‘ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༥; མཧཱཝ. ༡༦) ཨེཝཾ ཨཱགཏེན པཉྙཱཙཀྑུནཱ. བུདྡྷཙཀྑུནཱཏི ‘‘ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༣) ཨེཝམཱགཏེན བུདྡྷཙཀྑུནཱ. སམནྟཙཀྑུནཱཏི ‘‘སམནྟཙཀྑུ ཝུཙྩཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱཨིདྡེས ༣༢; མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥) ཨེཝམཱགཏེན སམནྟཙཀྑུནཱ. པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུནཱ ཧཏྠཏལེ ཋཔིཏཱམལཀཾ ཝིཡ རཱུཔགཏཾ མཾསཙཀྑུནཱ. དཀྑཱམཱིཏི སཉྫཱནཱམི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཙུཏཱུཔཔཱཏཾ. ཨོལོཀེམཱིཏི ཨཝལོཀེམི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཙཏུསཙྩཾ. ནིཛ྄ཛྷཱཡཱམཱིཏི ཙིནྟེམི བུདྡྷཙཀྑུནཱ སདྡྷཱཔཉྩམཀཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི. ཨུཔཔརིཀྑཱམཱིཏི སམནྟཏོ ཨིཀྑཱམི པརིཡེསཱམི སམནྟཙཀྑུནཱ པཉྩ ནེཡྻཔཐེ.

ཏཎྷཱཕནྡནཱཡ ཕནྡམཱནནྟི ཏཎྷཱཙལནཱཡ ཙལམཱནཾ. ཨིཏོ པརཾ དིཊྛིཕནྡནཱདིདིཊྛིབྱསནེན དུཀྑེན ཕནྡམཱནཔརིཡོསཱནཾ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ. སམྥནྡམཱནནྟི པུནཔྤུནཾ ཕནྡམཱནཾ. ཝིཔྥནྡམཱནནྟི ནཱནཱཝིདྷེན ཙལམཱནཾ. ཝེདྷམཱནནྟི ཀམྤམཱནཾ. པཝེདྷམཱནནྟི པདྷཱནེན ཀམྤམཱནཾ. སམྤཝེདྷམཱནནྟི པུནཔྤུནཾ ཀམྤམཱནཾ. ཨུཔསགྒེན ཝཱ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཏཎྷཱནུགཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཨནུཔཝིཊྛཾ. ཏཎྷཱཡཱནུསཊནྟི ཏཎྷཱཡ ཨནུཔཏྠཊཾ. ཏཎྷཱཡཱསནྣནྟི ཏཎྷཱཡ ནིམུགྒཾ. ཏཎྷཱཡ པཱཏིཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཁིཏྟཾ. ‘‘པརིཔཱཏིཏ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ. ཨབྷིབྷཱུཏནྟི ཏཎྷཱཡ མདྡིཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ. པརིཡཱདིནྣཙིཏྟནྟི ཁེཔེཏྭཱ གཧིཏཙིཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨོགྷེན གཏཾ ཝིཡ ཏཎྷཱགཏཾ. ཨུཔཱདིཎྞཀརཱུཔཔཙྩཡེཧི པཏིཏྭཱ གཏཾ ཝིཡ ཏཎྷཱནུགཏཾ. ཨུདཀཔིཊྛིཾ ཚཱདེཏྭཱ པཏྠཊནཱིལིཀཱ ཨུདཀཔིཊྛི ཝིཡ ཏཎྷཱནུསཊཾ. ཝཙྩཀཱུཔེ ནིམུགྒཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཡཱསནྣཾ. རུཀྑགྒཏོ པཏིཏྭཱ ནརཀེ པཏིཏཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཔཱཏིཏཾ. ཨུཔཱདིཎྞཀརཱུཔཾ སཾཡོགཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏཾ. ཨུཔཱདིཎྞཀརཱུཔཔརིགྒཱཧཀསྶ ཨུཔྤནྣཝིཔསྶནཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཡ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཀཱམཙྪནྡེན ཏཎྷཱགཏཾ. ཀཱམཔིཔཱསཱཡ ཏཎྷཱནུགཏཾ. ཀཱམཱསཝེན ཏཎྷཱནུསཊཾ. ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཏཎྷཱཡཱསནྣཾ. ཀཱམཛ྄ཛྷོསཱནེན ཏཎྷཱཡ པཱཏིཏཾ. ཀཱམོགྷེན ཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏཾ. ཀཱམུཔཱདཱནེན ཏཎྷཱཡ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟནྟི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཀཱམབྷཝེཏི ཀཱམཱཝཙརེ. རཱུཔབྷཝེཏི རཱུཔཱཝཙརེ. ཨརཱུཔབྷཝེཏི ཨརཱུཔཱཝཙརེ. ཏེསཾ ནཱནཏྟཾ ཧེཊྛཱ པཀཱསིཏཾཡེཝ.

བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི བྷཝཱབྷཝེཏི བྷཝོཏི ཀཱམདྷཱཏུ. ཨབྷཝོཏི རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུ. ཨཐ ཝཱ བྷཝོཏི ཀཱམདྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ. ཨབྷཝོཏི ཨརཱུཔདྷཱཏུ. ཏེསུ བྷཝཱབྷཝེསུ. ཀམྨབྷཝེཏི ཀམྨཝཊྚེ. པུནབྦྷཝེཏི པོནོབྷཝིཀེ ཝིཔཱཀཝཊྚེ. ཀཱམབྷཝེཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ. ཀམྨབྷཝེཏི ཀམྨཝཊྚེ. ཏཏྠ ཀམྨབྷཝོ བྷཱཝཡཏཱིཏི བྷཝོ. ཀཱམབྷཝེ པུནབྦྷཝེཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེ ཝིཔཱཀཝཊྚེ. ཝིཔཱཀབྷཝོ བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ. རཱུཔབྷཝཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཀཱམབྷཝེ རཱུཔབྷཝེ ཨརཱུཔབྷཝེ’’ཏི ཨོཀཱསབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཱིསུཔི ‘‘ཀམྨབྷཝེ’’ཏི ཀམྨབྷཝཾ, ཏཐཱ ‘‘པུནབྦྷཝེ’’ཏི ཨུཔཔཏྟིབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. པུནཔྤུནབྦྷཝེཏི ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཏྟིཡཾ. གཏིཡཱཏི པཉྩགཏིཡཱ ཨཉྙཏརཱཡ. ཨཏྟབྷཱཝཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱཏི ཨཏྟབྷཱཝཱནཾ ཨབྷིནིབྦཏྟིཡཱ. ཨཝཱིཏཏཎྷཱཏི མཱུལཔདཾ. ཨཝིགཏཏཎྷཱཏི ཁཎིཀསམཱདྷི ཝིཡ ཁཎིཀཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན ཝིགཏཱ ཏཎྷཱ ཨེཏེསནྟི ཨཝིགཏཏཎྷཱ. ཨཙཏྟཏཎྷཱཏི ཏདངྒཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ཨཔརིཙྩཏྟཏཎྷཱ. ཨཝནྟཏཎྷཱཏི ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན ཝནྟཏཎྷཱཏི ཨཝནྟཏཎྷཱ. ཨམུཏྟཏཎྷཱཏི ཨཙྩནྟསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན མུཏྟཏཎྷཱ. ཨཔྤཧཱིནཏཎྷཱཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན པཧཱིནཏཎྷཱ. ཨཔྤཊིནིསྶཊྛཏཎྷཱཏི ནིསྶརཎཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན བྷཝེ པཏིཊྛིཏཾ ཨནུསཡཀིལེསཾ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཨཔྤཊིནིསྶཊྛཏཎྷཱ.

༡༢. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨཝིགཏཏཎྷཱ ཨེཝཾ ཕནྡནྟི ཙ ལཔནྟི ཙ, ཏསྨཱ ཏཎྷཱཝིནཡེ སམཱདཔེནྟོ ‘‘མམཱཡིཏེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ མམཱཡིཏེཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམམཏྟེཧི ‘‘མམ’’ནྟི པརིགྒཧིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ. པསྶཐཱཏི སོཏཱརེ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨེཏམྤཱིཏི ཨེཏམྤི ཨཱདཱིནཝཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

དྭེ མམཏྟཱཏི དྭེ ཨཱལཡཱ. ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདནིཡམཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཎྷཱསངྑཱཏེནཱཏི ཏཎྷཱཀོཊྛཱསེན, སངྑཱ སངྑཱཏནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ ‘‘སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༨༠) ཝིཡ. སཱིམཀཏནྟི ཨཔརིཙྪེདདོསཝིརཧིཏཾ མརིཡཱདཀཏཾ ‘‘ཏིཡོཛནཔརམཾ སཱིམཾ སམྨནྣིཏུ’’ནྟི ཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༤༠) ཝིཡ. ཨོདྷིཀཏནྟི ཝཙནཔརིཙྪེདདོསཝིརཧིཏཾ པརིཙྪེདཀཏཾ སཱིམནྟརིཀརུཀྑོ ཝིཡ. པརིཡནྟཀཏནྟི པརིཙྪེདཀཏཾ. སཱིམནྟརིཀརུཀྑོ པན དྭིནྣཾ སཱདྷཱརཎཾ, ཨཡཾ པན ཨེཀཱབདྡྷཏཱལཔནྟི ཝིཡ ཀཏནྟི པརིཡནྟཀཏཾ. པརིགྒཧིཏནྟི ཀཱལནྟརེཔི པརཱཡཏྟཾ མུཉྩིཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན གཧིཏཾ. མམཱཡིཏནྟི ཨཱལཡཀཏཾ ཝསྶཱུཔགཏཾ སེནཱསནཾ ཝིཡ. ཨིདཾ མམནྟི སམཱིཔེ ཋིཏཾ. ཨེཏཾ མམནྟི དཱུརེ ཋིཏཾ. ཨེཏྟཀནྟི པརིཀྑཱརནིཡམནཾ ‘‘ཨེཏྟཀམྤི ནཔྤཊིབྷཱསེཡྻཱ’’ཏི ཝིཡ. ཨེཏྟཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདཏྠེཔི ནིཔཱཏནིཡམནཾ ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ མཧཱནཱམཱ’’ཏི ཝིཡ. ཀེཝལམྤི མཧཱཔཐཝིནྟི སཀལམྤི མཧཱཔཐཝིཾ.

ཨཊྛསཏཾ ཏཎྷཱཝིཙརིཏནྟི ཨཊྛུཏྟརསཏཾ ཏཎྷཱགམནཝིཏྠཱརཾ. ཨཊྛུཏྟརསཏཾ ཀཐཾ ཧོཏཱིཏི ཙེ? རཱུཔཏཎྷཱ…པེ… དྷམྨཏཎྷཱཏི ཨེཝཾ ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིསུ ཛཝནཝཱིཐིཡཱ པཝཏྟཱ ཏཎྷཱ ‘‘སེཊྛིཔུཏྟོ, བྲཱཧྨཎཔུཏྟོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ པིཏིཏོ ལདྡྷནཱམཱ ཝིཡ པིཏུསདིསཱརམྨཎེ བྷཱུཏཱ. ཨེཏྠ ཙ རཱུཔཱརམྨཎཱ རཱུཔེ ཏཎྷཱཏི རཱུཔཏཎྷཱ. སཱ ཀཱམརཱགབྷཱཝེན རཱུཔཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ ཀཱམཏཎྷཱ. སསྶཏདིཊྛིསཧགཏརཱགབྷཱཝེན ‘‘རཱུཔཾ ནིཙྩཾ དྷུཝཾ སསྶཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ བྷཝཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏརཱགབྷཱཝེན ‘‘རཱུཔཾ ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏི པཙྪེདཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱཏི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ རཱུཔཏཎྷཱ, ཏཐཱ སདྡཏཎྷཱདཡོཔཱིཏི ཨེཏཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཧོནྟི. ཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརས, བཧིདྡྷཱརཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརསཱཏི ཚཏྟིཾས, ཨིཏི ཨཏཱིཏཱནི ཚཏྟིཾས, ཨནཱགཏཱནི ཚཏྟིཾས, པཙྩུཔྤནྣཱནི ཚཏྟིཾསཱཏི ཨཊྛསཏཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀསྶ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨསྨཱི’’ཏི ཧོཏི, ‘‘ཨིཏྠསྨཱི’’ཏི ཧོཏཱིཏི ཝཱ ཨེཝམཱདཱིནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀརཱུཔཱདིནིསྶིཏཱནི ཨཊྛཱརས, བཱཧིརསྶུཔཱདཱཡ ཨིམིནཱ ‘‘ཨསྨཱི’’ཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ‘‘ཨིཏྠསྨཱི’’ཏི ཧོཏཱིཏི བཱཧིརརཱུཔཱདིནིསྶིཏཱནི ཨཊྛཱརསཱཏི ཚཏྟིཾས. ཨིཏི ཨཏཱིཏཱནི ཚཏྟིཾས, ཨནཱགཏཱནི ཚཏྟིཾས, པཙྩུཔྤནྣཱནི ཚཏྟིཾསཱཏི ཨེཝམྤི ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཧོནྟི.

ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛཱིཏི རཱུཔཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨེཀེཀམྤི ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༡༣༠-༡༣༡) ནཡེན ཙཏུདྷཱ གཱཧཝསེན པཝཏྟཱནི ཝཏྠཱུནི ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཝིཛྫམཱནཊྛེན སཏི ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏེ ཀཱཡེ དིཊྛཱིཏི སཀྐཱཡདིཊྛི. དསཝཏྠུཀཱ མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ‘‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ མིཙྪཱདིཊྛི, ཨཡཱཐཱཝདིཊྛི ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཧཎཏོ ཝཱ ཝིཏཐཱ དིཊྛི མིཙྪཱདིཊྛི, ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ པཎྜིཏེཧི ཀུཙྪིཏཱ དིཊྛཱིཏིཔི མིཙྪཱདིཊྛི. སཱ ཨཡོནིསོ ཨབྷིནིཝེསལཀྑཎཱ, པརཱམཱསརསཱ, མིཙྪཱབྷིནིཝེསཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨརིཡཱནམདསྶནཀཱམཏཱདིཔདཊྛཱནཱ, པརམཝཛྫཱཏི དཊྛབྦཱ. དསཝཏྠུཀཱ ཨནྟགྒཱཧིཀཱ དིཊྛཱིཏི སསྶཏོ ལོཀོ, ཨསསྶཏོ ལོཀོ, ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ ཨེཀེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ གཧཎཝསེན ཨེཝཾ པཝཏྟཱ དིཊྛི དསཝཏྠུཀཱ ཨནྟགྒཱཧིཀཱ དིཊྛི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཱིཏི ཡཱ ཨེཝཾཛཱཏིཀཱ དིཊྛི. དིཊྛིགཏནྟི དིཊྛཱིསུ གཏཾ. ཨིདཾ དསྶནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཨནྟོགདྷཏྟཱཏི དིཊྛིགཏཾ, དིཊྛིཡེཝ དུརཏིཀྐམནཊྛེན གཧནཾ དིཊྛིགཧནཾ ཏིཎགཧནཝནགཧནཔབྦཏགཧནཱནི ཝིཡ. སཱསངྐསཔྤཊིབྷཡཊྛེན དིཊྛིཀནྟཱརཾ ཙོརཀནྟཱརཝཱལ༹ཀནྟཱརནིརུདཀཀནྟཱརདུབྦྷིཀྑཀནྟཱརཱ ཝིཡ. སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིལོམནཊྛེན ཙ དིཊྛིཝིསཱུཀཱཡིཀཾ. མིཙྪཱདསྶནཉྷི ཨུཔྤཛྫམཱནཾ སམྨཱདསྶནཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏི ཙེཝ ཝིལོམེཏི ཙ. ཀདཱཙི སསྶཏསྶ, ཀདཱཙི ཨུཙྪེདསྶ གཧཎཏོ དིཊྛིཡཱ ཝིརཱུཔཾ ཕནྡིཏནྟི དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཾ. དིཊྛིགཏིཀོ ཧི ཨེཀསྨིཾ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཀདཱཙི སསྶཏཾ ཨནུསྶརཏི, ཀདཱཙི ཨུཙྪེདཾ. དིཊྛིཡེཝ བནྡྷནཊྛེན སཾཡོཛནནྟི དིཊྛིསཾཡོཛནཾ. སུསུམཱརཱདཡོ ཝིཡ པུརིསཾ ཨཱརམྨཎཾ དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏཱིཏི གཱཧོ. པཏིཊྛཧནཏོ པཏིཊྛཱཧོ. ཨཡཉྷི བལཝཔཝཏྟིབྷཱཝེན པཏིཊྛཧིཏྭཱ གཎྷཱཏི. ནིཙྩཱདིཝསེན ཨབྷིནིཝིསཏཱིཏི ཨབྷིནིཝེསོ. དྷམྨསབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ནིཙྩཱདིཝསེན པརཏོ ཨཱམསཏཱིཏི པརཱམཱསོ. ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ ཀུཙྪིཏོ མགྒོ, ཀུཙྪིཏཱནཾ ཝཱ ཨཔཱཡཱནཾ མགྒོཏི ཀུམྨགྒོ. ཨཡཱཐཱཝཔཐཏོ མིཙྪཱཔཐོ. ཡཐཱ ཧི དིསཱམཱུལ༹ྷེན ‘‘ཨཡཾ ཨསུཀགཱམསྶ ནཱམ པཐོ’’ཏི གཧིཏོཔི ཏཾ གཱམཾ ན སམྤཱཔེཏི, ཨེཝཾ དིཊྛིགཏིཀེན ‘‘སུགཏིཔཐོ’’ཏི གཧིཏཱཔི དིཊྛི སུགཏིཾ ན པཱཔེཏཱིཏི ཨཡཱཐཱཝཔཐཏོ མིཙྪཱཔཐོ. མིཙྪཱསབྷཱཝཏོ མིཙྪཏྟཾ. ཏཏྠེཝ པརིབྦྷམནཏོ ཏརནྟི ཨེཏྠ བཱལཱཏི ཏིཏྠཾ, ཏིཏྠཉྩ ཏཾ ཨནཏྠཱནཉྩ ཨཱཡཏནནྟི ཏིཏྠཱཡཏནཾ, ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཱ སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནནྟིཔི ཏིཏྠཱཡཏནཾ. ཝིཔརིཡེསབྷཱུཏོ གཱཧོ, ཝིཔརིཡེསཏོ ཝཱ གཱཧོཏི ཝིཔརིཡེསགྒཱཧོ. ཨསབྷཱཝགཱཧོཏི ཝིཔརཱིཏགྒཱཧོ. ‘‘ཨནིཙྩེ ནིཙྩ’’ནྟི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཝསེན པརིཝཏྟེཏྭཱ གཱཧོ ཝིཔལླཱསགྒཱཧོ. ཨནུཔཱཡགཱཧོ མིཙྪཱགཱཧོ. ཨཡཱཐཱཝཀསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན སབྷཱཝསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཏཐཾ ཡཱཐཱཝཀཾ སབྷཱཝནྟི གཱཧོ ‘‘ཨཡཱཐཱཝཀསྨིཾ ཡཱཐཱཝཀ’’ནྟི གཱཧོ. ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཱ. དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནཱིཏི བྲཧྨཛཱལེ (དཱི. ནི. ༡.༢༩ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏཱནི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི.

ཨཙྪེདསཾཀིནོཔི ཕནྡནྟཱིཏི ཨཙྪིནྡིཏྭཱ པསཡ྄ཧ བལཀྐཱརེན གཎྷིསྶནྟཱིཏི ཨུཔྤནྣསཾཀིནོཔི ཙལནྟི. ཨཙྪིནྡནྟེཔཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཨཙྪིཛྫནྟེཔི. ཨཙྪིནྣེཔཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཧིཏེཔི. ཝིཔརིཎཱམསཾཀིནོཔཱིཏི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝེན ཨཱསཾཀིནོཔི. ཝིཔརིཎཱམནྟེཔཱིཏི ཝིཔརིཝཏྟནཀཱལེཔི. ཝིཔརིཎཏེཔཱིཏི ཝིཔརིཝཏྟིཏེཔི. ཕནྡནྟཱིཏི ཙལནྟི. སམྥནྡནྟཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ཙལནྟི. ཝིཔྥནྡནྟཱིཏི ཝིཝིདྷཱཀཱརེན ཕནྡནྟི. ཝེདྷནྟཱིཏི བྷཡཾ དིསྭཱ ཀམྤནྟི. པཝེདྷནྟཱིཏི ཚམྦྷིཏཏྟཱ བྷཡེན ཝིསེསེན ཀམྤནྟི. སམྤཝེདྷནྟཱིཏི ལོམཧཾསནབྷཡེན སབྦཱཀཱརེན ཀམྤནྟི. ཕནྡམཱནེཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ. ཨཔྤོདཀེཏི མནྡོདཀེ. པརིཏྟོདཀེཏི ལུལི༹ཏོདཀེ. ཨུདཀཔརིཡཱདཱནེཏི ཁཱིཎོདཀེ. བལཱཀཱཧི ཝཱཏི ཝུཏྟཱཝསེསཱཧི པཀྑིཛཱཏཱིཧི. པརིཔཱཏིཡམཱནཱཏི ཝིཧིཾསིཡམཱནཱ གྷཊྚིཡམཱནཱ. ཨུཀྑིཔིཡམཱནཱཏི ཀདྡམནྟརཏོ ནཱིཧརིཡམཱནཱ གིལིཡམཱནཱ ཝཱ. ཁཛྫམཱནཱཏི ཁཱདིཡམཱནཱ. ཕནྡནྟི ཀཱཀེཧི. སམྥནྡནྟི ཀུལལེཧི. ཝིཔྥནྡནྟི བལཱཀཱཧི. ཝེདྷནྟི ཏུཎྜེན གཧིཏཀཱལེ མརཎཝསེན. པཝེདྷནྟི ཝིཛ྄ཛྷནཀཱལེ. སམྤཝེདྷནྟི མརཎསམཱིཔེ.

པསྶིཏྭཱཏི ཨགུཎཾ པསྶིཏྭཱ. ཏུལཡིཏྭཱཏི གུཎཱགུཎཾ ཏུལཡིཏྭཱ. ཏཱིརཡིཏྭཱཏི གུཎཱགུཎཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ. ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱཏི ཝཏྠུཧཱནབྷཱགིཾ མུཉྩིཏྭཱ ཝཛྫེཏྭཱ. ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱཏི ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔེཏྭཱ ཨཱཝེཎིཀཾ ཀཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ སཾཀིཎྞདོསཾ མོཙེཏྭཱ ཝཏྠུཝིབྷཱགཀརཎེན པསྶིཏྭཱ. ཨཔརིཙྪེདདོསཾ མོཙེཏྭཱ པམཱཎཀརཎཝསེན ཏུལཡིཏྭཱ. ཝཏྠུདོསཾ མོཙེཏྭཱ ཝིབྷཱགཀརཎཝསེན ཏཱིརཡིཏྭཱ. སམྨོཧདོསཾ མོཙཡིཏྭཱ ཨགྒཝིབྷཱགཀརཎཝསེན ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ. གྷནདོསཾ མོཙེཏྭཱ པཀཏིཝིབྷཱགཀརཎེན ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ. པཧཱཡཱཏི པཛཧིཏྭཱ. པཊིནིསྶཛྫིཏྭཱཏི ནིསྶཛྫིཏྭཱ. ཨམམཱཡནྟོཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨཱལཡཾ ཨཀརོནྟོ. ཨགཎྷནྟོཏི དིཊྛིཡཱ པུབྦབྷཱགེ པཉྙཱཡ ཏཾ ན གཎྷནྟོ. ཨཔརཱམསནྟོཏི ཝིཏཀྐེན ཨཱུཧནཾ ཨཀརོནྟོ. ཨནབྷིནིཝེསནྟོཏི ནིཡཱམོཀྐནྟིདིཊྛིཝསེན ནཔྤཝིསནྟོ.

ཨཀུབྦམཱནོཏི པརིགྒཱཧཏཎྷཱཝསེན ཨཀརོནྟོ. ཨཛནཡམཱནོཏི པོནོབྷཝིཀཏཎྷཱཝསེན ཨཛནཡམཱནོ. ཨསཉྫནཡམཱནོཏི ཝིསེསེན ཨསཉྫནཡམཱནོ. ཨནིབྦཏྟཡམཱནོཏི པཏྠནཱཏཎྷཱཝསེན ན ནིབྦཏྟཡམཱནོ. ཨནབྷིནིབྦཏྟཡམཱནོཏི སབྦཱཀཱརེན ན ཨབྷིནིབྦཏྟཡམཱནོ. ཨུཔསགྒཝསེན ཝཱ ཨེཏཱནི པདཱནི ཝཌྜྷིཏཱནི. ཨེཝམེཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཨསྶཱདཾ.

༡༣. ཏཏོ པརཱཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཱདཱིནཝཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཨུཔཱཡཾ ནིསྶརཎཾ ནིསྶརཎཱནིསཾསཉྩ དསྶེཏུཾ, སབྦཱཧི ཝཱ ཨེཏཱཧི ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུབྷོསུ ཨནྟེསཱུ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷོསུ ཨནྟེསཱུཏི ཕསྶཕསྶསམུདཡཱདཱིསུ དྭཱིསུ, དྭཱིསུ པརིཙྪེདེསུ. ཝིནེཡྻ ཚནྡནྟི ཚནྡརཱགཾ ཝིནེཏྭཱ. ཕསྶཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཕསྶཾ, ཕསྶཱནུསཱརེན ཝཱ ཏཾསམྤཡུཏྟེ སབྦེཔི ཨརཱུཔདྷམྨེ, ཏེསཾ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཝསེན རཱུཔདྷམྨེ ཙཱཏི སཀལམྤི ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. ཨནཱནུགིདྡྷོཏི རཱུཔཱདཱིསུ སབྦདྷམྨེསུ ཨགིདྡྷོ. ཡདཏྟགརཧཱི ཏདཀུབྦམཱནོཏི ཡཾ ཨཏྟནཱ གརཧཏི, ཏཾ ཨཀུརུམཱནོ. ན ལིམྤཏཱི དིཊྛསུཏེསུ དྷཱིརོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ དྷིཏིསམྤནྣོ དྷཱིརོ དིཊྛེསུ ཙ སུཏེསུ ཙ དྷམྨེསུ དྭིནྣཾ ལེཔཱནཾ ཨེཀེནཱཔི ལེཔེན ན ལིམྤཏི, ཨཱཀཱསམིཝ ནིརུཔལིཏྟོ ཨཙྩནྟཝོདཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི.

ཕསྶོ ཨེཀོ ཨནྟོཏི ཕསྶོ ཨེཀཔརིཙྪེདོ. ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ. སྭཱཡཾ ཕུསནལཀྑཎོ, སངྒྷཊྚནརསོ, སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཨཱཔཱཐགཏཝིསཡཔདཊྛཱནོ. ཨཡཉྷི ཨརཱུཔདྷམྨོཔི སམཱནོ ཨཱརམྨཎེ ཕུསནཱཀཱརེནེཝ པཝཏྟཏཱིཏི ཕུསནལཀྑཎོ. ཨེཀདེསེནེཝ ཨནལླཱིཡམཱནོཔི རཱུཔཾ ཝིཡ ཙཀྑུཾ, སདྡོ ཝིཡ ཙ སོཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཉྩ སངྒྷཊྚེཏཱིཏི སངྒྷཊྚནརསོ, ཝཏྠཱརམྨཎསངྒྷཊྚནཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སམྤཏྟིཨཏྠེནཔི རསེན ‘‘སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཙཏུབྷཱུམཀཕསྶོ ནོ ཕུསནལཀྑཎོ ནཱམ ནཏྠི, སངྒྷཊྚནརསོ པན པཉྩདྭཱརིཀོཝ ཧོཏི. པཉྩདྭཱརིཀསྶ ཧི ཕུསནལཀྑཎོཏིཔི སངྒྷཊྚནརསོཏིཔི ནཱམཾ. མནོདྭཱརིཀསྶ ཕུསནལཀྑཎོཏྭེཝ ནཱམཾ, ན སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡, ཀཱམཱཝཙརཀུསལ, དྷམྨུདྡེསཀཐཱ).

ཨིདཉྩ ཝཏྭཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ (མི. པ. ༢.༣.༨) ཨཱབྷཏཾ –

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ མེཎྜཱ ཡུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ, ཡཐཱ ཨེཀོ མེཎྜོ, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ དུཏིཡོ མེཎྜོ, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཾ ཕུསནལཀྑཎོ ཙ ཕསྶོ སངྒྷཊྚནརསོ ཙ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ སམྨཱ ཝཛྫེཡྻུཾ, དྭེ པཱཎཱི ཝཛྫེཡྻུཾ. ཡཐཱ ཨེཀོ པཱཎི, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ དུཏིཡོ པཱཎི, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཾ ཕུསནལཀྑཎོ ཙ ཕསྶོ སངྒྷཊྚནརསོ ཙཱ’’ཏི ཝིཏྠཱརོ.

ཡཐཱ ཝཱ ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༣༥༢, ༡༣༥༤) ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཙཀྑུཨཱདིནཱམེན ཝུཏྟཱནི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཏཱནི ཙཀྑུཨཱདིནཱམེནེཝ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨེཝཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དཊྛབྦནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སནྟེ ཙིཏྟཱརམྨཎསངྒྷཊྚནཏོ ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཀིཙྩཊྛེནེཝ རསེན ‘‘སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི སིདྡྷོ ཧོཏི. ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏསངྑཱཏསྶ པན ཨཏྟནོ ཀཱརཎསྶ ཝསེན པཝེདིཏཏྟཱ སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཨཡཉྷི ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀཱརཎསྶེཝ ཝསེན པཝེདིཏོཏི. ཨིམསྶ ཙ སུཏྟཔདསྶ ཏིཎྞཾ སངྒཏིཡཱ ཕསྶོཏི ཨཡམཏྠོ, ན སངྒཏིམཏྟམེཝ ཕསྶོ.

ཨེཝཾ པཝེདིཏཏྟཱ པན ཏེནེཝཱཀཱརེན པཙྩུཔཊྛཱཏཱིཏི ‘‘སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཕལཊྛེན པན པཙྩུཔཊྛཱནེནེས ཝེདནཱཔཙྩུཔཊྛཱནོ ནཱམ ཧོཏི. ཝེདནཾ ཧེས པཙྩུཔཊྛཱཔེཏི, ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔྤཱདཡམཱནོ ཙ ཡཐཱ བཧིདྡྷཱ ཨུཎྷཔཙྩཡཱཔི སམཱནཱ ལཱཁཱསངྑཱཏདྷཱཏུནིསྶིཏཱ ཨུསྨཱ ཨཏྟནོ ནིསྶཡེ མུདུབྷཱཝཀཱརཱི ཧོཏི, ན ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏེཔི བཧིདྡྷཱ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརསངྑཱཏེ ཨུཎྷབྷཱཝེ. ཨེཝཾ ཝཏྠཱརམྨཎསངྑཱཏཨཉྙཔཙྩཡོཔི སམཱནོ ཙིཏྟནིསྶིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ ནིསྶཡབྷཱུཏེ ཙིཏྟེ ཨེཝ ཨེས ཝེདནུཔྤཱདཀོ ཧོཏི, ན ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏེཔི ཝཏྠུམྷི ཨཱརམྨཎེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཛྫེན སམནྣཱཧཱརེན པན ཨིནྡྲིཡེན ཙ པརིཀྑཏེ ཝིསཡེ ཨནནྟརཱཡེན ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨེས ‘‘ཨཱཔཱཐགཏཝིསཡཔདཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཕསྶོ ཡཏོ སམུདེཏི ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ‘‘ཕསྶསམུདཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཝིབྷ. ༢༢༥). ཨཏཱིཏདུཀོ ཀཱལཝསེན ཝུཏྟོ. ཝེདནཱདུཀོ ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༣༢) ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཾ སུཁམེཝ ཀཏྭཱ སུཁདུཀྑཝསེན, ནཱམརཱུཔདུཀོ རཱུཔཱརཱུཔཝསེན, ཨཱཡཏནདུཀོ སཾསཱརཔཝཏྟིཝསེན, སཀྐཱཡདུཀོ པཉྩཀྑནྡྷཝསེན ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཱ. ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱ. དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཱ. ནམནལཀྑཎཾ ནཱམཾ. རུཔྤནལཀྑཎཾ རཱུཔཾ. ཙཀྑཱཡཏནཱདཱིནི ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི. རཱུཔཱཡཏནཱདཱིནི ཚ བཱཧིརཱནི. རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཝིཛྫམཱནཊྛེན སཀྐཱཡོ. ཨཝིཛྫཱཀམྨཏཎྷཱཨཱཧཱརཕསྶནཱམརཱུཔཱ སཀྐཱཡསམུདཡོ.

ཙཀྑུསམྥསྶོཏི ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ, རཱུཔཾ ཨསྶཱདེཏི ཝིབྷཱཝེཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ ཙཀྑུསམྥསྶོ. སོ པན ཨཏྟནཱ སམྤཡུཏྟཱཡ ཝེདནཱཡ སཧཛཱཏཨཉྙམཉྙནིསྶཡཝིཔཱཀཨཱཧཱརསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཝསེན ཨཊྛདྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི. སུཎཱཏཱིཏི སོཏཾ. ཏཾ སསམྦྷཱརསོཏབིལསྶ ཨནྟོ ཏནུཏམྦལོམཱཙིཏེ ཨངྒུལིཝེཋཀསཎྛཱནེ པདེསེ སོཏཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. སོཏཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ སོཏསམྥསྶོ. གྷཱནསམྥསྶཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གྷཱཡཏཱིཏི གྷཱནཾ. ཏཾ སསམྦྷཱརབིལསྶ ཨནྟོ ཨཛཔདསཎྛཱནེ པདེསེ གྷཱནཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. ཛཱིཝིཏམཝ྄ཧཱཡཏཱིཏི ཛིཝ྄ཧཱ, སཱཡནཊྛེན ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ. སཱ སསམྦྷཱརཛིཝ྄ཧཱཡ ཨཏིཨགྒམཱུལཔསྶཱནི ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔརིམཏལམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཨུཔྤལདལགྒསཎྛཱནེ པདེསེ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཏིཊྛཏི. ཀུཙྪིཏཱནཾ སཱསཝདྷམྨཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཡཱཝཏཱ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱདིཎྞཔཝཏྟི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན ཀཱཡཔྤསཱདོ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནོ ཏིཊྛཏི. མུནཱཏཱིཏི མནོ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. མནོཏི སཧཱཝཛྫནབྷཝངྒཾ; མནཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ མནོསམྥསྶོ.

ཚབྦིདྷམྤི ཕསྶཾ དུཝིདྷམེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོ པཊིགྷསམྥསྶོ’’ཏི ཨཱཧ. མནོདྭཱརིཀོ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོ. པཉྩདྭཱརིཀོ ཝཏྠཱརམྨཎཱདིཔཊིགྷེན ཨུཔྤཛྫནཏོ པཊིགྷསམྥསྶོ.

སུཁཝེདནཱཡ ཨཱརམྨཎེ སུཁཝེདནཱིཡོ. དུཀྑཝེདནཱཡ ཨཱརམྨཎེ དུཀྑཝེདནཱིཡོ. ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱཡ ཨཱརམྨཎེ ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱིཡོ. ཏཏྠ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཊྛུ ཝཱ ཁནཏི, ཁཱདཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ. དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན དུཀྑཾ ན སུཁནྟི ཨདུཀྑམསུཁཾ, མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ.

ཀུསལོཏིཨཱདཡོ ཛཱཏིཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀུསལོཏི ཨེཀཝཱིསཏིཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ. ཨཀུསལོཏི དྭཱདསཱཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ. ཨབྱཱཀཏོཏི ཨཝསེསཝིཔཱཀཀིརིཡཱབྱཱཀཏཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ.

པུན བྷཝཔྤབྷེདཝསེན ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཀཱམཱཝཙརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཙཏུཔཉྙཱསཀཱམཱཝཙརཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ ཀཱམཱཝཙརོ. ཀཱམཾ པཧཱཡ རཱུཔེ ཨཝཙརཏཱིཏི རཱུཔཱཝཙརོ, ཀུསལཱབྱཱཀཏཝསེན པཉྩདསརཱུཔཱཝཙརཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ. ཀཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཧཱཡ ཨརཱུཔེ ཨཝཙརཏཱིཏི ཨརཱུཔཱཝཙརོ, ཀུསལཱབྱཱཀཏཝསེན དྭཱདསཱརཱུཔཱཝཙརཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ.

ཨིདཱནི ཨབྷིནིཝེསཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘སུཉྙཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཉྙཏོཏི རཱགདོསམོཧེཧི སུཉྙཏྟཱ སུཉྙཏོ. རཱགདོསམོཧནིམིཏྟེཧི ཨནིམིཏྟཏྟཱ ཨནིམིཏྟོ. རཱགདོསམོཧཔཎིདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨཔྤཎིཧིཏོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨིདཱནི ཝཊྚཔརིཡཱཔནྣཨཔརིཡཱཔནྣཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ལོཀིཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ལོཀོ ཝུཙྩཏི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ཝཊྚཾ, ཏསྨིཾ པརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀེ ནིཡུཏྟོཏི ལོཀིཡོ. ཨུཏྟིཎྞོཏི ཨུཏྟརོ, ལོཀེ ཨཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀཏོ ཨུཏྟརོཏི ལོཀུཏྟརོ. ཕུསནཱཏི ཕུསནཱཀཱརོ. སམྥུསནཱ སམྥུསིཏཏྟནྟི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཨེཝཾ ཉཱཏཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཛཱནནྟོ ཏཱིརེཏི ཏཱིརཡཏི, ཨུཔརི ཝཏྟབྦཱཀཱརེན ཙིནྟེཏི. ཨནིཙྩནྟིཀཏཱཡ ཨཱདིཨནྟཝནྟཏཱཡ ཙ ཨནིཙྩཏོ ཏཱིརེཏི. ཨུཔྤཱདཝཡཔཊིཔཱིལ༹ནཏཱཡ དུཀྑཝཏྠུཏཱཡ ཙ དུཀྑཏོ. པཙྩཡཡཱཔནཱིཡཏཱཡ རོགམཱུལཏཱཡ ཙ རོགཏོ. དུཀྑཏཱསཱུལཡོགིཏཱཡ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཏཱཡ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔབྷིནྣཏཱཡ ཙ གཎྜཏོ. པཱིལཱ༹ཛནཀཏཱཡ ཨནྟོཏུདནཏཱཡ དུནྣཱིཧརཎཱིཡཏཱཡ ཙ སལླཏོ. ཝིགརཧཎཱིཡཏཱཡ ཨཝཌྜྷིཨཱཝཧནཏཱཡ ཨགྷཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨགྷཏོ. ཨསེརིབྷཱཝཛནཀཏཱཡ ཨཱབཱདྷཔདཊྛཱནཏཱཡ ཙ ཨཱབཱདྷཏོ. ཨཝསཏཱཡ ཨཝིདྷེཡྻཏཱཡ ཙ པརཏོ. བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི ལུཛྫནཔལུཛྫནཏཱཡ པལོཀཏོ. ཨནེཀབྱསནཱཝཧནཏཱཡ ཨཱིཏིཏོ. ཨཝིདིཏཱནཾཡེཝ ཝིཔུལཱནཾ ཨནཏྠཱནཾ ཨཱཝཧནཏོ སབྦཱུཔདྡཝཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨུཔདྡཝཏོ. སབྦབྷཡཱནཾ ཨཱཀརཏཱཡ ཙ དུཀྑཝཱུཔསམསངྑཱཏསྶ པརམསྶཱསསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཏཱཡ ཙ བྷཡཏོ. ཨནེཀེཧི ཨནཏྠེཧི ཨནུབདྡྷཏཱཡ དོསཱུཔསཊྛཏཱཡ, ཨུཔསགྒོ ཝིཡ ཨནདྷིཝཱསནཱརཧཏཱཡ ཙ ཨུཔསགྒཏོ. བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི ཙེཝ ལཱབྷཱདཱིཧི ཙ ལོཀདྷམྨེཧི པཙལིཏཏཱཡ ཙལཏོ. ཨུཔཀྐམེན ཙེཝ སརསེན ཙ པབྷངྒུཔགམནསཱིལཏཱཡ པབྷངྒུཏོ. སབྦཱཝཏྠཱཝིནིཔཱཏིཏཱཡ, ཐིརབྷཱཝསྶ ཙ ཨབྷཱཝཏཱཡ ཨདྷུཝཏོ. ཨཏཱཡནཏཱཡ ཙེཝ ཨལབྦྷནེཡྻཁེམཏཱཡ ཙ ཨཏཱཎཏོ. ཨལླཱིཡིཏུཾ ཨནརཧཏཱཡ, ཨལླཱིནཱནམྤི ཙ ལེཎཀིཙྩཱཀཱརིཏཱཡ ཨལེཎཏོ. ནིསྶིཏཱནཾ བྷཡསཱརཀཏྟཱབྷཱཝེན ཨསརཎཏོ. ཡཐཱཔརིཀཔྤིཏེཧི དྷུཝསུབྷསུཁཏྟབྷཱཝེཧི རིཏྟཏཱཡ རིཏྟཏོ. རིཏྟཏཱཡེཝ ཏུཙྪཏོ, ཨཔྤཀཏྟཱ ཝཱ. ཨཔྤཀམྤི ཧི ལོཀེ ‘‘ཏུཙྪ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. སཱམིནིཝཱསིཝེདཀ ཀཱརཀཱདྷིཊྛཱཡཀཝིརཧིཏཏཱཡ སུཉྙཏོ.

སཡཉྩ ཨསཱམིཀབྷཱཝཱདིཏཱཡ ཨནཏྟཏོ. པཝཏྟིདུཀྑཏཱཡ, དུཀྑསྶ ཙ ཨཱདཱིནཝཏཱཡ ཨཱདཱིནཝཏོ. ཨཐ ཝཱ ཨཱདཱིནཾ ཝཱཏི གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཱདཱིནཝོ, ཀཔཎམནུསྶསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཁནྡྷཱཔི ཙ ཀཔཎཱཡེཝཱཏི ཨཱདཱིནཝསདིསཏཱཡ ཨཱདཱིནཝཏོ. ཛརཱཡ ཙེཝ མརཎེན ཙཱཏི དྭེདྷཱ པརིཎཱམཔཀཏིཏཱཡ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཏོ. དུབྦལཏཱཡ, ཕེགྒུ ཝིཡ སུཁབྷཉྫནཱིཡཏཱཡ ཙ ཨསཱརཀཏོ. ཨགྷཧེཏུཏཱཡ ཨགྷམཱུལཏོ. མིཏྟམུཁསཔཏྟོ ཝིཡ ཝིསྶཱསགྷཱཏིཏཱཡ ཝདྷཀཏོ. ཝིགཏབྷཝཏཱཡ ཝིབྷཝསམྦྷཱུཏཏཱཡ ཙ ཝིབྷཝཏོ. ཨཱསཝཔདཊྛཱནཏཱཡ སཱསཝཏོ. ཧེཏུཔཙྩཡེཧི ཨབྷིསངྑཏཏཱཡ སངྑཏཏོ. མཙྩུམཱརཀིལེསམཱརཱནཾ ཨཱམིསབྷཱུཏཏཱཡ མཱརཱམིསཏོ. ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཔཀཏིཏཱཡ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎདྷམྨཏོ. སོཀཔརིདེཝཨུཔཱཡཱསཧེཏུཏཱཡ སོཀཔརིདེཝཨུཔཱཡཱསདྷམྨཏོ. ཏཎྷཱདིཊྛིདུཙྩརིཏསཾཀིལེསཱནཾ ཝིསཡདྷམྨཏཱཡ སཾཀིལེསདྷམྨཏོ. ཨཝིཛྫཱཀམྨཏཎྷཱསལཱ༹ཡཏནཝསེན ཨུཔྤཏྟིཏོ སམུདཡཏོ. ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན ཨཏྠངྒམཏོ. ཕསྶེ ཚནྡརཱགཝསེན མདྷུརསྶཱདེན ཨསྶཱདཏོ. ཕསྶསྶ ཝིཔརིཎཱམེན ཨཱདཱིནཝཏོ. ཨུབྷིནྣཾ ནིསྶརཎེན ནིསྶརཎཏོ ཏཱིརེཏཱིཏི སབྦེསུ ཙ ཨིམེསུ ‘‘ཏཱིརེཏཱི’’ཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ.

པཛཧཏཱིཏི སཀསནྟཱནཏོ ནཱིཧརཏི. ཝིནོདེཏཱིཏི ཏུདཏི. བྱནྟིཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིགཏནྟཾ ཀརོཏི. ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཨནུ ཨནུ ཨབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨུཙྪིནྣཾ ཏཎྷཱཨཝིཛྫཱམཡཾ མཱུལམེཏེསནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ. ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཏཱལརུཀྑཾ སམཱུལཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏསྶ ཝཏྠུམཏྟེ ཏསྨིཾ པདེསེ ཀཏེ ན པུན ཏསྶ ཏཱལསྶ ཨུཔྤཏྟི པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན སམཱུལེ རཱུཔཱདིརསེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཔུབྦབྷཱཝེན ཝཏྠུམཏྟེ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀཏེ སབྦེཔི ཏེ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཡསྶེསོཏི ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨེསོ གེདྷོ. སམུཙྪིནྣོཏི ཨུཙྪིནྣོ. ཝཱུཔསནྟོཏི ཕལེན ཝཱུཔསནྟོ. པཊིཔསྶདྡྷོཏི པཊིཔསྶདྡྷིཔྤཧཱནེན པཊིཔསྶམྦྷིཏོ. ཨུཔསགྒེན ཝཱ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀོཏི པུན ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨབྷབྦོ. ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷོཏི མགྒཉཱཎགྒིནཱ ཛྷཱཔིཏོ. ཨཐ ཝཱ ཝིསནིཀྑིཏྟཾ བྷཱཛནེན སཧ ཚཌྜིཏཾ ཝིཡ ཝཏྠུནཱ སཧ པཧཱིནོ. མཱུལཙྪིནྣཝིསཝལླི ཝིཡ སམཱུལཙྪིནྣོཏི སམུཙྪིནྣོ. ཨུདྡྷནེ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ནིབྦཱཔིཏཨངྒཱརཾ ཝིཡ ཝཱུཔསནྟོ. ནིབྦཱཔིཏཨངྒཱརེ པཏིཏཨུདཀཕུསིཏཾ ཝིཡ པཊིཔསྶདྡྷོ. ཨངྐུརུཔྤཏྟིཡཱ ཧེཏུཙྪིནྣབཱིཛཾ ཝིཡ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀོ. ཨསནིཔཱཏཝིསརུཀྑོ ཝིཡ ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཝཱིཏགེདྷོཏི ཨིདཾ སཀབྷཱཝཔརིཙྩཛནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཝིགཏགེདྷོཏི ཨིདཾ ཨཱརམྨཎེ སཱལཡབྷཱཝཔརིཙྩཛནཝསེན. ཙཏྟགེདྷོཏི ཨིདཾ པུན ཨནཱདིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན. མུཏྟགེདྷོཏི ཨིདཾ སནྟཏིཏོ ཝིནིམོཙནཝསེན. པཧཱིནགེདྷོཏི ཨིདཾ མུཏྟསྶཱཔི ཀྭཙི ཨནཝཊྛཱནདསྶནཝསེན. པཊིནིསྶཊྛགེདྷོཏི ཨིདཾ ཨཱདིནྣཔུབྦསྶ ནིསྶགྒདསྶནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཝཱིཏརཱགོ ཝིགཏརཱགོ ཙཏྟརཱགོཏི ཝུཏྟནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ གིཛ྄ཛྷནཝསེན གེདྷོ. རཉྫནཝསེན རཱགོ. ནིཙྪཱཏོཏི ནིཏྟཎྷོ. ‘‘ནིཙྪདོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཎྷཱཚདནཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིབྦུཏོཏི ནིབྦུཏསབྷཱཝོ. སཱིཏིབྷཱུཏོཏི སཱིཏསབྷཱཝོ. སུཁཔཊིསཾཝེདཱིཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཾ ཨནུབྷཝནསབྷཱཝོ. བྲཧྨབྷཱུཏེནཱཏི ཨུཏྟམསབྷཱཝེན. ཨཏྟནཱཏི ཙིཏྟེན.

ཀཏཏྟཱ ཙཱཏི པཱཔཀམྨཱནཾ ཀཏབྷཱཝེན ཙ. ཨཀཏཏྟཱ ཙཱཏི ཀུསལཱནཾ ཨཀཏབྷཱཝེན ཙ. ཀཏཾ མེ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཨཀཏཾ མེ ཀཱཡསུཙརིཏནྟིཨཱདཡོ དྭཱརཝསེན ཨཝིརཏིཝིརཏིཝསེན ཀམྨཔཐཝསེན ཙ ཝུཏྟཱ. སཱིལེསུམྷི ན པརིཔཱུརཀཱརཱིཏིཨཱདཡོ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཝསེན. ཛཱགརིཡམནནུཡུཏྟོཏི པཉྩཛཱགརཎཝསེན. སཏིསམྤཛཉྙེནཱཏི སཱཏྠཀཱདིསམྤཛཉྙཝསེན. ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱཏིཨཱདཡོ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན. དུཀྑཾ མེ ཨཔརིཉྙཱཏནྟིཨཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡསཙྩཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེ ཨཏྠཏོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊཱཡེཝ.

དྷཱིརོ པཎྜིཏོཏི སཏྟ པདཱ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ. ཨཔི ཙ དུཀྑེ ཨཀམྤིཡཊྛེན དྷཱིརོ. སུཁེ ཨནུཔྤིལཝཊྛེན པཎྜིཏོ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠེ ཀཏཔརིཙཡཊྛེན པཉྙཝཱ. ཨཏྟཏྠཔརཏྠེ ནིཙྩལཊྛེན བུདྡྷིམཱ. གམྦྷཱིརཨུཏྟཱནཏྠེ ཨཔཙྩོསཀྐནཊྛེན ཉཱཎཱི. གུལ༹ྷཔཊིཙྪནྣཏྠེ ཨོབྷཱསནཊྛེན ཝིབྷཱཝཱི. ནིཀྐིལེསབྱཝདཱནཊྛེན ཏུལཱསདིསོཏི མེདྷཱཝཱི. ན ལིམྤཏཱིཏི སཛཱཏིཡཱ ན ལིམྤཏི ཨཱཀཱསེ ལེཁཱ ཝིཡ. ན པལིམྤཏཱིཏི ཝིསེསེན ན ལིམྤཏི. ན ཨུཔལིམྤཏཱིཏི སཉྙོགོ ཧུཏྭཱཔི ན ལིམྤཏི ཧཏྠཏལེ ལེཁཱ ཝིཡ. ཨལིཏྟོཏི སཉྙོགོ ཧུཏྭཱཔི ན ཀིལིསྶཏི ཀཱསིཀཝཏྠེ ཋཔིཏམཎིརཏནཾ ཝིཡ. ཨཔལིཏྟོཏི ཝིསེསེན ན ཀིལིསྶཏི མཎིརཏནེ པལིཝེཋིཏཀཱསིཀཝཏྠཾ ཝིཡ. ཨནུཔལིཏྟོཏི ཨུཔགནྟྭཱཔི ན ཨལླཱིཡཏི པོཀྑརཔཏྟེ ཨུདཀབིནྡུ ཝིཡ. ནིཀྑནྟོཏི བཧི ནིཀྑནྟོ བནྡྷནཱགཱརཏོ པལཱཏོ ཝིཡ. ནིསྶཊོཏི པཱཔཔཧཱིནོ ཨམིཏྟསྶ པཊིཙྪཱཔིཏཀིལིཊྛཝཏྠུ ཝིཡ. ཝིཔྤམུཏྟོཏི སུཊྛུ མུཏྟོ གཡ྄ཧཱུཔགེ ཝཏྠུམྷི རཏིཾ ནཱསེཏྭཱ པུན ནཱགམནཾ ཝིཡ. ཝིསཉྙུཏྟོཏི ཀིལེསེཧི ཨེཀཏོ ན ཡུཏྟོ བྱཱདྷིནཱ མུཏྟགིལཱནོ ཝིཡ. ཝིམརིཡཱདིཀཏེན ཙེཏསཱཏི ཝིགཏམརིཡཱདཀཏེན ཙིཏྟེན, སབྦབྷཝེན སབྦཱརམྨཎེན སབྦཀིལེསེཧི མུཏྟཙིཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ.

༡༤. སཉྙཾ པརིཉྙཱཏི གཱཐཱཡ པན ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ན ཀེཝལཉྩ ཕསྶམེཝ, ཨཔི ཙ ཁོ པན ཀཱམསཉྙཱདིབྷེདཾ སཉྙཾ, སཉྙཱནུསཱརེན ཝཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཝིཏརེཡྻ ཨོགྷཾ, ཏཏོ སོ ཏིཎྞོགྷོ ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིགྒཧེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིཀིལེསཔྤཧཱནེན ཨནུཔལིཏྟོ ཁཱིཎཱསཝམུནི རཱགཱདིསལླཱནཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ, སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཨཔྤམཏྟོ ཙརཾ, པུབྦབྷཱགེ ཝཱ ཨཔྤམཏྟོ ཙརནྟོ ཏེན ཨཔྤམཱདཙཱརེན ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ ཧུཏྭཱ སཀཔརཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདཾ ནཱསཱིསཏི ལོཀམིམཾ པརཉྩ, ཨཉྙདཏྠུ ཙརིམཙིཏྟནིརོདྷཱ ནིརུཔཱདཱནོཝ ཛཱཏཝེདོ པརིནིབྦཱཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དྷམྨནེཏྟིཋཔནམེཝ ཀརོནྟོ; ན ཏུ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེསི, ཁཱིཎཱསཝསྶ དེསིཏཏྟཱཏི.

ནཱིལཱདིབྷེདཾ ཨཱརམྨཎཾ སཉྫཱནཱཏཱིཏི སཉྙཱ. སཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ པཙྩཱབྷིཉྙཱཎརསཱ. ཙཏུབྷཱུམིཀསཉྙཱ ཧི ནོསཉྫཱནནལཀྑཎཱ ནཱམ ནཏྠི, སབྦཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱཝ. ཡཱ པནེཏྠ ཨབྷིཉྙཱཎེན སཉྫཱནཱཏི, སཱ པཙྩཱབྷིཉྙཱཎརསཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཝཌྜྷཀིསྶ དཱརུམྷི ཨབྷིཉྙཱཎཾ ཀཏྭཱ པུན ཏེན ཨབྷིཉྙཱཎེན ཏཾ པཙྩཱབྷིཛཱནནཀཱལེ, པུརིསསྶ ཀཱལ༹ཏིལཀཱདིཨབྷིཉྙཱཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ པུན ཏེན ཨབྷིཉྙཱཎེན ‘‘ཨསུཀོ ནཱམ ཨེསོ’’ཏི ཏསྶ པཙྩཱབྷིཛཱནནཀཱལེ, རཉྙོ པིལ༹ནྡྷནགོཔཀབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ པིལ༹ནྡྷནེ ནཱམཔཎྞཀཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀཾ པིལ༹ནྡྷནཾ ནཱམ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ སཱརགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶེཝ པིལ༹ནྡྷནསྶ ཨཱཧརཎཀཱལེ ཙ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔརོ ནཡོ – སབྦསངྒཱཧིཀཝསེན ཧི སཉྫཱནནལཀྑཎཱ སཉྙཱ, པུནསཉྫཱནནཔཙྩཡནིམིཏྟཀརཎརསཱ དཱརུཨཱདཱིསུ ཏཙྪཀཱདཡོ ཝིཡ, ཡཐཱགཧིཏནིམིཏྟཝསེན ཨབྷིནིཝེསཀརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཧཏྠིདསྶཀཨནྡྷོ ཝིཡ, ཨཱརམྨཎེ ཨནོགཱལ༹ྷཝུཏྟིཏཱཡ ཨཙིརཊྛཱནཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ ཝིཛྫུ ཝིཡ, ཡཐཱཨུཔཊྛིཏཝིསཡཔདཊྛཱནཱ ཏིཎཔུརིསཀེསུ མིགཔོཏཀཱནཾ པུརིསཱཏི ཨུཔྤནྣསཉྙཱ ཝིཡ. ཡཱ པནེཏྠ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཱ ཧོཏི, སཱ ཉཱཎམེཝ ཨནུཝཏྟཏི, སསམྦྷཱརཔཐཝཱིཨཱདཱིསུ སེསདྷམྨཱ པཐཝཱིཨཱདཱིནི ཝིཡཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱམཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཀཱམསཉྙཱ. བྱཱཔཱདཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ བྱཱཔཱདསཉྙཱ. ཝིཧིཾསཱཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཝིཧིཾསཱསཉྙཱ. ཏེསུ དྭེ སཏྟེསུཔི སངྑཱརེསུཔི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀཱམསཉྙཱ ཧི པིཡེ མནཱཔེ སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ ཝིཏཀྐེནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི. བྱཱཔཱདསཉྙཱ ཨཔྤིཡེ ཨམནཱཔེ སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨོལོཀནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝིནཱསནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིཧིཾསཱསཉྙཱ སངྑཱརེསུ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སངྑཱརོ ཧི དུཀྑཱཔེཏབྦོ ནཱམ ནཏྠི. ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཧཉྙནྟུ ཝཱ, ཨུཙྪིཛྫནྟུ ཝཱ, ཝིནསྶནྟུ ཝཱ, མཱ ཝཱ ཨཧེསུ’’ནྟི ཙིནྟནཀཱལེ པན སཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫཏི. ནེཀྑམྨཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ནེཀྑམྨསཉྙཱ, སཱ ཨསུབྷཔུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརཱ ཧོཏི, ཨསུབྷཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཨབྱཱཔཱདཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཨབྱཱཔཱདསཉྙཱ, སཱ མེཏྟཱཔུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརཱ ཧོཏི, མེཏྟཱཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཨཝིཧིཾསཱཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཨཝིཧིཾསཱསཉྙཱ, སཱ ཀརུཎཱཔུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཀརུཎཱཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཡདཱ ཨལོབྷོ སཱིསཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. ཡདཱ མེཏྟཱ སཱིསཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. ཡདཱ ཀརུཎཱ སཱིསཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱ. སདྡསཉྙཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདཾ ཏསྶཱཡེཝ ཨཱརམྨཎཏོ ནཱམཾ. ཨཱརམྨཎཱནཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདིཝཏྠཱུནིཔི ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟི.

ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ སཉྙཱཏི ཨཉྙཱཔི ‘‘པཊིགྷསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱཏིཔི པརིཡཱཡེན ཚདྭཱརིཀཱཡེཝ. ཏཡོ ཧི ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ སཡཾ པིཊྛིཝཊྚཀཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧཛཱཏསཉྙཱཡ ‘‘ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ’’ཏི ནཱམཾ ཀརོནྟི, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན པཊིགྷསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ ནཱམ པཉྩདྭཱརིཀཱ སཉྙཱ, ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ ནཱམ མནོདྭཱརིཀཱ སཉྙཱ. ཨེཏཱ ཨཏིརེཀསཉྙཱ པརིགྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སཉྙཱཏི སབྷཱཝནཱམཾ. སཉྫཱནནཱཏི སཉྫཱནནཱཀཱརོ. སཉྫཱནིཏཏྟནྟི སཉྫཱནིཏབྷཱཝོ.

ཨཝིཛྫོགྷནྟི པཱུརེཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛེན ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདི ཨཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཨལདྡྷབྦནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཏབྦིཔརཱིཏཏོ ཀཱཡསུཙརིཏཱདི ཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཏཾ ཝིནྡིཡཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཁནྡྷཱནཾ རཱསཊྛཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནཊྛཾ, དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཊྛཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིཡཊྛཾ, སཙྩཱནཾ ཏཐཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཝིཛྫཱ. དུཀྑཱདཱིནཾ པཱིལ༹ནཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཏྠཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཝིཛྫཱ. ཨནྟཝིརཧིཏེ སཾསཱརེ ཡོནིགཏིབྷཝཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ སཏྟེ ཛཝཱཔེཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནེསུ ཨིཏྠིཔུརིསཱདཱིསུ ཛཝཏི, ཝིཛྫམཱནེསུ ཁནྡྷཱདཱིསུ ན ཛཝཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཨཔི ཙ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཝཏྠཱརམྨཎཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཔཊིཙྩསམུཔྤནྣཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཚཱདནཏོཔི ཨཝིཛྫཱ, ཏཾ ཨཝིཛྫོགྷཾ. ཀཱམོགྷཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ. བྷཝོགྷཝསེན པཏརེཡྻ. དིཊྛོགྷཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ. ཨཝིཛྫོགྷཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻ. ཨཐ ཝཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱནཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ. སཀདཱགཱམིམགྒེན པཧཱནཝསེན པཏརེཡྻ. ཨནཱགཱམིམགྒེན པཧཱནཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ. ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱནཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཏརེཡྻཱདིཔཉྩཔདཾ ཏདངྒཱདིཔཉྩཔཧཱནེན ཡོཛེཏབྦ’’ནྟི ཀེཙི ཝདནྟི.

‘‘མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཾ པབྷེདཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཝུཏྟནཡམེཝ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨམོཧོ དྷམྨཝིཙཡོ’’ཏི པདཾ. ཨམོཧོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨབྷཱཝནཱཡ པཊིཔཀྑོ བྷཱཝནཱཧེཏུ. ཨམོཧེན ཨཝིཔརཱིཏཾ གཎྷཱཏི མཱུལ༹ྷསྶ ཝིཔརཱིཏགྒཧཎཏོ. ཨམོཧེན ཡཱཐཱཝཾ ཡཱཐཱཝཏོ དྷཱརེནྟོ ཡཐཱསབྷཱཝེ པཝཏྟཏི. མཱུལ༹ྷོ ཧི ‘‘ཏཙྪཾ ཨཏཙྪཾ, ཨཏཙྪཉྩ ཏཙྪ’’ནྟི གཎྷཱཏི; ཏཐཱ ཨིཙྪིཏཱལཱབྷདུཀྑཾ ན ཧོཏི. ཨམཱུལ༹ྷསྶ ‘‘ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཔཙྩཝེཀྑཎསམྦྷཝཏོ མརཎདུཀྑཾ ན ཧོཏི. སམྨོཧམརཎཉྷི དུཀྑཾ, ན ཙ ཏཾ ཨམཱུལ༹ྷསྶ ཧོཏི. པབྦཛིཏཱནཾ སུཁསཾཝཱསོ ཧོཏི, ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི ན ཧོཏི. མོཧེན ཧི ནིཙྩསམྨཱུལ༹ྷཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. མོཧཔཊིཔཀྑོ ཙ ཨམོཧོ མོཧཝསེན ཨམཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷཱཝཀརོ. ཨམོཧེན ཨཝིཧིཾསཱསཉྙཱ དྷཱཏུསཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཔཛྫནཾ, པཙྪིམགནྠདྭཡསྶ པབྷེདནཉྩ ཧོཏི. པཙྪིམཱནི དྭེ སཏིཔཊྛཱནཱནི ཏསྶེཝ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨིཛ྄ཛྷནྟི. ཨམོཧོ དཱིགྷཱཡུཀཏཱཡ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨམཱུལ༹ྷོ ཧི ཧིཏཱཧིཏཾ ཉཏྭཱ ཨཧིཏཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཧིཏཉྩ པཊིསེཝམཱནོ དཱིགྷཱཡུཀོ ཧོཏི, ཨཏྟསམྤཏྟིཡཱ ཨཔརིཧཱིནོ ཧོཏི. ཨམཱུལ༹ྷོ ཧི ཨཏྟནོ ཧིཏམེཝ ཀརོནྟོ ཨཏྟཱནཾ སམྤཱདེཏི. ཨརིཡཝིཧཱརསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨུདཱསིནཔཀྑེསུ ནིབྦུཏོ ཧོཏི ཨམཱུལ༹ྷསྶ སབྦཱབྷིསངྒཏཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ཨམོཧེན ཨནཏྟདསྶནཾ ཧོཏི. ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཧི ཡཱཐཱཝགཧཎཀུསལོ ཨཔརིཎཱཡཀཾ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ཨཔརིཎཱཡཀཏོ བུཛ྄ཛྷཏི. ཡཐཱ ཙ ཨེཏེན ཨནཏྟདསྶནཾ, ཨེཝཾ ཨཏྟདསྶནཾ མོཧེན. ཀོ ཧི ནཱམ ཨཏྟསུཉྙཏཾ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི.

ཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོཏི ཨེཏེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཉཱཎེན སམངྒཱིབྷཱུཏོ སེཀྑཱདཡོ མུནི. མོནཔྤཏྟོཏི པཊིལདྡྷཉཱཎོ མུནིབྷཱཝཾ པཏྟོ. ཏཱིཎཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. མོནེཡྻཱནཱིཏི མུནིབྷཱཝཀརཱ མོནེཡྻཀརཱ པཊིཔདཱ དྷམྨཱ. ཀཱཡམོནེཡྻནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཉྙཏྟིཀཱཡརཱུཔཀཱཡཝསེན པཉྙཱཔེཏབྦཾ ཀཱཡམོནེཡྻཾ. ཝིཉྙཏྟིཝཱཙཱསདྡཝཱཙཱཝསེན པཉྙཱཔེཏབྦཾ ཝཙཱིམོནེཡྻཾ. མནོདྭཱརིཀཙིཏྟཱདིཝསེན པཉྙཱཔེཏབྦཾ མནོམོནེཡྻཾ. ཏིཝིདྷཀཱཡདུཙྩརིཏཱནཾ པཧཱནནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝིདྷཱནཾ ཀཱཡཏོ པཝཏྟཱནཾ དུཊྛུ ཙརིཏཱནཾ པཛཧནཾ. ཀཱཡསུཙརིཏནྟི ཀཱཡཏོ པཝཏྟཾ སུཊྛུ ཙརིཏཾ. ཀཱཡཱརམྨཎེ ཉཱཎནྟི ཀཱཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨནིཙྩཱདིཝསེན པཝཏྟཾ ཀཱཡཱརམྨཎེ ཉཱཎཾ. ཀཱཡཔརིཉྙཱཏི ཀཱཡཾ ཉཱཏཏཱིརཎཔྤཧཱནཔརིཉྙཱཧི ཛཱནནཝསེན པཝཏྟཾ ཉཱཎཾ. པརིཉྙཱསཧགཏོ མགྒོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ ཀཱཡཾ སམྨསིཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏམགྒོ པརིཉྙཱསཧགཏོ. ཀཱཡེ ཚནྡརཱགསྶ པཧཱནནྟི ཀཱཡེ ཏཎྷཱཚནྡརཱགསྶ པཛཧནཾ. ཀཱཡསངྑཱརནིརོདྷོཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིརོདྷོ ཨཱཝརཎོ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ. ཝཙཱིསངྑཱརནིརོདྷོཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ནིརོདྷོ ཨཱཝརཎོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ. ཙིཏྟསངྑཱརནིརོདྷོཏི སཉྙཱཝེདནཱནཾ ནིརོདྷོ ཨཱཝརཎོ, སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ.

པཋམགཱཐཱཡ ཀཱཡམུནིནྟིཨཱདཱིསུ ཀཱཡདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝསེན ཀཱཡམུནི. ཝཙཱིདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝསེན ཝཱཙཱམུནི. མནོདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝསེན མནོམུནི. སབྦཱཀུསལཔྤཧཱནཝསེན ཨནཱསཝམུནི. མོནེཡྻསམྤནྣནྟི ཛཱནིཏབྦཾ ཛཱནིཏྭཱ ཕལེ ཋིཏཏྟཱ མོནེཡྻསམྤནྣཾ. ཨཱཧུ སབྦཔྤཧཱཡིནནྟི སབྦཀིལེསེ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ སབྦཔྤཧཱཡིནཾ ཀཐཡནྟི.

དུཏིཡགཱཐཱཡ ནིནྷཱཏཔཱཔཀནྟི ཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷསངྑཱཏེ སབྦསྨིམྤི ཨཱཡཏནེ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརམྨཎཝསེན ཨུཔྤཏྟིརཧཱནི སབྦཔཱཔཀཱནི མགྒཉཱཎེན ནིནྷཱཡ དྷོཝིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ནིནྷཱཏཔཱཔཀཾ ཨཱཧཱུཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟཱ ཨགཱརམུནིནོ. པབྦཛྫུཔགཏཱ ཨནགཱརམུནིནོ. ཏཏྠ སེཀྑཱ སེཀྑམུནིནོ. ཨརཧནྟོ ཨསེཀྑམུནིནོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ པཙྩེཀམུནིནོ. སམྨཱསམྦུདྡྷཱ མུནིམུནིནོ.

པུན ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཝསེན ‘‘ཀཏམེ ཨགཱརམུནིནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨགཱརིཀཱཏི ཀསིགོརཀྑཱདིཨགཱརིཀཀམྨེ ནིཡུཏྟཱ. དིཊྛཔདཱཏི དིཊྛནིབྦཱནཱ. ཝིཉྙཱཏསཱསནཱཏི ཝིཉྙཱཏཾ སིཀྑཏྟཡསཱསནཾ ཨེཏེསནྟི ཝིཉྙཱཏསཱསནཱ. ཨནགཱརཱཏི ཀསིགོརཀྑཱདིཨགཱརིཡཀམྨཾ ཨེཏེསཾ ནཏྠཱིཏི པབྦཛིཏཱ ‘‘ཨནགཱརཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཏྟ སེཀྑཱཏི སོཏཱཔནྣཱདཡོ སཏྟ. ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑནྟཱིཏི སེཀྑཱ. ཨརཧནྟོ ན སིཀྑནྟཱིཏི ཨསེཀྑཱ. ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཨེཀཀཱཝ ཨནཱཙརིཡཀཱཝ ཙཏུསཙྩཾ བུཛ྄ཛྷིཏཝནྟོཏི པཙྩེཀབུདྡྷཱ པཙྩེཀམུནིནོ.

མུནིམུནིནོ ཝུཙྩནྟི ཏཐཱགཏཱཏི ཨེཏྠ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ – ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི.

ཀཐཾ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེནཱབྷིནཱིཧཱརེན པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ ཨཱགཏཱ, ཏེནེཝ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ དཱནསཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཱདྷིཊྛཱནམེཏྟུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱ དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨངྒཔརིཙྩཱགཾ ནཡནདྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགནྟི ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ པུབྦཡོགཔུབྦཙརིཡདྷམྨཀྑཱནཉཱཏཏྠཙརིཡཱདཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷིཙརིཡཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཡཐཱ ཙ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཡཐཱ ཙ དཱིཔངྐརབུདྡྷཨཱདཡོ, སབྦཉྙུབྷཱཝཾ མུནཡོ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཏཐཱ ཨཡཾ སཀྱམུནཱིཔི ཨཱགཏོ, ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ཏེན ཙཀྑུམཱ’’ཏི.

ཀཐཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སམྤཏིཛཱཏཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ གཏཱ. ཀཐཉྩ ཏེ གཏཱ? ཏེ ཧི སམྤཏིཛཱཏཱ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཱ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཙྪཏི, སེཏམྷི ཚཏྟེ ཨནུདྷཱརིཡམཱནེ སབྦཱ ཙ དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཨཱསབྷིཉྩ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི – ‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧).

ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཨནེཀེསཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཡཉྷི སོ སམྤཏིཛཱཏོ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཱཏི, ཨིདམསྶ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. ཨུཏྟརམུཁབྷཱཝོ པནསྶ སབྦལོཀུཏྟརབྷཱཝསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརོ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒརཏནཔཊིལཱབྷསྶ. ‘‘སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༦༩༣) ཨེཏྠ ཝུཏྟཙཱམརུཀྑེཔོ པན སབྦཏིཏྠིཡནིམྨདནསྶ. སེཏཙྪཏྟདྷཱརཎཾ ཨརཧཏྟཝིམུཏྟིཝརཝིམལསེཏཙྪཏྟཔཊིལཱབྷསྶ. སབྦདིསཱནུཝིལོཀནཾ སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷསྶ. ཨཱསབྷིཝཱཙཱབྷཱསནཾ པན ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཝརདྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. ཏཐཱ ཨཡཾ བྷགཝཱཔི གཏོ. ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཏེསཾཡེཝ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ གཝམྤཏཱི ཡཐཱ, སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷརཾ;

སོ ཝིཀྐམཱི སཏྟ པདཱནི གོཏམོ, སེཏཉྩ ཚཏྟཾ ཨནུདྷཱརཡུཾ མརཱུ.

‘‘གནྟྭཱན སོ སཏྟ པདཱནི གོཏམོ, དིསཱ ཝིལོཀེསི སམཱ སམནྟཏོ;

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ གིརམབྦྷུདཱིརཡི, སཱིཧོ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ཏི. (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༧; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨);

ཨེཝཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ, ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ…པེ… པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎེ…པེ… ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཾ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསེ པཧཱཡ གཏོ, ཨེཝམྤི ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཀཀྑལ༹ཏྟལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ, ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ པགྒྷརཎལཀྑཎཾ, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཨུཎྷཏྟལཀྑཎཾ, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཝིཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཨསམྥུཊྛལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, སཉྙཱཡ སཉྫཱནནལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

ཝིཏཀྐསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, ཝིཙཱརསྶ ཨནུམཛྫནལཀྑཎཾ, པཱིཏིཡཱ ཕརཎལཀྑཎཾ, སུཁསྶ སཱཏལཀྑཎཾ, ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ.

སདྡྷིནྡྲིཡསྶ ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, པཉྙིནྡྲིཡསྶ པཛཱནནལཀྑཎཾ.

སདྡྷཱབལསྶ ཨསྶདྡྷིཡེ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡབལསྶ ཀོསཛྫེ, སཏིབལསྶ མུཊྛསྶཙྩེ, སམཱདྷིབལསྶ ཨུདྡྷཙྩེ, པཉྙཱབལསྶ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ.

སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཝིཙཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཕརཎལཀྑཎཾ, པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔསམལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཊིསངྑཱནལཀྑཎཾ.

སམྨཱདིཊྛིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ, སམྨཱསངྐཔྤསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཙཱཡ པརིགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱཀམྨནྟསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ ཝོདཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཡཱམསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱསཏིཡཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ.

ཨཝིཛྫཱཡ ཨཉྙཱཎལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཙེཏནཱལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, ནཱམསྶ ནམནལཀྑཎཾ, རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, སལཱ༹ཡཏནསྶ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, ཏཎྷཱཡ ཧེཏུལཀྑཎཾ, ཨུཔཱདཱནསྶ གཧཎལཀྑཎཾ, བྷཝསྶ ཨཱཡཱུཧནལཀྑཎཾ, ཛཱཏིཡཱ ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ, ཛརཱཡ ཛཱིརཎལཀྑཎཾ, མརཎསྶ ཙུཏིལཀྑཎཾ.

དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཏལཀྑཎཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ པདཧནལཀྑཎཾ, ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷནལཀྑཎཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིལཀྑཎཾ, བལཱནཾ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ནིཡྻཱནལཀྑཎཾ, མགྒསྶ ཧེཏུལཀྑཎཾ.

སཙྩཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ, སམཐསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུཔསྶནཱལཀྑཎཾ, སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨེཀརསལཀྑཎཾ, ཡུགནདྡྷཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནལཀྑཎཾ.

སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱ སཾཝརཎལཀྑཎཾ, ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, དིཊྛིཝིསུདྡྷིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ, ཁཡེ ཉཱཎསྶ སམུཙྪེདལཀྑཎཾ, ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎསྶ པསྶདྡྷིལཀྑཎཾ, ཚནྡསྶ མཱུལལཀྑཎཾ.

མནསིཀཱརསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ སམོདྷཱནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ སམོསརཎལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསྶ པམུཁལཀྑཎཾ, སཏིཡཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻལཀྑཎཾ, པཉྙཱཡ ཏཏུཏྟརིཡལཀྑཎཾ, ཝིམུཏྟིཡཱ སཱརལཀྑཎཾ, ཨམཏོགདྷསྶ ནིབྦཱནསྶ པརིཡོསཱནལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ, ཨེཏཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཉཱཎགཏིཡཱ ཨཱགཏོ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཏྟོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ? ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི ཝིཏྠཱརོ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠).

ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ.

ཨཔི ཙ ཛརཱམརཎསྶ ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ… སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོ…པེ… ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྶཱཔི ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ཡཾ སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཱཀཱརེན ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཙ ཏེན ཏཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདིཝསེན ཝཱ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེན ཝཱ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ? ཡཾ རཱུཔཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༡༦) ནཡེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི ཏེརསཧི ཝཱརེཧི དྭིཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧི ཝིབྷཛྫམཱནཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ཝིཏཐཾ ནཏྠི. ཨེས ནཡོ སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟེསུ སདྡཱདཱིསུ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི…པེ… ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིདིཏཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤).

ཨེཝཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཏཏྠ ཏཐདསྶཱིཨཏྠེ ཏཐཱགཏོཏི པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཐཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? ཡཾ རཏྟིཾ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཏུནྣཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎེ ཀཱལེ པཋམབོདྷིཡམྤི མཛ྄ཛྷིམབོདྷིཡམྤི པཙྪིམབོདྷིཡམྤི ཡཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ…པེ… ཝེདལླཾ. སབྦཾ ཏཾ ཨཏྠཏོ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨནུཔཝཛྫཾ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ རཱགམདནིམྨདནཾ དོསམོཧམདནིམྨདནཾ, ནཏྠི ཏཏྠ ཝཱལགྒམཏྟམྤི པཀྑལིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀནཱལི༹ཡཱ མིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ཙ ཏཐམེཝ ཧོཏི ཨཝིཏཐཾ ཨནཉྙཐཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི ནོ ཨཉྙཐཱ, ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༡༨༨).

གདཨཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ. ཨེཝཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

ཨཔི ཙ ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཐཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཏོ ཧི ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི, ཀཱཡསྶཱཔི ཝཱཙཱ. ཏསྨཱ ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཙསྶ ཡཐཱ ཝཱཙཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཀཱཡོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ གཏཱ པཝཏྟཱཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཨིཏི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ‘ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣). ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ? ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན, ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ རཱཛཱཏིརཱཛཱ དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ. ཏེནཱཧ –

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུདསོ ཝསཝཏྟཱི, ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).

ཏཏྠེཝཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ. ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨིཏི སབྦལོཀཱབྷིབྷཝནེ ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཙེཝ པུཉྙམཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.

ཨཔི ཙ ཏཐཱཡ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཾ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ. གཏོཏི ཨཝགཏོ, ཨཏཱིཏོ པཏྟོ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ སཀལཾ ལོཀཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཝགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ པཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཏཐཾ གཏོ པཊིཔནྣོཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ལོཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ལོཀསམུདཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསམུདཡོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ. ལོཀནིརོདྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀནིརོདྷོ ཏཐཱགཏསྶ སཙྪིཀཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).

ཏསྶ ཨེཝམྤི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདམྤི ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝདཱིཔེན མུཁམཏྟམེཝ. སབྦཱཀཱརེན པན ཏཐཱགཏོཝ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ ཝཎྞེཡྻ. ཡསྨཱ པན སབྦབུདྡྷཱ ཏཐཱགཏགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསཾ ཝསེན ‘‘ཏཐཱགཏཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨརཧནྟོཏི ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ.

‘‘སོ ཏཏོ ཨཱརཀཱ ནཱམ, ཡསྶ ཡེནཱསམངྒིཏཱ;

ཨསམངྒཱི ཙ དོསེཧི, ནཱཐོ ཏེནཱརཧཾ མཏོ’’.

ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

‘‘ཡསྨཱ རཱགཱདིསངྑཱཏཱ, སབྦེཔི ཨརཡོ ཧཏཱ;

པཉྙཱསཏྠེན ནཱཐེན, ཏསྨཱཔི ཨརཧཾ མཏོ’’.

ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷིཾ པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཛརཱམརཎནེམིཾ ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ, ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཧཾ.

‘‘ཨརཱ སཾསཱརཙཀྐསྶ, ཧཏཱ ཉཱཎཱསིནཱ ཡཏོ;

ལོཀནཱཐེན ཏེནེས, ‘ཨརཧ’ནྟི པཝུཙྩཏི’’.

ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ཨརཧཏི པཱུཛཱཝིསེསཉྩ, ཏེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ, ན ཏེ ཨཉྙཏྠ པཱུཛཾ ཀརོནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

‘‘པཱུཛཱཝིསེསཾ སཧ པཙྩཡེཧི, ཡསྨཱ ཨཡཾ ཨརཧཏི ལོཀནཱཐོ;

ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཨརཧནྟི ལོཀེ, ཏསྨཱ ཛིནོ ཨརཧཏི ནཱམམེཏཾ’’.

ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཡེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི པཱཔཾ ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ.

‘‘ཡསྨཱ ནཏྠི རཧོ ནཱམ, པཱཔཀམྨེསུ ཏཱདིནོ;

རཧཱབྷཱཝེན ཏེནེས, ཨརཧཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ’’.

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི –

‘‘ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཡསྨཱ པན སབྦེ བུདྡྷཱ ཨརཧཏྟགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསམྤི ཝསེན ‘‘ཨརཧནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. སམྨཱསམྦུདྡྷཱཏི སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཐཱ ཧེས སབྦདྷམྨེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཉྙེཡྻཏོ, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཧཱཏབྦཏོ, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏབྦཏོ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༥༦༣; མ. ནི. ༢.༣༩༩);

ཨཐ ཝཱ ཙཀྑུ དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན སམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཔི སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ. ཨེས ནཡོ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནེསུ. ཨེཏེནེཝ ཙ ནཡེན རཱུཔཱདཱིནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཚ ཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ ཚ ཕསྶཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱ ཝེདནཱདཡོ ཚ ཝེདནཱ, རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཚ སཉྙཱ, རཱུཔསཉྩེཏནཱདཡོ ཚ ཙེཏནཱ, རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱ, རཱུཔཝིཏཀྐཱདཡོ ཚ ཝིཏཀྐཱ, རཱུཔཝིཙཱརཱདཡོ ཚ ཝིཙཱརཱ, རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དས ཀསིཎཱནི, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱདིཝསེན དས སཉྙཱ, ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཀཱམབྷཝཱདཡོ ནཝ བྷཝཱ, པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, པཊིལོམཏོ ཛརཱམརཎཱདཱིནི, ཨནུལོམཏོ ཨཝིཛྫཱདཱིནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཔདཡོཛནཱ – ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཛཱཏི སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ནིསྶརཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོ པཊིཝིདྡྷོ. ཡཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི ཨཏྠི ནེཡྻཾ ནཱམ, སབྦསྶ སམྨཱ སམྦུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏེསཾ པན ཝིབྷཱགོ ཨུཔརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཡསྨཱ པན སབྦབུདྡྷཱ སམྨཱསམྦུདྡྷགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསམྤི ཝསེན ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨཱཧ.

མོནེནཱཏི ཀཱམཉྷི མོནེཡྻཔཊིཔདཱསངྑཱཏེན མགྒཉཱཎམོནེན མུནི ནཱམ ཧོཏི, ཨིདྷ པན ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ན མོནེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཱུལ༹ྷརཱུཔོཏི ཏུཙྪརཱུཔོ. ཨཝིདྡསཱུཏི ཨཝིཉྙཱུ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོཔི མུནི ནཱམ ན ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ མོནེཡྻམུནི ནཱམ ན ཧོཏི, ཏུཙྪབྷཱཝོ ཙ པན ཨཉྙཱཎཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཙ ཏུལཾཝ པགྒཡ྄ཧཱཏི ཡཐཱ ཧི ཏུལཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏོ ཨཏིརེཀཾ ཙེ ཧོཏི, ཧརཏི, ཨཱུནཾ ཙེ ཧོཏི, པཀྑིཔཏི; ཨེཝམེཝ སོ ཨཏིརེཀཾ ཧརནྟོ ཝིཡ པཱཔཾ ཧརཏི པརིཝཛྫེཏི, ཨཱུནཀེ པཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཀུསལཾ པརིཔཱུརེཏི. ཨེཝཉྩ པན ཀརོནྟོ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསངྑཱཏཾ ཝརཾ ཨུཏྟམམེཝ ཨཱདཱཡ པཱཔཱནི ཨཀུསལཀམྨཱནི པརིཝཛྫེཏི ས མུནི ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན སོ མུནཱིཏི ཀསྨཱ པན སོ མུནཱིཏི ཙེ? ཡཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཀཱརཎཾ, ཏེན སོ མུནཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ མུནཱཏི ཨུབྷོ ལོཀེཏི ཡོ པུགྒལོ ཨིམསྨིཾ ཁནྡྷཱདིལོཀེ ཏུལཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མིནནྟོ ཝིཡ ‘‘ཨིམེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཁནྡྷཱ, ཨིམེ བཱཧིརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིམེ ཨུབྷོ ཨཏྠེ མུནཱཏི. མུནི ཏེན པཝུཙྩཏཱིཏི ཏེན པན ཀཱརཎེན ‘‘མུནཱི’’ཏི ཝུཙྩཏིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཨསཏཉྩཱཏི གཱཐཱཡ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ཨཀུསལཀུསལཔྤབྷེདོ, ཨསཏཉྩ སཏཉྩ དྷམྨོ, ཏཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ སབྦལོཀེ པཝིཙཡཉཱཎེན ཨསཏཉྩ སཏཉྩ ཉཏྭཱ དྷམྨཾ. ཏསྶ ཉཱཏཏྟཱ ཨེཝ, རཱགཱདིབྷེདཏོ སཏྟཝིདྷཾ སངྒཾ ཏཎྷཱདིཊྛིབྷེདཏོ དུཝིདྷཾ ཛཱལཉྩ ཨཏིཙྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ, སོ ཏེན མོནསངྑཱཏེན པཝིཙཡཉཱཎེན སམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི. དེཝམནུསྶེཧི པཱུཛིཏོཏི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. སོ ཧི ཁཱིཎཱསཝམུནིཏྟཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱརཧོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟོཏི.

སལླནྟི མཱུལཔདཾ. སཏྟ སལླཱནཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. རཱགསལླནྟི རཉྫནཊྛེན རཱགོ ཙ པཱིལཱ༹ཛནཀཏཱཡ ཨནྟོཏུདནཏཱཡ དུནྣཱིཧརཎཏཱཡ སལླཉྩཱཏི རཱགསལླཾ. དོསསལླཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨབྦཱུལ༹ྷསལློཏི མཱུལཔདཾ. ཨབྦཧིཏསལློཏི ནཱིཧཊསལློ. ཨུདྡྷཏསལློཏི ཨུདྡྷཾ ཧཊསལློ ཨུདྡྷརིཏསལློ. སམུདྡྷཏསལློཏི ཨུཔསགྒཝསེན ཝུཏྟོ. ཨུཔྤཱཊིཏསལློཏི ལུཉྩིཏསལློ. སམུཔྤཱཊིཏསལློཏི ཨུཔསགྒཝསེནེཝ.

སཀྐཙྩཀཱརཱིཏི དཱནཱདཱིནཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ པུགྒལསྶ ཝཱ དེཡྻདྷམྨསྶ ཝཱ སཀྐཙྩཀརཎཝསེན སཀྐཙྩཀཱརཱི. སཏཏབྷཱཝཀརཎེན སཱཏཙྩཀཱརཱི. ཨཊྛིཏཀརཎེན ཨཊྛིཏཀཱརཱི. ཡཐཱ ནཱམ ཀཀཎྚཀོ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ཐོཀཾ ཏིཊྛཏི, ན ནིརནྟརཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝ ཡོ པུགྒལོ ཨེཀདིཝསཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཱུཛཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཝཱ སུཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཝཱ ཀཏྭཱ པུན ཙིརསྶཾ ཀརོཏི, ཏཾ ན ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏི. སོ ‘‘ཨསཱཏཙྩཀཱརཱི, ཨནཊྛིཏཀཱརཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཨེཝཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཊྛིཏཀཱརཱི. ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོཏི ནིརནྟརཀརཎསངྑཱཏསྶ ཝིཔྥཱརསྶ བྷཱཝེན ན ལཱིནཝུཏྟིཀོཏི ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོ. ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡོཏི ཀུསལཀརཎེ ཝཱིརིཡཙྪནྡསྶ ཨནིཀྑིཏྟབྷཱཝེན ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོཏི ཝཱིརིཡདྷུརསྶ ཨནོརོཔནེན ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ, ཨནོསཀྐིཏམཱནསོཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཏཏྠ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙཱཏི ཡོ ཏེསུ ཀུསལདྷམྨེསུ ཀཏྟུཀམྱཏཱདྷམྨཙྪནྡོ ཙ པཡཏྟསངྑཱཏོ ཝཱཡཱམོ ཙ. ཨུསྶཧནཝསེན ཨུསྶཱཧོ ཙ. ཨདྷིམཏྟུསྶཧནཝསེན ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ. ཝཱཡཱམོ ཙེསོ པཱརཾ གམནཊྛེན. ཨུསྶཱཧོ ཙེསོ པུབྦངྒམནཊྛེན. ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙེསོ ཨདྷིམཏྟཊྛེན. ཨཔྤཊིཝཱནི ཙཱཏི ཨནིཝཏྟནཱ ཙ. སཏི ཙ སམྤཛཉྙནྟི སརཏཱིཏི སཏི. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཉྙཾ, སམནྟཏོ པཀཱརེཧི ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི ཨིམསྶ སམྤཛཱནསྶ ཝསེན བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱཏཔྤནྟི ཀིལེསཏཱཔནཝཱིརིཡཾ. པདྷཱནནྟི ཨུཏྟམཝཱིརིཡཾ. ཨདྷིཊྛཱནནྟི ཀུསལཀརཎེ པཏིཊྛཱབྷཱཝོ. ཨནུཡོགོཏི ཨནུཡུཉྫནཾ. ཨཔྤམཱདོཏི ནཔྤམཛྫནཾ, སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ.

ཨིམཾ ལོཀཾ ནཱསཱིསཏཱིཏི མཱུལཔདཾ. སཀཏྟབྷཱཝནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝཾ. པརཏྟབྷཱཝནྟི པརལོཀེ ཨཏྟབྷཱཝཾ. སཀརཱུཔཝེདནཱདཡོ ཨཏྟནོ པཉྩཀྑནྡྷེ, པརརཱུཔཝེདནཱདཡོ ཙ པརལོཀེ པཉྩཀྑནྡྷེ. ཀཱམདྷཱཏུནྟི ཀཱམབྷཝཾ. རཱུཔདྷཱཏུནྟི རཱུཔབྷཝཾ. ཨརཱུཔདྷཱཏུནྟི ཨརཱུཔབྷཝཾ. པུན རཱུཔཱརཱུཔཝསེན དུཀཾ དསྶེཏུཾ ཀཱམདྷཱཏུཾ རཱུཔདྷཱཏུཾ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ, ཨརཱུཔདྷཱཏུཾ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. གཏིཾ ཝཱཏི པཏིཊྛཱནཝསེན པཉྩགཏི ཝུཏྟཱ. ཨུཔཔཏྟིཾ ཝཱཏི ནིབྦཏྟིཝསེན ཙཏུཡོནི ཝུཏྟཱ. པཊིསནྡྷིཾ ཝཱཏི ཏིཎྞཾ བྷཝཱནཾ གྷཊནཝསེན པཊིསནྡྷི ཝུཏྟཱ. བྷཝཾ ཝཱཏི ཀམྨབྷཝཝསེན. སཾསཱརཾ ཝཱཏི ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཨབྦོཙྪིནྣཝསེན. ཝཊྚཾ ཝཱཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ ནཱསཱིསཏཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

གུཧཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དུཊྛཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༥. དུཊྛཊྛཀེ པཋམགཱཐཱཡཾ ཏཱཝ ཏཏྠ ཝདནྟཱིཏི བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཨུཔཝདནྟི. དུཊྛམནཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོཔི ཝེ སཙྩམནཱཏི ཨེཀཙྩེ དུཊྛཙིཏྟཱ, ཨེཀཙྩེ ཏཐསཉྙིནོཔི ཧུཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱ ཏུཊྛཙིཏྟཱ, ཡེ ཏེསཾ སུཏྭཱ སདྡཧིཾསུ, ཏེ སཙྩམནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཱདཉྩ ཛཱཏནྟི ཨེཏཾ ཨཀྐོསཝཱདཾ ཨུཔྤནྣཾ. མུནི ནོ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཀཱརཀཏཱཡ ཙ ཨཀུཔྤནཏཱཡ ཙ བུདྡྷམུནི ན ཨུཔེཏི. ཏསྨཱ མུནཱི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཨཡཾ མུནི, རཱགཱདིཁིལེཧི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

དུཊྛམནཱཏི ཨུཔྤནྣེཧི དོསེཧི དཱུསིཏཙིཏྟཱ. ཝིརུདྡྷམནཱཏི ཏེཧི ཀིལེསེཧི ཀུསལསྶ དྭཱརཾ ཨདཏྭཱ ཨཱཝརིཏཙིཏྟཱ. པཊིཝིརུདྡྷམནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨཱཧཏམནཱཏི པཊིགྷེན ཨཱཧཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཏེསནྟི ཨཱཧཏམནཱ. པཙྩཱཧཏམནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེནེཝ. ཨཱགྷཱཏིཏམནཱཏི ཝིཧིཾསཱཝསེན ཨཱགྷཱཏིཏཾ མནཾ ཨེཏེསནྟི ཨཱགྷཱཏིཏམནཱ. པཙྩཱགྷཱཏིཏམནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེནེཝ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀོདྷཝསེན དུཊྛམནཱ, ཨུཔནཱཧཝསེན པདུཊྛམནཱ, མཀྑཝསེན ཝིརུདྡྷམནཱ, པལཱ༹སཝསེན པཊིཝིརུདྡྷམནཱ, དོསཝསེན ཨཱཧཏཔཙྩཱཧཏམནཱ, བྱཱཔཱདཝསེན ཨཱགྷཱཏིཏཔཙྩཱགྷཱཏིཏམནཱ. པཙྩཡཱནཾ ཨལཱབྷེན དུཊྛམནཱ པདུཊྛམནཱ, ཨཡསེན ཝིརུདྡྷམནཱ པཊིཝིརུདྡྷམནཱ, གརཧེན ཨཱཧཏཔཙྩཱཧཏམནཱ, དུཀྑཝེདནཱསམངྒཱིབྷཱཝེན ཨཱགྷཱཏིཏཔཙྩཱགྷཱཏིཏམནཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨུཔཝདནྟཱིཏི གརཧཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཨབྷཱུཏེནཱཏི ཨསཾཝིཛྫམཱནེན.

སདྡཧནྟཱཏི པསཱདཝསེན སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ. ཨོཀཔྤེནྟཱཏི གུཎཝསེན ཨོཏརིཏྭཱ ཨཝཀཔྤཡནྟཱ. ཨདྷིམུཙྩནྟཱཏི སམྤསཱདནཝསེན སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏེསཾ ཀཐཾ ཨདྷིཝཱསེནྟཱ. སཙྩམནཱཏི ཏཙྪམནཱ. སཙྩསཉྙིནོཏི ཏཙྪསཉྙིནོ. ཏཐམནཱཏི ཨཝིཔརཱིཏམནཱ. བྷཱུཏམནཱཏི བྷཱུཏཏྠམནཱ. ཡཱཐཱཝམནཱཏི ནིཙྩལམནཱ. ཨཝིཔརཱིཏམནཱཏི ནིཙྪཡམནཱ. ཏཏྠ ‘‘སཙྩམནཱ སཙྩསཉྙིནོ’’ཏི སཙྩཝཱདིགུཎཾ, ‘‘ཏཐམནཱ ཏཐསཉྙིནོ’’ཏི སཙྩསདྡྷཱགུཎཾ, ‘‘བྷཱུཏམནཱ བྷཱུཏསཉྙིནོ’’ཏི ཋིཏགུཎཾ, ‘‘ཡཱཐཱཝམནཱ ཡཱཐཱཝསཉྙིནོ’’ཏི པཙྩཡིཀགུཎཾ, ‘‘ཨཝིཔརཱིཏམནཱ ཨཝིཔརཱིཏསཉྙིནོ’’ཏི ཨཝིསཾཝཱདགུཎཾ ཀཐིཏནྟི ཉཱཏབྦཾ.

པརཏོགྷོསོཏི ཨཉྙེསཾ སནྟིཀཱ ཨུཔྤནྣསདྡོ. ཨཀྐོསོཏི ཛཱཏིཨཱདཱིསུ དསསུ ཨཀྐོསེསུ ཨཉྙཏརོ. ཡོ ཝཱདཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཨུཔཝཱདཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཀཱརཀོ ཝཱཏི ཀཏདོསོ ཝཱ. ཀཱརཀཏཱཡཱཏི དོསསྶ ཀཏབྷཱཝེན ཝུཙྩམཱནོཏི ཀཐིཡམཱནོ. ཨུཔཝདིཡམཱནོཏི དོསཾ ཨུཔཝཛྫམཱནོ. ཀུཔྤཏཱིཏི ཀོཔཾ ཀརོཏི.

ཁཱིལཛཱཏཏཱཔི ནཏྠཱིཏི ཙིཏྟབནྡྷབྷཱཝཙིཏྟཀཙཝརབྷཱཝསངྑཱཏཾ པཊིགྷཁིལཾ ཛཱཏཾ ཨསྶཱཏི ཁིལཛཱཏོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཁིལཛཱཏཏཱ, ཏཱཔི ནཏྠི ན སནྟི. པཉྩཔི ཙེཏོཁིལཱཏི ཀཱམེ ཨཝཱིཏརཱགོ, ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགོ, རཱུཔེ ཨཝཱིཏརཱགོ, ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི ‘‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི, དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༦) ཨེཝརཱུཔཱ པཉྩཔི ཙིཏྟསྶ བནྡྷབྷཱཝཀཙཝརབྷཱཝསངྑཱཏཱ ཙེཏོཁིལཱ ནཏྠི.

༡༦. ཨིམཉྩ གཱཐཾ ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཨེཝཾ ཁུཾསེཏྭཱ ཝམྦྷེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ བྷིཀྑཱུ, ཨཱནནྡ, ཀིཾ ཝདནྟཱི’’ཏི, ‘‘ན ཀིཉྩི བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ན, ཨཱནནྡ, ‘ཨཧཾ སཱིལཝཱ’ཏི སབྦཏྠ ཏུཎྷཱི བྷཝིཏབྦཾ. ལོཀེ ཧི ནཱབྷཱསམཱནཾ ཛཱནནྟི, མིསྶཾ བཱལེཧི པཎྜིཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༢༤༡) ཝཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཱུ, ཨཱནནྡ, ཏེ མནུསྶེ ཨེཝཾ པཊིཙོདེནྟཱུ’’ཏི དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི ནིརཡཾ ཨུཔེཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༠༦; ཨུདཱ. ༣༨; ཨིཏིཝུ. ༤༨; སུ. ནི. ༦༦༦) ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཐེརོ ཏཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘མནུསྶཱ ཏུམྷེཧི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཊིཙོདེཏབྦཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. པཎྜིཏམནུསྶཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. རཱཛཱཔི རཱཛཔུརིསེ སབྦཏྠ པེསེཏྭཱ ཡེསཾ དྷུཏྟཱནཾ ལཉྫཾ དཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱ ཏཾ མཱརཱཔེསུཾ, ཏེ གཧེཏྭཱ ནིགྒཡ྄ཧ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཏིཏྠིཡེ པརིབྷཱསི. མནུསྶཱཔི ཏིཏྠིཡེ དིསྭཱ ལེཌྜུནཱ ཧནནྟི, པཾསུནཱ ཨོཀིརནྟི ‘‘བྷགཝཏོ ཨཡསཾ ཨུཔྤཱདེསུ’’ནྟི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི, བྷགཝཱ ཐེརསྶ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི ‘‘སཀཉྷི དིཊྛིཾ…པེ… ཝདེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶ ཨཏྠོ – ཡཱཡཾ དིཊྛི ཏིཏྠིཡཛནསྶ ‘‘སུནྡརིཾ མཱརེཏྭཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཡཱནཾ ཨཝཎྞཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨེཏེནུཔཱཡེན ལདྡྷཾ སཀྐཱརཾ སཱདིཡིསྶཱམཱ’’ཏི སོ ཏཾ དིཊྛིཾ ཀཐཾ ཨཏིཀྐམེཡྻ? ཨཐ ཁོ སོ ཨཡསོ ཏམེཝ ཏིཏྠིཡཛནཾ པཙྩཱགཏོ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཙྩེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ. ཡོ ཝཱ སསྶཏཱདིཝཱདཱི, སོཔི སཀཾ དིཊྛིཾ ཀཐམཙྩཡེཡྻ, ཏེན དིཊྛིཚནྡེན ཨནུནཱིཏོ ཏཱཡ ཙ དིཊྛིརུཙིཡཱ ནིཝིཊྛོ, ཨཔི ཙ ཁོ པན སཡཾ སམཏྟཱནི པཀུབྦམཱནོ ཨཏྟནཱཝ པརིཔུཎྞཱནི ཏཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཀརོནྟོ ཡཐཱ ཛཱནེཡྻ, ཏཐེཝ ཝདེཡྻཱཏི.

ཨཝཎྞཾ པཀཱསཡིཏྭཱཏི ཨགུཎཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ. སཀྐཱརནྟི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ སཀྐཙྩཀརཎཾ. སམྨཱནནྟི ཙིཏྟེན བཧུམཱནནཾ. པཙྩཱཧརིསྶཱམཱཏི ཨེཏཾ ལཱབྷཱདིཾ ནིབྦཏྟེསྶཱམ. ཨེཝཾདིཊྛིཀཱཏི ཨེཝཾལདྡྷིཀཱ. ཡཐཱ ཏཾ ‘‘ལཱབྷཱདིཾ ནིབྦཏྟེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཡཾ ལདྡྷི ཏེསཾ ཨཏྠི, ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི མེ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དྷམྨོ’’ཏི ཨེཏེསཾ ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙ, ཨེཝཾསབྷཱཝམེཝ ཝཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ‘‘ཨཏྠི མེ ཙིཏྟ’’ནྟི. ཏདཱ ཏེསཾ དིཊྛི ཝཱ, དིཊྛིཡཱ སཧ ཁནྟི ཝཱ, དིཊྛིཁནྟཱིཧི སདྡྷིཾ རུཙི ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙཱིཧི སདྡྷིཾ ལདྡྷི ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙིལདྡྷཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙིལདྡྷིཨཛ྄ཛྷཱསཡེཧི སདྡྷིཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝཱ ཧོཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝཾདིཊྛིཀཱ…པེ… ཨེཝཾཨདྷིཔྤཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཀཾ དིཊྛིནྟི ཨཏྟནོ དསྶནཾ. སཀཾ ཁནྟིནྟི ཨཏྟནོ སཧནཾ. སཀཾ རུཙིནྟི ཨཏྟནོ རུཙིཾ. སཀཾ ལདྡྷིནྟི ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ. སཀཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡནྟི ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ. སཀཾ ཨདྷིཔྤཱཡནྟི ཨཏྟནོ བྷཱཝཾ. ཨཏིཀྐམིཏུནྟི སམཏིཀྐམིཏུཾ. ཨཐ ཁོ སྭེཝ ཨཡསོཏི སོ ཨེཝ ཨཡསོ ཨེཀཾསེན. ཏེ པཙྩཱགཏོཏི ཏེསཾ པཏིཨཱགཏོ. ཏེཏི སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

ཨཐ ཝཱཏི ཨཏྠནྟརདསྶནཾ. སསྶཏོཏི ནིཙྩོ དྷུཝོ. ལོཀོཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙནྟི ཨིདཾ ཨེཝ ཏཙྪཾ ཏཐཾ, ཨཉྙཾ ཏུཙྪཾ. སམཏྟཱཏི སམྤུཎྞཱ. སམཱདིནྣཱཏི སམྨཱ ཨཱདིནྣཱ. གཧིཏཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ གཧིཏཱ.

པརཱམཊྛཱཏི སབྦཱཀཱརེན པརཱམསིཏྭཱ གཧིཏཱ. ཨབྷིནིཝིཊྛཱཏི ཝིསེསེན ལདྡྷཔྤཏིཊྛཱ. ཨསསྶཏོཏི ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨནྟཝཱཏི སཨནྟོ. ཨནནྟཝཱཏི ཝུདྡྷིཨནནྟཝཱ. ཏཾ ཛཱིཝནྟི སོ ཛཱིཝོ, ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ. ཛཱིཝོཏི ཙ ཨཏྟཱཡེཝ. ཏཐཱགཏོཏི སཏྟོ, ‘‘ཨརཧ’’ནྟི ཨེཀེ. པརཾ མརཎཱཏི མརཎཏོ ཨུདྡྷཾ, པརལོཀེཏི ཨཏྠོ. ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི མརཎཏོ ཨུདྡྷཾ ན ཧོཏི. ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི མརཎཏོ ཨུདྡྷཾ ཧོཏི ཙ ན ཧོཏི ཙ. ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཨུཙྪེདཝསེན ནེཝ ཧོཏི, ཏཀྐིཀཝསེན ན ན ཧོཏི.

སཀཱཡ དིཊྛིཡཱཏིཨཱདཡོ ཀརཎཝཙནཾ. ཨལླཱིནོཏི ཨེཀཱིབྷཱུཏོ.

སཡཾ སམཏྟཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྟནཱ ཨཱུནབྷཱཝཾ མོཙེཏྭཱ སམྨཱ ཨཏྟཾ སམཏྟཾ ཀརོཏི. པརིཔུཎྞནྟི ཨཏིརེཀདོསཾ མོཙེཏྭཱ སམྤུཎྞཾ. ཨནོམནྟི ཧཱིནདོསཾ མོཙེཏྭཱ ཨལཱམཀཾ. ཨགྒནྟི ཨཱདིཾ. སེཊྛནྟི པདྷཱནཾ ནིདྡོསཾ. ཝིསེསནྟི ཛེཊྛཀཾ. པཱམོཀྑནྟི ཨདྷིཀཾ. ཨུཏྟམནྟི ཝིསེསཾ ན ཧེཊྛིམཾ. པཝརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏིརེཀེན ཨུཏྟམཾ ཀརོཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཱསཡདོསམོཙནེན ཨགྒཾ, སཾཀིལེསདོསམོཙནེན སེཊྛཾ, ཨུཔཀྐིལེསདོསམོཙནེན ཝིསེསཾ, པམཏྟདོསམོཙནེན པཱམོཀྑཾ, མཛ྄ཛྷིམདོསམོཙནེན ཨུཏྟམཾ, ཨུཏྟམམཛ྄ཛྷིམདོསམོཙནེན པཝརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨཡཾ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ སབྦཛཱནནཝསེན སབྦཉྙཱུ. ཨཡཾ དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ སུཊྛུ ཨཀྑཱཏོ. ཨཡཾ གཎོ སུཔྤཊིཔནྣོཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ གཎོ སུཊྛུ པཊིཔནྣོ. ཨཡཾ དིཊྛི བྷདྡིཀཱཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ལདྡྷི སུནྡརཱ. ཨཡཾ པཊིཔདཱ སུཔཉྙཏྟཱཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ པུབྦབྷཱགཱ ཨཏྟནྟ པཱདིཔཊིཔདཱ སུཊྛུ པཉྙཏྟཱ. ཨཡཾ མགྒོ ནིཡྻཱནིཀོཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ནིཡྻཱམོཀྐནྟིཀོ མགྒོ ནིཡྻཱནིཀོཏི སཡཾ སམཏྟཾ ཀརོཏི.

ཀཐེཡྻ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི. བྷཎེཡྻ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི. དཱིཔེཡྻ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི. ཝོཧརེཡྻ ནཱནཱཝིདྷེན གཎྷཱཔེཡྻ ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏཱི’’ཏི.

༡༧. ཨཐ རཱཛཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཏཾ ཀུཎཔཾ ཚཌྜཱཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཨཱིདིསེ ཨཡསེ ཨུཔྤནྣེ མཡ྄ཧམྤི ཨཱརོཙེཏབྦཾ སིཡཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ‘ཨཧཾ སཱིལཝཱ གུཎསམྤནྣོ’ཏི པརེསཾ ཨཱརོཙེཏུཾ ཨརིཡཱནཾ པཊིརཱུཔ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ‘‘ཡོ ཨཏྟནོ སཱིལཝཏཱནཱིཏི ཨཝསེསགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སཱིལཝཏཱནཱིཏི པཱཏིམོཀྑཱདཱིནི སཱིལཱནི, ཨཱརཉྙིཀཱདཱིནི དྷུཏངྒཝཏཱནི ཙ. ཨནཱནུཔུཊྛོཏི ཨཔུཙྪིཏོ. པཱཝཱཏི ཝདཏི. ཨནརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཏམཱཧུ, ཡོ ཨཱཏུམཱནཾ སཡམེཝ པཱཝཱཏི ཡོ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ སཡམེཝ ཝདཏི, ཏསྶ ཏཾ ཝཱདཾ ‘‘ཨནརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི ཀུསལཱ ཨེཝཾ ཀཐེནྟི.

ཨཏྠི སཱིལཉྩེཝ ཝཏཉྩཱཏི སཱིལནཊྛེན སཱིལཉྩེཝ ཨཏྠི, སམཱདཱནཊྛེན ཝཏཉྩ ཨཏྠི, ཝཏཾ ན སཱིལནྟི ཝུཏྟཏྠེན ཝཏཾ ཨཏྠི, ཏཾ ན སཱིལཾ. ཀཏམནྟི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཨིདྷ བྷིཀྑུ སཱིལཝཱཏིཨཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. སཾཝརཊྛེནཱཏི སཾཝརཎཊྛེན, ཝཱིཏིཀྐམདྭཱརཾ པིདཧནཊྛེན. སམཱདཱནཊྛེནཱཏི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམྨཱ ཨཱདཱནཊྛེན. ཨཱརཉྙིཀངྒནྟི ཨརཉྙེ ནིཝཱསོ སཱིལཾ ཨསྶཱཏི ཨཱརཉྙིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ ཨཱརཉྙིཀངྒཾ. པིཎྜཔཱཏིཀངྒནྟི བྷིཀྑཱསངྑཱཏཱནཾ པརཨཱམིསཔིཎྜཱནཾ པཱཏོ པིཎྜཔཱཏོ, པརེཧི དིནྣཱནཾ པིཎྜཱནཾ པཏྟེ ནིཔཏནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཉྪཏི ཏཾ ཏཾ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟོ གཝེསཏཱིཏི པིཎྜཔཱཏིཀོ, པིཎྜཱཡ ཝཱ པཏིཏུཾ ཝཏམེཏསྶཱཏི པིཎྜཔཱཏཱི. པཏིཏུནྟི ཙརིཏུཾ. པིཎྜཔཱཏཱི ཨེཝ པིཎྜཔཱཏིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ. ཨངྒནྟི ཀཱརཎཾ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡེན སམཱདཱནེན སོ པིཎྜཔཱཏིཀོ ཧོཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན རཐིཀཱསུསཱནསངྐཱརཀཱུཊཱདཱིནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཾསཱུནཾ ཨུཔརི ཋིཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཊྛེན ཏེསུ པཾསུཀཱུལམིཝཱཏི པཾསུཀཱུལཾ. ཨཐ ཝཱ པཾསུ ཝིཡ ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ ཨུལཏཱིཏི པཾསུཀཱུལཾ, ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ལདྡྷནིབྦཙནསྶ པཾསུཀཱུལསྶ དྷཱརཎཾ པཾསུཀཱུལཾ, པཾསུཀཱུལཾ སཱིལམསྶཱཏི པཾསུཀཱུལིཀོ, པཾསུཀཱུལིཀསྶ ཨངྒཾ པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ. སངྒྷཱཊིཨུཏྟརཱསངྒཨནྟརཝཱསཀསངྑཱཏཾ ཏིཙཱིཝརཾ སཱིལམསྶཱཏི ཏེཙཱིཝརིཀོ, ཏེཙཱིཝརིཀསྶ ཨངྒཾ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ. སཔདཱནཙཱརིཀངྒནྟི དཱནཾ ཝུཙྩཏི ཨཝཁཎྜནཾ, ཨཔེཏཾ དཱནཏོ ཨཔདཱནཾ, ཨནཝཁཎྜནནྟི ཨཏྠོ. སཧ ཨཔདཱནེན སཔདཱནཾ, ཨཝཁཎྜནཝིརཧིཏཾ, ཨནུགྷརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཔདཱནཾ ཙརིཏུཾ ཨིདམསྶ སཱིལནྟི སཔདཱནཙཱརཱི, སཔདཱནཙཱརཱིཡེཝ སཔདཱནཙཱརིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ. ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒནྟི ཁལཱུཏི པཊིསེདྷནཏྠེ ནིཔཱཏོ. པཝཱརིཏེན སཏཱ པཙྪཱ ལདྡྷཾ བྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ ནཱམ, ཏསྶ པཙྪཱབྷཏྟསྶ བྷོཛནཾ པཙྪཱབྷཏྟབྷོཛནཾ, ཏསྨིཾ པཙྪཱབྷཏྟབྷོཛནེ པཙྪཱབྷཏྟསཉྙཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སཱིལམསྶཱཏི པཙྪཱབྷཏྟིཀོ, ན པཙྪཱབྷཏྟིཀོ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ, སམཱདཱནཝསེན པཊིཀྑིཏྟཱཏིརིཏྟབྷོཛནསྶེཏཾ ནཱམཾ, ཏསྶ ཨངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཾ. ནེསཛྫིཀངྒནྟི སཡནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ནིསཛྫཱཡ ཝིཧརིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ནེསཛྫིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ ནེསཛྫིཀངྒཾ. ཡཐཱསནྠཏིཀངྒནྟི ཡདེཝ སནྠཏཾ ཡཐཱསནྠཏཾ, ‘‘ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཋམཾ ཨུདྡིཊྛསེནཱསནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨིཾ ཡཐཱསནྠཏེ ཝིཧརིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ཡཐཱསནྠཏིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ. སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི ཏེན ཏེན སམཱདཱནེན དྷུཏཀིལེསཏྟཱ དྷུཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱནི, ཀིལེསདྷུནནཏོ ཝཱ དྷུཏནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཉཱཎཾ ཨངྒཾ ཨེཏེསནྟི དྷུཏངྒཱནི. ཨཐ ཝཱ དྷུཏཱནི ཙ ཏཱནི པཊིཔཀྑཱནཾ དྷུནནཏོ ཨངྒཱནི ཙ པཊིཔཏྟིཡཱཏིཔི དྷུཏངྒཱནི. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ ཨཏྠཏོ ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ. སབྦཱནེཝ ཙེཏཱནི སམཱདཱནཙེཏནཱལཀྑཎཱནི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཡོ སམཱདིཡཏི, སོ པུགྒལོ. ཡེན སམཱདིཡཏི, ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ. ཡཱ སམཱདཱནཙེཏནཱ, ཏཾ དྷུཏངྒཾ. ཡཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཏཾ ཝཏྠུ’’ནྟི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༣).

སབྦཱནེཝ ཙ ལོལུཔྤཝིདྡྷཾསནརསཱནི, ནིལློལུཔྤབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱནི, ཨཔྤིཙྪཏཱདིཨརིཡདྷམྨཔདཊྛཱནཱནི. ཨེཝམེཏྠ ལཀྑཎཱདཱིཧི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝཱིརིཡསམཱདཱནམྤཱིཏི ཝཱིརིཡགྒཧཎམྤི. ཀཱམནྟི ཨེཀཾསཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱཏི ཚཝི ཙ ནྷཱརུཝལླིཡོ ཙ. ཨཊྛི ཙཱཏི སབྦཱ ཨཊྛིཡོ ཙ. ཨཝསིསྶཏཱུཏི ཏིཊྛཏུ. ཨུཔསུསྶཏུ མཾསལོཧིཏནྟི སབྦཾ མཾསཉྩ ལོཧིཏཉྩ སུཀྑཏུ. ‘‘ཏཙོ’’ཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ‘‘ནྷཱརཱུ’’ཏི ཨེཀཾ, ‘‘ཨཊྛཱི’’ཏི ཨེཀཾ, ‘‘ཨུཔསུསྶཏུ མཾསལོཧིཏ’’ནྟི ཨེཀཾ ཨངྒཾ. ཡཾ ཏནྟི ཨུཔརི ཝཏྟབྦཔདེན སམྦནྡྷོ. པུརིསཐཱམེནཱཏི པུརིསསྶ ཀཱཡིཀེན བལེན, བལེནཱཏི ཉཱཎབལེན. ཝཱིརིཡེནཱཏི ཙེཏསིཀཉཱཎཝཱིརིཡཏེཛེན. པརཀྐམེནཱཏི པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནེན ཨུསྶཱཧཔྤཏྟཝཱིརིཡེན. པཏྟབྦནྟི ཡཾ ཏཾ པཱཔུཎིཏབྦཾ. ན ཏཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱཏི ཏཾ པཏྟབྦཾ ཨཔྤཏྭཱ. ཝཱིརིཡསྶ སཎྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཝཱིརིཡསྶ སིཐིལཏྟཾ ཨོསཱིདནཾ ན བྷཝིསྶཏི. ‘‘པཊྛཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏཱིཏི ཙིཏྟཾ ཨུསྶཱཧཾ གཎྷཱཔེཏི. པདཧཏཱིཏི པཏིཊྛཱཔེཏི.

ནཱསིསྶནྟི ན ཁཱདིསྶཱམི ན བྷུཉྫིསྶཱམི. ན པིཝིསྶཱམཱིཏི ཡཱགུཔཱནཱདཱིནི ན པིཝིསྶཱམི. ཝིཧཱརཏོ ན ནིཀྑམེཏི སེནཱསནཏོ བཧི ན ནིཀྑམེཡྻཾ. ནཔི པསྶཾ ནིཔཱཏེསྶནྟི པསྶཾ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཀཊསནྠརཀེ ཝཱ པཱཏནཾ ཋཔནཾ ན ཀརིསྶཱམི. ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏེ ཀཎྜེ ཨནུདྡྷཊེ, ཨཝིགཏེཏི ཨཏྠོ.

ཨིམཾ པལླངྐནྟི སམནྟཏོ ཨཱབྷུཛིཏཾ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ. ན བྷིནྡིསྶཱམཱིཏི ན ཝིཛཧིསྶཱམི. ཡཱཝ མེ ན ཨནུཔཱདཱཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི གཧཎཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨཱསཝེཧཱིཏི ཀཱམཱསཝཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི ཨཱསཝེཧི. ཝིམུཙྩིསྶཏཱིཏི སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ ན མུཙྩིསྶཏི. ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམམྷཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ རུཀྑམཱུལཱ ནིཀྑམིསྶཱམཱིཏི ཨོཀཱསཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨིམསྨིཉྙེཝ པུབྦཎྷསམཡཾ ཨརིཡདྷམྨཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ གིམྷེཏི ཀཱལཝསེན ཝུཏྟཱ. པུརིམེ ཝཡོཁནྡྷེཏིཨཱདཡོ ཝཡཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨཱསནཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི ནིསིནྣཱསནཱ ན ཨུཊྛཧིསྶཱམི. ཨཌྜྷཡོགཱཏི ནིཀུཎྜགེཧཱ. པཱསཱདཱཏི དཱིགྷཔཱསཱདཱ. ཧམྨིཡཱཏི མུཎྜཙྪདནགེཧཱ. གུཧཱཡཱཏི པཾསུགུཧཱཡ. ལེཎཱཏི མརིཡཱདཚིནྣཙྪིདྡཱ པབྦཏལེཎཱ. ཀུཊིཡཱཏི ཨུལླིཏྟཱདིཀུཊིཡཱ. ཀཱུཊཱགཱརཱཏི ཀཎྞིཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀཏགེཧཏོ. ཨཊྚཱཏི དྭཱརཊྚཱལཀཱ. མཱལཱ༹ཏི ཝཊྚགེཧཱ. ཨུདྡཎྜོ ནཱམ ཨེཀོ པཏིསྶཡཝིསེསོ. ‘‘ཏིཚདནགེཧོ’’ཏིཔི ཨེཀེ. ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཏི སནྣིཔཱཏསཱལཱ བྷོཛནསཱལཱ ཝཱ. མཎྜཔཱདཡོ པཱཀཊཱཡེཝ. ཨརིཡདྷམྨནྟི ཨནཝཛྫདྷམྨཾ, ཨརིཡཱནཾ ཝཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ. ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི མམ ཙིཏྟསམཱིཔཾ ཨཱནཡིསྶཱམི སཱིལེན. སམཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཝིསེསེན ཨཱནཡིསྶཱམི སམཱདྷིནཱ. ཨདྷིགཙྪིསྶཱམཱིཏི པཊིལཱབྷཝསེན གམིསྶཱམི ཏདངྒེན. ཕསྶཡིསྶཱམཱིཏི ཕུསིསྶཱམི མགྒེན. སཙྪིཀརིསྶཱམཱིཏི པཙྩཀྑཾ ཀརིསྶཱམི ཕལེན. ཨཐ ཝཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཨཱཧརིསྶཱམི. སཀདཱགཱམིམགྒེན སམཱཧརིསྶཱམི, ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨདྷིགཙྪིསྶཱམི, ཨརཧཏྟམགྒེན ཕསྶཡིསྶཱམི, པཙྩཝེཀྑཎེན སཙྪིཀརིསྶཱམི. དྭཱིསུཔི ནཡེསུ ཕསྶཡིསྶཱམཱིཏི ནཱམཀཱཡེན ནིབྦཱནཾ ཕུསིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཔུཊྛོཏི མཱུལཔདཾ, ཏསྶ ཨཔུཙྪིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཔུཙྪིཏོཏི ཨཛཱནཱཔིཏོ. ཨཡཱཙིཏོཏི ཨནཱཡཱཙིཏོ. ཨནཛ྄ཛྷེསིཏོཏི ཨནཱཎཱཔིཏོ, ‘‘ན ཨིཙྪིཏོ’’ཏི ཨེཀེ. ཨཔསཱདིཏོཏི ན པསཱདཱཔིཏོ. པཱཝདཏཱིཏི ཀཐཡཏི. ཨཧམསྨཱིཏི ཨཧཾ ཨསྨི བྷཝཱམི. ཛཱཏིཡཱ ཝཱཏི ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཱ ཝཱ. གོཏྟེན ཝཱཏི གོཏམཱདིགོཏྟེན ཝཱ. ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱཏི ཀུལཔུཏྟབྷཱཝེན ཝཱ. ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ཝཱཏི སརཱིརསུནྡརཏཱཡ ཝཱ. དྷནེན ཝཱཏི དྷནསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ. ཨཛ྄ཛྷེནེན ཝཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡཀརཎེན ཝཱ. ཀམྨཱཡཏནེན ཝཱཏི ཀམྨམེཝ ཀམྨཱཡཏནཾ, ཏེན ཀམྨཱཡཏནེན, ཀསིགོརཀྑཀམྨཱདིནཱ ཝཱ. སིཔྤཱཡཏནེན ཝཱཏི དྷནུསིཔྤཱདིནཱ ཝཱ. ཝིཛྫཱཊྛཱནེན ཝཱཏི ཨཊྛཱརསཝིཛྫཱཊྛཱནེན ཝཱ. སུཏེན ཝཱཏི བཧུསྶུཏགུཎེན ཝཱ. པཊིབྷཱནེན ཝཱཏི ཀཱརཎཱཀཱརཎཔཊིབྷཱནསངྑཱཏཉཱཎེན ཝཱ. ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ ཝཏྠུནཱཏི ཛཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨེཀེཀེན ཝཏྠུནཱ ཝཱ.

ཨུཙྩཱ ཀུལཱཏི ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུལཱ, ཨེཏེན ཛཱཏིགོཏྟམཧཏྟཾ དཱིཔེཏི. མཧཱབྷོགཀུལཱཏི གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལཱ, ཨེཏེན ཨཌྜྷམཧཏྟཾ དཱིཔེཏི. ཨུལཱ༹རབྷོགཀུལཱཏི ཨཝསེསཝེསྶཱདིཀུལཱ, ཨེཏེན པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏཱདིཾ དཱིཔེཏི. ཙཎྜཱལཱཔི ཧི ཨུལཱ༹རབྷོགཱ ཧོནྟི. ཉཱཏོཏི པཱཀཊོ. ཡསྶསྶཱིཏི པརིཝཱརསམྤནྣོ. སུཏྟནྟིཀོཏི སུཏྟནྟེ ནིཡུཏྟོ. ཝིནཡདྷརོཏི ཝིནཡཔིཊཀདྷརོ. དྷམྨཀཐིཀོཏི ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ. ཨཱརཉྙིཀོཏིཨཱདཡོ དྷུཏངྒཔུབྦངྒམཔཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱིཏིཨཱདཡོ རཱུཔཱརཱུཔཨཊྛསམཱཔཏྟིཡོ དསྶེཏྭཱ པཊིཝེདྷདསྶནཝསེན ཝུཏྟཱ. པཱཝདཏཱིཏི མཱུལཔདཾ. ཀཐེཏཱིཏི ‘‘པིཊཀཱཙརིཡོསྨཱི’’ཏི ཀཐཡཏི. བྷཎཏཱིཏི ‘‘དྷུཏངྒིཀོམྷཱི’’ཏི པཱཀཊཾ ཀརོཏི. དཱིཔཡཏཱིཏི ‘‘རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི པརིདཱིཔཡཏི. ཝོཧརཏཱིཏི ‘‘ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱཀྱབྷེདཾ ཀརོཏི.

ཁནྡྷཀུསལཱཏི པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎེསུ ཚེཀཱ, ཉཱཏཏཱིརཎཔཧཱནཝསེན ཀུསལཱཏི ཨཏྠོ. དྷཱཏུཨཱཡཏནཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནིབྦཱནཀུསལཱཏི ནིབྦཱནེ ཚེཀཱ. ཨནརིཡཱནནྟི ན ཨརིཡཱནཾ. ཨེསོ དྷམྨོཏི ཨེསོ སབྷཱཝོ. བཱལཱནནྟི ཨཔཎྜིཏཱནཾ. ཨསཔྤུརིསཱནནྟི ན སོབྷནཔུརིསཱནཾ. ཨཏྟཱཏི ཨཏྟཱནཾ.

༡༨. སནྟོཏི རཱགཱདིཀིལེསཱུཔསམེན སནྟོ. ཏཐཱ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ. ཨིཏི’ཧནྟི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོཏི ‘‘ཨཧམསྨི སཱིལསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིཏི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོ, སཱིལནིམིཏྟཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཝཱཙཾ ཨབྷཱསམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏམརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི ཏསྶ ཏཾ ཨཀཏྠནཾ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི བུདྡྷཱདཡོ ཁནྡྷཱདིཀུསལཱ ཝདནྟི. ཡསྶུསྶདཱ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེཏི ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ རཱགཱདཡོ སཏྟུསྶདཱ ཀུཧིཉྩི ལོཀེ ནཏྠི. ཏསྶ ཏཾ ཨཀཏྠནཾ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

སནྟོཏི མཱུལཔདཾ. རཱགསྶ སམིཏཏྟཱཏི རཉྫནལཀྑཎསྶ རཱགསྶ སམིཏབྷཱཝེན. དོསཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝིཛ྄ཛྷཱཏཏྟཱཏི སབྦཔརིལཱ༹ཧཱནཾ ཛྷཱཔིཏཏྟཱ. ནིབྦུཏཏྟཱཏི སབྦསནྟཱཔཱནཾ ནིབྦཱཔིཏབྷཱཝེན. ཝིགཏཏྟཱཏི སབྦཱཀུསལཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཝིགཏབྷཱཝེན དཱུརབྷཱཝེན. པཊིཔསྶདྡྷཏྟཱཏི སབྦཱཀཱརེན ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀབྷཱཝེན. སཏྟནྣཾ དྷམྨཱནཾ བྷིནྣཏྟཱ བྷིཀྑཱུཏི ཨུཔརི ཝཏྟབྦཱནཾ སཏྟདྷམྨཱནཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝེན བྷིཀྑུ. སཀྐཱཡདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསཱིལབྦཏཔརཱམཱསོཏི ཨིམེ ཏཡོ ཀིལེསཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན བྷིནྣཱ, རཱགོ དོསོཏི ཨིམེ དྭེ ཀིལེསཱ ཨོལཱ༹རིཀཱ སཀདཱགཱམིམགྒེན བྷིནྣཱ, ཏེ ཨེཝ ཨཎུསཧགཏཱ ཨནཱགཱམིམགྒེན བྷིནྣཱ, མོཧོ མཱནོཏི ཨིམེ དྭེ ཀིལེསཱ ཨརཧཏྟམགྒེན བྷིནྣཱ. ཨཝསེསེ ཀིལེསེ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷིནྣཱསྶ ཧོནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཾཀིལེསིཀཱཏི ཀིལེསཔཙྩཡཱ. པོནོབྷཝིཀཱཏི པུནབྦྷཝདཱཡིཀཱ. སདརཱཏི ཀིལེསདརཐཱ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི སདརཱ. ‘‘སདྡརཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སཧདརཐཱཏི ཨཏྠོ. དུཀྑཝིཔཱཀཱཏི ཕལཀཱལེ དུཀྑདཱཡིཀཱ. ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱཏི ཨནཱགཏེ ཛཱཏིཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡཱ.

པཛྫེན ཀཏེན ཨཏྟནཱཏི གཱཐཱཡ ཨཡཾ པིཎྜཏྠོ – ཡོ ཨཏྟནཱ བྷཱཝིཏེན མགྒེན པརིནིབྦཱནཾ གཏོ, ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ པཏྟོ, པརིནིབྦཱནགཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིཏིཎྞཀངྑོ, ཝིཔཏྟིསམྤཏྟིཧཱནིཝུདྡྷིཨུཙྪེདསསྶཏཨཔུཉྙཔུཉྙཔྤབྷེདཾ བྷཝཉྩ ཝིབྷཝཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ མགྒཝཱསཾ ཝུསིཏཝཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོཏི ཨེཏེསཾ ཐུཏིཝཙནཱནཾ ཨརཧོ སོ བྷིཀྑཱུཏི.

ཨིཏིཧནྟི, ཨིདཧནྟཱིཏི དུཝིདྷོ པཱཋོ. ཨིཏཱིཏི པདསནྡྷིཨཱདཡོ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨིདཧ’’ནྟི པཱཋཾ ན རོཙེནྟི. ཏཏྠ ཨིཏཱིཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ. པདསནྡྷཱིཏི པདཱནཾ སནྡྷི པདསནྡྷི, པདགྷཊནནྟི ཨཏྠོ. པདསཾསགྒོཏི པདཱནཾ ཨེཀཱིབྷཱཝོ. པདཔཱརིཔཱུརཱིཏི པདཱནཾ པརིཔཱུརཎཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཨེཀཱིབྷཱཝོ. ཨཀྑརསམཝཱཡོཏི ཨེཀཱིབྷཱུཏོཔི ཨཔརིཔུཎྞོཔི ཧོཏི, ཨཡཾ ན ཨེཝཾ. ཨཀྑརཱནཾ སམཝཱཡོ སནྣིཔཱཏོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཀྑརསམཝཱཡོ’’ཏི ཨཱཧ. བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཏི བྱཉྫནསམུཙྩཡོ པདམཱིཏི ཝུཏྟཱནཾ བྱཉྫནཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནཱནཾ ཨཏྠབྱཏྟིཀཱརཎཱནཾ ཝཱ མདྷུརབྷཱཝཏྟཱ པཱཋསྶ མུདུབྷཱཝོ. པདཱནུཔུབྦཏཱ མེཏནྟི པདཱནཾ ཨནུཔུབྦབྷཱཝོ པདཱནུཔུབྦཏཱ, པདཔཊིཔཱཊིབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. མེཏནྟི ཨེཏཾ. ཀཏམནྟི ཙེ? ཨིཏཱིཏི ཨིདཾ. མེཏནྟི ཨེཏྠ མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ. ཀཏྠཱི ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨཧམསྨི སཱིལསམྤནྣོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེཏྭཱ ཀཐནསཱིལོ ཧོཏི. ཀཏྠཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཀཐཡཏི. ཝིཀཏྠཏཱིཏི ཝིཝིདྷཱ ཀཐཡཏི. ཀཏྠནཱཏི ཀཐནཱ. ཨཱརཏོཏི དཱུརཏོ རཏོ. ཝིརཏོཏི ཋཱནསངྐནྟིཝསེན ཝིགཏབྷཱཝེན རཏོ. པཊིཝིརཏོཏི ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན ཝིཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ རཏོ. ཏཏྠ པིསཱཙཾ ཝིཡ དིསྭཱ པལཱཏོ ཨཱརཏོ. ཧཏྠིམྷི མདྡནྟེ ཝིཡ པརིདྷཱཝིཏྭཱ གཏོ ཝིརཏོ. ཡོདྷསམྤཧཱརཾ ཝིཡ པོཐེཏྭཱ མདྡེཏྭཱ གཏོ པཊིཝིརཏོ.

ཁཱིཎཱསཝསྶཱཏི ཁཱིཎཀིལེསཱསཝསྶ. ཀམྨུསྶདོཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརསངྑཱཏཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཨུསྶདོ ཨུསྶནྣཏཱ. ཡསྶིམེཏི ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨིམེ ཨུསྶདཱ.

༡༩. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ པཊིཔཏྟིཉྩ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཀཔྤིཏཱ སངྑཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ པཀཔྤིཏཱཏི པརིཀཔྤིཏཱ. སངྑཏཱཏི པཙྩཡཱབྷིསངྑཏཱ. ཡསྶཱཏི ཡསྶ ཀསྶཙི དིཊྛིགཏིཀསྶ. དྷམྨཱཏི དིཊྛིཡོ. པུརཀྑཏཱཏི པུརཏོ ཀཏཱ. སནྟཱིཏི སཾཝིཛྫནྟི. ཨཝཱིཝདཱཏཱཏི ཨཝོདཱཏཱ. ཡདཏྟནི པསྶཏི ཨཱནིསཾསཾ, ཏཾ ནིསྶིཏོ ཀུཔྤཔཊིཙྩསནྟིནྟི ཡསྶེཏེ དིཊྛིདྷམྨཱ ‘པུརཀྑཏཱ ཨཝོདཱཏཱ སནྟི, སོ ཨེཝཾཝིདྷོ ཡསྨཱ ཨཏྟནི ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ དིཊྛདྷམྨིཀཉྩ སཀྐཱརཱདིཾ, སམྤརཱཡིཀཉྩ གཏིཝིསེསཱདིཾ ཨཱནིསཾསཾ སམྤསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཉྩ ཨཱནིསཾསཾ, ཏཉྩ ཀུཔྤཏཱཡ ཙ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཏཱཡ ཙ སམྨུཏིསནྟིཏཱཡ ཙ ཀུཔྤཔཊིཙྩསནྟིསངྑཱཏཾ དིཊྛིཾ ནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི. སོ ཏཾ ནིསྶིཏཏྟཱ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨུཀྐཾསེཡྻ, པརེ ཝཱ ཝམྦྷེཡྻ ཨབྷཱུཏེཧིཔི གུཎདོསེཧི.

སངྑཏཱཏི མཱུལཔདཾ. སངྑཏཱཏི པཙྩཡེཧི སམཱགནྟྭཱ ཀཏཱ. ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨབྷིསངྑཏཱཏི པཙྩཡེཧི ཨབྷིཀཏཱ. སཎྛཔིཏཱཏི པཙྩཡཝསེནེཝ སམྨཱ ཋཔིཏཱ. ཨནིཙྩཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝེན. པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱཏི ཝཏྠཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཱ. ཁཡདྷམྨཱཏི ཀམེན ཁཡསབྷཱཝཱ. ཝཡདྷམྨཱཏི པཝཏྟིཝསེན པརིཧཱཡནསབྷཱཝཱ. ཝིརཱགདྷམྨཱཏི ཨནིཝཏྟཱི ཧུཏྭཱ ཝིགཙྪནསབྷཱཝཱ. ནིརོདྷདྷམྨཱཏི ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཱ, ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཱ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. དིཊྛིགཏིཀསྶཱཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཋིཏཔུགྒལསྶ.

པུརེཀྑཱརཱཏི པུརེ ཀཏཱ. ཏཎྷཱདྷཛོཏི ཨུསྶཱཔིཏཊྛེན ཏཎྷཱདྷཛོ, ཏཎྷཱཔཊཱཀཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཎྷཱདྷཛོ. པུརེཙཱརིཀཊྛེན ཏཎྷཱ ཨེཝ ཀེཏུ ཨསྶཱཏི ཏཎྷཱཀེཏུ. ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོཏི ཚནྡཱདྷིཔཏིཝསེན, ཏཎྷཱ ཨདྷིཔཏིཏོ ཨཱགཏཱཏི ཝཱ ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, ཏཎྷཱདྷིཔཏི ཝཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོ. དིཊྛིདྷཛཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཝོདཱཏཱཏི ཨཔརིསུདྡྷཱ. སཾཀིལིཊྛཱཏི སཡཾ ཀིལིཊྛཱ. སཾཀིལེསིཀཱཏི ཏཔནཱིཡཱ.

དྭེ ཨཱནིསཾསེ པསྶཏཱིཏི དྭེ གུཎེ དཀྑཏི. དིཊྛདྷམྨིཀཉྩ ཨཱནིསཾསནྟི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པཙྩཀྑདྷམྨཱནིསཾསཉྩ. སམྤརཱཡིཀནྟི པརལོཀེ པཏྟབྦཾ ཨཱནིསཾསཉྩ. ཡཾདིཊྛིཀོ སཏྠཱ ཧོཏཱིཏི སཏྠཱ ཡཐཱལདྡྷིཀོ བྷཝཏི. ཏཾདིཊྛིཀཱ སཱཝཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཏསྶ ཝཙནཾ སུཎནྟཱ སཱཝཀཱཔི ཏཐཱལདྡྷིཀཱ ཧོནྟི. སཀྐརོནྟཱིཏི སཀྐཱརཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. གརུཾ ཀརོནྟཱིཏི གརུཀཱརཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. མཱནེནྟཱིཏི མནསཱ པིཡཱཡནྟི. པཱུཛེནྟཱིཏི ཙཏུཔཙྩཡཱབྷིཧཱརཔཱུཛཱཡ པཱུཛེནྟི. ཨཔཙིཏིཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཔཙིཏིཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. ཏཏྠ ཡསྶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ སཀྐརིཏྭཱ སུཨབྷིསངྑཏེ པཎཱིཏེ ཀཏྭཱ དེནྟི, སོ སཀྐཏོ. ཡསྨིཾ གརུབྷཱཝཾ པཊྛཔེཏྭཱ དེནྟི, སོ གརུཀཏོ. ཡཾ མནསཱ པིཡཱཡནྟི, སོ མཱནིཏོ. ཡསྶ སབྦམྤེཏཾ ཀརོནྟི, སོ པཱུཛིཏོ. ཡསྶ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཔཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨཱདིཝསེན པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི, སོ ཨཔཙིཏོ. ཀེཙི ‘‘སཀྐརོནྟི ཀཱཡེན, གརུཾ ཀརོནྟི ཝཱཙཱཡ, མཱནེནྟི ཙིཏྟེན, པཱུཛེནྟི ལཱབྷེནཱ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. ཨལཾ ནཱགཏྟཱཡ ཝཱཏི ནཱགབྷཱཝཱཡ ནཱགརཱཛབྷཱཝཱཡ ཝཱ ཨལཾ པརིཡཏྟཾ. སུཔཎྞཏྟཱཡ ཝཱཏི སུཔཎྞརཱཛབྷཱཝཱཡ. ཡཀྑཏྟཱཡ ཝཱཏི ཡཀྑསེནཱཔཏིབྷཱཝཱཡ. ཨསུརཏྟཱཡ ཝཱཏི ཨསུརབྷཱཝཱཡ. གནྡྷབྦཏྟཱཡ ཝཱཏི གནྡྷབྦདེཝགྷཊེ ནིབྦཏྟབྷཱཝཱཡ. མཧཱརཱཛཏྟཱཡ ཝཱཏི ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ ཨཉྙཏརབྷཱཝཱཡ. ཨིནྡཏྟཱཡ ཝཱཏི སཀྐབྷཱཝཱཡ. བྲཧྨཏྟཱཡ ཝཱཏི བྲཧྨཀཱཡིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརབྷཱཝཱཡ. དེཝཏྟཱཡ ཝཱཏི སམྨུཏིདེཝཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརབྷཱཝཱཡ. སུདྡྷིཡཱཏི པརིསུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨལཾ པརིཡཏྟཾ. ཝིསུདྡྷིཡཱཏི སབྦམལརཧིཏཨཙྩནྟཔརིསུདྡྷབྷཱཝཱཡ. པརིསུདྡྷིཡཱཏི སབྦཱཀཱརེན པརིསུདྡྷབྷཱཝཱཡ.

ཏཏྠ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཨདྷིཔཙྩཏྟཾ སུདྡྷིཡཱ. དེཝལོཀེ ཨདྷིཔཙྩཏྟཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ. བྲཧྨལོཀེ ཨདྷིཔཙྩཏྟཾ པརིསུདྡྷིཡཱ. ཙཏུརཱསཱིཏིཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མུཙྩནཏྠཾ མུཏྟིཡཱ. ཨནྟརཱཡཱབྷཱཝེན མུཙྩནཏྠཾ ཝིམུཏྟིཡཱ. སབྦཱཀཱརེན མུཏྟིཡཱ པརིམུཏྟིཡཱ. སུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཏསྨིཾ སམཡེ པབྦཛིཏབྷཱཝེན སུདྡྷིཾ པཱཔུཎནྟི. ཝིསུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི པབྦཛྫཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔཏྟིཡཱ ཡུཏྟབྷཱཝེན ཝིཝིདྷེན སུཛ྄ཛྷནྟི. པརིསུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔེཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན སུཛ྄ཛྷནྟི. མུཙྩནྟི ཏེསཾ སམཡནྟརདྷམྨེན. ཝིམུཙྩནྟི ཨེཏསྶ སཏྠུནོ ཨོཝཱདེན. པརིམུཙྩནྟི ཨེཏསྶ སཏྠུནོ ཨནུསཱསནེན. སུཛ྄ཛྷིསྶཱམཱིཏིཨཱདཡོ ཨནཱགཏཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨཱཡཏིཾ ཕལཔཱཊིཀངྑཱིཏི ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཕལམཱཀངྑམཱནོ. ཨིདཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཨིཙྪཱམཏྟཾ. དིཊྛིགཏཉྷི ཨིཛ྄ཛྷམཱནཾ ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ ནིཔྥཱདེཏི.

ཨཙྩནྟསནྟཱིཏི ཨཏིཨནྟནིསྶརཎསནྟི. ཏདངྒསནྟཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིགུཎངྒེན ནཱིཝརཎཱདིཨགུཎངྒཾ སམེཏཱིཏི ཛྷཱནཾ ཏདངྒསནྟི. སམྨུཏིསནྟཱིཏི སམཱཧཱརཝསེན དིཊྛིསནྟི. ཏཱ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམཱ ཨཙྩནྟསནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི ཨེཝམཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ. པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ནཱིཝརཎཱ སནྟཱ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨནྟོ ཨཔྤནཱཡཾ ཨཏིསཡཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨཔི ཙ སམྨུཏིསནྟི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཱ, སནྟཱིཏི ཨིཏརེ དྭེ སནྟིཡོ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ སམྨུཏིསནྟིམེཝ དཱིཔེཏི. ཀུཔྤསནྟིནྟི ཝིཔཱཀཛནཀཝསེན པརིཝཏྟནཝསེན ཙལསནྟིཾ. པཀུཔྤསནྟིནྟི ཝིསེསེན ཙལསནྟིཾ. ཨེརིཏསནྟིནྟི ཀམྤནསནྟིཾ. སམེརིཏསནྟིནྟི ཝིསེསེན ཀམྤིཏསནྟིཾ. ཙལིཏསནྟིནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. གྷཊྚིཏསནྟིནྟི པཱིལི༹ཏསནྟིཾ. སནྟིཾ ནིསྶིཏོཏི དིཊྛིསངྑཱཏཾ སནྟིཾ ནིསྶིཏོ. ཨསྶིཏོཏི ཨཱསིཏོ ཝིསེསེན ནིསྶིཏོ. ཨལླཱིནོཏི ཨེཀཱིབྷཱུཏོ.

༢༠. ཨེཝཾ ནིསྶིཏེ ཏཱཝ ‘‘དིཊྛཱིནིཝེསཱ…པེ… ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨ’’ནྟི ཏཏྠ དིཊྛཱིནིཝེསཱཏི ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསསངྑཱཏཱནི དིཊྛིནིཝེསནཱནི. ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱཏི སུཁེན ཨཏིཝཏྟིཏབྦཱ ན ཧོནྟི. དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏནྟི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏེསུ ཏཾ ཏཾ སམུགྒཧིཏཾ ཨབྷིནིཝིཊྛདྷམྨཾ ནིཙྪིནིཏྭཱ པཝཏྟཱ དིཊྛིནིཝེསཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུ ནིཝེསནེསུ, ནིརསྶཏཱི ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨནྟི ཡསྨཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱ, ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུཡེཝ དིཊྛིནིཝེསནེསུ ཨཛསཱིལགོསཱིལཀུཀྐུརསཱིལཔཉྩཱཏཔམརུཔྤཔཱཏཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཀཎྚཀཱཔསྶཡཱདིབྷེདཾ སཏྠཱརཾ དྷམྨཀྑཱནཾ གཎཱདིབྷེདཉྩ ཏཾ ཏཾ དྷམྨཾ ནིརསྶཏི ཙ ཨཱདིཡཏི ཙ ཛཧཏི ཙ གཎྷཱཏི ཙ ཝནམཀྐཊོ ཝིཡ ཏཾ ཏཾ སཱཁནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ནིརསྶནྟོ ཙ ཨཱདིཡནྟོ ཙ ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟཏྟཱ ཨསནྟེཧིཔི གུཎདོསེཧི ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཡསཱཡསཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ. དུརཏིཝཏྟཱཏི ཨཏིཀྐམིཏུཾ དུཀྑཱ. དུཏྟརཱཏི དུཨུཏྟརཱ. དུཔྤཏརཱ དུསྶམཏིཀྐམཱ དུབྦིནིཝཏྟཱཏི ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཱ.

ནིཙྪིནིཏྭཱཏི སསྶཏཝསེན ནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ. ཝིནིཙྪིནིཏྭཱཏི ཨཏྟཝསེན ནཱནཱཝིདྷེན ཝིནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ. ཝིཙིནིཏྭཱཏི པརིཡེསིཏྭཱ. པཝིཙིནིཏྭཱཏི ཨཏྟནིཡཝསེན སབྦཱཀཱརེན པརིཡེསིཏྭཱ. ‘‘ནིཙིནིཏྭཱ ཝིཙྩིནིཏྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨོདྷིགྒཱཧོཏི ཨཝདྷིཡིཏྭཱ གཱཧོ. བིལགྒཱཧོཏི ཀོཊྛཱསཝསེན གཱཧོ ‘‘བིལསོ ཝིབྷཛིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༨; མ. ནི. ༡.༡༡༡) ཝིཡ. ཝརགྒཱཧོཏི ཨུཏྟམགཱཧོ. ཀོཊྛཱསགྒཱཧོཏི ཨཝཡཝཝསེན གཱཧོ. ཨུཙྩཡགྒཱཧོཏི རཱསིཝསེན གཱཧོ. སམུཙྩཡགྒཱཧོཏི ཀོཊྛཱསཝསེན རཱསིཝསེན ཙ གཱཧོ. ཨིདཾ སཙྩནྟི ཨིདམེཝ སབྷཱཝཾ. ཏཙྪནྟི ཏཐབྷཱཝཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཾ. ཏཐནྟི ཝིཔརིཎཱམརཧིཏཾ. བྷཱུཏནྟི ཝིཛྫམཱནཾ. ཡཱཐཱཝནྟི ཡཐཱསབྷཱཝཾ. ཨཝིཔརཱིཏནྟི ན ཝིཔརཱིཏཾ.

ནིརསྶཏཱིཏི ནིཨསྶཏི ཝིཀྑིཔཏི. པརཝིཙྪིནྡནཱཡ ཝཱཏི པརེཧི ཝིསྶཛྫཱཔནེན. ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོ ཝཱཏི ཨསམྤཱཔུཎནྟོ ཝཱ ཨསཀྐོནྟོ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཏི. པརོ ཝིཙྪིནྡེཏཱིཏི ཨཉྙོ ཝིཡོགཾ ཀརོཏི. ནཏྠེཏྠཱཏི ནཏྠི ཨེཏྠ. སཱིལཾ ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོཏི སཱིལཾ ཨསམྤཱདེནྟོ. སཱིལཾ ནིརསྶཏཱིཏི སཱིལཾ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༡. ཡོ པནཱཡཾ སབྦདིཊྛིགཏཱདིདོསདྷུནནཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ དྷོནོ, ཏསྶ དྷོནསྶ ཧི…པེ… ཨནཱུཔཡོ སོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? དྷོནདྷམྨསམནྣཱགམཱ དྷོནསྶ དྷུཏསབྦཔཱཔསྶ ཨརཧཏོ ཀཏྠཙི ལོཀེ ཏེསུ ཏེསུ བྷཝེསུ སཾཀཔྤནཱ དིཊྛི ནཏྠི. སོ ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨབྷཱཝཱ, ཡཱཡ ཙ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ པཱཔཀམྨཾ པཊིཙྪཱདེནྟཱ ཏིཏྠིཡཱ མཱཡཱཡ ཝཱ མཱནེན ཝཱ ཨེཝཾ ཨགཏིཾ གཙྪནྟི, ཏམྤི མཱཡཉྩ མཱནཉྩ པཧཱཡ དྷོནོ རཱགཱདཱིནཾ དོསཱནཾ ཀེན གཙྪེཡྻ, དིཊྛདྷམྨེ སམྤརཱཡེ ཝཱ ནིརཡཱདཱིསུ གཏིཝིསེསེསུ ཀེན སངྑཾ གཙྪེཡྻ, ཨནཱུཔཡོ སོ, སོ ཧི ཏཎྷཱདིཊྛིཨུཔཡཱནཾ དྭིནྣཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱུཔཡོཏི.

ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན. དྷོནཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱཏི དྷོནཱ ཨིཏི ཀིཾཀཱརཎཱ པཉྙཱ ཀཐཱིཡཏི. ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི ཏཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཉྙཱཡ ཀཱཡཏོ པཝཏྟཾ དུཊྛུ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ ཝཱ ཙརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. དྷཱུཏཉྩ དྷོཏཉྩཱཏི ཀམྤིཏཉྩ དྷོཝིཏཉྩ. སནྡྷོཏཉྩཱཏི སམྨཱ དྷོཝིཏཉྩ. ནིདྡྷོཏཉྩཱཏི ཝིསེསེན སུཊྛུ ནིདྡྷོཏཉྩ. རཱགོ དྷུཏོ ཙཱཏིཨཱདཡོ ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ ཝསེན ཡོཛེཏབྦཱ.

སམྨཱདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱདིཊྛི དྷུཏཱ ཙཱཏི མགྒསམྤཡུཏྟཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱདིཊྛི ཀམྤིཏཱ ཙལིཏཱ དྷོཝིཏཱ. སམྨཱསངྐཔྤཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཀསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏཱི’’ཏི སུཏྟཾ (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༦; དཱི. ནི. ༣.༣༦༠) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. སམྨཱཉཱཎེནཱཏི མགྒསམྤཡུཏྟཉཱཎེན, པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཝཱ. མིཙྪཱཉཱཎནྟི ཝིཔརཱིཏཉཱཎཾ ཨཡཱཐཱཝཉཱཎཾ, པཱཔཀིརིཡཱསུ ཨུཔཙིནྟཱཝསེན པཱཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘སུཀཏཾ མཡཱ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཀཱརེན ཙ ཨུཔྤནྣོ མོཧོ. སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱ མིཙྪཱཝིམུཏྟཱིཏི སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ ཝིཔརཱིཏཱ ཨཡཱཐཱཝཝིམུཏྟིཡེཝ ཙེཏོཝིམུཏྟིསཉྙིཏཱ.

ཨརཧཱ ཨིམེཧི དྷོནེཡྻེཧི དྷམྨེཧཱིཏི རཱགཱདཱིཧི ཀིལེསེཧི དཱུརེ ཋིཏོ ཨརཧཱ ཨིམེཧི ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཀིལེསདྷོཝནེཧི དྷམྨེཧི ཨུཔེཏོ ཧོཏི. དྷོནོཏི དྷོནོ པུགྒལོ, ཏེནེཝ ‘‘སོ དྷུཏརཱགོ’’ཏིཨཱདཡོ ཨཱཧ.

མཱཡཱ ཝུཙྩཏི ཝཉྩནིཀཱཙརིཡཱཏི ཝཉྩནཀིརིཡཾ ཝཉྩནཀརཎཾ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཝཉྩནིཀཱཙརིཡཱ. ཏསྶ པཊིཙྪཱདནཧེཏཱུཏི ཏེསཾ དུཙྩརིཏཱནཾ ཨཔྤཀཱསནཀཱརཎཱ. པཱཔིཀཾ ཨིཙྪཾ པཎིདཧཏཱིཏི ལཱམཀཾ པཏྠནཾ པཏིཊྛཱཔེཏི. ‘‘མཱ མཾ ཛཉྙཱ’’ཏི ཨིཙྪཏཱིཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཏཾ པཱཔཾ པརེ མཱ ཛཱནིཾསཱུ’’ཏི པཙྩཱསཱིསཏི. སངྐཔྤེཏཱིཏི ཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཛཱནཾཡེཝ པཎྞཏྟིཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟོ བྷིཀྑུ བྷཱརིཡཾ ཀརོཏི. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཝཱིཏིཀྐམཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཨུཔསནྟོ ཝིཡ བྷཱསཏི. ཀཱཡེན པརཀྐམཏཱིཏི ‘‘མཡཱ ཀཏཾ ཨིདཾ པཱཔཀམྨཾ མཱ ཀེཙི ཛཱནིཾསཱུ’’ཏི ཀཱཡེན ཝཏྟཾ ཀརོཏི. ཝིཛྫམཱནདོསཔཊིཙྪཱདནཏོ ཙཀྑུམོཧནམཱཡཱ ཨསྶཱཏི མཱཡཱཝཱི, མཱཡཱཝིནོ བྷཱཝོ མཱཡཱཝིཏཱ. ཀཏྭཱ པཱཔཾ པུན པཊིཙྪཱདནཏོ ཨཏིཙྩ ཨསྶརཏི ཨེཏཱཡ སཏྟོཏི ཨཙྩསརཱ. ཀཱཡཝཱཙཱཀིརིཡཱཧི ཨཉྙཐཱ དསྶནཏོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཝཉྩནཱ. ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ནིཀརོནྟཱིཏི ནིཀཏི, མིཙྪཱ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝཾ ཀརོམཱི’’ཏི པཱཔཱནཾ ཝིཀྑིཔནཏོ ནིཀིརཎཱ. ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝཾ ཀརོམཱི’’ཏི པརིཝཛྫནཏོ པརིཧརཎཱ. ཀཱཡཱདཱིཧི སཾཧརཎཏོ གཱུཧནཱ. སམབྷཱགེན གཱུཧནཱ པརིགཱུཧནཱ. ཏིཎཔཎྞེཧི ཝིཡ གཱུཐཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨེཧི པཱཔཾ ཚཱདེཏཱིཏི ཚཱདནཱ. སབྦཏོ བྷཱགེན ཚཱདནཱ པརིཙྪཱདནཱ. ན ཨུཏྟཱནིཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི ཨནུཏྟཱནིཀམྨཾ. ན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི ཨནཱཝིཀམྨཾ. སུཊྛུ ཚཱདནཱ ཝོཙྪཱདནཱ. ཀཏཔཊིཙྪཱདནཝསེན པུནཔི པཱཔསྶ ཀརཎཏོ པཱཔཀིརིཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཀཏཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ ནཱམ ཝུཙྩཏི, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ བྷསྨཔཊིཙྪནྣོ ཝིཡ ཨངྒཱརོ, ཨུདཀཔཊིཙྪནྣོ ཝིཡ ཁཱཎུ, པིལོཏིཀཔལིཝེཋིཏཾ ཝིཡ ཙ སཏྠཾ ཧོཏི.

ཨེཀཝིདྷེན མཱནོཏི ཨེཀཔརིཙྪེདེན ཨེཀཀོཊྛཱསེན མཱནོ. ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨུནྣཏཱིཏི ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨབྦྷུསྶཱཔནཱ, ཨཡཾ མཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ པུགྒལཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏམཱནོཝ ཝུཏྟོ.

ཨཏྟུཀྐཾསནམཱནོཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔརི ཋཔནམཱནོ. པརཝམྦྷནམཱནོཏི པརེ ལཱམཀཀརཎམཱནོ. ཨིམེ དྭེ མཱནཱ ཡེབྷུཡྻེན ཏཐཱ པཝཏྟཱཀཱརཝསེན ཝུཏྟཱ.

‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཏི ཛཱཏིཨཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ‘‘ཨཧམསྨི སེཡྻོ’’ཏི ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. སདིསམཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝམིམེཔི ཏཡོ མཱནཱ པུགྒལཝིསེསཾ ཨནིསྶཱཡ ཏཐཱ པཝཏྟཱཀཱརཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཨེཀེཀོ ཏིཎྞམྤི སེཡྻསདིསཧཱིནཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྠ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ སེཡྻསྶེཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, སེསཱནཾ ཨཡཱཐཱཝམཱནོ. ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ སདིསསྶེཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, སེསཱནཾ ཨཡཱཐཱཝམཱནོ. ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཧཱིནསྶེཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, སེསཱནཾ ཨཡཱཐཱཝམཱནོ.

ཙཏུབྦིདྷེན མཱནོ ལོཀདྷམྨཝསེན ཝུཏྟོ. པཉྩཝིདྷེན མཱནོ པཉྩཀཱམགུཎཝསེན ཝུཏྟོ. ཚབྦིདྷེན མཱནོ ཙཀྑཱདིསམྤཏྟིཝསེན ཝུཏྟོ. ཏཏྠ མཱནཾ ཛནེཏཱིཏི མཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏི.

སཏྟཝིདྷེན མཱནནིདྡེསེ མཱནོཏི ཨུནྣམོ. ཨཏིམཱནོཏི ‘‘ཛཱཏིཨཱདཱིཧི མཡཱ སདིསོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. མཱནཱཏིམཱནོཏི ‘‘ཨཡཾ པུབྦེ མཡཱ སདིསོ, ཨིདཱནི ཨཧཾ སེཊྛོ, ཨཡཾ ཧཱིནཏརོ’’ཏི ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. ཨཡཾ བྷཱརཱཏིབྷཱརོ ཝིཡ པུརིམཾ སདིསམཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ མཱནཱཏིམཱནོ ནཱམཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘མཱནཱཏིམཱནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨོམཱནོཏི ཧཱིནམཱནོ. ཡོ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ནཱམ ཝུཏྟོ, ཨཡཾ ཨོམཱནོ ནཱམ. ཨཔི ཙེཏྠ ‘‘ཏྭཾ ཛཱཏིམཱ, ཀཱཀཛཱཏི ཝིཡ ཏེ ཛཱཏི. ཏྭཾ གོཏྟཝཱ, ཙཎྜཱལགོཏྟཾ ཝིཡ ཏེ གོཏྟཾ. ཏུཡ྄ཧཾ སརོ ཨཏྠི, ཀཱཀསརོ ཝིཡ ཏེ སརོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ པཝཏྟནཝསེན ཨཡཾ ‘‘ཨོམཱནོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨདྷིམཱནོཏི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཔྤཏྭཱ པཏྟསཉྙིསྶ, ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཀཏྟབྦེ ཀིཙྩེ ཨཀཏེཡེཝ ཀཏསཉྙིསྶ, ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཨནདྷིགཏེ ཨདྷིགཏསཉྙིསྶ, ཨརཧཏྟེ ཨསཙྪིཀཏེ སཙྪིཀཏསཉྙིསྶ ཨུཔྤནྣོ ཨདྷིགཏམཱནོ ཨདྷིམཱནོ ནཱམ. ཨཡཾ པན ཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀསྶ ན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི? ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཏཱཝ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧི མགྒཕལནིབྦཱནཔཧཱིནཀིལེསཱཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎེན སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨརིཡགུཎཔཊིཝེདྷེ ནིཀྐངྑོ, ཏསྨཱ སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ ‘‘ཨཧཾ སཀདཱགཱམཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན མཱནོ ན ཨུཔྤཛྫཏི, དུསྶཱིལསྶ ཙ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧི ཨརིཡགུཎཱདྷིགམེ ནིརཱསོཝ. སཱིལཝཏོཔི པརིཙྩཏྟཀམྨཊྛཱནསྶ ནིདྡཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟསྶ ན ཨུཔྤཛྫཏི, པརིསུདྡྷསཱིལསྶ པན ཀམྨཊྛཱནེ ཨཔྤམཏྟསྶ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཝིཏིཎྞཀངྑསྶ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣེ ཙ སུདྡྷསམཐལཱབྷཱི སུདྡྷཝིཔསྶནཱལཱབྷཱི ཝཱ ཨནྟརཱ ཋཔེཏི. སོ ཧི དསཔི ཝསྶཱནི ཝཱིསམྤི ཝསྶཱནི ཏིཾསམྤི ཝསྶཱནི ཨསཱིཏིཔི ཝསྶཱནི ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨཧཾ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཀདཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ མཉྙཏི, སམཐཝིཔསྶནཱལཱབྷཱི པན ཨརཧཏྟེཡེཝ ཋཔེཏི. ཏསྶ ཧི སམཱདྷིབལེན ཀིལེསཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱ, ཝིཔསྶནཱབལེན སངྑཱརཱ སུཔརིགྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ སཊྛིཔི ཝསྶཱནི ཨསཱིཏིཔི ཝསྶཱནི ཝསྶསཏམྤི ཀིལེསཱ ན སམུདཱཙརནྟི, ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཱཙཱརོ ཧོཏི. སོ ཨེཝཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨནྟརཱ ཨཊྛཏྭཱཝ ‘‘ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི མཉྙཏི.

ཨསྨིམཱནོཏི རཱུཔེ ཨསྨཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ‘‘ཨཧཾ རཱུཔཱདཡོ’’ཏི ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. མིཙྪཱམཱནོཏི པཱཔཀེཧི ཀམྨཱཡཏནསིཔྤཱཡཏནཝིཛྫཱཊྛཱནསུཏཔཊིབྷཱནསཱིལབྦཏེཧི, པཱཔིཀཱཡ ཙ དིཊྛིཡཱ ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. ཏཏྠ པཱཔཀཾ ཀམྨཱཡཏནཾ ནཱམ ཀེཝཊྚམཙྪབནྡྷནེསཱདཱནཾ ཀམྨཾ. པཱཔཀཾ སིཔྤཱཡཏནཾ ནཱམ མཙྪཛཱལཁིཔཀུམཱིནཀརཎེསུ ཙེཝ པཱསཨོཌྜནསཱུལཱརོཔནཱདཱིསུ ཙ ཚེཀཏཱ. པཱཔཀཾ ཝིཛྫཱཊྛཱནཾ ནཱམ ཡཱ ཀཱཙི པརཱུཔགྷཱཏཝིཛྫཱ. པཱཔཀཾ སུཏཾ ནཱམ བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ. པཱཔཀཾ པཊིབྷཱནཾ ནཱམ དུབྦྷཱསིཏཡུཏྟཾ ཀཔྤནཱཊཀཝིལཔྤནཱདིཔཊིབྷཱནཾ. པཱཔཀཾ སཱིལཾ ནཱམ ཨཛསཱིལཾ གོསཱིལཾ. ཝཏམྤི ཨཛཝཏགོཝཏམེཝ. པཱཔིཀཱ དིཊྛི པན དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛིགཏེསུ ཡཱཀཱཙི དིཊྛི. ཨཊྛཝིདྷམཱནོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ.

ནཝཝིདྷེན མཱནནིདྡེསེ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདཡོ ནཝ མཱནཱ པུགྒལཾ ནིསྶཱཡ ཝུཏྟཱ. ཨེཏྠ པན སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ རཱཛཱནཉྩེཝ པབྦཛིཏཱནཉྩ ཨུཔྤཛྫཏི. རཱཛཱ ཧི ‘‘རཊྛེན ཝཱ དྷནཝཱཧནེཧི ཝཱ ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི. པབྦཛིཏོཔི ‘‘སཱིལདྷུཏངྒཱདཱིཧི ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི.

སེཡྻསྶ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཔི ཨེཏེསཾཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. རཱཛཱ ཧི ‘‘རཊྛེན ཝཱ དྷནཝཱཧནེཧི ཝཱ ཨཉྙརཱཛཱུཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི. པབྦཛིཏོཔི ‘‘སཱིལདྷུཏངྒཱདཱིཧི ཨཉྙེན བྷིཀྑུནཱ མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི.

སེཡྻསྶ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཔི ཨེཏེསཾཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡསྶ ཧི རཉྙོ རཊྛཾ ཝཱ དྷནཝཱཧནཱདཱིནི ཝཱ ནཱཏིསམྤནྣཱནི ཧོནྟི, སོ ‘‘མཡ྄ཧཾ རཱཛཱཏི ཝོཧཱརསུཁམཏྟཀམེཝ, ཀིཾ རཱཛཱ ནཱམ ཨཧ’’ནྟི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི. པབྦཛིཏོཔི ཨཔྤལཱབྷསཀྐཱརོ ‘‘ཨཧཾ དྷམྨཀཐིཀོ, བཧུསྶུཏོ, མཧཱཐེརོཏི ཀཐཱམཏྟམེཝ, ཀིཾ དྷམྨཀཐིཀོ ནཱམཱཧཾ, ཀིཾ བཧུསྶུཏོ ནཱམཱཧཾ, ཀིཾ མཧཱཐེརོ ནཱམཱཧཾ, ཡསྶ མེ ལཱབྷསཀྐཱརོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི.

སདིསསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནཱདཡོ ཨམཙྩཱདཱིནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨམཙྩོ ཝཱ ཧི རཊྛིཡོ ཝཱ ‘‘བྷོགཡཱནཝཱཧནཱདཱིཧི ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཉྙོ རཱཛཔུརིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཉྙེཧི སདྡྷིཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘ཨམཙྩོཏི ནཱམམེཝ མཡ྄ཧཾ, གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི མེ ནཏྠི, ཀིཾ ཨམཙྩོ ནཱམཱཧ’’ནྟི ཝཱ ཨེཏེ མཱནེ ཀརོཏི.

ཧཱིནསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནཱདཡོ དཱསཱདཱིནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི. དཱསོ ཧི ‘‘མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཉྙོ དཱསོ ནཱམ ཨཏྠི, ཨཉྙེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཀུཙྪིཧེཏུ དཱསཱ ནཱམ ཛཱཏཱ, ཨཧཾ པན པཝེཎཱིཨཱགཏཏྟཱ སེཡྻོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘པཝེཎཱིཨཱགཏབྷཱཝེན ཨུབྷཏོསུདྡྷིཀདཱསཏྟེན ཨསུཀདཱསེན ནཱམ སདྡྷིཾ ཀི མཡ྄ཧཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘ཀུཙྪིཝསེནཱཧཾ དཱསབྱཾ ཨུཔགཏོ, མཱཏཱཔིཏུཀོཊིཡཱ པན མེ དཱསཊྛཱནཾ ནཏྠི, ཀིཾ དཱསོ ནཱམ ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ཨེཏེ མཱནེ ཀརོཏི. ཡཐཱ ཙ དཱསོ, ཨེཝཾ པུཀྐུསཙཎྜཱལཱདཡོཔི ཨེཏེ མཱནེ ཀརོནྟིཡེཝ.

ཨེཏྠ ཙ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣམཱནོཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, ཨིཏརེ དྭེ ཨཡཱཐཱཝམཱནཱ. ཏཐཱ སདིསསྶ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི, ཧཱིནསྶ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣམཱནོཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, ཨིཏརེ དྭེ ཨཡཱཐཱཝམཱནཱ. ཏཏྠ ཡཱཐཱཝམཱནཱ ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ, ཨཡཱཐཱཝམཱནཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ.

ཨེཏྠ ཙ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཨུཏྟམསྶ ཨུཏྟམཊྛེན ‘‘ཨཧཾ སེཡྻོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནོ, སེཡྻསྶ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཨུཏྟམསྶ སམཊྛེན ‘‘ཨཧཾ སདིསོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནོ. སེཡྻསྶ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཨུཏྟམསྶ ལཱམཀཊྛེན ‘‘ཨཧཾ ཧཱིནོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནོ. ཨེཝཾ སེཡྻམཱནོ སདིསམཱནོ ཧཱིནམཱནོཏི ཨིམེ ཏཡོ མཱནཱ སེཡྻསྶ ཨུཔྤཛྫནྟི. སདིསསྶཱཔི ཨཧཾ སེཡྻོ, སདིསོ, ཧཱིནོཏི ཏཡོ མཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཧཱིནསྶཱཔི ཨཧཾ ཧཱིནོ, སདིསོ, སེཡྻོཏི ཏཡོ མཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི.

དསཝིདྷམཱནནིདྡེསེ ཨིདྷེཀཙྩོ མཱནཾ ཛནེཏཱིཏི ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ མཱནཾ ཛནཡཏི. ཛཱཏིཡཱ ཝཱཏི ཁཏྟིཡབྷཱཝཱདིཛཱཏིསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ. གོཏྟེན ཝཱཏི གོཏམགོཏྟཱདིནཱ ཨུཀྐཊྛགོཏྟེན ཝཱ. ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱཏི མཧཱཀུལབྷཱཝེན ཝཱ. ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ཝཱཏི ཝཎྞསམྤནྣསརཱིརཏཱཡ ཝཱ. སརཱིརཉྷི ‘‘པོཀྑར’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཝཎྞསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷིརཱུཔབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. དྷནེན ཝཱཏི དྷནསམྤནྣབྷཱཝེན ཝཱ, མཡ྄ཧཾ ནིདྷཱནགཏསྶ དྷནསྶ པམཱཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཛ྄ཛྷེནེན ཝཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡནཝསེན ཝཱ. ཀམྨཱཡཏནེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཚིནྣཔཀྑཀཱཀསདིསཱ, ཨཧཾ པན མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨཧཾ ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཀརོམི, ཏཾ ཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟེན ཀམྨཱཡཏནེན ཝཱ. སིཔྤཱཡཏནེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ནིསིཔྤཱ, ཨཧཾ སིཔྤཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟེན སིཔྤཱཡཏནེན ཝཱ. ཝིཛྫཱཊྛཱནེན ཝཱཏི ཨིདཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. སུཏེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤསྶུཏཱ, ཨཧཾ པན བཧུསྶུཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིསུཏེན ཝཱ. པཊིབྷཱནེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིབྷཱནཱ, མཡ྄ཧཾ པན པཊིབྷཱནཔྤམཱཎཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཔཊིབྷཱནེན ཝཱ. ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ ཝཏྠུནཱཏི ཨཝུཏྟེན ཨཉྙེན ཝཏྠུནཱ ཝཱ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ མཱནོཏི མཱནཀརཎཝསེན མཱནོ. མཉྙནཱ མཉྙིཏཏྟནྟི ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསོ. ཨུསྶིཏཊྛེན ཨུནྣཏི. ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ པུགྒལཾ ཨུནྣཱམེཏི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེཏཱིཏི ཨུནྣཱམོ. སམུསྶིཏཊྛེན དྷཛོ. ཨུཀྑིཔནཊྛེན ཙིཏྟཾ སམྤགྒཎྷཱཏཱིཏི སམྤགྒཱཧོ. ཀེཏུ ཝུཙྩཏི བཧཱུསུ དྷཛེསུ ཨཙྩུགྒཏདྷཛོ. མཱནོཔི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨཔརཱཔརེ ཨུཔཱདཱཡ ཨཙྩུགྒཏཊྛེན ཀེཏུ ཝིཡཱཏི ཀེཏུ, ཏཾ ཀེཏུཾ ཨིཙྪཏཱིཏི ཀེཏུཀམྱཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀེཏུཀམྱཏཱ. སཱ པན ཙིཏྟསྶ, ན ཨཏྟནོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀེཏུཀམྱཏཱ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི. མཱནསམྤཡུཏྟཉྷི ཙིཏྟཾ ཀེཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཏསྶ བྷཱཝོ, ཀེཏུསངྑཱཏོ མཱནོཏི. དྷོནོ མཱཡཉྩ མཱནཉྩ པཧཱཡ པཛཧིཏྭཱ ཡོ སོ དྷོནོ ཨརཧཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཝིནོདནབྱནྟིཀརཎཱདིཝསེན ཀིལེསེ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ, སོ ཏེན རཱགཱདིནཱ ཀིལེསེན གཙྪེཡྻ.

ནེརཡིཀོཏི ཝཱཏི ནིརཡེ ནིབྦཏྟཀསཏྟོཏི ཝཱ. ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སོ ཧེཏུ ནཏྠཱིཏི ཡེན ཛནཀཧེཏུནཱ གཏིཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟེཡྻ, སོ ཧེཏུ ནཏྠི. པཙྩཡོཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཀཱརཎནྟི ཋཱནཾ. ཀཱརཎཉྷི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཨཏྟནོ ཕལསྶ ཋཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡེན ཧེཏུནཱ ཡེན པཙྩཡེན གཏིཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟེཡྻ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ནཏྠི.

༢༢. ཡོ པན ནེསཾ དྭིནྣཾ ཨུཔཡཱནཾ བྷཱཝེན ཨུཔཡོ ཧོཏི, སོ ཨུཔཡོ ཧི…པེ… དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦནྟི. ཏཏྠ ཨུཔཡོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶིཏོ. དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདནྟི ‘‘རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཏེསུ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདཾ. ཨནཱུཔཡཾ ཀེན ཀཐཾ ཝདེཡྻཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཔྤཧཱནེན པན ཨནཱུཔཡཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཀེན རཱགེན ཝཱ དོསེན ཝཱ ཀཐཾ ‘‘རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻ. ཨེཝཾ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ སོ ཀིཾ ཏིཏྠིཡཱ ཝིཡ ཀཏཔཊིཙྪཱདཀོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཏྟཱ ནིརཏྟཱ ན ཧི ཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྶ ཧི ཨཏྟདིཊྛི ཝཱ ཨུཙྪེདདིཊྛི ཝཱ ནཏྠི, གཧཎམུཉྩནཾ ཝཱཔི ཨཏྟནིརཏྟསཉྙིཏཾ ནཏྠི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ནཏྠཱིཏི ཙེ? ཨདྷོསི སོ དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦནྟི. ཡསྨཱ སོ ཨིདྷེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཉཱཎམྦུནཱ སབྦདིཊྛིགཏཾ ཨདྷོསི པཛཧི ཝིནོདེསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨཏྟམནོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

རཏྟོཏི ཝཱཏི རཱགེན རཏྟོཏི ཝཱ. དུཊྛོཏི ཝཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏེ ཨབྷིསངྑཱརཱ ཨཔྤཧཱིནཱཏི ཡེ པུཉྙཱཔུཉྙཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཱ, ཏེ ཨཔྤཧཱིནཱ. ཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱཏི ཏེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ན པཧཱིནབྷཱཝེན. གཏིཡཱ ཝཱདཾ ཨུཔེཏཱིཏི པཉྩནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཱཡ ཀཐནཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནེརཡིཀོཏི ཝཱ…པེ… ཝཱདཾ ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏཱི’’ཏི. ཝདེཡྻཱཏི ཀཐེཡྻ. གཧིཏཾ ནཏྠཱིཏི གཧེཏབྦཾ ནཏྠི. མུཉྩིཏབྦཾ ནཏྠཱིཏི མུཉྩིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ མོཙེཏབྦཾ ནཏྠི.

ཡསྶཏྠི གཧིཏནྟི ཡསྶ པུགྒལསྶ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི གཧིཏཾ ཨཏྠི. ཏསྶཏྠི མུཉྩིཏབྦནྟི ཏསྶ པུགྒལསྶ མོཙེཏབྦཾ ཨཏྠི. ཨུཔརི པདཱནི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཱནི. གཧཎཾ མུཉྩནཱ སམཏིཀྐནྟོཏི གཧཎམོཙནཱ ཨརཧཱ ཨཏིཀྐནྟོ. བུདྡྷིཔརིཧཱནིཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཝཌྜྷིཉྩ པརིཧཱནིཉྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟོ. སོ ཝུཊྛཝཱསོཏིཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཱནཱིཏི པརིཡོསཱནཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨདྷོསཱིཏི ཀནྟེསི. དྷུནི སནྡྷུནི ནིདྡྷུནཱིཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

དུཊྛཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སུདྡྷཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༢༣. ཙཏུཏྠེ སུདྡྷཊྛཀེ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝཏྠོ – ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔེན དསྶནེན སུདྡྷི ཧོཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཀིལེསམལཱིནཏྟཱ ཨསུདྡྷཾ, ཀིལེསརོགཱནཾ ཨདྷིགམཱ སརོགམེཝ ཙནྡཱབྷཾ བྲཱཧྨཎཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ དིསྭཱ དིཊྛིགཏིཀོ བཱལོ ཨབྷིཛཱནཱཏི ‘‘པསྶཱམི སུདྡྷཾ པརམཾ ཨརོགཾ, ཏེན ཙ དིཊྛིསངྑཱཏེན དསྶནེན སཾསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏཱི’’ཏི, སོ ཨེཝཾ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཏཾ དསྶནཾ ‘‘པརམ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏསྨིཾ དསྶནེ སུདྡྷཱནུཔསྶཱི སམཱནོ ཏཾ དསྶནཾ ‘‘མགྒཉཱཎ’’ནྟི པཙྩེཏི. ཏཾ པན མགྒཉཱཎཾ ན ཧོཏི.

པརམཾ ཨཱརོགྱཔྤཏྟནྟི ཨུཏྟམཾ ནིབྱཱདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏཾ. ཏཱཎཔྤཏྟནྟི ཏཐཱ པཱལནཔྤཏྟཾ. ལེཎཔྤཏྟནྟི ནིལཱིཡནཔྤཏྟཾ.སརཎཔྤཏྟནྟི པཏིཊྛཱཔཏྟཾ, དུཀྑནཱསནཾ ཝཱ པཏྟཾ. ཨབྷཡཔྤཏྟནྟི ནིབྦྷཡབྷཱཝཔྤཏྟཾ. ཨཙྩུཏཔྤཏྟནྟི ནིཙྩལབྷཱཝཾ པཏྟཾ. ཨམཏཔྤཏྟནྟི ཨམཏཾ མཧཱནིབྦཱནཾ པཏྟཾ. ནིབྦཱནཔྤཏྟནྟི ཝཱནཝིརཧིཏཾ པཏྟཾ.

ཨབྷིཛཱནནྟོཏི ཝིསེསེན ཛཱནནྟོ. ཨཱཛཱནནྟོཏི ཨཱཛཱནམཱནོ. ཝིཛཱནནྟོཏི ཨནེཀཝིདྷེན ཛཱནམཱནོ. པཊིཝིཛཱནནྟོཏི ཏཾ ཏཾ པཊིཙྩ ཝིཛཱནམཱནོ. པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཏི ཧདཡེ ཀུརུམཱནོ.

ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ རཱུཔདསྶནེནཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔདསྶནཾ. ཉཱཎནྟི པཙྩེཏཱིཏི པཉྙཱ ཨིཏི སདྡཧཏི. མགྒོཏི པཙྩེཏཱིཏི ‘‘ཨུཔཱཡོ’’ཏི སདྡཧཏི. པཐོཏི སཉྩཱརོ. ནཱིཡཱནནྟི གཧེཏྭཱ ཡཱཏཱིཏི ནཱིཡཱནཾ. ‘‘ནིཡྻཱན’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ.

༢༤. ‘‘དིཊྛེན ཙེ སུདྡྷཱི’’ཏི དུཏིཡགཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཏེན རཱུཔདསྶནསངྑཱཏེན དིཊྛེན ཡདི ཀིལེསསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏི, ཏེན ཝཱ ཉཱཎེན སོ ཡདི ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ པཛཧཱཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ཨརིཡམགྒཏོ ཨཉྙེན ཨསུདྡྷིམགྒེནེཝ སོ སུཛ྄ཛྷཏི, རཱགཱདཱིཧི ཨུཔདྷཱིཧི སཨུཔདྷིཀོ ཨེཝ སམཱནོ སུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔནྣོ ཧོཏི, ན ཙ ཨེཝཾཝིདྷོ སུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱནཾ, སཱ ནཾ དིཊྛིཡེཝ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཨཡ’’ནྟི ཀཐེཏི, དིཊྛིཨནུརཱུཔཾ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཝདཏཱིཏི.

རཱགེན སཧ ཝཏྟཏཱིཏི སརཱགོ, རཱགཝཱཏི ཨཏྠོ. སདོསོཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༥. ན བྲཱཧྨཎོཏི ཏཏིཡགཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, སོ མགྒེན ཨདྷིགཏཱསཝཀྑཡོ ཁཱིཎཱསཝབྲཱཧྨཎོ ཨརིཡམགྒཉཱཎཏོ ཨཉྙེན ཨབྷིམངྒལསམྨཏརཱུཔསངྑཱཏེ དིཊྛེ, ཏཐཱཝིདྷསདྡསངྑཱཏེ སུཏེ, ཨཝཱིཏིཀྐམསངྑཱཏེ སཱིལེ, ཧཏྠིཝཏཱདིབྷེདེ ཝཏེ, པཐཝིཨཱདིབྷེདེ མུཏེ ཙ ཨུཔྤནྣེན མིཙྪཱཉཱཎེན སུདྡྷིཾ ན ཨཱཧཱཏི. སེསམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཎྞབྷཎནཱཡ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི ཏེདྷཱཏུཀཔུཉྙེ སབྦསྨིཉྩ པཱཔེ ཨནཱུཔལིཏྟོ, ཀསྨཱ? ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཏསྶ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ, ཡསྶ ཀསྶཙི ཝཱ གཧཎསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨཏྟཉྫཧོ, པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིནཾ ཨཀརཎཏོ ‘‘ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ. སབྦསྶེཝ ཙསྶ པུརིམཔཱདེན སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – པུཉྙེ ཙ པཱཔེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོ ཨཏྟཉྫཧོ ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོ ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧཱཏི. ནཱཏི པཊིཀྑེཔོཏི ན ཨིཏི པཊིསེདྷོ.

བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནཱིཏི གཱཐཱཡཏྠོ – ཡོ ཙཏུཏྠམགྒེན བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནི ཋིཏཏྟོ ཋིཏོཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིམལོ ཝིམལབྷཱཝཾ བྲཧྨབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ, པཊིནིསྶཊྛསམཱདྷིཝིཀྑེཔཀརཀིལེསམལེན ཨགྒམགྒཕལསམཱདྷིནཱ སཱདྷུསམཱཧིཏོ, སཾསཱརཧེཏུསམཏིཀྐམེན སཾསཱརམཏིཙྩ པརིནིཊྛིཏཀིཙྩཏཱཡ ཀེཝལཱིཏི ཙ, ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨནིསྶིཏཏྟཱ ཨནིསྶིཏོཏི ཙ, ལོཀདྷམྨེཧི ནིབྦིཀཱརཏྟཱ ཏཱདཱིཏི ཙ པཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཐུཏིརཧོ ས བྲཧྨཱ སོ བྲཱཧྨཎོཏི.

ཨཉྙཏྲ སཏིཔཊྛཱནེཧཱིཏི ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ མུཉྩིཏྭཱ. སམྨཔྤདྷཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སནྟེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཨེཀཙྩེ ལོཀསངྐེཏེན ‘‘སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརཱ སཾཝིཛྫནྟི. དིཊྛསུདྡྷིཀཱཏི དིཊྛེན སུདྡྷིཾ ཨིཙྪམཱནཱ. ཏེ ཨེཀཙྩཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶནནྟི ཨེཏེ དིཊྛསུདྡྷིཀཱ ཨེཏེསཾ རཱུཔཱརམྨཎཱནཾ ཨོལོཀནཾ. མངྒལཾ པཙྩེནྟཱིཏི ཨིདྡྷིཀཱརཎཾ བུདྡྷིཀཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཀཱརཎཾ པཏིཊྛཱཔེནྟི. ཨམངྒལཾ པཙྩེནྟཱིཏི ཨནིདྡྷིཀཱརཎཾ ན བུདྡྷིཀཱརཎཾ ན སམྤཏྟིཀཱརཎཾ པཏིཊྛཱཔེནྟི. ཏེ ཀཱལཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི ཨེཏེ དིཊྛཱདིམངྒལིཀཱ པུརེཏརམེཝ ཨུཊྛཧིཏྭཱ. ཨབྷིམངྒལགཏཱནཱིཏི ཝིསེསེན ཝུཌྜྷིཀཱརཎགཏཱནི. རཱུཔཱནི པསྶནྟཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཱནི རཱུཔཱརམྨཎཱནི དཀྑནྟི. ཙཱཊཀསཀུཎནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ. ཕུསྶཝེལུ༹ཝལཊྛིནྟི ཕུསྶནཀྑཏྟེན ཨུཔྤནྣཾ ཏརུཎབེལུ༹ཝལཊྛིཾ. གབྦྷིནིཏྠིནྟི སགབྦྷཾ ཨིཏྠིཾ. ཀུམཱརཀཾ ཁནྡྷེ ཨཱརོཔེཏྭཱ གཙྪནྟནྟི ཏརུཎདཱརཀཾ ཨཾསེ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གཙྪམཱནཾ. པུཎྞགྷཊནྟི ཨུདཀཔུཎྞགྷཊཾ. རོཧིཏམཙྪནྟི རཏྟརོཧིཏམཙྪཾ. ཨཱཛཉྙརཐནྟི སིནྡྷཝཡུཏྟརཐཾ. ཨུསབྷནྟི མངྒལཨུསབྷཾ. གོཀཔིལནྟི ཀཔིལགཱཝིཾ.

པལཱལཔུཉྫནྟི ཐུསརཱསིཾ. ཏཀྐགྷཊནྟི གོཏཀྐཱདིཔཱུརིཏཙཱཊིཾ. རིཏྟགྷཊནྟི ཏུཙྪགྷཊཾ. ནཊནྟི ནཊཀཱདིཾ. ‘‘དྷུཏྟཀིརིཡ’’ནྟི ཨེཀེ. ནགྒསམཎཀནྟི ནིཙྩོལ༹སམཎཾ. ཁརནྟི གདྲབྷཾ. ཁརཡཱནནྟི གདྲབྷཡུཏྟཾ ཝཡ྄ཧཱདིཀཾ. ཨེཀཡུཏྟཡཱནནྟི ཨེཀེན ཝཱཧནེན སཾཡུཏྟཾ ཡཱནཾ. ཀཱཎནྟི ཨེཀཀྑིཨུབྷཡཀྑིཀཱཎཾ. ཀུཎིནྟི ཧཏྠཀུཎིཾ. ཁཉྫནྟི ཁཉྫཔཱདཾ ཏིརིཡགཏཔཱདཾ. པཀྑཧཏནྟི པཱིཋསཔྤིཾ. ཛིཎྞཀནྟི ཛརཱཛིཎྞཾ. བྱཱདྷིཀནྟི བྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏཾ. མཏནྟི ཀཱལངྐཏཾ.

སུཏསུདྡྷིཀཱཏི སོཏཝིཉྙཱཎེན སུཏེན སུདྡྷིཾ ཨིཙྪམཱནཱ. སདྡཱནཾ སཝནནྟི སདྡཱརམྨཎཱནཾ སཝནཾ. ཝཌྜྷཱཏི ཝཱཏིཨཱདཡོ ལོཀེ པཝཏྟསདྡམཏྟཱནི གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཨམངྒལཾ པན ‘‘ཀཱཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེན ཏེན ནཱམེན ཝུཏྟསདྡཱཡེཝ. ‘‘ཚིནྡ’’ནྟི ཝཱཏི ཧཏྠཔཱདཱདིཙྪིནྣནྟི ཝཱ. ‘‘བྷིནྡ’’ནྟི ཝཱཏི སཱིསཱདིབྷིནྣནྟི ཝཱ. ‘‘དཌྜྷ’’ནྟི ཝཱཏི ཨགྒིནཱ ཛྷཱཔིཏནྟི ཝཱ. ‘‘ནཊྛ’’ནྟི ཝཱཏི ཙོརཱདཱིཧི ཝིནཱསིཏནྟི ཝཱ. ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱཏི ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཝཱ.

སཱིལསུདྡྷིཀཱཏི སཱིལེན ཝིསུདྡྷིཾ ཨིཙྪནཀཱ. སཱིལམཏྟེནཱཏི སཾཝརཎམཏྟེན. སཾཡམམཏྟེནཱཏི ཨུཔརམམཏྟེན. སཾཝརམཏྟེནཱཏི དྭཱརཐཀནམཏྟེན. ཨཝཱིཏིཀྐམམཏྟེནཱཏི ན ཨཏིཀྐམིཏམཏྟེན. སམཎོ མུཎྜིཀཱཔུཏྟོཏི མཱཏིཏོ ལདྡྷནཱམཾ. སམྤནྣཀུསལནྟི པརིཔུཎྞཀུསལཾ. པརམཀུསལནྟི ཨུཏྟམཀུསལཾ. ཨུཏྟམཔཏྟིཔྤཏྟནྟི ཨུཏྟམཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏབྦཏཾ པཏྭཱ ཋིཏཾ. ཨཡོཛྫནྟི པརཱཛེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ སམཎཾ.

ཝཏསུདྡྷིཀཱཏི སམཱདཱནེན ཝཏེན སུདྡྷིཾ ཨིཙྪནཀཱ. ཧཏྠིཝཏིཀཱ ཝཱཏི སམཱདིནྣཾ ཧཏྠིཝཏཾ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཧཏྠིཝཏིཀཱ, སབྦཧཏྠིཀིརིཡཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ? ‘‘ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཧཏྠཱིཧི ཀཱཏབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱ ཧཏྠཱིནཾ གམནཱཀཱརཾ ཏིཊྛནཱཀཱརཾ ནིསཱིདནཱཀཱརཾ སཡནཱཀཱརཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀརཎཱཀཱརཾ, ཨཉྙེ ཧཏྠཱི དིསྭཱ སོཎྜཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གམནཱཀཱརཉྩ སབྦཾ ཀརོནྟཱིཏི ཧཏྠིཝཏིཀཱ. ཨསྶཝཏིཀཱདཱིསུཔི ལབྦྷམཱནཝསེན ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏེསུ ཨཝསཱནེ དིསཱཝཏིཀཱ ཝཱཏི པུརཏྠིམཱདིདིསཱནཾ ནམསྶནཝསེན སམཱདིནྣདིསཱཝཏིཀཱ, ཨེཏེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏསམཱདཱནཾ སམྤཛྫམཱནཾ ཧཏྠིཨཱདཱིནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏི. སཙེ ཁོ པནསྶ མིཙྪཱདིཊྛི ཧོཏི ‘‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལཝཏསམཱདཱནབྲཧྨཙརིཡེན དེཝོ ཝཱ དེཝཉྙཏརོ ཝཱ ཧོམཱི’’ཏི ཙིནྟཡནྟསྶ ནིརཡཏིརཙྪཱནཡོནཱིནཾ ཨཉྙཏརོ ཧོཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ (མ. ནི. ༢.༧༩) –

‘‘ཨིདྷ, པུཎྞ, ཨེཀཙྩོ ཀུཀྐུརཝཏཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརསཱིལཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ. སོ ཀུཀྐུརཝཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརསཱིལཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཀུཀྐུརཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སཙེ ཁོ པནསྶ ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི, སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིསྶ ཁོ ཨཧཾ, པུཎྞ, དྭིནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ གཏིཾ ཝདཱམི ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ. ཨིཏི ཁོ, པུཎྞ, སམྤཛྫམཱནཾ ཀུཀྐུརཝཏཾ ཀུཀྐུརཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏི, ཝིཔཛྫམཱནཾ ནིརཡ’’ནྟི.

གནྡྷབྦཝཏིཀཱདཡོ གནྡྷབྦཱདཱིནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ ན གཧེཏབྦོ, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ གཧིཏཏྟཱ ནིརཡཏིརཙྪཱནཡོནིམེཝ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི གཧེཏབྦོ.

མུཏསུདྡྷིཀཱཏི ཕུསིཏེན སུདྡྷིཀཱ. པཐཝིཾ ཨཱམསནྟཱིཏི སསམྦྷཱརིཀཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཀཱཡེན ཕུསནྟི. ཧརིཏནྟི ཨལླནཱིལསདྡལཾ. གོམཡནྟི གཝཱདིགོམཡཾ. ཀཙྪཔནྟི ཨཊྛིཀཙྪཔཱདིཨནེཀཝིདྷཾ. ཕཱལཾ ཨཀྐམནྟཱིཏི ཨཡཕཱལཾ མདྡནྟི. ཏིལཝཱཧནྟི ཏིལསཀཊཾ ཏིལརཱསིཾ ཝཱ. ཕུསྶཏིལཾ ཁཱདནྟཱིཏི མངྒལཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཏིལཾ ཁཱདནྟི. ཕུསྶཏེལཾ མཀྑེནྟཱིཏི ཏཐཱརཱུཔཾ ཏིལཏེལཾ སརཱིརབྦྷཉྫནཾ ཀརོནྟི. དནྟཀཊྛནྟི དནྟཔོཎཾ. མཏྟིཀཱཡ ནྷཱཡནྟཱིཏི ཀུངྐུཊྛཱདིཀཱཡ སཎྷམཏྟིཀཱཡ སརཱིརཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ནྷཱཡནྟི. སཱཊཀཾ ནིཝཱསེནྟཱིཏི མངྒལཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཝཏྠཾ པརིདཧནྟི. ཝེཋནཾ ཝེཋེནྟཱིཏི སཱིསཝེཋནཾ པཏྟུཎྞཱདིཔཊཾ སཱིསེ ཋཔེནྟི པཊིམུཙྩནྟི.

ཏེདྷཱཏུཀཾ ཀུསལཱབྷིསངྑཱརནྟི ཀཱམདྷཱཏུརཱུཔདྷཱཏུཨརཱུཔདྷཱཏཱུསུ པཊིསནྡྷིདཱཡཀཾ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཾ པཙྩཡཱབྷིསངྑཱརཾ. སབྦཾ ཨཀུསལནྟི དྭཱདསཝིདྷཾ ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཾ ཨཀུསལཾ. ཡཏོཏི ཡདཱ. ཏེ དསཝིདྷོ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཙ, དྭཱདསཝིདྷོ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཙ, ཙཏུབྦིདྷོ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརོ ཙ ཡཐཱནུརཱུཔཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན པཧཱིནཱ ཧོནྟི. ཨཏྟདིཊྛིཛཧོཏི ‘‘ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི གཧིཏདིཊྛིཾ ཛཧོ. གཱཧཾ ཛཧོཏི ‘‘ཨེསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནསམྤཡུཏྟགཧཎཾ ཛཧོ. པུན ཨཏྟཉྫཧོཏི ‘‘ཨེཏཾ མམཱ’’ཏི ཏཎྷཱགཧཎཝསེན ཙ དིཊྛིགཧཎཝསེན ཙ པརཱམསིཏྭཱ གཧིཏཾ, པརཏོ ཨཱམཊྛཉྩ, ཏསྨིཾ ཨབྷིནིཝིཊྛཉྩ, བལཝཏཎྷཱཝསེན གིལིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཉྩ, བལཝམུཙྪིཏཉྩ. སབྦཾ ཏཾ ཙཏྟཾ ཧོཏཱིཏིཨཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱཡེཝ.

༢༦. ཨེཝཾ ‘‘ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ དིཊྛིགཏིཀཱ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིཾ བྲུཝནྟི, ཏེསཾ ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨནིབྦཱཧཀབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུརིམཾ པཧཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏེཧི ཨཉྙཏོ སུདྡྷིཝཱདཱ སམཱནཱཔི ཡསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ གཧཎམུཉྩནཾ ཧོཏི, ཏཱཡ པུརིམཾ སཏྠཱརཱདིཾ པཧཱཡ ཨཔརཾ ནིསྶིཏཱ, ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨནུགཏཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ རཱགཱདིབྷེདཾ ན ཏརནྟི སངྒཾ, ཏཉྩ ཨཏརནྟཱ ཏཾ ཏཾ དྷམྨཾ ཨུགྒཎྷནྟི ཙ ནིརསྶཛནྟི ཙ མཀྐཊོཝ སཱཁནྟི.

པུརིམཾ སཏྠཱརཾ པཧཱཡཱཏི པུརིམགཧིཏཾ སཏྠུཔཊིཉྙཾ ཝཛྫེཏྭཱ. པརཾ སཏྠཱརཾ ནིསྶིཏཱཏི ཨཉྙཾ སཏྠུཔཊིཉྙཾ ནིསྶིཏཱ ཨལླཱིནཱ. པུརིམཾ དྷམྨཀྑཱནཾ པཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨེཛཱནུགཱཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུགཱ. ཨེཛཱནུགཏཱཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུགཏཱ. ཨེཛཱནུསཊཱཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུསཊཱ པཀྑནྡཱ ཝཱ. ཨེཛཱཡ པནྣཱ པཏིཏཱཏི ཏཎྷཱཡ ནིམུགྒཱ ཙ ནིཀྑིཔིཏཱ ཙ.

མཀྐཊོཏི ཝཱནརོ. ཨརཉྙེཏི ཝིཔིནེ. པཝནེཏི མཧཱཝནེ. ཙརམཱནོཏི གཙྪམཱནོ. ཨེཝམེཝཱཏི ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ. པུཐཱུཏི ནཱནཱ. པུཐུདིཊྛིགཏཱནཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཱནི དིཊྛིགཏཱནི. གཎྷནྟི ཙ མུཉྩནྟི ཙཱཏི གཧཎཝསེན གཎྷནྟི ཙ ཙཛནཝསེན མུཉྩནྟི ཙ. ཨཱདིཡནྟི ཙ ནིརསྶཛནྟི ཙཱཏི པལིབོདྷཾ ཀརོནྟི ཙ ཝིསྶཛྫེནྟི ཙ ཁིཔནྟི ཙ.

༢༧. པཉྩམགཱཐཱཡ ཙ སམྦནྡྷོ – ཡོ ཙ སོ ‘‘དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ, སོ སཡཾ སམཱདཱཡཱཏི. ཏཏྠ སཡནྟི སཱམཾ. སམཱདཱཡཱཏི གཧེཏྭཱ. ཝཏཱནཱིཏི ཧཏྠིཝཏཱདཱིནི. ཨུཙྩཱཝཙནྟི ཨཔརཱཔརཾ, ཧཱིནཔཎཱིཏཾ ཝཱ སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཱདིཾ. སཉྙསཏྟོཏི ཀཱམསཉྙཱདཱིསུ ལགྒོ. ཝིདྭཱ ཙ ཝེདེཧི སམེཙྩ དྷམྨནྟི པརམཏྠཝིདྭཱ ཙ ཨརཧཱ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

སཱམཾ སམཱདཱཡཱཏི སཡམེཝ གཧེཏྭཱ. ཨཱདཱཡཱཏི ཨཱདིཡིཏྭཱ གཎྷིཏྭཱ. སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདཱཡ. ཨཱདིཡིཏྭཱཏི པལིབོདྷཾ ཀཏྭཱ. སམཱདིཡིཏྭཱཏི སམྨཱ པལིབོདྷཾ ཀཏྭཱ. གཎྷིཏྭཱཏི ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ. པརཱམསིཏྭཱཏི དསྶིཏྭཱ. ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱཏི པཏིཊྛཧིཏྭཱ. ཀཱམསཉྙཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

ཝིདྭཱཏི མེདྷཱཝཱི. ཝིཛྫཱགཏོཏི ཝིཛཱནནབྷཱཝཾ གཏོ. ཉཱཎཱིཏི པཉྙཱསམྤནྣོ. ཝིབྷཱཝཱིཏི ཉཱཎེན ཝཱིམཾསཀོ. མེདྷཱཝཱིཏི ཨནིཙྩཱདཱིཧི ཏུལིཏཉཱཎོ. པཉྙཱཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱཡེཝ. ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཝིཙིནཱཏཱིཏི དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ. བོཛ྄ཛྷངྒཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཝ. ཝཱིམཾསཱཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨཝིཙིནནཱ པཉྙཱཝ. ‘‘ཝཱིམཾསཱ དྷམྨཙིནྟནཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཱ. ཝིཔསྶནཱཏི མགྒསམྤཡུཏྟཱ ཝིཝིདྷཱཀཱརེན པསྶནཱ པཉྙཱཝ. སམྨཱདིཊྛཱིཏི སོབྷནཱ པསཊྛཱ སུནྡརཱ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སམྨཱདིཊྛི. ཏེཧི ཝེདེཧཱིཏི ཨེཏེཧེཝ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎེཧི. ཨནྟགཏོཏི ཛཱཏིཛརཱམརཎསྶ པརིཡོསཱནཾ གཏོ. ཀོཊིགཏོཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱཝ. ཝེདཱནཾ ཝཱ ཨནྟགཏོཏི ཛཱནིཏབྦཱནཾ ཨཝསཱནཔྤཏྟོ. ཝེདེཧི ཝཱ ཨནྟགཏོཏི ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཝཊྚདུཀྑསྶ པརིཡནྟབྷཱཝེན ཨནྟསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ. ཝིདིཏཏྟཱཏི ཝིདིཏབྷཱཝེན ཛཱནིཏབྷཱཝེན.

ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནཱིཏི གཱཐཱཡ ཨཡམཏྠོ – ཡོ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཀིལེསཀྑཡཾ ཀརོནྟོ གཏོ, སོ པརམཏྠཏོ ཝེདགཱུ ནཱམ ཧོཏི. སོཝ སབྦསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི ཏཱཡེཝ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཀིཙྩཏོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཙེཡྻ. ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཏམེཝ སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཡཱཔི ཝེདཔཙྩཡཱ, ཨཉྙཐཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཝེདནཱ, ཏཱསུ སབྦཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ ཝེདགུ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༣༣) པུཊྛོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ…པེ… ཝེདགཱུ སོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཝཱ ཡོ པཝིཙཡཔཉྙཱཡ ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ, ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཝཏྟཏི. སོ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཉཱཏོ ཨཏིཀྐནྟོཝ ཧོཏི. ཡོ ཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ, སོཔི ཝེདནཱསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨཏིཝེདནཾ གཏོཏིཔི ཝེདགཱུ. ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ…པེ… ཝེདགཱུ སོ’’ཏི ཨཱཧ.

སམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན སམཱགནྟྭཱ. ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. དྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. སབྦེ སངྑཱརཱཏི སབྦེ སཔྤཙྩཡཱ དྷམྨཱ. ཏེ ཧི སངྑཏསངྑཱརཱ ནཱམ. པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀརཱིཡནྟཱིཏི སངྑཱརཱ, ཏེ ཨེཝཾ པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏཏྟཱ ‘‘སངྑཏཱ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཏེབྷཱུམཀརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨབྷིསངྑཏསངྑཱརཱ’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༨༧) ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཱ. ཏེཔི ‘‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༢༡, ༢༧༢; སཾ. ནི. ༡.༡༨༦) སངྑཏསངྑཱརེསུ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. ‘‘ཨཝིཛྫཱགཏོཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ པུཉྙཉྩེ སངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༥༡) ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱཝ ཨཱགཏཱ. ཏེབྷཱུམིཀཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱ ཨབྷིསངྑརཎཀསངྑཱརཱ ནཱམ. ‘‘ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི, ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེ ཨཊྛཱསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༥) ཨཱགཏཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཾ པཡོགཱབྷིསངྑཱརོ ནཱམ. ‘‘སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔནྣསྶ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, བྷིཀྑུནོ པཋམཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཝཙཱིསངྑཱརོ, ཏཏོ ཀཱཡསངྑཱརོ, ཏཏོ ཙིཏྟསངྑཱརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༦༤) ཨཱགཏཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ཝཱཙཾ སངྑརོནྟཱིཏི ཝཙཱིསངྑཱརཱ, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡེན སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ཀཱཡསངྑཱརཱ, སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙ ཙིཏྟེན སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ཙིཏྟསངྑཱརཱ. ཨིདྷ པན སངྑཏསངྑཱརཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨནིཙྩཱ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན. དུཀྑཱ པཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན. སབྦེ དྷམྨཱཏི ནིབྦཱནམྤི ཨནྟོཀཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཨནཏྟཱ ཨཝསཝཏྟནཊྛེན. ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱཏི ཨེཏྠ ཡཾ པཊིཙྩ ཕལམེཏི, སོ པཙྩཡོ. པཊིཙྩཱཏི ན ཝིནཱ, ཨཔཙྩཀྑིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ པཝཏྟཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཨུཔཀཱརཀཊྛོ པཙྩཡཊྛོ. ཨཝིཛྫཱ ཙ སཱ པཙྩཡོ ཙཱཏི ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡོ, ཏསྨཱ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ. སངྑཱརཱ སམྦྷཝནྟཱིཏི ནིབྦཏྟནྟི, ཨེཝཾ སམྦྷཝནྟིསདྡསྶ སེསཔདེཧིཔི ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨཝིཛྫཱ? དུཀྑེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑསམུདཡེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑནིརོདྷེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཨཉྙཱཎཾ, པུབྦནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, ཨཔརནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, པུབྦནྟཱཔརནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཔཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎཾ. ཀཏམེ སངྑཱརཱ? པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརོ, ཀཱཡསངྑཱརོ ཝཙཱིསངྑཱརོ ཙིཏྟསངྑཱརོ, ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ, པཉྩ རཱུཔཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ, དྭཱདས ཨཀུསལཙེཏནཱ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརོ, ཀཱཡསཉྩེཏནཱ ཀཱཡསངྑཱརོ, ཝཙཱིསཉྩེཏནཱ ཝཙཱིསངྑཱརོ, མནོསཉྩེཏནཱ ཙིཏྟསངྑཱརོ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ཨིམེ སངྑཱརཱ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏི? ཨཝིཛྫཱབྷཱཝེ བྷཱཝཏོ. ཡསྶ ཧི དུཀྑཱདཱིསུ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཾ ཨཉྙཱཎཾ ཨཔྤཧཱིནཾ ཧོཏི, སོ དུཀྑེ ཏཱཝ པུབྦནྟཱདཱིསུ ཙ ཨཉྙཱཎེན སཾསཱརདུཀྑཾ སུཁསཉྙཱཡ གཧེཏྭཱ ཏསྶེཝ ཧེཏུབྷཱུཏེ ཏིཝིདྷེཔི སངྑཱརེ ཨཱརབྷཏི. སམུདཡེ ཨཉྙཱཎེན དུཀྑཧེཏུབྷཱུཏེཔི ཏཎྷཱཔརིཀྑཱརེ སངྑཱརེ སུཁཧེཏུཏོ མཉྙམཱནོ ཨཱརབྷཏི. ནིརོདྷེ པན མགྒེ ཙ ཨཉྙཱཎེན དུཀྑསྶ ཨནིརོདྷབྷཱུཏེཔི གཏིཝིསེསེ དུཀྑནིརོདྷསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ནིརོདྷསྶ ཙ ཨམགྒབྷཱུཏེསུཔི ཡཉྙཱམརཏཔཱདཱིསུ ནིརོདྷམགྒསཉྙཱི ཧུཏྭཱ དུཀྑནིརོདྷཾ པཏྠཡམཱནོ ཡཉྙཱམརཏཔཱདིམུཁེན ཏིཝིདྷེཔི སངྑཱརེ ཨཱརབྷཏི.

ཨཔི ཙ སོ ཏཱཡ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཔྤཧཱིནཱཝིཛྫཏཱཡ ཝིསེསཏོ ཛཱཏིཛརཱརོགམརཎཱདིཨནེཀཱདཱིནཝཝོཀིཎྞམྤི པུཉྙཕལསངྑཱཏཾ དུཀྑཾ དུཀྑཏོ ཨཛཱནནྟོ ཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟསངྑཱརབྷེདཾ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི དེཝཙྪརཀཱམཀོ ཝིཡ མརུཔྤཔཱཏཾ. སུཁསམྨཏསྶཱཔི ཙ ཏསྶ པུཉྙཕལསྶ ཨནྟེ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཛནིཀཾ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཾ ཨཔྤསྶཱདཏཉྩ ཨཔསྶནྟོཔི ཏཔྤཙྩཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི སལབྷོ ཝིཡ དཱིཔསིཁཱབྷིནིཔཱཏཾ, མདྷུབིནྡུགིདྡྷོ ཝིཡ ཙ མདྷུལིཏྟསཏྠདྷཱརཱལེཧནཾ.

ཀཱམུཔསེཝནཱདཱིསུ ཙ སཝིཔཱཀེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟོ སུཁསཉྙཱཡ ཙེཝ ཀིལེསཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ ཙ དྭཱརཏྟཡཔྤཝཏྟམྤི ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི བཱལོ ཝིཡ གཱུཐཀཱིལ༹ནཾ, མརིཏུཀཱམོ ཝིཡ ཙ ཝིསཁཱདནཾ. ཨཱརུཔྤཝིཔཱཀེསུ ཙཱཔི སངྑཱརཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཾ ཨནཝབུཛ྄ཛྷམཱནོ སསྶཏཱདིཝིཔལླཱསེན ཙིཏྟསངྑཱརབྷཱུཏཾ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི དིསཱམཱུལ༹ྷོ ཝིཡ པིསཱཙནགརཱབྷིམུཁམགྒགམནཾ. ཨེཝཾ ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱབྷཱཝཏོཝ སངྑཱརབྷཱཝོ, ན ཨབྷཱཝཏོ. ཏསྨཱ ཛཱནིཏབྦམེཏཾ ‘‘ཨིམེ སངྑཱརཱ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.

ཨེཏྠཱཧ – གཎྷཱམ ཏཱཝ ཨེཏཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ’’ཏི, ཀིཾ པནཱཡམེཀཱཝ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེཔི པཙྩཡཱ སནྟཱིཏི? ཀིཾ པནེཏྠ ཡདི ཏཱཝ ཨེཀཱཝ, ཨེཀཀཱརཎཝཱདོ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཐ ཨཉྙེཔི སནྟི, ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཨེཀཀཱརཎནིདྡེསོ ནུཔཔཛྫཏཱིཏི? ན ནུཔཔཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ –

‘‘ཨེཀཾ ན ཨེཀཏོ ཨིདྷ, ནཱནེཀམནེཀཏོཔི ནོ ཨེཀཾ;

ཕལམཏྠི ཨཏྠི པན ཨེཀ-ཧེཏུཕལདཱིཔནེ ཨཏྠོ’’. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༢༦, སངྑཱརཔདནིདྡེས; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༠༥; ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༡༧);

བྷགཝཱ ཧི ཀཏྠཙི པདྷཱནཏྟཱ, ཀཏྠཙི པཱཀཊཏྟཱ, ཀཏྠཙི ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ དེསནཱཝིལཱསསྶ ཙ ཝེནེཡྻཱནཉྩ ཨནུརཱུཔཏོ ཨེཀམེཝ ཧེཏུཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཨཡམིདྷ ཨཝིཛྫཱ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཨཉྙེསུ ཝཏྠཱརམྨཎསཧཛཱཏདྷམྨཱདཱིསུ སངྑཱརཀཱརཎེསུ ‘‘ཨསྶཱདཱནུཔསྶིནོ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༥༢) ཙ, ‘‘ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ ཨཱསཝསམུདཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༤) ཙ ཝཙནཏོ ཨཉྙེསམྤི ཏཎྷཱདཱིནཾ སངྑཱརཧེཏཱུནཾ ཧེཏཱུཏི པདྷཱནཏྟཱ, ‘‘ཨཝིདྭཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིཛྫཱགཏོ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརམྤི ཨབྷིསངྑརོཏཱི’’ཏི པཱཀཊཏྟཱ, ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཙ སངྑཱརཱནཾ ཧེཏུབྷཱཝེན དཱིཔིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེནེཝ ཙ ཨེཀེཀཧེཏུཕལདཱིཔནཔརིཧཱརཝཙནེན སབྦཏྠ ཨེཀེཀཧེཏུཕལདཱིཔནེ པཡོཛནཾ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨེཀནྟཱནིཊྛཕལཱཡ སཱཝཛྫཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཀཐཾ པུཉྙཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཔཙྩཡཏྟཾ ཡུཛྫཏི? ན ཧི ནིམྦབཱིཛཏོ ཨུཙྪུ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི. ཀཐཾ ན ཡུཛྫིསྶཏི? ལོཀསྨིཉྷི –

‘‘ཝིརུདྡྷོ ཙཱ ཝིརུདྡྷོ ཙ, སདིསཱསདིསོ ཏཐཱ;

དྷམྨཱནཾ པཙྩཡོ སིདྡྷོ, ཝིཔཱཀཱ ཨེཝ ཏེ ཙ ན’’.

ཨིཏི ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཝིཔཱཀཝསེན ཨེཀནྟཱནིཊྛཕལཱ, སབྷཱཝཝསེན ཙ སཱཝཛྫཱཔི སམཱནཱ སབྦེསམྤི ཨེཏེསཾ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིནཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཋཱནཀིཙྩསབྷཱཝཝིརུདྡྷཱཝིརུདྡྷཔཙྩཡཝསེན, སདིསཱསདིསཔཙྩཡཝསེན ཙ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔི ཙ ཨཡཾ ཨཉྙོཔི པརིཡཱཡོ –

‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏེ སཾསཱརེ, སངྑཱརཱནཉྩ ལཀྑཎེ;

ཡོ པཊིཙྩསམུཔྤནྣ-དྷམྨེསུ ཙ ཝིམུཡ྄ཧཏི.

‘‘ཨབྷིསངྑརོཏི སོ ཨེཏེ, སངྑཱརེ ཏིཝིདྷེ ཡཏོ;

ཨཝིཛྫཱ པཙྩཡོ ཏེསཾ, ཏིཝིདྷཱནམྤཡཾ ཏཏོ.

‘‘ཡཐཱཔི ནཱམ ཛཙྩནྡྷོ, ནརོ ཨཔརིཎཱཡཀོ;

ཨེཀདཱ ཡཱཏི མགྒེན, ཨུམྨགྒེནཱཔི ཨེཀདཱ.

‘‘སཾསཱརེ སཾསརཾ བཱལོ, ཏཐཱ ཨཔརིཎཱཡཀོ;

ཀརོཏི ཨེཀདཱ པུཉྙཾ, ཨཔུཉྙམཔི ཨེཀདཱ.

‘‘ཡདཱ ཙ ཉཏྭཱ སོ དྷམྨཾ, སཙྩཱནི ཨབྷིསམེསྶཏི;

ཏདཱ ཨཝིཛྫཱུཔསམཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶཏཱི’’ཏི.

སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎནྟི ཚཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ སོཏཝིཉྙཱཎཾ གྷཱནཝིཉྙཱཎཾ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཾ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ. ཏཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཀུསལཝིཔཱཀཾ ཨཀུསལཝིཔཱཀནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཐཱ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཝིཉྙཱཎཱནི. མནོཝིཉྙཱཎཾ པན དྭེ ཝིཔཱཀམནོདྷཱཏུཡོ, ཏིསྶོ ཨཧེཏུཀཝིཔཱཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡོ, ཨཊྛ སཧེཏུཀཝིཔཱཀཙིཏྟཱནི, པཉྩ རཱུཔཱཝཙརཝིཔཱཀཙིཏྟཱནི, ཙཏྟཱརི ཨརཱུཔཱཝཙརཝིཔཱཀཙིཏྟཱནཱིཏི བཱཝཱིསཏིཝིདྷཾ. ཨིཏི སབྦཱནི བཱཏྟིཾསལོཀིཡཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎཱནི.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ཨིདཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཝིཉྙཱཎཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ཨུཔཙིཏཀམྨཱབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཱབྷཱཝཏོ. ཝིཔཱཀཉྷེཏཾ, ཝིཔཱཀཉྩ ན ཨུཔཙིཏཀམྨཱབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡདི ཨུཔྤཛྫེཡྻ, སབྦེསཾ སབྦཝིཔཱཀཱནི ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཛཱནིཏབྦམེཏཾ ‘‘སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཨིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི. སབྦམེཝ ཧི ཨིདཾ པཝཏྟིཔཊིསནྡྷིཝསེན དྭེདྷཱ པཝཏྟཏི. ཏཏྠ དྭེ པཉྩཝིཉྙཱཎཱནི, དྭེ མནོདྷཱཏུཡོ, སོམནསྶསཧགཏཱ ཨཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཨིམཱནི ཏེརས པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཝཏྟིཡཾཡེཝ པཝཏྟནྟི. སེསཱནི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཡཐཱནུརཱུཔཾ པཝཏྟིཡམྤི པཊིསནྡྷིཡམྤི པཝཏྟནྟི.

‘‘ལདྡྷཔྤཙྩཡམིཏི དྷམྨ-མཏྟམེཏཾ བྷཝནྟརམུཔེཏི;

ནཱསྶ ཏཏོ སངྐནྟི, ན ཏཏོ ཧེཏུཾ ཝིནཱ ཧོཏི’’.

ཨིཏི ཧེཏཾ ལདྡྷཔྤཙྩཡཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨམཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ‘‘བྷཝནྟརམུཔེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ན སཏྟོ ན ཛཱིཝོ. ཏསྶ ཙ ནཱཔི ཨཏཱིཏབྷཝཏོ ཨིདྷ སངྐནྟི ཨཏྠི, ནཱཔི ཏཏོ ཧེཏུཾ ཝིནཱ ཨིདྷ པཱཏུབྷཱཝོ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཾ ཙཝནཏོ ཙུཏི, པཙྪིམཾ བྷཝནྟརཱདིཔཊིསནྡྷཱནཏོ པཊིསནྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ནནུ ཨེཝཾ ཨསངྐནྟིཔཱཏུབྷཱཝེ སཏི ཡེ ཨིམསྨིཾ མནུསྶཏྟབྷཱཝེ ཁནྡྷཱ, ཏེསཾ ནིརུདྡྷཏྟཱ, ཕལཔཙྩཡསྶ ཙ ཀམྨསྶ ཏཏྠ ཨགམནཏོ, ཨཉྙསྶ ཨཉྙཏོ ཙ ཏཾ ཕལཾ སིཡཱ, ཨུཔབྷུཉྫཀེ ཙ ཨསཏི ཀསྶ ཏཾ ཕལཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ན སུནྡརམིདཾ ཝིདྷཱནནྟི? ཏཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘སནྟཱནེ ཡཾ ཕལཾ ཨེཏཾ, ནཱཉྙསྶ ན ཙ ཨཉྙཏོ;

བཱིཛཱནཾ ཨབྷིསངྑཱརོ, ཨེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀོ.

‘‘ཕལསྶུཔྤཏྟིཡཱ ཨེཝ, སིདྡྷཱ བྷུཉྫཀསམྨུཏི;

ཕལུཔྤཱདེན རུཀྑསྶ, ཡཐཱ ཕལཏི སམྨུཏཱི’’ཏི.

ཡོཔི ཝདེཡྻ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨེཏེ སངྑཱརཱ ཝིཛྫམཱནཱ ཝཱ ཕལསྶ པཙྩཡཱ སིཡུཾ, ཨཝིཛྫམཱནཱ ཝཱ. ཡདི ཙ ཝིཛྫམཱནཱ, པཝཏྟིཀྑཎེཡེཝ ནེསཾ ཝིཔཱཀེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨཐ ཨཝིཛྫམཱནཱ, པཝཏྟིཏོ པུབྦེ པཙྪཱ ཙ ནིཙྩཾ ཕལཱཝཧཱ སིཡུ’’ནྟི. སོ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ –

‘‘ཀཏཏྟཱ པཙྩཡཱ ཨེཏེ, ན ཙ ནིཙྩཾ ཕལཱཝཧཱ;

པཱཊིབྷོགཱདིཀཾ ཏཏྠ, ཝེདིཏབྦཾ ནིདསྶན’’ནྟི.

ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔནྟི ཨིདྷ ཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཀྑནྡྷཱ ནཱམཾ, ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི ཙཏུནྣཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡརཱུཔཾ རཱུཔཾ. ཨབྷཱཝཀགབྦྷསེཡྻཀཱནཾ ཨཎྜཛཱནཉྩ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཝཏྠུདསཀཾ ཀཱཡདསཀནྟི ཝཱིསཏི རཱུཔརཱུཔཱནི, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཨེཏེ ཏེཝཱིསཏི དྷམྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. སབྷཱཝཀཱནཾ བྷཱཝདསཀཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏེཏྟིཾས, ཨོཔཔཱཏིཀསཏྟེསུ བྲཧྨཀཱཡིཀཱདཱིནཾ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཙཀྑུསོཏཝཏྠུདསཀཱནི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནཝཀཉྩཱཏི ཨེཀཱུནཙཏྟཱལཱིས རཱུཔརཱུཔཱནི, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཨེཏེ བཱཙཏྟཱལཱིས དྷམྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཱམབྷཝེ པན སེསཨོཔཔཱཏིཀཱནཾ, སཾསེདཛཱནཾ ཝཱ སབྷཱཝཀཔརིཔུཎྞཱཡཏནཱནཾ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཙཀྑུསོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཝཏྠུབྷཱཝདསཀཱནཱིཏི སཏྟཏི རཱུཔརཱུཔཱནི, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཨེཏེ ཏེསཏྟཏི དྷམྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ཨུཀྐཾསོ, ཨཝཀཾསེན པན ཏཾཏཾདསཀཝིཀལཱནཾ ཏསྶ ཏསྶ ཝསེན ཧཱཔེཏྭཱ ཧཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཡཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔསངྑཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨརཱུཔཱིནཾ པན ཏཡོཝ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ. ཨསཉྙཱིནཾ རཱུཔཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནཝཀམེཝཱཏི. ཨེས ཏཱཝ པཊིསནྡྷིཡཾ ནཡོ.

པཝཏྟེ པན སབྦཏྠ རཱུཔཔཝཏྟིདེསེ པཊིསནྡྷིཙིཏྟསྶ ཋིཏིཀྑཎེ པཊིསནྡྷིཙིཏྟེན སཧ པཝཏྟཨུཏུཏོ ཨུཏུསམུཊྛཱནཾ སུདྡྷཊྛཀཾ པཱཏུབྷཝཏི. པཋམབྷཝངྒཏོ པབྷུཏི ཙིཏྟསམུཊྛཱནཾ སུདྡྷཊྛཀཾ, སདྡཔཱཏུབྷཱཝཀཱལེ ཨུཏུཏོ ཙེཝ ཙིཏྟཏོ ཙ སདྡནཝཀཾ, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཱུཔཛཱིཝཱིནཾ ཨཱཧཱརསམུཊྛཱནཾ སུདྡྷཊྛཀནྟི ཨེཝཾ ཨཱཧཱརསམུཊྛཱནསྶ, སུདྡྷཊྛཀསྶ, ཨུཏུཙིཏྟསམུཊྛཱནཱནཉྩ དྭིནྣཾ ནཝཀཱནཾ ཝསེན ཚབྦཱིསཏིཝིདྷཾ, ཨེཀེཀཙིཏྟེ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཝུཏྟཀམྨསམུཊྛཱནཉྩ སཏྟཏིཝིདྷནྟི ཚནྣཝུཏིཝིདྷཾ རཱུཔཾ, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ནཝནཝུཏིདྷམྨཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘པཊིསནྡྷིནཱམརཱུཔཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི? སུཏྟཏོ ཡུཏྟིཏོ ཙ. སུཏྟེ ཧི ‘‘ཙིཏྟཱནུཔརིཝཏྟིནོ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༦༢) ནཡེན བཧུདྷཱ ཝེདནཱདཱིནཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཏཱ སིདྡྷཱ. ཡུཏྟིཏོ པན –

‘‘ཙིཏྟཛེན ཧི རཱུཔེན, ཨིདྷ དིཊྛེན སིཛ྄ཛྷཏི;

ཨདིཊྛསྶཱཔི རཱུཔསྶ, ཝིཉྙཱཎཾ པཙྩཡོ ཨིཏཱི’’ཏི.

ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནནྟི ནཱམཾ ཝུཏྟམེཝ. ཨིདྷ པན རཱུཔཾ ནིཡམཏོ ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི, ཚ ཝཏྠཱུནི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནྟི ཨེཀཱདསཝིདྷཾ. སལཱ༹ཡཏནཾ པན ཙཀྑཱཡཏནཾ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནཱཡཏནཾ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ནཱམརཱུཔཾ སལཱ༹ཡཏནསྶ པཙྩཡོ’’ཏི? ནཱམརཱུཔབྷཱཝེ བྷཱཝཏོ. ཏསྶ ཏསྶ ཧི ནཱམསྶ རཱུཔསྶ ཙ བྷཱཝེ ཏཾ ཏཾ ཨཱཡཏནཾ ཧོཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི.

སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོཏི –

‘‘ཚལེ༹ཝ ཕསྶཱ སངྑེཔཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཨཱདཡོ;

ཝིཉྙཱཎམིཝ བཱཏྟིཾས, ཝིཏྠཱརེན བྷཝནྟི ཏེ’’.

ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱཏི –

‘‘དྭཱརཏོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདིཀཱ;

ཚལེ༹ཝ ཏཱ པབྷེདེན, ཨིདྷ བཱཏྟིཾས ཝེདནཱ’’.

ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱཏི –

‘‘རཱུཔཏཎྷཱདིབྷེདེན, ཚ ཏཎྷཱ ཨིདྷ དཱིཔིཏཱ;

ཨེཀེཀཱ ཏིཝིདྷཱ ཏཏྠ, པཝཏྟཱཀཱརཏོ མཏཱ.

‘‘དུཀྑཱི སུཁཾ པཏྠཡཏི, སུཁཱི བྷིཡྻོཔི ཨིཙྪཏི;

ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ.

‘‘ཏཎྷཱཡ པཙྩཡཱ ཏསྨཱ, ཧོནྟི ཏིསྶོཔི ཝེདནཱ;

ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཨིཏི ཝུཏྟཱ མཧེསིནཱ’’ཏི.

ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནནྟི ཙཏྟཱརི ཨུཔཱདཱནཱནི ཀཱམུཔཱདཱནཾ དིཊྛུཔཱདཱནཾ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཾ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནཾ. ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོཏི ཨིདྷ ཀམྨབྷཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ པན པདུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟོ. བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱིཏི ཀམྨབྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏི པཊིསནྡྷིཁནྡྷཱནཾ པཱཏུབྷཝོ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ པཙྩཡོ’’ཏི ཙེ? བཱཧིརཔཙྩཡསམཏྟེཔི ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱདིཝིསེསདསྶནཏོ. བཱཧིརཱནཉྷི ཛནཀཛནནིསུཀྐསོཎིཏཱཧཱརཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ སམཏྟེཔི སཏྟཱནཾ ཡམཀཱནམྤི སཏཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱདིཝིསེསོ དིསྶཏི. སོ ཙ ན ཨཧེཏུཀོ སབྦདཱ ཙ སབྦེསཉྩ ཨབྷཱཝཏོ, ན ཀམྨབྷཝཏོ ཨཉྙཧེཏུཀོ ཏདབྷིནིབྦཏྟཀསཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱནེ ཨཉྙསྶ ཀཱརཎསྶ ཨབྷཱཝཏོཏི ཀམྨབྷཝཧེཏུཀོཝ. ཀམྨཉྷི སཏྟཱནཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱདིཝིསེསསྶ ཧེཏུ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཀམྨཾ སཏྟེ ཝིབྷཛཏི ཡདིདཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༨༩). ཏསྨཱ ཛཱནིཏབྦམེཏཾ ‘‘བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ པཙྩཡོ’’ཏི.

ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎནྟིཨཱདཱིསུ ཡསྨཱ ཨསཏི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎཉྩེཝ སོཀཱདཡོ ཙ དྷམྨཱ ན ཧོནྟི, ཛཱཏིཡཱ པན སཏི ཛརཱམརཎཉྩེཝ ཛརཱམརཎསངྑཱཏདུཀྑདྷམྨཕུཊྛསྶ བཱལསྶ ཛརཱམརཎཱདིསམྦནྡྷཱ ཝཱ ཏེན ཏེན དུཀྑདྷམྨེན ཕུཊྛསྶ ཨནབྷིསམྦནྡྷཱ ཝཱ སོཀཱདཡོ ཙ དྷམྨཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎནྟི. སམེཙྩ ཨབྷིསམེཙྩ དྷམྨནྟི ཉཱཎེན སམཱགནྟྭཱ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ.

ཨེཝཾ དྭཱདསཔདིཀཾ པཙྩཡཱཀཱརཔྤཝཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཝཊྚཝསེན ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ ནིརོདྷདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ སངྑཱརནིརོདྷོཏི སམེཙྩ ཨབྷིསམེཙྩ དྷམྨ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཱ པུན ཨཔྤཝཏྟིནིརོདྷེན. སངྑཱརནིརོདྷོཏི སངྑཱརཱནཾ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷོ ཧོཏི. ཨེཝཾ སེསཔདེསུཔི. ཨིདཾ དུཀྑནྟིཨཱདཡོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི ཨིམེ ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ སབྷཱཝལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན སོབྷནཱཀཱརེན, ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཝཱ སབྷཱཝཏོ ཛཱནིཏབྦཱ. པརིཉྙེཡྻཱཏི སཱམཉྙལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན, ཀིཙྩསམཱཔནཝསེན ཙ བྱཱཔིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཱ. ཨིམེ དྷམྨཱ པཧཱཏབྦཱཏི ཨིམེ སམུདཡཔཀྑིཀཱ དྷམྨཱ ཏེན ཏེན གུཎངྒེན པཧཱཏབྦཱ. བྷཱཝེཏབྦཱཏི ཝཌྜྷེཏབྦཱ. སཙྪིཀཱཏབྦཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦཱ. དུཝིདྷཱ སཙྪིཀིརིཡཱ པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནནྟི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ. སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩཱཏི ཨུཔྤཱདཉྩ ནིརོདྷཉྩ.

བྷཱུརིཔཉྙོཏི བྷཱུརི ཝིཡཱཏི བྷཱུརི, ཏཱཡ བྷཱུརིཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷཱུརིཔཉྙོ. མཧཱཔཉྙོཏིཨཱདཱིསུ མཧཱཔཉྙཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྲིདཾ མཧཱཔཉྙཱདཱིནཾ ནཱནཏྟཾ – ཀཏམཱ མཧཱཔཉྙཱ? མཧནྟེ ཨཏྠེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟེ དྷམྨེ…པེ… མཧནྟཱ ནིརུཏྟིཡོ… མཧནྟཱནི པཊིབྷཱནཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟེ སཱིལཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟེ སམཱདྷིཀྑནྡྷེ…པེ… པཉྙཱཀྑནྡྷེ… ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟཱནི ཋཱནཱཋཱནཱནི…པེ… མཧཱཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ… མཧནྟཱནི ཨརིཡསཙྩཱནི… མཧནྟེ སཏིཔཊྛཱནེ… སམྨཔྤདྷཱནེ… ཨིདྡྷིཔཱདེ… མཧནྟཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི … བལཱནི… བོཛ྄ཛྷངྒཱནི… མཧནྟེ ཨརིཡམགྒེ… མཧནྟཱནི སཱམཉྙཕལཱནི… མཧཱཨབྷིཉྙཱཡོ… མཧནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ པུཐུཔཉྙཱ? པུཐུནཱནཱཁནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ. པུཐུནཱནཱདྷཱཏཱུསུ…པེ… པུཐུནཱནཱཨཱཡཏནེསུ… པུཐུནཱནཱཔཊིཙྩསམུཔྤཱདེསུ… པུཐུནཱནཱསུཉྙཏམནུཔལབྦྷེསུ… པུཐུནཱནཱཨཏྠེསུ… དྷམྨེསུ… ནིརུཏྟཱིསུ… པཊིབྷཱནེསུ… པུཐུནཱནཱསཱིལཀྑནྡྷེསུ… པུཐུནཱནཱསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེསུ… པུཐུནཱནཱཋཱནཱཋཱནེསུ… པུཐུནཱནཱཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིསུ… པུཐུནཱནཱཨརིཡསཙྩེསུ… པུཐུནཱནཱསཏིཔཊྛཱནེསུ… སམྨཔྤདྷཱནེསུ… ཨིདྡྷིཔཱདེསུ… ཨིནྡྲིཡེསུ… བལེསུ… བོཛ྄ཛྷངྒེསུ… པུཐུནཱནཱཨརིཡམགྒེསུ… སཱམཉྙཕལེསུ… ཨབྷིཉྙཱསུ… པུཐུནཱནཱཛནསཱདྷཱརཎེ དྷམྨེ སམཏིཀྐམྨ པརམཏྠེ ནིབྦཱནེ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ཧཱསཔཉྙཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཧཱསབཧུལོ ཝེདབཧུལོ ཏུཊྛིབཧུལོ པཱམོཛྫབཧུལོ སཱིལཾ པརིཔཱུརེཏི. ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ པརིཔཱུརེཏི. བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཾ…པེ… ཛཱགརིཡཱནུཡོགཾ… སཱིལཀྑནྡྷཾ… སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ… པཉྙཱཀྑནྡྷཾ… ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷཾ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. ཧཱསབཧུལོ…པེ… པཱམོཛྫབཧུལོ ཋཱནཱཋཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. ཧཱསབཧུལོ ཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. ཧཱསབཧུལོ ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེཏི སམྨཔྤདྷཱནེ… ཨིདྡྷིཔཱདེ… ཨིནྡྲིཡཱནི… བལཱནི… བོཛ྄ཛྷངྒེ… ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ སཱམཉྙཕལཱནི སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཨབྷིཉྙཱཡོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ཛཝནཔཉྙཱ? ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ རཱུཔཾ ཨནིཙྩཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. དུཀྑཏོ, ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ…པེ… ཡཱ ཀཱཙི སཉྙཱ… ཡེ ཀེཙི སངྑཱརཱ… ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ…པེ… ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཨནིཙྩཏོ… དུཀྑཏོ… ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཏོ… དུཀྑཏོ… ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.

རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེན, དུཀྑཾ བྷཡཊྛེན, ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ རཱུཔནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཝེདནཱ… སཉྙཱ… སངྑཱརཱ… ཝིཉྙཱཎཾ… ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེན, དུཀྑཾ བྷཡཊྛེན, ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ཏུལཡིཏྭཱ…པེ… ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.

རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ སངྑཏཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཾ ཁཡདྷམྨཾ ཝཡདྷམྨཾ ཝིརཱགདྷམྨཾ ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཏུལཡིཏྭཱ…པེ… ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ རཱུཔནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཝེདནཱ…པེ… སཉྙཱ… སངྑཱརཱ… ཝིཉྙཱཎཾ… ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ…པེ… ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཏུལཡིཏྭཱ…པེ… ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ཏིཀྑཔཉྙཱ? ཁིཔྤཾ ཀིལེསེ ཚིནྡཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ. ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི. ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ… ཨུཔྤནྣཾ རཱགཾ… ཨུཔྤནྣཾ དོསཾ… མོཧཾ… ཀོདྷཾ… ཨུཔནཱཧཾ… མཀྑཾ… པལཱ༹སཾ… ཨིསྶཾ… མཙྪརིཡཾ… མཱཡཾ… སཱཋེཡྻཾ… ཐམྦྷཾ… སཱརམྦྷཾ… མཱནཾ… ཨཏིམཱནཾ… མདཾ… པམཱདཾ… སབྦེ ཀིལེསེ… སབྦེ དུཙྩརིཏེ… སབྦེ ཨབྷིསངྑཱརེ… སབྦེ བྷཝགཱམིཀམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ. ཨེཀམྷི ཨཱསནེ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཙ སཱམཉྙཕལཱནི, ཙཏསྶོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱཡོ, ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི སཙྪིཀཏཱ ཕསྶིཏཱ པཉྙཱཡཱཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ སབྦསངྑཱརེསུ ཨུབྦེགབཧུལོ ཧོཏི ཨུཏྟཱསབཧུལོ ཨུཀྐཎྛནབཧུལོ ཨརཏིབཧུལོ ཨནབྷིརཏིབཧུལོ བཧིམུཁོ ན རམཏི སབྦསངྑཱརེསུ, ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ ལོབྷཀྑནྡྷཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ. ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ དོསཀྑནྡྷཾ…པེ… མོཧཀྑནྡྷཾ… ཀོདྷཾ… ཨུཔནཱཧཾ…པེ… སབྦེ བྷཝགཱམིཀམྨེ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ.

༢༨. ས སབྦདྷམྨེསུ ཝིསེནིབྷཱུཏོ, ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱཏི སོ བྷཱུརིཔཉྙོ ཁཱིཎཱསཝོ ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ མུཏཾ ཝཱ ཏེསུ སབྦདྷམྨེསུ མཱརསེནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝེན ཝིསེནིབྷཱུཏོ. ཏམེཝ དསྶིནྟི ཏཾ ཨེཝ ཝིསུདྡྷདསྶིཾ. ཝིཝཊཾ ཙརནྟནྟི ཏཎྷཱཚདནཱདིཝིགམེན ཝིཝཊཾ ཧུཏྭཱ ཙརནྟཾ. ཀེནཱིདྷ ལོཀསྨི ཝིཀཔྤཡེཡྻཱཏི ཀེན ཨིདྷ ལོཀེ ཏཎྷཱཀཔྤེན ཝཱ དིཊྛིཀཔྤེན ཝཱ ཀོཙི ཝིཀཔྤེཡྻ, ཏེསཾ ཝཱ པཧཱིནཏྟཱ རཱགཱདིནཱ པུབྦེ ཝུཏྟེནཱཏི.

ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ གཱཐཱསུ ཨཡམཏྠོ – ཡསྨཱ ཨཱདིཏོཝ ཨགཱརིཡབྷཱུཏེ སཏྟེ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམཱ མོཧཡནྟི, ཏེ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ, ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ – ‘‘པབྦཛིཏེན ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨབྷིརཏི དུཀྐརཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༣༡). ཏཏོ ཏེ པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཏྟཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ བཱདྷེཏི, ཏཱཡ བཱདྷིཏཱནཾ པརིཡེསནཏཎྷཱ ཙིཏྟཾ ཀིལམཡཏི, ཨཐ ནེསཾ ཀིལནྟཙིཏྟཱནཾ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི ཏཏོ ཝིསེསམནདྷིགཙྪནྟཱནཾ དུརབྷིསམྦྷཝེསུ ཨརཉྙཝནཔཏྠེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརཏཾ ཨུཏྲཱསསཉྙིཏཱ བྷཱིརུ ཛཱཡཏི, ཏེསཾ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཝིཝེཀརསམནསྶཱདཡམཱནཱནཾ ཝིཧརཏཾ ‘‘ན སིཡཱ ནུ ཁོ ཨེས མགྒོ’’ཏི པཊིཔཏྟིཡཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཨཔྤམཏྟཀེན ཝིསེསཱདྷིགམེན མཱནམཀྑཐམྦྷཱ ཛཱཡནྟི, ཏེཔི ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཏཏོ ཨདྷིཀཏརཾ ཝིསེསཱདྷིགམཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ལཱབྷཱདིམུཙྪིཏཱ དྷམྨཔཊིརཱུཔཀཱནི པཀཱསེནྟཱ མིཙྪཱཡསཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཏཏྠ ཋིཏཱ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟི, པརཾ ཝམྦྷེནྟི. ཏསྨཱ ཀཱམཱདཱིནཾ པཋམསེནཱདིབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝམེཏཾ དསཝིདྷཾ སེནཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཡསྨཱ སཱ ཀཎྷདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ ཀཎྷསྶ ནམུཙིནོ ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ‘‘ཏཝ སེནཱ’’ཏི ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེསཱ ནམུཙི ཏེ སེནཱ, ཀཎྷསྶཱབྷིཔྤཧཱརིནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨབྷིཔྤཧཱརིནཱིཏི སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ གྷཱཏིནཱི ནིཔྤོཐིནཱི, ཨནྟརཱཡཀརཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནཾ ཨསཱུརོ ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱཝ ལབྷཏེ སུཁནྟི ཨེཝཾ ཏཝ སེནཾ ཨསཱུརོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ སཱཔེཀྑོ པུརིསོ ན ཛིནཱཏི, སཱུརོ པན ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱཝ མགྒསུཁཾ ཕལསུཁཉྩ ཨདྷིགཙྪཏི.

ཡཏོ ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧཱིཏི ཡདཱ ཙཏཱུཧི ནིདྡོསནིབྦཱནམགྒནསངྑཱཏེཧི མགྒེཧི. མཱརསེནཱཏི མཱརསྶ སེནཱ ཝཙནཀརཱ ཀིལེསཱ. པཊིསེནིཀརཱཏི པཊིཔཀྑཀརཱ. ཛིཏཱ ཙཱཏི པརཱཛཡམཱནཱ ཧནིཏཱ ཙ. པརཱཛིཏཱ ཙཱཏི ནིགྒཧིཏཱ ཙ. བྷགྒཱཏི བྷིནྣཱ. ཝིཔྤལུགྒཱཏི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ. པརམྨུཁཱཏི ཝིམུཁབྷཱཝཾ པཱཔིཏཱ. ཝིསེནིབྷཱུཏོཏི ནིཀྐིལེསོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ.

ཝོདཱཏདསྶིནྟི བྱཝདཱཏདསྶིཾ. ཏཱནི ཚདནཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཏཎྷཱདིཀིལེསཚདནཱནི. ཝིཝཊཱནཱིཏི པཱཀཊཱིཀཏཱནི. ཝིདྡྷཾསིཏཱནཱིཏི ཋིཏཊྛཱནཏོ ཨཔཧཏཱནི. ཨུགྒྷཱཊིཏཱནཱིཏི ཨུཔྤཱཊིཏཱནི. སམུགྒྷཱཊིཏཱནཱིཏི ཝིསེསེན ཨུཔྤཱཊིཏཱནི.

༢༩. ན ཀཔྤཡནྟཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཏེ ཧི ཏཱདིསཱ སནྟོ དྭིནྣཾ ཀཔྤཱནཾ པུརེཀྑཱརཱནཉྩ ཀེནཙི ན ཀཔྤཡནྟི, ན པུརེཀྑརོནྟི. པརམཏྠཾ ཨཙྩནྟསུདྡྷིཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨནཙྩནྟསུདྡྷིཾཡེཝ ཨཀིརིཡསསྶཏདིཊྛིཾ ‘‘ཨཙྩནྟསུདྡྷཱི’’ཏི ན ཏེ ཝདནྟི. ཨཱདཱནགནྠཾ གཏིཏཾ ཝིསཛྫཱཏི ཙཏུབྦིདྷམྤི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱདཱཡཀཏྟཱ ཨཱདཱནགནྠཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེ གཐིཏཾ བདྡྷཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཝིསྶཛྫ ཚིནྡིཏྭཱ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨཙྩནྟསུདྡྷིནྟི ཨཙྩནྟཾ པརམཏྠཾ སུདྡྷིཾ. སཾསཱརསུདྡྷིནྟི སཾསཱརཏོ སུདྡྷིཾ. ཨཀིརིཡདིཊྛིནྟི ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔནྟི ཨཀིརིཡདིཊྛིཾ. སསྶཏཝཱདནྟི ‘‘ནིཙྩོ དྷུཝོ སསྶཏོ’’ཏི ཝཙནཾ. ན ཝདནྟི ན ཀཐེནྟི.

གནྠཱཏི ནཱམཀཱཡཾ གནྠེནྟི, ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གྷཊེནྟཱིཏི གནྠཱ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ སཱ ནཱམཀཱཡགྷཊནཝསེན གནྠོ ཙཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ. ཧིཏསུཁཾ བྱཱཔཱདཡཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ. བྱཱཔཱདོ ཙ སོ ཝུཏྟནཡེན གནྠོ ཙཱཏི བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ. སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོཏི ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཱིལེན སུདྡྷི ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡༡༤༣, ༡༢༢༢) པརཏོ ཨཱམཱསོ. ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོཏི སབྦཉྙུབྷཱསིཏམྤི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༡༤༤) ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཨབྷིནིཝེསོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ. ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ རཱགོཏི ཨཏྟནཱ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ གཧིཏཱཡ དིཊྛིཡཱ ཚནྡརཱགོ. པརཝཱདེསུ ཨཱགྷཱཏོཏི པརསྶ ཝཙནེསུ ཀོཔོ. ཨཔྤཙྩཡོཏི ཨཏུཊྛཱཀཱརོ. ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཝཱཏི ཨཏྟནཱ སམཱདིནྣཾ གོསཱིལཱདིསཱིལཾ ཝཱ. ཨཏྟནོ དིཊྛཱིཏི ཨཏྟནཱ གཧིཏཱ པརཱམཊྛཱ དིཊྛི. ཏེཧི གནྠེཧཱིཏི ཨེཏེཧི ཝུཏྟེཧི ནཱམཀཱཡགྷཊནེཧི. རཱུཔཾ ཨཱདིཡནྟཱིཏི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཱདིཡནྟི གཎྷནྟི. ཨུཔཱདིཡནྟཱིཏི ཨུཔགནྟྭཱ གཎྷནྟི ཏཎྷཱགཧཎེན. པརཱམསནྟི དིཊྛིགཧཎེན. ཨབྷིནིཝིསནྟི མཱནགཧཎེན. ཝཊྚནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ. གནྠེཏི བནྡྷནེ.

ཝོསཛྫིཏྭཱ ཝཱཏི སམྨཱ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ ཝཱ. གཐིཏེཏི བནྡྷནེ. གནྠིཏེཏི གནྠནེན གནྠིཏེ. ཝིབནྡྷེཏི ཝིསེསེན བནྡྷེ. ཨཱབནྡྷེཏི ཨནེཀཝིདྷེན བནྡྷེ. པལིབུདྡྷེཏི ཨམུཉྩིཏེ. བནྡྷནེ པོཊཡིཏྭཱཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིབནྡྷནཱནི པཔྤོཊཡིཏྭཱ. ཝིསཛྫཱཏི ཙཛིཏྭཱ.

ཨིམེ པན ཙཏྟཱརོ གནྠེ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཨཱཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི, མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱཔི – ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱིཡཏི, བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ ཨནཱགཱམིམགྒེན, སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ ཀཱཡགནྠོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ ཀཱཡགནྠོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན, བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ ཨནཱགཱམིམགྒེན, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཨརཧཏྟམགྒེནཱཏི. ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ གནྠཱ ཡསྶ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གནྠེནྟི གྷཊེནྟཱིཏི གནྠཱ. ཏེ ཙཏུཔྤབྷེདཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ. ལོབྷོཡེཝ ནཱམཀཱཡཾ གནྠེཏི ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གྷཊེཏཱིཏི ཀཱཡགནྠོ. བྱཱཔཛྫཏི ཏེན ཙིཏྟཾ པཱུཏིབྷཱཝཾ གཙྪཏི, བྱཱཔཱདཡཏི ཝཱ ཝིནཡཱཙཱརརཱུཔསམྤཏྟིཧིཏསུཁཱདཱིནཱིཏི བྱཱཔཱདོ. ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཱིལེན སུདྡྷི ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི པརཱམསནཾ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ, སབྦཉྙུབྷཱསིཏམྤི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཱཀཱརེན ཨབྷིནིཝིསཏཱིཏི ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ. ཡཐཱ ཝཡ྄ཧཾ ཝཱཏིཨཱདིཾ ཝཡ྄ཧཱདིཝིསངྑརཎཾ གནྠཱནཾ ཝིཡོགཀརཎེ ཨུཔམཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ.

ན ཛནེནྟཱིཏི ན ཨུཔྤཱདེནྟི. ན སཉྫནེནྟཱིཏི ན ནིབྦཏྟེནྟི. ནཱབྷིནིབྦཏྟེནྟཱིཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ན སཉྫནེནྟཱིཏི ཨུཔྤཱདཀྑཎཾ. ན ནིབྦཏྟེནྟི ནཱབྷིནིབྦཏྟེནྟཱིཏི པཝཏྟིཀྑཎཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༣༠. སཱིམཱཏིགོཏི གཱཐཱ ཨེཀཔུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཝུཏྟཱ. པུབྦསདིསོ ཨེཝ པནསྶཱ སམྦནྡྷོ, སོ ཨེཝཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝེདིཏབྦོ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? སོ ཨཱིདིསོ བྷཱུརིཔཉྙོ ཙཏུནྣཾ ཀིལེསསཱིམཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སཱིམཱཏིགོ, བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཙ བྲཱཧྨཎོ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏསྶ ཙ ཏསྶ ནཏྠི, པརཙིཏྟཔུབྦེནིཝཱསཉཱཎེཧི ཉཏྭཱ ཝཱ མཾསདིབྦཙཀྑཱུཧི དིསྭཱ ཝཱ ཀིཉྩི སམུགྒཧཱིཏཾ, ཨབྷིནིཝིཊྛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཙ ཀཱམརཱགཱབྷཱཝཏོ ན རཱགརཱགཱི རཱུཔཱརཱུཔརཱགཱབྷཱཝཏོ ན ཝིརཱགརཏྟོ, ཡཏོ ཨེཝཾཝིདྷསྶ ཏསྶ ‘‘ཨིདཾ པརམ’’ནྟི ཀིཉྩི ཨིདྷ ཨུགྒཧཱིཏཾ ནཏྠཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཙཏསྶོ སཱིམཱཡོཏི ཙཏྟཱརོ པརིཙྪེདཱ. དིཊྛཱནུསཡོཏི དིཊྛི ཙ སཱ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསཡོ ཙཱཏི དིཊྛཱནུསཡོ. ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེནཊྛེན ཨནུསཡཱ? ཨནུསཡནཊྛེན. ཀོ ཨེས ཨནུསཡཊྛོ ནཱམཱཏི? ཨཔྤཧཱིནཊྛོ. ཨེཏེ ཧི ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཏསྶ ཏསྶ སནྟཱནེ ཨནུསེནྟི ནཱམ, ཏསྨཱ ‘‘ཨནུསཡཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐཱཔི སིཡཱ – ཨནུསཡཊྛོ ནཱམ ཨཔྤཧཱིནཱཀཱརོ, ཨཔྤཧཱིནཱཀཱརོ ཙ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ན ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ན ཨནུསཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི. ཏཏྲིདཾ པཊིཝཙནཾ – ཨཔྤཧཱིནཱཀཱརོ ཨནུསཡོ, ཨནུསཡོཏི པན ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཐཱམགཏཱ ཀིལེསཱ ཝུཙྩནྟི. སོ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ སཱརམྨཎོ སཔྤཙྩཡཊྛེན སཧེཏུཀོ ཨེཀནྟཱཀུསལོ ཨཏཱིཏོཔི ཧོཏི ཨནཱགཏོཔི པཙྩུཔྤནྣོཔི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

ཏཏྲིདཾ པམཱཎཾ – པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཏཱཝ ཨབྷིསམཡཀཐཱཡཾ (པཊི. མ. ༣.༢༡) ‘‘པཙྩུཔྤནྣེ ཀིལེསེ པཛཧཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཨནུསཡཱནཾ པཙྩུཔྤནྣབྷཱཝསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘ཐཱམགཏོ ཨནུསཡཾ པཛཧཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. དྷམྨསངྒཎིཡཾ མོཧསྶ པདབྷཱཛནེ (དྷ. ས. ༣༩༠) ‘‘ཨཝིཛྫཱནུསཡོ ཨཝིཛྫཱཔརིཡུཊྛཱནཾ, ཨཝིཛྫཱལངྒཱི མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ, ཨཡཾ ཏསྨིཾ སམཡེ མོཧོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཀུསལཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཨཝིཛྫཱནུསཡསྶ ཨུཔྤནྣབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨནུསཡཱ ཨབྱཱཀཏཱ ཨནུསཡཱ ཨཧེཏུཀཱ ཨནུསཡཱ ཙིཏྟཝིཔྤཡུཏྟཱ’’ཏི (ཀཐཱ. ༦༠༥) སབྦེ ཝཱདཱ པཊིསེདྷིཏཱ. ཨནུསཡཡམཀེ སཏྟནྣཾ མཧཱཝཱརཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨུཔྤཛྫནཝཱརེ ‘‘ཡསྶ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ ཨུཔྤཛྫཏི ཏསྶ པཊིགྷཱནུསཡོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ ཏནྟིཔྤམཱཎེན སུཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡམྤི ‘‘ཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ སཱརམྨཎོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏམྤི སུཝུཏྟམེཝ. ཨནུསཡོ ཧི ནཱམེས པརིནིཔྥནྣོ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ ཨཀུསལདྷམྨོཏི ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ.

ཏཏྠ དིཊྛཱནུསཡོ ཙཏཱུསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟེསུ, ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏེ, ཨཝིཛྫཱནུསཡོ དྭཱདསསུ ཨཀུསལཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ; ཏཡོཔི ཨཝསེསཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཨཱརམྨཎཝསེན དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱམོཧཱ. ཀཱམརཱགཱནུསཡོ ཙེཏྠ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ, མནཱཔེསུ ཨཝསེསཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨུཔྤཛྫམཱནོ ལོབྷོ. པཊིགྷཱནུསཡོ དོམནསྶསཧགཏཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ, ཨམནཱཔེསུ ཨཝསེསཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫམཱནོ དོསོ. མཱནཱནུསཡོ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟལོབྷསཧགཏཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ, དུཀྑཝེདནཱཝཛྫེསུ ཨཝསེསཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརདྷམྨེསུ ཙ ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫམཱནོ མཱནོ. བྷཝརཱགཱནུསཡོ ཙཏཱུསུ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི སཧཛཱཏཝསེན ཝུཏྟོ. ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ པན རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརདྷམྨེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ལོབྷོ ཝུཏྟོ.

ཏཏྠ དིཊྛཱནུསཡོཏི དྭཱསཊྛིཝིདྷཱ དིཊྛི. ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོཏི ཨཊྛཝཏྠུཀཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཏདེཀཊྛཱ ཙ ཀིལེསཱཏི སཧཛེཀཊྛཝསེན དིཊྛིཡཱ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ, སཧཛེཀཊྛཝསེན ཨེཀཏོ ཋིཏཱ. མཱནཱནུསཡོཏི ནཝཝིདྷམཱནོ. པརམཏྠཉཱཎེན ཝཱ ཉཏྭཱཏི པརེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཛཱནནཔཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེན ཝཱཏི ཨཏཱིཏེ ནིཝུཊྛཀྑནྡྷཱནུསྶརཎཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ. མཾསཙཀྑུནཱ ཝཱཏི པཀཏིཙཀྑུནཱ. དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱཏི དིབྦསདིསེན དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏེན ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ པསྶིཏྭཱ. རཱགརཏྟཱཏི རཱགེན རཉྫིཏཱ. ཡེ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསཱུཏི ཡེ པཉྩསུ རཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམཀོཊྛཱསེསུ. ཝིརཱགརཏྟཱཏི ཝིརཱགསངྑཱཏཱསུ རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟཱིསུ ཨཏིརཏྟཱ ཨལླཱིནཱ. ཡཏོ ཀཱམརཱགོ ཙཱཏི ཡདཱ ཀཱམབྷཝེ རཱགོ ཙ. རཱུཔཱརཱུཔརཱགེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

སུདྡྷཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. པརམཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༣༡. པཉྩམེ པརམཊྛཀསུཏྟེ པརམནྟི དིཊྛཱིསུ པརིབྦསཱནོཏི ཨིདཾ པརམནྟི གཧེཏྭཱ སཀཱཡ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝསམཱནོ. ཡདུཏྟརིཾ ཀུརུཏེཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ སེཊྛཾ ཀརོཏི. ཧཱིནཱཏི ཨཉྙེ ཏཏོ སབྦམཱཧཱཏི ཏཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ སབྦེ ‘‘ཧཱིནཱ ཨིམེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཝིཝཱདཱནི ཨཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཏེན ཀཱརཎེན སོ དིཊྛིཀལཧེ ཨཝཱིཏིཝཏྟོཝ ཧོཏི.

ཝསནྟཱིཏི པཋམུཔྤནྣདིཊྛིཝསེན ཝསནྟི. པཝསནྟཱིཏི པཝིསིཏྭཱ ཝསནྟི. ཨཱཝསནྟཱིཏི ཝིསེསེན ཝསནྟི. པརིཝསནྟཱིཏི སབྦབྷཱགེན ཝསནྟི. ཏཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨཱགཱརིཀཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཱགཱརིཀཱ ཝཱཏི གྷརསཱམིཀཱ. གྷརེསུ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྟནོ གྷརེསུ ཨཱསངྐཝིརཧིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིཝསནྟི. སཱཔཏྟིཀཱ ཝཱཏི ཨཱཔཏྟིབཧུལཱ. སཀིལེསཱ ཝཱཏི རཱགཱདིཀིལེསབཧུལཱ. ཨུཏྟརིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏིརེཀཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུཏི ‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ སབྦཾ ཛཱནཱཏི’.

སབྦེ པརཔྤཝཱདེ ཁིཔཏཱིཏི སབྦཱ པརལདྡྷིཡོ ཚཌྜེཏི. ཨུཀྑིཔཏཱིཏི ནཱིཧརཏི. པརིཀྑིཔཏཱིཏི པརམྨུཁེ ཀརོཏི. དིཊྛིམེདྷགཱནཱིཏི དིཊྛིཝིཧེསཀཱནི.

༣༢. དུཏིཡགཱཐཱཡཏྠོ – ཨེཝཾ ཨཝཱིཏིཝཏྟོ ཙ ཡཾ དིཊྛེ སུཏེ སཱིལཝཏེ མུཏེཏི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ ཝཏྠཱུསུ ཨུཔྤནྣདིཊྛིསངྑཱཏེ ཨཏྟནི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཱནིསཾསཾ པསྶཏི, ཏདེཝ སོ ཏཏྠ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ ‘‘ཨིདཾ སེཊྛ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཾ སབྦཾ པརསཏྠཱརཱདིཀཾ ནིཧཱིནཏོ པསྶཏི.

དྭེ ཨཱནིསཾསེ པསྶཏཱིཏི དྭེ གུཎེ ཨོལོཀེཏི. དིཊྛདྷམྨིཀཉྩཱཏི དིཊྛེ པཙྩཀྑེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཙྩནཀརཎཾ. སམྤརཱཡིཀཉྩཱཏི པརལོཀེ པཊིལབྷིཏབྦགུཎཉྩ. ཡཾདིཊྛིཀོ སཏྠཱཏི ཡཾལདྡྷིཀོ ཏིཏྠཱཡཏནསཱམིཀོ. ཨལཾ ནཱགཏྟཱཡ ཝཱཏི ནཱགརཱཛབྷཱཝཱཡ ཝཱ པརིཡཏྟཾ. སུཔཎྞཏྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དེཝཏྟཱཡ ཝཱཏི སམྨུཏིདེཝཱདིབྷཱཝཱཡ. ཨཱཡཏིཾ ཕལཔཱཊིཀངྑཱི ཧོཏཱིཏི ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཕལཾ པཏྠཡཱནོ ཧོཏི. དིཊྛསུདྡྷིཡཱཔི དྭེ ཨཱནིསཾསེ པསྶཏཱིཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛརཱུཔཱཡཏནསྶ ཝསེན སུདྡྷིཡཱ ཧེཏུཏྟཱཔི ཨཏྟནོ གཧིཏགཧཎེན དྭེ གུཎེ ཨོལོཀེཏི. སུཏསུདྡྷིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༣༣. ཏཏིཡགཱཐཱཡཏྠོ – ཨེཝཾ པསྶཏོ ཙ ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏོ ཨཉྙཾ པརསཏྠཱརཱདིཾ ཧཱིནཾ པསྶཏི, ཏཾ པན དསྶནཾ གནྠམེཝ ཀུསལཱ ཝདནྟི, བནྡྷནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝ, ཏསྨཱ ཧི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ, སཱིལབྦཏཾ བྷིཀྑུ ན ནིསྶཡེཡྻ, ནཱབྷིནིཝེསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀུསལཱཏི ཁནྡྷཱདིཛཱནནེ ཚེཀཱ. ཁནྡྷཀུསལཱཏི རཱུཔཱདཱིསུ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཀུསལཱ. དྷཱཏུཨཱཡཏནཔཊིཙྩསམུཔྤཱདསཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒཕལནིབྦཱནེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ མགྒཀུསལཱཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ. ཕལཀུསལཱཏི ཙཏཱུསུ ཕལེསུ. ནིབྦཱནཀུསལཱཏི དུཝིདྷེ ནིབྦཱནེ ཚེཀཱ. ཏེ ཀུསལཱཏི ཏེ ཨེཏེསུ ཝུཏྟཔྤཀཱརེསུ ཚེཀཱ. ཨེཝཾ ཝདནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཀཐེནྟི. གནྠོ ཨེསོཏི པསྶཏོ ཙ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིནིསྶིཏཉྩ ཨཉྙཾ པརསཏྠཱརཱདིཾ ཧཱིནཏོ དསྶནཉྩ གནྠོ བནྡྷནོ ཨེསོཏི ཝདནྟི. ལགྒནཾ ཨེཏནྟི ཨེཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ནཱགདནྟེ ལགྒིཏཾ ཝིཡ ཨདྷོལམྦནཾ. བནྡྷནཾ ཨེཏནྟི ནིཙྪིནྡིཏུཾ དུཀྑཊྛེན སངྑལིཀཱདིབནྡྷནཾ ཝིཡ ཨེཏཾ བནྡྷནཾ. པལིབོདྷོ ཨེསོཏི སཾསཱརཏོ ནིཀྑམིཏུཾ ཨཔྤདཱནཊྛེན ཨེསོ པལིབོདྷོ.

༣༤. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡཏྠོ – ན ཀེཝལཾ དིཊྛསུཏཱདཱིསུ ན ནིསྶཡེཡྻ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨསཉྫཱཏཾ ཨུཔརཱུཔརི དིཊྛིམྤི ལོཀསྨིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ན ཛནེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱིདིསཾ? ཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱཔི, སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱ ཡཱ ཀཔྤིཡཏི, ཨེཏཾ དིཊྛིཾ ན ཀཔྤེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ དིཊྛིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ཨཔིཙ ཁོ པན མཱནེནཔི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཝཏྠཱུཧི སམོཏི ཨཏྟཱནམནཱུཔནེཡྻ, ཧཱིནོ ན མཉྙེཐ ཝིསེསི ཝཱཔཱིཏི.

ཨཊྛསམཱཔཏྟིཉཱཎེན ཝཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ སམྤཡུཏྟཔཉྙཱཡ ཝཱ. པཉྩཱབྷིཉྙཱཉཱཎེན ཝཱཏི ལོཀིཡཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨབྷིཉྙཱནཾ སམྤཡུཏྟཔཉྙཱཡ ཝཱ. མིཙྪཱཉཱཎེན ཝཱཏི ཝིཔརཱིཏསབྷཱཝེན པཝཏྟཱཡ པཉྙཱཡ ཨམུཏྟེ མུཏྟཾ པསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣེན མིཙྪཱཉཱཎེན ཝཱ.

༣༥. པཉྩམགཱཐཱཡཏྠོ – ཨེཝཉྷི དིཊྛིཾ ཨཀཔྤེནྟོ ཨམཉྙམཱནོ ཙ ཨཏྟཾ པཧཱཡ ཨནུཔཱདིཡཱནོ ཡཾ པུབྦེ གཧིཏཾ, ཏཾ པཧཱཡ པརཾ ཨགྒཎྷནྟོ ཏསྨིམྤི ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཉཱཎེ དུཝིདྷཾ ནིསྶཡཾ ནོ ཀརོཏི, ཨཀརོནྟོ ཙ ས ཝེ ཝིཡཏྟེསུ ནཱནཱདིཊྛིཝསེན བྷིནྣེསུ སཏྟེསུ ན ཝགྒསཱརཱི ཚནྡཱདིཝསེན ཨགཙྪནདྷམྨོ ཧུཏྭཱ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིསུ ཀིཉྩི དིཊྛིཾ ན པཙྩེཏི, ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧཱིཏི ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི བྷུསཾ གཧཎེཧི ས ཝེ ཝིཡཏྟེསཱུཏི སོ པུགྒལོ ནིཙྪིཏེསུ. བྷིནྣེསཱུཏི དྭིདྷཱ བྷིནྣེསུ.

༣༦. ཨིདཱནི ཡོ སོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཝུཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ, ཏསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ‘‘ཡསྶཱུབྷཡནྟེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཡསྶཱུབྷཡནྟེཏི པུབྦེ ཝུཏྟེ ཕསྶཱདིབྷེདེ. པཎིདྷཱིཏི ཏཎྷཱ. བྷཝཱབྷཝཱཡཱཏི པུནཔྤུནབྷཝཱཡ. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི སཀཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདེ ཨིདྷ ཝཱ པརཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདེ པརཏྠ ཝཱ.

ཕསྶོ ཨེཀོ ཨནྟོཏི ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཀོ ཨེཀོ ཀོཊྛཱསོ. ཕསྶསམུདཡོཏི ཝཏྠཱརམྨཎོ. ཡཏོ སམུདེཏི ཨུཔྤཛྫཏི, སོ སམུདཡོ. དུཏིཡོ ཨནྟོཏི དུཏིཡོ ཀོཊྛཱསོ. ཨཏཱིཏནྟི ཨཏི ཨིཏཾ ཨཏཱིཏཾ, ཨཏིཀྐནྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཱགཏནྟི ན ཨཱགཏཾ, ཨནུཔྤནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁཱ ཝེདནཱདཡོ ཝིསབྷཱགཝསེན. ནཱམརཱུཔདུཀཾ ནམནརུཔྤནཝསེན. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱདཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཱཧིརཝསེན. སཀྐཱཡཱདཡོ ཁནྡྷཔཉྩཀཱནཾ པཝཏྟིསམུདཡཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སཀཏྟབྷཱཝོཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝོ. པརཏྟབྷཱཝོཏི པརསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ.

༣༧. དུཏིཡགཱཐཱཡ དིཊྛེ ཝཱཏི དིཊྛསུདྡྷིཡཱ ཝཱ. ཨེས ནཡོ སུཏཱདཱིསུ. སཉྙཱཏི སཉྙཱསམུཊྛཱཔིཀཱ དིཊྛི.

ཨཔརཱམསནྟནྟི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛཱིཧི ན པརཱམསནྟཾ. ཨནབྷིནིཝེསནྟནྟི ཏེཧེཝ ཨནབྷིནིཝིསནྟཾ.

‘‘ཝིནིབདྡྷོ’’ཏི ཝཱཏི མཱནེན ཝིནིབདྡྷོཏི ཝཱ. ‘‘པརཱམཊྛོ’’ཏི ཝཱཏི པརཏོ ནིཙྩསུཁསུབྷཱདཱིཧི པརཱམཊྛོཏི ཝཱ. ཝིཀྑེཔགཏོཏི ཨུདྡྷཙྩཝསེན. ཨནིཊྛངྒཏོཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཝསེན. ཐཱམགཏོཏི ཨནུསཡཝསེན. གཏིཡཱཏི གནྟབྦཝསེན.

༣༨. ཏཏིཡགཱཐཱཡ དྷམྨཱཔི ཏེསཾ ན པཊིཙྪིཏཱསེཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏདྷམྨཱཔི ཏེསཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༥༤) ཨེཝཾ ན པཊིཙྪིཏཱ. པཱརངྒཏོ ན པཙྩེཏི ཏཱདཱིཏི ནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ནཱགཙྪཏི པཉྩཧི ཙ ཨཱཀཱརེཧི ཏཱདཱི ཧོཏཱིཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛཱིཏི ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༡༣༢) ནཡེན ཨེཀེཀསྨིཾ ཁནྡྷེ ཙཏཱུཧི ཙཏཱུཧི ཨཱཀཱརེཧི པཉྩཀྑནྡྷེ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཱ ཝིཛྫམཱནེ ཀཱཡེ དིཊྛི. དསཝཏྠུཀཱ མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (དྷ. ས. ༡༢༢༡) དིཊྛི. ཨནྟགྒཱཧིཀཱདིཊྛཱིཏི ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (མ. ནི. ༣.༢༧) ཨེཀེཀཾ ཨནྟཾ ཨཏྠཱིཏི གཧེཏྭཱ པཝཏྟཱ དིཊྛི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཱིཏི ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱནཾ ཨེཀཱུནཝཱིསཔདཱནཾ སཱདྷཱརཎཾ མཱུལཔདཾ. ཡཱ དིཊྛི, ཏདེཝ དིཊྛིགཏཾ; ཡཱ དིཊྛི, ཏདེཝ དིཊྛིགཧནནྟི སབྦེསཾ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ. ཡཱ ཨཡཱཐཱཝདསྶནཊྛེན དིཊྛི, ཏདེཝ དིཊྛཱིསུ གཏཾ དསྶནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡཱ ཨནྟོགཏཏྟཱཏི དིཊྛིགཏཾ. ཧེཊྛཱཔིསྶ ཨཏྠོ ཝུཏྟོཡེཝ.

དྭིནྣཾ ཨནྟཱནཾ ཨེཀནྟགཏཏྟཱཏིཔི དིཊྛིགཏཾ. ཏཏྠ སསྶཏོཏི ནིཙྩོ. ལོཀོཏི ཨཏྟཱ. ‘‘ཨིདྷ སརཱིརཾཡེཝ ནསྶཏི, ཨཏྟཱ པན ཨིདྷ པརཏྠ ཙ སོཡེཝཱ’’ཏི མཉྙནྟི. སོ ཧི སཱམཉྙེཝ ཨཱལོཀེཏཱིཏི ཀཏྭཱ ལོཀོཏི མཉྙཏི. ཨསསྶཏོཏི ཨནིཙྩོ. ཨཏྟཱ སརཱིརེནེཝ སཧ ནསྶཏཱིཏི མཉྙནྟི. ཨནྟཝཱཏི པརིཏྟེ ཀསིཎེ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ པརིཏྟཀསིཎཱརམྨཎཾ ཙེཏནཾ ‘‘སཔརིཡནྟོ ཨཏྟཱ’’ཏི མཉྙནྟི. ཨནནྟ ཝཱཏི ན ཨནྟཝཱ ཨཔྤམཱཎེ ཀསིཎེ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཨཔྤམཱཎཀསིཎཱརམྨཎཾ ཙེཏནཾ ‘‘ཨཔརིཡནྟོ ཨཏྟཱ’’ཏི མཉྙནྟི. ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརནྟི ཛཱིཝོ ཙ སརཱིརཉྩ ཏཾཡེཝ. ཛཱིཝོཏི ཨཏྟཱ, ལིངྒཝིཔལླཱསེན ནཔུཾསཀཝཙནཾ ཀཏཾ. སརཱིརནྟི རཱསཊྛེན ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརནྟི ཨཉྙོ ཛཱིཝོ ཨཉྙཾ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཁནྡྷཱ ཨིདྷེཝ ཝིནསྶནྟི, སཏྟོ མརཎཏོ པརཾ ཧོཏི ཝིཛྫཏི ན ནསྶཏི, ཏཐཱགཏོཏི ཙེཏཾ སཏྟཱདྷིཝཙནནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཏཐཱགཏོཏི ཨརཧཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨིམེ ན ཧོཏཱིཏི པཀྑེ དོསཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ གཎྷནྟི. ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཁནྡྷཱཔི ཨིདྷེཝ ནསྶནྟི, ཏཐཱགཏོ ཙ མརཎཏོ པརཾ ན ཧོཏི ཨུཙྪིཛྫཏི. ཨིམེ ཧོཏཱིཏི པཀྑེ དོསཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ གཎྷནྟི. ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏཱིཏི ཨིམེ ཨེཀེཀཔཀྑཔརིགྒཧེ དོསཾ དིསྭཱ ཨུབྷཡཔཀྑཾ གཎྷནྟི. ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱིཏི ཨིམེ ཨུབྷཡཔཀྑཔརིགྒཧེ ཨུབྷཡདོསཱཔཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ཨམརཱཝིཀྑེཔཔཀྑཾ གཎྷནྟི.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཊྛཀཐཱནཡོ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༡༣) – ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི ཝཱཏིཨཱདཱིཧི དསཧཱཀཱརེཧི དིཊྛིཔབྷེདོཝ ཝུཏྟོ. ཏཏྠ སསྶཏོ ལོཀོཏི ཙ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ལོཀོཏི གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ལོཀོ ནིཙྩོ དྷུཝོ སབྦཀཱལིཀོ’’ཏི གཎྷནྟསྶ སསྶཏནྟི གཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. ཨསསྶཏོཏི ཏམེཝ ལོཀཾ ‘‘ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏཱི’’ཏི གཎྷནྟསྶ ཨུཙྪེདགྒཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. ཨནྟཝཱཏི པརིཏྟཀསིཎལཱབྷིནོ སུཔྤམཏྟེ ཝཱ སརཱཝམཏྟེ ཝཱ ཀསིཎེ སམཱཔནྣསྶ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ པཝཏྟིཏརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཙ ཀསིཎཔརིཙྪེདནྟེན ‘‘ཨནྟཝཱ’’ཏི ཙ གཎྷནྟསྶ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི གཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. སཱ སསྶཏདིཊྛིཔི ཧོཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཔི. ཝིཔུལཀསིཎལཱབྷིནོ པན ཏསྨིཾ ཀསིཎེ སམཱཔནྣསྶ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ པཝཏྟིཏརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཙ ཀསིཎཔརིཙྪེདནྟེན ཙ ‘‘ཨནནྟོ’’ཏི གཎྷནྟསྶ ‘‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི གཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. སཱ སསྶཏདིཊྛི ཧོཏི, ཨུཙྪེདདིཊྛིཔི. ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརནྟི བྷེདནདྷམྨསྶ སརཱིརསྶེཝ ‘‘ཛཱིཝ’’ནྟི གཧིཏཏྟཱ ‘‘སརཱིརེ ཨུཙྪིཛྫམཱནེ ཛཱིཝམྤི ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཨུཙྪེདགྒཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. དུཏིཡཔདེན སརཱིརཏོ ཨཉྙསྶ ཛཱིཝསྶ གཧིཏཏྟཱ ‘‘སརཱིརེ ཙ ཨུཙྪིཛྫམཱནེཔི ཛཱིཝཾ ན ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི སསྶཏགཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. ཧོཏི ཏཐཱགཏོཏིཨཱདཱིསུ ‘‘སཏྟོ ཏཐཱགཏོ ནཱམ, སོ པརཾ མརཎཱ ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ པཋམཱ སསྶཏདིཊྛི. ‘‘ན ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ དུཏིཡཱ ཨུཙྪེདདིཊྛི. ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ ཏཏིཡཱ ཨེཀཙྩསསྶཏདིཊྛི. ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ ཙཏུཏྠཱ ཨམརཱཝིཀྑེཔདིཊྛཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ དསཝིདྷཱ དིཊྛི. ཡཐཱཡོགཾ བྷཝདིཊྛི ཙ ཝིབྷཝདིཊྛི ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཧོཏི. ཏཱསུ ཨེཀཱཔི ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ན པཊིཙྪིཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཡེ ཀིལེསཱཏི ཡེ ཀིལེསཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ. ན པུནེཏཱིཏི ན པུན ཨེཏི. ན པཙྩེཏཱིཏི པུན ནིབྦཏྟེཏྭཱ ན པཊིཨེཏི, ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི པཙྩབྷཝེ ནཱགཙྪཏི. པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཏཱདཱིཏི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཀོཊྛཱསེཧི ཝཱ སདིསོ. ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱིཏི ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཙ ཨནིཊྛཱརམྨཎེ ཙ ཨནུནཡཔཊིགྷཾ མུཉྩིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ དྭཱིསུ སདིསོ. ཙཏྟཱཝཱིཏི ཀིལེསེ ཙཛིཏཝཱ. ཏིཎྞཱཝཱིཏི སཾསཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏཝཱ. མུཏྟཱཝཱིཏི རཱགཱདིཏོ མུཏྟཝཱ. ཏཾནིདྡེསཱ ཏཱདཱིཏི ཏེན ཏེན སཱིལསདྡྷཱདིནཱ ནིདྡིསིཏྭཱ ནིདྡིསིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཏོ སདིསོ.

ཏཾ པཉྩཝིདྷཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེཏུཀཱམོ ‘‘ཀཐཾ ཨརཧཱ ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ལཱབྷེཔཱིཏི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷེཔི. ཨལཱབྷེཔཱིཏི ཏེསཾ ཨལཱབྷེཔི. ཡསེཔཱིཏི པརིཝཱརེཔི. ཨཡསེཔཱིཏི པརིཝཱརཝིཔཏྟིཡཱཔི. པསཾསཱཡཔཱིཏི ཝཎྞབྷཎནཱཡཔི. ནིནྡཱཡཔཱིཏི གརཧཱཡཔི. སུཁེཔཱིཏི ཀཱཡིཀསུཁེཔི. དུཀྑེཔཱིཏི ཀཱཡིཀདུཀྑེཔི. ཨེཀཉྩེ བཱཧཾ གནྡྷེན ལིམྤེཡྻུནྟི སཙེ ཨེཀཾ བཱཧཾ ཙཏུཛཱཏིཡགནྡྷེན ལེཔཾ ཨུཔརཱུཔརི དདེཡྻུཾ. ཝཱསིཡཱ ཏཙྪེཡྻུནྟི ཡདི ཨེཀཾ བཱཧཾ ཝཌྜྷཀཱི ཝཱསིཡཱ ཏཙྪེཏྭཱ ཏཙྪེཏྭཱ ཏནུཾ ཀརེཡྻུཾ. ཨམུསྨིཾ ནཏྠི རཱགོཏི ཨམུསྨིཾ གནྡྷལེཔནེ སིནེཧོ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཨམུསྨིཾ ནཏྠི པཊིགྷནྟི ཨམུསྨིཾ ཝཱསིཡཱ ཏཙྪནེ པཊིཧནནསངྑཱཏཾ པཊིགྷཾ ཀོཔཾ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཨནུནཡཔཊིགྷཝིཔྤཧཱིནོཏི སིནེཧཉྩ ཀོཔཉྩ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨུགྒྷཱཏིནིགྷཱཏིཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཨནུནཡཝསེན ཨནུགྒཧཉྩ པཊིགྷཝསེན ནིགྒཧཉྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨནུརོདྷཝིརོདྷསམཏིཀྐནྟོཏི ཨནུནཡཉྩ པཊིགྷཉྩ སམྨཱ ཨཏིཀྐནྟོ.

སཱིལེ སཏཱིཏི སཱིལེ སཾཝིཛྫམཱནེ. སཱིལཝཱཏི སཱིལསམྤནྣོ. ཏེན ནིདྡེསཾ ཀཐནཾ ལབྷཏཱིཏི ཏཱདཱི. སདྡྷཱཡ སཏི སདྡྷོཏི ཨེཝམཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

པརམཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཛརཱསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༣༩. ཚཊྛེ ཛརཱསུཏྟེ ཨཔྤཾ ཝཏ ཛཱིཝིཏཾ ཨིདནྟི ཨིདཾ ཝཏ མནུསྶཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨཔྤཀཾ པརིཏྟཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡ སརསཔརིཏྟཏཱཡཱཏི གུཧཊྛཀསུཏྟེཔི ཝུཏྟནཡམེཏཾ. ཨོརཾ ཝསྶསཏཱཔི མིཡྻཏཱིཏི ཝསྶསཏཱ ཨོརཾ ཀལལཱདིཀཱལེཔི མིཡྻཏི. ཨཏིཙྩཱཏི ཝསྶསཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཛརསཱཔི མིཡྻཏཱིཏི ཛརཱཡ མིཡྻཏི. ཨིཏོ པརཾ གུཧཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ.

ཨཔྤནྟི མནྡཾ. གམནཱིཡོ སམྤརཱཡོཏི པརལོཀོ གནྟབྦོ. ཀལལཀཱལེཔཱིཏི ཨེཏྠ ཀལལཀཱལཾ ནཱམ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཏཱིཧི ཛཱཏིཨུཎྞཾསཱུཧི ཀཏསུཏྟགྒེ ཋིཏཏེལབིནྡུཔྤམཱཎཾ ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཀལལཾ ཧོཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏིལཏེལསྶ ཡཐཱ བིནྡུ, སཔྤིམཎྜོ ཨནཱཝིལོ;

ཨེཝཾ ཝཎྞཔྤཊིབྷཱགཾ, ཀལལཾ སམྤཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༦ པཀིཎྞཀཀཐཱ);

ཏསྨིཾ ཀལལཀཱལེཔི. ཙཝཏཱིཏི ཛཱིཝིཏཾ གལ༹ཏི. མརཏཱིཏི ཛཱིཝིཏཝིཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨནྟརདྷཱཡཏཱིཏི ཨདསྶནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཝིཔྤལུཛྫཏཱིཏི ཚིཛྫཏི. ‘‘ཨཎྜཛཡོནིཡཱ ཙཝཏི. ཛལཱབུཛཡོནིཡཱ མརཏི. སཾསེདཛཡོནིཡཱ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཨོཔཔཱཏིཀཡོནིཡཱ ཝིཔྤལུཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨབྦུདཀཱལེཔཱིཏི ཨབྦུདཾ ནཱམ ཀལལཏོ སཏྟཱཧཙྩཡེན མཾསདྷོཝནཨུདཀཝཎྞཾ ཧོཏི, ཀལལནྟི ནཱམཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཏྟཱཧཾ ཀལལཾ ཧོཏི, པརིཔཀྐཾ སམཱུཧཏཾ;

ཝིཝཊྚམཱནཾ ཏབྦྷཱཝཾ, ཨབྦུདཾ ནཱམ ཛཱཡཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཏསྨིཾ ཨབྦུདཀཱལེཔི. པེསིཀཱལེཔཱིཏི ཏསྨཱཔི ཨབྦུདཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཝིལཱིནཏིཔུསདིསཱ པེསི ནཱམ སཉྫཱཡཏི. སཱ མརིཙཕཱཎིཏེན དཱིཔེཏབྦཱ. གཱམདཱརིཀཱ ཧི སུཔཀྐཱནི མརིཙཱནི གཧེཏྭཱ སཱཊཀནྟེ བྷཎྜིཀཾ ཀཏྭཱ པཱིལེ༹ཏྭཱ མཎྜཾ ཨཱདཱཡ ཀཔཱལེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཏཔེ ཋཔེནྟི, ཏཾ སུཀྑམཱནཾ སབྦབྷཱགེཧི མུཙྩཏི. ཨེཝརཱུཔཱ པེསི ཧོཏི, ཨབྦུདནྟི ནཱམཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཏྟཱཧཾ ཨབྦུདཾ ཧོཏི, པརིཔཀྐཾ སམཱུཧཏཾ;

ཝིཝཊྚམཱནཾ ཏབྦྷཱཝཾ, པེསི ནཱམ པཛཱཡཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཏསྨིཾ པེསིཀཱལེཔི. གྷནཀཱལེཔཱིཏི ཏཏོཔི པེསིཏོ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཀུཀྐུཊཎྜསཎྛཱནོ གྷནོ ནཱམ མཾསཔིཎྜོ ནིབྦཏྟཏི, པེསཱིཏི ནཱམཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཏྟཱཧཾ པེསི བྷཝཏི, པརིཔཀྐཾ སམཱུཧཏཾ;

ཝིཝཊྚམཱནཾ ཏབྦྷཱཝཾ, གྷནོཏི ནཱམ ཛཱཡཏི.

‘‘ཡཐཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཾ, སམནྟཱ པརིམཎྜལཾ;

ཨེཝཾ གྷནསྶ སཎྛཱནཾ, ནིབྦཏྟཾ ཀམྨཔཙྩཡཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཏསྨིཾ གྷནཀཱལེཔི. པསཱཁཀཱལེཔཱིཏི པཉྩམེ སཏྟཱཧེ དྭིནྣཾ དྭིནྣཾ ཧཏྠཔཱདཱནཾ སཱིསསྶ ཙཏྠཱཡ པཉྩ པཱིལ༹ཀཱ ཛཱཡནྟི, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཉྩམེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱཧེ པཉྩ པཱིལ༹ཀཱ སཎྛཧནྟི ཀམྨཏོ’’ཏི. ཏསྨིཾ པསཱཁཀཱལེཔི. ཏཏོ པརཾ ཚཊྛསཏྟམཱདཱིནི སཏྟཱཧཱནི ཨཏིཀྐམྨ དེསནཾ སངྑིཔིཏྭཱ དྭཱཙཏྟཱལཱིསསཏྟཱཧེ པརིཎཏཀཱལེ ཀེསལོམནཁཱདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ. ཏསྶ ཙ ནཱབྷིཏོ ཨུཊྛིཏོ ནཱལོ༹ མཱཏུ ཨུདརཔཊལེན ཨེཀཱབདྡྷོ ཧོཏི, སོ ཨུཔྤལདཎྜཀོ ཝིཡ ཚིདྡོ, ཏེན ཨཱཧཱརརསོ སཾསརིཏྭཱ ཨཱཧཱརསམུཊྛཱནརཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཨེཝཾ སོ དསམཱསེ ཡཱཔེཏི, ཏཾ སབྦཾ ཨཝཏྭཱ ‘‘སཱུཏིགྷརེ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཀེསཱ ལོམཱ ནཁཱནི ཙ’’;

‘‘ཡཉྩསྶ བྷུཉྫཏཱི མཱཏཱ, ཨནྣཾ པཱནཉྩ བྷོཛནཾ;

ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, མཱཏུཀུཙྪིགཏོ ནརོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣༥; ཀཐཱ. ༦༩༢);

ཏཏྠ སཱུཏིགྷརེཏི སཱུཏིཀགྷརེ, ཝིཛཱཡནགྷརེཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཱུཏིཀཱགྷརེ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སཱུཏིཀཱཡཱཏི པདཙྪེདོ. ཨདྡྷམཱསིཀོཔཱིཏི ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨདྡྷམཱསོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨདྡྷམཱསིཀོ. དྭེམཱསིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀཾ སཾཝཙྪརཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སཾཝཙྪརིཀོ. ཨུཔརི དྭེཝསྶིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡདཱ ཛིཎྞོ ཧོཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཛརཱཛིཎྞོ བྷཝཏི ཛཛྫརཱིབྷཱུཏོ. ཝུདྡྷོཏི ཝཡོཝུདྡྷོ. མཧལླཀོཏི ཛཱཏིམཧལླཀོ. ཨདྡྷགཏོཏི ཏཡོ ཨདྡྷེ ཨཏིཀྐནྟོ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཏིཡཾ ཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཁཎྜདནྟོཏི ཨནྟརནྟརཱ པཏིཏཱ དནྟཱ ཕཱལིཏཱ ཙ ཛརཱནུབྷཱཝེན ཁཎྜཱ དནྟཱ ཛཱཏཱ ཨསྶཱཏི ཁཎྜདནྟོ. པལིཏཀེསོཏི པཎྜརཀེསོ. ཝིལཱུནནྟི ལུཉྩིཏྭཱ གཧིཏཀེསཱ ཝིཡ ཁལླཱཊསཱིསོ. ཁལིཏསིརོཏི མཧཱཁལླཱཊསཱིསོ. ཝལིནནྟི སཉྫཱཏཝལི. ཏིལཀཱཧཏགཏྟོཏི སེཏཏིལཀཀཱལ༹ཏིལཀེཧི ཝིཀིཎྞསརཱིརོ. བྷོགྒོཏི བྷགྒོ, ཨིམིནཱཔིསྶ ཝངྐབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. དཎྜཔརཱཡཎོཏི དཎྜཔཊིསྶརཎོ དཎྜདུཏིཡོ. སོ ཛརཱཡཔཱིཏི སོ པུགྒལོ ཛརཱཡཔི ཨབྷིབྷཱུཏོ མརཏི. ནཏྠི མརཎམྷཱ མོཀྑོཏི མརཎཏོ མུཉྩནུཔཱཡོ ནཏྠི ནུཔལབྦྷཏི.

ཕལཱནམིཝ པཀྐཱནཾ, པཱཏོ པཏནཏོ བྷཡནྟི པརིཔཱཀགཏཱནཾ སིཐིལཝཎྚཱནཾ པནསཕལཱདིཔཀྐཱནཾ པཙྩཱུསཀཱལེ ཨཝསྶཾ པཏིསྶནྟཱིཏི ཕལསཱམིཀཱནཾ བྷཱཡམཱནཱནཾ ཝིཡ. ཨེཝཾ ཛཱཏཱན མཙྩཱནཾ, ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡནྟི ཨེཝམེཝ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཏྟཱནཾ མཙྩུསངྑཱཏམརཎཏོ སཏཏཾ ཀཱལཾ བྷཡཾ.

ཡཐཱཔི ཀུམྦྷཀཱརསྶཱཏི ཡཐཱ ནཱམ མཏྟིཀཱབྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ. ཀཏཾ མཏྟིཀབྷཱཛནནྟི (སུ. ནི. ༥༨༢) ཏེན ནིཊྛཱཔིཏབྷཱཛནཾ. སབྦཾ བྷེདནཔརིཡནྟནྟི པཀྐཱཔཀྐཾ སབྦཾ བྷེདནཾ བྷིཛྫཔརིཡནྟཾ ཨཝསཱནཾ ཨསྶཱཏི བྷེདནཔརིཡནྟཾ. ཨེཝཾ མཙྩཱན ཛཱིཝིཏནྟི ཨེཝམེཝ སཏྟཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརཾ.

དཧརཱ ཙ མཧནྟཱ ཙཱཏི ཏརུཎཱ ཙ མཧལླཀཱ ཙ. ཡེ བཱལཱ ཡེ ཙ པཎྜིཏཱཏི ཡེ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཡཏྟཱ ཛཱིཝིཏཱ བཱལཱ ཡེ ཙ པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱདཡོ. སབྦེ མཙྩུཝསཾ ཡནྟཱིཏི ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ དཧརཱདཡོ སབྦེ མཙྩུནོ ཨིསྶརིཡཾ ཨུཔགཙྪནྟི.

ཏེསཾ མཙྩུཔརེཏཱནནྟི ཨེཏེསཾ མཙྩུནཱ པརིཝཱརིཏཱནཾ. གཙྪཏཾ པརལོཀཏོཏི ཨིཏོ མནུསྶལོཀཏོ པརལོཀཾ གཙྪནྟཱནཾ. ན པིཏཱ ཏཱཡཏེ པུཏྟནྟི པིཏཱ པུཏྟཾ ན རཀྑཏི. ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེཏི མཱཏཱཔིཏིཔཀྑིཀཱ ཉཱཏཱི ཝཱ ཏེཡེཝ ཉཱཏཀེ རཀྑིཏུཾ ན སཀྐོནྟི.

པེཀྑཏཉྙེཝ ཉཱཏཱིནནྟི ཝུཏྟཝིདྷཱནཾཡེཝ ཉཱཏཱིནཾ པེཀྑནྟཱནཾཡེཝ ཨོལོཀེནྟཱནཾཡེཝ. པསྶ ལཱལཔྤཏཾ པུཐཱུཏི པསྶཱཏི ཨཱལཔནཾ. ལཱལཔནྟཱནཾ ཝིལཔནྟཱནཾ པུཐཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ. ཨེཀམེཀོཝ མཙྩཱནཾ, གོཝཛ྄ཛྷོ ཝིཡ ནིཡྻཏཱིཏི སཏྟཱནཾ ཨེཀམེཀོ ཝདྷཱཡ ནིཡྻམཱནགོཎོ ཝིཡ མརཎཱཡ ནིཡྻཏི པཱཔུཎཱིཡཏི. ཨེཝམབྦྷཱཧཏོ ལོཀོཏི ཨེཝམེཝ སཏྟལོཀོ བྷུསཾ ཨཱཧཏོ. མཙྩུནཱ ཙ ཛརཱཡ ཙཱཏི མརཎེན ཙ ཛརཱཡ ཙ ཨབྷིབྷཱུཏོ.

༤༠. མམཱཡིཏེཏི མམཱཡིཏཝཏྠུཀཱརཎཱ. ཝིནཱབྷཱཝཾ སནྟམེཝིདནྟི སནྟཾ ཝིཛྫམཱནཾ ཝིནཱབྷཱཝམེཝ ཨིདཾ, ན སཀྐཱ ཨཝིནཱབྷཱཝེན བྷཝིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སོཙནྟཱིཏི ཙིཏྟེན སོཙནཾ ཀརོནྟི. ཀིལམནྟཱིཏི ཀཱཡེན ཀིལམཐཾ པཱཔུཎནྟི. པརིདེཝནྟཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཾ ཝཱཙཱཝིལཱཔཾ བྷཎནྟི. ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡནྟཱིཏི ཨུརཾ ཏཱལེ༹ཏྭཱ ཏཱལེ༹ཏྭཱ ཀནྡནྟི. སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི སམྨོཧབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟི.

ཨནིཙྩོཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན. སངྑཏོཏི པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏོ. པཊིཙྩསམུཔྤནྣོཏི པཙྩཡསཱམགྒིཾ པཊིཙྩ ན པཙྩཀྑཱཡ སཧ སམྨཱ ཙ ཨུཔྤནྣོ. ཁཡདྷམྨོཏི ཁཡཾ གམནསབྷཱཝོ. ཝཡདྷམྨོཏི ཝཡཾ གམནསབྷཱཝོ, བྷངྒཝསེན བྷངྒགམནསབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཝིརཱགདྷམྨོཏི ཝིརཛྫནསབྷཱཝོ. ནིརོདྷདྷམྨོཏི ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝོ. ཡྭཱཡཾ པརིགྒཧོཏི ཡོ ཨཡཾ པརིགྒཧོ. ‘‘ཡཱཡ པརིགྒཧོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝ པདཙྪེདོ. ནིཙྩོཏི སཏཏཀཱལིཀོ. དྷུཝོཏི ཐིརོ. སསྶཏོཏི ཨཙཝནོ. ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨོཏི པཀཏིཨཛཧནསབྷཱཝོ. སསྶཏི སམཾ ཏཐེཝ ཋསྶཏཱིཏི ཙནྡསཱུརིཡསིནེརུམཧཱསམུདྡཔཐཝཱིཔབྦཏཱདཡོ ཝིཡ ཏིཊྛེཡྻ.

ནཱནཱབྷཱཝོཏི ཛཱཏིཡཱ ནཱནཱབྷཱཝོ. ཝིནཱབྷཱཝོཏི མརཎེན ཝིཡོགབྷཱཝོ. ཨཉྙཐཱབྷཱཝོཏི སབྦྷཱཝཏོ ཨཉྙཐཱབྷཱཝོ. པུརིམཱནཾ པུརིམཱནཾ ཁནྡྷཱནནྟི ཨནནྟརེ པུརེ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ. ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝེན. པཙྪིམཱ པཙྪིམཱ ཁནྡྷཱདཡོ པཝཏྟནྟི ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

སབྦཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷནྟི སཀལཾ གིཧིབྷཱཝཛཊཾ. ཉཱཏིམིཏྟཱམཙྩཔལིབོདྷནྟི མཱཏཱཔིཏུཔཀྑིཀཱ ཉཱཏཱི, མིཏྟཱ སཧཱཡཱ, ཨམཙྩཱ བྷཙྩཱ. སནྣིདྷིཔལིབོདྷནྟི ནིདྷཱནཛཊཾ ཚིནྡིཏྭཱ. ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱཏི ཀེསེ ཙ མསྶཱུནི ཙ ཨོརོཔཡིཏྭཱ. ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནཱིཏི ཀསཱཡརསཔཱིཏཱནི ཝཏྠཱནི.

༤༡. མཱམཀོཏི མམ ཨུཔཱསཀོ བྷིཀྑུ ཝཱཏི སངྑཾ གཏོ, བུདྡྷཱདཱིནི ཝཱ ཝཏྠཱུནི མམཱཡམཱནོ.

ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནནྟི ཨནེཀེསཾ སཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎནིདྡེསོ. ‘‘ཡཉྙདཏྟསྶ མརཎཾ, སོམདཏྟསྶ མརཎ’’ནྟི ཨེཝཉྷི དིཝསམྤི ཀཐིཡམཱནེ ནེཝ སཏྟཱ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪནྟི, ན སབྦཾ ཨཔརཏྟདཱིཔནཾ སིཛ྄ཛྷཏི. ཨིམེཧི པན དྭཱིཧི པདེཧི ན ཀོཙི སཏྟོ ཨཔརིཡཱདིནྣོ ཧོཏི, ན ཀིཉྩི ཨཔརཏྟཱདཱིཔནཾ ན སིཛ྄ཛྷཏི. ཏམྷཱ ཏམྷཱཏི ཨཡཾ གཏིཝསེན ཨནེཀེསཾ ནིཀཱཡཱནཾ སཱདྷཱརཎནིདྡེསོ. སཏྟནིཀཱཡཱཏི སཏྟཱནཾ ནིཀཱཡཱ, སཏྟགྷཊཱ སཏྟསམཱུཧཱཏི ཨཏྠོ. ཙུཏཱིཏི ཙཝནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཱཡ ཙུཏིཡཱ སཱམཉྙཝཙནམེཏཾ. ཙཝནཏཱཏི བྷཱཝཝཙནེན ལཀྑཎནིདསྶནཾ. བྷེདོཏི ཙུཏིཁནྡྷཱནཾ བྷངྒུཔྤཏྟིཔརིདཱིཔནཾ. ཨནྟརདྷཱནནྟི གྷཊསྶ ཝིཡ བྷིནྣསྶ བྷིནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཡེན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཋཱནཱབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. མཙྩུམརཎནྟི མཙྩུསངྑཱཏཾ མརཎཾ, ན ཁཎིཀམརཎཾ. ཀཱལོ ནཱམ ཨནྟཀོ, ཏསྶ ཀིརིཡཱཏི ཀཱལཾཀིརིཡཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སམྨུཏིམརཎཾ དཱིཔིཏཾ. ཨིདཱནི པརམཏྠེན དཱིཔེཏུཾ ‘‘ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པརམཏྠེན ཧི ཁནྡྷཱཡེཝ བྷིཛྫནྟི, ན སཏྟོ ནཱམ ཀོཙི མརཏི. ཁནྡྷེསུ པན བྷིཛྫམཱནེསུ སཏྟོ མརཏི, བྷིནྣེསུ ‘‘མཏོ’’ཏི ཝོཧཱརོ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཙཏུཝོཀཱརཔཉྩཝོཀཱརཝསེན ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, ཨེཀཝོཀཱརཝསེན ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ. ཙཏུཝོཀཱརཝསེན ཝཱ ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, སེསདྭཡཝསེན ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཀཱམརཱུཔབྷཝདྭཡེཔི རཱུཔཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཀལེ༹ཝརསྶ སབྦྷཱཝཏོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིསུ ཁནྡྷཱ བྷིཛྫནྟེཝ, ན ཀིཉྩི ནིཀྑིཔནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, མནུསྶཱདཱིསུ ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ. ཨེཏྠ ཙ ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔཀརཎཏོ མརཎཾ ‘‘ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶུཔཙྪེདོཏི ཨིམིནཱ ཨིནྡྲིཡབདྡྷསྶེཝ མརཎཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨནིནྡྲིཡབདྡྷསྶ མརཎཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ‘‘སསྶཾ མཏཾ, རུཀྑོ མཏོ’’ཏི ཨིདཾ པན ཝོཧཱརམཏྟམེཝ. ཨཏྠཏོ པན ཨེཝརཱུཔཱནི ཝཙནཱནི སསྶཱདཱིནཾ ཁཡཝཡབྷཱཝམེཝ དཱིཔེནྟི. རཱུཔགཏནྟི རཱུཔམེཝ རཱུཔགཏཾ. ཝེདནཱགཏནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ པུབྦེཝ མཙྩནྟི མཙྩཾ ཝཱ བྷོགཱ པུབྦེཝ པཋམཏརཉྙེཝ ཝིཛཧནྟི. མཙྩོ ཝཱ ཏེ བྷོགེ པུབྦཏརཾ ཛཧཏི. ཀཱམཀཱམཱིཏི ཙོརརཱཛཱནཾ ཨཱལཔཏི. ཨམྦྷོ ཀཱམེ ཀཱམཡམཱན ཀཱམཀཱམི བྷོགིནོ ནཱམ ལོཀེ ཨསསྶཏཱ, བྷོགེསུ ཝཱ ནཊྛེསུ ཛཱིཝམཱནཱ ཙ ཨབྷོགིནོ ཧོནྟི. བྷོགེ ཝཱ པཧཱཡ སཡཾ ནསྶནྟི, ཏསྨཱ ཨཧཾ མཧཱཛནསྶ སོཀཀཱལེཔི ན སོཙཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིདིཏཱ མཡཱ སཏྟུཀ ལོཀདྷམྨཱཏི ཙོརརཱཛཱནཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨམྦྷོ སཏྟུཀ མཡཱ ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ཡསོ ཨཡསོཏིཨཱདཡོ ལོཀདྷམྨཱ ཝིདིཏཱ. ཡཐེཝ ཧི ཙནྡོ ཨུདེཏི ཙ པཱུརཏི ཙ པུན ཙ ཁཱིཡཏི, ཡཐཱ ཙ སཱུརིཡོ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེནྟོ མཧནྟཾ ལོཀཔྤདེསཾ ཏཔིཏྭཱན པུན སཱཡཾ ཨཏྠཾ པལེཏི ཨཏྠཾ གཙྪཏི ན དིསྶཏི, ཨེཝམེཝ བྷོགཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ ཝིནསྶནྟི ཙ, ཏཏྠ ཀིཾ སོཀེན, ཏསྨཱ ན སོཙཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཎྷཱམཉྙནཱཡ མཉྙཏཱིཏི ཏཎྷཱཡ ཛནིཏམཱནམཉྙནཱཡ མཉྙཏི. མཱནཾ ཀརོཏི དིཊྛིམཉྙནཱཡཱཏི དིཊྛིཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱཡ མཉྙནཱཡ. མཱནམཉྙནཱཡཱཏི སཧཛཱཏམཱནམཉྙནཱཡ. ཀིལེསམཉྙནཱཡཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨུཔཏཱཔནཊྛེན ཀིལེསམཉྙནཱཡ མཉྙཏི.

ཀུཧཱཏི ཝིམྷཱཔཀཱ. ཐདྡྷཱཏི ཁཱཎུ ཝིཡ ཐདྡྷཱ. ལཔཱཏི པཙྩཡནིམིཏྟེན ལཔནཀཱ.

༤༢. སངྒཏནྟི སམཱགཏཾ, དིཊྛཾ ཕུཊྛཾ ཝཱ. པིཡཱཡིཏནྟི པིཡཀཏཾ.

སངྒཏནྟི སམྨུཁཱིབྷཱུཏཾ. སམཱགཏནྟི སམཱིཔཾ ཨཱགཏཾ. སམཱཧིཏནྟི ཨེཀཱིབྷཱུཏཾ. སནྣིཔཏིཏནྟི པིཎྜིཏཾ. སུཔིནགཏོཏི སུཔིནཾ པཝིཊྛོ. སེནཱབྱཱུཧཾ པསྶཏཱིཏི སེནཱསནྣིཝེསཾ དཀྑཏི. ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀནྟི པུཔྥཱརཱམཱདཱིནཾ རམཎཱིཡབྷཱཝཾ. ཝནརཱམཎེཡྻཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པེཏནྟི ཨིཏོ པརལོཀཾ གཏཾ. ཀཱལངྐཏནྟི མཏཾ.

༤༣. ནཱམཾཡེཝཱཝསིསྶཏི, ཨཀྑེཡྻནྟི སབྦཾ རཱུཔཱདིདྷམྨཛཱཏཾ པཧཱིཡཏི, ནཱམམཏྟམེཝ ཏུ ཨཝསིསྶཏི ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཀྑཱཏུཾ ཀཐེཏུཾ.

ཡེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱབྷིསམྦྷཱུཏཱཏི ཡེ སཡཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན ཨབྷིསམྦྷཱུཏཱ རཱསིཀཏཱ དིཊྛཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱ རཱུཔཱ. སོཏཝིཉྙཱཎཱབྷིསམྦྷཱུཏཱཏི པརཏོགྷོསེན སོཏཝིཉྙཱཎེན རཱསིཀཏཱ སུཏཱ དྭིསམུཊྛཱནིཀཱ སདྡཱ.

༤༤. མུནཡོཏི ཁཱིཎཱསཝམུནཡོ. ཁེམདསྶིནོཏི ནིབྦཱནདསྶིནོ.

སོཀོ<