📜
ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ
ཁུདྡཀནིཀཱཡེ
པཊིསམྦྷིདཱམགྒ-ཨཊྛཀཐཱ
(པཋམོ བྷཱགོ)
གནྠཱརམྦྷཀཐཱ
ཡུཏྟེཧི སབྦེཧི གུཎེཧི ཡུཏྟོ;
དོསེཧི སབྦེཧི སཝཱསནེཧི,
མུཏྟོ ཝིམུཏྟིཾ པརམཉྩ དཱཏཱ.
ནིཙྩཾ དཡཱཙནྡནསཱིཏཙིཏྟོ,
པཉྙཱརཝིཛྫོཏིཏསབྦནེཡྻོ;
སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ཏམགྒབྷཱུཏཾ,
བྷཱུཏཏྠནཱཐཾ སིརསཱ ནམིཏྭཱ.
ཡོ ¶ སབྦབྷཱུཏེསུ མུནཱིཝ ཨགྒོ, ཨནནྟསངྑེསུ ཛིནཏྟཛེསུ;
ཨཧཱུ དཡཱཉཱཎགུཎེཧི སཏྠུལཱིལཱནུཀཱརཱི ཛནཏཱཧིཏེསུ.
ཏཾ སཱརིཔུཏྟཾ མུནིརཱཛཔུཏྟཾ, ཐེརཾ ཐིརཱནེཀགུཎཱབྷིརཱམཾ;
པཉྙཱཔབྷཱཝུགྒཏཙཱརུཀིཏྟིཾ, སུསནྟཝུཏྟིཉྩ ཨཐོ ནམིཏྭཱ.
སདྡྷམྨཙཀྐཱནུཔཝཏྟཀེན ¶ , སདྡྷམྨསེནཱཔཏིསཱཝཀེན;
སུཏྟེསུ ཝུཏྟེསུ ཏཐཱགཏེན, བྷཱུཏཏྠཝེདིཏྟམུཔཱགཏེན.
ཡོ ¶ བྷཱསིཏོ བྷཱསིཏཀོཝིདེན, དྷམྨཔྤདཱིཔུཛྫལནཱཡཀེན;
པཱཋོ ཝིསིཊྛོ པཊིསམྦྷིདཱནཾ, མགྒོཏི ཏནྣཱམཝིསེསིཏོ ཙ.
ཝིཙིཏྟནཱནཏྟནཡོཔགཱུལ༹ྷོ, གམྦྷཱིརཔཉྙེཧི སདཱཝགཱལ༹ྷོ;
ཨཏྟཏྠལོཀཏྠཔརཱཡཎེཧི, སཾསེཝནཱིཡོ སུཛནེཧི ནིཙྩཾ.
ཉཱཎཔྤབྷེདཱཝཧནསྶ ཏསྶ, ཡོགཱིཧིནེཀེཧི ནིསེཝིཏསྶ;
ཨཏྠཾ ཨཔུབྦཾ ཨནུཝཎྞཡནྟོ, སུཏྟཉྩ ཡུཏྟིཉྩ ཨནུཀྐམནྟོ.
ཨཝོཀྐམནྟོ སམཡཱ སཀཱ ཙ, ཨནཱམསནྟོ སམཡཾ པརཉྩ;
པུབྦོཔདེསཊྛཀཐཱནཡཉྩ, ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨུཔསཾཧརནྟོ.
ཝཀྑཱམཧཾ ཨཊྛཀཐཾ ཛནསྶ, ཧིཏཱཡ སདྡྷམྨཙིརཊྛིཏཏྠཾ;
སཀྐཙྩ སདྡྷམྨཔཀཱསིནིཾ ཏཾ, སུཎཱཐ དྷཱརེཐ ཙ སཱདྷུ སནྟོཏི.
ཏཏྠ པཊིསམྦྷིདཱནཾ མགྒོཏི ཏནྣཱམཝིསེསིཏོ ཙཱཏི ཝུཏྟཏྟཱ པཊིསམྦྷིདཱམགྒསྶ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཏཱ ཏཱཝ ཝཏྟབྦཱ. ཙཏསྶོ ཧི པཊིསམྦྷིདཱ – ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ, པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི. ཏཱསཾ པཊིསམྦྷིདཱནཾ མགྒོ ཨདྷིགམཱུཔཱཡོཏི པཊིསམྦྷིདཱམགྒོ, པཊིསམྦྷིདཱཔཊིལཱབྷཧེཏཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཐམཡཾ ཏཱསཾ མགྒོ ཧོཏཱིཏི ཙེ? པབྷེདཏོ དེསིཏཱཡ དེསནཱཡ པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱཝཧཏྟཱ. ནཱནཱབྷེདབྷིནྣཱནཉྷི ¶ ¶ དྷམྨཱནཾ ནཱནཱབྷེདབྷིནྣཱ དེསནཱ སོཏཱུནཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཔྤབྷེདཉྩ ¶ སཉྫནེཏི, པུཐུཛྫནཱནཾ ཨཱཡཏིཾ པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཔྤབྷེདཱཡ ཙ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྩ – ‘‘པབྷེདཏོ ཧི དེསནཱ གྷནཝིནིབྦྷོགཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱཝཧཱ ཧོཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡.ཀཱམཱཝཙརཀུསལཔདབྷཱཛནཱིཡ). ཨཡཉྩ ནཱནཱབྷེདབྷིནྣཱ དེསནཱ, ཏེནསྶཱ པཊིསམྦྷིདཱནཾ མགྒཏྟསིདྡྷི.
ཏཏྠ ཙཏསྶོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. པཊིསམྦྷིདཱཏི པབྷེདཱ. ‘‘ཨཏྠེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དྷམྨེ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏཏྲ དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ, ཉཱཎེསུ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༡༨) ཝུཏྟཏྟཱ ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི པབྷེདཱ, ཉཱཎསྶེཝ པབྷེདཱ. ཏསྨཱ ‘‘ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཙཏྟཱརོ ཉཱཎཔྤབྷེདཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠཔྤབྷེདསྶ སལླཀྑཎཝིབྷཱཝནཝཝཏྠཱནཀརཎསམཏྠཾ ཨཏྠེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ. དྷམྨཔྤབྷེདསྶ སལླཀྑཎཝིབྷཱཝནཝཝཏྠཱནཀརཎསམཏྠཾ དྷམྨེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ. ནིརུཏྟིཔྤབྷེདསྶ སལླཀྑཎཝིབྷཱཝནཝཝཏྠཱནཀརཎསམཏྠཾ ནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ. པཊིབྷཱནཔྤབྷེདསྶ སལླཀྑཎཝིབྷཱཝནཝཝཏྠཱནཀརཎསམཏྠཾ པཊིབྷཱནེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ.
ཏཏྠ ཨཏྠོཏི སངྑེཔཏོ ཧེཏུཕལཾ. ཏཉྷི ཡསྨཱ ཧེཏུཨནུསཱརེན ཨརཱིཡཏི ཨདྷིགམཱིཡཏི པཱཔུཎཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠོཏི ཝུཙྩཏི. པབྷེདཏོ པན ཡཾཀིཉྩི པཙྩཡསམུཔྤནྣཾ, ནིབྦཱནཾ, བྷཱསིཏཏྠོ, ཝིཔཱཀོ, ཀིརིཡཱཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཏྠོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཾ ཨཏྠཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཏསྨིཾ ཨཏྠེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ.
དྷམྨོཏི སངྑེཔཏོ པཙྩཡོ. སོ ཧི ཡསྨཱ ཏཾ ཏཾ ཝིདཧཏི པཝཏྟེཏི ཙེཝ པཱཔེཏི ཙ, ཏསྨཱ དྷམྨོཏི ཝུཙྩཏི. པབྷེདཏོ པན ཡོ ཀོཙི ཕལནིབྦཏྟཀོ ཧེཏུ, ཨརིཡམགྒོ, བྷཱསིཏཾ, ཀུསལཾ, ཨཀུསལནྟི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ དྷམྨོཏི ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཏསྨིཾ དྷམྨེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ. ཨཡམེཝ ཧི ཨཏྠོ ཨབྷིདྷམྨེ (ཝིབྷ. ༧༡༩-༧༢༥) –
‘‘དུཀྑེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དུཀྑསམུདཡེ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, དུཀྑནིརོདྷེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཉཱཎཾ ¶ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ. ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ.
‘‘ཡེ ¶ དྷམྨཱ ཛཱཏཱ བྷཱུཏཱ སཉྫཱཏཱ ནིབྦཏྟཱ ཨབྷིནིབྦཏྟཱ པཱཏུབྷཱུཏཱ, ཨིམེསུ དྷམྨེསུ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, ཡམྷཱ དྷམྨཱ ཏེ དྷམྨཱ ཛཱཏཱ བྷཱུཏཱ སཉྫཱཏཱ ནིབྦཏྟཱ ཨབྷིནིབྦཏྟཱ པཱཏུབྷཱུཏཱ, ཏེསུ དྷམྨེསུ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ.
‘‘ཛརཱམརཎེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, ཛརཱམརཎསམུདཡེ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཛརཱམརཎནིརོདྷེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, ཛརཱམརཎནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ.
‘‘ཛཱཏིཡཱ ཉཱཎཾ…པེ… བྷཝེ ཉཱཎཾ…པེ… ཨུཔཱདཱནེ ཉཱཎཾ…པེ… ཏཎྷཱཡ ཉཱཎཾ…པེ… ཝེདནཱཡ ཉཱཎཾ…པེ… ཕསྶེ ཉཱཎཾ….པེ… སལཱ༹ཡཏནེ ཉཱཎཾ….པེ… ནཱམརཱུཔེ ཉཱཎཾ…པེ… ཝིཉྙཱཎེ ཉཱཎཾ…པེ… སངྑཱརེསུ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, སངྑཱརསམུདཡེ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, སངྑཱརནིརོདྷེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, སངྑཱརནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ.
‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ དྷམྨཾ ཛཱནཱཏི – སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཾ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ. སོ ཏསྶ ཏསྶེཝ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ, ཨཡཾ ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ.
‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི སོམནསྶསཧགཏཾ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ…པེ… དྷམྨཱརམྨཎཾ ཝཱ ཡཾ ཡཾ ཝཱ པནཱརབྦྷ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི…པེ… ཨཝིཀྑེཔོ ཧོཏི. ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ. ཨིམེསུ ¶ དྷམྨེསུ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏེསཾ ཝིཔཱཀེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶིཏོ.
ཏཏྲ དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ ཉཱཎནྟི ཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ ཡཱ སབྷཱཝནིརུཏྟི ཨབྱབྷིཙཱརིཝོཧཱརོ, ཏསྶ ཨབྷིལཱཔེ བྷཱསནེ ཨུདཱིརཎེ ¶ ཏཾ ལཔིཏཾ བྷཱསིཏཾ ཨུདཱིརིཏཾ སབྷཱཝནིརུཏྟིསདྡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཏསྨིཾ སབྷཱཝནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ ‘‘ཨཡཾ སབྷཱཝནིརུཏྟི, ཨཡཾ ན སབྷཱཝནིརུཏྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱ དྷམྨནིརུཏྟིསཉྙིཏཱཡ སབྷཱཝནིརུཏྟིཡཱ མཱགདྷིཀཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ མཱུལབྷཱསཱཡ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ. ཨེཝམཡཾ ¶ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ སདྡཱརམྨཎཱ ནཱམ ཛཱཏཱ, ན པཉྙཏྟིཨཱརམྨཎཱ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སབྷཱཝནིརུཏྟི, ཨཡཾ ན སབྷཱཝནིརུཏྟཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ ཧི ‘‘ཕསྶོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཡཾ སབྷཱཝནིརུཏྟཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི, ‘‘ཕསྶཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཕསྶ’’ནྟི ཝཱ ཝུཏྟེ པན ‘‘ཨཡཾ ན སབྷཱཝནིརུཏྟཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཉྙཾ པནེས ནཱམཱཁྱཱཏཨུཔསགྒནིཔཱཏབྱཉྫནསདྡཾ ཛཱནཱཏི ན ཛཱནཱཏཱིཏི? ཡདགྒེན སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སབྷཱཝནིརུཏྟི, ཨཡཾ ན སབྷཱཝནིརུཏྟཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཏདགྒེན ཏམྤི ཛཱནིསྶཏི. ཏཾ པན ནཡིདཾ པཊིསམྦྷིདཱཀིཙྩནྟི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘བྷཱསཾ ནཱམ སཏྟཱ ཨུགྒཎྷནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཾ ཀཐིཏཾ – མཱཏཱཔིཏརོ ཧི དཧརཀཱལེ ཀུམཱརཀེ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཏཾ ཀཐཡམཱནཱ ཏཱནི ཏཱནི ཀིཙྩཱནི ཀརོནྟི, དཱརཀཱ ཏེསཾ ཏཾ ཏཾ བྷཱསཾ ཝཝཏྠཱཔེནྟི ‘‘ཨིམིནཱ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ, ཨིམིནཱ ཨིདཾ ཝུཏྟ’’ནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ སབྦམྤི བྷཱསཾ ཛཱནནྟི. མཱཏཱ དམིལཱི༹, པིཏཱ ཨནྡྷཀོ. ཏེསཾ ཛཱཏདཱརཀོ སཙེ མཱཏུ ཀཐཾ པཋམཾ སུཎཱཏི ¶ , དམིལ༹བྷཱསཾ བྷཱསིསྶཏི. སཙེ པིཏུ ཀཐཾ པཋམཾ སུཎཱཏི, ཨནྡྷཀབྷཱསཾ བྷཱསིསྶཏི. ཨུབྷིནྣམྤི པན ཀཐཾ ཨསུཎནྟོ མཱགདྷིཀབྷཱསཾ བྷཱསིསྶཏི.
ཡོཔི ཨགཱམཀེ མཧཱཨརཉྙེ ནིབྦཏྟོ, ཏཏྠ ཨཉྙོ ཀཐེནྟོ ནཱམ ནཏྠི, སོཔི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཝཙནཾ སམུཊྛཱཔེནྟོ མཱགདྷིཀབྷཱསམེཝ བྷཱསིསྶཏི. ནིརཡེ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ པེཏྟིཝིསཡེ མནུསྶལོཀེ དེཝལོཀེཏི སབྦཏྠ མཱགདྷིཀབྷཱསཱཝ ཨུསྶནྣཱ. ཏཏྠ སེསཱ ཨོཊྚཀིརཱཏཨནྡྷཀཡོནཀདམིལ༹བྷཱསཱདིཀཱ བྷཱསཱ པརིཝཏྟནྟི. ཨཡམེཝེཀཱ ཡཐཱབྷུཙྩབྲཧྨཝོཧཱརཨརིཡཝོཧཱརསངྑཱཏཱ མཱགདྷིཀབྷཱསཱ ན པརིཝཏྟཏི. སམྨཱསམྦུདྡྷོཔི ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཏནྟིཾ ཨཱརོཔེནྟོ མཱགདྷིཀབྷཱསཱཡ ཨེཝ ཨཱརོཔེསི. ཀསྨཱ? ཨེཝཉྷི ཨཏྠཾ ཨཱཧརིཏུཾ སུཁཾ ཧོཏི. མཱགདྷིཀབྷཱསཱཡ ཧི ཏནྟིཾ ཨཱརུལ༹ྷསྶ བུདྡྷཝཙནསྶ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཱནཾ སོཏཔཐཱགམནམེཝ པཔཉྩོ ¶ . སོཏེ པན སངྒྷཊྚིཏམཏྟེཡེཝ ནཡསཏེན ནཡསཧསྶེན ཨཏྠོ ཨུཔཊྛཱཏི. ཨཉྙཱཡ པན བྷཱསཱཡ ཏནྟིཾ ཨཱརུལ༹ྷཀཾ པོཐེཏྭཱ པོཐེཏྭཱ ཨུགྒཧེཏབྦཾ ཧོཏི. བཧུམྤི ཨུགྒཧེཏྭཱ པན པུཐུཛྫནསྶ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟི ནཱམ ནཏྠི, ཨརིཡསཱཝཀོ ནོ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ ནཱམ ནཏྠི.
ཉཱཎེསུ ཉཱཎནྟི སབྦཏྠཀཉཱཎམཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཏསྨིཾ ཉཱཎེ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ, ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཝཱ ཏེསུ ཏཱིསུ ཉཱཎེསུ གོཙརཀིཙྩཱདིཝསེན ཝིཏྠཱརགཏཾ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ.
ཨིམཱ པན ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ པབྷེདཾ གཙྪནྟི, པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཝིསདཱ ¶ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཏམེསུ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ པབྷེདཾ གཙྪནྟི? སེཀྑབྷཱུམིཡཉྩ ཨསེཀྑབྷཱུམིཡཉྩ. ཏཏྠ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ མཧཱཀཙྩཱཡནཏྠེརསྶ མཧཱཀོཊྛིཏཏྠེརསྶཱཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ ཨསཱིཏིཡཱཔི མཧཱཐེརཱནཾ པཊིསམྦྷིདཱ ཨསེཀྑབྷཱུམིཡཾ པབྷེདཾ གཏཱ, ཨཱནནྡཏྠེརསྶ, ཙིཏྟསྶ གཧཔཏིནོ, དྷམྨིཀསྶ ཨུཔཱསཀསྶ, ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིནོ, ཁུཛྫུཏྟརཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡཱཏིཨེཝམཱདཱིནཾ ¶ པཊིསམྦྷིདཱ སེཀྑབྷཱུམིཡཾ པབྷེདཾ གཏཱཏི ཨིམཱསུ དྭཱིསུ བྷཱུམཱིསུ པབྷེདཾ གཙྪནྟི.
ཀཏམེཧི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཝིསདཱ ཧོནྟི? ཨདྷིགམེན, པརིཡཏྟིཡཱ, སཝནེན, པརིཔུཙྪཱཡ, པུབྦཡོགེན. ཏཏྠ ཨདྷིགམོ ནཱམ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི. ཨརཧཏྟཉྷི པཏྟསྶ པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. པརིཡཏྟི ནཱམ བུདྡྷཝཙནཾ. ཏཉྷི ཨུགྒཎྷནྟསྶ པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. སཝནཾ ནཱམ སདྡྷམྨསྶཝནཾ. སཀྐཙྩཾ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ ཧི པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. པརིཔུཙྪཱ ནཱམ པཱལི༹ཨཊྛཀཐཱདཱིསུ གཎྛིཔདཨཏྠཔདཝིནིཙྪཡཀཐཱ. ཨུགྒཧིཏཔཱལི༹ཨཱདཱིསུ ཧི ཨཏྠཾ པརིཔུཙྪནྟསྶ པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. པུབྦཡོགོ ནཱམ པུབྦབུདྡྷཱནཾ སཱསནེ ཡོགཱཝཙརཏཱ གཏཔཙྩཱགཏིཀབྷཱཝེན ཡཱཝ ཨནུལོམགོཏྲབྷུསམཱིཔཾ པཏྟཝིཔསྶནཱནུཡོགོ. པུབྦཡོགཱཝཙརསྶ ཧི པཊིསམྦྷིདཱ ཝིསདཱ ཧོནྟི. ཨིམེཧི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཝིསདཱ ཧོནྟཱིཏི.
ཨེཏེསུ པན ཀཱརཎེསུ པརིཡཏྟི སཝནཾ པརིཔུཙྪཱཏི ཨིམཱནི ཏཱིཎི པབྷེདསྶེཝ བལཝཀཱརཎཱནི. པུབྦཡོགོ ཨདྷིགམསྶ བལཝཔཙྩཡོ, པབྷེདསྶ ¶ ཧོཏི ན ཧོཏཱིཏི? ཧོཏི, ན པན ཏཐཱ. པརིཡཏྟིསཝནཔརིཔུཙྪཱ ཧི པུབྦེ ཧོནྟུ ཝཱ མཱ ཝཱ, པུབྦཡོགེན པན པུབྦེ ཙེཝ ཨེཏརཧི ཙ སངྑཱརསམྨསནཾ ཝིནཱ པཊིསམྦྷིདཱ ནཱམ ནཏྠི. ཨིམེ པན དྭེཔི ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ པཊིསམྦྷིདཱ ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ ཝིསདཱ ཀརོནྟཱིཏི. ཨཔརེ ཨཱཧུ –
‘‘པུབྦཡོགོ བཱཧུསཙྩཾ, དེསབྷཱསཱ ཙ ཨཱགམོ;
པརིཔུཙྪཱ ཨདྷིགམོ, གརུསནྣིསྶཡོ ཏཐཱ;
མིཏྟསམྤཏྟི ཙེཝཱཏི, པཊིསམྦྷིདཔཙྩཡཱ’’ཏི.
ཏཏྠ པུབྦཡོགོ ཝུཏྟནཡོཝ. བཱཧུསཙྩཾ ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ སཏྠེསུ ཙ སིཔྤཱཡཏནེསུ ཙ ཀུསལཏཱ. དེསབྷཱསཱ ནཱམ ¶ ཨེཀསཏཝོཧཱརཀུསལཏཱ, ཝིསེསེན པན མཱགདྷིཀེ ཀོསལླཾ. ཨཱགམོ ནཱམ ཨནྟམསོ ཨོཔམྨཝགྒམཏྟསྶཔི བུདྡྷཝཙནསྶ པརིཡཱཔུཎནཾ. པརིཔུཙྪཱ ནཱམ ཨེཀགཱཐཱཡཔི ¶ ཨཏྠཝིནིཙྪཡཔུཙྪནཾ. ཨདྷིགམོ ནཱམ སོཏཱཔནྣཏཱ ཝཱ སཀདཱགཱམིཏཱ ཝཱ ཨནཱགཱམིཏཱ ཝཱ ཨརཧཏྟཾ ཝཱ. གརུསནྣིསྶཡོ ནཱམ སུཏཔཊིབྷཱནབཧུལཱནཾ གརཱུནཾ སནྟིཀེ ཝཱསོ. མིཏྟསམྤཏྟི ནཱམ ཏཐཱརཱུཔཱནཾཡེཝ མིཏྟཱནཾ པཊིལཱབྷོཏི.
ཏཏྠ བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ པུབྦཡོགཉྩེཝ ཨདྷིགམཉྩ ནིསྶཱཡ པཊིསམྦྷིདཱ པཱཔུཎནྟི, སཱཝཀཱ སབྦཱནིཔི ཨེཏཱནི ཀཱརཎཱནི. པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟིཡཱ ཙ པཱཊིཡེཀྐོ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནུཡོགོ ནཱམ ནཏྠི, སེཀྑཱནཾ པན སེཀྑཕལཝིམོཀྑནྟིཀཱ, ཨསེཀྑཱནཾ ཨསེཀྑཕལཝིམོཀྑནྟིཀཱ ཙ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟི ཧོཏི. ཏཐཱགཏཱནཉྷི དས བལཱནི ཝིཡ ཨརིཡཱནཾ ཨརིཡཕལེཧེཝ པཊིསམྦྷིདཱ ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི. ཨིམཱསཾ ཙཏསྶནྣཾ པཊིསམྦྷིདཱནཾ མགྒོཏི པཊིསམྦྷིདཱམགྒོ, པཊིསམྦྷིདཱམགྒོ ཨེཝ པཀརཎཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཔྤཀརཎཾ, པཀཱརེན ཀརཱིཡནྟེ ཝུཙྩནྟེ ཨེཏྠ ནཱནཱབྷེདབྷིནྣཱ གམྦྷཱིརཱ ཨཏྠཱ ཨིཏི པཀརཎཾ.
ཏདེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཔྤཀརཎཾ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྱཉྫནསམྤནྣཾ གམྦྷཱིརཾ གམྦྷཱིརཏྠཾ ལོཀུཏྟརཔྤཀཱསནཾ སུཉྙཏཱཔཊིསཉྙུཏྟཾ པཊིཔཏྟིཕལཝིསེསསཱདྷནཾ པཊིཔཏྟིཔཊིཔཀྑཔཊིསེདྷནཾ ¶ ཡོགཱཝཙརཱནཾ ཉཱཎཝརརཏནཱཀརབྷཱུཏཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ དྷམྨཀཐཱཝིལཱསཝིསེསཧེཏུབྷཱུཏཾ སཾསཱརབྷཱིརུཀཱནཾ དུཀྑནིསྶརཎཾ ཏདུཔཱཡདསྶནེན ཨསྶཱསཛནནཏྠཾ ཏཔྤཊིཔཀྑནཱསནཏྠཉྩ གམྦྷཱིརཏྠཱནཉྩ ཨནེཀེསཾ སུཏྟནྟཔདཱནཾ ཨཏྠཝིཝརཎེན ¶ སུཛནཧདཡཔརིཏོསཛནནཏྠཾ ཏཐཱགཏེན ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎམཧཱཔདཱིཔཱཝབྷཱསེན སཀལཛནཝིཏྠཏམཧཱཀརུཎཱསིནེཧསིནིདྡྷཧདཡེན ཝེནེཡྻཛནཧདཡགཏཀིལེསནྡྷཀཱརཝིདྷམནཏྠམུཛྫལིཏསྶ སདྡྷམྨམཧཱཔདཱིཔསྶ ཏདདྷིཔྤཱཡཝིཀཱསནསིནེཧཔརིསེཀེན པཉྩཝསྶསཧསྶམཝིརཏམུཛྫལནམིཙྪཏཱ ལོཀཱནུཀམྤཀེན སཏྠུཀཔྤེན དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཡཐཱསུཏམེཝ སངྒཱིཏིཾ ཨཱརོཔིཏཾ.
ཏདེཏཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣཾ. དཱིགྷནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩསུ མཧཱནིཀཱཡེསུ ཁུདྡཀམཧཱནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཾ. སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཏྠུ སཱསནངྒེསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ གེཡྻཝེཡྻཱཀརཎངྒདྭཡསངྒཧིཏཾ.
‘‘དྭཱསཱིཏི ¶ བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;
ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧) –
དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཏྠེརེན པན པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེན པཊིཉྙཱཏཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑུཏོ གཧིཏེསུ དྭཱིསུ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཨནེཀསཏདྷམྨཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ. ཏསྶ ཏཡོ ཝགྒཱ – མཧཱཝགྒོ, མཛ྄ཛྷིམཝགྒོ, ཙཱུལ༹ཝགྒོཏི. ཨེཀེཀསྨིཾ ཝགྒསྨིཾ དསདསཀཾ ཀཏྭཱ ཉཱཎཀཐཱདིཀཱ མཱཏིཀཱཀཐཱཔརིཡོསཱནཱ སམཏིཾས ཀཐཱ. ཨེཝམནེཀདྷཱ ཝཝཏྠཱཔིཏསྶ ཨིམསྶ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཔྤཀརཎསྶ ཨནུཔུབྦཾ ཨཔུབྦཔདཏྠཝཎྞནཾ ¶ ཀརིསྶཱམ. ཨིམཉྷི པཀརཎཾ པཱཋཏོ ཨཏྠཏོ ཨུདྡིསནྟེན ཙ ནིདྡིསནྟེན ཙ སཀྐཙྩཾ ཨུདྡིསིཏབྦཾ ནིདྡིསིཏབྦཉྩ, ཨུགྒཎྷནྟེནཱཔི སཀྐཙྩཾ ¶ ཨུགྒཧེཏབྦཾ དྷཱརེཏབྦཉྩ. ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ? གམྦྷཱིརཏྟཱ ཨིམསྶ པཀརཎསྶ ལོཀཧིཏཱཡ ལོཀེ ཙིརཊྛིཏཏྠཾ.
ཏཏྠ སམཏིཾསཱཡ ཀཐཱསུ ཉཱཎཀཐཱ ཀསྨཱ ཨཱདིཏོ ཀཐིཏཱཏི ཙེ? ཉཱཎསྶ པཊིཔཏྟིམལཝིསོདྷཀཏྟེན པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱདིབྷཱུཏཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷི བྷགཝཏཱ –
‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷཾ དིཊྛི ཙ ཨུཛུཀཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩)?
ཨུཛུཀཱ དིཊྛཱིཏི ཧི སམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏཾ ཉཱཎཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱཔི ཉཱཎཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཀཐིཏཱ.
ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ –
‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱདིཊྛི པུབྦངྒམཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱདིཊྛི པུབྦངྒམཱ ཧོཏི? སམྨཱདིཊྛིཾ ‘སམྨཱདིཊྛཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱདིཊྛིཾ ‘མིཙྪཱདིཊྛཱི’ཏི པཛཱནཱཏི. སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱདིཊྛི. སམྨཱསངྐཔྤཾ ‘སམྨཱསངྐཔྤོ’ཏི ¶ པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱསངྐཔྤཾ ‘མིཙྪཱསངྐཔྤོ’ཏི པཛཱནཱཏི. སམྨཱཝཱཙཾ ‘སམྨཱཝཱཙཱ’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱཝཱཙཾ ‘མིཙྪཱཝཱཙཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. སམྨཱཀམྨནྟཾ ‘སམྨཱཀམྨནྟོ’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱཀམྨནྟཾ ‘མིཙྪཱཀམྨནྟོ’ཏི པཛཱནཱཏི. སམྨཱཨཱཛཱིཝཾ ‘སམྨཱཨཱཛཱིཝོ’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཾ ‘མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོ’ཏི པཛཱནཱཏི. སམྨཱཝཱཡཱམཾ ‘སམྨཱཝཱཡཱམོ’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱཝཱཡཱམཾ ‘མིཙྪཱཝཱཡཱམོ’ཏི པཛཱནཱཏི. སམྨཱསཏིཾ ‘སམྨཱསཏཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱསཏིཾ ‘མིཙྪཱསཏཱི’ཏི པཛཱནཱཏི. སམྨཱསམཱདྷིཾ ‘སམྨཱསམཱདྷཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, མིཙྪཱསམཱདྷིཾ ‘མིཙྪཱསམཱདྷཱི’ཏི པཛཱནཱཏི. སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༣༦ ཨཱདཡོ).
པུབྦངྒམབྷཱུཏཱཡ ཧི སམྨཱདིཊྛིཡཱ སིདྡྷཱཡ མིཙྪཱདིཊྛཱིནམྤི མིཙྪཱདིཊྛིབྷཱཝཾ ཛཱནིསྶཏཱིཏི སམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏཾ ཉཱཎཾ ཏཱཝ སོདྷེཏུཾ ཉཱཎཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཀཐིཏཱ.
‘‘ཨཔིཙུདཱཡི ¶ , ཏིཊྛཏུ པུབྦནྟོ, ཏིཊྛཏུ ཨཔརནྟོ, དྷམྨཾ ¶ ཏེ དེསེསྶཱམི – ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིམསྨིཾ ཨསཏི ཨིདཾ ན ཧོཏི, ཨིམསྶ ནིརོདྷཱ ཨིདཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༧༡) ཙ –
པུབྦནྟཱཔརནྟདིཊྛིཡོ ཋཔེཏྭཱ ཉཱཎསྶེཝ ཝུཏྟཏྟཱ ཉཱཎཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཀཐིཏཱ.
‘‘ཨལཾ, སུབྷདྡ, ཏིཊྛཏེཏཾ ‘སབྦེ ཏེ སཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ཨབྦྷཉྙིཾསུ, སབྦེཝ ན ཨབྦྷཉྙིཾསུ, ཨུདཱཧུ ཨེཀཙྩེ ཨབྦྷཉྙིཾསུ, ཨེཀཙྩེ ན ཨབྦྷཉྙིཾསཱུ’ཏི. དྷམྨཾ ཏེ, སུབྷདྡ, དེསེསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ མནསིཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༣) ཙ –
པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཔརཔྤཝཱདཱནཾ ཝཱདེ ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ དེསིཏཏྟཱ, ཨཊྛངྒིཀེ ཙ མགྒེ སམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏསྶ ཉཱཎསྶ པདྷཱནཏྟཱ ཉཱཎཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཀཐིཏཱ.
‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སོཏཱཔཏྟིཡངྒཱནི སཔྤུརིསསཾསེཝོ, སདྡྷམྨསྶཝནཾ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ, དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༤༦; དཱི. ནི. ༣.༣༡༡) ཙ –
‘‘སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཧིཏྭཱ ཏུལེཏི, ཏུལཡིཏྭཱ ¶ པདཧཏི, པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༣, ༤༣༢) ཙ –
‘‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི…པེ… སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎ’’ནྟི ཨཱདཱིནི (དཱི. ནི. ༡.༡༩༠) ཙ –
ཨནེཀཱནི སུཏྟནྟཔདཱནི ཨནུལོམེནྟེན སུཏམཡེ ཉཱཎཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱཀྐམེན ཉཱཎཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཀཐིཏཱ.
སཱ ¶ ¶ པནཱཡཾ ཉཱཎཀཐཱ ཨུདྡེསནིདྡེསཝསེན དྭིདྷཱ ཋིཏཱ. ཨུདྡེསེ ‘‘སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏེསཏྟཏི ཉཱཎཱནི མཱཏིཀཱཝསེན ཨུདྡིཊྛཱནི. ནིདྡེསེ ‘‘ཀཐཾ སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎཾ. ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱ’ཏི སོཏཱཝདྷཱནཾ, ཏཾཔཛཱནནཱ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱནིཡེཝ ཏེསཏྟཏི ཉཱཎཱནི ཝིཏྠཱརཝསེན ནིདྡིཊྛཱནཱིཏི.
གནྠཱརམྦྷཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.
(༡) མཧཱཝགྒོ
༡. ཉཱཎཀཐཱ
མཱཏིཀཱཝཎྞནཱ
༡. ཏཏྠ ¶ ¶ ཨུདྡེསེ ཏཱཝ སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ སོཏསདྡོ ཨནེཀཏྠཔྤབྷེདོ. ཏཐཱ ཧེས –
མཾསཝིཉྙཱཎཉཱཎེསུ, ཏཎྷཱདཱིསུ ཙ དིསྶཏི;
དྷཱརཱཡཾ ཨརིཡམགྒེ, ཙིཏྟསནྟཏིཡམྤི ཙ.
‘‘སོཏཱཡཏནཾ སོཏདྷཱཏུ སོཏིནྡྲིཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༡༥༧) ཧི ཨཡཾ སོཏསདྡོ མཾསསོཏེ དིསྶཏི. ‘‘སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༩༥) སོཏཝིཉྙཱཎེ. ‘‘དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༥༦) ཉཱཎསོཏེ. ‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིནྟི ཡཱནི ཨེཏཱནི སོཏཱནི མཡཱ ཀིཏྟིཏཱནི པཀིཏྟིཏཱནི ཨཱཙིཀྑིཏཱནི དེསིཏཱནི པཉྙཔིཏཱནི པཊྛཔིཏཱནི ཝིཝརིཏཱནི ཝིབྷཏྟཱནི ཨུཏྟཱནཱིཀཏཱནི པཀཱསིཏཱནི. སེཡྻཐིདཾ – ཏཎྷཱསོཏོ དིཊྛིསོཏོ ཀིལེསསོཏོ དུཙྩརིཏསོཏོ ཨཝིཛྫཱསོཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤) ཏཎྷཱདཱིསུ པཉྩསུ དྷམྨེསུ. ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ སོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡) ཨུདཀདྷཱརཱཡཾ. ‘‘ཨརིཡསྶེཏཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ ཨདྷིཝཙནཾ, ཡདིདཾ སོཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨརིཡམགྒེ. ‘‘པུརིསསྶ ཙ ཝིཉྙཱཎསོཏཾ པཛཱནཱཏི ཨུབྷཡཏོ ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཨིདྷ ལོཀེ པཏིཊྛིཏཉྩ པརལོཀེ པཏིཊྛིཏཉྩཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༤༩) ཙིཏྟསནྟཏིཡཾ ¶ . ཨིདྷ པནཱཡཾ མཾསསོཏེ དཊྛབྦོ. ཏེན སོཏེན ཧེཏུབྷཱུཏེན, ཀརཎབྷཱུཏེན ཝཱ ཨཝདྷཱིཡཏི ཨཝཏྠཱཔཱིཡཏི ཨཔྤཱིཡཏཱིཏི སོཏཱཝདྷཱནཾ. ཀིཾ ཏཾ? སུཏཾ. སུཏཉྩ ནཱམ ‘‘བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༣༩) ཝིཡ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ¶ ཝིཉྙཱཏཾ ཨཝདྷཱརིཏཾ དྷམྨཛཱཏཾ, ཏཾ ཨིདྷ སོཏཱཝདྷཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ཏསྨིཾ སོཏཱཝདྷཱནསངྑཱཏེ སུཏེ པཝཏྟཱ པཉྙཱ སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ. པཉྙཱཏི ཙ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎསངྑཱཏེན པཉྙཱཔནཊྛེན པཉྙཱ, ཏེན ཏེན ཝཱ ཨནིཙྩཱདིནཱ པཀཱརེན དྷམྨེ ཛཱནཱཏཱིཏིཔི པཉྙཱ.
སུཏམཡེ ¶ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ སུཏསདྡོ ཏཱཝ སཨུཔསགྒོ ཨནུཔསགྒོ ཙ –
གམནེ ཝིསྶུཏེ ཏིནྟེནུཡོགོཔཙིཏེཔི ཙ;
སདྡེ ཙ སོཏདྭཱརཱནུསཱརཉཱཏེ ཙ དིསྶཏི.
ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘སེནཱཡ པསུཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ གཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷམྨསྶ པསྶཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༡༡; མཧཱཝ. ༥) ཝིསྶུཏདྷམྨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཝསྶུཏཱ ཨཝསྶུཏསྶ པུརིསཔུགྒལསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༥༧) ཏིནྟཱ ཏིནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡེ ཛྷཱནཔསུཏཱ དྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༨༡) ཨནུཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༧.༡༢; པེ. ཝ. ༢༥) ཨུཔཙིཏནྟི ཨཏྠོ. ‘‘དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༤༡) སདྡོཏི ཨཏྠོ. ‘‘བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༣༩) སོཏདྭཱརཱནུསཱརཝིཉྙཱཏདྷརོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནསྶ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཝིཉྙཱཏཾ ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཨཏྠོ. སུཏམཡེ ཉཱཎནྟི ཡཱ ཨེསཱ ཨེཏཾ སུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ ཨཝདྷཱརིཏཾ སདྡྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ སབྦཔཋམཉྩ ཨཔརཱཔརཉྩ པཝཏྟཱ པཉྙཱ, ཏཾ ‘‘སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སུཏམཡཾ ཉཱཎནྟི ཨཏྠོ. སུཏམཡེཏི ཙ པཙྩཏྟཝཙནམེཏཾ, ཡཐཱ ‘‘ན ཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ’’ (ཀཐཱ. ༡, ༡༥-༡༨). ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐཱ ཕུསྶིཏགྒེ’’ (ཁུ. པཱ. ༦.༡༣; སུ. ནི. ༢༣༦). ‘‘ནཏྠི ཨཏྟཀཱརེ ནཏྠི པརཀཱརེ ནཏྠི པུརིསཀཱརེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡༦༨) པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི དཊྛབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སུཏམཡཾ ཉཱཎནྟི ཨཏྠོ’’ཏི.
ཨཐ ཝཱ སུཏེན པཀཏོ ¶ ཕསྶཱདིཀོ དྷམྨཔུཉྫོ སུཏམཡོ, ཏསྨིཾ སུཏམཡེ དྷམྨཔུཉྫེ པཝཏྟཾ ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ སུཏམཡེ ཉཱཎཾ. སབྷཱཝསཱམཉྙལཀྑཎཝསེན དྷམྨེ ཛཱནཱཏཱིཏི ཉཱཎཾ. ཏཾཡེཝ ཉཱཎཾ པརིཡཱཡཝཙནེན ཨདྷིཔྤཱཡཔཀཱསནཏྠཾ ཨནིཡམེན ‘‘པཉྙཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཙྪཱ ཨདྷིཔྤེཏཾ ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ནིཡམེཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཉཱཎཉྩ ནཱམ སབྷཱཝཔཊིཝེདྷལཀྑཎཾ, ཨཀྑལིཏཔཊིཝེདྷལཀྑཎཾ ཝཱ ཀུསལིསྶཱསཁིཏྟཨུསུཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ, ཝིསཡོབྷཱསནརསཾ པདཱིཔོ ཝིཡ, ཨསམྨོཧཔཙྩུཔཊྛཱནཾ ཨརཉྙགཏསུདེསཀོ ཝིཡ. ‘‘སམཱཧིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༧༡) ཝཙནཏོ སམཱདྷིཔདཊྛཱནཾ. ལཀྑཎཱདཱིསུ ཧི སབྷཱཝོ ཝཱ སཱམཉྙཾ ཝཱ ལཀྑཎཾ ¶ ¶ ནཱམ, ཀིཙྩཾ ཝཱ སམྤཏྟི ཝཱ རསོ ནཱམ, ཨུཔཊྛཱནཱཀཱརོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ པཙྩུཔཊྛཱནཾ ནཱམ, ཨཱསནྣཀཱརཎཾ པདཊྛཱནཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.
པཱཏིམོཀྑོ སཏཱི ཙེཝ, ཉཱཎཾ ཁནྟི ཏཐེཝ ཙ;
ཝཱིརིཡཾ པཉྩིམེ དྷམྨཱ, སཾཝརཱཏི པཀཱསིཏཱ.
‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ ཨུཔཱགཏོ སམུཔཱགཏོ ཨུཔཔནྣོ སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨཱགཏོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ. ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; མ. ནི. ༡.༢༩༥; སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦) ནཡེན ཨཱགཏོ སཏིསཾཝརོ.
‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ),
སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;
སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི, པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི ¶ . (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༦༠; སུ. ནི. ༡༠༤༡) –
ཨཱགཏོ ཉཱཎསཾཝརོ. ‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཝཱ པཊིསེཝནཱ པཧཱཏབྦཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན ¶ ཨཱགཏོ པཙྩཡཔཊིསེཝནཱསཾཝརོ, སོཔི ཉཱཎསཾཝརེནེཝ སངྒཧིཏོ. ‘‘ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶ ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརིསཔསམྥསྶཱནཾ དུརུཏྟཱནཾ དུརཱགཏཱནཾ ཝཙནཔཐཱནཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ཨཱགཏོ ཁནྟིསཾཝརོ. ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ནཡེན ཨཱགཏོ ཝཱིརིཡསཾཝརོ. ‘‘ཨིདྷ ཨརིཡསཱཝཀོ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཾ པཧཱཡ ¶ སམྨཱཨཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༨) ཨཱགཏོ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཾཝརོ, སོཔི ཝཱིརིཡསཾཝརེནེཝ སངྒཧིཏོ. ཏེསུ སཏྟསུ སཾཝརེསུ པཱཏིམོཀྑསཾཝརཨིནྡྲིཡསཾཝརཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཱ ཙཏྟཱརོ སཾཝརཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ, ཏེསུ ཙ ཝིསེསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ. སབྦོཔི ཙཱཡཾ སཾཝརོ ཡཐཱསཀཾ སཾཝརིཏབྦཱནཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཝརཎཏོ སཾཝརོཏི ཝུཙྩཏི. སུཏམཡཉཱཎེ ཝུཏྟཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཾཝརནྟསྶ སཾཝརཾ ཀརོནྟསྶ ཏསྨིཾ སཾཝརེ པཝཏྟཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ པཉྙཱ ‘‘སུཏྭཱན སཾཝརེ པཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨཐ ཝཱ ཧེཏུཨཏྠེ སུཏྭཱཏི ཝཙནསྶ སམྦྷཝཏོ སུཏཧེཏུནཱ སཾཝརེ པཉྙཱཏིཔི ཨཏྠོ.
སཱིལམཡེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ སཱིལནྟི སཱིལནཊྛེན སཱིལཾ. ཀིམིདཾ སཱིལནཾ ནཱམ? སམཱདྷཱནཾ ཝཱ, ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སུསཱིལྱཝསེན ཨཝིཔྤཀིཎྞཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔདྷཱརཎཾ ཝཱ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱཝསེན ཨཱདྷཱརབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཏྠདྭཡཾ སདྡལཀྑཎཝིདཱུ ཨནུཛཱནནྟི. ཨཉྙེ པན ‘‘ཨདྷིསེཝནཊྛེན ཨཱཙཱརཊྛེན ཏསྶཱིལཊྛེན སིརཊྛེན སཱིཏལཊྛེན སིཝཊྛེན སཱིལ’’ནྟི ཝཎྞཡནྟི.
སཱིལནཾ ¶ ལཀྑཎཾ ཏསྶ, བྷིནྣསྶཱཔི ཨནེཀདྷཱ;
སནིདསྶནཏྟཾ རཱུཔསྶ, ཡཐཱ བྷིནྣསྶ ནེཀདྷཱ.
ཡཐཱ ཧི ནཱིལཔཱིཏཱདིབྷེདེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི རཱུཔཱཡཏནསྶ སནིདསྶནཏྟཾ ལཀྑཎཾ ནཱིལཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སནིདསྶནབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ, ཏཐཱ སཱིལསྶ ཙེཏནཱདིབྷེདེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི ཡདེཏཾ ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སམཱདྷཱནཝསེན ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ སཱིལནཾ, ཏདེཝ ལཀྑཎཾ ཙེཏནཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སམཱདྷཱནཔཏིཊྛཱནབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཨེཝཾལཀྑཎསྶ པནསྶ –
‘‘དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནཏཱ, ཨནཝཛྫགུཎོ ཏཐཱ;
ཀིཙྩསམྤཏྟི ཨཏྠེན, རསོ ནཱམ པཝུཙྩཏི’’.
ཏསྨཱ ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ ཀིཙྩཊྛེན རསེན དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནརསཾ, སམྤཏྟིཨཏྠེན རསེན ཨནཝཛྫརསནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
སོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ ¶ ¶ , ཏཡིདཾ ཏསྶ ཝིཉྙུཧི;
ཨོཏྟཔྤཉྩ ཧིརཱི ཙེཝ, པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ. –
ཏཡིདཾ སཱིལཾ ‘‘ཀཱཡསོཙེཡྻཾ ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ མནོསོཙེཡྻ’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༦༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟསོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, སུཙིབྷཱཝེན པཙྩུཔཊྛཱཏི གཧཎབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ཧིརོཏྟཔྤཉྩ པན ཏསྶ ཝིཉྙཱུཧི པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ, ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ཧིརོཏྟཔྤེ ཧི སཏི སཱིལཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཏིཊྛཏི ཙ, ཨསཏི ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི ན ཏིཊྛཏཱིཏི ཨེཝཾཝིདྷེན སཱིལེན སཧགཏཾ ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ སཱིལམཡེ ཉཱཎཾ. ཨཐ ཝཱ སཱིལམེཝ པཀཏཾ སཱིལམཡཾ, ཏསྨིཾ སཱིལམཡེ ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ. ཨསཾཝརེ ཨཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཙ, སཾཝརེ ཨཱནིསཾསཔཙྩཝེཀྑཎཱ ¶ ཙ, སཾཝརཔཱརིསུདྡྷིཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཙ, སཾཝརསཾཀིལེསཝོདཱནཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཙ སཱིལམཡཉཱཎེནེཝ སངྒཧིཏཱ.
༣. སཾཝརིཏྭཱ སམཱདཧནེ པཉྙཱཏི སཱིལམཡཉཱཎེ ཝུཏྟསཱིལསཾཝརེན སཾཝརིཏྭཱ སཾཝརཾ ཀཏྭཱ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ སམཱདཧནྟསྶ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝསེན ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ཀརོནྟསྶ ཏསྨིཾ སམཱདཧནེ པཝཏྟཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ པཉྙཱ. སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདཧནཾ ཋཔནནྟི ཙ སམཱདཧནཾ, སམཱདྷིསྶེཝེཏཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ.
སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཀུསལཙིཏྟེཀགྒཏཱ སམཱདྷི. ཀེནཊྛེན སམཱདྷི? སམཱདྷཱནཊྛེན སམཱདྷི. ཀིམིདཾ སམཱདྷཱནཾ ནཱམ? ཨེཀཱརམྨཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདྷཱནཾ, ཋཔནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡསྶ དྷམྨསྶཱནུབྷཱཝེན ཨེཀཱརམྨཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཝིཀྑིཔམཱནཱ ཨཝིཔྤཀིཎྞཱ ཙ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨིདཾ སམཱདྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ ཁོ པན སམཱདྷིསྶ –
ལཀྑཎཾ ཏུ ཨཝིཀྑེཔོ, ཝིཀྑེཔཝིདྡྷཾསནཾ རསོ;
ཨཀམྤནམུཔཊྛཱནཾ, པདཊྛཱནཾ སུཁཾ པན.
བྷཱཝཱིཡཏི ཝཌྜྷཱིཡཏཱིཏི བྷཱཝནཱ, སམཱདྷི ཨེཝ བྷཱཝནཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ, སམཱདྷིསྶ ཝཱ བྷཱཝནཱ ཝཌྜྷནཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ. སམཱདྷིབྷཱཝནཱཝཙནེན ཨཉྙཾ བྷཱཝནཾ པཊིཀྑིཔཏི. པུབྦེ ཝིཡ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝསེན སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡེ ཉཱཎཾ.
༤. པཙྩཡཔརིགྒཧེ ¶ པཉྙཱཏི ཨེཏྠ པཊིཙྩ ཕལམེཏཱིཏི པཙྩཡོ. པཊིཙྩཱཏི ན ཝིནཱ ¶ ཏེན, ཨཔཙྩཀྑིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ པཝཏྟཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཨུཔཀཱརཀཏྠོ པཙྩཡཏྠོ, ཏསྶ པཙྩཡསྶ བཧུཝིདྷཏྟཱ པཙྩཡཱནཾ པརིགྒཧེ ཝཝཏྠཱཔནེ ཙ པཉྙཱ པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ.
དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནྟི ¶ ཨེཏྠ དྷམྨསདྡོ ཏཱཝ སབྷཱཝཔཉྙཱཔུཉྙཔཉྙཏྟིཨཱཔཏྟིཔརིཡཏྟིནིསྶཏྟཏཱཝིཀཱརགུཎཔཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཨཡཉྷི ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡) སབྷཱཝེ དིསྶཏི.
‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;
སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏཱི’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༩༠) –
ཨཱདཱིསུ པཉྙཱཡཾ.
‘‘ན ཧི དྷམྨོ ཨདྷམྨོ ཙ, ཨུབྷོ སམཝིཔཱཀིནོ;
ཨདྷམྨོ ནིརཡཾ ནེཏི, དྷམྨོ པཱཔེཏི སུགྒཏི’’ནྟི. (ཐེརགཱ. ༣༠༤) –
ཨཱདཱིསུ པུཉྙེ. ‘‘པཉྙཏྟིདྷམྨཱ ནིརུཏྟིདྷམྨཱ ཨདྷིཝཙནདྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༠༦-༡༠༨) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱ སངྒྷཱདིསེསཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༣༣-༢༣༤) ཨཱཔཏྟིཡཾ. ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ དྷམྨཾ ཛཱནཱཏི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༧༣) པརིཡཏྟིཡཾ. ‘‘ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ དྷམྨཱ ཧོནྟི (དྷ. ས. ༡༢༡). དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ༡.༡༡༥) ནིསྶཏྟཏཱཡཾ. ‘‘ཛཱཏིདྷམྨཱ ཛརཱདྷམྨཱ མརཎདྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༧) ཝིཀཱརེ. ‘‘ཚནྣཾ བུདྡྷདྷམྨཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༥༠) གུཎེ. ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༧༢༠) པཙྩཡེ. ‘‘ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏུ དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༢༠; ཨ. ནི. ༣.༡༣༧) པཙྩཡུཔྤནྣེ. སྭཱཡམིདྷཱཔི པཙྩཡུཔྤནྣེ དཊྛབྦོ. ཨཏྠཏོ པན ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ དྷཱརེནྟཱིཏི ཝཱ, པཙྩཡེཧི དྷཱརཱིཡནྟཱིཏི ཝཱ, ཨཏྟནོ ཕལཾ དྷཱརེནྟཱིཏི ཝཱ, ཨཏྟནོ པརིཔཱུརཀཾ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནཾ དྷཱརེནྟཱིཏི ཝཱ, སཀསཀལཀྑཎེ དྷཱརེནྟཱིཏི ཝཱ, ཙིཏྟེན ཨཝདྷཱརཱིཡནྟཱིཏི ཝཱ ཡཐཱཡོགཾ དྷམྨཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིདྷ པན ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ¶ དྷཱརཱིཡནྟཱིཏི དྷམྨཱ, པཙྩཡསམུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ ཏིཊྛནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི ¶ ཙེཝ པཝཏྟནྟི ཙ ཨེཏཱཡཱཏི དྷམྨཊྛིཏི, པཙྩཡདྷམྨཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ¶ . ཏསྶཾ དྷམྨཊྛིཏིཡཾ ཉཱཎཾ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ. ཨིདཉྷི སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡཉཱཎེ ཝུཏྟསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེན ཙིཏྟེན ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ ཡོགམཱརབྷིཏྭཱ ཝཝཏྠཱཔིཏནཱམརཱུཔསྶ ཏེསཾ ནཱམརཱུཔཱནཾ པཙྩཡཔརིགྒཧཔརིཡཱཡཾ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ‘‘ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནེ ཉཱཎ’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ཨེཝ ཀསྨཱ ‘‘དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཙེ? པཙྩཡཔརིགྒཧེནེཝ པཙྩཡསམུཔྤནྣཔརིགྒཧསྶ སིདྡྷཏྟཱ. པཙྩཡསམུཔྤནྣེ ཧི ཨཔརིགྒཧིཏེ པཙྩཡཔརིགྒཧོ ན སཀྐཱ ཧོཏི ཀཱཏུཾ. ཏསྨཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎགཧཎེནེཝ ཏསྶ ཧེཏུབྷཱུཏཾ པུབྦེ སིདྡྷཾ ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཉཱཎཾ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཀསྨཱ དུཏིཡཏཏིཡཉཱཎཾ ཝིཡ ‘‘སམཱདཧིཏྭཱ པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ’’ཏི ན ཝུཏྟནྟི ཙེ? སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཡུགནདྡྷཏྟཱ.
‘‘སམཱདཧིཏྭཱ ཡཐཱ ཙེ ཝིཔསྶཏི, ཝིཔསྶམཱནོ ཏཐཱ ཙེ སམཱདཧེ;
ཝིཔསྶནཱ ཙ སམཐོ ཏདཱ ཨཧུ, སམཱནབྷཱགཱ ཡུགནདྡྷཱ ཝཏྟརེ’’ཏི. –
ཧི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ སམཱདྷིཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ སམཱདྷིཉྩ ཉཱཎཉྩ ཡུགནདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨརིཡམགྒོ, ཏཱཝ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏབྦནྟི ཉཱཔནཏྠཾ ‘‘པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’མིཙྩེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
༥. ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ དྷམྨཱནཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཝཝཏྠཱནེ པཉྙཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ, ཨུཔྤཱདཱདིཀྑཎཾ ཝཱ པཏྭཱ ཨཏི ཨིཏཱ ཨཏིཀྐནྟཱཏི ཨཏཱིཏཱ, ཏདུབྷཡམྤི ན ཨཱགཏཱ ན སམྤཏྟཱཏི ཨནཱགཏཱ, ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཱདཱདིཨུདྡྷཾ པནྣཱ གཏཱ པཝཏྟཱཏི པཙྩུཔྤནྣཱ. ཨདྡྷཱ སནྟཏིཁཎཔཙྩུཔྤནྣེསུ སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཏེསཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ པཉྩཀྑནྡྷདྷམྨཱནཾ ཨེཀེཀཀྑནྡྷལཀྑཎེ སངྑིཔིཏྭཱ ཀལཱཔཝསེན རཱསིཾ ཀཏྭཱ ཝཝཏྠཱནེ ནིཙྪཡནེ སནྣིཊྛཱཔནེ པཉྙཱ.
སམྨསནེ ¶ ཉཱཎནྟི སམྨཱ ཨཱམསནེ ཨནུམཛྫནེ པེཀྑཎེ ཉཱཎཾ, ཀལཱཔསམྨསནཉཱཎནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཉྷི ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཉཱཎཱནནྟརཾ ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཔརིགྒཧེ ¶ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎེ ཋིཏསྶ ‘‘ཡཾཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཏཾ རཱུཔཾ ཨནིཙྩཏོ ཝཝཏྠཔེཏི, ཨེཀཾ སམྨསནཾ, དུཀྑཏོ ཝཝཏྠཔེཏི, ཨེཀཾ སམྨསནཾ, ཨནཏྟཏོ ཝཝཏྠཔེཏི, ཨེཀཾ སམྨསན’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༤༨) ནཡེན ཝུཏྟསམྨསནཝསེན པུབྦེ ཝཝཏྠཱཔིཏེ ¶ ཨེཀེཀསྨིཾ ཁནྡྷེ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ ཝིཔསྶནྟསྶ ཀལཱཔསམྨསནཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི.
༦. པཙྩུཔྤནྣཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནེ པཉྙཱཏི སནྟཏིཝསེན པཙྩུཔྤནྣཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཉྩཀྑནྡྷདྷམྨཱནཾ ཝིཔརིཎཱམདསྶནེ བྷངྒདསྶནེ པཉྙཱ. ཡསྨཱ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བྷིཛྫནྟཱི’’ཏི ཨུདཡཾ གཧེཏྭཱཔི བྷེདེཡེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏི, ཏསྨཱ ཨཝུཏྟོཔི ཨུདཡོ ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. པཙྩུཔྤནྣཱནཾ དྷམྨཱནཾ དསྶནེན ཝཱ ཨུདཡདསྶནསྶ སིདྡྷཏྟཱ ཨུདཡོ ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏི. ན ཧི ཨུདཡཾ ཝིནཱ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤནྣཏྟཾ སིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཙྩུཔྤནྣཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནེ པཉྙཱ’’ཏི ཨཝུཏྟེཔི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནེ ཉཱཎ’’ནྟི ནིཡམིཏཏྟཱ ཙ ཨུདཡདསྶནཾ སིདྡྷམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨནནྟརཾ ཝུཏྟསྶ སམྨསནཉཱཎསྶ པཱརཾ གནྟྭཱ ཏཾསམྨསནེཡེཝ པཱཀཊཱིབྷཱུཏེ ཨུདཡབྦཡེ པརིགྒཎྷིཏྭཱ སངྑཱརཱནཾ པརིཙྪེདཀརཎཏྠཾ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཾ ཨཱརབྷནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ. ཏཉྷི ཨུདཡབྦཡེ ཨནུཔསྶནཏོ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཏི ཝུཙྩཏི.
༧. ཨཱརམྨཎཾ པཊིསངྑཱཏི རཱུཔཀྑནྡྷཱདིཨཱརམྨཎཾ བྷངྒཏོ པཊིསངྑཱཡ ཛཱནིཏྭཱ པསྶིཏྭཱ. བྷངྒཱནུཔསྶནེ པཉྙཱ ཝིཔསྶནེ ཉཱཎནྟི ཏསྶ ཨཱརམྨཎཾ བྷངྒཏོ པཊིསངྑཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཉཱཎསྶ བྷངྒཾ ཨནུཔསྶནེ ཡཱ པཉྙཱ, ཏཾ ‘‘ཝིཔསྶནེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཔསྶནཱཏི ཙ ཝིཝིདྷཱ པསྶནཱ ཝིཔསྶནཱ. ཨཱརམྨཎཔཊིསངྑཱཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ ¶ – ཨཱརམྨཎསྶ པཊིསངྑཱ ཛཱནནཱ པསྶནཱཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱརམྨཎཔཊིསངྑཱ ‘‘བྷངྒཱནུཔསྶནེ པཉྙཱ ཝིཔསྶནེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ པན བྷངྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨེཝ ཝིཔསྶནཱ སིཁཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཝིསེསེཏྭཱ ཨིདམེཝ ‘‘ཝིཔསྶནེ ¶ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཡ ཋིཏསྶ མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏསྶཱ སིདྡྷཱཡ ཏཾ སིདྡྷམེཝ ཧོཏཱིཏི ཏཾ ཨཝཏྭཱཝ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨེཝ ཝིཔསྶནཱསིཁཾ ཉཱཎཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཡ སུཔརིདིཊྛཨུདཡབྦཡསྶ སུཔརིཙྪིནྣེསུ སངྑཱརེསུ ལཧུཾ ལཧུཾ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཉཱཎེ ཏིཀྑེ ཝཧནྟེ ཨུདཡཾ པཧཱཡ བྷངྒེ ཨེཝ སཏི སནྟིཊྛཏི, ཏསྶ ‘‘ཨེཝཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨེཝཾ ནཱམ སངྑཱརཱ བྷིཛྫནྟཱི’’ཏི པསྶཏོ ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི.
༨. བྷཡཏུཔཊྛཱནེ པཉྙཱཏི ཨུཔྤཱདཔཝཏྟནིམིཏྟཨཱཡཱུཧནཱཔཊིསནྡྷཱིནཾ བྷཡཏོ ཨུཔཊྛཱནེ པཱིལཱ༹ཡོགཏོ སཔྤཊིབྷཡཝསེན གཧཎཱུཔགམནེ པཉྙཱཏི ཨཏྠོ. བྷཡཏོ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི བྷཡཏུཔཊྛཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ¶ , ཏསྨིཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནེ. ཨཐ ཝཱ བྷཡཏོ ཨུཔཏིཊྛཏཱིཏི བྷཡཏུཔཊྛཱནཾ, པཉྙཱ, ཏཾ ‘‘བྷཡཏུཔཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
ཨཱདཱིནཝེ ཉཱཎནྟི བྷུམྨཝཙནམེཝ. ‘‘ཡཱ ཙ བྷཡཏུཔཊྛཱནེ པཉྙཱ, ཡཉྩ ཨཱདཱིནཝེ ཉཱཎཾ, ཡཱ ཙ ནིབྦིདཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨེཀཊྛཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༢༢༧) ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཀམིཝ ཝུཙྩམཱནམྤི ཨཝཏྠཱབྷེདེན མུཉྩིཏུཀམྱཏཱདི ཝིཡ ཏིཝིདྷམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྷཡཏུཔཊྛཱནཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱསུ སིདྡྷཱསུ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱ སིདྡྷཱ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨཝུཏྟཱཔི ཝུཏྟཱཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.
སབྦསངྑཱརཱནཾ བྷངྒཱརམྨཎཾ བྷངྒཱནུཔསྶནཾ ཨཱསེཝནྟསྶ བྷཱཝེནྟསྶ བཧུལཱིཀརོནྟསྶ ཏིབྷཝཙཏུཡོནིཔཉྩགཏིསཏྟཝིཉྙཱཎཊྛིཏིནཝསཏྟཱཝཱསེསུ པབྷེདཀཱ སངྑཱརཱ སུཁེན ཛཱིཝིཏུཀཱམསྶ བྷཱིརུཀཔུརིསསྶ སཱིཧབྱགྒྷདཱིཔིཨཙྪཏརཙྪཡཀྑརཀྑསཙཎྜགོཎཙཎྜཀུཀྐུརཔབྷིནྣ- མདཙཎྜཧཏྠིགྷོརཨཱསིཝིསཨསནིཝིཙཀྐསུསཱནརཎབྷཱུམིཛལིཏཨངྒཱརཀཱསུཨཱདཡོ ཝིཡ མཧཱབྷཡཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏསྶ ‘‘ཨཏཱིཏཱ སངྑཱརཱ ནིརུདྡྷཱ, པཙྩུཔྤནྣཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཨནཱགཏཱཔི ཨེཝམེཝ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶནྟཱི’’ཏི པསྶཏོ ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ བྷཡཏུཔཊྛཱནཾ ཉཱཎཾ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྶ ཏཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ ཨཱསེཝནྟསྶ བྷཱཝེནྟསྶ བཧུལཱིཀརོནྟསྶ སབྦབྷཝཡོནིགཏིཋིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ ནེཝ ཏཱཎཾ ན ལེཎཾ ན གཏི ན པཊིསརཎཾ པཉྙཱཡཏི, སབྦབྷཝཡོནིགཏིཋིཏིནིཝཱསགཏེསུ སངྑཱརེསུ ཨེཀསངྑཱརེཔི པཏྠནཱ ཝཱ པརཱམཱསོ ¶ ཝཱ ན ཧོཏི, ཏཡོ བྷཝཱ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརཔུཎྞཱ ཨངྒཱརཀཱསུཡོ ཝིཡ, ཙཏྟཱརོ མཧཱབྷཱུཏཱ གྷོརཝིསཱ ཨཱསིཝིསཱ ཝིཡ, པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཱ ཝདྷཀཱ ཝིཡ, ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནཱནི སུཉྙགཱམོ ཝིཡ, ཚ བཱཧིརཱཡཏནཱནི གཱམགྷཱཏཀཙོརཱ ཝིཡ, སཏྟཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ནཝ ཙ སཏྟཱཝཱསཱ ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟཱ སམྤཛྫལིཏཱ སཛོཏིབྷཱུཏཱ ཝིཡ ཙ, སབྦེ སངྑཱརཱ གཎྜབྷཱུཏཱ རོགབྷཱུཏཱ སལླབྷཱུཏཱ ཨགྷབྷཱུཏཱ ཨཱབཱདྷབྷཱུཏཱ ཝིཡ ཙ ནིརསྶཱདཱ ནིརསཱ མཧཱཨཱདཱིནཝརཱསིབྷཱུཏཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, སུཁེན ཛཱིཝིཏུཀཱམསྶ བྷཱིརུཀཔུརིསསྶ རམཎཱིཡཱཀཱརསཎྛིཏམྤི སཝཱལ༹ཀམིཝ ཝནགཧནཾ, སསདྡཱུལཱ ཝིཡ གུཧཱ, སགཱཧརཀྑསཾ ཝིཡ ཨུདཀཾ, སམུསྶིཏཁགྒཱ ཝིཡ པཙྩཏྠིཀཱ, སཝིསཾ ཝིཡ བྷོཛནཾ, སཙོརོ ཝིཡ མགྒོ, ཨཱདིཏྟམིཝ ཨགཱརཾ, ཨུཡྻུཏྟསེནཱ ཝིཡ རཎབྷཱུམི. ཡཐཱ ཧི སོ པུརིསོ ཨེཏཱནི སཝཱལ༹ཀཝནགཧནཱདཱིནི ཨཱགམྨ བྷཱིཏོ སཾཝིགྒོ ལོམཧཊྛཛཱཏོ སམནྟཏོ ཨཱདཱིནཝམེཝ པསྶཏི, ཨེཝམེཝ སོ ཡོགཱཝཙརོ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཝསེན སབྦསངྑཱརེསུ བྷཡཏོ ཨུཔཊྛིཏེསུ སམནྟཏོ ནིརསཾ ནིརསྶཱདཾ ཨཱདཱིནཝམེཝ པསྶཏི. ཏསྶེཝཾ པསྶཏོ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི.
སོ ¶ ཨེཝཾ སབྦསངྑཱརེ ཨཱདཱིནཝཏོ སམྤསྶནྟོ སབྦབྷཝཡོནིགཏིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསགཏེ སབྷེདཀེ སངྑཱརགཏེ ནིབྦིནྡཏི ཨུཀྐཎྛཏི ནཱབྷིརམཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཙིཏྟཀཱུཊཔབྦཏཔཱདཱབྷིརཏོ སུཝཎྞརཱཛཧཾསོ ཨསུཙིམྷི ཙཎྜཱལགཱམདྭཱརཨཱཝཱཊེ ནཱབྷིརམཏི, སཏྟསུ མཧཱསརེསུཡེཝ ཨབྷིརམཏི, ཨེཝམེཝ ཨཡཾ ཡོགཱིརཱཛཧཾསོ སུཔརིདིཊྛཱདཱིནཝེ སབྷེདཀེ སངྑཱརགཏེ ནཱབྷིརམཏི, བྷཱཝནཱརཱམཏཱཡ པན བྷཱཝནཱརཏིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ སཏྟསུ ཨནུཔསྶནཱསུཡེཝ ཨབྷིརམཏི. ཡཐཱ ཙ སུཝཎྞཔཉྫརེཔི པཀྑིཏྟོ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ནཱབྷིརམཏི, ཏིཡོཛནསཧསྶཝིཏྠཏེ པན ཧིམཝནྟེཡེཝ ¶ རམཏི, ཨེཝམཡམྤི ཡོགཱིསཱིཧོ ཏིཝིདྷེ སུགཏིབྷཝེཔི ནཱབྷིརམཏི, ཏཱིསུ ཨནུཔསྶནཱསུཡེཝ རམཏི. ཡཐཱ ཙ སབྦསེཏོ སཏྟཔྤཏིཊྛོ ཨིདྡྷིམཱ ཝེཧཱསངྒམོ ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ ནཱབྷིརམཏི, ཧིམཝཏི ཚདྡནྟརཧདེཡེཝ རམཏི, ཨེཝམཡཾ ཡོགཱིཝརཝཱརཎོ སབྦསྨིམྤི སངྑཱརགཏེ ནཱབྷིརམཏི, ‘‘ཨནུཔྤཱདོ ¶ ཁེམ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༥༣) ནཡེན ནིདྡིཊྛེ སནྟིཔདེཡེཝ རམཏི, ཏནྣིནྣཏཔྤོཎཏཔྤབྦྷཱརམཱནསོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏསྶ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱིཏི.
༩. མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎནྟི མུཉྩིཏུཾ ཙཛིཏུཾ ཀཱམེཏི ཨིཙྪཏཱིཏི མུཉྩིཏུཀཱམོ, མུཉྩིཏུཀཱམསྶ བྷཱཝོ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ. པཊིསངྑཱཏི ཨུཔཔརིཀྑཏཱིཏི པཊིསངྑཱ, པཊིསངྑཱནཾ ཝཱ པཊིསངྑཱ. སནྟིཊྛཏི ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏཱིཏི སནྟིཊྛནཱ, སནྟིཊྛནཾ ཝཱ སནྟིཊྛནཱ. མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ ཙ སཱ པཊིསངྑཱ ཙ སནྟིཊྛནཱ ཙཱཏི མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱ. ཨིཏི པུབྦབྷཱགེ ནིབྦིདཱཉཱཎེན ནིབྦིནྣསྶ ཨུཔྤཱདཱདཱིནི པརིཙྩཛིཏུཀཱམཏཱ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ. མུཉྩནསྶ ཨུཔཱཡཀརཎཏྠཾ མཛ྄ཛྷེ པཊིསངྑཱནཾ པཊིསངྑཱ. མུཉྩིཏྭཱ ཨཝསཱནེ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ སནྟིཊྛནཱ. ཨེཝཾ ཨཝཏྠཱབྷེདེན ཏིཔྤཀཱརཱ པཉྙཱ སངྑཱརཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱསུ ཉཱཎཾ, མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱསངྑཱཏཱནཾ ཨཝཏྠཱབྷེདེན བྷིནྣཱནཾ ཏིསྶནྣམྤི པཉྙཱནཾ སངྑཱརུཔེཀྑཏཾ ཨིཙྪནྟེན པན ‘‘པཉྙཱ’’ཏི ཙ ‘‘སངྑཱརུཔེཀྑཱསཱུ’’ཏི ཙ བཧུཝཙནཾ ཀཏཾ, ཨཝཏྠཱབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི ཨེཀཏྟཱ ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཨེཀཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྩ – ‘‘ཡཱ ཙ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ ཡཱ ཙ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱ ཡཱ ཙ སངྑཱརུཔེཀྑཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨེཀཊྛཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༢༢༧). ཀེཙི པན ‘‘སངྑཱརུཔེཀྑཱསཱུཏི བཧུཝཙནཾ སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན སངྑཱརུཔེཀྑཱནཾ བཧུཏྟཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི. སངྑཱརུཔེཀྑཱསཱུཏི ཙ ཀིརིཡཱཔེཀྑནྟི ¶ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཝཏྠཱབྷེདེན པན ཏེན ནིབྦིདཱཉཱཎེན ནིབྦིནྡནྟསྶ ཨུཀྐཎྛནྟསྶ སབྦབྷཝཡོནིགཏིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསགཏེསུ སབྷེདཀེསུ སངྑཱརེསུ ཙིཏྟཾ ན སཛྫཏི ན ལགྒཏི ན བཛ྄ཛྷཏི, སབྦསངྑཱརགཏཾ མུཉྩིཏུཀཱམཾ ཚཌྜེཏུཀཱམཾ ཧོཏི.
ཨཐ ¶ ཝཱ ཡཐཱ ཛཱལབྦྷནྟརགཏོ མཙྪོ, སཔྤམུཁགཏོ མཎྜཱུཀོ, པཉྫརཔཀྑིཏྟོ ཝནཀུཀྐུཊོ, དལ༹ྷཔཱསཝསཾགཏོ མིགོ, ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགཏོ སཔྤོ, མཧཱཔངྐཔཀྑནྡོ ཀུཉྫརོ, སུཔཎྞམུཁགཏོ ནཱགརཱཛཱ, རཱཧུམུཁཔཝིཊྛོ ཙནྡོ, སཔཏྟཔརིཀྑིཏྟོ པུརིསོཏིཨེཝམཱདཡོ ཏཏོ ཏཏོ མུཙྩིཏུཀཱམཱ ནིསྶརིཏུཀཱམཱཝ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཏསྶ ཡོགིནོ ཙིཏྟཾ སབྦསྨཱ སངྑཱརགཏཱ མུཙྩིཏུཀཱམཾ ནིསྶརིཏུཀཱམཾ ཧོཏི. ཨེཝཉྷི ཝུཙྩམཱནེ ‘‘མུཙྩིཏུཀཱམསྶ མུཙྩིཏུཀམྱཏཱ’’ཏི པཱཋོ ཡུཛྫཏི. ཨེཝཉྩ སཏི ‘‘ཨུཔྤཱདཾ ¶ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨུཔྤཱདཱ མུཙྩིཏུཀམྱཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝཏྟབྦཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པུརིམོ ཨེཝ ཨཏྠོ སུནྡརཏརོ. ཨཐསྶ སབྦསངྑཱརེསུ ཝིགཏཱལཡསྶ སབྦསངྑཱརགཏཾ མུཉྩིཏུཀཱམསྶ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཨེཝཾ སབྦབྷཝཡོནིགཏིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསགཏེ སབྷེདཀེ སངྑཱརེ མུཉྩིཏུཀཱམོ མུཉྩནསྶ ཨུཔཱཡསམྤཱདནཏྠཾ པུན ཏེ ཨེཝ སངྑཱརེ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎེན ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝིཔསྶཏི. ཨེཝཉྷི ཝིཔསྶཏོ ཙསྶ ཨནིཙྩཝསེན ནིམིཏྟཾ པཊིསངྑཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, དུཀྑཝསེན པཝཏྟཾ པཊིསངྑཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨནཏྟཝསེན ནིམིཏྟཉྩ པཝཏྟཉྩ པཊིསངྑཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎེན ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ སུཉྙཱ’’ཏི དིསྭཱ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ པརིགྒཎྷནྟོ བྷཡཉྩ ནནྡིཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ བྷརིཡཱཡ དོསཾ དིསྭཱ ཝིསྶཊྛབྷརིཡོ ཝིཡ པུརིསོ ཏསྶཱ བྷརིཡཱཡ སངྑཱརེསུ ཨུདཱསཱིནོ ཧོཏི མཛ྄ཛྷཏྟོ, ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ ན གཎྷཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཙིཏྟཾ པཏིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཏྟཏི ན སམྤསཱརིཡཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པདུམཔལཱསེ ¶ ཨཱིསཀཾ པོཎེ ཨུདཀཕུསིཏཱནི པཏིལཱིཡནྟི པཊིཀུཊནྟི པཊིཝཏྟནྟི ན སམྤསཱརིཡནྟི. སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཀུཀྐུཊཔཏྟཾ ཝཱ ནྷཱརུདདྡུལཾ ཝཱ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟཾ པཏིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཏྟཏི ན སམྤསཱརིཡཏི, ཨེཝཾ ཏསྶ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཙིཏྟཾ པཏིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཏྟཏི ན སམྤསཱརིཡཏི, ཨུཔེཀྑཱ སཎྛཱཏི. ཨེཝམསྶ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི. ཨིམིནཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎེན སདྡྷིཾ ཨུཔརི གོཏྲབྷུཉཱཎསྶ སཱདྷཀཾ ཨནུལོམཉཱཎཾ པུབྦཱཔརཉཱཎེཧི ཨཝུཏྟམྤི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷི བྷགཝཏཱ –
‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཉྩི སངྑཱརཾ ནིཙྩཏོ སམནུཔསྶནྟོ ཨནུལོམིཀཱཡ ཁནྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི, ཨནུལོམིཀཱཡ ཁནྟིཡཱ ཨསམནྣཱགཏོ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི, སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨནོཀྐམམཱནོ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཝཱ སཀདཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ¶ ཨརཧཏྟཕལཾ ཝཱ སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༦.༩༨; པཊི. མ. ༣.༣༦).
ཝུཏྟཉྩ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –
‘‘ཀཏིཧཱཀཱརེཧི ཨནུལོམིཀཾ ཁནྟིཾ པཊིལབྷཏི? ཀཏིཧཱཀཱརེཧི སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམཏི? ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཨཱཀཱརེཧི ཨནུལོམིཀཾ ¶ ཁནྟིཾ པཊིལབྷཏི, ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཨཱཀཱརེཧི སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམཏཱི’’ཏིཨཱདི (པཊི. མ. ༣.༣༧).
པཊྛཱནེ ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘ཨནུལོམཾ གོཏྲབྷུསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡེན པཙྩཡོ. ཨནུལོམཾ ཝོདཱནསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡེན པཙྩཡོ’’ཏིཨཱདི (པཊྛཱ. ༡.༡.༤༡༧).
ཏསྶ ཧི ཏཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཾ ཨཱསེཝནྟསྶ བྷཱཝེནྟསྶ བཧུལཱིཀརོནྟསྶ ཨདྷིམོཀྑསདྡྷཱ བལཝཏརཱ ཧོཏི, ཝཱིརིཡཾ སུཔགྒཧིཏཾ, སཏི སཱུཔཊྛིཏཱ, ཙིཏྟཾ སུསམཱཧིཏཾ, སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཾ ཏིཀྑཏརཾ པཝཏྟཏི. ཏསྶ ཨིདཱནི མགྒོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱཡ སངྑཱརེ ‘‘ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཀྑཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝཱ སམྨསིཏྭཱ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི. བྷཝངྒཱནནྟརཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཡ ཀཏནཡེནེཝ སངྑཱརེ ‘‘ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཀྑཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ ཀུརུམཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ. ཏདནནྟརཾ ཏཐེཝ སངྑཱརེ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི ཝཱ ཛཝནཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ¶ ཉཱཎཾ ཨནུལོམཉཱཎཾ. ཏཉྷི པུརིམཱནཉྩ ཨཊྛནྣཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནཾ ཏཐཀིཙྩཏཱཡ ཨནུལོམེཏི, ཨུཔརི ཙ པཏྟབྦཱནཾ སཏྟཏིཾསཱཡ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ ཨནུལོམེཏི. ཡཐཱ ཧི དྷམྨིཀོ རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཨཊྛནྣཾ ཝོཧཱརིཀམཧཱམཏྟཱནཾ ཝིནིཙྪཡཾ སུཏྭཱ ཨགཏིགམནཾ པཧཱཡ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨནུམོདམཱནོ ཏེསཉྩ ཝིནིཙྪཡསྶ ཨནུལོམེཏི, པོརཱཎསྶ ཙ རཱཛདྷམྨསྶ. ཏཏྠ རཱཛཱ ཝིཡ ཨནུལོམཉཱཎཾ, ཨཊྛ ཝོཧཱརིཀམཧཱམཏྟཱ ཝིཡ ཨཊྛ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི, པོརཱཎརཱཛདྷམྨོ ཝིཡ སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ, ཡཐཱ རཱཛཱ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨནུམོདམཱནོ ཝོཧཱརིཀཱནཉྩ ཝིནིཙྪཡསྶ རཱཛདྷམྨསྶ ཙ ཨནུལོམེཏི, ཨེཝམིདཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫམཱནཱནཾ ཨཊྛནྣཉྩ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནཾ ཏཐཀིཙྩཏཱཡ ཨནུལོམེཏི, ཨུཔརི ཙ པཏྟབྦཱནཾ སཏྟཏིཾསཱཡ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ. ཏསྨཱ ཨནུལོམཉཱཎནྟི ཝུཙྩཏི.
༡༠. བཧིདྡྷཱ ¶ ཝུཊྛཱནཝིཝཊྚནེ པཉྙཱ གོཏྲབྷུཉཱཎནྟི ཨེཏྠ བཧིདྡྷཱཏི སངྑཱརནིམིཏྟཾ. ཏཉྷི ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིཏྟསནྟཱནེ ཨཀུསལཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ བཧིདྡྷཱཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ བཧིདྡྷཱ སངྑཱརནིམིཏྟམྷཱ ཝུཊྛཱཏི ཝིགཏཾ ཧུཏྭཱ ཨུདྡྷཾ ¶ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝུཊྛཱནཾ, ཝིཝཊྚཏི པརཱཝཊྚཏི པརམྨུཁཾ ཧོཏཱིཏི ཝིཝཊྚནཾ, ཝུཊྛཱནཉྩ ཏཾ ཝིཝཊྚནཉྩཱཏི ཝུཊྛཱནཝིཝཊྚནཾ. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘གོཏྲབྷུཉཱཎཾ སམུདཡསྶ ཨསམུཙྪིནྡནཏོ པཝཏྟཱ ན ཝུཊྛཱཏི, ནིབྦཱནཱརམྨཎཏོ པན ནིམིཏྟཱ ཝུཊྛཱཏཱིཏི ཨེཀཏོ ཝུཊྛཱནཾ ཧོཏཱི’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༨༢༧).
པུཐུཛྫནགོཏྟཱབྷིབྷཝནཏོ ཨརིཡགོཏྟབྷཱཝནཏོ གོཏྲབྷུ. ཨིདཉྷི ཨནུལོམཉཱཎེཧི པདུམཔལཱསཏོ ཨུདཀམིཝ སབྦསངྑཱརཏོ པཏིལཱིཡམཱནཙིཏྟསྶ ཨནུལོམཉཱཎསྶ ཨཱསེཝནནྟེ ཨནིམིཏྟཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀུརུམཱནཾ པུཐུཛྫནགོཏྟཾ པུཐུཛྫནསངྑཾ པུཐུཛྫནབྷཱུམིཾ ཨཏིཀྐམམཱནཾ ཨརིཡགོཏྟཾ ཨརིཡསངྑཾ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམམཱནཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎེ པཋམཱཝཏྟནཔཋམཱབྷོགཔཋམསམནྣཱཧཱརབྷཱུཏཾ མགྒསྶ ཨནནྟརསམནནྟརཱསེཝནཨུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཝསེན ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི པཙྩཡབྷཱཝཾ ¶ སཱདྷཡམཱནཾ སིཁཱཔྤཏྟཾ ཝིཔསྶནཱཡ མུདྡྷབྷཱུཏཾ ཨཔུནརཱཝཏྟཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི.
༡༡. དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཝིཝཊྚནེ པཉྙཱ མགྒེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ དུབྷཏོཏི ཨུབྷཏོ, དྭཡཏོཏི ཝཱ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྡནཏོ ཀིལེསེཧི ཙ ཏདནུཝཏྟཀཀྑནྡྷེཧི ཙ ནིབྦཱནཱརམྨཎཀརཎཏོ བཧིདྡྷཱ སབྦསངྑཱརནིམིཏྟེཧི ཙ ཝུཊྛཱཏི ཝིཝཊྚཏཱིཏི དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཝིཝཊྚནེ པཉྙཱ. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘ཙཏྟཱརིཔི མགྒཉཱཎཱནི ཨནིམིཏྟཱརམྨཎཏྟཱ ནིམིཏྟཏོ ཝུཊྛཧནྟི, སམུདཡསྶ སམུཙྪིནྡནཏོ པཝཏྟཱ ཝུཊྛཧནྟཱིཏི དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཱནི ཧོནྟཱི’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༨༢༧).
མགྒེ ཉཱཎནྟི ནིབྦཱནཾ མགྒཏི པེཀྑཏི, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི ཝཱ མགྒཱིཡཏི ཨནྭེསཱིཡཏི, ཀིལེསེ ཝཱ མཱརེནྟོ གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི མགྒོ, ཏསྨིཾ མགྒེ ཉཱཎཾ. ཛཱཏིགྒཧཎེན ཨེཀཝཙནཾ ཀཏཾ. ཏཉྷི གོཏྲབྷུཉཱཎསྶ ཨནནྟརཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀུརུམཱནཾ སཡཾཝཛ྄ཛྷེ ཀིལེསེ ནིརཝསེསཾ སམུཙྪིནྡམཱནཾ ཨནམཏགྒསཾསཱརཝཊྚདུཀྑསམུདྡཾ སོསཡམཱནཾ སབྦཱཔཱཡདྭཱརཱནི པིདཧམཱནཾ སཏྟཨརིཡདྷནསམྨུཁཱིབྷཱཝཾ ཀུརུམཱནཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མིཙྪཱམགྒཾ པཛཧམཱནཾ སབྦཝེརབྷཡཱནི ¶ ¶ ཝཱུཔསམཡམཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝམུཔནཡམཱནཾ ཨཉྙཱནི ཙ ཨནེཀཱནི ཨཱནིསཾསསཏཱནི པཊིལཱབྷཡམཱནཾ མགྒཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི.
ཋཱཏུཾ ཨིཙྪཾ པུརིསོ, ལངྒྷིཏྭཱ མཱཏིཀཱཡ པརཏཱིརེ;
ཝེགེནཱགམྨ ཡཐཱ, གཎྷིཏྭཱ ཨོརིམཏིརཏརུབདྡྷཾ.
རཛྫུཾ ཝཱ དཎྜཾ ཝཱ, ཨུལླངྒྷིཏྭཱན པཱརནིནྣཏནུ;
པཱརཱཔནྣོ པན ཏཾ, མུཉྩིཡ ཝེདྷཾ པཏིཊྛཧཏི པཱརེ.
ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ, སཀྐཱཡམཡམྷི ཨོརིམེ ཏཱིརེ;
དིཊྛབྷཡོ ཨབྷཡེ པན, ཋཱཏུཾ ཨིཙྪཾ ཨམཏཔཱརེ.
ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶ ¶ , པབྷུཏིཀཝེགེན ཨཱགཏོ རཛྫུཾ;
རཱུཔཱཝ྄ཧཾ དཎྜཾ ཝཱ, ཏདིཏརཁནྡྷཱཝ྄ཧཡཾ སམྨཱ.
གཎྷིཏྭཱ ཨཱཝཛྫན, ཙིཏྟེན ཧི པུབྦཝུཏྟནཡཏོཝ;
ཨནུལོམེཧུལླངྒྷིཡ, ནིབྦུཏིནིནྣོ ཏདཱསནོཔགཏོ.
ཏཾ མུཉྩིཡ གོཏྲབྷུནཱ, ཨལདྡྷཨཱསེཝནེན ཏུ པཝེདྷཾ;
པཏིཏོ སངྑཏཔཱརེ, ཏཏོ པཏིཊྛཱཏི མགྒཉཱཎེན.
པསྶིཏུཀཱམོ ཙནྡཾ, ཙནྡེ ཚནྣམྷི ཨབྦྷཔཊལེཧི;
ཐུལཀསུཁུམསུཁུམེསུ, ཨབྦྷེསུ ཧཊེསུ ཝཱཡུནཱ ཀམཏོ.
ཙནྡཾ པསྶེཡྻ ནརོ, ཡཐཱ ཏཐེཝཱནུལོམཉཱཎེཧི ཀམཱ;
སཙྩཙྪཱདཀམོཧེ, ཝིནཱསིཏེ པེཀྑཏེ ཧི གོཏྲབྷུ ཨམཏཾ.
ཝཱཏཱ ཝིཡ ཏེ ཙནྡཾ, ཨམཏཾ ན ཧི པེཀྑརེནུལོམཱནི;
པུརིསོ ཨབྦྷཱནི ཡཐཱ, གོཏྲབྷུ ན ཏམཾ ཝིནོདེཏི.
བྷམིཏམྷི ¶ ཙཀྐཡནྟེ, ཋིཏོ ནརོ ཨཉྙདིནྣསཉྙཱཡ;
ཨུསུཔཱཏེ ཕལཀསཏཾ, ཨཔེཀྑམཱནོ ཡཐཱ ཝིཛ྄ཛྷེ.
ཨེཝམིདྷ མགྒཉཱཎཾ, གོཏྲབྷུནཱ དིནྣསཉྙམཝིཧཱཡ;
ནིབྦཱནེ ཝཏྟནྟཾ, ལོབྷཀྑནྡྷཱདིཀེ པདཱལེཏི.
སཾསཱརདུཀྑཛལདྷིཾ ¶ ¶ , སོསཡཏི པིདཧཏི དུགྒཏིདྭཱརཾ;
ཀུརུཏེ ཙ ཨརིཡདྷནིནཾ, མིཙྪཱམགྒཉྩ པཛཧཱཏི.
ཝེརབྷཡཱནི སམཡཏེ, ཀརོཏི ནཱཐསྶ ཨོརསསུཏཏྟཾ;
ཨཉྙེ ཙ ཨནེཀསཏེ, ཨཱནཱིསཾསེ དདཱཏི ཉཱཎམིདནྟི.
༡༢. པཡོགཔྤཊིཔྤསྶདྡྷིཔཉྙཱ ཕལེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ པཡོགོཏི བྷུསོ ཡོགོ, ཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཔཡོགོ, ཏསྶ པཡོགསྶ པཊིཔྤསྶམྦྷནཾ ནིཊྛཱནཾ པཡོགཔཊིཔྤསྶདྡྷི. ཀིཾ ཏཾ? ཙཏུམགྒཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ. ཏསྶཱ པཡོགཔཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ཧེཏུབྷཱུཏཱཡ པཝཏྟཱ ཕལེ པཉྙཱ པཡོགཔྤཊིཔྤསྶདྡྷིཔཉྙཱ. ཕལཏི ཝིཔཙྩཏཱིཏི ཕལཾ, ཏསྨིཾ ཕལེ ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ. ཨེཀེཀསྶ ཧི མགྒཉཱཎསྶ ཨནནྟརཱ ཏསྶ ཏསྶེཝ ཝིཔཱཀབྷཱུཏཱནི ནིབྦཱནཱརམྨཎཱནི ཏཱིཎི ཝཱ དྭེ ཝཱ ཨེཀཾ ཝཱ ཕལཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨནནྟརཝིཔཱཀཏྟཱཡེཝ ལོཀུཏྟརཀུསལཱནཾ ‘‘སམཱདྷིམཱནནྟརིཀཉྙམཱཧཱུ’’ཏི (ཁུ. པཱ. ༦.༥; སུ. ནི. ༢༢༨) ཙ, ‘‘དནྡྷཾ ཨཱནནྟརིཀཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༦༢) ཙ ཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡསྶ དྭེ ཨནུལོམཱནི, ཏསྶ ཏཏིཡཾ གོཏྲབྷུ, ཙཏུཏྠཾ མགྒཙིཏྟཾ, ཏཱིཎི ཕལཙིཏྟཱནི ཧོནྟི. ཡསྶ ཏཱིཎི ཨནུལོམཱནི, ཏསྶ ཙཏུཏྠཾ གོཏྲབྷུ, པཉྩམཾ མགྒཙིཏྟཾ, དྭེ ཕལཙིཏྟཱནི ཧོནྟི. ཡསྶ ཙཏྟཱརི ཨནུལོམཱནི, ཏསྶ པཉྩམཾ གོཏྲབྷུ, ཚཊྛཾ མགྒཙིཏྟཾ, ཨེཀཾ ཕལཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཾ མགྒཝཱིཐིཡཾ ཕལཾ. ཀཱལནྟརཕལཾ པན སམཱཔཏྟིཝསེན ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟསྶ ཨུཔྤཛྫམཱནཉྩ ཨེཏེནེཝ སངྒཧིཏཾ.
༡༣. ཚིནྣཝཊུམཱནུཔསྶནེ པཉྙཱཏི ཏེན ཏེན ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྣཾ ཏཾ ཏཾ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཙྪཱ པསྶནེ པཉྙཱ. ཝིམུཏྟིཉཱཎནྟི ཝིམུཏྟིཡཱ ཉཱཎཾ. ཝིམུཏྟཱིཏི ཙ ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིམུཏྟཾ པརིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ, ཝིམུཏྟབྷཱཝོ ཝཱ. ཏསྶཱ ཝིམུཏྟིཡཱ ¶ ཛཱནནཾ ཉཱཎཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎཾ. ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟསནྟཏིམྤི ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟབྷཱཝམྤི པཙྩཝེཀྑནྟོ ཀིལེསེཧི ¶ ན ཝིནཱ པཙྩཝེཀྑཏཱིཏི ཨེཏེན པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༣; དཱི. ནི. ༡.༢༤༨) ཧི ཨིདམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ པན ཨཝུཏྟམྤི ཨིམིནཱཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི གཧེཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྩ –
‘‘ཝུཏྟམྷི ¶ ཨེཀདྷམྨེ, ཡེ དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎཱ ཏེན;
ཝུཏྟཱ བྷཝནྟི སབྦེ, ཨིཏི ཝུཏྟོ ལཀྑཎོ ཧཱརོ’’ཏི. (ནེཏྟི. ༤.༥ ནིདྡེསཝཱར);
ཨཐ ཝཱ ཨརཧཏོ ཨཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཱབྷཱཝཱ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡཱནཾ ལབྦྷམཱནཾ པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎམེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
༡༤. ཏདཱ སམུདཱགཏེ དྷམྨེ པསྶནེ པཉྙཱཏི ཏདཱ མགྒཀྑཎེ ཕལཀྑཎེ ཙ སམུདཱགཏེ པཊིལཱབྷཝསེན ཙ པཊིཝེདྷཝསེན ཙ སམཱགཏེ སམྤཏྟེ སམངྒིབྷཱུཏེ མགྒཕལདྷམྨེ ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཙ པསྶནཱ པེཀྑཎཱ པཛཱནནཱ པཉྙཱ. པཙྩཝེཀྑཎེ ཉཱཎནྟི ནིཝཏྟིཏྭཱ བྷུསཾ པསྶནཾ ཛཱནནཾ ཉཱཎཾ. ཨིམིནཱ ཙ ཉཱཎདྭཡེན པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནི ཝུཏྟཱནི ཧོནྟི. སོཏཱཔནྣསྶ ཧི མགྒཝཱིཐིཡཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཔརིཡོསཱནེ ཙིཏྟཾ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི, ཏཏོ བྷཝངྒཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ མགྒཔཙྩཝེཀྑཎཏྠཱཡ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ནིརུདྡྷེ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ མགྒཔཙྩཝེཀྑཎཛཝནཱནཱིཏི. པུན བྷཝངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེནེཝ ནཡེན ཕལཱདཱིནཾ པཙྩཝེཀྑཎཏྠཱཡ ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཡེསཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨེས མགྒཾ པཙྩཝེཀྑཏི, ཕལཾ པཙྩཝེཀྑཏི, པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑཏི, ཨཝསིཊྛཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑཏི, ནིབྦཱནཾ པཙྩཝེཀྑཏི. སོ ཧི ‘‘ཨིམིནཱ ཝཏཱཧཾ མགྒེན ཨཱགཏོ’’ཏི མགྒཾ པཙྩཝེཀྑཏི, ཏཏོ ‘‘ཨཡཾ མེ ཨཱནིསཾསོ ལདྡྷོ’’ཏི ཕལཾ པཙྩཝེཀྑཏི, ཏཏོ ‘‘ཨིམེ ནཱམ མེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑཏི, ཏཏོ ‘‘ཨིམེ ནཱམ མེ ཀིལེསཱ ཨཝསིཊྛཱ’’ཏི ཨུཔརིམགྒཝཛ྄ཛྷེ ¶ ཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑཏི, ཨཝསཱནེ ‘‘ཨཡཾ མེ དྷམྨོ ཨཱརམྨཎཏོ པཊིལདྡྷོ’’ཏི ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིཏི སོཏཱཔནྣསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ པཉྩ པཙྩཝེཀྑཎཱནི ཧོནྟི. ཡཐཱ ཙ སོཏཱཔནྣསྶ, ཨེཝཾ སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམཱིནམྤི. ཨརཧཏོ པན ཨཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཙཏྟཱརིཡེཝ པཙྩཝེཀྑཎཱནི. ཨེཝཾ སབྦཱནི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནི. ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདོཡེཝ ཙེསོ. པཧཱིནཱཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ སེཀྑཱནཾ ཧོཏི ཝཱ ན ཝཱ. ཏསྶ ཧི ཨབྷཱཝཏོཡེཝ མཧཱནཱམོ སཀྐོ བྷགཝནྟཾ ¶ པུཙྪི ‘‘ཀོསུ ནཱམ མེ དྷམྨོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཔྤཧཱིནོ, ཡེན མེ ཨེཀདཱ ལོབྷདྷམྨཱཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༡༧༥).
ཨེཏྠ ¶ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཱདཱིནཾ ཨེཀཱདསནྣཾ ཉཱཎཱནཾ ཝིབྷཱཝནཏྠཱཡ ཨཡཾ ཨུཔམཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཡཐཱ པུརིསོ ‘‘མཙྪེ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི མཙྪཁིཔྤཾ གཧེཏྭཱ ཏདནུརཱུཔེ ཨུདཀེ ཨོསཱརེཏྭཱ ཁིཔྤམུཁེན ཧཏྠཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨནྟོཨུདཀེ ཀཎྷསཔྤཾ མཙྪསཉྙཱཡ གཱིཝཱཡ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མཧཱ ཝཏ མཡཱ མཙྪོ ལདྡྷོ’’ཏི ཏུཊྛོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པསྶནྟོ སོཝཏྠིཀཏྟཡདསྶནེན ‘‘སཔྤོ’’ཏི སཉྫཱནིཏྭཱ བྷཱིཏོ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གཧཎེ ནིབྦིནྣོ མུཉྩིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ མུཉྩནསྶ ཨུཔཱཡཾ ཀརོནྟོ ཨགྒནངྒུཊྛཏོ པཊྛཱཡ ཧཏྠཾ ནིབྦེཋེཏྭཱ བཱཧཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརིསཱིསེ དྭེ ཏཡོ ཝཱརེ པརིབྦྷམེཏྭཱ སཔྤཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ ‘‘གཙྪ རེ དུཊྛསཔྤཱ’’ཏི ནིསྶཛྫིཏྭཱ ཝེགེན ཐལཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཋིཏོཝ ‘‘མཧནྟསྶ ཝཏ བྷོ སཔྤསྶ མུཁཏོ མུཏྟོམྷཱི’’ཏི ཧཊྛོ ཨཱགཏམགྒཾ ཨོལོཀེཡྻ.
ཏཏྠ ཏསྶ པུརིསསྶ མཙྪསཉྙཱཡ ཀཎྷསཔྤཾ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཏུསྶནཾ ཝིཡ ཨིམསྶ ཡོགིནོ ཨཱདིཏོ བཱལཔུཐུཛྫནསྶ ཨནིཙྩཏཱདིཝསེན བྷཡཱནཀཾ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ནིཙྩཱདིསཉྙཱཡ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི དིཊྛིཏཎྷཱཧི དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཏུསྶནཾ, ཏསྶ ཁིཔྤམུཁཏོ སཔྤཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སོཝཏྠིཀཏྟཡཾ དིསྭཱ ‘‘སཔྤོ’’ཏི སཉྫཱནནཾ ཝིཡ སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔཔརིགྒཧེན གྷནཝིནིབྦྷོགཾ ཀཏྭཱ ཀལཱཔསམྨསནཱདཱིཧི ཉཱཎེཧི ཁནྡྷཔཉྩཀསྶ ཨནིཙྩཏཱདིལཀྑཎཏྟཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱ’’ཏི ཏསྶ ཝཝཏྠཱཔནཾ ¶ , ཏསྶ བྷཱཡནཾ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ, སཔྤེ ཨཱདཱིནཝདསྶནཾ ཝིཡ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ, སཔྤགཧཎེ ནིབྦིནྡནཾ ཝིཡ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ, སཔྤཾ མུཉྩིཏུཀཱམཏཱ ཝིཡ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎཾ, མུཉྩནསྶ ཨུཔཱཡཀརཎཾ ཝིཡ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ, སཔྤཾ པརིབྦྷམེཏྭཱ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཌཾསིཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝཔཱཔནཾ ཝིཡ ཏིལཀྑཎཱརོཔནེན སངྑཱརུཔེཀྑཱནུལོམཉཱཎེཧི སངྑཱརེ པརིབྦྷམེཏྭཱ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ པུན ནིཙྩསུཁཏྟཱཀཱརེན ཨུཔཊྛཱཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཔཱཔནཾ, སཔྤཝིསྶཛྫནཾ ཝིཡ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ, སཔྤཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཐལཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཋཱནཾ ཝིཡ ནིབྦཱནཐལཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཋིཏཾ མགྒཕལཉཱཎཾ, ཧཊྛསྶ ཨཱགཏམགྒོལོཀནཾ ཝིཡ མགྒཱདིཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎནྟི.
ཨིམེསཉྩ སུཏམཡཉཱཎཱདཱིནཾ ཙུདྡསནྣཾ ཉཱཎཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཀྐམེན པཊིཔཏྟིཀྐམེན ཙ དེསནཀྐམསྶ ཀཏཏྟཱ པཙྩཝེཀྑཎེསུ པཋམཾ ཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ ཧོཏི, ཏཏོ མགྒཕལནིབྦཱནཔཙྩཝེཀྑཎཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.
‘‘ལོཀུཏྟརཾ ¶ ¶ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏི ནིཡྻཱནིཀཾ ཨཔཙཡགཱམིཾ དིཊྛིགཏཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ ཏནུབྷཱཝཱཡ, ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཱཡ, རཱུཔརཱགཨརཱུཔརཱགམཱནཨུདྡྷཙྩཨཝིཛྫཱནཾ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཱཡཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༢༧༧, ༣༦༡-༣༦༣) ཙ ཀིལེསཔྤཧཱནཾཡེཝ ཨདྷིཀཾ ཀཏྭཱ མགྒཔཊིཔཏྟིཡཱ ཝུཏྟཏྟཱ པཊིཔཏྟཱནུརཱུཔེནེཝ ཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎསྶ ཨཱདིབྷཱཝོ ཡུཛྫཏི, ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཀྐམོ པན དསྶིཏོཡེཝ. སོ པན ཀམོ པཉྩཝིདྷོ ཨུཔྤཏྟིཀྐམོ པཧཱནཀྐམོ པཊིཔཏྟིཀྐམོ བྷཱུམིཀྐམོ དེསནཀྐམོཏི.
‘‘པཋམཾ ཀལལཾ ཧོཏི, ཀལལཱ ཧོཏི ཨབྦུདཾ;
ཨབྦུདཱ ཛཱཡཏེ པེསི, པེསི ནིབྦཏྟཏཱི གྷནོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣༥) –
ཨེཝམཱདི ཨུཔྤཏྟིཀྐམོ. ‘‘དསྶནེན པཧཱཏབྦཱ དྷམྨཱ, བྷཱཝནཱཡ པཧཱཏབྦཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༨) ཨེཝམཱདི པཧཱནཀྐམོ. ‘‘སཱིལཝིསུདྡྷི ཙིཏྟཝིསུདྡྷི དིཊྛིཝིསུདྡྷི ཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷི མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི ¶ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི པཊིཔཏྟིཀྐམོ. ‘‘ཀཱམཱཝཙརཱ དྷམྨཱ, རཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱ, ཨརཱུཔཱཝཙརཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༩༣-༩༥) ཨེཝམཱདི བྷཱུམིཀྐམོ. ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༤༣; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢༢) ཝཱ, ‘‘ཨནུཔུབྦིཀཐཾ ཀཐེསི. སེཡྻཐིདཾ – དཱནཀཐཾ སཱིལཀཐཾ སགྒཀཐཾ ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༡; དཱི. ནི. ༡.༢༩༨; ༢.༨༣) ཝཱ ཨེཝམཱདི དེསནཀྐམོ. ཨིདྷ པན ཙུདྡསནྣཾ ཉཱཎཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཀྐམོ པཊིཔཏྟིཀྐམོ ཙ ཏདུབྷཡཝསེན པཊིཔཱཊིཡཱ དེསིཏཏྟཱ དེསནཀྐམོ ཙཱཏི ཏཡོ ཀམཱ ཝེདིཏབྦཱ.
༡༥. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཧེཊྛཱ སརཱུཔེན ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཉཱཎཾ ན ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ པཉྩདྷཱ ནཱམརཱུཔཔྤབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཝཝཏྠཱནེ པཉྙཱ ཝཏྠུནཱནཏྟེ ཉཱཎནྟིཨཱདཱིནི པཉྩ ཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. སཀལེ ཧི ནཱམརཱུཔེ ཝུཏྟེ ཡཾ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐཱ, ཡཉྩ པརིགྒཧེཏབྦཾ, ཏཾ པརིགྒཧེསྶཏི. ལོཀུཏྟརནཱམཉྷི པརིགྒཧེཏུཉྩ ན སཀྐཱ ཨནདྷིགཏཏྟཱ, ན ཙ པརིགྒཧེཏབྦཾ ཨཝིཔསྶནཱུཔགཏྟཱ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟཝཝཏྠཱནེཏི ‘‘ཨེཝཾ པཝཏྟམཱནཱ མཡཾ ཨཏྟཱཏི ¶ གཧཎཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝིཡ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཱཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟསདྡོ པནཱཡཾ གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟེ ཝིསཡཛ྄ཛྷཏྟེཏི ཙཏཱུསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི ¶ . ‘‘ཏེན, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུནཱ ཏསྨིཾཡེཝ པུརིམསྨིཾ སམཱདྷིནིམིཏྟེ ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝ ཙིཏྟཾ སཎྛཔེཏབྦཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ སམཱཧིཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༣༦༢) ཧི ཨཡཾ གོཙརཛ྄ཛྷཏྟེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ (དཱི. ནི. ༡.༢༢༨; དྷ. ས. ༡༦༡), ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༣) ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟེ. ‘‘ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༢༠) ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟེ. ‘‘ཨཡཾ ཁོ, པནཱནནྡ, ཝིཧཱརོ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཡདིདཾ སབྦནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཉྙཏཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༨༧) ཝིསཡཛ྄ཛྷཏྟེ, ཨིསྶརིཡཊྛཱནེཏི ¶ ཨཏྠོ. ཕལསམཱཔཏྟི ཧི བུདྡྷཱནཾ ཨིསྶརིཡཊྛཱནཾ ནཱམ. ཨིདྷ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟེ དཊྛབྦོ. ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཱནཾ ཝཝཏྠཱནེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཝཝཏྠཱནེ. ཝཏྠུནཱནཏྟེཏི ཝཏྠཱུནཾ ནཱནཱབྷཱཝེ, ནཱནཱཝཏྠཱུསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཛཝནམནོཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡབྷཱུཏོ བྷཝངྒམནོཔི ཙཀྑཱདིཔཉྩཀཾ ཝིཡ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཏྟཱ ཝཏྠཱུཏི ཝུཏྟོ. ཨཱཝཛྫནམྤི ཏནྣིསྶིཏམེཝ ཀཱཏབྦཾ.
བཧིདྡྷཱཏི ཚཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟེཧི བཧིབྷཱུཏེསུ ཏེསཾ ཝིསཡེསུ. གོཙརནཱནཏྟེཏི ཝིསཡནཱནཏྟེ.
༡༧. ཙརིཡཱཝཝཏྠཱནེཏི ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱཨཉྙཱཎཙརིཡཱཉཱཎཙརིཡཱཝསེན ཙརིཡཱནཾ ཝཝཏྠཱནེ. ‘‘ཙརིཡཝཝཏྠཱནེ’’ཏི རསྶཾ ཀཏྭཱཔི པཋནྟི.
༡༨. ཙཏུདྷམྨཝཝཏྠཱནེཏི ཀཱམཱཝཙརབྷཱུམིཨཱདཱིནཾ ཙུདྡསནྣཾ ཙཏུཀྐཱནཾ ཝསེན ཙཏུནྣཾ ཙཏུནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཝཝཏྠཱནེ. བྷཱུམཱིཏི ཙ ‘‘བྷཱུམིགཏཉྩ ཝེཧཱསཊྛཉྩཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༦) པཐཝིཡཾ ཝཏྟཏི. ‘‘ཨབྷཱུམིཾ ཏཱཏ, མཱ སེཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༦.༣༤) ཝིསཡེ. ‘‘སུཁབྷཱུམིཡཾ ཀཱམཱཝཙརེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༩༨༨) ཨུཔྤཛྫནཊྛཱནེ. ཨིདྷ པན ཀོཊྛཱསེ ཝཏྟཏི. པརིཙྪེདེཏིཔི ཝདནྟི.
༡༩. ནཝདྷམྨཝཝཏྠཱནེཏི ¶ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཱདིཝསེན པཱམོཛྫམཱུལཀཝསེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརམཱུལཀཝསེན ཙ ནཝནྣཾ ནཝནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཝཝཏྠཱནེ. ཨིམེསུ ཙ པཉྩསུ ཉཱཎེསུ པཋམཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟདྷམྨཱ ཝཝཏྠཱཔེཏབྦཱཏི ཝཏྠུནཱནཏྟེ ཉཱཎཾ པཋམཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏོ ཏེསཾ ཝིསཡཱ ཝཝཏྠཱཔེཏབྦཱཏི ཏདནནྟརཾ གོཙརནཱནཏྟེ ཉཱཎཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏོ པརཱནི ཏཱིཎི ཉཱཎཱནི ཏིཎྞཾ ཙཏུནྣཾ ནཝནྣཾ ཝསེན གཎནཱནུལོམེན ཝུཏྟཱནི.
༢༠. ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ནཱམརཱུཔསྶེཝ པབྷེདཏོ ཝཝཏྠཱཔནཉཱཎཾ ཉཱཏཔརིཉྙཱ, ཏདནནྟརཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ, ཏདནནྟརཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཏི ཏིསྶོ པརིཉྙཱ. ཏཾསམྦནྡྷཱ ཙ བྷཱཝནཱསཙྪིཀིརིཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ དྷམྨནཱནཏྟཉཱཎཱནནྟརཾ ཉཱཏཊྛེ ¶ ཉཱཎཱདཱིནི པཉྩ ཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏིསྶོ ཧི པརིཉྙཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ པཧཱནཔརིཉྙཱ ཙ. ཏཏྠ ‘‘རུཔྤནལཀྑཎཾ རཱུཔཾ, ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ ཝེདནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པཙྩཏྟལཀྑཎསལླཀྑཎཝསེན པཝཏྟཱ པཉྙཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ ནཱམ. ‘‘རཱུཔཾ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཨནཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ སཱམཉྙལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཝཏྟཱ ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ནཱམ. ཏེསུཡེཝ པན དྷམྨེསུ ནིཙྩསཉྙཱདིཔཛཧནཝསེན པཝཏྟཱ ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཝ པཧཱནཔརིཉྙཱ ནཱམ.
ཏཏྠ སངྑཱརཔརིཙྪེདཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཙྩཡཔརིགྒཧཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ བྷཱུམི. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ དྷམྨཱནཾ པཙྩཏྟལཀྑཎཔཊིཝེདྷསྶེཝ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཧོཏི. ཀལཱཔསམྨསནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ བྷཱུམི. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ སཱམཉྙལཀྑཎཔཊིཝེདྷསྶེཝ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཧོཏི. བྷངྒཱནུཔསྶནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨུཔརི པཧཱནཔརིཉྙཱཡ བྷཱུམི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཧི ‘‘ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶནྟོ ནིཙྩསཉྙཾ པཛཧཏི, དུཀྑཏོ ཨནུཔསྶནྟོ སུཁསཉྙཾ པཛཧཏི, ཨནཏྟཏོ ཨནུཔསྶནྟོ ཨཏྟསཉྙཾ པཛཧཏི, ནིབྦིནྡནྟོ ནནྡིཾ པཛཧཏི, ཝིརཛྫནྟོ རཱགཾ པཛཧཏི, ནིརོདྷེནྟོ སམུདཡཾ པཛཧཏི, པཊིནིསྶཛྫནྟོ ཨཱདཱནཾ པཛཧཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༢) ཨེཝཾ ནིཙྩསཉྙཱདིཔཧཱནསཱདྷིཀཱནཾ སཏྟནྣཾ ཨནུཔསྶནཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཧོཏི.
ཏཏྠ ¶ ཨབྷིཉྙཱཔཉྙཱཏི དྷམྨཱནཾ རུཔྤནཱདིསབྷཱཝེན ཛཱནནཔཉྙཱ. སཱ ཧི སོབྷནཊྛེན ཨབྷིསདྡེན ‘‘ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཛཱནནཝསེན སོབྷནཾ ཛཱནན’’ནྟི ཀཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. ཉཱཏཊྛེ ཉཱཎནྟི ཛཱནནསབྷཱཝཾ ཉཱཎཾ.
༢༡. པརིཉྙཱཔཉྙཱཏི ཛཱནནཔཉྙཱ. སཱ ཧི བྱཱཔནཊྛེན པརིསདྡེན ‘‘ཨནིཙྩཱདིསཱམཉྙལཀྑཎཝསེན སཀིཙྩསམཱཔནཝསེན ཝཱ བྱཱཔིཏཾ ཛཱནན’’ནྟི ཀཏྭཱ པརིཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱིརཎཊྛེ ཉཱཎནྟི ཨུཔཔརིཀྑཎསབྷཱཝཾ, སམྨསནསབྷཱཝཾ ཝཱ ཉཱཎཾ.
༢༢. པཧཱནེ ¶ པཉྙཱཏི ནིཙྩསཉྙཱདཱིནཾ པཛཧནཱ པཉྙཱ, པཛཧཏཱིཏི ཝཱ, པཛཧནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ པཧཱནཾ. པརིཙྩཱགཊྛེ ¶ ཉཱཎནྟི པརིཙྩཛནསབྷཱཝཾ ཉཱཎཾ.
༢༣. བྷཱཝནཱཔཉྙཱཏི ཝཌྜྷནཔཉྙཱ. ཨེཀརསཊྛེ ཉཱཎནྟི ཨེཀཀིཙྩསབྷཱཝཾ ཉཱཎཾ, ཝིམུཏྟིརསེན ཝཱ ཨེཀརསསབྷཱཝཾ ཉཱཎཾ.
༢༤. སཙྪིཀིརིཡཱཔཉྙཱཏི པཊིཝེདྷཝསེན པཊིལཱབྷཝསེན ཝཱ པཙྩཀྑཀརཎཔཉྙཱ. ཕསྶནཊྛེ ཉཱཎནྟི ཏདུབྷཡཝསེནེཝ ཝིནྡནསབྷཱཝཾ ཉཱཎཾ.
༢༥-༢༨. ཨིདཱནི ཡསྨཱ པཧཱནབྷཱཝནཱསཙྪིཀིརིཡཉཱཎཱནི ཨརིཡམགྒཕལསམྤཡུཏྟཱནིཔི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏདནནྟརཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾཡེཝ ལབྦྷམཱནཱནི ཙཏྟཱརི པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠཱཔི པཙྩཡུཔྤནྣོ ཨཏྠོ དུཀྑསཙྩཾ ཝིཡ པཱཀཊོ སུཝིཉྙེཡྻོ ཙཱཏི པཋམཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཧེཏུདྷམྨཝིསཡཏྟཱ ཏདནནྟརཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཾ, ཏདུབྷཡསྶ ནིརུཏྟིཝིསཡཏྟཱ ཏདནནྟརཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཾ, ཏེསུ ཏཱིསུཔི ཉཱཎེསུ པཝཏྟནཏོ ཏདནནྟརཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཾ. པ-ཀཱརཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཙ པཋནྟི.
༢༩-༣༡. ཨིཏོ པརཱནི ཝིཧཱརཊྛེ ཉཱཎཱདཱིནི ཏཱིཎི ཉཱཎཱནི ཨརིཡཱནཾཡེཝ སམྦྷཝཏོ པཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཏོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནནྟརཾ ཨུདྡིཊྛཱནི. ཝིཧཱརཊྛེ ཉཱཎཉྷི དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ ཧོཏི, སམཱཔཏྟཊྛེ ཉཱཎཾ ¶ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ. དྷམྨསབྷཱཝེ ཉཱཎཉྷི པཊིསམྦྷིདཱཀཐཱཡཾ (པཊི. མ. ༢.༣༠) དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཝུཏྟཾ. ནིབྦཱནེ ཉཱཎཾ པན ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ ཨེཝ. ཏཏྠ ཝིཧཱརནཱནཏྟེཏི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདིཝསེན ནཱནཱཝིཔསྶནཱཝིཧཱརེ. ཝིཧཱརཊྛེཏི ཝིཔསྶནཱཝིཧཱརསབྷཱཝེ. ཝིཧཱརོཏི ཙ སསམྤཡུཏྟཱ ཝིཔསྶནཱ ཨེཝ. སམཱཔཏྟིནཱནཏྟེཏི ཨནིམིཏྟཱདིཝསེན ནཱནཱཕལསམཱཔཏྟིཡཾ. སམཱཔཏྟཱིཏི ཙ ལོཀུཏྟརཕལབྷཱུཏཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀདྷམྨཱ. ཝིཧཱརསམཱཔཏྟིནཱནཏྟེཏི ཨུབྷཡཝསེན ཝུཏྟཾ.
༣༢. ཏཏོ ཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཉཱཎསཱདྷཀསྶ ‘‘དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཝིཝཊྚནེ པཉྙཱ’’ཏི པུབྦེ ཝུཏྟསྶཱཔི མགྒཉཱཎསྶ ཨཱསཝསམུཙྪེདསམཏྠཏཾ ཨནནྟརཕལདཱཡཀཏྟཉྩ ཀཱརཎེན ཝིསེསེཏྭཱ ཨཔརེནཱཀཱརེན ཝཏྟུཀཱམེན ཏདེཝ ‘‘ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིམྷི ཉཱཎ’’ནྟི ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ¶ ཨཝིཀྑེཔཔརིསུདྡྷཏྟཱཏི ཝིཀྑིཔཏི ཏེན ཙིཏྟནྟི ཝིཀྑེཔོ, ཨུདྡྷཙྩསྶེཏཾ ནཱམཾ. ན ཝིཀྑེཔོ ཨཝིཀྑེཔོ, ཨུདྡྷཙྩཔཊིཔཀྑསྶ སམཱདྷིསྶེཏཾ ནཱམཾ. པརིསུདྡྷསྶ བྷཱཝོ པརིསུདྡྷཏྟཾ, ཨཝིཀྑེཔསྶ ¶ པརིསུདྡྷཏྟཾ ཨཝིཀྑེཔཔརིསུདྡྷཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨཝིཀྑེཔཔརིསུདྡྷཏྟཱ སམཱདྷིསྶ པརིསུདྡྷབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཉྷི ཨཱསཝསམུཙྪེདསྶ ཨནནྟརཕལདཱཡཀཏྟསྶ ཙ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཨཱསཝསམུཙྪེདེཏི ཨེཏྠ ཨཱསཝནྟཱིཏི ཨཱསཝཱ, ཙཀྑུཏོཔི…པེ… མནཏོཔི སནྡནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨཏོ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཾ, ཨོཀཱསཏོ ཡཱཝ བྷཝགྒཾ སཝནྟཱིཏི ཝཱ ཨཱསཝཱ, ཨེཏཾ དྷམྨཾ ཨེཏཉྩ ཨོཀཱསཾ ཨནྟོཀརིཏྭཱ པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནྟོཀརཎཏྠོ ཧི ཨཡཾ ཨཱ-ཀཱརོ. ཙིརཔཱརིཝཱསིཀཊྛེན མདིརཱདཡོ ཨཱསཝཱ ཝིཡཱཏིཔི ཨཱསཝཱ. ལོཀསྨིཉྷི ཙིརཔཱརིཝཱསིཀཱ མདིརཱདཡོ ཨཱསཝཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཡདི ཙ ཙིརཔཱརིཝཱསིཀཊྛེན ཨཱསཝཱ, ཨེཏེཡེཝ བྷཝིཏུམརཧནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –
‘‘པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫཱཡ, ཨིཏོ པུབྦེ ཨཝིཛྫཱ ནཱཧོསི, ཨཐ པཙྪཱ སམབྷཝཱི’’ཏིཨཱདི.
ཨཱཡཏཾ ཝཱ སཾསཱརདུཀྑཾ སཝནྟི པསཝནྟཱིཏིཔི ཨཱསཝཱ, སམུཙྪིཛྫཏི ཨེཏེནཱཏི སམུཙྪེདོ. པཉྙཱཏི ཀཱམཱསཝཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཝཱནཾ སམུཙྪེདེ པཉྙཱ.
ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིམྷི ¶ ཉཱཎནྟི ཨཏྟནོ པཝཏྟིསམནནྟརཾ ནིཡམེནེཝ ཕལཔྤདཱནཏོ ཨཱནནྟརིཀོཏི ལདྡྷནཱམོ མགྒསམཱདྷི. ན ཧི མགྒསམཱདྷིམྷི ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཕལུཔྤཏྟིནིསེདྷཀོ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ ཨཏྠི. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨཡཉྩ པུགྒལོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཨསྶ, ཀཔྤསྶ ཙ ཨུཌྜཡ྄ཧནཝེལཱ ཨསྶ, ནེཝ ཏཱཝ ཀཔྤོ ཨུཌྜཡ྄ཧེཡྻ, ཡཱཝཱཡཾ པུགྒལོ ན སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪིཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཋིཏཀཔྤཱི. སབྦེཔི མགྒསམངྒིནོ པུགྒལཱ ཋིཏཀཔྤིནོ’’ཏི (པུ. པ. ༡༧).
ཨིདཾ ཏེན ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིནཱ སམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ.
༣༣. ཨིམིནཱ མགྒཉཱཎེན ཕལཔྤཏྟཱནཾ ཨརིཡཱནཾཡེཝ སམྦྷཝཏོ ཨིམསྶ ཉཱཎསྶ ཨནནྟརཾ ཨརཎཝིཧཱརཉཱཎཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྲཱཔི ཙ ཨརཧཏོཡེཝ སཏཏམེཝ ¶ ཙ སམྦྷཝཏོ ཨརཎཝིཧཱརེ ཉཱཎཾ པཋམཾ ཨུདྡིཊྛཾ, ཏདནནྟརཾ ནིརོདྷསྶ ཨནཱགཱམིཨརཧནྟཱནཾ སམྦྷཝེཔི བཧུསམྦྷཱརཏྟཱ ཝིསེསེན ཙ ནིརོདྷསྶ ནིབྦཱནསམྨཏཏྟཱ ཙ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ ¶ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, ཏདནནྟརཾ པརིནིབྦཱནསྶ ཀཱལནྟརེ པརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཏྟཱ དཱིགྷཀཱལིཀནྟི པརིནིབྦཱནེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, ཏདནནྟརཾ སམསཱིསཊྛསྶ སབྦཀིལེསཁཡཱནནྟརཾ པརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཏྟཱ རསྶཀཱལིཀནྟི སམསཱིསཊྛེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ སནྟོ ཙཱཏི ཙ-ཀཱརོ དསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཉྩ སནྟོ ཝིཧཱརཱདྷིགམོ ཙ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟཏཱ ཙཱཏི ཏཱིཧིཔི པདེཧི སམྦནྡྷིཏབྦོ. དསྶནནྟི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ, ཨདྷིཔཏིཡེཝ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཾ, ཨདྷིཔཏིཏོ ཝཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཾ, དསྶནཉྩ ཏཾ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཉྩཱཏི དསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ཝིཧརཏཱིཏི ཝིཧཱརོ, ཝིཧརནྟི ཏེན ཝཱཏི ཝིཧཱརོ, ཨདྷིགམྨཏི པཱཔུཎཱིཡཏཱིཏི ཨདྷིགམོ, ཝིཧཱརོ ཨེཝ ཨདྷིགམོ ཝིཧཱརཱདྷིགམོ. སོ ཙ ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཝིརཧིཏཏྟཱ ནིབྦུཏོཏི སནྟོ. སོ ཙ ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟིཔཉྙཱ. ཨུཏྟམཊྛེན ཨཏཔྤཀཊྛེན ཙ པཎཱིཏོ, པདྷཱནབྷཱཝཾ ནཱིཏོཏི ཝཱ པཎཱིཏོ, པཎཱིཏེ ཨདྷིམུཏྟོ ཝིསཊྛཙིཏྟོ ཏཔྤརམོ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟོ, ཏསྶ བྷཱཝོ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟཏཱ. སཱ ཙ ཕལསམཱཔཏྟཱདྷིམུཏྟཱ པུབྦབྷཱགཔཉྙཱ ཨེཝ.
ཨརཎཝིཧཱརེཏི ¶ ནིཀྐིལེསཝིཧཱརེ. རཱགཱདཡོ ཧི རཎནྟི སཏྟེ ཙུཎྞེནྟི པཱིལེ༹ནྟཱིཏི རཎཱ, རཎནྟི ཨེཏེཧི སཏྟཱ ཀནྡནྟི པརིདེཝནྟཱིཏི ཝཱ རཎཱ. ཝུཏྟོ ཏིཝིདྷོཔི ཝིཧཱརོ. ནཏྠི ཨེཏསྶ རཎཱཏི ཨརཎོ. ཝིཝིདྷེ པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཧརནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝིཧཱརོ. ཏསྨིཾ ཨརཎེ ཝིཧཱརེ. ནིདྡེསཝཱརེ (པཊི. མ. ༡.༨༢) ཝུཏྟཔཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི ཙ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཨེཝ སངྒཧིཏཱནི. ཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏུཀཱམཏཱཡ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཝིཔསྶཏི, ཡཱ ཙ ཨརཎཝིབྷངྒསུཏྟནྟེ (མ. ནི. ༣.༣༢༣ ཨཱདཡོ) བྷགཝཏཱ དེསིཏཱ ཨརཎཔཊིཔདཱ, སཱཔི ཨིམིནཱཝ སངྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ ¶ . ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ བྷགཝཏཱ –
‘‘ཨརཎཝིབྷངྒཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི…པེ… ན ཀཱམསུཁཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻ ཧཱིནཾ གམྨཾ པོཐུཛྫནིཀཾ ཨནརིཡཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, ན ཙ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻ དུཀྑཾ ཨནརིཡཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. ཨེཏེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨནུཔགམྨ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ ཙཀྑུཀརཎཱི ཉཱཎཀརཎཱི ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨུསྶཱདནཉྩ ཛཉྙཱ, ཨཔསཱདནཉྩ ཛཉྙཱ, ཨུསྶཱདནཉྩ ཉཏྭཱ ཨཔསཱདནཉྩ ཉཏྭཱ ནེཝུསྶཱདེཡྻ ན ཨཔསཱདེཡྻ, དྷམྨམེཝ དེསེཡྻ. སུཁཝིནིཙྪཡཾ ཛཉྙཱ, སུཁཝིནིཙྪཡཾ ཉཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁམནུཡུཉྫེཡྻ, རཧོཝཱདཾ ན བྷཱསེཡྻ, སམྨུཁཱ ན ཁཱིཎཾ བྷཎེ, ཨཏརམཱནོཝ བྷཱསེཡྻ ནོ ཏརམཱནོ, ཛནཔདནིརུཏྟིཾ ནཱབྷིནིཝེསེཡྻ, སམཉྙཾ ནཱཏིདྷཱཝེཡྻཱཏི. ཨཡམུདྡེསོ ཨརཎཝིབྷངྒསྶ ¶ …པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡོ ཀཱམཔཊིསནྡྷིསུཁིནོ སོམནསྶཱནུཡོགཾ ཨནནུཡོགོ ཧཱིནཾ…པེ… ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ ཨཝིགྷཱཏོ ཨནུཔཱཡཱསོ ཨཔརིལཱ༹ཧོ སམྨཱཔཊིཔདཱ. ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ…པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡོ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ ཨནནུཡོགོ དུཀྑཾ ཨནརིཡཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ ¶ …པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཡཾ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ…པེ… ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ…པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཡཾ ནེཝུསྶཱདནཱ ན ཨཔསཱདནཱ དྷམྨདེསནཱ ཙ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ…པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡདིདཾ ནེཀྑམྨསུཁཾ པཝིཝེཀསུཁཾ ཨུཔསམསུཁཾ སམྦོདྷིསུཁཾ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ…པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ རཧོཝཱདོ བྷཱུཏོ ཏཙྪོ ཨཏྠསཾཧིཏོ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ ¶ …པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ སམྨུཁཱ ཁཱིཎཝཱདོ བྷཱུཏོ ཏཙྪོ ཨཏྠསཾཧིཏོ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ…པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡདིདཾ ཨཏརམཱནསྶ བྷཱསིཏཾ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོ…པེ… ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ ཛནཔདནིརུཏྟིཡཱ ཙ ཨནབྷིནིཝེསོ སམཉྙཱཡ ཙ ཨནཏིསཱརོ, ཨདུཀྑོ ཨེསོ དྷམྨོ…པེ… ཏསྨཱ ཨེསོ དྷམྨོ ཨརཎོཏི. ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, སརཎཉྩ དྷམྨཾ ཛཱནིསྶཱམ, ཨརཎཉྩ དྷམྨཾ ཛཱནིསྶཱམ. སརཎཉྩ དྷམྨཾ ཉཏྭཱ ཨརཎཉྩ དྷམྨཾ ཉཏྭཱ ཨརཎཾ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིསྶཱམཱཏི ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦཾ. སུབྷཱུཏི ཙ པན, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཨརཎཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ’’ཏི.
ཏཏྠ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ དསྶནཱདྷིཔཏེཡྻེན ཙ སནྟེན ཝིཧཱརཱདྷིགམེན ཙ སངྒཧིཏཱ. ཀཱམསུཁཾ ཨཏྟཀིལམཐཾ ཨནནུཡོགོ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཨེཝ. ཨརཧཏོ ཧི ཝིཔསྶནཱཔུབྦབྷཱགམཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི, ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟི ཨཊྛངྒམགྒཝསེན མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཙ. སེསཱ པན པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཨེཝ སངྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀིཉྩཱཔི སབྦེཔི ཨརཧནྟོ ཨརཎཝིཧཱརིནོ, ཨཉྙེ ཨརཧནྟོ དྷམྨཾ དེསེནྟཱ ‘‘སམྨཱཔཊིཔནྣེ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ’’ཏི ‘‘མིཙྪཱཔཊིཔནྣེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ’’ཏི པུགྒལཝསེནཱཔི ཨུསྶཱདནཱཔསཱདནཱནི ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟི. སུབྷཱུཏིཏྠེརོ པན ‘‘ཨཡཾ མིཙྪཱཔཊིཔདཱ, ཨཡཾ སམྨཱཔཊིཔདཱ’’ཏི དྷམྨཝསེནེཝ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེནེཝ བྷགཝཱ ཏཾཡེཝ ཨརཎཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོཏི ཙ ཝཎྞེསི, ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ ¶ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཾ ཡདིདཾ སུབྷཱུཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༩༨, ༢༠༡) ཙ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
༣༤. དྭཱིཧི བལེཧཱིཏི སམཐབལཝིཔསྶནཱབལེཧི. སམནྣཱགཏཏྟཱཏི ཡུཏྟཏྟཱ པརིཔུཎྞཏྟཱ ཝཱ. ཏཡོ ཙཱཏི ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསོ, ཏིཎྞཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི. སངྑཱརཱནནྟི ཝཙཱིསངྑཱརཀཱཡསངྑཱརཙིཏྟསངྑཱརཱནཾ. པཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱཏི པཊིཔྤསྶདྡྷཏྠཾ ནིརོདྷཏྠཾ, ཨཔྤཝཏྟཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོལ༹སཧཱིཏི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིནི ཨཊྛ, མགྒཕལཱནི ¶ ཨཊྛཱཏི སོལ༹སཧི. ཉཱཎཙརིཡཱཧཱིཏི ཉཱཎཔྤཝཏྟཱིཧི. ནཝཧཱིཏི རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརསམཱདྷི ཏདུཔཙཱརོ ཙཱཏི ནཝཧི. ཝསིབྷཱཝཏཱ པཉྙཱཏི ལཧུཏཱ, ཡཐཱསུཁཝཏྟནཾ ཨིསྶརིཡཾ ཝསོ, སོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཝསཱི, ཝསིནོ བྷཱཝོ ཝསིབྷཱཝོ, ཝསིབྷཱཝོ ཨེཝ ཝསིབྷཱཝཏཱ, ཡཐཱ པཱཊིཀུལྱམེཝ པཱཊིཀུལྱཏཱ. ཨེཝཾཝིདྷཱ པཉྙཱ ཝསིབྷཱཝཏཱཡ པཉྙཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ. སི-ཀཱརཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཙ པཋནྟི. སམནྣཱགཏཏྟཱ ཙ པཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ཙ ཉཱཎཙརིཡཱཧི ཙ སམཱདྷིཙརིཡཱཧི ཙཱཏི ཙ-ཀཱརོ སམྦནྡྷིཏབྦོ.
ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ ཉཱཎནྟི ཨནཱགཱམིཨརཧནྟཱནཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིནིམིཏྟཾ ཉཱཎཾ, ཡཐཱ ཨཛིནམྷི ཧཉྙཏེ དཱིཔཱིཏི. ནིརོདྷསམཱཔཏྟཱིཏི ཙ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསྶ ཨབྷཱཝམཏྟཾ, ན ཀོཙི དྷམྨོ, པཉྙཏྟིམཏྟཾ ཨབྷཱཝམཏྟཏྟཱ ནིརོདྷོཏི ཙ. སམཱཔཛྫནྟེན སམཱཔཛྫཱིཡཏི ནཱམཱཏི སམཱཔཏྟཱིཏི ཙ ཝུཙྩཏི.
༣༥. སམྤཛཱནསྶཱཏི སམྨཱ པཀཱརེཧི ཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. ཏསྶ སམྤཛཱནསྶ. པཝཏྟཔརིཡཱདཱནེཏི པཝཏྟནཾ པཝཏྟཾ, སམུདཱཙཱརོཏི ཨཏྠོ. ཀིལེསཔཝཏྟཾ ཁནྡྷཔཝཏྟཉྩ. ཏསྶ པཝཏྟསྶ པརིཡཱདཱནཾ པརིཀྑཡོ ཨཔྤཝཏྟི པཝཏྟཔརིཡཱདཱནཾ. ཏསྨིཾ པཝཏྟཔརིཡཱདཱནེ. པརིནིབྦཱནེ ཉཱཎནྟི ཨརཧཏོ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ པརིནིབྦཱནཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཨནུཔཱདིསེསཔརིནིབྦཱནཉྩ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཏསྨིཾ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེ ཙ པཝཏྟཾ ཉཱཎཾ.
༣༦. སབྦདྷམྨཱནནྟི སབྦེསཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ. སམྨཱ སམུཙྪེདེཏི སནྟཏིསམུཙྪེདཝསེན སུཊྛུ ནིརོདྷེ. ནིརོདྷེ ཙ ཨནུཔཊྛཱནཏཱཏི ནིརོདྷེ གཏེ པུན ན ཨུཔཊྛཱནཏཱཡ, པུན ཨནུཔྤཏྟིཡནྟི ཨཏྠོ. སམྨཱསམུཙྪེདེ ཙ ནིརོདྷེ ཙ ཨནུཔཊྛཱནཏཱ ཙཱཏི ཙ-ཀཱརོ སམྦནྡྷིཏབྦོ.
སམསཱིསཊྛེ ཉཱཎནྟི ནེཀྑམྨཱདཱིནི སཏྟཏིཾས སམཱནི, ཏཎྷཱདཱིནི ཏེརས སཱིསཱནི. པཙྩནཱིཀདྷམྨཱནཾ སམིཏཏྟཱ སམཱནི, ཡཐཱཡོགཾ པདྷཱནཏྟཱ ཙ ཀོཊིཏྟཱ ཙ སཱིསཱནི. ཨེཀསྨིཾ ཨིརིཡཱཔཐེ ཝཱ ཨེཀསྨིཾ ¶ ¶ རོགེ ཝཱ སབྷཱགསནྟཏིཝསེན ཨེཀསྨིཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ ཝཱ ནེཀྑམྨཱདཱིནི སམཱནི ཙ སདྡྷཱདཱིནི སཱིསཱནི ཙ ཨསྶ སནྟཱིཏི སམསཱིསཱི, སམསཱིསིསྶ ¶ ཨཏྠོ སམསཱིསཊྛོ. ཏསྨིཾ སམསཱིསཊྛེ, སམསཱིསིབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཾ ཨིརིཡཱཔཐེ རོགེ ཝཱ སབྷཱགསནྟཏིཝསེན ཛཱིཝིཏེ ཝཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཨིརིཡཱཔཐེ རོགེ སབྷཱགཛཱིཝིཏེ ཝཱ ཙཏྟཱརི མགྒཕལཱནི པཏྭཱ, ཏསྨིཾཡེཝ པརིནིབྦཱཡནྟསྶ ཨརཧཏོཡེཝ སམསཱིསིབྷཱཝོ ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ སམསཱིསིབྷཱཝེ ཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྩ པུགྒལཔཉྙཏྟིཡཾ (པུ. པ. ༡༦), ཏསྶཱ ཙ ཨཊྛཀཐཱཡཾ (པུ. པ. ཨཊྛ. ༡༦) –
‘‘ཀཏམོ ཙ པུགྒལོ སམསཱིསཱི? ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨཱསཝཔརིཡཱདཱནཉྩ ཧོཏི ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཉྩ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ སམསཱིསཱི’’ཏི (པུ. པ. ༡༦).
‘‘སམསཱིསིནིདྡེསེ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམནྟི ཨཔུརེ ཨཔཙྪཱ, སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཝསེན ཨེཀཝཱརཾཡེཝ, ཨེཀཀཱལཾཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. པརིཡཱདཱནནྟི པརིཀྑཡོ. ཨཡནྟི ཨཡཾ པུགྒལོ སམསཱིསཱི ནཱམ ཝུཙྩཏི. སོ པནེས ཏིཝིདྷོ ཧོཏི ཨིརིཡཱཔཐསམསཱིསཱི རོགསམསཱིསཱི ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱིཏི. ཏཏྠ ཡོ ཙངྐམནྟོཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཙངྐམནྟོཝ པརིནིབྦཱཏི, ཡོ ཋིཏཀོཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཋིཏཀོཝ པརིནིབྦཱཏི, ཡོ ནིསིནྣོཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ནིསིནྣོཝ པརིནིབྦཱཏི, ཡོ ནིཔནྣོཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ནིཔནྣོཝ པརིནིབྦཱཏི, ཨཡཾ ཨིརིཡཱཔཐསམསཱིསཱི ནཱམ. ཡོ པན ཨེཀཾ རོགཾ པཏྭཱ ཨནྟོརོགེཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏེནེཝ རོགེན པརིནིབྦཱཏི, ཨཡཾ རོགསམསཱིསཱི ནཱམ. ཀཏརོ ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱི? ཏེརས སཱིསཱནི. ཏཏྠ ཀིལེསསཱིསཾ ཨཝིཛྫཾ ཨརཧཏྟམགྒོ པརིཡཱདིཡཏི, པཝཏྟསཱིསཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཙུཏིཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡཏི, ཨཝིཛྫཱཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཙིཏྟཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཙིཏྟཾ ཨཝིཛྫཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཝིཛྫཱཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཙིཏྟཾ ཨཉྙཾ, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཙིཏྟཾ ཨཉྙཾ. ཡསྶ ཙེཏཾ སཱིསདྭཡཾ སམཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི, སོ ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱི ནཱམ. ཀཐམིདཾ སམཾ ཧོཏཱིཏི? ཝཱརསམཏཱཡ. ཡསྨིཉྷི ཝཱརེ ¶ མགྒཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི. སོཏཱཔཏྟིམགྒེ པཉྩ པཙྩཝེཀྑཎཱནི, སཀདཱགཱམིམགྒེ པཉྩ, ཨནཱགཱམིམགྒེ པཉྩ, ཨརཧཏྟམགྒེ ཙཏྟཱརཱིཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམེ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེ པཏིཊྛཱཡ བྷཝངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨིམཱཡ ཝཱརསམཏཱཡ ཨེཝ ཨུབྷཡསཱིསཔརིཡཱདཱནམྤི ¶ སམཾ ཧོཏི ནཱམ. ཏེནཱཡཾ པུགྒལོ ‘ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱི’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡམེཝ ཙ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ’’ཏི.
༣༧. ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ སུཏམཡསཱིལམཡབྷཱཝནཱམཡཉཱཎཱནི ཝཊྚཔཱདཀཱནི སལླེཁཱ ནཱམ ན ཧོནྟི, ལོཀུཏྟརཔཱདཀཱནེཝ ཨེཏཱནི ཙ ཨཉྙཱནི ཙ ཉཱཎཱནི སལླེཁཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏསྨཱ པཙྩནཱིཀསལླེཁནཱཀཱརེན པཝཏྟཱནི ཉཱཎཱནི དསྶེཏུཾ སམསཱིསཊྛེ ཉཱཎཱནནྟརཾ སལླེཁཊྛེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ པུཐུནཱནཏྟཏེཛཔརིཡཱདཱནེ པཉྙཱཏི ལོཀུཏྟརེཧི ཨསམྨིསྶཊྛེན པུཐཱུནཾ རཱགཱདཱིནཉྩ ནཱནཏྟཱནཾ ནཱནཱསབྷཱཝཱནཾ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཉྩ སནྟཱཔནཊྛེན ‘‘ཏེཛཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ དུསྶཱིལྱཱདཱིནཉྩ པརིཡཱདཱནེ ཁེཔནེ པཉྙཱ, ནེཀྑམྨཱདིམྷི སཏྟཏིཾསབྷེདེ དྷམྨེ པཉྙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ པུཐུབྷཱུཏཱ ནཱནཏྟབྷཱུཏཱ ཙ ཏེཛཱ ཨེཝ ཏེསཾ པུཐུབྷཱུཏཱནཾ ནཱནཏྟབྷཱུཏཱནཾ དུསྶཱིལྱཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཏེཛཱནཾ པརིཡཱདཱནེ པཉྙཱཏི ཨཏྠོ. ཏེཛེཧིཡེཝ པུཐཱུནཾ ནཱནཏྟཱནཉྩ སངྒཧཾ ནིདྡེསཝཱརེ པཀཱསཡིསྶཱམ.
སལླེཁཊྛེ ཉཱཎནྟི པཙྩནཱིཀདྷམྨེ སལླེཁཏི སམུཙྪིནྡཏཱིཏི སལླེཁོ, ཏསྨིཾ ནེཀྑམྨཱདིཀེ སཏྟཏིཾསཔྤབྷེདེ སལླེཁསབྷཱཝེ ཉཱཎཾ. ‘‘པརེ ཝིཧིཾསཀཱ བྷཝིསྶནྟི, མཡམེཏྠ ཨཝིཧིཾསཀཱ བྷཝིསྶཱམཱཏི སལླེཁོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༨༣) ནཡེན བྷགཝཏཱ སལླེཁསུཏྟནྟེ ཝུཏྟོ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསབྷེདོཔི སལླེཁོ ཨིམིནཱ སངྒཧིཏོཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ.
༣༨. ཨིདཱནི སལླེཁེ ཋིཏེན ཀཏྟབྦཾ སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཾ དསྶེཏུཾ ཏདནནྟརཾ ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ཨསལླཱིནཏྟཔཧིཏཏྟཔགྒཧཊྛེཏི ཀོསཛྫཝསེན ཨསལླཱིནོ ཨསངྐུཙིཏོ ཨཏྟཱ ཨསྶཱཏི ཨསལླཱིནཏྟོ. ཨཏྟཱཏི ཙིཏྟཾ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨུདཀཉྷི ནཡནྟི ནེཏྟིཀཱ, ཨུསུཀཱརཱ ནམཡནྟི ཏེཛནཾ;
དཱརུཾ ནམཡནྟི ཏཙྪཀཱ, ཨཏྟཱནཾ དམཡནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. ཨཱདི (དྷ. པ. ༨༠-༨༢) –
ཀཱཡེ ¶ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཏཱཡ པཧིཏོ པེསིཏོ ཝིསྶཊྛོ ཨཏྟཱ ཨེཏེནཱཏི པཧིཏཏྟོ. ཨཏྟཱཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཱ པན བྷིཀྑུནཱི ཨཏྟཱནཾ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ རོདེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི (པཱཙི. ༨༨༠) ¶ . ཨསལླཱིནཏྟོ ཙ སོ པཧིཏཏྟོ ཙཱཏི ཨསལླཱིནཏྟཔཧིཏཏྟོ. སཧཛཱཏདྷམྨེ པགྒཎྷཱཏི ཨུཔཏྠམྦྷེཏཱིཏི པགྒཧོ, པགྒཧོ ཨེཝ ཨཏྠོ པགྒཧཊྛོ, པགྒཧསབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨསལླཱིནཏྟཔཧིཏཏྟསྶ པགྒཧཊྛོ ཨསལླཱིནཏྟཔཧིཏཏྟཔགྒཧཊྛོ. ཏསྨིཾ ཨསལླཱིནཏྟཔཧིཏཏྟཔགྒཧཊྛེ. ‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷེཔི ཨཔྤཊིཝཱནཾ པདཧེཡྻཱཐ. ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ¶ ཙ ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ, ཨུཔསུསྶཏུ སརཱིརེ མཾསལོཧིཏཾ. ཡཾ ཏཾ པུརིསཐཱམེན པུརིསཝཱིརིཡེན པུརིསཔརཀྐམེན པཏྟབྦཾ, ན ཏཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ཝཱིརིཡསྶ སཎྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༥) ཝུཏྟཏྟཱ ཨསལླཱིནཏྟཔཧིཏཏྟཝཙནེན པདྷཱནསྨིཾ ཨཔྤཊིཝཱནིཏཱ ཨནིཝཏྟནཏཱ ཝུཏྟཱ. པགྒཧཊྛཝཙནེན པན ཀོསཛྫུདྡྷཙྩཝིམུཏྟཾ སམཔྤཝཏྟཾ ཝཱིརིཡཾ ཝུཏྟཾ.
ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ཉཱཎནྟི ཝཱིརབྷཱཝོ ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརཱནཾ ཝཱ ཀམྨཾ, ཝིདྷིནཱ ཝཱ ནཡེན ཨུཔཱཡེན ཨཱིརཡིཏབྦཾ པཝཏྟཡིཏབྦནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཏདེཏཾ ཨུསྶཱཧལཀྑཎཾ, སཧཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷནརསཾ, ཨསཾསཱིདནབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ‘‘སཾཝིགྒོ ཡོནིསོ པདཧཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༡༣) ཝཙནཏོ སཾཝེགཔདཊྛཱནཾ, ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཔདཊྛཱནཾ ཝཱ. སམྨཱ ཨཱརདྡྷཾ སབྦསམྤཏྟཱིནཾ མཱུལཾ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཝཱིརིཡསངྑཱཏོ ཨཱརམྦྷོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ. ཨིམིནཱ སེསཱརམྦྷེ པཊིཀྑིཔཏི. ཨཡཉྷི ཨཱརམྦྷསདྡོ ཀམྨེ ཨཱཔཏྟིཡཾ ཀིརིཡཱཡཾ ཝཱིརིཡེ ཧིཾསཱཡཾ ཝིཀོཔནེཏི ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ ཨཱགཏོ.
‘‘ཡཾཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱ;
ཨཱརམྦྷཱནཾ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༧༤༩) –
ཨེཏྠ ཧི ཀམྨཾ ཨཱརམྦྷོཏི ཨཱགཏཾ. ‘‘ཨཱརམྦྷཏི ཙ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཙ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༤༢; པུ. པ. ༡༩༡) ཨེཏྠ ཨཱཔཏྟི. ‘‘མཧཱཡཉྙཱ མཧཱརམྦྷཱ, ན ཏེ ཧོནྟི མཧཔྥལཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༩; སཾ. ནི. ༡.༡༢༠) ཨེཏྠ ཡཱུཔུསྶཱཔནཱདིཀིརིཡཱ. ‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐ, ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༨༥) ཨེཏྠ ཝཱིརིཡཾ. ‘‘སམཎཾ གོཏམཾ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརམྦྷནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༥༡-༥༢) ཨེཏྠ ཧིཾསཱ. ‘‘བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ ¶ པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ (དཱི. ནི. ༡.༡༠; མ. ནི. ༡.༢༩༣) ཨེཏྠ ཚེདནབྷཉྫནཱདིཀཾ ཝིཀོཔནཾ. ཨིདྷ པན ཝཱིརིཡམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝཱིརིཡསངྑཱཏོ ཨཱརམྦྷོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ’’ཏི. ཝཱིརིཡཉྷི ཨཱརབྷནཀཝསེན ཨཱརམྦྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ཉཱཎཾ. ཨསལླཱིནཏྟཱ པཧིཏཏྟཱཏིཔི པཋནྟི, ཨསལླཱིནབྷཱཝེན པཧིཏབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. པུརིམཔཱཋོཡེཝ སུནྡརོ. ཀེཙི པན ‘‘སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ སམཏཱ ཨསལླཱིནཏྟཏཱ, སཏིསམཱདྷིཔསྶདྡྷིཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ སམཏཱ པཧིཏཏྟཏཱ, སཏྟནྣཾ སམྦོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ སམཏཱ པགྒཧཊྛོ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི.
༣༩. ཨིདཱནི སམྨཱཝཱཡཱམསིདྡྷཾ མགྒཕལཾ པཏྟེན ལོཀཧིཏཏྠཾ དྷམྨདེསནཱ ཀཱཏབྦཱཏི དསྶེཏུཾ ¶ ཏདནནྟརཾ ཨཏྠསནྡསྶནེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ནཱནཱདྷམྨཔྤཀཱསནཏཱཏི སབྦསངྑཏཱསངྑཏཝསེན ནཱནཱདྷམྨཱནཾ པཀཱསནཏཱ དཱིཔནཏཱ དེསནཏཱ. པཀཱསནཏཱཏི ཙ པཀཱསནཱ ཨེཝ. ཨཏྠསནྡསྶནེཏི ནཱནཱཨཏྠཱནཾ པརེསཾ སནྡསྶནེ. དྷམྨཱ ཙ ཨཏྠཱ ཙ ཏེ ཨེཝ.
༤༠. ཨིདཱནི པརེསཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེནྟསྶ ཏསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཡཐཱསབྷཱཝདྷམྨདེསནཱཀཱརཎཾ དསྶནཝིསུདྡྷིཾ དསྶེཏུཾ ཏདནནྟརཾ དསྶནཝིསུདྡྷིཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ སབྦདྷམྨཱནཾ ཨེཀསངྒཧཏཱ ནཱནཏྟེཀཏྟཔཊིཝེདྷེཏི སབྦེསཾ སངྑཏཱསངྑཏདྷམྨཱནཾ ཨེཀསངྒཧཏཱཡ ཙ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ནཱནཏྟསྶ ཙ ནེཀྑམྨཱདཱིནཾ ཨེཀཏྟསྶ ཙ པཊིཝེདྷོ, ཨབྷིསམཡོཏི ཨཏྠོ. སོ པན མགྒཔཉྙཱ ཕལཔཉྙཱ ཙ. མགྒཔཉྙཱ སཙྩཱབྷིསམཡཀྑཎེ སཙྩཱབྷིསམཡཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི པཊིཝེདྷོ, ཕལཔཉྙཱ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ པཊིཝེདྷོ. ཨེཀསངྒཧཏཱཏི ཨེཏྠ ཛཱཏིསངྒཧོ, སཉྫཱཏིསངྒཧོ, ཀིརིཡཱསངྒཧོ, གཎནསངྒཧོཏི ཙཏུབྦིདྷོ སངྒཧོ. ཏཏྠ ‘‘སབྦེ ཁཏྟིཡཱ ཨཱགཙྪནྟུ, སབྦེ བྲཱཧྨཎཱ, སབྦེ ཝེསྶཱ, སབྦེ སུདྡཱ ཨཱགཙྪནྟུ’’, ‘‘ཡཱ, ཙཱཝུསོ ཝིསཱཁ, སམྨཱཝཱཙཱ, ཡོ ཙ སམྨཱཀམྨནྟོ, ཡོ ཙ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱིལཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༢) ཨཡཾ ཛཱཏིསངྒཧོ ནཱམ. ‘‘ཨེཀཛཱཏིཀཱ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ¶ ཝུཏྟཊྛཱནེ ཝིཡ ཧི ཨིདྷ སབྦེ ཛཱཏིཡཱ ཨེཀསངྒཧིཏཱ. ‘‘སབྦེ ཀོསལཀཱ ཨཱགཙྪནྟུ, སབྦེ ¶ མཱགདྷིཀཱ, སབྦེ བྷཱརུཀཙྪཀཱ ཨཱགཙྪནྟུ’’, ‘‘ཡོ, ཙཱཝུསོ ཝིསཱཁ, སམྨཱཝཱཡཱམོ, ཡཱ ཙ སམྨཱསཏི, ཡོ ཙ སམྨཱསམཱདྷི, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༢) ཨཡཾ སཉྫཱཏིསངྒཧོ ནཱམ. ‘‘ཨེཀཊྛཱནེ ཛཱཏཱ སཾཝཌྜྷཱ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཝུཏྟཊྛཱནེ ཝིཡ ཧི ཨིདྷ སབྦེ ཛཱཏིཊྛཱནེན ནིཝུཏྠོཀཱསེན ཨེཀསངྒཧིཏཱ. ‘‘སབྦེ ཧཏྠཱརོཧཱ ཨཱགཙྪནྟུ, སབྦེ ཨསྶཱརོཧཱ ཨཱགཙྪནྟུ, སབྦེ རཐིཀཱ ཨཱགཙྪནྟུ’’, ‘‘ཡཱ, ཙཱཝུསོ ཝིསཱཁ, སམྨཱདིཊྛི, ཡོ ཙ སམྨཱསངྐཔྤོ, ཨིམེ དྷམྨཱ པཉྙཱཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༢) ཨཡཾ ཀིརིཡཱསངྒཧོ ནཱམ. སབྦེཝ ཧི ཏེ ཨཏྟནོ ཀིརིཡཱཀརཎེན ཨེཀསངྒཧིཏཱ. ‘‘ཙཀྑཱཡཏནཾ ཀཏམཾ ཁནྡྷགཎནཾ གཙྪཏི, ཙཀྑཱཡཏནཾ རཱུཔཀྑནྡྷགཎནཾ གཙྪཏི. ཧཉྩི ཙཀྑཱཡཏནཾ རཱུཔཀྑནྡྷགཎནཾ གཙྪཏི, ཏེན ཝཏ རེ ཝཏྟབྦེ ཙཀྑཱཡཏནཾ རཱུཔཀྑནྡྷེན སངྒཧིཏ’’ནྟི (ཀཐཱ. ༤༧༡) ཨཡཾ གཎནསངྒཧོ ནཱམ. ཨཡམིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏཐཊྛཱདཱིསུ དྭཱདསསུ ཨཱཀཱརེསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨེཀེན སངྒཧོ གཎནཔརིཙྪེདོ ཨེཏེསནྟི ཨེཀསངྒཧཱ, ཨེཀསངྒཧཱནཾ བྷཱཝོ ཨེཀསངྒཧཏཱ.
དསྶནཝིསུདྡྷིཉཱཎནྟི མགྒཕལཉཱཎཾ དསྶནཾ. དསྶནམེཝ ཝིསུདྡྷི དསྶནཝིསུདྡྷི, དསྶནཝིསུདྡྷི ¶ ཨེཝ ཉཱཎཾ དསྶནཝིསུདྡྷིཉཱཎཾ. མགྒཉཱཎཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི དསྶནཝིསུདྡྷི, ཕལཉཱཎཾ ཝིསུདྡྷཏྟཱ དསྶནཝིསུདྡྷི.
༤༡. ཨིདཱནི དསྶནཝིསུདྡྷིསཱདྷཀཱནི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི དྭིདྷཱ དསྶེཏུཾ ཏདནནྟརཾ ཁནྟིཉཱཎཔརིཡོགཱཧཎཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ ཝིདིཏཏྟཱ པཉྙཱཏི རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཝིདིཏཏྟཱ པཝཏྟཱ པཉྙཱ. ཁནྟིཉཱཎནྟི ཝིདིཏམེཝ ཁམཏཱིཏི ཁནྟི, ཁནྟི ཨེཝ ཉཱཎཾ ཁནྟིཉཱཎཾ. ཨེཏེན ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨེཏཾ ཀལཱཔསམྨསནཱདིཝསེན པཝཏྟཾ ཏརུཎཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ.
༤༢. ཕུཊྛཏྟཱ པཉྙཱཏི རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཉཱཎཕསྶེན ཕུཊྛཏྟཱ པཝཏྟཱ པཉྙཱ. པརིཡོགཱཧཎེ ཉཱཎནྟི ཕུཊྛམེཝ པརིཡོགཱཧཏི པཝིསཏཱིཏི པརིཡོགཱཧཎཾ ཉཱཎཾ. གཱ-ཀཱརཾ ¶ རསྶཾ ཀཏྭཱཔི པཋནྟི. ཨེཏཾ བྷངྒཱནུཔསྶནཱདིཝསེན པཝཏྟཾ ཏིཀྑཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. ཀེཙི པན ‘‘ཝིཔསྶནཱཉཱཎམེཝ སདྡྷཱཝཱཧིསྶ ཁནྟིཉཱཎཾ, པཉྙཱཝཱཧིསྶ པརིཡོགཱཧཎཉཱཎ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨེཝཾ སནྟེ ཨེཏཱནི དྭེ ཉཱཎཱནི ཨེཀསྶ ན སམྦྷཝནྟི ¶ , ཏདསམྦྷཝེ ཨེཀསྶ སཱཝཀསྶ སཏྟསཊྛི སཱཝཀསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི ན སམྦྷཝནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ན ཡུཛྫཏི.
༤༣. ཨིདཱནི ཡསྨཱ པུཐུཛྫནཱ སེཀྑཱ ཙ ཝིཔསྶནཱུཔགེ ཁནྡྷཱདཡོ དྷམྨེ སཀལེ ཨེཝ སམྨསནྟི, ན ཏེསཾ ཨེཀདེསཾ, ཏསྨཱ ཏེསཾ པདེསཝིཧཱརོ ན ལབྦྷཏི, ཨརཧཏོཡེཝ ཡཐཱརུཙི པདེསཝིཧཱརོ ལབྦྷཏཱིཏི དསྶནཝིསུདྡྷིསཱདྷཀཱནི ཉཱཎཱནི ཝཏྭཱ ཏདནནྟརཾ ཨརཧཏོ དསྶནཝིསུདྡྷིསིདྡྷཾ པདེསཝིཧཱརཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ སམོདཧནེ པཉྙཱཏི ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཨེཀདེསསྶ ཝེདནཱདྷམྨསྶ སམོདཧནཔཉྙཱ, སམྤིཎྜནཔཉྙཱ རཱསིཀརཎཔཉྙཱ. སམོདྷཱནེ པཉྙཱཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝ ཨཏྠོ.
པདེསཝིཧཱརེ ཉཱཎནྟི ཁནྡྷཱདཱིནཾ པདེསེན ཨེཀདེསེན ཨཝཡཝེན ཝིཧཱརོ པདེསཝིཧཱརོ, ཏསྨིཾ པདེསཝིཧཱརེ ཉཱཎཾ. ཏཏྠ པདེསོ ནཱམ ཁནྡྷཔདེསོ ཨཱཡཏནདྷཱཏུསཙྩཨིནྡྲིཡཔཙྩཡཱཀཱརསཏིཔཊྛཱནཛྷཱནནཱམརཱུཔདྷམྨཔདེསོཏི ནཱནཱཝིདྷོ. ཨེཝཾ ནཱནཱཝིདྷོ ཙེས ཝེདནཱ ཨེཝ. ཀཐཾ? པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཝེདནཱཀྑནྡྷཝསེན ཁནྡྷེཀདེསོ, དྭཱདསནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཝེདནཱཝསེན དྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ, ཨཊྛཱརསནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ ཝེདནཱཝསེན དྷམྨདྷཱཏེཀདེསོ, ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཝེདནཱཝསེན དུཀྑསཙྩེཀདེསོ, བཱཝཱིསཏིཡཱ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཉྩཝེདནིནྡྲིཡཝསེན ཨིནྡྲིཡེཀདེསོ, དྭཱདསནྣཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནཾ ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱཝསེན པཙྩཡཱཀཱརེཀདེསོ, ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཝེདནཱནུཔསྶནཱཝསེན ¶ སཏིཔཊྛཱནེཀདེསོ, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ སུཁཨུཔེཀྑཱཝསེན ཛྷཱནེཀདེསོ, ནཱམརཱུཔཱནཾ ཝེདནཱཝསེན ནཱམརཱུཔེཀདེསོ, ཀུསལཱདཱིནཾ སབྦདྷམྨཱནཾ ཝེདནཱཝསེན དྷམྨེཀདེསོཏི ཨེཝཾ ཝེདནཱ ཨེཝ ཁནྡྷཱདཱིནཾ པདེསོ, ཏསྶཱ ཝེདནཱཡ ཨེཝ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན པདེསཝིཧཱརོ.
༤༤. ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡཉཱཎཱདཱིནི བྷཱཝེནྟཱ པུཐུཛྫནཱ སེཀྑཱ ཙ ཏེ ཏེ བྷཱཝེཏབྦབྷཱཝནཱདྷམྨེ ཨདྷིཔཏཱི ཛེཊྛཀེ ཀཏྭཱ ཏེན ཏེན པཧཱཏབྦེ ཏཔྤཙྩནཱིཀེ ནཱནཱསབྷཱཝེ དྷམྨེ ཨནེཀཱདཱིནཝེ ཨཱདཱིནཝཏོ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶ བྷཱཝནཱདྷམྨསྶ ཝསེན ཙིཏྟཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཏེ ཏེ པཙྩནཱིཀདྷམྨེ པཛཧནྟི. པཛཧནྟཱ ¶ ཝིཔསྶནཱཀཱལེ སབྦསངྑཱརེ སུཉྙཏོ དིསྭཱ པཙྪཱ སམུཙྪེདེན པཛཧནྟི, ཏཐཱ པཛཧནྟཱ ཙ ཨེཀཱབྷིསམཡཝསེན སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱ པཛཧནྟི. ཡཐཱཝུཏྟེཧེཝ ཨཱཀཱརེཧི སབྦེཔི ཨརིཡཱ ཡཐཱཡོགཾ པཊིཔཛྫནྟི, ཏསྨཱ པདེསཝིཧཱརཉཱཎཱནནྟརཾ སཉྙཱཝིཝཊྚཉཱཎཱདཱིནི ཚ ཉཱཎཱནི ཡཐཱཀྐམེན ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ ཨདྷིཔཏཏྟཱ པཉྙཱཏི ནེཀྑམྨཱདཱིནཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན ནེཀྑམྨཱདཱིནི ཨདྷིཀཱནི ཀཏྭཱ ཏདདྷིཀབྷཱཝེན པཝཏྟཱ པཉྙཱཏི ཨཏྠོ. སཉྙཱཝིཝཊྚེ ཉཱཎནྟི སཉྙཱཡ ཝིཝཊྚནཾ པརཱཝཊྚནཾ པརམྨུཁབྷཱཝོཏི སཉྙཱཝིཝཊྚོ, ཡཱཡ སཉྙཱཡ ཏེ ཏེ བྷཱཝནཱདྷམྨེ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརོཏི, ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཧེཏུབྷཱུཏཱཡ, ཀརཎབྷཱུཏཱཡ ཝཱ ཏཏོ ཏཏོ ཀཱམཙྪནྡཱདིཏོ ཝིཝཊྚནེ ཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྟོ ཝིཝཊྚོཏི ཨཝུཏྟེཔི ཡཏོ ཝིཝཊྚཏི, ཏཏོ ཨེཝ ཝིཝཊྚོཏི གཡ྄ཧཏི ཡཐཱ ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱཡ. སཱ པན སཉྙཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱ, ཏདེཝེཏནྟི པུན སཉྫཱནནཔཙྩཡནིམིཏྟཀརཎརསཱ དཱརུཨཱདཱིསུ ཏཙྪཀཱདཡོ ཝིཡ, ཡཐཱགཧིཏནིམིཏྟཝསེན ཨབྷིནིཝེསཀརཎཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཧཏྠིདསྶཀཨནྡྷཱ ཝིཡ, ཨཱརམྨཎེ ཨནོགཱལ༹ྷཝུཏྟིཏཱཡ ཨཙིརཊྛཱནཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ ཝིཛྫུ ཝིཡ, ཡཐཱཨུཔཊྛིཏཝིསཡཔདཊྛཱནཱ ཏིཎཔུརིསཀེསུ མིགཔོཏཀཱནཾ པུརིསཱཏི ཨུཔྤནྣསཉྙཱ ཝིཡ.
༤༥. ནཱནཏྟེ པཉྙཱཏི ནཱནཱསབྷཱཝེ བྷཱཝེཏབྦཏོ ཨཉྙསབྷཱཝེ ཀཱམཙྪནྡཱདིཀེ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན པཝཏྟཱ པཉྙཱ. ནཱནཏྟེཏི ཙ ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ནཱནཏྟཔྤཧཱནཾ ཝཱ ནཱནཏྟཾ, ནཱནཏྟཔྤཧཱནནིམིཏྟཾ ནཱནཏྟཔྤཧཱནཧེཏུ ནེཀྑམྨཱདཱིསུ པཉྙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙེཏོཝིཝཊྚེ ཉཱཎནྟི ཙེཏསོ ཀཱམཙྪནྡཱདིཏོ ཝིཝཊྚནཾ ནེཀྑམྨཱདཱིསུ ཉཱཎཾ. ཙེཏོཏི ཙེཏྠ ཙེཏནཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ ཙེཏནཱབྷཱཝལཀྑཎཱ, ཨབྷིསནྡཧནལཀྑཎཱ ཝཱ, ཨཱཡཱུཧནརསཱ, སཾཝིདཧནཔཙྩུཔཊྛཱནཱ སཀིཙྩཔརཀིཙྩསཱདྷཀཱ ཛེཊྛསིསྶམཧཱཝཌྜྷཀིཨཱདཡོ ¶ ཝིཡ. ཨཙྩཱཡིཀཀམྨཱནུསྶརཎཱདཱིསུ ཙ པནཱཡཾ སམྤཡུཏྟཱནཾ ཨུསྶཱཧནབྷཱཝེན པཱཀཊཱ ཧོཏི.
༤༦. ཨདྷིཊྛཱནེ ¶ པཉྙཱཏི ནེཀྑམྨཱདིཝསེན ཙིཏྟསྶ པཏིཊྛཱཔནེ པཉྙཱ. ཙིཏྟཝིཝཊྚེ ཉཱཎནྟི ཀཱམཙྪནྡཱདིཔཧཱནཝསེན ཙིཏྟསྶ ཝིཝཊྚནེ ཉཱཎཾ ¶ . ཙིཏྟཉྩེཏྠ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, པུབྦངྒམརསཾ, སནྡྷཱནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ནཱམརཱུཔཔདཊྛཱནཾ.
༤༧. སུཉྙཏེ པཉྙཱཏི ཨཏྟཏྟནིཡསུཉྙཏཱཡ ཨནཏྟཱནཏྟནིཡེ པཝཏྟཱ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱ པཉྙཱ. ཉཱཎཝིཝཊྚེ ཉཱཎནྟི ཉཱཎམེཝ ཨབྷིནིཝེསཏོ ཝིཝཊྚཏཱིཏི ཝིཝཊྚོ, ཏཾ ཉཱཎཝིཝཊྚབྷཱུཏཾ ཉཱཎཾ.
༤༨. ཝོསགྒེ པཉྙཱཏི ཨེཏྠ ཝོསཛྫཏཱིཏི ཝོསགྒོ, ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ཝོསགྒོ ནེཀྑམྨཱདིམྷི པཉྙཱ. ཝིམོཀྑཝིཝཊྚེ ཉཱཎནྟི ཀཱམཙྪནྡཱདིཀེཧི ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཝིམོཀྑོ, ཝིམོཀྑོ ཨེཝ ཝིཝཊྚོ ཝིམོཀྑཝིཝཊྚོ, སོ ཨེཝ ཉཱཎཾ.
༤༩. ཏཐཊྛེ པཉྙཱཏི ཨེཀེཀསྶ སཙྩསྶ ཙཏུབྦིདྷེ ཙཏུབྦིདྷེ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝེ ཀིཙྩཝསེན ཨསམྨོཧཏོ པཝཏྟཱ པཉྙཱ. སཙྩཝིཝཊྚེ ཉཱཎནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཝསེན ཝིཝཊྚཏཱིཏི སཙྩཝིཝཊྚོ, སོ ཨེཝ ཉཱཎཾ. ཨེཀམེཝ ཉཱཎཾ ཨདྷིཔཏིཀཏདྷམྨཝསེན སཉྙཱཝིཝཊྚོཏི, པཧཱཏབྦདྷམྨཝསེན ཙེཏོཝིཝཊྚོཏི, ཙིཏྟཔཏིཊྛཱཔནཝསེན ཙིཏྟཝིཝཊྚོཏི, པཙྩནཱིཀཔཧཱནཝསེན ཝིམོཀྑཝིཝཊྚོཏི ཨེཝཾ ཙཏུདྷཱ ཝུཏྟཾ. ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཝ སུཉྙཏཱཀཱརཝསེན ‘‘ཉཱཎཝིཝཊྚེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. མགྒཉཱཎམེཝ ཧེཊྛཱ ‘‘མགྒེ ཉཱཎ’’ནྟི ཙ, ‘‘ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིམྷི ཉཱཎ’’ནྟི ཙ དྭིདྷཱ ཝུཏྟཾ, ཝིཝཊྚནཱཀཱརཝསེན ‘‘སཙྩཝིཝཊྚེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.
༥༠. ཨིདཱནི ཏསྶ སཙྩཝིཝཊྚཉཱཎཝསེན པཝཏྟསྶ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎསྶ ཝསེན པཝཏྟཱནི ཀམཏོ ཚ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠཱཔི ལོཀཔཱཀཊཱནུབྷཱཝཏྟཱ ཨཏིཝིམྷཱཔནནྟི པཋམཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎསྶ ཝིསཡཏོ དིབྦསོཏཉཱཎཾ ཨོལཱ༹རིཀཝིསཡནྟི དུཏིཡཾ ¶ དིབྦསོཏཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, སུཁུམཝིསཡཏྟཱ ཏཏིཡཾ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཱིསུ ཝིཛྫཱསུ པུབྦེནིཝཱསཙྪཱདཀཱཏཱིཏཏམཝིནོདཀཏྟཱ པཋམཾ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཏམཝིནོདཀཏྟཱ དུཏིཡཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, སབྦཏམསམུཙྪེདཀཏྟཱ ཏཏིཡཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ཀཱཡམྤཱིཏི རཱུཔཀཱཡམྤི. ཙིཏྟམྤཱིཏི པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟམྤི. ཨེཀཝཝཏྠཱནཏཱཏི ¶ པརིཀམྨཙིཏྟེན ཨེཀཏོ ཋཔནཏཱཡ ཙ དིསྶམཱནཀཱཡེན, ཨདིསྶམཱནཀཱཡེན ཝཱ གནྟུཀཱམཀཱལེ ཡཐཱཡོགཾ ཀཱཡསྶཔི ཙིཏྟསྶཔི མིསྶཱིཀརཎཏཱཡ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི. ཀཱཡོཏི ཙེཏྠ སརཱིརཾ. སརཱིརཉྷི ཨསུཙིསཉྩཡཏོ ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཉྩེཝ ཙཀྑུརོགཱདཱིནཾ རོགསཏཱནཉྩ ཨཱཡབྷཱུཏཏོ ཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. སུཁསཉྙཉྩ ལཧུསཉྙཉྩཱཏི ཨེཏྠ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཾ ཨེཀཾཡེཝ སཉྙཾ ཨཱཀཱརནཱནཏྟཏོ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ སམུཙྩཡཏྠོ ཙ-སདྡོ པཡུཏྟོ. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྨིཉྷི ཨུཔེཀྑཱ སནྟཏྟཱ སུཁནྟི ཝུཏྟཱ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ སཉྙཱ སུཁསཉྙཱ. སཱཡེཝ ནཱིཝརཎེཧི ཙེཝ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀེཧི ཙ ཝིམུཏྟཏྟཱ ལཧུསཉྙཱ. ཨདྷིཊྛཱནཝསེནཱཏི ཨདྷིཀཾ ཀཏྭཱ ཋཱནཝསེན, པཝིསནཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ཙཱཏི ཙ-སདྡོ སམྦནྡྷིཏབྦོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦཔྤཀཱརསྶ ཨིདྡྷིཝིདྷསྶ ཡཐཱཡོགཾ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟཾ.
ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེ པཉྙཱཏི ཨིཛ྄ཛྷནསབྷཱཝེ པཉྙཱ. ཨིདྡྷིཝིདྷེ ཉཱཎནྟི ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཨིདྡྷི, ནིཔྥཏྟིཨཏྠེན པཊིལཱབྷཊྛེན ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཉྷི ནིཔྥཛྫཏི པཊིལབྦྷཏི ཙ, ཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶ, ཏསྶ ཙེཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༧༧༢). ཏཐཱ ‘‘ནེཀྑམྨཾ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིདྡྷི, པཊིཧརཏཱིཏི པཱཊིཧཱརིཡཾ, ཨརཧཏྟམགྒོ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིདྡྷི, པཊིཧརཏཱིཏི པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི (པཊི. མ. ༣.༣༢). ཨཔརོ ནཡོ – ཨིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཨིདྡྷི, ཨུཔཱཡསམྤདཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔཱཡསམྤདཱ ཧི ཨིཛ྄ཛྷཏི ཨདྷིཔྤེཏཕལཔྤསཝནཏོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཡཾ ཁོ ཙིཏྟོ གཧཔཏི སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ, སཙེ པཎིདཧིསྶཏི, ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ རཱཛཱ ཨསྶཾ ཙཀྐཝཏྟཱིཏི. ཨིཛ྄ཛྷིསྶཏི ཧི སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༥༢). ཨཔརོ ནཡོ ¶ – ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨིདྡྷི, ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨིདྡྷཱ ཝུདྡྷཱ ཨུཀྐཾསགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདྡྷི ཨེཝ ཝིདྷཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ, ཨིདྡྷིཀོཊྛཱསོ ཨིདྡྷིཝིཀཔྤོཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ ཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
༥༡. ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརཝསེནཱཏི དིབྦསོཏདྷཱཏུཨུཔྤཱདནཏྠཾ པརིཀམྨཀརཎཀཱལེ སདྡནིམིཏྟེསུ ཨཏྟནོ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརཝསེན ཝིཏཀྐཝེགཝསེན. ཝིཏཀྐོཏི ཙེཏྠ ཝིཏཀྐེཏཱིཏི ཝིཏཀྐོ, ཝིཏཀྐནཾ ཝཱ ཝིཏཀྐོ, ཨཱུཧནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ, ཨཱཧནནཔརིཡཱཧནནརསོ ¶ . ཏཐཱ ཧི ཏེན ཡོགཱཝཙརོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨཱནཡནཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཏཛྫཱསམནྣཱཧཱརེན པན ཨིནྡྲིཡེན ཙ པརིཀྑིཏྟེ ཝིསཡེ ཨནནྟརཱཡེན ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨཱཔཱཐགཏཝིསཡཔདཊྛཱནོཏི ཝུཙྩཏི. ནཱནཏྟེཀཏྟསདྡནིམིཏྟཱནནྟི ནཱནཱསབྷཱཝཱནཾ ཨེཀསབྷཱཝཱནཉྩ སདྡནིམིཏྟཱནཾ. སདྡཱ ཨེཝ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐུཔྤཏྟིཀཱརཎཏྟཱ སངྑཱརནིམིཏྟཏྟཱ ཙ ནིམིཏྟཱནི. བྷེརིསདྡཱདིཝསེན ཨེཀགྒྷནཱིབྷཱུཏཱ, ཨནེཀཱ ཝཱ སདྡཱ, ནཱནཱདིསཱསུ ཝཱ སདྡཱ, ནཱནཱསཏྟཱནཾ ཝཱ སདྡཱ ནཱནཏྟསདྡཱ, ཨེཀདིསཱཡ སདྡཱ, ཨེཀསཏྟསྶ ཝཱ སདྡཱ, བྷེརིསདྡཱདིཝསེན ཨེཀེཀསདྡཱ ¶ ཝཱ ཨེཀཏྟསདྡཱ. སདྡོཏི ཙེཏྠ སཔྤཏཱིཏི སདྡོ, ཀཐཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. པརིཡོགཱཧཎེ པཉྙཱཏི པཝིསནཔཉྙཱ, པཛཱནནཔཉྙཱཏི ཨཏྠོ. སོཏདྷཱཏུཝིསུདྡྷིཉཱཎནྟི སཝནཊྛེན ཙ ནིཛྫཱིཝཊྛེན ཙ སོཏདྷཱཏུ, སོཏདྷཱཏུཀིཙྩཀརཎཝསེན ཙ སོཏདྷཱཏུ ཝིཡཱཏིཔི སོཏདྷཱཏུ, པརིསུདྡྷཏྟཱ ནིརུཔཀྐིལེསཏྟཱ ཝིསུདྡྷི, སོཏདྷཱཏུ ཨེཝ ཝིསུདྡྷི སོཏདྷཱཏུཝིསུདྡྷི, སོཏདྷཱཏུཝིསུདྡྷི ཨེཝ ཉཱཎཾ སོཏདྷཱཏུཝིསུདྡྷིཉཱཎཾ.
༥༢. ཏིཎྞནྣཾ ཙིཏྟཱནནྟི སོམནསྶསཧགཏདོམནསྶསཧགཏཨུཔེཀྑཱསཧགཏཝསེན ཏིཎྞནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ. ཝིཔྥཱརཏྟཱཏི ཝིཔྥཱརབྷཱཝེན ཝེགེནཱཏི ཨཏྠོ. ཧེཏུཨཏྠེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎུཔྤཱདནཏྠཾ པརིཀམྨཀརཎཀཱལེ པརེསཾ ཏིཎྞནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ ཝིཔྥཱརཧེཏུནཱ. ཨིནྡྲིཡཱནཾ པསཱདཝསེནཱཏི ¶ ཙཀྑཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པསཱདཝསེན, ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཏིཊྛིཏོཀཱསཱ ཙེཏྠ ཕལཱུཔཙཱརེན ཨིནྡྲིཡཱནནྟི ཝུཏྟཱ ཡཐཱ ‘‘ཝིཔྤསནྣཱནི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡཱནི པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༦༠). ཨིནྡྲིཡཔཏིཊྛིཏོཀཱསེསུཔི ཧདཡཝཏྠུ ཨེཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. པསཱདཝསེནཱཏི ཙ ཨནཱཝིལབྷཱཝཝསེན. ‘‘པསཱདཔྤསཱདཝསེནཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨཔྤསཱདསདྡསྶ ལོཔོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨིདམཔྤསནྣནྟི གཧཎསྶ པསཱདམཔེཀྑིཏྭཱ ཨེཝ སམྦྷཝཏོ ‘‘པསཱདཝསེནཱ’’ཏི ཝཙནེནེཝ ཨཔྤསཱདོཔི ཝུཏྟོཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ནཱནཏྟེཀཏྟཝིཉྙཱཎཙརིཡཱ པརིཡོགཱཧཎེ པཉྙཱཏི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ནཱནཱསབྷཱཝཨེཀསབྷཱཝཨེཀཱུནནཝུཏིཝིཉྙཱཎཔཝཏྟིཝིཛཱནནཔཉྙཱ. ཨེཏྠ ཨསམཱཧིཏསྶ ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱ ནཱནཏྟཱ, སམཱཧིཏསྶ ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱ ཨེཀཏྟཱ. སརཱགཱདིཙིཏྟཾ ¶ ཝཱ ནཱནཏྟཾ, ཝཱིཏརཱགཱདིཙིཏྟཾ ཨེཀཏྟཾ. ཙེཏོཔརིཡཉཱཎནྟི ཨེཏྠ པརིཡཱཏཱིཏི པརིཡཾ, པརིཙྪིནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙེཏསོ པརིཡཾ ཙེཏོཔརིཡཾ, ཙེཏོཔརིཡཉྩ ཏཾ ཉཱཎཉྩཱཏི ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཾ. ཝིཔྥཱརཏཱཏིཔི པཱཋོ, ཝིཔྥཱརཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ.
༥༣. པཙྩཡཔྤཝཏྟཱནཾ དྷམྨཱནནྟི པཊིཙྩསམུཔྤཱདཝསེན པཙྩཡཏོ པཝཏྟཱནཾ པཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ. ནཱནཏྟེཀཏྟཀམྨཝིཔྥཱརཝསེནཱཏི ཨེཏྠ ཨཀུསལཾ ཀམྨཾ ནཱནཏྟཾ, ཀུསལཾ ཀམྨཾ ཨེཀཏྟཾ. ཀཱམཱཝཙརཾ ཝཱ ཀམྨཾ ནཱནཏྟཾ, རཱུཔཱཝཙརཱརཱུཔཱཝཙརཾ ཀམྨཾ ཨེཀཏྟཾ. ནཱནཏྟེཀཏྟཀམྨཝིཔྥཱརཝསེན པཙྩཡཔཝཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཾ པརིཡོགཱཧཎེ པཉྙཱཏི སམྦནྡྷོ. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎནྟི པུབྦེ ཨཏཱིཏཛཱཏཱིསུ ནིཝུཏྠཁནྡྷཱ པུབྦེནིཝཱསོ. ནིཝུཏྠཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཱ ཨནུབྷཱུཏཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷཱ. པུབྦེ ཨཏཱིཏཛཱཏཱིསུ ནིཝུཏྠདྷམྨཱ ཝཱ པུབྦེནིཝཱསོ. ནིཝུཏྠཱཏི གོཙརནིཝཱསེན ནིཝུཏྠཱ ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ པརིཙྪིནྣཱ, པརཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱཔི ཝཱ. ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཱདཱིསུ ཏེ བུདྡྷཱནཾཡེཝ ལབྦྷནྟི ¶ . པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏཱིཏི ཡཱཡ སཏིཡཱ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སཱ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི, ཉཱཎནྟི ཏཱཡ སཏིཡཱ སམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ.
༥༤. ཨོབྷཱསཝསེནཱཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱུཔདསྶནཏྠཾ པསཱརིཏསྶ ཏེཛོཀསིཎཨོདཱཏཀསིཎཨཱལོཀཀསིཎཱནཾ ཨཉྙཏརསྶ ¶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎསྶ ཀསིཎོབྷཱསསྶ ཝསེན. ནཱནཏྟེཀཏྟརཱུཔནིམིཏྟཱནནྟི ནཱནཱསཏྟཱནཾ རཱུཔཱནི, ནཱནཏྟཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ རཱུཔཱནི, ནཱནཱདིསཱསུ ཝཱ རཱུཔཱནི, ཨསམྨིསྶཱནི ཝཱ རཱུཔཱནི ནཱནཏྟརཱུཔཱནི, ཨེཀསཏྟསྶ རཱུཔཱནི, ཨེཀཏྟཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ རཱུཔཱནི, ཨེཀདིསཱཡ ཝཱ རཱུཔཱནི, ནཱནཱདིསཱདཱིནཾ སམྨིསྶཱིབྷཱུཏཱནི ཝཱ རཱུཔཱནི ཨེཀཏྟརཱུཔཱནི. རཱུཔནྟི ཙེཏྠ ཝཎྞཱཡཏནམེཝ. ཏཉྷི རཱུཔཡཏཱིཏི རཱུཔཾ, ཝཎྞཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫམཱནཾ ཧདཡངྒཏབྷཱཝཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. རཱུཔམེཝ རཱུཔནིམིཏྟཾ. ཏེསཾ ནཱནཏྟེཀཏྟརཱུཔནིམིཏྟཱནཾ. དསྶནཊྛེ པཉྙཱཏི དསྶནསབྷཱཝེ པཉྙཱ.
དིབྦཙཀྑུཉཱཎནྟི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ. དེཝཱནཉྷི སུཙརིཏཀམྨནིབྦཏྟཾ པིཏྟསེམྷརུཧིརཱདཱིཧི ཨཔལིབུདྡྷཾ ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཏཱཡ དཱུརེཔི ཨཱརམྨཎསམྤཊིཙྪནསམཏྠཾ དིབྦཾ པསཱདཙཀྑུ ཧོཏི. ཨིདཉྩཱཔི ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟཾ ཉཱཎཙཀྑུ ཏཱདིསམེཝཱཏི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ, དིབྦཝིཧཱརཝསེན པཊིལདྡྷཏྟཱ ¶ ཨཏྟནཱ དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཨཱལོཀཔརིགྒཧེན མཧཱཛུཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏརཱུཔདསྶནེན མཧཱགཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ, ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎེན ཙཀྑུམིཝཱཏིཔི ཙཀྑུ, དིབྦཉྩ ཏཾ ཙཀྑུ ཙཱཏི དིབྦཙཀྑུ, དིབྦཙཀྑུ ཙ ཏཾ ཉཱཎཉྩཱཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ.
༥༥. ཙཏུསཊྛིཡཱ ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཨཊྛསུ མགྒཕལེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཨཊྛནྣཾ ཨཊྛནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝསེན ཙཏུསཊྛིཡཱ ཨཱཀཱརེཧི. ཏིཎྞནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནནྟི ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ ཨཉྙིནྡྲིཡཾ ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡནྟི, ཨིམེསཾ ཏིཎྞནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ. ཝསིབྷཱཝཏཱ པཉྙཱཏི ཝསིབྷཱཝཏཱཡ པཝཏྟཱ པཉྙཱ, ཨརཧཏྟཕལེ ཨཊྛནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝསེན ཨཊྛཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡསྶེཝ ཝསིབྷཱཝཏཱཡ ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ ཨབྷཱཝེཔི ཀཱརཎསིདྡྷིཝསེན ཏདཏྠསཱདྷནཏཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎནྟི ཨཏྟནཱ ཝཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཀརཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ.
༥༦-༥༩. ཨིདཱནི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎསངྑཱཏཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསམྦནྡྷེ ¶ ཙཏུནྣམྤི མགྒཉཱཎཱནཾ ཨེཀེཀསྶ མགྒཉཱཎསྶ ཨེཀཱབྷིསམཡཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པརིཉྙཊྛེ པཉྙཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ¶ ཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠཱཔི ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ སབྦསཏྟསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཙ སུཝིཉྙེཡྻནྟི དུཀྑསཙྩཾ པཋམཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྶེཝ ཧེཏུདསྶནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སམུདཡསཙྩཾ, ཧེཏུནིརོདྷཱ ཕལནིརོདྷོཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ཏདདྷིགམཱུཔཱཡདསྶནཏྠཾ ཨནྟེ མགྒསཙྩཾ. བྷཝསུཁསྶཱདགདྷིཏཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ སཾཝེགཛནནཏྠཾ པཋམཾ དུཀྑམཱཧ, ཏཾ ནེཝ ཨཀཏཾ ཨཱགཙྪཏི, ན ཨིསྶརནིམྨཱནཱདིཏོ ཧོཏི, ཨིཏོ པན ཧོཏཱིཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སམུདཡསཙྩཾ, ཏཏོ སཧེཏུཀེན དུཀྑེན ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ སཾཝིགྒམཱནསཱནཾ དུཀྑནིསྶརཎགཝེསཱིནཾ ནིསྶརཎདསྶནེན ཨསྶཱསཛནནཏྠཾ ནིརོདྷཾ, ཏཏོ ནིརོདྷཱདྷིགམཏྠཾ ནིརོདྷསམྤཱཔཀཾ མགྒནྟི. ཨིདཱནི ཏབྦིསཡཱནི ཉཱཎཱནི ཏེནེཝ ཀམེན ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ པརིཉྙཊྛེཏི དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛཱདིཀེ ཙཏུབྦིདྷེ པརིཛཱནིཏབྦསབྷཱཝེ. པཧཱནཊྛེཏི སམུདཡསྶ ཨཱཡཱུཧནཊྛཱདིཀེ ཙཏུབྦིདྷེ པཧཱཏབྦསབྷཱཝེ. སཙྪིཀིརིཡཊྛེཏི ནིརོདྷསྶ ནིསྶརཎཊྛཱདིཀེ ཙཏུབྦིདྷེ སཙྪིཀཱཏབྦསབྷཱཝེ. བྷཱཝནཊྛེཏི མགྒསྶ ནིཡྻཱནཊྛཱདིཀེ ཙཏུབྦིདྷེ བྷཱཝེཏབྦསབྷཱཝེ.
༦༠-༦༣. ཨིདཱནི ¶ བྷཱཝིཏམགྒསྶ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཝཱ ཨབྷཱཝིཏམགྒསྶ ཨནུསྶཝཝསེན ཝཱ ཝིསུཾ ཝིསུཾ སཙྩཉཱཎཱནི དསྶེཏུཾ དུཀྑེ ཉཱཎཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ དུཀྑེཏི ཨེཏྠ དུ-ཨིཏི ཨཡཾ སདྡོ ཀུཙྪིཏེ དིསྶཏི. ཀུཙྪིཏཉྷི པུཏྟཾ དུཔུཏྟོཏི ཝདནྟི. ཁཾ-སདྡོ པན ཏུཙྪེ. ཏུཙྪཉྷི ཨཱཀཱསཾ ‘ཁ’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདཉྩ པཋམསཙྩཾ ཀུཙྪིཏཾ ཨནེཀུཔདྡཝཱདྷིཊྛཱནཏོ, ཏུཙྪཾ བཱལཛནཔརིཀཔྤིཏདྷུཝསུབྷསུཁཏྟབྷཱཝཝིརཧིཏཏོ. ཏསྨཱ ཀུཙྪིཏཏྟཱ ཏུཙྪཏྟཱ ཙ ‘‘དུཀྑ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.
དུཀྑསམུདཡེཏི ཨེཏྠ སཾ-ཨིཏི ཨཡཾ སདྡོ ‘‘སམཱགམོ སམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༡༩༩; དཱི. ནི. ༢.༣༩༦) ཝིཡ སཾཡོགཾ དཱིཔེཏི. ཨུ-ཨིཏི ཨཡཾ སདྡོ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ¶ ཨུདིཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༧༢; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༤༡) ཝིཡ ཨུཔྤཏྟིཾ. ཨཡ-སདྡོ པན ཀཱརཎཾ དཱིཔེཏི. ཨིདཉྩཱཔི དུཏིཡསཙྩཾ ཨཝསེསཔཙྩཡསམཱཡོགེ སཏི དུཀྑསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ. ཨིཏི དུཀྑསྶ སཾཡོགེ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཏྟཱ ‘‘དུཀྑསམུདཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.
དུཀྑནིརོདྷེཏི ཨེཏྠ ནི-སདྡོ ཨབྷཱཝཾ, རོདྷ-སདྡོ ཙ ཙཱརཀཾ དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཨབྷཱཝོ ཨེཏྠ སཾསཱརཙཱརཀསངྑཱཏསྶ དུཀྑརོདྷསྶ སབྦགཏིསུཉྙཏྟཱ, སམདྷིགཏེ ཝཱ ཏསྨིཾ སཾསཱརཙཱརཀསྶ དུཀྑརོདྷསྶ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི ཏཔྤཊིཔཀྑཏྟཱཏིཔི ‘‘དུཀྑནིརོདྷ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. དུཀྑསྶ ཝཱ ཨནུཔྤཏྟིནིརོདྷཔཙྩཡཏྟཱ དུཀྑནིརོདྷནྟི ཝུཙྩཏི.
དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ ¶ པཊིཔདཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ཨཡཾ ཨེཏཾ དུཀྑནིརོདྷཾ གཙྪཏི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ཏདབྷིམུཁཱིབྷཱུཏཏྟཱ, པཊིཔདཱ ཙ ཧོཏི དུཀྑནིརོདྷཔྤཏྟིཡཱ, ཏསྨཱ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཱཏི ཝུཙྩཏི. ཙཏྟཱརི མགྒཉཱཎཱནེཝ ཧེཊྛཱ ཝུཊྛཱནཱཀཱརདཱིཔནཝསེན ‘‘མགྒེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱནི, ཨནནྟརཕལདཱཡཀཏྟསྶ ཀཱརཎཔརིདཱིཔནཝསེན ‘‘ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིམྷི ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱནི, ཝིཝཊྚནཱཀཱརདཱིཔནཝསེན ‘‘སཙྩཝིཝཊྚེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱནི, མགྒཔཊིཔཱཊིཀྐམེནེཝ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎུཔྤཏྟིཾ, ཏསྶ ཙ ཉཱཎསྶ ཨབྷིཉྙཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏུཾ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎམེཝ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པུན ཙཏུནྣམྤི མགྒཉཱཎཱནཾ ཨེཀཱབྷིསམཡཏཾ དཱིཔེཏུཾ ‘‘པརིཉྙཊྛེ པཉྙཱ དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཉཱཎཱནི ཝུཏྟཱནི. པུན ཨེཀེཀསྨིཾ སཙྩེ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨུཔྤཏྟིདཱིཔནཝསེན ‘‘དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནཱིཏི ཨེཝཾ པུབྦཱཔརཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོཏི.
༦༤-༦༧. ཨིདཱནི ¶ སབྦེསཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ ཨརིཡམགྒཱནུབྷཱཝེནེཝ པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི སིདྡྷཱནཱིཏི དསྶེཏུཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདེ ཉཱཎནྟིཨཱདཱིནི པུན ཙཏྟཱརི པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཨིམཱནི ཧི པཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཱབྷཱཝེཔི སབྦཨརིཡཔུགྒལསཱདྷཱརཎཱནི སུདྡྷིཀཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི, ཧེཊྛཱ ཨུདྡིཊྛཱནི པན པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱནཾ པབྷེདཔྤཏྟཱནི པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི ཨཡམེཏེསཾ ཨུབྷཡཏྠཝཙནེ ཝིསེསོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཨནནྟརཾ ཨུདྡིཊྛཾ དུཀྑཱརམྨཎཾ ¶ ནིརོདྷཱརམྨཎཉྩ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ ཧོཏི, སམུདཡཱརམྨཎཾ མགྒཱརམྨཎཉྩ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏདབྷིལཱཔེ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏེསུ ཉཱཎེསུ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ སུདྡྷིཀཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏསྨཱཡེཝ ཙ ཧེཊྛཱ ནཱནཏྟསདྡེན ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི. ཨིདྷ ཏཐཱ ཨཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཱནཱིཏི.
༦༨. ཨེཝཾ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟསཊྛི སཱཝཀསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི ཨུདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི སཱཝཀེཧི ཨསཱདྷཱརཎཱནི ཏཐཱགཏཱནཾཡེཝ ཨཱཝེཎིཀཱནི ཉཱཎཱནི དསྶེཏུཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཱདཱིནི ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠཔི ཡསྨཱ ཏཐཱགཏཱ སཏྟཱནཾ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནཱབྷཱཛནཏྟཾ ཨོལོཀེནྟཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟི. བུདྡྷཙཀྑུ ནཱམ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཱསཡཱནུསཡཉཱཎདྭཡམེཝ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སཏྟེ ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ¶ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ’’ཏིཨཱདི (མཧཱཝ. ༩; མ. ནི. ༡.༢༨༣; ༢.༣༣༩).
སཏྟསནྟཱནེ ཙ ཨོལོཀེནྟཱ པཋམཾ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཱཔརིཔཱཀཾ ཨོལོཀེནྟི, ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཉྩ ཉཏྭཱ ཨཱསཡཱདཱིནཾ ཨནུརཱུཔེན དྷམྨདེསནཏྠཾ ཏཏོ ཨཱསཡཱནུསཡཙརིཏཱནི ཨོལོཀེནྟི, ཏསྨཱཔི པཋམཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ, ཏདནནྟརཾ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཾ. དྷམྨཾ དེསེནྟཱ ཙ ཡསྨཱ པཱཊིཧཱརིཡེན ཝིནེཏབྦཱནཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཱནནྟརཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡེ ཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ ཉཱཎཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ མཧཱཀརུཎཱཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. མཧཱཀརུཎཱཉཱཎསྶ པརིསུདྡྷབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨུདྡིཊྛཾ. སབྦཉྙུསྶཱཔི སབྦདྷམྨཱནཾ ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ¶ ཨནཱཝརིཡབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཉྩ ཏདནནྟརཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ ཨུདྡིཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཨུཔརི ‘‘སཏྟཱན’’ནྟི པདཾ ཨིདྷེཝ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘སཏྟཱནཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎ’’ནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. པརཱནི ཙ ཨཔརཱནི ཙ པརཱཔརཱནཱིཏི ཝཏྟབྦེ སནྡྷིཝསེན རོ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ པརོཔརཱནཱིཏི ཝུཙྩཏི. པརོཔརཱནཾ ¶ བྷཱཝོ པརོཔརིཡཾ, པརོཔརིཡམེཝ པརོཔརིཡཏྟཾ, ཝེནེཡྻསཏྟཱནཾ སདྡྷཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརོཔརིཡཏྟཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཾ, ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟསྶ ཉཱཎཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུཏྟམཱནུཏྟམབྷཱཝཉཱཎནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིནྡྲིཡཝརོཝརིཡཏྟཉཱཎ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཝརཱནི ཙ ཨཝརིཡཱནི ཙ ཝརོཝརིཡཱནི, ཝརོཝརིཡཱནཾ བྷཱཝོ ཝརོཝརིཡཏྟནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཝརིཡཱནཱིཏི ཙ ན ཨུཏྟམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ པརཱནི ཙ ཨོཔརཱནི ཙ པརོཔརཱནི, ཏེསཾ བྷཱཝོ པརོཔརིཡཏྟནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨོཔརཱནཱིཏི ཙ ཨོརཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ལཱམཀཱནཱིཏི ཨཏྠོ, ‘‘པརོཔརཱ ཡསྶ སམེཙྩ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༤༧༩) ཝིཡ. ‘‘ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟེ ཉཱཎ’’ནྟི བྷུམྨཝཙནེནཱཔི པཱཋོ.
༦༩. སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ རཱུཔཱདཱིསུ ཁནྡྷེསུ ཚནྡརཱགེན སཏྟཱ ཝིསཏྟཱཏི སཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘རཱུཔེ ཁོ, རཱདྷ, ཡོ ཚནྡོ ཡོ རཱགོ ཡཱ ནནྡཱི ཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོ, ཏསྨཱ ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝེདནཱཡ སཉྙཱཡ སངྑཱརེསུ ཝིཉྙཱཎེ ཡོ ཚནྡོ ཡོ ¶ རཱགོ ཡཱ ནནྡཱི ཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོ, ཏསྨཱ ‘སཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༦༡).
ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པན ཨཏྠཾ ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ‘‘ནཱམམཏྟམེཏ’’ནྟི ཨིཙྪནྟི. ཡེཔི ཨཏྠཾ ཝིཙཱརེནྟི, ཏེ སཏྭཡོགེན སཏྟཱཏི ཨིཙྪནྟི, ཏེསཾ སཏྟཱནཾ. ཨཱསཡནྟི ནིསྶཡནྟི ཨེཏཾ ཨིཏི ཨཱསཡོ, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ, སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝཱ ཀཱམཱདཱིཧི, ནེཀྑམྨཱདཱིཧི ཝཱ པརིབྷཱཝིཏསྶ སནྟཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཏྟསནྟཱནེ ཨནུསེནྟི ཨནུཔཝཏྟནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ, ཐཱམགཏཱནཾ ཀཱམརཱགཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱསཡོ ཙ ཨནུསཡོ ཙ ཨཱསཡཱནུསཡོ. ཛཱཏིགྒཧཎེན ཙ དྭནྡསམཱསཝསེན ཙ ཨེཀཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཡསྨཱ ¶ ཙརིཏཱདྷིམུཏྟིཡོ ཨཱསཡཱནུསཡསངྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ ཨུདྡེསེ ཙརིཏཱདྷིམུཏྟཱིསུ ཉཱཎཱནི ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎེནེཝ སངྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཱསཡཱནུསཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡེནེཝ ཧི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨུདྡེསོ ཀཏོ, ཏེནེཝ ཨདྷིཔྤཱཡེན ནིདྡེསོ ཀཏོཏི.
༧༠. ཡམཀཔཱཊིཧཱིརེ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཨགྒིཀྑནྡྷཨུདཀདྷཱརཱདཱིནཾ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ སཀིཾཡེཝ པཝཏྟིཏོ ཡམཀཾ, ཨསྶདྡྷིཡཱདཱིནཾ ¶ པཊིཔཀྑདྷམྨཱནཾ ཧརཎཏོ པཱཊིཧཱིརཾ, ཡམཀཉྩ ཏཾ པཱཊིཧཱིརཉྩཱཏི ཡམཀཔཱཊིཧཱིརཾ.
༧༡. མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཡཱ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ པརདུཀྑེ སཏི སཱདྷཱུནཾ ཧདཡཀམྤནཾ ཀརོཏཱིཏི ཀརུཎཱ, ཀིནཱཏི ཝཱ པརདུཀྑཾ ཧིཾསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི ཀརུཎཱ, ཀིརཱིཡཏི ཝཱ དུཀྑིཏེསུ ཕརཎཝསེན པསཱརཱིཡཏཱིཏི ཀརུཎཱ, ཕརཎཀམྨཝསེན ཀམྨགུཎཝསེན ཙ མཧཏཱི ཀརུཎཱ མཧཱཀརུཎཱ, སམཱཔཛྫནྟི ཨེཏཾ མཧཱཀཱརུཎིཀཱཏི སམཱཔཏྟི, མཧཱཀརུཎཱ ཙ སཱ སམཱཔཏྟི ཙཱཏི མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟི. ཏསྶཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཡཾ, ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ.
༧༢-༧༣. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཨེཏྠ པཉྩནེཡྻཔཐཔྤབྷེདཾ སབྦཾ ཨཉྙཱསཱིཏི སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙུསྶ བྷཱཝོ སབྦཉྙུཏཱ, སཱ ཨེཝ ཉཱཎཾ ‘‘སབྦཉྙུཏཱཉཱཎ’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ‘‘སབྦཉྙུཏཉྙཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སངྑཏཱསངྑཏཱདིབྷེདཱ སབྦདྷམྨཱ ཧི སངྑཱརོ ཝིཀཱརོ ལཀྑཎཾ ནིབྦཱནཾ པཉྙཏྟཱིཏི པཉྩེཝ ནེཡྻཔཐཱ ཧོནྟི. སབྦཉྙཱུཏི ཙ ཀམསབྦཉྙཱུ, སཀིཾསབྦཉྙཱུ, སཏཏསབྦཉྙཱུ, སཏྟིསབྦཉྙཱུ, ཉཱཏསབྦཉྙཱུཏི པཉྩཝིདྷཱ སབྦཉྙུནོ སིཡུཾ. ཀམེན སབྦཛཱནནཀཱལཱསམྦྷཝཏོ ཀམསབྦཉྙུཏཱ ན ཧོཏི, སཀིཾ སབྦཱརམྨཎགཧཎཱབྷཱཝཏོ སཀིཾསབྦཉྙུཏཱ ན ཧོཏི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརམྨཎཙིཏྟསམྦྷཝཏོ བྷཝངྒཙིཏྟཝིརོདྷཏོ ཡུཏྟིཨབྷཱཝཏོ ཙ སཏཏསབྦཉྙུཏཱ ན ཧོཏི, པརིསེསཏོ སབྦཛཱནནསམཏྠཏྟཱ སཏྟིསབྦཉྙུཏཱ ཝཱ ¶ སིཡཱ, ཝིདིཏསབྦདྷམྨཏྟཱ ཉཱཏསབྦཉྙུཏཱ ཝཱ སིཡཱ. སཏྟིསབྦཉྙུནོ སབྦཛཱནནཏྟཾ ནཏྠཱིཏི ཏམྤི ན ཡུཛྫཏི.
‘‘ན ¶ ཏསྶ ཨདྡིཊྛམིདྷཏྠི ཀིཉྩི, ཨཐོ ཨཝིཉྙཱཏམཛཱནིཏབྦཾ;
སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱསི ཡདཏྠི ནེཡྻཾ, ཏཐཱགཏོ ཏེན སམནྟཙཀྑཱུ’’ཏི. (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥; པཊི. མ. ༡.༢༠༨) –
ཝུཏྟཏྟཱ ཉཱཏསབྦཉྙུཏྟམེཝ ཡུཛྫཏི. ཨེཝཉྷི སཏི ཀིཙྩཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཀཱརཎསིདྡྷིཏོ ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཏོ སབྦཉྙུཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི. ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཏྟཱ ཨེཝ ཧི ནཏྠི ¶ ཨེཏསྶ ཨཱཝརཎནྟི ཨནཱཝརཎཾ, ཏདེཝ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.
ཨིམཱནི ཏེསཏྟཏི ཉཱཎཱནཱིཏི སཱཝཀེཧི སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎཝསེན ཨུདྡིཊྛཱནི ཨིམཱནི ཏེསཏྟཏི ཉཱཎཱནི. ཨིམེསཾ ཏེསཏྟཏིཡཱ ཉཱཎཱནནྟི ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཝུཏྟཱནཾ ཨིམེསཾ ཏེསཏྟཏིཉཱཎཱནཾ. ཨུབྦཱཧནཏྠེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཏེསཏྟཏཱིནནྟིཔི པཱཋོ. ‘‘ཏེསཏྟཏིཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨེཀསྨིཾ བཧུཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. སཏྟསཊྛི ཉཱཎཱནཱིཏིཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ སཏྟསཊྛི ཉཱཎཱནི. སཱཝཀསཱདྷཱརཎཱནཱིཏི སཝནནྟེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏྟཱ སཱཝཀཱ, སམཱནཾ དྷཱརཎམེཏེསནྟི སཱདྷཱརཎཱནི, ཏཐཱགཏཱནཾ སཱཝཀེཧི སཱདྷཱརཎཱནི སཱཝཀསཱདྷཱརཎཱནི. ཚ ཉཱཎཱནཱིཏི ཨནྟེ ཨུདྡིཊྛཱནི ཚ ཉཱཎཱནི. ཨསཱདྷཱརཎཱནི སཱཝཀེཧཱིཏི སཱཝཀེཧི ཨསཱདྷཱརཎཱནི ཏཐཱགཏཱནཾཡེཝ ཉཱཎཱནཱིཏི.
སདྡྷམྨཔྤཀཱསིནིཡཱ པཊིསམྦྷིདཱམགྒ-ཨཊྛཀཐཱཡ
ཉཱཎཀཐཱམཱཏིཀུདྡེསཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡. སུཏམཡཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ
ཝིསྶཛྫནུདྡེསཝཎྞནཱ
༡. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡཐཱནིཀྑིཏྟེན ཨུདྡེསེན སངྒཧིཏེ དྷམྨེ པབྷེདཏོ དསྶེཏུཾ ཀཐཾ སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎནྟིཨཱདི ནིདྡེསཝཱརོ ཨཱརདྡྷོ. ཏཏྠ ཡཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ¶ , ཏཾ ཀཐཾ ཧོཏཱིཏི? ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. པཉྩཝིདྷཱ ཧི པུཙྪཱ – ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ, དིཊྛསཾསནྡནཱཔུཙྪཱ, ཝིམཏིཙྪེདནཱཔུཙྪཱ, ཨནུམཏིཔུཙྪཱ, ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི. ཏཱསཾ ཨིདཾ ནཱནཏྟཾ –
ཀཏམཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ? (མཧཱནི. ༡༥༠; ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༢) པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཨཉྙཱཏཾ ཧོཏི ཨདིཊྛཾ ཨཏུལིཏཾ ཨཏཱིརིཏཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཨཝིབྷཱཝིཏཾ, ཏསྶ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཏུལནཱཡ ཏཱིརཎཱཡ ཝིབྷཱུཏཱཡ ཝིབྷཱཝནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ.
ཀཏམཱ དིཊྛསཾསནྡནཱཔུཙྪཱ? (མཧཱནི. ༡༥༠; ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༢) པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཉཱཏཾ ཧོཏི དིཊྛཾ ཏུལིཏཾ ཏཱིརིཏཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ, སོ ཨཉྙེཧི པཎྜིཏེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ དིཊྛསཾསནྡནཱཔུཙྪཱ.
ཀཏམཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱཔུཙྪཱ? (མཧཱནི. ༡༥༠; ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༢) པཀཏིཡཱ སཾསཡཔཀྑནྡོ ཧོཏི ཝིམཏིཔཀྑནྡོ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏོ ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ, ནནུ ཁོ, ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’’ཏི? སོ ཝིམཏིཙྪེདནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ ཝིམཏིཙྪེདནཱཔུཙྪཱ.
ཀཏམཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ? བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ པཉྷཾ པུཙྪཏི – ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨནིཙྩཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡཾ པནཱནིཙྩཾ, དུཀྑཾ ཝཱ ཏཾ སུཁཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘དུཀྑཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡཾ པནཱནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཾ, ཀལླཾ ¶ ནུ ཏཾ སམནུཔསྶིཏུཾ ‘ཨེཏཾ མམ, ཨེསོཧམསྨི, ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༡), ཨཡཾ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ.
ཀཏམཱ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ? བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི – ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཏིཔཊྛཱནཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༩༠)? ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི. ཏཱསུ ཨཡཾ ཐེརསྶ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
ཨིདཱནི སམཱཏིཀུདྡེསཱཡ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཡ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི སོཏཱཝདྷཱནཾ, ཏཾཔཛཱནནཱ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཡོ སོལ༹ས ཝིསྶཛྫནུདྡེསཱ. ཏཏྠ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི ‘‘དེསཡནྟསྶཱ’’ཏི པཱཋསེསོ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཛཱནིཏབྦཱཏི སཏྠུནོ, ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡསྶ སབྲཧྨཙཱརིསྶ དྷམྨཾ དེསཡནྟསྶ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན སོཏཱཝདྷཱནཾ སུཏཾ སོཏཱཝདྷཱནཾ ནཱམ. ཏཾཔཛཱནནཱ པཉྙཱ ¶ ཏསྶ སུཏསྶ པཛཱནནཱ པརིཡཱཡཔརིཙྪིནྡཀཔཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎཾ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ པཛཱནནཱ ཏཾཔཛཱནནཱཏི སཱམིཝཙནསམཱསོ. ཏཾ པཛཱནནཱཏི ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསཝསེན ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཝཱ. ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི ཙ སབྷཱཝལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན སོབྷནེནཱཀཱརེན ཛཱནིཏབྦཱ. པརིཉྙེཡྻཱཏི སཱམཉྙལཀྑཎཱཝབོདྷཝསེན ཀིཙྩསམཱཔནཝསེན ཙ བྱཱཔིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཱ. བྷཱཝེཏབྦཱཏི ཝཌྜྷེཏབྦཱ. སཙྪིཀཱཏབྦཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦཱ. དུཝིདྷཱ ཧི སཙྪིཀིརིཡཱ པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ. པཙྩནཱིཀསམུདཱཙཱརཝསེན པརིཧཱནིཡསངྑཱཏཾ ཧཱནཾ བྷཛནྟཱིཏི ཧཱནབྷཱགིཡཱ. ཏདནུདྷམྨཏཱཡ སཏིཡཱ སཎྛཱནཝསེན ཋཱནསངྑཱཏཾ ཋིཏིཾ བྷཛནྟཱིཏི ཋིཏིབྷཱགིཡཱ. ཨུཔརིཝིསེསཱདྷིགམཝསེན ཝིསེསཾ བྷཛནྟཱིཏི ཝིསེསབྷཱགིཡཱ. ཨནིབྦིདྡྷཔུབྦཾ ཨཔྤདཱལིཏཔུབྦཾ ལོབྷཀྑནྡྷཾ དོསཀྑནྡྷཾ མོཧཀྑནྡྷཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷཏི པདཱལེཏཱིཏི ཨརིཡམགྒོ ནིབྦེདྷོ ནཱམ, ནིབྦིདཱསཧགཏཱནཾ སཉྙཱམནསིཀཱརཱནཾ སམུདཱཙཱརཝསེན ཏཾ ནིབྦེདྷཾ བྷཛནྟཱིཏི ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱ.
སབྦེ སངྑཱརཱཏི སབྦེ སཔྤཙྩཡཱ དྷམྨཱ. ཏེ ཧི སངྑཏསངྑཱརཱ ནཱམ. པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀརཱིཡནྟཱིཏི སངྑཱརཱ, ཏེ ཨེཝ པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏཏྟཱ སངྑཏཱཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཏེབྷཱུམཀརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨབྷིསངྑཏསངྑཱརཱཏི ཨཊྛཀཐཱསུ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༨༧; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༢༦ སངྑཱརཔདནིདྡེས) ཝུཏྟཱ. ཏེཔི ‘‘ཨནིཙྩཱ ཝ ¶ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༨༦; ༢.༡༤༣; དཱི. ནི. ༢.༢༢༡, ༢༧༢) སངྑཏསངྑཱརེསུ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. ‘‘ཨཝིཛྫཱགཏོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ པུཉྙཉྩེཝ སངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༥༡) ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱཝ ཨཱགཏཱ ཏེབྷཱུམིཀཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱ ¶ ཨབྷིསངྑརཎཀསངྑཱརཱ ནཱམ. ‘‘ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི, ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེ ཨཊྛཱསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱགཏཾ ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཾ ཝཱིརིཡཾ པཡོགཱབྷིསངྑཱརོ ནཱམ. ‘‘སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔནྣསྶ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, བྷིཀྑུནོ པཋམཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཝཙཱིསངྑཱརོ, ཏཏོ ཀཱཡསངྑཱརོ, ཏཏོ ཙིཏྟསངྑཱརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༦༤) ཨཱགཏཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ. ཝཱཙཾ སངྑརོནྟཱིཏི ཝཙཱིསངྑཱརཱ. ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡེན སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ¶ ཀཱཡསངྑཱརཱ. སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙ ཙིཏྟེན སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ཙིཏྟསངྑཱརཱ. ཨིདྷ པན སངྑཏསངྑཱརཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ.
ཨནིཙྩཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན. དུཀྑཱཏི པཱིལ༹ནཊྛེན. སབྦེ དྷམྨཱཏི ནིབྦཱནམྤི ཨནྟོཀཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཨནཏྟཱཏི ཨཝསཝཏྟནཊྛེན. ཨིདཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩནྟིཨཱདཱིསུ ‘‘དུཀྑསམུདཡོ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘དུཀྑསམུདཡཾ དུཀྑནིརོདྷ’’ནྟི ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ. ཡསྨཱ པན བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཙྩཱནི…པེ… ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཨརིཡཱ ཨིམཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི. ཨརིཡསྶ སཙྩཱནཱིཏིཔི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ ‘‘སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨརིཡོ, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༨). ཨེཏེསཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཨརིཡབྷཱཝསིདྡྷིཏོཔི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ ‘‘ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨརིཡོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༣). ཨརིཡཱནི སཙྩཱནཱིཏིཔི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཨརིཡཱནཱིཏི ཨཝིཏཐཱནི, ཨཝིསཾཝཱདཀཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཧ ‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༧). སཙྩཱནཱིཏི ཀོ སཙྩཊྛོཏི ཙེ? ཡོ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨུཔཔརིཀྑམཱནཱནཾ ¶ མཱཡཱཝ ཝིཔརཱིཏོ, མརཱིཙཱིཝ ཝིསཾཝཱདཀོ, ཏིཏྠིཡཱནཾ པརིཀཔྤིཏཨཏྟཱཝ ཨནུཔལབྦྷསབྷཱཝོ ཙ ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ བཱདྷནཔབྷཝསནྟིནིཡྻཱནཔྤཀཱརེན ཏཙྪཱཝིཔརཱིཏབྷཱུཏབྷཱཝེན ཨརིཡཉཱཎསྶ གོཙརོ ཧོཏིཡེཝ. ཨེས ཨགྒིལཀྑཎཾ ཝིཡ ལོཀཔཀཏི ཝིཡ ཙ ཏཙྪཱཝིཔརཱིཏབྷཱུཏབྷཱཝོ སཙྩཊྛོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱཧ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠) ཝིཏྠཱརོ. ཨཔིཙ –
ནཱབཱདྷཀཾ ཡཏོ དུཀྑཾ, དུཀྑཱ ཨཉྙཾ ན བཱདྷཀཾ;
བཱདྷཀཏྟནིཡཱམེན, ཏཏོ སཙྩམིདཾ མཏཾ.
ཏཾ ¶ ཝིནཱ ནཱཉྙཏོ དུཀྑཾ, ན ཧོཏི ན ཙ ཏཾ ཏཏོ;
དུཀྑཧེཏུ ནིཡཱམེན, ཨིཏི སཙྩཾ ཝིསཏྟིཀཱ.
ནཱཉྙཱ ¶ ནིབྦཱནཏོ སནྟི, སནྟཾ ན ཙ ན ཏཾ ཡཏོ;
སནྟབྷཱཝནིཡཱམེན, ཏཏོ སཙྩམིདཾ མཏཾ.
མགྒཱ ཨཉྙཾ ན ནིཡྻཱནཾ, ཨནིཡྻཱནོ ན ཙཱཔི སོ;
ཏཙྪནིཡྻཱནབྷཱཝེན, ཨིཏི སོ སཙྩསམྨཏོ.
ཨིཏི ཏཙྪཱཝིཔལླཱས-བྷཱུཏབྷཱཝཾ ཙཏཱུསྭཔི;
དུཀྑཱདཱིསྭཝིསེསེན, སཙྩཊྛཾ ཨཱཧུ པཎྜིཏཱཏི.
སོ པནཱཡཾ སཙྩསདྡོ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘སཙྩཾ བྷཎེ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༢༢༤) ཝཱཙཱསཙྩེ. ‘‘སཙྩེ ཋིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༡.༤༣༣) ཝིརཏིསཙྩེ. ‘‘ཀསྨཱ ནུ སཙྩཱནི ཝདནྟི ནཱནཱ, པཝཱདིཡཱསེ ཀུསལཱཝདཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༩༡) དིཊྛིསཙྩེ. ‘‘ཨེཀཉྷི ¶ སཙྩཾ ན དུཏཱིཡམཏྠི, ཡསྨིཾ པཛཱ ནོ ཝིཝདེ པཛཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༩༠; མཧཱནི. ༡༡༩) པརམཏྠསཙྩེ ནིབྦཱནེ ཙེཝ མགྒེ ཙ. ‘‘ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཀཏི ཀུསལཱ ཀཏི ཨཀུསལཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༡༦) ཨརིཡསཙྩེ. སྭཱཡམིདྷཱཔི ཨརིཡསཙྩེ པཝཏྟཏཱིཏི.
ནིདྡེསཝཱརསངྒཧིཏསྶ ཝིསྶཛྫནུདྡེསསྶ
ཨཏྠཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཨབྷིཉྙེཡྻནིདྡེསཝཎྞནཱ
༢. ཨིདཱནི ¶ ཝིསྶཛྫནུདྡེསསངྒཧིཏེ དྷམྨེ པབྷེདཏོ དསྶེཏུཾ ཀཐཾ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏིཨཱདི ནིདྡེསཝཱརོ ཨཱརདྡྷོ. ཏཏྠ ཨབྷིཉྙེཡྻནིདྡེསཱདཱིསུ པཉྩསུ ཨཱདིཏོ ཨེཀཀཱདིཝསེན དས དས ཝིསྶཛྫནཱནི དསུཏྟརཔརིཡཱཡེན སཾསནྡེཏྭཱ ཨུདྡིཊྛཱནི. ཏེསུ ཨབྷིཉྙེཡྻནིདྡེསེ ¶ ཏཱཝ སབྦེ སཏྟཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ སཉྙཱབྷཝཱདཱིསུ ཨེཀཝོཀཱརབྷཝཱདཱིསུ ཙ སབྦབྷཝེསུ སབྦེ སཏྟཱ. ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཨཱཧཱརཏོ ཋིཏི ཨེཏེསནྟི ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. ཋིཏཱིཏི ཙེཏྠ སཀཀྑཎེ ཨཏྠིཏཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨིཏི སབྦསཏྟཱནཾ ཋིཏིཧེཏུ ཨཱཧཱརོ ནཱ ¶ ཨེཀོ དྷམྨོ ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཛཱནིཏབྦོ. པཙྩཡེ ཧི ཨབྷིཉྙཱཏེ པཙྩཡུཔྤནྣཱཔི ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཧོནྟི ཨུབྷིནྣམྤི ཨཉྙམཉྙཱཔེཀྑཏྟཱ. ཨེཏེན ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི. ནནུ ཙ ཨེཝཾ སནྟེ ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསཉྙསཏྟཱ དེཝཱ ཨཧེཏུཀཱ ཨནཱཧཱརཱ ཨཕསྶཀཱ’’ཏིཨཱདི (ཝིབྷ. ༡༠༡༧), ཏཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཏཉྩ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏེསཉྷི ཛྷཱནཾ ཨཱཧཱརོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཧཱརཱ བྷཱུཏཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཋིཏིཡཱ, སམྦྷཝེསཱིནཾ ཝཱ ཨནུགྒཧཱཡ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ ཨོལཱ༹རིཀོ ཝཱ སུཁུམོ ཝཱ, ཕསྶོ དུཏིཡོ, མནོསཉྩེཏནཱ ཏཏིཡཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཙཏུཏྠ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༡) ཨིདཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཨིདམྤི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏསྨིཉྷི སུཏྟེ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨཱཧཱརལཀྑཎཱཝ དྷམྨཱ ཨཱཧཱརཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨིདྷ པན པརིཡཱཡེན པཙྩཡོ ཨཱཧཱརོཏི ཝུཏྟོ. སབྦསངྑཏདྷམྨཱནཉྷི པཙྩཡོ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, སོ ཙ ཡཾ ཡཾ ཕལཾ ཛནེཏི, ཏཾ ཏཾ ཨཱཧརཏི ནཱམ. ཏསྨཱ ཨཱཧཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘ཨཝིཛྫམྤཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱཧཱརཾ ཝདཱམི, ནོ ཨནཱཧཱརཾ. ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིཛྫཱཡ ཨཱཧཱརོ? ‘པཉྩ ནཱིཝརཎཱ’ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. པཉྩ ནཱིཝརཎེཔཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱཧཱརེ ཝདཱམི, ནོ ཨནཱཧཱརེ. ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ ནཱིཝརཎཱནཾ ཨཱཧཱརོ. ‘ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརོ’ཏིསྶ ¶ ཝཙནཱིཡ’’ནྟིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༡). ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ.
ཨེཏསྨིཉྷི པཙྩཡཱཧཱརེ གཧིཏེ པརིཡཱཡཱཧཱརོཔི ནིཔྤརིཡཱཡཱཧཱརོཔི སབྦོ གཧིཏོཝ ཧོཏི.
ཏཏྠ ཨསཉྙབྷཝེ པཙྩཡཱཧཱརོ ལབྦྷཏི. ཨནུཔྤནྣེ ཧི བུདྡྷེ ཏིཏྠཱཡཏནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘དྷཱི ཙིཏྟཾ, དྷཱི ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟསྶ ནཱམ ཨབྷཱཝོཡེཝ སཱདྷུ. ཙིཏྟཉྷི ནིསྶཱཡ ཝདྷབནྡྷནཱདིཔཙྩཡཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟེ ཨསཏི ནཏྠེཏ’’ནྟི ཁནྟིཾ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ཀཱལཾཀཏྭཱ ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟནྟི. ཡོ ཡསྶ ཨིརིཡཱཔཐོ མནུསྶལོཀེ པཎིཧིཏོ ཨཧོསི, སོ ཏེན ཨིརིཡཱཔཐེན ནིབྦཏྟིཏྭཱ པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཏིཊྛཏི. ཨེཏྟཀཾ ཨདྡྷཱནཾ ནིཔནྣོ ཝིཡ ནིསིནྣོ ཝིཡ ཋིཏོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔཱནཉྩ སཏྟཱནཾ པཙྩཡཱཧཱརོ ལབྦྷཏི. ཏེ ཧི ཡཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ ¶ , ཏདེ ¶ ནེསཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཛིཡཱཝེགེན ཁིཏྟསརོ ཡཱཝ ཛིཡཱཝེགོ ཨཏྠི, ཏཱཝ གཙྪཏི, ཨེཝཾ ཡཱཝ ཛྷཱནཔཙྩཡོ ཨཏྠི, ཏཱཝ ཏིཊྛནྟི. ཏསྨིཾ ནིཊྛིཏེ ཁཱིཎཝེགོ སརོ ཝིཡ པཏནྟི.
ཡེ པན ཏེ ནེརཡིཀཱ ‘‘ནེཝུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝིནོ ན པུཉྙཕལཱུཔཛཱིཝིནོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏེསཾ ཀོ ཨཱཧཱརོཏི? ཏེསཾ ཀམྨམེཝ ཨཱཧཱརོཏི. ཀིཾ པཉྩ ཨཱཧཱརཱ ཨཏྠཱིཏི? ‘‘པཉྩ, ན པཉྩཱ’’ཏི ཨིདཾ ན ཝཏྟབྦཾ. ནནུ ‘‘པཙྩཡོ ཨཱཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཡེན ཀམྨེན ཏེ ནིརཡེ ནིབྦཏྟཱ, ཏདེཝ ཏེསཾ ཋིཏིཔཙྩཡཏྟཱ ཨཱཧཱརོ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཏཱཝ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱི ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣༦; མ. ནི. ༣.༢༥༠). ཏསྨཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི པཙྩཡཊྛིཏིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཀབལཱི༹ཀཱརཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱརབྦྷཱཏི ཙེཏྠ ཝིཝཱདོ ན ཀཱཏབྦོ. མུཁེ ཨུཔྤནྣཁེལོ༹པི ཧི ཏེསཾ ཨཱཧཱརཀིཙྩཾ སཱདྷེཏི. ཁེལོ༹ ཧི ནིརཡེ དུཀྑཝེདནཱིཡོ ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, སགྒེ སུཁཝེདནཱིཡོ. ཨིཏི ཀཱམབྷཝེ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཋཔེཏྭཱ ཨསཉྙབྷཝཾ སེསཱནཾ ཏཡོ ¶ , ཨསཉྙཱནཉྩེཝ ཨཝསེསཱནཉྩ པཙྩཡཱཧཱརོཏི ཨིམིནཱ ཨཱཧཱརེན སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ.
སབྦེ སཏྟཱཏི ཙ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨདེསནཱ, སབྦེ སངྑཱརཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷགཝཏོཔི ཧི དྷམྨཔུགྒལཱནཾ ཝསེན ཙཏུབྦིདྷཱ དེསནཱ – དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨདེསནཱ, དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ པུགྒལདེསནཱ, པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ པུགྒལདེསནཱ, པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨདེསནཱཏི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི, ཡཐཡིདཾ ཙིཏྟཾ. ཙིཏྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༢) ཨེཝརཱུཔཱི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨདེསནཱ. ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ ཀཉྩི སངྑཱརཾ ནིཙྩཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༦༨) ཨེཝརཱུཔཱི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ པུགྒལདེསནཱ. ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠, ༣༠༩), ཨེཝརཱུཔཱི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ པུགྒལདེསནཱ. ‘‘ཨེཀཔུགྒལསྶ བྷིཀྑཝེ, པཱཏུབྷཱཝཱ མཧཏོ ཙཀྑུསྶ པཱཏུབྷཱཝོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༥-༡༨༦) ཨེཝརཱུཔཱི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨདེསནཱ. ཏཱསུ ཨིདྷ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨདེསནཱ ¶ . ཨུཔརི ཡཱཝ དསཀཱ དྷམྨཱནཾཡེཝ གཧིཏཏྟཱ སཏྟགྒཧཎེན དྷམྨགྒཧཎཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཝིསེསེན ཝཱ སཏྟསནྟཱནཔརིཡཱཔནྣདྷམྨཱནཾཡེཝ ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན སབྷཱཝཏོ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཏྟཱ སཏྟགྒཧཎཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ, སངྑཱརེ ཨུཔཱདཱཡ སཏྟོཏི པཉྙཏྟིམཏྟསམྦྷཝཏོ ཝཱ ཕལོཔཙཱརེན སངྑཱརཱ ‘‘སཏྟཱ’’ཏི ¶ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི ཀོཙི སཏྟོ པཙྩཡཊྛིཏིཀོ ཨཏྠི ཨཉྙཏྲ སངྑཱརེཧི, ཝོཧཱརཝསེན པན ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. ཨེཝམེཏེན ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི.
དྭེ དྷཱཏུཡོཏི སངྑཏཱ ཙ དྷཱཏུ ཨསངྑཏཱ ཙ དྷཱཏུ. ཏཏྠ ཨནེཀེཧི པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ སངྑཏཱ དྷཱཏུ, ཀེཧིཙི པཙྩཡེཧི ཨཀཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ.
ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོཏི ཀཱམདྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ (ཝིབྷ. ༡༨༡-༡༨༢). ཏཏྠ ཀཏམཱ ཀཱམདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙིནིརཡཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ¶ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ ཁནྡྷཱ དྷཱཏཱུ ཨཱཡཏནཱ རཱུཔཱ ཝེདནཱ སཉྙཱ སངྑཱརཱ ཝིཉྙཱཎཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམདྷཱཏུ (ཝིབྷ. ༡༨༢; དྷ. ས. ༡༢༨༧). ཏཏྠ ཀཏམཱ རཱུཔདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ བྲཧྨལོཀཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ཨཀནིཊྛེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི རཱུཔདྷཱཏུ. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨརཱུཔདྷཱཏུ? ཧེཊྛཏོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགེ དེཝེ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨེཏྠཱཝཙརཱ ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱ སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརིསྶ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨརཱུཔདྷཱཏུ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཀཱམདྷཱཏཱུཏི ཀཱམབྷཝོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ལབྦྷནྟི, རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རཱུཔབྷཝོ པཉྩཀྑནྡྷཱ ལབྦྷནྟི. ཨརཱུཔདྷཱཏཱུཏི ཨརཱུཔབྷཝོ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ དསུཏྟརཔརིཡཱཡེན ཡོཛནཱ.
སངྒཱིཏིཔརིཡཱཡེན པན ‘‘ཏིསྶོ ཀུསལདྷཱཏུཡོ – ནེཀྑམྨདྷཱཏུ ཨབྱཱཔཱདདྷཱཏུ ཨཝིཧིཾསཱདྷཱཏུ. ཨཔརཱཔི ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོ – རཱུཔདྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ ནིརོདྷདྷཱཏུ. ཨཔརཱཔི ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོ – ཧཱིནཱ དྷཱཏུ མཛ྄ཛྷིམཱ དྷཱཏུ ¶ པཎཱིཏཱ དྷཱཏཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣.༣༠༥) ཝུཏྟཱ དྷཱཏུཡོཔི ཨེཏྠ ཡུཛྫནྟི (ཝིབྷ. ༡༨༡-༡༨༢). ནེཀྑམྨཔཊིསཾཡུཏྟོ ཏཀྐོ ཝིཏཀྐོ…པེ… སམྨཱསངྐཔྤོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནེཀྑམྨདྷཱཏུ. སབྦེཔི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ནེཀྑམྨདྷཱཏུ. ཨབྱཱཔཱདཔཊིསཾཡུཏྟོ ཏཀྐོ ཝིཏཀྐོ…པེ… སམྨཱསངྐཔྤོ ཨབྱཱཔཱདདྷཱཏུ. ཡཱ སཏྟེསུ མེཏྟི མེཏྟཱཡནཱ མེཏྟཱཡིཏཏྟཾ མེཏྟཱཙེཏོཝིམུཏྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨབྱཱཔཱདདྷཱཏུ. ཨཝིཧིཾསཱཔཊིསཾཡུཏྟོ ཏཀྐོ ཝིཏཀྐོ…པེ… སམྨཱསངྐཔྤོ ཨཝིཧིཾསཱདྷཱཏུ. ཡཱ སཏྟེསུ ཀརུཎཱ ཀརུཎཱཡནཱ ཀརུཎཱཡིཏཏྟཾ ཀརུཎཱཙེཏོཝིམུཏྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཝིཧིཾསཱདྷཱཏུ (ཝིབྷ. ༡༨༢). རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུཡོ ཝུཏྟཱཡེཝ. ནིརོདྷདྷཱཏུ ནིབྦཱནཾ. ཧཱིནཱ དྷཱཏུ དྭཱདསཱཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱ, མཛ྄ཛྷིམཱ ¶ དྷཱཏུ ཨཝསེསཱ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ. པཎཱིཏཱ དྷཱཏུ ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ. སབྦཱཔི ཙ ནིཛྫཱིཝཊྛེན དྷཱཏུ.
ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ, དུཀྑསམུདཡཾ ཨརིཡསཙྩཾ, དུཀྑནིརོདྷཾ ཨརིཡསཙྩཾ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི ¶ པཊིཔདཱ ཨརིཡསཙྩཾ. ཨིམེསཾ ཝཎྞནཱ སཙྩཝིསྶཛྫནེསུཡེཝ བྷཝིསྶཏི.
པཉྩ ཝིམུཏྟཱཡཏནཱནཱིཏི ཨཏྟནོ ཧིཏཏྠཱཡ པརེཧི པཝཏྟིཏདྷམྨདེསནཱསཝནཾ, པརེསཾ ཧིཏཏྠཱཡ ཨཏྟནོ ཡཐཱསུཏདྷམྨདེསནཱ, ཡཐཱསུཏསྶ དྷམྨསྶ སཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཾ, ཡཐཱསུཏསྶ དྷམྨསྶ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐནཾ, ཀསིཎཱསུབྷཱདཱིསུ ཨནུཀཱུལཾ ཨཱརམྨཎནྟི, ཨིམཱནི པཉྩ ཝིམུཙྩནཀཱརཎཱནི. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ, ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི, སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, ཨིདཾ པཋམཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ.
‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ཨཔི ཙ ཁོ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ…པེ… སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ནཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ…པེ… སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ནཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ ¶ སབྲཧྨཙཱརཱི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ…པེ… སུཁིནོ ཙིཏྟཾ ¶ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ནཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི, ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཨཉྙཏརཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི སུམནསིཀཏཾ སཱུཔདྷཱརིཏཾ སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ པཉྙཱཡ, ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཉྙཏརཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི སུམནསིཀཏཾ སཱུཔདྷཱརིཏཾ སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ པཉྙཱཡ ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི ¶ , པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི, སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ པཉྩམཾ ཝིམུཏྟཱཡཏན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༥.༢༦; དཱི. ནི. ༣.༣༢༢).
ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནཱིཏི ཨེཏྠ ནཏྠི ཨེཏེསཾ ཨུཏྟརནྟི ཨནུཏྟརཱནི, ཨནུཏྟརཱནི ཨེཝ ཨནུཏྟརིཡཱནི, ཛེཊྛཀཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘ཚཡིམཱནི (ཨ. ནི. ༦.༨, ༣༠), བྷིཀྑཝེ, ཨནུཏྟརིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཚ? དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ, ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ, སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ, པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ, ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡནྟི.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཧཏྠིརཏནམྤི དསྶནཱཡ གཙྪཏི, ཨསྶརཏནམྤི དསྶནཱཡ གཙྪཏི, མཎིརཏནམྤི དསྶནཱཡ གཙྪཏི, ཨུཙྩཱཝཙཾ ཝཱ པན དསྶནཱཡ གཙྪཏི, སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཾ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཾ དསྶནཱཡ གཙྪཏི. ཨཏྠེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, དསྶནཾ, ནེཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམི. ཏཉྩ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, དསྶནཾ ཧཱིནཾ གམྨཾ པོཐུཛྫནིཀཾ ཨནརིཡཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ ན ནིབྦིདཱཡ ¶ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ དསྶནཱཡ གཙྪཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དསྶནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ སོཀཔརིདེཝཱནཾ ¶ སམཏིཀྐམཱཡ དུཀྑདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཡ ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ དསྶནཱཡ གཙྪཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ. ཨིཏི དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ.
‘‘སཝནཱནུཏྟརིཡཉྩ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷེརིསདྡམྤི སཝནཱཡ གཙྪཏི, ཝཱིཎཱསདྡམྤི སཝནཱཡ གཙྪཏི, གཱིཏསདྡམྤི སཝནཱཡ གཙྪཏི, ཨུཙྩཱཝཙཾ ཝཱ པན སཝནཱཡ གཙྪཏི, སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀསྶ མིཙྪཱཔཊིཔནྣསྶ དྷམྨསྶཝནཱཡ གཙྪཏི. ཨཏྠེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སཝནཾ, ནེཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམི ¶ . ཏཉྩ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སཝནཾ ཧཱིནཾ…པེ… ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀསྶ ཝཱ དྷམྨསྶཝནཱཡ གཙྪཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཝནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀསྶ ཝཱ དྷམྨསྶཝནཱཡ གཙྪཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ. ཨིཏི དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ.
‘‘ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཉྩ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུཏྟལཱབྷམྤི ལབྷཏི, དཱརལཱབྷམྤི ལབྷཏི, དྷནལཱབྷམྤི ལབྷཏི, ཨུཙྩཱཝཙཾ ཝཱ པན ལཱབྷམྤི ལབྷཏི. སམཎེ ཝཱ བྲཱཧྨཎེ ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི. ཨཏྠེསོ, བྷིཀྑཝེ, ལཱབྷོ, ནེསོ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམི. སོ ཙ ཁོ ཨེསོ, བྷིཀྑཝེ, ལཱབྷོ ཧཱིནོ…པེ… ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀེ ཝཱ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ལཱབྷཱནཾ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཏཐཱགཏེ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀེ ཝཱ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ ¶ . ཨིཏི དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ, ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ.
‘‘སིཀྑཱནུཏྟརིཡཉྩ ¶ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཧཏྠིསྨིམྤི སིཀྑཏི, ཨསྶསྨིམྤི སིཀྑཏི, རཐསྨིམྤི སིཀྑཏི, དྷནུསྨིམྤི སིཀྑཏི, ཐརུསྨིམྤི སིཀྑཏི, ཨུཙྩཱཝཙཾ ཝཱ པན སིཀྑཏི, སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀསྶ མིཙྪཱཔཊིཔནྣསྶ སིཀྑཏི. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ, ནེསཱ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམི. སཱ ཙ ཁོ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ ཧཱིནཱ…པེ… ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑཏི, ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑཏི, ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , སིཀྑཱནཾ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑཏི, ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑཏི, ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ. ཨིཏི དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ, ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ, སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ.
‘‘པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཉྩ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཁཏྟིཡམྤི པརིཙརཏི, བྲཱཧྨཎམྤི པརིཙརཏི, གཧཔཏིམྤི པརིཙརཏི, ཨུཙྩཱཝཙཾ ཝཱ པན པརིཙརཏི, སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཾ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཾ པརིཙརཏི. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, པཱརིཙརིཡཱ, ནེསཱ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམི. སཱ ཙ ཁོ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, པཱརིཙརིཡཱ ཧཱིནཱ…པེ… ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ པརིཙརཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཱརིཙརིཡཱནཾ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ པརིཙརཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ. ཨིཏི དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ, ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ, སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ, པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ.
‘‘ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡཉྩ ¶ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུཏྟལཱབྷམྤི ཨནུསྶརཏི, དཱརལཱབྷམྤི ཨནུསྶརཏི, དྷནལཱབྷམྤི ཨནུསྶརཏི, ཨུཙྩཱཝཙཾ ཝཱ པན ཨནུསྶརཏི, སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཾ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཾ ཨནུསྶརཏི. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུསྶཏི, ནེསཱ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམི. སཱ ཙ ཁོ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུསྶཏི ཧཱིནཱ…པེ… ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ¶ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ ཨནུསྶརཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུསྶཏཱིནཾ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ ཨནུསྶརཏི ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ ཨེཀནྟགཏོ ཨབྷིཔྤསནྣོ. ཨིདཾ ¶ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༣༠).
སཏྟ ནིདྡསཝཏྠཱུནཱིཏི ཨེཏྠ ནཏྠི ཨེཏསྶ དསཱཏི ནིདྡསོ. ནིདྡསསྶ ནིདྡསབྷཱཝསྶ ཝཏྠཱུནི ཀཱརཎཱནི ནིདྡསཝཏྠཱུནི. ཁཱིཎཱསཝོ ཧི དསཝསྶཀཱལེ པརིནིབྦུཏོ པུན པཊིསནྡྷིཡཱ ཨབྷཱཝཱ པུན དསཝསྶོ ན ཧོཏཱིཏི ནིདྡསོཏི ཝུཙྩཏི. ན ཀེཝལཉྩ དསཝསྶོཝ ན ཧོཏི, ནཝཝསྶོཔི…པེ… ཨེཀམུཧུཏྟིཀོཔི ན ཧོཏིཡེཝ. ན ཀེཝལཉྩ དསཝསྶཀཱལེ པརིནིབྦུཏོ, སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ པརིནིབྦུཏོཔི ནིསྶཏྟོ ནིདྡསོ ནིམུཧུཏྟོ ཧོཏིཡེཝ. ཏིཏྠིཡསམཡེ ཨུཔྤནྣཝོཧཱརཾ པན སཱསནེ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཱདིསསྶ ཨབྷཱཝཾ, ཨིདྷ ཙ སབྦྷཱཝཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ཏཱདིསསབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཱནི ‘‘སཏྟ ནིདྡསཝཏྠཱུནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡཐཱཧ –
‘‘སཏྟིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ནིདྡསཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི སཏྟ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སིཀྑཱསམཱདཱནེ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ སིཀྑཱསམཱདཱནེ ཨཝིགཏཔེམོ. དྷམྨནིསནྟིཡཱ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ དྷམྨནིསནྟིཡཱ ཨཝིགཏཔེམོ. ཨིཙྪཱཝིནཡེ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ ཨིཙྪཱཝིནཡེ ཨཝིགཏཔེམོ. པཊིསལླཱནེ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ པཊིསལླཱནེ ཨཝིགཏཔེམོ. ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ཨཝིགཏཔེམོ ¶ . སཏིནེཔཀྐེ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ སཏིནེཔཀྐེ ཨཝིགཏཔེམོ. དིཊྛིཔཊིཝེདྷེ ཏིབྦཙྪནྡོ ཧོཏི, ཨཱཡཏིཉྩ དིཊྛིཔཊིཝེདྷེ ཨཝིགཏཔེམོ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟ ནིདྡསཝཏྠཱུནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༢༠).
ཐེརོཔི ཏཐེཝ དེསནཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ‘‘སཏྟ ནིདྡསཝཏྠཱུནཱི’’ཏི ཨཱཧ.
ཨཊྛ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཨབྷིབྷུཡྻམཱནཱནི ཨཱཡཏནཱནི ཨེཏེསཾ ཛྷཱནཱནནྟི ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནི, ཛྷཱནཱནི. ཨཱཡཏནཱནཱིཏི ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནསངྑཱཏཱནི ཀསིཎཱརམྨཎཱནི. ཉཱཎུཏྟརིཀོ ཧི པུགྒལོ ཝིསདཉཱཎོ ¶ ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ ཨཱརམྨཎེ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ. ན མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཀརཎེ བྷཱརོ ཨཏྠཱི’’ཏི, ཏཱནི ཨཱརམྨཎཱནི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སམཱཔཛྫཏི, སཧ ནིམིཏྟུཔྤཱདེནེཝེཏྠ ¶ ཨཔྤནཾ ནིབྦཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨུཔྤཱདིཏཱནི ཛྷཱནཱནི ‘‘ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི.
‘‘ཀཏམཱནི (ཨ. ནི. ༨.༦༥) ཨཊྛ? ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ པཋམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ནཱིལཱནི ནཱིལཝཎྞཱནི ནཱིལནིདསྶནཱནི ནཱིལནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨུམཱཔུཔྥཾ ནཱིལཾ ནཱིལཝཎྞཾ ནཱིལནིདསྶནཾ ནཱིལནིབྷཱསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ནཱིལཾ ནཱིལཝཎྞཾ ནཱིལནིདསྶནཾ ནཱིལནིབྷཱསཾ, ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ནཱིལཱནི ནཱིལཝཎྞཱནི ནཱིལནིདསྶནཱནི ནཱིལནིབྷཱསཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ པཉྩམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པཱིཏཱནི པཱིཏཝཎྞཱནི པཱིཏནིདསྶནཱནི པཱིཏནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཾ པཱིཏཾ པཱིཏཝཎྞཾ པཱིཏནིདསྶནཾ ¶ པཱིཏནིབྷཱསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ¶ པཱིཏཾ ¶ པཱིཏཝཎྞཾ པཱིཏནིདསྶནཾ པཱིཏནིབྷཱསཾ, ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པཱིཏཱནི པཱིཏཝཎྞཱནི པཱིཏནིདསྶནཱནི པཱིཏནིབྷཱསཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཚཊྛཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ལོཧིཏཀཱནི ལོཧིཏཀཝཎྞཱནི ལོཧིཏཀནིདསྶནཱནི ལོཧིཏཀནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཾ ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏཀཝཎྞཾ ལོཧིཏཀནིདསྶནཾ ལོཧིཏཀནིབྷཱསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏཀཝཎྞཾ ལོཧིཏཀནིདསྶནཾ ལོཧིཏཀནིབྷཱསཾ, ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ལོཧིཏཀཱནི ལོཧིཏཀཝཎྞཱནི ལོཧིཏཀནིདསྶནཱནི ལོཧིཏཀནིབྷཱསཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ སཏྟམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨོདཱཏཱནི ཨོདཱཏཝཎྞཱནི ཨོདཱཏནིདསྶནཱནི ཨོདཱཏནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ ཨོདཱཏཱ ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏནིདསྶནཱ ཨོདཱཏནིབྷཱསཱ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ཨོདཱཏཾ ཨོདཱཏཝཎྞཾ ཨོདཱཏནིདསྶནཾ ཨོདཱཏནིབྷཱསཾ, ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨོདཱཏཱནི ཨོདཱཏཝཎྞཱནི ཨོདཱཏནིདསྶནཱནི ཨོདཱཏནིབྷཱསཱནི, ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཨཊྛམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ. ཨིམཱནི ཨཊྛ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནི (ཨ. ནི. ༨.༦༥; དཱི. ནི. ༣.༣༥༨).
ནཝ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱཏི པུབྦཾ པུབྦཾ ཨནུ ཨནུཔུབྦཾ, ཨནུཔུབྦཾ ཝིཧརིཏབྦཏོ སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ ཝིཧཱརཱ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱ, ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སམཱཔཛྫིཏབྦཝིཧཱརཱཏི ཨཏྠོ.
‘‘ཀཏམེ ¶ ནཝ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. པཱིཏིཡཱ ཙ ¶ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ, སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི, ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ¶ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༣༣; དཱི. ནི. ༣.༣༤༣, ༣༥༩) ཝུཏྟཱ ནཝ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱཝ.
དས ནིཛྫརཝཏྠཱུནཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛཱདཱིནི ནིཛྫརཡནྟི ནཱསཡནྟཱིཏི ནིཛྫརཱནི. ཝཏྠཱུནཱིཏི ཀཱརཎཱནི. ནིཛྫརཱནི ཙ ཏཱནི ཝཏྠཱུནི ཙཱཏི ནིཛྫརཝཏྠཱུནི. སམྨཱདིཊྛཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.
‘‘ཀཏམཱནི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༦; དཱི. ནི. ༣.༣༦༠) དས? སམྨཱདིཊྛིཀསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱསངྐཔྤསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱསངྐཔྤོ ནིཛྫིཎྞོ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱསངྐཔྤཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི ¶ , ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱསངྐཔྤཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱཝཱཙསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཝཱཙཱ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱཝཱཙཱཔཙྩཡཱ ¶ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱཝཱཙཱཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱཀམྨནྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཀམྨནྟོ ནིཛྫིཎྞོ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱཀམྨནྟཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱཀམྨནྟཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོ ནིཛྫིཎྞོ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ¶ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱཨཱཛཱིཝཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱཝཱཡཱམསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཝཱཡཱམོ ནིཛྫིཎྞོ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱཝཱཡཱམཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱཝཱཡཱམཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱསཏིསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱསཏི ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱསཏིཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱསཏིཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱསམཱདྷིསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱསམཱདྷི ནིཛྫིཎྞོ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱསམཱདྷིཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱསམཱདྷིཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱཉཱཎིསྶ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཉཱཎཾ ནིཛྫིཎྞཾ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱཉཱཎཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱཉཱཎཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.
‘‘སམྨཱཝིམུཏྟིསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཝིམུཏྟི ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏི. ཡེ ཙ མིཙྪཱཝིམུཏྟིཔཙྩཡཱ ¶ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི, ཏེ ཙསྶ ནིཛྫིཎྞཱ ཧོནྟི, སམྨཱཝིམུཏྟིཔཙྩཡཱ ཙ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༦; དཱི. ནི. ༣.༣༦༠) ཝུཏྟཱནི དས ནིཛྫརཝཏྠཱུནི.
༣. སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙེཡྻནྟིཨཱདི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ ཨིདྷ ཨཱཧརིཏྭཱ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀིཉྩ-ཨིཏི ཙ-ཀཱརོ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཙཀྑཱདཱིནི ཏིཾས ཝིསྶཛྫནཱནི ཚསུ དྭཱརེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ པཉྩ པཉྩ ཀཏྭཱ དྭཱརཱརམྨཎཔཝཏྟིཀྐམེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ དུཝིདྷཾ ཙཀྑུ – མཾསཙཀྑུ པཉྙཱཙཀྑུ ཙ. ཏེསུ བུདྡྷཙཀྑུ སམནྟཙཀྑུ ཉཱཎཙཀྑུ དིབྦཙཀྑུ དྷམྨཙཀྑཱུཏི པཉྩཝིདྷཾ པཉྙཱཙཀྑུ. ‘‘ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༣; ༢.༣༣༩; མཧཱཝ. ༩) ཨིདཾ བུདྡྷཙཀྑུ ནཱམ. ‘‘སམནྟཙཀྑུ ཝུཙྩཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༣༢; མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥) ཨིདཾ སམནྟཙཀྑུ ནཱམ. ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི ཉཱཎཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༥) ཨིདཾ ཉཱཎཙཀྑུ ནཱམ. ‘‘ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༥) ཨིདཾ དིབྦཙཀྑུ ནཱམ. ‘‘ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༥) ཨིདཾ ཧེཊྛིམམགྒཏྟཡསངྑཱཏཾ ཉཱཎཾ དྷམྨཙཀྑུ ནཱམ.
མཾསཙཀྑུཔི སསམྦྷཱརཙཀྑུ ¶ , པསཱདཙཀྑཱུཏི དུཝིདྷཾ ཧོཏི. ཡྭཱཡཾ ཨཀྑིཀཱུཔཀེ པཏིཊྛིཏོ ཧེཊྛཱ ཨཀྑིཀཱུཔཀཊྛིཀེན ཨུཔརི བྷམུཀཊྛིཀེན ཨུབྷཏོ ཨཀྑིཀཱུཊེཧི བཧིདྡྷཱ ཨཀྑིཔཁུམེཧི པརིཙྪིནྣོ ཨཀྑིཀཱུཔཀམཛ྄ཛྷཱ ནིཀྑནྟེན ནྷཱརུསུཏྟཀེན མཏྠལུངྒེ ཨཱབདྡྷོ སེཏཀཎྷཱཏིཀཎྷམཎྜལཝིཙིཏྟོ མཾསཔིཎྜོ, ཨིདཾ སསམྦྷཱརཙཀྑུ ནཱམ. ཡོ པན ཨེཏྠ སིཏོ ཨེཏྠ པཊིབདྡྷོ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ པསཱདོ, ཨིདཾ པསཱདཙཀྑུ ནཱམ. ཨིདམིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཏདེཏཾ ཏསྶ སསམྦྷཱརཙཀྑུནོ སེཏམཎྜལཔརིཀྑིཏྟསྶ ཀཎྷམཎྜལསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏཱནཾ སརཱིརསཎྛཱནུཔྤཏྟིདེསེ དིཊྛིམཎྜལེ སཏྟསུ པིཙུཔཊལེསུ ཨཱསིཏྟཏེལཾ པིཙུཔཊལཱནི ཝིཡ སཏྟ ཨཀྑིཔཊལཱནི བྱཱཔེཏྭཱ པམཱཎཏོ མུགྒཝིདལམཏྟཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ ¶ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. ཏཾ ཙཀྑཏཱིཏི ཙཀྑུ, རཱུཔཾ ཨསྶཱདེཏི ཝིབྷཱཝེཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. རཱུཔཡནྟཱིཏི རཱུཔཱ, ཝཎྞཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ ཧདཡངྒཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུཏོ པཝཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ, ཙཀྑུསྶ ཝཱ ཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ. ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ. ཨུཔསགྒེན པདཾ མཎྜེཏྭཱ སམྥསྶོཏི ཝུཏྟཾ. ཙཀྑུཏོ པཝཏྟོ སམྥསྶོ ཙཀྑུསམྥསྶོ. ཙཀྑུསམྥསྶཔཙྩཡཱཏི ¶ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཕསྶཔཙྩཡཱ. ཝེདཡིཏནྟི ཝིནྡནཾ, ཝེདནཱཏི ཨཏྠོ. ཏདེཝ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི, ཁནཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ. དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན དུཀྑཾ ན སུཁནྟི ཨདུཀྑམསུཁཾ. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ. སོ པན ཙཀྑུསམྥསྶོ ཨཏྟནཱ སམྤཡུཏྟཱཡ ཝེདནཱཡ སཧཛཱཏ ཨཉྙམཉྙནིསྶཡ ཝིཔཱཀཨཱཧཱརསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཝསེན ཨཊྛདྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, སམྤཊིཙྪནསམྤཡུཏྟཱཡ ཨནནྟརསམནནྟརཨནནྟརཱུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཝསེནཔཉྩདྷཱ, སནྟཱིརཎཱདིསམྤཡུཏྟཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཝསེནེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི.
སུཎཱཏཱིཏི ¶ སོཏཾ. ཏཾ སསམྦྷཱརསོཏབིལསྶ ཨནྟོ ཏནུཏམྦལོམཱཙིཏེ ཨངྒུལིཝེདྷཀསཎྛཱནེ པདེསེ སོཏཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. སཔྤནྟཱིཏི སདྡཱ, ཨུདཱཧརཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. གྷཱཡཏཱིཏི གྷཱནཾ. ཏཾ སསམྦྷཱརགྷཱནབིལསྶ ཨནྟོ ཨཛཔདསཎྛཱནེ པདེསེ གྷཱནཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. གནྡྷཡནྟཱིཏི གནྡྷཱ, ཨཏྟནོ ཝཏྠུཾ སཱུཙེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཱིཝིཏམཝ྄ཧཱཡཏཱིཏི ཛིཝ྄ཧཱ, སཱཡནཊྛེན ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ. སཱ སསམྦྷཱརཛིཝ྄ཧཱཡ ཨཏིཨགྒམཱུལཔསྶཱནི ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔརིམཏལམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཨུཔྤལདལགྒསཎྛཱནེ པདེསེ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཏིཊྛཏི. རསནྟི ཏེ སཏྟཱཏི རསཱ, ཨསྶཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀུཙྪིཏཱནཾ སཱསཝདྷམྨཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. སོ ཡཱཝཏཱ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱདིཎྞཔྤཝཏྟི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན ཀཱཡཔསཱདོ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝཏྠུདྭཱརབྷཱཝཾ སཱདྷཡམཱནོ ཏིཊྛཏི. ཕུསཱིཡནྟཱིཏི ཕོཊྛབྦཱ. མུནཱཏཱིཏི མནོ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནོ ལཀྑཎཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷམྨཱ ¶ . མནོཏི སཧཱཝཛྫནཾ བྷཝངྒཾ. དྷམྨཱཏི དྭཱདསཔབྷེདཱ དྷམྨཱརམྨཎཱ དྷམྨཱ. མནོཝིཉྙཱཎནྟི ཛཝནམནོཝིཉྙཱཎཾ. མནོསམྥསྶོཏི ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཕསྶོ. སོ སམྤཡུཏྟཱཡ ཝེདནཱཡ ཝིཔཱཀཔཙྩཡཝཛྫེཧི སེསེཧི སཏྟཧི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨནནྟརཱཡ ཏེཧེཝ, སེསཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཝསེནེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི.
རཱུཔཱདཱིནི པཉྩ ཝིསྶཛྫནཱནི ཁནྡྷཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. སཱིཏཱདཱིཧི རུཔྤཏི པཱིལཱི༹ཡཏཱིཏི རཱུཔཾ. ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱ. སཉྫཱནཱཏཱིཏི སཉྙཱ. སངྑརོནྟཱིཏི སངྑཱརཱ. ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཾ. ཙཀྑཱདཱིནི དྷམྨཝིཙཱརཔརིཡནྟཱནི དས ཚཀྐཝསེན, སཊྛི ཝིསྶཛྫནཱནི པིཡརཱུཔསཱཏརཱུཔཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདིཀཱ ཝེདནཱ ཏཾཏཾསམྤཡུཏྟཱཝ. རཱུཔེསུ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱ. སཉྩེཏཡཏཱིཏི སཉྩེཏནཱ, ཨབྷིསནྡཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསཏཱིཏི ཏཎྷཱ, པིཔཱསཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. ཝིཏཀྐེཏཱིཏི ཝིཏཀྐོ, ཝིཏཀྐནཾ ཝཱ ཝིཏཀྐོ, ཨཱུཧནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱརམྨཎེ ཏེན ཙིཏྟཾ ཝིཙརཏཱིཏི ¶ ཝིཙཱརོ, ཝིཙརཎཾ ཝཱ ཝིཙཱརོ, ཨནུསཉྩརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
༤. པཐཝཱིདྷཱཏཱདཱིནི ཚ ཝིསྶཛྫནཱནི སཾཁིཏྟེན ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. པཏྠཊཏྟཱ པཐཝཱི. ཨཔྤེཏི, ཨཱཔཱིཡཏི, ཨཔྤཱཡཏཱིཏི ཝཱ ཨཱཔོ. ཏེཛཡཏཱིཏི ཏེཛོ. ཝཱཡཏཱིཏི ཝཱཡོ. ན ཀསྶཏི ན ནིཀསྶཏི, ཀསིཏུཾ ཚིནྡིཏུཾ བྷིནྡིཏུཾ ཝཱ ན སཀྐཱཏི ཨཱཀཱསོ. ནིསྶཏྟཊྛེན དྷཱཏུ.
པཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནི དས ཝིསྶཛྫནཱནི ཀསིཎབྷཱཝནཱཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཀསིཎནྟི སཀལཕརཎཝསེན ཀསིཎམཎྜལམྤི ཏསྨིཾ ཨུཔཊྛིཏནིམིཏྟམྤི ཏདཱརམྨཎཾ ཛྷཱནམྤི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཛྷཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨཱདིམྷི ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཀསིཎཱརམྨཎཱནི ཛྷཱནཱནི, ཏཏོ པརཱནི ཙཏྟཱརི ཝཎྞཀསིཎཱརམྨཎཱནི. ཨཱཀཱསཀསིཎནྟི པརིཙྪེདཱཀཱསོ, ཏདཱརམྨཎཉྩ ཛྷཱནཾ, ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསོ, ཏདཱརམྨཎཉྩ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ. ཝིཉྙཱཎཀསིཎནྟི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཝིཉྙཱཎཾ, ཏདཱརམྨཎཉྩ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ.
ཀེསཱདཱིནི དྭཏྟིཾས ཝིསྶཛྫནཱནི དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཏེསུ པན ཀེསཱདཱིསུ པཊིཀཱུལཏོ ཨུཔཊྛིཏེསུ ཀཱཡགཏཱསཏིཝསེན ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ ¶ ཧོཏི, ཝཎྞཏོ ཨུཔཊྛིཏེསུ ཀསིཎཀམྨཊྛཱནཾ ཧོཏི, དྷཱཏུཏོ ཨུཔཊྛིཏེསུ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཀམྨཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཀེསཱཏིཨཱདཱིནི ཙ པཊིཀཱུལཏོ ཝཎྞཏོ ཝཱ ཨུཔཊྛིཏཱནཾ ཏདཱརམྨཎཱནི ཛྷཱནཱནི, དྷཱཏུཏོ ཨུཔཊྛིཏསྶ ཏེ ཙ ཀོཊྛཱསཱ ཏདཱརམྨཎཱ ཙ དྷཱཏུབྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ.
ཀེསཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི པུརཏོ ནལཱཊནྟེན, པཙྪཏོ ཙ གལཝཱཊཀེན པརིཙྪིནྣཱ སཱིསཀཊཱཧཝེཋནཙམྨེ ཝཱིཧགྒམཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཋིཏཱ ཨནེཀསཏསཧསྶསངྑཱ.
ལོམཱ ཋཔེཏྭཱ ཀེསཱདཱིནཾ པཏིཊྛིཏོཀཱསཾ ཧཏྠཏལཔཱདཏལཱནི ཙ ཡེབྷུཡྻེན སརཱིརཙམྨེ ནཝནཝུཏིཡཱ ལོམཀཱུཔསཧསྶེསུ ལིཀྑཱམཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཋིཏཱ.
ནཁཱ ཨངྒུལཱིནཾ ཨགྒཔིཊྛེསུ ཋིཏཱ ཝཱིསཏི.
དནྟཱ དྭཱིསུ ཧཎུཀཊྛིཀེསུ ཋིཏཱ ཡེབྷུཡྻེན དྭཏྟིཾས.
ཏཙོ ¶ སཀལསརཱིརཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ པཱཀཊཀིལོམཀསྶ ཨུཔརི ཚཝིཡཱ ཧེཊྛཱ ཋིཏཾ ཙམྨཾ.
མཾསཾ སཱདྷིཀཱནི ¶ ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ཨནུལིམྤིཏྭཱ ཋིཏཱནི ནཝམཾསཔེསིསཏཱནི.
ནྷཱརཱུ སཀལསརཱིརེ ཨཊྛཱིནི ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཱནི ནཝ ནྷཱརུསཏཱནི.
ཨཊྛཱི སཀལསརཱིརེ ཧེཊྛཱ ཨཊྛཱིནཾ ཨུཔརི ཋིཏཱནི སཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི.
ཨཊྛིམིཉྫཱ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཋིཏཱ མིཉྫཱ.
ཝཀྐཾ གལཝཱཊཀཱ ནིཀྑནྟེན ཨེཀམཱུལེན ཐོཀཾ གནྟྭཱ དྭིདྷཱ བྷིནྣེན ཐཱུལནྷཱརུནཱ ཝིནིབདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཧདཡམཾསཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱ དྭེ མཾསཔིཎྜིཀཱ.
ཧདཡཾ སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏཾ ཨནྟོ ཙིཏྟསནྣིསྶཡཾ ཨཌྜྷཔསཏམཏྟལོཧིཏཔུཎྞཾ པུནྣཱགཊྛིཔཏིཊྛཱནམཏྟཱཝཱཊཀཾ ཧདཡམཾསཾ.
ཡཀནཾ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ དཀྑིཎཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ ཡམཀམཾསཔཊལཾ.
ཀིལོམཀཾ ཧདཡཝཀྐཱནི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ པཊིཙྪནྣཀིལོམཀསངྑཱཏཉྩ སཀལསརཱིརེ ཙམྨསྶ ཧེཊྛཏོ མཾསཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨཔྤཊིཙྪནྣཀིལོམཀསངྑཱཏཉྩཱཏི དུཝིདྷཾ པརིཡོནཧནམཾསཾ.
པིཧཀཾ ཧདཡསྶ ཝཱམཔསྶེ ཨུདརཔཊལསྶ མཏྠཀཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ ཨུདརཛིཝ྄ཧཱམཾསཾ.
པཔྥཱསཾ སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨནྟརེ ཧདཡཡཀནཱནཾ ཨུཔརི ཚཱདེཏྭཱ ཨོལམྦནྟཾ ཋིཏཾ དྭཏྟིཾསམཾསཁཎྜཔྤབྷེདཾ པཔྥཱསམཾསཾ.
ཨནྟཾ ¶ ཨུཔརི གལཝཱཊཀེ ཧེཊྛཱ ཀརཱིསམགྒེ ཝིནིབནྡྷཏྟཱ གལཝཱཊཀཀརཱིསམགྒཔརིཡནྟེ སརཱིརབྦྷནྟརེ ཋིཏཱ པུརིསསྶ དྭཏྟིཾསཧཏྠཱ ཨིཏྠིཡཱ ཨཊྛཝཱིསཏིཧཏྠཱ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱ ཋཱནེསུ ཨོབྷགྒཱ ཨནྟཝཊྚི.
ཨནྟགུཎཾ ¶ ཨནྟབྷོགེ ཨེཀཏོ ཨགལནྟེ ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱ ཨནྟབྷོགཱནཾ ཨནྟརཱ ཋིཏཾ བནྡྷནཾ.
ཨུདརིཡཾ དནྟམུསལསཉྩུཎྞིཏཾ ཛིཝ྄ཧཱཧཏྠཔརིཝཏྟིཏཾ ཁེལ༹ལཱལཱཔལིབུདྡྷཾ ཏཾཁཎཝིགཏཝཎྞགནྡྷརསཱདིསམྤདཾ ཏནྟཝཱཡཁལིསུཝཱནཝམཐུསདིསཾ ནིཔཏིཏྭཱ པིཏྟསེམྷཝཱཏཔལིཝེཋིཏཾ ¶ ཧུཏྭཱ ཨུདརགྒིསནྟཱཔཝེགཀུཐིཏཾ ཀིམིཀུལཱཀུལཾ ཨུཔརཱུཔརི ཕེཎབུབྦུལ༹ཀཱནི མུཉྩནྟཾ པརམཀསམྦུཀདུགྒནྡྷཛེགུཙྪབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཱམཱསཡསངྑཱཏེ ཨུཔརིནཱབྷིཨནྟཔཊལེ ཋིཏཾ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ.
ཀརཱིསཾ པཀྐཱསཡསངྑཱཏེ ཧེཊྛཱ ནཱབྷིཔིཊྛིཀཎྚཀམཱུལཱནཾ ཨནྟརེ ཨུབྦེདྷེན ཨཊྛངྒུལམཏྟེ ཨནྟཱཝསཱནེ ཋིཏཾ ཝཙྩཾ.
པིཏྟཾ ཧདཡམཾསཔཔྥཱསཱནཾ ཨནྟརེ ཡཀནམཾསཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ མཧཱཀོསཱཏཀཱིཀོསཀསདིསེ པིཏྟཀོསཀེ ཋིཏཾ བདྡྷཔིཏྟསངྑཱཏཉྩ, ཀེསལོམནཁདནྟཱནཾ མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཉྩེཝ ཐདྡྷསུཀྑཙམྨཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ སརཱིརཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏཾ ཨབདྡྷཔིཏྟསངྑཱཏཉྩཱཏི དུཝིདྷཾ པིཏྟཾ.
སེམྷཾ ཨུདརཔཊལེ ཋིཏཾ ཨེཀཔཏྠཔཱུརཔྤམཱཎཾ སེམྷཾ.
པུབྦོ ཁཱཎུཀཎྚཀཔཧརཎགྒིཛཱལཱདཱིཧི ཨབྷིཧཏེ ཝཱ སརཱིརཔྤདེསེ ཨབྦྷནྟརདྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཝཱ ཨུཔྤནྣེསུ གཎྜཔཱིལ༹ཀཱདཱིསུ པརིཔཀྐལོཧིཏཔརིཎཱམོ. ལོཧིཏཾ ཡཀནསྶ ཧེཊྛཱབྷཱགཾ པཱུརེཏྭཱ ཧདཡཝཀྐཔཔྥཱསཱནཾ ཨུཔརི ཐོཀཾ ཐོཀཾ པགྒྷརནྟཾ ཝཀྐཧདཡཡཀནཔཔྥཱསེ ཏེམཡམཱནཾ ཋིཏཾ ཨེཀཔཏྠཔཱུརམཏྟཾ སནྣིཙིཏལོཧིཏསངྑཱཏཉྩ, ཀེསལོམནཁདནྟཱནཾ མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཉྩེཝ ཐདྡྷསུཀྑཙམྨཉྩ ཋཔེཏྭཱ དྷམནིཛཱལཱནུསཱརེན སབྦཾ ཨུཔཱདིཎྞསརཱིརཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ སཾསརཎལོཧིཏསངྑཱཏཉྩཱཏི དུཝིདྷཾ ལོཧིཏཾ.
སེདོ ཨགྒིསནྟཱཔསཱུརིཡསནྟཱཔཨུཏུཝིཀཱརཱདཱིཧི སནྟཏྟེ སརཱིརེ སབྦཀེསལོམཀཱུཔཝིཝརེཧི པགྒྷརཎཀཨཱཔོདྷཱཏུ.
མེདོ ཐཱུལསྶ སཀལསརཱིརེ ཙམྨམཾསནྟརེ ཀིསསྶ ཛངྒྷམཾསཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཋིཏོ ཐིནསིནེཧོ.
ཨསྶུ ¶ སོམནསྶདོམནསྶཝིསབྷཱགཱཧཱརཨུཏཱུཧི སམུཊྛཧིཏྭཱ ཨཀྑིཀཱུཔཀེ པཱུརེཏྭཱ ཏིཊྛནྟཱི ཝཱ པགྒྷརནྟཱི ཝཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ.
ཝསཱ ¶ ཨགྒིསནྟཱཔསཱུརིཡསནྟཱཔཨུཏུཝིསབྷཱགེཧི ཨུསྨཱཛཱཏེསུ ཡེབྷུཡྻེན ཧཏྠཏལཧཏྠཔིཊྛིཔཱདཏལཔཱདཔིཊྛིནཱསཱཔུཊནལཱཊཨཾསཀཱུཊེསུ ཋིཏོ ཝིལཱིནསིནེཧོ.
ཁེལོ༹ ¶ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨཱཧཱརཾ པསྶནྟསྶ ཝཱ སརནྟསྶ ཝཱ མུཁེ ཝཱ ཋཔེནྟསྶ ཧདཡཾ ཝཱ ཨཱཀིལཱཡནྟསྶ ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཝཱ ཛིགུཙྪཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ བྷིཡྻོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཀཔོལཔསྶེཧི ཨོརུཡ྄ཧ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏིཊྛམཱནཱ ཕེཎམིསྶཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ.
སིངྒྷཱཎིཀཱ ཝིསབྷཱགཱཧཱརཨུཏུཝསེན སཉྫཱཏདྷཱཏུཀྑོབྷསྶ ཝཱ རོདནྟསྶ ཝཱ ཨནྟོསཱིསེ མཏྠལུངྒཏོ གལིཏྭཱ ཏཱལུམཏྠཀཝིཝརེན ཨོཏརིཏྭཱ ནཱསཱཔུཊེ པཱུརེཏྭཱ ཏིཊྛནྟཾ ཝཱ པགྒྷརནྟཾ ཝཱ པཱུཏི ཨསུཙི པིཙྪིལཾ.
ལསིཀཱ ཨཊྛིསནྡྷཱིནཾ ཨབྦྷཉྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཾ ཨསཱིཏིསཏསནྡྷཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཋིཏཾ པིཙྪིལཀུཎཔཾ.
མུཏྟཾ ཨཱཧཱརཨུཏུཝསེན ཝཏྠིཔུཊབྦྷནྟརེ ཋིཏཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ.
མཏྠལུངྒཾ སཱིསཀཊཱཧབྦྷནྟརེ ཙཏྟཱརོ སིབྦིནིམགྒེ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ ཙཏུཔིཎྜསམོདྷཱནོ མིཉྫརཱསི.
ཙཀྑཱཡཏནཱདཱིནི དྭཱདས ཝིསྶཛྫནཱནི དྭཱདསཱཡཏནཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨཱཡཏནཏོ, ཨཱཡཱནཾ ཏནནཏོ, ཨཱཡཏསྶ ཙ ནཡནཏོ ཨཱཡཏནཾ. ཙཀྑུརཱུཔཱདཱིསུ ཧི ཏཾཏཾདྭཱརཱརམྨཎཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ སེན སེན ཨནུབྷཝནཱདིནཱ ཀིཙྩེན ཨཱཡཏནྟི ཨུཊྛཧནྟི གྷཊནྟི, ཝཱཡམནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཙ པན ཨཱཡབྷཱུཏེ དྷམྨེ ཨེཏཱནི ཏནོནྟི, ཝིཏྠཱརེནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཉྩ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ པཝཏྟཾ ཨཏཱིཝ ཨཱཡཏཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཡཱཝ ན ནིཝཏྟཏི, ཏཱཝ ནཡནྟི, པཝཏྟཡནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
ཨཔིཙ ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཨཱཀརཊྛེན སམོསརཎཊྛཱནཊྛེན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནཾ ¶ . ཏཐཱ ཧི ལོཀེ ‘‘ཨིསྶརཱཡཏནཾ ཝཱསུདེཝཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ‘‘ཨཱཡཏན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སུཝཎྞཱཡཏནཾ རཛཏཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཀརོ. སཱསནེ པན ‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིཧངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༣༨) སམོསརཎཊྛཱནཾ. ‘‘དཀྑིཎཱཔཐོ གུནྣཾ ཨཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཉྫཱཏིདེསོ. ‘‘ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༠༢; ༥.༢༣) ཀཱརཎཾ. ཙཀྑུཨཱདཱིསུ ཙཱཔི ཏེ ཏེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ ནིཝསནྟི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡཱཏི ཙཀྑཱདཡོ ནེསཾ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ¶ , ཙཀྑཱདཱིསུ ཙ ཏེ ཨཱཀིཎྞཱ ཏནྣིསྶཡཏྟཱ ཏདཱརམྨཎཏྟཱ ཙཱཏི ཙཀྑཱདཡོ ཙ ནེསཾ ཨཱཀརོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ¶ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཝསེན སམོསརཎཏོ ཙཀྑཱདཡོ ཙ ནེསཾ སམོསརཎཊྛཱནཾ, ཏཾནིསྶཡཱརམྨཎབྷཱཝེན ཏཏྠེཝ ཨུཔྤཏྟིཏོ ཙཀྑཱདཡོ ཙ ནེསཾ སཉྫཱཏིདེསོ, ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེ ཨབྷཱཝཏོ ཙཀྑཱདཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱརཎནྟི ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཙཀྑུ ཙ ཏཾ ཨཱཡཏནཉྩཱཏི ཙཀྑཱཡཏནཾ. ཨེཝཾ སེསཱནིཔི.
ཙཀྑུདྷཱཏཱདཱིནི ཨཊྛཱརས ཝིསྶཛྫནཱནི ཨཊྛཱརསདྷཱཏུཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཙཀྑཱདཱིསུ ཨེཀེཀོ དྷམྨོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝིདཧཏི, དྷཱིཡཏེ, ཝིདྷཱནཾ ཝིདྷཱིཡཏེ, ཨེཏཱཡ, ཨེཏྠ ཝཱ དྷཱིཡཏཱིཏི དྷཱཏུ. ལོཀིཡཱ ཧི དྷཱཏུཡོ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཝཝཏྠིཏཱ ཧུཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏཱདིདྷཱཏུཡོ ཝིཡ སུཝཎྞརཛཏཱདིཾ, ཨནེཀཔྤཀཱརཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཝིདཧནྟི. བྷཱརཧཱརེཧི ཙ བྷཱརོ ཝིཡ སཏྟེཧི དྷཱིཡནྟེ, དྷཱརཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དུཀྑཝིདྷཱནམཏྟམེཝ ཙེཏཱ ཨཝསཝཏྟནཏོ. ཨེཏཱཧི ཙ ཀརཎབྷཱུཏཱཧི སཾསཱརདུཀྑཾ སཏྟེཧི ཨནུཝིདྷཱིཡཏི. ཏཐཱཝིཧིཏཉྩེཏཾ ཨེཏཱསྭེཝ དྷཱིཡཏི, ཋཔཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཡཐཱ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཏྟཱ ནཱམ སབྷཱཝཏོ ནཏྠི, ན ཨེཝམེཏཱ. ཨེཏཱ པན ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷཱཏུཡོ. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཝིཙིཏྟཱ ཧརིཏཱལམནོསིལཱདཡོ སེལཱཝཡཝཱ དྷཱཏུཡོཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝམེཏཱཔི དྷཱཏུཡོ ཝིཡཱཏི དྷཱཏུཡོ. ཝིཙིཏྟཱ ཧེཏཱ ཉཱཎནེཡྻཱཝཡཝཱཏི. ཡཐཱ ཝཱ སརཱིརསངྑཱཏསྶ སམུདཱཡསྶ ཨཝཡཝབྷཱུཏེསུ རསསོཎིཏཱདཱིསུ ཨཉྙམཉྙཝིསབྷཱགལཀྑཎཔརིཙྪིནྣེསུ དྷཱཏུསམཉྙཱ, ཨེཝམེཝེཏེསུཔི པཉྩཀྑནྡྷསངྑཱཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨཝཡཝེསུ དྷཱཏུསམཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཉྙམཉྙཝིསབྷཱགལཀྑཎཔརིཙྪིནྣཱ ཧེཏེ ཙཀྑཱདཡོཏི. ཨཔིཙ དྷཱཏཱུཏི ནིཛྫཱིཝམཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཱ ‘‘ཚདྷཱཏུརོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ པུརིསོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༤༣-༣༤༤) ཛཱིཝསཉྙཱསམཱུཧནནཏྠཾ དྷཱཏུདེསནཾ ཨཀཱསཱིཏི. ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཙཀྑུ ཙ ཏཾ དྷཱཏུ ཙཱཏི ཙཀྑུདྷཱཏུ. ཨེཝཾ སེསཱཔི. མནོདྷཱཏཱུཏི ཙ ཏིསྶོ མནོདྷཱཏུཡོ. དྷམྨདྷཱཏཱུཏི ཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཀྑནྡྷཱ སོལ༹ས སུཁུམརཱུཔཱནི ནིབྦཱནཉྩ. མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཚསཏྟཏི མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡོ.
ཙཀྑུནྡྲིཡཱདཱིནི ¶ ¶ བཱཝཱིསཏི ཝིསྶཛྫནཱནི བཱཝཱིསཏིནྡྲིཡཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཙཀྑུམེཝ དསྶནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ¶ ཀཱརེཏཱིཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ. སོཏམེཝ སཝནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི སོཏིནྡྲིཡཾ. གྷཱནམེཝ གྷཱཡནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི གྷཱནིནྡྲིཡཾ. ཛིཝ྄ཧཱ ཨེཝ སཱཡནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཛིཝ྄ཧིནྡྲིཡཾ. ཀཱཡོ ཨེཝ ཕུསནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཀཱཡིནྡྲིཡཾ. མནཏེ ཨིཏི མནོ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ པནཱཧུ – ནཱལིཡཱ མིནམཱནོ ཝིཡ མཧཱཏུལཱཡ དྷཱརཡམཱནོ ཝིཡ ཙ ཨཱརམྨཎཾ མནཏི ཛཱནཱཏཱིཏི མནོ, ཏདེཝ མནནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི མནིནྡྲིཡཾ.
ཛཱིཝནྟི ཏེན ཏཾསཧཛཱཏཱ དྷམྨཱཏི ཛཱིཝིཏཾ, ཏདེཝ ཨནུཔཱལནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཏཾ རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནྟི དུཝིདྷཾ. སབྦཀམྨཛརཱུཔསཧཛཾ སཧཛརཱུཔཱནུཔཱལནཾ རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, སབྦཙིཏྟསཧཛཾ སཧཛཨརཱུཔཱནུཔཱལནཾ ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ.
ཐཱིཡཏི སངྒྷཱཏཾ གཙྪཏི ཨེཏིསྶཱ གབྦྷོཏི ཨིཏྠཱི, ཨིཏྠིལིངྒཱདཱིསུ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, ནིཡམཏོ ཨིཏྠིཡཱ ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ ཨིཏྠིནྡྲིཡཾ.
པུཾ-ཝུཙྩཏི ནིརཡོ, པུཾ སངྑཱཏེ ནིརཡེ རིསཱིཡཏི ཧིཾསཱིཡཏཱིཏི པུརིསོ, པུརིསལིངྒཱདཱིསུ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, ནིཡམཏོ པུརིསསྶེཝ ཨིནྡྲིཡཾ པུརིསིནྡྲིཡཾ. དྭཱིསུཔེཏེསུ ཨེཀེཀཾ སབྷཱཝཀསྶ ཨེཀེཀསྶ ཀམྨཛརཱུཔསཧཛཾ ཧོཏི.
ཀུསལཝིཔཱཀཀཱཡཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཀཱཡིཀསཱཏལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སུཁམེཝ ཨིནྡྲིཡཾ སུཁིནྡྲིཡཾ.
ཨཀུསལཝིཔཱཀཀཱཡཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཾ དུཀྑཾ, ཀཱཡིཀཨསཱཏལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, དུཀྑམེཝ ཨིནྡྲིཡཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ.
པཱིཏིསོམནསྶཡོགཏོ སོབྷནཾ མནོ ཨསྶཱཏི སུམནོ, སུམནསྶ བྷཱཝོ སོམནསྶཾ, ཙེཏསིཀསཱཏལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སོམནསྶམེཝ ཨིནྡྲིཡཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ.
དོམནསྶཡོགཏོ དུཊྛུ མནོ ཨསྶཱཏི, ཧཱིནཝེདནཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ མནོ ཨསྶཱཏི དུམྨནོ, དུམྨནསྶ བྷཱཝོ དོམནསྶཾ, ཙེཏསིཀཨསཱཏལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, དོམནསྶམེཝ ¶ ཨིནྡྲིཡཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ. སུཁདུཀྑཱཀཱརཔཝཏྟིཾ ཨུཔེཀྑཏི མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརསཎྛིཏཏྟཱ ཏེནཱཀཱརེན པཝཏྟཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎེ ¶ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, ཨུཔེཀྑཱ ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ ཨུཔེཀྑིནྡྲིཡཾ.
སདྡཧནྟི ¶ ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ སདྡཧཏི, སདྡཧནམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སདྡྷཱ, ཨསྶདྡྷིཡསྶ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཨཏྠེན ཨིནྡྲིཡཾ, ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སདྡྷཱཡེཝ ཨིནྡྲིཡཾ སདྡྷིནྡྲིཡཾ.
ཝཱིརབྷཱཝོ ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརཱནཾ ཝཱ ཀམྨཾ, ཝིདྷིནཱ ཝཱ ནཡེན ཨཱིརཡིཏབྦཾ པཝཏྟཡིཏབྦནྟི ཝཱིརིཡཾ, ཀོསཛྫསྶ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཨཏྠེན ཨིནྡྲིཡཾ, པགྒཧཎལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡམེཝ ཨིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ.
སརནྟི ཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ སརཏི, སརཎམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སཏི, མུཊྛསཙྩསྶ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཨཏྠེན ཨིནྡྲིཡཾ, ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སཏི ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ.
ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམྨཱ ཨཱདྷིཡཏི ཋཔེཏཱིཏི སམཱདྷི, ཝིཀྑེཔསྶ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཨཏྠེན ཨིནྡྲིཡཾ, ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷི ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ.
‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨརིཡསཙྩཱནི པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱཏི པཉྙཱཔནཝསེན པཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཝིཛྫཱཡ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཨདྷིཔཏིཨཏྠེན ཨིནྡྲིཡཾ, དསྶནལཀྑཎེ ཝཱ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, པཉྙཱ ཨེཝ ཨིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ.
ཨནམཏགྒེ སཾསཱརཝཊྚེ ཨནཉྙཱཏཾ ཨམཏཾ པདཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨམེཝ ཝཱ ཛཱནིསྶཱམཱིཏི པཊིཔནྣསྶ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨིནྡྲིཡཊྛསམྦྷཝཏོ ཙ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ. སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎསྶེཏཾ ནཱམཾ.
པཋམམགྒེན ཉཱཏཾ མརིཡཱདཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཏེསཾཡེཝ ཏེན མགྒེན ཉཱཏཱནཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཱནམེཝ ¶ ཛཱནནཏོ ཨིནྡྲིཡཊྛསམྦྷཝཏོ ཙ ཨཱཛཱནནཀཾ ཨིནྡྲིཡཾ ཨཉྙིནྡྲིཡཾ. སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིསུ ཚསུ ཋཱནེསུ ཉཱཎསྶེཏཾ ནཱམཾ.
ཨཉྙཱཏཱཝིནོ ཙཏུསཙྩེསུ ནིཊྛིཏཉཱཎཀིཙྩསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨིནྡྲིཡཊྛསམྦྷཝཏོ ཙ ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཾ, ཨཉྙཱཏཱཝཱིནཾ ཝཱ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ནིཊྛིཏཀིཙྩཱནཾ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཨིནྡཊྛསཱདྷནེན ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཾ. ཨརཧཏྟཕལཉཱཎསྶེཏཾ ནཱམཾ. སབྦཱནིཔེཏཱནི ¶ ཡཐཱཡོགཾ ཨིནྡལིངྒཊྛེན ཨིནྡདེསིཏཊྛེན ཨིནྡདིཊྛཊྛེན ཨིནྡསིཊྛཊྛེན ཨིནྡཛུཊྛཊྛེན ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི. བྷགཝཱ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷོ པརམིསྶརིཡབྷཱཝཏོ ཨིནྡོ, ཀུསལཱཀུསལཉྩ ཀམྨཾ ཀམྨེསུ ཀསྶཙི ཨིསྶརིཡཱབྷཱཝཏོ. ཏེནེཝེཏྠ ཀམྨཛནིཏཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཀུསལཱཀུསལཀམྨཾ ཨུལླིངྒེནྟི ¶ , ཏེན ཙ སིཊྛཱནཱིཏི ཨིནྡལིངྒཊྛེན ཨིནྡསིཊྛཊྛེན ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི. སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི བྷགཝཏཱ མུནིནྡེན ཡཐཱབྷཱུཏཏོ པཀཱསིཏཱནི ཨབྷིསམྦུདྡྷཱནི ཙཱཏི ཨིནྡདེསིཏཊྛེན ཨིནྡདིཊྛཊྛེན ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི. ཏེནེཝ ཙ བྷགཝཏཱ མུནིནྡེན ཀཱནིཙི གོཙརཱསེཝནཱཡ, ཀཱནིཙི བྷཱཝནཱསེཝནཱཡ སེཝིཏཱནཱིཏི ཨིནྡཛུཊྛཊྛེནཔི ཨིནྡྲིཡཱནི. ཨཔི ཙ ཨཱདྷིཔཙྩསངྑཱཏེན ཨིསྶརིཡཊྛེནཔི ཨེཏཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཔཝཏྟིཡཉྷི ཙཀྑཱདཱིནཾ སིདྡྷམཱདྷིཔཙྩཾ ཏསྨིཾ ཏིཀྑེ ཏིཀྑཏྟཱ མནྡེ ཙ མནྡཏྟཱཏི.
ཀཱམདྷཱཏུཨཱདཱིནི དྭཱདས ཝིསྶཛྫནཱནི བྷཝཔྤབྷེདཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཀཱམརཱགསངྑཱཏེན ཀཱམེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ, ཀཱམསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ.
ཀཱམཾ པཧཱཡ རཱུཔེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ, རཱུཔསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏུ.
ཀཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཧཱཡ ཨརཱུཔེན ཡུཏྟཱ དྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ, ཨརཱུཔསངྑཱཏཱ ཝཱ དྷཱཏུ ཨརཱུཔདྷཱཏུ.
ཏཱ ཨེཝ དྷཱཏུཡོ པུན བྷཝཔརིཡཱཡེན ཝུཏྟཱ. བྷཝཏཱིཏི ཧི བྷཝོཏི ཝུཙྩཏི. སཉྙཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ སཉྙཱབྷཝོ, སཉྙཱསཧགཏོ ཝཱ བྷཝོ སཉྙཱབྷཝོ, སཉྙཱ ཝཱ ཨེཏྠ བྷཝེ ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱབྷཝོ. སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ ཨསཉྙཱབྷཝམུཏྟོ རཱུཔབྷཝོ ཙ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝམུཏྟོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཙ ཧོཏི.
ན སཉྙཱབྷཝོ ཨསཉྙཱབྷཝོ, སོ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ.
ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱབྷཱཝཏོ ¶ ནེཝསཉྙཱ, སུཁུམཏྟེན སམྦྷཝཏོ ནཱསཉྙཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ, ཏཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ. ཨཐ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཡ སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཱ, སུཁུམཱཡ ཙ བྷཱཝཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ ཨསྨིཾ བྷཝེཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝེཀདེསོ.
ཨེཀེན རཱུཔཀྑནྡྷེན ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ ཨེཀེན ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨསཉྙབྷཝོཝ.
ཙཏཱུཧི ཨརཱུཔཀྑནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ ཙཏཱུཧི ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཙཏུཝོཀཱརབྷཝོ ¶ , སོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཨེཝ.
པཉྩཧི ཁནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ པཉྩཧི ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི པཉྩཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ ཙ ཧོཏི.
༦. པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི དྭཱདས ཝིསྶཛྫནཱནི ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཛྷཱནནྟི ཨིདྷ བྲཧྨཝིཧཱརམཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ. པཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ. སུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ. ཨུཔེཀྑཱཙིཏྟེཀགྒཏཱསམྤཡུཏྟཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ.
མེདཏི མེཛྫཏཱིཏི མེཏྟཱ, སིནིཡ྄ཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. མིཏྟེ ཝཱ བྷཝཱ, མིཏྟསྶ ཝཱ ཨེསཱ པཝཏྟཱིཏི མེཏྟཱ, པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི མུཏྟཏྟཱ ཨཱརམྨཎེ ཙཱདྷིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟི, ཙེཏསོ ཝིམུཏྟི ཙེཏོཝིམུཏྟི, མེཏྟཱ ཨེཝ ཙེཏོཝིམུཏྟི མེཏྟཱཙེཏོཝིམུཏྟི.
ཀརུཎཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཨེཝ.
མོདནྟི ཏཱཡ ཏཾསམངྒིནོ, སཡཾ ཝཱ མོདཏི, མོདནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི མུདིཏཱ. ‘‘ཨཝེརཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིབྱཱཔཱརཔྤཧཱནེན མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝཱུཔགམནེན ཙ ཨུཔེཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ. མེཏྟཱདཡོ ཏཡོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ པཋམཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཛྷཱནེཧི ཡུཏྟཱ. ཨུཔེཀྑཱབྲཧྨཝིཧཱརོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན ཡུཏྟོ.
ཕརཎཝསེན ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨནྟོཏི ཨནནྟོ. ཨཱཀཱསོ ཨནནྟོ ཨཱཀཱསཱནནྟོ, ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསོ ¶ . ཨཱཀཱསཱནནྟོཡེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ, ཏཾ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཛྷཱནསྶ ‘‘དེཝཱནཾ དེཝཱཡཏནམིཝཱ’’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ. ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནམེཝ སམཱཔཏྟི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟི. ཕརཎཝསེན ཙ ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨནྟོཏི ཨནནྟཾ, ཏཾ ཨཱཀཱསཱརམྨཎཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཨནནྟམེཝ ཨཱནཉྩཾ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨཱནཉྩཾ ‘‘ཝིཉྙཱཎཱནཉྩ’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝིཉྙཱཎཉྩ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ རུལ༹ྷིསདྡོ. ཏཾ ཝིཉྙཱཎཉྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཛྷཱནསྶ ‘‘དེཝཱནཾ དེཝཱཡཏནམིཝཱ’’ཏི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ. ནཏྠི ཨེཏསྶ ཀིཉྩནནྟི ཨཀིཉྩནཾ, ཨནྟམསོ བྷངྒམཏྟམྤི ཨསྶ ཨཝསིཊྛཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིཉྩནསྶ བྷཱཝོ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ. ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ. ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནམསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ¶ ཛྷཱནསྶ ‘‘དེཝཱནཾ དེཝཱཡཏནམིཝཱ’’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ. ཨོལཱ༹རིཀཱཡ སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ, སུཁུམཱཡ ཙ བྷཱཝཏོ ནེཝསྶ སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཛྷཱནསྶ སཉྙཱ ནཱསཉྙཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཾ. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཉྩ ཏཾ མནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཨཱཡཏནཉྩཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཱཡམེཏྠ སཉྙཱ སཱ པཊུསཉྙཱཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ནེཝསཉྙཱ, སངྑཱརཱཝསེསསུཁུམབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནཏྟཱ ནཱསཉྙཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ ཙ སཱ སེསདྷམྨཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཨཱཡཏནཉྩཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ. ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱརམྨཎཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ན ཀེཝལཾ ཨེཏྠ སཉྙཱ ¶ ཨེདིསཱི, ཨཐ ཁོ ཝེདནཱཔི ནེཝཝེདནཱ ནཱཝེདནཱ. ཙིཏྟམྤི ནེཝཙིཏྟཾ ནཱཙིཏྟཾ. ཕསྶོཔི ནེཝཕསྶོ ནཱཕསྶོ. ཨེས ནཡོ སེསསམྤཡུཏྟདྷམྨེསུ. སཉྙཱསཱིསེན པནཱཡཾ དེསནཱ ཀཏཱཏི.
ཨཝིཛྫཱདཱིནི དྭཱདས ཝིསྶཛྫནཱནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. པཱུརེཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛེན ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདི ཨཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཨལདྡྷབྦནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཏབྦིཔརཱིཏཏོ ཀཱཡསུཙརིཏཱདི ཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཏཾ ཝིནྡིཡཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཁནྡྷཱནཾ རཱསཊྛཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནཊྛཾ, དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཊྛཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིཡཊྛཾ, སཙྩཱནཾ ཏཐཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. དུཀྑཱདཱིནཾ པཱིལ༹ནཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཏྠཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཝིཛྫཱ, ཨནྟཝིརཧིཏེ སཾསཱརེ སབྦཡོནིགཏིབྷཝཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ སཏྟེ ཛཝཱཔེཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ, པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནེསུ ཨིཏྠིཔུརིསཱདཱིསུ ཛཝཏི, ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཁནྡྷཱདཱིསུ ན ཛཝཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ, ཨཔི ཙ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཝཏྠཱརམྨཎཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཔཊིཙྩསམུཔྤནྣཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཚཱདནཏོཔི ཨཝིཛྫཱ. སངྑཏམབྷིསངྑརོནྟཱིཏི སངྑཱརཱ. ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཾ. ནམཏཱིཏི ནཱམཾ, ནཱམཡཏཱིཏི ཝཱ ནཱམཾ. རུཔྤཏཱིཏི རཱུཔཾ. ཨཱཡེ ཏནོཏི ¶ , ཨཱཡཏཉྩ ནཡཏཱིཏི ཨཱཡཏནཾ. ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ. ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱ. པརིཏསྶཏཱིཏི ཏཎྷཱ. ཨུཔཱདིཡཏི བྷུསཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨུཔཱདཱནཾ. བྷཝཏི, བྷཱཝཡཏཱིཏི ཝཱ བྷཝོ. ཛནནཾ ཛཱཏི. ཛཱིརཎཾ ¶ ཛརཱ. མརནྟི ཨེཏེནཱཏི མརཎཾ.
༧. དུཀྑཱདཱིནི ཨཊྛསཏཱནི ཨཊྛ ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ཙཏུསཙྩཡོཛནཱཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ‘‘དུཀྑཾ ཨབྷིཉྙེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཧི ཚནྣཾ ཙཏུཀྐཱནཾ ཝསེན ཙཏུཝཱིསཏི ཝིསྶཛྫནཱནི ‘‘ཙཀྑུ ཛརཱམརཎ’’ནྟི པེཡྻཱལེ ‘‘ཙཀྑུ ཨབྷིཉྙེཡྻཾ སོཏཾ ཨབྷིཉྙེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ‘‘ཛཱཏི ཨབྷིཉྙེཡྻཱ’’ཏི པརིཡོསཱནེན པཉྩནཝུཏཱདྷིཀེན ཝིསྶཛྫནསཏེན ཡོཛེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི. པཉྩནཝུཏཱདྷིཀཾ ཙཏུཀྐསཏཾ ཧོཏི, ཏེསཾ ཙཏུཀྐཱནཾ ཝསེན ཨསཱིཏིཨདྷིཀཱནི སཏྟ ཝིསྶཛྫནསཏཱནི. ‘‘ཛརཱམརཎཾ ཨབྷིཉྙེཡྻ’’ནྟིཨཱདིཀེ ཙཏུཀྐེ ‘‘ཙཏྟཱརི ཝིསྶཛྫནཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ སབྦཱནི ཨཊྛ ཙ སཏཱནི ཨཊྛ ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ཧོནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཏསྶ ཏསྶ དྷམྨསྶ པདྷཱནབྷཱུཏོ པཙྩཡོ སམུདཡོཏི ཝེདིཏབྦོ. སབྦསངྑཱརེཧི སུཉྙཾ ནིབྦཱནཾ ནིརོདྷོཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཱདཱིནཾ ཏིཎྞམྤི ཧི ལོཀུཏྟརིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཏྠ ཨབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡནིརོདྷོཏིཨཱདི ཡུཛྫཏི ¶ . ནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཱཏི ཙ སབྦཏྠ ཨརིཡམགྒོ ཨེཝ. ཨེཝཉྷི ཝུཙྩམཱནེ ཕལེཔི མགྒཝོཧཱརསམྦྷཝཏོ ཨཉྙིནྡྲིཡཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཱནམྤི ཡུཛྫཏི. པུན དུཀྑཱདཱིནཾ པརིཉྙཊྛཱདིཝསེན ཨཊྛསཏཱནི ཨཊྛ ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི, པུན དུཀྑཱདཱིནཾ པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷཊྛཱདིཝསེན ཨཊྛསཏཱནི ཨཊྛ ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི. པརིཉྙཱ ཙ སཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཊྛེན པཊིཝེདྷོ ཙཱཏི པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷོ. པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷོཝ ཨཏྠོ པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷཊྛོ.
༨. པུན ཏཱནེཝ དུཀྑཱདཱིནི ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཱནི དྭིཨདྷིཀཱནི དྭེ པདསཏཱནི སམུདཡཱདཱིཧི སཏྟཧི སཏྟཧི པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ དྭིཨདྷིཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཨཊྛཀསཏཱནཾ ཝསེན སཧསྶཉྩ ཚ ཙ སཏཱནི སོལ༹ས ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ པདྷཱནབྷཱུཏོ པཙྩཡོ སམུདཡོ, ཏསྶ ནིརོདྷོ སམུདཡནིརོདྷོ. ཚནྡོ ཨེཝ རཱགོ ཚནྡརཱགོ, དུཀྑེ སུཁསཉྙཱཡ དུཀྑསྶ ཚནྡརཱགོ, ཏསྶ ནིརོདྷོ ཚནྡརཱགནིརོདྷོ. དུཀྑཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ སུཁཾ སོམནསྶཾ དུཀྑསྶ ཨསྶཱདོ. དུཀྑསྶ ཨནིཙྩཏཱ དུཀྑསྶ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཏཱ དུཀྑསྶ ཨཱདཱིནཝོ. དུཀྑེ ཚནྡརཱགཝིནཡོ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནཾ དུཀྑསྶ ནིསྶརཎཾ. ‘‘ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི བྷཱུཏཾ སངྑཏཾ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཾ ནིརོདྷོ ཏསྶ ནིསྶརཎ’’ནྟི ¶ (པཊི. མ. ༡.༢༤) ཝཙནཏོ ནིབྦཱནམེཝ དུཀྑསྶ ནིསྶརཎཾ. ‘‘དུཀྑནིརོདྷོ སམུདཡནིརོདྷོ ཚནྡརཱགནིརོདྷོ དུཀྑསྶ ནིསྶརཎ’’ནྟི ནཱནཱསངྑཏཔཊིཔཀྑཝསེན ནཱནཱཔརིཡཱཡཝཙནེཧི ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ནིབྦཱནམེཝ ཝུཏྟནྟི ¶ ཝེདིཏབྦཾ. ཀེཙི པན ‘‘ཨཱཧཱརསམུདཡཱ དུཀྑསམུདཡོ ཨཱཧཱརནིརོདྷཱ དུཀྑནིརོདྷོ སརསཝསེན སམུདཡནིརོདྷོ, ཨཐ ཝཱ ཨུདཡབྦཡདསྶནེན སམུདཡནིརོདྷོ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒོ ཚནྡརཱགནིརོདྷོ’’ཏི ཝདནྟི. ཨེཝཉྩ ཝུཙྩམཱནེ ལོཀུཏྟརིནྡྲིཡཱནཾ ཨཝིཔསྶནཱུཔགཏྟཱ ན སབྦསཱདྷཱརཎཾ ཧོཏཱིཏི པཋམཾ ཝུཏྟནཡོཝ གཧེཏབྦོ. ལོཀུཏྟརིནྡྲིཡེསུ ཧི ཚནྡརཱགཱབྷཱཝཏོཡེཝ ཚནྡརཱགནིརོདྷོཏི ཡུཛྫཏི. སརཱིརེ ཚནྡརཱགེནེཝ སརཱིརེཀདེསེསུ ཀེསཱདཱིསུཔི ཚནྡརཱགོ ཀཏོཝ ཧོཏི, ཛརཱམརཎཝནྟེསུ ཚནྡརཱགེནེཝ ཛརཱམརཎེསུཔི ཚནྡརཱགོ ཀཏོཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨསྶཱདཱདཱིནཝཱཔི ཡོཛེཏབྦཱ. པུན དུཀྑཱདཱིནི ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཱནི དྭིཨདྷིཀཱནི དྭེ པདསཏཱནི སམུདཡཱདཱིཧི ཚཧི ཚཧི ¶ པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ དྭིཨདྷིཀཱནཾ དྭིནྣཾ སཏྟཀསཏཱནཾ ཝསེན ནཡསཧསྶཉྩ ཙཏྟཱརི ཙ སཏཱནི ཙུདྡས ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི.
༩. ཨིདཱནི རཱུཔཱདཱིནི ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཱནི ཨེཀཱདྷིཀཱནི དྭེ པདསཏཱནི སཏྟཧི ཨནུཔསྶནཱཧི ཡོཛེཏྭཱ ནིདྡིསིཏུཾ པཋམཾ ཏཱཝ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཡོ སཏྟ ཨནུཔསྶནཱ ནིདྡིཊྛཱ. ཏཱནི སབྦཱནི སཏྟཧི སུདྡྷིཀཨནུཔསྶནཱཝིསྶཛྫནེཧི སདྡྷིཾ སཧསྶཉྩ ཙཏྟཱརི ཙ སཏཱནི ཙུདྡས ཙ ཝིསྶཛྫནཱནི ཧོནྟི. ཨནིཙྩནྟི ཨནུཔསྶནཱ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ. སཱ ནིཙྩསཉྙཱཔཊིཔཀྑཱ. དུཀྑནྟི ཨནུཔསྶནཱ དུཀྑཱནུཔསྶནཱ. སཱ སུཁསཉྙཱཔཊིཔཀྑཱ. ཨནཏྟཱཏི ཨནུཔསྶནཱ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱ. སཱ ཨཏྟསཉྙཱཔཊིཔཀྑཱ. ཏིསྶནྣཾ ཨནུཔསྶནཱནཾ པརིཔཱུརཏྟཱ ནིབྦིནྡཏཱིཏི ནིབྦིདཱ, ནིབྦིདཱ ཙ སཱ ཨནུཔསྶནཱ ཙཱཏི ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱ. སཱ ནནྡིཔཊིཔཀྑཱ. ཙཏསྶནྣཾ ཨནུཔསྶནཱནཾ པརིཔཱུརཏྟཱ ཝིརཛྫཏཱིཏི ཝིརཱགོ, ཝིརཱགོ ཙ སོ ཨནུཔསྶནཱ ཙཱཏི ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱ. སཱ རཱགཔཊིཔཀྑཱ. པཉྩནྣཾ ཨནུཔསྶནཱནཾ པརིཔཱུརཏྟཱ རཱགཾ ནིརོདྷེཏཱིཏི ནིརོདྷོ, ནིརོདྷོ ཙ སོ ཨནུཔསྶནཱ ཙཱཏི ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱ. སཱ སམུདཡཔཊིཔཀྑཱ. ཚནྣཾ ཨནུཔསྶནཱནཾ པརིཔཱུརཏྟཱ པཊིནིསྶཛྫཏཱིཏི ¶ པཊིནིསྶགྒོ, པཊིནིསྶགྒོ ཙ སོ ཨནུཔསྶནཱ ཙཱཏི པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱ. སཱ ཨཱདཱནཔཊིཔཀྑཱ. ལོཀུཏྟརིནྡྲིཡཱནཾ ཨསཏིཔི ཝིཔསྶནཱུཔགཏྟེ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ, སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱ, སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༢༧༧-༢༧༩; པཊི. མ. ༡.༣༡) ཝཙནཏོ ཏེསམྤི ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཏྟཱ ཏཏྠ ནིཙྩསུཁཏྟསཉྙཱནཾ ནནྡིཡཱ རཱགསྶ ཙ ཨབྷཱཝཱ ནིརོདྷཝནྟཱནཱིཏི ཨནུཔསྶནཏོ པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒཔཀྑནྡནཔཊིནིསྶགྒསམྦྷཝཏོ ཙ ཏེཧིཔི སཏྟ ཨནུཔསྶནཱ ཡོཛིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཛརཱམརཎཝནྟེསུ ཨནིཙྩཱདིཏོ དིཊྛེསུ ཛརཱམརཎམྤི ཨནིཙྩཱདིཏོ དིཊྛཾ ནཱམ ཧོཏི, ཛརཱམརཎཝནྟེསུ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཛརཱམརཎེ ནིབྦིནྣོ ཙ ཝིརཏྟོ ཙ ཧོཏི, ཛརཱམརཎཝནྟེསུ ནིརོདྷཏོ དིཊྛེསུ ཛརཱམརཎམྤི ནིརོདྷཏོ དིཊྛཾ ¶ ནཱམ ཧོཏི, ཛརཱམརཎཝནྟེསུ པཊིནིསྶཛྫནྟོ ཛརཱམརཎཾ པཊིནིསྶཛྫནྟོཝ ཧོཏཱིཏི ཛརཱམརཎེཧི སཏྟ ཨནུཔསྶནཱ ཡོཛིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
༡༠. ཨིདཱནི ཨཱདཱིནཝཉཱཎསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔྤཱདཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨཱརམྨཎཱནཾ ཝསེན ཨུཔྤཱདཱདཱིནི ཏེསཾ ཝེཝཙནཱནི པཉྩདས ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི, སནྟིཔདཉཱཎསྶ ¶ ཏཔྤཊིཔཀྑཱརམྨཎཝསེན ཨནུཔྤཱདཱདཱིནི པཉྩདས ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི, པུན ཏཱནེཝ ཨུཔྤཱདཱནུཔྤཱདཱདཱིནི པདཱནི ཡུགལ༹ཀཝསེན ཡོཛེཏྭཱ ཏིཾས ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ ནཡེཝ སཊྛི ཝིསྶཛྫནཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨུཔྤཱདོཏི པུརིམཀམྨཔཙྩཡཱ ཨིདྷ ཨུཔྤཏྟི. པཝཏྟནྟི ཏཐཱཨུཔྤནྣསྶ པཝཏྟི. ནིམིཏྟནྟི སབྦམྤི སངྑཱརནིམིཏྟཾ. ཡོགཱཝཙརསྶ ཧི སངྑཱརཱ སསཎྛཱནཱ ཝིཡ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏསྨཱ ནིམིཏྟནྟི ཝུཙྩནྟི. ཨཱཡཱུཧནཱཏི ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ. ཏཉྷི ཨབྷིསངྑརཎཊྛེན ཨཱཡཱུཧནཱཏི ཝུཙྩཏི.
པཊིསནྡྷཱིཏི ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཏྟི. སཱ ཧི བྷཝནྟརཔཊིསནྡྷཱནཏོ པཊིསནྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. གཏཱིཏི ཡཱཡ གཏིཡཱ སཱ པཊིསནྡྷི ཧོཏི. སཱ ཧི གནྟབྦཏོ གཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ནིབྦཏྟཱིཏི ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟནཾ. ཨུཔཔཏྟཱིཏི ‘‘སམཱཔནྣསྶ ཝཱ ཨུཔཔནྣསྶ ཝཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༧༢) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཝིཔཱཀཔཝཏྟི. ཛཱཏཱིཏི ཛནནཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟམཱནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཡེ ཡེ ཁནྡྷཱ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏེསཾ ཏེསཾ པཋམཾ ¶ པཱཏུབྷཱཝོ. ཛརཱཏི ཛཱིརཎཾ. སཱ དུཝིདྷཱ ཋིཏཉྙཐཏྟལཀྑཎསངྑཱཏཾ སངྑཏལཀྑཎཉྩ ཁཎྜིཙྩཱདིསམྨཏོ སནྟཏིཡཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཁནྡྷཱནཾ པུརཱཎབྷཱཝོ ཙ. སཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. བྱཱདྷཱིཏི དྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡསམུཊྛིཏོ པིཏྟསེམྷཝཱཏསནྣིཔཱཏཨུཏུཝིཔརིཎཱམཝིསམཔརིཧཱརཨུཔཀྐམཀམྨཝིཔཱཀཝསེན ཨཊྛཝིདྷོ ཨཱབཱདྷོ. ཝིཝིདྷཾ དུཀྑཾ ཨཱདཧཏི ཝིདཧཏཱིཏི བྱཱདྷི, བྱཱདྷཡཏི ཏཱཔེཏི, ཀམྤཡཏཱིཏི ཝཱ བྱཱདྷི. མརཎནྟི མརནྟི ཨེཏེནཱཏི མརཎཾ. ཏཾ དུཝིདྷཾ ཝཡལཀྑཎསངྑཱཏཾ སངྑཏལཀྑཎཉྩ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔྤབནྡྷཝིཙྪེདོ ཙ. ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ.
སོཀོཏི སོཙནཾ. ཉཱཏིབྷོགརོགསཱིལདིཊྛིབྱསནེཧི ཕུཊྛསྶ ཙིཏྟསནྟཱཔོ. པརིདེཝོཏི པརིདེཝནཾ. ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧིཡེཝ ཕུཊྛསྶ ཝཙཱིཔལཱཔོ. ཨུཔཱཡཱསོཏི བྷུསོ ཨཱཡཱསོ. ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧིཡེཝ ཕུཊྛསྶ ཨདྷིམཏྟཙེཏོདུཀྑཔྤབྷཱཝིཏོ དོསོཡེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཨུཔྤཱདཱདཡོ པཉྩེཝ ཨཱདཱིནཝཉཱཎསྶ ཝཏྠུཝསེན ཝུཏྟཱ, སེསཱ ཏེསཾ ཝེཝཙནཝསེན. ‘‘ནིབྦཏྟཱི’’ཏི ཧི ཨུཔྤཱདསྶ, ‘‘ཛཱཏཱི’’ཏི པཊིསནྡྷིཡཱ ཝེཝཙནཾ, ‘‘གཏི ཨུཔཔཏྟཱི’’ཏི ཨིདཾ དྭཡཾ པཝཏྟསྶ, ཛརཱདཡོ ནིམིཏྟསྶཱཏི. ཨནུཔྤཱདཱདིཝཙནེཧི པན ནིབྦཱནམེཝ ཝུཏྟཾ.
པུན ¶ ཏཱནེཝ ཨུཔྤཱདཱནུཔྤཱདཱདཱིནི སཊྛི པདཱནི དུཀྑསུཁཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ སཊྛི ཝིསྶཛྫནཱནི, བྷཡཁེམཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ སཊྛི ཝིསྶཛྫནཱནི, སཱམིསནིརཱམིསཔདེཧི ¶ ཡོཛེཏྭཱ སཊྛི ཝིསྶཛྫནཱནི, སངྑཱརནིབྦཱནཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ སཊྛི ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི. ཏཏྠ དུཀྑནྟི ཨནིཙྩཏྟཱ དུཀྑཾ. དུཀྑཔཊིཔཀྑཏོ སུཁཾ. ཡཾ དུཀྑཾ, ཏཾ བྷཡཾ. བྷཡཔཊིཔཀྑཏོ ཁེམཾ. ཡཾ བྷཡཾ, ཏཾ ཝཊྚཱམིསལོཀཱམིསེཧི ཨཝིཔྤམུཏྟཏྟཱ སཱམིསཾ. སཱམིསཔཊིཔཀྑཏོ ནིརཱམིསཾ. ཡཾ སཱམིསཾ, ཏཾ སངྑཱརམཏྟམེཝ. སངྑཱརཔཊིཔཀྑཏོ སནྟཏྟཱ ནིབྦཱནཾ. སངྑཱརཱ ཧི ཨཱདིཏྟཱ, ནིབྦཱནཾ སནྟནྟི. དུཀྑཱཀཱརེན བྷཡཱཀཱརེན སཱམིསཱཀཱརེན སངྑཱརཱཀཱརེནཱཏི ཨེཝཾ ཏེན ཏེན ཨཱཀཱརེན པཝཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦནྟི.
༡༡. པརིགྒཧཊྛཱདཱིནི ཨེཀཏིཾས ཝིསྶཛྫནཱནི ཨརིཡམགྒཀྑཎཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ ཧི དྷམྨཱ ¶ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨུཔྤཱདནཏྠཾ པརིགྒཡ྄ཧནྟེ ཨིཏི པརིགྒཧཱ, ཏེསཾ སབྷཱཝོ པརིགྒཧཊྛོ. ཏེསཾཡེཝ ཨཉྙམཉྙཔརིཝཱརབྷཱཝེན པརིཝཱརཊྛོ. བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཝསེན པརིཔཱུརཊྛོ. ཏེསཾཡེཝ སམཱདྷིཝསེན ཨེཀཱརམྨཎཔརིགྒཧམཔེཀྑིཏྭཱ ཨེཀགྒཊྛོ. ནཱནཱརམྨཎཝིཀྑེཔཱབྷཱཝམཔེཀྑིཏྭཱ ཨཝིཀྑེཔཊྛོ. ཝཱིརིཡཝསེན པགྒཧཊྛོ. སམཱདྷིཝསེན ཨུདཀེན ནྷཱནཱིཡཙུཎྞཱནཾ ཝིཡ ཨཝིཔྤཀིཎྞཏཱ ཨཝིསཱརཊྛོ. སམཱདྷིཡོགེན ཨལུལིཏཏྟཱ ཨནཱཝིལཊྛོ. ཨཝིཀམྤིཏཏྟཱ ཨནིཉྫནཊྛོ. ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཝསེནཱཏི སམཱདྷིཡོགེན ཙ ཨེཀཱརམྨཎེ བྷུསཾ པཏིཊྛཱནཝསེན ཙ. ཋིཏཊྛོཏི ཨཱརམྨཎེ ནིཙྩལབྷཱཝེན པཏིཊྛིཏཊྛོ. ཏསྶ ནིབྦཱནཱརམྨཎསྶ ཨཱལམྦནབྷཱཝེན ཨཱརམྨཎཊྛོ. ཏཏྠེཝ ནིཀཱམཙཱརབྷཱཝེན གོཙརཊྛོ. ནིསྶརཎཔཧཱནབྷཱཝེན ནིབྦཱནསྶ པཧཱནཊྛོ. ཀིལེསཔརིཙྩཱགཝསེན ཨརིཡམགྒསྶ པརིཙྩཱགཊྛོ. དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཝསེན ཝུཊྛཱནཊྛོ. ནིམིཏྟཔཝཏྟེཧི ནིཝཏྟནཝསེན ནིཝཏྟནཊྛོ. ནིབྦུཏཏྟཱ སནྟཊྛོ. ཨཏཔྤཀཏྟཱ ཨུཏྟམཏྟཱ ཙ པཎཱིཏཊྛོ. ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ, ཨཱརམྨཎེ ཙ ཨདྷིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟཊྛོ. ཨཱསཝཱནཾ ཨཝིསཡབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨནཱསཝཊྛོ. ཀིལེསཀནྟཱརསཾསཱརཀནྟཱརཱཏིཀྐམནེན ཏརཎཊྛོ. སངྑཱརནིམིཏྟཱབྷཱཝེན ཨནིམིཏྟཊྛོ. ཏཎྷཱཔཎིདྷིཨབྷཱཝེན ཨཔྤཎིཧིཏཊྛོ. ཨཏྟསཱརཱབྷཱཝེན སུཉྙཏཊྛོ. ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསཏཱཡ, སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨེཀརསཏཱཡ ཝཱ ཨེཀརསཊྛོ. སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛོ. ཏེསཾཡེཝ ཡུགནདྡྷཊྛོ. ཨརིཡམགྒསྶ སངྑཱརཏོ ནིགྒམནེ ¶ ནིཡྻཱནཊྛོ. ནིབྦཱནསམྤཱཔནེན ཧེཏུཊྛོ. ནིབྦཱནཔཙྩཀྑཀརཎེན དསྶནཊྛོ. ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛོཏི.
༡༢. སམཐཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཝིསྶཛྫནཱནི སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཨནུ ཨནུ པསྶནཏོ ཨནུཔསྶནཊྛོ. ཡུགནདྡྷསྶ སམཐཝིཔསྶནཱདྭཡསྶ ཨེཀརསབྷཱཝེན ¶ ཨནཏིཝཏྟནཊྛོ. སིཀྑཱདཱིནི ནཝ ཝིསྶཛྫནཱནི ཨརིཡམགྒསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. སིཀྑིཏབྦཏྟཱ སིཀྑཱ ¶ . ཏསྶཱ སམཱདཱཏབྦཏོ སམཱདཱནཊྛོ. སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ཀམྨཊྛཱནཝསེན གཧིཏསྶ ཨཱརམྨཎསྶ བྷཱཝནཱཔཝཏྟིཊྛཱནཏྟཱ གོཙརཊྛཱནཏྟཱ ཙ གོཙརཊྛོ. སམཐཀཱལེ ཝིཔསྶནཱཀཱལེ ཝཱ ཀོསཛྫཝསེན ལཱིནསྶ ཙིཏྟསྶ དྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱཝསེན ཨུསྶཱཧནཊྛོ པགྒཧཊྛོ. ཨུདྡྷཙྩཝསེན ཨུདྡྷཏསྶ ཙིཏྟསྶ པསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱཝསེན སནྣིསཱིདཱཔནཊྛོ ནིགྒཧཊྛོ. ཨུབྷོ ཝིསུདྡྷཱནནྟི ཨུབྷཏོ ཝིསུདྡྷཱནཾ, ལཱིནུདྡྷཏཔཀྑཏོ ནིཝཱརེཏྭཱ ཝིསུདྡྷཱནཾ ཙིཏྟཱནནྟི ཨཏྠོ. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཝེ ཋིཏཱནཾ སནྟཏིཝསེན པཝཏྟམཱནཱནཾ ཙིཏྟཱནཾ ཝསེན བཧུཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨུསྶཱཧནསནྣིསཱིདཱཔནེསུ སབྱཱཔཱརཱབྷཱཝོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཊྛོ. སམཔྤཝཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ ཝསེན བྷཱཝནཱ ཝིསེསཱདྷིགམཊྛོ. ཨརིཡམགྒཔཱཏུབྷཱཝཝསེན ཨུཏྟརིཔཊིཝེདྷཊྛོ. ཨརིཡམགྒསིདྡྷཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷཝསེན སཙྩཱབྷིསམཡཊྛོ. ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ནིརོདྷེ པཏིཊྛཱཔཀཊྛོ. སཱ ཧི ཏཾསམངྒིཔུགྒལཾ ནིརོདྷསངྑཱཏེ ནིབྦཱནེ པཏིཊྛཱཔེཏི.
སདྡྷིནྡྲིཡཱདཱིནི པཉྩ ཝིསྶཛྫནཱནི ཨིནྡྲིཡཊྛཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨདྷིམོཀྑཊྛོཏི ཨདྷིམུཙྩནཊྛོ. ཨུཔཊྛཱནཊྛོཏི ཨཱརམྨཎཾ ཨུཔེཙྩ པཏིཊྛཱནཊྛོ. དསྶནཊྛོཏི སབྷཱཝཔེཀྑནཊྛོ. སདྡྷཱབལཱདཱིནི པཉྩ ཝིསྶཛྫནཱནི བལཊྛཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨཀམྤིཡཊྛེན སདྡྷཱཝ བལནྟི སདྡྷཱབལཾ. ཨསྶདྡྷིཡེཏི ཨསྶདྡྷིཡེན. ཨསྶདྡྷིཡནྟི ཙ སདྡྷཱཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ. ཨཀམྤིཡཊྛོཏི ཨཀམྤེཏབྦཊྛོ, ཀམྤེཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཨཏྠོ. ཀོསཛྫེཏི ཀུསཱིཏབྷཱཝསངྑཱཏེན ཐིནམིདྡྷེན. པམཱདེཏི སཏིཔཊིཔཀྑེན ཙིཏྟུཔྤཱདེན. ཨུདྡྷཙྩེཏི ཨཝཱུཔསམསངྑཱཏེན ཨུདྡྷཙྩེན. ཨཝིཛྫཱཡཱཏི མོཧེན. སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིནི སཏྟ ཝིསྶཛྫནཱནི བོཛ྄ཛྷངྒཊྛཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. བུཛ྄ཛྷནཀསྶ ཨངྒོ ¶ བོཛ྄ཛྷངྒོ. པསཏྠོ སུནྡརོ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒོ སམྦོཛ྄ཛྷངྒོ, སཏིཡེཝ སམྦོཛ྄ཛྷངྒོ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ. དྷམྨེ ཝིཙིནཱཏཱིཏི དྷམྨཝིཙཡོ. པཉྙཱཡེཏཾ ནཱམཾ. པཝིཙཡཊྛོཏི ཝིཙཱརཊྛོ. པཱིནཡཏཱིཏི པཱིཏི. ཕརཎཊྛོཏི ཝིསརཎཊྛོ. པསྶམྦྷནཾ པསྶདྡྷི ¶ . ཨུཔསམཊྛོཏི ནིདྡརཐཊྛོ. ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, སམཾ པེཀྑཏི ཨཔཀྑཔཏིཏཱཝ ཧུཏྭཱ པེཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ ཨིདྷ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ, བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱཏིཔི ཏསྶཱ ནཱམཾ. སམཝཱཧིཏལཀྑཎཏྟཱ པཊིསངྑཱནཊྛོ.
སམྨཱདིཊྛཱདཱིནི ཨཊྛ ཝིསྶཛྫནཱནི མགྒཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. སམྨཱ པསྶཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏཱཡ པསྶནྟི, པསཏྠཱ སུནྡརཱ ཝཱ དིཊྛཱིཏི སམྨཱདིཊྛི. ཏསྶཱ སམྨཱདིཊྛིཡཱ. སམྨཱ སངྐཔྤེཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན སངྐཔྤེནྟི, པསཏྠོ སུནྡརོ ཝཱ སངྐཔྤོཏི སམྨཱསངྐཔྤོ. ཨབྷིརོཔནཊྛོཏི ཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཱརོཔནཊྛོ. ཨཱརམྨཎཱབྷིནིརོཔནཊྛོཏིཔི པཱཋོ. སམྨཱ ཝདཏི ¶ , སམྨཱ ཝཱ ཏཱཡ ཝདནྟི, པསཏྠཱ སུནྡརཱ ཝཱ ཝཱཙཱཏི སམྨཱཝཱཙཱ. མིཙྪཱཝཱཙཱཝིརཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. པརིགྒཧཊྛོཏི ཙཏུབྦིདྷཝཙཱིསཾཝརཔརིགྒཧཊྛོ. སམྨཱ ཀརོཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན ཀརོནྟི, པསཏྠཾ སུནྡརཾ ཝཱ ཀམྨནྟི སམྨཱཀམྨཾ, སམྨཱཀམྨམེཝ སམྨཱཀམྨནྟོ. མིཙྪཱཀམྨནྟཝིརཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. སམུཊྛཱནཊྛོཏི ཏིཝིདྷཀཱཡསཾཝརསམུཊྛཱནཊྛོ. སམྨཱ ཨཱཛཱིཝཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན ཨཱཛཱིཝནྟི, པསཏྠོ སུནྡརོ ཝཱ ཨཱཛཱིཝོཏི སམྨཱཨཱཛཱིཝོ. མིཙྪཱཛཱིཝཝིརཏིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཝོདཱནཊྛོཏི པརིསུདྡྷཊྛོ. སམྨཱ ཝཱཡམཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན ཝཱཡམནྟི, པསཏྠོ སུནྡརོ ཝཱ ཝཱཡཱམོཏི སམྨཱཝཱཡཱམོ. སམྨཱ སརཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏཱཡ སརནྟི, པསཏྠཱ སུནྡརཱ ཝཱ སཏཱིཏི སམྨཱསཏི. སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི, སམྨཱ ཝཱ ཏེན སམཱདྷིཡནྟི, པསཏྠོ སུནྡརོ ཝཱ སམཱདྷཱིཏི སམྨཱསམཱདྷི.
༡༣. ཨིནྡྲིཡཱདཱིནི དས ཝིསྶཛྫནཱནི རཱསིཀཏྭཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔཱཊིཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛོཏི ཨིནྡཊྛཀརཎཝསེན ཨདྷིཔཏིཨཏྠོ. ཨཀམྤིཡཊྛོཏི པཊིཔཀྑེཧི ཀམྤེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཊྛོ. ནིཡྻཱནཊྛོཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱནམྤི པཊིཔཀྑཏོ ནིགྒམནཊྛོ. ཧེཏུཊྛོཏི མིཙྪཱདིཊྛཱདཱིནཾ པཧཱནཱཡ སམྨཱདིཊྛཱདཡོ ཧེཏཱུཏི ཝཱ སབྦེཔི སམྨཱདིཊྛཱདཡོ ནིབྦཱནསམྤཱཔཀཧེཏཱུཏི ཝཱ ཧེཏུཊྛོ. སཏིཔཊྛཱནེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ¶ ཨོཀྑནྡིཏྭཱ པཀྑནྡིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱནཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ, སཏིཡེཝ ཨུཔཊྛཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨེསུ པནསྶཱ ཨསུབྷདུཀྑཱནིཙྩཱནཏྟཱཀཱརགཧཎཝསེ ¶ སུབྷསུཁནིཙྩཏྟསཉྙཱཔཧཱནཀིཙྩསཱདྷནཝསེན ཙ པཝཏྟིཏོ ཙཏུདྷཱ བྷེདོ ཧོཏི. ཨེཏཱནི པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟི, མགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཱཡེཝ སཏི ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི.
སམྨཔྤདྷཱནེསུ པདཧནྟི ཨེཏེནཱཏི པདྷཱནཾ, སོབྷནཾ པདྷཱནཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ. སམྨཱ ཝཱ པདཧནྟི ཨེཏེནཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཾ, སོབྷནཾ ཝཱ ཏཾ ཀིལེསཝིརཱུཔཏྟཝིརཧཏོ པདྷཱནཉྩ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདཀཏྟེན སེཊྛབྷཱཝཱཝཧནཏོ པདྷཱནབྷཱཝཀརཎཏོ ཝཱ སམྨཔྤདྷཱནཾ. ཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣཱནཾ ཨནུཔྤནྣུཔྤནྣཱནཉྩ ཨཀུསལཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱནུཔྤཏྟིཨུཔྤཱདཊྛིཏིཀིཙྩསཱདྷནཝསེན པཝཏྟིཏོ པནསྶ ཙཏུདྷཱ བྷེདོ ཧོཏི. ཨེཏཱནིཔི པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟི, མགྒཀྑཎེ པན ཨེཀམེཝ ཝཱིརིཡཾ ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. པདཧནཊྛོཏི ཨུསྶཱཧནཊྛོ. པདྷཱནཊྛོཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ.
ཨིདྡྷིཔཱདཱནནྟི ཨེཏྠ ཚནྡཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསཱསུ ཨེཀེཀོ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིདྡྷི, སམིཛ྄ཛྷཏི ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཛ྄ཛྷནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟཱ ཨིདྡྷཱ ཝུདྡྷཱ ཨུཀྐཾསགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨིདྡྷི, པཋམེནཏྠེན ¶ ཨིདྡྷི ཨེཝ པཱདོ ཨིདྡྷིཔཱདོ, ཨིདྡྷིཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡེནཏྠེན ཨིདྡྷིཡཱ པཱདོཏི ཨིདྡྷིཔཱདོ. པཱདོཏི པཏིཊྛཱ, ཨདྷིགམཱུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཧི ཡསྨཱ ཨུཔརཱུཔརི ཝིསེསསངྑཱཏཾ ཨིདྡྷིཾ པཛྫནྟི པཱཔུཎནྟི, ཏསྨཱ པཱདོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏེ ཚནྡཱདཡོ པུབྦབྷཱགེ ཨདྷིཔཏིཝསེན ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟི, མགྒཀྑཎེ པན སཧེཝ ལབྦྷནྟི. ཨིཛ྄ཛྷནཊྛོཏི ནིཔྥཛྫནཊྛོ པཏིཊྛཱནཊྛོ ཝཱ. སཙྩཱནནྟི ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ. ཏཐཊྛོཏི ཡཐཱསབྷཱཝཊྛོ. ཨིམཱནི ཨཊྛ ཝིསྶཛྫནཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱནི. པཡོགཱནནྟི ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཔཡོགཱནཾ. པཊིཔྤསྶདྡྷཊྛོཏི ཙཏུནྣཾ ཨརིཡཕལཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷཊྛོ. མགྒཔཡོགོ ཧི ཕལཀྑཎེ པཊིཔྤསྶདྡྷོ ཧོཏི ནིཊྛིཏཀིཙྩཏྟཱ. མགྒཔཡོགཱནཾ ཕལོདཡེན པཊིཔྤསྶདྡྷབྷཱཝོ ཝཱ. ཕལཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཊྛོཏི ཨརིཡཕལཱནཾ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན པཙྩཀྑཀརཎཊྛོ. ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ¶ ཝུཏྟཱ ཧོཏི, ཕལཀྑཎེ པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱ ཝཱ. ཝིཏཀྐཱདཱིནི པཉྩ ཝིསྶཛྫནཱནི ཛྷཱནངྒཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཱུཧནནྟི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཙརཎཾ ཝིཙཱརོ, ཨནུསཉྩརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔཝིཙཱརཊྛོཏི ཨནུམཛྫནཊྛོ. ཨབྷིསནྡནཊྛོཏི ཏེམནཊྛོ སམཱདྷིཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཊྛོ.
ཨཱཝཛྫནཱདཱིནི པཉྩདས ཝིསྶཛྫནཱནི པཀིཎྞཀཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. པཉྩདྭཱརམནོདྭཱརེསུ བྷཝངྒཱརམྨཎཏོ ཨཉྙཱརམྨཎེ ཙིཏྟསནྟཱནཾ ནམེནྟཱནཾ དྭིནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ ཨཱཝཛྫནཊྛོ. ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནཊྛོ. པཉྙཱཡ པཛཱནནཊྛོ. སཉྙཱཡ སཉྫཱནནཊྛོ. སམཱདྷིསྶ ཨེཀོདཊྛོ. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྨིཉྷི སམཱདྷི ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏིཔི ཝཊྚཏི. སབྦོཔི ཝཱ ཀུསལསམཱདྷི ནཱིཝརཎཱདཱིནཾ ཨུདྡྷཙྩསྶེཝ ཝཱ པཊིཔཀྑཏྟཱ ཏེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརུལ༹ྷོཏི ཨགྒོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ཝཱ ཏེཧི ཝིརཧིཏོཏི ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ཝཱ ཨེཀོདཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨབྷིཉྙཱཡ ཉཱཏཊྛོཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ སབྷཱཝཛཱནནཊྛོ. པརིཉྙཱཡ ཏཱིརཎཊྛོཏི ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨུཔཔརིཀྑཎཊྛོ. པཧཱནསྶ པརིཙྩཱགཊྛོཏི པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པཊིཔཀྑཔཛཧནཊྛོ. སམཔྤཝཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ ཨེཀརསཊྛོ. ཕསྶནཊྛོཏི ཕུསནཊྛོ ཝིནྡནཊྛོ. པཱིལཱ༹བྷཱརཝཧནཱདིནཱ ཁནྡྷཊྛོ. སུཉྙཱདིནཱ དྷཱཏུཊྛོ. སཀསཀམརིཡཱདཱཡཏནཱདིནཱ ཨཱཡཏནཊྛོ. པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏཝསེན སངྑཏཊྛོ. ཏབྦིཔརཱིཏེན ཨསངྑཏཊྛོ.
༡༤. ཙིཏྟཊྛཱདཱིནི པཉྩདས ཝིསྶཛྫནཱནི ཙིཏྟསམྦནྡྷེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཙིཏྟཊྛོཏི ཨེཏྠ ཨཱརམྨཎཾ ཙིནྟེཏཱིཏི ཙིཏྟཾ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཾ པནེཏྠ ཛཝནཾ ཧོཏི, ཏཾ ཛཝནཝཱིཐིཝསེན ¶ ཨཏྟནོ སནྟཱནཾ ཙིནོཏཱིཏིཔི ཙིཏྟཾ, ཡཾ ཝིཔཱཀཾ ཧོཏི, ཏཾ ཀམྨཀིལེསེཧི ཙིཏནྟིཔི ཙིཏྟཾ, སབྦམྤི ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཙིཏྟཏཱཡ ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཀརཎཏཱཡ ཙིཏྟཾ, ཡཾ ཝཊྚསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཙིནོཏཱིཏིཔི ཙིཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎེ ¶ ཙིཏྟཏཱདིཏོ ཙིཏྟཊྛོ. ཙིཏྟུཔྤཱདནེ ཕལུཔྤཱདནེ ཝཱ ནཱསྶ ཨནྟརམཏྠཱིཏི ཨནནྟརཾ, ཨནནྟརསྶ བྷཱཝོ ཨཱནནྟརིཡཾ, ཙིཏྟསྶ ཨཱནནྟརིཡཾ ཙིཏྟཱནནྟརིཡཾ, སོ ཙིཏྟཱནནྟརིཡཊྛོ. ཨརཧཏོ ཙུཏིཙིཏྟཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སམནནྟརནིརུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཙིཏྟུཔྤཱདནེ སམཏྠབྷཱཝོ མགྒཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཾ ཕལུཔྤཱདནེ སམཏྠབྷཱཝོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙིཏྟསྶ ཝུཊྛཱནཊྛོཏི གོཏྲབྷུཙིཏྟསྶ ¶ ནིམིཏྟཏོ, མགྒཙིཏྟསྶ ནིམིཏྟཔཝཏྟཏོ ཝུཊྛཱནཊྛོ. ཙིཏྟསྶ ཝིཝཊྚནཊྛོཏི ཏསྶེཝ ཙིཏྟདྭཡསྶ ཡཐཱཝུཏྟཏོ ཝུཊྛིཏསྶ ནིབྦཱནེ ཝིཝཊྚནཊྛོ. ཙིཏྟསྶ ཧེཏུཊྛོཏི ཙིཏྟསྶ ཧེཏུཔཙྩཡབྷཱུཏཱནཾ ནཝནྣཾ ཧེཏཱུནཾ ཧེཏུཊྛོ. ཙིཏྟསྶ པཙྩཡཊྛོཏི ཙིཏྟསྶ ཝཏྠཱརམྨཎཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ པཙྩཡཱནཾ པཙྩཡཊྛོ. ཙིཏྟསྶ ཝཏྠུཊྛོཏི ཙིཏྟསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཱནཾ ཙཀྑུསོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཧདཡཝཏྠཱུནཾ ཝཏྠུཊྛོ. ཙིཏྟསྶ བྷཱུམཊྛོཏི ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟིདེསཝསེན ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷཱུམིཨཏྠོ. ཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཊྛོཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཊྛོ. པརིཙིཏསྶཱརམྨཎསྶ སཉྩརཎཊྛཱནཊྛེན གོཙརཊྛོ. ཨུཔརི ཝུཏྟཝིཉྙཱཎཙརིཡཱཝསེན ཙརིཡཊྛོ. ཨཐ ཝཱ པཡོགསམུདཱཙཱརཊྛོ ཙརིཡཊྛོ. ཙིཏྟསྶ གམནཱབྷཱཝེཔི དཱུརསནྟིཀཱརམྨཎགཧཎཝསེན གཏཊྛོ. ཨབྷིནཱིཧཱརཊྛོཏི གཧིཏཱརམྨཎཏོ ཨཉྙཱརམྨཎམནསིཀཱརཏྠཾ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནཱིཧརཎཊྛོ. ཙིཏྟསྶ ནིཡྻཱནཊྛོཏི མགྒཙིཏྟསྶ ཝཊྚཏོ ནིཡྻཱནཊྛོ. ‘‘ནེཀྑམྨཾ པཊིལདྡྷསྶ ཀཱམཙྪནྡཏོ ཙིཏྟཾ ནིསྶཊཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༢༤, ༡༩༡ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ) ནཡེན ཙིཏྟསྶ ནིསྶརཎཊྛོ.
༡༥. ཨེཀཏྟཱདཱིནི དྭཱཙཏྟཱལཱིས ཝིསྶཛྫནཱནི ཨེཀཏྟསམྦནྡྷེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨེཀཏྟེཏི ཨཱརམྨཎེཀཏྟེ, ཨེཀཱརམྨཎེཏི ཨཏྠོ. པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན པཀྑནྡནཊྛོ. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཝསེན པསཱིདནཊྛོ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཝསེན སནྟིཊྛནཊྛོ. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན མུཙྩནཊྛོ. པཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཨེཏཾ སནྟནྟི པསྶནཊྛོ. ཡཱནཱིཀཏཊྛཱདཡོ པཉྩ སམཱདྷིསྶ ཝསཱིབྷཱཝཝིསེསཱ. ཡཱནཱིཀཏཊྛོཏི ཡུཏྟཡཱནསདིསཀཏཊྛོ. ཝཏྠུཀཏཊྛོཏི པཏིཊྛཊྛེན ཝཏྠུ ཝིཡ ཀཏཊྛོ. ཨནུཊྛིཏཊྛོཏི པཙྩུཔཊྛིཏཊྛོ. པརིཙིཏཊྛོཏི སམནྟཏོ ཙིཏཊྛོ. སུསམཱརདྡྷཊྛོཏི སུཊྛུ སམཱརདྡྷཊྛོ ¶ , སུཀཏཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཨདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎཝསིཏཱཝསེན ཝཱ པཊིཔཱཊིཡཱ པཉྩ པདཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎབྷཱཝནཱཡ སིཁཱཔྤཏྟཀཱལེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ པརིགྒཧཔརིཝཱརཔརིཔཱུརཊྛོ. ཏེསཾཡེཝ སམྨཱ སམཱཧིཏཏྟཱ ཨེཀཱརམྨཎེ སམོསརཎེན སམོདྷཱནཊྛོ. ཏེསཾཡེཝ བལཔྤཏྟིཡཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཏིཊྛཱནཝསེན ཨདྷིཊྛཱནཊྛོ. སམཐསྶ ཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ ཨཱདིཏོ, ཨཱདརེན ཝཱ སེཝནཝསེན ཨཱསེཝནཊྛོ. ཝཌྜྷནཝསེན བྷཱཝནཊྛོ ¶ . པུནཔྤུནཾ ¶ ཀརཎཝསེན བཧུལཱིཀམྨཊྛོ. བཧུལཱིཀཏསྶ སུཊྛུ སམུཊྛིཏཝསེན སུསམུགྒཏཊྛོ. སུསམུགྒཏསྶ པཙྩནཱིཀེཧི སུཊྛུ ཝིམུཏྟིཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙ སུཊྛུ ཨདྷིམུཏྟིཝསེན སུཝིམུཏྟཊྛོ.
བུཛ྄ཛྷནཊྛཱདཱིནི ཙཏྟཱརི པདཱནི བོཛ྄ཛྷངྒཝསེན ཝུཏྟཱནི. སོཏཱཔཏྟིམགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ བུཛ྄ཛྷནཊྛོ. སཀདཱགཱམིམགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཨནུབུཛ྄ཛྷནཊྛོ. ཨནཱགཱམིམགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ པཊིབུཛ྄ཛྷནཊྛོ. ཨརཧཏྟམགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ སམྦུཛ྄ཛྷནཊྛོ. ཝིཔསྶནཱབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཝཱ བུཛ྄ཛྷནཊྛོ. དསྶནམགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཨནུབུཛ྄ཛྷནཊྛོ. བྷཱཝནཱམགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ པཊིབུཛ྄ཛྷནཊྛོ. ཕལབོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ སམྦུཛ྄ཛྷནཊྛོ. ཡཐཱཝུཏྟནཡེནེཝ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཏསྶ ཏསྶ པུགྒལསྶ བོདྷནཱདིཀརཎེན བོདྷནཊྛཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཏྠཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཝུཏྟཱནཾཡེཝ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ བུཛ྄ཛྷནཊྛེན ‘‘བོདྷོ’’ཏི ལདྡྷནཱམསྶ པུགྒལསྶ པཀྑེ བྷཝཏྟཱ བོདྷིཔཀྑིཡཱ ནཱམ. ཏེསཾ ཡཐཱཝུཏྟཱནཾཡེཝ བོདྷིཔཀྑིཡཊྛཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཏྠཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཝསེན ཛོཏནཊྛོ. ཀམཏོ ཙཏུམགྒཔཉྙཱཝསེན ཨུཛྫོཏནཱནུཛྫོཏནཔཊིཛྫོཏནསཉྫོཏནཊྛོ. ཀམཏོ ཙཏུམགྒཔཉྙཱཝསེན ཝཱ ཛོཏནཊྛཱདཡོ, ཕལཔཉྙཱཝསེན སཉྫོཏནཊྛོ ཝེདིཏབྦོ.
༡༦. པཏཱཔནཊྛཱདཱིནི ཨཊྛཱརས ཝིསྶཛྫནཱནི ཨརིཡམགྒཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཨརིཡམགྒོ ཧི ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ པཏཱཔེཏི པབྷཱསེཏི ཝིརོཙཱཔེཏཱིཏི པཏཱཔནོ, ཏསྶ པཏཱཔནཊྛོ. ཏསྶེཝ ཨཏིཔབྷསྶརབྷཱཝེན སཡཾ ཝིརོཙནཊྛོ. ཀིལེསཱནཾ ཝིསོསནེན སནྟཱཔནཊྛོ. ཨམལནིབྦཱནཱརམྨཎཏྟཱ ཨམལཊྛོ. སམྤཡུཏྟམལཱབྷཱཝེན ཝིམལཊྛོ. ཨཱརམྨཎཀརཎམལཱབྷཱཝེ ¶ ནིམྨལཊྛོ. ཨཐ ཝཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ཨམལཊྛོ. སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིམགྒཱནཾ ཝིམལཊྛོ. ཨརཧཏྟམགྒསྶ ནིམྨལཊྛོ. ཨཐ ཝཱ སཱཝཀམགྒསྶ ཨམལཊྛོ. པཙྩེཀབུདྡྷམགྒསྶ ཝིམལཊྛོ. སམྨཱསམྦུདྡྷམགྒསྶ ནིམྨལཊྛོ. ཀིལེསཝིསམཱབྷཱཝེན སམཊྛོ. ‘‘སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༨; ཨ. ནི. ༣.༣༣; ༥.༢༠༠) ཝིཡ ཀིལེསཔྤཧཱནཊྛེན སམཡཊྛོ. ཝིཀྑམྦྷནཏདངྒསམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིནིསྶརཎསངྑཱཏེསུ པཉྩསུ ཝིཝེཀེསུ སམུཙྪེདཝིཝེཀཏྟཱ ཝིཝེཀཊྛོ, ཝིནཱབྷཱཝཊྛོ. ནིསྶརཎཝིཝེཀེ ནིབྦཱནེ ཙརཎཏོ ཝིཝེཀཙརིཡཊྛོ. པཉྩསུ ཝིརཱགེསུ སམུཙྪེདཝིརཱགཏྟཱ ¶ ཝིརཱགཊྛོ, ཝིརཛྫནཊྛོ. ནིསྶརཎཝིརཱགེ ནིབྦཱནེ ཙརཎཏོ ཝིརཱགཙརིཡཊྛོ. པཉྩསུ ནིརོདྷེསུ སམུཙྪེདནིརོདྷཏྟཱ ནིརོདྷཊྛོ. དུཀྑནིརོདྷེ ནིབྦཱནེ ཙརཎཏོ ནིརོདྷཙརིཡཊྛོ. པརིཙྩཱགཔཀྑནྡནཝོསགྒཏྟཱ ཝོསགྒཊྛོ. ཨརིཡམགྒོ ཧི སམུཙྪེདཝསེན ཀིལེསཔྤཧཱནཏོ པརིཙྩཱགཝོསགྒོ, ཨཱརམྨཎཀརཎེན ནིབྦཱནཔཀྑནྡནཏོ པཀྑནྡནཝོསགྒོ ཙ. ཝིཔསྶནཱ པན ཏདངྒཝསེན ཀིལེསཔྤཧཱནཏོ པརིཙྩཱགཝོསགྒོ, ཏནྣིནྣབྷཱཝེན ནིབྦཱནཔཀྑནྡནཏོ པཀྑནྡནཝོསགྒོ. ན སོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝོསགྒབྷཱཝེན ཙརཎཏོ ¶ ཝོསགྒཙརིཡཊྛོ. པཉྩསུ ཝིམུཏྟཱིསུ སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཏྟཱ ཝིམུཏྟཊྛོ. ནིསྶརཎཝིམུཏྟིཡཾ ཙརཎཏོ ཝིམུཏྟིཙརིཡཊྛོ.
ཚནྡཝཱིརིཡཙིཏྟཝཱིམཾསཱསངྑཱཏེསུ ཙཏཱུསུ ཨིདྡྷིཔཱདེསུ ཨེཀེཀཨིདྡྷིཔཱདཝསེན དས དས ཀཏྭཱ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཝསེན ཚནྡཊྛཱདཱིནི ཙཏྟཱལཱིས ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི. ཀཏྟུཀམྱཏཊྛོ ཚནྡཊྛོ. ཚནྡཾ སཱིསཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱརམྦྷཀཱལེ མཱུལཊྛོ. སཧཛཱཏཱནཾ པཏིཊྛཱབྷཱཝེན པཱདཊྛོ. པདཊྛོཏི ཝཱ པཱཋོ. ཨིདྡྷིཔཱདཏྟཱ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན པདྷཱནཊྛོ. པཡོགཀཱལེ ཨིཛ྄ཛྷནཊྛོ. སདྡྷཱསམྤཡོགེན ཨདྷིམོཀྑཊྛོ. ཝཱིརིཡསམྤཡོགེན པགྒཧཊྛོ. སཏིསམྤཡོགེན ཨུཔཊྛཱནཊྛོ. སམཱདྷིསམྤཡོགེན ཨཝིཀྑེཔཊྛོ. པཉྙཱསམྤཡོགེན དསྶནཊྛོ. པགྒཧཊྛོ ཝཱིརིཡཊྛོ. ཝཱིརིཡཾ སཱིསཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱརམྦྷཀཱལེ མཱུལཊྛོ. སཡཾ ¶ ཝཱིརིཡཏྟཱ པགྒཧཊྛོ. ཙིནྟནཊྛཱདིཀོ ཙིཏྟཊྛོ. ཙིཏྟཾ སཱིསཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱརམྦྷཀཱལེ མཱུལཊྛོ. ཨུཔཔརིཀྑནཊྛོ ཝཱིམཾསཊྛོ. ཝཱིམཾསཾ སཱིསཾ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱརམྦྷཀཱལེ མཱུལཊྛོ. སཡཾ ཝཱིམཾསཏྟཱ དསྶནཊྛོ.
༡༧. དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོཏིཨཱདཱིནི སོལ༹ས ཝིསྶཛྫནཱནི སཙྩཱནཾ ཏཐལཀྑཎཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. དུཀྑདསྶནེནེཝ པཱིལ༹ནཊྛོ. དུཀྑཱཡཱུཧནསམུདཡདསྶནེན སངྑཏཊྛོ. སབྦཀིལེསསནྟཱཔཧརསུསཱིཏལམགྒདསྶནེན སནྟཱཔཊྛོ. ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨནིརོདྷདསྶནེན ཝིཔརིཎཱམཊྛོ. སམུདཡདསྶནེནེཝ ཨཱཡཱུཧནཊྛོ. སམུདཡཱཡཱུཧིཏདུཀྑདསྶནེན ནིདཱནཊྛོ. ཝིསཉྙོགབྷཱུཏནིརོདྷདསྶནེན སཉྙོགཊྛོ. ནིཡྻཱནབྷཱུཏམགྒདསྶནེན པལིབོདྷཊྛོ. ནིརོདྷདསྶནེནེཝ ནིསྶརཎཊྛོ. ཨཝིཝེཀབྷཱུཏསམུདཡདསྶནེན ཝིཝེཀཊྛོ. སངྑཏབྷཱུཏམགྒདསྶནེན ཨསངྑཏཊྛོ. ཝིསབྷཱུཏདུཀྑདསྶནེན ཨམཏཊྛོ. མགྒདསྶནེནེཝ ¶ ནིཡྻཱནཊྛོ. ནིབྦཱནསམྤཏྟིཡཱ ཨཧེཏུབྷཱུཏསམུདཡདསྶནེན ཧེཏུཊྛོ. སུདུདྡསནིརོདྷདསྶནེན དསྶནཊྛོ. ཀཔཎཛནསདིསདུཀྑདསྶནེན ཨུལཱ༹རཀུལསདིསོ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛོ པཱཏུབྷཝཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཏཾཏཾསཙྩདསྶནེན ཏདཉྙསཙྩདསྶནེན ཙ ཨེཀེཀསྶ སཙྩསྶ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ ལཀྑཎཊྛཱ ཝུཏྟཱ.
ཏཐཊྛཱདཱིནི དྭཱདས ཝིསྶཛྫནཱནི སབྦདྷམྨསངྒཱཧཀདྭཱདསཔདཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཏཐཊྛོཏི ཡཐཱསབྷཱཝཊྛོ. ཨནཏྟཊྛོཏི ཨཏྟཝིརཧིཏཊྛོ. སཙྩཊྛོཏི ཨཝིསཾཝཱདནཊྛོ. པཊིཝེདྷཊྛོཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཊྛོ. ཨབྷིཛཱནནཊྛོཏི ཨབྷིཛཱནིཏབྦཊྛོ. པརིཛཱནནཊྛོཏི ཉཱཏཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནིཏབྦཊྛོ. དྷམྨཊྛོཏི སབྷཱཝདྷཱརཎཱདིཨཏྠོ. དྷཱཏུཊྛོཏི སུཉྙཱདིཨཏྠོ. ཉཱཏཊྛོཏི ཛཱནིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཊྛོ. སཙྪིཀིརིཡཊྛོཏི སཙྪིཀཱཏབྦཊྛོ. ཕསྶནཊྛོཏི ཉཱཎེན ཕུསིཏབྦཊྛོ. ཨབྷིསམཡཊྛོཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཨབྷིསམྨཱགནྟབྦཊྛོ, ཉཱཎེན པཊིལབྷིཏབྦཊྛོ ཝཱ. པཊིལཱབྷོཔི ¶ ཧི ‘‘ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༠) ཝིཡ ཨབྷིསམཡོཏི ཝུཙྩཏི.
༡༨. ནེཀྑམྨཱདཱིནི ¶ སཏྟ ཝིསྶཛྫནཱནི ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ནེཀྑམྨནྟི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ ཨལོབྷོ. ཨཱལོཀསཉྙཱཏི ཐིནམིདྡྷསྶ པཊིཔཀྑེ ཨཱལོཀནིམིཏྟེ སཉྙཱ. ཨཝིཀྑེཔོཏི ཨུདྡྷཙྩསྶ པཊིཔཀྑོ སམཱདྷི. དྷམྨཝཝཏྠཱནནྟི ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཊིཔཀྑཾ ཉཱཎཾ. ཉཱཎནྟི ཨཝིཛྫཱཡ པཊིཔཀྑཾ ཉཱཎཾ. པཱམོཛྫནྟི ཨརཏིཔཊིཔཀྑཱ པཱིཏི. པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི ཨཊྛ ཝིསྶཛྫནཱནི རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟིཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཧེཊྛཱ པན རཱུཔསམཱཔཏྟིཨནནྟརཾ རཱུཔཛ྄ཛྷཱནསམྦནྡྷེན ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ ནིདྡིཊྛཱ.
ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིནི ལོཀུཏྟརམགྒསྶ པུབྦབྷཱགེ ཨཊྛཱརསམཧཱཝིཔསྶནཱཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཧེཊྛཱ པན རཱུཔཱདཱིཧི ཡོཛནཱུཔགཱ སཏྟ ཨནུཔསྶནཱ ཨེཝ ཝུཏྟཱ, ཨིདྷ པན སབྦཱཔི ཝུཏྟཱ. ཀལཱཔསམྨསནཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱཏི ཙེ? ཏཱསཾ དྭིནྣཾ ཝསེན ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིནཾ སིཛ྄ཛྷནཏོ ཨིམཱསུ ཝུཏྟཱསུ ཏཱ དྭེཔི ཝུཏྟཱཝ ཧོནྟི, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིཧི ཝཱ ཝིནཱ ཏཱསཾ དྭིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟིཏོ ཨིམཱསུ ཝུཏྟཱསུ ཏཱ དྭེཔི ཝུཏྟཱཝ ཧོནྟི. ཁཡཱནུཔསྶནཱཏི པཙྩུཔྤནྣཱནཾ རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིནཾ བྷངྒདསྶནཉཱཎཉྩ ¶ ཏཾཏཾཁནྡྷབྷངྒདསྶནཱནནྟརཾ ཏདཱརམྨཎཙིཏྟཙེཏསིཀབྷངྒདསྶནཉཱཎཉྩ. ཝཡཱནུཔསྶནཱཏི པཙྩུཔྤནྣཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ བྷངྒདསྶནཱནནྟརཾ ཏདནྭཡེནེཝ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཁནྡྷཱནཾ བྷངྒདསྶནཉཱཎཾ. ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནཱཏི ཏསྨིཾ བྷངྒསངྑཱཏེ ནིརོདྷེ ཨདྷིམུཏྟཏྟཱ, ཨཐ སབྦེཔི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱ ཁནྡྷཱ ཝིཔརིཎཱམཝནྟོཏི སབྦེསཾ ཝིཔརིཎཱམདསྶནཉཱཎཾ. ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཱཏི ཨེཝཾ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཝིཔརིཎཱམཾ དིསྭཱ ཨནིཙྩཏོ ཝིཔསྶནྟསྶ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཝ ནིཙྩནིམིཏྟཔཛཧནཝསེན ནིཙྩནིམིཏྟཱབྷཱཝཱ ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཱཏི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱནནྟརཾ པཝཏྟཱ དུཀྑཱནུཔསྶནཱཝ སུཁཔཏྠནཱཔཛཧནཝསེན པཎིདྷིཨབྷཱཝཱ ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཱ ནཱམ ཧོཏི.
སུཉྙཏཱནུཔསྶནཱཏི དུཀྑཱནུཔསྶནཱནནྟརཾ པཝཏྟཱ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཝ ཨཏྟཱབྷིནིཝེསཔཛཧནཝསེན ཨཏྟསུཉྙཏཱདསྶནཏོ སུཉྙཏཱནུཔསྶནཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཏི ཨེཝཾ སངྑཱརཱནཾ བྷངྒཾ པསྶིཏྭཱ ¶ པསྶིཏྭཱ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཝིཔསྶནྟསྶ སངྑཱརཱཝ བྷིཛྫནྟི, སངྑཱརཱནཾ མརཎཾ ན ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཏྠཱིཏི བྷངྒཝསེན སུཉྙཏཾ གཧེཏྭཱ པཝཏྟཱ ཝིཔསྶནཱ. སཱ ཧི ཨདྷིཔཉྙཱ ཙ དྷམྨེསུ ཙ ཝིཔསྶནཱཏི ཀཏྭཱ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནནྟི ¶ བྷངྒཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ‘‘སབྷཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏི པཝཏྟཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ. ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཏི བྷཡཏུཔཊྛཱནཝསེན ཨུཔྤནྣཾ སབྦབྷཝཱདཱིསུ ཨཱདཱིནཝདསྶནཉཱཎཾ. ‘‘ཡཱ ཙ བྷཡཏུཔཊྛཱནེ པཉྙཱ ཡཉྩ ཨཱདཱིནཝེ ཉཱཎཾ ཡཱ ཙ ནིབྦིདཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨེཀཏྠཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༢༢༧) ཝཙནཏོ བྷཡཏུཔཊྛཱནཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱསུ ཝུཏྟཱསུ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱཝ ཧོཏི. ཨཱདིཏོ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཏྟཱ པནིདྷ ན ཝུཏྟཱ. པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཏི མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎཝསེན ཨུཔྤནྣཾ མུཉྩནསྶ ཨུཔཱཡཀརཎཾ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱསཉྙིཏཾ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ. ‘‘ཡཱ ཙ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ ཡཱ ཙ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱ ཡཱ ཙ སངྑཱརུཔེཀྑཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨེཀཏྠཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༢༢༧) ཝཙནཏོ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཡ ཝུཏྟཱཡ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱསངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཱནི ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟི. ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱཏི ཨནུལོམཉཱཎཝསེན ཨུཔྤནྣཾ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ. ཨནུལོམཉཱཎེན གོཏྲབྷུཉཱཎསྶ སིཛ྄ཛྷནཏོ གོཏྲབྷུཉཱཎེ ཝུཏྟེ ཨནུལོམཉཱཎཾ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཉྷི ཨཊྛཱརསནྣཾ ¶ མཧཱཝིཔསྶནཱནཾ པཊིཔཱཊི ཝུཙྩམཱནཱ པཱལི༹ཡཱ སམེཏི. ཝུཏྟཉྷི ཨིནྡྲིཡཀཐཱཡཾ –
‘‘པུབྦབྷཱགེ པཉྩཧིནྡྲིཡེཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན པཉྩིནྡྲིཡཱནི ནིསྶཊཱནི ཧོནྟི, པཋམེ ཛྷཱནེ པཉྩཧིནྡྲིཡེཧི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཝསེན པཉྩིནྡྲིཡཱནི ནིསྶཊཱནི ཧོནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༢) –
ཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཱཝ ཨརཧཏྟཕལཱ ཨུཏྟརུཏྟརིཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨིནྡྲིཡཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏསྨཱ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཔསྶནཱ ཡཐཱཝུཏྟཀྐམེན པཱལི༹ཡཱ ཡུཛྫནྟི. ཝིསུདྡྷིམགྒེ པན –
‘‘ཁཡཱནུཔསྶནཱཏི གྷནཝིནིབྦྷོགཾ ཀཏྭཱ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེནཱཏི ཨེཝཾ ཁཡཾ པསྶཏོ ཉཱཎཾ. ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནཱཏི རཱུཔསཏྟཀཨརཱུཔསཏྟཀཱདིཝསེན ཏཾ ཏཾ པརིཙྪེདཾ ཨཏིཀྐམྨ ཨཉྙཐཱ པཝཏྟིདསྶནཾ. ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཛརཱཡ ཙེཝ མརཎེན ཙ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ¶ ཝིཔརིཎཱམདསྶནཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནནྟི སཔཙྩཡནཱམརཱུཔཔརིགྒཧོ’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༨༥༠) –
ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཏཱཡ པཱལི༹ཡཱ ཝིརུདྡྷཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཙེཝ ཨནུལོམཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ. ཏཉྩ པཱལི༹ཡཱ ཝིརུདྡྷཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཙརིཡཱཀཐཱཡཉྷི –
‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཏྠཱཡ ཨཱཝཛྫནཀིརིཡཱབྱཱཀཏཱ ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱ. ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ ¶ ཉཱཎཙརིཡཱ…པེ… པཊིསངྑཱནུཔསྶནཏྠཱཡ ཨཱཝཛྫནཀིརིཡཱབྱཱཀཏཱ ཝིཉྙཱཎཙརིཡཱ. པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱ ཉཱཎཙརིཡཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༧༡) –
ཡསྶ ཡསྶ ཉཱཎསྶ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨཱཝཛྫནཾ ལབྦྷཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨཱཝཛྫནཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱཡ པན ཨཱཝཛྫནཾ ཨཝཏྭཱཝ ‘‘ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱ ཉཱཎཙརིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡདི སངྑཱརུཔེཀྑཱནུལོམཉཱཎཱནི ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱ ནཱམ སིཡུཾ, ཏདཱཝཛྫནསམྦྷཝཱ ཏདཏྠཱཡ ཙ ཨཱཝཛྫནཾ ཝདེཡྻ, ན ཙ ཏདཏྠཱཡ ཨཱཝཛྫནཾ ཝུཏྟཾ. གོཏྲབྷུཉཱཎསྶ པན ཝིསུཾ ཨཱཝཛྫནཾ ¶ ནཏྠི ཨནུལོམཱཝཛྫནཝཱིཐིཡཾཡེཝ ཨུཔྤཏྟིཏོ. ཏསྨཱ ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཏྠཱཡ ཨཱཝཛྫནསྶ ཨཝུཏྟཏྟཱ གོཏྲབྷུཉཱཎམེཝ ‘‘ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱ’’ཏི ཡུཛྫཏི.
༡༩. སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདཱིནི ཨཊྛ ཝིསྶཛྫནཱནི ལོཀུཏྟརམགྒཕལཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. སོཏསྶ ཨཱཔཛྫནཾ སོཏཱཔཏྟི, སོཏཱཔཏྟི ཨེཝ མགྒོ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ. སོཏཱཔཏྟིཡཱ ཕལཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ, སམཱཔཛྫཱིཡཏཱིཏི སམཱཔཏྟི, སོཏཱཔཏྟིཕལམེཝ སམཱཔཏྟི སོཏཱཔཏྟིཕལསམཱཔཏྟི. པཊིསནྡྷིཝསེན སཀིཾཡེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི སཀདཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ སཀདཱགཱམིམགྒོ. སཀདཱགཱམིསྶ ཕལཾ སཀདཱགཱམིཕལཾ. པཊིསནྡྷིཝསེནེཝ ཀཱམབྷཝཾ ན ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨནཱགཱམཱི, ཏསྶ མགྒོ ཨནཱགཱམིམགྒོ. ཨནཱགཱམིསྶ ཕལཾ ཨནཱགཱམིཕལཾ. ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ, སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ ཨརཧཾ, ཨརཧཏོ བྷཱཝོ ཨརཧཏྟཾ. ཀིཾ ཏཾ? ཨརཧཏྟཕལཾ. ཨརཧཏྟསྶ མགྒོ ཨརཧཏྟམགྒོ. ཨརཧཏྟམེཝ ཕལཾ ཨརཧཏྟཕལཾ.
‘‘ཨདྷིམོཀྑཊྛེན སདྡྷིནྡྲིཡ’’ནྟིཨཱདཱིནི ‘‘ཏཐཊྛེན ¶ སཙྩཱ’’ཏིཔརིཡནྟཱནི ཏེཏྟིཾས ཝིསྶཛྫནཱནི ནིདྡིཊྛཱནི. ཧེཊྛཱ ‘‘སདྡྷིནྡྲིཡསྶ ཨདྷིམོཀྑཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏེཏྟིཾསཱཡ ཝིསྶཛྫནེཧི སམཱནཱནི. ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ དྷམྨེཧི ཨཏྠཱ ནིདྡིཊྛཱ, ཨིདྷ ཨཏྠེཧི དྷམྨཱ ནིདྡིཊྛཱཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ. ‘‘ཨཝིཀྑེཔཊྛེན སམཐོ’’ཏིཨཱདཱིནཉྩ ཙཏུནྣཾ ཝིསྶཛྫནཱནཾ ཧེཊྛཱ ‘‘སམཐསྶ ཨཝིཀྑེཔཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིནཉྩ ཙཏུནྣཾ ཝིསྶཛྫནཱནཾ ཝིསེསོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.
སཾཝརཊྛེནཱཏིཨཱདཱིནི ཨཊྛ ཝིསྶཛྫནཱནི སཱིལཱདིབལཔརིཡོསཱནདྷམྨཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. སཱིལཝིསུདྡྷཱིཏི སུཔརིསུདྡྷཔཱཏིམོཀྑསཾཝརཱདིཙཏུབྦིདྷཾ སཱིལཾ དུསྶཱིལྱམལཝིསོདྷནཏོ. ཙིཏྟཝིསུདྡྷཱིཏི སཨུཔཙཱརཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ. ཙིཏྟསཱིསེན ཧེཏྠ སམཱདྷི ཝུཏྟོ. སོ ཙིཏྟམལཝིསོདྷནཏོ ཙིཏྟཝིསུདྡྷི. དིཊྛིཝིསུདྡྷཱིཏི ནཱམརཱུཔཱནཾ ཡཐཱསབྷཱཝདསྶནཾ སཏྟདིཊྛིམལཝིསོདྷནཏོ ¶ དིཊྛིཝིསུདྡྷི. མུཏྟཊྛེནཱཏི ཏདངྒཝསེན ཨུཔཀྐིལེསཏོ ཝིམུཏྟཊྛེན ཨཱརམྨཎེ ཙ ཨདྷིམུཏྟཊྛེན. ཝིམོཀྑོཏི ཏདངྒཝིམོཀྑོ. པཊིཝེདྷཊྛེན ཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ པུརིམབྷཝཔཊིཝེདྷཊྛེན ཝིཛྫཱ, དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ¶ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཔཊིཝེདྷཊྛེན ཝིཛྫཱ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎཾ སཙྩཔཊིཝེདྷཊྛེན ཝིཛྫཱ. པཊིཝེདྷཊྛེནཱཏི ཛཱནནཊྛེན. པརིཙྩཱགཊྛེན ཝིམུཏྟཱིཏི ཡཾ ཡཾ པརིཙྩཏྟཾ, ཏཏོ ཏཏོ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཕལཝིམུཏྟི. སམུཙྪེདཊྛེན ཁཡེ ཉཱཎནྟི ཀིལེསསམུཙྪིནྡནཏྠེན ཀིལེསཀྑཡཀརེ ཨརིཡམགྒེ ཉཱཎཾ. པཊིཔྤསྶདྡྷཊྛེན ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎནྟི མགྒཀིཙྩསངྑཱཏཔཡོགཔཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཱ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨནུཔྤཱདབྷཱུཏེ ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསཱནཾ ཨནུཔྤཱདཔརིཡོསཱནེ ཨུཔྤནྣེ ཨརིཡཕལེ ཉཱཎཾ.
༢༠. ཚནྡོ མཱུལཊྛེནཱཏིཨཱདཱིནི ནཝ ཝིསྶཛྫནཱནི ཨརིཡམགྒསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེན ནིདྡིཊྛཱནི. ཚནྡོ མཱུལཊྛེནཱཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙ ནིཔྥཏྟིཡཱ ཙ མཱུལཏྟཱ མཱུལཊྛེན. མནསིཀཱརོ སམུཊྛཱནཊྛེནཱཏི ཡོནིསོམནསིཀཱརོ སབྦཀུསལདྷམྨེ སམུཊྛཱཔེཏཱིཏི སམུཊྛཱནཊྛེན. ཕསྶོ སམོདྷཱནཊྛེནཱཏི ¶ ཡསྨཱ ཏཎྷཱཡ ཝིསེསེན ཝེདནཱ པདྷཱནཀཱརཎཾ, ཏཎྷཱ ཙ པཧཱིཡམཱནཱ ཝིསེསེན ཝེདནཱཡ པརིཉྙཱཏཱཡ པཧཱིཡཏི, ཏསྶཱ ཙ ཝེདནཱཡ ཕསྶོཝ པདྷཱནཀཱརཎཾ, ཏསྨིཾ པརིཉྙཱཏེ ཝེདནཱ པརིཉྙཱཏཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏྟསུ ཨབྷིཉྙེཡྻཝཏྠཱུསུ ཕསྶོ པཋམཾ ཝུཏྟོ. སོ ཙ ཏིཀསནྣིཔཱཏསངྑཱཏསྶ ཨཏྟནོ ཀཱརཎསྶ ཝསེན པཝེདིཏཏྟཱ ‘‘ཏིཀསནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ སམོདྷཱནཊྛེན ཨབྷིཉྙེཡྻོ. ཀེཙི པན ‘‘ཉཱཎཕསྶོ ཕསྶོ’’ཏི ཝདནྟི.
ཡསྨཱ པན ཝེདནཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀེ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟཱཔཡམཱནཱ ཏཏྠ སམོསརཏི པཝིསཏི, ཙིཏྟསནྟཱནམེཝ ཝཱ པཝིསཏི, ཏསྨཱ སམོསརཎཊྛེན ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི ཝུཏྟཱ. ཀེཙི པན ‘‘སབྦཱནིཔི པརིཉྙེཡྻཱནི ཝེདནཱསུ སམོསརནྟི, ཝེདནཱསུ པརིཉྙཱཏཱསུ སབྦཾ ཏཎྷཱཝཏྠུ པརིཉྙཱཏཾ ཧོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཧི སབྦཱཔི ཏཎྷཱ. ཏསྨཱ ཝེདནཱ སམོསརཎཊྛེན ཨབྷིཉྙེཡྻཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཡསྨཱ སབྦགོཔཱནསཱིནཾ ཨཱབནྡྷནཏོ ཀཱུཊཱགཱརཀཎྞིཀཱ ཝིཡ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ སམྤིཎྜནཏོ སམཱདྷི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པམུཁོ ཧོཏི ཛེཊྛཀོ, ཏསྨཱ སམཱདྷི པམུཁཊྛེནཱཏི ཝུཏྟཾ. པཱམུཁཊྛེནཱཏིཔི པཱཋོ. ཡསྨཱ སམཐཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེནྟསྶ ཨཱརམྨཎཱུཔཊྛཱནཱདྷིཔཏི ཧོཏི སཏི, སཏིཡཱ ¶ ཨུཔཊྛིཏེ ཨཱརམྨཎེ སབྦེཔི ཀུསལཱ དྷམྨཱ སཀཾ སཀཾ ཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟི, ཏསྨཱ སཏི ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེནཱཏི ཝུཏྟཾ. པཉྙཱ ཏདུཏྟརཊྛེནཱཏི ཨརིཡམགྒཔཉྙཱ ཏེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཏྟརཊྛེན སེཊྛཊྛེན ཨབྷིཉྙེཡྻཱ. ཨཐ ཝཱ ཏཏོ ཀིལེསེཧི, སཾསཱརཝཊྚཏོ ཝཱ ཨུཏྟརཏི སམཏིཀྐམཏཱིཏི ཏདུཏྟརཱ, ཏསྶཱ ཨཏྠོ ཏདུཏྟརཊྛོ. ཏེན ¶ ཏདུཏྟརཊྛེན. ཏཏུཏྟརཊྛེནཱཏིཔི པཱཋོ, ཏཏོ ཨུཏྟརཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. ཝིམུཏྟི སཱརཊྛེནཱཏི ཕལཝིམུཏྟི ཨཔརིཧཱནིཝསེན ཐིརཏྟཱ སཱརོ, ཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཉྙསྶ པརིཡེསིཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོཔི སཱརོ. སཱ ཝིམུཏྟི ཏེན སཱརཊྛེན ཨབྷིཉྙེཡྻཱ. ཨམཏོགདྷཾ ནིབྦཱནནྟི ནཏྠི ཨེཏསྶ མརཎསངྑཱཏཾ མཏནྟི ཨམཏཾ, ཀིལེསཝིསཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨགདནྟིཔི ཨམཏཾ ¶ , སཙྪིཀིརིཡཱཡ སཏྟཱནཾ པཏིཊྛཱབྷཱུཏནྟི ཨོགདྷཾ, སཾསཱརདུཀྑསནྟིབྷཱུཏཏྟཱ ནིབྦུཏནྟི ནིབྦཱནཾ, ནཏྠེཏྠ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ ཝཱནནྟིཔི ནིབྦཱནཾ. ཏཾ སཱསནསྶ ནིཊྛཱབྷཱུཏཏྟཱ པརིཡོསཱནཊྛེན ཨབྷིཉྙེཡྻཾ. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ ཨབྷིཉྙེཡྻནིདྡེསེ སཏྟསཧསྶཱནི སཏྟསཏཱནི ཙཏྟཱལཱིསཉྩ ཝིསྶཛྫནཱནི ཧོནྟི.
ཨིདཱནི ཏེསཾ ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱནཾ དྷམྨཱནཾ ‘‘ཡེ ཡེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ, ཏེ ཏེ དྷམྨཱ ཉཱཏཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ནིགམནཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨབྷིམུཁཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཾཉཱཏཊྛེན ཉཱཎནྟི ཏེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཛཱནནཊྛེན ཉཱཎཾ. པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱཏི པཀཱརཏོ ཛཱནནཊྛེན པཉྙཱ. ཏེན ཝུཙྩཏཱིཏིཨཱདིཏོ པུཙྪིཏཔུཙྪཱ ནིགམེཏྭཱ དསྶིཏཱ. ཏེན ཀཱརཎེན ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི སོཏཱཝདྷཱནཾ, ཏཾཔཛཱནནཱ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོཏི.
སདྡྷམྨཔྤཀཱསིནིཡཱ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཊྛཀཐཱཡ
ཨབྷིཉྙེཡྻནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
པརིཉྙེཡྻནིདྡེསཝཎྞནཱ
༢༡. པརིཉྙེཡྻནིདྡེསེ ¶ ཀིཉྩཱཔི པརིཉྙཱསདྡེན ཉཱཏཔརིཉྙཱ, ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ, པཧཱནཔརིཉྙཱཏི ཏིསྶོ པརིཉྙཱ སངྒཧིཏཱ. ཧེཊྛཱ ‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཱ’’ཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཔརི ‘‘པཧཱཏབྦཱ’’ཏི པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཕསྶོ སཱསཝོ ཨུཔཱདཱནིཡོཏི ¶ ཨཱསཝཱནཉྩེཝ ཨུཔཱདཱནཱནཉྩ པཙྩཡབྷཱུཏོ ཏེབྷཱུམཀཕསྶོ. སོཔི ཧི ཨཏྟཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟམཱནེཧི སཧ ཨཱསཝེཧཱིཏི སཱསཝོ, ཨཱརམྨཎབྷཱཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨུཔཱདཱནསམྦནྡྷནེན ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཧིཏོཏི ཨུཔཱདཱནིཡོ. ཡསྨཱ ཕསྶེ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ པརིཉྙཱཏེ ཕསྶམུཁེན སེསཱཔི ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཏདནུསཱརེན ཙ རཱུཔདྷམྨཱ པརིཉྙཱཡནྟི, ཏསྨཱ ཨེཀོཝ ཕསྶོ ཝུཏྟོ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏབྦཾ.
ནཱམནྟི ¶ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ ཨརཱུཔིནོ ནིབྦཱནཉྩ. རཱུཔནྟི ཙཏྟཱརི ཙ མཧཱབྷཱུཏཱནི ཙཏུནྣཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡརཱུཔཱནི ཙཏུཝཱིསཏི. ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ ནམནཊྛེན ནཱམཾ. ཏེ ཧི ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཱ ནམནྟི. སབྦམྤི ནཱམནཊྛེན ནཱམཾ. ཙཏྟཱརོ ཧི ཁནྡྷཱ ཨཱརམྨཎེ ཨཉྙམཉྙཾ ནཱམེནྟི, ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིཔཙྩཡཏཱཡ ཨཏྟནི ཨནཝཛྫདྷམྨེ ནཱམེཏི. སནྟཏིཝསེན སཱིཏཱདཱིཧི རུཔྤནཊྛེན རཱུཔཾ. རུཔྤནཊྛེནཱཏི ཀུཔྤནཊྛེན. སནྟཏིཝིཔརིཎཱམཝསེན ཧི སཱིཏཱདཱིཧི གྷཊྚནཱིཡཾ དྷམྨཛཱཏཾ རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ནཱམནྟི ལོཀིཀམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, རཱུཔཾ པན ཨེཀནྟེན ལོཀིཀམེཝ.
ཏིསྶོ ཝེདནཱཏི སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ. ཏཱ ལོཀིཀཱ ཨེཝ. ཨཱཧཱརཱཏི པཙྩཡཱ. པཙྩཡཱ ཧི ཨཏྟནོ ཕལཾ ཨཱཧརནྟཱིཏི ཨཱཧཱརཱ. ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ ཕསྶཱཧཱརོ མནོསཉྩེཏནཱཧཱརོ ཝིཉྙཱཎཱཧཱརོཏི ཙཏྟཱརོ. ཝཏྠུཝསེན ཀབལཱི༹ཀཱཏབྦཏྟཱ ཀབལཱི༹ཀཱརོ ¶ , ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏབྦཏྟཱ ཨཱཧཱརོ. ཨོདནཀུམྨཱསཱདིཝཏྠུཀཱཡ ཨོཛཱཡེཏཾ ནཱམཾ. སཱ ཧི ཨོཛཊྛམཀརཱུཔཱནི ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཀོ ཚབྦིདྷོ ཕསྶོ ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. མནསོ སཉྩེཏནཱ, ན སཏྟསྶཱཏི མནོསཉྩེཏནཱ ཡཐཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ. མནསཱ ཝཱ སམྤཡུཏྟཱ སཉྩེཏནཱ མནོསཉྩེཏནཱ ཡཐཱ ཨཱཛཉྙརཐོ. ཏེབྷཱུམཀཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱ. སཱ ཧི ཏཡོ བྷཝེ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིབྷེདཾ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎཾ. ཏཉྷི པཊིསནྡྷིནཱམརཱུཔཾ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏི ཨུཔཱདཱནགོཙརཱ ཁནྡྷཱ, མཛ྄ཛྷཔདལོཔོ དཊྛབྦོ. ཨུཔཱདཱནསམྦྷཱུཏཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཡཐཱ ཏིཎགྒི ¶ ཐུསགྒི. ཨུཔཱདཱནཝིདྷེཡྻཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཡཐཱ རཱཛཔུརིསོ. ཨུཔཱདཱནཔྤབྷཝཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཡཐཱ པུཔྥརུཀྑོ ཕལརུཀྑོ. ཨུཔཱདཱནཱནི པན ཀཱམུཔཱདཱནཾ དིཊྛུཔཱདཱནཾ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཾ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནནྟི ཙཏྟཱརི. ཨཏྠཏོ པན བྷུསཾ ཨཱདཱནནྟི ཨུཔཱདཱནཾ. རཱུཔུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, ཝེདནུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, སཉྙུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, སངྑཱརུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ, ཝིཉྙཱཎུཔཱདཱནཀྑནྡྷོཏི པཉྩ.
ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནཱིཏི ཙཀྑཱཡཏནཾ, སོཏཱཡཏནཾ, གྷཱནཱཡཏནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཏནཾ, ཀཱཡཱཡཏནཾ, མནཱཡཏནཾ.
སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི ཀཏམཱ སཏྟ? ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ (ཨ. ནི. ༧.༤༤; དཱི. ནི. ༣.༣༣༢), སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ¶ ནཱནཏྟསཉྙིནོ. སེཡྻཐཱཔི མནུསྶཱ ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱ ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱ. ཨཡཾ པཋམཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ. སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ པཋམཱབྷིནིབྦཏྟཱ. ཨཡཾ དུཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ. སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ ཨཱབྷསྶརཱ. ཨཡཾ ཏཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ. སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ སུབྷཀིཎྷཱ. ཨཡཾ ཙཏུཏྠཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ པཉྩམཱི ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ ¶ ཚཊྛཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི.
‘‘སནྟི ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ སཏྟམཱི ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༤༤; དཱི. ནི. ༣.༣༣༢).
ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ ཋཱནཱནི སཝིཉྙཱཎཀཱ ཁནྡྷཱ ཨེཝ. ཏཏྠ སེཡྻཐཱཔཱིཏི ནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. མནུསྶཱཏི ཨཔརིམཱཎེསུཔི ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝསེན དྭེཔི ཨེཀསདིསཱ ནཏྠི. ཡེཔི ཝཎྞེན ཝཱ སཎྛཱནེན ཝཱ སདིསཱ ཧོནྟི, ཏེཔི ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཱདཱིཧི ཝིསདིསཱཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱཏི ཝུཏྟཱ. པཊིསནྡྷིསཉྙཱ པན ནེསཾ ཏིཧེཏུཀཱཔི དུཧེཏུཀཱཔི ཨཧེཏུཀཱཔི ཧོཏི, ཏསྨཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱཏི ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ. ཏེསུ ཧི ཀེསཉྩི ཀཱཡོ ནཱིལོ ཧོཏི, ཀེསཉྩི པཱིཏཀཱདིཝཎྞོ, སཉྙཱ པན ནེསཾ ཏིཧེཏུཀཱཔི དུཧེཏུཀཱཔི ཧོཏི, ཨཧེཏུཀཱ ན ཧོཏི. ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱཏི ¶ ཙཏུཨཔཱཡཝིནིམུཏྟཱ པུནབྦསུམཱཏཱ ཡཀྑིནཱི, པིཡངྐརམཱཏཱ, ཕུསྶམིཏྟཱ, དྷམྨགུཏྟཱཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨཉྙེ ཙ ཝེམཱནིཀཱ པེཏཱ. ཨེཏེསཉྷི ཨོདཱཏཀཱལ༹མངྒུརཙྪཝིསཱམཝཎྞཱདིཝསེན ཙེཝ ཀིསཐཱུལརསྶདཱིགྷཝསེན ཙ ཀཱཡོ ནཱནཱ ཧོཏི, མནུསྶཱནཾ ཝིཡ ཏིཧེཏུཀདྭིཧེཏུཀཱཧེཏུཀཝསེན སཉྙཱཔི. ཏེ པན དེཝཱ ཝིཡ ན མཧེསཀྑཱ, ཀཔཎམནུསྶཱ ཝིཡ ཨཔྤེསཀྑཱ དུལླབྷགྷཱསཙྪཱདནཱ དུཀྑཔཱིལི༹ཏཱ ཝིཧརནྟི. ཨེཀཙྩེ ཀཱལ༹པཀྑེ དུཀྑིཏཱ ཛུཎྷཔཀྑེ སུཁིཏཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སུཁསམུསྶཡཏོ ཝིནིཔཏིཏཏྟཱ ཝིནིཔཱཏིཀཱཏི ཝུཏྟཱ. ཡེ པནེཏྠ ཏིཧེཏུཀཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོཔི ཧོཏི པིཡངྐརམཱཏཱདཱིནཾ ཝིཡ.
བྲཧྨཀཱཡིཀཱཏི བྲཧྨཔཱརིསཛྫབྲཧྨཔུརོཧིཏམཧཱབྲཧྨཱནོ. པཋམཱབྷིནིབྦཏྟཱཏི ཏེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནིབྦཏྟཱ. བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱ པན པརིཏྟེན, བྲཧྨཔུརོཧིཏཱ མཛ྄ཛྷིམེན, ཀཱཡོ ཙ ཏེསཾ ཝིཔྥཱརིཀཏརོ ཧོཏི. མཧཱབྲཧྨཱནོ པཎཱིཏེན, ཀཱཡོ པན ནེསཾ ཨཏིཝིཔྥཱརིཀཏརོ ཧོཏི. ཨིཏི ཏེ ཀཱཡསྶ ནཱནཏྟཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན སཉྙཱཡ ཨེཀཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོཏི ¶ ཝུཏྟཱ. ཡཐཱ ཙ ཏེ, ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཏྟཱ. ནིརཡེསུ ཧི ཀེསཉྩི གཱཝུཏཾ, ཀེསཉྩི ཨཌྜྷཡོཛནཾ ¶ , ཀེསཉྩི ཏིགཱཝུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, དེཝདཏྟསྶ པན ཡོཛནསཏིཀོ ཛཱཏོ. ཏིརཙྪཱནེསུཔི ཀེཙི ཁུདྡཀཱ ཧོནྟི, ཀེཙི མཧནྟཱ. པེཏྟིཝིསཡེསུཔི ཀེཙི སཊྛིཧཏྠཱ ཀེཙི ཨསཱིཏིཧཏྠཱ ཧོནྟི ཀེཙི སུཝཎྞཱ ཀེཙི དུབྦཎྞཱ. ཏཐཱ ཀཱལཀཉྩིཀཱ ཨསུརཱ. ཨཔིཙེཏྠ དཱིགྷཔིཊྛིཀཱ པེཏཱ ནཱམ སཊྛིཡོཛནིཀཱཔི ཧོནྟི, སཉྙཱ པན སབྦེསམྤི ཨཀུསལཝིཔཱཀཱཧེཏུཀཱཝ ཧོཏི. ཨིཏི ཨཔཱཡིཀཱཔི ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ’’ཏི སངྑཾ གཙྪནྟི.
ཨཱབྷསྶརཱཏི དཎྜཨུཀྐཱཡ ཨཙྩི ཝིཡ ཨེཏེསཾ སརཱིརཏོ ཨཱབྷཱ ཚིཛྫིཏྭཱ ཚིཛྫིཏྭཱ པཏནྟཱི ཝིཡ སརཏི ཝིསརཏཱིཏི ཨཱབྷསྶརཱ. ཏེསུ པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནདྭཡཾ པརིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ པརིཏྟཱབྷཱ ནཱམ ཧོནྟི, མཛ྄ཛྷིམཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཔྤམཱཎཱབྷཱ ནཱམ ཧོནྟི, པཎཱིཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཱབྷསྶརཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨིདྷ པན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སབྦེཝ ཏེ གཧིཏཱ. སབྦེསཉྷི ཏེསཾ ཀཱཡོ ཨེཀཝིཔྥཱརོཝ ཧོཏི, སཉྙཱ པན ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཱ ཙ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཱ ཙཱཏི ནཱནཱ.
སུབྷཀིཎྷཱཏི སུབྷེན ཝོཀིཎྞཱ ཝིཀིཎྞཱ, སུབྷེན སརཱིརཔྤབྷཱཝཎྞེན ཨེཀགྒྷནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེསཉྷི ན ཨཱབྷསྶརཱནཾ ཝིཡ ཚིཛྫིཏྭཱ ཚིཛྫིཏྭཱ པབྷཱ གཙྪཏཱིཏི. ཙཏུཀྐནཡེ ཏཏིཡསྶ, པཉྩཀནཡེ ཙཏུཏྠསྶ པརིཏྟམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏསྶ ཛྷཱནསྶཝསེན པརིཏྟསུབྷཨཔྤམཱཎསུབྷསུབྷཀིཎྷཱ ནཱམ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟནྟི. ཨིཏི སབྦེཔི ཏེ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཙེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱཡ ¶ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཝེཧཔྥལཱཔི ཙཏུཏྠཝིཉྙཱཎཊྛིཏིམེཝ བྷཛནྟི. ཨསཉྙསཏྟཱ ཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝཱ ཨེཏྠ སངྒཧཾ ན གཙྪནྟི, སཏྟཱཝཱསེསུ གཙྪནྟི.
སུདྡྷཱཝཱསཱ ཝིཝཊྚཔཀྑེ ཋིཏཱ ན སབྦཀཱལིཀཱ, ཀཔྤསཏསཧསྶམྤི ཨསངྑྱེཡམྤི བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, སོལ༹སཀཔྤསཧསྶབྦྷནྟརེ བུདྡྷེསུ ཨུཔྤནྣེསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟསྶ བྷགཝཏོ ཁནྡྷཱཝཱརསདིསཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ནེཝ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ, ན ཙ སཏྟཱཝཱསཾ བྷཛནྟི. མཧཱསཱིཝཏྠེརོ པན – ‘‘ན ཁོ པན སོ, སཱརིཔུཏྟ, སཏྟཱཝཱསོ སུལབྷརཱུཔོ, ཡོ མཡཱ ཨནཱཝུཏྠཔུབྦོ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ཨཉྙཏྲ སུདྡྷཱཝཱསེཧི དེཝེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༠) ཨིམིནཱ སུཏྟེན སུདྡྷཱཝཱསཱཔི ཙཏུཏྠཾ ¶ ¶ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ ཙཏུཏྠཾ སཏྟཱཝཱསཉྩ བྷཛནྟཱིཏི ཝདཏི, ཏཾ ཨཔྤཊིབཱཧིཏཏྟཱ སུཏྟསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ.
ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཡཐེཝ སཉྙཱཡ, ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎསྶཱཔི སུཁུམཏྟཱ ནེཝཝིཉྙཱཎཾ ནཱཝིཉྙཱཎཾ, ཏསྨཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ ན ཝུཏྟཾ.
ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱཏི ལཱབྷོ, ཨལཱབྷོ, ཡསོ, ཨཡསོ, ནིནྡཱ, པསཾསཱ, སུཁཾ, དུཀྑནྟི ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀཔྤཝཏྟིཡཱ སཏི ཨནུཔརམདྷམྨཀཏྟཱ ལོཀསྶ དྷམྨཱཏི ལོཀདྷམྨཱ. ཨེཏེཧི མུཏྟོ སཏྟོ ནཱམ ནཏྠི, བུདྡྷཱནམྤི ཧོནྟིཡེཝ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ལཱབྷོ ཙ ཨལཱབྷོ ཙ ཡསོ ཙ ཨཡསོ ཙ ནིནྡཱ ཙ པསཾསཱ ཙ སུཁཉྩ དུཀྑཉྩ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༦).
ཏཏྠ ཨནུཔརིཝཏྟནྟཱིཏི ཨནུབནྡྷནྟི ནཔྤཛཧནྟི, ལོཀཏོ ན ནིཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ལཱབྷོཏི པབྦཛིཏསྶ ཙཱིཝརཱདི, གཧཊྛསྶ དྷནདྷཉྙཱདི ལཱབྷོ. སོཡེཝ ཨལབྦྷམཱནོ ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ. ན ལཱབྷོ ཨལཱབྷོཏི ཝུཙྩམཱནེ ཨཏྠཱབྷཱཝཱཔཏྟིཏོ པརིཉྙེཡྻོ ན སིཡཱ. ཡསོཏི པརིཝཱརོ. སོཡེཝ ཨལབྦྷམཱནཱ ཡསོ ཨཡསོ. ནིནྡཱཏི ཨཝཎྞབྷཎནཾ. པསཾསཱཏི ཝཎྞབྷཎནཾ. སུཁནྟི ཀཱམཱཝཙརཱནཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ. དུཀྑནྟི པུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ, ཨནཱགཱམིཨརཧནྟཱནཾ ཀཱཡིཀམེཝ.
ནཝ ¶ སཏྟཱཝཱསཱཏི སཏྟཱནཾ ཨཱཝཱསཱ, ཝསནཊྛཱནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱནི པན ཏཐཱཔཀཱསིཏཱ ཁནྡྷཱ ཨེཝ. ཀཏམེ ནཝ? ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘ནཝཡིམེ, བྷིཀྑཝེ (ཨ. ནི. ༩.༢༤; དཱི. ནི. ༣.༣༤༡), སཏྟཱཝཱསཱ. ཀཏམེ ནཝ? སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི མནུསྶཱ ཨེཀཙྩེ ¶ ཙ དེཝཱ ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱ. ཨཡཾ པཋམོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ པཋམཱབྷིནིབྦཏྟཱ. ཨཡཾ དུཏིཡོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ ཨཱབྷསྶརཱ. ཨཡཾ ཏཏིཡོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ ¶ སུབྷཀིཎྷཱ. ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨསཉྙིནོ ཨཔྤཊིསཾཝེདིནོ, སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ ཨསཉྙསཏྟཱ. ཨཡཾ པཉྩམོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ ཚཊྛོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ སཏྟམོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ. ཨཡཾ ཨཊྛམོ སཏྟཱཝཱསོ.
‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ ¶ . ཨཡཾ ནཝམོ སཏྟཱཝཱསོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༢༤; དཱི. ནི. ༣.༣༤༡).
དསཱཡཏནཱནཱིཏི ཙཀྑཱཡཏནཾ རཱུཔཱཡཏནཾ སོཏཱཡཏནཾ སདྡཱཡཏནཾ གྷཱནཱཡཏནཾ གནྡྷཱཡཏནཾ ཛིཝ྄ཧཱཡཏནཾ རསཱཡཏནཾ ཀཱཡཱཡཏནཾ ཕོཊྛབྦཱཡཏནནྟི ཨེཝཾ དས. མནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནཱནི པན ལོཀུཏྟརམིསྶཀཏྟཱ ན གཧིཏཱནི. ཨིམེསུ དསསུ ཝིསྶཛྫནེསུ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ¶ ཝུཏྟཱ, ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིཉྙེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིསུ པན ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ, ནིརོདྷཔཊིཔདཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཊྛཱནཾ ཏེསཾཡེཝ པཊིཝེདྷཊྛཱནཾ དུཀྑཱདཱིནཾ ནིསྶརཎསྶ ཨནུཔྤཱདཱདཱིནཾ པཉྩདསནྣཾ, པརིགྒཧཊྛཱདཱིནཾ ཨེཀཏིཾསཱཡ, ཨུཏྟརིཔཊིཝེདྷཊྛཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ, མགྒངྒཱནཾ ཨཊྛནྣཾ, ‘‘པཡོགཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ དྭིནྣཾ, ཨསངྑཏཊྛསྶ ཝུཊྛཱནཊྛཱདཱིནཾ དྭིནྣཾ, ནིཡྻཱནཊྛསྶ ཨནུབུཛ྄ཛྷནཊྛཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ, ཨནུབོདྷནཊྛཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ, ཨནུབོདྷཔཀྑིཡཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ, ཨུཛྫོཏནཊྛཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ, པཏཱཔནཊྛཱདཱིནཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ, ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱདཱིནཾ ནཝནྣཾ, ཁཡེཉཱཎཨནུཔྤཱདེཉཱཎཱནཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིནིབྦཱནཱནནྟི ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ པཊིལཱབྷཝསེན ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱ, སེསཱནཾ ཡཐཱཡོགཾ ¶ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཙ པཊིལཱབྷཝསེན ཙ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
ཡེསཾ ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཝཱཡམནྟསྶ, ཏེ ཏེ དྷམྨཱ པཊིལདྡྷཱ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ཏེ དྷམྨཱ པརིཉྙཱཏཱ ཙེཝ ཧོནྟི ཏཱིརིཏཱ ཙཱཏི ཧི ཀིཙྩསམཱཔནཊྛེན ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱ. ཀིཙྩེ ཧི སམཱཔིཏེ ཏེ དྷམྨཱ པཊིལདྡྷཱ ཧོནྟཱིཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཨཝིཔསྶནཱུཔགཱནཾ ཉཱཏཔརིཉྙཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨབྷིཉྙེཡྻེན ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ ཏཾ ན སུནྡརཾ. པརིཉྙཱཏཱ ཙེཝ ཧོནྟི ཏཱིརིཏཱ ཙཱཏི ཏེ པཊིལདྡྷཱ ཨེཝ དྷམྨཱ པརིཉྙཱཏཱ ཙ ནཱམ ཧོནྟི, ཏཱིརིཏཱ ཙ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཀིཙྩསམཱཔནཏྠཝསེན པརིཉྙཱཏཏྠོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.
༢༢. ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ ཨེཀེཀདྷམྨེ པཊིལཱབྷཝསེན ཡོཛེཏྭཱ ཨནྟེ ཙ ནིགམེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ནེཀྑམྨནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ པུབྦེ ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.
པརིཉྙེཡྻནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
པཧཱཏབྦནིདྡེསཝཎྞནཱ
༢༣. པཧཱཏབྦནིདྡེསེ ¶ ¶ ཨསྨིམཱནོཏི རཱུཔཱདཱིསུ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨསྨཱིཏི མཱནོ. ཏསྨིཉྷི པཧཱིནེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཾ ཧོཏི. རཱུཔརཱགཱདཱིསུ ¶ ཝིཛྫམཱནེསུཔི སེསཱནི ཨཝཏྭཱ ཨསྨིམཱནསྶེཝ ཝཙནཾ དིཊྛིཔཏིརཱུཔཀཏྟེན ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཝིཛྫཱཏི སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན དུཀྑཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨཉྙཱཎཾ, ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེན པུབྦནྟཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཊྛསུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –
‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨཝིཛྫཱ? དུཀྑེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑསམུདཡེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑནིརོདྷེ ཨཉྙཱཎཾ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཨཉྙཱཎཾ, པུབྦནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, ཨཔརནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, པུབྦནྟཱཔརནྟེ ཨཉྙཱཎཾ, ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཔཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༡༠༦; ཝིབྷ. ༢༢༦).
བྷཝཏཎྷཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ བྷཝེསུ པཏྠནཱ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ བྷཝཏཎྷཱ? ཡོ བྷཝེསུ བྷཝཙྪནྡོ བྷཝརཱགོ བྷཝནནྡཱི བྷཝཏཎྷཱ བྷཝསིནེཧོ བྷཝཔརིལཱ༹ཧོ བྷཝམུཙྪཱ བྷཝཛ྄ཛྷོསཱན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༩༥).
ཏིསྶོ ཏཎྷཱཏི ཀཱམཏཎྷཱ, བྷཝཏཎྷཱ, ཝིབྷཝཏཎྷཱ. ཏཱསཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཨེཝཾ ནིདྡེསོ ཀཏོ – ཏཏྠ ཀཏམཱ བྷཝཏཎྷཱ? བྷཝདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ…པེ… ཙིཏྟསྶ སཱརཱགོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི བྷཝཏཎྷཱ. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱ? ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ…པེ… ཙིཏྟསྶ སཱརཱགོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཝིབྷཝཏཎྷཱ. ཨཝསེསཱ ཏཎྷཱ ཀཱམཏཎྷཱ. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཀཱམཏཎྷཱ? ཀཱམདྷཱཏུཔཊིསཾཡུཏྟོ རཱགོ…པེ… ཙིཏྟསྶ སཱརཱགོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམཏཎྷཱ. ཏཏྠ ཀཏམཱ བྷཝཏཎྷཱ? རཱུཔདྷཱཏུཨརཱུཔདྷཱཏུཔཊིསཾཡུཏྟོ རཱགོ…པེ… ཏཏྠ ཀཏམཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱ? ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ…པེ… (ཝིབྷ. ༩༡༦).
ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘པཉྩཀཱམགུཎིཀོ རཱགོ ཀཱམཏཎྷཱ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ རཱགོ ཛྷཱནནིཀནྟིསསྶཏདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ ¶ བྷཝཝསེན པཏྠནཱ བྷཝཏཎྷཱ, ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ ཝིབྷཝཏཎྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ དསུཏྟརསུཏྟཔརིཡཱཡེན ཡོཛནཱ. སངྒཱིཏིཔརིཡཱཡེན པན ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེན ཙ ‘‘ཨཔརཱཔི ཏིསྶོ ¶ ཏཎྷཱ ཀཱམཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ ཨརཱུཔཏཎྷཱ. ཨཔརཱཔི ཏིསྶོ ཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ ཨརཱུཔཏཎྷཱ ནིརོདྷཏཎྷཱ’’ཏི ¶ (དཱི. ནི. ༣.༣༠༥; ཝིབྷ. ༩༡༧-༩༡༨) ཝུཏྟཱ ཏཎྷཱཔི ཨེཏྠ ཡུཛྫནྟི. ཏཱསུ པཉྩ ཀཱམདྷཱཏུརཱུཔདྷཱཏུཨརཱུཔདྷཱཏུཔཊིསཾཡུཏྟཱ, ཨནྟིམཱ ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏཱ.
ཙཏྟཱརོ ཨོགྷཱཏི ཀཱམོགྷོ, བྷཝོགྷོ, དིཊྛོགྷོ, ཨཝིཛྫོགྷོ. ཡསྶ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཝཊྚསྨིཾ ཨོཧནནྟི ཨོསཱིདཱཔེནྟཱིཏི ཨོགྷཱ. བལཝཀིལེསཱ ཨེཏེ. ཀཱམགུཎསངྑཱཏེ ཀཱམེ ཨོགྷོ ཀཱམོགྷོ. ཀཱམཏཎྷཱཡེཏཾ ནཱམཾ. རཱུཔཱརཱུཔསངྑཱཏེ ཀམྨཏོ ཙ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཙ དུཝིདྷེཔི བྷཝེ ཨོགྷོ བྷཝོགྷོ. བྷཝཏཎྷཱཡེཏཾ ནཱམཾ. དིཊྛི ཨེཝ ཨོགྷོ དིཊྛོགྷོ. ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཨཝིཛྫཱ ཨེཝ ཨོགྷོ ཨཝིཛྫོགྷོ, དུཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཱཎསྶེཏཾ ནཱམཾ.
པཉྩ ནཱིཝརཎཱནཱིཏི ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎཾ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎཾ. ཙིཏྟཾ ནཱིཝརནྟི པརིཡོནནྡྷནྟཱིཏི ནཱིཝརཎཱནི. ཀཱམཱིཡནྟཱིཏི ཀཱམཱ. པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཀཱམེསུ ཚནྡོ ཀཱམཙྪནྡོ. ཀཱམཡཏཱིཏི ཝཱ ཀཱམོ, ཀཱམོ ཨེཝ ཚནྡོ, ན ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ ན དྷམྨཙྪནྡོཏི ཀཱམཙྪནྡོ. ཀཱམཏཎྷཱཡེཏཾ ནཱམཾ. བྱཱཔཛྫཏི ཏེན ཙིཏྟཾ པཱུཏིབྷཱཝཾ གཙྪཏི, བྱཱཔཱདཡཏི ཝཱ ཝིནཡཱཙཱརརཱུཔསམྤཏྟིཧིཏསུཁཱནཱིཏི བྱཱཔཱདོ. དོསསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཐིནནཏཱ ཐིནཾ, མིདྡྷནཏཱ མིདྡྷཾ, ཨནུསྶཱཧསཾཧནནཏཱ ཨསཏྟིཝིགྷཱཏོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟསྶ ཨནུསྶཱཧོ ཐིནཾ, ཙེཏསིཀཱནཾ ཨཀམྨཉྙཏཱ མིདྡྷཾ, ཐིནཉྩ མིདྡྷཉྩ ཐིནམིདྡྷཾ. ཨུདྡྷཏསྶ བྷཱཝོ ཨུདྡྷཙྩཾ, ཨཝཱུཔསམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཀྑེཔསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཀུཙྪིཏཾ ཀཏཾ ཀུཀཏཾ, ཀུཀཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཀྐུཙྩཾ, གརཧིཏཀིརིཡབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. པཙྪཱནུཏཱཔསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཝིགཏཱ ཙིཀིཙྪཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ, ཝིགཏཔཉྙཱཏི ཨཏྠོ. སབྷཱཝཾ ཝཱ ཝིཙིནནྟོ ཨེཏཱཡ ཀིཙྪཏི ཀིལམཏཱིཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ. བུདྡྷཱདཱིསུ སཾསཡསྶེཏཾ ¶ ནཱམཾ. ཀཱམཙྪནྡོ ཨེཝ ནཱིཝརཎཾ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི.
ཚ དྷམྨཱ, ཚདྡྷམྨཱཏི ཝཱ པཱཋོ. ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱཏི རཱུཔཏཎྷཱ སདྡཏཎྷཱ གནྡྷཏཎྷཱ རསཏཎྷཱ ཕོཊྛབྦཏཎྷཱ དྷམྨཏཎྷཱ. རཱུཔེ ཏཎྷཱ རཱུཔཏཎྷཱ. སཱ ཨེཝ ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདེན ཨནེཀབྷེདཏྟཱ རཱསཊྛེན ཀཱཡོཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི.
སཏྟཱནུསཡཱཏི ¶ ¶ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ པཊིགྷཱནུསཡོ མཱནཱནུསཡོ དིཊྛཱནུསཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོ བྷཝརཱགཱནུསཡོ ཨཝིཛྫཱནུསཡོ. ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ. ཀཱམེསུ རཱགོ ཀཱམརཱགོ, ཀཱམོ ཨེཝ ཝཱ རཱགོཏི ཀཱམརཱགོ. ཨཱརམྨཎསྨིཾ པཊིཧཉྙཏཱིཏི པཊིགྷཾ. ཨཡཱཐཱཝདསྶནཊྛེན དིཊྛི. སེཡྻཱདིཝསེན མཉྙཏཱིཏི མཱནོ. བྷཝེསུ རཱགོ བྷཝརཱགོ. ཐཱམགཏོ ཀཱམརཱགོ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི.
ཨཊྛ མིཙྪཏྟཱཏི མིཙྪཱདིཊྛི མིཙྪཱསངྐཔྤོ མིཙྪཱཝཱཙཱ མིཙྪཱཀམྨནྟོ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོ མིཙྪཱཝཱཡཱམོ མིཙྪཱསཏི མིཙྪཱསམཱདྷི. ‘‘ཧིཏསུཁཱཝཧཱ མེ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱསཱིསིཏཱཔི ཏཐཱཨབྷཱཝཏོ ཨསུབྷཱདཱིསུཡེཝ སུབྷནྟིཨཱདིཝིཔརཱིཏཔྤཝཏྟིཏོ ཙ མིཙྪཱསབྷཱཝཱཏི མིཙྪཏྟཱ. མིཙྪཱ པསྶཏི, མིཙྪཱ ཝཱ ཨེཏཱཡ པསྶནྟཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི. ཨཐ ཝཱ ཝིཔརཱིཏཱ དིཊྛཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི, ཨཡཱཐཱཝདིཊྛཱིཏི ཝཱ མིཙྪཱདིཊྛི, ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཧཎཏོ ཝཱ ཝིཏཐཱ དིཊྛཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི, ཨནཏྟཱཝཧཏྟཱ པཎྜིཏེཧི ཀུཙྪིཏཱ དིཊྛཱིཏི ཝཱམིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱསངྐཔྤཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི སསྶཏུཙྪེདཱབྷིནིཝེསོ. མིཙྪཱསངྐཔྤོཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཏིཝིདྷོ ཝིཏཀྐོ. མིཙྪཱཝཱཙཱཏི མུསཱཝཱདཱདིཙཏུབྦིདྷཱ ཙེཏནཱ. མིཙྪཱཀམྨནྟོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཏིཝིདྷཱ ཙེཏནཱ. མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོཏི མིཙྪཱཛཱིཝཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ. མིཙྪཱཝཱཡཱམོཏི ཨཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟཾ ཝཱིརིཡཾ. མིཙྪཱསཏཱིཏི སཏིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདོ. མིཙྪཱསམཱདྷཱིཏི ཨཀུསལསམཱདྷི.
ནཝ ཏཎྷཱམཱུལཀཱཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༠༣; ༣.༣༥༩) ཏཎྷཾ པཊིཙྩ པརིཡེསནཱ, པརིཡེསནཾ ¶ པཊིཙྩ ལཱབྷོ, ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཝིནིཙྪཡོ, ཝིནིཙྪཡཾ པཊིཙྩ ཚནྡརཱགོ, ཚནྡརཱགཾ པཊིཙྩ ཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ, ཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ པཊིཙྩ པརིགྒཧོ, པརིགྒཧཾ པཊིཙྩ མཙྪརིཡཾ, མཙྪརིཡཾ པཊིཙྩ ཨཱརཀྑོ, ཨཱརཀྑཱདྷིཀརཎཾ དཎྜཱདཱནསཏྠཱདཱནཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཏུཝཾཏུཝཾཔེསུཉྙམུསཱཝཱདཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི (དཱི. ནི. ༢.༡༠༤; ༣.༣༥༩). ཨིམེ ནཝ ཏཎྷཱམཱུལཀཱ དྷམྨཱ. ཏཎྷཱ མཱུལཾ ཨེཏེསནྟི ཏཎྷཱམཱུལཀཱ. པརིཡེསནཱདཡོ ཨཀུསལཱ ཨེཝ. ཏཎྷཾ, པཊིཙྩཱཏི ཏཎྷཾ ནིསྶཱཡ. པརིཡེསནཱཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཔརིཡེསནཱ. སཱ ¶ ཧི ཏཎྷཱཡ སཏི ཧོཏི. ལཱབྷོཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཔཊིལཱབྷོ, སོ ཧི པརིཡེསནཱཡ སཏི ཧོཏི. ཝིནིཙྪཡོ པན ཉཱཎཏཎྷཱདིཊྛིཝིཏཀྐཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ. ཏཏྠ ‘‘སུཁཝིནིཙྪཡཾ ཛཉྙཱ, སུཁཝིནིཙྪཡཾ ཉཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁམནུཡུཉྫེཡྻཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༢༣) ཨཡཾ ཉཱཎཝིནིཙྪཡོ. ‘‘ཝིནིཙྪཡོཏི དྭེ ཝིནིཙྪཡཱ ཏཎྷཱཝིནིཙྪཡོ ཙ དིཊྛིཝིནིཙྪཡོ ཙཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༡༠༢) ཨེཝཾ ཨཱགཏཱནི ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཏཎྷཱཝིནིཙྪཡོ ¶ . དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ དིཊྛིཝིནིཙྪཡོ. ‘‘ཚནྡོ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, ཝིཏཀྐནིདཱནོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༥༨) ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཨིདྷ ཝིནིཙྪཡོཏི ཝུཏྟོ ཝིཏཀྐོཡེཝ ཨཱགཏོ. ལཱབྷཾ ལབྷིཏྭཱ ཧི ཨིཊྛཱནིཊྛཾ སུནྡརཱསུནྡརཉྩ ཝིཏཀྐེནེཝ ཝིནིཙྪིནཱཏི ‘‘ཨེཏྟཀཾ མེ རཱུཔཱརམྨཎཏྠཱཡ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ སདྡཱདིཨཱརམྨཎཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཾ མཡ྄ཧཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ པརསྶ, ཨེཏྟཀཾ པརིབྷུཉྫིསྶཱམི, ཨེཏྟཀཾ ནིདཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཝིནིཙྪཡོ’’ཏི. ཚནྡརཱགོཏི ཨེཝཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐེན ཝིཏཀྐིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ དུབྦལརཱགོ ཙ བལཝརཱགོ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི. ཚནྡོཏི ཨེཏྠ དུབྦལརཱགསྶཱདྷིཝཙནཾ, རཱགོཏི བལཝརཱགསྶ. ཨཛ྄ཛྷོསཱནནྟི ཨཧཾ མམཱཏི བལཝསནྣིཊྛཱནཾ. པརིགྒཧོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན པརིགྒཧཀརཎཾ. མཙྪརིཡནྟི པརེཧི སཱདྷཱརཎབྷཱཝསྶ ཨསཧནཏཱ. ཏེནེཝསྶ པོརཱཎཱ ཨེཝཾ ཝཙནཏྠཾ ཝདནྟི ‘‘ཨིདཾ ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶ ཨཙྪརིཡཾ ཧོཏཱུཏི པཝཏྟཏྟཱ མཙྪརིཡནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨཱརཀྑོཏི དྭཱརཔིདཧནམཉྫཱུསགོཔནཱདིཝསེན སུཊྛུ རཀྑཎཾ. ཨདྷིཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཀརཎཾ. ཀཱརཎསྶེཏཾ ¶ ནཱམཾ. ཨཱརཀྑཱདྷིཀརཎནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀཾ, ཨཱརཀྑཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. དཎྜཱདཱནཱདཱིསུ པརནིསེདྷནཏྠཾ དཎྜསྶ ཨཱདཱནཾ དཎྜཱདཱནཾ. ཨེཀཏོདྷཱརཱདིནཱ སཏྠསྶ ཨཱདཱནཾ སཏྠཱདཱནཾ. ཀཱཡཀལཧོཔི ཝཱཙཱཀལཧོཔི ཀལཧོ. པུརིམོ པུརིམོ ཝིརོདྷོ ཝིགྒཧོ. པཙྪིམོ པཙྪིམོ ཝིཝཱདོ. ཏུཝཾཏུཝནྟི ཨགཱརཝཝསེན ཏུཝཾཏུཝཾཝཙནཾ.
དས མིཙྪཏྟཱཏི མིཙྪཱདིཊྛི…པེ… མིཙྪཱསམཱདྷི མིཙྪཱཉཱཎཾ མིཙྪཱཝིམུཏྟི. ཏཏྠ མིཙྪཱཉཱཎནྟི པཱཔཀིརིཡཱསུ ཨུཔཱཡཙིནྟཱཝསེན པཱཔཾ ཀཏྭཱ སུཀཏཾ མཡཱཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཀཱརེན ཙ ཨུཔྤནྣོ མོཧོ. མིཙྪཱཝིམུཏྟཱིཏི ཨཝིམུཏྟསྶེཝ སཏོ ཝིམུཏྟིསཉྙིཏཱ.
ཨིདཱནི ¶ ཨནེཀབྷེདེན པཧཱནེན པཧཱཏབྦེ དསྶེཏུཾ དྭེ པཧཱནཱནཱིཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. པཧཱནེསུ ཧི ཝིཉྙཱཏེསུ ཏེན ཏེན པཧཱཏབྦཱ དྷམྨཱ སུཝིཉྙེཡྻཱ ཧོནྟི. པཉྩསུ པཧཱནེསུ ལོཀིཀཱནི ཙ དྭེ པཧཱནཱནི ཨཔྤཡོགཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཔྤཡོགཱནེཝ དྭེ ལོཀུཏྟརཔཧཱནཱནི པཋམཾ ཝུཏྟཱནི. སམྨཱ ཨུཙྪིཛྫནྟི ཨེཏེན ཀིལེསཱཏི སམུཙྪེདོ, པཧཱིཡནྟི ཨེཏེན ཀིལེསཱཏི པཧཱནཾ. སམུཙྪེདསངྑཱཏཾ པཧཱནཾ, ན སེསཔྤཧཱནནྟི སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ. ཀིལེསཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཱ པཊིཔྤསྶདྡྷི, པཧཱིནཏྟཱ པཧཱནཾ, པཊིཔྤསྶདྡྷིསངྑཱཏཾ པཧཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ. ལོཀཾ ཨུཏྟརཏཱིཏི ལོཀུཏྟརོ. ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཁཡཾ གཙྪཏཱིཏི ཁཡགཱམཱི, ཁཡགཱམཱི ཙ སོ མགྒོ ཙཱཏི ཁཡགཱམིམགྒོ, ཏཾ བྷཱཝཡཏོ སོ མགྒོ སམུཙྪེདཔྤཧཱནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཕལཀྑཎེ ལོཀུཏྟརཕལམེཝ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ.
ཀཱམཱནམེཏཾ ¶ ནིསྶརཎནྟིཨཱདཱིསུ ཀཱམཏོ རཱུཔཏོ སངྑཏཏོ ནིསྶརནྟི ཨེཏེནཱཏི ནིསྶརཎཾ, ཏེཧི ཝཱ ནིསྶཊཏྟཱ ནིསྶརཎཾ. ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཾ. ཀཱམེཧི ནིཀྑནྟཏྟཱ ནེཀྑམྨཾ. ཨནཱགཱམིམགྒོ ཝཱ. ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཉྷི ཝིཀྑམྦྷནཏོ ཀཱམཱནཾ ནིསྶརཎཾ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏཨནཱགཱམིམགྒོ པན སམུཙྪེདཏོ སབྦསོ ཀཱམཱནཾ ཨཙྩནྟནིསྶརཎཾ. རུཔྤཏཱིཏི རཱུཔཾ, ན རཱུཔཾ ཨརཱུཔཾ མིཏྟཔཊིཔཀྑཱ ཨམིཏྟཱ ཝིཡ, ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཱ ཨལོབྷཱདཡོ ¶ ཝིཡ ཙ རཱུཔཔཊིཔཀྑོཏི ཨཏྠོ. ཕལཝསེན ཝཱ ནཏྠེཏྠ རཱུཔནྟི ཨརཱུཔཾ, ཨརཱུཔམེཝ ཨཱརུཔྤཾ. ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི. ཏཱནི རཱུཔཱནཾ ནིསྶརཎཾ ནཱམ. ཨརཱུཔེཧིཔི ཨརཧཏྟམགྒོ པུན ཨུཔྤཏྟིནིཝཱརཎཏོ སབྦསོ རཱུཔཱནཾ ནིསྶརཎཾ ནཱམ. བྷཱུཏནྟི ཛཱཏཾ. སངྑཏནྟི པཙྩཡེཧི སངྒམྨ ཀཏཾ. པཊིཙྩསམུཔྤནྣནྟི ཏེ ཏེ པཙྩཡེ པཊིཙྩ སམྨཱ སཧ ཙ ཨུཔྤནྣཾ. པཋམེན སཉྫཱཏཏྟདཱིཔནེན ཨནིཙྩཏཱ, དུཏིཡེན ཨནིཙྩསྶཱཔི སཏོ པཙྩཡཱནུབྷཱཝདཱིཔནེན པརཱཡཏྟཏཱ, ཏཏིཡེན པརཱཡཏྟསྶཱཔི སཏོ པཙྩཡཱནཾ ཨབྱཱཔཱརཏྟདཱིཔནེན ཨེཝཾདྷམྨཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི. ནིརོདྷོཏི ནིབྦཱནཾ. ནིབྦཱནཉྷི ཨཱགམྨ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ནིརོདྷོཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཨེཝ ཙ སབྦསངྑཏཏོ ནིསྶཊཏྟཱ ཏསྶ སངྑཏསྶ ནིསྶརཎཾ ནཱམ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན –
‘‘ནིརོདྷོ ¶ ཏསྶ ནིསྶརཎནྟི ཨིདྷ ཨརཧཏྟཕལཾ ནིརོདྷོཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨརཧཏྟཕལེན ཧི ནིབྦཱནེ དིཊྛེ པུན ཨཱཡཏིཾ སབྦསངྑཱརཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཨརཧཏྟསངྑཱཏསྶ ནིརོདྷསྶ པཙྩཡཏྟཱ ནིརོདྷོཏི ཝུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.
ནེཀྑམྨཾ པཊིལདྡྷསྶཱཏིཨཱདཱིསུ ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནསྶ ནིསྶརཎཏྟེ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན, ཨནཱགཱམིམགྒསྶ ནིསྶརཎཏྟེ སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན ཀཱམཱ པཧཱིནཱ ཙེཝ ཧོནྟི པརིཙྩཏྟཱ ཙ. ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ནིསྶརཎཏྟེ ཙ ཨརཧཏྟམགྒསྶ ནིསྶརཎཏྟེ ཙ ཨེཝམེཝ རཱུཔཱ ཡོཛེཏབྦཱ. རཱུཔེསུ ཧི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན རཱུཔཱནཾ སམུཙྪེདོ ཧོཏི. རཱུཔཱཏི ཙེཏྠ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ. ནིབྦཱནསྶ ནིསྶརཎཏྟེ ནིསྶརཎཔྤཧཱནེན, ཨརཧཏྟཕལསྶ ནིསྶརཎཏྟེ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནེན སངྑཱརཱ པཧཱིནཱ ཙེཝ ཧོནྟི པརིཙྩཏྟཱ ཙ. ནིབྦཱནསྶ ཙ ནིསྶརཎཏྟེ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན པཊིལཱབྷོ ཝེདིཏབྦོ.
དུཀྑསཙྩནྟིཨཱདཱིསུ པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷནྟིཨཱདི བྷཱཝནཔུཾསཀཝཙནཾ. པརིཉྙཱཡ པཊིཝེདྷོ པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷོ. ཏཾ པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷཾ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. པཛཧཱཏཱིཏི ཏཐཱ ཏཐཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པཧཱཏབྦེ ཀིལེསེ པཛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ལོཀིཡལོཀུཏྟརེསུཔི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཝཱ ཏཱནི པཛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཛཧཏཱིཏིཔི པཱཋོ. ཡཐཱ ནཱཝཱ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨེཀཀྑཎེ ¶ ཙཏྟཱརི ཀིཙྩཱནི ཀརོཏི, ཨོརིམཾ ཏཱིརཾ ¶ པཛཧཏི, སོཏཾ ཚིནྡཏི, བྷཎྜཾ ཝཧཏི, པཱརིམཾ ཏཱིརཾ ཨཔྤེཏི, ཨེཝམེཝཾ མགྒཉཱཎཾ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨེཀཀྑཎེ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨབྷིསམེཏི, དུཀྑཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏི, སམུདཡཾ པཧཱནཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏི, མགྒཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏི, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ‘‘ནིརོདྷཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཱཔུཎཱཏི པསྶཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༨༣༩) ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཀཀྑཎེཔི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝིཡ པཧཱནཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.
པཉྩསུ པཧཱནེསུ ཡཾ སསེཝཱལེ ཨུདཀེ པཀྑིཏྟེན གྷཊེན སེཝཱལསྶ ཝིཡ ཏེན ཏེན ལོཀིཡསམཱདྷིནཱ ནཱིཝརཎཱདཱིནཾ པཙྩནཱིཀདྷམྨཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཾ དཱུརཱིཀརཎཾ, ཨིདཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཉྩ ནཱིཝརཎཱནཾ པཋམཾ ¶ ཛྷཱནཾ བྷཱཝཡཏོཏི ནཱིཝརཎཱནཾཡེཝ པཧཱནཾ པཱཀཊཏྟཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགེཔི པཙྪཱབྷཱགེཔི ན སཧསཱ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟི, ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊེསུ ཙ ཏེསུ ཛྷཱནཾ པརིཧཱཡཏི, ཝིཏཀྐཱདཡོ པན དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིཏོ པུབྦེ པཙྪཱ ཙ ཨཔྤཊིཔཀྑཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི. ཏསྨཱ ནཱིཝརཎཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཾ པཱཀཊཾ. ཡཾ པན རཏྟིབྷཱགེ སམུཛྫལིཏེན པདཱིཔེན ཨནྡྷཀཱརསྶ ཝིཡ ཏེན ཏེན ཝིཔསྶནཱཡ ཨཝཡཝབྷཱུཏེན ཛྷཱནངྒེན པཊིཔཀྑཝསེནེཝ ཏསྶ ཏསྶ ཙ པཧཱཏབྦདྷམྨསྶ པཧཱནཾ, ཨིདཾ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཏདངྒཔྤཧཱནཉྩ དིཊྛིགཏཱནཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ སམཱདྷིཾ བྷཱཝཡཏོཏི དིཊྛིགཏཱནཾཡེཝ པཧཱནཾ ཨོལཱ༹རིཀཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དིཊྛིགཏཉྷི ཨོལཱ༹རིཀཾ, ནིཙྩསཉྙཱདཡོ སུཁུམཱ. ཏཏྠ དིཊྛིགཏཱནནྟི དིཊྛིཡེཝ དིཊྛིགཏཾ ‘‘གཱུཐགཏཾ མུཏྟགཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༩.༡༡) ཝིཡ. གནྟབྦཱབྷཱཝཏོ ཙ དིཊྛིཡཱ གཏམཏྟམེཝེཏནྟིཔི དིཊྛིགཏཾ, དྭཱསཊྛིདིཊྛཱིསུ ཨནྟོགདྷཏྟཱ དིཊྛཱིསུ གཏནྟིཔི དིཊྛིགཏཾ. བཧུཝཙནེན ཏེསཾ དིཊྛིགཏཱནཾ. ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ སམཱདྷིནྟི ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཾ སམཱདྷིཾ. ཡཾ པན ཨསནིཝིཙཀྐཱབྷིཧཏསྶ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༨༥༡) རུཀྑསྶ ཝིཡ ཨརིཡམགྒཉཱཎེན ¶ སཾཡོཛནཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱ ན པུན པཝཏྟཏི, ཨེཝཾ པཧཱནཾ, ཨིདཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ནིརོདྷོ ནིབྦཱནནྟི ནིརོདྷསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ.
ཨེཝཾ པཧཱནཝསེན པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སརཱུཔེནེཝ པུན པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ དསྶེཏུཾ སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, པཧཱཏབྦནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑཱདཱིནི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཧཱཏབྦཱནི. རཱུཔཾ པསྶནྟོ པཛཧཱཏཱིཏིཨཱདཱིསུ རཱུཔཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ པསྶནྟོ པཧཱཏབྦེ ཀིལེསེ པཛཧཱཏི. ཙཀྑུཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ…པེ… ཨམཏོགདྷཾ ནིབྦཱནནྟི པེཡྻཱལདྭཡེ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ ¶ ‘‘པསྶནྟོ པཛཧཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཏེསུ ལོཀུཏྟརེསུ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ པསྶནྟོ ཨུདིཀྑནྟོ ཨཔེཀྑམཱནོ ཨིཙྪམཱནོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེསུ པཧཱཏབྦེ ཀིལེསེ པཛཧཱཏཱིཏི ཏཾཏཾདྷམྨཱནུརཱུཔེན ཡོཛེཏབྦཾ.
པཧཱཏབྦནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
བྷཱཝེཏབྦནིདྡེསཝཎྞནཱ
༢༥. བྷཱཝེཏབྦནིདྡེསེ ¶ ¶ ཀཱཡགཏཱསཏཱིཏི ཀཱཡགཏཱསཏིསུཏྟནྟེ (མ. ནི. ༣.༡༥༣ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཨིརིཡཱཔཐཁུདྡཀཨིརིཡཱཔཐདྭཏྟིཾསཱཀཱརཙཏུདྷཱཏུནཝསིཝཐིཀཱཔཊིཀཱུལ- ཝཝཏྠཱཔཀམནསིཀཱརསམྤཡུཏྟཱ ཡཐཱནུརཱུཔཾ རཱུཔཛ྄ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཱ ཙ སཏི. སཱ ཧི ཏེསུ ཀཱཡེསུ གཏཱ པཝཏྟཱཏི ཀཱཡགཏཱཏི ཝུཙྩཏི. སཱཏསཧགཏཱཏི མདྷུརསུཁཝེདཡིཏསངྑཱཏེན སཱཏེན སཧ ཨེཀུཔྤཱདཱདིབྷཱཝཾ གཏཱ. ཏབྦྷཱཝེ ཝོཀིཎྞེ ཨཱརམྨཎེ ནིསྶཡེ སཾསཊྛེ དིསྶཏི སཧགཏསདྡོ པཉྩསུ ཨཏྠེསུ ཛིནཝཙནེ. ‘‘ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ ནནྡིརཱགསཧགཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༢༠༣) ཨེཏྠ ཏབྦྷཱཝེ, ནནྡིརཱགབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིམཾསཱ ཀོསཛྫསཧགཏཱ ཀོསཛྫསམྤཡུཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༨༣༢) ཨེཏྠ ཝོཀིཎྞེ, ཨནྟརནྟརཱ ཨུཔྤཛྫམཱནེན ཀོསཛྫེན ཝོཀིཎྞཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ལཱབྷཱི ཧོཏི རཱུཔསཧགཏཱནཾ ཝཱ སམཱཔཏྟཱིནཾ ཨརཱུཔསཧགཏཱནཾ ཝཱ སམཱཔཏྟཱིན’’ནྟི (པུ. པ. ༣-༨) ཨེཏྠ ཨཱརམྨཎེ, རཱུཔཱརཱུཔཱརམྨཎཱནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཊྛིཀསཉྙཱསཧགཏཾ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༨) ཨེཏྠ ནིསྶཡེ, ཨཊྛིཀསཉྙཱནིསྶཡཾ ཨཊྛིཀསཉྙཾ བྷཱཝེཏྭཱ པཊིལདྡྷནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིདཾ སུཁཾ ཨིམཱཡ པཱིཏིཡཱ སཧགཏཾ ཧོཏི སཧཛཱཏཾ སམྤཡུཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༨) ཨེཏྠ སཾསཊྛེ, སམྨིསྶནྟི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིམྤི པདེ སཾསཊྛོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སཱཏསཾསཊྛཱ ཧི སཱཏསཧགཏཱཏི ཝུཏྟཱ. སཱ ཧི ཋཔེཏྭཱ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ སེསེསུ སཱཏསཧགཏཱ ཧོཏི, སཏིཔི ཙ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཏྟེ ཡེབྷུཡྻཝསེན སཱཏསཧགཏཱཏི ཝུཏྟཱ, པུརིམཛ྄ཛྷཱནམཱུལཀཏྟཱ ཝཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ སཱཏསཧགཏཱཡ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱཔི ཝུཏྟཱཝ ཧོཏི ¶ , ཨུཔེཀྑཱཡ པན སནྟེ སུཁེ ཝུཏྟཏྟཱ བྷགཝཏཱ སཱཏསཧགཏཱཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཱཔི ཝུཏྟཱཝ ཧོཏི.
སམཐོ ཙ ཝིཔསྶནཱ ཙཱཏི ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ པཙྩནཱིཀདྷམྨེ སམེཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི སམཐོ. སམཱདྷིསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨནིཙྩཏཱདིཝསེན ཝིཝིདྷེཧི ཨཱཀཱརེཧི དྷམྨེ པསྶཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱ. པཉྙཱཡེཏཾ ནཱམཾ. ཨིམེ པན དྭེ དསུཏྟརཔརིཡཱཡེ པུབྦབྷཱགཱཏི ཝུཏྟཱ, སངྒཱིཏིཔརིཡཱཡེ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱཏི. ཏཡོ སམཱདྷཱིཏི སཝིཏཀྐོ སཝིཙཱརོ སམཱདྷི ¶ , ཨཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརམཏྟོ ¶ སམཱདྷི, ཨཝིཏཀྐོ ཨཝིཙཱརོ སམཱདྷི. སམྤཡོགཝསེན ཝཏྟམཱནེན སཧ ཝིཏཀྐེན སཝིཏཀྐོ, སཧ ཝིཙཱརེན སཝིཙཱརོ. སོ ཁཎིཀསམཱདྷི, ཝིཔསྶནཱསམཱདྷི, ཨུཔཙཱརསམཱདྷི, པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི. ནཏྠི ཨེཏསྶ ཝིཏཀྐོཏི ཨཝིཏཀྐོ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརེསུ ཝིཙཱརོ མཏྟཱ པརམཱ པམཱཎཾ ཨེཏསྶཱཏི ཝིཙཱརམཏྟོ, ཝིཙཱརཏོ ཨུཏྟརི ཝིཏཀྐེན སམྤཡོགཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོ པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི, ཏདུབྷཡཝིརཧིཏོ ཨཝིཏཀྐོ ཨཝིཙཱརོ སམཱདྷི. སོ ཙཏུཀྐནཡེ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདི, པཉྩཀནཡེ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདི རཱུཔཱཝཙརསམཱདྷི. ཨིམེ ཏཡོཔི ལོཀིཡཱ ཨེཝ. སངྒཱིཏིཔརིཡཱཡེ ཨཔརེཔི ཏཡོ སམཱདྷཱི ཝུཏྟཱ – ‘‘སུཉྙཏོ སམཱདྷི, ཨནིམིཏྟོ སམཱདྷི, ཨཔྤཎིཧིཏོ སམཱདྷཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༥). ན ཏེ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ.
ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ, ཝེདནཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ, ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ, དྷམྨཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ. པུབྦབྷཱགེ ཙུདྡསཝིདྷེན ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷཏོ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ, ནཝཝིདྷེན ཝེདནཾ པརིགྒཎྷཏོ ཝེདནཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ, སོལ༹སཝིདྷེན ཙིཏྟཾ པརིགྒཎྷཏོ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ, པཉྩཝིདྷེན དྷམྨེ པརིགྒཎྷཏོ དྷམྨཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ལོཀུཏྟརཾ པན ཨིདྷ ན ཨདྷིཔྤེཏཾ. པཉྩངྒིཀོ སམཱདྷཱིཏི པཉྩ ཨངྒཱནི ཨསྶ སནྟཱིཏི པཉྩངྒིཀོ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི. པཱིཏིཕརཎཏཱ, སུཁཕརཎཏཱ, ཙེཏོཕརཎཏཱ, ཨཱལོཀཕརཎཏཱ, པཙྩཝེཀྑཎནིམིཏྟནྟི ¶ པཉྩ ཨངྒཱནི. པཱིཏིཾ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི དྭཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ པཱིཏིཕརཎཏཱ ནཱམ. སུཁཾ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ སུཁཕརཎཏཱ ནཱམ. པརེསཾ ཙེཏོ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཙེཏོཔརིཡཔཉྙཱ ཙེཏོཕརཎཏཱ ནཱམ. ཨཱལོཀཾ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི དིབྦཙཀྑུཔཉྙཱ ཨཱལོཀཕརཎཏཱ ནཱམ. པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ པཙྩཝེཀྑཎནིམིཏྟཾ ནཱམ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –
‘‘དྭཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ པཱིཏིཕརཎཏཱ, ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ སུཁཕརཎཏཱ, པརཙིཏྟཔཉྙཱ ཙེཏོཕརཎཏཱ, དིབྦཙཀྑུཔཉྙཱ ཨཱལོཀཕརཎཏཱ, ཏམྷཱ ཏམྷཱ སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛིཏསྶ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ པཙྩཝེཀྑཎནིམིཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༠༤).
ཏཉྷི ¶ ཝུཊྛིཏསམཱདྷིསྶ པཝཏྟཱཀཱརགཧཎཏོ ནིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཙ པཱིཏིཕརཎཏཱ སུཁཕརཎཏཱ དྭེ པཱདཱ ཝིཡ, ཙེཏོཕརཎཏཱ ཨཱལོཀཕརཎཏཱ དྭེ ཧཏྠཱ ཝིཡ, ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཀཱཡོ ཝིཡ, པཙྩཝེཀྑཎནིམིཏྟཾ སཱིསཾ ཝིཡ. ཨིཏི ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི ¶ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ པཉྩངྒིཀཾ སམྨཱསམཱདྷིཾ ཨངྒཔཙྩངྒསམྤནྣཾ པུརིསཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ དསྶེསི.
ཚ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཏིཡོ ཨེཝ ཨནུསྶཏིཡོ, པཝཏྟིཏབྦཊྛཱནསྨིཾཡེཝ པཝཏྟཏྟཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨནུརཱུཔཱ སཏིཡོཏིཔི ཨནུསྶཏིཡོ, ཨནུསྶཏིཡོ ཨེཝ པཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཋཱནཏྟཱ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཚ? བུདྡྷཱནུསྶཏི དྷམྨཱནུསྶཏི སངྒྷཱནུསྶཏི སཱིལཱནུསྶཏི ཙཱགཱནུསྶཏི དེཝཏཱནུསྶཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༧). བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི བོདྷིཡཱ, བོདྷིསྶ ཝཱ ཨངྒཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཱ ཨེསཱ དྷམྨསཱམགྒཱི ཡཱཡ ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ལཱིནུདྡྷཙྩཔཏིཊྛཱནཱཡཱུཧནཀཱམསུཁཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཨུཙྪེདསསྶཏཱབྷིནིཝེསཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིཔསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ ཨརིཡསཱཝཀོ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ བོདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀིལེསསནྟཱནནིདྡཱཡ ཝུཊྛཧཏི, ཙཏྟཱརི ཝཱ ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ སཙྪིཀརོཏི, ཏསྶཱ དྷམྨསཱམགྒིསངྑཱཏཱཡ བོདྷིཡཱ ཨངྒཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཛྷཱནངྒམགྒངྒཱདཡོ ¶ ཝིཡ. ཡོ པནེས ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཨེཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀོ བོདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ བོདྷིསྶ ཨངྒཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ སེནངྒརཐངྒཱདཡོ ཝིཡ. ཏེནཱཧུ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ‘‘བུཛ྄ཛྷནཀསྶ པུགྒལསྶ ཨངྒཱཏི ཝཱ བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི. ཨཔིཙ ‘‘བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི ཀེནཊྛེན བོཛ྄ཛྷངྒཱ, བོདྷཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༢.༡༧) ནཡེན བོཛ྄ཛྷངྒཊྛོ ཝེདིཏབྦོ. ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡབྷཱཝཀརཏྟཱ ཨརིཡཕལཔཊིལཱབྷཀརཏྟཱ ཙ ཨརིཡོ. ཨཊྛ ཨངྒཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛངྒིཀོ. སོཡཾ ཙཏུརངྒིཀཱ ཝིཡ སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཙ ཏཱུརིཡཾ ཨངྒམཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨངྒཝིནིམུཏྟོ ནཏྠི. བོཛ྄ཛྷངྒམགྒངྒཱ ལོཀུཏྟརཱ, དསུཏྟརཔརིཡཱཡེན པུབྦབྷཱགཱཔི ལབྦྷནྟི.
ནཝ ¶ པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཱནཱིཏི སཱིལཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, ཙིཏྟཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, དིཊྛིཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, ཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, པཉྙཱ པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, ཝིམུཏྟི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ (དཱི. ནི. ༣.༣༥༩). སཱིལཝིསུདྡྷཱིཏི ཝིསུདྡྷིཾ པཱཔེཏུཾ སམཏྠཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཏཉྷི དུསྶཱིལྱམལཾ ཝིསོདྷེཏི. པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒནྟི པརིསུདྡྷབྷཱཝསྶ པདྷཱནཾ ཨུཏྟམཾ ཨངྒཾ. ཙིཏྟཝིསུདྡྷཱིཏི ཝིཔསྶནཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏཱ པགུཎཱ ¶ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ. ཏཱ ཧི ཀཱམཙྪནྡཱདིཙིཏྟམལཾ ཝིསོདྷེནྟི. དིཊྛིཝིསུདྡྷཱིཏི སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔདསྶནཾ. ཏཉྷི སཏྟདིཊྛིམལཾ ཝིསོདྷེཏི. ཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷཱིཏི པཙྩཡཱཀཱརཉཱཎཾ. ཏེན ཧི ཏཱིསུ ཨདྡྷཱསུ པཙྩཡཝསེན དྷམྨཱ པཝཏྟནྟཱིཏི པསྶནྟོ ཏཱིསུཔི ཨདྡྷཱསུ སཏྟཀངྑཱམལཾ ཝིཏརནྟོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཏི ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཱ ཨོབྷཱསཉཱཎཔཱིཏིཔསྶདྡྷིསུཁཨདྷིམོཀྑཔགྒཧཨུཔཊྛཱནཨུཔེཀྑཱནིཀནྟཱིཏི ¶ དས ཝིཔསྶནུཔཀྐིལེསཱ, ན མགྒོ, ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཾ ཨུདཡབྦཡཉཱཎཾ མགྒོཏི ཨེཝཾ མགྒཱམགྒེ ཉཱཎཾ ནཱམ. ཏེན ཧི ཨམགྒམལཾ ཝིསོདྷེཏི. པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཏི ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཾ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎཾ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎཾ ཨནུལོམཉཱཎནྟི ཨིམཱནི ནཝ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི. ཏཱནི ཧི ནིཙྩསཉྙཱདིམལཾ ཝིསོདྷེནྟི. ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཏི ཙཏུཨརིཡམགྒཔཉྙཱ. སཱ ཧི སམུཙྪེདཏོ སཀསཀམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསམལཾ ཝིསོདྷེཏི. པཉྙཱཏི ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཱ. ཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟི.
དས ཀསིཎཱཡཏནཱནཱིཏི ‘‘པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཾ ཨདྭཡཾ ཨཔྤམཱཎཾ, ཨཱཔོཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ཏེཛོཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ཝཱཡོཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ནཱིལཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… པཱིཏཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ལོཧིཏཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ཨོདཱཏཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ཨཱཀཱསཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ཝིཉྙཱཎཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཾ ཨདྭཡཾ ཨཔྤམཱཎ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༥; དཱི. ནི. ༣.༣༦༠) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནི དས. ཨེཏཱནི ¶ ཧི སཀལཕརཎཊྛེན ཀསིཎཱནི, ཏདཱརམྨཎཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཁེཏྟཊྛེན ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཝཱ ཨཱཡཏནཱནི. ཨུདྡྷནྟི ཨུཔརིགགནཏལཱབྷིམུཁཾ. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱབྷཱུམིཏལཱབྷིམུཁཾ. ཏིརིཡནྟི ཁེཏྟམཎྜལམིཝ སམནྟཱ པརིཙྪིནྣཾ. ཨེཀཙྩོ ཧི ཨུདྡྷམེཝ ཀསིཎཾ ཝཌྜྷེཏི ཨེཀཙྩོ ཨདྷོ, ཨེཀཙྩོ སམནྟཏོ. ཨེཀོཔི ཏེན ཏེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཨེཝཾ པསཱརེཏི ཨཱལོཀམིཝ རཱུཔདསྶནཀཱམོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༥; དཱི. ནི. ༣.༣༦༠). ཨདྭཡནྟི ཨིདཾ པན ཨེཀསྶ ཨཉྙབྷཱཝཱནུཔགམནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀཾ པཝིཊྛསྶ སབྦདིསཱསུ ཨུདཀམེཝ ཧོཏི ན ཨཉྙཾ, ཨེཝམེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ པཐཝཱིཀསིཎམེཝ ཧོཏི, ནཏྠི ཏསྶ ཨཉྙཀསིཎསམྦྷེདོཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཔྤམཱཎནྟི ཨིདཾ ཏསྶ ཏསྶ ཕརཎཨཔྤམཱཎཝསེན ¶ ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི མནསཱ ཕརནྟོ སཀལམེཝ ཕརཏི, ན ‘‘ཨཡམསྶ ཨཱདི ཨིདཾ མཛ྄ཛྷ’’ནྟི པམཱཎཾ གཎྷཱཏཱིཏི. ཨཱཀཱསཀསིཎནྟི ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསོ པརིཙྪེདཱཀཱསཀསིཎཉྩ. ཝིཉྙཱཎཀསིཎནྟི ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསེ ¶ པཝཏྟཝིཉྙཱཎཾ. ཏཏྠ ཀསིཎཝསེན ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསེ, ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསཝསེན ཏཏྠ པཝཏྟཝིཉྙཱཎེ ཨུདྡྷཾཨདྷོཏིརིཡཏཱ ཝེདིཏབྦཱ, པརིཙྪེདཱཀཱསཀསིཎསྶཔི ཝཌྜྷནཱིཡཏྟཱ ཏསྶ ཝསེནཔཱིཏི.
༢༦. ཨིདཱནི བྷཱཝནཱཔབྷེདཾ དསྶེནྟོ དྭེ བྷཱཝནཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ལོཀིཡཱཏིཨཱདཱིསུ ལོཀོ ཝུཙྩཏི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ཝཊྚཾ, ཏསྨིཾ པརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀེ ནིཡུཏྟཱཏི ལོཀིཡཱ, ལོཀིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱ ལོཀིཡཱ. ཀིཉྩཱཔི དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཏི ཝོཧཱརཝསེན ཝུཙྩཏི, ཏེཧི པན ཝིསུཾ བྷཱཝནཱ ནཏྠི. ཏེ ཨེཝ ཧི དྷམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ བྷཱཝནཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨུཏྟིཎྞཱཏི ཨུཏྟརཱ, ལོཀེ ཨཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀཏོ ཨུཏྟརཱཏི ལོཀུཏྟརཱ.
རཱུཔབྷཝསངྑཱཏེ རཱུཔེ ཨཝཙརནྟཱིཏི རཱུཔཱཝཙརཱ. ཀུསལསདྡོ པནེཏྠ ཨཱརོགྱཨནཝཛྫཚེཀསུཁཝིཔཱཀེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཀཙྩི ནུ བྷོཏོ ཀུསལཾ? ཀཙྩི བྷོཏོ ཨནཱམཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༥.༡༤༦; ༢.༢༠.༡༢༩) ཨཱརོགྱེ. ‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཀུསལོ? ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༦༡) ཙ ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ, ཡཐཱ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༡༤༥) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ ཨནཝཛྫེ. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཀུསལོ ཏྭཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱན’’ནྟི? (མ. ནི. ༢.༨༧) ‘‘ཀུསལཱ ནཙྩགཱིཏསྶ སིཀྑིཏཱ ཙཱཏུརིཏྠིཡོ’’ཏི (ཛཱ. ༢.༢༢.༩༤) ཙ ཨཱདཱིསུ ཚེཀེ. ‘‘ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱདཱནཧེཏུ ཨེཝམིདཾ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༨༠) ‘‘ཀུསལསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༤༣༡) ཙ ཨཱདཱིསུ སུཁཝིཔཱཀེ. སྭཱཡམིདྷ ཨཱརོགྱེཔི ཨནཝཛྫེཔི སུཁཝིཔཱཀེཔི ཝཊྚཏི. ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ ཀུཙྪིཏེ པཱཔཀེ དྷམྨེ སལཡནྟི ཙལཡནྟི ཀམྤེནྟི ཝིདྡྷཾསེནྟཱིཏི ཀུསལཱ, ཀུཙྪིཏེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན སཡནྟི ¶ པཝཏྟནྟཱིཏི ཀུསཱ, ཏེ ཨཀུསལསངྑཱཏེ ཀུསེ ལུནནྟི ཚིནྡནྟཱིཏི ཀུསལཱ, ཀུཙྪིཏཱནཾ ཝཱ སཱནཏོ ཏནུཀརཎཏོ ཀུསཾ, ཉཱཎཾ. ཏེན ཀུསེན ལཱཏབྦཱ གཧེཏབྦཱ པཝཏྟེཏབྦཱཏི ཀུསལཱ, ཡཐཱ ཝཱ ཀུསཱ ཨུབྷཡབྷཱགགཏཾ ཧཏྠཔྤདེསཾ ལུནནྟི, ཨེཝམིམེཔི ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣབྷཱཝེན ཨུབྷཡབྷཱགགཏཾ སཾཀིལེསཔཀྑཾ ལུནནྟི, ཏསྨཱ ཀུསཱ ཝིཡ ལུནནྟཱིཏི ཀུསལཱ. ཏེསཾ རཱུཔཱཝཙརཀུསལཱནཾ བྷཱཝནཱ. ཨརཱུཔབྷཝསངྑཱཏེ ཨརཱུཔེ ཨཝཙརནྟཱིཏི ཨརཱུཔཱཝཙརཱ. ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ པརིཡཱཔནྣཱ ཨནྟོགདྷཱཏི པརིཡཱཔནྣཱ, ཏསྨིཾ ན པརིཡཱཔནྣཱཏི ཨཔརིཡཱཔནྣཱ, ལོཀུཏྟརཱ.
ཀཱམཱཝཙརཀུསལཱནཾ ¶ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱཏི ཙེ? ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡ ཨེཝ བྷཱཝནཱཡ ཨབྷིདྷམྨེ བྷཱཝནཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –
‘‘ཡོགཝིཧིཏེསུ ཝཱ ཀམྨཱཡཏནེསུ ཡོགཝིཧིཏེསུ ཝཱ སིཔྤཱཡཏནེསུ ཡོགཝིཧིཏེསུ ཝཱ ཝིཛྫཱཊྛཱནེསུ ཀམྨསྶཀཏཾ ཝཱ སཙྩཱནུལོམིཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཨནིཙྩནྟི ཝཱ, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱཏི ཝཱ, སཉྙཱ ཨནིཙྩཱཏི ཝཱ, སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི ཝཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨནིཙྩནྟི ཝཱ ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨནུལོམིཀཾ ཁནྟིཾ དིཊྛིཾ རུཙིཾ མུདིཾ པེཀྑཾ དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཾ པརཏོ ཨསུཏྭཱ པཊིལབྷཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཙིནྟཱམཡཱ པཉྙཱ. ཡོགཝིཧིཏེསུ ཝཱ ཀམྨཱཡཏནེསུ…པེ… དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཾ པརཏོ སུཏྭཱ པཊིལབྷཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སུཏམཡཱ པཉྙཱ. སབྦཱཔི སམཱཔནྣསྶ པཉྙཱ བྷཱཝནཱམཡཱ པཉྙཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༦༨).
སཱ ¶ པན ཀཱམཱཝཙརབྷཱཝནཱ ཨཱཝཛྫནབྷཝངྒཔཱཏེཧི ཨནྟརིཏཏྟཱ བྷཱཝནཱཏི ན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སབྦེསཾ པན པུཉྙཱནཾ ཏིཝིདྷཔུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནཾ ཨནྟོགདྷཏྟཱ ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཝིཔསྶནཱསམཱདྷཱིནཾ བྷཱཝནཱམཡཔུཉྙཏཱ སིདྡྷཱ. ཨིདྷ པན ལོཀིཡབྷཱཝནཱཡ ཨེཝ སངྒཧིཏཱ. རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཱནཾ ཏིཝིདྷབྷཱཝེ ཧཱིནཱཏི ལཱམཀཱ. ཧཱིནུཏྟམཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷཝཱ མཛ྄ཛྷཱ, མཛ྄ཛྷིམཱཏིཔི པཱཋོ. པདྷཱནབྷཱཝཾ ནཱིཏཱཏི པཎཱིཏཱ, ཨུཏྟམཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཡཱུཧནཝསེན ཨཡཾ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྶཱ ཧི ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ¶ ཚནྡོ ཝཱ ཧཱིནོ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱ ཝཱིམཾསཱ ཝཱ, སཱ ཧཱིནཱ ནཱམ. ཡསྶཱ ཏེ དྷམྨཱ མཛ྄ཛྷིམཱ, སཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ནཱམ. ཡསྶཱ ཏེ དྷམྨཱ པཎཱིཏཱ, སཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. མུདུཀེཧི ཝཱ ཨིནྡྲིཡེཧི སམྤཡུཏྟཱ ཧཱིནཱ ནཱམ, མཛ྄ཛྷིམེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམྤཡུཏྟཱ མཛ྄ཛྷིམཱ, ཨདྷིམཏྟེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམྤཡུཏྟཱ པཎཱིཏཱ ནཱམ. ཨཔརིཡཱཔནྣཱཡ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཏྟཱབྷཱཝཱ པཎཱིཏཏཱ ཨེཝ ཝུཏྟཱ. སཱ ཧི ཨུཏྟམཊྛེན ཨཏཔྤཀཊྛེན ཙ པཎཱིཏཱ.
༢༧. པཋམབྷཱཝནཱཙཏུཀྐེ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཏཐཱ ཏཐཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨརིཡམགྒཾ བྷཱཝེཏི. དུཏིཡབྷཱཝནཱཙཏུཀྐེ ཨེསནཱབྷཱཝནཱཏི ཨཔྤནཱཔུབྦབྷཱགེ བྷཱཝནཱ. སཱ ཧི ཨཔྤནཾ ཨེསནྟི ཨེཏཱཡཱཏི ཨེསནཱཏི ཝུཏྟཱ. པཊིལཱབྷབྷཱཝནཱཏི ཨཔྤནཱབྷཱཝནཱ. སཱ ཧི ཏཱཡ ཨེསནཱཡ པཊིལབྦྷཏཱིཏི པཊིལཱབྷོཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཀརསཱབྷཱཝནཱཏི པཊིལཱབྷེ ཝསཱིབྷཱཝཾ པཏྟུཀཱམསྶ པཡོགཀཱལེ བྷཱཝནཱ. སཱ ཧི ཏེན ཏེན པཧཱནེན ཏེཧི ཏེཧི ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསཱཏི ཀཏྭཱ ཨེཀརསཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨཱསེཝནཱབྷཱཝནཱཏི པཊིལཱབྷེ ཝསིཔྤཏྟསྶ ཡཐཱརུཙི ¶ པརིབྷོགཀཱལེ བྷཱཝནཱ. སཱ ཧི བྷུསཾ སེཝཱིཡཏཱིཏི ཨཱསེཝནཱཏི ཝུཏྟཱ. ཀེཙི པན ‘‘ཨཱསེཝནཱབྷཱཝནཱ ཝསཱིཀམྨཾ, ཨེཀརསཱབྷཱཝནཱ སབྦཏྠིཀཱ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. ཙཏུཀྐཝིབྷཱགེ སམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫནྟཱནནྟི ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. ཏཏྠ ཛཱཏཱཏི ཏསྨིཾ པུབྦབྷཱགེ ཛཱཏཱ. ཨེཀརསཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཔྤནུཔྤཱདནེ སམཱནཀིཙྩཱ ཧོནྟི. སམཱདྷིཾ སམཱཔནྣཱནནྟི ཨཔྤིཏཔྤནཱནཾ. ཏཏྠ ཛཱཏཱཏི ཏསྶཱ ཨཔྤནཱཡ ཛཱཏཱ. ཨཉྙམཉྙཾ ནཱཏིཝཏྟནྟཱིཏི སམཔྤཝཏྟིཡཱ ཨཉྙམཉྙཾ ནཱཏིཀྐམནྟི. ཨདྷིམོཀྑཊྛེན སདྡྷིནྡྲིཡཾ ¶ བྷཱཝཡཏོཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀཀྑཎེཔི ཨེཀེཀསྶ ཨིནྡྲིཡསྶ སཀསཀཀིཙྩཀརཎེ ཏཾཏཾནིསྶཡཝསེན སཀསཀཀིཙྩཀཱརཀཱནི སེསཱནིཔི ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསཱ ཧོནྟཱིཏི ཝིམུཏྟིརསེནེཝ ཨེཀརསཊྛེན བྷཱཝནཱ. བལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒངྒེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཀརསཱཏི ཙ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ.
ཨིདྷ བྷིཀྑཱུཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བྷིཀྑུ. སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑུ. པུབྦཎྷསམཡནྟིཨཱདཱིསུ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཨཏྠཏོ པན བྷུམྨམེཝ ¶ , དིཝསསྶ པུབྦཀཱལེཏི ཨཏྠོ. ཨཱསེཝཏཱིཏི ཝསིཔྤཏྟཾ སམཱདྷིཾ བྷུསཾ སེཝཏི. མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡནྟི དིཝསསྶ མཛ྄ཛྷཀཱལེ. སཱཡནྷསམཡནྟི དིཝསསྶ སཱཡནྷཀཱལེ. པུརེབྷཏྟནྟི དིཝཱབྷཏྟཏོ པུརེཀཱལེ. པཙྪཱབྷཏྟནྟི དིཝཱབྷཏྟཏོ པཙྪཱཀཱལེ. པུརིམེཔི ཡཱམེཏི རཏྟིཡཱ པཋམེ ཀོཊྛཱསེ. ཀཱལེ༹ཏི ཀཱལ༹པཀྑེ. ཛུཎྷེཏི སུཀྐཔཀྑེ. པུརིམེཔི ཝཡོཁནྡྷེཏི པཋམེ ཝཡོཀོཊྛཱསེ, པཋམཝཡེཏི ཨཏྠོ. ཏཱིསུ ཙ ཝཡེསུ ཝསྶསཏཱཡུཀསྶ པུརིསསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ ཝཡེ ཙཏུམཱསཱདྷིཀཱནི ཏེཏྟིཾས ཝསྶཱནི ཧོནྟི.
༢༨. ཏཏིཡབྷཱཝནཱཙཏུཀྐེ ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེནཱཏི ཏཏྠ ནེཀྑམྨཱདཱིསུ བྷཱཝནཱཝིསེསེསུ ཛཱཏཱནཾ སམཱདྷིཔཉྙཱསངྑཱཏཱནཾ ཡུགནདྡྷདྷམྨཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཀྐམནབྷཱཝེན. ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེནཱཏི ཏཏྠེཝ སདྡྷཱདཱིནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ནཱནཱཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསབྷཱཝེན. ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེནཱཏི ཏེསཾ ཨནཏིཝཏྟནཨེཀརསབྷཱཝཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཝཱཧནབྷཱཝེན. ཨཱསེཝནཊྛེནཱཏི ཡཱ ཏསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ པཝཏྟཱ ཨཱསེཝནཱ. ཏསྶཱ ཨཱསེཝནཱཡ ཨཱསེཝནབྷཱཝེན.
རཱུཔསཉྙནྟི ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཝསེན པཉྩདསཝིདྷཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ རཱུཔསཉྙཾ. རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནམྤི ཧི རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༧༤; ཨ. ནི. ༨.༦༦; དྷ. ས. ༢༤༨), ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨཱརམྨཎམྤི ‘‘བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༧༣; ཨ. ནི. ༨.༦༥-༦༦; དྷ. ས. ༢༤༧, ༢༤༩). རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཉྷི ¶ སཉྙཱསཱིསེན རཱུཔེ སཉྙཱཏི ཀཏྭཱ རཱུཔསཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. པཊིགྷསཉྙནྟི ཀུསལཝིཔཱཀཱ པཉྩ, ཨཀུསལཝིཔཱཀཱ པཉྩཱཏི ཨེཝཾ དསཝིདྷཾ པཊིགྷསཉྙཾ. དྭིཔཉྩཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཱ ཧི སཉྙཱ ¶ ཙཀྑཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎཱནཉྩ པཊིགྷཱཏེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ པཊིགྷསཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. རཱུཔསཉྙཱ སདྡསཉྙཱ གནྡྷསཉྙཱ རསསཉྙཱ ཕོཊྛབྦསཉྙཱཏིཔི ཨེཏིསྶཱ ཨེཝ ནཱམཾ. ནཱནཏྟསཉྙནྟི ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལསཉྙཱ, དྭཱདས ཨཀུསལསཉྙཱ ¶ , ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ, དྭེ ཨཀུསལཝིཔཱཀསཉྙཱ, ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརཀིརིཡསཉྙཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཝིདྷཾ ནཱནཏྟསཉྙཾ. སཱ ཧི ནཱནཏྟེ ནཱནཱསབྷཱཝེ རཱུཔསདྡཱདིབྷེདེ གོཙརེ པཝཏྟཱ སཉྙཱཏི ནཱནཏྟསཉྙཱ, ཙཏུཙཏྟཱལཱིསབྷེདཏོ ནཱནཏྟཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསདིསཱ སཉྙཱཏི ཝཱ ནཱནཏྟསཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. སཉྙཱབཧུཀཏྟེཔི ཛཱཏིགྒཧཎེན ཨེཀཝཙནཾ ཀཏཾ.
ནིཙྩསཉྙནྟི ནིཙྩནྟི སཉྙཾ ནིཙྩསཉྙཾ. ཨེཝཾ སུཁསཉྙཾ ཨཏྟསཉྙཾ. ནནྡིནྟི སཔྤཱིཏིཀཾ ཏཎྷཾ. རཱགནྟི ནིཔྤཱིཏིཀཾ ཏཎྷཾ. སམུདཡནྟི རཱགསྶ སམུདཡཾ. ཨཐ ཝཱ བྷངྒཱནུཔསྶནཱཡ བྷངྒསྶེཝ དསྶནཏོ སངྑཱརཱནཾ ཨུདཡཾ. ཨཱདཱནནྟི ནིབྦཏྟནཝསེན ཀིལེསཱནཾ, ཨདོསདསྶཱཝིཏཱཡ སངྑཏཱརམྨཎསྶ ཝཱ ཨཱདཱནཾ. གྷནསཉྙནྟི སནྟཏིཝསེན གྷནནྟི སཉྙཾ. ཨཱཡཱུཧནནྟི སངྑཱརཱནཾ ཨཏྠཱཡ པཡོགཀརཎཾ. དྷུཝསཉྙནྟི ཐིརནྟི སཉྙཾ. ནིམིཏྟནྟི ནིཙྩནིམིཏྟཾ. པཎིདྷིནྟི སུཁཔཏྠནཾ. ཨབྷིནིཝེསནྟི ཨཏྠི ཨཏྟཱཏི ཨབྷིནིཝེསཾ. སཱརཱདཱནཱབྷིནིཝེསནྟི ནིཙྩསཱརཏྟསཱརགཧཎཱབྷིནིཝེསཾ. སམྨོཧཱབྷིནིཝེསནྟི ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིཝསེན (སཾ. ནི. ༢.༢༠) ‘‘ཨིསྶརཏོ ལོཀོ སམྦྷོཏཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན ཙ སམྨོཧཱབྷིནིཝེསཾ. ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསནྟི ཨཱདཱིནཝཱདསྶནེན ཨལླཱིཡིཏབྦམིདནྟི ཨབྷིནིཝེསཾ. ཨཔྤཊིསངྑནྟི ཨནུཔཱཡགཧཎཾ. སཉྙོགཱབྷིནིཝེསནྟི ཀཱམཡོགཱདིཀཾ ཀིལེསཔྤཝཏྟིཾ.
དིཊྛེཀཊྛེཏི དིཊྛཱིཧི སཧ ཨེཀསྨིཾ ཋིཏཱཏི དིཊྛེཀཊྛཱ. ཏེ དིཊྛེཀཊྛེ. ཀིལེསེནྟི ཨུཔཏཱཔེནྟི, ཝིབཱདྷེནྟི ཝཱཏི ཀིལེསཱ. ཏེ ཀིལེསེ. དུཝིདྷཉྷི ཨེཀཊྛཾ པཧཱནེཀཊྛཾ སཧཛེཀཊྛཉྩ. པཧཱནེཀཊྛཾ སཀྐཱཡདིཊྛིཔམུཁཱཧི ཏེསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིཧི སཧ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༡༨) ཡཱཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱནཱ, ཏཱཝ ཨེཀསྨིཾ པུགྒལེ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདམིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. དསསུ ཧི ཀིལེསེསུ ཨིདྷ དིཊྛིཀིལེསོཡེཝ ཨཱགཏོ. སེསེསུ པན ཨཔཱཡགམནཱིཡོ ལོབྷོ དོསོ མོཧོ མཱནོ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཐིནཾ ¶ ཨུདྡྷཙྩཾ ¶ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ནཝ ཀིལེསཱ དིཊྛིཡཱ སཧ པཧཱནེཀཊྛཱ ཧུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི, རཱགདོསམོཧཔམུཁེསུ ¶ ཝཱ དིཡཌྜྷེསུ ཀིལེསསཧསྶེསུ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛིཡཱ པཧཱིཡམཱནཱཡ དིཊྛིཡཱ སཧ ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ སབྦཀིལེསཱ པཧཱནེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི, སཧཛེཀཊྛེ དིཊྛིཡཱ སཧ ཨེཀསྨིཾ ཙིཏྟེ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཧི དྭཱིསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟཨསངྑཱརིཀཙིཏྟེསུ པཧཱིཡམཱནེསུ ཏེཧི སཧཛཱཏོ ལོབྷོ མོཧོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི, དྭཱིསུ དིཊྛིསམྤཡུཏྟསསངྑཱརིཀཙིཏྟེསུ པཧཱིཡམཱནེསུ ཏེཧི སཧཛཱཏོ ལོབྷོ མོཧོ ཐིནཾ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨཧིརིཀཾ ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨིམེ ཀིལེསཱ སཧཛེཀཊྛཝསེན པཧཱིཡནྟི. ཨོལཱ༹རིཀེ ཀིལེསེཏི ཨོལཱ༹རིཀབྷཱུཏེ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདེ. ཨནུསཧགཏེ ཀིལེསེཏི སུཁུམབྷཱུཏེ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདེ. སབྦཀིལེསེཏི མགྒཏྟཡེན པཧཱིནཱཝསེསེ.
ཝཱིརིཡཾ ཝཱཧེཏཱིཏི ཡོགཱཝཙརོ ཝཱིརིཡཾ པཝཏྟེཏི. ཧེཊྛཱ ཨེསནཱཔཊིལཱབྷཨེཀརསཨཱསེཝནཝཙནཱནི བྷཱཝནཱནཾ ཝིསེསདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི ‘‘ཨེཝཾབྷཱུཏཱ ཙ བྷཱཝནཱ’’ཏི. ཨིདྷ ‘‘ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེན ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན ཨཱསེཝནཊྛེནཱ’’ཏི ཝཙནཱནི བྷཱཝནཱཧེཏུདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཧེཏུནཱ བྷཱཝནཱ’’ཏི. ཧེཊྛཱ ཨཱསེཝནཱབྷཱཝནཱཏི ནཱནཱཀྑཎཝསེན ཝུཏྟཱ, ཨིདྷ ཨཱསེཝནཊྛེན བྷཱཝནཱཏི ཨེཀཀྑཎཝསེནཱཏི ཝིསེསོ. རཱུཔཾ པསྶནྟོ བྷཱཝེཏཱིཏིཨཱདཱིསུ རཱུཔཱདཱིནི པསྶིཏབྦཱཀཱརེན པསྶནྟོ བྷཱཝེཏབྦཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀརསཱ ཧོནྟཱིཏི ཝིམུཏྟིརསེན, ཀིཙྩརསེན ཝཱ ཨེཀརསཱ ཧོནྟི. ཝིམུཏྟིརསོཏི སམྤཏྟིརསོ. ཀིཙྩསམྤཏྟིཨཏྠེན རསོ ནཱམ པཝུཙྩཏཱིཏི ཧི ཝུཏྟནྟི.
བྷཱཝེཏབྦནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
སཙྪིཀཱཏབྦནིདྡེསཝཎྞནཱ
༢༩. སཙྪིཀཱཏབྦནིདྡེསེ ¶ དས ཨེཀུཏྟརཝིསྶཛྫནཱནི པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ ཨཀུཔྤཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟི. སཱ ཧི ན ཀུཔྤཏི ན ཙལཏི ན པརིཧཱཡཏཱིཏི ཨཀུཔྤཱ, སབྦཀིལེསེཧི ཙིཏྟསྶ ¶ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཛྫཱཏི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ. ཝིམུཏྟཱིཏི དསུཏྟརཔརིཡཱཡེན ཨརཧཏྟཕལཾ ཝུཏྟཾ, སངྒཱིཏིཔརིཡཱཡེན པན ‘‘ཝིམུཏྟཱིཏི དྭེ ཝིམུཏྟིཡོ ཙིཏྟསྶ ཙ ཨདྷིམུཏྟི ནིབྦཱནཉྩཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༣༠༤) ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནཱིཝརཎཱདཱིཧི སུཊྛུ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟི ནཱམ, ནིབྦཱནཾ ¶ སབྦསངྑཏཏོ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟི ནཱམ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ ཝིཛྫཱ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏེ ཉཱཎཾ ཝིཛྫཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎཾ ཝིཛྫཱ. ཏམཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིཛྫཱ, ཝིདིཏཀརཎཊྛེནཱཔི ཝིཛྫཱ. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཉྷི ཨུཔྤཛྫམཱནཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཚཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ ཏམཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, པུབྦེནིཝཱསཉྩ ཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིཛྫཱ. ཙུཏཱུཔཔཱཏེ ཉཱཎཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཙྪཱདཀཾ ཏམཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཙུཏཱུཔཔཱཏཉྩ ཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིཛྫཱ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎཾ ཙཏུསཙྩཙྪཱདཀཾ ཏམཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཙ ཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིཛྫཱ. ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནཱིཏི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ, སཀདཱགཱམིཕལཾ, ཨནཱགཱམིཕལཾ, ཨརཧཏྟཕལཾ. པཱཔདྷམྨེ སམེཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི སམཎོ, སམཎསྶ བྷཱཝོ སཱམཉྙཾ. ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནམེཏཾ ནཱམཾ. སཱམཉྙསྶ ཕལཱནི སཱམཉྙཕལཱནི.
པཉྩ དྷམྨཀྑནྡྷཱཏི སཱིལཀྑནྡྷོ, སམཱདྷིཀྑནྡྷོ, པཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷོ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷོ. དྷམྨཀྑནྡྷཱཏི དྷམྨཝིབྷཱགཱ དྷམྨཀོཊྛཱསཱ. སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ ཨེཝ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷཱ ¶ . སམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིནིསྶརཎཝིམུཏྟིཡོ ཨེཝ ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷོ. ཏིཝིདྷཱ ཝིམུཏྟིཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཨེཝ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷོ. སོ ལོཀིཡོ ཨེཝ. ཛཱནནཊྛེན ཉཱཎམེཝ དསྶནཊྛེན དསྶནནྟི ཉཱཎདསྶནཾ, ཝིམུཏྟཱིནཾ ཉཱཎདསྶནཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིཀྑམྦྷནཏདངྒཝིམུཏྟིཡོ པན སམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེཧེཝ སངྒཧིཏཱ. ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཀྑནྡྷཱ སེཀྑཱནཾ སེཀྑཱ, ཨསེཀྑཱནཾ ཨསེཀྑཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཏེསུ ཧི ལོཀིཡཱ ཙ ནིསྶརཎཝིམུཏྟི ཙ ནེཝསེཀྑཱནཱསེཀྑཱ. སེཀྑཱ ཧོནྟཱཔི སེཀྑཱནཾ ཨིམེ ཨིཏི སེཀྑཱ, ཨསེཀྑཱནཾ ཨིམེ ཨིཏི ཨསེཀྑཱཏི ཝུཙྩནྟི. ‘‘སེཀྑེན ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ པན ནིསྶརཎཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན སམནྣཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཚ ཨབྷིཉྙཱཏི ཚ ཨདྷིཀཱནི ཉཱཎཱནི. ཀཏམཱ ཚ? ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ ¶ , དིབྦསོཏདྷཱཏུཉཱཎཾ, པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཾ, དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎནྟི ཨིམཱ ཚ.
སཏྟ ཁཱིཎཱསཝབལཱནཱིཏི ཁཱིཎཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཱཏི ཁཱིཎཱསཝོ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བལཱནི ཁཱིཎཱསཝབལཱནི. ཀཏམཱནི སཏྟ? ཝུཏྟཱནི བྷགཝཏཱ –
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནིཙྩཏོ སབྦེ སངྑཱརཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནིཙྩཏོ སབྦེ སངྑཱརཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི, ཨིདམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ¶ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’ཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨིདམྤི ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི…པེ….
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཝེཀནིནྣཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཝིཝེཀཔོཎཾ ཝིཝེཀཔབྦྷཱརཾ ཝིཝེཀཊྛཾ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཾ བྱནྟཱིབྷཱུཏཾ སབྦསོ ཨཱསཝཊྛཱནིཡེཧི དྷམྨེཧི. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨིདམྤི ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི…པེ….
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱ. པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝིཏཱནི ཧོནྟི ¶ སུབྷཱཝིཏཱནི. སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱ. ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཨིདམྤི ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༩༠; དཱི. ནི. ༣.༣༥༧; པཊི. མ. ༢.༤༤).
ཏཏྠ ¶ པཋམེན བལེན དུཀྑསཙྩཔཊིཝེདྷོ, དུཏིཡེན སམུདཡསཙྩཔཊིཝེདྷོ, ཏཏིཡེན ནིརོདྷསཙྩཔཊིཝེདྷོ, ཙཏཱུཧི མགྒསཙྩཔཊིཝེདྷོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.
ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱཏི ཨཱརམྨཎེ ཨདྷིམུཙྩནཊྛེན པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཙ སུཊྛུ མུཙྩནཊྛེན ཝིམོཀྑཱ. ‘‘ཀཏམེ ཨཊྛ? རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཡཾ པཋམོ ཝིམོཀྑོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཡཾ དུཏིཡོ ཝིམོཀྑོ. ‘སུབྷ’ནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཝིམོཀྑོ. སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཝིམོཀྑོ. སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ པཉྩམོ ཝིམོཀྑོ. སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ¶ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཚཊྛོ ཝིམོཀྑོ. སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ སཏྟམོ ཝིམོཀྑོ. སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཨཊྛམོ ཝིམོཀྑོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༧༤; ༣.༣༥༨; ཨ. ནི. ༨.༦༦).
ནཝ ཨནུཔུབྦནིརོདྷཱཏི ནཝ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ ནིརོདྷཱ. ‘‘ཀཏམེ ནཝ? པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཀཱམསཉྙཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོནྟི, ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ པཱིཏི ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོནྟི, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ རཱུཔསཉྙཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཱཔནྣསྶ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ¶ སམཱཔནྣསྶ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱ ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔནྣསྶ སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙ ནིརུདྡྷཱ ཧོནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༣༡; དཱི. ནི. ༣.༣༤༤, ༣༥༩).
དས ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱཏི ཨུཔརི སིཀྑིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ན སིཀྑནྟཱིཏི ཨསེཀྑཱ. ཨཐ ཝཱ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑནྟཱིཏི སེཀྑཱ, ཝུདྡྷིཔྤཏྟཱ སེཀྑཱཏི ¶ ཨསེཀྑཱ, ཨརཧནྟོ. ཨསེཀྑཱནཾ ཨིམེ ཨིཏི ཨསེཀྑཱ. ‘‘ཀཏམེ དས? ཨསེཀྑཱ སམྨཱདིཊྛི, ཨསེཀྑོ སམྨཱསངྐཔྤོ, ཨསེཀྑཱ སམྨཱཝཱཙཱ, ཨསེཀྑོ སམྨཱཀམྨནྟོ, ཨསེཀྑོ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, ཨསེཀྑོ སམྨཱཝཱཡཱམོ, ཨསེཀྑཱ སམྨཱསཏི, ཨསེཀྑོ སམྨཱསམཱདྷི, ཨསེཀྑཾ སམྨཱཉཱཎཾ, ཨསེཀྑཱ སམྨཱཝིམུཏྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༨, ༣༦༠). ཨསེཀྑཾ སམྨཱཉཱཎནྟི ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཾ ཋཔེཏྭཱ སེསལོཀིཡཔཉྙཱ. སམྨཱཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༣༤༨) པན ཝུཏྟཾ –
‘‘ཨསེཀྑཱ སམྨཱདིཊྛཱིཏིཨཱདཡོ སབྦེཔི ཕལསམྤཡུཏྟདྷམྨཱ ཨེཝ. ཨེཏྠ ཙ སམྨཱདིཊྛི སམྨཱཉཱཎནྟི དྭཱིསུ ཋཱནེསུ པཉྙཱཝ ཀཐིཏཱ. སམྨཱཝིམུཏྟཱིཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཝུཏྟཱཝསེསཱ ཕལསམཱཔཏྟིདྷམྨཱ སངྒཧིཏཱ’’ཏི.
སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, སཙྪིཀཱཏབྦནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. རཱུཔཾ པསྶནྟོ སཙྪིཀརོཏཱིཏིཨཱདཱིསུ རཱུཔཱདཱིནི ལོཀིཡཱནི པསྶིཏབྦཱཀཱརེན པསྶནྟོ ཏཱནེཝ རཱུཔཱདཱིནི ¶ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཙྪིཀརོཏི, རཱུཔཱདཱིནི ཝཱ པསྶིཏབྦཱཀཱརེན པསྶནྟོ ཏེན ཧེཏུནཱ སཙྪིཀཱཏབྦཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. པསྶནྟོཏི ཧི པདཾ ཧེཏུཨཏྠེཔི ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཨིཙྪནྟི. ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཱདཱིནི པན ལོཀུཏྟརཱནི པཙྩཝེཀྑཎཝསེན པསྶནྟོ ཏཱནེཝ ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཙྪིཀརོཏི. ‘‘ཨམཏོགདྷཾ ནིབྦཱནཾ པརིཡོསཱནཊྛེན སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི ཨིདཾ པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦསཙྪིཀཱཏབྦབྷཱཝེཏབྦེསུ སཙྪིཀཱཏབྦཏྟཱ ཨུཛུཀམེཝ. ཡེ ཡེ དྷམྨཱ སཙྪིཀཏཱ ཧོནྟི, ཏེ ཏེ དྷམྨཱ ཕསྶིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱརམྨཎསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཙྪིཀཏཱ ཨཱརམྨཎཕསྶེན ཕུཊྛཱ ཧོནྟི, པཊིལཱབྷསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཙྪིཀཏཱ པཊིལཱབྷཕསྶེན ཕུཊྛཱ ཧོནྟཱིཏི.
སཙྪིཀཱཏབྦནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཧཱནབྷཱགིཡཙཏུཀྐནིདྡེསཝཎྞནཱ
༣༠. ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཧཱནབྷཱགིཡཱདིཏཱ ཨེཀེཀསྶེཝ སམཱདྷིསྶ ཨཝཏྠཱབྷེདེན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཧཱནབྷཱགིཡཙཏུཀྐཾ ཨེཀཏོཡེཝ ནིདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིནྟི པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིནོ ¶ . སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ལཱབྷོ སཙྪིཀིརིཡཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ལཱབྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཀཱམསཧགཏཱཏི ཨེཏྠ སཧགཏསདྡསྶ ཨཱརམྨཎཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཱརམྨཎཱཏི ཨཏྠོ. སཉྙཱམནསིཀཱརཱཏི ཛཝནསཉྙཱ ཙ ཏདཱཝཛྫནམནསིཀཱརོ ཙ, སཉྙཱསམྤཡུཏྟམནསིཀཱརོཔི ཝཊྚཏི. སམུདཱཙརནྟཱིཏི པཝཏྟནྟི. དྷམྨོཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨོ. ཛྷཱནཱ པརིཧཱཡནྟོ ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི པརིཧཱཡཏི ཀིལེསསམུདཱཙཱརེན ཝཱ ཨསཔྤཱཡཀིརིཡཱཡ ཝཱ ཨནནུཡོགེན ཝཱ. ཀིལེསསམུདཱཙཱརེན པརིཧཱཡནྟོ སཱིགྷཾ པརིཧཱཡཏི, ཀམྨཱརཱམཏཱབྷསྶཱརཱམཏཱནིདྡཱརཱམཏཱསངྒཎིཀཱརཱམཏཱནུཡོགཝསེན ཨསཔྤཱཡཀིརིཡཱཡ པརིཧཱཡནྟོ དནྡྷཾ པརིཧཱཡཏི, གེལཉྙཔཙྩཡཝེཀལླཱདིནཱ པལིབོདྷེན ཨབྷིཀྑཎཾ ཨསམཱཔཛྫནྟོ ཨནནུཡོགེན པརིཧཱཡནྟོཔི དནྡྷཾ པརིཧཱཡཏི. ཨིདྷ པན བལཝཀཱརཎམེཝ དསྶེནྟོ ཀིལེསསམུདཱཙཱརམེཝཱཧ. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི པན པརིཧཱཡནྟོ ཧེཊྛིམཧེཊྛིམཛ྄ཛྷཱནནིཀནྟིསམུདཱཙཱརེནཔི པརིཧཱཡཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ པརིཧཱིནོ ཧོཏཱིཏི? ཡདཱ ན སཀྐོཏི སམཱཔཛྫིཏུཾ, ཨེཏྟཱཝཏཱ པརིཧཱིནོ ཧོཏཱིཏི. ཏདནུདྷམྨཏཱཏི ཨནུཔཝཏྟོ དྷམྨོ ཨནུདྷམྨོ, ཛྷཱནཾ ཨདྷིཀཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟསྶ ནིཀནྟིདྷམྨསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨནུདྷམྨོ ཨེཝ ཨནུདྷམྨཏཱ, ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨནུདྷམྨཏཱ ཏདནུདྷམྨཏཱ. སཏཱིཏི ནིཀནྟི. སནྟིཊྛཏཱིཏི པཏིཊྛཱཏི ¶ . ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨནུཝཏྟམཱནཱ ནིཀནྟི ¶ པཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱཏི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཱ. ཏཉྷི ནཏྠེཏྠ ཝིཏཀྐོཏི ཨཝིཏཀྐནྟི ཝུཙྩཏི. ནིབྦིདཱསཧགཏཱཏི ཝིཔསྶནཱརམྨཎཱ. སཱ ཧི སངྑཱརེསུ ནིབྦིནྡནཏོ ནིབྦིདཱཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ནིབྦིནྡཾ ཝིརཛྫཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༣; སཾ. ནི. ༣.༦༡) ཧི ཝུཏྟཾ. ཝིརཱགཱུཔསཾཧིཏཱཏི ཨརིཡམགྒཔཊིསཉྙུཏྟཱ ཝིཔསྶནཱ. ཝིཔསྶནཱ ཧི སིཁཱཔྤཏྟཱ མགྒཝུཊྛཱནཾ པཱཔེཏི. ཏསྨཱ ཝིཔསྶནཱརམྨཎཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ ‘‘ཝིརཱགཱུཔསཾཧིཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ‘‘ཝིརཱགཱ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ.
ཝིཏཀྐསཧགཏཱཏི ཝིཏཀྐཝསེན པཋམཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཱ. ཨུཔེཀྑཱསུཁསཧགཏཱཏི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཙ སུཁཝེདནཱཡ ཙ ཝསེན ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཱ. པཱིཏིསུཁསཧགཏཱཏི པཱིཏིཡཱ ཙ སུཁཝེདནཱཡ ཙ ཝསེན དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཱ. ཨདུཀྑམསུཁསཧགཏཱཏི ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱཝསེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཱ. སཱ ཧི ཝེདནཱ ན དུཀྑཱ ན སུཁཱཏི ཨདུཀྑམསུཁཱཏི ཝུཙྩཏི ¶ , མ-ཀཱརོ པནེཏྠ པདསནྡྷིཝསེན ཝུཏྟོ. རཱུཔསཧགཏཱཏི རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཱ. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནེ ཋིཏསྶ ཧཱནབྷཱགིཡཋིཏིབྷཱགིཡནིབྦེདྷབྷཱགིཡཏྟེསུ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཝིསེསབྷཱགིཡཏྟཱབྷཱཝཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ན ནིདྡིཊྛཾ. སབྦོཔི ཙེས ལོཀིཡོ སམཱདྷི པམཱདཝིཧཱརིསྶ མུདིནྡྲིཡསྶ ཧཱནབྷཱགིཡོ ཧོཏི, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརིསྶ མུདིནྡྲིཡསྶ ཋིཏིབྷཱགིཡོ ཧོཏི, ཏཎྷཱཙརིཏསྶ ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ ཝིསེསབྷཱགིཡོ ཧོཏི, དིཊྛིཙརིཏསྶ ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡོ ཧོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.
ཧཱནབྷཱགིཡཙཏུཀྐནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ལཀྑཎཏྟིཀནིདྡེསཝཎྞནཱ
༣༡. ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཨེཀེཀོཔི ལོཀིཡདྷམྨོ ཏིལཀྑཎབྦྷཱཧཏོ, ཏསྨཱ ལཀྑཎཏྟིཀཾ ཨེཀཏོ ནིདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ཨནིཙྩཾ ཁཡཊྛེནཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཁཱིཡནབྷཱཝེན ཨནིཙྩཾ. ‘‘ཁཡདྷམྨཏྟཱ, ཝཡདྷམྨཏྟཱ, ཝིརཱགདྷམྨཏྟཱ, ནིརོདྷདྷམྨཏྟཱ ཨནིཙྩ’’ནྟི ཨེཀེ. དུཀྑཾ བྷཡཊྛེནཱཏི སཔྤཊིབྷཡཏཱཡ དུཀྑཾ. ཡཉྷི ཨནིཙྩཾ, ཏཾ བྷཡཱཝཧཾ ཧོཏི སཱིཧོཔམསུཏྟེ (སཾ. ནི. ༣.༧༨) དེཝཱནཾ ཝིཡ. ‘‘ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎབྷཡཊྛེན དུཀྑ’’ནྟི ཨེཀེ. ཨནཏྟཱ ཨསཱརཀཊྛེནཱཏི ‘‘ཨཏྟཱ ནིཝཱསཱི ཀཱརཀོ ཝེདཀོ སཡཾཝསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརིཀཔྤིཏསྶ ཨཏྟསཱརསྶ ཨབྷཱཝེན ཨནཏྟཱ. ཡཉྷི ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ, ཏཾ ཨཏྟནོཔི ཨནིཙྩཏཾ ཝཱ ཨུདཡབྦཡཔཱིལ༹ནཾ ¶ ཝཱ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཀུཏོ ཏསྶ ཀཱརཀཱདིབྷཱཝོ. ཝུཏྟཉྩ ‘‘རཱུཔཉྩ ཧིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱ ཨབྷཝིསྶ, ནཡིདཾ རཱུཔཾ ཨཱབཱདྷཱཡ སཾཝཏྟེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི (མཧཱཝ. ༢༠). ‘‘ཨཏྟསཱརནིཙྩསཱརཝིརཧིཏཏྟཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨེཀེ.
ལཀྑཎཏྟིཀནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
དུཀྑསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ
ཨརིཡསཙྩཙཏུཀྐམྤི ¶ ཏཐཊྛེན སཙྩཱནཾ ཨེཀསམྦནྡྷཏྟཱ ཨེཀཏོ ཨེཝ ནིདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ. ཀཏམནྟི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ ¶ . དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩནྟི པུཙྪིཏདྷམྨནིདསྶནཾ. ཏཏྠ ཛཱཏིཔི དུཀྑཱཏིཨཱདཱིསུ ཛཱཏིསདྡསྶ ཏཱཝ ཨནེཀེ ཨཏྠཱ པཝེདིཏཱ. ཡཐཱཧ –
‘‘བྷཝོ ཀུལཾ ནིཀཱཡོ ཙ, སཱིལཾ པཉྙཏྟི ལཀྑཎཾ;
པསཱུཏི སནྡྷི ཙེཝཱཏི, ཛཱཏིཨཏྠཱ པཝེདིཏཱ’’.
ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༢) བྷཝོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༣༡) ཨེཏྠ ཀུལཾ. ‘‘ཨཏྠི, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛཱ ནཱམ སམཎཛཱཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༧༡) ཨེཏྠ ནིཀཱཡོ. ‘‘ཡཏོཧཾ, བྷགིནི, ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ ནཱབྷིཛཱནཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༥༡) ཨེཏྠ ཨརིཡསཱིལཾ. ‘‘ཏིརིཡཱ ནཱམ ཏིཎཛཱཏི ནཱབྷིཡཱ ཨུགྒནྟྭཱ ནབྷཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ ཨཧོསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༩༦) ཨེཏྠ པཉྙཏྟི. ‘‘ཛཱཏི དྭཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏཱ’’ཏི (དྷཱཏུ. ༧༡) ཨེཏྠ སངྑཏལཀྑཎཾ. ‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༠༧) ཨེཏྠ པསཱུཏི. ‘‘བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༣༥༤) ཙ ‘‘ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༣༣; ཝིབྷ. ༡༩༠) ཙ ཨེཏྠ པརིཡཱཡཏོ པཊིསནྡྷིཁནྡྷཱ. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟམཱནཱནཾ སཏྟཱནཾ ཡེ ཡེ ཁནྡྷཱ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏེསཾ ཏེསཾ པཋམཾ པཱཏུབྷཱཝོ.
ཀསྨཱ པནེསཱ ཛཱཏི དུཀྑཱཏི ཙེ? ཨནེཀེསཾ དུཀྑཱནཾ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ. ཨནེཀཱནི ཧི དུཀྑཱནི. སེཡྻཐིདཾ – དུཀྑདུཀྑཾ, ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ, སངྑཱརདུཀྑཾ, པཊིཙྪནྣདུཀྑཾ, ཨཔྤཊིཙྪནྣདུཀྑཾ ¶ , པརིཡཱཡདུཀྑཾ, ནིཔྤརིཡཱཡདུཀྑནྟི. ཨེཏྠ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱ དུཀྑཱ ཝེདནཱསབྷཱཝཏོ ཙ ནཱམཏོ ཙ དུཀྑཏྟཱ དུཀྑདུཀྑནྟི ¶ ཝུཙྩཏི. སུཁཱ ཝེདནཱ ཝིཔརིཎཱམེན དུཀྑུཔྤཏྟིཧེཏུཏོ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཾ. ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙེཝ ཨཝསེསཱ ཙ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱ ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལི༹ཏཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑཾ. ཀཎྞསཱུལདནྟསཱུལརཱགཛཔརིལཱ༹ཧདོསཛཔརིལཱ༹ཧཱདི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀོ ཨཱབཱདྷོ པུཙྪིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཏོ ཨུཔཀྐམསྶ ཙ ཨཔཱཀཊབྷཱཝཏོ པཊིཙྪནྣདུཀྑཾ. དྭཏྟིཾསཀམྨཀཱརཎཱདིསམུཊྛཱནོ ཨཱབཱདྷོ ཨཔུཙྪིཏྭཱཝ ཛཱནིཏབྦཏོ ཨུཔཀྐམསྶ ཙ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཨཔྤཊིཙྪནྣདུཀྑཾ. ཋཔེཏྭཱ དུཀྑདུཀྑཾ སེསཾ དུཀྑསཙྩཝིབྷངྒེ ¶ (ཝིབྷ. ༡༩༠ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏཾ ཛཱཏིཨཱདི སབྦམྤི ཏསྶ ཏསྶ དུཀྑསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ པརིཡཱཡདུཀྑཾ. དུཀྑདུཀྑཾ པན ནིཔྤརིཡཱཡདུཀྑནྟི ཝུཙྩཏི.
ཏཏྲཱཡཾ ཛཱཏི ཡཾ ཏཾ བཱལཔཎྜིཏསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༤༦ ཨཱདཡོ) བྷགཝཏཱཔི ཨུཔམཱཝསེན པཀཱསིཏཾ ཨཱཔཱཡིཀཾ དུཀྑཾ, ཡཉྩ སུགཏིཡམྤི མནུསྶལོཀེ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑཱ. ཏཏྲིདཾ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ – ཨཡཉྷི སཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟམཱནོ ན ཨུཔྤལཔདུམཔུཎྜརཱིཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏི, ཨཐ ཁོ ཧེཊྛཱ ཨཱམཱསཡསྶ ཨུཔརི པཀྐཱསཡསྶ ཨུདརཔཊལཔིཊྛིཀཎྚཀཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ པརམསམྦཱདྷེ ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ནཱནཱཀུཎཔགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏཔརམདུགྒནྡྷཔཝནཝིཙརིཏེ ཨདྷིམཏྟཛེགུཙྪེ ཀུཙྪིཔྤདེསེ པཱུཏིམཙྪཔཱུཏིཀུམྨཱསཙནྡནིཀཱདཱིསུ ཀིམི ཝིཡ ནིབྦཏྟཏི. སོ ཏཏྠ ནིབྦཏྟོ དས མཱསེ མཱཏུཀུཙྪིསམྦྷཝེན ཨུསྨནཱ པུཊཔཱཀཾ ཝིཡ པཙྩམཱནོ པིཊྛཔིཎྜི ཝིཡ སེདིཡམཱནོ སམིཉྫནཔསཱརཎཱདིཝིརཧིཏོ ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཾ པཙྩནུབྷོཏཱིཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.
ཡཾ པན སོ མཱཏུ སཧསཱ ཨུཔཀྑལནགམནནིསཱིདནཨུཊྛཱནཔརིཝཏྟནཱདཱིསུ སུརཱདྷུཏྟཧཏྠགཏོ ཨེལ༹ཀོ ཝིཡ ཨཧིཏུཎྜིཀཧཏྠགཏོ སཔྤཔོཏཀོ ཝིཡ ཙ ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནཨོདྷུནནནིདྡྷུནནཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑམནུབྷོཏི, ཡཉྩ མཱཏུ སཱིཏུདཀཔཱནཀཱལེ སཱིཏནརཀཱུཔཔནྣོ ¶ ཝིཡ ཨུཎྷཡཱགུབྷཏྟཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ ཨངྒཱརཝུཊྛིསམྤརིཀིཎྞོ ཝིཡ ལོཎམྦིལཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ ཁཱརཱཔཏཙྪིཀཱདིཀམྨཀཱརཎཔྤཏྟོ ཝིཡ ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑམནུབྷོཏི. ཨིདཾ གབྦྷཔརིཧརཎམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.
ཡཾ པནསྶ མཱུལ༹ྷགབྦྷཱཡ མཱཏུཡཱ མིཏྟཱམཙྩསུཧཛྫཱདཱིཧིཔི ཨདསྶནཱརཧེ དུཀྑུཔྤཏྟིཊྛཱནེ ཚེདནཕཱལནཱདཱིཧི དུཀྑམནུབྷཝཏི. ཨིདཾ གབྦྷཝིཔཏྟིམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.
ཡཾ ¶ ཝིཛཱཡམཱནཱཡ མཱཏུཡཱ ཀམྨཛེཧི ཝཱཏེཧི པརིཝཏྟེཏྭཱ ནརཀཔྤཔཱཏཾ ཝིཡ ཨཏིབྷཡཱནཀཾ ཡོནིམགྒཾ པཊིཔཱདིཡམཱནསྶ པརམསམྦཱདྷེན ཙ ཡོནིམུཁེན ཏཱལ༹ཙྪིགྒལེ༹ན ཝིཡ ནིཀཌྜྷིཡམཱནསྶ མཧཱནཱགསྶ ནརཀསཏྟསྶ ཝིཡ ཙ སངྒྷཱཏཔབྦཏེཧི ཝིཙུཎྞིཡམཱནསྶ དུཀྑམུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ ཝིཛཱཡནམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.
ཡཾ ¶ པན ཛཱཏསྶ ཏརུཎཝཎསདིསསྶ སུཀུམཱརསརཱིརསྶ ཧཏྠགཧཎནྷཱཔནདྷོཝནཙོལ༹པརིམཛྫནཱདིཀཱལེ སཱུཙིམུཁཁུརདྷཱརཱཝིཛ྄ཛྷནཕཱལནསདིསཾ དུཀྑམུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ བཧི ནིཀྑམནམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.
ཡཾ ཏཏོ པརཾ པཝཏྟིཡཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཝདྷེནྟསྶ ཨཙེལཀཝཏཱདིཝསེན ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ ཀོདྷཝསེན ཨབྷུཉྫནྟསྶ ཨུབྦནྡྷནྟསྶ ཙ དུཀྑཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཨཏྟུཔཀྐམམཱུལཀཾ དུཀྑཾ.
ཡཾ པན པརཏོ ཝདྷབནྡྷནཱདཱིནི ཨནུབྷཝནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ པརཱུཔཀྐམམཱུལཀཾདུཀྑནྟི. ཨིཏི ཨིམསྶ སབྦསྶཱཔི དུཀྑསྶ ཨཡཾ ཛཱཏི ཝཏྠུམེཝ ཧོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཛཱཡེཐ ནོ ཙེ ནརཀེསུ སཏྟོ, ཏཏྠགྒིདཱཧཱདིཀམཔྤསཡ྄ཧཾ;
ལབྷེཐ དུཀྑཾ ནུ ཀུཧིཾ པཏིཊྛཾ, ཨིཙྩཱཧ དུཀྑཱཏི མུནཱིདྷ ཛཱཏིཾ.
‘‘དུཀྑཾ ཏིརཙྪེསུ ཀསཱཔཏོད-
དཎྜཱབྷིགྷཱཏཱདིབྷཝཾ ཨནེཀཾ;
ཡཾ ཏཾ ཀཐཾ ཏཏྠ བྷཝེཡྻ ཛཱཏིཾ,
ཝིནཱ ཏཧིཾ ཛཱཏི ཏཏོཔི དུཀྑཱ.
‘‘པེཏེསུ ¶ དུཀྑཾ པན ཁུཔྤིཔཱསཱ-
ཝཱཏཱཏཔཱདིཔྤབྷཝཾ ཝིཙིཏྟཾ;
ཡསྨཱ ཨཛཱཏསྶ ན ཏཏྠ ཨཏྠི,
ཏསྨཱཔི དུཀྑཾ མུནི ཛཱཏིམཱཧ.
‘‘ཏིབྦནྡྷཀཱརེ ¶ ཙ ཨསཡ྄ཧསཱིཏེ,
ལོཀནྟརེ ཡཾ ཨསུརེསུ དུཀྑཾ;
ན ཏཾ བྷཝེ ཏཏྠ ན ཙསྶ ཛཱཏི,
ཡཏོ ཨཡཾ ཛཱཏི ཏཏོཔི དུཀྑཱ.
‘‘ཡཉྩཱཔི ¶ གཱུཐནརཀེ ཝིཡ མཱཏུགབྦྷེ,
སཏྟོ ཝསཾ ཙིརམཏོ བཧི ནིཀྑམཉྩ;
པཔྤོཏི དུཀྑམཏིགྷོརམིདམྤི ནཏྠི,
ཛཱཏིཾ ཝིནཱ ཨིཏིཔི ཛཱཏི ཨཡཉྷི དུཀྑཱ.
‘‘ཀིཾ བྷཱསིཏེན བཧུནཱ ནནུ ཡཾ ཀུཧིཉྩི,
ཨཏྠཱིདྷ ཀིཉྩིདཔི དུཀྑམིདཾ ཀདཱཙི;
ནེཝཏྠི ཛཱཏིཝིརཧེ ཡདཏོ མཧེསཱི,
དུཀྑཱཏི སབྦཔཋམཾ ཨིམམཱཧ ཛཱཏི’’ནྟི.
ཛརཱཔི དུཀྑཱཏི ཨེཏྠ དུཝིདྷཱ ཛརཱ སངྑཏལཀྑཎཉྩ, ཁཎྜིཙྩཱདིསམྨཏོ སནྟཏིཡཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཁནྡྷཔུརཱཎབྷཱཝོ ཙ. སཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ པནེསཱ དུཀྑཱ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙེཝ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཡཾ ཧིདཾ ཨངྒཔཙྩངྒསིཐིལཱིབྷཱཝཨིནྡྲིཡཝིཀཱརཝིརཱུཔཏཱ ཡོབྦནཝིནཱསབལཱུཔགྷཱཏསཏིམཏིཝིཔྤཝཱསཔརཔརིབྷཝཱདིཨནེཀཔྤཙྩཡཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ དུཀྑམུཔྤཛྫཏི, ཛརཱ ཏསྶ ཝཏྠུ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཨངྒཱནཾ སིཐིལཱིབྷཱཝཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝིཀཱརཏོ;
ཡོབྦནསྶ ཝིནཱསེན, བལསྶ ཨུཔགྷཱཏཏོ.
‘‘ཝིཔྤཝཱསཱ སཏཱདཱིནཾ, པུཏྟདཱརེཧི ཨཏྟནོ;
ཨཔྤསཱདནཱིཡཏོ ཙེཝ, བྷིཡྻོ བཱལཏྟཔཏྟིཡཱ.
‘‘པཔྤོཏི ¶ དུཀྑཾ ཡཾ མཙྩོ, ཀཱཡིཀཾ མཱནསཾ ཏཐཱ;
སབྦམེཏཾ ཛརཱཧེཏུ, ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཛརཱ དུཁཱ’’ཏི.
ཛརཱདུཀྑཱནནྟརཾ ¶ བྱཱདྷིདུཀྑེ ཝཏྟབྦེཔི ཀཱཡིཀདུཀྑགཧཎེནེཝ བྱཱདྷིདུཀྑཾ གཧིཏཾ ཧོཏཱིཏི ན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
མརཎམྤི དུཀྑནྟི ཨེཏྠཱཔི དུཝིདྷཾ མརཎཾ – སངྑཏལཀྑཎཉྩ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཛརཱམརཎཾ དྭཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏ’’ནྟི (དྷཱཏུ. ༧༡). ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔྤབནྡྷཝིཙྪེདོ ཙ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༨༡). ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཛཱཏིཔཙྩཡམརཎཾ ཨུཔཀྐམམརཎཾ སརསམརཎཾ ཨཱཡུཀྑཡམརཎཾ པུཉྙཀྑཡམརཎནྟིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. པུན ཁཎིཀམརཎཾ སམྨུཏིམརཎཾ སམུཙྪེདམརཎནྟི ཨཡམྤེཏྠ བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. པཝཏྟེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ བྷེདོ ¶ ཁཎིཀམརཎཾ ནཱམ. ‘‘ཏིསྶོ མཏོ, ཕུསྶོ མཏོ’’ཏི ཨིདཾ པརམཏྠཏོ སཏྟསྶ ཨབྷཱཝཱ, ‘‘སསྶཾ མཏཾ, རུཀྑོ མཏོ’’ཏི ཨིདཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨབྷཱཝཱ སམྨུཏིམརཎཾ ནཱམ. ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ ཀཱལཀིརིཡཱ སམུཙྪེདམརཎཾ ནཱམ. བཱཧིརཀཾ སམྨུཏིམརཎཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིཏརཾ སམྨུཏིམརཎཉྩ སམུཙྪེདམརཎཉྩ ཡཐཱཝུཏྟཔབནྡྷཝིཙྪེདེནེཝ སངྒཧིཏཾ. དུཀྑསྶ པན ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘པཱཔསྶ པཱཔཀམྨཱདིནིམིཏྟམནུཔསྶཏོ;
བྷདྡསྶཱཔསཧནྟསྶ, ཝིཡོགཾ པིཡཝཏྠུཀཾ;
མཱིཡམཱནསྶ ཡཾ དུཀྑཾ, མཱནསཾ ཨཝིསེསཏོ.
‘‘སབྦེསཉྩཱཔི ཡཾ སནྡྷིབནྡྷནཙྪེདནཱདིཀཾ;
ཝིཏུཛྫམཱནམམྨཱནཾ ¶ , ཧོཏི དུཀྑཾ སརཱིརཛཾ.
‘‘ཨསཡ྄ཧམཔྤཊིཀཱརཾ, དུཀྑསྶེཏསྶིདཾ ཡཏོ;
མརཎཾ ཝཏྠུ ཏེནེཏཾ, དུཀྑམིཙྩེཝ བྷཱསིཏ’’ནྟི.
སོཀཱདཱིསུ སོཀོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎོ ཙིཏྟསནྟཱཔོ. དུཀྑོ པན དུཀྑདུཀྑཏོ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘སཏྟཱནཾ ཧདཡཾ སོཀོ, ཝིསསལླཾཝ ཏུཛྫཏི;
ཨགྒིཏཏྟོཝ ནཱརཱཙོ, བྷུསཾཝ དཧཏེ པུན.
‘‘སམཱཝཧཏི ¶ བྱཱདྷིཉྩ, ཛརཱམརཎབྷེདནཾ;
དུཀྑམྤི ཝིཝིདྷཾ ཡསྨཱ, ཏསྨཱ དུཀྑོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.
པརིདེཝོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཝཙཱིཔལཱཔོ. དུཀྑོ པན སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ དུཀྑཝཏྠུཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཡཾ སོཀསལླཝིཧཏོ པརིདེཝམཱནོ, ཀཎྛོཊྛཏཱལུཏལསོསཛམཔྤསཡ྄ཧཾ;
བྷིཡྻོདྷིམཏྟམདྷིགཙྪཏིཡེཝ དུཀྑཾ, དུཀྑོཏི ཏེན བྷགཝཱ པརིདེཝམཱཧཱ’’ཏི.
དུཀྑཾ ནཱམ ཀཱཡཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ ཀཱཡིཀདུཀྑཾ. དུཀྑཾ པན དུཀྑདུཀྑཏོ མཱནསདུཀྑཱཝཧནཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘པཱིལེ༹ཏི ¶ ཀཱཡིཀམིདཾ, དུཀྑཾ དུཀྑཉྩ མཱནསཾ བྷིཡྻོ;
ཛནཡཏི ཡསྨཱ ཏསྨཱ, དུཀྑནྟི ཝིསེསཏོ ཝུཏྟ’’ནྟི.
དོམནསྶཾ ནཱམ ཙིཏྟཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ མཱནསཾ དུཀྑཾ. དུཀྑཾ པན དུཀྑདུཀྑཏོ ཀཱཡིཀདུཀྑཱཝཧནཏོ ཙ. ཙེཏོདུཀྑསམཔྤིཏཱ ¶ ཧི ཀེསེ པཀིརིཡ ཀནྡནྟི, ཨུརཱནི པཊིཔིསནྟི, ཨཱཝཊྚནྟི, ཝིཝཊྚནྟི, ཨུདྡྷཾཔཱདཾ པཔཏནྟི, སཏྠཾ ཨཱཧརནྟི, ཝིསཾ ཁཱདནྟི, རཛྫུཡཱ ཨུབྦནྡྷནྟི, ཨགྒིཾ པཝིསནྟཱིཏི ནཱནཔྤཀཱརཀཾ དུཀྑམནུབྷཝནྟི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘པཱིལེ༹ཏི ཡཏོ ཙིཏྟཾ, ཀཱཡསྶ ཙ པཱིལ༹ནཾ སམཱཝཧཏི;
དུཀྑནྟི དོམནསྶཾ, ཝིདོམནསྶཱ ཏཏོ ཨཱཧཱུ’’ཏི.
ཨུཔཱཡཱསོ ནཱམ ཉཱཏིབྱསནཱདཱིཧི ཕུཊྛསྶ ཨདྷིམཏྟཙེཏོདུཀྑཔྤབྷཱཝིཏོ དོསོཡེཝ. ‘‘སངྑཱརཀྑནྡྷཔརིཡཱཔནྣོ ཨེཀོ དྷམྨོ’’ཏི ཨེཀེ. དུཀྑོ པན སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙིཏྟཔརིདཧནཏོ ཀཱཡཝིསཱདནཏོ ཙ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཙིཏྟསྶ ཙ པརིདཧནཱ, ཀཱཡསྶ ཝིསཱདནཱ ཙ ཨདྷིམཏྟཾ;
ཡཾ དུཀྑམུཔཱཡཱསོ, ཛནེཏི དུཀྑོ ཏཏོ ཝུཏྟོ’’ཏི.
ཨེཏྠ ¶ ཙ མནྡགྒིནཱ ཨནྟོབྷཱཛནེ པཱཀོ ཝིཡ སོཀོ, ཏིཀྑགྒིནཱ པཙྩམཱནསྶ བྷཱཛནཏོ བཧིནིཀྑམནཾ ཝིཡ པརིདེཝོ, བཧིནིཀྑནྟཱཝསེསསྶ ནིཀྑམིཏུམྤི ཨཔྤཧོནྟསྶ ཨནྟོབྷཱཛནེཡེཝ ཡཱཝ པརིཀྑཡཱ པཱཀོ ཝིཡ ཨུཔཱཡཱསོ དཊྛབྦོ.
ཨཔྤིཡསམྤཡོགོ ནཱམ ཨཔྤིཡེཧི སཏྟསངྑཱརེཧི སམོདྷཱནཾ. དུཀྑོ པན དུཀྑཝཏྠུཏོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘དིསྭཱཝ ཨཔྤིཡེ དུཀྑཾ, པཋམཾ ཧོཏི ཙེཏསི;
ཏདུཔཀྐམསམྦྷཱུཏམཐ ཀཱཡེ ཡཏོ ཨིདྷ.
‘‘ཏཏོ ¶ དུཀྑདྭཡསྶཱཔི, ཝཏྠུཏོ སོ མཧེསིནཱ;
དུཀྑོ ཝུཏྟོཏི ཝིཉྙེཡྻོ, ཨཔྤིཡེཧི སམཱགམོ’’ཏི.
པིཡཝིཔྤཡོགོ ནཱམ པིཡེཧི སཏྟསངྑཱརེཧི ཝིནཱབྷཱཝོ. དུཀྑོ པན དུཀྑཝཏྠུཏོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཉཱཏིདྷནཱདིཝིཡོགཱ ¶ , སོཀསརསམཔྤིཏཱ ཝིཏུཛྫནྟི;
བཱལཱ ཡཏོ ཏཏོཡཾ, དུཀྑོཏི མཏོ པིཡཝིཡོགོ’’ཏི.
ཨིཙྪིཏཱལཱབྷེ ཨལབྦྷནེཡྻཝཏྠཱུསུ ཨིཙྪཱཝ ཡམྤིཙྪཾ ན ལབྷཏི, ཏམྤི དུཀྑནྟི ཝུཏྟཱ. ཡེནཔི དྷམྨེན ཨལབྦྷནེཡྻཾ ཝཏྠུཾ ཨིཙྪནྟོ ན ལབྷཏི, ཏམྤི ཨལབྦྷནེཡྻཝཏྠུམྷི ཨིཙྪནཾ དུཀྑནྟི ཨཏྠོ. དུཀྑཾ པན དུཀྑཝཏྠུཏོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཏཾ ཏཾ པཏྠཡམཱནཱནཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཨལཱབྷཏོ;
ཡཾ ཝིགྷཱཏམཡཾ དུཀྑཾ, སཏྟཱནཾ ཨིདྷ ཛཱཡཏི.
‘‘ཨལབྦྷནེཡྻཝཏྠཱུནཾ, པཏྠནཱ ཏསྶ ཀཱརཎཾ;
ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཛིནོ དུཀྑཾ, ཨིཙྪིཏཱལཱབྷམབྲཝཱི’’ཏི.
སངྑིཏྟེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏི ཨེཏྠ པན སངྑིཏྟེནཱཏི དེསནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. དུཀྑཉྷི ཨེཏྟཀཱནི ¶ དུཀྑསཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི དུཀྑསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ སངྑིཔིཏུཾ ན སཀྐཱ, དེསནཱ པན སཀྐཱ. ཏསྨཱ ‘‘དུཀྑཾ ནཱམ ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི, སཾཁིཏྟེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑཱ’’ཏི དེསནཾ སངྑིཔནྟོ ཨེཝམཱཧ. པཉྩཱཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏི ཨུཔཱདཱནགོཙརཱ ཁནྡྷཱ.
ཛཱཏིཔྤབྷུཏིཀཾ ¶ དུཀྑཾ, ཡཾ ཝུཏྟམིདྷ ཏཱདིནཱ;
ཨཝུཏྟཾ ཡཉྩ ཏཾ སབྦཾ, ཝིནཱ ཨེཏེན ཝིཛྫཏི.
ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ སངྑེཔཏོ ཨིམེ;
དུཀྑཱཏི ཝུཏྟཱ དུཀྑནྟ-དེསཀེན མཧེསིནཱ.
ཏཐཱ ཧི ཨིནྡྷནམིཝ པཱཝཀོ, ལཀྑམིཝ པཧརཎཱནི, གོརཱུཔཾ ཝིཡ ཌཾསམཀསཱདཡོ, ཁེཏྟམིཝ ལཱཡཀཱ, གཱམཾ ཝིཡ གཱམགྷཱཏཀཱ, ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀམེཝ ཛཱཏིཨཱདཡོ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཝིབཱདྷེནྟཱ ཏིཎལཏཱདཱིནི ཝིཡ བྷཱུམིཡཾ, པུཔྥཕལཔལླཝཱནི ཝིཡ རུཀྑེསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུཡེཝ ནིབྦཏྟནྟི. ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཉྩ ཨཱདིདུཀྑཾ ཛཱཏི, མཛ྄ཛྷེདུཀྑཾ ཛརཱ, པརིཡོསཱནདུཀྑཾ མརཎཾ, མཱརཎནྟིཀདུཀྑཱབྷིགྷཱཏེན པརིཌཡ྄ཧནདུཀྑཾ སོཀོ ¶ , ཏདསཧནཏོ ལཱལཔྤནདུཀྑཾ པརིདེཝོ, ཏཏོ དྷཱཏུཀྑོབྷསངྑཱཏཨནིཊྛཕོཊྛབྦསམཱཡོགཏོ ཀཱཡསྶ ཨཱབཱདྷནདུཀྑཾ དུཀྑཾ, ཏེན ཨཱབཱདྷིཡམཱནཱནཾ པུཐུཛྫནཱནཾ ཏཏྠ པཊིགྷུཔྤཏྟིཏོ ཙེཏོབཱདྷནདུཀྑཾ དོམནསྶཾ, སོཀཱདིཝུདྡྷིཡཱ ཛནིཏཝིསཱདཱནཾ ཨནུཏྠུནནདུཀྑཾ ཨུཔཱཡཱསོ, མནོརཐཝིགྷཱཏཔྤཏྟཱནཾ ཨིཙྪཱཝིགྷཱཏདུཀྑཾ ཨིཙྪིཏཱལཱབྷོཏི ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཝ དུཀྑཱཏི ཡདེཏཾ ཨེཀམེཀཾ དསྶེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཾ ཨནེཀེཧིཔི ཀཔྤེཧི ན སཀྐཱ ཨནཝསེསཏོ ཝཏྟུཾ, ཏཾ སབྦམྤི དུཀྑཾ ཨེཀཛལབིནྡུམྷི སཀལསམུདྡཛལརསཾ ཝིཡ ཡེསུ ཀེསུཙི པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ སངྑིཔིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྑིཏྟེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑཱ’’ཏི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟམེཝ ཐེརོ ཨཝོཙཱཏི.
ཏཏྠ ཀཏམཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པདབྷཱཛནཱིཡེསུ ཏཏྠཱཏི དུཀྑསཙྩནིདྡེསེ ཝུཏྟེསུ ཛཱཏིཨཱདཱིསུ. ཡཱ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནནྟི སངྑེཔཏོ ཨནེཀེསཾ སཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎནིདྡེསོ. ཡཱ དེཝདཏྟསྶ ཛཱཏི, ཡཱ སོམདཏྟསྶ ཛཱཏཱིཏི ཨེཝཉྷི དིཝསམྤི ཀཐིཡམཱནེ ནེཝ སཏྟཱ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪནྟི, ན སབྦཾ ཨཔརཏྠདཱིཔནཾ སིཛ྄ཛྷཏི, ཨིམེཧི པན དྭཱིཧི པདེཧི ¶ ན ཀོཙི སཏྟོ ཨཔརིཡཱདིནྣོ ཧོཏི, ན ཀིཉྩི ཨཔརཏྠདཱིཔནཾ ན སིཛ྄ཛྷཏི. ཏམྷི ཏམྷཱིཏི ཨཡཾ གཏིཛཱཏིཝསེན ¶ ཨནེཀེསཾ སཏྟནིཀཱཡཱནཾ སཱདྷཱརཎནིདྡེསོ. སཏྟནིཀཱཡེཏི སཏྟཱནཾ ནིཀཱཡེ, སཏྟགྷཊཱཡཾ སཏྟསམཱུཧེཏི ཨཏྠོ. ཛཱཏཱིཏི ཛཱཡནཝསེན. ཨིདམེཏྠ སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. སཉྫཱཏཱིཏི སཉྫཱཡནཝསེན. ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཨོཀྐནྟཱིཏི ཨོཀྐམནཝསེན. ཛཱཡནཊྛེན ཝཱ ཛཱཏི, སཱ ཨཔརིཔུཎྞཱཡཏནཝསེན ཝུཏྟཱ. སཉྫཱཡནཊྛེན སཉྫཱཏི, སཱ པརིཔུཎྞཱཡཏནཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨོཀྐམནཊྛེན ཨོཀྐནྟི, སཱ ཨཎྜཛཛལཱབུཛཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏེ ཧི ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ ཨོཀྐམནྟི, ཨོཀྐམནྟཱ པཝིསནྟཱ ཝིཡ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟི. ཨབྷིནིབྦཏྟནཊྛེན ཨབྷིནིབྦཏྟི, སཱ སཾསེདཛཨོཔཔཱཏིཀཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏེ ཧི པཱཀཊཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟནྟི, ཨཡཾ ཏཱཝ སམྨུཏིཀཐཱ.
ཨིདཱནི ཁནྡྷཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ, ཨཱཡཏནཱནཾ པཊིལཱབྷོཏི པརམཏྠཀཐཱ ཧོཏི. ཁནྡྷཱ ཨེཝ ཧི པརམཏྠཏོ པཱཏུབྷཝནྟི, ན སཏྟཱ. ཨེཏྠ ཙ ཁནྡྷཱནནྟི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝེ ཨེཀསྶ, ཙཏུཝོཀཱརབྷཝེ ཙཏུནྣཾ, པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ པཉྩནྣམྤི གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. པཱཏུབྷཱཝོཏི ཨུཔྤཏྟི. ཨཱཡཏནཱནནྟི ¶ ཏཏྲ ཏཏྲ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡཏནཝསེན སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. པཊིལཱབྷོཏི སནྟཏིཡཾ པཱཏུབྷཱཝོཡེཝ. པཱཏུབྷཝནྟཱནེཝ ཧི ཏཱནི པཊིལདྡྷཱནི ནཱམ ཧོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཛཱཏཱིཏི ཨཡཾ ཛཱཏི ནཱམ ཀཐཱིཡཏི.
ཛརཱནིདྡེསེ ཛརཱཏི སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. ཛཱིརཎཏཱཏི ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཁཎྜིཙྩནྟིཨཱདཡོ ཏཡོ ཀཱལཱཏིཀྐམེ ཀིཙྩནིདྡེསཱ, པཙྪིམཱ དྭེ པཀཏིནིདྡེསཱ. ཨཡཉྷི ཛརཱཏི ཨིམིནཱ པདེན སབྷཱཝཏོ དཱིཔིཏཱ, ཏེནསྶཱ ཨིདཾ སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. ཛཱིརཎཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརཏོ, ཏེནསྶཱཡཾ ཨཱཀཱརནིདྡེསོ. ཁཎྜིཙྩནྟི ཨིམིནཱ ཀཱལཱཏིཀྐམེ དནྟནཁཱནཾ ཁཎྜིཏབྷཱཝཀརཎཀིཙྩཏོ. པཱལིཙྩནྟི ཨིམིནཱ ཀེསལོམཱནཾ པལིཏབྷཱཝཀརཎཀིཙྩཏོ. ཝལིཏྟཙཏཱཏི ཨིམིནཱ མཾསཾ མིལཱཔེཏྭཱ ཏཙེ ཝལིབྷཱཝཀརཎཀིཙྩཏོ དཱིཔིཏཱ. ཏེནསྶཱ ཨིམེ ཏཡོ ཀཱལཱཏིཀྐམེ ཀིཙྩནིདྡེསཱ. ཏེཧི ཨིམེསཾ ཝིཀཱརཱནཾ དསྶནཝསེན པཱཀཊཱིབྷཱུཏཱ པཱཀཊཛརཱ དསྶིཏཱ. ཡཐེཝ ཧི ཨུདཀསྶ ¶ ཝཱ ཝཱཏསྶ ཝཱ ཨགྒིནོ ཝཱ ཏིཎརུཀྑཱདཱིནཾ སམྦྷགྒཔལིབྷགྒཏཱཡ ཝཱ ཛྷཱམཏཱཡ ཝཱ གཏམགྒོ པཱཀཊོ ཧོཏི, ན ཙ སོ གཏམགྒོ ཏཱནེཝ ཨུདཀཱདཱིནི, ཨེཝམེཝ ཛརཱཡ དནྟཱདཱིསུ ཁཎྜིཙྩཱདིཝསེན གཏམགྒོ པཱཀཊོ ཙཀྑུཾ ཨུམྨཱིལེཏྭཱཔི གཡ྄ཧཏི, ན ཙ ཁཎྜིཙྩཱདཱིནེཝ ཛརཱ. ན ཧི ཛརཱ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ ཧོཏི.
ཨཱཡུནོ སཾཧཱནི ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརིཔཱཀོཏི ཨིམེཧི པན པདེཧི ཀཱལཱཏིཀྐམེཡེཝ ཨབྷིབྱཏྟཱཡ ཨཱཡུཀྑཡཙཀྑཱདིཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀསངྑཱཏཱཡ པཀཏིཡཱ དཱིཔིཏཱ, ཏེནསྶིམེ དྭེ པཀཏིནིདྡེསཱཏི ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཛརཾ པཏྟསྶ ཨཱཡུ ཧཱཡཏི, ཏསྨཱ ཛརཱ ‘‘ཨཱཡུནོ སཾཧཱནཱི’’ཏི ཕལཱུཔཙཱརེན ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ ཙ དཧརཀཱལེ སུཔྤསནྣཱནི སུཁུམམྤི ཨཏྟནོ ཝིསཡཾ སུཁེནེཝ གཎྷནསམཏྠཱནི ཙཀྑཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཛརཾ པཏྟསྶ པརིཔཀྐཱནི ཨཱལུལི༹ཏཱནི ཨཝིསདཱནི ཨོལཱ༹རིཀམྤི ཨཏྟནོ ཝིསཡཾ གཧེཏུཾ ཨསམཏྠཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརིཔཱཀོ’’ཏི ཕལཱུཔཙཱརེནེཝ ཝུཏྟཱ.
སཱ པནེསཱ ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱ སབྦཱཔི ཛརཱ པཱཀཊཱ པཊིཙྪནྣཱཏི དུཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ དནྟཱདཱིསུ ཁཎྜཱདིབྷཱཝདསྶནཏོ རཱུཔདྷམྨེསུ ཛརཱ པཱཀཊཛརཱ ནཱམ. ཨརཱུཔདྷམྨེསུ པན ཛརཱ ཏཱདིསསྶ ཝིཀཱརསྶ ཨདསྶནཏོ ¶ པཊིཙྪནྣཛརཱ ནཱམ. ཏཏྲ ཡྭཱཡཾ ཁཎྜཱདིབྷཱཝོ དིསྶཏི, སོ ཏཱདིསཱནཾ དནྟཱདཱིནཾ ཝཎྞོཡེཝ. ཏཾ ཙཀྑུནཱ དིསྭཱ མནོདྭཱརེན ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨིམེ དནྟཱ ཛརཱཡ པཧཊཱ’’ཏི ཛརཾ ཛཱནཱཏི, ཨུདཀཊྛཱནེ བདྡྷཱནི གོསིངྒཱདཱིནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨུདཀསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཛཱནནཾ ཝིཡ. པུན ཨཡཾ ཛརཱ སཝཱིཙི ཨཝཱིཙཱིཏི ཨེཝམྤི དུཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ མཎིཀནཀརཛཏཔཝཱལ༹ཙནྡསཱུརིཡཱདཱིནཾ མནྡདསཀཱདཱིསུ པཱཎཱིནཾ ཝིཡ, པུཔྥཕལཔལླཝཱདཱིསུ ཨཔཱཎཱིནཾ ཝིཡ ཙ ཨནྟརནྟརཱ ཝཎྞཝིསེསཱདཱིནཾ དུབྦིཉྙེཡྻཏྟཱ ཛརཱ ཨཝཱིཙིཛརཱ ནཱམ, ནིརནྟརཛརཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ཨཉྙེསུ པན ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཨནྟརནྟརཱ ཝཎྞཝིསེསཱདཱིནཾ སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ཛརཱ སཝཱིཙིཛརཱ ནཱམ.
ཏཏྠ སཝཱིཙིཛརཱ ཨུཔཱདིཎྞཀཨནུཔཱདིཎྞཀཝསེན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – དཧརཀུམཱརཀཱནཉྷི པཋམམེཝ ཁཱིརདནྟཱ ནཱམ ཨུཊྛཧནྟི, ན ཏེ ཐིརཱ. ཏེསུ པན པཏིཏེསུ པུན ¶ དནྟཱ ཨུཊྛཧནྟི. ཏེ པཋམམེཝ སེཏཱ ཧོནྟི, ཛརཱཝཱཏེན པཧཊཀཱལེ ཀཱལ༹ཀཱ ཧོནྟི. ཀེསཱ པཋམམེཝ ཏམྦཱ ཧོནྟི, ཏཏོ ཀཱལ༹ཀཱ, ཏཏོ སེཏཱ. ཚཝི པན སལོཧིཏིཀཱ ཧོཏི. ཝཌྜྷནྟཱནཾ ཝཌྜྷནྟཱནཾ ཨོདཱཏཱནཾ ཨོདཱཏབྷཱཝོ, ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཀཱལ༹ཀབྷཱཝོ པཉྙཱཡཏི. ཛརཱཝཱཏེན པན པཧཊཀཱལེ ཝལིཾ གཎྷཱཏི. སབྦམྤི སསྶཾ ཝཔིཏཀཱལེ སེཏཾ ཧོཏི, པཙྪཱ ནཱིལཾ. ཛརཱཝཱཏེན པན པཧཊཀཱལེ པཎྜུཀཾ ཧོཏི. ཨམྦངྐུརེནཱཔི དཱིཔེཏུཾ ཝཊྚཏི.
མརཎནིདྡེསེ ཙུཏཱིཏི ཙཝནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཱནཾ སཱམཉྙཝཙནམེཏཾ. ཙཝནཏཱཏི བྷཱཝཝཙནེན ལཀྑཎནིདསྶནཾ. བྷེདོཏི ཙུཏིཁནྡྷཱནཾ བྷངྒུཔྤཏྟིཔརིདཱིཔནཾ. ཨནྟརདྷཱནནྟི གྷཊསྶ ཝིཡ བྷིནྣསྶ བྷིནྣཱནཾ ཙུཏིཁནྡྷཱནཾ ཡེན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཋཱནཱབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. མཙྩུ མརཎནྟི མཙྩུསངྑཱཏཾ མརཎཾ, ན ཁཎིཀམརཎཾ. ཀཱལོ ནཱམ ཨནྟཀོ, ཏསྶ ཀིརིཡཱཏི ཀཱལཀིརིཡཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ སམྨུཏིཡཱ མརཎཾ དཱིཔིཏཾ.
ཨིདཱནི ¶ པརམཏྠེན དཱིཔེཏུཾ ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོཏིཨཱདིམཱཧ. པརམཏྠེན ཧི ཁནྡྷཱཡེཝ བྷིཛྫནྟི, ན སཏྟོ ནཱམ ཀོཙི མརཏི. ཁནྡྷེསུ པན བྷིཛྫམཱནེསུ སཏྟོ མརཏི, བྷིནྣེསུ མཏོཏི ཝོཧཱརོ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཙཏུཝོཀཱརཔཉྩཝོཀཱརཝསེན ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, ཨེཀཝོཀཱརཝསེན ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ, ཙཏུཝོཀཱརཝསེན ཝཱ ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, སེསདྭཡཝསེན ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ? བྷཝདྭཡེཔི རཱུཔཀཱཡསངྑཱཏསྶ ¶ ཀལེ༹ཝརསྶ སམྦྷཝཏོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིསུཔི ཁནྡྷཱ བྷིཛྫནྟེཝ, ན ཀིཉྩི ནིཀྑིཔཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, མནུསྶཱདཱིསུ ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ. ཨེཏྠ ཙ ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔཀརཎཏོ མརཎཾ ‘‘ཀལེ༹ཝརསྶ ནིཀྑེཔོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.
ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶུཔཙྪེདོཏི ཨིམིནཱ ཨིནྡྲིཡབདྡྷསྶེཝ མརཎཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨནིནྡྲིཡབདྡྷསྶ མརཎཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ‘‘སསྶཾ མཏཾ, རུཀྑོ མཏོ’’ཏི ཨིདཾ པན ཝོཧཱརམཏྟམེཝ, ཨཏྠཏོ པན ཨེཝརཱུཔཱནི ཝཙནཱནི སསྶཱདཱིནཾ ཁཡཝཡབྷཱཝམེཝ དཱིཔེནྟི.
ཨཔིཙ ¶ ཨིམཱནི ཛཱཏིཛརཱམརཎཱནི ནཱམ ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ཝདྷཀཔཙྩཱམིཏྟཱ ཝིཡ ཨོཏཱརཾ གཝེསནྟཱནི ཝིཙརནྟི. ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ ཏཱིསུ པཙྩཱམིཏྟེསུ ཨོཏཱརཱཔེཀྑེསུ ཝིཙརནྟེསུ ཨེཀོ ཝདེཡྻ ‘‘ཨཧཾ ཨསུཀཨརཉྙསྶ ནཱམ ཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ཨེཏཾ ཨཱདཱཡ ཏཏྠ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མཡ྄ཧཾ དུཀྐརཾ ནཏྠཱི’’ཏི. དུཏིཡོ ཝདེཡྻ ‘‘ཨཧཾ ཏཝ ཨེཏཾ གཧེཏྭཱ གཏཀཱལེ པོཐེཏྭཱ དུབྦལཾ ཀརིསྶཱམི, ཨེཏྠ མཡ྄ཧཾ དུཀྐརཾ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏཏིཡོ ཝདེཡྻ ‘‘ཏཡཱ ཨེཏསྨིཾ པོཐེཏྭཱ དུབྦལེ ཀཏེ ཏིཎྷེན ཨསིནཱ སཱིསཙྪེདནཾ ནཱམ མཡ྄ཧཾ བྷཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཏེ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཏཐཱ ཀརེཡྻུཾ. ཏཏྠ པཋམཔཙྩཱམིཏྟསྶ ཨརཉྙཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ ཏཏྠ གཏཀཱལོ ཝིཡ སུཧཛྫཉཱཏིམཎྜལཏོ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ནིབྦཏྟཱཔནཾ ནཱམ ཛཱཏིཡཱ ཀིཙྩཾ, དུཏིཡསྶ པོཐེཏྭཱ དུབྦལཀརཎཾ ཝིཡ ནིབྦཏྟཀྑནྡྷེསུ ནིཔཏིཏྭཱ པརཱདྷཱིནམཉྩཔརཱཡཎབྷཱཝཀརཎཾ ཛརཱཡ ཀིཙྩཾ, ཏཏིཡསྶ ཏིཎྷེན ཨསིནཱ སཱིསཙྪེདནཾ ཝིཡ ཛཱིཝིཏཀྑཡཔཱཔནཾ མརཎསྶ ཀིཙྩནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨཔིཙེཏྠ ཛཱཏིདུཀྑཾ སཱདཱིནཝམཧཱཀནྟཱརཔྤཝེསོ ཝིཡ དཊྛབྦཾ, ཛརཱདུཀྑཾ ཏཏྠ ཨནྣཔཱནརཧིཏསྶ དུབྦལཾ ཝིཡ, མརཎདུཀྑཾ དུབྦལསྶ ཨིརིཡཱཔཐཔཝཏྟནེ ཝིཧཏཔརཀྐམསྶ ཝཱལཱ༹དཱིཧི ཨནཡབྱསནཱཔཱདནཾ ཝིཡ དཊྛབྦནྟི.
སོཀནིདྡེསེ ཝིཡསཏཱིཏི བྱསནཾ, ཧིཏསུཁཾ ཁིཔཏི ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ ¶ ཉཱཏིབྱསནཾ, ཙོརརོགབྷཡཱདཱིཧི ཉཱཏིཀྑཡོ ཉཱཏིཝིནཱསོཏི ¶ ཨཏྠོ. ཏེན ཉཱཏིབྱསནེན. ཕུཊྛསྶཱཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ ཨབྷིབྷཱུཏསྶ, སམནྣཱགཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – བྷོགཱནཾ བྱསནཾ བྷོགབྱསནཾ, རཱཛཙོརཱདིཝསེན བྷོགཀྑཡོ བྷོགཝིནཱསོཏི ཨཏྠོ. རོགོཡེཝ བྱསནཾ རོགབྱསནཾ. རོགོ ཧི ཨཱརོགྱཾ ཝིཡསཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནཾ. སཱིལསྶ བྱསནཾ སཱིལབྱསནཾ. དུསྶཱིལྱསྶེཏཾ ནཱམཾ. སམྨཱདིཊྛིཾ ཝིནཱསཡམཱནཱ ཨུཔྤནྣཱ དིཊྛི ཨེཝ བྱསནཾ དིཊྛིབྱསནཾ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱནི དྭེ ཨནིཔྥནྣཱནི, པཙྪིམཱནི ཏཱིཎི ནིཔྥནྣཱནི ཏིལཀྑཎབྦྷཱཧཏཱནི. པུརིམཱནི ཙ ཏཱིཎི ནེཝ ཀུསལཱནི ན ཨཀུསལཱནི, སཱིལདིཊྛིབྱསནདྭཡཾ ¶ ཨཀུསལཾ.
ཨཉྙཏརཉྙཏརེནཱཏི གཧིཏེསུ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨགྒཧིཏེསུ ཝཱ མིཏྟཱམཙྩབྱསནཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི. སམནྣཱགཏསྶཱཏི སམནུབནྡྷསྶ ཨཔརིམུཙྩམཱནསྶ. ཨཉྙཏརཉྙཏརེན དུཀྑདྷམྨེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི སོཀདུཀྑསྶ ཨུཔྤཏྟིཧེཏུནཱ. སོཀོཏི སོཙནཀཝསེན སོཀོ. ཨིདཾ ཏེཧི ཀཱརཎེཧི ཨུཔྤཛྫནཀསོཀསྶ སབྷཱཝཔཙྩཏྟཾ. སོཙནཱཏི སོཙནཱཀཱརོ. སོཙིཏཏྟནྟི སོཙིཏབྷཱཝོ. ཨནྟོསོཀོཏི ཨབྦྷནྟརསོཀོ. དུཏིཡཔདཾ ཨུཔསགྒེན ཝཌྜྷིཏཾ. སོ ཧི ཨབྦྷནྟརཾ སུཀྑཱཔེནྟོ ཝིཡ པརིསུཀྑཱཔེནྟོ ཝིཡ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ‘‘ཨནྟོསོཀོ ཨནྟོཔརིསོཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཙེཏསོ པརིཛ྄ཛྷཱཡནཱཏི ཙིཏྟསྶ པརིཛ྄ཛྷཱཡནཱཀཱརོ. སོཀོ ཧི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨགྒི ཝིཡ ཙིཏྟཾ ཛྷཱཔེཏི དཧཏི, ‘‘ཙིཏྟཾ མེ ཛྷཱམཾ, ན མེ ཀིཉྩི པཊིབྷཱཏཱི’’ཏི ཝདཱཔེཏི. དུཀྑིཏོ མནོ དུམྨནོ, ཏསྶ བྷཱཝོ དོམནསྶཾ. ཨནུཔཝིཊྛཊྛེན སོཀོཝ སལླནྟི སོཀསལླཾ.
པརིདེཝནིདྡེསེ ‘‘མཡ྄ཧཾ དྷཱིཏཱ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདིསྶ ཨཱདིསྶ དེཝནྟི རོདནྟི ཨེཏེནཱཏི ཨཱདེཝོ. ཏཾ ཏཾ ཝཎྞཾ པརིཀིཏྟེཏྭཱ པརིཀིཏྟེཏྭཱ དེཝནྟི ཨེཏེནཱཏི པརིདེཝོ. ཏཏོ པརཱནི དྭེ དྭེ པདཱནི པུརིམདྭཡསྶེཝ ཨཱཀཱརབྷཱཝནིདྡེསཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཝཱཙཱཏི ཝཙནཾ. པལཱཔོཏི ཏུཙྪཾ ནིརཏྠཀཝཙནཾ. ཨུཔཌྜྷབྷཎིཏཨཉྙབྷཎིཏཱདིཝསེན ཝིརཱུཔོ པལཱཔོཏི ཝིཔྤལཱཔོ. ལཱལཔྤོཏི པུནཔྤུནཾ ལཔནཾ. ལཱལཔྤནཱཀཱརོ ལཱལཔྤནཱ. ལཱལཔྤིཏསྶ བྷཱཝོ ལཱལཔྤིཏཏྟཾ.
དུཀྑནིདྡེསེ ¶ ཀཱཡནིསྶིཏཏྟཱ ཀཱཡིཀཾ. ཨམདྷུརཊྛེན ཨསཱཏཾ. ཀཱཡིཀཔདེན ཙེཏསིཀཨསཱཏཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཨསཱཏཔདེན ཀཱཡིཀསཱཏཾ. ཏདེཝ དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཀྑམཏྟཱ ཝཱ དུཀྑཾ. ཀཱཡསམྥསྶཛནྟི ཀཱཡསམྥསྶེ ¶ ཛཱཏཾ. ཨསཱཏཾ དུཀྑཾ ཝེདཡིཏནྟི ཨསཱཏཾ ཝེདཡིཏཾ ན སཱཏཾ, དུཀྑཾ ཝེདཡིཏཾ ན སུཁཾ. པརཏོ ཏཱིཎི པདཱནི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨསཱཏཱ ཝེདནཱ ན སཱཏཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ ན སུཁཱཏི ཨཡམེཝ པནེཏྠ ཨཏྠོ. ཡཾ ཀཱཡིཀཾ ཨསཱཏཾ དུཀྑཾ ཝེདཡིཏཾ, ཡཱ ཀཱཡསམྥསྶཛཱ ཨསཱཏཱ དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི དུཀྑནྟི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.
དོམནསྶནིདྡེསེ དུཊྛུ མནོཏི དུམྨནོ, ཧཱིནཝེདནཏྟཱ ¶ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ མནོཏི དུམྨནོ, དུམྨནསྶ བྷཱཝོ དོམནསྶཾ. ཙིཏྟནིསྶིཏཏྟཱ ཙེཏསིཀཾ. ཙེཏོསམྥསྶཛནྟི ཙིཏྟསམྥསྶེ ཛཱཏཾ.
ཨུཔཱཡཱསནིདྡེསེ ཨཱཡཱསནཊྛེན ཨཱཡཱསོ. སཾསཱིདནཝིསཱིདནཱཀཱརཔྤཝཏྟསྶ ཙིཏྟཀིལམཐསྶེཏཾ ནཱམཾ. བལཝཨཱཡཱསོ ཨུཔཱཡཱསོ. ཨཱཡཱསིཏབྷཱཝོ ཨཱཡཱསིཏཏྟཾ. ཨུཔཱཡཱསིཏབྷཱཝོ ཨུཔཱཡཱསིཏཏྟཾ.
ཨཔྤིཡསམྤཡོགནིདྡེསེ ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ཡསྶཱཏི ཡེ ཨསྶ. ཨནིཊྛཱཏི ཨཔརིཡེསིཏཱ. པརིཡེསིཏཱ ཝཱ ཧོནྟུ ཨཔརིཡེསིཏཱ ཝཱ, ནཱམམེཝེཏཾ ཨམནཱཔཱརམྨཎཱནཾ. མནསྨིཾ ན ཀམནྟི ན པཝིསནྟཱིཏི ཨཀནྟཱ. མནསྨིཾ ན ཨཔྤིཡནྟི, ན ཝཱ མནཾ ཝཌྜྷེནྟཱིཏི ཨམནཱཔཱ. རཱུཔཱཏིཨཱདི ཏེསཾ སབྷཱཝནིདསྶནཾ. ཨནཏྠཾ ཀཱམེནྟི ཨིཙྪནྟཱིཏི ཨནཏྠཀཱམཱ. ཨཧིཏཾ ཀཱམེནྟི ཨིཙྪནྟཱིཏི ཨཧིཏཀཱམཱ. ཨཕཱསུཾ དུཀྑཝིཧཱརཾ ཀཱམེནྟི ཨིཙྪནྟཱིཏི ཨཕཱསུཀཱམཱ. ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམཾ ནིབྦྷཡཾ ཝིཝཊྚཾ ན ཀཱམེནྟི, སབྷཡཾ ཝཊྚམེཝ ནེསཾ ཀཱམེནྟི ཨིཙྪནྟཱིཏི ཨཡོགཀྑེམཀཱམཱ. ཨཔིཙ སདྡྷཱདཱིནཾ ཝུདྡྷིསངྑཱཏསྶ ཨཏྠསྶ ཨཀཱམནཏོ, ཏེསཾཡེཝ ཧཱནིསངྑཱཏསྶ ཨནཏྠསྶ ཙ ཀཱམནཏོ ཨནཏྠཀཱམཱ. སདྡྷཱདཱིནཾཡེཝ ཨུཔཱཡབྷཱུཏསྶ ཧིཏསྶ ཨཀཱམནཏོ, སདྡྷཱཧཱནིཨཱདཱིནཾ ཨུཔཱཡབྷཱུཏསྶ ཨཧིཏསྶ ཙ ཀཱམནཏོ ཨཧིཏཀཱམཱ. ཕཱསུཝིཧཱརསྶ ¶ ཨཀཱམནཏོ, ཨཕཱསུཝིཧཱརསྶ ཙ ཀཱམནཏོ ཨཕཱསུཀཱམཱ. ཡསྶ ཀསྶཙི ནིབྦྷཡསྶ ཨཀཱམནཏོ, བྷཡསྶ ཙ ཀཱམནཏོ ཨཡོགཀྑེམཀཱམཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.
སངྒཏཱིཏི གནྟྭཱ སཾཡོགོ. སམཱགམོཏི ཨཱགཏེཧི སཾཡོགོ. སམོདྷཱནནྟི ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ སཧབྷཱཝོ. མིསྶཱིབྷཱཝོཏི སབྦཀིཙྩཱནཾ སཧཀརཎཾ. ཨཡཾ སཏྟཝསེན ཡོཛནཱ. སངྑཱརཝསེན པན ཡཾ ལབྦྷཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. སོ པན ཨཔྤིཡསམྤཡོགོ ཨཏྠཏོ ཨེཀོ དྷམྨོ ནཱམ ནཏྠི, ཀེཝལཾ ཨཔྤིཡསམྤཡུཏྟཱནཾ དུཝིདྷསྶཱཔི དུཀྑསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑོཏི ཝུཏྟོ.
པིཡཝིཔྤཡོགནིདྡེསོ ¶ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཝེདིཏབྦོ. མཱཏཱ ཝཱཏིཨཱདི པནེཏྠ ཨཏྠཀཱམེ སརཱུཔེན དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མམཱཡཏཱིཏི མཱཏཱ, པིཡཱཡཏཱིཏི པིཏཱ. བྷཛཏཱིཏི ¶ བྷཱཏཱ, ཏཐཱ བྷགིནཱི. མེཏྟཱཡནྟཱིཏི མིཏྟཱ, མིནནྟི ཝཱ སབྦགུཡ྄ཧེསུ ཨནྟོ པཀྑིཔནྟཱིཏི མིཏྟཱ. ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ སཧབྷཱཝཊྛེན ཨམཱ ཧོནྟཱིཏི ཨམཙྩཱ. ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནནྟི, ཉཱཡནྟཱིཏི ཝཱ ཉཱཏཱི. ལོཧིཏེན སམྦནྡྷཱཏི སཱལོཧིཏཱ. པིཏུཔཀྑིཀཱ ཉཱཏཱི, མཱཏུཔཀྑིཀཱ སཱལོཧིཏཱ. མཱཏཱཔིཏུཔཀྑིཀཱ ཝཱ ཉཱཏཱི, སསྶུསསུརཔཀྑིཀཱ སཱལོཧིཏཱ. ཨཡམྤི པིཡཝིཔྤཡོགོ ཨཏྠཏོ ཨེཀོ དྷམྨོ ནཱམ ནཏྠི, ཀེཝལཾ པིཡཝིཔྤཡུཏྟཱནཾ དུཝིདྷསྶཱཔི དུཀྑསྶ ཝཏྠུབྷཱཝཏོ དུཀྑོཏི ཝུཏྟོ. ཨིདམེཏྠ སབྦཨཊྛཀཐཱཝཙནཾ. སཙྩཱནཾ པན ཏཐལཀྑཎཏྟཱ སམྤཡོགཝིཔྤཡོགཝཙནེཧི ཨཔྤིཡཔིཡཝཏྠཱུནིཡེཝ ཝིསེསིཏཱནཱིཏི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏཱིཏི.
ཨིཙྪིཏཱལཱབྷནིདྡེསེ ཛཱཏིདྷམྨཱནནྟི ཛཱཏིསབྷཱཝཱནཾ ཛཱཏིཔཀཏིཀཱནཾ. ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཧོ ཝཏཱཏི པཏྠནཱ. ཨསྶཱམཱཏི བྷཝེཡྻཱམ. ན ཁོ པནེཏཾ ཨིཙྪཱཡ པཏྟབྦནྟི ཡཾ ཨེཏཾ ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཡཾ ན ཛཱཏིདྷམྨཱ ཨསྶཱམ, ན ཙ ཝཏ ནོ ཛཱཏི ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཧཱིནསམུདཡེསུ སཱདྷཱུསུ ཝིཛྫམཱནཾ ཨཛཱཏིདྷམྨཏྟཾ པརིནིབྦུཏེསུ ཙ ཝིཛྫམཱནཾ ཛཱཏིཡཱ ཨནཱགམནཾ ཨིཙྪིཏཾ, ཏཾ ཨིཙྪནྟསྶཱཔི མགྒབྷཱཝནཱཡ ཝིནཱ ཨཔྤཏྟབྦཏོ, ཨནིཙྪནྟསྶཱཔི ཙ བྷཱཝནཱཡ པཏྟབྦཏོ ན ཨིཙྪཱཡ པཏྟབྦཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨིདམྤཱིཏི ཨེཏམྤི. ཨུཔརི སེསཱནི ཨུཔཱདཱཡ ཨཔིསདྡོ.
ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷནིདྡེསེ ¶ སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ ཏེ ཀཏམེ ཨིཏི ཙེཏི ཨཏྠོ. རཱུཔམེཝ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷོཏི རཱུཔུཔཱདཱནཀྑནྡྷོ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསེསུཔི.
དུཀྑསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
སམུདཡསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ
༣༤. སམུདཡསཙྩནིདྡེསེ ¶ ¶ ཡཱཡཾ ཏཎྷཱཏི ཡཱ ཨཡཾ ཏཎྷཱ. པོནོབྷཝིཀཱཏི པུནབྦྷཝཀརཎཾ པུནོབྷཝོ, པུནོབྷཝོ སཱིལམསྶཱཏི པོནོབྷཝིཀཱ. ཨཔིཙ པུནབྦྷཝཾ དེཏི, པུནབྦྷཝཱཡ སཾཝཏྟཏི, པུནཔྤུནཾ བྷཝེ ནིབྦཏྟེཏཱིཏི པོནོབྷཝིཀཱ. སཱ པནེསཱ པུནབྦྷཝསྶ དཱཡིཀཱཔི ཨཏྠི ཨདཱཡིཀཱཔི, པུནབྦྷཝཱཡ སཾཝཏྟནིཀཱཔི ཨཏྠི ཨསཾཝཏྟནིཀཱཔི, དིནྣཱཡ པཊིསནྡྷིཡཱ ཨུཔདྷིཝེཔཀྐམཏྟཱཔི. སཱ ཏིཔྤཀཱརཱཔི པོནོབྷཝིཀཱཏི ནཱམཾ ལབྷཏི. པོནབྦྷཝིཀཱཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཨབྷིནནྡནསངྑཱཏེན ནནྡིརཱགེན སཧ གཏཱཏི ནནྡིརཱགསཧགཏཱ. ནནྡིརཱགེན སདྡྷིཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཏྟམེཝ གཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྲ ཏཏྲཱབྷིནནྡིནཱིཏི ཡཏྲ ཡཏྲ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི, ཏཏྲ ཏཏྲ ཨབྷིནནྡིནཱི. རཱུཔཱདཱིསུ ཝཱ ཨཱརམྨཎེསུ ཏཏྲ ཏཏྲཱབྷིནནྡིནཱི, རཱུཔཱབྷིནནྡིནཱི སདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦདྷམྨཱབྷིནནྡིནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྲ ཏཏྲཱབྷིནནྡཱིཏིཔི པཱཋོ, ཏཏྲ ཏཏྲ ཨབྷིནནྡཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ སཱ ཀཏམཱ ཨིཏི ཙེཏི ཨཏྠོ. ཀཱམཏཎྷཱཏི ཀཱམེ ཏཎྷཱ, པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷཝཏཎྷཱཏི བྷཝེ ཏཎྷཱ. བྷཝཔཏྠནཱཝསེན ཨུཔྤནྣསྶ སསྶཏདིཊྛིསཧགཏསྶ རཱགསྶ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝརཱགསྶ ཙ ཛྷཱནནིཀནྟིཡཱ ཙ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིབྷཝཏཎྷཱཏི ཝིབྷཝེ ཏཎྷཱ. ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.
ཨིདཱནི ཏསྶཱ ཏཎྷཱཡ ཝཏྠུཾ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ སཱ ཁོ པནེསཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཛཱཡཏི. ནིཝིསཏཱིཏི པུནཔྤུནཾ པཝཏྟིཝསེན པཏིཊྛཱཏི. ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཀཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, ནིཝིསམཱནཱ ཀཏྠ ནིཝིསཏཱིཏི ¶ སམྦནྡྷོ. ཡཾ ལོཀེ པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔནྟི ཡཾ ལོཀསྨིཾ པིཡསབྷཱཝཉྩེཝ ¶ མདྷུརསབྷཱཝཉྩ. ཙཀྑུ ལོཀེཏིཨཱདཱིསུ ལོཀསྨིཉྷི ཙཀྑུཨཱདཱིསུ མམཏྟེན ཨབྷིནིཝིཊྛཱ སཏྟཱ སམྤཏྟིཡཾ པཏིཊྛིཏཱ ཨཏྟནོ ཙཀྑུཾ ཨཱདཱསཱདཱིསུ ནིམིཏྟགྒཧཎཱནུསཱརེན ཝིཔྤསནྣཾ པཉྩཔསཱདཾ སུཝཎྞཝིམཱནེ ཨུགྒྷཱཊིཏམཎིསཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཡ མཉྙནྟི, སོཏཾ རཛཏཔནཱལི༹ཀཾ ཝིཡ པཱམངྒསུཏྟཀཾ ཝིཡ ཙ མཉྙནྟི, ཏུངྒནཱསཱཏི ལདྡྷཝོཧཱརཾ གྷཱནཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཋཔིཏཧརིཏཱལཝཊྚིཾ ཝིཡ མཉྙནྟི, ཛིཝ྄ཧཾ རཏྟཀམྦལཔཊལཾ ཝིཡ མུདུསིནིདྡྷམདྷུརརསདཾ མཉྙནྟི, ཀཱཡཾ སཱལལཊྛིཾ ཝིཡ སུཝཎྞཏོརཎཾ ཝིཡ ཙ མཉྙནྟི, མནཾ ཨཉྙེསཾ མནེན ཨསདིསཾ ཨུལཱ༹རཾ མཉྙནྟི, རཱུཔཾ སུཝཎྞཀཎིཀཱརཔུཔྥཱདིཝཎྞཾ ཝིཡ, སདྡཾ མཏྟཀརཝཱིཀཀོཀིལམནྡདྷམིཏམཎིཝཾསནིགྒྷོསཾ ཝིཡ, ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷཱནི ཙཏུསམུཊྛཱནིཀགནྡྷཱརམྨཎཱདཱིནི ‘‘ཀསྶཉྙསྶ ཨེཝརཱུཔཱནི ཨཏྠཱི’’ཏི མཉྙནྟི, ཏེསཾ ཨེཝཾ མཉྙམཱནཱནཾ ཏཱནི ཙཀྑཱདཱིནི པིཡརཱུཔཱནི ཙེཝ སཱཏརཱུཔཱནི ཙ ཧོནྟི. ཨཐ ནེསཾ ཏཏྠ ཨནུཔྤནྣཱ ཙེཝ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ , ཨུཔྤནྣཱ ཙ པུནཔྤུནཾ པཝཏྟིཝསེན ནིཝིསཏི. ཏསྨཱ ཐེརོ ‘‘ཙཀྑུ ལོཀེ པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔཾ, ཨེཏྠེསཱ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཏི ཡདཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ ཨེཏྠ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.
སམུདཡསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ནིརོདྷསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ
ནིརོདྷསཙྩནིདྡེསེ ¶ ཡོ ཏསྶཱཡེཝ ཏཎྷཱཡཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཡོ ཏསྶེཝ དུཀྑསྶཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཡསྨཱ སམུདཡནིརོདྷེནེཝ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཡཐཱཔི མཱུལེ ཨནུཔདྡཝེ དལ༹ྷེ, ཚིནྣོཔི རུཀྑོ པུནརེཝ རཱུཧཏི;
ཨེཝམྤི ཏཎྷཱནུསཡེ ཨནཱུཧཏེ, ནིབྦཏྟཏཱི དུཀྑམིདཾ པུནཔྤུན’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༣༨);
ཏསྨཱ ཏཾ དུཀྑནིརོདྷཾ དསྶེནྟོ སམུདཡནིརོདྷེན དསྶེཏུཾ ཨེཝམཱཧ. སཱིཧསམཱནཝུཏྟིནོ ཧི ཏཐཱགཏཱ, ཏེ དུཀྑཾ ནིརོདྷེནྟཱ དུཀྑནིརོདྷཉྩ དསྶེནྟཱ ཧེཏུམྷི པཊིཔཛྫནྟི, ན ཕལེ. སུཝཱནཝུཏྟིནོ པན ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ¶ , ཏེ དུཀྑཾ ནིརོདྷེནྟཱ དུཀྑནིརོདྷཉྩ དསྶེནྟཱ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགེན ཙེཝ ཏསྶེཝ ཙ དེསནཱཡ ཕལེ པཊིཔཛྫནྟི, ན ཧེཏུམྷཱིཏི. སཱིཧསམཱནཝུཏྟིཏཱཡ སཏྠཱ ཧེཏུམྷི པཊིཔཛྫནྟོ ‘‘ཡོ ཏསྶཱཡེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. དྷམྨསེནཱཔཏིཔི སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཀྐམེནེཝཱཧ.
ཏཏྠ ཏསྶཱཡེཝ ཏཎྷཱཡཱཏི ཡཱ སཱ ཏཎྷཱ ‘‘པོནོབྷཝིཀཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཱམཏཎྷཱདིཝསེན ཝིབྷཏྟཱ ཨུཔྤཏྟིནིཝེསནཝསེན ཙ ཧེཊྛཱ པཀཱསིཏཱ, ཏསྶཱཡེཝ ཏཎྷཱཡ. ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷོཏི ཝིརཱགོ ཝུཙྩཏི མགྒོ, ‘‘ཝིརཱགཱ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༤༥; སཾ. ནི. ༣.༡༢; མཧཱཝ. ༢༣) ཧི ཝུཏྟཾ. ཝིརཱགེན ནིརོདྷོ ཝིརཱགནིརོདྷོ, ཨནུསཡསམུགྒྷཱཏཏོ ཨསེསོ ཝིརཱགནིརོདྷོ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷོ. ཨཐ ཝཱ ཝིརཱགོཏི ཧི པཧཱནཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨསེསོ ཝིརཱགོ ཨསེསོ ནིརོདྷོཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ དཊྛབྦཱ. ཨཏྠཏོ པན སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷོཏིཨཱདཱིནི ནིབྦཱནསྶེཝ ཝེཝཙནཱནི. པརམཏྠཏོ ཧི དུཀྑནིརོདྷཾ ཨརིཡསཙྩནྟི ¶ ནིབྦཱནཾ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ ཏཎྷཱ ཨསེསཱ ཝིརཛྫཏི ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘ཏསྶཱཡེཝ ཏཎྷཱཡ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནིབྦཱནཉྩ ཨཱགམྨ ཏཎྷཱ ཙཛཱིཡཏི པཊིནིསྶཛྫཱིཡཏི ¶ མུཙྩཏི ན ཨལླཱིཡཏི, ཀཱམགུཎཱལཡེསུ ཙེཏྠ ཨེཀོཔི ཨཱལཡོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ནིབྦཱནཾ ཙཱགོ པཊིནིསྶགྒོ མུཏྟི ཨནཱལཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཀམེཝ ཧི ནིབྦཱནཾ, ནཱམཱནི པནསྶ སབྦསངྑཏཱནཾ ནཱམཔཊིཔཀྑཝསེན ཨནེཀཱནི ཧོནྟི. སེཡྻཐིདཾ – ཨསེསཝིརཱགོ ཨསེསནིརོདྷོ ཙཱགོ པཊིནིསྶགྒོ མུཏྟི ཨནཱལཡོ རཱགཀྑཡོ དོསཀྑཡོ མོཧཀྑཡོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཨནུཔྤཱདོ ཨཔྤཝཏྟཾ ཨནིམིཏྟཾ ཨཔྤཎིཧིཏཾ ཨནཱཡཱུཧནཾ ཨཔྤཊིསནྡྷི ཨནུཔཔཏྟི ཨགཏི ཨཛཱཏཾ ཨཛརཾ ཨབྱཱདྷི ཨམཏཾ ཨསོཀཾ ཨཔརིདེཝཾ ཨནུཔཱཡཱསཾ ཨསཾཀིལིཊྛནྟིཨཱདཱིནི.
ཨིདཱནི མགྒེན ཚིནྣཱཡ ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ ཨཔྤཝཏྟིཔྤཏྟཱཡཔི ཙ ཏཎྷཱཡ ཡེསུ ཝཏྠཱུསུ ཏསྶཱ ཨུཔྤཏྟི དསྶིཏཱ, ཏཏྠེཝ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ སཱ ཁོ པནེསཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ པུརིསོ ཁེཏྟེ ཛཱཏཾ ཏིཏྟཀཱལཱབུཝལླིཾ དིསྭཱ ཨགྒཏོ པཊྛཱཡ མཱུལཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཚིནྡེཡྻ, སཱ ཨནུཔུབྦེན མིལཱཡིཏྭཱ ཨཔྤཉྙཏྟིཾ གཙྪེཡྻ, ཏཏོ ཏསྨིཾ ཁེཏྟེ ཏིཏྟཀཱལཱབུ ནིརུདྡྷཱ པཧཱིནཱཏི ཝུཙྩེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁེཏྟེ ཏིཏྟཀཱལཱབུ ¶ ཝིཡ ཙཀྑཱདཱིསུ ཏཎྷཱ. སཱ ཨརིཡམགྒེན མཱུལཙྪིནྣཱ ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ ཨཔྤཝཏྟིཾ གཙྪཏི. ཨེཝཾ གཏཱ པན ཏེསུ ཝཏྠཱུསུ ཁེཏྟེ ཏིཏྟཀཱལཱབུ ཝིཡ ན པཉྙཱཡཏི. ཡཐཱ ཙ ཨཊཝིཏོ ཙོརེ ཨཱནེཏྭཱ ནགརསྶ དཀྑིཎདྭཱརེ གྷཱཏེཡྻུཾ, ཏཏོ ཨཊཝིཡཾ ཙོརཱ མཏཱཏི ཝཱ མཱརིཏཱཏི ཝཱ ཝུཙྩེཡྻུཾ, ཨེཝམེཝ ཨཊཝིཡཾ ཙོརཱ ཝིཡ ཡཱ ཙཀྑཱདཱིསུ ཏཎྷཱ, སཱ དཀྑིཎདྭཱརེ ཙོརཱ ཝིཡ ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ ནིརུདྡྷཏྟཱ ནིབྦཱནེ ནིརུདྡྷཱ. ཨེཝཾ ནིརུདྡྷཱ པན ཏེསུ ཝཏྠཱུསུ ཨཊཝིཡཾ ཙོརཱ ཝིཡ ན པཉྙཱཡཏི. ཏེནསྶཱ ཏཏྠེཝ ནིརོདྷཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑུ ལོཀེ པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔཾ, ཨེཏྠེསཱ ཏཎྷཱ པཧཱིཡམཱནཱ པཧཱིཡཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཏཎྷུཔྤཱདཝཏྠུསྶ པརིཉྙཱཏཏྟཱ པརིཉྙཱཏཝཏྠུསྨིཾ པུན ན ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཝསེན ཏཎྷུཔྤཱདཝཏྠུསྨིཾཡེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨུཔྤཛྫནཔཊིཔཀྑཝསེན པཧཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ, ནིཝིསནཔཊིཔཀྑཝསེན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི.
ནིརོདྷསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
མགྒསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ
མགྒསཙྩནིདྡེསེ ¶ ¶ ཨཡམེཝཱཏི ཨཉྙམགྒཔཊིཀྑེཔནཏྠཾ ནིཡམནཾ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༠༥). ཨརིཡོཏི ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརིཡབྷཱཝཀརཏྟཱ, ཨརིཡཕལཔཊིལཱབྷཀརཏྟཱ ཙ ཨརིཡོ. ཨཊྛ ཨངྒཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛངྒིཀོ. སྭཱཡཾ ཙཏུརངྒིཀཱ ཝིཡ སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཏཱུརིཡཾ ཨངྒམཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨངྒཝིནིམུཏྟོ ནཏྠི.
ཨིདཱནི ཨངྒམཏྟམེཝ མགྒོ ཨངྒཝིནིམུཏྟོ ནཏྠཱིཏི དསྶེནྟོ སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམྨཱ དསྶནལཀྑཎཱ སམྨཱདིཊྛི. སམྨཱ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ སམྨཱསངྐཔྤོ. སམྨཱ པརིགྒཧལཀྑཎཱ སམྨཱཝཱཙཱ. སམྨཱ སམུཊྛཱཔནལཀྑཎོ སམྨཱཀམྨནྟོ. སམྨཱ ཝོདཱཔནལཀྑཎོ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ. སམྨཱ པགྒཧལཀྑཎོ སམྨཱཝཱཡཱམོ. སམྨཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཱ སམྨཱསཏི. སམྨཱ སམཱདྷཱནལཀྑཎོ སམྨཱསམཱདྷི. ཏེསུ ཨེཀེཀསྶ ཏཱིཎི ཏཱིཎི ཀིཙྩཱནི ཧོནྟི. སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི ¶ ཏཱཝ ཨཉྙེཧིཔི ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀཀིལེསེཧི སདྡྷིཾ མིཙྪཱདིཊྛིཾ པཛཧཏི, ནིརོདྷཉྩ ཨཱརམྨཎཾ ཀརོཏི, སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཙ པསྶཏི ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧཝིདྷམནཝསེན ཨསམྨོཧཏོ. སམྨཱསངྐཔྤཱདཡོཔི ཏཐེཝ མིཙྪཱསངྐཔྤཱདཱིནི ཙ པཛཧནྟི, ནིབྦཱནཉྩ ཨཱརམྨཎཾ ཀརོནྟི. ཝིསེསཏོ པནེཏྠ སམྨཱསངྐཔྤོ སཧཛཱཏདྷམྨེ སམྨཱ ཨབྷིནིརོཔེཏི, སམྨཱཝཱཙཱ སམྨཱ པརིགྒཎྷཱཏི, སམྨཱཀམྨནྟོ སམྨཱ སམུཊྛཱཔེཏི, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ སམྨཱ ཝོདཱཔེཏི, སམྨཱཝཱཡཱམོ སམྨཱ པགྒཎྷཱཏི, སམྨཱསཏི སམྨཱ ཨུཔཊྛཱཔེཏི, སམྨཱསམཱདྷི སམྨཱ སམཱདཧཏི.
ཨཔིཙེསཱ སམྨཱདིཊྛི ནཱམ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཀྑཎཱ ནཱནཱརམྨཎཱ ཧོཏི, མགྒཀཱལེ ཨེཀཀྑཎཱ ཨེཀཱརམྨཎཱ. ཀིཙྩཏོ པན ‘‘དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི ¶ . སམྨཱསངྐཔྤཱདཡོཔི པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཀྑཎཱ ནཱནཱརམྨཎཱ ཧོནྟི, མགྒཀཱལེ ཨེཀཀྑཎཱ ཨེཀཱརམྨཎཱ. ཏེསུ སམྨཱསངྐཔྤོ ཀིཙྩཏོ ནེཀྑམྨསངྐཔྤོཏིཨཱདཱིནི ཏཱིཎི ནཱམཱནི ལབྷཏི. སམྨཱཝཱཙཱདཡོ ཏཡོ པུབྦབྷཱགེ ཝིརཏིཡོཔི ཧོནྟི ཙེཏནཱཡོཔི, མགྒཀྑཎེ པན ཝིརཏིཡོཡེཝ. སམྨཱཝཱཡཱམོ སམྨཱསཏཱིཏི ཨིདམྤི དྭཡཾ ཀིཙྩཏོ སམྨཔྤདྷཱནསཏིཔཊྛཱནཝསེན ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. སམྨཱསམཱདྷི པན པུབྦབྷཱགེཔི མགྒཀྑཎེཔི སམྨཱསམཱདྷིཡེཝ.
ཨིཏི ཨིམེསུ ཨཊྛསུ དྷམྨེསུ བྷགཝཏཱ ནིབྦཱནཱདྷིགམཱཡ པཊིཔནྣསྶ ཡོགིནོ བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ པཋམཾ ¶ སམྨཱདིཊྛི དེསིཏཱ. ཨཡཉྷི ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏོ པཉྙཱསཏྠ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༦, ༢༠, ༢༩) ཙ ཝུཏྟཱ. ཏསྨཱ ཨེཏཱཡ པུབྦབྷཱགེ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསངྑཱཏཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཀིལེསཙོརེ གྷཱཏེནྟོ ཁེམེན ཡོགཱཝཙརོ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ པཋམཾ སམྨཱདིཊྛི དེསིཏཱ.
སམྨཱསངྐཔྤོ པན ཏསྶཱ བཧཱུཔཀཱརོ. ཏསྨཱ ཏདནནྟརཾ ཝུཏྟོ. ཡཐཱ ཧི ཧེརཉྙིཀོ ཧཏྠེན པརིཝཏྟེཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཙཀྑུནཱ ཀཧཱཔཎཾ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཀཱུཊོ ཨཡཾ ཚེཀོ’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོཔི པུབྦབྷཱགེ ཝིཏཀྐེན ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཨོལོཀཡམཱནོ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཨིམེ རཱུཔཱཝཙརཱདཡོ’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན པུརིསེན ཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ དིནྣཾ མཧཱརུཀྑཾ ཏཙྪཀོ ཝཱསིཡཱ ཏཙྪེཏྭཱ ཀམྨེ ¶ ཨུཔནེཏི, ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེན ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏྭཱ དིནྣདྷམྨེ ཡོགཱཝཙརོ པཉྙཱཡ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཨིམེ རཱུཔཱཝཙརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀམྨེ ཨུཔནེཏི. ཏསྨཱ སམྨཱསངྐཔྤོ སམྨཱདིཊྛཱནནྟརཾ ཝུཏྟོ.
སྭཱཡཾ ཡཐཱ སམྨཱདིཊྛིཡཱ, ཨེཝཾ སམྨཱཝཱཙཱཡཔི ཨུཔཀཱརཀོ. ཡཐཱཧ – ‘‘པུབྦེ ཁོ, གཧཔཏི, ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཝིཙཱརེཏྭཱ པཙྪཱ ཝཱཙཾ བྷིནྡཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༣). ཏསྨཱ ཏདནནྟརཾ སམྨཱཝཱཙཱ ཝུཏྟཱ.
ཡསྨཱ པན ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི པཋམཾ ཝཱཙཱཡ སཾཝིདཧིཏྭཱ ལོཀེ ཀམྨནྟེ པཡོཛེནྟི, ཏསྨཱ ཝཱཙཱ ཀཱཡཀམྨསྶ ཨུཔཀཱརིཀཱཏི སམྨཱཝཱཙཱཡ ཨནནྟརཾ སམྨཱཀམྨནྟོ ཝུཏྟོ.
ཙཏུབྦིདྷཾ པན ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཨུབྷཡཾ སུཙརིཏཾ པཱུརེནྟསྶེཝ ཡསྨཱ ཨཱཛཱིཝཊྛམཀསཱིལཾ པཱུརཏི, ན ཨིཏརསྶ ¶ , ཏསྨཱ ཏདུབྷཡཱནནྟརཾ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ ཝུཏྟོ.
ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷཱཛཱིཝེན པན ‘‘པརིསུདྡྷོ མེ ཨཱཛཱིཝོ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ པརིཏོསཾ ཀཏྭཱ སུཏྟཔྤམཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ན ཡུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨིདཾ ཝཱིརིཡམཱརབྷིཏབྦནྟི དསྶེཏུཾ ཏདནནྟརཾ སམྨཱཝཱཡཱམོ ཝུཏྟོ.
ཏཏོ ¶ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེནཱཔི ཀཱཡཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཝཏྠཱུསུ སཏི སཱུཔཊྛིཏཱ ཀཱཏབྦཱཏི དསྶེཏུཾ ཏདནནྟརཾ སམྨཱསཏི ཝུཏྟཱ.
ཡསྨཱ པན ཨེཝཾ སཱུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ སམཱདྷིསྶ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེསིཏྭཱ པཧོཏི ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམཱདྷཱཏུཾ, ཏསྨཱ སམྨཱསཏིཨནནྟརཾ སམྨཱསམཱདྷི ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོཏི.
སམྨཱདིཊྛིནིདྡེསེ ‘‘དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཾ དསྶིཏཾ. ཏཏྠ པུརིམཱནི དྭེ སཙྩཱནི ཝཊྚཾ, པཙྪིམཱནི དྭེ ཝིཝཊྚཾ. ཏེསུ བྷིཀྑུནོ ཝཊྚེ ཀམྨཊྛཱནཱབྷིནིཝེསོ ཧོཏི, ཝིཝཊྚེ ནཏྠི ཨབྷིནིཝེསོ. པུརིམཱནི ཧི དྭེ སཙྩཱནི ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ དུཀྑཾ, ཏཎྷཱ སམུདཡོ’’ཏི ཨེཝཾ སངྑེཔེན ཙ, ‘‘ཀཏམེ ¶ པཉྩཀྑནྡྷཱ? རཱུཔཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཏྠཱརེན ཙ ཨཱཙརིཡསནྟིཀེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཝཱཙཱཡ པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟེནྟོ ཡོགཱཝཙརོ ཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨིཏརེསུ པན དྭཱིསུ སཙྩེསུ ‘‘ནིརོདྷསཙྩཾ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔཾ, མགྒསཙྩཾ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔ’’ནྟི ཨེཝཾ སཝནེནེཝ ཀམྨཾ ཀརོཏི. སོ ཨེཝཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨེཀཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཨེཀཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏི. དུཀྑཾ པརིཉྙཱཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, སམུདཡཾ པཧཱནཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, མགྒཾ བྷཱཝནཱཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. དུཀྑཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡེན…པེ… མགྒཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏི.
ཨེཝམསྶ པུབྦབྷཱགེ དྭཱིསུ སཙྩེསུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱསཝནདྷཱརཎསམྨསནཔཊིཝེདྷོ ཧོཏི, དྭཱིསུ སཝནཔཊིཝེདྷོཡེཝ. ཨཔརབྷཱགེ ཏཱིསུ ཀིཙྩཏོ པཊིཝེདྷོ ཧོཏི ནིརོདྷེ ཨཱརམྨཎཔཊིཝེདྷོ. ཏཏྠ སབྦམྤི པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ལོཀུཏྟརཾ, སཝནདྷཱརཎསམྨསནཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ ཀཱམཱཝཙརཾ. པཙྩཝེཀྑཎཱ པན པཏྟསཙྩསྶ ཧོཏི, ཨཡཉྩ ཨཱདིཀམྨིཀོ. ཏསྨཱ སཱ ཨིདྷ ན ཝུཏྟཱ. ཨིམསྶ ཙ ¶ བྷིཀྑུནོ པུབྦེ པརིགྒཧཏོ ‘‘དུཀྑཾ པརིཛཱནཱམི, སམུདཡཾ པཛཧཱམི, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀརོམི, མགྒཾ བྷཱཝེམཱི’’ཏི ཨཱབྷོགསམནྣཱཧཱརམནསིཀཱརཔཙྩཝེཀྑཎཱ ནཏྠི, པརིགྒཧཏོ པཊྛཱཡ ཧོཏི. ཨཔརབྷཱགེ པན དུཀྑཾ པརིཉྙཱཏམེཝ ཧོཏི…པེ… མགྒོ བྷཱཝིཏོཝ ཧོཏི.
ཏཏྠ དྭེ སཙྩཱནི དུདྡསཏྟཱ གམྦྷཱིརཱནི, དྭེ གམྦྷཱིརཏྟཱ དུདྡསཱནི. དུཀྑསཙྩཉྷི ཨུཔྤཏྟིཏོ པཱཀཊཾ, ཁཱཎུཀཎྚཀཔྤཧཱརཱདཱིསུ ‘‘ཨཧོ དུཀྑ’’ནྟི ཝཏྟབྦཏམྤི ཨཱཔཛྫཏི. སམུདཡསཙྩཾ ཁཱདིཏུཀཱམཏཱབྷུཉྫིཏུཀཱམཏཱདིཝསེན ཨུཔྤཏྟིཏོ པཱཀཊཾ. ལཀྑཎཔཊིཝེདྷཏོ པན ཨུབྷཡམྤི ¶ གམྦྷཱིརཾ. ཨིཏི ཏཱནི དུདྡསཏྟཱ གམྦྷཱིརཱནི. ཨིཏརེསཾ པན དྭིནྣཾ དསྶནཏྠཱཡ པཡོགོ བྷཝགྒགྒཧཎཏྠཾ ཧཏྠཔསཱརཎཾ ཝིཡ, ཨཝཱིཙིཕུསནཏྠཾ པཱདཔསཱརཎཾ ཝིཡ, སཏདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཔཊིཔཱདནཾ ཝིཡ ཙ ཧོཏི. ཨིཏི ཏཱནི གམྦྷཱིརཏྟཱ དུདྡསཱནི. ཨེཝཾ དུདྡསཏྟཱ གམྦྷཱིརེསུ གམྦྷཱིརཏྟཱ ཙ དུདྡསེསུ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨུགྒཧཱདིཝསེན པུབྦབྷཱགཉཱཎུཔྤཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ‘‘དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པཊིཝེདྷཀྑཎེ པན ཨེཀམེཝ ཏཾ ཉཱཎཾ ཧོཏི.
ཨཔརེ ¶ པནཱཧུ – ཙཏུབྦིདྷཾ སཙྩེསུ ཉཱཎཾ སུཏམཡཉཱཎཾ ཝཝཏྠཱནཉཱཎཾ སམྨསནཉཱཎཾ ཨབྷིསམཡཉཱཎནྟི. ཏཏྠ ཀཏམཾ སུཏམཡཉཱཎཾ? སཾཁིཏྟེན ཝཱ ཝིཏྠཱརེན ཝཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སུཏྭཱ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨཡཾ སམུདཡོ, ཨཡཾ ནིརོདྷོ, ཨཡཾ མགྒོ’’ཏི. ཨིདཾ སུཏམཡཉཱཎཾ. ཀཏམཾ ཝཝཏྠཱནཉཱཎཾ? སོ སུཏཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི དྷམྨཏོ ཙ ལཀྑཎཏོ ཙ, ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨིམསྨིཾ སཙྩེ པརིཡཱཔནྣཱ, ཨིམསྶ སཙྩསྶ ཨིདཾ ལཀྑཎ’’ནྟི སནྣིཊྛཱནཾ ཀརོཏི. ཨིདཾ ཝཝཏྠཱནཉཱཎཾ. ཀཏམཾ སམྨསནཉཱཎཾ? སོ ཨེཝཾ ཡཐཱནུཔུབྦཾ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨཐ དུཀྑམེཝ གཧེཏྭཱ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ སམྨསཏི. ཨིདཾ སམྨསནཉཱཎཾ. ཀཏམཾ ཨབྷིསམཡཉཱཎཾ? ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཨེཀེན ཉཱཎེན ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨབྷིསམེཏི ‘‘དུཀྑཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡེན, སམུདཡཾ པཧཱནཱབྷིསམཡེན, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡེན ¶ མགྒཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡེན ཨབྷིསམེཏཱི’’ཏི. ཨིདཾ ཨབྷིསམཡཉཱཎནྟི.
སམྨཱསངྐཔྤནིདྡེསེ ཀཱམཏོ ནིསྶཊོཏི ནེཀྑམྨསངྐཔྤོ. བྱཱཔཱདཏོ ནིསྶཊོཏི ཨབྱཱཔཱདསངྐཔྤོ. ཝིཧིཾསཱཡ ནིསྶཊོཏི ཨཝིཧིཾསཱསངྐཔྤོ. ཏཏྠ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐོ ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པདགྷཱཏཾ པདཙྪེདཾ ཀརོནྟོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐསྶ, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐསྶ. ཏཐཱ ནེཀྑམྨཨབྱཱཔཱདཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱ ཀཱམབྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱནཾ པཙྩནཱིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟི.
ཏཏྠ ཡོགཱཝཙརོ ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པདགྷཱཏནཏྠཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝཱ སམྨསཏི ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི སངྑཱརཾ. ཨཐསྶ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟོ སངྐཔྤོ ཏདངྒཝསེན ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པདགྷཱཏཾ པདཙྪེདཾ ཀརོནྟོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཾ པཱཔེཏི. ཨཐསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟོ སངྐཔྤོ སམུཙྪེདཝསེན ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པདགྷཱཏཾ པདཙྪེདཾ ཀརོནྟོ ཨུཔྤཛྫཏི. བྱཱཔཱདཝིཏཀྐསྶཔི པདགྷཱཏནཏྠཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ¶ སངྑཱརཾ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐསྶ པདགྷཱཏནཏྠཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ སངྑཱརཾ སམྨསཏི. ཨཐསྶ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེཏི སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ.
ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ¶ པན ཏིཎྞམྤི པཱལི༹ཡཾ ཝིབྷཏྟེསུ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎེསུ ཨེཀཀམྨཊྛཱནམྤི ཨཔཙྩནཱིཀཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཀནྟཏོ པན ཀཱམཝིཏཀྐསྶ ཏཱཝ ཨསུབྷེསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནམེཝ པཙྩནཱིཀཾ, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐསྶ མེཏྟཱཡ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཱནི, ཝིཧིཾསཨཱཝིཏཀྐསྶ ཀརུཎཱཡ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཱནི. ཏསྨཱ ཨསུབྷཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ སམཱཔཏྟིཀྑཎེ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པཙྩནཱིཀོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེནྟསྶ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟོ སངྐཔྤོ ཏདངྒཝསེན ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པཙྩནཱིཀོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཾ པཱཔེནྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟོ སངྐཔྤོ སམུཙྪེདཝསེན ཀཱམཝིཏཀྐསྶ པཙྩནཱིཀོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣོ ནེཀྑམྨསངྐཔྤོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.
མེཏྟཱཡ ¶ པན པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, ཀརུཎཱཡ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶཱཏི སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣོ ཨབྱཱཔཱདསངྐཔྤོཏི ཝུཙྩཏི, ཨཝིཧིཾསཱསངྐཔྤོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམེཏེ ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདཡོ ཝིཔསྶནཱཛྷཱནཝསེན ཨུཔྤཏྟཱིནཾ ནཱནཏྟཱ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱ, མགྒཀྑཎེ པན ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨུཔྤནྣསྶ ཨཀུསལསངྐཔྤསྶ པདཙྪེདཏོ ཨནུཔྤཏྟིསཱདྷནཝསེན མགྒངྒཾ པཱུརཡམཱནོ ཨེཀོཝ ཀུསལསངྐཔྤོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཡཾ སམྨཱསངྐཔྤོ ནཱམ.
སམྨཱཝཱཙཱནིདྡེསེཔི ཡསྨཱ ཨཉྙེནེཝ ཙིཏྟེན མུསཱཝཱདཱ ཝིརམཏི, ཨཉྙེན ཨཉྙེན པིསུཎཱཝཱཙཱདཱིཧི, ཏསྨཱ ཙཏསྶོཔེཏཱ ཝེརམཎིཡོ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱ, མགྒཀྑཎེ པན མིཙྪཱཝཱཙཱསངྑཱཏཱཡ ཙཏུབྦིདྷཱཡ ཨཀུསལདུསྶཱིལྱཙེཏནཱཡ པདཙྪེདཏོ ཨནུཔྤཏྟིསཱདྷནཝསེན མགྒངྒཾ པཱུརཡམཱནཱ ཨེཀཱཝ སམྨཱཝཱཙཱསངྑཱཏཱ ཀུསལཝེརམཎི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཡཾ སམྨཱཝཱཙཱ ནཱམ.
སམྨཱཀམྨནྟནིདྡེསེཔི ཡསྨཱ ཨཉྙེནེཝ ཙིཏྟེན པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརམཏི, ཨཉྙེན ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཨཉྙེན མིཙྪཱཙཱརཱ, ཏསྨཱ ཏིསྶོཔེཏཱ ཝེརམཎིཡོ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱ, མགྒཀྑཎེ པན མིཙྪཱཀམྨནྟསངྑཱཏཱཡ ཏིཝིདྷཱཡ ཨཀུསལདུསྶཱིལྱཙེཏནཱཡ པདཙྪེདཏོ ཨནུཔྤཏྟིསཱདྷནཝསེན མགྒངྒཾ པཱུརཡམཱནཱ ཨེཀཱཝ སམྨཱཀམྨནྟསངྑཱཏཱ ཀུསལཝེརམཎི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཡཾ སམྨཱཀམྨནྟོ ནཱམ.
སམྨཱཨཱཛཱིཝནིདྡེསེ ¶ ¶ ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཨརིཡསྶ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ. མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཾ པཧཱཡཱཏི པཱཔཀཾ ཨཱཛཱིཝཾ པཛཧིཏྭཱ. སམྨཱཨཱཛཱིཝེནཱཏི བུདྡྷཔྤསཏྠེན ཀུསལཨཱཛཱིཝེན. ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏཱིཏི ཛཱིཝིཏཔྤཝཏྟིཾ པཝཏྟེཏི. ཨིདྷཱཔི ཡསྨཱ ཨཉྙེནེཝ ཙིཏྟེན ཀཱཡདྭཱརཝཱིཏིཀྐམཱ ཝིརམཏི, ཨཉྙེནེཝ ཝཙཱིདྭཱརཝཱིཏིཀྐམཱ, ཏསྨཱ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཀྑཎེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, མགྒཀྑཎེ པན དྭཱིསུ དྭཱརེསུ སཏྟནྣཾ ཀམྨཔཐཱནཾ ཝསེན ཨུཔྤནྣཱཡ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝདུསྶཱིལྱཙེཏནཱཡ པདཙྪེདཏོ ཨནུཔྤཏྟིསཱདྷནཝསེན མགྒངྒཾ པཱུརཡམཱནཱ ཨེཀཱཝ སམྨཱཨཱཛཱིཝསངྑཱཏཱ ཀུསལཝེརམཎི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཡཾ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ ནཱམ.
སམྨཱཝཱཡཱམནིདྡེསེ ཨིདྷ བྷིཀྑཱུཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཊིཔནྣཀོ ¶ བྷིཀྑུ. ཨནུཔྤནྣཱནནྟི ཨནིབྦཏྟཱནཾ. པཱཔཀཱནནྟི ལཱམཀཱནཾ. ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཨནུཔྤཱདཱཡཱཏི ན ཨུཔྤཱདནཏྠཱཡ. ཚནྡཾ ཛནེཏཱིཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱསངྑཱཏཾ ཀུསལཙྪནྡཾ ཛནེཏི ཨུཔྤཱདེཏི. ཝཱཡམཏཱིཏི པཡོགཾ ཛནེཏི པརཀྐམཾ ཀརོཏི. ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏཱིཏི ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོཏི. ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏཱིཏི ཏེནེཝ སཧཛཱཏཝཱིརིཡེན ཙིཏྟཾ ཨུཀྑིཔཏི. པདཧཏཱིཏི པདྷཱནཝཱིརིཡཾ ཀརོཏི. པཊིཔཱཊིཡཱ པནེཏཱནི ཙཏྟཱརིཔི པདཱནི ཨཱསེཝནཱབྷཱཝནཱབཧུལཱིཀམྨསཱཏཙྩཀིརིཡཱཧི ཡོཛེཏབྦཱནི.
ཨུཔྤནྣཱནནྟི ཨནུཔྤནྣཱནནྟི ཨཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔནྣཱནཾ. པཧཱནཱཡཱཏི པཛཧནཏྠཱཡ. ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཨནིབྦཏྟཱནཾ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཨུཔྤཱདཱཡཱཏི ཨུཔྤཱདནཏྠཱཡ. ཨུཔྤནྣཱནནྟི ནིབྦཏྟཱནཾ. ཋིཏིཡཱཏི ཋིཏཏྠཱཡ. ཨསམྨོསཱཡཱཏི ཨནསྶནཏྠཾ. བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱཏི པུནཔྤུནཾ བྷཱཝཱཡ. ཝེཔུལླཱཡཱཏི ཝིཔུལབྷཱཝཱཡ. བྷཱཝནཱཡཱཏི ཝཌྜྷིཡཱ. པཱརིཔཱུརིཡཱཏི པརིཔཱུརཎཏྠཱཡ.
ཨེཏེ པན སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ པུབྦབྷཱགེ ལོཀིཡཱ, མགྒཀྑཎེ ལོཀུཏྟརཱ. མགྒཀྑཎེ པན ཨེཀམེཝ ཝཱིརིཡཾ ཙཏུཀིཙྩསཱདྷནཝསེན ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. ཏཏྠ ལོཀིཡཱ ཀསྶཔསཾཡུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –
‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , ཨཱཝུསོ, སམྨཔྤདྷཱནཱ; ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ‘ཨནུཔྤནྣཱ མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨནཏྠཱཡ ¶ སཾཝཏྟེཡྻུ’ནྟི ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི, ‘ཨུཔྤནྣཱ མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིཡམཱནཱ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟེཡྻུ’ནྟི ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི, ‘ཨནུཔྤནྣཱ མེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནུཔྤཛྫམཱནཱ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟེཡྻུ’ནྟི ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི, ‘ཨུཔྤནྣཱ མེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟེཡྻུ’ནྟི ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༤༥);
ཏཏྠ ཙ ཨནུཔྤནྣཱཏི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཝཱ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ཝཱ ཨནུཔྤནྣཱ. ཨཉྙཐཱ ཧི ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཨནུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨནུཔྤནྣཱ པན ཨུཔྤཛྫམཱནཱཔི ཨེཏེཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, པཧཱིཡམཱནཱཔི ཨེཏེཡེཝ པཧཱིཡནྟི.
ཏཏྠ ཨེཀཙྩསྶ ཝཏྟགནྠདྷུཏངྒསམཱདྷིཝིཔསྶནཱནཝཀམྨབྷཝཱནཾ ¶ ཨཉྙཏརཝསེན ཀིལེསཱ ན སམུདཱཙརནྟི. ཀཐཾ? ཨེཀཙྩོ ཧི ཝཏྟསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨསཱིཏི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི ཙུདྡས མཧཱཝཏྟཱནི ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཔཱནཱིཡམཱལ༹ཀཨུཔོསཐཱགཱརཨཱགནྟུཀགམིཀཝཏྟཱནི ཙ ཀརོནྟསྶེཝ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ཝཏྟཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བྷིནྣཝཏྟསྶ ཙརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཾ སཏིཝོསྶགྒཉྩ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ གནྠཡུཏྟོ ཧོཏི, ཨེཀམྤི ནིཀཱཡཾ གཎྷཱཏི དྭེཔི ཏཡོཔི ཙཏྟཱརོཔི པཉྩཔི. ཏསྶ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨཏྠཝསེན པཱལི༹ཝསེན ཨནུསནྡྷིཝསེན པུབྦཱཔརཝསེན གཎྷནྟསྶ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཙིནྟེནྟསྶ ཝཱཙེནྟསྶ དེསེནྟསྶ པཀཱསེནྟསྶ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ གནྠཀམྨཾ པཧཱཡ ཀུསཱིཏསྶ ཙརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ པན དྷུཏངྒདྷརོ ཧོཏི, ཏེརས དྷུཏངྒགུཎེ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, ཏསྶ དྷུཏངྒགུཎེ པརིཧརནྟསྶ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ ¶ པནསྶ དྷུཏངྒཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟསྶ ཙརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཎྞཝསཱི ཧོཏི, ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཨཱཝཛྫནཝསཱིཨཱདཱིནཾ ཝསེན ཝིཧརནྟསྶ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝཱ ཝིསྶཊྛཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝཱ བྷསྶཱདཱིསུ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ ¶ པན ཝིཔསྶཀོ ཧོཏི, སཏྟསུ ཝཱ ཨནུཔསྶནཱསུ (པཊི. མ. ༣.༣༥) ཨཊྛཱརསསུ ཝཱ མཧཱཝིཔསྶནཱསུ (པཊི. མ. ༡.༢༢) ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཧརཏི, ཏསྶ ཨེཝཾ ཝིཧརཏོ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ཝིཔསྶནཱཀམྨཾ པཧཱཡ ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལསྶ ཝིཧརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ ནཝཀམྨིཀོ ཧོཏི, ཨུཔོསཐཱགཱརབྷོཛནསཱལཱདཱིནི ཀརོཏི ¶ , ཏསྶ ཏེསཾ ཨུཔཀརཎཱནི ཙིནྟེནྟསྶ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ནཝཀམྨེ ནིཊྛིཏེ ཝཱ ཝིསྶཊྛེ ཝཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ པན བྲཧྨལོཀཏོ ཨཱགཏོ སུདྡྷསཏྟོ ཧོཏི, ཏསྶ ཨནཱསེཝནཱཡ ཀིལེསཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ལདྡྷཱསེཝནསྶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.
ཀཐཾ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན? ཨིདྷེཀཙྩོ ཨནནུབྷཱུཏཔུབྦཾ མནཱཔིཀཱདིབྷེདཾ ཨཱརམྨཎཾ ལབྷཏི, ཏསྶ ཏཏྠ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ རཱགཱདཡོ ཀིལེསཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝཾ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ནཱམ. ཨེཝཾ ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ ཨུཔྤཱདེ སཏི ཨཏྟནོ ¶ ཨནཏྠཾ པསྶིཏྭཱ ཏེསཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱནུཡོགེན པཋམཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ བྷཱཝེཏི, ཨུཔྤནྣེསུ པན ཏེསུ ཏེསཾ ཨཔྤཧཱནཏོ ཨཏྟནོ ཨནཏྠཾ པསྶིཏྭཱ ཏེསཾ པཧཱནཱཡ དུཏིཡཾ ཏཐེཝ སམྨཔྤདྷཱནཾ བྷཱཝེཏི.
ཨནུཔྤནྣཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི སམཐཝིཔསྶནཱ ཙེཝ མགྒོ ཙ. ཏེསཾ ཨནུཔྤཱདེ ཨཏྟནོ ཨནཏྠཾ པསྶིཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔྤཱདནཏྠཱཡ ཏཐེཝ ཏཏིཡཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ བྷཱཝེཏི. ཨུཔྤནྣཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི སམཐཝིཔསྶནཱཝ. མགྒོ པན སཀིཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནོ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟནཀོ ནཱམ ནཏྠི. སོ ཧི ཕལསྶ པཙྩཡཾ དཏྭཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཱསཾ སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ནིརོདྷཏོ ཨཏྟནོ ཨནཏྠཾ པསྶིཏྭཱ ཏཱསཾ ཋིཏིཡཱ ཏཐེཝ ཙཏུཏྠཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ བྷཱཝེཏི. ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀམེཝ ཝཱིརིཡཾ.
ཡེ ¶ ཨེཝཾ ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏེ ཡཐཱ ནེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཨནུཔྤཱདཀིཙྩཾ, ཨུཔྤནྣཱནཉྩ པཧཱནཀིཙྩཾ སཱདྷེཏི. ཨུཔྤནྣཱཏི ཙེཏྠ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨུཔྤནྣཾ ཝཏྟམཱནུཔྤནྣཾ བྷཱུཏཱཔགཏུཔྤནྣཾ ཨོཀཱསཀཏུཔྤནྣཾ བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣནྟི. ཏཏྠ སབྦམྤི ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒསམངྒིསངྑཱཏཾ ¶ ཝཏྟམཱནུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཨཱརམྨཎརསཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ནིརུདྡྷཾ ཨནུབྷཱུཏཱཔགཏསངྑཱཏཾ ཀུསལཱཀུསལཾ ཨུཔྤཱདཱདིཏྟཡམནུཔྤཏྭཱ ནིརུདྡྷཾ བྷུཏྭཱཔགཏསངྑཱཏཾ སེསསངྑཏཉྩ བྷཱུཏཱཔགཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ‘‘ཡཱནིསྶ ཏཱནི པུབྦེ ཀཏཱནི ཀམྨཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༨) ནཡེན ཝུཏྟཾ ཀམྨཾ ཨཏཱིཏམྤི སམཱནཾ ཨཉྙཾ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀསྶ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཏཐཱ ཀཏོཀཱསཉྩ ཝིཔཱཀཾ ཨནུཔྤནྣམྤི སམཱནཾ ཨེཝཾ ཀཏེ ཨོཀཱསེ ཨེཀནྟེན ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨོཀཱསཀཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏཱསུ ཏཱསུ བྷཱུམཱིསུ ཨསམཱུཧཏཾ ཨཀུསལཾ བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣཾ ནཱམ.
ཨེཏྠ ཙ བྷཱུམིཡཱ བྷཱུམིལདྡྷསྶ ཙ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ – བྷཱུམཱིཏི ཧི ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཏེབྷཱུམཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ. བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ ཏེསུ ཁནྡྷེསུ ཨུཔྤཏྟིརཧཾ ཀིལེསཛཱཏཾ. ཏེན ཧི སཱ བྷཱུམིལདྡྷཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཏསྨཱ བྷཱུམིལདྡྷནྟི ཝུཙྩཏི. སཱ ཙ ཁོ ན ཨཱརམྨཎཝསེན. ཨཱརམྨཎཝསེན ཧི སབྦེཔི ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ པརིཉྙཱཏེཔི ཙ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཁནྡྷེ ཨཱརབྦྷ ཀིལེསཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཡདི ཙ ཏཾ བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ སིཡཱ, ཏསྶ ཨཔྤཧེཡྻཏོ ན ཀོཙི བྷཝམཱུལཾ པཛཧེཡྻ. ཝཏྠུཝསེན པན བྷཱུམིལདྡྷཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཏྠ ཡཏྠ ¶ ཧི ཝིཔསྶནཱཡ ཨཔརིཉྙཱཏཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུཔྤཱདཏོ པབྷུཏི ཏེསུ ཝཊྚམཱུལཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཨནུསེཏི. ཏཾ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན བྷཱུམིལདྡྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཏཏྠ ཙ ཡསྶ ཡེསུ ཁནྡྷེསུ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསཡིཏཱ ཀིལེསཱ, ཏསྶ ཏེ ཨེཝ ཁནྡྷཱ ཏེསཾ ཀིལེསཱནཾ ཝཏྠུ, ན ཨཉྙེསཾ སནྟཀཱ ཁནྡྷཱ. ཨཏཱིཏཀྑནྡྷེསུ ཙ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཏཱིཏཀྑནྡྷཱཝ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ. ཨེས ནཡོ ཨནཱགཏཱདཱིསུ. ཏཐཱ ཀཱམཱཝཙརཀྑནྡྷེསུ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཀཱམཱཝཙརཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ. ཨེས ནཡོ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརེསུ. སོཏཱཔནྣཱདཱིསུ པན ཡསྶ ཡསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཁནྡྷེསུ ཏཾ ཏཾ ཝཊྚམཱུལཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཾ, ཏསྶ ཏསྶ ¶ ཏེ ཏེ ཁནྡྷཱ པཧཱིནཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཊྚམཱུལཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཝཏྠུཏོ བྷཱུམཱིཏི སངྑཾ ན ལབྷནྟི. པུཐུཛྫནསྶ སབྦསོ ཝཊྚམཱུལཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཡཾཀིཉྩི ཀརིཡམཱནཾ ཀམྨཾ ཀུསལམཀུསལཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨིཙྩསྶ ཀམྨཀིལེསཔཙྩཡཱཝ ཝཊྚཾ ཝཊྚཏི, ཏསྶ ཏསྶེཝ ཏཾ ཝཊྚམཱུལཾ རཱུཔཀྑནྡྷེཡེཝ, ན ཝེདནཱདཱིསུ. ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷེཡེཝ ཝཱ, ན རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིསཱུཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསེསེན པཉྩསུཔི ཁནྡྷེསུ ¶ ཨནུསཡིཏཏྟཱ. ཀཐཾ? པཐཝཱིརསཱདི ཝིཡ རུཀྑེ. ཡཐཱ ཧི མཧཱརུཀྑེ པཐཝཱིཏལཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པཐཝཱིརསཉྩ ཨཱཔོརསཉྩ ནིསྶཱཡ ཏཔྤཙྩཡཱ མཱུལཁནྡྷསཱཁཱཔསཱཁཱཔལླཝཔལཱསཔུཔྥཕལེཧི ཝཌྜྷིཏྭཱ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཡཱཝ ཀཔྤཱཝསཱནཱ བཱིཛཔརམྤརཱཡ རུཀྑཔཝེཎིཾ སནྟཱནཡམཱནེ ཋིཏེ ཏཾ པཐཝཱིརསཱདིམཱུལེཡེཝ, ན ཁནྡྷཱདཱིསུ. ཕལེཡེཝ ཝཱ, ན མཱུལཱདཱིསཱུཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསེསེན སབྦེསུ མཱུལཱདཱིསུ ཨནུགཏཏྟཱཏི. ཡཐཱ པན ཏསྶེཝ རུཀྑསྶ པུཔྥཕལཱདཱིསུ ནིབྦིནྣོ ཀོཙི པུརིསོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མཎྜཱུཀཀཎྚཀཾ ནཱམ ཝིསཀཎྚཀཾ ཨཱཀོཊེཡྻ, ཨཐ སོ རུཀྑོ ཏེན ཝིསསམྥསྶེན ཕུཊྛོ པཐཝཱིརསཨཱཔོརསཱནཾ པརིཡཱདིནྣཏྟཱ ཨཔྤསཝདྷམྨཏཾ ཨཱགམྨ པུན སནྟཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁནྡྷཔྤཝཏྟིཡཾ ནིབྦིནྣོ ཀུལཔུཏྟོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ རུཀྑེ ཝིསཡོཛནཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཙཏུམགྒབྷཱཝནཾ ཨཱརབྷཏི. ཨཐསྶ སོ ཁནྡྷསནྟཱནོ ཏེན ཙཏུམགྒཝིསསམྥསྶེན སབྦསོ ཝཊྚམཱུལཀིལེསཱནཾ པརིཡཱདིནྣཏྟཱ ཀིརིཡསབྷཱཝམཏྟཾ ¶ ཨུཔགཏཀཱཡཀམྨཱདིསབྦཀམྨཔྤབྷེདོ ཧུཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱནབྷིནིབྦཏྟནདྷམྨཏཾ ཨཱགམྨ བྷཝནྟརསནྟཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཀེཝལཾ ཙརིམཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ནིརིནྡྷནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ཨནུཔཱདཱནོ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨེཝཾ བྷཱུམིཡཱ བྷཱུམིལདྡྷསྶ ཙ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.
ཨཔརམྤི ཙཏུབྦིདྷཾ ཨུཔྤནྣཾ སམུདཱཙཱརུཔྤནྣཾ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏུཔྤནྣཾ ¶ ཨཝིཀྑམྦྷིཏུཔྤནྣཾ ཨསམཱུཧཏུཔྤནྣནྟི. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནུཔྤནྣམེཝ སམུདཱཙཱརུཔྤནྣཾ. ཙཀྑཱདཱིནཾ པན ཨཱཔཱཐགཏེ ཨཱརམྨཎེ པུབྦབྷཱགེ ཨནུཔྤཛྫམཱནམྤི ཀིལེསཛཱཏཾ ཨཱརམྨཎསྶ ཨདྷིགྒཧིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀནྟེན ཨུཔྤཏྟིཏོ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཨཝིཀྑམྦྷིཏཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཙིཏྟསནྟཏིམནཱརཱུལ༹ྷམྤི ཨུཔྤཏྟིནིཝཱརཀསྶ ཧེཏུནོ ཨབྷཱཝཱ ཨཝིཀྑམྦྷིཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན པན ཝིཀྑམྦྷིཏམྤི ཨརིཡམགྒེན ཨསམཱུཧཏཏྟཱ ཨུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ཨནཏཱིཏཏྟཱ ཨསམཱུཧཏུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. ཏིཝིདྷམྤི ཙེཏཾ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏུཔྤནྣཾ བྷཱུམིལདྡྷེནེཝ སངྒཧཾ གཙྪཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨིཙྩེཏསྨིཾ ཝུཏྟཔྤབྷེདེ ཨུཔྤནྣེ ཡདེཏཾ ཝཏྟམཱནབྷཱུཏཱཔགཏོཀཱསཀཏསམུདཱཙཱརསངྑཱཏཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཾ ཨམགྒཝཛ྄ཛྷཏྟཱ ཀེནཙི མགྒཉཱཎེན པཧཱཏབྦཾ ན ཧོཏི. ཡཾ པནེཏཾ བྷཱུམིལདྡྷཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏསངྑཱཏཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ ཏཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ནཱསཡམཱནཾ ཡསྨཱ ཏཾ ཏཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏཾ སབྦམྤི པཧཱཏབྦཾ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཡེ མགྒོ ཀིལེསེ པཛཧཏི, ཏེ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨུཔྤནྣཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.
ཨཐ ¶ མགྒཀྑཎེ ཀཐཾ ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ བྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཀཐཉྩ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཋིཏིཡཱཏི? མགྒཔྤཝཏྟིཡཱ ཨེཝ. མགྒོ ཧི པཝཏྟམཱནོ པུབྦེ ཨནུཔྤནྣཔུབྦཏྟཱ ཨནུཔྤནྣོ ནཱམ ཝུཙྩཏི. ཨནཱགཏཔུབྦཉྷི ཋཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨནནུབྷཱུཏཔུབྦཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཝཏྟཱརོ བྷཝནྟི ‘‘ཨནཱགཏཊྛཱནཾ ཨཱགཏམྷ, ཨནནུབྷཱུཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨནུབྷཝཱམཱ’’ཏི. ཡཱཝསྶ པཝཏྟི, ཨཡམེཝ ཋིཏི ནཱམཱཏི ཋིཏིཡཱ བྷཱཝེཏཱིཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝམེཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨིདཾ ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཨེཀམེཝ ཝཱིརིཡཾ ‘‘ཨནུཔྤནྣཱནཾ ¶ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. ཨཡཾ ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ སམྨཔྤདྷཱནཀཐཱ. ཨེཝམེཏྠ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱ སམྨཔྤདྷཱནཱ ནིདྡིཊྛཱཏི.
སམྨཱསཏིནིདྡེསེ ¶ ཀཱཡེཏི རཱུཔཀཱཡེ. རཱུཔཀཱཡོ ཧི ཨིདྷ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཀེསཱདཱིནཉྩ དྷམྨཱནཾ སམཱུཧཊྛེན ཧཏྠིཀཱཡརཐཀཱཡཱདཡོ ཝིཡ ཀཱཡོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ ཙ སམཱུཧཊྛེན, ཨེཝཾ ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡཊྛེན. ཀུཙྪིཏཱནཉྷི པརམཛེགུཙྪཱནཾ སོ ཨཱཡོཏིཔི ཀཱཡོ. ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨཱཡནྟི ཏཏོཏི ཨཱཡོ. ཀེ ཨཱཡནྟི? ཀུཙྪིཏཱ ཀེསཱདཡོ. ཨིཏི ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ.
ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཀཱཡཾ ཨནུཔསྶནསཱིལོ, ཀཱཡཾ ཝཱ ཨནུཔསྶམཱནོ. ཀཱཡེཏི ཙ ཝཏྭཱཔི པུན ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི དུཏིཡཾ ཀཱཡགྒཧཎཾ ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནགྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེན ན ཀཱཡེ ཝེདནཱནུཔསྶཱི ཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝཱ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཡེཝཱཏི ཀཱཡསངྑཱཏེ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཀཱརསྶེཝ དསྶནེན ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ན ཀཱཡེ ཨངྒཔཙྩངྒཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶཱི, ནཱཔི ཀེསལོམཱདིཝིནིམུཏྟཨིཏྠིཔུརིསཱནུཔསྶཱི. ཡོཔི ཙེཏྠ ཀེསལོམཱདིཀོ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧསངྑཱཏོ ཀཱཡོ, ཏཏྠཱཔི ན བྷཱུཏུཔཱདཱཡཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶཱི, ཨཐ ཁོ རཐསམྦྷཱརཱནུཔསྶཀོ ཝིཡ ཨངྒཔཙྩངྒསམཱུཧཱནུཔསྶཱི, ནགརཱཝཡཝཱནུཔསྶཀོ ཝིཡ ཀེསལོམཱདིསམཱུཧཱནུཔསྶཱི, ཀདལིཀྑནྡྷཔཏྟཝཊྚིཝིནིབྷུཛྫཀོ ཝིཡ རིཏྟམུཊྛིཝིནིཝེཋཀོ ཝིཡ ཙ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧཱནུཔསྶཱིཡེཝཱཏི སམཱུཧཝསེནེཝ ཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཝཏྠུནོ ནཱནཔྤཀཱརཏོ དསྶནེན གྷནཝིནིབྦྷོགོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ན ཧེཏྠ ཡཐཱཝུཏྟསམཱུཧཝིནིམུཏྟོ ཀཱཡོ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི དྷམྨོ དིསྶཏི, ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨསམཱུཧམཏྟེཡེཝ པན ཏཐཱ ཏཐཱ སཏྟཱ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –
‘‘ཡཾ ¶ པསྶཏི ན ཏཾ དིཊྛཾ, ཡཾ དིཊྛཾ ཏཾ ན པསྶཏི;
ཨཔསྶཾ བཛ྄ཛྷཏེ མཱུལ༹ྷོ, བཛ྄ཛྷམཱནོ ན མུཙྩཏཱི’’ཏི.
གྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠནྟི ¶ ཝུཏྟཾ. ཨཱདིསདྡེན ཙེཏྠ ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཨཡཉྷི ཨེཏསྨིཾ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཡེཝ, ན ཨཉྙདྷམྨཱནུཔསྶཱི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཨནུདཀབྷཱུཏཱཡཔི མརཱིཙིཡཱ ཨུདཀཱནུཔསྶིནོ ཧོནྟི, ན ཨེཝཾ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱསུབྷབྷཱུཏེཡེཝ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ནིཙྩསུཁཏྟསུབྷབྷཱཝཱནུཔསྶཱི, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ¶
ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཱསུབྷཱཀཱརསམཱུཧཱནུཔསྶཱིཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཡྭཱཡཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ…པེ… སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧) ནཡེན ཨསྶཱསཔསྶཱསཱདི ཙུཎྞཀཛཱཏཨཊྛིཀཔརིཡོསཱནོ ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཡོ ཙ པརཏོ སཏིཔཊྛཱནཀཐཱཡཾ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པཐཝཱིཀཱཡཾ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི, ཨཱཔོཀཱཡཾ, ཏེཛོཀཱཡཾ, ཝཱཡོཀཱཡཾ, ཀེསཀཱཡཾ, ལོམཀཱཡཾ, ཚཝིཀཱཡཾ, ཙམྨཀཱཡཾ, མཾསཀཱཡཾ, རུཧིརཀཱཡཾ, ནྷཱརུཀཱཡཾ, ཨཊྛིཀཱཡཾ, ཨཊྛིམིཉྫཀཱཡ’’ནྟི (པཊི. མ. ༣.༣༥) ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ སབྦསྶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཱཡེ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.
ཨཐ ཝཱ ཀཱཡེ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ ཨེཝཾ གཧེཏབྦསྶ ཀསྶཙི ཨནནུཔསྶནཏོ ཏསྶ ཏསྶེཝ པན ཀེསལོམཱདིཀསྶ ནཱནཱདྷམྨསམཱུཧསྶ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀེསཱདིདྷམྨསམཱུཧསངྑཱཏཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཔིཙ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི, ནོ ནིཙྩཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནུཀྐམེན པརཏོ ཨཱགཏནཡསྶ སབྦསྶེཝ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདིནོ ཨཱཀཱརསམཱུཧསངྑཱཏསྶ ཀཱཡསྶ ཨནུཔསྶནཏོཔི ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཡཾ པན ཙཏུསཏིཔཊྛཱནསཱདྷཱརཎོ ཨཏྠོ.
ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསཀཱཡཱདིཀེ བཧུདྷཱ ཝུཏྟེ ཀཱཡེ ཨེཀེཀཀཱཡཱནུཔསྶཱི. ཝིཧརཏཱིཏི ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམཱཡོགཔརིདཱིཔནམེཏཾ, ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔཏམཱནཾ ཨཏྟཱནཾ ཧརཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཀཱཡཔརིགྒཱཧཀཝཱིརིཡསམཱཡོགཔརིདཱིཔནམེཏཾ. སོ ཧི ཡསྨཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཾ ཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཀིལེསཱནཾ ཨཱཏཱཔནཏོ ཨཱཏཱཔོཏི ཝུཙྩཏི, ཏེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི ¶ , ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཏཱཔཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམྤཛཱནོཏི ཀཱཡཔརིགྒཱཧཀེན སམྤཛཉྙསངྑཱཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ. སཏིམཱཏི ཀཱཡཔརིགྒཱཧིཀཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ སཏིཡཱ ཨཱརམྨཎཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ¶ པཉྙཱཡ ཨནུཔསྶཏི ¶ . ན ཧི སཏིཝིརཧིཏསྶ ཨནུཔསྶནཱ ནཱམ ཨཏྠི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སཏིཉྩ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཏྠིཀཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤). ཏསྨཱ ཨེཏྠ ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཀམྨཊྛཱནཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨནཱཏཱཔིནོ ཨནྟོསངྑེཔོ ཨནྟརཱཡཀརོ ཧོཏི, ཨསམྤཛཱནོ ཨུཔཱཡཔརིགྒཧེ ཨནུཔཱཡཔརིཝཛྫནེ ཙ སམྨུཡ྄ཧཏི, མུཊྛསྶཏི ཨུཔཱཡཱཔརིཙྩཱགེ ཨནུཔཱཡཱཔརིགྒཧེ ཙ ཨསམཏྠོ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ན སམྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ སམྤཛྫཏི, ཏེསཾ དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨིཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ སམྤཡོགངྒཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཧཱནངྒཾ དསྶེཏུཾ ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝིནེཡྻཱཏི ཏདངྒཝིནཡེན ཝཱ ཝིཀྑམྦྷནཝིནཡེན ཝཱ ཝིནཡིཏྭཱ. ལོཀེཏི ཡྭཱཡཾ ཀཱཡོ པུབྦེ པརིགྒཧིཏོ, སྭེཝ ཨིདྷ ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོ ནཱམ. ཏསྨིཾ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ དོམནསྶཉྩ པཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པནསྶ ན ཀཱཡམཏྟེཡེཝ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ པཧཱིཡཏི, ཝེདནཱདཱིསུཔི པཧཱིཡཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པཉྩཔི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ལོཀོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༣༦༢) ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟཾ. ལོཀསངྑཱཏཏྟཱཡེཝ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེནེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པནཱཧ – ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ལོཀོ (ཝིབྷ. ༥༣༨), སྭེཝ ཀཱཡོ ལོཀོ’’ཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶནྟི ཙ སམཱསེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. སཾཡུཏྟངྒུཏྟརཔཱཋནྟརེསུ པན ཝིསུཾ ཀཏྭཱ པཋནྟི. སཱ པན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནྟི པཏྠཡནྟི ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ. ཡསྨཱ པནེཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱགཧཎེན ཀཱམཙྪནྡོ, དོམནསྶགཧཎེན བྱཱཔཱདོ སངྒཧཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ ནཱིཝརཎཔརིཡཱཔནྣབལཝདྷམྨདྭཡདསྶནེན ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.
ཝིསེསེན ¶ པནེཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིནཡེན ཀཱཡསམྤཏྟིམཱུལཀསྶ ཨནུརོདྷསྶ, དོམནསྶཝིནཡེན ཀཱཡཝིཔཏྟིམཱུལཀསྶ ཝིརོདྷསྶ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིནཡེན ཙ ཀཱཡེ ཨབྷིརཏིཡཱ, དོམནསྶཝིནཡེན ཀཱཡབྷཱཝནཱཡ ¶ ཨནབྷིརཏིཡཱ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིནཡེན ཀཱཡེ ཨབྷཱུཏཱནཾ སུབྷསུཁབྷཱཝཱདཱིནཾ པཀྑེཔསྶ, དོམནསྶཝིནཡེན ཀཱཡེ བྷཱུཏཱནཾ ཨསུབྷཱསུཁབྷཱཝཱདཱིནཾ ཨཔནཡནསྶ པཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. ཏེན ཡོགཱཝཙརསྶ ཡོགཱནུབྷཱཝོ ཡོགསམཏྠཏཱ ཙ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི. ཡོགཱནུབྷཱཝོ ཧི ཨེས, ཡདཡཾ ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤམུཏྟོ ཨརཏིརཏིསཧོ ཨབྷཱུཏཔཀྑེཔབྷཱུཏཱཔནཡནཝིརཧིཏོ ཙ ཧོཏི. ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤམུཏྟོ ཙེས ཨརཏིརཏིསཧོ ཨབྷཱུཏཾ ཨཔཀྑིཔནྟོ བྷཱུཏཉྩ ཨནཔནེནྟོ ཡོགསམཏྠོ ཧོཏཱིཏི.
ཨཔརོ ¶ ནཡོ – ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨནུཔསྶནཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཝིཧཱརེན ཀམྨཊྛཱནིཀསྶ ཀཱཡཔརིཧརཎཾ. ‘‘ཨཱཏཱཔཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཏཱཔེན སམྨཔྤདྷཱནཾ, སཏིསམྤཛཉྙེན སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ, ཀམྨཊྛཱནཔརིཧརཎཱུཔཱཡོ ཝཱ. སཏིཡཱ ཝཱ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཝསེན པཊིལདྡྷསམཐོ, སམྤཛཉྙེན ཝིཔསྶནཱ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཝིནཡེན བྷཱཝནཱཕལཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶཱིཏིཨཱདཱིསུ ཙ ཝེདནཱདཱིནཾ པུན ཝཙནེ པཡོཛནཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཨསཱདྷཱརཎཏྠོ – སུཁཱདཱིསུ ཨནེཀཔྤབྷེདཱསུ ཝེདནཱསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀཝེདནཱནུཔསྶཱིཏི, སརཱགཱདིཀེ སོལ༹སཔྤབྷེདེ ཙིཏྟེ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀཙིཏྟཱནུཔསྶཱིཏི, ཀཱཡཝེདནཱཙིཏྟཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཨེཀེཀདྷམྨཱནུཔསྶཱིཏི, སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནྟེ (དཱི. ནི. ༢.༣༨༢; མ. ནི. ༡.༡༡༥) ཝུཏྟནཡེན ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨཱནུཔསྶཱིཏི ཝཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཀཱཡེ’’ཏི ཨེཀཝཙནཾ སརཱིརསྶ ཨེཀཏྟཱ, ‘‘ཙིཏྟེ’’ཏི ཨེཀཝཙནཾ ཙིཏྟསྶ སབྷཱཝབྷེདཱབྷཱཝཏོ ཛཱཏིགྒཧཎེན ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཝེདནཱདཡོ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ, ཏཐཱ ཨནུཔསྶནྟོ ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶཱི, ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶཱི, དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀཐཾ ཏཱཝ ཝེདནཱ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ? སུཁཱ ¶ ཏཱཝ ཝེདནཱ དུཀྑཏོ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ སལླཏོ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཡོ ¶ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ;
ཨདུཀྑམསུཁཾ སནྟཾ, ཨདྡཀྑི ནཾ ཨནིཙྩཏོ;
ས ཝེ སམྨདྡསོ བྷིཀྑུ, པརིཛཱནཱཏི ཝེདནཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༤.༢༥༣);
སབྦཱ ཨེཝ ཙེཏཱ དུཀྑཏོཔི ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ དུཀྑསྨིནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༥༩). སུཁདུཀྑཏོཔི ཙ ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘སུཁཱ ཝེདནཱ ཋིཏིསུཁཱ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ. དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཋིཏིདུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམསུཁཱ. ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཉཱཎསུཁཱ ཨཉྙཱཎདུཀྑཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༥). ཨཔིཙ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཨནུཔསྶནཱཝསེནཱཔི ཨནུཔསྶིཏབྦཱ.
ཙིཏྟདྷམྨེསུཔི ཙིཏྟཾ ཏཱཝ ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིསཧཛཱཏབྷཱུམིཀམྨཝིཔཱཀཀིརིཡཱདིནཱནཏྟབྷེདཱནཾ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཨནུཔསྶནཱནཾ ¶ སརཱགཱདིསོལ༹སབྷེདཱནཉྩ ཝསེན ཨནུཔསྶིཏབྦཾ, དྷམྨཱ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཱནཾ སུཉྙཏཱདྷམྨསྶ ཨནིཙྩཱདིསཏྟཨནུཔསྶནཱནཾ སནྟཱསནྟཱདཱིནཉྩ ཝསེན ཨནུཔསྶིཏབྦཱ. ཀཱམཉྩེཏྠ ཡསྶ ཀཱཡསངྑཱཏེ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ པཧཱིནཾ, ཏསྶ ཝེདནཱདིལོཀེསུཔི ཏཾ པཧཱིནམེཝ, ནཱནཱཔུགྒལཝསེན པན ནཱནཱཀྑཎིཀསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱཝསེན ཙ སབྦཏྠ ཝུཏྟཾ. ཡཏོ ཝཱ ཨེཀཏྠ པཧཱིནཾ, སེསེསུཔི པཧཱིནཾ ཧོཏི. ཏེནེཝསྶ ཏཏྠ པཧཱནདསྶནཏྠམྤི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨིཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟི. ཨཉྙེནེཝ ཧི ཙིཏྟེན ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷཱཏི, ཨཉྙེན ཝེདནཾ, ཨཉྙེན ཙིཏྟཾ, ཨཉྙེན དྷམྨེ པརིགྒཎྷཱཏི. ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཙིཏྟེཡེཝ ལབྦྷནྟི. ཨཱདིཏོ ཧི ཀཱཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཏྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝེདནཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཙིཏྟཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ དྷམྨེ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཏསྶ ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི ¶ དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ¶ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཏྟསྶ མགྒཀྑཎེ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ, ཏཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཱཝ དེསནཱ པུགྒལེ ཏིཊྛཏི. ཀཱཡེ པན ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཀཱཡཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཝེདནཱཡ ‘‘སུཁཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཝེདནཱཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝེདནཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཙིཏྟེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ ཙིཏྟཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. དྷམྨེསུ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནཱ དྷམྨཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི མགྒེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཨིཏི ཨེཀཱཝ མགྒསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཙཏུཀིཙྩསཱདྷཀཏྟེན ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ པན ཨེཀཙིཏྟེཡེཝ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི.
སམྨཱསམཱདྷིནིདྡེསེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩིཏྭཱ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔཀྐམིཏྭཱ. ཡོ པནཱཡམེཏྠ ཨེཝཀཱརོ, སོ ནིཡམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡམཏྠོ, ཏསྨཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎསམཡེ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ ཀཱམཔརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ནིཡམེ ཀཡིརམཱནེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི – ནཱུནིམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ, ཡེསུ སཏི ¶ ཨིདཾ ན པཝཏྟཏི, ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོབྷཱསོ ཝིཡ, ཏེསཾ པརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམོ ཧོཏི ཨོརིམཏཱིརཔརིཙྩཱགེན པཱརིམཏཱིརསྶ ཝིཡ. ཏསྨཱ ནིཡམཾ ཀརོཏཱིཏི.
ཏཏྠ སིཡཱ, ཀསྨཱ པནེས པུབྦཔདེཡེཝ ཝུཏྟོ, ན ཨུཏྟརཔདེ, ཀིཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩཱཔི ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏཾནིསྶརཎཏོ ཧི པུབྦཔདེ ཨེས ཝུཏྟོ. ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོ ཧི ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི ¶ (ཨིཏིཝུ. ༧༢). ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཡཐཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༤༡) ཨེཏྠ ཨེཝཀཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨིཏོ ཨཉྙེཧིཔི ནཱིཝརཎསངྑཱཏེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝ ཨཀུསལེཧི ¶ དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ པདདྭཡེཔི ཨེས དཊྛབྦོ. པདདྭཡེཔི ཙ ཀིཉྩཱཔི ཝིཝིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ སཱདྷཱརཎཝཙནེན ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིནིསྶརཎཝིཝེཀཱ ཙིཏྟཀཱཡཨུཔདྷིཝིཝེཀཱ ཙ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏཐཱཔི པུབྦབྷཱགེ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀཱ དཊྛབྦཱ, ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀསམུཙྪེདཝིཝེཀཔཊིཔྤསྶདྡྷིཝིཝེཀནིསྶརཎཝིཝེཀཱ.
ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡེ ཙ མཧཱནིདྡེསེ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཀཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡) ནཡེན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ཏཏྠེཝ ཝིབྷངྒེ ཙ ‘‘ཚནྡོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, ཚནྡརཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ’’ཏི (མཧཱནི. ༡; ཝིབྷ. ༥༦༤) ཨེཝཾ ཀིལེསཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེཔི སངྒཧིཏཱ ཨིཙྩེཝ དཊྛབྦཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཝཏྠུཀཱམེཧིཔི ཝིཝིཙྩེཝཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.
ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི སབྦཱཀུསལེཧི ཝཱ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེན ཙེཏྠ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ཨེཝ ཀཱམསུཁཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ནེཀྑམྨསུཁཔརིགྒཧོ ཝིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཙ ཨེཏེསཾ པཋམེན སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ. པཋམེན ལོལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན བཱལབྷཱཝསྶ. པཋམེན ཙ པཡོགསུདྡྷི, དུཏིཡེན ཨཱསཡཔོསནཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཏབྦཾ. ཨེས ཏཱཝ ནཡོ ཀཱམེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱམེསུ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ.
ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ ¶ པན ཚནྡོཏི ཙ རཱགོཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀབྷེདོ ཀཱམཙྪནྡོཝ ཀཱམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔི སམཱནོ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཀཱམཱ, ཚནྡོ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཨུཔརི ཛྷཱནངྒཔཊིཔཀྑཏོ ¶ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ, ཀིལེསཀཱམཏྟཱ ཝཱ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ དུཏིཡཔདེ. ཨནེཀབྷེདཏོ ཙསྶ ཀཱམཏོཏི ཨཝཏྭཱ ཀཱམེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙེསམྤི ¶ ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཀུསལབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནེ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཨུཔརི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ནཱིཝརཎཱནེཝ ཝུཏྟཱནི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི, ཏེསཾ ཛྷཱནངྒཱནེཝ པཊིཔཀྑཱནི ཝིདྡྷཾསཀཱནི ཝིནཱསཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ, པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶ, ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ, སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ, ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱ’’ཏི པེཊཀེ ཝུཏྟཾ.
ཨེཝམེཏྠ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྩནྣམྤི ནཱིཝརཎཱནཾ. ཨགཧིཏགྒཧཎེན པན པཋམེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, དུཏིཡེན སེསནཱིཝརཎཱནཾ. ཏཐཱ པཋམེན ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶ ལོབྷསྶ, དུཏིཡེན ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནཾ དོསམོཧཱནཾ. ཨོགྷཱདཱིསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཋམེན ཀཱམོགྷཀཱམཡོགཀཱམཱསཝཀཱམུཔཱདཱནཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠ ཀཱམརཱགསཉྙོཛནཱནཾ, དུཏིཡེན ཨཝསེསཨོགྷཡོགཱསཝཨུཔཱདཱནགནྠསཾཡོཛནཱནཾ. པཋམེན ཏཎྷཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ, དུཏིཡེན ཨཝིཛྫཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ. ཨཔིཙ པཋམེན ལོབྷསམྤཡུཏྟཨཊྛཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ, དུཏིཡེན སེསཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཧཱནངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམྤཡོགངྒཾ དསྶེཏུཾ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ. ཨཱརམྨཎཱནུམཛྫནལཀྑཎོ ཝིཙཱརོ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན པུབྦངྒམཊྛེན ཙ གྷཎྜཱབྷིགྷཱཏོ ཝིཡ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཏཀྐོ, སུཁུམཊྛེན ཨནུམཛྫནསབྷཱཝེན ཙ གྷཎྜཱནུརཝོ ཝིཡ ཨནུཔྤབནྡྷོ ཝིཙཱརོ. ཝིཔྥཱརཝཱ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐོ པཋམུཔྤཏྟིཀཱལེ པརིཔྥནྡནབྷཱུཏོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏུཀཱམསྶ པཀྑིནོ པཀྑཝིཀྑེཔོ ཝིཡ, པདུམཱབྷིམུཁཔཱཏོ ཝིཡ ཙ གནྡྷཱནུབནྡྷཙེཏསོ བྷམརསྶ. སནྟཝུཏྟི ཝིཙཱརོ ¶ ནཱཏིཔརིཔྥནྡནབྷཱུཏོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏསྶ པཀྑིནོ པཀྑཔྤསཱརཎཾ ཝིཡ, པརིབྦྷམནཾ ཝིཡ ཙ པདུམཱབྷིམུཁཔཏིཏསྶ བྷམརསྶ པདུམསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ.
དུཀནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ ¶ ¶ པན ‘‘ཨཱཀཱསེ གཙྪཏོ མཧཱསཀུཎསྶ ཨུབྷོཧི པཀྑེཧི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ པཀྑེ སནྣིསཱིདཱཔེཏྭཱ གམནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཏཀྐོ, ཝཱཏགྒཧཎཏྠཾ པཀྑེ ཕནྡཱཔཡམཱནསྶ གམནཾ ཝིཡ ཨནུམཛྫནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཙཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨནུཔྤབནྡྷེན པཝཏྟིཡཾ ཡུཛྫཏི. སོ པན ཏེསཾ ཝིསེསོ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨཔིཙ མལགྒཧིཏཾ ཀཾསབྷཱཛནཾ ཨེཀེན ཧཏྠེན དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཨིཏརེན ཧཏྠེན ཙུཎྞཏེལཝཱལཎྜུཔཀེན པརིམཛྫནྟསྶ དལ༹ྷགྒཧཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ, པརིམཛྫནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ ཀུམྦྷཀཱརསྶ དཎྜཔྤཧཱརེན ཙཀྐཾ བྷམཡིཏྭཱ བྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ ཨུཔྤཱིལ༹ནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཾསརཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ མཎྜལཾ ཀརོནྟསྶ མཛ྄ཛྷེ སནྣིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨབྷིནིརོཔནོ ཝིཏཀྐོ, བཧི པརིབྦྷམནཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨནུམཛྫནོ ཝིཙཱརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན སཧ ཝཏྟཏི རུཀྑོ ཝིཡ པུཔྥེན ཕལེན ཙཱཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི.
ཝིཝེཀཛནྟི ཨེཏྠ ཝིཝིཏྟི ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིགམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཏྟོཏི ཝཱ ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིཝིཏྟོ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ ཛཱཏནྟི ཝིཝེཀཛཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པཱིཎཡཏཱིཏི པཱིཏི, སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ. སཱ པནེསཱ ཁུདྡིཀཱ པཱིཏི, ཁཎིཀཱ པཱིཏི, ཨོཀྐནྟིཀཱ པཱིཏི, ཨུབྦེགཱ པཱིཏི, ཕརཎཱ པཱིཏཱིཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི.
ཏཏྠ ཁུདྡིཀཱ པཱིཏི སརཱིརེ ལོམཧཾསནམཏྟམེཝ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཁཎིཀཱ པཱིཏི ཁཎེ ཁཎེ ཝིཛྫུཔྤཱདསདིསཱ ཧོཏི. ཨོཀྐནྟིཀཱ པཱིཏི སམུདྡཏཱིརཾ ཝཱིཙི ཝིཡ ཀཱཡཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ བྷིཛྫཏི. ཨུབྦེགཱ པཱིཏི བལཝཏཱི ཧོཏི ཀཱཡཾ ཨུདྡྷགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷཱཔནཔྤམཱཎཔྤཏྟཱ. ཕརཎཱ པཱིཏི ཨཏིབལཝཏཱི ཧོཏི. ཏཱཡ ཧི ཨུཔྤནྣཱཡ སཀལསརཱིརཾ དྷམིཏྭཱ པཱུརིཏཝཏྠི ཝིཡ ¶ མཧཏཱ ཨུདཀོགྷེན པཀྑནྡཔབྦཏཀུཙྪི ཝིཡ ཙ ཨནུཔརིཕུཊཾ ཧོཏི. སཱ པནེསཱ པཉྩཝིདྷཱ པཱིཏི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷཾ པསྶདྡྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡཔསྶདྡྷིཉྩ ཙིཏྟཔསྶདྡྷིཉྩ. པསྶདྡྷི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷམྤི སུཁཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡིཀཉྩ ཙེཏསིཀཉྩ. སུཁཾ ¶ གབྦྷཾ གཎྷནྟཾ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཾ ཏིཝིདྷཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི – ཁཎིཀསམཱདྷིཾ, ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ, ཨཔྤནཱསམཱདྷིཉྩཱཏི. ཏཱསུ ཙ ཡཱ ཨཔྤནཱསམཱདྷིསྶ མཱུལཾ ཧུཏྭཱ ཝཌྜྷམཱནཱ སམཱདྷིསམྤཡོགཾ གཏཱ ཕརཎཱ པཱིཏི, ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཱ པཱིཏཱིཏི.
ཨིཏརཾ ¶ པན སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སུཁིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཁནཾ ཝཱ སུཁཾ, སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི, ཁཎཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ, སོམནསྶཝེདནཱཡེཏཾ ནཱམཾ. ཏཾ སཱཏལཀྑཎཾ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨིཊྛཱརམྨཎཔཊིལཱབྷཏུཊྛི པཱིཏི, པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནཾ སུཁཾ. ཡཏྠ པཱིཏི, ཏཏྠ སུཁཾ. ཡཏྠ སུཁཾ, ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏི. སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧིཏཱ པཱིཏི, ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ སུཁཾ. ཀནྟཱརཁིནྣསྶ ཝནནྟུདཀདསྶནསཝནེསུ ཝིཡ པཱིཏི, ཝནཙྪཱཡཱཔཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི ཨཡཉྩ པཱིཏི ཨིདཉྩ སུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘པཱིཏིསུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ པཱིཏི ཙ སུཁཉྩ པཱིཏིསུཁཾ དྷམྨཝིནཡཱདཡོ ཝིཡ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ. ཡཐེཝ ཧི ཛྷཱནཾ, ཨེཝཾ པཱིཏིསུཁམྤེཏྠ ཝིཝེཀཛམེཝ ཧོཏི. ཏཉྩསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྨཱ ཨལོཔསམཱསཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཔདེནེཝ ‘‘ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁ’’ནྟིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.
པཋམནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, པཋམཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི པཋམཾ. ཛྷཱནནྟི དུཝིདྷཾ ཛྷཱནཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཉྩ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཉྩ. ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ‘‘ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱན’’ནྟི སངྑྱཾ གཏཱ. ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི པན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ ནཱམ. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎསྶ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ཝིཔསྶནཱཡ ཀཏཀིཙྩསྶ མགྒེན ཨིཛ྄ཛྷནཏོ མགྒོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ཕལཾ པན ནིརོདྷསཙྩཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ. ཏེསུ ཨིདྷ པུབྦབྷཱགེ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ, ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ པཙྩནཱིཀཛ྄ཛྷཱཔནཏོ ཙ ‘‘ཛྷཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ, པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ ཝཱ, ནིཔྥཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཧརཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཨིརིཡཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཛྷཱནསམངྒཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཝུཏྟིཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེཏི.
ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ¶ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཏྠ ཝིཏཀྐསྶ ཙ ཝིཙཱརསྶ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱུཔསམཱ སམཏིཀྐམཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ ན སནྟི, ཨཉྙེཡེཝ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཕསྶཱདཡོ, ཨཉྙེ ཨིདྷཱཏི. ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ ¶ . ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨིདྷ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ, ཨཏྟསནྟཱནེ ནིབྦཏྟནྟི ཨཏྠོ.
སམྤསཱདནནྟི སམྤསཱདནཾ ཝུཙྩཏི སདྡྷཱ. སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདནཾ ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམྤསཱདནསམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝཱུཔསམནེན ཙ ཙེཏོ སམྤསཱདཡཏི, ཏསྨཱཔི སམྤསཱདནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, པུརིམསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཙེཏསོཏི ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ.
ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧིཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨིཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨུདཱཡཏཱིཏི ཨུདི, ཨུཊྛཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛཊྛེན ཨེཀོ ཙ སོ ¶ ཨུདི ཙཱཏི ཨེཀོདི. སམཱདྷིསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ. སོ པནཱཡཾ ཨེཀོདི ཡསྨཱ ཙེཏསོ, ན སཏྟསྶ ན ཛཱིཝསྶ. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.
ནནུ ཙཱཡཾ སདྡྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི ཨཏྠི, ཨཡཉྩ ཨེཀོདིནཱམཀོ སམཱདྷི. ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨདུཉྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ཝཱིཙིཏརངྒསམཱཀུལམིཝ ཛལཾ ན སུཔྤསནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏིཡཱཔི སདྡྷཱཡ ‘‘སམྤསཱདན’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ན སུཔྤསནྣཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟིཔི ན ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེན ལདྡྷོཀཱསཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ, བལཝསདྡྷཱསཧཱཡཔཊིལཱབྷེནེཝ ཙ སམཱདྷིཔི པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨཝིཏཀྐཾ ¶ ཨཝིཙཱརནྟི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ, ཨེཏསྶ ཝཱ ཝིཏཀྐོ ནཏྠཱིཏི ཨཝིཏཀྐཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཝིཙཱརཾ. ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ནནུ ཙ ‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’ཏི ཨིམིནཱཔི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ. ཨཐ ཀསྨཱ པུན ཝུཏྟཾ ‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’ནྟི’’? ཝུཙྩཏེ – ཨེཝམེཏཾ, སིདྡྷོཝཱཡམཏྠོ, ན པནེཏཾ ཏདཏྠདཱིཔཀཾ, ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ ¶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ སམདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི.
ཨཔིཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ སམྤསཱདནཾ, ན ཀིལེསཀཱལུསྶིཡསྶ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ, ན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམིཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱ, ན པཋམཛ྄ཛྷཱནམིཝ ཙ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ སམྤསཱདནཨེཀོདིབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ, ན ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི ཝིཡ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཝིཡ ཙ ཨབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀཉྩ. ན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀཾ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀམེཝ ¶ པན ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ. ཏསྨཱ པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཏྟབྦམེཝཱཏི.
སམཱདྷིཛནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ, སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཝཱ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནམྤི སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཛཱཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཝ སམཱདྷི ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན ཨཏིཝིཡ ཨཙལཏྟཱ སུཔྤསནྣཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིདམེཝ ‘‘སམཱདྷིཛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. དུཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ དུཏིཡཾ, ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི དུཏིཡཾ.
པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱཏི ཝིརཱགོ ནཱམ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ, ཨུབྷིནྣཾ པན ཨནྟརཱ ཙསདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, སོ ཝཱུཔསམཾ ཝཱ སམྤིཎྜེཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཡདཱ ཝཱུཔསམམེཝ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཝིརཱགཱ ཙ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ ཛིགུཙྪནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཙཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ སམཏིཀྐམནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ.
ཀཱམཉྩེཏེ ¶ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ཝཱུཔསནྟཱ, ཨིམསྶ པན ཛྷཱནསྶ མགྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠཉྩེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཧི ཝུཏྟེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི ‘‘ནཱུན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམོ མགྒོ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཏིཡེ ཨརིཡམགྒེ ¶ ཨཔྤཧཱིནཱནམྤི སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༧༣; མ. ནི. ༢.༡༣༣; སཾ. ནི. ༥.༡༨༤; ཨ. ནི. ༣.༨༨) ཨེཝཾ པཧཱནཾ ཝུཙྩམཱནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི, ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶུཀྐཱནཾ ཨུསྶཱཧཛནཀཾ, ཨེཝམེཝ ཨིདྷ ཨཝཱུཔསནྟཱནམྤི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི. ཏེནཱཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི.
ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ ¶ , སམཾ པསྶཏི ཨཔཀྑཔཏིཏཱ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཡ ཝིསདཱཡ ཝིཔུལཱཡ ཐཱམགཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.
ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝེདནུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཏི.
ཏཏྠ ཡཱ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛཚལཱ༹རམྨཎཱཔཱཐེ པརིསུདྡྷཔཀཏིབྷཱཝཱཝིཛཧནཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦; མ. ནི. ༡.༧༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཏྟེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༤༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཧཛཱཏདྷམྨཱནཾ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ ¶ པན ‘‘ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨནཙྩཱརདྡྷནཱཏིསིཐིལཝཱིརིཡསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ‘‘ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ¶ ཨུཔྤཛྫནྟི? ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༧) ཨེཝམཱགཏཱ ནཱིཝརཎཱདིཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱགཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༥༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཨདུཀྑམསུཁསཉྙིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝེདནུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ ‘‘ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏཾ, ཏཾ པཛཧཏི, ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༡; ཨ. ནི. ༧.༥༥) ཨེཝམཱགཏཱ ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ཚནྡཱདཱིསུ ཡེཝཱཔནཀེསུ ཨཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ སམཝཱཧིཏབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༣; དཱི. ནི. ༡.༢༣༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཨགྒསུཁེཔི ཏསྨིཾ ཨཔཀྑཔཱཏཛནནཱི ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱན’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༦༥; དཱི. ནི. ༡.༢༣༢) ཨེཝམཱགཏཱ སབྦཔཙྩནཱིཀཔརིསུདྡྷཱ པཙྩནཱིཀཝཱུཔསམནེཔི ཨབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ནཱམ.
ཏཏྠ ¶ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཙ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཙ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཙ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི. ཏེན ཏེན ཨཝཏྠཱབྷེདེན པནསྶཱཡཾ བྷེདོ. ཨེཀསྶཱཔི སཏོ སཏྟསྶ ཀུམཱརཡུཝཏྠེརསེནཱཔཏིརཱཛཱདིཝསེན བྷེདོ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏཱསུ ཡཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱདཡོ. ཡཏྠ ཝཱ པན བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱདཡོ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.
ཡཐཱ ¶ ཙེཏཱསཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཨེཝཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཝིཔསྶནུཔེཀྑཱནམྤི. པཉྙཱ ཨེཝ ཧི སཱ, ཀིཙྩཝསེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ སཱཡཾ གེཧཾ པཝིཊྛཾ སཔྤཾ ཨཛཔདདཎྜཾ གཧེཏྭཱ པརིཡེསམཱནསྶ ཏཾ ཐུསཀོཊྛཀེ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘སཔྤོ ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨཝལོཀེནྟསྶ སོཝཏྠིཀཏྟཡཾ ¶ དིསྭཱ ནིབྦེམཏིཀསྶ ‘‘སཔྤོ, ན སཔྤོ’’ཏི ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ལཀྑཎཏྟཡེ དིཊྛེ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩབྷཱཝཱདིཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ. ཡཐཱ པན ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཛཔདདཎྜེན གཱལ༹ྷཾ སཔྤཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིནྟཱཧཾ ཨིམཾ སཔྤཾ ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨཏྟཱནཉྩ ཨིམིནཱ ཨཌཾསཱཔེནྟོ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི མུཉྩནཱཀཱརམེཝ པརིཡེསཏོ གཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ལཀྑཎཏྟཡསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝེ པསྶཏོ སངྑཱརགཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ. ཨིཏི ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱཡ སིདྡྷཱཡ སངྑཱརུཔེཀྑཱཔི སིདྡྷཱཝ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པནེསཱ ཝིཙིནནགཧཎེསུ མཛ྄ཛྷཏྟསངྑཱཏེན ཀིཙྩེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱཏི. ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ པན ཝེདནུཔེཀྑཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཨཝསེསཱཧི ཙ ཨཏྠཏོ བྷིནྣཱ ཨེཝཱཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –
‘‘མཛ྄ཛྷཏྟབྲཧྨབོཛ྄ཛྷངྒཚལ༹ངྒཛྷཱནསུདྡྷིཡོ;
ཝིཔསྶནཱ ཙ སངྑཱརཝེདནཱ ཝཱིརིཡཾ ཨིཏི.
ཝིཏྠཱརཏོ དསོཔེཀྑཱ, ཚ མཛ྄ཛྷཏྟཱདིཏོ ཏཏོ;
དུཝེ པཉྙཱ ཏཏོ དྭཱིཧི, ཙཏསྶོཝ བྷཝནྟིམཱ’’ཏི.
ཨིཏི ¶ ཨིམཱསུ ཨུཔེཀྑཱསུ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎཱ. ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ནནུ ཙཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི, སཱ ཙ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཏྲཔི ‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’ཏི ཨེཝམཡཾ ཝཏྟབྦཱ སིཡཱ, སཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱ’’ཏི? ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ. ཨཔརིབྱཏྟཉྷི ཏསྶ ཏཏྠ ཀིཙྩཾ ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ, ཨིདྷ པནཱཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟསིརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པརིབྱཏྟཀིཙྩཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཱཏི.
ཨིདཱནི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ སརཏཱིཏི སཏོ. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. ཨིཏི པུགྒལེན སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ ¶ སཏི. ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པུརིམཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, མུཊྛསྶཏིསྶ ཧི ཨསམྤཛཱནསྶ ཨུཔཙཱརམཏྟམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཨཔྤནཱ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶ ཙིཏྟསྶ གཏི སུཁཱ ཧོཏི, ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པུརིསསྶ ཁུརདྷཱརཱཡཾ ཝིཡ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཔརིགྒཧིཏཱ ¶ ཨེཝ ཙིཏྟསྶ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱཏི ཨིདྷེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡཐཱ དྷེནུཔགོ ཝཙྪོ དྷེནུཏོ ཨཔནཱིཏོ ཨརཀྑིཡམཱནོ པུནདེཝ དྷེནུཾ ཨུཔགཙྪཏི, ཨེཝམིདཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ པཱིཏིཏོ ཨཔནཱིཏམྤི སཏིསམྤཛཉྙཱརཀྑེན ཨརཀྑིཡམཱནཾ པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ. སུཁེ ཝཱཔི སཏྟཱ སཱརཛྫནྟི, ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརཾ སུཁཾ ཏཏོ པརཾ སུཁཱབྷཱཝཱ. སཏིསམྤཛཉྙཱནུབྷཱཝེན པནེཏྠ སུཁེ ཨསཱརཛྫནཱ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱཏི ཨིམམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཨིདྷེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.
ཨིདཱནི སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ སུཁཔཊིསཾཝེདནཱབྷོགོ ནཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཡཾ ཝཱ ཏཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏཾསམུཊྛཱནེནསྶ ཡསྨཱ ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན རཱུཔཀཱཡོ ཕུཊྛོ, ཡསྶ ཕུཊྛཏྟཱ ¶ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔི སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.
ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡཾཛྷཱནཧེཏུ ཡཾཛྷཱནཀཱརཎཱ ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིཔུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི པཀཱསེནྟི, པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིནྟི? ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི. ཏཾ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.
ཀསྨཱ པན ཏཾ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི? པསཾསཱརཧཏོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨཏིམདྷུརསུཁེ སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཀོ, ན ཏཏྠ སུཁཱབྷིསངྒེན ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི. ཡཐཱ ཙ པཱིཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིཏཱཡ ¶ སཏིམཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨརིཡཀནྟཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏམེཝ ཙ ཨསཾཀིལིཊྛཾ སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཏསྨཱ པསཾསཱརཧོ ཧོཏི. ཨིཏི པསཾསཱརཧཏོ ནཾ ཨརིཡཱ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསཱརཧཧེཏུབྷཱུཏེ གུཎེ པཀཱསེནྟཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཏཏིཡཾ, ཏཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི ཏཏིཡཾ.
སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱཏི ཀཱཡིཀསུཁསྶ ཙ ཀཱཡིཀདུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ. པུབྦེཝཱཏི ཏཉྩ ཁོ པུབྦེཝ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ. སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ ཙཱཏི ཨིམེསམྤི དྭིནྣཾ པུབྦེཝ ཨཏྠངྒམཱ, པཧཱནཱ ¶ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏི? ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ. སོམནསྶཉྷི ཙཏུཏྠསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི, དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི པཋམདུཏིཡཏཏིཡཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེསུ. ཨེཝམེཏེསཾ པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནཾ ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༢༡༩ ཨཱདཡོ) པན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུདྡེསཀྐམེནེཝ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱནཾ སུཁདུཀྑསོམནསྶདོམནསྶཱནཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.
ཡདི པནེཏཱནི ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡནྟི ¶ , ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ, སུཁིནྡྲིཡཾ, སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) ཨེཝཾ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི? ཨཏིསཡནིརོདྷཏྟཱ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ ཧི ཏེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ, ན ནིརོདྷོཡེཝ. ནིརོདྷོཡེཝ པན ཨུཔཙཱརཀྑཎེ, ནཱཏིསཡནིརོདྷོ. ཏཐཱ ཧི ནཱནཱཝཛྫནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ནིརུདྡྷསྶཱཔི དུཀྑིནྡྲིཡསྶ ཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶེན ཝཱ ཝིསམཱསནཱུཔཏཱཔེན ཝཱ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ. ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ནིརུདྡྷམྤེཏཾ ན སུཊྛུ ¶ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ. ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ པན པཱིཏིཕརཎེན སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏི, སུཁོཀྐནྟཀཱཡསྶ ཙ སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི དུཀྑིནྡྲིཡཾ པཊིཔཀྑེན ཝིཧཏཏྟཱ. ནཱནཱཝཛྫནེཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ, ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཡེཔི ཀཱཡཀིལམཐེ ཙིཏྟཱུཔགྷཱཏེ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝེ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཏྠ པན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེ. ཨཔྤཧཱིནཱཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏི ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ནཏྭེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ པཧཱིནཔཙྩཡཏྟཱ. ཏཐཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སུཁིནྡྲིཡསྶ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊྛཀཱཡསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ནཏྭེཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ པཱིཏི སབྦསོ ནིརུདྡྷཱ ཧོཏི. ཏཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ, ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེན སམྨཱ ཨནཏིཀྐནྟཏྟཱ ཙ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ནཏྭེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཙ ‘‘ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔརིསེསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི.
ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶཱུཔཙཱརེ པཧཱིནཱཔི ཨེཏཱ ཝེདནཱ ཨིདྷ ཀསྨཱ སམཱཧརཱི’’ཏི ¶ ? སུཁགྒཧཎཏྠཾ ¶ . ཡཱ ཧི ཨཡཾ ‘‘ཨདུཀྑམསུཁ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སུཁུམཱ དུབྦིཉྙེཡྻཱ ན སཀྐཱ སུཁེན གཧེཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ དུཊྛསྶ ཡཐཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ གོཎསྶ གཧཎཏྠཾ གོཔོ ཨེཀསྨིཾ ཝཛེ སབྦཱ གཱཝོ སམཱཧརཏི, ཨཐེཀེཀཾ ནཱིཧརནྟོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ ‘‘ཨཡཾ སོ གཎྷཐ ན’’ནྟི ཏམྤི གཱཧཱཔེཏི, ཨེཝམེཝཾ སུཁགྒཧཎཏྠཾ སབྦཱཔི ཨེཏཱ སམཱཧརི. ཨེཝཉྷི སམཱཧཊཱ ཨེཏཱ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ནེཝ སུཁཾ, ན དུཀྑཾ, ན སོམནསྶཾ, ན དོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱཝེདནཱ’’ཏི སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུཾ.
ཨཔིཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཙྩཡདསྶནཏྠཉྩཱཔི ཨེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུཁདུཀྑཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ ཨཱཝུསོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༥༨). ཡཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱཔི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཡོ ཏཏིཡམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཱ ¶ , ཨེཝཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམྤེཏསྶ ཛྷཱནསྶེཏཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱ ཨེཏྠ རཱགདོསཱནཾ ཨཏིདཱུརབྷཱཝཾ དསྶེཏུམྤེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ ཧི སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ, དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ, དོམནསྶཾ དོསསྶ. སུཁཱདིགྷཱཏེན ཙ སཔྤཙྩཡཱ རཱགདོསཱ ཧཏཱཏི ཨཏིདཱུརེ ཧོནྟཱིཏི.
ཨདུཀྑམསུཁནྟི དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨདུཀྑཾ. སུཁཱབྷཱཝེན ཨསུཁཾ. ཨེཏེནེཏྠ དུཀྑསུཁཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏཏིཡཝེདནཾ དཱིཔེཏི, ན དུཀྑསུཁཱབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏིཡཝེདནཱ ནཱམ ཨདུཀྑམསུཁཱ, ཨུཔེཀྑཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ. ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཛྷཱནེ སུཔརིསུདྡྷཱ སཏི, ཡཱ ཙ ཏསྶཱ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ, ན ཨཉྙེན. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨེཏྠ ¶ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི ཧོཏི, སཱ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཏཱཡ སཏིཡེཝ པརིསུདྡྷཱ, ཨཔིཙ ཁོ སབྦེཔི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ, སཏིསཱིསེན པན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.
ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཧེཊྛཱཔི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫཏི, ཡཐཱ པན དིཝཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ དིཝཱ ¶ ཝིཛྫམཱནཱཔི ཙནྡལེཁཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི ཨཔརིཡོདཱཏཱ, ཨེཝམཡམྤི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིབྷེདེ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ དིཝཱ ཨཔརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ ཨཔརིསུདྡྷཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེསུ ཨེཀམྤི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀཏེཛཱབྷིབྷཝཱབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ པཊིལཱབྷཱ ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷཱ. ཏསྶཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ པརིསུདྡྷཱ ཧོནྟི པརིཡོདཱཏཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཙཏུཏྠནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཙཏུཏྠཾ, ཙཏུཏྠཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི ཙཏུཏྠཾ.
ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི པུབྦབྷཱགེཔི ནཱནཱ, མགྒཀྑཎེཔི. པུབྦབྷཱགེ སམཱཔཏྟིཝསེན ནཱནཱ, མགྒཀྑཎེ ནཱནཱམགྒཝསེན. ཨེཀསྶ ཧི པཋམམགྒོ པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀོ ¶ ཧོཏི, དུཏིཡམགྒཱདཡོཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཝཱ དུཏིཡཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཝཱ. ཨེཀསྶ པཋམམགྒོ དུཏིཡཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཛ྄ཛྷཱནིཀོ ཧོཏི, དུཏིཡཱདཡོཔི དུཏིཡཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཝཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཝཱ. ཨེཝཾ ཙཏྟཱརོཔི མགྒཱ ཛྷཱནཝསེན སདིསཱ ཝཱ ཨསདིསཱ ཝཱ ཨེཀཙྩསདིསཱ ཝཱ ཧོནྟི. ཨཡཾ པནསྶ ཝིསེསོ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནནིཡམེན ཧོཏི. པཋམཛ྄ཛྷཱནལཱབྷིནོ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཱཡ ཝིཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣམགྒོ པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀོ ཧོཏི, མགྒངྒབོཛ྄ཛྷངྒཱནི པནེཏྠ པརིཔུཎྞཱནེཝ ཧོནྟི. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝིཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀོ ཧོཏི, མགྒངྒཱནི ¶ པནེཏྠ སཏྟ ཧོནྟི. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝིཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀོ, མགྒངྒཱནི པནེཏྠ སཏྟ, བོཛ྄ཛྷངྒཱནི ཚ ཧོནྟི. ཨེས ནཡོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱ. ཨཱརུཔྤེ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཉྩ ཁོ ལོཀུཏྟརཾ, ན ལོཀིཡནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཀཐནྟི? ཨེཏྠཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཡཏོ ཝུཊྛཱཡ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཡོ ཨཱརུཔྤེ ཨུཔྤནྣོ, ཏཾཛྷཱནིཀཱཝ ཏསྶ ཏཏྠ ཏཡོ མགྒཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝཾ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནམེཝ ནིཡམེཏི. ཀེཙི པན ཐེརཱ ‘‘ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཁནྡྷཱ ནིཡམེནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀེཙི ‘‘པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཡམེཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀེཙི ‘‘ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི ཝིཔསྶནཱ ནིཡམེཏཱི’’ཏི ཝདནྟི.
ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཝིཔསྶནཱནིཡམེན ཧི སུཀྑཝིཔསྶཀསྶ ཨུཔྤནྣམགྒོཔི, སམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཨཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒོཔི, པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ པཀིཎྞཀསངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏམགྒོཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀོཝ ཧོཏི, སབྦེསུ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱནི ¶ ཨཊྛ མགྒངྒཱནི པཉྩ ཛྷཱནངྒཱནི ཧོནྟི. ཏེསཉྷི པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱ སོམནསྶསཧགཏཱཔི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱཔི ཧུཏྭཱ ཝུཊྛཱནཀཱལེ སངྑཱརུཔེཀྑཱབྷཱཝཾ པཏྟཱ སོམནསྶསཧགཏཱཝ ཧོཏི.
པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི པཱདཀཱནི ཀཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏམགྒེསུ ཡཐཱཀྐམེནེཝ ཛྷཱནཾ ཙཏུརངྒིཀཾ ཏིཝངྒིཀཾ དུཝངྒིཀཉྩ ཧོཏི, སབྦེསུ པན སཏྟ མགྒངྒཱནི ཧོནྟི, ཙཏུཏྠེ ཚ བོཛ྄ཛྷངྒཱནི. ཨཡཾ ཝིསེསོ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནནིཡམེན ཙེཝ ཝིཔསྶནཱནིཡམེན ཙ ཧོཏི. ཏེསམྤི ¶ ཧི པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱ སོམནསྶསཧགཏཱཔི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱཔི ཧོཏི, ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི སོམནསྶསཧགཏཱཝ.
པཉྩམཛ྄ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏམགྒེ པན ཨུཔེཀྑཱཙིཏྟེཀགྒཏཱཝསེན དྭེ ཛྷཱནངྒཱནི, བོཛ྄ཛྷངྒམགྒངྒཱནི ཚ སཏྟ ཙེཝ. ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཨུབྷཡནིཡམཝསེན ཧོཏི. ཨིམསྨིཉྷི ནཡེ པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱ སོམནསྶསཧགཏཱ ཝཱ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱ ཝཱ ཧོཏི, ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱཝ ཧོཏི. ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི ¶ པཱདཀཱནི ཀཏྭཱ ཨུཔྤཱདིཏམགྒེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདྷ པན ཙཏུཀྐནཡེ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨབྷཱཝཱ ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ སེསཱནཾ ཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝཾ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡེ ཀེཙི སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏམགྒསྶ ཨཱསནྣཔདེསེ ཝུཊྛིཏསམཱཔཏྟི ཨཏྟནཱ སདིསབྷཱཝཾ ཀརོཏི བྷཱུམིཝཎྞོ ཝིཡ གོདྷཱཝཎྞསྶ.
དུཏིཡཏྠེརཝཱདེ པན ཡཏོ ཡཏོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡེ ཡེ སམཱཔཏྟིདྷམྨེ སམྨསིཏྭཱ མགྒོ ནིབྦཏྟིཏོ ཧོཏི, ཏཾཏཾསམཱཔཏྟིསདིསོཝ ཧོཏི. ཏཏྲཱཔི ཙ ཝིཔསྶནཱནིཡམོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.
ཏཏིཡཏྠེརཝཱདེ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔེན ཡཾ ཡཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཡེ ཡེ ཛྷཱནདྷམྨེ སམྨསིཏྭཱ མགྒོ ནིབྦཏྟིཏོ, ཏཾཏཾཛྷཱནསདིསོཝ ཧོཏི. པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ པན སམྨསིཏཛ྄ཛྷཱནཾ ཝཱ ཝིནཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡམཏྟེནེཝ ཏཾ ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏྠཱཔི ཙ ཝིཔསྶནཱནིཡམོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.
ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སམྨཱསམཱདྷཱིཏི ཡཱ ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ ཨེཀགྒཏཱ, ཨཡཾ པུབྦབྷཱགེ ལོཀིཡོ, ཨཔརབྷཱགེ ལོཀུཏྟརོ སམྨཱསམཱདྷི ནཱམ ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན དྷམྨསེནཱཔཏི ¶ མགྒསཙྩཾ དེསེཏི. ཏཏྠ ལོཀིཡམགྒེ སབྦཱནེཝ མགྒངྒཱནི ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཚསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཨཉྙཏརཱརམྨཎཱནི ཧོནྟི. ལོཀུཏྟརམགྒེ པན ཙཏུསཙྩཔྤཊིཝེདྷཱཡ པཝཏྟསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཨཝིཛྫཱནུསཡསམུགྒྷཱཏཀཾ པཉྙཱཙཀྑུ སམྨཱདིཊྛི, ཏཐཱ སམྤནྣདིཊྛིསྶ ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཏིཝིདྷམིཙྪཱསངྐཔྤསམུགྒྷཱཏཀོ ཙེཏསོ ནིབྦཱནཔདཱབྷིནིརོཔནོ སམྨཱསངྐཔྤོ, ཏཐཱ པསྶནྟསྶ ཝིཏཀྐེནྟསྶ ཙ ཏཾསམྤཡུཏྟཱཝ ཙཏུབྦིདྷཝཙཱིདུཙྩརིཏསམུགྒྷཱཏིཀཱ མིཙྪཱཝཱཙཱཡ ཝིརཏི སམྨཱཝཱཙཱ, ཏཐཱ ཝིརམནྟསྶ ཏཾསམྤཡུཏྟཱཝ ཏིཝིདྷམིཙྪཱཀམྨནྟསམུཙྪེདིཀཱ མིཙྪཱཀམྨནྟཱ ཝིརཏི ¶ སམྨཱཀམྨནྟོ, ཏེསཾཡེཝ ཙསྶ ཝཱཙཱཀམྨནྟཱནཾ ཝོདཱནབྷཱུཏཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱཝ ཀུཧནཱདིསམུཙྪེདིཀཱ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཱ ཝིརཏི སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, ཏསྶཱཡེཝསྶ སམྨཱཝཱཙཱཀམྨནྟཱཛཱིཝསངྑཱཏཱཡ སཱིལབྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛམཱནསྶ ཏདནུརཱུཔོ ཏཾསམྤཡུཏྟོཝ ཀོསཛྫསམུཙྪེདཀོ, ཨནུཔྤནྣུཔྤནྣཱནཾ ཨཀུསལཀུསལཱནཾ ¶ ཨནུཔྤཱདཔྤཧཱནུཔྤཱདཊྛིཏིསཱདྷཀོ ཙ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ སམྨཱཝཱཡཱམོ, ཨེཝཾ ཝཱཡམནྟསྶ ཏཾསམྤཡུཏྟོཝ མིཙྪཱསཏིཝིནིདྡྷུནཀོ, ཀཱཡཱདཱིསུ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིསཱདྷཀོ ཙ ཙེཏསོ ཨསམྨོསོ སམྨཱསཏི. ཨེཝཾ ཨནུཏྟརཱཡ སཏིཡཱ སུཝིཧིཏཙིཏྟཱརཀྑསྶ ཏཾསམྤཡུཏྟཱཝ མིཙྪཱསམཱདྷིཝིདྡྷཾསིཀཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ སམྨཱསམཱདྷི. ཨེས ལོཀུཏྟརོ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ.
ཡོ སཧ ལོཀིཡེན མགྒེན དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཱཏི སངྑྱཾ གཏོ, སོ ཁོ པནེས མགྒོ སམྨཱདིཊྛིསངྐཔྤཱནཾ ཝིཛྫཱཡ སེསདྷམྨཱནཾ ཙརཎེན སངྒཧིཏཏྟཱ ཝིཛྫཱ ཙེཝ ཙརཎཉྩ. ཏཐཱ ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཝིཔསྶནཱཡཱནེན ཨིཏརེསཾ སམཐཡཱནེན སངྒཧིཏཏྟཱ སམཐོ ཙེཝ ཝིཔསྶནཱ ཙ. ཏེསཾ དྭིནྣཾ པཉྙཱཀྑནྡྷེན ཏདནནྟརཱནཾ ཏིཎྞཾ སཱིལཀྑནྡྷེན ཨཝསེསཱནཾ ཏིཎྞཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷེན ཨདྷིཔཉྙཱཨདྷིསཱིལཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཧི ཙ སངྒཧིཏཏྟཱ ཁནྡྷཏྟཡཉྩེཝ སིཀྑཏྟཡཉྩ ཧོཏི. ཡེན སམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ དསྶནསམཏྠེཧི ཙཀྑཱུཧི གམནསམཏྠེཧི ཙ པཱདེཧི སམནྣཱགཏོ ཨདྡྷིཀོ ཝིཡ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡཱནེན ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཾ སམཐཡཱནེན ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགནྟི ཨནྟདྭཡཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ པཉྙཱཀྑནྡྷེན མོཧཀྑནྡྷཾ, སཱིལཀྑནྡྷེན དོསཀྑནྡྷཾ, སམཱདྷིཀྑནྡྷེན ཙ ལོབྷཀྑནྡྷཾ པདཱལེནྟོ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཡ པཉྙཱསམྤདཾ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཡ སཱིལསམྤདཾ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཡ སམཱདྷིསམྤདནྟི ཏིསྶོ སམྤཏྟིཡོ པཏྭཱ ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨརཏནཝིཙིཏྟཾ སམྨཏྟནིཡཱམསངྑཱཏཾ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏཱིཏི.
མགྒསཙྩནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
སཙྩཔཀིཎྞཀཝཎྞནཱ
ཙཏཱུསུ ¶ ¶ ¶ པན སཙྩེསུ བཱདྷནལཀྑཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, པབྷཝལཀྑཎཾ སམུདཡསཙྩཾ, སནྟིལཀྑཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིཡྻཱནལཀྑཎཾ མགྒསཙྩཾ, ཨཔིཙ པཝཏྟིཔཝཏྟཀནིཝཏྟིནིཝཏྟཀལཀྑཎཱནི པཊིཔཱཊིཡཱ. ཏཐཱ སངྑཏཏཎྷཱཨསངྑཏདསྶནལཀྑཎཱནི ཙ.
ཀསྨཱ པན ཙཏྟཱརེཝ ཨརིཡསཙྩཱནི ཝུཏྟཱནི ཨནཱུནཱནི ཨནདྷིཀཱནཱིཏི ཙེ? ཨཉྙསྶ ཨསམྦྷཝཏོ ཨཉྙཏརསྶ ཙ ཨནཔནེཡྻབྷཱཝཏོ. ན ཧི ཨེཏེཧི ཨཉྙཾ ཨདྷིཀཾ ཝཱ, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨེཀམྤི ཨཔནེཏབྦཾ སམྦྷོཏི. ཡཐཱཧ –
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཙྪེཡྻ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ‘ནེཏཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ, ཨཉྙཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ. ཡཾ སམཎེན གོཏམེན དེསིཏཾ, ཨཧམེཏཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི.
ཡཐཱ ཙཱཧ –
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ནེཏཾ དུཀྑཾ པཋམཾ ཨརིཡསཙྩཾ, ཡཾ སམཎེན གོཏམེན དེསིཏཾ, ཨཧམེཏཾ དུཀྑཾ པཋམཾ ཨརིཡསཙྩཾ པཙྩཀྑཱཡ ཨཉྙཾ དུཀྑཾ པཋམཾ ཨརིཡསཙྩཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༦).
ཨཔིཙ པཝཏྟིམཱཙིཀྑནྟོ བྷགཝཱ སཧེཏུཀཾ ཨཱཙིཀྑི, ནིཝཏྟིཉྩ སཨུཔཱཡཾ. ཨིཏི པཝཏྟིནིཝཏྟིཏདུབྷཡཧེཏཱུནཾ ཨེཏཔྤརམཏོ ཙཏྟཱརེཝ ཝུཏྟཱནི. ཏཐཱ པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦསཙྪིཀཱཏབྦབྷཱཝེཏབྦཱནཾ, ཏཎྷཱཝཏྠུཏཎྷཱཏཎྷཱནིརོདྷཏཎྷཱནིརོདྷཱུཔཱཡཱནཾ, ཨཱལཡཨཱལཡརཱམཏཱཨཱལཡསམུགྒྷཱཏཨཱལཡསམུགྒྷཱཏཱུཔཱཡཱནཉྩ ཝསེནཱཔི ཙཏྟཱརེཝ ཝུཏྟཱནཱིཏི.
ཨེཏྠ ཙ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ སབྦསཏྟསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཙ སུཝིཉྙེཡྻནྟི དུཀྑསཙྩཾ པཋམཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྶེཝ ཧེཏུདསྶནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སམུདཡསཙྩཾ, ཧེཏུནིརོདྷཱ ¶ ཕལནིརོདྷོཏི ¶ ཉཱཔནཏྠཾ ཏཏོ ནིརོདྷསཙྩཾ, ཏདདྷིགམཱུཔཱཡདསྶནཏྠཾ ཨནྟེ མགྒསཙྩཾ. བྷཝསུཁསྶཱདགདྷིཏཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ སཾཝེགཛནནཏྠཾ ¶ པཋམཾ དུཀྑམཱཧ. ཏཾ ནེཝ ཨཀཏཾ ཨཱགཙྪཏི, ན ཨིསྶརནིམྨཱནཱདིཏོ ཧོཏི, ཨིཏོ པན ཧོཏཱིཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སམུདཡཾ. ཏཏོ སཧེཏུཀེན དུཀྑེན ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ སཾཝིགྒམཱནསཱནཾ དུཀྑནིསྶརཎགཝེསཱིནཾ ནིསྶརཎདསྶནེན ཨསྶཱསཛནནཏྠཾ ནིརོདྷཾ. ཏཏོ ནིརོདྷཱདྷིགམནཏྠཾ ནིརོདྷསམྤཱཔཀཾ མགྒནྟི ཨཡམེཏེསཾ ཀམོ.
ཨེཏེསུ པན བྷཱརོ ཝིཡ དུཀྑསཙྩཾ དཊྛབྦཾ, བྷཱརཱདཱནམིཝ སམུདཡསཙྩཾ, བྷཱརནིཀྑེཔནམིཝ ནིརོདྷསཙྩཾ, བྷཱརནིཀྑེཔནཱུཔཱཡོ ཝིཡ མགྒསཙྩཾ. རོགོ ཝིཡ ཝཱ དུཀྑསཙྩཾ, རོགནིདཱནམིཝ སམུདཡསཙྩཾ, རོགཝཱུཔསམོ ཝིཡ ནིརོདྷསཙྩཾ, བྷེསཛྫམིཝ མགྒསཙྩཾ. དུབྦྷིཀྑམིཝ ཝཱ དུཀྑསཙྩཾ, དུབྦུཊྛི ཝིཡ སམུདཡསཙྩཾ, སུབྷིཀྑམིཝ ནིརོདྷསཙྩཾ, སུཝུཊྛི ཝིཡ མགྒསཙྩཾ. ཨཔིཙ ཝེརཱིཝེརམཱུལཝེརསམུགྒྷཱཏཝེརསམུགྒྷཱཏཱུཔཱཡེཧི, ཝིསརུཀྑརུཀྑམཱུལམཱུལཱུཔཙྪེདཏདུཔཙྪེདཱུཔཱཡེཧི, བྷཡབྷཡམཱུལནིབྦྷཡཏདདྷིགམཱུཔཱཡེཧི, ཨོརིམཏཱིརམཧོགྷཔཱརིམཏཱིརཏཾསམྤཱཔཀཝཱཡཱམེཧི ཙ ཡོཛེཏྭཱཔེཏཱནི ཨུཔམཱཏོ ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི.
སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི སཙྩཱནི པརམཏྠེན ཝེདཀཀཱརཀནིབྦུཏགམཀཱབྷཱཝཏོ སུཉྙཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘དུཀྑམེཝ ཧི ན ཀོཙི དུཀྑིཏོ, ཀཱརཀོ ན ཀིརིཡཱཝ ཝིཛྫཏི;
ཨཏྠི ནིབྦུཏི ན ནིབྦུཏོ པུམཱ, མགྒམཏྠི གམཀོ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.
ཨཐ ཝཱ –
དྷུཝསུབྷསུཁཏྟསུཉྙཾ, པུརིམདྭཡམཏྟསུཉྙམམཏཔདཾ;
དྷུཝསུཁཨཏྟཝིརཧིཏོ, མགྒོ ཨིཏི སུཉྙཏཱ ཏེསུ.
ནིརོདྷསུཉྙཱནི ¶ ཝཱ ཏཱིཎི, ནིརོདྷོ ཙ སེསཏྟཡསུཉྙོ. ཕལསུཉྙོ ཝཱ ཨེཏྠ ཧེཏུ སམུདཡེ དུཀྑསྶ ཨབྷཱཝཏོ, མགྒེ ཙ ནིརོདྷསྶ, ན ཕལེན སགབྦྷོ པཀཏིཝཱདཱིནཾ པཀཏི ཝིཡ. ཧེཏུསུཉྙཉྩ ཕལཾ དུཀྑསམུདཡཱནཾ ནིརོདྷམགྒཱནཉྩ ཨསམཝཱཡཱ, ན ཧེཏུསམཝེཏཾ ཧེཏུཕལཾ སམཝཱཡཝཱདཱིནཾ དྭིཨཎུཀཱདི ཝིཡ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཏཡམིདྷ ¶ ¶ ནིརོདྷསུཉྙཾ, ཏཡེན ཏེནཱཔི ནིབྦུཏཱི སུཉྙཱ;
སུཉྙོ ཕལེན ཧེཏུ, ཕལམྤི ཏཾཧེཏུནཱ སུཉྙ’’ནྟི.
སབྦཱནེཝ སཙྩཱནི ཨཉྙམཉྙསབྷཱགཱནི ཨཝིཏཐཏོ ཨཏྟསུཉྙཏོ དུཀྐརཔཊིཝེདྷཏོ ཙ. ཡཐཱཧ –
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨཱནནྡ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ དུཀྐརཏརཾ ཝཱ དུརབྷིསམྦྷཝཏརཾ ཝཱ, ཡོ དཱུརཏོཝ སུཁུམེན ཏཱལ༹ཙྪིགྒལེ༹ན ཨསནཾ ཨཏིཔཱཏེཡྻ པོངྑཱནུཔོངྑཾ ཨཝིརཱདྷིཏཾ, ཡོ ཝཱ སཏྟདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི? ཨེཏདེཝ, བྷནྟེ, དུཀྐརཏརཉྩེཝ དུརབྷིསམྦྷཝཏརཉྩ; ཡོ ཝཱ སཏྟདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི; ཨཐ ཁོ ཏེ, ཨཱནནྡ, དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཏརཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཡེ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༡༡༥);
ཝིསབྷཱགཱནི སལཀྑཎཝཝཏྠཱནཏོ. པུརིམཱནི ཙ དྭེ སབྷཱགཱནི དུརཝགཱཧཏྠེན གམྦྷཱིརཏྟཱ ལོཀིཡཏྟཱ སཱསཝཏྟཱ ཙ, ཝིསབྷཱགཱནི ཕལཧེཏུབྷེདཏོ པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦཏོ ཙ. པཙྪིམཱནིཔི དྭེ སབྷཱགཱནི གམྦྷཱིརཏྟེན དུརཝགཱཧཏྟཱ ལོཀུཏྟརཏྟཱ ཨནཱསཝཏྟཱ ཙ, ཝིསབྷཱགཱནི ཝིསཡཝིསཡཱིབྷེདཏོ སཙྪིཀཱཏབྦབྷཱཝེཏབྦཏོ ཙ. པཋམཏཏིཡཱནི ཙཱཔི སབྷཱགཱནི ཕལཱཔདེསཏོ, ཝིསབྷཱགཱནི སངྑཏཱསངྑཏཏོ ¶ . དུཏིཡཙཏུཏྠཱནི ཙཱཔི སབྷཱགཱནི ཧེཏུཨཔདེསཏོ, ཝིསབྷཱགཱནི ཨེཀནྟཀུསལཱཀུསལཏོ. པཋམཙཏུཏྠཱནི ཙཱཔི སབྷཱགཱནི སངྑཏཏོ, ཝིསབྷཱགཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཏོ. དུཏིཡཏཏིཡཱནི ཙཱཔི སབྷཱགཱནི ནེཝསེཀྑནཱསེཀྑབྷཱཝཏོ, ཝིསབྷཱགཱནི སཱརམྨཎཱནཱརམྨཎཏོ.
‘‘ཨིཏི ཨེཝཾ པཀཱརེཧི, ནཡེཧི ཙ ཝིཙཀྑཎོ;
ཝིཛཉྙཱ ཨརིཡསཙྩཱནཾ, སབྷཱགཝིསབྷཱགཏ’’ནྟི.
སབྦམེཝ ¶ ཙེཏྠ དུཀྑཾ ཨེཀཝིདྷཾ པཝཏྟིབྷཱཝཏོ, དུཝིདྷཾ ནཱམརཱུཔཏོ, ཏིཝིདྷཾ ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔཱུཔཔཏྟིབྷཝབྷེདཏོ, ཙཏུབྦིདྷཾ ཙཏུཨཱཧཱརབྷེདཏོ, པཉྩཝིདྷཾ ¶ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷབྷེདཏོ. སམུདཡོཔི ཨེཀཝིདྷོ པཝཏྟཀབྷཱཝཏོ, དུཝིདྷོ དིཊྛིསམྤཡུཏྟཱསམྤཡུཏྟཏོ, ཏིཝིདྷོ ཀཱམབྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱབྷེདཏོ, ཙཏུབྦིདྷོ ཙཏུམགྒཔྤཧེཡྻཏོ, པཉྩཝིདྷོ རཱུཔཱབྷིནནྡནཱདིབྷེདཏོ, ཚབྦིདྷོ ཚཏཎྷཱཀཱཡབྷེདཏོ. ནིརོདྷོཔི ཨེཀཝིདྷོ ཨསངྑཏདྷཱཏུབྷཱཝཏོ, པརིཡཱཡཏོ པན དུཝིདྷོ སཨུཔཱདིསེསཨནུཔཱདིསེསཏོ, ཏིཝིདྷོ བྷཝཏྟཡཝཱུཔསམཏོ, ཙཏུབྦིདྷོ ཙཏུམགྒཱདྷིགམནཱིཡཏོ, པཉྩཝིདྷོ པཉྩཱབྷིནནྡནཝཱུཔསམཏོ, ཚབྦིདྷོ ཚཏཎྷཱཀཱཡཀྑཡབྷེདཏོ. མགྒོཔི ཨེཀཝིདྷོ བྷཱཝེཏབྦཏོ, དུཝིདྷོ སམཐཝིཔསྶནཱབྷེདཏོ, དསྶནབྷཱཝནཱབྷེདཏོ ཝཱ, ཏིཝིདྷོ ཁནྡྷཏྟཡབྷེདཏོ. ཨཡཉྷི སཔྤདེསཏྟཱ ནགརཾ ཝིཡ རཛྫེན ནིཔྤདེསེཧི ཏཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧིཏོ. ཡཐཱཧ –
‘‘ན ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, ཨརིཡེན ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན ཏཡོ ཁནྡྷཱ སངྒཧིཏཱ, ཏཱིཧི ཙ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, ཁནྡྷེཧི ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ སངྒཧིཏོ. ཡཱ, ཙཱཝུསོ ཝིསཱཁ, སམྨཱཝཱཙཱ ཡོ ཙ སམྨཱཀམྨནྟོ ཡོ ཙ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱིལཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ. ཡོ ཙ སམྨཱཝཱཡཱམོ ཡཱ ཙ སམྨཱསཏི ཡོ ཙ སམྨཱསམཱདྷི, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ. ཡཱ ཙ སམྨཱདིཊྛི ཡོ ཙ སམྨཱསངྐཔྤོ, ཨིམེ དྷམྨཱ པཉྙཱཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༢).
ཙཏུབྦིདྷོ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིཝསེན.
ཨཔིཙ སབྦཱནེཝ སཙྩཱནི ཨེཀཝིདྷཱནི ཨཝིཏཐཏྟཱ, ཨབྷིཉྙེཡྻཏྟཱ ཝཱ. དུཝིདྷཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཏོ, སངྑཏཱསངྑཏཏོ ¶ ཝཱ. ཏིཝིདྷཱནི དསྶནབྷཱཝནཱཧི པཧཱཏབྦཏོ ཨཔྤཧཱཏབྦཏོ ནེཝཔཧཱཏབྦནཱཔཧཱཏབྦཏོ ཙ. ཙཏུབྦིདྷཱནི པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦསཙྪིཀཱཏབྦབྷཱཝེཏབྦཏོཏི.
‘‘ཨེཝཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ, དུབྦོདྷཱནཾ བུདྷོ ཝིདྷིཾ;
ཨནེཀབྷེདཏོ ཛཉྙཱ, ཧིཏཱཡ ཙ སུཁཱཡ ཙཱ’’ཏི.
སཙྩཔཀིཎྞཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཨིདཱནི ¶ ¶ དྷམྨསེནཱཔཏི བྷགཝཏཱ དེསིཏཀྐམེནེཝ ཨནྟེ སཙྩཙཏུཀྐཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ‘‘ཏཾ ཉཱཏཊྛེན ¶ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ སཙྩཙཏུཀྐཝསེན སུཏམཡེ ཉཱཎཾ ནིགམེཏྭཱ དསྶེཏི. ཨེཝཾ ‘‘སོཏཱཝདྷཱནེ པཉྙཱ སུཏམཡེ ཉཱཎ’’ནྟི པུབྦེ ཝུཏྟཾ སབྦཾ ནིགམེཏྭཱ དསྶེཏཱིཏི.
སདྡྷམྨཔྤཀཱསིནིཡཱ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཊྛཀཐཱཡ
སུཏམཡཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. སཱིལམཡཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ
༣༧. སཱིལམཡཉཱཎནིདྡེསེ ¶ པཉྩཱཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. སཱིལཱནཱིཏི པརིཙྪིནྣདྷམྨནིདསྶནཾ. པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལནྟིཨཱདི པཉྩནྣཾ སརཱུཔཏོ དསྶནཾ. པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷཱིཏིཨཱདཱིསུ ཡཐཱ ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ཝཏྠམྤི ནཱིལམསྶ ཨཏྠཱིཏི ནཱིལནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ གཎནཝསེན པརིཡནྟོ པརིཙྪེདོ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི པརིཡནྟཱ, ཨུཔསམྤནྣསཱིལེ པཏྟོ ཨནུཔསམྤནྣསཱིལསྶ ཨཝསཱནསབྦྷཱཝཏོ ཝཱ པརིཡནྟོ ཨཝསཱནཾ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི པརིཡནྟཱ. སཔརིཡནྟཱཏི ཝཱ ཝཏྟབྦེ སཀཱརལོཔོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ ‘‘དཀཾ དཀཱསཡཱ པཝིསནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༨; ཨ. ནི. ༤.༣༣) ཨེཏྠ ཨུཀཱརལོཔོ ཝིཡ. པརིསུདྡྷབྷཱཝོ པཱརིསུདྡྷི, པརིཡནྟཱ ཙ སཱ པཱརིསུདྡྷི ཙཱཏི པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷི, པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསངྑཱཏཾ སཱིལཾ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཝུཏྟཔཊིཔཀྑེན ན པརིཡནྟཱཏི ཨཔརིཡནྟཱ, ནཏྠི ཨེཏིསྶཱ པརིཡནྟོཏིཔི ཨཔརིཡནྟཱ, ཝུདྡྷོ ཨེཏིསྶཱ པརིཡནྟོཏིཔི ཨཔརིཡནྟཱ. སམཱདཱནཏོ པབྷུཏི ཨཁཎྜིཏཏྟཱ ཁཎྜིཏཱཔི ཀཏཔཊིཀམྨཏྟཱ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟཀེནཱཔི མལེན ཝིརཧིཏཏྟཱ ཙ པརིསུདྡྷཛཱཏིམཎི ཝིཡ སུདྷནྟསུཔརིཀམྨཀཏསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཙ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨརིཡམགྒསྶ པདཊྛཱནབྷཱུཏཱ ཨནཱུནཊྛེན པརིཔཱུཎྞཱ. དིཊྛིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ དིཊྛིཔརཱམཱསེན ཨགྒཧིཏཏྟཱ ཨཔརཱམཊྛཱ.ཨཡཾ ཏེ སཱིལེ དོསོཏི ཀེནཙི ཙོདཀེན པརཱམསིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཝཱ ཨཔརཱམཊྛཱ. ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ སབྦདརཐཔཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ པཊིཔྤསྶདྡྷི. ཨནུཔསམྤནྣཱནནྟི ཨནཝསེསསམཱདཱནཝསེན སཱིལསམྤདཱཡ བྷུསཾ སམྤནྣཱཏི ཨུཔསམྤནྣཱ, ན ཨུཔསམྤནྣཱ ཨནུཔསམྤནྣཱ. ཏེསཾ ཨནུཔསམྤནྣཱནཾ.
པརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནནྟི ¶ ཨེཏྠ སིཀྑིཏབྦཊྛེན སིཀྑཱ, ཀོཊྛཱསཊྛེན པདཱནི, སིཀྑིཏབྦཀོཊྛཱསཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ སཱིལེ པཏིཊྛིཏེན ཨུཔརིཔཏྟབྦཏྟཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ¶ སིཀྑཱ, སཱིལཱནི ཏཱསཾ སིཀྑཱནཾ པཏིཊྛཊྛེན པདཱནཱིཏི སིཀྑཱནཾ པདཏྟཱ སིཀྑཱཔདཱནི ¶ , པརིཡནྟཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨེཏེསནྟི པརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱ. ཏེསཾ པརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ དྭེ པརིཡནྟཱ སིཀྑཱཔདཔརིཡནྟོ ཙ ཀཱལཔརིཡནྟོ ཙ. ཀཏམོ སིཀྑཱཔདཔརིཡནྟོ? ཨུཔཱསཀོཔཱསིཀཱནཾ ཡཐཱསམཱདཱནཝསེན ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཙཏྟཱརི ཝཱ པཉྩ ཝཱ ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ སིཀྑཱཔདཱནི ཧོནྟི, སིཀྑམཱནསཱམཎེརསཱམཎེརཱིནཾ དས སིཀྑཱཔདཱནི. ཨཡཾ སིཀྑཱཔདཔརིཡནྟོ. ཀཏམོ ཀཱལཔརིཡནྟོ? ཨུཔཱསཀོཔཱསིཀཱ དཱནཾ དདམཱནཱ པརིཝེསནཔརིཡནྟཾ སཱིལཾ སམཱདིཡནྟི, ཝིཧཱརགཏཱ ཝིཧཱརཔརིཡནྟཾ སཱིལཾ སམཱདིཡནྟི, ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ བྷིཡྻོ ཝཱ རཏྟིནྡིཝཱནི པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ སཱིལཾ སམཱདིཡནྟི. ཨཡཾ ཀཱལཔརིཡནྟོ. ཨིམེསུ དྭཱིསུ པརིཡནྟེསུ སིཀྑཱཔདཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ སམཱདིནྣཾ སཱིལཾ ཝཱིཏིཀྐམནེན ཝཱ མརཎེན ཝཱ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཀཱལཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ སམཱདིནྣཾ ཏཾཏཾཀཱལཱཏིཀྐམེན པཊིཔྤསྶམྦྷཏི.
ཨཔརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནནྟི –
‘‘ནཝ ཀོཊིསཧསྶཱནི, ཨསཱིཏི སཏཀོཊིཡོ;
པཉྙཱས སཏསཧསྶཱནི, ཚཏྟིཾས ཙ པུནཱཔརེ.
‘‘ཨེཏེ སཾཝརཝིནཡཱ, སམྦུདྡྷེན པཀཱསིཏཱ;
པེཡྻཱལམུཁེན ནིདྡིཊྛཱ, སིཀྑཱ ཝིནཡསཾཝརེ’’ཏི. –
ཨེཝཾ གཎནཝསེན པརིཡནྟཱནམྤི སིཀྑཱཔདཱནཾ ཨནཝསེསསམཱདཱནབྷཱཝཝསེན ལཱབྷཡསཉཱཏིཨངྒཛཱིཝིཏཧེཏུ ཨདིཊྛཔརིཡནྟབྷཱཝཝསེན ཨུཔརི རཀྑིཏབྦསཱིལཔརིཙྪེདཱབྷཱཝཝསེན ཙ ནཏྠི ཨེཏེསཾ པརིཡནྟོཏི ཨཔརིཡནྟཱནི. ཨཔརིཡནྟཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨེཏེསནྟི ཨཔརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱ. ཏེསཾ ཨཔརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནཾ, ཝུདྡྷཔརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནནྟི ཝཱ ཨཏྠོ.
པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱནནྟིཨཱདཱིསུ ¶ –
‘‘པུཐཱུནཾ ཛནནཱདཱིཧི, ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ;
པུཐུཛྫནནྟོགདྷཏྟཱ, པུཐུཝཱཡཾ ཛནོ ཨིཏི’’. –
ཝུཏྟཔུཐུཛྫནལཀྑཎཱནཏིཀྐམེཔི –
‘‘དུཝེ ¶ ¶ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;
ཨནྡྷོ པུཐུཛྫནོ ཨེཀོ, ཀལྱཱཎེཀོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི. –
ཝུཏྟཔུཐུཛྫནདྭཡེ ཀལྱཱཎདྷམྨསམཱགམེན ཨནྡྷཔུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམྨ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནབྷཱཝེ ཋིཏཱནཾ པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱནཾ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུཐུཛྫནེསུ ཝཱ ཀལྱཱཎཀཱནཾ པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱནཾ.
ཀུསལདྷམྨེ ཡུཏྟཱནནྟི ཨེཏྠ ཀུསལསདྡོ ཏཱཝ ཨཱརོགྱཱནཝཛྫཚེཀསུཁཝིཔཱཀེསུ དིསྶཏི. ཨཡཉྷི ‘‘ཀཙྩི ནུ བྷོཏོ ཀུསལཾ, ཀཙྩི བྷོཏོ ཨནཱམཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༥.༡༤༦; ༢.༢༠.༡༢༩) ཨཱརོགྱེ དིསྶཏི. ‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཀུསལོ? ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༦༡) ཙ ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཱནུཏྟརིཡཾ ཡཐཱ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུ’’ཏི ཙ (དཱི. ནི. ༣.༡༤༥) ཨེཝམཱདཱིསུ ཨནཝཛྫེ. ‘‘ཀུསལོ ཏྭཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ (མ. ནི. ༢.༨༧), ཀུསལཱ ནཙྩགཱིཏསྶ སིཀྑིཏཱ ཙཱཏུརིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༩༤) ཚེཀེ. ‘‘ཀུསལཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ སམཱདཱནཧེཏུ (དཱི. ནི. ༣.༨༠). ཀུསལསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༤༣༡) སུཁཝིཔཱཀེ. སྭཱཡམིདྷ ཨཱརོགྱེཔི ཨནཝཛྫེཔི སུཁཝིཔཱཀེཔི ཝཊྚཏི.
ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ ཀུཙྪིཏེ པཱཔཀེ དྷམྨེ སལཡནྟི ཙལཡནྟི ཀམྤེནྟི ཝིདྡྷཾསེནྟཱིཏི ཀུསལཱ. ཀུཙྪིཏེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན སཡནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཀུསཱ, ཏེ ཀུསེ ལུནནྟི ཚིནྡནྟཱིཏི ཀུསལཱ. ཀུཙྪིཏཱནཾ ཝཱ སཱནཏོ ཏནུཀརཎཏོ ཀུསཾ ཉཱཎཾ. ཏེན ཀུསེན ལཱཏབྦཱ གཧེཏབྦཱ ¶ པཝཏྟེཏབྦཱཏི ཀུསལཱ, ཡཐཱ ཝཱ ཀུསཱ ཨུབྷཡབྷཱགགཏཾ ཧཏྠཔྤདེསཾ ལུནནྟི, ཨེཝམིམེཔི ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣབྷཱཝེན ཨུབྷཡབྷཱགགཏཾ སཾཀིལེསཔཀྑཾ ལུནནྟི, ཏསྨཱ ཀུསཱ ཝིཡ ལུནནྟཱིཏི ཀུསལཱ. ཨཔིཙ ཨཱརོགྱཊྛེན ཨནཝཛྫཊྛེན ཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཝཱ ཀུསལཱ. ཨིདྷ པན ཡསྨཱ ཝིཔསྶནཱཀུསལམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ སེསེ ཝིཧཱཡ ཏསྶེཝ དསྶནཏྠཾ ‘‘ཀུསལདྷམྨེ’’ཏི ཨེཀཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཔསྶནཱཀུསལདྷམྨེ སཱཏཙྩཀིརིཡཏཱཡ སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཡ ཙ ཡུཏྟཱནནྟི ཨཏྠོ.
སེཀྑཔརིཡནྟེ པརིཔཱུརཀཱརཱིནནྟི ཨེཏྠ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཛཱཏཱཏིཔི སེཀྑཱ, སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ ཨེཏེཏིཔི སེཀྑཱ, སཡམེཝ སིཀྑནྟཱིཏིཔི སེཀྑཱ ¶ . སོཏཱཔཏྟིམགྒཕལསཀདཱགཱམིམགྒཕལཨནཱགཱམིམགྒཕལཨརཧཏྟམགྒདྷམྨཱ ¶ . ཏེ སེཀྑཱ དྷམྨཱ པརིཡནྟེ ཨཝསཱནེ ཨེཏསྶ, ཏེ ཝཱ སེཀྑཱ དྷམྨཱ པརིཡནྟོ པརིཙྪེདོ ཨེཏསྶཱཏི སེཀྑཔརིཡནྟོ. ཏསྨིཾ སེཀྑཔརིཡནྟེ དྷམྨེཏི སམྦནྡྷོ. པརིཔཱུརཾ པརིཔུཎྞཏཾ ཀརོནྟཱིཏི པརིཔཱུརཀཱརིནོ, པརིཔཱུརཀཱརོ པརིཔཱུརཀིརིཡཱ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཝཱ པརིཔཱུརཀཱརིནོ. ཏེསཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ པུབྦབྷཱགབྷཱུཏེ སེཀྑཔརིཡནྟེ པཊིཔདཱདྷམྨེ ཝིཔསྶནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པརིཔཱུརཀཱརཱིནཾ. ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱནནྟི ཨེཏྠ ཀཱཡེཏི སརཱིརེ. སརཱིརཉྷི ཨསུཙིསཉྩཡཏོ ཀུཙྪིཏཱནཉྩ ཀེསཱདཱིནཾ ཙཀྑུརོགཱདཱིནཉྩ རོགསཏཱནཾ ཨཱཡབྷཱུཏཏྟཱ ཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཛཱིཝིཏེཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ. ཏཉྷི ཛཱིཝནྟི ཏེནཱཏི ཛཱིཝིཏནྟི ཝུཙྩཏི. ནཏྠི ཨེཏེསཾ ཨཔེཀྑཱཏི ཨནཔེཀྑཱ, ནིསྶིནེཧཱཏི ཨཏྠོ. ཏེསཾ ཏསྨིཾ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱནཾ.
ཨིདཱནི ཏེསཾ ཏེསུ ཨནཔེཀྑཏྟསྶ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ པརིཙྩཏྟཛཱིཝིཏཱནནྟི ཨཱཧ. བྷགཝཏོ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱ སཀཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགེནེཝ ཧི ཏེ ཀིལམམཱནེཔི ཀཱཡེ ཝིནསྶམཱནེཔི ཛཱིཝིཏེ ཨནཔེཀྑཱ ཧོནྟཱིཏི. སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནནྟི སིཀྑནྟཱིཏི སེཀྑཱཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒཊྛཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ. ཏཐཱགཏསཱཝཀཱནནྟི ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀཱནཾ. ཨཊྛཔི ཧི ཨརིཡཔུགྒལཱ སཝནནྟེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏྟཱ བྷགཝཏོ དེསནཾ ཨནུསིཊྛིཾ ཨཝེཙྩཔྤསཱདཡོགེན སཀྐཙྩཾ སུཎནྟཱིཏི སཱཝཀཱ. ཏེསུཔི ཨརཧཏྟཕལཊྛེཡེཝ ཝིསེསེཏྭཱ ¶ དསྶེནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱནནྟི ཨཱཧ, ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན པརིཀྑཱིཎསབྦཱསཝཱནནྟི ཨཏྠོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱནནྟི ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཨེཀོཝ ཨནཱཙརིཡཀོ ཙཏུསཙྩཾ བུཛ྄ཛྷིཏཝཱཏི པཙྩེཀབུདྡྷོ. ཏཱདིསཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ.
ཏཐཱགཏཱནནྟི ཨེཏྠ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ – ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ ཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ¶ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེནཱབྷིནཱིཧཱརེན པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ ཨཱགཏཱ, ཏེནེཝ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ དཱནསཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཱདྷིཊྛཱནམེཏྟུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱ དས པཱརམིཡོ, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ, དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨངྒཔརིཙྩཱགཾ ནཡནདྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགནྟི ¶ ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ, པུབྦཡོགཔུབྦཙརིཡདྷམྨཀྑཱནཉཱཏཏྠཙརིཡཱདཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷིཙརིཡཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཡཐཱ ཙ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཱུཧེཏྭཱ ཨཱགཏཱ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
‘‘ཡཐེཝ དཱིཔངྐརབུདྡྷཨཱདཡོ, སབྦཉྙུབྷཱཝཾ མུནཡོ ཨིདྷཱགཏཱ;
ཏཐཱ ཨཡཾ སཀྱམུནཱིཔི ཨཱགཏོ, ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ཏེན ཙཀྑུམཱ’’ཏི.
ཀཐཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སམྤཏིཛཱཏཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ གཏཱ. ཀཐཉྩ ཏེ གཏཱ? ཏེ ཧི སམྤཏིཛཱཏཱ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརེནམུཁཱ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཏཱ. ཡཐཱཧ ‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ¶ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཙྪཏི སེཏམྷི ཚཏྟེ ཨནུདྷཱརཡམཱནེ, སབྦཱ ཙ དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཨཱསབྷིཉྩ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི ‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༠༧; དཱི. ནི. ༢.༣༡). ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཨནེཀེསཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཡཉྷི སོ སམྤཏིཛཱཏོ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཧི, ཨིདམསྶ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཨུཏྟརམུཁབྷཱཝོ པནསྶ སབྦལོཀུཏྟརབྷཱཝསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརོ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒརཏནཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ‘‘སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༦༩༣) ཨེཏྠ ¶ ཝུཏྟཙཱམརུཀྑེཔོ པན སབྦཏིཏྠིཡནིམྨཐནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, སེཏཙྪཏྟདྷཱརཎཾ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཝརཝིམལསེཏཙྪཏྟཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, སབྦཱདིསཱནུཝིལོཀནཾ སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཨཱསབྷིཝཱཙཱབྷཱསནཾ པན ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཝརདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. ཏཐཱཡཾ བྷགཝཱཔི གཏོ. ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཏེསཾཡེཝ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –
‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ གཝཾཔཏཱི ཡཐཱ, སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷརཾ;
སོ ཝིཀྐམཱི སཏྟ པདཱནི གོཏམོ, སེཏཉྩ ཚཏྟཾ ཨནུདྷཱརཡུཾ མརཱུ.
‘‘གནྟྭཱན ¶ སོ སཏྟ པདཱནི གོཏམོ, དིསཱ ཝིལོཀེསི སམཱ སམནྟཏོ;
ཨཊྛངྒུཔེཏཾ གིརམབྦྷུདཱིརཡི, སཱིཧོ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ པུརིམཀཱ བྷགཝནྟོ, ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ…པེ… པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎེ…པེ… ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཾ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསེ པཧཱཡ གཏོ. ཨེཝམྤི ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ¶ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཀཀྑལ༹ཏྟལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ, ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ པགྒྷརཎལཀྑཎཾ, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཨུཎྷཏྟལཀྑཎཾ, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཝིཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཨསམྥུཊྛལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.
རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, སཉྙཱཡ སཉྫཱནནལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.
ཝིཏཀྐསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, ཝིཙཱརསྶ ཨནུམཛྫནལཀྑཎཾ, པཱིཏིཡཱ ཕརཎལཀྑཎཾ, སུཁསྶ སཱཏལཀྑཎཾ, ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ.
སདྡྷིནྡྲིཡསྶ ¶ ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, པཉྙིནྡྲིཡསྶ པཛཱནནལཀྑཎཾ.
སདྡྷཱབལསྶ ཨསྶདྡྷིཡེ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡབལསྶ ཀོསཛྫེ, སཏིབལསྶ མུཊྛསྶཙྩེ, སམཱདྷིབལསྶ ཨུདྡྷཙྩེ, པཉྙཱབལསྶ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ.
སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཝིཙཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཕརཎལཀྑཎཾ, པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔསམལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཊིསངྑཱནལཀྑཎཾ.
སམྨཱདིཊྛིཡཱ ¶ དསྶནལཀྑཎཾ, སམྨཱསངྐཔྤསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཙཱཡ པརིགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱཀམྨནྟསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ ཝོདཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཡཱམསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱསཏིཡཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ.
ཨཝིཛྫཱཡ ཨཉྙཱཎལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཙེཏནཱལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, ནཱམསྶ ནམནལཀྑཎཾ, རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, སལཱ༹ཡཏནསྶ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, ཏཎྷཱཡ ཧེཏུལཀྑཎཾ, ཨུཔཱདཱནསྶ ¶ གཧཎལཀྑཎཾ, བྷཝསྶ ཨཱཡཱུཧནལཀྑཎཾ, ཛཱཏིཡཱ ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ, ཛརཱཡ ཛཱིརཎལཀྑཎཾ, མརཎསྶ ཙུཏིལཀྑཎཾ.
དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཏཱལཀྑཎཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ པདཧནལཀྑཎཾ, ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷནལཀྑཎཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིལཀྑཎཾ, བལཱནཾ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ནིཡྻཱནལཀྑཎཾ, མགྒསྶ ཧེཏུལཀྑཎཾ.
སཙྩཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ, སམཐསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུཔསྶནཱལཀྑཎཾ, སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨེཀརསལཀྑཎཾ, ཡུགནདྡྷཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནལཀྑཎཾ.
སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱ སཾཝརལཀྑཎཾ, ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, དིཊྛིཝིསུདྡྷིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ.
ཁཡེ ¶ ཉཱཎསྶ སམུཙྪེདལཀྑཎཾ, ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎསྶ པསྶདྡྷིལཀྑཎཾ.
ཚནྡསྶ མཱུལལཀྑཎཾ, མནསིཀཱརསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ སམོདྷཱནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ སམོསརཎལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསྶ པམུཁལཀྑཎཾ, སཏིཡཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻལཀྑཎཾ, པཉྙཱཡ ཏཏུཏྟརིལཀྑཎཾ, ཝིམུཏྟིཡཱ སཱརལཀྑཎཾ, ཨམཏོགདྷསྶ ནིབྦཱནསྶ པརིཡོསཱནལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ. ཨེཏཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཉཱཎགཏིཡཱ ཨཱགཏོ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཏྟོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ¶ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ? ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨབྷིསམྦོདྷཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ.
ཨཔིཙ ཛརཱམརཎསྶ ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ… སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ… ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎསྶ ¶ པཙྩཡཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ. ཏསྨཱཔི ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ཡཾ སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཱཀཱརེན ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཙ ཏེན ཏཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདིཝསེན ཝཱ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེན ཝཱ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ? ཡཾ རཱུཔཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༡༦) ནཡེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི ཏེརསཧི ཝཱརེཧི དྭིཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧི ཝིབྷཛྫམཱནཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ཝིཏཐཾ ནཏྠི ¶ . ཨེས ནཡོ སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟེསུ སདྡཱདཱིསུ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི, ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིདིཏཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤). ཨེཝཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཏཏྠ ཏཐདསྶཱིཨཏྠེ ཏཐཱགཏོཏི པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.
ཀཐཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? ཡཾ རཏྟིཾ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཏུནྣཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎེ ཀཱལེ པཋམབོདྷིཡཱཔི མཛ྄ཛྷིམབོདྷིཡཱཔི པཙྪིམབོདྷིཡཱཔི ཡཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ…པེ… ཝེདལླཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨནཝཛྫཾ ཨནུཔཝཛྫཾ ¶ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ རཱགམདནིམྨདནཾ དོསམོཧམདནིམྨདནཾ, ནཏྠི ཏཏྠ ཝཱལགྒམཏྟམྤི པཀྑལིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀནཱལི༹ཀཱཡ ¶ མིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ, ཙ ཏཐམེཝ ཧོཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༡༨༨). གདཨཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ. ཨེཝཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.
ཨཔིཙ ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.
ཀཐཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཏོ ཧི ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི, ཀཱཡསྶཱཔི ཝཱཙཱ, ཏསྨཱ ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཙསྶ ཡཐཱ ཝཱཙཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཀཱཡོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ ¶ གཏཱ པཝཏྟཱཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཨིཏི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ? ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན, ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ རཱཛཱདྷིརཱཛཱ དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུ དསོ ཝསཝཏྟཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).
ཏཏྠེཝཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ. ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨིཏི སབྦལོཀཱབྷིབྷཝནེ ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཙེཝ པུཉྙམཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.
ཨཔིཙ ¶ ཏཐཱཡ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཾ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོཏི. གཏོཏི ཨཝགཏོ ཨཏཱིཏོ པཏྟོ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ ¶ . ཏཏྠ སཀལཾ ལོཀཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཝགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ པཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཾ ཏཐཾ གཏོ པཊིཔནྣོཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ལོཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ལོཀསམུདཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསམུདཡོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ. ལོཀནིརོདྷོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ལོཀནིརོདྷོ ཏཐཱགཏསྶ སཙྪིཀཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱིཔཊིཔདཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣). ཏསྶ ཨེཝམྤི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདམྤི ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝདཱིཔནེ མུཁམཏྟམེཝ. སབྦཱཀཱརེན པན ཏཐཱགཏོཝ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ ཝཎྞེཡྻ. ཡསྨཱ པན སབྦབུདྡྷཱ ཏཐཱགཏགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསཾ ཝསེན ཏཐཱགཏཱནནྟི ཨཱཧ.
ཨརཧནྟཱནནྟི ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱཏི ཨརཧཾ.
སོ ཏཏོ ཨཱརཀཱ ནཱམ, ཡསྶ ཡེནཱསམངྒིཏཱ;
ཨསམངྒཱི ཙ དོསེཧི, ནཱཐོ ཏེནཱརཧཾ མཏོ.
ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.
ཡསྨཱ རཱགཱདིསངྑཱཏཱ, སབྦེཔི ཨརཡོ ཧཏཱ;
པཉྙཱསཏྠེན ནཱཐེན, ཏསྨཱཔི ཨརཧཾ མཏོ.
ཡཉྩེཏཾ ¶ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷིཔུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཛརཱམརཎནེམི ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ¶ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ, ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.
ཨརཱ སཾསཱརཙཀྐསྶ, ཧཏཱ ཉཱཎཱསིནཱ ཡཏོ;
ལོཀནཱཐེན ཏེནེས, ཨརཧནྟི པཝུཙྩཏི.
ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ཨརཧཏི པཱུཛཱཝིསེསཉྩ. ཏེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ, ན ཏེ ¶ ཨཉྙཏྠ པཱུཛཾ ཀརོནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ.
པཱུཛཱཝིསེསཾ སཧ པཙྩཡེཧི, ཡསྨཱ ཨཡཾ ཨརཧཏི ལོཀནཱཐོ;
ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཨརཧནྟི ལོཀེ, ཏསྨཱ ཛིནོ ཨརཧཏི ནཱམམེཏཾ.
ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཡེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ.
ཡསྨཱ ནཏྠི རཧོ ནཱམ, པཱཔཀམྨེསུ ཏཱདིནོ;
རཧཱབྷཱཝེན ཏེནེས, ཨརཧཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ.
ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི –
ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;
ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;
ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱིཏི.
ཡསྨཱ ¶ ¶ པན སབྦབུདྡྷཱ ཨརཧཏྟགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསཾ ཝསེན ‘‘ཨརཧནྟཱན’’ནྟི ཨཱཧ.
སམྨཱསམྦུདྡྷཱནནྟི སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཐཱ ཧེས སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སམྦུདྡྷོ, ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ བུདྡྷོ, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཉྙེཡྻཏོ, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཧཱཏབྦཏོ, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏབྦཏོ. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;
པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༦༣);
ཨཐ ¶ ཝཱ ཙཀྑུ དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན སམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཔི སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ. ཨེས ནཡོ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནེསུ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན རཱུཔཱདཱིནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཚ ཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ ཚ ཕསྶཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདཡོ ཚ ཝེདནཱ, རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཚ སཉྙཱ, རཱུཔསཉྩེཏནཱདཡོ ཚ ཙེཏནཱ, རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱ, རཱུཔཝིཏཀྐཱདཡོ ཚ ཝིཏཀྐཱ, རཱུཔཝིཙཱརཱདཡོ ཚ ཝིཙཱརཱ, རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དས ཀསིཎཱནི, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱདིཝསེན དས སཉྙཱ, ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཀཱམབྷཝཱདཡོ ནཝ བྷཝཱ, པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, པཊིལོམཏོ ཛརཱམརཎཱདཱིནི, ཨནུལོམཏོ ཨཝིཛྫཱདཱིནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི. ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཔདཡོཛནཱ – ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཛཱཏི སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ནིསྶརཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོ པཊིཝིདྡྷོ. ཡཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི ཨཏྠི ནེཡྻཾ ནཱམ, སབྦསྶ སམྨཱ སམྦུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏསྶ པན ཝིབྷཱགོ ཨུཔརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཡསྨཱ པན སབྦབུདྡྷཱ སམྨཱསམྦུདྡྷགུཎེནཱཔི སམསམཱ, ཏསྨཱ སབྦེསཾ ཝསེན ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷཱན’’ནྟི ཨཱཧ.
༣༨. ཨིདཱནི ¶ ¶ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིཨཔརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལདྭཡེ ཨེཀེཀམེཝ སཱིལཾ པཉྩདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཨཏྠི སཱིལཾ པརིཡནྟཾ, ཨཏྠི སཱིལཾ ཨཔརིཡནྟནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨིཏརེསུ པན ཏཱིསུ སཱིལེསུ ཏཐཱཝིདྷོ བྷེདོ ནཏྠཱིཏི. ཏཏྠ ལཱབྷཔརིཡནྟནྟི ལཱབྷེན པརིཡནྟོ བྷེདོ ཨེཏསྶཱཏི ལཱབྷཔརིཡནྟཾ. ཨེཝཾ སེསཱནིཔི. ཡསོཏི པནེཏྠ པརིཝཱརོ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ཨེཀཙྩོཏི ཨེཀོ. ལཱབྷཧེཏཱུཏི ལཱབྷོཡེཝ ཧེཏུ ལཱབྷཧེཏུ, ཏསྨཱ ལཱབྷཧེཏུཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧེཏྭཏྠེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ. ‘‘ལཱབྷཔཙྩཡཱ ལཱབྷཀཱརཎཱ’’ཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཧེཏུམེཝ ཧི པཊིཙྩ ཨེཏཾ ཕལམེཏཱིཏི པཙྩཡོཏི ཙ, ཕལུཔྤཏྟིཾ ཀཱརཡཏཱིཏི ཀཱརཎནྟི ཙ ཝུཙྩཏི.
ཡཐཱསམཱདིནྣནྟི ¶ ཡཾ ཡཾ སམཱདིནྣཾ གཧིཏཾ. ཝཱིཏིཀྐམཏཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱཙརཏི. ཨེཝརཱུཔཱནཱིཏི ཨེཝཾསབྷཱཝཱནི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཱིལཱནཱིཏི གཧཊྛསཱིལཱནི ཝཱ ཧོནྟུ པབྦཛིཏསཱིལཱནི ཝཱ, ཡེསཾ ཨཱདིམྷི ཝཱ ཨནྟེ ཝཱ ཨེཀཾ བྷིནྣཾ, ཏཱནི པརིཡནྟེ ཚིནྣསཱཊཀོ ཝིཡ ཁཎྜཱནི. ཡེསཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཨེཀཾ བྷིནྣཾ, ཏཱནི མཛ྄ཛྷེ ཝིནིཝིདྡྷསཱཊཀོ ཝིཡ ཚིདྡཱནི. ཡེསཾ པཊིཔཱཊིཡཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ བྷིནྣཱནི, ཏཱནི པིཊྛིཡཱ ཝཱ ཀུཙྪིཡཱ ཝཱ ཨུཊྛིཏེན དཱིགྷཝཊྚཱདིསཎྛཱནེན ཝིསབྷཱགཝཎྞེན ཀཱལ༹རཏྟཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསརཱིརཝཎྞཱ གཱཝཱི ཝིཡ སབལཱནི. ཡེསཾ ཨནྟརནྟརཱ ཨེཀེཀཱནི བྷིནྣཱནི, ཏཱནི ཨནྟརནྟརཱ ཝིསབྷཱགཝཎྞབིནྡུཝིཙིཏྲཱ གཱཝཱི ཝིཡ ཀམྨཱསཱནི. ཨཝིསེསེན ཝཱ སབྦཱནིཔི སཏྟཝིདྷེན མེཐུནསཾཡོགེན ཀོདྷཱུཔནཱཧཱདཱིཧི ཙ པཱཔདྷམྨེཧི ཨུཔཧཏཏྟཱ ཁཎྜཱནི ཚིདྡཱནི སབལཱནི ཀམྨཱསཱནཱིཏི. ཏཱནིཡེཝ ཏཎྷཱདཱསབྱཏོ མོཙེཏྭཱ བྷུཛིསྶབྷཱཝཱཀརཎེན ན བྷུཛིསྶཱནི. བུདྡྷཱདཱིཧི ཝིཉྙཱུཧི ན པསཏྠཏྟཱ ན ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི. ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི པརཱམཊྛཏྟཱ, ཀེནཙི ཝཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ སཱིལེསུ དོསོ’’ཏི པརཱམཊྛུཾ སཀྐུཎེཡྻཏཱཡ པརཱམཊྛཱནི. ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཾ ཝཱ, ཨཐ ཝཱ མགྒསམཱདྷིཾ ཕལསམཱདྷིཾ ཝཱ ན སཾཝཏྟཡནྟཱིཏི ཨསམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི. ན སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནཱིཏིཔི པཱཋོ.
ཀེཙི པན ‘‘ཁཎྜཱནཱིཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔྤཏིཊྛཱབྷཱུཏཏྟཱ, ཚིདྡཱནཱིཏིཔི ཨེཝཾ. སབལཱནཱིཏི ཝིཝཎྞཀརཎཏྟཱ, ཀམྨཱསཱནཱིཏིཔི ¶ ཨེཝཾ. ན བྷུཛིསྶཱནཱིཏི ཏཎྷཱདཱསབྱཾ གཏཏྟཱ. ན ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནཱིཏི ཀུསལེཧི གརཧིཏཏྟཱ. པརཱམཊྛཱནཱིཏི ཏཎྷཱཡ གཧིཏཏྟཱ. ཨསམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནཱིཏི ཝིཔྤཊིསཱརཝཏྠུབྷཱུཏཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི.
ན ཨཝིཔྤཊིསཱརཝཏྠུཀཱནཱིཏི ཝིཔྤཊིསཱརཱཝཧཏྟཱ ཨཝིཔྤཊིསཱརསྶ པཏིཊྛཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ན པཱམོཛྫཝཏྠུཀཱནཱིཏི ཨཝིཔྤཊིསཱརཛཱཡ དུབྦལཔཱིཏིཡཱ ན ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི ཏསྶཱ ཨནཱཝཧཏྟཱ ¶ . ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ན པཱིཏིཝཏྠུཀཱནཱིཏི དུབྦལཔཱིཏིཛཱཡ བལཝཔཱིཏིཡཱ ན ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི. ན པསྶདྡྷིཝཏྠུཀཱནཱིཏི བལཝཔཱིཏིཛཱཡ ཀཱཡཙིཏྟཔསྶདྡྷིཡཱ ན ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི. ན སུཁཝཏྠུཀཱནཱིཏི པསྶདྡྷིཛསྶ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁསྶ ན ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི. ན སམཱདྷིཝཏྠུཀཱནཱིཏི སུཁཛསྶ སམཱདྷིསྶ ¶ ན ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི. ན ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཝཏྠུཀཱནཱིཏི སམཱདྷིཔདཊྛཱནསྶ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནསྶ ན ཝཏྠུབྷཱུཏཱནི.
ན ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ན-ཀཱརམེཝ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘ན ཝིརཱགཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སེསཔདེཧིཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ན ཝིརཱགཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ སནཀཱརོ ཝཱ པཱཋོ. ཏཏྠ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱཏི ཨེཀནྟེན ཝཊྚེ ནིབྦིནྡནཏྠཱཡ ན སཾཝཏྟནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཝིརཱགཱཡཱཏི ཝཊྚེ ཝིརཛྫནཏྠཱཡ. ནིརོདྷཱཡཱཏི ཝཊྚསྶ ནིརོདྷནཏྠཱཡ. ཨུཔསམཱཡཱཏི ནིརོདྷིཏསྶ པུན ཨནུཔྤཏྟིཝསེན ཝཊྚསྶ ཨུཔསམནཏྠཱཡ. ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ཝཊྚསྶ ཨབྷིཛཱནནཏྠཱཡ. སམྦོདྷཱཡཱཏི ཀིལེསནིདྡཱཝིགམེན ཝཊྚཏོ པབུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ. ནིབྦཱནཱཡཱཏི ཨམཏནིབྦཱནཏྠཱཡ.
ཡཐཱསམཱདིནྣཾ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམཱཡཱཏི ཡཐཱསམཱདིནྣསྶ སིཀྑཱཔདསྶ ཝཱིཏིཀྐམནཏྠཱཡ. ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསཝསེན པནེཏྠ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ. ཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཙིཏྟུཔྤཱདསུདྡྷིཡཱ སཱིལསྶ ཨཏིཝིསུདྡྷབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ན པན ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེན སཱིལཾ བྷིཛྫཏི. ཀིཾ སོ ཝཱིཏིཀྐམིསྶཏཱིཏི ཀིམཏྠཾ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརིསྶཏི, ནེཝ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཁཎྜཱནཱིཏིཨཱདཱིནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཝེདིཏབྦཱནི. ན ཁཎྜཱནཱིཏིཔི པཱཋོ. ‘‘ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀནྟེན ཝཊྚེ ནིབྦིནྡནཏྠཱཡཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ ¶ . ཨེཏྠ པན ནིབྦིདཱཡཱཏི ཝིཔསྶནཱ. ཝིརཱགཱཡཱཏི མགྒོ. ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡཱཏི ནིབྦཱནཾ. ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡཱཏི མགྒོ. ནིབྦཱནཱཡཱཏི ནིབྦཱནམེཝ. ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཝིཔསྶནཱ, དྭཱིསུ མགྒོ, ཏཱིསུ ནིབྦཱནཾ ཝུཏྟནྟི ཨེཝཾ ཨཝཏྠཱནཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ. པརིཡཱཡེན པན སབྦཱནིཔེཏཱནི མགྒཝེཝཙནཱནིཔི ནིབྦཱནཝེཝཙནཱནིཔི ཧོནྟིཡེཝ.
༣༩. ཨིདཱནི པརིཡནྟཱཔརིཡནྟཝསེན ཝིཛྫམཱནཔབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ པུན དྷམྨཝསེན ཛཱཏིཝསེན པཙྩཡཝསེན སམྤཡུཏྟཝསེན སཱིལསྶ པབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ཀིཾ སཱིལནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམུཊྛཱཏི ཨེཏེནཱཏི སམུཊྛཱནཾ. པཙྩཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཀིཾ སམུཊྛཱནམསྶཱཏི ཀིཾསམུཊྛཱནཾ. ཀཏིནཾ དྷམྨཱནཾ སམོདྷཱནཾ སམཝཱཡོ ཨསྶཱཏི ཀཏིདྷམྨསམོདྷཱནཾ.
ཙེཏནཱ ¶ སཱིལནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟསྶ, ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟསྶ ཝིརཏི. ཨཔིཙ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི པཛཧནྟསྶ སཏྟཀམྨཔཐཙེཏནཱ ¶ . ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ ‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༧) ནཡེན ཝུཏྟཱ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཨབྱཱཔཱདསམྨཱདིཊྛིདྷམྨཱ. སཾཝརོ སཱིལནྟི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷོ སཾཝརོ ཝེདིཏབྦོ – པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ, སཏིསཾཝརོ, ཉཱཎསཾཝརོ, ཁནྟིསཾཝརོ, ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨཡཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ. ‘‘རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; མ. ནི. ༡.༢༩༥; སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦) ཨཡཾ སཏིསཾཝརོ.
‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ;)
སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;
སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི, པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༠༤༡) –
ཨཡཾ ཉཱཎསཾཝརོ. པཙྩཡཔཊིསེཝནམྤི ཨེཏྠེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཡོ པནཱཡཾ ‘‘ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ནཡེན ཨཱགཏོ, ཨཡཾ ཁནྟིསཾཝརོ ནཱམ. ཡོ ཙཱཡཾ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ནཡེན ཨཱགཏོ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡསཾཝརོ ནཱམ. ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔི ¶ ཨེཏྠེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཨིཏི ཨཡཾ པཉྩཝིདྷོཔི སཾཝརོ, ཡཱ ཙ པཱཔབྷཱིརུཀཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ སམྤཏྟཝཏྠུཏོ ཝིརཏི, སབྦམེཏཾ སཾཝརསཱིལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལནྟི སམཱདིནྣསཱིལསྶ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ. ཨིདཾ ཏཱཝ ཀིཾ སཱིལནྟི པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནཾ.
ཀཏི སཱིལཱནཱིཏི པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནེ ཀུསལསཱིལཾ ཨཀུསལསཱིལཾ ཨབྱཱཀཏསཱིལནྟི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ལོཀེ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ པཀཏི སཱིལནྟི ཝུཙྩཏི, ཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཡཾ སུཁསཱིལོ, ཨཡཾ དུཀྑསཱིལོ, ཨཡཾ ཀལཧསཱིལོ, ཨཡཾ མཎྜནསཱིལོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏསྨཱ ཏེན པརིཡཱཡེན ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཨཀུསལསཱིལམཔི སཱིལནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན ‘‘སུཏྭཱན སཾཝརེ པཉྙཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༣༧) ཝཙནཏོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏསཱིལཾ ན ཧོཏཱིཏི.
ཡསྨཱ ¶ ¶ པན ཙེཏནཱདིབྷེདསྶ སཱིལསྶ སམྤཡུཏྟཙིཏྟཾ སམུཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ ཀུསལཙིཏྟསམུཊྛཱནཾ ཀུསལསཱིལནྟིཨཱདིམཱཧ.
སཾཝརསམོདྷཱནཾ སཱིལནྟི སཾཝརསམྤཡུཏྟཁནྡྷཱ. ཏེ ཧི སཾཝརེན སམཱགཏཱ མིསྶཱིབྷཱུཏཱཏི སཾཝརསམོདྷཱནནྟི ཝུཏྟཱ. ཨེཝཾ ཨཝཱིཏིཀྐམསམོདྷཱནཾ སཱིལམྤི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱབྷཱཝེ ཛཱཏཙེཏནཱ སམོདྷཱནཾ སཱིལནྟི སཾཝརབྷཱཝེ ཨཝཱིཏིཀྐམབྷཱཝེ ཛཱཏཙེཏནཱསམྤཡུཏྟཱ ཁནྡྷཱ. ཡསྨཱ ཙ ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ དྷམྨཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏསྨཱ ཙེཏནཱསམོདྷཱནེན ཙེཏསིཀཱནམྤི སངྒཧིཏཏྟཱ ཙེཏསིཀསམོདྷཱནསཱིལཾ ཝིསུཾ ན ནིདྡིཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཧེཊྛཱ ཙེཏནཱདཡོ དྷམྨཱ ‘‘སཱིལ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ན ཀེཝལཾ ཏེ ཨེཝ སཱིལཾ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ དྷམྨཱཔི སཱིལམེཝཱཏི དསྶནཏྠཾ ཨཡཾ ཏིཀོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.
༤༠. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཙེཏནཱཙེཏསིཀཱ སཾཝརཱཝཱིཏིཀྐམཱཡེཝ ཧོནྟི ན ཝིསུཾ, ཏསྨཱ སཾཝརཱཝཱིཏིཀྐམེཡེཝ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ སཱདྷཱརཎཀྐམེན ཡོཛེནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ སཾཝརཊྛེན སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམཊྛེན སཱིལནྟིཨཱདིམཱཧ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཨཱདཡོ ཧི ཡསྨཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀཾ སཾཝརནྟི, ཏཾ ན ཝཱིཏིཀྐམནྟི ཙ, ཏསྨཱ སཾཝརཎཏོ ཨཝཱིཏིཀྐམནཏོ ཙ སཾཝརཊྛེན སཱིལཾ ཨཝཱིཏིཀྐམཊྛེན སཱིལཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ སཾཝརཊྛེནཱཏི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པིདཧནཊྛེན སཱིལཾ. ཀིཾ ཏཾ? པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎཱི. སཱ ཙ ཏཾ སཾཝརནྟཱིཡེཝ ཏཾ ན ཝཱིཏིཀྐམཏཱིཏི ཨཝཱིཏིཀྐམཊྛེན སཱིལཾ. ཨེཝམེཝ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཨཱདཡོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཨབྱཱཔཱདསམྨཱདིཊྛིཡོ ཡོཛེཏབྦཱ.
པཱཎཱཏིཔཱཏནྟིཨཱདཱིསུ ¶ པན དསསུ ཨཀུསལཀམྨཔཐེསུ པཱཎསྶ ཨཏིཔཱཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. པཱཎཝདྷོ པཱཎགྷཱཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎོཏི ཙེཏྠ ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ, པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཏསྨིཾ པན པཱཎེ པཱཎསཉྙིནོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. སོ གུཎཝིརཧིཏེསུ ཏིརཙྪཱནགཏཱདཱིསུ པཱཎེསུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱསརཱིརེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ. པཡོགསམཏྟེཔི ཝཏྠུམཧནྟཏཱཡ. གུཎཝནྟེསུ མནུསྶཱདཱིསུ ཨཔྤགུཎེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫོ. སརཱིརགུཎཱནཾ ¶ པན སམབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ – པཱཎོ, པཱཎསཉྙིཏཱ, ཝདྷཀཙིཏྟཾ, ཨུཔཀྐམོ, ཏེན མརཎནྟི.
ཨདིནྣསྶ ¶ ཨཱདཱནཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ, པརསཾཧརཎཾ, ཐེཡྻཾ, ཙོརིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨདིནྣནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ, ཡཏྠ པརོ ཡཐཱཀཱམཀཱརིཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨདཎྜཱརཧོ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པརཔརིགྒཧིཏེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཏཾ ཧཱིནེ པརསནྟཀེ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, པཎཱིཏེ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཀསྨཱ? ཝཏྠུཔཎཱིཏཏཱཡ. ཝཏྠུསམཏྟེ སཏི གུཎཱདྷིཀཱནཾ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ མཧཱསཱཝཛྫཾ, ཏཾ ཏཾ གུཎཱདྷིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཧཱིནགུཎསྶ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ. ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ – པརཔརིགྒཧིཏཾ, པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིཏཱ ཐེཡྻཙིཏྟཾ, ཨུཔཀྐམོ, ཏེན ཧརཎནྟི.
ཀཱམེསཱུཏི མེཐུནསམཱཙཱརེསུ. མིཙྪཱཙཱརོཏི ཨེཀནྟནིནྡིཏོ ལཱམཀཱཙཱརོ. ལཀྑཎཏོ པན ཨསདྡྷམྨཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཝཱིཏིཀྐམཙེཏནཱ ཀཱམེསུ མིཙྪཱཙཱརོ.
ཏཏྠ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ པུརིསཱནཾ ཏཱཝ མཱཏུརཀྑིཏཱ, པིཏུརཀྑིཏཱ, མཱཏཱཔིཏུརཀྑིཏཱ, བྷཱཏུརཀྑིཏཱ, བྷགིནིརཀྑིཏཱ, ཉཱཏིརཀྑིཏཱ, གོཏྟརཀྑིཏཱ, དྷམྨརཀྑིཏཱ, སཱརཀྑཱ, སཔརིདཎྜཱཏི མཱཏུརཀྑིཏཱདཡོ དས, དྷནཀྐཱིཏཱ, ཚནྡཝཱསིནཱི, བྷོགཝཱསིནཱི, པཊཝཱསིནཱི, ཨོདཔཏྟཀིནཱི, ཨོབྷཏཙུམྦཊཱ, དཱསཱི ཙ, བྷརིཡཱ ཙ, ཀམྨཀཱརཱི ཙ བྷརིཡཱ ཙ, དྷཛཱཧཊཱ མུཧུཏྟིཀཱཏི དྷནཀྐཱིཏཱདཡོ དསཱཏི ¶ ཝཱིསཏི ཨིཏྠིཡོ. ཨིཏྠཱིསུ པན དྭིནྣཾ སཱརཀྑསཔརིདཎྜཱནཾ དསནྣཉྩ དྷནཀྐཱིཏཱདཱིནནྟི དྭཱདསནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཨཉྙེ པུརིསཱ, ཨིདཾ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ.
སོ པནེས མིཙྪཱཙཱརོ སཱིལཱདིགུཎརཧིཏེ ཨགམནཱིཡཊྛཱནེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – ཨགམནཱིཡཝཏྠུ, ཏསྨིཾ སེཝནཙིཏྟཾ, སེཝནཔཡོགོ, མགྒེནམགྒཔཊིཔཏྟིཨདྷིཝཱསནནྟི.
མུསཱཏི ¶ ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ, ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱ. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. ཨཔརོ ནཡོ – མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ. ཝཱདོཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ. ལཀྑཎཏོ པན ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. སོ ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཨཔིཙ གཧཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ ནཏྠཱིཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཀྑིནཱ ¶ ཧུཏྭཱ ཨཏྠབྷཉྫནཏྠཾ ཝུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫོ. པབྦཛིཏཱནཾ ཨཔྤཀམྤི ཏེལཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཧསཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཨཛྫ གཱམེ ཏེལཾ ནདཱི མཉྙེ སནྡཏཱི’’ཏི པཱུརཎཀཐཱནཡེན པཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨདིཊྛཾཡེཝ པན དིཊྛནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝདནྟཱནཾ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – ཨཏཐཾ ཝཏྠུ, ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི.
ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ, པརསྶ ཙ སུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ. ཡཱཡ པན ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ ཀརོཏི, ཡཱ ཝཱཙཱ སཡམྤི ཕརུསཱ ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡསུཁཱ ཝཱ, ཨཡཾ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ. ཡེན སམྥཾ པལཔཏི ནིརཏྠཀཾ, སོ སམྥཔྤལཱཔོ. ཏེསཾ མཱུལབྷཱུཏཱ ཙེཏནཱཔི པིསུཎཱཝཱཙཱདིནཱམམེཝ ལབྷཏི. སཱ ཨེཝ ཙ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི.
ཏཏྠ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ པརེསཾ ཝཱ བྷེདཱཡ ཨཏྟནོ པིཡཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ. སཱ ཡསྶ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ¶ – བྷིནྡིཏབྦོ པརོ, ‘‘ཨིཏི ཨིམེ ནཱནཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱ ཝཱ ‘‘ཨིཏི ཨཧཾ པིཡོ བྷཝིསྶཱམི ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི པིཡཀམྱཏཱ ཝཱ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, ཏསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. པརེ པན ཨབྷིནྣེ ཀམྨཔཐབྷེདོ ནཏྠི, བྷིནྣེཡེཝ ཧོཏི.
པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ. མམྨཙྪེདཀོཔི པན པཡོགོ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ན ཧོཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཀདཱཙི པུཏྟཀེ ཨེཝམྤི ཝདནྟི ‘‘ཙོརཱ ཝོ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི. ཨུཔྤལཔཏྟམྤི ཙ ནེསཾ ཨུཔརི པཏནྟཾ ¶ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཙ ཀདཱཙི ནིསྶིཏཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཨཧིརིཀཱ ཨནོཏྟཔྤིནོ, ནིདྡྷམཐ ནེ’’ཏི. ཨཐ ཙ ནེསཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི. ཡཐཱ ཙ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝཙནསཎྷཏཱཡ ཨཕརུསཱ ཝཱཙཱཔི ན ཧོཏི. ན ཧི མཱརཱཔེཏུཀཱམསྶ ‘‘ཨིམཾ སུཁཾ སཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨཕརུསཱ ཝཱཙཱ ཧོཏི, ཙིཏྟཕརུསཏཱཡ པནེསཱ ཕརུསཱ ཝཱཙཱཝ. སཱ ཡཾ སནྡྷཱཡ པཝཏྟིཏཱ, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཏཡོ སམྦྷཱརཱ – ཨཀྐོསིཏབྦོ པརོ, ཀུཔིཏཙིཏྟཾ, ཨཀྐོསནཱཏི.
ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཱ ¶ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ སམྥཔྤལཱཔོ. སོ ཨཱསེཝནམནྡཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཱསེཝནམཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིནིརཏྠཀཀཐཱཔུརེཀྑཱརཏཱ, ཏཐཱརཱུཔིཀཐཱཀཐནཉྩཱཏི. པརེ པན ཏཾ ཀཐཾ ཨགཎྷནྟེ ཀམྨཔཐབྷེདོ ནཏྠི, པརེན སམྥཔྤལཱཔེ གཧིཏེཡེཝ ཧོཏི.
ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ, པརབྷཎྜཱབྷིམུཁཱི ཧུཏྭཱ ཏནྣིནྣཏཱཡ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིདཾ མམསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ པརབྷཎྜཱབྷིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎཱ, ཨདིནྣཱདཱནཾ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – པརབྷཎྜཾ, ཨཏྟནོ པརིཎཱམནཉྩཱཏི. པརབྷཎྜཝཏྠུཀེ ཧི ལོབྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིདཾ མམསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ན པརིཎཱམེཏི.
ཧིཏསུཁཾ བྱཱཔཱདཡཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ. སོ པརཝིནཱསཱཡ མནོཔདོསལཀྑཎོ, ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ མཧཱསཱཝཛྫོ ཙ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – པརསཏྟོ ཙ, ཏསྶ ཙ ཝིནཱསཙིནྟཱཏི. པརསཏྟཝཏྠུཀེ ཧི ཀོདྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ¶ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ཨུཙྪིཛྫེཡྻ ཝིནསྶེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཝིནཱསཾ ན ཙིནྟེཏི.
ཡཐཱབྷུཙྩགཧཎཱབྷཱཝེན ¶ མིཙྪཱ པསྶཏཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སཱ ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔརཱིཏདསྶནལཀྑཎཱ, སམྥཔྤལཱཔོ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ. ཨཔིཙ ཨནིཡཏཱ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, ནིཡཏཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ དྭེ སམྦྷཱརཱ – ཝཏྠུནོ ཙ གཧིཏཱཀཱརཝིཔརཱིཏཏཱ, ཡཐཱ ཙ ཏཾ གཎྷཱཏི, ཏཐཱབྷཱཝེན ཏསྶཱུཔཊྛཱནནྟི. ཏཏྠ ནཏྠིཀཱཧེཏུཀཨཀིརིཡདིཊྛཱིཧི ཨེཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ན ཨཉྙདིཊྛཱིཧི.
ཨིམེསཾ པན དསནྣཾ ཨཀུསལཀམྨཔཐཱནཾ དྷམྨཏོ, ཀོཊྛཱསཏོ, ཨཱརམྨཎཏོ, ཝེདནཱཏོ, མཱུལཏོཏི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.
ཏཏྠ དྷམྨཏོཏི ཨེཏེསུ ཧི སཏྟ པཊིཔཱཊིཡཱ ཙེཏནཱདྷམྨཱཝ ཧོནྟི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཏཡོ ཙེཏནཱསམྤཡུཏྟཱ.
ཀོཊྛཱསཏོཏི པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ, མིཙྪཱདིཊྛི ཙཱཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཀམྨཔཐཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ནོ ¶ མཱུལཱནི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདཱ ཀམྨཔཐཱ ཙེཝ མཱུལཱནི ཙ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཧི མཱུལཾ པཏྭཱ ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལཾ ཧོཏི, བྱཱཔཱདོ དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ.
ཨཱརམྨཎཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱརམྨཎཏོ སངྑཱརཱརམྨཎོ. ཨདིནྣཱདཱནཾ སཏྟཱརམྨཎཾ ཝཱ སངྑཱརཱརམྨཎཾ ཝཱ. མིཙྪཱཙཱརོ ཕོཊྛབྦཝསེན སངྑཱརཱརམྨཎོ, སཏྟཱརམྨཎོཏིཔི ཨེཀེ. མུསཱཝཱདོ སཏྟཱརམྨཎོ ཝཱ སངྑཱརཱརམྨཎོ ཝཱ. ཏཐཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ. ཕརུསཱ ཝཱཙཱ སཏྟཱརམྨཎཱཝ སམྥཔྤལཱཔོ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏཝསེན སཏྟཱརམྨཎོ ཝཱ སངྑཱརཱརམྨཎོ ཝཱ. ཏཐཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ. བྱཱཔཱདོ སཏྟཱརམྨཎོཝ. མིཙྪཱདིཊྛི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཝསེན སངྑཱརཱརམྨཎཱཝ.
ཝེདནཱཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ དུཀྑཝེདནོ ཧོཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི རཱཛཱནོ ཙོརཾ དིསྭཱ ཧསམཱནཱཔི ‘‘གཙྪཐ བྷཎེ, མཱརེཐ ན’’ནྟི ཝདནྟི, སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཱ པན ནེསཾ དུཀྑསམྤཡུཏྟཱཝ ཧོཏི. ཨདིནྣཱདཱནཾ ཏིཝེདནཾ. ཏཉྷི པརབྷཎྜཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛསྶ གཎྷཏོ སུཁཝེདནཾ ཧོཏི, བྷཱིཏཏསིཏསྶ གཎྷཏོ དུཀྑཝེདནཾ, ཏཐཱ ཝིཔཱཀནིསྶནྡཕལཱནི པཙྩཝེཀྑནྟསྶ. གཧཎཀཱལེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝེ ཋིཏསྶ ¶ པན གཎྷཏོ ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཾ ཧོཏི. མིཙྪཱཙཱརོ སུཁམཛ྄ཛྷཏྟཝསེན དྭིཝེདནོ, སནྣིཊྛཱཔཀཙིཏྟེ ¶ པན མཛ྄ཛྷཏྟཝེདནོ ན ཧོཏི. མུསཱཝཱདོ ཨདིནྣཱདཱནེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏིཝེདནོ, ཏཐཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ. ཕརུསཱ ཝཱཙཱ དུཀྑཝེདནཱ. སམྥཔྤལཱཔོ ཏིཝེདནོ. པརེསུ ཧི སཱདྷུཀཱརཾ དེནྟེསུ ཙེལཱདཱིནི ཨུཀྑིཔནྟེསུ ཧཊྛཏུཊྛསྶ སཱིཏཱཧརཎབྷཱརཏཡུདྡྷཱདཱིནི ཀཐནཀཱལེ སོ སུཁཝེདནོ ཧོཏི, པཋམཾ དིནྣཝེཏནེན ཨེཀེན པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནིརཝསེསཾ ཡཐཱནུསནྡྷིཀཾ པཀིཎྞཀཀཐཾ ཀཐེསྶཱམི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི དོམནསྶིཏསྶ ཀཐནཀཱལེ དུཀྑཝེདནོ ཧོཏི, མཛ྄ཛྷཏྟསྶ ཀཐཡཏོ ཨདུཀྑམསུཁཝེདནོ ཧོཏི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ སུཁམཛ྄ཛྷཏྟཝསེན དྭིཝེདནཱ, ཏཐཱ མིཙྪཱདིཊྛི. བྱཱཔཱདོ དུཀྑཝེདནོ.
མཱུལཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ དོསམོཧཝསེན དྭིམཱུལཀོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཾ དོསམོཧཝསེན ཝཱ ལོབྷམོཧཝསེན ཝཱ, མིཙྪཱཙཱརོ ལོབྷམོཧཝསེན, མུསཱཝཱདོ དོསམོཧཝསེན ཝཱ ལོབྷམོཧཝསེན ཝཱ. ཏཐཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ སམྥཔྤལཱཔོ ཙ. ཕརུསཱ ཝཱཙཱ དོསམོཧཝསེན, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ མོཧཝསེན ཨེཀམཱུལཱ, ཏཐཱ བྱཱཔཱདོ. མིཙྪཱདིཊྛི ལོབྷམོཧཝསེན དྭིམཱུལཱཏི.
ཨཀུསལཀམྨཔཐཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.
པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ¶ པན ཝིརཏིཡོ, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཨབྱཱཔཱདསམྨཱདིཊྛིཡོ ཙཱཏི ཨིམེ དས ཀུསལཀམྨཔཐཱ ནཱམ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཨེཏཱཡ ཝིརམནྟི, སཡཾ ཝཱ ཝིརམཏི, ཝིརམཎམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེཏནྟི ཝིརཏི. ཡཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟསྶ ཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟཱ ཝིརཏི, སཱ པབྷེདཏོ ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི སམྤཏྟཝིརཏི སམཱདཱནཝིརཏི སམུཙྪེདཝིརཏཱིཏི. ཏཏྠ ཨསམཱདིནྣསིཀྑཱཔདཱནཾ ཨཏྟནོ ཛཱཏིཝཡབཱཧུསཙྩཱདཱིནི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨཡུཏྟཾ ཨམྷཱཀཾ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ཀཱཏུ’’ནྟི སམྤཏྟཝཏྠུཾ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཝིརཏི སམྤཏྟཝིརཏི ནཱམ. སམཱདིནྣསིཀྑཱཔདཱནཾ པན སིཀྑཱཔདསམཱདཱནེ ཙ ཏཏུཏྟརི ཙ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏམྤི ¶ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཝཏྠུཾ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཝིརཏི སམཱདཱནཝིརཏི ནཱམ. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ པན ཝིརཏི སམུཙྪེདཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ ཨུཔྤཏྟིཏོ པབྷུཏི ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ ‘‘པཱཎཾ གྷཱཏེསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི.
ཨིདཱནི ¶ ཨཀུསལཀམྨཔཐཱནཾ ཝིཡ ཨིམེསཾ ཀུསལཀམྨཔཐཱནཾ དྷམྨཏོ, ཀོཊྛཱསཏོ, ཨཱརམྨཎཏོ, ཝེདནཱཏོ, མཱུལཏོཏི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.
ཏཏྠ དྷམྨཏོཏི ཨེཏེསུཔི པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཙེཏནཱཔི ཝཊྚནྟི ཝིརཏིཡོཔི, ཨནྟེ ཏཡོ ཙེཏནཱསམྤཡུཏྟཱཝ.
ཀོཊྛཱསཏོཏི པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཀམྨཔཐཱ ཨེཝ, ནོ མཱུལཱནི, ཨནྟེ ཏཡོ ཀམྨཔཐཱ ཙེཝ མཱུལཱནི ཙ. ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ ཧི མཱུལཾ པཏྭཱ ཨལོབྷོ ཀུསལམཱུལཾ ཧོཏི, ཨབྱཱཔཱདོ ཨདོསོ ཀུསལམཱུལཾ, སམྨཱདིཊྛི ཨམོཧོ ཀུསལམཱུལཾ.
ཨཱརམྨཎཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎཱནེཝ ཨེཏེསཾ ཨཱརམྨཎཱནི. ཝཱིཏིཀྐམིཏབྦཏོཡེཝ ཧི ཝེརམཎཱི ནཱམ ཧོཏི. ཡཐཱ པན ནིབྦཱནཱརམྨཎོ ཨརིཡམགྒོ ཀིལེསེ པཛཧཏི, ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱདིཨཱརམྨཎཱཔེཏེ ཀམྨཔཐཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི དུསྶཱིལྱཱནི པཛཧནྟཱིཏི.
ཝེདནཱཏོཏི སབྦེ སུཁཝེདནཱ ཝཱ ཧོནྟི མཛ྄ཛྷཏྟཝེདནཱ ཝཱ. ཀུསལཾ པཏྭཱ ཧི དུཀྑཱ ཝེདནཱ ནཱམ ནཏྠི.
མཱུལཏོཏི པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཝིརམནྟསྶ ཨལོབྷཨདོསཨམོཧཝསེན ཏིམཱུལཱ ¶ ཧོནྟི. ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཝིརམནྟསྶ ཨལོབྷཱདོསཝསེན དྭིམཱུལཱ. ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཝིརམནྟསྶ ཨདོསཨམོཧཝསེན དྭིམཱུལཱ. ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཝིརམནྟསྶ ཨདོསཝསེན ཨེཀམཱུལཱ. ཨལོབྷོ པན ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟནོ མཱུལཾ ན ཧོཏི. ཨབྱཱཔཱདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམྨཱདིཊྛི ཨལོབྷཱདོསཝསེན དྭིམཱུལཱཝཱཏི.
ཀུསལཀམྨཔཐཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.
ཨེཝཾ དསཀུསལཀམྨཔཐཝསེན སཱིལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནེཀྑམྨཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟམགྒཔརིཡོསཱནཱནཾ སཏྟཏིཾསདྷམྨཱནཾ ཝསེན དསྶེཏུཾ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ སཾཝརཊྛེན སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམཊྛེན སཱིལནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ སཾཝརཏི ན ཝཱིཏིཀྐམཏི, ཏསྨཱ ནེཀྑམྨཾ སཱིལནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཙྩཏྟཏྠེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ, ནེཀྑམྨནྟི ཨཏྠོ. ཨེས ¶ ནཡོ ¶ སེསེསུ. པཱལི༹ཡཾ པན ནེཀྑམྨཨབྱཱཔཱདེ དསྶེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ སེསཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཨནྟེ ཨརཧཏྟམགྒོཡེཝ དསྶིཏོ.
ཨེཝཾ སཾཝརཨཝཱིཏིཀྐམཝསེན སཱིལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾཡེཝ དྭིནྣཾ པབྷེདདསྶནཏྠཾ པཉྩ སཱིལཱནི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཧཱནཾ སཱིལནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཧཱནཾ སཱིལཾ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎཱི སཱིལཾ, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཊིཔཀྑཙེཏནཱ སཱིལཾ, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ སཾཝརོ སཱིལཾ, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལནྟི ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. པཧཱནནྟི ཙ ཀོཙི དྷམྨོ ནཱམ ནཏྠི ཨཉྙཏྲ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ ཨནུཔྤཱདམཏྟཏོ. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཏཾ པཧཱནཾ ཏསྶ ཏསྶ ཀུསལསྶ དྷམྨསྶ པཏིཊྛཱནཊྛེན ཨུཔདྷཱརཎཾ ཧོཏི, ཝིཔྤཀིཎྞསབྷཱཝཱཀརཎེན ཙ སམོདྷཱནཾ, ཏསྨཱ པུབྦེ ཝུཏྟེནེཝ ཨུཔདྷཱརཎསམོདྷཱནསངྑཱཏེན སཱིལནཊྛེན སཱིལནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིཏརེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཏཏོ ཏཏོ ཝེརམཎིཝསེན ཏསྶ ཏསྶ སཾཝརཝསེན ཏདུབྷཡསམྤཡུཏྟཙེཏནཱཝསེན ཏཾ ཏཾ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟསྶ ཨཝཱིཏིཀྐམཝསེན ཙ ཙེཏསོ པཝཏྟིསབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱ.
ཨཐ ཝཱ པཧཱནམྤི དྷམྨཏོ ཨཏྠིཡེཝ. ཀཐཾ? པཧཱིཡཏེ ཨནེན པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཊིཔཀྑོ, པཛཧཏི ཝཱ ཏཾ པཊིཔཀྑནྟི པཧཱནཾ. ཀིཾ ཏཾ? སབྦེཔི ཀུསལཱ ཁནྡྷཱ. ཨཉྙེ པན ཨཱཙརིཡཱ ‘‘ནེཀྑམྨཱདཱིསུཔི ‘ཝེརམཎཱི སཱིལ’ནྟི ཝཙནམཏྟཾ གཧེཏྭཱ སབྦཀུསལེསུཔི ནིཡཏཡེཝཱཔནཀབྷཱུཏཱ ཝིརཏི ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝདནྟི, ན ཏཐཱ ཨིདྷཱཏི. ཨེཝམིམེཧི པཧཱནཱདཱིཧི པཉྩཧི པདེཧི ཝིསེསེཏྭཱ པརིཡནྟཱཔརིཡནྟསཱིལདྭཡེ ཨཔརིཡནྟསཱིལམེཝ ¶ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཧི ཨེཝརཱུཔཱནི སཱིལཱནི ཙིཏྟསྶ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི…པེ… སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀརོནྟོ སིཀྑཏཱིཏི ཝུཏྟཾ.
ཏཏྠ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ‘‘སཾཝརོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱཡཱ’’ཏི (པརི. ༣༦༦) ཙ ‘‘ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱནི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀུསལཱནི སཱིལཱནི ཨཝིཔྤཊིསཱརཱནིསཾསཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡; ༡༡.༡) ཙ ཝཙནཏོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ‘‘ཨཝིཔྤཊིསཱརོ པཱམོཛྫཏྠཱཡཱ’’ཏི (པརི. ༣༦༦) ཙ ‘‘ཡོནིསོ མནསིཀརོཏོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༧༤) ཙ ཝཙནཏོ པཱམོཛྫཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ‘‘པཱམོཛྫཾ པཱིཏཏྠཱཡཱ’’ཏི ¶ (པརི. ༣༦༦) ཙ ‘‘པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༦; སཾ. ནི. ༥.༣༧༦; དཱི. ནི. ༣.༣༢༢) ཙ ཝཙནཏོ པཱིཏིཡཱ ¶ སཾཝཏྟནྟི. ‘‘པཱིཏི པསྶདྡྷཏྠཱཡཱ’’ཏི (པརི. ༣༦༦) ཙ ‘‘པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༦; སཾ. ནི. ༥.༣༧༦; དཱི. ནི. ༣.༣༢༢) ཙ ཝཙནཏོ པསྶདྡྷིཡཱ སཾཝཏྟནྟི. ‘‘པསྶདྡྷི སུཁཏྠཱཡཱ’’ཏི (པརི. ༣༦༦) ཙ ‘‘པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༦; སཾ. ནི. ༥.༣༧༦; དཱི. ནི. ༣.༣༢༢) ཙ ཝཙནཏོ སོམནསྶཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཙེཏསིཀཾ སུཁཉྷི སོམནསྶནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱསེཝནཱཡཱཏི བྷུསཱ སེཝནཱ ཨཱསེཝནཱ. ཀསྶ ཨཱསེཝནཱ? ཨནནྟརཾ སོམནསྶཝཙནེན སུཁསྶ ཝུཏྟཏྟཱ སུཁཾ སིདྡྷཾ. ‘‘སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༦; སཾ. ནི. ༥.༣༧༦; དཱི. ནི. ༣.༣༢༢) ཙ ཝཙནཏོ ཏེན སུཁེན སམཱདྷི སིདྡྷོ ཧོཏི. ཨེཝཾ སིདྡྷསྶ སམཱདྷིསྶ ཨཱསེཝནཱ. ཏསྶ སམཱདྷིསྶ ཨཱསེཝནཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པགུཎབལཝབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཱཝནཱཡཱཏི ཏསྶེཝ སམཱདྷིསྶ ཝུདྡྷིཡཱ. བཧུལཱིཀམྨཱཡཱཏི ཏསྶེཝ སམཱདྷིསྶ པུནཔྤུནཾ ཀིརིཡཱཡ. ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཔཝཏྟིཡཱ མཱུལཀཱརཎཾ ཧུཏྭཱ སམཱདྷིསྶ སདྡྷིནྡྲིཡཱདིཨལངྐཱརསཱདྷནེན ཨལངྐཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཀསྶ སམཱདྷིསམྦྷཱརསྶ སཱདྷནེན པརིཀྑཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཨིམེ པབྦཛིཏེན ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱ སམུདཱནེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༩༢) ཝིཡ ཧི ཨེཏྠ སམྦྷཱརཏྠོ པརིཀྑཱརསདྡོ. ‘‘རཐོ སཱིལཔརིཀྑཱརོ, ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥༤) པན ཨལངྐཱརཏྠོ. ‘‘སཏྟཧི ནགརཔརིཀྑཱརེཧི སུཔརིཀྑཏཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༧) པརིཝཱརཏྠོ. ཨིདྷ པན ཨལངྐཱརཔརིཝཱརཱནཾ ཝིསུཾ ཨཱགཏཏྟཱ སམྦྷཱརཏྠོཏི ཝུཏྟཾ. སམྦྷཱརཏྠོ ཙ པཙྩཡཏྠོཏི. མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེནེཝ སམཱདྷིསམྤཡུཏྟཕསྶཱདིདྷམྨསམྤཏྟིསཱདྷནེན པརིཝཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི. སམཱདྷིསྶ ཝིཔསྶནཱཡ ཙ པདཊྛཱནབྷཱཝཔཱཔནེན ཝསཱིབྷཱཝཔཱཔནེན ཙ པརིཔུཎྞབྷཱཝསཱདྷནཏོ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟནྟི.
ཨེཝཾ ¶ སཱིལཱུཔནིསྶཡེན སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ སམཱདྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནཱཏི པསྶཏི, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ནིབྦིནྡཏི, ནིབྦིནྡཾ ཝིརཛྫཏི, ཝིརཱགཱ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༧༣; དཱི. ནི. ༣.༣༥༩) ཝཙནཏོ སཱིལམཱུལཀཱནི སམཱདྷིཔདཊྛཱནཱནི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཱདཱིནི དསྶེནྟོ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ནིབྦིདཱཡ ཧི དསྶིཏཱཡ ཏསྶཱ པདཊྛཱནབྷཱུཏཾ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ¶ དསྶིཏམེཝ ཧོཏི. ཏསྨིཉྷི ཨསིདྡྷེ ནིབྦིདཱ ན སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཏཱནི པན ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ པནེཏྠ སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔཔརིགྒཧོ.
ཨེཝཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཔརིཡོསཱནཾ སཱིལཔྤཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ སཱིལསྶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱབྷཱཝཾ ཏམྨཱུལཀཱ ཙ ཨདྷིཙིཏྟཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ དསྶེཏུཀཱམོ ཨེཝརཱུཔཱནཾ སཱིལཱནཾ སཾཝརཔཱརིསུདྡྷི ཨདྷིསཱིལནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཾཝརོཡེཝ པཱརིསུདྡྷི སཾཝརཔཱརིསུདྡྷི. ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཨཔརིཡནྟབྷཱུཏཱནཾ ཝིཝཊྚནིསྶིཏཱནཾ སཱིལཱནཾ སཾཝརཔཱརིསུདྡྷི ཝིཝཊྚནིསྶིཏཏྟཱ སེསསཱིལཏོ ཨདྷིཀཾ སཱིལནྟི ཨདྷིསཱིལནྟི ཝུཙྩཏི. སཾཝརཔཱརིསུདྡྷིཡཱ ཋིཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨེདིསཱཡ སཱིལསཾཝརཔཱརིསུདྡྷིཡཱ པཏིཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ སུཊྛུ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདཱིནཾ ཨཱཝཧནཏོ ན ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི, སམཱདྷིསྨིཾ པཏིཊྛཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝིཀྑེཔོཡེཝ པཱརིསུདྡྷི ཨཝིཀྑེཔཔཱརིསུདྡྷི. སོ སབྦམལཝིརཧིཏོ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡོ སམཱདྷི སེསསམཱདྷིཏོ ཨདྷིཀཏྟཱ ཨདྷིཙིཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཙིཏྟསཱིསེན ཧེཏྠ སམཱདྷི ནིདྡིཊྛོ. སཾཝརཔཱརིསུདྡྷིཾ སམྨཱ པསྶཏཱིཏི པརིསུདྡྷཾ སཱིལསཾཝརཾ ཉཱཏཔརིཉྙཱཝསེན ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཝསེན ཙ སམྨཱ པསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཨཝིཀྑེཔཔཱརིསུདྡྷིསངྑཱཏཾ པརིསུདྡྷཾ སམཱདྷིཾ སམྨཱ པསྶཏི. ཨེཝཾ པསྶཏོ ཙསྶ དསྶནསངྑཱཏཱ པཱརིསུདྡྷི དསྶནཔཱརིསུདྡྷི. སཱཡེཝ སེསཔཉྙཱཡ ཨདྷིཀཏྟཱ ཨདྷིཔཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. ཡོ ཏཏྠཱཏི ཡོ ཏཏྠ སཾཝརཨཝིཀྑེཔདསྶནེསུ. སཾཝརཊྛོཏི སཾཝརབྷཱཝོ. ཨེཝམེཝ ཨཝིཀྑེཔཊྛདསྶནཊྛཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨདྷིསཱིལམེཝ སིཀྑཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེཝཾ ཨིཏརཱཔི ཝེདིཏབྦཱ.
ཨེཝཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱསཾ པཱརིཔཱུརིཀྐམཾ དསྶེཏུཾ ཨིམཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ ཨཱཝཛྫནྟོ སིཀྑཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པཙྩེཀཾ པརིཔཱུརེཏུཾ ཨཱཝཛྫནྟོཔི སིཀྑཏི ནཱམ, ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ནཱམ སིཀྑཱ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི སིཀྑཏི ནཱམ, ཛཱནིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པསྶནྟོཔི སིཀྑཏི ནཱམ, པསྶིཏྭཱ ཡཐཱདིཊྛཾ པཙྩཝེཀྑནྟོཔི སིཀྑཏི ནཱམ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཙིཏྟཾ ཨཙལཾ ཀཏྭཱ པཏིཊྛཔེནྟོཔི སིཀྑཏི ནཱམ, ཏཾཏཾསིཀྑཱསམྤཡུཏྟསདྡྷཱཝཱིརིཡསཏིསམཱདྷིཔཉྙཱཧི སཀསཀཀིཙྩཾ ཀརོནྟོཔི སིཀྑཏི ནཱམ, ཨབྷིཉྙེཡྻཱབྷིཛཱནནཱདིཀཱལེཔི ཏཾ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཏིསྶོཔི སིཀྑཱཡོ སིཀྑཏི ནཱམཱཏི ¶ . པུན ¶ པཉྩ སཱིལཱནཱིཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསཱནནྟིཨཱདཱིསུ པན ¶ ཨརཧནྟཱནཾ སུཊྛུ ཝིཔྤཊིསཱརཱདིཨབྷཱཝཏོ ཨཱསེཝནཱདིབྷཱཝཏོ ཙ ཏཱནི པདཱནི ཡུཛྫནྟེཝ. ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱཏིཨཱདཱིནི པན སཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཱནི ཝིཡ མགྒཀྑཎེཡེཝ ཡོཛེཏབྦཱནི.
སཾཝརཔཱརིསུདྡྷིཾ སམྨཱ པསྶཏི, ཨཝིཀྑེཔཔཱརིསུདྡྷིཾ སམྨཱ པསྶཏཱིཏི ཨིདཾ པན ཝཙནདྭཡཾ ཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ, དུཏིཡཝཙནཾ པན ནིརོདྷསམཱཔཏྟཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཱཝསེནཱཔི ཡུཛྫཏི. ཨཱཝཛྫནྟོ སིཀྑཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པཉྩསུ ཝཙནེསུ ཨརཧཏོ སིཀྑིཏབྦཱབྷཱཝེཔི ཨསེཀྑསཱིལཀྑནྡྷཱདིསབྷཱཝཏོ ‘‘སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཙྩནྟོ སིཀྑཏཱིཏིཨཱདཱིནི པན མགྒཀྑཎཉྙེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱནི. ཨཉྙཱནིཔི ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝིཔསྶནཱམགྒཝསེན ཝུཏྟཱནི ཝཙནཱནི ཡཐཱཡོགཾ ཡོཛེཏབྦཱནཱིཏི.
སཱིལམཡཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ
༤༣. སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡཉཱཎནིདྡེསེ ¶ ཨཱདིཏོ ཏཱཝ ཨེཀཀཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ དསཀཱ སམཱདྷིཔྤབྷེདཾ དསྶེནྟོ ཨེཀོ སམཱདྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཱཏི ནཱནཱརམྨཎཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ ཨེཀཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨགྒཾ ཨུཏྟམཾ ཨསྶཱཏི ཨེཀགྒོ, ཨེཀགྒསྶ བྷཱཝོ ཨེཀགྒཏཱ. སཱ པན ཨེཀགྒཏཱ ཙིཏྟསྶ, ན སཏྟསྶཱཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. དུཀེ ལོཀིཡོཏི ལོཀོ ཝུཙྩཏི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ཝཊྚཾ, ཏསྨིཾ པརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀེ ནིཡུཏྟོཏི ལོཀིཡོ. ལོཀུཏྟརོཏི ཨུཏྟིཎྞོཏི ཨུཏྟརོ, ལོཀེ ཨཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝེན ལོཀཏོ ཨུཏྟརོཏི ལོཀུཏྟརོ. ཏིཀེ སཝིཏཀྐོ ཙ སོ སཝིཙཱརོ ཙཱཏི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ. ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརོ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརེསུ ཝིཙཱརོཝ མཏྟཱ པམཱཎཾ ཨེཏསྶཱཏི ཝིཙཱརམཏྟོ, ཝིཙཱརཏོ ཨུཏྠརི ཝིཏཀྐེན སདྡྷིཾ སམྤཡོགཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝིཏཀྐོ ཙ སོ ཝིཙཱརམཏྟོ ཙཱཏི ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ. ཏཱིསུཔི ཝིཙྪེདཾ ཀཏྭཱཔི པཋནྟི. ཙཏུཀྐཔཉྩཀཱ ཝུཏྟཏྠཱ ¶ . ཚཀྐེ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཏིཡེཝ ཨནུསྶཏི, པཝཏྟིཏབྦཊྛཱནམྷིཡེཝ ཝཱ པཝཏྟཏྟཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨནུརཱུཔཱ སཏཱིཏིཔི ཨནུསྶཏི, བུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི བཨུདྡྷཱནུསྶཏི. ཨརཧཏཱདིབུདྡྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྶཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ ¶ ཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཱཡེཝ ཨུདྡྷཙྩསངྑཱཏསྶ ཝིཀྑེཔསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ན ཝིཀྑེཔོཏི ཨཝིཀྑེཔོ. དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དྷམྨཱནུསྶཏི. སྭཱཀྑཱཏཏཱདིདྷམྨགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སངྒྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སངྒྷཱནུསྶཏི. སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིསངྒྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ¶ . སཱིལཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སཱིལཱནུསྶཏི. ཨཏྟནོ ཨཁཎྜཏཱདིསཱིལགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཙཱགཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི ཙཱགཱནུསྶཏི. ཨཏྟནོ མུཏྟཙཱགཏཱདིཙཱགགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དེཝཏཱནུསྶཏི. དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.
སཏྟཀེ སམཱདྷིཀུསལཏཱཏི ཨེཀཝིདྷཱདིབྷེདེན ཨནེཀབྷེདེ སམཱདྷིམྷི ‘‘ཨཡམེཝཾཝིདྷོ སམཱདྷི, ཨཡམེཝཾཝིདྷོ སམཱདྷཱི’’ཏི ཚེཀབྷཱཝོ. སམཱདྷིཔརིཙྪེདཀཔཉྙཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམཱདྷིཨུཔྤཱདནཝིདྷཱནེཔི ཚེཀབྷཱཝོ སམཱདྷིཀུསལཏཱ.
སམཱདྷིསྶ སམཱཔཏྟིཀུསལཏཱཏི ཨུཔྤཱདིཏསྶ སམཱདྷིསྶ སམཱཔཛྫནེ ཚེཀབྷཱཝོ. ཨེཏེན སམཱཔཛྫནཝསིཏཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི.
སམཱདྷིསྶ ཋིཏིཀུསལཏཱཏི སམཱཔནྣསྶ སམཱདྷིསྶ སནྟཏིཝསེན ཡཐཱརུཙི ཋཔནེ ཚེཀབྷཱཝོ. ཨེཏེན ཨདྷིཊྛཱནཝསིཏཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ནིམིཏྟགྒཧཎེན ཙསྶ པུན ཏེ ཨཱཀཱརེ སམྤཱདཡཏོ ཨཔྤནཱམཏྟམེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ན ཙིརཊྛཱནཾ. ཙིརཊྛཱནཾ པན སམཱདྷིཔརིཔནྠཱནཾ དྷམྨཱནཾ སུཝིསོདྷིཏཏྟཱ ཧོཏི. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ཀཱམཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎཱདཱིཧི ཀཱམཙྪནྡཾ ན སུཊྛུ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ, ཀཱཡཔསྶདྡྷིཝསེན ཀཱཡདུཊྛུལླཾ ན སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷཾ ཀཏྭཱ, ཨཱརམྦྷདྷཱཏུམནསིཀཱརཱདིཝསེན ཐིནམིདྡྷཾ ན སུཊྛུ པཊིཝིནོདེཏྭཱ, སམཐནིམིཏྟམནསིཀཱརཱདིཝསེན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ན སུཊྛུ སམཱུཧཏཾ ཀཏྭཱ, ཨཉྙེཔི སམཱདྷིཔརིཔནྠེ དྷམྨེ ན སུཊྛུ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཏི, སོ ཨཝིསོདྷིཏཾ ཨཱསཡཾ པཝིཊྛབྷམརོ ཝིཡ, ཨསུདྡྷཾ ཨུཡྻཱནཾ པཝིཊྛརཱཛཱ ཝིཡ ཙ ཁིཔྤམེཝ ནིཀྑམཏི. ཡོ པན སམཱདྷིཔརིཔནྠེ ¶ དྷམྨེ སུཊྛུ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཏི, སོ སུཝིསོདྷིཏཾ ཨཱསཡཾ པཝིཊྛབྷམརོ ཝིཡ, སུཔརིསུདྡྷཾ ཨུཡྻཱནཾ པཝིཊྛརཱཛཱ ཝིཡ ཙ སཀལམྤི དིཝསབྷཱགཾ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾཡེཝ ཧོཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –
‘‘ཀཱམེསུ ཚནྡཾ པཊིགྷཾ ཝིནོདཡེ, ཨུདྡྷཙྩཐཱིནཾ ཝིཙིཀིཙྪཔཉྩམཾ;
ཝིཝེཀཔཱམོཛྫཀརེན ཙེཏསཱ, རཱཛཱཝ སུདྡྷནྟགཏོ ཏཧིཾ རམེ’’ཏི ¶ .
ཏསྨཱ ¶ ‘‘ཙིརཊྛིཏིཀཱམེན པཱརིཔནྠིཀདྷམྨེ སོདྷེཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཏཾ ཝིདྷིཾ སམྤཱདེཏྭཱ སམཱདྷིསྶ ཙིརཊྛིཏིཀརཎེ ཚེཀབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
སམཱདྷིསྶ ཝུཊྛཱནཀུསལཏཱཏི སནྟཏིཝསེན ཡཐཱརུཙི པཝཏྟསྶ སམཱདྷིསྶ ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལེཡེཝ ཝུཊྛཱནེན སམཱདྷིསྶ ཝུཊྛཱནེ ཚེཀབྷཱཝོ. ‘‘ཡསྶ ཧི དྷམྨཾ པུརིསོ ཝིཛཉྙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༠.༡༥༢) ཝིཡ ནིསྶཀྐཏྠེ ཝཱ སཱམིཝཙནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦནྟི. ཨེཏེན ཝུཊྛཱནཝསིཏཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི.
སམཱདྷིསྶ ཀལླཏཱཀུསལཏཱཏི ཨགིལཱནབྷཱཝོ ཨརོགབྷཱཝོ ཀལླཏཱ. གིལཱནོ ཧི ཨཀལླཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིནཡེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཀལླཀོ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༥༡). ཨནངྒཎསུཏྟཝཏྠསུཏྟེསུ (མ. ནི. ༡.༥༧ ཨཱདཡོ, ༧༠ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱནཾ ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཙ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱནཾ ཝིགམེན ཙ སམཱདྷིསྶ ཨགིལཱནབྷཱཝཀརཎེ ཚེཀབྷཱཝོ སམཱདྷིསྶ ཀལླཏཱཀུསལཏཱ, ཀིལེསགེལཉྙརཧིཏབྷཱཝེ ཀུསལཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཀལླཏཱཏི ཀམྨཉྙཏཱ ཀམྨཉྙཏཱཔརིཡཱཡཏྟཱ ཀལླཝཙནསྶ. ‘‘ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨཀལླཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༡༦༢) ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀལླཙིཏྟཾ མུདུཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༢༩༨; མ. ནི. ༢.༣༩༥; མཧཱཝ. ༢༦) ཙ. ཨེཏྠ ཀལླསདྡོ ཀམྨཉྙཏྠོ. ཏསྨཱ ཀསིཎཱནུལོམཏོ ཀསིཎཔཊིལོམཏོ ཀསིཎཱནུལོམཔཊིལོམཏོ ཛྷཱནཱནུལོམཏོ ཛྷཱནཔཊིལོམཏོ ¶ ཛྷཱནཱནུལོམཔཊིལོམཏོ ཛྷཱནུཀྐནྟིཀཏོ ཀསིཎུཀྐནྟིཀཏོ ཛྷཱནཀསིཎུཀྐནྟིཀཏོ ཨངྒསངྐནྟིཏོ ཨཱརམྨཎསངྐནྟིཏོ ཨངྒཱརམྨཎསངྐནྟིཏོ ཨངྒཝཝཏྠཱནཏོ ཨཱརམྨཎཝཝཏྠཱནཏོཏི ཨིམེཧི ཙུདྡསཧི ཨཱཀཱརེཧི, ཨངྒཱརམྨཎཝཝཏྠཱནཏོཏི ཨིམིནཱ སཧ པཉྩདསཧི ཝཱ ཨཱཀཱརེཧི ཙིཏྟཔརིདམནེན སམཱདྷིསྶ ཀམྨཉྙབྷཱཝཀརཎེ ཀུསལབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.
སམཱདྷིསྶ གོཙརཀུསལཏཱཏི སམཱདྷིསྶ གོཙརེསུ ཀསིཎཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཏཾ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏུཀཱམཏཱཡ ཡཐཱརུཙི ཨཱཝཛྫནཀརཎཝསེན ཏེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཚེཀབྷཱཝོ. ཨེཏེན ཀསིཎཱཝཛྫནཝསེན ཨཱཝཛྫནཝསིཏཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ དིསཱབྷཱགེ ཀསིཎཕརཎཝསེན ཨེཝཾ ¶ ཕུཊྛསྶ ཀསིཎསྶ ཙིརཊྛཱནཝསེན ཙ སམཱདྷིསྶ གོཙརེསུ ཚེཀབྷཱཝོ.
སམཱདྷིསྶ ཨབྷིནཱིཧཱརཀུསལཏཱཏི ཨེཀཏྟནཡེན ཧེཊྛཱཧེཊྛཱསམཱདྷིཾ ཨུཔརཱུཔརིསམཱདྷིབྷཱཝཱུཔནཡནེན ¶ ཨབྷིནཱིཧརཎེ ཨབྷིནིནྣཱམནེ ཚེཀབྷཱཝོ. ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཉྷི ཝསིཔྤཏྟཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཏྠཱཡ ཝཱ ཨབྷིནཱིཧརཏི, ཨེཝཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིཨཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཏྠཱཡ ཝཱ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཏྠཱཡ ཨབྷིཉྙཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཏྠཱཡ ཝཱ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདཡོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱདིཨཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཏྠཱཡ ཝཱ ཨབྷིནཱིཧརཏཱིཏི ཨེཝཾ སམཱདྷིསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨབྷིནཱིཧཱརཀུསལཏཱ. ཡསྨཱ པན ཀུསལཏཱ ནཱམ པཉྙཱ, སཱ སམཱདྷི ན ཧོཏི, ཏསྨཱ སམཱདྷིཔརིཎཱཡཀཔཉྙཱཝསེན སཏྟཝིདྷོ སམཱདྷི ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཀེཙི པན ཨཱཙརིཡཱ ‘‘སམཱདྷིཀུསལཏཱཏི ཡེན མནསིཀཱརེན ཙིཏྟཾ ན ཝིཀྑིཔཏི, ཏཏྠ ཀུསལཏཱ. སམཱཔཏྟིཀུསལཏཱཏི ཡེན མནསིཀཱརེན སམཱཔཛྫནྟསྶ ཛྷཱནངྒཱནི པཱཏུབྷཝནྟི, ཏཏྠ ཀུསལཏཱ. ཋིཏིཀུསལཏཱཏི ཡེན མནསིཀཱརེན ཨཔྤིཏོ སམཱདྷི ན ཝིཀྑིཔཏི, ཏཏྠ ཀུསལཏཱ. ཝུཊྛཱནཀུསལཏཱཏི ནཱིཝརཎཝུཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ, ཨངྒཝུཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ, ཨཱརམྨཎཝུཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིསུ, ཝིཀྑེཔཝུཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི ཝིསཡཱདྷིམཏྟེསུ, སཙྪནྡཝུཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི པརིཡནྟཀཱལེ ཙ ཨཝསཱནཀརཎཱིཡཀཱལེ ཙ. ཀལླཏཱཀུསལཏཱཏི ཙིཏྟཕཱསུཏཱཡ ¶ སརཱིརཕཱསུཏཱཡ ཨཱཧཱརཕཱསུཏཱཡ སེནཱསནཕཱསུཏཱཡ པུགྒལཕཱསུཏཱཡ ཙ སམཱདྷིསྶ ཀལླཏཱ ཧོཏཱིཏི ཛཱནཱཏི. གོཙརཀུསལཏཱཏི ཨཱརམྨཎསྶ པརིཙྪེདཾ ཀཱཏུཾ ཛཱནཱཏི, དིསཱཕརཎཾ ཀཱཏུཾ ཛཱནཱཏི, ཝཌྜྷེཏུཾ ཛཱནཱཏི. ཨབྷིནཱིཧཱརཀུསལཏཱཏི ཏཏྠ ཏཏྠ སམྨཱ མནསིཀཱརེན ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏི ཨབྷིནིནྣཱམེཏི, ཨུཔཙཱརེ ཝསིཔྤཏྟེ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཨབྷིནཱིཧརཏི, ཨེཝཾ ཨུཔརཱུཔརིཛྷཱནེསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིསུ ཝིཔསྶནཱསུ ཙ ཨབྷིནཱིཧརཏི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨབྷིནཱིཧཱརཀུསལཏཱ’’ཏི ཨེཝམེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི.
ཨཊྛཀཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ནཝཀེ རཱུཔཱཝཙརོཏི ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ རཱུཔཱཝཙརཱ? ཧེཊྛཏོ ¶ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཾ པརིཡནྟཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཔརིཏོ ཨཀནིཊྛེ དེཝེ ཨནྟོཀརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༨༩) ནཡེན ཝུཏྟེསུ རཱུཔཱཝཙརདྷམྨེསུ པརིཡཱཔནྣོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – རཱུཔཀྑནྡྷསངྑཱཏཾ རཱུཔཾ ཨེཏྠ ཨཝཙརཏི, ན ཀཱམོཏི རཱུཔཱཝཙརོ. རཱུཔཀྑནྡྷོཔི ཧི རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘རཱུཔཀྑནྡྷོ རཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཡམ. ༡.ཁནྡྷཡམཀ.༢) ཝིཡ. སོ པན བྲཧྨཔཱརིསཛྫབྲཧྨཔུརོཧིཏམཧཱབྲཧྨཱནཾ པརིཏྟཱབྷཨཔྤམཱཎཱབྷཨཱབྷསྶརཱནཾ པརིཏྟསུབྷཨཔྤམཱཎསུབྷསུབྷཀིཎྷཱནཾ ཨསཉྙསཏྟཝེཧཔྥལཱནཾ ཨཝིཧཱཏཔྤསུདསྶསུདསྶཱིཨཀནིཊྛཱནཉྩ ཝསེན སོལ༹སཝིདྷོ པདེསོ. སོ རཱུཔཱཝཙརསངྑཱཏོ པདེསོ ཨུཏྟརཔདལོཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘རཱུཔ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ རཱུཔེ ཨཝཙརཏཱིཏི རཱུཔཱཝཙརོ. རཱུཔབྷཝོ ཝཱ རཱུཔཾ, ཏསྨིཾ ཨཝཙརཏཱིཏི རཱུཔཱཝཙརཾ. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཨེསོ སམཱདྷི ཀཱམབྷཝེཔི ཨཝཙརཏི, ཡཐཱ པན སངྒཱམེ ཨཝཙརཎཏོ སངྒཱམཱཝཙརོཏི ལདྡྷནཱམོ ནཱགོ ནགརེ ཙརནྟོཔི ¶ སངྒཱམཱཝཙརོཏི ཝུཙྩཏི, ཐལཙརཱ ཛལཙརཱ ཙ པཱཎིནོ ཨཐལེ ཨཛལེ ཙ ཋིཏཱཔི ཐལཙརཱ ཛལཙརཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝམཡཾ ཨཉྙཏྠ ཨཝཙརནྟོཔི རཱུཔཱཝཙརོཏི ཝུཏྟོ. ཨཔིཙ རཱུཔབྷཝསངྑཱཏེ རཱུཔེ པཊིསནྡྷིཾ ཨཝཙཱརེཏཱིཏིཔི རཱུཔཱཝཙརོ. ཧཱིནོཏི ལཱམཀོ. ཧཱིནུཏྟམཱནཾ མཛ྄ཛྷེ བྷཝོ མཛ྄ཛྷོ. མཛ྄ཛྷིམོཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. པདྷཱནབྷཱཝཾ ནཱིཏོ པཎཱིཏོ, ཨུཏྟམོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེ པན ཨཱཡཱུཧནཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྶ ཧི ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཚནྡོ ཝཱ ཧཱིནོ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱ ཝཱིམཾསཱ ཝཱ, སོ ཧཱིནོ ནཱམ. ཡསྶ ཏེ དྷམྨཱ མཛ྄ཛྷིམཱ, སོ མཛ྄ཛྷིམོ. ཡསྶ ¶ པཎཱིཏཱ, སོ པཎཱིཏོ. ཨུཔྤཱདིཏམཏྟོ ཝཱ ཧཱིནོ, ནཱཏིསུབྷཱཝིཏོ མཛ྄ཛྷིམོ, ཨཏིསུབྷཱཝིཏོ ཝསིཔྤཏྟོ པཎཱིཏོ. ཨརཱུཔཱཝཙརོ རཱུཔཱཝཙརེ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོ.
སུཉྙཏོ སམཱདྷཱིཏིཨཱདཱིསུ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝིཔསྶནཱཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝིཔསྶནྟསྶ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ མགྒཝུཊྛཱནེ ཛཱཏེ ཡསྨཱ སཱ ཝིཔསྶནཱ ཨཏྟཝིརཧིཏེསུ སངྑཱརེསུ སུཉྙཏོ པཝཏྟཱ, ཏསྨཱ སུཉྙཏཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏཱཡ སིདྡྷོ ཨརིཡམགྒསམཱདྷི སུཉྙཏོ སམཱདྷི ནཱམ ཧོཏི, སུཉྙཏཝསེན པཝཏྟསམཱདྷཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཔསྶནཱཡ པཝཏྟཱཀཱརེན ཧི སོ པཝཏྟཏི. ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ མགྒཝུཊྛཱནེ ཛཱཏེ ཡསྨཱ སཱ ཝིཔསྶནཱ ནིཙྩནིམིཏྟཔཊིཔཀྑཝསེན ¶ པཝཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨནིམིཏྟཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏཱཡ སིདྡྷོ ཨརིཡམགྒསམཱདྷི ཨནིམིཏྟོ སམཱདྷི ནཱམ ཧོཏི, ནིཙྩནིམིཏྟཝིརཧིཏོ སམཱདྷཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཔསྶནཱཡ པཝཏྟཱཀཱརེན ཧི སོ པཝཏྟཏི. དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ མགྒཝུཊྛཱནེ ཛཱཏེ ཡསྨཱ སཱ ཝིཔསྶནཱ པཎིདྷིཔཊིཔཀྑཝསེན པཝཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨཔྤཎིཧིཏཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏཱཡ སིདྡྷོ ཨརིཡམགྒསམཱདྷི ཨཔྤཎིཧིཏོ སམཱདྷི ནཱམ ཧོཏི, པཎིདྷིཝིརཧིཏོ སམཱདྷཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཔསྶནཱཡ པཝཏྟཱཀཱརེན ཧི སོ པཝཏྟཏི. ཏཱདིསཱ ཨེཝ ཏཡོ ཕལསམཱདྷཡོཔི ཨེཏེཧིཡེཝ ཏཱིཧི སམཱདྷཱིཧི གཧིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ལོཀུཏྟརསམཱདྷཱིནཾ པན པཎཱིཏཏྟཱ ཧཱིནཱདིབྷེདོ ན ཨུདྡྷཊོ.
དསཀེ ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱཝསེནཱཏིཨཱདཱིསུ བྷསྟཱ ཝིཡ ཝཱཡུནཱ ཨུདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཡཐཱནུཀྐམཾ སམུགྒཏེན སཱུནབྷཱཝེན ཨུདྡྷུམཱཏཏྟཱ ཨུདྡྷུམཱཏཾ, ཨུདྡྷུམཱཏམེཝ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏནྟི ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིནཱིལཾ ཝུཙྩཏི ཝིཔརིབྷིནྣཝཎྞཾ, ཝིནཱིལམེཝ ཝིནཱིལཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིནཱིལནྟི ཝིནཱིལཀཾ. མཾསུསྶདཊྛཱནེསུ རཏྟཝཎྞསྶ, པུབྦསནྣིཙཡཊྛཱནེསུ སེཏཝཎྞསྶ, ཡེབྷུཡྻེན ཙ ནཱིལཝཎྞསྶ ནཱིལཊྛཱནེ ནཱིལསཱཊཀཔཱརུཏསྶེཝ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པརིབྷིནྣཊྛཱནེསུ ཝིསྶནྡམཱནཔུབྦཾ ¶ ཝིཔུབྦཾ, ཝིཔུབྦམེཝ ཝིཔུབྦཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཔུབྦནྟི ཝིཔུབྦཀཾ. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཙྪིདྡཾ ཝུཙྩཏི དྭིདྷཱ ཚིནྡནེན ཨཔདྷཱརིཏཾ, ཝིཙྪིདྡམེཝ ཝིཙྪིདྡཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཙྪིདྡནྟི ¶ ཝིཙྪིདྡཀཾ. ཝེམཛ྄ཛྷེ ཚིནྣསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏོ ཙ ཨེཏྟོ ཙ ཝིཝིདྷཱཀཱརེན སོཎསིངྒཱལཱདཱིཧི ཁཱཡིཏནྟི ཝིཀྑཱཡིཏཾ, ཝིཁཱཡིཏནྟི ཝཏྟབྦེ ཝིཀྑཱཡིཏནྟི ཝུཏྟཾ. ཝིཀྑཱཡིཏམེཝ ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཀྑཱཡིཏནྟི ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཝིདྷཾ ཁིཏྟཾ ཝིཀྑིཏྟཾ, ཝིཀྑིཏྟམེཝ ཝིཀྑིཏྟཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཀྑིཏྟནྟི ཝིཀྑིཏྟཀཾ. ཨཉྙེན ཧཏྠཾ ཨཉྙེན པཱདཾ ཨཉྙེན སཱིསནྟི ཨེཝཾ ཏཏོ ཏཏོ ཁིཏྟསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཧཏཉྩ ཏཾ པུརིམནཡེནེཝ ¶ ཝིཀྑིཏྟཀཉྩཱཏི ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཾ. ཀཱཀཔདཱཀཱརེན ཨངྒཔཙྩངྒེསུ སཏྠེན ཧནིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན ཝིཀྑིཏྟསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ལོཧིཏཾ ཀིརཏི ཝིཀྑིཔཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པགྒྷརཏཱིཏི ལོཧིཏཀཾ. པགྒྷརིཏལོཧིཏམཀྑིཏསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུལ༹ཝཱ ཝུཙྩནྟི ཀིམཡོ, པུལ༹ཝེ ཀིརཏཱིཏི པུལ༹ཝཀཾ. ཀིམིཔརིཔུཎྞསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཊྛིཡེཝ ཨཊྛིཀཾ, པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཨཊྛཱིཏི ཨཊྛིཀཾ. ཨཊྛིསངྑལིཀཱཡཔི ཨེཀཊྛིཀསྶཔི ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིམཱནི ཙ པན ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣནིམིཏྟཱནམྤི ནིམིཏྟེསུ པཊིལདྡྷཛ྄ཛྷཱནཱནམྤི ཨེཏཱནེཝ ནཱམཱནི. ཨིདྷ པན ཨུདྡྷུམཱཏཀནིམིཏྟེ པཊིཀཱུལཱཀཱརགཱཧིཀཱ ཨཔྤནཱཝསེན ཨུཔྤནྣཱ སཉྙཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱ, ཏསྶཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱཡ ཝསེན ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱཝསེན. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཉྩཔཉྙཱས སམཱདྷཱིཏི ཨེཀཀཱདིཝསེན ཝུཏྟཱ.
༤༤. ཨེཝཾ ཨེཀཀཱདིཝསེན སམཱདྷིཔྤབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན སམཱདྷིཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཔིཙཱཏི ཨཉྙཾ པརིཡཱཡཱརམྦྷཾ དསྶེཏྭཱ པཉྩཝཱིསཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམཱདྷིསྶ སམཱདྷིཊྛཱཏི སམཱདྷིསྶ སམཱདྷིབྷཱཝེ སབྷཱཝཱ, ཡེཧི སབྷཱཝེཧི སོ སམཱདྷི ཧོཏི, ཏེ ཏསྨིཾ ཨཏྠཱ ནཱམ. པརིགྒཧཊྛེན སམཱདྷཱིཏི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ཏསྨཱ པརིགྒཧིཏསབྷཱཝེན སམཱདྷི. ཏཱནེཝ ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི ཨཉྙམཉྙཔརིཝཱརཱནི ཧོནྟི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པརིཔུཎྞཱནི ཙ ཧོནྟི. ཏསྨཱ པརིཝཱརཊྛེན པརིཔཱུརཊྛེན སམཱདྷི. ཏེསཾཡེཝ སམཱདྷིཝསེན ཨེཀཱརམྨཎམཔེཀྑིཏྭཱ ཨེཀགྒཊྛེན, ནཱནཱརམྨཎཝིཀྑེཔཱབྷཱཝམཔེཀྑིཏྭཱ ཨཝིཀྑེཔཊྛེན, ལོཀུཏྟརསྶེཝ མཧཏཱ ཝཱིརིཡབལཔགྒཧེན ¶ པཏྟབྦཏྟཱ ལོཀུཏྟརམགྒསྶེཝ ཙ པརིཧཱནིཝསེན ཝིསཱརཱབྷཱཝཏོ ཧེཊྛཱ གཧིཏཔགྒཧཊྛཨཝིསཱརཊྛཱ ཨིདྷ ན གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀིལེསཀཱལུསྶིཡསྶཱབྷཱཝེན ཨནཱཝིལཊྛེན སམཱདྷི. ཨཝིཀམྤཏྟཱ ཨནིཉྫནཊྛེན སམཱདྷི. ཝིཀྑམྦྷནཝསེན སམུཙྪེདཝསེན ཝཱ ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཱརམྨཎེ ཙ ཨདྷིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟཊྛེན སམཱདྷི.
ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཝསེན ¶ ཙིཏྟསྶ ཋིཏཏྟཱཏི སམཱདྷིཡོགེནེཝ ཨེཀཱརམྨཎེ བྷུསཾ པཏིཊྛཱནཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎེ ནིཙྩལབྷཱཝེན པཏིཊྛིཏཏྟཱ. ཨཊྛསུ ¶ ཡུགལེསུ ཨེསཏི ནེསཏི, ཨཱདིཡཏི ནཱདིཡཏི, པཊིཔཛྫཏི ན པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཡུགལཱནི ཨཔྤནཱཝཱིཐིཏོ པུབྦབྷཱགེ ཨུཔཙཱརསྶ མུདུམཛ྄ཛྷཱདྷིམཏྟཏཱཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི, ཛྷཱཡཏི ཛྷཱཔེཏཱིཏི ཨིདཾ ཨཔྤནཱཝཱིཐིཡཾ ཨུཔཙཱརཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨེསིཏཏྟཱ ནེསིཏཏྟཱ, ཨཱདིནྣཏྟཱ ཨནཱདིནྣཏྟཱ, པཊིཔནྣཏྟཱ ནཔྤཊིཔནྣཏྟཱ, ཛྷཱཏཏྟཱ ན ཛྷཱཔིཏཏྟཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཡུགལཱནི ཨཔྤནཱཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.
ཏཏྠ སམཾ ཨེསཏཱིཏི སམཱདྷཱིཏིཨཱདཱིསུ སམནྟི ཨཔྤནཾ. སཱ ཧི པཙྩནཱིཀདྷམྨེ སམེཏི ནཱསེཏཱིཏི སམཱ, པཙྩནཱིཀཝིསམཱབྷཱཝཏོ ཝཱ སམབྷཱུཏཱཏི སམཱ. ཏཾ སམཾ ཨེསཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན གཝེསཏི. ཨིཏིསདྡོ ཀཱརཎཏྠོ, ཡསྨཱ སམཾ ཨེསཏི, ཏསྨཱ སམཱདྷཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིསམཾ ནེསཏཱིཏི ཏཾ ཏཾ ཛྷཱནཔཙྩནཱིཀསངྑཱཏཾ ཝིསམཾ ན ཨེསཏི. མུདུབྷཱུཏོ ཧི པུབྦབྷཱགསམཱདྷི ཨཱདིབྷཱུཏཏྟཱ སམཾ ཨེསཏི, ཝིསམཾ ནེསཏི ནཱམ. མཛ྄ཛྷིམབྷཱུཏོ ཐིརབྷཱུཏཏྟཱ སམཾ ཨཱདིཡཏི, ཝིསམཾ ནཱདིཡཏི ནཱམ. ཨདྷིམཏྟབྷཱུཏོ ཨཔྤནཱཝཱིཐིཡཱ ཨཱསནྣབྷཱུཏཏྟཱ སམཾ པཊིཔཛྫཏི, ཝིསམཾ ནཔྤཊིཔཛྫཏི ནཱམ. སམཾ ཛྷཱཡཏཱིཏི བྷཱཝནཔུཾསཀཝཙནཾ, སམཾ ཧུཏྭཱ ཛྷཱཡཏི, སམེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤནཱཝཱིཐིཡཉྷི སམཱདྷི པཙྩནཱིཀདྷམྨཝིགམེན སནྟཏྟཱ, སནྟཱཡ ཨཔྤནཱཡ ཨནུཀཱུལབྷཱཝེན ཙ ཋིཏཏྟཱ སམེནཱཀཱརེན པཝཏྟཏི. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཙ པཛྫལཏཱིཏི ཨཏྠོ ‘‘ཨེཏེ མཎྜལམཱལེ༹ དཱིཔཱ ཛྷཱཡནྟི (དཱི. ནི. ༡.༡༥༩) སབྦརཏྟིཾ, སབྦརཏྟིཡོ ཙ ཏེལཔྤདཱིཔོ ཛྷཱཡཏི, ཏེལཔྤདཱིཔོ ཙེཏྠ ཛྷཱཡེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༢༥༥-༢༥༦) ཝིཡ. སམཾ ཛཱཡཏཱིཏིཔི པཱཋོ ¶ , སམེནཱཀཱརེན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱཡཏི ཛྷཱཔེཏཱིཏི ཡུགལཏྟཱ པན པུརིམཔཱཋོཝ སུནྡརཏརོ. ཛྷཱཔེཏཱིཏི ཙ དཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ཧི སམཱདྷིཔཙྩནཱིཀདྷམྨེ དཱུརཏརཀརཎེན དཧཏི ནཱམ. ཨེསནཱནེསནཱདཱིནཾ པན ཨཔྤནཱཡ སིདྡྷཏྟཱ ‘‘ཨེསིཏཏྟཱ ནེསིཏཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཔྤནཱསམཱདྷི ཝུཏྟོ. སམཾ ཛྷཱཏཏྟཱཏི སམཾ ཛལིཏཏྟཱ. སམཾ ཛཱཏཏྟཱཏིཔི པཱཋོ. ཨིཏི ཨིམེསཾ ཨཊྛནྣཾ ཡུགལཱནཾ ཝསེན སོལ༹ས, པུརིམཱ ཙ ནཝཱཏི ཨིམེ པཉྩཝཱིསཏི སམཱདྷིསྶ སམཱདྷིཊྛཱ.
སམོ ¶ ཙ ཧིཏོ ཙ སུཁོ ཙཱཏི སམཱདྷཱིཏི ཨིདཾ པན པཉྩཝཱིསཏིཡཱ ཨཱཀཱརེཧི སཱདྷིཏསྶ སམཱདྷིསྶ ཨཏྠསཱདྷནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སམོཏི སམསདྡསྶ, སཾསདྡསྶ ཝཱ ཨཏྠོ. སོ ཧི པཙྩནཱིཀཀྑོབྷཝིསམཝིརཧིཏཏྟཱ སམོ. ཧིཏོཏི ཨཱདྷིསདྡསྶ ཨཏྠོ, ཨཱརམྨཎེ ཨཱཧིཏོ ནིཙྩལབྷཱཝཀརཎེན པཏིཊྛཱཔིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨུབྷཡེན སམོ ཙ ཨཱཧིཏོ ཙཱཏི སམཱདྷཱིཏི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁོཏི སནྟཊྛེན སུཁོ. ‘‘ཡཱཡཾ, བྷནྟེ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ, སནྟསྨིཾ ཨེསཱ པཎཱིཏེ སུཁེ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༨༨) ཙ ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱ ཏེན སནྟཏྠེན སུཁསདྡེན ཨུཔེཀྑཱསཧགཏསམཱདྷིཔི གཧིཏོ ཧོཏི. ཨནིཡཱམེན ཧི སབྦསམཱདྷཡོ ཨིདྷ ཝུཙྩནྟི. ཏེན ཙ སུཁསདྡེན ཨཱཧིཏབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ སནྟོ, ཏསྨཱ ཨེཀཱརམྨཎེ ཨཱཧིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོཏི.
སམཱདྷིབྷཱཝནཱམཡཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནིདྡེསཝཎྞནཱ
༤༥. དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནིདྡེསེ ¶ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདཊྛིཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཏིཊྛནྟི ཨེཏཱཡ སངྑཱརཱཏི ཋིཏི. ཀཱ སཱ? ཨཝིཛྫཱ. སཱ ཧི སངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ནིབྦཏྟིཡཱ ཋིཏི ཀཱརཎནྟི ཨུཔྤཱདཊྛིཏི. ཨུཔྤནྣཱནཾ པཝཏྟིཡཱཔི ཀཱརཎནྟི པཝཏྟཊྛིཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཛནཀཔཙྩཡསྶ ཛནནཀྑཎེཡེཝ ཀིཙྩཱནུབྷཱཝོ ཧོཏི, ཏེན པན ཛནིཏཱནཾཡེཝ པཝཏྟཏྟཱ སཀཀྑཎེ པཝཏྟིཡཱཔི ཀཱརཎཾ ནཱམ ཧོཏི, སནྟཏིཝསེན ཝཱ པཝཏྟིཡཱ ཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ ¶ . པཝཏྟནྟི ཙ ནཔུཾསཀེ བྷཱཝཝཙནམེཏཾ, ཏསྨཱ པཝཏྟཾ པཝཏྟཱིཏི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. པཝཏྟིསདྡསྶ པན པཱཀཊཏྟཱ ཏེན ཡོཛེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. བྷཱཝེཔི ཋིཏིསདྡསྶ སིཛ྄ཛྷནཏོ ན ཨིདྷ བྷཱཝེ ཋིཏིསདྡོ, ཀཱརཎེ ཋིཏིསདྡོཏི དསྶནཏྟཾ ནིམིཏྟཊྛིཏཱིཏི ཝུཏྟཾ, ནིམིཏྟབྷཱུཏཱ ཋིཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཀཱརཎབྷཱུཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཀེཝལཾ ནིམིཏྟམཏྟཾ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ སངྑཱརཛནནེ སབྱཱཔཱརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨཱཡཱུཧཏི ཝཱཡམཏཱིཏི པཙྩཡསམཏྠཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཡཱུཧནཊྛིཏཱིཏི ཨཱཧ, ཨཱཡཱུཧནབྷཱུཏཱ ཋིཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརེ ཨུཔྤཱདཡམཱནཱ ཨུཔྤཱདེ སཾཡོཛེཏི ནཱམ, གྷཊེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སངྑཱརེ པཝཏྟཡམཱནཱ པཝཏྟིཡཾ པལིབུནྡྷཏི ནཱམ, བནྡྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ སཉྙོགཊྛིཏི པལིབོདྷཊྛིཏཱིཏི ཝུཏྟཱ. སཉྙོགབྷཱུཏཱ ཋིཏི, པལིབོདྷབྷཱུཏཱ ཋིཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱཝ སངྑཱརེ ཨུཔྤཱདཡམཱནཱ ཨུཔྤཱདཱཡ པཝཏྟིཡཱ ཙ མཱུལཀཱརཎཊྛེན སམུདཡོ ནཱམ, སམུདཡབྷཱུཏཱ ཋིཏཱིཏི སམུདཡཊྛིཏི, མཱུལཀཱརཎབྷཱུཏཱ ཋིཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝིཛྫཱཝ སངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདེ ཛནཀཔཙྩཡཏྟཱ, པཝཏྟིཡཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཔཙྩཡཏྟཱ ཧེཏུཊྛིཏི པཙྩཡཊྛིཏཱིཏི ཝུཏྟཱ, ཧེཏུབྷཱུཏཱ ཋིཏི, པཙྩཡབྷཱུཏཱ ཋིཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛནཀཔཙྩཡོ ཧི ¶ ཧེཏཱུཏི, ཨུཔཏྠམྦྷཀོ པཙྩཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཡོཛེཏབྦཾ.
བྷཝོ ¶ ཛཱཏིཡཱ, ཛཱཏི ཛརཱམརཎསྶཱཏི ཨེཏྠ པན ཨུཔྤཱདཊྛིཏི སཉྙོགཊྛིཏི ཧེཏུཊྛིཏཱིཏི ཨུཔྤཱདཝསེན ཡོཛིཏཱནི པདཱནི ཛཱཏིཛརཱམརཎཝནྟཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཝསེན པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀེཙི པན ‘‘ཨུཔྤཱདཱཡ ཋིཏི ཨུཔྤཱདཊྛིཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེནེཏྠ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི. ཨཝིཛྫཱ པཙྩཡོཏི ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཝིཛྫཱཡཔི པཙྩཡསམྦྷཱུཏཏྟཱ ཏསྶཱ ཨཔི པཙྩཡཔརིགྒཧཎདསྶནཏྠཾ ཨུབྷོཔེཏེ དྷམྨཱ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཛཱཏི པཙྩཡོ, ཛརཱམརཎཾ པཙྩཡསམུཔྤནྣནྟི པན པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཾ. ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱནནྟི ཨཏིཀྐནྟམྤི ཀཱལཾ. ཨནཱགཏམྤི ཨདྡྷཱནནྟི ཨཔྤཏྟམྤི ཀཱལཾ. ཨུབྷཡཏྠཱཔི ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.
༤༦. ཨིདཱནི ནཝཱཀཱརཝཱརཱནནྟརཾ ཏེ ནཝཱཀཱརེ ཝིཧཱཡ ཧེཏུཔཊིཙྩཔཙྩཡཔདེཧེཝ ཡོཛེཏྭཱ ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏིཨཱདཡོ ¶ ཏཡོ ཝཱརཱ ནིདྡིཊྛཱ. ནཝཱཀཱརཝཱརེ ཛནཀཨུཔཏྠམྦྷཀཝསེན པཙྩཡོ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ པན ཧེཏུཝཱརསྶ པཙྩཡཝཱརསྶ ཙ ཝིསུཾ ཨཱགཏཏྟཱ ཧེཏཱུཏི ཛནཀཔཙྩཡཏྟཾ, པཙྩཡོཏི ཨུཔཏྠམྦྷཀཔཙྩཡཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཨེཀེཀསྶཱཔི ཨཝིཛྫཱདིཀསྶ པཙྩཡསྶ ཨུབྷཡཐཱ སམྦྷཝཏོ. པཊིཙྩཝཱརེ ཨཝིཛྫཱ པཊིཙྩཱཏི ཨཏྟནོ ཨུཔྤཱདེ སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔེཀྑཏྟཱ སངྑཱརེཧི ཨཝིཛྫཱ པཊིམུཁཾ ཨེཏབྦཱ གནྟབྦཱཏི པཊིཙྩཱ. ཨེཏེན ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརུཔྤཱདནསམཏྠཏཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི. སངྑཱརཱ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱཏི སངྑཱརཱ ཨཝིཛྫཾ པཊིཙྩ ཏདབྷིམུཁཾ པཝཏྟནཏོ པཊིམུཁཾ ཀཏྭཱ ན ཝིཧཱཡ སམཾ ཨུཔྤནྣཱ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ལིངྒཱནུརཱུཔེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཝིཛྫཱ པཊིཙྩཱཏི ཨུསྶུཀྐཝསེན ཝཱ པཱཋོ, ཨཏྠོ པནེཏྠ ཨཝིཛྫཱ ཨཏྟནོ པཙྩཡེ པཊིཙྩ པཝཏྟཱཏི པཱཋསེསཝསེན ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. ཙཏཱུསུཔི ཙ ཨེཏེསུ ཝཱརེསུ དྭཱདསནྣཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནཾ པཙྩཡསྶེཝ ཝསེན དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎསྶ ནིདྡིསིཏབྦཏྟཱ ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ ཨེཀཱདསནྣཾཡེཝ ཨངྒཱནཾ ཝསེན དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ ནིདྡིཊྛཾ, ཛརཱམརཎསྶ པན ཨནྟེ ¶ ཋིཏཏྟཱ ཏསྶ ཝསེན ན ནིདྡིཊྛཾ. ཛརཱམརཎསྶཱཔི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱནཾ པཙྩཡཏྟཱ ཛརཱམརཎཾ ཏེསཾ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཔཔརིཀྑམཱནསྶ ཏསྶཱཔི ཛརཱམརཎསྶ ཝསེན དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ ཡུཛྫཏེཝ.
༤༧. ཨིདཱནི ཏཱནེཝ དྭཱདས པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཝཱིསཏིཨཱཀཱརཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཙཏུསངྑེཔཏིཡདྡྷཏིསནྡྷིཡོ དསྶེཏྭཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ ནིདྡིསིཏུཀཱམོ པུརིམཀམྨབྷཝསྨིནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམཀམྨབྷཝསྨིནྟི པུརིམེ ཀམྨབྷཝེ, ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ ཀམྨབྷཝེ ཀརིཡམཱནེཏི ཨཏྠོ. མོཧོ ཨཝིཛྫཱཏི ཡོ ཏདཱ དུཀྑཱདཱིསུ མོཧོ, ཡེན མཱུལ༹ྷོ ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱ ཨཝིཛྫཱ. ཨཱཡཱུཧནཱ སངྑཱརཱཏི ཏཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ པུརིམཙེཏནཱཡོ, ཡཐཱ ‘‘དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ¶ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ མཱསམྤི སཾཝཙྪརམྤི དཱནཱུཔཀརཎཱནི སཛྫེནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ པུརིམཙེཏནཱཡོ. པཊིགྒཱཧཀཱནཾ པན ཧཏྠེ དཀྑིཎཾ པཏིཊྛཱཔཡཏོ ཙེཏནཱ བྷཝོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཀཱཝཛྫནེསུ ཝཱ ཚསུ ཛཝནེསུ ཙེཏནཱ ཨཱཡཱུཧནཱ སངྑཱརཱ ནཱམ, སཏྟམཛཝནེ ཙེཏནཱ བྷཝོ. ཡཱ ཀཱཙི ཝཱ པན ཙེཏནཱ བྷཝོ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཨཱཡཱུཧནཱ སངྑཱརཱ ནཱམ.
ནིཀནྟི ཏཎྷཱཏི ཡཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཏསྶ ཕལེ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེ ནིཀཱམནཱ པཏྠནཱ, སཱ ཏཎྷཱ ནཱམ. ཨུཔགམནཾ ཨུཔཱདཱནནྟི ཡཾ ཀམྨབྷཝསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཀམྨེ ཀཏེ ཀཱམཱ ¶ སམྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིདཾ ཀཏྭཱ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ ཀཱམེ སེཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཏྟཱ ཨུཙྪིནྣོ སུཨུཙྪིནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘སུཁཱི ཧོཏིཾ ཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཱིལབྦཏཾ སུཁེན པརིཔཱུརཏཱི’’ཏི ཝཱ པཝཏྟཾ ཨུཔགམནཾ དལ༹ྷགཧཎཾ, ཨིདཾ ཨུཔཱདཱནཾ ནཱམ. ཙེཏནཱ བྷཝོཏི ཨཱཡཱུཧནཱཝསཱནེ ཝུཏྟཱ ཙེཏནཱ བྷཝོ ནཱམ. པུརིམཀམྨབྷཝསྨིནྟི ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཱ ཀམྨབྷཝེ ཀརིཡམཱནེ པཝཏྟཱ. ཨིདྷ པཊིསནྡྷིཡཱ པཙྩཡཱཏི པཙྩུཔྤནྣཔཊིསནྡྷིཡཱ པཙྩཡབྷཱུཏཱ.
ཨིདྷ པཊིསནྡྷི ཝིཉྙཱཎནྟི ཡཾ པཙྩུཔྤནྣབྷཝསྶ བྷཝནྟརཔཊིསནྡྷཱནཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ པཊིསནྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཨོཀྐནྟི ནཱམརཱུཔནྟི ཡཱ གབྦྷེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཨོཀྐནྟི ཨཱགནྟྭཱ པཝིསནཾ ཝིཡ, ཨིདཾ ནཱམརཱུཔཾ. པསཱདོ ཨཱཡཏནནྟི ཡོ པསནྣབྷཱཝོ, ཨིདཾ ཨཱཡཏནཾ. ཛཱཏིགྒཧཎེན ¶ ཨེཀཝཙནཾ ཀཏཾ. ཨེཏེན ཙཀྑཱདཱིནི པཉྩཱཡཏནཱནི ཝུཏྟཱནི. ‘‘པབྷསྶརམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༤༩) ཨེཏྠ བྷཝངྒཙིཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཝཙནཏོ ཨིདྷཱཔི མནཱཡཏནསྶ ཝིཔཱཀབྷཱུཏཏྟཱ, ཏསྶ ཙ ཀིལེསཀཱལུསྶིཡཱབྷཱཝེན པསནྣཏྟཱ པསཱདཝཙནེན མནཱཡཏནམྤི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཕུཊྛོ ཕསྶོཏི ཡོ ཨཱརམྨཎཾ ཕུཊྛོ ཕུསནྟོ ཨུཔྤནྣོ, ཨཡཾ ཕསྶོ. ཝེདཡིཏཾ ཝེདནཱཏི ཡཾ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎེན ཝཱ སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡེན ཝཱ ཕསྶེན སཧ ཨུཔྤནྣཾ ཝིཔཱཀཝེདཡིཏཾ, ཨཡཾ ཝེདནཱ. ཨིདྷུཔཔཏྟིབྷཝསྨིཾ པུརེཀཏསྶ ཀམྨསྶ པཙྩཡཱཏི པཙྩུཔྤནྣེ ཝིཔཱཀབྷཝེ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ ཀཏསྶ ཀམྨསྶ པཙྩཡེན པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨིདྷ པརིཔཀྐཏྟཱ ཨཱཡཏནཱནནྟི པརིཔཀྐཱཡཏནསྶ ཀམྨཀརཎཀཱལེ མོཧཱདཡོ དསྶིཏཱ. ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཡཱཏི ཨནཱགཏེ པཊིསནྡྷིཡཱ. ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷི ཝིཉྙཱཎནྟིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནི.
ཀཐཾ པན དྭཱདསཧི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒེཧི ཨིམེ ཝཱིསཏི ཨཱཀཱརཱ གཧིཏཱ ཧོནྟཱིཏི? ཨཝིཛྫཱ ¶ སངྑཱརཱཏི ཨིམེ དྭེ ཨཏཱིཏཧེཏུཡོ སརཱུཔཏོ ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ པན ཨཝིདྭཱ པརིཏསྶཏི, པརིཏསྶིཏོ ཨུཔཱདིཡཏི, ཏསྶུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ, ཏསྨཱ ཏེཧི དྭཱིཧི གཧིཏེཧི ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱཔི གཧིཏཱཝ ཧོནྟི. པཙྩུཔྤནྣེ ཝིཉྙཱཎནཱམརཱུཔསལཱ༹ཡཏནཕསྶཝེདནཱ སརཱུཔཏོ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ པཙྩུཔྤནྣཧེཏུཡོ སརཱུཔཏོ ཝུཏྟཱ ¶ . བྷཝེ པན གཧིཏེ ཏསྶ པུབྦབྷཱགཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཝཱ སངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟི, ཏཎྷུཔཱདཱནགྒཧཎེན ཙ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ. ཡཱཡ ཝཱ མཱུལ༹ྷོ ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱ ཨཝིཛྫཱ གཧིཏཱཝ ཧོཏི. ཨནཱགཏེ ཛཱཏི ཛརཱམརཎནྟི དྭེ སརཱུཔེན ཝུཏྟཱནི, ཛཱཏིཛརཱམརཎགྒཧཎེནེཝ པན ཝིཉྙཱཎཱདཱིནི པཉྩ ཨནཱགཏཕལཱནི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. ཏེསཾཡེཝ ཧི ཛཱཏིཛརཱམརཎཱནཱིཏི ཨེཝཾ དྭཱདསཧི ཨངྒེཧི ཝཱིསཏི ཨཱཀཱརཱ གཧིཏཱ ཧོནྟི.
‘‘ཨཏཱིཏེ ཧེཏཝོ པཉྩ, ཨིདཱནི ཕལཔཉྩཀཾ;
ཨིདཱནི ཧེཏཝོ པཉྩ, ཨཱཡཏིཾ ཕལཔཉྩཀ’’ནྟི. –
གཱཐཱཡ ཨཡམེཝཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨིཏིམེཏི ¶ ཨིཏི ཨིམེ. ཨིཏི ཨིམེཏི ཝཱ པཱཋོ.
ཙཏུསངྑེཔེཏི ཙཏུརོ རཱསཱི. ཨཏཱིཏེ པཉྩ ཧེཏུདྷམྨཱ ཨེཀོ ཧེཏུསངྑེཔོ, པཙྩུཔྤནྣེ པཉྩ ཕལདྷམྨཱ ཨེཀོ ཕལསངྑེཔོ, པཙྩུཔྤནྣེ པཉྩ ཧེཏུདྷམྨཱ ཨེཀོ ཧེཏུསངྑེཔོ, ཨནཱགཏེ པཉྩ ཕལདྷམྨཱ ཨེཀོ ཕལསངྑེཔོ.
ཏཡོ ཨདྡྷེཏི ཏཡོ ཀཱལེ. པཋམཔཉྩཀཝསེན ཨཏཱིཏཀཱལོ, དུཏིཡཏཏིཡཔཉྩཀཝསེན པཙྩུཔྤནྣཀཱལོ, ཙཏུཏྠཔཉྩཀཝསེན ཨནཱགཏཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.
ཏིསནྡྷིནྟི ཏཡོ སནྡྷཡོ ཨསྶཱཏི ཏིསནྡྷི, ཏཾ ཏིསནྡྷིཾ. ཨཏཱིཏཧེཏུཔཙྩུཔྤནྣཕལཱནམནྟརཱ ཨེཀོ ཧེཏུཕལསནྡྷི, པཙྩུཔྤནྣཕལཨནཱགཏཧེཏཱུནམནྟརཱ ཨེཀོ ཕལཧེཏུསནྡྷི, པཙྩུཔྤནྣཧེཏུཨནཱགཏཕལཱནམནྟརཱ ཨེཀོ ཧེཏུཕལསནྡྷི.
པཊིཙྩསམུཔྤཱདཔཱལི༹ཡཾ སརཱུཔཏོ ཨཱགཏཝསེན པན ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ ཨེཀོ སངྑེཔོ, ཝིཉྙཱཎནཱམརཱུཔསལཱ༹ཡཏནཕསྶཝེདནཱ དུཏིཡོ, ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ ཏཏིཡོ, ཛཱཏིཛརཱམརཎཾ ཙཏུཏྠོ. ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱཏི དྭེ ཨངྒཱནི ཨཏཱིཏཀཱལཱནི, ཝིཉྙཱཎཱདཱིནི བྷཝཱཝསཱནཱནི ཨཊྛ པཙྩུཔྤནྣཀཱལཱནི ¶ , ཛཱཏིཛརཱམརཎནྟི དྭེ ཨནཱགཏཀཱལཱནི. སངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནཾ ཨནྟརཱ ཨེཀོ ཧེཏུཕལསནྡྷི, ཝེདནཱཏཎྷཱནམནྟརཱ ཨེཀོ ཕལཧེཏུསནྡྷི, བྷཝཛཱཏཱིནམནྟརཱ ཨེཀོ ཧེཏུཕལསནྡྷི.
ཝཱིསཏིཡཱ ¶ ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཝཱིསཏིཡཱ ཀོཊྛཱསེཧི. ཙཏུསངྑེཔེ ཙ ཏཡོ ཨདྡྷེ ཙ ཏིསནྡྷིཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཉྩ ཝཱིསཏིཡཱ ཨཱཀཱརེཧི ཛཱནཱཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.
ཛཱནཱཏཱིཏི སུཏཱནུསཱརེན བྷཱཝནཱརམྦྷཉཱཎེན ཛཱནཱཏི. པསྶཏཱིཏི ཉཱཏམེཝ ཙཀྑུནཱ དིཊྛཾ ཝིཡ ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ ཙ ཕུཊཾ ཀཏྭཱ ཉཱཎེནེཝ པསྶཏི. ཨཉྙཱཏཱིཏི དིཊྛམརིཡཱདེནེཝ ཨཱསེཝནཾ ཀརོནྟོ ཉཱཎེནེཝ ཛཱནཱཏི. མརིཡཱདཏྠོ ཧི ཨེཏྠ ཨཱཀཱརོ. པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ནིཊྛཾ པཱཔེནྟོ ཉཱཎེནེཝ པཊིཝེདྷཾ ཀརོཏི. སལཀྑཎཝསེན ཝཱ ཛཱནཱཏི, སརསཝསེན པསྶཏི, པཙྩུཔཊྛཱནཝསེན ཨཉྙཱཏི, པདཊྛཱནཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི.
ཏཏྠ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོཏི པཙྩཡདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱ དྷམྨཱཏི ཏེཧི ཏེཧི པཙྩཡེཧི ནིབྦཏྟདྷམྨཱ. ཀཐམིདཾ ཛཱནིཏབྦནྟི ཙེ? བྷགཝཏོ ཝཙནེན. བྷགཝཏཱ ཧི པཊིཙྩསམུཔྤཱདཔཊིཙྩསམུཔྤནྣདྷམྨདེསནཱསུཏྟེ ¶ –
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ, ཛཱཏིཔཙྩཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཛརཱམརཎཾ, ཨུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏུ དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི ཨབྷིསམེཏི, ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨབྷིསམེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑཏི དེསེཏི པཉྙཱཔེཏི པཊྛཔེཏི ཝིཝརཏི ཝིབྷཛཏི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི ‘པསྶཐཱ’ཏི ཙཱཧ. ཛཱཏིཔཙྩཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཛརཱམརཎཾ, བྷཝཔཙྩཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏི…པེ… ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ, བྷིཀྑཝེ, སངྑཱརཱ. ཨུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ…པེ… ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི ‘པསྶཐཱ’ཏི ཙཱཧ. ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ, བྷིཀྑཝེ, སངྑཱརཱ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱ ཏཏྲཏ ཐཏཱ ཨཝིཏཐཏཱ ཨནཉྙཐཏཱ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༢༠) –
ཨེཝཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ དེསེནྟེན ཏཐཏཱདཱིཧི ཝེཝཙནེཧི པཙྩཡདྷམྨཱཝ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོཏི ཝུཏྟཱ. ཏསྨཱ ཛརཱམརཎཱདཱིནཾ པཙྩཡལཀྑཎོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ, དུཀྑཱནུབནྡྷནརསོ ཀུམྨགྒཔཙྩུཔཊྛཱནོ, ཨཡམྤི སཔཙྩཡཏྟཱ ཨཏྟནོ ཝིསེསཔཙྩཡཔདཊྛཱནོ.
ཨུཔྤཱདཱ ¶ ¶ ཝཱ ཨནུཔྤཱདཱ ཝཱཏི ཨུཔྤཱདེ ཝཱ ཨནུཔྤཱདེ ཝཱ, ཏཐཱགཏེསུ ཨུཔྤནྣེསུཔི ཨནུཔྤནྣེསུཔཱིཏི ཨཏྠོ. ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏཱུཏི ཋིཏོཝ སོ པཙྩཡསབྷཱཝོ, ན ཀདཱཙི ཛཱཏིཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡོ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཏི ཛཱཏིཔཙྩཡོཡེཝ. ཛཱཏིཔཙྩཡེན ཧི ཛརཱམརཎསངྑཱཏོ པཙྩཡསམུཔྤནྣདྷམྨོ ཏདཱཡཏྟཏཱཡ ཏིཊྛཏི, ཛཱཏིཔཙྩཡོཝ