📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱ

པཱརཱཡནཝགྒནིདྡེསོ

༡. ཨཛིཏམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

པཱརཱཡནཝགྒསྶ པཋམེ ཨཛིཏསུཏྟནིདྡེསེ –

༡.

‘‘ཀེནསྶུ ནིཝུཏོ ལོཀོ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨཛིཏོ,)

ཀེནསྶུ ནཔྤཀཱསཏི;

ཀིསྶཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུསི, ཀིཾསུ ཏསྶ མཧབྦྷཡ’’ནྟི. –

ཨཛིཏམཱཎཝསྶ པུཙྪིཏེ པཋམཔཉྷེ ཙ ཨུཔརཱུཔརིཔཉྷེ ཙ ནིདྡེསེསུ ཙ ཝུཏྟཉྩ ཨུཏྟཱནཉྩ ཝཛྫེཏྭཱ ཝིསེསམེཝ ཝཀྑཱམ. ཏཏྠ ནིཝུཏོཏི པཊིཙྪཱདིཏོ. ཀིསྶཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུསཱིཏི ཀིཾ ཨསྶ ལོཀསྶ ཨབྷིལེཔནཾ ཝདེསི?

ཨཱཝུཏོཏི ཨཱཝརིཏོ. ནིཝུཏོཏི པཊིཙྪཱདིཏོ. ཨོཝུཏོཏི ཧེཊྛཱ པཊིཙྪཱདིཏོ. པིཧིཏོཏི ཨུཔརིབྷཱགེན ཚཱདིཏོ. པཊིཙྪནྣོཏི ཨཝིཝཊོ. པཊིཀུཛྫིཏོཏི ཨདྷོམུཁཾ ཚཱདིཏོ.

ནཔྤཀཱསཏཱིཏི ནཔྤཀཱསོ ཧོཏི. ནཔྤབྷཱསཏཱིཏི ཉཱཎཔྤབྷཱསཾ ན ཀརོཏི. ན ཏཔཏཱིཏི ཉཱཎཏཔཾ ན ཀརོཏི. ན ཝིརོཙཏཱིཏི ཉཱཎཝིརོཙནཾ ན ཀརོཏི. ན ཉཱཡཏཱིཏི ན ཛཱནཱིཡཏི. ན པཉྙཱཡཏཱིཏི ནཔྤཉྙཱཡཏེ.

ཀེན ལིཏྟོཏི ཀེན ལིམྤིཏོ. སཾལིཏྟོ ཨུཔལིཏྟོཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨཱཙིཀྑསི ནིདྡེསཝསེན. དེསེསི པཊིནིདྡེསཝསེན. པཉྙཔེསི ཏེན ཏེན པཀཱརེན. ཨཏྠཾ བོདྷེནྟོ པཊྛཔེསི. ཏསྶཏྠསྶ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཝིཝརསི. བྱཉྫནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཝིབྷཛསི. ནིཀུཛྫིཏབྷཱཝཾ གམྦྷཱིརབྷཱཝཉྩ ཧརིཏྭཱ སོཏཱུནཾ ཉཱཎསྶ པཏིཊྛཾ ཛནཡནྟོ ཨུཏྟཱནཱིཀརོསི. སབྦེཧིཔི ཨིམེཧི ཨཱཀཱརེཧི སོཏཱུནཾ ཨཉྙཱཎནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེནྟོ པཀཱསེསཱིཏི ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༢. ཝེཝིཙྪཱ པམཱདཱ ནཔྤཀཱསཏཱིཏི མཙྪརིཡཧེཏུ ཙ པམཱདཧེཏུ ཙ ནཔྤཀཱསཏི. མཙྪརིཡཾ ཧིསྶ དཱནཱདཱིཧི གུཎེཧི པཀཱསིཏུཾ ན དེཏི, པམཱདོ སཱིལཱདཱིཧི. ཛཔྤཱབྷིལེཔནནྟི ཏཎྷཱ ཨསྶ ལོཀསྶ མཀྐཊལེཔོ ཝིཡ མཀྐཊསྶ ཨབྷིལེཔནཾ. དུཀྑནྟི ཛཱཏིཨཱདིཀཾ དུཀྑཾ.

ཡེསཾ དྷམྨཱནནྟི ཡེསཾ རཱུཔཱདིདྷམྨཱནཾ. ཨཱདིཏོ སམུདཱགམནཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི པཋམཏོ ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི. ཨཏྠངྒམཏོ ནིརོདྷོ པཉྙཱཡཏཱིཏི བྷངྒཏོ ནིརུཛ྄ཛྷནཾ པཉྙཱཡཏི. ཀམྨསནྣིསྶིཏོ ཝིཔཱཀོཏི ཀུསལཱཀུསལཝིཔཱཀོ ཀམྨཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ཀམྨསནྣིསྶིཏོ ཝིཔཱཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཔཱཀསནྣིསྶིཏཾ ཀམྨནྟི ཀུསལཱཀུསལཾ ཀམྨཾ ཝིཔཱཀསྶ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝིཔཱཀསནྣིསྶིཏཾ ཀམྨནྟི ཝུཙྩཏི. ནཱམསནྣིསྶིཏཾ རཱུཔནྟི པཉྩཝོཀཱརེ རཱུཔཾ ནཱམཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ནཱམསནྣིསྶིཏཾ རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི. རཱུཔསནྣིསྶིཏཾ ནཱམནྟི པཉྩཝོཀཱརེ ནཱམཾ རཱུཔཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ པཝཏྟནཏོ རཱུཔསནྣིསྶིཏཾ ནཱམནྟི ཝུཙྩཏི.

༣. སཝནྟི སབྦདྷི སོཏཱཏི སབྦེསུ རཱུཔཱདིཨཱཡཏནེསུ ཏཎྷཱདིཀཱ སོཏཱ སནྡནྟི. ཀིཾ ནིཝཱརཎནྟི ཏེསཾ ཀིཾ ཨཱཝརཎཾ ཀཱ རཀྑཱ. སཾཝརཾ བྲཱུཧཱིཏི ཏཾ ཏེསཾ ནིཝཱརཎསངྑཱཏཾ སཾཝརཾ བྲཱུཧི. ཨེཏེན སཱཝསེསཔྤཧཱནཾ པུཙྪཏི. ཀེན སོཏཱ པིདྷཱིཡརེཏི ཀེན དྷམྨེན ཨེཏེ སོཏཱ པིདྷཱིཡནྟི པཙྪིཛྫནྟི. ཨེཏེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ པུཙྪཏི.

སཝནྟཱིཏི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཱསཝནྟཱིཏི ཨདྷོགཱམིནོ ཧུཏྭཱ སཝནྟི. སནྡནྟཱིཏི ནིརནྟརགཱམིནོ ཧུཏྭཱ སནྡམཱནཱ པཝཏྟནྟི. པཝཏྟནྟཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཝཏྟནྟི.

༤. སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎནྟི ཝིཔསྶནཱཡུཏྟཱ ཀུསལཱཀུསལདྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེསམཱནཱ སཏི ཏེསཾ སོཏཱནཾ ནིཝཱརཎཾ. སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམཱིཏི ཏམེཝཱཧཾ སཏིཾ སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེཏི རཱུཔཱདཱིསུ པན ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིཝེདྷསཱདྷིཀཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཨེཏེ སོཏཱ སབྦསོ པིདྷཱིཡནྟི.

པཙྪིཛྫནྟཱིཏི ཨུཙྪིཛྫནྟི. སམུདཡཉྩཱཏི པཙྩཡཉྩ. ཨཏྠངྒམཉྩཱཏི ཨུཔྤནྣཱནཾ ཨབྷཱཝགམནཉྩ, ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཨནུཔྤཱདཾ ཝཱ. ཨསྶཱདཉྩཱཏི ཨཱནིསཾསཉྩ. ཨཱདཱིནཝཉྩཱཏི དོསཉྩ. ནིསྶརཎཉྩཱཏི ནིཀྑམནཉྩ.

༥. པཉྙཱ ཙེཝཱཏི པཉྷཱགཱཐཱཡ ཡཱ ཙཱཡཾ ཏཡཱ ཝུཏྟཱ པཉྙཱ, ཡཱ ཙ སཏི, ཡཉྩ ཏདཝསེསཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨེཏཾ སབྦམྤི ཀཏྠ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏཾ མེ པཉྷཾ པུཊྛོ པབྲཱུཧཱིཏི ཨེཝཾ སངྑེཔཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཏཾ ནཱམརཱུཔཾ ཀཏྠ ན བྷཝཏི. ཝཱུཔསམྨཏཱིཏི ནིབྦཱཏི. ཨཏྠཾ གཙྪཏཱིཏི ཨབྷཱཝཾ གཙྪཏི. པཊིཔྤསྶམྦྷཏཱིཏི སནྣིསཱིདཏི.

༦. ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ པནསྶ ཡསྨཱ པཉྙཱསཏིཡོ ནཱམེནེཝ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཱ ཝིསུཾ ན ཝུཏྟཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ མཾ ཏྭཾ, ཨཛིཏ, ཨེཏཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི – ‘‘ཀཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི, ཏདེཏཾ ཡཏྠ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཏེ ཝདཱམི. ཏསྶ ཏསྶ ཧི ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན སཧེཝ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏྠེཝ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏཾ, ཝིཉྙཱཎནིརོདྷཱ ཏསྶ ཏསྶ ནིརོདྷོ ཧོཏི, ཏཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎེན ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེནཱཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྤཡུཏྟཔཉྙཱཡ ཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱསམྤཡུཏྟཙིཏྟསྶ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀཝསེན ནིརུཛ྄ཛྷནེན. ཏཏྠ དུཝིདྷོ ནིརོདྷོ ཨནུཔཱདིནྣཀནིརོདྷོ ཨུཔཱདིནྣཀནིརོདྷོཏི. སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཧི ཙཏྟཱརི དིཊྛིསམྤཡུཏྟཱནི ཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏནྟི པཉྩ ཙིཏྟཱནི ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏཱནི རཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེནྟི. ཏཾ ཨནུཔཱདིནྣཀརཱུཔཀྑནྡྷོ, ཏཱནི ཙིཏྟཱནི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཝེདནཱ སཉྙཱ སངྑཱརཱ ཏཡོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ. ཏཏྠ སཙེ སོཏཱཔནྣསྶ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཨབྷཱཝིཏོ ཨབྷཝིསྶཱ, ཏཱནི པཉྩ ཙིཏྟཱནི ཚསུ ཨཱརམྨཎེསུ པརིཡུཊྛཱནཾ པཱཔུཎེཡྻུཾ. སོཏཱཔཏྟིམགྒོ པན ནེསཾ པརིཡུཊྛཱནུཔྤཏྟིཾ ཝཱརཡམཱནོ སེཏུསམུགྒྷཱཏཾ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀབྷཱཝཾ ཀུརུམཱནོ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ ནིརོདྷེཏི ནཱམ. སཀདཱགཱམིམགྒེན ཙཏྟཱརི དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟཱནི དྭེ དོམནསྶསཧགཏཱནཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཝསེན ཚ ཙིཏྟཱནི ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཎུསཧགཏཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཝསེན ཏཱནི ཨེཝ ཚ ཙིཏྟཱནི ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཨརཧཏྟམགྒེན ཙཏྟཱརི དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟཱནི ཨུདྡྷཙྩསཧགཏཉྩཱཏི པཉྩ ཨཀུསལཙིཏྟཱནི ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཏཏྠ སཙེ ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཏེ མགྒཱ ཨབྷཱཝིཏཱ ཨསྶུ, ཏཱནི ཙིཏྟཱནི ཚསུ ཨཱརམྨཎེསུ པརིཡུཊྛཱནཾ པཱཔུཎེཡྻུཾ. ཏེ པན ཏེསཾ མགྒཱ པརིཡུཊྛཱནུཔྤཏྟིཾ ཝཱརཡམཱནཱ སེཏུསམུགྒྷཱཏཾ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀབྷཱཝཾ ཀུརུམཱནཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ ནིརོདྷེནྟི ནཱམ. ཨེཝཾ ཨནུཔཱདིནྣཀནིརོདྷོ ཝེདིཏབྦོ.

སཙེ པན སོཏཱཔནྣསྶ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཨབྷཱཝིཏོ ཨབྷཝིསྶཱ, ཋཔེཏྭཱ སཏྟ བྷཝེ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརཝཊྚེ ཨུཔཱདིནྣཀཀྑནྡྷཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟེཡྻ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཝཏྟིཡཱ ཧེཏཱུནཾ ཨཏྠིཏཱཡ. ཏཱིཎི སཾཡོཛནཱནི དིཊྛཱནུསཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོཏི ཨིམེ པན པཉྩ ཀིལེསེ སོ མགྒོ ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ སམུགྒྷཱཏེཏི. ཨིདཱནི ཀུཏོ སོཏཱཔནྣསྶ སཏྟ བྷཝེ ཋཔེཏྭཱ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརཝཊྚེ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟིསྶཏི. ཨེཝཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཀུརུམཱནོ ཨུཔཱདིནྣཀཾ ནིརོདྷེཏི ནཱམ.

སཙེ སཀདཱགཱམིསྶ སཀདཱགཱམིམགྒོ ཨབྷཱཝིཏོ ཨབྷཝིསྶཱ, ཋཔེཏྭཱ དྭེ བྷཝེ པཉྩསུ བྷཝེསུ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟེཡྻ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཝཏྟིཡཱ ཧེཏཱུནཾ ཨཏྠིཏཱཡ. ཨོལཱ༹རིཀཱནི ཀཱམརཱགཔཊིགྷསཾཡོཛནཱནི ཨོལཱ༹རིཀོ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ པཊིགྷཱནུསཡོཏི ཨིམེ པན ཙཏྟཱརོ ཀིལེསེ སོ མགྒོ ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ སམུགྒྷཱཏེཏི. ཨིདཱནི ཀུཏོ སཀདཱགཱམིསྶ དྭེ བྷཝེ ཋཔེཏྭཱ པཉྩསུ བྷཝེསུ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟིསྶཏི. ཨེཝཾ སཀདཱགཱམིམགྒོ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཀུརུམཱནོ ཨུཔཱདིནྣཀཾ ནིརོདྷེཏི ནཱམ.

སཙེ ཨནཱགཱམིསྶ ཨནཱགཱམིམགྒོ ཨབྷཱཝིཏོ ཨབྷཝིསྶཱ, ཋཔེཏྭཱ ཨེཀཾ བྷཝཾ དུཏིཡབྷཝེ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟེཡྻ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཝཏྟིཡཱ ཧེཏཱུནཾ ཨཏྠིཏཱཡ. ཨཎུསཧགཏཱནི ཀཱམརཱགཔཊིགྷསཉྙོཛནཱནི ཨཎུསཧགཏོ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ པཊིགྷཱནུསཡོཏི ཨིམེ པན ཙཏྟཱརོ ཀིལེསེ སོ མགྒོ ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ སམུགྒྷཱཏེཏི. ཨིདཱནི ཀུཏོ ཨནཱགཱམིསྶ ཨེཀཾ བྷཝཾ ཋཔེཏྭཱ དུཏིཡབྷཝེ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟིསྶཏི. ཨེཝཾ ཨནཱགཱམིམགྒོ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཀུརུམཱནོ ཨུཔཱདིནྣཀཾ ནིརོདྷེཏི ནཱམ.

སཙེ ཨརཧཏོ ཨརཧཏྟམགྒོ ཨབྷཱཝིཏོ ཨབྷཝིསྶཱ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟེཡྻ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཝཏྟིཡཱ ཧེཏཱུནཾ ཨཏྠིཏཱཡ. རཱུཔརཱགོ ཨརཱུཔརཱགོ མཱནོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཝིཛྫཱ མཱནཱནུསཡོ བྷཝརཱགཱནུསཡོ ཨཝིཛྫཱནུསཡོཏི ཨིམེ པན ཨཊྛ ཀིལེསེ སོ མགྒོ ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ སམུགྒྷཱཏེཏི. ཨིདཱནི ཀུཏོ ཁཱིཎཱསཝསྶ པུནབྦྷཝེ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ པཝཏྟིསྶཏི? ཨེཝཾ ཨརཧཏྟམགྒོ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཀུརུམཱནོ ཨུཔཱདིནྣཀཾ ནིརོདྷེཏི ནཱམ.

སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཙེཏྠ ཨཔཱཡབྷཝཾ ནིརོདྷེཏི. སཀདཱགཱམིམགྒོ སུགཏིཀཱམབྷཝེཀདེསཾ. ཨནཱགཱམིམགྒོ ཀཱམབྷཝཾ. ཨརཧཏྟམགྒོ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝཾ, སབྦབྷཝེཔི ནིརོདྷེཏི ཨེཝཱཏི ཝདནྟི. ཨེཝཾ ཨུཔཱདིནྣཀནིརོདྷོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེནཱ’’ཏི ཨེཏེན ཨནུཔཱདིནྣཀནིརོདྷཾ དསྶེཏི. ‘‘ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ, ཨེཏྠེཏེ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པན ཨུཔཱདིནྣཀནིརོདྷཾ དསྶེཏི.

ཏཏྠ སཏྟ བྷཝེ ཋཔེཏྭཱཏི ཀཱམབྷཝཏོ ཀཱམབྷཝཾ སཾསརནྟསྶ སཏྟ བྷཝེ ཝཛྫེཏྭཱ. ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེཏི –

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, ‘སཾསཱརོ’ཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༡༩; དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༡༩༩; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༡༧; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༡༤, ༥༨; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༣༩) –

ཨེཝཾ ཝཎྞིཏེ སཾསཱརཝཊྚེ. ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱཏི ནམནལཀྑཎཾ ཙཏུཀྑནྡྷསངྑཱཏཾ ནཱམཉྩ རུཔྤནལཀྑཎཾ བྷཱུཏོཔཱདཱཡསངྑཱཏཾ རཱུཔཉྩ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ. ཨེཏྠེཏེ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨེཏསྨིཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒེ ཨེཏེ ནཱམརཱུཔདྷམྨཱ ཨབྷབྦུཔྤཏྟིཀཝསེན ནིརོདྷཾ གཙྪནྟི. སཀདཱགཱམིམགྒཉཱཎེནཱཏི ཨེཏྠ པཊིསནྡྷིཝསེན སཀིཾཡེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི སཀདཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ སཀདཱགཱམིམགྒོ. ཏེན མགྒེན སམྤཡུཏྟཉཱཎེན. དྭེ བྷཝེ ཋཔེཏྭཱཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཱཡེཝ པཊིསནྡྷིཝསེན དྭེ བྷཝེ ཝཛྫེཏྭཱ. པཉྩསུ བྷཝེསཱུཏི ཏདཝསིཊྛེསུ པཉྩསུ བྷཝེསུ. ཨེཏྠེཏེ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨེཏྠ སཀདཱགཱམིམགྒེ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཝུཏྟནཡེན ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཨེཀཾ བྷཝཾ ཋཔེཏྭཱཏི ཨུཀྐཊྛཝསེན རཱུཔདྷཱཏུཡཱ ཝཱ ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཱ ཝཱ ཨེཀཾ བྷཝཾ ཝཛྫེཏྭཱ. རཱུཔདྷཱཏུཡཱ ཝཱ ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཱ ཝཱཏི དུཏིཡཀབྷཝེ རཱུཔདྷཱཏུཡཱ ཙེཝ ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཱ ཙ. ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱཏི ཨེཏྠ རཱུཔབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ, ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམམེཝ. ཨེཏྠེཏེ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨནཱགཱམིམགྒེ ཨེཏེ ནཱམརཱུཔདྷམྨཱ ཝུཏྟནཡེན ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

ཨརཧཏོཏི ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ‘‘ཨརཧཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ. ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱཏི དུཝིདྷཱ ཧི ནིབྦཱནདྷཱཏུ སཨུཔཱདིསེསཱ ཙ ཨནུཔཱདིསེསཱ ཙ. ཏཏྠ ཨུཔཱདཱིཡཏི ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི བྷུསཾ གཎྷཱིཡཏཱིཏི ཨུཔཱདི, ཁནྡྷཔཉྩཀསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔཱདིཡེཝ སེསོ ཨཝསིཊྛོ ཨུཔཱདིསེསོ, སཧ ཨུཔཱདིསེསེན ཝཏྟཏཱིཏི སཨུཔཱདིསེསཱ. ནཏྠེཏྠ ཨུཔཱདིསེསོཏི ཨནུཔཱདིསེསཱ. ཏཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ. པརིནིབྦཱཡནྟསྶཱཏི ནིརིནྡྷནསྶ ཝིཡ ཛཱཏཝེདསྶ ནིབྦཱཡནྟསྶ ཨཔྤཝཏྟཾ པཝིསནྟསྶ. ཙརིམཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེནཱཏི ཨེཏྠ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིརོདྷཝསེན. ཏཡོ ཙརིམཱ བྷཝཙརིམོ ཛྷཱནཙརིམོ ཙུཏིཙརིམོཏི. བྷཝེསུ ཧི ཀཱམབྷཝེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཝཏྟནྟི, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ནཔྤཝཏྟནྟི. ཏསྨཱ སོ བྷཝཙརིམོ. ཛྷཱནེསུ པུརིམཛྷཱནཏྟཡེཝ པཝཏྟནྟི, ཙཏུཏྠེ ནཔྤཝཏྟནྟི. ཏསྨཱ སོ ཛྷཱནཙརིམོ. ཡེ པན ཙུཏིཙིཏྟསྶ པུརཏོ སོལ༹སམེན ཙིཏྟེན སཧུཔྤནྣཱ, ཏེ ཙུཏིཙིཏྟེན སཧ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. སོ ཙུཏིཙརིམོ ནཱམ. ཨཡཾ ཨིདྷ ཙརིམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡེ ཧི ཀེཙི བུདྡྷཱ ཝཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཝཱ ཨརིཡསཱཝཀཱ ཝཱ ཨནྟམསོ ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ སབྦེ བྷཝངྒཙིཏྟེནེཝ ཨབྱཱཀཏེན དུཀྑསཙྩེན ཀཱལཾ ཀརོནྟི. ཏསྨཱ ཙརིམཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེནཱཏི ཙུཏིཙིཏྟསྶ ནིརོདྷེནཱཏི ཨཏྠོ.

པཉྙཱ ཙ སཏི ཙ ནཱམཉྩཱཏི ཨེཏེཧི ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱནཾ གཧཎཾ པཙྩེཏབྦཾ. རཱུཔཉྩཱཏི ཨེཏེན ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཙཏུཝཱིསཏིཨུཔཱདཱརཱུཔཱནཉྩ གཧཎཾ པཙྩེཏབྦཾ. ཨིདཱནི ཏསྶ ནིརུཛ྄ཛྷནཱུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན, ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎནྟི ཙརིམཝིཉྙཱཎམྤི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎམྤི. ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ པཧཱིནནིརོདྷེན ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི ནིརུཛ྄ཛྷཏི དཱིཔསིཁཱ ཝིཡ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ ཡཱཏི, ཙརིམཝིཉྙཱཎསྶ ཨནུཔྤཱདཔཙྩཡཏྟཱ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན ཨནུཔྤཱདཝསེནེཝ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༩༩).

༧. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘དུཀྑམསྶ མཧབྦྷཡ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཀཱསིཏཾ དུཀྑསཙྩཾ, ‘‘ཡཱནི སོཏཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམུདཡསཙྩཾ, ‘‘པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི ཨིམིནཱ མགྒསཙྩཾ, ‘‘ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ནིརོདྷསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སུཏྭཱཔི ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨནདྷིགཏོ པུན སེཀྑཱསེཀྑཔཊིཔདཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སངྑཱཏདྷམྨཱཏི ཨནིཙྩཱདིཝསེན པརིཝཱིམཾསིཏདྷམྨཱ, ཨརཧནྟཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སེཀྑཱཏི སཱིལཱདཱིནི སིཀྑམཱནཱ ཨཝསེསཱ ཨརིཡཔུགྒལཱ. པུཐཱུཏི བཧཱུ སཏྟཛནཱ. ཏེསཾ མེ ནིཔཀོ ཨིརིཡཾ པུཊྛོ པབྲཱུཧཱིཏི ཏེསཾ མེ སེཀྑཱསེཀྑཱནཾ ནིཔཀོ པཎྜིཏོ ཏྭཾ པུཊྛོ པཊིཔཏྟིཾ བྲཱུཧཱིཏི.

ཏེསཾ ཁནྡྷཱ སངྑཱཏཱཏི ཏེསཾ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾ ཀཏྭཱ དེསིཏཱ, སངྑེཔཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཱ ཝཱ. དྷཱཏུཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིརིཡནྟི པཡོགཾ. ཙརིཡནྟི ཀིརིཡཾ. ཝུཏྟིནྟི པཝཏྟིཾ. ཨཱཙརནྟི ཙརཎཾ. གོཙརནྟི པཙྩཡཾ. ཝིཧཱརནྟི ཨིརིཡཱཔཐཔཝཏྟནཾ. པཊིཔདནྟི ཝིཔསྶནཾ.

༨. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཡསྨཱ སེཀྑེན ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཀིལེསཱ པཧཱཏབྦཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ‘‘ཀཱམེསཱུཏི ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ སེཀྑཔཊིཔདཾ དསྶེཏི. ཏསྶཏྠོ – ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེན ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ མནསོ ཨཱཝིལབྷཱཝཀརེ དྷམྨེ པཛཧནྟོ མནསཱནཱཝིལོ སིཡཱཏི. ཡསྨཱ པན ཨསེཀྑོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན སབྦསངྑཱརཱདཱིནཾ པརིཏུལིཏཏྟཱ ཀུསལོ སབྦདྷམྨེསུ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཨཱདཱིཧི ཙ སཏོ སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཱིནཾ བྷིནྣཏྟཱ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ པཏྟོ ཧུཏྭཱ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ པརིབྦཛཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀུསལོ’’ཏི ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཨསེཀྑཔཊིཔདཾ དསྶེཏི.

ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི གེདྷཾ ནཱཔཛྫེཡྻ. ན པལིགིཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི ལོབྷཾ ནཱཔཛྫེཡྻ. ན པལིབུནྡྷེཡྻཱཏི ལོབྷཝསེན ན ཨལླཱིཡེཡྻ.

ཨཱཝིལཀརེ ཀིལེསེ ཛཧེཡྻཱཏི ཙིཏྟཱལུལ༹ཀརེ ཨུཔཏཱཔསངྑཱཏེ ཀིལེསེ ཛཧེཡྻ.

སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི ནིབྦཱནཾ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨནྟི ཡཾ ཀིཉྩི སཔྤཙྩཡསབྷཱཝཾ.

སཧ གཱཐཱཔརིཡོསཱནཱཏི གཱཐཱཝསཱནེནེཝ སདྡྷིཾ. ཡེཏེ བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ ཨེཀཙྪནྡཱཏི ཡེ ཨེཏེ ཨཛིཏམཱཎཝེན ཀལྱཱཎཚནྡེན ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ. ཨེཀཔྤཡོགཱཏི ཀཱཡཝཙཱིམནོཔཡོགེཧི ཨེཀཔྤཡོགཱ. ཨེཀཱདྷིཔྤཱཡཱཏི ཨེཀོ ཨདྷིཔྤཱཡོ རུཙི ཨེཏེསནྟི ཨེཀཱདྷིཔྤཱཡཱ, ཨེཀརུཙིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཝཱསནཝཱསིཏཱཏི ཨཏཱིཏབུདྡྷསཱསནེ ཏེན སདྡྷིཾ བྷཱཝིཏབྷཱཝནཱ. ཨནེཀཔཱཎསཧསྶཱནནྟི ཨནེཀེསཾ དེཝམནུསྶསངྑཱཏཱནཾ པཱཎསཧསྶཱནཾ. ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལནྟི རཱགཱདིརཛཝིརཧིཏཾ རཱགཱདིམལཝིརཧིཏཉྩ.

དྷམྨཙཀྑུནྟི ཨིདྷ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨཉྙཏྠ ཧེཊྛཱམགྒཏྟཡཾ. ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎདསྶནཏྠཾ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཉྷི ནིརོདྷཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཀིཙྩཝསེན ཨེཝཾ སབྦསངྑཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཱིཏི ཏསྶ ཙ ཨཛིཏབྲཱཧྨཎསྶ ཨནྟེཝཱསིཀསཧསྶཱནཉྩ ཏཎྷཱདཱིཧི ཨགྒཧེཏྭཱ ཀཱམཱསཝཱདཱིཧི མགྒཀྑཎེ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩམཱནཾ ཕལཀྑཎེ ཝིམུཙྩི. སཧ ཨརཧཏྟཔྤཏྟཱཏི ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཙ སཧེཝ ཨཱཡསྨཏོ ཨཛིཏསྶ ཙ ཨནྟེཝཱསིཀསཧསྶསྶ ཙ ཨཛིནཛཊཱཝཱཀཙཱིརཏིདཎྜཀམཎྜལུཨཱདཡོ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. སབྦེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ དྭངྒུལཀེསཱ ཨེཧིབྷིཀྑཱུ ཧུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནཱ པཉྫལིཀཱ ནིསཱིདིཾསུ. པཱལི༹ཡཾ པན ཨཛིཏཏྠེརོཝ པཉྙཱཡཏི. ཏཏྠ ཨནྭཏྠཔཊིཔཏྟིཡཱཏི སཡཾ པཙྩཱསཱིསིཏལདྡྷཔཊིཔཏྟིཡཱ, ནིབྦཱནལདྡྷབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཨཛིཏམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཏིསྶམེཏྟེཡྻམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༩. དུཏིཡེ ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟནིདྡེསེ – ཀོདྷ སནྟུསིཏོཏི ནིཊྛིཏེ པན ཨཛིཏསུཏྟེ ‘‘ཀཐཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑནྟཾ, མཙྩུརཱཛཱ ན པསྶཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༡༡༢༤; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༤༣) ཨེཝཾ མོགྷརཱཛཱ པུཙྪིཏུཾ ཨཱརབྷི. ‘‘ན ཏཱཝསྶ ཨིནྡྲིཡཱནི པརིཔཱཀཾ གཏཱནཱི’’ཏི ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཏིཊྛ ཏྭཾ, མོགྷརཱཛ, ཨཉྙོ པུཙྪཏཱུ’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཏཏོ ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ ཨཏྟནོ སཾསཡཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀོདྷཱཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀོདྷ སནྟུསིཏོཏི ཀོ ཨིདྷ སཏྟོ ཏུཊྛོ. ཨིཉྫིཏཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཱནི. ཨུབྷནྟམབྷིཉྙཱཡཱཏི ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ. མནྟཱ ན ལིཔྤཏཱིཏི པཉྙཱཡ ན ལིཔྤཏི.

པརིཔུཎྞསངྐཔྤོཏི ནེཀྑམྨཱདིཝིཏཀྐེཧི པརིཔུཎྞསངྐཔྤཏྟཱ པརིཔུཎྞམནོརཐོ.

ཏཎྷིཉྫིཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཙལིཏཾ. དིཊྛིཉྫིཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱམིཉྫིཏནྟི ཀིལེསཀཱམེཧི ཨིཉྫིཏཾ ཕནྡིཏཾ. ‘‘ཀམྨིཉྫིཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏཾ ན སུནྡརཾ.

མཧནྟོ པུརིསོཏི མཧཱཔུརིསོ. ཨུཏྟམོ པུརིསོཏི ཨགྒཔུརིསོ. པདྷཱནོ པུརིསོཏི སེཊྛཔུརིསོ. ཨལཱམཀོ པུརིསོཏི ཝིསིཊྛཔུརིསོ. ཛེཊྛཀོ པུརིསོཏི པཱམོཀྑཔུརིསོ. ན ཧེཊྛིམཀོ པུརིསོཏི ཨུཏྟམཔུརིསོ. པུརིསཱནཾ ཀོཊིཔྤཏྟོ པུརིསོཏི པདྷཱནཔུརིསོ. སབྦེསཾ ཨིཙྪིཏོ པུརིསོཏི པཝརཔུརིསོ.

སིབྦིནིམཙྩགཱཏི ཏཎྷཾ ཨཏིཨགཱ, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨུཔཙྩགཱཏི བྷུསཾ ཨཏིཨགཱ.

༡༠. ཏསྶེཏམཏྠཾ བྷགཝཱ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཀཱམེསཱུ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམེསུ བྲཧྨཙརིཡཝཱཏི ཀཱམནིམིཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཝཱ, ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ མགྒབྲཧྨཙརིཡེན སམནྣཱགཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སནྟུསིཏཏཾ དསྶེཏི. ‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨནིཉྫིཏཏཾ. ཏཏྠ སངྑཱཡ ནིབྦུཏོཏི ཨནིཙྩཱདིཝསེན དྷམྨེ ཝཱིམཾསིཏྭཱ རཱགཱདིནིབྦཱནེན ནིབྦུཏོ.

ཨསདྡྷམྨསམཱཔཏྟིཡཱཏི ནཱིཙདྷམྨསམཱཡོགཏོ. ཨཱརཏཱིཏི ཨཱརཀཱ རམནཾ. ཝིརཏཱིཏི ཏཱཡ ཝིནཱ རམནཾ. པཊིཝིརཏཱིཏི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཏཱཡ ཝིནཱ རམནཾ. ཝེརམཎཱིཏི ཝེརཝིནཱསནཾ. ཨཀིརིཡཱཏི ཀིརིཡཱཔཙྪིནྡནཾ. ཨཀརཎནྟི ཀརཎཔརིཙྪིནྡནཾ. ཨནཛ྄ཛྷཱཔཏྟཱིཏི ཨནཱཔཛྫནཏཱ. ཝེལཱཨནཏིཀྐམོཏི སཱིམཱཨནཏིཀྐམོ. སེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཡམྤི བྲཱཧྨཎོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིཀསཧསྶེན, ཨཉྙེསཉྩ ཨནེཀསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི. སེསཾ པུབྦསདིསམེཝ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཏིསྶམེཏྟེཡྻམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. པུཎྞཀམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༢. ཏཏིཡེ པུཎྞཀསུཏྟནིདྡེསེ – ཨནེཛནྟི ཨིདམྤི པུརིམནཡེནེཝ མོགྷརཱཛཱནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མཱུལདསྶཱཝིནྟི ཨཀུསལམཱུལཱདིདསྶཱཝིཾ. ཨིསཡོཏི ཨིསིནཱམཀཱ ཛཊིལཱ. ཡཉྙནྟི དེཡྻདྷམྨཾ. ཨཀཔྤཡིཾསཱུཏི པརིཡེསིཾསུ.

ཧེཏུདསྶཱཝཱིཏིཨཱདཱིནི སབྦཱནི ཀཱརཎཝེཝཙནཱནེཝ. ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ཨཏྟནོ ཕལཏྠཱཡ ཧིནོཏི པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཧེཏཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཏཾ ཕལཾ ནིདེཏི ‘ཧནྡ, གཎྷཐ ན’ནྟི ཨཔྤེཏི ཝིཡ, ཏསྨཱ ནིདཱནནྟི ཝུཙྩཏི. སམྦྷཝདསྶཱཝཱིཏིཨཱདཱིནི པཉྩ པདཱནི ཧེཊྛཱ དསྶིཏནཡཱནི ཨེཝ. ཡསྨཱ ཏཾ པཊིཙྩ ཨེཏི པཝཏྟཏི, ཏཉྩ ཕལཾ ཏཏོ སམུདེཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ པཙྩཡོཏི ཙ སམུདཡོཏི ཙ ཝུཙྩཏི.

ཡཱ ཝཱ པནཉྙཱཔི ཀཱཙི སུགཏིཡོཏི ཙཏུཨཔཱཡཝིནིམུཏྟཀཱ ཨུཏྟརམཱཏཱདཡོ ཨཔྤེསཀྑཱ ཀཔཎམནུསྶཱ ཙ དུལླབྷགྷཱསཙྪཱདནཱ དུཀྑཔཱིལི༹ཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཱ ཝཱ པནཉྙཱཔི ཀཱཙི དུགྒཏིཡོཏི ཡམརཱཛནཱགསུཔཎྞཔེཏམཧིདྡྷིཀཱདཡོ པཙྩེཏབྦཱ. ཨཏྟབྷཱཝཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱཏི ཏཱིསུ ཋཱནེསུ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ. ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཛཱནཱཏི. པསྶཏཱིཏི སམནྟཙཀྑུནཱ པསྶཏི.

ཨཀུསལཱཏི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཱ. ཨཀུསལཾ བྷཛནྟཱིཏི ཨཀུསལབྷཱགིཡཱ. ཨཀུསལཔཀྑེ བྷཝཱཏི ཨཀུསལཔཀྑིཀཱ. སབྦེ ཏེ ཨཝིཛྫཱ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཨེཏེསནྟི ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཱ. ཨཝིཛྫཱཡ སམོསརནྟི སམྨཱ ཨོསརནྟི གཙྪནྟཱིཏི ཨཝིཛྫཱསམོསརཎཱ. ཨཝིཛྫཱསམུགྒྷཱཏཱཏི ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཝིཛྫཱཡ ཧཏཱཡ. སབྦེ ཏེ སམུགྒྷཱཏཾ གཙྪནྟཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨཀུསལདྷམྨཱ, ཏེ སབྦེ ཧཏབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟི.

ཨཔྤམཱདམཱུལཀཱཏི སཏིཨཝིཔྤཝཱསོ ཨཔྤམཱདོ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཨེཏེསནྟི ཨཔྤམཱདམཱུལཀཱ. ཨཔྤམཱདེསུ སམྨཱ ཨོསརནྟི གཙྪནྟཱིཏི ཨཔྤམཱདསམོསརཎཱ. ཨཔྤམཱདོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱིཏི སཡཾ ཀཱམཱཝཙརོཔི སམཱནོ ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱབྷཱཝེན ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཨལམཏྟོཏི སམཏྠཙིཏྟོ. མཡཱ པུཙྪིཏནྟི མཡཱ པུཊྛཾ. ཝཧསྶེཏཾ བྷཱརནྟི ཨེཏཾ ཨཱབྷཏབྷཱརཾ ཝཧསྶུ. ཡེ ཀེཙི ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱ. ‘‘ཨིསིཔབྦཛྫཱ པབྦཛིཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀཱནཾ ཨཱཛཱིཝཀཱ དེཝཏཱཏི ཡེ ཨཱཛཱིཝཀཝཙནཾ སུཎནྟི སུསྶུསནྟི, ཏེ ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀཱ, ཏེསཾ ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀཱནཾ. ཨཱཛཱིཝཀཱ ཙ ཏེསཾ དེཡྻདྷམྨཾ པཊིགྒཎྷནྟི, ཏེ ཨེཝ ཨཱཛཱིཝཀཱ དེཝཏཱ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ. ཡེ ཡེསཾ དཀྑིཎེཡྻཱཏི ཡེ ཨཱཛཱིཝཀཱདཡོ དིསཱཔརིཡོསཱནཱ ཡེསཾ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ དེཡྻདྷམྨཱནུཙྪཝིཀཱ. ཏེ ཏེསཾ དེཝཏཱཏི ཏེ ཨཱཛཱིཝཀཱདཡོ ཏེསཾ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ དེཝཏཱ.

ཡེཔི ཡཉྙཾ ཨེསནྟཱིཏི དེཡྻདྷམྨཾ ཨིཙྪནྟི. གཝེསནྟཱིཏི ཨོལོཀེནྟི. པརིཡེསནྟཱིཏི ཨུཔྤཱདེནྟི. ཡཉྙཱ ཝཱ ཨེཏེ པུཐཱུཏི ཡཉྙཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏེ པུཐུཀཱ. ཡཉྙཡཱཛཀཱ ཝཱ ཨེཏེ པུཐཱུཏི དེཡྻདྷམྨསྶ ཡཱཛནཀཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏེ པུཐུཀཱ. དཀྑིཎེཡྻཱ ཝཱ ཨེཏེ པུཐཱུཏི དེཡྻདྷམྨཱནུཙྪཝིཀཱ ཨེཝ ཝཱ ཨེཏེ པུཐུཀཱ. ཏེ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཐཾ ཡཉྙཱ ཝཱ ཨེཏེ པུཐཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཏྠཱརེན དསྶེཏི.

༡༣. ཨཱསཱིསམཱནཱཏི རཱུཔཱདཱིནི པཏྠཡམཱནཱ. ཨིཏྠཏྟནྟི ཨིཏྠབྷཱཝཉྩ པཏྠཡམཱནཱ, མནུསྶཱདིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛརཾ སིཏཱཏི ཛརཾ ནིསྶིཏཱ. ཛརཱམུཁེན ཙེཏྠ སབྦཾ ཝཊྚདུཀྑཾ ཝུཏྟཾ. ཏེན ཝཊྚདུཀྑནིསྶིཏཱ ཏཏོ ཨཔརིམུཙྩམཱནཱཡེཝ ཀཔྤཡིཾསཱུཏི དཱིཔེཏི.

རཱུཔཔཊིལཱབྷཾ ཨཱསཱིསམཱནཱཏི ཝཎྞཱཡཏནསམྤཏྟིལཱབྷཾ པཏྠཡམཱནཱ. སདྡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཀུལེ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷནྟི སཱརཔྤཏྟེ ཁཏྟིཡཱནཾ མཧཱསཱལཀུལེ ཨཏྟབྷཱཝལཱབྷཾ པཊིསནྡྷིཾ པཏྠཡམཱནཱ. བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྲཧྨཀཱཡིཀེསུ དེཝེསཱུཏི ཨེཏྠ པུབྦབྷཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠཱཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདཱིསུ.

ཛརཱནིསྶིཏཱཏི ཛརཾ ཨསྶིཏཱ. བྱཱདྷིནིསྶིཏཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏེཧི སབྦཾ ཝཊྚདུཀྑཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ དསྶིཏཾ ཧོཏི.

༡༤. ཀཙྩིསུ ཏེ བྷགཝཱ ཡཉྙཔཐེ ཨཔྤམཏྟཱ, ཨཏཱརུ ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིསཱཏི ཨེཏྠ ཡཉྙོ ཨེཝ ཡཉྙཔཐོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀཙྩི ཏེ ཡཉྙེ ཨཔྤམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཡཉྙཾ ཀཔྤཡནྟཱ ཝཊྚདུཀྑམུཏྟརིཾསཱུཏི.

ཡེཔི ཡཉྙཾ དེནྟི ཡཛནྟཱིཏི དེཡྻདྷམྨདཱནཝསེན ཡཛནྟི. པརིཙྩཛནྟཱིཏི ཝིསྶཛྫེནྟི.

༡༥. ཨཱསཱིསནྟཱིཏི རཱུཔཔཊིལཱབྷཱདཡོ པཏྠེནྟི. ཐོམཡནྟཱིཏི ‘‘སུཙིཾ དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཉྙཱདཱིནི པསཾསནྟི. ཨབྷིཛཔྤནྟཱིཏི རཱུཔཱདིཔཊིལཱབྷཱཡ ཝཱཙཾ གཱིརནྟི. ཛུཧནྟཱིཏི དེནྟི. ཀཱམཱབྷིཛཔྤནྟི པཊིཙྩ ལཱབྷནྟི རཱུཔཱདིལཱབྷཾ པཊིཙྩ པུནཔྤུནཾ ཀཱམེ ཨེཝ ཨབྷིཛཔྤནྟི, ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨམྷཱཀམྤི སིཡྻུ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏཎྷཉྩ ཏཏྠ ཝཌྜྷེནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཱཛཡོགཱཏི ཡཱགཱདྷིམུཏྟཱ. བྷཝརཱགརཏྟཱཏི ཨེཝམིམེཧི ཨཱསཱིསནཱདཱིཧི བྷཝརཱགེནེཝ རཏྟཱ, བྷཝརཱགརཏྟཱ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཨེཏཱནི ཨཱསཱིསནཱདཱིནི ཀརོནྟཱ ནཱཏརིཾསུ ཛཱཏིཨཱདིཝཊྚདུཀྑཾ ན ཨུཏྟརིཾསུ.

ཡཉྙཾ ཝཱ ཐོམེནྟཱིཏི དཱནཾ ཝཱ ཝཎྞེནྟི. ཕལཾ ཝཱཏི རཱུཔཱདིཔཊིལཱབྷཾ. དཀྑིཎེཡྻེ ཝཱཏི ཛཱཏིསམྤནྣཱདཱིསུ. སུཙིཾ དིནྣནྟི སུཙིཾ ཀཏྭཱ དིནྣཾ. མནཱཔནྟི མནཝཌྜྷནཀཾ. པཎཱིཏནྟི ཨོཛཝནྟཾ. ཀཱལེནཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠ སམྤཏྟཀཱལེ. ཀཔྤིཡནྟི ཨཀཔྤིཡཾ ཝཛྫེཏྭཱ དིནྣཾ. ཨནཝཛྫནྟི ནིདྡོསཾ. ཨབྷིཎྷནྟི པུནཔྤུནཾ. དདཾ ཙིཏྟཾ པསཱདིཏནྟི དདཏོ མུཉྩནཙིཏྟཾ པསཱདིཏནྟི. ཐོམེནྟི ཀིཏྟེནྟཱིཏི གུཎཾ པཱཀཊཾ ཀརོནྟི. ཝཎྞེནྟཱིཏི ཝཎྞཾ བྷཎནྟི. པསཾསནྟཱིཏི པསཱདཾ པཱཔེནྟི.

ཨིཏོ ནིདཱནནྟི ཨིཏོ མནུསྶལོཀཏོ དིནྣཀཱརཎཱ. ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱཏི མནྟེ པརིཝཏྟེནྟཱ. མནྟདྷརཱཏི མནྟེ དྷཱརེནྟཱ. ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདཱནཾ. ཨོཊྛཔཧཊཀརཎཝསེན པཱརཾ གཏཱཏི པཱརགཱུ. སཧ ནིགྷཎྜུནཱ ཙ ཀེཊུབྷེན ཙ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ. ནིགྷཎྜཱུཏི ནིགྷཎྜུརུཀྑཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔྤཀཱསཀཾ སཏྠཾ. ཀེཊུབྷནྟི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱཝཧཾ སཏྠཾ. སཧ ཨཀྑརཔྤབྷེདེན སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ. ཨཀྑརཔྤབྷེདོཏི སིཀྑཱ ཙ ནིརུཏྟི ཙ. ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནནྟི ཨཱཐབྦཎཝེདཾ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིཏིཧ ཨཱས, ཨིཏིཧ ཨཱསཱ’’ཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟཔུརཱཎཀཐཱསངྑཱཏོ ཨིཏིཧཱསོ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱ, ཏེསཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ ཝེདཱནཾ.

པདཾ ཏདཝསེསཉྩ བྱཱཀརཎཾ ཨདྷིཡནྟི, ཝེདེནྟི ཝཱཏི པདཀཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱ. ལོཀཱཡཏཾ ཝུཙྩཏི ཝིཏཎྜཝཱདསཏྠཾ. མཧཱཔུརིསལཀྑཎནྟི མཧཱཔུརིསཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ལཀྑཎདཱིཔཀཾ དྭཱདསསཧསྶགནྠཔྤམཱཎཾ སཏྠཾ. ཡཏྠ སོལ༹སསཧསྶགཱཐཱཔདཔརིམཱཎཱ བུདྡྷམནྟཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ. ཡེསཾ ཝསེན ‘‘ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཨིམིནཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.༡༢༨༨), བུདྡྷམཱཏཱ, བུདྡྷཔིཏཱ, ཨགྒུཔཊྛཱཀོ, ཨགྒུཔཊྛཱཡིཀཱ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཉཱཡཏི. ཨནཝཡཱཏི ཨིམེསུ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཱུནཱ པརིཔཱུརཀཱརིནོ, ཨཝཡཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝཡཱ ནཱམ ཡེ ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཙ གནྠཏོ ཙ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཝཱིཏརཱགཱཏི པཧཱིནརཱགཱ. ཨེཏེན ཨརཧཏྟཕལཊྛཱ ཝུཏྟཱ. རཱགཝིནཡཱཡ ཝཱ པཊིཔནྣཱཏི ཨེཏེན ཨརཧཏྟམགྒཊྛཱ. ཝཱིཏདོསཱཏི ཨནཱགཱམིཕལཊྛཱ. དོསཝིནཡཱཡ ཝཱ པཊིཔནྣཱཏི ཨེཏེན ཨནཱགཱམིམགྒཊྛཱ. ཝཱིཏམོཧཱཏི ཨརཧཏྟཕལཊྛཱ. མོཧཝིནཡཱཡ ཝཱ པཊིཔནྣཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཊྛཱ. སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིསམྤནྣཱཏི ཨེཏེཧི ཙཏཱུཧི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀེཧི སཱིལཱདཱིཧི སམྤནྣཱ. ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣཱཏི ཨེཏེན པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསམྤནྣཱ ཝུཏྟཱཏི ཉཱཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ ལོཀིཡམེཝ. ཨབྷིཛཔྤནྟཱིཏི པཏྠེནྟི. ཛཔྤནྟཱིཏི པཙྩཱསཱིསནྟི. པཛཔྤནྟཱིཏི ཨཏཱིཝ པཙྩཱསཱིསནྟི. ཡཱཛཡོགེསུ ཡུཏྟཱཏི ཨནུཡོགེ དེཡྻདྷམྨེ དིཡྻམཱནེ ཨབྷིཡོགཝསེན ཡུཏྟཱ.

༡༦. ཨཐ ཀོ ཙརཧཱིཏི ཨཐ ཨིདཱནི ཀོ ཨཉྙོ ཨཏཱརི.

༡༧. སངྑཱཡཱཏི ཉཱཎེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ. པརོཔརཱནཱིཏི པརཱནི ཙ ཨོཔརཱནི ཙ, པརཏྟབྷཱཝསཀཏྟབྷཱཝཱདཱིནི པརཱནི ཙ ཨོཔརཱནི ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིདྷཱུམོཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིདྷཱུམཝིརཧིཏོ. ཨནཱིགྷོཏི རཱགཱདིཨཱིགྷཝིརཧིཏོ. ཨཏཱརི སོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ ཨརཧཱ ཛཱཏིཛརཾ ཨཏཱརི.

སཀརཱུཔཱཏི ཨཏྟནོ རཱུཔཱ. པརརཱུཔཱཏི པརེསཾ རཱུཔཱ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝིདྷཱུམིཏནྟི ཏིཝིདྷཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝིདྷཱུམཾ ཀཏཾ. ཝིདྷམིཏནྟི ནཱསིཏཾ.

མཱནོ ཧི ཏེ, བྲཱཧྨཎ, ཁཱརིབྷཱརོཏི ཡཐཱ ཁཱརིབྷཱརོ ཁནྡྷེན ཝཡ྄ཧམཱནོ ཨུཔརིཊྛིཏོཔི ཨཀྐནྟཀྐནྟཊྛཱནཾ པཐཝིཡཱ སདྡྷིཾ ཕསྶེཏི ཝིཡ, ཨེཝཾ ཛཱཏིགོཏྟཀུལཱདཱིནི མཱནཝཏྠཱུནི ནིསྶཱཡ ཨུསྶཱཔིཏོ མཱནོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨིསྶཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཾསཱིདཱཔེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘མཱནོ ཧི ཏེ, བྲཱཧྨཎ, ཁཱརིབྷཱརོ’’ཏི. ཀོདྷོ དྷཱུམོཏི ཏཝ ཉཱཎགྒིསྶ ཨུཔཀྐིལེསཊྛེན ཀོདྷོ དྷཱུམོ. ཏེན ཧི ཏེ ཨུཔཀྐིལིཊྛོ ཉཱཎགྒི ན ཝིརོཙཏི. བྷསྨནི མོསཝཛྫནྟི ནིརོཛཊྛེན མུསཱཝཱདོ ཚཱརིཀཱ ནཱམ. ཡཐཱ ཧི ཚཱརིཀཱཡ པཊིཙྪནྣོ ཨགྒི ན ཛོཏཏི, ཨེཝཾ ཏེ མུསཱཝཱདེན པཊིཙྪནྣཾ ཉཱཎནྟི དསྶེཏི. ཛིཝ྄ཧཱ སུཛཱཏི ཡཐཱ ཏུཡ྄ཧཾ སུཝཎྞརཛཏལོཧཀཊྛམཏྟིཀཱསུ ཨཉྙཏརམཡཱ ཡཱགཡཛནཏྠཱཡ སུཛཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ མཡ྄ཧཾ དྷམྨཡཱགཡཛནཏྠཱཡ པཧུཏཛིཝ྄ཧཱ སུཛཱཏི ཝདཏི. ཡཐཱ ཏུཡ྄ཧཾ ནདཱིཏཱིརེ ཡཛནཊྛཱནཾ, ཨེཝཾ དྷམྨཡཱགཡཛནཊྛཱནཊྛེན ཧདཡཾ ཛོཏིཊྛཱནཾ. ཨཏྟཱཏི ཙིཏྟཾ.

ཛཱཏཱིཏི ཛཱཡནཀཝསེན ཛཱཏི. ཨིདམེཏྠ སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. སཉྫཱཡནཝསེན སཉྫཱཏི, ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨོཀྐམནཝསེན ཨོཀྐནྟི. ཛཱཡནཊྛེན ཝཱ ཛཱཏི. སཱ ཨཔརིཔུཎྞཱཡཏནཝསེན ཡུཏྟཱ. སཉྫཱཡནཊྛེན སཉྫཱཏི. སཱ པརིཔུཎྞཱཡཏནཝསེན ཡུཏྟཱ. ཨོཀྐམནཊྛེན ཨོཀྐནྟི. སཱ ཨཎྜཛཛལཱབུཛཝསེན ཡུཏྟཱ. ཏེ ཧི ཨཎྜཀོསཉྩ ཝཏྠིཀོསཉྩ ཨོཀྐམནྟི པཝིསནྟི ཨོཀྐམནྟཱ པཝིསནྟཱ ཝིཡ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟི. ཨབྷིནིབྦཏྟནཊྛེན ཨབྷིནིབྦཏྟི. སཱ སཾསེདཛཨོཔཔཱཏིཀཝསེན ཡུཏྟཱ. ཏེ ཧི པཱཀཊཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟནྟི. ཨཡཾ ཏཱཝ སམྨུཏིཀཐཱ.

ཨིདཱནི པརམཏྠཀཐཱ ཧོཏི. ཁནྡྷཱ ཨེཝ ཧི པརམཏྠཏོ པཱཏུབྷཝནྟི, ན སཏྟཱ. ཏཏྠ ཙ ཁནྡྷཱནནྟི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝེ ཨེཀསྶ, ཙཏུཝོཀཱརབྷཝེ ཙཏུནྣཾ, པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཉྩནྣམྤི གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. པཱཏུབྷཱཝོཏི ཨུཔྤཏྟི. ཨཱཡཏནཱནནྟི ཨེཏྠ ཏཏྲ ཏཏྲ ཨུཔཔཛྫམཱནཱཡཏནཱནཾ སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. པཊིལཱབྷོཏི སནྟཏིཡཱ པཱཏུབྷཱཝོཡེཝ. པཱཏུབྷཝནྟཱནེཝ ཧི ཏཱནི པཊིལདྡྷཱནི ནཱམ ཧོནྟི. སཱ པནེསཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པཋམཱབྷིནིབྦཏྟིལཀྑཎཱ ཛཱཏི, ནིཡྻཱཏནརསཱ, ཨཏཱིཏབྷཝཏོ ཨིདྷ ཨུམྨུཛྫནཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཕལཝསེན དུཀྑཝིཙིཏྟཏཱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ.

ཛརཱཏི སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. ཛཱིརཎཏཱཏི ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསོ. ཁཎྜིཙྩནྟིཨཱདཡོ ཏཡོ ཀཱལཱཏིཀྐམེ ཀིཙྩནིདྡེསཱ, པཙྪིམཱ དྭེ པཀཏིནིདྡེསཱ. ཨཡཉྷི ཛརཱཏི ཨིམིནཱ པདེན སབྷཱཝཏོ དཱིཔིཏཱ. ཏེནསྶཱ ཨིདཾ སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. ཛཱིརཎཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརཏོ, ཏེནསྶཱཡཾ ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཁཎྜིཙྩནྟི ཨིམིནཱ ཀཱལཱཏིཀྐམེ དནྟནཁཱནཾ ཁཎྜིཏབྷཱཝཀརཎཀིཙྩཏོ. པཱལིཙྩནྟི ཨིམིནཱ ཀེསལོམཱནཾ པལིཏབྷཱཝཀརཎཀིཙྩཏོ. ཝལིཏྟཙཏཱཏི ཨིམིནཱ མཾསཾ མིལཱཔེཏྭཱ ཏཙེ ཝལིབྷཱཝཀརཎཀིཙྩཏོ. ཏེནསྶཱ ཨིམེ ཁཎྜིཙྩནྟིཨཱདཡོ ཏཡོ ཀཱལཱཏིཀྐམེ ཀིཙྩནིདྡེསཱ. ཏེཧི ཨིམེསཾ ཝིཀཱརཱནཾ དསྶནཝསེན པཱཀཊཱིབྷཱུཏཱ པཱཀཊཛརཱ དསྶིཏཱ. ཡཐེཝ ཧི ཨུདཀསྶ ཝཱ ཝཱཏསྶ ཝཱ ཨགྒིནོ ཝཱ ཏིཎརུཀྑཱདཱིནཾ སཾབྷགྒཔལིབྷགྒཏཱཡ ཝཱ ཛྷཱམཏཱཡ ཝཱ གཏམགྒོ པཱཀཊོ ཧོཏི, ན ཙ སོ གཏམགྒོ ཏཱནེཝ ཨུདཀཱདཱིནི, ཨེཝམེཝ ཛརཱཡ དནྟཱདཱིནཾ ཁཎྜིཙྩཱདིཝསེན གཏམགྒོ པཱཀཊོ, ཙཀྑུཾ ཨུམྨཱིལེཏྭཱཔི གཡ྄ཧཏི, ན ཙ ཁཎྜིཙྩཱདཱིནེཝ ཛརཱ. ན ཧི ཛརཱ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ ཧོཏི.

ཨཱཡུནོ སཾཧཱནི ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརིཔཱཀོཏི ཨིམེཧི པན པདེཧི ཀཱལཱཏིཀྐམེཡེཝ ཨབྷིབྱཏྟཱཡ ཨཱཡུཀྑཡཙཀྑཱདིཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀསངྑཱཏཱཡ པཀཏིཡཱ དཱིཔིཏཱ, ཏེནསྶིམེ པཙྪིམཱ དྭེ པཀཏིནིདྡེསཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཛརཾ པཏྟསྶ ཨཱཡུ ཧཱཡཏི, ཏསྨཱ ཛརཱ ‘‘ཨཱཡུནོ སཾཧཱནཱི’’ཏི ཕལཱུཔཙཱརེན ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ ཙ དཧརཀཱལེ སུཔྤསནྣཱནི སུཁུམམྤི ཨཏྟནོ ཝིསཡཾ སུཁེནེཝ གཎྷནསམཏྠཱནི ཙཀྑཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཛརཾ པཏྟསྶ པརིཔཀྐཱནི ཨཱལུལི༹ཏཱནི ཨཝིསདཱནི, ཨོལཱ༹རིཀམྤི ཨཏྟནོ ཝིསཡཾ གཧེཏུཾ ཨསམཏྠཱནི ཧོནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརིཔཱཀོ’’ཏི ཕལཱུཔཙཱརེནེཝ ཝུཏྟཱ.

སཱ པནེསཱ ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱ སབྦཱཔི ཛརཱ པཱཀཊཱ པཊིཙྪནྣཱཏི དུཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ དནྟཱདཱིསུ ཁཎྜཱདིབྷཱཝདསྶནཏོ རཱུཔདྷམྨེསུ ཛརཱ པཱཀཊཛརཱ ནཱམ. ཨརཱུཔདྷམྨེསུ པན ཛརཱ ཏཱདིསསྶ ཝིཀཱརསྶ ཨདསྶནཏོ པཊིཙྪནྣཛརཱ ནཱམ. ཏཏྠ ཡྭཱཡཾ ཁཎྜཱདིབྷཱཝོ དིསྶཏི, སོ ཏཱདིསཱནཾ དནྟཱདཱིནཾ སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ཝཎྞོཡེཝ. ཏཉྩ ཙཀྑུནཱ དིསྭཱ མནོདྭཱརེན ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨིམེ དནྟཱ ཛརཱཡ པཧཊཱ’’ཏི ཛརཾ ཛཱནཱཏི. ཨུདཀཊྛཱནེ བདྡྷཱནི གོསིངྒཱདཱིནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨུདཀསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཛཱནནཾ ཝིཡ.

པུན ཨཝཱིཙི སཝཱིཙཱིཏི ཨེཝམྤི ཨཡཾ ཛརཱ དུཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ མཎིཀནཀརཛཏཔཝཱལ༹ཙནྡསཱུརིཡཱདཱིནཾ མནྡདསཀཱདཱིསུ པཱཎཱིནཾ ཝིཡ ཙ པུཔྥཕལཔལླཝཱདཱིསུ ཨཔཱཎཱིནཾ ཝིཡ ཙ ཨནྟརནྟརཱ ཝཎྞཝིསེསཱདཱིནཾ དུབྦིཉྙེཡྻཏྟཱ ཛརཱ ཨཝཱིཙིཛརཱ ནཱམ, ནིརནྟརཛརཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ཨཉྙེསུ པན ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཨནྟརནྟརཱ ཝཎྞཝིསེསཱདཱིནཾ སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ཛརཱ སཝཱིཙིཛརཱ ནཱམ.

ཏཏྠ སཝཱིཙིཛརཱ ཨུཔཱདིནྣཀཨནུཔཱདིནྣཀཝསེན ཨེཝཾ དཱིཔེཏབྦཱ – དཧརཀུམཱརཀཱནཉྷི པཋམམེཝ ཁཱིརདནྟཱ ནཱམ ཨུཊྛཧནྟི, ན ཏེ ཐིརཱ. ཏེསུ པན པཏིཏེསུ པུན དནྟཱ ཨུཊྛཧནྟི, ཏེ པཋམམེཝ སེཏཱ ཧོནྟི, ཛརཱཝཱཏེན པན པཧཊཀཱལེ ཀཱལ༹ཀཱ ཧོནྟི. ཀེསཱ པན པཋམམེཝ ཏམྦཱཔི ཧོནྟི ཀཱལ༹ཀཱཔི སེཏཀཱཔི. ཚཝི པན སལོཧིཏཀཱ ཧོཏི. ཝཌྜྷནྟཱནཾ ཝཌྜྷནྟཱནཾ ཨོདཱཏཱནཾ ཨོདཱཏབྷཱཝོ, ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཀཱལ༹ཀབྷཱཝོ པཉྙཱཡཏི. ཛརཱཝཱཏེན པཧཊཀཱལེ ཙ ཝལིཾ གཎྷཱཏི. སབྦམྤི སསྶཾ ཝཔིཏཀཱལེ སེཏཾ ཧོཏི, པཙྪཱ ནཱིལཾ. ཛརཱཝཱཏེན པན པཧཊཀཱལེ པཎྜརཾ ཧོཏི. ཨམྦངྐུརེནཱཔི དཱིཔེཏུཾ ཝཊྚཏི ཨེཝ. སཱ པནེསཱ ཁནྡྷཔརིཔཱཀལཀྑཎཱ ཛརཱ, མརཎཱུཔནཡནརསཱ, ཡོབྦནཝིནཱསཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཡམྤི བྲཱཧྨཎོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིཀསཧསྶེན. ཨཉྙེསཉྩ ཨནེཀསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

པུཎྞཀམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. མེཏྟགཱུམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༨. ཙཏུཏྠེ མེཏྟགཱུསུཏྟེ – མཉྙཱམི ཏཾ ཝེདགཱུ བྷཱཝིཏཏྟནྟི ‘‘ཨཡཾ ཝེདགཱུ’’ཏི ཙ ‘‘བྷཱཝིཏཏྟོ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ ཏཾ མཉྙཱམི.

ཨཔརིཏྟོཏི ན ཨཔྤོ. མཧནྟོཏི ན ཁུདྡཀོ. གམྦྷཱིརོཏི ན ཨུཏྟཱནོ. ཨཔྤམེཡྻོཏི མིནིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻོ. དུཔྤརིཡོགཱལ༹ྷོཏི ཨཝགཱཧིཏུཾ ཨོཏརིཏུཾ དུཀྑོ. བཧུརཏནོ སཱགརཱུཔམོཏི བཧཱུནཾ དྷམྨརཏནཱནཾ ཨཱཀརཏྟཱ ཨནེཀཝིདྷརཏནསམྤནྣོ མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ བཧུརཏནོ སཱགརསདིསོ.

ན མངྐུ ཧོཏཱིཏི ན ཝིཀུཎིཏམུཁོ ཧོཏི. ཨཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོཏི དོསཝསེན ན གྷནཱིབྷཱུཏཙིཏྟོ. ཨལཱིནམནསོཏི ན སངྐུཙིཏཙིཏྟོ. ཨབྱཱཔནྣཙེཏསོཏི ན པཱུཏིཙིཏྟོ.

དིཊྛེ དིཊྛམཏྟོཏི ཙཀྑུཝིསཡེ རཱུཔཱརམྨཎེ དིཊྛམཏྟོཡེཝ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ བྷཝིསྶཏི, ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ ནཏྠི. ཡཾ ཙཀྑུནཱ དིཊྛཾ ཝཎྞཱཡཏནམེཝ. སུཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཔི ཙ དིཊྛེཏི དསྶནཡོགེན ཝཎྞཱཡཏནཾ, སཝནཡོགེན སདྡཱཡཏནཾ, མུཏཡོགེན གྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཱཡཏནཱནི དསྶེཏི. གྷཱནསྶ གནྡྷཱཡཏནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཱཡཏནཾ, ཀཱཡསྶ པཐཝཱི ཏེཛོ ཝཱཡཱུཏི ཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ, ཝིཉྙཱཏཡོགེན དྷམྨཱཡཏནཾ དསྶེཏི. དིཊྛེ ཨནཱུཔཡོཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛེ རཱགཱུཔཡཝིརཧིཏོ. ཨནཔཱཡོཏི ཀོདྷཝིརཧིཏོ ཨཔྤཊིགྷོ. ཨནིསྶིཏོཏི ཏཎྷཱཡ ཨནལླཱིནོ. ཨཔྤཊིབདྡྷོཏི མཱནེན ན བདྡྷོ. ཝིཔྤམུཏྟོཏི སབྦཱརམྨཎཏོ མུཏྟོ. ཝིསཉྙུཏྟོཏི ཀིལེསེཧི ཝིཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ.

སཾཝིཛྫཏི བྷགཝཏོ ཙཀྑཱུཏི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ པཀཏིམཾསཙཀྑུ ཨུཔལབྦྷཏི. པསྶཏཱིཏི དཀྑཏི ཨོལོཀེཏི. ཙཀྑུནཱ རཱུཔནྟི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཱརམྨཎཾ. ཚནྡརཱགོཏི ཏཎྷཱཚནྡོ.

དནྟཾ ནཡནྟི སམིཏིནྟི ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹མཎྜལཱདཱིསུ ཧི མཧཱཛནམཛ྄ཛྷཾ གཙྪནྟཱ དནྟམེཝ གོཎཾ ཝཱ དནྟཾ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཾ ཝཱ ཡཱནེ ཡོཛེཏྭཱ ནཡནྟི. རཱཛཱཏི ཏཐཱརཱུཔཱནེཝ ཋཱནཱནི གཙྪནྟོ རཱཛཱཔི དནྟམེཝ ཨབྷིརུཧཏི. མནུསྶེསཱུཏི མནུསྶེསུཔི ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧི དནྟོ ནིབྦིསེཝནོཝ སེཊྛོ. ཡོཏིཝཱཀྱནྟི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏིཀྐམྨཝཙནཾ པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནམྤི ཏིཏིཀྑཏི ནཔྤཏིཔྥརཏི ན ཝིཧཉྙཏི, ཨེཝརཱུཔོ དནྟོ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ.

ཨསྶཏརཱཏི ཝལ༹ཝཱཡ གདྲབྷེན ཛཱཏཱ. ཨཱཛཱནཱིཡཱཏི ཡཾ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི, ཏསྶ ཁིཔྤཾ ཛཱནནསམཏྠཱ. སིནྡྷཝཱཏི སིནྡྷཝརཊྛེ ཛཱཏཱ ཨསྶཱ. མཧཱནཱགཱཏི ཀུཉྫརསངྑཱཏཱ མཧཱཧཏྠིནོ. ཨཏྟདནྟོཏི ཨེཏེ ཨསྶཏརཱ ཝཱ སིནྡྷཝཱ ཝཱ ཀུཉྫརཱ ཝཱ དནྟཱཝ, ན ཨདནྟཱ. ཡོ པན ཙཏུམགྒསངྑཱཏེན ཨཏྟནོ དནྟཏཱཡ ཨཏྟདནྟོ ནིབྦིསེཝནོ, ཨཡཾ ཏཏོཔི ཝརཾ, སབྦེཧིཔི ཨེཏེཧི ཨུཏྟརིཏརོཏི ཨཏྠོ.

ན ཧི ཨེཏེཧི ཡཱནེཧཱིཏི ཡཱནི ཨེཏཱནི ཧཏྠིཡཱནཱདཱིནི ཨུཏྟམཡཱནཱནི, ཨེཏེཧི ཡཱནེཧི ཀོཙི པུགྒལོ སུཔིནནྟེནཔི ཨགཏཔུབྦཏྟཱ ‘‘ཨགཏ’’ནྟི སངྑཱཏཾ ནིབྦཱནདིསཾ ཏཐཱ ན གཙྪེཡྻ. ཡཐཱ པུབྦབྷཱགེ ཨིནྡྲིཡདམེན དནྟེན, ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ སུདནྟེན དནྟོ ནིབྦིསེཝནོ སཔྤཉྙོ པུགྒལོ ཏཾ ཨགཏཔུབྦཾ དིསཾ གཙྪཏི, དནྟབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཨཏྟདམནམེཝ ཝརཏརནྟི ཨཏྠོ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༣༢༢; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༩༠).

ཝིདྷཱསུ ན ཝིཀམྤནྟཱིཏི ནཝཝིདྷམཱནཀོཊྛཱསེསུ ན ཙལནྟི ན ཝེདྷེནྟི. ཝིཔྤམུཏྟཱ པུནབྦྷཝཱཏི ཀམྨཀིལེསཏོ སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ སུཊྛུ མུཏྟཱ. དནྟབྷཱུམིཾ ཨནུཔྤཏྟཱཏི ཨརཧཏྟཕལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེ ལོཀེ ཝིཛིཏཱཝིནོཏི ཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཁཱིཎཱསཝཱ སཏྟལོཀེ ཝིཛིཏཝིཛཡཱ ནཱམ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣.༧༦; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༩༠).

ཡསྶིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ སདྡྷཱདིཔཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨརཧཏྟཕལཾ པཱཔེཏྭཱ ཝཌྜྷིཏཱནི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཙཀྑཱདིཨཛ྄ཛྷཏྟཱཡཏནཱནི ཙ རཱུཔཱདིབཧིདྡྷཱཡཏནཱནི ཙ ནིབྦིསེཝནཱནི ཀཏཱནི. སབྦལོཀེཏི སཀལཏེདྷཱཏུཀེ ལོཀེ ཙ. ནིབྦིཛ྄ཛྷ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀནྟི ཨིམཉྩ ཨཏྟབྷཱཝཾ པརལོཀེ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ ཁཱིཎཱསཝོ. ཀཱལཾ ཀངྑཏི བྷཱཝིཏོ ས དནྟོཏི སོ ཁཱིཎཱསཝོ ཙཀྑཱདིཏོ དནྟོ ཝཌྜྷིཏཙིཏྟོ མརཎཀཱལཾ པཏྠེཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༥༢༢; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༩༠).

ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདིཏོ སམུདཱགམནཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི ཡེསཾ ཁནྡྷཱདིདྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཏྟི པཉྙཱཡཏི. ཨཏྠངྒམཏོ ནིརོདྷོཏི ཨཏྠངྒམནཝསེན ཏེསཾཡེཝ ཨབྷཱཝོ པཉྙཱཡཏི. ཀམྨསནྣིསྶིཏོ ཝིཔཱཀོཏི ཀུསལཱཀུསལཀམྨནིསྶིཏོ ཝིཔཱཀོ ཀམྨཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ཝིཔཱཀོཔི ཀམྨསནྣིསྶིཏོཝ ནཱམ. ནཱམསནྣིསྶིཏཾ རཱུཔནྟི སབྦརཱུཔཾ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ནཱམསནྣིསྶིཏཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཛཱཏིཡཱ ཨནུགཏནྟི སབྦཾ ཀམྨཱདིཀཾ ཛཱཏིཡཱ ཨནུཔཝིཊྛཾ. ཛརཱཡ ཨནུསཊནྟི ཛརཱཡ པཏྠཊཾ. བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏནྟི བྱཱདྷིདུཀྑེན ཨབྷིམདྡིཏཾ. མརཎེན ཨབྦྷཱཧཏནྟི མཙྩུནཱ ཨབྷིཧཊཾ པཧཊཾ. ཨཏཱཎནྟི པུཏྟཱདཱིཧིཔི ཏཱཡནསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨཏཱཡནཾ ཨནཱརཀྑཾ ཨལབྦྷཎེཡྻཾ ཁེམཾ ཝཱ. ཨལེཎནྟི ཨལླཱིཡིཏུཾ ནིསྶཡིཏུཾ ཨནརཧཾ, ཨལླཱིནཱནམྤི ན ལེཎཀིཙྩཀརཎཾ. ཨསརཎནྟི ནིསྶིཏཱནཾ ན བྷཡཧཱརཀཾ, ན བྷཡཝིནཱསཀཾ. ཨསརཎཱིབྷཱུཏནྟི པུརེ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨཏྟནོ ཨབྷཱཝེནེཝ ཨསརཎཾ, ཨུཔྤཏྟིསམཀཱལམེཝ ཨསརཎབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ.

༡༩. ཨཔུཙྪསཱིཏི ཨེཏྠ ཨ-ཨིཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ, པུཙྪསིཏྭེཝ ཨཏྠོ. པཝཀྑཱམི ཡཐཱ པཛཱནནྟི ཡཐཱ པཛཱནནྟོ ཨཱཙིཀྑཏི, ཨེཝཾ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི. ཨུཔདྷིནིདཱནཱ པབྷཝནྟི དུཀྑཱཏི ཏཎྷཱདིཨུཔདྷིནིདཱནཱ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཝིསེསཱ པབྷཝནྟི.

ཏཎྷཱུཔདྷཱིཏི ཏཎྷཱ ཨེཝ ཏཎྷཱུཔདྷི. སསྶཏུཙྪེདདིཊྛི ཨེཝ དིཊྛཱུཔདྷི. རཱགཱདིཀིལེསཱ ཨེཝ ཀིལེསཱུཔདྷི. པུཉྙཱདིཀམྨཱནི ཨེཝ ཀམྨཱུཔདྷི. ཏིཝིདྷདུཙྩརིཏཱནིཡེཝ དུཙྩརིཏཱུཔདྷི. ཀབལཱི༹ཀཱརཱདཡོ ཨཱཧཱརཱ ཨེཝ ཨཱཧཱརཱུཔདྷི. དོསཔཊིགྷོ ཨེཝ པཊིགྷཱུཔདྷི. ཀམྨསམུཊྛཱནཱ ཀམྨེནེཝ གཧིཏཱ པཐཝཱདཡོ ཙཏསྶོ དྷཱཏུཡོཝ ཙཏསྶོ ཨུཔཱདིནྣདྷཱཏུཡོ ཨུཔདྷཱི. ཙཀྑཱདིཚཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི ཨེཝ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི ཨུཔདྷཱི. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཚཝིཉྙཱཎཀཱཡཱཝ ཚ ཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ ཨུཔདྷཱི. སབྦམྤི དུཀྑཾ དུཀྑམནཊྛེནཱཏི སབྦཏེབྷཱུམཀཾ དུཀྑཾ དུསྶཧནཊྛེན ཨུཔདྷི.

༢༠. ཨེཝཾ ཨུཔདྷིནིདཱནཏོ པབྷཝནྟེསུ དུཀྑེསུ – ཡོ ཝེ ཨཝིདྭཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ པཛཱནནྟི སངྑཱརེ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཛཱནནྟོ. དུཀྑསྶ ཛཱཏིཔྤབྷཝཱནུཔསྶཱིཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཛཱཏིཀཱརཎཾ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཨནུཔསྶནྟོ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསེ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི.

༢༡. སོཀཔརིདྡཝཉྩཱཏི སོཀཉྩ པརིདེཝཉྩ. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི ཡཐཱ ཡཐཱ སཏྟཱ ཛཱནནྟི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཉཱཔནཝསེན ཝིདིཏོ ཨེས ཏཡཱ དྷམྨོཏི.

ཏཏྠ ཏརནྟཱིཏི པཋམམགྒེན དིཊྛོགྷཾ ཏརནྟི. ཨུཏྟརནྟཱིཏི དུཏིཡམགྒེན ཀཱམོགྷཾ ཏནུཀརཎཝསེན ཨུགྒནྟྭཱ ཏརནྟི. པཏརནྟཱིཏི ཏམེཝ ནིརཝསེསཔྤཧཱནཝསེན ཏཏིཡམགྒེན ཝིསེསེན ཏརནྟི. སམཏིཀྐམནྟཱིཏི བྷཝོགྷཨཝིཛྫོགྷཔྤཧཱནཝསེན ཙཏུཏྠམགྒེན སམྨཱ ཨཏིཀྐམནྟི. ཝཱིཏིཝཏྟནྟཱིཏི ཕལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི.

༢༢. ཀིཏྟཡིསྶཱམི ཏེ དྷམྨནྟི ནིབྦཱནདྷམྨཾ ནིབྦཱནགཱམིནིཔཊིཔདཱདྷམྨཉྩ ཏེ དེསཡིསྶཱམི. དིཊྛེ དྷམྨེཏི དིཊྛེཝ དུཀྑཱདིདྷམྨེ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨནཱིཏིཧནྟི ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ. ཡཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཡཾ དྷམྨཾ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧; ཐེརགཱ. ༦༧༦; ཀཐཱ. ༧༥༣) ནཡེན སམྨསནྟོ ཝིདིཏྭཱ.

ཏཏྠ ཨཱདིཀལྱཱཎནྟི ཧིཏྭཱཔི ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ དྷམྨཾ ཏཝ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ ཀིཏྟཡནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ ཀིཏྟཡིསྶཱམི. ཨཱདིམྷི ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ ཀིཏྟཡིསྶཱམི. མཛ྄ཛྷེཔི. པརིཡོསཱནེཔི བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨིཉྷི བྷགཝཱ ཨེཀགཱཐམྤི དེསེསི, སཱ སམནྟབྷདྡཀཏྟཱ དྷམྨསྶ པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ, དུཏིཡཏཏིཡཔཱདེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ, པཙྪིམཔཱདེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ པཋམཱནུསནྡྷིནཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, པཙྪིམེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ.

ཨཔི ཙ སནིདཱནཨུཔྤཏྟིཏྟཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོ ཨཏྠསྶ ཨཝིཔརཱིཏཏཱཡ ཙ ཧེཏུདཱཧརཎཡུཏྟཏོ ཙ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ, སོཏཱུནཾ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཛནནེན ནིགམནེན ཙ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ.

སཀལོ ཧི སཱསནདྷམྨོ ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏེན སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔནྣེན ཨདྷིགནྟབྦཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཙྩེཀབོདྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སཱཝཀབོདྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ.

སུཡྻམཱནོ ཙེས ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཏོ བྷཝནེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཊིཔཛྫིཡམཱནོ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཡཱཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཏཐཱཔཊིཔནྣོ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡) ཙ པཊིཔཏྟིཕལེ ནིཊྛིཏེ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཕལེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོཏི.

ཡཾ པནེས བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྩ པཀཱསེཏི, ནཱནཱནཡེཧི དཱིཔེཏི. ཏཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ. བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ. ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠཾ. དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠཾ. དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫནཾ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ སརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟི སཱཏྠཾ. སདྡྷེཡྻཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནཾ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠཾ. ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ. ཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིདྡོསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ.

ཨཔི ཙ – པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོ སཱཏྠཾ. པརིཡཏྟིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཏོ སབྱཉྫནཾ. སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ. ནིརུཔཀྐིལེསཏོ ནིཏྠརཎཏྠཱཡ པཝཏྟིཏོ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོ ཙ པརིསུདྡྷཾ. སིཀྑཏྟཡཔརིགྒཧིཏཏྟཱ བྲཧྨབྷཱུཏེཧི སེཊྛེཧི ཙརིཏབྦཏོ, ཏེསཉྩ ཙརིཡབྷཱཝཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡).

ཨེཝཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ དསྶེཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནིབྦཱནཉྩཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནིབྦཱནགཱམིནིཉྩ པཊིཔདནྟི པུབྦབྷཱགསཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱདྷམྨཉྩ ཀིཏྟཡིསྶཱམི.

དུཀྑེ དིཊྛེཏི དུཀྑསཙྩེ སརསལཀྑཎེན དིཊྛེ དུཀྑསཙྩཾ པཀཱསེསྶཱམི. སམུདཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༢༣. ཏཉྩཱཧཾ ཨབྷིནནྡཱམཱིཏི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརདྷམྨཛོཏཀཾ ཏཝ ཝཙནཾ ཨཧཾ པཏྠཡཱམི. དྷམྨམུཏྟམནྟི ཏཉྩ དྷམྨམུཏྟམཾ ཨབྷིནནྡཱམི.

ཏཏྠ མཧཏོ ཏམོཀཱཡསྶ པདཱལནནྟི མཧཏོ ཨཝིཛྫཱརཱསིསྶ ཚེདནཾ. ཨནིཙྩལཀྑཎཝསེན ཨེསཱི. དུཀྑལཀྑཎཝསེན གཝེསཱི. ཨནཏྟལཀྑཎཝསེན སམནྟཏོ པརིཡེསཱི. མཧཏོ ཝིཔལླཱསསྶ པབྷེདནནྟི མཧནྟསྶ ཨསུབྷེ སུབྷནྟིཨཱདིདྭཱདསཝིདྷསྶ ཝིཔལླཱསསྶ བྷེདནཾ. མཧཏོ ཏཎྷཱསལླསྶ ཨབྦཧནནྟི མཧནྟསྶ ཨནྟོཏུདནཊྛེན ཏཎྷཱཀཎྚཀསྶ ལུཉྩནཾ. དིཊྛིསངྒྷཱཊསྶ ཝིནིཝེཋནནྟི དིཊྛིཡེཝ ཨབྦོཙྪིནྣཔྤཝཏྟིཏོ སངྒྷཊིཏཊྛེན སངྒྷཱཊོ, ཏསྶ དིཊྛིསངྒྷཱཊསྶ ནིཝཏྟནཾ. མཱནདྷཛསྶ པཱཏནནྟི ཨུསྶིཏཊྛེན ཨུནྣཏིལཀྑཎསྶ མཱནདྡྷཛསྶ པཱཏནཾ. ཨབྷིསངྑཱརསྶ ཝཱུཔསམནྟི པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརསྶ ཨུཔསམནཾ. ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎནྟི ཝཊྚེ ཨོསཱིདཱཔནསྶ ཀཱམོགྷཱདིཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཾ ནིཀྑམནཾ. བྷཱརསྶ ནིཀྑེཔནནྟི རཱུཔཱདིཔཉྩཀྑནྡྷབྷཱརསྶ ཁིཔནཾ ཚཌྜནཾ. སཾསཱརཝཊྚསྶ ཨུཔཙྪེདནྟི ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསཾསཱརཝཊྚསྶ ཧེཏུནསྶནེན ཨུཙྪིཛྫནཾ. སནྟཱཔསྶ ནིབྦཱཔནནྟི ཀིལེསསནྟཱཔསྶ ནིབྦུཏིཾ. པརིལཱ༹ཧསྶ པཊིཔསྶདྡྷནྟི ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧསྶ ཝཱུཔསམཾ པཊིཔསྶམྦྷནཾ. དྷམྨདྷཛསྶ ཨུསྶཱཔནནྟི ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཋཔནཾ. པརམཏྠཾ ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི ཨུཏྟམཊྛེན པརམཏྠཾ. ནཏྠི ཨེཏསྶ མརཎསངྑཱཏཾ མཏནྟི ཨམཏཾ. ཀིལེསཝིསཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨགདནྟིཔི ཨམཏཾ. སཾསཱརདུཀྑཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཏྟཱ ནིབྦུཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ནཏྠེཏྠ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ ཝཱནནྟིཔི ནིབྦཱནཾ.

མཧེསཀྑེཧི སཏྟེཧཱིཏི མཧཱནུབྷཱཝེཧི སཀྐཱདཱིཧི སཏྟེཧི. པརིཡེསིཏོཏི པརིཡིཊྛོ. ཀཧཾ དེཝདེཝོཏི དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ ཀུཧིཾ. ཀཧཾ ནརཱསབྷོཏི ཨུཏྟམཔུརིསོ.

༢༤. ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི ཨེཏྠ ཨུདྡྷནྟི ཨནཱགཏདྡྷཱ ཝུཙྩཏི. ཨདྷོཏི ཨཏཱིཏདྡྷཱ. ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣདྡྷཱ. ཨེཏེསུ ནནྡིཉྩ ནིཝེསནཉྩ, པནུཛྫ ཝིཉྙཱཎནྟི ཨེཏེསུ ཨུདྡྷཱདཱིསུ ཏཎྷཉྩ དིཊྛིནིཝེསནཉྩ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཉྩ པནུདེཧི. པནུདིཏྭཱ ཙ བྷཝེ ན ཏིཊྛེཏི ཨེཝཾ སནྟེ དུཝིདྷེཔི བྷཝེ ན ཏིཊྛེཡྻ. ཨེཝཾ ཏཱཝ པནུཛྫསདྡསྶ པནུདེཧཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྦནྡྷོ. པནུདིཏྭཱཏི ཨེཏསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྷཝེ ན ཏིཊྛེཏི ཨཡམེཝ སམྦནྡྷོ. ཨེཏཱནི ནནྡཱིནིཝེསནཝིཉྙཱཎཱནི པནུདིཏྭཱ དུཝིདྷེཔི བྷཝེ ན ཏིཊྛེཡྻཱཏི.

སཧོཀཱསཝསེན དེཝལོཀོ ཨུདྡྷཾ. ཨཔཱཡལོཀོ ཨདྷོ. མནུསྶལོཀོ མཛ྄ཛྷེ. ཏཏྠ ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི ཨཔཱཡཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨུཔརི པཊིསནྡྷིདཱནཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨུདྡྷནྟི ཝུཙྩནྟི. ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔཱཡེསུ པཊིསནྡྷིདཱནཏོ ཨདྷོཏི. ཏདུབྷཡཝིམུཏྟཏྟཱ ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི ཝུཙྩནྟི. སབྦོཔརིཝསེན ཨརཱུཔདྷཱཏུ ཨུདྡྷཾ. སབྦཨདྷོཝསེན ཀཱམདྷཱཏུ ཨདྷོ. ཏདུབྷཡནྟརཝསེན རཱུཔདྷཱཏུ མཛ྄ཛྷེ. ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷཁནནཝསེན སུཁཱ ཝེདནཱ ཨུདྡྷཾ. དུཀྑམནཝསེན དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨདྷོ. ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ མཛ྄ཛྷེ. ཨཏྟབྷཱཝཝསེན པརིཙྪེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨུདྡྷནྟི ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱཏི པཱདཏལཏོ ཨུཔརི. ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱཏི ཀེསམཏྠཀཏོ ཨདྷོ. མཛ྄ཛྷེཏི དྭིནྣཾ ཨནྟརཾ.

པུཉྙཱབྷིསངྑཱརསཧགཏཾ ཝིཉྙཱཎནྟི ཏེརསཝིདྷཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརསམྤཡུཏྟཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརསཧགཏཾ ཝིཉྙཱཎནྟི དྭཱདསཝིདྷཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརསམྤཡུཏྟཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརསཧགཏཾ ཝིཉྙཱཎནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརསཧགཏཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ནུཛྫཱཏི ཁིཔ. པནུཛྫཱཏི ཨཏཱིཝ ཁིཔ. ནུདཱཏི ལུཉྩ. པནུདཱཏི ཨཏཱིཝ ལུཉྩ. པཛཧཱཏི ཚཌྜེཧི. ཝིནོདེཧཱིཏི དཱུརཾ ཀརོཧི.

ཀམྨབྷཝཉྩཱཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཙེཏནཱཝ. པཊིསནྡྷིཀཉྩ པུནབྦྷཝནྟི པཊིསནྡྷིཡཱ རཱུཔཱདིཔུནབྦྷཝཉྩ. པཛཧནྟོ པཋམམགྒེན, ཝིནོདེནྟོ དུཏིཡམགྒེན, བྱནྟཱི ཀརོནྟོ ཏཏིཡམགྒེན, ཨནབྷཱཝཾ གམེནྟོ ཙཏུཏྠམགྒེན. ཀམྨབྷཝེ ན ཏིཊྛེཡྻཱཏི པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརེ ན ཏིཊྛེཡྻ.

༢༥. ཨེཏཱནི ཝིནོདེཏྭཱ བྷཝེ ཨཏིཊྛནྟོ ཨེསོ – ཨེཝཾ ཝིཧཱརཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨིདྷེཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ.

༢༦. སུཀིཏྟིཏཾ གོཏམནཱུཔདྷཱིཀནྟི ཨེཏྠ ཨནཱུཔདྷཱིཀནྟི ནིབྦཱནཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུཀིཏྟིཏཾ གོཏམནཱུཔདྷཱིཀ’’ནྟི.

ནིདྡེསེ ཀིལེསཱ ཙཱཏི ཨུཔཏཱཔནཊྛེན རཱགཱདཡོ ཀིལེསཱ ཙ རཱསཊྛེན ཝིཔཱཀབྷཱུཏཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཙ ཀུསལཱདིཨབྷིསངྑཱརཱ ཙེཏནཱ ཙ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི ཀཐཱིཡནྟི. ཨུཔདྷིཔྤཧཱནཾ ཏདངྒཔྤཧཱནེན, ཨུཔདྷིཝཱུཔསམཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན, ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན ཨུཔདྷིཔཊིཔསྶདྡྷཾ ཕལེནཱཏི.

༢༧. ན ཀེཝལཾ དུཀྑམེཝ པཧཱསི – ཏེ ཙཱཔཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨཊྛིཏནྟི སཀྐཙྩཾ, སདཱ ཝཱ. ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམཱིཏི ཏསྨཱ ཏཾ ནམསྶཱམི. སམེཙྩཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ. ནཱགཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ.

ནིདྡེསེ སམེཙྩཱཏི ཛཱནིཏྭཱ, ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཝཱ. ཨབྷིསམེཙྩཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. སམཱགནྟྭཱཏི སམྨུཁཱ ཧུཏྭཱ. ཨབྷིསམཱགནྟྭཱཏི སམཱིཔཾ གནྟྭཱ. སམྨུཁཱཏི སམྨུཁེ. ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱིཏི པཱཔཾ ན ཀརོཏི.

༢༨. ཨིདཱནི ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ པཧཱསི དུཀྑ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏེན བྲཱཧྨཎེན ཝིདིཏོཔི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཔནེཏྭཱཝ པཧཱིནདུཀྑེན པུགྒལེན ཨོཝདནྟོ ‘‘ཡཾ བྲཱཧྨཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཾ ཏཾ ཨབྷིཛཱནནྟོ ‘‘ཨཡཾ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ, ཝེདེཧི གཏཏྟཱ ཝེདགཱུ, ཀིཉྩནཱབྷཱཝཱ ཨཀིཉྩནོ, ཀཱམེསུ ཙ བྷཝེསུ ཙ ཨསཏྟཏྟཱ ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟོ’’ཏི ཛཉྙཱ ཛཱནེཡྻཱསི. ཨདྡྷཱ ཧི སོ ཨོགྷམིམཾ ཨཏཱརི, ཏིཎྞོ ཙ པཱརཾ ཨཁིལོ ཨཀངྑོ.

ནིདྡེསེ རཱགཀིཉྩནནྟི རཱགཔལིབོདྷཾ. དོསཀིཉྩནནྟིཨཱདིཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱམོགྷཾ ཏིཎྞོ ཨནཱགཱམིམགྒེན. བྷཝོགྷཾ ཏིཎྞོ ཨརཧཏྟམགྒེན. དིཊྛོགྷཾ ཏིཎྞོ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན. ཨཝིཛྫོགྷཾ ཏིཎྞོ ཨརཧཏྟམགྒེན. སཾསཱརཔཐཾ ཏིཎྞོ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཔྤབྷེདེནཱཏི. ཨུཏྟིཎྞོ པཋམམགྒེན. ནིཏྟིཎྞོ དུཏིཡམགྒེན. ཨཏིཀྐནྟོ ཏཏིཡམགྒེན. སམཏིཀྐནྟོ ཙཏུཏྠམགྒེན.ཝཱིཏིཝཏྟོ ཕལེན.

༢༩. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཝིདྭཱ ཙ ཡོཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ, ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱ. ཝིསཛྫཱཏི ཝོསཛྫིཏྭཱ.

ནིདྡེསེ སཛྫནྟི མུཉྩནཾ. ཝིསཛྫནྟི ཝོསཛྫནཾ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

མེཏྟགཱུམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. དྷོཏཀམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༣༠. པཉྩམེ དྷོཏཀསུཏྟེ – ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམཱིཏི ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཱམི. སིཀྑེ ནིབྦཱནམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ རཱགཱདཱིནཾ ནིབྦཱནཏྠཱཡ ཨདྷིསཱིལཱདཱིནི སིཀྑེཡྻ. ནིདྡེསེ ཨཔུབྦཾ ནཏྠི.

༣༡.

ཨིཏོཏི མམ མུཁཏོ.

ནིདྡེསེ ཨཱཏཔྤནྟི ཀིལེསཏཱཔནཾ. ཨུསྶཱཧནྟི ཨསངྐོཙཾ. ཨུསྶོལ༹ྷཱིནྟི བལཝཝཱིརིཡཾ. ཐཱམནྟི ཨསིཐིལཾ. དྷིཏིནྟི དྷཱརཎཾ. ཝཱིརིཡཾ ཀརོཧཱིཏི པརཀྐམཾ ཀརོཧི. ཚནྡཾ ཛནེཧཱིཏི རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཧི.

༣༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཏྟམནོ དྷོཏཀོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝམཱནོ ཀཐཾཀཐཱཔམོཀྑཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘པསྶཱམཧ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པསྶཱམཧཾ དེཝམནུསྶལོཀེཏི པསྶཱམི ཨཧཾ དེཝམནུསྶལོཀེ. ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམཱིཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཏཾ ནམསྶཱམི. པམུཉྩཱཏི པམོཙེཧི.

ནིདྡེསེ པཙྩེཀབུདྡྷཱཏི ཏཾ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཙཏུསཙྩཾ སཡམེཝ བུདྡྷཱ པཊིཝེདྷཔྤཏྟཱཏི པཙྩེཀབུདྡྷཱ. སཱིཧསཱིཧོཏི ཨཚམྦྷིཏཊྛེན སཱིཧཱནཾ ཨཏིསཱིཧོ. ནཱགནཱགོཏི ནིཀྐིལེསཊྛེན, མཧནྟཊྛེན ཝཱ ནཱགཱནཾ ཨཏིནཱགོ. གཎིགཎཱིཏི གཎཝནྟཱནཾ ཨཏཱིཝ གཎཝཱ. མུནིམུནཱིཏི ཉཱཎཝནྟཱནཾ ཨཏཱིཝ ཉཱཎཝཱ. རཱཛརཱཛཱཏི ཨུཏྟམརཱཛཱ. མུཉྩ མནྟི མོཙེཧི མཾ. པམུཉྩ མནྟི ནཱནཱཝིདྷེན མུཉྩེཧི མཾ. མོཙེཧི མནྟི སིཐིལཾ ཀརོཧི མཾ. པམོཙེཧི མནྟི ཨཏཱིཝ སིཐིལཾ ཀརོཧི མཾ. ཨུདྡྷར མནྟི མཾ སཾསཱརཔངྐཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཧི. སམུདྡྷར མནྟི སམྨཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཧི མཾ. ཝུཊྛཱཔེཧཱིཏི ཝིཙིཀིཙྪཱསལླཏོ ཨཔནེཏྭཱ ཝིསུཾ ཀརཎཝསེན ཨུཊྛཱཔེཧི.

༣༣. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཏྟཱདྷཱིནམེཝ ཀཐཾཀཐཱཔམོཀྑཾ ཨོགྷཏརཎམུཁེན དསྶེནྟོ ‘‘ནཱཧ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ནཱཧཾ སཧིསྶཱམཱིཏི ཨཧཾ ན སཧིསྶཱམི ན སཀྐོམི. ན ཝཱཡམིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པམོཙནཱཡཱཏི པམོཙེཏུཾ. ཀཐཾཀཐིནྟི སཀངྑཾ. ཏརེསཱིཏི ཏརེཡྻཱསི.

ནིདྡེསེ ན ཨཱིཧཱམཱིཏི པཡོགཾ ན ཀརོམི. ན སམཱིཧཱམཱིཏི ཨཏཱིཝ པཡོགཾ ན ཀརོམི. ཨསྶདྡྷེ པུགྒལེཏི རཏནཏྟཡེ སདྡྷཱཝིརཧིཏེ པུགྒལེ. ཨཙྪནྡིཀེཏི མགྒཕལཏྠཾ རུཙིཝིརཧིཏེ. ཀུསཱིཏེཏི སམཱདྷིཝིརཧིཏེ. ཧཱིནཝཱིརིཡེཏི ནིབྦཱིརིཡེ. ཨཔྤཊིཔཛྫམཱནེཏི པཊིཔཏྟིཡཱ ན པཊིཔཛྫམཱནེ.

༣༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཏྟམནཏརོ དྷོཏཀོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝམཱནོ ཨནུསཱསནིཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘ཨནུསཱས བྲཧྨེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ བྲཧྨེཏི སེཊྛཝཙནམེཏཾ. ཏེན བྷགཝནྟཾ ཨཱམནྟཡམཱནོ ཨཱཧ ‘‘ཨནུསཱས བྲཧྨེ’’ཏི. ཝིཝེཀདྷམྨནྟི སབྦསངྑཱརཝིཝེཀཾ ནིབྦཱནདྷམྨཾ. ཨབྱཱཔཛྫམཱནོཏི ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཨནཱཔཛྫམཱནོ. ཨིདྷེཝ སནྟོཏི ཨིདྷེཝ སམཱནོ. ཨསིཏོཏི ཨནིསྶིཏོ.

༣༥-༧. ཨིཏོ པརཱ དྭེ གཱཐཱ མེཏྟགཱུསུཏྟེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ དྷམྨཾ, ཨིདྷ སནྟིནྟི ཨཡཾ ཝིསེསོ. ཏཏིཡགཱཐཱཡཔི པུབྦཌྜྷཾ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཔརཌྜྷེ སངྒོཏི སཛྫནཊྛཱནཾ, ལགྒནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

དྷོཏཀམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཨུཔསཱིཝམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༣༨. ཚཊྛེ ཨུཔསཱིཝསུཏྟེ – མཧནྟམོགྷནྟི མཧནྟཾ ཨོགྷཾ. ཨནིསྶིཏོཏི པུགྒལཾ ཝཱ དྷམྨཾ ཝཱ ཨནལླཱིནོ. ནོ ཝིསཧཱམཱིཏི ན སཀྐོམི. ཨཱརམྨཎནྟི ནིསྶཡཾ. ཡཾ ནིསྶིཏོཏི ཡཾ དྷམྨཾ ཝཱ པུགྒལཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ.

ནིདྡེསེ ཀཱམོགྷནྟི ཨནཱགཱམིམགྒེན ཀཱམོགྷཾ. ཨརཧཏྟམགྒེན བྷཝོགྷཾ. སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛོགྷཾ. ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཝིཛྫོགྷཾ ཏརེཡྻཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི བྷགཝཏོ ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཱལམྦཎནྟི ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཋཱནཾ. ནིསྶཡནྟི ཨལླཱིཡནཾ. ཨུཔནིསྶཡནྟི ཨཔསྶཡནཾ.

༣༩. ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནལཱབྷཱི ཏཉྩ སནྟམྤི ནིསྶཡཾ ན ཛཱནཱཏི. ཏེནསྶ བྷགཝཱ ཏཉྩ ནིསྶཡཾ ཨུཏྟརིཉྩ ནིཡྻཱནཔཐཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པེཀྑམཱནོཏི ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ སཏོ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཙ ཨནིཙྩཱདིཝསེན པསྶམཱནོ. ནཏྠཱིཏི ནིསྶཱཡཱཏི ཏཾ ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི པཝཏྟཾ སམཱཔཏྟིཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ. ཏརསྶུ ཨོགྷནྟི ཏཏོ པབྷུཏི པཝཏྟཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷཾ ཏརསྶུ. ཀཐཱཧཱིཏི ཀཐཾཀཐཱཧི. ཏཎྷཀྑཡཾ ནཏྟམཧཱབྷིཔསྶཱཏི རཏྟིནྡིཝཾ ནིབྦཱནཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ པསྶ. ཨེཏེནསྶ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཾ ཀཐེསི.

ནིདྡེསེ ཏཉྙེཝ ཝིཉྙཱཎཾ ཨབྷཱཝེཏཱིཏི ཨཱཀཱསཱལམྦཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟམཧགྒཏཝིཉྙཱཎཾ ཨབྷཱཝེཏི ཨབྷཱཝཾ གམེཏི. ཝིབྷཱཝེཏཱིཏི ཝིཝིདྷཱ ཨབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨནྟརདྷཱཔེཏཱིཏི ཨདསྶནཾ གམེཏི. ནཏྠི ཀིཉྩཱིཏི པསྶཏཱིཏི ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤིསྶ ནཏྠཱིཏི པསྶཏི.

༤༠. ཨིདཱནི ‘‘ཀཱམེ པཧཱཡཱ’’ཏི སུཏྭཱ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཨཏྟནཱ པཧཱིནེ ཀཱམེ སམྤསྶམཱནོ ‘‘སབྦེསཱུ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཧིཏྭཱ མཉྙནྟི ཨཉྙཾ ཏཏོ ཧེཊྛཱ ཚབྦིདྷམྤི སམཱཔཏྟིཾ ཧིཏྭཱ. སཉྙཱཝིམོཀྑེ པརམེཏི སཏྟསུ སཉྙཱཝིམོཀྑེསུ ཨུཏྟམེ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནེ. ཏིཊྛེ ནུ སོ ཏཏྠ ཨནཱནུཡཱཡཱིཏི སོ པུགྒལོ ཏཏྠ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནབྲཧྨལོཀེ ཨཝིགཙྪམཱནོ ཏིཊྛེཡྻ ནཱུཏི པུཙྪཏི.

ནིདྡེསེ ཨཝིཙྩམཱནོཏི ཨཝིཡུཛྫམཱནོ. ཨཝིགཙྪམཱནོཏི ཝིཡོགཾ ཨནཱཔཛྫམཱནོ. ཨནནྟརདྷཱཡམཱནོཏི ཨནྟརདྷཱནཾ ཨནཱཔཛྫམཱནོ. ཨཔརིཧཱཡམཱནོཏི ཨནནྟརཱ པརིཧཱནཾ ཨནཱཔཛྫམཱནོ.

༤༡-༢. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སཊྛིཀཔྤསཧསྶམཏྟཀཾཡེཝ ཋཱནཾ ཨནུཛཱནནྟོ ཙཏུཏྠཾ གཱཐམཱཧ. ཨེཝཾ ཏསྶ ཏཏྠ ཋཱནཾ སུཏྭཱ ཨིདཱནིསྶ སསྶཏུཙྪེདབྷཱཝཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཏིཊྛེ ཙེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཱུགམྤི ཝསྶཱནནྟི ཨནེཀསངྑྱམྤི ཝསྶཱནཾ, གཎནརཱསིནྟི ཨཏྠོ. ‘‘པཱུགམྤི ཝསྶཱནཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན སཱམིཝཙནསྶ པཙྩཏྟཝཙནཾ ཀཱཏབྦཾ, པཱུགནྟི ཝཱ ཨེཏསྶ བཧཱུནཱིཏི ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ. ‘‘པཱུགཱནཱི’’ཏི ཝཱཔི པཋནྟི, པུརིམཔཱཋོཡེཝ སབྦསུནྡརོ. ཏཏྠེཝ སོ སཱིཏི སིཡཱ ཝིམུཏྟོཏི སོ པུགྒལོ ཏཏྠེཝཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནེ ནཱནཱདུཀྑེཧི ཝིམུཏྟོ སཱིཏིབྷཱཝཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻ, ནིབྦཱནཔྤཏྟོ སསྶཏོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙཝེཐ ཝིཉྙཱཎཾ ཏཐཱཝིདྷསྶཱཏི ‘‘ཨུདཱཧུ ཏཐཱཝིདྷསྶ ཝིཉྙཱཎཾ ཨནུཔཱདཱཡ པརིནིབྦཱཡེཡྻཱ’’ཏི ཨུཙྪེདཾ པུཙྪཏི, ‘‘པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏྠཾ ཝཱཔི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི པཊིསནྡྷིམྤི ཏསྶ པུཙྪཏི.

ཏསྶ ཝིཉྙཱཎཾ ཙཝེཡྻཱཏི ཏསྶ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནེ ཨུཔྤནྣསྶ ཝིཉྙཱཎཾ ཙུཏིཾ པཱཔུཎེཡྻ. ཨུཙྪིཛྫེཡྻཱཏི ཨུཙྪེདཾ བྷཝེཡྻ. ཝིནསྶེཡྻཱཏི ཝིནཱསཾ པཱཔུཎེཡྻ. ན བྷཝེཡྻཱཏི ཨབྷཱཝཾ གམེཡྻ. ཨུཔཔནྣསྶཱཏི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨུཔཔནྣསྶ.

༤༣. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨུཙྪེདསསྶཏཾ ཨནུཔགམྨ ཏཏྠུཔཔནྣསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨནུཔཱདཱཡ པརིནིབྦཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཙྩཱི ཡཐཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠཾ པལེཏཱིཏི ཨཏྠཾ གཙྪཏི. ན ཨུཔེཏི སངྑནྟི ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ དིསཾ གཏོ’’ཏི ཝོཧཱརཾ ན གཙྪཏི. ཨེཝཾ མུནཱི ནཱམཀཱཡཱ ཝིམུཏྟོཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨུཔྤནྣོ སེཀྑམུནི པཀཏིཡཱ པུབྦེཝ རཱུཔཀཱཡཱ ཝིམུཏྟོ, ཏཏྠ ཙཏུཏྠམགྒཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དྷམྨཀཱཡསྶ པརིཉྙཱཏཏྟཱ པུན ནཱམཀཱཡཱཔི ཝིམུཏྟོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ ཧུཏྭཱ ཨནུཔཱདཱནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ པལེཏི ན ཨུཔེཏི སངྑཾ ‘‘ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ.

ནིདྡེསེ ཁིཏྟཱཏི ཙལིཏཱ. ཨུཀྑིཏྟཱཏི ཨཏིཙལིཏཱ. ནུནྣཱཏི པཔྥོཊིཡཱ. པཎུནྣཱཏི དཱུརཱིཀཏཱ. ཁམྦྷིཏཱཏི པཊིཀྐམཱཔིཏཱ. ཝིཀྑམྦྷིཏཱཏི ན སནྟིཀེ ཀཏཱ.

༤༤. ཨིདཱནི ‘‘ཨཏྠཾ པལེཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཏསྶ ཡོནིསོ ཨཏྠམསལླཀྑེནྟོ ‘‘ཨཏྠངྒཏོ སོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སོ ཨཏྠངྒཏོ ཨུདཱཧུ ནཏྠི, ཨུདཱཧུ ཝེ སསྶཏིཡཱ སསྶཏབྷཱཝེན ཨརོགོ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨོ སོཏི ཨེཝཾ ཏཾ མེ མུནཱི སཱདྷུ བྱཱཀརོཧི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི.

ནིདྡེསེ ནིརུདྡྷོཏི ནིརོདྷཾ པཏྟོ. ཨུཙྪིནྣོཏི ཨུཙྪིནྣསནྟཱནོ. ཝིནཊྛོཏི ཝིནཱསཾ པཏྟོ.

༤༥. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཝཏྟབྦཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠངྒཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠངྒཏསྶཱཏི ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦུཏསྶ. ན པམཱཎམཏྠཱིཏི རཱུཔཱདིཔམཱཎཾ ནཏྠི. ཡེན ནཾ ཝཛྫུནྟི ཡེན རཱགཱདིནཱ ནཾ ཝདེཡྻུཾ. སབྦེསུ དྷམྨེསཱུཏི སབྦེསུ ཁནྡྷཱདིདྷམྨེསུ.

ནིདྡེསེ ཨདྷིཝཙནཱནི ཙཱཏི སིརིཝཌྜྷཀོ དྷནཝཌྜྷཀོཏིཨཱདཡོ ཧི ཝཙནམཏྟཾཡེཝ ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཱ ཨདྷིཝཙནཱ ནཱམ. ཨདྷིཝཙནཱནཾ པཐཱ ཨདྷིཝཙནཔཐཱ ནཱམ. ‘‘ཨབྷིསངྑརོནྟཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ སངྑཱརཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༩) ཨེཝཾ ནིདྡྷཱརིཏྭཱ སཧེཏུཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཨབྷིལཱཔཱ ནིརུཏྟི ནཱམ. ནིརུཏྟཱིནཾ པཐཱ ནིརུཏྟིཔཐཱ ནཱམ. ‘‘ཏཀྐོ ཝིཏཀྐོ སངྐཔྤོ’’ཏི (དྷ. ས. ༧) ཨེཝཾ ཏེན ཏེན པཀཱརེན པཉྙཱཔནཏོ པཉྙཏྟི ནཱམ. པཉྙཏྟཱིནཾ པཐཱ པཉྙཏྟིཔཐཱ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༡-༡༠༨) ནཱམ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཨུཔསཱིཝམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ནནྡམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༤༦. སཏྟམེ ནནྡསུཏྟེ – པཋམགཱཐཱཡཏྠོ – ལོཀེ ཁཏྟིཡཱདཡོཛནཱ ཨཱཛཱིཝཀནིགཎྛཱདིཀེ སནྡྷཱཡ ‘‘སནྟི ལོཀེ མུནཡོ’’ཏི ཝདནྟི. ཏཡིདཾ ཀཐཾསཱུཏི ཀིཾ ནུ ཁོ ཏེ སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཉཱཎེན ཨུཔཔནྣཏྟཱ ཉཱཎཱུཔཔནྣཾ མུནི ནོ ཝདནྟི, ཨེཝཾཝིདྷཾ ནུ ཝདནྟི, ཨུདཱཧུ ཝེ ནཱནཔྤཀཱརཀེན ལཱུཁཛཱིཝིཏསངྑཱཏེན ཛཱིཝིཏེནཱུཔཔནྣནྟི.

ནིདྡེསེ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཉཱཎེན ཝཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཨཊྛསམཱཔཏྟིསམྤཡུཏྟཉཱཎེན ཝཱ. པཉྩཱབྷིཉྙཱཉཱཎེན ཝཱཏི པུབྦེནིཝཱསཱདིཛཱནནཉཱཎེན ཝཱ.

༤༧. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏདུབྷཡམྤི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུནིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན དིཊྛིཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

༤༨. ཨིདཱནི ‘‘དིཊྛཱདཱིཧི སུདྡྷཱི’’ཏི ཝདནྟཱནཾ ཝཱདེ ཀངྑཱཔཧཱནཏྠཾ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ’’ཏི པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཨནེཀརཱུཔེནཱཏི ཀོཏཱུཧལམངྒལཱདིནཱཔི. ཏཏྠ ཡཏཱ ཙརནྟཱཏི ཏཏྠ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ གུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱ.

༤༩. ཨཐསྶ ཏཐཱ སུདྡྷིཨབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ བྷགཝཱ ཙཏུཏྠཾ གཱཐམཱཧ.

༥༠. ཨེཝཾ ‘‘ནཱཏརིཾསཱུ’’ཏི སུཏྭཱ ཨིདཱནི ཡོ ཨཏརི, ཏཾ སོཏུཀཱམོ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ’’ཏི པུཙྪཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོགྷཏིཎྞམུཁེན ཛཱཏིཛརཱཏིཎྞེ དསྶེནྟོ ཚཊྛཾ གཱཐམཱཧ.

༥༡. ཏཏྠ ནིཝུཏཱཏི ཨོཝུཊཱ པརིཡོནདྡྷཱ. ཡེ སཱིདྷཱཏི ཡེ སུ ཨིདྷ, ཨེཏྠ ཙ སུ-ཨིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཏཎྷཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི ཏཎྷཾ པརིཛཱནིཏྭཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊམེཝ.

༥༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པན ནནྡོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡམཱནོ ཨེཏཱབྷིནནྡཱམཱིཏི གཱཐམཱཧ. ཨིདྷཱཔི ཙ པུབྦེ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ནནྡམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཧེམཀམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༥༣. ཨཊྛམེ ཧེམཀསུཏྟེ – ཡེ མེ པུབྦེ ཝིཡཱཀཾསཱུཏི ཡེ བཱཝརིཨཱདཡོ པུབྦེ མཡ྄ཧཾ སཀཾ ལདྡྷིཾ ཝིཡཱཀཾསུ. ཧུརཾ གོཏམསཱསནཱཏི གོཏམསཱསནཏོ པུབྦཏརཾ. སབྦཾ ཏཾ ཏཀྐཝཌྜྷནནྟི སབྦཾ ཏཾ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཝཌྜྷནཾ.

ཡེ ཙཉྙེ ཏསྶ ཨཱཙརིཡཱཏི ཡེ ཙ ཨཉྙེ ཏསྶ བཱཝརིཡསྶ ཨཱཙཱརེ སིཀྑཱཔཀཱ ཨཱཙརིཡཱ. ཏེ སཀཾ དིཊྛིནྟི ཏེ ཨཱཙརིཡཱ ཨཏྟནོ དིཊྛིཾ. སཀཾ ཁནྟིནྟི ཨཏྟནོ ཁམནཾ. སཀཾ རུཙིནྟི ཨཏྟནོ རོཙནཾ. ཝིཏཀྐཝཌྜྷནནྟི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཝིཏཀྐཱནཾ ཨུཔྤཱདནཾ པུནཔྤུནཾ པཝཏྟནཾ. སངྐཔྤཝཌྜྷནནྟི ཀཱམསངྐཔྤཱདཱིནཾ ཝཌྜྷནཾ. ཨིམཱནི དྭེ པདཱནི སབྦསངྒཱཧིཀཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨིདཱནི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀེ སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམཝིཏཀྐཝཌྜྷན’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཝཝིཏཀྐེ དསྶེསི.

༥༤. ཏཎྷཱནིགྒྷཱཏནནྟི ཏཎྷཱཝིནཱསནཾ.

༥༥-༦. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ དྷམྨཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ‘‘ཨིདྷཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཏདཉྙཱཡ ཡེ སཏཱཏི ཨེཏཾ ནིབྦཱནཾ པདམཙྩུཏཾ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧; ཐེརགཱ. ༦༧༦; ཀཐཱ. ༧༥༣) ནཡེན ཝིཔསྶནྟཱ ཨནུཔུབྦེན ཛཱནིཏྭཱ ཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཨཱདཱིཧི སཏཱ. དིཊྛདྷམྨཱབྷིནིབྦུཏཱཏི ཝིདིཏདྷམྨཏྟཱ དིཊྛདྷམྨཱ ཙ རཱགཱདིནིབྦཱནེན ཙ ཨབྷིནིབྦུཏཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཧེམཀམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཏོདེཡྻམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༥༧. ནཝམེ ཏོདེཡྻསུཏྟེ – ཝིམོཀྑོ ཏསྶ ཀཱིདིསོཏི ཏསྶ ཀཱིདིསོ ཝིམོཀྑོ ཨིཙྪིཏབྦོཏི པུཙྪཏི.

༥༨. ཨིདཱནིསྶ ཨཉྙཝིམོཀྑཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིམོཀྑོ ཏསྶ ནཱཔརོཏི ཏསྶ ཨཉྙོ ཝིམོཀྑོ ནཏྠི.

༥༩. ཨེཝཾ ‘‘ཏཎྷཀྑཡོ ཨེཝ ཝིམོཀྑོ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཏམཏྠཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ‘‘ནིརཱསསོ སོ ཨུད ཨཱསསཱནོ’’ཏི པུན པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཨུད པཉྙཀཔྤཱིཏི ཨུདཱཧུ སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཉཱཎེན ཏཎྷཱཀཔྤཾ ཝཱ དིཊྛིཀཔྤཾ ཝཱ ཀཔྤཡཏི.

༦༠. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཙཏུཏྠཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམབྷཝེཏི ཀཱམེ ཙ བྷཝེ ཙ.

རཱུཔེ ནཱསཱིསཏཱིཏི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀེ རཱུཔཱརམྨཎེ ཚནྡརཱགཝསེན ན པཏྠེཏི. སདྡྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པལིབོདྷཊྛེན རཱགོ ཨེཝ ཀིཉྩནཾ རཱགཀིཉྩནཾ མདནཊྛེན ཝཱ. དོསཀིཉྩནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཏོདེཡྻམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀཔྤམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༦༡. དསམེ ཀཔྤསུཏྟནིདྡེསེ – མཛ྄ཛྷེ སརསྨིནྟི པུརིམཔཙྪིམཀོཊིཔཉྙཱཎཱབྷཱཝཏོ མཛ྄ཛྷབྷཱུཏེ སཾསཱརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏིཊྛཏནྟི ཏིཊྛམཱནཱནཾ. ཡཐཱཡིདཾ ནཱཔརཾ སིཡཱཏི ཡཐཱ ཨིདཾ དུཀྑཾ པུན ན བྷཝེཡྻ.

ཨཱགམནནྟི པུབྦནྟཏོ ཨིདྷཱགམནཾ. གམནནྟི ཨིཏོ པརལོཀགམནཾ. གམནཱགམནནྟི ཏདུབྷཡཝསེན ཝུཏྟཾ. ཀཱལནྟི མརཎཀཱལཾ. གཏཱིཏི ནིབྦཏྟི. བྷཝཱབྷཝོཏི བྷཝཏོ བྷཝོ. ཙུཏི ཙཱཏི བྷཝཏོ ཙཝནཉྩ. ཨུཔཔཏྟི ཙཱཏི ཙུཏསྶ ཨུཔཔཏྟི ཙ. ནིབྦཏྟི ཙཱཏི པཱཏུབྷཱཝོ ཙ. བྷེདོ ཙཱཏི ཁནྡྷབྷེདོ ཙ. ཛཱཏི ཙཱཏི ཛནནཉྩ. ཛརཱ ཙཱཏི ཧཱནི ཙ. མརཎཉྩཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཙཱགོ ཙ. པུརིམཱཔི ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱིཏི པུབྦཱཔི ཀོཊི ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཏཐཱ པཙྪིམཱཔི ཀོཊི.

ཨེཏྟཀཱ ཛཱཏིཡོཏི ཨེཏཔརམཱ ཛཱཏིཡོ. ཝཊྚཾ ཝཏྟཱིཏི སཾསཱརཔཝཏྟི. ཏཏོ པརཾ ན ཝཏྟཏཱིཏི ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ནཔྤཝཏྟཏི. ཧེཝཾ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ ནཏྠི ན སཾཝིཛྫཏི. ཧི-ཨིཏི ནིཔཱཏོ. ཨནམཏགྒོཡནྟི ཨཡཾ སཾསཱརོ ཨཝིདིཏགྒོ.

ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནནྟི ཨཝིཛྫཱཡ ཨཱཝརིཏཱནཾ. ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནནྟི ཀཱམརཱགསངྑཱཏཏཎྷཱབནྡྷནབདྡྷཱནཾ. སནྡྷཱཝཏནྟི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ པུནཔྤུནཾ དྷཱཝནྟཱནཾ. སཾསརཏནྟི རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུཡཱ སཾསརནྟཱནཾ. དུཀྑཾ པཙྩནུབྷཱུཏནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདུཀྑཾ ཨནུབྷཱུཏཾ ཝིནྡིཏཾ. ཏིབྦནྟི བཧལཾ. བྱསནནྟི ཨཝཌྜྷི ཝིནཱསོ. ཀཊསཱི ཝཌྜྷིཏཱཏི སུསཱནཝཌྜྷིཏཾ. ཨལམེཝཱཏི ཡུཏྟམེཝ. སབྦསངྑཱརེསཱུཏི ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརེསུ. ནིབྦིནྡིཏུནྟི ཨུཀྐཎྛིཏུཾ. ཝིརཛྫིཏུནྟི ཝིརཱགཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ. ཝིམུཙྩིཏུནྟི མོཙེཏུཾ. ཝཊྚཾ ཝཏྟིསྶཏཱིཏི སཾསཱརཔཝཏྟཾ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ ཨནཱགཏེ པཝཏྟིསྶཏི. ཏཏོ པརཾ ན ཝཏྟིསྶཏཱིཏི ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ཨནཱགཏེ སཾསཱརཔཝཏྟཾ ནཔྤཝཏྟིསྶཏི. ཛཱཏིབྷཡེཏི ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡེ. ཛརཱབྷཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༦༢-༣. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ ཨུཔརཱུཔརིགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. དུཏིཡགཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཀིཉྩནནྟི ཀིཉྩནཔཊིཔཀྑཾ. ཨནཱདཱནནྟི ཨཱདཱནཔཊིཔཀྑཾ, ཀིཉྩནཱདཱནཝཱུཔསམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཱཔརནྟི ཨཔརཔཊིབྷཱགདཱིཔཝིརཧིཏཾ, སེཊྛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༤. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ན ཏེ མཱརསྶ པདྡྷགཱུཏི ཏེ མཱརསྶ པདྡྷཙརཱ པརིཙཱརིཀཱ སིསྶཱ ན ཧོནྟི.

མཧཱཛནཾ པཱསེ ནིཡོཛེཏྭཱ མཱརེཏཱིཏི མཱརོ. ཨཀུསལཀམྨེ ནིཡུཏྟཏྟཱ ཀཎྷོ. ཚསུ དེཝལོཀེསུ ཨདྷིཔཏིཏྟཱ ཨདྷིཔཏི. ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནྟཾ གཏཏྟཱ ཨནྟགཱུ. པཱཔཛནཾ ན མུཉྩཏཱིཏི ནམུཙི. སཏིཝིཔྤཝཱསཔྤམཏྟཔུགྒལཱནཾ ཉཱཏཀོཏི པམཏྟབནྡྷུ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཀཔྤམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༦༥. ཨེཀཱདསམེ ཛཏུཀཎྞིསུཏྟེ – སུཏྭཱནཧཾ ཝཱིར ཨཀཱམཀཱམིནྟི ཨཧཾ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༡; དཱི. ནི. ༡.༡༥༧, ༢༥༥, ༣༠༡; ཨ. ནི. ༦.༡༠; སཾ. ནི. ༥.༩༩༧) ནཡེན ཝཱིར ཀཱམཱནཾ ཨཀཱམནཏོ ཨཀཱམཀཱམིཾ བུདྡྷཾ སུཏྭཱ. ཨཀཱམམཱགམནྟི ནིཀྐཱམཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪིཏུཾ ཨཱགཏོམྷི. སཧཛནེཏྟཱཏི སཧཛཱཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཙཀྑུ. ཡཐཱཏཙྪནྟི ཡཐཱཏཐཾ. བྲཱུཧི མེཏི པུན ཡཱཙནྟོ བྷཎཏི. ཡཱཙནྟོ ཧི སཧསྶཀྑཏྟུམྤི བྷཎེཡྻ, ཀོ པན ཝཱདོ དྭིཀྑཏྟུཾ.

ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཨིམེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཝ. ཝིཛྫཱཧི པན ཙརཎེན ཙ སམྤནྣཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཏིསྶོཔི ཝིཛྫཱ ཨཊྛཔི ཝིཛྫཱ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ བྷཡབྷེརཝསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༣༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ, ཨཊྛ ཨམྦཊྛསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༤ ཨཱདཡོ). ཏཏྠ ཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཙ སཧ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ. ཙརཎནྟི སཱིལསཾཝརོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ སཏྟ སདྡྷམྨཱ ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཱིཏི ཨིམེ པནྣརས དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམེཡེཝ ཧི པནྣརས དྷམྨཱ ཡསྨཱ ཨེཏེཧི ཙརཏི ཨརིཡསཱཝཀོ གཙྪཏི ཨམཏཾ དིསཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཙརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༤) སབྦཾ མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཝིཛྫཱཧི ཨིམིནཱ ཙ ཙརཎེན སམནྣཱགཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི. ཏཏྠ ཝིཛྫཱསམྤདཱ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ, ཙརཎསམྤདཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཾ. སོ སབྦཉྙུཏཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཏྠཱནཏྠཾ ཉཏྭཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཨནཏྠཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྠེ ནིཡོཛེཏི, ཡཐཱ ཏཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. ཏེནསྶ སཱཝཀཱ སུཔྤཊིཔནྣཱ ཧོནྟི, ནོ དུཔྤཊིཔནྣཱ, ཝིཛྫཱཙརཎཝིཔནྣཱནཉྷི སཱཝཀཱ ཨཏྟནྟཔཱདཡོ ཝིཡ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡).

སོབྷནགམནཏྟཱ སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སམྨཱ གཏཏྟཱ སམྨཱ ཙ གདཏྟཱ སུགཏོ. གམནམྤི ཧི གཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྩ བྷགཝཏོ སོབྷནཾ པརིསུདྡྷམནཝཛྫཾ. ཀིཾ པན ཏནྟི? ཨརིཡམགྒོ. ཏེན ཧེས གམནེན ཁེམཾ དིསཾ ཨསཛྫམཱནོ གཏོཏི སོབྷནགམནཏྟཱ སུགཏོ. སུནྡརཉྩེས ཋཱནཾ གཏོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ཨཔཙྩཱགཙྪནྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢༧).

སམྨཱ ཝཱ གཏོ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བོདྷིམཎྜཱ ཏཱཝ སམཏིཾསཔཱརམཱིཔཱུརིཀཱཡ སམྨཱ པཊིཔཏྟིཡཱ སབྦལོཀསྶ ཧིཏསུཁམེཝ ཀརོནྟོ སསྶཏཾ ཨུཙྪེདཾ ཀཱམསུཁཾ ཨཏྟཀིལམཐནྟི ཨིམེ ཙ ཨནྟེ ཨནུཔགཙྪནྟོ གཏོཏི སམྨཱ གཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙེས གདཏི ཡུཏྟཊྛཱནེསུ ཡུཏྟམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོ.

ཏཏྲིདཾ སཱདྷཀསུཏྟཾ –

‘‘ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡ. ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༨༦).

ཨེཝཾ སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ པན ལོཀཝིདཱུ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི སབྦཐཱ ལོཀཾ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམི. ན ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཔི ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾཡེཝ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སསཉྙིམྷི སམནཀེ ལོཀཉྩ པཉྙཔེམི ལོཀསམུདཡཉྩ ལོཀནིརོདྷཉྩ ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ (སཾ. ནི. ༡.༡༠༧; ཨ. ནི. ༤.༤༥).

‘‘གམནེན ན པཏྟབྦོ, ལོཀསྶནྟོ ཀུདཱཙནཾ;

ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀནྟཾ, དུཀྑཱ ཨཏྠི པམོཙནཾ.

‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ, ལོཀནྟགཱུ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ, ནཱསཱིསཏཱི ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༠༧; ཨ. ནི. ༤.༤༥);

ཨཔི ཙ – ཏཡོ ལོཀཱ སངྑཱརལོཀོ སཏྟལོཀོ ཨོཀཱསལོཀོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑཱརལོཀོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ ཨསསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༢༡; མ. ནི. ༡.༢༦༩; སཾ. ནི. ༤.༤༡༦; ཝིབྷ. ༩༣༧) ཨཱགཏཊྛཱནེ སཏྟལོཀོ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཧརནྟི, དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙམཱནཱ;

ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ, ཨེཏྠ ཏེ ཝཏྟཏཱི ཝསོ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༥༠༣) –

ཨཱགཏཊྛཱནེ ཨོཀཱསལོཀོ. ཏམྤི བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཨཝེདི. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. དྭེ ལོཀཱ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ. ཏཡོ ལོཀཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ. ཙཏྟཱརོ ལོཀཱ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. པཉྩ ལོཀཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ལོཀཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སཏྟ ལོཀཱ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཨཊྛ ལོཀཱ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ནཝ ལོཀཱ ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ. དས ལོཀཱ དསཱཡཏནཱནི. དྭཱདས ལོཀཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི. ཨཊྛཱརསལོཀཱ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨཡཾ སངྑཱརལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ.

ཡསྨཱ པནེས སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ, སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ, སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ, བྷབྦེ ཨབྷབྦེ སཏྟེ ཛཱནཱཏི. ཏསྨཱསྶ སཏྟལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཡཐཱ ཙ སཏྟལོཀོ, ཨེཝཾ ཨོཀཱསལོཀོཔི. ཏཐཱ ཧེས ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདས སཏསཧསྶཱནི ཙཏུཏིཾས སཏཱནི ཙ པཉྙཱསཉྩ ཡོཛནཱནི. པརིཀྑེཔཏོ –

སབྦཾ སཏསཧསྶཱནི, ཚཏྟིཾས པརིམཎྜལཾ;

དས ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཏཱནི ཙ.

ཏཏྠ –

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ.

ཏསྶཱཡེཝ སནྡྷཱརཀཾ –

ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, ཨཊྛེཝ ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, ཛལཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ.

ཏསྶཱཔི སནྡྷཱརཀོ –

ནཝ སཏསཧསྶཱནི, མཱལུཏོ ནབྷམུགྒཏོ;

སཊྛི ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨེསཱ ལོཀསྶ སཎྛིཏི.

ཨེཝཾ སཎྛིཏེ ཙེཏྠ ཡོཛནཱནཾ –

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, སིནེརུ པབྦཏུཏྟམོ.

ཏཏོ ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེན, པམཱཎེན ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱ དིབྦཱ, ནཱནཱརཏནཙིཏྟིཏཱ.

ཡུགནྡྷརོ ཨཱིསདྷརོ, ཀརཝཱིཀོ སུདསྶནོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརི བྲཧཱ.

ཨེཏེ སཏྟ མཧཱསེལཱ, སིནེརུསྶ སམནྟཏོ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, དེཝཡཀྑནིསེཝིཏཱ.

ཡོཛནཱནཾ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོ;

ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོ.

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ;

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷ-པརིཀྑེཔཱ ནགཝ྄ཧཡཱ.

པཉྙཱསཡོཛནཀྑནྡྷ-སཱཁཱཡཱམཱ སམནྟཏོ;

སཏཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ;

ཛམྦཱུ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཛམྦུདཱིཔོ པཀཱསིཏོ. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༣༧; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཡཉྩེཏཾ ཛམྦུཡཱ པམཱཎཾ, ཨེཏདེཝ ཨསུརཱནཾ ཙིཏྟཔཱཊལིཡཱ, གརུལཱ༹ནཾ སིམྦལིརུཀྑསྶ, ཨཔརགོཡཱནེ ཀདམྦསྶ, ཨུཏྟརཀུརཱུསུ ཀཔྤརུཀྑསྶ, པུབྦཝིདེཧེ སིརཱིསསྶ, ཏཱཝཏིཾསེསུ པཱརིཙྪཏྟཀསྶཱཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘པཱཊལཱི སིམྦལཱི ཛམྦཱུ, དེཝཱནཾ པཱརིཙྪཏྟཀོ;

ཀདམྦོ ཀཔྤརུཀྑོ ཙ, སིརཱིསེན བྷཝཏི སཏྟམཾ.

‘‘དྭེ ཨསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ;

པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ལོཀདྷཱཏུམཡཾ ཋིཏོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༣༧; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཏཏྠ ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ, སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔོ ཙ. ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནཾ. ཏཐཱ པུབྦཝིདེཧོ. ཨུཏྟརཀུརུ ཨཊྛསཧསྶཡོཛནོ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ མཧཱདཱིཔོ པཉྩསཏཔཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརོ. ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ. ཏདནྟརེསུ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ. ཨེཝཾ ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ བྷགཝཱ ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཨེཝམསྶ ཨོཀཱསལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཨེཝམྤི སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ.

ཨཏྟནོ པན གུཎེཧི ཝིསིཊྛཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨུཏྟརོཏི ཨནུཏྟརོ. ཏཐཱ ཧེས སཱིལགུཎེནཔི སབྦཾ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི སམཱདྷི…པེ… པཉྙཱ… ཝིམུཏྟི… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཔི. སཱིལགུཎེནཔི ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིམོ ཨཔྤཊིབྷཱགོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཔི. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཁོ པནཱཧཾ པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣཏར’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༣; ཨ. ནི. ༤.༢༡) ཝིཏྠཱརོ.

ཨེཝཾ ཨགྒཔསཱདསུཏྟཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡; ཀཐཱ. ༤༠༥; མི. པ. ༤.༥.༡༡) གཱཐཱཡོ ཙ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐི, དམེཏི ཝིནེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ པུརིསདམྨཱཏི ཨདནྟཱ དམེཏུཾ ཡུཏྟཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི མནུསྶཔུརིསཱཔི ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི ཨཔལཱལོ ནཱགརཱཛཱ ཙཱུལོ༹དརོ མཧོདརོ ཨགྒིསིཁོ དྷཱུམསིཁོ ཨརཝཱལོ༹ ནཱགརཱཛཱ དྷནཔཱལཀོ ཧཏྠཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ དམིཏཱ ནིབྦིསཱ ཀཏཱ, སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔིཏཱ. མནུསྶཔུརིསཱཔི སཙྩཀནིགཎྛཔུཏྟཨམྦཊྛམཱཎཝཔོཀྑརསཱཏིསོཎདནྟཀཱུཊདནྟཱདཡོ. ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི ཨཱལ༹ཝཀསཱུཙིལོམཁརལོམཡཀྑསཀྐདེཝརཱཛཱདཡོ དམིཏཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིཙིཏྲེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི. ‘‘ཨཧཾ ཁོ ཀེསི པུརིསདམྨེ སཎྷེནཔི ཝིནེམི, ཕརུསེནཔི ཝིནེམི, སཎྷཕརུསེནཔི ཝིནེམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༡༡) ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨཔི ཙ བྷགཝཱ ཝིསུདྡྷསཱིལཱདཱིནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི སོཏཱཔནྣཱདཱིནཉྩ ཨུཏྟརིམགྒཔཊིཔདཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ དནྟེཔི དམེཏིཡེཝ.

ཨཐ ཝཱ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱིཏི ཨེཀམེཝིདཾ ཨཏྠཔདཾ. བྷགཝཱ ཧི ཏཐཱ པུརིསདམྨེ སཱརེཏི, ཡཐཱ ཨེཀཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཱ ཨཊྛ དིསཱ ཨསཛྫམཱནཱ དྷཱཝནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཧཏྠིདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠི དམྨོ སཱརིཏོ ཨེཀཾཡེཝ དིསཾ དྷཱཝཏཱི’’ཏི ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༣༡༢) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཝཱིརིཡཝཱཏི ཨརིཡམགྒེན སབྦཔཱཔཀེཧི ཝིརཏོ. པཧཱུཏི པབྷཱུ. ཝིསཝཱིཏི པརསནྟཱནེ ཝཱིརིཡུཔྤཱདཀོ. ཨལམཏྟོཏི སམཏྠཙིཏྟོ.

ཝིརཏོཏི ཨརིཡམགྒེན ཝིརཏཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀོ. སབྦཔཱཔཀེཧི ནིརཡདུཀྑཾ ཨཏིཙྩཱཏི ཨཱཡཏིཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཏཱཡ ནིརཡདུཀྑཾ ཨཏིཙྩ ཋིཏོ. ཝཱིརིཡཝཱསོཏི ཝཱིརིཡནིཀེཏོ. སོ ཝཱིརིཡཝཱཏི སོ ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘ཝཱིརིཡཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི. པདྷཱནཝཱ ཝཱིརོ ཏཱདཱིཏི ཨིམཱནི པནསྶ ཐུཏིཝཙནཱནི. སོ ཧི པདྷཱནཝཱ མགྒཛ྄ཛྷཱནཔདྷཱནེན, ཝཱིརོ ཀིལེསཱརིཝིདྡྷཾསནསམཏྠཏཱཡ, ཏཱདི ནིབྦིཀཱརཏཱཡ པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱཏི ཏཐཱརཱུཔོ ‘‘ཝཱིརིཡཝཱ’’ཏི པཝུཙྩཏི.

ཏེ ཀཱམཀཱམིནོཏི ཨེཏེ རཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམེ ཨིཙྪནྟཱ. རཱགརཱགིནོཏི རཱགེན རཉྫིཏཱ. སཉྙཱསཉྙིནོཏི རཱགསཉྙཱཡ སཉྙིནོ. ན ཀཱམེ ཀཱམེཏཱིཏི རཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམེ ན པཏྠེཏི. ཨཀཱམོཏི ཀཱམེཧི ཝིརཧིཏོ. ནིཀྐཱམོཏི ནིཀྐནྟཀཱམོ.

སབྦཉྙུཏཉྙཱཎནྟི ཏིཡདྡྷགཏཾ སབྦནེཡྻཔཐཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཉྙཱུ, ཏསྶ བྷཱཝོ སབྦཉྙུཏཱ, སབྦཉྙུཏཱ ཨེཝ ཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསངྑཱཏཾ ནེཏྟཉྩ ཝཱསནཱཡ སཧ ཀིལེསེ པརཱཛེཏྭཱ ཛིཏཏྟཱ ཛིནབྷཱཝོ ཙ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨཔུརེ ཨཔཙྪཱ ཨེཀསྨིཾ ཁཎེ ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཨུཔྤནྣོ པུབྦནྟཏོ ཨུདྡྷཾ པནྣོཏི ཨུཔྤནྣོ.

༦༦. ཏེཛཱི ཏེཛསཱཏི ཏེཛེན སམནྣཱགཏོ ཏེཛསཱ ཨབྷིབྷུཡྻ. ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནནྟི ཡཾ ཨཧཾ ཛཱཏིཛརཱཡ པཧཱནབྷཱུཏཾ དྷམྨཾ ཨིདྷེཝ ཛཱནེཡྻཾ.

ཛགཏཱིཏི པཐཝཱི. སབྦཾ ཨཱཀཱསགཏནྟི སཀལཾ ཨཱཀཱསེ པཝཏྟཾ པཏྠཊཾ. ཏམགཏནྟི ཏམམེཝ ཏམགཏཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཡཐཱ གཱུཐགཏཾ མུཏྟགཏནྟི. ཨབྷིཝིཧཙྩཱཏི ནཱསེཏྭཱ. ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎུཔྤཏྟིནིཝཱརཀཾ ཨནྡྷཀཱརཾ པལཱཔེཏྭཱ. ཨཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱཏི སཱུརིཡཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱ. ཨཱཀཱསེཏི ཨཛཊཱཀཱསེ. ཨནྟལིཀྑེཏི ཨནྟརདྷཱཏུསམཏྠཏུཙྪོཀཱསེ. གགནཔཐེཏི དེཝཏཱནཾ གམནམགྒེ གཙྪཏི. སབྦཾ ཨབྷིསངྑཱརསམུདཡནྟི སཀལཾ ཀམྨཾ སམུདཡཾ ཨུཔྤཱདཾ, ཏཎྷནྟི ཨཏྠོ. ཀིལེསཏམཾ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱཏི ཀིལེསཏམསངྑཱཏཾ ཨཉྙཱཎཾ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ནཱསེཏྭཱ. ཉཱཎཱལོཀཾ པཉྙཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱ. ཝཏྠུཀཱམེ པརིཛཱནིཏྭཱཏི རཱུཔཱདིཝཏྠུཀཱམེ ཉཱཏཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ. ཀིལེསཀཱམེ པཧཱཡཱཏི ཨུཔཏཱཔནསངྑཱཏེ ཀིལེསཀཱམེ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པཛཧིཏྭཱ.

༦༧. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ དྷམྨཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨུཔརཱུཔརིགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོཏི ནིབྦཱནཉྩ ནིབྦཱནགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ ‘‘ཁེམ’’ནྟི དིསྭཱ. ཨུགྒཧིཏནྟི ཏཎྷཱཝསེན དིཊྛིཝསེན གཧིཏཾ. ནིརཏྟཾ ཝཱཏི ནིརསྶིཏབྦཾ ཝཱ, མུཉྩིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཱ ཏེ ཝིཛྫིཏྠཱཏི མཱ ཏེ ཨཧོསི. ཀིཉྩནནྟི རཱགཱདིཀིཉྩནཾ, ཏམྤི ཏེ མཱ ཝིཛྫིཏྠ.

མུཉྩིཏབྦནྟི མུཉྩིཏྭཱ ན པུན གཧེཏབྦཾ. ཝིཛཧིཏབྦནྟི ཙཛིཏབྦཾ. ཝིནོདེཏབྦནྟི ཁིཔིཏབྦཾ. བྱནྟཱིཀཱཏབྦནྟི ཝིགཏནྟཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨནབྷཱཝཾ གམེཏབྦནྟི ཨནུ ཨནུ ཨབྷཱཝཾ གམེཏབྦཾ.

༦༨-༩. པུབྦེཏི ཨཏཱིཏེ སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཀིལེསཱ. བྲཱཧྨཎཱཏི བྷགཝཱ ཛཏུཀཎྞིཾ ཨཱལཔཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. བྷདྲཱཝུདྷམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༧༠. དྭཱདསམེ བྷདྲཱཝུདྷསུཏྟེ – ཨོཀཉྫཧནྟི ཨཱལཡཾ ཛཧཾ. ཏཎྷཙྪིདནྟི ཏཎྷཱཀཱཡཙྪིདཾ. ཨནེཛནྟི ལོཀདྷམྨེསུ ནིཀྐམྤཾ. ནནྡིཉྫཧནྟི ཨནཱགཏརཱུཔཱདིཔཏྠནཱཛཧཾ. ཨེཀཱ ཨེཝ ཧི སཱ ཏཎྷཱ, ཐུཏིཝསེན ཨིདྷ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝུཏྟཱ. ཀཔྤཉྫཧནྟི དུཝིདྷཾ ཀཔྤཛཧཾ. ཨབྷིཡཱཙེཏི ཨཏིཝིཡ ཡཱཙཱམི. སུཏྭཱན ནཱགསྶ ཨཔནམིསྶནྟི ཨིཏོཏི ནཱགསྶ ཏཝ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨིཏོ པཱསཱཎཀཙེཏིཡཏོ བཧུཛནཱ པཀྐམིསྶནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཡེ ཨུཔཡུཔཱདཱནཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨུཔགནྟྭཱ གཧིཏཱ. ཙེཏསོ ཨདྷིཊྛཱནཱཏི ཙིཏྟེ པཏིཊྛིཏཱ. ཨབྷིནིཝེསཱནུསཡཱཏི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ སཡིཏཱ.

༧༡. ཛནཔདེཧི སངྒཏཱཏི ཨངྒཱདཱིཧི ཛནཔདེཧི ཨིདྷ སམཱགཏཱ. ཝིཡཱཀརོཧཱིཏི དྷམྨཾ དེསེཧི.

སངྒཏཱཏི ཨེཏེ ཁཏྟིཡཱདཡོ ཨེཀཱིབྷཱུཏཱ. སམཱགཏཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཛནཔདེཧི ཨཱགཏཱ. སམོཧིཏཱཏི རཱསཱིབྷཱུཏཱ. སནྣིཔཏིཏཱཏི ཨདྷིཡོགཱ.

༧༢. ཨཐསྶ ཨཱསཡཱནུལོམེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ བྷགཝཱ ཨུཔརཱུཔརིགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཱདཱནཏཎྷནྟི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱདཱཡིཀཾ གཧཎཏཎྷཾ, ཏཎྷུཔཱདཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཾ ཡཉྷི ལོཀསྨིམུཔཱདིཡནྟཱིཏི ཨེཏེསུ ཨུདྡྷཱདིབྷེདེསུ ཡཾ ཡཾ གཎྷནྟི. ཏེནེཝ མཱརོ ཨནྭེཏི ཛནྟུནྟི ཏེནེཝ ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡནིབྦཏྟཀམྨཱབྷིསངྑཱརནིབྦཏྟཝསེན པཊིསནྡྷིཀྑནྡྷམཱརོ ཏཾ སཏྟཾ ཨནུགཙྪཏི.

༧༣. ཏསྨཱ པཛཱནནྟི ཏསྨཱ ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝཱ སངྑཱརེ པཛཱནནྟོ. ཨཱདཱནསཏྟེ ཨིཏི པེཀྑམཱནོ, པཛཾ ཨིམཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ཝིསཏྟནྟི ཨཱདཱཏབྦཊྛེན ཨཱདཱནེསུ རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟེ སབྦལོཀེ ཨིམཾ པཛཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ལགྒཾ པེཀྑམཱནོ, ཨཱདཱནསཏྟེ ཝཱ ཨཱདཱནཱབྷིནིཝིཊྛེ པུགྒལེ ཨཱདཱནསངྒཧེཏུཉྩ ཨིམཾ པཛཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ལགྒཾ ཏཏོ ཝཱིཏིཀྐམིཏུཾ ཨསམཏྠཾ ཨིཏི པེཀྑམཱནོ ཀིཉྩནཾ སབྦལོཀེ ན ཨུཔཱདིཡེཐཱཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

བྷདྲཱཝུདྷསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. ཨུདཡམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༧༤. ཏེརསམེ ཨུདཡསུཏྟེ – ཨཉྙཱཝིམོཀྑནྟི པཉྙཱནུབྷཱཝནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཏཾ ཝིམོཀྑཾ པུཙྪཏི.

པཋམེནཔི ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཱིཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟེན པཉྩངྒིཀེན པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏཱིཏི ཛྷཱཡཱི. དུཏིཡེནཱཏི པཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟེན. ཏཏིཡེནཱཏི སུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟེན. ཙཏུཏྠེནཱཏི ཨུཔེཀྑཱཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟེན. སཝིཏཀྐསཝིཙཱརེནཔི ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཱིཏི ཙཏུཀྐནཡཔཉྩཀནཡེསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན སཝིཏཀྐསཝིཙཱརེནཔི ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏཱིཏི ཛྷཱཡཱི. ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟེནཱཏི པཉྩཀནཡེ དུཏིཡེན ཛྷཱནེན. ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརེནཱཏི དུཏིཡཏཏིཡཱདིཨཝསེསཛྷཱནེན. སཔྤཱིཏིཀེནཱཏི པཱིཏིསམྤཡུཏྟེན དུཀཏིཀཛྷཱནེན. ནིཔྤཱིཏིཀེནཱཏི པཱིཏིཝིརཧིཏེན ཏདཝསེསཛྷཱནེན. སཱཏསཧགཏེནཱཏི སུཁསཧགཏེན ཏིཀཙཏུཀྐཛྷཱནེན. ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེནཱཏི ཙཏུཀྐཔཉྩཀེན. སུཉྙཏེནཔཱིཏི སུཉྙཏཝིམོཀྑསམྤཡུཏྟེན. ཨནིམིཏྟེནཔཱིཏི ཨནིཙྩནིམིཏྟཾ དྷུཝནིམིཏྟཾ ཨནིམིཏྟཉྩ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ པཊིལདྡྷེན ཨནིམིཏྟེནཔི ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཏཱིཏི ཛྷཱཡཱི. ཨཔྤཎིཧིཏེནཔཱིཏི མགྒཱགམནཝསེན པཎིདྷིཾ སོདྷེཏྭཱ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ཨཔྤཎིཧིཏེནཔི. ལོཀིཡེནཔཱིཏི ལོཀིཡེན པཋམདུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠེན.

ལོཀུཏྟརེནཔཱིཏི ཏེནེཝ ལོཀུཏྟརསམྤཡུཏྟེན. ཛྷཱནརཏོཏི ཛྷཱནེསུ ཨབྷིརཏོ. ཨེཀཏྟམནུཡུཏྟོཏི ཨེཀཏྟཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨནུཡུཏྟོ པཡུཏྟོ. སདཏྠགརུཀོཏི སཀཏྠགརུཀོ, ཀ-ཀཱརསྶཱཡཾ ད-ཀཱརོ ཀཏོ. སདཏྠོཏི ཙ ཨརཧཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཉྷི ཨཏྟཱུཔནིབདྡྷཊྛེན ཨཏྟཱནཾ ཨཝིཛཧནཊྛེན ཨཏྟནོ པརམཏྠཊྛེན ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྠཏྟཱ སཀཏྠོཏི ཝུཙྩཏི. ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཝསེན སཀཏྠགརུཀོ, ‘‘ནིབྦཱནགརུཀོ’’ཏི ཨེཀེ. ཨརཛོཏི ནིཀྐིལེསོ. ཝིརཛོཏི ཝིགཏཀིལེསོ. ནིརཛོཏི ཨཔནཱིཏཀིལེསོ, ‘‘ཝིཏརཛོ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. རཛཱཔགཏོཏི ཀིལེསེཧི དཱུརཱིབྷཱུཏོ. རཛཝིཔྤཧཱིནོཏི ཀིལེསཔྤཧཱིནོ. རཛཝིཔྤཡུཏྟོཏི ཀིལེསེཧི མུཏྟོ.

པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེཏི པཱསཱཎཔིཊྛེ པཱརཱཡནསུཏྟནྟདེསིཏཊྛཱནེ. སབྦོསྶུཀྐཔཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཱཏི སབྦེསཾ ཀིལེསཨུསྶུཀྐཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཱ, ནཱསིཏཏྟཱ ཨཱསཱིནོ.

ཀིཙྩཱཀིཙྩནྟི ‘‘ཨིདཾ ཀཏྟབྦཾ, ཨིདཾ ན ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ མནསཱ ཙིནྟེཏབྦཾ. ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡནྟི ཀཱཡདྭཱརེན ཨཝསྶཾ ཨིདཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨིདཾ ན ཀརཎཱིཡནྟི ཨེཝཾ ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡཾ. པཧཱིནནྟི ཝིསྶཊྛཾ. ཝསིཔྤཏྟོཏི པགུཎབྷཱཝཔྤཏྟོ.

༧༥. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨུདཡོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི, ཏསྨཱསྶ པཊིལདྡྷཛྷཱནཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ དསྶེནྟོ ཨུཔརཱུཔརིགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཧཱནཾ ཀཱམཙྪནྡཱནནྟི ཡདིདཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེནྟསྶ ཀཱམཙྪནྡཔཧཱནཾ, ཏམྤི ཨཉྙཱཝིམོཀྑནྟི པབྲཱུམི. ཨེཝཾ སབྦཔདཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨཀལྱཏཱཏི ཙིཏྟསྶ གིལཱནབྷཱཝོ. གིལཱནོ ཧི ཨཀལླཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིནཡེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཀལླཀོ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༥༡). ཨཀམྨཉྙཏཱཏི ཙིཏྟགེལཉྙསངྑཱཏོཝ ཨཀམྨཉྙཏཱཀཱརོ. ཨོལཱིཡནཱཏི ཨོལཱིཡནཱཀཱརོ. ཨིརིཡཱཔཐིཀཙིཏྟཉྷི ཨིརིཡཱཔཐཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ རུཀྑེ ཝགྒུལི ཝིཡ ཁཱིལེ ལགྒིཏཕཱཎིཏཝཱརཀོ ཝིཡ ཙ ཨོལཱིཡཏི, ཏསྶ ཏཾ ཨཱཀཱརཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨོལཱིཡནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. དུཏིཡཔདཾ ཨུཔསགྒཝསེན ཝཌྜྷིཏཾ. ལཱིནཱཏི ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཡ པཊིཀུཊིཏཾ. ཨིཏརེ དྭེ ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསཱ. ཐིནནྟི སཔྤིཔིཎྜོ ཝིཡ ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཡ གྷནབྷཱཝེན ཋིཏཾ. ཐིཡནཱཏི ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཐིཡིཏབྷཱཝོ ཐིཡིཏཏྟཾ, ཨཝིཔྥཱརཝསེནེཝ ཐདྡྷཏཱཏི ཨཏྠོ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༡༦༢).

༧༦. ཨུཔེཀྑཱསཏིསཾསུདྡྷནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཨུཔེཀྑཱསཏཱིཧི སཾསུདྡྷཾ. དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝནྟི ཨིམིནཱ ཏསྨིཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝིམོཀྑེ ཋཏྭཱ ཛྷཱནངྒཱནི ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཝིམོཀྑཾ ཝདཏི. ཨརཧཏྟཝིམོཀྑསྶ ཧི མགྒསམྤཡུཏྟསམྨཱསངྐཔྤཱདིབྷེདོ དྷམྨཏཀྐོ པུརེཛཝོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝ’’ནྟི. ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནནྟི ཨེཏམེཝ ཙ ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ ཨཝིཛྫཱཔབྷེདནསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱཏཏྟཱ ཀཱརཎོཔཙཱརེན ‘‘ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདན’’ནྟི བྲཱུམཱིཏི.

ཡཱ ཙཏུཏྠེ ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཱཏི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, སམཾ པསྶཏི ཨཔཀྑཔཏིཏཱ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔེཀྑནཱཏི ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱཏི ཨུཔསགྒཝསེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཙིཏྟསམཏཱཏི ཙིཏྟསྶེཀགྒབྷཱཝོ. ཙིཏྟཔྤསྶདྡྷཏཱཏི ཙིཏྟསྶ ཨཱུནཱཏིརིཏྟཝཛྫིཏབྷཱཝོ. མཛ྄ཛྷཏྟཏཱཏི ཙིཏྟསྶ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏབྷཱཝོ.

༧༧. ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱཔབྷེདཝཙནེན ཝུཏྟཾ ནིབྦཱནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཝིཔྤཧཱནེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པུཙྪནྟོ ‘‘ཀིཾསུ སཾཡོཛནོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཾསུ སཾཡོཛནོཏི ཀིཾསཾཡོཛནོ. ཝིཙཱརཎནྟི ཝིཙཱརཎཀཱརཎཾ. ཀིསྶསྶ ཝིཔྤཧཱནེནཱཏི ཀིཾནཱམཀསྶ ཨསྶ དྷམྨསྶ ཝིཔྤཧཱནེན.

༧༨. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ནནྡིསཾཡོཛནོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཏཀྐསྶཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀོ ཝིཏཀྐོ ཨསྶ.

༧༩. ཨིདཱནི ཏསྶ ནིབྦཱནསྶ མགྒཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ སཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎནྟི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ.

༨༠.

ཨཐསྶ མགྒཾ ཀཐེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཝཾ སཏསྶཱཏི ཨེཝཾ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཨུདཡམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. པོསཱལམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༨༡. ཙུདྡསམེ པོསཱལསུཏྟེ – ཡོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱདིསཏཱིཏི ཡོ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏི’’ནྟིཨཱདིབྷེདཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱདིསཏི.

ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟི ཨེཀམྤི པཊིསནྡྷིམཱུལཀཾ ཙུཏིཔརིཡོསཱནཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ. ཨེས ནཡོ དྭེཔི ཛཱཏིཡོཏིཨཱདཱིསུ. ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེཏིཨཱདཱིསུ པན པརིཧཱཡམཱནོ ཀཔྤོ སཾཝཊྚཀཔྤོ, ཏདཱ སབྦེསཾ བྲཧྨལོཀེ སནྣིཔཏནཏོ. ཝཌྜྷམཱནོ ཀཔྤོ ཝིཝཊྚཀཔྤོ, ཏདཱ བྲཧྨལོཀཏོ སཏྟཱནཾ ཝིཝཊྚནཏོ. ཏཏྠ སཾཝཊྚེན སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི གཧིཏོ ཧོཏི ཏཾམཱུལཀཏྟཱ, ཝིཝཊྚེན ཙ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཨེཝཉྷི སཏི ཡཱནི ཏཱནི ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝཊྚོ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི ཝིཝཊྚོ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི (ཨ. ནི. ༤.༡༥༦), ཏཱནི པརིགྒཧིཏཱནི ཧོནྟི. སཾཝཊྚཀཔྤེ ཝིཝཊྚཀཔྤེཏི ཙ ཀཔྤསྶ ཨདྡྷཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེཏི སཀལཾ ཀཔྤཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཀཐཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི ཙེ? ཨམུཏྲཱསིནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན. ཏཏྠ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨམུམྷི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨཧཾ ཨམུམྷི བྷཝེ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཝཱ གཏིཡཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ ཝཱ སཏྟཱཝཱསེ ཝཱ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨཱསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏི ཏིསྶོ ཝཱ ཕུསྶོ ཝཱ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི ཀཙྩཱནོ ཝཱ ཀསྶཔོ ཝཱ. ཨིདམསྶ ཨཏཱིཏབྷཝེ ཨཏྟནོ ནཱམགོཏྟཱནུསྶརཎཝསེན ཝུཏྟཾ. སཙེ པན ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཏྟནོ ཝཎྞསམྤཏྟིཾ ཝཱ ལཱུཁཔཎཱིཏཛཱིཝིཏབྷཱཝཾ ཝཱ སུཁདུཀྑབཧུལཏཾ ཝཱ ཨཔྤཱཡུཀདཱིགྷཱཡུཀབྷཱཝཾ ཝཱ ཨནུསྶརིཏུཀཱམོ, ཏམྤི ཨནུསྶརཏིཡེཝ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཨེཝཾཝཎྞོཏི ཨོདཱཏོ ཝཱ སཱམོ ཝཱ. ཨེཝམཱཧཱརོཏི སཱལིམཾསོདནཱཧཱརོ ཝཱ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཝཱ. ཨེཝཾ སུཁདུཀྑཔཊིསཾཝེདཱིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱནཾ སཱམིསནིརཱམིསཱདིཔྤབྷེདཱནཾ ཝཱ སུཁདུཀྑཱནཾ པཊིསཾཝེདཱི. ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ ཝསྶསཏཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཀཔྤསཧསྶཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ.

སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི སོ ཨཧཾ ཏཏོ བྷཝཏོ ཡོནིཏོ གཏིཏོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཏོ སཏྟཱཝཱསཏོ སཏྟནིཀཱཡཏོ ཝཱ ཙུཏོ པུན ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ བྷཝེ ཡོནིཡཱ གཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ སཏྟཱཝཱསེ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨུདཔཱདིཾ. ཏཏྲཱཔཱསིནྟི ཨཐ ཏཏྲཱཔི བྷཝེ ཡོནིཡཱ གཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ སཏྟཱཝཱསེ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ པུན ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏིཨཱདིཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཔི ཙ – ཡསྨཱ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨིདཾ ཨནུཔུབྦེན ཨཱརོཧནྟསྶ ཡཱཝདིཙྪཀཾ ཨནུསྶརཎཾ. སོ ཏཏོ ཙུཏོཏི པཊིནིཝཏྟནྟསྶ པཙྩཝེཀྑཎཾ. ཏསྨཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི ཨིམིསྶཱ ཨིདྷཱུཔཔཏྟིཡཱ ཨནནྟརམེཝསྶ ཨུཔཔཏྟིཊྛཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཔཱསིནྟི ཨེཝམཱདི པནསྶ ཏཏྲཱ ཨིམིསྶཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ཨནྟརེ ཨུཔཔཏྟིཊྛཱནེ ནཱམགོཏྟཱདཱིནཾ ཨནུསྶརཎདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི སྭཱཧཾ ཏཏོ ཨནནྟརཱུཔཔཏྟིཊྛཱནཏོ ཙུཏོ ཨིདྷ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ནིབྦཏྟོ.

ཨིཏིཏི ཨེཝཾ. སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསནྟི ནཱམགོཏྟཝསེན སཨུདྡེསཾ, ཝཎྞཱདིཝསེན སཱཀཱརཾ. ནཱམགོཏྟེན ཧི སཏྟོ ‘‘ཏིསྶོ ཀསྶཔོ’’ཏི ཨུདྡིསིཡཏི, ཝཎྞཱདཱིཧི ‘‘ཨོདཱཏོ སཱམོ’’ཏི ནཱནཏྟཏོ པཉྙཱཡཏི. ཏསྨཱ ནཱམགོཏྟཾ ཨུདྡེསོ, ཨིཏརེ ཨཱཀཱརཱཏི. པུབྦེནིཝཱསནྟི པུབྦེ ཨཏཱིཏཛཱཏཱིསུ ནིཝུཊྛཀྑནྡྷཱ པུབྦེནིཝཱསོ. ནིཝུཊྛཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཊྛཱ ཨནུབྷཱུཏཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷཱ, ནིཝུཊྛདྷམྨཱ ཝཱ. ནིཝུཊྛཱཏི གོཙརནིཝཱསེན ནིཝུཊྛཱ, ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ པརིཙྪིནྣཱ, པརཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱཔི ཝཱ ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཱདཱིསུ. ཏེ བུདྡྷཱནཾཡེཝ ལབྦྷནྟི. ཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨཱདིསཏི ཀཐེཏི. པརེསཾ ཨཏཱིཏནྟི ཨཉྙེསཾ པརཔུགྒལཱནཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱདིསཏི.

མཧཱཔདཱནིཡསུཏྟནྟནྟི མཧཱཔུརིསཱནཾ ཨཔདཱནནིཡུཏྟཾ མཧཱཔདཱནསུཏྟཾ (དཱི. ནི. ༢.༡ ཨཱདཡོ). མཧཱསུདསྶནིཡསུཏྟནྟནྟི མཧཱསུདསྶནསྶ སམྤཏྟིཡུཏྟཾ མཧཱསུདསྶནསུཏྟཾ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༡ ཨཱདཡོ). མཧཱགོཝིནྡིཡསུཏྟནྟནྟི མཧཱགོཝིནྡབྲཱཧྨཎསྶ ཨཔདཱནནིཡུཏྟཾ མཧཱགོཝིནྡསུཏྟཾ (དཱི. ནི. ༢.༢༩༣ ཨཱདཡོ). མཱགྷདེཝིཡསུཏྟནྟནྟི མགྷདེཝརཉྙོ ཨཔདཱནནིཡུཏྟཾ མགྷདེཝསུཏྟཾ (མ. ནི. ༢.༣༠༨ ཨཱདཡོ). སཏཱནུསཱརིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱིཏི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིསམྤཡུཏྟཉཱཎཾ ཧོཏི.

ཡཱཝཏཀཾ ཨཱཀངྑཏཱིཏི ཡཏྟཀཾ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཏཏྟཀཾ ཛཱནིསྶཱམཱིཏི ཉཱཎཾ པེསེཏི. ཨཐསྶ དུབྦལཔཏྟཔུཊེ པཀྑནྡནཱརཱདྷོ ཝིཡ ཨཔྤཊིཧཏཾ ཨནིཝཱརིཏཾ ཉཱཎཾ གཙྪཏི. ཏེན ཡཱཝཏཀཾ ཨཱཀངྑཏི, ཏཱཝཏཀཾ ཨནུསྶརཏི. བོདྷིཛནྟི བོདྷིཡཱ མཱུལེ ཛཱཏཾ. ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཙཏུམགྒཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏཱིཏི ཏེན ཉཱཎེན ཛཱཏིམཱུལསྶ པཧཱིནཏྟཱ པུན ‘‘ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠིདཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡) ཨཔརམྤི ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཨུཔརི ‘‘སཏྟཱན’’ནྟི པདཾ ཨིདྷེཝ ཨཱཧརིཏྭཱ སཏྟཱནཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. པརཱནི ཙ ཨཔརཱནི ཙ ‘‘པརཱཔརཱནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ སནྡྷིཝསེན རོ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘པརོཔརཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརོཔརཱནཾ བྷཱཝོ པརོཔརིཡཾ, པརོཔརིཡམེཝ པརོཔརིཡཏྟཾ, ཝེནེཡྻསཏྟཱནཾ སདྡྷཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརོཔརིཡཏྟཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཾ, ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟསྶ ཉཱཎཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུཏྟམཱནུཏྟམབྷཱཝཉཱཎནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིནྡྲིཡཝརོཝརིཡཏྟཉཱཎ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཝརཱནི ཙ ཨཝརཱནི ཙ ཝརོཝརིཡཱནི, ཝརོཝརིཡཱནཾ བྷཱཝོ ཝརོཝརིཡཏྟནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཝརིཡཱནཱིཏི ཙ ཨུཏྟམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ – པརཱནི ཙ ཨོཔརཱནི ཙ པརོཔརཱནི, ཏེསཾ བྷཱཝོ པརོཔརིཡཏྟནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨོཔརཱནཱིཏི ཙ ཨོརཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ལཱམཀཱནཱིཏི ཨཏྠོ ‘‘པརོཔརཱཡསྶ སམེཙྩ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༥; སུ. ནི. ༤༧༩) ཝིཡ. ‘‘ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟེ ཉཱཎ’’ནྟི བྷུམྨཝཙནེནཔི པཱཋོ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༦༨).

ཏཐཱགཏསྶཱཏི ཡཐཱ ཝིཔསྶིཨཱདཡོ པུབྦཀཱ ཨིསཡོ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨཱགཏསྶ. ཡཐཱ ཙ ཏེ གཏཱ, ཏཐཱ གཏསྶ. ཏཐཱགཏབལནྟི ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ ཏཐཱགཏསྶེཝ བལཾ. ཡཐཱ ཝཱ པུབྦབུདྡྷཱནཾ བལཾ པུཉྙུསྶཡསམྤཏྟིཡཱ ཨཱགཏཾ, ཏཐཱ ཨཱགཏབལནྟིཔི ཨཏྠོ. ཏཏྠ དུཝིདྷཾ ཏཐཱགཏསྶ བལཾ ཀཱཡབལཉྩ ཉཱཎབལཉྩ. ཏེསུ ཀཱཡབལཾ ཧཏྠིཀུལཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཀཱལཱ༹ཝཀཉྩ གངྒེཡྻཾ, པཎྜརཾ ཏམྦཔིངྒལཾ;

གནྡྷམངྒལཧེམཉྩ, ཨུཔོསཐཚདྡནྟིམེ དསཱ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༨; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༢༢; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༠.༢༡; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༧༦༠; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༧༥; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༢.༤༤);

ཡདེཏཾ པཀཏིཧཏྠིགྒཎནཱཡ ཧཏྠཱིནཾ ཀོཊིསཧསྶསྶ, པུརིསགཎནཱཡ དསནྣཾ པུརིསཀོཊིསཧསྶཱནཾ བལཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཏཱཝ ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡབལཾ. ཉཱཎབལཾ པན མཧཱསཱིཧནཱདེ (མ. ནི. ༡.༡༤༦ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏཾ དསབལཉཱཎཾ ཙཏུཝེསཱརཛྫཉཱཎཾ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཨཀམྤནཉཱཎཾ ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ སཾཡུཏྟཀེ (སཾ. ནི. ༢.༣༣-༣༤) ཨཱགཏཱནི ཏེསཏྟཏི ཉཱཎཱནི སཏྟསཏྟཏི ཉཱཎཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཨཉྙཱནིཔི ཨནེཀཱནི ཉཱཎསཧསྶཱནི, ཨེཏཾ ཉཱཎབལཾ ནཱམ. ཨིདྷཱཔི ཉཱཎབལམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཉཱཎཉྷི ཨཀམྤིཡཊྛེན ཨུཔཐམྦྷཀཊྛེན ཙ བལནྟི (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༢.༤༤) ཝུཏྟཾ.

སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ རཱུཔཱདཱིསུ ཁནྡྷེསུ ཚནྡརཱགེན སཏྟཱ ཝིསཏྟཱཏི སཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘རཱུཔེ ཁོ, རཱདྷ, ཡོ ཚནྡོ ཡོ རཱགོ ཡཱ ནནྡཱི ཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོ, ཏསྨཱ ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝེདནཱཡ… སཉྙཱཡ… སངྑཱརེསུ… ཝིཉྙཱཎེ ཡོ ཚནྡོ ཡོ རཱགོ ཡཱ ནནྡཱི ཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོ, ཏསྨཱ ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༦༡; མཧཱནི. ༧).

ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པན ཨཏྠཾ ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ‘‘ནཱམམཏྟམེཏ’’ནྟི ཨིཙྪནྟི. ཡེཔི ཨཏྠཾ ཝིཙཱརེནྟི, ཏེ སཏྭཡོགེན སཏྟཱཏི ཨིཙྪནྟི. ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡནྟི ནིསྶཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱསཡོ, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝཱ ཀཱམཱདཱིཧི ནེཀྑམྨཱདཱིཧི ཝཱ པརིབྷཱཝིཏསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཏྟསནྟཱནེ ཨནུསེནྟི ཨནུཔཝཏྟནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ, ཐཱམགཏཱནཾ ཀཱམརཱགཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱསཡོ ཙ ཨནུསཡོ ཙ ཨཱསཡཱནུསཡོ. ཛཱཏིགྒཧཎེན ཙ དྭནྡསམཱསཝསེན ཙ ཨེཀཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཡསྨཱ ཙརིཏཱདྷིམུཏྟིཡོ ཨཱསཡཱནུསཡསངྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ ཨུདྡེསེ ཙརིཏཱདྷིམུཏྟཱིསུ ཉཱཎཱནི ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎེནེཝ སངྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཱསཡཱནུསཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཡམཀཔཱཊིཧཱིརེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཨགྒིཀྑནྡྷཨུདཀདྷཱརཱདཱིནཾ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ སཀིཾཡེཝ པཝཏྟིཏོ ཡམཀཾ, ཨསྶདྡྷིཡཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑདྷམྨཱནཾ ཧརཎཏོ པཱཊིཧཱིརཾ, ཡམཀཉྩ ཏཾ པཱཊིཧཱིརཉྩཱཏི ཡམཀཔཱཊིཧཱིརཾ.

མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཡཱ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ པརདུཀྑེ སཏི སཱདྷཱུནཾ ཧདཡཀམྤནཾ ཀརོཏཱིཏི ཀརུཎཱ, ཀིནཱཏི ཝཱ པརདུཀྑཾ ཧིཾསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི ཀརུཎཱ, ཀིརཱིཡཏི ཝཱ དུཀྑིཏེསུ ཕརཎཝསེན པསཱརཱིཡཏཱིཏི ཀརུཎཱ, ཕརཎཀམྨཝསེན ཀམྨགུཎཝསེན ཙ མཧཏཱི ཀརུཎཱ མཧཱཀརུཎཱ, སམཱཔཛྫནྟི ཨེཏཾ མཧཱཀཱརུཎིཀཱཏི སམཱཔཏྟི, མཧཱཀརུཎཱ ཙ སཱ སམཱཔཏྟི ཙཱཏི མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟི, ཏསྶཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཡཾ. ཏཾ སམྤཡུཏྟཾ ཝཱ ཉཱཎཾ.

སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཨེཏྠ པཉྩནེཡྻཔཐཔྤབྷེདཾ སབྦཾ ཨཉྙཱསཱིཏི སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙུསྶ བྷཱཝོ སབྦཉྙུཏཱ, སབྦཉྙུཏཱ ཨེཝ ཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཱཉཱཎནྟི ཝཏྟབྦེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎནྟི ཝུཏྟཾ. སངྑཏཱསངྑཏཱདིབྷེདཱ སབྦདྷམྨཱ ཧི སངྑཱརོ ཝིཀཱརོ ལཀྑཎཾ ནིབྦཱནཾ པཉྙཏྟཱིཏི པཉྩེཝ ནེཡྻཔཐཱ ཧོནྟི. ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཏྟཱ ཨེཝ ཧི ནཏྠི ཏསྶ ཨཱཝརཎནྟི ཏདེཝ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཝུཙྩཏི (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༦༨).

སབྦཏྠ ཨསངྒམཔྤཊིཧཏམནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེསུ ཨསངྒཾ སངྒཝིརཧིཏཾ ཨཔྤཊིཧཏཾ པཊིཔཀྑཝིརཧིཏཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཾ ཨཱཝརཎཝིརཧིཏཾ ཉཱཎཾ.

ཨནཱགཏམྤི ཨཱདིསཏཱིཏི –

‘‘ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, ཏཡོ ཨཱསིཾསུ ནཱཡཀཱ;

ཨཧམེཏརཧི སམྦུདྡྷོ, མེཏྟེཡྻོ ཙཱཔི ཧེསྶཏཱི’’ཏི. ཙ –

‘‘ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ, བྷིཀྑཝེ, མནུསྶེསུ མེཏྟེཡྻོ ནཱམ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ’’ཏི ཙ (དཱི. ནི. ༣.༡༠༧) –

‘‘ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སངྑོ ནཱམ རཱཛཱ ཡོ སོ ཡཱུཔོ རཉྙཱ མཧཱཔནཱདེན ཀཱརཱཔིཏོ, ཏཾ ཡཱུཔཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིཏྭཱ ཏཾ དཏྭཱ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ སམཎབྲཱཧྨཎཀཔཎདྡྷིཀཝཎིབྦཀཡཱཙཀཱནཾ དཱནཾ དཏྭཱ མེཏྟེཡྻསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི ཙ (དཱི. ནི. ༣.༡༠༨) –

‘‘ཨནཱགཏེ ཨཊྛིསྶརོ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (མི. པ. ༤.༡.༣) ཙ, ‘‘སུམནིསྶརོ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙ –

ཨཱདིནཱ ནཡེན དེཝདཏྟཱདཱིནཾ ཨནཱགཏཾ ཨཱཙིཀྑཏི. པཙྩུཔྤནྣམྤི ཨཱདིསཏཱིཏི ཨིདཾ པཱཀཊམེཝ.

༨༢. ཝིབྷཱུཏརཱུཔསཉྙིསྶཱཏི སམཏིཀྐནྟརཱུཔསཉྙིསྶ. སབྦཀཱཡཔྤཧཱཡིནོཏི ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནཝསེན སབྦརཱུཔཀཱཡཔཧཱཡིནོ, པཧཱིནརཱུཔབྷཝཔཊིསནྡྷིཀསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནཏྠི ཀིཉྩཱིཏི པསྶཏོཏི ཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝདསྶནེན ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི པསྶཏོ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནལཱབྷིནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཉཱཎཾ སཀྐཱནུཔུཙྪཱམཱིཏི སཀྐཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཏསྶ པུགྒལསྶ ཉཱཎཾ པུཙྪཱམི, ཀཱིདིསཾ ཨིཙྪིཏབྦནྟི. ཀཐཾ ནེཡྻཱཏི ཀཐཉྩ སོ ནེཏབྦོ, ཀཐམསྶ ཨུཏྟརིཉཱཎཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦནྟི.

ཀཏམཱ རཱུཔསཉྙཱཏི ཨེཏྠ རཱུཔསཉྙཱཏི སཉྙཱསཱིསེན ཝུཏྟརཱུཔཱཝཙརཛྷཱནཉྩེཝ ཏདཱརམྨཎཉྩ. རཱུཔཱཝཙརཛྷཱནམྤི ཧི རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༢༤༨; པཊི. མ. ༡.༢༠༩). ཏསྶ ཨཱརམྨཎམྤི ‘‘བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༢༢༣). ཏསྨཱ ཨིདྷ རཱུཔེ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱཏི ཨེཝཾ སཉྙཱསཱིསེན རཱུཔཱཝཙརཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. རཱུཔཾ སཉྙཱ ཨསྶཱཏི རཱུཔསཉྙཱ, རཱུཔམསྶ ནཱམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ པཐཝཱིཀསིཎཱདིབྷེདསྶ ཏདཱརམྨཎསྶ ཙེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདྷ པན ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཝསེན པཉྩདསཛྷཱནསངྑཱཏཱ རཱུཔསཉྙཱ ཨེཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. རཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣསྶ ཝཱཏི རཱུཔཱཝཙརཀུསལཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣསྶ. ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱཏི ཝིཔཱཀཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཏསྨིཾ བྷཝེ ཨུཔཔནྣསྶ. དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཀིརིཡཱཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སུཁཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཝིཧརནྟསྶ. ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདཱིནི. པཊིལདྡྷསྶཱཏི ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཋིཏསྶ. རཱུཔསཉྙཱ ཝིབྷཱུཏཱ ཧོནྟཱིཏི རཱུཔསཉྙཱ ཨཔགཏཱ ཧོནྟི. ཝིགཏཱཏི ཝིནཱསིཏཱ. ‘‘ཨབྷཱཝིཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སུནྡརོ.

ཏདངྒསམཏིཀྐམཱཏི ཏདངྒཔྤཧཱནཝསེན ཨཏིཀྐམེན. ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན པཧཱིནོཏི ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཔཊིལཱབྷེན ཝིཀྑམྦྷནེན པཧཱིནོ. ཏསྶ རཱུཔཀཱཡོཏི ཏསྶ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷིནོ ཨརཱུཔཔུགྒལསྶ རཱུཔཱཝཙརཀཱཡོ.

ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནནྟི ཨེཏྠ ནཱསྶ ཀིཉྩནནྟི ཨཀིཉྩནཾ, ཨནྟམསོ སངྒམཏྟམྤི ཨསྶ ཨཝསིཊྛཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིཉྩནསྶ བྷཱཝོ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཝིཉྙཱཎཱཔགམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨིམིསྶཱ སཉྙཱཡ ཨཱཡཏནནྟི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ, ཨཱཀཱསེ པཝཏྟིཏཝིཉྙཱཎཱཔགམཱརམྨཎསྶ ཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ སཏོ སམཱཔཛྫིཏྭཱཏི ཏཾ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སཏོཀཱརཱི ཧུཏྭཱ སམཱཔཛྫིཏྭཱ. ཏཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི སཏོཀཱརཱི ཧུཏྭཱ ཏཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཱཡ. ཏཉྙེཝ ཝིཉྙཱཎནྟི ཏཾ ཨཱཀཱསེ པཝཏྟིཏཾ མཧགྒཏཝིཉྙཱཎཾ. ཨབྷཱཝེཏཱིཏི ཝིནཱསེཏི. ཝིབྷཱཝེཏཱིཏི ཝིཝིདྷཱ ནཱསེཏི. ཨནྟརདྷཱཔེཏཱིཏི ཨདསྶནཾ གམེཏི.

ཀཐཾ སོ ནེཏབྦོཏི སོ པུགྒལོ ཀེནཔྤཀཱརེན ཛཱནིཏབྦོ. ཝིནེཏབྦོཏི ནཱནཱཝིདྷེན ཛཱནིཏབྦོ. ཨནུནེཏབྦོཏི པུནཔྤུནཾ ཙིཏྟེན ཀཐཾ གམཡིཏབྦོ.

༨༣.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཱདིསེ པུགྒལེ ཨཏྟནོ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཏཾ པཀཱསེཏྭཱ ཏཾ ཉཱཎཾ བྱཱཀཱཏུཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ སབྦཱ, ཨབྷིཛཱནཾ ཏཐཱགཏོཏི ཨབྷིསངྑཱརཝསེན ཙཏསྶོ པཊིསནྡྷིཝསེན སཏྟཱཏི ཨེཝཾ སབྦཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཏཐཱགཏོ. ཏིཊྛནྟམེནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཝསེན ཏིཊྛམེཏཾ པུགྒལཾ ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨཱཡཏིཾ ཨཡཾ ཨེཝཾགཏིཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. དྷིམུཏྟནྟི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱདཱིསུ ཨདྷིམུཏྟཾ. ཏཔྤརཱཡཎནྟི ཏམྨཡཾ.

ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ ཋཱནཱནི སཝིཉྙཱཎཀཱ ཁནྡྷཱ ཨེཝ. ཏཏྠ སེཡྻཐཱཔཱིཏི ནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ ཡཐཱ མནུསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔརིམཱཎེསུཔི ཧི ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝསེན དྭེཔི ཨེཀསདིསཱ ནཏྠི. ཡེཔི ཧི ཀཏྠཙི ཡམཀབྷཱཏརོ ཝཎྞེན ཝཱ སཎྛཱནེན ཝཱ སདིསཱ ཧོནྟི. ཏེཔི ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཱདཱིཧི ཝིསདིསཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. པཊིསནྡྷིསཉྙཱ པན ནེསཾ ཏིཧེཏུཀཱཔི དུཧེཏུཀཱཔི ཨཧེཏུཀཱཔི ཧོཏི. ཏསྨཱ ‘‘ནཱནཏྟསཉྙིནོ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱཏི ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ. ཏེསུ ཧི ཀེསཉྩི ཀཱཡོ ནཱིལོ ཧོཏི, ཀེསཉྩི པཱིཏཀཱདིཝཎྞོ. སཉྙཱ པན ནེསཾ ཏིཧེཏུཀཱཔི དུཧེཏུཀཱཔི ཧོཏི, ཨཧེཏུཀཱ ན ཧོཏི. ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱཏི ཙཏུཨཔཱཡཝིནིམུཏྟཱ པུནབྦསུམཱཏཱ ཡཀྑིནཱི པིཡངྐརམཱཏཱ ཕུསྶམིཏྟཱ དྷམྨགུཏྟཱཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨཉྙེ ཙ ཝེམཱནིཀཱ པེཏཱ. ཨེཏེསཉྷི ཨོདཱཏཀཱལ༹མངྒུརཙྪཝིསཱམཝཎྞཱདིཝསེན ཙེཝ ཀིསཐཱུལརསྶདཱིགྷཝསེན ཙ ཀཱཡོ ནཱནཱ ཧོཏི, མནུསྶཱནཾ ཝིཡ ཏིཧེཏུཀདུཧེཏུཀཱཧེཏུཀཝསེན སཉྙཱཔི. ཏེ པན དེཝཱ ཝིཡ ན མཧེསཀྑཱ, ཀཔཎམནུསྶཱ ཝིཡ ཨཔྤེསཀྑཱ དུལླབྷགྷཱསཙྪཱདནཱ དུཀྑཔཱིལི༹ཏཱ ཝིཧརནྟི. ཨེཀཙྩེ ཀཱལ༹པཀྑེ དུཀྑིཏཱ ཛུཎྷཔཀྑེ སུཁིཏཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སུཁསམུསྶཡཏོ ཝིནིཔཏིཏཏྟཱ ཝིནིཔཱཏིཀཱཏི ཝུཏྟཱ. ཡེ པནེཏྠ ཏིཧེཏུཀཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོཔི ཧོཏི པིཡངྐརམཱཏཱདཱིནཾ ཝིཡ.

བྲཧྨཀཱཡིཀཱཏི བྲཧྨཔཱརིསཛྫབྲཧྨཔུརོཧིཏམཧཱབྲཧྨཱནོ. པཋམཱབྷིནིབྦཏྟཱཏི ཏེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནིབྦཏྟཱ. བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱ པན པརིཏྟེན, བྲཧྨཔུརོཧིཏཱ མཛ྄ཛྷིམེན, ཀཱཡོཝ ནེསཾ ཝིཔྥཱརིཀཏརོ ཧོཏི. མཧཱབྲཧྨཱནོ པཎཱིཏེན, ཀཱཡོ པན ནེསཾ ཨཏིཝིཔྥཱརིཀཏརོ ཧོཏི. ཨིཏི ཏེ ཀཱཡསྶ ནཱནཏྟཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན སཉྙཱཡ ཨེཀཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོཏི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱ ཙ ཏེ, ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཏྟཱ. ནིརཡེསུ ཧི ཀེསཉྩི གཱཝུཏཾ, ཀེསཉྩི ཨཌྜྷཡོཛནཾ, ཀེསཉྩི ཏིགཱཝུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, དེཝདཏྟསྶ པན ཡོཛནསཏིཀོ ཛཱཏོ. ཏིརཙྪཱནེསུཔི ཀེཙི ཁུདྡཀཱ ཧོནྟི, ཀེཙི མཧནྟཱ. པེཏྟིཝིསཡེསུཔི ཀེཙི སཊྛིཧཏྠཱ, ཀེཙི ཨསཱིཏིཧཏྠཱ ཧོནྟི, ཀེཙི སུཝཎྞཱ, ཀེཙི དུབྦཎྞཱ. ཏཐཱ ཀཱལཀཉྩིཀཱ ཨསུརཱ. ཨཔི ཙེཏྠ དཱིགྷཔིཊྛིཀཔེཏཱ ནཱམ སཊྛིཡོཛནིཀཱཔི ཧོནྟི. སཉྙཱ པན སབྦེསམྤི ཨཀུསལཝིཔཱཀཱཧེཏུཀཱཝ ཧོཏི. ཨིཏི ཨཱཔཱཡིཀཱཔི ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོཏི སངྑཾ གཙྪནྟི.

ཨཱབྷསྶརཱཏི དཎྜཨུཀྐཱཡ ཨཙྩི ཝིཡ ཨེཏེསཾ སརཱིརཏོ ཨཱབྷཱ ཚིཛྫིཏྭཱ ཚིཛྫིཏྭཱ པཏནྟཱི ཝིཡ སརཏི ཝིསརཏཱིཏི ཨཱབྷསྶརཱ. ཏེསུ པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནདྭཡཾ པརིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔཔནྣཱ པརིཏྟཱབྷཱ ནཱམ ཧོནྟི. མཛ྄ཛྷིམཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔཔནྣཱ ཨཔྤམཱཎཱབྷཱ ནཱམ ཧོནྟི. པཎཱིཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔཔནྣཱ ཨཱབྷསྶརཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨིདྷ པན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སབྦེ གཧིཏཱ. སབྦེསཉྷི ཏེསཾ ཀཱཡོ ཨེཀཝིཔྥཱརོཝ ཧོཏི, སཉྙཱ པན ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཱ ཙ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཱ ཙཱཏི ནཱནཱ.

སུབྷཀིཎྷཱཏི སུབྷེན ཝོཀིཎྞཱ, སུབྷེན སརཱིརཔྤབྷཱཝཎྞེན ཨེཀགྒྷནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེསཉྷི ན ཨཱབྷསྶརཱནཾ ཝིཡ ཚིཛྫིཏྭཱ ཚིཛྫིཏྭཱ པབྷཱ གཙྪཏཱིཏི. ཙཏུཀྐནཡེ ཏཏིཡསྶ པཉྩཀནཡེ ཙཏུཀྐསྶ པརིཏྟམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཝསེན པརིཏྟསུབྷཨཔྤམཱཎསུབྷསུབྷཀིཎྷཱ ནཱམ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟནྟི. ཨིཏི སབྦེཔི ཏེ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཙེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱཡ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཝེཧཔྥལཱཔི ཙཏུཏྠཝིཉྙཱཎཊྛིཏིམེཝ བྷཛནྟི. ཨསཉྙསཏྟཱ ཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝཱ ཨེཏྠ སངྒཧཾ ན གཙྪནྟི, སཏྟཱཝཱསེསུ གཙྪནྟི.

སུདྡྷཱཝཱསཱ ཝིཝཊྚཔཀྑེ ཋིཏཱ, ན སབྦཀཱལིཀཱ, ཀཔྤསཏསཧསྶམྤི ཨསངྑྱེཡྻམྤི བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. སོལ༹སཀཔྤསཧསྶབྦྷནྟརེ བུདྡྷེསུ ཨུཔྤནྣེསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟིསྶ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣; པཊི. མ. ༢.༣༠) བྷགཝཏོ ཁནྡྷཱཝཱརསདིསཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ནེཝ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ, ན ཙ སཏྟཱཝཱསཾ བྷཛནྟི. མཧཱསཱིཝཏྠེརོ པན ‘‘ན ཁོ པན སོ, སཱརིཔུཏྟ, ཨཱཝཱསོ སུལབྷརཱུཔོ, ཡོ མཡཱ ཨནཱཝུཊྛཔུབྦོ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ཨཉྙཏྲ སུདྡྷཱཝཱསེཧི དེཝེཧཱིཏི ཨིམིནཱ སུཏྟེན (མ. ནི. ༡.༡༦༠) སུདྡྷཱཝཱསཱཔི ཙཏུཏྠཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ ཙཏུཏྠསཏྟཱཝཱསཉྩ བྷཛནྟཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏཾ ཨཔྤཊིབཱཧིཏཏྟཱ སུཏྟསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༧.༤༤-༤༥; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༡).

སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱཏི ཨེཏྠ སབྦསོཏི སབྦཱཀཱརེན, སབྦཱསཾ ཝཱ ཨནཝསེསཱནནྟི ཨཏྠོ. རཱུཔསཉྙཱནནྟི སཉྙཱསཱིསེན ཝུཏྟརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཉྩེཝ ཏདཱརམྨཎཱནཉྩ. རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནམྤི ཧི རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༢༤༨; པཊི. མ. ༡.༢༠༩), ཏསྶ ཨཱརམྨཎམྤི ‘‘བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༢༢༣). ཏསྨཱ ཨིདྷ ‘‘རཱུཔེ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱ’’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱསཱིསེན ཝུཏྟརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. རཱུཔཾ སཉྙཱ ཨསྶཱཏི རཱུཔསཉྙཱ, རཱུཔམསྶ ནཱམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ པཐཝཱིཀསིཎཱདིབྷེདསྶ ཏདཱརམྨཎསྶ ཙེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སམཏིཀྐམཱཏི ཝིརཱགཱ ནིརོདྷཱ ཙ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨེཏཱསཾ ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཝསེན པཉྩདསནྣཾ ཛྷཱནསངྑཱཏཱནཾ རཱུཔསཉྙཱནཾ ཨེཏེསཉྩ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཝསེན ཨཊྛནྣཾ ཨཱརམྨཎསངྑཱཏཱནཾ རཱུཔསཉྙཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ཨནཝསེསཱནཾ ཝཱ ཝིརཱགཱ ཙ ནིརོདྷཱ ཙ ཝིརཱགཧེཏུ ཙེཝ ནིརོདྷཧེཏུ ཙ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ན ཧི སཀྐཱ སབྦསོ ཨནཏིཀྐནྟརཱུཔསཉྙེན ཨེཏཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུནྟི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཱརམྨཎེ ཨཝིརཏྟསྶ སཉྙཱསམཏིཀྐམོ ན ཧོཏི, སམཏིཀྐནྟཱསུ ཙ སཉྙཱསུ ཨཱརམྨཎཾ སམཏིཀྐནྟམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨཱརམྨཎསམཏིཀྐམཾ ཨཝཏྭཱ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ རཱུཔསཉྙཱ? རཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ སཉྙཱ སཉྫཱནནཱ སཉྫཱནིཏཏྟཾ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི རཱུཔསཉྙཱཡོ. ཨིམཱ རཱུཔསཉྙཱཡོ ཨཏིཀྐནྟོ ཧོཏི ཝཱིཏིཀྐནྟོ སམཏིཀྐནྟོ, ཏེན ཝུཙྩཏི སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ’’ཏི –

ཨེཝཾ ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༦༠༢) སཉྙཱནཾཡེཝ སམཏིཀྐམོ ཝུཏྟོ. ཡསྨཱ པན ཨཱརམྨཎསམཏིཀྐམེན པཏྟབྦཱ ཨེཏཱ སམཱཔཏྟིཡོ, ན ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཱརམྨཎེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི ཝིཡ, ཏསྨཱ ཨཡཾ ཨཱརམྨཎསམཏིཀྐམཝསེནཱཔི ཨཏྠཝཎྞནཱ ཀཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎཱནཉྩ པཊིགྷཱཏེན ཨུཔྤནྣཱ སཉྙཱ པཊིགྷསཉྙཱ, རཱུཔསཉྙཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ པཊིགྷསཉྙཱ? རཱུཔསཉྙཱ སདྡསཉྙཱ གནྡྷསཉྙཱ རསསཉྙཱ ཕོཊྛབྦསཉྙཱ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི པཊིགྷསཉྙཱཡོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༦༠༣). ཏཱསཾ ཀུསལཝིཔཱཀཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨཀུསལཝིཔཱཀཱནཾ པཉྩནྣནྟི སབྦསོ དསནྣཾ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ པཧཱནཱ ཨསམུཔྤཱདཱ, ཨཔྤཝཏྟིཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀཱམཉྩེཏཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི སམཱཔནྣསྶཱཔི ན སནྟི, ན ཧི ཏསྨིཾ སམཡེ པཉྩདྭཱརཝསེན ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱནཾ སུཁདུཀྑཱནཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཝིཡ སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ཏཏིཡམགྒེ ཝིཡ ཙ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཛྷཱནེ ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཾ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པསཾསཱཝསེན ཨེཏཱསཾ ཨེཏྠ ཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ – ཀིཉྩཱཔི ཏཱ རཱུཔཱཝཙརཾ སམཱཔནྣསྶ ན སནྟི, ཨཐ ཁོ ན པཧཱིནཏྟཱ ན སནྟི, ན ཧི རཱུཔཝིརཱགཱཡ རཱུཔཱཝཙརབྷཱཝནཱ སཾཝཏྟཏི, རཱུཔཱཡཏྟཱ ཙ ཨེཏཱསཾ པཝཏྟི, ཨཡཾ པན བྷཱཝནཱ རཱུཔཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཏཱ ཨེཏྠ ‘‘པཧཱིནཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ན ཀེཝལཉྩ ཝཏྟུཾ, ཨེཀཾསེནེཝ ཨེཝཾ དྷཱརེཏུམྤི ཝཊྚཏི. ཏཱསཉྷི ཨིཏོ པུབྦེ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱཡེཝ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ སདྡོ ཀཎྚཀོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༧༢) ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ. ཨིདྷ ཙ པཧཱིནཏྟཱཡེཝ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནཾ ཨཱནེཉྫཏཱ སནྟཝིམོཀྑཏཱ ཙ ཝུཏྟཱ – ‘‘ཨཱལཱ༹རོ ཙ ཀཱལཱམོ ཨརཱུཔཾ སམཱཔནྣོ པཉྩམཏྟཱནི སཀཊསཏཱནི ནིསྶཱཡ ནིསྶཱཡ ཨཏིཀྐནྟཱནི ནེཝ ཨདྡས, ན པན སདྡཾ ཨསྶོསཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༩༢).

ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱཏི ནཱནཏྟེ གོཙརེ པཝཏྟཱནཾ སཉྙཱནཾ, ནཱནཏྟཱནཾ ཝཱ སཉྙཱནཾ. ཡསྨཱ ཧི ཨེཏཱ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱ? ཨསམཱཔནྣསྶ མནོདྷཱཏུསམངྒིསྶ ཝཱ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསམངྒིསྶ ཝཱ སཉྙཱ སཉྫཱནནཱ སཉྫཱནིཏཏྟཾ, ཨིམཱ ཝུཙྩནྟི ནཱནཏྟསཉྙཱཡོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༦༠༤) –

ཨེཝཾ ཝིབྷངྒེ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཏྟཱཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ ཨསམཱཔནྣསྶ མནོདྷཱཏུམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསངྒཧིཏཱ སཉྙཱ རཱུཔསདྡཱདིབྷེདེ ནཱནཏྟེ ནཱནཱསབྷཱཝེ གོཙརེ པཝཏྟནྟི. ཡསྨཱ ཙེཏཱ ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལསཉྙཱ དྭཱདས ཨཀུསལསཉྙཱ ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ དྭེ ཨཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀིརིཡསཉྙཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསམྤི སཉྙཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསདིསཱ, ཏསྨཱ ‘‘ནཱནཏྟསཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏཱསཾ སབྦསོ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨནཱཝཛྫནཱ ཨསམནྣཱཧཱརཱ ཨཔཙྩཝེཀྑཎཱ. ཡསྨཱ ཏཱ ནཱཝཛྫཏི ན མནསིཀརོཏི ན པཙྩཝེཀྑཏི, ཏསྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡསྨཱ ཙེཏྠ པུརིམཱ རཱུཔསཉྙཱ པཊིགྷསཉྙཱ ཙ ཨིམིནཱ ཛྷཱནེན ནིབྦཏྟེ བྷཝེཔི ན ཝིཛྫནྟི, པགེཝ ཏསྨིཾ བྷཝེ ཨིམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎཀཱལེ, ཏསྨཱ ཏཱསཾ ‘‘སམཏིཀྐམཱ ཨཏྠངྒམཱ’’ཏི དྭེདྷཱཔི ཨབྷཱཝོཡེཝ ཝུཏྟོ. ནཱནཏྟསཉྙཱསུ པན ཡསྨཱ ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལསཉྙཱ ནཝ ཀིརིཡསཉྙཱ དས ཨཀུསལསཉྙཱཏི, ཨིམཱ སཏྟཝཱིསཏི སཉྙཱ ཨིམིནཱ ཛྷཱནེན ནིབྦཏྟེ བྷཝེ ཝིཛྫནྟི, ཏསྨཱ ཏཱསཾ ‘‘ཨམནསིཀཱརཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཔི ཧི ཨིམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟོ ཏཱསཾ ཨམནསིཀཱརཱཡེཝ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཏཱ པན མནསིཀརོནྟོ ཨསམཱཔནྣོ ཧོཏཱིཏི. སངྑེཔཏོ ཙེཏྠ ‘‘རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦརཱུཔཱཝཙརདྷམྨཱནཾ པཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦེསཾ ཀཱམཱཝཙརཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཉྩ པཧཱནཾ ཨམནསིཀཱརོ ཙ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༢༡༣).

ཨིཏི བྷགཝཱ པནྣརསནྣཾ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམེན དསནྣཾ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམེན ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཱཡ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརེནཱཏི ཏཱིཧི པདེཧི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཎྞཾ ཀཐེསི. ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི ཙེ? སོཏཱུནཾ ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཉྩེཝ པལོབྷནཏྠཉྩ. སཙེ ཧི ཀེཙི ཨཔཎྜིཏཱ ཝདེཡྻུཾ – ‘‘སཏྠཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཐཱཏི ཝདཏི, ཀོ ནུ ཁོ ཨེཏཱཡ ནིབྦཏྟིཏཱཡ ཨཏྠོ, ཀོ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི. ‘‘ཏེ ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ མཱ ལབྷནྟཱུ’’ཏི ཨིམེཧི ཨཱཀཱརེཧི སམཱཔཏྟིཡཱ ཝཎྞཾ ཀཐེསི. ཏཉྷི ནེསཾ སུཏྭཱ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི – ‘‘ཨེཝཾ སནྟཱ ཀིར ཨཡཾ སམཱཔཏྟི ཨེཝཾ པཎཱིཏཱ, ནིབྦཏྟེསྶཱམ ན’’ནྟི, ཨཐསྶཱ ནིབྦཏྟནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཀརིསྶནྟཱིཏི.

པལོབྷནཏྠཉྩཱཔི ཏེསཾ ཨེཏིསྶཱ ཝཎྞཾ ཀཐེསི ཝིསཀཎྚཀཝཱཎིཛོཝིཡ, ཝིསཀཎྚཀཝཱཎིཛོ ནཱམ གུལ༹ཝཱཎིཛོ ཝུཙྩཏི. སོ ཀིར གུལ༹ཕཱཎིཏཁཎྜསཀྐརཱདཱིནི སཀཊེན ཨཱདཱཡ པཙྩནྟགཱམཾ གནྟྭཱ ‘‘ཝིསཀཎྚཀཾ གཎྷཐ, ཝིསཀཎྚཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨུགྒྷོསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ གཱམིཀཱ ‘‘ཝིསཾ ནཱམ ཀཀྑལ༹ཾ, ཡོ ནཾ ཁཱདཏི, སོ མརཏི, ཀཎྚཀོཔི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེཏི, ཨུབྷོཔེཏེ ཀཀྑལཱ༹, ཀོ ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི གེཧདྭཱརཱནི ཐཀེསུཾ, དཱརཀེ ཙ པལཱཔེསུཾ. ཏཾ དིསྭཱ ཝཱཎིཛོ ‘‘ཨཝོཧཱརཀུསལཱ ཨིམེ གཱམིཀཱ, ཧནྡ ནེ ཨུཔཱཡེན གཎྷཱཔེམཱི’’ཏི ‘‘ཨཏིམདྷུརཾ གཎྷཐ, ཨཏིསཱདུཾ གཎྷཐ, གུལ༹ཾ ཕཱཎིཏཾ སཀྐརཾ སམགྒྷཾ ལབྦྷཏི, ཀཱུཊམཱསཀཀཱུཊཀཧཱཔཎཱདཱིཧིཔི ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ གཱམིཀཱ ཧཊྛཔཧཊྛཱ ནིཀྑནྟཱ བཧུམྤི མཱུལཾ དཏྭཱ གཧེསུཾ.

ཏཏྠ ཝཱཎིཛསྶ ‘‘ཝིསཀཎྚཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨུགྒྷོསནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ ‘‘ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ. ‘‘ཨུབྷོཔེཏེ ཀཀྑལཱ༹, ཀོ ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི གཱམིཀཱནཾ ཙིནྟནཾ ཝིཡ ‘‘བྷགཝཱ ‘ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ནིབྦཏྟེཐཱ’ཏི ཨཱཧ, ཀོ ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསོ, ནཱསྶ གུཎཾ ཛཱནཱམཱ’’ཏི སོཏཱུནཾ ཙིནྟནཾ. ཨཐསྶ ཝཱཎིཛསྶ ‘‘ཨཏིམདྷུརཾ གཎྷཐཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ རཱུཔསཉྙཱསམཏིཀྐམནཱདིཀཾ ཨཱནིསཾསཔྤཀཱསནཾ. ཨིདཉྷི སུཏྭཱ ཏེ བཧུམྤི མཱུལཾ དཏྭཱ གཱམིཀཱ ཝིཡ གུལ༹ཾ ‘‘ཨིམིནཱ ཨཱནིསཾསེན པལོབྷིཏཙིཏྟཱ མཧནྟམྤི ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ སམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེསྶནྟཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཾ པལོབྷནཏྠཉྩ ཀཐེསི.

ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱཏི ཨེཏྠ ནཱསྶ ཨནྟོཏི ཨནནྟཾ, ཨཱཀཱསཾ ཨནནྟཾ ཨཱཀཱསཱནནྟཾ, ཨཱཀཱསཱནནྟཾ ཨེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ, ཏཾ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཛྷཱནསྶ དེཝཱནཾ དེཝཱཡཏནམིཝཱཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ. ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནབྷཝཾ ཨུཔགཏཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨིཏོ པརེསུ ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༢༦༥, ༡༤༣༦-༧).

ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨཱཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ ཨཱཡཏནམསྶ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེནཱཏི ཛྷཱནམྤི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱརམྨཎམྤི. ཨེཝམེཏཾ ཛྷཱནཉྩ ཨཱརམྨཎཉྩཱཏི ཨུབྷཡམྤི ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ཙ ཨམནསིཀརཎེན ཙ སམཏིཀྐམིཏྭཱཝ ཡསྨཱ ཨིདཾ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཨནནྟ’’ནྟི མནསིཀཱཏབྦཝསེན ནཱསྶ ཨནྟོཏི ཨནནྟཾ, ཨནནྟམེཝ ཨཱནཉྩཾ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨཱནཉྩཾ ‘‘ཝིཉྙཱཎཱནཉྩ’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཉྩ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ རུལ༹ྷཱིསདྡོ. ཏདེཝ ཝིཉྙཱཎཉྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ. ཏཏྠ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནབྷཝཾ ཨུཔགཏཱ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ.

ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨཱཏི ཨེཏྠཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཉྙཱཎཉྩཾ ཨཱཡཏནམསྶ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེནཱཏི ཛྷཱནམྤི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙ ཨཱརམྨཎམྤི. ཨེཝམེཏཾ ཛྷཱནཉྩ ཨཱརམྨཎཉྩཱཏི ཨུབྷཡམྤི ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ཙ ཨམནསིཀརཎེན ཙ སམཏིཀྐམིཏྭཱཝ ཡསྨཱ ཨིདཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱཏི ཨེཏྠ པན ནཱསྶ ཀིཉྩནནྟི ཨཀིཉྩནཾ, ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤི ཨསྶ ཨཝསིཊྛཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིཉྩནསྶ བྷཱཝོ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཝིཉྙཱཎཱཔགམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནནྟི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ. ཏཏྠ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནབྷཝཾ ཨུཔགཏཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ སཏྟམཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཏི ཨིམཾ སཏྟམཾ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ ཋཱནཾ ཛཱནཱཏི. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཡཐེཝ སཉྙཱཡ, ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎསྶཱཔི སུཁུམཏྟཱ ནེཝ ཝིཉྙཱཎཾ ནཱཝིཉྙཱཎཾ, ཏསྨཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ ན ཝུཏྟཾ.

ཨབྷཱུཏནྟི ཨབྷཱུཏཏྠཾ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ. ཏཾ ཝིཔལླཱསབྷཱཝཏོ ཨཏཙྪཾ. དིཊྛིནིསྶཡཏོ ཨནཏྠསཉྷིཏཾ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷཱུཏནྟི ཨསནྟཾ ཨཝིཛྫམཱནཾ. ཨཙོརསྶེཝ ‘‘ཨིདཾ ཏེ ཙོརིཀཱཡ ཨཱབྷཏཾ, ན ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ གྷརེ དྷན’’ནྟིཨཱདིཝཙནཾ. ཨཏཙྪནྟི ཨཏཐཱཀཱརཾ ཨཉྙཐཱ སནྟཾ. ཨནཏྠསཉྷིཏནྟི ན ཨིདྷལོཀཏྠཾ ཝཱ པརལོཀཏྠཾ ཝཱ ནིསྶིཏཾ. ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ བྱཱཀརོཏཱིཏི ཏཾ ཨནིཡྻཱནིཀཀཐཾ ཏཐཱགཏོ ན ཀཐེཏི. བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཉྷིཏནྟི རཱཛཀཐཱདིཏིརཙྪཱནཀཐཾ. བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཉྷིཏནྟི ཨརིཡསཙྩསནྣིསྶིཏཾ. ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཏཏིཡབྱཱཀརཎེ ཏསྶ པཉྷསྶ བྱཱཀརཎཏྠཱཡ ཏཐཱགཏོ ཀཱལཉྙཱུ ཧོཏི. མཧཱཛནསྶ ཨཱདཱནཀཱལཾ གཧཎཀཱལཾ ཛཱནིཏྭཱ སཧེཏུཀཾ སཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ ཡུཏྟཔཏྟཀཱལེཡེཝ བྱཱཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡུཏྟཔཏྟཀཱལེ ཝདཏཱིཏི ཀཱལཝཱདཱི. བྷཱུཏཾ སབྷཱཝཾ ཝདཏཱིཏི བྷཱུཏཝཱདཱི. པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠཝཱདཱི. མགྒཕལདྷམྨཾ ཝདཏཱིཏི དྷམྨཝཱདཱི. སཾཝརཱདིཝིནཡཾ ཝདཏཱིཏི ཝིནཡཝཱདཱི. ཏཏྠ དིཊྛནྟི ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུདྭཱརེསུ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཙ ཏེན ཏཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདིཝསེན ཝཱ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེན ཝཱ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ? ཡཾ རཱུཔཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༡༧-༦༡༨) ནཡེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི ཏེརསཧི ཝཱརེཧི དྭིཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧི ཝིབྷཛྫམཱནཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི ཝིཏཐཾ ནཏྠི. ཨེས ནཡོ སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི. ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟེསུ སདྡཱདཱིསུ ཏེསཾ ཝིཝིདྷཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛཾ སུཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ དིཊྛནྟི རཱུཔཱཡཏནཾ. སུཏནྟི སདྡཱཡཏནཾ. མུཏནྟི པཏྭཱ གཧེཏབྦཏོ གནྡྷཱཡཏནཾ རསཱཡཏནཾ ཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ. ཝིཉྙཱཏནྟི སུཁདུཀྑཱདིདྷམྨཱརམྨཎཾ. པཏྟནྟི པརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ པཏྟཾ. པརིཡེསིཏནྟི པཏྟཾ ཝཱ ཨཔཏྟཾ ཝཱ པརིཡེསིཏཾ. ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱཏི ཙིཏྟེན ཨནུསཉྩརིཏཾ.

ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷནྟི ཨིམིནཱ ཨེཏཾ དསྶེཏི – ཡཉྷི ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ནཱིལཾ པཱིཏཀནྟིཨཱདི རཱུཔཱརམྨཎཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཁཎེ ཨིམཾ ནཱམ རཱུཔཱརམྨཎཾ དིསྭཱ སུམནོ ཝཱ དུམྨནོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཛཱཏོ’’ཏི སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏཐཱ ཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ བྷེརིསདྡོ མུདིངྒསདྡོཏིཨཱདི སདྡཱརམྨཎཾ སོཏདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, མཱུལགནྡྷོ ཏཙགནྡྷོཏིཨཱདི གནྡྷཱརམྨཎཾ གྷཱནདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, མཱུལརསོ ཁནྡྷརསོཏིཨཱདི རསཱརམྨཎཾ ཛིཝ྄ཧཱདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཀཀྑལ༹ཾ མུདུཀནྟིཨཱདི པཐཝཱིདྷཱཏུཏེཛོདྷཱཏུཝཱཡོདྷཱཏུབྷེདཾ ཕོཊྛབྦཱརམྨཎཾ ཀཱཡདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཁཎེ ཨིམཾ ནཱམ ཕོཊྛབྦཱརམྨཎཾ ཕུསིཏྭཱ སུམནོ ཝཱ དུམྨནོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཛཱཏོ’’ཏི སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏཐཱ ཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སུཁདུཀྑཱདིབྷེདཾ དྷམྨཱརམྨཎཾ མནོདྭཱརསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཁཎེ ཨིམཾ ནཱམ དྷམྨཱརམྨཎཾ ཝིཛཱནིཏྭཱ སུམནོ ཝཱ དུམྨནོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཛཱཏོ’’ཏི སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ.

ཡཉྷི, ཙུནྡ, ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ, ཏཏྠ ཏཐཱགཏེན ཨདིཊྛཾ ཝཱ ཨསུཏཾ ཝཱ ཨམུཏཾ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཏཾ ཝཱ ནཏྠི, ཨིམསྶ པན མཧཱཛནསྶ པརིཡེསིཏྭཱ ཨཔཏྟམྤི ཨཏྠི, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ཨཔཏྟམྤི ཨཏྠི, པརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི ཨཏྠི, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི ཨཏྠི, སབྦམྤི ཏཐཱགཏསྶ ཨསམྤཏྟཾ ནཱམ ནཏྠི ཉཱཎེན ཨསཙྪིཀཏཾ. ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཡཾ ཏཐཱ ལོཀེན གཏཾ, ཏསྶ ཏཐེཝ གཏཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཨབྷིསམྦུདྡྷ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ གཏསདྡེན ཨེཀཏྠཾ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཝཱརེསུ ཏཐཱགཏོཏི ནིགམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༨༨; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༢༣).

‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི –

ཨེཏྠ ཡཾ རཏྟིཾ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ ཨཔྤརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨནུཏྟརསམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎེ ཀཱལེ པཋམབོདྷིཡཱཔི མཛ྄ཛྷིམབོདྷིཡཱཔི པཙྪིམབོདྷིཡཱཔི ཡཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ…པེ… ཝེདལླཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨནུཔཝཛྫཾ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ རཱགམདནིམྨདནཾ དོསམོཧམདནིམྨདནཾ ནཏྠི, ཏཏྠ ཝཱལ༹གྒམཏྟམྤི ཨཝཀྑལིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀནཱལི༹ཡཱ མིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ཙ ཏཐམེཝ ཧོཏི ཝིཏཐཾ ནཏྠི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ…པེ… སབྦཾ ཏཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. གདཨཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ.

ཨཔི ཙ – ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ གཏོཏི ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, ཙུནྡ…པེ… ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ བྷགཝཏོ ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི ཀཱཡསྶཔི ཝཱཙཱ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ ཧོཏི, ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཙསྶ ཡཐཱ ཝཱཙཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཀཱཡོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ གཏཱ པཝཏྟཱཏི ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམེཏྠ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོཏི ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཔརིཡནྟཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེནཔི སམཱདྷིནཱཔི པཉྙཱཡཔི ཝིམུཏྟིཡཱཔི ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི. ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ རཱཛརཱཛཱ དེཝདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ. ཨཉྙདཏྠཱུཏི ཨེཀཾསཏྠེ ནིཔཱཏོ. དཀྑཏཱིཏི དསོ. ཝསཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཝསཝཏྟཱི.

ཏཏྲཱཡཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ, ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨིཏི སབྦལོཀཱབྷིབྷཝནེ ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧).

ཨིདྷཏྠཉྙེཝ ཛཱནཱཏི ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཝསེནཱཏི ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཝསེན ཨིདྷཏྠཉྙེཝ ཛཱནཱཏི. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱཏི ཨུཔཱདིནྣཁནྡྷབྷེདཱ མརཎཏོ པརཾ. ཨཔཱཡནྟིཨཱདཱིསུ ཝུཌྜྷིསངྑཱཏསུཁསཱཏཏོ ཨཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ ཨཔཱཡོ. དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏི. དུཀྐརཀཱརིནོ ཨེཏྠ ཝིནིཔཏནྟཱིཏི ཝིནིཔཱཏོ. ནིརཏིཨཊྛེན ནིརསྶཱདཊྛེན ནིརཡོ. ཏཾ ཨཔཱཡཾ…པེ… ནིརཡཾ. ཨུཔཔཛྫིསྶཏཱིཏི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏིརཙྪཱནཡོནིནྟི ཏིརིཡཾ ཨཉྩནྟཱིཏི ཏིརཙྪཱནཱ, ཏེསཾ ཡོནི ཏིརཙྪཱནཡོནི, ཏཾ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ. པེཏྟིཝིསཡནྟི པཙྩབྷཱཝཾ པཏྟཱནཾ ཝིསཡོཏི པེཏྟིཝིསཡོ, ཏཾ པེཏྟིཝིསཡཾ. མནསོ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ, ཏེསུ མནུསྶེསུ. ཨིཏོ པརཾ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཝསེནཱཏི ཨེཏྠ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཝསེན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ.

ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཝིནཱསེན. ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིནྟི ཨཱསཝཝིརཧིཏཾ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷིཾ. པཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཾ. ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷི རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཱ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཎྷཱཙརིཏེན ཝཱ ཨཔྤནཱཛྷཱནབལེན ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, དིཊྛིཙརིཏེན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམཏྟཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི. ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ཀཱམརཱགཾ སནྡྷཱཡ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨརཧཏྟཕལཾ སབྦཔྤཀཱརཏོ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི.

ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ དྷིམུཏྟནྟི ཝིམོཀྑེནཱཏི ཀེནཊྛེན ཝིམོཀྑོ ཝེདིཏབྦོཏི? ཨདྷིམུཙྩནཊྛེན. ཀོ ཨཡཾ ཨདྷིམུཙྩནཊྛོ ནཱམ? པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཙ སུཊྛུ ཝིམུཙྩནཊྛོ, ཨཱརམྨཎེ ཙ ཨབྷིརཏིཝསེན སུཊྛུ ཝིམུཙྩནཊྛོ, པིཏུ ཨངྐེ ཝིསྶཊྛཨངྒཔཙྩངྒསྶ དཱརཀསྶ སཡནཾ ཝིཡ ཨནིགྒཧིཏབྷཱཝེན ནིརཱསངྐཏཱཡ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔེན ཝིམོཀྑེན དྷིམུཏྟནྟི. ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནེ ནིརཱསངྐཝསེན དྷིམུཏྟཾ ཨལླཱིནཾ. ཏཏྲཱདྷིམུཏྟནྟི ཏསྨིཾ སམཱདྷིམྷི ཨལླཱིནཾ. ཏདདྷིམུཏྟནྟི ཏསྨིཾ ཛྷཱནེ ཨདྷིམུཏྟཾ. ཏདཱདྷིཔཏེཡྻནྟི ཏཾ ཛྷཱནཾ ཛེཊྛཀཾ. རཱུཔཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི པཉྩ ཀཱམགུཎགརུཀཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཀུལཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི ཏཱིཎི ཁཏྟིཡཱདིཀུལགརུཀཝསེན ཝུཏྟཱནི. ལཱབྷཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཝསེན ཝུཏྟཱནི. དྷཱིཝརཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི པཙྩཡཝསེན ཝུཏྟཱནི. སུཏྟནྟཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི པིཊཀཏྟཡཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨཱརཉྙཀངྒཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི དྷུཏངྒསམཱདཱནཝསེན ཝུཏྟཱནི. པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདྷིམུཏྟོཏིཨཱདཱིནི པཊིལཱབྷཝསེན ཝུཏྟཱནི.

ཀམྨཔརཱཡཎནྟི ཨབྷིསངྑཱརཝསེན. ཝིཔཱཀཔརཱཡཎནྟི པཝཏྟིཝསེན. ཀམྨགརུཀནྟི ཙེཏནཱགརུཀཾ. པཊིསནྡྷིགརུཀནྟི ཨུཔཔཏྟིགརུཀཾ.

༨༤. ཨཱཀིཉྩཉྙཱསམྦྷཝཾ ཉཏྭཱཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཛནཀཀམྨཱབྷིསངྑཱརཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཀིནྟི པལིབོདྷོ ཨཡ’’ནྟི. ནནྡིསཾཡོཛནཾ ཨིཏཱིཏི ཡཱ ཙཏུཏྠཨརཱུཔརཱགསངྑཱཏཱ ནནྡཱི ཏཉྩ སཾཡོཛནཾ ཉཏྭཱ. ཏཏོ ཏཏྠ ཝིཔསྶཏཱིཏི ཨཐ ཏཏྠ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ སམཱཔཏྟིཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཔསྶཏི. ཨེཏཾ ཉཱཎཾ ཏཐཾ ཏསྶཱཏི ཨེཏཾ ཏསྶ པུགྒལསྶ ཨེཝཾ ཝིཔསྶཏོ ཨནུཀྐམེན ཨུཔྤནྣཾ ཨརཧཏྟཉཱཎཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ. ཝུསཱིམཏོཏི ཝུསིཏཝནྟསྶ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

པོསཱལམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༥. མོགྷརཱཛམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༨༥. པནྣརསམེ མོགྷརཱཛསུཏྟེ – དྭཱཧནྟི དྭེ ཝཱརེ ཨཧཾ. སོ ཧི པུབྦེ ཨཛིཏསུཏྟསྶ (སུ. ནི. ༡༠༣༨ ཨཱདཡོ) ཙ ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟསྶ (སུ. ནི. ༡༠༤༦ ཨཱདཡོ) ཙ ཨཝསཱནེ དྭིཀྑཏྟུཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི, བྷགཝཱ པནསྶ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ ན བྱཱཀཱསི. ཏེནཱཧ – ‘‘དྭཱཧཾ སཀྐཾ ཨཔུཙྪིསྶ’’ནྟི. ཡཱཝཏཏིཡཉྩ དེཝཱིསི, བྱཱཀརོཏཱིཏི མེ སུཏནྟི ཡཱཝཏཏིཡཉྩ སཧདྷམྨིཀཾ པུཊྛོ ཝིསུདྡྷིདེཝབྷཱུཏོ ཨིསི བྷགཝཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྱཱཀརོཏཱིཏི ཨེཝཾ མེ སུཏཾ. གོདྷཱཝརཱིཏཱིརེཡེཝ ཀིར སོ ཨེཝམསྶོསི. ཏེནཱཧ – ‘‘བྱཱཀརོཏཱིཏི མེ སུཏ’’ནྟི. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསེ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཾ ཨེཝ.

༨༦. ཨཡཾ ལོཀོཏི མནུསྶལོཀོ. པརོ ལོཀོཏི ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསོ. སདེཝཀོཏི བྲཧྨལོཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསོ ཨུཔཔཏྟིདེཝསམྨུཏིདེཝཡུཏྟོ. ‘‘བྲཧྨལོཀོ སདེཝཀོ’’ཏི ཨེཏཾ ཝཱ ‘‘སདེཝཀོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཡནིདསྶནམཏྟཾ. ཏེན སབྦོཔི ཏཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརལོཀོ ཝེདིཏབྦོ.

༨༧. ཨེཝཾ ཨབྷིཀྐནྟདསྶཱཝིནྟི ཨེཝཾ ཨགྒདསྶཱཝིཾ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱདྷིམུཏྟིགཏིཔརཱཡཎཱདཱིནི པསྶིཏུཾ སམཏྠནྟི དསྶེཏི.

༨༨. སུཉྙཏོ ལོཀཾ ཨཝེཀྑསྶཱུཏི ཨཝསིཡཔཝཏྟསལླཀྑཎཝསེན ཝཱ ཏུཙྪསངྑཱརསམནུཔསྶནཱཝསེན ཝཱཏི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི སུཉྙཏོ ལོཀཾ པསྶ. ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ ཨཱུཧཙྩཱཏི སཀྐཱཡདིཊྛིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ.

ལུཛྫཏཱིཏི བྷིཛྫཏི. ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ. ཏདེཏཾ སསམྦྷཱརཙཀྑུནོ སེཏམཎྜལཔརིཀྑིཏྟསྶ ཀཎྷམཎྜལསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏཱནཾ སརཱིརསཎྛཱནུཔྤཏྟིདེསབྷཱུཏེ དིཊྛམཎྜལེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. རཱུཔཡནྟཱིཏི རཱུཔཱ, ཝཎྞཝིཀཱརམཱཔཛྫནྟཱ ཧདཡངྒཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུཏོ པཝཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ, ཙཀྑུསྶ ཝཱ ཙཀྑུསནྣིསྶིཏཾ ཝཱ ཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ. ཙཀྑུཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ ཙཀྑུསམྥསྶོ. ཙཀྑུསམྥསྶཔཙྩཡཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཕསྶཔཙྩཡཱ. ཝེདཡིཏནྟི ཝིནྡནཾ, ཝེདནཱཏི ཨཏྠོ. ཏདེཝ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི, ཁནཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ. དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཾ. ཡསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན དུཀྑཾ ན སུཁནྟི ཨདུཀྑམསུཁཾ. མ-ཀཱརོ སནྡྷིཔདཝསེན ཝུཏྟོ. སོ པན ཙཀྑུསམྥསྶེ ཨཏྟནཱ སམྤཡུཏྟཱཡ ཝེདནཱཡ སཧཛཱཏཨཉྙམཉྙནིསྶཡཝིཔཱཀཨཱཧཱརསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཝསེན ཨཊྛདྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, སམྤཊིཙྪནསམྤཡུཏྟཱཡ ཨནནྟརསམནནྟརཱུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཝསེན པཉྩདྷཱ, སནྟཱིརཎཱདིསམྤཡུཏྟཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཝསེནེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི.

སུཎཱཏཱིཏི སོཏཾ, ཏཾ སསམྦྷཱརསོཏབིལསྶ ཨནྟོ ཏནུཏམྦལོམཱཙིཏེ ཨངྒུལིཝེདྷཀསཎྛཱནེ པདེསེ སོཏཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. སདྡཱིཡནྟཱིཏི སདྡཱ, ཨུདཱཧརཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. གྷཱཡཏཱིཏི གྷཱནཾ, ཏཾ སསམྦྷཱརགྷཱནབིལསྶ ཨནྟོ ཨཛཔདསཎྛཱནེ པདེསེ གྷཱནཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. གནྡྷིཡནྟཱིཏི གནྡྷཱ, ཨཏྟནོ ཝཏྠུཾ སཱུཙིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཱིཝིཏཾ ཨཝ྄ཧཱཡཏཱིཏི ཛིཝ྄ཧཱ, སཱཡནཊྛེན ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ. སཱ སསམྦྷཱརཛིཝ྄ཧཱཡ ཨཏིཨགྒམཱུལཔསྶཱནི ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔརིམཏལམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཨུཔྤལདལགྒསཎྛཱནེ པདེསེ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཏིཊྛཏི. རསནྟི ཏེ སཏྟཱཏི རསཱ, ཨསྶཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱསཝདྷམྨཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. སོ ཡཱཝཏཱ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱདིནྣཔཝཏྟི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན ཀཱཡཔྤསཱདོ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནོ ཏིཊྛཏི. ཕུསིཡནྟཱིཏི ཕོཊྛབྦཱ. མནཏཱིཏི མནོ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནོ ལཀྑཎཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷམྨཱ. མནོཏི སཧཱཝཛྫནབྷཝངྒཾ. དྷམྨཱཏི ནིབྦཱནཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཝསེསཱ དྷམྨཱརམྨཎདྷམྨཱ. མནོཝིཉྙཱཎནྟི ཛཝནམནོཝིཉྙཱཎཾ. མནོསམྥསྶོཏི ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཕསྶོ, སོ སམྤཡུཏྟཱཡ ཝེདནཱཡ ཝིཔཱཀཔཙྩཡཝཛྫེཧི སེསེཧི སཏྟཧི པཙྩཡེཧི པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨནནྟརཱཡ ཏེཧེཝ སེསཱནཾ ཨུཔནིསྶཡེནེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི.

ཨཝསིཡཔཝཏྟསལླཀྑཎཝསེན ཝཱཏི ཨཝསོ ཧུཏྭཱ པཝཏྟསངྑཱརེ པསྶནཝསེན ཨོལོཀནཝསེནཱཏི ཨཏྠོ. རཱུཔེ ཝསོ ན ལབྦྷཏཱིཏི རཱུཔསྨིཾ ཝསཝཏྟིབྷཱཝོ ཨིསྶརབྷཱཝོ ན ལབྦྷཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡོ ཏུམྷཱཀནྟི ཨཏྟནི སཏི ཨཏྟནིཡཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨཏྟཱཡེཝ ཙ ནཏྠི. ཏསྨཱ ‘‘ནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡོ ཏུམྷཱཀ’’ནྟི ཨཱཧ. ནཱཔི ཨཉྙེསནྟི ཨཉྙོ ནཱམ པརེསཾ ཨཏྟཱ. ཏསྨིཾ སཏི ཨཉྙེསཾ ནཱམ སིཡཱ, སོཔི ནཏྠི. ཏསྨཱ ‘‘ནཱཔི ཨཉྙེས’’ནྟི ཨཱཧ. པུརཱཎམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨནྟི ནཡིདཾ པུརཱཎཀམྨམེཝ, པུརཱཎཀམྨནིབྦཏྟོ པནེས ཀཱཡོ. ཏསྨཱ པཙྩཡཝོཧཱརེན ཨེཝཾ ཝུཏྟོ. ཨབྷིསངྑཏནྟིཨཱདི ཀམྨཝོཧཱརསྶེཝ ཝསེན པུརིམལིངྒསབྷཱཝཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ – ཨབྷིསངྑཏནྟི པཙྩཡེཧི ཀཏོཏི དཊྛབྦོ. ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏནྟི ཙེཏནཱཝཏྠུཀོ, ཙེཏནཱམཱུལཀོཏི དཊྛབྦོ. ཝེདནིཡནྟི ཝེདནཱཡ ཝཏྠཱུཏི དཊྛབྦོ.

རཱུཔེ སཱརོ ན ལབྦྷཏཱིཏི རཱུཔསྨིཾ ནིཙྩཱདིསཱརོ ན ལབྦྷཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. རཱུཔཾ ཨསྶཱརཾ ནིསྶཱརནྟི རཱུཔཾ ཨསྶཱརཾ སཱརཝིརཧིཏཉྩ. སཱརཱཔགཏནྟི སཱརཏོ ཨཔགཏཾ. ནིཙྩསཱརསཱརེན ཝཱཏི བྷངྒཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟམཱནེན ནིཙྩསཱརེན ཝཱ. ཀསྶཙི ནིཙྩསཱརསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིཙྩསཱརེན སཱརོ ནཏྠི. སུཁསཱརསཱརེན ཝཱཏི ཋིཏིསུཁཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟམཱནསྶ ཀསྶཙི སུཁསཱརསྶ ཨབྷཱཝཏོ སུཁསཱརསཱརེན ཝཱ. ཨཏྟསཱརསཱརེན ཝཱཏི ཨཏྟཏྟནིཡསཱརསཱརེན ཝཱ. ནིཙྩེན ཝཱཏི བྷངྒཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟམཱནསྶ ཀསྶཙི ནིཙྩསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིཙྩེན ཝཱ. དྷུཝེན ཝཱཏི ཝིཛྫམཱནཀཱལེཔི པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཐིརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ དྷུཝེན ཝཱ. སསྶཏེན ཝཱཏི ཨབྦོཙྪིནྣསྶ སབྦཀཱལེ ཝིཛྫམཱནསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ སསྶཏེན ཝཱ. ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨེན ཝཱཏི ཛརཱབྷངྒཝསེན ཨཝིཔརིཎཱམཔཀཏིཀསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨེན ཝཱ.

ཙཀྑུ སུཉྙཾ ཨཏྟེན ཝཱ ཨཏྟནིཡེན ཝཱཏི ‘‘ཀཱརཀོ ཝེདཀོ སཡཾཝསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརིཀཔྤིཀེན ཨཏྟནཱ ཝཱ ཨཏྟཱབྷཱཝཏོཡེཝ ཨཏྟནོ སནྟཀེན པརིཀྑཱརེན ཙ སུཉྙཾ. སབྦཾ ཙཀྑཱདིལོཀིཡདྷམྨཛཱཏཾ ཡསྨཱ ཨཏྟཱ ཙ ཨེཏྠ ནཏྠི, ཨཏྟནིཡཉྩ ཨེཏྠ ནཏྠི, ཏསྨཱ ‘‘སུཉྙ’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. ལོཀུཏྟརཱཔི དྷམྨཱ ཨཏྟཏྟནིཡེཧི སུཉྙཱཡེཝ, སུཉྙཱཏཱིཏདྷམྨཱ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྟཏྟནིཡསཱརསྶ ནཏྠིབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ལོཀེ ཙ ‘‘སུཉྙཾ གྷརཾ སུཉྙོ གྷཊོ’’ཏི ཝུཏྟོ གྷརསྶ གྷཊསྶ ཙ ནཏྠིབྷཱཝོ ན ཧོཏི, ཏསྨིཾ གྷཊེ ཙ ཨཉྙསྶ ནཏྠིབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. བྷགཝཏཱ ཙ ཨིཏི ཡམྤི ཀོཙི ཏཏྠ ན ཧོཏི, ཏེན ཏཾ སུཉྙཾ. ཡཾ པན ཏཏྠ ཨཝསིཊྛཾ ཧོཏི, ཏཾ སནྟཾ ཨིདམཏྠཱིཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཨཡམེཝཏྠོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཉཱཡགནྠེ སདྡགནྠེ ཙ ཨཡམེཝཏྠོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨནཏྟལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ. ཨནིསྶརིཡཏོཏི ཨཏྟནོ ཨིསྶརིཡེ ཨཝསཝཏྟནཏོ. ཨཀཱམཀཱརིཡཏོཏི ཨཏྟནོ ཨཀཱམཾ ཨརུཙིཀརཎཝསེན. ཨཔཱཔུཎིཡཏོཏི ཋཱཏུཾ པཏིཊྛཱབྷཱཝཏོ. ཨཝསཝཏྟནཏོཏི ཨཏྟནོ ཝསེ ཨཝཏྟནཏོ. པརཏོཏི ཨནིཙྩཏོ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏོ. ཝིཝིཏྟཏོཏི ནིསྶརཏོ.

སུདྡྷནྟི ཀེཝལཾ ཨིསྶརཀཱལཔཀཏཱིཧི ཝིནཱ ཀེཝལཾ པཙྩཡཱཡཏྟཔཝཏྟིཝསེན པཝཏྟམཱནཾ སུདྡྷཾ ནཱམ. ཨཏྟནིཡཝིརཧིཏོ སུདྡྷདྷམྨཔུཉྫོཏི ཙ. སུདྡྷཾ དྷམྨསམུཔྤཱདཾ, སུདྡྷཾ སངྑཱརསནྟཏིནྟི སུདྡྷཾ པསྶནྟསྶ ཛཱནནྟསྶ སངྑཱརཱནཾ སནྟཏིཾ ཨབྦོཙྪིནྣསངྑཱརསནྟཏིཾ. ཏཐེཝ སུདྡྷཾ པསྶནྟསྶ སངྑཱརཱདཱིནི, ཨེཀཊྛཱནི ཨཱདརེན དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཱནི. ཨེཝཾ པསྶནྟསྶ མརཎམུཁེ བྷཡཾ ན ཧོཏི. གཱམཎཱིཏི ཨཱལཔནཾ. ཏིཎཀཊྛསམཾ ལོཀནྟི ཨིམཾ ཨུཔཱདིནྣཀྑནྡྷསངྑཱཏཾ ལོཀཾ. ཡདཱ ཏིཎཀཊྛསམཾ པཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཐཱ ཨརཉྙེ ཏིཎཀཊྛཱདཱིསུ གཎྷནྟེསུ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨཏྟནིཡཾ ཝཱ གཎྷཱཏཱིཏི ན ཧོཏི, ཏེསུ ཝཱ ཏིཎཀཊྛཱདཱིསུ སཡམེཝ ནསྶནྟེསུཔི ཝིནསྶནྟེསུཔི ཨཏྟཱ ནསྶཏི, ཨཏྟནིཡོ ནསྶཏཱིཏི ན ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེཔི ནསྶནྟེ ཝཱ ཝིནསྶནྟེ ཝཱ ཨཏྟཱ ཝཱ ཨཏྟནིཡཾ ཝཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཔསྶནྟོ པཉྙཱཡ ཏིཎཀཊྛསམཾ པསྶཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ནཱཉྙཾ པཏྠཡཏེ ཀིཉྩི, ཨཉྙཏྲཔྤཊིསནྡྷིཡཱཏི པཊིསནྡྷིཝིརཧིཏཾ ནིབྦཱནཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ བྷཝཾ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ ན པཏྠེཏི.

རཱུཔཾ སམནྣེསཏཱིཏི རཱུཔསྶ སཱརཾ པརིཡེསཏི. ཨཧནྟི ཝཱཏི དིཊྛིཝསེན. མམནྟི ཝཱཏི ཏཎྷཱཝསེན. ཨསྨཱིཏི ཝཱཏི མཱནཝསེན. ཏམྤི ཏསྶ ན ཧོཏཱིཏི ཏཾ ཏིཝིདྷམྤི ཏསྶ པུགྒལསྶ ན ཧོཏི.

ཨིདྷཱཏི དེསཱཔདེསེ ནིཔཱཏོ, སྭཱཡཾ ཀཏྠཙི ལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༨; ཨ. ནི. ༤.༣༣). ཀཏྠཙི སཱསནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩; དཱི. ནི. ༢.༢༡༤). ཀཏྠཙི ཨོཀཱསཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིདྷེཝ ཏིཊྛམཱནསྶ, དེཝབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;

པུནརཱཡུ ཙ མེ ལདྡྷོ, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི མཱརིསཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༦༩);

ཀཏྠཙི པདཔཱུརཎམཏྟམེཝ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷུཏྟཱཝཱི ཨསྶཾ པཝཱརིཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠). ཨིདྷ པན ལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོཏི ཨེཏྠ པན ཨཱགམཱདྷིགམཱབྷཱཝཱ ཉེཡྻོ ‘‘ཨསྶུཏཝཱ’’ཨིཏི. ཡསྶ ཧི ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཔཙྩཡཱཀཱརསཏིཔཊྛཱནཱདཱིསུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཝིནིཙྪཡརཧིཏཏྟཱ དིཊྛིཔཊིསེདྷཀོ ནེཝ ཨཱགམོ, པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦསྶ ཨནདྷིགཏཏྟཱ ནེཝ ཨདྷིགམོ ཨཏྠི, སོ ཨཱགམཱདྷིགམཱབྷཱཝཱ ཉེཡྻོ ‘‘ཨསྶུཏཝཱ’’ ཨིཏི. སྭཱཡཾ –

པུཐཱུནཾ ཛནནཱདཱིཧི, ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ;

པུཐུཛྫནནྟོགདྷཏྟཱ, པུཐུཝཱཡཾ ཛནོ ཨིཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༥༡; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠);

སོ ཧི པུཐཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀིལེསཱདཱིནཾ ཛནནཱདཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ. ཡཐཱཧ – པུཐུ ཀིལེསེ ཛནེནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ཨཝིཧཏསཀྐཱཡདིཊྛིཀཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ སཏྠཱརཱནཾ མུཁུལློཀིཀཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ སབྦགཏཱིཧི ཨཝུཊྛིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱབྷིསངྑཱརེ ཨབྷིསངྑརོནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱཨོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱསནྟཱཔེཧི སནྟཔྤེནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱཔརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏྟཱ གིདྡྷཱ གདྷིཏཱ མུཉྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ པལིབུདྡྷཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི ཨཱཝུཊཱ ནིཝུཊཱ ཨོཝུཊཱ པིཧིཏཱ པཊིཙྪནྣཱ པཊིཀུཛྫིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ (མཧཱནི. ༥༡, ༩༤), པུཐཱུནཾ ཝཱ གཎནཔཐམཏཱིཏཱནཾ ཨརིཡདྷམྨཔརམྨུཁཱནཾ ནཱིཙདྷམྨསམཱཙཱརཱནཾ ཛནཱནཾ ཨནྟོགདྷཏྟཱཔི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུཝ ཨཡཾ ཝིསུཾཡེཝ སངྑྱཾ གཏོ, ཝིསཾསཊྛོ སཱིལསུཏཱདིགུཎཡུཏྟེཧི ཨརིཡེཧི ཛནོཏིཔི པུཐུཛྫནོ. ཨེཝམེཏེཧི ‘‘ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ’’ཏི དྭཱིཧི པདེཧི ཡེ ཏེ –

‘‘དུཝེ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཨནྡྷོ པུཐུཛྫནོ ཨེཀོ, ཀལྱཱཎེཀོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༦༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༥༡; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༠༧) –

དྭེ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, ཏེསུ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨརིཡཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཀིལེསེཧི, ཨནཡེ ན ཨིརིཡནཏོ, ཨཡེ ཨིརིཡནཏོ, སདེཝཀེན ཙ ལོཀེན ཨརཎཱིཡཏོ བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཙ ཝུཙྩནྟི, བུདྡྷཱ ཨེཝ ཝཱ ཨིདྷ ཨརིཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཨརིཡོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༨).

སཔྤུརིསཱཏི ཨེཏྠ པན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཱ ཙ ‘‘སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཧི ལོཀུཏྟརགུཎཡོགེན སོབྷནཱ པུརིསཱཏི སཔྤུརིསཱ. སབྦེཝ ཝཱ ཨེཏེ དྭིདྷཱཔི ཝུཏྟཱ. བུདྡྷཱཔི ཧི ཨརིཡཱ ཙ སཔྤུརིསཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔི བུདྡྷསཱཝཀཱཔི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ ཝེ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདི དྷཱིརོ, ཀལྱཱཎམིཏྟོ དལ༹ྷབྷཏྟི ཙ ཧོཏི;

དུཁིཏསྶ སཀྐཙྩ ཀརོཏི ཀིཙྩཾ, ཏཐཱཝིདྷཾ སཔྤུརིསཾ ཝདནྟཱི’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༠༧);

‘‘ཀལྱཱཎམིཏྟོ དལ༹ྷབྷཏྟི ཙ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི བུདྡྷསཱཝཀོ ཝུཏྟོ. ཀཏཉྙུཏཱདཱིཧི པཙྩེཀབུདྡྷཱ བུདྡྷཱཏི, ཡོ ཨིམེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶནསཱིལོ, ན ཙ དསྶནེ སཱདྷུཀཱརཱི, སོ ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙཀྑུནཱ ཨདསྶཱཝཱི, ཉཱཎེན ཨདསྶཱཝཱིཏི དུཝིདྷོ, ཏེསུ ཉཱཎེན ཨདསྶཱཝཱི ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. མཾསཙཀྑུནཱ ཧི དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱ ཨརིཡཱ དིཊྛཱཔི ཨདིཊྛཱཝ ཧོནྟི ཏེསཾ ཙཀྑུནཱ ཝཎྞམཏྟགཧཎཏོ, ན ཨརིཡབྷཱཝགོཙརཏོ. སོཎསིངྒཱལཱདཡོཔི ཙཀྑུནཱ ཨརིཡེ པསྶནྟི, ན ཙ ཏེ ཨརིཡཱནཾ དསྶཱཝིནོ.

ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – ཙིཏྟལཔབྦཏཝཱསིནོ ཀིར ཁཱིཎཱསཝཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ ཨེཀདིཝསཾ ཐེརེན སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཐེརསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ པིཊྛིཏོ ཨཱགཙྪནྟོ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཨརིཡཱ ནཱམ, བྷནྟེ, ཀཱིདིསཱ’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ མཧལླཀོ ཨརིཡཱནཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀཏྭཱ སཧ ཙརནྟོཔི ནེཝ ཨརིཡེ ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ དུཛྫཱནཱ, ཨཱཝུསོ, ཨརིཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི སོ ནེཝ ཨཉྙཱསི. ཏསྨཱ ཙཀྑུནཱ དསྶནཾ ན དསྶནཾ, ཉཱཎེན དསྶནམེཝ དསྶནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨལཾ ཏེ, ཝཀྐལི, ཀིཾ ཏེ ཨིམིནཱ པཱུཏིཀཱཡེན དིཊྛེན, ཡོ ཁོ, ཝཀྐལི, དྷམྨཾ པསྶཏི, སོ མཾ པསྶཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༧). ཏསྨཱ ཙཀྑུནཱ པསྶནྟོཔི ཉཱཎེན ཨརིཡེཧི དིཊྛཾ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཾ ཨཔསྶནྟོ, ཨརིཡཱནཾ ཨདྷིགཏཉྩ དྷམྨཾ ཨནདྷིགཙྪནྟོ, ཨརིཡཀརདྷམྨཱནཾ ཨརིཡབྷཱཝསྶ ཙ ཨདིཊྛཏྟཱ ‘‘ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོཏི སཏིཔཊྛཱནཱདིབྷེདེ ཨརིཡདྷམྨེ ཨཀུསལོ. ཨརིཡདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏོཏི ཨེཏྠ པན –

དུཝིདྷོ ཝིནཡོ ནཱམ, ཨེཀམེཀེཏྠ པཉྩདྷཱ;

ཨབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཨཡཾ, ‘‘ཨཝིནཱིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཨུརགསུཏྟཝཎྞནཱ; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༠༧);

ཨཡཉྷི སཾཝརཝིནཡོ པཧཱནཝིནཡོཏི དུཝིདྷོ ཝིནཡོ. ཨེཏྠ ཙ དུཝིདྷེཔི ཝིནཡེ ཨེཀམེཀོཔི ཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏི. སཾཝརཝིནཡོཔི ཧི སཱིལསཾཝརོ སཏིསཾཝརོ ཉཱཎསཾཝརོ ཁནྟིསཾཝརོ ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི པཉྩཝིདྷོ. པཧཱནཝིནཡོཔི ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནནྟི པཉྩཝིདྷོ.

ཏཏྠ ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨཡཾ སཱིལསཾཝརོ. ‘‘རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༩༥; སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦) ཨཡཾ སཏིསཾཝརོ.

‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ,)

སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;

སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི, པཉྙཱཡེཏེ པིདྷིཡྻརེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༠༤༡; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤; ནེཏྟི. ༡༡, ༤༥; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༠༧) –

ཨཡཾ ཉཱཎསཾཝརོ. ‘‘ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ཨཡཾ ཁནྟིསཾཝརོ. ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ཨཡཾ ཝཱིརིཡསཾཝརོ. སབྦོཔི ཙཱཡཾ སཾཝརོ ཡཐཱསཀཾ སཾཝརིཏབྦཱནཾ ཝིནེཏབྦཱནཉྩ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཝརཎཏོ ‘‘སཾཝརོ’’, ཝིནཡནཏོ ‘‘ཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ སཾཝརཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཐཱ ཡཾ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཱདཱིསུ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེསུ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ དཱིཔཱལོཀེནེཝ ཏམསྶ, ཏེན ཏེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ཏསྶ ཏསྶ ཨནཏྠསྶ པཧཱནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནེན སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ, པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཨཧེཏུཝིསམཧེཏུདིཊྛཱིནཾ, ཏསྶེཝ ཨཔརབྷཱགེན ཀངྑཱཝིཏརཎེན ཀཐཾཀཐཱིབྷཱཝསྶ, ཀལཱཔསམྨསནེན ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི གཱཧསྶ, མགྒཱམགྒཝཝཏྠཱནེན ཨམགྒེ མགྒསཉྙཱཡ, ཨུདཡདསྶནེན ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ, ཝཡདསྶནེན སསྶཏདིཊྛིཡཱ, བྷཡདསྶནེན སབྷཡེ ཨབྷཡསཉྙཱཡ, ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ཨསྶཱདསཉྙཱཡ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ཨབྷིརཏིསཉྙཱཡ, མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎེན ཨམུཉྩིཏུཀཱམཏཱཡ, ཨུཔེཀྑཱཉཱཎེན ཨནུཔེཀྑཱཡ, ཨནུལོམེན དྷམྨཊྛིཏིཡཾ ནིབྦཱནེ ཙ པཊིལོམབྷཱཝསྶ, གོཏྲབྷུནཱ སངྑཱརནིམིཏྟགྒཱཧསྶ པཧཱནཾ. ཨེཏཾ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ནཱམ.

ཡཾ པན ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདེན སམཱདྷིནཱ པཝཏྟིབྷཱཝནིཝཱརཎཏོ གྷཊཔྤཧཱརེནེཝ ཨུདཀཔིཊྛེ སེཝཱལསྶ ཏེསཾ ཏེསཾ ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨཱནཾ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཾཏཾམགྒཝཏོ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ‘‘དིཊྛིགཏཱནཾ པཧཱནཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༢༧༧; ཝིབྷ. ༦༢༨) ནཡེན ཝུཏྟསྶ སམུདཡཔཀྑིཡསྶ ཀིལེསགཎསྶ ཨཙྩནྟཨཔྤཝཏྟིབྷཱཝེན པཧཱནཾ, ཨིདཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཕལཀྑཎེ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཾ ཀིལེསཱནཾ, ཨེཏཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ སབྦསངྑཏནིསྶཊཏྟཱ པཧཱིནསབྦསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ, ཨེཏཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཾ ནཱམ. སབྦམྤི ཙེཏཾ པཧཱནཾ ཡསྨཱ ཙཱགཊྛེན པཧཱནཾ, ཝིནཡནཊྛེན ཝིནཡོ, ཏསྨཱ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ ཏཾ པཧཱནཝཏོ ཝཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝིནཡསྶ སམྦྷཝཏོཔེཏཾ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ པཧཱནཝིནཡོཔི པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཨུརགསུཏྟཝཎྞནཱ; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠).

ཨེཝམཡཾ སངྑེཔཏོ དུཝིདྷོ བྷེདཏོ ཙ དསཝིདྷོ ཝིནཡོ བྷིནྣསཾཝརཏྟཱ, པཧཱཏབྦསྶ ཙ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཡསྨཱ ཨེཏསྶ ཨསྶུཏཝཏོ པུཐུཛྫནསྶ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཨཡཾ ‘‘ཨཝིནཱིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཨེསེཝ ནཡོ སཔྤུརིསཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི སཔྤུརིསདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོ, སཔྤུརིསདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏོཏི ཨེཏྠཔི. ནིནྣཱནཱཀརཎཉྷི ཨེཏམཏྠཏོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡེཝ ཏེ ཨརིཡཱ, ཏེཝ ཏེ སཔྤུརིསཱ. ཡེཝ ཏེ སཔྤུརིསཱ, ཏེཝ ཏེ ཨརིཡཱ. ཡོ ཨེཝ སོ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨོ, སོ ཨེཝ སོ སཔྤུརིསཱནཾ དྷམྨོ. ཡོ ཨེཝ སོ སཔྤུརིསཱནཾ དྷམྨོ, སོ ཨེཝ སོ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨོ. ཡེཝ ཏེ ཨརིཡཝིནཡཱ, ཏེཝ ཏེ སཔྤུརིསཝིནཡཱ. ཡེཝ ཏེ སཔྤུརིསཝིནཡཱ, ཏེཝ ཏེ ཨརིཡཝིནཡཱ. ཨརིཡེཏི ཝཱ, སཔྤུརིསེཏི ཝཱ, ཨརིཡདྷམྨེཏི ཝཱ, སཔྤུརིསདྷམྨེཏི ཝཱ, ཨརིཡཝིནཡེཏི ཝཱ, སཔྤུརིསཝིནཡེཏི ཝཱ ཨེསེསེ ཨེཀེ ཨེཀཊྛེ སམེ སམབྷཱགེ ཏཛྫཱཏེ ཏཉྙེཝཱཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༠༧; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠).

རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱིཏི ཨིདྷེཀཙྩོ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ‘‘ཡཾ རཱུཔཾ, སོ ཨཧཾ, ཡོ ཨཧཾ, ཏཾ རཱུཔ’’ནྟི རཱུཔཉྩ ཨཏྟཱནཉྩ ཨདྭཡཾ སམནུཔསྶཏི. སེཡྻཐཱཔི ཏེལཔྤདཱིཔསྶ ཛྷཱཡཏོ ‘‘ཡཱ ཨཙྩི, སོ ཝཎྞོ. ཡོ ཝཎྞོ, སཱ ཨཙྩཱི’’ཏི ཨཙྩིཉྩ ཝཎྞཉྩ ཨདྭཡཾ སམནུཔསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཨིདྷེཀཙྩོ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ…པེ… སམནུཔསྶཏཱིཏི (པཊི. མ. ༡.༡༣༠-༡༣༡) ཨེཝཾ རཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི དིཊྛིཔསྶནཱཡ པསྶཏི. རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནནྟི ཨརཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཚཱཡཱཝནྟཾ རུཀྑཾ ཝིཡ ཏཾ རཱུཔཝནྟཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི སམནུཔསྶཏི. ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔནྟི ཨརཱུཔམེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ པུཔྥསྨིཾ གནྡྷཾ ཝིཡ ཨཏྟནི རཱུཔཾ སམནུཔསྶཏི. རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནནྟི ཨརཱུཔམེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཀརཎྜཀེ མཎིཾ ཝིཡ ཏཾ ཨཏྟཱནཾ རཱུཔསྨིཾ སམནུཔསྶཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི སུདྡྷརཱུཔཾཡེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཀཐིཏཾ. ‘‘རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔཾ, རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ. ཝེདནཾ ཨཏྟཏོ… སཉྙཾ… སངྑཱརེ… ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༣༡) ཨིམེསུ སཏྟསུ ཋཱནེསུ ཨརཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཀཐིཏཾ, ‘‘ཝེདནཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ ཝེདནཱ, ཝེདནཱཡ ཝཱ ཨཏྟཱན’’ནྟི ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཁནྡྷེསུ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ ཝསེན དྭཱདསསུ ཋཱནེསུ རཱུཔཱརཱུཔམིསྶཀོ ཨཏྟཱ ཀཐིཏོ. ཏཏྠ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི. ཝེདནཾ… སཉྙཾ… སངྑཱརེ… ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱིཏི པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨུཙྪེདདིཊྛི ཀཐིཏཱ. ཨཝསེསེསུ སསྶཏདིཊྛི. ཨེཝམེཏྠ པནྣརས བྷཝདིཊྛིཡོ པཉྩ ཝིབྷཝདིཊྛིཡོ ཧོནྟི. ཏཱ སབྦཱཔི མགྒཱཝརཎཱ, ན སགྒཱཝརཎཱ, པཋམམགྒཝཛ྄ཛྷཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཱརཉྙིཀོཏི ཨརཉྙེ ནིཝཱསཾ. པཝནེཏི མཧནྟེ གམྦྷཱིརཝནེ. ཙརམཱནོཏི ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཝིཙརམཱནོ. ཝིསྶཏྠོ གཙྪཏཱིཏི ནིབྦྷཡོ ནིརཱསངྐོ ཙརཏི. ཨནཱཔཱཐགཏོ ལུདྡསྶཱཏི མིགལུདྡསྶ པརམྨུཁགཏོ. ཨནྟམཀཱསི མཱརནྟི ཀིལེསམཱརཾ ཝཱ དེཝཔུཏྟམཱརཾ ཝཱ ཨནྟཾ ཨཀཱསི. ཨཔདཾ ཝདྷིཏྭཱཏི ཀིལེསཔདཾ ཧནྟྭཱ ནཱསེཏྭཱ. མཱརཙཀྑུཾ ཨདསྶནཾ གཏོཏི མཱརསྶ ཨདསྶནཝིསཡཾ པཏྟོ. ཨནཱཔཱཐགཏོཏི མཱརསྶ པརམྨུཁཾ པཏྟོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིདམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོཡེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

མོགྷརཱཛམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦. པིངྒིཡམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༨༩. སོལ༹སམེ པིངྒིཡསུཏྟནིདྡེསེ – ཛིཎྞོཧམསྨི ཨབལོ ཝཱིཏཝཎྞོཏི སོ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ཛརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ ཛཱཏིཡཱ, དུབྦལོ ཙ ‘‘ཨིདྷ པཱདཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཏྲེཝ ཀརོཏི, ཝིནཊྛཔུརིམཚཝིཝཎྞོ ཙ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཛིཎྞོཧམསྨི ཨབལོ ཝཱིཏཝཎྞོ’’ཏི. མཱཧཾ ནསྶཾ མོམུཧོ ཨནྟརཱཝཱཏི མཱཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ ཨསཙྪིཀཏྭཱ ཨནྟརཱ ཨེཝ ཨཝིདྭཱ ཧུཏྭཱ ཨནསྶིཾ. ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནནྟི ཨིདྷེཝ ཏཝ པཱདམཱུལེ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ ཝཱ ཛཱཏིཛརཱཡ ཝིཔྤཧཱནཾ ནིབྦཱནཾ དྷམྨརསཾ ཨཧཾ ཝིཛཉྙཾ, ཏཾ མེ ཨཱཙིཀྑ.

ཨབལོཏི བལཝིརཧིཏོ. དུབྦལོཏི དུབྦལབལོ. ཨཔྤབལོཏི པརིཏྟབལོ. ཨཔྤཐཱམོཏི པརིཏྟཝཱིརིཡོ. ཝཱིཏཝཎྞོཏི པརིཝཏྟིཏཚཝིཝཎྞོ. ཝིགཏཝཎྞོཏི ཨཔགཏཚཝིཝཎྞོ. ཝིགཙྪིཏཝཎྞོཏི དཱུརཱིབྷཱུཏཚཝིཝཎྞོ. ཡཱ སཱ པུརིམཱ སུབྷཱ ཝཎྞནིབྷཱཏི ཡཱ སཱ སུབྷཱ སུནྡརཱ པུརིམཀཱལེ སཏི, སཱ ཝཎྞནིབྷཱ ཨེཏརཧི ཨནྟརཧིཏཱ ཝིགཏཱ. ཨཱདཱིནཝོ པཱཏུབྷཱུཏོཏི ཨུཔདྡཝོ པཱཏུརཧོསི. ‘‘ཡཱ སཱ པུརིམཱ སུབྷཱ ཝཎྞནིབྷཱ’’ཏི པཱཋཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡཱ སུབྷཱ ཨསྶཱ’’ཏི ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི.

ཨསུདྡྷཱཏི པཊལཱདཱིཧི ཨསུདྡྷཱ. ཨཝིསུདྡྷཱཏི ཏིམིརཱདཱིཧི ཨཝིསུདྡྷཱ. ཨཔརིསུདྡྷཱཏི སམནྟཏོ ཕོཊཔཊལཱདཱིཧི པརིཡོནདྡྷཏྟཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ. ཨཝོདཱཏཱཏི ནཔྤསནྣཱ པསནྣསདིསཱ. ནོ ཏཐཱ ཙཀྑུནཱ རཱུཔེ པསྶཱམཱིཏི ཡཐཱ པོརཱཎཙཀྑུནཱ རཱུཔཱརམྨཎཾ པསྶཱམི ཨོལོཀེམི, ཏཐཱ ཏེན པཀཱརེན ཨིདཱནི ན པསྶཱམི. སོཏཾ ཨསུདྡྷནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མཱཧཾ ནསྶནྟི ཨཧཾ མཱ ཝིནསྶཾ.

༩༠. ཨིདཱནི ཡསྨཱ པིངྒིཡོ ཀཱཡེ སཱཔེཀྑཏཱཡ ‘‘ཛིཎྞོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེནསྶ བྷགཝཱ ཀཱཡེ སིནེཧཔྤཧཱནཏྠཾ ‘‘དིསྭཱན རཱུཔེསུ ཝིཧཉྙམཱནེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ རཱུཔེསཱུཏི རཱུཔཧེཏུ རཱུཔཔཙྩཡཱ. ཝིཧཉྙམཱནེཏི ཀམྨཀཱརཎཱདཱིཧི ཨུཔཧཉྙམཱནེ. རུཔྤནྟི རཱུཔེསཱུཏི ཙཀྑུརོགཱདཱིཧི ཙ རཱུཔཧེཏུཡེཝ ཛནཱ རུཔྤནྟི བཱདྷིཡནྟི.

ཧཉྙནྟཱིཏི གྷཊཱིཡནྟི. ཝིཧཉྙནྟཱིཏི ཝིཧེསིཡནྟི. ཨུཔཝིཧཉྙནྟཱིཏི ཧཏྠཔཱདཙྪེདཱདིཾ ལབྷནྟི. ཨུཔགྷཱཏིཡནྟཱིཏི མརཎཾ ལབྷནྟི. ཀུཔྤནྟཱིཏི པརིཝཏྟནྟི. པཱིལ༹ཡནྟཱིཏི ཝིགྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི. གྷཊྚཡནྟཱིཏི གྷཊྚནཾ པཱཔུཎནྟི. བྱཱདྷིཏཱཏི བྷཱིཏཱ. དོམནསྶིཏཱཏི ཙིཏྟཝིགྷཱཏཾ པཏྟཱ. ཝེམཱནེཏི ནསྶམཱནེ.

༩༡. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ, ཏཱཝ ཀཐིཏཾ པཊིཔཏྟིཾ སུཏྭཱ པིངྒིཡོ ཛརཱདུབྦལཏཱཡ ཝིསེསཾ ཨནདྷིགནྟྭཱ ཙ པུན ‘‘དིསཱ ཙཏསྶོ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྷགཝནྟཾ ཐོམེནྟོ དེསནཾ ཡཱཙཏི.

༩༢. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུནཔི ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ, ཏཱཝ པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཎྷཱདྷིཔནྣེ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏཎྷཱདྷིཔནྣེཏི ཏཎྷཱཡ ཝིམུཙྩིཏྭཱ ཋིཏེ. ཏཎྷཱནུགེཏི ཏཎྷཱཡ སཧ གཙྪནྟེ. ཏཎྷཱནུགཏེཏི ཏཎྷཱཡ ཨནུབནྡྷནྟེ. ཏཎྷཱནུསཊེཏི ཏཎྷཱཡ སཧ དྷཱཝནྟེ. ཏཎྷཱཡ པནྣེཏི ཏཎྷཱཡ ནིམུགྒེ. པཊིཔནྣེཏི ཏཎྷཱཡ ཨཝཏྠཊེ. ཨབྷིབྷཱུཏེཏི མདྡིཏེ. པརིཡཱདིནྣཙིཏྟེཏི པརིཡཱདིཡིཏྭཱ གཧིཏཀུསལཙིཏྟེ.

སནྟཱཔཛཱཏེཏི སཉྫཱཏཙིཏྟསནྟཱཔེ. ཨཱིཏིཛཱཏེཏི རོགུཔྤནྣེ. ཨུཔདྡཝཛཱཏེཏི ཨཱདཱིནཝཛཱཏེ. ཨུཔསགྒཛཱཏེཏི ཨུཔྤནྣདུཀྑཛཱཏེ.

ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལནྟི ཨེཏྠ ཝིརཛནྟི ཝིགཏརཱགཱདིརཛཾ. ཝཱིཏམལནྟི ཝཱིཏརཱགཱདིམལཾ. རཱགཱདཡོ ཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཊྛེན རཛོ ནཱམ, དཱུསཊྛེན མལཾ ནཱམ. དྷམྨཙཀྑུནྟི ཀཏྠཙི པཋམམགྒཉཱཎཾ, ཀཏྠཙི ཨཱདཱིནི ཏཱིཎི མགྒཉཱཎཱནི, ཀཏྠཙི ཙཏུཏྠམགྒཉཱཎམྤི. ཨིདྷ པན ཛཊིལསཧསྶསྶ ཙཏུཏྠམགྒཉཱཎཾ. པིངྒིཡསྶ ཏཏིཡམགྒཉཱཎམེཝ. ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ ཨིདམྤི སུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པིངྒིཡོ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱསི. སོ ཀིར ཨནྟརནྟརཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཾ ནཱམ དེསནཾ ན ལབྷཏི མཡ྄ཧཾ མཱཏུལོ བཱཝརཱི སཝནཱཡཱ’’ཏི. ཏེན སིནེཧཝིཀྑེཔེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨནྟེཝཱསིཀཱ པནསྶ སཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སབྦེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཨེཧིབྷིཀྑུནོ ཨཧེསུནྟི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

པིངྒིཡམཱཎཝསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༧. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ

༩༣. ཨིཏོ པརཾ སངྒཱིཏིཀཱརཱ དེསནཾ ཐོམེནྟཱ ‘‘ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཨིདམཝོཙཱཏི ཨིདཾ པཱརཱཡནཾ ཨཝོཙ. པརིཙཱརཀསོལ༹སཱནནྟི བཱཝརིསྶ པརིཙཱརཀེན པིངྒིཡེན སཧ སོལ༹སཱནཾ, བུདྡྷསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ པརིཙཱརཀཱནཾ སོལ༹སཱནནྟི པརིཙཱརཀསོལ༹སཱནཾ. ཏེ ཨེཝ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཏཏྠ སོལ༹སསུ དིསཱསུ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཝཱམཔསྶཏོ ཙ དཀྑིཎཔསྶཏོ ཙ ཚ ཚ ཡོཛནཱ ནིསིནྣཱ ཨུཛུཀེན དྭཱདསཡོཛནིཀཱ ཨཧོསི. ཨཛ྄ཛྷིཊྛོཏི ཡཱཙིཏོ.

༩༤-༩༧. ཨཏྠམཉྙཱཡཱཏི པཱལི༹ཨཏྠམཉྙཱཡ. དྷམྨམཉྙཱཡཱཏི པཱལི༹མཉྙཱཡ. པཱརཱཡནནྟི ཨེཝཾ ཨིམསྶ དྷམྨཔརིཡཱཡསྶ ཨདྷིཝཙནཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ནཱམཱནི ཀིཏྟཡནྟོ ‘‘ཨཛིཏོ…པེ… བུདྡྷསེཊྛམུཔཱགམུ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏཏྠ སམྤནྣཙརཎནྟི ནིབྦཱནཔདཊྛཱནབྷཱུཏེན པཱཏིམོཀྑསཱིལཱདིནཱ སམྤནྣཾ. ཨིསིནྟི མཧེསིཾ.

ནིདྡེསེ ཨུཔཱགམིཾསཱུཏི སམཱིཔཾ གམིཾསུ. ཨུཔསངྐམིཾསཱུཏི ཨཝིདཱུརཊྛཱནཾ གམིཾསུ. པཡིརུཔཱསིཾསཱུཏི སམཱིཔེ ནིསཱིདིཾསུ. པརིཔུཙྪིཾསཱུཏི པརིཔུཙྪཾ ཨཱཧརིཾསུ. པརིགཎྷིཾསཱུཏི ཏུལཡིཾསུ. ‘‘ཙོདཡིཾསཱུ’’ཏི ཀེཙི.

སཱིལཱཙཱརནིབྦཏྟཱིཏི ཨུཏྟམསཱིལཱཙཱརནིབྦཏྟི, མགྒེན ནིཔྥནྣསཱིལནྟི ཨཏྠོ.

གམྦྷཱིརེཏི ཨུཏྟཱནབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. དུདྡསེཏི གམྦྷཱིརཏྟཱ དུདྡསེ, དུཀྑེན དཊྛབྦེ, ན སཀྐཱ སུཁེན དཊྛུཾ. དུདྡསཏྟཱཝ དུརནུབོདྷེ, དུཀྑེན ཨཝབུཛ྄ཛྷིཏབྦེ, ན སཀྐཱ སུཁེན ཨཝབུཛ྄ཛྷིཏུཾ. སནྟེཏི ནིབྦུཏེ. པཎཱིཏེཏི ཨཏཔྤཀེ. ཨིདཾ དྭཡཾ ལོཀུཏྟརམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཏཀྐཱཝཙརེཏི ཏཀྐེན ན ཨཝཙརིཏབྦེ ན ཨོགཱཧིཏབྦེ ཉཱཎེནེཝ ཨཝཙརིཏབྦེ. ནིཔུཎེཏི སཎྷེ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡེཏི སམྨཱ པཊིཔནྣེཧི པཎྜིཏེཧི ཝེདིཏབྦེ.

༩༨. ཏོསེསཱིཏི ཏུཊྛིཾ ཨཱཔཱདེསི. ཝིཏོསེསཱིཏི ཝིཝིདྷཱ ཏེསཾ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེསི. པསཱདེསཱིཏི ཏེསཾ ཙིཏྟཔྤསཱདཾ ཨཀཱསི. ཨཱརཱདྷེསཱིཏི ཨཱརཱདྷཡི སིདྡྷིཾ པཱཔེསི. ཨཏྟམནེ ཨཀཱསཱིཏི སོམནསྶཝསེན སཀམནེ ཨཀཱསི.

༩༩. ཏཏོ པརཾ བྲཧྨཙརིཡམཙརིཾསཱུཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརིཾསུ.

༡༠༡. ཏསྨཱ པཱརཱཡནནྟི ཏསྶ པཱརབྷཱུཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨཱཡཏནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༨. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡༠༢. པཱརཱཡནམནུགཱཡིསྶནྟི ཨསྶ ཨཡཾ སམྦནྡྷོ – བྷགཝཏཱ ཧི པཱརཱཡནེ དེསིཏེ སོལ༹སསཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨཝསེསཱནཉྩ ཙུདྡསཀོཊིསངྑཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཏཏོ པཱསཱཎཀེ རམྨེ, པཱརཱཡནསམཱགམེ;

ཨམཏཾ པཱཔཡཱི བུདྡྷོ, ཙུདྡས པཱཎཀོཊིཡོ’’ཏི. (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༡༣༨);

ནིཊྛིཏཱཡ པན དྷམྨདེསནཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགཏཱ མནུསྶཱ བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གཱམནིགམཱདཱིསྭེཝ པཱཏུརཧེསུཾ. བྷགཝཱཔི སཱཝཏྠིམེཝ ཨགམཱསི པརིཙཱརཀསོལ༹སཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི བྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ. ཏཏྠ པིངྒིཡོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, བཱཝརིསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཨཱརོཙེཏུཾ, པཊིསྶུཏཉྷི ཏསྶེཝ མཡཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏོ ཉཱཎགམནེནེཝ གོདྷཱཝརཱིཏཱིརཾ གནྟྭཱ པཱདགམནེན ཨསྶམཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏམེནཾ བཱཝརཱི བྲཱཧྨཎོ མགྒཾ ཨོལོཀེནྟོ ནིསིནྣོ དཱུརཏོཝ ཏཾ ཁཱརིཛཊཱདིཝིརཧིཏཾ བྷིཀྑུཝེསེནཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ནིཊྛམགམཱསི. སམྤཏྟཉྩཱཔི ནཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, པིངྒིཡ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཔྤནྣོ, པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ ནིསིནྣོ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏམཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ བཱཝརཱི མཧཏཱ སཀྐཱརེན སཔརིསོ ཏཾ པཱུཛེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི. ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ པིངྒིཡོ ‘‘པཱརཱཡནམནུགཱཡིསྶ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨནུགཱཡིསྶནྟི བྷགཝཏོ གཱིཏཾ ཨནུགཱཡིསྶཾ. ཡཐཱདྡཀྑཱིཏི ཡཐཱ སཱམཾ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷེན ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎེན ཙ ཨདྡཀྑི. ནིཀྐཱམོཏི པཧཱིནཀཱམོ. ‘‘ནིཀྐམོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝཱིརིཡཝཱཏི ཨཏྠོ. ནིཀྑནྟོ ཝཱ ཨཀུསལཔཀྑཱ. ནིབྦནོཏི ཀིལེསཝནཝིརཧིཏོ, ཏཎྷཱཝིརཧིཏོ ཨེཝ ཝཱ. ཀིསྶ ཧེཏུ མུསཱ བྷཎེཏི ཡེཧི ཀིལེསེཧི མུསཱ བྷཎེཡྻ, ཨེཏེ ཏསྶ པཧཱིནཱཏི དསྶེཏི. ཨེཏེན བྲཱཧྨཎསྶ སཝནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༡༣༨).

ཨམལོཏི ཀིལེསམལཝིརཧིཏོ. ཝིམལོཏི ཝིགཏཀིལེསམལོ. ནིམྨལོཏི ཀིལེསམལསུདྡྷོ. མལཱཔགཏོཏི ཀིལེསམལཱ དཱུརཱིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ ཙརཏི. མལཝིཔྤཧཱིནོཏི ཀིལེསམལཔྤཧཱིནོ. མལཝིམུཏྟོཏི ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟོ. སབྦམལཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཝཱསནཱདིསབྦཀིལེསམལཾ ཨཏིཀྐནྟོ. ཏེ ཝནཱཏི ཨེཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཀིལེསཱ.

༡༠༣. ཝཎྞཱུཔསཾཧིཏནྟི གུཎཱུཔསཾཧིཏཾ.

༡༠༤. སཙྩཝ྄ཧཡོཏི བུདྡྷོ ཧི སཙྩེནེཝ ཨཝ྄ཧཱནེན ནཱམེན ཡུཏྟོ. བྲཧྨེཏི ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱལཔཏི.

ཏཏྠ ལོཀོཏི ལུཛྫནཊྛེན ལོཀོ. ཨེཀོ ལོཀོ བྷཝལོཀོཏི ཏེབྷཱུམཀཝིཔཱཀོ. སོ ཧི བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ, བྷཝོ ཨེཝ ལོཀོ བྷཝལོཀོ. བྷཝལོཀོ ཙ སམྦྷཝལོཀོ ཙཱཏི ཨེཏྠ ཨེཀེཀོ དྭེ དྭེ ཧོཏི. བྷཝལོཀོ ཧི སམྤཏྟིབྷཝཝིཔཏྟིབྷཝཝསེན དུཝིདྷོ. སམྦྷཝལོཀོཔི སམྤཏྟིསམྦྷཝཝིཔཏྟིསམྦྷཝཝསེན དུཝིདྷོ. ཏཏྠ སམྤཏྟིབྷཝལོཀོཏི སུགཏིལོཀོ. སོ ཧི ཨིཊྛཕལཏྟཱ སུནྡརོ ལོཀོཏི སམྤཏྟི, བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ, སམྤཏྟི ཨེཝ བྷཝོ སམྤཏྟིབྷཝོ, སོ ཨེཝ ལོཀོ སམྤཏྟིབྷཝལོཀོ. སམྤཏྟིསམྦྷཝལོཀོཏི སུགཏཱུཔགཾ ཀམྨཾ. ཏཉྷི སམྦྷཝཏི ཨེཏསྨཱ ཕལནྟི སམྦྷཝོ, སམྤཏྟིཡཱ སམྦྷཝོ སམྤཏྟིསམྦྷཝོ, སམྤཏྟིསམྦྷཝོ ཨེཝ ལོཀོ སམྤཏྟིསམྦྷཝལོཀོཏི.

ཝིཔཏྟིབྷཝལོཀོཏི ཨཔཱཡལོཀོ. སོ ཧི ཨནིཊྛཕལཏྟཱ ཝིརཱུཔོ ལོཀོཏི ཝིཔཏྟི, བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ, ཝིཔཏྟི ཨེཝ བྷཝོ ཝིཔཏྟིབྷཝོ, ཝིཔཏྟིབྷཝོ ཨེཝ ལོཀོ ཝིཔཏྟིབྷཝལོཀོ. ཝིཔཏྟིསམྦྷཝལོཀོཏི ཨཔཱཡཱུཔགཾ ཀམྨཾ. ཏཉྷི སམྦྷཝཏི ཨེཏསྨཱ ཕལནྟི སམྦྷཝོ, ཝིཔཏྟིཡཱ སམྦྷཝོ ཝིཔཏྟིསམྦྷཝོ, ཝིཔཏྟིསམྦྷཝོ ཨེཝ ལོཀོ ཝིཔཏྟིསམྦྷཝལོཀོཏི. ཏིསྶོ ཝེདནཱཏི སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ལོཀིཡཱ ཨེཝ. ཨཱཧཱརཱཏི པཙྩཡཱ. པཙྩཡཱ ཧི ཨཏྟནོ ཕལཾ ཨཱཧརནྟཱིཏི ཨཱཧཱརཱ. ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརོ ཕསྶཱཧཱརོ མནོསཉྩེཏནཱཧཱརོ ཝིཉྙཱཎཱཧཱརོཏི ཙཏྟཱརོ. ཝཏྠུཝསེན ཀབལཱི༹ཀཏྟབྦཏྟཱ ཀབལཱི༹ཀཱརོ, ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏབྦཏྟཱ ཨཱཧཱརོ, ཨོདནཀུམྨཱསཱདིཝཏྠུཀཱཡ ཨོཛཱཡེཏཾ ནཱམཾ. སཱ ཧི ཨོཛཊྛམཀརཱུཔཱནི ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཀོ ཚབྦིདྷོ ཕསྶོ ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. མནསོ སཉྩེཏནཱ ན སཏྟསྶཱཏི མནོསཉྩེཏནཱ ཡཐཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ, མནསཱ ཝཱ སམྤཡུཏྟཱ སཉྩེཏནཱ མནོསཉྩེཏནཱ ཡཐཱ ཨཱཛཉྙརཐོ, ཏེབྷཱུམཀཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱ. སཱ ཧི ཏཡོ བྷཝེ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིབྷེདཾ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎཾ. ཏཉྷི པཊིསནྡྷིནཱམརཱུཔཾ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ.

ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏི ཨུཔཱདཱནགོཙརཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ, མཛ྄ཛྷེ པདལོཔོ དཊྛབྦོ. ཨུཔཱདཱནསམྦྷཱུཏཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཡཐཱ ཏིཎགྒི, ཐུསགྒི. ཨུཔཱདཱནཝིདྷེཡྻཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཡཐཱ རཱཛཔུརིསོ. ཨུཔཱདཱནཔྤབྷཝཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཡཐཱ པུཔྥརུཀྑོ, ཕལརུཀྑོ. ཨུཔཱདཱནཱནི པན ཀཱམུཔཱདཱནཾ དིཊྛུཔཱདཱནཾ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཾ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནནྟི ཙཏྟཱརི. ཨཏྠཏོ པན བྷུསཾ ཨཱདཱནནྟི ཨུཔཱདཱནཾ. རཱུཔུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, ཝེདནུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, སཉྙུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, སངྑཱརུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, ཝིཉྙཱཎུཔཱདཱནཀྑནྡྷོཏི པཉྩ. ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནཱིཏི ཙཀྑཱཡཏནཾ, སོཏཱཡཏནཾ, གྷཱནཱཡཏནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཏནཾ, ཀཱཡཱཡཏནཾ, མནཱཡཏནཾ. སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཏཐཱ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ཨཔི ཙ – ལཱབྷོ, ཨལཱབྷོ, ཡསོ, ཨཡསོ, ནིནྡཱ, པསཾསཱ, སུཁཾ, དུཀྑནྟི ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀཔྤཝཏྟིཡཱ སཏི ཨནུཔརིཝཏྟནདྷམྨཀཏྟཱ ལོཀསྶ དྷམྨཱཏི ལོཀདྷམྨཱ. ཨེཏེཧི མུཏྟོ སཏྟོ ནཱམ ནཏྠི, བུདྡྷཱནམྤི ཧོནྟིཡེཝ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ལཱབྷོ ཙ ཨལཱབྷོ ཙ…པེ… སུཁཉྩ དུཀྑཉྩ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༦).

ཏཏྠ ཨནུཔརིཝཏྟནྟཱིཏི ཨནུབནྡྷནྟི ནཔྤཛཧནྟི, ལོཀཏོ ན ནིཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ལཱབྷོཏི པབྦཛིཏསྶ ཙཱིཝརཱདི, གཧཊྛསྶ དྷནདྷཉྙཱདིལཱབྷོ. སོཡེཝ ཨལབྦྷམཱནོ ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ན ལཱབྷོ ཨལཱབྷོཏི ཝུཙྩཏི, ནོ ཙ ཨཏྟཱབྷཱཝཔྤཏྟིཏོ པརིཉྙེཡྻོ སིཡཱ. ཡསོཏི པརིཝཱརོ. སོཡེཝ ཨལབྦྷམཱནོ ཡསོ ཨཡསོ. ནིནྡཱཏི ཨཝཎྞབྷཎནཾ. པསཾསཱཏི ཝཎྞབྷཎནཾ. སུཁནྟི ཀཱམཱཝཙརཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ. དུཀྑནྟི པུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ, ཨནཱགཱམིཨརཧནྟཱནཾ ཀཱཡིཀམེཝ. སཏྟཱཝཱསཱཏི སཏྟཱནཾ ཨཱཝཱསཱ, ཝསནཊྛཱནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱནི པན ཏཐཱ པཀཱསིཏཱ ཁནྡྷཱ ཨེཝ. སཏྟསུ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ ཨསཉྙསཏྟེན ཙ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནེན ཙ སདྡྷིཾ ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ. དསཱཡཏནཱནཱིཏི ཙཀྑཱཡཏནཾ, རཱུཔཱཡཏནཾ, སོཏཱཡཏནཾ, སདྡཱཡཏནཾ, གྷཱནཱཡཏནཾ, གནྡྷཱཡཏནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཏནཾ, རསཱཡཏནཾ, ཀཱཡཱཡཏནཾ, ཕོཊྛབྦཱཡཏནནྟི ཨེཝཾ དས. དྭཱདསཱཡཏནཱནཱིཏི མནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནེཧི སདྡྷིཾ ཨེཝཾ དྭཱདས. ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོཏི ཙཀྑུདྷཱཏུ, རཱུཔདྷཱཏུ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ…པེ… མནོདྷཱཏུ, དྷམྨདྷཱཏུ, མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཨེཀེཀསྨིཾ ཏཱིཎི ཏཱིཎི ཀཏྭཱ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ.

སདིསནཱམོཏི ཏེསཾ སདིསནཱམོ ཨེཀགུཎཝཎྞནཱམོ. སདིསཝ྄ཧཡོཏི ཨེཀགུཎཝཎྞནཱམེན ཨཝ྄ཧཱཡནོ. སཙྩསདིསཝ྄ཧཡོཏི ཨཝིཏཐཨེཀགུཎཝཎྞནཱམེན ཨཝིཔརཱིཏེན ཨཝ྄ཧཱཡནོ.

ཨཱསིཏོཏི ཨུཔསངྐམིཏོ. ཨུཔཱསིཏོཏི ཨུཔགནྟྭཱ སེཝིཏོ. པཡིརུཔཱསིཏོཏི བྷཏྟིཝསེན ཨཏཱིཝ སེཝིཏོ.

༡༠༥. ཀུབྦནཀནྟི པརིཏྟཝནཾ. བཧུཔྥལཾ ཀཱནནམཱཝསེཡྻཱཏི ཨནེཀཕལཱདིཝིཀཏིབྷརིཏཀཱནནཾ ཨཱགམྨ ཝསེཡྻ. ཨཔྤདསྶེཏི བཱཝརིཔྤབྷུཏིཀེ པརིཏྟཔཉྙེ. མཧོདདྷིནྟི ཨནོཏཏྟཱདིཾ མཧནྟཾ ཨུདཀརཱསིཾ.

ཨཔྤདསྶཱཏི མནྡདསྶིནོ. པརིཏྟདསྶཱཏི ཨཏིམནྡདསྶིནོ. ཐོཀདསྶཱཏི པརིཏྟཏོཔི ཨཏིཔརིཏྟདསྶིནོ. ཨོམཀདསྶཱཏི ཧེཊྛིམདསྶིནོ. ལཱམཀདསྶཱཏི ཨཔྤདྷཱནདསྶིནོ. ཚཏུཀྐདསྶཱཏི ན ཨུཏྟམདསྶིནོ. ཨཔྤམཱཎདསྶནྟི པམཱཎཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཔྤམཱཎཾ ནིབྦཱནདསྶཾ. ཨགྒདསྶནྟི ‘‘ཨགྒཏོ ཝེ པསནྣཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ནཡེན ཨགྒདྷམྨདསྶཾ. སེཊྛདསྶནྟི སམྦུདྡྷོ དྭིཔདསེཊྛོཏི སེཊྛདསྶཾ. ཝིསེཊྛདསྶནྟིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཱནི. ཨསམནྟི ན སམཾ ཨསམཾ སབྦཉྙུཾ. ཨསམསམནྟི ཨསམེཧི ཨཏཱིཏབུདྡྷེཧི སམཾ ཨསམསམཾ. ཨཔྤཊིསམནྟི ཨཏྟནོ སདིསཝིརཧིཏཾ. ཨཔྤཊིབྷཱགནྟི ཨཏྟནོ པཊིབིམྦཝིརཧིཏཾ. ཨཔྤཊིཔུགྒལནྟི པཊིམལླཔུགྒལཝིརཧིཏཾ. དེཝཱཏིདེཝནྟི ཝིསུདྡྷིདེཝཱནམྤི ཨཏིདེཝཾ. ཨབྷིམངྒལསམྨཏཊྛེན ཨུསབྷཾ. ཨཚམྦྷིཏཊྛེན པུརིསསཱིཧཾ. ནིདྡོསཊྛེན པུརིསནཱགཾ. ཨུཏྟམཊྛེན པུརིསཱཛཉྙཾ. ཨཊྛཔརིསཔཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཀེནཙི པཙྩཏྠིཀེན པཙྩཱམིཏྟེན ཨཀམྤིཡེ ཨཙལཊྛཱནེ ཏིཊྛནཊྛེན པུརིསནིསབྷཾ. དྷམྨདེསནཱདྷུརཝཧནཊྛེན པུརིསདྷོརཡ྄ཧཾ.

མཱནསཀཾ ཝཱ སརནྟི མནསཱ ཙིནྟེཏྭཱ ཀཏཾ པལླཾ ཝཱ ནཱམམེཝ ཝཱ. ཨནོཏཏྟཾ ཝཱ དཧནྟི ཙནྡིམསཱུརིཡཱ དཀྑིཎེན ཝཱ ཨུཏྟརེན ཝཱ གཙྪནྟཱ པབྦཏནྟརེན ཏཾ ཨོབྷཱསེནྟི, ཨུཛུཾ གཙྪནྟཱ ན ཨོབྷཱསེནྟི, ཏེནེཝསྶ ‘‘ཨནོཏཏྟ’’ནྟི སངྑཱ ཨུདཔཱདི. ཨེཝརཱུཔཾ ཨནོཏཏྟཾ ཝཱ དཧཾ. ཨཀྑོབྷཾ ཨམིཏོདཀནྟི ཙཱལེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ཨཔརིམིཏཾ ཨུདཀཛལརཱསིཾ. ཨེཝམེཝཱཏི ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ, བུདྡྷཾ བྷགཝནྟཾ ཨཀྑོབྷཾ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཊྛཱནེན ཙཱལེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ. ཨམིཏཏེཛནྟི ཨཔརིམིཏཉཱཎཏེཛཾ. པབྷིནྣཉཱཎནྟི དསབལཉཱཎཱདིཝསེན པབྷེདགཏཉཱཎཾ. ཝིཝཊཙཀྑུནྟི སམནྟཙཀྑུཾ.

པཉྙཱཔབྷེདཀུསལནྟི ‘‘ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ ཝིཙཡོ པཝིཙཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༦; ཝིབྷ. ༥༢༥) ནཡེན པཉྙཱཡ པབྷེདཛཱནནེ ཚེཀཾ. ཨདྷིགཏཔཊིསམྦྷིདནྟི པཊིལདྡྷཙཏུཔཊིསམྦྷིདཾ. ཙཏུཝེསཱརཛྫཔྤཏྟནྟི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༥༠; ཨ. ནི. ༤.༨) ནཡེན ཝུཏྟེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝིསཱརདབྷཱཝཔྤཏྟཾ. སདྡྷཱདྷིམུཏྟནྟི པརིསུདྡྷེ ཕལསམཱཔཏྟིཙིཏྟེ ཨདྷིམུཏྟཾ, ཏཏྠ པཝིཊྛཾ. སེཏཔཙྩཏྟནྟི ཝཱསནཱཡ ཝིཔྤཧཱིནཏྟཱ པརིསུདྡྷཾ ཨཱཝེཎིཀཨཏྟབྷཱཝཾ. ཨདྭཡབྷཱཎིནྟི པརིཙྪིནྣཝཙནཏྟཱ དྭིཝཙནཝིརཧིཏཾ. ཏཱདིནྟི ཏཱདིསཾ, ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨཀམྤནཾ ཝཱ. ཏཐཱ པཊིཉྙཱ ཨསྶཱཏི ཏཐཱཔཊིཉྙོ, ཏཾ. ཨཔརིཏྟནྟི ན ཁུདྡཀཾ. མཧནྟནྟི ཏེདྷཱཏུཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཧནྟཔྤཏྟཾ.

གམྦྷཱིརནྟི ཨཉྙེསཾ དུཔྤཝེསཾ. ཨཔྤམེཡྻནྟི ཨཏུལཊྛེན ཨཔྤམེཡྻཾ. དུཔྤརིཡོགཱཧནྟི པརིཡོགཱཧིཏུཾ དུཀྑཔྤཝེསཾ. པཧཱུཏརཏནནྟི སདྡྷཱདིརཏནེཧི པཧཱུཏརཏནཾ. སཱགརསམནྟི རཏནཱཀརཏོ སམུདྡསདིསཾ. ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགཏནྟི ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡) ཝུཏྟནཡེན ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ པརིཔུཎྞཾ. ཨཏུལནྟི ཏུལཝིརཧིཏཾ, ཏུལཡིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ. ཝིཔུལནྟི ཨཏིམཧནྟཾ. ཨཔྤམེཡྻནྟི པམེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ. ཏཾ ཏཱདིསནྟི ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཏཱདིགུཎསམྤནྣཾ. པཝདཏཾ མགྒཝཱདིནནྟི པཝདནྟཱནཾ ཀཐེནྟཱནཾ ཨུཏྟམཾ ཀཐཡནྟཾ ཝདནྟཾ ཨདྷིགཙྪིནྟི སམྦནྡྷོ. མེརུམིཝ ནགཱནནྟི པབྦཏཱནཾ ཨནྟརེ སིནེརུཾ ཝིཡ. གརུལ༹མིཝ དིཛཱནནྟི པཀྑིཛཱཏཱནཾ ཨནྟརེ སུཔཎྞཾ ཝིཡ. སཱིཧམིཝ མིགཱནནྟི ཙཏུཔྤདཱནམནྟརེ སཱིཧཾ ཝིཡ. ཨུདདྷིམིཝ ཨཎྞཝཱནནྟི ཝིཏྠིཎྞཨཎྞཝཱནཾ ཨནྟརེ སམུདྡཾ ཝིཡ ཨདྷིགཙྪིཾ. ཛིནཔཝརནྟི བུདྡྷུཏྟམཾ.

༡༠༦. ཡེམེ པུབྦེཏི ཡེ ཨིམེ པུབྦེ.

༡༠༧. ཏམོནུདཱསཱིནོཏི ཏམོནུདོ ཨཱསཱིནོ. བྷཱུརིཔཉྙཱཎོཏི ཉཱཎདྡྷཛོ. བྷཱུརིམེདྷསོཏི ཝིཔུལཔཉྙོ.

ནིདྡེསེ པབྷངྐརོཏི ཏེཛཾཀརོ. ཨཱལོཀཀརོཏི ཨནནྡྷཀཱརཀརོ. ཨོབྷཱསཀརོཏི ཨོབྷཱསཾ ཛོཏིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨོབྷཱསཀརོ. དཱིཔསདིསཾ ཨཱལོཀཾ ཀརོཏཱིཏི དཱིཔངྐརོ. པདཱིཔསདིསཾ ཨཱལོཀཾ ཀརོཏཱིཏི པདཱིཔཀརོ. ཨུཛྫོཏཀརོཏི པཏཱཔཀརོ. པཛྫོཏཀརོཏི དིསཱཝིདིསཱ པཏཱཔཀརོ.

བྷཱུརིཔཉྙཱཎོཏི པུཐུལཉཱཎོ. ཉཱཎཔཉྙཱཎོཏི ཉཱཎེན པཱཀཊོ. པཉྙཱདྷཛོཏི ཨུསྶིཏཊྛེན པཉྙཱཝ དྷཛོ ཨསྶཱཏི པཉྙཱདྷཛོ, དྷཛོ རཐསྶ པཉྙཱཎནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༤༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧) ཝིཡ. ཝིབྷཱུཏཝིཧཱརཱིཏི པཱཀཊཝིཧཱརོ.

༡༠༨. སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀནྟི སཱམཾ པསྶིཏབྦཾ ཕལཾ, ན ཙ ཀཱལནྟརེ པཏྟབྦཕལཾ. ཨནཱིཏིཀནྟི ཀིལེསཱདིཨཱིཏིཝིརཧིཏཾ.

སནྡིཊྛིཀནྟི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཡེན ཨདྷིགཏོ ཧོཏི, ཏེན པརསདྡྷཱཡ གནྟབྦཏཾ ཧིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན སཡཾ དཊྛབྦོཏི སནྡིཊྛིཀོ, ཏཾ སནྡིཊྛིཀཾ. ཨཏྟནོ ཕལཾདཱནཾ སནྡྷཱཡ ནཱསྶ ཀཱལོཏི ཨཀཱལོ, ཨཀཱལོཡེཝ ཨཀཱལིཀོ. ཡོ ཨེཏྠ ཨརིཡམགྒདྷམྨོ, སོ ཨཏྟནོ སམནནྟརམེཝ ཕལཾ དེཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཏཾ ཨཀཱལིཀཾ. ཨེཧི པསྶ ཨིམཾ དྷམྨནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ ཨེཧིཔསྶཝིདྷིཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨེཧིཔསྶིཀོ, ཏཾ ཨེཧིཔསྶིཀཾ. ཨཱདིཏྟཾ ཙེལཾ ཝཱ སཱིསཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱཔི ཨཏྟནོ ཙིཏྟེ ཨུཔནཡཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨོཔནེཡྻིཀོ, ཏཾ ཨོཔནེཡྻིཀཾ. སབྦེཧིཔི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཨཱདཱིཧི ‘‘བྷཱཝིཏོ མེ མགྒོ, ཨདྷིགཏཾ ཕལཾ, སཙྪིཀཏོ ནིརོདྷོ’’ཏི ཨཏྟནི ཨཏྟནི ཝེདིཏབྦནྟི པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཝིཉྙཱུཧི.

༡༠༩. ཨཐ ནཾ བཱཝརཱི ཨཱཧ ‘‘ཀིཾ ནུ ཏམྷཱ’’ཏི དྭེ གཱཐཱ.

མུཧུཏྟམྤཱིཏི ཐོཀམྤི. ཁཎམྤཱིཏི ན བཧུཀམྤི. ལཡམྤཱིཏི མནམྤི. ཝཡམྤཱིཏི ཀོཊྛཱསམྤི. ཨདྡྷམྤཱིཏི དིཝསམྤི.

༡༡༡-༡༡༣. ཏཏོ པིངྒིཡོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཱ ཨཝིཔྤཝཱསམེཝ དཱིཔེནྟོ ‘‘ནཱཧཾ ཏམྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ནཱཧཾ ཡོ མེ…པེ… པསྶཱམི ནཾ མནསཱ ཙཀྑུནཱཝཱཏི ཏཾ བུདྡྷཾ མཾསཙཀྑུནཱ ཝིཡ མནསཱ པསྶཱམི. ནམསྶམཱནོ ཝིཝསེམི རཏྟིནྟི ནམསྶམཱནོཝ རཏྟིཾ ཨཏིནཱམེམི.

༡༡༤. ཏེན ཏེནེཝ ནཏོཏི ཡེན ཡེན དིསཱབྷཱགེན བུདྡྷོ, ཏེན ཏེནེཝཱཧམྤི ནཏོ, ཏནྣིནྣོ ཏཔྤོཎོཏི དསྶེཏི.

༡༡༥. དུབྦལཐཱམཀསྶཱཏི ཨཔྤཐཱམཀསྶ. ཨཐ ཝཱ དུབྦལསྶ དུཏྠཱམཀསྶ ཙ, བལཝཱིརིཡཧཱིནསྶཱཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནེཝ ཀཱཡོ ན པལེཏཱིཏི ཏེནེཝ དུབྦལཏྠཱམཀཏྟེན ཀཱཡོ ན གཙྪཏི, ཡེན བུདྡྷོ, ན ཏེན གཙྪཏི. ‘‘ན པརེཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཏཏྠཱཏི བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ. སངྐཔྤཡནྟཱཡཱཏི སངྐཔྤགམནེན. ཏེན ཡུཏྟོཏི ཡེན བུདྡྷོ, ཏེན ཡུཏྟོ པཡུཏྟོ ཨནུཡུཏྟོཏི དསྶེཏི.

ཡེན བུདྡྷོཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན བུདྡྷོ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེན དིསཱབྷཱགེན ན པལེཏི. ཨཐ ཝཱ བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཡཏྠ བུདྡྷོ ཏཏྠ ན པལེཏི ན གཙྪཏི. ན ཝཛཏཱིཏི པུརཏོ ན ཡཱཏི. ན གཙྪཏཱིཏི ནིཝཏྟཏི. ནཱཏིཀྐམཏཱིཏི ན ཨུཔསངྐམཏི.

༡༡༦. པངྐེ སཡཱནོཏི ཀཱམཀདྡམེ སཡམཱནོ. དཱིཔཱ དཱིཔཾ ཨུཔལླཝིནྟི སཏྠཱརཱདིཏོ སཏྠཱརཱདིཾ ཨདྷིགཙྪིཾ. ཨཐདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷནྟི སོཧཾ ཨེཝཾ དུདིཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཨནྭཱཧིཎྜནྟོ ཨཐ པཱསཱཎཀཙེཏིཡེ བུདྡྷམདྡཀྑིཾ.

ཏཏྠ སེམཱནོཏི ནིསཛྫམཱནོ. སཡམཱནོཏི སེཡྻཾ ཀཔྤཡམཱནོ. ཨཱཝསམཱནོཏི ཝསམཱནོ. པརིཝསམཱནོཏི ནིཙྩཾ ཝསམཱནོ.

པལླཝིནྟི ཨུགྒམིཾ. ཨུཔལླཝིནྟི ཨུཏྟརིཾ, སམྤལླཝིནྟི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨདྡསནྟི ནིདྡེསསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཨདྡསནྟི པསྶིཾ. ཨདྡཀྑིནྟི ཨོལོཀེསིཾ. ཨཔསྶིནྟི ཨེསིཾ. པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཾ.

༡༡༧. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཝསཱནེ པིངྒིཡསྶ ཙ བཱཝརིསྶ ཙ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཝིདིཏྭཱ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཋིཏོཡེཝ སུཝཎྞོབྷཱསཾ མུཉྩི. པིངྒིཡོ བཱཝརིསྶ བུདྡྷགུཎེ ཝཎྞཡནྟོ ནིསིནྣོ ཨེཝ ཏཾ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི ཨོལོཀེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཏྟནོ པུརཏོ ཋིཏཾ ཝིཡ དིསྭཱ བཱཝརིབྲཱཧྨཎསྶ ‘‘བུདྡྷོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱཔི ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨུབྷིནྣམྤི སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ པིངྒིཡམེཝ ཨཱལཔམཱནོ ‘‘ཡཐཱ ཨཧཱུ, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཝཀྐལིཏྠེརོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟོ ཨཧོསི, སདྡྷཱདྷུརེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཡཐཱ ཙ སོལ༹སནྣཾ ཨེཀོ བྷདྲཱཝུདྷོ ནཱམ, ཡཐཱ ཙ ཨཱལ༹ཝིགོཏམོ ཙ. ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི པམུཉྩསྶུ སདྡྷཾ, ཏཏོ སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཙྩནྟོ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧; ཐེརགཱ. ༦༧༦; པཊི. མ. ༡.༣༡; ཀཐཱ. ༧༥༣) ནཡེན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ མཙྩུདྷེཡྻསྶ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གམིསྶསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པིངྒིཡོ ཨརཧཏྟེ, བཱཝརཱི ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི, བཱཝརིབྲཱཧྨཎསྶ སིསྶཱ པན པཉྩསཏཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ.

ཏཏྠ མུཉྩསྶཱུཏི མོཙསྶུ. པམུཉྩསྶཱུཏི མོཙེཧི. ཨདྷིམུཉྩསྶཱུཏི ཏཏྠ ཨདྷིམོཀྑཾ ཀརསྶུ. ཨོཀཔྤེཧཱིཏི བཧུམཱནཾ ཨུཔྤཱདེཧཱིཏི. སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན. སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱཏི དུཀྑམཊྛེན. སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི ཨཝསཝཏྟནཊྛེན.

༡༡༨. ཨིདཱནི པིངྒིཡོ ཨཏྟནོ པསཱདཾ ནིཝེདེནྟོ ‘‘ཨེས བྷིཡྻོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཊིབྷཱནཝཱཏི པཊིབྷཱནཔྤཊིསམྦྷིདཱཡ ཨུཔེཏོ.

བྷིཡྻོ བྷིཡྻོཏི ཨུཔརཱུཔརི.

༡༡༩. ཨདྷིདེཝེ ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ཨདྷིདེཝཀརེ དྷམྨེ ཉཏྭཱ. པརོཔརནྟི ཧཱིནཔཎཱིཏཾ, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ ཨདྷིདེཝཏྟཀརཾ སབྦདྷམྨཛཱཏཾ ཨཝེདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀངྑཱིནཾ པཊིཛཱནཏནྟི ཀངྑཱིནཾཡེཝ སཏཾ ‘‘ནིཀྐངྑམྷཱ’’ཏི པཊིཛཱནནྟཱནཾ.

ནིདྡེསེ པཱརཱཡནིཀཔཉྷཱནནྟི པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱནཾ པུཙྪཱནཾ. ཨཝསཱནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨནྟཀརོ. ཀོཊིཾ ཀརོཏཱིཏི པརིཡནྟཀརོ. སཱིམཾ མརིཡཱདཾ ཀརོཏཱིཏི པརིཙྪེདཀརོ. ནིགམཾ ཀརོཏཱིཏི པརིཝཊུམཀརོ. སབྷིཡཔཉྷཱནནྟི ན ཀེཝལཾ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱནཾ པཉྷཱནཾ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ སབྷིཡཔརིབྦཱཛཀཱདཱིནམྤི པཉྷཱནཾ ཨནྟཾ ཀརོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སབྷིཡཔཉྷཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

༡༢༠. ཨསཾཧཱིརནྟི རཱགཱདཱིཧི ཨསཾཧཱརིཡཾ. ཨསངྐུཔྤནྟི ཨསངྐུཔྤཾ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨཾ. དྭཱིཧིཔི པདེཧི ནིབྦཱནཾ བྷཎཏི. ཨདྡྷཱ གམིསྶཱམཱིཏི ཨེཀཾསེནེཝ ཏཾ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུཾ གམིསྶཱམི. ན མེཏྠ ཀངྑཱཏི ནཏྠི མེ ཨེཏྠ ནིབྦཱནེ ཀངྑཱ. ཨེཝཾ མཾ དྷཱརེཧི ཨདྷིམུཏྟཙིཏྟནྟི པིངྒིཡོ ‘‘ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི པམུཉྩསྶུ སདྡྷ’’ནྟི ཨིམིནཱ བྷགཝཏོ ཨོཝཱདེན ཨཏྟནི སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སདྡྷཱདྷུརེནེཝ ཙ ཝིམུཉྩིཏྭཱ ཏཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝཾ མཾ དྷཱརེཧི ཨདྷིམུཏྟཙིཏྟ’’ནྟི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ‘‘ཡཐཱ མཾ ཏྭཾ ཨཝཙ, ཨེཝམེཝ མཾ ཨདྷིམུཏྟཙིཏྟཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི.

ན སཾཧརིཡཏཱིཏི གཧེཏྭཱ སཾཧརིཏུཾ ན སཀྐཱ. ནིཡོགཝཙནནྟི ཡུཏྟཝཙནཾ. ཨཝཏྠཱཔནཝཙནནྟི སནྣིཊྛཱནཝཙནཾ. ཨིམསྨིཾ པཱརཱཡནཝགྒེ ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦཾ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཱརཱཡནཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེསོ

ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ

༡. པཋམཝགྒཝཎྞནཱ

༡༢༡. ཨིཏོ པརཾ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱཡ ཨོཀཱསོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཏྠ ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟི ཨིཏོ པརཾ ཨཏིརེཀཔདམཏྟམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཏཏྠ སབྦེསཱུཏི ཨནཝསེསེསུ. བྷཱུཏེསཱུཏི སཏྟེསུ. ཨེཏྠ བྷཱུཏེསཱུཏི ཀིཉྩཱཔི བྷཱུཏསདྡོ ‘‘བྷཱུཏསྨིཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༩) ཝིཛྫམཱནེ, ‘‘བྷཱུཏམིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, སམནུཔསྶསཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཁནྡྷཔཉྩཀེ, ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, བྷིཀྑུ, མཧཱབྷཱུཏཱ ཧེཏཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) ཙཏུབྦིདྷེ པཐཝཱིདྷཱཏྭཱདིརཱུཔེ, ‘‘ཡོ ཙ ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༢.༡༩༠) ཁཱིཎཱསཝེ, ‘‘སབྦེཝ ནིཀྑིཔིསྶནྟི, བྷཱུཏཱ ལོཀེ སམུསྶཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༢༠) སབྦསཏྟེ, ‘‘བྷཱུཏགཱམཔཱཏབྱཏཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༩༠) རུཀྑཱདིཀེ, ‘‘བྷཱུཏཾ བྷཱུཏཏོ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣) ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཧེཊྛཱ སཏྟནིཀཱཡཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཨིདྷ པན ཨཝིསེསཏོ པཐཝཱིཔབྦཏཱདཱིསུ ཛཱཏཱ སཏྟཱ བྷཱུཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེསུ བྷཱུཏེསུ. ནིདྷཱཡཱཏི ནིཀྑིཔིཏྭཱ.

དཎྜནྟི ཀཱཡཝཙཱིམནོདཎྜཾ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཉྷི དཎྜཡཏཱིཏི དཎྜོ, བཱདྷེཏི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཉྩ མནོདུཙྩརིཏཉྩ. པཧརཎདཎྜོ ཨེཝ ཝཱ དཎྜོ, ཏཾ ནིདྷཱཡཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཧེཋཡནྟི ཨཝིཧེཋཡནྟོ. ཨཉྙཏརམྤཱིཏི ཡཾ ཀིཉྩི ཨེཀམྤི. ཏེསམྤཱིཏི ཏེསཾ སབྦབྷཱུཏཱནཾ. ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྲཛོ ཁེཏྟཛོ དིནྣཀོ ཨནྟེཝཱསིཀོཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ པུཏྟེསུ ཡཾ ཀིཉྩི པུཏྟཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀུཏོ སཧཱཡནྟི སཧཱཡཾ པན ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཀུཏོ ཨེཝ ཨེཏཾ.

ཨེཀོཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ, ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ, ཏཎྷཱཔཧཱནཊྛེན ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ, ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ. སམཎསཧསྶསྶཔི ཧི མཛ྄ཛྷེ ཝཏྟམཱནོ གིཧིསཉྙོཛནསྶ ཚིནྣཏྟཱ ཨེཀོ, ཨེཝཾ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ. ཨེཀོ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཀོ ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏཱིཏི ཨེཀོ. ཨེཝཾ ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱན སཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

‘‘ཨེཝམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;

ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧) –

ཨེཝཾ ཏཎྷཱཔཧཱནཊྛེན ཨེཀོ. སབྦཀིལེསཱསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི ཨེཝཾ ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ. ཨནཱཙརིཡཀོ ཧུཏྭཱ སཡམྦྷཱུ སཱམཉྙེཝ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཝཾ ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ.

ཙརེཏི ཡཱ ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ. སེཡྻཐིདཾ – ཡཱ པཎིདྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཨཱཡཏནཙརིཡཱ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནཾ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སཏིཙརིཡཱ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནཾ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ སམཱདྷིཙརིཡཱ, བུདྡྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཉཱཎཙརིཡཱ, སམྨཱ པཊིཔནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡམགྒེསུ མགྒཙརིཡཱ, ཨདྷིགཏཕལཱནཾ ཙཏཱུསུ སཱམཉྙཕལེསུ པཊིཔཏྟིཙརིཡཱ, ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ སབྦསཏྟེསུ ལོཀཏྠཙརིཡཱ, ཏཏྠ པདེསཏོ པཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙརིཡཱཏི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ ཡཱ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡; པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༨) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱཧི ཙརིཡཱཧི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ ཨིམཱ ‘‘ཨདྷིམུཙྩནྟོ སདྡྷཱཡ ཙརཏི, པགྒཎྷནྟོ ཝཱིརིཡེན ཙརཏི, ཨུཔཊྛཧནྟོ སཏིཡཱ ཙརཏི, ཨཝིཀྑིཏྟོ སམཱདྷིནཱ ཙརཏི, པཛཱནནྟོ པཉྙཱཡ ཙརཏི, ཝིཛཱནནྟོ ཝིཉྙཱཎེན ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཱཔེནྟཱིཏི ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡ ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིསེསཙརིཡཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡; པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༩) ཨེཝཾ ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱཧི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཁགྒཝིསཱཎོ ནཱམ ཁགྒམིགསིངྒཾ.

ཀཔྤ -སདྡོ པནཱཡཾ ཨབྷིསདྡཧནཝོཧཱརཀཱལཔཉྙཏྟིཙྪེདཝིཀཔྤལེསསམནྟབྷཱཝསདིསཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨོཀཔྤནཱིཡམེཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ. ཡཐཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨབྷིསདྡཧནཏྠོ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) ཝོཧཱརོ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལོ. ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༨; ཙཱུལ༹ནི. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༡༧, ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༦༡) པཉྙཏྟི. ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨) ཚེདནཾ. ‘‘ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦) ཝིཀཔྤོ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) ལེསོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༩༤) སམནྟབྷཱཝོ. ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ ཀིར, བྷོ, སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ ན ཛཱནིམྷཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦༠) སདིསོ, པཊིབྷཱགོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནསྶ སདིསོ པཊིབྷཱགོཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ཁགྒཝིསཱཎསདིསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨདྷིཔྤཱཡཱནུསནྡྷིཏོ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཡྭཱཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དཎྜོ བྷཱུཏེསུ པཝཏྟིཡམཱནོ ཨཧིཏོ ཧོཏི, ཏཾ ཏེསུ ཨཔྤཝཏྟིཡམཱནེསུ ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ མེཏྟཱཡ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརེན ཙ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ནིཧིཏདཎྜཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཡཐཱ ཨནིཧིཏདཎྜཱ སཏྟཱ བྷཱུཏཱནི དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ ཝིཧེཋེནྟི, ཏཐཱ ཨཝིཧེཋཡཾ, ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ ཨིམཾ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནམཱགམྨ ཡདེཝ ཏཏྠ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏཉྩ ཏདནུསཱརེནེཝ ཏདཉྙཉྩ སངྑཱརགཏཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨིམཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱི’’ཏི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཡཾ པན ཨནུསནྡྷི – ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨིདཱནི, བྷནྟེ, ཀུཧིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི? ཏཏོ ཏེན ‘‘པུབྦཔཙྩེཀསམྦུདྡྷཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ ‘‘གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ’’ཏི ཝུཏྟེ པུནཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ, ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི. ཨཐ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱ’’ཏི སབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཨིདཱནི ཨཏྲཛཱདཱིསུ ཡཾ ཀིཉྩི པུཏྟམྤི ན ཨིཙྪེཡྻཾ, ཀུཏོ པན ཏུམྷཱདིསཾ སཧཱཡཾ. ཏསྨཱ ཏུམྷེསུཔི ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ གནྟུཀཱམོ མཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཐ ཝཱ ཏེཧི ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ, ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ, ཀུཏོ སཧཱཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཡཐཱཝུཏྟེནཊྛེན ཨེཀཙརིཡཱཡ གུཎཾ དིསྭཱ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༥).

ཏཏྠ ཏསཱཏི ཝིཔཱསཀིརིཡཱ. ཐཱཝརཱཏི ཁཱིཎཱསཝཱ. བྷཡབྷེརཝཱཏི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱ ཙིཏྟུཏྲཱསཱ. ནིདྷཱཡཱཏི ཚཌྜེཏྭཱ. ནིདཧིཏྭཱཏི ཋཔེཏྭཱ. ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཨདྷོཀརིཏྭཱ. སམོརོཔཡིཏྭཱཏི ཨདྷོགཏཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ. ནིཀྑིཔིཏྭཱཏི ཏཏོ ཨཔནེཏྭཱ. པཊིཔྤསྶམྦྷིཏྭཱཏི སནྣིསཱིདཱཔེཏྭཱ.

ཨཱལཔནནྟི ཨཱདིཏོ ལཔནཾ. སལླཔནནྟི སམྨཱ ལཔནཾ. ཨུལླཔནནྟི ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ལཔནཾ. སམུལླཔནནྟི པུནཔྤུནཾ ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ལཔནཾ.

ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱཏི ཨིརིཡཱཔཐཱནཾ ཙརིཡཱ, པཝཏྟནནྟི ཨཏྠོ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཱཡཏནཙརིཡཱ པན ཨཱཡཏནེསུ སཏིསམྤཛཉྙཱནཾ ཙརིཡཱ. པཏྟཱིཏི ཕལཱནི. ཏཱནི ཧི པཱཔུཎཱིཡནྟཱིཏི ‘‘པཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི. སཏྟལོཀསྶ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱ ཨཏྠཱ ལོཀཏྠཱཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ.

ཨིདཱནི ཏཱསཾ ཙརིཡཱནཾ བྷཱུམིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སཏིཔཊྛཱནེསཱུཏི ཨཱརམྨཎསཏིཔཊྛཱནེསུཔི ཝུཙྩམཱནེསུ སཏིཏོ ཨནཉྙཱནི, ཝོཧཱརཝསེན པན ཨཉྙཱནི ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨརིཡསཙྩེསཱུཏི པུབྦབྷཱགེ ལོཀིཡསཙྩཉཱཎེན ཝིསུཾ ཝིསུཾ སཙྩཔརིགྒཧཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨརིཡམགྒེསུ སཱམཉྙཕལེསཱུཏི ཙ ཝོཧཱརཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. པདེསཏོཏི ལོཀཏྠཙརིཡཱཡ ཨེཀདེསེ. ནིཔྤདེསཏོ ཧི ལོཀཏྠཙརིཡཾ བུདྡྷཱ ཨེཝ ཀརོནྟི. པུན ཏཱ ཨེཝ ཙརིཡཱཡོ ཀཱརཀཔུགྒལཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘པཎིདྷིསམྤནྣཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཎིདྷིསམྤནྣཱ ནཱམ ཨིརིཡཱཔཐཱནཾ སནྟཏྟཱ ཨིརིཡཱཔཐཱཝ ཋིཏིཡཱ སམྤནྣཱ ཨཀམྤིཏཨིརིཡཱཔཐཱ བྷིཀྑུབྷཱཝཱནུརཱུཔེན སནྟེན ཨིརིཡཱཔཐེན སམྤནྣཱ.

ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནནྟི ཙཀྑཱདཱིསུ ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིསཡེ པཝཏྟཾ ཨེཀེཀདྭཱརཝསེན གུཏྟཾ དྭཱརཾ ཨེཏེསནྟི གུཏྟདྭཱརཱ, ཏེསཾ གུཏྟདྭཱརཱནཾ. དྭཱརནྟི ཙེཏྠ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརཝསེན ཙཀྑཱདཡོ ཨེཝ. ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནནྟི སཱིལཱདཱིསུ ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཝཏཾ. ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནནྟི ཝིཔསྶནཱཡ པཱདཀབྷཱཝེན ཨདྷིཙིཏྟསངྑཱཏཾ སམཱདྷིཾ ཨནུཡུཏྟཱནཾ. བུདྡྷིསམྤནྣཱནནྟི ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ གོཏྲབྷུ, ཏཱཝ པཝཏྟེན ཉཱཎེན སམྤནྣཱནཾ. སམྨཱ པཊིཔནྣཱནནྟི ཙཏུམགྒཀྑཎེ. ཨདྷིགཏཕལཱནནྟི ཙཏུཕལཀྑཎེ. ཏཐཱགཏཱནནྟི ཏཐཱ ཨཱགཏཱནཾ. ཨརཧནྟཱནནྟི དཱུརཀིལེསཱནཾ. སམྨཱསམྦུདྡྷཱནནྟི སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨབུདྡྷཱནཾ. ཨིམེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ པཀཱསིཏོ ཨེཝ.

པདེསཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནནྟི པཙྩེཀསམྦུདྡྷཱནཾ ཨེཀདེསཏོ. སཱཝཀཱནནྟི སཱཝཀཱནམྤི ཨེཀདེསཏོ. ཨདྷིམུཙྩནྟོཏི ཨདྷིམོཀྑཾ ཀརོནྟོ. སདྡྷཱཡ ཙརཏཱིཏི སདྡྷཱཝསེན པཝཏྟཏི. པགྒཎྷནྟོཏི ཙཏུསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡེན པདཧནྟོ. ཨུཔཊྛཔེནྟོཏི སཏིཡཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨུཔཊྛཔེནྟོ. ཨཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོཏི སམཱདྷིཝསེན ཝིཀྑེཔཾ ཨཀརོནྟོ. པཛཱནནྟོཏི ཙཏུསཙྩཛཱནནཔཉྙཱཡ པཀཱརེན ཛཱནནྟོ. ཝིཛཱནནྟོཏི ཨིནྡྲིཡསམྤཡུཏྟཛཝནཔུབྦངྒམེན ཨཱཝཛྫནཝིཉྙཱཎེན ཨཱརམྨཎཾ ཝིཛཱནནྟོ. ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱཡཱཏི ཨཱཝཛྫནཝིཉྙཱཎཙརིཡཱཝསེན. ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶཱཏི སཧཱཝཛྫནཱཡ ཨིནྡྲིཡཙརིཡཱཡ པཊིཔནྣསྶ. ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཱཔེནྟཱིཏི སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན པཝཏྟཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷུསཾ ཡཱཔེནྟི, པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡཱཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷུསཾ ཡཏནཙརིཡཱཡ, པཝཏྟནཙརིཡཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིཀྑམྦྷནཏདངྒསམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིཝསེན ཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི.

དསྶནཙརིཡཱ ཙ སམྨཱདིཊྛིཡཱཏིཨཱདཱིསུ སམྨཱ པསྶཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏཱཡ པསྶནྟི, པསཊྛཱ སུནྡརཱ ཝཱ དིཊྛཱིཏི སམྨཱདིཊྛི, ཏསྶཱ སམྨཱདིཊྛིཡཱ ནིབྦཱནཔཙྩཀྑཀརཎེན དསྶནཙརིཡཱ. སམྨཱ སངྐཔྤེཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན སངྐཔྤེནྟི, པསཊྛོ སུནྡརོ ཝཱ སངྐཔྤོཏི སམྨཱསངྐཔྤོ. ཏསྶ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནཙརིཡཱ. སམྨཱ ཝདཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏཱཡ ཝདནྟི, པསཊྛཱ སུནྡརཱ ཝཱ ཝཱཙཱཏི སམྨཱཝཱཙཱ, མིཙྪཱཝཱཙཱཝིརཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྶཱ ཙཏུབྦིདྷཝཙཱིསཾཝརཔརིགྒཧཙརིཡཱ. སམྨཱ ཀརོཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན ཀརོནྟི, པསཊྛཾ སུནྡརཾ ཝཱ ཀམྨནྟི སམྨཱཀམྨཾ, སམྨཱཀམྨམེཝ སམྨཱཀམྨནྟོ, མིཙྪཱཀམྨནྟཝིརཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྶ ཏིཝིདྷཀཱཡསཾཝརསམུཊྛཱནཙརིཡཱ. སམྨཱ ཨཱཛཱིཝཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན ཨཱཛཱིཝནྟི, པསཊྛོ སུནྡརོ ཝཱ ཨཱཛཱིཝོཏི སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཝིརཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྶ ཝོདཱནཙརིཡཱ པརིསུདྡྷཙརིཡཱ. སམྨཱ ཝཱཡམཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན ཝཱཡམནྟི, པསཊྛོ སུནྡརོ ཝཱ ཝཱཡཱམོཏི སམྨཱཝཱཡཱམོ, ཏསྶ པགྒཧཙརིཡཱ. སམྨཱ སརཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏཱཡ སརནྟི, པསཊྛཱ སུནྡརཱ ཝཱ སཏཱིཏི སམྨཱསཏི, ཏསྶཱ ཨུཔཊྛཱནཙརིཡཱ. སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན སམཱདྷིཡནྟི, པསཊྛོ སུནྡརོ ཝཱ སམཱདྷཱིཏི སམྨཱསམཱདྷི, ཏསྶ ཨཝིཀྑེཔཙརིཡཱ.

ཏཀྐཔྤོཏི ཏེན ཀཔྤོ, ཨེཝརཱུཔོཏི ཨཏྠོ. ཏསྶདིསོཏི ཏེན སདིསོ, ‘‘ཏསྶདིཀོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཏཔྤཊིབྷཱགོཏི ཏེན པཊིབྷཱགོ ཏཔྤཊིབྷཱགོ, ཨེདིསོཏི ཨཏྠོ. སཱདུརསཾ ཨཏིཀྐནྟཾ ལོཎཾ ཨཏིལོཎཾ. ལོཎཀཔྤོཏི ལོཎསདིསོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཏིཏིཏྟཀནྟི ཨཏིཀྐནྟཏིཏྟཀཾ, པུཙིམནྡཱདིཀཔྤོ ཏིཏྟཀསདིསོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཏིམདྷུརནྟི ཁཱིརཔཱཡཱསཱདིཀཾ. ཧིམཀཔྤོཏི ཧིམོདཀསདིསོ. སཏྠུཀཔྤོཏི སཏྠུནཱ བུདྡྷེན སདིསོ. ཨེཝམེཝཱཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཏསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ སངྑེཔེན ཝིཔསྶནཱཨཱཙིཀྑནཝིདྷིཾ དསྶེཏྭཱ གམིསྶཱམ. ཏཏྠ ནཱམརཱུཔཔརིགྒཧཾ ཀཱཏུཀཱམོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ རཱུཔཱརཱུཔཨཊྛསམཱཔཏྟཱིསུ ཡཾ ཀིཉྩི ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཝིཏཀྐཱདཱིནི ཛྷཱནངྒཱནི ཙ ཏཾསམྤཡུཏྟེ ཙ ཕསྶཱདཡོ དྷམྨེ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཝསེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘སབྦམྤེཏཾ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཾ ནམནཏོ ནམནཊྛེན ནཱམ’’ནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཏཏོ ཏསྶ པཙྩཡཾ པརིཡེསནྟོ ‘‘ཧདཡཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཏཱི’’ཏི པསྶཏི. པུན ཝཏྠུསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱནི ཙ ཨུཔཱདཱརཱུཔཱནི ཙ པསྶིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སབྦཾ རུཔྤནཏོ རཱུཔ’’ནྟི པརིགྒཎྷཱཏི. པུན ཏདུབྷཡཾ ‘‘ནམནལཀྑཎཾ ནཱམཾ, རུཔྤནལཀྑཎཾ རཱུཔ’’ནྟི ཨེཝཾ སངྑེཔཏོ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏི. སམཐཡཱནིཀཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཔསྶནཱཡཱནིཀོ པན ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནམུཁེན བྷཱུཏུཔཱདཱཡརཱུཔཱནི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘སབྦམྤེཏཾ རུཔྤནཏོ རཱུཔ’’ནྟི པསྶཏི. ཏཏོ ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣརཱུཔསྶ ཙཀྑཱདཱིནི ནིསྶཱཡ པཝཏྟམཱནཱ ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟི. ཏཏོ སབྦེཔི ཏེ ཨརཱུཔདྷམྨེ ནམནལཀྑཎེན ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ’’ནྟི པསྶཏི, སོ ‘‘ཨིདཾ ནཱམཾ, ཨིདཾ རཱུཔ’’ནྟི དྭེདྷཱ ཝཝཏྠཔེཏི. ཨེཝཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ‘‘ནཱམརཱུཔཏོ ཨུདྡྷཾ ཨཉྙོ སཏྟོ ཝཱ པུགྒལོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི པསྶཏི.

ཡཐཱ ཧི ཨངྒསམྦྷཱརཱ, ཧོཏི སདྡོ རཐོ ཨིཏི;

ཨེཝཾ ཁནྡྷེསུ སནྟེསུ, ཧོཏི ‘‘སཏྟོ’’ཏི སམྨུཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༧༡; མི. པ. ༢.༡.༡; ཀཐཱ. ༢༣༣);

ཨེཝམེཝ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ སནྟེསུ ‘‘སཏྟོ པུགྒལོ’’ཏི ཝོཧཱརམཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ནཱམརཱུཔཱནཾ ཡཱཐཱཝདསྶནསངྑཱཏེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིབྷཱུཏེན ཉཱཎེན ནཱམརཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ པུན ཏསྶ པཙྩཡམྤི པརིགྒཎྷནྟོ ཝུཏྟནཡེན ནཱམརཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨིམསྶ ཧེཏཱུ’’ཏི པརིཡེསནྟོ ཨཧེཏུཝཱདཝིསམཧེཏུཝཱདེསུ དོསཾ དིསྭཱ རོགཾ དིསྭཱ ཏསྶ ནིདཱནཾ སམུཊྛཱནམྤི པརིཡེསནྟོ ཝེཛྫོ ཝིཡ ཏསྶ ཧེཏུཉྩ པཙྩཡཉྩ པརིཡེསནྟོ ཨཝིཛྫཱ ཏཎྷཱ ཨུཔཱདཱནཾ ཀམྨནྟི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨེ ནཱམརཱུཔསྶ ཨུཔྤཱདཔཙྩཡཏྟཱ ‘‘ཧེཏཱུ’’ཏི. ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཏྠམྦྷནཔཙྩཡཏྟཱ ‘‘པཙྩཡོ’’ཏི ཙ པསྶཏི. ཨིམསྶ ཧི ཀཱཡསྶ ཨཝིཛྫཱདཡོ ཏཡོ དྷམྨཱ མཱཏཱ ཝིཡ དཱརཀསྶ ཨུཔནིསྶཡཱ ཧོནྟི, ཀམྨཾ པིཏཱ ཝིཡ པུཏྟསྶ ཛནཀཾ, ཨཱཧཱརོ དྷཱཏི ཝིཡ དཱརཀསྶ སནྡྷཱརཀོཏི. ཨེཝཾ རཱུཔཀཱཡསྶ པཙྩཡཔརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ པུན ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༤.༦༠; ཀཐཱ. ༤༦༥) ནཡེན ནཱམཀཱཡསྶཔི པཙྩཡཾ པརིགྒཎྷཱཏི, ཨེཝཾ པརིགྒཎྷནྟོ ‘‘ཨཏཱིཏཱནཱགཏཱཔི དྷམྨཱ ཨེཝམེཝ ཝཏྟནྟཱི’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀརོཏི.

ཏསྶ ཡཱ སཱ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ, ན ནུ ཁོ ཨཧོསིཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ, ཀིཾ ཧུཏྭཱ ཀིཾ ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟི པཉྩཝིདྷཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཝུཏྟཱ.

ཡཱཔི ཨཔརནྟཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘བྷཝིསྶཱམི ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ, ན ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམི, ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམི, ཀཐཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཱམི, ཀིཾ ཧུཏྭཱ ཀིཾ བྷཝིསྶཱམི ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨནཱགཏམདྡྷཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) པཉྩཝིདྷཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཝུཏྟཱ.

ཡཱཔི ཨེཏརཧི ཝཱ པན པཙྩུཔྤནྣཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾཀཐཱི ཧོཏི ‘‘ཨཧཾ ནུ ཁོསྨི, ནོ ནུ ཁོསྨི, ཀིཾ ནུ ཁོསྨི, ཀཐཾ ནུ ཁོསྨི, ཨཡཾ ནུ ཁོ སཏྟོ ཀུཏོ ཨཱགཏོ, སོ ཀུཧིཾ གཱམཱི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ཚབྦིདྷཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སབྦཱཔི པཧིཡྻཏི. ཨེཝཾ པཙྩཡཔརིགྒཧཎེན ཏཱིསུ ཨདྡྷཱསུ ཀངྑཾ ཝིཏརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཉཱཎཾ ‘‘ཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷཱི’’ཏིཔི ‘‘དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟིཔི ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎ’’ནྟིཔི ‘‘སམྨཱདསྶན’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏྠ པན ཏིསྶོ ཧི ལོཀིཡཔརིཉྙཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ པཧཱནཔརིཉྙཱཏི. ཏཏྠ ‘‘རུཔྤནལཀྑཎཾ རཱུཔཾ, ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ ཝེདནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པཙྩཏྟལཀྑཎསལླཀྑཎཝསེན པཝཏྟཱ པཉྙཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ ནཱམ. ‘‘རཱུཔཾ ཨནིཙྩཾ, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པན ནཡེན ཏེསཾཡེཝ དྷམྨཱནཾ སཱམཉྙལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཝཏྟཱ ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ནཱམ. ཏེསུ ཨེཝ པན དྷམྨེསུ ནིཙྩསཉྙཱདིཔཛཧནཝསེན པཝཏྟཱ ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཝ པཉྙཱ པཧཱནཔརིཉྙཱ ནཱམ.

ཏཏྠ སངྑཱརཔརིཙྪེདཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཙྩཡཔརིགྒཧཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ བྷཱུམི. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ དྷམྨཱནཾ པཙྩཏྟལཀྑཎཔཊིཝེདྷསྶེཝ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཧོཏི. ཀལཱཔསམྨསནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ བྷཱུམི. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ སཱམཉྙལཀྑཎཔཊིཝེདྷསྶེཝ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཧོཏི. བྷངྒཱནུཔསྶནཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔརི པཧཱནཔརིཉྙཱཡ བྷཱུམི. ཏཏོ ཙ པཊྛཱཡ ཧི ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶནྟོ ནིཙྩསཉྙཾ པཛཧཏི, དུཀྑཏོ ཨནུཔསྶནྟོ སུཁསཉྙཾ, ཨནཏྟཏོ ཨནུཔསྶནྟོ ཨཏྟསཉྙཾ, ནིབྦིནྡནྟོ ནནྡིཾ, ཝིརཛྫནྟོ རཱགཾ, ནིརོདྷེནྟོ སམུདཡཾ, པཊིནིསྶཛྫནྟོ ཨཱདཱནཾ པཛཧཏཱིཏི ཨེཝཾ ནིཙྩསཉྙཱདིཔཧཱནསཱདྷིཀཱནཾ སཏྟནྣཾ ཨནུཔསྶནཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩཾ. ཨིཏི ཨིམཱསུ ཏཱིསུ པརིཉྙཱསུ སངྑཱརཔརིཙྪེདསྶ ཙེཝ པཙྩཡཔརིགྒཧསྶ ཙ སཱདྷིཏཏྟཱ ཨིམིནཱ ཡོགིནཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱཝ ཨདྷིགཏཱ.

པུན ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ…པེ… ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ རཱུཔཾ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནིཙྩཾ, ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལི༹ཏཏྟཱ དུཀྑཾ, ཨཝསཝཏྟིཏྟཱ ཨནཏྟཱ. ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ… སཉྙཱ… ཡེ ཀེཙི སངྑཱརཱ … ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནིཙྩཾ, ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལི༹ཏཏྟཱ དུཀྑཾ, ཨཝསཝཏྟིཏྟཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༤༨; པཊི. མ. ༡.༤༨) ནཡེན ཀལཱཔསམྨསནཾ ཀརོཏི. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ སངྑཱརེ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཝསེན ཀལཱཔསམྨསནཾ ཀཏྭཱ པུན སངྑཱརཱནཾ ཨུདཡབྦཡམེཝ པསྶཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ རཱུཔསམུདཡོ, ཏཎྷཱཀམྨཨཱཧཱརསམུདཡཱ རཱུཔསམུདཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༠). ཨེཝཾ རཱུཔཀྑནྡྷསྶ པཙྩཡཱཡཏྟཏཱདསྶནེན རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི, ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི. ཨེཝཾ པཉྩཧཱཀཱརེཧི རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི. ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ རཱུཔནིརོདྷོ, ཏཎྷཱཀམྨཨཱཧཱརནིརོདྷཱ རཱུཔནིརོདྷོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༠) པཙྩཡནིརོདྷདསྶནེན རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི, ཝིཔརིཎཱམལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ པཉྩཧཱཀཱརེཧི རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི.

ཏཐཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ ཝེདནཱསམུདཡོ, ཏཎྷཱཀམྨཕསྶསམུདཡཱ ཝེདནཱསམུདཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༠) པཙྩཡཱཡཏྟཏཱདསྶནེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི, ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི. ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོ, ཏཎྷཱཀམྨཕསྶནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༠) པཙྩཡནིརོདྷདསྶནེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི, ཝིཔརིཎཱམལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི. ཨེཝཾ སཉྙཱཀྑནྡྷཱདཱིསུཔི.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཕསྶཊྛཱནེ ‘‘ནཱམརཱུཔསམུདཡཱ, ནཱམརཱུཔནིརོདྷཱ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨེཀེཀསྨིཾ ཁནྡྷེ པཙྩཡསམུདཡཝསེན ཙ ནིབྦཏྟིལཀྑཎཝསེན ཙ པཙྩཡནིརོདྷཝསེན ཙ ཝིཔརིཎཱམལཀྑཎཝསེན ཙ ཨུདཡབྦཡདསྶནེན ཙ དས དས ཀཏྭཱ པཉྙཱས ལཀྑཎཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏེསཾ ཝསེན ‘‘ཨེཝམྤི རཱུཔསྶ ཨུདཡོ, ཨེཝམྤི རཱུཔསྶ ཝཡོ’’ཏི པཙྩཡཏོ ཙེཝ ཁཎཏོ ཙ ཝིཏྠཱརེན མནསིཀཱརཾ ཀརོཏི.

ཏསྶེཝཾ ཀརོཏོ ‘‘ཨིཏི ཀིར ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོནྟི, ཧུཏྭཱ པཊིཝེནྟཱི’’ཏི ཉཱཎཾ ཝིསདཾ ཧོཏི. ‘‘ཨེཝཾ ཀིར ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི ནིཙྩནཝཱ ཧུཏྭཱ སངྑཱརཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ན ཀེཝལཉྩ ནིཙྩནཝཱ, སཱུརིཡུགྒམནེ ཨུསྶཱཝབིནྡུ ཝིཡ ཨུདཀབུབྦུལོ༹ ཝིཡ ཨུདཀེ དཎྜརཱཛི ཝིཡ ཨཱརགྒེ སཱསཔོ ཝིཡ ཝིཛྫུཔྤཱདོ ཝིཡ ཙ པརིཏྟཊྛཱཡིནོ, མཱཡཱམརཱིཙིསུཔིནཱལཱཏཙཀྐགནྡྷབྦནགརཕེཎཀདལིཨཱདཡོ ཝིཡ ཨསཱརཱ ནིསྶཱརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པན ཨནེན ‘‘ཝཡདྷམྨམེཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣཉྩ ཝཡཾ ཨུཔེཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན སམྨསནཔཉྙཱཡ ལཀྑཎཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཾ ནཱམ པཋམཾ ཏརུཎཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི. ཡསྶཱདྷིགམཱ ‘‘ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ’’ཏི སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨཐསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨོབྷཱསོ ཉཱཎཾ པཱིཏི པསྶདྡྷི སུཁཾ ཨདྷིམོཀྑོ པགྒཧོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨུཔེཀྑཱ ནིཀནྟཱིཏི དས ཝིཔསྶནུཔཀྐིལེསཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཏྠ ཨོབྷཱསོ ནཱམ ཝིཔསྶནཀྑཎེ ཉཱཎསྶ བལཝཏྟཱ ལོཧིཏཾ སནྣིསཱིདཏི, ཏེན ཙ ཙིཏྟོབྷཱསོ ནིབྦཏྟཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཨཀུསལོ ཡོགཱི ‘‘མགྒོ མེ པཏྟོ’’ཏི ཏམེཝ ཨོབྷཱསཾ ཨསྶཱདེཏི. ཉཱཎམྤི ཝིཔསྶནཱཉཱཎམེཝ. ཏཾ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ སུདྡྷཾ པསནྣཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. ཏཾ དིསྭཱ པུབྦེ ཝིཡ ‘‘མགྒོ’’ཏི ཨསྶཱདེཏི. པཱིཏིཔི ཝིཔསྶནཱཔཱིཏི ཨེཝ. ཏསྶ ཧི ཏསྨིཾ ཁཎེ པཉྩཝིདྷཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི. པསྶདྡྷཱིཏི ཝིཔསྶནཱཔསྶདྡྷི. ཏསྨིཾ སམཡེ ནེཝ ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ དརཐོ, ན གཱརཝཾ, ན ཀཀྑལ༹ཏཱ, ན ཨཀམྨཉྙཏཱ, ན གེལཉྙཏཱ, ན ཝངྐཏཱ ཧོཏི. སུཁམྤི ཝིཔསྶནཱསུཁམེཝ. ཏསྶ ཀིར ཏསྨིཾ སམཡེ སཀལསརཱིརཾ ཨབྷིསནྡཡམཱནཾ ཨཏིཔཎཱིཏཾ སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏི.

ཨདྷིམོཀྑོ ནཱམ ཝིཔསྶནཀྑཎེ པཝཏྟཱ སདྡྷཱ. ཏསྨིཉྷི ཁཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨཏིཝིཡ པསཱདབྷཱུཏཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫཏི. པགྒཧོ ནཱམ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཾ ཝཱིརིཡཾ. ཏསྨིཉྷི ཁཎེ ཨསིཐིལཾ ཨནཙྩཱརདྡྷཾ སུཔགྒཧིཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨུཔཊྛཱནནྟི ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི. ཏསྨིཉྷི ཁཎེ སུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨུཔེཀྑཱ དུཝིདྷཱ ཝིཔསྶནཱཝཛྫནཝསེན. ཏསྨིཉྷི ཁཎེ སབྦསངྑཱརགཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱསངྑཱཏཾ ཉཱཎཾ བལཝནྟཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི མནོདྭཱརཱཝཛྫནུཔེཀྑཱ ཙ. སཱ ཙ ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཱཝཛྫནྟསྶ སཱུརཱ ཏིཁིཎཱ ཧུཏྭཱ ཝཧཏི. ནིཀནྟཱིཏི ཝིཔསྶནཱནིཀནྟི. ཨོབྷཱསཱདཱིསུ ཧི ཨཱལཡཾ ཀུརུམཱནཱ སུཁུམཱ སནྟཱཀཱརཱ ནིཀནྟི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཏྠ ཨོབྷཱསཱདཡོ ཀིལེསཝཏྠུཏཱཡ ‘‘ཨུཔཀྐིལེསཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ན ཨཀུསལཏྟཱ. ནིཀནྟི པན ཨུཔཀྐིལེསོ ཙེཝ ཀིལེསཝཏྠུ ཙ.

པཎྜིཏོ པན བྷིཀྑུ ཨོབྷཱསཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཝིཀྑེཔཾ ཨགཙྪནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསཱདཡོ དྷམྨཱ ན མགྒོ, ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཾ པན ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ མགྒོ’’ཏི མགྒཉྩ ཨམགྒཉྩ ཝཝཏྠཔེཏི. ཏསྶེཝཾ ‘‘ཨཡཾ མགྒོ, ཨཡཾ ན མགྒོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཋིཏཾ ཉཱཎཾ མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨཊྛནྣཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནཾ ཝསེན སིཁཱཔཏྟཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ནཝམཉྩ སཙྩཱནུལོམིཀཾ ཉཱཎནྟི ཨཡཾ པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི ནཱམ ཧོཏི. ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎཾ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎནྟི ཨིམཱནི ཨཊྛ ཉཱཎཱནི ནཱམ. ནཝམཾ སཙྩཱནུལོམིཀཾ ཉཱཎནྟི ཨནུལོམསྶེཏཾ ནཱམཾ.

ཏསྨཱ ཏཾ སམྤཱདེཏུཀཱམེན ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཾ ཨུདཡབྦཡཉཱཎཾ ཨཱདིཾཀཏྭཱ ཨེཏེསུ ཉཱཎེསུ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. ཨུདཡབྦཡཾ པསྶནྟསྶ ཧི ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལ༹ནཾ པསྶཏོ དུཀྑལཀྑཎཉྩ, ‘‘དུཀྑམེཝ ཧི སམྦྷོཏི, དུཀྑཾ ཏིཊྛཏི ཝེཏི ཙཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༡; ཀཐཱ. ༢༣༣) པསྶཏོ ཨནཏྟལཀྑཎཉྩ.

ཨེཏྠ ཙ ཨནིཙྩཾ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ དུཀྑཾ དུཀྑལཀྑཎཾ ཨནཏྟཱ ཨནཏྟལཀྑཎནྟི ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཨནིཙྩནྟི ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. ཀསྨཱ? ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟབྷཱཝཱ, ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོ ཝཱ. ཨཉྙཐཏྟཾ ནཱམ ཛརཱ. ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟཾ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ, ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝསངྑཱཏོ ཝཱ ཨཱཀཱརཝིཀཱརོ. ‘‘ཡདནིཙྩཾ, ཏཾ དུཀྑ’’ནྟི ཝཙནཏོ ཏདེཝ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ དུཀྑཾ. ཀསྨཱ? ཨབྷིཎྷཾ པཊིཔཱིལ༹ནཏོ. ཨབྷིཎྷཾ པཊིཔཱིལ༹ནཱཀཱརོ དུཀྑལཀྑཎཾ. ‘‘ཡཾ དུཀྑཾ, ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥-༡༦) ཝཙནཏོ ཏདེཝ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ཨནཏྟཱ. ཀསྨཱ? ཨཝསཝཏྟནཏོ. ཨཝསཝཏྟནཱཀཱརོ ཨནཏྟལཀྑཎཾ. ཨིམཱནི ཏཱིཎིཔི ལཀྑཎཱནི ཨུདཡབྦཡཾ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱརམྨཎཱནི ཧོནྟི.

པུནཔི སོ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ཨེཝཾ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཔསྶཏི, ཏསྶ སངྑཱརཱ ལཧུཾ ལཧུཾ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཏཏོ ཨུཔྤཱདཾ ཝཱ ཋིཏིཾ ཝཱ པཝཏྟཾ ཝཱ ནིམིཏྟཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨཀཏྭཱ ཏེསཾ ཁཡཝཡནིརོདྷེ ཨེཝ སཏི སནྟིཊྛཏི, ཨིདཾ བྷངྒཉཱཎཾ ནཱམ. ཨིམསྶ ཨུཔྤཱདཏོ པཊྛཱཡ ཨཡཾ ཡོགཱི ‘‘ཡཐཱ ཨིམེ སངྑཱརཱ བྷིཛྫནྟི ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཨེཝཾ ཨཏཱིཏེཔི སངྑཱརགཏཾ བྷིཛྫི, ཨནཱགཏེཔི བྷིཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ནིརོདྷམེཝ པསྶནྟོ ཏིཊྛཏི. ཏསྶ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨཱསེཝནྟསྶ བཧུལཱིཀརོནྟསྶ སབྦབྷཝཡོནི གཏིཊྛིཏི སཏྟཱཝཱསེསུ པབྷེདཀཱ སངྑཱརཱ ཛལིཏཨངྒཱརཀཱསུཨཱདཡོ ཝིཡ མཧཱབྷཡཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཨེཏཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ ནཱམ.

ཏསྶ ཏཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ ཨཱསེཝནྟསྶ སབྦེ བྷཝཱདཡོ ཨཱདིཏྟཨངྒཱརཾ ཝིཡ སམུསྶིཏཁགྒོ ཝིཡ པཙྩཏྠིཀོ ཨཔྤཊིསརཎཱ སཱདཱིནཝཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཨིདཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནཱམ. ཏསྶ ཨེཝཾ སངྑཱརེ ཨཱདཱིནཝཏོ པསྶནྟསྶ བྷཝཱདཱིསུཔི སངྑཱརཱནཾ ཨཱདཱིནཝཏྟཱ སངྑཱརེསུ ཨུཀྐཎྛནཱ ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིདཾ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནཱམ.

སབྦསངྑཱརེསུ ནིབྦིནྡནྟསྶ ཨུཀྐཎྛནྟསྶ ཏསྨཱ སངྑཱརགཏཱ མུཉྩིཏུཀཱམཏཱ ནིསྶརིཏུཀཱམཏཱ ཧོཏི. ཨིདཾ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎཾ ནཱམ. པུན ཏསྨཱ སངྑཱརགཏཱ མུཉྩིཏུཾ པན ཏེ ཨེཝ སངྑཱརེ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎེན ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཱིརཎཾ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནཱམ.

སོ ཨེཝཾ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ པརིགྒཎྷནྟོ ཏེསུ ཨནཏྟལཀྑཎསྶ སུདིཊྛཏྟཱ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཏྟནིཡ’’ནྟི ཝཱ ཨགཎྷནྟོ སངྑཱརེསུ བྷཡཉྩ ནནྡིཉྩ པཧཱཡ སངྑཱརེསུ ཨུདཱསཱིནོ ཧོཏི མཛ྄ཛྷཏྟོ, ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ ན གཎྷཱཏི, ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཨུཔེཀྑཀོ, ཨིདཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཾ ནཱམ.

ཏཾ པནེས ཙེ སནྟིཔདཾ ནིབྦཱནཾ སནྟཏོ པསྶཏི, སབྦསངྑཱརཔཝཏྟཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ནིབྦཱནནིནྣཾ པཀྑནྡཾ ཧོཏི. ནོ ཙེ ནིབྦཱནཾ སནྟཏོ པསྶཏི, པུནཔྤུནཾ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི ཝཱ ‘‘དུཀྑ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝཱ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱཝསེན སངྑཱརཱརམྨཎམེཝ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. ཨེཝཾ ཏིཊྛམཱནཉྩ ཨེཏཾ ཏིཝིདྷཝིམོཀྑམུཁབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཏིསྶོ ཧི ཨནུཔསྶནཱ ‘‘ཏཱིཎི ཝིམོཀྑམུཁཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝཾ ཨནིཙྩཏོ མནསིཀརོནྟོ ཨདྷིམོཀྑབཧུལོ ཨནིམིཏྟཾ ཝིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏི, དུཀྑཏོ མནསིཀརོནྟོ པསྶདྡྷིབཧུལོ ཨཔྤཎིཧིཏཾ ཝིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏི, ཨནཏྟཏོ མནསིཀརོནྟོ ཝེདབཧུལོ སུཉྙཏཾ ཝིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཨནིམིཏྟོ ཝིམོཀྑོཏི ཨནིམིཏྟཱཀཱརེན ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟོ ཨརིཡམགྒོ. སོ ཧི ཨནིམིཏྟཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨནིམིཏྟོ, ཀིལེསེཧི ཙ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམོཀྑོ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཨཔྤཎིཧིཏཱཀཱརེན ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟོ ཨཔྤཎིཧིཏོ, སུཉྙཏཱཀཱརེན ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟོ སུཉྙཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཨདྷིགཏསངྑཱརུཔེཀྑསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཝིཔསྶནཱ སིཁཱཔྤཏྟཱ ཧོཏི. ཝུཊྛཱནགཱམིནིཝིཔསྶནཱཏི ཨེཏདེཝ. ཨསྶ ཏཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཾ ཨཱསེཝནྟསྶ ཏིཀྑཏརཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྶ ‘‘ཨིདཱནི མགྒོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི སངྑཱརེ ‘‘ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཀྑཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝཱ སམྨསིཏྭཱ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི, བྷཝངྒཱནནྟརཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཡ ཀཐིཏནཡེནེཝ ཨནིཙྩཱདིཨཱཀཱརེན མནསིཀརིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ, ཏཐེཝ མནསིཀརོཏོ པཋམཾ ཛཝནཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཾ པརིཀམྨནྟི ཝུཙྩཏི, ཏདནནྟརཾ ཏདེཝ དུཏིཡཛཝནཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཾ ཨུཔཙཱརནྟི ཝུཙྩཏི, ཏདནནྟརམྤི ཏདེཝ ཨུཔྤཛྫཏི ཏཏིཡཾ ཛཝནཙིཏྟཾ. ཡཾ ཨནུལོམནྟི ཝུཙྩཏི, ཨིདཾ ཏེསཾ པཱཊིཨེཀྐཾ ནཱམ.

ཨཝིསེསེན པན ཏིཝིདྷམྤེཏཾ ‘‘ཨཱསེཝན’’ནྟིཔི ‘‘པརིཀམྨ’’ནྟིཔི ‘‘ཨུཔཙཱར’’ནྟིཔི ‘‘ཨནུལོམ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིདཾ པན ཨནུལོམཉཱཎཾ སངྑཱརཱརམྨཎཱཡ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡཱ ཝིཔསྶནཱཡ པརིཡོསཱནཾ ཧོཏི, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན གོཏྲབྷུཉཱཎམེཝ ཝིཔསྶནཱཡ པརིཡོསཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏོ པརཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀུརུམཱནཾ པུཐུཛྫནགོཏྟཾ ཨཏིཀྐམམཱནཾ ཨརིཡགོཏྟཾ ཨོཀྐམམཱནཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎེ པཋམསམནྣཱཧཱརབྷཱུཏཾ ཨཔུནརཱཝཊྚཀཾ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ པན ཉཱཎཾ པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཉྩ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཉྩ ན བྷཛཏི. ཨནྟརཱ ཨབྦོཧཱརིཀམེཝ ཧོཏི. ཝིཔསྶནཱསོཏེ པཏིཏཏྟཱ ‘‘པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཝིཔསྶནཱ’’ཏི ཝཱ སངྑཾ གཙྪཏི. ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ གོཏྲབྷུཉཱཎེ ནིརུདྡྷེ ཏེན དིནྣསཉྙཱཡ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ དིཊྛིསཾཡོཛནཾ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསསཾཡོཛནཾ ཝིཙིཀིཙྪཱསཾཡོཛནནྟི ཏཱིཎི སཾཡོཛནཱནི ཝིདྡྷཾསེནྟོ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདནནྟརཾ ཏསྶེཝ ཝིཔཱཀབྷཱུཏཱནི དྭེ ཏཱིཎི ཝཱ ཕལཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི ཨནནྟརཝིཔཱཀཏྟཱ ལོཀུཏྟརཀུསལཱནཾ, ཕལཔརིཡོསཱནེ པནསྶ ཨུཔྤནྣབྷཝངྒཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཏྠཱཡ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧི ‘‘ཨིམིནཱ ཝཏཱཧཾ མགྒེན ཨཱགཏོ’’ཏི མགྒཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཏཏོ ‘‘མེ ཨཡཾ ཨཱནིསཾསོ ལདྡྷོ’’ཏི ཕལཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཏཏོ ‘‘ཨིམེ ནཱམ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑཏི. ཏཏོ ‘‘ཨིམེ ནཱམ ཀིལེསཱ ཨཝསིཊྛཱ’’ཏི ཨུཔརིམགྒཏྟཡཝཛ྄ཛྷཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨཝསཱནེ ཙ ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ མཡཱ པཊིཝིདྡྷོ’’ཏི ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིཏི སོཏཱཔནྣསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ པཉྩ པཙྩཝེཀྑཎཱནི ཧོནྟི. ཏཐཱ སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱཝསཱནེ. ཨརཧཏྟཕལཱཝསཱནེ ཨཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཔཙྩཝེཀྑཎཱནི ཧོནྟི.

ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོ ཡོགཱཝཙརོ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཝུཏྟནཡེན ཝིཔསྶིཏྭཱ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ ཏནུབྷཱཝཾ ཀརོནྟོ དུཏིཡམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏདནནྟརཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཕལཉྩ. ཏཏོ ཝུཏྟནཡེན ཝིཔསྶིཏྭཱ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ ཀརོནྟོ ཏཏིཡམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི, ཝུཏྟནཡེན ཕལཉྩ. ཏཏོ ཏསྨིཾཡེཝཱསནེ ཝུཏྟནཡེན ཝིཔསྶིཏྭཱ རཱུཔརཱགཱརཱུཔརཱགམཱནུདྡྷཙྩཱཝིཛྫཱནཾ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ ཀརོནྟོ ཙཏུཏྠམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི, ཝུཏྟནཡེན ཕལཉྩ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེས ཧོཏི ཨརཧཱ མཧཱཁཱིཎཱསཝོ པཙྩེཀབུདྡྷོ. ཨིཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎཾ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི ནཱམ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེས’’ནྟི ཨེཏེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཱདིསཱིལསྶ ཝུཏྟཏྟཱ སཱིལཝིསུདྡྷི. ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡ’’ནྟི ཨེཏེན པཊིགྷཱནུནཡཝིཝཛྫནཝསེན མེཏྟཱདཱིནཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཙིཏྟཝིསུདྡྷི. ‘‘ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི ཨིམིནཱ པན ནཱམརཱུཔཔརིགྒཧཱདཱིནཾ ཝུཏྟཏྟཱ དིཊྛིཝིསུདྡྷི ཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷི མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཏི སཏྟ ཝིསུདྡྷིཡོ ཝུཏྟཱ ཧོནྟི. ཨཡམེཏྠ མུཁམཏྟནིདསྶནཾ, ཝིཏྠཱརཾ པན ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཾ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༦༢, ༦༧༨, ༦༩༢, ༧༣༧, ༨༠༦ ཨཱདཡོ) ཨོལོཀེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེསོ པཙྩེཀབུདྡྷོ –

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི, སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན;

པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༢; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༨) –

པསཾསིཡཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ གནྡྷམཱདནཔབྦཏཾ ཨུཔསོབྷཡམཱནོ ཝིཧཱསིནྟི ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

པཋམགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༢. དུཏིཡེ སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏསཾསགྒསྶ. ཏཏྠ དསྶནསཝནཀཱཡསམུལླཔནསམྦྷོགཝསེན པཉྩཝིདྷོ སཾསགྒོ. ཏཏྠ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ དསྶནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྠ སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀཱལ༹དཱིགྷཝཱཔཱིགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཀལྱཱཎཝིཧཱརཝཱསིཾ དཧརབྷིཀྑུཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཏཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཀཱལཀཏཱ ཀུཊུམྦིཡདྷཱིཏཱ ཏསྶཱ ནིཝཱསནཙོལ༹ཀྑཎྜཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཡ ཝཏྠདྷཱརིནིཡཱ ནཱམ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ནཱལཏྠ’’ནྟི ཧདཡཾ ཕཱལེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ སོ ཨེཝ ཙ དཧརོ ནིདསྶནཾ.

པརེཧི པན ཀཐིཡམཱནཾ རཱུཔཱདིསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧསིཏལཔིཏགཱིཏསདྡཾ སུཏྭཱ སོཏཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣོ རཱགོ སཝནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྲཱཔི གིརིགཱམཝཱསཱིཀམྨཱརདྷཱིཏཱཡ པཉྩཧི ཀུམཱརཱིཧི སདྡྷིཾ པདུམསྶརཾ གནྟྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ མཱལཾ སཱིསེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱསདྡེན གཱཡནྟིཡཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ སདྡཾ སུཏྭཱ ཀཱམརཱགེན ཛྷཱནཱ པརིཧཱཡིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོ པཉྩགྒལ༹ལེཎཝཱསཱི ཏིསྶདཧརོ ནིདསྶནཾ.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨངྒཔརཱམསནེན ཨུཔྤནྣརཱགོ ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ. དྷམྨགཱཡནདཧརབྷིཀྑུ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. མཧཱཝིཧཱརེ ཀིར དཧརབྷིཀྑུ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏཏྠ མཧཱཛནེ ཨཱགཏེ རཱཛཱཔི ཨགམཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཔུརེན. ཏཏོ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཏསྶ རཱུཔཉྩ སདྡཉྩ ཨཱགམྨ བལཝརཱགོ ཨུཔྤནྣོ ཏསྶ ཙ དཧརསྶཱཔི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཱ སལླཀྑེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེསི, ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ པརཱམསིཏྭཱ ཨཱལིངྒིསུ. པུན སཱཎིཔཱཀཱརཾ ཨཔནེཏྭཱ པསྶནྟཱ དྭེཔི ཀཱལཀཏེཡེཝ ཨདྡསཾསཱུཏི.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལཔནསམུལླཔནེ ཨུཔྤནྣརཱགོ པན སམུལླཔནསཾསགྒོ ནཱམ. བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ པརིབྷོགཀརཎེ ཨུཔྤནྣརཱགོ སམྦྷོགསཾསགྒོ ནཱམ. དྭཱིསུཔི ཙ ཨེཏེསུ མརིཙཝཊྚིཝིཧཱརེ བྷིཀྑུ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཙ ནིདསྶནཾ. མརིཙཝཊྚིམཧཱཝིཧཱརམཧེ ཀིར དུཊྛགཱམཎི ཨབྷཡམཧཱརཱཛཱ མཧཱདཱནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཨུབྷཏོསངྒྷཾ པརིཝིསཏི. ཏཏྠ ཨུཎྷཡཱགུཡཱ དིནྣཱཡ སངྒྷནཝཀསཱམཎེརཱི ཨནཱདྷཱརཀསྶ སཏྟཝསྶིཀསངྒྷནཝཀསཱམཎེརསྶ དནྟཝལཡཾ དཏྭཱ སམུལླཱཔཾ ཨཀཱསི, ཏེ ཨུབྷོཔི ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ སཊྛིཝསྶཱ ཧུཏྭཱ པརཏཱིརཾ གཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམུལླཱཔེན པུབྦསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཛཱཏསིནེཧཱ སིཀྑཱཔདཱནི ཝཱིཏིཀྐམིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཱ ཨཧེསུནྟི.

ཨེཝཾ པཉྩཝིདྷེ སཾསགྒེ ཡེན ཀེནཙི སཾསགྒེན ཛཱཏསཾསགྒསྶ བྷཝནྟི སྣེཧཱ, པུརིམརཱགཔཙྩཡཱ བལཝརཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏཱིཏི ཏམེཝ སྣེཧཾ ཨནུགཙྪནྟཾ སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀསོཀཔརིདེཝཱདིནཱནཔྤཀཱརཀཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི ནིབྦཏྟཏི བྷཝཏི ཛཱཡཏི. ཨཔརེ པན ‘‘ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཝོསགྒོ སཾསགྒོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏཏོ སྣེཧོ སྣེཧདུཀྑནྟི.

ཨེཝམཏྠཔྤབྷེདཾ ཨིམཾ ཨཌྜྷགཱཐཾ ཝཏྭཱ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘སྭཱཧཾ ཡམིདཾ སྣེཧནྭཡཾ སོཀཱདིདུཀྑཾ པཧོཏི, ཏསྶ དུཀྑསྶ མཱུལཾ ཁནནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེཧི དཱནི, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི? ཏཏོ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ ཡོ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམོ, སོ སབྦོཔི ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ཏཾ ‘‘སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེན སཾསགྒེན སཾསགྒཛཱཏསྶ བྷཝནྟི སྣེཧཱ, སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི, ཨེཝཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ ཨཧཾ ཨདྷིགཏོཏི ཨེཝམྤི ཨབྷིསམྦནྡྷིཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱདོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུདཱནཝསེན ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ པརཾ སབྦཾ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༦).

ནིདྡེསེ ཨནུཔྤཱདེཏཱིཏི རཱུཔསྨིཾ ཨནུབྱཉྫནཾ དིསྭཱ ཨལླཱིཡཏི. ཨནུབནྡྷཏཱིཏི རཱུཔསྨིཾ སྣེཧཝསེན བནྡྷཏི. བྷཝནྟཱིཏི ཧོནྟི. ཛཱཡནྟཱིཏི ཨུཔྤཛྫནྟི. ནིབྦཏྟནྟཱིཏི ཝཏྟནྟི. པཱཏུབྷཝནྟཱིཏི པཱཀཊཱ ཧོནྟི. སམྦྷཝནྟི སཉྫཱཡནྟི ཨབྷིནིབྦཏྟནྟཱིཏི ཏཱིཎི ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཱནི. ཨིཏོ པརཾ ཨཊྛཀཝགྒེ (མཧཱནི. ༡ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

དུཏིཡགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༣. ཏཏིཡེ མེཏྟཱཡནཝསེན མིཏྟཱ. སུཧདབྷཱཝེན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི ཧི ཨེཀནྟཧིཏཀཱམཏཱཡ མིཏྟཱཝ ཧོནྟི, ན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི གམནཱགམནཊྛཱནནིསཛྫཱསམུལླཱཔཱདཱིསུ ཧདཡསུཁཛནནེན སུཧཛྫཱཝ ཧོནྟི, ན མིཏྟཱ. ཀེཙི ཏདུབྷཡཝསེན སུཧཛྫཱ ཙེཝ མིཏྟཱ ཙ. ཏེ དུཝིདྷཱ ཧོནྟི ཨགཱརིཡཱ ཙ ཨནགཱརིཡཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཡཱ ཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི ཨུཔཀཱརཱ སམཱནསུཁདུཀྑཱ ཨནུཀམྤཀཱཏི. ཨནགཱརིཡཱ ཝིསེསེན ཨཏྠཀྑཱཡིནོ. ཨེཝཾ ཏེ ཙཏཱུཧི ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཧོནྟི.

ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨུཔཀཱརོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. པམཏྟཾ རཀྑཏི, པམཏྟསྶ སཱཔཏེཡྻཾ རཀྑཏི, བྷཱིཏསྶ སརཎཾ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཏདྡིགུཎཾ བྷོགཾ ཨནུཔྤདེཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༡).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སམཱནསུཁདུཀྑོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. གུཡ྄ཧམསྶ ཨཱཙིཀྑཏི, གུཡ྄ཧམསྶ པརིགཱུཧཏི, ཨཱཔདཱསུ ན ཝིཛཧཏི, ཛཱིཝིཏམྤིསྶ ཨཏྠཱཡ པརིཙྩཏྟཾ ཧོཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༢).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨནུཀམྤཀོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྷཝེནསྶ ན ནནྡཏི, བྷཝེནསྶ ནནྡཏི, ཨཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ ནིཝཱརེཏི, ཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ པསཾསཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༤).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨཏྠཀྑཱཡཱི མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ. པཱཔཱ ནིཝཱརེཏི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེཏི, ཨསྶུཏཾ སཱཝེཏི, སགྒསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༣).

ཏེསུ ཨིདྷ ཨགཱརིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཨཏྠཏོ པན སབྦེཔི ཡུཛྫནྟི. ཏེ མིཏྟེ སུཧཛྫེ. ཨནུཀམྤམཱནོཏི ཨནུདཡམཱནོ, ཏེསཾ སུཁཾ ཨུཔསཾཧརིཏུཀཱམོ དུཀྑཾ ཨཔཧརིཏུཀཱམོ.

ཧཱཔེཏི ཨཏྠནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཝསེན ཏིཝིདྷཾ, ཏཐཱ ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠཝསེནཱཔི ཏིཝིདྷཾ ཨཏྠཾ ལདྡྷཝིནཱསནེན ཨལདྡྷཱནུཔྤཱདནེནཱཏི དྭིདྷཱཔི ཧཱཔེཏི ཝིནཱསེཏི. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝཱམི, ཨེསོ མེ གཏི, ཨེསོ མེ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ནཱིཙེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཨིམེ མཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝནྟི, ཨཧཾ ཏེསཾ གཏི, ཨཧཾ ཏེསཾ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ཨིདྷ པན ཨེཝཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨེཏཾ བྷཡནྟི ཨེཏཾ ཨཏྠཧཱཔནབྷཡཾ, ཨཏྟནོ སམཱཔཏྟིཧཱནིཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི. སནྠཝེཏི ཏིཝིདྷོ སནྠཝོ ཏཎྷཱདིཊྛིམིཏྟསནྠཝཝསེན. ཏཏྠ ཨཊྛསཏཔྤབྷེདཱཔི ཏཎྷཱ ཏཎྷཱསནྠཝོ, དྭཱསཊྛིཔྤབྷེདཱཔི དིཊྛི དིཊྛིསནྠཝོ, པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ མིཏྟཱནུཀམྤནཱ མིཏྟསནྠཝོ. སོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏེན ཧིསྶ སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ’’ཏི. སེསཾ པུབྦསདིསམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ནིདྡེསེ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༧; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༩༣-༩༤).

ཏཏིཡགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༤. ཙཏུཏྠེ ཝཾསོཏི ཝེལུ༹. ཝིསཱལོཏི ཝིཏྠིཎྞོ. ཝ-ཀཱརོ ཨཝདྷཱརཎཏྠོ, ཨེཝཀཱརོ ཝཱ ཨཡཾ. སནྡྷིཝསེནེཏྠ ཨེ-ཀཱརོ ནཊྛོ. ཏསྶ པརཔདེན སམྦནྡྷོ, ཏཾ པཙྪཱ ཡོཛེསྶཱམ. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཝིསཏྟོཏི ལགྒོ ཛཊིཏོ སཾསིབྦིཏོ. པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙཱཏི པུཏྟདྷཱིཏུབྷརིཡཱསུ. ཡཱ ཨཔེཀྑཱཏི ཡཱ ཏཎྷཱ ཡོ སྣེཧོ. ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོཏི ཝཾསཀལཱི༹རོ ཝིཡ ཨལགྒམཱནོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཝཾསོ ཝིསཱལོ ཝིསཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི, པུཏྟེསུ ཙ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ, སཱཔི ཨེཝཾ ཏཱནི ཝཏྠཱུནི སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝིསཏྟཱ ཨེཝ. སྭཱཧཾ ཏཱཡ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཔེཀྑཝཱ ཝིསཱལོ ཝཾསོ ཝིཡ ཝིསཏྟོཏི ཨེཝཾ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏཾ ཨཔེཀྑཾ མགྒཉཱཎེན ཚིནྡནྟོ ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོཝ རཱུཔཱདཱིསུ ཝཱ དིཊྛཱདཱིསུ ཝཱ ལཱབྷཱདཱིསུ ཝཱ ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཝཱ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ཨསཛྫམཱནོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམཱཡཔི ནིདྡེསེ ཨཏིརེཀཾ ནཏྠི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༨).

ཙཏུཏྠགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༥. པཉྩམེ མིགོཏི སབྦེསཾ ཨཱརཉྙིཀཙཏུཔྤདཱནཾ ཨེཝ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན པསདམིགོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨརཉྙམྷཱིཏི གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨརཉྙཾ, ཨིདྷ པན ཨུཡྻཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཡྻཱནམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཨབདྡྷོཏི རཛྫུབནྡྷནཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཨབདྡྷོ. ཨེཏེན ཝིསྶཊྛཙརིཡཾ དཱིཔེཏི. ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡཱཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན གནྟུཾ ཨིཙྪཏི, ཏེན གོཙརཏྠཾ གཙྪཏི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪཏི གནྟུཾ, ཏཏྟཀཾ གཙྪཏི. ཡཾ ཨིཙྪཏི ཁཱདིཏུཾ, ཏཾ ཁཱདཏཱིཏི དཱིཔེཏི. ཝིཉྙཱུ ནརོཏི པཎྜིཏཔུརིསོ. སེརིཏནྟི སཙྪནྡཝུཏྟིཏཾ ཨཔརཱཡཏྟབྷཱཝཾ. པེཀྑམཱནོཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨོལོཀཡམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨསེརིཏཾ པུགྒལསེརིཏཉྩ. ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ ཧི ཀིལེསཝསཾ ཨགམནཏོ སེརིནོ ཏེཧི སམནྣཱགཏཱ པུགྒལཱ ཙ, ཏེསཾ བྷཱཝནིདྡེསོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? མིགོ ཨརཉྙམྷི ཡཐཱ ཨབདྡྷོ, ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ. ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཏཎྷཱབནྡྷནཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨེཝཾ གཙྪེཡྻནྟི ཨིཏི མེ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏེཧི བདྡྷསྶ ཡེནིཙྪཀཾ གནྟུཾ ཨལབྷནྟསྶ ཏསྨིཾ ཡེནིཙྪཀགམནཱབྷཱཝེ ཨཱདཱིནཝཾ ཡེནིཙྪཀགམནེ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ ཨནུཀྐམེན སམཐཝིཔསྶནཱཔཱརིཔཱུརིཾ ཨགམིཾ. ཏཏོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཝིཉྙཱུ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༩ ཨཱདཡོ).

པཉྩམགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༦. ཚཊྛེ ཨཡཾ པིཎྜཏྠོ – སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶ དིཝཱསེཡྻསངྑཱཏེ ཝཱསེ ཙ མཧཱཨུཔཊྛཱནསངྑཱཏེ ཋཱནེ ཙ ཨུཡྻཱནགམནསངྑཱཏེ གམནེ ཙ ཛནཔདཙཱརིཀསངྑཱཏཱཡ ཙཱརིཀཱཡ ཙ ‘‘ཨིདཾ མེ སུཎ, ཨིདཾ མེ དེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏཱ ཨནེཀཱནིསཾསཱ ཨེཀནྟསུཁཱ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏེཧི སབྦཀཱཔུརིསེཧི ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཱ ཨཔཏྠིཏཱ པབྦཛྫཱ, ཏཾ ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ པརེསཾ ཨཝསཝཏྟནེན བྷབྦཔུགྒལཝསེནེཝ ཙ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༩-༤༢).

ཚཊྛགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༧. སཏྟམེ ཁིཌྜཱཏི ཀཱིལ༹ནཱ. སཱ དུཝིདྷཱ ཧོཏི ཀཱཡིཀཱ ཙ ཝཱཙསིཀཱ ཙ. ཏཏྠ ཀཱཡིཀཱ ནཱམ ཧཏྠཱིཧིཔི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨསྶེཧིཔི རཐེཧིཔི དྷནཱུཧིཔི ཐརཱུཧིཔཱིཏི ཨེཝམཱདི. ཝཱཙསིཀཱ ནཱམ གཱིཏཾ སིལོཀབྷཎནཾ མུཁབྷེརིཀནྟི ཨེཝམཱདི. རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎརཏི. ཝིཔུལནྟི ཡཱཝ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཋཱནེན སཀལཏྟབྷཱཝབྱཱཔཀཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཔི ཙེཏྠ སཾསགྒགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༡).

སཏྟམགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༨. ཨཊྛམེ ཙཱཏུདྡིསོཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཡཐཱསུཁཝིཧཱརཱི, ‘‘ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦; ༣.༣༠༨; ཨ. ནི. ༤.༡༢༥; ཝིབྷ. ༦༤༣; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༨) ཝཱ ནཡེན བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཕརིཏཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཨསྶ སནྟཱིཏིཔི ཙཱཏུདྡིསོ. ཏཱསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ བྷཡེན ན པཊིཧཉྙཏཱིཏི ཨཔྤཊིགྷོ. སནྟུསྶམཱནོཏི དྭཱདསཝིདྷསྶ སནྟོསསྶ ཝསེན སནྟུསྶཀོ. ཨིཏརཱིཏརེནཱཏི ཨུཙྩཱཝཙེན པཙྩཡེན. པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱིཏི ཨེཏྠ པརིསྶཡནྟི ཀཱཡཙིཏྟཱནི, པརིཧཱཔེནྟི ཝཱ ཏེསཾ སམྤཏྟིཾ, ཏཱནི ཝཱ པཊིཙྩ སཡནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ, བཱཧིརཱནཾ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིནཾ ཨབྦྷནྟརཱནཉྩ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ཀཱཡཙིཏྟུཔདྡཝཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ པརིསྶཡེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཙ ཝཱིརིཡཱདཱིཧི ཙ དྷམྨེཧི སཧཏཱིཏི པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ. ཐདྡྷབྷཱཝཀརབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཚམྦྷཱི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏེ ཙཏྟཱརོ སམཎཱ, ཨེཝཾ ཨིཏརཱིཏརེན པཙྩཡེན སནྟུསྶམཱནོ ཨེཏྠ པཊིཔཏྟིཔདཊྛཱནེ སནྟོསེ ཋིཏོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ ཙཱཏུདྡིསོ, སཏྟསངྑཱརེསུ པཊིཧནནཀརབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི. སོ ཙཱཏུདྡིསཏྟཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ, ཨཔྤཊིགྷཏྟཱ ཨཚམྦྷཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཨེཏཾ པཊིཔཏྟིགུཎཾ དིསྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཏེ སམཎཱ ཝིཡ སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཱཏུདྡིསོ ཧོཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཨེཝཾ ཙཱཏུདྡིསབྷཱཝཾ པཏྠཡནྟོ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ པཏྠཡམཱནོ ཙཱཏུདྡིསཏཱཡ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཔྤཊིགྷཏཱཡ ཙ ཨཚམྦྷཱི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༢).

ནིདྡེསེ མེཏྟཱཏི ཨཏྠཏོ ཏཱཝ མིཛྫཏཱིཏི མེཏྟཱ, སིནེཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. མིཏྟེ ཝཱ བྷཝཱ, མིཏྟསྶ ཝཱ ཨེསཱ པཝཏྟཱིཏིཔི མེཏྟཱ. མེཏྟཱསཧགཏེནཱཏི མེཏྟཱཡ སམནྣཱགཏེན. ཙེཏསཱཏི ཙིཏྟེན. ཨེཀཾ དིསནྟི ཨེཀིསྶཱ དིསཱཡ པཋམཔརིགྒཧིཏཾ སཏྟཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨེཀཾ དིསཾ པརིཡཱཔནྣསཏྟཕརཎཝསེན ཝུཏྟཾ. ཕརིཏྭཱཏི ཕུསིཏྭཱ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ. ཝིཧརཏཱིཏི བྲཧྨཝིཧཱརཱདྷིཊྛིཏཾ ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརཾ པཝཏྟེཏི. ཏཐཱ དུཏིཡནྟི ཡཐཱ པུརཏྠིམཱདཱིསུ དིསཱསུ ཡཾ ཀིཉྩི ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐེཝ ཏདནནྟརཾ དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠཉྩཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིཏི ཨུདྡྷནྟི ཨེཏེནེཝ ཙ ནཡེན ཨུཔརིམཾ དིསནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྷོ ཏིརིཡནྟི ཨདྷོདིསམྤི ཏིརིཡཾ དིསམྤི ཨེཝམེཝ. ཏཏྠ ཙ ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱ. ཏིརིཡནྟི ཨནུདིསཱ. ཨེཝཾ སབྦདིསཱསུ ཨསྶམཎྜལེ ཨསྶམིཝ མེཏྟཱསཧགཏཾ ཙིཏྟཾ སཱརེཏིཔི པཙྩཱསཱརེཏིཔཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨེཀམེཀཾ དིསཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨོདྷིསོ མེཏྟཱཕརཎཾ དསྶིཏཾ. སབྦདྷཱིཏིཨཱདི པན ཨནོདྷིསོ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སབྦདྷཱིཏི སབྦཏྠ. སབྦཏྟཏཱཡཱཏི སབྦེསུ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཨུཀྐཊྛམིཏྟསཔཏྟམཛ྄ཛྷཏྟཱནིཔྤབྷེདེསུ ཨཏྟཏཱཡ, ‘‘ཨཡཾ པརསཏྟོ’’ཏི ཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟསམཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཝཱ སབྦཏྟཏཱཡཱཏི སབྦེན ཙིཏྟབྷཱཝེན, ཨཱིསཀམྤི བཧི ཨཝིཀྑིཔམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦཱཝནྟནྟི སབྦསཏྟཝནྟཾ, སབྦསཏྟཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ལོཀནྟི སཏྟལོཀཾ. ཝིཔུལེནཱཏི ཨེཝམཱདིཔརིཡཱཡདསྶནཏོ པནེཏྠ པུན ‘‘མེཏྟཱསཧགཏེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཝཱ ཨེཏྠ ཨོདྷིསོ ཕརཎེ ཝིཡ པུན ཏཐཱ-སདྡོ ཨིཏི-སདྡོ ཝཱ ན ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ པུན ‘‘མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནིགམནཝསེན ཝཱ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཔུལེནཱཏི ཨེཏྠ ཙ ཕརཎཝསེན ཝིཔུལཏཱ དཊྛབྦཱ. བྷཱུམིཝསེན པན ཏཾ མཧགྒཏཾ. པགུཎཝསེན ཨཔྤམཱཎསཏྟཱརམྨཎཝསེན ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. བྱཱཔཱདཔཙྩཏྠིཀཔྤཧཱནེན ཨཝེརཾ. དོམནསྶཔྤཧཱནེན ཨབྱཱཔཛྫཾ. ནིདྡུཀྑནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༥༤). ཀརུཎཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ. མོདནྟི ཏཱཡ ཏཾསམངྒིནོ, སཡཾ ཝཱ མོདཏི, མོདནམཏྟམེཝ ཝཱ སཱཏི མུདིཏཱ. ‘‘ཨཝེརཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིབྱཱཔཱདཔྤཧཱནེན མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝཱུཔགམནེན ཙ ཨུཔེཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ.

ལཀྑཎཱདིཏོ པནེཏྠ ཧིཏཱཀཱརཔྤཝཏྟིལཀྑཎཱ མེཏྟཱ, ཧིཏཱུཔསཾཧཱརརསཱ, ཨཱགྷཱཏཝིནཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སཏྟཱནཾ མནཱཔབྷཱཝདསྶནཔདཊྛཱནཱ. བྱཱཔཱདཱུཔསམོ ཨེཏིསྶཱ སམྤཏྟི, སིནེཧསམྦྷཝོ ཝིཔཏྟི. དུཀྑཱཔནཡནཱཀཱརཔྤཝཏྟིལཀྑཎཱ ཀརུཎཱ, པརདུཀྑཱསཧནརསཱ, ཨཝིཧིཾསཱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, དུཀྑཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ ཨནཱཐབྷཱཝདསྶནཔདཊྛཱནཱ. ཝིཧིཾསཱུཔསམོ ཏསྶཱ སམྤཏྟི, སོཀསམྦྷཝོ ཝིཔཏྟི. པམོདལཀྑཎཱ མུདིཏཱ, ཨནིསྶཱཡནརསཱ, ཨརཏིཝིགྷཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སཏྟཱནཾ སམྤཏྟིདསྶནཔདཊྛཱནཱ. ཨརཏིཝཱུཔསམོ ཏསྶཱ སམྤཏྟི, པཧཱནསམྦྷཝོ ཝིཔཏྟི. སཏྟེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརཔྤཝཏྟིལཀྑཎཱ ཨུཔེཀྑཱ, སཏྟེསུ སམབྷཱཝདསྶནརསཱ, པཊིགྷཱནུནཡཝཱུཔསམཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ‘‘ཀམྨསྶཀཱ སཏྟཱ, ཏེ ཀསྶ རུཙིཡཱ སུཁིཏཱ ཝཱ བྷཝིསྶནྟི, དུཀྑཏོ ཝཱ མུཙྩིསྶནྟི, པཏྟསམྤཏྟིཏོ ཝཱ ན པརིཧཱཡིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཀམྨསྶཀཏཱདསྶནཔདཊྛཱནཱ. པཊིགྷཱནུནཡཝཱུཔསམོ ཏསྶཱ སམྤཏྟི, གེཧསྶིཏཱཡ ཨཉྙཱཎུཔེཀྑཱཡ སམྦྷཝོ ཝིཔཏྟི.

ཏཏྠ སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི པཙྩཡསནྟོསཝསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི. ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེནཱཏི ན ཐཱུལསུཁུམལཱུཁཔཎཱིཏཐིརཛིཎྞཱནཾ ཡེན ཀེནཙི ཙཱིཝརེན, ཨཐ ཁོ ཡཐཱལདྡྷཱནཾ ཨིཏརཱིཏརེན ཡེན ཀེནཙི སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཱིཝརསྨིཉྷི ཏཡོ སནྟོསཱ – ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི. པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏི ཨིམེ ཏཡོ སནྟོསེ སནྡྷཱཡ ‘‘སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན. ཡཐཱལདྡྷཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཙཱིཝརེན སནྟུཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཙཱིཝརཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཙཱིཝརཁེཏྟཾ ཛཱནིཏབྦཾ, པཾསུཀཱུལཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཙཱིཝརསནྟོསོ ཛཱནིཏབྦོ, ཙཱིཝརཔཊིསཾཡུཏྟཱནི དྷུཏངྒཱནི ཛཱནིཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཙཱིཝརཾ ཛཱནིཏབྦནྟི ཁོམཱདཱིནི ཚ ཙཱིཝརཱནི དུཀཱུལཱདཱིནི ཚ ཨནུལོམཙཱིཝརཱནིཔི ཛཱནིཏབྦཱནི. ཨིམཱནི དྭཱདས ཀཔྤིཡཙཱིཝརཱནི. ཀུསཙཱིརཾ ཝཱཀཙཱིརཾ ཕལཀཙཱིརཾ ཀེསཀམྦལཾ ཝཱལ༹ཀམྦལཾ པོཏྠཀོ ཙམྨཾ ཨུལཱུཀཔཀྑཾ རུཀྑདུསྶཾ ལཏཱདུསྶཾ ཨེརཀདུསྶཾ ཀདལིདུསྶཾ ཝེལུ༹དུསྶནྟི ཨེཝམཱདཱིནི པན ཨཀཔྤིཡཙཱིཝརཱནི.

ཙཱིཝརཁེཏྟནྟི ‘‘སངྒྷཏོ ཝཱ གཎཏོ ཝཱ ཉཱཏིཏོ ཝཱ མིཏྟཏོ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ དྷནེན པཾསུཀཱུལཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཚ ཁེཏྟཱནི, ཨཊྛནྣཉྩ མཱཏིཀཱནཾ ཝསེན ཨཊྛ ཁེཏྟཱནི ཛཱནིཏབྦཱནི.

པཾསུཀཱུལནྟི སོསཱནིཀཾ པཱཔཎིཀཾ རཐིཡཾ སངྐཱརཀཱུཊཾ སོཏྠིཡཾ སིནཱནཾ ཏིཏྠཾ གཏཔཙྩཱགཏཾ ཨགྒིཌཌྜྷཾ གོཁཱཡིཏཾ ཨུཔཙིཀཱཁཱཡིཏཾ ཨུནྡཱུརཁཱཡིཏཾ ཨནྟཙྪིནྣཾ དསཙྪིནྣཾ དྷཛཱཧཊཾ ཐཱུཔཾ སམཎཙཱིཝརཾ སཱམུདྡིཡཾ ཨཱབྷིསེཀིཡཾ པནྠིཀཾ ཝཱཏཱཧཊཾ ཨིདྡྷིམཡཾ དེཝདཏྟིཡནྟི ཏེཝཱིསཏི པཾསུཀཱུལཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཏྠ ཙ སོཏྠིཡནྟི གབྦྷམལཧརཎཾ. གཏཔཙྩཱགཏནྟི མཏཀསརཱིརཾ པཱརུཔིཏྭཱ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ ཨཱནཱིཏཙཱིཝརཾ. དྷཛཱཧཊནྟི དྷཛཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཱནཱིཏཾ. ཐཱུཔནྟི ཝམྨིཀེ པཱུཛིཏཙཱིཝརཾ. སཱམུདྡིཡནྟི སམུདྡཝཱིཙཱིཧི ཐལཾ པཱཔིཏཾ. པནྠིཀནྟི པནྠཾ གཙྪནྟེཧི ཙོརབྷཡེན པཱསཱཎེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ པཱརུཏཙཱིཝརཾ. ཨིདྡྷིམཡནྟི ཨེཧིབྷིཀྑུཙཱིཝརཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཙཱིཝརསནྟོསོཏི ཝཱིསཏི ཙཱིཝརསནྟོསཱ – ཙཱིཝརེ ཝིཏཀྐསནྟོསོ གམནསནྟོསོ པརིཡེསནསནྟོསོ པཊིལཱབྷསནྟོསོ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ཡཐཱབལསནྟོསོ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ ཨུདཀསནྟོསོ དྷོཝནསནྟོསོ ཀརཎསནྟོསོ པརིམཱཎསནྟོསོ སུཏྟསནྟོསོ སིབྦནསནྟོསོ རཛནསནྟོསོ ཀཔྤསནྟོསོ པརིབྷོགསནྟོསོ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོཏི. ཏཏྠ སཱདཀབྷིཀྑུནོ ཏེམཱསཾ ནིབདྡྷཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཨེཀམཱསམཏྟཾ ཝིཏཀྐིཏུཾ ཝཊྚཏི. སོ ཧི པཝཱརེཏྭཱ ཙཱིཝརམཱསེ ཙཱིཝརཾ ཀརོཏི. པཾསུཀཱུལིཀོ ཨདྡྷམཱསེནེཝ ཀརོཏི. ཨིདཾ མཱསདྡྷམཱསམཏྟཾ ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐསནྟོསོ. ཙཱིཝརཏྠཱཡ གཙྪནྟསྶ པན ‘‘ཀཏྠ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ གམནཾ གམནསནྟོསོ ནཱམ. པརིཡེསནྟསྶ པན ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ སདྡྷིཾ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ལཛྫིཾ པེསལབྷིཀྑུཾ གཧེཏྭཱ པརིཡེསནཾ པརིཡེསནསནྟོསོ ནཱམ. ཨེཝཾ པརིཡེསནྟསྶ ཨཱཧརིཡམཱནཾ ཙཱིཝརཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མནཱཔཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏཾ ཨམནཱཔ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐེཏྭཱ ཐཱུལསུཁུམཱདཱིསུ ཡཐཱལདྡྷེནེཝ སནྟུསྶནཾ པཊིལཱབྷསནྟོསོ ནཱམ. ཨེཝཾ ལདྡྷཾ གཎྷནྟསྶཱཔི ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཔཊྚསྶ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ ཨེཀཔཊྚསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པཧོནཀམཏྟེནེཝ སནྟུསྶནཾ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ནཱམ. ཙཱིཝརཾ པརིཡེསནྟསྶ པན ‘‘ཨསུཀསྶ གྷརདྭཱརེ མནཱཔཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ དྭཱརཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙརཎཾ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ.

ལཱུཁཔཎཱིཏེསུ ཡེན ཀེནཙི ཡཱཔེཏུཾ སཀྐོནྟསྶ ཡཐཱལདྡྷེནེཝ ཡཱཔནཾ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ནཱམ. ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཛཱནིཏྭཱ ཡེན ཡཱཔེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏེན ཡཱཔནཾ ཡཐཱབལསནྟོསོ ནཱམ. མནཱཔཾ ཨཉྙསྶ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཡེན ཀེནཙི ཡཱཔནཾ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ ནཱམ. ‘‘ཀཏྠ ཨུདཀཾ མནཱཔཾ, ཀཏྠ ཨམནཱཔ’’ནྟི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ཡེན ཀེནཙི དྷོཝནུཔགེན ཨུདཀེན དྷོཝནཾ ཨུདཀསནྟོསོ ནཱམ. ཏཐཱ པཎྜུམཏྟིཀགེརུཀཔཱུཏིཔཎྞརསཀིལིཊྛཱནི པན ཨུདཀཱནི ཝཛྫེཏུཾ ཝཊྚཏི. དྷོཝནྟསྶ པན མུགྒརཱདཱིཧི ཨཔཧརིཏྭཱ ཧཏྠེཧི མདྡིཏྭཱ དྷོཝནཾ དྷོཝནསནྟོསོ ནཱམ. ཏཐཱ ཨསུཛ྄ཛྷནྟཾ པཎྞཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ཏཱཔིཏཨུདཀེནཱཔི དྷོཝིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ དྷོཝིཏྭཱ ཀརོནྟསྶ ‘‘ཨིདཾ ཐཱུལཾ, ཨིདཾ སུཁུམ’’ནྟི ཨཀོཔེཏྭཱ པཧོནཀནཱིཧཱརེནེཝ ཀརཎཾ ཀརཎསནྟོསོ ནཱམ. ཏིམཎྜལཔཊིཙྪཱདནམཏྟསྶེཝ ཀརཎཾ པརིམཱཎསནྟོསོ ནཱམ. ཙཱིཝརཀརཎཏྠཱཡ པན ‘‘མནཱཔཾ སུཏྟཾ པརིཡེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ རཐིཀཱདཱིསུ ཝཱ དེཝཊྛཱནེ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ པཱདམཱུལེ ཝཱ ཋཔིཏཾ ཡཾ ཀིཉྩིདེཝ སུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀརཎཾ སུཏྟསནྟོསོ ནཱམ.

ཀུསིབནྡྷནཀཱལེ པན ཨངྒུལིམཏྟེ སཏྟཝཱརེ ན ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ ཧི ཡོ བྷིཀྑུ སཧཱཡོ ན ཧོཏི, ཏསྶ ཝཏྟབྷེདོཔི ནཏྠི. ཏིཝངྒུལམཏྟེ པན སཏྟཝཱརེ ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ མགྒཔཊིཔནྣེནཱཔི སཧཱཡེན བྷཝིཏབྦཾ. ཡོ ན ཧོཏི, ཏསྶ ཝཏྟབྷེདོ. ཨཡཾ སིབྦནསནྟོསོ ནཱམ. རཛནྟེན པན ཀཱལ༹ཀཙྪཀཱདཱིནི པརིཡེསནྟེན ན རཛིཏབྦཾ, སོམཝཀྐལཱདཱིསུ ཡཾ ལབྷཏི, ཏེན རཛིཏབྦཾ. ཨལབྷནྟེན པན མནུསྶེཧི ཨརཉྙེ ཝཱཀཾ གཧེཏྭཱ ཚཌྜིཏརཛནཾ ཝཱ བྷིཀྑཱུཧི པཙིཏྭཱ ཚཌྜིཏཀསཊཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ རཛིཏབྦཾ. ཨཡཾ རཛནསནྟོསོ ནཱམ. ནཱིལཀདྡམཀཱལ༹སཱམེསུ ཡཾ ཀིཉྩི གཧེཏྭཱ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསིནྣསྶ པཉྙཱཡམཱནཀཔྤཀརཎཾ ཀཔྤསནྟོསོ ནཱམ.

ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནམཏྟཝསེན པརིབྷུཉྫནཾ པརིབྷོགསནྟོསོ ནཱམ. དུསྶཾ པན ལབྷིཏྭཱ སུཏྟཾ ཝཱ སཱུཙིཾ ཝཱ ཀཱརཀཾ ཝཱ ཨལབྷནྟེན ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི, ལབྷནྟེན ན ཝཊྚཏི. ཀཏམྤི ཙེ ཨནྟེཝཱསིཀཱདཱིནཾ དཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏེ ཙ ཨསནྣིཧིཏཱ, ཡཱཝ ཨཱགམནཱ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཱགཏམཏྟེསུ ཏེསུ དཱཏབྦཾ. དཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟེན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཨཉྙསྨིཾ ཙཱིཝརེ སཏི པཙྩཏྠརཎམྤི ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨནདྷིཊྛིཏམེཝ ཧི སནྣིདྷི ཧོཏི. ཨདྷིཊྛིཏཾ ན ཧོཏཱིཏི མཧཱསཱིཝཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨཡཾ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ. ཝིསྶཛྫེནྟེན པན མུཁཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ན དཱཏབྦཾ, སཱརཎཱིཡདྷམྨེ ཋཏྭཱཝ ཝིསྶཛྫེཏབྦནྟི ཨཡཾ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོ ནཱམ.

ཙཱིཝརཔཊིསཾཡུཏྟཱནི དྷུཏངྒཱནི ནཱམ པཾསུཀཱུལིཀངྒཉྩེཝ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཉྩ. ཨིཏི ཙཱིཝརསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཾ པཱུརཡམཱནོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨིམཱནི དྭེ དྷུཏངྒཱནི གོཔེཏི, ཨིམཱནི གོཔེནྟོ ཙཱིཝརསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཝསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི.

ཝཎྞཝཱདཱིཏི ཨེཀོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ན ཀཐེཏི. ཨེཀོ ན སནྟུཊྛོ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི. ཨེཀོ ནེཝ སནྟུཊྛོ ཧོཏི, ན སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི. ཨེཀོ སནྟུཊྛོ ཙ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཙ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི. ཏཐཱརཱུཔོ སོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨནེསནནྟི དཱུཏེཡྻཔཧིཎགམནཱནུཡོགཔྤབྷེདཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨནེསནཾ. ཨཔྤཏིརཱུཔནྟི ཨཡུཏྟཾ. ཨལདྡྷཱ ཙཱཏི ཨལབྷིཏྭཱ. ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཙཱིཝརཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པུཉྙཝནྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཀོཧཉྙཾ ཀརོནྟོ ཨུཏྟསཏི པརིཏསྶཏི, པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨེཝཾ ཨལདྡྷཱ ཙ ཙཱིཝརཾ ན པརིཏསྶཏི. ལདྡྷཱ ཙཱཏི དྷམྨེན སམེན ལབྷིཏྭཱ. ཨདྷིགཏོཏི ཝིགཏལོབྷགིདྡྷོ. ཨམུཙྪིཏོཏི ཨདྷིམཏྟཏཎྷཱཡ མུཙྪནཾ ཨནཱཔནྣོ. ཨནཛ྄ཛྷཱཔནྣོཏི ཏཎྷཱཡ ཨནོཏྠཊོ ཨཔརིཡོནདྡྷོ. ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱིཏི ཨནེསནཱཔཏྟིཡཉྩ གདྷིཏཔརིབྷོགེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ པསྶམཱནོ. ནིསྶརཎཔཉྙོཏི ‘‘ཡཱཝདེཝ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ཝུཏྟཾ ནིསྶརཎམེཝ པཛཱནནྟོ.

ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱཏི ཡེན ཀེནཙི ཙཱིཝརེན སནྟུཊྛིཡཱ. ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏཱིཏི ཡཐཱ པནིདྷེཀཙྩོ ‘‘ཨཧཾ པཾསུཀཱུལིཀོ, མཡཱ ཨུཔསམྤདམཱལེ༹ཡེཝ པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ གཧིཏཾ, ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨཏྟུཀྐཾསནཾ ཀརོཏི. ཨེཝཾ སོ ཨཏྟུཀྐཾསནཾ ན ཀརོཏི. ན པརཾ ཝམྦྷེཏཱིཏི ‘‘ཨིམེ པནཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན པཾསུཀཱུལིཀཱཏི ཝཱ པཾསུཀཱུལིཀམཏྟམྤི ཨེཏེསཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ པརཾ ན ཝམྦྷེཏི. ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོཏི ཡོ ཏསྨིཾ ཙཱིཝརསནྟོསེ ཝཎྞཝཱདཱི. ཏཱསུ ཝཱ དཀྑོ ཚེཀོ བྱཏྟོ. ཨནལསོཏི སཱཏཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཱལསིཡཝིརཧིཏོ. སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོཏི སམྤཛཱནཔཉྙཱཡ ཙེཝ སཏིཡཱ ཙ ཡུཏྟོ. ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོཏི ཨརིཡཝཾསེ པཏིཊྛིཏོ.

ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི པིཎྜཔཱཏེན. ཨེཏྠཔི པིཎྜཔཱཏོ ཛཱནིཏབྦོ, པིཎྜཔཱཏཁེཏྟཾ ཛཱནིཏབྦཾ, པིཎྜཔཱཏསནྟོསོ ཛཱནིཏབྦོ, པིཎྜཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷུཏངྒཾ ཛཱནིཏབྦཾ. ཏཏྠ པིཎྜཔཱཏོཏི ཨོདནོ ཀུམྨཱསོ སཏྟུ མཙྪོ མཾསཾ ཁཱིརཾ དདྷི སཔྤི ནཝནཱིཏཾ ཏེལཾ མདྷུ ཕཱཎིཏཾ ཡཱགུ ཁཱདནཱིཡཾ སཱཡནཱིཡཾ ལེཧནཱིཡནྟི སོལ༹ས པིཎྜཔཱཏཱ.

པིཎྜཔཱཏཁེཏྟནྟི སངྒྷབྷཏྟཾ ཨུདྡེསབྷཏྟཾ ནིམནྟནཾ སལཱཀབྷཏྟཾ པཀྑིཀཾ ཨུཔོསཐིཀཾ པཱཊིཔདིཀཾ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཾ གམིཀབྷཏྟཾ གིལཱནབྷཏྟཾ གིལཱནུཔཊྛཱཀབྷཏྟཾ དྷུརབྷཏྟཾ ཀུཊིབྷཏྟཾ ཝཱརབྷཏྟཾ ཝིཧཱརབྷཏྟནྟི པནྣརས པིཎྜཔཱཏཁེཏྟཱནི.

པིཎྜཔཱཏསནྟོསོཏི པིཎྜཔཱཏེ ཝིཏཀྐསནྟོསོ གམནསནྟོསོ པརིཡེསནསནྟོསོ པཊིལཱབྷསནྟོསོ པཊིགྒཧཎསནྟོསོ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ཡཐཱབལསནྟོསོ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ ཨུཔཀཱརསནྟོསོ པརིམཱཎསནྟོསོ པརིབྷོགསནྟོསོ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོཏི པནྣརས སནྟོསཱ. ཏཏྠ སཱདཀོ བྷིཀྑུ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏི. པིཎྜཔཱཏིཀེན པན གཎེན སདྡྷིཾ ཙརཏཱ སཱཡཾ ཐེརུཔཊྛཱནཀཱལེ ‘‘སྭེ ཀཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིསྶཱམཱ’’ཏི ‘‘ཨསུཀགཱམེ, བྷནྟེ’’ཏི ཨེཏྟཀཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ན ཝིཏཀྐེཏབྦཾ. ཨེཀཙཱརིཀེན ཝིཏཀྐམཱལ༹ཀེ ཋཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏབྦཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝིཏཀྐེནྟོ པན ཨརིཡཝཾསཱ ཙུཏོ ཧོཏི པརིབཱཧིརོ. ཨཡཾ ཝིཏཀྐསནྟོསོ ནཱམ. པིཎྜཱཡ པཝིསནྟེན པན ‘‘ཀུཧིཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན གནྟབྦཾ. ཨཡཾ གམནསནྟོསོ ནཱམ. པརིཡེསནྟེན ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཨགྒཧེཏྭཱ ལཛྫིཾ པེསལམེཝ གཧེཏྭཱ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཨཡཾ པརིཡེསནསནྟོསོ ནཱམ. དཱུརཏོཝ ཨཱཧརིཡམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མནཱཔཾ, ཨེཏཾ ཨམནཱཔ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཨཡཾ པཊིལཱབྷསནྟོསོ ནཱམ. ‘‘ཨིདཾ མནཱཔཾ གཎྷིསྶཱམི, ཨིདཾ ཨམནཱཔཾ ན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཡཾ ཀིཉྩི ཡཱཔནམཏྟཾ གཧེཏབྦམེཝ. ཨཡཾ པཊིགྒཧཎསནྟོསོ ནཱམ.

ཨེཏྠ པན དེཡྻདྷམྨོ བཧུ, དཱཡཀོ ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཔྤཾ གཧེཏབྦཾ. དེཡྻདྷམྨོ བཧུ, དཱཡཀོཔི བཧུདཱཏུཀཱམོ, པམཱཎེནེཝ གཧེཏབྦཾ. དེཡྻདྷམྨོཔི ན བཧུ, དཱཡཀོཔི ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཔྤཾ གཧེཏབྦཾ. དེཡྻདྷམྨོ ན བཧུ, དཱཡཀོ པན བཧུདཱཏུཀཱམོ, པམཱཎེན གཧེཏབྦཾ. པཊིགྒཧཎསྨིཉྷི མཏྟཾ ཨཛཱནནྟོ མནུསྶཱནཾ པསཱདཾ མཀྑེཏི, སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི, སཱསནཾ ན ཀརོཏི. ཝིཛཱཏམཱཏུཡཱཔིསྶ ཙིཏྟཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨིཏི མཏྟཾ ཛཱནིཏྭཱཝ པཊིགྒཧེཏབྦནྟི ཨཡཾ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ནཱམ. ཨཌྜྷཀུལཱནིཡེཝ ཨགནྟྭཱ དྭཱརཔཊིཔཱཊིཡཱ གནྟབྦཾ. ཨཡཾ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ. ཡཐཱལཱབྷསནྟོསཱདཡོ ཙཱིཝརེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘སམཎདྷམྨཾ ཨནུཔཱལེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཀཱརཾ ཉཏྭཱ པརིབྷུཉྫནཾ ཨུཔཀཱརསནྟོསོ ནཱམ. པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཱནཱིཏཾ ན པཊིགྒཧེཏབྦཾ. ཨནུཔསམྤནྣེ སཏི ཏེན གཱཧཱཔེཏབྦཾ, ཨསཏི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པཊིགྒཧཎཔརིམཱཎམཏྟཾ གཧེཏབྦཾ. ཨཡཾ པརིམཱཎསནྟོསོ ནཱམ. ཛིགྷཙྪཱཡ པཊིཝིནོདནཾ ‘‘ན ཨིདམེཏྠ ནིསྶརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫནཾ པརིབྷོགསནྟོསོ ནཱམ. ནིདཧིཏྭཱ ན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨཡཾ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ. མུཁཾ ཨནོལོཀེཏྭཱ སཱརཎཱིཡདྷམྨེ ཋིཏེན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ. ཨཡཾ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོ ནཱམ.

པིཎྜཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟཱནི པན པཉྩ དྷུཏངྒཱནི པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ ཨེཀཱསནིཀངྒཾ པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒནྟི. ཨིཏི པིཎྜཔཱཏསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཾ པཱུརཡམཱནོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨིམཱནི པཉྩ དྷུཏངྒཱནི གོཔེཏི, ཨིམཱནི གོཔེནྟོ པིཎྜཔཱཏསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཝསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི. ཝཎྞཝཱདཱིཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

སེནཱསནཱནཱིཏི ཨིདྷ སེནཱསནཾ ཛཱནིཏབྦཾ, སེནཱསནཁེཏྟཾ ཛཱནིཏབྦཾ, སེནཱསནསནྟོསོ ཛཱནིཏབྦོ, སེནཱསནཔཊིསཾཡུཏྟདྷུཏངྒཾ ཛཱནིཏབྦཾ. ཏཏྠ སེནཱསནནྟི མཉྩོ པཱིཋཾ བྷིསི བིམྦོཧནཾ ཝིཧཱརོ ཨཌྜྷཡོགོ པཱསཱདོ ཧམྨིཡཾ གུཧཱ ལེཎཾ ཨཊྚོ མཱལོ༹ ཝེལུ༹གུམྦོ རུཀྑམཱུལཾ ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟཱིཏི ཨིམཱནི པནྣརས སེནཱསནཱནི.

སེནཱསནཁེཏྟནྟི སངྒྷཏོ ཝཱ གཎཏོ ཝཱ ཉཱཏིཏོ ཝཱ མིཏྟཏོ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ དྷནེན པཾསུཀཱུལཾ ཝཱཏི ཚ ཁེཏྟཱནི.

སེནཱསནསནྟོསོཏི སེནཱསནེ ཝིཏཀྐསནྟོསཱདཡོ པནྣརས སནྟོསཱ. ཏེ པིཎྜཔཱཏེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. སེནཱསནཔཊིསཾཡུཏྟཱནི པན པཉྩ དྷུཏངྒཱནི ཨཱརཉྙིཀངྒཾ རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ སོསཱནིཀངྒཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒནྟི. ཨིཏི སེནཱསནསནྟོསཾ མཧཱཨརིཡཝཾསཾ པཱུརཡམཱནོ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཨིམཱནི པཉྩ དྷུཏངྒཱནི གོཔེཏི, ཨིམཱནི གོཔེནྟོ སེནཱསནསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཝསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི.

ཨིཏི ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ པཐཝིཾ པཏྠརམཱནོ ཝིཡ སཱགརཀུཙྪིཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ཝིཏྠཱརཡམཱནོ ཝིཡ ཙ པཋམཾ ཙཱིཝརསནྟོསཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཙནྡཾ ཨུཊྛཱཔེནྟོ ཝིཡ སཱུརིཡཾ ཨུལླངྒྷེནྟོ ཝིཡ ཙ དུཏིཡཔིཎྜཔཱཏསནྟོསཾ ཀཐེཏྭཱ སིནེརུཾ ཨུཀྑིཔེནྟོ ཝིཡ ཏཏིཡཾ སེནཱསནསནྟོསཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི གིལཱནཔཙྩཡསནྟོསཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏུཾ ‘‘སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ པིཎྜཔཱཏགཏིཀམེཝ. ཏཏྠ ཡཐཱལཱབྷཡཐཱབལཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསེནེཝ སནྟུསྶིཏབྦཾ. བྷཱཝནཱརཱམཨརིཡཝཾསོ པན ཨིདྷ ཨནཱགཏོ, ནེསཛྫིཀངྒཾ བྷཱཝནཱརཱམཨརིཡཝཾསཾ བྷཛཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༣༠༩; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༢༨). ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘པཉྩ སེནཱསནེ ཝུཏྟཱ, པཉྩ ཨཱཧཱརནིསྶིཏཱ;

ཨེཀོ ཝཱིརིཡསཾཡུཏྟོ, དྭེ ཙ ཙཱིཝརནིསྶིཏཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༣༠༩; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༢༨);

པོརཱཎེ ཨགྒཉྙེ ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོཏི ཨེཏྠ པོརཱཎེཏི ན ཨདྷུནུཔྤཏྟིཀེ. ཨགྒཉྙེཏི ཨགྒེཧི ཛཱནིཏབྦེ. ཨརིཡཝཾསེཏི ཨརིཡཱནཾ ཝཾསེ. ཡཐཱ ཧི ཁཏྟིཡཝཾསོ བྲཱཧྨཎཝཾསོ ཝེསྶཝཾསོ སུདྡཝཾསོ སམཎཝཾསོ ཀུལཝཾསོ རཱཛཝཾསོ, ཨེཝམཡམྤི ཨཊྛམོ ཨརིཡཝཾསོ, ཨརིཡཏནྟི ཨརིཡཔཝེཎི ནཱམ ཧོཏི. སོ ཁོ པནཱཡཾ ཝཾསོ ཨིམེསཾ ཝཾསཱནཾ མཱུལགནྡྷཱདཱིནཾ ཀཱལཱནུསཱརིགནྡྷཱདཡོ ཝིཡ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀེ པན ཏེ ཨརིཡཱ, ཡེསཾ ཨེསོ ཝཾསོཏི? ཨརིཡཱ ཝུཙྩནྟི བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀཱ ཙ, ཨེཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ. ཨིཏོ པུབྦེ ཧི སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ ཏཎྷངྐརོ མེདྷངྐརོ སརཎངྐརོ དཱིཔངྐརོཏི ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེ ཨརིཡཱ, ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ. ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦཱནཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ…པེ… ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཀཀུསནྡྷོ ཀོཎཱགམནོ ཀསྶཔོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ གོཏམོཏི ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ. ཨཔི ཙ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ སབྦབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསོཏི ཨརིཡཝཾསོ, ཏསྨིཾ ཨརིཡཝཾསེ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༢༨). ཋིཏོཏི པཏིཊྛིཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྛམགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༢༩. ནཝམེ ཨཡཾ ཡོཛནཱ – དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཡེ ཨསནྟོསཱབྷིབྷཱུཏཱ, ཏཐཱཝིདྷཱ ཨེཝ ཙ ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ. ཨེཏམཧཾ དུསྶངྒཧབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ནིདྡེསེ ཨནསྶཝཱཏི ཝཙནཾ ཨསྶཝནཀཱ. ཨཝཙནཀརཱཏི དུབྦཙཱ. པཊིལོམཝུཏྟིནོཏི པཙྩནཱིཀཾ ཀཐནསཱིལཱ, པཊིམལླཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙེནེཝ མུཁཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨོཝཱདདཱཡཀེ དིསྭཱ མུཁཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨཉྙཾ དིསཱབྷཱགཾ ཨོལོཀེནྟི. ཨབྱཱཝཊོ ཧུཏྭཱཏི ཨཝཱཝཊོ ཧུཏྭཱ. ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱཏི ཨནལླཱིནོ ཧུཏྭཱ.

ནཝམགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

༡༣༠. དསམེ ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཨཔནེཏྭཱ. གིཧིབྱཉྫནཱནཱིཏི ཀེསམསྶུཨོདཱཏཝཏྠཱལངྐཱརམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཨིཏྠིཔུཏྟདཱསིདཱསཱདཱིནི. ཨེཏཱནི གིཧིབྷཱཝཾ བྱཉྫཡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘གིཧིབྱཉྫནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཉྪིནྣཔཏྟོཏི པཏིཏཔཏྟོ. ཚེཏྭཱནཱཏི མགྒཉཱཎེན ཚིནྡིཏྭཱ. ཝཱིརོཏི མགྒཝཱིརིཡསམནྣཱགཏོ. གིཧིབནྡྷནཱནཱིཏི ཀཱམབནྡྷནཱནི. ཀཱམཱ ཧི གིཧཱིནཾ བནྡྷནཱནི. ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཉྷི ཙིནྟཡམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༤). སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཛཱནིཏབྦཾ.

ནིདྡེསེ སཱརཱསནཉྩཱཏི སཱརཾ ཨཱསནཾ. ཚིནྣཱནཱིཏི གལི༹ཏཱནི. སཉྪིནྣཱནཱིཏི ནིཔཎྞཱནི. པཏིཏཱནཱིཏི ཝཎྚཏོ མུཏྟཱནི. པརིཔཏིཏཱནཱིཏི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི.

དསམགཱཐཱནིདྡེསཝཎྞནཱ.

པཋམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དུཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ

༡༣༡-༢. དུཏིཡཝགྒསྶ པཋམདྭཡེ ནིཔཀནྟི པཀཏིནིཔུཎཾ པཎྜིཏཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཱདཱིསུ ཀུསལཾ. སཱདྷུཝིཧཱརིནྟི ཨཔྤནཱཝིཧཱརེན ཝཱ ཨུཔཙཱརེན ཝཱ སམནྣཱགཏཾ. དྷཱིརནྟི དྷིཏིསམྤནྣཾ. ཏཏྠ ནིཔཀཏྟེན དྷིཏིསམྤདཱ ཝུཏྟཱ. ཨིདྷ པན དྷིཏིསམྤནྣམེཝཱཏི ཨཏྠོ. དྷིཏི ནཱམ ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱ, ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཔི ཙ དྷིཀྐཏཔཱཔོཏིཔི དྷཱིརོ. རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡཱཏི ཡཐཱ པཊིརཱཛཱ ‘‘ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ ཨནཏྠཱཝཧ’’ནྟི ཉཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརཏི ཨེཝཾ བཱལསཧཱཡཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ. ཨཐ ཝཱ རཱཛཱཝ རཊྛནྟི ཡཐཱ སུཏསོམོ རཱཛཱ ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརི, ཡཐཱ ཙ མཧཱཛནཀོ ཨེཝཾ ཨེཀོཝ ཙརེཏི ཨཡམྤི ཨེཏསྶཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེན སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༥-༤༦). ནིདྡེསེ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི.

པཋམདྭཡཾ.

༡༣༣. ཏཏིཡགཱཐཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ. ཀེཝལཉྩ པན སཧཱཡསམྤདནྟི ཨེཏྠ ཨསེཀྑེཧི སཱིལཱདིཀྑནྡྷེཧི སམྤནྣཱ སཧཱཡཱ ཨེཝ ‘‘སཧཱཡསམྤདཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – ཡཱ ཨཡཾ ཝུཏྟཱ སཧཱཡསམྤདཱ, ཏཾ སཧཱཡསམྤདཾ ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ, ཨེཀཾསེནེཝ ཐོམེམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཐཾ? སེཊྛཱ སམཱསེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱཏི. ཀསྨཱ? ཨཏྟནོ སཱིལཱདཱིཧི སེཊྛེ སེཝམཱནསྶ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎནྟི. སམེ སེཝམཱནསྶ ཨཉྙམཉྙསམདྷཱརཎེན ཀུཀྐུཙྩཝིནོདནེན ཙ ལདྡྷཱ ན པརིཧཱཡནྟི. ཨེཏེ པན སཧཱཡཀེ སེཊྛེ ཙ སམེ ཙ ཨལདྡྷཱ ཀུཧནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཾ ཝཛྫེཏྭཱ དྷམྨེན སམེན ཨུཔྤནྣཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ ཏཏྠ ཙ པཊིགྷཱནུནཡཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཧམྤི ཧི ཨེཝཾ ཙརནྟོ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༧). ནིདྡེསོ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ.

ཏཏིཡཾ.

༡༣༤. ཙཏུཏྠེ དིསྭཱཏི ཨོལོཀེཏྭཱ. སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཉྩནསྶ. ‘‘ཝལཡཱནཱི’’ཏི པཱཋསེསོ. སཱཝསེསཔཱཋོ ཧི ཨཡཾ ཨཏྠོ. པབྷསྶརཱནཱིཏི པབྷཱསནསཱིལཱནི, ཛུཏིམནྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དིསྭཱ བྷུཛསྨིཾ སུཝཎྞསྶ ཝལཡཱནི ‘‘གཎཝཱསེ སཏི སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ སཏི ཨགྷཊྚནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༨). ནཱུཔུརཱནཱིཏི ཝལཡཱནི. ‘‘ནིཡུརཱ’’ཏི ཀེཙི ཝདནྟི. གྷཊྚེནྟཱིཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཧནནྟི.

ཙཏུཏྠཾ.

༡༣༥. པཉྩམགཱཐཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པན ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡྭཱཡཾ ཨེཏེན དུཏཱིཡེན ཀུམཱརེན སཱིཏུཎྷཱདཱིནི ནིཝེདེནྟེན སཧཝཱསེན ཏཾ སཉྙཱཔེནྟསྶ མམ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ, ཏསྨིཾ སིནེཧཝསེན ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ ཛཱཏཱ. སཙེ ཨཧཾ ཨིམཾ ན པརིཙྩཛཱམི, ཏཏོ ཨཱཡཏིམྤི ཏཐེཝ ཧེསྶཏི. ཡཐཱ ཨིདཱནི, ཨེཝཾ དུཏཱིཡེན སཧ མམསྶ, ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཝིསེསཱདྷིགམསྶཱཏི ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༤༩). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

པཉྩམཾ.

༡༣༦. ཚཊྛེ ཀཱམཱཏི དྭེ ཀཱམཱ ཝཏྠུཀཱམཱ ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱདཡོ དྷམྨཱ, ཀིལེསཀཱམཱ ཚནྡཱདཡོ སབྦེཔི རཱགཔྤབྷེདཱ. ཨིདྷ པན ཝཏྠུཀཱམཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. རཱུཔཱདིཨནེཀཔྤཀཱརེན ཙིཏྲཱ. ལོཀསྶཱདཝསེན མདྷུརཱ. བཱལཔུཐུཛྫནཱནཾ མནཾ རམེནྟཱིཏི མནོརམཱ. ཝིརཱུཔརཱུཔེནཱཏི ཝིརཱུཔེན རཱུཔེན, ཨནེཀཝིདྷེན སབྷཱཝེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཧི རཱུཔཱདིཝསེན ཙིཏྲཱ, རཱུཔཱདཱིསུཔི ནཱིལཱདིཝསེན ཝིཝིདྷརཱུཔཱ. ཨེཝཾ ཏེན ཝིརཱུཔརཱུཔེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ མཐེནྟི ཙིཏྟཾ, པབྦཛྫཱཡ ཨབྷིརམིཏུཾ ན དེནྟཱིཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི དྭཱིཧི ཏཱིཧི ཝཱ པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ པུརིམགཱཐཱསུ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༠).

ཀཱམགུཎཱཏི ཀཱམཡིཏབྦཊྛེན ཀཱམཱ. བནྡྷནཊྛེན གུཎཱ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཧཏཱནཾ ཝཏྠཱནཾ དིགུཎཾ སངྒྷཱཊི’’ནྟི (མཧཱཝ. ༣༤༨) ཨེཏྠ པཊལཊྛོ གུཎཊྛོ. ‘‘ཨཙྩེནྟི ཀཱལཱ ཏརཡནྟི རཏྟིཡོ, ཝཡོགུཎཱ ཨནུཔུབྦཾ ཛཧནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༤) ཨེཏྠ རཱསཊྛོ གུཎཊྛོ. ‘‘སཏགུཎཱ དཀྑིཎཱ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༧༩) ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསཊྛོ གུཎཊྛོ. ‘‘ཨནྟཾ ཨནྟགུཎཾ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠; ཁུ. པཱ. ༣.དྭཏྟིཾསཱཀཱར), ཀཡིརཱ མཱལཱགུཎེ བཧཱུ’’ཏི ཨེཏྠ བནྡྷནཊྛོ གུཎཊྛོ. ཨིདྷཱཔི ཨེསེཝ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བནྡྷནཊྛེན གུཎཱ’’ཏི. ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན པསྶིཏབྦཱ. ཨེཏེནུཔཱཡེན སོཏཝིཉྙེཡྻཱདཱིསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཊྛཱཏི པརིཡིཊྛཱ ཝཱ ཧོནྟུ, མཱ ཝཱ, ཨིཊྛཱརམྨཎབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀནྟཱཏི ཀཱམནཱིཡཱ. མནཱཔཱཏི མནཝཌྜྷནཀཱ. པིཡརཱུཔཱཏི པིཡཛཱཏིཀཱ. ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱཏི ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫམཱནེན ཀཱམེན ཨུཔསཾཧིཏཱ. རཛནཱིཡཱཏི རཛྫནིཡཱ, རཱགུཔྤཏྟིཀཱརཎབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཡདི མུདྡཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ མུདྡཱཏི ཨངྒུལིཔབྦེསུ སཉྙཾ ཋཔེཏྭཱ ཧཏྠམུདྡཱ. གཎནཱཏི ཨཙྪིདྡགཎནཱ. སངྑཱནནྟི པིཎྜགཎནཱ. ཡཱཡ ཁེཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ ཨེཏྟཀཱ ཝཱིཧཱི བྷཝིསྶནྟི’’, རུཀྑཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ ཨེཏྟཀཱནི ཕལཱནི བྷཝིསྶནྟི’’, ཨཱཀཱསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨཱཀཱསེ སཀུཎཱ ཨེཏྟཀཱ ནཱམ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཛཱནནྟི. ཀསཱིཏི ཀསིཀམྨཾ. ཝཎིཛྫཱཏི ཛངྒྷཝཎིཛྫཐལཝཎིཛྫཱདིཝཎིཔྤཐོ. གོརཀྑནྟི ཨཏྟནོ ཝཱ པརེསཾ ཝཱ གཱཝོ རཀྑིཏྭཱ པཉྩགོརསཝིཀྐཡེན ཛཱིཝནཀམྨཾ. ཨིསྶཏྠོ ཝུཙྩཏི ཨཱཝུདྷཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཊྛཱནཀམྨཾ. རཱཛཔོརིསནྟི ཝིནཱ ཨཱཝུདྷེན རཱཛཀམྨཾ ཀཏྭཱ རཱཛུཔཊྛཱནཾ. སིཔྤཉྙཏརནྟི གཧིཏཱཝསེསཧཏྠིཨསྶསིཔྤཱདི.

སཱིཏསྶ པུརཀྑཏོཏི ལཀྑཾ ཝིཡ སརསྶ སཱིཏསྶ པུརཏོ ཋིཏོ, སཱིཏེན བཱདྷིཡམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨུཎྷེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཌཾསཱདཱིསུ ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. མཀསཱཏི སབྦམཀྑིཀཱ. སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི སརིཏྭཱ གཙྪནྟི. རིསྶམཱནོཏི པཱིལི༹ཡམཱནོ རུཔྤམཱནོ གྷཊྚིཡམཱནོ. མཱིཡམཱནོཏི མརམཱནོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེཏི བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ མུདྡཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཀཔྤནཾ ཨཱགམྨ སཱིཏཱདིཔཙྩཡོ ཨཱབཱདྷོ. ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོཏི ཀཱམེསུ ཨུཔདྡཝོ, ཨུཔསགྒོཏི ཨཏྠོ. སནྡིཊྛིཀོཏི པཙྩཀྑོ སཱམཾ པསྶིཏབྦོ. དུཀྑཀྑནྡྷོཏི དུཀྑརཱསི. ཀཱམཧེཏཱུཏིཨཱདཱིསུ པཙྩཡཊྛེན ཀཱམཱ ཨསྶ ཧེཏཱུཏི ཀཱམཧེཏུ. མཱུལཊྛེན ཀཱམཱ ནིདཱནམསྶཱཏི ཀཱམནིདཱནོ. ལིངྒཝིཔལླཱསེན པན ‘‘ཀཱམནིདཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཀཱརཎཊྛེན ཀཱམཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཨསྶཱཏི ཀཱམཱདྷིཀརཎོ. ལིངྒཝིཔལླཱསེནེཝ པན ‘‘ཀཱམཱདྷིཀརཎ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཀཱམཱནམེཝ ཧེཏཱུཏི ཨིདཾ ནིཡམཝཙནཾ ཀཱམཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫཏིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཨུཊྛཧཏོཏི ཨཱཛཱིཝསམུཊྛཱཔཀཝཱིརིཡེན ཨུཊྛཧནྟསྶ. གྷཊཏོཏི ཏཾ ཝཱིརིཡཾ པུབྦེནཱཔརཾ གྷཊེནྟསྶ. ཝཱཡམཏོཏི ཝཱཡཱམཾ པརཀྐམཾ པཡོགཾ ཀརོནྟསྶ. ནཱབྷིནིཔྥཛྫནྟཱིཏི ན ནིཔྥཛྫནྟི, ཧཏྠཾ ནཱབྷིརུཧནྟི. སོཙཏཱིཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣབལཝསོཀེན སོཙཏི. ཀིལམཏཱིཏི ཀཱཡེ ཨུཔྤནྣདུཀྑེན ཀིལམཏི. པརིདེཝཏཱིཏི ཝཱཙཱཡ པརིདེཝཏི. ཨུརཏྟཱལི༹ནྟི ཨུརཾ ཏཱལེ༹ཏྭཱ. ཀནྡཏཱིཏི རོདཏི. སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝིསཉྙཱི ཝིཡ སམྨཱུལ༹ྷོ ཧོཏི. མོགྷནྟི ཏུཙྪཾ. ཨཕལོཏི ནིཔྥལོ.

ཨཱརཀྑཱདྷིཀརཎནྟི ཨཱརཀྑཀཱརཎཱ. ཀིནྟི མེཏི ཀེན ནུ ཁོ མེ ཨུཔཱཡེན. ཡམྤི མེཏི ཡམྤི མཡ྄ཧཾ ཀསིཀམྨཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏཾ དྷནཾ ཨཧོསི. ཏམྤི ནོ ནཏྠཱིཏི ཏམྤི ཨམྷཱཀཾ ཨིདཱནི ནཏྠི.

པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཧེཏཱུཏིཨཱདིནཱཔི ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱཝ ཨཱདཱིནཝཾ དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ཀཱམཧེཏཱུཏི ཀཱམཔཙྩཡཱ རཱཛཱནོཔི རཱཛཱུཧི ཝིཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱམནིདཱནནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀཾ, ཀཱམེ ནིདཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱམཱདྷིཀརཎནྟིཔི བྷཱཝནཔུཾསཀམེཝ, ཀཱམེ ཨདྷིཀརཎཾ ཀཏྭཱ ཝིཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱམཱནམེཝ ཧེཏཱུཏི གཱམནིགམསེནཱཔཏིཔུརོཧིཏཊྛཱནནྟརཱདཱིནཾ ཀཱམཱནཾཡེཝ ཧེཏུ ཝིཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཀྐམནྟཱིཏི པཧརནྟི.

ཨསིཙམྨནྟི ཨསིཉྩེཝ ཁེཊཀཕལཀཱདཱིནི ཙ.

དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱཏི དྷནུཾ གཧེཏྭཱ སརཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ. ཨུབྷཏོབྱཱུལ༹ྷནྟི ཨུབྷཏོརཱསིབྷཱུཏཾ. པཀྑནྡནྟཱིཏི པཝིསནྟི. ཨུསཱུསཱུཏི ཀཎྜེསུ. ཝིཛྫོཏལནྟེསཱུཏི པརིཝཏྟམཱནེསུ. ཏེ ཏཏྠཱཏི ཏེ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ.

ཨདྡཱཝལེཔནཱ ཨུཔཀཱརིཡོཏི ཙེཏྠ མནུསྶཱ པཱཀཱརཔཱདཾ ཨསྶཁུརསཎྛཱནེན ཨིཊྛཀཱཧི ཙིནིཏྭཱ ཨུཔརི སུདྷཱཡ ལིམྤནྟི. ཨེཝཾ ཀཏཔཱཀཱརཔཱདཱ ‘‘ཨུཔཀཱརིཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཱ ཏིནྟེན ཀལལེན སིཏྟཱ ཨདྡཱཝལེཔནཱ ནཱམ ཧོནྟི. པཀྑནྡནྟཱིཏི ཏཱསཾ ཧེཊྛཱ ཏིཁིཎཨཡསཱུལརུཀྑསཱུལཱདཱིཧི ཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནཱ པཱཀཱརསྶ པིཙྪིལླབྷཱཝེན ཨཱརོཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱཔི ཨུཔདྷཱཝནྟིཡེཝ. ཚཀཎཀཱཡཱཏི ཀུཐིཏགོམཡེན. ཨབྷིཝགྒེནཱཏི སཏདནྟེན. ཏཾ ཨཊྛདནྟཱཀཱརེན ཀཏྭཱ ‘‘ནགརདྭཱརཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཝིསིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱགཏེ ཨུཔརིདྭཱརེ ཋིཏཱ ཏསྶ བནྡྷནཡོཏྟཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཏེན ཨབྷིཝགྒེན ཨོམདྡནྟི.

སནྡྷིམྤི ཚིནྡནྟཱིཏི གྷརསནྡྷིམྤི. ནིལློཔནྟི གཱམེ པཧརིཏྭཱ མཧཱཝིལོཔཾ ཀརོནྟི. ཨེཀཱགཱརིཀནྟི པཎྞཱསམཏྟཱཔི སཊྛིམཏྟཱཔི པརིཝཱརེཏྭཱ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ དྷནཾ ཨཱཧརཱཔེནྟི. པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛནྟཱིཏི པནྠདཱུཧནཀམྨཾ ཀརོནྟི. ཨཌྜྷདཎྜཀེཧཱིཏི མུགྒརེཧི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༦༩). སེསཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཚཊྛཾ.

༡༣༧. སཏྟམེ ཨེཏཱིཏི ཨཱིཏི, ཨཱགནྟུཀཱནཾ ཨཀུསལབྷཱགིཡཱནཾ བྱསནཧེཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔི ཨེཏེ ཨནེཀབྱསནཱཝཧཊྛེན དལ༹ྷསནྣིཔཱཏཊྛེན ཙ ཨཱིཏི. གཎྜོཔི ཨསུཙིཾ པགྒྷརཏི, ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ ཀིལེསཱ ཨསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣབྷཱཝཏོ ཙ གཎྜོ. ཨུཔདྡཝཏཱིཏི ཨུཔདྡཝོ, ཨནཏྠཾ ཛནེནྟོ ཨབྷིབྷཝཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ, རཱགགཎྜཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔེཏེ ཨཝིདིཏནིབྦཱནཏྠཱཝཧཧེཏུཏཱཡ སབྦུཔདྡཝཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨུཔདྡཝོ. ཡསྨཱ པནེཏེ ཀིལེསཱཏུརབྷཱཝཾ ཛནེནྟཱ སཱིལསངྑཱཏམཱརོགྱཾ ལོལུཔྤཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེནྟཱ པཱཀཏིཀམེཝ ཨཱརོགྱཾ ཝིལུམྤནྟི, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ ཨཱརོགྱཝིལུམྤནཊྛེན རོགོ. ཨབྦྷནྟརམནུཔཝིཊྛཊྛེན པན ཨནྟོཏུདནཊྛེན དུནྣཱིཧརཎཱིཡཊྛེན ཙ སལླཾ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཱཝཧནཏོ བྷཡཾ. མེཏནྟི ཨེཏཾ སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༡).

ཀཱམརཱགརཏྟཱཡནྟི ཀཱམརཱགེན རཏྟོ ཨཡཾ. ཚནྡརཱགཝིནིབདྡྷོཏི ཚནྡརཱགེན སྣེཧེན བདྡྷོ. དིཊྛདྷམྨིཀཱཔི གབྦྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཏྟམཱནསལཱ༹ཡཏནགབྦྷཱ. སམྤརཱཡིཀཱཔི གབྦྷཱཏི པརལོཀེཔི སལཱ༹ཡཏནགབྦྷཱ. ན པརིམུཙྩཏཱིཏི པརིམུཙྩིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨོཏིཎྞོ སཱཏརཱུཔེནཱཏི མདྷུརསབྷཱཝེན རཱགེན ཨོཏིཎྞོ ཨོགཱཧིཏོ. པལིཔཐནྟི ཀཱམཀལལམགྒཾ. དུགྒནྟི དུགྒམཾ.

སཏྟམཾ.

༡༣༨. ཨཊྛམེ སཱིཏཾ དུབྦིདྷཾ ཨབྦྷནྟརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ བཱཧིརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ. ཏཐཱ ཨུཎྷཾ. ཏཏྠ ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. སརཱིསཔེཏི ཡེ ཀེཙི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སརིཏྭཱ གཙྪནྟི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྛམཾ.

༡༣༩. ནཝམགཱཐཱ པདཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – སཱ ཙ ཁོ ཡུཏྟིཝསེན, ན ཨནུསྶཝཝསེན. ཡཐཱ ཨཡཾ ཧཏྠཱི མནུསྶཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཝཱ, སརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ. ཨེཝཾ ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགམནེན, ཨཱགུཾ ཨཀརཎེན, པུན ཨིཏྠཏྟཾ ཨནཱགམནེན ཙ གུཎསརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ ཨེཀཙརིཡསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརེ ཨརཉྙེ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ གཎཾ ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ ཨེཀཏྟཱབྷིརཏིསུཁེན ཛྷཱནསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཨརཉྙེ ཨཏྟནོ ཡཐཱ ཡཐཱ སུཁཾ, ཏཐཱ ཏཐཱ ཡཏྟཀཾ ཝཱ ཨིཙྪཱམི, ཏཏྟཀཾ ཨརཉྙེ ནིཝཱསཾ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ ཨེཀོ ཙརེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙེས སུསཎྛིཏཀྑནྡྷམཧནྟཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ ཨསེཀྑསཱིལཀྑནྡྷམཧནྟཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས པདུམསདིསགཏྟཏཱཡ ཝཱ, པདུམཀུལེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པདུམསདིསབོཛ྄ཛྷངྒམཧནྟཏཱཡ ཝཱ, ཨརིཡཛཱཏིཔདུམེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཐཱམབལཛཝཱདཱིཧི ཨུལཱ༹རོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱདཱིཧི ཝཱ ཨུལཱ༹རོ བྷཝེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ནཝམཾ.

༡༤༠. དསམེ ཨཊྛཱནཏནྟི ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ཨཀཱརཎཾ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུནཱསིཀསྶ ལོཔོ ཀཏོ ‘‘ཨརིཡསཙྩཱན དསྶན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༥.༡༡; སུ. ནི. ༢༧༠) ཝིཡ. སངྒཎིཀཱརཏསྶཱཏི གཎཱབྷིརཏསྶ. ཡནྟི ཀཱརཎཝཙནམེཏཾ ‘‘ཡཾ ཧིརཱིཡཏི ཧིརཱིཡིཏབྦེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༣༠) ཝིཡ. ཕསྶཡེཏི ཨདྷིགཙྪེ. སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིནྟི ལོཀིཡསམཱཔཏྟིཾ. སཱ ཧི ཨཔྤིཏཔྤིཏསམཡེ ཨེཝ པཙྩནཱིཀེཧི ཝིམུཙྩནཏོ ‘‘སཱམཡིཀཱ ཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིཾ. ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ན ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏི སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡེན ཀཱརཎེན ཕསྶཡེ ཨིཏི ཨེཏཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷུསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝཙོ ནིསམྨ སངྒཎིཀཱརཏིཾ པཧཱཡ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟོ ཨདྷིགཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༤; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༡༠).

ནིདྡེསེ ནེཀྑམྨསུཁནྟི པབྦཛྫཱསུཁཾ. པཝིཝེཀསུཁནྟི ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ སུཁཾ. ཨུཔསམསུཁནྟི ཀིལེསུཔསམཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ. སམྦོདྷིསུཁནྟི མགྒསུཁཾ. ནིཀཱམལཱབྷཱིཏི ཨཏྟནོ རུཙིཝསེན ཡཐཱཀཱམལཱབྷཱི. ཨཀིཙྪལཱབྷཱིཏི ཨདུཀྑལཱབྷཱི. ཨཀསིརལཱབྷཱིཏི ཝིཔུལལཱབྷཱི. ཨསཱམཡིཀནྟི ལོཀུཏྟརཾ. ཨཀུཔྤནྟི ཀུཔྤཝིརཧིཏཾ ཨཙལིཏཾ ལོཀུཏྟརམགྒཾ.

དསམཾ.

དུཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཏཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ

༡༤༡. ཏཏིཡཝགྒསྶ པཋམེ དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི. ཏཱནི ཧི མགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཊྛེན ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིལོམཊྛེན ཙ ཝིསཱུཀཱནི. ཨེཝཾ དིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཱནཱིཏི དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི, དིཊྛིཡོ ཨེཝ ཝཱ ཝིསཱུཀཱནི དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི. ཨུཔཱཏིཝཏྟོཏི དསྶནམགྒེན ཨཏིཀྐནྟོ. པཏྟོ ནིཡཱམནྟི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨཏཱཡ སམྦོདྷིཔརཱཡནཏཱཡ ཙ ནིཡཏབྷཱཝཾ ཨདྷིགཏོ, སམྨཏྟནིཡཱམསངྑཱཏཾ ཝཱ པཋམམགྒནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཋམམགྒཀིཙྩནིཔྥཏྟི ཙ ཏསྶ པཊིལཱབྷོ ཙ ཝུཏྟོ. ཨིདཱནི པཊིལདྡྷམགྒོཏི ཨིམིནཱ སེསམགྒཔཊིལཱབྷཾ དསྶེཏི. ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷཱིཏི ཨུཔྤནྣཔཙྩེཀབོདྷིཉཱཎོ ཨམྷི. ཨེཏེན ཕལཾ དསྶེཏི. ཨནཉྙནེཡྻོཏི ཨཉྙེཧི ‘‘ཨིདཾ སཙྩཾ ཨིདཾ སཙྩ’’ནྟི ནནེཏབྦོ. ཨེཏེན སཡམྦྷུཏཾ དཱིཔེཏི. པཏྟེ ཝཱ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎེ ཨཉྙནེཡྻཏཱཡ ཨབྷཱཝཱ སཡཾཝསིཏཾ. སམཐཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, ཨཱདིམགྒེན པཏྟོ ནིཡཱམཾ, སེསེཧི པཊིལདྡྷམགྒོ, ཕལཉཱཎེན ཨུཔྤནྣཉཱཎོ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྟནཱཝ ཨདྷིགཏོཏི ཨནཉྙནེཡྻོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༤; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༡༡).

ན པརནེཡྻོཏི ན ཨཉྙེཧི ནེཏབྦོ. ན པརཔྤཏྟིཡོཏི པཙྩཀྑདྷམྨཏྟཱ ན ཨཉྙེཧི སདྡཧཱཔེཏབྦོ. ན པརཔྤཙྩཡོཏི ན ཨསྶ པརོ པཙྩཡོ, ན པརསྶ སདྡྷཱཡ ཝཏྟཏཱིཏི ན པརཔྤཙྩཡོ. ན པརཔཊིབདྡྷགཱུཏི ན ཨཉྙེསཾ པཊིབདྡྷཉཱཎགམནོ.

པཋམཾ.

༡༤༢. དུཏིཡེ ནིལློལུཔོཏི ཨལོལུཔོ. ཡོ ཧི རསཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཧོཏི, སོ བྷུསཾ ལུཔྤཏི པུནཔྤུནཉྩ ལུཔྤཏི, ཏེན ‘‘ལོལུཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨེས ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ ‘‘ནིལློལུཔོ’’ཏི. ནིཀྐུཧོཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡསྶ ཏིཝིདྷཀུཧནཝཏྠུ ནཏྠི, སོ ‘‘ནིཀྐུཧོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ མནུཉྙབྷོཛནཱདཱིསུ ཝིམྷཡམནཱཔཛྫནཏོ ནིཀྐུཧོཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. ནིཔྤིཔཱསོཏི ཨེཏྠ པཱཏུམིཙྪཱ པིཔཱསཱ, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝེན ནིཔྤིཔཱསོ, སཱདུརསལོབྷེན བྷོཏྟུཀམྱཏཱཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིམྨཀྑོཏི ཨེཏྠ པརགུཎཝིནཱསནལཀྑཎོ མཀྑོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝེན ནིམྨཀྑོ. ཨཏྟནོ གཧཊྛཀཱལེ སཱུདསྶ གུཎམཀྑནཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཧ. ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོཏི ཨེཏྠ རཱགཱདཡོ ཏཡོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི ཙ ཏཱིཎཱིཏི ཚ དྷམྨཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཔྤསནྣཊྛེན སཀབྷཱཝཾ ཝིཛཧཱཔེཏྭཱ པརབྷཱཝཾ གཎྷཱཔནཊྛེན ཀསཊཊྛེན ཙ ‘‘ཀསཱཝཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ? རཱགཀསཱཝོ དོསཀསཱཝོ མོཧཀསཱཝོ, ཨིམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ. ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཔརེཔི ཏཡོ ཀསཱཝཱ? ཀཱཡཀསཱཝོ ཝཙཱིཀསཱཝོ མནོཀསཱཝོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༢༤).

ཏེསུ མོཧཾ ཋཔེཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཀསཱཝཱནཾ ཏེསཉྩ སབྦེསཾ མཱུལབྷཱུཏསྶ མོཧསྶ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ, ཏིཎྞཾ ཨེཝ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀསཱཝཱནཾ མོཧསྶ ཙ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ. ཨིཏརེསུ ནིལློལུཔཏཱདཱིཧི རཱགཀསཱཝསྶ, ནིམྨཀྑཏཱཡ དོསཀསཱཝསྶ ནིདྡྷནྟབྷཱཝོ སིདྡྷོ ཨེཝ. ནིརཱསསོཏི ནིཏྟཎྷོ. སབྦལོཀེཏི སཀལལོཀེ, ཏཱིསུ བྷཝེསུ དྭཱདསསུ ཝཱ ཨཱཡཏནེསུ བྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱཝིརཧིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཡོཔི པཱདེ ཝཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཀོ ཙརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱཏི ཨེཝམྤི ཨེཏྠ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༩༦).

དུཏིཡཾ.

༡༤༣. ཏཏིཡེ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ དསཝཏྠུཀཱཡ པཱཔདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔོ. པརེསམྤི ཨནཏྠཾ དསྶེཏཱིཏི ཨནཏྠདསྶཱི. ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིམྷི ཙ ཝིསམེ ནིཝིཊྛོ. ཏཾ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ, ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ. སཡཾ ན སེཝེཏི ཨཏྟནོ ཝསེན ཏཾ ན སེཝེཡྻ. ཡདི པན པརཝསོ ཧོཏི, ཀིཾ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པསུཏནྟི པསཊཾ, དིཊྛིཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠ ལགྒནྟི ཨཏྠོ. པམཏྟནྟི ཀཱམགུཎེསུ ཝོསྶཊྛཙིཏྟཾ, ཀུསལབྷཱཝནཱརཧིཏཾ ཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ན སེཝེ ན བྷཛེ ན པཡིརུཔཱསེ, ཨཉྙདཏྠུ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

ནིདྡེསེ སཡཾ ན སེཝེཡྻཱཏི སཱམཾ ན ཨུཔསངྐམེཡྻ. སཱམཾ ན སེཝེཡྻཱཏི ཙིཏྟེནཔི ན ཨུཔསངྐམེཡྻ. ན སེཝེཡྻཱཏི ན བྷཛེཡྻ. ན ནིསེཝེཡྻཱཏི སམཱིཔམྤི ན གཙྪེཡྻ. ན སཾསེཝེཡྻཱཏི དཱུརེ བྷཝེཡྻ. ན པརིསཾསེཝེཡྻཱཏི པཊིཀྐམེཡྻ.

ཏཏིཡཾ.

༡༤༤. ཙཏུཏྠེ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – བཧུསྶུཏནྟི དུཝིདྷོ བཧུསྶུཏོ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཨཏྠཏོ ནིཁིལོ པརིཡཏྟིབཧུསྶུཏོ ཙ མགྒཕལཝིཛྫཱབྷིཉྙཱནཾ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ པཊིཝེདྷབཧུསྶུཏོ ཙ. ཨཱགཏཱགམོ དྷམྨདྷརོ. ཨུལཱ༹རེཧི པན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུལཱ༹རོ. ཡུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ མུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ ཡུཏྟམུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ པཊིབྷཱནཝཱ. པརིཡཏྟིཔརིཔུཙྪཱདྷིགམཝསེན ཝཱ ཏིདྷཱ པཊིབྷཱནཝཱ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྶ ཧི པརིཡཏྟི པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཡཏྟིཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡསྶ ཨཏྠཉྩ ཉཱཡཉྩ ལཀྑཎཉྩ ཋཱནཱཊྛཱནཉྩ པརིཔུཙྪནྟསྶ པརིཔུཙྪཱ པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཔུཙྪཱཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡེན མགྒཱདཡོ པཊིཝིདྡྷཱ ཧོནྟི, སོ ཨདྷིགམཔཊིབྷཱནཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ, མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ. ཏཏོ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠབྷེདཏོ ཝཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠབྷེདཏོ ཝཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཱནི ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི, ཏཏོ ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠; མཧཱནི. ༡༧༤) ཀངྑཱཊྛཱནེསུ ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཝིནེཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ ཨེཝཾ ཀཏསབྦཀིཙྩོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༨).

ཙཏུཏྠཾ.

༡༤༥. པཉྩམེ ཁིཌྜཱ ཙ རཏི ཙ པུབྦེ ཝུཏྟཱཝ. ཀཱམསུཁནྟི ཝཏྠུཀཱམསུཁཾ. ཝཏྠུཀཱམཱཔི ཧི སུཁསྶ ཝིསཡཱདིབྷཱཝེན སུཁནྟི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ སུཁཾ སུཁཱནུཔཏིཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༦༠). ཨེཝམེཏཾ ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསལོཀེ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨལནྟི ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ ཏཔྤཀ’’ནྟི ཝཱ ‘‘སཱརབྷཱུཏ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨནཔེཀྑམཱནོཏི ཏེན ཨནལངྐརཎེན ཨནཔེཀྑནསཱིལོ ཨཔིཧཱལུཀོ ནིཏྟཎྷོ. ཝིབྷཱུསཊྛཱནཱཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི ཨེཀོ ཙརེཏི. ཏཏྠ ཝིབྷཱུསཱ དུཝིདྷཱ ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ སཱཀཊཝེཋནམཱལཱགནྡྷཱདི, ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ པཏྟམཎྜནཱདི. ཝིབྷཱུསཱ ཨེཝ ཝིབྷཱུསཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ ཝིབྷཱུསཊྛཱནཱ ཏིཝིདྷཱཡཔི ཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ཨཝིཏཐཝཙནཏོ སཙྩཝཱདཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༩).

པཉྩམཾ.

༡༤༦. ཚཊྛེ དྷནཱནཱིཏི མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡསངྑསིལཱཔཝཱལ༹རཛཏཛཱཏརཱུཔཱདཱིནི རཏནཱནི. དྷཉྙཱནཱིཏི སཱལིཝཱིཧིཡཝགོདྷུམཀངྐུཝརཀཀུདྲཱུསཀཔྤབྷེདཱནི སཏྟ སེསཱཔརཎྞཱནི ཙ. བནྡྷཝཱནཱིཏི ཉཱཏིབནྡྷུ, གོཏྟབནྡྷུ, མིཏྟབནྡྷུ, སིཔྤབནྡྷུཝསེན ཙཏུབྦིདྷབནྡྷཝེ. ཡཐོདྷིཀཱནཱིཏི སཀསཀཨོདྷིཝསེན ཋིཏཱནིཡེཝ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༠).

ཚཊྛཾ.

༡༤༧. སཏྟམེ སངྒོ ཨེསོཏི ཨཏྟནོ ཨུཔབྷོགཾ ནིདྡིསཏི. སོ ཧི སཛྫནྟི ཏཏྠ པཱཎིནོ ཀདྡམེ པཝིཊྛོ ཧཏྠཱི ཝིཡཱཏི སངྒོ. པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱནྟི ཨེཏྠ པཉྩཀཱམགུཎཱུཔབྷོགཀཱལེ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱཡ ཨུཔྤཱདེཏབྦཏོ ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཔརིཡཱཔནྣཏོ ཝཱ ལཱམཀཊྛེན སོཁྱཾ པརིཏྟཾ, ཝིཛྫུཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏནཙྩདསྶནསུཁཾ ཝིཡ ཨིཏྟརཾ, ཏཱཝཀཱལིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོཏི ཨེཏྠ ཙ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི ཝུཏྟོ, སོ ཡམིདཾ ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ, ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན སིཔྤཊྛཱནེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ཡདི མུདྡཱཡ ཡདི གཎནཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༢) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེནེཏྠ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཔྤོདཀབིནྡུམཏྟོ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ དུཀྑམེཝ བྷིཡྻོ བཧུ, ཙཏཱུསུ སམུདྡེསུ ཨུདཀསདིསོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏི. གལོ༹ ཨེསོཏི ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནཝསེན བལི༹སོ ཝིཡ ཨེསོ, ཡདིདཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱཏི ཨེཝཾ ཉཏྭཱ བུདྡྷིམཱ པཎྜིཏོ པུརིསོ སབྦམྤེཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༡).

སཏྟམཾ.

༡༤༨. ཨཊྛམགཱཐཱཡ དུཏིཡཔཱདེ ཛཱལནྟི སུཏྟམཡཾ ཝུཙྩཏི. ཨམྦཱུཏི ཨུདཀཾ, ཏཏྠ ཙརཏཱིཏི ཨམྦུཙཱརཱི, མཙྪསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སལིལེ ཨམྦུཙཱརཱི སལིལམྦུཙཱརཱི. ཏསྨིཾ ནདཱིསལིལེ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ གཏཨམྦུཙཱརཱིཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏིཡཔཱདེ དཌྜྷནྟི དཌྜྷཊྛཱནཾ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཨགྒི དཌྜྷཊྛཱནཾ པུན ན ནིཝཏྟཏི, ན ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨཱགཙྪཏི, ཨེཝཾ མགྒཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཾ ཀཱམགུཎཊྛཱནཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ, ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨནཱགཙྪནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སཾཡོཛནཱནཱིཏི ཡསྶ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ པུགྒལཾ ཝཊྚསྨིཾ སཾཡོཛེནྟི བནྡྷནྟཱིཏི སཾཡོཛནཱནི. ཨིམཱནི པན སཾཡོཛནཱནི ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཨཱཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱཔི. ཀཱམརཱགཔཊིགྷསཾཡོཛནཱནི ཨནཱགཱམིམགྒེན པཧཱིཡནྟི, མཱནསཾཡོཛནཾ ཨརཧཏྟམགྒེན, དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསཱིལབྦཏཔརཱམཱསཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན, བྷཝརཱགསཾཡོཛནཾ ཨརཧཏྟམགྒེན, ཨིསྶཱམཙྪརིཡཱནི སོཏཱཔཏྟིམགྒེན, ཨཝིཛྫཱ ཨརཧཏྟམགྒེན. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསཱིལབྦཏཔརཱམཱསཨིསྶཱམཙྪརིཡཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི, ཀཱམརཱགཔཊིགྷཱ ཨནཱགཱམིམགྒེན, མཱནབྷཝརཱགཨཝིཛྫཱ ཨརཧཏྟམགྒེནཱཏི. བྷིནྡིཏྭཱཏི བྷེདཾ པཱཔེཏྭཱ. པབྷིནྡིཏྭཱཏི ཚིནྡཾ ཀཏྭཱ. དཱལཡིཏྭཱཏི ཕཱལེཏྭཱ. པདཱལཡིཏྭཱཏི ཧཱིརེཏྭཱ. སམྤདཱལཡིཏྭཱཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

ཨཊྛམཾ.

༡༤༩. ནཝམེ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཧེཊྛཱཁིཏྟཙཀྑུ, སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ པརིཝཛྫནཔཧཱཏབྦདསྶནཏྠཾ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏུ ཧནུཀཊྛིནཱ ཧདཡཊྛིཾ སངྒྷཊྚེནྟོ. ཨེཝཉྷི ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱ ན སམཎསཱརཱུཔྤཱ ཧོཏི. ན ཙ པཱདལོལོཏི ཨེཀསྶ དུཏིཡོ དྭིནྣཾ ཏཏིཡོཏི ཨེཝཾ གཎམཛ྄ཛྷཾ, པཝིསིཏུཀཱམཏཱཡ ཀཎྜཱུཡམཱནཔཱདོ ཝིཡ ཨབྷཝནྟོ, དཱིགྷཙཱརིཀཨནཝཊྛིཏཙཱརིཀཝིརཏོ ཝཱ. གུཏྟིནྡྲིཡོཏི ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨིདྷ མནིནྡྲིཡསྶ ཝིསུཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཝུཏྟཱཝསེསཝསེན གོཔིཏིནྡྲིཡོ. རཀྑིཏམཱནསཱནོཏི མཱནསཾཡེཝ མཱནསཱནཾ, ཏཾ རཀྑིཏམསྶཱཏི རཀྑིཏམཱནསཱནོ. ཡཐཱ ཀིལེསེཏི ན ཝིལུཔྤཏི, ཨེཝཾ རཀྑིཏཙིཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཝསྶུཏོཏི ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེསུ ཏེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཀིལེསཨནྭཱསྶཝཝིརཧིཏོ. ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོཏི ཨེཝཾ ཨནྭཱསྶཝཝིརཧིཏཱ ཨེཝ ཀིལེསགྒཱིཧི ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ, བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨནཝསྶུཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༣).

ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཀཱརཎཝསེན ‘‘ཙཀྑཱུ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརེན རཱུཔདསྶནསམཏྠེན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ –

‘‘ཙཀྑུ རཱུཔཾ ན པསྶཏི ཨཙིཏྟཀཏྟཱ, ཙིཏྟཾ ན པསྶཏི ཨཙཀྑུཀཏྟཱ, དྭཱརཱརམྨཎསངྒྷཊྚནེ པན པསཱདཝཏྠུཀེན ཙིཏྟེན པསྶཏི. ཨཱིདིསཱི པནེསཱ ‘དྷནུནཱ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སསམྦྷཱརཀཐཱ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༥; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༣༥༢).

ནིམིཏྟགྒཱཧཱིཏི ཨིཏྠིཔུརིསནིམིཏྟཾ ཝཱ སུབྷནིམིཏྟཱདིཀཾ ཝཱ ཀིལེསཝཏྠུབྷཱུཏཾ ནིམིཏྟཾ ཚནྡརཱགཝསེན གཎྷཱཏི, དིཊྛམཏྟཝསེན ན སཎྛཱཏི. ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧཱིཏི ཀིལེསཱནཾ ཨནུབྱཉྫནཏོ པཱཀཊབྷཱཝཀརཎཏོ ‘‘ཨནུབྱཉྫན’’ནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཧཏྠཔཱདཧསིཏལཔིཏཝིལོཀིཏཱདིབྷེདཾ ཨཱཀཱརཾ གཎྷཱཏི.

ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནནྟིཨཱདིམྷི ཡཾཀཱརཎཱ ཡསྶ ཙཀྑུནྡྲིཡཱསཾཝརསྶ ཧེཏུ. ཨེཏཾ པུགྒལཾ སཏིཀཝཱཊེན ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཨཔིཧིཏཙཀྑུདྭཱརཾ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟཾ ཨེཏེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ. ཏསྶ སཾཝརཱཡ ན པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཏསྶ ཙཀྑུནྡྲིཡསྶ སཏིཀཝཱཊེན པིདཧནཏྠཱཡ ན པཊིཔཛྫཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏོཡེཝ ཙ ‘‘ན རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ. ན ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརོ ཝཱ ཨསཾཝརོ ཝཱ ནཏྠི. ན ཧི ཙཀྑུཔསཱདཾ ནིསྶཱཡ སཏི ཝཱ མུཊྛསྶཙྩཾ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཔི ཙ ཡདཱ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཏདཱ བྷཝངྒེ དྭིཀྑཏྟུཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷེ ཀིརིཡམནོདྷཱཏུ ཨཱཝཛྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཏོ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དསྶནཀིཙྩཾ ཏཏོ ཝིཔཱཀམནོདྷཱཏུ སམྤཊིཙྪནཀིཙྩཾ ཏཏོ ཝིཔཱཀཱཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ སནྟཱིརཎཀིཙྩཾ ཏཏོ ཀིརིཡཱཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཝོཊྛཔནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏདནནྟརཾ ཛཝནཾ ཛཝཏི. ཏཏྲཱཔི ནེཝ བྷཝངྒསམཡེ, ན ཨཱཝཛྫནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསམཡེ སཾཝརོ ཝཱ ཨསཾཝརོ ཝཱ ཨཏྠི, ཛཝནཀྑཎེ པན སཙེ དུསྶཱིལྱཾ ཝཱ མུཊྛསྶཙྩཾ ཝཱ ཨཉྙཱཎཾ ཝཱ ཨཀྑནྟི ཝཱ ཀོསཛྫཾ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨསཾཝརོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཧོནྟོ པན སོ ཙཀྑུནྡྲིཡེ ཨསཾཝརོཏི ཝུཙྩཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏསྨིཾ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནིཔི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ནགརེ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨསཾཝུཏེསུ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོགྷརདྭཱརཀོཊྛཀགབྦྷཱདཡོ སུསཾཝུཏཱ, ཏཐཱཔི ཨནྟོནགརེ སབྦཾ བྷཎྜཾ ཨརཀྑིཏཾ ཨགོཔིཏམེཝ ཧོཏི. ནགརདྭཱརེན ཧི པཝིསིཏྭཱ ཙོརཱ ཡདིཙྪནྟི, ཏཾ ཧརེཡྻུཾ. ཨེཝམེཝ ཛཝནེ དུསྶཱིལྱཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཏསྨིཾ ཨསཾཝརེ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནིཔཱིཏི.

ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏཱིཏི ཚནྡརཱགཝསེན ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ནིམིཏྟཾ ན གཎྷཱཏི. ཨེཝཾ སེསཔདཱནིཔི ཝུཏྟཔཊིཀྑེཔེན ཝེདིཏབྦཱནི. ཡཐཱ ཙ ཧེཊྛཱ ‘‘ཛཝནེ དུསྶཱིལྱཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཏསྨིཾ ཨསཾཝརེ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནིཔཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷ ཏསྨིཾ སཱིལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དྭཱརམྤི གུཏྟཾ ཧོཏི བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནིཔི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ནགརདྭཱརེསུ སཾཝུཏེསུ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོགྷརཱདཡོ ཨསཾཝུཏཱ ཧོནྟི. ཏཐཱཔི ཨནྟོནགརེ སབྦཾ བྷཎྜཾ སུརཀྑིཏཾ སུགོཔིཏམེཝ ཧོཏི. ནགརདྭཱརེསུ པིཧིཏེསུ ཙོརཱནཾ པཝེསོ ནཏྠི. ཨེཝམེཝ ཛཝནེ སཱིལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དྭཱརམྤི གུཏྟཾ ཧོཏི བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནིཔི. ཏསྨཱ ཛཝནཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརོཏི ཝུཏྟོ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༣༥༢; ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༥).

ཨཝསྶུཏཔརིཡཱཡཉྩཱཏི ཀིལེསེཧི ཏིནྟཀཱརཎཉྩ. ཨནཝསྶུཏཔརིཡཱཡཉྩཱཏི ཀིལེསེཧི ཨཏིནྟཀཱརཎཉྩ.

པིཡརཱུཔེ རཱུཔེཏི ཨིཊྛཛཱཏིཀེ རཱུཔཱརམྨཎེ. ཨཔྤིཡརཱུཔེ རཱུཔེཏི ཨནིཊྛསབྷཱཝེ རཱུཔཱརམྨཎེ. བྱཱཔཛྫཏཱིཏི དོསཝསེན པཱུཏིབྷཱཝམཱཔཛྫཏི. ཨོཏཱརནྟི ཚིདྡཾ ཨནྟརཾ. ཨཱརམྨཎནྟི པཙྩཡཾ.

ཨདྷིབྷཾསཱུཏི མདྡཾསུ. ན ཨདྷིབྷོསཱིཏི ན མདྡི. བཧལམཏྟིཀཱཏི པུནཔྤུནཾ དཱནཝསེན ཨུདྡྷམཱཡིཀཱ བཧལམཏྟིཀཱ. ཨདྡཱཝལེཔནཱཏི ཨསུཀྑམཏྟིཀདཱནཱ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཾ.

ནཝམཾ.

༡༥༠. དསམེ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱཏི ཨིམསྶ པཱདསྶ གེཧཱ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཧུཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

དསམཾ.

ཏཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཏུཏྠཝགྒཝཎྞནཱ

༡༥༡. ཙཏུཏྠཝགྒསྶ པཋམེ རསེསཱུཏི ཨམྦིལམདྷུརཏིཏྟཀཀཊུཀལོཎིཀཁཱརིཀཀསཱཝཱདིབྷེདེསུ སཱཡནཱིཡེསུ. གེདྷཾ ཨཀརནྟི གིདྡྷིཾ ཨཀརོནྟོ, ཏཎྷཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལོལོཏི ‘‘ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམི, ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ རསཝིསེསེསུ ཨནཱཀུལོ. ཨནཉྙཔོསཱིཏི པོསེཏབྦཀསདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདིཝིརཧིཏོ, ཀཱཡསནྡྷཱརཎམཏྟེན སནྟུཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པུབྦེ ཨུཡྻཱནེ རསེསུ གེདྷཀརཎལོལོ ཧུཏྭཱ ཨཉྙཔོསཱི ཨཱསིཾ, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ལོལོ ཧུཏྭཱ རསེསུ གེདྷཾ ཀརོཏི, ཏཾ ཏཎྷཾ ཧིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ ཏཎྷཱམཱུལཀསྶ ཨཉྙསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨནིབྦཏྟནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི དསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཏྠབྷཉྫནཀཊྛེན ཀིལེསཱ ‘‘ཨཉྙེ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཨཔོསནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. སཔདཱནཙཱརཱིཏི ཨཝོཀྐམྨཙཱརཱི ཨནུཔུབྦཙཱརཱི, གྷརཔཊིཔཱཊིཾ ཨཚཌྜེཏྭཱ ཨཌྜྷཀུལཉྩ དལིདྡཀུལཉྩ ནིརནྟརཾ པིཎྜཱཡ པཝིསམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀིལེསཝསེན ཨལགྒཙིཏྟོ, ཙནྡཱུཔམོ ནིཙྩནཝཀོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༥; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༢༡).

པཋམཾ.

༡༥༢. དུཏིཡེ ཨཱཝརཎཱནཱིཏི ནཱིཝརཎཱནེཝ, ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཨུརགསུཏྟེ (སུ. ནི. ༡ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི པན ཡསྨཱ ཨབྦྷཱདཡོ ཝིཡ ཙནྡཾ སཱུརིཡཾ ཝཱ ཙེཏོ ཨཱཝརནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི ཨུཔཙཱརེན ཝཱ ཨཔྤནཱཡ ཝཱ པཧཱཡ. ཨུཔཀྐིལེསེཏི ཨུཔགམྨ ཙིཏྟཾ ཝིབཱདྷེནྟེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ, ཝཏྠོཔམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༧༠ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཝཱ. བྱཔནུཛྫཱཏི པནུདིཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ, ཝིཔསྶནཱམགྒེན པཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེཏི ཨནཝསེསེ. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱསམྤནྣོ པཋམམགྒེན དིཊྛིནིསྶཡསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨནིསྶིཏོ. སེསམགྒེཧི ཚེཏྭཱ ཏེདྷཱཏུཀགཏཾ སིནེཧདོསཾ, ཏཎྷཱརཱགནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིནེཧོ ཨེཝ ཧི གུཎཔཊིཔཀྑཏོ སིནེཧདོསོཏི ཝུཏྟོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༦).

དུཏིཡཾ.

༡༥༣. ཏཏིཡེ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ, ཚཌྜེཏྭཱ ཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སུཁཾ དུཁཉྩཱཏི ཀཱཡིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. སོམནསྶདོམནསྶནྟི ཙེཏསིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. ཨུཔེཀྑནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔེཀྑཾ. སམཐནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཐམེཝ. ཝིསུདྡྷནྟི པཉྩནཱིཝརཎཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁསངྑཱཏེཧི ནཝཧི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཏིསུདྡྷཾ, ནིདྡྷནྟསུཝཎྞམིཝ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསནྟི ཨཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཀྑཉྩ པུབྦེཝ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾཡེཝ དུཀྑཾ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརབྷཱུམིཡཉྩ སུཁནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུན ཨཱདིཏོ ཝུཏྟཾ ཙ-ཀཱརཾ པརཏོ ནེཏྭཱ ‘‘སོམནསྶཾ དོམནསྶཉྩ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན པུབྦེཝཱ’’ཏི ཨདྷིཀཱརོ. ཏེན སོམནསྶཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ, དོམནསྶཉྩ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཡེཝཱཏི དཱིཔེཏི. ཨེཏཱནི ཧི ཨེཏེསཾ པརིཡཱཡཏོ པཧཱནཊྛཱནཱནི. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན དུཀྑསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, དོམནསྶསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སུཁསྶ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སོམནསྶསྶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཧཱནཊྛཱནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠). ཏཾ སབྦཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦཾ. པརཏོ པུབྦེཝཱཏི ཏཱིསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནདཱིསུ དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ཙ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ སོམནསྶཾ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨེཀོ ཙརེ ཨིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༧; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༢༣).

ཏཏིཡཾ.

༡༥༤. ཙཏུཏྠེ ཨཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཨསྶཱཏི ཨཱརདྡྷཝིརིཡོ. ཨེཏེན ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཾ ཨཱདིཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. པརམཏྠོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏཏྠ པཏྟིཡཱ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ. ཨེཏེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷེན པཏྟབྦཕལཾ དསྶེཏི. ཨལཱིནཙིཏྟོཏི ཨེཏེན ཝཱིརིཡུཔཏྠམྦྷཱནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨལཱིནཏཾ དསྶེཏི. ཨཀུསཱིཏཝུཏྟཱིཏི ཨེཏེན ཋཱནཱསནཙངྐམཱདཱིསུ ཀཱཡསྶ ཨནཝསཱིདནཾ. དལ༹ྷནིཀྐམོཏི ཨེཏེན ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༤; སཾ. ནི. ༢.༢༢; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཾ པདཧནཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. ཡཾ ཏཾ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱདཱིསུ པདཧནྟོ ‘‘ཀཱཡེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེན མགྒསམྤཡུཏྟཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. ཏཉྷི དལ༹ྷཉྩ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིགཏཏྟཱ, ནིཀྐམོ ཙ སབྦསོ པཊིཔཀྑཱ ནིཀྑནྟཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོཔི དལ༹ྷོ ནིཀྐམོ ཨསྶཱཏི ‘‘དལ༹ྷནིཀྐམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཐཱམབལཱུཔཔནྣོཏི མགྒཀྑཎེ ཀཱཡཐཱམེན ཉཱཎབལེན ཙ ཨུཔཔནྣོ. ཨཐ ཝཱ ཐཱམབྷཱུཏེན བལེན ཨུཔཔནྣོཏི ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཐིརཉཱཎབལཱུཔཔནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏེན ཏསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསམྤཡོགཾ དཱིཔེནྟོ ཡོནིསོ པདཧནབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི. པུབྦབྷཱགམཛ྄ཛྷིམཨུཀྐཊྛཝཱིརིཡཝསེན ཝཱ ཏཡོཔི པཱདཱ ཡོཛེཏབྦཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༨).

ཙཏུཏྠཾ.

༡༥༥. པཉྩམེ པཊིསལླཱནནྟི ཏེཧི ཏེཧི སཏྟསངྑཱརེཧི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ སལླཱིནཾ, ཨེཀཏྟསེཝིཏཱ ཨེཀཱིབྷཱཝོ ཀཱཡཝིཝེཀོཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱནནྟི པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ‘‘ཛྷཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི སཏྟསཉྙཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ‘‘ཛྷཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེཏཾ པཊིསལླཱནཉྩ ཛྷཱནཉྩ ཨརིཉྩམཱནོཏི ཨཛཧམཱནོ ཨནིསྶཛྫམཱནོ. དྷམྨེསཱུཏི ཝིཔསྶནུཔགེསུ པཉྩཀྑནྡྷཱདིདྷམྨེསུ. ནིཙྩནྟི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ. ཨནུདྷམྨཙཱརཱིཏི ཏེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟམཱནེན ཨནུགཏཾ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ ཙརམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨེསཱུཏི ཨེཏྠ དྷམྨཱཏི ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུལོམོ དྷམྨོཏི ཨནུདྷམྨོ, ཝིཔསྶནཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ‘‘དྷམྨཱནཾ ནིཙྩཾ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན ‘‘དྷམྨེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ སིཡཱ. ཨཱདཱིནཝཾ སམྨསིཏཱ བྷཝེསཱུཏི ཏཱཡ ཨནུདྷམྨཙཱརིཏཱསངྑཱཏཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིཙྩཱཀཱརཱདིདོསཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ སམནུཔསྶནྟོ ཨེཝཾ ཨིམཱཡ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཾ ཨརིཉྩམཱནོ སིཁཱཔྤཏྟཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏོཏི ཝཏྟབྦོ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༩; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༢༥).

པཉྩམཾ.

༡༥༦. ཚཊྛེ ཏཎྷཀྑཡནྟི ནིབྦཱནཾ, ཨེཝཾ དིཊྛཱདཱིནཝཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨེཝ ཨཔྤཝཏྟིཾ. ཨཔྤམཏྟོཏི སཱཏཙྩཀཱརཱི. ཨནེལ༹མཱུགོཏི ཨལཱལཱམུཁོ. ཨཐ ཝཱ ཨནེལོ༹ ཙ ཨམཱུགོ ཙ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧིཏསུཁསམྤཱཔཀཾ སུཏམསྶ ཨཏྠཱིཏི སུཏཝཱ, ཨཱགམསམྤནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཏཱིམཱཏི ཙིརཀཏཱདཱིནཾ ཨནུསྶརིཏཱ. སངྑཱཏདྷམྨོཏི དྷམྨཱུཔཔརིཀྑཱཡ པརིཉྙཱཏདྷམྨོ. ནིཡཏོཏི ཨརིཡམགྒེན ནིཡཱམཾ པཏྟོ. པདྷཱནཝཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསམྤནྣོ. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨེས པཱཋོ ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཝམེཏེཧི ཨཔྤམཱདཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ ནིཡཱམསམྤཱཔཀེན པདྷཱནེན པདྷཱནཝཱ, ཏེན པདྷཱནེན པཏྟནིཡཱམཏྟཱ ནིཡཏོ, ཏཏོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ སངྑཱཏདྷམྨོ. ཨརཧཱ ཧི པུན སངྑཱཏབྦཱབྷཱཝཏོ ‘‘སངྑཱཏདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ, ཡེ ཙ སེཀྑཱ པུཐཱུ ཨིདྷཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༣༡; སུ. ནི. ༡༠༤༤; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༦༣, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༧; ནེཏྟི. ༡༤; པེཊཀོ. ༤༥). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༠).

ཚཊྛཾ.

༡༥༧. སཏྟམེ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, ཀེསརསཱིཧོཏི. ཏེསཾ ཀེསརསཱིཧོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཨེསོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝཱཏོ པུརཏྠིམཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷོ. པདུམཾ རཏྟསེཏཱདིཝསེན. ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ཝཱཏོ ཡཾ ཀིཉྩི པདུམཾ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཏཏྠ ཡསྨཱ སནྟཱསོ ཨཏྟསིནེཧེན ཧོཏི, ཨཏྟསིནེཧོ ཙ ཏཎྷཱལེཔོ, སོཔི དིཊྛིསམྤཡུཏྟེན ཝཱ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟེན ཝཱ ལོབྷེན ཧོཏི, སོཔི ཙ ཏཎྷཱཡེཝ. སཛྫནཾ པན ཏཏྠ ཨུཔཔརིཀྑཱཝིརཧིཏསྶ མོཧེན ཧོཏི, མོཧོ ཙ ཨཝིཛྫཱ. ཏཏྠ སམཐེན ཏཎྷཱཡ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཝིཔསྶནཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ. ཏསྨཱ སམཐེན ཨཏྟསིནེཧཾ པཧཱཡ སཱིཧོ ཝིཡ སདྡེསུ ཨནིཙྩདུཀྑཱདཱིསུཨསནྟསནྟོ, ཝིཔསྶནཱཡ མོཧཾ པཧཱཡ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ ཨསཛྫམཱནོ, སམཐེནེཝ ལོབྷཾ, ལོབྷསམྤཡུཏྟཾ ཨེཝ དིཊྛིཉྩ པཧཱཡ, པདུམཾཝ ཏོཡེན སབྦབྷཝབྷོགལོབྷེན ཨལིཔྤམཱནོ.

ཨེཏྠ ཙ སམཐསྶ སཱིལཾ པདཊྛཱནཾ, སམཐོ སམཱདྷི, ཝིཔསྶནཱ པཉྙཱཏི ཨེཝཾ ཏེསུ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ སིདྡྷེསུ ཏཡོཔི ཁནྡྷཱ སིདྡྷཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ སཱིལཀྑནྡྷེན སུརཏོ ཧོཏི, སོ སཱིཧོཝ སདྡྷེསུ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ ཨཀུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཏཱཡ ན སནྟསཏི, པཉྙཱཀྑནྡྷེན པཊིཝིདྡྷསབྷཱཝོ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱདིདྷམྨབྷེདེ ན སཛྫཏི, སམཱདྷིཀྑནྡྷེན ཝཱིཏརཱགོ པདུམཾཝ ཏོཡེན རཱགེན ན ལིཔྤཏི. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱཧི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེཧི ཙ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱནཾ, ཏིཎྞཉྩ ཨཀུསལམཱུལཱནཾ པཧཱནཝསེན ཨསནྟསནྟོ ཨསཛྫམཱནོ ཨལིཔྤམཱནོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༡; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༢༧).

སཏྟམཾ.

༡༥༨. ཨཊྛམེ སཧནཱ ཙ ཧནནཱ ཙ སཱིགྷཛཝཏྟཱ ཙ སཱིཧོ. ཀེསརསཱིཧོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. དཱཋཱ བལམསྶ ཨཏྠཱིཏི དཱཋབལཱི. པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི ཨུབྷཡཾ ཙཱརཱིསདྡེན སཧ ཡོཛེཏབྦཾ པསཡ྄ཧཙཱརཱི ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱིཏི. ཏཏྠ པསཡ྄ཧ ནིགྒཡ྄ཧ པཝཱཧེཏྭཱ ཙརཎེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི. ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སནྟཱསེཏྭཱ ཝསཱིཀཏྭཱ ཙརཎེན ཨབྷིབྷུཡ྄ཧཙཱརཱི. སྭཱཡཾ ཀཱཡབལེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཏེཛསཱ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. ཏཏྠ སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀིཾ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི’’ཏི. ཏཏོ མིགཱནནྟི སཱམིཝཙནཾ ཨུཔཡོགཏྠེ ཀཏྭཱ ‘‘མིགེ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི’’ཏི པཊིཝཏྟབྦཾ. པནྟཱནཱིཏི དཱུརཱནི. སེནཱསནཱནཱིཏི ཝསནཊྛཱནཱནི. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༢).

ཨཊྛམཾ.

༡༥༩. ནཝམེ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ བྷཝནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁཱུཔནཡནཀཱམཏཱ མེཏྟཱ. ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ ཝིམུཙྩེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཧིཏདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱ ཀརུཎཱ. ‘‘མོདནྟི ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ, མོདནྟི སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁཱཝིཔྤཡོགཀཱམཏཱ མུདིཏཱ. ‘‘པཉྙཱཡིསྶནྟི སཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི སུཁདུཀྑེསུ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཏཱ ཨུཔེཀྑཱ. གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ མེཏྟཾ ཝཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱ ཝུཏྟཱ, མུདིཏཱ ཙ པཙྪཱ. ཝིམུཏྟིནྟི ཙཏསྶོཔི ཧི ཝིམུཏྟཱི. ཨེཏཱ ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱསེཝམཱནོཏི ཏིསྶོ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཝསེན བྷཱཝཡམཱནོ, ཨུཔེཀྑཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན བྷཱཝཡམཱནོ. ཀཱལེཏི མེཏྟཾ ཨཱསེཝིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཀརུཎཾ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ མུདིཏཾ, ཏཏོ ཨིཏརཏོ ཝཱ ནིཔྤཱིཏིཀཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔེཀྑཾ ཨཱསེཝམཱནོཝ ‘‘ཀཱལེ ཨཱསེཝམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱསེཝིཏུཾ ཕཱསུཀཱལེ ཝཱ. སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོཏི དསསུ དིསཱསུ སབྦེན སཏྟལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ. མེཏྟཱདཱིནཉྷི བྷཱཝིཏཏྟཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཱ ཧོནྟི, སཏྟེསུཔི ཝིརོདྷབྷཱུཏོ པཊིགྷོ ཝཱུཔསམྨཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ’’ཏི. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༣).

ནཝམཾ.

༡༦༠. དསམེ སཾཡོཛནཱནཱིཏི དས སཾཡོཛནཱནི, ཏཱནི ཙ ཏེན ཏེན མགྒེན སནྡཱལཡིཏྭཱན. ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷཱིཏི ཛཱིཝིཏསངྑཡོ ཝུཙྩཏི ཙུཏིཙིཏྟསྶ པརིབྷེདོ, ཏསྨིཉྩ ཛཱིཝིཏསངྑཡེ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ ཨསནྟསནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ཨཏྟནོ དསྶེཏྭཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༤).

དསམཾ.

༡༦༡. ཨེཀཱདསམེ བྷཛནྟཱིཏི སརཱིརེན ཨལླཱིཡིཏྭཱ པཡིརུཔཱསནྟི. སེཝནྟཱིཏི ཨཉྫལིཀམྨཱདཱིཧི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝིཏཱཡ ཙ པརིཙརནྟི. ཀཱརཎཾ ཨཏྠོ ཨེཏེསནྟི ཀཱརཎཏྠཱ, བྷཛནཱཡ སེཝནཱཡ ཙ ནཱཉྙཾ ཀཱརཎམཏྠི, ཨཏྠོ ཨེཝ ཏེསཾ ཀཱརཎཾ, ཨཏྠཧེཏུ སེཝནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱཏི ‘‘ཨིཏོ ཀིཉྩི ལཙྪཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཔཊིལཱབྷཀཱརཎེན ནིཀྐཱརཎཱ, ཀེཝལཾ –

‘‘ཨུཔཀཱརོ ཙ ཡོ མིཏྟོ, སུཁེ དུཀྑེ ཙ ཡོ སཁཱ;

ཨཏྠཀྑཱཡཱི ཙ ཡོ མིཏྟོ, ཡོ ཙ མིཏྟཱནུཀམྤཀོ’’ཏི. (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༥; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༣༡; དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨརིཡེན མིཏྟབྷཱཝེན སམནྣཱགཏཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ. ཨཏྟནི ཋིཏཱ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ, ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨོལོཀེནྟི, ན ཨཉྙནྟི ཨཏྟཊྛཔཉྙཱ. ‘‘དིཊྛཏྠཔཉྙཱ’’ཏི ཨཡམྤི ཀིར པོརཱཎཔཱཋོ. སམྤཏི དིཊྛེཡེཝ ཨཏྠེ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ, ཨཱཡཏིཾ ན པེཀྑནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙིནཱ ཨནརིཡེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱཏི. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ སབྦཾ པཱཋཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༥; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༣༡). ཨེཀཱདསམཾ.

ཙཏུཏྠཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཀཐཱ

ཡོ སོ སུགཏཔུཏྟཱནཾ, ཨདྷིཔཏིབྷཱུཏེན ཧིཏརཏིནཱ;

ཐེརེན ཐིརགུཎཝཏཱ, སུཝིབྷཏྟོ མཧཱནིདྡེསོ.

ཏསྶཏྠཝཎྞནཱ ཡཱ, པུབྦཊྛཀཐཱནཡཾ ཏཐཱ;

ཡུཏྟིཾ ནིསྶཱཡ མཡཱརདྡྷཱ, ནིཊྛཱནམུཔགཏཱ ཨེསཱ.

ཡཾ པུརཾ པུརུཏྟམཾ, ཨནུརཱདྷཔུརཝ྄ཧཡཾ;

ཡོ ཏསྶ དཀྑིཎེ བྷཱགེ, མཧཱཝིཧཱརོ པཏིཊྛིཏོ.

ཡོ ཏསྶ ཏིལཀོ བྷཱུཏོ, མཧཱཐཱུཔོ སིལུཙྩཡོ;

ཡཾ ཏསྶ པཙྪིམེ བྷཱགེ, ལེཁོ ཀཐིཀསཉྙིཏོ.

ཀིཏྟིསེནོཏི ནཱམེན, སཛཱིཝོ རཱཛསམྨཏོ;

སུཙིཙཱརིཏྟསམྤནྣོ, ལེཁོ ཀུསལཀམྨིཀོ.

སཱིཏཙྪཱཡཏརུཔེཏཾ, སལིལཱསཡསམྤདཾ;

ཙཱརུཔཱཀཱརསཉྩིཏཾ, པརིཝེཎམཀཱརཡི.

ཨུཔསེནོ མཧཱཐེརོ, མཧཱཔརིཝེཎཝཱསིཡོ;

ཏསྶཱདཱསི པརིཝེཎཾ, ལེཁོ ཀུསལཀམྨིཀོ.

ཝསནྟེནེཏྠ ཐེརེན, ཐིརསཱིལེན ཏཱདིནཱ;

ཨུཔསེནཝ྄ཧཡེན སཱ, ཀཏཱ སདྡྷམྨཛོཏིཀཱ.

རཉྙོ སིརིནིཝཱསསྶ, སིརིསངྒྷསྶ བོདྷིནོ;

ཚབྦཱིསཏིམྷི ཝསྶམྷི, ནིཊྛིཏཱ ནིདྡེསཝཎྞནཱ.

སམཡཾ ཨནུལོམེནྟཱི, ཐེརཱནཾ ཐེརཝཾསདཱིཔཱནཾ;

ནིཊྛཾ གཏཱ ཡཐཱཡཾ, ཨཊྛཀཐཱ ལོཀཧིཏཛནནཱི.

སདྡྷམྨཾ ཨནུལོམེནྟཱ, ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཉྩ སཱདྷེནྟཱ;

ནིཊྛཾ གཙྪནྟུ ཏཐཱ, མནོརཐཱ སབྦསཏྟཱནཾ.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱཡ, ཨཊྛཀཐཱཡེཏྠ གཎིཏཀུསལེཧི;

གཎིཏཱ ཏུ བྷཱཎཝཱརཱ, ཉེཡྻཱཏིརེཀཙཏྟཱརིསཱ.

ཨཱནུཊྛུབྷེན ཨསྶཱ, ཚནྡོ བདྡྷེན གཎིཡམཱནཱ ཏུ;

ཨཏིརེཀདསསཧསྶ-སངྑཱ གཱཐཱཏི ཝིཉྙེཡྻཱ.

སཱསནཙིརཊྛིཏཏྠཾ, ལོཀཧིཏཏྠཉྩ སཱདརེན མཡཱ;

པུཉྙཾ ཨིམཾ རཙཡཏཱ, ཡཾ པཏྟམནཔྤཀཾ ཝིཔུལཾ.

པུཉྙེན ཏེན ལོཀོ, སདྡྷམྨརསཱཡནཾ དསབལསྶ;

ཨུཔབྷུཉྫིཏྭཱ ཝིམལཾ, པཔྤོཏུ སུཁཾ སུཁེནེཝཱཏི.

སདྡྷམྨཔྤཛྫོཏིཀཱ ནཱམ

ཙཱུལ༹ནིདྡེས-ཨཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.