📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

མཧཱནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཨཝིཛྫཱལངྒིཾ གྷཱཏེནྟོ, ནནྡིརཱགཉྩ མཱུལཏོ;

བྷཱཝེནྟཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, ཕུསི ཡོ ཨམཏཾ པདཾ.

པཱཔུཎིཏྭཱ ཛིནོ བོདྷིཾ, མིགདཱཡཾ ཝིགཱཧིཡ;

དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ, ཐེརཾ ཀོཎྜཉྙམཱདིཏོ.

ཨཊྛཱརསནྣཾ ཀོཊཱིནཾ, བོདྷེསི ཏཱཔསོ ཏཧིཾ;

ཝནྡེཧཾ སིརསཱ ཏཉྩ, སབྦསཏྟཱནམུཏྟམཾ.

ཏཐཱ དྷམྨུཏྟམཉྩེཝ, སངྒྷཉྩཱཔི ཨནུཏྟརཾ;

སཾཁིཏྟེན ཧི ཡོ ཝུཏྟཾ, དྷམྨཙཀྐཾ ཝིབྷཱགསོ.

སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོ, སཏྠུཀཔྤོ ཛིནཏྲཛོ;

དྷམྨཙཀྐཾ ཝིབྷཱཛེཏྭཱ, མཧཱནིདྡེསམབྲཝི;

པཱཋོ ཝིསིཊྛོ ནིདྡེསོ, ཏཾནཱམཝིསེསིཏོ ཙ.

ཏཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཛིནརཱཛཔུཏྟཾ, ཐེརཾ ཐིརཱནེཀགུཎཱདྷིཝཱསཾ;

པཉྙཱཔབྷཱཝུགྒཏཙཱརུཀིཏྟིཾ, སུནཱིཙཝུཏྟིཉྩ ཨཐོ ནམིཏྭཱ.

ཁམཱདཡཱདིཡུཏྟེན, ཡུཏྟམུཏྟཱདིཝཱདིནཱ;

བཧུསྶུཏེན ཐེརེན, དེཝེན ཨབྷིཡཱཙིཏོ.

མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ, སཛ྄ཛྷཱཡམྷི པཏིཊྛིཏོ;

གཧེཏབྦཾ གཧེཏྭཱན, པོརཱཎེསུ ཝིནིཙྪཡཾ.

ཨཝོཀྐམེནྟོ སམཡཾ སཀཉྩ, ཨནཱམསནྟོ སམཡཾ པརཉྩ;

པུབྦོཔདེསཊྛཀཐཱནཡཉྩ, ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨུཔསཾཧརནྟོ.

ཉཱཎཔྤབྷེདཱཝཧནསྶ ཏསྶ, ཡོགཱིཧི ནེཀེཧི ནིསེཝིཏསྶ;

ཨཏྠཾ ཨཔུབྦཾ ཨནུཝཎྞཡནྟོ, སུཏྟཉྩ ཡུཏྟིཉྩ ཨནུཀྐམེནྟོ.

ཨཱརབྷིསྶཾ སམཱསེན, མཧཱནིདྡེསཝཎྞནཾ;

སདྡྷམྨབཧུམཱནེན, ནཱཏྟུཀྐཾསནཀམྱཏཱ.

ཝཀྑཱམཧཾ ཨཊྛཀཐཾ ཛནསྶ, ཧིཏཱཡ སདྡྷམྨཙིརཊྛིཏཏྠཾ;

སཀྐཙྩ སདྡྷམྨཔཛོཏིཀཾ ཏཾ, སུཎཱཐ དྷཱརེཐ ཙ སཱདྷུ སནྟོཏི.

ཏཏྠ ‘‘པཱཋོ ཝིསིཊྛོ ནིདྡེསོ, ཏཾནཱམཝིསེསིཏོ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ དུཝིདྷོ པཱཋོ – བྱཉྫནཔཱཋོ, ཨཏྠཔཱཋོ ཙ. ཏེསུ བྱཉྫནཔཱཋོ ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཨཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསཝསེན ཚབྦིདྷོ. ཨཏྠཔཱཋོ སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཝསེན ཚབྦིདྷོ. ཏཏྠ ཏཱིསུ དྭཱརེསུ པརིསུདྡྷཔཡོགབྷཱཝེན ཝིསུདྡྷཀརུཎཱནཾ ཙིཏྟེན པཝཏྟིཏདེསནཱ ཝཱཙཱཧི ཨཀཐིཏཏྟཱ ཨདེསིཏཏྟཱ ཨཀྑརམིཏི སཉྙིཏཱ, ཏཾ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱནཾ མནསཱ པུཙྪིཏཔཉྷཱནཾ ཝསེན བྷགཝཏཱ རཏནགྷརེ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྨསིཏཔཊྛཱནམཧཱཔཀརཎཝསེན ཙ ཨཀྑརཾ ནཱམཱཏི གཧེཏབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ ཨཔརིཔུཎྞཾ པདཾ ཨཀྑརམིཏི གཧེཏབྦཾ ‘‘སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པེ. ཝ. ༨༠༢; ཛཱ. ༡.༤.༥༤; ནེཏྟི. ༡༢༠) ཝིཡ. ཨེཏྠ ཧི སཀཱར ནཀཱར སོཀཱརཱདཱིནི ཨཀྑརམིཏི, ཨེཀཀྑརཾ ཝཱ པདཾ ཨཀྑརམིཏི ཨེཀེ. ‘‘ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ པོནོབྷཝིཀཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༤; ཝིབྷ. ༢༠༣; མ. ནི. ༣.༣༧༤; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཝིབྷཏྱནྟཾ ཨཏྠཛོཏཀཾ ཨཀྑརཔིཎྜཾ པདཾ. ‘‘ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༠༩; སུ. ནི. ༨༧༨; མཧཱནི. ༡༠༧; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༦; ནེཏྟི. ༤༥) བཧུཨཀྑརེཧི ཡུཏྟཾ པདཾ ནཱམ. སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཾ པདཾ ཝིབྷཱཝེཏི. པདེན ཨབྷིཧིཏཾ བྱཉྫཡཏི བྱཏྟཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏཱིཏི བྱཉྫནཾ, ཝཱཀྱམེཝ. ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ’’ཏི སངྑེཔེན ཀཐིཏམཏྠཾ. ‘‘ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི. ཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༤༣༡; སཾ. ནི. ༥.༨༡༣; དཱི. ནི. ༣.༣༠༦; ཨ. ནི. ༤.༢༧༦) པཱཀཊཀརཎབྷཱཝེན བྱཉྫནཾ ནཱམ. བྱཉྫནཝིབྷཱགཔཀཱསོ ཨཱཀཱརོ. ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཚནྡོ? ཡོ ཚནྡོ ཚནྡིཀཏཱ ཀཏྟུཀམྱཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༤༣༣) ཀཐིཏབྱཉྫནཾ ཨནེཀཝིདྷེན ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཨཱཀཱརོ ནཱམ. ཨཱཀཱརཱབྷིཧིཏསྶ ནིབྦཙནཾ ནིརུཏྟི. ‘‘ཕསྶོ, ཝེདནཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡) ཨཱཀཱརེན ཀཐིཏཾ ‘‘ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ. ཝེདིཡཏཱིཏི ཝེདནཱ’’ཏི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝཙནཾ ནིརུཏྟི ནཱམ. ནིབྦཙནཝིཏྠཱརོ ནིསྶེསཏོ དེསོཏི ནིདྡེསོ, ཝེདིཡཏཱིཏི ཝེདནཱཏི ནིབྦཙནལདྡྷཔདཾ ‘‘སུཁཱ དུཀྑཱ ཨདུཀྑམསུཁཱ, སུཁཡཏཱིཏི སུཁཱ, དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཱ, ནེཝ དུཀྑཡཏི ན སུཁཡཏཱིཏི ཨདུཀྑམསུཁཱ’’ཏི ཨཏྠཝིཏྠཱརོ ནིརཝསེསེན ཀཐིཏཏྟཱ ནིདྡེསོ ནཱམ.

ཨེཝཾ ཚབྦིདྷཱནི བྱཉྫནཔདཱནི ཛཱནིཏྭཱ ཙ ཚསུ ཨཏྠཔདེསུ སངྑེཔཏོ ཀཱསནཱ དཱིཔནཱ སངྐཱསནཱ, ‘‘མཉྙམཱནོ ཁོ, བྷིཀྑུ, བནྡྷོ མཱརསྶ ཨམཉྙམཱནོ མུཏྟོ པཱཔིམཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སངྑེཔེན ཨཏྠདཱིཔནཱ སངྐཱསནཱ ནཱམ. ཨེསོ པན ཐེརོ ‘‘བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ སངྑེཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟམཏྠཾ ‘ཨཉྙཱཏཾ བྷགཝཱ, ཨཉྙཱཏཾ སུགཏཱ’’’ཏི ཀཐེཏུཾ སམཏྠོ པཊིཝིཛ྄ཛྷི.

ཨུཔརི ཝཏྟབྦམཏྠཾ ཨཱདིཏོ ཀཱསནཱ དཱིཔནཱ པཀཱསནཱ, ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) པཙྪཱ ཀཐིཏབྦམཏྠཾ པཋམཝཙནེན དཱིཔནཱ པཀཱསནཱ ནཱམ. ཨེཝཾ པཋམཾ དཱིཔིཏཾ ཨཏྠཾ པུན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དཱིཔནེན ‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཾ ཨཱདིཏྟཾ? ཙཀྑུཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཾ, རཱུཔཱ ཨཱདིཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) ཀཐིཏེསུ ‘‘ཏིཀྑིནྡྲིཡོ སངྑེཔེན ཝུཏྟཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཀཐིཏཏྟཱ དྭེ ཨཏྠཔདཱནི ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཀཱརཝསེན ཝུཏྟཱནི.

སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརཱབྷིདྷཱནཾ སཀིཾ ཝུཏྟསྶ ཙ པུནཔི ཨབྷིདྷཱནཾ ཝིཝརཎཾ, ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡) སངྑེཔེན ནིཀྑིཏྟསྶ. ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡) ནིདྡེསཝསེན ཝིཏྠཱརཎཾ ཝིཏྠཱརཝསེན པུན ཀཐནཾ ཝིཝརཎཾ ནཱམ.

ཏཾ ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཝིབྷཛནཾ, ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ’’ཏི (དྷ. ས. ༡) ཝིཝརིཏེ ཀུསལེ དྷམྨེ ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི, ཝེདནཱ ཧོཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡) ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཝིབྷཛནཾ ནཱམ. ཝིཝརསྶ ཝིཏྠཱརཱབྷིདྷཱནེན ཝིབྷཏྟསྶ ཙ ཨུཔམཱབྷིདྷཱནེན པཊིཔཱདནཾ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཾ, ཝིཝརཎེན ཝིཝརིཏཏྠསྶ ‘‘ཀཏམོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི? ཡོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཕུསནཱ སམྥུསནཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༢) ཨཏིཝིཝརིཏྭཱ ཀཐནཉྩ ཝིབྷཛནེན ཝིབྷཏྟསྶ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཱཝཱི ནིཙྩམྨཱ, ཨེཝམེཝ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཕསྶཱཧཱརོ དཊྛབྦོཏི ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༦༣) ཨེཝམཱདིཨུཔམཱཀཐནཉྩ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཾ ནཱམ. དྷམྨཾ སུཎནྟཱནཾ དྷམྨདེསནེན ཙིཏྟསྶ ཨནེཀཝིདྷེན སོམནསྶཨུཔྤཱདནཉྩ ཨཏིཁིཎབུདྡྷཱིནཾ ཨནེཀཝིདྷེན ཉཱཎསྶ ཏིཁིཎབྷཱཝཀརཎཉྩ པཉྙཏྟི ནཱམ, ཏེསཾ སུཎནྟཱནཾ ཏཾཙིཏྟཏོསནེན ཏཾཙིཏྟནིསཱམནེན ཙ པཉྙཱཡཏཱིཏི པཉྙཏྟི. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསཡཏི, པདེཧི པཀཱསཡཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏི, ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི, ནིདྡེསེཧི པཉྙཱཔཡཏཱིཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཨེཀཙྩེ ཝེནེཡྻེ ཨེཀསྨིཾ དེསནེ ཨཀྑརེཧི ཨཏྠསངྐཱསནཾ ཀརོནྟི…པེ… ནིདྡེསེཧི ཨཏྠཔཉྙཱཔནཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཐ ཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསཡིཏྭཱ པདེཧི པཀཱསཡཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརིཏྭཱ ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ནིདྡེསེཧི པཉྙཱཔཡཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨེཝརཱུཔེན དྷམྨདེསནེན ཨེཀཙྩེསུ ཋཱནེསུ ཨེཀཙྩཱནཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཝིནཡཏཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཨཀྑརེཧི ཨུགྒྷཱཊཡིཏྭཱ པདེཧི པཀཱསེནྟོ ཝིནཡཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཾ, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརིཏྭཱ ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛནྟོ ཝིནཡཏི ཝིཔཉྩིཏཉྙུཾ, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ནིདྡེསེཧི པཉྙཱཔེནྟོ ཝིནཡཏི ནེཡྻཾ. ཨིཏི ཝེནེཡྻཝསེནཔི ཡོཛེཏབྦམེཝ.

ཨཏྠཏོ པནེཏྠ ཀཏམོ བྱཉྫནཔཱཋོ, ཀཏམོ ཨཏྠཔཱཋོཏི? བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཱནཾ ཡོ ཨཏྠཱཝགམཀོ སཝིཉྙཏྟིཀསདྡོ, སོ བྱཉྫནཔཱཋོ. ཡོ ཏེན ཨབྷིསམེཏབྦོ ལཀྑཎརསཱདིསཧིཏོ དྷམྨོ, སོ ཨཏྠཔཱཋོཏི ཝེདིཏབྦོ. པུནཔི སནྡྷཱཡབྷཱསིཏོ བྱཉྫནབྷཱསིཏོ སཱཝསེསཔཱཋོ ཨནཝསེསཔཱཋོ ནཱིཏོ ནེཡྻོཏི ཚབྦིདྷོ པཱཋོ. ཏཏྠ ཨནེཀཏྠཝཏྟཱ སནྡྷཱཡབྷཱསིཏོ ‘‘མཱཏརཾ པིཏརཾ ཧནྟྭཱ, རཱཛཱནོ དྭེ ཙ ཁཏྟིཡེ’’ཏི ཨེཝམཱདི (དྷ. པ. ༢༩༤). ཨེཀཏྠཝཏྟཱ བྱཉྫནབྷཱསིཏོ ‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི (དྷ. པ. ༡.༢; ནེཏྟི. ༨༩, ༩༢; པེཊཀོ. ༡༤). སཱཝསེསོ ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདི (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨). ཝིཔརཱིཏོ ཨནཝསེསོ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སབྦཱཀཱརེན བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥). ཡཐཱ ཝཙནཾ, ཏཐཱ ཨཝགནྟབྦོ ནཱིཏོ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི. ཡུཏྟིཡཱ ཨནུསྶརིཏབྦོ ནེཡྻོ ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨེཝམཱདི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠).

ཨཏྠོ པན ཨནེཀཔྤཀཱརོ པཱཋཏྠོ སབྷཱཝཏྠོ ཉཱཡཏྠོ པཱཋཱནུརཱུཔོ ནཔཱཋཱནུརཱུཔོ སཱཝསེསཏྠོ ནིརཝསེསཏྠོ ནཱིཏཏྠོ ནེཡྻཏྠོ ཨིཙྩཱདི. ཏཏྠ ཡོ ཨཔྤསྶཏྠསྶ ཉཱཔནཏྠམུཙྩཱརིཡཏེ, སོ པཱཋཏྠོ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡; དཱི. ནི. ༡.༡༩༠) ཝིཡ. རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ལཀྑཎརསཱདིསབྷཱཝཏྠོ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༤༨༥; སཾ. ནི. ༥.༣) ཝིཡ. ཡོ ཉཱཡམཱནོ ཧིཏཱཡ སཾཝཏྟཏི, སོ ཉཱཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི ཉཱཡཏྠོ – ‘‘ཨཏྠཝཱདཱི དྷམྨཝཱདཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༩, ༡༩༤; ༣.༢༣༨; མ. ནི. ༡.༤༡༡) ཝིཡ. ཡཐཱཔཱཋཾ བྷཱསིཏོ པཱཋཱནུརཱུཔོ ‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཀམྨ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༡༤༦) བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཙཀྑུམཔི ཀམྨནྟི. བྱཉྫནཙྪཱཡཱཡ ཨཏྠཾ པཊིབཱཧཡམཱནེན ཝུཏྟོ ཨཏྠོ ནཔཱཋཱནུརཱུཔོ, སོ པཱཋཏོ ཨནནུཉྙཱཏོ ཨཀཏཔཊིཀྑེཔོ ཝིཡུཏྟོ. སོ ཙ སངྒཧེཏབྦམྤི ཨསངྒཧེཏྭཱ, པརིཝཛྫེཏབྦམྤི ཝཱ ཀིཉྩི ཨཔརིཝཛྫེཏྭཱ པརིསེསཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོ སཱཝསེསཏྠོ ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ (སཾ. ནི. ༤.༦༠; མཧཱནི. ༡༠༧). སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༢༩) ཝིཡ. ཝིཔརཱིཏོ ནིརཝསེསཏྠོ ‘‘སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ (དཱི. ནི. ༢.༡༥༥; མཧཱཝ. ༢༨༧; ནེཏྟི. ༡༡༤). ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཀོ མནྟཱ ཀོ སདྡྷཱཏཱ…པེ… ཨཉྙཏྲ དིཊྛཔདེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༦) ཝིཡ. སདྡཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ ནཱིཏཏྠོ ‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༥༡, ༡༦༥; མཧཱཝ. ༣༣) ཝིཡ. སམྨུཏིཝསེན ཝེདིཏབྦོ ནེཡྻཏྠོ ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༡-༡༠༢) ཝིཡ. ཨེཝམིདྷ པཱཋཉྩ ཨཏྠཉྩ ཝིཝརིཏྭཱ ཋིཏོ ཨསཾཧཱིརོ བྷཝཏི པརཝཱདཱིཧི དཱིགྷརཏྟཾ ཏིཏྠཝཱསེན.

ཨིཏི ཨསཾཧཱིརབྷཱཝེན ཡཱཝ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤདཾ, ཏཱཝ ཝཏྟུཾ སཀྐོཏི. སངྑེཔཝིཏྠཱརནཡེན ཧེཏུདཱཧརཎཱདཱིཧི ཨཝབོདྷཡིཏུཾ སམཏྠོ. ཨེཝཾཝིདྷོ ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ སོདྷེཏུཾ སམཏྠབྷཱཝེན དུསྶཱིལྱདིཊྛིམལཝིརཧིཏཏྟཱ སུཙི. དུསྶཱིལོ ཧི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཧནཏི, ཏེན ནཱདེཡྻཝཱཙོ ཙ བྷཝཏི སབྱོཧཱརམཱནོ ཨིདྷ ནིཙྩཱཏུརོ ཝེཛྫོཝ. དུདྡིཊྛི པརཾ ཨུཔཧནཏི, ནཱཝསྶཡོ ཙ བྷཝཏི ཝཱལ༹གཧཱཀུལོ ཨིཝ ཀམལསཎྜོ. ཨུབྷཡཝིཔནྣོ པན སབྦཐཱཔི ཨནུཔཱསནཱིཡོ བྷཝཏི གཱུཐགཏམིཝ ཚཝཱལཱཏཾ གཱུཐགཏོ ཝིཡ ཙ ཀཎྷསཔྤོ. ཨུབྷཡསམྤནྣོ པན སབྦཐཱཔི ཨུཔཱསནཱིཡོ སེཝིཏབྦོ ཙ ཝིཉྙཱུཧི, ནིརུཔདྡཝོ ཨིཝ རཏནཱཀརོ, ཨེཝཾ བྷཱུཏོ ཨེཝཾ ཨམཙྪརོ ཨཧཱིནཱཙརིཡམུཊྛི. སུཏྟསུཏྟཱནུལོམཨཱཙརིཡཝཱདཨཏྟནོམཏིསངྑཱཏཱནཉྩ ཙཏུནྣཾ ཨཔརིཙྩཱགཱི, ཏེསཾ ཝསེན བྱཱཁྱཱཏོ.

‘‘ཨེཀཾསཝཙནཾ ཨེཀཾ, ཝིབྷཛྫཝཙནཾ པདཾ;

ཏཏིཡཾ པཊིཔུཙྪེཡྻ, ཙཏུཏྠཾ པན ཋཱཔཡེ’’ཏི.

ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཔརིཙྩཱགཱི. ཏཏོ ཨེཝ སོཏཱུནཾ ཧིཏེ ནིཡུཏྟཏྟཱ ནེསཾ ཨཝབོདྷནཾ པཏི ཨཀིལཱསུ བྷཝཏཱིཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘པཱཋཏྠཝིདསཾཧཱིརོ, ཝཏྟཱ སུཙི ཨམཙྪརོ;

ཙཏུནྣཾ ཨཔརིཙྩཱགཱི, དེསཀསྶ ཧིཏཱནྭིཏོ’’ཏི.

ཨེཏྠ དེསཀསྶཱཏི དེསཀོ ཨསྶ, བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཧིཏཱནྭིཏོཏི ཧིཏེ ཨནུགཏོ ཧིཏཙིཏྟོ. སོ ཨེསོ སུཙིཏྟཱ པིཡོ, ཙཏུནྣཾ ཨཔརིཙྩཱགིཏྟཱ གརུ, ཨསཾཧཱིརཏྟཱ བྷཱཝནཱིཡོ, དེསཀཏྟཱ ཝཏྟཱ, ཧིཏཱནྭིཏཏྟཱ ཝཙནཀྑམོ, པཱཋཏྠཝིདཏྟཱ གམྦྷཱིརཀཐཾ ཀཏྟཱ, ཨམཙྪརཏྟཱ ན ཙཱཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོ ཨིཏི –

‘‘པིཡོ གརུ བྷཱཝནཱིཡོ, ཝཏྟཱ ཙ ཝཙནཀྑམོ;

གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཙཱཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༣༧; ནེཏྟི. ༡༡༣);

‘‘ཨབྷིཧིཏོ དེསཀོ སོ, ཏཱཝ དཱནི ཨབྷིདྷཱིཡཏེ’’.

ཏཏྠ དྷམྨགརུཏྟཱ ཀཐཾ ན པརིབྷཝཏི, ཨཱཙརིཡགརུཏྟཱ ཀཐིཀཾ ན པརིབྷཝཏི, སདྡྷཱཔཉྙཱདིགུཎཔཊིམཎྜིཏཏྟཱ ཨཏྟཱནཾ ན པརིབྷཝཏི, ཨསཋཱམཱཡཱཝིཏྟཱ ཨམཏཱབྷིམུཁཏྟཱ ཙ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ བྷཝཏི, སུམེདྷཏྟཱ ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཀཐཾ པརིབྷོཏི, ན ཀཐིཀཾ པརིབྷོཏི, ན ཨཏྟཱནཾ པརིབྷོཏི, ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི ཨེཀགྒཙིཏྟོ, ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༥༡).

ཏཾལཀྑཎཔྤཏྟཏྟཱ བྷཱཝནཾ བྷཛཏཱིཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘དྷམྨཱཙརིཡགརུ སདྡྷཱཔཉྙཱདིགུཎམཎྜིཏོ;

ཨསཋཱམཱཡཱཝིཀསྶ, སུམེདྷོ ཨམཏཱབྷིམུཁོ’’. –

ཨིཏི ཝཏྟཱ ཙ སོཏཱ ཙ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ བྱཉྫནཉྩ ཨཏྠཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡོ ཨཏིཨགྒཾ ཀཏྭཱ ཀཐིཏཏྟཱ མཧཱསམུདྡམཧཱཔཐཝཱི ཝིཡ མཧཱ ཙ སོ ནིདྡེསོ ཙཱཏི མཧཱནིདྡེསོ, ཏཾ མཧཱནིདྡེསཾ ཝཎྞཡིསྶཱམི.

ཏདེཏཾ མཧཱནིདྡེསཾ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྱཉྫནསམྤནྣཾ གམྦྷཱིརཾ གམྦྷཱིརཏྠཾ ལོཀུཏྟརཔྤཀཱསཀཾ སུཉྙཏཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ པཊིཔཏྟིམགྒཕལཝིསེསསཱདྷནཾ པཊིཔཏྟིཔཊིཔཀྑཔཊིསེདྷནཾ ཡོགཱཝཙརཱནཾ ཉཱཎཝརརཏནཱཀརབྷཱུཏཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ དྷམྨཀཐཱཝིལཱསཝིསེསཧེཏུབྷཱུཏཾ སཾསཱརབྷཱིརུཀཱནཾ དུཀྑནིསྶརཎཏདུཔཱཡདསྶནེན ཨསྶཱསཛནནཏྠཾ ཏཔྤཊིཔཀྑནཱསནཏྠཉྩ གམྦྷཱིརཏྠཱནཉྩ ཨནེཀེསཾ སུཏྟནྟཔདཱནཾ ཨཏྠཝིཝརཎེན སུཛནཧདཡཔརིཏོསཛནནཏྠཾ, ཏཐཱགཏེན ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎམཧཱདཱིཔོབྷཱསེན སཀལཛནཝིཏྠཏམཧཱཀརུཎཱསིནེཧེན ཝེནེཡྻཛནཧདཡགཏཀིལེསནྡྷཀཱརཝིདྷམནཏྠཾ སམུཛྫལིཏསྶ སདྡྷམྨམཧཱཔདཱིཔསྶ ཏདདྷིཔྤཱཡཝིཀཱསནསིནེཧཔརིསེཀེན པཉྩཝསྶསཧསྶམཏིཙིརསམུཛྫལནམིཙྪཏཱ ལོཀཱནུཀམྤཀེན སཏྠུཀཔྤེན དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཡཐཱསུཏམེཝ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེསི.

སོ པནེས ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣོ, དཱིགྷནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩསུ མཧཱནིཀཱཡེསུ ཁུདྡཀམཧཱནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣོ, སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཏྠུསཱསནངྒེསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ གཱཐངྒཝེཡྻཱཀརཎངྒདྭཡསངྒཧིཏོ.

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧) –

དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཏྠེརེན པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེན པཊིཉྙཱཏཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑུཏོ གཧིཏེསུ དྭཱིསུ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཨནེཀསཏདྷམྨཀྑནྡྷསངྒཧིཏོ. ཏསྶ དྭེ ཝགྒཱ ཨཊྛཀཝགྒོ པཱརཱཡནཝགྒོ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཉྩ, ཨེཀེཀསྨིཾ ཝགྒེ སོལ༹ས སོལ༹ས ཀཏྭཱ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཉྩཱཏི ཏེཏྟིཾས སུཏྟཱནི ཀཱམསུཏྟཱདིཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཔརིཡོསཱནཱནི. ཨེཝཾ ཨནེཀདྷཱ ཝཝཏྠཱཔིཏསྶ ཨིམསྶ མཧཱནིདྡེསསྶ ཨནུཔུབྦཔདཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཨཡཉྷི མཧཱནིདྡེསོ པཱཋཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཨུདྡིསནྟེན ནིདྡིསནྟེན ཙ སཀྐཙྩཾ ཨུདྡིསིཏབྦོ ནིདྡིསིཏབྦོ ཙ, ཨུགྒཎྷནྟེནཱཔི སཀྐཙྩཾ ཨུགྒཎྷིཏབྦོ དྷཱརེཏབྦོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? གམྦྷཱིརཏྟཱ ཨིམསྶ མཧཱནིདྡེསསྶ ལོཀཧིཏཱཡ ལོཀེ ཙིརཊྛིཏཏྠནྟི.

༡. ཨཊྛཀཝགྒོ

༡. ཀཱམསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

ཏཏྠ ཀཱམསུཏྟཾ ཨཱདི. ཏསྨིམྤི ‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶཱ’’ཏི གཱཐཱ ཨཱདི. སཱ ཨུདྡེསནིདྡེསཔཊིནིདྡེསཝསེན ཏིདྷཱ ཋིཏཱ. ‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཨུདྡེསོ. ‘‘ཀཱམཱཏི ཨུདྡཱནཏོ དྭེ ཀཱམཱ – ཝཏྠུཀཱམཱ ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙཱ’’ཏི ནིདྡེསོ. ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ? མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི པཊིནིདྡེསོ.

༡. ཏཏྠ ཀཱམནྟི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཏེབྷཱུམཀདྷམྨསངྑཱཏཾ ཝཏྠུཀཱམཾ. ཀཱམཡམཱནསྶཱཏི ཨིཙྪམཱནསྶ. ཏསྶ ཙེཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏསྶ ཀཱམཡམཱནསྶ སཏྟསྶ ཏཾ ཀཱམསངྑཱཏཾ ཝཏྠུ སམིཛ྄ཛྷཏི ཙེ, སཙེ སོ ཏཾ ལབྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷཱ པཱིཏིམནོ ཧོཏཱིཏི ཨེཀཾསཾ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧོཏི. ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. མཙྩོཏི སཏྟོ. ཡདིཙྪཏཱིཏི ཡཾ ཨིཙྪཏི. ཨིདཾ པན སངྑེཔཏོ པདཏྠསམྦནྡྷམཏྟམེཝ, ཝིཏྠཱརོ པན ཨུཔརི པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཨིམསྨིཾ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརཾ སབྦེསུཔཱིཏི.

ཀཱམཱཏི ཨུདྡིསིཏབྦཔདཾ. ཨུདྡཱནཏོཏི ནིདྡིསིཏབྦཔདཾ. ཨུདྡཱནཏོཏི ཝགྒཝསེན ‘‘མཙྪུདྡཱནཾ ཀིནེཡྻཱ’’ཏི ཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨཐ ཝཱ ཨུཔརཱུཔརི དཱནཏོ ཨུདྡཱནཾ, ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ སོདྷནཏོ བྱཝདཱནཊྛེན ཝོདཱནཾ ཝིཡ. ཝིཏྠཱརཀརཎབྷཱཝེན ཝཱ. ཀཱམཱ ཨིཏི པཱཋསེསཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ. དྭེཏི གཎནཔརིཙྪེདོ, ན ཨེཀཾ, ན ཏཡོ. ཝཏྠུཀཱམཱ ཙཱཏི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམཱ ཙ. ཨུཔཏཱཔནཊྛེན ཝིབཱདྷནཊྛེན ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙ. ཏེསུ ཝཏྠུཀཱམོ པརིཉྙེཡྻོ, ཀིལེསཀཱམོ པཧཱཏབྦོ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམོ ཀིལེསཀཱམེན པཏྠཡིཏབྦོཏི ཀཱམཱིཡཏཱིཏི ཀཱམོ. ཀིལེསཀཱམོ ཝཏྠུཀཱམཱནཾ པཙྩཱསཱིསནསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཀཱམཱིཡཏེ ཨནེནཱཏི ཀཱམོ. ཏཏྠ རཱུཔཱདིཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏོ ཝཏྠུཀཱམོ, སངྑཱརཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏོ ཀིལེསཀཱམོ. ཚཧི ཝིཉྙཱཎེཧི ཝིཛཱནིཏབྦོ ཝཏྠུཀཱམོ, མནོཝིཉྙཱཎེན ཛཱནིཏབྦོ ཀིལེསཀཱམོ. ཀིལེསཱནཾ པཏིཊྛཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཨཱརམྨཎཊྛེན ཙ ཝཏྠུཀཱམོ.

‘‘ནེཏེ ཀཱམཱ ཡཱནི ཙིཏྲཱནི ལོཀེ, སངྐཔྤརཱགོ པུརིསསྶ ཀཱམོ;

ཏིཊྛནྟི ཙིཏྲཱནི ཏཐེཝ ལོཀེ, ཨཐེཏྠ དྷཱིརཱ ཝིནཡནྟི ཚནྡ’’ནྟི. (ཨ. ནི. ༦.༦༣);

ནནྡམཱཎཝཀ- (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༦༨ ཨུཔྤལཝཎྞཏྠེརཱིཝཏྠུ) སོརེཡྻསེཊྛིཔུཏྟཱདཱིནཾ (དྷ. པ. ༤༣) ཝཏྠཱུནི ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཀིལེསཀཱམོ ཏཱཔནཊྛེན བཱདྷནཊྛེན ཙ སཡཾ ཀཱམེཏཱིཏི ཀཱམོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༥༤) ཙ ཨེཝམཱདི ནིདསྶནཾ.

ཏམེཝ པཊིནིདྡེསཝསེན ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝཏྟུཀཱམོ – ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཏམེཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. པཉྩཝིདྷཱ ཧི པུཙྪཱ, ཏཱསཾ ཝིབྷཱགོ ཨུཔརི པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཏཱསུ ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཏཏྠ མནཱཔིཀཱཏི མནཾ ཨཔྤཱཡནྟི ཝདྡྷེནྟཱིཏི མནཱཔཱ, མནཱཔཱ ཨེཝ མནཱཔིཀཱ. རཱུཔཱཏི ཀམྨཙིཏྟཨུཏུཨཱཧཱརསམུཊྛཱནཝསེན ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱ རཱུཔཱརམྨཎཱ. རཱུཔཡནྟཱིཏི རཱུཔཱ, ཝཎྞཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ ཧདཡངྒཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ ཀེནཊྛེན རཱུཔནྟི? རུཔྤནཊྛེན. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ཝདེཐ? རུཔྤཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ ‘རཱུཔ’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཀེན རུཔྤཏི? སཱིཏེནཔི རུཔྤཏི, ཨུཎྷེནཔི རུཔྤཏི, ཛིགྷཙྪཱཡཔི རུཔྤཏི, པིཔཱསཱཡཔི རུཔྤཏི, ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶེནཔི རུཔྤཏི. རུཔྤཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ ‘རཱུཔ’ནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༩).

ཏཏྠ རུཔྤཏཱིཏི ཀུཔྤཏི གྷཊྚཱིཡཏི པཱིལཱི༹ཡཏི, བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱིཏེན ཏཱཝ རུཔྤནཾ ལོཀནྟརིཀནིརཡེ པཱཀཊཾ. མཧིཾསཀརཊྛཱདཱིསུཔི ཧིམཔཱཏསཱིཏལེསུ པདེསེསུ ཨེཏཾ པཱཀཊམེཝ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཱ སཱིཏེན བྷིནྣཚིནྣསརཱིརཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡམྤི པཱཔུཎནྟི.

ཨུཎྷེན རུཔྤནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ པཱཀཊཾ. ཏཏྠ ཧི ཏཏྟཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཱདིཀརཎཀཱལེ སཏྟཱ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟི.

ཛིགྷཙྪཱཡ རུཔྤནཾ པེཏྟིཝིསཡེ ཙེཝ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཙ པཱཀཊཾ. པེཏྟིཝིསཡསྨིཉྷི སཏྟཱ དྭེ ཏཱིཎི བུདྡྷནྟརཱནི ཀིཉྩིདེཝ ཨཱམིསཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ མུཁེ པཀྑིཔནྟཱ ནཱམ ན ཧོནྟི, ཨནྟོཨུདརཾ ཨཱདིཏྟསུསིརརུཀྑོ ཝིཡ ཧོཏི. དུབྦྷིཀྑེ ཀཉྫིཀམཏྟམྤི ཨལབྷིཏྭཱ མརཎསཏྟཱནཾ པམཱཎཾ ནཏྠི.

པིཔཱསཱཡ རུཔྤནཾ ཀཱལཀཉྫིཀཱདཱིསུ པཱཀཊཾ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཱ དྭེ ཏཱིཎི བུདྡྷནྟརཱནི ཧདཡཏེམནམཏྟཾ ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱཏེམནམཏྟཾ ཝཱ ཨུདཀབིནྡུམྤི ལདྡྷུཾ ན སཀྐོནྟི. ‘‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱ’’ཏི ནདིཾ གཏཱནཾ ཛལཾ ཝཱལུཀཱཏལཾ སམྤཛྫཏི. མཧཱསམུདྡཾ པཀྑནྟཱནམྤི སམུདྡོ པིཊྛིཔཱསཱཎོཡེཝ ཧོཏི. ཏེ སུསྶནྟཱ བལཝདུཀྑཔཱིལི༹ཏཱ ཝིརཝནྟི. ཌཾསཱདཱིཧི རུཔྤནཾ ཌཾསམཀྑིཀཱདིབཧུལེསུ པདེསེསུ པཱཀཊཾ. ཏཾ པན – ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ སནིདསྶནཾ? སཔྤཊིགྷ’’ནྟི ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ (དྷ. ས. ༦༥༦, ༦༥༨) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ.

སཔྤནྟཱིཏི སདྡཱ, ཨུདཱཧརཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཏུཙིཏྟཝསེན དྭིསམུཊྛཱནིཀཱ སདྡཱ. གནྡྷཡནྟཱིཏི གནྡྷཱ, ཨཏྟནོ ཝཏྠཱུནི སཱུཙཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. རསནྟི ཏེ སཏྟཱཏི རསཱ, ཨསྶཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཕུསཱིཡནྟཱིཏི ཕོཊྛབྦཱ. ཨེཏེ གནྡྷཱདཡོ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱཝ. ཏེསཾ ཝིབྷཱགོ ཨབྷིདྷམྨེ (དྷ. ས. ༦༢༢-༦༢༤) ཝིཏྠཱརིཏོཡེཝ.

ཏམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠརཎཱ པཱཝུརཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཡནྟཱིཏི ཨཏྠརཎཱ. སརཱིརཾ ཝེཋེཏྭཱ པཱརུཔཱིཡནྟཱིཏི པཱཝུརཎཱ. ཨནྟོཛཱཏཱདཡོ ཙཏྟཱརོ དཱསཱི ཙ དཱསོ ཙ དཱསིདཱསཱ. ཁེཏྟཾ ནཱམ ཡསྨིཾ པུབྦཎྞཾ རུཧཏི. ཝཏྠུ ནཱམ ཡསྨིཾ ཨཔརཎྞཾ རུཧཏི. ཡཏྠ ཝཱ ཨུབྷཡམྤི རུཧཏི, ཏཾ ཁེཏྟཾ. ཏདཏྠཱཡ ཀཏབྷཱུམིབྷཱགོ ཝཏྠུ. ཁེཏྟཝཏྠུསཱིསེན ཙེཏྠ ཝཱཔཱིཏལཱ༹ཀཱདཱིནིཔི སངྒཧིཏཱནི. ཧིརཉྙནྟི ཀཧཱཔཎོ. སུཝཎྞནྟི ཛཱཏརཱུཔཾ. ཏེསཾ གཧཎེན ལོཧམཱསཀོ ཛཏུམཱསཀོ དཱརུམཱསཀོཏི སབྦེཔི སངྒཧཾ གཙྪནྟི. གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོཏི ཨེཀཀུཊིཀཱདི གཱམོ. ཨཱཔཎཡུཏྟོ ནིགམོ. ཨེཀསྶ རཉྙོ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནཾ རཱཛདྷཱནཱི. རཊྛནྟི ཛནཔདེཀདེསཾ. ཛནཔདོཏི ཀཱསིཀོསལཱདིཛནཔདོ. ཀོསོཏི ཙཏུབྦིདྷོ ཀོསོ – ཧཏྠཱི ཨསྶོ རཐོ པཏྟི. ཀོཊྛཱགཱརནྟི ཏིཝིདྷཾ ཀོཊྛཱགཱརཾ – དྷནཀོཊྛཱགཱརཾ དྷཉྙཀོཊྛཱགཱརཾ ཝཏྠཀོཊྛཱགཱརཾ. ཡཾ ཀིཉྩཱིཏི ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཝཙནཾ. རཛནཱིཡནྟི རཉྫེཏུཾ ཡུཏྟཊྛེན.

ཨིཏོ པརཾ ཏིཀཝསེན དསྶེཏུཾ ཨཏཱིཏཏྟིཀཨཛ྄ཛྷཏྟཏྟིཀཧཱིནཏྟིཀཨོཀཱསཏྟིཀསཾཡོགཏྟིཀཀཱམཱཝཙརཏྟིཀཝསེན ཚཏྟིཀེ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཏཱིཏཏྟིཀེ ཏཱཝ ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ ཨུཔྤཱདཱདིཀྑཎཾ ཝཱ པཏྭཱ ཨཏིཀྐནྟཱཏི ཨཏཱིཏཱ. ཏདུབྷཡམྤི ན ཨཱགཏཱཏི ཨནཱགཏཱ. ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཱཏི པཙྩུཔྤནྣཱ. ཨིདཾ བྷཝེན པརིཙྪནྣཾ. པཊིསནྡྷིཏོ ཧི པཊྛཱཡ ཨཏཱིཏབྷཝེསུ ནིབྦཏྟཱ ཨནནྟརབྷཝེ ཝཱ ནིབྦཏྟཱ ཧོནྟུ ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶམཏྠཀེ ཝཱ, སབྦེ ཨཏཱིཏཱཡེཝ ནཱམ. ཙུཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨནཱགཏབྷཝེསུ ནིབྦཏྟནཀཱ ཀཱམཱ ཨནནྟརབྷཝེ ཝཱ ནིབྦཏྟནྟུ ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶམཏྠཀེ ཝཱ, སབྦེ ཨནཱགཏཱཡེཝ ནཱམ. ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཨནྟརེ པཝཏྟཱ ཀཱམཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ནཱམ.

ཨཛ྄ཛྷཏྟཏྟིཀེ ‘‘ཨེཝཾ པཝཏྟམཱནཱ མཡཾ ཨཏྟཱཏི གཧཎཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝིཡ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ པཝཏྟཱ པཱཊིཔུགྒལིཀཱ ཀཱམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ ཀཱམཱ ནཱམ. ཏཏོ བཧིབྷཱུཏཱ པན ཨིནྡྲིཡབདྡྷཱ ཝཱ ཨནིནྡྲིཡབདྡྷཱ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ནཱམ. ཏཏིཡཔདཾ ཏདུབྷཡཝསེན ཝུཏྟཾ.

ཧཱིནཏྟིཀེ ཧཱིནཱཏི ལཱམཀཱ. མཛ྄ཛྷིམཱཏི ཧཱིནཔཎཱིཏཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷཝཱཏི མཛ྄ཛྷིམཱ. ཨཝསེསཱ ཨུཏྟམཊྛེན པཎཱིཏཱ. ཨཔི ཙ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ནེརཡིཀཱནཉྷི ཀཱམཱ ཀོཊིཔྤཏྟཱ ཧཱིནཱ ནཱམ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཏིརཙྪཱནེསུ ནཱགསུཔཎྞཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. སེསཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཀཱམཱ ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ མཧེསཀྑཔེཏཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཨཝསེསཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཛཱནཔདཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. པཙྩནྟཝཱསཱིནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ གཱམབྷོཛཀཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ པརིཙཱརིཀཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཛནཔདསཱམིཀཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ པརིཙཱརིཀཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ པདེསརཱཛཱུནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ ཨམཙྩཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏསྶ ཨམཙྩཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏསྶཔི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷུམྨདེཝཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཏེསཾ པརིཙཱརིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཏེསམྤི ཧཱིནཱ. ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ པཎཱིཏཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛདེཝཱནཾ ཀཱམཱ མཏྠཀཔྤཏྟཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཨེཝཾ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨོཀཱསཏྟིཀེ ཨཱཔཱཡིཀཱ ཀཱམཱཏི ཨཝཌྜྷིསངྑཱཏེསུ ཨཔགཏཨཡེསུ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟཀཱམཱ ཨཱཔཱཡིཀཱ. མནུསྶེསུ ནིབྦཏྟཀཱམཱ མཱནུསིཀཱ. དེཝེསུ ནིབྦཏྟཀཱམཱ དིབྦཱ.

སཾཡོགཏྟིཀེ པཙྩུཔཊྛིཏཱནཾ ཀཱམཱནཾ པརིབྷུཉྫནཏོ ཋཔེཏྭཱ ནེརཡིཀེ སེསཨཔཱཡསཏྟཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ དེཝེ ཨུཔཱདཱཡ ཡཱཝ ཏུསིཏཀཱཡིཀཱནཉྩ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཀཱམཱ ནཱམ. པཀཏིཔཊིཡཏྟཱརམྨཎཏོ ཨཏིརེཀེན རམིཏུཀཱམཏཱཀཱལེ ཡཐཱརུཙིཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ནིམྨིནིཏྭཱ རམནྟཱིཏི ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ ཀཱམཱ ནིམྨིཏཱ ཀཱམཱ ནཱམ. ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ པརེཧི ནིམྨིཏེ ཨཱརམྨཎེ སེཝནྟཱིཏི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ ཀཱམཱ པརནིམྨིཏཱ ཀཱམཱ ནཱམ. པརིགྒཧིཏཱཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཏ’’ནྟི གཧིཏཱ ཀཱམཱ. ཨཔརིགྒཧིཏཱཏི ཏཐཱ ཨཔརིགྒཧིཏཱ ཨུཏྟརཀུརུཀཱནཾ ཀཱམཱ. མམཱཡིཏཱཏི ཏཎྷཱཝསེན ‘‘མམ ཨེཏ’’ནྟི གཧིཏཱ. ཨམམཱཡིཏཱཏི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཱ.

སབྦེཔི ཀཱམཱཝཙརཱ དྷམྨཱཏི ‘‘ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙིནིརཡཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༨༧) ནཡེན ཝུཏྟེསུ ཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ པརིཡཱཔནྣཱ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨུདྡཱནཏོ དྭེ ཀཱམཱ, ཝཏྠུཀཱམོ ཙ ཀིལེསཀཱམོ ཙཱཏི. ཏཏྠ ཀིལེསཀཱམོ ཨཏྠཏོ ཚནྡརཱགོ. ཝཏྠུཀཱམོ ཏེབྷཱུམཀཾ ཝཊྚཾ. ཀིལེསཀཱམོ ཙེཏྠ ཀཱམེཏཱིཏི ཀཱམོ. ཨིཏརོ ཀཱམཱིཡཏཱིཏི. ཡསྨིཾ པན པདེསེ དུཝིདྷོཔེསོ ཀཱམོ པཝཏྟིཝསེན ཨཝཙརཏི, སོ ཙཏུནྣཾ ཨཔཱཡཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཚནྣཉྩ དེཝལོཀཱནཾ ཝསེན ཨེཀཱདསཝིདྷོ པདེསོ ཀཱམོ ཨེཏྠ ཨཝཙརཏཱིཏི ཀཱམཱཝཙརོ. ཏཏྠ པརིཡཱཔནྣདྷམྨེ སནྡྷཱཡ ‘‘སབྦེཔི ཀཱམཱཝཙརཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷམྨཱ. རཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱཏི ‘‘ཧེཊྛཏོ བྲཧྨལོཀཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ཨཀནིཊྛེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༨༩) ནཡེན ཝུཏྟཱནཾ རཱུཔཱཝཙརདྷམྨཱནཾ ཝསེན སབྦེཔི དྷམྨཱ རཱུཔཱཝཙརཱ. ཨརཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱཏི ‘‘ཧེཊྛཏོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནུཔགེ དེཝེ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནུཔགེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༩༡) ནཡེན ཝུཏྟཱ སབྦེཔི ཨརཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱ. ཏཏྠ རཱུཔེ ཨཝཙརནྟཱིཏི རཱུཔཱཝཙརཱ. ཨརཱུཔེ ཨཝཙརནྟཱིཏི ཨརཱུཔཱཝཙརཱ. ཏཎྷཱཝཏྠུཀཱཏི པཏིཊྛཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཝཏྠུབྷཱུཏཱ. ཏཎྷཱརམྨཎཱཏི ཏཎྷཱཔཝཏྟིཝསེན ཏཎྷཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ. ཀཱམནཱིཡཊྛེནཱཏི པཙྩཱསཱིསིཏབྦཊྛེན. རཛནཱིཡཊྛེནཱཏི རཉྫེཏུཾ ཡུཏྟཊྛེན. མདནཱིཡཊྛེནཱཏི ཀུལམདཱདིམདཾ ཨུཔྤཱདནཱིཡཊྛེན.

ཏཏྠ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ? མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཛནཱིཡཾ ཝཏྠཱུ’’ཏི པརིཡོསཱནཾ སཝིཉྙཱཎཀཨཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཝསེསཾ ཨེཀཙཏུཀྐཱདིཀཚཏྟིཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཾ དསྶེཏྭཱ ཀིལེསཀཱམཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམེ ཀིལེསཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཚནྡོཏི དུབྦལརཱགོ. རཱགོཏི ཏཏོ བལཝཏརོ. ཨུཔརི ཏཡོཔི རཱགཱ ཨིམེཧི བལཝཏརཱ. ཀཱམེསཱུཏི པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ. ཀཱམཙྪནྡོཏི ཀཱམསངྑཱཏོ ཚནྡོ, ན ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ, ན དྷམྨཙྪནྡོ. ཀཱམནཝསེན རཛྫནཝསེན ཙ ཀཱམོཡེཝ རཱགོ ཀཱམརཱགོ. ཀཱམནཝསེན ནནྡནཝསེན ཙ ཀཱམོཡེཝ ནནྡཱི ཀཱམནནྡཱི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཀཱམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ ཏཎྷཱཡནཊྛེན ཀཱམཏཎྷཱ. སིནེཧནཊྛེན ཀཱམསྣེཧོ. པརིཌཡ྄ཧནཊྛེན ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ. མུཙྪནཊྛེན ཀཱམམུཙྪཱ. གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཱཔནཊྛེན ཀཱམཛ྄ཛྷོསཱནཾ. ཝཊྚསྨིཾ ཨོགྷེཧི ཨོསཱིདཱཔེཏཱིཏི ཀཱམོགྷོ. ཝཊྚསྨིཾ ཡོཛེཏཱིཏི ཀཱམཡོགོ. དལ༹ྷཝསེན ཏཎྷཱདིཊྛིགྒཧཎཾ ཨུཔཱདཱནཾ. ཙིཏྟཾ ནཱིཝརཏི པརིཡོནནྡྷཏཱིཏི ནཱིཝརཎཾ.

ཨདྡསནྟི ཨདྡཀྑིཾ. ཀཱམཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཏེཏི ཏཝ. མཱུལནྟི པཏིཊྛཾ. སངྐཔྤཱཏི པརིཀཔྤེན. ན ཏཾ སངྐཔྤཡིསྶཱམཱིཏི ཏཾ པརིཀཔྤནཾ ན ཀརིསྶཱམི. ན ཧོཧིསཱིཏི ན བྷཝིསྶསི.

ཨིཙྪམཱནསྶཱཏི པཙྩཱསཱིསནྟསྶ. སཱདིཡམཱནསྶཱཏི ཨསྶཱདིཡམཱནསྶ. པཏྠཡམཱནསྶཱཏི པཏྠནཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. པིཧཡམཱནསྶཱཏི པཱཔུཎིཏུཾ ཨིཙྪཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. ཨབྷིཛཔྤམཱནསྶཱཏི ཏཎྷཱཝསེན ཏིཏྟིཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཝདནྟསྶ.

ཁཏྟིཡསྶ ཝཱཏིཨཱདི ཙཏུཛྫཱཏིཝསེན ཝུཏྟཾ. གཧཊྛསྶ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱཏི ལིངྒཝསེན ཝུཏྟཾ. དེཝསྶ ཝཱ མནུསྶསྶ ཝཱཏི ཨུཔཔཏྟིཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ནིཔྥཛྫཏི. སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སམྨཱ ནིཔྥཛྫཏི. ཨིཛ྄ཛྷཏི ཝིསེསརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ལབྷཏི དསྶནཱིཡརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. པཊིལབྷཏི པསཱདནཱིཡརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ཨདྷིགཙྪཏི སཎྛཱནརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ཝིནྡཏི ཚཝིཔྤསཱདརཱུཔཔཊིལཱབྷཝསེན. ཨཐ ཝཱ པུཉྙམཧཏྟེན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཛཱཏིམཧཏྟེན ལབྷཏི. ཨིསྶརིཡམཧཏྟེན པཊིལབྷཏི. སུཁམཧཏྟེན ཨདྷིགཙྪཏི. སམྤཏྟིམཧཏྟེན ཝིནྡཏཱིཏི.

ཨེཀཾསཝཙནནྟི ཨེཀཀོཊྛཱསཝཙནཾ. ‘‘ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ (པཱརཱ. ༣༤༩, ༣༦༧), ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༡༢; ཨ. ནི. ༤.༤༢) ཝིཡ ཨནེཀཾསགཧཎཔཊིཀྑེཔོ. ནིསྶཾསཡཝཙནནྟི སཾསཡཝིརཧིཏཝཙནཾ, སནྡེཧཔཊིཀྑེཔཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ནིཀྐངྑཱཝཙནནྟི ‘‘ཀཐམིདཾ ཀཐམིད’’ནྟི ཀངྑཱཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནནྟི དྭིདྷཱབྷཱཝཾ དྭེཛ྄ཛྷཾ, ཏཾཨབྷཱཝེན ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཾ. དྭིདྷཱབྷཱཝཝིརཧིཏཾ ‘‘ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཱ བུདྡྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཝིམཏིཔཊིཀྑེཔོ. ཨདྭེལ༹ྷཀཝཙནནྟི དྭིཧདཡཱབྷཱཝེན ཨདྭེལ༹ྷཀཾ. ‘‘ཨིཏིཧཱས, ཨིཏིཧཱསཱ’’ཏི དྭེལ༹ྷཀཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ནིཡོགཝཙནནྟི ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ དྭེ ན ཡུཛྫནྟཱིཏི ནིཡོགཝཙནཾ དྭིདྷཱཔཐཔཊིཀྑེཔོ. ཨཉྙཏྠ པན ‘‘ནིཡོགཱ ཨནཱགཏཱརམྨཎཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ. ཨཔཎྞཀཝཙནནྟི པལཱསརཧིཏཾ སཱརཝཙནཾ ཨཝིརདྡྷཀཱརཎཾ ‘‘ཨཔཎྞཀཾ ཋཱནམེཀེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༡) ཝིཡ, ཨཔཎྞཀམཎི ཝིཡ སཔྤཏིཊྛཝཙནཾ. ཨཝཏྠཱཔནཝཙནམེཏནྟི ཨེཏཾ ཝཙནཾ ཨོཏརིཏྭཱ པཏིཊྛིཏཾ སནྟིཊྛཱཔནཾ ཋཔནཾ.

ཡཱནི ཨིམསྨིཾ མཧཱནིདྡེསེ ཝིབྷཏྟིཾ ཨཱརོཔིཏཱནི པདཱནི, ཏཱནི ཝིབྷཏྟིཾ གཙྪནྟཱནི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝིབྷཏྟིཾ གཙྪནྟི, ནཱནཱ ཧོནྟཱནི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནཱནཱ བྷཝནྟི. ཨཔརདཱིཔནཱ པནེཏྠ དྭེ ཋཱནཱནི གཙྪནྟི. ཀཐཾ? ཏཱནི ཧི བྱཉྫནཝསེན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝིབྷཏྟིཾ གཙྪནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཀོདྷོ ཀུཛ྄ཛྷནཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏཏྟཾ, དོསོ དུསྶནཱ དུསྶིཏཏྟ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༠༦༦) ཨེཝཾ བྱཉྫནཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཧི ཨེཀོཝ ཀོདྷོ བྱཉྫནཝསེན ཨེཝཾ ཝིབྷཏྟིཾ ལབྷཏི. ‘‘ཨིཛ྄ཛྷཏི སམིཛ྄ཛྷཏི ལབྷཏི པཊིལབྷཏི གཙྪཏི ཨདྷིགཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པན ཨུཔསགྒཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘པཎྜིཙྩཾ ཀོསལླཾ ནེཔུཉྙཾ ཝེབྷབྱཱ ཙིནྟཱ ཨུཔཔརིཀྑཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦) ཨེཝཾ ཨཏྠཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེསུ པཱིཏིཔདནིདྡེསེ ཏཱཝ ཨིམཱ ཏིསྶོ ཝིབྷཏྟིཡོ ལབྦྷནྟི. པཱིཏི པཱམོཛྫནྟི ཧི བྱཉྫནཝསེན ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཧོཏི. ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ པཧཱསོཏི ཨུཔསགྒཝསེན. ཝིཏྟི ཏུཊྛི ཨོདགྱཾ ཨཏྟམནཏཱཏི ཨཏྠཝསེན. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདནིདྡེསེསུ ཝིབྷཏྟིགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ནཱནཱ ཧོནྟཱནིཔི ནཱམནཱནཏྟེན ལཀྑཎནཱནཏྟེན ཀིཙྩནཱནཏྟེན པཊིཀྑེཔནཱནཏྟེནཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནཱནཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཀཏམོ ཏསྨིཾ སམཡེ བྱཱཔཱདོ ཧོཏི? ཡོ ཏསྨིཾ སམཡེ དོསོ དུསྶནཱ’’ཏི ཨེཏྠ བྱཱཔཱདོཏི ཝཱ དོསོཏི ཝཱ དྭེཔི ཨེཏེ ཀོདྷོ ཨེཝ, ནཱམེན པན ནཱནཏྟཾ གཏཱཏི ཨེཝཾ ནཱམནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

རཱསཊྛེན ཙ པཉྩཔི ཁནྡྷཱ ཨེཀོཝ ཁནྡྷོ ཧོཏི. ཨེཏྠ པན རཱུཔཾ རུཔྤནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱ ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ, སཉྙཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ, ཙེཏནཱ ཙེཏཡིཏལཀྑཎཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཛཱནནལཀྑཎནྟི ཨིམིནཱ ལཀྑཎནཱནཏྟེན པཉྩཀྑནྡྷཱ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ལཀྑཎནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ…པེ… ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༣༩༠; དཱི. ནི. ༢.༤༠༢) ཨེཀམེཝ ཝཱིརིཡཾ ཀིཙྩནཱནཏྟེན ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨཱགཏཾ. ཨེཝཾ ཀིཙྩནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘ཙཏྟཱརོ ཨསདྡྷམྨཱ ཀོདྷགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, མཀྑགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, ལཱབྷགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, སཀྐཱརགརུཏཱ, ན སདྡྷམྨགརུཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༤༤) པན པཊིཀྑེཔནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིམཱནི པན ཙཏྟཱརི ནཱནཏྟཱནི ན པཱིཏིཡཱཡེཝ ལབྦྷནྟི, སབྦེསུཔི ཡཐཱལཱབྷཝསེན ལབྦྷནྟི. པཱིཏིཡཱ ཧི པཱིཏཱིཏི ནཱམཾ, ཙིཏྟསྶ ཙིཏྟནྟི ནཱམཾ. པཱིཏི ཙ ཕརཎལཀྑཎཱ, ཝེདནཱ ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ, སཉྙཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ, ཙེཏནཱ ཙེཏཡིཏལཀྑཎཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

ཏཐཱ པཱིཏི ཕརཎཀིཙྩཱ, ཝེདནཱ ཨནུབྷཝནཀིཙྩཱ, སཉྙཱ སཉྫཱནནཀིཙྩཱ, ཙེཏནཱ ཙེཏཡིཏཀིཙྩཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཛཱནནཀིཙྩནྟི ཨེཝཾ ཀིཙྩནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. པཊིཀྑེཔནཱནཏྟཾ པཱིཏིཔདེ ནཏྠི.

ཨལོབྷཱདིནིདྡེསེ པན ‘‘ཨལོབྷོ ཨལུབྦྷནཱ ཨལུབྦྷིཏཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༣༥) ནཡེན ལབྦྷཏཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཀྑེཔནཱནཏྟེན ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སབྦཔདནིདྡེསེསུ ལབྦྷམཱནཝསེན ཙཏུབྦིདྷམྤི ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔརདཱིཔནཱ པན པདཏྠུཏི ཝཱ ཧོཏི དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཝཱཏི ཨེཝཾ དྭེ ཋཱནཱནི གཙྪཏི. ཡཊྛིཀོཊིཡཱ ཨུཔྤཱིལེ༹ནྟེན ཝིཡ ཧི སཀིམེཝ ‘‘པཱིཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཏཾ པདཾ ཕུལླིཏམཎྜིཏཝིབྷཱུསིཏཾ ནཱམ ན ཧོཏི, པུནཔྤུནཾ བྱཉྫནཝསེན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ‘‘པཱིཏི པཱམོཛྫཾ ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ ཧཱསོ པཧཱསོ ཝིཏྟཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༩) ཝུཏྟེ ཕུལླིཏམཎྜིཏཝིབྷཱུསིཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི དཧརཀུམཱརཾ ནཧཱཔེཏྭཱ མནོརམཾ ཝཏྠཾ པརིདཧཱཔེཏྭཱ པུཔྥཱནི པིལ༹ནྡྷཱཔེཏྭཱ ཨཀྑཱིནི ཨཉྫེཏྭཱ ཨཐསྶ ནལཱཊེ ཨེཀམེཝ མནོསིལཱབིནྡུཾ ཀརེཡྻ, ན ཏསྶ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙིཏྟཏིལཀོ ནཱམ ཧོཏི, ནཱནཱཝཎྞེཧི པན པརིཝཱརེཏྭཱ བིནྡཱུསུ ཀཏེསུ ཙིཏྟཏིལཀོ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པདཏྠུཏི ནཱམ.

བྱཉྫནཝསེན པན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ཙ པུནཔྤུནཾ བྷཎནམེཝ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷནྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཡཀྑོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཔྤོ’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ‘‘ཨཱཝུསོ ཨཱཝུསོ, བྷནྟེ བྷནྟེ, ཡཀྑོ ཡཀྑོ, སཔྤོ སཔྤོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ སཀིཾདེཝ ཡཊྛིཀོཊིཡཱ ཨུཔྤཱིལེ༹ནྟེན ཝིཡ ‘‘པཱིཏཱི’’ཏི ཝུཏྟམཏྟེ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི, པུནཔྤུནཾ བྱཉྫནཝསེན ཨུཔསགྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ‘‘པཱིཏི པཱམོཛྫཾ ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ ཧཱསོ པཧཱསོ ཝིཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེཡེཝ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔརདཱིཔནཱ དྭེ ཋཱནཱནི གཙྪཏི. ཨེཏིསྶཱཔི ཝསེན ལབྦྷམཱནཀཔདནིདྡེསེསུ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ པཱིནཡཏཱིཏི པཱིཏི. སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ, ཀཱཡཙིཏྟཔཱིཎནརསཱ ཕརཎརསཱ ཝཱ, ཨོདགྱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཡཱ པཉྩཀཱམགུཎཔཊིསཉྙུཏྟཱཏི ཡཱ རཱུཔཱདིཔཉྩཀཱམཀོཊྛཱསཔཊིསཾཡུཏྟཱ པཱིཏི, སཱ པཱིནཡཏཱིཏི པཱིཏི, ཨིདཾ སབྷཱཝཔདཾ. པམུདིཏསྶ བྷཱཝོ པཱམོཛྫཾ. ཨཱམོདནཱཀཱརོ ཨཱམོདནཱ. པམོདནཱཀཱརོ པམོདནཱ. ཡཐཱ ཝཱ བྷེསཛྫཱནཾ ཝཱ ཏེལཱནཾ ཝཱ ཨུཎྷོདཀསཱིཏོདཀཱནཾ ཝཱ ཨེཀཏོ ཀརཎཾ ‘‘མོདནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམཡམྤི པཱིཏིདྷམྨཱནཾ ཨེཀཏོ ཀརཎེན མོདནཱ. ཨུཔསགྒཝསེན པན མཎྜེཏྭཱ ‘‘ཨཱམོདནཱ པམོདནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

ཧཱསེཏཱིཏི ཧཱསོ. པཧཱསེཏཱིཏི པཧཱསོ, ཧཊྛཔཧཊྛཱཀཱརཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཏྟཱིཏི ཝིཏྟཾ, དྷནསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཡཾ པན སོམནསྶཔཙྩཡཏྟཱ ཝིཏྟིསརིཀྑཏཱཡ ཝིཏྟི. ཡཐཱ ཧི དྷནིནོ དྷནཾ པཊིཙྩ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ པཱིཏིམཏོཔི པཱིཏིཾ པཊིཙྩ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏུཊྛཱིཏི སབྷཱཝསཎྛིཏཱཡ པཱིཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. པཱིཏིམཱ པན པུགྒལོ ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཨུགྒཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཏྟཱ ‘‘ཨུདགྒོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨུདགྒསྶ བྷཱཝོ ཨོདགྱཾ.

ཨཏྟནོ མནཏཱ ཨཏྟམནཏཱ. ཨནབྷིརདྡྷསྶ ཧི མནོ དུཀྑཔདཊྛཱནཏྟཱ ན ཨཏྟནོ མནོ ནཱམ ཧོཏི, ཨབྷིརདྡྷསྶ སུཁཔདཊྛཱནཏྟཱ ཨཏྟནོ མནོ ནཱམ ཧོཏི, ཨིཏི ཨཏྟནོ མནཏཱ ཨཏྟམནཏཱ, སཀམནཏཱ, སཀམནསྶ བྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. སཱ པན ཡསྨཱ ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཏྟནོ མནཏཱ, ཙིཏྟསྶེཝ པནེསཱ བྷཱཝོ ཙེཏསིཀོ དྷམྨོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཏྟམནཏཱ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

ཙིཏྟཝིཙིཏྟཏཱཡ ཙིཏྟཾ. ཨཱརམྨཎཾ མིནམཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི མནོ. མཱནསནྟི མནོ ཨེཝ, ‘‘ཨནྟལིཀྑཙརོ པཱསོ, ཡྭཱཡཾ ཙརཏི མཱནསོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༣; སཾ. ནི. ༡.༡༥༡) ཧི ཨེཏྠ པན སམྤཡུཏྟཀདྷམྨོ ‘‘མཱནསོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྷི བྷགཝཱ ཏུཡ྄ཧཾ, སཱཝཀོ སཱསནེ རཏོ;

ཨཔྤཏྟམཱནསོ སེཀྑོ, ཀཱལཾཀཡིརཱ ཛནེ སུཏཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༥༩) –

ཨེཏྠ ཨརཧཏྟཾ ‘‘མཱནས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན མནོ ཨེཝ མཱནསཾ, བྱཉྫནཝསེན ཧེཏཾ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཧདཡནྟི ཙིཏྟཾ. ‘‘ཙིཏྟཾ ཝཱ ཏེ ཁིཔིསྶཱམི, ཧདཡཾ ཝཱ ཏེ ཕཱལེསྶཱམཱི’’ཏི (སུ. ནི. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ; སཾ. ནི. ༡.༢༣༧; ༢༤༦) ཨེཏྠ ཨུརོ ‘‘ཧདཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཧདཡཱ ཧདཡཾ མཉྙེ ཨཉྙཱཡ ཏཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༣) ཨེཏྠ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཝཀྐཾ ཧདཡ’’ནྟི (ཁུ. པཱ. ༣.དྭཏིཾསཱཀཱརོ; དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠) ཨེཏྠ ཧདཡཝཏྠུ. ཨིདྷ པན ཙིཏྟམེཝ ཨབྦྷནྟརཊྛེན ‘‘ཧདཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏམེཝ པརིསུདྡྷཊྛེན པཎྜརཾ, བྷཝངྒཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘པབྷསྶརམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༤༩). ཏཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ པན ཨཀུསལམྤི གངྒཱཡ ནིཀྑནྟཱ ནདཱི གངྒཱ ཝིཡ གོདྷཱཝརིཏོ ནིཀྑནྟཱ གོདྷཱཝརཱི ཝིཡ ཙ ‘‘པཎྜར’’ནྟྭེཝ ཝུཏྟཾ.

མནོ མནཱཡཏནནྟི ཨིདྷ པན མནོགྒཧཎཾ མནསྶེཝ ཨཱཡཏནབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ. ཏེནེཏཾ དཱིཔེཏི ‘‘ནཡིདཾ དེཝཱཡཏནཾ ཝིཡ མནསྶ ཨཱཡཏནཏྟཱ མནཱཡཏནཾ, ཨཐ ཁོ མནོ ཨེཝ ཨཱཡཏནཾ མནཱཡཏན’’ནྟི. ཏཏྠ ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཨཱཀརཊྛེན སམོསརཎཊྛཱནཊྛེན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ལོཀེ ‘‘ཨིསྶརཱཡཏནཾ, ཝཱསུདེཝཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ‘‘ཨཱཡཏན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སུཝཎྞཱཡཏནཾ, རཛཏཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཀརོ. སཱསནེ པན ‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིབྷངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༣༨) སམོསརཎཊྛཱནཾ. ‘‘དཀྑིཎཱཔཐོ གུནྣཾ ཨཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཉྫཱཏིདེསོ. ‘‘ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༠༢; ༥.༢༣; མ. ནི. ༣.༡༥༨) ཀཱརཎཾ. ཨིདྷ པན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན སམོསརཎཋཱནཊྛེན ཀཱརཎཊྛེནཱཏི ཏིདྷཱཔི ཝཊྚཏི.

ཕསྶཱདཡོ ཧི དྷམྨཱ ཨེཏྠ སཉྫཱཡནྟཱིཏི སཉྫཱཏིདེསཊྛེནཔི ཨེཏཾ ཨཱཡཏནཾ. བཧིདྡྷཱ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱ ཨཱརམྨཎབྷཱཝེནེཏྠ ཨོསརནྟཱིཏི སམོསརཎཋཱནཊྛེནཔི ཨཱཡཏནཾ. ཕསྶཱདཱིནཾ པན སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡཊྛེན ཀཱརཎཏྟཱ ཀཱརཎཊྛེནཔི ཨཱཡཏནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏདེཝ མནནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, མནོ ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ མནིནྡྲིཡཾ.

ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཾ. ཝིཉྙཱཎམེཝ ཁནྡྷོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ. ཏསྶ རཱསིཨཱདིཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༥༡) ཨེཏྠ ཧི རཱསཊྛེན ཁནྡྷོ ཝུཏྟོ. ‘‘སཱིལཀྑནྡྷོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༥༥༥) གུཎཊྛེན. ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡-༢༤༢) ཨེཏྠ པཎྞཏྟིམཏྟཊྛེན. ཨིདྷ པན རུལ༹ྷིཏོ ཁནྡྷོ ཝུཏྟོ. རཱསཊྛེན ཧི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཨེཀདེསོ ཨེཀཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ རུཀྑསྶ ཨེཀདེསཾ ཚིནྡནྟོ ‘‘རུཀྑཾ ཚིནྡཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཨེཀདེསབྷཱུཏཾ ཨེཀམྤི ཝིཉྙཱཎཾ རཱུལ༹ྷིཏོ ‘‘ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཛྫཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཏེསཾ ཕསྶཱདཱིནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ. ཨིམསྨིཉྷི པདེ ཨེཀམེཝ ཙིཏྟཾ མིནནཊྛེན མནོ, ཝིཛཱནནཊྛེན ཝིཉྙཱཎཾ, སབྷཱཝཊྛེན ནིསྶཏྟཊྛེན ཝཱ དྷཱཏཱུཏི ཏཱིཧི ནཱམེཧི ཝུཏྟཾ. སཧགཏོཏི ཨཝིཛཧིཏོ. སཧཛཱཏོཏི སདྡྷིཾ ནིགྒཏོ. སཾསཊྛོཏི སཾསགྒོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. སམྤཡུཏྟོཏི སམཾ པཀཱརེཧི ཡུཏྟོ. ཀཏམེཧི པཀཱརེཧཱིཏི? ཨེཀུཔྤཱདཱདཱིཧི. ནཏྠི ཀེཙི དྷམྨཱ ཀེཧིཙི དྷམྨེཧི སམྤཡུཏྟཱཏི? ཨཱམནྟཱ. ཨིཏི ཧི ཨིམསྶ པཉྷསྶ པཊིཀྑེཔེ ‘‘ནནུ ཨཏྠི ཀེཙི དྷམྨཱ ཀེཧིཙི དྷམྨེཧི སཧགཏཱ སཧཛཱཏཱ སཾསཊྛཱ ཨེཀུཔྤཱདཱ ཨེཀནིརོདྷཱ ཨེཀཝཏྠུཀཱ ཨེཀཱརམྨཎཱ’’ཏི (ཀཐཱ. ༤༧༣) ཨེཝཾ ཨེཀུཔྤཱདཏཱདཱིནཾ ཝསེན སམྤཡོགཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨིཏི ཨིམེཧི ཨེཀུཔྤཱདཏཱདཱིཧི སམཾ པཀཱརེཧི ཡུཏྟོ སམྤཡུཏྟོ. ཨེཀུཔྤཱདོཏི ཨེཀཏོ ཨུཔྤནྣོ, ན ཝིནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀནིརོདྷོཏི ཨེཀཏོ ནིརོདྷོ. ཨེཀཝཏྠུཀོཏི ཧདཡཝཏྠུཝསེན ཨེཀཝཏྠུཀོ. ཨེཀཱརམྨཎོཏི རཱུཔཱདིཝསེན ཨེཀཱརམྨཎོ.

ཨེཏྠ སཧགཏསདྡོ ཏབྦྷཱཝེ, ཝོཀིཎྞེ, ཨཱརམྨཎེ, ནིསྶཡེ, སཾསཊྛེཏི པཉྩསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི ཛིནཝཙནེ. ‘‘ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ པོནོབྷཝིཀཱ ནནྡིརཱགསཧགཏཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༤; ཝིབྷ. ༢༠༣; མ. ནི. ༣.༣༧༤; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཨེཏྠ ཏབྦྷཱཝེ ཝེདིཏབྦོ, ནནྡིརཱགབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིམཾསཱ ཀོསཛྫསཧགཏཱ ཀོསཛྫསམྤཡུཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༨༣༢) ཨེཏྠ ཝོཀིཎྞེ, ཨནྟརནྟརཱ ཨུཔྤཛྫམཱནེན ཀོསཛྫེན ཝོཀིཎྞཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ‘‘ལཱབྷཱི ཧོཏི རཱུཔསཧགཏཱནཾ ཝཱ སམཱཔཏྟཱིནཾ ཨརཱུཔསཧགཏཱནཾ ཝཱ སམཱཔཏྟཱིན’’ནྟི (པུ. པ. ༣-༦) ཨེཏྠ ཨཱརམྨཎེ, རཱུཔཱརམྨཎཱནཾ ཨརཱུཔཱརམྨཎཱནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཊྛིཀསཉྙཱསཧགཏཾ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༨) ཨེཏྠ ནིསྶཡེ, ཨཊྛིཀསཉྙཾ ནིསྶཱཡ ཨཊྛིཀསཉྙཾ བྷཱཝེཏྭཱ པཊིལདྡྷནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིདཾ སུཁཾ ཨིམཱཡ པཱིཏིཡཱ སཧགཏཾ ཧོཏི སཧཛཱཏཾ སམྤཡུཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༨) ཨེཏྠ སཾསཊྛེ, སཾམིསྶནྟི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིམྤི ཋཱནེ སཾསཊྛེ ཨཱགཏོ.

སཧཛཱཏསདྡོ ‘‘སཧཛཱཏཾ པུརེཛཱཏཾ པཙྪཱཛཱཏ’’ནྟི (པཊྛ. ༡.༡.༤༣༥) ཨེཏྠ ཝིཡ སཧཛཱཏེ. སཾསཊྛསདྡོ ‘‘གིཧཱིཧི སཾསཊྛོ’’ཏི ཙ, ‘‘ཨེཝཾ སཾསཊྛོ, བྷནྟེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༣) ཙཱཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སཾསགྒེ. ‘‘ཀིསེ ཐཱུལེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ སཾསཊྛཱ ཡོཛིཏཱ ཧཡཱ’’ཏི (ཛཱ. ༢.༢༢.༧༠) ཨེཏྠ སདིསེ.

‘‘པུཙིམནྡཔརིཝཱརོ, ཨམྦོ ཏེ དདྷིཝཱཧན;

མཱུལཾ མཱུལེན སཾསཊྛཾ, སཱཁཱ སཱཁཱ ནིསེཝརེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༧༢) –

ཨེཏྠ ཨུཔཙིཏེ. ‘‘ཙིཏྟསཾསཊྛཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༥༩) ཨེཏྠ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟདྷམྨེ. ཨིདྷ པན ཡོ ཕལཔྤདཱནེ ཨཝིཡོགདྷམྨོ ཝིནིབྦྷོགཾ ཨཀཏྭཱ ཨེཀུཔྤཱདཱདིདྷམྨོ ཧུཏྭཱ ‘‘སམྤཡུཏྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾཝིསཡོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘སཧགཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཨཱགཏསུཏྟེན ཝིཡ སོ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སཧཛཱཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཀཏོ ཨུཔྤནྣརཱུཔཱརཱུཔཾ ཝིཡ སོཔི ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སཾསཊྛོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཁཱིརོདཀཾ ཝིཡ ཙ སོཔི ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སམྤཡུཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝིནིབྦྷོགཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཊྛེན ཧི སཧུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ སམྤཡུཏྟཱཔི ཨཏྠི ཁཱིརཏེལཾ ཝིཡ. ཏཐཱ ཝིཔྤཡུཏྟཱཔི ཁཱིརཏོ ཨཔནཱིཏཾ ནཝནཱིཏཾ ཝིཡ. ཨེཝཾ ལཀྑཎསམྤཡུཏྟོ ཨེཀུཔྤཱདཱདིལཀྑཎོཡེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀུཔྤཱདོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཨེཀུཔྤཱདསཧཛཱཏཱནཾ ཀིཾ ནཱནཏྟཾ? ཨུཔྤཱདེ ཨནྟརཝིརཧིཏོ ཨེཀུཔྤཱདོ. ཁཱིརཀཱལམུཏྟསྶཱཔི དདྷིནོ མཐནེ མཐནེ པཱཀཊཾ ནཝནཱིཏཾ ཝིཡ པུརེབྷཏྟཔཙྪཱབྷཏྟཝསེན ཨེཀདིཝསམེཝ ཛཱཏོ ཝིཡ སོ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ཨེཀཀྑཎེ ནིབྦཏྟོཏི སཧཛཱཏོ. ཨེཀཝཏྠུཀོཏི པཏིཊྛཊྛེན ཨེཀཔརིཙྪེདེན ཨེཀཝཏྠུཀོ, དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཀཝཏྠུཀཏཱ ཝིཡ ཋཱནནྟརཝིརཧིཏོ. ཨེཀཱརམྨཎོཏི ཨནིཡཏེཀཱརམྨཎོ ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཝིཡཱཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

མཙྩོཏི མཱུལཔདཾ. རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟོ ལགྒོ ལགྒིཏོཏི སཏྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སཏྟོ སཏྟོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི? རཱུཔེ ཁོ, རཱདྷ, ཡོ ཚནྡོ ཡོ རཱགོ ཡཱ ནནྡཱི ཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོ, ཏསྨཱ ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༦༡; མཧཱནི. ༧). སཏྟཡོགེན ཝཱ སཏྟོ. སུགཏིདུགྒཏིཾ ནརཏཱིཏི ནརོ. མནུནོ པུཏྟོཏི མཱནཝོ. ཨུཔཀརཎེན སཡཾ པོསཡཏཱིཏི པོསོ. པུཾ ཝུཙྩཏི ནིརཡོ, ཏཾ གལཏཱིཏི པུགྒལོ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཛཱིཝོ. ཙུཏིཏོ ཛཱཏིཾ གཙྪཏཱིཏི ཛཱགུ. ཛིཡཏཱིཏི ཛནྟུ. ཨིནྡྲིཡེན གཙྪཏཱིཏི ཨིནྡགུ. ཨཐ ཝཱ ཨིནྡབྷཱུཏེན ཀམྨུནཱ གཙྪཏཱིཏི ཨིནྡགུ. ‘‘ཧིནྡགཱུ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཧིནྡནྟི མརཎཾ, ཏཾ གཙྪཏཱིཏི ཧིནྡགུ. མནུཏོ ཛཱཏོཏི མནུཛོ. ཡཾ སཱདིཡཏཱིཏི ཡཾ རཱུཔཱདིཾ ཨསྶཱདིཡཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏོ པརཾ ཝུཏྟམཏྠཾ ནིགམེནྟོ ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶ…པེ… ལདྡྷཱ མཙྩོ ཡདིཙྪཏཱི’’ཏི;

ཨིཏོ པརཾ ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ.

༢. ཏསྶ ཙེ ཀཱམཡཱནསྶཱཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཀཱམེ ཨིཙྪམཱནསྶ, ཀཱམེན ཝཱ ཡཱཡམཱནསྶ. ཚནྡཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏཏཎྷསྶ. ཛནྟུནོཏི སཏྟསྶ. ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟི ཙེ. སལླཝིདྡྷོཝ རུཔྤཏཱིཏི ཨཐ སོ ཨཡོམཡཱདིནཱ སལླེན ཝིདྡྷོ ཝིཡ པཱིལཱི༹ཡཏི. ཨིཏོ པརཾ ཝུཏྟཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝུཏྟེསུ ཡཾ ཡཾ ཨནུཏྟཱནཾ, ཏཾ ཏདེཝ ཀཐཡིསྶཱམི.

ཙཀྑུཔཱིཎནཾ ཨཱརམྨཎཾ པཱཔུཎནཝསེན ཡཱཡཏི གཙྪཏི. དསྶནཱིཡཝསེན པིཡཏྟཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨཔྤཱཔེཏཱིཏི ནིཡྻཏི. སཝནཱིཡཾ ཧུཏྭཱ ཀཎྞསོཏཔཱིཎནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན པརིཀཌྜྷཏཱིཏི ཝུཡ྄ཧཏི. སརིཏབྦཾ ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཔཱིཎནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན གཧེཏྭཱ ཨུཔསཾཧརཱིཡཏཱིཏི སཾཧརཱིཡཏི. ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཧཏྠིནཱ ཡཱཡཏི གཙྪཏཱིཏི ཧཏྠིཡཱནེན ཝཱ, ཝཱཨིཏི ཝིཀཔྤཏྠེ. ཨསྶེན ཡཱཡཏི གཙྪཏཱིཏི ཨསྶཡཱནེན ཝཱ. གོཡུཏྟཾ ཝཡ྄ཧཱདིཡཱནཾ གོཡཱནཾ, ཏེན གོཡཱནེན. ཨཛཡཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཊྛཝསེན ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ.

ཨཱརམྨཎཔིཡཏྟཝསེན ནིབྦཏྟོ ཨབྷིནིབྦཏྟོ. ཨཱརམྨཎམནཱཔབྷཱཝེན པཱཏུབྷཱུཏོ. ཨཐ ཝཱ ཀཱམརཱགཝསེན ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ. ཀཱམནནྡིཝསེན ནིབྦཏྟོ ཨབྷིནིབྦཏྟོ. ཀཱམཏཎྷཱཝསེན ཀཱམསིནེཧཝསེན ཀཱམཙྪནྡཝསེན ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཝསེན ཙ པཱཏུབྷཱུཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏེ ཝཱ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏེ ཝཏྠུཀཱམཱདཡོ པརིཧཱཡནྟི ཝིགཙྪནྟི. སོ ཝཱ ཀཱམེཧི པརིཧཱཡཏཱིཏི ཨེསོ ཁཏྟིཡཱདིཔུགྒལོ ཝཏྠུཀཱམཱདིཀཱམེཧི པརིཧཱཡཏི ཝིགཙྪཏི ‘‘པུབྦེཝ མཙྩཾ ཝིཛཧནྟི བྷོགཱ, མཙྩོ དྷནེ པུབྦཏརཾ ཛཧཱཏཱི’’ཏི (ཛཱ. ༡.༥.༢) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ. ཀཐནྟི ཀེན པཀཱརེན. ཏིཊྛནྟསྶེཝཱཏི དྷརནྟསྶེཝ. ཏེ བྷོགེཏི ཏེ ཝཏྠུཀཱམཱདཡོ བྷོགེ. རཱཛཱནོ ཝཱཏི པཐབྱཱདིརཱཛཱནོ. ཧརནྟཱིཏི གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨཔཧརནྟི ཝཱ. ཙོརཱ ཝཱཏི སནྡྷིཙྪེདཱདིཀཱ. ཨགྒི ཝཱཏི དཱཝགྒིཨཱདི. དཧཏཱིཏི ཛྷཱཔེཏི བྷསྨཾ ཀརོཏི. ཨུདཀཾ ཝཱཏི ཨོགྷཱདིཨུདཀཾ. ཝཧཏཱིཏི གཧེཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཱཔེཏི. ཨཔྤིཡཱ ཝཱཏི ཨཀནྟཱ ཨམནཱཔཱ. དཱཡཱདཱ ཧརནྟཱིཏི དཱཡཛྫཝིརཧིཏཱ ཨསྶཱམིཀཱ ཧརནྟི. ནིཧིཏཾ ཝཱཏི ནིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཾ. ནཱདྷིགཙྪཏཱིཏི ན ཝིནྡཏི ན པཊིལབྷཏི, ན པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཔྤཡུཏྟཱཏི ཝིསམཔཡོགེན ཡོཛིཏཱ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨནྟཱ. བྷིཛྫནྟཱིཏི བྷེདཾ པཱཔུཎནྟི, ན པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘བྷཉྫནྟི རཐཾ ཨཡཱནཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༡.༢༩༦) སམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀུལེ ཝཱ ཀུལངྒཱརོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཁཏྟིཡཱདིཀུལེ ཀུལཛྷཱཔཀོ ཀུལེ ཨནྟིམཔུརིསོ ནིབྦཏྟཏི. ‘‘ཀུལངྐརོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཡོ ཏེ བྷོགེ ཝིཀིརཏཱིཏི ཡོ ཨེསོ ཀུལེ པཙྪིམཀོ ཏེ ཧིརཉྙཱདིཀེ བྷོགེ ཁེཔེཏི. ཝིདྷམཏཱིཏི ཝིཡོགཾ ཀརོཏི, དཱུརེ ཁིཔཏི. ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ནཱསེཏི ཨདསྶནཾ གམེཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠིདྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཀིརཏི. སུརཱདྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིདྷམཏི. ཨཀྑདྷུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིདྡྷཾསེཏི. ཝིཀིརཏི ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ ཨཱཡཾ ཨཛཱནནེན. ཝིདྷམཏི ཝིསྶཛྫནམུཁཾ ཨཛཱནནེན. ཝིདྡྷཾསེཏི ཋཔིཏཊྛཱནེ ཨཱརཀྑཾ ཨསཾཝིདྷཱནེནཱཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨནིཙྩཏཱཡེཝ ཨཊྛམཱིཏི ཝིནཱསབྷཱཝོ ཨེཝ ཨཊྛམོ. ཧཱཡནྟཱིཏི ཨདསྶནཾ ཡནྟི. པརིཧཱཡནྟཱིཏི ན པུན པཉྙཱཡནྟི. པརིདྷཾསེནྟཱིཏི ཋཱནཏོ ཨཔགཙྪནྟི. པརིཔཏནྟཱིཏི པགྒྷརནྟི. ཨནྟརདྷཱཡནྟཱིཏི ཨནྟརདྷཱནཾ ཨདསྶནཾ གཙྪནྟི. ཝིཔྤལུཛྫནྟཱིཏི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧུཏྭཱ ཨཔགཙྪནྟི.

ཏིཊྛནྟེཝ ཏེ བྷོགེཏི ཏེསཾ དྷནཱནཾ ཋིཏཀཱལེ ‘‘ཏིཊྛནྟེ ནིབྦུཏེ ཙཱཔཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༨༠༦) ཝིཡ. སོཏི སོ བྷོགསཱམིཀོ པུགྒལོ. ཙཝཏི དེཝལོཀཏོ. མརཏི མནུསྶལོཀཏོ. ཝིཔྤལུཛྫཏི ནཱགསུཔཎྞཱདིལོཀཏོ. ཨཐ ཝཱ ཧཱཡཏི དྷཉྙཀོཊྛཱགཱརཝསེན. པརིཧཱཡཏི དྷནཀོཊྛཱགཱརཝསེན. པརིདྷཾསཏི བལིབདྡཧཏྠིཨསྶཱདིཝསེན. པརིཔཏཏི དཱསིདཱསཝསེན. ཨནྟརདྷཱཡཏི དཱརཱབྷརཎཝསེན. ནསྶཏི ཨུདཀཱདིཝསེནཱཏི ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨཡོམཡེནཱཏི ཀཱལ༹ལོཧཱདིནིབྦཏྟེན. སལླེནཱཏི ཀཎྜེན. ཨཊྛིམཡེནཱཏི མནུསྶཊྛིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེན. དནྟམཡེནཱཏི ཧཏྠིདནྟཱདིནཱ. ཝིསཱཎམཡེནཱཏི གོཝིསཱཎཱདིནཱ. ཀཊྛམཡེནཱཏི ཝེལུ༹ཀཊྛཱདིནཱ. ཝིདྡྷོཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརསལླཱནཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན པཧཊོ. རུཔྤཏཱིཏི ཝིཀིརཏི, ཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀུཔྤཏཱིཏི ཙལཏི, ཀོཔཾ ཨུཔྤཱདེཏི. གྷཊྚཱིཡཏཱིཏི གྷཊྚིཏོ ཧོཏི. པཱིལཱི༹ཡཏཱིཏི པཱིལི༹ཏོ ཧོཏི, ལདྡྷཔྤཧཱརོ ཀུཔྤཏི. ‘‘ཏཏིཡདིཝསེ སལཱཀཾ པཝེསེཏྭཱ དྷོཝནཀཱལེ གྷཊྚཱིཡཏི. ཁཱརཔྤདཱནེ པཱིལཱི༹ཡཏི. པཧཱརདྷོཝནེ ཝཱ རུཔྤཏི. ཏསྨིཾ དུཀྑུཔྤཱདནེ ཀུཔྤཏི. སལཱཀཔཝེསནེ པཱིལཱི༹ཡཏི. ཁཱརཔྤདཱནེ གྷཊྚཱིཡཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

བྱཱདྷིཏོཏི ལདྡྷཔྤཧཱརོ ཧུཏྭཱ པཱིལི༹ཏོ. དོམནསྶིཏོཏི དོམནསྶཔྤཏྟོ. ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝཾ ཨུཔནཱིཏེན, ཨནྟོསོསཱདི སོཀོ ཙ ཝཱཙཱཝིཔྤལཱཔོ པརིདེཝོ ཙ ཀཱཡཔཱིལ༹ནཱདི དུཀྑཉྩ ཙིཏྟཔཱིལ༹ནཱདི དོམནསྶཉྩ བྷུསོ ཨཱཡཱསོ ཨུཔཱཡཱསོ ཙ. ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ སོཀཱདཡོ ཨུཔྤཛྫནྟི སམུདཱཙཱརཾ གཙྪནྟི.

༣. ཏཏིཡགཱཐཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ པན ཨིམེ ཀཱམེ ཏཏྠ ཚནྡརཱགཝིཀྑམྦྷནེན ཝཱ སམུཙྪེདེན ཝཱ ཨཏྟནོ པཱདེན སཔྤསྶ སིརཾ ཝིཡ པརིཝཛྫེཏི, སོ བྷིཀྑུ སབྦལོཀཾ ཝིཔྥཱརེཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ སཏོ ཧུཏྭཱ སམཏིཝཏྟཏཱིཏི.

ཡོཏི ཝིབྷཛིཏབྦཾ པདཾ. ཡོ ཡཱདིསོཏིཨཱདཱིནི ཏསྶ ཝིབྷཛནཔདཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཡོཏི ཨཏྠཔདཾ. ཏཉྩ ཨནིཡམེན པུགྒལཾ དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨནིཡམེན པུགྒལདཱིཔཀཾ ཡོ-སདྡམེཝ ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡོཏི ཡོ ཀོཙཱིཏི. ཡསྨཱ ཡོ ཡོ ཀོཙི ནཱམ, སོ ཨཝསྶཾ ཡཐཱལིངྒཡཐཱཡུཏྟཡཐཱཝིཧིཏཡཐཱཔྤཀཱརཡཾཋཱནཔཏྟཡཾདྷམྨསམནྣཱགཏཝསེན ཨེཀེནཱཀཱརེན པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏྠ ཉཱཔེཏུཾ ཏཾ བྷེདཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱདིསོཏི ལིངྒཝསེན ཡཱདིསོ ཝཱ ཏཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུ, དཱིགྷོ ཝཱ རསྶོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ ཨོདཱཏོ ཝཱ མངྒུརཙྪཝི ཝཱ ཀིསོ ཝཱ ཐཱུལོ ཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཐཱཡུཏྟོཏི ཡོགཝསེན ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཡུཏྟོ ཧོཏུ, ནཝཀམྨཡུཏྟོ ཝཱ ཨུདྡེསཡུཏྟོ ཝཱ ཝཱསདྷུརཡུཏྟོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཝིཧིཏོཏི ཡཐཱཋཔིཏོ ནཝཀམྨཱདྷིཊྛཱཡིཀཱདིཝསེན. ཡཐཱཔཀཱརོཏི ཡཐཱཔཀཱརེན པཏིཊྛིཏོ པདཱིཔནཱཡཀཱདིཝསེན. ཡཾཋཱནཔྤཏྟོཏི ཡཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྟོ སེནཱཔཏིསེཊྛིཊྛཱནཱདིཝསེན. ཡཾདྷམྨསམནྣཱགཏོཏི ཡེན དྷམྨེན ཨུཔཱགཏོ དྷུཏངྒཱདིཝསེན.

ཝིཀྑམྦྷནཏོ ཝཱཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷཱིཏི ཀིལེསཱནཾ དཱུརཱིཀརཎཏོ ཝཱ གྷཊཔྤཧཱརེན སེཝཱལཱནཾ ཝིཡ. སམུཙྪེདཏོ ཝཱཏི པུན ཨཔྤཝཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཨཙྩནྟཏོ མགྒེན ཀིལེསཱནཾ ཨུཙྪིནྣམཱུལཏོ པཧཱནཝསེན སམུཙྪེདཏོ ཝཱ. ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཱདས པདཱནི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི.

བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏིཨཱདཱིནི ཚ པདཱནི མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔི, ཨུཔསམཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏི ཨིམཱནི ཙ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔི, ཀཱཡགཏཱསཏིཾ བྷཱཝེནྟོཔི, པཋམཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏིཨཱདཱིནི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེནྟོཔཱིཏི པརིཡོསཱནཱནི ཨཔྤནཱཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱཏི སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ ཨཊྛིཀངྐལཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསཾ ཀཱམཱནནྟི ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ. ཨཔྤསྶཱདཊྛེནཱཏི ‘‘ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ སུཁསྶཱདཾ ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏི དསྶནཊྛེན. པསྶནྟོཏི ‘‘ཡཱཝདེཝ པན སོ ཀུཀྐུརོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི ཉཱཎཙཀྑུནཱ པསྶནྟོ. པརིཝཛྫེཏཱིཏི དཱུརངྒམེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཀུཀྐུརོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཔརེཏོ གོགྷཱཏཀསཱུནཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨསྶ, ཏམེནཾ དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ ཨུཔསུམྦྷེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ ཀུཀྐུརོ ཨམྷཾ ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ པལེཧནྟོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཾ པཊིཝིནེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ, ཡཱཝདེཝ པན སོ ཀུཀྐུརོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ, ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ, ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༢).

གིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི སཱདྷཱརཎཱ མཾསཔེསི ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི མཾསཔེསཱུཔམཱ. བཧཱུནཾ སཱདྷཱརཎཊྛེན བཧུསཱདྷཱརཎཱ. ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ. ཨནུདཧནཊྛེནཱཏི ཧཏྠཱདིཛྷཱཔནཊྛེན. སཱདྷིཀཔོརིསཔྤམཱཎཱ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཝཱིཏདྷཱུམཱནཾ ཨངྒཱརཱནཾ པཱུརཱ ཨངྒཱརཀཱསུ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ. མཧཱཔརིལཱ༹ཧཊྛེནཱཏི མཧནྟཔརིཏཱཔནཊྛེན. ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཱདིཀཾ སུཔིནཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི སུཔིནཀཱུཔམཱ. ཨིཏྟརཔཙྩུཔཊྛཱནཊྛེནཱཏི ཨཔྤཏྭཱ, ན ཨུཔགནྟྭཱ ཏིཊྛནཊྛེན. ཡཱཙིཏེན ལདྡྷཾ ཡཱནཱདིབྷཎྜཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ. ཏཱཝཀཱལིཀཊྛེནཱཏི ཨནིབནྡྷནཊྛེན. སམྤནྣཕལརུཀྑོ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི རུཀྑཕལཱུཔམཱ. སམྦྷཉྫནཔརིབྷཉྫནཊྛེནཱཏི སཱཁཱབྷཉྫནཊྛེན ཙེཝ སམནྟཏོ བྷཉྫིཏྭཱ རུཀྑཔཱཏནཊྛེན ཙ. ཨསི ཙ སཱུནཱ ཙ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཨསིསཱུནཱུཔམཱ. ཨདྷིཀུཊྚནཊྛེནཱཏི ཚིནྡནཊྛེན. སཏྟིསཱུལཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི སཏྟིསཱུལཱུཔམཱ. ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེནཱཏི ནིཔཏེཏྭཱ གམནཊྛེན. བྷཡཛནནཊྛེན སཔྤསིརཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི སཔྤསིརཱུཔམཱ. སཔྤཊིབྷཡཊྛེནཱཏི སཧ ཨབྷིམུཁེ བྷཡཊྛེན. དུཀྑཛནནཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཱ. མཧཱབྷིཏཱཔནཊྛེནཱཏི མཧནྟཨབྷིཏཱཔཀཱཡཔཱིལཱ༹ཨུཔྤཱདནཊྛེནཱཏི ཀཱམཾ པརིཝཛྫེཏཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, གིཛ྄ཛྷོ ཝཱ ཀངྐོ ཝཱ ཀུལལོ ཝཱ མཾསཔེསིཾ ཨཱདཱཡ ཨུཌྜཱིཡེཡྻ, ཏམེནཾ གིཛ྄ཛྷཱཔི ཀངྐཱཔི ཀུལལཱཔི ཨནུཔཏིཏྭཱ ཨནུཔཏིཏྭཱ ཝིཏཙྪེཡྻུཾ ཝིསྶཛྫེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སཙེ སོ གིཛ྄ཛྷོ ཝཱ ཀངྐོ ཝཱ ཀུལལོ ཝཱ ཏཾ མཾསཔེསིཾ ན ཁིཔྤམེཝ པཊིནིསྶཛྫེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘མཾསཔེསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ཨཱདཱཡ པཊིཝཱཏཾ གཙྪེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སཙེ སོ པུརིསོ ཏཾ ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ན ཁིཔྤམེཝ པཊིནིསྶཛྫེཡྻ, ཏསྶ སཱ ཨཱདིཏྟཱ ཏིཎུཀྐཱ ཧཏྠཾ ཝཱ དཧེཡྻ, བཱཧུཾ ཝཱ དཧེཡྻ, ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ དཧེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཨངྒཱརཀཱསུ སཱདྷིཀཔོརིསཱ པཱུརཱ ཨངྒཱརཱནཾ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཝཱིཏདྷཱུམཱནཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཛཱིཝིཏུཀཱམོ ཨམརིཏུཀཱམོ སུཁཀཱམོ དུཀྑཔྤཊིཀྐཱུལོ, ཏམེནཾ དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི གཧཔཏི, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨིཏི ཙིཏི ཙེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ’’? ‘‘ཝིདིཏཉྷི, བྷནྟེ, ཏསྶ པུརིསསྶ ‘ཨིམཉྩ ཨཧཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾ པཔཏིསྶཱམི, ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪིསྶཱམི མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ གཧཔཏི ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ སུཔིནཀཾ པསྶེཡྻ ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཾ ཝནརཱམཎེཡྻཀཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀཾ པོཀྑརཎིརཱམཎེཡྻཀཾ, སོ པཊིབུདྡྷོ ན ཀིཉྩི པཊིཔསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘སུཔིནཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཡཱཙིཏཀཾ བྷོགཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཡཱནཾ ཝཱ པོརིསེཡྻཾ པཝརམཎིཀུཎྜལཾ. སོ ཏེཧི ཡཱཙིཏཀེཧི བྷོགེཧི པུརཀྑཏོ པརིཝུཏོ ཨནྟརཱཔཎཾ པཊིཔཛྫེཡྻ. ཏམེནཾ ཛནོ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘བྷོགཱི ཝཏ བྷོ པུརིསོ, ཨེཝཾ ཀིར བྷོ བྷོགིནོ བྷོགཱནི བྷུཉྫནྟཱི’ཏི. ཏམེནཾ སཱམིཀཱ ཡཏྠ ཡཏྠེཝ ཏཱནི པསྶེཡྻུཾ, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཏཱནི ཧརེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨལཾ ནུ ཁོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཉྙཐཏྟཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ’’? ‘‘སཱམིནོ ཧི, བྷནྟེ, ཏཱནི ཧརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, གཱམསྶ ཝཱ ནིགམསྶ ཝཱ ཨཝིདཱུརེ ཏིབྦོ ཝནསཎྜོ, ཏཏྲསྶ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ. ན ཙསྶུ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཕལཏྠིཀོ ཕལགཝེསཱི ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ. སོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ པསྶེཡྻ སམྤནྣཕལཉྩ ཨུཔཔནྣཕལཉྩ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘ཨཡཾ ཁོ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ, ནཏྠི ཙ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི, ཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཔིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻཾ, ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ’ནྟི? སོ ཏཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻ, ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ. ཨཐ དུཏིཡོ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཕལཏྠིཀོ ཕལགཝེསཱི ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ ཏིཎྷཾ ཀུཋཱརིཾ ཨཱདཱཡ. སོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ པསྶེཡྻ སམྤནྣཕལཉྩ ཨུཔཔནྣཕལཉྩ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘ཨཡཾ ཁོ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ, ནཏྠི ཙ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི, ན ཁོ པནཱཧཾ ཛཱནཱམི རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ རུཀྑཾ མཱུལཏོ ཚེཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻཾ, ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ རུཀྑཾ མཱུལཏོཝ ཚིནྡེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨམུཀོ སོ པུརིསོ པཋམཾ རུཀྑཾ ཨཱརཱུལ༹ྷོ, སཙེ སོ ན ཁིཔྤམེཝ ཨོརོཧེཡྻ, ཏསྶ སོ རུཀྑོ པཔཏནྟོ ཧཏྠཾ ཝཱ བྷཉྫེཡྻ པཱདཾ ཝཱ བྷཉྫེཡྻ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ བྷཉྫེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘རུཀྑཕལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ, ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ. ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསཱུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༣-༤༨).

ཨེཝཾ ཨཊྛིཀངྐལཱདིཀཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཔརིཡོསཱནཏོ ཝིཔསྶནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཏི ཨེཝ ཨནུསྶཏི. པཝཏྟིཏབྦཊྛཱནམྷིཡེཝ ཙ པཝཏྟཏྟཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨནུརཱུཔཱ སཏཱིཏིཔི ཨནུསྶཏི. བུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི བུདྡྷཱནུསྶཏི. ཨརཧཏཱདིབུདྡྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ. བྷཱཝེནྟོཏི ཝཌྜྷེནྟོ བྱཱུཧེནྟོ. དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དྷམྨཱནུསྶཏི, སྭཱཀྑཱཏཏཱདིདྷམྨགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སངྒྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སངྒྷཱནུསྶཏི, སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིསངྒྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱིལཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སཱིལཱནུསྶཏི, ཨཏྟནོ ཨཁཎྜཏཱདིསཱིལགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཙཱགཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི ཙཱགཱནུསྶཏི, ཨཏྟནོ མུཏྟཙཱགཏཱདིཙཱགགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དེཝཏཱནུསྶཏི, དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱནཱཔཱནེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཏི ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཨཱནཱཔཱནནིམིཏྟཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མརཎཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཏི མརཎསྶཏི, ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདསངྑཱཏམརཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཾ པཊིཀྐཱུལཱནཾ ཨཱཡཏྟཱ ཨཱཀརཏྟཱ ཀཱཡོཏི སངྑཾ གཏེ སརཱིརེ གཏཱ པཝཏྟཱ སཏི ཀཱཡགཏཱསཏི, ཏཱདིསཾ ཝཱ ཀཱཡཾ གཏཱ སཏི ‘‘ཀཱཡགཏསཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ རསྶཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཀཱཡགཏཱསཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀེསཱདིཀེསུ ཀཱཡཀོཊྛཱསེསུ པཊིཀྐཱུལནིམིཏྟཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔསམཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི. ཨུཔསམཱནུསྶཏི, སབྦདུཀྑཱུཔསམཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ. པཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ. སུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ. ཨུཔེཀྑཱཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེནྟོ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ བྷཱཝེནྟོཔི ཀཱམེ པརིཝཛྫེཏཱིཏི.

ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམུཙྪེདེན ཀཱམཱནཾ པཧཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ བྷཱཝེནྟོཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མགྒསོཏསྶ ཨཱཔཛྫནཾ སོཏཱཔཏྟི, སོཏཱཔཏྟིཡཱ མགྒོ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ. ཨཔཱཡགམནཱིཡེ ཀཱམེཏི ཡེཧི ཨཔཱཡཾ གཙྪནྟི, ཏེ ཨཔཱཡགམནཱིཡེ ཀཱམེ སམུཙྪེདཏོ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ བྷཱཝེནྟོ པརིཝཛྫེཏི. པཊིསནྡྷིཝསེན སཀིཾཡེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི སཀདཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ སཀདཱགཱམིམགྒོ. ཏཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ. ཨོལཱ༹རིཀེཏི པརིལཱ༹ཧཔྤཏྟེ. པཊིསནྡྷིཝསེནེཝ ཀཱམབྷཝཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཨནཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ ཨནཱགཱམིམགྒོ. ཏཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ. ཨནུསཧགཏེཏི སུཁུམབྷཱཝཔྤཏྟེ. ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ, སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ ཙ ཨརཧཾ, ཨརཧཏོ བྷཱཝོ ཨརཧཏྟཾ. ཀིཾ ཏཾ? ཨརཧཏྟཕལཾ. ཨརཧཏྟསྶ མགྒོ ཨརཧཏྟམགྒོ. ཏཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ བྷཱཝེནྟོ. སབྦེན སབྦནྟི སབྦེནཱཀཱརེན སབྦཾ. སབྦཐཱ སབྦནྟི སབྦཔྤཀཱརེན སབྦཾ. ཨསེསཾ ནིསྶེསནྟི ནིརཝསེསཾ གནྡྷམཏྟམྤི ཨཊྛཔེཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ སབྦེན སབྦཾ མཱུལཝསེན. སབྦཐཱ སབྦཾ ཨཱཀཱརནིཔྤདེསཝསེན. ཨསེསཾ ནིསྶེསཾ བྷཱཝནཱནིཔྤདེསཝསེན. ཏཐཱ པུརིམེན དུཙྩརིཏཱབྷཱཝེན. དུཏིཡེན པརིཡུཊྛཱནཱབྷཱཝེན. ཏཏིཡེན ཨནུསཡཱབྷཱཝེན ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

སཔྤོ ཝུཙྩཏི ཨཧཱིཏི ཡོ ཀོཙི སརནྟོ གཙྪཏི. ཀེནཊྛེནཱཏི ཀེན ཨཏྠེན. སཾསཔྤནྟོ གཙྪཏཱིཏི ཡསྨཱ སམྨཱ སཾསརནྟོ གཙྪཏཱིཏི སཔྤོ. བྷུཛནྟོཏི ཝངྐཝངྐོ ཧུཏྭཱ. པནྣསིརོཏི ནིཔནྣསཱིསོ ཧུཏྭཱ. སིརེན སུཔཏཱིཏི སཱིསཾ བྷོགནྟརེ ཀཏྭཱ སུཔནབྷཱཝེན སིརསཱ སུཔཏཱིཏི སརཱིསཔོ. བིལེ སཡཏཱིཏི བིལཱསཡོ. ‘‘བིལསཡོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཾ སུནྡརཾ. གུཧཱཡཾ སེཏཱིཏི གུཧཱསཡོ. དཱཋཱ ཏསྶ ཨཱཝུདྷོཏི ཏསྶ སཔྤསྶ དུཝེ དཱཋཱ པཧརཎསཏྠསངྑཱཏོ ཨཱཝུདྷོ. ཝིསཾ ཏསྶ གྷོརནྟི ཏསྶ སཔྤསྶ བྱཱཔཀསངྑཱཏཾ ཝིསཾ དཱརུཎཾ ཀཀྑལ༹ཾ. ཛིཝ྄ཧཱ ཏསྶ དུཝིདྷཱཏི ཏསྶ སཔྤསྶ དྭེདྷཱ ཛིཝ྄ཧཱ. དྭཱིཧི ཛིཝ྄ཧཱཧི རསཾ སཱཡཏཱིཏི དུཝིདྷཱཧི ཛིཝ྄ཧཱཧི རསཾ ཛཱནཱཏི ཨསྶཱདཾ ཝིནྡཏི སཱདིཡཏཱིཏི. ཛཱིཝིཏུཾ ཀཱམཡཏཱིཏི ཛཱིཝིཏུཀཱམོ. ཨམརིཏུཾ ཀཱམཡཏཱིཏི ཨམརིཏུཀཱམོ. སུཁཾ ཀཱམཡཏཱིཏི སུཁཀཱམོ. དུཀྑཔྤཊིཀྐཱུལོཏི དུཀྑཾ ཨནིཙྪམཱནོ. པཱདེནཱཏི ཨཏྟནོ པཱདེན. སཔྤསིརནྟི སཔྤསྶ སཱིསཾ. ཝཛྫེཡྻཱཏི དཱུརཏོ ཝཛྫེཡྻ. ཝིཝཛྫེཡྻཱཏི ཏསྶ པམཱཎེན. པརིཝཛྫེཡྻཱཏི སམནྟཏོ. ཨབྷིནིཝཛྫེཡྻཱཏི ཙཏུཏྠཔྤམཱཎེན. ཨཐ ཝཱ པུརིམེན སཱིསཏོ. དུཏིཡཏཏིཡེན དྭཱིཧི པསྶེཧི. ཙཏུཏྠེན པཙྪཏོ. ‘‘ཀཱམེ པན ཨཔྤཏྟསྶ པརིཡེསནམཱུལདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན ཝཛྫེཡྻ. པཏྟསྶ ཨཱརཀྑམཱུལདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན ཝིཝཛྫེཡྻ. ཨཉྙཱཎཔརིལཱ༹ཧདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན པརིཝཛྫེཡྻ. ཝིནཱསམུཁེ པིཡཝིཔྤཡོགདུཀྑཝཏྠུབྷཱཝེན ཨབྷིནིཝཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

རཉྫནཝསེན རཱགོ. བལཝརཉྫནཊྛེན སཱརཱགོ. ཝིསཡེ སཏྟཱནཾ ཨནུ ཨནུ ནཡནཏོ ཨནུནཡོ. ཨནུརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨནུརོདྷོ, ཀཱམེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཏྠ ཀཏྠཙི བྷཝེ སཏྟཱ ཨེཏཱཡ ནནྡནྟཱིཏི ནནྡཱི, སཡཾ ཝཱ ནནྡཏཱིཏི ནནྡཱི. ནནྡཱི ཙ སཱ རཉྫནཊྛེན རཱགོ ཙཱཏི ནནྡིརཱགོ. ཏཏྠ ཨེཀསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ སཀིཾ ཨུཔྤནྣཱ ཏཎྷཱ ནནྡཱི, པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ནནྡིརཱགོཏི ཝུཙྩཏི. ཙིཏྟསྶ སཱརཱགོཏི ཡོ ཧེཊྛཱ ‘‘བལཝརཉྫནཊྛེན སཱརཱགོ’’ཏི ཝུཏྟོ, སོ ན སཏྟསྶ, ཙིཏྟསྶེཝ སཱརཱགོཏི ཨཏྠོ.

ཨིཙྪནྟི ཨེཏཱཡ ཨཱརམྨཎཱནཱིཏི ཨིཙྪཱ. བཧལཀིལེསབྷཱཝེན མུཙྪནྟི ཨེཏཱཡ པཱཎིནོཏི མུཙྪཱ. གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ གཧཎཝསེན ཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ. ཨིམིནཱ སཏྟཱ གིཛ྄ཛྷནྟི གེདྷཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི གེདྷོ. བཧལཊྛེན ཝཱ གེདྷོ. ‘‘གེདྷཾ ཝཱ པན པཝནསཎྜ’’ནྟི ཧི བཧལཊྛེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཨནནྟརཔདཾ ཨུཔསགྒཝསེན ཝཌྜྷིཏཾ, སབྦཏོབྷཱགེན ཝཱ གེདྷོཏི པལིགེདྷོ. སཛྫནྟི ཨེཏེནཱཏི སངྒོ. ལགྒནཊྛེན ཝཱ སངྒོ. ཨོསཱིདནཊྛེན པངྐོ. ཨཱཀཌྜྷནཝསེན ཨེཛཱ. ‘‘ཨེཛཱ ཨིམཾ པུརིསཾ པརིཀཌྜྷཏི ཏསྶ ཏསྶེཝ བྷཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟིཡཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཝཉྩནཊྛེན མཱཡཱ. ཝཊྚསྨིཾ སཏྟཱནཾ ཛནནཊྛེན ཛནིཀཱ. ‘‘ཏཎྷཱ ཛནེཏི པུརིསཾ, ཙིཏྟམསྶ ཝིདྷཱཝཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༥༥) ཧི ཝུཏྟཾ. ཝཊྚསྨིཾ སཏྟེ དུཀྑེན སཾཡོཛཡམཱནཱ ཛནེཏཱིཏི སཉྫནནཱི. གྷཊནཊྛེན སིབྦིནཱི. ཨཡཉྷི ཝཊྚསྨིཾ སཏྟེ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན སིབྦཏི གྷཊེཏི ཏུནྣཀཱརོ ཝིཡ པིལོཏིཀཱཡ པིལོཏིཀཾ, ཏསྨཱ ‘‘གྷཊནཊྛེན སིབྦིནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཝིསཡཛཱལཾ ཏཎྷཱཝིཔྥནྡིཏནིཝེསསངྑཱཏཾ ཝཱ ཛཱལམསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཛཱལིནཱི.

ཨཱཀཌྜྷནཊྛེན སཱིགྷསོཏཱ སརིཏཱ ཝིཡཱཏི སརིཏཱ. ཨལླཊྛེན ཝཱ སརིཏཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སརིཏཱནི སིནེཧིཏཱནི ཙ སོམནསྶཱནི བྷཝནྟི ཛནྟུནོ’’ཏི (དྷ. པ. ༣༤༡). ཨལླཱནི ཙེཝ སིནིདྡྷཱནི ཙཱཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. ཨནཡབྱསནཱཔཱདནཊྛེན ཀུམྨཱནུབནྡྷསུཏྟཀཾ ཝིཡཱཏི སུཏྟཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སུཏྟནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡིརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༩). རཱུཔཱདཱིསུ ཝིཏྠཏཊྛེན ཝིསཏཱ. ཏསྶ ཏསྶ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ སཏྟེ ཨཱཡཱུཧཱཔེཏཱིཏི ཨཱཡཱུཧིནཱི. ཨུཀྐཎྛིཏུཾ ཨཔདཱནཏོ སཧཱཡཊྛེན དུཏིཡཱ. ཨཡཉྷི སཏྟཱནཾ ཝཊྚསྨིཾ ཨུཀྐཎྛིཏུཾ ན དེཏི, གཏགཏཊྛཱནེ པིཡསཧཱཡོ ཝིཡ ཨབྷིརམཱཔེཏི. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥; ཨ. ནི. ༤.༩; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱཡཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧);

པཎིདྷཱནཀཝསེན པཎིདྷི. བྷཝནེཏྟཱིཏི བྷཝརཛྫུ. ཨེཏཱཡ ཧི སཏྟཱ རཛྫུཡཱ གཱིཝཱཡཾ བདྡྷཱ གོཎཱ ཝིཡ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾ ནིཡྻནྟི. ཏཾ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝནཏི བྷཛཏི ཨལླཱིཡཏཱིཏི ཝནཾ, ཝནཏི ཡཱཙཏཱིཏི ཝཱ ཝནཾ. ཝནཐོཏི བྱཉྫནེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨནཏྠདུཀྑཱནཾ ཝཱ སམུཊྛཱཔནཊྛེན གཧནཊྛེན ཙ ཝནཾ ཝིཡཱཏི ཝནཾ. བལཝཏཎྷཱཡེཏཾ ནཱམཾ. གཧནཏརཊྛེན པན ཏཏོ བལཝཏརཱ ཝནཐོ ནཱམ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝནཾ ཚིནྡཐ མཱ རུཀྑཾ, ཝནཏོ ཛཱཡཏེ བྷཡཾ;

ཚེཏྭཱ ཝནཉྩ ཝནཐཉྩ, ནིབྦནཱ ཧོཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༨༣);

སནྠཝནཝསེན སནྠཝོ, སཾསགྒོཏི ཨཏྠོ. སོ དུཝིདྷོ – ཏཎྷཱསནྠཝོ མིཏྟསནྠཝོ ཙ. ཏེསུ ཨིདྷ ཏཎྷཱསནྠཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སིནེཧཝསེན སྣེཧོ. ཨཱལཡཀརཎཝསེན ཀམྤམཱནཱ ཨཔེཀྑཏཱིཏི ཨཔེཀྑཱ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཨིམཱནི ཏེ དེཝ ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི ཀུསཱཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཔྤམུཁཱནི, ཨེཏྠ དེཝ ཚནྡཾ ཛནེཧི ཛཱིཝིཏེ ཨཔེཀྑཾ ཀརོཧཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༦༦). ཨཱལཡཾ ཀརོཧཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. པཱཊིཡེཀྐེ པཱཊིཡེཀྐེ ཨཱརམྨཎེ བནྡྷཏཱིཏི པཊིབནྡྷུ, ཉཱཏཀཊྛེན ཝཱ པཱཊིཡེཀྐོ བནྡྷཱུཏིཔི པཊིབནྡྷུ. ནིཙྩསནྣིསྶིཏཊྛེནཔི སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསམོ བནྡྷུ ནཱམ ནཏྠི. ཨཱརམྨཎཱནཾ ཨསནཏོ ཨཱསཱ. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཏོ ཙེཝ ཏིཏྟིཾ ཨནུགནྟྭཱཝ པརིབྷུཉྫནཏོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཱིསནཝསེན ཨཱསཱིསནཱ. ཨཱསཱིསིཏསྶ བྷཱཝོ ཨཱསཱིསིཏཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཏསྶཱ པཝཏྟིཊྛཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱུཔཱསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱསཱིསནཝསེན ཨཱསཱཏི ཨཱསཱཡ ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ རཱུཔེ ཨཱསཱ རཱུཔཱསཱ. ཨེཝཾ ནཝཔི པདཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱནི པཉྩ པཉྩཀཱམགུཎཝསེན ཝུཏྟཱནི, པརིཀྑཱརལོབྷཝསེན ཚཊྛཾ. ཏཾ ཝིསེསཏོ པབྦཛིཏཱནཾ, ཏཏོ པརཱནི ཏཱིཎི ཨཏིཏྟིཡཝཏྠུཝསེན གཧཊྛཱནཾ. ན ཧི ཏེསཾ དྷནཔུཏྟཛཱིཝིཏེཧི ཨཉྙཾ པིཡཏརཾ ཨཏྠི. ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ, ཨིདཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨསུཀེན མེ ཨིདཾ དིནྣཾ, ཨིདཾ དིནྣ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ སཏྟེ ཛཔྤཱཔེཏཱིཏི ཛཔྤཱ. པརཏོ དྭེ པདཱནི ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཱནི, ཏཏོ པརཾ ཨཉྙེནཱཀཱརེན ཝིབྷཛིཏུཾ ཨཱརདྡྷཏྟཱ པུན ‘‘ཛཔྤཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཛཔྤནཱཀཱརོ ཛཔྤནཱ. ཛཔྤིཏསྶ བྷཱཝོ ཛཔྤིཏཏྟཾ. པུནཔྤུནཾ ཝིསཡེ ལུམྤཏི ཨཱཀཌྜྷཏཱིཏི ལོལུཔོ, ལོལུཔསྶ བྷཱཝོ ལོལུཔྤཾ. ལོལུཔྤནཱཀཱརོ ལོལུཔྤཱཡནཱ. ལོལུཔྤསམངྒིནོ བྷཱཝོ ལོལུཔྤཱཡིཏཏྟཾ.

པུཙྪཉྫིཀཏཱཏི ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ལཱབྷཊྛཱནེསུ པུཙྪཾ ཙཱལཡམཱནཱ སུནཁཱ ཝིཡ ཀམྤམཱནཱ ཝིཙརནྟི, ཏཾ ཏསྶཱ ཀམྤནཏཎྷཱཡ ནཱམཾ. སཱདྷུ མནཱཔམནཱཔེ ཝིསཡེ ཀཱམེཏཱིཏི སཱདྷུཀཱམོ, ཏསྶ བྷཱཝོ སཱདྷུཀམྱཏཱ. མཱཏཱམཱཏུཙྪཱཏིཨཱདིཀེ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ རཱགོཏི ཨདྷམྨརཱགོ. ཡུཏྟཊྛཱནེཔི བལཝཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤནྣོ ལོབྷོ ཝིསམལོབྷོ. ‘‘རཱགོ ཝིསམ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཏོ (ཝིབྷ. ༩༢༤) ཝཱ ཡུཏྟཊྛཱནེ ཝཱ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ ཝཱ ཨུཔྤནྣོ ཚནྡརཱགོ ཨདྷམྨཊྛེན ཨདྷམྨརཱགོ. ཝིསམཊྛེན ཝིསམལོབྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརམྨཎཱནཾ ནིཀཱམནཝསེན ནིཀནྟི. ནིཀཱམནཱཀཱརོ ནིཀཱམནཱ. པཏྠཡནཝསེན པཏྠནཱ. པིཧཱཡནཝསེན པིཧནཱ. སུཊྛུ པཏྠནཱ སམྤཏྠནཱ. པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཏཎྷཱ ཀཱམཏཎྷཱ. རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཏཎྷཱ བྷཝཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདསངྑཱཏེ ཝིབྷཝེ ཏཎྷཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱ. སུདྡྷེ རཱུཔབྷཝསྨིཾཡེཝ ཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ. ཨརཱུཔབྷཝེ ཏཎྷཱ ཨརཱུཔཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ, ནིརོདྷེ ཏཎྷཱ ནིརོདྷཏཎྷཱ. རཱུཔེ ཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ. སདྡེ ཏཎྷཱ སདྡཏཎྷཱ. གནྡྷཏཎྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨོགྷཱདཡོ ཝུཏྟཏྠཱཝ.

ཀུསལདྷམྨེ ཨཱཝརཏཱིཏི ཨཱཝརཎཾ. ཚཱདནཝསེན ཚདནཾ. སཏྟེ ཝཊྚསྨིཾ བནྡྷཏཱིཏི བནྡྷནཾ. ཙིཏྟཾ ཨུཔཧནྟྭཱ ཀིལིསྶཏི སཾཀིལིཊྛཾ ཀརོཏཱིཏི ཨུཔཀྐིལེསོ. ཐཱམགཏཊྛེན ཨནུ ཨནུ སེཏཱིཏི ཨནུསཡོ. ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཙིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱཏཱིཏི པརིཡུཊྛཱནཾ, ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨཔདཱནེན ཀུསལཝཱརཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཙོརཱ མགྒེ པརིཡུཊྛིཾསུ, དྷུཏྟཱ མགྒེ པརིཡུཊྛིཾསཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༠) ཧི མགྒཾ གཎྷིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམིདྷཱཔི གཧཎཊྛེན པརིཡུཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. པལིཝེཋནཊྛེན ལཏཱ ཝིཡཱཏི ལཏཱ. ‘‘ལཏཱ ཨུཔྤཛྫ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༤༠) ཨཱགཏཊྛཱནེཔི ཨཡཾ ཏཎྷཱ ལཏཱཏི ཝུཏྟཱ. ཝིཝིདྷཱནི ཝཏྠཱུནི ཨིཙྪཏཱིཏི ཝེཝིཙྪཾ. ཝཊྚདུཀྑསྶ མཱུལནྟི དུཀྑམཱུལཾ. ཏསྶེཝ དུཀྑསྶ ནིདཱནནྟི དུཀྑནིདཱནཾ. ཏཾ དུཀྑཾ ཨིཏོ པབྷཝཏཱིཏི དུཀྑཔྤབྷཝོ. བནྡྷནཊྛེན པཱསོ ཝིཡཱཏི པཱསོ, མཱརསྶ པཱསོ མཱརཔཱསོ. དུརུགྒིལནཊྛེན བལི༹སཾ ཝིཡཱཏི བལི༹སཾ, མཱརསྶ བལི༹སཾ མཱརབལི༹སཾ. ཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏཱ མཱརསྶ ཝིསཡཾ ནཱཏིཀྐམནྟི, ཏེསཾ ཨུཔརི མཱརོ ཝསཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན མཱརསྶ ཝིསཡོཏི མཱརཝིསཡོ. སནྡནཊྛེན ཏཎྷཱཝ ནདཱི ཏཎྷཱནདཱི. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཊྛེན ཏཎྷཱཝ ཛཱལཾ ཏཎྷཱཛཱལཾ. ཡཐཱ སུནཁཱ གདྡཱུལབདྡྷཱ ཡདིཙྪཀཾ ནིཡྻནྟི, ཨེཝཾ ཏཎྷཱབདྡྷཱ སཏྟཱཏི དལ༹ྷབནྡྷནཊྛེན གདྡཱུལཾ ཝིཡཱཏི གདྡཱུལཾ, ཏཎྷཱཝ གདྡཱུལཾ ཏཎྷཱགདྡཱུལཾ. དུཔྤཱུརཎཊྛེན ཏཎྷཱཝ སམུདྡོ ཏཎྷཱསམུདྡོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནཊྛེན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ. ལུབྦྷནྟི ཨེཏེན, སཡཾ ཝཱ ལུབྦྷཏི, ལུབྦྷནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི ལོབྷོ. སམྤཡུཏྟཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ པཏིཊྛཊྛེན མཱུལཾ.

ཝིསཏྟིཀཱཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ ཨིཏི. ཀེནཊྛེནཱཏི ཀེན སབྷཱཝེན. ཝིསཏཱཏི ཝིཏྠཊཱ རཱུཔཱདཱིསུ. ཝིསཱལཱཏི ཝིཔུལཱ. ཝིསཊཱཏི ཏེབྷཱུམཀབྱཱཔཀཝསེན ཝིསཊཱ. པུརིམཝཙནམེཝ ཏཀཱརསྶ ཊཀཱརཾ ཀཏྭཱ བྱཉྫནཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཝིསཀྐཏཱིཏི པརིསཔྤཏི སཧཏི ཝཱ. རཏྟོ ཧི རཱགཝཏྠུནཱ པཱདེན ཏཱལི༹ཡམཱནོཔི སཧཏི. ཨོསཀྐནཾ ཝིཔྥནྡནཾ ཝཱ ‘‘ཝིསཀྐན’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ‘‘ཀུསལཱཀུསལཱནཾ པཏཱི’’ཏི ཀེཙི ཝཎྞཡནྟི. ཝིསཾཧརཏཱིཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཀཱམེསུ ཨཱནིསཾསཾ པསྶནྟཱི ཝིཝིདྷེཧི ཨཱཀཱརེཧི ནེཀྑམྨཱབྷིམུཁཔྤཝཏྟིཏོ ཙིཏྟཾ སཾཧརཏི སངྑིཔཏི, ཝིསཾ ཝཱ དུཀྑཾ, ཏཾ ཧརཏི, ཝཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིསཾཝཱདིཀཱཏི ཨནིཙྩཱདིཾ ནིཙྩཱདིཏོ གཎྷནྟཱི ཝིསཾཝཱདིཀཱ ཧོཏི. དུཀྑནིབྦཏྟཀསྶ ཀམྨསྶ ཧེཏུབྷཱཝཏོ ཝིསམཱུལཱ, ཝིསཾ ཝཱ དུཀྑདུཀྑཱདིབྷཱུཏཱ ཝེདནཱ མཱུལཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཝིསམཱུལཱ. དུཀྑསམུདཡཏྟཱ ཝིསཾ ཕལཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཝིསཕལཱ. ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ རཱུཔཱདིཀསྶ དུཀྑསྶེཝ པརིབྷོགོ ཧོཏི, ན ཨམཏསྶཱཏི སཱ ‘‘ཝིསཔརིབྷོགཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. སབྦཏྠ ནིརུཏྟིཝསེན པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏསྶཱ ཝིསཡཾ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཝིསཱལཱ ཝཱ པན སཱ ཏཎྷཱ རཱུཔེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིསཱལཱ ཝཱ པནཱཏི མཧནྟཱི ཨེཝ ཏཎྷཱཡནཊྛེན ཏཎྷཱ, རཱུཔཱདཡོ པཉྩ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགཝསེན ཝུཏྟཱ. ཀུལེ གཎེཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཱདས པདཱནི ལོལུཔྤཱདཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཀཱམདྷཱཏུཏྟིཀོ ཀམྨཝཊྚཝསེན ཝིབྷཏྟོ, ཀཱམབྷཝཏྟིཀོ ཝིཔཱཀཝཊྚཝསེན ཝིབྷཏྟོ, སཉྙཱབྷཝཏྟིཀོ སཉྙཱཝསེན ཝིབྷཏྟོ, ཨེཀཝོཀཱརབྷཝཏྟིཀོ ཁནྡྷཝསེན ཝིབྷཏྟོ. ཨཏཱིཏཏྟིཀོ ཀཱལཝསེན, དིཊྛཙཏུཀྐོ ཨཱརམྨཎཝསེན, ཨཔཱཡཏྟིཀོ ཨོཀཱསཝསེན, ཁནྡྷཏྟིཀོ ནིསྶཏྟནིཛྫཱིཝཝསེན ཝིབྷཏྟོཏི ཉཱཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔེན ཨཏྠདཱིཔནཱ ཝིབྷཱཝནཱ ཙ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཀཱམདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙིནིརཡཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིདེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱ རཱུཔཾ ཝེདནཱ སཉྙཱ སངྑཱརཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམདྷཱཏུ’’ (དྷ. ས. ༡༢༨༧).

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ རཱུཔདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ བྲཧྨལོཀཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ཨཀནིཊྛེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི རཱུཔདྷཱཏུ’’ (དྷ. ས. ༡༢༨༩).

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨརཱུཔདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནུཔགེ དེཝེ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནུཔགེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨརཱུཔདྷཱཏཱུ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༢༩༡). ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཀཱམདྷཱཏཱུཏི ཀཱམབྷཝོ, པཉྩཀྑནྡྷཱ ལབྦྷནྟི. རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རཱུཔབྷཝོ, པཉྩཀྑནྡྷཱ ལབྦྷནྟི. ཨརཱུཔདྷཱཏཱུཏི ཨརཱུཔབྷཝོ, ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨཐ ཝཱ ཀཱམརཱགསངྑཱཏེན ཀཱམེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ, ཀཱམསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ. ཀཱམཾ པཧཱཡ རཱུཔེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ, རཱུཔསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ. ཀཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཧཱཡ ཨརཱུཔེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ, ཨརཱུཔསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ. ཏཱ ཨེཝ དྷཱཏུཡོ པུན བྷཝཔརིཡཱཡེན ཝུཏྟཱ. བྷཝནྟཱིཏི ཧི བྷཝཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཉྙཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ, སཉྙཱཝཏཾ ཝཱ བྷཝོ, སཉྙཱ ཝཱ ཨེཏྠ བྷཝེ ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱབྷཝོ. སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ ཨསཉྙཱབྷཝམུཏྟོ རཱུཔབྷཝོ ཙ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝམུཏྟོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཙ ཧོཏི.

ན སཉྙཱབྷཝོ ཨསཉྙཱབྷཝོ, སོ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱབྷཱཝཏོ ནེཝསཉྙཱ, སུཁུམཏྟེན སབྦྷཱཝཏོ ནཱསཉྙཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ, ཏཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ. ཨཐ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཡ སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཱ སུཁུམཱཡ ཙ བྷཱཝཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ ཨསྨིཾ བྷཝེཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝེཀདེསོ. ཨེཀེན རཱུཔཀྑནྡྷེན ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, ཨེཀོ ཝཱ ཝོཀཱརོ, ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨསཉྙཱབྷཝོཝ. ཙཏཱུཧི ཨརཱུཔཀྑནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, ཙཏྟཱརོ ཝཱ ཝོཀཱརཱ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཙཏུཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཨེཝ. པཉྩཧི ཁནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, པཉྩ ཝཱ ཝོཀཱརཱ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི པཉྩཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ ཙ ཧོཏི. ཨཏཱིཏཏྟིཀོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡོཝ. དིཊྛནྟི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ. སུཏནྟི དྭིསམུཊྛཱནིཀཾ སདྡཱརམྨཎཾ. མུཏནྟི ཕུསིཏྭཱ གཧེཏབྦཱནི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱནི གནྡྷརསཕོཊྛབྦཱརམྨཎཱནི. ཝིཉྙཱཏབྦཾ ནཱམ མནསཱ ཛཱནིཏབྦཾ དྷམྨཱརམྨཎཾ. ཏེསུ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏབྦེསུ དྷམྨེསུ. ཝིསཊཱ ཝིཏྠཏཱཏི མཧནྟཱ པཏྠཊཱ.

ཨཔཱཡལོཀེཏི ཝཌྜྷིསངྑཱཏསྶ ཨཡསྶ ཨབྷཱཝེན ཨཔཱཡོ, ཏསྨིཾ ཨཔཱཡལོཀེ. ཁནྡྷལོཀེཏི རཱསཊྛེན རཱུཔཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ལོཀོ. དྷཱཏུལོཀེཏི སུཉྙཏཊྛེན ཙཀྑུདྷཱཏུཨཱདཡོ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ཨེཝ ལོཀོ. ཨཱཡཏནལོཀེཏི ཨཱཡཏནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨེཝ ལོཀོ. སབྦེཔི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོ, ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ལོཀེ ཝིསཊཱ ཝིཏྠཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. སཏོཏི སརཏཱིཏི སཏོ, པུགྒལེན སཏི ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི. སརནྟི ཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ སརཏི, སརཎམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སཏི. སཱ པནེསཱ ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ, ཨསམྨོསནརསཱ, ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཝིསཡཱབྷིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, ཐིརསཉྙཱཔདཊྛཱནཱ, ཀཱཡཱདིསཏིཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱ ཝཱ. ཨཱརམྨཎེ དལ༹ྷཔཏིཊྛིཏཏྟཱ པན ཨེསིཀཱ ཝིཡ, ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིནཾ རཀྑཎཏོ དོཝཱརིཀོ ཝིཡ ཙ དཊྛབྦཱ.

ཏསྶཱ པཝཏྟིཊྛཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ བྷཱཝེནྟོ སཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙཏུབྦིདྷཾ སཏིཔཊྛཱནམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱཡེཏི རཱུཔཀཱཡེ. རཱུཔཀཱཡོ ཧི ཨིདྷ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཀེསཱདཱིནཉྩ དྷམྨཱནཾ སམཱུཧཊྛེན ཧཏྠིཀཱཡརཐཀཱཡཱདཡོ ཝིཡ ‘‘ཀཱཡོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ ཙ སམཱུཧཊྛེན, ཨེཝཾ ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡཊྛེན. ཀུཙྪིཏཱནཉྷི པརམཛེགུཙྪཱནཾ སོ ཨཱཡོཏིཔི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨཱཡནྟི ཏཏོཏི ཨཱཡོ. ཀེ ཨཱཡནྟཱིཏི? ཀུཙྪིཏཱ ཀེསཱདཡོ. ཨིཏི ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ.

ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཀཱཡསྶ ཨནུཔསྶནཱ, ཀཱཡཾ ཝཱ ཨནུཔསྶནཱ, ‘‘ཀཱཡེ’’ཏི ཙ ཝཏྭཱཔི པུན ‘‘ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ’’ཏི དུཏིཡཾ ཀཱཡགྒཧཎཾ ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནགྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེན ན ཀཱཡེ ཝེདནཱནུཔསྶནཱ ཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶནཱ ཝཱ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡེཝཱཏི ཀཱཡསངྑཱཏེ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཀཱརསྶེཝ དསྶནེན ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ན ཀཱཡེ ཨངྒཔཙྩངྒཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶནཱ, ནཱཔི ཀེསལོམཱདིཝིནིམུཏྟཨིཏྠིཔུརིསཱནུཔསྶནཱ. ཡོཔི ཙེཏྠ ཀེསལོམཱདིཀོ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧསངྑཱཏོ ཀཱཡོ, ཏཏྠཱཔི ན བྷཱུཏུཔཱདཱཡཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶནཱ, ཨཐ ཁོ རཐསམྦྷཱརཱནུཔསྶཀསྶ ཝིཡ ཨངྒཔཙྩངྒསམཱུཧཱནུཔསྶནཱ, ནགརཱཝཡཝཱནུཔསྶཀསྶ ཝིཡ ཀེསལོམཱདིསམཱུཧཱནུཔསྶནཱ, ཀདལིཀྑནྡྷཔཏྟཝཊྚིཝིནིབྷུཛནཀསྶ ཝིཡ རིཏྟམུཊྛིཝིནིཝེཋཀསྶ ཝིཡ ཙ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧཱནུཔསྶནཱཡེཝཱཏི སམཱུཧཝསེནེཝ ཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཝཏྠུནོ ནཱནཔྤཀཱརཏོ དསྶེནྟེན གྷནཝིནིབྦྷོགོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ན ཧེཏྠ ཡཐཱཝུཏྟསམཱུཧཝིནིམུཏྟོ ཀཱཡོ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི དྷམྨོ དིསྶཏི, ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨསམཱུཧམཏྟེཡེཝ པན ཏཐཱ ཏཐཱ སཏྟཱ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཾ པསྶཏི ན ཏཾ དིཊྛཾ, ཡཾ དིཊྛཾ ཏཾ ན པསྶཏི;

ཨཔསྶཾ བཛ྄ཛྷཏེ མཱུལ༹ྷོ, བཛ྄ཛྷམཱནོ ན མུཙྩཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༦);

གྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཱདིསདྡེན ཙེཏྠ ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི ཨེཏསྨིཾ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡེཝ, ན ཨཉྙདྷམྨཱནུཔསྶནཱ. ཡཐཱ ཨནུདཀབྷཱུཏཱཡཔི མརཱིཙིཡཱ ཨུདཀཱནུཔསྶནཱ ཧོཏི, ན ཨེཝཾ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱསུབྷབྷཱུཏེཡེཝ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ནིཙྩསུཁཏྟསུབྷབྷཱཝཱནུཔསྶནཱ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱསུབྷཱཀཱརསམཱུཧཱནུཔསྶནཱཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡྭཱཡཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ…པེ… སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧) ནཡེན ཨསྶཱསཔསྶཱསཱདིཙུཎྞིཀཛཱཏཨཊྛིཀཔརིཡོསཱནོ ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཡོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ སཏིཔཊྛཱནཀཐཱཡཾ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པཐཝཱིཀཱཡཾ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི. ཨཱཔོཀཱཡཾ. ཏེཛོཀཱཡཾ. ཝཱཡོཀཱཡཾ. ཀེསཀཱཡཾ. ལོམཀཱཡཾ. ཚཝིཀཱཡཾ. ཙམྨཀཱཡཾ. མཾསཀཱཡཾ. རུཧིརཀཱཡཾ. ནྷཱརུཀཱཡཾ. ཨཊྛིཀཱཡཾ. ཨཊྛིམིཉྫཀཱཡ’’ནྟི ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ སབྦསྶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཱཡེ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཐ ཝཱ ཀཱཡེ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ གཧེཏབྦསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨནུཔསྶནཏོ ཏསྶ ཏསྶེཝ པན ཀེསལོམཱདིཀསྶ ནཱནཱདྷམྨསམཱུཧསྶ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀེསཱདིསམཱུཧསངྑཱཏཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཔི ཙ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི, ནོ ནིཙྩཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༣.༣༥) ཨནུཀྐམེན པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཨཱགཏནཡསྶ སབྦསྶེཝ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདིནོ ཨཱཀཱརསམཱུཧསངྑཱཏསྶ ཀཱཡསྶ ཨནུཔསྶནཏོཔི ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཡཾ པན ཙཏུསཏིཔཊྛཱནསཱདྷཱརཎོ ཨཏྠོ.

སཏིཔཊྛཱནནྟི ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ སཏིགོཙརོཔི, ཏིདྷཱ པཊིཔནྣེསུ སཱཝཀེསུ སཏྠུནོ པཊིགྷཱནུནཡཝཱིཏིཝཏྟཏཱཔི, སཏིཔི. ‘‘ཙཏུནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏིཔཊྛཱནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ དེསིསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཐ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ…པེ… ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསྶ སམུདཡོ? ཨཱཧཱརསམུདཡཱ ཀཱཡསམུདཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤༠༨) ཧི སཏིགོཙརོ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ‘‘ཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱནཾ, ནོ སཏི, སཏི ཨུཔཊྛཱནཉྩེཝ སཏི ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི (པཊི. མ. ༣.༣༥). ཏསྶཏྠོ – པཏིཊྛཱཏི ཨསྨིནྟི པཊྛཱནཾ. ཀཱ པཏིཊྛཱཏི? སཏི. སཏིཡཱ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, པདྷཱནཊྛཱནནྟི ཝཱ པཊྛཱནཾ, སཏིཡཱ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, ཧཏྠིཊྛཱནཨསྶཊྛཱནཱདཱིནི ཝིཡ.

‘‘ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡདརིཡོ སེཝཏི, ཡདརིཡོ སེཝམཱནོ སཏྠཱ གཎམནུསཱསིཏུམརཧཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༠༤, ༣༡༡) ཨེཏྠ ཏིདྷཱ པཊིཔནྣེསུ སཱཝཀེསུ སཏྠུནོ པཊིགྷཱནུནཡཝཱིཏིཝཏྟཏཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཏསྶཏྠོ – པཊྛཔེཏབྦཏོ པཊྛཱནཾ, པཝཏྟཡིཏབྦཏོཏི ཨཏྠོ. ཀེན པཊྛཔེཏབྦོཏི? སཏིཡཱ, སཏིཡཱ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནནྟི. ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ པརིཔཱུརེནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༤༧) པན སཏིཡེཝ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶཏྠོ – པཏིཊྛཱཏཱིཏི པཊྛཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཏི ཨོཀྐནྟིཏྭཱ པཀྑནྡིཏྭཱ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཏིཡེཝ པཊྛཱནནྟི སཏིཔཊྛཱནཾ. ཨཐ ཝཱ སརཎཊྛེན སཏི, ཨུཔཊྛཱནཊྛེན པཊྛཱནཾ. ཨིཏི སཏི ཙ སཱ པཊྛཱནཉྩཱཏིཔི སཏིཔཊྛཱནཾ. ཨིདམིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. བྷཱཝེནྟོཏི ཝཌྜྷེནྟོ. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ཏིདྷཱ པཊིཔནྣེསུ སཱཝཀེསུ སཏྠུནོ པཊིགྷཱནུནཡཝཱིཏིཝཏྟཏཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན གཧེཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡདརིཡོ སེཝཏི, ཡདརིཡོ སེཝམཱནོ སཏྠཱ གཎམནུསཱསིཏུམརཧཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༠༤, ༣༡༡) ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨནུཀམྤཀོ ཧིཏེསཱི ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཧིཏཱཡ ཨིདཾ ཝོ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ཏསྶ སཱཝཀཱ ན སུསྶཱུསནྟི, ན སོཏཾ ཨོདཧནྟི, ན ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟི, ཝོཀྐམྨ ཙ སཏྠུ སཱསནཱ ཝཏྟནྟི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ན ཙེཝ ཨནཏྟམནོ ཧོཏི, ན ཙ ཨནཏྟམནཏཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨནཝསྶུཏོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. ཡདརིཡོ…པེ… མརཧཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྠཱ…པེ… ཨིདཾ ཝོ སུཁཱཡཱཏི. ཏསྶ ཨེཀཙྩེ སཱཝཀཱ ན སུསྶཱུསནྟི…པེ… ཝཏྟནྟི. ཨེཀཙྩེ སཱཝཀཱ སུསྶཱུསནྟི…པེ… ན ཙ ཝོཀྐམྨ སཏྠུ སཱསནཱ ཝཏྟནྟི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ན ཙེཝ ཨནཏྟམནོ ཧོཏི, ན ཙ ཨནཏྟམནཏཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ན ཙ ཨཏྟམནོ ཧོཏི, ན ཙ ཨཏྟམནཏཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨནཏྟམནཏཱ ཙ ཨཏྟམནཏཱ ཙ ཏདུབྷཡཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ…པེ… ཨིདཾ ཝོ སུཁཱཡཱཏི. ཏསྶ སཱཝཀཱ སུསྶཱུསནྟི…པེ… ཝཏྟནྟི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨཏྟམནོ ཙེཝ ཧོཏི, ཨཏྟམནཏཉྩ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨནཝསྶུཏོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༡༡).

ཨེཝཾ པཊིགྷཱནུནཡེཧི ཨནཝསྶུཏཏཱ ནིཙྩཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ ཏདུབྷཡཾ ཝཱིཏིཝཏྟཏཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱ. བུདྡྷཱནམེཝ ཀིར ནིཙྩཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱ ཧོཏི, ན པཙྩེཀབུདྡྷཱདཱིནནྟི.

ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶནཱཏིཨཱདཱིསུ ཝེདནཱདཱིནཾ པུན ཝཙནེ པཡོཛནཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡམྤི སཱདྷཱརཎཏྠོ. སུཁཱདཱིསུ ཨནེཀཔྤབྷེདཱསུ ཝེདནཱསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀཝེདནཱནུཔསྶནཱ. སརཱགཱདིཀེ སོལ༹སཔྤབྷེདེ ཙིཏྟེ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ. ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀདྷམྨཱནུཔསྶནཱ སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནྟེ ཝུཏྟནཡེན ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨཱནུཔསྶནཱཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡེཏི ཨེཀཝཙནཾ, སརཱིརསྶ ཨེཀཏྟཱ. ཙིཏྟེཏི ཨེཀཝཙནཾ, ཙིཏྟསྶ སབྷཱཝབྷེདཱབྷཱཝཏོ ཛཱཏིགྒཧཎེན ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཝེདནཱདཡོ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ, ཏཐཱནུཔསྶནྟོ ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶནཱ, ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ, དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ ཝེདནཱ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ? སུཁཱ ཏཱཝ ཝེདནཱ དུཀྑཏོ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ སལླཏོ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ;

ཨདུཀྑམསུཁཾ སནྟཾ, ཨདྡཀྑི ནཾ ཨནིཙྩཏོ;

ས ཝེ སམྨདྡསོ བྷིཀྑུ, པརིཛཱནཱཏི ཝེདནཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༤.༢༥༣);

སབྦཱ ཨེཝ ཙེཏཱ དུཀྑཏོཔི ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, ཏཾ དུཀྑསྨིནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༥༩). སུཁདུཀྑཏོཔི ཙ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ ‘‘སུཁཱ ཝེདནཱ ཋིཏིསུཁཱ, ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ. དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཋིཏིདུཀྑཱ, ཝིཔརིཎཱམསུཁཱ. ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཉཱཎསུཁཱ, ཨཉྙཱཎདུཀྑཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༥). ཨཔི ཙ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཝིཔསྶནཱཝསེནཱཔི ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཙིཏྟདྷམྨེསུཔི ཙིཏྟཾ ཏཱཝ ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིསཧཛཱཏབྷཱུམིཀམྨཝིཔཱཀཀིརིཡཱདིནཱནཏྟབྷེདཱནཾ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཱནུཔསྶནཱནཾ སརཱགཱདིསོལ༹སབྷེདཱནཉྩ ཝསེན ཨནུཔསྶིཏབྦཾ. དྷམྨཱ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཱནཾ སུཉྙཏདྷམྨསྶ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཱནུཔསྶནཱནཾ སནྟཱསནྟཱདཱིནཉྩ ཝསེན ཨནུཔསྶིཏབྦཱ.

ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟི. ཨཉྙེནེཝ ཧི ཙིཏྟེན ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷཱཏི, ཨཉྙེན ཝེདནཾ, ཨཉྙེན ཙིཏྟཾ, ཨཉྙེན དྷམྨེ པརིགྒཎྷཱཏི, ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཙིཏྟེཡེཝ ལབྦྷནྟཱིཏི. ཨཱདིཏོ ཧི ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཏྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ནཱམ.

ཝེདནཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཙིཏྟཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ དྷམྨེ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཏྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ནཱམ, ཨེཝཾ ཏཱཝ དེསནཱ པུགྒལེ ཏིཊྛཏི, ཀཱཡེ པན ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཀཱཡཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཝེདནཱཡ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཝེདནཱཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝེདནཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཙིཏྟེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཙིཏྟཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. དྷམྨེསུ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ དྷམྨཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཨིཏི ཨེཀཱཝ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཙཏུཀིཙྩསཱདྷཀཊྛེན ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཙིཏྟེཡེཝ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི.

པུན ཨུཔཀཱརཝསེན ཙ ཨཔརིཧཱིནཝསེན ཙ གུཎཝསེན ཙ ཨཔརེ ཏཡོ ཙཏུཀྐཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨསཏིཔརིཝཛྫནཱཡཱཏི ན སཏི ཨསཏི, སཏི ཨེཏྠ ནཏྠཱིཏི ཝཱ ཨསཏི, མུཊྛསྶཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པརིཝཛྫནཱཡཱཏི སམནྟཏོ ཝཛྫནེན. བྷཏྟནིཀྑིཏྟཀཱཀསདིསེ ཧི མུཊྛསཏིཔུགྒལེ པརིཝཛྫནེན ཨུཔཊྛིཏསཏིཔུགྒལསེཝནེན ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ སཏིསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརཙིཏྟཏཱཡ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི. སཏིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནནྟི སཏིཡཱ ཀཱཏབྦཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཀཏཏྟཱཏི ཀཏབྷཱཝེན. ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ ཀཏཏྟཱ, བྷཱཝིཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སཏིཔརིབནྡྷཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཧཏཏྟཱཏི ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ནཱསིཏབྷཱཝེན. སཏིནིམིཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨསམྨུཊྛཏྟཱཏི སཏིཡཱ ཀཱརཎཱནཾ ཀཱཡཱདིཨཱརམྨཎཱནཾ ཨནཊྛབྷཱཝེན.

སཏིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱཏི སཏིཡཱ སམྨཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཨཔརིཧཱིནཏྟཱ ཙ. ཝསིཏཏྟཱཏི ཝསིབྷཱཝཔྤཏྟེན. པཱགུཉྙཏཱཡཱཏི པགུཎབྷཱཝེན. ཨཔཙྩོརོཧཎཏཱཡཱཏི ཨནིཝཏྟནབྷཱཝེན ཨཔཙྩོསཀྐནབྷཱཝེན.

སཏྟཏྟཱཏི སབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. སནྟཏྟཱཏི ནིབྦུཏསབྷཱཝཏྟཱ. སམིཏཏྟཱཏི ཀིལེསཱནཾ ཝཱུཔསམིཏབྷཱཝཏྟཱ. སནྟདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱཏི སཔྤུརིསདྷམྨེཧི ཨཔརིཧཱིནཏྟཱ. བུདྡྷཱནུསྶཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. སརཎཀཝསེན སཏི, ཨིདཾ སཏིཡཱ སབྷཱཝཔདཾ. པུནཔྤུནཾ སརཎཏོ ཨནུསྶརཎཝསེན ཨནུསྶཏི. ཨབྷིམུཁཾ གནྟྭཱ ཝིཡ སརཎཏོ པཊིསརཎཝསེན པཊིསྶཏི. ཨུཔསགྒཝསེན ཝཱ ཝཌྜྷིཏམཏྟམེཝ. སརཎཱཀཱརོ སརཎཏཱ. ཡསྨཱ པན སརཎཏཱཏི ཏིཎྞཾ སརཎཱནམྤི ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཏཾ པཊིསེདྷེཏུཾ པུན སཏིགྒཧཎཾ ཀཏཾ. སཏིསངྑཱཏཱ སརཎཏཱཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. སུཏཔརིཡཏྟསྶ དྷཱརཎབྷཱཝཏོ དྷཱརཎཏཱ. ཨནུཔཝིསནསངྑཱཏེན ཨོགཱཧནཊྛེན ཨཔིལཱཔནབྷཱཝོ ཨཔིལཱཔནཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀེ ལཱབུཀཊཱཧཱདཱིནི པལཝནྟི, ན ཨནུཔཝིསནྟི, ན ཏཐཱ ཨཱརམྨཎེ སཏི. ཨཱརམྨཎཉྷི ཨེསཱ ཨནུཔཝིསཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཔིལཱཔནཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཙིརཀཏཙིརབྷཱསིཏཱནཾ ན སམྨུསྶནབྷཱཝཏོ ཨསམྨུསྶནཏཱ. ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎེ ཛོཏནལཀྑཎེ ཙ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སཏིསངྑཱཏཾ ཨིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ. པམཱདེ ན ཀམྤཏཱིཏི སཏིབལཾ. ཡཱཐཱཝསཏི ནིཡྻཱནསཏི ཀུསལསཏཱིཏི སམྨཱསཏི. བུཛ྄ཛྷནཀསྶ ཨངྒོཏི བོཛ྄ཛྷངྒོ, པསཊྛོ སུནྡརོ ཝཱ བོཛ྄ཛྷངྒོ སམྦོཛ྄ཛྷངྒོ, སཏིཡེཝ སམྦོཛ྄ཛྷངྒོ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ.

ཨེཀཱཡནམགྒོཏི ཨེཀམགྒོ, ཨཡཾ མགྒོ ན དྭེདྷཱཔཐབྷཱུཏོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཨེཀེན ཨཡིཏབྦོཏི ཨེཀཱཡནོ. ཨེཀེནཱཏི གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཝཱུཔཀཊྛེན པཝིཝིཏྟཙིཏྟེན. ཨཡིཏབྦོ པཊིཔཛྫིཏབྦོ, ཨཡནྟི ཝཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཡནོ, སཾསཱརཏོ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྶ ཨཡནོ ཨེཀཱཡནོ. ཨེཀསྶཱཏི སེཊྛསྶ. སབྦསཏྟཱནཾ སེཊྛོཝ བྷགཝཱ, ཏསྨཱ ‘‘བྷགཝཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཏེན ཨཉྙེཔི ཨཡནྟི, ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷགཝཏོཝ སོ ཨཡནོ ཏེན ཨུཔྤཱདིཏཏྟཱ. ཡཐཱཧ ‘‘སོ ཧི བྲཱཧྨཎ བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༡.༢༡༥; པཊི. མ. ༣.༥; མ. ནི. ༣.༧༩). ཨཡཏཱིཏི ཝཱ ཨཡནོ, གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཾ ཨཡནོ ཨེཀཱཡནོ. ཨིམསྨིཾཡེཝ དྷམྨཝིནཡེ པཝཏྟཏི, ན ཨཉྙཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཁོ, སུབྷདྡ, དྷམྨཝིནཡེ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༤). དེསནཱབྷེདོཡེཝ ཧེསོ, ཨཏྠཏོ པན ཨེཀོཝ. ཨཔི ཙ ཨེཀཾ ཨཡཏཱིཏི ཨེཀཱཡནོ. པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱམུཁབྷཱཝནཱནཡེན པཝཏྟོཔི ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ནིབྦཱནམེཝ གཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི –

‘‘ཨེཀཱཡནཾ ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི, མགྒཾ པཛཱནཱཏི ཧིཏཱནུཀམྤཱི;

ཨེཏེན མགྒེན ཏརིཾསུ པུབྦེ, ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༥.༣༨༤, ༤༠༩);

མགྒོཏི ཀེནཊྛེན མགྒོ? ནིབྦཱནཾ གམནཊྛེན, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི མགྒནཱིཡཊྛེན ཙ. ཨུཔེཏོཏི ཨཱསནྣཾ གཏོ. སམུཔེཏོཏི ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ གཏོ. ཨུབྷཡེནཔི སཏིཡཱ ཨཔརིཧཱིནོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔགཏོཏི ཨུཔགནྟྭཱ ཋིཏོ. སམུཔགཏོཏི སམྤཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. ‘‘ཨུཔཱགཏོ སམུཔཱགཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཨུབྷཡེནཱཔི སཏིསམཱིཔཾ ཨཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཔནྣོཏི ཨཝིཡོགཱཔནྣོ. སམུཔཔནྣོཏི པརིཔུཎྞོ. སམནྣཱགཏོཏི ཨཝིཀལོ ཝིཛྫམཱནོ. ‘‘ཨུཔེཏོ སམུཔེཏོཏི དྭཱིཧི པདེཧི པཝཏྟཾ ཀཐིཏཾ. ཨུཔགཏོ སམུཔགཏོཏི དྭཱིཧི པདེཧི པཊིཝེདྷོ. ཨུཔཔནྣོ སམུཔཔནྣོ སམནྣཱགཏོཏི ཏཱིཧི པདེཧི པཊིལཱབྷོ ཀཐིཏོ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ལོཀེ ཝཱ སཱ ཝིསཏྟིཀཱཏི ཡཱ ཨེསཱ ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཝུཏྟཱ ཝིསཏྟིཀཱ, སཱ ཁནྡྷལོཀེ ཨེཝ, ན ཨཉྙཏྲ ཁནྡྷེཧི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ལོཀེ ཝཱ ཏཾ ཝིསཏྟིཀནྟི ཁནྡྷལོཀེ ཨེཝ པཝཏྟཾ ཨེཏཾ ཝིསཏྟིཀསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ. ཏརཏི ཀཱམེ པརིཝཛྫེནྟོ. ཨུཏྟརཏི ཀིལེསེ པཛཧནྟོ. པཏརཏི ཏེསཾ པཏིཊྛཱཧེཏུཾ ཚིནྡནྟོ. སམཏིཀྐམཏི སཾསཱརཾ ཨཏིཀྐམནྟོ. ཝཱིཏིཝཏྟཏི པཊིསནྡྷིཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀཾ ཀརོནྟོ. ཨཐ ཝཱ ཏརཏི ཨུཏྟརཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནེན. པཏརཏི ཝེདནཱནུཔསྶནེན. སམཏིཀྐམཏི ཙིཏྟཱནུཔསྶནེན. ཨཐ ཝཱ ཏརཏི སཱིལེན. ཨུཏྟརཏི སམཱདྷིནཱ. པཏརཏི ཝིཔསྶནཱཡ. སམཏིཀྐམཏི མགྒེན. ཝཱིཏིཝཏྟཏི ཕལེནཱཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

༤. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ ཨེཀཾ སཱལིཁེཏྟཱདིཁེཏྟཾ ཝཱ གྷརཝཏྠཱདིཝཏྠུཾ ཝཱ ཀཧཱཔཎསངྑཱཏཾ ཧིརཉྙཾ ཝཱ གོཨསྶཱདིབྷེདཾ གཝཱསྶཾ ཝཱ ཨནྟོཛཱཏཱདིདཱསེ ཝཱ བྷཏཀཱདིཀམྨཀརེ ཝཱ ཨིཏྠིསཉྙིཏཱ ཐིཡོ ཝཱ ཉཱཏིབནྡྷཝཱདིབནྡྷཱུ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཀེ པུཐུཀཱམེ ཨནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི. སཱལིཀྑེཏྟནྟི ཡཏྠ སཱལིཡོ ཝིརུཧནྟི. ཝཱིཧིཀྑེཏྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝཱིཧཱིཏི ཨཝསེསཝཱིཧཡོ. མོདཡཏཱིཏི མུགྒོ. གྷརཝཏྠུནྟི གྷརཔཏིཊྛཱཔནཏྠཾ ཀཏཱཀཏབྷཱུམིབྷཱགོ. ཀོཊྛཀཝཏྠཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀོཊྛཀོཏི དྭཱརཀོཊྛཱདི. པུརེཏི གྷརསྶ པུརཏོ. པཙྪཱཏི གྷརསྶ པཙྪཏོ. ཨེཏྠ ཨཱརཱམེནྟི ཙིཏྟཾ ཏོསེནྟཱིཏི ཨཱརཱམོ, པུཔྥེནཔི ཕལེནཔི ཚཱཡཱཡཔི དཀེནཔི རམནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

པསུཀཱདཡོཏི ཨེལ༹ཀཱདཡོ. ཨནྟོཛཱཏཀོཏི ཨནྟོགྷརདཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ཛཱཏོ. དྷནཀྐཱིཏཀོཏི དྷནེན ཀཱིཎིཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ གཧིཏོ. སཱམཾ ཝཱཏི སཡཾ ཝཱ. དཱསབྱནྟི དཱསསྶ བྷཱཝོ དཱསབྱཾ, ཏཾ དཱསབྱཾ. ཨུཔེཏཱིཏི ཨུཔགཙྪཏི. ཨཀཱམཀོ ཝཱཏི ཨཏྟནོ ཨརུཙིཡཱ ཝཱ ཀརམརཱནཱིཏོ.

ཏེ ཙཏྟཱརོ པུནཔི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱམཱཡ དཱསཱཔི བྷཝནྟི ཧེཀེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱམཱཡ དཱསཱཏི ཨནྟོཛཱཏདཱསཱ. ‘‘ཡཏྠ དཱསོ ཨཱམཛཱཏོ ཋིཏོ ཐུལླཱནི གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེཏེཝ ཝུཏྟཱ. དྷནེན ཀཱིཏཱཏི དྷནདཱསཱ. སཱམཉྩ ཨེཀེཏི སཡཾ དཱསཱ. བྷཡཱཔཎུནྣཱཏི ཨཀཱམདཱསཱ. བྷཡེན པཎུནྣཱ ཁིཔིཏཱ.

བྷཏཀཱཏི བྷཏིཡཱ ཛཱིཝནཀཱ. ཀསིཀམྨཱདིཀམྨཾ ཀརོནྟཱིཏི ཀམྨཀརཱ. ཨུཔཛཱིཝིནོཏི སམྨནྟནཱདིནཱ ཨུཔགནྟྭཱ ནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨུཔཛཱིཝིནོ.

ཨིཏྠཱིཏི ཐིཡཏི ཨེཏིསྶཾ གབྦྷོཏི ཨིཏྠཱི. པརིགྒཧོཏི སཧཱཡཱི སསྶཱམིཀཱ. མཱཏཱཔིཏིབནྡྷཝཱཔི ཉཱཏིབནྡྷུ. སགོཏྟོ གོཏྟབནྡྷུ. ཨེཀཱཙརིཡཀུལེ ཝཱ ཨེཀཛཱཏིམནྟཾ ཝཱ ཨུགྒཧིཏམནྟོ མནྟབནྡྷུ. དྷནུསིཔྤཱདིསདྡྷིཾ ཨུགྒཧིཏཀོ སིཔྤབནྡྷུ. ‘‘མིཏྟབནྡྷཝཱཏིཔི བནྡྷཱུ’’ཏི ཀཏྠཙི པོཏྠཀེ པཱཋོ དིསྶཏི.

གིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀིལེསཀཱམེན པཏྠེཏི. ཨནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨནུ ཨནུ གིཛ྄ཛྷཏི པུནཔྤུནཾ པཏྠེཏི. པལིགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སམནྟཏོ པཏྠེཏི. པལིབཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝིསེསེན པཏྠེཏི. ‘‘ཨོལཱ༹རིཀཏྟེན ནིམིཏྟགྒཱཧཝསེན གིཛ྄ཛྷཏི, ཨནུགིཛ྄ཛྷཏི, ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧཝསེན པལིགིཛ྄ཛྷཏི, པལིབཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

༥. པཉྩམགཱཐཱཡཾ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལཁྱཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི སཧནྟི མདྡནྟི. སདྡྷཱབལཱདིཝིརཧེན ཝཱ ཨབལཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི, ཨབལཏྟཱ བལཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏཾ ཀཱམགིདྡྷཾ ཀཱམརཏྟཾ ཀཱམཔརིཡེསནྟཉྩ སཱིཧཱདཡོ ཙ པཱཀཊཔརིསྶཡཱ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡཱ མདྡནྟི. ཏཏོ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡེཧི ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ བྷིནྣཾ ནཱཝཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨནྭེཏི.

ཨབལཱཏི ནཏྠི ཨེཏེསཾ བལནྟི ཨབལཱ, བལཝིརཧིཏཱ. དུབྦལཱཏི མནྡཔཡོགཱབལེན ཀཏྟབྦཀིཙྩཝིརཧིཏཱ. ཨཔྤབལཱཏི ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ ཨེཏེསཾ བལནྟི ཨཔྤབལཱ, ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསམཏྠཱ. ཨཔྤཐཱམཀཱཏི ཨཔྤོ པརིཏྟོ ཐཱམོ ཨེཏེསཾ ཝཱཡཱམོ ཨུསྶཱཧོཏི ཨཔྤཐཱམཀཱ. ཧཱིནཱ ནིཧཱིནཱ པཡོགཧཱིནེན. ཨོམཀཱ ཐཱམཧཱིནེན. ལཱམཀཱ པཙྩཡཧཱིནེན. ཚཏུཀྐཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཧཱིནེན. པརིཏྟཱ པཏྟིཧཱིནེན. སཧནྟཱིཏི མདྡནྟི གྷཊྚནཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. པརིསཧནྟཱིཏི སབྦཏོ མདྡནྟི. ཨབྷིབྷཝནྟི ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན. པརིཡཱདིཡནྟི སུསྶོསེཏྭཱ ཋཱནེན. མདྡནྟི ཀུསལུཔྤཏྟིནིཝཱརཎེན.

སདྡྷཱབལནྟི སདྡཧནྟི ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ སདྡཧཏི, སདྡཧནམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སདྡྷཱ. སཱ སདྡཧནལཀྑཎཱ, ཨོཀཔྤནལཀྑཎཱ ཝཱ, སམྤསཱདནརསཱ ཨུདཀཔྤསཱདཀམཎི ཝིཡ. པཀྑནྡནརསཱ ཝཱ ཨོགྷུཏྟརཎོ ཝིཡ. ཨཀཱལུསིཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨདྷིམུཏྟིཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ. སདྡྷེཡྻཝཏྠུཔདཊྛཱནཱ, སོཏཱཔཏྟིཡངྒཔདཊྛཱནཱ ཝཱ. སཱ ཧཏྠཝིཏྟབཱིཛཱནི ཝིཡ དཊྛབྦཱ. ཨསདྡྷིཡེ ན ཀམྤཏཱིཏི སདྡྷཱབལཾ. ཝཱིརིཡབལནྟི ཝཱིརསྶ བྷཱཝོ ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརཱནཾ ཝཱ ཀམྨཾ ཝཱིརིཡཾ, ཝིདྷིནཱ ཝཱ ནཡེན ཨུཔཱཡེན ཨཱིརཡིཏབྦཾ པཝཏྟཡིཏབྦནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཏཾ པནེཏཾ ཨུཔཏྠམྦྷནལཀྑཎཉྩ པགྒཧཎལཀྑཎཉྩ ཝཱིརིཡཾ, སཧཛཱཏཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷནརསཾ, ཨསཾསཱིདནབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ‘‘སཾཝིགྒོ ཡོནིསོ པདཧཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ (ཨ. ནི. ༤.༡༡༣) སཾཝེགཔདཊྛཱནཾ, ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཔདཊྛཱནཾ ཝཱ. སམྨཱ ཨཱརདྡྷཾ སབྦསམྤཏྟཱིནཾ མཱུལནྟི དཊྛབྦཾ. ཀོསཛྫེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཝཱིརིཡབལཾ. སཏིཡཱ ལཀྑཎཱདཱིནི ཝུཏྟཱནེཝ.

མུཊྛསྶཙྩེ ན ཀམྤཏཱིཏི སཏིབལཾ. སཧཛཱཏཱནི སམྨཱ ཨཱདྷཱིཡཏི ཋཔེཏཱིཏི སམཱདྷི. སོ པཱམོཀྑལཀྑཎོ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎོ ཝཱ, སཧཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱརམྨཎེ སམྤིཎྜནརསོ ནྷཱནིཡཙུཎྞཱནཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ, ཨུཔསམཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཉཱཎཔཙྩུཔཊྛཱནོ ཝཱ. ‘‘སམཱཧིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཝིསེསཏོ སུཁཔདཊྛཱནོ ནིཝཱཏེ པདཱིཔཙྩཱིནཾ ཋིཏི ཝིཡ ཙེཏསོ ཋིཏཱིཏི དཊྛབྦོ. ཨུདྡྷཙྩེ ན ཀམྤཏཱིཏི སམཱདྷིབལཾ. པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. ཀིཾ པཛཱནཱཏི? ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༡༥) ནཡེན ཨརིཡསཙྩཱནི. སཱ ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ, ཨཀྑལིཏཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ ཝཱ ཀུསལིསྶཱསཁིཏྟཨུསུཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ, ཝིསཡོབྷཱསནརསཱ པདཱིཔོ ཝིཡ, ཨསམྨོཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཨརཉྙགཏསུདེསཀོ ཝིཡ. ཨཝིཛྫཱཡ ན ཀམྤཏཱིཏི པཉྙཱབལཾ. ཧིརིབལཾ ཨོཏྟཔྤབལནྟི ཨཧིརིཀེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཧིརིབལཾ. ཨནོཏྟཔྤེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཨོཏྟཔྤབལཾ. ཨཡཾ ཨུབྷཡཝསེན ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི. ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཧིརཱིཡཏཱིཏི ཧིརཱི, ལཛྫཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེཧི ཨེཝ ཨོཏྟཔྤཏཱིཏི ཨོཏྟཔྤཾ, པཱཔཏོ ཨུབྦེགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཏེསཾ ནཱནཱཀརཎདཱིཔནཏྠཾ – ‘‘སམུཊྛཱནཾ ཨདྷིཔཏི, ལཛྫཱདིལཀྑཎེན ཙཱ’’ཏི ཨིམཾ མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝུཏྟཱ – ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཱ ཧིརཱི ནཱམ, བཧིདྡྷཱསམུཊྛཱནཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ. ཨཏྟཱདྷིཔཏི ཧིརཱི ནཱམ, ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ. ལཛྫཱསབྷཱཝསཎྛིཏཱ ཧིརཱི ནཱམ, བྷཡསབྷཱཝསཎྛིཏཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ. སཔྤཏིསྶཝལཀྑཎཱ ཧིརཱི ནཱམ, ཝཛྫབྷཱིརུཀབྷཡདསྶཱཝིལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ.

ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཾ ཧིརིཾ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སམུཊྛཱཔེཏི – ཛཱཏིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, ཝཡཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, སཱུརབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, བཱཧུསཙྩཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ. ཀཐཾ? ‘‘པཱཔཀརཎཾ ནཱམེཏཾ ན ཛཱཏིསམྤནྣཱནཾ ཀམྨཾ, ཧཱིནཛཙྩཱནཾ ཀེཝཊྚཱདཱིནཾ ཨིདཾ ཀམྨཾ, མཱདིསསྶ ཛཱཏིསམྤནྣསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏཱཝ ཛཱཏིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཐཱ ‘‘པཱཔཀརཎཾ ནཱམེཏཾ དཧརེཧི ཀཏྟབྦཾ ཀམྨཾ, མཱདིསསྶ ཝཡེ ཋིཏསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཡཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཐཱ ‘‘པཱཔཀམྨཾ ནཱམེཏཾ དུབྦལཛཱཏིཀཱནཾ ཀམྨཾ, མཱདིསསྶ སཱུརབྷཱཝསམྤནྣསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ སཱུརབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཐཱ ‘‘པཱཔཀམྨཾ ནཱམེཏཾ ཨནྡྷབཱལཱནཾ ཀམྨཾ, ན པཎྜིཏཱནཾ. མཱདིསསྶ པཎྜིཏསྶ བཧུསྶུཏསྶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ བཱཧུསཙྩཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔཾ ཨཀརོནྟོ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཾ ཧིརིཾ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སམུཊྛཱཔེཏི. སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཙ པན ཨཏྟནོ ཙིཏྟེ ཧིརིཾ པཝེསེཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཱ ཧིརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཀཐཾ བཧིདྡྷཱསམུཊྛཱནཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ? ‘‘སཙེ ཏྭཾ པཱཔཀམྨཾ ཀརིསྶསི, ཙཏཱུསུ པརིསཱསུ གརཧཔྤཏྟོ བྷཝིསྶསི –

‘‘གརཧིསྶནྟི ཏཾ ཝིཉྙཱུ, ཨསུཙིཾ ནཱགརིཀོ ཡཐཱ;

ཝཛྫིཏོ སཱིལཝནྟེཧི, ཀཐཾ བྷིཀྑུ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལ དྷམྨུདྡེསཀཐཱ) –

ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཧི བཧིདྡྷཱསམུཊྛིཏེན ཨོཏྟཔྤེན པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི, ཨེཝཾ བཧིདྡྷཱསམུཊྛཱནཾ ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ ཧོཏི.

ཀཐཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏི ཧིརཱི ནཱམ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ ཨཏྟཱནཾ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘མཱདིསསྶ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ བཧུསྶུཏསྶ དྷུཏངྒདྷརསྶ ན ཡུཏྟཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུ’’ནྟི པཱཔཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏི ཧིརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘སོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལ དྷམྨུདྡེསཀཐཱ; ཨ. ནི. ༣.༤༠).

ཀཐཾ ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ ལོཀཾ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘མཧཱ ཁོ པནཱཡཾ ལོཀསནྣིཝཱསོ, མཧནྟསྨིཾ ཁོ པན ལོཀསནྣིཝཱསེ སནྟི སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨིདྡྷིམནྟོ དིབྦཙཀྑུཀཱ པརཙིཏྟཝིདུནོ, ཏེ དཱུརཏོཔི པསྶནྟི, ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟི, ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཏེཔི མཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻུཾ ‘པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ སདྡྷཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝོཀིཎྞོ ཝིཧརཏི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི. དེཝཏཱཔི ཁོ སནྟི ཨིདྡྷིམནྟིནིཡོ དིབྦཙཀྑུཀཱ པརཙིཏྟཝིདུནིཡོ, ཏཱ དཱུརཏོཔི པསྶནྟི, ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟི, ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཏཱཔི མཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻུཾ ‘པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ སདྡྷཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝོཀིཎྞོ ཝིཧརཏི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ བྷཝིསྶཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒ’ནྟི. སོ ལོཀཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱམཱཝཙརཀུསལ དྷམྨུདྡེསཀཐཱ; ཨ. ནི. ༣.༤༠).

ཨེཝཾ ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ ནཱམ ཧོཏི. ‘‘ལཛྫཱསབྷཱཝསཎྛིཏཱ ཧིརཱི, བྷཡསབྷཱཝསཎྛིཏཾ ཨོཏྟཔྤ’’ནྟི ཨེཏྠ པན ལཛྫཱཏི ལཛྫནཱཀཱརོ, ཏེན སབྷཱཝེན སཎྛིཏཱ ཧིརཱི. བྷཡནྟི ཨཔཱཡབྷཡཾ, ཏེན སབྷཱཝེན སཎྛིཏཾ ཨོཏྟཔྤཾ. ཏདུབྷཡམྤི པཱཔཔརིཝཛྫནེ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ཡཐཱ ནཱམ ཨེཀོ ཀུལཔུཏྟོ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱདཱིནི ཀརོནྟོ ལཛྫིཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨེཀཾ དིསྭཱ ལཛྫནཱཀཱརཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻ ཧཱིལི༹ཏོ, ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ལཛྫཱིདྷམྨཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཨེཀཙྩོ ཨཔཱཡབྷཡབྷཱིཏོ ཧུཏྭཱ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི.

ཏཏྲིདཾ ཨོཔམྨཾ – ཡཐཱ ཧི དྭཱིསུ ཨཡོགུལེ༹སུ ཨེཀོ སཱིཏལོ བྷཝེཡྻ གཱུཐམཀྑིཏོ, ཨེཀོ ཨུཎྷོ ཨཱདིཏྟོ. ཏཏྠ པཎྜིཏོ སཱིཏལཾ གཱུཐམཀྑིཏཏྟཱ ཛིགུཙྪནྟོ ན གཎྷཱཏི, ཨིཏརཾ ཌཱཧབྷཡེན. ཏཏྠ སཱིཏལསྶ གཱུཐམཀྑནཛིགུཙྪཱཡ ཨགཎྷནཾ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ལཛྫཱིདྷམྨཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཨུཎྷསྶ ཌཱཧབྷཡེན ཨགཎྷནཾ ཝིཡ ཨཔཱཡབྷཡེན པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘སཔྤཏིསྶཝལཀྑཎཱ ཧིརཱི, ཝཛྫབྷཱིརུཀབྷཡདསྶཱཝིལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤ’’ནྟི ཨིདམྤི དྭཡཾ པཱཔཔརིཝཛྫནེ ཨེཝ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ཛཱཏིམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱ སཏྠུམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱ དཱཡཛྫམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱ སབྲཧྨཙཱརིམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཔྤཏིསྶཝལཀྑཎཾ ཧིརིཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ པཱཔཾ ན ཀརོཏི. ཨེཀཙྩོ ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཾ པརཱནུཝཱདབྷཡཾ དཎྜབྷཡཾ དུགྒཏིབྷཡནྟི ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧི ཝཛྫབྷཱིརུཀབྷཱཝདསྶཱཝིལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ པཱཔཾ ན ཀརོཏི. ཏཏྠ ཛཱཏིམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཱདཱིནི ཙེཝ ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཱདཱིནི ཙ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱནི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ སཏྟཝིདྷཾ བལཾ ཡསྶ པུགྒལསྶ ནཏྠི, ཏེ ཀིལེསཱ ཏཾ པུགྒལཾ སཧནྟི…པེ… པརིཡཱདིཡནྟི མདྡནྟཱིཏི.

དྭེ པརིསྶཡཱཏི པཱཀཊཱཔཱཀཊཝསེན དྭེ ཨེཝ ཨུཔདྡཝཱ, ན ཨེཀཾ, ན ཏཱིཎི. ཏེ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམེ པཱཀཊཔརིསྶཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀོཀཱཏི ཀེཀཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཙོརཱཏི ཙོརིཡཀམྨེཧི ཡུཏྟཱ. མཱཎཝཱཏི སཱཧསིཀཀམྨེཧི ཡུཏྟཱ. ཀཏཀམྨཱཏི སནྡྷིཙྪེདཱདིཀཏཙོརིཀཀམྨཱ. ཨཀཏཀམྨཱཏི ཏཾ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ནིཀྑནྟཱ. ཨེཏྠ ཨསྶཱུཏི བྷཝེཡྻུནྟི ཨཏྠོ. ཙཀྑུརོགོཏི ཙཀྑུསྨིཾ ཨུཔྤནྣརོགོ, རུཛཏཱིཏི རོགོ. ཙཀྑུརོགོཏིཨཱདཡོ ཝཏྠུཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ནིབྦཏྟིཏཔསཱདཱནཉྷི རོགོ ནཱམ ནཏྠི. ཀཎྞརོགོཏི བཧིཀཎྞརོགོ. མུཁརོགོཏི མུཁེ ཨུཔྤནྣརོགོ. དནྟརོགོཏི དནྟསཱུལཾ. ཀཱསོཏི ཁཡརོགོ. སཱསོཏི སྭཱསོ ཨུགྒཱརརོགོ. པིནཱསོཏི བཧིནཱསིཀཱཡ རོགོ. ཌཱཧོཏི ཨབྦྷནྟརེ ཨུཔྤཛྫནཀོ ཨུཎྷོ. མུཙྪཱཏི སཏིཝིསྶཛྫནཀཱ. པཀྑནྡིཀཱཏི ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱ ཨཏིསཱརོ. སཱུལཱཏི ཨཱམསཱུལཱ ཀུཙྪིཝཱཏོ. ཝིསཱུཙིཀཱཏི མཧནྟོ ཝིརེཙནཀོ. ཀིལཱསོཏི སབལོ. སོསོཏི སུཀྑནཀོ སོསབྱཱདྷི. ཨཔམཱརོཏི ཨམནུསྶགྒཱཧོ ཝེརིཡཀྑཱབཱདྷོ. དདྡཱུཏི དདྡུཔཱིལ༹ཀཱ. ཀཎྜཱུཏི ཁུདྡཀཔཱིལ༹ཀཱ. ཀཙྪཱུཏི མཧཱཀཙྪུ. རཁསཱཏི ནཁེཧི ཝིལིཁིཏཊྛཱནེ རོགོ. ‘‘ནཁསཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཝིཏཙྪིཀཱཏི ཧཏྠཏལཔཱདཏལེསུ ཧཱིརཾ ཧཱིརཾ ཀཏྭཱ ཕཱལེནྟོ ཨུཔྤཛྫནཀརོགོ. ལོཧིཏཔིཏྟནྟི སོཎིཏཔིཏྟཾ, རཏྟཔིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མདྷུམེཧོཏི སརཱིརབྦྷནྟརེ ཨུཀྐཊྛརོགོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཨཔི ཙ མདྷུམེཧོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཀྐཊྛོ’’ཏི (པཱཙི. ༡༥).

ཨཾསཱཏི ཨརིསརོགོ. པཱིལ༹ཀཱཏི ལོཧིཏཔཱིལ༹ཀཱ. བྷགཾ དཱལཡཏཱིཏི བྷགནྡལཱ, ཝཙྩམགྒཾ ཕཱལེཏཱིཏི ཨཏྠོ. པིཏྟསམུཊྛཱནཱཏི པིཏྟེན སམུཊྛཱནཾ ཨུཔྤཏྟི ཨེཏེསནྟི པིཏྟསམུཊྛཱནཱ. ཏེ ཀིར དྭཏྟིཾས ཧོནྟི. སེམྷསམུཊྛཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སནྣིཔཱཏིཀཱཏི ཝཱཏཔིཏྟསེམྷཱནཾ སནྣིཔཱཏེན ཨེཀཱིབྷཱཝེན ཨུཔྤནྣཱ. ཨཱབཱདྷཊྛེན ཨཱབཱདྷཱ. ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱཏི ཨུཏུཔརིཎཱམེན. ཨཙྩུཎྷཱཏི སཱིཏེན ཨུཔྤཛྫནཀརོགཱ. ཝིསམཔརིཧཱརཛཱཏི ཨཏིཊྛཱནནིསཛྫཱདིནཱ ཝིསམཔརིཧཱརེན ཛཱཏཱ. ཨོཔཀྐམིཀཱཏི ཝདྷབནྡྷནཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཛཱཏཱ. ཀམྨཝིཔཱཀཛཱཏི བལཝཀམྨཝིཔཱཀསམྦྷཱུཏཱ. སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ…པེ… སམྥསྶོཏི ཨིམེ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨིཏི ཝཱཏི ཨེཝཾ ཝཱ. ཨིམེ ཝུཙྩནྟཱིཏི ནིགམེནྟོ ཨཱཧ.

ཀཏམེ པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡཱཏི ཨཔཱཀཊཱ ཨཙྪཱདིཏཨུཔདྡཝཱ ཀཏམེཏི པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནམིཙྪཱཙཱརཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི མུསཱཝཱདཔིསུཎཝཱཙཱཕརུསཝཱཙཱསམྥཔྤལཱཔཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. མནོདུཙྩརིཏནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདིཊྛིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཱཡེ པཝཏྟཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ པཝཏྟཾ, དུཊྛུ ཙརིཏཾ, ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ ཝཱ དུཊྛུ ཙརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཀཱམཱིཡནྟཱིཏི ཀཱམཱ, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཀཱམེསུ ཚནྡོ ཀཱམཙྪནྡོ. ཀཱམཡཏཱིཏི ཝཱ ཀཱམོ, ཀཱམོ ཨེཝ ཚནྡོ, ཀཱམཙྪནྡོ ན ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ, ན དྷམྨཙྪནྡོ ཝཱ. ཀཱམཏཎྷཱཝ ཨེཝཾནཱམིཀཱ. ཀུསལདྷམྨེ ནཱིཝརཏཱིཏི ནཱིཝརཎཾ, ཀཱམཙྪནྡོ ཨེཝ ནཱིཝརཎཾ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. བྱཱཔཛྫཏི ཏེན ཙིཏྟཾ པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏི, བྱཱཔཱདཡཏི ཝཱ ཝིནཡཱཙཱརརཱུཔསམྤཏྟིཧིཏསུཁཱདཱིནཱིཏི ཝཱ བྱཱཔཱདོ. ཐིནནཏཱ ཐིནཾ. མིདྡྷནཏཱ མིདྡྷཾ, ཨནུསྶཱཧསཾཧནནཏཱ ཨསཏྟིཝིགྷཱཏཏཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཐིནཉྩ མིདྡྷཉྩ ཐིནམིདྡྷཾ. ཏཏྠ ཐིནཾ ཨནུསྶཱཧནལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡཝིནོདནརསཾ, སཾསཱིདནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. མིདྡྷཾ ཨཀམྨཉྙཏཱལཀྑཎཾ, ཨོནཧནརསཾ, ལཱིནབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, པཙལཱཡིཀཱནིདྡཱཔཙྩུཔཊྛཱནཾ ཝཱ. ཨུབྷཡམྤི ཨརཏིཏནྡཱིཝིཛམྦྷིཏཱདཱིསུ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནནྟི.

ཨུདྡྷཏསྶ བྷཱཝོ ཨུདྡྷཙྩཾ. ཏཾ ཨཝཱུཔསམལཀྑཎཾ ཝཱཏཱབྷིགྷཱཏཙལཛལཾ ཝིཡ, ཨནཝཊྛཱནརསཾ ཝཱཏཱབྷིགྷཱཏཙལདྷཛཔཊཱཀཾ ཝིཡ, བྷནྟཏྟཔཙྩུཔཊྛཱནཾ པཱསཱཎཱབྷིགྷཱཏསམུདྡྷཏབྷསྨཾ ཝིཡ, ཙེཏསོ ཨཝཱུཔསམོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནཾ. ཙིཏྟཝིཀྑེཔོཏི དཊྛབྦཾ. ཀུཙྪིཏཾ ཀཏཾ ཀུཀཏཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཀྐུཙྩཾ. ཏཾ པཙྪཱནུཏཱཔལཀྑཎཾ, ཀཏཱཀཏཱནུསོཙནརསཾ, ཝིཔྤཊིསཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཀཏཱཀཏཔདཊྛཱནཾ དཱསབྱཾ ཝིཡ དཊྛབྦཾ. ཨུདྡྷཙྩཉྩ ཀུཀྐུཙྩཉྩ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ. ཝིགཏཱ ཙིཀིཙྪཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ, སབྷཱཝཾ ཝཱ ཝིཙིནནྟོ ཨེཏཱཡ ཀིཙྪཏི ཀིལམཏཱིཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ, སཱ སཾསཡལཀྑཎཱ, སཾསཔྤནརསཱ, ཨནིཙྪཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨནེཀཾསགྒཱཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནཱ. པཊིཔཏྟིཨནྟརཱཡཀརཱཏི དཊྛབྦཱ.

རཛྫནལཀྑཎོ རཱགོ. དུསྶནལཀྑཎོ དོསོ. མུཡ྄ཧནལཀྑཎོ མོཧོ. ཀུཛ྄ཛྷནལཀྑཎོ ཀོདྷོ, ཙཎྜིཀྐལཀྑཎོ ཝཱ, ཨཱགྷཱཏཀརཎརསོ, དཱུསནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཨུཔནནྡྷནལཀྑཎོ ཨུཔནཱཧོ, ཝེརཨཔྤཊིནིསྶཛྫནརསོ, ཀོདྷཱནུབནྡྷབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘པུབྦཀཱལཾ ཀོདྷོ, ཨཔརཀཱལཾ ཨུཔནཱཧོ’’ཏིཨཱདི (ཝིབྷ. ༨༩༡).

པརགུཎམཀྑནལཀྑཎོ མཀྑོ. ཏེསཾ ཝིནཱསནརསོ, ཏདཙྪཱདནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཡུགགྒཱཧལཀྑཎོ པལཱ༹སོ, པརགུཎེཧི ཨཏྟནོ གུཎཱནཾ སམཱིཀརཎརསོ, པརེསཾ གུཎཔྤམཱཎེན ཨུཔཊྛཱནཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

པརསམྤཏྟིཁཱིཡནལཀྑཎཱ ཨིསྶཱ, ཏསྶ ཨཀྑམནལཀྑཎཱ ཝཱ, ཏཏྠ ཨནབྷིརཏིརསཱ, ཏཏོ ཝིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨཏྟནོ སམྤཏྟིནིགཱུཧནལཀྑཎཾ མཙྪརིཡཾ, ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ པརེཧི སཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ཨཀྑམནརསཾ, སངྐོཙནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཀཏཔཱཔཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ, ཏསྶ ནིགཱུཧནརསཱ, ཏདཱཝརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨཏྟནོ ཨཝིཛྫམཱནགུཎཔྤཀཱསནལཀྑཎཾ སཱཋེཡྻཾ, ཏེསཾ སམུདཱཧརཎརསཾ, སརཱིརཱཀཱརེཧིཔི ཏེསཾ ཝིབྷཱུཏཀརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཙིཏྟསྶ ཨུདྡྷུམཱཏབྷཱཝལཀྑཎོ ཐམྦྷོ, ཨཔྤཏིསྶཝཝུཏྟིརསོ, ཨམདྡཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཀརཎུཏྟརིཡལཀྑཎོ སཱརམྦྷོ, ཝིཔཙྩནཱིཀཏཱརསོ, ཨགཱརཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

ཨུཎྞཏིལཀྑཎོ མཱནོ, ཨཧཾཀཱརརསོ, ཨུདྡྷུམཱཏབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཨབྦྷུཎྞཏིལཀྑཎོ ཨཏིམཱནོ, ཨཏིཝིཡ ཨཧཾཀཱརརསོ, ཨཙྩུདྡྷུམཱཏབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

མཏྟབྷཱཝལཀྑཎོ མདོ, མདགྒཧཎརསོ, ཨུམྨཱདཔཙྩུཔཊྛཱནོ. པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒལཀྑཎོ པམཱདོ, ཝོསྶགྒཱནུཔྤདནརསོ, སཏིཝིཔྤཝཱསཔཙྩུཔཊྛཱནོཏི ཨེཝཾ ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ ལཀྑཎཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀོདྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༨༩༡) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསེསཏོ ཙེཏྠ ཨཱམིསགིདྡྷོ ཨཏྟནཱ ཨལབྷནྟོ ཨཉྙསྶ ལཱབྷིནོ ཀུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ སཀིཾ ཨུཔྤནྣོ ཀོདྷོ ཀོདྷོཡེཝ. ཏདུཏྟརི ཨུཔནཱཧོ. སོ ཨེཝཾ ཀུདྡྷོ ཨུཔནཡ྄ཧནྟོ ཙ སནྟེཔི ཨཉྙསྶ ལཱབྷིནོ གུཎཾ མཀྑེཏི ‘‘ཨཧམྤི ཏཱདིསོ’’ཏི ཙ ཡུགགྒཱཧཾ གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ མཀྑོ ཙ པལཱསོ ཙ, སོ ཨེཝཾ མཀྑཱི པལཱསཱི ཏསྶ ལཱབྷསཀྐཱརཱདཱིསུ ‘‘ཀིཾ ཨིམསྶ ཨིམིནཱ’’ཏི ཨིསྶཏི པདུསྶཏི, ཨཡམསྶ ཨིསྶཱ. སཙེ པནསྶ ཀཱཙི སམྤཏྟི ཧོཏི, ཏསྶཱ ཏེན སཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ན སཧཏི, ཨིདམསྶ མཙྪེརཾ. ལཱབྷཧེཏུ ཁོ པན ཨཏྟནོ སནྟེཔི དོསེ པཊིཙྪཱདེཏི, ཨཡམསྶ མཱཡཱ. ཨསནྟེཔི གུཎེ པཀཱསེཏི, ཨིདམསྶ སཱཋེཡྻཾ. སོ ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ སཙེ པན ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ལཱབྷཾ ལབྷཏི, ཏེན ཐདྡྷོ ཧོཏི ཨམུདུཙིཏྟོ ‘‘ན ཨིདཾ ཨེཝཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨོཝདིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ, ཨཡམསྶ ཐམྦྷོ. སཙེ པན ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝདཏི ‘‘ན ཨིདཾ ཨེཝཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི, ཏེན སཱརདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི, བྷཱཀུཊིཀམུཁོ ‘‘ཀོ མེ ཏྭ’’ནྟི པསཡ྄ཧབྷཱཎཱི, ཨཡམསྶ སཱརམྦྷོ. ཏཏོ ཐམྦྷེན ‘‘ཨཧམེཝ སེཡྻོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ མཉྙནྟོ མཱནཱི ཧོཏི. སཱརམྦྷེན ‘‘ཀེ ཨིམེ’’ཏི པརེ ཨཏིམཉྙནྟོ ཨཏིམཱནཱི, ཨཡམསྶ མཱནོ ཙ ཨཏིམཱནོ ཙ. སོ ཏེཧི མཱནཱཏིམཱནེཧི ཛཱཏིམདཱདིཨནེཀརཱུཔཾ མདཾ ཛནེཏི, མཏྟོ སམཱནོ ཀཱམགུཎཱདིབྷེདེསུ ཝཏྠཱུསུ པམཛྫཏི, ཨཡམསྶ མདོ ཙ པམཱདོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སབྦེ ཀིལེསཱཏི སབྦེཔི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཨུཔཏཱཔནཊྛེན ཝིབཱདྷནཊྛེན ཙ ཀིལེསཱ. ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ དུཙྩརིཏཱ. ཀིལེསདརཐཀརཎཊྛེན དརཐཱ. ཨནྟོཌཱཧཱདིཀརཎཊྛེན པརིལཱ༹ཧཱ. སདཱ ཏཱཔནཊྛེན སནྟཱཔཱ. ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཨབྷིསངྑརཎཊྛེན ཙ སབྦེ ཨཀུསལཱབྷིསངྑཱརཱ.

ཀེནཊྛེནཱཏི ཀེན ཨཏྠེན. ཨབྷིབྷཝནཱདིཏིཝིདྷཾ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པརིསཧནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པརིསཧནྟཱིཏི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟི ཨབྷིབྷཝནྟི. པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པརིཙྩཛནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཏྲཱསཡཱཏི ཏསྨིཾ སརཱིརེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱསཡནྟི ནིཝསནྟི ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ པརིསྶཡཱཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཨུཔདྡཝཱ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱཏི ཨུཔརི ཝཏྟབྦཱནཾ སམྨཱཔཊིཔདཱདིཏོ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནྟརདྷཱནཱཡ ཨདསྶནཏྠཱཡ སཾཝཏྟནྟི. སམྨཱཔཊིཔདཱཡཱཏི སུནྡརཱཡ པསཊྛཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ, ན མིཙྪཱཔཊིཔདཱཡ. ཨནུལོམཔཊིཔདཱཡཱཏི ཨཝིརུདྡྷཔཊིཔདཱཡ, ན པཊིལོམཔཊིཔདཱཡ. ཨཔཙྩནཱིཀཔཊིཔདཱཡཱཏི ན པཙྩནཱིཀཔཊིཔདཱཡ, ཨཔཙྩཏྠིཀཔཊིཔདཱཡ. ཨནྭཏྠཔཊིཔདཱཡཱཏི ཨཏྠཨནུགཏཱཡ པཊིཔདཱཡ, ཨུཔརཱུཔརི ཝཌྜྷིཏཱཡ པཊིཔདཱཡ. ཡཐཱ ཨཏྠོ, ཏཐཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱཡ པཊིཔདཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨཏྟཏྠཔཊིཔདཱཡཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཾ ན སུནྡརཾ. དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཱཡཱཏི དྷམྨོ ནཱམ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨོ. ཨནུདྷམྨོ ནཱམ ཝིཔསྶནཱདི. ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔཱ དྷམྨཔཊིཔདཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཱ, ཏསྶཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཱཡ.

སཱིལེསུ པརིཔཱུརིཀཱརིཏཱཡཱཏི པཱཏིམོཀྑསཱིལེསུ པཱརིཔཱུརིཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏཱཡ. ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཡཱཏི ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; ཨ. ནི. ༣.༡༦; མ. ནི. ༢.༢༤; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༨) ནཡེན ཝུཏྟེསུ མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ སུགོཔིཏདྭཱརབྷཱཝསྶ. བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱཡཱཏི པཊིགྒཧཎཱདཱིསུ པམཱཎཡུཏྟཏཱཡ. ཨལཾསཱཊཀཱདིཾ མུཉྩིཏྭཱ མིཏབྷོཛནཏཱཡ.

ཛཱགརིཡཱནུཡོགསྶཱཏི ‘‘དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༦; མ. ནི. ༢.༢༤) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པཉྩ ཛཱགརཎདྷམྨེ ཨནུཡོགསྶ. སཏིསམྤཛཉྙསྶཱཏི སབྦཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནུཡུཏྟཱནཾ སབྦཡོགཱིནཾ སབྦདཱ ཨུཔཀཱརཀསྶ སཏིསམྤཛཉྙསྶ.

སཏིཔཊྛཱནཱནནྟི ཨཱརམྨཎེསུ ཨོཀྐནྟིཏྭཱ པཀྐནྡིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱནཏོ པཊྛཱནཾ, སཏིཡེཝ པཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨེསུ པནསྶཱ ཨསུབྷདུཀྑཱནིཙྩཱནཏྟཱཀཱརགཧཎཝསེན སུབྷསུཁནིཙྩཏྟསཉྙཱཔཧཱནཀིཙྩསཱདྷནཝསེན ཙ པཝཏྟིཏོ ཙཏུདྷཱ པབྷེདོ ཧོཏི, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ.

ཙཏུནྣཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནནྟི པདཧནྟི ཨེཏེནཱཏི པདྷཱནཾ, སོབྷནཾ པདྷཱནཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ, སམྨཱ ཝཱ པདཧནྟི ཨེཏེནཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཾ, སོབྷནཾ ཝཱ ཏཾ ཀིལེསཝིརཱུཔཏྟཝིརཧཏོ, པདྷཱནཉྩ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདཀཊྛེན སེཊྛབྷཱཝཱཝཧནཏོ, པདྷཱནབྷཱཝཀརཎཏོ ཙཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཾ, ཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔྤནྣུཔྤནྣཱནཾ ཨནུཔྤནྣུཔྤནྣཱནཉྩ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཀུསལཱནཾ པཧཱནཱནུཔྤཏྟིཨུཔྤཱདཊྛིཏིཀིཙྩསཱདྷནཝསེན པཝཏྟིཏོ པནསྶ ཙཏུདྷཱ པབྷེདོ ཧོཏི, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ.

ཙཏུནྣཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནནྟི ཨེཏྠ ཚནྡཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསཱསུ ཨེཀེཀོ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིདྡྷི, སམིཛ྄ཛྷཏི ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཛ྄ཛྷནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ཨིདྡྷཱ ཝུདྡྷཱ ཨུཀྐཾསགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨིདྡྷི. པཋམེན ཨཏྠེན ཨིདྡྷིཡེཝ པཱདོཏི ཨིདྡྷིཔཱདོ, ཨིདྡྷིཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡེན ཨཏྠེན ཨིདྡྷིཡཱ པཱདོཏི ཨིདྡྷིཔཱདོ, པཱདོཏི པཏིཊྛཱ ཨདྷིགམུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཧི ཡསྨཱ ཨུཔརཱུཔརིཝིསེསསངྑཱཏཾ ཨིདྡྷིཾ པཛྫནྟི པཱཔུཎནྟི, ཏསྨཱ པཱདོཏི ཝུཙྩཏི. ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ.

སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནནྟི བོདྷིཡཱ, བོདྷིསྶ ཝཱ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཡཱ ཨེསཱ དྷམྨསཱམགྒཱི ཡཱཡ ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ལཱིནུདྡྷཙྩཔཏིཊྛཱནཱཡཱུཧནཀཱམསུཁཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཨུཙྪེདསསྶཏཱབྷིནིཝེསཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིཔསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ ཨརིཡསཱཝཀོ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘བོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀིལེསསནྟཱནནིདྡཱཡ ཨུཊྛཧཏི, ཙཏྟཱརི ཝཱ ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ སཙྪིཀརོཏི, ཏསྶཱ དྷམྨསཱམགྒིསངྑཱཏཱཡ བོདྷིཡཱ ཨངྒཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཛྷཱནངྒམགྒངྒཱདཱིནི ཝིཡ. ཡོ པནེས ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨེཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ‘‘བོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ བོདྷིསྶ ཨངྒཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ སེནངྒརཐངྒཱདཡོ ཝིཡ. ཏེནཱཧུ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ‘‘བུཛ྄ཛྷནཀསྶ པུགྒལསྶ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི. ཏེསཾ སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ.

ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶཱཏི ཨརིཡོཏི ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡབྷཱཝཀརཏྟཱ ཨརིཡཕལཔཊིལཱབྷཀརཏྟཱ ཙ ཨརིཡོ. ཨཊྛངྒཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛངྒིཀོ. སྭཱཡཾ ཙཏུརངྒིཀཱ ཝིཡ སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཙ ཏཱུརིཡཾ ཨངྒམཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨངྒཝིནིམུཏྟོ ནཏྠི. ནིབྦཱནཾ མགྒཏི, ཀིལེསེ ཝཱ མཱརེནྟོ གཙྪཏཱིཏི མགྒོ, ཏསྶ ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ བྷཱཝནཱནུཡོགསྶ. ཨིམེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཀུསལདྷམྨཱནཾ. ཨནྟརཱཡཱཡཱཏི ལོཀུཏྟརཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨནྟརཱཡཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ ལོཀིཡཀུསལདྷམྨཱནཾ པརིཙྩཱགཱཡ.

ཏེསུ ལོཀུཏྟརཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨཔྤདཱནཊྛེན པརིསྶཡཱ ནཱམ. ཏེ ཧི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨུཔདྡཝཾ ནཱཝཧནྟི. ཏཏྠེཏེཏི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨེཏེ. པཱཔཀཱཏི ལཱམཀཱ. ཨཏྟབྷཱཝསནྣིསྶཡཱཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝསནྣིསྶཡཱ. དཀེཏི ཨུདཀེ.

ཝུཏྟཾ ཧེཏནྟི ཀཐིཏཉྷི ཨེཏཾ. སཱནྟེཝཱསིཀོཏི ཨནྟེཝཱསིཀསངྑཱཏེན ཀིལེསེན སཧ ཝསཏཱིཏི སཱནྟེཝཱསིཀོ. སཱཙརིཡཀོཏི སམུདཱཙརཎསངྑཱཏེན ཀིལེསེན སཧ ཝསཏཱིཏི སཱཙརིཡཀོ.

ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ པསྶིཏྭཱ. ཨུཔརི སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི སམུདཱཙརནྟི. སརསངྐཔྤཱཏི ནཱནཱརམྨཎེ སཾསརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཱ པརིཀཔྤཱ. སཾཡོཛནིཡཱཏི ཨཱརམྨཎབྷཱཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ སཾཡོཛནསམྦནྡྷནེན སཾཡོཛནཱནཾ ཧིཏཱ. ཏྱསྶཱཏི ཏེ པཱཔཀཱ ཨསྶ པུགྒལསྶ. ཨནྟོ ཝསནྟཱིཏི ཨབྦྷནྟརེ ཙིཏྟེ ནིཝསནྟི. ཨནྭཱསཝནྟཱིཏི ཀིལེསསནྟཱནཾ ཨནུགནྟྭཱ བྷུསཾ སཝནྟི ཨནུབནྡྷནྟི. ཏེ ནནྟི ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. སམུདཱཙརནྟཱིཏི སམྨཱ ཨཱཙརནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀིལིསྶནཊྛེན མལཱ. སཏྟུཨཏྠེན ཨམིཏྟཱ. ཝེརིཨཏྠེན སཔཏྟཱ. ཧནནཊྛེན ཝདྷཀཱ. པཙྩཱམིཏྟཊྛེན པཙྩཏྠིཀཱ. ཨཐ ཝཱ མལཱ སཱུརིཡསྶོཔཀྐིལེསཝལཱཧཀཱ ཝིཡ. ཨམིཏྟཱ སཱུརིཡསྶ དྷཱུམཾ ཝིཡ. སཔཏྟཱ སཱུརིཡསྶ ཧིམཾ ཝིཡ. ཝདྷཀཱ སཱུརིཡསྶ རཛཾ ཝིཡ. པཙྩཏྠིཀཱ སཱུརིཡསྶ རཱཧུ ཝིཡ. ‘‘མལཱ སུཝཎྞསྶ མལཾ ཝིཡ ཙིཏྟཔྤབྷཱནཱསཀཱ. ཨམིཏྟཱ ཀཱལ༹ལོཧམལཾ ཝིཡ ཙིཏྟེ སིནིདྡྷབྷཱཝནཱསཀཱ, སཔཏྟཱ ཡུགནདྡྷཾ ཡུཛ྄ཛྷནྟཱ སཔཏྟཱ ཝིཡ ཙིཏྟེ པཏིཊྛིཏདྷམྨདྷཾསཀཱ. ཝདྷཀཱ མནུསྶགྷཱཏཀཱ ཝིཡ དྷམྨགྷཱཏཀཱ. པཙྩཏྠིཀཱ རཉྙཱ ཨུཔགཏསྶ ཝིནཱསོ ཝིཡ མོཀྑམགྒསྶ པཊིསེདྷཀཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨནཏྠཛནནོཏི ན ཨཏྠཾ ཨནཏྠཾ, ཏཾ ཨནཏྠཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨནཏྠཛནནོ. ཀོ སོ? ལོབྷོ. ཙིཏྟཔྤཀོཔནོཏི ཙིཏྟསྶ པཀོཔནོ ཙལནོ, ཀུསལཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཙིཏྟཾ རུནྡྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཡམནྟརཏོ ཛཱཏནྟི ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟནོ ཙིཏྟེཡེཝ ཛཱཏཾ, ཨནཏྠཛནནཱདིབྷཡཧེཏུ. ཏཾ ཛནོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏཾ བྷཡཾ བཱལམཧཱཛནོ ཨཝགནྟྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ ན ཛཱནཱཏི. ཨཏྠནྟི ལུདྡྷོ པུགྒལོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི. དྷམྨནྟི ཏསྶ ཧེཏུཾ. ཨནྡྷཏམནྟི བཧལནྡྷཀཱརཾ. ཡནྟི ཡསྨཱ, ཡཾ ནརཾ ཝཱ. སཧཏེཏི ཨབྷིབྷཝཏི.

ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི སཀསནྟཱནེ. ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི པུབྦནྟཏོ ཨུདྡྷཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཧིཏཱཡ ཨུཔྤཛྫནྟི དུཀྑཱཡ. ཏདུབྷཡེན ཨཕཱསུཝིཧཱརཱཡ. ཨཧིཏཱཡཱཏི ཙེཏསིཀདུཀྑཏྠཱཡ. དུཀྑཱཡཱཏི ཀཱཡིཀདུཀྑཏྠཱཡ. ཨཕཱསུཝིཧཱརཱཡཱཏི ཏདུབྷཡེན ན སུཁཝིཧཱརཏྠཱཡ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི བྷཝངྒཙལནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝོཊྛབྦནཱ, ཏཱཝ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ནཱམ. ཝོཊྛབྦནཾ པན པཏྭཱ ཨནིཝཏྟནབྷཱཝེན ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཏཙསཱརཾཝ སམྥལནྟི ཨཏྟནོ ཕལེན ནཱསིཏཾ ཏཙསཱརསངྑཱཏཾ ཝེལུ༹ ཝིཡ. ཨརཏཱིཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཎྛིཏཏཱ. རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎེ ཨབྷིརཏི. ལོམཧཾསོཏི ཀཎྚཀསདིསོ ཧུཏྭཱ ཨུདྡྷགྒལོམོ. ཨིཏོནིདཱནཱཏི ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིདཱནཾ པཙྩཡོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏོནིདཱནཱ. ཨིཏོཛཱཏི ཨིཏོ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ. ཨིཏོ སམུཊྛཱཡ མནོཝིཏཀྐཱཏི ཡཐཱ དཱིགྷསུཏྟཀེན པཱདེ བདྡྷཾ ཀཱཀཾ ཀུམཱརཀཱ ཏསྶ སུཏྟསྶ པརིཡནྟཾ ཨངྒུལིཾ ཝེཋེཏྭཱ ཨོསྶཛྫནྟི, སོ དཱུརཾ གནྟྭཱཔི པུན ཏེསཾ པཱདམཱུལེཡེཝ པཏཏི, ཨེཝམེཝ ཨིཏོ ཨཏྟབྷཱཝཏོ སམུཊྛཱཡ པཱཔཝིཏཀྐཱ ཙིཏྟཾ ཨོསྶཛྫནྟི.

‘‘སཱནྟེཝཱསིཀོ’’ཏིཨཱདིཀཾ པཋམསུཏྟཾ ཀིལེསེན སཧཝཱསཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟརཱམལཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ དུཏིཡཾ ཀུསལདྷམྨམལཱིནཀརཎཝསེན ཨཏྠཱནཏྠསྶ ཨཛཱནནཝསེན ཙ. ‘‘ཏཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསསྶ དྷམྨཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཏཏིཡཾ ཨཏྟནོ ནིསྶཡགྷཱཏནཝསེན. ‘‘རཱགོ ཙ དོསོ ཙ ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙཏུཏྠཾ ཀིལེསཱནཾ པཏིཊྛཱདསྶནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཏཏོ ཏཏོ པརིསྶཡཏོཏི ཏམྷཱ ཏམྷཱ ཨུཔདྡཝཱ. ཏཾ པུགྒལནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཀིལེསསམངྒཱིཔུགྒལཾ. དུཀྑཾ ཨནྭེཏཱིཏི དུཀྑཾ ཨནུ ཨེཏི མཱཏུ པཙྪཏོ ཁཱིརཔིཝཀོ ཝིཡ. ཨནུགཙྪཏཱིཏི སམཱིཔཾ གཙྪཏི ཙོརགྷཱཏཀོ ཝིཡ ཝཛ྄ཛྷཔྤཏྟསྶ. ཨནྭཱཡིཀཾ ཧོཏཱིཏི སམྤཏྟཾ ཧོཏི དྷམྨགནྠིཀཱཡ པརིཙྪེདོ ཝིཡ. ཛཱཏིདུཀྑནྟི ཛཱཏིསདྡསྶ ཏཱཝ ཨནེཀེ ཨཏྠཱ པཝེདིཏཱ. ཡཐཱ –

བྷཝོ ཀུལཾ ནིཀཱཡོ ཙ, སཱིལཾ པཉྙཏྟི ལཀྑཎཾ;

པསཱུཏི སནྡྷི ཙེཝཱཏི, ཛཱཏིཨཏྠཱ པཝེདིཏཱ.

ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༢; དཱི. ནི. ༡.༣༡; མ. ནི. ༢.༢༥༧) བྷཝོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༠༣) ཨེཏྠ ཀུལཾ. ‘‘ཨཏྠི, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛཱ ནཱམ སམཎཛཱཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༧༡) ཨེཏྠ ནིཀཱཡོ. ‘‘ཡཏོཧཾ, བྷགིནི, ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ ནཱབྷིཛཱནཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༥༡) ཨེཏྠ ཨརིཡསཱིལཾ. ‘‘ཏིརིཡཱ ནཱམ ཏིཎཛཱཏི ནཱབྷིཡཱ ཨུགྒནྟྭཱ ནབྷཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ ཨཧོསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༩༦) ཨེཏྠ པཉྙཏྟི. ‘‘ཛཱཏི དྭཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏཱ’’ཏི (དྷཱཏུ. ༧༡) ཨེཏྠ སངྑཏལཀྑཎཾ. ‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧) ཨེཏྠ པསཱུཏི. ‘‘བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡; མ. ནི. ༡.༤༠༣; སཾ. ནི. ༢.༥༣; ཝིབྷ. ༢༢༥; ཀཐཱ. ༤༥༠) ཙ, ‘‘ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༤; ཝིབྷ. ༡༩༠; དཱི. ནི. ༢.༣༨༧; མ. ནི. ༢.༣༧༣; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཙ ཨེཏྠ པརིཡཱཡཏོ པཊིསནྡྷིཀྑཎོ, ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟམཱནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཡེ ཡེ ཁནྡྷཱ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏེསཾ ཏེསཾ པཋམཔཱཏུབྷཱཝོ ཛཱཏི ནཱམ.

ཀསྨཱ པནེསཱ ཛཱཏི དུཀྑཱཏི ཙེ? ཨནེཀེསཾ དུཀྑཱནཾ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ. ཨནེཀཱནི ཧི དུཀྑཱནི. སེཡྻཐིདཾ – དུཀྑདུཀྑཾ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ སངྑཱརདུཀྑཾ པཊིཙྪནྣདུཀྑཾ ཨཔྤཊིཙྪནྣདུཀྑཾ པརིཡཱཡདུཀྑཾ ནིཔྤརིཡཱཡདུཀྑནྟི.

ཏཏྠ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱ དུཀྑཝེདནཱ སབྷཱཝཏོ ཙ ནཱམཏོ ཙ དུཀྑཏྟཱ ‘‘དུཀྑདུཀྑ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

སུཁཝེདནཱ ཝིཔརིཎཱམེན དུཀྑུཔྤཏྟིཧེཏུཏོ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ. ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙེཝ ཨཝསེསཱ ཙ ཏེབྷཱུམཀཱ སངྑཱརཱ ཨུདཡབྦཡཔཱིལི༹ཏཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑཾ.

ཀཎྞསཱུལདནྟསཱུལརཱགཛཔརིལཱ༹ཧདོསམོཧཛཔརིལཱ༹ཧཱདི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀོ ཨཱབཱདྷོ པུཙྪིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཏོ ཨུཔཀྐམསྶ ཙ ཨཔཱཀཊབྷཱཝཏོ པཊིཙྪནྣདུཀྑཾ. ཨཔཱཀཊདུཀྑནྟིཔི ཝུཙྩཏི.

དྭཏྟིཾསཀམྨཀཱརཎཱདིསམུཊྛཱནོ ཨཱབཱདྷོ ཨཔུཙྪིཏྭཱཝ ཛཱནིཏབྦཏོ ཨུཔཀྐམསྶ ཙ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཨཔྤཊིཙྪནྣདུཀྑཾ. པཱཀཊདུཀྑནྟིཔི ཝུཙྩཏི.

ཋཔེཏྭཱ དུཀྑདུཀྑཾ སེསཾ དུཀྑསཙྩཝིབྷངྒེ ཨཱགཏཾ ཛཱཏིཨཱདི སབྦམྤི ཏསྶ ཏསྶ དུཀྑསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ པརིཡཱཡདུཀྑཾ. དུཀྑདུཀྑཾ པན ནིཔྤརིཡཱཡདུཀྑནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཛཱཏི ཡཾ ཏཾ བཱལཔཎྜིཏསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༤༦ ཨཱདཡོ) བྷགཝཏཱཔི ཨུཔམཱཝསེན པཀཱསིཏཾ ཨཱཔཱཡིཀཾ དུཀྑཾ, ཡཉྩ སུགཏིཡམྤི མནུསྶལོཀེ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑཱ.

ཏཏྲིདཾ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ – ཨཡཉྷི སཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟམཱནོ ན ཨུཔྤལཔདུམཔུཎྜརིཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏི, ཨཐ ཁོ ཧེཊྛཱ ཨཱམཱསཡསྶ ཨུཔརི པཀྐཱསཡསྶ ཨུདརཔཊལཔིཊྛིཀཎྚཀཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ པརམསམྦཱདྷེ ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ནཱནཱཀུཎཔགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏེ ཨསུཙིཔརམདུགྒནྡྷཔཝནཝིཙརིཏེ ཨདྷིམཏྟཛེགུཙྪེ ཀུཙྪིཔྤདེསེ པཱུཏིམཙྪཔཱུཏིཀུམྨཱསཙནྡནིཀཱདཱིསུ ཀིམི ཝིཡ ནིབྦཏྟཏི. སོ ཏཏྠ ནིབྦཏྟོ དས མཱསེ མཱཏུཀུཙྪིསམྦྷཝེན ཨུསྨནཱ པུཊཔཱཀཾ ཝིཡ པཙྩམཱནོ པིཊྛཔིཎྜི ཝིཡ སེདིཡམཱནོ སམིཉྫནཔསཱརཎཱདིཝིརཧིཏོ ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཾ པཙྩནུབྷོཏཱིཏི, ཨིདཾ ཏཱཝ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན སོ མཱཏུ སཧསཱ ཨུཔཀྑལནགམནནིསཱིདནཝུཊྛཱནཔརིཝཏྟནཱདཱིསུ སུརཱདྷུཏྟཧཏྠགཏོ ཨེལ༹ཀོ ཝིཡ ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགཏོ སཔྤཔོཏཀོ ཝིཡ ཙ ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནཨོདྷུནནདྡྷུནནཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏི, ཡཉྩ མཱཏུ སཱིཏུདཀཔཱནཀཱལེ སཱིཏནརཀུཔཔནྣོ ཝིཡ ཨུཎྷཡཱགུབྷཏྟཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ ཨངྒཱརཝུཊྛིསམྤརིཀིཎྞོ ཝིཡ ལོཎམྦིལཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ ཁཱརཱཔཊིཙྪཀཱདིཀམྨཀཱརཎཔཏྟོ ཝིཡ ཏིབྦཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི, ཨིདཾ གབྦྷཔརིཧརཎམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པནསྶ མཱུལ༹ྷགབྦྷཱཡ མཱཏུཡཱ མིཏྟཱམཙྩསུཧཛྫཱདཱིཧིཔི ཨདསྶནཱརཧེ དུཀྑུཔྤཏྟིཊྛཱནེ ཚེདནཕཱལནཱདཱིཧི དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ གབྦྷཝིཔཏྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ ཝིཛཱཡམཱནཱཡ མཱཏུཡཱ ཀམྨཛེཧི ཝཱཏེཧི པརིཝཏྟེཏྭཱ ནརཀཔཔཱཏཾ ཝིཡ ཨཏིབྷཡཱནཀཾ ཡོནིམགྒཾ པཊིཔཱཏིཡམཱནསྶ པརམསམྦཱདྷེན ཙ ཡོནིམུཁེན ཏཱལ༹ཙྪིགྒལེ༹ན ཝིཡ མཧཱནཱགསྶ ནིཀཌྜྷིཡམཱནསྶ ནརཀསཏྟསྶ ཝིཡ ཙ སངྒྷཱཏཔབྦཏེཧི ཝིཙུཎྞིཡམཱནསྶ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ ཝིཛཱཡནམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན ཛཱཏསྶ ཏརུཎཝཎསདིསསུཁུམཱལསརཱིརསྶ ཧཏྠགྒཧཎནྷཱཔནདྷོཝནཙོལ༹པརིམཛྫནཱདིཀཱལེ སཱུཙིམུཁཁུརདྷཱརཱཧི ཝིཛ྄ཛྷནཕཱལནསདིསཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ བཧིནིཀྑམནམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན ཏཏོ པརཾ པཝཏྟིཡཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདྷེནྟསྶ ཨཙེལཀཝཏཱདིཝསེན ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ ཀོདྷཝསེན ཨབྷུཉྫནྟསྶ ཨུབྦནྡྷནྟསྶ ཙ དུཀྑཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཨཏྟཱུཔཀྐམམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.

ཡཾ པན པརཏོ ཝདྷབནྡྷནཱདཱིནི ཨནུབྷཝནྟསྶ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ པརཱུཔཀྐམམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི.

ཨིཏི ཨིམསྶ སབྦསྶཱཔི དུཀྑསྶ ཨཡཾ ཛཱཏི ཝཏྠུམེཝ ཧོཏི, ཨིདཾ ཛཱཏིདུཀྑཾ ཨནྭེཏི.

ཛརཱདུཀྑནྟི དུཝིདྷཱ ཛརཱ – སངྑཏལཀྑཎཉྩ ཁཎྜིཙྩཱདིསམྨཏོ སནྟཏིཡཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣོ ཁནྡྷཔུརཱཎབྷཱཝོ ཙ, སཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ པནེསཱ དུཀྑཱ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙེཝ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཡཾ ཧིདཾ ཨངྒཔཙྩངྒསིཐིལབྷཱཝཏོ ཨིནྡྲིཡཝིཀཱརཝིརཱུཔཏཱ ཡོབྦནཝིནཱསབལཱུཔགྷཱཏསཏིམཏིཝིཔྤཝཱསཔརཔརིབྷཝཱདིཨནེཀཔཙྩཡཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ དུཀྑམུཔྤཛྫཏི, ཛརཱ ཏསྶ ཝཏྠུ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨངྒཱནཾ སིཐིལབྷཱཝཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝིཀཱརཏོ;

ཡོབྦནསྶ ཝིནཱསེན, བལསྶ ཨུཔགྷཱཏཏོ.

‘‘ཝིཔྤཝཱསཱ སཏཱདཱིནཾ, པུཏྟདཱརེཧི ཨཏྟནོ;

ཨཔྤསཱདནཱིཡཏོ ཙེཝ, བྷིཡྻོ བཱལཏྟཔཏྟིཡཱ.

‘‘པཔྤོཏི དུཀྑཾ ཡཾ མཙྩོ, ཀཱཡིཀཾ མཱནསཾ ཏཐཱ;

སབྦམེཏཾ ཛརཱཧེཏུ, ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཛརཱ དུཁཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༢; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༢);

ཨིདཾ ཛརཱདུཀྑཾ ཨནྭེཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. བྱཱདྷཱིཏི ཝིཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཨཱདཧཏི ཝིདཧཏཱིཏི བྱཱདྷི. བྱཱདྷཡཏི ཏཱཔཡཏི ཀམྤཡཏཱིཏི ཝཱ བྱཱདྷི.

མརཎདུཀྑནྟི ཨེཏྠཱཔི དུཝིདྷཾ མརཎཾ སངྑཏལཀྑཎཉྩ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཛརཱམརཎཾ དྭཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏ’’ནྟི (དྷཱཏུ. ༧༡). ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔབནྡྷཝིཙྪེདོ ཙ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༨༡; ཛཱ. ༡.༡༡.༨༨). ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཛཱཏིཔཙྩཡཱ མརཎཾ ཨུཔཀྐམམརཎཾ སརསམརཎཾ ཨཱཡུཀྑཡམརཎཾ པུཉྙཀྑཡམརཎནྟིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. པུན ཁཎིཀམརཎཾ སམྨུཏིམརཎཾ སམུཙྪེདམརཎནྟི ཨཡམྤི བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. པཝཏྟེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ བྷེདོ ཁཎིཀམརཎཾ ནཱམ. ཏིསྶོ མཏོ ཕུསྶོ མཏོཏི ཨིདཾ པརམཏྠཏོ སཏྟསྶ ཨབྷཱཝཱ, སསྶཾ མཏཾ, རུཀྑོ མཏོཏི ཨིདམྤི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨབྷཱཝཱ སམྨུཏིམརཎཾ ནཱམ. ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ ཀཱལཀིརིཡཱ སམུཙྪེདམརཎཾ ནཱམ. བཱཧིརསམྨུཏིམརཎཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིཏརཾ སམྨུཏིམརཎཉྩ ཨིདྷ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབནྡྷཝིཙྪེདནབྷཱཝེན སངྒཧིཏཾ, དུཀྑསྶ པན ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱཔསྶ པཱཔཀམྨཱདི-ནིམིཏྟམནུཔསྶཏོ;

བྷདྡསྶཱཔསཧནྟསྶ, ཝིཡོགཾ པིཡཝཏྠུཀཾ;

མཱིཡམཱནསྶ ཡཾ དུཀྑཾ, མཱནསཾ ཨཝིསེསཏོ.

‘‘སབྦེསཉྩཱཔི ཡཾ སནྡྷི-བནྡྷནཙྪེདནཱདིཀཾ;

ཝིཏུཛྫམཱནམམྨཱནཾ, ཧོཏི དུཀྑཾ སརཱིརཛཾ.

‘‘ཨསཡ྄ཧམཔྤཏིཀཱརཾ, དུཀྑསྶེཏསྶིདཾ ཡཏོ;

མརཎཾ ཝཏྠུ ཏེནེཏཾ, དུཀྑམིཙྩེཝ བྷཱསིཏ’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༣; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༣);

སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསདུཀྑནྟི ཨེཏྠ སོཀཱདཱིསུ སོཀོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎོ ཙིཏྟསནྟཱཔོ. དུཀྑོ པནསྶ དུཀྑདུཀྑཏྟཱ ཙེཝ དུཀྑསྶ ཙ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘སཏྟཱནཾ ཧདཡཾ སོཀོ, སལླཾ ཝིཡ ཝིཏུཛྫཏི;

ཨགྒིཏཏྟོཝ ནཱརཱཙོ, བྷུསཉྩ ཌཧཏེ པུན.

‘‘སམཱཝཧཏི ཙ བྱཱདྷི-ཛརཱམརཎབྷེདནཾ;

དུཀྑམྤི ཝིཝིདྷཾ ཡསྨཱ, ཏསྨཱ དུཀྑོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༤; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༤);

པརིདེཝོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཝཙཱིཔལཱཔོ. དུཀྑོ པནསྶ སཾསཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡཾ སོཀསལླཝིཧཏོ པརིདེཝམཱནོ, ཀཎྛོཊྛཏཱལུཏལསོསཛམཔྤསཡ྄ཧཾ;

བྷིཡྻོདྷིམཏྟམདྷིགཙྪཏིཡེཝ དུཀྑཾ, དུཀྑོཏི ཏེན བྷགཝཱ པརིདེཝམཱཧཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༥; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༥);

དུཀྑཾ ནཱམ ཀཱཡཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཾ. དུཀྑཾ པནསྶ དུཀྑདུཀྑཏྟཱ ཙེཝ མཱནསདུཀྑཱཝཧནཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱིལེ༹ཏི ཀཱཡིཀམིདཾ, དུཀྑཾ དུཀྑཉྩ མཱནསཾ བྷིཡྻོ;

ཛནཡཏི ཡསྨཱ ཏསྨཱ, དུཀྑནྟི ཝིསེསཏོ ཝུཏྟ’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༦-༡༩༧; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༦);

དོམནསྶཾ ནཱམ ཙིཏྟཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ མཱནསཾ དུཀྑཾ. དུཀྑཾ པནསྶ དུཀྑདུཀྑཏྟཱ ཙེཝ ཀཱཡིཀདུཀྑཱཝཧནཏོ ཙ. ཙེཏོདུཀྑསམཔྤིཏཱ ཧི ཀེསེ པཀིརིཡ ཀནྡནྟི, ཨུརཱནི པཏིཔིསེནྟི, ཨཱཝཊྚནྟི, ཝིཝཊྚནྟི, ཚིནྣཔཔཱཏཾ པཔཏནྟི, སཏྠཾ ཨཱཧརནྟི, ཝིསཾ ཁཱདནྟི, རཛྫུཡཱ ཨུབྦནྡྷནྟི, ཨགྒིཾ པཝིསནྟི, ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱིལེ༹ཏི ཡཏོ ཙིཏྟཾ, ཀཱཡསྶ ཙ པཱིལ༹ནཾ སམཱཝཧཏི;

དུཀྑནྟི དོམནསྶམྤི, དོམནསྶཾ ཏཏོ ཨཧཱུ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༦-༡༩༧; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༧);

ཨུཔཱཡཱསོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཨདྷིམཏྟཙེཏོདུཀྑཔྤབྷཱཝིཏོ དོསོཡེཝ. སངྑཱརཀྑནྡྷཔརིཡཱཔནྣོ ཨེཀོ དྷམྨོཏི ཨེཀེ. དུཀྑོ པནསྶ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙིཏྟཾ པརིདཧནཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཧནནཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཙིཏྟསྶ ཙ པརིདཧནཱ, ཀཱཡསྶ ཝིཧནནཏོ ཙ ཨདྷིམཏྟཾ;

ཡཾ དུཀྑམུཔཱཡཱསོ, ཛནེཏི དུཀྑོ ཏཏོ ཝུཏྟོ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༨; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༨);

ཨེཏྠ ཙ མནྡགྒིནཱ ཨནྟོབྷཱཛནེ པཱཀོ ཝིཡ སོཀོ, ཏིཀྑགྒིནཱ པཙྩམཱནསྶ བྷཱཛནཏོ བཧི ནིཀྑམནཾ ཝིཡ པརིདེཝོ, བཧི ནིཀྑནྟཱཝསེསསྶ ནིཀྑམིཏུམྤི ཨཔྤཧོནྟསྶ ཨནྟོབྷཱཛནེཡེཝ ཡཱཝ པརིཀྑཡཱ པཱཀོ ཝིཡ ཨུཔཱཡཱསོ དཊྛབྦོ.

ནེརཡིཀཾ དུཀྑནྟི ནིརཡེ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཱདིཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི, ཏཾ དེཝདཱུཏསུཏྟེན དཱིཔེཏབྦཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཛཱཡེཐ ནོ ཙེ ནརཀེསུ སཏྟོ, ཏཏྠགྒིདཱཧཱདིཀམཔྤསཡ྄ཧཾ;

ལབྷེཐ དུཀྑཾ ནུ ཀུཧིཾ པཏིཊྛཾ, ཨིཙྩཱཧ དུཀྑཱཏི མུནཱིདྷ ཛཱཏི’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཾ དུཀྑནྟི ཏིརཙྪཱནེསུ ཀསཱཔཏོདཏཱལ༹ནཝིཛ྄ཛྷནཱདིཀཾ ཨནེཀཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི, ཏཾ བཱལཔཎྜིཏསུཏྟཏོ གཧེཏབྦཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘དུཀྑཾ ཏིརཙྪེསུ ཀསཱཔཏོདདཎྜཱབྷིགྷཱཏཱདིབྷཝཾ ཨནེཀཾ;

ཡཾ ཏཾ ཀཐཾ ཏཏྠ བྷཝེཡྻ ཛཱཏིཾ, ཝིནཱ ཏཧིཾ ཛཱཏི ཏཏོཔི དུཀྑཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

པེཏྟིཝིསཡིཀཾ དུཀྑནྟི པེཏེསུ པན ཁུཔྤིཔཱས ཝཱཏཱཏཔཱདིནིབྦཏྟཾ དུཀྑཉྩ ལོཀནྟརེ ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ཨསཡ྄ཧསཱིཏཱདིདུཀྑཉྩ ཨནྭེཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པེཏེསུ དུཀྑཾ པན ཁུཔྤིཔཱསཱཝཱཏཱཏཔཱདིཔྤབྷཝཾ ཝིཙིཏྟཾ;

ཡསྨཱ ཨཛཱཏསྶ ན ཏཏྠ ཨཏྠི, ཏསྨཱཔི དུཀྑཾ མུནི ཛཱཏིམཱཧ.

‘‘ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ཙ ཨསཡ྄ཧསཱིཏེ, ལོཀནྟརེ ཡཾ ཨསུརེསུ དུཀྑཾ;

ན ཏཾ བྷཝེ ཏཏྠ ན ཙསྶ ཛཱཏི, ཡཏོ ཨཡཾ ཛཱཏི ཏཏོཔི དུཀྑཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

མཱནུསིཀཾ དུཀྑནྟི མནུསྶེསུ ཝདྷབནྡྷནཱདིཀཾ དུཀྑཾ. གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ‘‘ཨཡཉྷི སཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟམཱནོ ན ཨུཔྤལཔདུམཔུཎྜརིཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཾ ཛཱཏིདུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ཏཱཝ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. གབྦྷེ ཋིཏིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ཡཾ པན ‘‘སོ མཱཏུ སཧསཱ ཨུཔཀྑལནགམནནིསཱིདནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཾ ཏིབྦཾ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ གབྦྷེ ཋིཏིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. གབྦྷཱ ཝུཊྛཱནམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི ‘‘ཡཾ པནསྶ མཱུལ༹ྷགབྦྷཱཡ མཱཏུཡཱ མིཏྟཱམཙྩསུཧཛྫཱདཱིཧིཔི ཨདསྶནཱརཧེ དུཀྑུཔྤཏྟིཊྛཱནེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཾ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ བཧི ནིཀྑནྟམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡཉྩཱཔི གཱུཐནརཀེ ཝིཡ མཱཏུགབྦྷེ,

སཏྟོ ཝསཾ ཙིརམཏོ བཧི ནིཀྑམནཉྩ;

པཔྤོཏི དུཀྑམཏིགྷོརམིདམྤི ནཏྠི,

ཛཱཏིཾ ཝིནཱ ཨིཏིཔི ཛཱཏི ཨཡཉྷི དུཀྑཱ.

‘‘ཀིཾ བྷཱསིཏེན བཧུནཱ ནནུ ཡཾ ཀུཧིཉྩི,

ཨཏྠཱིདྷ ཀིཉྩིརཔི དུཀྑམིདཾ ཀདཱཙི;

ནེཝཏྠི ཛཱཏིཝིརཧེ ཡདཏོ མཧེསི,

དུཀྑཱཏི སབྦཔཋམཾ ཨིམམཱཧ ཛཱཏི’’ནྟི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༩༡; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༤༡);

ཛཱཏསྶཱུཔནིབནྡྷཀཾ དུཀྑནྟི ཛཱཏསྶ ཨུཔནིབནྡྷནཾ ནྷཱནལེཔནཁཱདནཔིཝནཱདིཛགྒནདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཛཱཏསྶ པརཱདྷེཡྻཀཾ དུཀྑནྟི པརསྶ ཨཉྙསྶ ཨཱཡཏྟཾ ཨིསྶརིཡདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ‘‘སབྦཾ པརཝསཾ དུཀྑ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟཾ. ཨཏྟཱུཔཀྐམཾ དུཀྑནྟི ཡཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདྷེནྟསྶ ཨཙེལཀཝཏཱདིཝསེན ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ ཀོདྷཝསེན ཨབྷུཉྫནྟསྶ ཨུབྦནྡྷནྟསྶ ཙ དུཀྑཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཨཏྟཱུཔཀྐམཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. པརཱུཔཀྐམཾ དུཀྑནྟི ཡཾ པརཏོ ཝདྷབནྡྷནཱདཱིནི ཨནུབྷཝནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ པརཱུཔཀྐམཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. དུཀྑདུཀྑནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱ དུཀྑཱ ཝེདནཱ སབྷཱཝཏོ ཙ ནཱམཏོ ཙ དུཀྑཏྟཱ དུཀྑདུཀྑཾ, ཨིདཾ དུཀྑདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སངྑཱརདུཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙེཝ ཨཝསེསཱ ཙ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱ ཨུདཡབྦཡཔཱིལི༹ཏཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑཾ, ཨིདཾ སངྑཱརདུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཝིཔརིཎཱམདུཀྑནྟི སུཁཝེདནཱ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑསྶ ཧེཏུཏོ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ, ཨིདཾ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ ཨནྭེཏི.

མཱཏུམརཎནྟི མཱཏུཡཱ མརཎཾ. པིཏུམརཎནྟི པིཏུནོ མརཎཾ. བྷཱཏུམརཎནྟི ཛེཊྛཀནིཊྛབྷཱཏཱུནཾ མརཎཾ. བྷགིནིམརཎནྟི ཛེཊྛཀནིཊྛབྷགིནཱིནཾ མརཎཾ. པུཏྟམརཎནྟི པུཏྟཱནཾ མརཎཾ. དྷཱིཏུམརཎནྟི དྷཱིཏཱུནཾ མརཎཾ. ཉཱཏིབྱསནཾ དུཀྑནྟི ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ, ཙོརརོགབྷཡཱདཱིཧི ཉཱཏིཀྑཡོ, ཉཱཏིཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཉཱཏིབྱསནེན ཕུཊྛསྶ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ ཨབྷིབྷཱུཏསྶ ཨུཔྤནྣཾ དུཀྑཾ ཉཱཏིབྱསནཾ དུཀྑཾ, ཏཾ ཉཱཏིབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – བྷོགཱནཾ བྱསནཾ བྷོགབྱསནཾ, རཱཛཙོརཱདིཝསེན བྷོགཀྑཡོ, བྷོགཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟནཡེན ཏཾ བྷོགབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. རོགབྱསནནྟི རོགོ ཨེཝ བྱསནཾ རོགབྱསནཾ. རོགོ ཧི ཨཱརོགྱཾ བྱསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནཾ, ཝུཏྟནཡེན ཏཾ རོགབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སཱིལབྱསནཾ དུཀྑནྟི སཱིལསྶ བྱསནཾ སཱིལབྱསནཾ, དུསྶཱིལྱསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཝུཏྟནཡེན ཏཾ སཱིལབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. སམྨཱདིཊྛིཾ ཝིནཱསཡམཱནཱ ཨུཔྤནྣཱ དིཊྛིཡེཝ བྱསནཾ དིཊྛིབྱསནཾ, ཝུཏྟནཡེན ཏཾ དིཊྛིབྱསནཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱནི དྭེ ཨནིཔྥནྣཱནི, པཙྪིམཱནི ཏཱིཎི ནིཔྥནྣཱནི ཏིལཀྑཎཱཧཏཱནི. པུརིམཱནི ཙ ཏཱིཎི ནེཝ ཀུསལཱནི ནཱཀུསལཱནི. སཱིལདིཊྛིབྱསནདྭཡཾ ཨཀུསལཾ.

ཡཐཱཏི ཨོཔམྨེ. བྷིནྣཾ ནཱཝནྟི སིཐིལབནྡྷནཾ ནཱཝཾ, ཛཛྫརཱིབྷཱུཏཾ ཝཱ པདརུགྒྷཱཊིམཾ ཝཱ. དཀམེསིནྟི ཨུདཀདཱཡིཾ ཨུདཀཔྤཝེསནིཾ. ཏཏོ ཏཏོ ཨུདཀཾ ཨནྭེཏཱིཏི ཏཏོ ཏཏོ བྷིནྣཊྛཱནཏོ ཨུདཀཾ པཝིསཏི. པུརཏོཔཱིཏི ནཱཝཱཡ པུརིམབྷཱགཏོཔི. པཙྪཏོཔཱིཏི ཏསྶཱ པཙྪིམབྷཱགཏོཔི. ཧེཊྛཏོཔཱིཏི ཨདྷོབྷཱགཏོཔི. པསྶཏོཔཱིཏི ཨུབྷཡཔསྶཏོཔི. ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ པཱཋཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ.

ཏསྨཱ ཀཱཡགཏཱསཏིཨཱདིབྷཱཝནཱཡ ཛནྟུ, སདཱ སཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཝསེན རཱུཔཱདཱིསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཀིལེསཀཱམཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཀཱམཱནི པརིཝཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ ཏེ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཔྤཧཱནཀརམགྒེནེཝ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷཾ ཏརེཡྻ ཏརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ. ཏཏོ ཡཐཱ པུརིསོ གརུཀཾ ནཱཝཾ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀཱཡ ནཱཝཱཡ ཨཔྤཀསིརེནེཝ པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ པཱརཾ གཙྪེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཨཏྟབྷཱཝནཱཝཾ ཀིལེསཱུདཀགརུཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀེན ཨཏྟབྷཱཝེན པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ. སབྦདྷམྨཔཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ བྷཝེཡྻ, ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ གཙྪེཡྻ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱནེནཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཛཱཏིཨཱདིཀཾ དུཀྑཾ ཨེཏཾ པུགྒལཾ ཨནྭེཏི, ཏསྨཱ. ཏཾཀཱརཎཱ ཏཾཧེཏཱུཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡསྨཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརདུཀྑཾ ཨེཏཾ ཨནྭེཏི, ཏཾཧེཏུ. ཡསྨཱ ཨནྭེཏི ཏཔྤཙྩཡཱ, ཡསྨཱ ཨནྭེཏི ཏཾནིདཱནནྟི ཨེཝཾ པདཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཧེཏཱུཏིཨཱདཱིནི ཀཱརཎཝེཝཙནཱནི. ཀཱརཎཉྷི ཏེན ཏསྶ ཕལཾ ཧིནོཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཧེཏུ. ཏཾ ཏཾ པཊིཙྩ ཕལཾ ཨེཏི པཝཏྟཏཱིཏི པཙྩཡོ. ‘‘ཧནྡ ནཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དསྶེནྟཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཕལཾ ནིདེཏཱིཏི ནིདཱནཾ.

‘‘ཏཾཀཱརཎཱཏི ཨཀཱརཎནིཀྐཱརཎཔཊིསེདྷོ. ཏཾཧེཏཱུཏི ཨཧེཏུམཧཱབྷཱུཏཧེཏུཔཊིསེདྷོ. ཏཔྤཙྩཡཱཏི ཨཔྤཙྩཡེན སདྡྷིཾ ཨསཱདྷཱརཎཔཙྩཡཔཊིསེདྷོ. ཏཾནིདཱནཱཏི ཨནིདཱནེན སཧ ཨཱགམཱདྷིགམནིདཱནཔཊིསེདྷོ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨེཏཾ ཨཱདཱིནཝཾ སམྤསྶམཱནོཏི ཨེཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨུཔདྡཝཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན སམྨཱ པསྶམཱནོ དཀྑམཱནོ.

སདཱཏི མཱུལཔདཾ. པུན སདཱཏི ཨཏྠཔདཾ. སདཱཏི སབྦདིཝསེ. སབྦདཱཏི སབྦསྨིཾ ཀཱལེ. སབྦཀཱལནྟི པུབྦཎྷཱདིསབྦཀཱལཾ. ནིཙྩཀཱལནྟི དིཝསེ དིཝསེ. དྷུཝཀཱལནྟི ཨབྦོཙྪིནྣཀཱལཾ. སཏཏནྟི ནིརནྟརཾ. སམིཏནྟི ཨེཀཱིབྷཱུཏཾ. ཨབྦོཀིཎྞནྟི ཨཉྙེན ཨསམྨིསྶཾ. པོངྑཱནུཔོངྑནྟི པཊིཔཱཊིཡཱ གྷཊིཏཾ ‘‘པོངྑཱནུཔོངྑཾ ཨཝིརཱདྷིཏཾ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༡༡༡༥) ཝིཡ. ཨུདཀཱུམིཀཛཱཏནྟི ནིབྦཏྟཨུདཀཨཱུམིཏརངྒཾ ཝིཡ. ཨཝཱིཙཱིཏི ཨཝིརལ༹ཾ. སནྟཏཱིཏི ཨནུཔཙྪིནྣཾ. སཧིཏནྟི གྷཊིཏཾ ཨེཀཱིབྷཱུཏཾ ཝཱ ‘‘སཧིཏཾ མེ, ཨསཧིཏཾ ཏེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༠༢) ཝིཡ. ཕསྶིཏནྟི ཕུསིཏཾ ‘‘ནིཝཱཏེ ཕུསིཏགྒལེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པུརེབྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟནྟི དྭེ པདཱནི དིཝཱཀཱལཝིབྷཱགཝསེན. པུརིམཾ ཡཱམཾ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ པཙྪིམཾ ཡཱམནྟི ཏཱིཎི རཏྟིཝིབྷཱགཝསེན. ཀཱལེ༹ ཛུཎྷེཏི ཨཌྜྷམཱསཝསེན. ཝསྶེ…པེ… གིམྷེཏི ཏཱིཎི ཨུཏུཝསེན. པུརིམེ ཝཡོཁནྡྷེ…པེ… པཙྪིམེ ཝཡོཁནྡྷེཏི ཏཱིཎི ཝཡོཝིབྷཱགཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཉཱཏབྦཾ.

སཏོཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཏོ. ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ བྷཱཝེནྟོ སཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི ‘‘ཨེཝཾ སམུཙྪེདཏོ ཀཱམེ པརིཝཛྫེཡྻཱ’’ཏི པརིཡོསཱནཱནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཨཔི ཙ སཏྟཏྟཱ སཏོཏི ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ སཏྟབྷཱཝེན ཝཱ ཏཡོ ཀིལེསེ པཊིཀྐམཱཔེཏུཾ སཏྟིབྷཱཝེན ཝཱ སཏཏྟཱ སཏོ. སནྟཏྟཱཏི ཀིལེསོཔཀྐིལེསེ པལཱཔེཏྭཱ ཋཱནེན ཙ ཨཱརམྨཎེན ཙ པམོཙེཏྭཱ སནྟཏྟཱ སཏོ. སམིཏཏྟཱཏི ཨིཊྛཕལདཱཡཀཔུཉྙེན ཙ ཨནིཊྛཕལདཱཡཀཔཱཔེན ཙ སམིཏཏྟཱ སཏོ. སནྟདྷམྨསམནྣཱགཏོཏི སཔྤུརིསདྷམྨེ བྷཛནཏོ བུདྡྷཱདིཨརིཡཔུགྒལེ སེཝནཏོ སནྟདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ སཏོ.

ཝཏྠུཀཱམེ པརིཛཱནིཏྭཱཏི ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཏེབྷཱུམཀེ ཝཏྠུཀཱམེ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ. པཧཱཡཱཏི ཀིལེསཀཱམེ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ. པཛཧིཏྭཱཏི ཚཌྜེཏྭཱ. ཀིཾ ཀཙཝརཾ ཝིཡ པིཊཀེནཱཏི? ན ཧི, ཨཔི ཙ ཁོ ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཏརིཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ. ཀིཾ བལིབདྡམིཝ པཏོདེནཱཏི? ན ཧི, ཨཐ ཁོ ཏཾ བྱནྟིཾ ཀརིཏྭཱ ཝིགཏནྟཾ ཀརིཏྭཱ. ཡཐཱསྶ ཨནྟོཔི ནཱཝསིསྶཏི, ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤི, ཏཐཱ ཏཾ ཀརིཏྭཱ. ཀཐཾ པན ཏཾ ཏཐཱ ཀཏནྟི? ཨནབྷཱཝཾ གཧེཏྭཱ ཨནུ ཨབྷཱཝཾ གམེཏྭཱ. སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན ཡཐཱ སམུཙྪིནྣཱ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀརིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཱདཱིསུ.

ཀཱམོགྷནྟིཨཱདཱིསུ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགོ ཨཝསཱིདནཊྛེན ‘‘ཀཱམོགྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷཝོགྷོཏི རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཚནྡརཱགོ ཛྷཱནནིཀནྟི ཙ. དིཊྛོགྷོཏི སསྶཏདིཊྛཱདིསཧགཏཱ བྷཝེ པཏྠནཱཡེཝ, དིཊྛོགྷོ བྷཝོགྷེ ཨེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཨཝིཛྫོགྷོ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎཾ. ཏཏྠ ཀཱམགུཎེ ཨསྶཱདཏོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམོགྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམོགྷོ སཾཝཌྜྷཏི. མཧགྒཏདྷམྨེ ཨསྶཱདཏོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙ བྷཝོགྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ སཾཝཌྜྷཏི. ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཙཏུཝིཔལླཱསཔདཊྛཱནབྷཱཝེན ཨནུཔྤནྣོ ཙ ཨཝིཛྫོགྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ སཾཝཌྜྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟནཡཔཙྩནཱིཀཏོ སུཀྐཔཀྑོ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑཾ པཊིཔནྣོ ཀཱམོགྷཾ, ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑཾ པཊིཔནྣོ བྷཝོགྷཾ, སུཉྙཏཝིམོཀྑཾ པཊིཔནྣོ ཨཝིཛྫོགྷཉྩ ཏརེཡྻ. པཋམམགྒཝསེན ཏརེཡྻ, དུཏིཡམགྒཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ, ཏཏིཡམགྒཝསེན པཏརེཡྻ, ཙཏུཏྠམགྒཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ, ཕལཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻཱཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀཱམོགྷཝསེན ཏརེཡྻ, བྷཝོགྷཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ, དིཊྛོགྷཝསེན པཏརེཡྻ, ཨཝིཛྫོགྷཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ, སབྦོགྷཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

གརུཀནྟི ན སལླཧུཀཾ. བྷཱརིཀནྟི བྷཱརབྷཎྜཾ ཨེཏྠ ཋཔཡནྟཱིཏི བྷཱརིཀཾ. ཨུདཀཾ སིཏྭཱཏི ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ. ཨོསིཉྩིཏྭཱཏི ཨཏིརེཀཾ སིཉྩིཏྭཱ. ཚཌྜེཏྭཱཏི པཱཏེཏྭཱ. ལཧུཀཱཡཱཏི སལླཧུཀཱཡ. ཁིཔྤནྟི སཱིགྷཾ. ལཧུནྟི ཏཾཁཎཾ. ཨཔྤཀསིརེནེཝཱཏི ནིདུཀྑེནེཝ. པཱརཾ ཝུཙྩཏི ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི སཀྐཱཡཨོརཏོ པཱརབྷཱུཏཾ པཱརཾ. ཏཎྷཱཝཱནཏོ ནིཀྑནྟཾ ནིབྦཱནཾ ཀཐཱིཡཏི. ཡོསོཏི ཡོ ཨེསོ. སབྦསངྑཱརསམཐོཏིཨཱདི སབྦཾ ནིབྦཱནམེཝ. ཡསྨཱ ཧི ཏཾ ཨཱགམྨ སབྦསངྑཱརཝིཔྥནྡིཏཱནི སམནྟི ཝཱུཔསམནྟི, ཏསྨཱ ‘‘སབྦསངྑཱརསམཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙེཏཾ ཨཱགམྨ སབྦེ ཨུཔདྷཡོ པཊིནིསྶཊྛཱ ཧོནྟི, སབྦཱ ཏཎྷཱ ཁཱིཡནྟི, སབྦེ ཀིལེསརཛྫཱ ཝིརཛྫནྟི, སབྦཾ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ, ཏཎྷཀྑཡོ, ཝིརཱགོ, ནིརོདྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཱ པནེསཱ ཏཎྷཱ བྷཝེན བྷཝཾ, ཕལེན ཝཱ སདྡྷིཾ ཀམྨཾ ཝིནཏི སཾསིབྦཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝཱནནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ ནིཀྑནྟཾ ཝཱནཏོཏི ནིབྦཱནཾ. པཱརཾ གཙྪེཡྻ ནིམིཏྟཝསེན ཨེཀཏོ ཝུཊྛཱནགོཏྲབྷུཉཱཎེན ནིབྦཱནཔཱརཾ པཱཔུཎེཡྻ. ཨདྷིགཙྪེཡྻ ནིམིཏྟཔཝཏྟེཧི ཨུབྷཏོཝུཊྛཱནམགྒཉཱཎེན ནིབྦཱནཔཱརཾ ཝིསེསེན པཱཔུཎེཡྻ. ཕུསེཡྻ ནིབྦཱནཱརམྨཎཕལཙིཏྟཝསེན ནིབྦཱནཔཱརཾ ཕུསེཡྻ. སཙྪིཀརེཡྻ གུཎཝསེན ཕུསིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ནིབྦཱནཔཱརཾ པཙྩཀྑཾ ཀརེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཋམམགྒེན པཱརཾ གཙྪེཡྻ, དུཏིཡེན ཨདྷིགཙྪེཡྻ, ཏཏིཡེན ཕུསེཡྻ, ཙཏུཏྠེན སཙྪི ཀརེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཡོཔི པཱརཾ གནྟུཀཱམོཏི ཡོ ཀོཙི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ ཋིཏོ པུགྒལོ ནིབྦཱནཔཱརཾ གནྟུཀཱམོ, སོཔི ཨཝསྶཾ ཏཏྠ གམིསྶཏཱིཏི པཱརགཱུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧཱི’’ཏིཨཱདི. པུབྦབྷཱགེ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝིཔསྶནཱཡོགེན ཙ, སོཔི པཱརགཱུ ནཱམ. ཡོཔི པཱརཾ གཙྪཏཱིཏི ཡོཔི མགྒསམངྒཱི ནིབྦཱནཔཱརཾ གཙྪཏི, སོཔི པཱརགཱུ ནཱམ. ཡོཔི པཱརཾ གཏོཏི ཡོཔི མགྒེན ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཕལེ ཋིཏོ ནིབྦཱནཔཱརངྒཏོ, སོཔི པཱརགཱུ ནཱམ.

ཏཾ ཛིནཝཙནེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ བྷགཝཏཱ – ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུཏི ཨདྷིགཏེན ཉཱཎེན ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ནིབྦཱནཔཱརཾ གནྟུཀཱམོ གཙྪཏི, གཏོཏི པཱརགཱུ. པརིཉྙཱཔཱརགཱུཏི སབྦདྷམྨཱནཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན པཱརགཱུ. པཧཱནཔཱརགཱུཏི སམུདཡཔཀྑིཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན པཱརགཱུ. ཡོ ཧི སབྦདྷམྨཾ པརིཛཱནཱཏི, སོ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནཱཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ པཧཱནཔརིཉྙཱཡཱཏི. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ? སབྦདྷམྨཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨིམེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ, ཨིམེ བཱཧིརཱ, ཨིདམསྶ ལཀྑཎཾ, ཨིམཱནི རསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནཱི’’ཏི, ཨཡཾ ཉཱཏཔརིཉྙཱ. ཀཏམཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ? ཨེཝཾ ཉཱཏཾ ཀཏྭཱ ལབྦྷམཱནཝསེན སབྦདྷམྨཾ ཏཱིརེཏི ‘‘ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༡༢༢), ཨཡཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ. ཀཏམཱ པཧཱནཔརིཉྙཱ? ཨེཝཾ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཨགྒམགྒེན དྷམྨེསུ ཚནྡརཱགཾ པཛཧཏི, ཨཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཏི. ཨིམཱ པརིཉྙཱཡོ སནྡྷཱཡ ‘‘སོ ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ པརིཉྙཱཔཱརགཱུ པཧཱནཔཱརགཱུ’’ཏི ཨཱཧ.

བྷཱཝནཱཔཱརགཱུཏི བྷཱཝནཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ མགྒཝསེན ནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ. སཙྪིཀིརིཡཱཔཱརགཱུཏི ཕལནིབྦཱནཝསེན སཙྪི ཀིརིཡཱཕལནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ. སམཱཔཏྟིཔཱརགཱུཏི ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ པཱརཾ པཏྟོ. སབྦདྷམྨཱནནྟི པཉྩཀྑནྡྷཱདིསབྦདྷམྨཱནཾ. སབྦདུཀྑཱནནྟི ཛཱཏིདུཀྑཱདིསབྦདུཀྑཱནཾ. སབྦཀིལེསཱནནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིསབྦཀིལེསཱནཾ. ཨརིཡམགྒཱནནྟི སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ. ནིརོདྷསྶཱཏི ནིབྦཱནསྶ. སབྦསམཱཔཏྟཱིནནྟི སབྦཱསམྤི ཨཊྛནྣཾ རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནཾ. སོཏི སོ ཨརིཡོ. ཝསིཔྤཏྟོཏི ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ཀནྟབྷཱཝཾ ཨིསྶརིཡབྷཱཝཾ ནིཔྥནྣབྷཱཝཾ པཏྟོ. པཱརམིཔྤཏྟོཏི པཱརམཱིཏི ཨཝསཱནཾ ནིཊྛཱནཾ, ཨུཏྟམབྷཱཝཾ ཝཱ ཏཾ པཏྟོ. ཀཏྠ པཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨརིཡསྨིཾ སཱིལསྨི’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཨརིཡསྨིཾ སཱིལསྨིནྟི ནིདྡོསེ སཱིལསྨིཾ. ཨརིཡསྨིཾ སམཱདྷིསྨིནྟི ནིདྡོསེ སམཱདྷིསྨིཾ. ཨརིཡཱཡ པཉྙཱཡཱཏི ནིདྡོསཱཡ པཉྙཱཡ. ཨརིཡཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱཏི ནིདྡོསཱཡ ཕལཝིམུཏྟིཡཱ. པུརིམེན ཝཱཙཱཀམྨནྟཱཛཱིཝཱ གཧིཏཱ, དུཏིཡེན ཝཱཡཱམསཏིསམཱདྷཡོ གཧིཏཱ, ཏཏིཡེན ཝིཏཀྐསམྨཱདིཊྛིཡོ གཧིཏཱ, ཙཏུཏྠེན ཏཾསམྤཡུཏྟཱ སེསདྷམྨཱ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནྟགཏོཏི མགྒེན སངྑཱརལོཀནྟཾ གཏོ. ཨནྟཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ལོཀནྟཾ ཕལེན པཏྟོ. ཀོཊིགཏོཏི མགྒེན སངྑཱརཀོཊིཾ གཏོ. ཀོཊིཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ཀོཊིཾ ཕལེན པཏྟོ. པརིཡནྟགཏོཏི མགྒེན ཁནྡྷཱཡཏནཱདིལོཀཔརིཡནྟཾ པརིཙྪེདཾ པརིཝཊུམཾ ཀཏྭཱ གཏོ. པརིཡནྟཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ལོཀཾ ཕལེན པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ པཏྟོ. ཝོསཱནགཏོཏི མགྒེན ཨཝསཱནཾ གཏོ. ཝོསཱནཔྤཏྟོཏི ཕལེན ཨཝསཱནཾ པཏྟོ. ཏཱཎགཏོཏི མགྒེན ཏཱཡནཾ གཏོ. ཏཱཎཔྤཏྟོཏི ཕལེན ཏཱཡནཾ པཏྟོ. ལེཎགཏོཏི མགྒེན ནིལཱིཡནཾ གཏོ. ལེཎཔྤཏྟོཏི ཏཾ ཕལེན ནིལཱིཡནཾ པཏྟོ. སརཎགཏོཏི མགྒེན པཏིཊྛཾ གཏོ. སརཎཔྤཏྟོཏི ཕལེན སརཎཾ པཏྟོ. ཨབྷཡགཏོཏི མགྒེན ནིབྦྷཡཾ གཏོ. ཨབྷཡཔྤཏྟོཏི ཕལེན ནིབྦྷཡཾ ནིབྦཱནཾ པཏྟོ. ཨཙྩུཏགཏོཏི ཙུཏིཝིརཧིཏཾ ནིབྦཱནཾ མགྒེན གཏོ. ཨཙྩུཏཔྤཏྟོཏི ཏཾ ཕལེན པཏྟོ. ཨམཏགཏོཏི མརཎརཧིཏཾ ནིབྦཱནཾ མགྒེན གཏོ. ཨམཏཔྤཏྟོཏི ཏཾ ཕལེན པཏྟོ. ནིབྦཱནགཏོཏི ཏཎྷཱཝཱནཏོ ནིཀྑནྟཾ ནིབྦཱནཾ མགྒེན གཏོ. ནིབྦཱནཔྤཏྟོཏི ཏམེཝ ཕལེན པཏྟོ. སོ ཝུཊྛཝཱསོཏི སོ ཨརཧཱ དསསུ ཨརིཡཝཱསེསུ ཝསི པརིཝསི ཝུཊྛོ ཝུཊྛཱཏི ཙ ཝུཊྛཝཱསོ. ཙིཎྞཙརཎོཏི སཱིལེན སཧ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཎྞཝསཱིཏི ཙིཎྞཙརཎོ. གཏདྡྷོཏི སཾསཱརདྡྷཱནཾ ཨཏིཀྐནྟོ. གཏདིསོཏི སུཔིནནྟེནཔི ཨགཏཔུབྦཾ ནིབྦཱནདིསཾ གཏོ. གཏཀོཊིཀོཏི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཀོཊིཾ གཏོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. པཱལིཏབྲཧྨཙརིཡོཏི རཀྑིཏབྲཧྨཙརིཡོ. ཨུཏྟམདིཊྛིཔྤཏྟོཏི ཨུཏྟམཾ སམྨཱདིཊྛིཾ པཏྟོ. པཊིཝིདྡྷཱཀུཔྤོཏི ཨཀུཔྤཾ ཨཙལནཾ ཨརཧཏྟཕལཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོ. སཙྪིཀཏནིརོདྷོཏི ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཋིཏོ.

དུཀྑཾ ཏསྶ པརིཉྙཱཏནྟི ཏིཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཏེན སམཏིཀྐམིཏྭཱ པརིཙྪིནྣཾ. ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི སབྷཱཝལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན སོབྷནེན ཨཱཀཱརེན ཛཱནིཏབྦཾ. ཨབྷིཉྙཱཏནྟི ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཱཏཾ. པརིཉྙེཡྻནྟི སཱམཉྙལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན ཀིཙྩསམཱཔནྣཝསེན ཙ བྱཱཔིཏྭཱ པརིཛཱནིཏབྦཾ. པརིཉྙཱཏནྟི སམནྟཏོ ཉཱཏཾ. བྷཱཝེཏབྦནྟི ཝཌྜྷེཏབྦཾ. སཙྪིཀཱཏབྦནྟི པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦཾ. དུཝིདྷཱ ཧི སཙྪིཀིརིཡཱ པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ཙཱཏི.

ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོཏི ཨེཏྠ པལིགྷོཏི ཝཊྚམཱུལིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. ཨཡཉྷི དུཀྑིཔནཊྛེན ‘‘པལིགྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེས ཏསྶཱ ཨུཀྑིཏྟཏྟཱ ‘‘ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ’’ཏི ཝུཏྟོ. སཾཀིཎྞཔརིཁོཏི པརིཁཱ ཝུཙྩཏི པུནབྦྷཝདཱཡཀོ བྷཝེསུ ཛཱཡནཝསེན ཙེཝ སཾསརཎཝསེན ཙ ‘‘ཛཱཏིསཾསཱརོ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ པུནབྦྷཝཀྑནྡྷཱནཾ པཙྩཡོ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརོ. སོ ཧི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཀརཎཝསེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘པརིཁཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེས ཏསྶཱ སཾཀིཎྞཏྟཱ ཝིཀིཎྞཏྟཱ ‘‘སཾཀིཎྞཔརིཁོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོཏི ཨེསིཀཱཏི ཝཊྚམཱུལིཀཱ ཏཎྷཱ. ཨཡཉྷི གམྦྷཱིརཱནུགཏཊྛེན ‘‘ཨེསིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེས ཏསྶཱ ཨབྦཱུལ༹ྷཏྟཱ ལུཉྩིཏྭཱ ཚཌྜིཏཏྟཱ ‘‘ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནིརགྒལོ༹ཏི ཨགྒལ༹ཾ ཝུཙྩནྟི ཨོརམྦྷཱགཛནཀཱནི ཀཱམབྷཝེ ཨུཔྤཏྟིཔཙྩཡཱནི ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི. ཨེཏཱནི ཧི མཧཱཀཝཱཊཾ ཝིཡ ནགརདྭཱརཾ ཙིཏྟཾ པིདཧིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཨགྒལ༹’’ནྟི ཝུཙྩནྟི. ཏེནེས ཏེསཾ ནིརགྒལ༹ཏྟཱ བྷིནྣཏྟཱ ‘‘ནིརགྒལོ༹’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨརིཡོཏི ནིཀྐིལེསོ པརིསུདྡྷོ. པནྣདྡྷཛོཏི པཱཏིཏམཱནདྡྷཛོ. པནྣབྷཱརོཏི ཁནྡྷབྷཱརཀིལེསབྷཱརཨབྷིསངྑཱརབྷཱརཔཉྩཀཱམགུཎབྷཱརཱ པནྣཱ ཨོརོཔིཏཱ ཨསྶཱཏི པནྣབྷཱརོ. ཨཔི ཙ ཨིདྷ མཱནབྷཱརསྶེཝ ཨོརོཔིཏཏྟཱ ‘‘པནྣབྷཱརོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝིསཾཡུཏྟོཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི སབྦཀིལེསེཧི ཙ ཝིསཾཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན མཱནཡོགེནེཝ ཝིསཾཡུཏྟཏྟཱ ‘‘ཝིསཾཡུཏྟོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཐེརེན མགྒེན ཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ནིརོདྷསཡནཝརགཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཝིཧརཎཀཱལོ དསྶིཏོ. ཡཐཱ ཧི དྭེ ནགརཱནི ཨེཀཾ ཙོརནགརཾ, ཨེཀཾ ཁེམནགརཾ. ཨཐ ཨེཀསྶ མཧཱཡོདྷསྶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘‘ཡཱཝིམཾ ཙོརནགརཾ ཏིཊྛཏི, ཏཱཝ ཁེམནགརཾ བྷཡཏོ ན མུཙྩཏི. ཙོརནགརཾ ཨནགརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སནྣཱཧཾ ཀཏྭཱ ཁགྒཾ གཧེཏྭཱ ཙོརནགརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨུསྶཱཔིཏེ ཨེསིཀཏྠམྦྷེ ཁགྒེན ཚིནྡིཏྭཱ སདྡྷིཾ དྭཱརབཱཧཱཧི ཀཝཱཊཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལིགྷཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཱཀཱརཾ བྷིནྡནྟོ པརིཁཾ སཾཀིརིཏྭཱ ནགརསོབྷནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཔིཏེ དྷཛེ པཱཏེཏྭཱ ནགརཾ ཨགྒིནཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཁེམནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ ཉཱཏིགཎཔརིཝུཏོ སུརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫེཡྻ. ཨེཝཾ ཙོརནགརཾ ཝིཡ སཀྐཱཡོ, ཁེམནགརཾ ཝིཡ ནིབྦཱནཾ, མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ. ཏསྶེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཡཱཝ སཀྐཱཡཝཊྚཾ ཝཊྚཏི, ཏཱཝ དྭཏྟིཾསཀམྨཀཱརཎེཧི ཨཊྛནཝུཏིརོགེཧི པཉྩཝཱིསཏིམཧབྦྷཡེཧི ཙ པརིམུཙྩནཾ ནཏྠཱི’’ཏི. སོ མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ སནྣཱཧཾ སཱིལསནྣཱཧཾ ཀཏྭཱ པཉྙཱཏིཎྷཁགྒཾ གཧེཏྭཱ ཁགྒེན ཨེསིཀཏྠམྦྷེ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཎྷེསིཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ སདྭཱརབཱཧཀཾ ནགརཀཝཱཊཾ ཝིཡ པཉྩོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནགྒལ༹ཾ ཨུགྒྷོཊེཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ པལིགྷཾ ཝིཡ ཨཝིཛྫཱཔལིགྷཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ པཱཀཱརཾ བྷིནྡནྟོ པརིཁཾ ཝིཡ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཔཱཀཱརཾ བྷིནྡནྟོ ཛཱཏིསཾསཱརཔརིཁཾ སཾཀིརིཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ ནགརསོབྷནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཔིཏེ དྷཛེ ཝིཡ མཱནདྡྷཛེ པཱཏེཏྭཱ སཀྐཱཡནགརཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ, སོ ཡོདྷོ ཁེམནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདེ སུརསབྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ ཝིཡ ནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨམཏནིརོདྷཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ (ཨ. ནི. ༥.༧༡) –

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པོནོབྷཝིཀོ ཛཱཏིསཾསཱརོ པཧཱིནོ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི (ཨ. ནི. ༥.༧༡).

‘‘ཨེཝཾ ཝིམུཏྟཙིཏྟཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཾ སཨིནྡཱ དེཝཱ སབྲཧྨཀཱ སཔཛཱཔཏིཀཱ ཨནྭེསཾ ནཱདྷིགཙྪནྟི ‘ཨིདཾནིསྶིཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིཉྙཱཎ’’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༤༦).

པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོཏི ཀཱམཙྪནྡཱདིཔཉྩངྒཱནི ཝིཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིནོ ཧོཏི, བྱཱཔཱདོ པཧཱིནོ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠).

ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོཏི ཚནྣཾ ཨངྒཱནཾ པཱུརེཏྭཱ ཚསུ དྭཱརེསུ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེ པཊིགྷཱནུནཡཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱཝསེན སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཎཝསེན ཚལ༹ངྒཱནི པཱུརེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ, ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ, ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ, མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠).

ཨེཀཱརཀྑོཏི སཏིཨཱརཀྑེན ཨེཀོ ཨུཏྟམོ ཨཱརཀྑོ ཨསྶཱཏི ཨེཀཱརཀྑོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨེཀཱརཀྑོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སཏཱརཀྑེན ཙེཏསཱ སམནྣཱགཏོ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨེཀཱརཀྑོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠).

ཙཏུརཱཔསྶེནོཏི པཉྙཱཡ པཊིསེཝནཔརིཝཛྫནཝིནོདནཔཛཧནཱནཾ ཝསེན ཙཏུནྣཾ ཨཔསྶཡཱནཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཔརིཝཏྟམཱནཱནཾ ཝསེན ཙཏུརཱཔསྶེནོ, ཏེསཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཙཏུརཱཔསྶེནོ ཧོཏི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི. སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པཛཧཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠) ནཡེན ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

པཎུནྣཔཙྩེཀསཙྩོཏི ‘‘ཨིདམེཝ དསྶནཾ སཙྩཾ, ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ པཱཊིཨེཀྐཾ གཧིཏཏྟཱ པཙྩེཀསངྑཱཏཱནི དིཊྛིསཙྩཱནི པཎུནྣཱནི ནིཧཊཱནི པཧཱིནཱནི ཨསྶཱཏི པཎུནྣཔཙྩེཀསཙྩོ.

སམཝཡསཊྛེསནོཏི ཨེཏྠ ཨཝཡཱཏི ཨནཱུནཱ. སཊྛཱཏི ཝིསྶཊྛཱ. སམྨཱ ཨཝཡཱ སཊྛཱ ཨེསནཱ ཨསྶཱཏི སམཝཡསཊྛེསནོ. སམྨཱ ཝིསྶཊྛསབྦཨེསནོཏི ཨཏྠོ. ཀེཝལཱིཏི པརིཔུཎྞོ. ཝུསིཏཝཱཏི ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ, གརུསཾཝཱསེ ཨརིཡམགྒེཔི དསསུ ཨརིཡཝཱསེསུཔི ཝུསིཏཝནྟོ. ཨུཏྟམཔུརིསོཏི ཁཱིཎཀིལེསཏྟཱ ཝིསེསཔུརིསོ ཨཱཛཉྙཔུརིསོ. པརམཔུརིསོཏི ཨུཏྟམཔུརིསོ, པརམཾ ཝཱ པཊིལཱབྷཾ པཏྟཏྟཱ ཨུཏྟམཾ པཏྟབྦཾ ཨརཧཏྟཔཊིལཱབྷཾ པཏྟོ ཨནུཏྟརཔུཉྙཀྑེཏྟབྷཱུཏོ ཨུཏྟམཔུརིསོ, ཏེནེཝཏྠེན པརམཔུརིསོ. ཨནུཏྟརཾ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏུཾ ཨམཏཾ པཊིལཱབྷཾ པཏྟཏྟཱ པརམཔཏྟིཔྤཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘གྷརཱཝཱསེ ཨཱདཱིནཝཾ སཉྫཱནིཏྭཱ སཱསནཔཝིསནཝསེན ཨུཏྟམཔུརིསོ. ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཱདཱིནཝཾ སཉྫཱནིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔཝིསནཝསེན པརམཔུརིསོ. ཀིལེསེ ཨཱདཱིནཝཾ སཉྫཱནིཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམནྟརཾ པཝིཊྛོ པརམཔཏྟིཔྤཏྟོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ནེཝཱཙིནཏཱིཏི ཀུསལཱཀུསལཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཏེསཾ ཝིཔཱཀཾ ན ཝཌྜྷེཏི. ནཱཔཙིནཏཱིཏི ཕལེ ཋིཏཏྟཱ ན ཝིདྡྷཾསེཏི. ཨཔཙིནིཏྭཱ ཋིཏོཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཧཱནེ ཋིཏཏྟཱ ཀིལེསེ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ ཋིཏོ. ཨིཏོ པརཾ ཏཱིཧིཔི པདེཧི མགྒཕལཝསེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ནེཝ པཛཧཏཱིཏི པཧཱཏབྦཱབྷཱཝེན ཀིལེསེ ན པཛཧཏི. ན ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛཱིཧི གཧེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཏེཧི ན གཎྷཱཏི. པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོཏི ཙཛིཏྭཱ ཋིཏོ. ནེཝ སཾསིབྦཏཱིཏི ཏཎྷཱཝསེན ནེཝ སཾསིབྦཏི. ན ཨུསྶིནེཏཱིཏི མཱནཝསེན ན ཨུཀྐཾསཏི. ཝིསིནིཏྭཱ ཋིཏོཏི ཏཎྷཱསཾསཱིཝནཾ ཨཀཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ནེཝ ཝིདྷཱུཔེཏཱིཏི ཀིལེསགྒིཾ ན ནིབྦཱཔེཏི. ན སནྡྷཱུཔེཏཱིཏི ཀིལེསགྒིཾ ན ཛཱལཱཔེཏི. ཝིདྷཱུཔེཏྭཱ ཋིཏོཏི ཏཾ ནིབྦཱཔེཏྭཱ ཋིཏོ.

ཨསེཀྑེན སཱིལཀྑནྡྷེནཱཏི སིཀྑིཏབྦཱབྷཱཝེན ཨསེཀྑེན ཝཱཙཱཀམྨནྟཱཛཱིཝསཱིལཀྑནྡྷེན སཱིལརཱསིནཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཋིཏོ, ཨཔརིཧཱིནབྷཱཝེན ཋིཏོ. སམཱདྷིཀྑནྡྷེནཱཏི ཝཱཡཱམསཏཱིཧི སམྤཡུཏྟེན སམཱདྷིནཱ. ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེནཱཏི ཕལཝིམུཏྟིསམྤཡུཏྟཀྑནྡྷེན. ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེནཱཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན. སཙྩཾ སམྤཊིཔཱདིཡིཏྭཱཏི ཙཏུཨརིཡསཙྩཾ སབྷཱཝཝསེན སཀསནྟཱནེ སམྤཱདིཡིཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨེཛཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱཏི ཀམྤནཏཎྷཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཀིལེསགྒིནྟི རཱགཱདིཀིལེསགྒིཾ. པརིཡཱདིཡིཏྭཱཏི ཁེཔེཏྭཱ ནིབྦཱཔེཏྭཱ. ཨཔརིགམནཏཱཡཱཏི སཾསཱརེ ཨགམནབྷཱཝེན པུནཱགམནཱབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. ཀཊཾ སམཱདཱཡཱཏི ཛཡགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ. མུཏྟིཔཊིསེཝནཏཱཡཱཏི སབྦཀིལེསེཧི མུཙྩིཏྭཱ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎསེཝནཝསེན. ཨཐ ཝཱ སབྦཀིལེསེཧི མུཏྟཕལསམཱཔཏྟིསེཝནཝསེན. མེཏྟཱཡ པཱརིསུདྡྷིཡཱཏི ཨུཔཀྐིལེསམུཏྟཱཡ པརིསུདྡྷབྷཱཝེ ཋིཏཱཡ མེཏྟཱཡ ཋིཏོ. ཀརུཎཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཙྩནྟཔཱརིསུདྡྷིཡཱཏི ཨཏིཀྐནྟཔརིསུདྡྷབྷཱཝེན པརིསུདྡྷིཡཱ ཨནྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨཏམྨཡཏཱཡཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཱ ‘‘ཏམྨཡཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེསཾ ཨབྷཱཝོ ཨཏམྨཡཏཱ, ཏཱཡ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཝིརཧིཏཏཱཡ ཋིཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སོ ཏཱདིསོ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ, སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨཏམྨཡོ མུནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༤༠). ཨེཏྠཱཔི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཝིམུཏྟཏྟཱཏི སབྦཀིལེསེཧི མུཏྟབྷཱཝེན. སནྟུསྶིཏཏྟཱཏི ཡཐཱལཱབྷཡཐཱབལཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསཝསེན སནྟུཊྛབྷཱཝེན ཋིཏོ.

ཁནྡྷཔརིཡནྟེཏི ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཱནཾ ཏཱིཧི པརིཉྙགྒཱིཧི ཛྷཱཔེཏྭཱ ཨནྟེ ཨཝསཱནེ ཋིཏོ, ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨནྟོཏི ཝཱ པརིཡནྟཾ, ཏསྨིཾ པརིཡནྟེ. དྷཱཏུཔརིཡནྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – དྷཱཏུཔརིཡནྟེཏི ཨཊྛཱརསནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ པརིཡནྟེ. ཨཱཡཏནཔརིཡནྟེཏི དྭཱདསནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ. གཏིཔརིཡནྟེཏི ནིརཡཱདིཔཉྩནྣཾ གཏཱིནཾ. ཨུཔཔཏྟིཔརིཡནྟེཏི སུགཏིདུགྒཏཱིསུ ནིབྦཏྟིཡཱ. པཊིསནྡྷིཔརིཡནྟེཏི ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ པཊིསནྡྷིཡཱ. བྷཝཔརིཡནྟེཏི ཨེཀཝོཀཱརཙཏུཔཉྩསཉྙཱཨསཉྙཱནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཀཱམརཱུཔཨརཱུཔབྷཝཱནཾ. སཾསཱརཔརིཡནྟེཏི ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱནཾ ཨབྦོཙྪིནྣཔཝཏྟིཡཱ. ཝཊྚཔརིཡནྟེཏི ཀམྨཝིཔཱཀཀིལེསཝཊྚཱནཾ པརིཡནྟེ. ཨནྟིམེ བྷཝེཏི ཨཝསཱནེ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེ. ཨནྟིམེ སམུསྶཡེ ཋིཏོཏི ཨཝསཱནེ སམུསྶཡེ སརཱིརེ ཋིཏོ. ཨནྟིམདེཧདྷརོཏི ཨནྟིམཾ ཨཝསཱནདེཧཾ སརཱིརཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཨནྟིམདེཧདྷརོ. ཨརཧཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཱིནཾ, ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ ཨརཧཱ.

ཏསྶཱཡཾ པཙྪིམཀོཏི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཡཾ སམུསྶཡོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨཝསཱནོ. ཙརིམོཏི ཨཔྤོ མནྡོ ཙརིམོ ཨཱལོཔོ, ཙརིམཾ ཀབལ༹ཾ ཝིཡ. པུན པཊིསནྡྷིཡཱ ནཏྠིབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཛཱཏིམརཎསཾསཱརོ, ནཏྠི ཏསྶ པུནབྦྷཝོ’’ཏི ཨཱཧ. ཛནནཾ ཛཱཏི, མརནྟི ཏེནཱཏི མརཎཾ, ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཨབྦོཙྪིནྣཱ སཾསཱརཔཝཏྟི ཙ ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ པུན ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ གཱཐཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཏསྨཱ ཛནྟུ…པེ… ནཱཝཾ སིཏྭཱཝ པཱརགཱུ’’ཏི.

ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ པཱཋཱནུསཱརེན གཧེཏབྦཾ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཀཱམསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. གུཧཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༧. དུཏིཡེ – སཏྟོཏི ལགྒོ. གུཧཱཡནྟི ཀཱཡེ. ཀཱཡོ ཧི རཱགཱདཱིནཾ ཝཱལཱ༹ནཾ ཝསནོཀཱསཏོ ‘‘གུཧཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བཧུནཱབྷིཚནྣོཏི བཧུནཱ རཱགཱདིཀིལེསཛཱཏེན ཨབྷིཙྪནྣོ. ཨེཏེན ཨཛ྄ཛྷཏྟབནྡྷནཾ ཝུཏྟཾ. ཏིཊྛནྟི རཱགཱདིཝསེན ཏིཊྛནྟོ. མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷོཏི མོཧནཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམགུཎོ. ཨེཏྠ ཧི དེཝམནུསྶཱ མུཡ྄ཧནྟི ཏེསུ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷཱ ཧུཏྭཱ; ཨེཏེན བཱཧིརབནྡྷནཾ ཝུཏྟཾ. དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ སོཏི སོ ཏཐཱརཱུཔོ ནརོ ཏིཝིདྷཱཔི ཀཱཡཝིཝེཀཱདིཝིཝེཀཱ དཱུརེ, ཨནཱསནྣེ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཀཱམཱ ཧི ལོཀེ ན ཧི སུཔྤཧཱཡཱཏི ཡསྨཱ ལོཀེ ཀཱམཱ སུཔྤཧཱཡཱ ན ཧོནྟི, ཏསྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སཏྟོཏི ཧི ཁོ ཝུཏྟནྟི ‘‘སཏྟོ, ནརོ, མཱནཝོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཀཐིཏོཡེཝ. གུཧཱ ཏཱཝ ཝཏྟབྦཱཏི གུཧཱ ཏཱཝ ཀཐེཏབྦཱ. ཀཱཡོཏི ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ ཏཱཝ པདཡོཛནཱ – ཀཱཡོ ཨིཏི ཝཱ གུཧཱ ཨིཏི ཝཱ…པེ… ཀུམྦྷོ ཨིཏི ཝཱཏི. ཏཏྠ ཀཱཡོཏི ‘‘ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཧེཊྛཱ སཏིཔཊྛཱནཀཐཱཡཾ ཝུཏྟོཡེཝ. རཱགཱདིཝཱལཱ༹ནཾ ཝསནོཀཱསཊྛེན གུཧཱ, ‘‘པཊིཙྪཱདནཊྛེནཱ’’ཏིཔི ཨེཀེ. ‘‘དཱུརངྒམཾ ཨེཀཙརཾ, ཨསརཱིརཾ གུཧཱསཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༣༧) ཝིཡ. རཱགཱདཱིཧི ཛྷཱཔནཊྛེན དེཧོ ‘‘ཏེ ཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ) ཝིཡ. པམཏྟཀརཎཊྛེན སནྡེཧོ ‘‘བྷིཛྫཏི པཱུཏིསནྡེཧོ, མརཎནྟཉྷི ཛཱིཝིཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༤༨) ཝིཡ. སཾསཱརེ སཉྩརཎཊྛེན ནཱཝཱ ‘‘སིཉྩ བྷིཀྑུ ཨིམཾ ནཱཝཾ, སིཏྟཱ ཏེ ལཧུམེསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༣༦༩) ཝིཡ. ཨིརིཡཱཔཐསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཊྛེན རཐོ ‘‘རཐོ སཱིལཔརིཀྑཱརོ, ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤) ཝིཡ. ཨཙྩུགྒཏཊྛེན དྷཛོ ‘‘དྷཛོ རཐསྶ པཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༤༡) ཝིཡ.

ཀིམིཀུལཱནཾ ཨཱཝཱསབྷཱཝེན ཝམྨིཀོ ‘‘ཝམྨིཀོཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨིམསྶེཏཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶ ཀཱཡསྶ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༥༡) ཝིཡ. ཡཐེཝ ཧི བཱཧིརཀོ ཝམྨིཀོ, ཝམཏི ཝནྟཀོ ཝནྟུསྶཡོ ཝནྟསིནེཧསམྦདྡྷོཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ‘‘ཝམྨིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཧི ཨཧིནཀུལཨུནྡཱུརགྷརགོལི༹ཀཱདཡོ ནཱནཔྤཀཱརེ པཱཎཀེ ཝམཏཱིཏི ཝམྨིཀོ. ཨུཔཙིཀཱཧི ཝནྟཀོཏི ཝམྨིཀོ. ཨུཔཙིཀཱཧི ཝམིཏྭཱ མུཁཏུཎྜཀེཧི ཨུཀྑིཏྟཔཾསུཙུཎྞེན ཀཊིཔྤམཱཎེནཔི པོརིསཔྤམཱཎེནཔི ཨུསྶིཏོཏི ཝམྨིཀོ. ཨུཔཙིཀཱཧི ཝནྟཁེལ༹སིནེཧེན ཨཱབདྡྷཏཱཡ སཏྟསཏྟཱཧཾ དེཝེ ཝསྶནྟེཔི ན ཝིཔྤཀིརཱིཡཏི, ནིདཱགྷེཔི ཏཏོ པཾསུམུཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཏསྨིཾ མུཊྛིནཱ པཱིལི༹ཡམཱནེ སིནེཧོ ནིཀྑམཏི, ཨེཝཾ ཝནྟསིནེཧེན སམྦདྡྷོཏི ཝམྨིཀོ. ཨེཝམཡཾ ཀཱཡོཔི ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨགྒིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨསུཙིཀལིམལཾ ཝམཏཱིཏི ཝམྨིཀོ. བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝཱ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིཀནྟིཔརིཡཱདཱནེན ཨཏྟབྷཱཝཾ ཚཌྜེཏྭཱ གཏཱཏི ཨརིཡེཧི ཝནྟཀོཏིཔི ཝམྨིཀོ. ཡེཧི ཙཱཡཾ ཏཱིཧི ཨཊྛིསཏེཧི ཨུསྶིཏོ ནཧཱརུསམྦདྡྷོ མཾསཱཝལེཔནོ ཨལླཙམྨཔརིཡོནདྡྷོ ཚཝིརཉྫིཏོ སཏྟེ ཝཉྩེཏི, ཏཾ སབྦཾ ཨརིཡེཧི ཝནྟམེཝཱཏི ཝནྟུསྶཡོཏིཔི ཝམྨིཀོ. ‘‘ཏཎྷཱ ཛནེཏི པུརིསཾ, ཙིཏྟམསྶ ཝིདྷཱཝཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༥༥-༥༧) ཨེཝཾ ཏཎྷཱཡ ཛནིཏཏྟཱ ཨརིཡེཧི ཝནྟེནེཝ ཏཎྷཱསིནེཧེན སམྦདྡྷོ ཨཡནྟི ཝནྟསིནེཧེན སམྦདྡྷོཏིཔི ཝམྨིཀོ. ཡཐཱ ཙ ཝམྨིཀསྶ ཨནྟོ ནཱནཔྤཀཱརཱ པཱཎཀཱ ཏཏྠེཝ ཛཱཡནྟི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོནྟི, གིལཱནཱ སཡནྟི, མཏཱ ནིཔཏནྟི. ཨིཏི སོ ཏེསཾ སཱུཏིགྷརཾ ཝཙྩཀུཊི གིལཱནསཱལཱ སུསཱནཉྩ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིནམྤི ཀཱཡོ ‘‘ཨཡཾ གོཔིཏརཀྑིཏོ མཎྜིཏཔསཱདིཏོ མཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཀཱཡོ’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཚཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཙམྨནིསྶིཏཱ པཱཎཱ མཾསནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ནཧཱརུནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཨཊྛིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཨཊྛིམིཉྫནིསྶིཏཱ པཱཎཱཏི ཨེཝཾ ཀུལགཎནཱཡ ཨསཱིཏིམཏྟཱནི ཀིམིཀུལསཧསྶཱནི ཨནྟོཀཱཡསྨིཾཡེཝ ཛཱཡནྟི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོནྟི, གེལཉྙེན ཨཱཏུརིཏཱནི སཡནྟི, མཏཱམཏཱ ནིཔཏནྟི. ཨིཏི ཨཡམྤི ཏེསཾ པཱཎཱནཾ སཱུཏིགྷརཾ ཝཙྩཀུཊི གིལཱནསཱལཱ སུསཱནཉྩ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཝམྨིཀོ’’ཏི སངྑཾ གཏོ.

མནཱཔཱམནཱཔཔཏནཊྛེན ནགརཾ ‘‘སཀྐཱཡནགར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. རོགཱདཱིནཾ ནཱིལ༹བྷཱཝེན ཀུལཱཝཀབྷཱཝེན ནཱིལ༹ཾ ‘‘རོགནཱིལ༹ཾ པབྷངྒུར’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༤༨) ཝིཡ. པཊིསནྡྷིཡཱ ནིཝཱསགེཧཊྛེན ཀུཊི ‘‘པཉྩདྭཱརཱཡཾ ཀུཊིཀཱཡཾ པསཀྐིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཐེརགཱ. ༡༢༥) ཝིཡ. པཱུཏིབྷཱཝེན གཎྜོ ‘‘རོགོཏི བྷིཀྑཝེ, གཎྜོཏི བྷིཀྑཝེ, སལློཏི བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༩.༡༥) ཝིཡ. བྷིཛྫནཊྛེན ཀུམྦྷོ ‘‘ཀུམྦྷཱུཔམཾ ཀཱཡམིམཾ ཝིདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༤༠) ཝིཡ. ཀཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཨེཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡསྶ ཀུཙྪིཏདྷམྨཱནཾ ཨཱཡསྶ ཨདྷིཝཙནཾ, ཀཐནནྟི ཨཏྠོ. གུཧཱཡནྟི སརཱིརསྨིཾ. སཏྟོཏི ཨལླཱིནོ. ཝིསཏྟོཏི ཝཎྞརཱགཱདིཝསེན ཝིཝིདྷོ ཨལླཱིནོ. སཎྛཱནརཱགཝསེན ཨཱསཏྟོ. ཏཏྠེཝ ‘‘སུབྷཾ སུཁ’’ནྟི གཧཎཝསེན ལགྒོ. ཨཏྟགྒཧཎཝསེན ལགྒིཏོ. པལིབུདྡྷོཏི ཕསྶརཱགཝསེན ཨམུཉྩིཏྭཱ ཋིཏོ. བྷིཏྟིཁིལེཏི བྷིཏྟིཡཾ ཨཱཀོཊིཏཁཱཎུཀེ. ནཱགདནྟེཏི ཏཐེཝ ཧཏྠིདནྟསདིསེ ཝངྐདཎྜཀེ. སཏྟནྟི བྷིཏྟིཁིལེ ལགྒཾ. ཝིསཏྟནྟི ནཱགདནྟེ ལགྒཾ. ཨཱསཏྟནྟི ཙཱིཝརཝཾསེ ལགྒཾ. ལགྒནྟི ཙཱིཝརརཛྫུཡཱ ལགྒཾ. ལགྒིཏནྟི པཱིཋཔཱདེ ལགྒཾ. པལིབུདྡྷནྟི མཉྩཔཱདེ ལགྒནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ.

ལགྒནཱདྷིཝཙནནྟི ཝིསེསེན ཨལླཱིཡནཀཐནཾ. ཚནྣོཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཀིལེསེཧི ཚཱདིཏོ. པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཨུཔརཱུཔརི ཚནྣོཏི ཨུཙྪནྣོ. ཨཱཝུཏོཏི ཨཱཝརིཏོ. ནིཝུཏོཏི ཝཱརིཏོ. ཨོཕུཏོཏི ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཚཱདིཏོ. པིཧིཏོཏི བྷཱཛནེན ཨུཀྑལིམུཁཾ ཝིཡ པལིགུཎྛིཏོ. པཊིཙྪནྣོཏི ཨཱཝཊོ. པཊིཀུཛྫིཏོཏི ཨདྷོམུཁཾ ཋཔིཏོ. ཏཏྠ ཏིཎཔཎྞཱདཱིཧི ཚཱདིཏཾ ཝིཡ ཚནྣོ. ཨུཙྪནྣོ ནདིཾ ཨཱཝརཎསེཏུ ཝིཡ. ཨཱཝུཏོ ཛནསཉྩརཎམགྒཱཝརཎཾ ཝིཡ.

ཝིནིབདྡྷོ མཱནཝསེནཱཏི ནཱནཱཝིདྷེན མཱནཱཏིམཱནཝསེན ནཱནཱཝིདྷེ ཨཱརམྨཎེ བདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. པརཱམཊྛོ དིཊྛིཝསེནཱཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛཱིནཾ ཝསེན པརཱམཊྛོ ཨཱམསིཏྭཱ གཧིཏོ. ཝིཀྑེཔགཏོ ཨུདྡྷཙྩཝསེནཱཏི ཨཱརམྨཎེ ཨསནྟིཊྛནཝསེན ཙིཏྟཝིཀྑེཔཾ པཏྟོ ཨུཔགཏོ. ཨནིཊྛངྒཏོ ཝིཙིཀིཙྪཱཝསེནཱཏི རཏནཏྟཡཱདཱིསུ ཀངྑཱསངྑཱཏཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཝསེན སནྣིཊྛཱནཾ ཨཔྤཏྟོ. ཐཱམགཏོ ཨནུསཡཝསེནཱཏི དུནྣཱིཧརཎཨཔྤཧཱིནཱནུསཡཝསེན ཐིརབྷཱཝཾ པཏྟོ ཨུཔགཏོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི.

རཱུཔཱུཔཡནྟི ཏཎྷཱདིཊྛཱུཔཡཝསེན རཱུཔཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ. ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛམཱནཾ ཏིཊྛཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛནྟཾ ཏིཊྛཏི. རཱུཔཱརམྨཎཾ རཱུཔཔཏིཊྛནྟི རཱུཔམེཝ ཨཱརམྨཎཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ རཱུཔམེཝ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ. ནནྡཱུཔསེཙནནྟི སཔྤཱིཏིཀཏཎྷོདཀེན ཨཱསིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཝུདྡྷིནྟི ཝུདྡྷིབྷཱཝཾ. ཝིརཱུལ༹ྷིནྟི ཛཝནཝསེན ཨུཔརིཏོ ཝིརཱུལ༹ྷིབྷཱཝཾ. ཝེཔུལླནྟི ཏདཱརམྨཎཝསེན ཝེཔུལླཾ.

ཨཏྠི རཱགོཏིཨཱདཱིནི ལོབྷསྶེཝ ནཱམཱནི. སོ ཧི རཉྫནཝསེན རཱགོ, ནནྡནཝསེན ནནྡཱི, ཏཎྷཱཡནཝསེན ཏཎྷཱཏི ཝུཙྩཏི. པཏིཊྛིཏཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིརཱུལ༹ྷནྟི ཀམྨཾ ཛཝཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱཡ པཏིཊྛིཏཉྩེཝ ཝིརཱུལ༹ྷཉྩ. ཡཏྠཱཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ བྷུམྨཾ. སབྦཏྠ ཝཱ པུརིམཔདེ ཨེཏཾ བྷུམྨཾ. ཨཏྠི ཏཏྠ སངྑཱརཱནཾ ཝུདྡྷཱིཏི ཨིདཾ ཨིམསྨིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚེ ཋིཏསྶ ཨཱཡཏིཾ ཝཊྚཧེཏུཀེ སངྑཱརེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཡཏྠ ཨཏྠི ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱིཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཨཏྠི. ཏཏྠ པུརིམསུཏྟཾ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎལགྒནཝསེན ཝུཏྟཾ, དུཏིཡསུཏྟཾ ཏདེཝཱརམྨཎཾ ཨབྷིནནྡནཝསེན ཝུཏྟཾ, ཏཏིཡཾ ཝིཉྙཱཎཔཏིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ, ཙཏུཏྠཾ ཙཏུབྦིདྷཨཱཧཱརཝསེན, ཀུསལཱཀུསལཝིཉྙཱཎཔཏིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཡེབྷུཡྻེནཱཏི པཱཡེན. མུཡ྄ཧནྟཱིཏི མོཧཾ ཨཱཔཛྫནྟི. སམྨུཡ྄ཧནྟཱིཏི ཝིསེསེན མུཡ྄ཧནྟི. སམྤམུཡ྄ཧནྟཱིཏི སབྦཱཀཱརེན མུཡ྄ཧནྟི. ཨཐ ཝཱ རཱུཔཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ མུཡ྄ཧནྟི, སདྡཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ སམྨུཡ྄ཧནྟི, མུཏཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ སམྤམུཡ྄ཧནྟི. ཨཝིཛྫཱཡ ཨནྡྷཱིཀཏཱཏི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཨཉྙཱཎཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཨནྡྷཱིཀཏཱ. ‘‘གཏཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨནྡྷབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱཏི ཨཏྠོ. པགཱལ༹ྷོཏི པཝིཊྛོ. ཨོགཱལ༹ྷོཏི ཧེཊྛཱབྷཱགཾ པཝིཊྛོ. ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོཏི ཨདྷིཨོགཱཧིཏྭཱ ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཝིསེསེན པཝིཊྛོ ནིམུགྒོཏི ཨདྷོམུཁཾ ཧུཏྭཱ པཝིཊྛོ. ཨཐ ཝཱ དསྶནསཾསགྒེན ཨོགཱལ༹ྷོ. སཝནསཾསགྒེན ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ. ཝཙནསཾསགྒེན ནིམུགྒོ. སཔྤུརིསསཾསགྒཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨོགཱལ༹ྷོ. སདྡྷམྨསེཝནཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ. དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟིཝིརཧིཏོ ཝཱ ནིམུགྒོ.

ཝིཝེཀཱཏི ཝིཝིཏྟི, ཝིཝིཙྩནཾ ཝཱ ཝིཝེཀོ. ཏཡོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཀཱཡཝིཝེཀོཏི ཀཱཡེན ཝིཝིཏྟི, ཝིནཱ ཨཔསཀྐནཾ. ཙིཏྟཝིཝེཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདྷ བྷིཀྑཱུཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑནཏོ བྷིཀྑུ. ཝིཝིཏྟནྟི སུཉྙཾ, ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧི སནྡྷཱཡ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཝིཝིཏྟནྟི སནྟིཀེ ཙེཔི སེནཱསནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ ཨནཱཀིཎྞཾ གཧཊྛེཧི པབྦཛིཏེཧི, ཏེན ཏཾ ཝིཝིཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༦) ཝུཏྟཾ. སེཏི ཙེཝ ཨཱསཏི ཙ ཨེཏྠཱཏི སེནཱསནཾ, མཉྩཔཱིཋཱདཱིནམེཏམདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧ –

‘‘སེནཱསནནྟི མཉྩོཔི སེནཱསནཾ, པཱིཋམྤི… བྷིསིཔི… བིབྦོཧནམྤི… ཝིཧཱརོཔི… ཨཌྜྷཡོགོཔི… པཱསཱདོཔི… ཨཊྚོཔི… མཱལོ༹པི… ལེཎམྤི… གུཧཱཔི… རུཀྑམཱུལམྤི… ཝེལུ༹གུམྦོཔི… ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟི, སབྦམེཏཾ སེནཱསན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༧).

ཨཔི ཙ ཝིཧཱརོ ཨཌྜྷཡོགོ པཱསཱདོ ཧམྨིཡཾ གུཧཱཏི ཨིདཾ ཝིཧཱརསེནཱསནཾ ནཱམ. མཉྩོ པཱིཋཾ བྷིསི བིབྦོཧནནྟི ཨིདཾ མཉྩཔཱིཋསེནཱསནཾ ནཱམ. ཙིམིལིཀཱ ཙམྨཁཎྜོ ཏིཎསནྠཱརོ པཎྞསནྠཱརོཏི ཨིདཾ སནྠཏསེནཱསནཾ ནཱམ. ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟི, ཨིདཾ ཨོཀཱསསེནཱསནཾ ནཱམཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སེནཱསནཾ ཧོཏི. ཏཾ སབྦམྤི སེནཱསནགྒཧཎེན གཧིཏམེཝ.

ཨིདྷ པནསྶ སཀུཎསདིསསྶ ཙཱཏུདྡིསསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུཙྪཝིཀསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨརཉྙནྟི ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཨིདཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཝསེན ཨཱགཏཾ. ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཨིདཾ པན ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུརཱུཔཾ. ཏསྶ ལཀྑཎཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ དྷུཏངྒནིདྡེསེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༡) ཝུཏྟཾ. རུཀྑམཱུལནྟི ཡཾཀིཉྩི སནྟཙྪཱཡཾ ཝིཝིཏྟཾ རུཀྑམཱུལཾ. པབྦཏནྟི སེལཾ. ཏཏྠ ཧི ཨུདཀསོཎྜཱིསུ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ སཱིཏཱཡ རུཀྑཙྪཱཡཱཡ ནིསིནྣསྶ ནཱནཱདིསཱསུ ཁཱཡམཱནཱསུ སཱིཏེན ཝཱཏེན བཱིཛིཡམཱནསྶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཀནྡརནྟི ཀཾ ཝུཙྩཏི ཨུདཀཾ, ཏེན དཱརིཏཾ, ཨུདཀེན བྷིནྣཾ པབྦཏཔདེསཾ. ཡཾ ‘‘ནདཱིཏུམྦ’’ནྟིཔི ‘‘ནདཱིཀུཉྫ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཏཏྠ ཧི རཛཏཔཊྚསདིསཱ ཝཱལུཀཱ ཧོཏི, མཏྠཀེ མཎིཝིཏཱནཾ ཝིཡ ཝནགཧནཾ, མཎིཁནྡྷསདིསཾ ཨུདཀཾ སནྡཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཀནྡརཾ ཨོརུཡ྄ཧ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ གཏྟཱནི སཱིཏཱནི ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏོ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. གིརིགུཧནྟི དྭིནྣཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརཾ, ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨུམངྒསདིསཾ མཧཱཝིཝརཾ. སུསཱནལཀྑཎཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༤) ཝུཏྟཾ.

ཝནཔཏྠནྟི གཱམནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནཾ ཡཏྠ ན ཀསནྟི ན ཝཔནྟི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཝནཔཏྠནྟི དཱུརཱནམེཏཾ སེནཱསནཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདི (ཝིབྷ. ༥༣༡). ཨབྦྷོཀཱསནྟི ཨཙྪནྣཾ. ཨཱཀངྑམཱནོ པནེཏྠ ཙཱིཝརཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཝསཏི. པལཱལཔུཉྫནྟི པལཱལརཱསིཾ. མཧཱཔལཱལཔུཉྫཏོ ཧི པལཱལཾ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ པབྦྷཱརལེཎསདིསེ ཨཱལཡེ ཀརོནྟི, གཙྪགུམྦཱདཱིནམྤི ཨུཔརི པལཱལཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ནིསིནྣཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི. སབྦམེཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱཡེན ཝིཝིཏྟོ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཨེཀོ ཙངྐམཾ ཨདྷིཊྛཱཏི པཝཏྟཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིརིཡཏཱིཏི ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝཏྟཡཏི. ཝཏྟཏཱིཏི ཨིརིཡཱཔཐཝུཏྟིཾ ཨུཔྤཱདེཏི. པཱལེཏཱིཏི ཨིརིཡཱཔཐཾ རཀྑཏི. ཡཔེཏཱིཏི ཡཔཡཏི. ཡཱཔེཏཱིཏི ཡཱཔཡཏི.

པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶཱཏི ཀུསལཛ྄ཛྷཱནསམངྒིསྶ. ནཱིཝརཎེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟནྟི ཨུཔཙཱརེན ནཱིཝརཎེཧི ཝིཝིཏྟམྤི སམཱནཾ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ སུཊྛུ ཝིཝིཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ནཱིཝརཎེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེསེཝ ནཡོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁདུཀྑེཧི དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི སམཱཔནྣཱནནྟི. རཱུཔསཉྙཱཡཱཏི ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཝསེན པཉྩདསནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ སཉྙཱཡ. པཊིགྷསཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑུརཱུཔཱདིསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱཡ ཀུསལཱཀུསལཝིཔཱཀཝསེན དྭིཔཉྩཝིཉྙཱཎསངྑཱཏཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡ ཙ. ནཱནཏྟསཉྙཱཡཱཏི ནཱནཱརམྨཎེ པཝཏྟཱཡ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཀཱམཱཝཙརསཉྙཱཡ ཙ ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི སུཉྙཾ ཧོཏི.

ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶཱཏི ཨེཏྠ ནཱསྶ ཨནྟོཏི ཨནནྟཾ, ཨཱཀཱསཾ ཨནནྟཾ ཨཱཀཱསཱནནྟཾ, ཨཱཀཱསཱནནྟམེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ, ཏཾ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཛྷཱནསྶ དེཝཱནཾ དེཝཱཡཏནམིཝཱཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ, ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསཱརམྨཎཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ ཀུསལཀིརིཡཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ. རཱུཔསཉྙཱཡཱཏི སཉྙཱསཱིསེན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙེཝ ཏདཱརམྨཎཏོ ཙ. རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནམྤི ཧི ‘‘རཱུཔ’’ནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཊི. མ. ༡.༢༠༩), ཏསྶ ཨཱརམྨཎམྤི ‘‘བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི (པཊི. མ. ༡.༢༠༩). ཏསྨཱ ཨིདྷ རཱུཔེ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱཏི ཨེཝཾ སཉྙཱསཱིསེན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. རཱུཔེ སཉྙཱ ཨསྶཱཏི རཱུཔསཉྙཾ, རཱུཔམསྶ ནཱམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ པཐཝཱིཀསིཎཱདིབྷེདསྶ ཏདཱརམྨཎསྶ ཙེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏཱཡ ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཱཝསེན པཉྩདསཝིདྷཱཡ ཛྷཱནསངྑཱཏཱཡ རཱུཔསཉྙཱཡ. ཨེཏཱཡ ཙ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཝསེན ཨཊྛཝིདྷཱཡ ཨཱརམྨཎསངྑཱཏཱཡ རཱུཔསཉྙཱཡ.

པཊིགྷསཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎཱནཉྩ པཊིགྷཱཏེན སམུཔྤནྣཱ སཉྙཱ པཊིགྷསཉྙཱ, རཱུཔསཉྙཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ པཊིགྷསཉྙཱ? རཱུཔསཉྙཱ སདྡསཉྙཱ གནྡྷསཉྙཱ རསསཉྙཱ ཕོཊྛབྦསཉྙཱ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི པཊིགྷསཉྙཱཡོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༦༠༣). ཏཱ ཀུསལཝིཔཱཀཱ པཉྩ ཨཀུསལཝིཔཱཀཱ པཉྩཱཏི ཨེཏཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡ.

ནཱནཏྟསཉྙཱཡཱཏི ནཱནཏྟེ གོཙརེ པཝཏྟཱཡ སཉྙཱཡ, ནཱནཏྟཱཡ ཝཱ སཉྙཱཡ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱ? ཨསམཱཔནྣསྶ མནོདྷཱཏུསམངྒིསྶ ཝཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསམངྒིསྶ ཝཱ སཉྙཱ སཉྫཱནནཱ སཉྫཱནིཏཏྟཾ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི ནཱནཏྟསཉྙཱཡོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༦༠༤) ཨེཝཾ ཝིབྷངྒེ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨསམཱཔནྣསྶ མནོདྷཱཏུམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསངྒཧིཏཱ སཉྙཱ རཱུཔསདྡཱདིབྷེདེ ནཱནཏྟེ ནཱནཱསབྷཱཝེ གོཙརེ པཝཏྟནྟི. ཡསྨཱ ཙེསཱ ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལསཉྙཱ, དྭཱདས ཨཀུསལསཉྙཱ, ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ, དྭེ ཨཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ, ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀིརིཡསཉྙཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསམྤི སཉྙཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསདིསཱ, ཏསྨཱ ‘‘ནཱནཏྟསཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ ནཱནཏྟསཉྙཱཡ.

ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ རཱུཔསཉྙཱཔཊིགྷསཉྙཱནཱནཏྟསཉྙཱསངྑཱཏཱཧི སཉྙཱཧི ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི ཝིནཱ ཧོཏི ཨཔསཀྐནཾ ཧོཏི. ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནནྟི ཨེཏདེཝ ཝིཉྙཱཎཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶཱཏི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ, ཨཱཀཱསེ པཝཏྟཝིཉྙཱཎཱརམྨཎསྶ ཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཱཡ ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནནྟི ཨེཏྠ པན ནཱསྶ ཀིཉྩནནྟི ཨཀིཉྩནཾ, ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤི ཨསྶ ཨཝསིཊྛཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིཉྩནསྶ བྷཱཝོ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཝིཉྙཱཎཱཔགམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶཱཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ, ཨཱཀཱསེ པཝཏྟིཏཝིཉྙཱཎཱཔགམཱརམྨཎཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ ཏཱཡ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཱཡ ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ.

ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནནྟི ཨེཏྠ པན ཡཱཡ སཉྙཱཡ བྷཱཝཏོ ཏཾ ‘‘ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱཔཊིཔནྣསྶ སཱ སཉྙཱ ཧོཏི, ཏཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༦༢༠) ‘‘ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི’’ཏི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏཉྙེཝ ‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སནྟཏོ མནསི ཀརོཏི, སངྑཱརཱཝསེསསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སནྟཏོ མནསི ཀརོཏཱིཏི ‘‘སནྟོཝཏཱཡཾ སམཱཔཏྟི, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ནཏྠིབྷཱཝམྤི ཨཱརམྨཎཾ ཀརིཏྭཱ ཝསཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སནྟཱརམྨཎཏཱཡ ནཾ ‘‘སནྟཱ’’ཏི མནསི ཀརོཏི. ཏཾ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཏཱཡ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱཡ ཛྷཱནཙིཏྟཾ སུཉྙཾ ཧོཏི.

སོཏཱཔནྣསྶཱཏི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྟསྶ. སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱཏི ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ. ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱཏི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཀངྑཱཡ. སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཱཏི ‘‘སཱིལེན སུདྡྷི, ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི པརཱམསིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནཀདིཊྛི. དིཊྛཱནུསཡཱཏི ཨཔྤཧཱིནཊྛེན སནྟཱནེ ཨནུསཡཀཱ དིཊྛཱནུསཡཱ. ཏཐཱ ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱ. ཏདེཀཊྛེཧི ཙཱཏི ཏེཧི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཱིཧི ཨེཀཏོ ཋིཏེཧི ཙ. ཨུཔཏཱཔེནྟི ཝིབཱདྷེནྟི ཙཱཏི ཀིལེསཱ, ཏེཧི སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱདིཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ སུཉྙཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ‘‘ཏདེཀཊྛ’’ནྟི དུཝིདྷཾ ཨེཀཊྛཾ པཧཱནེཀཊྛཾ སཧཛེཀཊྛཉྩ. ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ ཧི ཀིལེསཱ ཡཱཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ན པཧཱིཡནྟི, ཏཱཝ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱཧི སཧ ཨེཀསྨིཾ པུགྒལེ ཋིཏཱཏི པཧཱནེཀཊྛཱ. དསསུ ཧི ཀིལེསེསུ ཨིདྷ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱ ཨེཝ ཨཱགཏཱ. ཨནུསཡེསུ དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱ ཨཱགཏཱ. སེསཱ པན ཨཔཱཡགམནཱིཡོ ལོབྷོ དོསོ མོཧོ མཱནོ ཐིནཾ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨཊྛ ཀིལེསཱ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱཧི སཧ པཧཱནེཀཊྛཱ ཧུཏྭཱ དྭཱིཧི ཨནུསཡེཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི. རཱགདོསམོཧཔམུཁེསུ ཝཱ དིཡཌྜྷེསུ ཀིལེསསཧསྶེསུ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛིཡཱ པཧཱིཡམཱནཱཡ དིཊྛིཡཱ སཧ ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ, དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡེཧི སཧ ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ སབྦཀིལེསཱ པཧཱནེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི. སཧཛེཀཊྛཱ པན དིཊྛིཡཱ སཧ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཙ སཧ ཨེཀེཀསྨིཾ ཙིཏྟེ ཋིཏཱ ཨཝསེསཀིལེསཱ.

སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཧི ཙཏྟཱརི དིཊྛིསཧགཏཱནི ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏཉྩཱཏི པཉྩ ཙིཏྟཱནི པཧཱིཡནྟི. ཏཏྠ དྭཱིསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟཨསངྑཱརིཀཙིཏྟེསུ པཧཱིཡམཱནེསུ ཏེཧི སཧཛཱཏོ ལོབྷོ མོཧོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི, དྭཱིསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟསསངྑཱརིཀཙིཏྟེསུ པཧཱིཡམཱནེསུ ཏེཧི སཧཛཱཏོ ལོབྷོ མོཧོ ཐིནཾ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི, ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏཙིཏྟེ པཧཱིཡམཱནེ ཏེན སཧཛཱཏོ མོཧོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི. ཏེཧི དུཝིདྷེཀཊྛེཧི ཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི མགྒཙིཏྟཾ ཝིཝིཙྩཏི, ཕལཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཝིཡུཏྟཾ ཨཔསཀྐིཏཾ སུཉྙཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སཀདཱགཱམིསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཀཱམརཱགསཉྙོཛནཱཏི ཨོལཱ༹རིཀབྷཱུཏཱ ཀཱཡདྭཱརེ ཝཱིཏིཀྐམསྶ པཙྩཡབྷཱཝེན ཐཱུལབྷཱུཏཱ མེཐུནརཱགསངྑཱཏཱ སཉྙོཛནཱ. སོ ཧི ཀཱམབྷཝེ སཉྙོཛེཏཱིཏི ‘‘སཉྙོཛན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པཊིགྷསཉྙོཛནཱཏི བྱཱཔཱདསཉྙོཛནཱ. སོ ཧི ཨཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙཏཱིཏི ‘‘པཊིགྷ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏེ ཨེཝ ཐཱམགཏཊྛེན སནྟཱནེ ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ. ཨཎུསཧགཏཱཏི སུཁུམབྷཱུཏཱ ཀཱམརཱགསཉྙོཛནཱ པཊིགྷསཉྙོཛནཱ ཨཎུསཧགཏཱ ཀཱམརཱགཱནུསཡཱ པཊིགྷཱནུསཡཱཏི ཨཔྤཧཱིནཊྛེན སནྟཱནེ ཨནུསཡནཝསེན སུཁུམབྷཱུཏཱ ཀཱམརཱགཔཊིགྷཱནུསཡཱ. ཏདེཀཊྛེཧི ཙཱཏི ཝུཏྟཏྠེཧི དུཝིདྷེཀཊྛེཧི ཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ སུཉྙཾ ཧོཏི.

ཨརཧཏོཏི ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ ‘‘ཨརཧཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམསྶ. རཱུཔརཱགཱཏི རཱུཔབྷཝེ ཚནྡརཱགཱ. ཨརཱུཔརཱགཱཏི ཨརཱུཔབྷཝེ ཚནྡརཱགཱ. མཱནཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ མཱནཱ ཨེཝ. ཏཐཱ ཨུདྡྷཙྩཨཝིཛྫཱམཱནཱནུསཡཱདཡོ ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ. ཨེཏེསུ ཨུཎྞཏིལཀྑཎོ མཱནོ. ཨཝཱུཔསམལཀྑཎཾ ཨུདྡྷཙྩཾ. ཨནྡྷབྷཱཝལཀྑཎཱ ཨཝིཛྫཱ. རཱུཔརཱགཨརཱུཔརཱགཝསེན པཝཏྟཱ བྷཝརཱགཱནུསཡཱ. ཏདེཀཊྛེཧི ཙཱཏི ཏེཧི ཨེཀཏོ ཋིཏེཧི ཙ ཀིལེསེཧི. བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེཧཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིཏྟསནྟཱནེ ཨཀུསལཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘བཧིདྡྷཱ’’ཏི སངྑཾ གཏེཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མུཉྩིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ པཝཏྟེཧི སབྦསངྑཱརནིམིཏྟེཧི མགྒཙིཏྟཾ ཝིཝིཙྩཏི ཝིནཱ ཧོཏི ཨཔསཀྐཏི, ཕལཙིཏྟཾ ཝིཝིཏྟཾ ཝིཡུཏྟཾ ཨཔསཀྐིཏཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཨནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཧི ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏཏིཡམགྒེན ཨབྷཱཝོ ཧོཏི, མཱནཱནུསཡསྶ ཙཏུཏྠམགྒེན, དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ པཋམམགྒེན, བྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཙཏུཏྠམགྒེནེཝ. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན པཋམམགྒེན དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི, དུཏིཡམགྒེན ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ, ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ ཨབྷཱཝོ, ཙཏུཏྠམགྒེན མཱནཱནུསཡབྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི. ཙིཏྟཝིཝེཀོཏི མཧགྒཏལོཀུཏྟརཙིཏྟཱནཾ ཀིལེསེཧི སུཉྙབྷཱཝོ, ཏུཙྪབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ.

ཨུཔདྷིཝིཝེཀོཏི ཀིལེསཀྑནྡྷཨབྷིསངྑཱརསངྑཱཏཱནཾ ཨུཔདྷཱིནཾ སུཉྙབྷཱཝོ. ཨུཔདྷིཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཔདྷི ཝུཙྩནྟི ཀིལེསཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. རཱགཱདཡོ ཡསྶ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཾ ཨུཔཏཱཔེནྟི ཝིབཱདྷེནྟཱིཏི ཀིལེསཱ ཙ. ཨུཔཱདཱནགོཙརཱ རཱུཔཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཙ. ཨུཔཱདཱནསམྦྷཱུཏཱ པུཉྙཱཔུཉྙཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཱ ཙ. ཨམཏནྟི ནཏྠི ཨེཏསྶ མརཎསངྑཱཏཾ མཏནྟི ཨམཏཾ, ཀིལེསཝིསཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨགདནྟིཔི ཨམཏཾ. སཾསཱརཡོནིགཏིཨུཔཔཏྟིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ སཾསིབྦཏི ཝིནཏཱིཏི ཏཎྷཱ ‘‘ཝཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཏཏྠ ནཏྠཱིཏི ནིབྦཱནཾ. ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཱནནྟི གཎསངྒཎིཀཱཡ ཨཔགཏསརཱིརཱནཾ. ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཱནནྟི ནེཀྑམྨེ ཀཱམཱདིཏོ ནིཀྑནྟེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཀེ ཨབྷིརཏཱནཾ ཏནྣིནྣཱནཾ. པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནནྟི ཨུཏྟམཔརིསུདྡྷབྷཱཝཕལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏཱནཾ. ‘‘ཨུཔཀྐིལེསཱབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཙིཏྟཱནཾ, ཀིལེསེཧི མུཏྟབྷཱཝེན པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནཾ. ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན པརིསུདྡྷཙིཏྟཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱན’’ནྟི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ནིརཱུཔདྷཱིནནྟི ཝིགཏཱུཔདྷཱིནཾ. ཝིསངྑཱརགཏཱནནྟི སངྑཱརཱརམྨཎཾ ཙཛིཏྭཱ ཝིགཏསངྑཱརཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨུཔགཏཱནཾ. ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨེཏྠཔི ཧི ནིབྦཱནམེཝ ‘‘ཝིསངྑཱར’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཝིདཱུརེཏི ཝིཝིདྷེ དཱུརེ. སུཝིདཱུརེཏི སུཊྛུ ཝིདཱུརེ. ན སནྟིཀེཏི ན སམཱིཔེ. ན སཱམནྟཱཏི ན ཨེཀཔསྶེ. ཨནཱསནྣེཏི ཨནཙྩནྟསམཱིཔེ. ཝིཝེཀཊྛེཏི ཨཏིདཱུརེ, ཝིགཏེཏི ཨཏྠོ. ཏཱདིསོཏི ཏཾསདིསོ. ཏསྶཎྛིཏོཏི ཏེན ཨཱཀཱརེན ཋིཏོ. ཏཔྤཀཱརོཏི ཏེན པཀཱརེན ཋིཏོ. ཏཔྤཊིབྷཱགོཏི ཏཾཀོཊྛཱསིཀོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཏྟབྷཱཝགུཧཱཡ ལགྒབྷཱཝེན ཏཱདིསོ. ཀིལེསེཧི ཚནྣབྷཱཝེན ཏསྶཎྛིཏོ. མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷབྷཱཝེན ཏཔྤཀཱརོ. ཏཱིཧི ཝིཝེཀེཧི དཱུརབྷཱཝེན ཏཔྤཊིབྷཱགོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

དུཔྤཧཱཡཱཏི སུཁེན པཧཱཏབྦཱ ན ཧོནྟི. དུཙྩཛྫཱཏི སུཁེན ཛཧིཏུཾ ན སཀྐཱ. དུཔྤརིཙྩཛྫཱཏི སབྦཱཀཱརེན ཛཧིཏུཾ ན སཀྐཱ. དུནྣིམྨདཡཱཏི ནིམྨདཾ ཨམདཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ. དུབྦིནིཝེཋཡཱཏི ཝིནིཝེཋནཾ མོཙནཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ. དུཏྟརཱཏི ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨཏིཀྐནྟུཾ ན སཀྐཱ. དུཔྤཏརཱཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཏརིཏུཾ ན སཀྐཱ. དུསྶམཏིཀྐམཱཏི དུཀྑེན ཨཏིཀྐམིཏབྦཱ. དུབྦིནིཝཏྟཱཏི ནིཝཏྟེཏུཾ དུཀྑཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཀཏིཝསེན དུཔྤརིཙྩཛྫཱ. གོཎཔཏཱསཾ ཝིཡ དུནྣིམྨདཡཱ. ནཱགཔཱསཾ ཝིཡ དུབྦིནིཝེཋཡཱ. གིམྷསམཡེ མརུཀནྟཱརཾ ཝིཡ དུཏྟརཱ དུཔྤཏརཱ. བྱགྒྷཔརིགྒཧིཏཱ ཨཊཝཱི ཝིཡ དུསྶམཏིཀྐམཱ. སམུདྡཝཱིཙི ཝིཡ དུབྦིནིཝཏྟཱཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

༨. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ པུན ཏཐཱཝིདྷཱནཾ སཏྟཱནཾ དྷམྨཏཾ ཨཱཝི ཀརོནྟོ ‘‘ཨིཙྪཱནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཙྪཱནིདཱནཱཏི ཏཎྷཱཧེཏུཀཱ. བྷཝསཱཏབདྡྷཱཏི སུཁཝེདནཱདིམྷི བྷཝསཱཏེན བདྡྷཱ. ཏེ དུཔྤམུཉྩཱཏི ཏེ བྷཝསཱཏཝཏྠུབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ. ཏེ ཝཱ ཏཏྠ བདྡྷཱ ཨིཙྪཱནིདཱནཱ སཏྟཱ དུཔྤམོཙཡཱ. ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱཏི ཨཉྙེ ཙ མོཙེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཀཱརཎཝཙནཾ ཝཱ ཨེཏཾ. ཏེ སཏྟཱ དུཔྤམུཉྩཱ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཉྙེན མོཙེཏབྦཱ ན ཧོནྟི. ཡདི སཏྟཱ མུཉྩེཡྻུཾ, སཀེན ཐཱམེན མུཉྩེཡྻུནྟི ཨཡམསྶ ཨཏྠོ. པཙྪཱ པུརེ ཝཱཔི ཨཔེཀྑམཱནཱཏི ཨནཱགཏེ ཨཏཱིཏེ ཝཱ ཀཱམེ ཨཔེཀྑམཱནཱ. ཨིམེ ཝ ཀཱམེ པུརིམེ ཝ ཛཔྤནྟི ཨིམེ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣེ ཀཱམེ པུརིམེ ཝཱ དུཝིདྷེཔི ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ བལཝཏཎྷཱཡ པཏྠཡམཱནཱ. ཨིམེསཉྩ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ‘‘ཏེ དུཔྤམུཉྩཱ ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱ’’ཏི ཨིམིནཱཝ སཧ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཨཔེཀྑམཱནཱ ཛཔྤཾ ཀིཾ ཀརོནྟི, ཀིཾ ཝཱ ཀཏཱཏི ན པཉྙཱཡེཡྻུཾ.

བྷཝསཱཏབདྡྷཱཏི བྷཝེ སཱཏཾ བྷཝསཱཏཾ, ཏེན བྷཝསཱཏེན སུཁསྶཱདེན བདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏཾ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀཾ བྷཝསཱཏཾ – སུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡོབྦནབྷཱཝོ ཡོབྦཉྙཾ. ཨརོགབྷཱཝོ ཨཱརོགྱཾ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ པཝཏྟབྷཱཝོ ཛཱིཝིཏཾ. ལཱབྷོཏི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷོ. ཡསོཏི པརིཝཱརོ. པསཾསཱཏི ཀིཏྟི. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ སུཁཾ. མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱཏི མནཝཌྜྷནཀཱ རཱུཔཱ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཙཀྑུསམྤདཱཏི ཙཀྑུསྶ སམྤདཱ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཀྑུ སམྤནྣཾ མཎིཝིམཱནེ ཨུགྒྷཱཊིཏསཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཡ ཁཱཡཏཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཾ སུཁསྶཱདཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཙཀྑུསམྤདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སོཏསམྤདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སཱཏབདྡྷཱ…པེ… ཝིབདྡྷཱཏི ཝིཝིདྷཱཀཱརེན བདྡྷཱ. ཨཱབདྡྷཱཏི ཝིསེསེན ཨཱདིཏོ བདྡྷཱ. ལགྒཱཏི ཨཱརམྨཎེན སདྡྷིཾ ཨཔྤིཏཱ. ལགྒིཏཱཏི ནཱགདནྟེ ཕཱཎིཏཝཱརཀོ ཝིཡ ལགྒིཏཱ. ཡམེཏྠ ཙ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ སཏྟོ ཝིསཏྟོཏིཨཱདིམྷི ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦཾ.

ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱཏི ན པརེཧི མོཀྑཱ. ཏེ ཝཱ བྷཝསཱཏཝཏྠཱུ དུཔྤམུཉྩཱཏི བྷཝེ སུཁསྶཱདཝཏྠུབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ ཏེ མུཉྩིཏུཾ དུཀྑཱ. སཏྟཱ ཝཱ ཨེཏྟོ དུམྨོཙཡཱཏི སཏྟཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏསྨཱ བྷཝསཱཏཝཏྠུཏོ མོཙེཏུཾ དུཀྑཱ.

དུརུདྡྷརཱཏི ཨུདྡྷརིཏུཾ དུཀྑཱ. དུསྶམུདྡྷརཱཏི སམནྟཏོ ཚིནྣཏཊེ ནརཀཱཝཱཊེ པཏིཏོ ཝིཡ ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ དུཀྑཱ. དུབྦུཊྛཱཔཡཱཏི ཨུཊྛཱཔེཏུཾ དུཀྑཱ. དུསྶམུཊྛཱཔཡཱཏི སུཁུམཨཏྟབྷཱཝཾ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཔནཾ ཝིཡ ཨུསྶཱཔེཏུཾ ཨཏིཝིཡ དུཀྑཱ.

ཏེ ཨཏྟནཱ པལིཔཔལིཔནྣཱཏི གམྦྷཱིརཀདྡམེ ཡཱཝ སཱིསཏོ ནིམུགྒཱ ན སཀྐོནྟི. པརཾ པལིཔཔལིཔནྣཾ ཨུདྡྷརིཏུནྟི ཨཔརཾ ཏཐེཝ ནིམུགྒཾ ཧཏྠེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. སོ ཝཏ ཙུནྡཱཏི སོཏི ཝཏྟབྦཱཀཱརཔུགྒལནིདྡེསོ. ཏསྶ ‘‘ཡོ’’ཏི ཨིམཾ ཨུདྡེསཝཙནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཡོ ཨཏྟནཱ པལིཔཔལིཔནྣོ, སོ ཝཏ, ཙུནྡ, པརཾ པལིཔཔལིཔནྣཾ ཨུདྡྷརིསྶཏཱིཏི. ཨེཝཾ སེསཔདེསུ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པལིཔཔལིཔནྣོཏི གམྦྷཱིརཀདྡམེ ནིམུགྒོ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ, ཙུནྡ, ཀོཙི པུརིསོ ཡཱཝ སཱིསཏོ གམྦྷཱིརཀདྡམེ ནིམུགྒོ, པརམྤི ཏཐེཝ ནིམུགྒཾ ཧཏྠེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷརིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ན ཧི ཏཾ ཀཱརཎམཏྠི, ཡེན སོ ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཡྻཱཏི. ཨདནྟོ ཨཝིནཱིཏོ ཨཔརིནིབྦུཏོཏི ཨེཏྠ པན ཨནིབྦིསེཝནཏཱཡ ཨདནྟོ. ཨསིཀྑིཏཝིནཡཏཱཡ ཨཝིནཱིཏོ. ཨནིབྦུཏཀིལེསཏཱཡ ཨཔརིནིབྦུཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཏཱདིསོ པརཾ དམེསྶཏི ནིབྦིསེཝནཾ ཀརིསྶཏི, ཝིནེསྶཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑཱཔེསྶཏི. པརིནིབྦཱཔེསྶཏི ཏསྶ ཀིལེསེ ནིབྦཱཔེསྶཏི.

ནཏྠཉྙོ ཀོཙཱིཏི ཨཉྙོ ཀོཙི པུགྒལོ མོཙེཏུཾ སམཏྠོ ནཏྠི. སཀེན ཐཱམེནཱཏི ཨཏྟནོ ཉཱཎཐཱམེན. བལེནཱཏི ཉཱཎབལེན. ཝཱིརིཡེནཱཏི ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙེཏསིཀཝཱིརིཡེན. པུརིསཔརཀྐམེནཱཏི པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནེན མཧནྟཝཱིརིཡེན.

ནཱཧཾ སཧིསྶཱམཱིཏི ཨཧཾ ན སཧིསྶཱམི ན སཀྐོམི, ན ཝཱཡམིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པམོཙནཱཡཱཏི པམོཙེཏུཾ. ཀཐཾཀཐིནྟི སཀངྑཾ. དྷོཏཀཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཏརེསཱིཏི ཏརེཡྻཱསི.

‘‘ཨཏྟནཱ ཧི ཀཏཾ པཱཔཾ, ཨཏྟནཱ སཾཀིལིསྶཏི;

ཨཏྟནཱ ཨཀཏཾ པཱཔཾ, ཨཏྟནཱཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི;

སུདྡྷཱི ཨསུདྡྷི པཙྩཏྟཾ, ནཱཉྙོ ཨཉྙཾ ཝིསོདྷཡེ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༦༥; ཀཐཱ. ༧༤༣) –

ཨེཏྠཱཡམཏྠོ – ཡེན ཨཏྟནཱ ཨཀུསལཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སོ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨཏྟནཱཝ སཾཀིལིསྶཏི. ཡེན པན ཨཏྟནཱ ཨཀཏཾ པཱཔཾ, སོ སུགཏིཉྩེཝ ཨགཏིཉྩ གཙྪནྟོ ཨཏྟནཱཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཀུསལཀམྨསངྑཱཏཱ སུདྡྷི ཨཀུསལཀམྨསངྑཱཏཱ ཙ ཨསུདྡྷི པཙྩཏྟཾ ཀཱརཀསཏྟཱནཾ ཨཏྟནིཡེཝ ཝིཔཙྩཏི. ཨཉྙོ པུགྒལོ ཨཉྙཾ པུགྒལཾ ན ཝིསོདྷཡེ ནེཝ ཝིསོདྷེཏི, ན ཀིལེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏིཊྛཏེཝ ནིབྦཱནནྟི ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ ཏིཊྛཏིཡེཝ. ནིབྦཱནགཱམིམགྒོཏི པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱཏོ པཊྛཱཡ ཨརིཡམགྒོ. ཏིཊྛཱམཧཾ སམཱདཔེཏཱཏི ཨཧཾ གཎྷཱཔེཏཱ པཏིཊྛཱཔེཏཱ ཏིཊྛཱམི. ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནཱཏི མཡཱ ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནཱ. ཨེཏྠ ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཝདནྟོ ཨོཝདཏི ནཱམ, ཨནུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨནུསཱསནྟོ ‘‘ཨཡསོཔི ཏེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན ཨནཱགཏཾ དསྶེནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སམྨུཁཱ ཝདནྟོཔི ཨོཝདཏི ནཱམ, པརམྨུཁཱ དཱུཏསཱསནཾ ཝཱ པེསེནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སཀིཾ ཝདནྟོཔི ཨོཝདཏི ནཱམ, པུནཔྤུནཾ ཝདནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. ཨོཝདནྟོ ཨེཝ ཝཱ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. ཨཔྤེཀཙྩེཏི ཨཔི ཨེཀཙྩེ, ཨེཀེཏི ཨཏྠོ. ཨཙྩནྟནིཊྛཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརཱདྷེནྟཱིཏི ཁཡཝཡསངྑཱཏཾ ཨནྟཾ ཨཏཱིཏནྟི ཨཙྩནྟཾ, ཨཙྩནྟཉྩ ཏཾ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཊྛཱནཏྟཱ ནིཊྛཉྩཱཏི ཨཙྩནྟནིཊྛཾ, ཨེཀནྟནིཊྛཾ, སཏཏནིཊྛནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཙྩནྟནིབྦཱནཾ ཨཱརཱདྷེནྟི སམྤཱདེནྟི. ནཱརཱདྷེནྟཱིཏི ན སམྤཱདེནྟི, ན པཊིལབྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཀྱཱཧནྟི ཨེཏེསུ ཀིཾ ཨཧཾ, ཀིཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ. མགྒཀྑཱཡཱིཏི པཊིཔདཱམགྒཀྑཱཡཱི. ཨཱཙིཀྑཏི ཀཐེཏི. ཨཏྟནཱ པཊིཔཛྫམཱནཱ མུཉྩེཡྻུནྟི པཊིཔཛྫནྟཱ མཡཾ མུཉྩེཡྻུཾ.

ཨཏཱིཏཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨཏཱིཏཾ པཊིཙྩ. ཀཐཾ པུརེ ཨཔེཀྑཾ ཀརོཏཱིཏི ཀེན པཀཱརེན ཨིཀྑཾ ཨོལོཀནཾ ཀརོཏི. ཨེཝཾརཱུཔོ ཨཧོསིནྟི དཱིགྷརསྶཨཎུཀཐཱུལཱདིཝསེན ཨེཝཾཛཱཏིཀོ ཨེཝརཱུཔོ ཨབྷཝིཾ. ཏཏྠ ནནྡིཾ སམནྣཱནེཏཱིཏི ཏསྨིཾ རཱུཔཱརམྨཎེ ཏཎྷཾ སམྨཱ ཨཱནཡཏི ཨུཔནེཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

‘‘ཨིཏི མེ ཙཀྑཱུ’’ཏིཨཱདཡོ ཝཏྠུཨཱརམྨཎཝསེན ཏཎྷུཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཨིཏི རཱུཔཱཏཱིཏི ཨེཝཾ རཱུཔཱ ཨིཏི. ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔཊིབདྡྷནྟི ཏེསུ ཙཀྑུརཱུཔེསུ དུབྦལསངྑཱཏོ ཚནྡོ ཙ བལཝསངྑཱཏོ རཱགོ ཙ, ཏེན ཚནྡརཱགེན པཊིབདྡྷཾ ཨལླཱིནཾ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཛཝནཙིཏྟཾ. ཚནྡརཱགཔཊིབདྡྷཏྟཱ ཝིཉྙཱཎསྶཱཏི ཏསྶ ཛཝནཝིཉྙཱཎསྶ ཚནྡརཱགེན བདྡྷབྷཱཝཱ. ཏདབྷིནནྡཏཱིཏི ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཏཎྷཱཝསེན ཨབྷིནནྡཏི.

ཡཱནིསྶ ཏཱནཱིཏི ཡཱནི ཨསྶ ཏཱནི. པུབྦེཏི ཨཏཱིཏེ. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ. ཧསིཏལཔིཏཀཱིལི༹ཏཱནཱིཏི དནྟཝིདཾསཱདིཧསིཏཱནི ཙ, ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ལཔིཏཱནི ཙ, ཀཱཡཁིཌྜཱདིཀཱིལི༹ཏཱནི ཙ. ཏདསྶཱདེཏཱིཏི ཏཾ ཨསྶཱདཡཏི ཨསྶཱདཾ ཝིནྡཏི སཱདིཡཏི. ཏཾ ནིཀཱམེཏཱིཏི ཏཾ ནིཀཱམཡཏི པཙྩཱསཱིསཏི. ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཏུཊྛིཾ པཱཔུཎཱཏི.

སིཡནྟི བྷཝེཡྻཾ. ཨཔྤཊིལདྡྷསྶ པཊིལཱབྷཱཡཱཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཱཔུཎནཏྠཱཡ. ཙིཏྟཾ པཎིདཧཏཱིཏི ཙིཏྟཾ ཋཔེཏི. ཙེཏསོ པཎིདྷཱནཔཙྩཡཱཏི ཙིཏྟསྶ ཋཔནཀཱརཎཱ.

སཱིལེན ཝཱཏི པཉྩསཱིལཱདིསཱིལེན ཝཱ. ཝཏེན ཝཱཏི དྷུཏངྒསམཱདཱནེན ཝཱ. ཏཔེན ཝཱཏི ཝཱིརིཡསམཱདཱནེན ཝཱ. བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱཏི མེཐུནཝིརཏིཡཱ ཝཱ. དེཝོ ཝཱཏི མཧཱནུབྷཱཝོ དེཝརཱཛཱ ཝཱ. དེཝཉྙཏརོ ཝཱཏི ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཝཱ.

ཛཔྤནྟཱཏི གུཎཝསེན ཀཐེནྟཱ. པཛཔྤནྟཱཏི པཀཱརེན ཀཐེནྟཱ. ཨབྷིཛཔྤནྟཱཏི ཝིསེསེན ཀཐེནྟཱ, ཨུཔསགྒཝསེན ཝཱ ཝཌྜྷིཏཾ.

༩. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཙ ཏཐཱཝིདྷཱནཾ དྷམྨཏཾ ཨཱཝི ཀཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ པཱཔཀརཎཾ ཨཱཝི ཀརོནྟོ ‘‘ཀཱམེསུ གིདྡྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཏེ སཏྟཱ ཀཱམེསུ པརིབྷོགཏཎྷཱཡ གིདྡྷཱ, པརིཡེསནཱདིམནུཡུཏྟཏྟཱ པསུཏཱ, སམྨོཧམཱཔནྣཏྟཱ པམཱུལ༹ྷཱ, ཨཝགམནཏཱཡ མཙྪརིཡཏཱཡ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡཏཱཡ ཙ ཨཝདཱནིཡཱ, ཀཱཡཝིསམཱདིམྷི ཝིསམེ ནིཝིཊྛཱ, ཨནྟཀཱལེ མརཎདུཀྑཱུཔནཱིཏཱ, ‘‘ཀིཾསུ བྷཝིསྶཱམ ཨིཏོ ཙུཏཱསེ’’ཏི པརིདེཝཡནྟཱིཏི.

གིདྡྷཱཏི ཀཱམརཱགེན གིདྡྷཱ. གདྷིཏཱཏི སངྐཔྤརཱགེན པཙྩཱསཱིསམཱནཱ ཧུཏྭཱ གདྷིཏཱ. མུཙྪིཏཱཏི ཀཱམཏཎྷཱཡ མུཙྪཱཔརེཏཱ. ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱཏི ཀཱམནནྡིཡཱ ཨདྷིཨོསནྣཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཱ. ལགྒཱཏི ཀཱམསིནེཧེན ཨལླཱིནཱ. ལགྒིཏཱཏི ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཨེཀཱིབྷཱུཏཱ. པལིབུདྡྷཱཏི ཀཱམསཉྙཱཡ ཨཱཝཊྚིཏཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘དིཊྛིདསྶནེ གིདྡྷཱ. ཨབྷིཎྷདསྶནེ གདྷིཏཱ. སཾསགྒཀིརིཡསྨིཾ མུཙྪིཏཱ. ཝིསྶཱསཀིརིཡསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱ. སིནེཧཝལ༹ཉྫསྨིཾ ལགྒཱ. དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིམྷི ལགྒིཏཱ. ཨཔརཱཔརཾ ཨམུཉྩམཱནཱ ཧུཏྭཱ པལིབུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨེསནྟཱིཏི པཙྩཱསཱིསནྟི. གཝེསནྟཱིཏི མགྒཡནྟི. པརིཡེསནྟཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ཨིཙྪནྟི པཏྠེནྟི. ཨཐ ཝཱ དིཊྛཱརམྨཎེ སུབྷཱསུབྷཾ ཨཏྠི, ནཏྠཱིཏི ཨེསནྟི. སུབྷཱསུབྷཱརམྨཎེ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝལ༹ཉྫནཏྠཱཡ པིཡཾ ཀརོནྟཱ གཝེསནྟི. ཙིཏྟཝསེན ཨེསནྟི. པཡོགཝསེན གཝེསནྟི. ཀརཎཝསེན པརིཡེསནྟི. ཏེ དུཝིདྷེ ཀཱམེ པཊིཙྩ ཨོཏརིཏྭཱ ཙརནྟཱིཏི ཏཙྩརིཏཱ. ཏེ ཙ ཀཱམེ བཧུལཾ ཡེབྷུཡྻེན ཝཌྜྷེནྟི པཝཏྟཡནྟཱིཏི ཏབྦཧུལཱ. ཏེ ཙ ཀཱམེ གརུཾ ཀཏྭཱ རཧནྟཱིཏི ཏགྒརུཀཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ ནིནྣཱ ནམིཏཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཏནྣིནྣཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ སནྣིནྣཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཏཔྤོཎཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ ཨཝལམྦིཏཱ ཧུཏྭཱ ཏེསུཡེཝ ནམིཏཱ ཝསནྟཱིཏི ཏཔྤབྦྷཱརཱ. ཏེསུ ཀཱམེསུ ཨཝཏྠརིཏྭཱ མུཙྪཱཔརེཏཔྤསངྒཱ ཧུཏྭཱ ཝདནྟཱིཏི ཏདདྷིམུཏྟཱ. ཏེ ཙ ཀཱམེ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཏདདྷིཔཏེཡྻཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཱརམྨཎསྶ ཨིཊྛབྷཱཝེན ཏཙྩརིཏཱ. ཨཱརམྨཎསྶ ཀནྟབྷཱཝེན ཏབྦཧུལཱ. ཨཱརམྨཎསྶ མནཱཔབྷཱཝེན ཏགྒརུཀཱ. ཨཱརམྨཎསྶ པིཡབྷཱཝེན ཏནྣིནྣཱ. ཨཱརམྨཎསྶ ཀཱམུཔསཾཧིཏབྷཱཝེན ཏཔྤོཎཱ. ཨཱརམྨཎསྶ རཛནཱིཡབྷཱཝེན ཏཔྤབྦྷཱརཱ. ཨཱརམྨཎསྶ མུཙྪནཱིཡབྷཱཝེན ཏདདྷིམུཏྟཱ. ཨཱརམྨཎསྶ བནྡྷནཱིཡབྷཱཝེན ཏདདྷིཔཏེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

རཱུཔེ པརིཡེསནྟཱིཏིཨཱདཱིསུ པརིཡེསནྟཱིཏི ཨལདྡྷསྶ ལཱབྷཱཡ ཨེསནཝསེན. པཊིལབྷནྟཱིཏི ཧཏྠགཏཝསེན. པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཝལ༹ཉྫནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ. ཀལཧཾ ཝིཝཱདཾ ཀརོཏཱིཏི ཀལཧཀཱརཀོ. ཏསྨིཾ ནིཡུཏྟོཏི ཀལཧཔསུཏོ. ཀམྨཀཱརཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གོཙརེ ཙརནྟོཏི ཝེསིཡཱདིགོཙརེ, སཏིཔཊྛཱནཱདིགོཙརེ ཝཱ ཙརམཱནོ. ཏེསུ ནིཡུཏྟོ གོཙརཔསུཏོ. ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཛྷཱནཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཛྷཱཡཱི. ཏསྨིཾ ནིཡུཏྟོ ཛྷཱནཔསུཏོ.

ཨཝགཙྪནྟཱིཏི ཨཔཱཡཾ གཙྪནྟི. མཙྪརིནོཏི སཀསམྤཏྟིཾ ནིགུཧནྟཱ. ཝཙནནྟི ཀཐནཾ. བྱཔཐནྟི ཝཱཀྱཔཐཾ. དེསནནྟི ཝིསྶཛྫནཨོཝཱདཾ. ཨནུསིཊྛིནྟི ཨནུསཱསནིཾ. ནཱདིཡནྟཱིཏི ན གཎྷནྟི ན གརུཾ ཀརོནྟི. ‘‘ན པཊིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སོཡེཝ ཨཏྠོ. ཝཏྠུཏོ མཙྪརིཡདསྶནཏྠཾ ‘‘པཉྩ མཙྪརིཡཱནི ཨཱཝཱསམཙྪརིཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱཝཱསེ མཙྪརིཡཾ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཝཱསོ ནཱམ སཀལཱརཱམོཔི པརིཝེཎམྤི ཨེཀོཝརཀོཔི རཏྟིཊྛཱནཱདཱིནིཔི. ཏེསུ ཝསནྟཱ སུཁཾ ཝསནྟི, པཙྩཡེ ལབྷནྟི. ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝཏྟསམྤནྣསྶེཝ པེསལསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཏྠ ཨཱགམནཾ ན ཨིཙྪཏི, ཨཱགཏོཔི ‘‘ཁིཔྤཾ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཨིདཾ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ ནཱམ. བྷཎྜནཀཱརཀཱདཱིནཾ པན ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨནིཙྪཏོ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ ནཱམ ན ཧོཏི.

ཀུལནྟི ཨུཔཊྛཱཀཀུལམྤི ཉཱཏིཀུལམྤི. ཏཏྠ ཨཉྙསྶ ཨུཔསངྐམནཾ ཨནིཙྪཏོ ཀུལམཙྪརིཡཾ ཧོཏི. པཱཔཔུགྒལསྶ པན ཨུཔསངྐམནཾ ཨནིཙྪཏོཔི མཙྪརིཡཾ ནཱམ ན ཧོཏི. སོ ཧི ཏེསཾ པསཱདབྷེདཱཡ པཊིཔཛྫཏི. པསཱདཾ རཀྑིཏུཾ སམཏྠསྶེཝ པན བྷིཀྑུནོ ཏཏྠ ཨུཔསངྐམནཾ ཨནིཙྪཏོ མཙྪརིཡཾ ནཱམ ཧོཏི.

ལཱབྷོཏི ཙཏུཔཙྩཡལཱབྷོཝ. ཏཾ ཨཉྙསྨིཾ སཱིལཝནྟེཡེཝ ལབྷནྟེ ‘‘མཱ ལབྷཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ ལཱབྷམཙྪརིཡཾ ཧོཏི. ཡོ པན སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི, ཨཔརིབྷོགདུཔྤརིབྷོགཱདིཝསེན ཝིནཱསེཏི, པཱུཏིབྷཱཝཾ གཙྪནྟམྤི ཨཉྙསྶ ན དེཏི, ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཙེ ཨིམཾ ཨེས ན ལབྷེཡྻ, ཨཉྙོ སཱིལཝཱ ལབྷེཡྻ, པརིབྷོགཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེནྟསྶ མཙྪརིཡཾ ནཱམ ནཏྠི.

ཝཎྞོ ནཱམ སརཱིརཝཎྞོཔི གུཎཝཎྞོཔི. ཏཏྠ སརཱིརཝཎྞེ མཙྪརཱི ‘‘པརོ པཱསཱདིཀོ རཱུཔཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏཾ ན ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི. གུཎཝཎྞམཙྪརཱི པརསྶ སཱིལེན དྷུཏངྒེན པཊིཔདཱཡ ཨཱཙཱརེན ཝཎྞཾ ན ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི.

དྷམྨོཏི པརིཡཏྟིདྷམྨོ ཙ པཊིཝེདྷདྷམྨོ ཙ. ཏཏྠ ཨརིཡསཱཝཀཱ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ན མཙྪརཱཡནྟི, ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷདྷམྨེ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ པཊིཝེདྷཾ ཨིཙྪནྟི. ཏཾ པན པཊིཝེདྷཾ ‘‘པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨིཙྪནྟི, ཏནྟིདྷམྨེཡེཝ པན དྷམྨམཙྪརིཡཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེན སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཡཾ གུལ༹ྷཾ གནྠཾ ཝཱ ཀཐཱམགྒཾ ཝཱ ཛཱནཱཏི, ཏཾ ཨཉྙེ ན ཛཱནཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཡོ པན པུགྒལཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ དྷམྨཱནུགྒཧེན དྷམྨཾ ཝཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ པུགྒལཱནུགྒཧེན ན དེཏི, ཨཡཾ དྷམྨམཙྪརཱི ནཱམ ན ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལོལོ ཧོཏི, ཀཱལེན སམཎོ ཧོཏི, ཀཱལེན བྲཱཧྨཎོ, ཀཱལེན ནིགཎྛོ. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ‘‘ཨཡཾ པུགྒལོ པཝེཎིཨཱགཏཾ ཏནྟིཾ སཎྷཾ སུཁུམཾ དྷམྨནྟརཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཱལུལེ༹སྶཏཱི’’ཏི ན དེཏི, ཨཡཾ པུགྒལཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ དྷམྨཱནུགྒཧེན ན དེཏི ནཱམ. ཡོ པན ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ སཎྷོ སུཁུམོ, སཙཱཡཾ པུགྒལོ གཎྷིསྶཏི, ཨཉྙཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝི ཀཏྭཱ ནསྶིསྶཏཱི’’ཏི ན དེཏི, ཨཡཾ དྷམྨཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ པུགྒལཱནུགྒཧེན ན དེཏི ནཱམ. ཡོ པན ‘‘སཙཱཡཾ ཨིམཾ དྷམྨཾ གཎྷིསྶཏི, ཨམྷཱཀཾ སམཡཾ བྷིནྡིཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ན དེཏི, ཨཡཾ དྷམྨམཙྪརཱི ནཱམ ཧོཏི.

ཨིམེསུ པཉྩསུ མཙྪརིཡེསུ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡེན ཏཱཝ ཡཀྑོ ཝཱ པེཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཏསྶེཝ ཨཱཝཱསསྶ སངྐཱརཾ སཱིསེན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཝིཙརཏི. ཀུལམཙྪརིཡེན ཏསྨིཾ ཀུལེ ཨཉྙེསཾ དཱནམཱནནཱདཱིནི ཀརོནྟེ དིསྭཱ ‘‘བྷིནྣཾ ཝཏིདཾ ཀུལཾ མམཱ’’ཏི ཙིནྟཡཏོ ལོཧིཏམྤི མུཁཏོ ཨུགྒཙྪཏི, ཀུཙྪིཝིརེཙནམྤི ཧོཏི, ཨནྟཱནིཔི ཁཎྜཱཁཎྜཱནི ཧུཏྭཱ ནིཀྑམནྟི. ལཱབྷམཙྪརིཡེན སངྒྷསྶ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ སནྟཀེ ལཱབྷེ མཙྪརཱཡིཏྭཱ པུགྒལིཀཔརིབྷོགཾ ཝིཡ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཡཀྑོ ཝཱ པེཏོ ཝཱ མཧཱཨཛགརོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཏི. སརཱིརཝཎྞགུཎཝཎྞམཙྪརེན པན པརིཡཏྟིདྷམྨམཙྪརིཡེན ཙ ཨཏྟནོཝ ཝཎྞཾ ཝཎྞེཏི, པརེསཾ ཝཎྞེ ‘‘ཀིཾ ཝཎྞོ ཨེསོ’’ཏི ཏཾ ཏཾ དོསཾ ཝདནྟོ པརིཡཏྟིདྷམྨཉྩ ཀསྶཙི ཀིཉྩི ཨདེནྟོ དུབྦཎྞོ ཙེཝ ཨེལ༹མཱུགོ ཙ ཧོཏི.

ཨཔི ཙ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡེན ལོཧགེཧེ པཙྩཏི, ཀུལམཙྪརིཡེན ཨཔྤལཱབྷོ ཧོཏི, ལཱབྷམཙྪརིཡེན གཱུཐནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི, ཝཎྞམཙྪརིཡེན བྷཝེ བྷཝེ ནིབྦཏྟསྶ ཝཎྞོ ནཱམ ན ཧོཏི, དྷམྨམཙྪརིཡེན ཀུཀྐུལ༹ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏཱིཏི.

མཙྪརཱཡནཝསེན མཙྪརིཡཾ. མཙྪརཱཡནཱཀཱརོ མཙྪརཱཡནཱ. མཙྪརེན ཨཡིཏསྶ མཙྪེརསམངྒིནོ བྷཱཝོ མཙྪརཱཡིཏཏྟཾ. ‘‘མཡ྄ཧམེཝ ཧོནྟུ, མཱ ཨཉྙསྶཱ’’ཏི སབྦཱཔི ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡོ བྱཱཔེཏུཾ ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཝིཝིཙྪོ, ཝིཝིཙྪསྶ བྷཱཝོ ཝེཝིཙྪཾ, མུདུམཙྪརིཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཀདརིཡོ ཝུཙྩཏི ཨནཱདརོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀདརིཡཾ, ཐདྡྷམཙྪརིཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ པརམྤི པརེསཾ དདམཱནཾ ནིཝཱརེཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཀདརིཡོ པཱཔསངྐཔྤོ, མིཙྪཱདིཊྛིཨནཱདརོ;

དདམཱནཾ ནིཝཱརེཏི, ཡཱཙམཱནཱན བྷོཛན’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༡༣༢);

ཡཱཙཀེ དིསྭཱ ཀཊུཀབྷཱཝེན ཙིཏྟཾ ཨཉྩཏི སངྐོཙེཏཱིཏི ཀཊུཀཉྩུཀོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀཊུཀཉྩུཀཏཱ. ཨཔརོ ནཡོ – ཀཊུཀཉྩུཀཏཱ ཝུཙྩཏི ཀཊཙྪུགྒཱཧོ. སམཏིཏྟིཀཔུཎྞཱཡ ཧི ཨུཀྑལིཡཱ བྷཏྟཾ གཎྷནྟོ སབྦཏོབྷཱགེན སངྐུཊིཏེན ཨགྒཀཊཙྪུནཱ གཎྷཱཏི པཱུརེཏྭཱ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝཾ མཙྪརིཔུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ སངྐུཙཏི, ཏསྨིཾ སངྐུཙིཏེ ཀཱཡོཔི ཏཐེཝ སངྐུཙཏི པཊིཀུཊཏི པཊིནིཝཊྚཏི ན སམྤསཱརཱིཡཏཱིཏི མཙྪེརཾ ‘‘ཀཊུཀཉྩུཀཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨགྒཧིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶཱཏི པརེསཾ ཨུཔཀཱརཀརཎེ དཱནཱདིནཱ ཨཱཀཱརེན ཡཐཱ ན སམྤསཱརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཨཱཝརིཏྭཱ གཧིཏབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ. ཡསྨཱ པན མཙྪརིཔུགྒལོ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པརེསཾ ཨདཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, པརསནྟཀཾ གཎྷིཏུཀཱམོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶཱ’’ཏི པཝཏྟིཝསེནསྶ ཨཏྟསམྤཏྟིནིགཱུཧནལཀྑཎཏཱ པརསམྤཏྟིགྒཧཎལཀྑཎཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཁནྡྷམཙྪརིཡམྤི མཙྪརིཡནྟི ཨཏྟནོ པཉྩཀྑནྡྷསངྑཱཏཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ ‘‘ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶཱ’’ཏི པཝཏྟཾ མཙྪརིཡཾ ཁནྡྷམཙྪརིཡཾ ནཱམ. དྷཱཏུཨཱཡཏནམཙྪརིཡེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གཱཧོཏི གཱཧནིཙྪཡཝསེན གཧཎཾ. ཨཝདཉྙུཏཱཡཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷཱནམྤི ཀཐིཏཾ ཨཛཱནནབྷཱཝེན. ཡཱཙཀཱནཾ ཨདདམཱནོ ཧི ཏེཧི ཀཐིཏཾ ན ཛཱནཱཏི ནཱམ. ཛནཱ པམཏྟཱཏི སཏིཝིཔྤཝཱསཱ ཛནཱ. ཝཙནནྟི སངྑེཔཝཙནཾ. བྱཔྤཐནྟི ཝིཏྠཱརཝཙནཾ. དེསནནྟི ཨུཔམཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྠསནྡསྶནཝཙནཾ. ཨནུསིཊྛིནྟི པུནཔྤུནཾ སཾལཀྑཱཔནཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ དསྶེཏྭཱ ཀཐནཾ ཝཙནཾ ནཱམ. གཎྷཱཔེཏྭཱ ཀཐནཾ བྱཔྤཐཾ ནཱམ. ཏོསེཏྭཱ ཀཐནཾ དེསནཾ ནཱམ. པདསྶེཏྭཱ ཀཐནཾ ཨནུསིཊྛི ནཱམ. ཨཐ ཝཱ པརིཏཱཔདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ ཝཙནཾ ནཱམ. པརིལཱ༹ཧདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ བྱཔྤཐཾ ནཱམ. ཨཔཱཡདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ དེསནཾ ནཱམ. བྷཝདུཀྑཾ ནཱསེཏྭཱ ཀཐནཾ ཨནུསིཊྛི ནཱམ. ཨཐ ཝཱ དུཀྑསཙྩཔརིཉྙཱཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ ཝཙནཾ. སམུདཡསཙྩཔཧཱནཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ བྱཔྤཐཾ. ནིརོདྷསཙྩསཙྪིཀིརིཡཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ དེསནཾ. མགྒསཙྩབྷཱཝནཱཔཊིཝེདྷཡུཏྟཾ ཨནུསིཊྛཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ན སུསྶུསནྟཱིཏི ན སུཎནྟི. ན སོཏཾ ཨོདཧནྟཱིཏི སཝནཏྠཾ ཀཎྞསོཏཾ ན ཋཔེནྟི. ན ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟཱིཏི ཛཱནནཏྠཾ ཙིཏྟཾ ན པཏིཊྛཔེནྟི. ཨནསྶཝཱཏི ཨོཝཱདཾ ཨསུཎམཱནཱ. ཨཝཙནཀརཱཏི སུཎམཱནཱཔི ཝཙནཾ ན ཀརོནྟཱིཏི ཨཝཙནཀརཱ. པཊིལོམཝུཏྟིནོཏི པཊཱཎཱི ཧུཏྭཱ པཝཏྟནཀཱ. ཨཉྙེནེཝ མུཁཾ ཀརོནྟཱིཏི ཀརོནྟཱཔི མུཁཾ ན དེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིསམེཏི ཀཱཡསུཙརིཏཱདིསམྨཏསྶ སམསྶ པཊིཔཀྑཏྟཱ ཝིསམཾ, ཏསྨིཾ ཝིསམེ. ནིཝིཊྛཱཏི པཝིཊྛཱ དུནྣཱིཧརཱ. ཀཱཡཀམྨེཏི ཀཱཡཏོ པཝཏྟེ, ཀཱཡེན ཝཱ པཝཏྟེ ཀཱཡཀམྨེ. ཝཙཱིཀམྨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨམནོཀམྨཱནི དུཙྩརིཏཝསེན ཝིབྷཏྟཱནི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ དསཨཀུསལཀམྨཔཐཝསེན ཝིབྷཏྟཱཏི ཉཱཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ སཱདྷཱརཎཔདཝཎྞནཱ, ཨསཱདྷཱརཎེསུ པན པཱཎསྶ ཨཏིཔཱཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ, པཱཎཝདྷོ པཱཎགྷཱཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎོཏི ཙེཏྠ ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ, པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཏསྨིཾ པན པཱཎེ པཱཎསཉྙིནོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཏཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔཝཏྟཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. སོ གུཎཝིརཧིཏེསུ ཏིརཙྪཱནགཏཱདཱིསུ པཱཎེསུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱསརཱིརེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ, པཡོགསམཏྟེཔི ཝཏྠུམཧནྟཏཱཡ. གུཎཝནྟེསུ མནུསྶཱདཱིསུ ཨཔྤགུཎེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫོ. སརཱིརགུཎཱནཾ པན སམབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པཱཎོ པཱཎསཉྙིཏཱ ཝདྷཀཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐམོ ཏེན མརཎནྟི. ཚཔྤཡོགཱ – སཱཧཏྠིཀོ ཨཱཎཏྟིཀོ ནིསྶགྒིཡོ ཐཱཝརོ ཝིཛྫཱམཡོ ཨིདྡྷིམཡོཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ཝིཏྠཱརིཡམཱནེ ཨཏིཔཔཉྩོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནཾ ན ཝིཏྠཱརཡིསྶཱམ. ཨཉྙཉྩ ཨེཝརཱུཔཾ, ཨཏྠིཀེཧི པན སམནྟཔཱསཱདིཀཾ ཝིནཡཊྛཀཐཾ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༢.༡༧༢) ཨོལོཀེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

ཨདིནྣསྶ ཨཱདཱནཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ, པརསྶ ཧརཎཾ ཐེཡྻཾ ཙོརིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨདིནྣནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ, ཡཏྠ པརོ ཡཐཱཀཱམཀཱརིཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨདཎྜཱརཧོ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པན པརཔརིགྒཧིཏེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཏཾ ཧཱིནེ པརསནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, པཎཱིཏེ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཀསྨཱ? ཝཏྠུཔཎཱིཏཏཱཡ, ཝཏྠུསམཏྟེ སཏི གུཎཱདྷིཀཱནཾ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཏཾ ཏཾ གུཎཱདྷིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཧཱིནགུཎསྶ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརཔརིགྒཧིཏཾ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིཏཱ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐམོ ཏེན ཧརཎནྟི. ཚཔྤཡོགཱ སཱཧཏྠིཀཱདཡོཝ. ཏེ ཙ ཁོ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཐེཡྻཱཝཧཱརོ པསཡ྄ཧཱཝཧཱརོ པཊིཙྪནྣཱཝཧཱརོ པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ ཀུསཱཝཧཱརོཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨཝཧཱརཱནཾ ཝསེན པཝཏྟནྟི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ ཝུཏྟོ.

ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོཏི ཨེཏྠ པན ཀཱམེསཱུཏི མེཐུནསམཱཙཱརེསུ. མིཙྪཱཙཱརོཏི ཨེཀནྟནིནྡིཏོ ལཱམཀཱཙཱརོ. ལཀྑཎཏོ པན ཨསདྡྷམྨསེཝནཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཝཱིཏིཀྐམཙེཏནཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ.

ཏཏྠ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ པུརིསཱནཾ ཏཱཝ མཱཏུརཀྑིཏཱ པིཏུརཀྑིཏཱ མཱཏཱཔིཏུརཀྑིཏཱ བྷཱཏུརཀྑིཏཱ བྷགིནིརཀྑིཏཱ ཉཱཏིརཀྑིཏཱ གོཏྟརཀྑིཏཱ དྷམྨརཀྑིཏཱ སཱརཀྑཱ སཔརིདཎྜཱཏི མཱཏུརཀྑིཏཱདཡོ དས, དྷནཀྐཱིཏཱ ཚནྡཝཱསིནཱི བྷོགཝཱསིནཱི པཊཝཱསིནཱི ཨོདཔཏྟཀིནཱི ཨོབྷཏཙུམྦཊཀཱ དཱསཱི ཙ བྷརིཡཱ ཀམྨཀཱརཱི ཙ བྷརིཡཱ དྷཛཱཧཊཱ མུཧུཏྟིཀཱཏི ཨེཏཱ དྷནཀྐཱིཏཱདཡོ དསཱཏི ཝཱིསཏི ཨིཏྠིཡོ. ཨིཏྠཱིསུ པན དྭཱིནྣཾ སཱརཀྑསཔརིདཎྜཱནཾ དསནྣཉྩ དྷནཀྐཱིཏཱདཱིནནྟི དྭཱདསནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཨཉྙེ པུརིསཱ, ཨིདཾ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ.

སོ པནེས མིཙྪཱཙཱརོ སཱིལཱདིགུཎརཧིཏེ ཨགམནཱིཡཊྛཱནེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – ཨགམནཱིཡཝཏྠུ ཏསྨིཾ སེཝནཙིཏྟཾ སེཝནཔཡོགོ མགྒེན མགྒཔཊིཔཏྟིཨདྷིཝཱསནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོ ཨེཝ.

མུསཱཏི ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫནཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱ. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. ཨཔརོ ནཡོ – མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ. ཝཱདོཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ. ལཀྑཎཏོ པན ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. སོ ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཨཔི ཙ གཧཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཀྑིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྠབྷཉྫནཏྠཾ ཝུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫོ. པབྦཛིཏཱནཾ ཨཔྤཀམྤི ཏེལཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཧསཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཨཛྫ གཱམེ ཏེལཾ ནདཱི མཉྙེ སནྡཏཱི’’ཏི པཱུརཎཀཐཱནཡེན པཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨདིཊྛཾཡེཝ པན དིཊྛནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝདནྟཱནཾ མཧཱསཱཝཛྫོ.

ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – ཨཏཐཾ ཝཏྠུ ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོཝ. སོ ཙ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པརཝིསཾཝཱདཀཀིརིཡཱཀརཎེ དཊྛབྦོ. ཏཱཡ ཙེ ཀིརིཡཱཡ པརོ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཨཡཾ ཀིརིཡསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱཀྑཎེཡེཝ མུསཱཝཱདཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི.

པིསུཎཝཱཙཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ པརསྶ ཙ སུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཝཱཙཱ. ཡཱཡ པན ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ ཀརོཏི, ཡཱ ཝཱཙཱ སཡམྤི ཕརུསཱ ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡངྒམཱ, ཨཡཾ ཕརུསཝཱཙཱ. ཡེན སམྥཾ པལཔཏི ནིརཏྠཀཾ, སོ སམྥཔྤལཱཔོ. ཏེསཾ མཱུལབྷཱུཏཱཔི ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱདིནཱམམེཝ ལབྷཏི, སཱ ཨེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི.

ཏཏྠ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ པརེསཾ ཝཱ བྷེདཱཡ ཨཏྟནོ པིཡཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱ. སཱ ཡསྶ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ.

ཏསྶཱ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – བྷིནྡིཏབྦོ པརོ ‘‘ཨིཏི ཨིམེ ནཱནཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱ ཝཱ, ‘‘ཨིཏི ཨཧཾ པིཡོ བྷཝིསྶཱམི ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི ཝིཡཀམྱཏཱ ཝཱ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, ཏསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི.

པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཝཱཙཱ. མམྨཙྪེདཀོཔི པཡོགོ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཀདཱཙི པུཏྟཀེ ཨེཝམྤི ཝདནྟི ‘‘ཙོརཱ ཝོ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི, ཨུཔྤལཔཏྟམྤི ཙ ནེསཾ ཨུཔརི པཏནྟཾ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཙ ཀདཱཙི ནིསྶིཏཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཨཧིརིཀཱ ཨནོཏྟཔྤིནོ ཙརནྟི, ནིདྡྷམཐ ནེ’’ཏི. ཨཐ ཙ ནེསཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི. ཡཐཱ ཙ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝཙནསཎྷཏཱཡ ཨཕརུསཝཱཙཱཔི ན ཧོཏི. ན ཧི མཱརཱཔེཏུཀཱམསྶ ‘‘ཨིམཾ སུཁཾ སཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨཕརུསཝཱཙཱ ཧོཏི, ཙིཏྟཕརུསཏཱཡ པནེསཱ ཕརུསཝཱཙཱཝ, སཱ ཡཾ སནྡྷཱཡ པཝཏྟིཏཱ. ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཏཡོ སམྦྷཱརཱ – ཨཀྐོསིཏབྦོ པརོ ཀུཔིཏཙིཏྟཾ ཨཀྐོསནནྟི.

ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ སམྥཔྤལཱཔོ. སོ ཨཱསེཝནམནྡཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཱསེཝནམཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིནིརཏྠཀཀཐཱཔུརེཀྑཱརཏཱ ཏཐཱརཱུཔཱིཀཐཱཀཐནཉྩཱཏི.

ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ, པརབྷཎྜཱབྷིམུཁཱི ཧུཏྭཱ ཏནྣིནྣཏཱཡ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིདཾ མམཱསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ པརབྷཎྜཱབྷིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎཱ. ཨདིནྣཱདཱནཾ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ. ཏསྶཱ དྭེ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརབྷཎྜཾ ཨཏྟནོ པརིཎཱམནཉྩཱཏི. པརབྷཎྜཝཏྠུཀེ ཧི ལོབྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏིདཾ མམཱསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ན པརིཎཱམེཏི.

ཧིཏསུཁཾ བྱཱཔཱདཡཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ, སོ པརཝིནཱསཱཡ མནོཔདོསལཀྑཎོ. ཕརུསཝཱཙཱ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ མཧཱསཱཝཛྫོ ཙ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརསཏྟོ ཙ ཏསྶ ཙ ཝིནཱསཙིནྟཱཏི. པརསཏྟཝཏྠུཀེ ཧི ཀོདྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ཨུཙྪིཛྫེཡྻ ཝིནསྶེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཝིནཱསཾ ན ཙིནྟེསི.

ཡཐཱབྷུཙྩགཧཎཱབྷཱཝེན མིཙྪཱ པསྶཏཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སཱ ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔརཱིཏདསྶནལཀྑཎཱ. སམྥཔྤལཱཔོ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ.

སཉྙཱི, ཨསཉྙཱི, ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི བྷཝིསྶཱམཱཏི རཱུཔཱདིཝསེན ཀངྑནྟི. བྷཝིསྶཱམ ནུ ཁོ མཡནྟིཨཱདིནཱ ཨཏྟཱནཾ ཀངྑནྟི. ཏཏྠ བྷཝིསྶཱམ ནུ ཁོ. ན ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམཱཏི ཏསྶ སསྶཏཱཀཱརཉྩ ཨུཙྪེདཱཀཱརཉྩ ནིསྶཱཡ ཨནཱགཏེ ཨཏྟཱནཾ ཝིཛྫམཱནཏཉྩ ཨཝིཛྫམཱནཏཉྩ ཀངྑནྟི. ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམཱཏི ཛཱཏིལིངྒུཔཔཏྟིཡོ ནིསྶཱཡ ‘‘ཁཏྟིཡཱ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམ, བྲཱཧྨཎཝེསྶསུདྡགཧཊྛཔབྦཛིཏདེཝམནུསྶཱནཾ ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཀངྑནྟི. ཀཐཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམཱཏི སཎྛཱནཱཀཱརཾ ནིསྶཱཡ ‘‘དཱིགྷཱ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམ, རསྶཨོདཱཏཀཎྷཔམཱཎིཀཨཔྤམཱཎིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཀངྑནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཨིསྶརནིམྨཱནཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ‘ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེན བྷཝིསྶཱམཱ’ཏི ཧེཏུཏོ ཀངྑནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀིཾ ཧུཏྭཱ ཀིཾ བྷཝིསྶཱམ ནུ ཁོ མཡནྟི ཛཱཏིཨཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ‘‘ཁཏྟིཡཱ ཧུཏྭཱ ནུ ཁོ བྲཱཧྨཎཱ བྷཝིསྶཱམ…པེ… དེཝཱ ཧུཏྭཱ མནུསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པརམྤརཾ ཀངྑནྟི. སབྦཏྠེཝ པན ཨདྡྷཱནནྟི ཀཱལཱདྷིཝཙནམེཏཾ.

༡༠. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝ ཏསྨཱ ཧི སིཀྑེཐ…པེ… ཨཱཧུ དྷཱིརཱཏི. ཏཏྠ སིཀྑེཐཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཨཱཝཛྫེཡྻ. ཨིདྷེཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ. ཏཏྠ སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ. ཏིསྶོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཏི ཨདྷིཀཾ ཨུཏྟམཾ སཱིལནྟི ཨདྷིསཱིལཾ, ཨདྷིསཱིལཉྩ ཏཾ སིཀྑིཏབྦཊྛེན སིཀྑཱ ཙཱཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེས ནཡོ ཨདྷིཙིཏྟཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསུ.

ཀཏམཾ པནེཏྠ སཱིལཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཀཏམཾ ཙིཏྟཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཀཏམཱ པཉྙཱ, ཀཏམཱ ཨདྷིཔཉྙཱཏི? ཝུཙྩཏེ – པཉྩངྒདསངྒསཱིལཾ ཏཱཝ སཱིལམེཝ. ཏཉྷི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྨིཾ སཱིལེ བུདྡྷཱཔི སཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི, ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི, སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམཱདིཡནྟི. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོནྟི.

པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ པན ‘‘ཨདྷིསཱིལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྷི སཱུརིཡོ ཝིཡ པཛྫོཏཱནཾ སིནེརུ ཝིཡ པབྦཏཱནཾ སབྦལོཀིཡསཱིལཱནཾ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ པཝཏྟཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ན ཧི ཏཾ པཉྙཏྟིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙོ སཏྟོ ཋཔེཏུཾ སཀྐོཏི. བུདྡྷཱཡེཝ པན སབྦསོ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཨཛ྄ཛྷཱཙཱརསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝཱིཏིཀྐམསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཏཾ སཱིལསཾཝརཾ པཉྙཔེནྟི. པཱཏིམོཀྑསཾཝརཏོཔི ཙ མགྒཕལསམྤཡུཏྟམེཝ སཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ.

ཀཱམཱཝཙརཱནི པན ཨཊྛ ཀུསལཙིཏྟཱནི ལོཀིཡཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཱནི ཙ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. བུདྡྷུཔྤཱདཱནུཔྤཱདེ ཙསྶ པཝཏྟི, སམཱདཔནཾ སམཱདཱནཉྩ སཱིལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཾ པན ‘‘ཨདྷིཙིཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྷི ཨདྷིསཱིལཾ ཝིཡ སཱིལཱནཾ, སབྦལོཀིཡཙིཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ ཧོཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཙིཏྟམེཝ ཨདྷིཙིཏྟཾ.

‘‘ཨཏྠི དིནྣཾ ཨཏྠི ཡིཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ (མ. ནི. ༢.༩༤) པན ཀམྨསྶཀཏཱཉཱཎཾ པཉྙཱ. སཱ ཧི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྶཱ པཉྙཱཡ བུདྡྷཱཔི སཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི, ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི, སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སཏྟཱ སམཱདིཡནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨངྐུརོ དསཝསྶསཧསྶཱནི མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. ཝེལཱམོ ཝེསྶནྟརོ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ པཎྜིཏམནུསྶཱ མཧཱདཱནཱནི ཨདཾསུ. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཾསུ.

ཏིལཀྑཎཱཀཱརཔརིཙྪེདཀཾ པན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ‘‘ཨདྷིཔཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཧི ཨདྷིསཱིལཨདྷིཙིཏྟཱནི ཝིཡ སཱིལཙིཏྟཱནཾ, སབྦལོཀིཡཔཉྙཱནཾ ཨདྷིཀཱ ཙེཝ ཨུཏྟམཱ ཙ, ན ཙ ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཔཉྙཱཝ ཨདྷིཔཉྙཱ.

ཨིདཱནི ཨེཀེཀཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཏམཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདྷཱཏི ཝཙནཾ པུབྦབྷཱགཀརཎཱིཡསམྤདཱཡ སམྤནྣསྶ སབྦཔཀཱརསཱིལཔརིཔཱུརཀསྶ པུགྒལསྶ སནྣིསྶཡབྷཱུཏསཱསནཔརིདཱིཔནཾ, ཨཉྙསཱསནསྶ ཙ ཏཐཱབྷཱཝཔཊིསེདྷནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ…པེ… སུཉྙཱ པརཔྤཝཱདཱ སམཎེབྷི ཨཉྙེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩-༡༤༠). བྷིཀྑཱུཏི ཏསྶ སཱིལསྶ པརིཔཱུརཀསྶ པུགྒལསྶ པརིདཱིཔནཾ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི ཨིདམསྶ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨིདམསྶ ཏདནུརཱུཔཝིཧཱརསམངྒཱིབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨིདམསྶ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསྶ ཨུཔཀཱརཀདྷམྨཔརིདཱིཔནཾ. ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱིཏི ཨིདམསྶ པཱཏིམོཀྑཏོ ཨཙཝནདྷམྨཏཱཔརིདཱིཔནཾ. སམཱདཱཡཱཏི ཨིདམསྶ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཨནཝསེསཏོ ཨཱདཱནཔརིདཱིཔནཾ. སིཀྑཏཱིཏི ཨིདམསྶ སིཀྑཱཡ སམངྒཱིབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཨིདམསྶ སིཀྑིཏབྦདྷམྨཔརིདཱིཔནཾ.

ཏཏྠ བྷིཀྑཱུཏི སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑུ. སཱིལམསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱིལཝཱཏི ཨེཏྠ སཱིལནྟི སཱིལནཊྛེན སཱིལཾ. ཀིམིདཾ སཱིལནཾ ནཱམ? སམཱདྷཱནཾ ཝཱ, ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སུསཱིལྱཝསེན ཨཝིཔྤཀིཎྞཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔདྷཱརཎཾ ཝཱ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱཝསེན ཨཱདྷཱརབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཏྠདྭཡཾ སདྡལཀྑཎཝིདཱུ ཨནུཛཱནནྟི. ཨཉྙེ པན ‘‘ཨདྷིསེཝནཊྛེན ཨཱཙཱརཊྛེན སཱིལནཊྛེན སིརཊྛེན སཱིཏལཊྛེན སིཝཊྛེན སཱིལ’’ནྟི ཝཎྞཡནྟི.

སཱིལནཾ ལཀྑཎཾ ཏསྶ, བྷིནྣསྶཱཔི ཨནེཀདྷཱ;

སནིདསྶནཏྟཾ རཱུཔསྶ, ཡཐཱ བྷིནྣསྶནེཀདྷཱ.

ཡཐཱ ཧི ནཱིལཔཱིཏཱདིབྷེདེནནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི རཱུཔཱཡཏནསྶ སནིདསྶནཏྟཾ ལཀྑཎཾ ནཱིལཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སནིདསྶནབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཏཐཱ སཱིལསྶ ཙེཏནཱདིབྷེདེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི ཡདེཏཾ ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སམཱདྷཱནཝསེན, ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱཝསེན ཝུཏྟཾ སཱིལནཾ, ཏདེཝ ལཀྑཎཾ ཙེཏནཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སམཱདྷཱནཔཏིཊྛཱབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཨེཝཾ ལཀྑཎསྶ པནསྶ –

དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནཏཱ, ཨནཝཛྫགུཎོ ཏཐཱ;

ཀིཙྩསམྤཏྟིཨཏྠེན, རསོ ནཱམ པཝུཙྩཏི.

ཏསྨཱ ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ ཀིཙྩཊྛེན རསེན དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནརསཾ, སམྤཏྟིཨཏྠེན རསེན ཨནཝཛྫརསནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཏཡིདཾ ཏསྶ ཝིཉྙུབྷི;

ཨོཏྟཔྤཉྩ ཧིརཱི ཙེཝ, པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ.

ཏཉྷིདཾ སཱིལཾ ‘‘ཀཱཡསོཙེཡྻཾ ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ མནོསོཙེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟསོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, སོཙེཡྻབྷཱཝེན པཙྩུཔཊྛཱཏི གཧཎབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ཧིརོཏྟཔྤཉྩ པན ཏསྶ ཝིཉྙཱུཧི པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ, ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ཧིརོཏྟཔྤེ ཧི སཏི སཱིལཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཏིཊྛཏི ཙ, ཨསཏི ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ན ཏིཊྛཏི ཙཱཏི ཨེཝཾཝིདྷེན སཱིལེན སཱིལཝཱ ཧོཏི. ཨེཏཾ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝཱ ཝིརམནྟསྶ, ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱདཡོ དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ‘‘ཀིཾ སཱིལནྟི? ཙེཏནཱ སཱིལཾ, ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ, སཾཝརོ སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༩).

ཏཏྠ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝཱ ཝིརམནྟསྶ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟསྶ ཝིརཏི. ཨཔི ཙ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི པཛཧནྟསྶ སཏྟཀམྨཔཐཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ ‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༧) ནཡེན སཾཡུཏྟམཧཱཝགྒེ ཝུཏྟཱ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདསམྨཱདིཊྛིདྷམྨཱ. སཾཝརོ སཱིལནྟི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷེན སཾཝརོ ཝེདིཏབྦོ – པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ སཏིསཾཝརོ ཉཱཎསཾཝརོ ཁནྟིསཾཝརོ ཝཱིརིཡསཾཝརོ. ཏསྶ ནཱནཱཀརཎཾ ཨུཔརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལནྟི སམཱདིནྣསཱིལསྶ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ. ཨེཏྠ ཙ སཾཝརསཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམསཱིལནྟི ཨིདམེཝ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ སཱིལཾ. ཙེཏནཱསཱིལཾ, ཙེཏསིཀཾ སཱིལནྟི པརིཡཱཡཏོ སཱིལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

པཱཏིམོཀྑནྟི སིཀྑཱཔདསཱིལཾ. ཏཉྷི ཡོ ནཾ པཱཏི རཀྑཏི, ཏཾ མོཀྑེཏི མོཙེཏི ཨཱཔཱཡིཀཱདཱིཧི དུཀྑེཧི, ཏསྨཱ ‘‘པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེན སམནྣཱགཏོ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརེན ཙེཝ གོཙརེན ཙ སམྤནྣོ. ཨཎུམཏྟེསཱུཏི ཨཔྤམཏྟཀེསུ. ཝཛྫེསཱུཏི ཨཀུསལདྷམྨེསུ. བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡདསྶཱི. སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ. སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑཏི. ཨཔི ཙ སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཡཾཀིཉྩི སིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑཱཀོཊྛཱསེསུ སིཀྑིཏབྦཾ ཀཱཡིཀཾ ཝཱ ཙེཏསིཀཾ ཝཱ, ཏཾ སབྦཾ སམཱདཱཡ སིཀྑཏི.

ཁུདྡཀོ སཱིལཀྑནྡྷོཏི སངྒྷཱདིསེསཱདིསཱཝསེསོ སཱིལཀྑནྡྷོ. མཧནྟོཏི པཱརཱཛིཀཱདིནིརཝསེསོ. ཡསྨཱ པན པཱཏིམོཀྑསཱིལེན བྷིཀྑུ སཱསནེ པཏིཊྛཱཏི ནཱམ, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘པཏིཊྛཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཏིཊྛཧཏི ཝཱ ཨེཏྠ བྷིཀྑུ, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏྠ པཏིཊྛཧནྟཱིཏི པཏིཊྛཱ. ཨཡམཏྠོ ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣, ༡༩༢) ཙ, ‘‘པཏིཊྛཱནལཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིལཾ སབྦེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱན’’ནྟི (མི. པ. ༢.༡.༩) ཙ, ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ན པརིཧཱཡནྟཱི’’ཏི (མི. པ. ༢.༡.༩) ཙ ཨཱདིསུཏྟཝསེན ཝེདིཏབྦོ.

ཏདེཏཾ པུབྦུཔྤཏྟིཨཏྠེན ཨཱདི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ ཨུཏྟིཡ ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷཾ དིཊྛི ཙ ཨུཛུཀཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༨༢). ཡཐཱ ཧི ནགརཝཌྜྷཀཱི ནགརཾ མཱཔེཏུཀཱམོ པཋམཾ ནགརཊྛཱནཾ སོདྷེཏི, ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཝཱིཐིཙཏུཀྐསིངྒྷཱཊཀཱདིཔརིཙྪེདེན ཝིབྷཛིཏྭཱཝ ནགརཾ མཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཡོགཱཝཙརོ ཨཱདིཏོ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏི, ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ སམཱདྷིཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནཱནི སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན རཛཀོ པཋམཾ ཏཱིཧི ཁཱརེཧི ཝཏྠཾ དྷོཝིཏྭཱ པརིསུདྡྷེ ཝཏྠེ ཡདིཙྪཀཾ རངྒཛཱཏཾ ཨུཔནེཏི, ཡཐཱ ཝཱ པན ཚེཀོ ཙིཏྟཀཱརོ རཱུཔཾ ལིཁིཏུཀཱམོ ཨཱདིཏོཝ བྷིཏྟིཔརིཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ རཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཡོགཱཝཙརོ ཨཱདིཏོཝ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ སམཐཝིཔསྶནཱདཡོ དྷམྨེ སཙྪིཀརོཏི. ཏསྨཱ སཱིལཾ ‘‘ཨཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏདེཏཾ ཙརཎསརིཀྑཏཱཡ ཙརཎཾ. ཙརཎཱཏི ཧི པཱདཱ ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱ ཧི ཚིནྣཙརཎསྶ པུརིསསྶ དིསཾ གམནཱབྷིསངྑཱརོ ན ཛཱཡཏི, པརིཔུཎྞཔཱདསྶེཝ ཛཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཡསྶ སཱིལཾ བྷིནྣཾ ཧོཏི ཁཎྜཾ ཨཔརིཔུཎྞཾ, ཏསྶ ནིབྦཱནགམནཱཡ ཉཱཎགམནཾ ན སམྤཛྫཏི. ཡསྶ པན ཏཾ ཨབྷིནྣཾ ཧོཏི ཨཁཎྜཾ པརིཔུཎྞཾ, ཏསྶ ནིབྦཱནགམནཱཡ ཉཱཎགམནཾ སམྤཛྫཏི. ཏསྨཱ སཱིལཾ ‘‘ཙརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཏདེཏཾ སཾཡམནཝསེན སཾཡམོ. སཾཝརཎཝསེན སཾཝརོཏི ཨུབྷཡེནཱཔི སཱིལསཾཡམོ ཙེཝ སཱིལསཾཝརོ ཙ ཀཐིཏོ. ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ སཾཡམེཏི ཝཱིཏིཀྐམཝིཔྥནྡནཾ, པུགྒལཾ ཝཱ སཾཡམེཏི ཝཱིཏིཀྐམཝསེན ཏསྶ ཝིཔྥནྡིཏུཾ ན དེཏཱིཏི སཾཡམོ. ཝཱིཏིཀྐམསྶ པཝེསནདྭཱརཾ སཾཝརཏི པིདཧཏཱིཏི སཾཝརོ.

མོཀྑནྟི ཨུཏྟམཾ མུཁབྷཱུཏཾ ཝཱ. ཡཐཱ ཧི སཏྟཱནཾ ཙཏུབྦིདྷོ ཨཱཧཱརོ མུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཨངྒམངྒཱནི ཕརཏི, ཨེཝཾ ཡོགིནོཔི ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལཾ སཱིལམུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཨཏྠསིདྡྷིཾ སམྤཱདེཏི. ཏེན ‘‘མོཀྑ’’ནྟི. པམུཁེ སཱདྷཱུཏི པཱམོཀྑཾ, པུབྦངྒམཾ སེཊྛཾ པདྷཱནནྟི ཨཏྠོ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱཏི ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལཱནཾ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ པཱམོཀྑཾ པུབྦངྒམཾ སེཊྛཾ པདྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔཀྐམིཏྭཱ. ཡོ པནཱཡམེཏྠ ཨེཝཀཱརོ, སོ ནིཡམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡམཏྠོ, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎསམཡེ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ ཀཱམཔརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ནིཡམེ ཀརིཡམཱནེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི, ནཱུནིམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ, ཡེསུ སཏི ཨིདཾ ན པཝཏྟཏི ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོབྷཱསོ ཝིཡ, ཏེསཾ པརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམོ ཧོཏི ཨོརིམཏཱིརཔརིཙྩཱགེན པཱརིམཏཱིརསྶེཝ. ཏསྨཱ ནིཡམཾ ཀརོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཀསྨཱ པནེས པུབྦཔདེཡེཝ ཝུཏྟོ ན ཨུཏྟརཔདེ, ཀིཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩཱཔི ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏཾནིསྶརཎཏོ ཧི པུབྦཔདེ ཨེཝ ཨེས ཝུཏྟོ. ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོ ཧི ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༧༢). ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཡཐཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩) ཨེཏྠ ཨེཝཀཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨིཏོ ཨཉྙེཧིཔི ནཱིཝརཎསངྑཱཏེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཏསྨཱ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཨེཝཾ པདདྭཡེཔི ཨེས དཊྛབྦོ. པདདྭཡེཔི ཙ ཀིཉྩཱཔི ཝིཝིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ སཱདྷཱརཎཝཙནེན ཏདངྒཝིཝེཀཱདཡོ ཀཱཡཝིཝེཀཱདཡོ ཙ སབྦེཔི ཝིཝེཀཱ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏཐཱཔི པུབྦབྷཱགེ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀཱ དཊྛབྦཱ. ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀསམུཙྪེདཝིཝེཀནིསྶརཎཝིཝེཀཱ.

ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡེ ཙ ཨིདྷ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ཨིདྷེཝ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཚནྡོ ཀཱམོ རཱགོ ཀཱམོ ཚནྡརཱགོ ཀཱམོ སངྐཔྤོ ཀཱམོ རཱགོ ཀཱམོ སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀིལེསཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེཔི སངྒཧིཏཱ ཨིཙྩེཝ དཊྛབྦཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཝཏྠུཀཱམེཧིཔི ཝིཝིཙྩེཝཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.

ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི སབྦཱཀུསལེཧི ཝཱ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེན ཙེཏྠ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ཨེཝ ཀཱམསུཁཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ནེཀྑམྨསུཁཔརིགྒཧོ ཝིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཙ ཨེཏེསཾ པཋམེན སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ. པཋམེན ལོལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན བཱལབྷཱཝསྶ. པཋམེན ཙ པཡོགསུདྡྷི, དུཏིཡེན ཨཱསཡཔོསནཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཨེས ཏཱཝ ནཡོ ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱམེསུ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ.

ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ པན ཚནྡོཏི ཙ རཱགོཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀབྷེདོ ཀཱམཙྪནྡོཝ ‘‘ཀཱམོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔི སམཱནོ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀཱམཙྪནྡོ, ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཏོ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ. ཀིལེསཀཱམཏྟཱ ཝཱ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ དུཏིཡཔདེ. ཨནེཀབྷེདཏོ ཙསྶ ཀཱམཏོཏི ཨཝཏྭཱ ཀཱམེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙེསམྤི ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཀུསལབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནེ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ཨུཔརིཛྷཱནངྒཱནཾ པཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ནཱིཝརཎཱནེཝ ཝུཏྟཱནི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི ཏེསཾ ཛྷཱནངྒཱནེཝ པཊིཔཀྑཱནི, ཝིདྡྷཾསཀཱནི ཝིགྷཱཏཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ, པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶ, ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ, སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ, ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱ’’ཏི པེཊཀེ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝམེཏྠ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི, ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པཉྩནྣམྤི ནཱིཝརཎཱནཾ. ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན པན པཋམེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, དུཏིཡེན སེསནཱིཝརཎཱནཾ. ཏཐཱ པཋམེན ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶ ལོབྷསྶ, དུཏིཡེན ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནཾ དོསམོཧཱནཾ. ཨོགྷཱདཱིསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཋམེན ཀཱམོགྷཀཱམཡོགཀཱམཱསཝཀཱམུཔཱདཱནཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱནཾ, དུཏིཡེན ཨཝསེསཨོགྷཡོགཱསཝཨུཔཱདཱནགནྠསཾཡོཛནཱནཾ. པཋམེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ, དུཏིཡེན ཨཝིཛྫཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ. ཨཔི ཙ པཋམེན ལོབྷསམྤཡུཏྟཨཊྛཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ, དུཏིཡེན སེསཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཧཱནངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམྤཡོགངྒཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ, ཨཱརམྨཎཱནུམཛྫནལཀྑཎོ ཝིཙཱརོ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཡོགེ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན པུབྦངྒམཊྛེན ཙ གྷཎྜཱབྷིགྷཱཏོ ཝིཡ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཏཀྐོ, སུཁུམཊྛེན ཨནུམཛྫནསབྷཱཝེན ཙ གྷཎྜཱནུརཝོ ཝིཡ ཨནུཔབནྡྷོ ཝིཙཱརོ. ཝིཔྥཱརཝཱ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐོ པཋམུཔྤཏྟིཀཱལེ པརིཔྥནྡནབྷཱུཏོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏུཀཱམསྶ པཀྑིནོ པཀྑཝིཀྑེཔོ ཝིཡ, པདུམཱབྷིམུཁཔཱཏོ ཝིཡ ཙ གནྡྷཱནུབནྡྷཙེཏསོ བྷམརསྶ. སནྟཝུཏྟི ཝིཙཱརོ ནཱཏིཔརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏསྶ པཀྑིནོ པཀྑཔྤསཱརཎཾ ཝིཡ, པརིབྦྷམནཾ ཝིཡ ཙ པདུམཱབྷིམུཁཔཏིཏསྶ བྷམརསྶ པདུམསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ.

དུཀནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨཱཀཱསེ གཙྪཏོ མཧཱསཀུཎསྶ ཨུབྷོཧི པཀྑེཧི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ པཀྑེ སནྣིསཱིདཱཔེཏྭཱ གམནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཏཀྐོ, ཝཱཏགྒཧཎཏྠཾ པཀྑེ ཕནྡཱཔཡམཱནསྶ གམནཾ ཝིཡ ཨནུམཛྫནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཙཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨནུཔྤབནྡྷེན པཝཏྟིཡཾ ཡུཛྫཏི. སོ པན ནེསཾ ཝིསེསོ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨཔི ཙ མལགྒཧིཏཾ ཀཾསབྷཱཛནཾ ཨེཀེན ཧཏྠེན དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཨིཏརེན ཧཏྠེན ཙུཎྞཏེལཝཱལཎྜུཔཀེན པརིམཛྫནྟསྶ དལ༹ྷགྒཧཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ. པརིམཛྫནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ ཀུམྦྷཀཱརསྶ དཎྜཔྤཧཱརེན ཙཀྐཾ བྷམཡིཏྭཱ བྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ ཨུཔྤཱིལ༹ནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཉྩརཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ མཎྜལཾ ཀརོནྟསྶ མཛ྄ཛྷེ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨབྷིནིརོཔནོ ཝིཏཀྐོ. བཧི པརིབྦྷམནཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨནུམཛྫམཱནོ ཝིཙཱརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན སཧ ཝཏྟཏི རུཀྑོ ཝིཡ པུཔྥེན ཙ ཕལེན ཙཱཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཝིཝེཀཛནྟི ཨེཏྠ ཝིཝིཏྟི ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིགམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཏྟོཏི ཝཱ ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིཝིཏྟོ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ ཛཱཏནྟི ཝིཝེཀཛཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པིཎཡཏཱིཏི པཱིཏི, སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ. སཱ པནེསཱ ཁུདྡིཀཱཔཱིཏི, ཁཎིཀཱཔཱིཏི, ཨོཀྐནྟིཀཱཔཱིཏི, ཨུབྦེགཱཔཱིཏི, ཕརཎཱཔཱིཏཱིཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཁུདྡིཀཱཔཱིཏི སརཱིརེ ལོམཧཾསམཏྟམེཝ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཁཎིཀཱཔཱིཏི ཁཎེ ཁཎེ ཝིཛྫུཔྤཱདསདིསཱ ཧོཏི. ཨོཀྐནྟིཀཱཔཱིཏི སམུདྡཏཱིརཾ ཝཱིཙི ཝིཡ, ཀཱཡཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ བྷིཛྫཏི. ཨུབྦེགཱཔཱིཏི བལཝཏཱི ཧོཏི, ཀཱཡཾ ཨུདྡྷགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷཱཔནཔྤམཱཎཔཏྟཱ.

ཕརཎཱཔཱིཏི ཨཏིབལཝཏཱི ཧོཏི. ཏཱཡ ཧི ཨུཔྤནྣཱཡ སཀལསརཱིརཾ དྷམིཏྭཱ པཱུརིཏཝཏྠི ཝིཡ མཧཏཱ ཨུདཀོགྷེན པཀྑནྡཔབྦཏཀུཙྪི ཝིཡ ཙ ཨནུཔརིཔྥུཊཾ ཧོཏི. སཱ པནེསཱ པཉྩཝིདྷཱ པཱིཏི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷཾ པསྶདྡྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡཔསྶདྡྷིཉྩ ཙིཏྟཔསྶདྡྷིཉྩ, པསྶདྡྷི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷམྤི སུཁཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཉྩ, སུཁཾ གབྦྷཾ གཎྷནྟཾ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཾ ཏིཝིདྷཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཁཎིཀསམཱདྷིཾ ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཉྩཱཏི. ཏཱསུ ཡཱ ཨཔྤནཱསམཱདྷིསྶ མཱུལཾ ཧུཏྭཱ ཝཌྜྷམཱནཱ སམཱདྷིསམྤཡོགངྒཏཱ ཕརཎཱཔཱིཏི, ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཱ པཱིཏཱིཏི.

ཨིཏརཾ པན སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཁནཾ ཝཱ སུཁཾ, སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི ཁཎཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ, སོམནསྶཝེདནཱཡེཏཾ ནཱམཾ. ཏཾ སཱཏལཀྑཎཾ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨིཊྛཱརམྨཎཔཊིལཱབྷཏུཊྛི པཱིཏི, པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནཾ སུཁཾ. ཡཏྠ པཱིཏི, ཏཏྠ སུཁཾ, ཡཏྠ སུཁཾ, ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏི. སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧིཏཱ པཱིཏི, ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ སུཁཾ. ཀནྟཱརཁིནྣསྶ ཝནནྟོདཀདསྶནསཝནེསུ ཝིཡ པཱིཏི, ཝནཙྪཱཡཔྤཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི ཨཡཉྩ པཱིཏི ཨིདཉྩ སུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘པཱིཏིསུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཐ ཝཱ པཱིཏི ཙ སུཁཉྩ པཱིཏིསུཁཾ དྷམྨཝིནཡཱདཡོ ཝིཡ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁཾ. ཡཐེཝ ཧི ཛྷཱནཾ, ཨེཝཾ པཱིཏིསུཁམྤེཏྠ ཝིཝེཀཛམེཝ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨལོཔསམཱསཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཔདེནེཝ ‘‘ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁ’’ནྟིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

པཋམནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, ཨིདཾ པཋམཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི པཋམཾ. ཛྷཱནནྟི དུཝིདྷཾ ཛྷཱནཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཉྩཱཏི. ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི སངྑྱཾ གཏཱ. ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི པན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ནཱམ. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎསྶ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ. ཝིཔསྶནཱཡ ཀཏཀིཙྩསྶ མགྒེན ཨིཛ྄ཛྷནཏོ མགྒོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ཕལཾ པན ནིརོདྷསཙྩཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ. ཏེསུ ཨིདྷ པུབྦབྷཱགེ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏསྨཱ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཙ ཛྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ, པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ ཝཱ, ནིཔྥཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཧརཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཨིརིཡཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཛྷཱནསམངྒཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨིརིཡནཾ ཝུཏྟིཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེཏི.

ཏཾ པནེཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ, དསལཀྑཎསམྤནྣཾ. ཏཏྠ ཀཱམཙྪནྡོ བྱཱཔཱདོ ཐིནམིདྡྷཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ནཱིཝརཎཱནཾ པཧཱནཝསེན པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི ཨེཏེསུ ཨཔྤཧཱིནེསུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེནསྶེཏཱནི པཧཱནངྒཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཉྙེཔི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིཡནྟི, ཏཐཱཔི ཨེཏཱནེཝ ཝིསེསེན ཛྷཱནནྟརཱཡཀརཱནི. ཀཱམཙྪནྡེན ཧི ནཱནཱཝིསཡཔྤལོབྷིཏཾ ཙིཏྟཾ ན ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ སམཱདྷིཡཏི, ཀཱམཙྪནྡཱབྷིབྷཱུཏཾ ཝཱ, ཏཾ ན ཀཱམདྷཱཏུཔྤཧཱནཱཡ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫཏི. བྱཱཔཱདེན ཝཱ ཨཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙམཱནཾ ན ནིརནྟརཾ པཝཏྟཏི. ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏཾ ཨཀམྨཉྙཾ ཧོཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརེཏཾ ཨཝཱུཔསནྟམེཝ ཧུཏྭཱ པརིབྦྷམཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨུཔཧཏཾ ཛྷཱནཱདྷིགམསཱདྷིཀཾ པཊིཔདཾ ནཱརོཧཏི. ཨིཏི ཝིསེསེན ཛྷཱནནྟརཱཡཀརཏྟཱ ཨེཏཱནེཝ པཧཱནངྒཱནཱིཏི ཝུཏྟཱནི.

ཡསྨཱ པན ཝིཏཀྐོ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔེཏི, ཝིཙཱརོ ཨནུཔབནྡྷཏི, ཏེཧི ཨཝིཀྑེཔཱཡ སམྤཱདིཏཔཡོགསྶ ཙེཏསོ པཡོགསམྤཏྟིསམྦྷཝཱ པཱིཏི པཱིཎནཾ སུཁཉྩ ཨུཔབྲཱུཧནཾ ཀརོཏི. ཨཐསྶ སེསསམྤཡུཏྟདྷམྨཱ ཨེཏེཧི ཨབྷིནིརོཔནཱནུབནྡྷནཔཱིཎནུཔབྲཱུཧནེཧི ཨནུགྒཧིཏཱ ཨེཀགྒཏཱ ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདྷིཡཏི. ཏསྨཱ ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན པཉྩངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔྤནྣེསུ ཧི ཨེཏེསུ པཉྩསུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཨེཏཱནི པཉྩངྒསམནྣཱགཏཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ན ཨེཏེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨཉྙདེཝ ཛྷཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི གཧེཏབྦཾ. ཡཐཱ པན ཨངྒམཏྟཝསེནེཝ ཙཏུརངྒིནཱི སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཏཱུརིཡཾ, ཨཊྛངྒིཀོ ཙ མགྒོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམིདམྤི ཨངྒམཏྟཝསེནེཝ པཉྩངྒིཀནྟི ཝཱ པཉྩངྒསམནྣཱགཏནྟི ཝཱ ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏཱནི ཙ པཉྩངྒཱནི ཀིཉྩཱཔི ཨུཔཙཱརཀྑཎེཔི ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨུཔཙཱརེ པཀཏིཙིཏྟཏོ བལཝཏརཱནི. ཨིདྷ པན ཨུཔཙཱརཏོཔི བལཝཏརཱནི རཱུཔཱཝཙརལཀྑཎཔྤཏྟཱནི ནིཔྥནྣཱནི. ཨེཏྠ ཧི ཝིཏཀྐོ སུཝིསདེན ཨཱཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔཡམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིཙཱརོ ཨཏིཝིཡ ཨཱརམྨཎཾ ཨནུམཛྫམཱནོ. པཱིཏིསུཁཾ སབྦཱཝནྟམྤི ཀཱཡཾ ཕརམཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༢༦). ཙིཏྟེཀགྒཏཱཔི ཧེཊྛིམམྷི སམུགྒཔཊལེ ཨུཔརིམཾ སམུགྒཔཊལཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཕུསིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡམེཏེསཾ ཨིཏརེཧི ཝིསེསོ. ཏཏྠ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཀིཉྩཱཔི ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཨིམསྨིཾ པཱཋེ ན ནིདྡིཊྛཱ, ཏཐཱཔི ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༥) ‘‘ཛྷཱནནྟི ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཨངྒམེཝ. ཡེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝཏཱ ཨུདྡེསོ ཀཏོ, སོཡེཝ ཏེན ཝིབྷངྒེ པཀཱསིཏོཏི.

ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ

ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣནྟི ཨེཏྠ པན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེནཏིཝིདྷཀལྱཱཎཏཱ. ཏེསཾཡེཝ ཙ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱནཾ ལཀྑཎཝསེན དསལཀྑཎསམྤནྣཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ –

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི. ཨཱདིསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? ཨཱདིསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཡོ ཏསྶ པརིཔནྠོ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. ཡཉྩ པརིཔནྠཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, ཡཉྩ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’ཏི.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ. མཛ྄ཛྷསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? མཛ྄ཛྷསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’ཏི.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ. པརིཡོསཱནསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? པརིཡོསཱནསྶ ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི – ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརཱསཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཙཏུལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༥༨).

‘‘ཏཏྲ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ནཱམ སསམྦྷཱརིཀོ ཨུཔཙཱརོ. ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ ནཱམ ཨཔྤནཱ. སམྤཧཾསནཱ ནཱམ པཙྩཝེཀྑཎཱ’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཡསྨཱ པན ‘‘ཨེཀཏྟགཏཾ ཙིཏྟཾ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷིཔཀྑནྡཉྩེཝ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧིཏཉྩ ཉཱཎེན ཙ སམྤཧཾསིཏ’’ནྟི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནྟོཨཔྤནཱཡམེཝ ཨཱགམནཝསེན པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཀིཙྩཝསེན ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ, དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཱདིབྷཱཝསཱདྷནེན པརིཡོདཱཔཀསྶ ཉཱཎསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཝསེན སམྤཧཾསནཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཐཾ? ཡསྨིཉྷི ཝཱརེ ཨཔྤནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ཡོ ནཱིཝརཎསངྑཱཏོ ཀིལེསགཎོ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ པརིཔནྠོ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཨཱཝརཎཝིརཧིཏཾ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི. མཛ྄ཛྷིམསམཐནིམིཏྟཾ ནཱམ སམཔྤཝཏྟོ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཡེཝ. ཏདནནྟརཾ པན པུརིམཙིཏྟཾ ཨེཀསནྟཏིཔརིཎཱམནཡེན ཏཐཏྟཾ ཨུཔགཙྪམཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི ནཱམ, ཨེཝཾ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཐཏྟུཔགམནེན ཏཏྠ པཀྑནྡཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཱཝ པུརིམཙིཏྟེ ཝིཛྫམཱནཱཀཱརནིཔྥཱདིཀཱ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེཡེཝ ཨཱགམནཝསེན པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷསྶ པན ཏསྶ པུན ཝིསོདྷེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཝིསོདྷནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. སམཐབྷཱཝཱུཔགམནེན སམཐཔཊིཔནྣསྶ པུན སམཱདྷཱནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. སམཐཔཊིཔནྣབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཙསྶ ཀིལེསསཾསགྒཾ པཧཱཡ ཨེཀཏྟེན ཨུཔཊྛིཏསྶ པུན ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཀིཙྩཝསེན ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡེ པནེཏེ ཨེཝཾ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧིཏེ ཏཏྠ ཛཱཏཱ སམཱདྷིཔཉྙཱསངྑཱཏཱ ཡུགནདྡྷདྷམྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཝཏྟམཱནཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཱ, ཡཱནི ཙ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ནཱནཱཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསཱནི ཧུཏྭཱ པཝཏྟཱནི, ཡཉྩེས ཏདུཔགཾ ཏེསཾ ཨནཏིཝཏྟནཨེཀརསབྷཱཝཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཝཱཧཡཏི, ཡཱ ཙསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ པཝཏྟཱ ཨཱསེཝནཱ, སབྦེཔི ཏེ ཨཱཀཱརཱ ཡསྨཱ ཉཱཎེན སཾཀིལེསཝོདཱནེསུ ཏཾ ཏཾ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱནིསཾསཉྩ དིསྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ སམྤཧཾསིཏཏྟཱ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ པརིཡོདཱཔིཏཏྟཱ ནིཔྥནྣཱཝ, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཱདིབྷཱཝསཱདྷནེན པརིཡོདཱཔཀསྶ ཉཱཎསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཝསེན སམྤཧཾསནཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཝིཏཀྐསྶ ཙ ཝིཙཱརསྶ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱུཔསམཱ སམཏིཀྐམཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ ན སནྟི, ཨཉྙེཡེཝ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཕསྶཱདཡོ, ཨཉྙེ ཨིདྷ. ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨིདྷ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༣) ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ, ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ནིབྦཏྟནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

སམྤསཱདནནྟི སམྤསཱདནཾ ཝུཙྩཏི སདྡྷཱ. སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདནཾ, ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམྤསཱདནསམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝཱུཔསམནེན ཙ ཙེཏོ སམྤསཱདཡཏི, ཏསྨཱཔི ‘‘སམྤསཱདན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིམསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཙེཏསོཏི ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨུདཱཡཏཱིཏི ཨུདི, ཨུཊྛཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛཊྛེན ཨེཀོ ཙ སོ ཨུདི ཙཱཏི ཨེཀོདི, སམཱདྷིསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨིདཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ. སོ པནཱཡཾ ཨེཀོདི ཡསྨཱ ཙེཏསོ, ན སཏྟསྶ, ན ཛཱིཝསྶ. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ནནུ ཙཱཡཾ སདྡྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི ཨཏྠི, ཨཡཉྩ ཨེཀོདིནཱམཀོ སམཱདྷི, ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨདུཉྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ཝཱིཙིཏརངྒསམཱཀུལམིཝ ཛལཾ ན སུཔྤསནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏིཡཱཔི སདྡྷཱཡ སམྤསཱདནནྟི ན ཝུཏྟཾ. ན སུཔྤསནྣཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟིཔི ན ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེན ལདྡྷོཀཱསཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ, བལཝསདྡྷཱསཧཱཡཔཊིལཱབྷེནེཝ ཙ སམཱདྷིཔི པཱཀཊོ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརནྟི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ, ཨེཏསྶ ཝཱ ཝིཏཀྐོ ནཏྠཱིཏི ཨཝིཏཀྐཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཝིཙཱརཾ. ཨེཏྠཱཧ ‘‘ནནུ ཙ ‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’ཏི ཨིམིནཱཔི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ. ཨཐ ཀསྨཱ པུན ཝུཏྟཾ ‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨེཝམེཏཾ, སིདྡྷོཝཱཡམཏྠོ. ན པནེཏཾ ཏདཏྠདཱིཔཀཾ, ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ སམདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཔི ཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ སམྤསཱདནཾ, ན ཀིལེསཀཱལུསྶིཡསྶ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ, ན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམིཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱ, ན པཋམཛ྄ཛྷཱནམིཝ ཙ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ སམྤསཱདནཨེཀོདིབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ, ན ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི ཝིཡ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཝིཡ ཙ ཨབྷཱཝཱཏི, ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀཉྩ, ན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀམེཝ པན ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ. ཏསྨཱ པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཏྟབྦམེཝཱཏི.

སམཱདྷིཛནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཝཱ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཋམམྤི སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཛཱཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཝ སམཱདྷི ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན ཨཏིཝིཡ ཨཙལཏྟཱ སུཔྤསནྣཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིདམེཝ ‘‘སམཱདྷིཛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ དུཏིཡཾ. ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི དུཏིཡཾ.

པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱཏི ཝིརཱགོ ནཱམ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ. ཨུབྷིནྣཾ པན ཨནྟརཱ ཙ-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, སོ ཝཱུཔསམཾ ཝཱ སམྤིཎྜེཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཡདཱ ཝཱུཔསམམེཝ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཝིརཱགཱ ཙ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ ཛིགུཙྪནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཙཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ སམཏིཀྐམནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཀཱམཉྩེཏེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ཝཱུཔསནྟཱ, ཨིམསྶ པན ཛྷཱནསྶ མགྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠཉྩེཏཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི ‘‘ནཱུན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམོ མགྒོ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཏིཡེ ཨརིཡམགྒེ ཨཔྤཧཱིནཱནམྤི སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༣༢-༡༣༣) ཨེཝཾ པཧཱནཾ ཝུཙྩམཱནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི, ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶུཀྐཱནཾ ཨུསྶཱཧཛནཀཾ, ཨེཝམེཝ ཨིདྷ ཨཝཱུཔསནྟཱནམྤི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི, ཏེནཱཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི.

ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, སམཾ པསྶཏི, ཨཔཀྑཔཏིཏཱ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཡ ཝིསདཱཡ ཝིཔུལཱཡ ཐཱམགཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི – ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝེདནུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཏི.

ཏཏྠ ཡཱ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི (མ. ནི. ༦.༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛཚལཱ༹རམྨཎཱཔཱཐེ པརིསུདྡྷཔཀཏིབྷཱཝཱཝིཛཧནཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦; མ. ནི. ༡.༧༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཏྟེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༤༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨནཙྩཱརདྡྷནཱཏིསིཐིལཝཱིརིཡསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི? ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༧) ཨེཝམཱགཏཱ ནཱིཝརཎཱདིཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱགཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༥༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཨདུཀྑམསུཁསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝེདནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏཾ, ཏཾ པཛཧཏི, ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༡-༧༢; ཨ. ནི. ༧.༥༥) ཨེཝམཱགཏཱ ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ཚནྡཱདཱིསུ ཡེཝཱཔནཀེསུ ཨཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ སམཝཱཧིཏབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱགཏཱ ཨགྒསུཁེཔི ཏསྨིཾ ཨཔཀྑཔཱཏཛནནཱི ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱན’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༦༥; དཱི. ནི. ༡.༢༣༢) ཨེཝམཱགཏཱ སབྦཔཙྩནཱིཀཔརིསུདྡྷཱ པཙྩནཱིཀཝཱུཔསམནེཔི ཨབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཙ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཙ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཙ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི. ཏེན ཏེན ཨཝཏྠཱབྷེདེན པནསྶཱ ཨཡཾ བྷེདོ. ཨེཀསྶཱཔི སཏོ སཏྟསྶ ཀུམཱརཡུཝཐེརསེནཱཔཏིརཱཛཱདིཝསེན བྷེདོ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏཱསུ ཡཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱདཡོ. ཡཏྠ ཝཱ པན བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱདཡོ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཐཱ ཙེཏཱསཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཨེཝཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཝིཔསྶནུཔེཀྑཱནམྤི. པཉྙཱ ཨེཝ ཧི ཨེསཱ, ཀིཙྩཝསེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱ, ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ སཱཡཾ གེཧཾ པཝིཊྛཾ སཔྤཾ ཨཛཔདདཎྜཾ གཧེཏྭཱ པརིཡེསམཱནསྶ ཏཾ ཐུསཀོཊྛཀེ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘སཔྤོ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཨཝལོཀེནྟསྶ སོཝཏྠིཀཏྟཡཾ དིསྭཱ ནིབྦེམཏིཀསྶ ‘‘སཔྤོ ན སཔྤོ’’ཏི ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ལཀྑཎཏྟཡེ དིཊྛེ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩབྷཱཝཱདིཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ. ཡཐཱ པན ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཛཔདདཎྜཀེན གཱལ༹ྷཾ སཔྤཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིནྟཱཧཾ ཨིམཾ སཔྤཾ ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨཏྟཱནཉྩ ཨིམིནཱ ཨཌཾསཱཔེནྟོ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི མུཉྩནཱཀཱརམེཝ པརིཡེསཏོ གཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ལཀྑཎཏྟཡསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝེ པསྶཏོ སངྑཱརགྒཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ. ཨིཏི ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱཡ སིདྡྷཱཡ སངྑཱརུཔེཀྑཱཔི སིདྡྷཱཝ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པནེསཱ ཝིཙིནནགྒཧཎེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱསངྑཱཏེན ཀིཙྩེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱཏི. ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ པན ཝེདནུཔེཀྑཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཨཝསེསཱཧི ཙ ཨཏྠཏོ བྷིནྣཱཡེཝཱཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘མཛ྄ཛྷཏྟབྲཧྨབོཛ྄ཛྷངྒཚལ༹ངྒཛྷཱནསུདྡྷིཡོ;

ཝིཔསྶནཱ ཙ སངྑཱརཝེདནཱཝཱིརིཡཾ ཨིཏི.

‘‘ཝིཏྠཱརཏོ དསོཔེཀྑཱ-ཚམཛ྄ཛྷཏྟཱདིཏོ ཏཏོ;

དུཝེ པཉྙཱ ཏཏོ དྭཱིཧི, ཙཏསྶོཝ བྷཝནྟིམཱ’’ཏི.

ཨིཏི ཨིམཱསུ ཨུཔེཀྑཱསུ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎཱ, ཨནཱབྷོགརསཱ, ཨབྱཱཔཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, པཱིཏིཝིརཱགཔདཊྛཱནཱཏི. ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ནནུ ཙཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི, སཱ ཙ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི. ཏསྨཱ ཏཏྲཱཔི ‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’ཏི ཨེཝམཡཾ ཝཏྟབྦཱ སིཡཱ, སཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱ’’ཏི? ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ. ཨཔརིབྱཏྟཉྷི ཏསྶཱ ཏཏྠ ཀིཙྩཾ, ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟསིརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པརིབྱཏྟཀིཙྩཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཱཏི.

སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ སརཏཱིཏི སཏོ. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. ཨིཏི པུགྒལེན སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི, ཨསམྨུསྶནརསཱ ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙཾ, ཏཱིརཎརསཾ, པཝིཙཡཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པུརིམཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, མུཊྛསྶཏིསྶ ཧི ཨསམྤཛཱནསྶ ཨུཔཙཱརམཏྟམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཨཔྤནཱ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶ ཙིཏྟསྶ གཏི སུཁཱ ཧོཏི, ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པུརིསསྶ ཁུརདྷཱརཱཡཾ ཝིཡ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཔརིགྒཧིཏཱ ཨེཝ ཙིཏྟསྶ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱཏི ཨིདྷེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡཐཱ དྷེནུཔགོ ཝཙྪོ དྷེནུཏོ ཨཔནཱིཏོ ཨརཀྑིཡམཱནོ པུནདེཝ དྷེནུཾ ཨུཔགཙྪཏི, ཨེཝམིདཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ པཱིཏིཏོ ཨཔནཱིཏམྤི སཏིསམྤཛཉྙཱརཀྑེན ཨརཀྑིཡམཱནཾ པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ, སུཁེ ཝཱཔི སཏྟཱ སཱརཛྫནྟི. ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརསུཁཾ, ཏཏོ པརཾ སུཁཱབྷཱཝཱ. སཏིསམྤཛཉྙཱནུབྷཱཝེན པནེཏྠ སུཁེ ཨསཱརཛྫནཱ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱཏི ཨིམམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ཨིདམིདྷེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ སུཁཔཊིསཾཝེདནཱབྷོགོ ནཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏཾསམུཊྛཱནེནསྶ ཡསྨཱ ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན རཱུཔཀཱཡོ ཕུཊོ, ཡསྶ ཕུཊཏྟཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔི སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡཾཛྷཱནཧེཏུ ཡཾཛྷཱནཀཱརཎཱ ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱིཔུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི པཀཱསེནྟི, པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིནྟི? ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི. ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀསྨཱ པན ཏཾ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི? པསཾསཱརཧཏོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨཏིམདྷུརསུཁེ སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཀོ, ན ཏཏྠ སུཁཱབྷིསངྒེན ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི. ཡཐཱ ཙ པཱིཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ སཏིམཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨརིཡཀནྟཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏམེཝ ཙ ཨསཾཀིལིཊྛཾ སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཏསྨཱ པསཾསཱརཧོ. ཨིཏི པསཾསཱརཧཏོ ནཾ ཨརིཡཱ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསཱཧེཏུབྷཱུཏེ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཏཏིཡཾ, ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི ཏཏིཡཾ.

སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱཏི ཀཱཡིཀསུཁསྶ ཙ ཀཱཡིཀདུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ. པུབྦེཝཱཏི ཏཉྩ ཁོ པུབྦེཝ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ. སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཙ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ ཙཱཏི ཨིམེསམྤི དྭིནྣཾ པུབྦེཝ ཨཏྠངྒམཱ, པཧཱནཱ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏི? ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ. སོམནསྶཉྷི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི, དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི པཋམདུཏིཡཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེསུ. ཨེཝམེཏེསཾ པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནཾ, ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ པན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུདྡེསཀྐམེནེཝ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱནཾ སུཁདུཀྑསོམནསྶདོམནསྶཱནཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདི པནེཏཱནི ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡནྟི, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ… སུཁིནྡྲིཡཾ… སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ, སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) ཨེཝཾ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི. ཨཏིསཡནིརོདྷཏྟཱ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ ཧི ནེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ, ན ནིརོདྷོཡེཝ. ནིརོདྷོཡེཝ པན ཨུཔཙཱརཀྑཎེ ནཱཏིསཡནིརོདྷོ.

ཏཐཱ ཧི ནཱནཱཝཛྫནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ནིརུདྡྷསྶཱཔི དུཀྑིནྡྲིཡསྶ ཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶེན ཝཱ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔེན ཝཱ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ. ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ནིརུདྡྷམྤེཏཾ ན སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི, པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ. ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ པན པཱིཏིཕརཎེན སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏི, སུཁོཀྐནྟཀཱཡསྶ ཙ སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི དུཀྑིནྡྲིཡཾ, པཊིཔཀྑེན ཝིཧཏཏྟཱ. ནཱནཱཝཛྫནེཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཡེཔི ཀཱཡཀིལམཐེ ཙིཏྟུཔགྷཱཏེ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝེ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཏྠ པན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེ. ཨཔྤཧཱིནཱཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏི ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ, པཧཱིནཔྤཙྩཡཏྟཱ. ཏཐཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སུཁིནྡྲིཡསྶ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊཀཱཡསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ པཱིཏི སབྦསོ ནིརུདྡྷཱཏི. ཏཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ, ཨཔྤནཱཔཏྟཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེན སམྨཱ ཨནཏིཀྐནྟཏྟཱ ཙ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཙ ‘‘ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔརིསེསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶུཔཙཱརེ པཧཱིནཱཔི ཨེཏཱ ཝེདནཱ ཨིདྷ ཀསྨཱ སམཱཧཊཱ’’ཏི? སུཁགྒཧཎཏྠཾ. ཡཱ ཧི ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁནྟི ཨེཏྠ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སུཁུམཱ དུབྦིཉྙེཡྻཱ, ན སཀྐཱ སུཁེན གཧེཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ དུཊྛསྶ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ གོཎསྶ སུཁགཧཎཏྠཾ གོཔོ ཨེཀསྨིཾ ཝཛེ སབྦཱ གཱཝོ སམཱཧརཏི, ཨཐེཀེཀཾ ནཱིཧརནྟོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ ‘‘ཨཡཾ སོ གཎྷཐ ན’’ནྟི ཏམྤི གཱཧཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སུཁགྒཧཎཏྠཾ སབྦཱ ཨེཏཱ སམཱཧརཱིཏི. ཨེཝཉྷི སམཱཧཊཱ ཨེཏཱ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ནེཝ སུཁཾ, ན དུཀྑཾ, ན སོམནསྶཾ, ན དོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏི སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུཾ.

ཨཔི ཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཙྩཡདསྶནཏྠཉྩཱཔི ཨེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. དུཀྑཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ …པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༥༨). ཡཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱཔི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཡོ ཏཏིཡམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ‘‘ཏཏྠ པཧཱིནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཨེཝཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམྤེཏསྶ ཛྷཱནསྶེཏཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱ ཨེཏྠ རཱགདོསཱནཾ ཨཏིདཱུརབྷཱཝཾ དསྶེཏུམྤེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ ཧི སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ, དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ, དོམནསྶཾ དོསསྶ. སུཁཱདིགྷཱཏེན ཙ ཏེ སཔྤཙྩཡཱ རཱགདོསཱ ཧཏཱཏི ཨཏིདཱུརེ ཧོནྟཱིཏི.

ཨདུཀྑམསུཁནྟི དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨདུཀྑཾ, སུཁཱབྷཱཝེན ཨསུཁཾ. ཨེཏེནེཏྠ སུཁདུཀྑཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏཏིཡཝེདནཾ དཱིཔེཏི, ན དུཀྑསུཁཱབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏིཡཝེདནཱ ནཱམ ཨདུཀྑམསུཁཱ, ཨུཔེཀྑཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ, མཛ྄ཛྷཏྟརསཱ, ཨཝིབྷཱུཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སུཁནིརོདྷཔདཊྛཱནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཛྷཱནེ སུཔརིསུདྡྷཱ སཏི, ཡཱ ཙ ཏསྶཱ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ, ན ཨཉྙེན. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨེཏྠ སཏི པཱརིསུདྡྷི ཧོཏི, སཱ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཏཱཡ སཏིཡེཝ པརིསུདྡྷཱ, ཨཔི ཙ ཁོ སབྦེཔི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ, སཏིསཱིསེན པན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཧེཊྛཱཔི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫཏི, ཡཐཱ པན དིཝཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ དིཝཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི ཙནྡལེཁཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི ཨཔརིཡོདཱཏཱ, ཨེཝམཡམྤི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ ཨཔཊིལཱབྷཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིབྷེདེསུ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ དིཝཱ ཨཔརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ ཨཔརིསུདྡྷཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེསུ ཨེཀམྤི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ པཊིལཱབྷཱ ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷཱ, ཏསྶཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ པརིསུདྡྷཱ ཧོནྟི པརིཡོདཱཏཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཙཏུཏྠནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི ཙཏུཏྠཾ.

པཉྙཝཱ ཧོཏཱིཏི པཉྙཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི པཉྙཝཱ. ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱཏི ཨུདཡགཱམིནིཡཱ ཙེཝ ཨཏྠགཱམིནིཡཱ ཙ. སམནྣཱགཏོཏི པརིཔུཎྞོ. ཨརིཡཱཡཱཏི ནིདྡོསཱཡ. ནིབྦེདྷིཀཱཡཱཏི ནིབྦེདྷཔཀྑིཀཱཡ. དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱཏི ནིབྦཱནགཱམིནིཡཱ. སོ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི སབྦམྤི དུཀྑསཙྩཾ སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶ ཙ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཀཾ ཏཎྷཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི. ཏདུབྷཡམྤི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི. ཏསྶ ཙ སམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ སཙྩཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིལེསཝསེན པརིཡཱཡཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱསཾ པཱརིཔཱུརིཀྐམཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ ཨཱཝཛྫནྟོ སིཀྑེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པཙྩེཀཾ པརིཔཱུརེཏུཾ ཨཱཝཛྫནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཨཱཝཛྫིཏྭཱཔི ‘‘ཨཡཾ ནཱམ སིཀྑཱ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཛཱནིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པསྶནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, པསྶིཏྭཱ ཡཐཱདིཊྛཾ པཙྩཝེཀྑནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཙིཏྟཾ ཨཙལཾ ཀཏྭཱ པཏིཊྛཔེནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཏཾཏཾསིཀྑཱསམྤཡུཏྟསདྡྷཱཝཱིརིཡསཏིསམཱདྷིཔཉྙཱཧི སཀསཀཀིཙྩཾ ཀརོནྟོཔི སིཀྑེཡྻ, ཨབྷིཉྙེཡྻཱབྷིཛཱནནཀཱལེཔི ཏཾ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟོཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ སིཀྑེཡྻ, ཨདྷིསཱིལཾ ཨཱཙརེཡྻ, ཨདྷིཙིཏྟཾ སམྨཱ ཙརེཡྻ, ཨདྷིཔཉྙཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟེཡྻ.

ཨིདྷཱཏི མཱུལཔདཾ. ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱཏིཨཱདཱིཧི དསཧི པདེཧི སིཀྑཏྟཡསངྑཱཏཾ སབྦཉྙུབུདྡྷསཱསནམེཝ ཀཐིཏཾ. ཏཉྷི བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དིཊྛཏྟཱ དིཊྛཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶེཝ ཁམནཝསེན ཁནྟི, རུཙྩནཝསེན རུཙི, གཧཎཝསེན ཨཱདཱཡོ, སབྷཱཝཊྛེན དྷམྨོ, སིཀྑིཏབྦཊྛེན ཝིནཡོ, ཏདུབྷཡེནཔི དྷམྨཝིནཡོ, པཝུཏྟཝསེན པཱཝཙནཾ, སེཊྛཙརིཡཊྛེན བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨནུསིཊྛིདཱནཝསེན སཏྠུསཱསནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨིམིསྶཱ བུདྡྷདིཊྛིཡཱ ཨིམིསྶཱ བུདྡྷཁནྟིཡཱ ཨིམིསྶཱ བུདྡྷརུཙིཡཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཨཱདཱཡེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷདྷམྨེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཝིནཡེ.

‘‘ཡེ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ སརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝིརཱགཱཡ, སཉྙོགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝིསཉྙོགཱཡ, ཨཱཙཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཔཙཡཱཡ, མཧིཙྪཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ, ཨསནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སནྟུཊྛིཡཱ, སངྒཎིཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ པཝིཝེཀཱཡ, ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱཡ, དུབྦྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སུབྷརཏཱཡཱ’ཏི. ཨེཀཾསེན, གོཏམི, དྷཱརེཡྻཱསི ‘ནེསོ དྷམྨོ, ནེསོ ཝིནཡོ, ནེཏཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི.

‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སརཱགཱཡ…པེ… སུབྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ དུབྦྷརཏཱཡཱ’ཏི. ཨེཀཾསེན, གོཏམི, དྷཱརེཡྻཱསི ‘ཨེསོ དྷམྨོ, ཨེསོ ཝིནཡོ, ཨེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༥༣; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༦) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷདྷམྨཝིནཡེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཔཱཝཙནེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷབྲཧྨཙརིཡེ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔི ཙེཏཾ སིཀྑཏྟཡསངྑཱཏཾ སཀལཾ སཱསནཾ བྷགཝཏཱ དིཊྛཏྟཱ སམྨཱདིཊྛིཔཙྩཡཏྟཱ སམྨཱདིཊྛིཔུབྦངྒམཏྟཱ ཙ དིཊྛི. བྷགཝཏོ ཁམནཝསེན ཁནྟི. རུཙྩནཝསེན རུཙི. གཧཎཝསེན ཨཱདཱཡོ. ཨཏྟནོ ཀཱརཀཾ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ. སོཝ སཾཀིལེསཔཀྑཾ ཝིནེཏཱིཏི ཝིནཡོ. དྷམྨོ ཙ སོ ཝིནཡོ ཙཱཏི དྷམྨཝིནཡོ. ཀུསལདྷམྨེཧི ཝཱ ཨཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨེས ཝིནཡོཏི དྷམྨཝིནཡོ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སརཱགཱཡ…པེ… ཨེཀཾསེན གོཏམི དྷཱརེཡྻཱསི ‘ཨེསོ དྷམྨོ, ཨེསོ ཝིནཡོ, ཨེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༥༣; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༦).

དྷམྨེན ཝཱ ཝིནཡོ, ན དཎྜཱདཱིཧཱིཏི དྷམྨཝིནཡོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘དཎྜེནེཀེ དམཡནྟི, ཨངྐུསེཧི ཀསཱཧི ཙ;

ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, ནཱགོ དནྟོ མཧེསིནཱ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༢; མ. ནི. ༢.༣༥༢);

ཏཐཱ –

‘‘དྷམྨེན ནཱིཡམཱནཱནཾ, ཀཱ ཨུསཱུཡཱ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (མཧཱཝ. ༦༣);

དྷམྨཱཡ ཝཱ ཝིནཡོ དྷམྨཝིནཡོ. ཨནཝཛྫདྷམྨཏྠཉྷེས ཝིནཡོ, ན བྷཝབྷོགཱམིསཏྠཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ནཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི ཛནཀུཧནཏྠ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༢༥) ཝིཏྠཱརོ. པུཎྞཏྠེརོཔི ཨཱཧ ‘‘ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༥༩). ཝིསིཊྛཾ ཝཱ ནཡཏཱིཏི ཝིནཡོ. དྷམྨཏོ ཝིནཡོ དྷམྨཝིནཡོ. སཾསཱརདྷམྨཏོ ཧི སོཀཱདིདྷམྨཏོ ཝཱ ཨེས ཝིསིཊྛཾ ནིབྦཱནཾ ནཡཏི. དྷམྨསྶ ཝཱ ཝིནཡོ, ན ཏིཏྠཀརཱནནྟི དྷམྨཝིནཡོ. དྷམྨབྷཱུཏོ ཧི བྷགཝཱ, ཏསྶེཝ ཝིནཡོ.

ཡསྨཱ ཝཱ དྷམྨཱ ཨེཝ ཨབྷིཉྙེཡྻཱ པརིཉྙེཡྻཱ པཧཱཏབྦཱ བྷཱཝེཏབྦཱ སཙྪིཀཱཏབྦཱ ཙ, ཏསྨཱ ཨེས དྷམྨེསུ ཝིནཡོ, ན སཏྟེསུ ན ཛཱིཝེསུ ཙཱཏི དྷམྨཝིནཡོ. སཱཏྠསབྱཉྫནཏཱདཱིཧི ཨཉྙེསཾ ཝཙནཏོ པདྷཱནཾ ཝཙནནྟི པཝཙནཾ, པཝཙནམེཝ པཱཝཙནཾ. སབྦཙརིཡཱཧི ཝིསིཊྛཙརིཡབྷཱཝེན བྲཧྨཙརིཡཾ. དེཝམནུསྶཱནཾ སཏྠུབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟི སཏྠུསཱསནཾ. སཏྠུབྷཱུཏཾ ཝཱ སཱསནནྟིཔི སཏྠུསཱསནཾ. ‘‘སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦) ཧི དྷམྨཝིནཡོཝ སཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཨེཝམེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡསྨཱ པན ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ སབྦཔྤཀཱརཛ྄ཛྷཱནནིབྦཏྟཀོ བྷིཀྑུ དིསྶཏི, ན ཨཉྙཏྲ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཨིམིསྶཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨིམསྨི’’ནྟི ཙ ཨཡཾ ནིཡམོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཛཱིཝནྟི ཏེན ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱ དྷམྨཱཏི ཛཱིཝིཏཾ. ཨནུཔཱལནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ. ཛཱིཝིཏམེཝ ཨིནྡྲིཡཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཏཾ པཝཏྟསནྟཏཱདྷིཔཏེཡྻཾ ཧོཏི. ལཀྑཎཱདཱིཧི པན ཨཏྟནཱ ཨཝིནིབྷུཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔཱལནལཀྑཎཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, ཏེསཾ པཝཏྟནརསཾ, ཏེསཾཡེཝ ཋཔནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཡཱཔཡིཏབྦདྷམྨཔདཊྛཱནཾ. སནྟེཔི ཙ ཨནུཔཱལནལཀྑཎཱདིམྷི ཝིདྷཱནེ ཨཏྠིཀྑཎེཡེཝ ཏཾ ཏེ དྷམྨེ ཨནུཔཱལེཏི, ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨུཔྤལཱདཱིནི. ཡཐཱསཀཾ པཙྩཡེཧི ཨུཔྤནྣེཔི ཙ དྷམྨེ པཱལེཏི, དྷཱཏི ཝིཡ ཀུམཱརཾ, སཡཾཔཝཏྟིཏདྷམྨསམྦནྡྷེནེཝ ཙ པཝཏྟཏི, ནིཡཱམཀོ ཝིཡ ནཱཝཾ. ན བྷངྒཏོ ཨུདྡྷཾ པཝཏྟཡཏི, ཨཏྟནོ ཙ པཝཏྟཡིཏབྦཱནཉྩ ཨབྷཱཝཱ. ན བྷངྒཀྑཎེ ཋཔེཏི, སཡཾ བྷིཛྫམཱནཏྟཱ, ཁཱིཡམཱནོ ཝིཡ ཝཊྚིསིནེཧོ པདཱིཔསིཁཾ, ན ཙ ཨནུཔཱལནཔཝཏྟནཊྛཔནཱནུབྷཱཝཝིརཧིཏཾ, ཡཐཱཝུཏྟཀྑཎེ ཏསྶ ཏསྶ སཱདྷནཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡ ཝཱཏི ཋིཏིཀྑཎསྶ མནྡཏཱཡ ཐོཀཏཱཡ. ཨཔྤཀནྟི མནྡཾ ལཱམཀཾ. སརསཔརིཏྟཏཱཡ ཝཱཏི ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏཱནཾ ཀིཙྩཱནཾ སམྤཏྟཱིནཾ ཝཱ ཨཔྤཏཱཡ དུབྦལཏཱཡ.

ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཀཱརཎཾ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཐཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིཏྠཱཏི ཨེཝམཱདི པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཝཏྟིཡཾ ཙིཏྟསྶ ནིརུཛ྄ཛྷནཀཱལེ སབྦསྨིཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ཨནིརུཛ྄ཛྷནྟེཔི རཱུཔཏོ ཨརཱུཔསྶ པཊྛཱནབྷཱཝེན ཨརཱུཔཛཱིཝིཏཾ སནྡྷཱཡ, ཙུཏིཙིཏྟེན ཝཱ སདྡྷིཾ སབྦེསཾ རཱུཔཱརཱུཔཱནཾ ནིརུཛ྄ཛྷནབྷཱཝེན པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཙུཏིཙིཏྟཾ སནྡྷཱཡ, ཙཏུཝོཀཱརབྷཝེ རཱུཔསྶ ཨབྷཱཝེན ཙཏུཝོཀཱརབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེཏི ཨཏཱིཏཙིཏྟསྶ བྷངྒཀྑཎསམངྒཱིཀཱལེ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོ ‘‘ཛཱིཝིཏྠ’’ ཨིཏི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝཏཱི’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིསྶཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ཨནཱགཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིསྶཏཱིཏི ཨནཱགཏཙིཏྟསྶ ཨནུཔྤཛྫནཀྑཎསམངྒཱིཀཱལེ ‘‘ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིཏྠཱཏི ‘‘ཛཱིཝིཏྠ’’ཨིཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. པཙྩུཔྤནྣེ ཙིཏྟཀྑཎེཏི པཙྩུཔྤནྣཙིཏྟཀྑཎསམངྒཱིཀཱལེ. ཛཱིཝཏཱིཏི ‘‘ཨིདཱནི ཛཱིཝཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིཏྠཱཏི ‘‘ཛཱིཝིཏྠ’’ཨིཏི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི. ན ཛཱིཝིསྶཏཱིཏི ‘‘ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཏི.

ཛཱིཝིཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཙ སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཨཡཾ གཱཐཱ པཉྩཝོཀཱརབྷཝཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ ལབྦྷམཱནཱཡ དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ གཧིཏཏྟཱ པཉྩཝོཀཱརབྷཝམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ཛཱིཝིཏནྟི ཛཱིཝིཏསཱིསེན སངྑཱརཀྑནྡྷོ. ཨཏྟབྷཱཝོཏི རཱུཔཀྑནྡྷོ. ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༣༢) ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཨནྟོཀརིཏྭཱ སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, ཙིཏྟཾ ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ ཝུཏྟོ. ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཀཐིཏཏྟཱཡེཝ ཁནྡྷལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎབྷཱཝེན ལཀྑཎཱཀཱརཝསེན སཉྙཱཀྑནྡྷོཔི ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེསུ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨརཱུཔདྷམྨཾ མུཉྩིཏྭཱ ཀམྨསམུཊྛཱནཱདིརཱུཔསྶ ཨཔྤཝཏྟནབྷཱཝེན ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱཏི ཨརཱུཔཔདྷཱནབྷཱཝོ ཀཐིཏོ ཧོཏི. ཀཐཾ? ཨསཉྙསཏྟེ རཱུཔམྤི ཨིདྷུཔཙིཏཀམྨབལཾ ཨམུཉྩིཏྭཱཝ པཝཏྟཏི, ནིརོདྷསམཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམྤི པཋམསམཱཔནྣསམཱཔཏྟིབལཾ ཨམུཉྩིཏྭཱཝ པཝཏྟཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨཔྤཝཏྟིཊྛཱནེཔི རཱུཔཔཝཏྟིཾ ཨཏྟནོ སནྟཀམེཝ ཀཏྭཱ པཝཏྟནསབྷཱཝསྶ ཨརཱུཔདྷམྨསྶ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཊྛཱནེ རཱུཔཔཝཏྟིཡཱ པདྷཱནཀཱརཎབྷཱཝེན ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱཏི ཙིཏྟཔདྷཱནབྷཱཝོ ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཝཏྟིཡཾ རཱུཔཔཝཏྟིཡཱ པདྷཱནབྷཱུཏཙིཏྟནིརོདྷེན རཱུཔེ དྷརམཱནེཡེཝ པཝཏྟཱནཾ ནིརོདྷོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨརཱུཔདྷམྨཝསེན ཨེཝ ‘‘ལཧུསོ ཝཏྟཏེ ཁཎོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཙུཏིཙིཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀཐིཡམཱནེ སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཝེདནཱ ཙ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདུཀྑཝེདནཱ ཙ ཙུཏིཙིཏྟཀྑཎེ ཨཧོནྟཱིཔི ཨེཀསནྟཏིཝསེན ཙུཏིཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཐིཏཱ. ཙཏུཝོཀཱརབྷཝཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཨཏྟབྷཱཝོཏི སཉྙཱཀྑནྡྷསྶ ཝུཏྟབྷཱཝེན ཨཏྟབྷཱཝོཏི སཉྙཱཀྑནྡྷོཝ གཧིཏོ. བྲཧྨལོཀེ ཀཱཡིཀསུཁདུཀྑདོམནསྶཾ ཨཧོནྟམྤི སུཁདུཀྑཱ ཙཱཏི ཝེདནཱསཱམཉྙཏོ ལབྦྷམཱནོ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨིམེསུ ཙ ཏཱིསུ ཝིཀཔྤེསུ ཀེཝལཱཏི དྷུཝསུཁསུབྷཨཏྟཱ ནཏྠི, ཀེཝལཾ ཏེཧི ཨཝོམིསྶཱ. ལཧུསོ ཝཏྟཏི ཁཎོཏི ཝུཏྟནཡེན ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཏཱཡ ལཧུཀོ ཨཏིཔརིཏྟོ ཛཱིཝིཏཱདཱིནཾ ཁཎོ ཝཏྟཏི.

ཨེཀཏོ དྭིནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཀཔྤཱ ཏིཊྛནྟི ཡེ མརཱུཏི ཡེ དེཝགཎཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཱཡུཾ གཧེཏྭཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནེ ཏིཊྛནྟི. ‘‘ཡེ ནརཱ’’ཏིཔི པཱལི༹. ན ཏྭེཝ ཏེཔི ཛཱིཝནྟི, དྭཱིཧི ཙིཏྟསམོཧིཏཱཏི ཏེཔི དེཝཱ དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི སམོཧིཏཱ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཡུགནདྡྷེན ཙིཏྟེན ན ཏུ ཨེཝ ཛཱིཝནྟི, ཨེཀེནེཀེན ཙིཏྟེན ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི མརཎཀཱལཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡེ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡེ ནིརུདྡྷཱཏི ཡེ ཁནྡྷཱ ནིརུདྡྷཱ ཨཏྠངྒཏཱ. མརནྟསྶཱཏི མཏསྶ. ཏིཊྛམཱནསྶ ཝཱཏི དྷརམཱནསྶ ཝཱ. སབྦེཔི སདིསཱ ཁནྡྷཱཏི ཙུཏིཏོ ཨུདྡྷཾ ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱ ཝཱ པཝཏྟེ ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱ ཝཱ པུན གྷཊེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཊྛེན སབྦེཔི ཁནྡྷཱ སདིསཱ. གཏཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱཏི ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱནཾ པུན ཨཱགནྟྭཱ པཊིསནྡྷཱནཱབྷཱཝེན གཏཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱཏི ཝུཙྩནྟི.

ཨིདཱནི ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ནིརུདྡྷཀྑནྡྷཱནཾ ནཱནཏྟཾ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནནྟརཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨནནྟརཱ ཙ ཡེ བྷགྒཱ, ཡེ ཙ བྷགྒཱ ཨནཱགཏཱཏི ཡེ ཁནྡྷཱ ཨནནྟརཱཏཱིཏཱ ཧུཏྭཱ བྷིནྣཱ ནིརུདྡྷཱ, ཡེ ཙ ཨནཱགཏཱ ཁནྡྷཱ བྷིཛྫིསྶནྟི. ཏདནྟརེཏི ཏེསཾ ཨནྟརེ ནིརུདྡྷཱནཾ པཙྩུཔྤནྣཁནྡྷཱནཾ. ཝེསམཾ ནཏྠི ལཀྑཎེཏི ཝིསམསྶ བྷཱཝོ ཝེསམཾ, ཏཾ ཝེསམཾ ནཏྠི, ཏེཧི ནཱནཏྟཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ལཀྑཱིཡཏཱིཏི ལཀྑཎཾ, ཏསྨིཾ ལཀྑཎེ.

ཨིདཱནི ཨནཱགཏཀྑནྡྷཱནཾ ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷེཧི ཨསམྨིསྶབྷཱཝཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཨནིབྦཏྟེན ན ཛཱཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཨནིབྦཏྟེན ན ཛཱཏོཏི ཨཛཱཏེན ཨཔཱཏུབྷཱུཏེན ཨནཱགཏཀྑནྡྷེན ན ཛཱཏོ ན ནིབྦཏྟོ. ཨེཏེན ཨནཱགཏཀྑནྡྷསྶ ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷེན ཨསམྨིསྶབྷཱཝཾ ཀཐེསི. པཙྩུཔྤནྣེན ཛཱིཝཏཱིཏི ཁཎཔཙྩུཔྤནྣེན ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷེན ཛཱིཝཏི. ཨེཏེན ཨེཀཀྑཎེ དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི ན ཛཱིཝཏཱིཏི ཀཐིཏཾ. ཙིཏྟབྷགྒཱ མཏོཏི དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི ཨེཀཀྑཎེ ཨཛཱིཝནབྷཱཝེན ཙིཏྟབྷངྒེན མཏོ. ‘‘ཨུཔརིཏོ ཙིཏྟབྷངྒཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏཾ ཨུཛུཀམེཝ. པཉྙཏྟི པརམཏྠིཡཱཏི ‘‘རཱུཔཾ ཛཱིརཏི མཙྩཱནཾ, ནཱམགོཏྟཾ ན ཛཱིརཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༧༦) ཝཙནཀྐམེན པཎྞཏྟིམཏྟཾ ན ཛཱིརཎསབྷཱཝེན པརམཱ ཋིཏི ཨེཏིསྶཱཏི པརམཏྠིཡཱ, སབྷཱཝཊྛིཏིཀཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘དཏྟོ མཏོ, མིཏྟོ མཏོ’’ཏི པཎྞཏྟིམཏྟམེཝ ཧི ཏིཊྛཏི. ཨཐ ཝཱ པརམཏྠིཡཱཏི པརམཏྠིཀཱ. པརམོ ཨཏྠོ ཨེཏིསྶཱཏི པརམཏྠིཀཱ. ཨཛཊཱཀཱསོཏི པཉྙཏྟིཡཱ ནཏྠིདྷམྨཾ པཊིཙྩ ཀཐནཾ ཝིཡ མཏོཏི པཉྙཏྟི ནཏྠིདྷམྨཾ པཊིཙྩ ན ཀཐིཡཏི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡབྷངྒསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ པཊིཙྩ ཀཐིཡཏི.

ཨནིདྷཱནགཏཱ བྷགྒཱཏི ཡེ ཁནྡྷཱ བྷིནྣཱ, ཏེ ནིདྷཱནཾ ནིཧིཏཾ ནིཙཡཾ ན གཙྪནྟཱིཏི ཨནིདྷཱནགཏཱ. པུཉྫོ ནཏྠི ཨནཱགཏེཏི ཨནཱགཏེཔི ནེསཾ པུཉྫབྷཱཝོ རཱསིབྷཱཝོ ནཏྠི. ནིབྦཏྟཱཡེཝ ཏིཊྛནྟཱིཏི པཙྩུཔྤནྣཝསེན ཨུཔྤནྣཱ ཋིཏིཀྑཎེ ཝཡདྷམྨཱཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཀིམིཝ? ཨཱརགྒེ སཱསཔཱུཔམཱཏི སཱུཙིམུཁེ སཱསཔོ ཝིཡ.

ཨིདཱནི ཁནྡྷཱནཾ དསྶནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིབྦཏྟཱན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ནིབྦཏྟཱནཾ དྷམྨཱནནྟི པཙྩུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ. བྷངྒོ ནེསཾ པུརཀྑཏོཏི ཨེཏེསཾ བྷེདོ པུརཏོ ཀཏྭཱ ཋཔིཏོ. པལོཀདྷམྨཱཏི ནསྶནསབྷཱཝཱ. པུརཱཎེཧི ཨདྷིསྶིཏཱཏི པུརེ ཨུཔྤནྣེཧི ཁནྡྷེཧི ན མིསྶིཏཱ ན སཾསགྒཱ.

ཨིདཱནི ཁནྡྷཱནཾ ཨདསྶནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨདསྶནཏོ ཨཱཡནྟཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨདསྶནཏོ ཨཱཡནྟཱིཏི ཨདིསྶམཱནཱཡེཝ ཨཱགཙྪནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི. བྷངྒཱ གཙྪནྟིདསྶནནྟི བྷེདཱ བྷངྒཏོ ཨུདྡྷཾ ཨདསྶནབྷཱཝཾ གཙྪནྟི. ཝིཛྫུཔྤཱདོཝ ཨཱཀཱསེཏི ཝིཝཊཱཀཱསེ ཝིཛྫུལཏཱནིཙྪརཎཾ ཝིཡ. ཨུཔྤཛྫནྟི ཝཡནྟི ཙཱཏི པུབྦནྟཏོ ཨུདྡྷཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ བྷིཛྫནྟི ཙ, ནསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨུདེཏི ཨཱཔཱུརཏི ཝེཏི ཙནྡོ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༥.༣) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ.

ཨེཝཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སརསཔརིཏྟཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཐཾ སརསཔརིཏྟཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསྶཱསཱུཔནིབནྡྷཾ ཛཱིཝིཏནྟི ཨབྦྷནྟརཔཝིསནནཱསིཀཝཱཏཔཊིབདྡྷཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. པསྶཱསོཏི བཧིནིཀྑམནནཱསིཀཝཱཏོ. ཨསྶཱསཔསྶཱསོཏི ཏདུབྷཡཾ. མཧཱབྷཱུཏཱུཔནིབནྡྷནྟི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱནཾ པཐཝཱིཨཱཔཏེཛཝཱཡཱནཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ པཊིབདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཾ. ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཱུཔནིབནྡྷནྟི ཨསིཏཔཱིཏཱདིཀབལཱི༹ཀཱརཨཱཧཱརེན ཨུཔནིབནྡྷཾ. ཨུསྨཱུཔནིབནྡྷནྟི ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏཱུཔནིབནྡྷཾ. ཝིཉྙཱཎཱུཔནིབནྡྷནྟི བྷཝངྒཝིཉྙཱཎཱུཔནིབནྡྷཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱཡུ ཨུསྨཱ ཙ ཝིཉྙཱཎཾ, ཡདཱ ཀཱཡཾ ཛཧནྟིམ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༩༥).

ཨིདཱནི ནེསཾ དུབྦལཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཱུལམྤི ཨིམེསཾ དུབྦལ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཱུལམྤཱིཏི པཏིཊྛཊྛེན མཱུལབྷཱུཏམྤི. ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྷི ཀརཛཀཱཡོ མཱུལཾ. མཧཱབྷཱུཏཱདཱིནཾ ཨཝིཛྫཱཀམྨཏཎྷཱཧཱརཱ. ཨིམེསནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ ཨསྶཱསཱདཱིནཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔཝཏྟིཀཱརཎཝསེན ཝུཏྟཱནཾ. ཨེཏེསུ ཧི ཨེཀེཀསྨིཾ ཨསཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ན ཏིཊྛཏི. དུབྦལནྟི ཨཔྤཐཱམཾ. པུབྦཧེཏཱུཔཱིཏི ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ ཨིམསྶ ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ ཧེཏུབྷཱུཏཱ ཀཱརཎསངྑཱཏཱ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱཔི. ཨིམེསཾ དུབྦལཱ ཡེ པཙྩཡཱ ཏེཔི དུབྦལཱཏི ཡེ ཨཱརམྨཎཱདིསཱདྷཱརཎཔཙྩཡཱ. པབྷཱཝིཀཱཏི པདྷཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཀཱ བྷཝཏཎྷཱ. སཧབྷཱུམཱིཏི སཧབྷཝིཀཱཔི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ. སམྤཡོགཱཔཱིཏི ཨེཀཏོ ཡུཏྟཱཔི ཨརཱུཔདྷམྨཱ. སཧཛཱཔཱིཏི སདྡྷིཾ ཨེཀཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣཱཔི. ཡཱཔི པཡོཛིཀཱཏི ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཡོཛེཏུཾ ནིཡུཏྟཱཏི པཡོཛིཀཱ, ཝཊྚམཱུལཀཱ ཏཎྷཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥). ནིཙྩདུབྦལཱཏི ནིརནྟརེན དུབྦལཱ. ཨནཝཊྛིཏཱཏི ན ཨཝཊྛིཏཱ, ཨོཏརིཏྭཱ ན ཋིཏཱ. པརིཔཱཏཡནྟི ཨིམེཏི ཨིམེ ཨཉྙམཉྙཾ པཱཏཡནྟི ཁེཔཡནྟི. ཨཉྙམཉྙསྶཱཏི ཨཉྙོ ཨཉྙསྶ, ཨེཀོ ཨེཀསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཧི-ཨིཏི ཀཱརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནཏྠི ཏཱཡིཏཱཏི ཏཱཡནོ རཀྑཀོ ནཏྠི. ན ཙཱཔི ཋཔེནྟི ཨཉྙམཉྙནྟི ཨཉྙེ ཨཉྙཾ ཋཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཡོཔི ནིབྦཏྟཀོ སོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཡོཔི ཨིམེསཾ ཨུཔྤཱདཀོ དྷམྨོ, སོ ཨིདཱནི ནཏྠི.

ན ཙ ཀེནཙི ཀོཙི ཧཱཡཏཱིཏི ཀོཙི ཨེཀོཔི ཀསྶཙི ཝསེན ན པརིཧཱཡཏི. གནྡྷབྦཱ ཙ ཨིམེ ཧི སབྦསོཏི སབྦེ ཧི ཨིམེ ཁནྡྷཱ སབྦཱཀཱརེན བྷངྒཾ པཱཔུཎིཏུཾ ཡུཏྟཱ. པུརིམེཧི པབྷཱཝིཏཱ ཨིམེཏི པུབྦཧེཏུཔཙྩཡེཧི ཨིམེ ཝཏྟམཱནཀཱ ཨུཔྤཱདིཀཱ. ཡེཔི པབྷཱཝིཀཱཏི ཡེཔི ཨིམེ ཝཏྟམཱནཀཱ ཨུཔྤཱདཀཱ པུབྦཧེཏུཔཙྩཡཱ. ཏེ པུརེ མཏཱཏི ཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཔཙྩཡཱ ཝཏྟམཱནཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ པཋམམེཝ མརཎཾ པཏྟཱ. པུརིམཱཔི ཙ པཙྪིམཱཔི ཙཱཏི པུརིམཱ པུབྦཧེཏུཔཙྩཡཱཔི ཙ པཙྪིམཱ ཝཏྟམཱནེ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱ ཙ. ཨཉྙམཉྙཾ ན ཀདཱཙི མདྡསཾསཱུཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཀིསྨིཉྩི ཀཱལེ ན དིཊྛཔུབྦཱ. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ.

ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནནྟི དྷཏརཊྛཝིརཱུལ༹ྷཀཝིརཱུཔཀྑཀུཝེརསངྑཱཏཱ ཙཏུམཧཱརཱཛཱ ཨིསྶརཱ ཨེཏེསནྟི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ. རཱུཔཱདཱིཧི དིབྦནྟི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི དེཝཱ. ཏེ སིནེརུཔབྦཏསྶ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཧོནྟི. ཏེསུ ཨཏྠི པབྦཏཊྛཀཱཔི, ཨཏྠི ཨཱཀཱསཊྛཀཱཔི. ཏེསཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ པཏྟཱ. ཁིཌྜཱཔདོསིཀཱ མནོཔདོསིཀཱ སཱིཏཝལཱཧཀཱ ཨུཎྷཝལཱཧཀཱ ཙནྡིམཱ དེཝཔུཏྟོ སཱུརིཡོ དེཝཔུཏྟོཏི ཨེཏེ སབྦེཔི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀཊྛཱ ཨེཝ ཏེསཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ. ཨུཔཱདཱཡཱཏི པཊིཙྩ. པརིཏྟཀནྟི ཝུདྡྷིཔཊིསེདྷོ. ཐོཀནྟི མནྡཀཱལཾ, དཱིགྷདིཝསཔཊིསེདྷོ. ཁཎིཀནྟི མནྡཀཱལཾ, ཀཱལནྟརཔཊིསེདྷོ. ལཧུཀནྟི སལླཧུཀཾ, ཨལསཔཊིསེདྷོ. ཨིཏརནྟི སཱིགྷབལཝཔཊིསེདྷོ. ཨནདྡྷནཱིཡནྟི ཀཱལཝསེན ན ཨདྡྷཱནཀྑམཾ. ནཙིརཊྛིཏིཀནྟི དིཝསེན ཙིརཾ ན ཏིཊྛཏཱིཏི ནཙིརཊྛིཏིཀཾ, དིཝསཔཊིསེདྷོ.

ཏཱཝཏིཾསཱནནྟི ཏེཏྟིཾསཛནཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱཏི ཏཱཝཏིཾསཱ. ཨཔི ཙ ཏཱཝཏིཾསཱཏི ཏེསཾ དེཝཱནཾ ནཱམམེཝཱཏིཔི ཝུཏྟཾ. ཏེཔི ཨཏྠི པབྦཏཊྛཀཱ, ཨཏྠི ཨཱཀཱསཊྛཀཱ, ཏེསཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ པཏྟཱ. ཏཐཱ ཡཱམཱདཱིནཾ. ཨེཀདེཝལོཀེཔི ཧི དེཝཱནཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ ཨཔྤཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི. དིབྦསུཁཾ ཡཱཏཱ པཡཱཏཱ སམྤཏྟཱཏི ཡཱམཱ. ཏུཊྛཱ པཧཊྛཱཏི ཏུསིཏཱ. པཀཏིཔཊིཡཏྟཱརམྨཎཏོ ཨཏིརེཀེན ནིམྨིཏུཀཱམཀཱལེ ཡཐཱརུཙིཏེ བྷོགེ ནིམྨིནིཏྭཱ རམནྟཱིཏི ནིམྨཱནརཏཱི. ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ པརེཧི ནིམྨིཏེསུ བྷོགེསུ ཝསཾ ཝཏྟེནྟཱིཏི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི. བྲཧྨཀཱཡེ བྲཧྨགྷཊཱཡ ནིཡུཏྟཱཏི བྲཧྨཀཱཡིཀཱ. སབྦེཔི པཉྩཝོཀཱརབྲཧྨཱནོ གཧིཏཱ.

གམནིཡོཏི གནྡྷབྦོ. སམྤརཱཡོཏི པརལོཀོ. ཡོ བྷིཀྑཝེ ཙིརཾ ཛཱིཝཏི, སོ ཝསྶསཏནྟི ཡོ ཙིརཾ ཏིཊྛམཱནོ, སོ ཝསྶསཏམཏྟཾ ཏིཊྛཏི. ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོཏི ཝསྶསཏཏོ ཨུཔརི ཏིཊྛམཱནོ དྭེ ཝསྶསཏཱནི ཏིཊྛམཱནོ ནཱམ ནཏྠི. ཧཱིལེ༹ཡྻ ནནྟི ནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ ཀརེཡྻ, ལཱམཀཏོ ཙིནྟེཡྻ. ‘‘ཧཱིལེ༹ཡྻཱན’’ནྟི ཙ པཋནྟི. ཨཙྩཡནྟཱིཏི ཨཏིཀྐམནྟི. ཨཧོརཏྟཱཏི རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདཱ. ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཨཱཡུ ཁིཡྻཏི མཙྩཱནནྟི སཏྟཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརོ ཁཡཾ ཡཱཏི. ཀུནྣདཱིནཾཝ ཨོདཀནྟི ཡཐཱ ཨུདཀཙྪིནྣཱཡ ཀུནྣདིཡཱ ཨུདཀཾ, ཨེཝཾ མཙྩཱནཾ ཨཱཡུ ཁིཡྻཏི. པརམཏྠཏོ ཧི ཨཏིཔརིཏྟོ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཎོ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀམཏྟོཡེཝ. ཡཐཱ ནཱམ རཐཙཀྐཾ པཝཏྟམཱནམྤི ཨེཀེནེཝ ནེམིཔདེསེན པཝཏྟཏི, ཏིཊྛམཱནམྤི ཨེཀེནེཝ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཏསྨིཾ ཙིཏྟེ ནིརུདྡྷམཏྟེ སཏྟོ ནིརུདྡྷོཏི ཝུཙྩཏི.

དྷཱིརཱཏི དྷཱིརཱ ཨིཏི. པུན དྷཱིརཱཏི པཎྜིཏཱ. དྷིཏིམཱཏི དྷིཏི ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི དྷིཏིམཱ. དྷིཏིསམྤནྣཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ. དྷཱིཀཏཔཱཔཱཏི གརཧིཏཔཱཔཱ. ཏཾཡེཝ པརིཡཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དྷཱི ཝུཙྩཏི པཉྙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. ཀིཾ པཛཱནཱཏི? ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨརིཡསཙྩཱནི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘པཉྙཱཔནཝསེན པཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཀིནྟི པཉྙཱཔེཏི? ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི པཉྙཱཔེཏི. སཱཝ ཨཝིཛྫཱཡ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཡཊྛེན ཨིནྡྲིཡཾ, དསྶནལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏིཔི ཨིནྡྲིཡཾ, པཉྙཱཝ ཨིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ. སཱ པནེསཱ ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ, པཛཱནནལཀྑཎཱ ཙ; ཡཐཱ ཧི ཙཏུབྷིཏྟིཀེ གེཧེ རཏྟིབྷཱགེ དཱིཔེ ཛལིཏེ ཨནྡྷཀཱརཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཱལོཀོ པཱཏུབྷཝཏི, ཨེཝམེཝ ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ. པཉྙོབྷཱསསམོ ཨོབྷཱསོ ནཱམ ནཏྠི. པཉྙཝཏོ ཧི ཨེཀཔལླངྐེན ནིསིནྣསྶ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཨེཀཱལོཀཱ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ཐེརོ –

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨནྡྷཀཱརེ གེཧེ ཏེལཔྤདཱིཔཾ པཝེསེཡྻ, པཝིཊྛོ པདཱིཔོ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཨོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཨཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, པཱཀཊཱནི ཙ རཱུཔཱནི ཀརོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཝིཛྫོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཉཱཎཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, པཱཀཊཱནི ཨརིཡསཙྩཱནི ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི (མི. པ. ༢.༡.༡༥).

ཡཐཱ པན ཚེཀོ བྷིསཀྐོ ཨཱཏུརཱནཾ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱདཱིནི ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ པཉྙཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཀུསལཱཀུསལེ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦེ ཧཱིནཔྤཎཱིཏཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགཨཔྤཊིབྷཱགེ དྷམྨེ པཛཱནཱཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ‘‘པཛཱནཱཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏསྨཱ པཉྙཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཀིཉྩ པཛཱནཱཏི? ཨིདཾ དུཀྑནྟི པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༤༩) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨེཝམསྶཱ པཛཱནནལཀྑཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ པཉྙཱ, ཨཀྑལིཏཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ ཝཱ, ཀུསལིསྶཱསཁིཏྟཨུསུཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ. ཝིསཡོབྷཱསརསཱ, པདཱིཔོ ཝིཡ. ཨསམྨོཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨརཉྙགཏསུདེསཀོ ཝིཡ.

ཁནྡྷདྷཱིརཱཏི པཉྩསུ ཁནྡྷེསུཉཱཎཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི ཁནྡྷདྷཱིརཱ. ཨཊྛཱརསསུ དྷཱཏཱུསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི དྷཱཏུདྷཱིརཱ. སེསེསུཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ནེཏབྦོ. ཏེ དྷཱིརཱ ཨེཝམཱཧཾསཱུཏི ཨེཏེ པཎྜིཏཱ ཨེཝཾ ཀཐཡིཾསུ. ཀཐེནྟཱིཏི ‘‘ཨཔྤཀཾ པརིཏྟཀ’’ནྟི ཀཐཡནྟི. བྷཎནྟཱིཏི ‘‘ཐོཀཾ ཁཎིཀ’’ནྟི བྷཱསནྟི. དཱིཔཡནྟཱིཏི ‘‘ལཧུཀཾ ཨིཏྟར’’ནྟི པཏིཊྛཔེནྟི. ཝོཧརནྟཱིཏི ‘‘ཨནདྡྷནིཀཾ ནཙིརཊྛིཏིཀ’’ནྟི ནཱནཱཝིདྷེན བྱཝཧརནྟི.

༡༡. ཨིདཱནི ཡེ ཏཐཱ ན ཀརོནྟི, ཏེསཾ བྱསནུཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘པསྶཱམཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུཨཱདཱིཧི པེཀྑཱམི. ལོཀེཏི ཨཔཱཡཱདིམྷི. པརིཕནྡམཱནནྟི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཕནྡམཱནཾ. པཛཾ ཨིམནྟི ཨིམཾ སཏྟཀཱཡཾ. ཏཎྷཱགཏནྟི ཏཎྷཱཡ གཏཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ ནིཔཱཏིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ. ཧཱིནཱ ནརཱཏི ཧཱིནཀམྨནྟཱ ནརཱ. མཙྩུམུཁེ ལཔནྟཱིཏི ཨནྟཀཱལེ སམྤཏྟེ མརཎམུཁེ པརིདེཝནྟི. ཨཝཱིཏཏཎྷཱསེཏི ཨཝིགཏཏཎྷཱ. བྷཝཱཏི ཀཱམབྷཝཱདིཀཱ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམབྷཝཱདིཀེསུ. ཨཐ ཝཱ བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི བྷཝབྷཝེསུ, པུནཔྤུནབྷཝེསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུནཱཔི པསྶཱམཱིཏི དུཝིདྷཾ མཾསཙཀྑུ – སསམྦྷཱརཙཀྑུ པསཱདཙཀྑཱུཏི. ཏཏྠ ཡོཡཾ ཨཀྑིཀཱུཔཀེ པཏིཊྛིཏོ ཧེཊྛཱ ཨཀྑིཀཱུཔཀཊྛིཀེན ཨུཔརི བྷམུཀཊྛིཀེན ཨུབྷཏོ ཨཀྑིཀཱུཊེཧི བཧིདྡྷཱ ཨཀྑིལོམེཧི པརིཙྪིནྣོ ཨཀྑིཀཱུཔཀམཛ྄ཛྷཱ ནིཀྑནྟེན ནྷཱརུསུཏྟཀེན མཏྠལུངྒེ ཨཱབདྡྷོ སེཏཀཎྷམཎྜལཝིཙིཏྟོ མཾསཔིཎྜོ, ཨིདཾ སསམྦྷཱརཙཀྑུ ནཱམ. ཡོ པན ཨེཏྠ སིཏོ ཨེཏྠ པཊིབདྡྷོ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ པསཱདོ, ཨིདཾ པསཱདཙཀྑུ ནཱམ. ཨིདམདྷིཔྤེཏཾ. ཏདེཏཾ ཏསྶ སསམྦྷཱརཙཀྑུནོ སེཏམཎྜལཔརིཀྑིཏྟསྶ ཀཎྷམཎྜལསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏཱནཾ སརཱིརསཎྛཱནུཔྤཏྟིཔདེསེ དིཊྛམཎྜལེ སཏྟསུ པིཙུཔཊལེསུ ཨཱསིཏྟཏེལཾ པིཙུཔཊལཱནི ཝིཡ སཏྟཀྑིཔཊལཱནི བྱཱཔེཏྭཱ པམཱཎཏོ ཨཱུཀཱསིརམཏྟཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི.

ཏཾ ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ, ཏེན མཾསཙཀྑུནཱ པསྶཱམི. དིབྦཙཀྑུནཱཏི ‘‘ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༤) ཨེཝཾཝིདྷེན དིབྦཙཀྑུནཱ. པཉྙཱཙཀྑུནཱཏི ‘‘ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༥; མཧཱཝ. ༡༦) ཨེཝཾ ཨཱགཏེན པཉྙཱཙཀྑུནཱ. བུདྡྷཙཀྑུནཱཏི ‘‘ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༣) ཨེཝམཱགཏེན བུདྡྷཙཀྑུནཱ. སམནྟཙཀྑུནཱཏི ‘‘སམནྟཙཀྑུ ཝུཙྩཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱཨིདྡེས ༣༢; མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥) ཨེཝམཱགཏེན སམནྟཙཀྑུནཱ. པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུནཱ ཧཏྠཏལེ ཋཔིཏཱམལཀཾ ཝིཡ རཱུཔགཏཾ མཾསཙཀྑུནཱ. དཀྑཱམཱིཏི སཉྫཱནཱམི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཙུཏཱུཔཔཱཏཾ. ཨོལོཀེམཱིཏི ཨཝལོཀེམི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཙཏུསཙྩཾ. ནིཛ྄ཛྷཱཡཱམཱིཏི ཙིནྟེམི བུདྡྷཙཀྑུནཱ སདྡྷཱཔཉྩམཀཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི. ཨུཔཔརིཀྑཱམཱིཏི སམནྟཏོ ཨིཀྑཱམི པརིཡེསཱམི སམནྟཙཀྑུནཱ པཉྩ ནེཡྻཔཐེ.

ཏཎྷཱཕནྡནཱཡ ཕནྡམཱནནྟི ཏཎྷཱཙལནཱཡ ཙལམཱནཾ. ཨིཏོ པརཾ དིཊྛིཕནྡནཱདིདིཊྛིབྱསནེན དུཀྑེན ཕནྡམཱནཔརིཡོསཱནཾ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ. སམྥནྡམཱནནྟི པུནཔྤུནཾ ཕནྡམཱནཾ. ཝིཔྥནྡམཱནནྟི ནཱནཱཝིདྷེན ཙལམཱནཾ. ཝེདྷམཱནནྟི ཀམྤམཱནཾ. པཝེདྷམཱནནྟི པདྷཱནེན ཀམྤམཱནཾ. སམྤཝེདྷམཱནནྟི པུནཔྤུནཾ ཀམྤམཱནཾ. ཨུཔསགྒེན ཝཱ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཏཎྷཱནུགཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཨནུཔཝིཊྛཾ. ཏཎྷཱཡཱནུསཊནྟི ཏཎྷཱཡ ཨནུཔཏྠཊཾ. ཏཎྷཱཡཱསནྣནྟི ཏཎྷཱཡ ནིམུགྒཾ. ཏཎྷཱཡ པཱཏིཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཁིཏྟཾ. ‘‘པརིཔཱཏིཏ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ. ཨབྷིབྷཱུཏནྟི ཏཎྷཱཡ མདྡིཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ. པརིཡཱདིནྣཙིཏྟནྟི ཁེཔེཏྭཱ གཧིཏཙིཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨོགྷེན གཏཾ ཝིཡ ཏཎྷཱགཏཾ. ཨུཔཱདིཎྞཀརཱུཔཔཙྩཡེཧི པཏིཏྭཱ གཏཾ ཝིཡ ཏཎྷཱནུགཏཾ. ཨུདཀཔིཊྛིཾ ཚཱདེཏྭཱ པཏྠཊནཱིལིཀཱ ཨུདཀཔིཊྛི ཝིཡ ཏཎྷཱནུསཊཾ. ཝཙྩཀཱུཔེ ནིམུགྒཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཡཱསནྣཾ. རུཀྑགྒཏོ པཏིཏྭཱ ནརཀེ པཏིཏཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཔཱཏིཏཾ. ཨུཔཱདིཎྞཀརཱུཔཾ སཾཡོགཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏཾ. ཨུཔཱདིཎྞཀརཱུཔཔརིགྒཱཧཀསྶ ཨུཔྤནྣཝིཔསྶནཾ ཝིཡ ཏཎྷཱཡ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཀཱམཙྪནྡེན ཏཎྷཱགཏཾ. ཀཱམཔིཔཱསཱཡ ཏཎྷཱནུགཏཾ. ཀཱམཱསཝེན ཏཎྷཱནུསཊཾ. ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཏཎྷཱཡཱསནྣཾ. ཀཱམཛ྄ཛྷོསཱནེན ཏཎྷཱཡ པཱཏིཏཾ. ཀཱམོགྷེན ཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏཾ. ཀཱམུཔཱདཱནེན ཏཎྷཱཡ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟནྟི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཀཱམབྷཝེཏི ཀཱམཱཝཙརེ. རཱུཔབྷཝེཏི རཱུཔཱཝཙརེ. ཨརཱུཔབྷཝེཏི ཨརཱུཔཱཝཙརེ. ཏེསཾ ནཱནཏྟཾ ཧེཊྛཱ པཀཱསིཏཾཡེཝ.

བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི བྷཝཱབྷཝེཏི བྷཝོཏི ཀཱམདྷཱཏུ. ཨབྷཝོཏི རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུ. ཨཐ ཝཱ བྷཝོཏི ཀཱམདྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ. ཨབྷཝོཏི ཨརཱུཔདྷཱཏུ. ཏེསུ བྷཝཱབྷཝེསུ. ཀམྨབྷཝེཏི ཀམྨཝཊྚེ. པུནབྦྷཝེཏི པོནོབྷཝིཀེ ཝིཔཱཀཝཊྚེ. ཀཱམབྷཝེཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ. ཀམྨབྷཝེཏི ཀམྨཝཊྚེ. ཏཏྠ ཀམྨབྷཝོ བྷཱཝཡཏཱིཏི བྷཝོ. ཀཱམབྷཝེ པུནབྦྷཝེཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེ ཝིཔཱཀཝཊྚེ. ཝིཔཱཀབྷཝོ བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ. རཱུཔབྷཝཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཀཱམབྷཝེ རཱུཔབྷཝེ ཨརཱུཔབྷཝེ’’ཏི ཨོཀཱསབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཱིསུཔི ‘‘ཀམྨབྷཝེ’’ཏི ཀམྨབྷཝཾ, ཏཐཱ ‘‘པུནབྦྷཝེ’’ཏི ཨུཔཔཏྟིབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. པུནཔྤུནབྦྷཝེཏི ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཏྟིཡཾ. གཏིཡཱཏི པཉྩགཏིཡཱ ཨཉྙཏརཱཡ. ཨཏྟབྷཱཝཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱཏི ཨཏྟབྷཱཝཱནཾ ཨབྷིནིབྦཏྟིཡཱ. ཨཝཱིཏཏཎྷཱཏི མཱུལཔདཾ. ཨཝིགཏཏཎྷཱཏི ཁཎིཀསམཱདྷི ཝིཡ ཁཎིཀཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན ཝིགཏཱ ཏཎྷཱ ཨེཏེསནྟི ཨཝིགཏཏཎྷཱ. ཨཙཏྟཏཎྷཱཏི ཏདངྒཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ཨཔརིཙྩཏྟཏཎྷཱ. ཨཝནྟཏཎྷཱཏི ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན ཝནྟཏཎྷཱཏི ཨཝནྟཏཎྷཱ. ཨམུཏྟཏཎྷཱཏི ཨཙྩནྟསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན མུཏྟཏཎྷཱ. ཨཔྤཧཱིནཏཎྷཱཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན ན པཧཱིནཏཎྷཱ. ཨཔྤཊིནིསྶཊྛཏཎྷཱཏི ནིསྶརཎཔྤཧཱནཱབྷཱཝེན བྷཝེ པཏིཊྛིཏཾ ཨནུསཡཀིལེསཾ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཨཔྤཊིནིསྶཊྛཏཎྷཱ.

༡༢. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨཝིགཏཏཎྷཱ ཨེཝཾ ཕནྡནྟི ཙ ལཔནྟི ཙ, ཏསྨཱ ཏཎྷཱཝིནཡེ སམཱདཔེནྟོ ‘‘མམཱཡིཏེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ མམཱཡིཏེཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམམཏྟེཧི ‘‘མམ’’ནྟི པརིགྒཧིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ. པསྶཐཱཏི སོཏཱརེ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨེཏམྤཱིཏི ཨེཏམྤི ཨཱདཱིནཝཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

དྭེ མམཏྟཱཏི དྭེ ཨཱལཡཱ. ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདནིཡམཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཎྷཱསངྑཱཏེནཱཏི ཏཎྷཱཀོཊྛཱསེན, སངྑཱ སངྑཱཏནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ ‘‘སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༨༠) ཝིཡ. སཱིམཀཏནྟི ཨཔརིཙྪེདདོསཝིརཧིཏཾ མརིཡཱདཀཏཾ ‘‘ཏིཡོཛནཔརམཾ སཱིམཾ སམྨནྣིཏུ’’ནྟི ཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༤༠) ཝིཡ. ཨོདྷིཀཏནྟི ཝཙནཔརིཙྪེདདོསཝིརཧིཏཾ པརིཙྪེདཀཏཾ སཱིམནྟརིཀརུཀྑོ ཝིཡ. པརིཡནྟཀཏནྟི པརིཙྪེདཀཏཾ. སཱིམནྟརིཀརུཀྑོ པན དྭིནྣཾ སཱདྷཱརཎཾ, ཨཡཾ པན ཨེཀཱབདྡྷཏཱལཔནྟི ཝིཡ ཀཏནྟི པརིཡནྟཀཏཾ. པརིགྒཧིཏནྟི ཀཱལནྟརེཔི པརཱཡཏྟཾ མུཉྩིཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན གཧིཏཾ. མམཱཡིཏནྟི ཨཱལཡཀཏཾ ཝསྶཱུཔགཏཾ སེནཱསནཾ ཝིཡ. ཨིདཾ མམནྟི སམཱིཔེ ཋིཏཾ. ཨེཏཾ མམནྟི དཱུརེ ཋིཏཾ. ཨེཏྟཀནྟི པརིཀྑཱརནིཡམནཾ ‘‘ཨེཏྟཀམྤི ནཔྤཊིབྷཱསེཡྻཱ’’ཏི ཝིཡ. ཨེཏྟཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདཏྠེཔི ནིཔཱཏནིཡམནཾ ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ མཧཱནཱམཱ’’ཏི ཝིཡ. ཀེཝལམྤི མཧཱཔཐཝིནྟི སཀལམྤི མཧཱཔཐཝིཾ.

ཨཊྛསཏཾ ཏཎྷཱཝིཙརིཏནྟི ཨཊྛུཏྟརསཏཾ ཏཎྷཱགམནཝིཏྠཱརཾ. ཨཊྛུཏྟརསཏཾ ཀཐཾ ཧོཏཱིཏི ཙེ? རཱུཔཏཎྷཱ…པེ… དྷམྨཏཎྷཱཏི ཨེཝཾ ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིསུ ཛཝནཝཱིཐིཡཱ པཝཏྟཱ ཏཎྷཱ ‘‘སེཊྛིཔུཏྟོ, བྲཱཧྨཎཔུཏྟོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ པིཏིཏོ ལདྡྷནཱམཱ ཝིཡ པིཏུསདིསཱརམྨཎེ བྷཱུཏཱ. ཨེཏྠ ཙ རཱུཔཱརམྨཎཱ རཱུཔེ ཏཎྷཱཏི རཱུཔཏཎྷཱ. སཱ ཀཱམརཱགབྷཱཝེན རཱུཔཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ ཀཱམཏཎྷཱ. སསྶཏདིཊྛིསཧགཏརཱགབྷཱཝེན ‘‘རཱུཔཾ ནིཙྩཾ དྷུཝཾ སསྶཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ བྷཝཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏརཱགབྷཱཝེན ‘‘རཱུཔཾ ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏི པཙྪེདཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱཏི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ རཱུཔཏཎྷཱ, ཏཐཱ སདྡཏཎྷཱདཡོཔཱིཏི ཨེཏཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཧོནྟི. ཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརས, བཧིདྡྷཱརཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརསཱཏི ཚཏྟིཾས, ཨིཏི ཨཏཱིཏཱནི ཚཏྟིཾས, ཨནཱགཏཱནི ཚཏྟིཾས, པཙྩུཔྤནྣཱནི ཚཏྟིཾསཱཏི ཨཊྛསཏཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀསྶ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨསྨཱི’’ཏི ཧོཏི, ‘‘ཨིཏྠསྨཱི’’ཏི ཧོཏཱིཏི ཝཱ ཨེཝམཱདཱིནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀརཱུཔཱདིནིསྶིཏཱནི ཨཊྛཱརས, བཱཧིརསྶུཔཱདཱཡ ཨིམིནཱ ‘‘ཨསྨཱི’’ཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ‘‘ཨིཏྠསྨཱི’’ཏི ཧོཏཱིཏི བཱཧིརརཱུཔཱདིནིསྶིཏཱནི ཨཊྛཱརསཱཏི ཚཏྟིཾས. ཨིཏི ཨཏཱིཏཱནི ཚཏྟིཾས, ཨནཱགཏཱནི ཚཏྟིཾས, པཙྩུཔྤནྣཱནི ཚཏྟིཾསཱཏི ཨེཝམྤི ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཧོནྟི.

ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛཱིཏི རཱུཔཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨེཀེཀམྤི ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༡༣༠-༡༣༡) ནཡེན ཙཏུདྷཱ གཱཧཝསེན པཝཏྟཱནི ཝཏྠཱུནི ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཝིཛྫམཱནཊྛེན སཏི ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏེ ཀཱཡེ དིཊྛཱིཏི སཀྐཱཡདིཊྛི. དསཝཏྠུཀཱ མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ‘‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ མིཙྪཱདིཊྛི, ཨཡཱཐཱཝདིཊྛི ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཧཎཏོ ཝཱ ཝིཏཐཱ དིཊྛི མིཙྪཱདིཊྛི, ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ པཎྜིཏེཧི ཀུཙྪིཏཱ དིཊྛཱིཏིཔི མིཙྪཱདིཊྛི. སཱ ཨཡོནིསོ ཨབྷིནིཝེསལཀྑཎཱ, པརཱམཱསརསཱ, མིཙྪཱབྷིནིཝེསཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨརིཡཱནམདསྶནཀཱམཏཱདིཔདཊྛཱནཱ, པརམཝཛྫཱཏི དཊྛབྦཱ. དསཝཏྠུཀཱ ཨནྟགྒཱཧིཀཱ དིཊྛཱིཏི སསྶཏོ ལོཀོ, ཨསསྶཏོ ལོཀོ, ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ ཨེཀེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ གཧཎཝསེན ཨེཝཾ པཝཏྟཱ དིཊྛི དསཝཏྠུཀཱ ཨནྟགྒཱཧིཀཱ དིཊྛི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཱིཏི ཡཱ ཨེཝཾཛཱཏིཀཱ དིཊྛི. དིཊྛིགཏནྟི དིཊྛཱིསུ གཏཾ. ཨིདཾ དསྶནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཨནྟོགདྷཏྟཱཏི དིཊྛིགཏཾ, དིཊྛིཡེཝ དུརཏིཀྐམནཊྛེན གཧནཾ དིཊྛིགཧནཾ ཏིཎགཧནཝནགཧནཔབྦཏགཧནཱནི ཝིཡ. སཱསངྐསཔྤཊིབྷཡཊྛེན དིཊྛིཀནྟཱརཾ ཙོརཀནྟཱརཝཱལ༹ཀནྟཱརནིརུདཀཀནྟཱརདུབྦྷིཀྑཀནྟཱརཱ ཝིཡ. སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིལོམནཊྛེན ཙ དིཊྛིཝིསཱུཀཱཡིཀཾ. མིཙྪཱདསྶནཉྷི ཨུཔྤཛྫམཱནཾ སམྨཱདསྶནཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏི ཙེཝ ཝིལོམེཏི ཙ. ཀདཱཙི སསྶཏསྶ, ཀདཱཙི ཨུཙྪེདསྶ གཧཎཏོ དིཊྛིཡཱ ཝིརཱུཔཾ ཕནྡིཏནྟི དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཾ. དིཊྛིགཏིཀོ ཧི ཨེཀསྨིཾ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཀདཱཙི སསྶཏཾ ཨནུསྶརཏི, ཀདཱཙི ཨུཙྪེདཾ. དིཊྛིཡེཝ བནྡྷནཊྛེན སཾཡོཛནནྟི དིཊྛིསཾཡོཛནཾ. སུསུམཱརཱདཡོ ཝིཡ པུརིསཾ ཨཱརམྨཎཾ དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏཱིཏི གཱཧོ. པཏིཊྛཧནཏོ པཏིཊྛཱཧོ. ཨཡཉྷི བལཝཔཝཏྟིབྷཱཝེན པཏིཊྛཧིཏྭཱ གཎྷཱཏི. ནིཙྩཱདིཝསེན ཨབྷིནིཝིསཏཱིཏི ཨབྷིནིཝེསོ. དྷམྨསབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ནིཙྩཱདིཝསེན པརཏོ ཨཱམསཏཱིཏི པརཱམཱསོ. ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ ཀུཙྪིཏོ མགྒོ, ཀུཙྪིཏཱནཾ ཝཱ ཨཔཱཡཱནཾ མགྒོཏི ཀུམྨགྒོ. ཨཡཱཐཱཝཔཐཏོ མིཙྪཱཔཐོ. ཡཐཱ ཧི དིསཱམཱུལ༹ྷེན ‘‘ཨཡཾ ཨསུཀགཱམསྶ ནཱམ པཐོ’’ཏི གཧིཏོཔི ཏཾ གཱམཾ ན སམྤཱཔེཏི, ཨེཝཾ དིཊྛིགཏིཀེན ‘‘སུགཏིཔཐོ’’ཏི གཧིཏཱཔི དིཊྛི སུགཏིཾ ན པཱཔེཏཱིཏི ཨཡཱཐཱཝཔཐཏོ མིཙྪཱཔཐོ. མིཙྪཱསབྷཱཝཏོ མིཙྪཏྟཾ. ཏཏྠེཝ པརིབྦྷམནཏོ ཏརནྟི ཨེཏྠ བཱལཱཏི ཏིཏྠཾ, ཏིཏྠཉྩ ཏཾ ཨནཏྠཱནཉྩ ཨཱཡཏནནྟི ཏིཏྠཱཡཏནཾ, ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཱ སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནནྟིཔི ཏིཏྠཱཡཏནཾ. ཝིཔརིཡེསབྷཱུཏོ གཱཧོ, ཝིཔརིཡེསཏོ ཝཱ གཱཧོཏི ཝིཔརིཡེསགྒཱཧོ. ཨསབྷཱཝགཱཧོཏི ཝིཔརཱིཏགྒཱཧོ. ‘‘ཨནིཙྩེ ནིཙྩ’’ནྟི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཝསེན པརིཝཏྟེཏྭཱ གཱཧོ ཝིཔལླཱསགྒཱཧོ. ཨནུཔཱཡགཱཧོ མིཙྪཱགཱཧོ. ཨཡཱཐཱཝཀསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན སབྷཱཝསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཏཐཾ ཡཱཐཱཝཀཾ སབྷཱཝནྟི གཱཧོ ‘‘ཨཡཱཐཱཝཀསྨིཾ ཡཱཐཱཝཀ’’ནྟི གཱཧོ. ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཱ. དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནཱིཏི བྲཧྨཛཱལེ (དཱི. ནི. ༡.༢༩ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏཱནི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི.

ཨཙྪེདསཾཀིནོཔི ཕནྡནྟཱིཏི ཨཙྪིནྡིཏྭཱ པསཡ྄ཧ བལཀྐཱརེན གཎྷིསྶནྟཱིཏི ཨུཔྤནྣསཾཀིནོཔི ཙལནྟི. ཨཙྪིནྡནྟེཔཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཨཙྪིཛྫནྟེཔི. ཨཙྪིནྣེཔཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཧིཏེཔི. ཝིཔརིཎཱམསཾཀིནོཔཱིཏི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝེན ཨཱསཾཀིནོཔི. ཝིཔརིཎཱམནྟེཔཱིཏི ཝིཔརིཝཏྟནཀཱལེཔི. ཝིཔརིཎཏེཔཱིཏི ཝིཔརིཝཏྟིཏེཔི. ཕནྡནྟཱིཏི ཙལནྟི. སམྥནྡནྟཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ཙལནྟི. ཝིཔྥནྡནྟཱིཏི ཝིཝིདྷཱཀཱརེན ཕནྡནྟི. ཝེདྷནྟཱིཏི བྷཡཾ དིསྭཱ ཀམྤནྟི. པཝེདྷནྟཱིཏི ཚམྦྷིཏཏྟཱ བྷཡེན ཝིསེསེན ཀམྤནྟི. སམྤཝེདྷནྟཱིཏི ལོམཧཾསནབྷཡེན སབྦཱཀཱརེན ཀམྤནྟི. ཕནྡམཱནེཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ. ཨཔྤོདཀེཏི མནྡོདཀེ. པརིཏྟོདཀེཏི ལུལི༹ཏོདཀེ. ཨུདཀཔརིཡཱདཱནེཏི ཁཱིཎོདཀེ. བལཱཀཱཧི ཝཱཏི ཝུཏྟཱཝསེསཱཧི པཀྑིཛཱཏཱིཧི. པརིཔཱཏིཡམཱནཱཏི ཝིཧིཾསིཡམཱནཱ གྷཊྚིཡམཱནཱ. ཨུཀྑིཔིཡམཱནཱཏི ཀདྡམནྟརཏོ ནཱིཧརིཡམཱནཱ གིལིཡམཱནཱ ཝཱ. ཁཛྫམཱནཱཏི ཁཱདིཡམཱནཱ. ཕནྡནྟི ཀཱཀེཧི. སམྥནྡནྟི ཀུལལེཧི. ཝིཔྥནྡནྟི བལཱཀཱཧི. ཝེདྷནྟི ཏུཎྜེན གཧིཏཀཱལེ མརཎཝསེན. པཝེདྷནྟི ཝིཛ྄ཛྷནཀཱལེ. སམྤཝེདྷནྟི མརཎསམཱིཔེ.

པསྶིཏྭཱཏི ཨགུཎཾ པསྶིཏྭཱ. ཏུལཡིཏྭཱཏི གུཎཱགུཎཾ ཏུལཡིཏྭཱ. ཏཱིརཡིཏྭཱཏི གུཎཱགུཎཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ. ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱཏི ཝཏྠུཧཱནབྷཱགིཾ མུཉྩིཏྭཱ ཝཛྫེཏྭཱ. ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱཏི ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔེཏྭཱ ཨཱཝེཎིཀཾ ཀཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ སཾཀིཎྞདོསཾ མོཙེཏྭཱ ཝཏྠུཝིབྷཱགཀརཎེན པསྶིཏྭཱ. ཨཔརིཙྪེདདོསཾ མོཙེཏྭཱ པམཱཎཀརཎཝསེན ཏུལཡིཏྭཱ. ཝཏྠུདོསཾ མོཙེཏྭཱ ཝིབྷཱགཀརཎཝསེན ཏཱིརཡིཏྭཱ. སམྨོཧདོསཾ མོཙཡིཏྭཱ ཨགྒཝིབྷཱགཀརཎཝསེན ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ. གྷནདོསཾ མོཙེཏྭཱ པཀཏིཝིབྷཱགཀརཎེན ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ. པཧཱཡཱཏི པཛཧིཏྭཱ. པཊིནིསྶཛྫིཏྭཱཏི ནིསྶཛྫིཏྭཱ. ཨམམཱཡནྟོཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨཱལཡཾ ཨཀརོནྟོ. ཨགཎྷནྟོཏི དིཊྛིཡཱ པུབྦབྷཱགེ པཉྙཱཡ ཏཾ ན གཎྷནྟོ. ཨཔརཱམསནྟོཏི ཝིཏཀྐེན ཨཱུཧནཾ ཨཀརོནྟོ. ཨནབྷིནིཝེསནྟོཏི ནིཡཱམོཀྐནྟིདིཊྛིཝསེན ནཔྤཝིསནྟོ.

ཨཀུབྦམཱནོཏི པརིགྒཱཧཏཎྷཱཝསེན ཨཀརོནྟོ. ཨཛནཡམཱནོཏི པོནོབྷཝིཀཏཎྷཱཝསེན ཨཛནཡམཱནོ. ཨསཉྫནཡམཱནོཏི ཝིསེསེན ཨསཉྫནཡམཱནོ. ཨནིབྦཏྟཡམཱནོཏི པཏྠནཱཏཎྷཱཝསེན ན ནིབྦཏྟཡམཱནོ. ཨནབྷིནིབྦཏྟཡམཱནོཏི སབྦཱཀཱརེན ན ཨབྷིནིབྦཏྟཡམཱནོ. ཨུཔསགྒཝསེན ཝཱ ཨེཏཱནི པདཱནི ཝཌྜྷིཏཱནི. ཨེཝམེཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཨསྶཱདཾ.

༡༣. ཏཏོ པརཱཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཱདཱིནཝཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཨུཔཱཡཾ ནིསྶརཎཾ ནིསྶརཎཱནིསཾསཉྩ དསྶེཏུཾ, སབྦཱཧི ཝཱ ཨེཏཱཧི ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུབྷོསུ ཨནྟེསཱུ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷོསུ ཨནྟེསཱུཏི ཕསྶཕསྶསམུདཡཱདཱིསུ དྭཱིསུ, དྭཱིསུ པརིཙྪེདེསུ. ཝིནེཡྻ ཚནྡནྟི ཚནྡརཱགཾ ཝིནེཏྭཱ. ཕསྶཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཕསྶཾ, ཕསྶཱནུསཱརེན ཝཱ ཏཾསམྤཡུཏྟེ སབྦེཔི ཨརཱུཔདྷམྨེ, ཏེསཾ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཝསེན རཱུཔདྷམྨེ ཙཱཏི སཀལམྤི ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. ཨནཱནུགིདྡྷོཏི རཱུཔཱདཱིསུ སབྦདྷམྨེསུ ཨགིདྡྷོ. ཡདཏྟགརཧཱི ཏདཀུབྦམཱནོཏི ཡཾ ཨཏྟནཱ གརཧཏི, ཏཾ ཨཀུརུམཱནོ. ན ལིམྤཏཱི དིཊྛསུཏེསུ དྷཱིརོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ དྷིཏིསམྤནྣོ དྷཱིརོ དིཊྛེསུ ཙ སུཏེསུ ཙ དྷམྨེསུ དྭིནྣཾ ལེཔཱནཾ ཨེཀེནཱཔི ལེཔེན ན ལིམྤཏི, ཨཱཀཱསམིཝ ནིརུཔལིཏྟོ ཨཙྩནྟཝོདཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི.

ཕསྶོ ཨེཀོ ཨནྟོཏི ཕསྶོ ཨེཀཔརིཙྪེདོ. ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ. སྭཱཡཾ ཕུསནལཀྑཎོ, སངྒྷཊྚནརསོ, སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཨཱཔཱཐགཏཝིསཡཔདཊྛཱནོ. ཨཡཉྷི ཨརཱུཔདྷམྨོཔི སམཱནོ ཨཱརམྨཎེ ཕུསནཱཀཱརེནེཝ པཝཏྟཏཱིཏི ཕུསནལཀྑཎོ. ཨེཀདེསེནེཝ ཨནལླཱིཡམཱནོཔི རཱུཔཾ ཝིཡ ཙཀྑུཾ, སདྡོ ཝིཡ ཙ སོཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཉྩ སངྒྷཊྚེཏཱིཏི སངྒྷཊྚནརསོ, ཝཏྠཱརམྨཎསངྒྷཊྚནཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སམྤཏྟིཨཏྠེནཔི རསེན ‘‘སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཙཏུབྷཱུམཀཕསྶོ ནོ ཕུསནལཀྑཎོ ནཱམ ནཏྠི, སངྒྷཊྚནརསོ པན པཉྩདྭཱརིཀོཝ ཧོཏི. པཉྩདྭཱརིཀསྶ ཧི ཕུསནལཀྑཎོཏིཔི སངྒྷཊྚནརསོཏིཔི ནཱམཾ. མནོདྭཱརིཀསྶ ཕུསནལཀྑཎོཏྭེཝ ནཱམཾ, ན སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡, ཀཱམཱཝཙརཀུསལ, དྷམྨུདྡེསཀཐཱ).

ཨིདཉྩ ཝཏྭཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ (མི. པ. ༢.༣.༨) ཨཱབྷཏཾ –

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ མེཎྜཱ ཡུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ, ཡཐཱ ཨེཀོ མེཎྜོ, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ དུཏིཡོ མེཎྜོ, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཾ ཕུསནལཀྑཎོ ཙ ཕསྶོ སངྒྷཊྚནརསོ ཙ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ སམྨཱ ཝཛྫེཡྻུཾ, དྭེ པཱཎཱི ཝཛྫེཡྻུཾ. ཡཐཱ ཨེཀོ པཱཎི, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ དུཏིཡོ པཱཎི, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཾ ཕུསནལཀྑཎོ ཙ ཕསྶོ སངྒྷཊྚནརསོ ཙཱ’’ཏི ཝིཏྠཱརོ.

ཡཐཱ ཝཱ ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༣༥༢, ༡༣༥༤) ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཙཀྑུཨཱདིནཱམེན ཝུཏྟཱནི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཏཱནི ཙཀྑུཨཱདིནཱམེནེཝ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨེཝཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དཊྛབྦནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སནྟེ ཙིཏྟཱརམྨཎསངྒྷཊྚནཏོ ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཀིཙྩཊྛེནེཝ རསེན ‘‘སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི སིདྡྷོ ཧོཏི. ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏསངྑཱཏསྶ པན ཨཏྟནོ ཀཱརཎསྶ ཝསེན པཝེདིཏཏྟཱ སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཨཡཉྷི ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀཱརཎསྶེཝ ཝསེན པཝེདིཏོཏི. ཨིམསྶ ཙ སུཏྟཔདསྶ ཏིཎྞཾ སངྒཏིཡཱ ཕསྶོཏི ཨཡམཏྠོ, ན སངྒཏིམཏྟམེཝ ཕསྶོ.

ཨེཝཾ པཝེདིཏཏྟཱ པན ཏེནེཝཱཀཱརེན པཙྩུཔཊྛཱཏཱིཏི ‘‘སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཕལཊྛེན པན པཙྩུཔཊྛཱནེནེས ཝེདནཱཔཙྩུཔཊྛཱནོ ནཱམ ཧོཏི. ཝེདནཾ ཧེས པཙྩུཔཊྛཱཔེཏི, ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔྤཱདཡམཱནོ ཙ ཡཐཱ བཧིདྡྷཱ ཨུཎྷཔཙྩཡཱཔི སམཱནཱ ལཱཁཱསངྑཱཏདྷཱཏུནིསྶིཏཱ ཨུསྨཱ ཨཏྟནོ ནིསྶཡེ མུདུབྷཱཝཀཱརཱི ཧོཏི, ན ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏེཔི བཧིདྡྷཱ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརསངྑཱཏེ ཨུཎྷབྷཱཝེ. ཨེཝཾ ཝཏྠཱརམྨཎསངྑཱཏཨཉྙཔཙྩཡོཔི སམཱནོ ཙིཏྟནིསྶིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ ནིསྶཡབྷཱུཏེ ཙིཏྟེ ཨེཝ ཨེས ཝེདནུཔྤཱདཀོ ཧོཏི, ན ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏེཔི ཝཏྠུམྷི ཨཱརམྨཎེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཛྫེན སམནྣཱཧཱརེན པན ཨིནྡྲིཡེན ཙ པརིཀྑཏེ ཝིསཡེ ཨནནྟརཱཡེན ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨེས ‘‘ཨཱཔཱཐགཏཝིསཡཔདཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཕསྶོ ཡཏོ སམུདེཏི ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ‘‘ཕསྶསམུདཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཝིབྷ. ༢༢༥). ཨཏཱིཏདུཀོ ཀཱལཝསེན ཝུཏྟོ. ཝེདནཱདུཀོ ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༣༢) ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཾ སུཁམེཝ ཀཏྭཱ སུཁདུཀྑཝསེན, ནཱམརཱུཔདུཀོ རཱུཔཱརཱུཔཝསེན, ཨཱཡཏནདུཀོ སཾསཱརཔཝཏྟིཝསེན, སཀྐཱཡདུཀོ པཉྩཀྑནྡྷཝསེན ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཱ. ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱ. དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཱ. ནམནལཀྑཎཾ ནཱམཾ. རུཔྤནལཀྑཎཾ རཱུཔཾ. ཙཀྑཱཡཏནཱདཱིནི ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི. རཱུཔཱཡཏནཱདཱིནི ཚ བཱཧིརཱནི. རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཝིཛྫམཱནཊྛེན སཀྐཱཡོ. ཨཝིཛྫཱཀམྨཏཎྷཱཨཱཧཱརཕསྶནཱམརཱུཔཱ སཀྐཱཡསམུདཡོ.

ཙཀྑུསམྥསྶོཏི ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ, རཱུཔཾ ཨསྶཱདེཏི ཝིབྷཱཝེཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ ཙཀྑུསམྥསྶོ. སོ པན ཨཏྟནཱ སམྤཡུཏྟཱཡ ཝེདནཱཡ སཧཛཱཏཨཉྙམཉྙནིསྶཡཝིཔཱཀཨཱཧཱརསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཝསེན ཨཊྛདྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི. སུཎཱཏཱིཏི སོཏཾ. ཏཾ སསམྦྷཱརསོཏབིལསྶ ཨནྟོ ཏནུཏམྦལོམཱཙིཏེ ཨངྒུལིཝེཋཀསཎྛཱནེ པདེསེ སོཏཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. སོཏཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ སོཏསམྥསྶོ. གྷཱནསམྥསྶཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གྷཱཡཏཱིཏི གྷཱནཾ. ཏཾ སསམྦྷཱརབིལསྶ ཨནྟོ ཨཛཔདསཎྛཱནེ པདེསེ གྷཱནཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. ཛཱིཝིཏམཝ྄ཧཱཡཏཱིཏི ཛིཝ྄ཧཱ, སཱཡནཊྛེན ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ. སཱ སསམྦྷཱརཛིཝ྄ཧཱཡ ཨཏིཨགྒམཱུལཔསྶཱནི ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔརིམཏལམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཨུཔྤལདལགྒསཎྛཱནེ པདེསེ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཏིཊྛཏི. ཀུཙྪིཏཱནཾ སཱསཝདྷམྨཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཡཱཝཏཱ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱདིཎྞཔཝཏྟི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན ཀཱཡཔྤསཱདོ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནོ ཏིཊྛཏི. མུནཱཏཱིཏི མནོ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. མནོཏི སཧཱཝཛྫནབྷཝངྒཾ; མནཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ མནོསམྥསྶོ.

ཚབྦིདྷམྤི ཕསྶཾ དུཝིདྷམེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོ པཊིགྷསམྥསྶོ’’ཏི ཨཱཧ. མནོདྭཱརིཀོ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོ. པཉྩདྭཱརིཀོ ཝཏྠཱརམྨཎཱདིཔཊིགྷེན ཨུཔྤཛྫནཏོ པཊིགྷསམྥསྶོ.

སུཁཝེདནཱཡ ཨཱརམྨཎེ སུཁཝེདནཱིཡོ. དུཀྑཝེདནཱཡ ཨཱརམྨཎེ དུཀྑཝེདནཱིཡོ. ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱཡ ཨཱརམྨཎེ ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱིཡོ. ཏཏྠ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཊྛུ ཝཱ ཁནཏི, ཁཱདཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ. དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན དུཀྑཾ ན སུཁནྟི ཨདུཀྑམསུཁཾ, མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ.

ཀུསལོཏིཨཱདཡོ ཛཱཏིཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀུསལོཏི ཨེཀཝཱིསཏིཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ. ཨཀུསལོཏི དྭཱདསཱཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ. ཨབྱཱཀཏོཏི ཨཝསེསཝིཔཱཀཀིརིཡཱབྱཱཀཏཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ.

པུན བྷཝཔྤབྷེདཝསེན ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཀཱམཱཝཙརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཙཏུཔཉྙཱསཀཱམཱཝཙརཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ ཀཱམཱཝཙརོ. ཀཱམཾ པཧཱཡ རཱུཔེ ཨཝཙརཏཱིཏི རཱུཔཱཝཙརོ, ཀུསལཱབྱཱཀཏཝསེན པཉྩདསརཱུཔཱཝཙརཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ. ཀཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཧཱཡ ཨརཱུཔེ ཨཝཙརཏཱིཏི ཨརཱུཔཱཝཙརོ, ཀུསལཱབྱཱཀཏཝསེན དྭཱདསཱརཱུཔཱཝཙརཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ.

ཨིདཱནི ཨབྷིནིཝེསཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘སུཉྙཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཉྙཏོཏི རཱགདོསམོཧེཧི སུཉྙཏྟཱ སུཉྙཏོ. རཱགདོསམོཧནིམིཏྟེཧི ཨནིམིཏྟཏྟཱ ཨནིམིཏྟོ. རཱགདོསམོཧཔཎིདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨཔྤཎིཧིཏོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨིདཱནི ཝཊྚཔརིཡཱཔནྣཨཔརིཡཱཔནྣཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ལོཀིཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ལོཀོ ཝུཙྩཏི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ཝཊྚཾ, ཏསྨིཾ པརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀེ ནིཡུཏྟོཏི ལོཀིཡོ. ཨུཏྟིཎྞོཏི ཨུཏྟརོ, ལོཀེ ཨཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀཏོ ཨུཏྟརོཏི ལོཀུཏྟརོ. ཕུསནཱཏི ཕུསནཱཀཱརོ. སམྥུསནཱ སམྥུསིཏཏྟནྟི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཨེཝཾ ཉཱཏཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཛཱནནྟོ ཏཱིརེཏི ཏཱིརཡཏི, ཨུཔརི ཝཏྟབྦཱཀཱརེན ཙིནྟེཏི. ཨནིཙྩནྟིཀཏཱཡ ཨཱདིཨནྟཝནྟཏཱཡ ཙ ཨནིཙྩཏོ ཏཱིརེཏི. ཨུཔྤཱདཝཡཔཊིཔཱིལ༹ནཏཱཡ དུཀྑཝཏྠུཏཱཡ ཙ དུཀྑཏོ. པཙྩཡཡཱཔནཱིཡཏཱཡ རོགམཱུལཏཱཡ ཙ རོགཏོ. དུཀྑཏཱསཱུལཡོགིཏཱཡ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཏཱཡ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔབྷིནྣཏཱཡ ཙ གཎྜཏོ. པཱིལཱ༹ཛནཀཏཱཡ ཨནྟོཏུདནཏཱཡ དུནྣཱིཧརཎཱིཡཏཱཡ ཙ སལླཏོ. ཝིགརཧཎཱིཡཏཱཡ ཨཝཌྜྷིཨཱཝཧནཏཱཡ ཨགྷཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨགྷཏོ. ཨསེརིབྷཱཝཛནཀཏཱཡ ཨཱབཱདྷཔདཊྛཱནཏཱཡ ཙ ཨཱབཱདྷཏོ. ཨཝསཏཱཡ ཨཝིདྷེཡྻཏཱཡ ཙ པརཏོ. བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི ལུཛྫནཔལུཛྫནཏཱཡ པལོཀཏོ. ཨནེཀབྱསནཱཝཧནཏཱཡ ཨཱིཏིཏོ. ཨཝིདིཏཱནཾཡེཝ ཝིཔུལཱནཾ ཨནཏྠཱནཾ ཨཱཝཧནཏོ སབྦཱུཔདྡཝཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨུཔདྡཝཏོ. སབྦབྷཡཱནཾ ཨཱཀརཏཱཡ ཙ དུཀྑཝཱུཔསམསངྑཱཏསྶ པརམསྶཱསསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཏཱཡ ཙ བྷཡཏོ. ཨནེཀེཧི ཨནཏྠེཧི ཨནུབདྡྷཏཱཡ དོསཱུཔསཊྛཏཱཡ, ཨུཔསགྒོ ཝིཡ ཨནདྷིཝཱསནཱརཧཏཱཡ ཙ ཨུཔསགྒཏོ. བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི ཙེཝ ལཱབྷཱདཱིཧི ཙ ལོཀདྷམྨེཧི པཙལིཏཏཱཡ ཙལཏོ. ཨུཔཀྐམེན ཙེཝ སརསེན ཙ པབྷངྒུཔགམནསཱིལཏཱཡ པབྷངྒུཏོ. སབྦཱཝཏྠཱཝིནིཔཱཏིཏཱཡ, ཐིརབྷཱཝསྶ ཙ ཨབྷཱཝཏཱཡ ཨདྷུཝཏོ. ཨཏཱཡནཏཱཡ ཙེཝ ཨལབྦྷནེཡྻཁེམཏཱཡ ཙ ཨཏཱཎཏོ. ཨལླཱིཡིཏུཾ ཨནརཧཏཱཡ, ཨལླཱིནཱནམྤི ཙ ལེཎཀིཙྩཱཀཱརིཏཱཡ ཨལེཎཏོ. ནིསྶིཏཱནཾ བྷཡསཱརཀཏྟཱབྷཱཝེན ཨསརཎཏོ. ཡཐཱཔརིཀཔྤིཏེཧི དྷུཝསུབྷསུཁཏྟབྷཱཝེཧི རིཏྟཏཱཡ རིཏྟཏོ. རིཏྟཏཱཡེཝ ཏུཙྪཏོ, ཨཔྤཀཏྟཱ ཝཱ. ཨཔྤཀམྤི ཧི ལོཀེ ‘‘ཏུཙྪ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. སཱམིནིཝཱསིཝེདཀ ཀཱརཀཱདྷིཊྛཱཡཀཝིརཧིཏཏཱཡ སུཉྙཏོ.

སཡཉྩ ཨསཱམིཀབྷཱཝཱདིཏཱཡ ཨནཏྟཏོ. པཝཏྟིདུཀྑཏཱཡ, དུཀྑསྶ ཙ ཨཱདཱིནཝཏཱཡ ཨཱདཱིནཝཏོ. ཨཐ ཝཱ ཨཱདཱིནཾ ཝཱཏི གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཱདཱིནཝོ, ཀཔཎམནུསྶསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཁནྡྷཱཔི ཙ ཀཔཎཱཡེཝཱཏི ཨཱདཱིནཝསདིསཏཱཡ ཨཱདཱིནཝཏོ. ཛརཱཡ ཙེཝ མརཎེན ཙཱཏི དྭེདྷཱ པརིཎཱམཔཀཏིཏཱཡ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཏོ. དུབྦལཏཱཡ, ཕེགྒུ ཝིཡ སུཁབྷཉྫནཱིཡཏཱཡ ཙ ཨསཱརཀཏོ. ཨགྷཧེཏུཏཱཡ ཨགྷམཱུལཏོ. མིཏྟམུཁསཔཏྟོ ཝིཡ ཝིསྶཱསགྷཱཏིཏཱཡ ཝདྷཀཏོ. ཝིགཏབྷཝཏཱཡ ཝིབྷཝསམྦྷཱུཏཏཱཡ ཙ ཝིབྷཝཏོ. ཨཱསཝཔདཊྛཱནཏཱཡ སཱསཝཏོ. ཧེཏུཔཙྩཡེཧི ཨབྷིསངྑཏཏཱཡ སངྑཏཏོ. མཙྩུམཱརཀིལེསམཱརཱནཾ ཨཱམིསབྷཱུཏཏཱཡ མཱརཱམིསཏོ. ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཔཀཏིཏཱཡ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎདྷམྨཏོ. སོཀཔརིདེཝཨུཔཱཡཱསཧེཏུཏཱཡ སོཀཔརིདེཝཨུཔཱཡཱསདྷམྨཏོ. ཏཎྷཱདིཊྛིདུཙྩརིཏསཾཀིལེསཱནཾ ཝིསཡདྷམྨཏཱཡ སཾཀིལེསདྷམྨཏོ. ཨཝིཛྫཱཀམྨཏཎྷཱསལཱ༹ཡཏནཝསེན ཨུཔྤཏྟིཏོ སམུདཡཏོ. ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན ཨཏྠངྒམཏོ. ཕསྶེ ཚནྡརཱགཝསེན མདྷུརསྶཱདེན ཨསྶཱདཏོ. ཕསྶསྶ ཝིཔརིཎཱམེན ཨཱདཱིནཝཏོ. ཨུབྷིནྣཾ ནིསྶརཎེན ནིསྶརཎཏོ ཏཱིརེཏཱིཏི སབྦེསུ ཙ ཨིམེསུ ‘‘ཏཱིརེཏཱི’’ཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ.

པཛཧཏཱིཏི སཀསནྟཱནཏོ ནཱིཧརཏི. ཝིནོདེཏཱིཏི ཏུདཏི. བྱནྟིཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིགཏནྟཾ ཀརོཏི. ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཨནུ ཨནུ ཨབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨུཙྪིནྣཾ ཏཎྷཱཨཝིཛྫཱམཡཾ མཱུལམེཏེསནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ. ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཏཱལརུཀྑཾ སམཱུལཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏསྶ ཝཏྠུམཏྟེ ཏསྨིཾ པདེསེ ཀཏེ ན པུན ཏསྶ ཏཱལསྶ ཨུཔྤཏྟི པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན སམཱུལེ རཱུཔཱདིརསེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཔུབྦབྷཱཝེན ཝཏྠུམཏྟེ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀཏེ སབྦེཔི ཏེ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཡསྶེསོཏི ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨེསོ གེདྷོ. སམུཙྪིནྣོཏི ཨུཙྪིནྣོ. ཝཱུཔསནྟོཏི ཕལེན ཝཱུཔསནྟོ. པཊིཔསྶདྡྷོཏི པཊིཔསྶདྡྷིཔྤཧཱནེན པཊིཔསྶམྦྷིཏོ. ཨུཔསགྒེན ཝཱ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀོཏི པུན ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨབྷབྦོ. ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷོཏི མགྒཉཱཎགྒིནཱ ཛྷཱཔིཏོ. ཨཐ ཝཱ ཝིསནིཀྑིཏྟཾ བྷཱཛནེན སཧ ཚཌྜིཏཾ ཝིཡ ཝཏྠུནཱ སཧ པཧཱིནོ. མཱུལཙྪིནྣཝིསཝལླི ཝིཡ སམཱུལཙྪིནྣོཏི སམུཙྪིནྣོ. ཨུདྡྷནེ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ནིབྦཱཔིཏཨངྒཱརཾ ཝིཡ ཝཱུཔསནྟོ. ནིབྦཱཔིཏཨངྒཱརེ པཏིཏཨུདཀཕུསིཏཾ ཝིཡ པཊིཔསྶདྡྷོ. ཨངྐུརུཔྤཏྟིཡཱ ཧེཏུཙྪིནྣབཱིཛཾ ཝིཡ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀོ. ཨསནིཔཱཏཝིསརུཀྑོ ཝིཡ ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷོཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཝཱིཏགེདྷོཏི ཨིདཾ སཀབྷཱཝཔརིཙྩཛནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཝིགཏགེདྷོཏི ཨིདཾ ཨཱརམྨཎེ སཱལཡབྷཱཝཔརིཙྩཛནཝསེན. ཙཏྟགེདྷོཏི ཨིདཾ པུན ཨནཱདིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན. མུཏྟགེདྷོཏི ཨིདཾ སནྟཏིཏོ ཝིནིམོཙནཝསེན. པཧཱིནགེདྷོཏི ཨིདཾ མུཏྟསྶཱཔི ཀྭཙི ཨནཝཊྛཱནདསྶནཝསེན. པཊིནིསྶཊྛགེདྷོཏི ཨིདཾ ཨཱདིནྣཔུབྦསྶ ནིསྶགྒདསྶནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཝཱིཏརཱགོ ཝིགཏརཱགོ ཙཏྟརཱགོཏི ཝུཏྟནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ གིཛ྄ཛྷནཝསེན གེདྷོ. རཉྫནཝསེན རཱགོ. ནིཙྪཱཏོཏི ནིཏྟཎྷོ. ‘‘ནིཙྪདོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཎྷཱཚདནཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིབྦུཏོཏི ནིབྦུཏསབྷཱཝོ. སཱིཏིབྷཱུཏོཏི སཱིཏསབྷཱཝོ. སུཁཔཊིསཾཝེདཱིཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཾ ཨནུབྷཝནསབྷཱཝོ. བྲཧྨབྷཱུཏེནཱཏི ཨུཏྟམསབྷཱཝེན. ཨཏྟནཱཏི ཙིཏྟེན.

ཀཏཏྟཱ ཙཱཏི པཱཔཀམྨཱནཾ ཀཏབྷཱཝེན ཙ. ཨཀཏཏྟཱ ཙཱཏི ཀུསལཱནཾ ཨཀཏབྷཱཝེན ཙ. ཀཏཾ མེ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཨཀཏཾ མེ ཀཱཡསུཙརིཏནྟིཨཱདཡོ དྭཱརཝསེན ཨཝིརཏིཝིརཏིཝསེན ཀམྨཔཐཝསེན ཙ ཝུཏྟཱ. སཱིལེསུམྷི ན པརིཔཱུརཀཱརཱིཏིཨཱདཡོ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཝསེན. ཛཱགརིཡམནནུཡུཏྟོཏི པཉྩཛཱགརཎཝསེན. སཏིསམྤཛཉྙེནཱཏི སཱཏྠཀཱདིསམྤཛཉྙཝསེན. ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱཏིཨཱདཡོ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན. དུཀྑཾ མེ ཨཔརིཉྙཱཏནྟིཨཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡསཙྩཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེ ཨཏྠཏོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊཱཡེཝ.

དྷཱིརོ པཎྜིཏོཏི སཏྟ པདཱ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ. ཨཔི ཙ དུཀྑེ ཨཀམྤིཡཊྛེན དྷཱིརོ. སུཁེ ཨནུཔྤིལཝཊྛེན པཎྜིཏོ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠེ ཀཏཔརིཙཡཊྛེན པཉྙཝཱ. ཨཏྟཏྠཔརཏྠེ ནིཙྩལཊྛེན བུདྡྷིམཱ. གམྦྷཱིརཨུཏྟཱནཏྠེ ཨཔཙྩོསཀྐནཊྛེན ཉཱཎཱི. གུལ༹ྷཔཊིཙྪནྣཏྠེ ཨོབྷཱསནཊྛེན ཝིབྷཱཝཱི. ནིཀྐིལེསབྱཝདཱནཊྛེན ཏུལཱསདིསོཏི མེདྷཱཝཱི. ན ལིམྤཏཱིཏི སཛཱཏིཡཱ ན ལིམྤཏི ཨཱཀཱསེ ལེཁཱ ཝིཡ. ན པལིམྤཏཱིཏི ཝིསེསེན ན ལིམྤཏི. ན ཨུཔལིམྤཏཱིཏི སཉྙོགོ ཧུཏྭཱཔི ན ལིམྤཏི ཧཏྠཏལེ ལེཁཱ ཝིཡ. ཨལིཏྟོཏི སཉྙོགོ ཧུཏྭཱཔི ན ཀིལིསྶཏི ཀཱསིཀཝཏྠེ ཋཔིཏམཎིརཏནཾ ཝིཡ. ཨཔལིཏྟོཏི ཝིསེསེན ན ཀིལིསྶཏི མཎིརཏནེ པལིཝེཋིཏཀཱསིཀཝཏྠཾ ཝིཡ. ཨནུཔལིཏྟོཏི ཨུཔགནྟྭཱཔི ན ཨལླཱིཡཏི པོཀྑརཔཏྟེ ཨུདཀབིནྡུ ཝིཡ. ནིཀྑནྟོཏི བཧི ནིཀྑནྟོ བནྡྷནཱགཱརཏོ པལཱཏོ ཝིཡ. ནིསྶཊོཏི པཱཔཔཧཱིནོ ཨམིཏྟསྶ པཊིཙྪཱཔིཏཀིལིཊྛཝཏྠུ ཝིཡ. ཝིཔྤམུཏྟོཏི སུཊྛུ མུཏྟོ གཡ྄ཧཱུཔགེ ཝཏྠུམྷི རཏིཾ ནཱསེཏྭཱ པུན ནཱགམནཾ ཝིཡ. ཝིསཉྙུཏྟོཏི ཀིལེསེཧི ཨེཀཏོ ན ཡུཏྟོ བྱཱདྷིནཱ མུཏྟགིལཱནོ ཝིཡ. ཝིམརིཡཱདིཀཏེན ཙེཏསཱཏི ཝིགཏམརིཡཱདཀཏེན ཙིཏྟེན, སབྦབྷཝེན སབྦཱརམྨཎེན སབྦཀིལེསེཧི མུཏྟཙིཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ.

༡༤. སཉྙཾ པརིཉྙཱཏི གཱཐཱཡ པན ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ན ཀེཝལཉྩ ཕསྶམེཝ, ཨཔི ཙ ཁོ པན ཀཱམསཉྙཱདིབྷེདཾ སཉྙཾ, སཉྙཱནུསཱརེན ཝཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཝིཏརེཡྻ ཨོགྷཾ, ཏཏོ སོ ཏིཎྞོགྷོ ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིགྒཧེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིཀིལེསཔྤཧཱནེན ཨནུཔལིཏྟོ ཁཱིཎཱསཝམུནི རཱགཱདིསལླཱནཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ, སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཨཔྤམཏྟོ ཙརཾ, པུབྦབྷཱགེ ཝཱ ཨཔྤམཏྟོ ཙརནྟོ ཏེན ཨཔྤམཱདཙཱརེན ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ ཧུཏྭཱ སཀཔརཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདཾ ནཱསཱིསཏི ལོཀམིམཾ པརཉྩ, ཨཉྙདཏྠུ ཙརིམཙིཏྟནིརོདྷཱ ནིརུཔཱདཱནོཝ ཛཱཏཝེདོ པརིནིབྦཱཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དྷམྨནེཏྟིཋཔནམེཝ ཀརོནྟོ; ན ཏུ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེསི, ཁཱིཎཱསཝསྶ དེསིཏཏྟཱཏི.

ནཱིལཱདིབྷེདཾ ཨཱརམྨཎཾ སཉྫཱནཱཏཱིཏི སཉྙཱ. སཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ པཙྩཱབྷིཉྙཱཎརསཱ. ཙཏུབྷཱུམིཀསཉྙཱ ཧི ནོསཉྫཱནནལཀྑཎཱ ནཱམ ནཏྠི, སབྦཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱཝ. ཡཱ པནེཏྠ ཨབྷིཉྙཱཎེན སཉྫཱནཱཏི, སཱ པཙྩཱབྷིཉྙཱཎརསཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཝཌྜྷཀིསྶ དཱརུམྷི ཨབྷིཉྙཱཎཾ ཀཏྭཱ པུན ཏེན ཨབྷིཉྙཱཎེན ཏཾ པཙྩཱབྷིཛཱནནཀཱལེ, པུརིསསྶ ཀཱལ༹ཏིལཀཱདིཨབྷིཉྙཱཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ པུན ཏེན ཨབྷིཉྙཱཎེན ‘‘ཨསུཀོ ནཱམ ཨེསོ’’ཏི ཏསྶ པཙྩཱབྷིཛཱནནཀཱལེ, རཉྙོ པིལ༹ནྡྷནགོཔཀབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ པིལ༹ནྡྷནེ ནཱམཔཎྞཀཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀཾ པིལ༹ནྡྷནཾ ནཱམ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ སཱརགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶེཝ པིལ༹ནྡྷནསྶ ཨཱཧརཎཀཱལེ ཙ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔརོ ནཡོ – སབྦསངྒཱཧིཀཝསེན ཧི སཉྫཱནནལཀྑཎཱ སཉྙཱ, པུནསཉྫཱནནཔཙྩཡནིམིཏྟཀརཎརསཱ དཱརུཨཱདཱིསུ ཏཙྪཀཱདཡོ ཝིཡ, ཡཐཱགཧིཏནིམིཏྟཝསེན ཨབྷིནིཝེསཀརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཧཏྠིདསྶཀཨནྡྷོ ཝིཡ, ཨཱརམྨཎེ ཨནོགཱལ༹ྷཝུཏྟིཏཱཡ ཨཙིརཊྛཱནཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ ཝིཛྫུ ཝིཡ, ཡཐཱཨུཔཊྛིཏཝིསཡཔདཊྛཱནཱ ཏིཎཔུརིསཀེསུ མིགཔོཏཀཱནཾ པུརིསཱཏི ཨུཔྤནྣསཉྙཱ ཝིཡ. ཡཱ པནེཏྠ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཱ ཧོཏི, སཱ ཉཱཎམེཝ ཨནུཝཏྟཏི, སསམྦྷཱརཔཐཝཱིཨཱདཱིསུ སེསདྷམྨཱ པཐཝཱིཨཱདཱིནི ཝིཡཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱམཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཀཱམསཉྙཱ. བྱཱཔཱདཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ བྱཱཔཱདསཉྙཱ. ཝིཧིཾསཱཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཝིཧིཾསཱསཉྙཱ. ཏེསུ དྭེ སཏྟེསུཔི སངྑཱརེསུཔི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀཱམསཉྙཱ ཧི པིཡེ མནཱཔེ སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ ཝིཏཀྐེནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི. བྱཱཔཱདསཉྙཱ ཨཔྤིཡེ ཨམནཱཔེ སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨོལོཀནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝིནཱསནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིཧིཾསཱསཉྙཱ སངྑཱརེསུ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སངྑཱརོ ཧི དུཀྑཱཔེཏབྦོ ནཱམ ནཏྠི. ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཧཉྙནྟུ ཝཱ, ཨུཙྪིཛྫནྟུ ཝཱ, ཝིནསྶནྟུ ཝཱ, མཱ ཝཱ ཨཧེསུ’’ནྟི ཙིནྟནཀཱལེ པན སཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫཏི. ནེཀྑམྨཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ནེཀྑམྨསཉྙཱ, སཱ ཨསུབྷཔུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརཱ ཧོཏི, ཨསུབྷཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཨབྱཱཔཱདཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཨབྱཱཔཱདསཉྙཱ, སཱ མེཏྟཱཔུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརཱ ཧོཏི, མེཏྟཱཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཨཝིཧིཾསཱཔཊིསཉྙུཏྟཱ སཉྙཱ ཨཝིཧིཾསཱསཉྙཱ, སཱ ཀརུཎཱཔུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཀརུཎཱཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཡདཱ ཨལོབྷོ སཱིསཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. ཡདཱ མེཏྟཱ སཱིསཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. ཡདཱ ཀརུཎཱ སཱིསཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱ. སདྡསཉྙཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདཾ ཏསྶཱཡེཝ ཨཱརམྨཎཏོ ནཱམཾ. ཨཱརམྨཎཱནཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདིཝཏྠཱུནིཔི ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟི.

ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ སཉྙཱཏི ཨཉྙཱཔི ‘‘པཊིགྷསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱཏིཔི པརིཡཱཡེན ཚདྭཱརིཀཱཡེཝ. ཏཡོ ཧི ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ སཡཾ པིཊྛིཝཊྚཀཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧཛཱཏསཉྙཱཡ ‘‘ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ’’ཏི ནཱམཾ ཀརོནྟི, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན པཊིགྷསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ ནཱམ པཉྩདྭཱརིཀཱ སཉྙཱ, ཨདྷིཝཙནསམྥསྶཛཱ སཉྙཱ ནཱམ མནོདྭཱརིཀཱ སཉྙཱ. ཨེཏཱ ཨཏིརེཀསཉྙཱ པརིགྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སཉྙཱཏི སབྷཱཝནཱམཾ. སཉྫཱནནཱཏི སཉྫཱནནཱཀཱརོ. སཉྫཱནིཏཏྟནྟི སཉྫཱནིཏབྷཱཝོ.

ཨཝིཛྫོགྷནྟི པཱུརེཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛེན ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདི ཨཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཨལདྡྷབྦནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཏབྦིཔརཱིཏཏོ ཀཱཡསུཙརིཏཱདི ཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཏཾ ཝིནྡིཡཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཁནྡྷཱནཾ རཱསཊྛཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནཊྛཾ, དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཊྛཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིཡཊྛཾ, སཙྩཱནཾ ཏཐཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཝིཛྫཱ. དུཀྑཱདཱིནཾ པཱིལ༹ནཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཏྠཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཝིཛྫཱ. ཨནྟཝིརཧིཏེ སཾསཱརེ ཡོནིགཏིབྷཝཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ སཏྟེ ཛཝཱཔེཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནེསུ ཨིཏྠིཔུརིསཱདཱིསུ ཛཝཏི, ཝིཛྫམཱནེསུ ཁནྡྷཱདཱིསུ ན ཛཝཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཨཔི ཙ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཝཏྠཱརམྨཎཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཔཊིཙྩསམུཔྤནྣཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཚཱདནཏོཔི ཨཝིཛྫཱ, ཏཾ ཨཝིཛྫོགྷཾ. ཀཱམོགྷཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ. བྷཝོགྷཝསེན པཏརེཡྻ. དིཊྛོགྷཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ. ཨཝིཛྫོགྷཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻ. ཨཐ ཝཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱནཝསེན ཨུཏྟརེཡྻ. སཀདཱགཱམིམགྒེན པཧཱནཝསེན པཏརེཡྻ. ཨནཱགཱམིམགྒེན པཧཱནཝསེན སམཏིཀྐམེཡྻ. ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱནཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཏརེཡྻཱདིཔཉྩཔདཾ ཏདངྒཱདིཔཉྩཔཧཱནེན ཡོཛེཏབྦ’’ནྟི ཀེཙི ཝདནྟི.

‘‘མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཾ པབྷེདཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཝུཏྟནཡམེཝ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨམོཧོ དྷམྨཝིཙཡོ’’ཏི པདཾ. ཨམོཧོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨབྷཱཝནཱཡ པཊིཔཀྑོ བྷཱཝནཱཧེཏུ. ཨམོཧེན ཨཝིཔརཱིཏཾ གཎྷཱཏི མཱུལ༹ྷསྶ ཝིཔརཱིཏགྒཧཎཏོ. ཨམོཧེན ཡཱཐཱཝཾ ཡཱཐཱཝཏོ དྷཱརེནྟོ ཡཐཱསབྷཱཝེ པཝཏྟཏི. མཱུལ༹ྷོ ཧི ‘‘ཏཙྪཾ ཨཏཙྪཾ, ཨཏཙྪཉྩ ཏཙྪ’’ནྟི གཎྷཱཏི; ཏཐཱ ཨིཙྪིཏཱལཱབྷདུཀྑཾ ན ཧོཏི. ཨམཱུལ༹ྷསྶ ‘‘ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཔཙྩཝེཀྑཎསམྦྷཝཏོ མརཎདུཀྑཾ ན ཧོཏི. སམྨོཧམརཎཉྷི དུཀྑཾ, ན ཙ ཏཾ ཨམཱུལ༹ྷསྶ ཧོཏི. པབྦཛིཏཱནཾ སུཁསཾཝཱསོ ཧོཏི, ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི ན ཧོཏི. མོཧེན ཧི ནིཙྩསམྨཱུལ༹ྷཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. མོཧཔཊིཔཀྑོ ཙ ཨམོཧོ མོཧཝསེན ཨམཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷཱཝཀརོ. ཨམོཧེན ཨཝིཧིཾསཱསཉྙཱ དྷཱཏུསཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཔཛྫནཾ, པཙྪིམགནྠདྭཡསྶ པབྷེདནཉྩ ཧོཏི. པཙྪིམཱནི དྭེ སཏིཔཊྛཱནཱནི ཏསྶེཝ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨིཛ྄ཛྷནྟི. ཨམོཧོ དཱིགྷཱཡུཀཏཱཡ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨམཱུལ༹ྷོ ཧི ཧིཏཱཧིཏཾ ཉཏྭཱ ཨཧིཏཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཧིཏཉྩ པཊིསེཝམཱནོ དཱིགྷཱཡུཀོ ཧོཏི, ཨཏྟསམྤཏྟིཡཱ ཨཔརིཧཱིནོ ཧོཏི. ཨམཱུལ༹ྷོ ཧི ཨཏྟནོ ཧིཏམེཝ ཀརོནྟོ ཨཏྟཱནཾ སམྤཱདེཏི. ཨརིཡཝིཧཱརསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨུདཱསིནཔཀྑེསུ ནིབྦུཏོ ཧོཏི ཨམཱུལ༹ྷསྶ སབྦཱབྷིསངྒཏཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ཨམོཧེན ཨནཏྟདསྶནཾ ཧོཏི. ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཧི ཡཱཐཱཝགཧཎཀུསལོ ཨཔརིཎཱཡཀཾ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ཨཔརིཎཱཡཀཏོ བུཛ྄ཛྷཏི. ཡཐཱ ཙ ཨེཏེན ཨནཏྟདསྶནཾ, ཨེཝཾ ཨཏྟདསྶནཾ མོཧེན. ཀོ ཧི ནཱམ ཨཏྟསུཉྙཏཾ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི.

ཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོཏི ཨེཏེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཉཱཎེན སམངྒཱིབྷཱུཏོ སེཀྑཱདཡོ མུནི. མོནཔྤཏྟོཏི པཊིལདྡྷཉཱཎོ མུནིབྷཱཝཾ པཏྟོ. ཏཱིཎཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. མོནེཡྻཱནཱིཏི མུནིབྷཱཝཀརཱ མོནེཡྻཀརཱ པཊིཔདཱ དྷམྨཱ. ཀཱཡམོནེཡྻནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཉྙཏྟིཀཱཡརཱུཔཀཱཡཝསེན པཉྙཱཔེཏབྦཾ ཀཱཡམོནེཡྻཾ. ཝིཉྙཏྟིཝཱཙཱསདྡཝཱཙཱཝསེན པཉྙཱཔེཏབྦཾ ཝཙཱིམོནེཡྻཾ. མནོདྭཱརིཀཙིཏྟཱདིཝསེན པཉྙཱཔེཏབྦཾ མནོམོནེཡྻཾ. ཏིཝིདྷཀཱཡདུཙྩརིཏཱནཾ པཧཱནནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝིདྷཱནཾ ཀཱཡཏོ པཝཏྟཱནཾ དུཊྛུ ཙརིཏཱནཾ པཛཧནཾ. ཀཱཡསུཙརིཏནྟི ཀཱཡཏོ པཝཏྟཾ སུཊྛུ ཙརིཏཾ. ཀཱཡཱརམྨཎེ ཉཱཎནྟི ཀཱཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨནིཙྩཱདིཝསེན པཝཏྟཾ ཀཱཡཱརམྨཎེ ཉཱཎཾ. ཀཱཡཔརིཉྙཱཏི ཀཱཡཾ ཉཱཏཏཱིརཎཔྤཧཱནཔརིཉྙཱཧི ཛཱནནཝསེན པཝཏྟཾ ཉཱཎཾ. པརིཉྙཱསཧགཏོ མགྒོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ ཀཱཡཾ སམྨསིཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏམགྒོ པརིཉྙཱསཧགཏོ. ཀཱཡེ ཚནྡརཱགསྶ པཧཱནནྟི ཀཱཡེ ཏཎྷཱཚནྡརཱགསྶ པཛཧནཾ. ཀཱཡསངྑཱརནིརོདྷོཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིརོདྷོ ཨཱཝརཎོ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ. ཝཙཱིསངྑཱརནིརོདྷོཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ནིརོདྷོ ཨཱཝརཎོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ. ཙིཏྟསངྑཱརནིརོདྷོཏི སཉྙཱཝེདནཱནཾ ནིརོདྷོ ཨཱཝརཎོ, སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ.

པཋམགཱཐཱཡ ཀཱཡམུནིནྟིཨཱདཱིསུ ཀཱཡདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝསེན ཀཱཡམུནི. ཝཙཱིདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝསེན ཝཱཙཱམུནི. མནོདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝསེན མནོམུནི. སབྦཱཀུསལཔྤཧཱནཝསེན ཨནཱསཝམུནི. མོནེཡྻསམྤནྣནྟི ཛཱནིཏབྦཾ ཛཱནིཏྭཱ ཕལེ ཋིཏཏྟཱ མོནེཡྻསམྤནྣཾ. ཨཱཧུ སབྦཔྤཧཱཡིནནྟི སབྦཀིལེསེ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ སབྦཔྤཧཱཡིནཾ ཀཐཡནྟི.

དུཏིཡགཱཐཱཡ ནིནྷཱཏཔཱཔཀནྟི ཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷསངྑཱཏེ སབྦསྨིམྤི ཨཱཡཏནེ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརམྨཎཝསེན ཨུཔྤཏྟིརཧཱནི སབྦཔཱཔཀཱནི མགྒཉཱཎེན ནིནྷཱཡ དྷོཝིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ནིནྷཱཏཔཱཔཀཾ ཨཱཧཱུཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟཱ ཨགཱརམུནིནོ. པབྦཛྫུཔགཏཱ ཨནགཱརམུནིནོ. ཏཏྠ སེཀྑཱ སེཀྑམུནིནོ. ཨརཧནྟོ ཨསེཀྑམུནིནོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ པཙྩེཀམུནིནོ. སམྨཱསམྦུདྡྷཱ མུནིམུནིནོ.

པུན ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཝསེན ‘‘ཀཏམེ ཨགཱརམུནིནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨགཱརིཀཱཏི ཀསིགོརཀྑཱདིཨགཱརིཀཀམྨེ ནིཡུཏྟཱ. དིཊྛཔདཱཏི དིཊྛནིབྦཱནཱ. ཝིཉྙཱཏསཱསནཱཏི ཝིཉྙཱཏཾ སིཀྑཏྟཡསཱསནཾ ཨེཏེསནྟི ཝིཉྙཱཏསཱསནཱ. ཨནགཱརཱཏི ཀསིགོརཀྑཱདིཨགཱརིཡཀམྨཾ ཨེཏེསཾ ནཏྠཱིཏི པབྦཛིཏཱ ‘‘ཨནགཱརཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཏྟ སེཀྑཱཏི སོཏཱཔནྣཱདཡོ སཏྟ. ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑནྟཱིཏི སེཀྑཱ. ཨརཧནྟོ ན སིཀྑནྟཱིཏི ཨསེཀྑཱ. ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཨེཀཀཱཝ ཨནཱཙརིཡཀཱཝ ཙཏུསཙྩཾ བུཛ྄ཛྷིཏཝནྟོཏི པཙྩེཀབུདྡྷཱ པཙྩེཀམུནིནོ.

མུནིམུནིནོ ཝུཙྩནྟི ཏཐཱགཏཱཏི ཨེཏྠ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ – ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི.

ཀཐཾ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེནཱབྷིནཱིཧཱརེན པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ ཨཱགཏཱ, ཏེནེཝ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ དཱནསཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཱདྷིཊྛཱནམེཏྟུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱ དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨངྒཔརིཙྩཱགཾ ནཡནདྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགནྟི ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ པུབྦཡོགཔུབྦཙརིཡདྷམྨཀྑཱནཉཱཏཏྠཙརིཡཱདཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷིཙརིཡཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཡཐཱ ཙ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཡཐཱ ཙ དཱིཔངྐརབུདྡྷཨཱདཡོ, སབྦཉྙུབྷཱཝཾ མུནཡོ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཏཐཱ ཨཡཾ སཀྱམུནཱིཔི ཨཱགཏོ, ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ཏེན ཙཀྑུམཱ’’ཏི.

ཀཐཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སམྤཏིཛཱཏཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ གཏཱ. ཀཐཉྩ ཏེ གཏཱ? ཏེ ཧི སམྤཏིཛཱཏཱ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཱ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཙྪཏི, སེཏམྷི ཚཏྟེ ཨནུདྷཱརིཡམཱནེ སབྦཱ ཙ དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཨཱསབྷིཉྩ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི – ‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧).

ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཨནེཀེསཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཡཉྷི སོ སམྤཏིཛཱཏོ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཱཏི, ཨིདམསྶ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. ཨུཏྟརམུཁབྷཱཝོ པནསྶ སབྦལོཀུཏྟརབྷཱཝསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརོ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒརཏནཔཊིལཱབྷསྶ. ‘‘སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༦༩༣) ཨེཏྠ ཝུཏྟཙཱམརུཀྑེཔོ པན སབྦཏིཏྠིཡནིམྨདནསྶ. སེཏཙྪཏྟདྷཱརཎཾ ཨརཧཏྟཝིམུཏྟིཝརཝིམལསེཏཙྪཏྟཔཊིལཱབྷསྶ. སབྦདིསཱནུཝིལོཀནཾ སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷསྶ. ཨཱསབྷིཝཱཙཱབྷཱསནཾ པན ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཝརདྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. ཏཐཱ ཨཡཾ བྷགཝཱཔི གཏོ. ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཏེསཾཡེཝ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ གཝམྤཏཱི ཡཐཱ, སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷརཾ;

སོ ཝིཀྐམཱི སཏྟ པདཱནི གོཏམོ, སེཏཉྩ ཚཏྟཾ ཨནུདྷཱརཡུཾ མརཱུ.

‘‘གནྟྭཱན སོ སཏྟ པདཱནི གོཏམོ, དིསཱ ཝིལོཀེསི སམཱ སམནྟཏོ;

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ གིརམབྦྷུདཱིརཡི, སཱིཧོ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ཏི. (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༧; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨);

ཨེཝཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ, ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ…པེ… པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎེ…པེ… ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཾ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསེ པཧཱཡ གཏོ, ཨེཝམྤི ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཀཀྑལ༹ཏྟལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ, ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ པགྒྷརཎལཀྑཎཾ, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཨུཎྷཏྟལཀྑཎཾ, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཝིཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཨསམྥུཊྛལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, སཉྙཱཡ སཉྫཱནནལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

ཝིཏཀྐསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, ཝིཙཱརསྶ ཨནུམཛྫནལཀྑཎཾ, པཱིཏིཡཱ ཕརཎལཀྑཎཾ, སུཁསྶ སཱཏལཀྑཎཾ, ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ.

སདྡྷིནྡྲིཡསྶ ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, པཉྙིནྡྲིཡསྶ པཛཱནནལཀྑཎཾ.

སདྡྷཱབལསྶ ཨསྶདྡྷིཡེ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡབལསྶ ཀོསཛྫེ, སཏིབལསྶ མུཊྛསྶཙྩེ, སམཱདྷིབལསྶ ཨུདྡྷཙྩེ, པཉྙཱབལསྶ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ.

སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཝིཙཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཕརཎལཀྑཎཾ, པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔསམལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཊིསངྑཱནལཀྑཎཾ.

སམྨཱདིཊྛིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ, སམྨཱསངྐཔྤསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཙཱཡ པརིགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱཀམྨནྟསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ ཝོདཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཡཱམསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱསཏིཡཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ.

ཨཝིཛྫཱཡ ཨཉྙཱཎལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཙེཏནཱལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, ནཱམསྶ ནམནལཀྑཎཾ, རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, སལཱ༹ཡཏནསྶ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, ཏཎྷཱཡ ཧེཏུལཀྑཎཾ, ཨུཔཱདཱནསྶ གཧཎལཀྑཎཾ, བྷཝསྶ ཨཱཡཱུཧནལཀྑཎཾ, ཛཱཏིཡཱ ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ, ཛརཱཡ ཛཱིརཎལཀྑཎཾ, མརཎསྶ ཙུཏིལཀྑཎཾ.

དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཏལཀྑཎཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ པདཧནལཀྑཎཾ, ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷནལཀྑཎཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིལཀྑཎཾ, བལཱནཾ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ནིཡྻཱནལཀྑཎཾ, མགྒསྶ ཧེཏུལཀྑཎཾ.

སཙྩཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ, སམཐསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུཔསྶནཱལཀྑཎཾ, སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨེཀརསལཀྑཎཾ, ཡུགནདྡྷཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནལཀྑཎཾ.

སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱ སཾཝརཎལཀྑཎཾ, ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, དིཊྛིཝིསུདྡྷིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ, ཁཡེ ཉཱཎསྶ སམུཙྪེདལཀྑཎཾ, ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎསྶ པསྶདྡྷིལཀྑཎཾ, ཚནྡསྶ མཱུལལཀྑཎཾ.

མནསིཀཱརསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ སམོདྷཱནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ སམོསརཎལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསྶ པམུཁལཀྑཎཾ, སཏིཡཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻལཀྑཎཾ, པཉྙཱཡ ཏཏུཏྟརིཡལཀྑཎཾ, ཝིམུཏྟིཡཱ སཱརལཀྑཎཾ, ཨམཏོགདྷསྶ ནིབྦཱནསྶ པརིཡོསཱནལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ, ཨེཏཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཉཱཎགཏིཡཱ ཨཱགཏོ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཏྟོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ? ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི ཝིཏྠཱརོ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠).

ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ.

ཨཔི ཙ ཛརཱམརཎསྶ ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ… སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོ…པེ… ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྶཱཔི ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ཡཾ སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཱཀཱརེན ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཙ ཏེན ཏཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདིཝསེན ཝཱ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེན ཝཱ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ? ཡཾ རཱུཔཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༡༦) ནཡེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི ཏེརསཧི ཝཱརེཧི དྭིཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧི ཝིབྷཛྫམཱནཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ཝིཏཐཾ ནཏྠི. ཨེས ནཡོ སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟེསུ སདྡཱདཱིསུ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི…པེ… ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིདིཏཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤).

ཨེཝཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཏཏྠ ཏཐདསྶཱིཨཏྠེ ཏཐཱགཏོཏི པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཐཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? ཡཾ རཏྟིཾ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཏུནྣཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎེ ཀཱལེ པཋམབོདྷིཡམྤི མཛ྄ཛྷིམབོདྷིཡམྤི པཙྪིམབོདྷིཡམྤི ཡཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ…པེ… ཝེདལླཾ. སབྦཾ ཏཾ ཨཏྠཏོ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨནུཔཝཛྫཾ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ རཱགམདནིམྨདནཾ དོསམོཧམདནིམྨདནཾ, ནཏྠི ཏཏྠ ཝཱལགྒམཏྟམྤི པཀྑལིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀནཱལི༹ཡཱ མིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ཙ ཏཐམེཝ ཧོཏི ཨཝིཏཐཾ ཨནཉྙཐཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི ནོ ཨཉྙཐཱ, ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༡༨༨).

གདཨཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ. ཨེཝཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

ཨཔི ཙ ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཐཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཏོ ཧི ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི, ཀཱཡསྶཱཔི ཝཱཙཱ. ཏསྨཱ ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཙསྶ ཡཐཱ ཝཱཙཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཀཱཡོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ གཏཱ པཝཏྟཱཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཨིཏི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ‘ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣). ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ? ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན, ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ རཱཛཱཏིརཱཛཱ དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ. ཏེནཱཧ –

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུདསོ ཝསཝཏྟཱི, ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).

ཏཏྠེཝཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ. ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨིཏི སབྦལོཀཱབྷིབྷཝནེ ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཙེཝ པུཉྙམཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.

ཨཔི ཙ ཏཐཱཡ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཾ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ. གཏོཏི ཨཝགཏོ, ཨཏཱིཏོ པཏྟོ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ སཀལཾ ལོཀཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཝགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ པཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཏཐཾ གཏོ པཊིཔནྣོཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ལོཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ལོཀསམུདཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསམུདཡོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ. ལོཀནིརོདྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀནིརོདྷོ ཏཐཱགཏསྶ སཙྪིཀཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).

ཏསྶ ཨེཝམྤི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདམྤི ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝདཱིཔེན མུཁམཏྟམེཝ. སབྦཱཀཱརེན པན ཏཐཱགཏོཝ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ ཝཎྞེཡྻ. ཡསྨཱ པན སབྦབུདྡྷཱ ཏཐཱགཏགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསཾ ཝསེན ‘‘ཏཐཱགཏཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨརཧནྟོཏི ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ.

‘‘སོ ཏཏོ ཨཱརཀཱ ནཱམ, ཡསྶ ཡེནཱསམངྒིཏཱ;

ཨསམངྒཱི ཙ དོསེཧི, ནཱཐོ ཏེནཱརཧཾ མཏོ’’.

ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

‘‘ཡསྨཱ རཱགཱདིསངྑཱཏཱ, སབྦེཔི ཨརཡོ ཧཏཱ;

པཉྙཱསཏྠེན ནཱཐེན, ཏསྨཱཔི ཨརཧཾ མཏོ’’.

ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷིཾ པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཛརཱམརཎནེམིཾ ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ, ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཧཾ.

‘‘ཨརཱ སཾསཱརཙཀྐསྶ, ཧཏཱ ཉཱཎཱསིནཱ ཡཏོ;

ལོཀནཱཐེན ཏེནེས, ‘ཨརཧ’ནྟི པཝུཙྩཏི’’.

ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ཨརཧཏི པཱུཛཱཝིསེསཉྩ, ཏེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ, ན ཏེ ཨཉྙཏྠ པཱུཛཾ ཀརོནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

‘‘པཱུཛཱཝིསེསཾ སཧ པཙྩཡེཧི, ཡསྨཱ ཨཡཾ ཨརཧཏི ལོཀནཱཐོ;

ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཨརཧནྟི ལོཀེ, ཏསྨཱ ཛིནོ ཨརཧཏི ནཱམམེཏཾ’’.

ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཡེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི པཱཔཾ ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ.

‘‘ཡསྨཱ ནཏྠི རཧོ ནཱམ, པཱཔཀམྨེསུ ཏཱདིནོ;

རཧཱབྷཱཝེན ཏེནེས, ཨརཧཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ’’.

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི –

‘‘ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཡསྨཱ པན སབྦེ བུདྡྷཱ ཨརཧཏྟགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསམྤི ཝསེན ‘‘ཨརཧནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. སམྨཱསམྦུདྡྷཱཏི སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཐཱ ཧེས སབྦདྷམྨེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཉྙེཡྻཏོ, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཧཱཏབྦཏོ, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏབྦཏོ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༥༦༣; མ. ནི. ༢.༣༩༩);

ཨཐ ཝཱ ཙཀྑུ དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན སམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཔི སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ. ཨེས ནཡོ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནེསུ. ཨེཏེནེཝ ཙ ནཡེན རཱུཔཱདཱིནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཚ ཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ ཚ ཕསྶཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱ ཝེདནཱདཡོ ཚ ཝེདནཱ, རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཚ སཉྙཱ, རཱུཔསཉྩེཏནཱདཡོ ཚ ཙེཏནཱ, རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱ, རཱུཔཝིཏཀྐཱདཡོ ཚ ཝིཏཀྐཱ, རཱུཔཝིཙཱརཱདཡོ ཚ ཝིཙཱརཱ, རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དས ཀསིཎཱནི, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱདིཝསེན དས སཉྙཱ, ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཀཱམབྷཝཱདཡོ ནཝ བྷཝཱ, པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, པཊིལོམཏོ ཛརཱམརཎཱདཱིནི, ཨནུལོམཏོ ཨཝིཛྫཱདཱིནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཔདཡོཛནཱ – ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཛཱཏི སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ནིསྶརཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོ པཊིཝིདྡྷོ. ཡཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི ཨཏྠི ནེཡྻཾ ནཱམ, སབྦསྶ སམྨཱ སམྦུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏེསཾ པན ཝིབྷཱགོ ཨུཔརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཡསྨཱ པན སབྦབུདྡྷཱ སམྨཱསམྦུདྡྷགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསམྤི ཝསེན ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨཱཧ.

མོནེནཱཏི ཀཱམཉྷི མོནེཡྻཔཊིཔདཱསངྑཱཏེན མགྒཉཱཎམོནེན མུནི ནཱམ ཧོཏི, ཨིདྷ པན ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ན མོནེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཱུལ༹ྷརཱུཔོཏི ཏུཙྪརཱུཔོ. ཨཝིདྡསཱུཏི ཨཝིཉྙཱུ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོཔི མུནི ནཱམ ན ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ མོནེཡྻམུནི ནཱམ ན ཧོཏི, ཏུཙྪབྷཱཝོ ཙ པན ཨཉྙཱཎཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཙ ཏུལཾཝ པགྒཡ྄ཧཱཏི ཡཐཱ ཧི ཏུལཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏོ ཨཏིརེཀཾ ཙེ ཧོཏི, ཧརཏི, ཨཱུནཾ ཙེ ཧོཏི, པཀྑིཔཏི; ཨེཝམེཝ སོ ཨཏིརེཀཾ ཧརནྟོ ཝིཡ པཱཔཾ ཧརཏི པརིཝཛྫེཏི, ཨཱུནཀེ པཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཀུསལཾ པརིཔཱུརེཏི. ཨེཝཉྩ པན ཀརོནྟོ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསངྑཱཏཾ ཝརཾ ཨུཏྟམམེཝ ཨཱདཱཡ པཱཔཱནི ཨཀུསལཀམྨཱནི པརིཝཛྫེཏི ས མུནི ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན སོ མུནཱིཏི ཀསྨཱ པན སོ མུནཱིཏི ཙེ? ཡཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཀཱརཎཾ, ཏེན སོ མུནཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ མུནཱཏི ཨུབྷོ ལོཀེཏི ཡོ པུགྒལོ ཨིམསྨིཾ ཁནྡྷཱདིལོཀེ ཏུལཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མིནནྟོ ཝིཡ ‘‘ཨིམེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཁནྡྷཱ, ཨིམེ བཱཧིརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིམེ ཨུབྷོ ཨཏྠེ མུནཱཏི. མུནི ཏེན པཝུཙྩཏཱིཏི ཏེན པན ཀཱརཎེན ‘‘མུནཱི’’ཏི ཝུཙྩཏིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཨསཏཉྩཱཏི གཱཐཱཡ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ཨཀུསལཀུསལཔྤབྷེདོ, ཨསཏཉྩ སཏཉྩ དྷམྨོ, ཏཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ སབྦལོཀེ པཝིཙཡཉཱཎེན ཨསཏཉྩ སཏཉྩ ཉཏྭཱ དྷམྨཾ. ཏསྶ ཉཱཏཏྟཱ ཨེཝ, རཱགཱདིབྷེདཏོ སཏྟཝིདྷཾ སངྒཾ ཏཎྷཱདིཊྛིབྷེདཏོ དུཝིདྷཾ ཛཱལཉྩ ཨཏིཙྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ, སོ ཏེན མོནསངྑཱཏེན པཝིཙཡཉཱཎེན སམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི. དེཝམནུསྶེཧི པཱུཛིཏོཏི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. སོ ཧི ཁཱིཎཱསཝམུནིཏྟཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱརཧོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟོཏི.

སལླནྟི མཱུལཔདཾ. སཏྟ སལླཱནཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. རཱགསལླནྟི རཉྫནཊྛེན རཱགོ ཙ པཱིལཱ༹ཛནཀཏཱཡ ཨནྟོཏུདནཏཱཡ དུནྣཱིཧརཎཏཱཡ སལླཉྩཱཏི རཱགསལླཾ. དོསསལླཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨབྦཱུལ༹ྷསལློཏི མཱུལཔདཾ. ཨབྦཧིཏསལློཏི ནཱིཧཊསལློ. ཨུདྡྷཏསལློཏི ཨུདྡྷཾ ཧཊསལློ ཨུདྡྷརིཏསལློ. སམུདྡྷཏསལློཏི ཨུཔསགྒཝསེན ཝུཏྟོ. ཨུཔྤཱཊིཏསལློཏི ལུཉྩིཏསལློ. སམུཔྤཱཊིཏསལློཏི ཨུཔསགྒཝསེནེཝ.

སཀྐཙྩཀཱརཱིཏི དཱནཱདཱིནཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ པུགྒལསྶ ཝཱ དེཡྻདྷམྨསྶ ཝཱ སཀྐཙྩཀརཎཝསེན སཀྐཙྩཀཱརཱི. སཏཏབྷཱཝཀརཎེན སཱཏཙྩཀཱརཱི. ཨཊྛིཏཀརཎེན ཨཊྛིཏཀཱརཱི. ཡཐཱ ནཱམ ཀཀཎྚཀོ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ཐོཀཾ ཏིཊྛཏི, ན ནིརནྟརཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝ ཡོ པུགྒལོ ཨེཀདིཝསཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཱུཛཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཝཱ སུཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཝཱ ཀཏྭཱ པུན ཙིརསྶཾ ཀརོཏི, ཏཾ ན ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏི. སོ ‘‘ཨསཱཏཙྩཀཱརཱི, ཨནཊྛིཏཀཱརཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཨེཝཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཊྛིཏཀཱརཱི. ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོཏི ནིརནྟརཀརཎསངྑཱཏསྶ ཝིཔྥཱརསྶ བྷཱཝེན ན ལཱིནཝུཏྟིཀོཏི ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོ. ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡོཏི ཀུསལཀརཎེ ཝཱིརིཡཙྪནྡསྶ ཨནིཀྑིཏྟབྷཱཝེན ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོཏི ཝཱིརིཡདྷུརསྶ ཨནོརོཔནེན ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ, ཨནོསཀྐིཏམཱནསོཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཏཏྠ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙཱཏི ཡོ ཏེསུ ཀུསལདྷམྨེསུ ཀཏྟུཀམྱཏཱདྷམྨཙྪནྡོ ཙ པཡཏྟསངྑཱཏོ ཝཱཡཱམོ ཙ. ཨུསྶཧནཝསེན ཨུསྶཱཧོ ཙ. ཨདྷིམཏྟུསྶཧནཝསེན ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ. ཝཱཡཱམོ ཙེསོ པཱརཾ གམནཊྛེན. ཨུསྶཱཧོ ཙེསོ པུབྦངྒམནཊྛེན. ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙེསོ ཨདྷིམཏྟཊྛེན. ཨཔྤཊིཝཱནི ཙཱཏི ཨནིཝཏྟནཱ ཙ. སཏི ཙ སམྤཛཉྙནྟི སརཏཱིཏི སཏི. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཉྙཾ, སམནྟཏོ པཀཱརེཧི ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི ཨིམསྶ སམྤཛཱནསྶ ཝསེན བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱཏཔྤནྟི ཀིལེསཏཱཔནཝཱིརིཡཾ. པདྷཱནནྟི ཨུཏྟམཝཱིརིཡཾ. ཨདྷིཊྛཱནནྟི ཀུསལཀརཎེ པཏིཊྛཱབྷཱཝོ. ཨནུཡོགོཏི ཨནུཡུཉྫནཾ. ཨཔྤམཱདོཏི ནཔྤམཛྫནཾ, སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ.

ཨིམཾ ལོཀཾ ནཱསཱིསཏཱིཏི མཱུལཔདཾ. སཀཏྟབྷཱཝནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝཾ. པརཏྟབྷཱཝནྟི པརལོཀེ ཨཏྟབྷཱཝཾ. སཀརཱུཔཝེདནཱདཡོ ཨཏྟནོ པཉྩཀྑནྡྷེ, པརརཱུཔཝེདནཱདཡོ ཙ པརལོཀེ པཉྩཀྑནྡྷེ. ཀཱམདྷཱཏུནྟི ཀཱམབྷཝཾ. རཱུཔདྷཱཏུནྟི རཱུཔབྷཝཾ. ཨརཱུཔདྷཱཏུནྟི ཨརཱུཔབྷཝཾ. པུན རཱུཔཱརཱུཔཝསེན དུཀཾ དསྶེཏུཾ ཀཱམདྷཱཏུཾ རཱུཔདྷཱཏུཾ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ, ཨརཱུཔདྷཱཏུཾ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. གཏིཾ ཝཱཏི པཏིཊྛཱནཝསེན པཉྩགཏི ཝུཏྟཱ. ཨུཔཔཏྟིཾ ཝཱཏི ནིབྦཏྟིཝསེན ཙཏུཡོནི ཝུཏྟཱ. པཊིསནྡྷིཾ ཝཱཏི ཏིཎྞཾ བྷཝཱནཾ གྷཊནཝསེན པཊིསནྡྷི ཝུཏྟཱ. བྷཝཾ ཝཱཏི ཀམྨབྷཝཝསེན. སཾསཱརཾ ཝཱཏི ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཨབྦོཙྪིནྣཝསེན. ཝཊྚཾ ཝཱཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ ནཱསཱིསཏཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

གུཧཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དུཊྛཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༥. དུཊྛཊྛཀེ པཋམགཱཐཱཡཾ ཏཱཝ ཏཏྠ ཝདནྟཱིཏི བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཨུཔཝདནྟི. དུཊྛམནཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོཔི ཝེ སཙྩམནཱཏི ཨེཀཙྩེ དུཊྛཙིཏྟཱ, ཨེཀཙྩེ ཏཐསཉྙིནོཔི ཧུཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱ ཏུཊྛཙིཏྟཱ, ཡེ ཏེསཾ སུཏྭཱ སདྡཧིཾསུ, ཏེ སཙྩམནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཱདཉྩ ཛཱཏནྟི ཨེཏཾ ཨཀྐོསཝཱདཾ ཨུཔྤནྣཾ. མུནི ནོ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཀཱརཀཏཱཡ ཙ ཨཀུཔྤནཏཱཡ ཙ བུདྡྷམུནི ན ཨུཔེཏི. ཏསྨཱ མུནཱི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཨཡཾ མུནི, རཱགཱདིཁིལེཧི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

དུཊྛམནཱཏི ཨུཔྤནྣེཧི དོསེཧི དཱུསིཏཙིཏྟཱ. ཝིརུདྡྷམནཱཏི ཏེཧི ཀིལེསེཧི ཀུསལསྶ དྭཱརཾ ཨདཏྭཱ ཨཱཝརིཏཙིཏྟཱ. པཊིཝིརུདྡྷམནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨཱཧཏམནཱཏི པཊིགྷེན ཨཱཧཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཏེསནྟི ཨཱཧཏམནཱ. པཙྩཱཧཏམནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེནེཝ. ཨཱགྷཱཏིཏམནཱཏི ཝིཧིཾསཱཝསེན ཨཱགྷཱཏིཏཾ མནཾ ཨེཏེསནྟི ཨཱགྷཱཏིཏམནཱ. པཙྩཱགྷཱཏིཏམནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེནེཝ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀོདྷཝསེན དུཊྛམནཱ, ཨུཔནཱཧཝསེན པདུཊྛམནཱ, མཀྑཝསེན ཝིརུདྡྷམནཱ, པལཱ༹སཝསེན པཊིཝིརུདྡྷམནཱ, དོསཝསེན ཨཱཧཏཔཙྩཱཧཏམནཱ, བྱཱཔཱདཝསེན ཨཱགྷཱཏིཏཔཙྩཱགྷཱཏིཏམནཱ. པཙྩཡཱནཾ ཨལཱབྷེན དུཊྛམནཱ པདུཊྛམནཱ, ཨཡསེན ཝིརུདྡྷམནཱ པཊིཝིརུདྡྷམནཱ, གརཧེན ཨཱཧཏཔཙྩཱཧཏམནཱ, དུཀྑཝེདནཱསམངྒཱིབྷཱཝེན ཨཱགྷཱཏིཏཔཙྩཱགྷཱཏིཏམནཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨུཔཝདནྟཱིཏི གརཧཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཨབྷཱུཏེནཱཏི ཨསཾཝིཛྫམཱནེན.

སདྡཧནྟཱཏི པསཱདཝསེན སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ. ཨོཀཔྤེནྟཱཏི གུཎཝསེན ཨོཏརིཏྭཱ ཨཝཀཔྤཡནྟཱ. ཨདྷིམུཙྩནྟཱཏི སམྤསཱདནཝསེན སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏེསཾ ཀཐཾ ཨདྷིཝཱསེནྟཱ. སཙྩམནཱཏི ཏཙྪམནཱ. སཙྩསཉྙིནོཏི ཏཙྪསཉྙིནོ. ཏཐམནཱཏི ཨཝིཔརཱིཏམནཱ. བྷཱུཏམནཱཏི བྷཱུཏཏྠམནཱ. ཡཱཐཱཝམནཱཏི ནིཙྩལམནཱ. ཨཝིཔརཱིཏམནཱཏི ནིཙྪཡམནཱ. ཏཏྠ ‘‘སཙྩམནཱ སཙྩསཉྙིནོ’’ཏི སཙྩཝཱདིགུཎཾ, ‘‘ཏཐམནཱ ཏཐསཉྙིནོ’’ཏི སཙྩསདྡྷཱགུཎཾ, ‘‘བྷཱུཏམནཱ བྷཱུཏསཉྙིནོ’’ཏི ཋིཏགུཎཾ, ‘‘ཡཱཐཱཝམནཱ ཡཱཐཱཝསཉྙིནོ’’ཏི པཙྩཡིཀགུཎཾ, ‘‘ཨཝིཔརཱིཏམནཱ ཨཝིཔརཱིཏསཉྙིནོ’’ཏི ཨཝིསཾཝཱདགུཎཾ ཀཐིཏནྟི ཉཱཏབྦཾ.

པརཏོགྷོསོཏི ཨཉྙེསཾ སནྟིཀཱ ཨུཔྤནྣསདྡོ. ཨཀྐོསོཏི ཛཱཏིཨཱདཱིསུ དསསུ ཨཀྐོསེསུ ཨཉྙཏརོ. ཡོ ཝཱདཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཨུཔཝཱདཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཀཱརཀོ ཝཱཏི ཀཏདོསོ ཝཱ. ཀཱརཀཏཱཡཱཏི དོསསྶ ཀཏབྷཱཝེན ཝུཙྩམཱནོཏི ཀཐིཡམཱནོ. ཨུཔཝདིཡམཱནོཏི དོསཾ ཨུཔཝཛྫམཱནོ. ཀུཔྤཏཱིཏི ཀོཔཾ ཀརོཏི.

ཁཱིལཛཱཏཏཱཔི ནཏྠཱིཏི ཙིཏྟབནྡྷབྷཱཝཙིཏྟཀཙཝརབྷཱཝསངྑཱཏཾ པཊིགྷཁིལཾ ཛཱཏཾ ཨསྶཱཏི ཁིལཛཱཏོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཁིལཛཱཏཏཱ, ཏཱཔི ནཏྠི ན སནྟི. པཉྩཔི ཙེཏོཁིལཱཏི ཀཱམེ ཨཝཱིཏརཱགོ, ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགོ, རཱུཔེ ཨཝཱིཏརཱགོ, ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི ‘‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི, དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༦) ཨེཝརཱུཔཱ པཉྩཔི ཙིཏྟསྶ བནྡྷབྷཱཝཀཙཝརབྷཱཝསངྑཱཏཱ ཙེཏོཁིལཱ ནཏྠི.

༡༦. ཨིམཉྩ གཱཐཾ ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཨེཝཾ ཁུཾསེཏྭཱ ཝམྦྷེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ བྷིཀྑཱུ, ཨཱནནྡ, ཀིཾ ཝདནྟཱི’’ཏི, ‘‘ན ཀིཉྩི བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ན, ཨཱནནྡ, ‘ཨཧཾ སཱིལཝཱ’ཏི སབྦཏྠ ཏུཎྷཱི བྷཝིཏབྦཾ. ལོཀེ ཧི ནཱབྷཱསམཱནཾ ཛཱནནྟི, མིསྶཾ བཱལེཧི པཎྜིཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༢༤༡) ཝཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཱུ, ཨཱནནྡ, ཏེ མནུསྶེ ཨེཝཾ པཊིཙོདེནྟཱུ’’ཏི དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི ནིརཡཾ ཨུཔེཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༠༦; ཨུདཱ. ༣༨; ཨིཏིཝུ. ༤༨; སུ. ནི. ༦༦༦) ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཐེརོ ཏཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘མནུསྶཱ ཏུམྷེཧི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཊིཙོདེཏབྦཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. པཎྜིཏམནུསྶཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. རཱཛཱཔི རཱཛཔུརིསེ སབྦཏྠ པེསེཏྭཱ ཡེསཾ དྷུཏྟཱནཾ ལཉྫཾ དཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱ ཏཾ མཱརཱཔེསུཾ, ཏེ གཧེཏྭཱ ནིགྒཡ྄ཧ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཏིཏྠིཡེ པརིབྷཱསི. མནུསྶཱཔི ཏིཏྠིཡེ དིསྭཱ ལེཌྜུནཱ ཧནནྟི, པཾསུནཱ ཨོཀིརནྟི ‘‘བྷགཝཏོ ཨཡསཾ ཨུཔྤཱདེསུ’’ནྟི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི, བྷགཝཱ ཐེརསྶ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི ‘‘སཀཉྷི དིཊྛིཾ…པེ… ཝདེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶ ཨཏྠོ – ཡཱཡཾ དིཊྛི ཏིཏྠིཡཛནསྶ ‘‘སུནྡརིཾ མཱརེཏྭཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཡཱནཾ ཨཝཎྞཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨེཏེནུཔཱཡེན ལདྡྷཾ སཀྐཱརཾ སཱདིཡིསྶཱམཱ’’ཏི སོ ཏཾ དིཊྛིཾ ཀཐཾ ཨཏིཀྐམེཡྻ? ཨཐ ཁོ སོ ཨཡསོ ཏམེཝ ཏིཏྠིཡཛནཾ པཙྩཱགཏོ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཙྩེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ. ཡོ ཝཱ སསྶཏཱདིཝཱདཱི, སོཔི སཀཾ དིཊྛིཾ ཀཐམཙྩཡེཡྻ, ཏེན དིཊྛིཚནྡེན ཨནུནཱིཏོ ཏཱཡ ཙ དིཊྛིརུཙིཡཱ ནིཝིཊྛོ, ཨཔི ཙ ཁོ པན སཡཾ སམཏྟཱནི པཀུབྦམཱནོ ཨཏྟནཱཝ པརིཔུཎྞཱནི ཏཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཀརོནྟོ ཡཐཱ ཛཱནེཡྻ, ཏཐེཝ ཝདེཡྻཱཏི.

ཨཝཎྞཾ པཀཱསཡིཏྭཱཏི ཨགུཎཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ. སཀྐཱརནྟི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ སཀྐཙྩཀརཎཾ. སམྨཱནནྟི ཙིཏྟེན བཧུམཱནནཾ. པཙྩཱཧརིསྶཱམཱཏི ཨེཏཾ ལཱབྷཱདིཾ ནིབྦཏྟེསྶཱམ. ཨེཝཾདིཊྛིཀཱཏི ཨེཝཾལདྡྷིཀཱ. ཡཐཱ ཏཾ ‘‘ལཱབྷཱདིཾ ནིབྦཏྟེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཡཾ ལདྡྷི ཏེསཾ ཨཏྠི, ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི མེ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དྷམྨོ’’ཏི ཨེཏེསཾ ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙ, ཨེཝཾསབྷཱཝམེཝ ཝཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ‘‘ཨཏྠི མེ ཙིཏྟ’’ནྟི. ཏདཱ ཏེསཾ དིཊྛི ཝཱ, དིཊྛིཡཱ སཧ ཁནྟི ཝཱ, དིཊྛིཁནྟཱིཧི སདྡྷིཾ རུཙི ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙཱིཧི སདྡྷིཾ ལདྡྷི ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙིལདྡྷཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙིལདྡྷིཨཛ྄ཛྷཱསཡེཧི སདྡྷིཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝཱ ཧོཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝཾདིཊྛིཀཱ…པེ… ཨེཝཾཨདྷིཔྤཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཀཾ དིཊྛིནྟི ཨཏྟནོ དསྶནཾ. སཀཾ ཁནྟིནྟི ཨཏྟནོ སཧནཾ. སཀཾ རུཙིནྟི ཨཏྟནོ རུཙིཾ. སཀཾ ལདྡྷིནྟི ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ. སཀཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡནྟི ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ. སཀཾ ཨདྷིཔྤཱཡནྟི ཨཏྟནོ བྷཱཝཾ. ཨཏིཀྐམིཏུནྟི སམཏིཀྐམིཏུཾ. ཨཐ ཁོ སྭེཝ ཨཡསོཏི སོ ཨེཝ ཨཡསོ ཨེཀཾསེན. ཏེ པཙྩཱགཏོཏི ཏེསཾ པཏིཨཱགཏོ. ཏེཏི སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

ཨཐ ཝཱཏི ཨཏྠནྟརདསྶནཾ. སསྶཏོཏི ནིཙྩོ དྷུཝོ. ལོཀོཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙནྟི ཨིདཾ ཨེཝ ཏཙྪཾ ཏཐཾ, ཨཉྙཾ ཏུཙྪཾ. སམཏྟཱཏི སམྤུཎྞཱ. སམཱདིནྣཱཏི སམྨཱ ཨཱདིནྣཱ. གཧིཏཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ གཧིཏཱ.

པརཱམཊྛཱཏི སབྦཱཀཱརེན པརཱམསིཏྭཱ གཧིཏཱ. ཨབྷིནིཝིཊྛཱཏི ཝིསེསེན ལདྡྷཔྤཏིཊྛཱ. ཨསསྶཏོཏི ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨནྟཝཱཏི སཨནྟོ. ཨནནྟཝཱཏི ཝུདྡྷིཨནནྟཝཱ. ཏཾ ཛཱིཝནྟི སོ ཛཱིཝོ, ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ. ཛཱིཝོཏི ཙ ཨཏྟཱཡེཝ. ཏཐཱགཏོཏི སཏྟོ, ‘‘ཨརཧ’’ནྟི ཨེཀེ. པརཾ མརཎཱཏི མརཎཏོ ཨུདྡྷཾ, པརལོཀེཏི ཨཏྠོ. ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི མརཎཏོ ཨུདྡྷཾ ན ཧོཏི. ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི མརཎཏོ ཨུདྡྷཾ ཧོཏི ཙ ན ཧོཏི ཙ. ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཨུཙྪེདཝསེན ནེཝ ཧོཏི, ཏཀྐིཀཝསེན ན ན ཧོཏི.

སཀཱཡ དིཊྛིཡཱཏིཨཱདཡོ ཀརཎཝཙནཾ. ཨལླཱིནོཏི ཨེཀཱིབྷཱུཏོ.

སཡཾ སམཏྟཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྟནཱ ཨཱུནབྷཱཝཾ མོཙེཏྭཱ སམྨཱ ཨཏྟཾ སམཏྟཾ ཀརོཏི. པརིཔུཎྞནྟི ཨཏིརེཀདོསཾ མོཙེཏྭཱ སམྤུཎྞཾ. ཨནོམནྟི ཧཱིནདོསཾ མོཙེཏྭཱ ཨལཱམཀཾ. ཨགྒནྟི ཨཱདིཾ. སེཊྛནྟི པདྷཱནཾ ནིདྡོསཾ. ཝིསེསནྟི ཛེཊྛཀཾ. པཱམོཀྑནྟི ཨདྷིཀཾ. ཨུཏྟམནྟི ཝིསེསཾ ན ཧེཊྛིམཾ. པཝརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏིརེཀེན ཨུཏྟམཾ ཀརོཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཱསཡདོསམོཙནེན ཨགྒཾ, སཾཀིལེསདོསམོཙནེན སེཊྛཾ, ཨུཔཀྐིལེསདོསམོཙནེན ཝིསེསཾ, པམཏྟདོསམོཙནེན པཱམོཀྑཾ, མཛ྄ཛྷིམདོསམོཙནེན ཨུཏྟམཾ, ཨུཏྟམམཛ྄ཛྷིམདོསམོཙནེན པཝརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨཡཾ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ སབྦཛཱནནཝསེན སབྦཉྙཱུ. ཨཡཾ དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ སུཊྛུ ཨཀྑཱཏོ. ཨཡཾ གཎོ སུཔྤཊིཔནྣོཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ གཎོ སུཊྛུ པཊིཔནྣོ. ཨཡཾ དིཊྛི བྷདྡིཀཱཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ལདྡྷི སུནྡརཱ. ཨཡཾ པཊིཔདཱ སུཔཉྙཏྟཱཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ པུབྦབྷཱགཱ ཨཏྟནྟ པཱདིཔཊིཔདཱ སུཊྛུ པཉྙཏྟཱ. ཨཡཾ མགྒོ ནིཡྻཱནིཀོཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ནིཡྻཱམོཀྐནྟིཀོ མགྒོ ནིཡྻཱནིཀོཏི སཡཾ སམཏྟཾ ཀརོཏི.

ཀཐེཡྻ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི. བྷཎེཡྻ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི. དཱིཔེཡྻ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི. ཝོཧརེཡྻ ནཱནཱཝིདྷེན གཎྷཱཔེཡྻ ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏཱི’’ཏི.

༡༧. ཨཐ རཱཛཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཏཾ ཀུཎཔཾ ཚཌྜཱཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཨཱིདིསེ ཨཡསེ ཨུཔྤནྣེ མཡ྄ཧམྤི ཨཱརོཙེཏབྦཾ སིཡཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ‘ཨཧཾ སཱིལཝཱ གུཎསམྤནྣོ’ཏི པརེསཾ ཨཱརོཙེཏུཾ ཨརིཡཱནཾ པཊིརཱུཔ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ‘‘ཡོ ཨཏྟནོ སཱིལཝཏཱནཱིཏི ཨཝསེསགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སཱིལཝཏཱནཱིཏི པཱཏིམོཀྑཱདཱིནི སཱིལཱནི, ཨཱརཉྙིཀཱདཱིནི དྷུཏངྒཝཏཱནི ཙ. ཨནཱནུཔུཊྛོཏི ཨཔུཙྪིཏོ. པཱཝཱཏི ཝདཏི. ཨནརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཏམཱཧུ, ཡོ ཨཱཏུམཱནཾ སཡམེཝ པཱཝཱཏི ཡོ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ སཡམེཝ ཝདཏི, ཏསྶ ཏཾ ཝཱདཾ ‘‘ཨནརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི ཀུསལཱ ཨེཝཾ ཀཐེནྟི.

ཨཏྠི སཱིལཉྩེཝ ཝཏཉྩཱཏི སཱིལནཊྛེན སཱིལཉྩེཝ ཨཏྠི, སམཱདཱནཊྛེན ཝཏཉྩ ཨཏྠི, ཝཏཾ ན སཱིལནྟི ཝུཏྟཏྠེན ཝཏཾ ཨཏྠི, ཏཾ ན སཱིལཾ. ཀཏམནྟི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཨིདྷ བྷིཀྑུ སཱིལཝཱཏིཨཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. སཾཝརཊྛེནཱཏི སཾཝརཎཊྛེན, ཝཱིཏིཀྐམདྭཱརཾ པིདཧནཊྛེན. སམཱདཱནཊྛེནཱཏི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམྨཱ ཨཱདཱནཊྛེན. ཨཱརཉྙིཀངྒནྟི ཨརཉྙེ ནིཝཱསོ སཱིལཾ ཨསྶཱཏི ཨཱརཉྙིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ ཨཱརཉྙིཀངྒཾ. པིཎྜཔཱཏིཀངྒནྟི བྷིཀྑཱསངྑཱཏཱནཾ པརཨཱམིསཔིཎྜཱནཾ པཱཏོ པིཎྜཔཱཏོ, པརེཧི དིནྣཱནཾ པིཎྜཱནཾ པཏྟེ ནིཔཏནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཉྪཏི ཏཾ ཏཾ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟོ གཝེསཏཱིཏི པིཎྜཔཱཏིཀོ, པིཎྜཱཡ ཝཱ པཏིཏུཾ ཝཏམེཏསྶཱཏི པིཎྜཔཱཏཱི. པཏིཏུནྟི ཙརིཏུཾ. པིཎྜཔཱཏཱི ཨེཝ པིཎྜཔཱཏིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ. ཨངྒནྟི ཀཱརཎཾ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡེན སམཱདཱནེན སོ པིཎྜཔཱཏིཀོ ཧོཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན རཐིཀཱསུསཱནསངྐཱརཀཱུཊཱདཱིནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཾསཱུནཾ ཨུཔརི ཋིཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཊྛེན ཏེསུ པཾསུཀཱུལམིཝཱཏི པཾསུཀཱུལཾ. ཨཐ ཝཱ པཾསུ ཝིཡ ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ ཨུལཏཱིཏི པཾསུཀཱུལཾ, ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ལདྡྷནིབྦཙནསྶ པཾསུཀཱུལསྶ དྷཱརཎཾ པཾསུཀཱུལཾ, པཾསུཀཱུལཾ སཱིལམསྶཱཏི པཾསུཀཱུལིཀོ, པཾསུཀཱུལིཀསྶ ཨངྒཾ པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ. སངྒྷཱཊིཨུཏྟརཱསངྒཨནྟརཝཱསཀསངྑཱཏཾ ཏིཙཱིཝརཾ སཱིལམསྶཱཏི ཏེཙཱིཝརིཀོ, ཏེཙཱིཝརིཀསྶ ཨངྒཾ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ. སཔདཱནཙཱརིཀངྒནྟི དཱནཾ ཝུཙྩཏི ཨཝཁཎྜནཾ, ཨཔེཏཾ དཱནཏོ ཨཔདཱནཾ, ཨནཝཁཎྜནནྟི ཨཏྠོ. སཧ ཨཔདཱནེན སཔདཱནཾ, ཨཝཁཎྜནཝིརཧིཏཾ, ཨནུགྷརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཔདཱནཾ ཙརིཏུཾ ཨིདམསྶ སཱིལནྟི སཔདཱནཙཱརཱི, སཔདཱནཙཱརཱིཡེཝ སཔདཱནཙཱརིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ. ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒནྟི ཁལཱུཏི པཊིསེདྷནཏྠེ ནིཔཱཏོ. པཝཱརིཏེན སཏཱ པཙྪཱ ལདྡྷཾ བྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ ནཱམ, ཏསྶ པཙྪཱབྷཏྟསྶ བྷོཛནཾ པཙྪཱབྷཏྟབྷོཛནཾ, ཏསྨིཾ པཙྪཱབྷཏྟབྷོཛནེ པཙྪཱབྷཏྟསཉྙཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སཱིལམསྶཱཏི པཙྪཱབྷཏྟིཀོ, ན པཙྪཱབྷཏྟིཀོ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ, སམཱདཱནཝསེན པཊིཀྑིཏྟཱཏིརིཏྟབྷོཛནསྶེཏཾ ནཱམཾ, ཏསྶ ཨངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཾ. ནེསཛྫིཀངྒནྟི སཡནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ནིསཛྫཱཡ ཝིཧརིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ནེསཛྫིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ ནེསཛྫིཀངྒཾ. ཡཐཱསནྠཏིཀངྒནྟི ཡདེཝ སནྠཏཾ ཡཐཱསནྠཏཾ, ‘‘ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཋམཾ ཨུདྡིཊྛསེནཱསནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨིཾ ཡཐཱསནྠཏེ ཝིཧརིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ཡཐཱསནྠཏིཀོ, ཏསྶ ཨངྒཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ. སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི ཏེན ཏེན སམཱདཱནེན དྷུཏཀིལེསཏྟཱ དྷུཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱནི, ཀིལེསདྷུནནཏོ ཝཱ དྷུཏནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཉཱཎཾ ཨངྒཾ ཨེཏེསནྟི དྷུཏངྒཱནི. ཨཐ ཝཱ དྷུཏཱནི ཙ ཏཱནི པཊིཔཀྑཱནཾ དྷུནནཏོ ཨངྒཱནི ཙ པཊིཔཏྟིཡཱཏིཔི དྷུཏངྒཱནི. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ ཨཏྠཏོ ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ. སབྦཱནེཝ ཙེཏཱནི སམཱདཱནཙེཏནཱལཀྑཎཱནི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཡོ སམཱདིཡཏི, སོ པུགྒལོ. ཡེན སམཱདིཡཏི, ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ. ཡཱ སམཱདཱནཙེཏནཱ, ཏཾ དྷུཏངྒཾ. ཡཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཏཾ ཝཏྠུ’’ནྟི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༣).

སབྦཱནེཝ ཙ ལོལུཔྤཝིདྡྷཾསནརསཱནི, ནིལློལུཔྤབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱནི, ཨཔྤིཙྪཏཱདིཨརིཡདྷམྨཔདཊྛཱནཱནི. ཨེཝམེཏྠ ལཀྑཎཱདཱིཧི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝཱིརིཡསམཱདཱནམྤཱིཏི ཝཱིརིཡགྒཧཎམྤི. ཀཱམནྟི ཨེཀཾསཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱཏི ཚཝི ཙ ནྷཱརུཝལླིཡོ ཙ. ཨཊྛི ཙཱཏི སབྦཱ ཨཊྛིཡོ ཙ. ཨཝསིསྶཏཱུཏི ཏིཊྛཏུ. ཨུཔསུསྶཏུ མཾསལོཧིཏནྟི སབྦཾ མཾསཉྩ ལོཧིཏཉྩ སུཀྑཏུ. ‘‘ཏཙོ’’ཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ‘‘ནྷཱརཱུ’’ཏི ཨེཀཾ, ‘‘ཨཊྛཱི’’ཏི ཨེཀཾ, ‘‘ཨུཔསུསྶཏུ མཾསལོཧིཏ’’ནྟི ཨེཀཾ ཨངྒཾ. ཡཾ ཏནྟི ཨུཔརི ཝཏྟབྦཔདེན སམྦནྡྷོ. པུརིསཐཱམེནཱཏི པུརིསསྶ ཀཱཡིཀེན བལེན, བལེནཱཏི ཉཱཎབལེན. ཝཱིརིཡེནཱཏི ཙེཏསིཀཉཱཎཝཱིརིཡཏེཛེན. པརཀྐམེནཱཏི པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནེན ཨུསྶཱཧཔྤཏྟཝཱིརིཡེན. པཏྟབྦནྟི ཡཾ ཏཾ པཱཔུཎིཏབྦཾ. ན ཏཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱཏི ཏཾ པཏྟབྦཾ ཨཔྤཏྭཱ. ཝཱིརིཡསྶ སཎྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཝཱིརིཡསྶ སིཐིལཏྟཾ ཨོསཱིདནཾ ན བྷཝིསྶཏི. ‘‘པཊྛཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏཱིཏི ཙིཏྟཾ ཨུསྶཱཧཾ གཎྷཱཔེཏི. པདཧཏཱིཏི པཏིཊྛཱཔེཏི.

ནཱསིསྶནྟི ན ཁཱདིསྶཱམི ན བྷུཉྫིསྶཱམི. ན པིཝིསྶཱམཱིཏི ཡཱགུཔཱནཱདཱིནི ན པིཝིསྶཱམི. ཝིཧཱརཏོ ན ནིཀྑམེཏི སེནཱསནཏོ བཧི ན ནིཀྑམེཡྻཾ. ནཔི པསྶཾ ནིཔཱཏེསྶནྟི པསྶཾ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཀཊསནྠརཀེ ཝཱ པཱཏནཾ ཋཔནཾ ན ཀརིསྶཱམི. ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏེ ཀཎྜེ ཨནུདྡྷཊེ, ཨཝིགཏེཏི ཨཏྠོ.

ཨིམཾ པལླངྐནྟི སམནྟཏོ ཨཱབྷུཛིཏཾ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ. ན བྷིནྡིསྶཱམཱིཏི ན ཝིཛཧིསྶཱམི. ཡཱཝ མེ ན ཨནུཔཱདཱཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི གཧཎཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨཱསཝེཧཱིཏི ཀཱམཱསཝཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི ཨཱསཝེཧི. ཝིམུཙྩིསྶཏཱིཏི སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ ན མུཙྩིསྶཏི. ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམམྷཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ རུཀྑམཱུལཱ ནིཀྑམིསྶཱམཱིཏི ཨོཀཱསཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨིམསྨིཉྙེཝ པུབྦཎྷསམཡཾ ཨརིཡདྷམྨཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ གིམྷེཏི ཀཱལཝསེན ཝུཏྟཱ. པུརིམེ ཝཡོཁནྡྷེཏིཨཱདཡོ ཝཡཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨཱསནཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི ནིསིནྣཱསནཱ ན ཨུཊྛཧིསྶཱམི. ཨཌྜྷཡོགཱཏི ནིཀུཎྜགེཧཱ. པཱསཱདཱཏི དཱིགྷཔཱསཱདཱ. ཧམྨིཡཱཏི མུཎྜཙྪདནགེཧཱ. གུཧཱཡཱཏི པཾསུགུཧཱཡ. ལེཎཱཏི མརིཡཱདཚིནྣཙྪིདྡཱ པབྦཏལེཎཱ. ཀུཊིཡཱཏི ཨུལླིཏྟཱདིཀུཊིཡཱ. ཀཱུཊཱགཱརཱཏི ཀཎྞིཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀཏགེཧཏོ. ཨཊྚཱཏི དྭཱརཊྚཱལཀཱ. མཱལཱ༹ཏི ཝཊྚགེཧཱ. ཨུདྡཎྜོ ནཱམ ཨེཀོ པཏིསྶཡཝིསེསོ. ‘‘ཏིཚདནགེཧོ’’ཏིཔི ཨེཀེ. ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཏི སནྣིཔཱཏསཱལཱ བྷོཛནསཱལཱ ཝཱ. མཎྜཔཱདཡོ པཱཀཊཱཡེཝ. ཨརིཡདྷམྨནྟི ཨནཝཛྫདྷམྨཾ, ཨརིཡཱནཾ ཝཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ. ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི མམ ཙིཏྟསམཱིཔཾ ཨཱནཡིསྶཱམི སཱིལེན. སམཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཝིསེསེན ཨཱནཡིསྶཱམི སམཱདྷིནཱ. ཨདྷིགཙྪིསྶཱམཱིཏི པཊིལཱབྷཝསེན གམིསྶཱམི ཏདངྒེན. ཕསྶཡིསྶཱམཱིཏི ཕུསིསྶཱམི མགྒེན. སཙྪིཀརིསྶཱམཱིཏི པཙྩཀྑཾ ཀརིསྶཱམི ཕལེན. ཨཐ ཝཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཨཱཧརིསྶཱམི. སཀདཱགཱམིམགྒེན སམཱཧརིསྶཱམི, ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨདྷིགཙྪིསྶཱམི, ཨརཧཏྟམགྒེན ཕསྶཡིསྶཱམི, པཙྩཝེཀྑཎེན སཙྪིཀརིསྶཱམི. དྭཱིསུཔི ནཡེསུ ཕསྶཡིསྶཱམཱིཏི ནཱམཀཱཡེན ནིབྦཱནཾ ཕུསིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཔུཊྛོཏི མཱུལཔདཾ, ཏསྶ ཨཔུཙྪིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཔུཙྪིཏོཏི ཨཛཱནཱཔིཏོ. ཨཡཱཙིཏོཏི ཨནཱཡཱཙིཏོ. ཨནཛ྄ཛྷེསིཏོཏི ཨནཱཎཱཔིཏོ, ‘‘ན ཨིཙྪིཏོ’’ཏི ཨེཀེ. ཨཔསཱདིཏོཏི ན པསཱདཱཔིཏོ. པཱཝདཏཱིཏི ཀཐཡཏི. ཨཧམསྨཱིཏི ཨཧཾ ཨསྨི བྷཝཱམི. ཛཱཏིཡཱ ཝཱཏི ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཱ ཝཱ. གོཏྟེན ཝཱཏི གོཏམཱདིགོཏྟེན ཝཱ. ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱཏི ཀུལཔུཏྟབྷཱཝེན ཝཱ. ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ཝཱཏི སརཱིརསུནྡརཏཱཡ ཝཱ. དྷནེན ཝཱཏི དྷནསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ. ཨཛ྄ཛྷེནེན ཝཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡཀརཎེན ཝཱ. ཀམྨཱཡཏནེན ཝཱཏི ཀམྨམེཝ ཀམྨཱཡཏནཾ, ཏེན ཀམྨཱཡཏནེན, ཀསིགོརཀྑཀམྨཱདིནཱ ཝཱ. སིཔྤཱཡཏནེན ཝཱཏི དྷནུསིཔྤཱདིནཱ ཝཱ. ཝིཛྫཱཊྛཱནེན ཝཱཏི ཨཊྛཱརསཝིཛྫཱཊྛཱནེན ཝཱ. སུཏེན ཝཱཏི བཧུསྶུཏགུཎེན ཝཱ. པཊིབྷཱནེན ཝཱཏི ཀཱརཎཱཀཱརཎཔཊིབྷཱནསངྑཱཏཉཱཎེན ཝཱ. ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ ཝཏྠུནཱཏི ཛཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨེཀེཀེན ཝཏྠུནཱ ཝཱ.

ཨུཙྩཱ ཀུལཱཏི ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུལཱ, ཨེཏེན ཛཱཏིགོཏྟམཧཏྟཾ དཱིཔེཏི. མཧཱབྷོགཀུལཱཏི གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལཱ, ཨེཏེན ཨཌྜྷམཧཏྟཾ དཱིཔེཏི. ཨུལཱ༹རབྷོགཀུལཱཏི ཨཝསེསཝེསྶཱདིཀུལཱ, ཨེཏེན པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏཱདིཾ དཱིཔེཏི. ཙཎྜཱལཱཔི ཧི ཨུལཱ༹རབྷོགཱ ཧོནྟི. ཉཱཏོཏི པཱཀཊོ. ཡསྶསྶཱིཏི པརིཝཱརསམྤནྣོ. སུཏྟནྟིཀོཏི སུཏྟནྟེ ནིཡུཏྟོ. ཝིནཡདྷརོཏི ཝིནཡཔིཊཀདྷརོ. དྷམྨཀཐིཀོཏི ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ. ཨཱརཉྙིཀོཏིཨཱདཡོ དྷུཏངྒཔུབྦངྒམཔཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱིཏིཨཱདཡོ རཱུཔཱརཱུཔཨཊྛསམཱཔཏྟིཡོ དསྶེཏྭཱ པཊིཝེདྷདསྶནཝསེན ཝུཏྟཱ. པཱཝདཏཱིཏི མཱུལཔདཾ. ཀཐེཏཱིཏི ‘‘པིཊཀཱཙརིཡོསྨཱི’’ཏི ཀཐཡཏི. བྷཎཏཱིཏི ‘‘དྷུཏངྒིཀོམྷཱི’’ཏི པཱཀཊཾ ཀརོཏི. དཱིཔཡཏཱིཏི ‘‘རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི པརིདཱིཔཡཏི. ཝོཧརཏཱིཏི ‘‘ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱཀྱབྷེདཾ ཀརོཏི.

ཁནྡྷཀུསལཱཏི པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎེསུ ཚེཀཱ, ཉཱཏཏཱིརཎཔཧཱནཝསེན ཀུསལཱཏི ཨཏྠོ. དྷཱཏུཨཱཡཏནཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནིབྦཱནཀུསལཱཏི ནིབྦཱནེ ཚེཀཱ. ཨནརིཡཱནནྟི ན ཨརིཡཱནཾ. ཨེསོ དྷམྨོཏི ཨེསོ སབྷཱཝོ. བཱལཱནནྟི ཨཔཎྜིཏཱནཾ. ཨསཔྤུརིསཱནནྟི ན སོབྷནཔུརིསཱནཾ. ཨཏྟཱཏི ཨཏྟཱནཾ.

༡༨. སནྟོཏི རཱགཱདིཀིལེསཱུཔསམེན སནྟོ. ཏཐཱ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ. ཨིཏི’ཧནྟི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོཏི ‘‘ཨཧམསྨི སཱིལསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིཏི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོ, སཱིལནིམིཏྟཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཝཱཙཾ ཨབྷཱསམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏམརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི ཏསྶ ཏཾ ཨཀཏྠནཾ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི བུདྡྷཱདཡོ ཁནྡྷཱདིཀུསལཱ ཝདནྟི. ཡསྶུསྶདཱ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེཏི ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ རཱགཱདཡོ སཏྟུསྶདཱ ཀུཧིཉྩི ལོཀེ ནཏྠི. ཏསྶ ཏཾ ཨཀཏྠནཾ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

སནྟོཏི མཱུལཔདཾ. རཱགསྶ སམིཏཏྟཱཏི རཉྫནལཀྑཎསྶ རཱགསྶ སམིཏབྷཱཝེན. དོསཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝིཛ྄ཛྷཱཏཏྟཱཏི སབྦཔརིལཱ༹ཧཱནཾ ཛྷཱཔིཏཏྟཱ. ནིབྦུཏཏྟཱཏི སབྦསནྟཱཔཱནཾ ནིབྦཱཔིཏབྷཱཝེན. ཝིགཏཏྟཱཏི སབྦཱཀུསལཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཝིགཏབྷཱཝེན དཱུརབྷཱཝེན. པཊིཔསྶདྡྷཏྟཱཏི སབྦཱཀཱརེན ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀབྷཱཝེན. སཏྟནྣཾ དྷམྨཱནཾ བྷིནྣཏྟཱ བྷིཀྑཱུཏི ཨུཔརི ཝཏྟབྦཱནཾ སཏྟདྷམྨཱནཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝེན བྷིཀྑུ. སཀྐཱཡདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསཱིལབྦཏཔརཱམཱསོཏི ཨིམེ ཏཡོ ཀིལེསཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན བྷིནྣཱ, རཱགོ དོསོཏི ཨིམེ དྭེ ཀིལེསཱ ཨོལཱ༹རིཀཱ སཀདཱགཱམིམགྒེན བྷིནྣཱ, ཏེ ཨེཝ ཨཎུསཧགཏཱ ཨནཱགཱམིམགྒེན བྷིནྣཱ, མོཧོ མཱནོཏི ཨིམེ དྭེ ཀིལེསཱ ཨརཧཏྟམགྒེན བྷིནྣཱ. ཨཝསེསེ ཀིལེསེ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷིནྣཱསྶ ཧོནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཾཀིལེསིཀཱཏི ཀིལེསཔཙྩཡཱ. པོནོབྷཝིཀཱཏི པུནབྦྷཝདཱཡིཀཱ. སདརཱཏི ཀིལེསདརཐཱ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི སདརཱ. ‘‘སདྡརཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སཧདརཐཱཏི ཨཏྠོ. དུཀྑཝིཔཱཀཱཏི ཕལཀཱལེ དུཀྑདཱཡིཀཱ. ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱཏི ཨནཱགཏེ ཛཱཏིཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡཱ.

པཛྫེན ཀཏེན ཨཏྟནཱཏི གཱཐཱཡ ཨཡཾ པིཎྜཏྠོ – ཡོ ཨཏྟནཱ བྷཱཝིཏེན མགྒེན པརིནིབྦཱནཾ གཏོ, ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ པཏྟོ, པརིནིབྦཱནགཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིཏིཎྞཀངྑོ, ཝིཔཏྟིསམྤཏྟིཧཱནིཝུདྡྷིཨུཙྪེདསསྶཏཨཔུཉྙཔུཉྙཔྤབྷེདཾ བྷཝཉྩ ཝིབྷཝཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ མགྒཝཱསཾ ཝུསིཏཝཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོཏི ཨེཏེསཾ ཐུཏིཝཙནཱནཾ ཨརཧོ སོ བྷིཀྑཱུཏི.

ཨིཏིཧནྟི, ཨིདཧནྟཱིཏི དུཝིདྷོ པཱཋོ. ཨིཏཱིཏི པདསནྡྷིཨཱདཡོ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨིདཧ’’ནྟི པཱཋཾ ན རོཙེནྟི. ཏཏྠ ཨིཏཱིཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ. པདསནྡྷཱིཏི པདཱནཾ སནྡྷི པདསནྡྷི, པདགྷཊནནྟི ཨཏྠོ. པདསཾསགྒོཏི པདཱནཾ ཨེཀཱིབྷཱཝོ. པདཔཱརིཔཱུརཱིཏི པདཱནཾ པརིཔཱུརཎཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཨེཀཱིབྷཱཝོ. ཨཀྑརསམཝཱཡོཏི ཨེཀཱིབྷཱུཏོཔི ཨཔརིཔུཎྞོཔི ཧོཏི, ཨཡཾ ན ཨེཝཾ. ཨཀྑརཱནཾ སམཝཱཡོ སནྣིཔཱཏོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཀྑརསམཝཱཡོ’’ཏི ཨཱཧ. བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཏི བྱཉྫནསམུཙྩཡོ པདམཱིཏི ཝུཏྟཱནཾ བྱཉྫནཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནཱནཾ ཨཏྠབྱཏྟིཀཱརཎཱནཾ ཝཱ མདྷུརབྷཱཝཏྟཱ པཱཋསྶ མུདུབྷཱཝོ. པདཱནུཔུབྦཏཱ མེཏནྟི པདཱནཾ ཨནུཔུབྦབྷཱཝོ པདཱནུཔུབྦཏཱ, པདཔཊིཔཱཊིབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. མེཏནྟི ཨེཏཾ. ཀཏམནྟི ཙེ? ཨིཏཱིཏི ཨིདཾ. མེཏནྟི ཨེཏྠ མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ. ཀཏྠཱི ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨཧམསྨི སཱིལསམྤནྣོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེཏྭཱ ཀཐནསཱིལོ ཧོཏི. ཀཏྠཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཀཐཡཏི. ཝིཀཏྠཏཱིཏི ཝིཝིདྷཱ ཀཐཡཏི. ཀཏྠནཱཏི ཀཐནཱ. ཨཱརཏོཏི དཱུརཏོ རཏོ. ཝིརཏོཏི ཋཱནསངྐནྟིཝསེན ཝིགཏབྷཱཝེན རཏོ. པཊིཝིརཏོཏི ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན ཝིཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ རཏོ. ཏཏྠ པིསཱཙཾ ཝིཡ དིསྭཱ པལཱཏོ ཨཱརཏོ. ཧཏྠིམྷི མདྡནྟེ ཝིཡ པརིདྷཱཝིཏྭཱ གཏོ ཝིརཏོ. ཡོདྷསམྤཧཱརཾ ཝིཡ པོཐེཏྭཱ མདྡེཏྭཱ གཏོ པཊིཝིརཏོ.

ཁཱིཎཱསཝསྶཱཏི ཁཱིཎཀིལེསཱསཝསྶ. ཀམྨུསྶདོཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརསངྑཱཏཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཨུསྶདོ ཨུསྶནྣཏཱ. ཡསྶིམེཏི ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨིམེ ཨུསྶདཱ.

༡༩. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ པཊིཔཏྟིཉྩ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཀཔྤིཏཱ སངྑཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ པཀཔྤིཏཱཏི པརིཀཔྤིཏཱ. སངྑཏཱཏི པཙྩཡཱབྷིསངྑཏཱ. ཡསྶཱཏི ཡསྶ ཀསྶཙི དིཊྛིགཏིཀསྶ. དྷམྨཱཏི དིཊྛིཡོ. པུརཀྑཏཱཏི པུརཏོ ཀཏཱ. སནྟཱིཏི སཾཝིཛྫནྟི. ཨཝཱིཝདཱཏཱཏི ཨཝོདཱཏཱ. ཡདཏྟནི པསྶཏི ཨཱནིསཾསཾ, ཏཾ ནིསྶིཏོ ཀུཔྤཔཊིཙྩསནྟིནྟི ཡསྶེཏེ དིཊྛིདྷམྨཱ ‘པུརཀྑཏཱ ཨཝོདཱཏཱ སནྟི, སོ ཨེཝཾཝིདྷོ ཡསྨཱ ཨཏྟནི ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ དིཊྛདྷམྨིཀཉྩ སཀྐཱརཱདིཾ, སམྤརཱཡིཀཉྩ གཏིཝིསེསཱདིཾ ཨཱནིསཾསཾ སམྤསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཉྩ ཨཱནིསཾསཾ, ཏཉྩ ཀུཔྤཏཱཡ ཙ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཏཱཡ ཙ སམྨུཏིསནྟིཏཱཡ ཙ ཀུཔྤཔཊིཙྩསནྟིསངྑཱཏཾ དིཊྛིཾ ནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི. སོ ཏཾ ནིསྶིཏཏྟཱ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨུཀྐཾསེཡྻ, པརེ ཝཱ ཝམྦྷེཡྻ ཨབྷཱུཏེཧིཔི གུཎདོསེཧི.

སངྑཏཱཏི མཱུལཔདཾ. སངྑཏཱཏི པཙྩཡེཧི སམཱགནྟྭཱ ཀཏཱ. ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨབྷིསངྑཏཱཏི པཙྩཡེཧི ཨབྷིཀཏཱ. སཎྛཔིཏཱཏི པཙྩཡཝསེནེཝ སམྨཱ ཋཔིཏཱ. ཨནིཙྩཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝེན. པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱཏི ཝཏྠཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཱ. ཁཡདྷམྨཱཏི ཀམེན ཁཡསབྷཱཝཱ. ཝཡདྷམྨཱཏི པཝཏྟིཝསེན པརིཧཱཡནསབྷཱཝཱ. ཝིརཱགདྷམྨཱཏི ཨནིཝཏྟཱི ཧུཏྭཱ ཝིགཙྪནསབྷཱཝཱ. ནིརོདྷདྷམྨཱཏི ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཱ, ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཱ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. དིཊྛིགཏིཀསྶཱཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ ཋིཏཔུགྒལསྶ.

པུརེཀྑཱརཱཏི པུརེ ཀཏཱ. ཏཎྷཱདྷཛོཏི ཨུསྶཱཔིཏཊྛེན ཏཎྷཱདྷཛོ, ཏཎྷཱཔཊཱཀཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཎྷཱདྷཛོ. པུརེཙཱརིཀཊྛེན ཏཎྷཱ ཨེཝ ཀེཏུ ཨསྶཱཏི ཏཎྷཱཀེཏུ. ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོཏི ཚནྡཱདྷིཔཏིཝསེན, ཏཎྷཱ ཨདྷིཔཏིཏོ ཨཱགཏཱཏི ཝཱ ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, ཏཎྷཱདྷིཔཏི ཝཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོ. དིཊྛིདྷཛཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཝོདཱཏཱཏི ཨཔརིསུདྡྷཱ. སཾཀིལིཊྛཱཏི སཡཾ ཀིལིཊྛཱ. སཾཀིལེསིཀཱཏི ཏཔནཱིཡཱ.

དྭེ ཨཱནིསཾསེ པསྶཏཱིཏི དྭེ གུཎེ དཀྑཏི. དིཊྛདྷམྨིཀཉྩ ཨཱནིསཾསནྟི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པཙྩཀྑདྷམྨཱནིསཾསཉྩ. སམྤརཱཡིཀནྟི པརལོཀེ པཏྟབྦཾ ཨཱནིསཾསཉྩ. ཡཾདིཊྛིཀོ སཏྠཱ ཧོཏཱིཏི སཏྠཱ ཡཐཱལདྡྷིཀོ བྷཝཏི. ཏཾདིཊྛིཀཱ སཱཝཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཏསྶ ཝཙནཾ སུཎནྟཱ སཱཝཀཱཔི ཏཐཱལདྡྷིཀཱ ཧོནྟི. སཀྐརོནྟཱིཏི སཀྐཱརཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. གརུཾ ཀརོནྟཱིཏི གརུཀཱརཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. མཱནེནྟཱིཏི མནསཱ པིཡཱཡནྟི. པཱུཛེནྟཱིཏི ཙཏུཔཙྩཡཱབྷིཧཱརཔཱུཛཱཡ པཱུཛེནྟི. ཨཔཙིཏིཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཔཙིཏིཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. ཏཏྠ ཡསྶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ སཀྐརིཏྭཱ སུཨབྷིསངྑཏེ པཎཱིཏེ ཀཏྭཱ དེནྟི, སོ སཀྐཏོ. ཡསྨིཾ གརུབྷཱཝཾ པཊྛཔེཏྭཱ དེནྟི, སོ གརུཀཏོ. ཡཾ མནསཱ པིཡཱཡནྟི, སོ མཱནིཏོ. ཡསྶ སབྦམྤེཏཾ ཀརོནྟི, སོ པཱུཛིཏོ. ཡསྶ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཔཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨཱདིཝསེན པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི, སོ ཨཔཙིཏོ. ཀེཙི ‘‘སཀྐརོནྟི ཀཱཡེན, གརུཾ ཀརོནྟི ཝཱཙཱཡ, མཱནེནྟི ཙིཏྟེན, པཱུཛེནྟི ལཱབྷེནཱ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. ཨལཾ ནཱགཏྟཱཡ ཝཱཏི ནཱགབྷཱཝཱཡ ནཱགརཱཛབྷཱཝཱཡ ཝཱ ཨལཾ པརིཡཏྟཾ. སུཔཎྞཏྟཱཡ ཝཱཏི སུཔཎྞརཱཛབྷཱཝཱཡ. ཡཀྑཏྟཱཡ ཝཱཏི ཡཀྑསེནཱཔཏིབྷཱཝཱཡ. ཨསུརཏྟཱཡ ཝཱཏི ཨསུརབྷཱཝཱཡ. གནྡྷབྦཏྟཱཡ ཝཱཏི གནྡྷབྦདེཝགྷཊེ ནིབྦཏྟབྷཱཝཱཡ. མཧཱརཱཛཏྟཱཡ ཝཱཏི ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ ཨཉྙཏརབྷཱཝཱཡ. ཨིནྡཏྟཱཡ ཝཱཏི སཀྐབྷཱཝཱཡ. བྲཧྨཏྟཱཡ ཝཱཏི བྲཧྨཀཱཡིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརབྷཱཝཱཡ. དེཝཏྟཱཡ ཝཱཏི སམྨུཏིདེཝཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརབྷཱཝཱཡ. སུདྡྷིཡཱཏི པརིསུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨལཾ པརིཡཏྟཾ. ཝིསུདྡྷིཡཱཏི སབྦམལརཧིཏཨཙྩནྟཔརིསུདྡྷབྷཱཝཱཡ. པརིསུདྡྷིཡཱཏི སབྦཱཀཱརེན པརིསུདྡྷབྷཱཝཱཡ.

ཏཏྠ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཨདྷིཔཙྩཏྟཾ སུདྡྷིཡཱ. དེཝལོཀེ ཨདྷིཔཙྩཏྟཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ. བྲཧྨལོཀེ ཨདྷིཔཙྩཏྟཾ པརིསུདྡྷིཡཱ. ཙཏུརཱསཱིཏིཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མུཙྩནཏྠཾ མུཏྟིཡཱ. ཨནྟརཱཡཱབྷཱཝེན མུཙྩནཏྠཾ ཝིམུཏྟིཡཱ. སབྦཱཀཱརེན མུཏྟིཡཱ པརིམུཏྟིཡཱ. སུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཏསྨིཾ སམཡེ པབྦཛིཏབྷཱཝེན སུདྡྷིཾ པཱཔུཎནྟི. ཝིསུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི པབྦཛྫཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔཏྟིཡཱ ཡུཏྟབྷཱཝེན ཝིཝིདྷེན སུཛ྄ཛྷནྟི. པརིསུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔེཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན སུཛ྄ཛྷནྟི. མུཙྩནྟི ཏེསཾ སམཡནྟརདྷམྨེན. ཝིམུཙྩནྟི ཨེཏསྶ སཏྠུནོ ཨོཝཱདེན. པརིམུཙྩནྟི ཨེཏསྶ སཏྠུནོ ཨནུསཱསནེན. སུཛ྄ཛྷིསྶཱམཱིཏིཨཱདཡོ ཨནཱགཏཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨཱཡཏིཾ ཕལཔཱཊིཀངྑཱིཏི ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཕལམཱཀངྑམཱནོ. ཨིདཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཨིཙྪཱམཏྟཾ. དིཊྛིགཏཉྷི ཨིཛ྄ཛྷམཱནཾ ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ ནིཔྥཱདེཏི.

ཨཙྩནྟསནྟཱིཏི ཨཏིཨནྟནིསྶརཎསནྟི. ཏདངྒསནྟཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིགུཎངྒེན ནཱིཝརཎཱདིཨགུཎངྒཾ སམེཏཱིཏི ཛྷཱནཾ ཏདངྒསནྟི. སམྨུཏིསནྟཱིཏི སམཱཧཱརཝསེན དིཊྛིསནྟི. ཏཱ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམཱ ཨཙྩནྟསནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི ཨེཝམཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ. པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ནཱིཝརཎཱ སནྟཱ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨནྟོ ཨཔྤནཱཡཾ ཨཏིསཡཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨཔི ཙ སམྨུཏིསནྟི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཱ, སནྟཱིཏི ཨིཏརེ དྭེ སནྟིཡོ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ སམྨུཏིསནྟིམེཝ དཱིཔེཏི. ཀུཔྤསནྟིནྟི ཝིཔཱཀཛནཀཝསེན པརིཝཏྟནཝསེན ཙལསནྟིཾ. པཀུཔྤསནྟིནྟི ཝིསེསེན ཙལསནྟིཾ. ཨེརིཏསནྟིནྟི ཀམྤནསནྟིཾ. སམེརིཏསནྟིནྟི ཝིསེསེན ཀམྤིཏསནྟིཾ. ཙལིཏསནྟིནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. གྷཊྚིཏསནྟིནྟི པཱིལི༹ཏསནྟིཾ. སནྟིཾ ནིསྶིཏོཏི དིཊྛིསངྑཱཏཾ སནྟིཾ ནིསྶིཏོ. ཨསྶིཏོཏི ཨཱསིཏོ ཝིསེསེན ནིསྶིཏོ. ཨལླཱིནོཏི ཨེཀཱིབྷཱུཏོ.

༢༠. ཨེཝཾ ནིསྶིཏེ ཏཱཝ ‘‘དིཊྛཱིནིཝེསཱ…པེ… ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨ’’ནྟི ཏཏྠ དིཊྛཱིནིཝེསཱཏི ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསསངྑཱཏཱནི དིཊྛིནིཝེསནཱནི. ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱཏི སུཁེན ཨཏིཝཏྟིཏབྦཱ ན ཧོནྟི. དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏནྟི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏེསུ ཏཾ ཏཾ སམུགྒཧིཏཾ ཨབྷིནིཝིཊྛདྷམྨཾ ནིཙྪིནིཏྭཱ པཝཏྟཱ དིཊྛིནིཝེསཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུ ནིཝེསནེསུ, ནིརསྶཏཱི ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨནྟི ཡསྨཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱ, ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུཡེཝ དིཊྛིནིཝེསནེསུ ཨཛསཱིལགོསཱིལཀུཀྐུརསཱིལཔཉྩཱཏཔམརུཔྤཔཱཏཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཀཎྚཀཱཔསྶཡཱདིབྷེདཾ སཏྠཱརཾ དྷམྨཀྑཱནཾ གཎཱདིབྷེདཉྩ ཏཾ ཏཾ དྷམྨཾ ནིརསྶཏི ཙ ཨཱདིཡཏི ཙ ཛཧཏི ཙ གཎྷཱཏི ཙ ཝནམཀྐཊོ ཝིཡ ཏཾ ཏཾ སཱཁནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ནིརསྶནྟོ ཙ ཨཱདིཡནྟོ ཙ ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟཏྟཱ ཨསནྟེཧིཔི གུཎདོསེཧི ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཡསཱཡསཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ. དུརཏིཝཏྟཱཏི ཨཏིཀྐམིཏུཾ དུཀྑཱ. དུཏྟརཱཏི དུཨུཏྟརཱ. དུཔྤཏརཱ དུསྶམཏིཀྐམཱ དུབྦིནིཝཏྟཱཏི ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཱ.

ནིཙྪིནིཏྭཱཏི སསྶཏཝསེན ནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ. ཝིནིཙྪིནིཏྭཱཏི ཨཏྟཝསེན ནཱནཱཝིདྷེན ཝིནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ. ཝིཙིནིཏྭཱཏི པརིཡེསིཏྭཱ. པཝིཙིནིཏྭཱཏི ཨཏྟནིཡཝསེན སབྦཱཀཱརེན པརིཡེསིཏྭཱ. ‘‘ནིཙིནིཏྭཱ ཝིཙྩིནིཏྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨོདྷིགྒཱཧོཏི ཨཝདྷིཡིཏྭཱ གཱཧོ. བིལགྒཱཧོཏི ཀོཊྛཱསཝསེན གཱཧོ ‘‘བིལསོ ཝིབྷཛིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༨; མ. ནི. ༡.༡༡༡) ཝིཡ. ཝརགྒཱཧོཏི ཨུཏྟམགཱཧོ. ཀོཊྛཱསགྒཱཧོཏི ཨཝཡཝཝསེན གཱཧོ. ཨུཙྩཡགྒཱཧོཏི རཱསིཝསེན གཱཧོ. སམུཙྩཡགྒཱཧོཏི ཀོཊྛཱསཝསེན རཱསིཝསེན ཙ གཱཧོ. ཨིདཾ སཙྩནྟི ཨིདམེཝ སབྷཱཝཾ. ཏཙྪནྟི ཏཐབྷཱཝཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཾ. ཏཐནྟི ཝིཔརིཎཱམརཧིཏཾ. བྷཱུཏནྟི ཝིཛྫམཱནཾ. ཡཱཐཱཝནྟི ཡཐཱསབྷཱཝཾ. ཨཝིཔརཱིཏནྟི ན ཝིཔརཱིཏཾ.

ནིརསྶཏཱིཏི ནིཨསྶཏི ཝིཀྑིཔཏི. པརཝིཙྪིནྡནཱཡ ཝཱཏི པརེཧི ཝིསྶཛྫཱཔནེན. ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོ ཝཱཏི ཨསམྤཱཔུཎནྟོ ཝཱ ཨསཀྐོནྟོ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཏི. པརོ ཝིཙྪིནྡེཏཱིཏི ཨཉྙོ ཝིཡོགཾ ཀརོཏི. ནཏྠེཏྠཱཏི ནཏྠི ཨེཏྠ. སཱིལཾ ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོཏི སཱིལཾ ཨསམྤཱདེནྟོ. སཱིལཾ ནིརསྶཏཱིཏི སཱིལཾ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༡. ཡོ པནཱཡཾ སབྦདིཊྛིགཏཱདིདོསདྷུནནཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ དྷོནོ, ཏསྶ དྷོནསྶ ཧི…པེ… ཨནཱུཔཡོ སོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? དྷོནདྷམྨསམནྣཱགམཱ དྷོནསྶ དྷུཏསབྦཔཱཔསྶ ཨརཧཏོ ཀཏྠཙི ལོཀེ ཏེསུ ཏེསུ བྷཝེསུ སཾཀཔྤནཱ དིཊྛི ནཏྠི. སོ ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨབྷཱཝཱ, ཡཱཡ ཙ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ པཱཔཀམྨཾ པཊིཙྪཱདེནྟཱ ཏིཏྠིཡཱ མཱཡཱཡ ཝཱ མཱནེན ཝཱ ཨེཝཾ ཨགཏིཾ གཙྪནྟི, ཏམྤི མཱཡཉྩ མཱནཉྩ པཧཱཡ དྷོནོ རཱགཱདཱིནཾ དོསཱནཾ ཀེན གཙྪེཡྻ, དིཊྛདྷམྨེ སམྤརཱཡེ ཝཱ ནིརཡཱདཱིསུ གཏིཝིསེསེསུ ཀེན སངྑཾ གཙྪེཡྻ, ཨནཱུཔཡོ སོ, སོ ཧི ཏཎྷཱདིཊྛིཨུཔཡཱནཾ དྭིནྣཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱུཔཡོཏི.

ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན. དྷོནཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱཏི དྷོནཱ ཨིཏི ཀིཾཀཱརཎཱ པཉྙཱ ཀཐཱིཡཏི. ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི ཏཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཉྙཱཡ ཀཱཡཏོ པཝཏྟཾ དུཊྛུ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ ཝཱ ཙརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. དྷཱུཏཉྩ དྷོཏཉྩཱཏི ཀམྤིཏཉྩ དྷོཝིཏཉྩ. སནྡྷོཏཉྩཱཏི སམྨཱ དྷོཝིཏཉྩ. ནིདྡྷོཏཉྩཱཏི ཝིསེསེན སུཊྛུ ནིདྡྷོཏཉྩ. རཱགོ དྷུཏོ ཙཱཏིཨཱདཡོ ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ ཝསེན ཡོཛེཏབྦཱ.

སམྨཱདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱདིཊྛི དྷུཏཱ ཙཱཏི མགྒསམྤཡུཏྟཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱདིཊྛི ཀམྤིཏཱ ཙལིཏཱ དྷོཝིཏཱ. སམྨཱསངྐཔྤཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཀསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏཱི’’ཏི སུཏྟཾ (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༦; དཱི. ནི. ༣.༣༦༠) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. སམྨཱཉཱཎེནཱཏི མགྒསམྤཡུཏྟཉཱཎེན, པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཝཱ. མིཙྪཱཉཱཎནྟི ཝིཔརཱིཏཉཱཎཾ ཨཡཱཐཱཝཉཱཎཾ, པཱཔཀིརིཡཱསུ ཨུཔཙིནྟཱཝསེན པཱཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘སུཀཏཾ མཡཱ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཀཱརེན ཙ ཨུཔྤནྣོ མོཧོ. སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱ མིཙྪཱཝིམུཏྟཱིཏི སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ ཝིཔརཱིཏཱ ཨཡཱཐཱཝཝིམུཏྟིཡེཝ ཙེཏོཝིམུཏྟིསཉྙིཏཱ.

ཨརཧཱ ཨིམེཧི དྷོནེཡྻེཧི དྷམྨེཧཱིཏི རཱགཱདཱིཧི ཀིལེསེཧི དཱུརེ ཋིཏོ ཨརཧཱ ཨིམེཧི ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཀིལེསདྷོཝནེཧི དྷམྨེཧི ཨུཔེཏོ ཧོཏི. དྷོནོཏི དྷོནོ པུགྒལོ, ཏེནེཝ ‘‘སོ དྷུཏརཱགོ’’ཏིཨཱདཡོ ཨཱཧ.

མཱཡཱ ཝུཙྩཏི ཝཉྩནིཀཱཙརིཡཱཏི ཝཉྩནཀིརིཡཾ ཝཉྩནཀརཎཾ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཝཉྩནིཀཱཙརིཡཱ. ཏསྶ པཊིཙྪཱདནཧེཏཱུཏི ཏེསཾ དུཙྩརིཏཱནཾ ཨཔྤཀཱསནཀཱརཎཱ. པཱཔིཀཾ ཨིཙྪཾ པཎིདཧཏཱིཏི ལཱམཀཾ པཏྠནཾ པཏིཊྛཱཔེཏི. ‘‘མཱ མཾ ཛཉྙཱ’’ཏི ཨིཙྪཏཱིཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཏཾ པཱཔཾ པརེ མཱ ཛཱནིཾསཱུ’’ཏི པཙྩཱསཱིསཏི. སངྐཔྤེཏཱིཏི ཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཛཱནཾཡེཝ པཎྞཏྟིཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟོ བྷིཀྑུ བྷཱརིཡཾ ཀརོཏི. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཝཱིཏིཀྐམཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཨུཔསནྟོ ཝིཡ བྷཱསཏི. ཀཱཡེན པརཀྐམཏཱིཏི ‘‘མཡཱ ཀཏཾ ཨིདཾ པཱཔཀམྨཾ མཱ ཀེཙི ཛཱནིཾསཱུ’’ཏི ཀཱཡེན ཝཏྟཾ ཀརོཏི. ཝིཛྫམཱནདོསཔཊིཙྪཱདནཏོ ཙཀྑུམོཧནམཱཡཱ ཨསྶཱཏི མཱཡཱཝཱི, མཱཡཱཝིནོ བྷཱཝོ མཱཡཱཝིཏཱ. ཀཏྭཱ པཱཔཾ པུན པཊིཙྪཱདནཏོ ཨཏིཙྩ ཨསྶརཏི ཨེཏཱཡ སཏྟོཏི ཨཙྩསརཱ. ཀཱཡཝཱཙཱཀིརིཡཱཧི ཨཉྙཐཱ དསྶནཏོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཝཉྩནཱ. ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ནིཀརོནྟཱིཏི ནིཀཏི, མིཙྪཱ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝཾ ཀརོམཱི’’ཏི པཱཔཱནཾ ཝིཀྑིཔནཏོ ནིཀིརཎཱ. ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝཾ ཀརོམཱི’’ཏི པརིཝཛྫནཏོ པརིཧརཎཱ. ཀཱཡཱདཱིཧི སཾཧརཎཏོ གཱུཧནཱ. སམབྷཱགེན གཱུཧནཱ པརིགཱུཧནཱ. ཏིཎཔཎྞེཧི ཝིཡ གཱུཐཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨེཧི པཱཔཾ ཚཱདེཏཱིཏི ཚཱདནཱ. སབྦཏོ བྷཱགེན ཚཱདནཱ པརིཙྪཱདནཱ. ན ཨུཏྟཱནིཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི ཨནུཏྟཱནིཀམྨཾ. ན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི ཨནཱཝིཀམྨཾ. སུཊྛུ ཚཱདནཱ ཝོཙྪཱདནཱ. ཀཏཔཊིཙྪཱདནཝསེན པུནཔི པཱཔསྶ ཀརཎཏོ པཱཔཀིརིཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཀཏཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ ནཱམ ཝུཙྩཏི, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ བྷསྨཔཊིཙྪནྣོ ཝིཡ ཨངྒཱརོ, ཨུདཀཔཊིཙྪནྣོ ཝིཡ ཁཱཎུ, པིལོཏིཀཔལིཝེཋིཏཾ ཝིཡ ཙ སཏྠཾ ཧོཏི.

ཨེཀཝིདྷེན མཱནོཏི ཨེཀཔརིཙྪེདེན ཨེཀཀོཊྛཱསེན མཱནོ. ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨུནྣཏཱིཏི ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨབྦྷུསྶཱཔནཱ, ཨཡཾ མཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ པུགྒལཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏམཱནོཝ ཝུཏྟོ.

ཨཏྟུཀྐཾསནམཱནོཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔརི ཋཔནམཱནོ. པརཝམྦྷནམཱནོཏི པརེ ལཱམཀཀརཎམཱནོ. ཨིམེ དྭེ མཱནཱ ཡེབྷུཡྻེན ཏཐཱ པཝཏྟཱཀཱརཝསེན ཝུཏྟཱ.

‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཏི ཛཱཏིཨཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ‘‘ཨཧམསྨི སེཡྻོ’’ཏི ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. སདིསམཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝམིམེཔི ཏཡོ མཱནཱ པུགྒལཝིསེསཾ ཨནིསྶཱཡ ཏཐཱ པཝཏྟཱཀཱརཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཨེཀེཀོ ཏིཎྞམྤི སེཡྻསདིསཧཱིནཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྠ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ སེཡྻསྶེཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, སེསཱནཾ ཨཡཱཐཱཝམཱནོ. ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ སདིསསྶེཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, སེསཱནཾ ཨཡཱཐཱཝམཱནོ. ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཧཱིནསྶེཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, སེསཱནཾ ཨཡཱཐཱཝམཱནོ.

ཙཏུབྦིདྷེན མཱནོ ལོཀདྷམྨཝསེན ཝུཏྟོ. པཉྩཝིདྷེན མཱནོ པཉྩཀཱམགུཎཝསེན ཝུཏྟོ. ཚབྦིདྷེན མཱནོ ཙཀྑཱདིསམྤཏྟིཝསེན ཝུཏྟོ. ཏཏྠ མཱནཾ ཛནེཏཱིཏི མཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏི.

སཏྟཝིདྷེན མཱནནིདྡེསེ མཱནོཏི ཨུནྣམོ. ཨཏིམཱནོཏི ‘‘ཛཱཏིཨཱདཱིཧི མཡཱ སདིསོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. མཱནཱཏིམཱནོཏི ‘‘ཨཡཾ པུབྦེ མཡཱ སདིསོ, ཨིདཱནི ཨཧཾ སེཊྛོ, ཨཡཾ ཧཱིནཏརོ’’ཏི ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. ཨཡཾ བྷཱརཱཏིབྷཱརོ ཝིཡ པུརིམཾ སདིསམཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ མཱནཱཏིམཱནོ ནཱམཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘མཱནཱཏིམཱནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨོམཱནོཏི ཧཱིནམཱནོ. ཡོ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ནཱམ ཝུཏྟོ, ཨཡཾ ཨོམཱནོ ནཱམ. ཨཔི ཙེཏྠ ‘‘ཏྭཾ ཛཱཏིམཱ, ཀཱཀཛཱཏི ཝིཡ ཏེ ཛཱཏི. ཏྭཾ གོཏྟཝཱ, ཙཎྜཱལགོཏྟཾ ཝིཡ ཏེ གོཏྟཾ. ཏུཡ྄ཧཾ སརོ ཨཏྠི, ཀཱཀསརོ ཝིཡ ཏེ སརོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ པཝཏྟནཝསེན ཨཡཾ ‘‘ཨོམཱནོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨདྷིམཱནོཏི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཔྤཏྭཱ པཏྟསཉྙིསྶ, ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཀཏྟབྦེ ཀིཙྩེ ཨཀཏེཡེཝ ཀཏསཉྙིསྶ, ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཨནདྷིགཏེ ཨདྷིགཏསཉྙིསྶ, ཨརཧཏྟེ ཨསཙྪིཀཏེ སཙྪིཀཏསཉྙིསྶ ཨུཔྤནྣོ ཨདྷིགཏམཱནོ ཨདྷིམཱནོ ནཱམ. ཨཡཾ པན ཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀསྶ ན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི? ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཏཱཝ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧི མགྒཕལནིབྦཱནཔཧཱིནཀིལེསཱཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎེན སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨརིཡགུཎཔཊིཝེདྷེ ནིཀྐངྑོ, ཏསྨཱ སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ ‘‘ཨཧཾ སཀདཱགཱམཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན མཱནོ ན ཨུཔྤཛྫཏི, དུསྶཱིལསྶ ཙ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧི ཨརིཡགུཎཱདྷིགམེ ནིརཱསོཝ. སཱིལཝཏོཔི པརིཙྩཏྟཀམྨཊྛཱནསྶ ནིདྡཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟསྶ ན ཨུཔྤཛྫཏི, པརིསུདྡྷསཱིལསྶ པན ཀམྨཊྛཱནེ ཨཔྤམཏྟསྶ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཝིཏིཎྞཀངྑསྶ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣེ ཙ སུདྡྷསམཐལཱབྷཱི སུདྡྷཝིཔསྶནཱལཱབྷཱི ཝཱ ཨནྟརཱ ཋཔེཏི. སོ ཧི དསཔི ཝསྶཱནི ཝཱིསམྤི ཝསྶཱནི ཏིཾསམྤི ཝསྶཱནི ཨསཱིཏིཔི ཝསྶཱནི ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨཧཾ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཀདཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ མཉྙཏི, སམཐཝིཔསྶནཱལཱབྷཱི པན ཨརཧཏྟེཡེཝ ཋཔེཏི. ཏསྶ ཧི སམཱདྷིབལེན ཀིལེསཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱ, ཝིཔསྶནཱབལེན སངྑཱརཱ སུཔརིགྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ སཊྛིཔི ཝསྶཱནི ཨསཱིཏིཔི ཝསྶཱནི ཝསྶསཏམྤི ཀིལེསཱ ན སམུདཱཙརནྟི, ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཱཙཱརོ ཧོཏི. སོ ཨེཝཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨནྟརཱ ཨཊྛཏྭཱཝ ‘‘ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི མཉྙཏི.

ཨསྨིམཱནོཏི རཱུཔེ ཨསྨཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ‘‘ཨཧཾ རཱུཔཱདཡོ’’ཏི ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. མིཙྪཱམཱནོཏི པཱཔཀེཧི ཀམྨཱཡཏནསིཔྤཱཡཏནཝིཛྫཱཊྛཱནསུཏཔཊིབྷཱནསཱིལབྦཏེཧི, པཱཔིཀཱཡ ཙ དིཊྛིཡཱ ཨུཔྤནྣོ མཱནོ. ཏཏྠ པཱཔཀཾ ཀམྨཱཡཏནཾ ནཱམ ཀེཝཊྚམཙྪབནྡྷནེསཱདཱནཾ ཀམྨཾ. པཱཔཀཾ སིཔྤཱཡཏནཾ ནཱམ མཙྪཛཱལཁིཔཀུམཱིནཀརཎེསུ ཙེཝ པཱསཨོཌྜནསཱུལཱརོཔནཱདཱིསུ ཙ ཚེཀཏཱ. པཱཔཀཾ ཝིཛྫཱཊྛཱནཾ ནཱམ ཡཱ ཀཱཙི པརཱུཔགྷཱཏཝིཛྫཱ. པཱཔཀཾ སུཏཾ ནཱམ བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ. པཱཔཀཾ པཊིབྷཱནཾ ནཱམ དུབྦྷཱསིཏཡུཏྟཾ ཀཔྤནཱཊཀཝིལཔྤནཱདིཔཊིབྷཱནཾ. པཱཔཀཾ སཱིལཾ ནཱམ ཨཛསཱིལཾ གོསཱིལཾ. ཝཏམྤི ཨཛཝཏགོཝཏམེཝ. པཱཔིཀཱ དིཊྛི པན དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛིགཏེསུ ཡཱཀཱཙི དིཊྛི. ཨཊྛཝིདྷམཱནོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ.

ནཝཝིདྷེན མཱནནིདྡེསེ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདཡོ ནཝ མཱནཱ པུགྒལཾ ནིསྶཱཡ ཝུཏྟཱ. ཨེཏྠ པན སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ རཱཛཱནཉྩེཝ པབྦཛིཏཱནཉྩ ཨུཔྤཛྫཏི. རཱཛཱ ཧི ‘‘རཊྛེན ཝཱ དྷནཝཱཧནེཧི ཝཱ ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི. པབྦཛིཏོཔི ‘‘སཱིལདྷུཏངྒཱདཱིཧི ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི.

སེཡྻསྶ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཔི ཨེཏེསཾཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. རཱཛཱ ཧི ‘‘རཊྛེན ཝཱ དྷནཝཱཧནེཧི ཝཱ ཨཉྙརཱཛཱུཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི. པབྦཛིཏོཔི ‘‘སཱིལདྷུཏངྒཱདཱིཧི ཨཉྙེན བྷིཀྑུནཱ མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི.

སེཡྻསྶ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཔི ཨེཏེསཾཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡསྶ ཧི རཉྙོ རཊྛཾ ཝཱ དྷནཝཱཧནཱདཱིནི ཝཱ ནཱཏིསམྤནྣཱནི ཧོནྟི, སོ ‘‘མཡ྄ཧཾ རཱཛཱཏི ཝོཧཱརསུཁམཏྟཀམེཝ, ཀིཾ རཱཛཱ ནཱམ ཨཧ’’ནྟི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི. པབྦཛིཏོཔི ཨཔྤལཱབྷསཀྐཱརོ ‘‘ཨཧཾ དྷམྨཀཐིཀོ, བཧུསྶུཏོ, མཧཱཐེརོཏི ཀཐཱམཏྟམེཝ, ཀིཾ དྷམྨཀཐིཀོ ནཱམཱཧཾ, ཀིཾ བཧུསྶུཏོ ནཱམཱཧཾ, ཀིཾ མཧཱཐེརོ ནཱམཱཧཾ, ཡསྶ མེ ལཱབྷསཀྐཱརོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཏཾ མཱནཾ ཀརོཏི.

སདིསསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནཱདཡོ ཨམཙྩཱདཱིནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨམཙྩོ ཝཱ ཧི རཊྛིཡོ ཝཱ ‘‘བྷོགཡཱནཝཱཧནཱདཱིཧི ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཉྙོ རཱཛཔུརིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཉྙེཧི སདྡྷིཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘ཨམཙྩོཏི ནཱམམེཝ མཡ྄ཧཾ, གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི མེ ནཏྠི, ཀིཾ ཨམཙྩོ ནཱམཱཧ’’ནྟི ཝཱ ཨེཏེ མཱནེ ཀརོཏི.

ཧཱིནསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནཱདཡོ དཱསཱདཱིནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི. དཱསོ ཧི ‘‘མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཉྙོ དཱསོ ནཱམ ཨཏྠི, ཨཉྙེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཀུཙྪིཧེཏུ དཱསཱ ནཱམ ཛཱཏཱ, ཨཧཾ པན པཝེཎཱིཨཱགཏཏྟཱ སེཡྻོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘པཝེཎཱིཨཱགཏབྷཱཝེན ཨུབྷཏོསུདྡྷིཀདཱསཏྟེན ཨསུཀདཱསེན ནཱམ སདྡྷིཾ ཀི མཡ྄ཧཾ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘ཀུཙྪིཝསེནཱཧཾ དཱསབྱཾ ཨུཔགཏོ, མཱཏཱཔིཏུཀོཊིཡཱ པན མེ དཱསཊྛཱནཾ ནཏྠི, ཀིཾ དཱསོ ནཱམ ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ཨེཏེ མཱནེ ཀརོཏི. ཡཐཱ ཙ དཱསོ, ཨེཝཾ པུཀྐུསཙཎྜཱལཱདཡོཔི ཨེཏེ མཱནེ ཀརོནྟིཡེཝ.

ཨེཏྠ ཙ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣམཱནོཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, ཨིཏརེ དྭེ ཨཡཱཐཱཝམཱནཱ. ཏཐཱ སདིསསྶ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི, ཧཱིནསྶ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣམཱནོཝ ཡཱཐཱཝམཱནོ, ཨིཏརེ དྭེ ཨཡཱཐཱཝམཱནཱ. ཏཏྠ ཡཱཐཱཝམཱནཱ ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ, ཨཡཱཐཱཝམཱནཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ.

ཨེཏྠ ཙ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཨུཏྟམསྶ ཨུཏྟམཊྛེན ‘‘ཨཧཾ སེཡྻོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནོ, སེཡྻསྶ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཨུཏྟམསྶ སམཊྛེན ‘‘ཨཧཾ སདིསོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནོ. སེཡྻསྶ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ ཨུཏྟམསྶ ལཱམཀཊྛེན ‘‘ཨཧཾ ཧཱིནོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནོ. ཨེཝཾ སེཡྻམཱནོ སདིསམཱནོ ཧཱིནམཱནོཏི ཨིམེ ཏཡོ མཱནཱ སེཡྻསྶ ཨུཔྤཛྫནྟི. སདིསསྶཱཔི ཨཧཾ སེཡྻོ, སདིསོ, ཧཱིནོཏི ཏཡོ མཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཧཱིནསྶཱཔི ཨཧཾ ཧཱིནོ, སདིསོ, སེཡྻོཏི ཏཡོ མཱནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི.

དསཝིདྷམཱནནིདྡེསེ ཨིདྷེཀཙྩོ མཱནཾ ཛནེཏཱིཏི ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ མཱནཾ ཛནཡཏི. ཛཱཏིཡཱ ཝཱཏི ཁཏྟིཡབྷཱཝཱདིཛཱཏིསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ. གོཏྟེན ཝཱཏི གོཏམགོཏྟཱདིནཱ ཨུཀྐཊྛགོཏྟེན ཝཱ. ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱཏི མཧཱཀུལབྷཱཝེན ཝཱ. ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ཝཱཏི ཝཎྞསམྤནྣསརཱིརཏཱཡ ཝཱ. སརཱིརཉྷི ‘‘པོཀྑར’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཝཎྞསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷིརཱུཔབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. དྷནེན ཝཱཏི དྷནསམྤནྣབྷཱཝེན ཝཱ, མཡ྄ཧཾ ནིདྷཱནགཏསྶ དྷནསྶ པམཱཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཛ྄ཛྷེནེན ཝཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡནཝསེན ཝཱ. ཀམྨཱཡཏནེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཚིནྣཔཀྑཀཱཀསདིསཱ, ཨཧཾ པན མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨཧཾ ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཀརོམི, ཏཾ ཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟེན ཀམྨཱཡཏནེན ཝཱ. སིཔྤཱཡཏནེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ནིསིཔྤཱ, ཨཧཾ སིཔྤཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟེན སིཔྤཱཡཏནེན ཝཱ. ཝིཛྫཱཊྛཱནེན ཝཱཏི ཨིདཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. སུཏེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤསྶུཏཱ, ཨཧཾ པན བཧུསྶུཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིསུཏེན ཝཱ. པཊིབྷཱནེན ཝཱཏི ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིབྷཱནཱ, མཡ྄ཧཾ པན པཊིབྷཱནཔྤམཱཎཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཔཊིབྷཱནེན ཝཱ. ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ ཝཏྠུནཱཏི ཨཝུཏྟེན ཨཉྙེན ཝཏྠུནཱ ཝཱ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ མཱནོཏི མཱནཀརཎཝསེན མཱནོ. མཉྙནཱ མཉྙིཏཏྟནྟི ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསོ. ཨུསྶིཏཊྛེན ཨུནྣཏི. ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ པུགྒལཾ ཨུནྣཱམེཏི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེཏཱིཏི ཨུནྣཱམོ. སམུསྶིཏཊྛེན དྷཛོ. ཨུཀྑིཔནཊྛེན ཙིཏྟཾ སམྤགྒཎྷཱཏཱིཏི སམྤགྒཱཧོ. ཀེཏུ ཝུཙྩཏི བཧཱུསུ དྷཛེསུ ཨཙྩུགྒཏདྷཛོ. མཱནོཔི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨཔརཱཔརེ ཨུཔཱདཱཡ ཨཙྩུགྒཏཊྛེན ཀེཏུ ཝིཡཱཏི ཀེཏུ, ཏཾ ཀེཏུཾ ཨིཙྪཏཱིཏི ཀེཏུཀམྱཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀེཏུཀམྱཏཱ. སཱ པན ཙིཏྟསྶ, ན ཨཏྟནོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀེཏུཀམྱཏཱ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི. མཱནསམྤཡུཏྟཉྷི ཙིཏྟཾ ཀེཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཏསྶ བྷཱཝོ, ཀེཏུསངྑཱཏོ མཱནོཏི. དྷོནོ མཱཡཉྩ མཱནཉྩ པཧཱཡ པཛཧིཏྭཱ ཡོ སོ དྷོནོ ཨརཧཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཝིནོདནབྱནྟིཀརཎཱདིཝསེན ཀིལེསེ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ, སོ ཏེན རཱགཱདིནཱ ཀིལེསེན གཙྪེཡྻ.

ནེརཡིཀོཏི ཝཱཏི ནིརཡེ ནིབྦཏྟཀསཏྟོཏི ཝཱ. ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སོ ཧེཏུ ནཏྠཱིཏི ཡེན ཛནཀཧེཏུནཱ གཏིཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟེཡྻ, སོ ཧེཏུ ནཏྠི. པཙྩཡོཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཀཱརཎནྟི ཋཱནཾ. ཀཱརཎཉྷི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཨཏྟནོ ཕལསྶ ཋཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡེན ཧེཏུནཱ ཡེན པཙྩཡེན གཏིཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟེཡྻ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ནཏྠི.

༢༢. ཡོ པན ནེསཾ དྭིནྣཾ ཨུཔཡཱནཾ བྷཱཝེན ཨུཔཡོ ཧོཏི, སོ ཨུཔཡོ ཧི…པེ… དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦནྟི. ཏཏྠ ཨུཔཡོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶིཏོ. དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདནྟི ‘‘རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཏེསུ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདཾ. ཨནཱུཔཡཾ ཀེན ཀཐཾ ཝདེཡྻཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཔྤཧཱནེན པན ཨནཱུཔཡཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཀེན རཱགེན ཝཱ དོསེན ཝཱ ཀཐཾ ‘‘རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻ. ཨེཝཾ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ སོ ཀིཾ ཏིཏྠིཡཱ ཝིཡ ཀཏཔཊིཙྪཱདཀོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཏྟཱ ནིརཏྟཱ ན ཧི ཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྶ ཧི ཨཏྟདིཊྛི ཝཱ ཨུཙྪེདདིཊྛི ཝཱ ནཏྠི, གཧཎམུཉྩནཾ ཝཱཔི ཨཏྟནིརཏྟསཉྙིཏཾ ནཏྠི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ནཏྠཱིཏི ཙེ? ཨདྷོསི སོ དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦནྟི. ཡསྨཱ སོ ཨིདྷེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཉཱཎམྦུནཱ སབྦདིཊྛིགཏཾ ཨདྷོསི པཛཧི ཝིནོདེསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨཏྟམནོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

རཏྟོཏི ཝཱཏི རཱགེན རཏྟོཏི ཝཱ. དུཊྛོཏི ཝཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏེ ཨབྷིསངྑཱརཱ ཨཔྤཧཱིནཱཏི ཡེ པུཉྙཱཔུཉྙཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཱ, ཏེ ཨཔྤཧཱིནཱ. ཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱཏི ཏེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ན པཧཱིནབྷཱཝེན. གཏིཡཱ ཝཱདཾ ཨུཔེཏཱིཏི པཉྩནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཱཡ ཀཐནཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནེརཡིཀོཏི ཝཱ…པེ… ཝཱདཾ ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏཱི’’ཏི. ཝདེཡྻཱཏི ཀཐེཡྻ. གཧིཏཾ ནཏྠཱིཏི གཧེཏབྦཾ ནཏྠི. མུཉྩིཏབྦཾ ནཏྠཱིཏི མུཉྩིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ མོཙེཏབྦཾ ནཏྠི.

ཡསྶཏྠི གཧིཏནྟི ཡསྶ པུགྒལསྶ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི གཧིཏཾ ཨཏྠི. ཏསྶཏྠི མུཉྩིཏབྦནྟི ཏསྶ པུགྒལསྶ མོཙེཏབྦཾ ཨཏྠི. ཨུཔརི པདཱནི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཱནི. གཧཎཾ མུཉྩནཱ སམཏིཀྐནྟོཏི གཧཎམོཙནཱ ཨརཧཱ ཨཏིཀྐནྟོ. བུདྡྷིཔརིཧཱནིཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཝཌྜྷིཉྩ པརིཧཱནིཉྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟོ. སོ ཝུཊྛཝཱསོཏིཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཱནཱིཏི པརིཡོསཱནཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨདྷོསཱིཏི ཀནྟེསི. དྷུནི སནྡྷུནི ནིདྡྷུནཱིཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

དུཊྛཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སུདྡྷཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༢༣. ཙཏུཏྠེ སུདྡྷཊྛཀེ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝཏྠོ – ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔེན དསྶནེན སུདྡྷི ཧོཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཀིལེསམལཱིནཏྟཱ ཨསུདྡྷཾ, ཀིལེསརོགཱནཾ ཨདྷིགམཱ སརོགམེཝ ཙནྡཱབྷཾ བྲཱཧྨཎཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ དིསྭཱ དིཊྛིགཏིཀོ བཱལོ ཨབྷིཛཱནཱཏི ‘‘པསྶཱམི སུདྡྷཾ པརམཾ ཨརོགཾ, ཏེན ཙ དིཊྛིསངྑཱཏེན དསྶནེན སཾསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏཱི’’ཏི, སོ ཨེཝཾ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཏཾ དསྶནཾ ‘‘པརམ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏསྨིཾ དསྶནེ སུདྡྷཱནུཔསྶཱི སམཱནོ ཏཾ དསྶནཾ ‘‘མགྒཉཱཎ’’ནྟི པཙྩེཏི. ཏཾ པན མགྒཉཱཎཾ ན ཧོཏི.

པརམཾ ཨཱརོགྱཔྤཏྟནྟི ཨུཏྟམཾ ནིབྱཱདྷིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏཾ. ཏཱཎཔྤཏྟནྟི ཏཐཱ པཱལནཔྤཏྟཾ. ལེཎཔྤཏྟནྟི ནིལཱིཡནཔྤཏྟཾ.སརཎཔྤཏྟནྟི པཏིཊྛཱཔཏྟཾ, དུཀྑནཱསནཾ ཝཱ པཏྟཾ. ཨབྷཡཔྤཏྟནྟི ནིབྦྷཡབྷཱཝཔྤཏྟཾ. ཨཙྩུཏཔྤཏྟནྟི ནིཙྩལབྷཱཝཾ པཏྟཾ. ཨམཏཔྤཏྟནྟི ཨམཏཾ མཧཱནིབྦཱནཾ པཏྟཾ. ནིབྦཱནཔྤཏྟནྟི ཝཱནཝིརཧིཏཾ པཏྟཾ.

ཨབྷིཛཱནནྟོཏི ཝིསེསེན ཛཱནནྟོ. ཨཱཛཱནནྟོཏི ཨཱཛཱནམཱནོ. ཝིཛཱནནྟོཏི ཨནེཀཝིདྷེན ཛཱནམཱནོ. པཊིཝིཛཱནནྟོཏི ཏཾ ཏཾ པཊིཙྩ ཝིཛཱནམཱནོ. པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཏི ཧདཡེ ཀུརུམཱནོ.

ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ རཱུཔདསྶནེནཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔདསྶནཾ. ཉཱཎནྟི པཙྩེཏཱིཏི པཉྙཱ ཨིཏི སདྡཧཏི. མགྒོཏི པཙྩེཏཱིཏི ‘‘ཨུཔཱཡོ’’ཏི སདྡཧཏི. པཐོཏི སཉྩཱརོ. ནཱིཡཱནནྟི གཧེཏྭཱ ཡཱཏཱིཏི ནཱིཡཱནཾ. ‘‘ནིཡྻཱན’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ.

༢༤. ‘‘དིཊྛེན ཙེ སུདྡྷཱི’’ཏི དུཏིཡགཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཏེན རཱུཔདསྶནསངྑཱཏེན དིཊྛེན ཡདི ཀིལེསསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏི, ཏེན ཝཱ ཉཱཎེན སོ ཡདི ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ པཛཧཱཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ཨརིཡམགྒཏོ ཨཉྙེན ཨསུདྡྷིམགྒེནེཝ སོ སུཛ྄ཛྷཏི, རཱགཱདཱིཧི ཨུཔདྷཱིཧི སཨུཔདྷིཀོ ཨེཝ སམཱནོ སུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔནྣོ ཧོཏི, ན ཙ ཨེཝཾཝིདྷོ སུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱནཾ, སཱ ནཾ དིཊྛིཡེཝ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཨཡ’’ནྟི ཀཐེཏི, དིཊྛིཨནུརཱུཔཾ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཝདཏཱིཏི.

རཱགེན སཧ ཝཏྟཏཱིཏི སརཱགོ, རཱགཝཱཏི ཨཏྠོ. སདོསོཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༥. ན བྲཱཧྨཎོཏི ཏཏིཡགཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, སོ མགྒེན ཨདྷིགཏཱསཝཀྑཡོ ཁཱིཎཱསཝབྲཱཧྨཎོ ཨརིཡམགྒཉཱཎཏོ ཨཉྙེན ཨབྷིམངྒལསམྨཏརཱུཔསངྑཱཏེ དིཊྛེ, ཏཐཱཝིདྷསདྡསངྑཱཏེ སུཏེ, ཨཝཱིཏིཀྐམསངྑཱཏེ སཱིལེ, ཧཏྠིཝཏཱདིབྷེདེ ཝཏེ, པཐཝིཨཱདིབྷེདེ མུཏེ ཙ ཨུཔྤནྣེན མིཙྪཱཉཱཎེན སུདྡྷིཾ ན ཨཱཧཱཏི. སེསམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཎྞབྷཎནཱཡ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི ཏེདྷཱཏུཀཔུཉྙེ སབྦསྨིཉྩ པཱཔེ ཨནཱུཔལིཏྟོ, ཀསྨཱ? ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཏསྶ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ, ཡསྶ ཀསྶཙི ཝཱ གཧཎསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨཏྟཉྫཧོ, པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིནཾ ཨཀརཎཏོ ‘‘ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ. སབྦསྶེཝ ཙསྶ པུརིམཔཱདེན སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – པུཉྙེ ཙ པཱཔེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོ ཨཏྟཉྫཧོ ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོ ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧཱཏི. ནཱཏི པཊིཀྑེཔོཏི ན ཨིཏི པཊིསེདྷོ.

བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནཱིཏི གཱཐཱཡཏྠོ – ཡོ ཙཏུཏྠམགྒེན བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནི ཋིཏཏྟོ ཋིཏོཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིམལོ ཝིམལབྷཱཝཾ བྲཧྨབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ, པཊིནིསྶཊྛསམཱདྷིཝིཀྑེཔཀརཀིལེསམལེན ཨགྒམགྒཕལསམཱདྷིནཱ སཱདྷུསམཱཧིཏོ, སཾསཱརཧེཏུསམཏིཀྐམེན སཾསཱརམཏིཙྩ པརིནིཊྛིཏཀིཙྩཏཱཡ ཀེཝལཱིཏི ཙ, ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨནིསྶིཏཏྟཱ ཨནིསྶིཏོཏི ཙ, ལོཀདྷམྨེཧི ནིབྦིཀཱརཏྟཱ ཏཱདཱིཏི ཙ པཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཐུཏིརཧོ ས བྲཧྨཱ སོ བྲཱཧྨཎོཏི.

ཨཉྙཏྲ སཏིཔཊྛཱནེཧཱིཏི ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ མུཉྩིཏྭཱ. སམྨཔྤདྷཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སནྟེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཨེཀཙྩེ ལོཀསངྐེཏེན ‘‘སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརཱ སཾཝིཛྫནྟི. དིཊྛསུདྡྷིཀཱཏི དིཊྛེན སུདྡྷིཾ ཨིཙྪམཱནཱ. ཏེ ཨེཀཙྩཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶནནྟི ཨེཏེ དིཊྛསུདྡྷིཀཱ ཨེཏེསཾ རཱུཔཱརམྨཎཱནཾ ཨོལོཀནཾ. མངྒལཾ པཙྩེནྟཱིཏི ཨིདྡྷིཀཱརཎཾ བུདྡྷིཀཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཀཱརཎཾ པཏིཊྛཱཔེནྟི. ཨམངྒལཾ པཙྩེནྟཱིཏི ཨནིདྡྷིཀཱརཎཾ ན བུདྡྷིཀཱརཎཾ ན སམྤཏྟིཀཱརཎཾ པཏིཊྛཱཔེནྟི. ཏེ ཀཱལཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི ཨེཏེ དིཊྛཱདིམངྒལིཀཱ པུརེཏརམེཝ ཨུཊྛཧིཏྭཱ. ཨབྷིམངྒལགཏཱནཱིཏི ཝིསེསེན ཝུཌྜྷིཀཱརཎགཏཱནི. རཱུཔཱནི པསྶནྟཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཱནི རཱུཔཱརམྨཎཱནི དཀྑནྟི. ཙཱཊཀསཀུཎནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ. ཕུསྶཝེལུ༹ཝལཊྛིནྟི ཕུསྶནཀྑཏྟེན ཨུཔྤནྣཾ ཏརུཎབེལུ༹ཝལཊྛིཾ. གབྦྷིནིཏྠིནྟི སགབྦྷཾ ཨིཏྠིཾ. ཀུམཱརཀཾ ཁནྡྷེ ཨཱརོཔེཏྭཱ གཙྪནྟནྟི ཏརུཎདཱརཀཾ ཨཾསེ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གཙྪམཱནཾ. པུཎྞགྷཊནྟི ཨུདཀཔུཎྞགྷཊཾ. རོཧིཏམཙྪནྟི རཏྟརོཧིཏམཙྪཾ. ཨཱཛཉྙརཐནྟི སིནྡྷཝཡུཏྟརཐཾ. ཨུསབྷནྟི མངྒལཨུསབྷཾ. གོཀཔིལནྟི ཀཔིལགཱཝིཾ.

པལཱལཔུཉྫནྟི ཐུསརཱསིཾ. ཏཀྐགྷཊནྟི གོཏཀྐཱདིཔཱུརིཏཙཱཊིཾ. རིཏྟགྷཊནྟི ཏུཙྪགྷཊཾ. ནཊནྟི ནཊཀཱདིཾ. ‘‘དྷུཏྟཀིརིཡ’’ནྟི ཨེཀེ. ནགྒསམཎཀནྟི ནིཙྩོལ༹སམཎཾ. ཁརནྟི གདྲབྷཾ. ཁརཡཱནནྟི གདྲབྷཡུཏྟཾ ཝཡ྄ཧཱདིཀཾ. ཨེཀཡུཏྟཡཱནནྟི ཨེཀེན ཝཱཧནེན སཾཡུཏྟཾ ཡཱནཾ. ཀཱཎནྟི ཨེཀཀྑིཨུབྷཡཀྑིཀཱཎཾ. ཀུཎིནྟི ཧཏྠཀུཎིཾ. ཁཉྫནྟི ཁཉྫཔཱདཾ ཏིརིཡགཏཔཱདཾ. པཀྑཧཏནྟི པཱིཋསཔྤིཾ. ཛིཎྞཀནྟི ཛརཱཛིཎྞཾ. བྱཱདྷིཀནྟི བྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏཾ. མཏནྟི ཀཱལངྐཏཾ.

སུཏསུདྡྷིཀཱཏི སོཏཝིཉྙཱཎེན སུཏེན སུདྡྷིཾ ཨིཙྪམཱནཱ. སདྡཱནཾ སཝནནྟི སདྡཱརམྨཎཱནཾ སཝནཾ. ཝཌྜྷཱཏི ཝཱཏིཨཱདཡོ ལོཀེ པཝཏྟསདྡམཏྟཱནི གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཨམངྒལཾ པན ‘‘ཀཱཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེན ཏེན ནཱམེན ཝུཏྟསདྡཱཡེཝ. ‘‘ཚིནྡ’’ནྟི ཝཱཏི ཧཏྠཔཱདཱདིཙྪིནྣནྟི ཝཱ. ‘‘བྷིནྡ’’ནྟི ཝཱཏི སཱིསཱདིབྷིནྣནྟི ཝཱ. ‘‘དཌྜྷ’’ནྟི ཝཱཏི ཨགྒིནཱ ཛྷཱཔིཏནྟི ཝཱ. ‘‘ནཊྛ’’ནྟི ཝཱཏི ཙོརཱདཱིཧི ཝིནཱསིཏནྟི ཝཱ. ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱཏི ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཝཱ.

སཱིལསུདྡྷིཀཱཏི སཱིལེན ཝིསུདྡྷིཾ ཨིཙྪནཀཱ. སཱིལམཏྟེནཱཏི སཾཝརཎམཏྟེན. སཾཡམམཏྟེནཱཏི ཨུཔརམམཏྟེན. སཾཝརམཏྟེནཱཏི དྭཱརཐཀནམཏྟེན. ཨཝཱིཏིཀྐམམཏྟེནཱཏི ན ཨཏིཀྐམིཏམཏྟེན. སམཎོ མུཎྜིཀཱཔུཏྟོཏི མཱཏིཏོ ལདྡྷནཱམཾ. སམྤནྣཀུསལནྟི པརིཔུཎྞཀུསལཾ. པརམཀུསལནྟི ཨུཏྟམཀུསལཾ. ཨུཏྟམཔཏྟིཔྤཏྟནྟི ཨུཏྟམཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏབྦཏཾ པཏྭཱ ཋིཏཾ. ཨཡོཛྫནྟི པརཱཛེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ སམཎཾ.

ཝཏསུདྡྷིཀཱཏི སམཱདཱནེན ཝཏེན སུདྡྷིཾ ཨིཙྪནཀཱ. ཧཏྠིཝཏིཀཱ ཝཱཏི སམཱདིནྣཾ ཧཏྠིཝཏཾ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཧཏྠིཝཏིཀཱ, སབྦཧཏྠིཀིརིཡཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ? ‘‘ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཧཏྠཱིཧི ཀཱཏབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱ ཧཏྠཱིནཾ གམནཱཀཱརཾ ཏིཊྛནཱཀཱརཾ ནིསཱིདནཱཀཱརཾ སཡནཱཀཱརཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀརཎཱཀཱརཾ, ཨཉྙེ ཧཏྠཱི དིསྭཱ སོཎྜཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གམནཱཀཱརཉྩ སབྦཾ ཀརོནྟཱིཏི ཧཏྠིཝཏིཀཱ. ཨསྶཝཏིཀཱདཱིསུཔི ལབྦྷམཱནཝསེན ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏེསུ ཨཝསཱནེ དིསཱཝཏིཀཱ ཝཱཏི པུརཏྠིམཱདིདིསཱནཾ ནམསྶནཝསེན སམཱདིནྣདིསཱཝཏིཀཱ, ཨེཏེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏསམཱདཱནཾ སམྤཛྫམཱནཾ ཧཏྠིཨཱདཱིནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏི. སཙེ ཁོ པནསྶ མིཙྪཱདིཊྛི ཧོཏི ‘‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལཝཏསམཱདཱནབྲཧྨཙརིཡེན དེཝོ ཝཱ དེཝཉྙཏརོ ཝཱ ཧོམཱི’’ཏི ཙིནྟཡནྟསྶ ནིརཡཏིརཙྪཱནཡོནཱིནཾ ཨཉྙཏརོ ཧོཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ (མ. ནི. ༢.༧༩) –

‘‘ཨིདྷ, པུཎྞ, ཨེཀཙྩོ ཀུཀྐུརཝཏཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརསཱིལཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ. སོ ཀུཀྐུརཝཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརསཱིལཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཀུཀྐུརཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སཙེ ཁོ པནསྶ ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི, སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིསྶ ཁོ ཨཧཾ, པུཎྞ, དྭིནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ གཏིཾ ཝདཱམི ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ. ཨིཏི ཁོ, པུཎྞ, སམྤཛྫམཱནཾ ཀུཀྐུརཝཏཾ ཀུཀྐུརཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏི, ཝིཔཛྫམཱནཾ ནིརཡ’’ནྟི.

གནྡྷབྦཝཏིཀཱདཡོ གནྡྷབྦཱདཱིནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ ན གཧེཏབྦོ, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ གཧིཏཏྟཱ ནིརཡཏིརཙྪཱནཡོནིམེཝ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི གཧེཏབྦོ.

མུཏསུདྡྷིཀཱཏི ཕུསིཏེན སུདྡྷིཀཱ. པཐཝིཾ ཨཱམསནྟཱིཏི སསམྦྷཱརིཀཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཀཱཡེན ཕུསནྟི. ཧརིཏནྟི ཨལླནཱིལསདྡལཾ. གོམཡནྟི གཝཱདིགོམཡཾ. ཀཙྪཔནྟི ཨཊྛིཀཙྪཔཱདིཨནེཀཝིདྷཾ. ཕཱལཾ ཨཀྐམནྟཱིཏི ཨཡཕཱལཾ མདྡནྟི. ཏིལཝཱཧནྟི ཏིལསཀཊཾ ཏིལརཱསིཾ ཝཱ. ཕུསྶཏིལཾ ཁཱདནྟཱིཏི མངྒལཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཏིལཾ ཁཱདནྟི. ཕུསྶཏེལཾ མཀྑེནྟཱིཏི ཏཐཱརཱུཔཾ ཏིལཏེལཾ སརཱིརབྦྷཉྫནཾ ཀརོནྟི. དནྟཀཊྛནྟི དནྟཔོཎཾ. མཏྟིཀཱཡ ནྷཱཡནྟཱིཏི ཀུངྐུཊྛཱདིཀཱཡ སཎྷམཏྟིཀཱཡ སརཱིརཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ནྷཱཡནྟི. སཱཊཀཾ ནིཝཱསེནྟཱིཏི མངྒལཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཝཏྠཾ པརིདཧནྟི. ཝེཋནཾ ཝེཋེནྟཱིཏི སཱིསཝེཋནཾ པཏྟུཎྞཱདིཔཊཾ སཱིསེ ཋཔེནྟི པཊིམུཙྩནྟི.

ཏེདྷཱཏུཀཾ ཀུསལཱབྷིསངྑཱརནྟི ཀཱམདྷཱཏུརཱུཔདྷཱཏུཨརཱུཔདྷཱཏཱུསུ པཊིསནྡྷིདཱཡཀཾ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཾ པཙྩཡཱབྷིསངྑཱརཾ. སབྦཾ ཨཀུསལནྟི དྭཱདསཝིདྷཾ ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཾ ཨཀུསལཾ. ཡཏོཏི ཡདཱ. ཏེ དསཝིདྷོ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཙ, དྭཱདསཝིདྷོ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཙ, ཙཏུབྦིདྷོ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརོ ཙ ཡཐཱནུརཱུཔཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན པཧཱིནཱ ཧོནྟི. ཨཏྟདིཊྛིཛཧོཏི ‘‘ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི གཧིཏདིཊྛིཾ ཛཧོ. གཱཧཾ ཛཧོཏི ‘‘ཨེསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནསམྤཡུཏྟགཧཎཾ ཛཧོ. པུན ཨཏྟཉྫཧོཏི ‘‘ཨེཏཾ མམཱ’’ཏི ཏཎྷཱགཧཎཝསེན ཙ དིཊྛིགཧཎཝསེན ཙ པརཱམསིཏྭཱ གཧིཏཾ, པརཏོ ཨཱམཊྛཉྩ, ཏསྨིཾ ཨབྷིནིཝིཊྛཉྩ, བལཝཏཎྷཱཝསེན གིལིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཉྩ, བལཝམུཙྪིཏཉྩ. སབྦཾ ཏཾ ཙཏྟཾ ཧོཏཱིཏིཨཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱཡེཝ.

༢༦. ཨེཝཾ ‘‘ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ དིཊྛིགཏིཀཱ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིཾ བྲུཝནྟི, ཏེསཾ ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨནིབྦཱཧཀབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུརིམཾ པཧཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏེཧི ཨཉྙཏོ སུདྡྷིཝཱདཱ སམཱནཱཔི ཡསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ གཧཎམུཉྩནཾ ཧོཏི, ཏཱཡ པུརིམཾ སཏྠཱརཱདིཾ པཧཱཡ ཨཔརཾ ནིསྶིཏཱ, ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨནུགཏཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ རཱགཱདིབྷེདཾ ན ཏརནྟི སངྒཾ, ཏཉྩ ཨཏརནྟཱ ཏཾ ཏཾ དྷམྨཾ ཨུགྒཎྷནྟི ཙ ནིརསྶཛནྟི ཙ མཀྐཊོཝ སཱཁནྟི.

པུརིམཾ སཏྠཱརཾ པཧཱཡཱཏི པུརིམགཧིཏཾ སཏྠུཔཊིཉྙཾ ཝཛྫེཏྭཱ. པརཾ སཏྠཱརཾ ནིསྶིཏཱཏི ཨཉྙཾ སཏྠུཔཊིཉྙཾ ནིསྶིཏཱ ཨལླཱིནཱ. པུརིམཾ དྷམྨཀྑཱནཾ པཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨེཛཱནུགཱཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུགཱ. ཨེཛཱནུགཏཱཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུགཏཱ. ཨེཛཱནུསཊཱཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུསཊཱ པཀྑནྡཱ ཝཱ. ཨེཛཱཡ པནྣཱ པཏིཏཱཏི ཏཎྷཱཡ ནིམུགྒཱ ཙ ནིཀྑིཔིཏཱ ཙ.

མཀྐཊོཏི ཝཱནརོ. ཨརཉྙེཏི ཝིཔིནེ. པཝནེཏི མཧཱཝནེ. ཙརམཱནོཏི གཙྪམཱནོ. ཨེཝམེཝཱཏི ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ. པུཐཱུཏི ནཱནཱ. པུཐུདིཊྛིགཏཱནཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཱནི དིཊྛིགཏཱནི. གཎྷནྟི ཙ མུཉྩནྟི ཙཱཏི གཧཎཝསེན གཎྷནྟི ཙ ཙཛནཝསེན མུཉྩནྟི ཙ. ཨཱདིཡནྟི ཙ ནིརསྶཛནྟི ཙཱཏི པལིབོདྷཾ ཀརོནྟི ཙ ཝིསྶཛྫེནྟི ཙ ཁིཔནྟི ཙ.

༢༧. པཉྩམགཱཐཱཡ ཙ སམྦནྡྷོ – ཡོ ཙ སོ ‘‘དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ, སོ སཡཾ སམཱདཱཡཱཏི. ཏཏྠ སཡནྟི སཱམཾ. སམཱདཱཡཱཏི གཧེཏྭཱ. ཝཏཱནཱིཏི ཧཏྠིཝཏཱདཱིནི. ཨུཙྩཱཝཙནྟི ཨཔརཱཔརཾ, ཧཱིནཔཎཱིཏཾ ཝཱ སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཱདིཾ. སཉྙསཏྟོཏི ཀཱམསཉྙཱདཱིསུ ལགྒོ. ཝིདྭཱ ཙ ཝེདེཧི སམེཙྩ དྷམྨནྟི པརམཏྠཝིདྭཱ ཙ ཨརཧཱ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

སཱམཾ སམཱདཱཡཱཏི སཡམེཝ གཧེཏྭཱ. ཨཱདཱཡཱཏི ཨཱདིཡིཏྭཱ གཎྷིཏྭཱ. སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདཱཡ. ཨཱདིཡིཏྭཱཏི པལིབོདྷཾ ཀཏྭཱ. སམཱདིཡིཏྭཱཏི སམྨཱ པལིབོདྷཾ ཀཏྭཱ. གཎྷིཏྭཱཏི ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ. པརཱམསིཏྭཱཏི དསྶིཏྭཱ. ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱཏི པཏིཊྛཧིཏྭཱ. ཀཱམསཉྙཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

ཝིདྭཱཏི མེདྷཱཝཱི. ཝིཛྫཱགཏོཏི ཝིཛཱནནབྷཱཝཾ གཏོ. ཉཱཎཱིཏི པཉྙཱསམྤནྣོ. ཝིབྷཱཝཱིཏི ཉཱཎེན ཝཱིམཾསཀོ. མེདྷཱཝཱིཏི ཨནིཙྩཱདཱིཧི ཏུལིཏཉཱཎོ. པཉྙཱཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱཡེཝ. ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཝིཙིནཱཏཱིཏི དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ. བོཛ྄ཛྷངྒཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཝ. ཝཱིམཾསཱཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨཝིཙིནནཱ པཉྙཱཝ. ‘‘ཝཱིམཾསཱ དྷམྨཙིནྟནཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཱ. ཝིཔསྶནཱཏི མགྒསམྤཡུཏྟཱ ཝིཝིདྷཱཀཱརེན པསྶནཱ པཉྙཱཝ. སམྨཱདིཊྛཱིཏི སོབྷནཱ པསཊྛཱ སུནྡརཱ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སམྨཱདིཊྛི. ཏེཧི ཝེདེཧཱིཏི ཨེཏེཧེཝ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎེཧི. ཨནྟགཏོཏི ཛཱཏིཛརཱམརཎསྶ པརིཡོསཱནཾ གཏོ. ཀོཊིགཏོཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱཝ. ཝེདཱནཾ ཝཱ ཨནྟགཏོཏི ཛཱནིཏབྦཱནཾ ཨཝསཱནཔྤཏྟོ. ཝེདེཧི ཝཱ ཨནྟགཏོཏི ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཝཊྚདུཀྑསྶ པརིཡནྟབྷཱཝེན ཨནྟསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ. ཝིདིཏཏྟཱཏི ཝིདིཏབྷཱཝེན ཛཱནིཏབྷཱཝེན.

ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནཱིཏི གཱཐཱཡ ཨཡམཏྠོ – ཡོ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཀིལེསཀྑཡཾ ཀརོནྟོ གཏོ, སོ པརམཏྠཏོ ཝེདགཱུ ནཱམ ཧོཏི. སོཝ སབྦསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི ཏཱཡེཝ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཀིཙྩཏོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཙེཡྻ. ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཏམེཝ སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཡཱཔི ཝེདཔཙྩཡཱ, ཨཉྙཐཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཝེདནཱ, ཏཱསུ སབྦཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ ཝེདགུ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༣༣) པུཊྛོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ…པེ… ཝེདགཱུ སོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཝཱ ཡོ པཝིཙཡཔཉྙཱཡ ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ, ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཝཏྟཏི. སོ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཉཱཏོ ཨཏིཀྐནྟོཝ ཧོཏི. ཡོ ཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ, སོཔི ཝེདནཱསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨཏིཝེདནཾ གཏོཏིཔི ཝེདགཱུ. ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ…པེ… ཝེདགཱུ སོ’’ཏི ཨཱཧ.

སམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན སམཱགནྟྭཱ. ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. དྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. སབྦེ སངྑཱརཱཏི སབྦེ སཔྤཙྩཡཱ དྷམྨཱ. ཏེ ཧི སངྑཏསངྑཱརཱ ནཱམ. པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀརཱིཡནྟཱིཏི སངྑཱརཱ, ཏེ ཨེཝཾ པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏཏྟཱ ‘‘སངྑཏཱ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཏེབྷཱུམཀརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨབྷིསངྑཏསངྑཱརཱ’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༨༧) ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཱ. ཏེཔི ‘‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༢༡, ༢༧༢; སཾ. ནི. ༡.༡༨༦) སངྑཏསངྑཱརེསུ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. ‘‘ཨཝིཛྫཱགཏོཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ པུཉྙཉྩེ སངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༥༡) ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱཝ ཨཱགཏཱ. ཏེབྷཱུམིཀཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱ ཨབྷིསངྑརཎཀསངྑཱརཱ ནཱམ. ‘‘ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི, ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེ ཨཊྛཱསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༥) ཨཱགཏཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཾ པཡོགཱབྷིསངྑཱརོ ནཱམ. ‘‘སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔནྣསྶ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, བྷིཀྑུནོ པཋམཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཝཙཱིསངྑཱརོ, ཏཏོ ཀཱཡསངྑཱརོ, ཏཏོ ཙིཏྟསངྑཱརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༦༤) ཨཱགཏཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ཝཱཙཾ སངྑརོནྟཱིཏི ཝཙཱིསངྑཱརཱ, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡེན སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ཀཱཡསངྑཱརཱ, སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙ ཙིཏྟེན སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ཙིཏྟསངྑཱརཱ. ཨིདྷ པན སངྑཏསངྑཱརཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨནིཙྩཱ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན. དུཀྑཱ པཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན. སབྦེ དྷམྨཱཏི ནིབྦཱནམྤི ཨནྟོཀཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཨནཏྟཱ ཨཝསཝཏྟནཊྛེན. ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱཏི ཨེཏྠ ཡཾ པཊིཙྩ ཕལམེཏི, སོ པཙྩཡོ. པཊིཙྩཱཏི ན ཝིནཱ, ཨཔཙྩཀྑིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ པཝཏྟཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཨུཔཀཱརཀཊྛོ པཙྩཡཊྛོ. ཨཝིཛྫཱ ཙ སཱ པཙྩཡོ ཙཱཏི ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡོ, ཏསྨཱ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ. སངྑཱརཱ སམྦྷཝནྟཱིཏི ནིབྦཏྟནྟི, ཨེཝཾ སམྦྷཝནྟིསདྡསྶ སེསཔདེཧིཔི ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨཝིཛྫཱ? དུཀྑེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑསམུདཡེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑནིརོདྷེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཨཉྙཱཎཾ, པུབྦནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, ཨཔརནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, པུབྦནྟཱཔརནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཔཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎཾ. ཀཏམེ སངྑཱརཱ? པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརོ, ཀཱཡསངྑཱརོ ཝཙཱིསངྑཱརོ ཙིཏྟསངྑཱརོ, ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ, པཉྩ རཱུཔཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ, དྭཱདས ཨཀུསལཙེཏནཱ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརོ, ཀཱཡསཉྩེཏནཱ ཀཱཡསངྑཱརོ, ཝཙཱིསཉྩེཏནཱ ཝཙཱིསངྑཱརོ, མནོསཉྩེཏནཱ ཙིཏྟསངྑཱརོ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ཨིམེ སངྑཱརཱ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏི? ཨཝིཛྫཱབྷཱཝེ བྷཱཝཏོ. ཡསྶ ཧི དུཀྑཱདཱིསུ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཾ ཨཉྙཱཎཾ ཨཔྤཧཱིནཾ ཧོཏི, སོ དུཀྑེ ཏཱཝ པུབྦནྟཱདཱིསུ ཙ ཨཉྙཱཎེན སཾསཱརདུཀྑཾ སུཁསཉྙཱཡ གཧེཏྭཱ ཏསྶེཝ ཧེཏུབྷཱུཏེ ཏིཝིདྷེཔི སངྑཱརེ ཨཱརབྷཏི. སམུདཡེ ཨཉྙཱཎེན དུཀྑཧེཏུབྷཱུཏེཔི ཏཎྷཱཔརིཀྑཱརེ སངྑཱརེ སུཁཧེཏུཏོ མཉྙམཱནོ ཨཱརབྷཏི. ནིརོདྷེ པན མགྒེ ཙ ཨཉྙཱཎེན དུཀྑསྶ ཨནིརོདྷབྷཱུཏེཔི གཏིཝིསེསེ དུཀྑནིརོདྷསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ནིརོདྷསྶ ཙ ཨམགྒབྷཱུཏེསུཔི ཡཉྙཱམརཏཔཱདཱིསུ ནིརོདྷམགྒསཉྙཱི ཧུཏྭཱ དུཀྑནིརོདྷཾ པཏྠཡམཱནོ ཡཉྙཱམརཏཔཱདིམུཁེན ཏིཝིདྷེཔི སངྑཱརེ ཨཱརབྷཏི.

ཨཔི ཙ སོ ཏཱཡ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཔྤཧཱིནཱཝིཛྫཏཱཡ ཝིསེསཏོ ཛཱཏིཛརཱརོགམརཎཱདིཨནེཀཱདཱིནཝཝོཀིཎྞམྤི པུཉྙཕལསངྑཱཏཾ དུཀྑཾ དུཀྑཏོ ཨཛཱནནྟོ ཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟསངྑཱརབྷེདཾ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི དེཝཙྪརཀཱམཀོ ཝིཡ མརུཔྤཔཱཏཾ. སུཁསམྨཏསྶཱཔི ཙ ཏསྶ པུཉྙཕལསྶ ཨནྟེ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཛནིཀཾ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཾ ཨཔྤསྶཱདཏཉྩ ཨཔསྶནྟོཔི ཏཔྤཙྩཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི སལབྷོ ཝིཡ དཱིཔསིཁཱབྷིནིཔཱཏཾ, མདྷུབིནྡུགིདྡྷོ ཝིཡ ཙ མདྷུལིཏྟསཏྠདྷཱརཱལེཧནཾ.

ཀཱམུཔསེཝནཱདཱིསུ ཙ སཝིཔཱཀེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟོ སུཁསཉྙཱཡ ཙེཝ ཀིལེསཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ ཙ དྭཱརཏྟཡཔྤཝཏྟམྤི ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི བཱལོ ཝིཡ གཱུཐཀཱིལ༹ནཾ, མརིཏུཀཱམོ ཝིཡ ཙ ཝིསཁཱདནཾ. ཨཱརུཔྤཝིཔཱཀེསུ ཙཱཔི སངྑཱརཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཾ ཨནཝབུཛ྄ཛྷམཱནོ སསྶཏཱདིཝིཔལླཱསེན ཙིཏྟསངྑཱརབྷཱུཏཾ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཾ ཨཱརབྷཏི དིསཱམཱུལ༹ྷོ ཝིཡ པིསཱཙནགརཱབྷིམུཁམགྒགམནཾ. ཨེཝཾ ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱབྷཱཝཏོཝ སངྑཱརབྷཱཝོ, ན ཨབྷཱཝཏོ. ཏསྨཱ ཛཱནིཏབྦམེཏཾ ‘‘ཨིམེ སངྑཱརཱ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.

ཨེཏྠཱཧ – གཎྷཱམ ཏཱཝ ཨེཏཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ’’ཏི, ཀིཾ པནཱཡམེཀཱཝ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེཔི པཙྩཡཱ སནྟཱིཏི? ཀིཾ པནེཏྠ ཡདི ཏཱཝ ཨེཀཱཝ, ཨེཀཀཱརཎཝཱདོ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཐ ཨཉྙེཔི སནྟི, ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཨེཀཀཱརཎནིདྡེསོ ནུཔཔཛྫཏཱིཏི? ན ནུཔཔཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ –

‘‘ཨེཀཾ ན ཨེཀཏོ ཨིདྷ, ནཱནེཀམནེཀཏོཔི ནོ ཨེཀཾ;

ཕལམཏྠི ཨཏྠི པན ཨེཀ-ཧེཏུཕལདཱིཔནེ ཨཏྠོ’’. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༢༦, སངྑཱརཔདནིདྡེས; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༠༥; ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༡༧);

བྷགཝཱ ཧི ཀཏྠཙི པདྷཱནཏྟཱ, ཀཏྠཙི པཱཀཊཏྟཱ, ཀཏྠཙི ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ དེསནཱཝིལཱསསྶ ཙ ཝེནེཡྻཱནཉྩ ཨནུརཱུཔཏོ ཨེཀམེཝ ཧེཏུཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཨཡམིདྷ ཨཝིཛྫཱ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཨཉྙེསུ ཝཏྠཱརམྨཎསཧཛཱཏདྷམྨཱདཱིསུ སངྑཱརཀཱརཎེསུ ‘‘ཨསྶཱདཱནུཔསྶིནོ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༥༢) ཙ, ‘‘ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ ཨཱསཝསམུདཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༤) ཙ ཝཙནཏོ ཨཉྙེསམྤི ཏཎྷཱདཱིནཾ སངྑཱརཧེཏཱུནཾ ཧེཏཱུཏི པདྷཱནཏྟཱ, ‘‘ཨཝིདྭཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིཛྫཱགཏོ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརམྤི ཨབྷིསངྑརོཏཱི’’ཏི པཱཀཊཏྟཱ, ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཙ སངྑཱརཱནཾ ཧེཏུབྷཱཝེན དཱིཔིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེནེཝ ཙ ཨེཀེཀཧེཏུཕལདཱིཔནཔརིཧཱརཝཙནེན སབྦཏྠ ཨེཀེཀཧེཏུཕལདཱིཔནེ པཡོཛནཾ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨེཀནྟཱནིཊྛཕལཱཡ སཱཝཛྫཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཀཐཾ པུཉྙཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཔཙྩཡཏྟཾ ཡུཛྫཏི? ན ཧི ནིམྦབཱིཛཏོ ཨུཙྪུ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི. ཀཐཾ ན ཡུཛྫིསྶཏི? ལོཀསྨིཉྷི –

‘‘ཝིརུདྡྷོ ཙཱ ཝིརུདྡྷོ ཙ, སདིསཱསདིསོ ཏཐཱ;

དྷམྨཱནཾ པཙྩཡོ སིདྡྷོ, ཝིཔཱཀཱ ཨེཝ ཏེ ཙ ན’’.

ཨིཏི ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཝིཔཱཀཝསེན ཨེཀནྟཱནིཊྛཕལཱ, སབྷཱཝཝསེན ཙ སཱཝཛྫཱཔི སམཱནཱ སབྦེསམྤི ཨེཏེསཾ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིནཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཋཱནཀིཙྩསབྷཱཝཝིརུདྡྷཱཝིརུདྡྷཔཙྩཡཝསེན, སདིསཱསདིསཔཙྩཡཝསེན ཙ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔི ཙ ཨཡཾ ཨཉྙོཔི པརིཡཱཡོ –

‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏེ སཾསཱརེ, སངྑཱརཱནཉྩ ལཀྑཎེ;

ཡོ པཊིཙྩསམུཔྤནྣ-དྷམྨེསུ ཙ ཝིམུཡ྄ཧཏི.

‘‘ཨབྷིསངྑརོཏི སོ ཨེཏེ, སངྑཱརེ ཏིཝིདྷེ ཡཏོ;

ཨཝིཛྫཱ པཙྩཡོ ཏེསཾ, ཏིཝིདྷཱནམྤཡཾ ཏཏོ.

‘‘ཡཐཱཔི ནཱམ ཛཙྩནྡྷོ, ནརོ ཨཔརིཎཱཡཀོ;

ཨེཀདཱ ཡཱཏི མགྒེན, ཨུམྨགྒེནཱཔི ཨེཀདཱ.

‘‘སཾསཱརེ སཾསརཾ བཱལོ, ཏཐཱ ཨཔརིཎཱཡཀོ;

ཀརོཏི ཨེཀདཱ པུཉྙཾ, ཨཔུཉྙམཔི ཨེཀདཱ.

‘‘ཡདཱ ཙ ཉཏྭཱ སོ དྷམྨཾ, སཙྩཱནི ཨབྷིསམེསྶཏི;

ཏདཱ ཨཝིཛྫཱུཔསམཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶཏཱི’’ཏི.

སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎནྟི ཚཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ སོཏཝིཉྙཱཎཾ གྷཱནཝིཉྙཱཎཾ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཾ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ. ཏཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཀུསལཝིཔཱཀཾ ཨཀུསལཝིཔཱཀནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཐཱ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཝིཉྙཱཎཱནི. མནོཝིཉྙཱཎཾ པན དྭེ ཝིཔཱཀམནོདྷཱཏུཡོ, ཏིསྶོ ཨཧེཏུཀཝིཔཱཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡོ, ཨཊྛ སཧེཏུཀཝིཔཱཀཙིཏྟཱནི, པཉྩ རཱུཔཱཝཙརཝིཔཱཀཙིཏྟཱནི, ཙཏྟཱརི ཨརཱུཔཱཝཙརཝིཔཱཀཙིཏྟཱནཱིཏི བཱཝཱིསཏིཝིདྷཾ. ཨིཏི སབྦཱནི བཱཏྟིཾསལོཀིཡཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎཱནི.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ཨིདཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཝིཉྙཱཎཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ཨུཔཙིཏཀམྨཱབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཱབྷཱཝཏོ. ཝིཔཱཀཉྷེཏཾ, ཝིཔཱཀཉྩ ན ཨུཔཙིཏཀམྨཱབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡདི ཨུཔྤཛྫེཡྻ, སབྦེསཾ སབྦཝིཔཱཀཱནི ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཛཱནིཏབྦམེཏཾ ‘‘སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཨིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི. སབྦམེཝ ཧི ཨིདཾ པཝཏྟིཔཊིསནྡྷིཝསེན དྭེདྷཱ པཝཏྟཏི. ཏཏྠ དྭེ པཉྩཝིཉྙཱཎཱནི, དྭེ མནོདྷཱཏུཡོ, སོམནསྶསཧགཏཱ ཨཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཨིམཱནི ཏེརས པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཝཏྟིཡཾཡེཝ པཝཏྟནྟི. སེསཱནི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཡཐཱནུརཱུཔཾ པཝཏྟིཡམྤི པཊིསནྡྷིཡམྤི པཝཏྟནྟི.

‘‘ལདྡྷཔྤཙྩཡམིཏི དྷམྨ-མཏྟམེཏཾ བྷཝནྟརམུཔེཏི;

ནཱསྶ ཏཏོ སངྐནྟི, ན ཏཏོ ཧེཏུཾ ཝིནཱ ཧོཏི’’.

ཨིཏི ཧེཏཾ ལདྡྷཔྤཙྩཡཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨམཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ‘‘བྷཝནྟརམུཔེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ན སཏྟོ ན ཛཱིཝོ. ཏསྶ ཙ ནཱཔི ཨཏཱིཏབྷཝཏོ ཨིདྷ སངྐནྟི ཨཏྠི, ནཱཔི ཏཏོ ཧེཏུཾ ཝིནཱ ཨིདྷ པཱཏུབྷཱཝོ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཾ ཙཝནཏོ ཙུཏི, པཙྪིམཾ བྷཝནྟརཱདིཔཊིསནྡྷཱནཏོ པཊིསནྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ནནུ ཨེཝཾ ཨསངྐནྟིཔཱཏུབྷཱཝེ སཏི ཡེ ཨིམསྨིཾ མནུསྶཏྟབྷཱཝེ ཁནྡྷཱ, ཏེསཾ ནིརུདྡྷཏྟཱ, ཕལཔཙྩཡསྶ ཙ ཀམྨསྶ ཏཏྠ ཨགམནཏོ, ཨཉྙསྶ ཨཉྙཏོ ཙ ཏཾ ཕལཾ སིཡཱ, ཨུཔབྷུཉྫཀེ ཙ ཨསཏི ཀསྶ ཏཾ ཕལཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ན སུནྡརམིདཾ ཝིདྷཱནནྟི? ཏཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘སནྟཱནེ ཡཾ ཕལཾ ཨེཏཾ, ནཱཉྙསྶ ན ཙ ཨཉྙཏོ;

བཱིཛཱནཾ ཨབྷིསངྑཱརོ, ཨེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀོ.

‘‘ཕལསྶུཔྤཏྟིཡཱ ཨེཝ, སིདྡྷཱ བྷུཉྫཀསམྨུཏི;

ཕལུཔྤཱདེན རུཀྑསྶ, ཡཐཱ ཕལཏི སམྨུཏཱི’’ཏི.

ཡོཔི ཝདེཡྻ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨེཏེ སངྑཱརཱ ཝིཛྫམཱནཱ ཝཱ ཕལསྶ པཙྩཡཱ སིཡུཾ, ཨཝིཛྫམཱནཱ ཝཱ. ཡདི ཙ ཝིཛྫམཱནཱ, པཝཏྟིཀྑཎེཡེཝ ནེསཾ ཝིཔཱཀེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨཐ ཨཝིཛྫམཱནཱ, པཝཏྟིཏོ པུབྦེ པཙྪཱ ཙ ནིཙྩཾ ཕལཱཝཧཱ སིཡུ’’ནྟི. སོ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ –

‘‘ཀཏཏྟཱ པཙྩཡཱ ཨེཏེ, ན ཙ ནིཙྩཾ ཕལཱཝཧཱ;

པཱཊིབྷོགཱདིཀཾ ཏཏྠ, ཝེདིཏབྦཾ ནིདསྶན’’ནྟི.

ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔནྟི ཨིདྷ ཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཀྑནྡྷཱ ནཱམཾ, ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི ཙཏུནྣཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡརཱུཔཾ རཱུཔཾ. ཨབྷཱཝཀགབྦྷསེཡྻཀཱནཾ ཨཎྜཛཱནཉྩ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཝཏྠུདསཀཾ ཀཱཡདསཀནྟི ཝཱིསཏི རཱུཔརཱུཔཱནི, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཨེཏེ ཏེཝཱིསཏི དྷམྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. སབྷཱཝཀཱནཾ བྷཱཝདསཀཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏེཏྟིཾས, ཨོཔཔཱཏིཀསཏྟེསུ བྲཧྨཀཱཡིཀཱདཱིནཾ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཙཀྑུསོཏཝཏྠུདསཀཱནི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནཝཀཉྩཱཏི ཨེཀཱུནཙཏྟཱལཱིས རཱུཔརཱུཔཱནི, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཨེཏེ བཱཙཏྟཱལཱིས དྷམྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཱམབྷཝེ པན སེསཨོཔཔཱཏིཀཱནཾ, སཾསེདཛཱནཾ ཝཱ སབྷཱཝཀཔརིཔུཎྞཱཡཏནཱནཾ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཙཀྑུསོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཝཏྠུབྷཱཝདསཀཱནཱིཏི སཏྟཏི རཱུཔརཱུཔཱནི, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཨེཏེ ཏེསཏྟཏི དྷམྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ཨུཀྐཾསོ, ཨཝཀཾསེན པན ཏཾཏཾདསཀཝིཀལཱནཾ ཏསྶ ཏསྶ ཝསེན ཧཱཔེཏྭཱ ཧཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཡཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔསངྑཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨརཱུཔཱིནཾ པན ཏཡོཝ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ. ཨསཉྙཱིནཾ རཱུཔཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནཝཀམེཝཱཏི. ཨེས ཏཱཝ པཊིསནྡྷིཡཾ ནཡོ.

པཝཏྟེ པན སབྦཏྠ རཱུཔཔཝཏྟིདེསེ པཊིསནྡྷིཙིཏྟསྶ ཋིཏིཀྑཎེ པཊིསནྡྷིཙིཏྟེན སཧ པཝཏྟཨུཏུཏོ ཨུཏུསམུཊྛཱནཾ སུདྡྷཊྛཀཾ པཱཏུབྷཝཏི. པཋམབྷཝངྒཏོ པབྷུཏི ཙིཏྟསམུཊྛཱནཾ སུདྡྷཊྛཀཾ, སདྡཔཱཏུབྷཱཝཀཱལེ ཨུཏུཏོ ཙེཝ ཙིཏྟཏོ ཙ སདྡནཝཀཾ, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཱུཔཛཱིཝཱིནཾ ཨཱཧཱརསམུཊྛཱནཾ སུདྡྷཊྛཀནྟི ཨེཝཾ ཨཱཧཱརསམུཊྛཱནསྶ, སུདྡྷཊྛཀསྶ, ཨུཏུཙིཏྟསམུཊྛཱནཱནཉྩ དྭིནྣཾ ནཝཀཱནཾ ཝསེན ཚབྦཱིསཏིཝིདྷཾ, ཨེཀེཀཙིཏྟེ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཝུཏྟཀམྨསམུཊྛཱནཉྩ སཏྟཏིཝིདྷནྟི ཚནྣཝུཏིཝིདྷཾ རཱུཔཾ, ཏཡོ ཙ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ནཝནཝུཏིདྷམྨཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘པཊིསནྡྷིནཱམརཱུཔཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི? སུཏྟཏོ ཡུཏྟིཏོ ཙ. སུཏྟེ ཧི ‘‘ཙིཏྟཱནུཔརིཝཏྟིནོ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༦༢) ནཡེན བཧུདྷཱ ཝེདནཱདཱིནཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཏཱ སིདྡྷཱ. ཡུཏྟིཏོ པན –

‘‘ཙིཏྟཛེན ཧི རཱུཔེན, ཨིདྷ དིཊྛེན སིཛ྄ཛྷཏི;

ཨདིཊྛསྶཱཔི རཱུཔསྶ, ཝིཉྙཱཎཾ པཙྩཡོ ཨིཏཱི’’ཏི.

ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནནྟི ནཱམཾ ཝུཏྟམེཝ. ཨིདྷ པན རཱུཔཾ ནིཡམཏོ ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི, ཚ ཝཏྠཱུནི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནྟི ཨེཀཱདསཝིདྷཾ. སལཱ༹ཡཏནཾ པན ཙཀྑཱཡཏནཾ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནཱཡཏནཾ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ནཱམརཱུཔཾ སལཱ༹ཡཏནསྶ པཙྩཡོ’’ཏི? ནཱམརཱུཔབྷཱཝེ བྷཱཝཏོ. ཏསྶ ཏསྶ ཧི ནཱམསྶ རཱུཔསྶ ཙ བྷཱཝེ ཏཾ ཏཾ ཨཱཡཏནཾ ཧོཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི.

སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོཏི –

‘‘ཚལེ༹ཝ ཕསྶཱ སངྑེཔཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཨཱདཡོ;

ཝིཉྙཱཎམིཝ བཱཏྟིཾས, ཝིཏྠཱརེན བྷཝནྟི ཏེ’’.

ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱཏི –

‘‘དྭཱརཏོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདིཀཱ;

ཚལེ༹ཝ ཏཱ པབྷེདེན, ཨིདྷ བཱཏྟིཾས ཝེདནཱ’’.

ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱཏི –

‘‘རཱུཔཏཎྷཱདིབྷེདེན, ཚ ཏཎྷཱ ཨིདྷ དཱིཔིཏཱ;

ཨེཀེཀཱ ཏིཝིདྷཱ ཏཏྠ, པཝཏྟཱཀཱརཏོ མཏཱ.

‘‘དུཀྑཱི སུཁཾ པཏྠཡཏི, སུཁཱི བྷིཡྻོཔི ཨིཙྪཏི;

ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ.

‘‘ཏཎྷཱཡ པཙྩཡཱ ཏསྨཱ, ཧོནྟི ཏིསྶོཔི ཝེདནཱ;

ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཨིཏི ཝུཏྟཱ མཧེསིནཱ’’ཏི.

ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནནྟི ཙཏྟཱརི ཨུཔཱདཱནཱནི ཀཱམུཔཱདཱནཾ དིཊྛུཔཱདཱནཾ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཾ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནཾ. ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོཏི ཨིདྷ ཀམྨབྷཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ པན པདུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟོ. བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱིཏི ཀམྨབྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏི པཊིསནྡྷིཁནྡྷཱནཾ པཱཏུབྷཝོ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀཐཾ པནེཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ པཙྩཡོ’’ཏི ཙེ? བཱཧིརཔཙྩཡསམཏྟེཔི ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱདིཝིསེསདསྶནཏོ. བཱཧིརཱནཉྷི ཛནཀཛནནིསུཀྐསོཎིཏཱཧཱརཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ སམཏྟེཔི སཏྟཱནཾ ཡམཀཱནམྤི སཏཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱདིཝིསེསོ དིསྶཏི. སོ ཙ ན ཨཧེཏུཀོ སབྦདཱ ཙ སབྦེསཉྩ ཨབྷཱཝཏོ, ན ཀམྨབྷཝཏོ ཨཉྙཧེཏུཀོ ཏདབྷིནིབྦཏྟཀསཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱནེ ཨཉྙསྶ ཀཱརཎསྶ ཨབྷཱཝཏོཏི ཀམྨབྷཝཧེཏུཀོཝ. ཀམྨཉྷི སཏྟཱནཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱདིཝིསེསསྶ ཧེཏུ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཀམྨཾ སཏྟེ ཝིབྷཛཏི ཡདིདཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༨༩). ཏསྨཱ ཛཱནིཏབྦམེཏཾ ‘‘བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ པཙྩཡོ’’ཏི.

ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎནྟིཨཱདཱིསུ ཡསྨཱ ཨསཏི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎཉྩེཝ སོཀཱདཡོ ཙ དྷམྨཱ ན ཧོནྟི, ཛཱཏིཡཱ པན སཏི ཛརཱམརཎཉྩེཝ ཛརཱམརཎསངྑཱཏདུཀྑདྷམྨཕུཊྛསྶ བཱལསྶ ཛརཱམརཎཱདིསམྦནྡྷཱ ཝཱ ཏེན ཏེན དུཀྑདྷམྨེན ཕུཊྛསྶ ཨནབྷིསམྦནྡྷཱ ཝཱ སོཀཱདཡོ ཙ དྷམྨཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎནྟི. སམེཙྩ ཨབྷིསམེཙྩ དྷམྨནྟི ཉཱཎེན སམཱགནྟྭཱ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ.

ཨེཝཾ དྭཱདསཔདིཀཾ པཙྩཡཱཀཱརཔྤཝཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཝཊྚཝསེན ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ ནིརོདྷདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ སངྑཱརནིརོདྷོཏི སམེཙྩ ཨབྷིསམེཙྩ དྷམྨ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཱ པུན ཨཔྤཝཏྟིནིརོདྷེན. སངྑཱརནིརོདྷོཏི སངྑཱརཱནཾ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷོ ཧོཏི. ཨེཝཾ སེསཔདེསུཔི. ཨིདཾ དུཀྑནྟིཨཱདཡོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི ཨིམེ ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ སབྷཱཝལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན སོབྷནཱཀཱརེན, ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཝཱ སབྷཱཝཏོ ཛཱནིཏབྦཱ. པརིཉྙེཡྻཱཏི སཱམཉྙལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན, ཀིཙྩསམཱཔནཝསེན ཙ བྱཱཔིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཱ. ཨིམེ དྷམྨཱ པཧཱཏབྦཱཏི ཨིམེ སམུདཡཔཀྑིཀཱ དྷམྨཱ ཏེན ཏེན གུཎངྒེན པཧཱཏབྦཱ. བྷཱཝེཏབྦཱཏི ཝཌྜྷེཏབྦཱ. སཙྪིཀཱཏབྦཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦཱ. དུཝིདྷཱ སཙྪིཀིརིཡཱ པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནནྟི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ. སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩཱཏི ཨུཔྤཱདཉྩ ནིརོདྷཉྩ.

བྷཱུརིཔཉྙོཏི བྷཱུརི ཝིཡཱཏི བྷཱུརི, ཏཱཡ བྷཱུརིཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷཱུརིཔཉྙོ. མཧཱཔཉྙོཏིཨཱདཱིསུ མཧཱཔཉྙཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྲིདཾ མཧཱཔཉྙཱདཱིནཾ ནཱནཏྟཾ – ཀཏམཱ མཧཱཔཉྙཱ? མཧནྟེ ཨཏྠེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟེ དྷམྨེ…པེ… མཧནྟཱ ནིརུཏྟིཡོ… མཧནྟཱནི པཊིབྷཱནཱནི པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟེ སཱིལཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟེ སམཱདྷིཀྑནྡྷེ…པེ… པཉྙཱཀྑནྡྷེ… ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ. མཧནྟཱནི ཋཱནཱཋཱནཱནི…པེ… མཧཱཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ… མཧནྟཱནི ཨརིཡསཙྩཱནི… མཧནྟེ སཏིཔཊྛཱནེ… སམྨཔྤདྷཱནེ… ཨིདྡྷིཔཱདེ… མཧནྟཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི … བལཱནི… བོཛ྄ཛྷངྒཱནི… མཧནྟེ ཨརིཡམགྒེ… མཧནྟཱནི སཱམཉྙཕལཱནི… མཧཱཨབྷིཉྙཱཡོ… མཧནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི མཧཱཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ པུཐུཔཉྙཱ? པུཐུནཱནཱཁནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ. པུཐུནཱནཱདྷཱཏཱུསུ…པེ… པུཐུནཱནཱཨཱཡཏནེསུ… པུཐུནཱནཱཔཊིཙྩསམུཔྤཱདེསུ… པུཐུནཱནཱསུཉྙཏམནུཔལབྦྷེསུ… པུཐུནཱནཱཨཏྠེསུ… དྷམྨེསུ… ནིརུཏྟཱིསུ… པཊིབྷཱནེསུ… པུཐུནཱནཱསཱིལཀྑནྡྷེསུ… པུཐུནཱནཱསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེསུ… པུཐུནཱནཱཋཱནཱཋཱནེསུ… པུཐུནཱནཱཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིསུ… པུཐུནཱནཱཨརིཡསཙྩེསུ… པུཐུནཱནཱསཏིཔཊྛཱནེསུ… སམྨཔྤདྷཱནེསུ… ཨིདྡྷིཔཱདེསུ… ཨིནྡྲིཡེསུ… བལེསུ… བོཛ྄ཛྷངྒེསུ… པུཐུནཱནཱཨརིཡམགྒེསུ… སཱམཉྙཕལེསུ… ཨབྷིཉྙཱསུ… པུཐུནཱནཱཛནསཱདྷཱརཎེ དྷམྨེ སམཏིཀྐམྨ པརམཏྠེ ནིབྦཱནེ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི པུཐུཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ཧཱསཔཉྙཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཧཱསབཧུལོ ཝེདབཧུལོ ཏུཊྛིབཧུལོ པཱམོཛྫབཧུལོ སཱིལཾ པརིཔཱུརེཏི. ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ པརིཔཱུརེཏི. བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཾ…པེ… ཛཱགརིཡཱནུཡོགཾ… སཱིལཀྑནྡྷཾ… སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ… པཉྙཱཀྑནྡྷཾ… ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷཾ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. ཧཱསབཧུལོ…པེ… པཱམོཛྫབཧུལོ ཋཱནཱཋཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. ཧཱསབཧུལོ ཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. ཧཱསབཧུལོ ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ. སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེཏི སམྨཔྤདྷཱནེ… ཨིདྡྷིཔཱདེ… ཨིནྡྲིཡཱནི… བལཱནི… བོཛ྄ཛྷངྒེ… ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ སཱམཉྙཕལཱནི སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཨབྷིཉྙཱཡོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ, ཧཱསབཧུལོ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཧཱསཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ཛཝནཔཉྙཱ? ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ རཱུཔཾ ཨནིཙྩཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. དུཀྑཏོ, ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ…པེ… ཡཱ ཀཱཙི སཉྙཱ… ཡེ ཀེཙི སངྑཱརཱ… ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ…པེ… ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཨནིཙྩཏོ… དུཀྑཏོ… ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཏོ… དུཀྑཏོ… ཨནཏྟཏོ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.

རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེན, དུཀྑཾ བྷཡཊྛེན, ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ རཱུཔནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཝེདནཱ… སཉྙཱ… སངྑཱརཱ… ཝིཉྙཱཎཾ… ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེན, དུཀྑཾ བྷཡཊྛེན, ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ཏུལཡིཏྭཱ…པེ… ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.

རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ སངྑཏཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཾ ཁཡདྷམྨཾ ཝཡདྷམྨཾ ཝིརཱགདྷམྨཾ ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཏུལཡིཏྭཱ…པེ… ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ རཱུཔནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ. ཝེདནཱ…པེ… སཉྙཱ… སངྑཱརཱ… ཝིཉྙཱཎཾ… ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཾ…པེ… ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཏུལཡིཏྭཱ…པེ… ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཁིཔྤཾ ཛཝཏཱིཏི ཛཝནཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ཏིཀྑཔཉྙཱ? ཁིཔྤཾ ཀིལེསེ ཚིནྡཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ. ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི. ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ… ཨུཔྤནྣཾ རཱགཾ… ཨུཔྤནྣཾ དོསཾ… མོཧཾ… ཀོདྷཾ… ཨུཔནཱཧཾ… མཀྑཾ… པལཱ༹སཾ… ཨིསྶཾ… མཙྪརིཡཾ… མཱཡཾ… སཱཋེཡྻཾ… ཐམྦྷཾ… སཱརམྦྷཾ… མཱནཾ… ཨཏིམཱནཾ… མདཾ… པམཱདཾ… སབྦེ ཀིལེསེ… སབྦེ དུཙྩརིཏེ… སབྦེ ཨབྷིསངྑཱརེ… སབྦེ བྷཝགཱམིཀམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ. ཨེཀམྷི ཨཱསནེ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཙ སཱམཉྙཕལཱནི, ཙཏསྶོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱཡོ, ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི སཙྪིཀཏཱ ཕསྶིཏཱ པཉྙཱཡཱཏི ཏིཀྑཔཉྙཱ.

ཀཏམཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ སབྦསངྑཱརེསུ ཨུབྦེགབཧུལོ ཧོཏི ཨུཏྟཱསབཧུལོ ཨུཀྐཎྛནབཧུལོ ཨརཏིབཧུལོ ཨནབྷིརཏིབཧུལོ བཧིམུཁོ ན རམཏི སབྦསངྑཱརེསུ, ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ ལོབྷཀྑནྡྷཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ. ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔདཱལིཏཔུབྦཾ དོསཀྑནྡྷཾ…པེ… མོཧཀྑནྡྷཾ… ཀོདྷཾ… ཨུཔནཱཧཾ…པེ… སབྦེ བྷཝགཱམིཀམྨེ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱ.

༢༨. ས སབྦདྷམྨེསུ ཝིསེནིབྷཱུཏོ, ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱཏི སོ བྷཱུརིཔཉྙོ ཁཱིཎཱསཝོ ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ མུཏཾ ཝཱ ཏེསུ སབྦདྷམྨེསུ མཱརསེནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝེན ཝིསེནིབྷཱུཏོ. ཏམེཝ དསྶིནྟི ཏཾ ཨེཝ ཝིསུདྡྷདསྶིཾ. ཝིཝཊཾ ཙརནྟནྟི ཏཎྷཱཚདནཱདིཝིགམེན ཝིཝཊཾ ཧུཏྭཱ ཙརནྟཾ. ཀེནཱིདྷ ལོཀསྨི ཝིཀཔྤཡེཡྻཱཏི ཀེན ཨིདྷ ལོཀེ ཏཎྷཱཀཔྤེན ཝཱ དིཊྛིཀཔྤེན ཝཱ ཀོཙི ཝིཀཔྤེཡྻ, ཏེསཾ ཝཱ པཧཱིནཏྟཱ རཱགཱདིནཱ པུབྦེ ཝུཏྟེནཱཏི.

ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ གཱཐཱསུ ཨཡམཏྠོ – ཡསྨཱ ཨཱདིཏོཝ ཨགཱརིཡབྷཱུཏེ སཏྟེ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམཱ མོཧཡནྟི, ཏེ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ, ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ – ‘‘པབྦཛིཏེན ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨབྷིརཏི དུཀྐརཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༣༡). ཏཏོ ཏེ པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཏྟཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ བཱདྷེཏི, ཏཱཡ བཱདྷིཏཱནཾ པརིཡེསནཏཎྷཱ ཙིཏྟཾ ཀིལམཡཏི, ཨཐ ནེསཾ ཀིལནྟཙིཏྟཱནཾ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི ཏཏོ ཝིསེསམནདྷིགཙྪནྟཱནཾ དུརབྷིསམྦྷཝེསུ ཨརཉྙཝནཔཏྠེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརཏཾ ཨུཏྲཱསསཉྙིཏཱ བྷཱིརུ ཛཱཡཏི, ཏེསཾ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཝིཝེཀརསམནསྶཱདཡམཱནཱནཾ ཝིཧརཏཾ ‘‘ན སིཡཱ ནུ ཁོ ཨེས མགྒོ’’ཏི པཊིཔཏྟིཡཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཨཔྤམཏྟཀེན ཝིསེསཱདྷིགམེན མཱནམཀྑཐམྦྷཱ ཛཱཡནྟི, ཏེཔི ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཏཏོ ཨདྷིཀཏརཾ ཝིསེསཱདྷིགམཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ལཱབྷཱདིམུཙྪིཏཱ དྷམྨཔཊིརཱུཔཀཱནི པཀཱསེནྟཱ མིཙྪཱཡསཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཏཏྠ ཋིཏཱ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟི, པརཾ ཝམྦྷེནྟི. ཏསྨཱ ཀཱམཱདཱིནཾ པཋམསེནཱདིབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝམེཏཾ དསཝིདྷཾ སེནཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཡསྨཱ སཱ ཀཎྷདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ ཀཎྷསྶ ནམུཙིནོ ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ‘‘ཏཝ སེནཱ’’ཏི ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེསཱ ནམུཙི ཏེ སེནཱ, ཀཎྷསྶཱབྷིཔྤཧཱརིནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨབྷིཔྤཧཱརིནཱིཏི སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ གྷཱཏིནཱི ནིཔྤོཐིནཱི, ཨནྟརཱཡཀརཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནཾ ཨསཱུརོ ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱཝ ལབྷཏེ སུཁནྟི ཨེཝཾ ཏཝ སེནཾ ཨསཱུརོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ སཱཔེཀྑོ པུརིསོ ན ཛིནཱཏི, སཱུརོ པན ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱཝ མགྒསུཁཾ ཕལསུཁཉྩ ཨདྷིགཙྪཏི.

ཡཏོ ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧཱིཏི ཡདཱ ཙཏཱུཧི ནིདྡོསནིབྦཱནམགྒནསངྑཱཏེཧི མགྒེཧི. མཱརསེནཱཏི མཱརསྶ སེནཱ ཝཙནཀརཱ ཀིལེསཱ. པཊིསེནིཀརཱཏི པཊིཔཀྑཀརཱ. ཛིཏཱ ཙཱཏི པརཱཛཡམཱནཱ ཧནིཏཱ ཙ. པརཱཛིཏཱ ཙཱཏི ནིགྒཧིཏཱ ཙ. བྷགྒཱཏི བྷིནྣཱ. ཝིཔྤལུགྒཱཏི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ. པརམྨུཁཱཏི ཝིམུཁབྷཱཝཾ པཱཔིཏཱ. ཝིསེནིབྷཱུཏོཏི ནིཀྐིལེསོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ.

ཝོདཱཏདསྶིནྟི བྱཝདཱཏདསྶིཾ. ཏཱནི ཚདནཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཏཎྷཱདིཀིལེསཚདནཱནི. ཝིཝཊཱནཱིཏི པཱཀཊཱིཀཏཱནི. ཝིདྡྷཾསིཏཱནཱིཏི ཋིཏཊྛཱནཏོ ཨཔཧཏཱནི. ཨུགྒྷཱཊིཏཱནཱིཏི ཨུཔྤཱཊིཏཱནི. སམུགྒྷཱཊིཏཱནཱིཏི ཝིསེསེན ཨུཔྤཱཊིཏཱནི.

༢༩. ན ཀཔྤཡནྟཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཏེ ཧི ཏཱདིསཱ སནྟོ དྭིནྣཾ ཀཔྤཱནཾ པུརེཀྑཱརཱནཉྩ ཀེནཙི ན ཀཔྤཡནྟི, ན པུརེཀྑརོནྟི. པརམཏྠཾ ཨཙྩནྟསུདྡྷིཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨནཙྩནྟསུདྡྷིཾཡེཝ ཨཀིརིཡསསྶཏདིཊྛིཾ ‘‘ཨཙྩནྟསུདྡྷཱི’’ཏི ན ཏེ ཝདནྟི. ཨཱདཱནགནྠཾ གཏིཏཾ ཝིསཛྫཱཏི ཙཏུབྦིདྷམྤི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱདཱཡཀཏྟཱ ཨཱདཱནགནྠཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེ གཐིཏཾ བདྡྷཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཝིསྶཛྫ ཚིནྡིཏྭཱ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨཙྩནྟསུདྡྷིནྟི ཨཙྩནྟཾ པརམཏྠཾ སུདྡྷིཾ. སཾསཱརསུདྡྷིནྟི སཾསཱརཏོ སུདྡྷིཾ. ཨཀིརིཡདིཊྛིནྟི ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔནྟི ཨཀིརིཡདིཊྛིཾ. སསྶཏཝཱདནྟི ‘‘ནིཙྩོ དྷུཝོ སསྶཏོ’’ཏི ཝཙནཾ. ན ཝདནྟི ན ཀཐེནྟི.

གནྠཱཏི ནཱམཀཱཡཾ གནྠེནྟི, ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གྷཊེནྟཱིཏི གནྠཱ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ སཱ ནཱམཀཱཡགྷཊནཝསེན གནྠོ ཙཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ. ཧིཏསུཁཾ བྱཱཔཱདཡཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ. བྱཱཔཱདོ ཙ སོ ཝུཏྟནཡེན གནྠོ ཙཱཏི བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ. སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོཏི ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཱིལེན སུདྡྷི ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡༡༤༣, ༡༢༢༢) པརཏོ ཨཱམཱསོ. ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོཏི སབྦཉྙུབྷཱསིཏམྤི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༡༤༤) ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཨབྷིནིཝེསོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ. ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ རཱགོཏི ཨཏྟནཱ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ གཧིཏཱཡ དིཊྛིཡཱ ཚནྡརཱགོ. པརཝཱདེསུ ཨཱགྷཱཏོཏི པརསྶ ཝཙནེསུ ཀོཔོ. ཨཔྤཙྩཡོཏི ཨཏུཊྛཱཀཱརོ. ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཝཱཏི ཨཏྟནཱ སམཱདིནྣཾ གོསཱིལཱདིསཱིལཾ ཝཱ. ཨཏྟནོ དིཊྛཱིཏི ཨཏྟནཱ གཧིཏཱ པརཱམཊྛཱ དིཊྛི. ཏེཧི གནྠེཧཱིཏི ཨེཏེཧི ཝུཏྟེཧི ནཱམཀཱཡགྷཊནེཧི. རཱུཔཾ ཨཱདིཡནྟཱིཏི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཱདིཡནྟི གཎྷནྟི. ཨུཔཱདིཡནྟཱིཏི ཨུཔགནྟྭཱ གཎྷནྟི ཏཎྷཱགཧཎེན. པརཱམསནྟི དིཊྛིགཧཎེན. ཨབྷིནིཝིསནྟི མཱནགཧཎེན. ཝཊྚནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ. གནྠེཏི བནྡྷནེ.

ཝོསཛྫིཏྭཱ ཝཱཏི སམྨཱ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ ཝཱ. གཐིཏེཏི བནྡྷནེ. གནྠིཏེཏི གནྠནེན གནྠིཏེ. ཝིབནྡྷེཏི ཝིསེསེན བནྡྷེ. ཨཱབནྡྷེཏི ཨནེཀཝིདྷེན བནྡྷེ. པལིབུདྡྷེཏི ཨམུཉྩིཏེ. བནྡྷནེ པོཊཡིཏྭཱཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིབནྡྷནཱནི པཔྤོཊཡིཏྭཱ. ཝིསཛྫཱཏི ཙཛིཏྭཱ.

ཨིམེ པན ཙཏྟཱརོ གནྠེ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཨཱཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི, མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱཔི – ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱིཡཏི, བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ ཨནཱགཱམིམགྒེན, སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ ཀཱཡགནྠོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ ཀཱཡགནྠོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན, བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ ཨནཱགཱམིམགྒེན, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཨརཧཏྟམགྒེནཱཏི. ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ གནྠཱ ཡསྶ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གནྠེནྟི གྷཊེནྟཱིཏི གནྠཱ. ཏེ ཙཏུཔྤབྷེདཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ. ལོབྷོཡེཝ ནཱམཀཱཡཾ གནྠེཏི ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གྷཊེཏཱིཏི ཀཱཡགནྠོ. བྱཱཔཛྫཏི ཏེན ཙིཏྟཾ པཱུཏིབྷཱཝཾ གཙྪཏི, བྱཱཔཱདཡཏི ཝཱ ཝིནཡཱཙཱརརཱུཔསམྤཏྟིཧིཏསུཁཱདཱིནཱིཏི བྱཱཔཱདོ. ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཱིལེན སུདྡྷི ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི པརཱམསནཾ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ, སབྦཉྙུབྷཱསིཏམྤི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཱཀཱརེན ཨབྷིནིཝིསཏཱིཏི ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ. ཡཐཱ ཝཡ྄ཧཾ ཝཱཏིཨཱདིཾ ཝཡ྄ཧཱདིཝིསངྑརཎཾ གནྠཱནཾ ཝིཡོགཀརཎེ ཨུཔམཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ.

ན ཛནེནྟཱིཏི ན ཨུཔྤཱདེནྟི. ན སཉྫནེནྟཱིཏི ན ནིབྦཏྟེནྟི. ནཱབྷིནིབྦཏྟེནྟཱིཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ན སཉྫནེནྟཱིཏི ཨུཔྤཱདཀྑཎཾ. ན ནིབྦཏྟེནྟི ནཱབྷིནིབྦཏྟེནྟཱིཏི པཝཏྟིཀྑཎཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༣༠. སཱིམཱཏིགོཏི གཱཐཱ ཨེཀཔུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཝུཏྟཱ. པུབྦསདིསོ ཨེཝ པནསྶཱ སམྦནྡྷོ, སོ ཨེཝཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝེདིཏབྦོ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? སོ ཨཱིདིསོ བྷཱུརིཔཉྙོ ཙཏུནྣཾ ཀིལེསསཱིམཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སཱིམཱཏིགོ, བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཙ བྲཱཧྨཎོ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏསྶ ཙ ཏསྶ ནཏྠི, པརཙིཏྟཔུབྦེནིཝཱསཉཱཎེཧི ཉཏྭཱ ཝཱ མཾསདིབྦཙཀྑཱུཧི དིསྭཱ ཝཱ ཀིཉྩི སམུགྒཧཱིཏཾ, ཨབྷིནིཝིཊྛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཙ ཀཱམརཱགཱབྷཱཝཏོ ན རཱགརཱགཱི རཱུཔཱརཱུཔརཱགཱབྷཱཝཏོ ན ཝིརཱགརཏྟོ, ཡཏོ ཨེཝཾཝིདྷསྶ ཏསྶ ‘‘ཨིདཾ པརམ’’ནྟི ཀིཉྩི ཨིདྷ ཨུགྒཧཱིཏཾ ནཏྠཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཙཏསྶོ སཱིམཱཡོཏི ཙཏྟཱརོ པརིཙྪེདཱ. དིཊྛཱནུསཡོཏི དིཊྛི ཙ སཱ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསཡོ ཙཱཏི དིཊྛཱནུསཡོ. ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེནཊྛེན ཨནུསཡཱ? ཨནུསཡནཊྛེན. ཀོ ཨེས ཨནུསཡཊྛོ ནཱམཱཏི? ཨཔྤཧཱིནཊྛོ. ཨེཏེ ཧི ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཏསྶ ཏསྶ སནྟཱནེ ཨནུསེནྟི ནཱམ, ཏསྨཱ ‘‘ཨནུསཡཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐཱཔི སིཡཱ – ཨནུསཡཊྛོ ནཱམ ཨཔྤཧཱིནཱཀཱརོ, ཨཔྤཧཱིནཱཀཱརོ ཙ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ན ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ན ཨནུསཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི. ཏཏྲིདཾ པཊིཝཙནཾ – ཨཔྤཧཱིནཱཀཱརོ ཨནུསཡོ, ཨནུསཡོཏི པན ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཐཱམགཏཱ ཀིལེསཱ ཝུཙྩནྟི. སོ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ སཱརམྨཎོ སཔྤཙྩཡཊྛེན སཧེཏུཀོ ཨེཀནྟཱཀུསལོ ཨཏཱིཏོཔི ཧོཏི ཨནཱགཏོཔི པཙྩུཔྤནྣོཔི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

ཏཏྲིདཾ པམཱཎཾ – པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཏཱཝ ཨབྷིསམཡཀཐཱཡཾ (པཊི. མ. ༣.༢༡) ‘‘པཙྩུཔྤནྣེ ཀིལེསེ པཛཧཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཨནུསཡཱནཾ པཙྩུཔྤནྣབྷཱཝསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘ཐཱམགཏོ ཨནུསཡཾ པཛཧཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. དྷམྨསངྒཎིཡཾ མོཧསྶ པདབྷཱཛནེ (དྷ. ས. ༣༩༠) ‘‘ཨཝིཛྫཱནུསཡོ ཨཝིཛྫཱཔརིཡུཊྛཱནཾ, ཨཝིཛྫཱལངྒཱི མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ, ཨཡཾ ཏསྨིཾ སམཡེ མོཧོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཀུསལཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཨཝིཛྫཱནུསཡསྶ ཨུཔྤནྣབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨནུསཡཱ ཨབྱཱཀཏཱ ཨནུསཡཱ ཨཧེཏུཀཱ ཨནུསཡཱ ཙིཏྟཝིཔྤཡུཏྟཱ’’ཏི (ཀཐཱ. ༦༠༥) སབྦེ ཝཱདཱ པཊིསེདྷིཏཱ. ཨནུསཡཡམཀེ སཏྟནྣཾ མཧཱཝཱརཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨུཔྤཛྫནཝཱརེ ‘‘ཡསྶ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ ཨུཔྤཛྫཏི ཏསྶ པཊིགྷཱནུསཡོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ ཏནྟིཔྤམཱཎེན སུཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡམྤི ‘‘ཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ སཱརམྨཎོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏམྤི སུཝུཏྟམེཝ. ཨནུསཡོ ཧི ནཱམེས པརིནིཔྥནྣོ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟོ ཨཀུསལདྷམྨོཏི ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ.

ཏཏྠ དིཊྛཱནུསཡོ ཙཏཱུསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟེསུ, ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏེ, ཨཝིཛྫཱནུསཡོ དྭཱདསསུ ཨཀུསལཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ; ཏཡོཔི ཨཝསེསཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཨཱརམྨཎཝསེན དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱམོཧཱ. ཀཱམརཱགཱནུསཡོ ཙེཏྠ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ, མནཱཔེསུ ཨཝསེསཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨུཔྤཛྫམཱནོ ལོབྷོ. པཊིགྷཱནུསཡོ དོམནསྶསཧགཏཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ, ཨམནཱཔེསུ ཨཝསེསཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫམཱནོ དོསོ. མཱནཱནུསཡོ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟལོབྷསཧགཏཙིཏྟེསུ སཧཛཱཏཝསེན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ, དུཀྑཝེདནཱཝཛྫེསུ ཨཝསེསཀཱམཱཝཙརདྷམྨེསུ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརདྷམྨེསུ ཙ ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫམཱནོ མཱནོ. བྷཝརཱགཱནུསཡོ ཙཏཱུསུ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི སཧཛཱཏཝསེན ཝུཏྟོ. ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ པན རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརདྷམྨེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ལོབྷོ ཝུཏྟོ.

ཏཏྠ དིཊྛཱནུསཡོཏི དྭཱསཊྛིཝིདྷཱ དིཊྛི. ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོཏི ཨཊྛཝཏྠུཀཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཏདེཀཊྛཱ ཙ ཀིལེསཱཏི སཧཛེཀཊྛཝསེན དིཊྛིཡཱ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ, སཧཛེཀཊྛཝསེན ཨེཀཏོ ཋིཏཱ. མཱནཱནུསཡོཏི ནཝཝིདྷམཱནོ. པརམཏྠཉཱཎེན ཝཱ ཉཏྭཱཏི པརེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཛཱནནཔཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེན ཝཱཏི ཨཏཱིཏེ ནིཝུཊྛཀྑནྡྷཱནུསྶརཎཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ. མཾསཙཀྑུནཱ ཝཱཏི པཀཏིཙཀྑུནཱ. དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱཏི དིབྦསདིསེན དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏེན ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ པསྶིཏྭཱ. རཱགརཏྟཱཏི རཱགེན རཉྫིཏཱ. ཡེ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསཱུཏི ཡེ པཉྩསུ རཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམཀོཊྛཱསེསུ. ཝིརཱགརཏྟཱཏི ཝིརཱགསངྑཱཏཱསུ རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟཱིསུ ཨཏིརཏྟཱ ཨལླཱིནཱ. ཡཏོ ཀཱམརཱགོ ཙཱཏི ཡདཱ ཀཱམབྷཝེ རཱགོ ཙ. རཱུཔཱརཱུཔརཱགེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

སུདྡྷཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. པརམཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༣༡. པཉྩམེ པརམཊྛཀསུཏྟེ པརམནྟི དིཊྛཱིསུ པརིབྦསཱནོཏི ཨིདཾ པརམནྟི གཧེཏྭཱ སཀཱཡ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝསམཱནོ. ཡདུཏྟརིཾ ཀུརུཏེཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ སེཊྛཾ ཀརོཏི. ཧཱིནཱཏི ཨཉྙེ ཏཏོ སབྦམཱཧཱཏི ཏཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ སབྦེ ‘‘ཧཱིནཱ ཨིམེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཝིཝཱདཱནི ཨཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཏེན ཀཱརཎེན སོ དིཊྛིཀལཧེ ཨཝཱིཏིཝཏྟོཝ ཧོཏི.

ཝསནྟཱིཏི པཋམུཔྤནྣདིཊྛིཝསེན ཝསནྟི. པཝསནྟཱིཏི པཝིསིཏྭཱ ཝསནྟི. ཨཱཝསནྟཱིཏི ཝིསེསེན ཝསནྟི. པརིཝསནྟཱིཏི སབྦབྷཱགེན ཝསནྟི. ཏཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨཱགཱརིཀཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཱགཱརིཀཱ ཝཱཏི གྷརསཱམིཀཱ. གྷརེསུ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྟནོ གྷརེསུ ཨཱསངྐཝིརཧིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིཝསནྟི. སཱཔཏྟིཀཱ ཝཱཏི ཨཱཔཏྟིབཧུལཱ. སཀིལེསཱ ཝཱཏི རཱགཱདིཀིལེསབཧུལཱ. ཨུཏྟརིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏིརེཀཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུཏི ‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ སབྦཾ ཛཱནཱཏི’.

སབྦེ པརཔྤཝཱདེ ཁིཔཏཱིཏི སབྦཱ པརལདྡྷིཡོ ཚཌྜེཏི. ཨུཀྑིཔཏཱིཏི ནཱིཧརཏི. པརིཀྑིཔཏཱིཏི པརམྨུཁེ ཀརོཏི. དིཊྛིམེདྷགཱནཱིཏི དིཊྛིཝིཧེསཀཱནི.

༣༢. དུཏིཡགཱཐཱཡཏྠོ – ཨེཝཾ ཨཝཱིཏིཝཏྟོ ཙ ཡཾ དིཊྛེ སུཏེ སཱིལཝཏེ མུཏེཏི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ ཝཏྠཱུསུ ཨུཔྤནྣདིཊྛིསངྑཱཏེ ཨཏྟནི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཱནིསཾསཾ པསྶཏི, ཏདེཝ སོ ཏཏྠ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ ‘‘ཨིདཾ སེཊྛ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཾ སབྦཾ པརསཏྠཱརཱདིཀཾ ནིཧཱིནཏོ པསྶཏི.

དྭེ ཨཱནིསཾསེ པསྶཏཱིཏི དྭེ གུཎེ ཨོལོཀེཏི. དིཊྛདྷམྨིཀཉྩཱཏི དིཊྛེ པཙྩཀྑེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཙྩནཀརཎཾ. སམྤརཱཡིཀཉྩཱཏི པརལོཀེ པཊིལབྷིཏབྦགུཎཉྩ. ཡཾདིཊྛིཀོ སཏྠཱཏི ཡཾལདྡྷིཀོ ཏིཏྠཱཡཏནསཱམིཀོ. ཨལཾ ནཱགཏྟཱཡ ཝཱཏི ནཱགརཱཛབྷཱཝཱཡ ཝཱ པརིཡཏྟཾ. སུཔཎྞཏྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དེཝཏྟཱཡ ཝཱཏི སམྨུཏིདེཝཱདིབྷཱཝཱཡ. ཨཱཡཏིཾ ཕལཔཱཊིཀངྑཱི ཧོཏཱིཏི ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཕལཾ པཏྠཡཱནོ ཧོཏི. དིཊྛསུདྡྷིཡཱཔི དྭེ ཨཱནིསཾསེ པསྶཏཱིཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛརཱུཔཱཡཏནསྶ ཝསེན སུདྡྷིཡཱ ཧེཏུཏྟཱཔི ཨཏྟནོ གཧིཏགཧཎེན དྭེ གུཎེ ཨོལོཀེཏི. སུཏསུདྡྷིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༣༣. ཏཏིཡགཱཐཱཡཏྠོ – ཨེཝཾ པསྶཏོ ཙ ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏོ ཨཉྙཾ པརསཏྠཱརཱདིཾ ཧཱིནཾ པསྶཏི, ཏཾ པན དསྶནཾ གནྠམེཝ ཀུསལཱ ཝདནྟི, བནྡྷནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝ, ཏསྨཱ ཧི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ, སཱིལབྦཏཾ བྷིཀྑུ ན ནིསྶཡེཡྻ, ནཱབྷིནིཝེསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀུསལཱཏི ཁནྡྷཱདིཛཱནནེ ཚེཀཱ. ཁནྡྷཀུསལཱཏི རཱུཔཱདཱིསུ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཀུསལཱ. དྷཱཏུཨཱཡཏནཔཊིཙྩསམུཔྤཱདསཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒཕལནིབྦཱནེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ མགྒཀུསལཱཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ. ཕལཀུསལཱཏི ཙཏཱུསུ ཕལེསུ. ནིབྦཱནཀུསལཱཏི དུཝིདྷེ ནིབྦཱནེ ཚེཀཱ. ཏེ ཀུསལཱཏི ཏེ ཨེཏེསུ ཝུཏྟཔྤཀཱརེསུ ཚེཀཱ. ཨེཝཾ ཝདནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཀཐེནྟི. གནྠོ ཨེསོཏི པསྶཏོ ཙ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིནིསྶིཏཉྩ ཨཉྙཾ པརསཏྠཱརཱདིཾ ཧཱིནཏོ དསྶནཉྩ གནྠོ བནྡྷནོ ཨེསོཏི ཝདནྟི. ལགྒནཾ ཨེཏནྟི ཨེཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ནཱགདནྟེ ལགྒིཏཾ ཝིཡ ཨདྷོལམྦནཾ. བནྡྷནཾ ཨེཏནྟི ནིཙྪིནྡིཏུཾ དུཀྑཊྛེན སངྑལིཀཱདིབནྡྷནཾ ཝིཡ ཨེཏཾ བནྡྷནཾ. པལིབོདྷོ ཨེསོཏི སཾསཱརཏོ ནིཀྑམིཏུཾ ཨཔྤདཱནཊྛེན ཨེསོ པལིབོདྷོ.

༣༤. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡཏྠོ – ན ཀེཝལཾ དིཊྛསུཏཱདཱིསུ ན ནིསྶཡེཡྻ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨསཉྫཱཏཾ ཨུཔརཱུཔརི དིཊྛིམྤི ལོཀསྨིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ན ཛནེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱིདིསཾ? ཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱཔི, སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱ ཡཱ ཀཔྤིཡཏི, ཨེཏཾ དིཊྛིཾ ན ཀཔྤེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ དིཊྛིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ཨཔིཙ ཁོ པན མཱནེནཔི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཝཏྠཱུཧི སམོཏི ཨཏྟཱནམནཱུཔནེཡྻ, ཧཱིནོ ན མཉྙེཐ ཝིསེསི ཝཱཔཱིཏི.

ཨཊྛསམཱཔཏྟིཉཱཎེན ཝཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ སམྤཡུཏྟཔཉྙཱཡ ཝཱ. པཉྩཱབྷིཉྙཱཉཱཎེན ཝཱཏི ལོཀིཡཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨབྷིཉྙཱནཾ སམྤཡུཏྟཔཉྙཱཡ ཝཱ. མིཙྪཱཉཱཎེན ཝཱཏི ཝིཔརཱིཏསབྷཱཝེན པཝཏྟཱཡ པཉྙཱཡ ཨམུཏྟེ མུཏྟཾ པསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣེན མིཙྪཱཉཱཎེན ཝཱ.

༣༥. པཉྩམགཱཐཱཡཏྠོ – ཨེཝཉྷི དིཊྛིཾ ཨཀཔྤེནྟོ ཨམཉྙམཱནོ ཙ ཨཏྟཾ པཧཱཡ ཨནུཔཱདིཡཱནོ ཡཾ པུབྦེ གཧིཏཾ, ཏཾ པཧཱཡ པརཾ ཨགྒཎྷནྟོ ཏསྨིམྤི ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཉཱཎེ དུཝིདྷཾ ནིསྶཡཾ ནོ ཀརོཏི, ཨཀརོནྟོ ཙ ས ཝེ ཝིཡཏྟེསུ ནཱནཱདིཊྛིཝསེན བྷིནྣེསུ སཏྟེསུ ན ཝགྒསཱརཱི ཚནྡཱདིཝསེན ཨགཙྪནདྷམྨོ ཧུཏྭཱ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིསུ ཀིཉྩི དིཊྛིཾ ན པཙྩེཏི, ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧཱིཏི ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི བྷུསཾ གཧཎེཧི ས ཝེ ཝིཡཏྟེསཱུཏི སོ པུགྒལོ ནིཙྪིཏེསུ. བྷིནྣེསཱུཏི དྭིདྷཱ བྷིནྣེསུ.

༣༦. ཨིདཱནི ཡོ སོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཝུཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ, ཏསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ‘‘ཡསྶཱུབྷཡནྟེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཡསྶཱུབྷཡནྟེཏི པུབྦེ ཝུཏྟེ ཕསྶཱདིབྷེདེ. པཎིདྷཱིཏི ཏཎྷཱ. བྷཝཱབྷཝཱཡཱཏི པུནཔྤུནབྷཝཱཡ. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི སཀཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདེ ཨིདྷ ཝཱ པརཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདེ པརཏྠ ཝཱ.

ཕསྶོ ཨེཀོ ཨནྟོཏི ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཀོ ཨེཀོ ཀོཊྛཱསོ. ཕསྶསམུདཡོཏི ཝཏྠཱརམྨཎོ. ཡཏོ སམུདེཏི ཨུཔྤཛྫཏི, སོ སམུདཡོ. དུཏིཡོ ཨནྟོཏི དུཏིཡོ ཀོཊྛཱསོ. ཨཏཱིཏནྟི ཨཏི ཨིཏཾ ཨཏཱིཏཾ, ཨཏིཀྐནྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཱགཏནྟི ན ཨཱགཏཾ, ཨནུཔྤནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁཱ ཝེདནཱདཡོ ཝིསབྷཱགཝསེན. ནཱམརཱུཔདུཀཾ ནམནརུཔྤནཝསེན. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱདཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཱཧིརཝསེན. སཀྐཱཡཱདཡོ ཁནྡྷཔཉྩཀཱནཾ པཝཏྟིསམུདཡཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སཀཏྟབྷཱཝོཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝོ. པརཏྟབྷཱཝོཏི པརསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ.

༣༧. དུཏིཡགཱཐཱཡ དིཊྛེ ཝཱཏི དིཊྛསུདྡྷིཡཱ ཝཱ. ཨེས ནཡོ སུཏཱདཱིསུ. སཉྙཱཏི སཉྙཱསམུཊྛཱཔིཀཱ དིཊྛི.

ཨཔརཱམསནྟནྟི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛཱིཧི ན པརཱམསནྟཾ. ཨནབྷིནིཝེསནྟནྟི ཏེཧེཝ ཨནབྷིནིཝིསནྟཾ.

‘‘ཝིནིབདྡྷོ’’ཏི ཝཱཏི མཱནེན ཝིནིབདྡྷོཏི ཝཱ. ‘‘པརཱམཊྛོ’’ཏི ཝཱཏི པརཏོ ནིཙྩསུཁསུབྷཱདཱིཧི པརཱམཊྛོཏི ཝཱ. ཝིཀྑེཔགཏོཏི ཨུདྡྷཙྩཝསེན. ཨནིཊྛངྒཏོཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཝསེན. ཐཱམགཏོཏི ཨནུསཡཝསེན. གཏིཡཱཏི གནྟབྦཝསེན.

༣༨. ཏཏིཡགཱཐཱཡ དྷམྨཱཔི ཏེསཾ ན པཊིཙྪིཏཱསེཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏདྷམྨཱཔི ཏེསཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༥༤) ཨེཝཾ ན པཊིཙྪིཏཱ. པཱརངྒཏོ ན པཙྩེཏི ཏཱདཱིཏི ནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ནཱགཙྪཏི པཉྩཧི ཙ ཨཱཀཱརེཧི ཏཱདཱི ཧོཏཱིཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛཱིཏི ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༡༣༢) ནཡེན ཨེཀེཀསྨིཾ ཁནྡྷེ ཙཏཱུཧི ཙཏཱུཧི ཨཱཀཱརེཧི པཉྩཀྑནྡྷེ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཱ ཝིཛྫམཱནེ ཀཱཡེ དིཊྛི. དསཝཏྠུཀཱ མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (དྷ. ས. ༡༢༢༡) དིཊྛི. ཨནྟགྒཱཧིཀཱདིཊྛཱིཏི ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (མ. ནི. ༣.༢༧) ཨེཀེཀཾ ཨནྟཾ ཨཏྠཱིཏི གཧེཏྭཱ པཝཏྟཱ དིཊྛི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཱིཏི ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱནཾ ཨེཀཱུནཝཱིསཔདཱནཾ སཱདྷཱརཎཾ མཱུལཔདཾ. ཡཱ དིཊྛི, ཏདེཝ དིཊྛིགཏཾ; ཡཱ དིཊྛི, ཏདེཝ དིཊྛིགཧནནྟི སབྦེསཾ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ. ཡཱ ཨཡཱཐཱཝདསྶནཊྛེན དིཊྛི, ཏདེཝ དིཊྛཱིསུ གཏཾ དསྶནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡཱ ཨནྟོགཏཏྟཱཏི དིཊྛིགཏཾ. ཧེཊྛཱཔིསྶ ཨཏྠོ ཝུཏྟོཡེཝ.

དྭིནྣཾ ཨནྟཱནཾ ཨེཀནྟགཏཏྟཱཏིཔི དིཊྛིགཏཾ. ཏཏྠ སསྶཏོཏི ནིཙྩོ. ལོཀོཏི ཨཏྟཱ. ‘‘ཨིདྷ སརཱིརཾཡེཝ ནསྶཏི, ཨཏྟཱ པན ཨིདྷ པརཏྠ ཙ སོཡེཝཱ’’ཏི མཉྙནྟི. སོ ཧི སཱམཉྙེཝ ཨཱལོཀེཏཱིཏི ཀཏྭཱ ལོཀོཏི མཉྙཏི. ཨསསྶཏོཏི ཨནིཙྩོ. ཨཏྟཱ སརཱིརེནེཝ སཧ ནསྶཏཱིཏི མཉྙནྟི. ཨནྟཝཱཏི པརིཏྟེ ཀསིཎེ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ པརིཏྟཀསིཎཱརམྨཎཾ ཙེཏནཾ ‘‘སཔརིཡནྟོ ཨཏྟཱ’’ཏི མཉྙནྟི. ཨནནྟ ཝཱཏི ན ཨནྟཝཱ ཨཔྤམཱཎེ ཀསིཎེ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཨཔྤམཱཎཀསིཎཱརམྨཎཾ ཙེཏནཾ ‘‘ཨཔརིཡནྟོ ཨཏྟཱ’’ཏི མཉྙནྟི. ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརནྟི ཛཱིཝོ ཙ སརཱིརཉྩ ཏཾཡེཝ. ཛཱིཝོཏི ཨཏྟཱ, ལིངྒཝིཔལླཱསེན ནཔུཾསཀཝཙནཾ ཀཏཾ. སརཱིརནྟི རཱསཊྛེན ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརནྟི ཨཉྙོ ཛཱིཝོ ཨཉྙཾ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཁནྡྷཱ ཨིདྷེཝ ཝིནསྶནྟི, སཏྟོ མརཎཏོ པརཾ ཧོཏི ཝིཛྫཏི ན ནསྶཏི, ཏཐཱགཏོཏི ཙེཏཾ སཏྟཱདྷིཝཙནནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཏཐཱགཏོཏི ཨརཧཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨིམེ ན ཧོཏཱིཏི པཀྑེ དོསཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ གཎྷནྟི. ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཁནྡྷཱཔི ཨིདྷེཝ ནསྶནྟི, ཏཐཱགཏོ ཙ མརཎཏོ པརཾ ན ཧོཏི ཨུཙྪིཛྫཏི. ཨིམེ ཧོཏཱིཏི པཀྑེ དོསཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ གཎྷནྟི. ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏཱིཏི ཨིམེ ཨེཀེཀཔཀྑཔརིགྒཧེ དོསཾ དིསྭཱ ཨུབྷཡཔཀྑཾ གཎྷནྟི. ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱིཏི ཨིམེ ཨུབྷཡཔཀྑཔརིགྒཧེ ཨུབྷཡདོསཱཔཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ཨམརཱཝིཀྑེཔཔཀྑཾ གཎྷནྟི.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཊྛཀཐཱནཡོ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༡༣) – ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི ཝཱཏིཨཱདཱིཧི དསཧཱཀཱརེཧི དིཊྛིཔབྷེདོཝ ཝུཏྟོ. ཏཏྠ སསྶཏོ ལོཀོཏི ཙ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ལོཀོཏི གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ལོཀོ ནིཙྩོ དྷུཝོ སབྦཀཱལིཀོ’’ཏི གཎྷནྟསྶ སསྶཏནྟི གཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. ཨསསྶཏོཏི ཏམེཝ ལོཀཾ ‘‘ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏཱི’’ཏི གཎྷནྟསྶ ཨུཙྪེདགྒཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. ཨནྟཝཱཏི པརིཏྟཀསིཎལཱབྷིནོ སུཔྤམཏྟེ ཝཱ སརཱཝམཏྟེ ཝཱ ཀསིཎེ སམཱཔནྣསྶ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ པཝཏྟིཏརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཙ ཀསིཎཔརིཙྪེདནྟེན ‘‘ཨནྟཝཱ’’ཏི ཙ གཎྷནྟསྶ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི གཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. སཱ སསྶཏདིཊྛིཔི ཧོཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཔི. ཝིཔུལཀསིཎལཱབྷིནོ པན ཏསྨིཾ ཀསིཎེ སམཱཔནྣསྶ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ པཝཏྟིཏརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཙ ཀསིཎཔརིཙྪེདནྟེན ཙ ‘‘ཨནནྟོ’’ཏི གཎྷནྟསྶ ‘‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏི གཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. སཱ སསྶཏདིཊྛི ཧོཏི, ཨུཙྪེདདིཊྛིཔི. ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརནྟི བྷེདནདྷམྨསྶ སརཱིརསྶེཝ ‘‘ཛཱིཝ’’ནྟི གཧིཏཏྟཱ ‘‘སརཱིརེ ཨུཙྪིཛྫམཱནེ ཛཱིཝམྤི ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཨུཙྪེདགྒཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. དུཏིཡཔདེན སརཱིརཏོ ཨཉྙསྶ ཛཱིཝསྶ གཧིཏཏྟཱ ‘‘སརཱིརེ ཙ ཨུཙྪིཛྫམཱནེཔི ཛཱིཝཾ ན ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི སསྶཏགཧཎཱཀཱརཔྤཝཏྟཱ དིཊྛི. ཧོཏི ཏཐཱགཏོཏིཨཱདཱིསུ ‘‘སཏྟོ ཏཐཱགཏོ ནཱམ, སོ པརཾ མརཎཱ ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ པཋམཱ སསྶཏདིཊྛི. ‘‘ན ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ དུཏིཡཱ ཨུཙྪེདདིཊྛི. ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ ཏཏིཡཱ ཨེཀཙྩསསྶཏདིཊྛི. ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱི’’ཏི གཎྷཏོ ཙཏུཏྠཱ ཨམརཱཝིཀྑེཔདིཊྛཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ དསཝིདྷཱ དིཊྛི. ཡཐཱཡོགཾ བྷཝདིཊྛི ཙ ཝིབྷཝདིཊྛི ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཧོཏི. ཏཱསུ ཨེཀཱཔི ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ན པཊིཙྪིཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཡེ ཀིལེསཱཏི ཡེ ཀིལེསཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ. ན པུནེཏཱིཏི ན པུན ཨེཏི. ན པཙྩེཏཱིཏི པུན ནིབྦཏྟེཏྭཱ ན པཊིཨེཏི, ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི པཙྩབྷཝེ ནཱགཙྪཏི. པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཏཱདཱིཏི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཀོཊྛཱསེཧི ཝཱ སདིསོ. ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱིཏི ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཙ ཨནིཊྛཱརམྨཎེ ཙ ཨནུནཡཔཊིགྷཾ མུཉྩིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ དྭཱིསུ སདིསོ. ཙཏྟཱཝཱིཏི ཀིལེསེ ཙཛིཏཝཱ. ཏིཎྞཱཝཱིཏི སཾསཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏཝཱ. མུཏྟཱཝཱིཏི རཱགཱདིཏོ མུཏྟཝཱ. ཏཾནིདྡེསཱ ཏཱདཱིཏི ཏེན ཏེན སཱིལསདྡྷཱདིནཱ ནིདྡིསིཏྭཱ ནིདྡིསིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཏོ སདིསོ.

ཏཾ པཉྩཝིདྷཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེཏུཀཱམོ ‘‘ཀཐཾ ཨརཧཱ ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ལཱབྷེཔཱིཏི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷེཔི. ཨལཱབྷེཔཱིཏི ཏེསཾ ཨལཱབྷེཔི. ཡསེཔཱིཏི པརིཝཱརེཔི. ཨཡསེཔཱིཏི པརིཝཱརཝིཔཏྟིཡཱཔི. པསཾསཱཡཔཱིཏི ཝཎྞབྷཎནཱཡཔི. ནིནྡཱཡཔཱིཏི གརཧཱཡཔི. སུཁེཔཱིཏི ཀཱཡིཀསུཁེཔི. དུཀྑེཔཱིཏི ཀཱཡིཀདུཀྑེཔི. ཨེཀཉྩེ བཱཧཾ གནྡྷེན ལིམྤེཡྻུནྟི སཙེ ཨེཀཾ བཱཧཾ ཙཏུཛཱཏིཡགནྡྷེན ལེཔཾ ཨུཔརཱུཔརི དདེཡྻུཾ. ཝཱསིཡཱ ཏཙྪེཡྻུནྟི ཡདི ཨེཀཾ བཱཧཾ ཝཌྜྷཀཱི ཝཱསིཡཱ ཏཙྪེཏྭཱ ཏཙྪེཏྭཱ ཏནུཾ ཀརེཡྻུཾ. ཨམུསྨིཾ ནཏྠི རཱགོཏི ཨམུསྨིཾ གནྡྷལེཔནེ སིནེཧོ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཨམུསྨིཾ ནཏྠི པཊིགྷནྟི ཨམུསྨིཾ ཝཱསིཡཱ ཏཙྪནེ པཊིཧནནསངྑཱཏཾ པཊིགྷཾ ཀོཔཾ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཨནུནཡཔཊིགྷཝིཔྤཧཱིནོཏི སིནེཧཉྩ ཀོཔཉྩ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨུགྒྷཱཏིནིགྷཱཏིཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཨནུནཡཝསེན ཨནུགྒཧཉྩ པཊིགྷཝསེན ནིགྒཧཉྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨནུརོདྷཝིརོདྷསམཏིཀྐནྟོཏི ཨནུནཡཉྩ པཊིགྷཉྩ སམྨཱ ཨཏིཀྐནྟོ.

སཱིལེ སཏཱིཏི སཱིལེ སཾཝིཛྫམཱནེ. སཱིལཝཱཏི སཱིལསམྤནྣོ. ཏེན ནིདྡེསཾ ཀཐནཾ ལབྷཏཱིཏི ཏཱདཱི. སདྡྷཱཡ སཏི སདྡྷོཏི ཨེཝམཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

པརམཊྛཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཛརཱསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༣༩. ཚཊྛེ ཛརཱསུཏྟེ ཨཔྤཾ ཝཏ ཛཱིཝིཏཾ ཨིདནྟི ཨིདཾ ཝཏ མནུསྶཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨཔྤཀཾ པརིཏྟཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡ སརསཔརིཏྟཏཱཡཱཏི གུཧཊྛཀསུཏྟེཔི ཝུཏྟནཡམེཏཾ. ཨོརཾ ཝསྶསཏཱཔི མིཡྻཏཱིཏི ཝསྶསཏཱ ཨོརཾ ཀལལཱདིཀཱལེཔི མིཡྻཏི. ཨཏིཙྩཱཏི ཝསྶསཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཛརསཱཔི མིཡྻཏཱིཏི ཛརཱཡ མིཡྻཏི. ཨིཏོ པརཾ གུཧཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ.

ཨཔྤནྟི མནྡཾ. གམནཱིཡོ སམྤརཱཡོཏི པརལོཀོ གནྟབྦོ. ཀལལཀཱལེཔཱིཏི ཨེཏྠ ཀལལཀཱལཾ ནཱམ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཏཱིཧི ཛཱཏིཨུཎྞཾསཱུཧི ཀཏསུཏྟགྒེ ཋིཏཏེལབིནྡུཔྤམཱཎཾ ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཀལལཾ ཧོཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏིལཏེལསྶ ཡཐཱ བིནྡུ, སཔྤིམཎྜོ ཨནཱཝིལོ;

ཨེཝཾ ཝཎྞཔྤཊིབྷཱགཾ, ཀལལཾ སམྤཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༦ པཀིཎྞཀཀཐཱ);

ཏསྨིཾ ཀལལཀཱལེཔི. ཙཝཏཱིཏི ཛཱིཝིཏཾ གལ༹ཏི. མརཏཱིཏི ཛཱིཝིཏཝིཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨནྟརདྷཱཡཏཱིཏི ཨདསྶནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཝིཔྤལུཛྫཏཱིཏི ཚིཛྫཏི. ‘‘ཨཎྜཛཡོནིཡཱ ཙཝཏི. ཛལཱབུཛཡོནིཡཱ མརཏི. སཾསེདཛཡོནིཡཱ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཨོཔཔཱཏིཀཡོནིཡཱ ཝིཔྤལུཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨབྦུདཀཱལེཔཱིཏི ཨབྦུདཾ ནཱམ ཀལལཏོ སཏྟཱཧཙྩཡེན མཾསདྷོཝནཨུདཀཝཎྞཾ ཧོཏི, ཀལལནྟི ནཱམཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཏྟཱཧཾ ཀལལཾ ཧོཏི, པརིཔཀྐཾ སམཱུཧཏཾ;

ཝིཝཊྚམཱནཾ ཏབྦྷཱཝཾ, ཨབྦུདཾ ནཱམ ཛཱཡཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཏསྨིཾ ཨབྦུདཀཱལེཔི. པེསིཀཱལེཔཱིཏི ཏསྨཱཔི ཨབྦུདཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཝིལཱིནཏིཔུསདིསཱ པེསི ནཱམ སཉྫཱཡཏི. སཱ མརིཙཕཱཎིཏེན དཱིཔེཏབྦཱ. གཱམདཱརིཀཱ ཧི སུཔཀྐཱནི མརིཙཱནི གཧེཏྭཱ སཱཊཀནྟེ བྷཎྜིཀཾ ཀཏྭཱ པཱིལེ༹ཏྭཱ མཎྜཾ ཨཱདཱཡ ཀཔཱལེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཏཔེ ཋཔེནྟི, ཏཾ སུཀྑམཱནཾ སབྦབྷཱགེཧི མུཙྩཏི. ཨེཝརཱུཔཱ པེསི ཧོཏི, ཨབྦུདནྟི ནཱམཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཏྟཱཧཾ ཨབྦུདཾ ཧོཏི, པརིཔཀྐཾ སམཱུཧཏཾ;

ཝིཝཊྚམཱནཾ ཏབྦྷཱཝཾ, པེསི ནཱམ པཛཱཡཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཏསྨིཾ པེསིཀཱལེཔི. གྷནཀཱལེཔཱིཏི ཏཏོཔི པེསིཏོ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཀུཀྐུཊཎྜསཎྛཱནོ གྷནོ ནཱམ མཾསཔིཎྜོ ནིབྦཏྟཏི, པེསཱིཏི ནཱམཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཏྟཱཧཾ པེསི བྷཝཏི, པརིཔཀྐཾ སམཱུཧཏཾ;

ཝིཝཊྚམཱནཾ ཏབྦྷཱཝཾ, གྷནོཏི ནཱམ ཛཱཡཏི.

‘‘ཡཐཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཾ, སམནྟཱ པརིམཎྜལཾ;

ཨེཝཾ གྷནསྶ སཎྛཱནཾ, ནིབྦཏྟཾ ཀམྨཔཙྩཡཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཏསྨིཾ གྷནཀཱལེཔི. པསཱཁཀཱལེཔཱིཏི པཉྩམེ སཏྟཱཧེ དྭིནྣཾ དྭིནྣཾ ཧཏྠཔཱདཱནཾ སཱིསསྶ ཙཏྠཱཡ པཉྩ པཱིལ༹ཀཱ ཛཱཡནྟི, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཉྩམེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱཧེ པཉྩ པཱིལ༹ཀཱ སཎྛཧནྟི ཀམྨཏོ’’ཏི. ཏསྨིཾ པསཱཁཀཱལེཔི. ཏཏོ པརཾ ཚཊྛསཏྟམཱདཱིནི སཏྟཱཧཱནི ཨཏིཀྐམྨ དེསནཾ སངྑིཔིཏྭཱ དྭཱཙཏྟཱལཱིསསཏྟཱཧེ པརིཎཏཀཱལེ ཀེསལོམནཁཱདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ. ཏསྶ ཙ ནཱབྷིཏོ ཨུཊྛིཏོ ནཱལོ༹ མཱཏུ ཨུདརཔཊལེན ཨེཀཱབདྡྷོ ཧོཏི, སོ ཨུཔྤལདཎྜཀོ ཝིཡ ཚིདྡོ, ཏེན ཨཱཧཱརརསོ སཾསརིཏྭཱ ཨཱཧཱརསམུཊྛཱནརཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏི. ཨེཝཾ སོ དསམཱསེ ཡཱཔེཏི, ཏཾ སབྦཾ ཨཝཏྭཱ ‘‘སཱུཏིགྷརེ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཀེསཱ ལོམཱ ནཁཱནི ཙ’’;

‘‘ཡཉྩསྶ བྷུཉྫཏཱི མཱཏཱ, ཨནྣཾ པཱནཉྩ བྷོཛནཾ;

ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, མཱཏུཀུཙྪིགཏོ ནརོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣༥; ཀཐཱ. ༦༩༢);

ཏཏྠ སཱུཏིགྷརེཏི སཱུཏིཀགྷརེ, ཝིཛཱཡནགྷརེཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཱུཏིཀཱགྷརེ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སཱུཏིཀཱཡཱཏི པདཙྪེདོ. ཨདྡྷམཱསིཀོཔཱིཏི ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨདྡྷམཱསོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨདྡྷམཱསིཀོ. དྭེམཱསིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀཾ སཾཝཙྪརཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སཾཝཙྪརིཀོ. ཨུཔརི དྭེཝསྶིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡདཱ ཛིཎྞོ ཧོཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཛརཱཛིཎྞོ བྷཝཏི ཛཛྫརཱིབྷཱུཏོ. ཝུདྡྷོཏི ཝཡོཝུདྡྷོ. མཧལླཀོཏི ཛཱཏིམཧལླཀོ. ཨདྡྷགཏོཏི ཏཡོ ཨདྡྷེ ཨཏིཀྐནྟོ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཏིཡཾ ཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཁཎྜདནྟོཏི ཨནྟརནྟརཱ པཏིཏཱ དནྟཱ ཕཱལིཏཱ ཙ ཛརཱནུབྷཱཝེན ཁཎྜཱ དནྟཱ ཛཱཏཱ ཨསྶཱཏི ཁཎྜདནྟོ. པལིཏཀེསོཏི པཎྜརཀེསོ. ཝིལཱུནནྟི ལུཉྩིཏྭཱ གཧིཏཀེསཱ ཝིཡ ཁལླཱཊསཱིསོ. ཁལིཏསིརོཏི མཧཱཁལླཱཊསཱིསོ. ཝལིནནྟི སཉྫཱཏཝལི. ཏིལཀཱཧཏགཏྟོཏི སེཏཏིལཀཀཱལ༹ཏིལཀེཧི ཝིཀིཎྞསརཱིརོ. བྷོགྒོཏི བྷགྒོ, ཨིམིནཱཔིསྶ ཝངྐབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. དཎྜཔརཱཡཎོཏི དཎྜཔཊིསྶརཎོ དཎྜདུཏིཡོ. སོ ཛརཱཡཔཱིཏི སོ པུགྒལོ ཛརཱཡཔི ཨབྷིབྷཱུཏོ མརཏི. ནཏྠི མརཎམྷཱ མོཀྑོཏི མརཎཏོ མུཉྩནུཔཱཡོ ནཏྠི ནུཔལབྦྷཏི.

ཕལཱནམིཝ པཀྐཱནཾ, པཱཏོ པཏནཏོ བྷཡནྟི པརིཔཱཀགཏཱནཾ སིཐིལཝཎྚཱནཾ པནསཕལཱདིཔཀྐཱནཾ པཙྩཱུསཀཱལེ ཨཝསྶཾ པཏིསྶནྟཱིཏི ཕལསཱམིཀཱནཾ བྷཱཡམཱནཱནཾ ཝིཡ. ཨེཝཾ ཛཱཏཱན མཙྩཱནཾ, ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡནྟི ཨེཝམེཝ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཏྟཱནཾ མཙྩུསངྑཱཏམརཎཏོ སཏཏཾ ཀཱལཾ བྷཡཾ.

ཡཐཱཔི ཀུམྦྷཀཱརསྶཱཏི ཡཐཱ ནཱམ མཏྟིཀཱབྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ. ཀཏཾ མཏྟིཀབྷཱཛནནྟི (སུ. ནི. ༥༨༢) ཏེན ནིཊྛཱཔིཏབྷཱཛནཾ. སབྦཾ བྷེདནཔརིཡནྟནྟི པཀྐཱཔཀྐཾ སབྦཾ བྷེདནཾ བྷིཛྫཔརིཡནྟཾ ཨཝསཱནཾ ཨསྶཱཏི བྷེདནཔརིཡནྟཾ. ཨེཝཾ མཙྩཱན ཛཱིཝིཏནྟི ཨེཝམེཝ སཏྟཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརཾ.

དཧརཱ ཙ མཧནྟཱ ཙཱཏི ཏརུཎཱ ཙ མཧལླཀཱ ཙ. ཡེ བཱལཱ ཡེ ཙ པཎྜིཏཱཏི ཡེ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཡཏྟཱ ཛཱིཝིཏཱ བཱལཱ ཡེ ཙ པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱདཡོ. སབྦེ མཙྩུཝསཾ ཡནྟཱིཏི ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ དཧརཱདཡོ སབྦེ མཙྩུནོ ཨིསྶརིཡཾ ཨུཔགཙྪནྟི.

ཏེསཾ མཙྩུཔརེཏཱནནྟི ཨེཏེསཾ མཙྩུནཱ པརིཝཱརིཏཱནཾ. གཙྪཏཾ པརལོཀཏོཏི ཨིཏོ མནུསྶལོཀཏོ པརལོཀཾ གཙྪནྟཱནཾ. ན པིཏཱ ཏཱཡཏེ པུཏྟནྟི པིཏཱ པུཏྟཾ ན རཀྑཏི. ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེཏི མཱཏཱཔིཏིཔཀྑིཀཱ ཉཱཏཱི ཝཱ ཏེཡེཝ ཉཱཏཀེ རཀྑིཏུཾ ན སཀྐོནྟི.

པེཀྑཏཉྙེཝ ཉཱཏཱིནནྟི ཝུཏྟཝིདྷཱནཾཡེཝ ཉཱཏཱིནཾ པེཀྑནྟཱནཾཡེཝ ཨོལོཀེནྟཱནཾཡེཝ. པསྶ ལཱལཔྤཏཾ པུཐཱུཏི པསྶཱཏི ཨཱལཔནཾ. ལཱལཔནྟཱནཾ ཝིལཔནྟཱནཾ པུཐཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ. ཨེཀམེཀོཝ མཙྩཱནཾ, གོཝཛ྄ཛྷོ ཝིཡ ནིཡྻཏཱིཏི སཏྟཱནཾ ཨེཀམེཀོ ཝདྷཱཡ ནིཡྻམཱནགོཎོ ཝིཡ མརཎཱཡ ནིཡྻཏི པཱཔུཎཱིཡཏི. ཨེཝམབྦྷཱཧཏོ ལོཀོཏི ཨེཝམེཝ སཏྟལོཀོ བྷུསཾ ཨཱཧཏོ. མཙྩུནཱ ཙ ཛརཱཡ ཙཱཏི མརཎེན ཙ ཛརཱཡ ཙ ཨབྷིབྷཱུཏོ.

༤༠. མམཱཡིཏེཏི མམཱཡིཏཝཏྠུཀཱརཎཱ. ཝིནཱབྷཱཝཾ སནྟམེཝིདནྟི སནྟཾ ཝིཛྫམཱནཾ ཝིནཱབྷཱཝམེཝ ཨིདཾ, ན སཀྐཱ ཨཝིནཱབྷཱཝེན བྷཝིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སོཙནྟཱིཏི ཙིཏྟེན སོཙནཾ ཀརོནྟི. ཀིལམནྟཱིཏི ཀཱཡེན ཀིལམཐཾ པཱཔུཎནྟི. པརིདེཝནྟཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཾ ཝཱཙཱཝིལཱཔཾ བྷཎནྟི. ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡནྟཱིཏི ཨུརཾ ཏཱལེ༹ཏྭཱ ཏཱལེ༹ཏྭཱ ཀནྡནྟི. སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི སམྨོཧབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟི.

ཨནིཙྩོཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན. སངྑཏོཏི པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏོ. པཊིཙྩསམུཔྤནྣོཏི པཙྩཡསཱམགྒིཾ པཊིཙྩ ན པཙྩཀྑཱཡ སཧ སམྨཱ ཙ ཨུཔྤནྣོ. ཁཡདྷམྨོཏི ཁཡཾ གམནསབྷཱཝོ. ཝཡདྷམྨོཏི ཝཡཾ གམནསབྷཱཝོ, བྷངྒཝསེན བྷངྒགམནསབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཝིརཱགདྷམྨོཏི ཝིརཛྫནསབྷཱཝོ. ནིརོདྷདྷམྨོཏི ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝོ. ཡྭཱཡཾ པརིགྒཧོཏི ཡོ ཨཡཾ པརིགྒཧོ. ‘‘ཡཱཡ པརིགྒཧོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝ པདཙྪེདོ. ནིཙྩོཏི སཏཏཀཱལིཀོ. དྷུཝོཏི ཐིརོ. སསྶཏོཏི ཨཙཝནོ. ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨོཏི པཀཏིཨཛཧནསབྷཱཝོ. སསྶཏི སམཾ ཏཐེཝ ཋསྶཏཱིཏི ཙནྡསཱུརིཡསིནེརུམཧཱསམུདྡཔཐཝཱིཔབྦཏཱདཡོ ཝིཡ ཏིཊྛེཡྻ.

ནཱནཱབྷཱཝོཏི ཛཱཏིཡཱ ནཱནཱབྷཱཝོ. ཝིནཱབྷཱཝོཏི མརཎེན ཝིཡོགབྷཱཝོ. ཨཉྙཐཱབྷཱཝོཏི སབྦྷཱཝཏོ ཨཉྙཐཱབྷཱཝོ. པུརིམཱནཾ པུརིམཱནཾ ཁནྡྷཱནནྟི ཨནནྟརེ པུརེ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ. ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝེན. པཙྪིམཱ པཙྪིམཱ ཁནྡྷཱདཡོ པཝཏྟནྟི ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

སབྦཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷནྟི སཀལཾ གིཧིབྷཱཝཛཊཾ. ཉཱཏིམིཏྟཱམཙྩཔལིབོདྷནྟི མཱཏཱཔིཏུཔཀྑིཀཱ ཉཱཏཱི, མིཏྟཱ སཧཱཡཱ, ཨམཙྩཱ བྷཙྩཱ. སནྣིདྷིཔལིབོདྷནྟི ནིདྷཱནཛཊཾ ཚིནྡིཏྭཱ. ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱཏི ཀེསེ ཙ མསྶཱུནི ཙ ཨོརོཔཡིཏྭཱ. ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནཱིཏི ཀསཱཡརསཔཱིཏཱནི ཝཏྠཱནི.

༤༡. མཱམཀོཏི མམ ཨུཔཱསཀོ བྷིཀྑུ ཝཱཏི སངྑཾ གཏོ, བུདྡྷཱདཱིནི ཝཱ ཝཏྠཱུནི མམཱཡམཱནོ.

ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནནྟི ཨནེཀེསཾ སཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎནིདྡེསོ. ‘‘ཡཉྙདཏྟསྶ མརཎཾ, སོམདཏྟསྶ མརཎ’’ནྟི ཨེཝཉྷི དིཝསམྤི ཀཐིཡམཱནེ ནེཝ སཏྟཱ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪནྟི, ན སབྦཾ ཨཔརཏྟདཱིཔནཾ སིཛ྄ཛྷཏི. ཨིམེཧི པན དྭཱིཧི པདེཧི ན ཀོཙི སཏྟོ ཨཔརིཡཱདིནྣོ ཧོཏི, ན ཀིཉྩི ཨཔརཏྟཱདཱིཔནཾ ན སིཛ྄ཛྷཏི. ཏམྷཱ ཏམྷཱཏི ཨཡཾ གཏིཝསེན ཨནེཀེསཾ ནིཀཱཡཱནཾ སཱདྷཱརཎནིདྡེསོ. སཏྟནིཀཱཡཱཏི སཏྟཱནཾ ནིཀཱཡཱ, སཏྟགྷཊཱ སཏྟསམཱུཧཱཏི ཨཏྠོ. ཙུཏཱིཏི ཙཝནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཱཡ ཙུཏིཡཱ སཱམཉྙཝཙནམེཏཾ. ཙཝནཏཱཏི བྷཱཝཝཙནེན ལཀྑཎནིདསྶནཾ. བྷེདོཏི ཙུཏིཁནྡྷཱནཾ བྷངྒུཔྤཏྟིཔརིདཱིཔནཾ. ཨནྟརདྷཱནནྟི གྷཊསྶ ཝིཡ བྷིནྣསྶ བྷིནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཡེན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཋཱནཱབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. མཙྩུམརཎནྟི མཙྩུསངྑཱཏཾ མརཎཾ, ན ཁཎིཀམརཎཾ. ཀཱལོ ནཱམ ཨནྟཀོ, ཏསྶ ཀིརིཡཱཏི ཀཱལཾཀིརིཡཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སམྨུཏིམརཎཾ དཱིཔིཏཾ. ཨིདཱནི པརམཏྠེན དཱིཔེཏུཾ ‘‘ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པརམཏྠེན ཧི ཁནྡྷཱཡེཝ བྷིཛྫནྟི, ན སཏྟོ ནཱམ ཀོཙི མརཏི. ཁནྡྷེསུ པན བྷིཛྫམཱནེསུ སཏྟོ མརཏི, བྷིནྣེསུ ‘‘མཏོ’’ཏི ཝོཧཱརོ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཙཏུཝོཀཱརཔཉྩཝོཀཱརཝསེན ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, ཨེཀཝོཀཱརཝསེན ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ. ཙཏུཝོཀཱརཝསེན ཝཱ ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, སེསདྭཡཝསེན ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཀཱམརཱུཔབྷཝདྭཡེཔི རཱུཔཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཀལེ༹ཝརསྶ སབྦྷཱཝཏོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིསུ ཁནྡྷཱ བྷིཛྫནྟེཝ, ན ཀིཉྩི ནིཀྑིཔནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, མནུསྶཱདཱིསུ ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ. ཨེཏྠ ཙ ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔཀརཎཏོ མརཎཾ ‘‘ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶུཔཙྪེདོཏི ཨིམིནཱ ཨིནྡྲིཡབདྡྷསྶེཝ མརཎཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨནིནྡྲིཡབདྡྷསྶ མརཎཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ‘‘སསྶཾ མཏཾ, རུཀྑོ མཏོ’’ཏི ཨིདཾ པན ཝོཧཱརམཏྟམེཝ. ཨཏྠཏོ པན ཨེཝརཱུཔཱནི ཝཙནཱནི སསྶཱདཱིནཾ ཁཡཝཡབྷཱཝམེཝ དཱིཔེནྟི. རཱུཔགཏནྟི རཱུཔམེཝ རཱུཔགཏཾ. ཝེདནཱགཏནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ པུབྦེཝ མཙྩནྟི མཙྩཾ ཝཱ བྷོགཱ པུབྦེཝ པཋམཏརཉྙེཝ ཝིཛཧནྟི. མཙྩོ ཝཱ ཏེ བྷོགེ པུབྦཏརཾ ཛཧཏི. ཀཱམཀཱམཱིཏི ཙོརརཱཛཱནཾ ཨཱལཔཏི. ཨམྦྷོ ཀཱམེ ཀཱམཡམཱན ཀཱམཀཱམི བྷོགིནོ ནཱམ ལོཀེ ཨསསྶཏཱ, བྷོགེསུ ཝཱ ནཊྛེསུ ཛཱིཝམཱནཱ ཙ ཨབྷོགིནོ ཧོནྟི. བྷོགེ ཝཱ པཧཱཡ སཡཾ ནསྶནྟི, ཏསྨཱ ཨཧཾ མཧཱཛནསྶ སོཀཀཱལེཔི ན སོཙཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིདིཏཱ མཡཱ སཏྟུཀ ལོཀདྷམྨཱཏི ཙོརརཱཛཱནཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨམྦྷོ སཏྟུཀ མཡཱ ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ཡསོ ཨཡསོཏིཨཱདཡོ ལོཀདྷམྨཱ ཝིདིཏཱ. ཡཐེཝ ཧི ཙནྡོ ཨུདེཏི ཙ པཱུརཏི ཙ པུན ཙ ཁཱིཡཏི, ཡཐཱ ཙ སཱུརིཡོ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེནྟོ མཧནྟཾ ལོཀཔྤདེསཾ ཏཔིཏྭཱན པུན སཱཡཾ ཨཏྠཾ པལེཏི ཨཏྠཾ གཙྪཏི ན དིསྶཏི, ཨེཝམེཝ བྷོགཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ ཝིནསྶནྟི ཙ, ཏཏྠ ཀིཾ སོཀེན, ཏསྨཱ ན སོཙཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཎྷཱམཉྙནཱཡ མཉྙཏཱིཏི ཏཎྷཱཡ ཛནིཏམཱནམཉྙནཱཡ མཉྙཏི. མཱནཾ ཀརོཏི དིཊྛིམཉྙནཱཡཱཏི དིཊྛིཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱཡ མཉྙནཱཡ. མཱནམཉྙནཱཡཱཏི སཧཛཱཏམཱནམཉྙནཱཡ. ཀིལེསམཉྙནཱཡཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨུཔཏཱཔནཊྛེན ཀིལེསམཉྙནཱཡ མཉྙཏི.

ཀུཧཱཏི ཝིམྷཱཔཀཱ. ཐདྡྷཱཏི ཁཱཎུ ཝིཡ ཐདྡྷཱ. ལཔཱཏི པཙྩཡནིམིཏྟེན ལཔནཀཱ.

༤༢. སངྒཏནྟི སམཱགཏཾ, དིཊྛཾ ཕུཊྛཾ ཝཱ. པིཡཱཡིཏནྟི པིཡཀཏཾ.

སངྒཏནྟི སམྨུཁཱིབྷཱུཏཾ. སམཱགཏནྟི སམཱིཔཾ ཨཱགཏཾ. སམཱཧིཏནྟི ཨེཀཱིབྷཱུཏཾ. སནྣིཔཏིཏནྟི པིཎྜིཏཾ. སུཔིནགཏོཏི སུཔིནཾ པཝིཊྛོ. སེནཱབྱཱུཧཾ པསྶཏཱིཏི སེནཱསནྣིཝེསཾ དཀྑཏི. ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀནྟི པུཔྥཱརཱམཱདཱིནཾ རམཎཱིཡབྷཱཝཾ. ཝནརཱམཎེཡྻཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པེཏནྟི ཨིཏོ པརལོཀཾ གཏཾ. ཀཱལངྐཏནྟི མཏཾ.

༤༣. ནཱམཾཡེཝཱཝསིསྶཏི, ཨཀྑེཡྻནྟི སབྦཾ རཱུཔཱདིདྷམྨཛཱཏཾ པཧཱིཡཏི, ནཱམམཏྟམེཝ ཏུ ཨཝསིསྶཏི ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཀྑཱཏུཾ ཀཐེཏུཾ.

ཡེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱབྷིསམྦྷཱུཏཱཏི ཡེ སཡཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན ཨབྷིསམྦྷཱུཏཱ རཱསིཀཏཱ དིཊྛཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཱ རཱུཔཱ. སོཏཝིཉྙཱཎཱབྷིསམྦྷཱུཏཱཏི པརཏོགྷོསེན སོཏཝིཉྙཱཎེན རཱསིཀཏཱ སུཏཱ དྭིསམུཊྛཱནིཀཱ སདྡཱ.

༤༤. མུནཡོཏི ཁཱིཎཱསཝམུནཡོ. ཁེམདསྶིནོཏི ནིབྦཱནདསྶིནོ.

སོཀོཏི སོཀནིདྡེསེ – བྱསཏཱིཏི བྱསནཾ, ཧིཏསུཁཾ ཁིཔཏི ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ ཉཱཏིབྱསནཾ, ཙོརརོགབྷཡཱདཱིཧི ཉཱཏིཀྑཡོ ཉཱཏིཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཉཱཏིབྱསནེན. ཕུཊྛསྶཱཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ, ཨབྷིབྷཱུཏསྶ སམནྣཱགཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – བྷོགཱནཾ བྱསནཾ བྷོགབྱསནཾ, རཱཛཙོརཱདིཝསེན བྷོགཀྑཡོ བྷོགཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. རོགོཡེཝ བྱསནཾ རོགབྱསནཾ. རོགོ ཧི ཨཱརོགྱཾ བྱསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནཾ. སཱིལསྶ བྱསནཾ སཱིལབྱསནཾ, དུསྶིལྱསྶེཏཾ ནཱམཾ. སམྨཱདིཊྛིཾ ཝིནཱསཡམཱནཱ ཨུཔྤནྣཱ དིཊྛིཡེཝ བྱསནཾ དིཊྛིབྱསནཾ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱནི དྭེ ཨནིཔྥནྣཱནི, པཙྪིམཱནི ཏཱིཎི ནིཔྥནྣཱནི ཏིལཀྑཎབྦྷཱཧཏཱནི. པུརིམཱནི ཙ ཏཱིཎི ནེཝ ཀུསལཱནི ནཱཀུསལཱནི, སཱིལདིཊྛིབྱསནདྭཡཾ ཨཀུསལཾ.

ཨཉྙཏརཉྙཏརེནཱཏི གཧིཏེསུ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨགྒཧིཏེསུ ཝཱ མིཏྟཱམཙྩབྱསནཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི. སམནྣཱགཏསྶཱཏི སམནུབནྡྷསྶ ཨཔརིམུཙྩམཱནསྶ. ཨཉྙཏརཉྙཏརེན དུཀྑདྷམྨེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི སོཀདུཀྑསྶ ཨུཔྤཏྟིཧེཏུནཱ. སོཀོཏི སོཙནཀཝསེན སོཀོ. ཨིདཾ ཏེཧི ཀཱརཎེཧི ཨུཔྤཛྫནཀསོཀསྶ སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. སོཙནཱཏི སོཙནཱཀཱརོ. སོཙིཏཏྟནྟི སོཙིཏབྷཱཝོ. ཨནྟོསོཀོཏི ཨབྦྷནྟརསོཀོ. དུཏིཡཔདཾ ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཾ. སོ ཧི ཨབྦྷནྟརཾ སུཀྑཱཔེནྟོ ཝིཡ པརིསུཀྑཱཔེནྟོ ཝིཡ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ‘‘ཨནྟོསོཀོ ཨནྟོཔརིསོཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨནྟོདཱཧོཏི ཨབྦྷནྟརདཱཧོ. དུཏིཡཔདཾ ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཾ. ཙེཏསོ པརིཛ྄ཛྷཱཡནཱཏི ཙིཏྟསྶ ཛྷཱནནཱཀཱརོ. སོཀོ ཧི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨགྒི ཝིཡ ཙིཏྟཾ ཛྷཱཔེཏི དཧཏི, ‘‘ཙིཏྟཾ མེ ཛྷཱམཾ, ན མེ ཀིཉྩི པཊིབྷཱཏཱི’’ཏི ཝདཱཔེཏི. དུཀྑིཏོ མནོ དུམྨནོ, ཏསྶ བྷཱཝོ དོམནསྶཾ. ཨནུཔཝིཊྛཊྛེན སོཀོཝ སལླནྟི སོཀསལླཾ.

པརིདེཝནིདྡེསེ – ‘‘མཡ྄ཧཾ དྷཱིཏཱ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདིསྶ ཨཱདིསྶ དེཝནྟི རོདནྟི ཨེཏེནཱཏི ཨཱདེཝོ. ཏཾ ཏཾ ཝཎྞཾ པརིཀིཏྟེཏྭཱ པརིཀིཏྟེཏྭཱ དེཝནྟི ཨེཏེནཱཏི པརིདེཝོ. ཏཏོ པརཱནི དྭེ དྭེ པདཱནི པུརིམདྭཡསྶེཝ ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཝཱཙཱཏི ཝཙནཾ. པལཱཔོཏི ཏུཙྪཾ ནིརཏྠཀཝཙནཾ. ཨུཔྤཌྜྷབྷཎིཏཨཉྙབྷཎིཏཱདིཝསེན ཝིརཱུཔོ པལཱཔོ ཝིཔྤལཱཔོ. ལཱལཔྤོཏི པུནཔྤུནཾ ལཔནཾ. ལཱལཔྤནཱཀཱརོ ལཱལཔྤནཱ. ལཱལཔྤིཏསྶ བྷཱཝོ ལཱལཔྤིཏཏྟཾ. མཙྪརིཡཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ.

༤༥. སཏྟམགཱཐཱ ཨེཝཾ མརཎབྦྷཱཧཏེ ལོཀེ ཨནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པཏིལཱིནཙརསྶཱཏི ཏཏོ ཏཏོ པཏིལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཙརནྟསྶ. བྷིཀྑུནོཏི ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནསྶ ཝཱ སེཀྑསྶ ཝཱ. སཱམགྒིཡམཱཧུ ཏསྶ ཏཾ, ཡོ ཨཏྟཱནཾ བྷཝནེ ན དསྶཡེཏི ཏསྶེཏཾ པཏིརཱུཔམཱཧུ, ཡོ ཨེཝཾཔཊིཔནྣོ ནིརཡཱདིབྷེདེ བྷཝནེ ཨཏྟཱནཾ ན དསྶཡེ. ཨེཝཉྷི སོ ཨིམམྷཱ མརཎཱ མུཙྩེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

པཏིལཱིནཙརཱ ཝུཙྩནྟཱིཏི ཏཏོ ཏཏོ ལཱིནཙིཏྟཱཙཱརཱ ཀཐཱིཡནྟི. སཏྟ སེཀྑཱཏི ཨདྷིསཱིལཱདཱིསུ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑནྟཱིཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒཊྛཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཊྛཱ སཏྟ སེཀྑཱ. ཨརཧཱཏི ཕལཊྛོ. སོ ནིཊྛིཏཙིཏྟཏྟཱ པཏིལཱིནོ. སེཀྑཱནཾ པཏིལཱིནཙརཎབྷཱཝེ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེ ཏཏོ ཏཏོཏི ཏེ སཏྟ སེཀྑཱ ཏེཧི ཏེཧི ཨཱརམྨཎེཧི ཙིཏྟཾ པཏིལཱིནེནྟཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ནིལཱིནེནྟཱ. པཏིཀུཊེནྟཱཏི སངྐོཙེནྟཱ. པཏིཝཊྚེནྟཱཏི ཀཊསཱརཀཾ ཝིཡ ཨཱབྷུཛེནྟཱ. སནྣིརུདྡྷནྟཱཏི སནྣིརུཛ྄ཛྷནྟཱ. སནྣིགཎྷནྟཱཏི ནིགྒཧཾ ཀུརུམཱནཱ. སནྣིཝཱརེནྟཱཏི ཝཱརཡམཱནཱ. རཀྑནྟཱཏི རཀྑཾ ཀུརུམཱནཱ. གོཔེནྟཱཏི ཙིཏྟམཉྫཱུསཱཡ གོཔཡམཱནཱ.

ཨིདཱནི དྭཱརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑུདྭཱརེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑུདྭཱརེཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎདྭཱརེ. སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷིཀྑུནོཏི པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནོ, སེཀྑསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནོཏི བྷིཀྑུསདྡསྶ ཝཙནཏྠཾ ཨཝཏྭཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏབྷིཀྑུཡེཝ དསྶིཏོ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཙ སོ ཀིལེསཱནཾ ཨསམུཙྪིནྣཏྟཱ, ཀལྱཱཎོ ཙ སཱིལཱདིཔཊིཔཏྟིཡུཏྟཏྟཱཏི པུཐུཛྫནཀལྱཱཎོཝ པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ, ཏསྶ པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀསྶ. ཨདྷིསཱིལཱདཱིནི སིཀྑཏཱིཏི སེཀྑོ, ཏསྶ སེཀྑསྶ ཝཱ སོཏཱཔནྣསྶ ཝཱ སཀདཱགཱམིནོ ཝཱ ཨནཱགཱམིནོ ཝཱ.

ཨཱསནྟི ནིསཱིདནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱསནཾ. ཡཏྠཱཏི ཡེསུ མཉྩཔཱིཋཱདཱིསུ. མཉྩོཏིཨཱདཱིནི ཨཱསནསྶ པབྷེདཝཙནཱནི. མཉྩོཔི ཧི ནིསཛྫཱཡཔི ཨོཀཱསཏྟཱ ཨིདྷ ཨཱསནེསུ ཝུཏྟོ, སོ པན མསཱརཀབུནྡིཀཱབདྡྷཀུལཱི༹རཔཱདཀཨཱཧཙྩཔཱདཀཱནཾ ཨཉྙཏརོ. པཱིཋམྤི ཏེསཾ ཨཉྙཏརམེཝ. བྷིསཱིཏི ཨུཎྞབྷིསི ཙོལ༹བྷིསི ཝཱཀབྷིསི ཏིཎབྷིསི པཎྞབྷིསཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ. ཏཊྚིཀཱཏི ཏཱལཔཎྞཱདཱིཧི ཝིནིཏྭཱ ཀཏཱ. ཙམྨཁཎྜོཏི ནིསཛྫཱརཧོ ཡོ ཀོཙི ཙམྨཁཎྜོ. ཏིཎསནྠཱརཱདཡོ ཏིཎཱདཱིནི གུམྦེཏྭཱ ཀཏཱ. ཨསཔྤཱཡརཱུཔདསྶནེནཱཏི ཨསཔྤཱཡཱནཾ ཨིཊྛརཱུཔཱནཾ ཨོལོཀནེན. རིཏྟནྟི ཨབྦྷནྟརཏོ ཏུཙྪཾ. ཝིཝིཏྟནྟི བཧིདྡྷཱཔཝེསནེན སུཉྙཾ. པཝིཝིཏྟནྟི ཀོཙི གཧཊྛོ ཏཏྠ ནཏྠཱིཏི ཨཏིརེཀེན སུཉྙཾ. ཨསཔྤཱཡསདྡསྶཝནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧཱིཏི ཨིཏྠིརཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦེཧི པཉྩཧི ཀཱམཀོཊྛཱསེཧི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ;

པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ལོཀེ, ཨིཏྠིརཱུཔསྨིཾ དིསྶརེ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༥.༥༥);

བྷཛཏོཏི ཙིཏྟེན སེཝནཾ ཀརོནྟསྶ. སམྦྷཛཏོཏི སམྨཱ སེཝནྟསྶ. སེཝཏོཏི ཨུཔསངྐམནྟསྶ. ནིསེཝཏོཏི ནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ སེཝནྟསྶ. སཾསེཝཏོཏི སུཊྛུ སེཝནྟསྶ. པཊིསེཝཏོཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔསངྐམནྟསྶ.

གཎསཱམགྒཱིཏི སམཎཱནཾ ཨེཀཱིབྷཱཝོ སམགྒབྷཱཝོ. དྷམྨསཱམགྒཱིཏི སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ སམཱུཧབྷཱཝོ. ཨནབྷིནིབྦཏྟིསཱམགྒཱིཏི ཨནིབྦཏྟམཱནཱནཾ ཨནུཔྤཛྫམཱནཱནཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ སམཱུཧོ. སམགྒཱཏི ཀཱཡེན ཨཝིཡོགཱ. སམྨོདམཱནཱཏི ཙིཏྟེན སུཊྛུ མོདམཱནཱ ཏུསྶམཱནཱ. ཨཝིཝདམཱནཱཏི ཝཱཙཱཡ ཝིཝཱདཾ ཨཀུརུམཱནཱ. ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱཏི ཁཱིརེན སཾསཊྛཨུདཀསདིསཱ.

ཏེ ཨེཀཏོ པཀྑནྡནྟཱིཏི ཏེ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ཨེཀཾ ཨཱརམྨཎཾ པཝིསནྟི. པསཱིདནྟཱིཏི ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱརམྨཎེ པསཱདམཱཔཛྫནྟི. ཨནུཔཱདིསེསཱཡཱཏི ཨུཔཱདིཝིརཧིཏཱཡ.

ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱཏི ཨམཏམཧཱནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ. ཨཱུནཏྟཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཨུནབྷཱཝོ ཨཱུནཏྟཾ, ཨཔརིཔུཎྞབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. པུཎྞཏྟཾ ཝཱཏི པརིཔུཎྞབྷཱཝོ པུཎྞཏྟཾ, པུཎྞབྷཱཝོ ཝཱ ན པཉྙཱཡཏི ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ནེརཡིཀཱནནྟི ནིརཡེ ནིབྦཏྟནཀཀམྨཱནཾ ཨཏྠིབྷཱཝེན. ནིརཡཾ ཨརཧནྟཱིཏི ནེརཡིཀཱ, ཏེསཾ ནེརཡིཀཱནཾ. ནིརཡོ བྷཝནནྟི ནིརཡོ ཨེཝ ཏེསཾ ཝསནཊྛཱནཾ གྷརཾ. ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཱནནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྶེསཱ སཱམགྒཱིཏི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨེསཱ ནིབྦཱནསཱམགྒཱི. ཨེཏཾ ཚནྣནྟི ཨེཏཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ. པཏིརཱུཔནྟི སདིསཾ པཊིབྷཱགཾ, ཨསདིསཾ ཨཔྤཊིབྷཱགཾ ན ཧོཏི. ཨནུཙྪཝིཀནྟི ཨེཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ, མགྒཕལནིབྦཱནསཱསནདྷམྨཱནཾ ཝཱ ཨནུཙྪཝིཀཾ. ཏེསཾ ཚཝིཾ ཚཱཡཾ སུནྡརབྷཱཝཾ ཨནྭེཏི ཨནུགཙྪཏི, ཨཐ ཁོ སནྟིཀཱཝ ཏེཧི དྷམྨེཧི ཨནུཙྪཝིཀཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨནུལོམཾ. ཏེསཉྩ ཨནུལོམེཏི, ཨཐ ཁོ ན ཝིལོམཾ ན པཙྩནཱིཀབྷཱཝེ ཋིཏཾ.

༤༦. ཨིདཱནི ‘‘ཡོ ཨཏྟཱནཾ བྷཝནེ ན དསྶཡེ’’ཏི ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝིབྷཱཝིཏོ, ཏསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིཏོ པརཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ སབྦཏྠཱཏི དྭཱདསསུ ཨཱཡཏནེསུ. ན པིཡཾ ཀུབྦཏི ནོཔི ཨཔྤིཡནྟི ནིདྡེསེ པིཡཱཏི ཙིཏྟེ པཱིཏིཀརཱ. ཏེ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཏམེ སཏྟཱ པིཡཱ, ཨིདྷ ཡསྶ ཏེ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡསྶ ཏེཏི ཡེ ཨསྶ ཏེ. ཧོནྟཱིཏི བྷཝནྟི. ཨཏྠཀཱམཱཏི ཝཌྜྷིཀཱམཱ. ཧིཏཀཱམཱཏི སུཁཀཱམཱ. ཕཱསུཀཱམཱཏི སུཁཝིཧཱརཀཱམཱ. ཡོགཀྑེམཀཱམཱཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམཾ ནིབྦྷཡཾ ཀཱམཱ. མམཱཡཏཱིཏི མཱཏཱ. པིཡཱཡཏཱིཏི པིཏཱ. བྷཛཏཱིཏི བྷཱཏཱ. བྷགིནཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པུཾ ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི པུཏྟོ. ཀུལཝཾསཾ དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱིཏཱ. མིཏྟཱ སཧཱཡཱ. ཨམཙྩཱ བྷཙྩཱ. ཉཱཏཱི པིཏུཔཀྑིཀཱ. སཱལོཧིཏཱ མཱཏིཔཀྑིཀཱ. ཨིམེ སཏྟཱ པིཡཱཏི ཨིམེ སཏྟཱ པཱིཏིཛནཀཱ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨཔྤིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༧. ཡདིདཾ དིཊྛསུཏམུཏེསུ ཝཱཏི ཨེཏྠ པན ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ, ཨེཏྠ ཝཱ མུཏེསུ ཝཱ དྷམྨེསུ; ཨེཝཾ མུནི ན ཨུཔལིམྤཏཱིཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུདཀཐེཝོཏི ཨུདཀསྶ ཐེཝོ. ‘‘ཨུདཀཏྠེཝཀོ’’ཏིཔི པཱཋོ. པདུམཔཏྟེཏི པདུམིནིཔཏྟེ.

༤༨. དྷོནོ ན ཧི ཏེན མཉྙཏི, ཡདིདཾ དིཊྛསུཏམུཏེསུ ཝཱཏི ཨཏྲཱཔི ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ, ཏེན ཝཏྠུནཱ ན མཉྙཏི, མུཏེསུ ཝཱ དྷམྨེསུ ན མཉྙཏཱིཏི ཨེཝམེཝ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ན ཧི སོ རཛྫཏི, ནོ ཝིརཛྫཏཱིཏི བཱལཔུཐུཛྫནོ ཝིཡ ན རཛྫཏི, ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནསེཀྑཱ ཝིཡ ན ཝིརཛྫཏི, རཱགསྶ ཁཱིཎཏྟཱ ‘‘ཝིརཏྟོ’’ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི སམྤཡུཏྟཱཡ པུབྦབྷཱགཱཡེཝ ཝཱ པཉྙཱཡ པརིགྒཧེཏབྦེ པརིགྒཎྷནྟོ ཡོགཱི ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ སམུཙྪེདཝསེན དྷུནཱཏི. ཨཡཉྩ པུགྒལོ ཝིཔནྣདྷམྨཾ དེསནཱདྷམྨེསུ དྷུནནྟེསུ ཏཾདྷམྨསམངྒཱིཔུགྒལོཔི དྷུནཱཏི ནཱམ. ཏེ ཙ དྷམྨེ པཉྙཱཡ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཀྑཎེ དྷུནིཏུམཱརདྡྷོ དྷུཏཱཏི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ བྷུཉྫིཏུམཱརདྡྷོ བྷུཏྟོཏི ཝུཙྩཏི. ལཀྑཎཾ པནེཏྠ སདྡསཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཾ. དྷུཏནྟི ཀཏྟུསཱདྷནཾ. དྷུཏཾ པཋམམགྒེན. དྷོཏཾ དུཏིཡམགྒེན. སནྡྷོཏཾ ཏཏིཡམགྒེན. ནིདྡྷོཏཾ ཙཏུཏྠམགྒེན.

དྷོནོ དིཊྛཾ ན མཉྙཏཱིཏི ཨརཧཱ མཾསཙཀྑུནཱ དིཊྛཾ དིབྦཙཀྑུནཱ དིཊྛཾ རཱུཔཱཡཏནཾ ན མཉྙཏི ཏཱིཧི མཉྙནཱཧི, ཀཐཾ? རཱུཔཱཡཏནཾ སུབྷསཉྙཱཡ སུཁསཉྙཱཡ ཙ པསྶནྟོ ན ཏཏྠ ཚནྡརཱགཾ ཛནེཏི ན ཏཾ ཨསྶཱདེཏི ནཱབྷིནནྡཏི, ཨེཝཾ དིཊྛཾ ཏཎྷཱམཉྙནཱཡ ན མཉྙཏི. ‘‘ཨིཏི མེ རཱུཔཾ སིཡཱ ཨནཱགཏམདྡྷཱན’’ནྟི ཝཱ པནེཏྠ ནནྡིཾ ན སམནྣཱནེཏི. རཱུཔསམྤདཾ ཝཱ ཨཱཀངྑམཱནོ དཱནཾ ན དེཏི, སཱིལཾ ན སམཱདིཡཏི, ཨུཔོསཐཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝམྤི དིཊྛཾ ཏཎྷཱམཉྙནཱཡ ན མཉྙཏི, ཨཏྟནོ པན པརསྶ ཙ རཱུཔསམྤཏྟིཝིཔཏྟིཾ ནིསྶཱཡ མཱནཾ ན ཛནེཏི. ‘‘ཨིམིནཱཧཾ སེཡྻོསྨཱིཏི ཝཱ, སདིསོསྨཱིཏི ཝཱ, ཧཱིནོསྨཱིཏི ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ དིཊྛཾ མཱནམཉྙནཱཡ ན མཉྙཏི. རཱུཔཱཡཏནཾ པན ‘‘ནིཙྩཾ དྷུཝཾ སསྶཏ’’ནྟི ན མཉྙཏི. ཨཏྟཱནཾ ‘‘ཨཏྟནིཡ’’ནྟི ན མཉྙཏི. མངྒལཾ ‘‘ཨམངྒལ’’ནྟི ན མཉྙཏི. ཨེཝཾ དིཊྛཾ དིཊྛིམཉྙནཱཡ ན མཉྙཏི. དིཊྛསྨིཾ ན མཉྙཏཱིཏི རཱུཔསྨིཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶནནཡེན ཨམཉྙནྟོ དིཊྛསྨིཾ ན མཉྙཏི. ཡཐཱ ཝཱ ཐནེ ཐཉྙཾ, ཨེཝཾ རཱུཔསྨིཾ རཱགཱདཡོཏི ཨམཉྙནྟོཔི དིཊྛསྨིཾ ན མཉྙཏི. ཏསྨིཾཡེཝ པནསྶ དིཊྛིམཉྙནཱཡ ཨམཉྙིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ སིནེཧཾ མཱནཉྩ ན ཨུཔྤཱདཡཏོ ཏཎྷཱམཱནམཉྙནཱཔི ནཏྠཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ དིཊྛསྨིཾ ན མཉྙཏི. དིཊྛཏོ ན མཉྙཏཱིཏི ཨེཏྠ པན དིཊྛཏོཏི ནིསྶཀྐཝཙནཾ. ཏསྨཱ སཨུཔཀཱརཎསྶ ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདཏོ དིཊྛཏོ ཨུཔཔཏྟི ཝཱ ནིགྒམནཾ ཝཱ དིཊྛཏོ ཝཱ ཨཉྙོ ཨཏྟཱཏི ཨམཉྙམཱནོ དིཊྛཏོ ན མཉྙཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཡམསྶ ན དིཊྛིམཉྙནཱ. ཏསྨིཾཡེཝ པནསྶ དིཊྛིམཉྙནཱཡ ཨམཉྙིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ སིནེཧཾ མཱནཉྩ ན ཨུཔྤཱདཡཏོ ན ཏཎྷཱམཱནམཉྙནཱཔི ཝེདིཏབྦཱ.

དིཊྛཱ མེཏི ན མཉྙཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཨེཏཾ མམཱ’’ཏི ཏཎྷཱཝསེན ཨམམཱཡམཱནོ དིཊྛཾ ཏཎྷཱམཉྙནཱཡ ན མཉྙཏི. སུཏནྟི མཾསསོཏེནཔི སུཏཾ, དིབྦསོཏེནཔི སུཏཾ, སདྡཱཡཏནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མུཏནྟི མུཏྭཱ མུནིཏྭཱ ཙ གཧིཏཾ ཨཱཧཙྩ ཨུཔགནྟྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨཱརམྨཎཱནཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ སཾཀིལེསེ ཝིཉྙཱཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གནྡྷརསཕོཊྛབྦཱཡཏནཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཉྙཱཏནྟི མནསཱ ཝིཉྙཱཏཾ, སེསཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཡཏནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, དྷམྨཱརམྨཎསྶ ཝཱ, ཨིདྷ པན སཀྐཱཡཔརིཡཱཔནྣམེཝ ལབྦྷཏི. ཝིཏྠཱརོ པནེཏྠ དིཊྛཝཱརེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨིདཱནི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟསུཏྟཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨསྨཱིཏི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསྨཱིཏི བྷཝཱམི, ནིཙྩསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མཉྙིཏམེཏནྟི དིཊྛིཀཔྤནཾ ཨེཏཾ. ཨཡམཧམསྨཱིཏི ཨཡཾ ཨཧཾ ཨསྨི བྷཝཱམི.

ཨཉྙཏྲ སཏིཔཊྛཱནེཧཱིཏི ཋཔེཏྭཱ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནེ.

སབྦེ བཱལཔུཐུཛྫནཱ རཛྫནྟཱིཏི སཀལཱ ཨནྡྷབཱལཱ ནཱནཱཛནཱ ལགྒནྟི. སཏྟ སེཀྑཱ ཝིརཛྫནྟཱིཏི སོཏཱཔནྣཱདཡོ སཏྟ ཨརིཡཛནཱ ཝིརཱགཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨརཧཱ ནེཝ རཛྫཏི ནོ ཝིརཛྫཏཱིཏི ཀིལེསཱནཾ པརིནིབྦཱཔིཏཏྟཱ ཨུབྷཡམྤི ན ཀརོཏི. ཁཡཱ རཱགསྶཱཏིཨཱདཡོ ཏིཝིདྷཱཔི ནིབྦཱནམེཝ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཛརཱསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༤༩. སཏྟམེ ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟེ མེཐུནམནུཡུཏྟསྶཱཏི མེཐུནདྷམྨཾ སམཱཡུཏྟསྶ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝམཱཧ. ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ. ཏིསྶོཏི ནཱམཾ ཏསྶ ཐེརསྶ. སོཔི ཧི ཏིསྶོཏི ནཱམེན. མེཏྟེཡྻོཏི གོཏྟཾ, གོཏྟཝསེནེཝ ཨེས པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༨༢༡) ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏིསྶམེཏྟེཡྻཱ ནཱམ དྭེ སཧཱཡཱ’’ཏི. ཝིགྷཱཏནྟི ཨུཔགྷཱཏཾ. བྲཱུཧཱིཏི ཨཱཙིཀྑ. མཱརིསཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ, ནིདྡུཀྑཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྭཱན ཏཝ སཱསནནྟི ཏཝ ཝཙནཾ སུཏྭཱ. ཝིཝེཀེ སིཀྑིསྶཱམསེཏི སཧཱཡཾ ཨཱརབྦྷ དྷམྨདེསནཾ ཡཱཙནྟོ བྷཎཏི, སོ པན སིཀྑིཏསིཀྑོཡེཝ.

མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱཏི ཨིདཾ ནིདྡིསིཏབྦསྶ མེཐུནདྷམྨསྶ ཨུཔདེསཔདཾ. ཨསདྡྷམྨོཏི ཨསཏཾ ནཱིཙཛནཱནཾ དྷམྨོ. གཱམདྷམྨོཏི གཱམཝཱསཱིནཾ སེཝནདྷམྨོ. ཝསལདྷམྨོཏི ཝསལཱནཾ དྷམྨོ, ཀིལེསཝསྶནཏོ ཝཱ སཡམེཝ ཝསལོ དྷམྨོཏི ཝསལདྷམྨོ. དུཊྛུལློཏི དུཊྛོ ཙ ཀིལེསེཧི དུཊྛཏྟཱ, ཐཱུལོ ཙ ཨནིཔུཎབྷཱཝཏོཏི དུཊྛུལློ. ཡསྨཱ ཙ ཏསྶ དྷམྨསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏཾ དསྶནམྤི གཧཎམྤི ཨཱམསནམྤི ཕུསནམྤི གྷཊྚནམྤི དུཊྛུལླཾ, ཏསྨཱཔི དུཊྛུལློ སོ མེཐུནདྷམྨོ. ཨོདཀནྟིཀོཏི ཨུདཀཾ ཨསྶ ཨནྟེ སུདྡྷཏྠཾ ཨཱདིཡཏཱིཏི ཨུདཀནྟོ, ཨུདཀནྟོཡེཝ ཨོདཀནྟིཀོ. རཧོ པཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ ཀཏྟབྦཏཱཡ རཧསྶོ. ཝིནཡེ པན ‘‘དུཊྛུལླཾ ཨོདཀནྟིཀཾ རཧསྶ’’ནྟི (པཱརཱ. ༣༩) པཱཋོ. ཏཏྠ ཏཱིསུ པདེསུ ཡོ སོཏི པདཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཡཾ ཏནྟི ཀཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘ཡཾ ཏཾ དུཊྛུལླཾ, སོ མེཐུནདྷམྨོ, ཡཾ ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ སོ མེཐུནདྷམྨོ, ཡཾ ཏཾ རཧསྶཾ, སོ མེཐུནདྷམྨོ’’ཏི. ཨིདྷ པན ‘‘ཡོ སོ ཨསདྡྷམྨོ, སོ མེཐུནདྷམྨོ…པེ… ཡོ སོ རཧསྶོ, སོ མེཐུནདྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. དྭཡེན དྭཡེན སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟི. ཏཏྠ ཡོཛནཱ – ཡཱ སཱ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟི, སོ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ ཝུཙྩཏི མེཐུནདྷམྨོཏི ཀེན ཀཱརཎེན ཀེན པརིཡཱཡེན མེཐུནདྷམྨོཏི ཀཐཱིཡཏི. ཏཾ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨུབྷིནྣཾ རཏྟཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷིནྣཾ རཏྟཱནནྟི དྭིནྣཾ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ རཱགེན རཉྫིཏཱནཾ. སཱརཏྟཱནནྟི ཝིསེསེན སུཊྛུ རཉྫིཏཱནཾ. ཨཝསྶུཏཱནནྟི ཀིལེསེན ཏིནྟཱནཾ. པརིཡུཊྛིཏཱནནྟི ཀུསལཱཙཱརཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ མདྡིཏྭཱ ཋིཏཱནཾ ‘‘མགྒེ ཙོརཱ པརིཡུཊྛིཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པརིཡཱདིནྣཙིཏྟཱནནྟི ཀུསལཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཁེཔེཏྭཱ ཋིཏཙིཏྟཱནཾ. ཨུབྷིནྣཾ སདིསཱནནྟི དྭིནྣཾ ཀིལེསེན སདིསཱནཾ. དྷམྨོཏི སབྷཱཝོ. ཏཾ ཀཱརཎཱཏི ཏེན ཀཱརཎེན. ཏཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ ‘‘ཨུབྷོ ཀལཧཀཱརཀཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷོ ཀལཧཀཱརཀཱཏི པུབྦབྷཱགེ ཀལཧཀཱརཀཱ དྭེ. མེཐུནཀཱཏི ཝུཙྩནྟཱིཏི སདིསཱཏི ཝུཙྩནྟི. བྷཎྜནཀཱརཀཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ བྷཎྜནཾ ཀརོནྟཱ. བྷསྶཀཱརཀཱཏི ཝཱཙཱཀལཧཾ ཀརོནྟཱ. ཝིཝཱདཀཱརཀཱཏི ནཱནཱཝཙནཾ ཀརོནྟཱ. ཨདྷིཀརཎཀཱརཀཱཏི ཝིནིཙྪཡཔཱཔུཎནཝིསེསཀཱརཎཾ ཀརོནྟཱ. ཝཱདིནོཏི ཝཱདཔཊིཝཱདིནོ. སལླཱཔཀཱཏི ཝཱཙཾ ཀཐེནྟཱ ཨེཝམེཝནྟི ཨུཔམཱསཾསནྡནཾ.

ཡུཏྟསྶཱཏི སཉྙུཏྟསྶ. པཡུཏྟསྶཱཏི ཨཱདརེན ཡུཏྟསྶ. ཨཱཡུཏྟསྶཱཏི ཝིསེསེན ཡུཏྟསྶ. སམཱཡུཏྟསྶཱཏི ཨེཀཏོ ཡུཏྟསྶ. ཏཙྩརིཏསྶཱཏི ཏཾཙརིཏཾ ཀརོནྟསྶ. ཏབྦཧུལསྶཱཏི ཏཾབཧུལཾ ཀརོནྟསྶ. ཏགྒརུཀསྶཱཏི ཏཾགརུཾ ཀརོནྟསྶ. ཏནྣིནྣསྶཱཏི ཏསྨིཾ ནཏཙིཏྟསྶ. ཏཔྤོཎསྶཱཏི ཏསྨིཾ ནཏཀཱཡསྶ. ཏཔྤབྦྷཱརསྶཱཏི ཏསྨིཾ ཨབྷིམུཁཀཱཡསྶ. ཏདདྷིམུཏྟསྶཱཏི ཏསྨིཾ ཨདྷིཧརིཏསྶ. ཏདདྷིཔཏེཡྻསྶཱཏི ཏཾ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟསྶ.

ཝིགྷཱཏནྟི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཝཙནཾ. ཝིགྷཱཏནྟི པཱིལ༹ནཾ. ཨུཔགྷཱཏནྟི སམཱིཔཾ ཀཏྭཱ པཱིལ༹ནཾ. པཱིལ༹ནནྟི གྷཊྚནཾ. གྷཊྚནནྟི པཱིལ༹ནཾ. སབྦཾ ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཾ. ཨུཔདྡཝནྟི ཧིཾསནཾ. ཨུཔསགྒནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུཔགནྟྭཱ པཱིལ༹ནཱཀཱརཾ. བྲཱུཧཱིཏི ཀཐེཧི. ཨཱཙིཀྑཱཏི ཝིསྶཛྫེཧི. དེསེཧཱིཏི དསྶེཧི. པཉྙཔེཧཱིཏི ཉཱཔེཧི. པཊྛཔེཧཱིཏི ཋཔེཧི. ཝིཝརཱཏི པཱཀཊཾ ཀརོཧི. ཝིབྷཛཱཏི བྷཱཛེཧི. ཨུཏྟཱནཱིཀརོཧཱིཏི ཏཱིརཾ པཱཔེཧི. པཀཱསེཧཱིཏི པཱཀཊཾ ཀརོཧི.

ཏུཡ྄ཧཾ ཝཙནནྟི ཏཝ ཝཱཙཾ. བྱཔྤཐནྟི ཝཙནཾ. དེསནནྟི ཨཱཙིཀྑནཾ. ཨནུསཱསནནྟི ཨོཝཱདཾ. ཨནུསིཊྛནྟི ཨནུསཱསནཾ. སུཏྭཱཏི སོཏེན སུཏྭཱ. སུཎིཏྭཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨུགྒཧེཏྭཱཏི སམྨཱ གཧེཏྭཱ. ཨུཔདྷཱརཡིཏྭཱཏི ཨནཱསེཏྭཱ. ཨུཔལཀྑཡིཏྭཱཏི སལླཀྑེཏྭཱ.

༥༠. མུསྶཏེ ཝཱཔི སཱསནནྟི པརིཡཏྟིཔཊིཔཏྟིཏོ དུཝིདྷམྤི སཱསནཾ ནསྶཏི. ཝཱཔཱིཏི པདཔཱུརཎམཏྟཾ. ཨེཏཾ ཏསྨིཾ ཨནརིཡནྟི ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨེཏཾ ཨནརིཡཾ, ཡདིདཾ མིཙྪཱཔཊིཔདཱ. གཱརཝཱདྷིཝཙནནྟི གུཎཝིསིཊྛསབྦསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུ གཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༢);

ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཱ ནཱམཾ ཨཱཝཏྠིཀཾ, ལིངྒིཀཾ, ནེམིཏྟིཀཾ, ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ ནཱམ ལོཀིཡཝོཧཱརེན ‘‘ཡདིཙྪཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝཙྪོ, དམྨོ, བལཱིབདྡྷོཏི ཨེཝམཱདི ཨཱཝཏྠིཀཾ, དཎྜཱི, ཚཏྟཱི, སིཁཱི, ཀརཱིཏི ཨེཝམཱདི ལིངྒིཀཾ, ཏེཝིཛྫོ, ཚལ༹བྷིཉྙོཏི ཨེཝམཱདི ནེམིཏྟིཀཾ, སིརིཝཌྜྷཀོ, དྷནཝཌྜྷཀོཏི ཨེཝམཱདི ཝཙནཏྠཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ པཝཏྟཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཨིདཾ པན བྷགཝཱཏི ནཱམཾ ནེམིཏྟིཀཾ, ན མཧཱམཱཡཱཡ, ན སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན, ན ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིསཧསྶེཧི ཀཏཾ, ན སཀྐསནྟུསིཏཱདཱིཧི དེཝཏཱཝིསེསེཧི ཀཏཾ. ཝཀྑཏི ཙ ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ…པེ… པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤).

‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༤);

ཏཏྠ –

‘‘ཝཎྞཱགམོ ཝཎྞཝིཔརིཡཱཡོ, དྭེ ཙཱཔརེ ཝཎྞཝིཀཱརནཱསཱ;

དྷཱཏཱུནམཏྠཱཏིསཡེན ཡོགོ, ཏདུཙྩཏེ པཉྩཝིདྷཾ ནིརུཏྟི’’ནྟི. –

ཨེཝཾ ཝུཏྟནིརུཏྟིལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ‘‘ནཀྑཏྟརཱཛཱརིཝ ཏཱརཀཱན’’ནྟི ཨེཏྠ རཀཱརཱགམོ ཝིཡ ཨཝིཛྫམཱནསྶ ཨཀྑརསྶ ཨཱགམོ ཝཎྞཱགམོ ནཱམ. ‘‘ཧིཾསནཱ, ཧིཾསོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘སཱིཧོ’’ཏི ཝིཡ ཝིཛྫམཱནཀྑརཱནཾ ཧེཊྛུཔརིཡཝསེན པརིཝཏྟནཾ ཝཎྞཝིཔརིཡཱཡོ ནཱམ. ‘‘ནཝེ ཚནྣཀེ དཱནཾ དིཡྻཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨཀཱརསྶ ཨེཀཱརཱཔཛྫནཏཱ ཝིཡ ཨཉྙཀྑརསྶ ཨཉྙཀྑརཱཔཛྫནཏཱ ཝཎྞཝིཀཱརོ ནཱམ. ‘‘ཛཱིཝནསྶ མཱུཏོ ཛཱིཝནམཱུཏོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཛཱིམཱུཏོ’’ཏི ཝཀཱརནཀཱརཱནཾ ཝིནཱསོ ཝིཡ ཝིཛྫམཱནཀྑརཝིནཱསོ ཝཎྞཝིནཱསོ ནཱམ. ‘‘ཕརུསཱཧི ཝཱཙཱཧི པཀྲུབྦམཱནོ ཨཱསཛྫ མཾ ཏྭཾ ཝདསི ཀུམཱརཱ’’ཏི ཨེཏྠ པཀྲུབྦམཱནོཏི པདསྶ ཨབྷིབྷཝམཱནོཏི ཨཏྠཔཊིཔཱདནཾ ཝིཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱཡོགཾ ཝིསེསཏྠཡོགོ དྷཱཏཱུནཾ ཨཏྠཱཏིསཡེན ཡོགོ ནཱམ.

ཨེཝཾ ནིརུཏྟིལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ སདྡནཡེན ཝཱ པིསོདརཱདིནིསྶིཏོ པཏིཊྛཱནཱིཏི པིསོདརཱདིཔཀྑེཔལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ ཡསྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱབྷིནིབྦཏྟཀཾ དཱནསཱིལཱདིཔཱརཔྤཏྟཾ བྷཱགྱམསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ‘‘བྷཱགྱཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ.

ཡསྨཱ པན ལོབྷདོསམོཧཝིཔརཱིཏམནསིཀཱརཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤཀོདྷཱུཔནཱཧམཀྑཔལཱ༹སཨིསྶཱ- མཙྪརིཡམཱཡཱསཱཋེཡྻཐམྦྷསཱརམྦྷམཱནཱཏིམཱནམདཔམཱདཏཎྷཱཨཝིཛྫཱཏིཝིདྷཱཀུསལམཱུལདུཙྩརིཏ- སཾཀིལེསམལཝིསམསཉྙཱཝིཏཀྐཔཔཉྩཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེསཨཱསཝགནྠཨོགྷཡོགཨགཏི- ཏཎྷུཔྤཱདུཔཱདཱནཔཉྩཙེཏོཁཱིལཝིནིབནྡྷནཱིཝརཎཱབྷིནནྡནཚཝིཝཱདམཱུལཏཎྷཱཀཱཡསཏྟཱནུསཡ- ཨཊྛམིཙྪཏྟནཝཏཎྷཱམཱུལཀདསཱཀུསལཀམྨཔཐདྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཔྤབྷེསབྦདརཐ- པརིལཱ༹ཧཀིལེསསཏསཧསྶཱནི, སངྑེཔཏོ ཝཱ པཉྩ ཀིལེསཁནྡྷཨབྷིསངྑཱརདེཝཔུཏྟམཙྩུམཱརེ ཨབྷཉྫི, ཏསྨཱ བྷགྒཏྟཱ ཨེཏེསཾ པརིསྶཡཱནཾ ‘‘བྷགྒཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘བྷགྒརཱགོ བྷགྒདོསོ, བྷགྒམོཧོ ཨནཱསཝོ;

བྷགྒཱསྶ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༩༦; ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༤);

བྷཱགྱཝནྟཏཱཡ ཙསྶ སཏཔུཉྙཛལཀྑཎཝརསྶ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟི དཱིཔིཏཱ ཧོཏི. བྷགྒདོསཏཱཡ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟི. ཏཐཱ ལོཀིཡསརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོ, གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨབྷིགམནཱིཡཏཱ, ཨབྷིགཏཱནཉྩ ནེསཾ ཀཱཡཙིཏྟདུཀྑཱཔནཡནེ པཊིབལབྷཱཝོ, ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརིཏཱ, ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི ཙ སཉྙོཛནསམཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

ཡསྨཱ ཙ ལོཀེ ཨིསྶརིཡདྷམྨཡསསིརིཀཱམཔཡཏྟེསུ ཚསུ དྷམྨེསུ བྷགསདྡོ པཝཏྟཏི, པརམཉྩསྶ སཀཙིཏྟེ ཨིསྶརིཡཾ, ཨཎིམཱལངྒྷིམཱདིཀཾ ཝཱ ལོཀིཡསམྨཏཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཨཏྠི, ཏཐཱ ལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ, ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཡསོ, རཱུཔཀཱཡདསྶནབྱཱཝཊཛནནཡནཔྤསཱདཛནནསམཏྠཱ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱ སབྦངྒཔཙྩངྒསིརཱི, ཡཾ ཡཾ ཨེཏེན ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཾ ཝཱ, ཏསྶ ཏསྶ ཏཐེཝ ཨབྷིནིཔྥནྣཏྟཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཏྠནིཔྥཏྟིསཉྙིཏོ ཀཱམོ, སབྦལོཀགརུབྷཱཝཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏོ སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ པཡཏྟོ ཙ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨིམེཧི བྷགེཧི ཡུཏྟཏྟཱཔི བྷགཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཀུསལཱདཱིཧི བྷེདེཧི སབྦདྷམྨེ, ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུསཙྩཨིནྡྲིཡཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིཧི ཝཱ ཀུསལཱདིདྷམྨེ, པཱིལ༹ནསངྑཏསནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛེན ཝཱ དུཀྑམརིཡསཙྩཾ, ཨཱཡཱུཧནནིདཱནསཾཡོགཔལིབོདྷཊྛེན སམུདཡཾ, ནིསྶརཎཝིཝེཀཱསངྑཏཨམཏཊྛེན ནིརོདྷཾ, ནིཡྻཱནིཀཧེཏུདསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན མགྒཾ ཝིབྷཏྟཝཱ, ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ དེསིཏཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིབྷཏྟཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ཙ ཨེས དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ སུཉྙཏཔྤཎིཧིཏཱནིམིཏྟཝིམོཀྑེ ཨཉྙེ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ བྷཛི སེཝི བཧུལམཀཱསི, ཏསྨཱ ‘‘བྷཏྟཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ གམནཾ ཨནེན ཝནྟཾ, ཏསྨཱ ‘‘བྷཝེསུ ཝནྟགམནོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ བྷཝསདྡཏོ བྷཀཱརཾ གམནསདྡཏོ གཀཱརཾ ཝནྟསདྡཏོ ཝཀཱརཉྩ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ ལོཀེ ‘‘མེཧནསྶ ཁསྶ མཱལཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘མེཁལཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

པུན ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཨཔི ཙ བྷགྒརཱགོཏི བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷགྒོ རཱགོ ཨསྶཱཏི བྷགྒརཱགོ. བྷགྒདོསཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཎྜཀོཏི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཀིལེསཱ ཨེཝ. བྷཛཱིཏི ཨུདྡེསཝསེན ཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ བྷཱཛེསི. ཝིབྷཛཱིཏི ནིདྡེསཝསེན ཝིཝིདྷཱ བྷཱཛེསི. པཝིབྷཛཱིཏི པཊིནིདྡེསཝསེན པཀཱརེན ཝིབྷཛི. ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུནཾ ཝསེན བྷཛི. ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ ཝསེན ཝིབྷཛི. ནེཡྻཱནཾ ཝསེན པཝིབྷཛི.

དྷམྨརཏནནྟི –

‘‘ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཉྩ, ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ;

ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾ, རཏནཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༦.༣; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༣) –

ཨེཝཾ ཝཎྞིཏཾ དྷམྨརཏནཾ ཏིཝིདྷེན བྷཱཛེསི. བྷཝཱནཾ ཨནྟཀརོཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིནཾ ནཝནྣཾ བྷཝཱནཾ པརིཙྪེདཾ པརིཡནྟཾ པརིཝཊུམཾ ཀཱརཀོ. བྷཱཝིཏཀཱཡོཏི ཝཌྜྷིཏཀཱཡོ. ཏཐཱ ཨིཏརེསུཔི. བྷཛཱིཏི སེཝི. ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནཱིཏི གཱམསྶ ཝཱ ནགརསྶ ཝཱ ཨིནྡཁཱིལཏོ བཧི ཨརཉྙཾ. ཝནཔཏྠཱནི མནུསྶཱུཔཙཱརཱཏིཀྐནྟཱནི ཝནསཎྜཱནི. པནྟཱནཱིཏི ཡཏྠ མནུསྶཱ ན ཀསནྟི ན ཝཔནྟི དཱུརཱནི སེནཱསནཱནི. ཀེཙི པན ‘‘ཝནཔཏྟཱནཱིཏི ཡསྨཱ ཡཏྠ བྱགྒྷཱདཡོ ཨཏྠི, ཏཾ ཝནཾ ཏེ པཱལཡནྟི རཀྑནྟི, ཏསྨཱ ཏེཧི རཀྑིཏཏྟཱ ཝནཔཏྟཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. སེནཱསནཱནཱིཏི སེཏི ཙེཝ ཨཱསཏི ཙ ཨེཏྠཱཏི སེནཱསནཱནི. ཨཔྤསདྡཱནཱིཏི ཝཙནསདྡེན ཨཔྤསདྡཱནི. ཨཔྤནིགྒྷོསཱནཱིཏི གཱམནགརནིགྒྷོསསདྡེན ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི. ཝིཛནཝཱཏཱནཱིཏི ཨནྟོསཉྩརཎཛནསྶ སརཱིརཝཱཏེན ཝིརཧིཏཱནི. ‘‘ཝིཛནཝཱདཱནཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ‘‘ཨནྟོཛནཝཱདེན ཝིརཧིཏཱནཱི’’ཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཝིཛནཔཱཏཱནཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ‘‘ཛནསཉྩཱརཝིརཧིཏཱནཱི’’ཏི ཨཏྠོ. མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནཱིཏི མནུསྶཱནཾ རཧསྶཀརཎཊྛཱནཱནི. པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནཱིཏི ཝིཝེཀཱནུརཱུཔཱནི. བྷཱགཱི ཝཱཏི ‘‘བྷཱགོ ཙཱིཝརཱདིཀོཊྛཱསོ ཨསྶ ཨཏྠཱི’’ཏི བྷཱགཱི. ‘‘པཊིལཱབྷཝསེན ཨཏྠརསཱདིབྷཱགོ ཨསྶ ཨཏྠཱི’’ཏི བྷཱགཱི. ཨཏྠརསསྶཱཏི ཧེཏུཕལསམྤཏྟིསངྑཱཏསྶ ཨཏྠརསསྶ. དྷམྨརསསྶཱཏི ཧེཏུསམྤཏྟིསངྑཱཏསྶ དྷམྨརསསྶ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༢༠). ཝིམུཏྟིརསསྶཱཏི ཕལསམྤཏྟིསངྑཱཏསྶ ཝིམུཏྟིརསསྶ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཀིཙྩསམྤཏྟིཨཏྠེན, རསོ ནཱམ པཝུཙྩཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༢ མཱཏིཀཱཝཎྞནཱ; ཝིསུདྡྷི. ༡.༨).

ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ. ཙཏུནྣཾ ཨཔྤམཉྙཱནནྟི མེཏྟཱདཱིནཾ ཕརཎཔྤམཱཎཝིརཧིཏཱནཾ ཙཏུནྣཾ བྲཧྨཝིཧཱརཱནཾ. ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནནྟི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནཾ. ཨཊྛནྣཾ ཝིམོཀྑཱནནྟི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༢༤༨) ནཡེན ཝུཏྟཱནཾ ཨཱརམྨཎཝིམུཏྟཱནཾ ཨཊྛནྣཾ ཝིམོཀྑཱནཾ. ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནནྟི ཨེཏྠ ཨབྷིབྷཱུཏཱནི ཨཱཡཏནཱནི ཨེཏེསཾ ཛྷཱནཱནནྟི ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནི, ཛྷཱནཱནི. ཨཱཡཏནཱནཱིཏི ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནསངྑཱཏཱནི ཀསིཎཱརམྨཎཱནི. ཉཱཎུཏྟརིཀོ ཧི པུགྒལོ ཝིསདཉཱཎོཏི ཀིཾ ཨེཏྠ ཨཱརམྨཎེ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ, ན མཡི ཙིཏྟེཀགྒཏཱཀརཎེ བྷཱརོ ཨཏྠཱིཏི ཏཱནི ཨཱརམྨཎཱནི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སམཱཔཛྫཏི. སཧ ནིམིཏྟུཔྤཱདེནེཝེཏྠ ཨཔྤནཾ ནིབྦཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨུཔྤཱདིཏཱནི ཛྷཱནཱནི ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཨཊྛནྣཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཾ. ནཝནྣཾ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིནནྟི པུབྦཾ པུབྦཾ ཨནུ ཨནུཔུབྦཾ, ཨནུཔུབྦཾ ཝིཧརིཏབྦཏོ སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟི, ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སམཱཔཛྫིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ, ཏཱསཾ ནཝནྣཾ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིནཾ. དསནྣཾ སཉྙཱབྷཱཝནཱནནྟི གིརིམཱནནྡསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༡༠.༦༠) ཨཱགཏཱནཾ ཨནིཙྩསཉྙཱདཱིནཾ དསནྣཾ སཉྙཱབྷཱཝནཱནཾ. དསནྣཾ ཀསིཎསམཱཔཏྟཱིནནྟི སཀལཊྛེན ཀསིཎསངྑཱཏཱནཾ པཐཝཱིཀསིཎཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ དསནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶཱཏི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམྤཡུཏྟསམཱདྷིསྶ. ཨསུབྷསམཱཔཏྟིཡཱཏི ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡཱ. དསནྣཾ ཏཐཱགཏབལཱནནྟི དསབལབལཱནཾ དསནྣཾ. ཙཏུནྣཾ ཝེསཱརཛྫཱནནྟི ཝིསཱརདབྷཱཝཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཝེསཱརཛྫཱནཾ. ཙཏུནྣཾ པཊིསམྦྷིདཱནནྟི པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནཾ ཙཏུནྣཾ. ཚནྣཾ ཨབྷིཉྙཱཎཱནནྟི ཨིདྡྷིཝིདྷཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨབྷིཉྙཱཎཱནཾ. ཚནྣཾ བུདྡྷདྷམྨཱནནྟི ‘‘སབྦཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥; ནེཏྟི. ༡༥) ནཡེན ཨུཔརི ཨཱགཏཱནཾ ཚནྣཾ བུདྡྷདྷམྨཱནཾ.

ཏཏྠ ཙཱིཝརཱདཡོ བྷཱགྱསམྤཏྟིཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨཏྠརསཏིཀོ པཊིཝེདྷཝསེན ཝུཏྟོ. ཨདྷིསཱིལཏིཀོ པཊིཔཏྟིཝསེན. ཛྷཱནཏྟིཀོ རཱུཔཱརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཝསེན. ཝིམོཀྑཏྟིཀོ སམཱཔཏྟིཝསེན. སཉྙཱཙཏུཀྐོ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝསེན. སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཝསེན. ཏཐཱགཏབལཱནནྟིཨཱདཡོ ཨཱཝེཎིཀདྷམྨཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིཏོ པརཾ བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམནྟིཨཱདི ‘‘ཨཏྠམནུགཏཱ ཨཡཾ པཉྙཏྟཱི’’ཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སམཎཱ པབྦཛྫུཔགཏཱ. བྲཱཧྨཎཱ བྷོཝཱདིནོ སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔཱ ཝཱ. དེཝཏཱ སཀྐཱདཡོ བྲཧྨཱནོ ཙ. ཝིམོཀྑནྟིཀནྟི ཝིམོཀྑོ ཨརཧཏྟམགྒོ, ཝིམོཀྑསྶ ཨནྟོ ཨརཧཏྟཕལཾ, ཏསྨིཾ ཝིམོཀྑནྟེ བྷཝཾ ཝིམོཀྑནྟིཀཾ ནཱམཾ. སབྦཉྙུབྷཱཝོ ཧི ཨརཧཏྟམགྒེན སིཛ྄ཛྷཏི, ཨརཧཏྟཕལཱདྷིགམེན སིདྡྷོ ཧོཏི. ཏསྨཱ སབྦཉྙུབྷཱཝོ ཝིམོཀྑནྟེ བྷཝོ ཧོཏི. ཏཾ ནེམིཏྟིཀམྤི ནཱམཾ ཝིམོཀྑནྟེ བྷཝཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱན’’ནྟི. བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱཏི མཧཱབོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཡཐཱཝུཏྟཀྑཎེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷེན སཧ. སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ སབྦདྷམྨསཙྪིཀིརིཡཱཡ ཝཱ ཛཱཏཱ པཉྙཏྟི. ཡདིདཾ བྷགཝཱཏི ཡཱ ཨཡཾ བྷགཝཱཏི པཉྙཏྟི.

དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧཱིཏི དྭཱིཧི ཀོཊྛཱསེཧི. པརིཡཏྟིསཱསནནྟི ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ. པཊིཔཏྟཱིཏི པཊིཔཛྫཏི ཨེཏཱཡཱཏི པཊིཔཏྟི. ཡཾ ཏསྶ པརིཡཱཔུཊནྟི ཏེན པུགྒལེན ཡཾ པརིཡཱཔུཊཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. ‘‘པརིཡཱཔུཊྚ’’ནྟིཔི པཱཋོ. སུཏྟནྟི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱ, སུཏྟནིཔཱཏེ མངྒལསུཏྟ- (ཁུ. པཱ. ༥.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. ༢༦༡ ཨཱདཡོ) རཏནསུཏྟ- (ཁུ. པཱ. ༦.༡ ཨཱདཡོ) ཏུཝཊཀསུཏྟཱནི (སུ. ནི. ༩༢༡ ཨཱདཡོ), ཨཉྙམྤི ཙ སུཏྟནཱམཀཾ ཏཐཱགཏཝཙནཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. གེཡྻནྟི སབྦམྤི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཝིསེསེན སཾཡུཏྟཀེ སཀལོཔི སགཱཐཱཝགྒོ. ཝེཡྻཱཀརཎནྟི སཀལཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ, ཡཉྩ ཨཉྙམྤི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཨསངྒཧིཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ཏཾ ‘‘ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. གཱཐཱཏི དྷམྨཔདཾ, ཐེརགཱཐཱ, ཐེརཱིགཱཐཱ, སུཏྟནིཔཱཏེ ནོསུཏྟནཱམིཀཱ སུདྡྷིཀགཱཐཱ ཙ ‘‘གཱཐཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨུདཱནནྟི སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ དྭེཨསཱིཏི སུཏྟནྟཱ ‘‘ཨུདཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏིཝུཏྟཀནྟི ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (ཨིཏིཝུ. ༡ ཨཱདཡོ) དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ ‘‘ཨིཏིཝུཏྟཀ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཛཱཏཀནྟི ཨཔཎྞཀཛཱཏཀཱདཱིནི (ཛཱ. ༡.༡.༡) པཎྞཱསཱདྷིཀཱནི པཉྩཛཱཏཀསཏཱནི ‘‘ཛཱཏཀ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨབྦྷུཏདྷམྨནྟི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏདྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (དཱི. ནི. ༢.༢༠༩; ཨ. ནི. ༤.༡༢༩) སབྦེཔི ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཱ སུཏྟནྟཱ ‘‘ཨབྦྷུཏདྷམྨ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝེདལླནྟི ཙཱུལ༹ཝེདལླ- (མ. ནི. ༡.༤༦༠ ཨཱདཡོ) མཧཱཝེདལླ- (མ. ནི. ༡.༤༤༩ ཨཱདཡོ) སམྨཱདིཊྛི- (མ. ནི. ༡.༨༩ ཨཱདཡོ) སཀྐཔཉྷ- (དཱི. ནི. ༢.༣༤༤ ཨཱདཡོ) སངྑཱརབྷཱཛནིཡམཧཱཔུཎྞམསུཏྟཱདཡོ (མ. ནི. ༣.༨༥ ཨཱདཡོ) སབྦེཔི ཝེདཉྩ ཏུཊྛིཉྩ ལདྡྷཱ ལདྡྷཱ པུཙྪིཏསུཏྟནྟཱ ‘‘ཝེདལླ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཾ པརིཡཏྟིསཱསནནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎིཏབྦཊྛེན པརིཡཏྟི, ཨནུསཱསནཊྛེན སཱསནནྟི ཀཏྭཱ པརིཡཏྟིསཱསནཾ. ཏམྤི མུསྶཏཱིཏི ཏམྤི པརིཡཏྟིསཱསནཾ ནསྶཏི. སམྨུསྶཏཱིཏི ཨཱདིཏོ ནསྶཏི. པརིབཱཧིརོ ཧོཏཱིཏི པརམྨུཁོ ཧོཏི.

ཀཏམཾ པཊིཔཏྟིསཱསནནྟི ལོཀུཏྟརདྷམྨཏོ པུབྦབྷཱགོ ཏདཏྠཾ པཊིཔཛྫཱིཡཏཱིཏི པཊིཔཏྟི. སཱསཱིཡནྟི ཨེཏྠ ཝེནེཡྻཱཏི སཱསནཾ. སམྨཱཔཊིཔདཱཏིཨཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

པཱཎམྤི ཧནཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡམྤི གྷཱཏེཏི. ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏཱིཏི པརཔརིགྒཧིཏམྤི ཝཏྠུཾ གཎྷཱཏི. སནྡྷིམྤི ཚིནྡཏཱིཏི གྷརསནྡྷིམྤི ཚིནྡཏི. ནིལློཔམྤི ཧརཏཱིཏི གཱམེ པཧརིཏྭཱ མཧཱཝིལོཔམྤི ཀརོཏི. ཨེཀཱགཱརིཀམྤི ཀརོཏཱིཏི པཎྞཱསམཏྟེཧིཔི སཊྛིམཏྟེཧིཔི པརིཝཱརེཏྭཱ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱཔི དྷནཾ ཨཱཧརཱཔེཏི. པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛཏཱིཏི པནྠདཱུཧནཀམྨཾ ཀརོཏི. པརདཱརམྤི གཙྪཏཱིཏི པརདཱརེསུ ཙཱརིཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏི. མུསཱཔི བྷཎཏཱིཏི ཨཏྠབྷཉྫནཀཾ མུསཱཔི ཝདཏི. ཨནརིཡདྷམྨོཏི ཨནརིཡསབྷཱཝོ.

༥༡. ཨེཀོ པུབྦེ ཙརིཏྭཱནཱཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཝཱ གཎཱཝཝསྶགྒཊྛེན ཝཱ པུབྦེ ལོཀེ ཝིཧརིཏྭཱ. ཡཱནཾ བྷནྟཾཝ ཏཾ ལོཀེ, ཧཱིནམཱཧུ པུཐུཛྫནནྟི ཏཾ ཝིབྦྷནྟཀཾ པུགྒལཾ ཡཐཱ ཧཏྠིཡཱནཱདིཡཱནཾ ཨདནྟཾ ཝིསམམྤི ཨཱརོཧཏི, ཨཱརོཧནཀམྤི བྷཉྫཏི, པཔཱཏེཔི པཔཏཏི, ཨེཝཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཝིསམཱརོཧནེན ནིརཡཱདཱིསུ, ཨཏྠབྷཉྫནེན ཛཱཏིཔཔཱཏཱདཱིསུ པཔཏནེན ཙ ཡཱནཾ བྷནྟཾཝ ཧཱིནཾ པུཐུཛྫནཉྩ ཨཱཧཱུཏི.

པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཝཱཏི པབྦཛྫཱཀོཊྛཱསེན ཝཱ ‘‘པབྦཛིཏོ སམཎོ’’ཏི གཎནཱརོཔནེན ཝཱ. གཎཱཝཝསྶགྒཊྛེན ཝཱཏི གཎསངྒཎིཀཱརཱམཏཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཝསྶགྒཊྛེན ཝཱ.

ཨེཀོ པཊིཀྐམཏཱིཏི ཨེཀཀོཝ གཱམཏོ ནིཝཏྟཏི. ཡོ ནིསེཝཏཱིཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཨཔརེན སམཡེནཱཏི ཨཉྙསྨིཾ ཀཱལེ ཨཔརབྷཱགེ. བུདྡྷནྟི སབྦཉྙུབུདྡྷཾ. དྷམྨནྟི སྭཱཀྑཱཏཏཱདིགུཎཡུཏྟཾ དྷམྨཾ. སངྒྷནྟི སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིགུཎཡུཏྟཾ སངྒྷཾ. སིཀྑནྟི ཨདྷིསཱིལཱདིསིཀྑིཏབྦཾ སིཀྑཾ. པཙྩཀྑཱཡཱཏི བུདྡྷཱདིཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཧཱིནཱཡཱཏི ཧཱིནཏྠཱཡ གིཧིབྷཱཝཱཡ. ཨཱཝཏྟིཏྭཱཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ. སེཝཏི ཨེཀཝཱརཾ སེཝཏི. ནིསེཝཏི ཨནེཀཝིདྷེན སེཝཏི. སཾསེཝཏི ཨལླཱིཡིཏྭཱ སེཝཏི. པཊིསེཝཏི པུནཔྤུནཾ སེཝཏི.

བྷནྟནྟི ཝིབྦྷནྟཾ. ཨདནྟནྟི དནྟབྷཱཝཾ ཨནུཔནཱིཏཾ. ཨཀཱརིཏནྟི སུསིཀྑིཏཀིརིཡཾ ཨསིཀྑཱཔིཏཾ. ཨཝིནཱིཏནྟི ན ཝིནཱིཏཾ ཨཱཙཱརསམྤཏྟིཡཱ ཨསིཀྑིཏཾ. ཨུཔྤཐཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཡཱནཾ ཨདནྟཱཏིཡུཏྟཾ བྷནྟཾ ཝིསམམགྒཾ ཨུཔེཏི. ཝིསམཾ ཁཱཎུམྤི པཱསཱཎམྤི ཨབྷིརུཧཏཱིཏི ཝིསམཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏཾ ཁརཁཱཎུམྤི ཏཐཱ པབྦཏཔཱསཱཎམྤི ཨཱརོཧཏི. ཡཱནམྤི ཨཱརོཧནཀམྤི བྷཉྫཏཱིཏི ཝཡ྄ཧཱདིཡཱནཾ ཨཱརོཧནྟསྶ པཱཛེནྟསྶ ཧཏྠཔཱདཱདིམྤི བྷིནྡཏི. པཔཱཏེཔི པཔཏཏཱིཏི ཨེཀཏོཙྪིནྣཔབྦྷཱརཔཔཱཏེཔི པཱཏེཏི. སོ ཝིབྦྷནྟཀོཏི སོ པཊིཀྐནྟཀོ. བྷནྟཡཱནཔཊིབྷཱགོཏི ཨནཝཊྛིཏཡཱནསདིསོ. ཨུཔྤཐཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཀུསལཀམྨཔཐཏོ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཨཔཱཡཔཐབྷཱུཏཾ ཨུཔྤཐཾ མིཙྪཱམགྒཾ ཨུཔེཏི. ཝིསམཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཨབྷིརུཧཏཱིཏི སམསྶ པཊིཔཀྑཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏསངྑཱཏཾ ཝིསམཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཱརོཧཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནིརཡེ ཨཏྟཱནཾ བྷཉྫཏཱིཏི ནིརསྶཱདསངྑཱཏེ ནིརཡེ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀརོཏི. མནུསྶལོཀེ ཨཏྟཱནཾ བྷཉྫཏཱིཏི ཝིཝིདྷཀམྨཀཱརཎཝསེན བྷཉྫཏི. དེཝལོཀེ ཨཏྟཱནཾ བྷཉྫཏཱིཏི པིཡཝིཔྤཡོགཱདིདུཀྑཝསེན. ཛཱཏིཔཔཱཏམྤི པཔཏཏཱིཏི ཛཱཏིཔཔཱཏེཔི པཱཏེཏི. ཛརཱཔཔཱཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མནུསྶལོཀེཏི ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏལོཀམེཝ དསྶེཏི.

པུཐུཛྫནཱཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནཱཏི –

པུཐཱུནཾ ཛནནཱདཱིཧི, ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ;

པུཐུཛྫནནྟོགདྷཏྟཱ, པུཐུཝཱཡཾ ཛནོ ཨིཏི.

སོ ཧི པུཐཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀིལེསཱདཱིནཾ ཛནནཱདཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ. ཏཾ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘པུཐུ ཀིལེསེ ཛནེནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བཧཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ སཀྐཱཡདིཊྛཱིནཾ ཨཝིཧཏཏྟཱ ཝཱ ཏཱ ཛནེནྟི, ཏཱཧི ཛནིཏཱཏི ཝཱ པུཐུཛྫནཱ. ཨཝིཧཏམེཝཏྠཾ ཛནསདྡོ ཝདཏི. པུཐུ སཏྠཱརཱནཾ མུཁུལློཀིཀཱཏི ཨེཏྠ པུཐཱུ ནཱནཱཛནཱ སཏྠུཔཊིཉྙཱ ཨེཏེསནྟི པུཐུཛྫནཱཏི ཝཙནཏྠོ. པུཐུ སབྦགཏཱིཧི ཨཝུཊྛིཏཱཏི ཨེཏྠ ཛནེཏབྦཱ ཛནཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཛནཱ, གཏིཡོ. པུཐཱུ ཛནཱ ཨེཏེསནྟི པུཐུཛྫནཱ. ཨིཏོ པརེ ཛཱཡནྟི ཨེཏེཧཱིཏི ཛནཱ, ཨབྷིསངྑཱརཱདཡོ. ཏེ ཨེཏེསཾ ཝིཛྫནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ. ཨབྷིསངྑརཎཱདིཨཏྠོ ཨེཝ ཝཱ ཛནསདྡོ དཊྛབྦོ. ནཱནཱསནྟཱཔེཧི སནྟཔནྟཱིཏི རཱགགྒིཨཱདཡོ སནྟཱཔཱ. ཏེ ཨེཝ ཝཱ སབྦེཔི ཝཱ ཀིལེསཱ པརིལཱ༹ཧཱ. པུཐུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསཱུཏི ཨེཏྠ ཛཱཡཏཱིཏི ཛནོ, རཱགོ གེདྷོཏི ཨེཝམཱདིཀོ, པུཐུ ཛནོ ཨེཏེསནྟི པུཐུཛྫནཱ. པུཐུ ཛཱཏཱ རཏྟཱཏི ཨེཝཾ རཱགཱདིཨཏྠོ ཨེཝ ཝཱ ཛནསདྡོ དཊྛབྦོ. པལིབུདྡྷཱཏི སམྦདྡྷཱ. ཨཱཝུཏཱཏི ཨཱཝརིཏཱ. ནིཝུཏཱཏི ཝཱརིཏཱ. ཨོཝུཏཱཏི ཨུཔརིཏོ པིཧིཏཱ. པིཧིཏཱཏི ཧེཊྛཱབྷཱགེན པིཧིཏཱ. པཊིཙྪནྣཱཏི ཨཔཱཀཊཱ. པཊིཀུཛྫིཏཱཏི ཨདྷོམུཁགཏཱ.

ཨཐ ཝཱ པུཐཱུནཾ ཝཱ གཎནཔཐམཏཱིཏཱནཾ ཨརིཡདྷམྨཔརམྨུཁཱནཾ ནཱིཙདྷམྨསམཱཙཱརཱནཾ ཛནཱནཾ ཨནྟོགདྷཏྟཱཔི པུཐུཛྫནཱ. པུཐུ ཝཱ ཨཡཾ ཝིསུཾཡེཝ སངྑཾ གཏོ, ཝིསཾསཊྛོ སཱིལསུཏཱདིགུཎཡུཏྟེཧི ཨརིཡེཧི ཛནོཏིཔི པུཐུཛྫནོ.

ཨེཝཾ ཡེ ཏེ –

‘‘དུཝེ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཨནྡྷོ པུཐུཛྫནོ ཨེཀོ, ཀལྱཱཎེཀོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི. –

དྭེཝ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, ཏེསུ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༥༢. ཡསོ ཀིཏྟི ཙཱཏི ལཱབྷསཀྐཱརོ པསཾསཱ ཙ. པུབྦེཏི པབྦཛིཏབྷཱཝེ. ཧཱཡཏེ ཝཱཔི ཏསྶ སཱཏི ཏསྶ ཝིབྦྷནྟཀསྶ སཏོ སོ ཙ ཡསོ སཱ ཙ ཀིཏྟི ཧཱཡཏི. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ཨེཏམྤི པུབྦེ ཡསཀིཏྟཱིནཾ ལཱབྷཾ པཙྪཱ ཙ ཧཱནིཾ དིསྭཱ. སིཀྑེཐ མེཐུནཾ ཝིཔྤཧཱཏཝེཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ སིཀྑེཐ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? མེཐུནཾ ཝིཔྤཧཱཏཝེ, མེཐུནཔྤཧཱནཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀིཏྟིཝཎྞགཏོཏི བྷགཝཱ ཀིཏྟིཝཎྞོ, ཀིཏྟིསདྡཉྩེཝ གུཎཉྩ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཝདནྟོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟཾ ནཱནཱནཡེན ཀཐནཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཙིཏྟཀཐཱི. ཀལྱཱཎཔཊིབྷཱནོཏི སུནྡརཔཉྙོ.

ཧཱཡཏཱིཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. པརིཧཱཡཏཱིཏི སམནྟཏོ ཧཱཡཏི. པརིདྷཾསཏཱིཏི ཨདྷོཔཐཝིཾ པཏཏི. པརིཔཏཏཱིཏི སམནྟཏོ ཨཔགཙྪཏི. ཨནྟརདྷཱཡཏཱིཏི ཨདསྶནཾ ཡཱཏི. ཝིཔྤལུཛྫཏཱིཏི ཨུཙྪིཛྫཏི.

ཁུདྡཀོ སཱིལཀྑནྡྷོཏི ཐུལླཙྩཡཱདི. མཧནྟོ སཱིལཀྑནྡྷོཏི པཱརཱཛིཀསཾངྒྷཱདིསེསོ.

མེཐུནདྷམྨསྶ པཧཱནཱཡཱཏི ཏདངྒཱདིཔཧཱནེན པཛཧནཏྠཱཡ. ཝཱུཔསམཱཡཱཏི མལཱནཾ ཝཱུཔསམནཏྠཱཡ. པཊིནིསྶགྒཱཡཱཏི པཀྑནྡནཔརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒཏྠཱཡ. པཊིཔསྶདྡྷིཡཱཏི པཊིཔསྶདྡྷིསངྑཱཏསྶ ཕལསྶ ཨཏྠཱཡ.

༥༣. ཡོ ཧི མེཐུནཾ ན ཝིཔྤཛཧཏི སངྐཔྤེཧི…པེ… ཏཐཱཝིདྷོ. ཏཏྠ པརེཏོཏི སམནྣཱགཏོ. པརེསཾ ནིགྒྷོསནྟི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིནཾ ནིནྡཱཝཙནཾ. མངྐུ ཧོཏཱིཏི དུམྨནོ ཧོཏི.

ཀཱམསངྐཔྤེནཱཏི ཀཱམཔཊིསཾཡུཏྟེན ཝིཏཀྐེན. ཨུཔརིཊྛེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཕུཊྛོཏི ཝིཏཀྐེཧི ཕུསིཏོ. པརེཏོཏི ཨཔརིཧཱིནོ. སམོཧིཏོཏི སམྨཱ ཨོཧིཏོ ཨནྟོ པཝིཊྛོ. ཀཔཎོ ཝིཡཱཏི དུགྒཏམནུསྶོ ཝིཡ. མནྡོ ཝིཡཱཏི ཨཉྙཱཎཱི ཝིཡ. མོམཱུཧོ ཝིཡཱཏི སམྨོཧབྷཱུཏོ ཝིཡ. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཙིནྟེཏི. པཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི བྷུསཾ ཙིནྟེཏི. ནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨནེཀཝིདྷེན ཙིནྟེཏི. ཨཔཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཏཏོ ཨཔགནྟྭཱ ཙིནྟེཏི. ཨུལཱུཀོཏི ཨུལཱུཀསཀུཎོ. རུཀྑསཱཁཱཡནྟི རུཀྑེ ཨུཊྛིཏསཱཁཱཡ, ཝིཊཔེ ཝཱ. མཱུསིཀཾ མགཡམཱནོཏི མཱུསིཀཾ གཝེསམཱནོ, ‘‘མགྒཡམཱནོ’’ཏིཔི པཋནྟི. ཀོཏྠཱུཏི སིངྒཱལོ. བིལཱ༹རོཏི བབྦུ. སནྡྷིསམལསངྐཊིརེཏི དྭིནྣཾ གྷརཱནཾ ཨནྟརེ ཙ ཨུདཀནིདྡྷམནཙིཀྑལླཀཙཝརནིཀྑིཔནཊྛཱནེ ཙ ཐཎྜིལེ ཙ. ཝཧཙྪིནྣོཏི པིཊྛིགཱིཝམཾསཙྪིནྣོ. ཨིཏོ པརཱ གཱཐཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱ ཨེཝ.

༥༤. ཏཱསུ སཏྠཱནཱིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི. ཏཱནི ཧི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཚེདནཊྛེན ‘‘སཏྠཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེསུ ཝཱཡཾ ཝིསེསེན ཏཱཝ ཨཱདིཏོ མུསཱཝཙནསཏྠཱནེཝ ཀརོཏི, ‘‘ཨིམིནཱ ཀཱརཎེནཱཧཾ ཝིབྦྷནྟོ’’ཏི བྷཎནྟོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨེས ཁྭསྶ མཧཱགེདྷོ, མོསཝཛྫཾ པགཱཧཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨེས ཁྭསྶཱཏི ཨེས ཁོ ཨསྶ. མཧཱགེདྷོཏི མཧཱབནྡྷནཾ. ཀཏམོཏི ཙེ? ཡདིདཾ མོསཝཛྫཾ པགཱཧཏི, སྭཱཡཾ མུསཱཝཱདཛ྄ཛྷོགཱཧོ ‘‘མཧཱགེདྷོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཱིཎི སཏྠཱནཱིཏི ཏཡོ ཚེདཀཱ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཀཱཡསཏྠཾ. ཝཙཱིསཏྠཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཾ ཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཀཱཡསཏྠ’’ནྟི ཨཱཧ. སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསཏཱིཏི ཛཱནནྟོ ཏུཙྪཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཨབྷིརཏོ ཨཧཾ བྷནྟེ ཨཧོསིཾ པབྦཛྫཱཡཱཏི སཱསནེ པབྦཛྫཱཡ ཨནབྷིརཏིཝིརཧིཏོ ཨཧཾ ཨཱསིཾ. མཱཏཱ མེ པོསེཏབྦཱཏི མཱཏཱ མཡཱ པོསེཏབྦཱ. ཏེནམྷི ཝིབྦྷནྟོཏི བྷཎཏཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན པཊིཀྐནྟོ ཨསྨཱིཏིཔི ཀཐེཏི. པིཏཱ མེ པོསེཏབྦོཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨེསོ ཏསྶ མཧཱགེདྷོཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཨེསོ མཧཱབནྡྷོ. མཧཱཝནནྟི མཧནྟཾ དུཊྛཝནཾ. གཧནནྟི དུརཏིཀྐམཾ. ཀནྟཱརོཏི ཙོརཀནྟཱརཱདིསདིསོ. ཝིསམོཏི ཀཎྚཀཝིསམོ. ཀུཊིལོཏི ཝངྐཀཊཀསདིསོ. པངྐོཏི པལླལསདིསོ. པལིཔོཏི ཀདྡམསདིསོ. པལིབོདྷོཏི མཧཱདུཀྑོ. མཧཱབནྡྷནནྟི མཧནྟཾ དུམོཙཡབནྡྷནཾ. ཡདིདཾ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདོཏི ཡོ ཨཡཾ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདོ.

སབྷགྒཏོ ཝཱཏི སབྷཱཡཾ ཋིཏོ ཝཱ. པརིསགྒཏོ ཝཱཏི གཱམཔརིསཱཡཾ ཋིཏོ ཝཱ. ཉཱཏིམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱཏི དཱཡཱདཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ ཝཱ. པཱུགམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱཏི སེནཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ ཝཱ. རཱཛཀུལམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱཏི རཱཛཀུལསྶ མཛ྄ཛྷེ མཧཱཝིནིཙྪཡེ ཋིཏོ ཝཱ. ཨབྷིནཱིཏོཏི པུཙྪནཏྠཱཡ ནཱིཏོ. སཀྑིཔུཊྛོཏི སཀྑིཾ ཀཏྭཱ པུཙྪིཏོ. ཨེཧམྦྷོ པུརིསཱཏི ཨཱལཔནམེཏཾ. ཨཏྟཧེཏུ ཝཱ པརཧེཏུ ཝཱཏི ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཧཏྠཔཱདཱདིཧེཏུ ཝཱ དྷནཧེཏུ ཝཱ. ཨཱམིསཀིཉྩིཀྑཧེཏུ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཨཱམིསནྟི ལཱབྷོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཀིཉྩིཀྑནྟི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀཾ, ཨནྟམསོ ཏིཏྟིརཝཊྚཀསཔྤིཔིཎྜནཝནཱིཏཔིཎྜཱདིམཏྟཀསྶཔི ལཱབྷསྶ ཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསཏཱིཏི ཛཱནནྟོཡེཝ མུསཱཝཱདཾ ཀརོཏི.

པུན ཨཉྙཾ པརིཡཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔི ཙ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི མུསཱཝཱདོ ཧོཏི, པུབྦེཝསྶ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱིཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདསྶ ཨངྒབྷཱུཏེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི. པུབྦེཝསྶ ཧོཏཱིཏི པུབྦབྷཱགེཡེཝ ཨསྶ པུགྒལསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི. བྷཎནྟསྶ ཧོཏཱིཏི བྷཎམཱནསྶ ཧོཏི. བྷཎིཏསྶ ཧོཏཱིཏི བྷཎིཏེ ཨསྶ ཧོཏི. ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏསྨིཾ ཝུཏྟེ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྷཎིཏསྶཱཏི ཝུཏྟཝཏོ ནིཊྛིཏཝཙནསྶ ཧོཏཱིཏི. ཡོ ཨེཝཾ པུབྦབྷཱགེཔི ཛཱནཱཏི, བྷཎནྟོཔི ཛཱནཱཏི, པཙྪཱཔི ཛཱནཱཏི ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི, སོ ཨེཝཾ ཝདནྟོ མུསཱཝཱདཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. ཀིཉྩཱཔི དསྶིཏོ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཏྠ ཝིསེསོ – པུཙྪཱ ཏཱཝ ཧོཏི, ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི པུབྦབྷཱགོ ཨཏྠི, ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི པཙྪཱབྷཱགོ ནཏྠི. ཝུཏྟམཏྟམེཝ ཧི ཀོཙི པམུསྶཏི ཀིཾ ཏསྶ མུསཱཝཱདོ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི? སཱ ཨེཝཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝིསྶཛྫིཏཱ – པུབྦབྷཱགེ ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཙ, བྷཎནྟསྶ ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཙ ཛཱནཏོ པཙྪཱབྷཱགེ ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ན སཀྐཱ ན བྷཝིཏུཾ, སཙེཔི ན ཧོཏི, མུསཱཝཱདོཡེཝ. པུརིམམེཝ ཧི ཨངྒདྭཡཾ པམཱཎཾ. ཡསྶཱཔི པུབྦབྷཱགེ ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཨཱབྷོགོ ནཏྠི, བྷཎནྟོ པན ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. བྷཎིཏེཔི ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཛཱནཱཏི. སོ མུསཱཝཱདེན ན ཀཱརེཏབྦོ. པུབྦབྷཱགོ ཧི པམཱཎཏརོ. ཏསྨིཾ ཨསཏི དཝཱ བྷཎིཏཾ ཝཱ, རཝཱ བྷཎིཏཾ ཝཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཏཾཉཱཎཏཱ ཙ ཉཱཎསམོདྷཱནཉྩ པརིཙྩཛིཏབྦཾ. ཏཾཉཱཎཏཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱཏི ཡེན ཙིཏྟེན ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཛཱནཱཏི, ཏེནེཝ ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཙ, ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཙ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀཙིཏྟེནེཝ ཏཱིསུ ཁཎེསུ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཡཾ ཏཾཉཱཎཏཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱ. ན ཧི སཀྐཱ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན ཏཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནིཏུཾ, ཡཐཱ ན སཀྐཱ ཏེནེཝ ཨསིནཱ སོ ཨསི ཚིནྡིཏུནྟི. པུརིམཾ པུརིམཾ པན ཙིཏྟཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ ཙིཏྟསྶ ཏཐཱ ཨུཔྤཏྟིཡཱ པཙྩཡོ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པམཱཎཾ པུབྦབྷཱགོཝ, ཏསྨིཾ སཏི ན ཧེསྶཏི;

སེསདྭཡནྟི ནཏྠེཏ, མིཏི ཝཱཙཱ ཏིཝངྒིཀཱ’’ཏི. (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༢.༢༠༠);

ཉཱཎསམོདྷཱནཾ པརིཙྩཛིཏབྦནྟི ཨེཏཱནི ཏཱིཎི ཙིཏྟཱནི ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ན གཧེཏབྦཱནི. ཨིདཉྷི ཙིཏྟཾ ནཱམ –

‘‘ཨནིརུདྡྷམྷི པཋམེ, ན ཨུཔྤཛྫཏི པཙྪིམཾ;

ནིརནྟརུཔྤཛྫནཏོ, ཨེཀཾ ཝིཡ པཀཱསཏཱི’’ཏི. (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༢.༢༠༠);

ཨིཏོ པརཾ པན ཡྭཱཡཾ ཨཛཱནཾཡེཝ ‘‘ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སམྤཛཱནམུསཱ བྷཎཏི, ཡསྨཱ སོ ‘‘ཨིདཾ ཨབྷཱུཏ’’ནྟི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ཏསྶ ཧི ཨཏྠེཝ ཨཡཾ ལདྡྷི. ཏཐཱ ‘‘ཨིདཾ ཨབྷཱུཏ’’ནྟི ཨེཝམསྶ ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙ. ཨེཝམསྶ སཉྙཱ, ཨེཝཾསབྷཱཝམེཝ ཙསྶ ཙིཏྟཾ ‘‘ཨིདཾ ཨབྷཱུཏ’’ནྟི. ཡདཱ པན མུསཱ ཝཏྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ ཏཾ དིཊྛིཾ ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཧ ཁནྟིཾ ཝཱ དིཊྛིཁནྟཱིཧི སདྡྷིཾ རུཙིཾ ཝཱ དིཊྛིཁནྟིརུཙཱིཧི སདྡྷིཾ སཉྙཾ ཝཱ དིཊྛིཁནྟིརུཙིསཉྙཱཧི སདྡྷིཾ བྷཱཝཾ ཝཱ ཝིནིདྷཱཡ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ བྷཎཏི. ཏསྨཱ ཏེསམྤིཝསེན ཨངྒབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔི ཙ ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཝིནིདྷཱཡ དིཊྛིནྟི བལཝདྷམྨཝིནིདྷཱནཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིནིདྷཱཡ ཁནྟིནྟིཨཱདཱིནི ཏཏོ དུབྦལདུབྦལཱནཾ ཝིནིདྷཱནཝསེན. ཝིནིདྷཱཡ སཉྙནྟི ཨིདཾ པནེཏྠ སབྦདུབྦལདྷམྨཝིནིདྷཱནཝསེན. སཉྙཱམཏྟམྤི ནཱམ ཨཝིནིདྷཱཡ སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

༥༥. མནྡོཝ པརིཀིསྶཏཱིཏི པཱཎཝདྷཱདཱིནི ཀརོནྟོ ཏཏོནིདཱནཉྩ དུཀྑམནུབྷོནྟོ བྷོགཔརིཡེསནཱརཀྑཎཱནི ཙ ཀརོནྟོ མོམཱུཧོ ཝིཡ པརིཀིལིསྶཏི.

ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརེནྟཱིཏི ན རཱཛཱནོ ཀརོནྟི, རཱཛཱདྷཱིནཔུརིསཱ ནཱནཱཝིདྷཱནི ཀམྨཀཱརཎཱནི ཀརོནྟི. ཀསཱཧིཔི ཏཱལེ༹ནྟཱིཏི ཀསཱདཎྜཀེཧིཔི ཝིཏཛྫེནྟི. ཝེཏྟེཧཱིཏི ཝེཏྟལཏཱཧི. ཨདྡྷདཎྜཀེཧཱིཏི མུགྒརེཧི, པཧཱརསཱདྷནཏྠཾ ཝཱ ཙཏུཧཏྠདཎྜཾ དྭེདྷཱ ཚེཏྭཱ གཧིཏདཎྜཀེཧི. བིལངྒཐཱལིཀནྟི ཀཉྫིཡཨུཀྑལིཀཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ སཱིསཀཔཱལཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཏཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ སཎྜཱསེན གཧེཏྭཱ ཏཏྠ པཀྑིཔནྟི, ཏེན མཏྠལུངྒཾ པཀྐུཊྛིཏྭཱ ཨུཔརི ཨུཏྟརཏི. སངྑམུཎྜིཀནྟི སངྑམུཎྜཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཨུཏྟརོཊྛཨུབྷཏོཀཎྞཙཱུལི༹ཀགལཝཱཊཀཔརིཙྪེདེན ཙམྨཾ ཚིནྡིཏྭཱ སབྦཀེསེ ཨེཀཏོ གཎྛིཾ ཀཏྭཱ དཎྜཀེན ཝེཋེཏྭཱ ཨུཔྤཱཊེནྟི, སཧ ཀེསེཧི ཙམྨཾ ཨུཊྛཧཏི. ཏཏོ སཱིསཀཊཱཧཾ ཐཱུལསཀྑརཱཧི གྷཾསིཏྭཱ དྷོཝནྟཱ སངྑཝཎྞཾ ཀརོནྟི. རཱཧུམུཁནྟི རཱཧུམུཁཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ སངྐུནཱ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨནྟོམུཁེ དཱིཔཾ ཛཱལེནྟི, ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི ཝཱ པཊྛཱཡ མུཁཾ ནིཁཱདནེན ཁནནྟི, ལོཧིཏཾ པགྒྷརིཏྭཱ མུཁཾ པཱུརེཏི.

ཛོཏིམཱལིཀནྟི སཀལསརཱིརཾ ཏེལཔིལོཏིཀཱཡ ཝེཋེཏྭཱ ཨཱལིམྤེནྟི. ཧཏྠཔཛྫོཏིཀནྟི ཧཏྠེ ཏེལཔིལོཏིཀཱཡ ཝེཋེཏྭཱ དཱིཔཾ ཝིཡ པཛྫཱལེནྟི. ཨེརཀཝཏྟིཀནྟི ཨེརཀཝཏྟཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཧེཊྛཱགཱིཝཏོ པཊྛཱཡ ཙམྨཝཊྚེ ཀནྟིཏྭཱ གོཔྥཀེ པཱཏེནྟི. ཨཐ ནཾ ཡོཏྟེཧི བནྡྷིཏྭཱ ཀཌྜྷནྟི. སོ ཨཏྟནོ ཙམྨཝཊྚེ ཨཀྐམིཏྭཱ ཨཀྐམིཏྭཱ པཏཏི. ཙིརཀཝཱསིཀནྟི ཙིརཀཝཱསིཀཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཏཐེཝ ཙམྨཝཊྚེ ཀནྟིཏྭཱ ཀཊིཡཾ ཋཔེནྟི, ཀཊིཏོ པཊྛཱཡ ཀནྟིཏྭཱ གོཔྥཀེསུ ཋཔེནྟི, ཨུཔརིམེཧི ཧེཊྛིམསརཱིརཾ ཙིརཀནིཝཱསནནིཝཏྠཾ ཝིཡ ཧོཏི. ཨེཎེཡྻཀནྟི ཨེཎེཡྻཀཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཨུབྷོསུ ཀཔྤརེསུ ཙ ཨུབྷོསུ ཛཎྞུཀེསུ ཙ ཨཡཝལཡཱནི དཏྭཱ ཨཡསཱུལཱནི ཀོཊྚེནྟི, སོ ཙཏཱུཧི ཨཡསཱུལེཧི བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧཏི. ཨཐ ནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀརོནྟི. ‘‘ཨེཎེཡྻཀོ ཛོཏིཔརིགྒཧོ ཡཐཱ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེཔི ཨིདམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཾ སནྡྷིཏོ སནྡྷིཏོ སཱུལཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཙཏཱུཧི ཨཊྛིཀོཊཱིཧིཡེཝ ཋཔེནྟི. ཨེཝརཱུཔཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ནཱམ ནཏྠི.

བལི༹སམཾསིཀནྟི ཨུབྷཏོམུཁེཧི བལི༹སེཧི པཧརིཏྭཱ ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི ཨུཔྤཱཊེནྟི. ཀཧཱཔཎིཀནྟི སཀལསརཱིརཾ ཏིཎྷཱཧི ཝཱསཱིཧི ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ཀཧཱཔཎམཏྟཾ ཀཧཱཔཎམཏྟཾ པཱཏེནྟཱ ཀོཊྚེནྟི. ཁཱརཱཔཏཙྪིཀནྟི སརཱིརཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱཝུདྷེཧི པཧརིཏྭཱ ཀོཙྪེཧི ཁཱརཾ གྷཾསེནྟི, ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི པགྒྷརིཏྭཱ པསཝནྟི, ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱཝ ཏིཊྛཏི. པལིགྷཔརིཝཏྟིཀནྟི ཨེཀེན པསྶེན ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཀཎྞཙྪིདྡེན ཨཡསཱུལཾ ཀོཊྚེཏྭཱ པཐཝིཡཱ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀརོནྟི. ཨཐ ནཾ པཱདེ གཧེཏྭཱ ཨཱཝིཉྪནྟི. པལཱལཔཱིཋཀནྟི ཚེཀཱ ཀཱརཎིཀཱ ཚཝིཙམྨཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ནིསདཔོཏཀཱཧི ཨཊྛཱིནི ཚིནྡིཏྭཱ ཀེསེསུ གཧེཏྭཱ ཨུཀྑིཔནྟི, མཾསརཱསིཡེཝ ཧོཏི. ཨཐ ནཾ ཀེསེཧེཝ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ གཎྷནྟི, པལཱལཔཱིཋཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ པལིཝེཋེནྟི. སུནཁེཧིཔཱིཏི ཀཏིཔཡཱནི དིཝསཱནི ཨཱཧཱརཾ ཨདཏྭཱ ཚཱཏསུནཁེཧི ཁཱདཱཔེནྟི. ཏེ མུཧུཏྟེན ཨཊྛིསངྑལིཀམེཝ ཀརོནྟི. ཨེཝམྤི ཀིསྶཏཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིགྷཱཏཾ པཱཔུཎཱཏི. པརིཀིསྶཏཱིཏི སབྦབྷཱགེན ཝིགྷཱཏཾ པཱཔུཎཱཏི. པརིཀིལིསྶཏཱིཏི ཨུཔཏཱཔཾ པཱཔུཎཱཏི.

པུན ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ ཀཱམཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམཏཎྷཱཡཱཏི པཉྩཀཱམགུཎིཀལོབྷེན. ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཏེན མདྡིཏོ. པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོཏི ཀུསལཱཙཱརཾ ཁེཔེཏྭཱ གཧིཏཙིཏྟོ. བྷོགེ པརིཡེསནྟོཏི དྷནཾ གཝེསམཱནོ. ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡཾ པཀྑནྡཏཱིཏི ཏརཎཱིསངྑཱཏཱཡ ནཱཝཱཡ མཧནྟཾ ལོཎསཱགརཾ པཝིསཏི. སཱིཏསྶ པུརཀྑཏོཏི སཱིཏཾ པུརཏོ ཀཏྭཱ. ཨུཎྷསྶ པུརཀྑཏོཏི ཨུཎྷཾ པུརཏོ ཀཏྭཱ. ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. མཀསཱཏི མཀསཱ ཨེཝ. པཱིལི༹ཡམཱནོཏི ཌཾསཱདིསམྥསྶེཧི ཝིཧེསིཡམཱནོ. ཁུཔྤིཔཱསཱཡ མིཡྻམཱནོཏི ཁུདྡཱཔིཔཱསཱཡ མརམཱནོ. ཏིགུམྦཾ གཙྪཏཱིཏིཨཱདཱིནི མཱུལཔདཾ གཙྪཏཱིཏིཔརིཡོསཱནཱནི ཙཏུཝཱིསཏི པདཱནི རཊྛནཱམེན ཝུཏྟཱནི. མརུཀནྟཱརཾ གཙྪཏཱིཏི ཝཱལུཀཀནྟཱརཾ ཏཱརཀསཉྙཱཡ གཙྪཏི. ཛཎྞུཔཐནྟི ཛཱཎཱུཧི གནྟབྦམགྒཾ. ཨཛཔཐནྟི ཨཛེཧི གནྟབྦམགྒཾ. མེཎྜཔཐེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སངྐུཔཐནྟི ཁཱཎུཀེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏེཧི ཨུགྒམིཏབྦཾ ཁཱཎུམགྒཾ, ཏཾ གཙྪནྟོ པབྦཏཔཱདེ ཋཏྭཱ ཨཡསིངྒྷཱཊཀཾ ཡོཏྟེན བནྡྷིཏྭཱ ཨུདྡྷཾ ཁིཔིཏྭཱ པབྦཏེ ལགྒཱཔེཏྭཱ ཡོཏྟེནཱརུཡ྄ཧ ཝཛིརགྒེན ལོཧདཎྜེན པབྦཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཁཱཎུཀཾ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏཏྠ ཋཏྭཱ སིངྒྷཱཊཀཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ པུན ཨུཔརི ལགྒཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཙམྨཡོཏྟཾ ཨོལམྦེཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཨོཏརིཏྭཱ ཧེཊྛིམཁཱཎུཀེ བནྡྷིཏྭཱ ཝཱམཧཏྠེན ཡོཏྟཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེན མུགྒརཾ ཨཱདཱཡ ཡོཏྟཾ པཧརིཏྭཱ ཁཱཎུཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པུན ཨབྷིརུཧཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན པབྦཏམཏྠཀཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ པརཏོ ཨོཏརནྟོ པུརིམནཡེནེཝ པཋམཾ པབྦཏམཏྠཀེ ཁཱཎུཀཾ ཀོཊྚེཏྭཱ ཙམྨཔསིབྦཀེ ཡོཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ ཁཱཎུཀེ ཝེཋེཏྭཱ སཡཾ ཨནྟོཔསིབྦཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ མཀྐཊཀཱནཾ སུཏྟཝིསྶཛྫནཱཀཱརེན ཡོཏྟཾ ཝིནིཝེཋེཏྭཱ ཨོཏརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཁཱཎུཀེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏེཧི ཨུགྒམིཏབྦཾ ཁཱཎུམགྒ’’ནྟི. ཚཏྟཔཐནྟི ཙམྨཚཏྟེན ཝཱཏཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ སཀུཎེཧི ཝིཡ ཨོཏརིཏབྦཾ མགྒཾ. ཝཾསཔཐནྟི ཝེཎུགུམྦཚེདནསཏྠེན ཚིནྡིཏྭཱ རུཀྑཾ ཕརསུནཱ ཀོཊྚེཏྭཱ མགྒཾ ཀརོནྟོ ཝེལུ༹ཝནེ ནིསྶེཎིཾ ཀཏྭཱ ཝེལུ༹གུམྦེ ཨཱརུཡ྄ཧ ཝེལུ༹ཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཔརསྶ ཝེལུ༹གུམྦསྶ ཨུཔརི པཱཏེཏྭཱ ཝེལུ༹གུམྦམཏྠཀེནེཝ གནྟབྦཾ མགྒཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཝཾསཔཐཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

གཝེསནྟོ ན ཝིནྡཏི, ཨལཱབྷམཱུལཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཝིནྡནམཱུལཀམྤི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ པཊིལབྷཏི.

ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. ཨཱརཀྑམཱུལཀནྟི རཀྑཎམཱུལཀམྤི. ཀིནྟི མེ བྷོགེཏི ཀེན ཨུཔཱཡེན མམ བྷོགེ. ནེཝ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུཾ…པེ… ན ཨཔྤིཡཱ དཱཡཱདཱ ཧརེཡྻུནྟི. གོཔཡཏོཏི མཉྫཱུསཱདཱིཧི གོཔཡནྟསྶ. ཝིཔྤལུཛྫནྟཱིཏི ཝིནསྶནྟི.

༥༦. ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, མུནི པུབྦཱཔརེ ཨིདྷཱཏི ཨེཏཾ ‘‘ཡསོ ཀིཏྟི ཙ ཡཱ པུབྦེ, ཧཱཡཏེ ཝཱཔི ཏསྶ སཱ’’ཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཝུཏྟེ པུབྦཱཔརེ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པུབྦཏོ ཨཔརེ སམཎབྷཱཝཏོ ཝིབྦྷནྟཀབྷཱཝེ ཨཱདཱིནཝཾ མུནི ཉཏྭཱ.

དལ༹ྷཾ ཀརེཡྻཱཏི ནིདྡེསཔདསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཐིརཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨསིཐིལཾ ཀརེཡྻ. དལ༹ྷཾ སམཱདཱནོ ཨསྶཱཏི ཐིརཔཊིཉྙོ བྷཝེཡྻ. ཨཝཊྛིཏསམཱདཱནོཏི སནྣིཊྛཱནཔཊིཉྙོ.

༥༧. ཨེཏཾ ཨརིཡཱནམུཏྟམནྟི ཡདིདཾ ཝིཝེཀཙརིཡཱ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨརིཡཱནཾ ཨུཏྟམཾ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཾཡེཝ སིཀྑེཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཏེན སེཊྛོ མཉྙེཐཱཏི ཏེན ཙ ཝིཝེཀེན ཨཏྟཱནཾ ‘‘སེཊྛོ ཨཧ’’ནྟི ན མཉྙེཡྻ, ཏེན མཱནཐདྡྷོ ན བྷཝེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨུནྣཏིནྟི ཨུསྶཱཔནཾ. ཨུནྣམནྟི ཨུགྒནྟྭཱ པཊྛཔནཾ. མཱནནྟི ཨཧཾཀཱརཾ. ཐཱམནྟི བལཀྐཱརཾ. ཐམྦྷནྟི ཐདྡྷཀརཎཾ. ཐདྡྷོཏི ཨམདྡཝོ. པཏྠདྡྷོཏི ཝིསེསེན ཨམདྡཝོ. པགྒཧིཏསིརོཏི ཨུཊྛིཏསཱིསོ. སཱམནྟཱཏི ན ཨཱརཀཱ. ཨཱསནྣེཏི ན དཱུརེ. ཨཝིདཱུརེཏི སམཱིཔེ. ཨུཔཀཊྛེཏི སནྟིཀེ.

༥༨. རིཏྟསྶཱཏི ཝིཝིཏྟསྶ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཝིརཧིཏསྶ. ཨོགྷཏིཎྞསྶ པིཧཡནྟི, ཀཱམེསུ གདྷིཏཱ པཛཱཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ ལགྒཱ སཏྟཱ ཏསྶ ཙཏུརོགྷཏིཎྞསྶ པིཧཡནྟི ཨིཎཱཡིཀཱ ཝིཡ ཨཱཎཎྱསྶཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

རིཏྟསྶཱཏི སབྦཀིལེསེཧི ཏུཙྪསྶ. ཝིཝིཏྟསྶཱཏི སུཉྙསྶ. པཝིཝིཏྟསྶཱཏི ཨེཀཀསྶ. ཨིདཱནི ཡེཧི རིཏྟོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱཡདུཙྩརིཏེན རིཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱཏི དྭིདྷཱ རིཏྟཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཏཱཝ རཱགོ མོཧོ ཐམྦྷོ སཱརམྦྷོ མཱནོ མདོཏི, ཨིམེཧི ཚཧི ཀིལེསེཧི ཨརཧཏྟམགྒེན རིཏྟོ ཧོཏི; དོསོ ཀོདྷོ ཨུཔནཱཧོ པམཱདོཏི, ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཀིལེསེཧི ཨནཱགཱམིམགྒེན རིཏྟོ ཧོཏི; ཨཏིམཱནོ མཀྑོ པལཱ༹སོ ཨིསྶཱ མཙྪརིཡཾ མཱཡཱ སཱཋེཡྻནྟི, ཨིམེཧི སཏྟཧི སོཏཱཔཏྟིམགྒེན རིཏྟོ ཧོཏི.

མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཨཏིམཱནོ མཀྑོ པལཱ༹སོ ཨིསྶཱ མཙྪརིཡཾ མཱཡཱ སཱཋེཡྻནྟི; ཨིམེཧི སཏྟཧི རིཏྟོ ཧོཏི, ཨནཱགཱམིམགྒེན དོསོ ཀོདྷོ ཨུཔནཱཧོ པམཱདོཏི, ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི རིཏྟོ ཧོཏི; ཨརཧཏྟམགྒེན རཱགོ མོཧོ ཐམྦྷོ སཱརམྦྷོ མཱནོ མདོཏི, ཨིམེཧི ཚཧི རིཏྟོ ཧོཏི. ཏཱིཎི དུཙྩརིཏཱནི སབྦཀིལེསེཧཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཝསེསཱཔི ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཝཏྠུཀཱམེ པརིཛཱནིཏྭཱཏི ཏེབྷཱུམཀེ ཝཏྠུཀཱམེ ཉཱཏཏཱིརཎཔརིཉྙཱཧི སམཱཔནཝསེན ཛཱནིཏྭཱ. ཀིལེསཀཱམེ པཧཱཡཱཏི ཚནྡཱདཡོ ཀིལེསཀཱམེ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཛཧིཏྭཱ. བྱནྟིཾ ཀརིཏྭཱཏི ཝིགཏནྟཾ ཝིགཏཀོཊིཾ ཀརིཏྭཱ.

ཀཱམོགྷཾ ཏིཎྞསྶཱཏི ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཝསཱནསངྑཱཏཾ ཀཱམོགྷཾ ཏརིཏྭཱ ཋིཏསྶ. བྷཝོགྷནྟི ཨརཧཏྟམགྒེན. དིཊྛོགྷནྟི སོཏཱཔཏྟིམགྒེན. ཨཝིཛྫོགྷནྟི ཨརཧཏྟམགྒེན. སབྦཾ སཾསཱརཔཐནྟི སབྦཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཔཊིཔཱཊིསངྑཱཏཾ པཐཾ ཨརཧཏྟམགྒེནེཝ ཏརིཏྭཱ ཋིཏསྶ. སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཨུཏྟིཎྞསྶ. སཀདཱགཱམིམགྒེན ནིཏྟིཎྞསྶ. ཨནཱགཱམིམགྒེན ཀཱམདྷཱཏུཾ ཨཏིཀྐནྟསྶ. ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦབྷཝཾ སམཏིཀྐནྟསྶ. ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟསྶ. པཱརཾགཏསྶཱཏིཨཱདཱིནི ནིབྦཱནཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཡཐཱ ཨིཎཱཡིཀཱ ཨཱཎཎྱནྟི པཝཌྜྷཀཨིཎཾ ཨཱདཱཡ ཝིཙརནྟཱ ཨཱཎཎྱཾ. པཏྠེནྟཱིཏི པཏྠནཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཨཱབཱདྷིཀཱ ཨཱརོགྱནྟི པིཏྟཱདིརོགཱཏུརོ བྷེསཛྫཀིརིཡཱཡ ཏཾརོགཝཱུཔསམནཏྠཾ ཨཱརོགྱཾ. ཡཐཱ བནྡྷནབདྡྷཱཏི ནཀྑཏྟདིཝསེ བནྡྷནཱགཱརེ བདྡྷཔུརིསཱ. ཡཐཱ དཱསཱ བྷུཛིསྶནྟི ཡསྨཱ བྷུཛིསྶཱ པུརིསཱ ཡཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཾ ཀརོནྟི, ན ནཾ ཀོཙི བལཀྐཱརེན ཏཏོ ནིཝཏྟེཏི, ཏསྨཱ དཱསཱ བྷུཛིསྶབྷཱཝཾ པཏྠེནྟི. ཡཐཱ ཀནྟཱརདྡྷཱནཔཀྑནྡཱཏི ཡསྨཱ བལཝནྟོ པུརིསཱ ཧཏྠབྷཱརཾ གཧེཏྭཱ སཛྫཱཝུདྷཱ སཔརིཝཱརཱ ཀནྟཱརཾ པཊིཔཛྫནྟི, ཏེ ཙོརཱ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ པལཱཡནྟི. ཏེ སོཏྠིནཱ ཀནྟཱརཾ ནིཏྠརིཏྭཱ ཁེམནྟཾ པཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཀནྟཱརཔཀྑནྡཱ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ པཏྠེནྟི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏིསྶོ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྭཱ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི.

སདྡྷམྨཔཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. པསཱུརསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༥༩. ཨཊྛམེ པསཱུརསུཏྟནིདྡེསེ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སངྑེཔོ – ཨིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ ཨཏྟནོ དིཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨིདྷེཝ སུདྡྷཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨཉྙེསུ པན དྷམྨེསུ ཝིསུདྡྷིཾ ནཱཧུ, ཨེཝཾ ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏཱ, ཏཏྠེཝ ‘‘ཨེས ཝཱདོ སུབྷོ’’ཏི ཨེཝཾ སུབྷཝཱདཱ ཧུཏྭཱ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཙྩེཀསཙྩེསུ ནིཝིཊྛཱ.

སབྦེ པརཝཱདེ ཁིཔནྟཱིཏི སབྦཱ པརལདྡྷིཡོ ཚཌྜེནྟི. ཨུཀྑིཔནྟཱིཏི དཱུརཏོ ཁིཔནྟི. པརིཀྑིཔནྟཱིཏི སམནྟཏོ ཁིཔནྟི. སུབྷཝཱདཱཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. སོབྷནཝཱདཱཏི ‘‘ཨེཏཾ སུནྡར’’ནྟི ཀཐེནྟཱ. པཎྜིཏཝཱདཱཏི ‘‘པཎྜིཏཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ ཀཐེནྟཱ. ཐིརཝཱདཱཏི ‘‘ནིདྡོསཝཱདཾ ཝདཱམཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱ. ཉཱཡཝཱདཱཏི ‘‘ཡུཏྟཝཱདཾ ཝདཱམཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱ. ཧེཏུཝཱདཱཏི ‘‘ཀཱརཎསཧིཏཾ ཝདཱམཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱ. ལཀྑཎཝཱདཱཏི ‘‘སལླཀྑེཏབྦཾ ཝདཱམཱ’’ཏི ཝདནྟཱ. ཀཱརཎཝཱདཱཏི ‘‘ཨུདཱཧརཎཡུཏྟཝཱདཾ ཝདཱམཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱ. ཋཱནཝཱདཱཏི ‘‘པཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཝཱདཾ ཝདཱམཱ’’ཏི ཝདནྟཱ.

ནིཝིཊྛཱཏི ཨནྟོཔཝིཊྛཱ. པཏིཊྛིཏཱཏི ཏཏྠེཝ ཋིཏཱ.

༦༠. ཨེཝཾ ནིཝིཊྛཱ ཙ ‘‘ཏེ ཝཱདཀཱམཱ’’ཏི དུཏིཡགཱཐཱ. ཏཏྠ བཱལཾ དཧནྟཱི མིཐུ ཨཉྙམཉྙནྟི ‘‘ཨཡཾ བཱལོ, ཨཡཾ བཱལོ’’ཏི ཨེཝཾ དྭེཔི ཛནཱ ཨཉྙམཉྙཾ བཱལཾ དཧནྟི, བཱལཏོ པསྶནྟི. ཝདནྟི ཏེ ཨཉྙསིཏཱ ཀཐོཛྫནྟི ཏེ ཨཉྙམཉྙསཏྠཱརཱདིནིསྶིཏཱ ཀལཧཾ ཝདནྟི. པསཾསཀཱམཱ ཀུསལཱཝདཱནཱཏི པསཾསཏྠིཀཱ ཨུབྷོཔི ‘‘མཡཾ ཀུསལཱཝདཱནཱ པཎྜིཏཝཱདཱ’’ཏི ཨེཝཾ སཉྙིནོ ཧུཏྭཱ.

ཝཱདཏྠིཀཱཏི ཝཱདེན ཨཏྠིཀཱ. ཝཱདཱདྷིཔྤཱཡཱཏི ཝཱདཛ྄ཛྷཱསཡཱ. ཝཱདཔུརེཀྑཱརཱཏི ཝཱདམེཝ པུརཏོ ཀཏྭཱ ཙརམཱནཱ. ཝཱདཔརིཡེསནཾ ཙརནྟཱཏི ཝཱདམེཝ གཝེསནཾ ཙརམཱནཱ. ཝིགཡ྄ཧཱཏི པཝིསིཏྭཱ. ཨོགཡ྄ཧཱཏི ཨོཏརིཏྭཱ. ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱཏི ནིམུཛྫིཏྭཱ. པཝིསིཏྭཱཏི ཨནྟོཀཏྭཱ.

ཨནོཛཝནྟཱིཏི ནིཧཱིནཨོཛཝཏཱི, ཏེཛཝིརཧིཏཱཏི ཨཏྠོ. སཱ ཀཐཱཏི ཨེསཱ ཝཱཙཱ. ཀཐོཛྫཾ ཝདནྟཱིཏི ནིཏྟེཛཾ བྷཎནྟི. ཨེཝཾ ཝདཱནེསུ ཙ ཏེསུ ཨེཀོ ནིཡམཏོ ཨེཝ.

༦༡. ཡུཏྟོ ཀཐཱཡནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཡུཏྟོ ཀཐཱཡནྟི ཝཱདཀཐཱཡ ཨུསྶུཀྐོ. པསཾསམིཙྪཾ ཝིནིགྷཱཏི ཧོཏཱིཏི ཨཏྟནོ པསཾསཾ ཨིཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུབྦེཝ ཝཱདཱ ཀཐཾཀཐཱི ཝིནིགྷཱཏཱི ཧོཏི. ཨཔཱཧཏསྨིནྟི པཉྷཝཱིམཾསཀེཧི ‘‘ཨཏྠཱཔགཏཾ ཏེ བྷཎིཏཾ, བྱཉྫནཱཔགཏཾ ཏེ བྷཎིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཔཧརིཏེ ཝཱདེ. ནིནྡཱཡ སོ ཀུཔྤཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔཱཧཏསྨིཉྩ ཝཱདེ ཨུཔྤནྣཱཡ ནིནྡཱཡ སོ ཀུཔྤཏི. རནྡྷམེསཱིཏི ཡསྶ རནྡྷམེཝ གཝེསནྟོ.

ཐོམནནྟི ཝཎྞབྷཎནཾ. ཀིཏྟིནྟི པཱཀཊཀརཎཾ. ཝཎྞཧཱརིཡནྟི གུཎཝཌྜྷནཾ. པུབྦེཝ སལླཱཔཱཏི སལླཱཔཏོ པུརེཏརམེཝ. ‘‘ཀཐམིདཾ ཀཐམིད’’ནྟི ཀཐཾཀཐཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཀཐཾཀཐཱི. ཛཡོ ནུ ཁོ མེཏི མམ ཛཡོ. ཀཐཾ ནིགྒཧནྟི ཀེན པཀཱརེན ནིགྒཎྷནཾ. པཊིཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི མམ ལདྡྷིཾ པརིསུདྡྷིཾ ཀརིསྶཱམི. ཝིསེསནྟི ཨཏིརེཀཾ. པཊིཝིསེསནྟི པུནཔྤུནཾ ཝིསེསཾ. ཨཱཝེཋིཡཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི པརིཝེཋནཾ ཀརིསྶཱམི. ནིབྦེཋིཡནྟི མམ ནིབྦེཋནཾ མོཙནཾ ནིཀྑམནཾ. ཚེདནྟི ཝཱདཚིནྡནཾ. མཎྜལནྟི ཝཱདསངྒྷཱཏཾ. པཱརིསཛྫཱཏི པརིཙཱརིཀཱ. པཱསཱརིཀཱཏི ཀཱརཎིཏཱ. ཨཔཧརནྟཱིཏི པཊིབཱཧནྟི.

ཨཏྠཱཔགཏནྟི ཨཏྠཏོ ཨཔགཏཾ, ཨཏྠོ ནཏྠཱིཏི. ཨཏྠཏོ ཨཔཧརནྟཱིཏི ཨཏྠམྷཱ པཊིབཱཧནྟི. ཨཏྠོ ཏེ དུནྣིཏོཏི ཏཝ ཨཏྠོ ན སམྨཱ ཨུཔནཱིཏོ. བྱཉྫནཾ ཏེ དུརོཔིཏནྟི ཏཝ བྱཉྫནཾ དུཔྤཏིཊྛཱཔིཏཾ. ནིགྒཧོ ཏེ ཨཀཏོཏི ཏཡཱ ནིགྒཧོ ན ཀཏོ. པཊིཀམྨཾ ཏེ དུཀྐཊནྟི ཏཡཱ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཔཏིཊྛཱཔནཾ དུཊྛུ ཀཏཾ. ཝིསམཀཐཾ དུཀྐཐིཏནྟི ན སམྨཱ ཀཐིཏཾ. དུབྦྷཎིཏནྟི བྷཎནྟེནཔི དུཊྛུ བྷཎིཏཾ. དུལླཔིཏནྟི ན སམྨཱ ཝིསྶཛྫིཏཾ. དུརུཏྟནྟི ཨཉྙཐཱ བྷཎིཏཾ. དུབྦྷཱསིཏནྟི ཝིརཱུཔཾ བྷཱསིཏཾ.

ནིནྡཱཡཱཏི གརཧཎེན. གརཧཱཡཱཏི དོསཀཐནེན. ཨཀིཏྟིཡཱཏི ཨགུཎཀཐནེན. ཨཝཎྞཧཱརིཀཱཡཱཏི ཨགུཎཝཌྜྷནེན.

ཀུཔྤཏཱིཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧེཏྭཱ ཙལཏི. བྱཱཔཛྫཏཱིཏི དོསཝསེན པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི. པཏིཊྛཱིཡཏཱིཏི ཀོདྷཝསེན གཎབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ཀོཔཉྩཱཏི ཀུཔིཏབྷཱཝཾ. དོསཉྩཱཏི དཱུསནཾ. ཨཔཙྩཡཉྩཱཏི ཨཏུཊྛཱཀཱརཉྩ. པཱཏུཀརོཏཱིཏི པཱཀཊཾ ཀརོཏི. རནྡྷམེསཱིཏི ཨནྟརགཝེསཱི. ཝིརནྡྷམེསཱིཏི ཚིདྡགཝེསཱི. ཨཔརདྡྷམེསཱིཏི གུཎཾ ཨཔནེཏྭཱ དོསམེཝ གཝེསཱི. ཁལིཏམེསཱིཏི པཀྑལནགཝེསཱི. གལི༹ཏམེསཱིཏི པཏནགཝེསཱི. ‘‘གྷཊྚིཏམེསཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ པཱིལ༹ནགཝེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཝརམེསཱིཏི དོསགཝེསཱི.

༦༢. ན ཀེཝལཉྩ སོ ཀུཔྤཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན ‘‘ཡམསྶ ཝཱད’’ནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ པརིཧཱིནམཱཧུ, ཨཔཱཧཏནྟི ཨཏྠབྱཉྫནཱདིཏོ ཨཔཱཧཏཾ པརིཧཱིནཾ ཝདནྟི. པརིདེཝཏཱིཏི ཏཏོནིམིཏྟཾ སོ ‘‘ཨཉྙཾ མཡཱ ཨཱཝཛྫིཏ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཝིཔྤལཔཏི. སོཙཏཱིཏི ‘‘ཏསྶ ཛཡོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཱརབྦྷ སོཙཏི. ‘‘ཨུཔཙྩགཱ མ’’ནྟི ཨནུཏྠུནཱཏཱིཏི ‘‘སོ མཾ ཝཱདེན ཝཱདཾ ཨཏིཀྐནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སུཊྛུཏརཾ ཝིཔྤལཔཏི.

པརིཧཱཔིཏནྟི ན ཝཌྜྷིཏཾ. ཨཉྙཾ མཡཱ ཨཱཝཛྫིཏནྟི ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ མཡཱ ཨཝནམིཏཾ. ཙིནྟིཏནྟི ཝཱིམཾསིཏཾ. མཧཱཔཀྑོཏི མཧནྟོ ཉཱཏིཔཀྑོ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱཔཀྑོ. མཧཱཔརིསོཏི མཧཱཔརིཙཱརིཀཔརིསོ. མཧཱཔརིཝཱརོཏི མཧཱདཱསདཱསིཔརིཝཱརོ. པརིསཱ ཙཱཡཾ ཝགྒཱཏི ཨཡཉྩ པརིསཱ ཝགྒཱ, ན ཨེཀཱ. པུན བྷཉྫིསྶཱམཱིཏི པུན བྷིནྡིསྶཱམི.

༦༣. ཨེཏེ ཝིཝཱདཱ སམཎེསཱུཏི ཨེཏྠ པན སམཎཱ ཝུཙྩནྟི བཱཧིརཔརིབྦཱཛཀཱ. ཨེཏེསུ ཨུགྒྷཱཏིནིགྷཱཏི ཧོཏཱིཏི ཨེཏེསུ ཝཱདེསུ ཛཡཔརཱཛཡཱདིཝསེན ཙིཏྟཨུགྒྷཱཏནིགྷཱཏཾ ཝཱ པཱཔུཎནྟོ ཨུགྒྷཱཏི ཙ ནིགྷཱཏི ཙ ཧོཏི. ཝིརམེ ཀཐོཛྫནྟི པཛཧེཡྻ ཀལཧཾ. ན ཧཉྙདཏྠཏྠི པསཾསལཱབྷཱཏི ན ཧི ཨེཏྠ པསཾསལཱབྷཏོ ཨཉྙོ ཨཏྠོ ཨཏྠི. ཨུཏྟཱནོ ཝཱཏི ན གམྦྷཱིརོཏི ཨཏྠོ ‘‘པཉྩིམེ ཀཱམགུཎཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༦.༦༣) ཝིཡ.

གམྦྷཱིརོ ཝཱཏི དུཔྤཝེསོ ཨཔྤཏིཊྛོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ ཝིཡ. གཱུལ༹ྷོ ཝཱཏི པཊིཙྪནྣོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ ‘‘ཨབྷིརམ ནནྡ ཨཧཾ ཏེ པཱཊིབྷོགོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༢) ཝིཡ. པཊིཙྪནྣོ ཝཱཏི ཨཔཱཀཊོ ‘‘མཱཏརཾ པིཏརཾ ཧནྟྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༢༩༤; ནེཏྟི. ༡༡༣) ཝིཡ. ནེཡྻོ ཝཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ ཀཐེཏབྦོ ‘‘ཨསདྡྷོ ཨཀཏཉྙཱུ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༩༧) ཝིཡ. ནཱིཏོ ཝཱཏི པཱལི༹ཡཱ ཋིཏནིཡཱམེན ཀཐེཏབྦོ ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཝཾསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༢༨) ཝིཡ. ཨནཝཛྫོ ཝཱཏི ནིདྡོསཏྠོ ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡) ཝིཡ. ནིཀྐིལེསོ ཝཱཏི ཀིལེསཝིརཧིཏོ ཝིཔསྶནཱ ཝིཡ. ཝོདཱནོ ཝཱཏི པརིསུདྡྷོ ལོཀུཏྟརཾ ཝིཡ. པརམཏྠོ ཝཱཏི ཨུཏྟམཏྠོ ཨུཏྟམཏྠབྷཱུཏོ ཨཏྠོ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནནིབྦཱནཱནི ཝིཡ.

༦༤. ཚཊྛགཱཐཱཡཏྠོ – ཡསྨཱ ཙ ན ཧཉྙདཏྠཏྠི པསཾསལཱབྷཱ, ཏསྨཱ པརམཾ ལཱབྷཾ ལབྷནྟོཔི ‘‘སུནྡརོ ཨཡ’’ནྟི ཏཏྠ དིཊྛིཡཱ པསཾསིཏོ ཝཱ པན ཧོཏཱིཏི ཏཾ ཝཱདཾ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ དཱིཔེཏྭཱ ཏཏོ སོ ཏེན ཛཡཏྠེན ཏུཊྛིཾ ཝཱ དནྟཝིདཾསཀཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫནྟོ ཧསྶཏི, མཱནེན ཙ ཨུནྣམཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡསྨཱ ཏཾ ཛཡཏྠཾ པཔྤུཡྻ ཡཐཱམནོ ཛཱཏོ.

ཐམྦྷཡིཏྭཱཏི པཱུརེཏྭཱ. བྲཱུཧཡིཏྭཱཏི ཝཌྜྷེཏྭཱ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོ.

༦༥. ཨེཝཾ ཨུནྣམཏོ ཙ ‘‘ཡཱ ཨུནྣཏཱི’’ཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ མཱནཱཏིམཱནཾ ཝདཏེ པནེསོཏི ཨེསོ པན ཏཾ ཨུནྣཏིཾ ‘‘ཝིགྷཱཏབྷཱུམཱི’’ཏི ཨབུཛ྄ཛྷམཱནོ མཱནཉྩ ཨཏིམཱནཉྩ ཝདཏི. ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོ.

༦༦. ཨེཝཾ ཝཱདེ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ ཝཱདཾ ཨསམྤཊིཙྪནྟོ ‘‘སཱུརོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ རཱཛཁཱདཱཡཱཏི རཱཛཁཱདནཱིཡེན, བྷཏྟཝེཏནེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིགཛྫམེཏི པཊིསཱུརམིཙྪནྟི ཡཐཱ སོ པཊིསཱུརཾ ཨིཙྪནྟོ ཨབྷིགཛྫནྟོ ཨེཏི, ཨེཝཾ དིཊྛིགཏིཀོ དིཊྛིགཏིཀནྟི དསྶེཏི. ཡེནེཝ སོ ཏེན པལེཧཱིཏི ཡེན སོ ཏུཡ྄ཧཾ པཊིསཱུརོ, ཏེན གཙྪ. པུབྦེཝ ནཏྠི ཡདིདཾ ཡུདྷཱཡཱཏི ཡཾ པན ཀིལེསཛཱཏཾ ཡུདྡྷཱཡ སིཡཱ, ཏཾ ཨིདྷ པུབྦེཝ ནཏྠི, བོདྷིམཱུལེཡེཝསྶ པཧཱིནནྟི དསྶེཏི.

སཱུརོཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. སུཊྛུ ཨུརོ སཱུརོ, ཝིསྶཊྛཨུརོ ནིནྣཨུརོཏི ཨཏྠོ. ཝཱིརོཏི པརཀྐམཝནྟོ. ཝིཀྐནྟོཏི སངྒཱམཾ པཝིསནྟོ. ཨབྷཱིརཱུཏིཨཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. པུཊྛོཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. པོསིཏོཏི ཐཱུལཀཏོ. ཨཱཔཱདིཏོཏི ཨུཔཌྜྷབལིཏོ པཊིཔཱདིཏོ. ཝཌྜྷིཏོཏི ཏཏོ ཏཏོ བྷཱཝིཏོ.

གཛྫནྟོཏི ཨབྱཏྟསརེན གཛྫནྟོ. ཨུགྒཛྫནྟོཏི ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟོ. ཨབྷིགཛྫནྟོཏི སཱིཧནཱདཾ ཀརོནྟོ. ཨེཏཱིཏི ཨཱགཙྪཏི. ཨུཔེཏཱིཏི ཏཏོ སམཱིཔཾ གཙྪཏི. ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཏཏོ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ན ནིཝཏྟཏི. པཊིསཱུརནྟི ནིབྦྷཡཾ. པཊིཔུརིསནྟི སཏྟུཔུརིསཾ. པཊིསཏྟུནྟི སཏྟུ ཧུཏྭཱ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏཾ. པཊིམལླནྟི པཊིསེདྷཾ ཧུཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷནྟཾ. ཨིཙྪནྟོཏི ཨཱཀངྑམཱནོ.

པལེཧཱིཏི གཙྪ. ཝཛཱཏི མཱ ཏིཊྛ. གཙྪཱཏི སམཱིཔཾ ཨུཔསངྐམ. ཨབྷིཀྐམཱཏི པརཀྐམཾ ཀརོཧི.

བོདྷིཡཱ མཱུལེཏི མཧཱབོདྷིརུཀྑསྶ སམཱིཔེ. ཡེ པཊིསེནིཀརཱ ཀིལེསཱཏི ཡེ ཀིལེསཱ པཊིཔཀྑཀརཱ. པཊིལོམཀརཱཏི པཊཱཎཱིཀརཱ. པཊིཀཎྚཀཀརཱཏི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཀརཱ. པཊིཔཀྑཀརཱཏི སཏྟུཀརཱ.

༦༧. ཨིཏོ པརཾ སེསགཱཐཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱ ཨེཝ. ཏཏྠ ཝིཝཱདཡནྟཱིཏི ཝིཝདནྟི. པཊིསེནིཀཏྟཱཏི པཊིལོམཀཱརཀཱ. ‘‘ན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིརུདྡྷཝཙནཾ ཝིཝཱདོ.

སཧིཏཾ མེཏི མམ ཝཙནཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ. ཨསཧིཏཾ ཏེཏི ཏཝ ཝཙནཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. ཨདྷིཙིཎྞཾ ཏེ ཝིཔརཱཝཏྟནྟི ཡཾ ཏཾ ཨདྷིཙིཎྞཾ ཙིརཀཱལསེཝནཝསེན པགུཎཾ, ཏཾ མམ ཝཱདཾ ཨཱགམྨ ནིཝཏྟཾ. ཨཱརོཔིཏོ ཏེ ཝཱདོཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔརི མཡཱ དོསོ ཨཱརོཔིཏོ. ཙར ཝཱདཔྤམོཀྑཱཡཱཏི བྷཏྟཔུཊཾ ཨཱདཱཡ ཏཾ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཱདཱ པམོཀྑཏྠཱཡ ཨུཏྟརཾ པརིཡེསམཱནོ ཝིཙར. ནིབྦེཋེཧི ཝཱཏི ཨཐ ཝཱ མཡཱ ཨཱརོཔིཏདོསཏོ ཨཏྟཱནཾ མོཙེཧི. སཙེ པཧོསཱིཏི སཙེ སཀྐོསི.

ཨཱཝེཋིཡཱཡ ཨཱཝེཋིཡནྟི ཨཱཝེཋེཏྭཱ ནིཝཏྟནེན ནིཝཏྟནཾ. ནིབྦེཋིཡཱཡ ནིབྦེཋིཡནྟི དོསཏོ མོཙནེན མོཙནཾ. ཚེདེན ཚེདནྟི ཨེཝམཱདི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

༦༨. ཝིསེནིཀཏྭཱཏི ཀིལེསསེནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ. ཀིཾ ལབྷེཐཱཏི པཊིམལླཾ ཀིཾ ལབྷིསྶསི. པསཱུརཱཏི ཏཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨཱལཔཏི. ཡེསཱིདྷ ནཏྠཱིཏི ཡེསཾ ཨིདྷ ནཏྠི. ཨིམཱཡཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ.

༦༩. པཝིཏཀྐནྟི ‘‘ཛཡོ ནུ ཁོ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཏཀྐེནྟོ. དྷོནེན ཡུགཾ སམཱགམཱཏི དྷུཏཀིལེསེན བུདྡྷེན སདྡྷིཾ ཡུགགྒཱཧཾ སམཱཔནྣོ. ན ཧི ཏྭཾ སཀྑསི སམྤཡཱཏཝེཏི ཀོཏྠུཨཱདཡོ ཝིཡ སཱིཧཱདཱིཧི དྷོནེན སཧ ཡུགཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཔདམྤི སམྤཡཱཏུཾ ཡུགགྒཱཧམེཝ ཝཱ སམྤཱདེཏུཾ ན སཀྑིསྶསཱིཏི.

མནོཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཙིཏྟནྟི ཙིཏྟཏཱཡ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཨཱརམྨཎཾ མིནམཱནཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི མནོ. མཱནསནྟི མནོ ཨེཝ. ‘‘ཨནྟལིཀྑཙརོ པཱསོ, ཡྭཱཡཾ ཙརཏི མཱནསོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༣; སཾ. ནི. ༡.༡༥༡) ཧི ཨེཏྠ པན སམྤཡུཏྟཀདྷམྨོ མཱནསོཏི ཝུཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྷི བྷགཝཱ ཏུཡ྄ཧཾ, སཱཝཀོ སཱསནེ རཏོ;

ཨཔྤཏྟམཱནསོ སེཀྑོ, ཀཱལཾཀཡིརཱ ཛནེསུཏཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༥༩) –

ཨེཏྠ ཨརཧཏྟཾ མཱནསནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན མནོཝ མཱནསཾ, བྱཉྫནཝསེན ཧེཏཾ པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཧདཡནྟི ཙིཏྟཾ. ‘‘ཙིཏྟཾ ཝཱ ཏེ ཁིཔིསྶཱམི, ཧདཡཾ ཝཱ ཏེ ཕཱལེསྶཱམཱི’’ཏི (སུ. ནི. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟ; སཾ. ནི. ༡.༢༣༧) ཨེཏྠ ཨུརོ ཧདཡནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཧདཡཱ ཧདཡཾ མཉྙེ ཨཉྙཱཡ ཏཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༣) ཨེཏྠ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཝཀྐཾ ཧདཡ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠; ཁུ. པཱ. ༣.དྭཏྟིཾསཱཀཱར) ཨེཏྠ ཧདཡཝཏྠུ. ཨིདྷ པན ཙིཏྟམེཝ ཨབྦྷནྟརཊྛེན ‘‘ཧདཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏམེཝ པརིསུདྡྷཊྛེན པཎྜརཾ, བྷཝངྒཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱཧ ‘‘པབྷསྶརམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༤༩). ཏཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ པན ཨཀུསལམྤི གངྒཱཡ ནིཀྑནྟཱ ནདཱི གངྒཱ ཝིཡ གོདྷཱཝརིཏོ ནིཀྑནྟཱ གོདྷཱཝརི ཝིཡ ཙ ‘‘པཎྜར’’ནྟྭེཝ ཝུཏྟཾ.

མནོ མནཱཡཏནནྟི ཨིདྷ པན མནོགཧཎཾ མནསྶེཝ ཨཱཡཏནབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ. ཏེནེཏཾ དཱིཔེཏི ‘‘ནཡིདཾ དེཝཱཡཏནཾ ཝིཡ མནསྶ ཨཱཡཏནཏྟཱ མནཱཡཏནཾ, ཨཐ ཁོ མནོ ཨེཝ ཨཱཡཏནཾ མནཱཡཏན’’ནྟི. ཏཏྠ ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཨཱཀརཊྛེན སམོསརཎཊྛཱནཊྛེན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ལོཀེ ‘‘ཨིསྶརཱཡཏནཾ ཝཱསུདེཝཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨཱཡཏནནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སུཝཎྞཱཡཏནཾ རཛཏཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཀརོ. སཱསནེ པན ‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིཧངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༣༨) སམོསརཎཊྛཱནཾ. ‘‘དཀྑིཎཱཔཐོ གུནྣཾ ཨཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཉྫཱཏིདེསོ. ‘‘ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༠༢; མ. ནི. ༣.༡༥༨) ཀཱརཎཾ. ཨིདྷ པན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན སམོསརཎཊྛཱནཊྛེན ཀཱརཎཊྛེནཱཏི ཏིདྷཱཔི ཝཊྚཏི.

ཕསྶཱདཡོ ཧི དྷམྨཱ ཨེཏྠ སཉྫཱཡནྟཱིཏི སཉྫཱཏིདེསཊྛེནཔི ཨེཏཾ ཨཱཡཏནཾ. བཧིདྡྷཱ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱ ཨཱརམྨཎབྷཱཝེནེཏྠ ཨོསརནྟཱིཏི སམོསརཎཊྛཱནཊྛེནཔི ཨཱཡཏནཾ. ཕསྶཱདཱིནཾ པན སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡཊྛེན ཀཱརཎཏྟཱ ཀཱརཎཊྛེནཱཔི ཨཱཡཏནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མནིནྡྲིཡཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཾ. ཝིཉྙཱཎམེཝ ཁནྡྷོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ. ཏསྶ རཱསིཨཱདིཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༥༡) ཨེཏྠ ཧི རཱསཊྛེན ཁནྡྷོ ཝུཏྟོ. ‘‘སཱིལཀྑནྡྷོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༥༥) གུཎཊྛེན. ‘‘ཨདྡས ཁོ བྷགཝཱ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡) ཨེཏྠ པཎྞཏྟིམཏྟཊྛེན. ཨིདྷ པན རཱུལ༹ྷིཏོ ཁནྡྷོ ཝུཏྟོ. རཱསཊྛེན ཧི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཨེཀདེསོ ཨེཀཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ རུཀྑསྶ ཨེཀདེསཾ ཚིནྡནྟོ རུཀྑཾ ཚིནྡཏཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཨེཀདེསབྷཱུཏཾ ཨེཀམྤི ཝིཉྙཱཎཾ རཱུལ༹ྷིཏོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཛྫཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཏེསཾ ཕསྶཱདཱིནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ. ཨིམསྨིཉྷི པདེ ཨེཀམེཝ ཙིཏྟཾ མིནནཊྛེན མནོ, ཝིཛཱནནཊྛེན ཝིཉྙཱཎཾ, སབྷཱཝཊྛེན ནིསྶཏྟཊྛེན ཝཱ དྷཱཏཱུཏི ཏཱིཧི ནཱམེཧི ཝུཏྟཾ.

སདྡྷིཾ ཡུགཾ སམཱགམནྟི ཨེཀཔྤཧཱརེན སདྡྷིཾ. སམྨཱགནྟྭཱཏི པཱཔུཎིཏྭཱ. ཡུགགྒཱཧཾ གཎྷིཏྭཱཏི ཡུགཔཊིབྷཱགཾ གཧེཏྭཱ. སཱཀཙྪེཏུནྟི སདྡྷིཾ ཀཐེཏུཾ. སལླཔིཏུནྟི ཨལླཱཔསལླཱཔཾ ཀཱཏུཾ. སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫིཏུནྟི སདྡྷིཾ ཀཐནཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ. ན པཊིབལབྷཱཝེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ, པསཱུརོ པརིབྦཱཛཀོ ཧཱིནོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སོ ཧི བྷགཝཱ ཨགྒོ ཙཱཏི ཨསདིསདཱནཨགྒཏྟཱ ཨསམཱནཔཉྙཏྟཱ ཨགྒོ ཙ. སེཊྛོ ཙཱཏི སབྦགུཎེཧི ཨཔྤཊིསམཊྛེན སེཊྛོ ཙ. མོཀྑོ ཙཱཏི སཝཱསནེཧི ཀིལེསེཧི མུཏྟཏྟཱ མོཀྑོ ཙ. ཨུཏྟམོ ཙཱཏི ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཏརཝིརཧིཏཏྟཱ ཨུཏྟམོ ཙ. པཝརོ ཙཱཏི སབྦལོཀེན ཨབྷིཔཏྠནཱིཡཏྟཱ པཝརོ ཙ. མཏྟེན མཱཏངྒེནཱཏི པབྷིནྣམདེན ཧཏྠིནཱ.

ཀོཏྠུཀོཏི ཛིརཎསིངྒཱལོ. སཱིཧེན མིགརཉྙཱ སདྡྷིནྟི ཀེསརསཱིཧེན མིགརཱཛེན སཧ. ཏརུཎཀོཏི ཚཱཔཀོ. དྷེནུཔཀོཏི ཁཱིརཔཀོ. ཨུསབྷེནཱཏི མངྒལསམྨཏེན ཨུསབྷེན. ཙལཀཀུནཱ སདྡྷིནྟི ཙལམཱནཀཀུནཱ སདྡྷིཾ. དྷངྐོཏི ཀཱཀོ. གརུལེ༹ན ཝེནཏེཡྻེན སདྡྷིནྟི ཨེཏྠ གརུལེ༹ནཱཏི ཛཱཏིཝསེན ནཱམཾ. ཝེནཏེཡྻེནཱཏི གོཏྟཝསེན. ཙཎྜཱལོཏི ཚཝཙཎྜཱལོ. རཉྙཱ ཙཀྐཝཏྟིནཱཏི ཙཱཏུདྡཱིཔིཀཙཀྐཝཏྟིནཱ. པཾསུཔིསཱཙཀོཏི ཀཙཝརཚཌྜནཊྛཱནེ ནིབྦཏྟཀོ ཡཀྑོ. ཨིནྡེན དེཝརཉྙཱ སདྡྷིནྟི སཀྐེན དེཝརཱཛེན སཧ. སོ ཧི བྷགཝཱ མཧཱཔཉྙོཏིཨཱདཱིནི ཚཔྤདཱནི ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏཱནི. ཏཏྠ པཉྙཱཔབྷེདཀུསལོཏི ཨཏྟནོ ཨནནྟཝིཀཔྤེ པཉྙཱབྷེདེ ཚེཀོ. པབྷིནྣཉཱཎོཏི ཨནནྟཔྤབྷེདཔཏྟཉཱཎོ. ཨེཏེན པཉྙཱཔབྷེདཀུསལཏྟེཔི སཏི ཏཱསཾ པཉྙཱནཾ ཨནནྟབྷེདཏྟཾ དསྶེཏི. ཨདྷིགཏཔཊིསམྦྷིདོཏི པཊིལདྡྷཨགྒཙཏུཔཊིསམྦྷིདཉཱཎོ. ཙཏུཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོཏི ཙཏྟཱརི ཝིསཱརདབྷཱཝསངྑཱཏཱནི ཉཱཎཱནི པཏྟོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ’ཏི, ཏཏྲ ཝཏ མཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ནིམིཏྟམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སམནུཔསྶཱམི, ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིམིཏྟཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ཁེམཔྤཏྟོ ཨབྷཡཔྤཏྟོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཝིཧརཱམི.

‘‘ཁཱིཎཱསཝསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ ཨཔརིཀྑཱིཎཱ’ཏི…པེ… ‘ཡེ ཁོ པན ཏེ ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ པཊིསེཝཏོ ནཱལཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’’ཏི…པེ… ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོ, སོ ན ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡཱཏི, ཏཏྲ ཝཏ མཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ནིམིཏྟམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སམནུཔསྶཱམི, ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིམིཏྟཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ཁེམཔྤཏྟོ ཨབྷཡཔྤཏྟོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༨; མ. ནི. ༡.༡༥༠).

དསབལབལདྷཱརཱིཏི དས བལཱནི ཨེཏེསནྟི དསབལཱ, དསབལཱནཾ བལཱནི དསབལབལཱནི, ཏཱནི དསབལབལཱནི དྷཱརཡཏཱིཏི དསབལབལདྷཱརཱི, དསབལཉཱཎབལདྷཱརཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེཧི ཏཱིཧི ཝཙནེཧི ཨནནྟཔྤབྷེདཱནཾ ནེཡྻཱནཾ པབྷེདམུཁམཏྟཾ དསྶིཏཾ. སོཡེཝ པཉྙཱཔཡོགཝསེན ཨབྷིམངྒལསམྨཏཊྛེན པུརིསཱསབྷོ. ཨསནྟཱསཊྛེན པུརིསསཱིཧོ. མཧནྟཊྛེན པུརིསནཱགོ. པཛཱནནཊྛེན པུརིསཱཛཉྙོ. ལོཀཀིཙྩདྷུརཝཧནཊྛེན པུརིསདྷོརཡ྄ཧོ.

ཨཐ ཏེཛཱདིཀཾ ཨནནྟཉཱཎཏོ ལདྡྷཾ གུཎཝིསེསཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཏེསཾ ཏེཛཱདཱིནཾ ཨནནྟཉཱཎམཱུལབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནནྟཉཱཎོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨནནྟཏེཛོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནནྟཉཱཎོཏི གཎནཝསེན ཙ པབྷཱཝཝསེན ཙ ཨནྟཝིརཧིཏཉཱཎོ. ཨནནྟཏེཛོཏི ཝེནེཡྻསནྟཱནེ མོཧཏམཝིདྷམནེན ཨནནྟཉཱཎཏེཛོ. ཨནནྟཡསོཏི པཉྙཱགུཎེཧེཝ ལོཀཏྟཡཝིཏྠཏཱནནྟཀིཏྟིགྷོསོ. ཨཌྜྷོཏི པཉྙཱདྷནསམིདྡྷིཡཱ སམིདྡྷོ. མཧདྡྷནོཏི པཉྙཱདྷནཝཌྜྷཏྟེཔི པབྷཱཝམཧཏྟེན མཧནྟཾ པཝཏྟཔཉྙཱདྷནམསྶཱཏི མཧདྡྷནོ. ‘‘མཧཱདྷནོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. དྷནཝཱཏི པསཾསིཏབྦཔཉྙཱདྷནཝཏྟཱ ནིཙྩཡུཏྟཔཉྙཱདྷནཝཏྟཱ ཨཏིསཡབྷཱཝེན པཉྙཱདྷནཝཏྟཱ དྷནཝཱ. ཨེཏེསུཔི ཧི ཏཱིསུ ཨཏྠེསུ ཨིདཾ ཝཙནཾ སདྡཝིདཱུ ཨིཙྪནྟི.

ཨེཝཾ པཉྙཱགུཎེན བྷགཝཏོ ཨཏྟསམྤཏྟིསིདྡྷིཾ དསྶེཏྭཱ པུན པཉྙཱགུཎེནེཝ ལོཀཧིཏསམྤཏྟིསིདྡྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནེཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝེནེཡྻེ སཾསཱརསངྑཱཏབྷཡཊྛཱནཏོ ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཁེམཊྛཱནཾ ནེཏཱ. ཏཏྠ ནཡནཀཱལེ ཨེཝ སཾཝརཝིནཡཔཧཱནཝིནཡཝསེན ཝེནེཡྻེ ཝིནེཏཱ. དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཨེཝ སཾསཡཙྪེདནེན ཨནུནེཏཱ. སཾསཡཾ ཚིནྡིཏྭཱ སཉྙཱཔེཏབྦཾ ཨཏྠཾ པཉྙཱཔེཏཱ. ཏཐཱ པཉྙཱཔིཏཱནཾ ནིཙྪཡཀརཎེན ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏཱ. ཏཐཱ ནིཛ྄ཛྷཱཔིཏསྶ ཨཏྠསྶ པཊིཔཏྟིཔཡོཛནཝསེན པེཀྑེཏཱ. ཏཐཱཔཊིཔནྣེ པཊིཔཏྟིབལེན པསཱདེཏཱ. སོ ཧི བྷགཝཱཏི ཨེཏྠ ཧི-ཀཱརོ ཨནནྟརཾ ཝུཏྟསྶ ཨཏྠསྶ ཀཱརཎོཔདེསེ ནིཔཱཏོ.

ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱཏི སཀསནྟཱནེ ནཨུཔྤནྣཔུབྦསྶ ཚཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཧེཏུབྷཱུཏསྶ ཨརིཡམགྒསྶ བོདྷིམཱུལེ ལོཀཧིཏཏྠཾ སཀསནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཏཱ. ཨསཉྫཱཏསྶ མགྒསྶ སཉྫནེཏཱཏི ཝེནེཡྻསནྟཱནེ ཨསཉྫཱཏཔུབྦསྶ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཧེཏུབྷཱུཏསྶ ཨརིཡམགྒསྶ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཏོ པབྷུཏི ཡཱཝཛྫཀཱལཱ ཝེནེཡྻསནྟཱནེ སཉྫནེཏཱ. སཱཝཀཝེནེཡྻཱནམྤི ཧི སནྟཱནེ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཝཙནེནེཝ ཨརིཡམགྒསྶ སཉྫནནཏོ བྷགཝཱ སཉྫནེཏཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨནཀྑཱཏསྶ མགྒསྶ ཨཀྑཱཏཱཏི ཨཊྛདྷམྨསམནྣཱགཏཱནཾ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཀཐཱབྷིནཱིཧཱརཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ བྱཱཀརཎཾ དཏྭཱ ཨནཀྑཱཏཔུབྦསྶ པཱརམིཏཱམགྒསྶ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརཎམཏྟེནེཝ བོདྷིམཱུལེ ཨུཔྤཛྫིཏབྦསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཨཀྑཱཏཱ. ཨཡཾ ནཡོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟབྱཱཀརཎེཔི ལབྦྷཏིཡེཝ. མགྒཉྙཱུཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཝསེན ཨཏྟནོ ཨུཔྤཱདིཏསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཉཱཏཱ. མགྒཝིདཱུཏི ཝེནེཡྻསནྟཱནེ ཛནེཏབྦསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཀུསལོ. མགྒཀོཝིདོཏི བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཀྑཱཏབྦམགྒེ ཝིཙཀྑཎོ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཔཊིཔཏྟི མགྒཉྙཱུ, པཙྩེཀབོདྷིཔཊིཔཏྟི མགྒཝིདཱུ, སཱཝཀབོདྷིཔཊིཔཏྟི མགྒཀོཝིདོ. ཨཐ ཝཱ –

‘‘ཨེཏེན མགྒེན ཏརིཾསུ པུབྦེ,

ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༥.༤༠༩) –

ཝཙནཏོ ཡཐཱཡོགཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ མགྒཝསེན ཙ སུཉྙཏཱནིམིཏྟཨཔྤཎིཧིཏམགྒཝསེན ཙ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནེཡྻཔུགྒལཱནཾ མགྒཝསེན ཙ ཡཐཱཀྐམེནེཏྠ ཡོཛནཾ ཀརོནྟི. མགྒཱནུགཱ ཙ པནསྶཱཏི བྷགཝཏོ གཏམགྒཱནུགཱམིནོ ཧུཏྭཱ. ཨེཏྠ ཙ-སདྡོ ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཨེཏེན ཙ བྷགཝཏཱ མགྒུཔྤཱདནཱདིགུཎཱདྷིགམཱཡ ཧེཏུ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པན-སདྡོ ཀཏཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཀཏམགྒཀརཎཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཙྪཱ སམནྣཱགཏཱཏི པཋམཾ གཏསྶ བྷགཝཏོ པཙྪཱ སཱིལཱདིགུཎེན སམནྣཱགཏཱ. ཨིཏི ཐེརོ ‘‘ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཡསྨཱ སབྦེཔི བྷགཝཏོ སཱིལཱདཡོ གུཎཱ ཨརཧཏྟམགྒམེཝ ནིསྶཱཡ ཨཱགཏཱ, ཏསྨཱ ཨརཧཏྟམགྒམེཝ ནིསྶཱཡ གུཎཾ ཀཐེསི.

ཛཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཛཱནིཏབྦཾ ཛཱནཱཏི, སབྦཉྙུཏཱཡ ཡཾཀིཉྩི པཉྙཱཡ ཛཱནིཏབྦཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཾ པཉྩནེཡྻཔཐབྷཱུཏཾ པཉྙཱཡ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. པསྶཾ པསྶཏཱིཏི པསྶིཏབྦཾ པསྶཏི, སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ ཏཾཡེཝ ནེཡྻཔཐཾ ཙཀྑུནཱ དིཊྛཾ ཝིཡ ཀརོནྟོ པཉྙཱཙཀྑུནཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཝཱ ཨེཀཙྩོ ཝིཔརཱིཏཾ གཎྷནྟོ ཛཱནནྟོཔི ན ཛཱནཱཏི, པསྶནྟོཔི ན པསྶཏི, ན ཨེཝཾ བྷགཝཱ. བྷགཝཱ པན ཡཐཱསབྷཱཝཾ གཎྷནྟོ ཛཱནནྟོ ཛཱནཱཏིཡེཝ, པསྶནྟོ པསྶཏིཡེཝ. སྭཱཡཾ ནཡན པརིཎཱཡཀཊྛེན ཙཀྑུབྷཱུཏོ. ཝིདིཏཏཱདིཨཏྠེན ཉཱཎབྷཱུཏོ. ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཊྛེན ཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཔཝཏྟནཏོ ཧདཡེན ཙིནྟེཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ནིཙྪཱརིཏདྷམྨམཡོཏི ཝཱ དྷམྨབྷཱུཏོ. སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏོ. ཨཐ ཝཱ ཙཀྑུ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི ཙཀྑུབྷཱུཏོ. ཉཱཎཾ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི ཉཱཎབྷཱུཏོ. ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨོ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི དྷམྨབྷཱུཏོ. བྲཧྨཱ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི བྲཧྨབྷཱུཏོ. ཡྭཱཡཾ དྷམྨསྶ ཝཙནཏོ ཝཏྟནཏོ ཝཱ ཝཏྟཱ. ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཝཙནཏོ ཝཏྟནཏོ ཝཱ པཝཏྟཱ. ཨཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶནཏོ ཨཏྠསྶ ནིནྣེཏཱ. ཨམཏཱདྷིགམཱཡ པཊིཔཏྟིདེསནཏོ, ཨམཏཔྤཀཱསནཱཡ ཝཱ དྷམྨདེསནཱཡ ཨམཏསྶ ཨདྷིགམཱཔནཏོ ཨམཏསྶ དཱཏཱ. ལོཀུཏྟརསྶ དྷམྨསྶ ཨུཔྤཱདིཏཏྟཱ ཝེནེཡྻཱནུརཱུཔེན ཡཐཱསུཁཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ དཱནེན ཙ དྷམྨེསུ ཨིསྶརོཏི དྷམྨསྶཱམཱི. ཏཐཱགཏཔདཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཾ.

ཨིདཱནི ‘‘ཛཱནཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝུཏྟགུཎཾ སབྦཉྙུཏཱཡ ཝིསེསེཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ སབྦཉྙུཏཾ སཱདྷེནྟོ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཧི ཏསྶ བྷགཝཏོ པཱརམིཏཱཔུཉྙཕལཔྤབྷཱཝནིཔྥནྣེན ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན སབྦདྷམྨེསུ སཝཱསནསྶ སམྨོཧསྶ ཝིཧཏཏྟཱ ཨསམྨོཧཏོ སབྦདྷམྨཱནཾ ཉཱཏཏྟཱ ཨཉྙཱཏཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏཐེཝ ཙ སབྦདྷམྨཱནཾ ཙཀྑུནཱ ཝིཡ ཉཱཎཙཀྑུནཱ དིཊྛཏྟཱ ཨདིཊྛཾ ནཱམ ནཏྠི. ཉཱཎེན པཏྟཏྟཱ ཨཝིདིཏཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨསམྨོཧསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཙྪིཀཏཏྟཱ ཨསཙྪིཀཏཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨསམྨོཧཔཉྙཱཡ ཕུཊྛཏྟཱ པཉྙཱཡ ཨཕསྶིཏཾ ནཱམ ནཏྠི.

པཙྩུཔྤནྣནྟི པཙྩུཔྤནྣཾ ཀཱལཾ ཝཱ དྷམྨཾ ཝཱ. ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨཱདཱཡ, ཨནྟོཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱདཱཡཝཙནེནེཝ ཀཱལཝིནིམུཏྟཾ ནིབྦཱནམྤི གཧིཏམེཝ ཧོཏི. ‘‘ཨཏཱིཏཱ’’དིཝཙནཱནི ཙ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེནེཝ གྷཊིཡནྟི, ‘‘སབྦེ’’ཏིཨཱདིཝཙནེན ཝཱ. སབྦེ དྷམྨཱཏི སབྦསངྑཏཱསངྑཏདྷམྨཔརིཡཱདཱནཾ. སབྦཱཀཱརེནཱཏི སབྦདྷམྨེསུ ཨེཀེཀསྶེཝ དྷམྨསྶ ཨནིཙྩཱཀཱརཱདིསབྦཱཀཱརཔརིཡཱདཱནཾ. ཉཱཎམུཁེཏི ཉཱཎཱབྷིམུཁེ. ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱིཏི ཨོསརཎཾ ཨུཔེནྟི. ཛཱནིཏབྦནྟི པདཾ ནེཡྻནྟི པདསྶ ཨཏྠཝིཝརཎཏྠཾ ཝུཏྟཾ.

ཨཏྟཏྠོ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཝཱ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ. ཨཏྟཏྠོཏི ཨཏྟནོ ཨཏྠོ. པརཏྠོཏི པརེསཾ ཏིཎྞཾ ལོཀཱནཾ ཨཏྠོ. ཨུབྷཡཏྠོཏི ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩཱཏི སཀིཾཡེཝ ཨུབྷིནྣཾ ཨཏྠོ. དིཊྛདྷམྨིཀོཏི དིཊྛདྷམྨེ ནིཡུཏྟོ, དིཊྛདྷམྨཔྤཡོཛནོ ཝཱ ཨཏྠོ. སམྤརཱཡེ ནིཡུཏྟོ, སམྤརཱཡཔྤཡོཛནོ ཝཱ སམྤརཱཡིཀོ. ཨུཏྟཱནོཏིཨཱདཱིསུ ཝོཧཱརཝསེན ཝཏྟབྦོ སུཁཔཏིཊྛཏྟཱ ཨུཏྟཱནོ. ཝོཧཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝཏྟབྦོ སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟོ དུཀྑཔཏིཊྛཏྟཱ གམྦྷཱིརོ. ལོཀུཏྟརོ ཨཙྩནྟཏིརོཀྑཏྟཱ གཱུལ༹ྷོ. ཨནིཙྩཏཱདིཀོ གྷནཱདཱིཧི པཊིཙྪནྣཏྟཱ པཊིཙྪནྣོ. ཨཔཙུརཝོཧཱརེན ཝཏྟབྦོ ཡཐཱརུཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨདྷིཔྤཱཡསྶ ནེཏབྦཏོ ནེཡྻོ. པཙུརཝོཧཱརེན ཝཏྟབྦོ ཝཙནམཏྟེནེཝ ཨདྷིཔྤཱཡསྶ ནཱིཏཏྟཱ ནཱིཏོ. སུཔརིསུདྡྷསཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཏྠོ ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཝཛྫཝིརཧིཏཏྟཱ ཨནཝཛྫོ. ཀིལེསསམུཙྪེདནཏོ ཨརིཡམགྒཏྠོ ནཀྐིལེསོ. ཀིལེསཔཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཱ ཨརིཡཕལཏྠོ ཝོདཱནོ. སངྑཏཱསངྑཏེསུ ཨགྒདྷམྨཏྟཱ ནིབྦཱནཾ པརམཏྠོ. པརིཝཏྟཏཱིཏི བུདྡྷཉཱཎསྶ ཝིསཡབྷཱཝཏོ ཨབཧིབྷཱུཏཏྟཱ ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ བྱཱཔིཏྭཱ ཝཱ སམནྟཱ ཝཱ ཨལངྐརིཏྭཱ ཝཱ ཝིསེསེན ཝཱ ཝཏྟཏི.

‘‘སབྦཾ ཀཱཡཀམྨ’’ནྟིཨཱདཱིཧི བྷགཝཏོ ཉཱཎཝིསཡཏཾ དསྶེཏི. ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱིཏི ཉཱཎཾ ཨནུཔརིཝཏྟི, ཉཱཎཝིརཧིཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤཊིཧཏནྟི ནིརཱཝརཎཏཾ དསྶེཏི. པུན སབྦཉྙུཏཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེཏུཀཱམོ ‘‘ཡཱཝཏཀ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛཱནིཏབྦནྟི ནེཡྻཾ. ནེཡྻཔརིཡནྟོ ནེཡྻཱཝསཱནམསྶ ཨཏྠཱིཏི ནེཡྻཔརིཡནྟིཀཾ. ཨསབྦཉྙཱུནཾ པན ནེཡྻཱཝསཱནམེཝ ནཏྠི. ཉཱཎཔརིཡནྟིཀེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པུརིམཡམཀེ ཝུཏྟཏྠམེཝ ཨིམིནཱ ཡམཀེན ཝིསེསེཏྭཱ དསྶེཏི, ཏཏིཡཡམཀེན པཊིསེདྷཝསེན ནིཡམེཏྭཱ དསྶེཏི. ཨེཏྠ ཙ ནེཡྻཾ ཉཱཎསྶ པཐཏྟཱ ནེཡྻཔཐོ. ཨཉྙམཉྙཔརིཡནྟཊྛཱཡིནོཏི ནེཡྻཉྩ ཉཱཎཉྩ ཁེཔེཏྭཱ ཋཱནཏོ ཨཉྙམཉྙསྶ པརིཡནྟེ ཋཱནསཱིལཱ.

ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཱཏི མནོདྭཱརཱཝཛྫནཱཡཏྟཱ, ཨཱཝཛྫིཏཱནནྟརམེཝ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཀངྑཔཊིབདྡྷཱཏི རུཙིཨཱཡཏྟཱ, ཨཱཝཛྫནཱནནྟརཾ ཛཝནཉཱཎེན ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏརཱནི དྭེ པདཱནི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཡཐཱཀྐམེན ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱསཡནྟི ནིསྶཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱསཡོ, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཀཱམཱདཱིཧི ནེཀྑམྨཱདཱིཧི ཝཱ པརིབྷཱཝིཏསྶ སནྟཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཏྟསནྟཱནཾ ཨནུསེནྟི ཨནུཔཝཏྟེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ, ཐཱམགཏཱནཾ ཀཱམརཱགཱདཱིནཾཝ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨནུསཡཀཐཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝ.

ཙརིཏནྟི པུབྦེ ཀཏཀུསལཱཀུསལཀམྨཾ. ཨདྷིམུཏྟིནྟི སམྤཏི ཀུསལེ ཨཀུསལེ ཝཱ ཙིཏྟཝོསགྒོ. ཨཔྤརཛཀྑེཏི པཉྙཱམཡེ ཨཀྑིམྷི ཨཔྤཾ རཱགཱདིརཛོ ཨེཏེསནྟི ཨཔྤརཛཀྑཱ. ཨཔྤཾ རཱགཱདིརཛོ ཨེཏེསནྟི ཝཱ ཨཔྤརཛཀྑཱ, ཏེ ཨཔྤརཛཀྑེ. མཧཱརཛཀྑེཏི ཉཱཎམཡེ ཨཀྑིམྷི མཧནྟཾ རཱགཱདིརཛོ ཨེཏེསནྟི མཧཱརཛཀྑཱ. མཧནྟཾ རཱགཱདིརཛོ ཨེཏེསནྟི ཝཱ མཧཱརཛཀྑཱ, ཏེ མཧཱརཛཀྑེ. ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེཏི ཏིཀྑཱནི སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨེཏེསནྟི ཏིཀྑིནྡྲིཡཱ. མུདཱུནི སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨེཏེསནྟི མུདིནྡྲིཡཱ. སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེཏི སུནྡརཱ སདྡྷཱདཡོ ཨཱཀཱརཱ ཀོཊྛཱསཱ ཨེཏེསནྟི སྭཱཀཱརཱ. ཀུཙྪིཏཱ གརཧིཏཱ ཨསདྡྷཱདཡོ ཨཱཀཱརཱ ཀོཊྛཱསཱ ཨེཏེསནྟི དྭཱཀཱརཱ. སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེཏི ཡེ ཀཐིཏཾ ཀཱརཎཾ སལླཀྑེནྟི སུཁེན སཀྐཱ ཧོནྟི ཝིཉྙཱཔེཏུཾ, ཏེ སུཝིཉྙཱཔཡཱ. ཏབྦིཔརཱིཏཱ དུཝིཉྙཱཔཡཱ. བྷབྦཱབྷབྦེཏི བྷབྦེ ཙ ཨབྷབྦེ ཙ. ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ བྷཝནྟི ཛཱཡནྟཱིཏི བྷབྦཱ. ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. བྷཝིསྶནྟི ཛཱཡིསྶནྟི ཝཱཏི བྷབྦཱ, བྷཱཛནབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཨརིཡམགྒཔཊིཝེདྷསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ, ཏེ བྷབྦཱ. ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཱ ཨབྷབྦཱ.

སཏྟེ པཛཱནཱཏཱིཏི རཱུཔཱདིཀེ ཨཱརམྨཎེ ལགྒེ ལགྒིཏེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. སདེཝཀོ ལོཀོཏི སཧ དེཝེཧི སདེཝཀོ. སཧ མཱརེན སམཱརཀོ. སཧ བྲཧྨུནཱ སབྲཧྨཀོ. སཧ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི. པཛཱཏཏྟཱ པཛཱ. སཧ དེཝམནུསྶེཧི སདེཝམནུསྶཱ. ‘‘པཛཱ’’ཏི སཏྟལོཀསྶ པརིཡཱཡཝཙནམེཏཾ. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ. སབྲཧྨཀཝཙནེན བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎཾ. སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ. པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ. སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི པདེཧི ཨོཀཱསལོཀོ. དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརལོཀོ གཧིཏོ, སམཱརཀགྒཧཎེན ཚཀཱམཱཝཙརལོཀོ, སབྲཧྨཀགྒཧཎེན རཱུཔཱཝཙརབྲཧྨལོཀོ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱདིགྒཧཎེན ཙཏུཔརིསཝསེན སམྨུཏིདེཝེཧི ཝཱ སཧ མནུསྶལོཀོ, ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱ. ཨཔི ཙེཏྠ སདེཝཀཝཙནེན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ སབྦསྶཔི ལོཀསྶ ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ པརིཝཏྟནབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི. ཏཏོ ཡེསཾ སིཡཱ ‘‘མཱརོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཚཀཱམཱཝཙརིསྶརོ ཝསཝཏྟཱི, ཀིཾ སོཔི ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ པརིཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམེནྟོ ‘‘སམཱརཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡེསཾ པན སིཡཱ ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི. དྭཱིཧི…པེ… དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, ཨནུཏྟརཉྩ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀིཾ སོཔི ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ པརིཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམེནྟོ ‘‘སབྲཧྨཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཡེསཾ སིཡཱ ‘‘པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱ, ཀིཾ ཏེཔི ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ པརིཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམེནྟོ ‘‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི པཛཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨེཝཾ ཨུཀྐཊྛཱནཾ ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ པརིཝཏྟནབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཐ སམྨུཏིདེཝེ ཨཝསེསམནུསྶེ ཙ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སེསསཏྟལོཀསྶ ཨནྟོབུདྡྷཉཱཎེ པརིཝཏྟནབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘སདེཝམནུསྶཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཡམེཏྠ ཨནུསནྡྷིཀྐམོ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ ‘‘སདེཝཀོཏི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀོ. སམཱརཀོཏི མཱརེན སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀོ. སབྲཧྨཀོཏི བྲཧྨེཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀོ. ཨེཝཾ སབྦེཔི ཏིབྷཝཱུཔགེ སཏྟེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཏཱིསུ པདེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ པུན དྭཱིཧཱཀཱརེཧི པརིཡཱདཱཏུཾ ‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི པཛཱ སདེཝམནུསྶཱ’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ པཉྩཧི པདེཧི ཏེན ཏེན ཨཱཀཱརེན ཏེདྷཱཏུཀམེཝ པརིཡཱདིནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨནྟམསོཏི ཨུཔརིམནྟེན. ཏིམིཏིམིངྒལནྟི ཨེཏྠ ཏིམི ནཱམ ཨེཀཱ མཙྪཛཱཏི, ཏིམིཾ གིལིཏུཾ སམཏྠཱ ཏཏོ མཧནྟསརཱིརཱ ཏིམིངྒལཱ ནཱམ ཨེཀཱ མཙྪཛཱཏི, ཏིམིངྒལམྤི གིལིཏུཾ སམཏྠཱ པཉྩཡོཛནསཏིཀསརཱིརཱ ཏིམིཏིམིངྒལཱ ནཱམ ཨེཀཱ མཙྪཛཱཏི. ཨིདྷ ཛཱཏིགྒཧཎེན ཨེཀཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. གརུལ༹ཾ ཝེནཏེཡྻནྟི ཨེཏྠ གརུལོ༹ཏི ཛཱཏིཝསེན ནཱམཾ. ཝེནཏེཡྻོཏི གོཏྟཝསེན. པདེསེཏི ཨེཀདེསེ. སཱརིཔུཏྟསམཱཏི སབྦབུདྡྷཱནཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཏྠེརེ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སེསསཱཝཀཱ ཧི པཉྙཱཡ དྷམྨསེནཱཔཏིཏྠེརེན སམཱ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མཧཱཔཉྙཱནཾ ཡདིདཾ སཱརིཔུཏྟོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨-༡༨༩). ཨཊྛཀཐཱཡཉྩ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༧༡; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༣.༥) ཝུཏྟཾ –

‘‘ལོཀནཱཐཾ ཋཔེཏྭཱན, ཡེ ཙཉྙེ སནྟི པཱཎིནོ;

པཉྙཱཡ སཱརིཔུཏྟསྶ, ཀལཾ ནཱགྒྷནྟི སོལ༹སི’’ནྟི.

ཕརིཏྭཱཏི བུདྡྷཉཱཎཾ སབྦདེཝམནུསྶཱནམྤི པཉྙཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋཱནཏོ ཏེསཾ པཉྙཾ ཕརིཏྭཱ བྱཱཔིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཨབྷིབྷཝིཏྭཱཏི སབྦདེཝམནུསྶཱནམྤི པཉྙཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ, ཏེསཾ ཨཝིསཡབྷཱུཏམྤི སབྦཾ ནེཡྻཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏྠོ.

པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༣.༥) པན ‘‘ཨཏིགྷཾསིཏྭཱ’’ཏི པཱཋོ, གྷཾསིཏྭཱ ཏུདིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡེཔི ཏེཏིཨཱདཱིཧི ཨེཝཾ ཕརིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋཱནསྶ པཙྩཀྑཀཱརཎཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ པཎྜིཏཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ. ནིཔུཎཱཏི སཎྷསུཁུམབུདྡྷིནོ སུཁུམེ ཨཏྠནྟརེ པཊིཝིཛ྄ཛྷནསམཏྠཱ. ཀཏཔརཔྤཝཱདཱཏི ཝིཉྙཱཏཔརཔྤཝཱདཱ ཙེཝ པརེཧི སདྡྷིཾ ཀཏཝཱདཔརིཙཡཱ ཙ. ཝཱལཝེདྷིརཱུཔཱཏི ཝཱལཝེདྷིདྷནུགྒཧསདིསཱ. ཝོ བྷིནྡནྟཱ མཉྙེ ཙརནྟི པཉྙཱགཏེན དིཊྛིགཏཱནཱིཏི ཝཱལཝེདྷཱི ཝིཡ ཝཱལཾ སུཁུམཱནིཔི པརེསཾ དིཊྛིགམནཱནི ཨཏྟནོ པཉྙཱགམནེན བྷིནྡནྟཱ ཝིཡ ཙརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘གཱུཐགཏཾ མུཏྟགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༩.༡༡) ཝིཡ པཉྙཱ ཨེཝ པཉྙཱགཏཾ. དིཊྛིཡོ ཨེཝ དིཊྛིགཏཱནི. པཉྷེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱཏི དྭིཔདམྤི ཏིཔདམྤི ཙཏུཔདམྤི པུཙྪཾ རཙཡིཏྭཱ ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨཏིབཧུཀཏྟཱ སབྦསངྒཧཏྠཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཾ. གཱུལ༹ྷཱནི ཙ པཊིཙྪནྣཱནི ཙ ཨཏྠཛཱཏཱནཱིཏི པཱཋསེསོ. ཏེསཾ ཏཐཱ ཝིནཡཾ དིསྭཱ ཨཏྟནཱ ཨབྷིསངྑཏཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟཱིཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི. ཨཉྙེསཾ པན པུཙྪཱཡ ཨོཀཱསམེཝ ཨདཏྭཱ བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམནྟཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེ པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརོནྟི ‘ཨིམཾ མཡཾ པཉྷཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪིསྶཱམ, སཙེ ནོ སམཎོ གོཏམོ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨེཝམསྶ མཡཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམ, ཨེཝཾ ཙེཔི ནོ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨེཝམྤིསྶ མཡཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱ’ཏི. ཏེ སུཎནྟི ‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ ཨམུཀཾ ནཱམ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨོསཊོ’ཏི. ཏེ ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམནྟི. ཏེ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི. ཏེ སམཎེན གོཏམེན དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏཱ སམཱདཔིཏཱ སམུཏྟེཛིཏཱ སམྤཧཾསིཏཱ ན ཙེཝ སམཎཾ གོཏམཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཀུཏོསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶནྟི, ཨཉྙདཏྠུ སམཎསྶེཝ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ སམྤཛྫནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༩).

ཀསྨཱ པཉྷེ ན པུཙྪནྟཱིཏི ཙེ? བྷགཝཱ ཀིར པརིསམཛ྄ཛྷེ དྷམྨཾ དེསེནྟོ པརིསཱཡ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏི, ཏཏོ པསྶཏི ‘‘ཨིམེ པཎྜིཏཱ གཱུལ༹ྷཾ རཧསྶཾ པཉྷཾ ཨོཝཊྚིཀསཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི. སོ ཏེཧི ཨཔུཊྛོཡེཝ ‘‘པཉྷཔུཙྪཱཡ ཨེཏྟཀཱ དོསཱ, ཝིསྶཛྫནེ ཨེཏྟཀཱ, ཨཏྠེ, པདེ, ཨཀྑརེ ཨེཏྟཀཱཏི; ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ, ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫེཡྻཱ’’ཏི; ཨིཏི ཨོཝཊྚིཀསཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཱནཱིཏེ པཉྷེ དྷམྨཀཐཱཡ ཨནྟརེ པཀྑིཔིཏྭཱ དསྶེཏི. ཏེ པཎྜིཏཱ ‘‘སེཡྻཱ ཝཏ ནོ, ཡེ མཡཾ ཨིམེ པཉྷེ ན པུཙྪིམྷཱ. སཙེཔི མཡཾ པུཙྪེཡྻཱམ, ཨཔྤཏིཊྛིཏེ ནོ ཀཏྭཱ སམཎོ གོཏམོ ཁིཔེཡྻཱ’’ཏི ཨཏྟམནཱ བྷཝནྟི.

ཨཔི ཙ བུདྡྷཱ ནཱམ དྷམྨཾ དེསེནྟཱ པརིསཾ མེཏྟཱཡ ཕརནྟི. མེཏྟཱཕརཎེན དསབལེསུ མཧཱཛནསྶ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི. བུདྡྷཱ ནཱམ རཱུཔགྒཔྤཏྟཱ ཧོནྟི དསྶནསམྤནྣཱ མདྷུརསྶརཱ མུདུཛིཝ྄ཧཱ སུཕུསིཏདནྟཱཝརཎཱ, ཨམཏེན ཧདཡཾ སིཉྩནྟཱ ཝིཡ དྷམྨཾ ཀཐེནྟི. ཏཏྲ ནེསཾ མེཏྟཱཕརཎེན པསནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ཨདྭེཛ྄ཛྷཀཐཾ ཨམོགྷཀཐཾ ནིཡྻཱནིཀཀཐཾ ཀཐེནྟེན བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ན སཀྑིསྶཱམ པཙྩནཱིཀགྒཱཧཾ གཎྷིཏུ’’ནྟི ཨཏྟནོ པསནྣབྷཱཝེནེཝ པཉྷེ ན པུཙྪནྟཱིཏི.

ཀཐིཏཱ ཝིསྶཛྫིཏཱ ཝཱཏི ‘‘ཨེཝཾ ཏུམྷེ པུཙྪཐཱ’’ཏི ཨཔུཙྪིཏཔཉྷཱནཾ ཨུཙྩཱརཎེན ཏེ པཉྷཱ བྷགཝཏཱ ཀཐིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཡཐཱ ཙ ཏེ ཝིསྶཛྫེཏབྦཱ, ཏཐཱ ཝིསྶཛྫིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ནིདྡིཊྛཀཱརཎཱཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨིམིནཱ ཧེཏུནཱ ཨེཝཾ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝཾ སཧེཏུཀཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫནེན བྷགཝཏཱ ནིདྡིཊྛཀཱརཎཱ ཨེཝ ཧོནྟི ཏེ པཉྷཱ. ཨུཔཀྑིཏྟཀཱ ཙ ཏེ བྷགཝཏོ སམྤཛྫནྟཱིཏི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱདཡོ བྷགཝཏོ པཉྷཝིསྶཛྫནེནེཝ བྷགཝཏོ སམཱིཔེ ཁིཏྟཀཱ པཀྑིཏྟཀཱ སམྤཛྫནྟི; སཱཝཀཱ ཝཱ སམྤཛྫནྟི, ཨུཔཱསཀཱ ཝཱཏི ཨཏྠོ; སཱཝཀསམྤཏྟིཾ ཝཱ པཱཔུཎནྟི, ཨུཔཱསཀསམྤཏྟིཾ ཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐཱཏི ཨནནྟརཏྠེ, ཏེསཾ ཨུཔཀྑིཏྟཀསམྤཏྟིསམནནྟརམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཋཱནེ, ཏསྨིཾ ཨདྷིཀཱརེ ཝཱ. ཨཏིརོཙཏཱིཏི ཨཏིཝིཡ ཛོཏཏི པཀཱསཏི. ཡདིདཾ པཉྙཱཡཱཏི ཡཱཡཾ བྷགཝཏོ པཉྙཱ, ཏཱཡ པཉྙཱཡ བྷགཝཱཝ ཨཏིརོཙཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི-སདྡོ ཀཱརཎཏྠོ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེནཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

པསཱུརསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. མཱགཎྜིཡསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༧༠. ནཝམེ མཱགཎྜིཡསུཏྟནིདྡེསེ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམཱུལེ ནཱནཱརཱུཔཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ ཨབྷིཀཱམཾ ཨཱགཏཾ མཱརདྷཱིཏརཾ དིསྭཱན ཏཎྷཾ ཨརཏིཾ རགཉྩ ཚནྡམཏྟམྤི མེཐུནསྨིཾ ནཱཧོསི, ཀིམེཝིདཾ ཨིམིསྶཱ དཱརིཀཱཡ མུཏྟཀརཱིསཔུཎྞཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ བྷཝིསྶཏི, སབྦཐཱ པཱདཱཔི ནཾ སམྥུསིཏུཾ ན ཨིཙྪེ, ཀུཏོནེན སཾཝསིཏུནྟི.

མུཏྟཔུཎྞནྟི ཨཱཧཱརཨུཏུཝསེན ཝཏྠིཔུཊནྟརཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏམུཏྟེན པཱུརིཏཾ. ཀརཱིསཔུཎྞནྟི པཀྐཱསཡསངྑཱཏེ ཧེཊྛཱནཱབྷིཔིཊྛིཀཎྚཀམཱུལཱནཾ ཨནྟརེ ཨུབྦེདྷེན ཨཊྛངྒུལམཏྟེ ཨནྟཱཝསཱནེ ཋིཏཝཙྩེན པུཎྞཾ. སེམྷཔུཎྞནྟི ཨུདརཔཊལེ ཋིཏཨེཀཔཏྟཔྤམཱཎེན སེམྷེན པཱུརིཏཾ. རུཧིརཔུཎྞནྟི ཡཀནསྶ ཧེཊྛཱབྷཱགཾ པཱུརེཏྭཱ ཧདཡཝཀྐཔཔྥཱསཱནཾ ཨུཔརི ཐོཀཾ ཐོཀཾ པགྒྷརནྟེན ཝཀྐཧདཡཡཀནཔཔྥཱསེ ཏེམཡམཱནེན ཋིཏེན ཨེཀཔཏྟསྶ པཱུརཎམཏྟེན སནྣིཙིཏལོཧིཏསངྑཱཏེན ཙ ཀེསལོམནཁདནྟཱནཾ མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཉྩེཝ ཐདྡྷསུཀྑཙམྨཉྩ ཋཔེཏྭཱ དྷམནཱིཛཱལཱནུསཱརེན སབྦཾ ཨུཔཱདིཎྞཀསརཱིརཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏསཾསརཎལོཧིཏསངྑཱཏེན ཙ དུཝིདྷེན རུཧིརེན པུཎྞཾ.

ཨཊྛིསངྒྷཱཏནྟི སཀལསརཱིརེ ཧེཊྛཱ ཨཊྛཱིནཾ ཨུཔརིཊྛིཏཱནི སཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི, ཏེཧི ཨཊྛཱིཧི གྷཊིཏཾ. ནྷཱརུསམྦནྡྷནྟི སཀལསརཱིརེ ཨཊྛཱིནི ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཱནི ནཝ ནྷཱརུསཏཱནི, ཏེཧི ནྷཱརཱུཧི སམྦནྡྷཾ ཨཱབནྡྷཾ. རུདྷིརམཾསཱཝལེཔནནྟི སཾསརཎལོཧིཏེན ཙ སཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ཨནུལིམྤེཏྭཱ ཋིཏེན ནཝམཾསཔེསིསཏེན ཙ ཨནུལིཏྟཾ སརཱིརཾ. ཙམྨཝིནདྡྷནྟི སཀལསརཱིརཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ པཱཀཊཀིལོམཀསྶ ཨུཔརི ཚཝིཡཱ ཧེཊྛཱ ཋིཏཾ ཙམྨཾ, ཏེན ཙམྨེན ཝིནདྡྷཾ པརིཡོནདྡྷཾ. ‘‘ཙམྨཱཝནདྡྷ’’ནྟིཔི པཱལི༹. ཚཝིཡཱ པཊིཙྪནྣནྟི ཨཏིསུཁུམཚཝིཡཱ པཊིཙྪནྣཾ ཚཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ. ཚིདྡཱཝཚིདྡནྟི ཨནེཀཚིདྡཾ. ཨུགྒྷརནྟནྟི ཨཀྑིམུཁཱདཱིཧི ཨུགྒྷརནྟཾ. པགྒྷརནྟནྟི ཨདྷོབྷཱགེན པགྒྷརནྟཾ. ཀིམིསངྒྷནིསེཝིཏནྟི སཱུཙིམུཁཱདཱིཧི ནཱནཱཔཱཎཀུལསམཱུཧེཧི ཨཱསེཝིཏཾ. ནཱནཱཀལིམལཔརིཔཱུརནྟི ཨནེཀཝིདྷེཧི ཨསུཙིཀོཊྛཱསེཧི པཱུརིཏཾ.

༧༡. ཏཏོ མཱགཎྜིཡོ ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ མཱནུསཀེ ཀཱམེ པཧཱཡ དིབྦཀཱམཏྠཱཡ པབྦཛནྟི, ཨཡཉྩ དིབྦེཔི ཀཱམེ ན ཨིཙྪཏི, ཨིདམྤི ཨིཏྠིརཏནཾ, ཀཱ ནུ ཨསྶ དིཊྛཱི’’ཏི པུཙྪིཏུཾ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཏཱདིསཾ ཙེ རཏནནྟི དིབྦིཏྠིརཏནཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི. ནཱརིནྟི ཨཏྟནོ དྷཱིཏརཾ སནྡྷཱཡ. དིཊྛིགཏཾ སཱིལཝཏཾ ནུ ཛཱིཝིཏནྟི དིཊྛིཉྩ སཱིལཉྩ ཝཏཉྩ ཛཱིཝིཏཉྩ. བྷཝཱུཔཔཏྟིཉྩ ཝདེསི ཀཱིདིསནྟི ཨཏྟནོ བྷཝཱུཔཔཏྟིཾ ཝཱ ཏུཝཾ ཀཱིདིསཾ ཝདེསི.

༧༢. ཨིཏོ པརཱ དྭེ གཱཐཱ ཝིསྶཛྫནཔུཙྪཱནཡེན པཝཏྟཏྟཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱཡེཝ. ཏཱསུ པཋམགཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཏསྶ མཡ྄ཧཾ མཱགཎྜིཡ དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏདྷམྨེསུ ནིཙྪིནིཏྭཱ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༢༧, ༣༠༡) ཨེཝཾ ཨིདཾ ཝདཱམཱིཏི སམུགྒཧཱིཏཾ ན ཧོཏི ནཏྠི ན ཝིཛྫཏི, ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨཧཉྷི པསྶནྟོ དིཊྛཱིསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཀཉྩི དིཊྛིཾ ཨགྒཧེཏྭཱ སཙྩཱནི པཝིཙིནནྟོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱགཱདཱིནཾ སནྟིབྷཱཝེན ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནམེཝ ཨདྡསནྟི.

ཨཱདཱིནཝནྟི ཨུཔདྡཝཾ. སདུཀྑནྟི ཀཱཡིཀདུཀྑེན སདུཀྑཾ. སཝིགྷཱཏནྟི ཙེཏསིཀདུཀྑེན སཧིཏཾ. སཨུཔཱཡཱསནྟི ཨུཔཱཡཱསསཧིཏཾ. སཔརིལཱ༹ཧནྟི སདརཐཾ. ན ནིབྦིདཱཡཱཏི ན ཝཊྚེ ནིབྦིནྡནཏྠཱཡ. ན ཝིརཱགཱཡཱཏི ན ཝཊྚེ ཝིརཱགཏྠཱཡ. ན ནིརོདྷཱཡཱཏི ན ཝཊྚསྶ ནིརོདྷཏྠཱཡ. ན ཨུཔསམཱཡཱཏི ན ཝཊྚསྶ ཨུཔསམཏྠཱཡ. ན ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ན ཝཊྚསྶ ཨབྷིཛཱནནཏྠཱཡ. ན སམྦོདྷཱཡཱཏི ན ཀིལེསནིདྡཱཝིགམེན ཝཊྚཏོ སམྦུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ. ན ནིབྦཱནཱཡཱཏི ན ཨམཏནིབྦཱནཏྠཱཡ. ཨེཏྠ པན ‘‘ནིབྦིདཱཡཱ’’ཏི ཝིཔསྶནཱ. ‘‘ཝིརཱགཱཡཱ’’ཏི མགྒོ. ‘‘ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡཱ’’ཏི ནིབྦཱནཾ. ‘‘ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡཱ’’ཏི མགྒོ. ‘‘ནིབྦཱནཱཡཱ’’ཏི ནིབྦཱནམེཝ. ཨེཝཾ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཝིཔསྶནཱ, ཏཱིསུ མགྒོ, ཏཱིསུ ནིབྦཱནཾ ཝུཏྟནྟི ཨེཝཾ ཝཝཏྠཱནཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ. པརིཡཱཡེན པན སབྦཱནིཔེཏཱནི མགྒཝེཝཙནཱནིཔི ནིབྦཱནཝེཝཙནཱནིཔི ཧོནྟིཡེཝ.

ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱགསྶ སནྟིནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱགསྶ སནྟབྷཱཝེན ནིབྦུཏབྷཱཝེན ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨོལོཀེསིཾ. དོསསྶ སནྟིནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཙིནནྟི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཝིཙིནནྟོཏི སཙྩཱནི ཝཌྜྷེནྟོ ཝིབྷཱཝེནྟོ. པཝིཙིནནྟོཏི ཏཱནེཝ པཙྩེཀཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ. ཀེཙི ‘‘གཝེསནྟོ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. ཨདསྶནྟི ཨོལོཀེསིཾ. ཨདཀྑིནྟི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཾ. ཨཕསྶིནྟི པཉྙཱཡ ཕུསིཾ. པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཉཱཎེན པཙྩཀྑཾ ཨཀཱསིཾ.

༧༣. དུཏིཡགཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཡཱནིམཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཏེཧི ཏེཧི སཏྟེཧི ཝིནིཙྪིནིཏྭཱ གཧིཏཏྟཱ ‘‘ཝིནིཙྪཡཱ’’ཏི ཙ ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨབྷིསངྑཏབྷཱཝཱདིནཱ ནཡེན ‘‘པཀཔྤིཏཱནཱི’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི, ཏེ ཝེ མུནཱི དིཊྛིགཏདྷམྨེ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱིཏི ཡམེཏམཏྠཾ བྲཱུསི, ཨཱཙིཀྑ མེ, ཀཐཾ ནུ དྷཱིརེཧི པཝེདིཏཾ ཏཾ ཀཐཾ པཀཱསིཏཾ དྷཱིརེཧཱིཏི ཝདཏི.

ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོ ཋཔེཏྭཱ པརམཏྠཔདཾ. ཏཏྠ ཡཾ པརམཏྠནྟི ཡཾ ཨུཏྟམཾ ནིབྦཱནཾ.

༧༤. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཡཐཱ ཡེན ཨུཔཱཡེན ཏཾ པདཾ དྷཱིརེཧི པཀཱསིཏཾ, ཏཾ ཨུཔཱཡཾ སཔཊིཔཀྑཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན དིཊྛིཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ན དིཊྛིཡཱཏིཨཱདཱིཧི དིཊྛིསུཏིཨཊྛསམཱཔཏྟིཉཱཎབཱཧིརསཱིལབྦཏཱནི པཊིཀྑིཔཏི. ‘‘སུདྡྷིམཱཧཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ཨཱཧ-སདྡཾ སབྦཏྠ ནཀཱརེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ པུརིམཔདཏྟཡཾ ནེཏྭཱ ‘‘དིཊྛིཡཱ སུདྡྷིཾ ནཱཧ ན ཀཐེམཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨུཏྟརཔདེསུཔི. ཏཏྠ ཙ ཨདིཊྛིཡཱ ནཱཧཱཏི དསཝཏྠུཀཾ སམྨཱདིཊྛིཾ ཝིནཱ ན ཀཐེམི. ཏཐཱ ཨསྶུཏིཡཱཏི ནཝངྒཾ སཝནཾ ཝིནཱ. ཨཉཱཎཱཏི ཀམྨསྶཀཏསཙྩཱནུལོམིཀཉཱཎཾ ཝིནཱ. ཨསཱིལཏཱཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ ཝིནཱ. ཨབྦཏཱཏི དྷུཏངྒཝཏཾ ཝིནཱ. ནོཔི ཏེནཱཏི ཏེསུ ཨེཀམེཀེན དིཊྛིཨཱདིམཏྟེནཱཔི ན ཀཐེམཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏེ ཙ ནིསྶཛྫ ཨནུགྒཧཱཡཱཏི ཨེཏེ ཙ པུརིམདིཊྛིཨཱདིབྷེདེ ཀཎྷཔཀྑིཀེ དྷམྨེ སམུགྒྷཱཏཀརཎེན ནིསྶཛྫ, པཙྪིམེ ཨདིཊྛིཨཱདིབྷེདེ སུཀྐཔཀྑིཀེཔི ཨཏམྨཡཏཱཔཛྫནེན ཨནུགྒཧཱཡ. སནྟོ ཨནིསྶཱཡ བྷཝཾ ན ཛཔྤེཏི ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ རཱགཱདིཝཱུཔསམེན སནྟོ ཙཀྑཱདཱིསུ ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨནིསྶཱཡ ཨེཀམྤི བྷཝཾ ན ཛཔྤེ, ཨཔིཧེཏུཾ ཨཔཏྠེཏུཾ སམཏྠོ སིཡཱ, ཨཡམསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སཝནམྤི ཨིཙྪིཏབྦནྟི སུཏྟཱདིཝསེན སུཎནམྤི ཨཱཀངྑིཏབྦཾ. སམྦྷཱརཱ ཨིམེ དྷམྨཱཏི སམྨཱདིཊྛིཨཱདིཀཱ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨུཔཀཱརཊྛེན སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི. ཀཎྷཔཀྑིཀཱནནྟི ཨཀུསལཔཀྑེ བྷཝཱནཾ. སམུགྒྷཱཏཏོ པཧཱནཾ ཨིཙྪིཏབྦནྟི སམྨཱ ཧནནཏོ སམུཙྪེདཏོ པཧཱནཾ ཨཱཀངྑིཏབྦཾ. ཏེདྷཱཏུཀེསུ ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔསངྑཱཏེསུ ཏེབྷཱུམཀེསུ ཀོསལླསམྦྷཱུཏེསུ. ཨཏམྨཡཏཱཏི ནིཏྟཎྷབྷཱཝོ.

༧༥. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝཙནཏྠཾ ཨསལླཀྑེནྟོ མཱགཎྜིཡོ ‘‘ནོ ཙེ ཀིརཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དིཊྛཱདཱིནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཀཎྷཔཀྑིཀཱནིཡེཝ པན སནྡྷཱཡ ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཨཱཧ. ཨཱཧ-སདྡཾ པན ‘‘ནོ ཙེ’’ཏི སདྡེན ཡོཛེཏྭཱ ནོ ཙེ ཀིར ཨཱཧ ནོ ཙེ ཀིར ཀཐེསཱིཏི ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. མོམཱུཧནྟི ཨཏིམཱུལ༹ྷཾ, མོཧནཾ ཝཱ. པཙྩེནྟཱིཏི ཛཱནནྟི. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནོ.

༧༦. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡ པུཙྪཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘དིཊྛིཉྩ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏྭཾ མཱགཎྜིཡ དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡ པུནཔྤུནཾ པུཙྪམཱནོ ཡཱནི ཏེ དིཊྛིགཏཱནི སམུགྒཧིཏཱནི, ཏེསྭེཝ སམུགྒཧཱིཏེསུ པམོཧཾ ཨཱགཏོ ཏྭཾ ཨིཏོ ཙ མཡཱ ཝུཏྟཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིཏོ པཊིཔཏྟིཏོ དྷམྨདེསནཏོ ཝཱ ཨཎུམྤི ཡུཏྟསཉྙཾ ན པསྶསི, ཏེན ཀཱརཎེན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཾ མོམཱུཧཏོ པསྶསཱིཏི.

ལགྒནཾ ནིསྶཱཡ ལགྒནནྟི དིཊྛིལགྒནཾ ཨལླཱིཡིཏྭཱ དིཊྛིལགྒནཾ. བནྡྷནནྟི དིཊྛིབནྡྷནཾ. པལིབོདྷནྟི དིཊྛིཔལིབོདྷཾ.

ཨནྡྷཀཱརཾ པཀྑནྡོསཱིཏི བཧལནྡྷཀཱརཾ པཝིཊྛོསི. ཡུཏྟསཉྙནྟི སམཎདྷམྨེ ཡུཏྟསཉྙཾ. པཏྟསཉྙནྟི སམཎདྷམྨེ པཊིལདྡྷསཉྙཾ. ལགྒནསཉྙནྟི སཉྫཱནིཏསཉྙཾ. ཀཱརཎསཉྙནྟི ཧེཏུསཉྙཾ. ཋཱནསཉྙནྟི ཀཱརཎསཉྙཾ. ན པཊིལབྷསཱིཏི ན ཝིནྡསི. ཀུཏོ ཉཱཎནྟི མགྒཉཱཎཾ པན ཀེན ཀཱརཎེན ལབྷིསྶསི. ཨནིཙྩཾ ཝཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཾ. ཨནིཙྩསཉྙཱནུལོམཾ ཝཱཏི ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨུཔྤནྣཱ སཉྙཱ ཨནིཙྩསཉྙཱ, ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཨནུལོམཾ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཾ ཨནིཙྩསཉྙཱནུལོམཾ. ཀིཾ ཏཾ? ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. དྭིནྣཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནཾ དུཀྑཱནཏྟསཉྙཱནུལོམཱནམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

༧༧. ཨེཝཾ སམུགྒཧིཏེསུ པམོཧེན མཱགཎྜིཡསྶ ཝིཝཱདཱཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསུ ཨཉྙེསུ ཙ དྷམྨེསུ ཝིགཏཔྤམོཧསྶ ཨཏྟནོ ནིབྦིཝཱདཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘སམོ ཝིསེསཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨེཝཾ ཏིདྷཱ མཱནེན ཝཱ དིཊྛིཡཱ ཝཱ པུགྒལེན ཝཱ མཉྙཏི, སོ ཏེན མཱནེན ཏཱཡ ཝཱ དིཊྛིཡཱ ཏེན ཝཱ པུགྒལེན ཝིཝདེཡྻ. ཡོ པན ཨམྷཱདིསོ ཨིམཱསུ ཏཱིསུ ཝིདྷཱསུ ཨཝིཀམྤམཱནོ, སམོ ཝིསེསཱིཏི ན ཏསྶ ཧོཏི, ན ཙ ཧཱིནོཏི པཱཋསེསོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནོཝ.

༧༨. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ‘‘སཙྩནྟི སོ’’ཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སོ ཨེཝརཱུཔོ པཧཱིནམཱནདིཊྛིཀོ ‘‘མཱདིསོ ‘བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ’དིནཱ ནཡེན བྲཱཧྨཎོ, ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཀིཾ ཝདེཡྻ ཀིཾ ཝཏྠུཾ བྷཎེཡྻ, ཀེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷཎེཡྻ, ‘‘མཡ྄ཧཾ སཙྩཾ, ཏུཡ྄ཧཾ མུསཱ’’ཏི ཝཱ ཀེན མཱནེན དིཊྛིཡཱ པུགྒལེན ཝཱ ཝིཝདེཡྻ. ཡསྨིཾ མཱདིསེ ཁཱིཎཱསཝེ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི པཝཏྟིཡཱ སམཾ ཝཱ, ཨིཏརདྭཡབྷཱཝེན པཝཏྟིཡཱ ཝིསམཾ ཝཱ མཉྙིཏཾ ནཏྠི, སམཱནཱདཱིསུ ཀེན ཝཱདཾ པཊིསཾཡུཛེཡྻ པཊིཔྥརེཡྻཱཏི. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནོ.

༧༩. ནནུ ཨེཀཾསེནེཝ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ? ‘‘ཨོཀཾ པཧཱཡཱ’’ཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨོཀཾ པཧཱཡཱཏི རཱུཔདྷཱཏྭཱདིཝིཉྙཱཎསྶོཀཱསཾ ཏཏྲ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཚཌྜེཏྭཱ. ཨནིཀེཏསཱརཱིཏི རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཱདཱིནི ཏཎྷཱཝསེན ཨསརནྟོ. གཱམེ ཨཀུབྦཾ མུནི སནྠཝཱནཱིཏི གཱམེ གིཧིསནྠཝཱནི ཨཀརོནྟོ. ཀཱམེཧི རིཏྟོཏི ཀཱམེསུ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན སབྦཀཱམེཧི པུཐུབྷཱུཏོ. ཨཔུརཀྑརཱནོཏི ཨཱཡཏིཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨནབྷིནིབྦཏྟེནྟོ. ཀཐཾ ན ཝིགྒཡ྄ཧ ཛནེན ཀཡིརཱཏི ཛནེན སདྡྷིཾ ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ན ཀཐེཡྻ.

ཧཱལིདྡཀཱནཱིཏི ཨེཝཾནཱམཀོ གཧཔཏི. ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཡེནཱཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཡཏྠ མཧཱཀཙྩཱནོ, ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན མཧཱཀཙྩཱནོ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན མཧཱཀཙྩཱནོ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན, སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཙ གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏོ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ མཧཱཀཙྩཱནསྶ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྷིཝཱདེཏྭཱཏི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ. ཨིདཱནི ཡེནཏྠེན མཧཱཀཙྩཱནསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏོ, ཏཾ པུཙྪིཏུཀཱམོ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ ‘‘ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༧) ཝིཡ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནིསིནྣོ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ནིསཱིདཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ནིསཱིདཱིཏི ནིསཛྫཾ ཀཔྤེསི. པཎྜིཏཱ ཧི དེཝམནུསྶཱ གརུཊྛཱནིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱསནཀུསལཏཱཡ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཉྩ གཧཔཏི ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཏསྨཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཀཐཾ ནིསིནྣོ ཙ པན ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི? ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ. སེཡྻཐིདཾ? ཨཏིདཱུརཾ ཨཙྩཱསནྣཾ ཨུཔརིཝཱཏཾ ཨུནྣཏཔྤདེསཾ ཨཏིསམྨུཁཾ ཨཏིཔཙྪཱཏི. ཨཏིདཱུརེ ནིསིནྣོ ཧི སཙེ ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨུཙྩཱསདྡེན ཀཐེཏབྦཾ ཧོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ ནིསིནྣོ སངྒྷཊྚནཾ ཀརོཏི. ཨུཔརིཝཱཏེ ནིསིནྣོ སརཱིརགནྡྷེན བཱདྷཏི. ཨུནྣཏཔྤདེསེ ནིསིནྣོ ཨགཱརཝཾ པཀཱསེཏི. ཨཏིསམྨུཁཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི, ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུཾ ཨཱཧཙྩ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཨཏིཔཙྪཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི, གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཨེཏེ ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཱི’’ཏི.

ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ཨཝོཙ. ཝུཏྟམིདཾ བྷནྟེ ཀཙྩཱན བྷགཝཏཱ ཨཊྛཀཝགྒིཡེ མཱགཎྜིཡཔཉྷེཏི ཨཊྛཀཝགྒིཡམྷི མཱགཎྜིཡཔཉྷོ ནཱམ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ པཉྷེ.

རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རཱུཔཀྑནྡྷོ ཨདྷིཔྤེཏོ. རཱུཔདྷཱཏུརཱགཝིནིབནྡྷནྟི རཱུཔདྷཱཏུམྷི རཱགེན ཝིནིབདྡྷཾ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཨོཀསཱརཱིཏི གེཧསཱརཱི ཨཱལཡསཱརཱི. ཀསྨཱ པནེཏྠ ‘‘ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཁོ གཧཔཏཱི’’ཏི ན ཝུཏྟནྟི? སམྨོཧཝིགྷཱཏཏྠཾ. ‘‘ཨོཀོ’’ཏི ཧི ཨཏྠཏོ པཙྩཡོ ཝུཙྩཏི, པུརེཛཱཏཉྩ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ པཙྪཱཛཱཏསྶ ཀམྨཝིཉྙཱཎསྶཔི ཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎསྶཔི, ཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎཉྩ ཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎསྶཔི ཀམྨཝིཉྙཱཎསྶཔི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀཏརཾ ནུ ཁོ ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི སམྨོཧོ བྷཝེཡྻ. ཏསྶ ཝིགྷཱཏཏྠཾ ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨསམྦྷིནྣཱཝ དེསནཱ ཀཏཱཏི. ཨཔིཙ ཝིཔཱཀཨཱརམྨཎཝསེན ཙཏསྶོ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི ཝུཏྟཱཏི ཏཱ དསྶེཏུམྤི ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎཾ ན གཧིཏཾ.

ཨུཔཡུཔཱདཱནཱཏི ཏཎྷཱུཔཡདིཊྛཱུཔཡཝསེན དྭེ ཨུཔཡཱ, ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨུཔཱདཱནཱནི ཙ. ཙེཏསོ ཨདྷིཊྛཱནཱབྷིནིཝེསཱནུསཡཱཏི ཨཀུསལཙིཏྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཱ ཙེཝ ཨབྷིནིཝེསབྷཱུཏཱ ཙ ཨནུསཡབྷཱུཏཱ ཙ. ཏཐཱགཏསྶཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. སབྦེསམྤི ཧི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཨེཏེ པཧཱིནཱཝ, སཏྠུ པན ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝོ ལོཀེ ཨཏིཔཱཀཊོཏི ཨུཔརིམཀོཊིཡཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱཏི ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎཾ ཀསྨཱ གཧིཏཾ? ཀིལེསཔྤཧཱནདསྶནཏྠཾ. ཀིལེསཱ ཧི ན ཀེཝལཾ ཙཏཱུསུཡེཝ ཁནྡྷེསུ པཧཱིནཱ པཧཱིཡནྟི, པཉྩསུཔི པཧཱིཡནྟིཡེཝཱཏི ཀིལེསཔྤཧཱནདསྶནཏྠཾ གཧིཏཾ. ཨེཝཾ ཁོ གཧཔཏི ཨནོཀསཱརཱི ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎེན ཨོཀཾ ཨསརནྟེན ཨནོཀསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི.

རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱཏི རཱུཔམེཝ ཀིལེསཱནཾ པཙྩཡཊྛེན ནིམིཏྟཾ, ཨཱརམྨཎཀིརིཡསངྑཱཏེན ནིཝཱསཊྛེན ནིཀེཏནྟི རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཾ. ཝིསཱརོ ཙ ཝིནིབནྡྷོ ཙ ཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ. ཨུབྷཡེནཔི ཧི ཀིལེསཱནཾ པཏྠཊབྷཱཝོ ཙ ཝིནིབནྡྷནབྷཱཝོ ཙ ཝུཏྟོ, རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏེ ཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱཏི རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ, ཏསྨཱ རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏམྷི ཨུཔྤནྣེན ཀིལེསཝིསཱརེན ཙེཝ ཀིལེསཝིནིབནྡྷནེན ཙཱཏི ཨཏྠོ. ནིཀེཏསཱརཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ནིཀེཏསཱརཱིཏི ཝུཙྩཏི. པཧཱིནཱཏི ཏེ རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏེ ཀིལེསཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ པཧཱིནཱ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཙ ‘‘ཨོཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཚ ཨཱརམྨཎཱནི ‘‘ནིཀེཏ’’ནྟི? ཚནྡརཱགསྶ བལཝདུབྦལཏཱཡ. སམཱནེཔི ཧི ཨེཏེསཾ ཨཱལཡཊྛེན ཝིསཡབྷཱཝེ ཨོཀོཏི ནིཔྤརིཡཱཡེན སུདྡྷཾ གེཧམེཝ ཝུཙྩཏི, ནིཀེཏནྟི ‘‘ཨཛྫ ཨསུཀཊྛཱནེ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’’ཏི ཀཏསངྐེཏཱནཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཾ ཨུཡྻཱནཱདི. ཏཏྠ ཡཐཱ པུཏྟདཱརདྷནདྷཉྙཔུཎྞགེཧེ ཚནྡརཱགོ བལཝཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཁནྡྷེསུ. ཡཐཱ པན ཨུཡྻཱནཊྛཱནཱདཱིསུ ཏཏོ དུབྦལཏརོ ཧོཏི, ཨེཝཾ བཱཧིརེསུ ཚསུ ཨཱརམྨཎེསཱུཏི ཚནྡརཱགསྶ བལཝདུབྦལཏཱཡ ཨེཝཾ དེསནཱ ཀཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སུཁིཏེསུ སུཁིཏོཏི ཨུཔཊྛཱཀེསུ དྷནདྷཉྙལཱབྷཱདིཝསེན སུཁིཏེསུ ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ མནཱཔཾ ཙཱིཝརཾ མནཱཔཾ བྷོཛནཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི གེཧསྶིཏསུཁེན སུཁིཏོ ཧོཏི, ཏེཧི པཏྟསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཝམཱནོ ཝིཡ ཙརཏི. དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོཏི ཏེསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན དུཀྑེ ཨུཔྤནྣེ སཡཾ དྭིགུཎེན དུཀྑེན དུཀྑིཏོ ཧོཏི. ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསཱུཏི ཀིཙྩསངྑཱཏེསུ ཀརཎཱིཡེསུ. ཝོཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨུཔཡོགཾ སཡཾ ཏེསཾ ཀིཙྩཱནཾ ཀཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཀཱམེསཱུཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ. ཨེཝཾ ཁོ གཧཔཏི ཀཱམེཧི ཨརིཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀིལེསཀཱམེཧི ཨརིཏྟོ ཧོཏི.

ཨནྟོ ཀཱམཱནཾ བྷཱཝེན ཨཏུཙྪོ. སུཀྐཔཀྑོ ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན རིཏྟོ ཏུཙྪོཏི ཝེདིཏབྦོ.

པུརཀྑརཱནོཏི ཝཊྚཾ པུརཏོ ཀུརུམཱནོ. ཨེཝཾརཱུཔོ སིཡནྟིཨཱདཱིསུ དཱིགྷརསྶཀཱལོ༹དཱཏཱདཱིསུ རཱུཔེསུ ཨེཝཾརཱུཔོ ནཱམ བྷཝེཡྻནྟི པཏྠེཏི. སུཁཱདཱིསུ ཝེདནཱསུ ཨེཝཾཝེདནོ ནཱམ. ནཱིལསཉྙཱདཱིསུ སཉྙཱསུ ཨེཝཾསཉྙོ ནཱམ. པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིསུ སངྑཱརེསུ ཨེཝཾསངྑཱརོ ནཱམ. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིསུ ཝིཉྙཱཎེསུ ཨེཝཾཝིཉྙཱཎོ ནཱམ བྷཝེཡྻནྟི པཏྠེཏི.

ཨཔུརཀྑརཱནོཏི ཝཊྚཾ པུརཏོ ཨཀུརུམཱནོ. སཧིཏཾ མེ, ཨསཧིཏཾ ཏེཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཝཙནཾ ཨསཧིཏཾ ཨསིལིཊྛཾ, མཡ྄ཧཾ སཧིཏཾ སིལིཊྛཾ མདྷུརཾ མདྷུརཔཱནསདིསཾ. ཨདྷིཙིཎྞཾ ཏེ ཝིཔརཱཝཏྟནྟི ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ དཱིགྷེན ཀཱལེན པརིཙིཏཾ སུཔྤགུཎཾ, ཏཾ མམ ཝཱདཾ ཨཱགམྨ སབྦཾ ཁཎེན ཝིཔརཱཝཏྟཾ ནིཝཏྟཾ. ཨཱརོཔིཏོ ཏེ ཝཱདོཏི ཏུཡ྄ཧཾ དོསོ མཡཱ ཨཱརོཔིཏོ. ཙར ཝཱདཔྤམོཀྑཱཡཱཏི ཏཾ ཏཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུཏྟརཾ པརིཡེསནྟོ ཨིམསྶ ཝཱདསྶ མོཀྑཱཡ ཙར ཨཱཧིཎྜ. ནིབྦེཋེཧི ཝཱ སཙེ པཧོསཱིཏི ཨཐ སཡམེཝ པཧོསི, ཨིདྷེཝ ནིབྦེཋེཧཱིཏི.

༨༠. སོ ཨེཝརཱུཔོ ‘‘ཡེཧི ཝིཝིཏྟོ’’ཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཡེཧཱིཏི ཡེཧི དིཊྛིགཏཱདཱིཧི. ཝིཝིཏྟོ ཝིཙརེཡྻཱཏི རིཏྟོ ཙརེཡྻ. ན ཏཱནི ཨུགྒཡ྄ཧ ཝདེཡྻ ནཱགོཏི ‘‘ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ནི. བྷདྲཱཝུདྷམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༧༠; པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིནིདྡེས ༡༠༢) ནཡེན ནཱགོ ཏཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ན ཙརེཡྻ. ཨེལམྦུཛནྟི ཨེལསཉྙིཏེ ཨམྦུམྷི ཛཱཏཾ ཀཎྚཀནཱལ༹ཾ ཝཱརིཛཾ, པདུམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཛལེན པངྐེན ཙནཱུཔལིཏྟནྟི ཏཾ པདུམཾ ཡཐཱ ཛལེན ཙ པངྐེན ཙ ཨནུཔལིཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ མུནི སནྟིཝཱདོ ཨགིདྡྷོཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིཝཱདོ མུནི གེདྷཱབྷཱཝེན ཨགིདྡྷོ. ཀཱམེ ཙ ལོཀེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོཏི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ ཨཔཱཡཱདིཀེ ཙ ལོཀེ དྭཱིཧི སིལེསེཧི ཨནུཔལིཏྟོ ཧོཏི.

ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཀུསལཱདིདོསཾ ན ཀརོཏི. ན གཙྪཏཱིཏི ཨགཏིཝསེན ན གཙྪཏི. ནཱགཙྪཏཱིཏི པཧཱིནཀིལེསེ ན ཨུཔེཏི. པཱཔཀཱཏི ལཱམཀཱ. ཨཀུསལཱཏི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཱ. ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏཱིཏི ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ པུན ན ཨེཏི. ན པཙྩེཏཱིཏི པཊི ན ཨུཔེཏི. ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི པུན ན ནིཝཏྟཏི.

ཁརདཎྜོཏི ཁརཔཏྟདཎྜོ ཕརུསདཎྜོ. ཙཏྟགེདྷོཏི ཝིསྶཊྛགེདྷོ. ཝནྟགེདྷོཏི ཝམིཏགེདྷོ. མུཏྟགེདྷོཏི ཚིནྣབནྡྷནགེདྷོ. པཧཱིནགེདྷོཏི པཛཧིཏགེདྷོ. པཊིནིསྶཊྛགེདྷོཏི ཡཐཱ ན པུན ཙིཏྟཾ ཨཱརུཧཏི, ཨེཝཾ པཊིཝིསྶཛྫིཏགེདྷོ. ཨུཔརི ཝཱིཏརཱགཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྦཱནེཝ ཏཱནི གཧིཏགྒཧཎསྶ ཝིསྶཊྛབྷཱཝཝེཝཙནཱནི.

༨༡. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ‘‘ན ཝེདགཱུ’’ཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ན ཝེདགཱུ དིཊྛིཡཱཡཀོཏི ཙཏུམགྒཝེདགཱུ མཱདིསོ དིཊྛིཡཱཡཀོ ན ཧོཏི, དིཊྛིཡཱ གཙྪནྟོ ཝཱ, ཏཾ སཱརཏོ པཙྩེནྟོ ཝཱ ན ཧོཏི. ཏཏྠ ཝཙནཏྠོ – ཡཱཡཏཱིཏི ཡཱཡཀོ. ཀརཎཝཙནེན དིཊྛིཡཱ ཡཱཡཏཱིཏི དིཊྛིཡཱཡཀོ. ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནེནཔི དིཊྛིཡཱ ཡཱཏཱིཏིཔི དིཊྛིཡཱཡཀོ. ན མུཏིཡཱ ས མཱནམེཏཱིཏི མུཏརཱུཔཱདིབྷེདཱཡ མུཏིཡཱཔི སོ མཱནཾ ན ཨེཏི. ན ཧི ཏམྨཡོ སོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ཏམྨཡོ ཧོཏི ཏཔྤརཱཡཎོ, ཨཡཾ པན ན ཏཱདིསོ. ན ཀམྨུནཱ ནོཔི སུཏེན ནེཡྻོཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདིནཱ ཀམྨུནཱ ཝཱ, སུཏསུདྡྷིཨཱདིནཱ སུཏེན ཝཱ སོ ནེཏབྦོ ན ཧོཏི. ཨནཱུཔནཱིཏོ ས ནིཝེསནེསཱུཏི སོ དྭིནྣམྤི ཨུཔཡཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སབྦེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིནིཝེསནེསུ ཨནུཔནཱིཏོ.

མུཏརཱུཔེན ཝཱཏི ཨེཏྠ མུཏརཱུཔཾ ནཱམ གནྡྷརསཕོཊྛབྦཱནི. མཱནཾ ནེཏཱིཏི ཨསྨིམཱནཾ ན ཨེཏི. ན ཨུཔེཏཱིཏི སམཱིཔཾ ན ཨེཏི. ན ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཨུཔགནྟྭཱ ན ཏིཊྛཏི. ཏམྨཡོཏི ཏཔྤཀཏོ.

༨༢. ཏསྶ ཙ ཨེཝཾཝིདྷསྶ ‘‘སཉྙཱཝིརཏྟསྶཱ’’ཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཉྙཱཝིརཏྟསྶཱཏི ནེཀྑམྨསཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀཱམཱདིསཉྙསྶ. ཨིམིནཱ པདེན ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ སམཐཡཱནིཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. པཉྙཱཝིམུཏྟསྶཱཏི ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཱཡ བྷཱཝནཱཡ སབྦཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟསྶ. ཨིམིནཱ སུཀྑཝིཔསྶཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སཉྙཉྩ དིཊྛིཉྩ ཡེ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ གྷཊྚམཱནཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེཏི ཡེ པན ཀཱམསཉྙཱདིཀཾ སཉྙཾ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ ཝིསེསཏོ གཧཊྛཱ ཀཱམཱདྷིཀརཎཾ, ཡེ ཙ དིཊྛིཾ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ ཝིསེསཏོ པབྦཛིཏཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཨཉྙམཉྙཾ གྷཊྚེནྟཱ ཝིཙརནྟཱིཏི.

ཡོ སམཐཔུབྦངྒམཾ ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ སམཐཔུབྦངྒམཾ པུརེཙཱརིཀཾ ཀཏྭཱ སཧཝིཔསྶནཾ ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏི, པཋམཾ སམཱདྷིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པཙྪཱ སཧཝིཔསྶནཾ ཨརིཡམགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཨཱདིཏོཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཏོ. ཨུཔཱདཱཡཱཏི པཊིཙྩ ཨཱགམྨ. གནྠཱ ཝིཀྑམྦྷཱིཏཱ ཧོནྟཱིཏི གནྠཱ དཱུརཱིཀཏཱ བྷཝནྟི. ཨརཧཏྟེ པཏྟེཏི ཨརཧཏྟཕལཾ པཏྟེ. ཨརཧཏོཏི ཨརཧཏྟཕལེ ཋིཏསྶ. གནྠཱ ཙ མོཧཱ ཙཱཏིཨཱདཡོ སབྦེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ ཧོནྟི.

ཡོ ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཾ ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཝིཔསྶནཾ པུབྦངྒམཾ པུརེཙཱརིཀཾ ཀཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏི, པཋམཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པཙྪཱ ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཾ སམཱདྷིཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཨཱདིཏོ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཝིཔསྶནཏོ པཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ པཊིཙྩ. མོཧཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཝིཀྑམྦྷིཏཱཏི དཱུརཾ པཱཔིཏཱ སཉྙཱཝསེན. གྷཊྚེནྟཱིཏི ཡེ ཀཱམསཉྙཱདིཾ གཎྷནྟི, ཏེ སཉྙཱཝསེན པཱིལེ༹ནྟི. སངྒྷཊྚེནྟཱིཏི ཏཏོ ཏཏོ པཱིལེ༹ནྟི. ཨིདཱནི གྷཊྚེནྟེ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱཛཱནོཔི རཱཛཱུཧི ཝིཝདནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཏྠཱརོ ཝུཏྟོ. ཨཉྙམཉྙཾ པཱཎཱིཧིཔི ཨུཔཀྐམནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨཉྙམཉྙཾ ཧཏྠེཧི པཧརནྟི. ལེཌྜཱུཧཱིཏི ཀཔཱལཁཎྜེཧི. དཎྜེཧཱིཏི ཨཌྜྷདཎྜཀེཧི. སཏྠེཧཱིཏི ཨུབྷཏོདྷཱརེཧི སཏྠེཧི.

ཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱཏི པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝེན. གཏིཡཱ གྷཊྚེནྟཱིཏི གནྟབྦཱཡ པཏིཊྛཱབྷཱུཏཱཡ གཏིཡཱ པཱིལེ༹ནྟི གྷཊྚནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ནིརཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

མཱགཎྜིཡསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. པུརཱབྷེདསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༨༣. དསམེ པུརཱབྷེདསུཏྟནིདྡེསེ ཀཐཾདསྶཱིཏི ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨིཏོ པརེསཉྩ པཉྩནྣཾ ཀལཧཝིཝཱདཙཱུལ༹བྱཱུཧམཧཱབྱཱུཧཏུཝཊཀཨཏྟདཎྜསུཏྟཱནཾ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༦༢ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ སཱམཉྙཏོ ཨུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཝིསེསཏོ པན ཡཐེཝ ཏསྨིཾ མཧཱསམཡེ རཱགཙརིཏདེཝཏཱནཾ སཔྤཱཡཝསེན དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟནྟ- (སུ. ནི. ༣༦༡ ཨཱདཡོ) མབྷཱསི, ཨེཝཾ ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ པུརཱ སརཱིརབྷེདཱ ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཏཱསཾ ཨནུགྒཧཏྠཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སབྷིཀྑུསཏཔརིཝཱརཾ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ ཨཱཀཱསེན ཨཱནེཏྭཱ ཏེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཀཐཾ? བུདྡྷཱ ནཱམ མཧནྟཱ ཨེཏེ སཏྟཝིསེསཱ, ཡཾ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ ན ཀིཉྩི ཀཏྠཙི ནཱིལཱདིཝསེན ཝིབྷཏྟརཱུཔཱརམྨཎེསུ ཝིབྷཏྟརཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ, བྷེརིསདྡཱདིཝསེན ཝིབྷཏྟསདྡཱརམྨཎཱདཱིསུ སདྡཱདིཨཱརམྨཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཡཾ ཨེཏེསཾ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ནཱགཙྪཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསི’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༢༤). ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎོ བྷགཝཱ སབྦཱཔི ཏཱ དེཝཏཱ བྷབྦཱབྷབྦཝསེན དྭེ ཀོཊྛཱསེ ཨཀཱསི. ‘‘ཀམྨཱཝརཎེན ཝཱ སམནྣཱགཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པུ. པ. ༡༢) ཧི ནཡེན ཝུཏྟཱ སཏྟཱ ཨབྷབྦཱ ནཱམ. ཏེ ཨེཀཝིཧཱརེ ཝསནྟེཔི བུདྡྷཱ ན ཨོལོཀེནྟི. ཝིཔརཱིཏཱ པན བྷབྦཱ ནཱམ. ཏེ དཱུརེ ཝསནྟེཔི གནྟྭཱ སངྒཎྷནྟི. ཏསྨིཾ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏེ ཡེ ཨབྷབྦཱ, ཏེ པཧཱཡ བྷབྦེ པརིགྒཧེསི. པརིགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཨེཏྠ རཱགཙརིཏཱ, ཨེཏྟཀཱ དོསཱདིཙརིཏཱ’’ཏི ཙརིཡཝསེན ཚ ཀོཊྛཱསེ ཨཀཱསི. ཨཐ ནེསཾ སཔྤཱཡདྷམྨདེསནཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ‘‘རཱགཙརིཏཱནཾ དེཝཱནཾ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༣༦༡ ཨཱདཡོ) ཀཐེསྶཱམི, དོསཙརིཏཱནཾ ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༨༦༨ ཨཱདཡོ), མོཧཙརིཏཱནཾ མཧཱབྱཱུཧསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༩༠༡ ཨཱདཡོ), ཝིཏཀྐཙརིཏཱནཾ ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༨༨༤ ཨཱདཡོ), སདྡྷཱཙརིཏཱནཾ ཏུཝཊཀསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༩༢༡ ཨཱདཡོ), བུདྡྷིཙརིཏཱནཾ པུརཱབྷེདསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༨༥༤ ཨཱདཡོ) ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི དེསནཾ ཝཝཏྠཱཔེཏྭཱ པུན ཏཾ པརིསཾ མནསཱཀཱསི ‘‘ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡེན ནུ ཁོ ཛཱནེཡྻ, པརཛ྄ཛྷཱསཡེན, ཨཊྛུཔྤཏྟིཀེན, པུཙྪཱཝསེནཱ’’ཏི. ཏཏོ ‘‘པུཙྪཱཝསེན ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི དེཝཏཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཧེཏྭཱ ཙརིཡཝསེན པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི ‘‘ཏེསུ པཉྩསཏེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཨེཀོཔི ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཨདྡས. ཏཏོ ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀེ, དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ ཙ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ‘‘ཏེཔི ན སཀྐོནྟཱི’’ཏི དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ པཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཝེཡྻ, སཀྐུཎེཡྻ ནུ ཁོ’’ཏི. ‘‘སོཔི ན སཀྐུཎེཡྻོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སཀྐསུཡཱམཱདཱིསུ ཀོཙི སཀྐུཎེཡྻཱ’’ཏི སམནྣཱཧརི. སཙེ ཧི ཏེསུ ཀོཙི སཀྐུཎེཡྻ, ཏཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཝིསྶཛྫེཡྻ. ན པན ཏེསུཔི ཀོཙི སཀྐོཏི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཱདིསོ བུདྡྷོཡེཝ སཀྐུཎེཡྻ, ཨཏྠི པན ཀཏྠཙི ཨཉྙོ བུདྡྷོ’’ཏི ཨནནྟཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨནནྟཉཱཎཾ པཏྠརིཏྭཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ན ཨཉྙཾ བུདྡྷཾ ཨདྡས. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ སམཾ ན པསྶེཡྻ, ཡོ ཛཱཏདིཝསེཔི བྲཧྨཛཱལཝཎྞནཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧) ཝུཏྟནཡེན ཨཏྟནཱ སམཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡) ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཨེཝཾ ཨཉྙཾ ཨཏྟནཱ སམཾ ཨཔསྶིཏྭཱ ཙིནྟེསི ‘‘སཙེ ཨཧཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨཧམེཝ ཝིསྶཛྫེཡྻཾ, ཨེཝཾ ཏཱ དེཝཏཱ ན སཀྑིསྶནྟི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ. ཨཉྙསྨིཾ པན བུདྡྷེཡེཝ པུཙྪནྟེ མཡི ཙ ཝིསྶཛྫནྟེ ཨཙྪེརཀཾ བྷཝིསྶཏི, སཀྑིསྶནྟི ཙ དེཝཏཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ, ཏསྨཱ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ མཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘པཏྟཙཱིཝརགྒཧཎཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཉྩ མམ སདིསཾཡེཝ ཧོཏཱུ’’ཏི ཀཱམཱཝཙརཙིཏྟེཧི པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ‘‘པཱཙཱིནཡུགནྡྷརཔརིཀྑེཔཏོ ཨུལླངྒྷཡམཱནཾ ཙནྡམཎྜལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ནིཀྑམནྟོ ཝིཡ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི རཱུཔཱཝཙརཙིཏྟེན ཨདྷིཊྛཱསི. དེཝསངྒྷོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཉྙོཔི ནུ ཁོ བྷོ, ཙནྡོ ཨུགྒཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཙནྡཾ ཨོཧཱཡ ཨཱསནྣཏརེ ཛཱཏེ ‘‘ན ཙནྡོ, སཱུརིཡོ ཨུགྒཏོ’’ཏི. པུན ཨཱསནྣཏརེ ཛཱཏེ ‘‘ན སཱུརིཡོ, དེཝཝིམཱནཾ ཨེཏ’’ནྟི. པུན ཨཱསནྣཏརེ ཛཱཏེ ‘‘ན དེཝཝིམཱནཾ, དེཝཔུཏྟོ ཨེསོ’’ཏི. པུན ཨཱསནྣཏརེ ཛཱཏེ ‘‘ན དེཝཔུཏྟོ, མཧཱབྲཧྨཱ ཨེསོ’’ཏི. པུན ཨཱསནྣཏརེ ཛཱཏེ ‘‘ན མཧཱབྲཧྨཱ, ཨཔརོཔི བྷོ བུདྡྷོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ པུཐུཛྫནདེཝཏཱ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘ཨེཀབུདྡྷསྶ ཏཱཝ ཨཡཾ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏོ. དྭིནྣཾ ཀཱིཝམཧནྟོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨརིཡདེཝཏཱ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྭེ བུདྡྷཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨདྡྷཱ བྷགཝཱ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨཉྙཾ ཨེཀཾ བུདྡྷཾ ནིམྨིནཱི’’ཏི. ཨཐསྶ དེཝསངྒྷསྶ པསྶནྟསྶེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷོ ཨཱགནྟྭཱ དསབལཾ ཨཝནྡིཏྭཱཝ སམྨུཁཊྛཱནེ སམསམཾ ཀཏྭཱ མཱཔིཏེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. བྷགཝཏོ བཱཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ནིམྨིཏསྶཱཔི, བྷགཝཏོ སརཱིརཱ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ནིཀྑམནྟི, ནིམྨིཏསྶཱཔི, བྷགཝཏོ སརཱིརརསྨིཡོ ནིམྨིཏསརཱིརེ པཊིཧཉྙནྟི, ནིམྨིཏསྶ རསྨིཡོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ པཊིཧཉྙནྟི. ཏཱ དྭིནྣམྤི བུདྡྷཱནཾ སརཱིརཏོ ཨུགྒམྨ བྷཝགྒཾ ཨཱཧཙྩ ཏཏོ ཏཏོ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ དེཝཏཱནཾ མཏྠཀམཏྠཀཔརིཡནྟེན ཨོཏརིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཾ པཏིཊྛཧིཾསུ. སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ སུཝཎྞམཡཝངྐགོཔཱནསིཝིནདྡྷམིཝ ཙེཏིཡགྷརཾ ཝིརོཙིཏྠ. དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ རཱསིབྷཱུཏཱ དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ རསྨིཨབྦྷནྟརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ནིམྨིཏོ ནིསཱིདནྟོཡེཝ ‘‘ཀཐཾདསྶཱི ཀཐཾསཱིལོ, ཨུཔསནྟོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨདྷིཔཉྙཱདིཀཾ པུཙྪནྟོ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པུཙྪཱཡ ཏཱཝ སོ ནིམྨིཏོ ཀཐཾདསྶཱིཏི ཨདྷིཔཉྙཾ, ཀཐཾསཱིལོཏི ཨདྷིསཱིལཾ, ཨུཔསནྟོཏི ཨདྷིཙིཏྟཾ པུཙྪཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ནིམྨིཏབུདྡྷཱདིཝིབྷཱཝནཏྠཾ པེཊཀེ –

‘‘ཨུཔེཏི དྷམྨཾ པརིཔུཙྪམཱནོ, ཀུསལཾ ཨཏྠུཔསཉྷིཏཾ;

ན ཛཱིཝཏི ན ནིབྦུཏོ ན མཏོ, ཏཾ པུགྒལཾ ཀཏམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ. (པརི. ༤༧༩);

‘‘སཾསཱརཁཱིཎོ ན ཙ ཝནྟརཱགོ, ན ཙཱཔི སེཀྑོ ན ཙ དིཊྛདྷམྨོ;

ཨཁཱིཎཱསཝོ ཨནྟིམདེཧདྷཱརཱི, ཏཾ པུགྒལཾ ཀཏམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ.

‘‘ན དུཀྑསཙྩེན སམངྒིབྷཱུཏོ, ན མགྒསཙྩེན ཀུཏོ ནིརོདྷོ;

སམུདཡསཙྩཏོ སུཝིདཱུརཝིདཱུརོ, ཏཾ པུགྒལཾ ཀཏམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ.

‘‘ཨཧེཏུཀོ ནོཔི ཙ རཱུཔནིསྶིཏོ, ཨཔཙྩཡོ ནོཔི ཙ སོ ཨསངྑཏོ;

ཨསངྑཏཱརམྨཎོ ནོཔི ཙ རཱུཔཱི, ཏཾ པུགྒལཾ ཀཏམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ’’ཏི. –

ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ སནྡྷཱཡ, དུཏིཡགཱཐཱ པཙྪིམབྷཝིཀབོདྷིསཏྟཾ སནྡྷཱཡ, ཏཏིཡགཱཐཱ ཨརཧཏྟཕལཊྛཾ སནྡྷཱཡ, ཙཏུཏྠགཱཐཱ ཨརཱུཔེ ནིབྦཱནཔཙྩཝེཀྑཎམནོདྭཱརཔུརེཙཱརིཀཙིཏྟསམངྒིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱཏི ཉཱཏབྦཱ. ཀཱིདིསེན དསྶནེནཱཏི ཀཱིདིསཝསེན དསྶནེན. ཀིཾསཎྛིཏེནཱཏི ཀིཾསརིཀྑེན. ཀིཾཔཀཱརེནཱཏི ཀིཾཝིདྷེན. ཀིཾཔཊིབྷཱགེནཱཏི ཀིཾཨཱཀཱརེན.

ཡཾ པུཙྪཱམཱིཏི ཡཾ པུགྒལཾ པུཙྪཱམི, ཏཾ མཡ྄ཧཾ ཝིཡཱཀརོཧི. ཡཱཙཱམཱིཏི ཨཱཡཱཙཱམི. ཨཛ྄ཛྷེསཱམཱིཏི ཨཱཎཱཔེམི. པསཱདེམཱིཏི ཏཝ སནྟཱནེ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེམི. བྲཱུཧཱིཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཨཱཙིཀྑཱཏི དེསེཏབྦཱནཾ ‘‘ཨིམཱནི ནཱམཱནཱི’’ཏི ནཱམཝསེན ཀཐེཧི. དེསེཧཱིཏི དསྶེཧི. པཉྙཔེཧཱིཏི ཛཱནཱཔེཧི. ཉཱཎམུཁཝསེན ཧི ཨཔྤནཾ ཋཔེནྟོ ‘‘པཉྙཔེཧཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཊྛཔེཧཱིཏི པཉྙཱཔེཧི, པཝཏྟཱཔེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཉཱཎམུཁེ ཋཔེཧཱིཏི ཝཱ. ཝིཝརཱཏི ཝིཝཊཾ ཀརོཧི, ཝིཝརིཏྭཱ དསྶེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིབྷཛཱཏི ཝིབྷཱགཀིརིཡཱཡ ཝིབྷཱཝེནྟོ དསྶེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཏྟཱནཱིཀརོཧཱིཏི པཱཀཊབྷཱཝཾ ཀརོཧི.

ཨཐ ཝཱ ཨཱཙིཀྑཱཏི དེསནཱདཱིནཾ ཚནྣཾ པདཱནཾ མཱུལཔདཾ. དེསནཱདཱིནི ཚ པདཱནི ཨེཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝིཝརཎཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ དེསེཧཱིཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུནཾ ཝསེན སངྑེཔཏོ པཋམཾ ཨུདྡེསཝསེན དེསེཧི. ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ ཧི སངྑེཔེན ཝུཏྟཾ པཋམཾ ཝུཏྟཉྩ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི. པཉྙཔེཧཱིཏི ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ ཝསེན ཏེསཾ ཙིཏྟཏོསནེན བུདྡྷིནིསཱནེན ཙ པཋམཾ སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརཏོ ནིདྡེསཝསེནེཝ པཉྙཔེཧི. པཊྛཔེཧཱིཏི ཏེསཾཡེཝ ནིདྡིཊྛསྶ ནིདྡེསསྶ པཊིནིདྡེསཝསེན ཝིཏྠཱརིཏཝསེན ཋཔེཏི པཊྛཔེཧི. ཝིཝརཱཏི ནིདྡིཊྛསྶཔི པུནཔྤུནཾ ཝཙནེན ཝིཝརཱཧི. ཝིབྷཛཱཏི པུནཔྤུནཾ ཝུཏྟསྶཱཔི ཝིབྷཱགཀརཎེན ཝིབྷཛཱཧི. ཨུཏྟཱནཱིཀརོཧཱིཏི ཝིཝཊསྶ ཝིཏྠཱརཏརཝཙནེན ཝིབྷཏྟསྶ ཙ ནིདསྶནཝཙནེན ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཧི. ཨཡཾ དེསནཱ ནེཡྻཱནམྤི པཊིཝེདྷཱཡ ཧོཏཱིཏི.

༨༤. ཝིསྶཛྫནེ པན བྷགཝཱ སརཱུཔེན ཨདྷིཔཉྙཱདཱིནི ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ ཨདྷིཔཉྙཱདིཔྤབྷཱཝེན ཡེསཾ ཀིལེསཱནཾ ཨུཔསམཱ ‘‘ཨུཔསནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ནཱནཱདེཝཏཱནཾ ཨཱསཡཱནུལོམེན ཏེསཾ ཨུཔསམམེཝ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ ཨཊྛནྣཾ གཱཐཱནཾ ‘‘ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ཏཏོ པརཱསཾ ‘‘ས ཝེ སནྟོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦཔཙྪིམེན པདེན.

ཨནུཔདཝཎྞནཱནཡོ – ཝཱིཏཏཎྷོ པུརཱབྷེདཱཏི ཡོ སརཱིརབྷེདཱ པུབྦམེཝ པཧཱིནཏཎྷོ. པུབྦམནྟམནིསྶིཏོཏི ཨཏཱིཏདྡྷཱདིབྷེདཾ པུབྦཨནྟཾ ཨནིསྶིཏོ. ཝེམཛ྄ཛྷེ ནུཔསངྑེཡྻོཏི པཙྩུཔྤནྣེཔི ཨདྡྷནི ‘‘རཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ན ཨུཔསངྑཱཏབྦོ. ཏསྶ ནཏྠི པུརཀྑཏནྟི ཏསྶ ཨརཧཏོ དྭིནྣཾ པུརེཀྑཱརཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨནཱགཏེ ཨདྡྷནི པུརཀྑཏམཔི ནཏྠི, ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

པུརཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཀརཛཀཱཡསྶ བྷེདཏོ པུབྦེཡེཝ. ཨཏྟབྷཱཝསྶཱཏི སཀལཏྟབྷཱཝསྶ. ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔཱཏི ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔཏོ སརཱིརསྶ ཋཔནཏོ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཙྪེདཱཏི དུཝིདྷསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཙྪེདཏོ པུབྦམེཝ.

པུབྦནྟོ ཝུཙྩཏི ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱཏི པུབྦསངྑཱཏོ ཨནྟོ ཀོཊྛཱསོ ‘‘ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱཏི, ཨཏིཀྐནྟོ ཀཱལོ’’ཏི ཀཐཱིཡཏི. ཨཏཱིཏཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨཱརབྦྷཱཏི ཨཏཱིཏཀཱལཾ པཊིཙྩ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ.

ཨཔརམྤི བྷདྡེཀརཏྟཔརིཡཱཡཾ (མ. ནི. ༣.༢༧༢ ཨཱདཡོ) དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཝཾརཱུཔོ ཨཧོསིནྟི ཀཱལོ༹པི སམཱནོ ཨིནྡནཱིལམཎིཝཎྞོ ཨཧོསིནྟི ཨེཝཾ མནུཉྙརཱུཔཝསེནེཝ ཨེཝཾརཱུཔོ ཨཧོསིཾ. ཀུསལསུཁསོམནསྶཝེདནཱཝསེནེཝ ཨེཝཾཝེདནོ. ཏཾ སམྤཡུཏྟཱནཾཡེཝ སཉྙཱདཱིནཾ ཝསེན ཨེཝཾསཉྙོ. ཨེཝཾསངྑཱརོ. ཨེཝཾཝིཉྙཱཎོ ཨཧོསིཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནནྟི ཏཏྠ ནནྡིཾ ན སམནྣཱནེཏཱིཏི ཏེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཏཎྷཾ ཝཱ ཏཎྷཱསམྤཡུཏྟདིཊྛིཾ ཝཱ ནཱནུཔཝཏྟཡཏི. ཨཔརེན པརིཡཱཡེན མཧཱཀཙྩཱནབྷདྡེཀརཏྟཔརིཡཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ ཨིཏི མེ ཙཀྑུ ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑཱུཏི ཙཀྑུཔསཱདོ. རཱུཔཱཏི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀརཱུཔཱ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཱཡཏནཱནིཔི ཝེདིཏབྦཱནི. ཝིཉྙཱཎནྟི ནིསྶཡཝིཉྙཱཎཾ. ན ཏདབྷིནནྡཏཱིཏི ཏཾ ཙཀྑུཉྩེཝ རཱུཔཉྩ ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ནཱབྷིནནྡཏི. ཨིཏི མེ མནོ ཨཧོསི ཨིཏི དྷམྨཱཏི ཨེཏྠ པན མནོཏི བྷཝངྒཙིཏྟཾ. དྷམྨཱཏི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱརམྨཎཾ. ཧསིཏལཔིཏཀཱིལི༹ཏཱནཱིཏི དནྟཝིདཾསཀཧསིཏཉྩ ཝཱཙཱལཔིཏཉྩ ཀཱཡཀཱིལཱ༹དིཀཱིལི༹ཏཉྩཱཏི ཧསིཏལཔིཏཀཱིལི༹ཏཱནི. ན ཏདསྶཱདེཏཱིཏི ཏཱནི ཧསིཏཱདཱིནི ནཱབྷིནནྡཏི. ན ཏཾ ནིཀཱམེཏཱིཏི ཀནྟཾ ན ཀརོཏི. ན ཙ ཏེན ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཏེན ཙ ཏུཊྛིཾ ན པཱཔུཎཱཏི.

ཏཾ ཏཾ པཙྩཡཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣོཏི པཙྩུཔྤནྣོ. རཏྟོཏི ནུཔསངྑེཡྻོཏི རཱགེན རཏྟོཏི གཎནཾ ན ཨུཔནེཏབྦོ. ཨུཔརིཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝརཱུཔོ སིཡནྟིཨཱདཱིསུ པཎཱིཏམནུཉྙརཱུཔཱདིཝསེནེཝ ཏཎྷཱདིཊྛིཔཝཏྟནསངྑཱཏཱ ནནྡཱི སམནྣཱནཡནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན པཎིདཧཏཱིཏི པཏྠནཱཝསེན ན ཋཔེཏི. ཨཔྤཎིདྷཱནཔཙྩཡཱཏི ན པཏྠནཱཋཔནཀཱརཎེན.

༨༥. ཨསནྟཱསཱིཏི ཏེན ཏེན ཨལཱབྷཏོ ཨསནྟསནྟོ. ཨཝིཀཏྠཱིཏི སཱིལཱདཱིཧི ཨཝིཀཏྠནསཱིལོ. ཨཀུཀྐུཙོཏི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཝིརཧིཏོ. མནྟབྷཱཎཱིཏི མནྟཱཡ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ. ཨནུདྡྷཏོཏི ཨུདྡྷཙྩཝིརཧིཏོ. ས ཝེ ཝཱཙཱཡཏོཏི སོ ཝཱཙཱཡ ཡཏོ སཾཡཏོ ཙཏུདོསཝིརཧིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི.

ཨཀྐོདྷནོཏི ཡཉྷི ཁོ ཝུཏྟནྟི ‘‘ན ཀོདྷནོ ཨཀོདྷནོ ཀོདྷཝིརཧིཏོ’’ཏི ཡཾ ཀཐིཏཾ, ཏཾ པཋམཾ ཏཱཝ ཀོདྷཾ ཀཐེཏུཀཱམོ ‘‘ཨཔིཙ ཀོདྷོ ཏཱཝ ཝཏྟབྦོ’’ཏི ཨཱཧ. ཀོདྷོ ཏཱཝ ཝཏྟབྦོཏི པཋམཾ ཀོདྷོ ཀཐེཏབྦོ. དསཧཱཀཱརེཧི ཀོདྷོ ཛཱཡཏཱིཏི དསཧི ཀཱརཎེཧི ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱིཏི ཨཝཌྜྷིཾ མེ ཨཀཱསི, ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཔདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཊྛཱནེ ཝཱ པན ཀོདྷོ ཛཱཡཏཱིཏི ཨཀཱརཎེ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ‘‘དེཝོ ཨཏིཝསྶཏཱི’’ཏི ཀུཔྤཏི, ‘‘ན ཝསྶཏཱི’’ཏི ཀུཔྤཏི, ‘‘སཱུརིཡོ ཏཔྤཏཱི’’ཏི ཀུཔྤཏི, ‘‘ན ཏཔྤཏཱི’’ཏི ཀུཔྤཏི, ཝཱཏེ ཝཱཡནྟེཔི ཀུཔྤཏི, ཨཝཱཡནྟེཔི ཀུཔྤཏི, སམྨཛྫིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བོདྷིཔཎྞཱནཾ ཀུཔྤཏི, ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཝཱཏསྶ ཀུཔྤཏི, ཨུཔཀྑལིཏྭཱ ཁཱཎུཀསྶ ཀུཔྤཏི. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཊྛཱནེ ཝཱ པན ཀོདྷོ ཛཱཡཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཧེཊྛཱ ནཝསུ ཋཱནེསུ སཏྟེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི.

ཨཊྛཱནགྷཱཏོ པན སངྑཱརེསུ ཨུཔྤནྣོ ཀམྨཔཐབྷེདཾ ན ཀརོཏི. ཙིཏྟཾ ཨཱགྷཱཏེནྟོ ཨུཔྤནྣོཏི ཙིཏྟསྶ ཨཱགྷཱཏོ. ཏཏོ བལཝཏརོ པཊིགྷཱཏོ. པཊིཧཉྙནཝསེན པཊིགྷཾ. པཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི པཊིཝིརོདྷོ. ཀུཔྤནཝསེན ཀོཔོ. པཀོཔོ སམྤཀོཔོཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. དུསྶནཝསེན དོསོ. པདོསོ སམྤདོསོཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཙིཏྟསྶ བྱཱཔཏྟཱིཏི ཙིཏྟསྶ ཝིཔནྣཏཱ ཝིཔརིཝཏྟནཱཀཱརོ. མནཾ པདཱུསཡམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི མནོཔདོསོ. ཀུཛ྄ཛྷནཝསེན ཀོདྷོ. ཀུཛ྄ཛྷནཱཀཱརོ ཀུཛ྄ཛྷནཱ. ཀུཛ྄ཛྷིཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཛ྄ཛྷིཏཏྟཾ. དུསྶཏཱིཏི དོསོ. དུསྶནཱཏི དུསྶནཱཀཱརོ. དུསྶིཏཏྟནྟི དུསྶིཏབྷཱཝོ. པཀཏིབྷཱཝཝིཛཧནཊྛེན བྱཱཔཛྫནཾ བྱཱཔཏྟི. བྱཱཔཛྫནཱཏི བྱཱཔཛྫནཱཀཱརོ. ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝིརོདྷོ. པུནཔྤུནཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི པཊིཝིརོདྷོ. ཝིརུདྡྷཱཀཱརཔཊིཝིརུདྡྷཱཀཱརཝསེན ཝཱ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ. ཙཎྜིཀོ ཝུཙྩཏི ཙཎྜོ, ཐདྡྷཔུགྒལོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཙཎྜིཀྐཾ. ན ཨེཏེན སུརོཔིཏཾ ཝཙནཾ ཧོཏི, དུརུཏྟཾ ཨཔརིཔུཎྞམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨསུརོཔོ. ཀུདྡྷཀཱལེ ཧི པརིཔུཎྞཝཙནཾ ནཱམ ནཏྠི, སཙེཔི ཀསྶཙི ཧོཏི, ཏཾ ཨཔྤམཱཎཾ. ཨཔརེ པན ‘‘ཨསྶུཛནནཊྛེན ཨསྶུརོཔནཏོ ཨསྶུརོཔོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཨཀཱརཎཾ སོམནསྶསྶཱཔི ཨསྶུཛནནཏོ. ཧེཊྛཱཝུཏྟཨཏྟམནཏཱཔཊིཔཀྑཏོ ན ཨཏྟམནཏཱཏི ཨནཏྟམནཏཱ. སཱ པན ཡསྨཱ ཙིཏྟསྶེཝ, ན སཏྟསྶ, ཏསྨཱ ‘‘ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨདྷིམཏྟཔརིཏྟཏཱ ཝེདིཏབྦཱཏི ཨདྷིམཏྟབྷཱཝོ པརིཏྟབྷཱཝོ ཙ, བལཝབྷཱཝོ མནྡབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཀཉྩི ཀཱལེཏི ཨེཀདཱ. ‘‘ཀཉྩི ཀཱལ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཙིཏྟཱཝིལཀརཎམཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཙིཏྟསྶ ཨཱཝིལཀརཎཔྤམཱཎོ, ཙིཏྟཀིལིཊྛཀརཎཔྤམཱཎོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཙིཏྟཱལསཀརཎམཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཏསྶ ཙིཏྟཀིལམཐཀརཎམཏྟོཏི ཨཏྠོ. ན ཙ ཏཱཝ མུཁཀུལཱནཝིཀུལཱནོ ཧོཏཱིཏི མུཁསྶ སངྐོཙནཝིསངྐོཙནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ ཧནུསཉྩོཔནོ ཧོཏཱིཏི དྭིནྣཾ ཧནཱུནཾ ཨཔརཱཔརཾ ཙལནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ ཕརུསཝཱཙཾ ནིཙྪཱརཎོ ཧོཏཱིཏི པརེསཾ མམྨཙྪེདཀཾ ཕརུསཝཱཙཾ མུཁཏོ ནཱིཧརཎེན བཧི ནིཀྑམནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ དིསཱཝིདིསཱནུཝིལོཀནོ ཧོཏཱིཏི པརསྶ ཨབྦྷུཀྐིརཎཏྠཾ དཎྜཱདིཨཏྠཱཡ དིསཉྩ ཨནུདིསཉྩ པུནཔྤུནཾ ཝིལོཀནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི.

ན ཙ ཏཱཝ དཎྜསཏྠཔརཱམསནོ ཧོཏཱིཏི ཨཱགྷཱཏནཏྠཾ དཎྜཉྩ ཨེཀཏོདྷཱརཱདིསཏྠཉྩ ཨཱདིཡནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ དཎྜསཏྠཨབྦྷུཀྐིརཎོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ དཎྜསཏྠཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཧརཎོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ དཎྜསཏྠཨབྷིནིཔཱཏནོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏཾ དུཝིདྷཾ པརསྶ པཧརཎཏྠཾ ན ཙ ཏཱཝ ཁིཔནོ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ ཚིནྣཝིཙྪིནྣཀརཎོ ཧོཏཱིཏི དཎྜསཏྠཱདིཁིཔནེན པརསརཱིརཾ དྭིདྷཱཀརཎོ ཙ ཝིཝིདྷཱཀཱརེན ཝཎཀརཎོ ཙ ན ཏཱཝ ཧོཏི. ‘‘ཚིདྡཝིཙྪིདྡཀརཎོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ན ཙ ཏཱཝ སམྦྷཉྫནཔལིབྷཉྫནོ ཧོཏཱིཏི སརཱིརཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཀརཎོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ ཨངྒམངྒཨཔཀཌྜྷནོ ཧོཏཱིཏི ཨངྒཔཙྩངྒཾ སམྤགྒཧེཏྭཱ ཨཔནེཏྭཱ ཀཌྜྷནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནོ ཧོཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཏོ ཝོརོཔནོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ན ཙ ཏཱཝ སབྦཙཱགཔརིཙྩཱགཱཡ སཎྛིཏོ ཧོཏཱིཏི སབྦཾ པརསྶ ཛཱིཝིཏཾ ནཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏནཱསནཏྠཱཡ སཎྛིཏོ ན ཙ ཏཱཝ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདཱ ཨཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཏྠཱཡ ཋིཏོ, ཏདཱ སབྦཙཱགཔརིཙྩཱགཱ ནཱམ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཀོདྷཾ ཚེཏྭཱ སུཁཾ སེཏི, ཀོདྷཾ ཚེཏྭཱ ན སོཙཏི;

ཀོདྷསྶ ཝིསམཱུལསྶ, མདྷུརགྒསྶ བྲཱཧྨཎ;

ཝདྷཾ ཨརིཡཱ པསཾསནྟི, ཏཉྷི ཚེཏྭཱ ན སོཙཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༨༧, ༢༦༧);

ཡཏོཏི ཡདཱ. པརཔུགྒལཾ གྷཱཊེཏྭཱཏི པརཔུགྒལཾ ནཱསེཏྭཱ. ཨཏྟཱནཾ གྷཱཊེཏཱིཏི ཨཏྟཱནཾ མཱརེཏི. པརམུསྶདགཏོཏི ཨཏིབལཝབྷཱཝཾ གཏོ. པརམཝེཔུལླཔྤཏྟོཏི ཨཏིཝིཔུལབྷཱཝཾ པཏྟོ. ཀོདྷསྶ པཧཱིནཏྟཱཏི ཨནཱགཱམིམགྒེན ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཀོདྷསྶ པཧཱིནབྷཱཝེན. ཀོདྷཝཏྠུསྶ པརིཉྙཱཏཏྟཱཏི ཀོདྷསྶ པཏིཊྛཱབྷཱུཏསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏསྶ པིཡཱཔིཡཨཊྛཱནསངྑཱཏསྶ ཝཏྠུསྶ ཉཱཏཏཱིརཎཔརིཉྙཱཧི བྱཱཔེཏྭཱ ཉཱཏབྷཱཝེན. ཀོདྷཧེཏུསྶ ཨུཔཙྪིནྣཏྟཱཏི ཀོདྷསྶ ཛནཀཧེཏུནོ དོམནསྶསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདསྶ ཨུཙྪིནྣབྷཱཝེན.

ཏཱསཱིཏི བྷཱཡནསཱིལོ ཧོཏི. ཨུཏྟཱསཱིཏི ཨཏིབྷཱཡནསཱིལོ. པརིཏྟཱསཱིཏི སམནྟཏོ བྷཱཡནསཱིལོ. བྷཱཡཏཱིཏི བྷཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝིརཱུཔབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི. ཀཏྠཱི ཧོཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཝཎྞབྷཎནསཱིལོ ཧོཏི. ཝིཀཏྠཱིཏི ཝིཝིདྷཱ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝཎྞབྷཎནསཱིལོ. ཛཱཏིཡཱ ཝཱཏི ཁཏྟིཡབྷཱཝཱདིཛཱཏིསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ. གོཏྟེན ཝཱཏི གོཏམགོཏྟཱདིནཱ ཨུཀྐཊྛགོཏྟེན ཝཱ. ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱཏི མཧཱཀུལབྷཱཝེན ཝཱ. ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ཝཱཏི ཝཎྞསམྤནྣསརཱིརཏཱཡ ཝཱ. སརཱིརཉྷི ‘‘པོཀྑར’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཝཎྞསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷིརཱུཔབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. དྷནེན ཝཱཏིཨཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

ཀུཀྐུཙྩནྟི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཏཏྠ ཀུཀྐུཙྩནྟི ཀུཙྪིཏཾ ཀཏཾ ཀུཀཏཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཀྐུཙྩཾ. ཏཾ པཙྪཱནུཏཱཔལཀྑཎཾ, ཀཏཱཀཏཱནུསོཙནརསཾ, ཝིཔྤཊིསཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཀཏཱཀཏཔདཊྛཱནཾ, དཱསབྱཾ ཝིཡ དཊྛབྦཾ. ཧཏྠཀུཀྐུཙྩམྤཱིཏི ཧཏྠེཧི ཀུཙྪིཏཾ ཀཏཾ ཀུཀཏཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ. པཱདཀུཀྐུཙྩཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙིཏཱཏི ཨཙྪམཾསཾ སཱུཀརམཾསནྟི ཁཱདཏི, དཱིཔིམཾསཾ མིགམཾསནྟི ཁཱདཏི, ཨཀཔྤིཡབྷོཛནཾ ཀཔྤིཡབྷོཛནནྟི བྷུཉྫཏི, ཝིཀཱལེ ཀཱལསཉྙིཏཱཡ བྷུཉྫཏི, ཨཀཔྤིཡཔཱནཀཾ ཀཔྤིཡཔཱནཀནྟི པིཝཏི. ཨཡཾ ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙིཏཱ. ཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡསཉྙིཏཱཏི སཱུཀརམཾསཾ ཨཙྪམཾསནྟི ཁཱདཏི, མིགམཾསཾ དཱིཔིམཾསནྟི ཁཱདཏི, ཀཔྤིཡབྷོཛནཾ ཨཀཔྤིཡབྷོཛནནྟི བྷུཉྫཏི, ཀཱལེ ཝིཀཱལསཉྙིཏཱཡ བྷུཉྫཏི, ཀཔྤིཡཔཱནཀཾ ཨཀཔྤིཡཔཱནཀནྟི པིཝཏི. ཨཡཾ ཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡསཉྙིཏཱ. ཨཝཛྫེ ཝཛྫསཉྙིཏཱཏི ནིདྡོསེ དོསསཉྙིཏཱ. ཝཛྫེ ཨཝཛྫསཉྙིཏཱཏི སདོསེ ནིདྡོསསཉྙིཏཱ. ཀུཀྐུཙྩཱཡནཱཏི ཀུཀྐུཙྩཱཡནཱཀཱརོ. ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏཏྟནྟི ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏབྷཱཝོ. ཙེཏསོ ཝིཔྤཊིསཱརོཏི ཙིཏྟསྶ ཝིརཱུཔོ པཊིསརཎབྷཱཝོ. མནོཝིལེཁོཏི ཙིཏྟསྶ ཝིལེཁོ.

ཀཏཏྟཱ ཙ ཨཀཏཏྟཱ ཙཱཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ཀཏབྷཱཝེན ཙ ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིནཾ ཨཀཏབྷཱཝེན ཙ. ཀཏཾ མེ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི མཡཱ ཀཱཡེན ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ དུཊྛུ ཙརིཏཾ ཀཱཡེན ཀཏཾ. ཨཀཏཾ མེ ཀཱཡསུཙརིཏནྟི མཡཱ ཀཱཡེན སུཊྛུ ཙརིཏཾ ན ཀཏཾ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏཝཙཱིསུཙརིཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ ནིརོདྷཔརིཡོསཱནེསུ.

ཙིཏྟསྶཱཏི ན སཏྟསྶ ན པོསསྶ. ཨུདྡྷཙྩནྟི ཨུདྡྷཏཱཀཱརོ. ཨཝཱུཔསམོཏི ན ཝཱུཔསམོ. ཙེཏོ ཝིཀྑིཔཏཱིཏི ཙེཏསོ ཝིཀྑེཔོ, བྷནྟཏྟཾ ཙིཏྟསྶཱཏི ཙིཏྟསྶ བྷནྟབྷཱཝོ བྷནྟཡཱནབྷནྟགོཎཱདཱིནཾ ཝིཡ. ཨིམིནཱ ཨེཀཱརམྨཎསྨིཾཡེཝ ཝིཔྥནྡནཾ ཀཐིཏཾ. ཨུདྡྷཙྩཉྷི ཨེཀཱརམྨཎེ ཝིཔྥནྡཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱ ནཱནཱརམྨཎེཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཨུདྡྷཙྩནྟི ཨཡཾ ཨུདྡྷཏབྷཱཝོ ཀཐཱིཡཏི.

མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡཱཏི ཨེཏྠ མུསཱཏི ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱ. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ.

ཨཔརོ ནཡོ – མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ. ཝཱདོཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ. ལཀྑཎཏོ པན ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ, ཏཾ མུསཱཝཱདཾ. པཧཱཡཱཏི ཨིམཾ མུསཱཝཱདཙེཏནཱསངྑཱཏཾ དུསྶཱིལྱཾ པཛཧིཏྭཱ. པཊིཝིརཏོཏི པཧཱིནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཏོ དུསྶཱིལྱཏོ ཨོརཏོ ཝིརཏོཝ. ནཏྠི ཏསྶ ཝཱིཏིཀྐམིསྶཱམཱིཏི ཙཀྑུསོཏཝིཉྙེཡྻཱ དྷམྨཱ, པགེཝ ཀཱཡཝིཉྙེཡྻཱཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཉྙེསུཔི ཨེཝརཱུཔེསུ པདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སཙྩཾ ཝདཏཱིཏི སཙྩཝཱདཱི. སཙྩེན སཙྩཾ སནྡཧཏི གྷཊེཏཱིཏི སཙྩསནྡྷོ, ན ཨནྟརནྟརཱ མུསཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཧི པུརིསོ ཀདཱཙི མུསཱ ཝདཏི, ཀདཱཙི སཙྩཾ, ཏསྶ མུསཱཝཱདེན ཨནྟརིཏཏྟཱ སཙྩཾ སཙྩེན ན གྷཊིཡཏི, ཏསྨཱ སོ ན སཙྩསནྡྷོ, ཨཡཾ པན ན ཏཱདིསོ, ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི མུསཱ ཨཝཏྭཱ སཙྩེན སཙྩཾ སནྡཧཏིཡེཝཱཏི སཙྩསནྡྷོ.

ཐེཏོཏི ཐིརོ, ཐིརཀཐོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ ཧི པུགྒལོ ཧལིདྡིརཱགོ ཝིཡ, ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུ ཝིཡ, ཨསྶཔིཊྛེ ཋཔིཏཀུམྦྷཎྜམིཝ ཙ ན ཐིརཀཐོ ཧོཏི, ཨེཀོ པཱསཱཎལེཁཱ ཝིཡ, ཨིནྡཁཱིལཱ ཝིཡ ཙ ཐིརཀཐོ ཧོཏི, ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡནྟེཔི དྭེ ཀཐཱ ན ཀཐེཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཐེཏོ.

པཙྩཡིཀོཏི པཏྟིཡཱཡིཏབྦཀོ, སདྡྷཱཡིཏབྦཀོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཙྩོ ཧི པུགྒལོ ན པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སདྡཧཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཀོ པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡདི ཏེན ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཝ པམཱཎཾ, ཨིདཱནི ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ཨིད’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཡིཀོ.

ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶཱཏི ཏཱཡ སཙྩཝཱདིཏཱཡ ལོཀཾ ན ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

པིསུཎཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ པརསྶ ཙ སུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ. ཡཱཡ པན ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ ཀརོཏི, ཡཱ ཝཱཙཱ སཡམྤི ཕརུསཱ, ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡངྒམཱ, ཨཡཾ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ. ཡེན སམྥཾ པལཔཏི ནིརཏྠཀཾ, སོ སམྥཔྤལཱཔོ. ཡཱ ཏེསཾ མཱུལབྷཱུཏཱ ཙེཏནཱཔི པིསུཎཝཱཙཱདིནཱམམེཝ ལབྷཏི, སཱ ཨེཝ ཙ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཨིམེསཾ བྷེདཱཡཱཏི ཡེསཾ ཨིཏོ ཝུཏྟཱནཾ སནྟིཀེ སུཏཾ, ཏེསཾ བྷེདཱཡ. བྷིནྣཱནཾ ཝཱ སནྡྷཱཏཱཏི དྭིནྣཾ མིཏྟཱནཾ ཝཱ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཱདཱིནཾ ཝཱ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན བྷིནྣཱནཾ ཨེཀམེཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨཱིདིསེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ ཨེཝཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨིདཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ སནྡྷཱནཾ ཀཏྟཱ ཨནུཀཏྟཱ.

ཨནུཔྤདཱཏཱཏི སནྡྷཱནཱནུཔྤདཱཏཱ. དྭེ ཛནེ སམགྒེ དིསྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝརཱུཔེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ ཨེཝརཱུཔེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སམགྒོ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི སམགྒཱརཱམོ, ཡཏྠ སམགྒཱ ནཏྠི, ཏཏྠ ཝསིཏུམྤི ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘སམགྒརཱམོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ. སམགྒརཏོཏི སམགྒེསུ རཏོ, ཏེ པཧཱཡ ཨཉྙཏྲ གནྟུམྤི ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམགྒེ དིསྭཱཔི སུཏྭཱཔི ནནྡཏཱིཏི སམགྒནནྡཱི. སམགྒཀརཎིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ཡཱ ཝཱཙཱ སཏྟེ སམགྒེཡེཝ ཀརོཏི, ཏཾ སཱམགྒིགུཎཔརིདཱིཔིཀམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན ཨིཏརནྟི.

པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ, ནེལཱཏི ཨེལཾ ཝུཙྩཏི དོསོ, ནསྶཱ ཨེལནྟི ནེལཱ, ནིདྡོསཱཏི ཨཏྠོ ‘‘ནེལངྒོ སེཏཔཙྪཱདོ’’ཏི ཨེཏྠ (ཨུདཱ. ༦༥; པེཊཀོ. ༢༥) ཝུཏྟནེལཾ ཝིཡ. ཀཎྞསུཁཱཏི བྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ ཀཎྞཱནཾ སུཁཱ, སཱུཙིཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝིཡ ཀཎྞསཱུལཾ ན ཛནེཏི. ཨཏྠམདྷུརཏཱཡ སཀལསརཱིརེ ཀོཔཾ ཨཛནེཏྭཱ པེམཾ ཛནེཏཱིཏི པེམནཱིཡཱ. ཧདཡཾ གཙྪཏི ཨཔཊིཧཉྙམཱནཱ སུཁེན ཙིཏྟཾ པཝིསཏཱིཏི ཧདཡངྒམཱ. གུཎཔརིཔུཎྞཏཱཡ པུརེ བྷཝཱཏི པོརཱི, པུརེ སཾཝཌྜྷནཱརཱི ཝིཡ སུཀུམཱརཱཏིཔི པོརཱི, པུརསྶ ཨེསཱཏིཔི པོརཱི, ནགརཝཱསཱིནཾ ཀཐཱཏི ཨཏྠོ. ནགརཝཱསིནོ ཧི ཡུཏྟཀཐཱ ཧོནྟི, པིཏིམཏྟཾ པིཏཱཏི བྷཱཏིམཏྟཾ བྷཱཏཱཏི ཝདནྟི. ཨེཝརཱུཔཱི ཀཐཱ བཧུནོ ཛནསྶ ཀནྟཱ ཧོཏཱིཏི བཧུཛནཀནྟཱ. ཀནྟབྷཱཝེནེཝ བཧུནོ ཛནསྶ མནཱཔཱ ཙིཏྟཝུཌྜྷིཀརཱཏི བཧུཛནམནཱཔཱ.

ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ སམྥཔྤལཱཔོ. ཀཱལེན ཝདཏཱིཏི ཀཱལཝཱདཱི, ཝཏྟབྦཡུཏྟཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཱུཏཾ ཏཐཾ ཏཙྪཾ སབྷཱཝམེཝ ཝདཏཱིཏི བྷཱུཏཝཱདཱི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠསནྣིསྶིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠཝཱདཱི. ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི དྷམྨཝཱདཱི. སཾཝརཝིནཡཔཧཱནཝིནཡསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཝིནཡཝཱདཱི.

ནིདྷཱནཾ ཝུཙྩཏི ཋཔནོཀཱསོ, ནིདྷཱནམསྶ ཨཏྠཱིཏི ནིདྷཱནཝཏཱི, ཧདཡེ ནིདྷཱཏབྦཡུཏྟཀཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལེནཱཏི ཨེཝརཱུཔིཾ བྷཱསམཱནོཔི ཙ ‘‘ཨཧཾ ནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ན ཨཀཱལེན བྷཱསཏི, ཡུཏྟཀཱལཾ པན ཨཔེཀྑིཏྭཱཝ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཔདེསནྟི སཨུཔམཾ, སཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. པརིཡནྟཝཏིནྟི པརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ ཡཐཱསྶཱ པརིཙྪེདོ པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠསཾཧིཏནྟི ཨནེཀེཧིཔི ནཡེཧི ཝིབྷཛནྟེན པརིཡཱདཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྷཱསཏི. ཡཾ ཝཱ སོ ཨཏྠཝཱདཱི ཨཏྠཾ ཝདཏི, ཏེན ཨཏྠེན སཧིཏཏྟཱ ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན ཨཉྙཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙཏུདྡོསཱཔགཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི མུསཱཝཱདཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི དོསེཧི ཨཔགཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. དྭཏྟིཾསཱཡ ཏིརཙྪཱནཀཐཱཡཱཏི དྭཏྟིཾསཱཡ སགྒམོཀྑཱནཾ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱཡ ཀཐཱཡ.

དས ཀཐཱཝཏྠཱུནཱིཏི ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནི དས ཝིཝཊྚནིསྶིཏཱཡ ཀཐཱཡ ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི ཀཱརཎཱནི. ཨཔྤིཙྪཀཐནྟི ཨེཏྠ ཨཔྤིཙྪོཏི ཨིཙྪཱཝིརཧིཏོ ཨནིཙྪོ ནིཏྟཎྷོ. ཨེཏྠ ཧི བྱཉྫནཾ སཱཝསེསཾ ཝིཡ, ཨཏྠོ པན ནིརཝསེསོ. ན ཧི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཎུམཏྟཱཔི ཨིཙྪཱ ནཱམ ཨཏྠི.

ཨཔིཙེཏྠ ཨཏྲིཙྪཏཱ པཱཔིཙྪཏཱ མཧིཙྪཏཱ ཨཔྤིཙྪཏཱཏི ཨཡཾ བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ – ཏཏྠ སཀལཱབྷེ ཨཏིཏྟསྶ པརལཱབྷཔཏྠནཱ ཨཏྲིཙྪཏཱ ནཱམ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏསྶ ཨེཀབྷཱཛནེ པཀྐཔཱུཝེཔི ཨཏྟནོ པཏྟེ པཏིཏེ ན སུཔཀྐོ ཝིཡ ཁུདྡཀོ ཝིཡ ཙ ཁཱཡཏི, སྭེཝ པན པརསྶ པཏྟེ པཀྑིཏྟོ སུཔཀྐོ ཝིཡ མཧནྟོ ཝིཡ ཙ ཁཱཡཏི. ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནཏཱ པན པཊིགྒཧཎེ ཙ ཨམཏྟཉྙུཏཱ པཱཔིཙྪཏཱ ནཱམ, སཱ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསདྡྷོ སམཱནོ སདྡྷོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༥༡) ནཡེན ཨཏྲེཝ ཨཱགཏཱཡེཝ. ཏཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀོཧཉྙེ པཏིཊྛཱཏི. སནྟགུཎསམྦྷཱཝནཏཱ པན པཊིགྒཧཎེ ཙ ཨམཏྟཉྙུཏཱ མཧིཙྪཏཱ ནཱམ, སཱཔི ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ སདྡྷོ སམཱནོ སདྡྷོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུཏི ཨིཙྪཏི, སཱིལཝཱ སམཱནོ སཱིལཝཱཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༥༡) ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཱགཏཱཡེཝ. ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དུསྶནྟཔྤཡོ ཧོཏི, ཝིཛཱཏམཱཏཱཔིསྶ ཙིཏྟཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨགྒིཀྑནྡྷོ སམུདྡོ ཙ, མཧིཙྪོ ཙཱཔི པུགྒལོ;

སཀཊེན པཙྩཡེ དེཏུ, ཏཡོཔེཏེ ཨཏཔྤཡཱ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༢; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༦༣; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༣༡);

སནྟགུཎནིགཱུཧནཏཱ པན པཊིགྒཧཎེ ཙ མཏྟཉྙུཏཱ ཨཔྤིཙྪཏཱ ནཱམ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནམྤི གུཎཾ པཊིཙྪཱདེཏུཀཱམཏཱཡ སདྡྷོ སམཱནོ ‘‘སདྡྷོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ན ཨིཙྪཏི. སཱིལཝཱ… པཝིཝིཏྟོ… བཧུསྶུཏོ… ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ… སམཱདྷིསམྤནྣོ… པཉྙཝཱ… ཁཱིཎཱསཝོ སམཱནོ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ན ཨིཙྪཏི སེཡྻཐཱཔི མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ. ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪོ ཙ པན བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨུཔྤནྣཾ ཐཱཝརཾ ཀརོཏི, དཱཡཀཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཡཐཱ ཡཐཱ ཧི སོ ཨཏྟནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཏསྶ ཝཏྟེ པསནྣཱ མནུསྶཱ བཧཱུ དེནྟི.

ཨཔརོཔི ཙཏུབྦིདྷོ ཨཔྤིཙྪོ པཙྩཡཨཔྤིཙྪོ དྷུཏངྒཨཔྤིཙྪོ པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ ཨདྷིགམཨཔྤིཙྪོཏི. ཏཏྠ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨཔྤིཙྪོ པཙྩཡཨཔྤིཙྪོ. སོ དཱཡཀསྶ ཝསཾ ཛཱནཱཏི, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསཾ ཛཱནཱཏི, ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཛཱནཱཏི. ཡདི ཧི དེཡྻདྷམྨོ བཧུ ཧོཏི, དཱཡཀོ ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམོ, དཱཡཀསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི. དེཡྻདྷམྨོ ཨཔྤོ, དཱཡཀོ བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི. དེཡྻདྷམྨོཔི བཧུ, དཱཡཀོཔི བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཉཏྭཱ པམཱཎེནེཝ གཎྷཱཏི.

དྷུཏངྒསམཱདཱནསྶ ཨཏྟནི ཨཏྠིབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཔེཏུཀཱམོ དྷུཏངྒཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. ཡོ པན བཧུསྶུཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཔེཏུཀཱམོ, ཨཡཾ པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. ཡོ པན སོཏཱཔནྣཱདཱིསུ ཨཉྙཏརོ ཧུཏྭཱ སོཏཱཔནྣཱདིབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཨཡཾ ཨདྷིགམཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. ཁཱིཎཱསཝོ པན ཨཏྲིཙྪཏཾ པཱཔིཙྪཏཾ མཧིཙྪཏཾ པཧཱཡ སབྦསོ ཨིཙྪཱཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ ཨལོབྷསངྑཱཏཱཡ པརིསུདྡྷཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨཏྲིཙྪཏཱ པཱཔིཙྪཏཱ མཧིཙྪཏཱཏི, ཨིམེ དྷམྨཱ པཧཱཏབྦཱཏི, ཏེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཔྤིཙྪཏཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟིཏབྦ’’ནྟི ཝདནྟོ ཨཔྤིཙྪཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ.

སནྟུཊྛཱིཀཐནྟིཨཱདཱིསུ ཝིསེསཏྠམེཝ དཱིཔཡིསྶཱམ, ཡོཛནཱ པན ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. སནྟུཊྛཱིཀཐནྟི ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསཾ ནིསྶིཏཾ ཀཐཾ. སོ པནེས སནྟོསོ དྭཱདསཝིདྷོ ཧོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུཔི.

ཏསྶཱཡཾ པབྷེདཝཎྞནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ ལབྷཏི སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ. སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཡོ པཀཏིདུབྦལོ ཝཱ ཧོཏི, ཨཱབཱདྷཛརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝཱ, གརུཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟོ ཀིལམཏི. སོ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ པཎཱིཏཔཙྩཡལཱབྷཱི ཧོཏི. སོ པཏྟུཎྞཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ མཧགྒྷཙཱིཝརཾ, བཧཱུནི ཝཱ པན ཙཱིཝརཱནི ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ, ཨིདཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཨིདཾ གིལཱནཱནཾ, ཨིདཾ ཨཔྤལཱབྷཱིནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི དཏྭཱ ཏེསཾ པུརཱཎཙཱིཝརཾ ཝཱ སངྐཱརཀཱུཊཱདིཏོ ཝཱ ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཏེཧི སངྒྷཱཊིཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཨཏྟནོ པཀཏིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ བྱཱདྷིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, ཡེནསྶ པརིབྷུཏྟེན ཨཕཱསུ ཧོཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཔྤཱཡབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བཧུཾ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷཱིགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཝཱ སེསཀཾ པིཎྜཱཡ ཝཱ ཙརིཏྭཱ མིསྶཀཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ སེནཱསནཾ ལབྷཏི མནཱཔཾ ཝཱ ཨམནཱཔཾ ཝཱ, སོ ཏེན ནེཝ སོམནསྶཾ ན དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨནྟམསོ ཏིཎསནྠཱརཀེནཱཔི ཡཐཱལདྡྷེནེཝ ཏུསྶཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཨཏྟནོ པཀཏིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ བྱཱདྷིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ སེནཱསནཾ ལབྷཏི, ཡཏྠསྶ ཝསཏོ ཨཕཱསུ ཧོཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ སནྟཀེ སཔྤཱཡསེནཱསནེ ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱབལསནྟོསོ.

ཨཔརོ མཧཱཔུཉྙོ ལེཎམཎྜཔཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི བཧཱུནི པཎཱིཏསེནཱསནཱནི ལབྷཏི, སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷཱིགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ. ཡོཔི ‘‘ཨུཏྟམསེནཱསནཾ ནཱམ པམཱདཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ནིསིནྣསྶ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ པུན པཊིབུཛ྄ཛྷཏོ པཱཔཝིཏཀྐཱ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏྭཱ ཏཱདིསཾ སེནཱསནཾ པཏྟམྤི ན སམྤཊིཙྪཏི, སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ བྷེསཛྫཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཡཾ ལབྷཏི, ཏེནེཝ ཏུསྶཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཏེལེན ཨཏྠིཀོ ཕཱཎིཏཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཏེལཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙདེཝ ཝཱ པརིཡེསིཏྭཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱབལསནྟོསོ.

ཨཔརོ མཧཱཔུཉྙོ བཧུཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདིཔཎཱིཏབྷེསཛྫཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷཱིགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱབྷཏེན ཡེན ཀེནཙི ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཡོ པན ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ ཙཏུམདྷུརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ མུཏྟཧརཱིཏཀཾ ‘‘གཎྷ, བྷནྟེ, ཡདིཙྪསཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘སཙསྶ ཏེསུ ཨཉྙཏརེནཔི རོགོ ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཐ མུཏྟཧརཱིཏཀཾ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏ’’ནྟི ཙཏུམདྷུརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུཏྟཧརཱིཏཀེན བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོ པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ. ཨིམེསཾ པན པཙྩེཀཔཙྩཡེསུ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ སནྟོསཱནཾ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཝ ཨགྒོ. ཨརཧཱ ཨེཀེཀསྨིཾ པཙྩཡེ ཨིམེཧི ཏཱིཧིཔི སནྟུཊྛོཝ.

པཝིཝེཀཀཐནྟི པཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཀཐཾ. ཏཡོ ཧི ཝིཝེཀཱ ཀཱཡཝིཝེཀོ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཨུཔདྷིཝིཝེཀོཏི. ཏཏྠ ཨེཀོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཀོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཨེཀོ པཊིཀྐམཏི, ཨེཀོ ཨབྷིཀྐམཏི, ཨེཀོ ཙངྐམཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཨེཀོ ཙརཏི, ཨེཀོ ཝིཧརཏཱིཏི ཨཡཾ ཀཱཡཝིཝེཀོ ནཱམ. ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ནཱམ. ནིབྦཱནཾ ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ ནཱམ.

ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཀཱཡཝིཝེཀོ ཙ ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཱནཾ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཱནཾ. ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཙ པརིསུདྡྷཙིཏྟཱནཾ པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནཾ. ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ ཙ ནིརུཔདྷཱིནཾ པུགྒལཱནཾ ཝིསངྑཱརགཏཱན’’ནྟི (མཧཱནི. ༥༧).

ཨསཾསགྒཀཐནྟི ཨེཏྠ པན སཝནསཾསགྒོ དསྶནསཾསགྒོ སམུལླཔནསཾསགྒོ སམྦྷོགསཾསགྒོ ཀཱཡསཾསགྒོཏི པཉྩཝིདྷོ སཾསགྒོ. ཏེསུ ཨིདྷ བྷིཀྑུ སུཎཱཏི ‘‘ཨམུཀསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ ཀུམཱརཱི ཝཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ’’ཏི, སོ ཏཾ སུཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ, སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨེཝཾ པརེཧི ཀཐིཡམཱནརཱུཔཱདིསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧསིཏལཔིཏགཱིཏསདྡཾ སུཎནྟསྶ སོཏཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣོ རཱགོ སཝནསཾསགྒོ ནཱམ.

‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ སུཎཱཏི, ཨཔི ཙ ཁོ སཱམཾ པསྶཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ ཀུམཱརིཾ ཝཱ ཨབྷིརཱུཔཾ དསྶནཱིཡཾ པཱསཱདིཀཾ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཾ, སོ ཏཾ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ, སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨེཝཾ ཝིསབྷཱགརཱུཔཾ ཨོལོཀེནྟསྶ པན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ དསྶནསཾསགྒོ ནཱམ.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨལླཱཔསལླཱཔཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ པན སམུལླཔནསཾསགྒོ ནཱམ. བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑུནིཡཱ སནྟཀཾ བྷིཀྑུནིཡཱ ཝཱ བྷིཀྑུསྶ སནྟཀཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷོགཀརཎཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ སམྦྷོགསཾསགྒོ ནཱམ. ཧཏྠགྒཱཧཱདིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ པན ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ. ཨརཧཱ ཨིམེཧི པཉྩཧི སཾསགྒེཧི ཙཏཱུཧིཔི པརིསཱཧི སདྡྷིཾ ཨསཾསཊྛོ, གཱཧམུཏྟཀོ ཙེཝ སཾསགྒམུཏྟཀོ ཙ. ཨསཾསགྒསྶ ཝཎྞཾ བྷཎནྟོ ཨསཾསགྒཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ.

ཝཱིརིཡཱརམྦྷཀཐནྟི ཨེཏྠ ཡོ པགྒཧིཏཝཱིརིཡོ པརིཔུཎྞཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡོ ཧོཏི, གམནེ ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསཾ ཋཱནཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན དེཏི, ཋཱནེ ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསཾ ནིསཛྫཾ, ནིསཛྫཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསཾ སཡནཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན དེཏི, དཎྜེན ཀཎྷསཔྤཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ གཎྷནྟོ ཝིཡ ཨམིཏྟཾ གཱིཝཱཡ ཨཀྐམནྟོ ཝིཡ ཙ ཝིཙརཏི, ཏཱདིསསྶ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཝཎྞཾ བྷཎནྟོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ.

སཱིལཀཐནྟིཨཱདཱིསུ སཱིལནྟི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. སམཱདྷཱིཏི ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ. པཉྙཱཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཉཱཎཾ. ཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟི. ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནནྟི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝིདྷཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ. སཱིལཱདཱིནཾ གུཎཾ པཀཱསེནྟོ སཱིལཱདིཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ.

སཏིཔཊྛཱནཀཐནྟིཨཱདཱིནི སངྒཛཱལམཏིཙྩ སོ མུནཱིཏིཔརིཡོསཱནཱནི པུབྦེ ཝུཏྟཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཱནི.

༨༦. ནིརཱསཏྟཱིཏི ནིཏྟཎྷོ. ཝིཝེཀདསྶཱི ཕསྶེསཱུཏི པཙྩུཔྤནྣེསུ ཙཀྑུསམྥསྶཱདཱིསུ ཨཏྟཱདིབྷཱཝཝིཝེཀཾ པསྶཏི. དིཊྛཱིསུ ཙ ན ནཱིཡཏཱིཏི དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིསུ ཀཱཡཙི དིཊྛིཡཱ ན ནཱིཡཏི.

ཝིཔརིཎཏཾ ཝཱ ཝཏྠུཾ ན སོཙཏཱིཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧིཏྭཱ ནཊྛེ ཀིསྨིཉྩི ཝཏྠུསྨིཾ ན སོཀཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཝིཔརིཎཏསྨིཾ ཝཱཏི ཝིནསྶམཱནེ ཝཏྠུམྷི.

ཙཀྑུསམྥསྶོཏི ཙཀྑུཾ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསཧཛཱཏོ ཕསྶོ ཙཀྑུསམྥསྶོ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱ ཙཀྑུཔསཱདཱདིཝཏྠུཀཱཝ, མནོསམྥསྶོ ཧདཡཝཏྠུཀོཔི ཨཝཏྠུཀོཔི སབྦོ ཙཏུབྷཱུམཀོ ཕསྶོ. ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོཏི པརིཡཱཡེན ཨེཏསྶ ནཱམཾ ཧོཏིཡེཝ. ཏཡོ ཧི ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ སཡཾ པིཊྛིཝཊྚཀཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཛཱཏསམྥསྶསྶ ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོཏི ནཱམཾ ཀརོནྟི. པཊིགྷསམྥསྶོཏི ནིཔྤརིཡཱཡེན པན པཊིགྷསམྥསྶོ ནཱམ པཉྩདྭཱརིཀཕསྶོ. ཨདྷིཝཙནསམྥསྶོ ནཱམ མནོདྭཱརིཀཕསྶོ. སུཁཝེདནཱིཡོ ཕསྶོཏི སུཁཝེདནཱཡ ཧིཏོ ཨུཔྤཱདཀོ ཕསྶོ. ཨིཏརདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀུསལོ ཕསྶོཏི ཨེཀཝཱིསཏིཀུསལཙིཏྟསཧཛཱཏོ ཕསྶོ. ཨཀུསལོཏི དྭཱདསཨཀུསལསཧཛཱཏོ ཕསྶོ. ཨབྱཱཀཏོཏི ཚཔྤཉྙཱསཨབྱཱཀཏསཧཛཱཏོ ཕསྶོ. ཀཱམཱཝཙརོཏི ཙཏུཔཉྙཱསཀཱམཱཝཙརསཧཛཱཏོ ཕསྶོ. རཱུཔཱཝཙརོཏི ཀུསལཱདིཔཉྩདསརཱུཔཱཝཙརསམྤཡུཏྟོ. ཨརཱུཔཱཝཙརོཏི ཀུསལཱབྱཱཀཏཝསེན དྭཱདསཨརཱུཔཱཝཙརསམྤཡུཏྟོ.

སུཉྙཏོཏི ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝིཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ མགྒོ སུཉྙཏོ, ཏེན སཧཛཱཏོ ཕསྶོ སུཉྙཏོ ཕསྶོ. ཨིཏརདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནིམིཏྟོཏི ཨེཏྠ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝིཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ མགྒོ ཨནིམིཏྟོ. ཨཔྤཎིཧིཏོཏི དུཀྑཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝིཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ མགྒོ ཨཔྤཎིཧིཏོ. ལོཀིཡོཏི ལོཀོ ཝུཙྩཏི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ཝཊྚོ, ཏསྨིཾ པརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀེ ནིཡུཏྟོཏི ལོཀིཡོ, ཏེབྷཱུམཀོ དྷམྨོ. ལོཀུཏྟརོཏི ལོཀཏོ ཨུཏྟརོ ཨུཏྟིཎྞོཏི ལོཀུཏྟརོ, ལོཀེ ཨཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝེནཔི ལོཀུཏྟརོ. ཨཏྟེན ཝཱཏི ཨཏྟབྷཱཝེན ཝཱ. ཨཏྟནིཡེན ཝཱཏི ཨཏྟཱཡཏྟེན ཝཱ.

༨༧. པཏིལཱིནོཏི རཱགཱདཱིནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཏཏོ ཨཔགཏོ. ཨཀུཧཀོཏི ཨཝིམྷཱཔཀོ ཏཱིཧི ཀུཧནཝཏྠཱུཧི. ཨཔིཧཱལཱུཏི ཨཔིཧནསཱིལོ, པཏྠནཱཏཎྷཱཡ རཧིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨམཙྪརཱིཏི པཉྩམཙྪེརཝིརཧིཏོ. ཨཔྤགབྦྷོཏི ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཱདིཝིརཧིཏོ. ཨཛེགུཙྪོཏི སམྤནྣསཱིལཱདིཏཱཡ ཨཛེགུཙྪནཱིཡོ ཨསེཙནཀོ མནཱཔོ. པེསུཎེཡྻེ ཙ ནོ ཡུཏོཏི དྭཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨུཔསཾཧརིཏབྦེ པིསུཎཀམྨེ ཨཡུཏྟོ.

རཱགསྶ པཧཱིནཏྟཱཏི ཨརཧཏྟམགྒེན རཱགཀིལེསསྶ པཧཱིནབྷཱཝེན. ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏཱིཏི ཨསྨཱིཏི ཨུནྣཏིམཱནོ སམུཙྪེདཝསེན པཧཱིནོ ཧོཏི.

ཏཱིཎི ཀུཧནཝཏྠཱུནཱིཏི ཏཱིཎི ཝིམྷཱཔནཀཱརཎཱནི. པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏིཨཱདཱིསུ ཙཱིཝརཱདཱིཧི ནིམནྟིཏསྶ ཏདཏྠིཀསྶེཝ སཏོ པཱཔིཙྪཏཾ ནིསྶཱཡ པཊིཀྑིཔནེན ཏེ ཙ གཧཔཏིཀེ ཨཏྟནི སུཔྤཏིཊྛིཏཔསཱདེ ཉཏྭཱ པུན ཏེསཾ ‘‘ཨཧོ ཨཡྻོ ཨཔྤིཙྪོ, ན ཀིཉྩི པཊིགྒཎྷིཏུཾ ཨིཙྪཏི, སུལདྡྷཾ ཝཏ ནོ ཨསྶ, སཙེ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཀིཉྩི པཊིགྒཎྷེཡྻཱ’’ཏི ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི པཎཱིཏཱནི ཙཱིཝརཱདཱིནི ཨུཔནེནྟཱནཾ ཏདནུགྒཧཀཱམཏཾཡེཝ ཨཝིཀཏྭཱ པཊིགྒཧཎེན ཙ ཏཏོ པབྷུཏི ཨཔི སཀཊབྷཱརེཧི ཨུཔནཱམནཧེཏུབྷཱུཏཾ ཝིམྷཱཔནཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. པཱཔིཙྪསྶེཝ པན སཏོ སམྦྷཱཝནཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཏེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིམྷཱཔནཾ ཨིརིཡཱཔཐསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. པཱཔིཙྪསྶེཝ པན སཏོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱདྷིགམཔརིདཱིཔནཝཱཙཱཡ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིམྷཱཔནཾ སཱམནྟཛཔྤནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཏམཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏནྟི ཨེཏྠ པཙྩཡཔཊིསེཝནནྟི ཨེཝཾ སངྑཱཏཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཾ. ནིམནྟེནྟཱིཏི ཨིདྷ གཧཔཏིཀཱ ‘‘བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི བྷིཀྑཱུ ནིམནྟེནྟི. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ‘‘ནིམནྟེཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཝདནྟཱི’’ཏི ཝཱ ཀེཙི པཋནྟི. ཏཱདིསེ ནིམནྟཱཔེནྟི. ནིམནྟེནྟཱིཏི པཱཋསྶ སམྦྷཝོ དཊྛབྦོ. ཙཱིཝརཾ པཙྩཀྑཱཏཱིཏི ཙཱིཝརཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨེཏཾ སཱརུཔྤཾ, ཡཾ སམཎོཏི ཡཾ ཙཱིཝརདྷཱརཎཾ སམཎོ ཀརོཏི, ཨེཏཾ སཱརུཔྤཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ. པཱཔཎིཀཱ ཝཱ ནནྟཀཱནཱིཏི ཨཱཔཎདྭཱརེ པཏིཀཱནི ཨནྟཝིརཧིཏཱནི པིལོཏིཀཱནི. ཨུཙྩིནིཏྭཱཏི སཾཀཌྜྷིཏྭཱ. ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡཱཏི བྷིཀྑཱཙརཎེན. པིཎྜིཡཱལོཔེནཱཏི པིཎྜཾ ཀཏྭཱ ལདྡྷཨཱལོཔེན. པཱུཏིམུཏྟེན ཝཱཏི གོམུཏྟེན ཝཱ. ཨོསདྷཾ ཀརེཡྻཱཏི བྷེསཛྫཀིཙྩཾ ཀརེཡྻ. ཏདུཔཱདཱཡཱཏི ཏཏོ པཊྛཱཡ. དྷུཏཝཱདོཏི དྷུཏགུཎཝཱདཱི. བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ནིམནྟེནྟཱིཏི ཨུཔརཱུཔརི ནིམནྟེནྟི. སམྨུཁཱིབྷཱཝཱཏི སམྨུཁཱིབྷཱཝེན, ཝིཛྫམཱནཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ. པསཝཏཱིཏི པཊིལབྷཏི. སདྡྷཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝེན སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ‘‘སདྡྷཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. དེཡྻདྷམྨཱ སུལབྷཱ དཀྑིཎེཡྻཱ ཙ, སདྡྷཱ པན དུལླབྷཱ. པུཐུཛྫནསྶ ཧི སདྡྷཱ ཨཐཱཝརཱ, པདཝཱརེ པདཝཱརེ ནཱནཱ ཧོཏི. ཏེནེཝསྶ མཧཱམོགྒལླཱནསདིསོཔི ཨགྒསཱཝཀོ པཱཊིབྷོགོ བྷཝིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཱཧ ‘‘དྭིནྣཾ ཁོ ནེསཾ ཨཱཝུསོ དྷམྨཱནཾ པཱཊིབྷོགོ བྷོགཱནཉྩ ཛཱིཝིཏསྶ ཙ, སདྡྷཱཡ པན ཏྭཾ པཱཊིབྷོགོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཏུམྷེ པུཉྙེན པརིབཱཧིརཱ བྷཝིསྶཐཱཏི ཨེཏྠ པུཉྙེནཱཏི ནིསྶཀྐཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. པུཉྙཏོ པརིཧཱིནཱ པརམྨུཁཱ བྷཝིསྶཐ. བྷཱཀུཊིཀཱཏི མུཁཱནཾ པདྷཱནཔུརིམཊྛིཏབྷཱཝདསྶནེན བྷཱཀུཊིཀརཎཾ, མུཁསངྐོཙོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷཱཀུཊིཀརཎཾ སཱིལམསྶཱཏི བྷཱཀུཊིཀོ, བྷཱཀུཊིཀསྶ བྷཱཝོ བྷཱཀུཊིཡཾ. ཀུཧནཱཏི ཝིམྷཱཔནཱ. ཀུཧསྶ ཨཱཡནཱ ཀུཧཱཡནཱ. ཀུཧིཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཧིཏཏྟཾ.

པཱཔིཙྪོཏི ཨསནྟགུཎདཱིཔནཀཱམོ. ཨིཙྪཱཔཀཏོཏི ཨིཙྪཱཡ ཨཔཀཏོ, ཨུཔདྡུཏོཏི ཨཏྠོ. སམྦྷཱཝནཱདྷིཔྤཱཡོཏི བཧུམཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ. གམནཾ སཎྛཔེཏཱིཏི ཨབྷིཀྐམཱདིགམནཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, པཱསཱདིཀབྷཱཝཾ ཀརོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཎིདྷཱཡ གཙྪཏཱིཏི པཏྠནཾ ཋཔེཏྭཱ གཙྪཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམཱཧིཏོ ཝིཡ གཙྪཏཱིཏི ཨུཔཙཱརཔྤཏྟོ ཝིཡ གཙྪཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཔཱཐཀཛ྄ཛྷཱཡཱིཝ ཧོཏཱིཏི སམྨུཁཱ ཨཱགཏཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫནྟོ ཝིཡ སནྟབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨིརིཡཱཔཐསྶཱཏི ཙཏུཨིརིཡཱཔཐསྶ. ཨཱཋཔནཱཏི ཨཱདིཊྛཔནཱ, ཨཱདརེན ཝཱ ཋཔནཱ. ཋཔནཱཏི ཋཔནཱཀཱརོ. སཎྛཔནཱཏི ཨབྷིསངྑརཎཾ, པཱསཱདིཀབྷཱཝཀརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརིཡདྷམྨསནྣིསྶིཏནྟི ལོཀུཏྟརདྷམྨཔཊིབདྡྷཾ. ཀུཉྩིཀནྟི ཨཝཱཔུརཎཾ. མིཏྟཱཏི སིནེཧཝནྟོ. སནྡིཊྛཱཏི དིཊྛམཏྟཱ. སམྦྷཏྟཱཏི དལ༹ྷམིཏྟཱ. ཨུདྡཎྜེཏི ཨེཀོ པཏིསྶཡཝིསེསོ.

ཀོརཛིཀཀོརཛིཀོཏི སངྐོཙསངྐོཙཀོ, ཨཏིསངྐོཙཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཀོརཙཀཀོརཙཀོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. བྷཱཀུཊིཀབྷཱཀུཊིཀོཏི ཨཏིཝིཡ མུཁསངྐོཙནསཱིལོ. ཀུཧཀཀུཧཀོཏི ཨཏིཝིཡ ཝིམྷཱཔཀོ. ལཔཀལཔཀོཏི ཨཏིཝིཡ སལླཱཔཀོ. མུཁསམྦྷཱཝིཀོཏི ཨཏྟནོ མུཁཝསེན ཨཉྙེཧི སཧ སམྦྷཱཝིཀོ, ཨཔྤིཏཙིཏྟོཏི ཨེཀེ. སནྟཱནནྟི ཀིལེསསནྟཏཱཡ སནྟཱནཾ. སམཱཔཏྟཱིནནྟི སམཱཔཛྫིཏབྦཱནཾ. གམྦྷཱིརནྟི ནིནྣཔཏིཊྛཱནཾ. གཱུལ༹ྷནྟི དསྶེཏུཾ དུཀྑཾ. ནིཔུཎནྟི སུཁུམཾ. པཊིཙྪནྣནྟི པདཏྠེན དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཱདྷིཔྤཱཡཾ. ལོཀུཏྟརནྟི དྷམྨདཱིཔཀཾ. སུཉྙཏཱཔཊིསཉྙུཏྟནྟི ནིབྦཱནཔཊིསཉྙུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ལོཀུཏྟརསུཉྙཏཱཔཊིསཉྙུཏྟནྟི ལོཀུཏྟརདྷམྨབྷཱུཏནིབྦཱནཔཊིསཉྙུཏྟཾ.

ཀཱཡིཀཾ པཱགབྦྷིཡནྟི ཀཱཡེ བྷཝཾ ཀཱཡིཀཾ. ཝཱཙསིཀཙེཏསིཀེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཙིཏྟཱིཀཱརཀཏོཏི བཧུམཱནཀིརིཡརཧིཏོ. ཨནུཔཱཧནཱནཾ ཙངྐམནྟཱནནྟི ཨུཔཱཧནཝིརཧིཏཱནཾ ཙངྐམནྟཱནཾ སམཱིཔེ, ཨནཱདརེ ཝཱ སཱམིཝཙནཾ. སཨུཔཱཧནོཏི ཨུཔཱཧནཱརཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ ཙངྐམཏི. ནཱིཙེ ཙངྐམེ ཙངྐམནྟཱནནྟི ཨཀཏཔརིཙྪེདཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཙངྐམནྟེ པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཨཱལམྦནཾ ཡོཛེཏྭཱ ཀཏཙངྐམེ ནཱིཙེཔི ཙངྐམེ ཙངྐམནྟེ. ཨུཙྩེ ཙངྐམེ ཙངྐམཏཱིཏི ཨིཊྛཀཙཡནསམྤནྣེ ཝེདིཀཱཔརིཀྑིཏྟེ ཨུཙྩེ ཙངྐམེ ཙངྐམཏི. སཙེ པཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟོ ཧོཏི དྭཱརཀོཊྛཀཡུཏྟོ, པབྦཏནྟརཝནནྟརབྷཱུམནྟརསྶ ཝཱ སུཔྤཊིཙྪནྣོ, ཏཱདིསེ ཙངྐམེ ཙངྐམིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཔྤཊིཙྪནྣེཔི ཨུཔཙཱརཾ མུཉྩིཏྭཱ ཝཊྚཏི. གྷཊྚཡནྟོཔི ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏིསམཱིཔེ ཏིཊྛཏི. པུརཏོཔི ཏིཊྛཏཱིཏི པུརཏྠིམཏོཔི ཏིཊྛཏི. ཋིཏཀོཔི བྷཎཏཱིཏི ཁཱཎུཀོ ཝིཡ ཨནོནམིཏྭཱ བྷཎཏི. བཱཧཱཝིཀྑེཔཀོཏི བཱཧུཾ ཁིཔིཏྭཱ ཁིཔིཏྭཱ བྷཎཏི.

ཨནུཔཁཛྫཱཏི སབྦེསཾ ནིསིནྣཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ. ནཝེཔི བྷིཀྑཱུ ཨཱསནེན པཊིབཱཧཏཱིཏི ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ཨནིསཱིདིཏྭཱ པུརེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ པཝིསནྟོ ཨཱསནེན པཊིབཱཧཏི ནཱམ.

ཨནཱཔུཙྪམྤི ཀཊྛཾ པཀྑིཔཏཱིཏི ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨནཔལོཀེཏྭཱ ཨགྒིམྷི དཱརུཾ ཁིཔཏི. དྭཱརཾ པིདཧཏཱིཏི ཛནྟཱགྷརེ པིདཧཏི.

ཨོཏརཏཱིཏི ཨུདཀཏིཏྠཾ པཝིསཏི. ནྷཱཡཏཱིཏི སརཱིརཾ སིནེཧེཏི. ཨུཏྟརཏཱིཏི ཨུདཀཏིཏྠཏོ ཏཱིརཾ ཨུགྒཙྪཏི.

ཝོཀྐམྨཱཔཱིཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱཔི. ཨོཝརཀཱནཱིཏི གབྦྷེ པཏིཊྛིཏསཡནགྷརཱནི.

གཱུལ༹ྷཱནཱིཏི པཊིཙྪནྣཱནི. པཊིཙྪནྣཱནཱིཏི ཨཉྙེཧི པཊིཙྪཱདིཏཱནི.

ཨནཛ྄ཛྷིཊྛོ ཝཱཏི ཐེརེཧི ‘‘དྷམྨཾ བྷཎཱཧཱི’’ཏི ཨནཱཎཏྟོ ཨནཱཡཱཙིཏོ ཙ.

པཱཔདྷམྨོཏི ལཱམཀདྷམྨོ. ཨསུཙིསངྐསརསམཱཙཱརོཏི ཨཉྙེཧི ‘‘ཨཡཾ དུསྶཱིལོ’’ཏི སངྐཱཡ སརིཏབྦོ ཨཱཙཱརོ སཾཡོགོ ཨེཏསྶཱཏི ཨསུཙིསངྐསརསམཱཙཱརོ. སངྐསྶརསམཱཙཱརོཏི སཀཱརཾ སཾཡོགཾ ཀཏྭཱཔི པཋནྟི. པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོཏི པཊིཙྪཱདིཏཀཱཡཝཙཱིཀམྨནྟོ. ཨསྶམཎོཏི ན སམཎོ. སམཎཔཊིཉྙོཏི ‘‘ཨཧཾ སམཎོ’’ཏི པཊིཛཱནནྟོ. ཨབྲཧྨཙཱརཱིཏི སེཊྛཙརིཡཱ ཝིརཧིཏོ. བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོཏི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑོ. ཨནྟོཔཱུཏཱིཏི ཨབྦྷནྟརེ ཀུསལདྷམྨཝིརཧིཏཏྟཱ ཨནྟོཔཱུཏིབྷཱཝམཱཔནྣོ. ཨཝསྶུཏོཏི རཱགེན ཏིནྟོ. ཀསམྦུཛཱཏོཏི སངྐཱརསབྷཱཝོ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨེཏྠ བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣོ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ པཱསཱདིཀེན ཨབྷིཀྐནྟེན པཊིཀྐནྟེན ཨཱལོཀིཏེན ཝིལོཀིཏེན སམིཉྫིཏེན པསཱརིཏེན ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཨཔྤིཙྪོ སནྟུཊྛོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀེསུ སཀྐཙྩཀཱརཱི གརུཙིཏྟཱིཀཱརབཧུལོ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཱཙཱརོ ཝེདིཏབྦོ.

གོཙརོ པན ཏིཝིདྷོ ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ ཨཱརཀྑགོཙརོ ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ? དསཀཐཱཝཏྠུགུཎསམནྣཱགཏོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ, ཡཾ ནིསྶཱཡ ཨསྶུཏཾ སུཎཱཏི, སུཏཾ པརིཡོདཱཔེཏི, ཀངྑཾ ཝིཏརཏི, དིཊྛིཾ ཨུཛུཾ ཀརོཏི, ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི; ཡསྶ ཝཱ པན ཨནུསིཀྑམཱནོ སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི, སཱིལེན, སུཏེན, ཙཱགེན, པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ.

ཀཏམོ ཨཱརཀྑགོཙརོ? ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛོ ཝཱིཐིཾ པཊིཔནྣོ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཡུགམཏྟདསྶཱཝཱི སུསཾཝུཏོ གཙྪཏི, ན ཧཏྠིཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨསྶཾ, ན རཐཾ, ན པཏྟིཾ, ན ཨིཏྠིཾ, ན པུརིསཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེནྟོ, ན ཨདྷོ ཨོལོཀེནྟོ, ན དིསཱཝིདིསཾ པེཀྑམཱནོ གཙྪཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱརཀྑགོཙརོ.

ཀཏམོ ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོ? ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡཏྠ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ གོཙརོ སཀོ པེཏྟིཀོ ཝིསཡོ? ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༧༢), ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོཏི. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨཱཙཱརེན ཨིམིནཱ ཙ གོཙརེན ཨུཔེཏོ…པེ… སམནྣཱགཏོ. ཏེནཔི ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི.

ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱིཏི ཨཎུཔྤམཱཎེསུ ཨསཉྩིཙྩ ཨཱཔནྣསེཁིཡཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱདིབྷེདེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶནསཱིལོ. སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཡཾཀིཉྩི སིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ སམྨཱ ཨཱདཱཡ སིཀྑཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ དསྶིཏཾ. ‘‘ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདི པན སབྦཾ ཡཐཱཔཊིཔནྣསྶ ཏཾ སཱིལཾ སམྤཛྫཏི, ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༨༨. སཱཏིཡེསུ ཨནསྶཱཝཱིཏི སཱཏཝཏྠཱུསུ ཀཱམགུཎེསུ ཏཎྷཱསནྠཝཝིརཧིཏོ. སཎྷོཏི སཎྷེཧི ཀཱཡཀམྨཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ. པཊིབྷཱནཝཱཏི པརིཡཏྟིཔརིཔུཙྪཱདྷིགམཔཊིབྷཱནེཧི སམནྣཱགཏོ. ན སདྡྷོཏི སཱམཾ ཨདྷིགཏདྷམྨཾ ན ཀསྶཙི སདྡཧཏི. ན ཝིརཛྫཏཱིཏི ཁཡཱ རཱགསྶ ཝིརཏྟཏྟཱ ཨིདཱནི ན ཝིརཛྫཏི.

ཡེསཾ ཨེསཱཏི ཡེསཾ པུགྒལཱནཾ སཱཏཝཏྠཱུསུ ཀཱམགུཎེསུ ཨིཙྪཱ ཏཎྷཱ. ཨཔྤཧཱིནཱཏི སནྠཝསམྤཡུཏྟཱ ཏཎྷཱ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཔྤཧཱིནཱ. ཏེསཾ ཙཀྑུཏོ རཱུཔཏཎྷཱ སཝཏཱིཏི ཨེཏེསཾ ཙཀྑུདྭཱརཏོ པཝཏྟཛཝནཝཱིཐིསམྤཡུཏྟཱ རཱུཔཱརམྨཎཱ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཱསཝཏཱིཏི ཨོཀཱསཏོ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ དྷམྨཏོ ཡཱཝ གོཏྲབྷཱུ སཝཏི. སནྡཏཱིཏི ནདཱིསོཏཾ ཝིཡ ཨདྷོམུཁཾ སནྡཏི. པཝཏྟཏཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན པཝཏྟཏི. སེསདྭཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སུཀྐཔཀྑེ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཏཎྷཱ ཨརཧཏྟམགྒེན སུཔྤཧཱིནཱ. ཏེསཾ ཙཀྑུཏོ རཱུཔཏཎྷཱ ན སཝཏི.

སཎྷེན ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོཏི ཨཕརུསེན མུདུནཱ ཀཱཡཀམྨེན སམངྒཱིབྷཱུཏོ ཨེཀཱིབྷཱུཏོ. ཝཙཱིཀམྨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཎྷེཧི སཏིཔཊྛཱནེཧཱིཏིཨཱདཱིསུ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱ. པརིཡཱཔུཎནཨཏྠཱདིཔརིཔུཙྪཱལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷམྨཱདྷིགམཝསེན སལླཀྑཎཝིབྷཱཝནཝཝཏྠཱནཀརཎསམཏྠཱ ཏིསྶོ པཊིབྷཱནཔྤབྷེདསངྑཱཏཱ པཉྙཱ ཡསྶ ཨཏྠི, སོ པཊིབྷཱནཝཱ. ཏསྶ པརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པཊིབྷཱཡཏཱིཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ པརིཡཱཔུཎནཾ ཨལླཱིཡིཏྭཱ ཉཱཎཾ ཛཱཡཏི ཉཱཎཾ ཨབྷིམུཁཾ ཧོཏི. ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱཏི སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཝསེན ཝུཏྟཱ. མགྒཕལཱནི ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརཝསེན. ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱཡོ ཚ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཝིམོཀྑནྟིཀཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཉཱཏབྦཱ.

ཏཏྠ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱཡོཏི ཙཏྟཱརོ ཉཱཎཔྤབྷེདཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིཨཱསཝཀྑཡཔརིཡོསཱནཱནི ཨདྷིཀཱནི ཚ ཉཱཎཱནི. ཏསྶཱཏི པརསྶ, ཨཏྠོ པཊིབྷཱཡཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཏྠོཏི སངྑེཔཏོ ཧེཏུཕལཾ. ཏཉྷི ཡསྨཱ ཧེཏུཨནུསཱརེན ཨརཱིཡཏི ཨདྷིགམཱིཡཏི པཱཔུཎཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠོཏི ཝུཙྩཏི. པབྷེདཏོ པན ཡཾཀིཉྩི པཙྩཡུཔྤནྣཾ ནིབྦཱནཾ བྷཱསིཏཏྠོ ཝིཔཱཀོ ཀིརིཡཱཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཏྠོཏི ཝེདིཏབྦཱ, ཏཾ ཨཏྠཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ སོ ཨཏྠོ པབྷེདཏོ ཉཱཏོ པཱཀཊོ ཧོཏི. དྷམྨོཏི སངྑེཔཏོ པཙྩཡོ. སོ ཧི ཡསྨཱ ཏཾ ཏཾ ཝིདཧཏི པཝཏྟེཏི ཙེཝ པཱཔེཏི ཙ, ཏསྨཱ དྷམྨོཏི ཝུཙྩཏི. པབྷེདཏོ པན ཡོ ཀོཙི ཕལནིབྦཏྟཀོ ཧེཏུ ཨརིཡམགྒོ བྷཱསིཏཾ ཀུསལཾ ཨཀུསལནྟི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ དྷམྨོཏི ཝེདིཏབྦཱ, ཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ སོ དྷམྨོ པབྷེདཏོ ཉཱཏོ པཱཀཊོ ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ ཡཱ སབྷཱཝནིརུཏྟི ཨབྱབྷིཙཱརཱི ཝོཧཱརོ, ཏསྶ ཨབྷིལཱཔེ བྷཱསནེ ཨུདཱིརཎེ ཏཾ ལཔིཏཾ བྷཱསིཏཾ ཨུདཱིརིཏཾ སབྷཱཝནིརུཏྟིསདྡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ སཱ ནིརུཏྟི ཉཱཏཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཨཏྠེ ཉཱཏེ ཨཏྠོ པཊིབྷཱཡཏཱིཏི ཨིདཱནི ཏསྶ སདྡཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཝུཏྟཔྤབྷེདེ ཨཏྠེ པཱཀཊཱིབྷཱུཏེ ཝུཏྟཔྤབྷེདོ ཨཏྠོ ཏསྶ པུགྒལསྶ པཊིབྷཱཡཏི ཉཱཎཱབྷིམུཁོ ཧོཏི. དྷམྨེ ཉཱཏེ དྷམྨོ པཊིབྷཱཡཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤབྷེདེ དྷམྨེ པཱཀཊཱིབྷཱུཏེ ཝུཏྟཔྤབྷེདོ དྷམྨོ པཊིབྷཱཡཏི. ནིརུཏྟིཡཱ ཉཱཏཱཡ ནིརུཏྟི པཊིབྷཱཡཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤབྷེདཱཡ ནིརུཏྟིཡཱ པཱཀཊཱཡ ཝུཏྟཔྤབྷེདཱ ནིརུཏྟི པཊིབྷཱཡཏི. ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཉཱཎེསུ ཉཱཎནྟི ཨཏྠདྷམྨནིརུཏྟཱིསུ ཨིམེསུ ཏཱིསུ སབྦཏྠཀཉཱཎམཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཏེསུ ཏཱིསུ ཉཱཎེསུ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ, ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཝཱ ཏེསུ ཏཱིསུ ཉཱཎེསུ གོཙརཀིཙྩཱདིཝསེན ཝིཏྠཱརགཏཾ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ. ཨིམཱཡ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཡཱཏི ཨིམཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཝིཏྠཱརཔཉྙཱཡ ཨུཔེཏོ ཧོཏི. སོ ཝུཙྩཏི པཊིབྷཱནཝཱཏི ནིགམེནྟོ ཨཱཧ. ཡསྶ པརིཡཏྟི ནཏྠཱིཏི པརིཡཏྟི ནཱམ བུདྡྷཝཙནཾ. ཏཉྷི ཨུགྒཎྷནྟསྶ པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨེཝརཱུཔཱ པརིཡཏྟི ནཏྠི. པརིཔུཙྪཱ ནཏྠཱིཏི པརིཔུཙྪཱ ནཱམ པཱལི༹ཨཊྛཀཐཱདཱིསུ གཎྛིཔདཨཏྠཔདཝིནིཙྪཡཀཐཱ. ཨུགྒཧིཏཔཱལི༹ཨཱདཱིསུ ཧི ཨཏྠཾ ཀཐེནྟསྶ པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. ཨདྷིགམོ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིགམོ ནཱམ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི. ཨརཧཏྟཉྷི པཏྟསྶ པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. ཡསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཏིཝིདྷཱ སམྤཏྟི ནཏྠི. ཀིཾ ཏསྶ པཊིབྷཱཡིསྶཏཱིཏི ཀེན ཀཱརཎེན ཏསྶ པུགྒལསྶ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏི.

སཱམནྟི སཡམེཝ. སཡཾ ཨབྷིཉྙཱཏནྟི སཡམེཝ ཏེན ཉཱཎེན ཨཝགམིཏཾ. ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ དྷམྨནྟི ཨཏྟནཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏཾ པཙྩཝེཀྑིཏཾ དྷམྨཾ. ན ཀསྶཙི སདྡཧཏཱིཏི ཨཏྟཔཙྩཀྑཏཱཡ པརེསཾ ན སདྡཧཏི, སདྡྷཱཡ ན གཙྪཏི. ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱཏིཨཱདིཀཾ དྭཱདསཔདིཀཔཙྩཡཱཀཱརདསྶནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱཏིཨཱདཡོ སཾསཱརནིཝཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱ. ཨིདཾ དུཀྑནྟིཨཱདི སཙྩདསྶནཝསེན. ཨིམེ ཨཱསཝཱཏིཨཱདཡོ ཨཔརེན པརིཡཱཡེན ཀིལེསཝསེན པཙྩཡདསྶནཝསེན. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏིཨཱདཡོ ཨབྷིཉྙེཡྻཔརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦབྷཱཝེཏབྦསཙྪིཀཱཏབྦདྷམྨཱནཾ དསྶནཝསེན. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནནྟིཨཱདཡོ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨུཔདྡཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ དསྶནཝསེན. པཉྩནྣཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ པཉྩཝཱིསཏིཝིདྷེན ཨུདཡཉྩ ཝཡཉྩ, ཏེསུ ཚནྡརཱགཝསེན ཨསྶཱདཉྩ, ཏེསཾ ཝིཔརིཎཱམཾ ཨཱདཱིནཝཉྩ, ནིསྶརཎསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཉྩ. ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨཝིཛྫཱདིསམུདཡཉྩ, ཨཝིཛྫཱདིནིརོདྷེ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨེཝམཱདིདསྶནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨེཏེ དྷམྨཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ.

ཨམཏོགདྷནྟི ནཏྠི ཨེཏསྶ མརཎསངྑཱཏཾ མཏནྟི ཨམཏཾ. ཀིལེསཝིསཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨགདནྟིཔི ཨམཏཾ. ཏསྨིཾ ནིནྣཏཱཡ ཨམཏོགདྷཾ. ཨམཏཔརཱཡནནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨམཏཾ པརཾ ཨཡནཾ གཏི པཏིཊྛཱ ཨསྶཱཏི ཨམཏཔརཱཡནཾ. ཨམཏཔརིཡོསཱནནྟི ཏཾ ཨམཏཾ སཾསཱརསྶ ནིཊྛཱབྷཱུཏཏྟཱ པརིཡོསཱནམསྶཱཏི ཨམཏཔརིཡོསཱནཾ.

༨༩. ལཱབྷཀམྱཱ ན སིཀྑཏཱིཏི ལཱབྷཔཏྠནཱཡ སུཏྟནྟཱདཱིནི ན སིཀྑཏི. ཨཝིརུདྡྷོ ཙ ཏཎྷཱཡ, རསེསུ ནཱནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝིརོདྷཱབྷཱཝེན ཙ ཨཝིརུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏཎྷཱཡ མཱུལརསཱདཱིསུ གེདྷཾ ནཱཔཛྫཏི.

ཀེན ནུ ཁོཏི ལཱབྷཔཏྠནཱཡ ཀཱརཎཙིནྟེན པིཧསྶ པརིཡེསནེ ནིཔཱཏོ. ལཱབྷཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱཏི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ཝིསེསེན ཨུཔྤཏྟིཡཱ. ལཱབྷཾ པརིཔཱཙེནྟོཏི པཙྩཡེ པརིཔཱཙཡནྟོ.

ཨཏྟདམཏྠཱཡཱཏི ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱཡ པཉྙཱཡ ཨཏྟནོ དམནཏྠཱཡ. ཨཏྟསམཏྠཱཡཱཏི སམཱདྷིསམྤཡུཏྟཱཡ པཉྙཱཡ ཨཏྟནོ སམཱདྷཱནཏྠཱཡ. ཨཏྟཔརིནིབྦཱཔནཏྠཱཡཱཏི དུཝིདྷེནཱཔི ཉཱཎེན ཨཏྟནོ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཾ ཁོ ཨཱཝུསོ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༥༩). ཨཔྤིཙྪཉྙེཝ ནིསྶཱཡཱཏི ཨེཏྠ པཙྩཡཨཔྤིཙྪོ ཨདྷིགམཨཔྤིཙྪོ པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ དྷུཏངྒཨཔྤིཙྪོཏི ཙཏྟཱརོ ཨཔྤིཙྪཱ, ཏེསཾ ནཱནཏྠཾ ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏཾ ཨེཝ, ཏཾ ཨཔྤིཙྪཾ ཨལླཱིཡིཏྭཱ. སནྟུཊྛིཉྙེཝཱཏི ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཙ ཏིཝིདྷཾ སནྟོསཾ ཨལླཱིཡིཏྭཱ, ཨེཏེསཾ ཝིབྷཱགོ ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏོཡེཝ. སལླེཁཉྙེཝཱཏི ཀིལེསལེཁནཾ. ཨིདམཏྠིཏཉྙེཝཱཏི ཨིམེཧི ཀུསལདྷམྨེཧི ཨཏྠི ཨིདམཏྠི, ཏསྶ བྷཱཝོ ཨིདམཏྠིཏཱ, ཏཾ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨལླཱིཡིཏྭཱ.

རསོཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. མཱུལརསོཏི ཡཾཀིཉྩི མཱུལཾ པཊིཙྩ ནིབྦཏྟརསོ. ཁནྡྷརསཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨམྦིལནྟི ཏཀྐམྦིལཱདི. མདྷུརནྟི ཨེཀནྟཏོ གོསཔྤིཨཱདི. མདྷུ པན ཀསཱཝཡུཏྟཾ ཙིརནིཀྑིཏྟཾ ཀསཱཝཾ ཧོཏི, ཕཱཎིཏཾ ཁཱརིཡུཏྟཾ ཙིརནིཀྑིཏྟཾ ཁཱརིཡཾ ཧོཏི. སཔྤི པན ཙིརནིཀྑིཏྟཾ ཝཎྞགནྡྷེ ཛཧནྟམྤི རསཾ ན ཛཧཏཱིཏི ཏདེཝ ཨེཀནྟམདྷུརཾ. ཏིཏྟཀནྟི ནིམྦཔཎྞཱདི. ཀཊུཀནྟི སིངྒིཝེརམརིཙཱདི. ལོཎིཀནྟི སཱམུདྡིཀལོཎཱདི. ཁཱརིཀནྟི ཝཱཏིངྒཎཀལཱི༹རཱདི. ལམྦིཀནྟི བདརཱམལཀཀཔིཊྛསཱལཝཱདི. ཀསཱཝནྟི ཧརཱིཏཀཱདི. ཨིམེ སབྦེཔི རསཱ ཝཏྠུཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏཾཏཾཝཏྠུཀོ པནེཏྠ རསོ ཙ ཨམྦིལཱདཱིནི ནཱམེཧི ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. སཱདཱུཏི ཨིཊྛརསོ. ཨསཱདཱུཏི ཨནིཊྛརསོ. ཨིམིནཱ པདདྭཡེན སབྦོཔི རསོ པརིཡཱདིནྣོ. སཱིཏནྟི སཱིཏརསོ. ཨུཎྷནྟི ཨུཎྷརསོ. ཨེཝམཡཾ མཱུལརསཱདིནཱ བྷེདེན བྷིནྣོཔི རསོ ལཀྑཎཱདཱིཧི ཨབྷིནྣོཡེཝ. སབྦོཔི ཧེས ཛིཝ྄ཧཱཔཊིཧནནལཀྑཎོ, ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎསྶ ཝིསཡབྷཱཝརསོ, ཏསྶེཝ གོཙརཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཏེ ཛིཝ྄ཧགྒེན རསགྒཱནཱིཏི ཨེཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པསཱདཛིཝ྄ཧགྒེན ཨུཏྟམརསཱནི. པརིཡེསནྟཱཏི གཝེསམཱནཱ. ཨཱཧིཎྜནྟཱིཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཙརནྟི. ཏེ ཨམྦིལཾ ལབྷིཏྭཱ ཨནམྦིལཾ པརིཡེསནྟཱིཏི ཏཀྐཱདིཨམྦིལཾ ལདྡྷཱ ཨནམྦིལཾ གཝེསནྟི. ཨེཝཾ སབྦཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཡོཛིཏཾ.

པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏཱིཏི པཊིསངྑཱནཔཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ ཨུཔཱཡེན ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི. ཨིདཱནི ཨུཔཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནེཝ དཝཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ནེཝ དཝཱཡཱཏི དཝཏྠཱཡ ན ཨཱཧཱརེཏི. ཏཏྠ ནཊལངྒྷཀཱདཡོ དཝཏྠཱཡ ཨཱཧཱརེནྟི ནཱམ. ཡཉྷི བྷོཛནཾ བྷུཏྟསྶ ནཙྩགཱིཏཀབྦསིལོཀསངྑཱཏོ དཝོ ཨཏིརེཀཏརེན པཊིབྷཱཏི, ཏཾ བྷོཛནཾ ཨདྷམྨེན ཝིསམེན པརིཡེསིཏྭཱ ཏེ ཨཱཧཱརེནྟི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ན ཨེཝམཱཧཱརེཏི.

ན མདཱཡཱཏི མཱནམདཔུརིསམདཱནཾ ཝཌྜྷནཏྠཱཡ ན ཨཱཧཱརེཏི. ཏཏྠ རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱ མདཏྠཱཡ ཨཱཧཱརེནྟི ནཱམ. ཏེ ཧི ཨཏྟནོ མཱནམདཔུརིསམདཱནཾ ཝཌྜྷནཏྠཱཡ པིཎྜརསབྷོཛནཱདཱིནི པཎཱིཏབྷོཛནཱནི བྷུཉྫནྟི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ནཱཧཱརེཏི.

ན མཎྜནཱཡཱཏི སརཱིརམཎྜནཏྠཱཡ ན ཨཱཧཱརེཏི. ཏཏྠ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནིཡོ མཱཏུགཱམཱ ཨནྟེཔུརིཀཱདཡོ ཙ སཔྤིཕཱཎིཏཱདཱིནི པིཝནྟི, སིནིདྡྷམུདུམདྡཝབྷོཛནཾ ཨཱཧཱརེནྟི. ཨེཝཾ ནོ ཨངྒལཊྛི སུསཎྛིཏཱ བྷཝིསྶཏི, སརཱིརེ ཚཝིཝཎྞོ པསནྣོ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ན ཨཱཧཱརེཏི.

ན ཝིབྷཱུསནཱཡཱཏི སརཱིརེ མཾསཝིབྷཱུསནཏྠཱཡ ན ཨཱཧཱརེཏི. ཏཏྠ ནིབྦུདྡྷམལླམུཊྛིཀམལླཙེཊཀཱདཡོ སུསིནིདྡྷེཧི མཙྪམཾསཱདཱིཧི སརཱིརཾ པཱིཎེནྟི ‘‘ཨེཝཾ ནོ མཾསཾ ཨུསྶདཾ བྷཝིསྶཏི པཧཱརསཧནཏྠཱཡཱ’’ཏི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སརཱིརེ མཾསཝིབྷཱུསནཏྠཱཡ ན ཨཱཧཱརེཏི.

ཡཱཝདེཝཱཏི ཨཱཧཱརཱཧརཎཔཡོཛནསྶ པརིཙྪེདནིཡམདསྶནཾ. ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱཏི ཨིམསྶ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶ ཀརཛཀཱཡསྶ ཋཔནཏྠཱཡ ཨཱཧཱརེཏི, ཨིདམསྶ ཨཱཧཱརཱཧརཎེ པཡོཛནནྟི ཨཏྠོ. ཡཱཔནཱཡཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཡཱཔནཏྠཱཡ ཨཱཧཱརེཏི. ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱཏི ཝིཧིཾསཱ ནཱམ ཨབྷུཏྟཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནཀཁུདྡཱ, ཏསྶཱ ཨུཔརཏིཡཱ ཝཱུཔསམནཏྠཱཡ ཨཱཧཱརེཏི. བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ནཱམ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སཀལསཱསནཾ, ཏསྶ ཨནུགྒཎྷཏྠཱཡ ཨཱཧཱརེཏི.

ཨིཏཱིཏི ཨུཔཱཡནིདསྶནཾ, ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེནཱཏི ཨཏྠོ. པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམཱིཏི པུརཱཎཝེདནཾ ནཱམ ཨབྷུཏྟཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནཀཝེདནཱ, ཏཾ པཊིཧནིསྶཱམཱིཏི ཨཱཧཱརེཏི. ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ནཝཝེདནཱ ནཱམ ཨཏིབྷུཏྟཔཙྩཡེན ཨུཔྤཛྫནཀཝེདནཱ, ན ཏཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨཱཧཱརེཏི. ཨཐ ཝཱ ནཝཝེདནཱ ནཱམ བྷུཏྟཔཙྩཡཱ ན ཨུཔྤཛྫནཀཝེདནཱ, ཏསྶཱ ཨནུཔྤནྣཱཡ ཨནུཔྤཛྫནཏྠམེཝ ཨཱཧཱརེཏི.

ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཡཱཔནཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི. ཨནཝཛྫཏཱ ཙཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྠི སཱཝཛྫཾ, ཨཏྠི ཨནཝཛྫཾ. ཏཏྠ ཨདྷམྨིཀཔརིཡེསནཱ ཨདྷམྨིཀཔཊིགྒཧཎཾ ཨདྷམྨེན པརིབྷོགོཏི ཨིདཾ སཱཝཛྫཾ ནཱམ. དྷམྨེན པན པརིཡེསིཏྭཱ དྷམྨེན པཊིགྒཧེཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནཾ ཨནཝཛྫཾ ནཱམ. ཨེཀཙྩོ ཨནཝཛྫེཡེཝ སཱཝཛྫཾ ཀརོཏི, ‘‘ལདྡྷཾ མེ’’ཏི ཀཏྭཱ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ བྷུཉྫཏི, ཏཾ ཛཱིརཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུདྡྷཾཝིརེཙནཨདྷོཝིརེཙནཱདཱིཧི ཀིལམཏི, སཀལཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ ཏསྶ སརཱིརཔཊིཛགྒནབྷེསཛྫཔརིཡེསནཱདཱིསུ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨསུཀསྶ ནཱམ ཨུདརཾ ཨུདྡྷུམཱཏ’’ནྟིཨཱདིཾ ཝདནྟི. ‘‘ཨེས ནིཙྩཀཱལམྤི ཨེཝཾ པཀཏིཀོཡེཝ, ཨཏྟནོ ཀུཙྪིཔྤམཱཎཾ ནཱམ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ནིནྡནྟི གརཧནྟི. ཨཡཾ ཨནཝཛྫེཡེཝ སཱཝཛྫཾ ཀརོཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨནཝཛྫཏཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཱརེཏི.

ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨཏྠི ཕཱསུཝིཧཱརོ, ཨཏྠི ན ཕཱསུཝིཧཱརོ. ཏཏྠ ཨཱཧརཧཏྠཀོ ཨལཾསཱཊཀོ ཏཏྲཝཊྚཀོ ཀཱཀམཱསཀོ བྷུཏྟཝམིཏཀོཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོཛནཾ ན ཕཱསུཝིཧཱརོ ནཱམ. ཨེཏེསུ ཧི ཨཱཧརཧཏྠཀོ ནཱམ བཧུཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨུཊྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཱཧར ཧཏྠ’’ནྟི ཝདཏི. ཨལཾསཱཊཀོ ནཱམ ཨཙྩུདྡྷུམཱཏཀུཙྪིཏཱཡ ཨུཊྛིཏོཔི སཱཊཀཾ ནིཝཱསེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏཏྲཝཊྚཀོ ནཱམ ཨུཊྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཏྲེཝ པརིཝཊྚཏི. ཀཱཀམཱསཀོ ནཱམ ཡཐཱ ཀཱཀེཧི ཨཱམསིཏུཾ སཀྐོཏི, ཨེཝཾ ཡཱཝ མུཁདྭཱརཱ ཨཱཧཱརེཏི. བྷུཏྟཝམིཏཀོ ནཱམ མུཁེན སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཏྠེཝ ཝམཏི. ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཱརེཏི. ཕཱསུཝིཧཱརོ ནཱམ ཙཏཱུཧི པཉྩཧི ཨཱལོཔེཏི ཨཱུནཱུདརཏཱ. ཨེཏྟཀཉྷི བྷུཉྫིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པིཝཏོ ཙཏྟཱརོ ཨིརིཡཱཔཐཱ སུཁེན པཝཏྟནྟི. ཏསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི ཨེཝམཱཧ –

‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༣; མི. པ. ༦.༥.༡༠);

ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཨངྒཱནི སམོདྷཱནེཏབྦཱནི. ནེཝ དཝཱཡཱཏི ཧི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ན མདཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ན མཎྜནཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ན ཝིབྷཱུསནཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨེཀཾ, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱཏི ཨཡམེཏྠ བྷོཛནཱནིསཾསོ.

མཧཱསིཝཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཧེཊྛཱ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི པཊིཀྑེཔོ ནཱམ, ཨུཔརི པན ཨཊྛངྒཱནི སམོདྷཱནེཏབྦཱནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ཡཱཔནཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱཏི ཨེཀཾ, བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི ཨེཀཾ, ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམཱིཏི ཨེཀཾ, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨེཀཾ, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཀཾ, ཨནཝཛྫཏཱ ཙཱཏི ཨེཀཾ, ཕཱསུཝིཧཱརོ པན བྷོཛནཱནིསཾསོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི.

༩༠. ཨུཔེཀྑཀོཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགཏོ. སཏོཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིསཏིཡུཏྟོ.

ཨུཔེཀྑཀོཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགཏོཏི ཨེཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱདྷམྨོ ནཱམ ཀོཏི? ཉཱཎཱདཡོ. ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཀིརིཡཏོ ཙཏྟཱརི ཉཱཎསམྤཡུཏྟཱནི ལབྦྷནྟི, ‘‘སཏཏཝིཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཊྛ མཧཱཙིཏྟཱནི ལབྦྷནྟི, ‘‘རཛྫནདུསྶནཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟེ དས ཙིཏྟཱནི ལབྦྷནྟི. སོམནསྶཾ ཨཱསེཝནཝསེན ལབྦྷཏི. ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཀཱརཎཝསེན ཙཀྑཱུཏི ལདྡྷཝོཧཱརེན རཱུཔདསྶནསམཏྠེན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ – ཙཀྑུ རཱུཔཾ ན པསྶཏི ཨཙིཏྟཀཏྟཱ, ཙིཏྟམྤི ན པསྶཏི ཨཙཀྑུཀཏྟཱ. དྭཱརཱརམྨཎསངྒྷཊྚནེན པན པསཱདཝཏྠུཀེན ཙིཏྟེན པསྶཏི. ཨཱིདིསེསུ པན ཋཱནེསུ ‘‘དྷནུནཱ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སསམྦྷཱརཀཐཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ.

ནེཝ སུམནོ ཧོཏཱིཏི ལོབྷུཔྤཏྟིཝསེན ཚནྡརཱགུཔྤཏྟིཝསེན སོམནསྶོ ན ཧོཏི. ན དུམྨནོཏི པཊིགྷུཔྤཏྟིཝསེན དུཊྛཙིཏྟོ ན ཧོཏི. ཨུཔེཀྑཀོཏི ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཀོ ཧོཏི, ཨཔཀྑཔཏིཏོ ཧུཏྭཱ ཨིརིཡཱཔཐཾ པཝཏྟེཏི. སཏོ སམྤཛཱནོཏི སཏིམཱ ཉཱཎསམྤནྣོ. མནཱཔཾ ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི མནཝཌྜྷནཀཾ ཨིཊྛཱརམྨཎཾ ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷཏི ན པཏྠེཏི. ནཱབྷིཧཾསཏཱིཏི ན ཏུསྶཏི. ན རཱགཾ ཛནེཏཱིཏི ཏཏྠ ཏཏྠ རཉྫནཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི. ཏསྶ ཋིཏོཝ ཀཱཡོ ཧོཏཱིཏི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙཀྑཱདིཀཱཡོ ཀམྤཱརཧིཏཏྟཱ ཋིཏོ ནིཙྩལོ ཧོཏི. ཨམནཱཔནྟི ཨནིཊྛཱརམྨཎཾ. ན མངྐུ ཧོཏཱིཏི དོམནསྶིཏོ ན ཧོཏི. ཨཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོཏི ཀོདྷཝསེན ཋིཏམནོ ན ཧོཏི. ཨལཱིནམནསོཏི ཨལཱིནཙིཏྟོ. ཨབྱཱཔནྣཙེཏསོཏི བྱཱཔཱདརཧིཏཙིཏྟོ.

རཛནཱིཡེ ན རཛྫཏཱིཏི རཛནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན རཱགཾ ཨུཔྤཱདེཏི. དུསྶནཱིཡེ ན དུསྶཏཱིཏི དོསུཔྤཱདེ ཝཏྠུསྨིཾ ན དོསཾ ཨུཔྤཱདེཏི. མོཧནཱིཡེ ན མུཡ྄ཧཏཱིཏི མོཧནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན མོཧཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཀོཔནཱིཡེ ན ཀུཔྤཏཱིཏི ཀོདྷནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན ཙལཏི. མདནཱིཡེ ན མཛྫཏཱིཏི མདནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན སཾསཱིདཏི. ཀིལེསནཱིཡེ ན ཀིལིསྶཏཱིཏི ཨུཔཏཔནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ན ཨུཔཏཔྤཏི. དིཊྛེ དིཊྛམཏྟོཏི རཱུཔཱརམྨཎེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛེ དིཊྛམཏྟོ. སུཏེ སུཏམཏྟོཏི སདྡཱཡཏནེ སོཏཝིཉྙཱཎེན སུཏེ སུཏམཏྟོ. མུཏེ མུཏམཏྟོཏི གྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཝིཉྙཱཎེན པཱཔུཎིཏྭཱ གཧིཏེ གཧིཏམཏྟོ. ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟོཏི མནོཝིཉྙཱཎེན ཉཱཏེ ཉཱཏམཏྟོ. དིཊྛེ ན ལིམྤཏཱིཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛེ རཱུཔཱརམྨཎེ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེན ན ལིམྤཏི. དིཊྛེ ཨནཱུཔཡོཏི རཱུཔཱརམྨཎེ ནིཏྟཎྷོ ཧོཏི. ཨནཔཱཡོཏི ཨཔདུཊྛཙིཏྟོ.

སཾཝིཛྫཏཱིཏི ལབྦྷཏི. པསྶཏཱིཏི ཨོལོཀེཏི. ཚནྡརཱགོཏི སིནེཧོ. རཱུཔཱརཱམནྟི རཱུཔཾ ཨཱརཱམཾ ཨསྶཱཏི རཱུཔཱརཱམཾ. རཱུཔེ རཏནྟི རཱུཔརཏཾ. རཱུཔེ སནྟུཊྛཱིཏི རཱུཔསམྨུདིཏཾ.

དནྟཾ ནཡནྟི སམིཏིནྟི ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹མཎྜལཱདཱིསུ མཧཱཛནམཛ྄ཛྷཾ གཙྪནྟཱ དནྟམེཝ གོཎཛཱཏིཾ ཝཱ ཨསྶཛཱཏིཾ ཝཱ ཡཱནེ ཡོཛེཏྭཱ ནཡནྟི. རཱཛཱཏི ཏཐཱརཱུཔཱནེཝ ཋཱནཱནི གཙྪནྟོ རཱཛཱཔི དནྟམེཝ ཨབྷིརུཧཏི. མནུསྶེསཱུཏི མནུསྶེསུཔི ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧི དནྟོ ནིབྦིསེཝནོཝ སེཊྛོ. ཡོཏིཝཱཀྱནྟི ཡོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏིཀྐམཝཙནཾ པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནམྤི ཏིཏིཀྑཏི ན པཊིཔྥནྡཏི ན ཝིཧཉྙཏི, ཨེཝརཱུཔོ དནྟོ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ.

ཨསྶཏརཱཏི ཝལ༹ཝཱཡ གདྲབྷེན ཛཱཏཱ. ཨཱཛཱནཱིཡཱཏི ཡཾ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི, ཏསྶ ཁིཔྤཾ ཛཱནནསམཏྠཱ. སིནྡྷཝཱཏི སིནྡྷཝརཊྛེ ཛཱཏཱ ཨསྶཱ. མཧཱནཱགཱཏི ཀུཉྫརསངྑཱཏཱ མཧཱཧཏྠིནོ. ཨཏྟདནྟོཏི ཨེཏེ ཨསྶཏརཱ ཝཱ ཨཱཛཱནཱིཡཱ ཝཱ སིནྡྷཝཱ ཝཱ ཀུཉྫརཱ ཝཱ ཝརཱ དནྟཱ, ན ཨདནྟཱ. ཡོ པན ཙཏུམགྒསངྑཱཏེན ཨཏྟདནྟེན དནྟཏཱཡ ཨཏྟདནྟོ ནིབྦིསེཝནོ, ཨཡཾ ཏཏོཔི ཝརཾ, སབྦེཧིཔི ཨེཏེཧི ཨུཏྟརིཏརོཏི ཨཏྠོ.

ན ཧི ཨེཏེཧི ཡཱནེཧཱིཏི ཡཱནི ཨེཏཱནི ཧཏྠིཡཱནཱདིཡཱནཱནི, ན ཧི ཨེཏེཧི ཡཱནེཧི ཀོཙི པུགྒལོ སུཔིནནྟེནཔི ཨགཏཔུབྦཏྟཱ ‘‘ཨགཏ’’ནྟི སངྑཱཏཾ ནིབྦཱནདིསཾ, ཏཾ ཋཱནཾ གཙྪེཡྻ. ཡཐཱ པུབྦབྷཱགེ ཨིནྡྲིཡདམེན དནྟེན ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ སུདནྟེན དནྟོ ནིབྦིསེཝནོ སཔྤཉྙོ པུགྒལོ ཏཾ ཨགཏཔུབྦཾ དིསཾ གཙྪཏི, དནྟབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ ཨཏྟདམནམེཝ ཝརནྟི ཨཏྠོ.

ཝིདྷཱསུ ན ཝིཀམྤནྟཱིཏི སེཡྻསྶ སེཡྻོཧམསྨཱིཏིཨཱདཱིསུ མཱནཝིདྷཱསུ ན ཙལནྟི ནཔྤཝེདྷནྟི. ཝིཔྤམུཏྟཱ པུནབྦྷཝཱཏི པུནབྦྷཝཔཊིསནྡྷིཡཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཏོ སུཊྛུ མུཏྟཱ མུཉྩིཏྭཱ ཋིཏཱ. དནྟབྷཱུམིམནུཔྤཏྟཱཏི ཨེཀནྟདམནཾ ཨརཧཏྟཕལབྷཱུམིཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེ ལོཀེ ཝིཛིཏཱཝིནོཏི ཏེ ཨརཧནྟོ སཏྟལོཀེ ཝིཛིཏཝིཛཡཱ ཝིཛིཏཝནྟོ ནཱམ ཧོནྟི.

ཡསྨཱ ཙ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ ནིབྦྷཡོ ནིབྦིཀཱརོ དནྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙཀྑཱདཱིནི ཚལི༹ནྡྲིཡཱནི གོཙརབྷཱཝནཱཡ ཨནིཙྩཱདིཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝཱསནཱབྷཱཝནཱཡ སཏིསམྤཛཉྙགནྡྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ བྷཱཝིཏཱནི, ཏཱནི ཙ ཁོ ཨཛ྄ཛྷཏྟགོཙརབྷཱཝནཱཡ, ཨེཝཾ པན བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦལོཀེཏི ཡཏྠ ཡཏྠ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝེཀལླཏཱ ཝེཀལླཏོ ཝཱ སམྦྷཝོ, ཏཏྠ ནཱབྷིཛ྄ཛྷཱདིཝསེན བྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷ ཉཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཀསནྟཏིཁནྡྷལོཀཾ པརསནྟཏིཁནྡྷལོཀཉྩ དནྟམརཎཾ མརིཏུཀཱམོ ཀཱལཾ ཀངྑཏི, ཛཱིཝིཏཀྑཡཀཱལཾ ཨཱགམེཏི པཏིམཱནེཏི, ན བྷཱཡཏི མརཎསྶ. ཡཐཱཧ –

‘‘མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠི, ནིཀནྟི ནཏྠཱི ཛཱིཝིཏེ’’. (ཐེརགཱ. ༢༠);

‘‘ནཱབྷིཀངྑཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིཀངྑཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཏིམཱནེམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༦༠༦, ༦༥༤, ༡༠༠༢; མི. པ. ༢.༢.༤ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ);

བྷཱཝིཏོ ས དནྟོཏི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ སོ དནྟོ.

༩༡. ནིསྶཡཏཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡཱ. ཉཏྭཱ དྷམྨནྟི ཨནིཙྩཱདཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི དྷམྨཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཨནིསྶིཏོཏི ཨེཝཾ ཏེཧི ནིསྶཡེཧི ཨནིསྶིཏོ. ཏེན ཨཉྙཏྲ དྷམྨཉཱཎཱ ནཏྠི ནིསྶཡཱནཾ ཨབྷཱཝོཏི དཱིཔེཏི. བྷཝཱཡ ཝིབྷཝཱཡ ཝཱཏི སསྶཏཱཡ ཨུཙྪེདཱཡ ཝཱ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནོ.

༩༢. ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨེཀེཀགཱཐཱཡ ཝུཏྟཾ ཨུཔསནྟོཏི ཀཐེམི. ཨཏརཱི སོ ཝིསཏྟིཀནྟི སོ ཨིམཾ ཝིསཏཱདིབྷཱཝེན ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ མཧཱཏཎྷཾ ཨཏརི.

ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ རཱགོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོཏི སཡཾ གཧིཏདིཊྛིཡཱ རཉྫནསངྑཱཏོ རཱགོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ. པརཝཱདེསུ ཨཱགྷཱཏོ ཨཔྤཙྩཡོཏི པརེསཾ ཝཱདཔཊིཝཱདེསུ ཀོཔོ ཙ ཨཏུཊྛཱཀཱརོ ཙ བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ. ཨཏྟནོ སཱིལཾ ཝཱ ཝཏཾ ཝཱཏི སཡཾ གཧིཏམེཐུནཝིརཏིསངྑཱཏཾ སཱིལཾ ཝཱ གོཝཏཱདིཝཏཾ ཝཱ. སཱིལབྦཏཾ ཝཱཏི ཏདུབྷཡཾ ཝཱ. པརཱམཱསོཏི ཨིམིནཱ སུདྡྷཱིཏིཨཱདིཝསེན པརཏོ ཨཱམསཏི. ཨཏྟནོ དིཊྛི ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོཏི སཡཾ གཧིཏདིཊྛིཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༥༤; མ. ནི. ༣.༢༧, ༣༠༡) ཨཡོནིསོ ཨབྷིནིཝེསོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོ. གནྠཱ ཏསྶ ན ཝིཛྫནྟཱིཏི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ དྭེ དིཊྛིགནྠཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ན སནྟི. བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ ཨནཱགཱམིམགྒེན. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཨརཧཏྟམགྒེན.

༩༣. ཨིདཱནི ཏམེཝ ཨུཔསནྟཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཏསྶ པུཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི. ཏཏྠ པུཏྟཱ ཨཏྲཛཱདཡོ ཙཏྟཱརོ. ཨེཏྠ ཙ པུཏྟཔརིགྒཧཱདཡོ པུཏྟཱདིནཱམེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཧིསྶ ན ཝིཛྫནྟི, ཏེསཾ ཝཱ ཨབྷཱཝེན པུཏྟཱདཡོ ན ཝིཛྫནྟཱིཏི. ཨཏྟཱཏི ‘‘ཨཏྟཱ ཨཏྠཱི’’ཏི གཧིཏཱ སསྶཏདིཊྛིཾ ནཏྠི. ནིརཏྟཱཏི ‘‘ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི གཧིཏཱ ཨུཙྪེདདིཊྛི.

ནཏྠཱིཏི གཧེཏབྦཾ ནཏྠི. མུཉྩིཏབྦཾ ནཏྠཱིཏི མོཙེཏབྦཾ ནཏྠི. ཡསྶ ནཏྠི གཧིཏནྟི ཡསྶ པུགྒལསྶ ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན གཧིཏཾ ན ཝིཛྫཏི. ཏསྶ ནཏྠི མུཉྩིཏབྦནྟི ཏསྶ པུགྒལསྶ མུཉྩིཏབྦཾ ན ཝིཛྫཏི. གཱཧམུཉྩནསམཏིཀྐནྟོཏི གཧཎཉྩ མོཙནཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོ. ཝུདྡྷིཔརིཧཱནིཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཝུཌྜྷིཉྩ ཧཱནིཉྩ ཨཏིཀྐནྟོ.

༩༤. ཡེན ནཾ ཝཛྫུཾ པུཐུཛྫནཱ, ཨཐོ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཡེན ཏཾ རཱགཱདིནཱ ཝཛྫེན པུཐུཛྫནཱ སབྦེཔི དེཝམནུསྶཱ ཨིཏོཝ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ རཏྟོཏི ཝཱ དུཊྛོཏི ཝཱ ཝདེཡྻུཾ. ཏཾ ཏསྶ ཨཔུརཀྑཏནྟི ཏཾ རཱགཱདིཝཛྫཾ ཏསྶ ཨརཧཏོ ཨཔུརཀྑཏཾ. ཏསྨཱ ཝཱདེསུ ནེཛཏཱིཏི ཏཾཀཱརཎཱ ནིནྡཱཝཙནེསུ ན ཀམྤཏི.

ནེཛཏཱིཏི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ན ཨིཉྫཏཱིཏི ཙལནཾ ན ཀརོཏི. ན ཙལཏཱིཏི ན ཏཏྠ ནམཏི. ན ཝེདྷཏཱིཏི ཀམྤེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ན ཕནྡཏི. ནཔྤཝེདྷཏཱིཏི ན ཀམྤཏི. ན སམྤཝེདྷཏཱིཏི ན པརིཝཏྟཏི.

༩༥. ན ཨུསྶེསུ ཝདཏེཏི ཝིསིཊྛེསུ ཨཏྟཱནཾ ཨནྟོཀཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཝིསིཊྛོ’’ཏི ཨཏིམཱནཝསེན ན ཝདཏི. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ. ཀཔྤཾ ནེཏི ཨཀཔྤིཡོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ དུཝིདྷམྤི ཀཔྤཾ ན ཨེཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཀཔྤིཡོ, པཧཱིནཀཔྤོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནོཝ.

༩༦. སཀནྟི མཡ྄ཧནྟི པརིགྒཧིཏཾ. ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏཱིཏི ཨཝིཛྫམཱནཱདིནཱ ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏི. དྷམྨེསུ ཙ ན གཙྪཏཱིཏི སབྦདྷམྨེསུ ཚནྡཱདིཝསེན ན གཙྪཏི. ས ཝེ སནྟོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ ནརུཏྟམོ ‘‘སནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནོཝ. ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི ཨཧོསི, སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ གཎནཱ ནཏྠཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

པུརཱབྷེདསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༩༧. ཨེཀཱདསམེ ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟནིདྡེསེ ཀུཏོཔཧཱུཏཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱཏི ཀལཧོ ཙ ཏསྶ པུབྦབྷཱགོ ཝིཝཱདོ ཙཱཏི ཨིམེ ཀུཏོ ཛཱཏཱ. པརིདེཝསོཀཱ སཧམཙྪརཱ ཙཱཏི པརིདེཝསོཀཱ ཙ སཧམཙྪརཱ ཙ ཀུཏོ པཧཱུཏཱ. མཱནཱཏིམཱནཱ སཧཔེསུཎཱ ཙཱཏི མཱནཱ ཙ ཨཏིམཱནཱ ཙ པེསུཎཱ ཙ ཀུཏོ པཧཱུཏཱ. ཏེཏི ཏེ སབྦེཔི ཨཊྛ ཀིལེསདྷམྨཱ. ཏདིངྒྷ བྱཱུཧཱིཏི ཏཾ མཡཱ པུཙྪིཏམཏྠཾ བྲཱུཧི, ཡཱཙཱམི ཏཾ ཨཧནྟི. ཡཱཙནཏྠོ ཧི ཨིངྒྷཱཏི ནིཔཱཏོ.

ཨེཀེན ཨཱཀཱརེནཱཏི ཨེཀེན ཀཱརཎེན. ཨཔརེན ཨཱཀཱརེནཱཏི ཨཔརེན ཀཱརཎེན. ཨཱགཱརིཀཱ དཎྜཔསུཏཱཏི གཧཔཏིནོ ཝིཧེསམཱནཱ. པབྦཛིཏཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫནྟཱཏི ཨནགཱརིཀཱ སཏྟསུ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷེསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ.

ཀུཏོཔཧཱུཏཱཏི ཀུཏོབྷཱུཏཱ. ཀུཏོཛཱཏཱཏི ཀུཏོ པཊིལདྡྷབྷཱཝཱ. ཀུཏོསཉྫཱཏཱཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཀུཏོནིབྦཏྟཱཏི ཀུཏོ ནིབྦཏྟལཀྑཎཾ པཏྟཱ. ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ‘‘ཀུཏོཨབྷིནིབྦཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀུཏོཔཱཏུབྷཱུཏཱཏི ཀུཏོཔཱཀཊཱིབྷཱུཏཱ. ཀིཾ ནིདཱནཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྟནོ ཕལཾ ནིདེཏཱིཏི ནིདཱནཾ. ཨེཏསྨཱ ཕལཾ སམུདེཏཱིཏི སམུདཡོ. ཨེཏསྨཱ ཕལཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཛཱཏི. ཨེཏསྨཱ ཕལཾ པབྷཝཏཱིཏི པབྷཝོ. མཱུལཾ པུཙྪཏཱིཏི ཀལཧསྶ ཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. ཀཱརཎཉྷི པཏིཊྛཊྛེན མཱུལཾ. ཨཏྟནོ ཕལནིཔྥཱདནཏྠཾ ཧིནོཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཧེཏུ. ‘‘ཧནྡ ནཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དསྶེནྟཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཕལཾ ནིདེཏཱིཏི ནིདཱནཾ. ཨེཏསྨཱ ཕལཾ སམྦྷཝཏཱིཏི སམྦྷཝོ. པབྷཝཏི ཕལཾ ཨེཏསྨཱཏི པབྷཝོ. སམུཊྛཱཏི ཨེཏྠ ཕལཾ, ཨེཏེན ཝཱ སམུཊྛཱཏཱིཏི སམུཊྛཱནཾ. ཨཏྟནོ ཕལཾ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཨཔཊིཀྑིཔིཏབྦཊྛེན ཨཏྟནོ ཕལཾ ཨཱརམེཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཾ. ཨེཏཾ པཊིཙྩ ཨཔཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཕལཾ ཨེཏི པཝཏྟཏཱིཏི པཙྩཡོ. ཨེཏསྨཱ ཕལཾ སམུདེཏཱིཏི སམུདཡོཏི ཨེཝམེཏེསཾ པདཱནཾ ཝཙནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཀལཧསྶ ཙ ཝིཝཱདསྶ ཙ མཱུལཾ པུཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.

༩༨. པིཡཔྤཧཱུཏཱཏི པིཡཝཏྠུཏོ ཛཱཏཱ. མཙྪེརཡུཏྟཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱཏི ཨིམིནཱ ཀལཧཝིཝཱདཱདཱིནཾ ན ཀེཝལཾ པིཡཝཏྠུམེཝ, མཙྪརིཡམྤི པཙྩཡཾ དསྶེཏི. ཀལཧཝིཝཱདསཱིསེན ཙེཏྠ སབྦེཔི ཏེ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙ ཨེཏེསཾ མཙྪརིཡཾ, ཏཐཱ པེསུཎཱནཉྩ ཝིཝཱདཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཝཱདཛཱཏེསུ ཙ པེསུཎཱནཱི’’ཏི. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ.

༩༩. པིཡཱ སུ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཡེ ཙཱཔི ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེཏི ‘‘པིཡཔྤཧཱུཏཱ ཀལཧཱ’’ཏི ཡེ ཨེཏྠ ཝུཏྟཱ, ཏེ པིཡཱ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནཱ, ན ཀེཝལཉྩ པིཡཱ, ཡེ ཙཱཔི ཁཏྟིཡཱདཡོ ལོཀེ ཝིཙརནྟི ལོབྷཧེཏུ ལོབྷེནཱབྷིབྷཱུཏཱ ཝིཙརནྟི, ཏེསཾ སོ ལོབྷོ ཙ ཀུཏོནིདཱནོཏི དྭེ ཨཏྠེ ཨེཀཱཡ པུཙྪཱཡ པུཙྪཏི. ཀུཏོནིདཱནཱཏི ཙེཏྠ ཀིཾནིདཱནཱ ཀིཾཧེཏུཀཱཏི པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཏོཨཱདེསོ ཝེདིཏབྦོ, སམཱསེ ཙསྶ ལོཔཱབྷཱཝོ. ཨཐ ཝཱ ནིདཱནཱཏི ཛཱཏཱ, ཨུཔྤནྣཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཀུཏོ ཛཱཏཱ ཀུཏོ ཨུཔྤནྣཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱསཱ ཙ ནིཊྛཱ ཙཱཏི ཨཱསཱ ཙ ཏསྶཱ ཨཱསཱཡ སམིདྡྷི ཙ. ཡེ སམྤརཱཡཱཡ ནརསྶ ཧོནྟཱིཏི ཡེ ནརསྶ སམྤརཱཡཱཡ ཧོནྟི, པརཱཡནཱ ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀཱ ཨེཝཱཡམྤི པུཙྪཱ.

དཱིཔཱ ཧོནྟཱིཏི པཏིཊྛཱ བྷཝནྟི. སརཎཱ ཧོནྟཱིཏི དུཀྑནཱསནཱ ཧོནྟི. ནིཊྛཱཔརཱཡནཱ ཧོནྟཱིཏི སམིདྡྷིཔརཱཡནཱ ཧོནྟི.

༡༠༠. ཚནྡཱནིདཱནཱནཱིཏི ཀཱམཙྪནྡཱདིཚནྡནིདཱནཱནི. ཡེ ཙཱཔི ལོབྷཱ ཝིཙརནྟཱིཏི ཡེ ཙཱཔི ཁཏྟིཡཱདཡོ ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི, ཏེསཾ ལོབྷོཔི ཚནྡནིདཱནོཏི དྭེཔི ཨཏྠེ ཨེཀཏོ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིཏོནིདཱནཱཏི ཚནྡནིདཱནཱ ཨེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏི ཧི ཚནྡཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཚནྡནིདཱནཱ ཧི ལོབྷཱདཡོ. ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏི སདྡསིདྡྷི ཙེཏྠ ‘‘ཀུཏོནིདཱནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱསཱཡ སམིདྡྷི ཝུཙྩཏི ནིཊྛཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡནིབྦཏྟིཔཊིལཱབྷོ ཀཐཱིཡཏི.

༡༠༡. ཝིནིཙྪཡཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝིནིཙྪཡཱ. ཡེ ཙཱཔི དྷམྨཱ སམཎེན ཝུཏྟཱཏི ཡེ ཙ ཨཉྙེཔི ཀོདྷཱདཱིཧི སམྤཡུཏྟཱ, ཏཐཱརཱུཔཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ བུདྡྷསམཎེན ཝུཏྟཱ, ཏེ ཀུཏོཔཧཱུཏཱཏི.

ཨཉྙཛཱཏིཀཱཏི ཨཉྙསབྷཱཝཱ. ཨཉྙཝིཧིཏཀཱཏི ཨཉྙེནཱཀཱརེན ཋིཏཱ. སམིཏཔཱཔེནཱཏི ནིབྦཱཔིཏཔཱཔེན. བཱཧིཏཔཱཔདྷམྨེནཱཏི པཧཱིནལཱམཀདྷམྨེན. བྷིནྣཀིལེསམཱུལེནཱཏི ཀིལེསམཱུལཱནི བྷིནྡིཏྭཱ ཋིཏེན. སབྦཱཀུསལམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟེནཱཏི དྭཱདསཨཀུསལབནྡྷནཾ མོཙེཏྭཱ ཋིཏེན. ཝུཏྟཱཏི ཀཐིཏཱ. པཝུཏྟཱཏི པཀཱརེན ཀཐིཏཱ.

༡༠༢. ཏམཱུཔནིསྶཱཡ པཧོཏི ཚནྡོཏི ཏཾ སུཁདུཀྑཝེདནཾ ཏདུབྷཡཝཏྠུསངྑཱཏཾ སཱཏཱསཱཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སཾཡོགཝིཡོགཔཏྠནཱཝསེན ཚནྡོ པཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཚནྡོ ནུ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནོ’’ཏི ཨཡཾ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི. རཱུཔེསུ དིསྭཱ ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩཱཏི རཱུཔེསུ ཝཡཉྩ ཨུཔྤཱདཉྩ དིསྭཱ. ཝིནིཙྪཡཾ ཀུབྦཏི ཛནྟུ ལོཀེཏི ཨཔཱཡཱདིཀེ ལོཀེ ཨཡཾ ཛནྟུ བྷོགཱདྷིགམཏྠཾ ཏཎྷཱཝིནིཙྪཡཾ ‘‘ཨཏྟཱ མེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དིཊྛིཝིནིཙྪཡཉྩ ཀུརུཏེ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཝིནིཙྪཡཱ ཙཱཔི ཀུཏོཔབྷཱུཏཱ’’ཏི ཨཡཾ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི.

སཱཏཱསཱཏཾ ནིསྶཱཡཱཏི མདྷུརཉྩ ཨམདྷུརཉྩ ཨུཔནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ. ཨིཊྛཱནིཊྛནྟི ཨིཊྛཱརམྨཎཉྩ ཨནིཊྛཱརམྨཎཉྩ.

སུརཱམེརཡམཛྫཔྤམཱདཊྛཱནཱནུཡོགནྟི ཨེཏྠ སུརཱཏི པིཊྛསུརཱ པཱུཝསུརཱ ཨོདནསུརཱ ཀིཎྞཔཀྑིཏྟཱ སམྦྷཱརསཾཡུཏྟཱཏི པཉྩ སུརཱ. མེརཡནྟི པུཔྥཱསཝོ ཕལཱསཝོ མདྷྭཱསཝོ གུལཱ༹སཝོ སམྦྷཱརསཾཡུཏྟོཏི པཉྩ ཨཱསཝཱ. ཏཾ སབྦམྤི མདཀརཎཝསེན མཛྫཾ. པམཱདཊྛཱནནྟི པམཱདཀཱརཎཾ, ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ཏཾ མཛྫཾ པིཝཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨནུཡོགནྟི ཏཾ སུརཱམེརཡམཛྫཔྤམཱདཊྛཱནཱནུཡོགཾ ཨནུཨཱཡོགཾ པུནཔྤུནཾ ཀརཎཾ. ཡསྨཱ ཙ པན ཏཾ ཨནུཡུཏྟསྶ མེ ཨུཔྤནྣཱ ཙེཝ བྷོགཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨནུཔྤནྣཱ ཙ ནུཔྤཛྫནྟི, ཏསྨཱ ‘‘མེ བྷོགཱ པརིཀྑཡཾ ཁཱིཎབྷཱཝཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ. ཝིཀཱལཝིསིཁཱཙརིཡཱནུཡོགནྟི ཨཝེལཱཡ ཝིསིཁཱསུ ཙརིཡཱནུཡུཏྟཾ. སམཛྫཱབྷིཙརཎནྟི ནཙྩཱདིདསྶནཝསེན སམཛྫཱབྷིགམནཾ. ཨཱལསྱཱནུཡོགནྟི ཀཱཡཱལསིཡཏཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཏཾ. ཨཔཱཡམུཁཱནི ན སེཝཏཱིཏི བྷོགཱནཾ ཝིནཱསདྭཱརཱནི ན སེཝཏི.

ཀསིཡཱ ཝཱཏི ཀསིཀམྨེན ཝཱ. ཝཎིཛྫཱཡ ཝཱཏི དྷམྨིཀཝཎིཛྫཀམྨེན ཝཱ. གོརཀྑེན ཝཱཏི གོཔཱལཀམྨེན ཝཱ. ཨིསྶཏྠེན ཝཱཏི དྷནུསིཔྤེན ཝཱ. རཱཛཔོརིསེན ཝཱཏི རཱཛསེཝཀཀམྨེན ཝཱ. སིཔྤཉྙཏརེན ཝཱཏི ཀུམྦྷཀཱརཱདིསིཔྤཱནཾ ཨཉྙཏརེན ཝཱ. པཊིཔཛྫཏཱིཏི པཡོགཾ ཀརོཏི. ཙཀྑུསྨིཾ ཨུཔྤནྣེ ཛཱནཱཏཱིཏི སསམྦྷཱརཙཀྑུསྨིཾ ཨུཔྤནྣེ ཛཱནཱཏི. ‘‘ཨཏྟཱ མེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི དིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཙཀྑུསྨིཾ ཨནྟརཧིཏེཏི ཏསྨིཾ ཝིནཊྛེ. ཨཏྟཱ མེ ཨནྟརཧིཏོཏི ‘‘མམ ཨཏྟཱ ཝིནཊྛོ’’ཏི དིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཝིགཏོ མེ ཨཏྟཱཏི ཝཱིཏིཀྐནྟོ མམ ཨཏྟཱ. སོཏསྨིནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༡༠༣. ཨེཏེཔི དྷམྨཱ དྭཡམེཝ སནྟེཏི ཨེཏེ ཀོདྷཱདཡོ དྷམྨཱ སཱཏཱསཱཏདྭཡེ སནྟེ ཨེཝ ཧོནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏཏིཡཔཉྷོཔི ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི. ཨིདཱནི ཡོ ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫིཏེསུ ཨེཏེསུ པཉྷེསུ ཀཐཾཀཐཱི བྷཝེཡྻ, ཏསྶ ཀཐཾཀཐཱཔཧཱནཱུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཐཾཀཐཱི ཉཱཎཔཐཱཡ སིཀྑེ’’ཏི, ཉཱཎདསྶནཉཱཎཱདྷིགམནཏྠཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཉཏྭཱ པཝུཏྟཱ སམཎེན དྷམྨཱ. བུདྡྷསམཎེན ཧི ཉཏྭཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ, ནཏྠི ཏསྶ དྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎཾ, ཨཏྟནོ པན ཉཱཎཱནུབྷཱཝེན ཏེ ཨཛཱནནྟོ ན ཛཱནེཡྻ, ན དེསནཱདོསེན. ཏསྨཱ ཀཐཾཀཐཱི ཉཱཎཔཐཱཡ སིཀྑེ, ཉཏྭཱ པཝུཏྟཱ སམཎེན དྷམྨཱཏི.

པཀྑེཔབནྡྷནེན ཝཱ བདྡྷོཏི ནཱགརིཀབནྡྷེན བདྡྷོ. པརིཀྑེཔབནྡྷནེན ཝཱཏི ཝཏིཔརིཀྑེཔབནྡྷནེན ཝཱ. གཱམབནྡྷནེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཏསྨཱ ཏསྨཱ ཋཱནཏོ ནིཀྑམིཏུཾ ཨལབྷནྟོ གཱམབནྡྷནཱདཱིཧི བདྡྷོ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྶ བནྡྷནསྶ མོཀྑཏྠཱཡཱཏི ཨེཏསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ བནྡྷནསྶ མོཙནཏྠཾ.

ཉཱཎམྤི ཉཱཎཔཐོཏི པུརེ ཨུཔྤནྣཾ ཉཱཎཾ ཨཔརཱཔརུཔྤནྣསྶ ཉཱཎམྤི ཉཱཎསྶ སཉྩརཎམགྒོཏི ཉཱཎམྤི ཉཱཎཔཐོ. ཉཱཎསྶ ཨཱརམྨཎམྤི ཉཱཎཔཐོཏི ཉཱཎསྶ པཙྩཡོཔི ཏཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཉཱཎཔཐོ. ཉཱཎསཧབྷུནོཔི དྷམྨཱ ཉཱཎཔཐོཏི ཉཱཎེན སཧུཔྤནྣཱ ཨཝསེསཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱཔི ཉཱཎཔཐོ. ཨིདཱནི ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨརིཡམགྒོ ཨརིཡཔཐོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཀཐཾཀཐཱི པུགྒལོཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཝནྟོ པུགྒལོ. སཀངྑོཏི སདྭེལ༹ྷཀོ. སཝིལེཁོཏི ཙིཏྟརཱཛིཝནྟོ. སདྭེལ༹ྷཀོཏི ཀངྑཱཝནྟོ. སཝིཙིཀིཙྪོཏི སནྡེཧཝནྟོ. ཉཱཎཱདྷིགམཱཡཱཏི ཉཱཎཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ. ཉཱཎཕུསནཱཡཱཏི ཉཱཎཔཊིཝིཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ. ཨཐ ཝཱ ཉཱཎཝིནྡནཏྠཱཡ. ཉཱཎསཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི ཉཱཎསྶ པཙྩཀྑཀརཎཏྠཱཡ. སནིདཱནཱཧནྟི ཨཧཾ སནིདཱནཾ སཔཙྩཡཾ ཀཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ ཀརོམི. སཔྤཱཊིཧཱརིཡནྟི ནིཡྻཱནིཀཾ ཀཏྭཱ. ནོ ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡནྟི ཨནིཡྻཱནིཀཾ ཨཀཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ ཀརོམི.

༡༠༤. སཱཏཾ ཨསཱཏཉྩ ཀུཏོནིདཱནཱཏི ཨེཏྠ སཱཏཱསཱཏནྟི སུཁདུཀྑཝེདནཱ ཨེཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ན བྷཝནྟི ཧེཏེཏི ན བྷཝནྟི ཨེཏེ. ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩཱཔི ཡམེཏམཏྠཾ, ཨེཏཾ མེ པབྲཱུཧི ཡཏོནིདཱནནྟི སཱཏཱསཱཏཱནཾ ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩ ཨེཏམྤི ཡཾ ཨཏྠཾ. ལིངྒབྱཏྟཡོ ཨེཏྠ ཀཏོ. ཨིདཾ པན ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཱཏཱསཱཏཱནཾ ཝིབྷཝོ བྷཝོ ཙཱཏི ཡོ ཨེས ཨཏྠོ, ཨེཏཾ མེ པབྲཱུཧི ཡཏོནིདཱནནྟི. ཨེཏྠ ཙ སཱཏཱསཱཏཱནཾ ཝིབྷཝབྷཝཝཏྠུཀཱ ཝིབྷཝབྷཝདིཊྛིཡོ ཨེཝ ཝིབྷཝབྷཝཱཏི ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཧི ཨིམསྶ པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནཔཀྑེ ‘‘བྷཝདིཊྛིཔི ཕསྶནིདཱནཱ, ཝིབྷཝདིཊྛིཔི ཕསྶནིདཱནཱ’’ཏི ཨུཔརི ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡༠༥) ཝཀྑཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ནིདྡེསེ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི.

༡༠༥. ཨིཏོནིདཱནནྟི ཕསྶནིདཱནཾ. ཨིམཱཡཔི ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི.

༡༠༦. ཀིསྨིཾ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱཏི ཀིསྨིཾ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ པཉྩ ཕསྶཱ ན ཕུསནྟི. ཨིམཱཡཔི ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི.

༡༠༧. ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཊིཙྩཱཏི སམྤཡུཏྟཀནཱམཉྩ ཝཏྠཱརམྨཎརཱུཔཉྩ པཊིཙྩ. རཱུཔེ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱཏི རཱུཔེ ཝཱིཏིཝཏྟེ པཉྩ ཕསྶཱ ན ཕུསནྟི.

ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོཏི ཙཀྑུརཱུཔཝིཉྙཱཎཱནཾ ཏིཎྞནྣཾ སངྒཏིཡཱ ཕསྶོ ཛཱཡཏི. ཙཀྑུ ཙ རཱུཔཱ ཙ རཱུཔསྨིནྟི པསཱདཙཀྑུཉྩ རཱུཔཱརམྨཎཱནི ཙ རཱུཔབྷཱགེ རཱུཔཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ. ཙཀྑུསམྥསྶཾ ཋཔེཏྭཱཏི ཏིཎྞཾ སངྒཏིཡཱ ཨུཔྤནྣཕསྶཾ མུཉྩིཏྭཱ. སམྤཡུཏྟཀཱ དྷམྨཱ ནཱམསྨིནྟི ཨཝསེསཱ ཝེདནཱདཡོ ཕསྶེན སཧཛཱཏཱ དྷམྨཱ ནཱམབྷཱགེ. སོཏཉྩ པཊིཙྩཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧི རཱུཔཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏཱིཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི རཱུཔཾ ཝཱིཏིཝཏྟཾ ཧོཏི. ཉཱཏཝིབྷཱུཏེནཱཏི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཝཱིཏིཝཏྟེན. ཏཱིརཎཝིབྷཱུཏེནཱཏི ཨནིཙྩཱདིཏོ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཝཱིཏིཝཏྟེན. པཧཱནཝིབྷཱུཏེནཱཏི ཚནྡརཱགཔཧཱནཏོ ཝཱིཏིཝཏྟེན. སམཏིཀྐམཝིབྷཱུཏེནཱཏི ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནཾ པཊིལཱབྷཝསེན ཝཱིཏིཝཏྟེན.

༡༠༨. ཀཐཾ སམེཏསྶཱཏི ཀཐཾ པཊིཔནྣསྶ. ཝིབྷོཏི རཱུཔནྟི རཱུཔཾ ཝིབྷཝཏི, ན བྷཝེཡྻ ཝཱ. སུཁཾ དུཁཉྩཱཏི ཨིཊྛཱནིཊྛརཱུཔམེཝ པུཙྪཏི.

ཛཱནེཡྻཱམཱཏི ཛཱནིསྶཱམ. ཨཱཛཱནེཡྻཱམཱཏི ཝིསེསེན ཛཱནིསྶཱམ. ཝིཛཱནེཡྻཱམཱཏི ཨནེཀཝིདྷེན ཛཱནིསྶཱམ. པཊིཝིཛཱནེཡྻཱམཱཏི སམྨཱ ཛཱནིསྶཱམ. པཊིཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱམཱཏི ཙིཏྟེན བུཛ྄ཛྷིསྶཱམ.

༡༠༩. ན སཉྙསཉྙཱིཏི ཡཐཱ སམེཏསྶ ཝིབྷོཏི རཱུཔཾ, སོ པཀཏིསཉྙཱཡ སཉྙཱིཔི ན ཧོཏི. ན ཝིསཉྙསཉྙཱིཏི ཝིསཉྙཱཡཔི ཝིརཱུཔཱཡ སཉྙཱཡ ཝིསཉྙཱི ན ཧོཏི ཨུམྨཏྟཀོ ཝཱ ཁིཏྟཙིཏྟོ ཝཱ. ནོཔི ཨསཉྙཱིཏི སཉྙཱཝིརཧིཏོཔི ན ཧོཏི ནིརོདྷསམཱཔནྣོ ཝཱ ཨསཉྙསཏྟོ ཝཱ. ན ཝིབྷཱུཏསཉྙཱིཏི ‘‘སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༠༨) ནཡེན སམཏིཀྐནྟསཉྙཱིཔི ན ཧོཏི ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི. ཨེཝཾ སམེཏསྶ ཝིབྷོཏི རཱུཔནྟི ཨེཏསྨིཾ སཉྙསཉྙིཏཱདིབྷཱཝེ ཨཊྛཏྭཱ ཡདེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ…པེ… ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏཱི’’ཏི, ཨེཝཾ སམེཏསྶ ཨརཱུཔམགྒསམངྒིནོ ཝིབྷོཏི རཱུཔཾ. སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱཏི ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶཱཔི ཙ ཡཱ སཉྙཱ, ཏཾནིདཱནཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཔཔཉྩཱསྶ ཨཔྤཧཱིནཱཝ ཧོནྟཱིཏི དསྶེཏི.

ཨསཉྙིནོ ཝུཙྩནྟི ནིརོདྷསམཱཔནྣཱཏི སཉྙཱཝེདནཱ ནིརོདྷེཏྭཱ ནིརོདྷསམཱཔནྣཱ སཉྙཱབྷཱཝེན ཨསཉྙིནོཏི ཀཐཱིཡནྟི. ཨསཉྙསཏྟཱཏི སབྦེན སབྦཾ སཉྙཱབྷཱཝེན ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟཱ.

སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཏཏྠ སོཏི སོ བྷིཀྑུ. ཨེཝནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྐམནིདསྶནམེཏཾ, ཨིམིནཱ ཀམེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཊིལབྷིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱཧིཏེཏི ཨིམིནཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ. པརིསུདྡྷེཏིཨཱདཱིསུ པན ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ. པརིསུདྡྷཏྟཱཡེཝ པརིཡོདཱཏེ, པབྷསྶརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ གྷཱཏེན ཝིཧཏརཱགཱདིཨངྒཎཏྟཱ ཨནངྒཎེ. ཨནངྒཎཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ. ཨངྒཎེན ཧི ཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལིསྶཏི. སུབྷཱཝིཏཏྟཱ མུདུབྷཱུཏེ, ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝསེ ཝཏྟམཱནཉྷི ཙིཏྟཾ མུདཱུཏི ཝུཙྩཏི. མུདུཏྟཱཡེཝ ཙ ཀམྨནིཡེ, ཀམྨཀྑམེ ཀམྨཡོགྒེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདུ ཧི ཙིཏྟཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི སུདྡྷནྟམིཝ སུཝཎྞཾ. ཏདུབྷཡམྤི ཙ སུབྷཱཝིཏཏྟཱཡེཝ. ཡཐཱཧ ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༢༢).

ཨེཏེསུ ཧི པརིསུདྡྷབྷཱཝཱདཱིསུ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ. ཋིཏཏྟཱཡེཝ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཙལེ ནིརིཉྫནེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདུཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ. སདྡྷཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ. སདྡྷཱཔརིགྒཧིཏཉྷི ཙིཏྟཾ ཨསྶདྡྷིཡེན ན ཨིཉྫཏི, ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏཾ ཀོསཛྫེན ན ཨིཉྫཏི, སཏིཔརིགྒཧིཏཾ པམཱདེན ན ཨིཉྫཏི, སམཱདྷིཔརིགྒཧིཏཾ ཨུདྡྷཙྩེན ན ཨིཉྫཏི, པཉྙཱཔརིགྒཧིཏཾ ཨཝིཛྫཱཡ ན ཨིཉྫཏི, ཨོབྷཱསགཏཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརེན ན ཨིཉྫཏི. ཨིམེཧི ཚཧི དྷམྨེཧི པརིགྒཧིཏུཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ. ནཱིཝརཎདཱུརཱིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ. ཝིཏཀྐཱདིསམཏིཀྐམེན པརིཡོདཱཏེ. ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནིཀཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨིཙྪཱཝཙརཱནཉྩ ཨབྷཱཝེན ཨནངྒཎེ. ཨིཙྪཱཝཙརཱནནྟི ཨིཙྪཱཡ ཨཝཙརཱནཾ, ཨིཙྪཱཝསེན ཨོཏིཎྞཱནཾ པཝཏྟཱནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀོཔཨཔྤཙྩཡཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཙིཏྟཱུཔཀྐིལེསཱནཾ ཝིགམེན ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨངྒཎསུཏྟཝཏྠསུཏྟཱནུསཱརེནེཝ (མ. ནི. ༡.༥༧ ཨཱདཡོ, ༧༠ ཨཱདཡོ) ཝེདིཏབྦཾ. ཝསིཔྤཏྟིཡཱ མུདུབྷཱུཏེ. ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝཱུཔགམནེན ཀམྨནིཡེ. བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པཎཱིཏབྷཱཝཱུཔགམེན ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ, ཡཐཱ ཨཱནེཉྫབྷཱཝཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཋིཏེཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམྤི ཨཊྛངྒསམནྣཱགམེན ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ པཱདཀཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏཾ.

ཨཱརུཔྤམགྒསམངྒཱིཏི ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡཱ གམནམགྒེན ཨཔརིཧཱིནོ. པཔཉྩཱཡེཝ པཔཉྩསངྑཱཏི ཏཎྷཱདིཔཔཉྩཱཡེཝ པཔཉྩསངྑཱ.

༡༡༠. ཨེཏྟཱཝཏགྒཾ ནུ ཝདནྟི ཧེཀེ, ཡཀྑསྶ སུདྡྷིཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱསེ. ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི ཝདནྟི ཨེཏྟོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ནུ ཨིདྷ པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨགྒཾ སུདྡྷིཾ སཏྟསྶ ཝདནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི ཨེཏྟོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཏོ ཨདྷིཀཉྩ ཝདནྟཱིཏི པུཙྪཏི.

ཨེཏྟོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཏོཏི ཨེཏསྨཱ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཏོ.

༡༡༡. ཨེཏྟཱཝཏགྒམྤི ཝདནྟི ཧེཀེཏི ཨེཀེ སསྶཏཝཱདཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པཎྜིཏམཱནིནོ ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཨགྒཾ སུདྡྷིཾ ཝདནྟི. ཏེསཾ པནེཀེ སམཡཾ ཝདནྟཱིཏི ཏེསཉྙེཝ ཨེཀེ ཨུཙྪེདཝཱདཱ སམཡཾ ཨུཙྪེདཾ ཝདནྟི. ཨནུཔཱདིསེསེ ཀུསལཱཝདཱནཱཏི ཨནུཔཱདིསེསེ ཀུསལཝཱདཱ སམཱནཱ.

བྷཝཏཛྫིཏཱཏི བྷཝཏོ བྷཱིཏཱ. ཝིབྷཝཾ ཨབྷིནནྡནྟཱིཏི ཨུཙྪེདཾ པཊིཙྩ ཏུསྶནྟི. ཏེ སཏྟསྶ སམནྟི ཏེ ཨུཙྪེདཝཱདིནོ པུགྒལསྶ སམཾ ཨནུཔྤཏྟིཾ ཝདནྟི. ཨུཔསམནྟི ཨཏཱིཝ སམཾ. ཝཱུཔསམནྟི སནྟཾ. ནིརོདྷནྟི ཨནུཔྤཱདཾ. པཊིཔསྶདྡྷིནྟི ཨཔུནུཔྤཏྟིཾ.

༡༡༢. ཨེཏེ ཙ ཉཏྭཱ ཨུཔནིསྶིཏཱཏི ཨེཏེ ཙ དིཊྛིགཏིཀེ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཡོ ནིསྶིཏཱཏི ཉཏྭཱ. ཉཏྭཱ མུནཱི ནིསྶཡེ སོ ཝཱིམཾསཱིཏི ནིསྶཡེ ཙ ཉཏྭཱ སོ ཝཱིམཾསཱི པཎྜིཏོ བུདྡྷམུནི. ཉཏྭཱ ཝིམུཏྟོཏི དུཀྑཱནིཙྩཱདིཏོ དྷམྨེ ཉཏྭཱ ཝིམུཏྟོ. བྷཝཱབྷཝཱཡ ན སམེཏཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ན སམཱགཙྪཏི. ཨཔརཱམསནྟི ཨཔརཱམསནྟོ. པརཱམཱསཾ ནཱཔཛྫནྟོཏི ཨཏྠོ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

དྭཱདསམེ ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟནིདྡེསེ སཀཾསཀཾདིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི ཨིདམྤི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘སབྦེཔིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ ‘སཱདྷུརཱུཔཱམྷཱ’ཏི བྷཎནྟི, ཀིཾ ནུ ཁོ སཱདྷུརཱུཔཱཝ ཨིམེ ཨཏྟནོ ཨེཝ དིཊྛིཡཱ པཏིཊྛཧནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི དིཊྛིཾ གཎྷནྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ པུརིམནཡེནེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

༡༡༣. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ དྭེཔི གཱཐཱ པུཙྪཱགཱཐཱཡེཝ. ཏཱསུ སཀཾ སཀཾ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ ཝསམཱནཱ. ཝིགྒཡ྄ཧ ནཱནཱ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི ཏཾ དིཊྛིཾ བལཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏཏྠ ཀུསལཱམྷཱ’’ཏི པཊིཛཱནམཱནཱ པུཐུ པུཐུ ཝདནྟི, ཨེཀཾ ན ཝདནྟི. ཡོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི ས ཝེདི དྷམྨཾ, ཨིདཾ པཊིཀྐོསམཀེཝལཱི སོཏི ཏཉྩ དིཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ཡོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི, སོ དྷམྨཾ ཝེདིཡི. ཨིདཾ པན པཊིཀྐོསནྟོ ཧཱིནོ ཧོཏཱིཏི ཙ ཝདནྟི.

ནཱནཱ ཝདནྟཱིཏི ནཱནཱཀཱརཎཾ བྷཎནྟི. ཝིཝིདྷཾ ཝདནྟཱིཏི ནཱནཱཝིདྷཾ བྷཎནྟི. ཨཉྙོཉྙཾ ཝདནྟཱིཏི ཨེཀཾ ཨཝཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཝདནྟི. ཨཀེཝལཱི སོཏི ཡོ ཨཀུསལོ ཨཡཾ. ཨསམཏྟོཏི ན པརིཔཱུརོ. ཨཔརིཔུཎྞོཏི ན སམྤུཎྞོ.

༡༡༤. བཱལོཏི ཧཱིནོ. ཨཀྐུསལོཏི ཨཝིདྭཱ.

༡༡༥. ཨིདཱནི ཏིསྶོ ཝིསྶཛྫནགཱཐཱ ཧོནྟཱིཏི. ཏཱ པུརིམཌྜྷེན ཝུཏྟམཏྠཾ པཙྪིམཌྜྷེན པཊིབྱཱུཧིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེན བྱཱུཧེན ཨུཏྟརསུཏྟཏོ ཙ ཨཔྤཀཏྟཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ‘‘ཙཱུལ༹བྱཱུཧ’’ནྟི ནཱམཾ ལབྷི. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡཾ ཏཱཝ པརསྶ ཙེ དྷམྨནྟི པརསྶ དིཊྛིཾ. སབྦེཝིམེ བཱལཱཏི ཨེཝཾ སནྟེ སབྦེཝ ཨིམེ བཱལཱ ཧོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིཾཀཱརཎཱ? སབྦེཝིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི.

༡༡༦. སནྡིཊྛིཡཱ ཙེཝ ན ཝཱིཝདཱཏཱ, སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏཱིམཱཏི སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨནཝཱིཝདཱཏཱ ཨཝོདཱཏཱ སཾཀིལིཊྛཱཝ སམཱནཱ སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཙ ཀུསལཱ ཙ མུཏིམནྟོ ཙ ཏེ ཧོནྟི ཙེ. ཨཐ ཝཱ ‘‘སནྡིཊྛིཡཱ ཙེ ཝདཱཏཱ’’ཏི པཱཋོ, ཏསྶཏྠོ – སཀཱཡ པན དིཊྛིཡཱ ཝོདཱཏཱ སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏིམནྟོ ཧོནྟི ཙེ, ན ཏེསཾ ཀོཙཱིཏི ཨེཝཾ སནྟེ ཏེསཾ ཨེཀོཔི ནིཧཱིནཔཉྙོ ན ཧོཏི, ཀིཾཀཱརཎཱ? དིཊྛཱི ཧི ཏེསམྤི ཏཐཱ སམཏྟཱ, ཡཐཱ ཨིཏརེསནྟི.

༡༡༧. ན ཝཱཧམེཏནྟི གཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ ཏེ མིཐུ དྭེ དྭེ ཛནཱ ཨཉྙམཉྙཾ ‘‘བཱལོ’’ཏི ཨཱཧུ, ཨཧཾ ཨེཏཾ ཏཐིཡནྟི ཏཙྪནྟི ནེཝ བྲཱུམི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཡསྨཱ སབྦེཝ ཏེ སཀཾ སཀཾ དིཊྛིཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨཀཾསུ, ཏེན ཙ ཀཱརཎེན པརཾ ‘‘བཱལོ’’ཏི དཧནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཏཐིཡཾ, ཏཐེཝནྟི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༨༨༩) དྭེཔི པཱཋཱ.

ཏཙྪནྟི ཨཏུཙྪཾ. ཏཐནྟི ཨཝིཔརཱིཏཾ, བྷཱུཏནྟི སནྟཾ. ཡཱཐཱཝནྟི སཾཝིཛྫམཱནཾ. ཨཝིཔརིཏནྟི ན ཝིསངྐེཏཾ.

༡༡༨. ཡམཱཧཱུཏི པུཙྪཱགཱཐཱཡ ‘‘ཡཾ དིཊྛིསཙྩཾ ཏཐིཡ’’ནྟི ཨེཀེ ཨཱཧུ.

༡༡༩. ཨེཀཉྷི སཙྩནྟི ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ ཨེཀཾ སཙྩཾ ནིརོདྷོ མགྒོ ཝཱ. ཡསྨིཾ པཛཱ ནོ ཝིཝདེ པཛཱནནྟི ཡམྷི སཙྩེ པཛཱནནྟོ པཛཱ ནོ ཝིཝདེཡྻུཾ. སཡཾ ཐུནནྟཱིཏི ཨཏྟནཱ ཝདནྟི.

༡༢༠. ཀསྨཱ ནཱུཏི པུཙྪཱགཱཐཱཡ པཝཱདིཡཱསེཏི ཝཱདིནོ. ཨུདཱཧུ ཏེ ཏཀྐམནུསྶརནྟཱིཏི ཏེ ཝཱདིནོ ཨུདཱཧུ ཨཏྟནོ ཏཀྐམཏྟཾ ཨནུགཙྪནྟི.

ཏཀྐཔརིཡཱཧཏནྟི ཝིཏཀྐེན སམནྟཏོ ཨཱཧཏཾ. ཝཱིམཾསཱནུཙརིཏནྟི ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛིཏཔཉྙཱཡ ཝིཙརིཏཾ. སཡཾཔཊིབྷཱནནྟི ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནཾ.

༡༢༡. ན ཧེཝཱཏི ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ ཨཉྙཏྲ སཉྙཱཡ ནིཙྩཱནཱིཏི ཋཔེཏྭཱ སཉྙཱམཏྟེན ནིཙྩནྟི གཧིཏགྒཧཎཱནི. ཏཀྐཉྩ དིཊྛཱིསུ པཀཔྤཡིཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ནིཙྩསངྐཔྤམཏྟཾ དིཊྛཱིསུ ཛནེཏྭཱ.

ཡསྨཱ པན དིཊྛཱིསུ ཝིཏཀྐཾ ཛནེནྟཱ དིཊྛིཡོ སཉྫནེནྟི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘དིཊྛིགཏཱནི ཛནེནྟི སཉྫནེནྟཱི’’ཏིཨཱདི. ཛནེནྟཱིཏི ཨུཔརཱུཔརི དིཊྛིཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ ཛནེནྟི. སཉྫནེནྟཱིཏིཨཱདཱིནི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི. མཡ྄ཧཾ སཙྩནྟི མམ ཝཙནཾ ཏཙྪཾ.

༡༢༢. ཨིདཱནི ཨེཝཾ ནཱནཱསཙྩེསུ ཨསནྟེསུ ཏཀྐམཏྟཾ ཨནུསྶརནྟཱནཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛེ སུཏེ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ དིཊྛེཏི དིཊྛཾ, དིཊྛསུདྡྷིནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེས ནཡོ སུཏཱདཱིསུ. ཨེཏེ ཙ ནིསྶཱཡ ཝིམཱནདསྶཱིཏི ཨེཏེ དིཊྛིདྷམྨེ ནིསྶཡིཏྭཱ སུདྡྷིབྷཱཝསངྑཱཏཾ ཝིམཱནཾ ཨསམྨཱནཾ པསྶནྟོཔི. ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ པཧསྶམཱནོ, བཱལོ པརོ ཨཀྐུསལོཏི ཙཱཧཱཏི ཨེཝཾ ཝིམཱནདསྶཱིཔི ཏསྨིཾ དིཊྛིཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ ཏུཊྛིཛཱཏོ ཧཱསཛཱཏོ ཧུཏྭཱ པརོ ‘‘ཧཱིནོ ཙ ཨཝིདྭཱ ཙཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝདཏིཡེཝ.

ན སམྨཱནེཏཱིཏིཔི ཝིམཱནདསྶཱིཏི ན བཧུམཱནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིམཱནདསྶཱི ན བཧུམཱནདསྶཱི. དོམནསྶཾ ཛནེཏཱིཏི པཋམཾ དིཊྛིནིསྶཡཾ ཨལླཱིཡིཏྭཱ དོམནསྶཾ པཏྭཱ པཙྪཱ དིཊྛིཝིནིཙྪཡེ ཋིཏཀཱལེ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིནིཙྪཡདིཊྛིཡཱ ཋཏྭཱཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ གཧིཏདིཊྛིཡཱ ཋཏྭཱ.

༡༢༣. ཨེཝཾ སནྟེ ཡེནེཝཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཡམཏྟནཱཏི སཡམེཝ ཨཏྟཱནཾ. ཝིམཱནེཏཱིཏི གརཧཏི. ཏདེཝ པཱཝཱཏི ཏདེཝ ཝཙནཾ དིཊྛིཾ ཝདཏི, ཏཾ ཝཱ པུགྒལཾ.

༡༢༤. ཨཏིསཱརདིཊྛིཡཱཏི གཱཐཱཡཏྠོ – སོ ཨེཝཾ ཏཱཡ ལཀྑཎཱཏིསཱརིནིཡཱ ཨཏིསཱརདིཊྛིཡཱ སམཏྟོ པརིཔུཎྞོ ཨུདྡྷུམཱཏོ, ཏེན ཙ དིཊྛིམཱནེན མཏྟོ ‘‘པརིཔུཎྞོ ཨཧཾ ཀེཝལཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརིཔུཎྞམཱནཱི. སཡམེཝ ཨཏྟཱནཾ མནསཱ ‘‘ཨཧཾ པཎྜིཏོ’’ཏི ཨབྷིསིཉྩཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? དིཊྛཱི ཧི སཱ ཏསྶ ཏཐཱ སམཏྟཱཏི.

སབྦཱ ཏཱ དིཊྛིཡོ ལཀྑཎཱཏིཀྐནྟཱཏི ཏཱ སབྦཱ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡོ ལཀྑཎཾ ཨཏཱིཏཱ ཨཏིསརནྟཱིཏི ཨཏིཀྐནྟཱ. ཨནོམོཏི ཨནཱུནོ.

༡༢༥. པརསྶ ཙེཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཡོ སོ ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ པཧསྶམཱནོ ‘‘བཱལོ པརོ ཨཀྐུསལོ’’ཏི ཙཱཧ, ཏསྶ པརསྶ ཙེ ཧི ཝཙསཱ སོ ཏེན ཝུཙྩམཱནོ ནིཧཱིནོ ཧོཏི, ཏུམོ སཧཱ ཧོཏི ནིཧཱིནཔཉྙོ, སོཔི ཏེནེཝ སཧ ནིཧཱིནཔཉྙོ ཧོཏི. སོཔི ཧི ཏཾ ‘‘བཱལོ’’ཏི ཝདཏི. ཨཐ ཏསྶ ཝཙནཾ ཨཔྤམཱཎཾ, སོ པན སཡམེཝ ཝེདགཱུ ཙ དྷཱིརོ ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ན ཀོཙི བཱལོ སམཎེསུ ཨཏྠི. སབྦེཔི ཧི ཏེ ཨཏྟནོ ཨིཙྪཱཡ པཎྜིཏཱ.

ཝཱཙཱཡཱཏི ཀཐནེན. ཝཙནེནཱཏི བྷཱསིཏེན. ནིནྡིཏཀཱརཎཱཏི གརཧཧེཏུནཱ. གརཧིཏཀཱརཎཱཏི ཨཝཉྙཱཏཧེཏུནཱ. ཨུཔཝདིཏཀཱརཎཱཏི ཨུཔཝཱདཧེཏུནཱ.

༡༢༦. ཨཉྙཾ ཨིཏོཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ‘‘ཨཐ ཙེ སཡཾ ཝེདགཱུ ཧོཏི དྷཱིརོ. ན ཀོཙི བཱལོ སམཎེསུ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ཝུཏྟེཔི སིཡཱ ཀསྶཙི ‘‘ཀསྨཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝུཙྩཏེ – ཡསྨཱ ཨཉྙཾ ཨིཏོ ཡཱབྷིཝདནྟི དྷམྨཾ, ཨཔརདྡྷཱ སུདྡྷིམཀེཝལཱི ཏེ. ཨེཝམྤི ཏིཏྠྱཱ པུཐུསོ ཝདནྟི, ཡེ ཨིཏོ ཨཉྙཾ དིཊྛིཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏེ ཨཔརདྡྷཱ ཝིརདྡྷཱ སུདྡྷིམགྒཾ, ཨཀེཝལིནོ ཙ ཏེཏི ཨེཝཾ པུཐུཏིཏྠིཡཱ ཡསྨཱ ཝདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ པནེཝཾ ཝདནྟཱིཏི ཙེ? སནྡིཊྛིརཱགེན ཧི ཏེབྷིརཏྟཱ, ཡསྨཱ སཀེན དིཊྛིརཱགེན ཏེ ཨབྷིརཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏེ སུདྡྷིམགྒནྟི ཏེ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཨཀིལིཊྛམགྒཾ. ཝིསུདྡྷིམགྒནྟི ནིདྡོསམགྒཾ. པརིསུདྡྷིམགྒནྟི སུཀྐམགྒཾ. ཝོདཱཏམགྒནྟི པཎྜརམགྒཾ. པརིཡོདཱཏམགྒནྟི པབྷཱཝནྟམགྒཾ. ཝིརདྡྷཱཏི ཝུཏྟཝིདྷིནཱ མགྒེན ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཨཔརདྡྷཱཏི ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཁལིཏཱཏི པརིཧཱིནཱ. གལིཏཱཏི ཏཏོ བྷཊྛཱ. ཨཉྙཱཡཱཏི ཨཉྙཱཎེན. ཨཔརདྡྷཱཏི པརཱཛཡམཱཔནྣཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཉཱཡཱཔརདྡྷཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཉཱཡེན མགྒེན ཝིརདྡྷཱཏི ཨཏྠོ.

༡༢༧. ཨེཝཾ ཨབྷིརཏྟཱ ཙ – ཨིདྷེཝ སུདྡྷིནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཀཱཡནེཏི སཀམགྒེ. དལ༹ྷཾ ཝདཱནཱཏི དལ༹ྷཝཱདཱ.

ཐིརཝཱདཱཏི སནྣིཊྛཱནཝཱདཱ. བལིཀཝཱདཱཏི བལཝནྟཝཱདཱ. ཨཝཊྛིཏཝཱདཱཏི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཀཐིཏཝཱདཱ.

༡༢༨. ཡེ ཨེཝཉྩ དལ༹ྷཝཱདཱ, ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ཏིཏྠིཡོ སཀཱཡནེ ཝཱཔི དལ༹ྷཾ ཝདཱནོ ཀམེཏྠ བཱལོཏི པརཾ དཧེཡྻ, སངྑེཔཏོ ཏཏྠ སསྶཏུཙྪེདསངྑཱཏེ ཝིཏྠཱརཏོ ནཏྠིཀཨིསྶརཀཱརཀནིཡཏིཨཱདིབྷེདེ སཀེ ཨཡནེ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི དལ༹ྷཾ ཝདཱནོ ཀཾ པརཾ ཨེཏྠ དིཊྛིགཏེ ‘‘བཱལོ’’ཏི སཧ དྷམྨེན པསྶེཡྻ, ནནུ སབྦོཔི ཏསྶ མཏེན པཎྜིཏོ ཨེཝ སུཔྤཊིཔནྣོ ཨེཝ ཙ. ཨེཝཾ སནྟེ སཡམེཝ སོ མེདྷགམཱཝཧེཡྻ, པརཾ ཝདཾ བཱལམསུདྡྷིདྷམྨཾ. སོཔི པརཾ ‘‘བཱལོ ཙ ཨསུདྡྷིདྷམྨོ ཙ ཨཡ’’ནྟི ཝདནྟོ ཨཏྟནཱཝ ཀལཧཾ ཨཱཝཧེཡྻ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སབྦོཔི ཏསྶ མཏེན པཎྜིཏོཡེཝ སུཔྤཊིཔནྣོཡེཝ ཙ.

༡༢༩. ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ སཡཾ པམཱཡ, ཨུདྡྷཾ ས ལོཀསྨིཾ ཝིཝཱདམེཏཱིཏི དིཊྛིཡཱ ཋཏྭཱ སཡཉྩ སཏྠཱརཱདིཾ མིནིཏྭཱ སོ བྷིཡྻོ ཝིཝཱདམེཏཱིཏི. ཨེཝཾ པན ཝིནིཙྪཡེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ ཨརིཡམགྒེན ཧིཏྭཱན སབྦཱནི ཝིནིཙྪཡཱནི, ན མེདྷགཾ ཀུབྦཏི ཛནྟུ ལོཀེཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

སཡཾ པམཱཡཱཏི ཨཏྟནཱ མིནིཏྭཱ. པམིནིཏྭཱཏི པམཱཎཾ ཀཏྭཱ. ‘‘པཝིནེཏྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཨུདྡྷཾ ཝཱདེན སདྡྷིནྟི ཨཏྟནོ ཨུཔརི ཀཐེནྟེན སཧ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ (མཧཱནི. ༨༣) ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. མཧཱབྱཱུཧསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༣༠. ཏེརསམེ མཧཱབྱཱུཧསུཏྟནིདྡེསེ ཡེ ཀེཙིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི ཨིདམྤི ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱ ཝིཉྙཱུནཾ སནྟིཀཱ ནིནྡམེཝ ལབྷནྟི, ཨུདཱཧུ པསཾསམྤཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀཱཏུཾ པུརིམནཡེནེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནྭཱནཡནྟཱིཏི ཨནུ ཨཱནཡནྟི པུནཔྤུནཾ ཨཱཧརནྟི.

ནིནྡམེཝ ཨནྭེནྟཱིཏི གརཧམེཝ ཨུཔགཙྪནྟི.

༡༣༡. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏེ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཝདནྟཱཔི དིཊྛིགཏིཀཝཱདིནོ ཀདཱཙི ཀཏྠཙི པསཾསམྤི ལབྷནྟི, ཡཾ ཨེཏཾ པསཾསཱསངྑཱཏཾ ཝཱདཕལཾ, ཏཾ ཨཔྤཾ, རཱགཱདཱིནཾ སམཱཡ སམཏྠཾ ན ཧོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ དུཏིཡེ ནིནྡཱཕལེ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ ཏཱཝ ཝིསྶཛྫནགཱཐཾ ཨཱཧ ‘‘ཨཔྤཉྷི ཨེཏཾ ན ཨལཾ སམཱཡ, དུཝེ ཝིཝཱདསྶ ཕལཱནི བྲཱུམཱི’’ཏི. ཏཏྠ དུཝེ ཝིཝཱདསྶ ཕལཱནཱིཏི ནིནྡཱ ཙ པསཾསཱ ཙ ཛཡཔརཱཛཡཱདཱིནི ཝཱ ཏཾསབྷཱགཱནི. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ‘‘ནིནྡཱ ཨནིཊྛཱ ཨེཝ, པསཾསཱ ནཱལཾ སམཱཡཱ’’ཏི ཨེཏམྤི ཝིཝཱདཕལེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ. ཁེམཱབྷིཔསྶཾ ཨཝིཝཱདབྷཱུམིནྟི ཨཝིཝཱདབྷཱུམིཾ ནིབྦཱནཾ ཁེམནྟི པསྶམཱནོ.

ཨཔྤཀནྟི མནྡཾ. པརིཏྟཀནྟི ཐོཀཾ. ཨོམཀནྟི ཧེཊྛིམཀཾ. ལཱམཀནྟི པཱཔཀཾ. སམཱཡཱཏི རཱགཱདཱིནཾ སམནཏྠཱཡ. ཨུཔསམཱཡཱཏི ཨུཔརཱུཔརི སམནཏྠཱཡ. ཝཱུཔསམཱཡཱཏི སནྣིསཱིདཱཔནཏྠཱཡ. ནིབྦཱནཱཡཱཏི ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཏྠཱཡ. པཊིནིསྶགྒཱཡཱཏི མགྒེན ཀིལེསཱནཾ ནིསྶཛྫནཏྠཱཡ. པཊིཔསྶདྡྷིཡཱཏི ཕལེན པཊིཔསྶདྡྷཱནཾ ཨནུཔྤཛྫནཏྠཱཡ ནཱལཾ.

༡༣༢. ཨེཝཉྷི ཨཝིཝཱདམཱནོ – ཡཱ ཀཱཙིམཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སམྨུཏིཡོཏི དིཊྛིཡོ. པུཐུཛྫཱཏི པུཐུཛྫནསམྦྷཝཱ. སོ ཨུཔཡཾ ཀིམེཡྻཱཏི སོ ཨུཔགནྟབྦཊྛེན ཨུཔཡཾ རཱུཔཱདཱིསུ ཨེཀམྤི དྷམྨཾ ཀིཾ ཨུཔེཡྻ, ཀེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཨུཔེཡྻ. དིཊྛེ སུཏེ ཁནྟིམཀུབྦམཱནོཏི དིཊྛསུཏསུདྡྷཱིསུ པེམཾ ཨཀརོནྟོ.

པུཐུཛྫནེཧི ཛནིཏཱཏི པུཐུཛྫནེཧི ཨུཔྤཱདིཏཱ. སམྨུཏིཡོཏི དིཊྛིཡོ. པུཐུ ནཱནཱཛནེཧི ཛནིཏཱ ཝཱཏི ཨནེཀཝིདྷེཧི དིཊྛིགཏིཀེཧི ཨུཔྤཱདིཏཱ ཝཱ. ནེཏཱིཏི ན ཨེཏི. ན ཨུཔེཏཱིཏི སམཱིཔཾ ན ཨེཏི. ན ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ནིཝཏྟཏི. ནཱབྷིནིཝིསཏཱིཏི པཝིསིཏྭཱ ནཔྤཏིཊྛཏི.

༡༣༣. ཨིཏོ བཱཧིརཱ པན – སཱིལུཏྟམཱཏི གཱཐཱ ཏསྶཏྠོ – སཱིལཾཡེཝ ‘‘ཨུཏྟམ’’ནྟི མཉྙམཱནཱ སཱིལུཏྟམཱཏི ཨེཀེ བྷོནྟོ སཾཡམམཏྟེན སུདྡྷིཾ ཝདནྟི, ཧཏྠིཝཏཱདིཉྩ ཝཏཾ སམཱདཱཡ ཨུཔཊྛིཏཱསེ. ཨིདྷེཝ དིཊྛིཡཾ ཨསྶ སཏྠུནོ སུདྡྷིཾ བྷཝཱུཔནཱིཏཱ བྷཝཛ྄ཛྷོསིཏཱ སམཱནཱ ཝདནྟི, ཨཔི ཙ ཏེ ཀུསལཱཝདཱནཱ ‘‘ཀུསལཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾཝཱདཱ.

༡༣༤. ཨེཝཾ སཱིལུཏྟམེསུ ཙ ཏེསུ ཏཐཱ པཊིཔནྣོ ཡོ ཀོཙི – སཙེ ཙུཏོཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སཙེ ཏཏོ སཱིལཝཏཏོ པརཝིཙྪིནྡནེན ཝཱ ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོ ཝཱ ཙུཏོ ཧོཏི, སོ ཏཾ སཱིལབྦཏཀམྨཾ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདིཀམྨཾ ཝཱ ཝིརཱདྷཡིཏྭཱ ཝེདྷཏཱི. ན ཀེཝལཉྩ ཝེདྷཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཏཾ སཱིལབྦཏསུདྡྷིཾ པཛཔྤཏཱི ཙ ཝིཔྤལཔཏི ཙ པཏྠཡཏཱི ཙ. ཀིམིཝ? སཏྠཱཝ ཧཱིནོ པཝསཾ གྷརམྷཱ, གྷརམྷཱ པཝསནྟོ སཏྠཏོ ཧཱིནོ ཡཐཱ ཏཾ གྷརཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ པཏྠཡཏཱིཏི.

པརཝིཙྪིནྡནཱཡ ཝཱཏི པརེན ཝཱརིཡམཱནོ ཝཱ. ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོ ཝཱཏི ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ ཨསམྤཱདེནྟོ ཝཱ.

ཨཉྙཱཡ ཨཔརདྡྷོཏི ནིབྦཱནེན པརིཧཱིནོ མགྒཏོ ཝཱ. ཏཾ ཝཱ སཏྠཾ ཨནུབནྡྷཏཱིཏི ཏཾ ཝཱ སཏྠཾ སབྦཏྠ པཙྪཏོ གཙྪཏི.

༡༣༥. ཨེཝཾ པན སཱིལུཏྟམཱནཾ པཝེདྷནཀཱརཎཾ ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི པཧཱཡ སབྦནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཱཝཛྫཱནཝཛྫནྟི སབྦཱཀུསལཾ ལོཀིཡཀུསལཉྩ. ཨེཏཾ སུདྡྷིཾ ཨསུདྡྷིནྟི ཨཔཏྠཡཱནོཏི པཉྩཀཱམགུཎཱདིབྷེདཾ སུདྡྷིཾ ཨཀུསལཱདིབྷེདཾ ཨསུདྡྷིཉྩ ཨཔཏྠཡམཱནོ. ཝིརཏོ ཙརེཏི སུདྡྷིཡཱ ཨསུདྡྷིཡཱ ཙ ཝིརཏོ ཙརེཡྻ. སནྟི མནུགྒཧཱཡཱཏི དིཊྛིཾ ཨགྒཧེཏྭཱ.

ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀནྟི ཨཀུསལཀམྨཾ ཨཀུསལཝིཔཱཀདཱཡཀཾ. སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀནྟི ལོཀིཡཀུསལཾ ཨཏྟནཱ སདིསཾ སུཀྐཝིཔཱཀདཱཡཀཾ.

ནིཡཱམཱཝཀྐནྟིནྟི མགྒཔཝིསནཾ. སེཀྑཱཏི སཏྟ སེཀྑཱ. ཨགྒདྷམྨནྟི ཨུཏྟམདྷམྨཾ, ཨརཧཏྟཕལཾ.

༡༣༦. ཨེཝཾ ཨིཏོ བཱཧིརཀེ སཱིལུཏྟམེ སཾཡམེན ཝིསུདྡྷིཝཱདེ ཏེསཉྩ ཝིཔཱཀཾ སཱིལབྦཏཔཧཱཡིནོ ཨརཧཏོ ཙ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཉྙཐཱཔི སུདྡྷིཝཱདེ བཱཧིརཀེ དསྶེནྟོ ‘‘ཏམཱུཔནིསྶཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སནྟཉྙེཔི སམཎབྲཱཧྨཎཱ, ཏེ ཛིགུཙྪིཏཾ ཨམརནྟཔཾ ཝཱ དིཊྛསུདྡྷིཨཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཉྙཏརཾ ཨུཔནིསྶཱཡཨཀིརིཡདིཊྛིཡཱ ཝཱ ཨུདྡྷཾསརཱ ཧུཏྭཱ བྷཝཱབྷཝེསུ ཨཝཱིཏཏཎྷཱ སུདྡྷི’མནུཏྠུནནྟི ཝདནྟི ཀཐེནྟཱིཏི.

ཏཔོཛིགུཙྪཝཱདཱཏི ཀཱཡཔཱིལ༹ནཱདིཏཔེན པཱཔཧིརཱིཡནཝཱདཱ. ཏཔོཛིགུཙྪསཱརཱཏི ཏེནེཝ ཏཔེན ཧིརཱིཡནསཱརཝནྟོ. ཨུདྡྷཾསརཱཝཱདཱཏི སཾསཱརེན སུདྡྷིཾ ཀཐཡནྟཱ.

༡༣༧. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨཝཱིཏཏཎྷཱནཾ སུདྡྷིཾ ཨནུཏྠུནནྟཱནཾ ཡོཔི སུདྡྷིཔྤཏྟམེཝ ཨཏྟཱནཾ མཉྙེཡྻ, ཏསྶཱཔི ཨཝཱིཏཏཎྷཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེསུ ཏཾ ཏཾ ཝཏྠུཾ པཏྠཡམཱནསྶ ཧི ཛཔྤིཏཱནི པུནཔྤུནཾ ཧོནྟིཡེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཎྷཱ ཧི ཨཱསེཝིཏཱ ཏཎྷཾ ཝཌྜྷཡཏེཝ, ན ཀེཝལཉྩ ཛཔྤིཏཱནི, པཝེདྷིཏཾ ཝཱཔི པཀཔྤིཏེསུ, ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཙསྶ པཀཔྤིཏེསུ ཝཏྠཱུསུ པཝེདྷིཏམྤི ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷཝཱབྷཝེསུ པན ཝཱིཏཏཎྷཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏོ ཨིདྷ ཡསྶ ནཏྠི, ས ཀེན ཝེདྷེཡྻ ཀུཧིཾ ཝ ཛཔྤེཏི ཨཡམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ.

ཨཱགམནནྟི པུན ཨཱགམནཾ. གམནནྟི ཨིཏོ ཨཉྙཏྠ གམནཾ. གམནཱགམནནྟི ཨིཏོ གནྟྭཱ པུན ནིཝཏྟནཾ. ཀཱལནྟི མརཎཾ. གཏཱིཏི གམནཝསེན གཏིཡཱ གནྟབྦཾ.

༡༣༨. ཡམཱཧུ དྷམྨནྟི པུཙྪཱགཱཐཱ.

༡༣༩. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཀོཔི ཨེཏྠ ཝཱདོ སཙྩོ ནཏྠི, ཀེཝལཾ དིཊྛིམཏྟཀེན ཧི ཏེ ཝདནྟི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཀཾ ཧཱི’’ཏི ཨིམཾ ཏཱཝ ཝིསྶཛྫནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམྨུཏིནྟི དིཊྛིཾ. ཨནོམནྟི ཨནཱུནཾ.

༡༤༠. ཨེཝམེཏེསུ སཀཾ དྷམྨཾ པརིཔུཎྞཾ བྲཱུཝནྟེསུ ཨཉྙསྶ དྷམྨཾ པན ཧཱིནནྟི ཝདནྟེསུ ཡསྶ ཀསྶཙི – པརསྶ ཙེ ཝམྦྷཡིཏེན ཧཱིནོཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡདི པརསྶ ནིནྡིཏཀཱརཎཱ ཧཱིནོ བྷཝེཡྻ, ན ཀོཙི དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨགྒོ བྷཝེཡྻ. ཀིཾཀཱརཎཱ? པུཐཱུ ཧི ཨཉྙསྶ ཝདནྟི དྷམྨཾ ནིཧཱིནཏོ སབྦེཝ ཏེ སམྷི དལ༹ྷཾ ཝདཱནཱསཀདྷམྨེ དལ༹ྷཝཱདཱ ཨེཝ.

ཝམྦྷཡིཏཀཱརཎཱཏི དྷཾསིཏཀཱརཎཱ. གརཧིཏཀཱརཎཱཏི ལཱམཀཀཏཀཱརཎཱ. ཨུཔཝདིཏཀཱརཎཱཏི ཨཀྐོསིཏཀཱརཎཱ. སཀཱཡནནྟི སཀམགྒཾ.

༡༤༡. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – སདྡྷམྨཔཱུཛཱཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཏེ ཙ ཏིཏྠིཡཱ ཡཐཱ པསཾསནྟི སཀཱཡནཱནི, སདྡྷམྨཔཱུཛཱཔི ནེསཾ ཏཐེཝ ཝཏྟཏི. ཏེ ཧི ཨཏིཝིཡ སཏྠཱརཱདཱིནི སཏྟརོནྟི. ཏཏྠ ཡདི ཏེ པམཱཎཱ སིཡུཾ, ཨེཝཾ སནྟེ སབྦེཝ ཝཱདཱ ཏཐིཡཱ བྷཝེཡྻུཾ. ཀིཾཀཱརཎཱ? སུདྡྷཱི ཧི ནེསཾ པཙྩཏྟམེཝ. ན སཱ ཨཉྙཏྠ སིཛ྄ཛྷཏི, ནཱཔི པརམཏྠཏོ. ཨཏྟནི དིཊྛིགཱཧམཏྟམེཝ ཧི ཏཾ ཏེསཾ པརཔཙྩཡནེཡྻབུདྡྷཱིནཾ. པཙྩཏྟམེཝཱཏི པཱཊེཀྐམེཝ.

༡༤༢. ཡོ པན ཝིཔརཱིཏཏོ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ, ཏསྶ ན བྲཱཧྨཎསྶ པརནེཡྻམཏྠཱིཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – བྲཱཧྨཎསྶ ཧི ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སུདིཊྛཏྟཱ པརེན ནེཏབྦཾ ཉཱཎཾ ནཏྠི. དིཊྛིདྷམྨེསུ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ནིཙྪིནིཏྭཱ སུམགྒཧཱིཏམྤི ནཏྠི. ཏཾཀཱརཎཱ སོ དིཊྛིཀལཧཱནི ཨཏིཀྐནྟོ, ན ཧི སོ སེཊྛཏོ པསྶཏི དྷམྨམཉྙཾ ཨཉྙཏྲ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིཧི.

ན པརནེཡྻོཏི པརེན ནེཏབྦོ ཛཱནཱཔེཏབྦོ ན ཧོཏི. ན པརཔཏྟིཡོ ན པརཔཙྩཡོཏི པརེསཾ པཙྩེཏབྦོ ན ཧོཏི. ན པརཔཊིབདྡྷགཱུཏི པརེསཾ པཊིབདྡྷགམནོ ན ཧོཏི.

༡༤༣. ཛཱནཱམཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཨེཝཾ ཏཱཝ པརམཏྠབྲཱཧྨཎོ ན ཧི སེཊྛཏོ པསྶཏི དྷམྨམཉྙཾ, ཨཉྙེ པན ཏིཏྠིཡཱ པརཙིཏྟཉཱཎཱདཱིཧི ཛཱནནྟཱཔི པསྶནྟཱཔི ‘‘ཛཱནཱམི པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝདནྟཱཔི ཙ དིཊྛིཡཱ སུདྡྷིཾ པཙྩེནྟི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏེསུ ཨེཀོཔི ཨདཀྑི ཙེ ཨདྡས ཙེཔི ཏེན པརཙིཏྟཉཱཎཱདིནཱ ཡཐཱབྷཱུཏམཏྠཾ, ཀིཉྷི ཏུམསྶ ཏེན ཏསྶ ཏེན དསྶནེན ཀིཾ ཀཏཾ, ཀིཾ དུཀྑཔརིཉྙཱ སཱདྷིཏཱ, ཨུདཱཧུ སམུདཡཔྤཧཱནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཡཏོ སབྦཐཱཔི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ ཏེ ཏིཏྠིཡཱ ཨཉྙེནེཝ ཝདནྟི སུདྡྷིཾ, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝཱ ཏེ ཏིཏྠིཡེ བུདྡྷཱདཡོ ཨཉྙེནེཝ ཝདནྟི སུདྡྷིནྟི.

༡༤༤. པསྶཾ ནརོཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཡྭཱཡཾ པརཙིཏྟཉཱཎཱདཱིཧི ཨདྡཀྑི, སོ པསྶཾ ནརོ དཀྑཏི ནཱམརཱུཔཾ, ན ཏཏོ པརཾ, དིསྭཱན ཝཱ ཉསྶཏི ཏཱནིམེཝ ནཱམརཱུཔཱནི ནིཙྩཏོ སུཁཏོ ཝཱ, ན ཨཉྙཐཱ; སོ ཨེཝཾ པསྶནྟོ ཀཱམཾ བཧུཾ པསྶཏུ ཨཔྤཀཾ ཝཱ ནཱམརཱུཔཾ ནིཙྩཏོ སུཁཏོ ཙ ཨཐསྶ ཨེཝརཱུཔེན དསྶནེན ན ཧི ཏེན སུདྡྷིཾ ཀུསལཱ ཝདནྟི.

༡༤༥. ནིཝིསྶཝཱདཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཏེན ཙ དསྶནེན སུདྡྷིཡཱ ཨསཏིཡཱཔི ཡོ ‘‘ཛཱནཱམི པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ནིཝིསྶཝཱདཱི, ཨེཏཾ ཝཱ དསྶནཾ པཊིཙྩ དིཊྛིཡཱ སུདྡྷིཾ པཙྩེནྟོ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ ནིཝིསྶཝཱདཱི, སོ སུབྦིནཡོ ན ཧོཏི ཏཾ ཏཐཱ པཀཔྤིཏཾ ཨབྷིསངྑཏཾ དིཊྛིཾ པུརཀྑརཱནོ. སོ ཧི ཡཾ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏོ, ཏཏྠེཝ སུབྷཾ ཝདཱནོ སུདྡྷིཾ ཝདོ, ‘‘པརིསུདྡྷིཝཱདོ པརིསུདྡྷིདསྶནོ ཝཱ ཨཧ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ མཉྙམཱནོ ཏཏྠ ཏཐདྡསཱ སོ, ཏཏྠ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཝིཔརཱིཏམེཝ སོ ཨདྡས. ཡཐཱ སཱ དིཊྛི པཝཏྟཏི, ཏཐེཝ ཏཾ ཨདྡས, ན ཨཉྙཐཱ པསྶིཏུཾ ཨིཙྪཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ནིཝིསྶཝཱདཱིཏི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཀཐེནྟོ. དུབྦིནཡོཏི ཝིནེཏུཾ དུཀྑོ. དུཔྤཉྙཱཔཡོཏི ཉཱཔེཏུཾ ཙིཏྟེན ལབྦྷཱཔེཏུཾ དུཀྑོ. དུནྣིཛ྄ཛྷཱཔཡོཏི ཙིཏྟེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧཎཏྠཾ པུནཔྤུནཾ ནིཛ྄ཛྷཱཔཡིཏུཾ དུཀྑོ. དུཔྤེཀྑཱཔཡོཏི ཨིཀྑཱཔཡིཏུཾ དུཀྑོ. དུཔྤསཱདཡོཏི ཙིཏྟེ པསཱདཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ དུཀྑོ.

ཨཔྤསྶཱིཏི ཉཱཎེན པཊིཝེདྷཾ པཱཔུཎི. པཊིཝིཛ྄ཛྷཱིཏི ཙིཏྟེན ཨཝབོདྷཾ པཱཔུཎི.

༡༤༦. ཨེཝཾ པཀཔྤིཏཾ དིཊྛིཾ པུརཀྑརཱནེསུ ཏིཏྠིཡེསུ – ན བྲཱཧྨཎོ ཀཔྤམུཔེཏི སངྑཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སངྑཱཏི སངྑཱཡ, ཛཱནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནཔི ཉཱཎབནྡྷཱུཏི སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཨཀཏཏཎྷཱདིཊྛིབནྡྷུ. ཏཏྠ ཝིགྒཧོ – ནཱཔི ཨསྶ ཉཱཎེན ཀཏོ བནྡྷུ ཨཏྠཱིཏི ནཔི ཉཱཎབནྡྷུ. སམྨུཏིཡོཏི དིཊྛིསམྨུཏིཡོ. པུཐུཛྫཱཏི པུཐུཛྫནསམྦྷཝཱ. ཨུགྒཧཎནྟི མཉྙེཏི ཨུགྒཧཎནྟི ཨཉྙེ, ཨཉྙེ ཏཱ སམྨུཏིཡོ ཨུགྒཎྷནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨུཔེཀྑཏཱིཏི ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨཔཀྑཔཏིཏོ ཧུཏྭཱ པསྶཏི.

༡༤༧. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཝིསྶཛྫ གནྠཱནཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨནུགྒཧོཏི ཨུགྒཧཎཝིརཧིཏོ, སོཔི ནཱསྶ ཨུགྒཧོཏི ཨནུགྒཧོ. ན ཝཱ ཨུགྒཎྷཱཏཱིཏི ཨནུགྒཧོ.

གནྠེ ཝོསྶཛྫིཏྭཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཀེ གནྠེ ཙཛིཏྭཱ. ཝིསྶཛྫཱཏི པུན ཨནཱདིཡནཝསེན ཛཧིཏྭཱ. གདྷིཏེཏི གྷཊིཏེ. གནྠིཏེཏི སུཏྟེན སངྒཧིཏེ ཝིཡ གནྠིཏེ. བནྡྷེཏི སུཊྛུ བནྡྷེ. ཝིབནྡྷེཏི ཝིཝིདྷཱ བནྡྷེ. པལིབུདྡྷེཏི སམནྟཏོ བནྡྷནེན བནྡྷེ. བནྡྷནེཏི ཀིལེསབནྡྷནེ. ཕོཊཡིཏྭཱཏི པཔྥོཊེཏྭཱ. སཙྩཾ ཝིསྶཛྫཾ ཀརོནྟཱིཏི ཝིསངྑརིཏྭཱ ཨཔརིབྷོགཾ ཀརོནྟི. ཝིཀོཔེནྟཱིཏི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀརོནྟི.

༡༤༨. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – སོ ཨེཝརཱུཔོ – པུབྦཱསཝེཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ པུབྦཱསཝེཏི ཨཏཱིཏརཱུཔཱདཱིནི ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནདྷམྨཀིལེསེ. ནཝེཏི པཙྩུཔྤནྣརཱུཔཱདཱིནི ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནདྷམྨེ. ན ཚནྡགཱུཏི ཚནྡཱདིཝསེན ན གཙྪཏི. ཨནཏྟགརཧཱིཏི ཀཏཱཀཏཝསེན ཨཏྟཱནཾ ཨགརཧནྟོ.

༡༤༩. ཨེཝཾ ཨནཏྟགརཧཱི ཙ – ས སབྦདྷམྨེསཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སབྦདྷམྨེསཱུཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིདྷམྨེསུ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾཔབྷེདེསུ. པནྣབྷཱརོཏི པཏིཏབྷཱརོ. ན ཀཔྤེཏཱིཏི ན ཀཔྤིཡོ, དུཝིདྷམྤི ཀཔྤཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནཱུཔརཏོཏི པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀསེཀྑཱ ཝིཡ ཨུཔརཏིསམངྒཱིཔི ནོ ཧོཏི. ན པཏྠིཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. ཏཎྷཱ ཧི པཏྠཡཏཱིཏི པཏྠིཡཱ, ནཱསྶ པཏྠིཡཱཏི ན པཏྠིཡོ. ཨིཏོ པརཉྩ ཧེཊྛཱ ཙ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཝཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ (མཧཱནི. ༨༣) ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ ཨབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

མཧཱབྱཱུཧསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. ཏུཝཊཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༥༠. ཙུདྡསམེ ཏུཝཊཀསུཏྟནིདྡེསེ པུཙྪཱམི ཏནྟི ཨིདམྤི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘ཀཱ ནུ ཁོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ པཊིཔཏྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ པུརིམནཡེནེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨཱདིཔུཙྪཱགཱཐཱཡ ཏཱཝ པུཙྪཱམཱིཏི ཨེཏྠ ཨདིཊྛཛོཏནཱདིཝསེན པུཙྪཱ ཝིབྷཛིཏཱ. ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུཏི ཨཱདིཙྩསྶ གོཏྟབནྡྷུ. ཝིཝེཀཾ སནྟིཔདཉྩཱཏི ཝིཝེཀཉྩ སནྟིཔདཉྩ. ཀཐཾ དིསྭཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན དིསྭཱ, ཀཐཾ པཝཏྟདསྶནོ ཧུཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏིསྶོ པུཙྪཱཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨདིཊྛཛོཏནཱཏི ཡཾ ན དིཊྛཾ ན པཊིཝིདྡྷཾ, ཏསྶ པཱཀཊཀརཎཏྠཱཡ པུཙྪཱ. དིཊྛསཾསནྡནཱཏི ཡཾ ཉཱཎཙཀྑུནཱ དིཊྛཾ, ཏསྶ གྷཊནཏྠཱཡ. ཝིམཏིཙྪེདནཱཏི ཡཱ ཀངྑཱ, ཏསྶཱཙྪེདནཏྠཾ. པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཨཉྙཱཏནྟི དྷམྨཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ པཀཏིཡཱ ན ཉཱཏཾ. ཨདིཊྛནྟི ན དིཊྛཾ. ‘‘ན ནིཊྛ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨཏུལིཏནྟི ཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ན ཏུལིཏཾ. ཨཏཱིརིཏནྟི ཏཱིརཎཱཡ ན ཏཱིརིཏཾ. ཨཝིབྷཱུཏནྟི ན པཱཀཊཾ. ཨཝིབྷཱཝིཏནྟི པཉྙཱཡ ན ཝཌྜྷིཏཾ. ཏསྶ ཉཱཎཱཡཱཏི ཏསྶ དྷམྨསྶ ལཀྑཎཛཱནནཏྠཱཡ. དསྶནཱཡཱཏི དསྶནཏྠཱཡ. ཏུལནཱཡཱཏི ཏུལནཏྠཱཡ. ཏཱིརཎཱཡཱཏི ཏཱིརཎཏྠཱཡ. ཝིབྷཱཝནཱཡཱཏི ཝིབྷཱགཀརཎཏྠཱཡ. ཨཉྙེཧི པཎྜིཏེཧཱིཏི ཨཉྙེཧི བུདྡྷིསམྤནྣེཧི. སཾསཡཔཀྑནྡོཏི སནྡེཧཾ པཝིཊྛོ.

མནུསྶཔུཙྪཱཏི མནུསྶཱནཾ པུཙྪཱ. ཨམནུསྶཔུཙྪཱཏི ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནཾ པུཙྪཱ. གཧཊྛཱཏི ཨཝསེསགཧཊྛཱ. པབྦཛིཏཱཏི ལིངྒཝསེན ཝུཏྟཱ. ནཱགཱཏི སུཕསྶཱདཡོ ནཱགཱ. སུཔཎྞཱཏི སུཔཎྞསཾཡུཏྟཝསེན (སཾ. ནི. ༣.༣༩༢ ཨཱདཡོ). ཡཀྑཱཏི ཡཀྑསཾཡུཏྟཝསེན (སཾ. ནི. ༡༠.༢༣༥ ཨཱདཡོ) ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨསུརཱཏི པཧཱརཱདཱདཡོ. གནྡྷབྦཱཏི པཉྩསིཁགནྡྷབྦཔུཏྟཱདཡོ. མཧཱརཱཛཱནོཏི ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ. ཨཧཱིནིནྡྲིཡནྟི སཎྛཱནཝསེན ཨཝིཀལིནྡྲིཡཾ. སོ ནིམྨིཏོཏི སོ བྷགཝཏཱ ནིམྨིཏོ བུདྡྷོ.

ཝོདཱནཏྠཔུཙྪཱཏི ཝིསེསདྷམྨཔུཙྪཱ. ཨཏཱིཏཔུཙྪཱཏི ཨཏཱིཏེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ པུཙྪཱ. ཨནཱགཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀུསལཔུཙྪཱཏི ཨནཝཛྫདྷམྨཔུཙྪཱ. ཨཀུསལཔུཙྪཱཏི སཱཝཛྫདྷམྨཔུཙྪཱ. ཨབྱཱཀཏཔུཙྪཱཏི ཏདུབྷཡཝིཔརཱིཏདྷམྨཔུཙྪཱ.

ཨཛ྄ཛྷེསཱམི ཏནྟི ཏཾ ཨཱཎཱཔེམི. ཀཐཡསྶུ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཀཐེཧི. གོཏྟཉཱཏཀོཏི གོཏྟེན ཉཱཏཀོ. གོཏྟབནྡྷཱུཏི གོཏྟཛ྄ཛྷཏྟིཀོ. ཨེཀེནཱཀཱརེནཱཏི ཨེཀེན ཀོཊྛཱསེན.

སནྟིཔདནྟི སནྟིསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཔདཾ. ཡེ དྷམྨཱ སནྟཱདྷིགམཱཡཱཏི ཡེ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ དྷམྨཱ ནིབྦཱནཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ. སནྟིཕུསནཱཡཱཏི ཉཱཎཕསྶེན ནིབྦཱནཕུསནཏྠཱཡ. སཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི པཙྩཀྑཀརཎཏྠཱཡ. མཧནྟཾ སཱིལཀྑནྡྷནྟི མཧནྟཾ སཱིལརཱསིཾ. སམཱདྷིཀྑནྡྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ལོཀིཡམེཝ.

ཏམོཀཱཡསྶ པདཱལནནྟི ཨཝིཛྫཱརཱསིསྶ ཝིདྡྷཾསནཾ. ཝིཔལླཱསསྶ བྷེདནནྟི ཙཏུབྦིདྷཝིཔལླཱསསྶ བྷེདནཾ. ཏཎྷཱསལླསྶ ཨབྦུཧནནྟི ཏཎྷཱཀཎྚཀསྶ ལུཉྩནཾ. ཨབྷིསངྑཱརསྶ ཝཱུཔསམནྟི པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརསྶ ནིབྦཱཔནཾ. བྷཱརསྶ ནིཀྑེཔནནྟི པཉྩཀྑནྡྷབྷཱརསྶ ཋཔནཾ. སཾསཱརཝཊྚསྶ ཨུཔཙྪེདནནྟི སཾསཱརཔཝཏྟསྶ ཚེདནཾ. སནྟཱཔསྶ ནིབྦཱཔནནྟི ཀིལེསསནྟཱཔསྶ ནིབྦུཏི. པརིལཱ༹ཧསྶ པཊིཔསྶདྡྷིནྟི ཀིལེསདརཐསྶ སནྣིསཱིདནཾ. དེཝདེཝོཏི དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ.

༡༥༡. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཡཐཱ པསྶནྟོ ཀིལེསེ ཨུཔརུནྡྷཏི, ཏཐཱ དིསྭཱ ཏཐཱ པཝཏྟདསྶནོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ནཱནཔྤཀཱརེན ཏཾ དེཝཔརིསཾ ཀིལེསཔྤཧཱནེ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘མཱུལཾ པཔཉྩསངྑཱཡཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཱདིགཱཐཱཡ ཏཱཝ སངྑེཔཏྠོ – པཔཉྩསངྑཱཏི པཔཉྩཱཏི སངྑཱཏཏྟཱ པཔཉྩཱ ཨེཝ པཔཉྩསངྑཱ. ཏསྶཱ ཨཝིཛྫཱདཡོ ཀིལེསཱ མཱུལཾ, ཏཾ པཔཉྩསངྑཱཡ མཱུལཾ ཨསྨཱིཏི པཝཏྟམཱནཉྩ སབྦཾ མནྟཱཡ ཨུཔརུནྡྷེ. ཡཱ ཀཱཙི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ. ཏཱསཾ ཝིནཡཱཡ པཧཱནཱཡ སདཱ སཏོ སིཀྑེ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི ཧུཏྭཱ སིཀྑེཡྻཱཏི.

ཨཛ྄ཛྷཏྟསམུཊྛཱནཱ ཝཱཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣཱ ཝཱ. པུརེབྷཏྟནྟི དིཝཱབྷཏྟཏོ པུརེཀཱལཾ. ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཨཏྠཏོ པན བྷུམྨམེཝ པུརེབྷཏྟེཏི, ཨེས ནཡོ པཙྪཱབྷཏྟཱདཱིསུ. པཙྪཱབྷཏྟནྟི དིཝཱབྷཏྟཏོ པཙྪཱཀཱལཾ. པུརིམཾ ཡཱམནྟི རཏྟིཡཱ པཋམཀོཊྛཱསཾ. མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམནྟི རཏྟིཡཱ དུཏིཡཀོཊྛཱསཾ. པཙྪིམཾ ཡཱམནྟི རཏྟིཡཱ ཏཏིཡཀོཊྛཱསཾ. ཀཱལེ༹ཏི ཀཱལ༹པཀྑེ. ཛུཎྷེཏི སུཀྐཔཀྑེ. ཝསྶེཏི ཙཏྟཱརོ ཝསྶཱནམཱསེ. ཧེམནྟེཏི ཙཏྟཱརོ ཧེམནྟམཱསེ. གིམྷེཏི ཙཏྟཱརོ གིམྷཱནམཱསེ. པུརིམེ ཝཡོཁནྡྷེཏི པཋམེ ཝཡོཀོཊྛཱསེ, པཋམཝཡེཏི ཨཏྠོ. ཏཱིསུ ཙ ཝཡེསུ ཝསྶསཏཱཡུཀསྶ པུརིསསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ ཝཡེ ཙཏུམཱསཱདྷིཀཱནི ཏེཏྟིཾས ཝསྶཱནི ཧོནྟི.

༡༥༢. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཏཱིཧི སིཀྑཱཧི ཡུཏྟཾ དེསནཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསེཏྭཱ པུན མཱནཔྤཧཱནཝསེན དེསེཏུཾ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡཾ ཀིཉྩི དྷམྨམབྷིཛཉྙཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱདིཀཾ ཨཏྟནོ གུཎཾ ཛཱནེཡྻ. ཨཐ ཝཱཔི བཧིདྡྷཱཏི ཨཐ ཝཱ བཧིདྡྷཱཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཝཱ གུཎཾ ཛཱནེཡྻ. ན ཏེན ཐཱམཾ ཀུབྦེཐཱཏི ཏེན གུཎེན མཱནཾ ན ཀརེཡྻ.

སཏཱནནྟི སནྟགུཎཝནྟཱནཾ. སནྟཱནནྟི ནིབྦུཏསནྟཱནཾ. ན ཝུཏྟཱཏི ན ཀཐིཏཱ. ནཔྤཝུཏྟཱཏི ན ཝིསྶཛྫིཏཱ.

༡༥༣. ཨིདཱནིསྶ ཨཀརཎཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘སེཡྻོ ན ཏེནཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏེན ཙ མཱནེན ‘‘སེཡྻོཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ནཱིཙོཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘སརིཀྑོཧ’’ནྟི ཝཱཔི ན མཉྙེཡྻ. ཏེཧི ཙ ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱདཱིཧི གུཎེཧི ཕུཊྛོ ཨནེཀརཱུཔེཧི ‘‘ཨཧཾ ཨུཙྩཱ ཀུལཱ པབྦཛིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཏྟཱནཾ ཝིཀཔྤེནྟོ ན ཏིཊྛེཡྻཱཏི.

༡༥༤. ཨེཝཾ མཱནཔྤཧཱནཝསེནཔི དེསེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦཀིལེསཱུཔསམཝསེན དེསེཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝུཔསམེཏི ཨཏྟནི ཨེཝ རཱགཱདིསབྦཀིལེསེ ཨུཔསམེཡྻ. ན ཨཉྙཏོ བྷིཀྑུ སནྟིམེསེཡྻཱཏི ཋཔེཏྭཱ ཙ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིནི ཨཉྙེན ཨུཔཱཡེན སནྟིཾ ན པརིཡེསེཡྻ. ཀུཏོ ནིརཏྟཱ ཝཱཏི ནིརཏྟཱ ཀུཏོཡེཝ.

ན ཨེསེཡྻཱཏི སཱིལབྦཏཱདཱིཧི ན མགྒེཡྻ. ན གཝེསེཡྻཱཏི ན ཨོལོཀེཡྻ. ན པརིཡེསེཡྻཱཏི པུནཔྤུནཾ ན ཨིཀྑེཡྻ.

༡༥༥. ཨིདཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔསནྟསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཏཱདིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཛ྄ཛྷེ ཡཐཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ མཧཱསམུདྡསྶ ཨུཔརིཧེཊྛིམབྷཱགཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷསངྑཱཏེ ཙཏུཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎེ མཛ྄ཛྷེ པབྦཏནྟརེ ཋིཏསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷེ སམུདྡསྶ ཨཱུམི ནོ ཛཱཡཏི, ཋིཏོཝ སོ ཧོཏི ཨཝིཀམྤམཱནོ, ཨེཝཾ ཨནེཛོ ཁཱིཎཱསཝོ ལཱབྷཱདཱིསུ ཋིཏོ ཨསྶ ཨཝིཀམྤམཱནོ, སོ ཏཱདིསོ རཱགཱདིཨུསྶདཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩཱིཏི.

ཨུབྦེདྷེནཱཏི ཧེཊྛཱབྷཱགེན. གམྦྷཱིརོཏི ཨུདཀཔིཊྛིཏོ པཊྛཱཡ ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶཱནི གམྦྷཱིརོ. ‘‘ཨུབྦེདྷོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཧེཊྛཱཏི ཨནྟོཨུདཀཾ. ཨུཔརཱིཏི ཨུདྡྷཾཨུདཀཾ. མཛ྄ཛྷེཏི ཝེམཛ྄ཛྷེ. ན ཀམྤཏཱིཏི ཋིཏཊྛཱནཏོ ན ཙལཏི. ན ཝིཀམྤཏཱིཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ན ཙལཏི. ན ཙལཏཱིཏི ནིཙྩལཾ ཧོཏི. ན ཝེདྷཏཱིཏི ན ཕནྡཏི. ནཔྤཝེདྷཏཱིཏི ན པརིཝཏྟཏི. ན སམྤཝེདྷཏཱིཏི ན པརིབྦྷམཏི. ཨནེརིཏོཏི ན ཨེརིཏོ. ཨགྷཊྚིཏོཏི ཨཀྑོབྷོ. ཨཙལིཏོཏི ན ཀམྤིཏོ. ཨལུལི༹ཏོཏི ན ཀལལཱིབྷཱུཏོ. ཏཏྲ ཨཱུམི ནོ ཛཱཡཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཝཱིཙི ན ཨུཔྤཛྫཏི.

སཏྟནྣཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརིཀཱསཱུཏི ཡུགནྡྷརཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརནྟརཱ. སཱིདནྟརཱཏི ཨནྟམསོ སིམྦལཱིཏཱུལམྤི ཏེསུ པཏིཏཔཏིཏཾ སཱིདཏཱིཏི སཱིདཱ, པབྦཏནྟརེ ཛཱཏཏྟཱ ཨནྟརཱ. ‘‘ཨནྟརསཱིདཱ’’ཏིཔི པཱཋོ.

༡༥༦. ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསིཏཾ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷཱནུམོདེནྟོ ཏསྶ ཙ ཨརཧཏྟསྶ ཨཱདིཔཊིཔདཾ པུཙྪནྟོ ནིམྨིཏབུདྡྷོ ‘‘ཨཀིཏྟཡཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཀིཏྟཡཱིཏི ཨཱཙིཀྑི. ཝིཝཊཙཀྑཱུཏི ཝིཝཊེཧི ཨནཱཝརཎེཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི སམནྣཱགཏོ. སཀྑིདྷམྨནྟི སཀཱཡཏྟཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ ཨཏྟཔཙྩཀྑདྷམྨཾ. པརིསྶཡཝིནཡནྟི པརིསྶཡཝིནཡནཾ. པཊིཔདཾ ཝདེཧཱིཏི ཨིདཱནི པཊིཔཏྟིཾ ཝདེཧི. བྷདྡནྟེཏི བྷདྡཾ ཏཝ ཨཏྠཱུཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨཐ ཝཱ བྷདྡཾ སུནྡརཾ ཏཝ པཊིཔདཾ ཝདེཧཱིཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཏིམོཀྑཾ ཨཐ ཝཱཔི སམཱདྷིནྟི ཏམེཝ པཊིཔདཾ བྷིནྡིཏྭཱ པུཙྪཏི. པཊིཔདནྟི ཨེཏེན ཝཱ མགྒཾ པུཙྪཏི. ཨིཏརེཧི སཱིལཾ སམཱདྷིཉྩ པུཙྪཏི.

མཾསཙཀྑུནཱཔཱིཏི སསམྦྷཱརིཀམཾསཙཀྑུནཱཔི. དིབྦཙཀྑུནཱཔཱིཏི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ. དེཝཱནཉྷི སུཙརིཏཀམྨནིབྦཏྟཾ པིཏྟསེམྷརུཧིརཱདཱིཧི ཨཔལིབུདྡྷཾ ཨུཔཀྐིལེསཝིནིམུཏྟཏཱཡ དཱུརེཔི ཨཱརམྨཎསམྤཊིཙྪནསམཏྠཾ དིབྦཾ པསཱདཙཀྑུ ཧོཏི. ཨིདཉྩཱཔི ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟཾ ཉཱཎཙཀྑུ ཏཱདིསམེཝཱཏི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ. དིབྦཝིཧཱརཝསེན པཊིལདྡྷཏྟཱ, ཨཏྟནཱ ཙ དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཨཱལོཀཔརིགྒཧེན མཧཱཛུཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏརཱུཔདསྶནེན མཧཱགཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ, ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎེན ཙཀྑུམིཝཱཏིཔི ཙཀྑུ, དིབྦཉྩ ཏཾ ཙཀྑུ ཙཱཏི དིབྦཙཀྑུ. ཏེན དིབྦཙཀྑུནཱཔི ཝིཝཊཙཀྑུ. ཨིདཱནི པཉྩཝིདྷཾ ཙཀྑུཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེཏུཾ ‘‘ཀཐཾ བྷགཝཱ མཾསཙཀྑུནཱཔི ཝིཝཊཙཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. མཾསཙཀྑུམྷི བྷགཝཏོ པཉྩཝཎྞཱ སཾཝིཛྫནྟཱིཏི ཨེཏྠ སསམྦྷཱརཱདིཀཙཀྑུམྷི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ པཉྩ ཀོཊྛཱསཱ པཙྩེཀཾ པཙྩེཀཾ ཨུཔལབྦྷནྟི.

ནཱིལོ ཙ ཝཎྞོཏི ཨུམཱཔུཔྥཝཎྞོ. པཱིཏཀོ ཙ ཝཎྞོཏི ཀཎིཀཱརཔུཔྥཝཎྞོ. ལོཧིཏཀོ ཙ ཝཎྞོཏི ཨིནྡགོཔཀཝཎྞོ. ཀཎྷོ ཙ ཝཎྞོཏི ཨཉྫནཝཎྞོ. ཨོདཱཏོ ཙ ཝཎྞོཏི ཨོསདྷིཏཱརཀཝཎྞོ. ཡཏྠ ཙ ཨཀྑིལོམཱནི པཏིཊྛིཏཱནཱིཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨཀྑིལོམཱནི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨུཊྛིཏཱནི. ཏཾ ནཱིལཾ ཧོཏི སུནཱིལནྟི ཨེཏྠ ནཱིལནྟི སབྦསངྒཱཧཀཝསེན ཝུཏྟཾ. སུནཱིལནྟི ཨནྟརཝིརཧིཏཾ སུཊྛུ ནཱིལཾ. པཱསཱདིཀནྟི པསཱདཛནཀཾ. དསྶནེཡྻནྟི དསྶནཱིཡཾ. ཨུམཱཔུཔྥསམཱནནྟི དཀསཱིཏལཔུཔྥསདིསཾ. ཏསྶ པརཏོཏི ཏསྶ སམནྟཱ བཱཧིརཔསྶེ. པཱིཏཀནྟི སབྦསངྒཱཧཀཾ. སུཔཱིཏཀནྟི ཨནྟརཝིརཧིཏཾ སུཊྛུ པཱིཏཀཾ. ཨུབྷཡཏོ ཙ ཨཀྑིཀཱུཊཱནཱིཏི དྭེ ཙ ཨཀྑིཀོཊིཡོ. ལོཧིཏཀཱནཱིཏི སབྦསངྒཱཧཀཝསེན ཝུཏྟཾ. སུལོཧིཏཀཱནཱིཏི ཨཔཉྙཱཡམཱནཝིཝརཱནི སུཊྛུ ལོཧིཏཀཱནི. མཛ྄ཛྷེ ཀཎྷནྟི ཨཀྑཱིནཾ མཛ྄ཛྷིམཊྛཱནཾ ཨཉྫནསདིསཾ ཀཎྷཾ. སུཀཎྷནྟི ཨནྟརཝིརཧིཏཾ སུཊྛུ ཀཎྷཾ. ཨལཱུཁནྟི པཱསཱདིཀཾ. སིནིདྡྷནྟི པཎཱིཏཾ. བྷདྡཱརིཊྛཀསམཱནནྟི ཨཔནཱིཏཏཙབྷདྡཱརིཊྛཀཕལསདིསཾ. ‘‘ཨདྡཱརིཊྛཀསམཱན’’ནྟིཔི པཱལི༹, ཏསྶཱ ཏིནྟཀཱཀསདིསནྟི ཨཏྠོ. ཨོདཱཏནྟི སབྦསངྒཱཧཀཝསེན ཝུཏྟཾ. སུཨོདཱཏནྟི ཨནྟརཝིརཧིཏཾ རཛཏམཎྜལསདིསཾ སུཊྛུ ཨོདཱཏཾ. སེཏཾ པཎྜརནྟི དྭཱིཧིཔི ཨཏིཨོདཱཏཏཾ དསྶེཏི. པཱཀཏིཀེན མཾསཙཀྑུནཱཏི པཀཏིམཾསཙཀྑུནཱ. ཨཏྟབྷཱཝཔརིཡཱཔནྣེནཱཏི ཨཏྟབྷཱཝསནྣིསྶིཏེན. པུརིམསུཙརིཏཀམྨཱབྷིནིབྦཏྟེནཱཏི པུརིམེསུ ཏཏྠ ཏཏྠུཔྤནྣེསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ ཀཱཡསུཙརིཏཱདིཀམྨུནཱ ཨུཔྤཱདིཏེན. སམནྟཱ ཡོཛནཾ པསྶཏཱིཏི སམནྟཏོ ཙཏུགཱཝུཏཔྤམཱཎེ ཡོཛནེ ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏཾ རཱུཔཾ ཨཱཝརཎཝིརཧིཏཾ པཀཏིམཾསཙཀྑུནཱ དཀྑཏི.

དིཝཱ ཙེཝ རཏྟིཉྩཱཏི དིཝསབྷཱགེ ཙ རཏྟིབྷཱགེ ཙ. ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏོཏི ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པརིཔུཎྞཨནྡྷཀཱརོ ཨཱལོཀཝིརཧིཏོ. སཱུརིཡོ ཝཱ ཨཏྠངྒཏོཏི སཱུརབྷཱཝཾ ཛནཡནྟོ ཨུཊྛིཏོ སཱུརིཡོ ཝིགཏོ. ཀཱལ༹པཀྑོ ཙ ཨུཔོསཐོཏི ཀཱལ༹པཀྑེ ཙཱཏུདྡསཱིཨུཔོསཐདིཝསོ ཙ. ཏིབྦོ ཙ ཝནསཎྜོཏི གཧནོ ཙ རུཀྑརཱསི. མཧཱ ཙ ཀཱལ༹མེགྷོ ཨབྦྷུཊྛིཏོཏི མཧནྟོ ཀཱལ༹མེགྷོ ཨབྦྷཔཊལོ ཙ ཨུཊྛིཏོ ཧོཏི. ཀུཊྚོ ཝཱཏི ཨིཊྛཀཱཙཡོ ཝཱ. ཀཝཱཊཾ ཝཱཏི དྭཱརཝཱཏཔཱནཱདིཀཝཱཊཾ ཝཱ. པཱཀཱརོ ཝཱཏི མཏྟིཀཱདིཔཱཀཱརོ ཝཱ. པབྦཏོ ཝཱཏི པཾསུཔབྦཏཱདིཔབྦཏོ ཝཱ. གཙྪཾ ཝཱཏི ཏརུཎགཙྪཱདིགཙྪཾ ཝཱ. ལཏཱ ཝཱཏི ཀརཝིནྡཱདི ལཏཱ ཝཱ. ཨཱཝརཎཾ རཱུཔཱནཾ དསྶནཱཡཱཏི རཱུཔཱརམྨཎཱནཾ དསྶནཏྠཱཡ པཊིསེདྷཾ ནཏྠི. ཨེཀཉྩེ ཏིལཕལཾ ནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱཏི སཙེ ཨེཀཾ ཏིལབཱིཛཾ སཉྙཱཎཾ ཀཏྭཱ. ཏིལཝཱཧེ པཀྑིཔེཡྻཱཏི དྭེ སཀཊེ ཏིལརཱསིམྷི ཁིཔེཡྻ. ཀེཙི པན ‘‘ཝཱཧོ ནཱམ ཀུམྦྷཱཏིརེཀདྭེསཀཊ’’ནྟི ཝདནྟི. ཏཉྙེཝ ཏིལཕལཾ ཨུདྡྷརེཡྻཱཏི ཏཾནིམིཏྟཀཏཾ ཏིལབཱིཛཾཡེཝ ཨུདྡྷརིཏྭཱ གཎྷེཡྻ.

དིབྦེན ཙཀྑུནཱཏི ཨིདཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཝིསུདྡྷེནཱཏི ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷེན. ཡོ ཧི ཙུཏིམཏྟམེཝ པསྶཏི ན ཨུཔཔཱཏཾ, སོ ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ ཨུཔཔཱཏམེཝ པསྶཏི ན ཙུཏིཾ, སོ ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝསསྶཏདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ པན ཏདུབྷཡཾ པསྶཏི, སོ ཡསྨཱ དུཝིདྷམྤི ཏཾ དིཊྛིགཏཾ ཨཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱསྶ ཏཾ དསྶནཾ དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུ ཧོཏི, ཨུབྷཡཉྩེཏཾ བུདྡྷཔུཏྟཱ པསྶནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷ’’ནྟི. མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རཱུཔདསྶནེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀཾ, མཱནུསཀཾ ཝཱ མཾསཙཀྑུཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེན དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏཱིཏི མནུསྶམཾསཙཀྑུནཱ ཝིཡ སཏྟེ ཨོལོཀེཏི. ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེཏི ཨེཏྠ ཙུཏིཀྑཎེ ཨུཔཔཏྟིཀྑཎེ ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ དཊྛུཾ ན སཀྐཱ. ཡེ པན ཨཱསནྣཙུཏིཀཱ ཨིདཱནི ཙཝིསྶནྟི, ཏེ ཙཝམཱནཱ. ཡེ ཙ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀཱ སམྤཏིནིབྦཏྟཱཝ, ཏེ ཨུཔཔཛྫམཱནཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཨེཝརཱུཔེ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཙ པསྶཏཱིཏི དསྶེཏི. ཧཱིནེཏི མོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཧཱིནེ. ཏབྦིཔརཱིཏེ པཎཱིཏེ. སུཝཎྞེཏི ཨདོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨིཊྛཀནྟམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ. ཏབྦིཔརཱིཏེ དུབྦཎྞེ, ཨབྷིརཱུཔེ ཝིརཱུཔེཏི ཨཏྠོ. སུགཏེཏི སུགཏིགཏེ, ཨལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ. དུགྒཏེཏི དུགྒཏིགཏེ, ལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནེ. ཡཐཱཀམྨཱུཔགེཏི ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ, ཏེན ཏེན ཨུཔགཏེ. ཏཏྠ པུརིམེཧི ‘‘ཙཝམཱནེ’’ཏིཨཱདཱིཧི དིབྦཙཀྑུཀིཙྩཾ ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ པན པདེན ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཀིཙྩཾ.

ཏསྶ ཙ ཉཱཎསྶ ཨཡམུཔྤཏྟིཀྐམོ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཧེཊྛཱནིརཡཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནེརཡིཀེ སཏྟེ པསྶཏི མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝམཱནེ, ཏཾ དསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩམེཝ. སོ ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏི ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཨེཏཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི, ཨཐསྶ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏྭཱ’’ཏི ཏཾ ཀམྨཱརམྨཎཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཐཱ ཨུཔརིདེཝལོཀཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནནྡནཝན མིསྶཀཝན ཕཱརུསཀཝནཱདཱིསུ སཏྟེ པསྶཏི མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནེ. ཏམྤི དསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩམེཝ. སོ ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏི ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཨེཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏྭཱ’’ཏི ཏཾ ཀམྨཱརམྨཎཾ ཉཱཎམུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཾ ནཱམ. ཨིམསྶ ཝིསུཾ པརིཀམྨཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ ཙ ཨིམསྶ, ཨེཝཾ ཨནཱགཏཾསཉཱཎསྶཱཔི. དིབྦཙཀྑུཔཱདཀཱནེཝ ཧི ཨིམཱནི དིབྦཙཀྑུནཱ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོཏིཨཱདཱིསུ ཨིམེཏི དིབྦཙཀྑུནཱ དིཊྛཱནཾ ནིདསྶནཝཙནཾ. ཝཏཱཏི ཨནུསོཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷོནྟོཏི བྷཝནྟོ. དུཊྛུ ཙརིཏཾ, དུཊྛུཾ ཝཱ ཙརིཏཾ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱཏི དུཙྩརིཏཾ; ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ དུཙྩརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམནྣཱགཏཱཏི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ.

ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱཏི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཨནྟམསོ གིཧིསོཏཱཔནྣཱནམྤི ཨནཏྠཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཝཱ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཝཱ ཨུཔཝཱདཀཱ, ཨཀྐོསཀཱ གརཧཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ སམཎདྷམྨོ, ཨསྶམཎཱ ཨེཏེ’’ཏི ཝདནྟོ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨུཔཝདཏི. ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ ཛྷཱནཾ ཝཱ ཝིམོཀྑོ ཝཱ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟོ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཨུཔཝདཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཛྷཱནཾ ཝཱ ཨུཔཝདེཡྻ ཨཛྷཱནཾ ཝཱ, ཨུབྷཡཐཱཔི ཨརིཡཱུཔཝཱདོཝ ཧོཏི; ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཀམྨཾ, ཨནནྟརིཡཀམྨསདིསཾ, སགྒཱཝརཎཾ མགྒཱཝརཎཉྩ, སཏེཀིཙྪཾ པན ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡོ ཨརིཡཾ ཨུཔཝདཏི, ཏེན གནྟྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི, ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཁམཱཧཱི’’ཏི ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ པན ནཝཀཏརོ ཧོཏི, ཝནྡིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཁམཐཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ སོ ནཀྑམཏི, དིསཱཔཀྐནྟོ ཝཱ ཧོཏི, སཡཾ ཝཱ གནྟྭཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀེ ཝཱ པེསེཏྭཱ ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ ནཱཔི གནྟུཾ ན པེསེཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི, ཡེ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟི, ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཙེ ནཝཀཏརཱ ཧོནྟི, ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ སཙེ ཝུཌྜྷཏརཱ, ཝུཌྜྷེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ ཁམཏུ མེ སོ ཨཱཡསྨཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཁམཱཔེཏབྦོ. སམྨུཁཱ ཨཁམནྟེཔི ཨེཏདེཝ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ ཨེཀཙཱརིཀབྷིཀྑུ ཧོཏི, ནེཝ ཏསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ན གཏཊྛཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ཨེཀསྶ པཎྜིཏསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཨནུསྶརཏོ ཨནུསྶརཏོ ཝིཔྤཊིསཱརོ ཧོཏི, ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སོ ཝཀྑཏི ‘‘ཏུམྷེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཐེརོ ཏུམྷཱཀཾ ཁམཏི, ཙིཏྟཾ ཝཱུཔསམེཐཱ’’ཏི. ཏེནཔི ཨརིཡསྶ གཏདིསཱབྷིམུཁེན ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཁམཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཡདི སོ པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི, པརིནིབྦུཏམཉྩཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཡཱཝ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཔི ཁམཱཔེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཀཏེ ནེཝ སགྒཱཝརཎཾ ན མགྒཱཝརཎཾ ཧོཏི, པཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏཱིཏི.

མིཙྪཱདིཊྛིཀཱཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན སམཱདིནྣནཱནཱཝིདྷཀམྨཱ, ཡེ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིམཱུལཀེསུ ཀཱཡཀམྨཱདཱིསུ ཨཉྙེཔི སམཱདཔེནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཝཙཱིདུཙྩརིཏགྒཧཎེནེཝ ཨརིཡཱུཔཝཱདེ, མནོདུཙྩརིཏགྒཧཎེན ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སངྒཧིཏཱཡཔི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པུནཝཙནཾ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མཧཱསཱཝཛྫོ ཧི ཨརིཡཱུཔཝཱདོ ཨཱནནྟརིཡསདིསོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝདཱམི. ཏཾ ཝཱཙཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫིཏྭཱ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༩).

མིཙྪཱདིཊྛིཏོ ཙ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ ནཱམ ཨཉྙཾ ནཏྠི. ཡཐཱཧ –

‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཨེཝཾམཧཱསཱཝཛྫཾ ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱནི བྷིཀྑཝེ, མཧཱསཱཝཛྫཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༣༡༠).

ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཨུཔཱདིནྣཀྑནྡྷཔརིཙྩཱགཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཏདནནྟརཱབྷིནིབྦཏྟཀྑནྡྷགྒཧཎེ. ཨཐ ཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶུཔཙྪེདཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཙུཏིཙིཏྟཏོ ཨུདྡྷཾ. ཨཔཱཡནྟི ཨེཝམཱདི སབྦཾ ནིརཡཝེཝཙནམེཝ. ནིརཡོ ཧི སགྒམོཀྑཧེཏུབྷཱུཏཱ པུཉྙསམྨཏཱ ཨཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ, སུཁཱནཾ ཝཱ ཨཱཡསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཔཱཡོ. དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏི, དོསབཧུལཏཱཡ ཝཱ དུཊྛེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟཱ གཏཱིཏི དུགྒཏི. ཝིཝསཱ ནིཔཏནྟི ཏཏྠ དུཀྐཊཀཱརིནོཏི ཝིནིཔཱཏོ, ཝིནསྶནྟཱ ཝཱ ཨེཏྠ ནིཔཏནྟི སམྦྷིཛྫམཱནངྒཔཙྩངྒཱཏིཔི ཝིནིཔཱཏོ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨསྶཱདསཉྙིཏོ ཨཡོཏི ནིརཡོ.

ཨཐ ཝཱ ཨཔཱཡགྒཧཎེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ དཱིཔེཏི, ཏིརཙྪཱནཡོནི ཧི ཨཔཱཡོ སུགཏིཏོ ཨཔེཏཏྟཱ. ན དུགྒཏི, མཧེསཀྑཱནཾ ནཱགརཱཛཱདཱིནཾ སམྦྷཝཏོ. དུགྒཏིགྒཧཎེན པེཏྟིཝིསཡཾ དཱིཔེཏི, སོ ཧི ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སུཁཏོ ཨཔེཏཏྟཱ དུཀྑསྶ ཙ གཏིབྷཱུཏཏྟཱ, ན ཏུ ཝིནིཔཱཏོ, ཨསུརཀཱཡསདིསཾ ཨཝིནིཔཏིཏཏྟཱ. ཝིནིཔཱཏགྒཧཎེན ཨསུརཀཱཡཾ དཱིཔེཏི. སོ ཧི ཡཐཱཝུཏྟེན ཨཏྠེན ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སབྦསམུསྶཡེཧི ཙ ཝིནིཔཏིཏཏྟཱ ཝིནིཔཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. ནིརཡགྒཧཎེན ཨཝཱིཙིཨཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ ནིརཡམེཝ དཱིཔེཏཱིཏི. ཨུཔཔནྣཱཏི ཨུཔགཏཱ, ཏཏྠ ཨབྷིནིབྦཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སུཀྐཔཀྑོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཏཏྠ སུགཏིགྒཧཎེན མནུསྶགཏིཔི སངྒཡ྄ཧཏི. སགྒགྒཧཎེན དེཝགཏིཡེཝ. ཏཏྠ སུནྡརཱ གཏཱིཏི སུགཏི. རཱུཔཱདཱིཧི ཝིསཡེཧི སུཊྛུ ཨགྒོཏི སགྒོ. སོ སབྦོཔི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོཏི ཨཡཾ ཝཙནཏྠོ. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱཏིཨཱདི སབྦཾ ནིགམནཝཙནཾ.

ཨེཝཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ པསྶཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ པརིཏྟཔཙྩུཔྤནྣཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརམྨཎཝསེན ཙཏཱུསུ ཨཱརམྨཎེསུ པཝཏྟཏི. ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཾ པརིཏྟམཧགྒཏཱཏཱིཏཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརམྨཎཝསེན པཉྩསུ ཨཱརམྨཎེསུ པཝཏྟཏི. ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པརིཏྟམཧགྒཏཨཔྤམཱཎམགྒཨནཱགཏཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱནཝཏྟབྦཱརམྨཎཝསེན ཨཊྛསུ ཨཱརམྨཎེསུ པཝཏྟཏཱིཏི.

ཨཱཀངྑམཱནོ ཙ བྷགཝཱཏི བྷགཝཱ ཨིཙྪམཱནོ. ཨེཀམྤི ལོཀདྷཱཏུཾ པསྶེཡྻཱཏི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨོལོཀེཡྻ. སཧསྶིམྤི ཙཱུལ༹ནིཀནྟི ཨེཏྠ ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཧརནྟི, དིསཱ བྷཱནྟི ཝིརོཙམཱནཱ, ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ, ཨེསཱ སཧསྶིཙཱུལ༹ནིཀཱ ནཱམ. ཙཱུལ༹ནིཀནྟི ཁུདྡཀཾ. དྭིསཧསྶིམྤི མཛ྄ཛྷིམིཀཾ ལོཀདྷཱཏུནྟི ཨེཏྠ སཧསྶཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ སཧསྶབྷཱགེན གཎེཏྭཱ དསསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎཱ དྭིསཧསྶཱི མཛ྄ཛྷིམིཀཱ ལོཀདྷཱཏུ ནཱམ. ཨེཏྟཀེན བུདྡྷཱནཾ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ ནཱམ དསྶིཏཾ. བོདྷིསཏྟཱནཉྷི པཙྪིམབྷཝེ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎདིཝསེ ཙ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནདིཝསེ ཙ མཧཱབྷིནིཀྑམནདིཝསེ ཙ སམྦོདྷིདྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནཨཱཡུསངྑཱརོསྶཛྫནཔརིནིབྦཱནདིཝསེསུ ཙ ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཀམྤཏི.

ཏིསཧསྶིམྤི. མཧཱསཧསྶིམྤི ལོཀདྷཱཏུནྟི སཧསྶིཏོ པཊྛཱཡ ཏཏིཡཱཏི ཏིསཧསྶཱི, པཋམསཧསྶིཾ སཧསྶདྷཱ ཀཏྭཱ གཎིཏཾ མཛ྄ཛྷིམིཀཾ སཧསྶདྷཱ ཀཏྭཱ གཎིཏཏྟཱ མཧནྟེཧི སཧསྶེཧི གཎིཏཱཏི མཧཱསཧསྶཱི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎོ ལོཀོ དསྶིཏོ ཧོཏི. གཎཀཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ པན ཨེཝམཱཧ – ‘‘ན ཧི ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ ཨེཏཾ པརིམཱཎཾ. ཨིདཉྷི ཨཱཙརིཡཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡམཱུལཀཾ ཝཱཙཱཡ པརིཧཱིནཊྛཱནཾ, དསཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎཾ པན ཋཱནཾ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ནཱམཱ’’ཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི བྷགཝཏོ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ནཱམ དསྶིཏཾ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟ- (དཱི. ནི. ༣.༢༧༥ ཨཱདཡོ) ཨིསིགིལིཔརིཏྟ- (མ. ནི. ༣.༡༣༣ ཨཱདཡོ) དྷཛགྒཔརིཏྟ- (སཾ. ནི. ༡.༢༤༩) བོཛ྄ཛྷངྒཔརིཏྟཁནྡྷཔརིཏྟ- (ཨ. ནི. ༤.༦༧) མོརཔརིཏྟ- (ཛཱ. ༡.༢.༡༧-༡༨) མེཏྟཔརིཏྟ- (ཁུ. པཱ. ༩.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. ༡༤༣ ཨཱདཡོ) རཏནཔརིཏྟཱནཾ (ཁུ. པཱ. ༦.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. ༢༢༤ ཨཱདཡོ) ཨཱཎཱ ཕརཏི.

ཡཱཝཏཀཾ ཝཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱཏི ཡཏྟཀཾ ཝཱ ཨིཙྪེཡྻ. ཨིམིནཱ ཝིསཡཀྑེཏྟཾ དསྶིཏཾ. བུདྡྷཱནཉྷི ཝིསཡཀྑེཏྟསྶ པམཱཎཔརིཙྪེདོ ནཱམ ནཏྠི, ནཏྠིཀབྷཱཝེ ཙསྶ ཨིམཾ ཨུཔམཾ ཨཱཧརནྟི – ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹མྷི ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ སཱསཔེཧི པཱུརེཏྭཱ སཙེ ཀོཙི པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ ཨེཀཾ སཱསཔཾ པཀྑིཔནྟོ ཨཱགཙྪེཡྻ, སབྦེཔི ཏེ སཱསཔཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪེཡྻུཾ. ན ཏྭེཝ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི. དཀྑིཎཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ བུདྡྷཱནཾ ཨཝིསཡོ ནཱམ ནཏྠི. ཏཱཝཏཀཾ པསྶེཡྻཱཏི ཏཏྟཀཾ ཨོལོཀེཡྻ. ཨེཝཾ པརིསུདྡྷཾ བྷགཝཏོ དིབྦཙཀྑཱུཏི དིབྦཙཀྑུཀཐཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཀཐཾ བྷགཝཱ པཉྙཱཙཀྑུནཱཔི ཝིཝཊཙཀྑཱུཏི ཀེནཔྤཀཱརེན པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨཔིཧིཏཙཀྑུ? མཧཱཔཉྙོ པུཐུཔཉྙོཏིཨཱདིཀཾ ཏཏྠ ཨཏིརོཙཏི ཡདིདཾ པཉྙཱཡཱཏི པརིཡོསཱནཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

བུདྡྷཙཀྑུནཱཏི ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎེན ཙ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎེན ཙ. ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཉཱཎཱནཾ བུདྡྷཙཀྑཱུཏི ནཱམཾ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སམནྟཙཀྑཱུཏི, ཏིཎྞཾ མགྒཉཱཎཱནཾ དྷམྨཙཀྑཱུཏི. ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨདྡས སཏྟེཏི སཏྟེ ཨདྡཀྑི. ཨཔྤརཛཀྑེཏིཨཱདཱིསུ ཡེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཉྙཱཙཀྑུམྷི རཱགཱདིརཛཾ ཨཔྤཾ, ཏེ ཨཔྤརཛཀྑཱ. ཡེསཾ ཏཾ མཧནྟཾ, ཏེ མཧཱརཛཀྑཱ. ཡེསཾ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཏིཀྑཱནི, ཏེ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱ. ཡེསཾ ཏཱནི མུདཱུནི, ཏེ མུདིནྡྲིཡཱ. ཡེསཾ ཏེཡེཝ སདྡྷཱདཡོ ཨཱཀཱརཱ སུནྡརཱ, ཏེ སྭཱཀཱརཱ. ཡེ ཀཐིཏཀཱརཎཾ སལླཀྑེནྟི, སུཁེན སཀྐཱ ཧོནྟི ཝིཉྙཱཔེཏུཾ ཏེ སུཝིཉྙཱཔཡཱ. ཡེ པརལོཀཉྩེཝ ཝཛྫཉྩ བྷཡཏོ པསྶནྟི, ཏེ པརལོཀཝཛྫབྷཡདསྶཱཝིནོ ནཱམ.

ཨུཔྤལིནིཡནྟི ཨུཔྤལཝནེ. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནྟོནིམུགྒཔོསཱིནཱིཏི ཡཱནི ཨནྟོནིམུགྒཱནེཝ པོསིཡནྟི. ཨུདཀཾ ཨཙྩུགྒམྨ ཏིཊྛནྟཱིཏི ཨུདཀཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཏཏྠ ཡཱནི ཡཱནི ཨཙྩུགྒམྨ ཋིཏཱནི, ཏཱནི ཏཱནི སཱུརིཡརསྨིསམྥསྶཾ ཨཱགམཡམཱནཱནི ཋིཏཱནི ཨཛྫ པུཔྥནཀཱནི. ཡཱནི སམོདཀཾ ཋིཏཱནི, ཏཱནི སྭེ པུཔྥནཀཱནི. ཡཱནི ཨུདཀཱ ཨནུགྒཏཱནི ཨནྟོནིམུགྒཔོསཱིནི, ཏཱནི ཏཏིཡདིཝསེཝ པུཔྥནཀཱནི. ཨུདཀཱ པན ཨནུགྒཏཱནི ཨཉྙཱནིཔི སརོགཨུཔྤལཱནི ནཱམ ཨཏྠི, ཡཱནི ནེཝ པུཔྥིསྶནྟི, མཙྪཀཙྪཔབྷཀྑཱནེཝ བྷཝིསྶནྟི, ཏཱནི པཱལི༹ཾ ནཱརཱུལ༹ྷཱནི, ཨཱཧརིཏྭཱ པན དཱིཔེཏབྦཱནཱིཏི དཱིཔིཏཱནི.

ཡཐེཝ ཧི ཏཱནི ཙཏུབྦིདྷཔུཔྥཱནི, ཨེཝམེཝ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ ནེཡྻོ པདཔརམོཏི ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ. ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨུདཱཧཊཝེལཱཡ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ. ཡསྶ པུགྒལསྶ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠེ ཝིབྷཛཱིཡམཱནེ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ. ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨུདྡེསཏོ པརིཔུཙྪཏོ ཡོནིསོ མནསིཀརོཏོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ནེཡྻོ. ཡསྶ པུགྒལསྶ བཧུམྤི སུཎཏོ བཧུམྤི བྷཎཏོ བཧུམྤི དྷཱརཡཏོ བཧུམྤི ཝཱཙཏོ ན ཏཱཡ ཛཱཏིཡཱ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ པདཔརམོ. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨུཔྤལཝནཱདིསདིསཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཛྫ པུཔྥནཀཱནི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ, སྭེ པུཔྥནཀཱནི ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུཏི ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཙ ཨདྡས. ཏཏྠ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏི, པདཔརམཱནཾ ཨནཱགཏཏྠཱཡ ཝཱསནཱ ཧོཏི.

རཱགཙརིཏོཏིཨཱདཱིསུ རཛྫནཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙརཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི རཱགཙརིཏོ. དུསྶནཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙརཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི དོསཙརིཏོ. མུཡ྄ཧནཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙརཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མོཧཙརིཏོ. ཝིཏཀྐནཝསེན ཨཱུཧནཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙརཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཝིཏཀྐཙརིཏོ. ཨོཀཔྤནསདྡྷཱཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙརཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སདྡྷཱཙརིཏོ. ཉཱཎམེཝ ཙརཎཾ, ཉཱཎེན ཝཱ ཙརཎཾ, ཉཱཎསྶ ཝཱ ཙརཎཾ, ཉཱཎཏོ ཝཱ ཙརཎཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཉཱཎཙརིཏོ. རཱགཙརིཏསྶཱཏི རཱགུསྶདསྶ རཱགབཧུལསྶ. པརཏོཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེཏཱིཏི ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིདསཝིདྷཾ ཨསུབྷཔཊིསཾཡུཏྟཀཐཾ ཨཱཙིཀྑཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨསུབྷཱ བྷཱཝེཏབྦཱ རཱགསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༡). མེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཨཱཙིཀྑཏཱིཏི མེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཙིཏྟསིནེཧནཾ ཀཐེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ བྱཱཔཱདསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི. ཨུདྡེསེཏི སཛ྄ཛྷཱཡནེ. པརིཔུཙྪཱཡཱཏི ཨཊྛཀཐཱཡ. ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནེཏི ཡུཏྟཔྤཏྟཀཱལེ ཨུཏྟརི པརིཡཏྟིདྷམྨསྶཝནེ. དྷམྨསཱཀཙྪཱཡཱཏི ཨཉྙེཧི སདྡྷིཾ སཱཀཙྪཱཡ. གརུསཾཝཱསེཏི གརཱུནཾ པཡིརུཔཱསནེ. ནིཝེསེཏཱིཏི ཨཱཙརིཡཱནཾ སནྟིཀེ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ ཨཱཙིཀྑཏཱིཏི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམྤཡུཏྟཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏི བྷཱཝེཏབྦཱ ཝིཏཀྐུཔཙྪེདཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༡). པསཱདནཱིཡཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱཙིཀྑཏཱིཏི ཙཱུལ༹ཝེདལླ- (མ. ནི. ༡.༤༦༠ ཨཱདཡོ) མཧཱཝེདལླཱ- (མ. ནི. ༡.༤༤༩ ཨཱདཡོ) དིཔསཱདཛནཀཾ སུཏྟཾ ཀཐེཏི. བུདྡྷསུབོདྷིནྟི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ བུདྡྷཏྟཔཊིཝེདྷཾ. དྷམྨསུདྷམྨཏནྟི ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ སྭཱཀྑཱཏཏཾ. སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིནྟི ཨཊྛཝིདྷཨརིཡསངྒྷསྶ སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིསུཊྛུཔཊིཔཏྟིཾ. སཱིལཱནི ཙ ཨཏྟནོཏི ཨཏྟནོ སནྟཀསཱིལཱནི ཙ. ཨཱཙིཀྑཏི ཝིཔསྶནཱནིམིཏྟནྟི ཨུདཡབྦཡཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐེཏི. ཨནིཙྩཱཀཱརནྟི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཱཀཱརཾ. དུཀྑཱཀཱརནྟི ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལ༹ནཱཀཱརཾ. ཨནཏྟཱཀཱརནྟི ཨཝསཝཏྟནཱཀཱརཾ.

སེལེ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོཏི སེལམཡེ ཨེཀགྒྷནེ པབྦཏམུདྡྷནི ཋིཏོཝ, ན ཧི ཏཏྠ ཋིཏསྶ དསྶནཏྠཾ ཨབྷིམུཁེ གཱིཝུཀྑིཔནཔསཱརཎཱདིཀིཙྩཾ ཨཏྠི. ཏཐཱུཔམནྟི ཏཔྤཊིབྷཱགཾ སེལཔབྦཏཱུཔམཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱ སེལཔབྦཏམུདྡྷནྟི ཋིཏོཝ ཙཀྑུནཱ པུརིསོ སམནྟཏོ ཛནཏཾ པསྶེཡྻ. སུམེདྷ སུནྡརཔཉྙ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སམནྟཙཀྑུ བྷགཝཱ དྷམྨམཡཾ པཉྙཱམཡཾ པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སཡཾ ཨཔེཏསོཀོ སོཀཱཝཏིཎྞཾ ཛཱཏིཛརཱབྷིབྷཱུཏཉྩ ཛནཏཾ ཨཝེཀྑསྶུ ཨུཔདྷཱརཡཏུ ཨུཔཔརིཀྑཏུ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ ཧི པབྦཏཔཱདསཱམནྟཱ མཧནྟཾ ཁེཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཀེདཱརཔཱལཱི༹སུ ཀུཊིཡོ ཀཏྭཱ རཏྟིཾ ཨགྒིཾ ཛཱལེཡྻ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཉྩ ཨནྡྷཀཱརཾ ཨསྶ, ཨཐ ཏསྶ པབྦཏསྶ མཏྠཀེ ཋཏྭཱ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ བྷཱུམིཾ ཨོལོཀཡཏོ ནེཝ ཁེཏྟཾ ན ཀེདཱརཔཱལི༹ཡོ ན ཀུཊིཡོ ན ཏཏྠ སཡིཏམནུསྶཱ པཉྙཱཡེཡྻུཾ, ཀུཊིཀཱསུ པན ཨགྒིཛཱལམཏྟམེཝ པཉྙཱཡེཡྻ. ཨེཝཾ དྷམྨཔཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སཏྟཀཱཡཾ ཨོལོཀཡཏོ ཏཐཱགཏསྶ ཡེ ཏེ ཨཀཏཀལྱཱཎཱ སཏྟཱ, ཏེ ཨེཀཝིཧཱརེ དཀྑིཎཛཱཎུཔསྶེ ནིསིནྣཱཔི བུདྡྷཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐཾ ནཱགཙྪནྟི, རཏྟིཾ ཁིཏྟསརཱ ཝིཡ ཧོནྟི. ཡེ པན ཀཏཀལྱཱཎཱ ཝེནེཡྻཔུགྒལཱ, ཏེ ཨེཝསྶ དཱུརེཔི ཋིཏཱ ཨཱཔཱཐཾ གཙྪནྟི, ཏེ ཨེཝ ཨགྒི ཝིཡ ཧིམཝནྟཔབྦཏོ ཝིཡ ཙ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘དཱུརེ སནྟོ པཀཱསེནྟི, ཧིམཝནྟོཝ པབྦཏོ;

ཨསནྟེཏྠ ན དིསྶནྟི, རཏྟིཾ ཁིཏྟཱ ཡཐཱ སརཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༠༤; ནེཏྟི. ༡༡);

སབྦཉྙུཏཉྙཱཎནྟི ཨེཏྠ པཉྩནེཡྻཔཐཔྤབྷེདཾ སབྦཾ ཨཉྙཱསཱིཏི སབྦཉྙཱུ. སངྑཏཱསངྑཏཱདིབྷེདཱ སབྦདྷམྨཱ ཧི སངྑཱརོ ཝིཀཱརོ ལཀྑཎཾ ནིབྦཱནཾ པཉྙཏྟཱིཏི པཉྩེཝ ནེཡྻཔཐཱ ཧོནྟི. སབྦཉྙུསྶ བྷཱཝོ སབྦཉྙུཏཱ, སབྦཉྙུཏཱ ཨེཝ ཉཱཎཾ ‘‘སབྦཉྙུཏཱཉཱཎ’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ‘‘སབྦཉྙུཏཉྙཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སབྦཉྙཱུཏི ཙ ཀམསབྦཉྙཱུ སཀིཾསབྦཉྙཱུ སཏཏསབྦཉྙཱུ སཏྟིསབྦཉྙཱུ ཉཱཏསབྦཉྙཱུཏི པཉྩཝིདྷཱ སབྦཉྙུནོ སིཡུཾ. ཏེསུ ཀམེན སབྦཛཱནནཀཱལཱསམྦྷཝཏོ ཀམསབྦཉྙུཏཱ ན ཧོཏི, སཀིཾ སབྦཱརམྨཎགྒཧཎཱབྷཱཝཏོ སཀིཾསབྦཉྙུཏཱ ན ཧོཏི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརམྨཎཙིཏྟསམྦྷཝཏོ བྷཝངྒཙིཏྟཝིརོདྷཏོ ཡུཏྟིཨབྷཱཝཏོ ཙ སཏཏསབྦཉྙུཏཱ ན ཧོཏི, པརིསེསཏོ སབྦཛཱནནསམཏྠཏཱཡ སཏྟིསབྦཉྙུཏཱ ཝཱ སིཡཱ, ཝིདིཏསབྦདྷམྨཏྟཱ ཉཱཏསབྦཉྙུཏཱ ཝཱ, སཏྟིསབྦཉྙུནོ སབྦཛཱནནཏྟཾ ནཏྠཱིཏི ཏམྤི ན ཡུཛྫཏི, ‘‘ན ཏསྶ ཨདིཊྛམིདྷཏྠི ཀིཉྩི…པེ… སམནྟཙཀྑཱུ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཉཱཏསབྦཉྙུཏཱ ཨེཝ ཡུཛྫཏི. ཨེཝཉྷི སཏི ཀིཙྩཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཀཱརཎསིདྡྷིཏོ ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཏོ སབྦཉྙུཏམེཝ ཧོཏཱིཏི. ཏེན ཉཱཎེནཱཏི ཏེན སབྦཛཱནནཉཱཎེན.

པུན ཨཔརེན པརིཡཱཡེན སབྦཉྙུབྷཱཝསཱདྷནཏྠཾ ‘‘ན ཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ན ཏསྶ ཨདྡིཊྛམིདྷཏྠི ཀིཉྩཱིཏི ཏསྶ ཏཐཱགཏསྶ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ ཏེདྷཱཏུཀེ ལོཀེ ཨིམསྨིཾ པཙྩུཔྤནྣཀཱལེ ཝཱ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨདིཊྛཾ ནཱམ ཀིཉྩི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ན ཨཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཀཱལིཀཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ, ཨིམིནཱ པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀསྶ སབྦདྷམྨསྶ ཉཱཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པནེཏྠ ད-ཀཱརོ པཡུཏྟོ. ཨཐོ ཨཝིཉྙཱཏནྟི ཨེཏྠ ཨཐོཏི ཝཙནོཔཱདཱནེ ནིཔཱཏོ. ཨཝིཉྙཱཏནྟི ཨཏཱིཏཀཱལིཀཾ ཨཝིཉྙཱཏཾ ནཱམ ཀིཉྩི དྷམྨཛཱཏཾ ནཱཧོསཱིཏི པཱཋསེསོ. ཨབྱཡབྷཱུཏསྶ ཨཏྠི-སདྡསྶ གཧཎེ པཱཋསེསཾ ཝིནཱཔི ཡུཛྫཏིཡེཝ. ཨིམིནཱ ཨཏཱིཏཀཱལིཀསྶ སབྦདྷམྨསྶ ཉཱཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨཛཱནིཏབྦནྟི ཨནཱགཏཀཱལིཀཾ ཨཛཱནིཏབྦཾ ནཱམ དྷམྨཛཱཏཾ ན བྷཝིསྶཏི ནཏྠཱིཏི. ཨིམིནཱ ཨནཱགཏཀཱལིཀསྶ སབྦདྷམྨསྶ ཉཱཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཛཱནནཀིརིཡཱཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེཏྠ ཨ-ཀཱརོ. སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱསི ཡདཏྠི ནེཡྻནྟི ཨེཏྠ ཡཾ ཏེཀཱལིཀཾ ཝཱ ཀཱལཝིནིམུཏྟཾ ཝཱ ནེཡྻཾ ཛཱནིཏབྦཾ ཀིཉྩི དྷམྨཛཱཏཾ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཾ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིཉྙཱསི ཨདྷིཀེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཛཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷི, ཨེཏྠ ཨཏྠི-སདྡེན ཏེཀཱལིཀསྶ ཀཱལཝིམུཏྟསྶ ཙ གཧཎཱ ཨཏྠི-སདྡོ ཨབྱཡབྷཱུཏོཡེཝ དཊྛབྦོ. ཏཐཱགཏོ ཏེན སམནྟཙཀྑཱུཏི ཀཱལཝསེན ཨོཀཱསཝསེན ཙ ནིཔྤདེསཏྟཱ སམནྟཱ སབྦཏོ པཝཏྟཾ ཉཱཎཙཀྑུ ཨསྶཱཏི སམནྟཙཀྑུ, ཏེན ཡཐཱཝུཏྟེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ སམནྟཙཀྑུ སབྦཉྙཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ སཱདྷིཏཾ.

ན ཨིཏིཧིཏིཧནྟི ‘‘ཨེཝཾ ཀིར ཨཱསི, ཨེཝཾ ཀིར ཨཱསཱི’’ཏི ན ཧོཏི. ན ཨིཏིཀིརཱཡཱཏི ‘‘ཨེཝཾ ཀིར ཨེཏ’’ནྟི ན ཧོཏི. ན པརམྤརཱཡཱཏི པརམྤརཀཐཱཡཱཔི ན ཧོཏི. ན པིཊཀསམྤདཱཡཱཏི ཨམྷཱཀཾ པིཊཀཏནྟིཡཱ སདྡྷིཾ སམེཏཱིཏི ན ཧོཏི. ན ཏཀྐཧེཏཱུཏི ཏཀྐགྒཱཧེནཔི ན ཧོཏི. ན ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེནཱཏི ‘‘སུནྡརམིདཾ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཀཱརཎཔརིཝིཏཀྐེནཔི ན ཧོཏི. ན དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱཏི ཨམྷཱཀཾ ནིཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ཁམིཏྭཱ གཧིཏདིཊྛིཡཱ སདྡྷིཾ སམེཏཱིཏིཔི ན ཧོཏི.

ཨཐ ཝཱཔི སམཱདྷིནྟི ཨེཏྠ སམཱདྷིནྟི ཀུསལཙིཏྟེཀགྒཏཱ སམཱདྷི. ཀེནཊྛེན སམཱདྷཱིཏི? སམཱདྷཱནཊྛེན. ཀིམིདཾ སམཱདྷཱནཾ ནཱམ? ཨེཀཱརམྨཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདྷཱནཾ, ཋཔནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡསྶ དྷམྨསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨེཀཱརམྨཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཝིཀྑིཔྤམཱནཱ ཨཝིཔྤཀིཎྞཱ ཙ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨིདཾ སམཱདྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ ཁོ པན སམཱདྷིསྶ –

‘‘ལཀྑཎཾ ཏུ ཨཝིཀྑེཔོ, ཝིཀྑེཔདྡྷཾསནཾ རསོ;

ཨཀམྤནམུཔཊྛཱནཾ, པདཊྛཱནཾ སུཁཾ པན’’. (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣);

སམཱདྷི ཨནཱཝིལཨཙལབྷཱཝེན ཨཱརམྨཎེ ཏིཊྛཏཱིཏི ཋིཏི. པརཏོ པདདྭཡཾ ཨུཔསགྒཝསེན ཝཌྜྷིཏཾ. ཨཔི ཙ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨཱརམྨཎམྷི སམྤིཎྜེཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི སཎྛིཏི. ཨཱརམྨཎཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཝཊྛིཏི. ཀུསལཔཀྑསྨིཉྷི ཙཏྟཱརོཝ དྷམྨཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨོགཱཧནྟི སདྡྷཱ སཏི སམཱདྷི པཉྙཱཏི. ཏེནེཝ སདྡྷཱ ‘‘ཨོཀཔྤནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, སཏི ‘‘ཨཔིལཱཔནཏཱ’’ཏི, སམཱདྷི ‘‘ཨཝཊྛིཏཱི’’ཏི, པཉྙཱ ‘‘པརིཡོགཱཧནཱ’’ཏི. ཨཀུསལཔཀྑེ པན ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨོགཱཧནྟི ཏཎྷཱ དིཊྛི ཨཝིཛྫཱཏི. ཏེནེཝེཏེ ‘‘ཨོགྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཙིཏྟེཀགྒཏཱ པནེཏྠ ན བལཝཏཱི ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི རཛུཊྛཱནཊྛཱནེ ཨུདཀེན སིཉྩིཏྭཱ སམྨཊྛེ ཐོཀམེཝ ཀཱལཾ རཛོ སནྣིསཱིདཏི, སུཀྑནྟེ སུཀྑནྟེ པུན པཀཏིབྷཱཝེནེཝ ཝུཊྛཱཏི, ཨེཝམེཝ ཨཀུསལཔཀྑེ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ན བལཝཏཱི ཧོཏི.

ཨུདྡྷཙྩཝིཙིཀིཙྪཱཝསེན པཝཏྟསྶ ཝིསཱཧཱརསྶ པཊིཔཀྑཏོ ཨཝིསཱཧཱརོ. ཨུདྡྷཙྩཝིཙིཀིཙྪཱཝསེནེཝ གཙྪནྟཾ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཔཏི ནཱམ. ཨཡཾ པན ཏཐཱཝིདྷོ ཝིཀྑེཔོ ན ཧོཏཱིཏི ཨཝིཀྑེཔོ. ཨུདྡྷཙྩཝིཙིཀིཙྪཱཝསེནེཝ ཙིཏྟཾ ཝིསཱཧཊཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཧརཱིཡཏི, ཨཡཾ པན ཨེཝཾ ཨཝིསཱཧཊམཱནསསྶ བྷཱཝོཏི ཨཝིསཱཧཊམཱནསཏཱ. སམཐོཏི ཏིཝིདྷོ སམཐོ ཙིཏྟསམཐོ ཨདྷིཀརཎསམཐོ སབྦསངྑཱརསམཐོཏི. ཏཏྠ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཙིཏྟསམཐོ ནཱམ. ཏཉྷི ཨཱགམྨ ཙིཏྟཙལནཾ ཙིཏྟཝིཔྥནྡིཏཾ སམྨཏི ཝཱུཔསམྨཏི, ཏསྨཱ སོ ‘‘ཙིཏྟསམཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམྨུཁཱཝིནཡཱདིསཏྟཝིདྷོ སམཐོ ཨདྷིཀརཎསམཐོ ནཱམ. ཏཉྷི ཨཱགམྨ ཏཱནི ཏཱནི ཨདྷིཀརཎཱནི སམྨནྟི ཝཱུཔསམྨནྟི, ཏསྨཱ སོ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན སབྦེ སངྑཱརཱ ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ སམྨནྟི ཝཱུཔསམྨནྟི ཝཱུཔསམྨནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘སབྦསངྑཱརསམཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཙིཏྟསམཐོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སམཱདྷིལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི སམཱདྷིནྡྲིཡཾ. ཨུདྡྷཙྩེ ན ཀམྤཏཱིཏི སམཱདྷིབལཾ. སམྨཱསམཱདྷཱིཏི ཡཱཐཱཝསམཱདྷི ནིཡྻཱནིཀསམཱདྷི.

༡༥༧. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ སཱིལསྶ རཀྑཱ, ཡསྨཱ ཝཱ ཨིམིནཱནུཀྐམེན དེསིཡམཱནཱ ཨཡཾ དེསནཱ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ སཔྤཱཡཱ, ཏསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏོ པབྷུཏི པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑཱུཧཱི’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷོ. ཏཏྠ ཙཀྑཱུཧི ནེཝ ལོལསྶཱཏི ཨདིཊྛདཀྑིཏབྦཱདིཝསེན ཙཀྑཱུཧི ལོལོ ནེཝ ཨསྶ. གཱམཀཐཱཡ ཨཱཝརཡེ སོཏནྟི ཏིརཙྪཱནཀཐཱཡ སོཏཾ ཨཱཝརེཡྻ.

ཙཀྑུལོལིཡེནཱཏི ཙཀྑུདྭཱརེ ཨུཔྤནྣལོལཝསེན ཙཀྑུལོལིཡེན. ཨདིཊྛཾ དཀྑིཏབྦནྟི ཨདིཊྛཔུབྦཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ པསྶིཏུཾ ཡུཏྟཾ. དིཊྛཾ སམཏིཀྐམིཏབྦནྟི དིཊྛཔུབྦརཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཨཱརཱམེན ཨཱརཱམནྟི པུཔྥཱརཱམཱདིཨཱརཱམེན ཕལཱརཱམཱདིཾ ཝཱ པུཔྥཱརཱམཱདིཾ ཝཱ. དཱིགྷཙཱརིཀནྟི དཱིགྷཙརཎཾ. ཨནཝཊྛིཏཙཱརིཀནྟི ཨསནྣིཊྛཱནཙརཎཾ. ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི རཱུཔདསྶནཱཡཱཏི རཱུཔཱརམྨཎདསྶནཏྠཱཡ པུནཔྤུནཾ ཡུཏྟོ ཧོཏི.

ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛོཏི ཨུམྨཱརབྦྷནྟརཾ པཝིཊྛོ. ཝཱིཐིཾ པཊིཔནྣོཏི ཨནྟརཝཱིཐིཾ ཨོཏིཎྞོ. གྷརམུཁཱནི ཨོལོཀེནྟོཏི གྷརདྭཱརཱནི ཨཝལོཀེནྟོ. ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེནྟོཏི ཨུཔརིདིསཾ ཨུདྡྷཾམུཁོ ཧུཏྭཱ ཝིལོཀེནྟོ.

ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཀཱརཎཝསེན ཙཀྑཱུཏི ལདྡྷཝོཧཱརེན རཱུཔདསྶནསམཏྠེན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ – ‘‘ཙཀྑུ རཱུཔཾ ན པསྶཏི ཨཙིཏྟཀཏྟཱ, ཙིཏྟཾ ན པསྶཏི ཨཙཀྑུཀཏྟཱ. དྭཱརཱརམྨཎསངྒྷཊྚེ པན པསཱདཝཏྠུཀེན ཙིཏྟེན པསྶཏི. ཨཱིདིསཱི པནེསཱ ‘དྷནུནཱ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སསམྦྷཱརཀཐཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ’’ཏི. ནིམིཏྟགྒཱཧཱིཏི ཨིཏྠིཔུརིསནིམིཏྟཾ ཝཱ སུབྷནིམིཏྟཱདིཀཾ ཝཱ ཀིལེསཝཏྠུབྷཱུཏཾ ནིམིཏྟཾ ཚནྡརཱགཝསེན གཎྷཱཏི, དིཊྛམཏྟེཡེཝ ན སཎྛཱཏི. ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧཱིཏི ཀིལེསཱནཾ ཨནུཨནུབྱཉྫནཏོ པཱཀཊབྷཱཝཀརཎཏོ ཨནུབྱཉྫནནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཧཏྠཔཱདསིཏཧསིཏཀཐིཏཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཱདིབྷེདཾ ཨཱཀཱརཾ གཎྷཱཏི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནནྟིཨཱདིམྷི ཡཾཀཱརཎཱ ཡསྶ ཙཀྑུནྡྲིཡཱསཾཝརསྶ ཧེཏུ ཨེཏཾ པུགྒལཾ སཏིཀཝཱཊེན ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཨཔིཧིཏཙཀྑུདྭཱརཾ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟཾ ཨེཏེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཨནུཔྤབནྡྷེཡྻུཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརེཡྻུཾ. ཏསྶ སཾཝརཱཡ ན པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཏསྶ ཙཀྑུནྡྲིཡསྶ སཏིཀཝཱཊེན པིདཧནཏྠཱཡ ན པཊིཔཛྫཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏོཡེཝ ཙ ན རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ. ན ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརོ ཝཱ ཨསཾཝརོ ཝཱ ནཏྠི. ན ཧི ཙཀྑུཔསཱདཾ ནིསྶཱཡ སཏི ཝཱ མུཊྛསྶཙྩཾ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཔིཙ ཡདཱ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཏདཱ བྷཝངྒེ དྭིཀྑཏྟུཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷེ ཀིརིཡཱམནོདྷཱཏུ ཨཱཝཛྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཏོ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དསྶནཀིཙྩཾ, ཏཏོ མནོདྷཱཏུ སམྤཊིཙྪནཀིཙྩཾ, ཏཏོ ཝིཔཱཀཱཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ སནྟཱིརཎཀིཙྩཾ, ཏཏོ ཀིརིཡཱཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཝོཊྛབྦནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏདནནྟརཾ ཛཝནཾ ཛཝཏི.

ཏཏྲཱཔི ནེཝ བྷཝངྒསམཡེ ན ཨཱཝཛྫནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསམཡེ སཾཝརོ ཝཱ ཨསཾཝརོ ཝཱ ཨཏྠི. ཛཝནཀྑཎེ པན སཙེ དུསྶཱིལྱཾ ཝཱ མུཊྛསྶཙྩཾ ཝཱ ཨཉྙཱཎཾ ཝཱ ཨཀྑནྟི ཝཱ ཀོསཛྫཾ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨསཾཝརོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཧོནྟོ པན སོ ‘‘ཙཀྑུནྡྲིཡེ ཨསཾཝརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏསྨིཾ ཨསཾཝརེ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ནགརེ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨསཾཝུཏེསུ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོགྷརདྭཱརཀོཊྛཀགབྦྷཱདཡོ སཾཝུཏཱ, ཏཐཱཔི ཨནྟོནགརེ སབྦཾ བྷཎྜཾ ཨརཀྑིཏཾ ཨགོཔིཏམེཝ ཧོཏི. ནགརདྭཱརེན ཧི པཝིསིཏྭཱ ཙོརཱ ཡདིཙྪནྟི ཏཾ ཀརེཡྻུཾ, ཨེཝམེཝ ཛཝནེ དུསྶཱིལྱཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཏསྨིཾ ཨསཾཝརེ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི.

སདྡྷཱདེཡྻཱནཱིཏི ཀམྨཉྩ ཕལཉྩ ཨིདྷལོཀཉྩ པརལོཀཉྩ སདྡཧིཏྭཱ དིནྣཱནི. ‘‘ཨཡཾ མེ ཉཱཏཱིཏི ཝཱ, མིཏྟོཏི ཝཱ, ཨིདཾ ཝཱ པཊིཀརིསྶཏི, ཨིདཾ ཝཱནེན ཀཏཔུབྦ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ ན དིནྣཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ དིནྣཱནི ཧི ན སདྡྷཱདེཡྻཱནི ནཱམ ཧོནྟི. བྷོཛནཱནཱིཏི ཙ དེསནཱསཱིསམཏྟམེཏཾ, ཨཏྠཏོ པན སདྡྷཱདེཡྻཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཙཱིཝརཱནི པཱརུཔིཏྭཱ སེནཱསནཱནི སེཝམཱནཱ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ པརིབྷུཉྫམཱནཱཏི སབྦམེཏཾ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི.

སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ. ཏསྶཏྠོ, ཀཏམོ ཧོཏི. ནཙྩཾ ནཱམ ཡཾཀིཉྩི ནཙྩཾ, ཏཾ མགྒཾ གཙྪནྟེནཱཔི གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ དཊྛུཾ ན ཝཊྚཏི. གཱིཏནྟི ཡཾཀིཉྩི གཱིཏཾ. ཝཱདིཏནྟི ཡཾཀིཉྩི ཝཱདིཏཾ. པེཀྑནྟི ནཊསམཛྫཾ. ཨཀྑཱནནྟི བྷཱརཏརཱམཱཡནཱདིཀཾ. ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཀཐཱིཡཏི, ཏཏྠ གནྟུམྤི ན ཝཊྚཏི. པཱཎིསྶརནྟི ཀཾསཏཱལ༹ཾ, ‘‘པཱཎིཏཱལ༹’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཝེཏཱལ༹ནྟི གྷནཏཱལ༹ཾ, ‘‘མནྟེན མཏསརཱིརུཊྛཱཔན’’ནྟིཔི ཨེཀེ. ཀུམྦྷཐཱུཎནྟི ཙཏུརསྶཨམྦཎཀཏཱལ༹ཾ, ‘‘ཀུམྦྷསདྡ’’ནྟིཔི ཨེཀེ. སོབྷནཀནྟི ནཊཱནཾ ཨབྦྷོཀྐིརཎཾ; སོབྷནཀརཾ ཝཱ, པཊིབྷཱནཙིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙཎྜཱལནྟི ཨཡོགུལ༹ཀཱིལཱ༹, ‘‘ཙཎྜཱལཱནཾ སཱཎདྷོཝནཀཱིལཱ༹’’ཏིཔི ཝདནྟི. ཝཾསནྟི ཝེཎུཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཀཱིལ༹ནཾ.

དྷོཝནནྟི ཨཊྛིདྷོཝནཾ, ཨེཀཙྩེསུ ཀིར ཛནཔདེསུ ཀཱལངྐཏེ ཉཱཏཀེ ན ཛྷཱཔེནྟི, ནིཁཎིཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཨཐ ཏེསཾ པཱུཏིབྷཱུཏཾ ཀཱཡཾ ཉཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཊྛཱིནི དྷོཝིཏྭཱ གནྡྷེཧི མཀྑེཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཏེ ནཀྑཏྟཀཱལེ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཨཊྛཱིནི ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ སུརཱདཱིནི ཋཔེཏྭཱ རོདནྟཱ པརིདེཝནྟཱ སུརཾ པིཝནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ དཀྑིཎེསུ ཛནཔདེསུ དྷོཝནཾ ནཱམ, ཏཏྠ ཧོཏི ཨནྣམྤི པཱནམྤི ཁཛྫམྤི བྷོཛྫམྤི ལེཡྻམྤི པེཡྻམྤི ནཙྩམྤི གཱིཏམྤི ཝཱདིཏམྤི. ཨཏྠེཀཾ བྷིཀྑཝེ དྷོཝནཾ, ནེཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༧). ཨེཀཙྩེ པན ‘‘ཨིནྡཛཱལེན ཨཊྛིདྷོཝནཾ དྷོཝན’’ནྟི ཝདནྟི. ཧཏྠིཡུདྡྷཱདཱིསུ བྷིཀྑུནོ ནེཝ ཧཏྠིཨཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ, ན ཏེ ཡུཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ, ན ཡུཛ྄ཛྷནྟེ དཊྛུཾ ཝཊྚཏི. ནིབྦུདྡྷནྟི མལླཡུདྡྷཾ. ཨུཡྻོདྷིཀནྟི ཡཏྠ སམྤཧཱརོ དིཡྻཏི. བལགྒནྟི བལགཎནཊྛཱནཾ. སེནཱབྱཱུཧནྟི སེནཱནིཝེསོ, སཀཊབྱཱུཧཱདིཝསེན སེནཱཡ ནིཝེསནཾ. ཨནཱིཀདསྶནནྟི ‘‘ཏཡོ ཧཏྠཱི པཙྪིམཾ ཧཏྠཱནཱིཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༣༢༤) ནཡེན ཝུཏྟསྶ ཨནཱིཀསྶ དསྶནཾ.

ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏཱིཏི ཚནྡརཱགཝསེན ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ནིམིཏྟཾ ན གཎྷཱཏི. ཨེཝཾ སེསཔདཱནིཔི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཝེདིཏབྦཱནི. ཡཐཱ ཙ ཧེཊྛཱ ཛཝནེ དུསྶཱིལྱཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཏསྨིཾ ཨསཾཝརེ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷ ཏསྨིཾ སཱིལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དྭཱརམྤི གུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ནགརདྭཱརེསུ སཾཝུཏེསུ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོགྷརཱདཡོ ཨསཾཝུཏཱ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི ཨནྟོནགརེ སབྦཾ བྷཎྜཾ སུརཀྑིཏཾ སུགོཔིཏམེཝ ཧོཏི, ནགརདྭཱརེསུ པིཧིཏེསུ ཙོརཱནཾ པཝེསོ ནཏྠི. ཨེཝམེཝ ཛཝནེ སཱིལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དྭཱརམྤི གུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི. ཏསྨཱ ཛཝནཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི ‘‘ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིཏོ པརཾ ཧེཊྛཱ ཙ ཨུཔརི ཙ ཝུཏྟཔརིཡཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསཱུཀདསྶནཱཏི པཊཱཎཱིདསྶནཏོ. གཱམཀཐཱཏི གཱམཝཱསཱིནཾ ཀཐཱ. བཱཏྟིཾསཱཏི དྭཏྟིཾས. ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ སགྒམོཀྑམགྒཱནཾ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱ ཀཐཱཏི ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ཏཏྠ རཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘མཧཱསམྨཏོ མནྡྷཱཏཱ དྷམྨཱསོཀོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཱ ཀཐཱ རཱཛཀཐཱ. ཨེས ནཡོ ཙོརཀཐཱདཱིསུ. ཏེསུ ‘‘ཨསུཀོ རཱཛཱ ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན གེཧསྶིཏཀཐཱཝ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཧོཏི. ‘‘སོཔི ནཱམ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ ཁཡཾ གཏོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ པན ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེ ཏིཊྛཏི. ཙོརེསུཔི ‘‘མཱུལདེཝོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ, མེགྷམཱལོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཏེསཾ ཀམྨཾ པཊིཙྩ ‘‘ཨཧོ སཱུརཱ’’ཏི གེཧསྶིཏཀཐཱཝ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ཡུདྡྷེཔི བྷཱརཏཡུདྡྷཱདཱིསུ ‘‘ཨསུཀེན ཨསུཀོ ཨེཝཾ མཱརིཏོ ཨེཝཾ ཝིདྡྷོ’’ཏི ཀཱམསྶཱདཝསེནེཝ ཀཐཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ‘‘ཏེཔི ནཱམ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ པན སབྦཏྠ ཀམྨཊྛཱནམེཝ ཧོཏི.

ཨཔི ཙ ཨནྣཱདཱིསུ ‘‘ཨེཝཾ ཝཎྞཝནྟཾ གནྡྷཝནྟཾ རསཝནྟཾ ཕསྶསམྤནྣཾ ཁཱདིམྷ བྷུཉྫིམྷ པིཝིམྷ པརིབྷུཉྫིམྷཱ’’ཏི ཀཱམསྶཱདཝསེན ཀཐེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘པུབྦེ ཨེཝཾ ཝཎྞཱདིསམྤནྣཾ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ སཡནཾ མཱལཾ གནྡྷཾ སཱིལཝནྟཱནཾ ཨདམྷ, ཙེཏིཡཔཱུཛཾ ཨཀརིམྷཱ’’ཏི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཉཱཏིཀཐཱདཱིསུ པན ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཝཱ, ‘‘པུབྦེ མཡཾ ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲེཧི ཡཱནེཧི ཝིཙརིམྷཱ’’ཏི ཝཱ ཨསྶཱདཝསེན ཝཏྟུཾ ན ཝཊྚཏི, སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘ཏེཔི ནོ ཉཱཏཀཱ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཱ, ‘‘པུབྦེ མཡཾ ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔཱཧནཱ སངྒྷསྶ ཨདམྷཱ’’ཏི ཝཱ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. གཱམཀཐཱཔི སུནིཝིཊྛདུནྣིཝིཊྛསུབྷིཀྑདུབྦྷིཀྑཱདིཝསེན ‘‘ཨསུཀགཱམཝཱསིནོ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཨསྶཱདཝསེན ཝཏྟུཾ ན ཝཊྚཏི, སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཁཡཝཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ནིགམནགརཛནཔདཀཐཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏྠིཀཐཱཔི ཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིནི པཊིཙྩ ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི, ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ, ཁཡཝཡཾ གཏཱ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི. སཱུརཀཐཱཔི ‘‘ནནྡིམིཏྟོ ནཱམ ཡོདྷོ སཱུརོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི. ‘‘སདྡྷོ ཨཧོསི, ཁཡཝཡཾ གཏོ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི. ཝིསིཁཱཀཐཱཔི ‘‘ཨསུཀཱ ཝིསིཁཱ སུནིཝིཊྛཱ དུནྣིཝིཊྛཱ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི. ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ, ཁཡཝཡཾ གཏཱ’’ཨིཙྩེཝ ཝཊྚཏི.

ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཱཏི ཨུདཀཊྛཱནཀཐཱ, ‘‘ཨུདཀཏིཏྠཀཐཱ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི, ཀུམྦྷདཱསིཀཐཱ ཝཱ. སཱཔི ‘‘པཱསཱདིཀཱ, ནཙྩིཏུཾ གཱཡིཏུཾ ཚེཀཱ’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི, ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཊྚཏི. པུབྦཔེཏཀཐཱཏི ཨཏཱིཏཉཱཏིཀཐཱ. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནཉཱཏིཀཐཱསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ནཱནཏྟཀཐཱཏི པུརིམཔཙྪིམཀཐཱཧི ཝིམུཏྟཱ ཨཝསེསཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ནིརཏྠཀཀཐཱ. ལོཀཀྑཱཡིཀཱཏི ‘‘ཨཡཾ ལོཀོ ཀེན ནིམྨིཏོ? ཨསུཀེན ནཱམ ནིམྨིཏོ. ཀཱཀོ སེཏོ ཨཊྛཱིནཾ སེཏཏྟཱ, བལཱཀཱ རཏྟཱ ལོཧིཏསྶ རཏྟཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཱ ལོཀཱཡཏཝིཏཎྜསལླཱཔཀཐཱ.

སམུདྡཀྑཱཡིཀཱ ནཱམ ཀསྨཱ སམུདྡོ སཱགརོ? སཱགརདེཝེན ཁཏཏྟཱ སཱགརོ, ‘‘ཁཏོ མེ’’ཏི ཧཏྠམུདྡཱཡ སཡཾ ནིཝེདིཏཏྟཱ སམུདྡོཏི ཨེཝམཱདིཀཱ ནིརཏྠཀཱ སམུདྡཀྑཱནཀཐཱ. བྷཝོཏི ཝུདྡྷི. ཨབྷཝོཏི ཧཱནི. ཨིཏི བྷཝོ ཨིཏི ཨབྷཝོཏི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ནིརཏྠཀཀཱརཎཾ ཝཏྭཱ པཝཏྟིཏཀཐཱ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཱ.

ཨཱཝརེཡྻཱཏི ཨཱཝརཎཾ ཀརེཡྻ. ནིཝཱརེཡྻཱཏི ཨཱརམྨཎཏོ ཝཱརེཡྻ. སཾཝརེཡྻཱཏི སམྨཱ ནིསྶེསཾ ཀཏྭཱ ཝཱརེཡྻ. རཀྑེཡྻཱཏི རཀྑཾ ཀརེཡྻ. གོཔེཡྻཱཏི སཾགོཔེཡྻ. པིདཧེཡྻཱཏི པིདཧནཾ ཀརེཡྻ. པཙྪིནྡེཡྻཱཏི སོཏཾ ཚིནྡེཡྻ.

ཏེན ཏེན ན ཏུསྶནྟཱིཏི ཏེན ཏེན ཨམྦིལཱདིནཱ རསེན ན སནྟོསཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨཔརཱཔརཾ པརིཡེསནྟཱིཏི ཨུཔརཱུཔརི གཝེསནྟི.

༡༥༨. ཕསྶེནཱཏི རོགཕསྶེན. བྷཝཉྩ ནཱབྷིཛཔྤེཡྻཱཏི ཏསྶ ཕསྶསྶ ཝིནོདནཏྠཱཡ ཀཱམབྷཝཱདིབྷཝཉྩ ན པཏྠེཡྻ. བྷེརཝེསུ ཙ ན སམྤཝེདྷེཡྻཱཏི ཏསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡབྷཱུཏེསུ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིསུ བྷེརཝེསུ ཙ ན སམྤཝེདྷེཡྻ, ཨཝསེསེསུ ཝཱ གྷཱནིནྡྲིཡམནིནྡྲིཡཝིསཡེསུ ན སམྤཝེདྷེཡྻ. ཨེཝཾ པརིཔཱུརོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ཙ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེཧི ཝཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ ‘‘ཨརཉྙེ ཝསཏཱ བྷེརཝཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ནཔྤཝེདྷིཏབྦ’’ནྟི དསྶེཏི.

ཨེཀེནཱཀཱརེནཱཏི ཨེཀེན ཀཱརཎེན. བྷཡམྤི བྷེརཝམྤི ཏཉྙེཝཱཏི བྷཡནྟི ཙ བྷེརཝནྟི ཙ ཁུདྡཀམྤི མཧནྟམྤི ཨུཏྟཱསནིམིཏྟམེཝ. ཏམེཝཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝུཏྟཾ ཧེཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. བྷཡནྟི ཏཔྤཙྩཡཱ ཨུཔྤནྣབྷཡཾ. བྷཡཱནཀནྟི ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི བྷཡཝསེན གཏྟཙལནཾ. ལོམཧཾསོཏི ལོམཱནཾ ཧཾསནཾ ཨུདྡྷགྒབྷཱཝོ. ཨིམིནཱ པདདྭཡེན ཀིཙྩཏོ བྷཡཾ དསྶེཏྭཱ པུན ‘‘ཙེཏསོ ཨུབྦེགོ ཨུཏྲཱསོ’’ཏི སབྷཱཝཏོ དསྶེཏི. ཨུབྦེགྒོཏི བྷཱིརུཀོ, ཨུཏྲཱསོཏི ཙིཏྟཀྑོབྷོ. ཛཱཏིབྷཡནྟི ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣབྷཡཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. རཱཛཏོ ཨུཔྤནྣབྷཡཾ རཱཛབྷཡཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡནྟི པཱཔཀམྨིནོ ཨཏྟཱནཾ ཨནུཝདནྟསྶ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡཾ. པརཱནུཝཱདབྷཡནྟི པརསྶ ཨནུཝཱདཏོ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡཾ.

དཎྜབྷཡནྟི ཨཱགཱརིཀསྶ རཉྙཱ པཝཏྟིཏདཎྜཾ, ཨནཱགཱརིཀསྶ ཝིནཡདཎྜཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡཾ. དུགྒཏིབྷཡནྟི ཙཏྟཱརོ ཨཔཱཡེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡཾ. ཨཱུམིབྷཡནྟི མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཨོརོཧནྟསྶ པཝཏྟབྷཡཾ. མཧཱསམུདྡེ ཀིར མཧིནྡཝཱིཙི ནཱམ སཊྛི ཡོཛནཱནི ཨུགྒཙྪཏི, ཏརངྒཝཱིཙི ནཱམ པཎྞཱས ཡོཛནཱནི, རོཧཎཝཱིཙི ནཱམ ཙཏྟཱལཱིས ཡོཛནཱནི ཨུགྒཙྪཏི. ཨེཝརཱུཔཱ ཨཱུམིཡོ པཊིཙྩ པཝཏྟཾ ཨཱུམིབྷཡཾ. ཀུམྦྷཱིལཏོ པཝཏྟཾ བྷཡཾ ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ. ཨུདཀཱཝཊྚཏོ བྷཡཾ ཨཱཝཊྚབྷཡཾ. སུསུཀཱ ཝུཙྩཏི ཙཎྜམཙྪོ, ཏཏོ བྷཡཾ སུསུཀཱབྷཡཾ. ཨཱཛཱིཝིཀབྷཡནྟི ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཏོ བྷཡཾ ཨཱཛཱིཝིཀབྷཡཾ. ཨསིལོཀབྷཡནྟི གརཧཏོ བྷཡཾ.

༡༥༩. ལདྡྷཱ ན སནྣིདྷིཾ ཀཡིརཱཏི ཨེཏེསཾ ཨནྣཱདཱིནཾ ཡཾཀིཉྩི དྷམྨེན ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨརཉྙེ ཙ སེནཱསནེ ཝསཏཱ དུལླབྷ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སནྣིདྷིཾ ན ཀརེཡྻ.

ཨོདནོཏི སཱལི ཝཱིཧི ཡཝོ གོདྷུམོ ཀངྒུ ཝརཀོ ཀུདྲཱུསཀོཏི སཏྟནྣཾ དྷཉྙཱནཾ དྷཉྙཱནུལོམཱནཉྩ ཏཎྜུལེཧི ནིབྦཏྟོ. ཀུམྨཱསོཏི ཡཝེཧི ནིབྦཏྟོ. སཏྟཱུཏི སཱལིཨཱདཱིཧི ཀཏསཏྟུ. མཙྪོ དཀསམྦྷཝོ. མཾསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨམྦཔཱནནྟི ཨཱམེཧི ཝཱ པཀྐེཧི ཝཱ ཨམྦེཧི ཀཏཔཱནཾ. ཏཏྠ ཨཱམེཧི ཀརོནྟེན ཨམྦཏརུཎཱནི བྷིནྡིཏྭཱ ཨུདཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཏཔེ ཨཱདིཙྩཔཱཀེན པཙིཏྭཱ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ཏདཧུ པཊིགྒཧིཏེཧི མདྷུསཀྐརཀཔྤཱུརཱདཱིཧི ཡོཛེཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ. ཛམྦུཔཱནནྟི ཛམྦུཕལེཧི ཀཏཔཱནཾ. ཙོཙཔཱནནྟི ཨཊྛིཀེཧི ཀདལིཕལེཧི ཀཏཔཱནཾ. མོཙཔཱནནྟི ཨནཊྛིཀེཧི ཀདལིཕལེཧི ཀཏཔཱནཾ. མདྷུཀཔཱནནྟི མདྷུཀཱནཾ ཛཱཏིརསེན ཀཏཔཱནཾ. ཏཾ པན ཨུདཀསམྦྷིནྣཾ ཝཊྚཏི, སུདྡྷཾ ན ཝཊྚཏི. མུདྡིཀཔཱནནྟི མུདྡིཀཱ ཨུདཀེ མདྡིཏྭཱ ཨམྦཔཱནཾ ཝིཡ ཀཏཔཱནཾ. སཱལཱུཀཔཱནནྟི རཏྟུཔྤལནཱིལུཔྤལཱདཱིནཾ སཱལཱུཀེ མདྡིཏྭཱ ཀཏཔཱནཾ. ཕཱརུསཀཔཱནནྟི ཕཱརུསཀེཧི ཨམྦཔཱནཾ ཝིཡ ཀཏཔཱནཾ. ཀོསམྦཔཱནནྟི ཀོསམྦཕལེཧི ཀཏཔཱནཾ. ཀོལཔཱནནྟི ཀོལཕལེཧི ཀཏཔཱནཾ. བདརཔཱནནྟི མཧཱཀོལཕལེཧི ཨམྦཔཱནཾ ཝིཡ ཀཏཔཱནཾ. ཨིམཱནི ཨེཀཱདས པཱནཱནི, ཏཱནིཔི ཨཱདིཙྩཔཱཀཱནི ཝཊྚནྟི.

གྷཏཔཱནནྟི སཔྤིཔཱནཾ. ཏེལཔཱནནྟི ཏིལཏེལཱདཱིནཾ པཱནཾ. པཡོཔཱནནྟི ཁཱིརཔཱནཾ. ཡཱགུཔཱནནྟི སཱིཏལཱདིཡཱགུཔཱནཾ. རསཔཱནནྟི སཱཀཱདིརསཔཱནཾ. པིཊྛཁཛྫཀནྟི སཏྟནྣཾ ཏཱཝ དྷཉྙཱནཾ དྷཉྙཱནུལོམཱནཾ ཨཔརཎྞཱནཉྩ པིཊྛཾ པནསཔིཊྛཾ ལབུཛཔིཊྛཾ ཨམྦཱཊཀཔིཊྛཾ སཱལཔིཊྛཾ ཁཱིརཝལླིཔིཊྛཉྩཱཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ པིཊྛེཧི ཀཏཾ པིཊྛཁཛྫཀཾ. པཱུཝཁཛྫཀམྤི ཨེཏེཧིཡེཝ ཀཏཾ. མཱུལཁཛྫཀནྟི མཱུལཀམཱུལཾ ཁཱརཀམཱུལཾ ཙུཙྩུམཱུལནྟི ཨེཝམཱདི. ཏཙཁཛྫཀནྟི ཨུཙྪུཏཙཱདཡོ. པཏྟཁཛྫཀནྟི ནིམྦཔཎྞཀུཊཛཔཎྞཔཊོལཔཎྞསུལསཔཎྞཱདཡོ. པུཔྥཁཛྫཀནྟི མཱུལཀཔུཔྥཁཱརཀཔུཔྥསེཏཝརཎསིགྒུཨུཔྤལཔདུམཀཱདཡོ. ཕལཁཛྫཀནྟི པནསལབུཛཏཱལནཱལི༹ཀེརཨམྦཱཊཀཏིནྟིཎིཀམཱཏུལུངྒཀཔིཊྛཕལཨལཱབུཀུམྦྷཎྜཕུསྶ- ཕལཏིམྦརཱུསཀཏིལཝཱཏིངྒཎཙོཙམོཙམདྷུཀཱདཱིནཾ ཕལཱནཾ ཁཛྫཀཾ.

ན ཀུཧནཱཡཱཏི ན ཝིམྷཱཔནཱཡ. ན ལཔནཱཡཱཏི པཙྩཡཏྠཾ ན ལཔནཱཡ. ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏེ མནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཀིམཏྠཱཡ བྷོནྟོ ཨཱགཏཱ’’ཏི བྷིཀྑཱུ ནིམནྟེཏུནྟི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ གཙྪཐ, ཨཧཾ པཙྪཏོ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ན ལཔནཱཡ. ཨཐ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔནེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཏིསྶོ, མཡི རཱཛཱ པསནྣོ, མཡི ཨསུཀོ རཱཛཱ ཨསུཀོ ཙ རཱཛམཧཱམཏྟོ པསནྣོ’’ཏི ཨེཝཾ ན ལཔནཱཡ. ན ནེམིཏྟིཀཏཱཡཱཏི ཡེན ཀེནཙི པརེསཾ པཙྩཡདཱནསཉྙཱཛནཀེན ཀཱཡཝཙཱིཀམྨེན ན ནེམིཏྟིཀཏཱཡ. ན ནིཔྤེསིཀཏཱཡཱཏི ཡཱ པརེསཾ ཨཀྐོསནཱདིཀིརིཡཱ ཡསྨཱ ཝེལུ༹པེསིཀཱ ཝིཡ ཨབྦྷངྒཾ པརསྶ གུཎཾ ནིཔྤེསེཏི ནིཔུཉྪཏི, ཡསྨཱ ཝཱ གནྡྷཛཱཏཾ ནིཔིསིཏྭཱ གནྡྷམགྒནཱ ཝིཡ པརགུཎེ ནིཔིསིཏྭཱ ཝིཙུཎྞེཏྭཱ ཨེསཱ ལཱབྷམགྒནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནིཔྤེསིཀཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ན ཨེཝརཱུཔཱཡ ནིཔྤེསིཀཏཱཡ. ན ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱཡཱཏི ཨེཏྠ ནིཛིགཱིསནཏཱཏི མགྒནཱ, ཨཉྙཏོ ལདྡྷཉྷི ཨཉྙཏྠ ཧརཎཝསེན ལཱབྷེན ལཱབྷམགྒནཱ ནཱམ ཧོཏི. ན ཨེཝརཱུཔཱཡ ལཱབྷེན ལཱབྷམགྒནཱཡ.

ན དཱརུདཱནེནཱཏི ན པཙྩཡཧེཏུཀེན དཱརུདཱནེན ཝིཧཱརེ ཨུཊྛིཏཉྷི ཨརཉྙཏོ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ རཀྑིཏགོཔིཏདཱརུཾ ‘‘ཨེཝཾ མེ པཙྩཡཾ དསྶནྟཱི’’ཏི ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ དཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨེཝཉྷི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟོ ཨནེསནཱཡ མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝཏི, སོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ གརཧཾ པཱཔུཎཱཏི, སམྤརཱཡེ ཙ ཨཔཱཡཔརིཔཱུརཀོ ཧོཏི. ཨཏྟནོ པུགྒལིཀཾ དཱརུཾ ཀུསལངྒཧཏྠཱཡ དདནྟོ ཀུལདཱུསཀདུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི, པརཔུགྒལིཀཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན དདནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. སངྒྷིཀེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ཏཾ ཨིསྶརཏཱཡ དེཏི, གརུབྷཎྜཝིསྶཛྫནཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀཏརཾ པན དཱརུ གརུབྷཎྜཾ ཧོཏི, ཀཏརཾ ན ཧོཏཱིཏི? ཡཾ ཏཱཝ ཨརོཔིམཾ སཡཾཛཱཏཾ, ཏཾ སངྒྷེན པརིཙྪིནྣཊྛཱནེཡེཝ གརུབྷཎྜཾ, ཏཏོ པརཾ ན གརུབྷཎྜཾ. རོཔིམཊྛཱནེ ཙ སབྦེན སབྦཾ གརུབྷཎྜཾ, པམཱཎཏོ སཱུཙིདཎྜཀཔྤམཱཎཾ གརུབྷཎྜཾ.

ན ཝེལུ༹དཱནེནཱཏིཨཱདཱིསུཔི ན ཝེལུ༹དཱནེནཱཏི ན པཙྩཡཧེཏུཀེན ཝེལུ༹དཱནེནཱཏིཨཱདི སབྦཾ ན དཱརུདཱནེནཱཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཝེལུ༹ པན པམཱཎཏོ ཏེལནཱལི༹པྤམཱཎོ གརུབྷཎྜཾ, ན ཏཏོ ཧེཊྛཱ. མནུསྶཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཝེལུ༹ཾ ཡཱཙནྟི, བྷིཀྑཱུ ‘‘སངྒྷིཀོ’’ཏི དཱཏུཾ ན ཝིསཧནྟི, མནུསྶཱ པུནཔྤུནཾ ཡཱཙནྟི ཝཱ ཏཛྫེནྟི ཝཱ, ཏདཱ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘དཎྜཀམྨཾ ཀཏྭཱ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི, ཝེལུ༹དཱནཾ ནཱམ ན ཧོཏི. སཙེ ཏེ དཎྜཀམྨཏྠཱཡ ཝཱསིཕརསུཨཱདཱིནི ཝཱ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ དེནྟི, གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏི.

ཝིནཡཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘དཌྜྷགེཧཱ མནུསྶཱ གཎྷིཏྭཱ གཙྪནྟཱ ན ཝཱརེཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཙེ སངྒྷསྶ ཝེལུ༹གུམྦེ ཝེལུ༹དཱུསིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཨཀོཊྚཱཔེནྟཱནཾ ཝེལུ༹ ནསྶཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི བྷིཀྑཱཙཱརེ མནུསྶཱནཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. སཙེ ཀོཊྚེཏུཾ ན ཨིཙྪནྟི, ‘‘སམཾ བྷཱགཾ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཱ. ན ཨིཙྪནྟིཡེཝ, ‘‘དྭེ ཀོཊྛཱསེ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཱ. ཨེཝམྤི ཨནིཙྪནྟེསུ ནཊྛེན ཨཏྠོ ནཏྠི, ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཁཎེ སཏི དཎྜཀམྨཾ ཀརིསྶཐ, ཀོཊྚེཏྭཱ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཱ, ཝེལུ༹དཱནཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཝེལུ༹གུམྦེ ཨགྒིམྷི ཨུཊྛིཏེཔི ཨུདཀེན ཝུཡ྄ཧམཱནཝེལཱུ༹སུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པཏྟདཱནེ གརུབྷཎྜཏཱཡ ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – པཏྟམྤི ཧི ཡཏྠ ཝིཀྐཱཡཏི, གནྡྷཀཱརཱདཡོ གནྡྷཔལིཝེཋནཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ གཎྷནྟི, ཏཱདིསེ དུལླབྷཊྛཱནེཡེཝ གརུབྷཎྜཾ ཧོཏི. ཨེས ཏཱཝ ཀིཾསུཀཔཏྟཀཎྞཔིལ༹ནྡྷནཏཱལཔཏྟཱདཱིསུ ཝིནིཙྪཡོ. ཏཱལཔཎྞམྤི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཀཐེཏབྦཾ – ཏཱལཔཎྞམྤི ཧི སཡཾཛཱཏེ ཏཱལཝནེ སངྒྷེན པརིཙྪིནྣཊྛཱནེཡེཝ གརུབྷཎྜཾ, ན ཏཏོ པརཾ, རོཔིམཏཱལེསུ སབྦམྤི གརུབྷཎྜཾ, ཏསྶ པམཱཎཾ ཧེཊྛིམཀོཊིཡཱ ཨཊྛངྒུལཔྤམཱཎོཔི རིཏྟཔོཏྠཀོ. ཏིཎམྤི ཨེཏྠེཝ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. ཡཏྠ པན ཏིཎཾ ནཏྠི, ཏཏྠ ཏཱལནཱལི༹ཀེརཔཎྞཱདཱིཧིཔི ཚཱདེནྟི. ཏསྨཱ ཏཱནིཔི ཏིཎེནེཝ སངྒཧིཏཱནི. ཨིཏི མུཉྫཔལཱལཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི མུཊྛིཔྤམཱཎཾ ཏིཎཾ. ནཱལི༹ཀེརཔཎྞཱདཱིསུ ཙ ཨེཀཔཎྞམྤི སངྒྷསྶ དིནྣཾ ཝཱ ཏཏྠ ཛཱཏཾ ཝཱ བཧིཨཱརཱམེ སངྒྷསྶ ཏིཎཝཏྠུམྷི ཛཱཏཏིཎཾ ཝཱ རཀྑིཏགོཔིཏཾ ཝཱ གརུབྷཎྜཾ ཧོཏི. ཏཾ པན སངྒྷཀམྨེ ཙ ཙེཏིཡཀམྨེ ཙ ཀཏེ ཨཏིརེཀཾ པུགྒལིཀཀམྨེ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཧེཊྛཱ ཝུཏྟདཱརུཝེལཱུ༹སུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པུཔྥདཱནེ ‘‘ཨེཏྟཀེསུ རུཀྑེསུ པུཔྥཱནི ཝིསྶཛྫིཏྭཱ ཡཱགུབྷཏྟཏྠཱཡ ཨུཔནེནྟུ, ཨེཏྟཀེསུ སེནཱསནཔཊིསངྑརཎེ ཨུཔནེནྟཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ནིཡམིཏཊྛཱནེཡེཝ པུཔྥཱནི གརུབྷཎྜཱནི ཧོནྟི. ཡདི སཱམཎེརཱ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ རཱསིཾ ཀརོནྟི, པཉྩངྒསམནྣཱགཏོ པུཔྥབྷཱཛཀོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཎེཏྭཱ ཀོཊྛཱསེ ཀརོཏི. སོ སམྤཏྟཔརིསཱཡ སངྒྷཾ ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱཝ དཱཏུཾ ལབྷཏི. ཨསམྨཏེན པན ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ དཱཏབྦཾ. བྷིཀྑུནོ པན ཀསྶ པུཔྥཱནི དཱཏུཾ ལབྦྷཏི, ཀསྶ ན ལབྦྷཏཱིཏི? མཱཏཱཔིཏཱུནཾ གེཧཾ ཧརིཏྭཱཔི གེཧཏོ པཀྐོསཱཔེཏྭཱཔི ‘‘ཝཏྠུཔཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི དཱཏུཾ ལབྦྷཏི, པིལ༹ནྡྷནཏྠཱཡ ན ལབྦྷཏི. སེསཉཱཏཱིནཾ པན ཧརིཏྭཱ ན དཱཏབྦཾ, པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པཱུཛནཏྠཱཡ དཱཏབྦཾ. སེསཛནསྶ པཱུཛནཊྛཱནཾ སམྤཏྟསྶ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟེན དཱཏབྦཾ, པུཔྥདཱནཾ ནཱམ ན ཧོཏི.

ཝིཧཱརེ བཧཱུནི པུཔྥཱནི པུཔྥནྟི, བྷིཀྑུནཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟེན མནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཝིཧཱརེ བཧཱུནི པུཔྥཱནི པཱུཛེཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, ཝཙནམཏྟེ དོསོ ནཏྠི, ‘‘མནུསྶཱ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགམིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིཏྟེན པན ན ཝཏྟབྦཾ. སཙེ ཝདཏི, ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ ན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. མནུསྶཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ‘‘ཝིཧཱརེ པུཔྥཱནི ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀདིཝསེ ཝིཧཱརཾ ཨཱགམིསྶཱམ, སཱམཎེརཱནཾ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏུཾ མཱ དེཐཱ’’ཏི ཝདནྟི. བྷིཀྑུ སཱམཎེརཱནཾ ཀཐེཏུཾ པམུཊྛོ, སཱམཎེརེཧི པུཔྥཱནི ཨོཙིཏཱནི, མནུསྶཱ བྷིཀྑུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨསུཀདིཝསེ ཨེཝཾ ཨཱརོཙཡིམྷ ‘‘སཱམཎེརཱནཾ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏུཾ མཱ དེཐཱ’’ཏི, ཀསྨཱ ན ཝཱརཡིཏྠཱཏི? ‘‘སཏི མེ པམུཊྛཱ, པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏམཏྟཱནེཝ, ན ཏཱཝ པཱུཛཱ ཀཏཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, ‘‘གཎྷཐ པཱུཛེཐཱ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. སཙེ ཝདཏི, ཨཱམིསཾ ན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ སཱམཎེརཱནཾ ཨཱཙིཀྑཏི ‘‘ཨསུཀགཱམཝཱསིནོ ‘པུཔྥཱནི མཱ ཨོཙིནིཏྠཱ’ཏི ཨཱཧཾསཱུ’’ཏི མནུསྶཱཔི ཨཱམིསཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དཱནཾ དཏྭཱ ཝདནྟི ‘‘ཨམྷཱཀཾ མནུསྶཱ ན བཧུཀཱ, སཱམཎེརེ ཨམྷེཧི སཧ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏུཾ ཨཱཎཱཔེཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱམཎེརེཧི བྷིཀྑཱ ལདྡྷཱ. ཡེ བྷིཀྑཱཙཱརཾ ན གཙྪནྟི, ཏེ སཡམེཝ ཛཱནིསྶནྟི ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨེཏྟཀཾ ནཡཾ ལབྷིཏྭཱ སཱམཎེརེ པུཏྟེ ཝཱ བྷཱཏིཀེ ཝཱ ཀཏྭཱ པུཔྥཱནི ཨོཙིནཱཔེཏུཾ དོསོ ནཏྠི, པུཔྥདཱནཾ ནཱམ ན ཧོཏི.

ཕལདཱནེ ཕལམྤི པུཔྥཾ ཝིཡ ནིཡམིཏམེཝ གརུབྷཎྜཾ ཧོཏི. ཝིཧཱརེ བཧུཀསྨིཾ ཕལཱཕལེ སཏི ཨཕཱསུཀམནུསྶཱ ཨཱགནྟྭཱ ཡཱཙནྟི, བྷིཀྑཱུ ‘‘སངྒྷིཀ’’ནྟི དཱཏུཾ ན ཨུསྶཧནྟི, མནུསྶཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཀྐོསནྟི པརིབྷཱསནྟི, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི? ཕལེཧི ཝཱ རུཀྑེཧི ཝཱ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཐིཀཱ ཀཱཏབྦཱ ‘‘ཨསུཀེ ཙ རུཀྑེ ཨསུཀེ ཙ རུཀྑེ ཨེཏྟཀཱནི ཕལཱནི གཎྷནྟཱ, ཨེཏྟཀེསུ ཝཱ རུཀྑེསུ ཕལཱནི གཎྷནྟཱ ན ཝཱརེཏབྦཱ’’ཏི. ཙོརཱ ཝཱ ཨིསྶརཱ ཝཱ བལཀྐཱརེན གཎྷནྟཱ ན ཝཱརེཏབྦཱ. ཀུདྡྷཱ ཧི ཏེ སཀལཝིཧཱརམྤི ནཱསེཡྻུཾ, ཨཱདཱིནཝོ པན ཀཐེཏབྦོཏི.

སིནཱནདཱནེ སིནཱནཙུཎྞཱནི ཀོཊྚིཏཱནི ན གརུབྷཎྜཱནི, ཨཀོཊྚིཏོ རུཀྑེ ཋིཏོཝ རུཀྑཏཙོ གརུབྷཎྜཾ, ཙུཎྞཾ པན ཨགིལཱནསྶ རཛནནིཔཀྐཾ ཝཊྚཏི. གིལཱནསྶ ཡཾཀིཉྩི ཙུཎྞཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ.

ན ཙུཎྞདཱནེནཱཏི ཝུཏྟནཡེན སིརཱིསཙུཎྞཱདཱིནཾ དཱནེན. མཏྟིཀཱདཱནེམཏྟིཀཱ ཧི ཡཏྠ དུལླབྷཱ ཧོཏི, ཏཏྠེཝ གརུབྷཎྜཾ. སཱཔི ཧེཊྛིམཀོཊིཡཱ ཏིཾསཔལགུལ༹པིཎྜཔྤམཱཎཱཝ, ཏཏོ ཧེཊྛཱ ན གརུབྷཎྜནྟི.

དནྟཀཊྛདཱནེ དནྟཀཊྛཾ ཨཙྪིནྣཀམེཝ གརུབྷཎྜཾ. ཡེསཾ སཱམཎེརཱནཾ སངྒྷཏོ དནྟཀཊྛཝཱརོ པཱཔུཎཱཏི, ཏེ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ པཱཊིཡེཀྐཾ དཱཏུཾ ན ལབྷནྟི. ཡེཧི པན ‘‘ཨེཏྟཀཱནི དནྟཀཊྛཱནི ཨཱཧརིཏབྦཱནཱི’’ཏི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཝཱརཱ གཧིཏཱ, ཏེ ཨཏིརེཀཱནི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ དཱཏུཾ ལབྷནྟི. ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ དནྟཀཊྛམཱལ༹ཀཏོ བཧཱུནི དནྟཀཊྛཱནི ན གཧེཏབྦཱནི, དེཝསིཀཾ ཨེཀེཀམེཝ གཧེཏབྦཾ. པཱཊིཡེཀྐཾ ཝསནྟེནཱཔི བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཎཡིཏྭཱ ཡཏྟཀཱནི ཨཏྟནོ པཱཔུཎནྟི, ཏཏྟཀཱནེཝ གཧེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཨནྟརཱ ཨཱགནྟུཀེསུ ཝཱ ཨཱགཏེསུ དིསཾ ཝཱ པཀྐམནྟེསུ ཨཱཧརིཏྭཱ གཧིཏཊྛཱནེཡེཝ ཋཔེཏབྦཱནི. ན མུཁོདཀདཱནེནཱཏི ན མུཁདྷོཝནཨུདཀདཱནེན.

ན ཙཱཊུཀམྱཏཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཙཱཊུཀམྱཏཱ ཝུཙྩཏི ཨཏྟཱནཾ དཱསཾ ཝིཡ ནཱིཙཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ པརསྶ ཁལིཏཝཙནམྤི སཎྛཔེཏྭཱ པིཡཀཱམཏཱཡ པགྒཡ྄ཧཝཙནཾ. ན མུགྒསཱུཔྱཏཱཡཱཏི ན མུགྒསཱུཔསམཱནཏཱཡ. མུགྒསཱུཔསམཱནཏཱཏི སཙྩཱལིཀེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤནཏཱཡ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱ ཧི མུགྒསཱུཔེ པཙྩནྟེ བཧཱུ མུགྒཱ པཱཀཾ གཙྪནྟི ཐོཀཱ ན གཙྪནྟི, ཨེཝམེཝ སཙྩཱལིཀེན ཛཱིཝིཀཀཔྤཀེ པུགྒལེ བཧུ ཨལིཀཾ ཧོཏི, ཨཔྤཀཾ སཙྩཾ. ཡཐཱ ཝཱ མུགྒསཱུཔསྶ ཨཔཝིསནཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ སཙྩཱལིཀཝུཏྟིནོ པུགྒལསྶ ཨཔྤཏིཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠི. སིངྒྷཱཊཀཾ ཝིཡ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནསྶ པཏིཊྛཱཏི. ཏེནསྶ སཱ མུསཱཝཱདིཏཱ ‘‘མུགྒསཱུཔྱཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ན པཱརིབྷཊྱཏཱཡཱཏི ན པརིབྷཊཀམྨབྷཱཝེན. པརིབྷཊསྶ ཧི ཀམྨཾ པཱརིབྷཊྱཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ པཱརིབྷཊྱཏཱ, ཨལངྐཱརཀརཎཱདཱིཧི དཱརཀཀཱིལཱ༹པནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ན པཱིཋམདྡིཀཏཱཡཱཏི ན སཧསཱ གྷརཾ པཝིསིཏྭཱ པཱིཋཀེ ནིསཱིདནཀཏཱཡ.

ན ཝཏྠུཝིཛྫཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཝཏྠུཝིཛྫཱ ནཱམ གཱམནིགམནགརཱདཱིནཾ སུནིཝིཊྛདུནྣིཝིཊྛཛཱནནསཏྠཾ. ཏིརཙྪཱནཝིཛྫཱ ནཱམ ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ སགྒམོཀྑམགྒཱནཾ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱ ཨངྒསཏྠནིམིཏྟཱདིཀཱ ཨཝསེསཝིཛྫཱ. ཨངྒཝིཛྫཱ ནཱམ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ སུབྷགདུབྦྷགལཀྑཎཛཱནནཾ. ནཀྑཏྟཝིཛྫཱ ནཱམ ནཀྑཏྟཱནཾ ཡོགཛཱནནསཏྠཾ.

ན དཱུཏགམནེནཱཏི ན དཱུཏེཡྻཾ ཀཏྭཱ གམནེན. ན པཧིཎགམནེནཱཏི ན གིཧཱིནཾ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ གྷརཱ གྷརཾ པཧིཏསྶ གམནེན. ན ཛངྒྷཔེསནིཡེནཱཏི གཱམནྟརདེསནྟརཱདཱིསུ ཏེསཾ ཏེསཾ གིཧཱིནཾ སཱསནཔཊིསཱསནཾ ཧརཎེན. ཨིདཉྷི ཛངྒྷཔེསནིཡཾ ནཱམ ཨཏྟནོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ, ཡེ ཙཱསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏེསཾ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཀཏྠཙི གམནཝསེན ཝཊྚཏི. ཙེཏིཡསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱནཾ ཝཌྜྷཀཱིནམྤི སཱསནཾ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི. མནུསྶཱ ‘‘དཱནཾ དསྶཱམ, པཱུཛཾ ཀརིསྶཱམ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི ཙ ཝདནྟི; ‘‘ཨསུཀཏྠེརསྶ ནཱམ དེཐཱ’’ཏི པིཎྜཔཱཏཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ ཙཱིཝརཾ ཝཱ དེནྟི, ‘‘ཝིཧཱརེ པཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདཱིནི ཝཱ དྷཛཔཊཱཀཱདཱིནི ཝཱ ནིཡྻཱཏེནྟི. སབྦཾ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཛངྒྷཔེསནིཡཾ ནཱམ ན ཧོཏི. སེསསཱསནཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟསྶ པདཝཱརེ པདཝཱརེ དོསོ.

ན ཝེཛྫཀམྨེནཱཏི ན ཝེཛྫེན ཧུཏྭཱ ཀཱཡཏིཀིཙྪནཱདིབྷེསཛྫཀརཎེན. བྷེསཛྫཾ པན པཉྩནྣཾ སཧདྷམྨིཀཱནཾ ཀཱཏབྦཾ བྷིཀྑུསྶ བྷིཀྑུནིཡཱ སིཀྑམཱནཱཡ སཱམཎེརསྶ སཱམཎེརིཡཱ. སམསཱིལསདྡྷཱཔཉྙཱནཉྷི ཨེཏེསཾ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཡུཏྟཱནཾ བྷེསཛྫཾ ཨཀཱཏུཾ ན ལབྦྷཏི. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཏདུཔཊྛཱཀཱནཾ ཨཏྟནོ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ པཎྜུཔལཱསསྶཱཏི ཨེཏེསཾ པཉྩནྣམྤི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཛེཊྛབྷཱཏུ, ཀནིཊྛབྷཱཏུ, ཛེཊྛབྷགིནིཡཱ, ཀནིཊྛབྷགིནིཡཱ, ཙཱུལ༹མཱཏུཡཱ, མཧཱམཱཏུཡཱ, ཙཱུལ༹པིཏུནོ, མཧཱཔིཏུནོ, པིཏུཙྪཱཡ, མཱཏུཙྪཱཡཱཏི ཨེཏེསཾ པན དསནྣམྤི ཀརོནྟེན ཏེསཾཡེཝ སནྟཀཾ བྷེསཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཀེཝལཾ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ ནཔྤཧོཏི, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཏཱཝཀཱལིཀཾ དཱཏབྦཾ. ཨེཏེསཾ པུཏྟཔརམྤརཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ, ཏཱཝ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ ཨཀཏཝིཉྙཏྟི ཝཱ, བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟསྶ ཝེཛྫཀམྨཾ ཝཱ, ཀུལདཱུསཀཱཔཏྟི ཝཱ ན ཧོཏི.

ན པིཎྜཔཊིཔིཎྜཀེནཱཏི ཨེཏྠ པིཎྜཔཱཏོ ཀསྶ དཱཏབྦོ, ཀསྶ ན དཱཏབྦོ? མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཏདུཔཊྛཱཀཱནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ པཎྜུཔལཱསསྶ སམྤཏྟསྶ དཱམརིཀཙོརསྶ ཨིསྶརསྶཱཔི དཱཏབྦོ. ཨེཏེསཾ དཏྭཱ པཙྪཱ ལདྡྷམྤི པིཎྜཔཊིཔིཎྜཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ན དཱནཱནུཔྤདཱནེནཱཏི ཨཏྟནོ དིནྣཀཱནཾ ན པུན དཱནེན. དྷམྨེནཱཏི དྷམྨེན ཨུཔྤནྣཾ. སམེནཱཏི ཀཱཡསུཙརིཏཱདིནཱ. ལདྡྷཱཏི ཀཱཡེན ལདྡྷཱ. ལབྷིཏྭཱཏི ཙིཏྟེན པཱཔུཎིཏྭཱ. ཨདྷིགནྟྭཱཏི སམྤཱཔུཎིཏྭཱ. ཝིནྡིཏྭཱཏི ཉཱཎེན ཝིནྡིཏྭཱ. པཊིལབྷིཏྭཱཏི པུནཔྤུནཾ ལབྷིཏྭཱ.

ཨནྣསནྣིདྷིནྟི ཨེཏྠ དུཝིདྷཱ ཨནྣཀཐཱ ཝིནཡཝསེན ཙ སལླེཁཝསེན ཙ. ཝིནཡཝསེན ཏཱཝ ཡཾཀིཉྩི ཨནྣཾ ཨཛྫ པཊིགྒཧིཏཾ ཨཔརཛྫུ སནྣིདྷིཀཱརཀཾ ཧོཏི, ཏསྶ པརིབྷོགེ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ པན སཱམཎེརཱནཾ དཏྭཱ ཏེཧི ལདྡྷཾ ཋཔཱཔེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི, སལླེཁོ པན ན ཧོཏི.

པཱནསནྣིདྷིམྷིཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ པཱནཾ ནཱམ ཨམྦཔཱནཱདཱིནི ཨཊྛ པཱནཱནི, ཡཱནི ཙེ ཏེསཾ ཨནུལོམཱནི.

ཝཏྠསནྣིདྷིནྟིཨཱདིམྷི ཨནདྷིཊྛིཏཱཝིཀཔྤིཏཾ སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི. ཨཡཾ པརིཡཱཡ ཀཐཱཝ, ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཏིཙཱིཝརསནྟུཊྛེན བྷཝིཏབྦཾ, ཙཏུཏྠཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཡསྶ ཀསྶཙི དཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཡསྶ པན དཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, སོ ཨུདྡེསཏྠཱཡ ཝཱ པརིཔུཙྪཏྠཱཡ ཝཱ གཏོ, ཨཱགཏམཏྟེ དཱཏབྦཾ, ཨདཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཙཱིཝརེ པན ཨཔྤཧོནྟེ སཏིཡཱ པཙྩཱསཱཡ ཨནུཉྙཱཏཀཱལཾ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. སཱུཙིསུཏྟཙཱིཝརཀཱརཀཱནཾ ཨལཱབྷེན ཏཏོ པརམྤི ཝིནཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཛིཎྞེ པུན ཨཱིདིསཾ ཀུཏོ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པན ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཝིཀོཔེཏི.

ཡཱནསནྣིདྷིམྷི ཡཱནཾ ནཱམ ཝཡ྄ཧཾ རཐོ སཀཊཾ སནྡམཱནིཀཱ སིཝིཀཱ པཱཊངྐཱིཏི ནེཏཾ པབྦཛིཏསྶ ཡཱནཾ. ཨུཔཱཧནཱ པན པབྦཛིཏསྶ ཡཱནཾཡེཝ. ཨེཀབྷིཀྑུསྶ ཧི ཨེཀོ ཨརཉྙཏྠཱཡ, ཨེཀཱ དྷོཏཔཱདཀཏྠཱཡཱཏི ཨུཀྐཾསཏོ དྭེ ཨུཔཱཧནསངྒྷཱཊཱ ཝཊྚནྟི, ཏཏིཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཱཏབྦོ, ‘‘ཨིམསྨིཾ ཛིཎྞེ ཨཉྙཾ ཀུཏོ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཧི ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཝིཀོཔེཏི.

སཡནསནྣིདྷིམྷི སཡནནྟི མཉྩོ. ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀོ གབྦྷེ ཨེཀོ དིཝཱཊྛཱནེཏི ཨུཀྐཾསཏོ དྭེ མཉྩཱ ཝཊྚནྟི, ཏཏོ ཨུཏྟརི ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ དཱཏབྦོ, ཨདཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སནྣིདྷི ཙེཝ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི.

གནྡྷསནྣིདྷིམྷི བྷིཀྑུནོ ཀཎྜུཀཙྪུཚཝིདོསཱདིཨཱབཱདྷེ སཏི གནྡྷོ ཝཊྚཏི. ཏེན གནྡྷེན ཏསྨིཾ རོགེ ཝཱུཔསནྟེ ཨཉྙེསཾ ཝཱ ཨཱབཱདྷིཀཱནཾ དཱཏབྦོ. དྭཱརེ པཉྩངྒུལགྷརདྷཱུཔནཱདཱིསུ ཝཱ ཨུཔནེཏབྦོ. ‘‘པུན རོགེ སཏི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, གནྡྷསནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི.

ཨཱམིསནྟི ཨནྣཱདིཝུཏྟཱཝསེསཾཝ དཊྛབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ‘‘ཏཐཱརཱུཔེ ཀཱལེ ཨུཔཀཱརཱཡ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཏིལཏཎྜུལམུགྒམཱསནཱལི༹ཀེརལོཎམཙྪམཾསཝལླཱུརསཔྤིཏེལགུལ༹- བྷཱཛནཱདཱིནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི. སོ ཝསྶཀཱལེ ཀཱལསྶེཝ སཱམཎེརེཧི ཡཱགུཾ པཙཱཔེཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘སཱམཎེར ཨུདཀཀདྡམེ དུཀྑཾ གཱམཾ པཝིསིཏུཾ, གཙྪ ཨསུཀཀུལཾ གནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེཧི, ཨསུཀཀུལཏོ དདྷིཨཱདཱིནི ཨཱཧརཱ’’ཏི པེསེཏི. བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, གཱམཾ པཝིསཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ‘‘དུཔྤཝེསོ ཨཱཝུསོ ཨིདཱནི གཱམོ’’ཏི ཝདཏི. ཏེ ‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ, ཨཙྪཐ ཏུམྷེ, མཡཾ བྷིཀྑཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི གཙྪནྟི. ཨཐ སཱམཎེརོཔི དདྷིཨཱདཱིནི ཨཱཧརིཏྭཱ བྷཏྟཉྩ བྱཉྫནཉྩ སམྤཱདེཏྭཱ ཨུཔནེཏི, ཏཾ བྷུཉྫནྟསྶེཝ ཨུཔཊྛཱཀཱ བྷཏྟཾ པཧིཎནྟི, ཏཏོཔི མནཱཔཾ མནཱཔཾ བྷུཉྫཏི. ཨཐ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏཏོཔི མནཱཔཾ མནཱཔཾ གཱིཝཱཡཱམཀཾ བྷུཉྫཏིཡེཝ. ཨེཝཾ ཙཏུམཱསམྤི ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི བྷིཀྑུ ‘‘མུཎྜཀུཊུམྦིཀཛཱིཝིཀཾ ཛཱིཝཏི, ན སམཎཛཱིཝིཀ’’ནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཨཱམིསསནྣིདྷི ནཱམ ཧོཏི.

བྷིཀྑུནོ པན ཝསནཊྛཱནེ ཨེཀཱ ཏཎྜུལནཱལི༹ ཨེཀོ གུལ༹པིཎྜོ ཙཏུབྷཱགམཏྟཾ སཔྤཱིཏི ཨེཏྟཀཾ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི ཨཀཱལེ སམྤཏྟཙོརཱནཾ ཨཏྠཱཡ. ཏེ ཧི ཨེཏྟཀམྤི ཨཱམིསཔཊིསནྠཱརཾ ཨལབྷནྟཱ ཛཱིཝིཏཱཔི ཝོརོཔེཡྻུཾ, ཏསྨཱ སཙེཔི ཨེཏྟཀཾ ནཏྠི, ཨཱཧརཱཔེཏྭཱཔི ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཕཱསུཀཀཱལེ ཙ ཡདེཏྠ ཀཔྤིཡཾ, ཏཾ ཨཏྟནཱཔི པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀཔྤིཡཀུཊིཡཾ པན བཧུཾ ཋཔེནྟསྶཱཔི སནྣིདྷི ནཱམ ནཏྠི.

༡༦༠. ཛྷཱཡཱི ན པཱདལོལསྶཱཏི ཛྷཱནཱབྷིརཏོ ཙ ན ཙ པཱདལོལོ ཨསྶ. ཝིརམེ ཀུཀྐུཙྩཱ ནཔྤམཛྫེཡྻཱཏི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཀུཀྐུཙྩཾ ཝིནོདེཡྻ, སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཡ ཙེཏྠ ནཔྤམཛྫེཡྻ.

ཨེཀཏྟམནུཡུཏྟོཏི ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨནུཡུཏྟོ. པརམཏྠགརུཀོཏི ཨུཏྟམཏྠགརུཀོ. ‘‘སཀཏྠགརུཀོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ.

པཊིསལླཱནཱརཱམོཏི ཨཱརམཎཾ ཨཱརཱམོ, ཏཏོ ཏཏོ ཨཱརམྨཎཏོ པཊིསཾཧརིཏྭཱ ཨེཀཱིབྷཱཝེ པཊིསལླཱནེ ཨཱརཱམོ ཡསྶ སོ པཊིསལླཱནཱརཱམོ. ཨསྶཱཏི བྷཝེཡྻ. ཏསྨིཾ རཏོཏི པཊིསལླཱནརཏོ. ཨེཏེཧི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིཏཾ དསྶེཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཱིལཝིཔནྣསྶ ཨེཀགྒཏཱཔི ན སམྤཛྫཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟོཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟསམཐེ ཡུཏྟོ. ཨེཏྠ ཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཝཱ ཨཏྟནོཏི ཝཱ ཨེཏཾ ཨེཀཏྠཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ. བྷུམྨཏྠེ པནེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨནཱུཏི ཨིམིནཱ ཨུཔསགྒེན ཡོགེ སིདྡྷཾ.

ཨནིརཱཀཏཛ྄ཛྷཱནོཏི བཧི ཨནིཧཏཛ྄ཛྷཱནོ ཨཝིནཱསིཏཛ྄ཛྷཱནོ ཝཱ. ནཱིཧརཎཝིནཱསཏྠཉྷི ཨིདཾ ནིརཱཀརཎཾ ནཱམ. ‘‘ཐམྦྷཾ ནིརཾཀཏྭཱ ནིཝཱཏཝུཏྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༣༢༨) ཙསྶ པཡོགོ དཊྛབྦོ. ཝིཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོཏི སཏྟཝིདྷཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ ཡུཏྟོ. སཏྟཝིདྷཱ ཨནུཔསྶནཱ ནཱམ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ དུཀྑཱནུཔསྶནཱ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱ ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱ ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཏི. ཏཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༧༤༡ ཨཱདཡོ, ༨༤༩ ཨཱདཡོ) ཝིཏྠཱརིཏཱ. བྱཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནནྟི ཝཌྜྷེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ རཏྟིནྡིཝཾ སུཉྙཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདམཱནོ བྷིཀྑུ ‘‘བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀབྷཱུམཀཱདིབྷེདེ པཱསཱདེ ཀུརུམཱནོཔི སུཉྙཱགཱརཱནཾ བྲཱུཧེཏཱཏི དཊྛབྦོ.

སཀྐཙྩཀཱརཱིཏིཨཱདཱིསུ དཱནཱདཱིནཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ པུགྒལསྶ ཝཱ དེཡྻདྷམྨསྶ ཝཱ སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཝསེན སཀྐཙྩཀཱརཱི. ཨསྶཱཏི བྷཝེཡྻ. སཏཏབྷཱཝོ སཱཏཙྩཾ, སཱཏཙྩཀཱརིཏཱཝསེན སཱཏཙྩཀཱརཱི. ནིརནྟརཀཱརིཏཱཡ ཨཊྛིཏཀཱརཱི. ཡཐཱ ནཱམ ཀཀཎྚཀོ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ཐོཀཾ ཏིཊྛཏི, ན ནིརནྟརཾ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཡོ པུགྒལོ ཨེཀདིཝསཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཱུཛཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཝཱ སུཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཝཱ ཀཏྭཱ པུན ཙིརསྶཾ ཀརོཏི, ཏཾ ན ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏི. སོ ‘‘ཨསཱཏཙྩཀཱརཱི, ཋིཏཀཱརཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ ན ཧོཏི, སོ ཨཊྛིཏཀཱརཱི. ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོཏི ནིརནྟརཀརཎསངྑཱཏསྶ ཝིཔྥཱརསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ན ཨོལཱིནཝུཏྟིཀོ. ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡོཏི ཀུསལཀིརིཡཱཡ ཝཱིརིཡཙྪནྡསྶ ཨནིཀྑིཏྟབྷཱཝེན ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོཏི ཝཱིརིཡདྷུརསྶ ཨནོརོཔཀོ, ཨནོསཀྐིཏམཱནསོཏི ཨཏྠོ.

ཨཔྤཊིཝཱནཱིཏི ཨནིཝཏྟནཾ. ཨདྷིཊྛཱནནྟི ཀུསལཀརཎེ པཏིཊྛཱབྷཱཝོ. ཨནུཡོགོཏི ཨནུཡུཉྫནཾ. ཨཔྤམཱདོཏི སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ.

༡༦༡. ཏནྡིཾ མཱཡཾ ཧསྶཾ ཁིཌྜནྟི ཨཱལསིཡཉྩ མཱཡཉྩ ཧསྶཉྩ ཀཱཡིཀཾ ཝཱཙསིཀཾ ཁིཌྜཉྩ. སཝིབྷཱུསནྟི སདྡྷིཾ ཝིབྷཱུསཱཡ.

རཏྟིནྡིཝཾ ཚཀོཊྛཱསཾ ཀརིཏྭཱཏི པུརིམཡཱམམཛ྄ཛྷིམཡཱམཔཙྪིམཡཱམཝསེན རཏྟིཾ ཏཡོ ཏཐཱ དིཝཱཏི ཚབྦིདྷཾ ཀོཊྛཱསཾ ཀཏྭཱ. པཉྩཀོཊྛཱསཾ པཊིཛགྒེཡྻཱཏི རཏྟིཾ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཝསེསཔཉྩཀོཊྛཱསེསུ ན ནིདྡཾ ཨོཀྐམེཡྻ. ཨེཀཀོཊྛཱསཾ ནིཔཛྫེཡྻཱཏི ཨེཀཾ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཀོཊྛཱསཾ སཏོ སམྤཛཱནོ ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐམེཡྻ.

ཨིདྷ བྷིཀྑུ དིཝསམྤི པུབྦཎྷེ མཛ྄ཛྷནྷེ སཱཡནྷེཏི ཏཡོཔི དིཝསཀོཊྛཱསཱ གཧིཏཱ. ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡཱཏི སཀལཾ དིཝསཾ ཨིམིནཱ ཨིརིཡཱཔཐདྭཡེནེཝ ཝིཧརནྟོ ཙིཏྟསྶ ཨཱཝརཎཏོ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི སབྦཱཀུསལདྷམྨེཧི ཝཱ. ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཡྻཱཏི ཏེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ ཝིསོདྷེཡྻ. ཋཱནཾ པནེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ན གཧིཏཾ, ཙངྐམནིསཛྫཱསནྣིསྶིཏཾ པན ཀཏྭཱ གཧེཏབྦམེཝ. པཋམཾ ཡཱམནྟི སཀལསྨིམྤི པཋམཡཱམེ.

སེཡྻནྟི ཨེཏྠ ཀཱམབྷོགཱིསེཡྻཱ པེཏསེཡྻཱ སཱིཧསེཡྻཱ ཏཐཱགཏསེཡྻཱཏི ཙཏསྶོ སེཡྻཱ. ཏཏྠ ‘‘ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམབྷོགཱི ཝཱམེན པསྶེན སེནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༤༢༤༦) ཨཡཾ ཀཱམབྷོགཱིསེཡྻཱ. ཏེསུ ཧི ཡེབྷུཡྻེན དཀྑིཎཔསྶེན སཡཱནོ ནཱམ ནཏྠི. ‘‘ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, པེཏཱ ཨུཏྟཱནཱ སེནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༦) ཨཡཾ པེཏསེཡྻཱ. ཨཔྤམཾསལོཧིཏཏྟཱ ཧི ཨཊྛིསངྒྷཱཊགྷཊྚིཏཱ ཨེཀེན པསྶེན སཡིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨུཏྟཱནཱཝ སེནྟི. ‘‘སཱིཧོ, བྷིཀྑཝེ, མིགརཱཛཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི…པེ… ཨཏྟམནོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༦) ཨཡཾ སཱིཧསེཡྻཱ. ཏེཛུསྶདཏྟཱ ཧི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ དྭེ པུརིམཔཱདེ ཨེཀསྨིཾ པཙྪིམཔཱདེ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ ནངྒུཊྛཾ ཨནྟརསཏྠིམྷི པཀྑིཔིཏྭཱ པུརིམཔཱདཔཙྪིམཔཱདནངྒུཊྛཱནཾ ཋིཏོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ དྭིནྣཾ པུརིམཔཱདཱནཾ མཏྠཀེ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ སཡཏི. དིཝསམྤི སཡིཏྭཱ པབུཛ྄ཛྷམཱནོ ན ཨུཏྲསྟོ པབུཛ྄ཛྷཏི, སཱིསཾ པན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པུརིམཔཱདཱདཱིནཾ ཋིཏོཀཱསཾ སལླཀྑེཏི. སཙེ ཀིཉྩི ཋཱནཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཋིཏཾ ཧོཏི, ‘‘ནཡིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཛཱཏིཡཱ, ན སཱུརབྷཱཝསྶ ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཡཏི, ན གོཙརཱཡ པཀྐམཏི. ཨཝིཛཧིཏྭཱ ཋིཏེ པན ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཛཱཏིཡཱ ཙ སཱུརབྷཱཝསྶ ཙ ཨནུརཱུཔམིད’’ནྟི ཧཊྛཏུཊྛོ ཨུཊྛཱཡ སཱིཧཝིཛམྦྷིཏཾ ཝིཛམྦྷིཏྭཱ ཀེསརབྷཱརཾ ཝིདྷུནིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ གོཙརཱཡ པཀྐམཏི. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསེཡྻཱ པན ཏཐཱགཏསེཡྻཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱསུ ཨིདྷ སཱིཧསེཡྻཱ ཨཱགཏཱ. ཨཡཉྷི ཏེཛུསྶདཨིརིཡཱཔཐཏྟཱ ཨུཏྟམསེཡྻཱ ནཱམ.

པཱདེ པཱདནྟི དཀྑིཎཔཱདེ ཝཱམཔཱདཾ. ཨཙྩཱདྷཱཡཱཏི ཨཏིཨཱདྷཱཡ ཨཱིསཀཾ ཨཏིཀྐམྨ ཋཔེཏྭཱ. གོཔྥཀེན ཧི གོཔྥཀེ, ཛཱཎུནཱ ཝཱ ཛཱཎུམྷི སངྒྷཊྚིཡམཱནེ ཨབྷིཎྷཾ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ན ཧོཏི, སེཡྻཱ ཨཕཱསུ ཧོཏི. ཡཐཱ པན ན སངྒྷཊྚེཏི, ཨེཝཾ ཨཏིཀྐམྨ ཋཔིཏེ ཝེདནཱ ནུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, སེཡྻཱ ཕཱསུ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡཱ’’ཏི. སཏོ སམྤཛཱནོཏི སཏིཡཱ ཙེཝ སམྤཛཱནཔཉྙཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ. ཨིམིནཱ སུཔརིགྒཱཧཀཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ ཀཐིཏཾ. ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསིཀརིཏྭཱཏི ‘‘ཨསུཀཝེལཱཡ ནཱམ ཨུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཊྛཱནཝེལཱཔརིཙྪེདཀཾ ཨུཊྛཱནསཉྙཾ ཙིཏྟེ ཋཔེཏྭཱ. ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ ཧི ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལེཡེཝ ཨུཊྛཱཏི.

ཝཱིརིཡིནྡྲིཡནིདྡེསེ ཙེཏསིཀོཏི ཨིདཾ ཝཱིརིཡསྶ ནིཡམཏོ ཙེཏསིཀབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཉྷི ཝཱིརིཡཾ ‘‘ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡིཀཾ ཝཱིརིཡཾ, ཏདཔི ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ, ཡདཔི ཙེཏསིཀཾ ཝཱིརིཡཾ, ཏདཔི ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོཏི. ཨིཏིཧིདཾ ཨུདྡེསཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སུཏྟེསུ (སཾ. ནི. ༥.༢༣༣) ཙངྐམཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཨུཔྤཛྫནཏཱཡ ཀཱཡིཀནྟི ཝུཙྩམཱནམྤི ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ ཝིཡ ཀཱཡིཀཾ ནཱམ ནཏྠི, ཙེཏསིཀམེཝ པནེཏནྟི དཱིཔེཏུཾ ‘‘ཙེཏསིཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝཱིརིཡཱརམྦྷོཏི ཝཱིརིཡསངྑཱཏོ ཨཱརམྦྷོ. ཨཡཉྷི ཨཱརམྦྷསདྡོ ཀམྨེ ཨཱཔཏྟིཡཾ ཀིརིཡཱཡཾ ཝཱིརིཡེ ཧིཾསཱཡཾ ཝིཀོཔནེཏི ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ ཨཱགཏོ.

‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱ;

ཨཱརམྦྷཱནཾ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༧༤༩) –

ཨེཏྠ ཧི ཀམྨཾ ཨཱརམྦྷོཏི ཨཱགཏཾ. ‘‘ཨཱརམྦྷཏི ཙ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཙ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༤༢; པུ. པ. ༡༩༡) ཨེཏྠ ཨཱཔཏྟི. ‘‘མཧཱཡཉྙཱ མཧཱརམྦྷཱ, ན ཏེ ཧོནྟི མཧཔྥལཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༩; སཾ. ནི. ༡.༡༢༠) ཨེཏྠ ཡཱུཔུསྶཱཔནཱདིཀིརིཡཱ. ‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐ, ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༨༥; ཀཐཱ. ༣༣༣; ནེཏྟི. ༢༩; པེཊཀོ. ༣༨; མི. པ. ༥.༡.༤) ཨེཏྠ ཝཱིརིཡཾ. ‘‘སམཎཾ གོཏམཾ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརམྦྷནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༥༡) ཨེཏྠ ཧིཾསཱ. ‘‘བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༠; མ. ནི. ༡.༢༩༣) ཨེཏྠ ཚེདནབྷཉྫནཱདིཀཾ ཝིཀོཔནཾ. ཨིདྷ པན ཝཱིརིཡམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝཱིརིཡཱརམྦྷོཏི ཝཱིརིཡསངྑཱཏོ ཨཱརམྦྷོ’’ཏི. ཝཱིརིཡཉྷི ཨཱརམྦྷནཝསེན ཨཱརམྦྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདམསྶ སབྷཱཝཔདཾ. ཀོསཛྫཏོ ནིཀྑམནཝསེན ནིཀྐམོ. པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནཝསེན པརཀྐམོ. ཨུགྒནྟྭཱ ཡམནཝསེན ཨུཡྻཱམོ. ཝཱཡམནཝསེན ཝཱཡཱམོ. ཨུསྶཧནཝསེན ཨུསྶཱཧོ. ཨདྷིམཏྟུསྶཧནཝསེན ཨུསྶོལ༹ྷཱི. ཐིརབྷཱཝཊྛེན ཐཱམོ. ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ དྷཱརཎཝསེན ཨཝིཙྪེདཏོ ཝཱ པཝཏྟནཝསེན ཀུསལསནྟཱནཾ དྷཱརེཏཱིཏི དྷིཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ནིཀྐམོ ཙེསོ ཀཱམཱནཾ པནུདནཱཡ. པརཀྐམོ ཙེསོ བནྡྷནཙྪེདཱཡ. ཨུཡྻཱམོ ཙེསོ ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཱཡ. ཝཱཡཱམོ ཙེསོ པཱརཾ གམནཊྛེན. ཨུསྶཱཧོ ཙེསོ པུབྦངྒམཊྛེན. ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙེསོ ཨདྷིམཏྟཊྛེན. ཐཱམོ ཙེསོ པལིགྷུགྒྷཱཊནཏཱཡ. དྷིཏི ཙེསོ ཨཊྛིཏཀཱརིཏཱཡཱཏི.

‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ, ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏཱུ’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༥) ཨེཝཾ པཝཏྟིཀཱལེ ཨསིཐིལཔརཀྐམཝསེན ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱ, ཐིརཔརཀྐམོ དལ༹ྷཔརཀྐམོཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཀུསལཀམྨཀརཎཊྛཱནེ ཚནྡཾ ན ནིཀྑིཔཏི, དྷུརཾ ན ནིཀྑིཔཏི, ན ཨོཏཱརེཏི ན ཝིསྶཛྫེཏི, ཨནོསཀྐིཏམཱནསཏཾ ཨཱཝཧཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨནིཀྑིཏྟཙྪནྡཏཱ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ པན ཏཛྫཱཏིཀེ ཨུདཀསམྦྷིནྣཊྛཱནེ དྷུརཝཱཧགོཎཾ ‘‘གཎྷཐཱ’’ཏི ཝདནྟི, སོ ཛཱཎུནཱ བྷཱུམིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱཔི དྷུརཾ ཝཧཏི, བྷཱུམིཡཾ པཏིཏུཾ ན དེཏི, ཨེཝམེཝ ཝཱིརིཡཾ ཀུསལཀམྨཀརཎཊྛཱནེ དྷུརཾ ན ནིཀྑིཔཏི པགྒཎྷཱཏི, ཏསྨཱ ‘‘དྷུརསམྤགྒཱཧོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པགྒཧལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ. ཀོསཛྫེ ན ཀམྤཏཱིཏི ཝཱིརིཡབལཾ. ཡཱཐཱཝནིཡྻཱནིཀཀུསལཝཱཡཱམཏཱཡ སམྨཱཝཱཡཱམོ.

ཏནྡཱིཏི ཛཱཏིཨཱལསིཡཾ. ཏནྡིཡནཱཏི ཏནྡིཡནཱཀཱརོ. ཏནྡིམནཀཏཱཏི ཏནྡིཡཱ ཨབྷིབྷཱུཏཙིཏྟཏཱ. ཨལསསྶ བྷཱཝོ ཨཱལསྱཾ, ཨཱལསྱཱཡནཱཀཱརོ ཨཱལསྱཱཡནཱ. ཨཱལསྱཱཡིཏསྶ བྷཱཝོ ཨཱལསྱཱཡིཏཏྟཾ. ཨིཏི སབྦེཧི ཨིམེཧི པདེཧི ཀིལེསཝསེན ཀཱཡཱལསིཡཾ ཀཐིཏཾ.

ཝཉྩནིཀཱ ཙརིཡཱཏི ཝཉྩནིཀཱ ཀིརིཡཱ. མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཛཱནཾཡེཝ པཎྞཏྟིཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟོ བྷིཀྑུ བྷཱརིཡཾ ཀརོཏི, ཨམྷཱཀཾ པན ཝཱིཏིཀྐམཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨུཔསནྟོ ཝིཡ བྷཱསཏི. ཀཱཡེན པརཀྐམཏཱིཏི ‘‘མཡཱ ཀཏཾ ཨིདཾ པཱཔཀམྨཾ མཱ ཀེཙི ཛཱནིཾསཱུ’’ཏི ཀཱཡེན ཝཏྟཾ ཀརོཏི. ཝིཛྫམཱནདོསཔཊིཙྪཱདནཏོ ཙཀྑུམོཧནམཱཡཱ ཝིཡཱཏི མཱཡཱ, མཱཡཱཝིནོ བྷཱཝོ མཱཡཱཝིཏཱ. ཀཏྭཱ པཱཔཾ པུན པཊིཙྪཱདནཏོ ཨཏི ཨསྶརཏི ཨེཏཱཡ སཏྟོཏི ཨཙྩསརཱ. ཀཱཡཝཱཙཱཀིརིཡཱཧི ཨཉྙཐཱ དསྶནཏོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཝཉྩནཱ. ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ནིཀརོནྟཱིཏི ནིཀཏི, མིཙྪཱ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝཾ ཀརོམཱི’’ཏི པཱཔཱནཾ ནིཀྑིཔནཏོ ནིཀིརཎཱ. ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝཾ ཀརོམཱི’’ཏི པརིཝཛྫནཏོ པརིཧརཎཱ. ཀཱཡཱདཱིཧི སཾཝརཎཏོ གཱུཧནཱ. སབྦཏོ བྷཱགེན གཱུཧནཱ པརིགཱུཧནཱ. ཏིཎཔཎྞེཧི ཝིཡ གཱུཐཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨེཧི པཱཔཾ ཚཱདིཡཏཱིཏི ཚཱདནཱ. སབྦཏོ བྷཱགེན ཚཱདནཱ པརིཙྪཱདནཱ. ན ཨུཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི ཨནུཏྟཱནཱིཀམྨཾ. ན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི ཨནཱཝིཀམྨཾ. སུཊྛུ ཚཱདནཱ ཝོཙྪཱདནཱ. ཀཏཔཱཔཔཊིཙྪཱདནཝསེན པུནཔི པཱཔསྶ ཀརཎཏོ པཱཔཀིརིཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཀཏཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ ནཱམ ཝུཙྩཏི. ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ བྷསྨཱཔཊིཙྪནྣོ ཝིཡ ཨངྒཱརོ, ཨུདཀཔཊིཙྪནྣོ ཝིཡ ཁཱཎུ, པིལོཏིཀཱཡ པལིཝེཋིཏཾ ཝིཡ ཙ སཏྠཾ ཧོཏི. ཨཏིཝེལཾ དནྟཝིདཾསཀཾ ཧསཏཱིཏི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ དནྟཾ ཝིཝརིཏྭཱ པརེསཾ དསྶེཏྭཱ ཧཱསཾ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཧསཏི.

ཀཱཡིཀཱ ཙ ཁིཌྜཱཏི ཀཱཡེན པཝཏྟཱ ཀཱིལཱ༹. ཨེསེཝ ནཡོ ཝཱཙསིཀཱཡཔི. ཧཏྠཱིཧིཔི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཧཏྠཱིཧི ཀཱིལི༹ཏཏྠཱཡ པུརཏོ དྷཱཝནཨཱདྷཱཝནཔིཊྛནིསཱིདནཱདིཀཱིཊྛཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. ཨེསེཝ ནཡོ ཨསྶརཐེསུཔི. ཨཊྛཔདེཔི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཨེཀེཀཱཡ པནྟིཡཱ ཨཊྛ ཨཊྛ པདཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛཔདཾ, ཏསྨིཾ ཨཊྛཔདེ. དསཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཱཀཱསེཔཱིཏི ཨཊྛཔདདསཔདེསུ ཝིཡ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཀཱིལ༹ནྟི. པརིཧཱརཔཐེཔཱིཏི བྷཱུམིཡཾ ནཱནཱཔཐམཎྜལཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ པརིཧརིཏབྦཔཐཾ པརིཧརནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. སནྟིཀཱཡཔི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི སནྟིཀཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟི, ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཋཔིཏཱ སཱརིཡོ ཝཱ པཱསཱཎསཀྑརཱཡོ ཝཱ ཨཙཱལེནྟཱ ནཁེནེཝ ཨཔནེནྟི ཙ ཨུཔནེནྟི ཙ. སཙེ ཏཏྠ ཀཱཙི ཙལཏི, པརཱཛཡོ ཧོཏཱིཏི.

ཁལིཀཱཡཱཏི ཛཱུཏཕལཀེ པཱསཀཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟི. གྷཊིཀཱཡཱཏི གྷཊིཀཱ ཝུཙྩཏི དཱིགྷདཎྜཀེན རསྶདཎྜཀཾ པཧརཎཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. སལཱཀཧཏྠེནཱཏི ལཱཁཱཡ ཝཱ མཉྫཊྛིཡཱ ཝཱ པིཊྛོདཀེན ཝཱ སལཱཀཧཏྠཾ ཏེམེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཧོཏཱུ’’ཏི བྷཱུམིཡཾ ཝཱ བྷིཏྟིཡཾ ཝཱ ཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠིཨསྶཱདིརཱུཔཱནི དསྶེནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. ཨཀྑེནཱཏི གུལེ༹ན. པངྐཙཱིརེནཱཏི པངྐཙཱིརཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹ཀཱ, ཏཾ དྷམནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. ཝངྐཀེནཱཏི གཱམདཱརཀཱནཾ ཀཱིལ༹ནཀེན ཁུདྡཀནངྒལེན. མོཀྑཙིཀཱཡཱཏི སམྤརིཝཏྟཀཀཱིལཱ༹ཡ, ཨཱཀཱསེ ཝཱ དཎྜཾ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཧེཊྛུཔརིཡབྷཱཝེན པརིཝཏྟནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིངྒུལཀེནཱཏི ཙིངྒུལཀཾ ཝུཙྩཏི ཏཱལཔཎྞཱདཱིཧི ཀཏཾ ཝཱཏཔྤཧཱརེན པརིབྦྷམནཙཀྐཾ, ཏེན ཀཱིལ༹ནྟི. པཏྟཱལ༹ྷཀེནཱཏི པཏྟཱལ༹ྷཀཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹, ཏཱཡ ཝཱལིཀཱདཱིནི མིནནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. རཐཀེནཱཏི ཁུདྡཀརཐེན. དྷནུཀེནཱཏི ཁུདྡཀདྷནུནཱ. ཨཀྑརིཀཱཡཱཏི ཨཀྑརིཀཱ ཝུཙྩཏི ཨཱཀཱསེ ཝཱ པིཊྛིཡཾ ཝཱ ཨཀྑརཛཱནནཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. མནེསིཀཱཡཱཏི མནེསིཀཱ ཝུཙྩཏི མནསཱ ཙིནྟིཏཛཱནནཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. ཡཐཱཝཛྫེནཱཏི ཡཐཱཝཛྫཾ ཝུཙྩཏི ཀཱཎཀུཎིཁུཛྫཱདཱིནཾ ཡཾ ཡཾ ཝཛྫཾ, ཏཾ ཏཾ པཡོཛེཏྭཱ དསྶནཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. མུཁབྷེརིཀནྟི མུཁསདྡེན བྷེརཱི ཝིཡ ཝཱདནཾ. མུཁཱལམྦརནྟི མུཁཱནུལིཏྟབྷེརིསདྡཀརཎཾ. མུཁཌིཎྜིམཀནྟི མུཁེན པཧཏབྷེརིསདྡཀརཎཾ. མུཁཝལིམཀནྟི ཨོཊྛམཾསཾ ཛིམྷཾ ཀཏྭཱ སདྡཀརཎཾ. ‘‘མུཁཏལིཀ’’ནྟིཔི པཱཋོ, མུཁཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ དྷམནཾ. མུཁབྷེརུལ༹ཀནྟི མུཁེན བྷེརིཝཱདནཾ. ནཱཊཀནྟི ཨབྷིནཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨུགྒཎྷཱཔནཾ. ‘‘ནཊྚཀ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ལཱཔནྟི ཨུཀྐུཊྛིཏཀརཎཾ. གཱིཏནྟི གཱཡནཾ. དཝཀམྨནྟི ཧསྶཀཱིལཱ༹ཀརཎཾ. ཨཡཾ ཝཱཙསིཀཱ ཁིཌྜཱཏི ཨཡཾ ཀཱིལཱ༹ ཝཱཙཱཡ ཛཱཏཱ ཝཙཱིདྭཱརེ ཨུཔྤནྣཱ.

ཀེསཱ ཙ མསྶུ ཙཱཏིཨཱདཱིསུ ཀེསཱནཾ ཀཏྟརིཀཱཡ ཋཱནཱཏིརིཏྟཱནི ཨཀཏྭཱ ཀཏྟརིཀཱཡ ཚེདནཾ མསྶཱུནཾ དཱཋིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཀཔྤཱསནཉྩ ཨེཀཏོཝཎྜིཀཱདིམཱལཱ ཙ མཱུལགནྡྷཱདིགནྡྷཱ ཙ ཚཝིཀརཎཝིལེཔནཱ ཙ. གཱིཝཱདཱིསུ པིལ༹ནྡྷནཨཱབྷརཎཱ ཙ སཱིསེ པཊིམུཉྩནཔསཱདྷནཔིལ༹ནྡྷནཱ ཙ སརཱིརནིཝཱསནཝིཙིཏྲཝཏྠཱ ཙ སཾཝེལླིཡབནྡྷནཔསཱདྷནཉྩ. ‘‘པརཱསན’’ནྟིཔི པཱཋོ. སཱིསཝེཋནཔཊསངྑཱཏཝེཋནཉྩ.

ཨུཙྪཱདནཱདཱིསུ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟདཱརཀཱནཾ སརཱིརགནྡྷོ དྭཱདསམཏྟཝསྶཀཱལེ ནསྶཏི, ཏེསཾ སརཱིརགནྡྷཧརཎཏྠཱཡ གནྡྷཙུཎྞཱདཱིཧི ཨུཙྪཱདེནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཙྪཱདནཾ ན ཝཊྚཏི. པུཉྙཝནྟེ པན དཱརཀེ ཨཱུརཱུསུ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཨཱུརུནཱབྷིཨཱདཱིནཾ སཎྛཱནསམྤཱདནཏྠཾ པརིམདྡནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ པརིམདྡནཾ ན ཝཊྚཏི.

ནྷཱཔནནྟི ཏེསཾཡེཝ དཱརཀཱནཾ གནྡྷཱདཱིཧི ནྷཱཔནཾ. སམྦཱཧནནྟི མཧཱམལླཱནཾ ཝིཡ ཧཏྠཔཱདེ མུགྒརཱདཱིཧི པཧརིཏྭཱ བཱཧུཝཌྜྷནཾ. ཨཱདཱསནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨཱདཱསཾ པརིཧརིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཉྫནཾ ཨལངྐཱརཉྫནམེཝ. མཱལཱཏི བདྡྷམཱལཱ ཝཱ ཨབདྡྷམཱལཱ ཝཱ. ཝིལེཔནནྟི ཡཾཀིཉྩི ཚཝིརཱགཀརཎཾ. མུཁཙུཎྞཀཾ མུཁལེཔནནྟི མུཁེ ཀཱལ༹པཱིལ༹ཀཱདཱིནཾ ཧརཎཏྠཱཡ མཏྟིཀཱཀཀྐཾ དེནྟི. ཏེན ལོཧིཏེ ཙལིཏེ སཱསཔཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན དོསེ ཁཱདིཏེ ཏིལཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན ལོཧིཏེ སནྣིསིནྣེ ཧལིདྡིཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན ཚཝིཝཎྞེ ཨཱརཱུལ༹ྷེ མུཁཙུཎྞཀེན མུཁཾ ཙུཎྞེནྟི, ཏཾ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི.

ཧཏྠབནྡྷཱདཱིསུ ཧཏྠེ ཝིཙིཏྲསངྑཀཔཱལཱདཱིནི བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཏཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ སབྦམྤི ཧཏྠཱབྷརཎཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཔརེ སིཁཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརནྟི, སུཝཎྞཙཱིརཀམུཏྟཱཝལི༹ཨཱདཱིཧི ཙ ཏཾ པརིཀྑིཔནྟི, ཏཾ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཔརེ ཙཏུཧཏྠདཎྜཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཨལངྐཏདཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཏཐཱ ཨིཏྠིཔུརིསརཱུཔཱདིཝིཙིཏྟཾ བྷེསཛྫནཱལི༹ཀཾ སུཔརིཀྑིཏྟཾ ཝཱམཔསྶེ ཨོལགྒེནྟི, ཨཔརེ ཨནེཀཙིཏྲཀོསཾ ཨཏིཏིཁིཎཾ ཨསིཾ, པཉྩཝཎྞསུཏྟསིབྦིཏཾ མཀརདནྟཀཱདིཝིཙིཏྟཾ ཚཏྟཾ, སུཝཎྞརཛཏཱདིཝིཙིཏྲཱ མོརཔིཉྪཱདིཔརིཀྑིཏྟཱ ཨུཔཱཧནཱ, ཀེཙི རཏནམཏྟཱཡཱམཾ ཙཏུརངྒུལཝིཏྠཏཾ ཀེསནྟཔརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ མེགྷམུཁེ ཝིཛྫུལཏཾ ཝིཡ ནལཱཊེ ཨུཎྷཱིསཔཊྚཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙཱུལཱ༹མཎིཾ དྷཱརེནྟི, ཙཱམརཝཱལབཱིཛནིཾ དྷཱརེནྟི, ཏཾ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི.

ཨིམསྶ ཝཱ པཱུཏིཀཱཡསྶཱཏི ཨིམསྶ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏམཡསྶ ཀུཎཔསརཱིརསྶ. ཀེལ༹ནཱཏི ཀཱིལཱ༹པནཱ. པརིཀེལ༹ནཱཏི སབྦཏོ བྷཱགེན ཀཱིལཱ༹པནཱ. གེདྷིཏཏཱཏི ཨབྷིཀངྑིཏཏཱ. གེདྷིཏཏྟནྟི གིདྡྷབྷཱཝོ ཨབྷིཀངྑིཏབྷཱཝོ. ཙཔལཏཱཏི ཨལངྐཱརཀརཎཾ. ཙཱཔལྱནྟི ཙཔལབྷཱཝཾ.

སཝིབྷཱུསནྟིཨཱདཱིསུ ཝིབྷཱུསཱཡ སཧ སཝིབྷཱུསཾ. ཚཝིརཱགཀརཎསངྑཱཏེན པརིཝཱརེན སཧ སཔརིཝཱརཾ. པརིབྷཎྜེན སཧ སཔརིབྷཎྜཾ. པརིཀྑཱརེན སཧ སཔརིཀྑཱརཾ.

༡༦༢. ཨཱཐབྦཎནྟི ཨཱཐབྦཎིཀམནྟཔྤཡོགཾ. སུཔིནནྟི སུཔིནསཏྠཾ. ལཀྑཎནྟི མཎིལཀྑཎཱདིཾ. ནོ ཝིདཧེཏི ནཔྤཡོཛེཡྻ. ཝིརུཏཉྩཱཏི མིགཱདཱིནཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཝསྶིཏཾ.

ཨཱཐབྦཎིཀཱཏི པརཱུཔགྷཱཏམནྟཛཱནནཀཱ. ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེནྟཱིཏི ཨཱཐབྦཎིཀཱ ཀིར སཏྟཱཧཾ ཨལོཎཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ དབྦེ ཨཏྠརིཏྭཱ པཐཝིཡཾ སཡམཱནཱ ཏཔཾ ཙརིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སུསཱནབྷཱུམིཾ སཛྫེཏྭཱ སཏྟམེ པདེ ཋཏྭཱ ཧཏྠཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཝཊྚེཏྭཱ མུཁེན ཝིཛྫཾ པརིཛཔྤནྟི, ཨཐ ཏེསཾ ཀམྨཾ སམིཛ྄ཛྷཏི. ཨེཝརཱུཔཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཡོཛེནྟཱིཏི ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ ཧོནྟི. ནགརེ ཝཱ རུདྡྷེཏི ནགརེ སམནྟཏོ རུནྡྷིཏྭཱ ཨཱཝརིཏྭཱ གཧིཏེ. སངྒཱམེ ཝཱ པཙྩུཔཊྛིཏེཏི རཎེ ཨུཔགནྟྭཱ ཋིཏེ. པཙྩཏྠིཀེསུ པཙྩཱམིཏྟེསཱུཏི པཊཱཎཱིབྷཱུཏེསུ ཝེརཱིསུ. ཨཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱིཏི སརཱིརཙལནཾ ཀམྤནཾ, ཏསྶ ཨུཔྤཱདནཾ ཀརོནྟི. ཨུཔདྡཝནྟི ཀཱཡཔཱིལ༹ནཾ ཀརོནྟི. རོགནྟི བྱཱདྷིཾ. པཛྫརཀནྟི ཛརཾ. སཱུལནྟི ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ. ཝིསཱུཙིཀནྟི ཝིཛ྄ཛྷནཾ. པཀྑནྡིཀནྟི ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཾ. ཀརོནྟཱིཏི ཨུཔྤཱདེནྟི.

སུཔིནཔཱཋཀཱཏི སུཔིནབྱཱཀརཎཀཱ. ཨཱདིསནྟཱིཏི བྱཱཀརོནྟི. ཡོ པུབྦཎྷསམཡཾ སུཔིནཾ པསྶཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, པུབྦཎྷསམཡེཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཝིཔཱཀོ ཧོཏཱིཏི ཨིཊྛཱནིཊྛཝསེན ཨེཝརཱུཔོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི. ཨཝཀུཛྫ ནིཔནྣོཏི ཨདྷོམུཁོ ཧུཏྭཱ ནིཔནྣོ པསྶཏི. ཨེཝཾ སུཔིནཔཱཋཀཱ སུཔིནཾ ཨཱདིསནྟི.

ཏཉྩ པན སུཔིནཾ པསྶནྟོ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པསྶཏི དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ ཝཱ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ ཝཱ དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ ཝཱ པུབྦནིམིཏྟཏོ ཝཱཏི. ཏཏྠ པིཏྟཱདཱིནཾ ཁོབྷཀརཎཔཙྩཡཡོགེན ཁུབྷིཏདྷཱཏུཀོ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, པསྶནྟོ ཙ ནཱནཱཝིདྷཾ སུཔིནཾ པསྶཏི. ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ པསྶནྟོ པུབྦེ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཾ ཨཱརམྨཎཾ པསྶཏི. དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ པསྶནྟོ དེཝཏཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཱརམྨཎཱནི པསྶཏི. པུབྦནིམིཏྟཏོ པསྶནྟོ པུཉྙཱཔུཉྙཝསེན ཨུཔྤཛྫིཏུཀཱམསྶ ཨཏྠསྶ ཝཱ ཨནཏྠསྶ ཝཱ པུབྦནིམིཏྟབྷཱུཏཾ སུཔིནཾ པསྶཏི. ཏཏྠ ཡཾ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ ཙ སུཔིནཾ པསྶཏི, ན ཏཾ སཙྩཾ ཧོཏི. ཡཾ དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ པསྶཏི, ཏཾ སཙྩཾ ཝཱ ཧོཏི ཨལིཀཾ ཝཱ. ཀུདྡྷཱ ཧི དེཝཏཱ ཨུཔཱཡེན ཝིནཱསེཏུཀཱམཱ ཝིཔརཱིཏམྤི ཀཏྭཱ དསྶེནྟི. ཡཾ པན པུབྦནིམིཏྟཏོ པསྶཏི, ཏཾ ཨེཀནྟསཙྩམེཝ ཧོཏི. ཨེཏེསཾ ཙཏུནྣཾ མཱུལཀཱརཎཱནཾ སཾསགྒབྷེདཏོཔི སུཔིནབྷེདོ ཧོཏིཡེཝ. ཏཉྩ པནེཏཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སུཔིནཾ སེཀྑཔུཐུཛྫནཱཝ པསྶནྟི ཨཔྤཧཱིནཝིཔལླཱསཏྟཱ. ཨསེཀྑཱ ན པསྶནྟི པཧཱིནཝིཔལླཱསཏྟཱ.

ཀིཾ པནེཏཾ པསྶནྟོ སུཏྟོ པསྶཏི, ཨུདཱཧུ པཊིབུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ནེཝ སུཏྟོ ན པཊིབུདྡྷོཏི? ཀིཉྩེཏྠ – ཡདི ཏཱཝ སུཏྟོ པསྶཏི, ཨབྷིདྷམྨཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི. བྷཝངྒཙིཏྟེན ཧི སུཔཏི, ཏཾ རཱུཔནིམིཏྟཱདིཨཱརམྨཎཾ རཱགཱདིསམྤཡུཏྟཾ ཝཱ ན ཧོཏི, སུཔིནཾ པསྶནྟསྶ ཙ ཨཱིདིསཱནི ཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཐ པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི, ཝིནཡཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི. ཡཉྷི པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི, ཏཾ སབྦོཧཱརིཀཙིཏྟེན པསྶཏི, སབྦོཧཱརིཀཙིཏྟེན ཙ ཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨནཱཔཏྟི ནཱམ ནཏྠི, སུཔིནཾ པསྶནྟེན པན ཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨེཀནྟཾ ཨནཱཔཏྟི ཨེཝ. ཨཐ ནེཝ སུཏྟོ ན པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི, ཀོ ནཱམ པསྶཏི. ཨེཝཉྩ སཏི སུཔིནསྶ ཨབྷཱཝོཝ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཨབྷཱཝོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ པསྶཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘མཛ྄ཛྷཱུཔགཏོ, མཧཱརཱཛ, ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ སུཔིནཾ པསྶཏཱི’’ཏི (མི. པ. ༥.༣.༥).

ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོཏི མཀྐཊནིདྡཱཡ ཡུཏྟོ. ཡཐཱ ཧི མཀྐཊསྶ ནིདྡཱ ལཧུཔརིཝཏྟཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཡཱ ནིདྡཱ པུནཔྤུནཾ ཀུསལཱདིཙིཏྟཝོཀིཎྞཏྟཱ ལཧུཝིཔརིཝཏྟཱ. ཡསྶཱ པཝཏྟིཡཾ པུནཔྤུནཾ བྷཝངྒཏོ ཨུཏྟརཎཾ ཧོཏི, ཏཱཡ ཡུཏྟོ སུཔིནཾ པསྶཏི. ཏེནཱཡཾ སུཔིནོ ཀུསལོཔི ཧོཏི ཨཀུསལོཔི ཨབྱཱཀཏོཔི. ཏཏྠ སུཔིནནྟེ ཙེཏིཡཝནྡནདྷམྨསྶཝནདྷམྨདེསནཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཀུསལོ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཨཀུསལོ, དྭཱིཧི ཨནྟེཧི མུཏྟོ ཨཱཝཛྫནཏདཱརམྨཎཀྑཎེ ཨབྱཱཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. སྭཱཡཾ དུབྦལཝཏྠུཀཏྟཱ ཙེཏནཱཡ པཊིསནྡྷིཾ ཨཱཀཌྜྷིཏུཾ ཨསམཏྠོ, པཝཏྟེ པན ཨཉྙེཧི ཀུསལཱཀུསལེཧི ཨུཔཏྠམྦྷིཏོ ཝིཔཱཀཾ དེཏི.

མཎིལཀྑཎཱདཱིསུ ཨེཝརཱུཔོ མཎི པསཏྠོ, ཨེཝརཱུཔོ ཨཔསཏྠོ, སཱམིནོ ཨཱརོགྱཨིསྶརིཡཱདཱིནཾ ཧེཏུ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝསེན མཎིཨཱདཱིནཾ ལཀྑཎཾ ཨཱདིསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཨཱཝུདྷལཀྑཎནྟི ཋཔེཏྭཱ ཨསིཨཱདཱིནི ཨཝསེསཾ ཨཱཝུདྷཾ. ཨིཏྠིལཀྑཎཱདཱིནིཔི ཡམྷི ཀུལེ ཨིཏྠིཔུརིསཱདཡོ ཝསནྟི, ཏསྶ ཝུདྡྷིཧཱནིཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཛལཀྑཎཱདཱིསུ པན ‘‘ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཨཛཱདཱིནཾ མཾསཾ ཁཱདིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ན ཁཱདིཏབྦ’’ནྟི ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔི ཙེཏྠ གོདྷཱཡ ལཀྑཎེ ཙིཏྟཀམྨཔིལ༹ནྡྷནཱདཱིསུཔི ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཡ གོདྷཱཡ སཏི ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཎྞིཀཱལཀྑཎཾ པིལ༹ནྡྷནཀཎྞིཀཱཡཔི གེཧཀཎྞིཀཱཡཔི ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཀཙྪཔལཀྑཎམྤི གོདྷལཀྑཎསདིསམེཝ. མིགལཀྑཎཾ སབྦསངྒཱཧིཀཾ སབྦཙཏུཔྤདཱནཾ ལཀྑཎཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ལཀྑཎཔཱཋཀཱ ལཀྑཎཾ ཨཱདིསནྟཱིཏི ཨེཝཾ ལཀྑཎསཏྠཝཱཙཀཱ ལཀྑཎཾ ཨཱདིསནྟི ཀཐེནྟི.

ནཀྑཏྟཱནཱིཏི ཀཏྟིཀཱདཱིནི ཨཊྛཝཱིསཏི ནཀྑཏྟཱནི. ཨིམིནཱ ནཀྑཏྟེན གྷརཔྤཝེསོ ཀཱཏབྦོཏི གེཧཔྤཝེསམངྒལཾ ཀཱཏབྦཾ. མཀུཊཾ བནྡྷིཏབྦནྟི པསཱདྷནམངྒལཾ ཀཱཏབྦཾ. ཝཱརེཡྻནྟི ‘‘ཨིམསྶ དཱརཀསྶ ཨསུཀཀུལཏོ ཨསུཀནཀྑཏྟེན དཱརིཀཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཝཱཧཀརཎཉྩ ‘‘ཨིམཾ དཱརིཀཾ ཨསུཀསྶ ནཱམ དཱརཀསྶ ཨསུཀནཀྑཏྟེན དེཐ, ཨེཝཾ ཨེཏེསཾ ཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝིཝཱཧཀརཎཉྩ ཝཏྭཱ ཝཱརེཡྻསངྑཱཏཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧམངྒལཾ ཀཱཏབྦནྟི ཨཱདིསནྟི. བཱིཛནཱིཧཱརོཏི བཱིཛཱནཾ ཝཔྤཏྠཱཡ བཧི ནཱིཧརཎཾ. ‘‘ནིཧརོ’’ཏིཔི པཱལི༹. མིགཝཱཀྐནྟི ཨིདཾ སབྦསངྒཱཧིཀནཱམཾ, སབྦསཀུཎཙཏུཔྤདཱནཾ རུཏཉཱཎཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. མིགཝཱཀྐཔཱཋཀཱཏི སཀུནྟཙཏུཔྤདཱནཾ སདྡབྱཱཀརཎཀཱ. མིགཝཱཀྐཾ ཨཱདིསནྟཱིཏི ཏེསཾ སདྡཾ སུཏྭཱ བྱཱཀརོནྟི. རུཏནྟི སདྡཾ. ‘‘རུད’’ནྟི ཝཱ པཱལི༹. ཝསྶིཏནྟི ཝཱཙཾ. གབྦྷཀརཎཱིཡཱཏི ཝིནསྶམཱནསྶ གབྦྷསྶ པུན ཨཝིནཱསཱཡ ཨོསདྷདཱནེན གབྦྷསཎྛཱནཀཱརཀཱ. གབྦྷོ ཧི ཝཱཏེན པཱཎཀེཧི ཀམྨུནཱ ཙཱཏི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝིནསྶཏི. ཏཏྠ ཝཱཏེན ཝིནསྶནྟེ ཝཱཏཝིནཱསནཾ སཱིཏལཾ བྷེསཛྫཾ དེཏི. པཱཎཀེཧི ཝིནསྶནྟེ པཱཎཀཱནཾ པཊིཀམྨཾ ཀརོཏི. ཀམྨུནཱ ཝིནསྶནྟེ པན བུདྡྷཱཔི པཊིབཱཧིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏསྨཱ ན ཏཾ ཨིདྷ གཧིཏཾ. སཱལཱཀིཡནྟི སལཱཀཝེཛྫཀམྨཾ. སལླཀཏྟིཡནྟི སལླཀཏྟཝེཛྫཀམྨཾ. ཀཱཡཏིཀིཙྪནྟི མཱུལབྷེསཛྫཱདཱིནི ཡོཛེཏྭཱ ཀཱཡཏིཀིཙྪཝེཛྫཀམྨཾ. བྷཱུཏིཡནྟི བྷཱུཏཝེཛྫཀམྨཾ. ཀོམཱརབྷཙྩནྟི ཀོམཱརཀཝེཛྫཀམྨཾ. ཀུཧཱཏི ཝིམྷཱཔཀཱ. ཐདྡྷཱཏི དཱརུཀྑནྡྷཾ ཝིཡ ཐདྡྷསརཱིརཱ. ལཔཱཏི པཙྩཡཔཊིབདྡྷཝཙནཀཱ. སིངྒིཏི མཎྜནཔཀཏིཀཱ. ཨུནྣལཱ༹ཏི ཨུགྒཏམཱནནལཱ༹. ཨསམཱཧིཏཱཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིཝིརཧིཏཱ.

ན གཎྷེཡྻཱཏིཨཱདཱིསུ ཨུདྡེསགྒཧཎཝསེན ན གཎྷེཡྻ. སཛ྄ཛྷཱཡཝསེན ན ཨུགྒཎྷེཡྻ. ཙིཏྟེ ཋཔནཝསེན ན དྷཱརེཡྻ. སམཱིཔཾ ཀཏྭཱ ཋཔནཝསེན ན ཨུཔདྷཱརེཡྻ. ཨུཔཔརིཀྑཱཝསེན ན ཨུཔལཀྑེཡྻ. ཨཉྙེསཾ ཝཱཙནཝསེན ནཔྤཡོཛེཡྻ.

༡༦༣. པེསུཎིཡནྟི པེསུཉྙཾ. སེསནིདྡེསོ ཙ ཝུཏྟཏྠོཡེཝ.

༡༦༤. ཀཡཝིཀྐཡེཏི པཉྩཧི སཧདྷམྨིཀེཧི སདྡྷིཾ ཝཉྩནཝསེན ཝཱ ཨུདཡཔཏྠནཱཝསེན ཝཱ ན ཏིཊྛེཡྻ. ཨུཔཝཱདཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻཱཏི ཨུཔཝཱདཀརེ ཀིལེསེ ཨནིབྦཏྟེནྟོ ཨཏྟནི པརེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཨུཔཝཱདཾ ན ཛནེཡྻ. གཱམེ ཙ ནཱབྷིསཛྫེཡྻཱཏི གཱམེ ཙ གིཧིསཾསགྒཱདཱིཧི ནཱབྷིསཛྫེཡྻ. ལཱབྷཀམྱཱ ཛནཾ ན ལཔཡེཡྻཱཏི ལཱབྷཀཱམཏཱཡ ཛནཾ ན ལཔཡེཡྻ.

ཡེ ཀཡཝིཀྐཡཱ ཝིནཡེ པཊིཀྑིཏྟཱཏི ཡེ དཱནཔཊིགྒཧཎཝསེན ཀཡཝིཀྐཡསིཀྑཱཔདེ (པཱརཱ. ༥༩༣ ཨཱདཡོ) ན ཝཊྚཏཱིཏི པཊིཀྑིཏྟཱ, ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ ཀཡཝིཀྐཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཉྩནྣཾ སདྡྷིཾ པཏྟཾ ཝཱ ཙཱིཝརཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཉྩནྣཾ སདྡྷིནྟི པཉྩཧི སཧདྷམྨིཀེཧི སཧ. པཉྩ སཧདྷམྨིཀཱ ནཱམ བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིསིཀྑམཱནསཱམཎེརསཱམཎེརིཡོ. ཝཉྩནིཡཾ ཝཱཏི པཊིརཱུཔཀཾ དསྶེཏྭཱ ཝཉྩནིཡཾ ཝཱ. ཨུདཡཾ ཝཱ པཏྠཡནྟོཏི ཝུཌྜྷིཾ པཏྠེནྟོ ཝཱ. པརིཝཏྟེཏཱིཏི པརིཝཏྟནཾ ཀརོཏི.

ཨིདྡྷིམནྟོཏི ཨིཛ྄ཛྷནཔབྷཱཝཝནྟོ. དིབྦཙཀྑུཀཱཏི དིབྦསདིསཉཱཎཙཀྑུཀཱ. ཨཐ ཝཱ དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶཡེན ལདྡྷཉཱཎཙཀྑུཀཱ. པརཙིཏྟཝིདུནོཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟེན པརེསཾ ཙིཏྟཛཱནནཀཱ. ཏེ དཱུརཏོཔི པསྶནྟཱིཏི ཨེཀཡོཛནཏོཔི ཡོཛནསཏཏོཔི ཡོཛནསཧསྶཏོཔི ཡོཛནསཏསཧསྶཏོཔི ཙཀྐཝཱལ༹ཏོཔི དྭེཏཱིཎིཙཏྟཱརིཔཉྩདསཝཱིསཏིཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཏོཔི ཏཏོ ཨཏིརེཀཏོཔི ཙཀྐཝཱལ༹ཏོ པསྶནྟི དཀྑནྟི. ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟཱིཏི སམཱིཔེ ཋིཏཱཔི ནིསིནྣཱཔི ན པཉྙཱཡནྟི. ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ པཛཱནནྟཱིཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟེནཱཔི པརེསཾ ཙིཏྟཾ པཛཱནནྟི. དེཝཏཱཔི ཁོ སནྟི ཨིདྡྷིམནྟིནིཡོཏི དེཝཏཱཔི ཨེཝཾ སཾཝིཛྫནྟི ཨིཛ྄ཛྷནཔབྷཱཝཝནྟིནིཡོ. པརཙིཏྟཝིདུནིཡོཏི པརེསཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནནྟིཡོ. ཨོལཱ༹རིཀེཧི ཝཱ ཀིལེསེཧཱིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཀེཧི ཝཱ ཨུཔཏཱཔེཧི. མཛ྄ཛྷིམེཧི ཝཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀེཧི ཝཱ. སུཁུམེཧི ཝཱཏི ཉཱཏིཝིཏཀྐཱདིཀེཧི ཝཱ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཀམྨཔཐཝསེན, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཝཊྚམཱུལཀཀིལེསཝསེན ཝེདིཏབྦཱ.

ཉཱཏིཝིཏཀྐཱདཱིསུ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཉཱཏཡོ སུཁཛཱིཝིནོ སམྤཏྟིཡུཏྟཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཉྩཀཱམགུཎསནྣིསྶིཏེན གེཧསནྣིསྶིཏཔེམེན ཉཱཏཀེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐོ ཉཱཏིཝིཏཀྐོ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཉཱཏཡོ ཁཡཾ གཏཱ ཝཡཾ གཏཱ སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ པན ཉཱཏིཝིཏཀྐོ ནཱམ ན ཧོཏི.

‘‘ཨམྷཱཀཾ ཛནཔདོ སུབྷིཀྑོ སམྤནྣསསྶོ’’ཏི ཏུཊྛམཱནསསྶ གེཧསྶིཏཔེམཝསེན ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐོ ཛནཔདཝིཏཀྐོ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཛནཔདེ མནུསྶཱ སདྡྷཱ པསནྣཱ ཁཡཾ གཏཱ ཝཡཾ གཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ པན ཛནཔདཝིཏཀྐོ ནཱམ ན ཧོཏི.

ཨམརཏྟཱཡ ཝིཏཀྐོ, ཨམརོ ཝཱ ཝིཏཀྐོཏི ཨམརཝིཏཀྐོ. ཏཏྠ ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཱདཱིཧི དུཀྑེ ནིཛིཎྞེ སམྤརཱཡེ ཨཏྟཱ སུཁཱི ཧོཏི. ཨམརོཏི དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟསྶ ཏཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ པཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཨམརཏྟཱཡ ཝིཏཀྐོ ནཱམ. དིཊྛིགཏིཀོ པན ‘‘སསྶཏཾ ཝདེསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི པུཊྛོ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ, ཏཐཱཏིཔི མེ ནོ, ཨཉྙཐཱཏིཔི མེ ནོ, ནོཏིཔི མེ ནོ, ནོ ནོཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྶ སོ དིཊྛིགཏཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ, ཡཐཱ ཨམརོ ནཱམ མཙྪོ ཨུདཀེ གཧེཏྭཱ མཱརེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དྷཱཝཏི གཱཧཾ ན གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཨེཀསྨིཾ པཀྑེ ཨསཎྛཧནཏོ ན མརཏཱིཏི ཨམརོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ དུཝིདྷམྤི ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ‘‘ཨམརཝིཏཀྐོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

པརཱནུདྡཡཏཱཔཊིསཉྙུཏྟོཏི ཨནུདྡཡཏཱཔཊིརཱུཔཀེན གེཧསྶིཏཔེམེན པཊིསཾཡུཏྟོ. ཨུཔཊྛཱཀེསུ ནནྡཀེསུ སོཙནྟེསུ ཙ ཏེཧི སདྡྷིཾ དིགུཎཾ ནནྡཏི དིགུཎཾ སོཙཏི, ཏེསུ སུཁིཏེསུ དིགུཎཾ སུཁིཏོ ཧོཏི, དུཀྑིཏེསུ དིགུཎཾ དུཀྑིཏོ ཧོཏི. ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཝོཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཱནི ཏཱནི ཀིཙྩཱནི སཱདྷེནྟོ པཉྙཏྟིཾ ཝཱིཏིཀྐམཏི, སལླེཁཾ ཀོཔེཏི. ཡོ ཏསྨིཾ སཾསཊྛཝིཧཱརེ ཏསྨིཾ ཝཱ ཝོཡོགཱཔཛྫནེ གེཧསྶིཏོ ཝིཏཀྐོ, ཨཡཾ པརཱནུདྡཡཏཱཔཊིསཉྙུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ནཱམ.

ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཔཊིསཉྙུཏྟོཏི ཙཱིཝརཱདིལཱབྷེན ཙེཝ སཀྐཱརེན ཙ ཀིཏྟིསདྡེན ཙ སདྡྷིཾ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན པཊིསཉྙུཏྟོ. ཨནཝཉྙཏྟིཔཊིསཉྙུཏྟོཏི ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཾ པརེ ན ཨཝཛཱནེཡྻུཾ, ན སོདྷེཏྭཱ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཀཐེཡྻུ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨནཝཉྙཱཏབྷཱཝཔཏྠནཱཡ སདྡྷིཾ ཨུཔྤཛྫནཀཝིཏཀྐོ. སོ ཏསྨིཾ ‘‘མཱ མཾ པརེ ཨཝཛཱནིཾསཱུ’’ཏི ཨུཔྤནྣེ ཝིཏཀྐེ པཉྩཀཱམགུཎསངྑཱཏགེཧནིསྶིཏོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐོ ཨནཝཉྙཏྟིཔཊིསཉྙུཏྟོ ཝིཏཀྐོ.

ཏཏྲ ཏཏྲ སཛྫཏཱིཏི ཏེསུ ཏེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ལགྒཏི. ཏཏྲ ཏཏྲ གཎྷཱཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཱརམྨཎཾ པཝིསཏི. བཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏེཧི ཏེཧི ཨཱརམྨཎེཧི སདྡྷིཾ བཛ྄ཛྷཏི ཨེཀཱིབྷཝཏི. ཨནཡབྱསནནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཝཌྜྷིཾ ཝིནཱསཾ. ཨཱཔཛྫཏཱིཏི པཱཔུཎཱཏི.

ཨཱམིསཙཀྑུཀསྶཱཏི ཙཱིཝརཱདིཨཱམིསལོལསྶ. ལོཀདྷམྨགརུཀསྶཱཏི ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ མུཉྩིཏྭཱ རཱུཔཱདིལོཀདྷམྨམེཝ གརུཾ ཀཏྭཱ ཙརནྟསྶ. ཨཱལཔནཱཏི ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏམནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཀིམཏྠཱཡ བྷོནྟོ ཨཱགཏཱ, ཀིཾ བྷིཀྑཱུ ནིམནྟེཏུཾ, ཡདི ཨེཝཾ གཙྪཐ, ཨཧཾ པཙྪཏོ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདིཏོཝ ལཔནཱ. ཨཐ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔནེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཏིསྶོ, མཡི རཱཛཱ པསནྣོ, མཡི ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ཙ རཱཛམཧཱམཏྟོ པསནྣོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཱ ལཔནཱཏི ཨཱལཔནཱ. ལཔནཱཏི པུཊྛསྶ སཏོ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ ལཔནཾ.

སལླཔནཱཏི གཧཔཏིཀཱནཾ ཨུཀྐཎྛནེ བྷཱིཏསྶ ཨོཀཱསཾ དཏྭཱ སུཊྛུ ལཔནཱ. ཨུལླཔནཱཏི ‘‘མཧཱཀུཊུམྦིཀོ མཧཱནཱཝིཀོ མཧཱདཱནཔཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ལཔནཱ. སམུལླཔནཱཏི སབྦཏོ བྷཱགེན ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ལཔནཱ. ཨུནྣཧནཱཏི ‘‘ཨུཔཱསཀཱ པུབྦེ ཨཱིདིསེ ཀཱལེ ནཝདཱནཾ དེཐ, ཨིདཱནི ཀིཾ ན དེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ ‘‘དསྶཱམ བྷནྟེ, ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟི, ཏཱཝ ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ ནཧནཱ, ཝེཋནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨུཙྪུཧཏྠཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱབྷཏཾ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི པུཙྪཏི. ཨུཙྪུཁེཏྟཏོ བྷནྟེཏི. ཀིཾ ཏཏྠ ཨུཙྪུ མདྷུརནྟི. ཁཱདིཏྭཱ བྷནྟེ ཛཱནིཏབྦནྟི. ན ཨུཔཱསཀཱ ‘‘བྷིཀྑུསྶ ཨུཙྪུཾ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ནིབྦེཋེནྟསྶཔི ནིཝེཋནཀཀཐཱ, སཱ ཨུནྣཧནཱ. སབྦཏོ བྷཱགེན པུནཔྤུནཾ ཨུནྣཧནཱ སམུནྣཧནཱ. ཨུཀྐཱཙནཱཏི ‘‘ཨེཏཾ ཀུལཾ མཾཡེཝ ཛཱནཱཏི, སཙེ ཨེཏྠ དེཡྻདྷམྨོ ཨུཔྤཛྫཏི, མཡ྄ཧཾཡེཝ དེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱཙནཱ ཨུཀྐཱཙནཱ, ཨུདྡཱིཔནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦཏོ བྷཱགེན པན པུནཔྤུནཾ ཨུཀྐཱཙནཱ སམུཀྐཱཙནཱ. ཨནུཔྤིཡབྷཱཎིཏཱཏི པཙྩཡཝསེན པུནཔྤུནཾ པིཡཝཙནབྷཎནཱ. སཎྷཝཱཙཏཱཏི མུདུཝཙནཏཱ. སཁིལཝཱཙཏཱཏི མནྡཔམཱཎཡུཏྟཝཙནཏཱ སིཐིལཝཙནཏཱ ཝཱ. སིཐིལཝཱཙཏཱཏི ཨལླཱིཡཝཙནཏཱ. ཨཕརུསཝཱཙཏཱཏི མདྷུརཝཙནཏཱ.

པུརཱཎཾ མཱཏཱཔེཏྟིཀནྟི པུརེ ཨུཔྤནྣཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟཀཾ. ཨནྟརཧིཏནྟི པཊིཙྪནྣཾ ཏིརོབྷཱུཏཾ. ཉཱཡཱམཱིཏི པཱཀཊོ ཧོམི. ཨསུཀསྶ ཀུལཱུཔཀོཏི ཨསུཀསྶ ཨམཙྩསྶ ཀུལཔཡིརུཔཱསཀོ. ཨསུཀཱཡཱཏི ཨསུཀཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ. མཾ ཨུཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི མཾ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ.

༡༦༥. པཡུཏྟནྟི ཙཱིཝརཱདཱིཧི སམྤཡུཏྟཾ, ཏདཏྠཾ ཝཱ པཡོཛིཏཾ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ སབྦོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡོཝ.

༡༦༦. མོསཝཛྫེ ན ནིཡྻེཐཱཏི མུསཱཝཱདེ ན ནིཡྻེཐ.ཛཱིཝིཏེནཱཏི ཛཱིཝིཀཱཡ.

སཋོཏི ཨསནྟགུཎདཱིཔནཏོ ན སམྨཱ བྷཱསིཏཱ. སབྦཏོ བྷཱགེན སཋོ པརིསཋོ. ཡཾ ཏཏྠཱཏི ཡཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ. སཋནྟི ཨསནྟགུཎདཱིཔནཾ ཀེརཱཊིཡཾ. སཋཏཱཏི སཋཱཀཱརོ. སཱཋེཡྻནྟི སཋབྷཱཝོ. ཀཀྐརཏཱཏི པདུམནཱལ༹སྶ ཝིཡ ཨཔརཱམསནཀྑམོ ཕརུསབྷཱཝོ. ཀཀྐརིཡནྟིཔི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. པརིཀྑཏྟཏཱ པཱརིཀྑཏྟིཡནྟི པདདྭཡེན ནིཁཎིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཝིཡ དལ༹ྷཀེརཱཊིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཀེཙི པན ‘‘ཀཀྐརཏཱཏི སམྦྷཱཝཡིཏྭཱ ཝཙནཾ. ཀཀྐརིཡནྟི སམྦྷཱཝཡིཏྭཱ ཝཙནབྷཱཝོ. པརིཀྑཏྟཏཱཏི ཨལངྐརཎཱཀཱརོ. པཱརིཀྑཏྟིཡནྟི ཨལངྐརཎབྷཱཝོ’’ཏི ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨིདཾ ཨཏྟནོ ཨཝིཛྫམཱནགུཎཔྤཀཱསནལཀྑཎཾ སཱཋེཡྻཾ ནཱམ ཝུཙྩཏི. ཡེན སམནྣཱགཏསྶ པུགྒལསྶ ཀུཙྪིཾ ཝཱ པིཊྛིཾ ཝཱ ཛཱནིཏུཾ ན སཀྐཱ.

‘‘ཝཱམེན སཱུཀརོ ཧོཏི, དཀྑིཎེན ཨཛཱམིགོ;

སརེན ནེལཀོ ཧོཏི, ཝིསཱཎེན ཛརགྒཝོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢༩༦; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༨༩༤) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཡཀྑསཱུཀརསདིསོ ཧོཏི. ཨཏིམཉྙཏཱིཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙཏི.

ཀིཾ པནཱཡཾ བཧུལཱཛཱིཝོཏི ཨཡཾ པན པུགྒལོ ཀོ ནཱམ བཧུལཱཛཱིཝཀོ. སབྦཾ སཾབྷཀྑེཏཱིཏི ལདྡྷཾ སབྦཾ ཁཱདཏི. ཨཔྤཔུཉྙོཏི མནྡཔུཉྙོ. ཨཔྤེསཀྑོཏི པརིཝཱརཝིརཧིཏོ. པཉྙཱསམྤནྣོཏི སམྤནྣཔཉྙོ པརིཔུཎྞཔཉྙོ. པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི པཉྷཾ ཀཐེཏི བྱཱཀརོཏི.

༡༦༧. སུཏྭཱ རུསིཏོ བཧུཾ ཝཱཙཾ, སམཎཱནཾ ཝཱ པུཐུཛནཱནནྟི རུསིཏོ གྷཊྚིཏོ པརེཧི ཏེསཾ སམཎཱནཾ ཝཱ ཁཏྟིཡཱདིབྷེདཱནཾ ཝཱ ཨཉྙེསཾ པུཐུཛནཱནཾ བཧུམྤི ཨནིཊྛཾ ཝཱཙཾ སུཏྭཱ. ན པཊིཝཛྫཱཏི ན པཊིཝདེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ན ཧི སནྟོ པཊིསེནིཾ ཀརོནྟི.

ཀཀྑལེ༹ནཱཏི དཱརུཎེན. སནྟོཏི ནིབྦུཏཀིལེསཱ. པཊིསེནིནྟི པཊིསཏྟུཾ. པཊིམལླནྟི པཊིཡོདྷཾ. པཊིཀཎྚཀནྟི པཊིཝེརིཾ. པཊིཔཀྑནྟི ཀིལེསཔཊིཔཀྑཾ, ཀིལེསཝསེན སངྒཾ ན ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༨. ཨེཏཉྩ དྷམྨམཉྙཱཡཱཏི སབྦམེཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ དྷམྨཾ ཉཏྭཱ. ཝིཙིནནྟི ཝིཙིནནྟོ. སནྟཱིཏི ནིབྦུཏིཾ ཉཏྭཱཏི ནིབྦུཏིཾ རཱགཱདཱིནཾ སནྟཱིཏི ཉཏྭཱ.

སམཉྩཱཏི ཀཱཡསུཙརིཏཱདིཾ. ཝིསམཉྩཱཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཾ. པཐཉྩཱཏི དསཀུསལཀམྨཔཐཾ. ཝིཔཐཉྩཱཏི དསཨཀུསལཀམྨཔཐཾ. སཱཝཛྫཉྩཱཏི ཨཀུསལཉྩ. ཨནཝཛྫཉྩཱཏི ཀུསལཉྩ. ཧཱིནཔཎཱིཏཀཎྷསུཀྐཝིཉྙཱུགརཧིཏཝིཉྙཱུཔསཏྠནྟི ཨིདམྤི ཀུསལཱཀུསལམེཝ. ཏཏྠ ཀཱཡསུཙརིཏཱདི སམཀརཎཏོ སམཾ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདི ཝིསམཀརཎཏོ ཝིསམཾ. དསཀུསལཀམྨཔཐཱ སུགཏིགམནཔཐཏྟཱ པཐཾ. དསཨཀུསལཀམྨཔཐཱ སུགཏིགམནཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨཔཱཡགམནཔཐཏྟཱ ཝིཔཐཾ. ཨཀུསལཾ སདོསཏྟཱ སཱཝཛྫཾ. ཀུསལཾ ནིདྡོསཏྟཱ ཨནཝཛྫཾ. ཏཐཱ མོཧེན ཝཱ དོསམོཧེན ཝཱ ལོབྷམོཧེན ཝཱ སམྤཡུཏྟཏྟཱ ཧཱིནཾ. ཨལོབྷཨདོསཨམོཧསམྤཡུཏྟཏྟཱ པཎཱིཏཾ. ཀཎྷཝིཔཱཀཏྟཱ ཀཎྷཾ. སུཀྐཝིཔཱཀཏྟཱ སུཀྐཾ. བུདྡྷཱདཱིཧི ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏཏྟཱ ཝིཉྙཱུགརཧིཏཾ. ཏེཧི ཨེཝ ཐོམིཏཏྟཱ ཝིཉྙཱུཔསཏྠནྟི ཉཱཏབྦཾ.

༡༦༩. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ནཔྤམཛྫེཡྻ ཨིཏི ཙེ – ཨབྷིབྷཱུ ཧི སོཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨབྷིབྷཱུཏི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨབྷིབྷཝིཏཱ. ཨནབྷིབྷཱུཏོཏི ཏེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏོ. སཀྑིདྷམྨམནཱིཏིཧམདྡསཱིཏི པཙྩཀྑམེཝ ཨནཱིཏིཧཾ དྷམྨཾ ཨདྡཀྑི. སདཱ ནམསྶ’མནུསིཀྑེཏི སདཱ ནམསྶནྟོ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ སིཀྑེཡྻ.

ཀེཧིཙི ཀིལེསེཧཱིཏི ཀེཧིཙི རཱགཱདིཨུཔཏཱཔཀརེཧི ཀིལེསེཧི. ཨབྷིབྷོསི ནེཏི ཏེ ཀིལེསེ ཨབྷིབྷཝི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཀེཝལཾ པན ཨེཏྠ ‘‘ཙཀྑཱུཧི ནེཝ ལོལོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ‘‘ཨནྣཱནམཐོ པཱནཱན’’ནྟིཨཱདཱིཧི སནྣིདྷིཔཊིཀྑེཔམུཁེན པཙྩཡཔཊིསེཝནསཱིལཾ, མེཐུནམོསཝཛྫཔེསུཎིཡཱདཱིཧི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ, ‘‘ཨཱཐབྦཎཾ སུཔིནཾ ལཀྑཎ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ‘‘ཛྷཱཡཱི ན པཱདལོལསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱདྷི, ‘‘ཝིཙིནཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྙཱ, ‘‘སདཱ སཏོ སིཀྑེ’’ཏི ཨིམིནཱ པུན སངྑེཔཏོ ཏིསྶོཔི སིཀྑཱ, ‘‘ཨཐ ཨཱསནེསུ སཡནེསུ, ཨཔྤསདྡེསུ བྷིཀྑུ ཝིཧརེཡྻ, ནིདྡཾ ན བཧུལཱིཀརེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱནཾ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརསངྒཎྷནཝིནོདནཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ནིམྨིཏསྶ པརིཔུཎྞཔཊིཔདཾ ཝཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ (མཧཱནི. ༨༣ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟསདིསོཡེཝཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཏུཝཊཀསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༥. ཨཏྟདཎྜསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༧༠. པནྣརསམེ ཨཏྟདཎྜསུཏྟནིདྡེསེ ཨཏྟདཎྜཱ བྷཡཾ ཛཱཏནྟི པཋམགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཡཾ ལོཀསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཝཱ སམྤརཱཡིཀཾ ཝཱ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྟདཎྜཱ བྷཡཾ ཛཱཏཾ ཨཏྟནོ དུཙྩརིཏཀཱརཎཱ ཛཱཏཾ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཛནཾ པསྶཐ མེདྷགཾ, ཨིམཾ སཱཀིཡཱདིཛནཾ པསྶཐ ཨཉྙམཉྙཾ མེདྷགཾ ཧིཾསཀཾ བཱདྷཀནྟི. ཨེཝཾ ཏཾ པཊིཝིརུདྡྷཾ ཝིཔྤཊིཔནྣཾ ཛནཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ ཨཏྟནོ སམྨཱ པཊིཔཏྟིདསྶནེན ཏསྶ སཾཝེགཾ ཛནེཏུཾ ཨཱཧ ‘‘སཾཝེགཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ཡཐཱ སཾཝིཛིཏཾ མཡཱ’’ཏི. པུབྦེ བོདྷིསཏྟེནེཝ སཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཏཡོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. དཎྜཱཏི དུཙྩརིཏཱ. ཀཱཡདཎྜོཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཝཙཱིདཎྜཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཀཱཡཏོ པཝཏྟཾ དུཊྛུཾ ཙརིཏཾ, ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ ཝཱ དུཊྛུ ཙརིཏནྟི ལདྡྷནཱམཾ ཏིཝིདྷཾ དུཙྩརིཏཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཙཏུབྦིདྷནྟི མུསཱཝཱདཱདིཙཏུབྦིདྷཾ. ཏིཝིདྷནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཏིཝིདྷཾ. དིཊྛདྷམྨིཀནྟི དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པཊིསཾཝེདནཱིཡཾ. སམྤརཱཡིཀནྟི ཨནཱགཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ པཊིསཾཝེདནཱིཡཾ. ཨཱགུཙཱརཱིཏི པཱཔཀཱརཱི ཨཔརཱདྷཀཱརཱི. ཏམེནཾ རཱཛཱ པརིབྷཱསཏཱིཏི པཱཔཀཱརིཾ རཱཛཱ པརིབྷཱསཏི, བྷཡཾ ཨུཔྤཱདེཏི. དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཾ ཙེཏསིཀཾ དོམནསྶཾ ཝིནྡཏི. ཨེཏཾ བྷཡཾ དུཀྑཾ དོམནསྶནྟི ཨེཝརཱུཔཾ བྷཡཉྩ དུཀྑཉྩ དོམནསྶཉྩ. ཀུཏོ ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཙོརསྶ ཀུཏོ ཨུཔྤནྣཾ. ཨཏྟདཎྜཏོ ཛཱཏནྟི ཨཏྟནཱ ཀཏདུཙྩརིཏཏོ ཨུཔྤནྣཾ.

ཨནྟམསོཏི ཧེཊྛིམཏོ. སཝཙནཱིཡམྤི ཀརོཏི ‘‘ན ཏེ ལབྦྷཱ ཨིཏོ པཀྐམིཏུ’’ནྟི ཨིཏོ ཨིམམྷཱ གཱམཱདིནཱ གནྟུཾ ན ལབྦྷཱ. ན སཀྐཱ བཧི ནིཀྑམིཏུནྟི པལིབོདྷཾ སངྒཾ ཀརོཏི. དྷནཛཱནིཔཙྩཡཱཔཱིཏི དྷནཔརིཧཱནིཀཱརཎཱཔི. རཱཛཱ ཏསྶ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརཱཔེཏི. ཀསཱཧིཔི ཏཱལེ༹ཏཱིཏི ཀསཱདཎྜཀེཧི པོཐེཏི. ཝེཏྟེཧིཔི ཏཱལེ༹ཏཱིཏི སཀཎྚཀཝེཏྟལཏཱཧི པོཐེཏི. ཨཌྜྷདཎྜཀེཧཱིཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱཡེཝ. སུནཁེཧིཔི ཁཱདཱཔེཏཱིཏི ཀཏིཔཡཱནི དིཝསཱནི ཨཱཧཱརེ ཨདཏྭཱ ཚཱཏསུནཁེཧི ཁཱདཱཔེཏི. ཏེ མུཧུཏྟེན ཨཊྛིཀསངྑལིཀམེཝ ཀརོཏི. སཱུལེ ཨུཏྟཱསེཏཱིཏི སཱུལཾ ཨཱརོཔེཏི. རཱཛཱ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ དཎྜཱནཾ ཨིསྶརོཏི ཨིམཱསཾ ཙཏུནྣཾ ཨཱཎཱནཾ ཀཱཏུཾ རཱཛཱ སམཏྠོ.

སཀེན ཀམྨེནཱཏི སཡཾཀཏེན ཀམྨེན. ཏམེནཾ ནིརཡཔཱལཱཏི ཨེཏྠ ཨེཀཙྩེ ཐེརཱ ‘‘ནིརཡཔཱལཱ ནཱམ ནཏྠི, ཡནྟརཱུཔཾ ཝིཡ ཀམྨམེཝ ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏེསཾ ཏཾ ‘‘ཨཏྠི ནིརཡེསུ ནིརཡཔཱལཱཏི, ཨཱམནྟཱ. ཨཏྠི ཙ ཀཱརཎིཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ (ཀཐཱ. ༨༦༦ ཨཱདཡོ) པཊིསེདྷིཏམེཝ. ཡཐཱ ཧི མནུསྶལོཀེ ཀམྨཀཱརཎཀཱརཀཱ ཨཏྠི, ཨེཝམེཝ ནིརཡེསུ ནིརཡཔཱལཱ ཨཏྠཱིཏི. ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལནྟི ཏིགཱཝུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ སམྤཛྫལིཏཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ཨུཏྟཱནཀཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེ ཏཱལཔྤམཱཎཾ ཨཡསཱུལཾ པཝེསེནྟི, ཏཐཱ ཝཱམཧཏྠཱདཱིསུ. ཡཐཱ ཙ ཨུཏྟཱནཀཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨུརེནཔི ཝཱམཔསྶེནཔི དཀྑིཎཔསྶེནཔི ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཀཱརཎཾ ཀརོནྟིཡེཝ.

སཾཝེསེཏྭཱཏི ཛལིཏཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ཏིགཱཝུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ. ཀུཋཱརཱིཧཱིཏི མཧཏཱིཧི གེཧཙྪཱདནསྶ ཨེཀཔཀྑམཏྟཱཧི ཀུཋཱརཱིཧི ཏཙྪེནྟི, ལོཧིཏཾ ནདཱི ཧུཏྭཱ སནྡཏི, ལོཧཔཐཝིཏོ ཛཱལཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཙྪིཏཊྛཱནཾ གཎྷཱཏི, མཧཱདུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཙྪནྟཱ པན སུཏྟཱཧཏཾ ཀརིཏྭཱ དཱརུ ཝིཡ ཨཊྛཾསམྤི ཚལ༹ཾསམྤི ཀརོནྟི. ཝཱསཱིཧཱིཏི མཧཱསུཔྤཔམཱཎཱཧི ཝཱསཱིཧི. རཐེ ཡོཛེཏྭཱཏི སདྡྷིཾ ཡུགཡོཏྟཨུཔཀྑརཙཀྐཀུབྦརཔཱཛནེཧི སབྦཏོ པཛྫལིཏེ རཐེ ཡོཛེཏྭཱ. མཧནྟནྟི མཧཱཀཱུཊཱགཱརཔྤམཱཎཾ. ཨཱརོཔེནྟཱིཏི སམྤཛྫལིཏེཧི ཨཡམུགྒརེཧི པོཐེནྟཱ ཨཱརོཔེནྟི. སཀིམྤི ཨུདྡྷནྟི སུཔཀྐུཏྠིཏཱཡ ཨུཀྑལིཡཱ པཀྑིཏྟཏཎྜུལཾ ཝིཡ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩ གཙྪཏི. མཧཱནིརཡེཏི ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡམྷི.

ཙཏུཀྐཎྞོཏི ཙཏུརསྶམཉྫཱུསཱསདིསོ. ཝིབྷཏྟོཏི ཙཏུདྭཱརཝསེན ཝིབྷཏྟོ. བྷཱགསོ མིཏོཏི དྭཱརཝཱིཐཱིནཾ ཝསེན བྷཱགེ ཋཔེཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ ཝིབྷཏྟོ. པརིཡནྟོཏི པརིཀྑིཏྟོ. ཨཡསཱཏི ཨུཔརི ནཝཡོཛནིཀེན ཨཡཔཏྟེན ཚཱདིཏོ. སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨེཝཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཡཐཱ སམནྟཱ ཡོཛནསཏེ ཋཏྭཱ ཨོལོཀེནྟསྶ ཨཀྑཱིནི ཡམཀགོལ༹ཀཱ ཝིཡ ནིཀྑམནྟི. ཀདརིཡཱཏཔནཱཏི སབྦེཔི ཏེ ཨུསྶདེཧི སདྡྷིཾ ཨཊྛ མཧཱནིརཡཱ ཀདརིཡཱ ནིཙྩཾ ཏཔནྟཱིཏི ཀདརིཡཱཏཔནཱ. བལཝདུཀྑཏཱཡ གྷོརཱ. ཀཔྤཊྛིཀཱནཾ ཨཙྩཱིནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ཨཙྩིམནྟོ. ཨཱསཱདེཏུཾ གྷཊྚེཏུཾ དུཀྐརཏཱཡ དུརཱསདཱ. དིཊྛམཏྟཱ ཝཱ སུཏམཏྟཱ ཝཱ ལོམཱནི ཧཾསེནྟཱིཏི ལོམཧཾསནརཱུཔཱ. བྷཱིསནཏཱཡ བྷིསྨཱ. བྷཡཛནནཏཱཡ པཊིབྷཡཱ. སུཁཱབྷཱཝེན དུཁཱ.

པུརཏྠིམཱཡ བྷིཏྟིཡཱཏིཨཱདིགཱཐཱནཾ ཨེཝཾ ཨཝཱིཙིནིརཡོཏི པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཨགྒིཛཱལཱནཾ ཝཱ པན སཏྟཱནཾ ཝཱ ཏེསཾ དུཀྑསྶ ཝཱ ཝཱིཙི ཨནྟརཾ ནཏྠི ཨེཏྠཱཏི ཨཝཱིཙི. ཏཏྲ ཧི པུརཏྠིམཱདཱིཧི བྷིཏྟཱིཧི ཛཱལཱརཱསི ཨུཊྛཧིཏྭཱ པཱཔཀམྨིནོ པུགྒལེ ཛྷཱཔེནྟོ པཙྪིམཱདཱིསུ བྷིཏྟཱིསུ པཊིཧཉྙཏི པཧརཏི, ཏཱ ཙ བྷིཏྟིཡོ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པརཏོ ཡོཛནསཏཾ གཎྷཱཏི, ཧེཊྛཱ ཨུཊྛིཏཱ ཨུཔརི པཊིཧཉྙཏི, ཨུཔརི ཨུཊྛིཏཱ ཧེཊྛཱ པཊིཧཉྙཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ ཛཱལཱནཾ ཝཱིཙི ནཱམ ནཏྠི. ཏསྶ པན ཨནྟོ ཡོཛནསཏཊྛཱནཾ ཁཱིརཝལླིཔིཊྛསྶ པཱུརིཏནཱལི༹ ཝིཡ སཏྟེཧི ནིརནྟརཾ པཱུརིཏཾ ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི པཙྩནྟཱནཾ སཏྟཱནཾ པམཱཎཾ ནཏྠི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟི, སཀསཀཊྛཱནེཡེཝ པཙྩནྟི. ཨེཝམེཏྠ སཏྟཱནཾ ཝཱིཙི ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ པན ཛིཝ྄ཧགྒེ ཚ མདྷུབིནྡཱུནི སཏྟམསྶ ཏམྦལོཧབིནྡུནོ ཨནུདཧནབལཝཏཱཡ ཨབྦོཧཱརིཀཱནི ཧོནྟི, ཏཐཱ ཏཏྠ ཨནུདཧནབལཝཏཱཡ སེསཱ ཚ ཨཀུསལཝིཔཱཀུཔེཀྑཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱ ཧོནྟི, དུཀྑམེཝ ནིརནྟརཾ པཉྙཱཡཏི. ཨེཝམེཏྠ དུཀྑསྶ ཝཱིཙི ནཱམ ནཏྠི. ནིརསྶཱདཊྛེན ནིརཡོ.

ཏཏྠ སཏྟཱ མཧཱལུདྡཱཏི ཏསྨིཾ ནིབྦཏྟཱ སཏྟཱ མཧནྟཱ ལུདྡཱ. མཧཱཀིབྦིསཀཱརིནོཏི མཧནྟདཱརུཎཀམྨཀཱརིནོ. ཨཙྩནྟཔཱཔཀམྨནྟཱཏི ཨེཀཾསེན པཱཔཀམྨིནོ. པཙྩནྟི ན ཙ མིཡྻརེཏི ཚནྣཾ ཛཱལཱནམནྟརེ པཙྩནྟི, ན ཙ མིཡྻནྟི. ཛཱཏཝེདསམོ ཀཱཡོཏི ཏེསཾ སརཱིརཾ ཨགྒིསདིསཾ. ཏེསཾ ནིརཡཝཱསིནནྟི ཏེསཾ པཱཔཀམྨཱནཾ ནིརཡཝཱསཱིནཾ. པསྶ ཀམྨཱནཾ དལ༹ྷཏྟནྟི པཱཔཀམྨཱནཾ ཐིརབྷཱཝཾ ཨོལོཀེཧི. ན བྷསྨཱ ཧོཏི ནཔཱི མསཱིཏི ཚཱརིཀཱཔི ན ཧོཏི ཨངྒཱརོཔི. པུརཏྠིམེནཱཏི ཡདཱ ཏཾ དྭཱརཾ ཨཔཱརུཏཾ ཧོཏི, ཨཐ ཏདབྷིམུཁཱ དྷཱཝནྟི, ཏེསཾ ཏཏྠ ཚཝིཨཱདཱིནི ཛྷཱཡནྟི. དྭཱརསམཱིཔཾ པཏྟཱནཉྩ ཏེསཾ ཏཾ པཱིདྷཱིཡཏི, པཙྪིམཾ ཨཔཱརུཏཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨབྷིནིཀྑམིཏཱསཱ ཏེཏི ནིརཡཱ ནིཀྑམིཏུཾ ཨཱསཱ ཨེཏེསནྟི ནིཀྑམིཏཱསཱ. མོཀྑགཝེསིནོཏི མུཉྩནུཔཱཡཾ ཨེསནྟཱ གཝེསནྟཱཔི. ན ཏེ ཏཏོ ནིཀྑམིཏུཾ, ལབྷནྟི ཀམྨཔཙྩཡཱཏི ཏེ སཏྟཱ ནིརཡཏོ ནིཀྑམནདྭཱརཾ པཱཔཀམྨཔཙྩཡཱ ནཱདྷིགཙྪནྟི. ཏེསཉྩ པཱཔཀམྨནྟཾ, ཨཝིཔཀྐཾ ཀཏཾ བཧུནྟི ཏེསཉྩ སཏྟཱནཾ ལཱམཀཾ དཱརུཎཀམྨཾ ཨཝིཔཱཀཾ བཧུཝིདྷཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨདིནྣཝིཔཱཀཾ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏཾ ཨཏྠི.

སཾཝེགནྟི ཝིནིལནཾ. ཨུབྦེགནྟི ཋིཏཊྛཱནཏོ གམནཾ. ཨུཏྲཱསནྟི ཨུབྦེཛནཾ ཨསནྣིཊྛཱནཾ. བྷཡནྟི ཙིཏྟུཏྲཱསནཾ. པཱིལ༹ནནྟི གྷཊྚནཾ. གྷཊྚནནྟི པཱིལཱ༹ཀརཎཾ. ཨུཔདྡཝནྟི ཨཱིཏིཾ. ཨུཔསགྒནྟི རུནྡྷནཾ.

༡༧༡. ཨིདཱནི ཡཐཱནེན སཾཝིཛིཏཾ, ཏཾ པཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཕནྡམཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཕནྡམཱནནྟི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཀམྤམཱནཾ. ཨཔྤོདཀེཏི ཨཔྤེ ཨུདཀེ. ཨཉྙམཉྙེཧི བྱཱརུདྡྷེ དིསྭཱཏི ནཱནཱསཏྟེ ཙ ཨཉྙམཉྙེཧི སདྡྷིཾ ཝིརུདྡྷེ དིསྭཱ. མཾ བྷཡམཱཝིསཱིཏི མཾ བྷཡཾ པཝིཊྛཾ.

ཀིལེསཕནྡནཱཡ ཕནྡམཱནནྟི རཱགཱདིཀིལེསཙལནཱཡ ཙལམཱནཾ. པཡོགོཏི ཀཱཡཝཙཱིམནོཔཡོགོ.

ཝིརུདྡྷཱཏི ཝིརོདྷམཱཔནྣཱ. པཊིཝིརུདྡྷཱཏི པཊིམུཁཾ ཧུཏྭཱ ཝིརོདྷམཱཔནྣཱ, སུཊྛུ ཝིརུདྡྷཱ ཝཱ. ཨཱཧཏཱཏི ཀོདྷེན ཨཱཧཏཱ པཧཏཱ. པཙྩཱཧཏཱཏི པཊིམལླཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཧཏཱ. ཨཱགྷཱཏིཏཱཏི གྷཊྚིཏཱ. པཙྩཱགྷཱཏིཏཱཏི ཝིསེསེན གྷཊྚིཏཱ. པཱཎཱིཧིཔི ཨུཔཀྐམནྟཱིཏི ཧཏྠེཧིཔི པཧརནྟི.

༡༧༢. སམནྟམསཱརོ ལོཀོཏི ནིརཡཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སམནྟཏོ ལོཀོ ཨསཱརོ ནིཙྩསཱརཱདིརཧིཏོ. དིསཱ སབྦཱ སམེརིཏཱཏི སབྦཱ དིསཱ ཨནིཙྩཏཱཡ ཀམྤིཏཱ. ཨིཙྪཾ བྷཝནམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ ཏཱཎཾ ཨིཙྪནྟོ. ནཱདྡསཱསིཾ ཨནོསིཏནྟི ཀིཉྩི ཋཱནཾ ཛརཱདཱིཧི ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཊྛཾ ནཱདྡཀྑིནྟི.

ཨསཱརོཏི ན སཱརོ, སཱརཝིརཧིཏོ ཝཱ. ནིསྶཱརོཏི སབྦེན སབྦཾ སཱརཝིརཧིཏོ. སཱརཱཔགཏོཏི སཱརཏོ ཨཔགཏོ. ནིཙྩསཱརསཱརེན ཝཱཏི སཏཏསཱརསངྑཱཏེན སཱརེན ཝཱ. ཨུཔརིཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡེ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ སངྑཱརཱཏི ཡེ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ པཙྩཡེཧི སངྒམྨ སམཱགམྨ ཀཏཱ སངྑཱརཱ. ཏེཔི ཨེརིཏཱཏི ཏེཔི སངྑཱརཱ ཀམྤིཏཱ. སམེརིཏཱཏི སམྨཱ ཀམྤིཏཱ. ཙལིཏཱཏི ཙལནཾ གཏཱ. གྷཊྚིཏཱཏི ཨུདཡབྦཡེན པཱིལི༹ཏཱ. ཨནིཙྩཏཱཡཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏཱཡ. ཛཱཏིཡཱ ཨནུགཏཱཏི ནིབྦཏྟིཡཱ ཨནུཔཝིཊྛཱ. ཛརཱཡ ཨནུསཊཱཏི པརིཔཀྐཏཱཡ ཨནུཔཏྠཊཱ. བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱཏི ཙཱཏུཝིསམེན ཨུཔྤནྣབྱཱདྷིནཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཱ. མརཎེན ཨབྦྷཱཧཏཱཏི མཙྩུནཱ ཨབྷིཨཱཧཏཱ པཧཏཱ. ཨཏཱཎཱཏི རཀྑཝིརཧིཏཱ. ཨལེཎཱཏི ལེཎཝིརཧིཏཱ. ཨསརཎཱཏི ནཏྠི ཨེཏེསཾ སརཎནྟི ཨསརཎཱ. ཨསརཎཱིབྷཱུཏཱཏི སཡཾ སརཎཀིཙྩཾ ན ཀརོནྟཱིཏི ཨསརཎཱིབྷཱུཏཱ.

ཨཏྟནོ བྷཝནནྟི ནིདྡེསཔདསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཏཱཎནྟི པཱལནཾ. ལེཎནྟི ལེཎཊྛཱནཾ. སརཎནྟི དུཀྑནཱསནཾ. གཏིནྟི པཏིཊྛཾ. པརཱཡནནྟི པརཾ ཨཡནཾ. ཨཛ྄ཛྷོསིཏཾཡེཝ ཨདྡསནྟི ཛརཱདཱིཧི མདྡིཏཾཡེཝ ཨདྡཀྑིཾ. སབྦཾ ཡོབྦཉྙནྟི ཡོབྦནབྷཱཝོ ཡོབྦཉྙཾ, སཙེཏནཱནཾ སབྦཾ ཡོབྦཉྙཾ. ཛརཱཡ ཨོསིཏནྟི པརིཔཱཀཱཡ ཛརཱཡ ཨཝསིཏཾ མདྡིཏཾ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

༡༧༣. ཨོསཱནེ ཏྭེཝ བྱཱརུདྡྷེ, དིསྭཱ མེ ཨརཏཱི ཨཧཱུཏི ཡོབྦཉྙཱདཱིནཾ ཨོསཱནེཡེཝ ཨནྟགམཀེ ཨེཝ ཝིནཱསཀེ ཨེཝ ཛརཱདཱིཧི བྱཱརུདྡྷེ ཨཱཧཏཙིཏྟེ སཏྟེ དིསྭཱ ཨརཏི མེ ཨཧོསི. ཨཐེཏྠ སལླནྟི ཨཐ ཨེཏེསུ སཏྟེསུ རཱགཱདིསལླཾ. ཧདཡསྶིཏནྟི ཙིཏྟནིསྶིཏཾ.

ཡོབྦཉྙཾ ཛརཱ ཨོསཱཔེཏཱིཏི ཛརཱ ཨཏྠངྒམེཏི ཝིནཱསེཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

༡༧༤. ‘‘ཀཐཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ སལླ’’ནྟི ཙེ? ཡེན སལླེན ཨོཏིཎྞོཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ དིསཱ སབྦཱ ཝིདྷཱཝཏཱིཏི སབྦཱ དུཙྩརིཏདིསཱཔི པུརཏྠིམཱདིདིསཱཔི ཝིདིསཱཔི དྷཱཝཏི. ཏམེཝ སལླམབྦུཡ྄ཧ, ན དྷཱཝཏི ན སཱིདཏཱིཏི ཏམེཝ སལླཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏཱ ཙ དིསཱ ན དྷཱཝཏི, ཙཏུརོགྷེ ཙ ན སཱིདཏི.

ཨཉྙཱཎནྟིཨཱདཱིསུ ཉཱཎདསྶནཔཊིཔཀྑཏོ ཨཉྙཱཎཾ ཨདསྶནཾ. ཨབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ དྷམྨེན ན སམེཏི ན སམཱགཙྪཏཱིཏི ཨནབྷིསམཡོ. ཨནུརཱུཔཏོ དྷམྨེ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨནུབོདྷོ. ཏཔྤཊིཔཀྑཏཱཡ ཨནནུབོདྷོ. ཨནིཙྩཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ ན བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨསམྦོདྷོ. ཨསནྟཾ ཨསམཉྩ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏིཔི ཨསམྦོདྷོ. ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཔྤཊིཝེདྷོ. རཱུཔཱདཱིསུ ཨེཀདྷམྨམྤི ཨནིཙྩཱདིསཱམཉྙཏོ ན སངྒཎྷཱཏཱིཏི ཨསངྒཱཧཎཱ. ཏམེཝ དྷམྨཾ ན པརིཡོགཱཧཏཱིཏི ཨཔརིཡོགཱཧཎཱ. ན སམཾ པེཀྑཏཱིཏི ཨསམཔེཀྑནཱ. དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཾ པཏི ན ཨཔེཀྑཏཱིཏི ཨཔཙྩཝེཀྑཎཱ.

ཀུསལཱཀུསལཀམྨེསུ ཝིཔརཱིཏཝུཏྟིཡཱ སབྷཱཝགཧཎཱབྷཱཝེན ཝཱ ཨེཀམྤི ཀམྨཾ ཨེཏསྶ པཙྩཀྑཾ ནཏྠི, སཡཾ ཝཱ ཀསྶཙི དྷམྨསྶ པཙྩཀྑཀརཎཾ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི ཨཔཙྩཀྑཀམྨཾ. ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནུཔྤཛྫམཱནེ ཙིཏྟསནྟཱནཾ མེཛ྄ཛྷཾ བྷཝེཡྻ སུཙི ཝོདཱནཾ, ཏཾ དུཊྛུཾ མེཛ྄ཛྷཾ ཨིམིནཱཏི དུམྨེཛ྄ཛྷཾ. བཱལཱནཾ བྷཱཝོ བཱལྱཾ. མུཡ྄ཧཏཱིཏི མོཧོ. བལཝཏརོ མོཧོ པམོཧོ. སམནྟཏོ མུཡ྄ཧཏཱིཏི སམྨོཧོ. ཝིཛྫཱཡ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ན ཝིཛྫཱཏི ཨཝིཛྫཱ. ཨོགྷཡོགཏྠོ ཝུཏྟོཡེཝ. ཐཱམགཏཊྛེན ཨནུསེཏཱིཏི ཨནུསཡོ. ཙིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི པརིཡུཊྛཱནཾ. ཧིཏགྒཧཎཱབྷཱཝེན ཧིཏཱབྷིམུཁཾ གནྟུཾ ན སཀྐོཏི ཨཉྙདཏྠུ ལངྒཏིཡེཝཱཏི ལངྒཱི, ཁཉྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུརུགྒྷཱཊནཊྛེན ཝཱ ལངྒཱི. ཡཐཱ ཧི མཧཱཔལིགྷསངྑཱཏཱ ལངྒཱི དུརུགྒྷཱཊཱ ཧོཏི, ཨེཝམཡམྤི ལངྒཱི ཝིཡཱཏི ལངྒཱི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཀངྑཱཏི ཨེཏྠ ཀངྑནཝསེན ཀངྑཱ. ཀངྑཾ ཨཱནཡཏཱིཏི ཀངྑཱཡནཱ. པུརིམཀངྑཱ ཧི ཨུཏྟརཀངྑཾ ཨཱནཡཏི ནཱམ. ཨཱཀཱརཝསེན ཝཱ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀངྑཱསམངྒིཙིཏྟཾ ཀངྑཱཡ ཨཱཡིཏཏྟཱ ཀངྑཱཡིཏཾ ནཱམ. ཏསྶ བྷཱཝོ ཀངྑཱཡིཏཏྟཾ. ཝིམཏཱིཏི ཝིགཏཱ མཏི ཝིམཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཝིགཏཱ ཙིཀིཙྪཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ, སབྷཱཝཾ ཝཱ ཝིཙིནནྟོ ཀིཙྪཏི ཀིལམཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ. སཱ སཾསཡལཀྑཎཱ, ཀམྤནརསཱ, ཨནིཙྪཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨནེཀཾསགྒཱཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔདཊྛཱནཱ, པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཀརཱཏི དཊྛབྦཱ.

ཀམྤནཊྛེན དྭིདྷཱ ཨེལ༹ཡཏཱིཏི དྭེལ༹ྷཀཾ. པཊིཔཏྟིནིཝཱརཎེན དྭིདྷཱཔཐོ ཝིཡཱཏི དྭེདྷཱཔཐོ. ‘‘ནིཙྩཾ ཝཱ ཨིདཾ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིཔཝཏྟིཡཱ ཨེཀསྨིཾ ཨཱཀཱརེ སཎྛཱཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ སམནྟཏོ སེཏཱིཏི སཾསཡོ. ཨེཀཾསཾ གཧེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ན ཨེཀཾསགྒཱཧོཏི ཨནེཀཾསགྒཱཧོ. ནིཙྪེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཨཱརམྨཎཏོ ཨོསཀྐཏཱིཏི ཨཱསཔྤནཱ. ཨོགཱཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི པརིསམནྟཏོ སཔྤཏཱིཏི པརིསཔྤནཱ. པརིཡོགཱཧིཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཨཔརིཡོགཱཧཎཱ. ནིཙྪཡཝསེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟིཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶ, ཐདྡྷབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཝིཙིཀིཙྪཱ ཧི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཙིཏྟཾ ཐདྡྷཾ ཀརོཏི, ཡསྨཱ པན སཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ མནཾ ཝིལིཁནྟཱི ཝིཡ, ཏསྨཱ མནོཝིལེཁོཏི ཝུཏྟཱ.

ཝིདྡྷོཏི སལླེན ལདྡྷཔྤཧཱརོ. ཕུཊྛོཏི གྷཊྚིཏོ. པརེཏོཏི པཱིལི༹ཏོ. དྷཱཝཏཱིཏི པུརཏོ གཙྪཏི. ཝིདྷཱཝཏཱིཏི ཨནེཀཝིདྷེན གཙྪཏི. སནྡྷཱཝཏཱིཏི ཝེགེན དྷཱཝཏི. སཾསརཏཱིཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙརཏི.

ཨཙེལཀོཏི ནིཙྩོལོ, ནགྒོཏི ཨཏྠོ. མུཏྟཱཙཱརོཏི ཝིསཊྛཱཙཱརོ, ཨུཙྩཱརཀམྨཱདཱིསུ ལོཀིཡཀུལཔུཏྟཱཙཱརེན ཝིརཧིཏོ ཋིཏཀོཝ ཨུཙྩཱརཾ ཀརོཏི, པསྶཱཝཾ ཀརོཏི, ཁཱདཏི བྷུཉྫཏི. ཧཏྠཱཔལེཁནོཏི ཧཏྠེ པིཎྜམྷི ཋིཏེ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཧཏྠཾ ཨཔལིཁཏི, ཨུཙྩཱརཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཧཏྠམྷིཡེཝ དཎྜཀསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཧཏྠེན ཨཔལིཁཏི. ཏེ ཀིར དཎྜཀཾ ‘‘སཏྟོ’’ཏི པཉྙཔེནྟི. བྷིཀྑཱགཧཎཏྠཾ ‘‘ཨེཧི བྷདནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོ ན ཨེཏཱིཏི ན ཨེཧིབྷདནྟིཀོ. ཏེན ཧི ‘‘ཏིཊྛ བྷདནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོཔི ན ཏིཊྛཏཱིཏི ན ཏིཊྛབྷདནྟིཀོ. ཏདུབྷཡམྤི ཀིར སོ ‘‘ཨེཏསྶ ཝཙནཾ ཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ན ཀརོཏི.

ཨབྷིཧཊནྟི པུརེཏརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཧཊཾ བྷིཀྑཾ. ཨུདྡིསྶཀཏནྟི ‘‘ཨིདཾ ཏུམྷེ ཨུདྡིསྶ ཀཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཱརོཙིཏཾ བྷིཀྑཾ. ན ནིམནྟནནྟི ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ ཝཱ ཝཱིཐིཾ ཝཱ གཱམཾ ཝཱ པཝིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ནིམནྟིཏབྷིཀྑམྤི ན སཱདིཡཏི ན གཎྷཱཏི. ན ཀུམྦྷིམུཁཱཏི ཀུམྦྷིཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དིཡྻམཱནཾ བྷིཀྑཾ ན གཎྷཱཏི. ན ཀལོ༹པིམུཁཱཏི ཀལོ༹པཱིཏི ཨུཀྑལི ཝཱ པཙྪི ཝཱ, ཏཏོཔི ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ཀུམྦྷིཀལོ༹པིཡོ མཾ ནིསྶཱཡ ཀཊཙྪུནཱ པཧཱརཾ ལབྷནྟཱིཏི. ན ཨེལ༹ཀམནྟརནྟི ཨུམྨཱརཾ ཨནྟརཾ ཀརིཏྭཱ དིཡྻམཱནཾ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ཨཡཾ མཾ ནིསྶཱཡ ཨནྟརཀརཎཾ ལབྷཏཱིཏི. དཎྜམུསལེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ན དྭིནྣནྟི དྭཱིསུ བྷུཉྫམཱནེསུ ཨེཀསྨིཾ ཨུཊྛཱཡ དེནྟེ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ཀབལ༹ནྟརཱཡོ ཧོཏཱིཏི. ན གབྦྷིནིཡཱཏིཨཱདཱིསུ པན ‘‘གབྦྷིནིཡཱ ཀུཙྪིཡཾ དཱརཀོ ཀིལམཏཱི’’ཏི, པཱཡནྟིཡཱ དཱརཀསྶ ཁཱིརནྟརཱཡོ ཧོཏཱི’’ཏི, ‘‘པུརིསནྟརགཏཱཡ རཏིཨནྟརཱཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ན གཎྷཱཏི. ན སཾཀིཏྟཱིསཱུཏི སཾཀིཏྟེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟེསུ. དུབྦྷིཀྑསམཡེ ཀིར ཨཙེལཀསཱཝཀཱ ཨཙེལཀཱནམཏྠཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཏཎྜུལཱདཱིནི སམཱདཔེཏྭཱ བྷཏྟཾ པཙནྟི, ཨུཀྐཊྛོ ཨཙེལཀོ ཏཏོཔི ན པཊིགྒཎྷཱཏི. ན ཡཏྠ སཱཏི ཡཏྠ སུནཁོ ‘‘པིཎྜཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏསྶ ཨདཏྭཱ ཨཱཧཊཾ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ཨེཏསྶ པིཎྜནྟརཱཡོ ཧོཏཱིཏི. སཎྜསཎྜཙཱརིནཱིཏི སམཱུཧསམཱུཧཙཱརིནཱི. སཙེ ཧི ཨཙེལཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ བྷིཀྑཾ དསྶཱམཱ’’ཏི མནུསྶཱ བྷཏྟགེཧཾ པཝིསནྟི, ཏེསུ ཙ པཝིསནྟེསུ ཀལོ༹པིམུཁཱདཱིསུ ནིལཱིནཱ མཀྑིཀཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སཎྜསཎྜཱ ཙརནྟི. ཏཏོ ཨཱཧཊཾ བྷིཀྑཾ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? མཾ ནིསྶཱཡ མཀྑིཀཱནཾ གོཙརནྟརཱཡོ ཛཱཏོཏི. ཐུསོདཀནྟི སབྦསསྶསམྦྷཱརེཧི ཀཏཾ སོཝཱིརཀཾ. ཨེཏྠ ཙ སུརཱཔཱནམེཝ སཱཝཛྫཾ, ཨཡཾ པན སབྦེསུཔི སཱཝཛྫསཉྙཱི.

ཨེཀཱགཱརིཀོཏི ཡོ ཨེཀསྨིཾཡེཝ གེཧེ བྷིཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ནིཝཏྟཏི. ཨེཀཱལོཔིཀོཏི ཡོ ཨེཀེནེཝ ཨཱལོཔེན ཡཱཔེཏི. དྭཱགཱརིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཀིསྶཱཔི དཏྟིཡཱཏི ཨེཀཱཡ དཏྟིཡཱ. དཏྟི ནཱམ ཨེཀཱ ཁུདྡཀཔཱཏི ཧོཏི, ཡཏྠ ཨགྒབྷིཀྑཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཨེཀཱཧིཀནྟི ཨེཀདིཝསནྟརིཀཾ. ཨཌྜྷམཱསིཀནྟི ཨཌྜྷམཱསནྟརིཀཾ. པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནནྟི ཝཱརབྷཏྟབྷོཛནཾ, ཨེཀཱཧཝཱརེན དྭཱིཧཝཱརེན སཏྟཱཧཝཱརེན ཨཌྜྷམཱསཝཱརེནཱཏི ཨེཝཾ དིཝསཝཱརེན ཨཱབྷཏཾ བྷཏྟབྷོཛནཾ.

སཱཀབྷཀྑོཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཨུབྦྷཊྛཀོཏི ཨུདྡྷཾ ཋིཏཀོ. ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟོཏི ཨུཀྐུཊིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ. གཙྪནྟོཔི ཨུཀྐུཊིཀོཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གཙྪཏི. ཀཎྚཀཱཔསྶཡིཀོཏི ཨཡཀཎྚཀེ ཝཱ པཀཏིཀཎྚཀེ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏཏྠ ཙམྨཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཋཱནཙངྐམཱདཱིནི ཀརོཏི. སེཡྻནྟི སཡནྟོཔི ཏཏྠེཝ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཕལཀསེཡྻནྟི རུཀྑཕལཀེ སེཡྻཾ. ཐཎྜིལསེཡྻནྟི ཐཎྜིལེ ཨུཙྩེ བྷཱུམིཊྛཱནེ སེཡྻཾ. ཨེཀཔསྶཡིཀོཏི ཨེཀཔསྶེནེཝ སཡཏི. རཛོཛལླདྷརོཏི སརཱིརཾ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ རཛུཊྛཱནཊྛཱནེ ཏིཊྛཏི, ཨཐསྶ སརཱིརེ རཛོཛལླཾ ལགྒཏི, ཏཾ དྷཱརེཏི. ཡཐཱསནྠཏིཀོཏི ལདྡྷཾ ཨཱསནཾ ཨཀོཔེཏྭཱ ཡདེཝ ལབྷཏི, ཏཏྠེཝ ནིསཱིདནསཱིལོ. ཝེཀཊིཀོཏི ཝིཀཊཁཱདནསཱིལོ, ཝིཀཊནྟི གཱུཐཾ ཝུཙྩཏི. ཨཔཱནཀོཏི པཊིཀྑིཏྟསཱིཏུདཀཔཱནོ. སཱཡཾ ཏཏིཡཾ ཨསྶཱཏི སཱཡཏཏིཡཀཾ. པཱཏོ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ སཱཡནྟི དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ‘‘པཱཔཾ པཝཱཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི.

ཏེ སལླེ ཨབྷིསངྑརོཏཱིཏི ཏེ རཱགཱདིསཏྟསལླེ ཨབྷིནིབྦཏྟེཏི. ཨབྷིསངྑརོནྟོཏི ཨབྷིནིབྦཏྟེནྟོ. སལླཱབྷིསངྑཱརཝསེནཱཏི སལླཱབྷིནིབྦཏྟཱཔནཀཱརཎཱ. པུརཏྠིམཾ དིསཾ དྷཱཝཏཱིཏི པུརིམཾ དིསཾ གཙྪཏི. ཏེ སལླཱབྷིསངྑཱརཱ ཨཔྤཧཱིནཱཏི ཨེཏེ རཱགཱདིསལླཱ པཡོགཱ ནཔྤཧཱིནཱ. སལླཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱཏི སལླཔཡོགཱནཾ ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝེན. གཏིཡཱ དྷཱཝཏཱིཏི གཏིཡཾ དྷཱཝཏི. གཏིཡཱ གཏིནྟི གཏིཏོ གཏིཾ.

ན སཱིདཏཱིཏི ན ནིམུཛྫཏི. ན སཾསཱིདཏཱིཏི ན སམནྟཏོ མུཛྫཏི. ན ཨོསཱིདཏཱིཏི ན ཨོསཀྐཏི. ན ཨཝསཱིདཏཱིཏི ན པཙྩོསཀྐཏི. ན ཨཝགཙྪཏཱིཏི ན ཧེཊྛཱ གཙྪཏི.

༡༧༥. ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝེན སལླེན ཨོཏིཎྞེསུ ཙ སཏྟེསུ – ཏཏྠ སིཀྑཱནུགཱིཡནྟི, ཡཱནི ལོཀེ གདྷིཏཱནཱིཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ལོཀེ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ པཊིལཱབྷཱཡ གིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘གདྷིཏཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཙིརཀཱལསེཝིཏཏྟཱ ཝཱ ‘‘གདྷིཏཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཏྠ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཧཏྠིསིཀྑཱདིཀཱ ཨནེཀཱ སིཀྑཱ ཀཐཱིཡནྟི, ཨུགྒཡ྄ཧནྟི ཝཱ. པསྶཐ ཡཱཝ སམཏྠོ ཝཱཡཾ ལོཀོ, ཡཏོ པཎྜིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཏེསུ ཝཱ གདྷིཏེསུ ཏཱསུ ཝཱ སིཀྑཱསུ ཨདྷིམུཏྟོ ན སིཡཱ, ཨཉྙདཏྠུ ཨནིཙྩཱདིདསྶནེན ནིབྦིཛ྄ཛྷ སབྦསོ ཀཱམེ. ཨཏྟནོ ནིབྦཱནམེཝ སིཀྑེཏི.

པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི ཉཱཎེན ནིཀྑམེཏྭཱ ཝཱ ནིབྦིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝཱ.

༡༧༦. ཨིདཱནི ཡཐཱ ནིབྦཱནཱཡ སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཙྩོ སིཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཙྩོཏི ཝཱཙཱསཙྩེན ཉཱཎསཙྩེན མགྒསཙྩེན ཙ སམནྣཱགཏོ. རིཏྟཔེསུཎོཏི པཧཱིནཔེསུཎོ. ཝེཝིཙྪནྟི མཙྪརིཡཾ.

༡༧༧. ནིདྡཾ ཏནྡིཾ སཧེ ཐཱིནནྟི པཙལཱཡིཀཉྩ ཀཱཡཱལསིཡཉྩ ཙིཏྟཱལསིཡཉྩཱཏི ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨབྷིབྷཝེཡྻ. ནིབྦཱནམཱནསོཏི ནིབྦཱནནིནྣཙིཏྟོ.

ཀཱཡསྶ ཨཀལྱཏཱཏི ཁནྡྷཏྟཡསངྑཱཏསྶ ནཱམཀཱཡསྶ གིལཱནབྷཱཝོ. གིལཱནོ ཧི ཨཀལླཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིནཡེཔི (པཱརཱ. ༡༥༡) ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཀལླཀོ’’ཏི. ཨཀམྨཉྙཏཱཏི ཀཱཡགེལཉྙསངྑཱཏོ ཨཀམྨཉྙཏཱཀཱརོ. མེགྷོ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ཀཱཡཾ ཨོནཡ྄ཧཏཱིཏི ཨོནཱཧོ. སབྦཏོ བྷཱགེན ཨོནཱཧོ པརིཡོནཱཧོ. ཨབྦྷནྟརེ སམོརུནྡྷཏཱིཏི ཨནྟོསམོརོདྷོ. མེདྷཏཱིཏི མིདྡྷཾ, ཨཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝིཧིཾསཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཔནྟི ཏེནཱཏི སུཔྤཾ. ཨཀྑིདལཱདཱིནཾ པཙལབྷཱཝཾ ཀརོཏཱིཏི པཙལཱཡིཀཱ. སུཔྤནཱ སུཔྤིཏཏྟནྟི ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསཱ. ཨོལཱིཡནཱཏི ཨོལཱིཡནཱཀཱརོ. དུཏིཡཾ ཨུཔསགྒཝསེན ཝཌྜྷིཏཾ. ལཱིནནྟི ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཡ པཊིཀུཊིཀཾ. ཨིཏརེ དྭེ ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསཱ. ཐིནནྟི སཔྤིཔིཎྜོ ཝིཡ ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཡ གྷནབྷཱཝེན ཋིཏཾ. ཐིཡནཱཏི ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཐིཡིཏསྶ བྷཱཝོ ཐིཡིཏཏྟཾ, ཨཝིཔྥཱརཝསེན ཐདྡྷཏཱཏི ཨཏྠོ.

སབྦསངྑཱརདྷཱཏུཡཱཏི ནིབྦཱནནིནྣམཱནསོ སབྦཏེབྷཱུམིཀསངྑཱཏདྷཱཏུཡཱ. ཙིཏྟཾ པཊིཝཱཔེཏྭཱཏི ཙིཏྟཾ ནིཝཏྟཱཔེཏྭཱ. ཨེཏཾ སནྟནྟི ཨེཏཾ ནིབྦཱནཾ. ཀིལེསསནྟཏཱཡ སནྟཾ. ཨཏཔྤཀཊྛེན པཎཱིཏཾ.

ན པཎྜིཏཱ ཨུཔདྷིསུཁསྶ ཧེཏཱུཏི དབྦཛཱཏིཀཱ ཀཱམསུཁསྶ ཀཱརཎཱ དཱནཱནི ན དེནྟི. ཀཱམཉྩ ཏེ ཨུཔདྷིཔརིཀྑཡཱཡཱཏི ཨེཀཾསེན ཏེ པཎྜིཏཱ ཀཱམཀྑཡཱཡ ཀཱམཀྑེཔནཏྠཾ དཱནཱནི དེནྟི. ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱཏི ནིབྦཱནཏྠཱཡ. ཛྷཱནཱནི བྷཱཝེནྟཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི ཝཌྜྷེནྟི. པུནབྦྷཝཱཡཱཏི པུནབྦྷཝཀཱརཎཱ. ཏེ པཎྜིཏཱ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིམུཁཾ ཧུཏྭཱ དཱནཾ དདནྟི.

༡༧༨. སཱཧསཱཏི རཏྟསྶ རཱགཙརིཏཱདིབྷེདཱ སཱཧསཱཀཱརཎཱ. ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ.

༡༧༩. པུརཱཎཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻཱཏི ཨཏཱིཏཾ རཱུཔཱདིཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻ. ནཝེཏི པཙྩུཔྤནྣེ. ཧཱིཡམཱནེཏི ཝིནསྶམཱནེ. ཨཱཀཱསཾ ན སིཏོ སིཡཱཏི ཏཎྷཱནིསྶིཏོ ན བྷཝེཡྻ. ཏཎྷཱ ཧི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱཀཱསནཏོ ‘‘ཨཱཀཱསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཝེམཱནེཏི ཨབྷཝམཱནེ. ཝིགཙྪམཱནེཏི ཨཔགཙྪམཱནེ.

‘‘ཨཱཀཱསཏཱི’’ཏི ‘‘ཨཱཀསྶཏཱི’’ཏི ཙ དུཝིདྷོ པཱཋོ.

༡༨༠. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཨཱཀཱསཾ ན སིཏོ སིཡཱཏི ཙེ? གེདྷཾ བྲཱུམཱིཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཨཧཉྷི ཨིམཾ ཨཱཀཱསསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ རཱུཔཱདཱིསུ གིཛ྄ཛྷནཏོ གེདྷཾ བྲཱུམི ‘‘གེདྷོ’’ཏི ཝདཱམི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨཝཧནནཊྛེན ‘‘ཨོགྷོ’’ཏི ཙ ཨཱཛཝནཊྛེན ‘‘ཨཱཛཝ’’ནྟི ཙ ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ, ཨིདཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི ཛཔྤཀཱརཎཏོ ‘‘ཛཔྤན’’ནྟི ཙ དུམྨུཉྩནཊྛེན ‘‘ཨཱརམྨཎ’’ནྟི ཙ ཀམྤཀརཎཊྛེན ‘‘ཀམྤན’’ནྟི ཙ བྲཱུམི, ཨེསཱཝ ལོཀསྶ པལིབོདྷཊྛེན དུརཏིཀྐམནཱིཡཊྛེན ཙ ‘‘ཀཱམཔངྐོ དུརཙྩཡོ’’ཏི.

ཨཱཛཝནྟི ཨཱཔཊིསནྡྷིཏོ ཛཝཏི དྷཱཝཏཱིཏི ཨཱཛཝཾ, ཝཊྚམཱུལཏཱཡ པུནབྦྷཝེ པཊིསནྡྷིདཱནཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཛཔྤནནྟི པཏྠནཱ, ཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱརམྨཎམྤི ཝུཙྩཏི ཏཎྷཱཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཨུཔྤནྣཏཎྷཱ མུཙྩིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཊྛེན ཨཱརམྨཎཱཏི ཀཐཱིཡཏི. ཀཱམཔངྐོཏི ཨོསཱིདནཊྛེན ཀལལཾ. ཀདྡམོཏི སངྒཊྛེན ཀདྡམོ. ཏཱཔནཊྛེན ཀིལེསོ. ནིཡྻཱསཾ ཝིཡ ལགྒཱཔནཊྛེན པལིཔོ. རུནྡྷིཏྭཱ དྷཱརཎཊྛེན པལིརོདྷོ. ཨེཝམེཏཾ གེདྷཱདིཔརིཡཱཡཾ ཨཱཀཱསཾ ཨནིསྶིཏོ.

༡༨༡. སཙྩཱ ཨཝོཀྐམནྟི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – པུབྦེ ཝུཏྟཱ ཏིཝིདྷཱཔི སཙྩཱ ཨཝོཀྐམཾ མོནེཡྻཔཏྟིཡཱ མུནཱིཏི སངྑཾ གཏོ ནིབྦཱནཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ, ས ཝེཨེཝརཱུཔོ སབྦཱནི ཨཱཡཏནཱནི ནིསྶཛྫིཏྭཱ ‘‘སནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནིདྡེསེ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི.

༡༨༢. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ས ཝེ ཝིདྭཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཉཏྭཱ དྷམྨནྟི ཨནིཙྩཱདིནཡེན སངྑཏདྷམྨཾ ཨཉྙཱཡ. སམྨཱ སོ ལོཀེ ཨིརིཡཱནོཏི ཨསམྨཱཨིརིཡནཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཱ སམྨཱ སོ ལོཀེ ཨིརིཡམཱནོ.

༡༨༣. ཨེཝཾ ཨཔིཧེནྟོ ཙ – ཡོདྷ ཀཱམེཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སངྒནྟི སཏྟཝིདྷཾ སངྒཾ ཡོ ཨཙྩཏརི. ནཱཛ྄ཛྷེཏཱིཏི ན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏི.

༡༨༤. ཏསྨཱ ཏུམྷེསུཔི ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཝདཱམི – ཡཾ པུབྦེཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཡཾ པུབྦེཏི ཨཏཱིཏེ སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནདྷམྨཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཨཏཱིཏཾ ཀམྨཉྩ. པཙྪཱ ཏེ མཱཧུ ཀིཉྩནནྟི ཨནཱགཏེཔི སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནདྷམྨཾ རཱགཱདིཀིཉྩནཾ མཱ ཨཧུ. མཛ྄ཛྷེ ཙེ ནོ གཧེསྶསཱིཏི པཙྩུཔྤནྣརཱུཔཱདིདྷམྨེཔི ན གཧེསྶསི ཙེ. ཨེཝཾ ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསི.

ཨབཱིཛཾ ཀརོཧཱིཏི མགྒཉཱཎེན ན བཱིཛཾ ཀརོཧི. རཱགཀིཉྩནནྟི རཱགཕནྡནཾ. དོསཀིཉྩནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༡༨༥. ཨེཝཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨརཧཏོ ཐུཏིཝསེན ཨིཏོ པརཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ སབྦསོཏི གཱཐཱཡ མམཱཡིཏནྟི མམཏྟཀརཎཾ. ‘‘མམ ཨིད’’ནྟི གཧིཏཾ ཝཱ ཝཏྠུ. ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏཱིཏི ཨཝིཛྫམཱནཀཱརཎཱ ཨསནྟཀཱརཎཱ ན སོཙཏི. ན ཛཱིཡཏཱིཏི ཛཱནིཾ ནཱདྷིགཙྪཏི.

ཨཧུ ཝཏ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཨཧོསི ཝཏ. ཏཾ ཝཏ མེ ནཏྠཱིཏི ཡཾ ཨཏཱིཏེ ཨཧོསི, ཏཾ མཡ྄ཧཾ ཨིདཱནི ན སནྟི. སིཡཱ ཝཏ མེཏི ཡཾ མཡ྄ཧཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཾ ཝཏཱཧཾ ན ལབྷཱམཱིཏི ཨིདཱནི ཨཧཾ ཨེཀཾསེན ན པཱཔུཎཱམི.

༡༨༦. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡསྶ ནཏྠཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཀིཉྩནནྟི ཀིཉྩི རཱུཔཱདིདྷམྨཛཱཏཾ.

ཨབྷིསངྑཏནྟི ཀམྨེན སངྑརིཏཾ. ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏནྟི ཙིཏྟེན རཱསིཀཏཾ. ཨཝིཛྫཱཡ ཏྭེཝཱཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཏུ ཨེཝ. ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱཏི ཝིརཱགསངྑཱཏེན མགྒེན ནིརཝསེསནིརོདྷཱ.

སུཉྙཏོ ལོཀཾ ཨཝེཀྑསྶཱུཏི ཨཝསཝཏྟིསལླཀྑཎཝསེན ཝཱ ཏུཙྪསངྑཱརསམནུཔསྶནཝསེན ཝཱཏི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི སུཉྙཏོ ལོཀཾ པསྶ. ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ ཨཱུཧཙྩཱཏི སཀྐཱཡདིཊྛིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ. ཨེཝཾ མཙྩུཏརོ སིཡཱཏི ཨེཝཾ མརཎསྶ ཏརཎོ བྷཝེཡྻ. ཨེཝཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑནྟནྟི ཨེཝཾ ཁནྡྷལོཀཾ པསྶནྟཾ. མཙྩུརཱཛཱ ན པསྶཏཱིཏི མརཎརཱཛཱ ན ཨོལོཀེཏི ན དཀྑཏི.

ནཱཉྙཾ པཏྠཡཏེ ཀིཉྩཱིཏི ཨཉྙཾ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ན པཏྠཡཏི ན པིཧཡཏི. ཨཉྙཏྲ ཨཔྤཊིསནྡྷིཡཱཏི ནིབྦཱནཾ ཋཔེཏྭཱ. ‘‘ཨཉྙཏྲཔྤཊིསནྡྷིཡཱ’’ཏི ཨེཀཔདཾ ཀཏྭཱཔི པཋནྟི.

༡༨༧. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨནིཊྛུརཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨནིཊྛུརཱིཏི ཨནིསྶུཀཱི. ‘‘ཨནིཊྛརཱི’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི. སབྦདྷཱི སམོཏི སབྦཏྠ སམོ, ཨུཔེཀྑཀོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡོ སོ ‘‘ནཏྠི མེ’’ཏི ན སོཙཏི, ཏམཧཾ ཨཝིཀམྤིནཾ པུགྒལཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨནིཊྛུརཱི ཨནནུགིདྡྷོ, ཨནེཛོ སབྦདྷཱི སམོཏི ཨིམཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཱནིསཾསཾ བྲཱུམཱིཏི.

ནིཊྛུརིཡོཏི ཨིསྶུཀཱི. ནིཊྛུརབྷཱཝོ ནིཊྛུརིཡཾ, ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨེཏྟཀམྤི ནཏྠཱིཏི ཁེལ༹པཱཏནྟི ཨཏྠོ. ནིཊྛུརིཡཀམྨནྟི ནིཊྛུརིཡཀརཎཾ. གཧཊྛོ ཝཱ ཧི གཧཊྛཾ བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟོ ཨཔྤམཏྟཀེནེཝ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨེཏྟཀམྤི ནཏྠཱིཏི ཁེལ༹ཾ པཱཏེཏྭཱ པཱདེན མདྡནྟོ ཝིཡ ནིཊྛུརིཡཾ ནཱམ ཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ ཀམྨཾ ‘‘ནིཊྛུརིཡཀམྨ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིསྶཱཏི སབྷཱཝནིདྡེསོ. ཏཏོ པརཱ དྭེ ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསཱ. ཨིཏརཏྟཡཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ལཀྑཎཱདིཏོ པནེསཱ པརསམྤཏྟཱིནཾ ཨུསཱུཡནལཀྑཎཱ ཨིསྶཱ; ཏཏྠ ཙ ཨནབྷིརཏིརསཱ; ཏཏོ ཝིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ; པརསམྤཏྟིཔདཊྛཱནཱ.

ལཱབྷེཔི ན ཨིཉྫཏཱིཏི པཙྩཡལཱབྷེ ན ཙལཏི. ཨལཱབྷེཔཱིཏི པཙྩཡཱནཾ ཨལཱབྷེཔི.

༡༨༨. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨནེཛསྶཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ནིསངྑཏཱིཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི སངྑཱརོ. སོ ཧི ཡསྨཱ ནིསངྑརིཡཏི, ནིསངྑརོཏི ཝཱ, ཏསྨཱ ‘‘ནིསངྑཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཡཱརམྦྷཱཏི ཝིཝིདྷཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདིཀཱ ཨཱརམྦྷཱ. ཁེམཾ པསྶཏི སབྦདྷཱིཏི སབྦཏྠ ཨབྷཡམེཝ པསྶཏི.

ཨཱརམྦྷཱཏི ཀམྨཱནཾ པཋམཱརམྦྷཱ. ཝིཡཱརམྦྷཱཏི ཨུཔརཱུཔརི ཝིཝིདྷཨཱརམྦྷནཝསེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱ. ཏཱིསུ བྷཝེསུ པཊིསནྡྷིཛནཀཀམྨཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཝིཡཱརམྦྷཱ ཨཱརཏོ.

༡༨༩. ཨེཝཾ པསྶནྟོ ན སམེསཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ན ཝདཏེཏི ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིནཱ མཱནཝསེན སམེསུཔི ཨཏྟཱནཾ ན ཝདཏི ཨོམེསུཔི ཨུསྶེསུཔི. ནཱདེཏི ན ནིརསྶཏཱིཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཀཉྩི དྷམྨཾ ན གཎྷཱཏི ན ནིསྶཛྫཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

ཨཏྟདཎྜསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦. སཱརིཔུཏྟསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༩༠. སོལ༹སམེ ན མེ དིཊྛོཏི སཱརིཔུཏྟསུཏྟནིདྡེསོ. ཏཏྠ ཨིཏོ པུབྦེཏི ཨིཏོ སངྐསྶནགརེ ཨོཏརཎཏོ པུབྦེ. ཝགྒུཝདོཏི སུནྡརཝདོ. ཏུསིཏཱ གཎིམཱགཏོཏི ཏུསིཏཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨཱགཏཏྟཱ ཏུསིཏཱ ཨཱགཏོ. གཎཱཙརིཡཏྟཱ གཎཱི. སནྟུཊྛཊྛེན ཝཱ ཏུསིཏསངྑཱཏཱ དེཝལོཀཱ གཎིཾ ཨཱགཏོ, ཏུསིཏཱནཾ ཝཱ ཨརཧནྟཱནཾ གཎིཾ ཨཱགཏོཏི.

ཨིམིནཱ ཙཀྑུནཱཏི ཨིམིནཱ ཨཏྟབྷཱཝཔརིཡཱཔནྣེན པཀཏིམཾསཙཀྑུནཱ. ཨིམིནཱ ཨཏྟབྷཱཝེནཱཏི ཨིམིནཱ པཙྪིམེན ཨཏྟབྷཱཝེན. ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེཏི ཏཱཝཏིཾསདེཝལོཀེ. པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེཏི ཀོཝིལཱ༹རརུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ. པཎྜུཀམྦལསིལཱཡནྟི རཏྟཀམྦལསདིསཔཱསཱཎཔིཊྛེ. ཝསྶཾ ཝུཊྛོཏི ཝུཊྛཝསྶོ. དེཝགཎཔརིཝུཏོཏི དེཝསངྒྷེན པརིཝཱརིཏོ. ཨོཏིཎྞོཏི ཨཝཏིཎྞོ. ཨིམཾ དསྶནཾ པུབྦེཏི ཨཉྙཏྲ ཨིམམྷཱ དསྶནཱ པུབྦེ. ན དིཊྛོཏི ཨཉྙདཱ ན དིཊྛཔུབྦོ.

ཁཏྟིཡསྶ ཝཱཏི ཁཏྟིཡསྶ ཝདནྟསྶ ན སུཏོ. བྲཱཧྨཎཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

མདྷུརཝདོཏིཨཱདཱིསུ བྱཉྫནསམྤནྣཾ མདྷུརཾ ཝདཏཱིཏི མདྷུརཝདོ. པེམཛནཀཾ པེམཱརཧཾ ཝདཏཱིཏི པེམནཱིཡཝདོ. ཧདཡངྒམཙིཏྟེ ཋཔནཡོགྱཾ ཝདཏཱིཏི ཧདཡངྒམཝདོ. ཀརཝཱིཀསཀུཎསདྡོ ཝིཡ མདྷུརགྷོསོ ཨསྶཱཏི ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུགྷོསོ. ཝིསྶཊྛོ ཙཱཏི ཨཔལིབུདྡྷོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔཀྑལནོ. ཝིཉྙེཡྻོ ཙཱཏི སུཝིཛཱནེཡྻོ ཙ. མཉྫུ ཙཱཏི མདྷུརོ ཙ. སཝནཱིཡོ ཙཱཏི ཀཎྞསུཁོ ཙ. བིནྡུ ཙཱཏི གྷནོ ཙ. ཨཝིསཱརཱི ཙཱཏི ན པཏྠཊོ ཙ. གམྦྷཱིརོ ཙཱཏི ན ཨུཏྟཱནོ ཙ. ནིནྣཱདི ཙཱཏི གྷོསཝནྟོ ཙ. ཨསྶཱཏི ཨསྶ སཏྠུནོ. བཧིདྡྷཱ པརིསཱཡཱཏི པརིསཏོ བཧི. ན ནིཙྪརཏཱིཏི ན ནིཀྑམཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨེཝརཱུཔོ མདྷུརསདྡོ ནིཀྐཱརཎཱ མཱ ཝིནསྶཏཱུཏི. བྲཧྨསྶརོཏི ཨཉྙེ ཚིནྣསྶརཱཔི བྷིནྣསྶརཱཔི ཀཱཀསྶརཱཔི ཧོནྟི, ཨཡཾ པན མཧཱབྲཧྨུནོ སརསདིསེན སརེན སམནྣཱགཏོ. མཧཱབྲཧྨུནོ ཧི པིཏྟསེམྷེཧི ཨཔལིབུདྡྷཏྟཱ སརོ ཝིསུདྡྷོ ཧོཏི, བྷགཝཏཱཔི ཀཏཀམྨཾ ཝཏྠུཾ སོདྷེཏི, ཝཏྠུནོ སུདྡྷཏྟཱ ནཱབྷིཏོ པཊྛཱཡ སམུཊྛཧནྟོ སརོ ཝིསུདྡྷོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཱཝ སམུཊྛཱཏི. ཀརཝཱིཀོ ཝིཡ བྷཎཏཱིཏི ཀརཝཱིཀབྷཱཎཱི, མཏྟཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུགྷོསོཏི ཨཏྠོ.

ཏཱརེཏཱིཏི ཨཁེམནྟཊྛཱནཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི. ཨུཏྟཱརེཏཱིཏི ཁེམནྟབྷཱུམིཾ ཨུཔནེནྟོ ཏཱརེཏི. ནིཏྟཱརེཏཱིཏི ཨཁེམནྟཊྛཱནཏོ ནིཀྑཱམེནྟོ ཏཱརེཏི. པཏཱརེཏཱིཏི པརིགྒཧེཏྭཱ ཏཱརེཏི, ཧཏྠེན པརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཡ ཏཱརེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦམྤེཏཾ ཏཱརཎུཏྟཱརཎཱདིཁེམནྟཊྛཱནེ ཋཔནམེཝཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཁེམནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔེཏཱི’’ཏི. སཏྟེཏི ཝེནེཡྻསཏྟེ. མཧཱགཧནཏཱཡ མཧཱནཏྠཏཱཡ དུནྣིཏྟརིཡཏཱཡ ཙ ཛཱཏིཡེཝ ཀནྟཱརོ ཛཱཏིཀནྟཱརོ, ཏཾ ཛཱཏིཀནྟཱརཾ.

གཎསྶ སུསྶཱུསཏཱིཏི གཎོ ཨསྶ ཝཙནཾ སུསྶཱུསཏི སུཎཱཏི ཨུཔལཀྑེཏི. སོཏཾ ཨོདཧཏཱིཏི སོཏུཀཱམཏཱཡ སོཏཾ ཨཝདཧཏི པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏཱིཏི ཉཱཏུཀཱམཾ ཙིཏྟཾ པཎིདཧཏི. གཎཾ ཨཀུསལཱ ཝུཊྛཱཔེཏྭཱཏི ཛནསམཱུཧཾ ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཱ ཨཀུསལཱ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ. ཀུསལེ པཏིཊྛཱཔེཏཱིཏི ཀོསལླསམྦྷཱུཏེ ཀུསལེ ཋཔེཏི. སངྒྷཱིཏི རཱསིཝསེན སངྒྷོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སངྒྷཱི. པརིསཝསེན གཎོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི གཎཱི. གཎསྶ ཨཱཙརིཡོཏི གཎཱཙརིཡོ.

༡༩༡. དུཏིཡགཱཐཱཡ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཡཐཱ དིསྶཏཱིཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཝིཡ མནུསྶཱནམྤི དིསྶཏི. ཡཐཱ ཝཱ དིསྶཏཱིཏི ཏཙྪཏོ ཨཝིཔརཱིཏཏོ དིསྶཏི. ཙཀྑུམཱཏི ཨུཏྟམཙཀྑུམཱ. ཨེཀོཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏཱདཱིཧི ཨེཀོ. རཏིནྟི ནེཀྑམྨརཏིཨཱདིཾ.

པཏིརཱུཔཀོཏི སུཝཎྞཔཏིརཱུཔཀོ ཀུཎྜལོ. མཏྟིཀཱཀུཎྜལོཝཱཏི མཏྟིཀཱཡ ཀཏཀུཎྜལོ ཝིཡ. ལོཧཌྜྷམཱསོཝ སུཝཎྞཚནྣོཏི སུཝཎྞེན པཊིཙྪནྣོ ལོཧམཱསཀོ ཝིཡ. པརིཝཱརཚནྣཱཏི པརིཝཱརེན ཚཱདིཏཱ. ཨནྟོ ཨསུདྡྷཱཏི ཨབྦྷནྟརཏོ རཱགཱདཱིཧི ཨཔརིསུདྡྷཱ. བཧི སོབྷམཱནཱཏི ཙཱིཝརཱདཱིཧི བཱཧིརཏོ སུནྡརཱ.

ཨཀཔྤིཏཨིརིཡཱཔཐཱ ཙཱཏི ཨསཛྫིཏཨིརིཡཱཔཐཱ. པཎིདྷིསམྤནྣཱཏི པརིཔུཎྞཔཏྠནཱ.

ཝིསུདྡྷསདྡོཏི པརིསུདྡྷཀིཏྟིསདྡོ, ཡཐཱབྷཱུཏཐུཏིགྷོསོཏི ཨཏྠོ. གཏཀིཏྟིསདྡསིལོཀོཏི ཀིཏྟིསདྡཉྩ སིལོཀཉྩ གཧེཏྭཱ ཙརཎསཱིལོ. ཀཏྠ ཝིསུདྡྷསདྡོཏི ཙེ? ‘‘ནཱགབྷཝནེ ཙ སུཔཎྞབྷཝནེ ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝུཏྟཊྛཱནེ. ཏཏོ ཙ བྷིཡྻོཏི ཏཏོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཏོ ཙ ཝེནེཡྻཝསེན ཨཏིརེཀཏརོཔི དིསྶཏི.

སབྦཾ རཱགཏམནྟི སཀལཾ རཱགནྡྷཀཱརཾ. དོསཏམཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནྡྷཀརཎནྟི པཉྙཱལོཀནིཝཱརཎཀརཎཾ. ཨཙཀྑུཀརཎནྟི པཉྙཱཙཀྑུནོ ཨཀརཎཾ. ཨཉྙཱཎཀརཎནྟི ཉཱཎེན ཨཛཱནནཀརཎཾ. པཉྙཱནིརོདྷིཀནྟི པཉྙཱནཡནནཱསཀཾ. ཝིགྷཱཏཔཀྑིཀནྟི པཱིལཱ༹ཀོཊྛཱསིཀཾ. ཨནིབྦཱནསཾཝཏྟནིཀནྟི ཨཔཙྩཡཨམཏནིབྦཱནཏྠཱཡ ན སཾཝཏྟནིཀཾ.

སབྦཾ ཏཾ ཏེན བོདྷིཉཱཎེན བུཛ྄ཛྷཱིཏི ཏཾ སཀལཾ ཏེན ཙཏུམགྒཉཱཎཝསེན བུཛ྄ཛྷི. པཋམམགྒཝསེན ཛཱནི ཨནུབུཛ྄ཛྷི. དུཏིཡམགྒཝསེན པུན ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཏཏིཡམགྒཝསེན པཊིཝེདྷཾ པཱཔུཎི སམྦུཛ྄ཛྷི. ཙཏུཏྠམགྒཝསེན ནིསྶེསཔཊིཝེདྷེན སམྨཱབུཛ྄ཛྷི. ཨདྷིགཙྪི ཕསྶེསི སཙྪཱཀཱསཱིཏི ཨེཏཾ ཏཡཾ ཕལཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ. པཋམདུཏིཡཝསེན པཊིལབྷི. ཏཏིཡཝསེན ཉཱཎཕསྶེན ཕུསི. ཙཏུཏྠཝསེན པཙྩཀྑཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ཝཱ ཨེཀེཀཕལསྶ ཏཡོཔི ལབྦྷནྟི ཨེཝ.

ནེཀྑམྨརཏིནྟི པབྦཛྫཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣརཏིཾ. ཝིཝེཀརཏིནྟི ཀཱཡཝིཝེཀཱདིམྷི ཨུཔྤནྣརཏིཾ. ཨུཔསམརཏིནྟི ཀིལེསཝཱུཔསམེ རཏིཾ. སམྦོདྷིརཏིནྟི མགྒཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣརཏིཾ.

༡༩༢. ཏཏིཡགཱཐཱཡ བཧཱུནམིདྷ བདྡྷཱནནྟི ཨིདྷ བཧཱུནཾ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ སིསྶཱནཾ. སིསྶཱ ཧི ཨཱཙརིཡཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཏྟཱ ‘‘བདྡྷཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཏྠི པཉྷེན ཨཱགམནྟི ཨཏྠིཀོ པཉྷེན ཨཱགཏོམྷི, ཨཏྠིཀཱནཾ ཝཱ པཉྷེན ཨཱགམནཾ, པཉྷེན ཨཏྠི ཨཱགམནཾ ཝཱཏི.

བུདྡྷོཏི པདསྶ ཨབྷཱཝེཔི ཏཾ བུདྡྷནྟི པདེ ཡོ སོ བུདྡྷོ, ཏཾ ནིདྡིསིཏུཀཱམེན ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཡམྦྷཱུཏི ཨུཔདེསཾ ཝིནཱ སཡམེཝ བྷཱུཏོ. ཨནཱཙརིཡཀོཏི སཡམྦྷཱུཔདསྶ ཨཏྠཝིཝརཎཾ. ཡོ ཧི ཨཱཙརིཡཾ ཝིནཱ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, སོ སཡམྦྷཱུ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསཱུཏིཨཱདི ཨནཱཙརིཡཀབྷཱཝསྶ ཨཏྠཔྤཀཱསནཾ. ཨནནུསྶུཏེསཱུཏི ཨཱཙརིཡཏོ ཨནནུསྶུཏེསུ. སཱམནྟི སཡམེཝ. ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཱིཏི བྷུསཾ སམྨཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཏཏྠ ཙ སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎཱིཏི ཏེསུ ཙ སཙྩེསུ སབྦཉྙུབྷཱཝཾ པཱཔུཎི. ཡཐཱ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱ སབྦཉྙུནོ ཧོནྟི, ཏཐཱ སཙྩཱནཾ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ. བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝནྟི དསསུ ཙ ཏཐཱགཏབལེསུ ཨིསྶརབྷཱཝཾ པཱཔུཎི. ཡོ སོ ཨེཝཾ བྷཱུཏོ, སོ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ སབྦདྷམྨེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎནིམིཏྟཱནུཏྟརཝིམོཀྑཱདྷིགམཔརིབྷཱཝིཏཁནྡྷསནྟཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ པཎྞཏྟིཀོ, སབྦཉྙུཏཔདཊྛཱནཾ ཝཱ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷིམུཔཱདཱཡ པཎྞཏྟིཀོ སཏྟཝིསེསོ བུདྡྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྠཏོ བུདྡྷཝིབྷཱཝནཱ ཀཏཱ ཧོཏི.

ཨིདཱནི བྱཉྫནཏོ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘བུདྡྷོཏི ཀེནཊྛེན བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ལོཀེ ཨཝགནྟཱ ‘‘ཨཝགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ. ཡཐཱ པཎྞསོསཱ ཝཱཏཱ ‘‘པཎྞསུསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ. སབྦཉྙུཏཱཡ བུདྡྷོཏི སབྦདྷམྨབུཛ྄ཛྷནསམཏྠཱཡ བུདྡྷིཡཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ བུདྡྷོཏི སབྦདྷམྨཱནཾ ཉཱཎཙཀྑུནཱ དིཊྛཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཉྙནེཡྻཏཱཡ བུདྡྷོཏི ཨཉྙེན ཨབོདྷནཱིཡཏོ སཡམེཝ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིསཝིཏཱཡ བུདྡྷོཏི ནཱནཱགུཎཝིཀསནཏོ པདུམམིཝ ཝིཀསནཊྛེན བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེན བུདྡྷོཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི པརིཡཱཡེཧི ཙིཏྟསངྐོཙཀརདྷམྨཔྤཧཱནེན ནིདྡཱཡ ཝིབུདྡྷོ པུརིསོ ཝིཡ སབྦཀིལེསནིདྡཱཡ ཝིབུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སངྑཱ སངྑཱཏནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཏྟཱ སངྑཱཏེནཱཏི ཝཙནསྶ ཀོཊྛཱསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱལེཔདིཊྛིལེཔཱབྷཱཝེན ནིརུཔལེཔསངྑཱཏེན སཝཱསནཱནཾ སབྦཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཀནྟཝཙནེན ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨེཀནྟནིཀྐིལེསོཏི རཱགདོསམོཧཱཝསེསེཧི སབྦཀིལེསེཧི ནིཀྐིལེསོ.

ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི བུདྡྷོཏི གམནཏྠཱནཾ དྷཱཏཱུནཾ བུཛ྄ཛྷནཏྠཏྟཱ བུཛ྄ཛྷནཏྠཱཔི དྷཱཏུཡོ གམནཏྠཱ ཧོནྟེཝ, ཏསྨཱ ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀཱཡནམགྒོ ཙེཏྠ –

‘‘མགྒོ པནྠོ པཐོ པཛྫོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ;

ནཱཝཱ ཨུཏྟརསེཏཱུ ཙ, ཀུལློ ཙ བྷིསི སངྐམོ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༡) –

མགྒསྶ བཧཱུསུ ནཱམེསུ ཨཡནནཱམེན ཝུཏྟམགྒནཱམེན ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཨེཀམགྒབྷཱུཏོ མགྒོ, ན དྭེདྷཱཔཐབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨེཀེན ཨཡིཏབྦོ མགྒོཏི ཨེཀཱཡནམགྒོ. ཨེཀེནཱཏི གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ པཝིཝིཏྟེན. ཨཡིཏབྦོཏི པཊིཔཛྫིཏབྦོ, ཨཡནྟི ཝཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཡནོ, སཾསཱརཏོ ནིབྦཱནཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀེསཾ ཨཡནོཏི ཨེཀཱཡནོ. ཨེཀེསནྟི སེཊྛཱནཾ. སབྦསཏྟསེཊྛཱ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏསྨཱ ཨེཀེསཾ མགྒབྷཱུཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ ཨཡནབྷཱུཏོ མགྒོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཏཱིཏི ཝཱ ཨཡནོ, གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཾ ཨཡནོ མགྒོཏི ཨེཀཱཡནམགྒོ. ཨེཀསྨིཾཡེཝ བུདྡྷསཱསནེ པཝཏྟམཱནོ མགྒོ, ན ཨཉྙཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔི ཙ ཨེཀཾ ཨཡཏཱིཏི ཨེཀཱཡནོ. པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱམུཁབྷཱཝནཱནཡཔྤཝཏྟོཔི ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ནིབྦཱནམེཝ གཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཀཱཡནམགྒོཏི ཨེཀནིབྦཱནགམནམགྒོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ན པརེཧི བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོ, ཀིནྟུ སཡམེཝ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབུདྡྷིཝིཧཏཏྟཱ བུདྡྷིཔཊིལཱབྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི བུདྡྷི བུདྡྷཾ བོདྷོཏི པརིཡཱཡཝཙནམེཏཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ‘‘ནཱིལརཏྟགུཎཡོགཱ ནཱིལོ པཊོ, རཏྟོ པཊོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎཡོགཱ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཉཱཔེཏུཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏོ པརཾ བུདྡྷོཏི ནེཏཾ ནཱམནྟིཨཱདི ‘‘ཨཏྠམནུགཏཱ ཨཡཾ པཉྙཏྟཱི’’ཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མིཏྟཱ སཧཱཡཱ. ཨམཙྩཱ བྷཙྩཱ. ཉཱཏཱི པིཏུཔཀྑིཀཱ. སཱལོཧིཏཱ མཱཏུཔཀྑིཀཱ. སམཎཱ པབྦཛྫུཔགཏཱ. བྲཱཧྨཎཱ བྷོཝཱདིནོ, སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔཱ ཝཱ. དེཝཏཱ སཀྐཱདཡོ བྲཧྨཱནོ ཙ. ཝིམོཀྑནྟིཀནྟི ཝིམོཀྑོ ཨརཧཏྟམགྒོ, ཝིམོཀྑསྶ ཨནྟོ ཨརཧཏྟཕལཾ, ཏསྨིཾ ཝིམོཀྑནྟེ བྷཝཾ ཝིམོཀྑནྟིཀཾ ནཱམཾ. སབྦཉྙུབྷཱཝོ ཧི ཨརཧཏྟམགྒེན སིཛ྄ཛྷཏི, ཨརཧཏྟཕལོདཡེ སིདྡྷཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སབྦཉྙུབྷཱཝོ ཝིམོཀྑནྟེ བྷཝོ ཧོཏི. ཏཾ ནེམིཏྟིཀམྤི ནཱམཾ ཝིམོཀྑནྟེ བྷཝཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱན’’ནྟི. བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱཏི མཧཱབོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཡཐཱཝུཏྟཀྑཎེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷེན སཧ. སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ སབྦདྷམྨསཙྪིཀིརིཡཱཡ ཝཱ ཛཱཏཱ པཉྙཏྟི. ཡདིདཾ བུདྡྷོཏི པཉྙཏྟི. ཨཡཾ བྱཉྫནཏོ བུདྡྷཝིབྷཱཝནཱ. ཨིཏོ པརཾ ཝཧསྶེཏཾ བྷཱརནྟི པརིཡོསཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཡཐཱཔཱལི༹མེཝ ནིཡྻཱཏི.

༡༩༣. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཝིཛིགུཙྪཏོཏི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཊྚཱིཡཏོ. རིཏྟམཱསནནྟི ཝིཝིཏྟཾ མཉྩཔཱིཋཾ. པབྦཏཱནཾ གུཧཱསུ ཝཱཏི པབྦཏགུཧཱསུ ཝཱ རིཏྟམཱསནཾ བྷཛཏོཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ.

ཛཱཏིཡཱ ཝིཛིགུཙྪཏོཏི ཛཱཏིཾ ཝིཛིགུཙྪཏོ. ཛརཱཡ. བྱཱདྷིནཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷཛཏོཏི ཨེཝམཱདཱིསུ བྷཛཏོཏི བྷཛནྟསྶ. སེཝཏོཏི སེཝནྟསྶ. ནིསེཝཏོཏི སམྨཱ སེཝནྟསྶ. སཾསེཝཏོཏི པུནཔྤུནཾ སེཝནྟསྶ. པཊིསེཝཏོཏི ཨུཔགནྟྭཱ སེཝནྟསྶ. པབྦཏཔབྦྷཱརཱཏི པབྦཏཀུཙྪིཡོ.

༡༩༤. པཉྩམགཱཐཱཡ ཨུཙྩཱཝཙེསཱུཏི ཧཱིནཔཎཱིཏེསུ. སཡནེསཱུཏི ཝིཧཱརཱདཱིསུ སེནཱསནེསུ. ཀཱིཝནྟོ ཏཏྠ བྷེརཝཱཏི ཀིཏྟཀཱ ཏཏྠ བྷཡཀཱརཎཱ. ‘‘ཀུཝནྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཀཱུཛནྟོཏི ཙསྶ ཨཏྠོ.

ཀུཝནྟོཏི སདྡཱཡནྟོ. ཀཱུཛནྟོཏི ཨབྱཏྟསདྡཾ ཀརོནྟོ. ནདནྟོཏི ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟོ. སདྡཾ ཀརོནྟོཏི ཝཱཙཾ བྷཱསནྟོ. ཀཏཱིཏི པུཙྪཱ. ཀིཏྟཀཱཏི པམཱཎཔུཙྪཱ. ཀཱིཝཏཀཱཏི པརིཙྪེདཔུཙྪཱ. ཀཱིཝབཧུཀཱཏི པམཱཎཔརིཙྪེདཔུཙྪཱ. ཏེ བྷེརཝཱཏི ཨེཏེ བྷཡཛནནུཔདྡཝཱ བྷཡཱརམྨཎཱ. ཀཱིཝབཧུཀཱཏི པུཙྪིཏེ ཨཱརམྨཎེ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིཧཱ བྱགྒྷཱ དཱིཔཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝིསྶཛྫེཏི.

༡༩༥. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཀཏི པརིསྶཡཱཏི ཀིཏྟཀཱ ཨུཔདྡཝཱ. ཨགཏཾ དིསནྟི ནིབྦཱནཾ. ཏཉྷི ཨགཏཔུབྦཏྟཱ ཨགཏཾ, ནིདྡིསིཏབྦཏོ དིསཱ ཙཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨགཏཾ དིས’’ནྟི. ཨམཏཾ དིས’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨབྷིསམྦྷཝེཏི ཨབྷིསམྦྷཝེཡྻ. པནྟམྷཱིཏི པརིཡནྟེ.

ཨགཏཔུབྦཱ སཱ དིསཱཏི ཡཱ དིསཱ སུཔིནནྟེནཔི ན གཏཔུབྦཱ. ན སཱ དིསཱ གཏཔུབྦཱཏི ཨེསཱ དིསཱ ཝུཏྟནཡེན ན གཏཔུབྦཱ. ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱཏི ཨནེན དཱིགྷཀཱལེན.

སམཏིཏྟིཀནྟི ཨནྟོམུཁཝཊྚིལེཁཾ པཱཔེཏྭཱ སམབྷརིཏཾ. ཨནཝསེཀནྟི ཨནཝསིཉྩནཀཾ ཨཔརིསིཉྩནཀཾ ཀཏྭཱ. ཏེལཔཏྟནྟི པཀྑིཏྟཏེལཾ ཏེལཔཏྟཾ. པརིཧརེཡྻཱཏི ཧརེཡྻ ཨཱདཱཡ གཙྪེཡྻ. ཨེཝཾ སཙིཏྟམནུརཀྑེཏི ཏཾ ཏེལབྷརིཏཾ པཏྟཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ གོཙརེ ཙེཝ སམྤཡུཏྟསཏིཡཱ ཙཱཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨནྟརེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱ མུཧུཏྟམྤི བཧིདྡྷཱ གོཙརེ ན ཝིཀྑིཔཏི, ཏཐཱ པཎྜིཏོ ཡོགཱཝཙརོ རཀྑེཡྻ གོཔཡེཡྻ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨེཏསྶ ཧི –

‘‘དུནྣིགྒཧསྶ ལཧུནོ, ཡཏྠཀཱམནིཔཱཏིནོ;

ཙིཏྟསྶ དམཐོ སཱདྷུ, ཙིཏྟཾ དནྟཾ སུཁཱཝཧཾ’’. (དྷ. པ. ༣༥);

ཏསྨཱ –

‘‘སུདུདྡསཾ སུནིཔུཎཾ, ཡཏྠཀཱམནིཔཱཏིནཾ;

ཙིཏྟཾ རཀྑེཐ མེདྷཱཝཱི, ཙིཏྟཾ གུཏྟཾ སུཁཱཝཧཾ’’. (དྷ. པ. ༣༦);

ཨིདཉྷི –

‘‘དཱུརངྒམཾ ཨེཀཙརཾ, ཨསརཱིརཾ གུཧཱསཡཾ;

ཡེ ཙིཏྟཾ སཾཡམེསྶནྟི, མོཀྑནྟི མཱརབནྡྷནཱ’’. (དྷ. པ. ༣༧);

ཨིཏརསྶ པན –

‘‘ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟསྶ, སདྡྷམྨཾ ཨཝིཛཱནཏོ;

པརིཔླཝཔསཱདསྶ, པཉྙཱ ན པརིཔཱུརཏི’’. (དྷ. པ. ༣༨);

ཐིརཀམྨཊྛཱནསཧཱཡསྶ པན –

‘‘ཨནཝསྶུཏཙིཏྟསྶ, ཨནནྭཱཧཏཙེཏསོ;

པུཉྙཔཱཔཔཧཱིནསྶ, ནཏྠི ཛཱགརཏོ བྷཡཾ’’. (དྷ. པ. ༣༩);

ཏསྨཱ ཨེཏཾ –

‘‘ཕནྡནཾ ཙཔལཾ ཙིཏྟཾ, དཱུརཀྑཾ དུནྣིཝཱརཡཾ;

ཨུཛུཾ ཀརོཏི མེདྷཱཝཱི, ཨུསུཀཱརོཝ ཏེཛནཾ’’. (དྷ. པ. ༣༣);

ཨེཝཾ ཨུཛུཾ ཀརོནྟོ སཙིཏྟམནུརཀྑེ.

པཏྠཡཱནོ དིསཾ ཨགཏཔུབྦནྟི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནེ ཀམྨཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཨགཏཔུབྦཾ དིསཾ པཏྠེནྟོ ཝུཏྟནཡེན སཀཾ ཙིཏྟཾ རཀྑེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱ པནེསཱ དིསཱ ནཱམ –

‘‘མཱཏཱཔིཏཱ དིསཱ པུབྦཱ, ཨཱཙརིཡཱ དཀྑིཎཱ དིསཱ;

པུཏྟདཱརཱ དིསཱ པཙྪཱ, མིཏྟཱམཙྩཱ ཙ ཨུཏྟརཱ.

‘‘དཱསཀམྨཀརཱ ཧེཊྛཱ, ཨུདྡྷཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱ;

ཨེཏཱ དིསཱ ནམསྶེཡྻ, ཨལམཏྟོ ཀུལེ གིཧཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༧༣) –

ཨེཏྠ ཏཱཝ མཱཏཱཔིཏཱདཡོ ‘‘དིསཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

‘‘དིསཱ ཙཏསྶོ ཝིདིསཱ ཙཏསྶོ, ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ དས དིསཱ ཨིམཱཡོ;

ཀཏམཾ དིསཾ ཏིཊྛཏི ནཱགརཱཛཱ, ཡམདྡསཱ སུཔིནེ ཚབྦིསཱཎ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༦.༡༠༤) –

ཨེཏྠ པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱ དིསཱཝ ‘‘དིསཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

‘‘ཨགཱརིནོ ཨནྣདཔཱནཝཏྠདཱ, ཨཝ྄ཧཱཡིཀཱ ཏམྤི དིསཾ ཝདནྟི;

ཨེསཱ དིསཱ པརམཱ སེཏཀེཏུ, ཡཾ པཏྭཱ དུཀྑཱི སུཁིནོ བྷཝནྟཱི’’ཏི . (ཛཱ. ༡.༦.༩) –

ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ ‘‘དིས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷཱཔི ཏདེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཎྷཀྑཡཾ ཝིརཱགནྟིཨཱདཱིཧི དིསྶཏི ཨཔདིསྶཏི ཏསྨཱ ‘‘དིསཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨནམཏགྒེ པན སཾསཱརེ ཀེནཙི བཱལཔུཐུཛྫནེན སུཔིནེནཔི ཨགཏཔུབྦཏཱཡ ‘‘ཨགཏཔུབྦཱ དིསཱ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ པཏྠཡནྟེན ཀཱཡགཏཱསཏིཡཱ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི. ཝཛཏོཏིཨཱདཱིསུ ཨེཏྠ མགྒུཔྤཱདཏོ སམཱིཔཾ ཝཛཏོ. ཋིཏིཀྑཎེ གཙྪཏོ. ཕལོདཡཏོ ཨཏིཀྐམཏོ.

ཨནྟེཏི ཨནྟམྷི ཋིཏེ. པནྟེཏི ཝནགཧནགམྦྷཱིརེ ཋིཏེ. པརིཡནྟེཏི དཱུརབྷཱཝེན པརིཡནྟེ ཋིཏེ. སེལནྟེཏི པབྦཏཱནཾ ཨནྟེ. ཝནནྟེཏི ཝནགྷཊཱནཾ ཨནྟེ. ནདནྟེཏི ནདཱིནཾ ཨནྟེ. ཨུདཀནྟེཏི ཨུདཀཱནཾ པརིཡནྟེ. ཡཏྠ ན ཀསཱིཡཏི ན ཝཔཱིཡཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀསནཉྩ ཝཔནཉྩ ན ཀརཱིཡཏི. ཛནནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏེ. མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརེཏི ཀསནཝཔནཝསེན མནུསྶེཧི ཨནུཔཙརིཏབྦེ སེནཱསནེ.

༡༩༦. སཏྟམགཱཐཱཡ ཀྱཱསྶ བྱཔྤཐཡོ ཨསྶཱུཏི ཀིདིསཱནི ཏསྶ ཝཙནཱནི ཨསྶུ.

མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡཱཏི ཨེཏྠ མུསཱཏི ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫནཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱ. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. ཨཔརོ ནཡོ – མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ, ཝཱདོཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ. ལཀྑཎཏོ པན ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. སོ ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཨཔི ཙ གཧཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཀྑིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྠབྷཉྫནཏྠཾ ཝུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫོ. པབྦཛིཏཱནཾ ཨཔྤཀམྤི ཏེལཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཧསཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཨཛྫ གཱམེ ཏེལཾ ནདཱི མཉྙེ སནྡཏཱི’’ཏི པཱུརཎཀཐཱནཡེན པཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨདིཊྛཾཡེཝ པན དིཊྛནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝདནྟཱནཾ མཧཱསཱཝཛྫོ.

ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – ཨཏཐཾ ཝཏྠུ ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོཝ. སོ ཙ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པརཝིསཾཝཱདཀཀིརིཡཱཀརཎེ དཊྛབྦོ. ཏཱཡ ཙེ ཀིརིཡཱཡ པརོ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཨཡཾ ཀིརིཡསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱཀྑཎེཡེཝ མུསཱཝཱདཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི.

སཙྩཾ ཝདཏཱིཏི སཙྩཝཱདཱི. སཙྩེན སཙྩཾ སནྡཧཏི གྷཊེཏཱིཏི སཙྩསནྡྷོ, ན ཨནྟརནྟརཱ མུསཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཧི པུརིསོ ཀདཱཙི མུསཱ ཝདཏི, ཀདཱཙི སཙྩཾ, ཏསྶ མུསཱཝཱདེན ཨནྟརིཀཏཱཡ སཙྩཾ སཙྩེན ན གྷཊིཡཏི, ཏསྨཱ ན སོ སཙྩསནྡྷོ. ཨཡཾ པན ན ཏཱདིསོ, ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི མུསཱ ཨཝཏྭཱ སཙྩེན སཙྩཾ སནྡཧཏིཡེཝཱཏི སཙྩསནྡྷོ.

ཐེཏོཏི ཐིརོ, ཐིརཀཐོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ པུགྒལོ ཧལིདྡིརཱགོ ཝིཡ ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུ ཝིཡ ཨསྶཔིཊྛེ ཋཔིཏཀུམྦྷཎྜམིཝ ཙ ན ཐིརཀཐོ ཧོཏི. ཨེཀོ པཱསཱཎལེཁཱ ཝིཡ ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཙ ཐིརཀཐོ ཧོཏི, ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡནྟེཔི དྭེཀཐཱ ན ཀཐེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཐེཏོ.

པཙྩཡིཀོཏི པཏྟིཡཱཡིཏབྦོ, སདྡྷཱཡིཏབྦཀོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཙྩོ ཧི པུགྒལོ ན པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སདྡཧཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཀོ པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡདི ཏེན ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཝ པམཱཎཾ, ཨིདཱནི ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ཨིད’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཡིཀོ. ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶཱཏི ཏཱཡ སཙྩཝཱདིཏཱཡ ལོཀཾ ན ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

པིསུཎཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ པརསྶ ཙ སུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཝཱཙཱ. ཡཱཡ པན ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ ཀརོཏི, ཡཱ ཝཱཙཱ སཡམྤི ཕརུསཱ, ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡངྒམཱ, ཨཡཾ ཕརུསཝཱཙཱ. ཡེན སམྥཾ པལཔཏི ནིརཏྠཀཾ, སོ སམྥཔྤལཱཔོ. ཏེསཾ མཱུལབྷཱུཏཱཔི ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱདིནཱམམེཝ ལབྷཏི, སཱ ཨེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི.

ཏཏྠ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ པརེསཾ ཝཱ བྷེདཱཡ ཨཏྟནོ པིཡཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱ. སཱ ཡསྶ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ.

ཏསྶཱ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – བྷིནྡིཏབྦོ པརོ, ‘‘ཨིཏི ཨིམེ ནཱནཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱ ཝཱ, ‘‘ཨིཏི ཨཧཾ པིཡོ བྷཝིསྶཱམི ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི པིཡཀམྱཏཱ ཝཱ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, ཏསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི.

ཨིམེསཾ བྷེདཱཡཱཏི ཡེསཾ ཨིཏོཏི ཝུཏྟཱནཾ སནྟིཀེ སུཏཾ, ཏེསཾ བྷེདཱཡ. བྷིནྣཱནཾ ཝཱ སནྡྷཱཏཱཏི དྭིནྣཾ མིཏྟཱནཾ ཝཱ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཱདཱིནཾ ཝཱ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན བྷིནྣཱནཾ ཨེཀམེཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨཱིདིསེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ ཨེཝཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨིདཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ སནྡྷཱནཾ ཀཏྟཱ. ཨནུཔྤདཱཏཱཏི སནྡྷཱནཱནུཔྤདཱཏཱ, དྭེ ཛནེ སམགྒེ དིསྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝརཱུཔེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ ཨེཝརཱུཔེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

སམགྒོ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི སམགྒཱརཱམོ, ཡཏྠ སམགྒཱ ནཏྠི, ཏཏྠ ཝསིཏུམྤི ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘སམགྒརཱམོ’’ཏིཔི པཱལི༹, ཨཡམེཝཏྠོ. སམགྒརཏོཏི སམགྒེསུ རཏོ, ཏེ པཧཱཡ ཨཉྙཏྲ གནྟུམྤི ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམགྒེ དིསྭཱཔི སུཏྭཱཔི ནནྡཏཱིཏི སམགྒནནྡཱི. སམགྒཀརཎིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ཡཱ ཝཱཙཱ སཏྟེ སམགྒེཡེཝ ཀརོཏི, ཏཾ སཱམགྒིགུཎཔརིདཱིཔཀམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན ཨིཏརནྟི.

པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཝཱཙཱ. མམྨཙྪེདཀོཔི པཡོགོ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཀདཱཙི པུཏྟཀེ ཨེཝམྤི ཝདནྟི ‘‘ཙོརཱ ཝོ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི, ཨུཔྤལཔཏྟམྤི ཙ ནེསཾ ཨུཔརི པཏནྟཾ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཙ ཀདཱཙི ནིསྶིཏཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཨཧིརིཀཱ ཨནོཏྟཔྤིནོ ཙརནྟི, ནིདྡྷམཐ ནེ’’ཏི. ཨཐ ཙ ནེསཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི. ཡཐཱ ཙ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝཙནསཎྷཏཱཡ ཨཕརུསཝཱཙཱཔི ན ཧོཏི. ན ཧི མཱརཱཔེཏུཀཱམསྶ ‘‘ཨིམཾ སུཁཾ སཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨཕརུསཝཱཙཱ ཧོཏི, ཙིཏྟཕརུསཏཱཡ པནེསཱ ཕརུསཝཱཙཱཝ, སཱ ཡཾ སནྡྷཱཡ པཝཏྟིཏཱ. ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཏཡོ སམྦྷཱརཱ – ཨཀྐོསིཏབྦོ པརོ ཀུཔིཏཙིཏྟཾ ཨཀྐོསནཱཏི.

ནེལཱཏི ཨེལཾ ཝུཙྩཏི དོསོ, ནཱསྶཱ ཨེལནྟི ནེལཱ, ནིདྡོསཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནེལངྒོ སེཏཔཙྪཱདོ’’ཏི (ཨུདཱ. ༦༥; པེཊཀོ. ༢༥) ཨེཏྠ ཝུཏྟནེལཾ ཝིཡ. ཀཎྞསུཁཱཏི བྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ ཀཎྞཱནཾ སུཁཱ, སཱུཙིཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝིཡ ཀཎྞསཱུལཾ ན ཛནེཏི. ཨཏྠམདྷུརཏཱཡ སཀལསརཱིརེ ཀོཔཾ ཨཛནེཏྭཱ པེམཾ ཛནེཏཱིཏི པེམནིཡཱ. ཧདཡཾ གཙྪཏི ཨཔཊིཧཉྙམཱནཱ སུཁེན ཙིཏྟཾ པཝིསཏཱིཏི ཧདཡངྒམཱ. གུཎཔརིཔུཎྞཏཱཡ པུརེ བྷཝཱཏི པོརཱི. པུརེ སཾཝདྡྷནཱརཱི ཝིཡ སུཀུམཱརཱཏིཔི པོརཱི. པུརསྶ ཨེསཱཏིཔི པོརཱི, ནགརཝཱསཱིནཾ ཀཐཱཏི ཨཏྠོ. ནགརཝཱསིནོ ཧི ཡུཏྟཀཐཱ ཧོནྟི, པིཏིམཏྟཾ པིཏཱཏི བྷཱཏིམཏྟཾ བྷཱཏཱཏི ཝདནྟི. ཨེཝརཱུཔཱི ཀཐཱ བཧུནོ ཛནསྶ ཀནྟཱ ཧོཏཱིཏི བཧུཛནཀནྟཱ. ཀནྟབྷཱཝེནེཝ བཧུནོ ཛནསྶ མནཱཔཱ ཙིཏྟཝུཌྜྷིཀརཱཏི བཧུཛནམནཱཔཱ.

ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ སམྥཔྤལཱཔོ. སོ ཨཱསེཝནམནྡཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཱསེཝནམཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིནིརཏྠཀཀཐཱ པུརེཀྑཱརཏཱ, ཏཐཱརཱུཔཱིཀཐཱཀཐནཉྩ.

ཀཱལེན ཝདཏཱིཏི ཀཱལཝཱདཱི, ཝཏྟབྦཡུཏྟཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ སབྷཱཝམེཝ ཝདཏཱིཏི བྷཱུཏཝཱདཱི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠསནྣིསྶིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠཝཱདཱི. ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི དྷམྨཝཱདཱི. སཾཝརཝིནཡཔཧཱནཝིནཡསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཝིནཡཝཱདཱི. ནིདྷཱནཾ ཝུཙྩཏི ཋཔནོཀཱསོ, ནིདྷཱནམསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ནིདྷཱནཝཏཱི, ཧདཡེ ནིདྷཱཏབྦཡུཏྟཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལེནཱཏི ཨེཝརཱུཔིཾ བྷཱསམཱནོཔི ཙ ‘‘ཨཧཾ ནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ན ཨཀཱལེན བྷཱསཏི, ཡུཏྟཀཱལཾ པན ཨཔེཀྑིཏྭཱཝ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཔདེསནྟི སཨུཔམཾ, སཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. པརིཡནྟཝཏིནྟི པརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ ཡཐཱསྶཱ པརིཙྪེདོ པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠསཾཧིཏནྟི ཨནེཀེཧི ནཡེཧི ཝིབྷཛནྟེན པརིཡཱདཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཏྠསམྤནྣཾ. ཡཾ ཝཱ སོ ཨཏྠཝཱདཱི ཨཏྠཾ ཝདཏི, ཏེན ཨཏྠེན སཧིཏཏྟཱ ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན ཨཉྙཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཙཏཱུཧི ཝཙཱིསུཙརིཏེཧཱིཏི ‘‘མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི ཙཏཱུཧི ཝཱཙཱཧི ཡུཏྟེཧི སུཊྛུ ཙརིཏེཧི. སམནྣཱགཏོཏི ཨཔརིཧཱིནོ. ཙཏུདོསཱཔགཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཔྤིཡཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི དོསེཧི ཨཔགཏཾ པརིཧཱིནཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི.

ཨཏྠི ཨགོཙརོཏི ཀིཉྩཱཔི ཐེརོ སམཎཱཙཱརཾ སམཎགོཙརཾ ཀཐེཏུཀཱམོ ‘‘ཨཏྠི ཨགོཙརོ, ཨཏྠི གོཙརོ’’ཏི པདཾ ཨུདྡྷརི, ཡཐཱ པན མགྒཀུསལོ པུརིསོ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ‘‘ཝཱམཾ མུཉྩ, དཀྑིཎཾ གཎྷཱ’’ཏི པཋམཾ མུཉྩིཏབྦཾ སབྷཡམགྒཾ ཨུཔྤཐམགྒཾ ཨཱཙིཀྑཏི, པཙྪཱ གཧེཏབྦཾ ཁེམམགྒཾ ཨུཛུམགྒཾ, ཨེཝམེཝ མགྒཀུསལཔུརིསསདིསོ དྷམྨསེནཱཔཏི པཋམཾ པཧཱཏབྦཾ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛཾ ཨགོཙརཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པཙྪཱ གོཙརཾ ཨཱཙིཀྑིཏུཀཱམོ ‘‘ཀཏམོ ཨགོཙརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པུརིསེན ཧི ཨཱཙིཀྑིཏམགྒོ སམྤཛྫེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ, ཏཐཱགཏེན ཨཱཙིཀྑིཏམགྒོ ཨཔཎྞཀོ ཨིནྡཝིསྶཊྛཾ ཝཛིརཾ ཝིཡ ཨཝིརཛ྄ཛྷནཀོ ནིབྦཱནནགརཾཡེཝ སམོསརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པུརིསོ མགྒཀུསལོཏི ཁོ ཏིསྶ ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༤).

ཡསྨཱ ཝཱ སསཱིསཾ ནྷཱནེན པཧཱིནསེདམལཛལླིཀསྶ པུརིསསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདིཝིབྷཱུསནཝིདྷཱནཾ ཝིཡ པཧཱིནཔཱཔདྷམྨསྶ ཀལྱཱཎདྷམྨསམཱཡོགོ སམྤནྣརཱུཔོ ཧོཏི, ཏསྨཱ སེདམལཛལླིཀཾ ཝིཡ པཧཱཏབྦཾ པཋམཾ ཨགོཙརཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པཧཱིནསེདམལཛལླིཀསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཱདིཝིབྷཱུསནཝིདྷཱནཾ ཝིཡ པཙྪཱ གོཙརཾ ཨཱཙིཀྑིཏུཀཱམོཔི ‘‘ཀཏམོ ཨགོཙརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ གོཙརོཏི པིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནཾ. ཨཡུཏྟཊྛཱནཾ ཨགོཙརོ. ཝེསིཡཱ གོཙརོ ཨསྶཱཏི ཝེསིཡཱགོཙརོ, མིཏྟསནྠཝཝསེན ཨུཔསངྐམིཏབྦཊྛཱནནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཝེསིཡཱ ནཱམ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནིཡོ ཡེན ཀེནཙིདེཝ སུལབྷཛ྄ཛྷཱཙཱརཏཱ མིཏྟསནྠཝསིནེཧཝསེན ཨུཔསངྐམནྟོ ཝེསིཡཱགོཙརོ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨཱརཀྑཝིཔཏྟིཏོ. ཨེཝཾ ཨུཔསངྐམནྟསྶ ཧི ཙིརརཀྑིཏགོཔིཏོཔི སམཎདྷམྨོ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ནསྶཏི. སཙེཔི ན ནསྶཏི, གརཧཾ ལབྷཏི. དཀྑིཎཱཝསེན པན ཨུཔསངྐམནྟེན སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ.

ཝིདྷཝཱ ཝུཙྩནྟི མཏཔཏིཀཱ ཝཱ པཝུཊྛཔཏིཀཱ ཝཱ. ཐུལླཀུམཱརིཡོཏི མཧལླིཀཱ ཨནིབྦིདྡྷཀུམཱརིཡོ. པཎྜཀཱཏི ལོཀཱམིསནིསྶིཏཀཐཱབཧུལཱ ཨུསྶནྣཀིལེསཱ ཨཝཱུཔསནྟཔརིལཱ༹ཧཱ ནཔུཾསཀཱ. ཏེསཾ སབྦེསམྤི ཨུཔསངྐམནེ ཨཱདཱིནཝོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. བྷིཀྑུནཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཔི ཙ བྷིཀྑཱུ ནཱམ ཨུསྶནྣབྲཧྨཙརིཡཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ བྷིཀྑུནིཡོ. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ སནྠཝཝསེན ཀཏིཔཱཧེནེཝ རཀྑིཏགོཔིཏསམཎདྷམྨཾ ནཱསེནྟི. གིལཱནཔུཙྪཀེན པན གནྟུཾ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑུནཱ པུཔྥཱནི ལབྷིཏྭཱ པཱུཛནཏྠཱཡཔི ཨོཝཱདདཱནཏྠཱཡཔི གནྟུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ.

པཱནཱགཱརནྟི སུརཱཔཱནགྷརཾ, ཏཾ བྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡཀརེཧི སུརཱསོཎྜེཧི ཨཝིཝིཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏེཧི སདྡྷིཾ སཧསོཎྜཝསེན ཨུཔསངྐམིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, བྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡོ ཧོཏི. སཾསཊྛོ ཝིཧརཏི རཱཛཱུཧཱིཏིཨཱདཱིསུ རཱཛཱནོཏི ཨབྷིསིཏྟཱ ཝཱ ཧོནྟུ ཨནབྷིསིཏྟཱ ཝཱ, ཡེ རཛྫམནུསཱསནྟི. རཱཛམཧཱམཏྟཱཏི རཱཛཱུནཾ ཨིསྶརིཡསདིསཱཡ མཧཏིཡཱ ཨིསྶརིཡམཏྟཱཡ སམནྣཱགཏཱ. ཏིཏྠིཡཱཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ བཱཧིརཔརིབྦཱཛཀཱ. ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱཏི བྷཏྟིཝསེན ཏེསཾ པཙྩཡདཱཡཀཱ, ཨེཏེཧི སདྡྷིཾ སཾསགྒཛཱཏོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནནུལོམིཀེན སཾསགྒེནཱཏི ཨནནུལོམིཀསཾསགྒོ ནཱམ ཏིསྶནྣཾ སིཀྑཱནཾ ཨནནུལོམོ པཙྩནཱིཀསཾསགྒོ. ཡེན བྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡཾ པཉྙཏྟིཝཱིཏིཀྐམཾ སལླེཁཔརིཧཱནིཉྩ པཱཔུཎཱཏི. སེཡྻཐིདཾ? རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟེཧི སདྡྷིཾ སཧསོཀིཏཱ སཧནནྡིཏཱ སམསུཁདུཀྑཏཱ ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཡོགཾ ཨཱཔཛྫནཏཱ ཏིཏྠིཡཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཙྪནྡརུཙིསམཱཙཱརཏཱ ཨེཀཙྪནྡརུཙིསམཱཙཱརབྷཱཝཱཝཧོ ཝཱ སིནེཧབཧུམཱནསནྠཝོ. ཏཏྠ རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟེཧི སདྡྷིཾ སཾསགྒོ བྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡཀརོ, ཨིཏརེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཏེསཾ ལདྡྷིགྒཧཎཾ. ཏེསཾ པན ཝཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ གཎྷཱཔེཏུཾ སམཏྠེན ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨིདཱནི ཨཔརེནཔི པརིཡཱཡེན ཨགོཙརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཱནི ཝཱ པན ཏཱནི ཀུལཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཨསྶདྡྷཱནཱིཏི བུདྡྷཱདཱིསུ སདྡྷཱཝིརཧིཏཱནི. ཏཱནི ‘‘བུདྡྷོ སབྦཉྙཱུ, དྷམྨོ ནིཡྻཱནིཀོ, སངྒྷོ སུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏི ན སདྡཧནྟི. ཨཔྤསནྣཱནཱིཏི ཙིཏྟཾ པསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀཱནཱིཏི ཨཀྐོསཀཱནི ཙེཝ པརིབྷཱསཀཱནི ཙ. ‘‘ཙོརོསི, བཱལོསི, མཱུལ༹ྷོསི, ཨོཊྛོསི, གོཎོསི, གདྲབྷོསི, ཨཱཔཱཡིཀོསི, ནེརཡིཀོསི, ཏིརཙྪཱནགཏོསི, ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ སུགཏི, དུགྒཏིཡེཝ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི ཨེཝཾ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟི. ‘‘ཧོཏུ, ཨིདཱནི ཏཾ པཧརིསྶཱམ, བནྡྷིསྶཱམ, ཝདྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ བྷཡདསྶནེན པརིབྷཱསནྟི ཙཱཏི ཨཏྠོ.

ཨནཏྠཀཱམཱནཱིཏི ཨཏྠཾ ན ཨིཙྪནྟི, ཨནཏྠམེཝ ཨིཙྪནྟི. ཨཧིཏཀཱམཱནཱིཏི ཨཧིཏམེཝ ཨིཙྪནྟི, ཧིཏཾ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཕཱསུཀཱམཱནཱིཏི ཕཱསུཀཾ ན ཨིཙྪནྟི, ཨཕཱསུཀམེཝ ཨིཙྪནྟི. ཨཡོགཀྑེམཀཱམཱནཱིཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམཾ ནིབྦྷཡཾ ན ཨིཙྪནྟི, སབྷཡམེཝ ཨིཙྪནྟི. བྷིཀྑཱུནནྟི ཨེཏྠ སཱམཎེརཱཔི སངྒཧཾ གཙྪནྟི. བྷིཀྑུནཱིནནྟི ཨེཏྠ སིཀྑམཱནཱསཱམཎེརིཡོཔི. སབྦེསམྤི ཧི བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏཱནཉྩེཝ སརཎགཏཱནཉྩ ཙཏུནྣམྤི པརིསཱནཾ ཏཱནི ཨནཏྠཀཱམཱནིཡེཝ. ཏཐཱརཱུཔཱནི ཀུལཱནཱིཏི ཨེཝརཱུཔཱནི ཁཏྟིཡཀུལཱདཱིནི ཀུལཱནི. སེཝཏཱིཏི ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཏི. བྷཛཏཱིཏི ཨུཔསངྐམཏི. པཡིརུཔཱསཏཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔསངྐམཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཝེསིཡཱདིགོཙརསྶ ཝེསིཡཱདིཀོ རཱཛཱདིསཾསཊྛསྶ རཱཛཱདིཀོ ཨསྶདྡྷཀུལཱདིསེཝཀསྶ ཨསྶདྡྷཀུལཱདིཀོ ཙཱཏི ཏིཔྤཀཱརོཔི ཨཡུཏྟགོཙརོ ‘‘ཨགོཙརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏསྶ ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན ཨགོཙརཏཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཝེསིཡཱདིཀོ ཏཱཝ པཉྩཀཱམགུཎནིསྶཡཏོ ཨགོཙརོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨགོཙརོ པརཝིསཡོ, ཡདིདཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ’’ཏི. རཱཛཱདིཀོ ཛྷཱནཱནུཡོགསྶ ཨནུཔནིསྶཡཏོ ལཱབྷསཀྐཱརཱསནིཙཀྐནིཔྥཱདནཏོ དིཊྛིཝིཔཏྟིཧེཏུཏོ ཙ, ཨསྶདྡྷཀུལཱདིཀོ སདྡྷཱཧཱནིཙིཏྟཔདོསཱཝཧནཏོ ཨགོཙརོ.

ཨནྟརགྷརཔྤཝེསཱདིཀོ ཙ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནིམིཏྟགྒཱཧཱདིཀོ ཙ སདྡྷཱདེཡྻཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཝིསཱུཀདསྶནཱནུཡོགོ ཙ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ཙཱཏི ཙཏུབྦིདྷོཔི པན ཀིལེསུཔྤཏྟིཝསེན ཨགོཙརོཏི ཝེདིཏབྦོ.

མཱ བྷིཀྑཝེ ཨགོཙརེ ཙརཐཱཏི ཙརིཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ མཱ ཙརཐ. པརཝིསཡེཏི སཏྟུཝིསཡེ. ཨགོཙརེ བྷིཀྑཝེ ཙརཏནྟི ཨཡུཏྟཊྛཱནེ ཙརནྟཱནཾ. ‘‘ཙར’’ནྟིཔི པཱཋོ. ལཙྪཏཱིཏི ལབྷིསྶཏི པསྶིསྶཏི. མཱརོཏི དེཝཔུཏྟམཱརོཔི མཙྩུམཱརོཔི. ཨོཏཱརནྟི རནྡྷཾ ཚིདྡཾ ཝིཝརཾ.

གོཙརནིདྡེསེ ན ཝེསིཡཱགོཙརོ ཧོཏཱིཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཝསེན ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ གོཙརོཏི ཙརིཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནཝསེན ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱ གོཙརོ. སཀེཏི ཨཏྟནོ སནྟཀེ. པེཏྟིཀེ ཝིསཡེཏི པིཏིཏོ ཨཱགཏཝིསཡེ.

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཏི སམྨཱཨུཔཊྛིཏཙཏུསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཝནྟསྶ. ཐཱམགཏསྶཱཏི བལཔྤཏྟསྶ. དལ༹ྷཔརཀྐམསྶཱཏི ཐིརཝཱིརིཡསྶ. ཡསྶཏྠཱཡ པེསིཏོཏི ཡེན ཨརཧཏྟཏྠཱཡ ཨཏྟབྷཱཝོ པརིཙྩཏྟོ. ཨཏྟཏྠེ ཙཱཏི ཨཏྟནོ ཨཏྠེ ཨརཧཏྟཕལེ ཙ. ཉཱཡེ ཙཱཏི ཨརིཡེ ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ ཙ. ལཀྑཎེ ཙཱཏི ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཔཊིཝེདྷེ ཙ. ཀཱརཎེ ཙཱཏི ཧེཏུམྷི ཙ. ཋཱནཱཋཱནེ ཙཱཏི ཋཱནེ ཙ ཨཊྛཱནེ ཙ, ཀཱརཎཱཀཱརཎེ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

༡༩༧. ཨཊྛམགཱཐཱཡ ཨེཀོདི ནིཔཀོཏི ཨེཀགྒཙིཏྟོ པཎྜིཏོ.

ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨོལཱ༹རིཀམྤི མལཾ དྷམཏཱིཏི སུཝཎྞསྶ ཐཱུལཾ ཛལླཾ ཨགྒིསཾཡོགེན ནཱིཧརཏི. སནྡྷམཏཱིཏི སམྨཱ ནཱིཧརཏི. ནིདྡྷམཏཱིཏི ཨཔུནབྷཝཔྤཏྟིཀཾ ཀཏྭཱ ནཱིཧརཏི. ‘‘ཛྷཱཔེཏཱི’’ཏི ཀེཙི ཝདནྟི. མཛ྄ཛྷིམཀམྤཱིཏི ཏཏོ སུཁུམཏརམྤི. སུཁུམཀམྤཱིཏི ཨཏིསུཁུམཏརམྤི. ཨེཝམེཝཱཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ. ཨཏྟནོ ཨོལཱ༹རིཀེཔི ཀིལེསེ དྷམཏཱིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཀེ ཐཱུལཀིལེསེ ཝཱིརིཡཱཏཔེན ནཱིཧརཏི. མཛ྄ཛྷིམཀེཔི ཀིལེསེཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀེ ཨོལཱ༹རིཀསུཁུམཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཀེཔི. སུཁུམཀེཔཱིཏི ཉཱཏིཝིཏཀྐཱདིཀེ ཨཏིསཎྷཀེཔི ཀིལེསེ. སམྨཱདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱདིཊྛིཾ དྷམཏཱིཏི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒསམྤཡུཏྟཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིཔརཱིཏསངྑཱཏཾ མིཙྪཱདིཊྛིཾ ནཱིཧརཏི. སམྨཱསངྐཔྤཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༡༩༨. ཨེཝཾ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན ཏཱིཧི གཱཐཱཧི བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏྭཱ པཉྩཧི གཱཐཱཧི པཉྩསཏཱནཾ སིསྶཱནམཏྠཱཡ ཙ སེནཱསནགོཙརསཱིལཝཏཱདཱིནི པུཙྪིཏོ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ‘‘ཝིཛིགུཙྪམཱནསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིསྶཛྫནམཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝཏྠོ – ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཛིགུཙྪམཱནསྶ རིཏྟཱསནཾ སཡནཾ སེཝཏོ ཝེ སམྦོདྷིཀཱམསྶ སཱརིཔུཏྟ བྷིཀྑུནོ ཡདིདཾ ཕཱསུ ཡོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཡཐཱནུདྷམྨཾ ཡོ ཙ ཨནུདྷམྨོ, ཏཾ ཏེ པཝཀྑཱམི ཡཐཱ པཛཱནཾ ཡཐཱ པཛཱནནྟོ ཝདེཡྻ, ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི. ཡཾ ཕཱསུཝིཧཱརནྟི ཡཾ སུཁཝིཧཱརཾ. ཨསཔྤཱཡརཱུཔདསྶནེནཱཏི ཨིཏྠིརཱུཔཱདིསམཎཱསཔྤཱཡརཱུཔདསྶནེན. ཏཾ བོདྷིཾ བུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི ཏཾ ཙཏུམགྒཉཱཎསངྑཱཏཾ བོདྷིཾ བུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨིཙྪནྟསྶ. ཨནུབུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི ཨནུརཱུཔཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ བུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶ. པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི ཨབྷིམུཁེ ཀཏྭཱ ནིབྦིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶ. སམྦུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི པཧཱིནཀིལེསེ ཨཔཙྩཱགམནཝསེན སམྨཱ བུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨིཙྪནྟསྶ. ཨདྷིགནྟུཀཱམསྶཱཏི པཱཔུཎིཏུཀཱམསྶ. སཙྪིཀཱཏུཀཱམསྶཱཏི པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཏྟུཀཱམསྶ. ཨཐ ཝཱ བུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎཾ ཉཱཏུཀཱམསྶ. ཨནུབུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི སཀདཱགཱམིམགྒཉཱཎཾ པུན ཉཱཏུཀཱམསྶ. པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི ཨནཱགཱམིམགྒཉཱཎཾ པཊིཝེདྷཝསེན ཉཱཏུཀཱམསྶ. སམྦུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམསྶཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ སམྨཱ ཉཱཏུཀཱམསྶ. ཨདྷིགནྟུཀཱམསྶཱཏི ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨདྷིགནྟུཀཱམསྶ. ཕསྶིཏུཀཱམསྶཱཏི ཉཱཎཕུསནཱཡ ཕུསིཏུཀཱམསྶ. སཙྪིཀཱཏུཀཱམསྶཱཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཡ པཙྩཀྑཾ ཀཏྟུཀཱམསྶ.

ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ པུབྦབྷཱགེ ཝིཔསྶནཱཏི ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ པུརིམཀོཊྛཱསེ ཨུཔྤནྣཨུདཡབྦཡཱདིཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི.

༡༩༩. དུཏིཡགཱཐཱཡ སཔརིཡནྟཙཱརཱིཏི སཱིལཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པརིཡནྟེསུ ཙརམཱནོ. ཌཾསཱདྷིཔཱཏཱནནྟི པིངྒལམཀྑིཀཱནཉྩ སེསམཀྑིཀཱནཉྩ. ཏེ ཧི ཏཏོ ཏཏོ ཨདྷིཔཏིཏྭཱ ཁཱདནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨདྷིཔཱཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མནུསྶཕསྶཱནནྟི ཙོརཱདིཕསྶཱནཾ.

ཙཏྟཱརོ པརིཡནྟཱཏི ཙཏྟཱརོ མརིཡཱདཱ པརིཙྪེདཱ. ཨནྟོཔཱུཏིབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོཏི ཨབྦྷནྟརེ ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ སཱིལཝིརཧིཏབྷཱཝཾ ཨོལོཀཡམཱནོ. ཨནྟོ སཱིལསཾཝརཔརིཡནྟེ ཙརཏཱིཏི སཱིལསཾཝརཔརིཙྪེདབྦྷནྟརེ ཙརཏི ཝིཙརཏི. མརིཡཱདཾ ན བྷིནྡཏཱིཏི སཱིལམརིཡཱདཾ སཱིལཔརིཙྪེདཾ ན ཀོཔེཏི.

ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོཏི ཨཱདིཏྟདེསནཾ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༣.༦༡; ༤.༢༨) ཨོལོཀེནྟོ. ཨཀྑབྦྷཉྫནཝཎཔཊིཙྪཱདནཔུཏྟམཾསཱུཔམཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོཏི སཱཀཊིཀསྶ ཨཀྑབྦྷཉྫནཨུཔམཉྩ, ཀུཊྛབྱཱདྷིནོ ཝཎཱནཾ པཊིཙྪཱདནཏེལཔིལོཏིཀཨུཔམཉྩ, ཀནྟཱརཔཊིཔནྣཱནཾ ཛཱཡམྤཏིཀཱནཾ པུཏྟམཾསཁཱདནཨུཔམཉྩ (སཾ. ནི. ༢.༦༣; མི. པ. ༦.༡.༢) ཨོལོཀེནྟོ. བྷདྡེཀརཏྟཝིཧཱརཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོཏི –

‘‘ཨཏཱིཏཾ ནཱནྭཱགམེཡྻ, ནཔྤཊིཀངྑེ ཨནཱགཏཾ;

ཏཾ ཝེ ‘བྷདྡེཀརཏྟོ’ཏི, སནྟོ ཨཱཙིཀྑཏེ མུནཱི’’ཏི. (མ. ནི. ༣.༢༨༠; ནེཏྟི. ༡༠༣) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ བྷདྡེཀརཏྟཝིཧཱརཾ ཨོལོཀེནྟོ. ཏཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཁཱདནྟཱིཏི ནིཔྤཏིཏྭཱ ནིཔྤཏིཏྭཱ ཁཱདནྟི.

༢༠༠. ཏཏིཡགཱཐཱཡ པརདྷམྨིཀཱ ནཱམ སཏྟསཧདྷམྨིཀཝཛྫཱ སབྦེཔི ཏེ བཱཧིརཀཱ. ཀུསལཱནུཨེསཱིཏི ཀུསལདྷམྨེ ཨནྭེསམཱནོ.

སཏྟ སཧདྷམྨིཀེ ཋཔེཏྭཱཏི བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིསིཀྑམཱནཱསཱམཎེརསཱམཎེརཱིཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱཡོ ཝཛྫེཏྭཱ. ཨཐཱཔརཱནིཔི ཨཏྠི ཨབྷིསམྦྷོཏབྦཱནཱིཏི ཨཔརཱནིཔི མདྡིཏབྦཱནི ཨཏྠི སཾཝིཛྫནྟི.

༢༠༡. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཱཏངྐཕསྶེནཱཏི རོགཕསྶེན. སཱིཏཾ ཨཐུཎྷནྟི སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ. སོ ཏེཧི ཕུཊྛོ བཧུདྷཱཏི སོ ཏེཧི ཨཱཏངྐཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི ཨཱཀཱརེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ. ཨནོཀོཏི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཨནོཀཱསབྷཱུཏོ. ཨབྦྷནྟརདྷཱཏུཔཀོཔཝསེན ཝཱཏི སརཱིརབྦྷནྟརེ ཨཱཔོདྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཝཱ ཨཉྙདྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཝཱ. ཨུཎྷནྟི སརཱིརབྦྷནྟརེ ཏེཛོདྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཨུཎྷཾ བྷཝཏི. ཨབྷིསངྑཱརསཧགཏཝིཉྙཱཎསྶཱཏི ཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱསམྤཡུཏྟཙིཏྟསྶ. ཨོཀཱསཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཝཀཱསཾ པཏིཊྛཾ ན ཀརོཏི. ཨཝཏྠིཏསམཱདཱནོཏི ཨོཏརིཏྭཱ གཱཧཀོ.

༢༠༢. ཨེཝཾ ‘‘བྷིཀྑུནོ ཝིཛིགུཙྪཏོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི པུཊྛམཏྠཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཀྱཱསྶ བྱཔྤཐཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཊྛཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘ཐེཡྻཾ ན ཀཱརེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཕསྶེཏི ཕུསེཡྻ. ཡདཱཝིལཏྟཾ མནསོ ཝིཛཉྙཱཏི ཡཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱཝིལཏྟཾ ཝིཛཱནེཡྻ, ཏཾ སབྦཾ ‘‘ཀཎྷསྶ པཀྑོ’’ཏི ཝིནོདཡེཡྻ.

ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨདིནྣསྶ ཨཱདཱནཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ, པརསཾཧརཎཾ, ཐེཡྻཾ ཙོརིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨདིནྣནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ, ཡཏྠ པརོ ཡཐཱཀཱམཀཱརིཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨདཎྜཱརཧོ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ ཧོཏི; ཏསྨིཾ པརཔརིགྒཧིཏེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཏཾ ཧཱིནེ པརསྶ སནྟཀེ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, པཎཱིཏེ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཀསྨཱ? ཝཏྠུཔཎཱིཏཏཱཡ. ཝཏྠུསམཏྟེ སཏི གུཎཱདྷིཀཱནཾ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ མཧཱསཱཝཛྫཾ, ཏཾ ཏཾ གུཎཱདྷིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཧཱིནགུཎསྶ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརཔརིགྒཧིཏཾ, པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིཏཱ, ཐེཡྻཙིཏྟཾ, ཨུཔཀྐམོ, ཏེན ཧརཎནྟི. པཧཱཡཱཏི ཨིམཾ ཨདིནྣཱདཱནཙེཏནཱསངྑཱཏཾ དུསྶཱིལྱཾ པཛཧིཏྭཱ. པཊིཝིརཏོཏི པཧཱིནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཏོ དུསྶཱིལྱཏོ ཨོརཏོ ཝིརཏོཝ. དིནྣམེཝ ཨཱདིཡཏཱིཏི དིནྣཱདཱཡཱི. ཙིཏྟེནཔི དིནྣམེཝ པཊིཀངྑཏཱིཏི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི. ཐེནེཏཱིཏི ཐེནོ, ན ཐེནེན ཨཐེནེན. ཨཐེནཏྟཱཡེཝ སུཙིབྷཱུཏེན. ཨཏྟནཱཏི ཨཏྟབྷཱཝེན, ཨཐེནཾ སུཙིབྷཱུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིཏོ པརཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

མེཏྟཱཡནཝསེན མེཏྟི. མེཏྟཱཀཱརོ མེཏྟཱཡནཱ. མེཏྟཱཡ ཨཡིཏསྶ མེཏྟཱསམངྒིནོ ཙིཏྟསྶ བྷཱཝོ མེཏྟཱཡིཏཏྟཾ. ཨནུདཡཏཱིཏི ཨནུདཡཱ, རཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནུདཡཱཀཱརོ ཨནུདཡནཱ. ཨནུདཡིཏསྶ བྷཱཝོ ཨནུདཡིཏཏྟཾ. ཧིཏསྶ ཨེསནཝསེན ཧིཏེསིཏཱ. ཨནུཀམྤནཝསེན ཨནུཀམྤཱ. སབྦེཧིཔི ཨིམེཧི པདེཧི ཨུཔཙཱརཔྤནཱཔྤཏྟཱཝ མེཏྟཱ ཝུཏྟཱ. ཝིཔུལེནཱཏི ཨེཏྠ ཕརཎཝསེན ཝིཔུལཏཱ དཊྛབྦཱ. བྷཱུམིཝསེན པན ཏཾ མཧགྒཏཾ. པགུཎཝསེན ཨཔྤམཱཎཾ. སཏྟཱརམྨཎཝསེན ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. བྱཱཔཱདཔཙྩཏྠིཀཔྤཧཱནེན ཨཝེརཾ. དོམནསྶཔྤཧཱནཏོ ཨབྱཱཔཛྫཾ, ནིདྡུཀྑནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཱཝིལནྟི ཨཔྤསནྣཾ. ལུལི༹ཏནྟི ཀལལཾ. ཨེརིཏནྟི ཨསནྣིཊྛཱནཾ. གྷཊྚིཏནྟི ཨཱརམྨཎེན གྷཊྚནམཱཔཱདིཏཾ. ཙལིཏནྟི ཀམྤམཱནཾ. བྷནྟནྟི ཝིབྦྷནྟཾ. ཨཝཱུཔསནྟནྟི ཨནིབྦུཏཾ.

ཡོ སོ མཱརོཏི ཨེཝམཱདཱིསུ མཧཱཛནཾ ཨནཏྠེ ནིཡོཛེཏྭཱ མཱརེཏཱིཏི མཱརོ. ཀཎྷཀམྨཏྟཱ ཀཎྷོ. ཀཱམཱཝཙརིསྶརཏྟཱ ཨདྷིཔཏི. མརཎཾ པཱཔནཏོ ཨནྟགཱུ. མུཉྩིཏུཾ ཨཔྤདཱནཊྛེན ནམུཙི. མཱརསྶ བལི༹སནྟི མཱརབལི༹སཾ. ཝཊྚསནྣིསྶིཏཊྛེན མཱརསྶ ཨཱམིསནྟི མཱརཱམིསཾ. ཝསཝཏྟནཊྛེན མཱརསྶ ཝིསཡོཏི མཱརཝིསཡོ. གོཙརཊྛེན མཱརསྶ ནིཝཱསོཏི མཱརནིཝཱསོ. ཀཱམཙཱརཾ ཙརཊྛེན མཱརསྶ གོཙརོཏི མཱརགོཙརོ. དུཔྤམུཉྩནཊྛེན མཱརསྶ བནྡྷནནྟི མཱརབནྡྷནཾ. དུཀྑུདྡཡོཏི དུཀྑབནྡྷནོ.

༢༠༣. མཱུལམྤི ཏེསཾ པལིཁཉྙ ཏིཊྛེཏི ཏེསཾ ཀོདྷཱཏིམཱནཱནཾ ཡཾ ཨཝིཛྫཱདིཀཾ མཱུལཾ, ཏམྤི པལིཁཎིཏྭཱ ཏིཊྛེཡྻ. ཨདྡྷཱ བྷཝནྟོ ཨབྷིསམྦྷཝེཡྻཱཏི ཨེཏཾ པིཡཱཔིཡཾ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཨེཀཾསེནེཝ ཨབྷིབྷཝེཡྻ, ན ཏཏྠ སིཐིལཾ པརཀྐམེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཝིཛྫཱ མཱུལནྟིཨཱདཡོ ཨཝིཛྫཱ ཀོདྷསྶ ཨུཔནིསྶཡསཧཛཱཏཱདིཝསེན མཱུལཾ ཧོཏི. ཨནུཔཱཡམནསིཀཱརོ ཙ ཨསྨིམཱནོ ཙ ཨིམེ དྭེ ཨུཔནིསྶཡཝསེནེཝ. ཨཧིརིཀཨནོཏྟཔྤཨུདྡྷཙྩཱ ཨིམེ ཏཡོ ཨུཔནིསྶཡསཧཛཱཏཱདིཝསེན མཱུལཱནི ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨཏིམཱནསྶཱཔི.

༢༠༤. པཉྙཾ པུརཀྑཏྭཱཏི པཉྙཾ པུབྦངྒམཾ ཀཏྭཱ. ཀལྱཱཎཔཱིཏཱིཏི ཀལྱཱཎཔཱིཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཙཏུརོ སཧེཐ པརིདེཝདྷམྨེཏི ཨནནྟརགཱཐཱཡ ཝུཙྩམཱནེ པརིདེཝནཱིཡདྷམྨེ སཧེཡྻ.

ཝིཙཡབཧུལོཏི པརིཝཱིམཾསནབཧུལོ. པཝིཙཡབཧུལོཏི ཝིསེསེན ཝཱིམཾསནབཧུལོ. པེཀྑཱཡནབཧུལོཏི ཨིཀྑཎབཧུལོ. སམེཀྑཱཡནབཧུལོཏི ཨེསནབཧུལོ. ཝིབྷཱུཏཝིཧཱརཱིཏི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཝིཧཱརཱི.

ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨབྷིཀྐནྟཾ ཝུཙྩཏི གམནཾ. པཊིཀྐནྟཾ ནིཝཏྟནཾ. ཏདུབྷཡམྤི ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ལབྦྷཏི. གམནེ ཏཱཝ པུརཏོ ཀཱཡཾ ཨབྷིཧརནྟོ ཨབྷིཀྐམཏི ནཱམ. པཊིནིཝཏྟེནྟོ པཊིཀྐམཏི ནཱམ. ཋཱནེཔི ཋིཏཀོཝ ཀཱཡཾ པུརཏོ ཨོནམེནྟོ ཨབྷིཀྐམཏི ནཱམ. པཙྪཏོ ཨཔནཱམེནྟོ པཊིཀྐམཏི ནཱམ. ནིསཛྫཱཡཔི ནིསིནྣཀོཝ ཨཱསནསྶ པུརིམཨངྒཱབྷིམུཁོ སཾསརནྟོ ཨབྷིཀྐམཏི ནཱམ. པཙྪིམཨངྒཔྤདེསཾ པཙྪཱ སཾསརནྟོ པཊིཀྐམཏི ནཱམ. ནིཔཛྫཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི སམྤཛཉྙེན སབྦཀིཙྩཀཱརཱི, སམྤཛཉྙམེཝ ཝཱ ཀཱརཱི ཧོཏི. སོ ཧི ཨབྷིཀྐནྟཱདཱིསུ སམྤཛཉྙཾ ཀརོཏེཝ, ན ཀཏྠཙི སམྤཛཉྙཝིརཧིཏོ ཧོཏི. ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེཏི ཨེཏྠ པན ཨཱལོཀིཏཾ ནཱམ པུརཏོ པེཀྑནཾ. ཝིལོཀིཏཾ ནཱམ ཨནུདིསཱཔེཀྑནཾ. ཨཉྙཱནིཔི ཧེཊྛཱ ཨུཔརི པཙྪཏོ པེཀྑནཝསེན ཨོལོཀིཏཨུལློཀིཏཨཔལོཀིཏཱནི ནཱམ ཧོནྟི. ཏཱནི ཨིདྷ ན གཧིཏཱནི. སཱརུཔྤཝསེན པན ཨིམཱནེཝ དྭེ གཧིཏཱནི, ཨིམིནཱ ཝཱ མུཁེན སབྦཱནི གཧིཏཱནེཝཱཏི.

སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེཏི པབྦཱནཾ སམིཉྫནཔསཱརཎེ. སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེཏི ཨེཏྠ སངྒྷཱཊིཙཱིཝརཱནཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཝསེན, པཏྟསྶ བྷིཀྑཱཔཊིགྒཧཎཱདིཝསེན པརིབྷོགོ དྷཱརཎཾ ནཱམ. ཨསིཏཱདཱིསུ ཨསིཏེཏི པིཎྜཔཱཏབྷོཛནེ. པཱིཏེཏི ཡཱགུཨཱདིཔཱནེ. ཁཱཡིཏེཏི པིཊྛཁཛྫཀཱདིཁཱདནེ. སཱཡིཏེཏི མདྷུཕཱཎིཏཱདིསཱཡནེ. ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེཏི ཨུཙྩཱརསྶ ཙ པསྶཱཝསྶ ཙ ཀརཎེ. གཏཱདཱིསུ གཏེཏི གམནེ. ཋིཏེཏི ཋཱནེ. ནིསིནྣེཏི ནིསཛྫཱཡ.

སུཏྟེཏི སཡནེ. ཛཱགརིཏེཏི ཛཱགརཎེ. བྷཱསིཏེཏི ཀཐནེ. ཏཏྠ ཨུཔཱདཱརཱུཔསྶ སདྡཱཡཏནསྶ ཨཔྤཝཏྟེ སཏི བྷཱསིཏཱ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏསྨིཾ པཝཏྟནྟེ ཧོཏཱིཏི པརིགྒཱཧཀོ བྷིཀྑུ བྷཱསིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེན དྷམྨཾ དེསེནྟོཔི བཱཏྟིཾསཏིརཙྪཱནཀཐཾ པཧཱཡ དསཀཐཱཝཏྠུནིསྶིཏཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟོཔི བྷཱསིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ. ཏུཎྷཱིབྷཱཝེཏི ཨཀཐནེ. ཏཏྠ ཨུཔཱདཱརཱུཔསྶ སདྡཱཡཏནསྶ པཝཏྟིཡཾ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཔྤཝཏྟིཡཾ ཧོཏཱིཏི པརིགྒཱཧཀོ བྷིཀྑུ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཨཊྛཏིཾསཨཱརམྨཎེསུ ཙིཏྟརུཙིཡཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣོཔི ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ. ཨེཏྠ ཙ ཨེཀོ ཨིརིཡཱཔཐོ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཨཱགཏོ. སོ ཧེཊྛཱ ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེཏི ཨེཏྠ བྷིཀྑཱཙཱརགཱམཾ གཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏོ ཙ ཨདྡྷཱནགམནཝསེན ཀཐིཏོ. གཏེ ཋིཏེཏི ཨེཏྠ ཝིཧཱརེ ཙུཎྞིཀཔཱདུདྡྷཱརཝསེན ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. བུདྡྷཱནུསྶཏིཝསེནཱཏིཨཱདཡོ ཧེཊྛཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཀཱསིཏཱ ཨེཝ.

ཨརཏཱིཏི རཏིཔཊིཀྑེཔོ. ཨརཏིཏཱཏི ཨརམནཱཀཱརོ. ཨནབྷིརཏཱིཏི ཨནབྷིརཏབྷཱཝོ. ཨནབྷིརམནཱཏི ཨནབྷིརམནཱཀཱརོ. ཨུཀྐཎྛིཏཱཏི ཨུཀྐཎྛནཱཀཱརོ. པརིཏསྶིཏཱཏི ཨུཀྐཎྛནཝསེནེཝ པརིཏསྶནཱ.

༢༠༥. ཀིཾ སཱུ ཨསིསྶནྟི ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམི. ཀུཝ ཝཱ ཨསིསྶནྟི ཀུཧིཾ ཝཱ ཨསིསྶཱམི. དུཀྑཾ ཝཏ སེཏྠ ཀུཝཛྫ སེསྶནྟི ཨིམཾ རཏྟིཾ དུཀྑཾ སཡིཾ, ཨཛྫ ཨཱགམནརཏྟིཾ ཀཏྠ སཡིསྶཾ. ཨེཏེ ཝིཏཀྐེཏི ཨེཏེ པིཎྜཔཱཏནིསྶིཏེ དྭེ, སེནཱསནནིསྶིཏེ དྭེཏི ཙཏྟཱརོ ཝིཏཀྐེ. ཨནིཀེཏཙཱརཱིཏི ཨཔལིབོདྷཙཱརཱི ནིཏྟཎྷཙཱརཱི.

ཕལཀེ ཝཱཏི ཝངྐཱདིཕལཀཔཱིཋེ ཙ. ཨཱགཱམིརཏྟིནྟི ཨཱགམནིརཏྟིཡཾ. ཨཱདེཝནེཡྻེཏི ཝིསེསེན དེཝནིཡྻེ. པརིདེཝནེཡྻེཏི སམནྟཏོ དེཝནིཡྻེ.

༢༠༦. ཀཱལེཏི པིཎྜཔཱཏཀཱལེ པིཎྜཔཱཏསངྑཱཏཾ ཨནྣཾ ཝཱ, ཙཱིཝརཀཱལེ ཙཱིཝརསངྑཱཏཾ ཝསནཾ ཝཱ ལདྡྷཱ དྷམྨེན སམེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མཏྟཾ ས ཛཉྙཱཏི པརིགྒཧེ ཙ པརིབྷོགེ ཙ སོ པམཱཎཾ ཛཱནེཡྻ. ཨིདྷཱཏི སཱསནེ, ནིཔཱཏམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེཏཾ. ཏོསནཏྠནྟི སནྟོསཏྠཾ, ཨེཏདཏྠཾ མཏྟཾ ཛཱནེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཏེསུ གུཏྟོཏི སོ བྷིཀྑུ ཏེསུ པཙྩཡེསུ གུཏྟོ. ཡཏཙཱརཱིཏི སཉྙཏཝིཧཱརོ, རཀྑིཏཨིརིཡཱཔཐོ རཀྑིཏཀཱཡཝཙཱིམནོདྭཱརོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཡཏིཙཱརཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨེསོཡེཝཏྠོ. རུསིཏོཏི རོསིཏོ. གྷཊྚིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི མཏྟཾ ཛཱནེཡྻཱཏི དྭཱིཧི བྷཱགེཧི པམཱཎཾ ཛཱནེཡྻ. པཊིགྒཧཎཏོ ཝཱཏི པརེཧི དིཡྻམཱནགྒཧཎཀཱལཏོ ཝཱ. པརིབྷོགཏོ ཝཱཏི པརིབྷུཉྫནཀཱལཏོ ཝཱ. ཐོཀེཔི དིཡྻམཱནེཏི ཨཔྤཀེཔི དིཡྻམཱནེ. ཀུལཱནུདཡཱཡཱཏི ཀུལཱནཾ ཨནུདཡཏཱཡ. ཀུལཱནུརཀྑཱཡཱཏི ཀུལཱནཾ ཨནུརཀྑཎཏྠཱཡ. པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ཐོཀམྤི གཎྷཱཏི. བཧུཀེཔི དིཡྻམཱནེཏི ཨནཔྤཀེཔི དིཡྻམཱནེ. ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ ཙཱིཝརཾ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀཱཡཾ པརིཧརཏི པོསེཏཱིཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ. ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀནྟི ཀུཙྪིཾ པརིཧརཏི པོསེཏཱིཏི ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཾ. ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསེན སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཊྛ པརིཀྑཱརཱ ཝཊྚནྟི ཏཱིཎི ཙཱིཝརཱནི པཏྟོ དནྟཀཊྛཙྪེདནཝཱསི ཨེཀཱ སཱུཙི ཀཱཡབནྡྷནཾ པརིསྶཱཝནནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཝཱསི སཱུཙི ཙ བནྡྷནཾ;

པརིསྶཱཝནེན ཨཊྛེཏེ, ཡུཏྟཡོགསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༡༥; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༩༤; ༢.༣༤༩; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༡༩༨);

ཏེ སབྦེ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱཔི ཧོནྟི ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱཔི. ཀཐཾ? ཏིཙཱིཝརཾ ཏཱཝ ནིཝཱསེཏྭཱ ཙ པཱརུཔིཏྭཱ ཙ ཝིཙརཎཀཱལེ ཀཱཡཾ པརིཧརཏི པོསེཏཱིཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ ཧོཏི. ཙཱིཝརཀཎྞེན ཨུདཀཾ པརིསྶཱཝེཏྭཱ པིཝནཀཱལེ ཁཱདིཏབྦཕལཱཕལགྒཧཎཀཱལེ ཙ ཀུཙྪིཾ པརིཧརཏི པོསེཏཱིཏི ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཾ ཧོཏི.

པཏྟོཔི ཏེན ཨུདཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནྷཱནཀཱལེ ཀུཊིཔརིབྷཎྜཀརཎཀཱལེ ཙ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀོ ཧོཏི. ཨཱཧཱརཾ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫནཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀོ. ཝཱསིཔི ཏཱཡ དནྟཀཊྛཙྪེདནཀཱལེ མཉྩཔཱིཋཱནཾ ཨངྒཔཱདཙཱིཝརཀུཊིདཎྜཀསཛྫནཀཱལེ ཙ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱ ཧོཏི. ཨུཙྪུཙྪེདནནཱལི༹ཀེརཱདིཏཙྪནཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱ. སཱུཙི ཙཱིཝརསིབྦནཀཱལེ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱ ཧོཏི. པཱུཝཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཁཱདནཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱ. ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ. ཨུཙྪུཨཱདཱིནི བནྡྷིཏྭཱ གཧཎཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཾ. པརིསྶཱཝནཾ ཏེན ཨུདཀཾ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ནྷཱནཀཱལེ སེནཱསནཔརིབྷཎྜཀརཎཀཱལེ ཙ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ, པཱནཱིཡཔཱཎཀཔརིསྶཱཝནཀཱལེ ཏེནེཝ ཏིལཏཎྜུལཔུཐུཀཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཁཱདནཀཱལེ ཙ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཾ.

པཊིསངྑཱཡོནིསོཏི ཨུཔཱཡེན པཐེན པཊིསངྑཱཡ ཉཏྭཱ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཔཙྩཝེཀྑཎམེཝ ཡོནིསོ པཊིསངྑཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཙཱིཝརནྟི ཨནྟརཝཱསཀཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི. པཊིསེཝཏཱིཏི པརིབྷུཉྫཏི ནིཝཱསེཏི ཝཱ པཱརུཔཏི ཝཱ. ཡཱཝདེཝཱཏི པཡོཛནཱཝདྷིཔརིཙྪེདནིཡམཝཙནཾ. ཨེཏྟཀམེཝ ཧི ཡོགིནོ ཙཱིཝརཔཊིསེཝནེ པཡོཛནཾ, ཡདིདཾ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱཏིཨཱདི, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ. སཱིཏསྶཱཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟདྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཨུཏུཔརིཎཱམནཝསེན ཝཱ ཨུཔྤནྣསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི སཱིཏསྶ.

པཊིགྷཱཏཱཡཱཏི པཊིཧནནཏྠཾ. ཡཐཱ སརཱིརེ ཨཱབཱདྷཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི, ཨེཝཾ ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཾ. སཱིཏབྦྷཱཧཏེ ཧི སརཱིརེ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཡོནིསོ པདཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏསྨཱ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡ ཙཱིཝརཾ སེཝིཏབྦནྟི བྷགཝཱ ཨནུཉྙཱསི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཨུཎྷསྶཱཏི ཨགྒིསནྟཱཔསྶ, ཏསྶ ཝནདཱཧཱདཱིསུ སམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཱནནྟི ཨེཏྠ པན ཌཾསཱཏི ཌཾསནམཀྑིཀཱ. ‘‘ཨནྡྷམཀྑིཀཱ’’ཏིཔི ཝུཙྩནྟི. མཀསཱཏི མཀསཱ ཨེཝ. ཝཱཏཱཏི སརཛཨརཛཱདིབྷེདཱ. ཨཱཏཔོཏི སཱུརིཡཱཏཔོ. སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི སརནྟཱ གཙྪནྟི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སཔྤཱདཡོ, ཏེསཾ དཊྛསམྥསྶོ ཙ ཕུཊྛསམྥསྶོ ཙཱཏི དུཝིདྷོ སམྥསྶོ; སོཔི ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིསིནྣཾ ན བཱདྷཏི. ཏསྨཱ ཏཱདིསེསུ ཋཱནེསུ ཏེསཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ པཊིསེཝཏི. ཡཱཝདེཝཱཏི པུན ཨེཏསྶ ཝཙནཾ ནིཡཏཔཡོཛནཱཝདྷིཔརིཙྪེདདསྶནཏྠཾ. ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཏྠནྟི ནིཡཏཔཡོཛནཾ, ཨིཏརཱནི ཀདཱཙི ཧོནྟི. ཏཏྠ ཧིརིཀོཔཱིནནྟི ཏཾ ཏཾ སམྦཱདྷཊྛཱནཾ. ཡསྨིཾ ཡསྨིཉྷི ཨངྒེ ཝིཝརིཡམཱནེ ཧིརཱི ཀུཔྤཏི ཝིནསྶཏི, ཏཾ ཏཾ ཧིརིཾ ཀོཔནཏོ ཧིརིཀོཔཱིནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཙ ཧིརིཀོཔཱིནསྶ པཊིཙྪཱདནཏྠནྟི ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཏྠཾ. ‘‘ཧིརིཀོཔཱིནཾ པཊིཙྪཱདནཏྠ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

པིཎྜཔཱཏནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨཱཧཱརཾ. ཡོ ཧི ཀོཙི ཨཱཧཱརོ བྷིཀྑུནོ པིཎྜོལྱེན པཏྟེ པཏིཏཏྟཱ ‘‘པིཎྜཔཱཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པིཎྜཱནཾ ཝཱ པཱཏོ པིཎྜཔཱཏོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ལདྡྷཱནཾ བྷིཀྑཱནཾ སནྣིཔཱཏོ, སམཱུཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སེནཱསནནྟི སཡནཉྩ ཨཱསནཉྩ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཧི སེཏི ཝིཧཱརེ ཝཱ ཨཌྜྷཡོགཱདིམྷི ཝཱ, ཏཾ སེནཾ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཨཱསཏི ནིསཱིདཏི, ཏཾ ཨཱསནཾ, ཏཾ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ‘‘སེནཱསན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཔཊིསལླཱནཱརཱམཏྠནྟི པརིསཧནཊྛེན ཨུཏུཡེཝ ཨུཏུཔརིསྶཡོ. ཨུཏུཔརིསྶཡསྶ ཝིནོདནཏྠཉྩ པཊིསལླཱནཱརཱམཏྠཉྩ. ཡོ སརཱིརཱབཱདྷཙིཏྟཝིཀྑེཔཀརོ ཨསཔྤཱཡོ ཨུཏུ སེནཱསནཔཊིསེཝནེན ཝིནོདེཏབྦོ ཧོཏི, ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཾ ཨེཀཱིབྷཱཝསུཁཏྠཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱམཉྩ སཱིཏཔཊིགྷཱཏཱདིནཱཝ ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཾ ཝུཏྟམེཝ. ཡཐཱ པན ཙཱིཝརཔཊིསེཝནེ ‘‘ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཾ ནིཡཏཔཡོཛནཾ, ཨིཏརཱནི ཀདཱཙི ཀདཱཙི བྷཝནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི ནིཡཏཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཨུཏུ ཨུཏུཡེཝ. པརིསྶཡོ པན དུཝིདྷོ པཱཀཊཔརིསྶཡོ ཙ པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡོ ཙ. ཏཏྠ པཱཀཊཔརིསྶཡོ སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ, པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡོ རཱགདོསཱདཡོ. ཏེ ཡཏྠ ཨཔརིགུཏྟིཡཱ ཙ ཨསཔྤཱཡརཱུཔདསྶནཱདིནཱ ཙ ཨཱབཱདྷཾ ན ཀརོནྟི, ཏཾ སེནཱསནཾ ཨེཝཾ ཛཱནིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཊིསེཝནྟོ བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ སེནཱསནཾ ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཏྠཾ པཊིསེཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ཨེཏྠ རོགསྶ པཊིཨཡནཊྛེན པཙྩཡོ, པཙྩནཱིཀགམནཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྶ ཀསྶཙི སཔྤཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷིསཀྐསྶ ཀམྨཾ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཏྟཱཏི བྷེསཛྫཾ. གིལཱནཔཙྩཡོཝ བྷེསཛྫཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ, ཡཾ ཀིཉྩི གིལཱནསྶ སཔྤཱཡཾ བྷིསཀྐཀམྨཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརིཀྑཱརོཏི པན ‘‘སཏྟཧི ནགརཔརིཀྑཱརེཧི སུཔརིཀྑཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༧) པརིཝཱརོ ཝུཙྩཏི. ‘‘རཐོ སཱིལཔརིཀྑཱརོ, ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤) ཨལངྐཱརོ. ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཨིམེ པབྦཛིཏེན ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱ སམུདཱནེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༩༡-༡༩༢) སམྦྷཱརོ. ཨིདྷ པན སམྦྷཱརོཔི པརིཝཱརོཔི ཝཊྚཏི. ཏཉྩ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ ཛཱིཝིཏསྶ པརིཝཱརོཔི ཧོཏི, ཛཱིཝིཏནཱསཀཱབཱདྷུཔྤཏྟིཡཱ ཨནྟརཾ ཨདཏྭཱ རཀྑཎཏོ སམྦྷཱརོཔི. ཡཐཱཙིརཾ པཝཏྟཏི, ཨེཝམསྶ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ; ཏསྨཱ ‘‘པརིཀྑཱརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཉྩ ཏཾ པརིཀྑཱརོ ཙཱཏི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརོ, ཏཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ. གིལཱནསྶ ཡཾ ཀིཉྩི སཔྤཱཡཾ བྷིསཀྐཱནུཉྙཱཏཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདིཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨུཔྤནྣཱནནྟི ཛཱཏཱནཾ བྷཱུཏཱནཾ ནིབྦཏྟཱནཾ. ཝེཡྻཱབཱདྷིཀཱནནྟི ཨེཏྠ བྱཱབཱདྷོཏི དྷཱཏུཀྑོབྷོ ཏཾསམུཊྛཱནཱ ཙ ཀུཊྛགཎྜཔཱིལ༹ཀཱདཡོ, བྱཱབཱདྷཏོ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཝེཡྻཱབཱདྷིཀཱ. ཝེདནཱནནྟི དུཀྑཝེདནཱ, ཨཀུསལཝིཔཱཀཝེདནཱ, ཏཱསཾ ཝེཡྻཱབཱདྷིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ. ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཔརམཏཱཡཱཏི ནིདྡུཀྑཔརམཏཱཡ. ཡཱཝ ཏཾ དུཀྑཾ སབྦཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཏཱཝཱཏི ཨཏྠོ.

སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི པཙྩཡསནྟོསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི. ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེནཱཏི ཐཱུལསུཁུམལཱུཁཔཎཱིཏཐིརཛིཎྞཱནཾ ཡེན ཀེནཙི. ཨཐ ཁོ ཡཐཱལདྡྷཱདཱིནཾ ཨིཏརཱིཏརེན ཡེན ཀེནཙི སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཱིཝརསྨིཉྷི ཏཡོ སནྟོསཱ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ཡཐཱབལསནྟོསོ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི. པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝཎྞཝཱདཱིཏི ཨེཀོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ན ཀཐེཏི, ཨེཀོ ན སནྟུཊྛོ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི, ཨེཀོ ནེཝ སནྟུཊྛོ ཧོཏི, ན སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི, ཨེཀོ སནྟུཊྛོ ཙ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨནེསནནྟི དཱུཏེཡྻཔཧཱིནགམནཱནུཡོགཔྤབྷེདཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨནེསནཾ. ཨཔྤཏིརཱུཔནྟི ཨཡུཏྟཾ. ཨལདྡྷཱ ཙཱཏི ཨལབྷིཏྭཱ. ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཙཱིཝརཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པུཉྙཝནྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཀོཧཉྙཾ ཀརོནྟོ ཨུཏྟསྶཏི པརིཏསྶཏི, སནྟུཊྛོ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཨལདྡྷཱ ཙ ཙཱིཝརཾ ན པརིཏསྶཏི. ལདྡྷཱ ཙཱཏི དྷམྨེན སམེན ལབྷིཏྭཱ. ཨགདྷིཏོཏི ཝིགཏལོབྷཝནྟོ. ཨམུཙྪིཏོཏི ཨདྷིམཏྟཏཎྷཱཡ མུཙྪཾ ཨནཱཔནྣོ. ཨནཛ྄ཛྷཱཔནྣོཏི ཏཎྷཱཡ ཨནོཏྠཊོ ཨཔརིཡོནདྡྷོ. ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱིཏི ཨནེསནཱཔཏྟིཡཉྩ གདྷིཏཔརིབྷོགེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ པསྶམཱནོ. ནིསྶརཎཔཉྙོཏི ‘‘ཡཱཝདེཝ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣) ཝུཏྟཾ ནིསྶརཎཾ ཨེཝ པཛཱནནྟོ. ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱཏི ཡེན ཀེནཙི ཙཱིཝརེན སནྟུཊྛིཡཱ. ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ པཾསུཀཱུལིཀོ, མཡཱ ཨུཔསམྤདམཱལེ༹ཡེཝ པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ གཧིཏཾ, ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨཏྟུཀྐཾསནཾ ན ཀརོཏི. ན པརཾ ཝམྦྷེཏཱིཏི ‘‘ཨིམེ པནཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན པཾསུཀཱུལིཀཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པཾསུཀཱུལིཀམཏྟམྤི ཨེཏེསཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ པརཾ ན ཝམྦྷེཏི.

ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོཏི ཡོ ཏསྨིཾ ཙཱིཝརསནྟོསེ ཝཎྞཝཱདཱི, ཏཱསུ ཝཱ དཀྑོ ཚེཀོ བྱཏྟོ. ཨནལསོཏི སཱཏཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཱལསིཡཝིརཧིཏོ. སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོཏི སམྤཛཱནཔཉྙཱཡ ཙེཝ སཏིཡཱ ཙ ཡུཏྟོ. པོརཱཎེཏི ན ཨདྷུནུཔྤཏྟིཀེ. ཨགྒཉྙེཏི ‘‘ཨགྒོ’’ཏི ཛཱནིཏབྦེ. ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོཏི ཨརིཡཱནཾ ཝཾསེ པཏིཊྛིཏོ. ཨརིཡཝཾསོཏི ཙ ཡཐཱ ཧི ཁཏྟིཡཝཾསོ བྲཱཧྨཎཝཾསོ ཝེསྶཝཾསོ སུདྡཝཾསོ སམཎཝཾསོ ཀུལཝཾསོ རཱཛཝཾསོ, ཨེཝཾ ཨཡམྤི ཨཊྛམོ ཨརིཡཝཾསོ ཨརིཡཏནྟི ཨརིཡཔཝེཎཱི ནཱམ ཧོཏི. སོ ཁོ པནཱཡཾ ཨརིཡཝཾསོ ཨིམེསཾ ཝཾསཱནཾ མཱུལགནྡྷཱདཱིནཾ ཀཱལཱ༹ནུསཱརིགནྡྷཱདཡོ ཝིཡ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀེ པན ཏེ ཨརིཡཱ ཡེསཾ ཨེསོ ཝཾསོཏི? ཨརིཡཱ ཝུཙྩནྟི བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀཱ ཙ, ཨེཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ. ཨིཏོ པུབྦེ ཧི སཏསཧསྶཀཔྤཱདིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ ཏཎྷངྐརོ མེངྐེརོ སརཎངྐརོ དཱིཔངྐརོཏི ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེ ཨརིཡཱ, ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ. ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦཱནཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ…པེ… ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ ཀསྶཔོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ གོཏམོཏི ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ. ཨཔི ཙ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ སབྦབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ, ཏསྨིཾ ཨརིཡཝཾསེ པཏིཊྛིཏོ.

ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི པིཎྜཔཱཏེན. སེནཱསནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཱཡཏནེསཱུཏི ཙཀྑཱདཱིསུ ཨཱཡཏནེསུ.

ཡཏོཏི སཉྙཏོ. ཡཏྟོཏི ཡཏྟཝཱ. པཊིཡཏྟོཏི ཨཏིཝིཡ ཡཏྟཝཱ. གུཏྟོཏི རཀྑིཏོ. གོཔིཏོཏི མཉྫཱུསཱཡ ཝིཡ པཊྛཔིཏོ. རཀྑིཏོཏི པཊིསཱམིཏོ. སཾཝུཏོཏི དྭཱརསཾཝརཎེན པིཧིཏོ. ཁུཾསིཏོཏི གརཧིཏོ. ཝམྦྷིཏོཏི ཨཔསཱདིཏོ. གྷཊྚིཏོཏི གྷཊྚནམཱཔཱདིཏོ. གརཧིཏོཏི ཨཝམཉྙིཏོ. ཨུཔཝདིཏོཏི ཨཀྐོསིཏོ.

ཕརུསེནཱཏི མམྨཙྪེདནཝཙནེན. ཀཀྑལེ༹ནཱཏི དཱརུཎེན. ནཔྤཊིཝཛྫཱཏི པཊིཔྥརིཏྭཱ ན ཀཐེཡྻ.

༢༠༧. ཛྷཱནཱནུཡུཏྟོཏི ཨནུཔྤནྣུཔྤཱདནེན ཨུཔྤནྣསེཝནེན ཙ ཛྷཱནེན ཨནུཡུཏྟོ. ཨུཔེཀྑམཱརབྦྷ སམཱཧིཏཏྟོཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔེཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ. ཏཀྐཱསཡཾ ཀུཀྐུཙྩཉྩུཔཙྪིནྡེཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཝིཏཀྐཉྩ ཀཱམསཉྙཱདིཀཾ ཝིཏཀྐསྶ ཨཱསཡཉྩ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཀུཀྐུཙྩཉྩ ཨུཔཙྪིནྡེཡྻ.

ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཱཏི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པརིཧཱིནསྶ ཝཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདནཏྠཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ པཊིལཱབྷཏྠཾ. ཨུཔྤནྣཾ ཝཱ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨཱསེཝཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨེཏྠ ཨཱདརེན སེཝཏི པགུཎཾ ཀརོཏི བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏི བཧུལཱིཀརོཏི པུནཔྤུནཾ ཀརོཏི.

ཨུཔེཀྑཱཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔྤནྣཱ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ. ཨུཔེཀྑཱཏི སབྷཱཝཔདཾ. ཨུཔེཀྑནཱཏི ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑནཱཀཱརོ. ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱཏི ཨདྷིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨིཀྑནཱ. ཙིཏྟསམཏཱཏི ཙིཏྟསྶ སམཏཱ ཙིཏྟསྶ ཨཱུནཱཏིརིཏྟཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ སམབྷཱཝོ. ཙིཏྟཔྤསྶདྡྷཏཱཏི ཙིཏྟསྶ ཨཔྤགབྦྷཏཱ, ཨཐདྡྷབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཙིཏྟསྶཱཏི ན སཏྟསྶ ན པོསསྶ, ཙིཏྟསྶ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཙཏུཏྠེ ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཾ ཨཱརབྦྷཱཏི ཙཏུཏྠསྨིཾ ཛྷཱནསྨིཾ ཨུཔྤནྣཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཾ པཊིཙྩ. ཨེཀགྒཙིཏྟོཏི ཨེཀཱརམྨཎེ པཝཏྟཙིཏྟོ. ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོཏི ཨུདྡྷཙྩཝིརཧིཏོ ན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ.

ནཝ ཝིཏཀྐཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཀཱམཝིཏཀྐཱནཾ ཀཱམསཉྙཱསཡོཏི ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཀཱམསཉྙཱ ཏེསཾ ཝིཏཀྐཱནཾ ཨཱསཡོ ཝསནོཀཱསོཏི ཀཱམསཉྙཱསཡོ. བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༠༨. ཙུདིཏོ ཝཙཱིབྷི སཏིམཱབྷིནནྡེཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིཧི ཝཱཙཱཧི ཙོདིཏོ སམཱནོ སཏིམཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཙོདནཾ ཨབྷིནནྡེཡྻ. ཝཱཙཾ པམུཉྩེ ཀུསལནྟི ཉཱཎསམུཊྛིཏཾ ཝཱཙཾ པམུཉྩེཡྻ. ནཱཏིཝེལནྟི ཨཏིཝེལཾ པན ཝཱཙཾ ཀཱལཝེལཉྩ སཱིལཝེལཉྩ ཨཏིཀྐནྟཾ ནཔྤམུཉྩེཡྻ. ཛནཝཱདདྷམྨཱཡཱཏི ཛནཔརིཝཱདཀཐཱཡ. ན ཙེཏཡེཡྻཱཏི ཙེཏནཾ ན ཨུཔྤཱདེཡྻ.

ཨིདཾ ཏེ ཨཔྤཏྟནྟི ཨིདཾ ཏཝ ན པཏྟཾ. ཨསཱརུཔྤནྟི ཏཝ པཡོགཾ ཨསཱརུཔྤཾ. ཨསཱིལཊྛནྟི ཏཝ པཡོགཾ ན སཱིལེ པཏིཊྛནྟི ཨསཱིལཊྛཾ, སཱིལེ ཋིཏསྶ པཡོགཾ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀེཙི ‘‘ཨསིལིཊྛ’’ནྟི པཋནྟི, ཨམཊྛཝཙནནྟི ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི.

ནིདྷཱིནནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ ནིདཧིཏྭཱ ཋཔིཏཱནཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཔཱུརཱནཾ ནིདྷིཀུམྦྷཱིནཾ. པཝཏྟཱརནྟི ཀིཙྪཛཱིཝིཀེ དུགྒཏམནུསྶེ ཨནུཀམྤཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཧི སུཁེན ཏེ ཛཱིཝནུཔཱཡཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ནིདྷིཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ གཧེཏྭཱ སུཁཾ ཛཱིཝཱ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏཱརཾ ཝིཡ. ཝཛྫདསྶིནནྟི དྭེ ཝཛྫདསྶིནོ ‘‘ཨིམིནཱ ནཾ ཨསཱརུཔྤེན ཝཱ ཁལིཏེན ཝཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི རནྡྷགཝེསཀོ ཙ ཨཉྙཱཏཾ ཉཱཔནཏྠཱཡ ཉཱཏཾ ཨནུགྒཎྷཏྠཱཡ སཱིལཱདིནཱ ཙསྶ ཝུདྡྷིཀཱམཏཱཡ ཏཾ ཏཾ ཝཛྫཾ ཨོལོཀནེན ཨུལླཔནསབྷཱཝསཎྛིཏོ ཙ. ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ ཧི དུགྒཏམནུསྶོ ‘‘ཨིམཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཏཛྫེཏྭཱ པོཊྛེཏྭཱཔི ནིདྷིཾ དསྶེནྟེ ཀོཔཾ ན ཀརོཏི, པམུདིཏོཝ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཨེཝརཱུཔེ པུགྒལེ ཨསཱརུཔྤཾ ཝཱ ཁལིཏཾ ཝཱ དིསྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟེ ཀོཔོ ན ཀཱཏབྦོ, ཏུཊྛེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ. ‘‘བྷནྟེ མཧནྟཾ ཝོ ཀཏཾ ཀམྨཾ, མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཊྛཱནེ ཋཏྭཱ ཨོཝདནྟེཧི པུནཔི མཾ ཝདེཡྻཱཐཱ’’ཏི པཝཱརེཏབྦམེཝ. ནིགྒཡ྄ཧཝཱདིནྟི ཨེཀཙྩོ ཧི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཱིནཾ ཨསཱརུཔྤཾ ཝཱ ཁལིཏཾ ཝཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མེ མུཁོདཀདཱནཱདཱིཧི སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧཏི, སཙེ ནཾ ཝཀྑཱམི, ན མཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏི, ཨེཝཾ མམ པརིཧཱནི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཨཝིསཧནྟོ ན ནིགྒཡ྄ཧཝཱདཱི ནཱམ ཧོཏི, སོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀཙཝརཾ ཨཱཀིརཏི. ཡོ པན ཏཐཱརཱུཔཾ ཝཛྫཾ དིསྭཱ ཝཛྫཱནུརཱུཔཾ ཏཛྫེཏྭཱ པཎཱམེནྟོ དཎྜཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཧཱརཱ ནཱིཧརནྟོ སིཀྑཱཔེཏི, ཨཡཾ ནིགྒཡ྄ཧཝཱདཱི ནཱམ སེཡྻཐཱཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ནིགྒཡ྄ཧ ནིགྒཡ྄ཧཱཧཾ, ཨཱནནྡ, ཝཀྑཱམི, པཝཡ྄ཧ པཝཡ྄ཧཱཧཾ, ཨཱནནྡ, ཝཀྑཱམི, ཡོ སཱརོ སོ ཋསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༩༦). མེདྷཱཝིནྟི དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཾ. ཏཱདིསནྟི ཨེཝརཱུཔཾ པཎྜིཏཾ བྷཛེཡྻ པཡིརུཔཱསེཡྻ. ཏཱདིསཉྷི ཨཱཙརིཡཾ བྷཛམཱནསྶ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ སེཡྻོཝ ཧོཏི, ན པཱཔིཡོ, ཝུཌྜྷིཡེཝ ཧོཏི, ནོ པརིཧཱནཱིཏི.

ཨོཝདེཡྻཱཏི ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཝདནྟོ ཨོཝདཏི ནཱམ, ཨནུཔྤནྣེ ‘‘ཨཡསོཔི ཏེ སིཡཱ’’ཏིཨཱདིཝསེན ཨནཱགཏཾ དསྶེནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སམྨུཁཱ ཝདནྟོཔི ཨོཝདཏི ནཱམ, པརམྨུཁཱ དཱུཏཾ ཝཱ སཱསནཾ ཝཱ པེསེནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. སཀིཾ ཝདནྟོཔི ཨོཝདཏི ནཱམ, པུནཔྤུནཾ ཝདནྟོ ཨནུསཱསཏི ནཱམ. ཨོཝདནྟོ ཨེཝ ཝཱ ཨནུསཱསཏི ནཱམཱཏི ཨེཝཾ ཨོཝདེཡྻ ཨནུསཱསེཡྻ. ཨསབྦྷཱཏི ཨཀུསལདྷམྨཱ ནིཝཱརེཡྻ, ཀུསལདྷམྨེ པཏིཊྛཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཏཉྷི སོ པིཡོ ཧོཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ བུདྡྷཱདཱིནཾ སཔྤུརིསཱནཾ པིཡོ ཧོཏི. ཡེ པན ཨདིཊྛདྷམྨཱ ཨཝིཏིཎྞཔརལོཀཱ ཨཱམིསཙཀྑུཀཱ ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཏེསཾ ཨསཏཾ སོ ཨོཝཱདཀོ ཨནུསཱསཀོ ‘‘ན ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ན ཨཱཙརིཡོ, ཀསྨཱ ཨམྷཱཀཾ ཨོཝདསཱི’’ཏི ཨེཝཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟཱནཾ ཨཔྤིཡོ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཀཀམྨནྟི ཨཔལོཀནཀམྨཱདིཀཾ ཨེཀཀམྨཾ. ཨེཀུདྡེསོཏི ནིདཱནུདྡེསཱདིཀོ ཨེཀུདྡེསོ. སམསིཀྑཏཱཏི སམཱནསིཀྑཏཱ. ཨཱཧཏཙིཏྟཏནྟི ཀོདྷེན པཧཏཙིཏྟབྷཱཝཾ. ཁིལཛཱཏཏནྟི ཐདྡྷབྷཱཝཾ. པཉྩཔི ཙེཏོཁིལེཏི བུདྡྷདྷམྨསངྒྷསིཀྑཱསབྲཧྨཙཱརཱིསུ པཉྩསུཔི ཙིཏྟསྶ ཐདྡྷབྷཱཝེ.

ཉཱཎསམུཊྛིཏཾ ཝཱཙནྟི ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཨུཔྤཱདིཏཾ ཝཱཀྱཾ. མུཉྩེཡྻཱཏི ཝིསྶཛྫེཡྻ. ཨཏྠཱུཔསཾཧིཏནྟི ཨཏྠསཧིཏཾ ཀཱརཎསཧིཏཾ. དྷམྨཱུཔསཾཧིཏནྟི དྷམྨེན ཡུཏྟཾ. ཀཱལཱཏིཀྐནྟཾ ཝཱཙཾ ན བྷཱསེཡྻཱཏི ཀཱལཱཏཱིཏཾ ཝཱཙཾ ན ཀཐེཡྻ ཏསྶ ཀཱལསྶ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ. ཝེལཱཏིཀྐནྟནྟི མརིཡཱདཱཏཱིཏཾ ཝཙནཾ ན བྷཎེཡྻ ཝཙནམརིཡཱདསྶ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ. ཨུབྷཡཝསེན ཀཱལཝེལཱ.

ཡོ ཝེ ཀཱལེ ཨསམྤཏྟེཏི ཨཏྟནོ ཝཙནཀཱལེ ཨསམྤཏྟེ. ཨཏིཝེལནྟི ཝེལཱཏིཀྐནྟཾ ཀཏྭཱ ཨཏིརེཀཔྤམཱཎཾ བྷཱསཏི. ནིཧཏོ སེཏཱིཏི ནིགྒྷཱཏིཏོ སཡཏི. ཀོཀིལཱཡེཝ ཨཏྲཛོཏི ཀཱཀིཡཱ པཊིཛགྒིཏོ ཀོཀིལཱཡ ཨབྦྷནྟརེ ཛཱཏོ ཀོཀིལཔོཏཀོ ཝིཡ.

༢༠༩. ཨཐཱཔརནྟི ཨཐ ཨིདཱནི ཨིཏོ པརམྤི. པཉྩ རཛཱནཱིཏི རཱུཔརཱགཱདཱིནི པཉྩ རཛཱནི. ཡེསཾ སཏཱིམཱ ཝིནཡཱཡ སིཀྑེཏི ཡེསཾ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི ཧུཏྭཱཝ ཝིནཡནཏྠཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑེཡྻ. ཨེཝཾ སིཀྑནྟོ ཧི རཱུཔེསུ…པེ… ཕསྶེསུ སཧེཐ རཱགཾ, ན ཨཉྙེཏི.

རཱུཔརཛོཏི རཱུཔཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣོ རཱགཱདིརཛོ. སདྡརཛཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༡༠. ཏཏོ སོ ཏེསཾ ཝིནཡཱཡ སིཀྑནྟོ ཨནུཀྐམེན – ཨེཏེསུ དྷམྨེསཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨེཏེསཱུཏི རཱུཔཱདཱིསུ. ཀཱལེན སོ སམྨཱ དྷམྨཾ པརིཝཱིམཾསམཱནོཏི སོ བྷིཀྑུ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཨུདྡྷཏེ ཙིཏྟེ སམཐསྶ ཀཱལོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤) ནཡེན ཀཱལོ ཝུཏྟོ, ཏེན ཀཱལེན སབྦཾ སངྑཏདྷམྨཾ ཨནིཙྩཱདིནཡེན པརིཝཱིམཾསམཱནོ. ཨེཀོདིབྷཱུཏོ ཝིཧནེ ཏམཾ སོཏི སོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ སབྦཾ མོཧཱདིཏམཾ ཝིཧནེཡྻ, ནཏྠི ཨེཏྠ སཾསཡོ.

ཨུདྡྷཏེ ཙིཏྟེཏི ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཝསེན ཙིཏྟེ ཨཝཱུཔསནྟེ. བལཝཝཱིརིཡཉྷི མནྡསམཱདྷིཾ ཝཱིརིཡསྶ ཨུདྡྷཙྩཔཀྑཏྟཱ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨེཝཾ ཨུདྡྷཏེ ཙིཏྟེ. སམཐསྶ ཀཱལོཏི སམཱདྷིསྶ བྷཱཝནཱཡ ཀཱལོ. སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱཧི ཙིཏྟེ སམཱཧིཏེ. བལཝསམཱདྷི ཧི མནྡཝཱིརིཡཾ སམཱདྷིསྶ ཀོསཛྫཔཀྑཏྟཱ ཀོསཛྫཾ ཨབྷིབྷཝཏི. སམཱདྷི ཝཱིརིཡེན སཉྙོཛིཏོ ཀོསཛྫེ པཏིཏུཾ ན ལབྷཏི. ཝཱིརིཡཾ སམཱདྷིནཱ སཉྙོཛིཏཾ ཨུདྡྷཙྩེ པཏིཏུཾ ན ལབྷཏི. ཏསྨཱ ཏདུབྷཡཾ སམཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨུབྷཡསམཏཱཡ ཧི ཨཔྤནཱ ཧོཏི. ཝིཔསྶནཱཡ ཀཱལོཏི ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཝིདྷཱཡ པསྶནཱཡ ཀཱལོ, སམཱདྷིཀམྨིཀསྶ བལཝཏཱིཔི སདྡྷཱ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ སདྡཧནྟོ ཨོཀཔྤེནྟོ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎཱཏི. སམཱདྷིཔཉྙཱསུ པན སམཱདྷིཀམྨིཀསྶ བལཝཏཱི ཨེཀགྒཏཱ ཝཊྚཏི. ཨེཝཉྷི སོ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཝིཔསྶནཱཀམྨིཀསྶ པན པཉྙཱ བལཝཏཱི ཝཊྚཏི. ཨེཝཉྷི སོ ལཀྑཎཔྤཊིཝེདྷཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨུབྷིནྣཾ པན སམཏྟེཔི ཨཔྤནཱ ཧོཏི ཨེཝ.

ཀཱལེ པགྒཎྷཏི ཙིཏྟནྟི ཡསྨིཾ སམཡེ ཨཏིསིཐིལཝཱིརིཡཏཱདཱིཧི ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསམུཊྛཱཔནེན ཏཾ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི. ནིགྒཎྷཏཱིཏི ཡསྨིཾ སམཡེ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱདཱིཧི ཨུདྡྷཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ སམཡེ པསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསམུཊྛཱཔནེན ཏཾ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷཱཏི. སམྤཧཾསཏི ཀཱལེནཱཏི ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པཉྙཱཔཡོགམནྡཏཱཡ ཝཱ ཨུཔསམསུཁཱནཾ ཝིགམེན ཝཱ ནིརསྶཱདཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཊྛསཾཝེགཝཏྠུཔཙྩཝེཀྑཎེན སཾཝེཛེཏི. ཨཊྛ སཾཝེགཝཏྠཱུནི ནཱམ – ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཱནི ཙཏྟཱརི, ཨཔཱཡདུཀྑཾ པཉྩམཾ, ཨཏཱིཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནཱགཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, པཙྩུཔྤནྣེ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི. རཏནཏྟཡགུཎཱནུསྶརཎེནཱསྶ པསཱདཾ ཛནེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘སམྤཧཾསཏི ཀཱལེནཱ’’ཏི. ཀཱལེ ཙིཏྟཾ སམཱདཧེཏི ཡསྨིཾ སམཡེ སདྡྷཱཔཉྙཱནཾ སམཱདྷིཝཱིརིཡཱནཉྩ སམབྷཱཝོ, ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཙིཏྟཾ སམཱདཧེཡྻ.

ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ཀཱལེནཱཏི ཡསྨིཾ སམཡེ སམྨཱ པཊིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཨལཱིནཾ ཨནུདྡྷཏཾ ཨནིརསྶཱདཾ ཨཱརམྨཎེ སམཔྤཝཏྟཾ སམཐཝཱིཐིཔཊིཔནྣཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏདཱསྶ པགྒཧནིགྒཧསམྤཧཾསནེསུ ན བྱཱཔཱརཾ ཨཱཔཛྫཏི སཱརཐི ཝིཡ སམཔྤཝཏྟེསུ ཨསྶེསུ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ཀཱལེནཱ’’ཏི. སོ ཡོགཱི ཀཱལཀོཝིདོཏི ཨེསོ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཀམྨཊྛཱནཡོགེ ནིཡུཏྟོ པགྒཧནིགྒཧསམྤཧཾསནསམཱདཧནཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཀཱལེསུ ཚེཀོ བྱཏྟོ. ཀིམྷི ཀཱལམྷཱིཏིཨཱདིནཱ པགྒཧཱདིཀཱལཾ པུཙྪཏི.

ཨིདཱནི པགྒཧཱདིཀཱལཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘ལཱིནེ ཙིཏྟམྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཏིསིཐིལཝཱིརིཡཏཱདཱིཧི ཙིཏྟེ ལཱིནབྷཱཝཾ གཏེ དྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསམུཊྛཱཔནེན པགྒཧོ. ཨུདྡྷཏསྨིཾ ཝིནིགྒཧོཏི ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱདཱིཧི ཨུདྡྷཏེ ཙིཏྟེ པསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསམུཊྛཱཔནེན ནིགྒཧོ. ནིརསྶཱདགཏཾ ཙིཏྟཾ, སམྤཧཾསེཡྻ ཏཱཝདེཏི པཉྙཱཔཡོགམནྡཏཱཡ ཝཱ ཨུཔསམསུཁཱནཾ ཝིགམེན ཝཱ ཨསྶཱདཝིརཧིཏཾ གཏཾ ཨཊྛསཾཝེགཝཏྠུཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝཱ རཏནཏྟཡགུཎཱནུསྶརཎེན ཝཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཡྻ.

སམྤཧཊྛཾ ཡདཱ ཙིཏྟནྟི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སམྤཧཾསིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨལཱིནཾ བྷཝཏི ནུདྡྷཏནྟི ཝཱིརིཡསམཱདྷཱིཧི སཉྙོཛིཏཏྟཱ ལཱིནུདྡྷཙྩཝིརཧིཏཉྩ ཧོཏི. སམཐནིམིཏྟསྶཱཏི སམཐོ ཙ ནིམིཏྟཉྩ སམཐནིམིཏྟཾ, ཏསྶ སམཐནིམིཏྟསྶ. སོ ཀཱལོཏི ཡོ སོ ལཱིནུདྡྷཙྩཝིརཧིཏཀཱལོ ཝུཏྟོ, སོ ཀཱལོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རམཡེ མནོཏི ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཀསིཎཱདིགོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ ཏོསེཡྻ ཨབྷིརམཱཔེཡྻ.

ཨེཏེན མེཝུཔཱཡེནཱཏི ཨེཏེན ཝུཏྟཨུཔཱཡེན ཨེཝ. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ. ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑེཡྻ ཏཱཝདེཏི ཡདཱ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཧི ཏཾ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ, ཏདཱ ‘‘སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཛཱནིཏྭཱ པགྒཧནིགྒཧསམྤཧཾསནེསུ བྱཱཔཱརཾ ཨཀཏྭཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནམེཝ ཀརེཡྻ.

ཨིདཱནི ‘‘ཀིམྷི ཀཱལམྷི པགྒཱཧོ’’ཏི པུཊྛགཱཐཾ ནིགམེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ ཀཱལཝིདཱུ དྷཱིརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙིཏྟསྶ, ནིམིཏྟམུཔལཀྑཡེཏི ཀཱལཱནུཀཱལཾ སམཱདྷིསམྤཡུཏྟཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཾ སལླཀྑེཡྻ, ཨུཔཔརིཀྑེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ མཧཱནིདྡེསཊྛཀཐཱཡ

སཱརིཔུཏྟསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཊྛཀཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱ ནཱམ མཧཱནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.