📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

མིལིནྡཔཉྷཔཱལི༹

༡.

མིལིནྡོ ¶ ¶ ¶ ནཱམ སོ རཱཛཱ, སཱགལཱཡཾ པུརུཏྟམེ;

ཨུཔགཉྪི ནཱགསེནཾ, གངྒཱ ཙ [གངྒཱཝ (སཱི. པཱི.)] ཡཐཱ སཱགརཾ.

ཨཱསཛྫ རཱཛཱ ཙིཏྲཀཐིཾ, ཨུཀྐཱདྷཱརཾ ཏམོནུདཾ;

ཨཔུཙྪི ནིཔུཎེ པཉྷེ, ཋཱནཱཊྛཱནགཏེ པུཐཱུ.

པུཙྪཱ ཝིསཛྫནཱ [ཝིསྶཛྫནཱ (སཱི. པཱི.)] ཙེཝ, གམྦྷཱིརཏྠཱུཔནིསྶིཏཱ;

ཧདཡངྒམཱ ཀཎྞསུཁཱ, ཨབྦྷུཏཱ ལོམཧཾསནཱ.

ཨབྷིདྷམྨཝིནཡོགཱལ༹ྷཱ, སུཏྟཛཱལསམཏྟིཏཱ;

ནཱགསེནཀཐཱ ཙིཏྲཱ, ཨོཔམྨེཧི ནཡེཧི ཙ.

ཏཏྠ ¶ ཉཱཎཾ པཎིདྷཱཡ, ཧཱསཡིཏྭཱན མཱནསཾ;

སུཎཱཐ ནིཔུཎེ པཉྷེ, ཀངྑཱཊྛཱནཝིདཱལནེཏི.

༢. ཏཾ ཡཐཱནུསཱུཡཏེ – ཨཏྠི ཡོནཀཱནཾ ནཱནཱཔུཊབྷེདནཾ སཱགལཾ ནཱམ ནགརཾ ནདཱིཔབྦཏསོབྷིཏཾ རམཎཱིཡབྷཱུམིཔྤདེསབྷཱགཾ ཨཱརཱམུཡྻཱནོཔཝནཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎིསམྤནྣཾ ནདཱིཔབྦཏཝནརཱམཎེཡྻཀཾ སུཏཝནྟནིམྨིཏཾ ནིཧཏཔཙྩཏྠིཀཾ [ནིཔྤཙྩཏྠིཀཾ (ཀ.)] པཙྩཱམིཏྟཱནུཔཔཱིལི༹ཏཾ ཝིཝིདྷཝིཙིཏྲདལ༹ྷམཊྚཱལཀོཊྛཀཾ ཝརཔཝརགོཔུར [པཝརཔཙུརགོཔུར (སཱི.)] ཏོརཎཾ གམྦྷཱིརཔརིཁཱཔཎྜརཔཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟནྟེཔུརཾ. སུཝིབྷཏྟཝཱིཐིཙཙྩརཙཏུཀྐསིངྒྷཱཊཀཾ ¶ སུཔྤསཱརིཏཱནེཀཝིདྷཝརབྷཎྜཔརིཔཱུརིཏནྟརཱཔཎཾ ¶ ཝིཝིདྷདཱནགྒསཏསམུཔསོབྷིཏཾ [སཏསམུཔསོབྷིཏཾ (སཱི. པཱི.)] ཧིམགིརིསིཁརསངྐཱསཝརབྷཝནསཏསཧསྶཔྤཊིམཎྜིཏཾ གཛཧཡརཐཔཏྟིསམཱཀུལཾ ཨབྷིརཱུཔནརནཱརིགཎཱནུཙརིཏཾ ཨཱཀིཎྞཛནམནུསྶཾ པུཐུཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཝེསྶསུདྡཾ ཝིཝིདྷསམཎབྲཱཧྨཎསབྷཱཛན [སབྷཱཛན (སཱི. པཱི.), སམྨཱབྷཱཛན (ཀ.)] སངྒྷཊིཏཾ བཧུཝིདྷཝིཛྫཱཝནྟ [ཝིཛྫཱདྷར (ཀ.)] ནརཙིར [ནརཝིར (སཱི. པཱི.)] ནིསེཝིཏཾ ཀཱསིཀཀོཊུམྦརིཀཱདིནཱནཱཝིདྷཝཏྠཱཔཎསམྤནྣཾ སུཔྤསཱརིཏརུཙིརབཧུཝིདྷཔུཔྥགནྡྷཱཔཎཾ གནྡྷགནྡྷིཏཾ ཨཱསཱིསནཱིཡབཧུརཏནཔརིཔཱུརིཏཾ དིསཱམུཁསུཔྤསཱརིཏཱཔཎཾ སིངྒཱརཝཱཎིཛགཎཱནུཙརིཏཾ ཀཧཱཔཎརཛཏསུཝཎྞཀཾསཔཏྠརཔརིཔཱུརཾ པཛྫོཏམཱནནིདྷིནིཀེཏཾ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཝིཏྟཱུཔཀརཎཾ པརིཔུཎྞཀོསཀོཊྛཱགཱརཾ བཧྭནྣཔཱནཾ བཧུཝིདྷཁཛྫབྷོཛྫལེཡྻཔེཡྻསཱཡནཱིཡཾ ཨུཏྟརཀུརུསངྐཱསཾ སམྤནྣསསྶཾ ཨཱལ༹ཀམནྡཱ ཝིཡ དེཝཔུརཾ.

ཨེཏྠ ཋཏྭཱ ཏེསཾ པུབྦཀམྨཾ ཀཐེཏབྦཾ, ཀཐེནྟེན ཙ ཚདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. སེཡྻཐཱིདཾ – པུབྦཡོགོ མིལིནྡཔཉྷཾ ལཀྑཎཔཉྷཾ མེཎྜཀཔཉྷཾ ཨནུམཱནཔཉྷཾ ཨོཔམྨཀཐཱཔཉྷནྟི.

ཏཏྠ མིལིནྡཔཉྷོ ལཀྑཎཔཉྷོ, ཝིམཏིཙྪེདནཔཉྷོཏི དུཝིདྷོ. མེཎྜཀཔཉྷོཔི མཧཱཝགྒོ, ཡོགིཀཐཱཔཉྷོཏི དུཝིདྷོ.

པུབྦཡོགོཏི ཏེསཾ པུབྦཀམྨཾ.

༡. བཱཧིརཀཐཱ

པུབྦཡོགཱདི

༣. ཨཏཱིཏེ ¶ ¶ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝཏྟམཱནེ གངྒཱཡ སམཱིཔེ ཨེཀསྨིཾ ཨཱཝཱསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷོ པཊིཝསཏི, ཏཏྠ ཝཏྟསཱིལསམྤནྣཱ བྷིཀྑཱུ པཱཏོཝ ཨུཊྛཱཡ ཡཊྛིསམྨཛྫནིཡོ [ཡཊྛིསམྨུཉྫནིཡོ (སཱི. པཱི.)] ཨཱདཱཡ བུདྡྷགུཎེ ཨཱཝཛྫེནྟཱ ཨངྒཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ ཀཙཝརབྱཱུཧཾ ཀརོནྟི. ཨཐེཀོ བྷིཀྑུ ཨེཀཾ སཱམཎེརཾ ‘‘ཨེཧི སཱམཎེར, ཨིམཾ ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ, སོ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ གཙྪཏི, སོ དུཏིཡམྤི…པེ… ཏཏིཡམྤི ཨཱམནྟིཡམཱནོ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ གཙྪཏེཝ. ཏཏོ སོ བྷིཀྑུ ‘‘དུབྦཙོ ཝཏཱཡཾ སཱམཎེརོ’’ཏི ཀུདྡྷོ སམྨཛྫནིདཎྜེན ¶ པཧཱརཾ ཨདཱསི. ཏཏོ སོ རོདནྟོ བྷཡེན ཀཙཝརཾ ཚཌྜེནྟོ ‘‘ཨིམིནཱ ཀཙཝརཚཌྜནཔུཉྙཀམྨེན ཡཱཝཱཧཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎཱམི [ན པཱཔུཎཱམི (སྱཱ.)], ཨེཏྠནྟརེ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མཛ྄ཛྷནྷིཀསཱུརིཡོ [སུརིཡོ (སཱི. པཱི.)] ཝིཡ མཧེསཀྑོ མཧཱཏེཛོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཋམཾ པཏྠནཾ པཊྛཔེསི. ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནཧཱནཏྠཱཡ གངྒཱཏིཏྠཾ གཏོ གངྒཱཡ ཨཱུམིཝེགཾ གགྒརཱཡམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎཱམི [ན པཱཔུཎཱམི (སྱཱ.)], ཨེཏྠནྟརེ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཨཡཾ ཨཱུམིཝེགོ ཝིཡ ཋཱནུཔྤཏྟིཀཔཊིབྷཱནོ བྷཝེཡྻཾ ཨཀྑཡཔཊིབྷཱནོ’’ཏི དུཏིཡམྤི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི.

སོཔི བྷིཀྑུ སམྨཛྫནིསཱལཱཡ སམྨཛྫནིཾ ཋཔེཏྭཱ ནཧཱནཏྠཱཡ གངྒཱཏིཏྠཾ གཙྪནྟོ སཱམཎེརསྶ པཏྠནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེས མཡཱ པཡོཛིཏོཔི ཏཱཝ ཨེཝཾ པཏྠེཏི, མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ན སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎཱམི [ན པཱཔུཎཱམི (སྱཱ.)], ཨེཏྠནྟརེ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཨཡཾ གངྒཱཨཱུམིཝེགོ ཝིཡ ཨཀྑཡཔཊིབྷཱནོ བྷཝེཡྻཾ, ཨིམིནཱ པུཙྪིཏཔུཙྪིཏཾ སབྦཾ པཉྷཔཊིབྷཱནཾ ཝིཛཊེཏུཾ ནིབྦེཋེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི.

ཏེ ཨུབྷོཔི དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཁེཔེསུཾ. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏཱཔི ཡཐཱ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ དིསྶཏི, ཨེཝམེཏེཔི དིསྶནྟི མམ པརིནིབྦཱནཏོ པཉྩཝསྶསཏེ ¶ ཨཏིཀྐནྟེ ཨེཏེ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི, ཡཾ མཡཱ སུཁུམཾ ཀཏྭཱ དེསིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏཾ ཨེཏེ པཉྷཔུཙྪནཨོཔམྨཡུཏྟིཝསེན ནིཛྫཊཾ ནིགྒུམྦཾ ཀཏྭཱ ཝིབྷཛིསྶནྟཱིཏི ནིདྡིཊྛཱ.

༤. ཏེསུ ¶ སཱམཎེརོ ཛམྦུདཱིཔེ སཱགལནགརེ མིལིནྡོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི པཎྜིཏོ བྱཏྟོ མེདྷཱཝཱི པཊིབལོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ མནྟཡོགཝིདྷཱནཀིརིཡཱནཾ [སམནྟཡོག … (སཱི. པཱི.)], ཀརཎཀཱལེ ནིསམྨཀཱརཱི ཧོཏི, བཧཱུནི ཙསྶ སཏྠཱནི ཨུགྒཧིཏཱནི ཧོནྟི. སེཡྻཐིདཾ, སུཏི སམྨུཏི སངྑྱཱ ཡོགཱ ནཱིཏི ཝིསེསིཀཱ གཎིཀཱ གནྡྷབྦཱ ཏིཀིཙྪཱ དྷནུབྦེདཱ [ཙཏུབྦེདཱ (སཱི. པཱི.)] པུརཱཎཱ ཨིཏིཧཱསཱ ཛོཏིསཱ མཱཡཱ ཀེཏུ [ཧེཏུ (སཱི. པཱི.)] མནྟནཱ ཡུདྡྷཱ ཚནྡསཱ བུདྡྷཝཙནེན ¶ [ཚནྡསཱམུདྡཝཙནེན (སཱི. པཱི.)] ཨེཀཱུནཝཱིསཏི, ཝིཏཎྜཝཱདཱི [ཝཱདཱི (སཱི. པཱི.)] དུརཱསདོ དུཔྤསཧོ པུཐུཏིཏྠཀརཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, སཀལཛམྦུདཱིཔེ མིལིནྡེན རཉྙཱ སམོ ཀོཙི ནཱཧོསི ཡདིདཾ ཐཱམེན ཛཝེན སཱུརེན པཉྙཱཡ, ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ ཨནནྟབལཝཱཧནོ.

༥. ཨཐེཀདིཝསཾ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨནནྟབལཝཱཧནཾ ཙཏུརངྒིནིཾ བལགྒསེནཱབྱཱུཧཾ དསྶནཀམྱཏཱཡ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིནགརེ སེནངྒདསྶནཾ ཀཏྭཱ [སེནཱགཎནཾ ཀཱརེཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] སཱརེཏྭཱ སོ རཱཛཱ བྷསྶཔྤཝཱདཀོ ལོཀཱཡཏཝིཏཎྜ [པཝཏྟ (སཱི. པཱི.)] ཛནསལླཱཔཔླཝ ཙིཏྟཀོཏཱུཧལོ ཝིསཱརདོ ཝིཛམྦྷཀོ སཱུརིཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱམནྟེསི ‘‘བཧུ བྷཎེ ཏཱཝ དིཝསཱཝསེསོ ཀིཾ ཀརིསྶཱམ, ཨིདཱནེཝ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཏྠི ཀོཙི པཎྜིཏོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ སངྒྷཱི གཎཱི གཎཱཙརིཡོ ཨཔི ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ པཊིཛཱནམཱནོ, ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ སཀྐོཏི ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུཾ, ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམ, ཀངྑཾ པཊིཝིནཡིསྶཱམཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཉྩསཏཱ ཡོནཀཱ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཚ སཏྠཱརོ པཱུརཎོ ཀསྶཔོ མཀྑལིགོསཱལོ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ [ནཱཐཔུཏྟོ (སཱི. པཱི.)] སཉྫཡོ བེལཊྛཔུཏྟོ ཨཛིཏོ ཀེསཀམྦལོ པཀུདྷོ ཀཙྩཱཡནོ, ཏེ སངྒྷིནོ གཎིནོ གཎཱཙརིཡཀཱ ཉཱཏཱ ཡསསྶིནོ ཏིཏྠཀརཱ སཱདྷུསམྨཏཱ བཧུཛནསྶ, གཙྪ ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཏེ པཉྷཾ པུཙྪསྶུ, ཀངྑཾ པཊིཝིནཡསྶཱུ’’ཏི.

༦. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ པཉྩཧི ཡོནཀསཏེཧི པརིཝུཏོ བྷདྲཝཱཧནཾ རཐཝརམཱརུཡ྄ཧ ཡེན པཱུརཎོ ཀསྶཔོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ པཱུརཎེན ཀསྶཔེན སདྡྷིཾ སམྨོདི, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ པཱུརཎཾ ཀསྶཔཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀོ, བྷནྟེ ཀསྶཔ, ལོཀཾ པཱལེཏཱི’’ཏི? ‘‘པཐཝཱི, མཧཱརཱཛ ¶ , ལོཀཾ པཱལེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ཀསྶཔ, པཐཝཱི [པཋཝཱི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལོཀཾ པཱལེཏི, ཨཐ ཀསྨཱ ཨཝཱིཙིནིརཡཾ གཙྪནྟཱ སཏྟཱ པཐཝིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ¶ གཙྪནྟཱི’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཱུརཎོ ཀསྶཔོ ནེཝ སཀྑི ཨོགིལིཏུཾ, ནོ སཀྑི ཨུགྒིལིཏུཾ, ཨདྷོམུཁོ པཏྟཀྑནྡྷོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ནིསཱིདི.

༧. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ མཀྑལིཾ གོསཱལཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ གོསཱལ, ཀུསལཱཀུསལཱནི ཀམྨཱནི, ཨཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཀུསལཱཀུསལཱནི ཀམྨཱནི, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ. ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ལོཀེ ཁཏྟིཡཱ, ཏེ པརལོཀཾ གནྟྭཱཔི པུན ཁཏྟིཡཱཝ བྷཝིསྶནྟི, ཡེ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶཱ སུདྡཱ ཙཎྜཱལཱ པུཀྐུསཱ, ཏེ པརལོཀཾ གནྟྭཱཔི པུན བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶཱ སུདྡཱ ཙཎྜཱལཱ པུཀྐུསཱཝ བྷཝིསྶནྟི. ཀིཾ ཀུསལཱཀུསལེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡདི, བྷནྟེ གོསཱལ, ཨིདྷ ལོཀེ ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶཱ སུདྡཱ ཙཎྜཱལཱ པུཀྐུསཱ, ཏེ པརལོཀཾ གནྟྭཱཔི པུན ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶཱ སུདྡཱ ཙཎྜཱལཱ པུཀྐུསཱཝ བྷཝིསྶནྟི, ནཏྠི ཀུསལཱཀུསལེཧི ཀམྨེཧི ཀརཎཱིཡཾ. ཏེན ཧི, བྷནྟེ གོསཱལ, ཡེ ཏེ ཨིདྷ ལོཀེ ཧཏྠཙྪིནྣཱ, ཏེ པརལོཀཾ གནྟྭཱཔི པུན ཧཏྠཙྪིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི. ཡེ པཱདཙྪིནྣཱ, ཏེ པཱདཙྪིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི. ཡེ ཧཏྠཔཱདཙྪིནྣཱ, ཏེ ཧཏྠཔཱདཙྪིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི. ཡེ ཀཎྞཙྪིནྣཱ, ཏེ ཀཎྞཙྪིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི. ཡེ ནཱསཙྪིནྣཱ, ཏེ ནཱསཙྪིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི. ཡེ ཀཎྞནཱསཙྪིནྣཱ, ཏེ ཀཎྞནཱསཙྪིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ གོསཱལོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི ‘‘ཏུཙྪོ ཝཏ བྷོ ཛམྦུདཱིཔོ, པལཱཔོ ཝཏ བྷོ ཛམྦུདཱིཔོ, ནཏྠི ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ, ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ སཀྐོཏི ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨམཙྩེ ཨཱམནྟེསི ‘‘རམཎཱིཡཱ ཝཏ བྷོ དོསིནཱ རཏྟི, ཀཾ ནུ ཁྭཛྫ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ, ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ སཀྐོཏི ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨམཙྩཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ རཉྙོ མུཁཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨཊྛཾསུ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཱགལནགརཾ དྭཱདས ཝསྶཱནི སུཉྙཾ ཨཧོསི སམཎབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཔཎྜིཏེཧི, ཡཏྠ སམཎབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཔཎྜིཏཱ པཊིཝསནྟཱིཏི སུཎཱཏི, ཏཏྠ གནྟྭཱ ¶ རཱཛཱ ཏེ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཏེ ¶ སབྦེཔི པཉྷཝིསཛྫནེན རཱཛཱནཾ ཨཱརཱདྷེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཀྐམནྟི. ཡེ ཨཉྙཾ དིསཾ ན པཀྐམནྟི, ཏེ སབྦེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨཙྪནྟི. བྷིཀྑཱུ པན ཡེབྷུཡྻེན ཧིམཝནྟམེཝ གཙྪནྟི.

༨. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཧིམཝནྟེ པབྦཏེ རཀྑིཏཏལེ པཊིཝསནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཡུགནྡྷརམཏྠཀེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ ཀོཙི བྷིཀྑུ པཊིབལོ མིལིནྡེན རཉྙཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི?

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི པུཊྛཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཝེཛཡནྟསྶ པཱཙཱིནཏོ ཀེཏུམཏཱི ནཱམ ཝིམཱནཾ, ཏཏྠ མཧཱསེནོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ པཊིཝསཏི, སོ པཊིབལོ ཏེན མིལིནྡེན རཉྙཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཡུགནྡྷརཔབྦཏེ ཨནྟརཧིཏཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཱཏུརཧེསུཾ. ཨདྡསཱ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏེ བྷིཀྑཱུ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟེ, དིསྭཱན ཡེནཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘མཧཱ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཨཧཾ སངྒྷསྶ ཨཱརཱམིཀོ, ཀེནཏྠོ, ཀིཾ མཡཱ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི?

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཡཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛམྦུདཱིཔེ སཱགལནགརེ མིལིནྡོ ནཱམ རཱཛཱ ཝིཏཎྜཝཱདཱི དུརཱསདོ ¶ དུཔྤསཧོ པུཐུཏིཏྠཀརཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, སོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དིཊྛིཝཱདེན པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝིཧེཋེཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ¶ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཡཾ ཁོ, བྷནྟེ, མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨིཏོ ཙུཏོ མནུསྶེསུ ཨུཔྤནྣོ, ཨེསོ ཁོ, བྷནྟེ, ཀེཏུམཏིཝིམཱནེ མཧཱསེནོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ པཊིཝསཏི, སོ པཊིབལོ ཏེན ¶ མིལིནྡེན རཉྙཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུཾ, ཏཾ དེཝཔུཏྟཾ ཡཱཙིསྶཱམ མནུསྶལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུརཀྑཏྭཱ ཀེཏུམཏིཝིམཱནཾ པཝིསིཏྭཱ མཧཱསེནཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨཱལིངྒིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཡཱཙཏི ཏཾ, མཱརིས, བྷིཀྑུསངྒྷོ མནུསྶལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི. ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, མནུསྶལོཀེནཏྠོ ཀམྨབཧུལེན, ཏིབྦོ མནུསྶལོཀོ, ཨིདྷེཝཱཧཾ, བྷནྟེ, དེཝལོཀེ ཨུཔརཱུཔརཱུཔཔཏྟིཀོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཡཱཙིཏོ མཧཱསེནོ དེཝཔུཏྟོ ཨེཝམཱཧ ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, མནུསྶལོཀེནཏྠོ ཀམྨབཧུལེན, ཏིབྦོ མནུསྶལོཀོ, ཨིདྷེཝཱཧཾ, བྷནྟེ, དེཝལོཀེ ཨུཔརཱུཔརཱུཔཔཏྟིཀོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ མཧཱསེནཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨིདྷ མཡཾ, མཱརིས, སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨནུཝིལོཀཡམཱནཱ ཨཉྙཏྲ ཏཡཱ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཝཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠཾ ཨཉྙཾ ཀཉྩི ན པསྶཱམ, ཡཱཙཏི ཏཾ, མཱརིས, བྷིཀྑུསངྒྷོ, སཱདྷུ སཔྤུརིས མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དསབལསྶ སཱསནཾ པགྒཎྷཱཧཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ མཧཱསེནོ དེཝཔུཏྟོ ‘‘ཨཧཾ ཀིར མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཝཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ བུདྡྷསཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨུདགྒུདགྒོ ཧུཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, མནུསྶལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ཨདཱསི.

༩. ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ དེཝལོཀེ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱ དེཝེསུ ཏཱཝཏིཾསེསུ ཨནྟརཧིཏཱ ཧིམཝནྟེ པབྦཏེ རཀྑིཏཏལེ པཱཏུརཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཀོཙི བྷིཀྑུ སནྣིཔཱཏཾ ཨནཱགཏོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ ¶ , ཨཱཡསྨཱ རོཧཎོ ཨིཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཧིམཝནྟཾ ¶ པབྦཏཾ པཝིསིཏྭཱ ནིརོདྷཾ སམཱཔནྣོ, ཏསྶ སནྟིཀེ དཱུཏཾ པཱཧེཐཱ’’ཏི. ཨཱཡསྨཱཔི རོཧཎོ ཏངྑཎཉྙེཝ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘སངྒྷོ མཾ པཊིམཱནེཏཱི’’ཏི ཧིམཝནྟེ པབྦཏེ ཨནྟརཧིཏོ རཀྑིཏཏལེ ཀོཊིསཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ རོཧཎཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རོཧཎ བུདྡྷསཱསནེ བྷིཛྫནྟེ [པལུཛྫནྟེ (སཱི. པཱི.)] ན པསྶསི སངྒྷསྶ ཀརཎཱིཡཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཨམནསིཀཱརོ མེ, བྷནྟེ, ཨཧོསཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ¶ , ཧཱཝུསོ རོཧཎ, དཎྜཀམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀརོམཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ རོཧཎ, ཧིམཝནྟཔབྦཏཔསྶེ གཛངྒལཾ [ཀཛངྒལཾ (སཱི. པཱི.)] ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏྠ སོཎུཏྟརོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པཊིཝསཏི, ཏསྶ པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ནཱགསེནོཏི ནཱམ དཱརཀོ, ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ རོཧཎ, དསམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ ཝསྶཱནི ཏཾ ཀུལཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ནཱགསེནཾ དཱརཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པབྦཱཛེཧི, པབྦཛིཏེཝ ཏསྨིཾ དཎྜཀམྨཏོ མུཙྩིསྶསཱི’’ཏི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ རོཧཎོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

༡༠. མཧཱསེནོཔི ཁོ དེཝཔུཏྟོ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ སོཎུཏྟརབྲཱཧྨཎསྶ བྷརིཡཱཡ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི, སཧ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཱ ཏཡོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ པཱཏུརཧེསུཾ, ཨཱཝུདྷབྷཎྜཱནི པཛྫལིཾསུ, ཨགྒསསྶཾ ཨབྷིནིཔྥནྣཾ, མཧཱམེགྷོ ཨབྷིཔྤཝསྶི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ རོཧཎོ ཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ དསམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ ཝསྶཱནི ཏཾ ཀུལཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཨེཀདིཝསམྤི ཀཊཙྪུམཏྟཾ བྷཏྟཾ ཝཱ ཨུལུ༹ངྐམཏྟཾ ཡཱགུཾ ཝཱ ཨབྷིཝཱདནཾ ཝཱ ཨཉྫལིཀམྨཾ ཝཱ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ཝཱ ནཱལཏྠ, ཨཐ ཁོ ཨཀྐོསཉྙེཝ པརིབྷཱསཉྙེཝ པཊིལབྷཏི ‘‘ཨཏིཙྪཐ བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནམཏྟམྤི ཝཏྟཱ ནཱམ ནཱཧོསི, དསམཱསཱདྷིཀཱནཾ པན སཏྟནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨཏིཙྪཐ བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནམཏྟཾ ཨལཏྠ. ཏཾ དིཝསམེཝ བྲཱཧྨཎོཔི བཧི ཀམྨནྟཱ ¶ ཨཱགཙྪནྟོ པཊིཔཐེ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷོ པབྦཛིཏ, ཨམྷཱཀཾ གེཧཾ ཨགམིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཨགམམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ཀིཉྩི ལབྷིཏྠཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལབྷིམྷཱ’’ཏི. སོ ཨནཏྟམནོ གེཧཾ གནྟྭཱ པུཙྪི ‘‘ཏསྶ ¶ པབྦཛིཏསྶ ཀིཉྩི ཨདཏྠཱ’’ཏི. ‘‘ན ཀིཉྩི ཨདམྷཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ དུཏིཡདིཝསེ གྷརདྭཱརེ ཡེཝ ནིསཱིདི ‘‘ཨཛྫ པབྦཛིཏཾ མུསཱཝཱདེན ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ དུཏིཡདིཝསེ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྟོ.

བྲཱཧྨཎོ ཐེརཾ དིསྭཱཝ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཏུམྷེ ཧིཡྻོ ཨམྷཱཀཾ གེཧེ ཀིཉྩི ཨལབྷིཏྭཱཝ ‘‘ལབྷིམྷཱ’’ཏི ཨཝོཙུཏྠ, ཝཊྚཏི ནུ ཁོ ཏུམྷཱཀཾ མུསཱཝཱདོ’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘མཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ ( ) [(པཝིསནྟཱ) (ཀ.)] དསམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ ཝསྶཱནི ‘ཨཏིཙྪཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟམྤི ཨལབྷིཏྭཱ ཧིཡྻོ ‘ཨཏིཙྪཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟཾ ལབྷིམྷཱ, ཨཐེཏཾ ཝཱཙཱཔཊིསནྡྷཱརཾ [པཊིསནྟཱརཾ (སཱི. པཱི.)] ཨུཔཱདཱཡ ཨེཝམཝོཙུམྷཱ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིམེ ཝཱཙཱཔཊིསནྡྷཱརམཏྟམྤི ལབྷིཏྭཱ ཛནམཛ྄ཛྷེ ‘ལབྷིམྷཱ’ཏི པསཾསནྟི, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཀསྨཱ ནཔྤསཾསནྟཱི’’ཏི པསཱིདིཏྭཱ ¶ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ པཊིཡཱདིཏབྷཏྟཏོ ཀཊཙྪུབྷིཀྑཾ, ཏདུཔིཡཉྩ བྱཉྫནཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ བྷིཀྑཾ སབྦཀཱལཾ ཏུམྷེ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧ.

སོ པུནདིཝསཏོ པབྷུཏི ཨུཔསངྐམནྟསྶ ཐེརསྶ ཨུཔསམཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ པསཱིདིཏྭཱ ཐེརཾ ནིཙྩཀཱལཾ ཨཏྟནོ གྷརེ བྷཏྟཝིསྶགྒཀརཎཏྠཱཡ ཡཱཙི. ཐེརོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ གཙྪནྟོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཀཐེཏྭཱ གཙྪཏི. སཱཔི ཁོ བྲཱཧྨཎཱི དསམཱསཙྩཡེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི, ‘‘ནཱགསེནོ’’ཏིསྶ ནཱམམཀཾསུ, སོ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷནྟོ སཏྟཝསྶིཀོ ཛཱཏོ.

༡༡. ཨཐ ཁོ ནཱགསེནསྶ དཱརཀསྶ པིཏཱ ནཱགསེནཾ དཱརཀཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཁོ ¶ , ཏཱཏ ནཱགསེན, བྲཱཧྨཎཀུལེ སིཀྑཱནི སིཀྑེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམཱནི, ཏཱཏ, ཨིམསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ སིཀྑཱནི ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཏཡོ ཁོ, ཏཱཏ ནཱགསེན, ཝེདཱ སིཀྑཱནི ནཱམ, ཨཝསེསཱནི སིཔྤཱནི སིཔྤཾ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ, སིཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སོཎུཏྟརོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཙརིཡབྲཱཧྨཎསྶ ཨཱཙརིཡབྷཱགཾ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཨནྟོཔཱསཱདེ ཨེཀསྨིཾ གབྦྷེ ཨེཀཏོ མཉྩཀཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཨཱཙརིཡབྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘སཛ྄ཛྷཱཔེཧི ཁོ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཨིམཾ ¶ དཱརཀཾ མནྟཱནཱིཏི. ཏེན ཧི ‘ཏཱཏ དཱརཀ’ ཨུགྒཎྷཱཧི མནྟཱནཱི’’ཏི. ཨཱཙརིཡབྲཱཧྨཎོ སཛ྄ཛྷཱཡཏི ནཱགསེནསྶ དཱརཀསྶ ཨེཀེནེཝ ཨུདྡེསེན ཏཡོ ཝེདཱ ཧདཡངྒཏཱ ཝཱཙུགྒཏཱ སཱུཔདྷཱརིཏཱ སུཝཝཏྠཱཔིཏཱ སུམནསིཀཏཱ ཨཧེསུཾ, སཀིམེཝ ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི ཏཱིསུ ཝེདེསུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷེསུ [སནིགྷཎྚུཀེཊུབྷེསུ (ཀ.)] སཱཀྑརཔྤབྷེདེསུ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམེསུ པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ ནཱགསེནོ དཱརཀོ པིཏརཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཏཱཏ, ཨིམསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨིཏོ ཨུཏྟརིམྤི སིཀྑིཏབྦཱནི, ཨུདཱཧུ ཨེཏྟཀཱནེཝཱ’’ཏི. ‘‘ནཏྠི, ཏཱཏ ནཱགསེན, ཨིམསྨིཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨིཏོ ཨུཏྟརིཾ སིཀྑིཏབྦཱནི, ཨེཏྟཀཱནེཝ སིཀྑིཏབྦཱནཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ནཱགསེནོ དཱརཀོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨནུཡོགཾ དཏྭཱ པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ པུབྦཝཱསནཱཡ ཙོདིཏཧདཡོ རཧོགཏོ པཊིསལླཱིནོ ཨཏྟནོ སིཔྤསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཱདིམྷི ཝཱ མཛ྄ཛྷེ ཝཱ པརིཡོསཱནེ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀམྤི སཱརཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཏུཙྪཱ ཝཏ ¶ བྷོ ཨིམེ ཝེདཱ, པལཱཔཱ ཝཏ བྷོ ཨིམེ ཝེདཱ ཨསཱརཱ ནིསྶཱརཱ’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨནཏྟམནོ ཨཧོསི.

༡༢. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ རོཧཎོ ཝཏྟནིཡེ སེནཱསནེ ནིསིནྣོ ནཱགསེནསྶ དཱརཀསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝཏྟནིཡེ སེནཱསནེ ཨནྟརཧིཏོ གཛངྒལབྲཱཧྨཎགཱམསྶ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. ཨདྡསཱ ཁོ ནཱགསེནོ དཱརཀོ ཨཏྟནོ དྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏོ ཨཱཡསྨནྟཾ རོཧཎཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ, དིསྭཱན ཨཏྟམནོ ཨུདགྒོ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམཱཡཾ པབྦཛིཏོ ཀཉྩི སཱརཾ ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི ཡེནཱཡསྨཱ རོཧཎོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ¶ རོཧཎཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, ཏྭཾ མཱརིས, ཨེདིསོ བྷཎྜུཀཱསཱཝཝསནོ’’ཏི. ‘‘པབྦཛིཏོ [པཱཔཀཱནཾ མལཱནཾ པབྦཱཛེཏུཾ པབྦཛིཏོ (སཱི. པཱི.)] ནཱམཱཧཾ དཱརཀཱ’’ཏི. ‘‘ཀེན, ཏྭཾ མཱརིས, པབྦཛིཏོ ནཱམཱསཱི’’ཏི? ‘‘པཱཔཀཱནི མལཱནི པབྦཱཛེཏི, ཏསྨཱཧཾ, དཱརཀ, པབྦཛིཏོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ, མཱརིས, ཀེསཱ ཏེ ན ཡཐཱ ཨཉྙེས’’ནྟི ¶ ? ‘‘སོལ༹སིམེ, དཱརཀ, པལིབོདྷེ དིསྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ པབྦཛིཏོ. ‘‘ཀཏམེ སོལ༹ས’’? ‘‘ཨལངྐཱརཔལིབོདྷོ མཎྜནཔལིབོདྷོ ཏེལམཀྑནཔལིབོདྷོ དྷོཝནཔལིབོདྷོ མཱལཱཔལིབོདྷོ གནྡྷཔལིབོདྷོ ཝཱསནཔལིབོདྷོ ཧརཱིཊཀཔལིབོདྷོ ཨཱམལཀཔལིབོདྷོ རངྒཔལིབོདྷོ བནྡྷནཔལིབོདྷོ ཀོཙྪཔལིབོདྷོ ཀཔྤཀཔལིབོདྷོ ཝིཛཊནཔལིབོདྷོ ཨཱུཀཱཔལིབོདྷོ, ཀེསེསུ ཝིལཱུནེསུ སོཙནྟི ཀིལམནྟི པརིདེཝནྟི ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡནྟི སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཨིམེསུ ཁོ, དཱརཀ, སོལ༹སསུ པལིབོདྷེསུ པལིགུཎྛིཏཱ མནུསྶཱ སབྦཱནི ཨཏིསུཁུམཱནི སིཔྤཱནི ནཱསེནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ, མཱརིས, ཝཏྠཱནིཔི ཏེ ན ཡཐཱ ཨཉྙེས’’ནྟི? ‘‘ཀཱམནིསྶིཏཱནི ཁོ, དཱརཀ, ཝཏྠཱནི, ཀཱམནིསྶིཏཱནི གིཧིབྱཉྫནབྷཎྜཱནི [ཀམནཱིཡཱནི གིཧིབྱཉྫནཱནི (སཱི. པཱི.)], ཡཱནི ཀཱནིཙི ཁོ བྷཡཱནི ཝཏྠཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཱནི ཀཱསཱཝཝསནསྶ ན ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཝཏྠཱནིཔི མེ ན ཡཐཱ ཨཉྙེས’’ནྟི. ‘‘ཛཱནཱསི ཁོ, ཏྭཾ མཱརིས, སིཔྤཱནི ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དཱརཀ, ཛཱནཱམཧཾ སིཔྤཱནི, ཡཾ ལོཀེ ཨུཏྟམཾ མནྟཾ, ཏམྤི ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘མཡ྄ཧམྤི ཏཾ, མཱརིས, དཱཏུཾ སཀྐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དཱརཀ, སཀྐཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མེ དེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, དཱརཀ, ཨནྟརགྷརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛམྷཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ནཱགསེནོ དཱརཀོ ཨཱཡསྨཏོ རོཧཎསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ གྷརཾ པཝེསེཏྭཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏྭཱ སམྤཝཱརེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རོཧཎཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘དེཧི མེ དཱནི, མཱརིས, མནྟ’’ནྟི. ‘‘ཡདཱ ཁོ ཏྭཾ, དཱརཀ, ནིཔྤལིབོདྷོ ¶ ཧུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ མཡཱ གཧིཏཾ པབྦཛིཏཝེསཾ གཎྷིསྶསི, ཏདཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ཁོ ནཱགསེནོ ¶ དཱརཀོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཨཡཾ པབྦཛིཏོ ‘ཡཾ ལོཀེ ཨུཏྟམཾ མནྟཾ, ཏཾ ཛཱནཱམཱི’ཏི ཝདཏི, ན ཙ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཨཔབྦཛིཏསྶ དེཏི, ཨཧཾ ཨེཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཾ ཨུཏྟམཾ མནྟཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘པབྦཛིཏྭཱཔི ནོ པུཏྟོ མནྟཾ གཎྷཏུ, གཧེཏྭཱ པུན ཨཱགཙྪིསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནཱ ‘‘གཎྷ པུཏྟཱ’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ.

༡༣. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རོཧཎོ ནཱགསེནཾ དཱརཀཾ ཨཱདཱཡ ཡེན ཝཏྟནིཡཾ སེནཱསནཾ, ཡེན ཝིཛམྦྷཝཏྠུ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝིཛམྦྷཝཏྠུསྨིཾ སེནཱསནེ ཨེཀརཏྟཾ ཝསིཏྭཱ ཡེན རཀྑིཏཏལཾ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀོཊིསཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནཱགསེནཾ དཱརཀཾ པབྦཱཛེསི. པབྦཛིཏོ ཙ པནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨཱཡསྨནྟཾ རོཧཎཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘གཧིཏོ མེ, བྷནྟེ, ཏཝ ཝེསོ, དེཐ མེ དཱནི མནྟ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རོཧཎོ ‘‘ཀིམྷི ནུ ཁོཧཾ ནཱགསེནཾ ཝིནེཡྻཾ པཋམཾ ཝིནཡེ ཝཱ སུཏྟནྟེ ཝཱ ཨབྷིདྷམྨེ ཝཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏོ ཁོ ཨཡཾ ནཱགསེནོ, སཀྐོཏི སུཁེནེཝ ཨབྷིདྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཏུ’’ནྟི པཋམཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཝིནེསི.

ཨཱཡསྨཱ ཙ ནཱགསེནོ ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཏིཀདུཀཔཊིམཎྜིཏཾ དྷམྨསངྒཎཱིཔཀརཎཾ, ཁནྡྷཝིབྷངྒཱདི ཨཊྛཱརས ཝིབྷངྒཔཊིམཎྜིཏཾ ཝིབྷངྒཔྤཀརཎཾ, ‘‘སངྒཧོ ཨསངྒཧོ’’ཏི ཨཱདིནཱ ཙུདྡསཝིདྷེན ཝིབྷཏྟཾ དྷཱཏུཀཐཱཔཀརཎཾ, ‘‘ཁནྡྷཔཉྙཏྟི ཨཱཡཏནཔཉྙཏྟཱི’’ཏི ཨཱདིནཱ ཚབྦིདྷེན ཝིབྷཏྟཾ པུགྒལཔཉྙཏྟིཔྤཀརཎཾ, སཀཝཱདེ པཉྩསུཏྟསཏཱནི པརཝཱདེ པཉྩསུཏྟསཏཱནཱིཏི སུཏྟསཧསྶཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཝིབྷཏྟཾ ཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཾ, ‘‘མཱུལཡམཀཾ ཁནྡྷཡམཀ’’ནྟི ཨཱདིནཱ དསཝིདྷེན ཝིབྷཏྟཾ ཡམཀཔྤཀརཎཾ, ‘‘ཧེཏུཔཙྩཡོ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡོ’’ཏི ཨཱདིནཱ ཙཏུཝཱིསཏིཝིདྷེན ཝིབྷཏྟཾ པཊྛཱནཔྤཀརཎནྟི སབྦཾ ཏཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཨེཀེནེཝ སཛ྄ཛྷཱཡེན པགུཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏིཊྛཐ ¶ བྷནྟེ, ན པུན ཨོསཱརེཐ, ཨེཏྟཀེནེཝཱཧཾ སཛ྄ཛྷཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

༡༤. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཡེན ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀོཊིསཏེ ཨརཧནྟེ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཧཾ ཁོ བྷནྟེ ‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ¶ , ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ’ཏི ཨིམེསུ ཏཱིསུ པདེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཾ ཏཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཝིཏྠཱརེན ཨོསཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ནཱགསེན, ཨོསཱརེཧཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ སཏྟ མཱསཱནི སཏྟ པཀརཎཱནི ཝིཏྠཱརེན ཨོསཱརེསི, པཐཝཱི ཨུནྣདི, དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརམདཾསུ, བྲཧྨཱནོ ཨཔྥོཊེསུཾ, དིབྦཱནི ཙནྡནཙུཎྞཱནི དིབྦཱནི ཙ མནྡཱརཝཔུཔྥཱནི ཨབྷིཔྤཝསྶིཾསུ.

༡༥. ཨཐ ¶ ཁོ ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ པརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶཾ རཀྑིཏཏལེ ཨུཔསམྤཱདེསུཾ. ཨུཔསམྤནྣོ ཙ པནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན སདྡྷིཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཨེཝརཱུཔཾ པརིཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདེསི ‘‘ཏུཙྪོ ཝཏ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, བཱལོ ཝཏ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ པཋམཾ མཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཝིནེསཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རོཧཎོ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཁོ ནཱགསེན པརིཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསི, ན ཁོ པནེཏཾ ནཱགསེན ཏཝཱནུཙྪཝིཀ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ ཨེཏདཧོསི ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ བྷོ, ཡཏྲ ཧི ནཱམ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐཾ ཛཱནིསྶཏི, པཎྜིཏོ ཝཏ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཁམཱཔེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨཱཡསྨནྟཾ རོཧཎཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཁམཐ མེ, བྷནྟེ, ན པུན ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཏཀྐེསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རོཧཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ ‘‘ན ཁོ ཏྱཱཧཾ ནཱགསེན ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁམཱམི, ཨཏྠི ཁོ ནཱགསེན སཱགལཾ ནཱམ ནགརཾ, ཏཏྠ མིལིནྡོ ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, སོ དིཊྛིཝཱདེན པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝིཧེཋེཏི, སཙེ ཏྭཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ རཱཛཱནཾ དམེཏྭཱ བུདྡྷསཱསནེ པསཱདེསྶསི, ཨེཝཱཧཾ ཏཾ ཁམིསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, ཨེཀོ མིལིནྡོ རཱཛཱ; སཙེ, བྷནྟེ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ སབྦེ རཱཛཱནོ ཨཱགནྟྭཱ མཾ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻུཾ, སབྦཾ ཏཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ སམྤདཱལེསྶཱམི, ‘ཁམཐ མེ བྷནྟེ’ཏི ཝཏྭཱ, ‘ན ཁམཱམཱི’ཏི ཝུཏྟེ ‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཨིམཾ ཏེམཱསཾ ཀསྶ སནྟིཀེ ཝསིསྶཱམཱི’ཏི ཨཱཧ’’ ¶ . ཨཡཾ ཁོ, ནཱགསེན, ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཝཏྟནིཡེ སེནཱསནེ ཝིཧརཏི, གཙྪ ཏྭཾ, ནཱགསེན, ཡེནཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཨཱཡསྨཏོ ཨསྶགུཏྟསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡ, ཨེཝཉྩ ནཾ ཝདེཧི ‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མེ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མེ, བྷནྟེ, ཨིམཾ ཏེམཱསཾ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཝསིཏུཾ མཾ པཧིཎཱི’ཏི ¶ , ‘ཀོནཱམོ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘རོཧཎཏྠེརོ ནཱམ བྷནྟེ’’ཏི ཝདེཡྻཱསི, ‘ཨཧཾ ཀོནཱམོ’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི ‘མམ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨཱཡསྨནྟཾ རོཧཎཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཝཏྟནིཡཾ སེནཱསནཾ, ཡེནཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མེ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མེ, བྷནྟེ, ཨིམཾ ཏེམཱསཾ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཝསིཏུཾ མཾ པཧིཎཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཏྭཾ ¶ ཀིནྣཱམོསཱི’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ནཱགསེནོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཀོནཱམོ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’’ཏི? ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མེ, བྷནྟེ, རོཧཎོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ཀོནཱམོ’’ཏི. ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མེ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, ནཱགསེན, པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ པུནདིཝསེ པརིཝེཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མུཁོདཀཾ དནྟཔོཎཾ ཨུཔཊྛཔེསི. ཐེརོ སམྨཛྫིཏཊྛཱནཾ པཊིསམྨཛྫི, ཏཾ ཨུདཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨུདཀཾ ཨཱཧརི, ཏཉྩ དནྟཀཊྛཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ དནྟཀཊྛཾ གཎྷི, ན ཨཱལཱཔསལླཱཔཾ ཨཀཱསི, ཨེཝཾ སཏྟ དིཝསཱནི ཀཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ པུན པུཙྪིཏྭཱ པུན ཏེན ཏཐེཝ ཝུཏྟེ ཝསྶཝཱསཾ ཨནུཛཱནི.

༡༦. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨེཀཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཏིཾསམཏྟཱནི ཝསྶཱནི ཨུཔཊྛཱསི. ཨཐ ཁོ སཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ ཏེམཱསཙྩཡེན ཡེནཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཏཱཏ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཨཉྙོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི, མཧཱཨུཔཱསིཀེ, ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ནཱགསེནོ ནཱམ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ¶ . ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ ཨསྶགུཏྟ, ཨདྷིཝཱསེཧི ནཱགསེནེན སདྡྷིཾ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཱཡསྨཏཱ ནཱགསེནེན སདྡྷིཾ པཙྪཱསམཎེན ཡེན མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ སཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨཱཡསྨནྟཉྩ ནཱགསེནཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཏྭཾ, ནཱགསེན, མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཨནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ¶ ཁོ སཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘མཧལླིཀཱ ཁོཧཾ, ཏཱཏ ནཱགསེན, གམྦྷཱིརཱཡ དྷམྨཀཐཱཡ མཡ྄ཧཾ ཨནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏསྶཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ གམྦྷཱིརཱཡ དྷམྨཀཐཱཡ ལོཀུཏྟརཱཡ སུཉྙཏཔྤཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ཁོ ཏསྶཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ནཱགསེནོ ཏསྶཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ མཎྜལམཱལེ༹ ནིསིནྣོ དྭིནྣམྤི དྷམྨཙཀྑུཔཊིལཱབྷཾ ཉཏྭཱ སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེསི ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ ནཱགསེན, ཨེཀེན ཀཎྜཔྤཧཱརེན དྭེ མཧཱཀཱཡཱ པདཱལིཏཱ’’ཏི, ཨནེཀཱནི ཙ དེཝཏཱསཧསྶཱནི སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེསུཾ.

༡༧. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶགུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ ‘‘གཙྪ, ཏྭཾ ནཱགསེན, པཱཊལིཔུཏྟཾ, པཱཊལིཔུཏྟནགརེ ཨསོཀཱརཱམེ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨརཀྑིཏོ པཊིཝསཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎཱཧཱི’’ཏི. ‘‘ཀཱིཝ དཱུརོ, བྷནྟེ, ཨིཏོ པཱཊལིཔུཏྟནགར’’ནྟི? ‘‘ཡོཛནསཏཱནི ཁོ ནཱགསེནཱ’’ཏི. ‘‘དཱུརོ ཁོ, བྷནྟེ, མགྒོ ¶ . ཨནྟརཱམགྒེ བྷིཀྑཱ དུལླབྷཱ, ཀཐཱཧཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘གཙྪ, ཏྭཾ ནཱགསེན, ཨནྟརཱམགྒེ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷིསྶསི སཱལཱིནཾ ཨོདནཾ ཝིགཏཀཱལ༹ཀཾ ¶ ཨནེཀསཱུཔཾ ཨནེཀབྱཉྫན’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨསྶགུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན པཱཊལིཔུཏྟཾ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི.

༡༨. ཏེན ¶ ཁོ པན སམཡེན པཱཊལིཔུཏྟཀོ སེཊྛི པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི པཱཊལིཔུཏྟགཱམིམགྒཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨདྡསཱ ཁོ པཱཊལིཔུཏྟཀོ སེཊྛི ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ, དིསྭཱན ཡེནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ གཙྪསི ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པཱཊལིཔུཏྟཾ གཧཔཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ ཏཱཏ, མཡམྤི པཱཊལིཔུཏྟཾ གཙྪཱམ. ཨམྷེཧི སདྡྷིཾ སུཁཾ གཙྪཐཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ པཱཊལིཔུཏྟཀོ སེཊྛི ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ ཨིརིཡཱཔཐེ པསཱིདིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏྭཱ སམྤཝཱརེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ པཱཊལིཔུཏྟཀོ སེཊྛི ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀིནྣཱམོསི ཏྭཾ ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ, གཧཔཏི, ནཱགསེནོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱསི ཁོ, ཏྭཾ ཏཱཏ, བུདྡྷཝཙནཾ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཛཱནཱམི ཁོཧཾ, གཧཔཏི, ཨབྷིདྷམྨཔདཱནཱི’’ཏི. ‘‘ལཱབྷཱ ནོ ཏཱཏ, སུལདྡྷཾ ནོ ཏཱཏ, ཨཧམྤི ཁོ, ཏཱཏ, ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ, ཏྭམྤི ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ, བྷཎ, ཏཱཏ, ཨབྷིདྷམྨཔདཱནཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ པཱཊལིཔུཏྟཀསྶ སེཊྛིསྶ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེསི, དེསེནྟེ ཡེཝ པཱཊལིཔུཏྟཀསྶ སེཊྛིསྶ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ པཱཊལིཔུཏྟཀོ སེཊྛི པཉྩམཏྟཱནི སཀཊསཏཱནི པུརཏོ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ སཡཾ པཙྪཏོ གཙྪནྟོ པཱཊལིཔུཏྟསྶ ཨཝིདཱུརེ དྭེདྷཱཔཐེ ཋཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཡཾ ཁོ, ཏཱཏ ནཱགསེན, ཨསོཀཱརཱམསྶ མགྒོ, ཨིདཾ ཁོ, ཏཱཏ, ཨམྷཱཀཾ ཀམྦལརཏནཾ སོལ༹སཧཏྠཾ ཨཱཡཱམེན, ཨཊྛཧཏྠཾ ཝིཏྠཱརེན, པཊིགྒཎྷཱཧི ཁོ, ཏཱཏ, ཨིདཾ ¶ ཀམྦལརཏནཾ ¶ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏཾ ཀམྦལརཏནཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཨཐ ཁོ པཱཊལིཔུཏྟཀོ སེཊྛི ཨཏྟམནོ ཨུདགྒོ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

༡༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཡེན ཨསོཀཱརཱམོ ཡེནཱཡསྨཱ དྷམྨརཀྑིཏོ ཏེནུཔསངྐམི ¶ , ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ དྷམྨརཀྑིཏཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱགཏཀཱརཎཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨརཀྑིཏསྶ སནྟིཀེ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨེཀེནེཝ ཨུདྡེསེན ཏཱིཧི མཱསེཧི བྱཉྫནསོ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ པུན ཏཱིཧི མཱསེཧི ཨཏྠསོ མནསཱཀཱསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨརཀྑིཏོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, ནཱགསེན, གོཔཱལཀོ གཱཝོ རཀྑཏི, ཨཉྙེ གོརསཾ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཏྭཾ ནཱགསེན, ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷཱརེནྟོཔི ན བྷཱགཱི སཱམཉྙསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ, ཨལཾ ཨེཏྟཀེནཱ’’ཏི. ཏེནེཝ དིཝསབྷཱགེན ཏེན རཏྟིབྷཱགེན སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, སཧ སཙྩཔྤཊིཝེདྷེན ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ སབྦེ དེཝཱ སཱདྷུཀཱརམདཾསུ, པཐཝཱི ཨུནྣདི, བྲཧྨཱནོ ཨཔྥོཊེསུཾ, དིབྦཱནི ཙནྡནཙུཎྞཱནི དིབྦཱནི ཙ མནྡཱརཝཔུཔྥཱནི ཨབྷིཔྤཝསྶིཾསུ.

༢༠. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཧིམཝནྟེ པབྦཏེ རཀྑིཏཏལེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ སནྟིཀེ དཱུཏཾ པཱཧེསུཾ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ ནཱགསེནོ, དསྶནཀཱམཱ མཡཾ ནཱགསེན’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ དཱུཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨསོཀཱརཱམེ ཨནྟརཧིཏོ ཧིམཝནྟེ པབྦཏེ རཀྑིཏཏལེ ཀོཊིསཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི.

ཨཐ ཁོ ཀོཊིསཏཱ ཨརཧནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘ཨེསོ ཁོ, ནཱགསེན, མིལིནྡོ རཱཛཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝིཧེཋེཏི ཝཱདཔྤཊིཝཱདེན པཉྷཔུཙྪཱཡ. སཱདྷུ, ནཱགསེན, གཙྪ ཏྭཾ མིལིནྡཾ རཱཛཱནཾ ¶ དམེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, ཨེཀོ མིལིནྡོ རཱཛཱ; སཙེ, བྷནྟེ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཱཛཱནོ ཨཱགནྟྭཱ མཾ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻུཾ, སབྦཾ ཏཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ སམྤདཱལེསྶཱམི, གཙྪཐ ¶ ཝོ, བྷནྟེ, ཨཙྪམྦྷིཏཱ སཱགལནགར’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ སཱགལནགརཾ ཀཱསཱཝཔྤཛྫོཏཾ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཾ ཨཀཾསུ.

༢༡. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱཡུཔཱལོ སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎེ པཊིཝསཏི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨམཙྩེ ཨེཏདཝོཙ ‘‘རམཎཱིཡཱ ཝཏ བྷོ དོསིནཱ རཏྟི, ཀནྣུ ཁྭཛྫ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ སཱཀཙྪཱཡ པཉྷཔུཙྪནཱཡ, ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཨུསྶཧཏི ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཉྩསཏཱ ཡོནཀཱ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨཱཡུཔཱལོ ནཱམ ཐེརོ ཏེཔིཊཀོ བཧུསྶུཏོ ཨཱགཏཱགམོ, སོ ཨེཏརཧི སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎེ པཊིཝསཏི; གཙྪ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱཡུཔཱལཾ པཉྷཾ པུཙྪསྶཱུ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, བྷདནྟསྶ ཨཱརོཙེཐཱ’’ཏི.

ཨཐ ¶ ཁོ ནེམིཏྟིཀོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱཡུཔཱལསྶ སནྟིཀེ དཱུཏཾ པཱཧེསི ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, མིལིནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱཡུཔཱལཾ དསྶནཀཱམོ’’ཏི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ཨཱཡུཔཱལོ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཏེན ཧི ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ པཉྩམཏྟེཧི ཡོནཀསཏེཧི པརིཝུཏོ རཐཝརམཱརུཡ྄ཧ ཡེན སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎཾ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱཡུཔཱལོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱཡུཔཱལེན སདྡྷིཾ སམྨོདི, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱཡུཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀིམཏྠིཡཱ, བྷནྟེ ཨཱཡུཔཱལ, ཏུམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ, ཀོ ཙ ཏུམྷཱཀཾ པརམཏྠོ’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘དྷམྨཙརིཡསམཙརིཡཏྠཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛྫཱ, སཱམཉྙཕལཾ ཁོ པན ཨམྷཱཀཾ པརམཏྠོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, བྷནྟེ, ཀོཙི གིཧཱིཔི དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི གིཧཱིཔི དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི, བྷགཝཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, བཱརཱཎསིཡཾ ¶ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ ཨཊྛཱརསནྣཾ བྲཧྨཀོཊཱིནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, དེཝཏཱནཾ པན དྷམྨཱབྷིསམཡོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ, སབྦེཏེ གིཧིབྷཱུཏཱ, ན པབྦཛིཏཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཁོ མཧཱསམཡསུཏྟནྟེ དེསིཡམཱནེ, མཧཱམངྒལསུཏྟནྟེ དེསིཡམཱནེ, སམཙིཏྟཔརིཡཱཡསུཏྟནྟེ དེསིཡམཱནེ, རཱཧུལོཝཱདསུཏྟནྟེ དེསིཡམཱནེ, པརཱབྷཝསུཏྟནྟེ དེསིཡམཱནེ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱནཾ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, སབྦེཏེ ¶ གིཧིབྷཱུཏཱ, ན པབྦཛིཏཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ཨཱཡུཔཱལ, ནིརཏྠིཀཱ ཏུམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ, པུབྦེ ཀཏསྶ པཱཔཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ པབྦཛནྟི དྷུཏངྒཱནི ཙ པརིཧརནྟི. ཡེ ཁོ ཏེ, བྷནྟེ ཨཱཡུཔཱལ, བྷིཀྑཱུ ཨེཀཱསནིཀཱ, ནཱུན ཏེ པུབྦེ པརེསཾ བྷོགཧཱརཀཱ ཙོརཱ, ཏེ པརེསཾ བྷོགེ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨེཏརཧི ཨེཀཱསནིཀཱ བྷཝནྟི, ན ལབྷནྟི ཀཱལེན ཀཱལཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ, ནཏྠི ཏེསཾ སཱིལཾ, ནཏྠི ཏཔོ, ནཏྠི བྲཧྨཙརིཡཾ. ཡེ ཁོ པན ཏེ, བྷནྟེ ཨཱཡུཔཱལ, བྷིཀྑཱུ ཨབྦྷོཀཱསིཀཱ, ནཱུན ཏེ པུབྦེ གཱམགྷཱཏཀཱ ཙོརཱ, ཏེ པརེསཾ གེཧཱནི ཝིནཱསེཏྭཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨེཏརཧི ཨབྦྷོཀཱསིཀཱ བྷཝནྟི, ན ལབྷནྟི སེནཱསནཱནི པརིབྷུཉྫིཏུཾ, ནཏྠི ཏེསཾ སཱིལཾ, ནཏྠི ཏཔོ, ནཏྠི བྲཧྨཙརིཡཾ. ཡེ ཁོ པན ཏེ, བྷནྟེ ཨཱཡུཔཱལ, བྷིཀྑཱུ ནེསཛྫིཀཱ, ནཱུན ཏེ པུབྦེ པནྠདཱུསཀཱ ཙོརཱ, ཏེ པརེསཾ པཐིཀེ ཛནེ གཧེཏྭཱ བནྡྷིཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨེཏརཧི ནེསཛྫིཀཱ བྷཝནྟི, ན ལབྷནྟི སེཡྻཾ ཀཔྤེཏུཾ, ནཏྠི ཏེསཾ སཱིལཾ, ནཏྠི ཏཔོ, ནཏྠི བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨཱཡུཔཱལོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི, ན ཀིཉྩི པཊིབྷཱསི. ཨཐ ཁོ པཉྩསཏཱ ¶ ཡོནཀཱ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘པཎྜིཏོ, མཧཱརཱཛ, ཐེརོ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨཝིསཱརདོ ན ཀིཉྩི པཊིབྷཱསཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱཡུཔཱལཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ དིསྭཱ ཨཔྥོཊེཏྭཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ¶ ཀཏྭཱ ཡོནཀེ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཏུཙྪོ ཝཏ བྷོ ཛམྦུདཱིཔོ, པལཱཔོ ཝཏ བྷོ ཛམྦུདཱིཔོ, ནཏྠི ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ, ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཨུསྶཧཏི ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི.

༢༢. ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ སབྦཾ ཏཾ པརིསཾ ཨནུཝིལོཀེནྟསྶ ཨབྷཱིཏེ ཨམངྐུབྷཱུཏེ ཡོནཀེ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཨཏྠི མཉྙེ ཨཉྙོ ཀོཙི པཎྜིཏོ བྷིཀྑུ, ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཨུསྶཧཏི, ཡེནིམེ ཡོནཀཱ ན མངྐུབྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཡོནཀེ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠི, བྷཎེ, ཨཉྙོ ཀོཙི པཎྜིཏོ བྷིཀྑུ, ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཨུསྶཧཏི ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ སམཎགཎཔརིཝུཏོ སངྒྷཱི གཎཱི གཎཱཙརིཡོ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ ¶ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ མེདྷཱཝཱི ནིཔུཎོ ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི ཝིནཱིཏོ ཝིསཱརདོ བཧུསྶུཏོ ཏེཔིཊཀོ ཝེདགཱུ པབྷིནྣབུདྡྷིམཱ ཨཱགཏཱགམོ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདོ ནཝངྒསཏྠུསཱསནེ པརིཡཏྟིདྷརོ པཱརམིཔྤཏྟོ ཛིནཝཙནེ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷཀུསལོ ཨཀྑཡཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནོ ཙིཏྲཀཐཱི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ དུརཱསདོ དུཔྤསཧོ དུརུཏྟརོ དུརཱཝརཎོ དུནྣིཝཱརཡོ, སཱགརོ ཝིཡ ཨཀྑོབྷོ, གིརིརཱཛཱ ཝིཡ ནིཙྩལོ, རཎཉྫཧོ ཏམོནུདོ པབྷངྐརོ མཧཱཀཐཱི པརགཎིགཎམཐནོ པརཏིཏྠིཡམདྡནོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ རཱཛཱུནཾ རཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ ཨཔཙིཏོ ལཱབྷཱི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཝུདྡྷཱནཾ ཝིཉྙཱུནཾ སོཏཱཝདྷཱནེན སམནྣཱགཏཱནཾ སནྡསྶེནྟོ ནཝངྒཾ ཛིནསཱསནརཏནཾ, ཨུཔདིསནྟོ དྷམྨམགྒཾ, དྷཱརེནྟོ དྷམྨཔྤཛྫོཏཾ, ཨུསྶཱཔེནྟོ དྷམྨཡཱུཔཾ, ཡཛནྟོ དྷམྨཡཱགཾ, པགྒཎྷནྟོ དྷམྨདྡྷཛཾ, ཨུསྶཱཔེནྟོ དྷམྨཀེཏུཾ, དྷམེནྟོ [ཨུཔྤལཱ༹སེནྟོ (སཱི. པཱི.)] དྷམྨསངྑཾ, ཨཱཧནནྟོ དྷམྨབྷེརིཾ, ནདནྟོ སཱིཧནཱདཾ ¶ , གཛྫནྟོ ཨིནྡགཛྫིཏཾ, མདྷུརགིརགཛྫིཏེན ཉཱཎཝརཝིཛྫུཛཱལཔརིཝེཋིཏེན ཀརུཎཱཛལབྷརིཏེན མཧཏཱ དྷམྨཱམཏམེགྷེན སཀལལོཀམབྷིཏཔྤཡནྟོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔུབྦེན སཱགལནགརཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཧོཏི. ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨསཱིཏིཡཱ བྷིཀྑུསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎེ པཊིཝསཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘བཧུསྶུཏོ ¶ ཙིཏྲཀཐཱི, ནིཔུཎོ ཙ ཝིསཱརདོ;

སཱམཡིཀོ ཙ ཀུསལོ, པཊིབྷཱནེ ཙ ཀོཝིདོ.

‘‘ཏེ ཙ ཏེཔིཊཀཱ བྷིཀྑཱུ, པཉྩནེཀཱཡིཀཱཔི ཙ;

ཙཏུནེཀཱཡིཀཱ ཙེཝ, ནཱགསེནཾ པུརཀྑརུཾ.

‘‘གམྦྷཱིརཔཉྙོ མེདྷཱཝཱི, མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདོ;

ཨུཏྟམཏྠཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ནཱགསེནོ ཝིསཱརདོ.

‘‘ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི པརིཝུཏོ, ནིཔུཎེཧི སཙྩཝཱདིབྷི;

ཙརནྟོ གཱམནིགམཾ, སཱགལཾ ཨུཔསངྐམི.

‘‘སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎསྨིཾ ¶ , ནཱགསེནོ ཏདཱ ཝསི;

ཀཐེཏི སོ མནུསྶེཧི, པབྦཏེ ཀེསརཱི ཡཐཱ’’ཏི.

༢༣. ཨཐ ཁོ དེཝམནྟིཡོ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཱགམེཧི, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ; ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ནཱགསེནོ ནཱམ ཐེརོ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ མེདྷཱཝཱི ཝིནཱིཏོ ཝིསཱརདོ བཧུསྶུཏོ ཙིཏྲཀཐཱི ཀལྱཱཎཔཊིབྷཱནོ ཨཏྠདྷམྨནིརུཏྟིཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱསུ པཱརམིཔྤཏྟོ, སོ ཨེཏརཧི སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎེ པཊིཝསཏི, གཙྪ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ པཉྷཾ པུཙྪསྶུ, ཨུསྶཧཏི སོ ཏཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཀངྑཾ པཊིཝིནེཏུ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ སཧསཱ ‘‘ནཱགསེནོ’’ཏི སདྡཾ སུཏྭཱཝ ཨཧུདེཝ བྷཡཾ, ཨཧུདེཝ ཚམྦྷིཏཏྟཾ, ཨཧུདེཝ ལོམཧཾསོ. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ དེཝམནྟིཡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨུསྶཧཏི བྷོ ནཱགསེནོ བྷིཀྑུ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨུསྶཧཏི, མཧཱརཱཛ, ཨཔི ཨིནྡཡམཝརུཎཀུཝེརཔཛཱཔཏི སུཡཱམ ¶ སནྟུསིཏལོཀཔཱལེཧིཔི པིཏུཔིཏཱམཧེན མཧཱབྲཧྨུནཱཔི སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ, ཀིམངྒཾ པན མནུསྶབྷཱུཏེནཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ དེཝམནྟིཡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཏེན ཧི, ཏྭཾ དེཝམནྟིཡ, བྷདནྟསྶ སནྟིཀེ དཱུཏཾ པེསེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ དེཝཱ’’ཏི ཁོ དེཝམནྟིཡོ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ སནྟིཀེ དཱུཏཾ པཱཧེསི ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, མིལིནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ དསྶནཀཱམོ’’ཏི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ནཱགསེནོ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཏེན ཧི ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི.

ཨཐ ¶ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ པཉྩམཏྟེཧི ཡོནཀསཏེཧི པརིཝུཏོ རཐཝརམཱརུཡ྄ཧ མཧཏཱ བལཀཱཡེན སདྡྷིཾ ཡེན སངྑྱེཡྻཔརིཝེཎཾ ཡེནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཨསཱིཏིཡཱ བྷིཀྑུསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ མཎྜལམཱལེ༹ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨདྡསཱ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ པརིསཾ དཱུརཏོཝ, དིསྭཱན དེཝམནྟིཡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀསྶེསཱ, དེཝམནྟིཡ, མཧཏཱི པརིསཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཡསྨཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཱགསེནསྶ པརིསཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ པརིསཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ཨཧུདེཝ བྷཡཾ, ཨཧུདེཝ ཚམྦྷིཏཏྟཾ, ཨཧུདེཝ ལོམཧཾསོ. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཁགྒཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ གཛོ, གརུལ༹པརིཝཱརིཏོ ¶ ཝིཡ ནཱགོ, ཨཛགརཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཀོཏྠུཀོ [ཀོཏྠུཀོ (སཱི. པཱི.)], མཧིཾསཔརིཝུཏོ ཝིཡ ཨཙྪོ, ནཱགཱནུབདྡྷོ ཝིཡ མཎྜཱུཀོ, སདྡཱུལཱནུབདྡྷོ ཝིཡ མིགོ, ཨཧིཏུཎྜིཀསམཱགཏོ [ཨབྷིགུཎྛིཀསམཱགཏོ (སཱི. པཱི.)] ཝིཡ པནྣགོ, མཛྫཱརསམཱགཏོ ཝིཡ ཨུནྡཱུརོ, བྷཱུཏཝེཛྫསམཱགཏོ ཝིཡ པིསཱཙོ, རཱཧུམཁགཏོ ཝིཡ ཙནྡོ, པནྣགོ ཝིཡ པེལ༹ནྟརགཏོ, སཀུཎོ ཝིཡ པཉྫརནྟརགཏོ, མཙྪོ ཝིཡ ཛཱལནྟརགཏོ, ཝཱལ༹ཝནམནུཔྤཝིཊྛོ ཝིཡ པུརིསོ, ཝེསྶཝཎཱཔརཱདྷིཀོ ཝིཡ ཡཀྑོ, པརིཀྑཱིཎཱཡུཀོ ཝིཡ དེཝཔུཏྟོ བྷཱིཏོ ཨུབྦིགྒོ ཨུཏྲསྟོ སཾཝིགྒོ ལོམཧཊྛཛཱཏོ ཝིམནོ དུམྨནོ བྷནྟཙིཏྟོ ཝིཔརིཎཏམཱནསོ ‘‘མཱ མཾ ཨཡཾ པརིཛནོ པརིབྷཝཱི’’ཏི སཏིཾ [དྷཱིཏིཾ (སཱི. པཱི.)] ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ དེཝམནྟིཡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཱ ཁོ, ཏྭཾ དེཝམནྟིཡ ¶ , ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ མཡ྄ཧཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱསི, ཨནཀྑཱཏཉྙེཝཱཧཾ ནཱགསེནཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, ཏྭཉྙེཝ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏསྶཱ བྷིཀྑུཔརིསཱཡ པུརཏོ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ ནཝཀཏརོ ཧོཏི པཙྪཏོ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ ཝུཌྜྷཏརོ.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ སབྦཾ ཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ མཛ྄ཛྷཏོ ཙ ཨནུཝིལོཀེནྟོ ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ དཱུརཏོཝ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣཾ ཀེསརསཱིཧཾ ཝིཡ ཝིགཏབྷཡབྷེརཝཾ ཝིགཏལོམཧཾསཾ ཝིགཏབྷཡསཱརཛྫཾ, དིསྭཱན ཨཱཀཱརེནེཝ ཨཉྙཱསི ‘‘ཨེསོ ཁོ ཨེཏྠ ནཱགསེནོ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ དེཝམནྟིཡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨེསོ ཁོ, དེཝམནྟིཡ, ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨེསོ ཁོ ནཱགསེནོ, སུཊྛུ ཁོ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ནཱགསེནཾ ཨཉྙཱསཱི’’ཏི ¶ . ཏཏོ རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཨཧོསི ‘‘ཨནཀྑཱཏོཝ མཡཱ ནཱགསེནོ ཨཉྙཱཏོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ དིསྭཱཝ ཨཧུདེཝ བྷཡཾ, ཨཧུདེཝ ཚམྦྷིཏཏྟཾ, ཨཧུདེཝ ལོམཧཾསོ.

ཏེནཱཧུ –

‘‘ཙརཎེན ¶ ཙ སམྤནྣཾ, སུདནྟཾ ཨུཏྟམེ དམེ;

དིསྭཱ རཱཛཱ ནཱགསེནཾ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘ཀཐིཏཱ [ཀཐིཀཱ (སཱི. པཱི.)] མཡཱ བཧཱུ དིཊྛཱ, སཱཀཙྪཱ ཨོསཊཱ བཧཱུ;

ན ཏཱདིསཾ བྷཡཾ ཨཱསི, ཨཛྫ ཏཱསོ ཡཐཱ མམ.

‘‘ནིསྶཾསཡཾ པརཱཛཡོ, མམ ཨཛྫ བྷཝིསྶཏི;

ཛཡོ ཙ ནཱགསེནསྶ, ཡཐཱ ཙིཏྟཾ ན སཎྛིཏ’’ནྟི.

བཱཧིརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢-༣. མིལིནྡཔཉྷོ

༡. མཧཱཝགྒོ

༡. པཉྙཏྟིཔཉྷོ

༡. ཨཐ ¶ ¶ ¶ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཡེནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ནཱགསེནེན སདྡྷིཾ སམྨོདི, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ནཱགསེནོ པཊིསམྨོདནཱིཡེནེཝ [པཊིསམྨོདི, ཏེནེཝ (སཱི.)] མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེསི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀཐཾ བྷདནྟོ ཉཱཡཏི, ཀིནྣཱམོསི བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ནཱགསེནོ’’ཏི ཁོ ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཡཱམི, ‘‘ནཱགསེནོ’’ཏི ཁོ མཾ, མཧཱརཱཛ, སབྲཧྨཙཱརཱི སམུདཱཙརནྟི, ཨཔི ཙ མཱཏཱཔིཏརོ ནཱམཾ ཀརོནྟི ‘‘ནཱགསེནོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཱུརསེནོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཝཱིརསེནོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཱིཧསེནོ’’ཏི ཝཱ, ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སངྑཱ སམཉྙཱ པཉྙཏྟི ཝོཧཱརོ ནཱམམཏྟཾ ཡདིདཾ ནཱགསེནོཏི, ན ཧེཏྠ པུགྒལོ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ ‘‘སུཎནྟུ མེ བྷོནྟོ པཉྩསཏཱ ཡོནཀཱ ཨསཱིཏིསཧསྶཱ ཙ བྷིཀྑཱུ, ཨཡཾ ནཱགསེནོ ཨེཝམཱཧ ‘ན ཧེཏྠ པུགྒལོ ཨུཔལབྦྷཏཱི’ཏི, ཀལླཾ ནུ ཁོ ཏདབྷིནནྡིཏུ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘སཙེ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པུགྒལོ ནཱུཔལབྦྷཏི, ཀོ ཙརཧི ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ དེཏི, ཀོ ཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཀོ སཱིལཾ རཀྑཏི, ཀོ བྷཱཝནམནུཡུཉྫཏི, ཀོ མགྒཕལནིབྦཱནཱནི སཙྪིཀརོཏི, ཀོ པཱཎཾ ཧནཏི, ཀོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ཀོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ ཙརཏི, ཀོ མུསཱ བྷཎཏི, ཀོ མཛྫཾ པིཝཏི, ཀོ པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཾ ¶ ཀརོཏི, ཏསྨཱ ནཏྠི ཀུསལཾ, ནཏྠི ཨཀུསལཾ, ནཏྠི ཀུསལཱཀུསལཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, སཙེ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཏུམྷེ མཱརེཏི, ནཏྠི ཏསྶཱཔི པཱཎཱཏིཔཱཏོ, ཏུམྷཱཀམྤི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠི ཨཱཙརིཡོ, ནཏྠི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ནཏྠི ཨུཔསམྤདཱ. ‘ནཱགསེནོཏི མཾ, མཧཱརཱཛ, སབྲཧྨཙཱརཱི སམུདཱཙརནྟཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ‘ཀཏམོ ཨེཏྠ ནཱགསེནོ ¶ ? ཀིནྣུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀེསཱ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ལོམཱ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ནཁཱ…པེ… དནྟཱ…པེ… ཏཙོ…པེ… མཾསཾ…པེ… ནྷཱརུ…པེ… ཨཊྛི…པེ… ཨཊྛིམིཉྫཾ…པེ… ཝཀྐཾ…པེ… ཧདཡཾ…པེ… ཡཀནཾ…པེ… ཀིལོམཀཾ…པེ… པིཧཀཾ…པེ… པཔྥཱསཾ…པེ… ཨནྟཾ…པེ… ཨནྟགུཎཾ…པེ… ཨུདརིཡཾ…པེ… ཀརཱིསཾ…པེ… པིཏྟཾ…པེ… སེམྷཾ…པེ… པུབྦོ…པེ… ལོཧིཏཾ…པེ… སེདོ…པེ… མེདོ…པེ… ཨསྶུ…པེ… ཝསཱ…པེ… ཁེལོ༹…པེ… སིངྒྷཱཎིཀཱ…པེ… ལསིཀཱ…པེ… མུཏྟཾ…པེ… མཏྠཀེ མཏྠལུངྒཾ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧིམཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, རཱུཔཾ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ནཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཝེདནཱ ནཱགསེནོ’’ཏི?‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཉྙཱ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སངྑཱརཱ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཝིཉྙཱཎཾ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, རཱུཔཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙཏྲ རཱུཔཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏམཧཾ བྷནྟེ, པུཙྪནྟོ པུཙྪནྟོ ན པསྶཱམི ནཱགསེནཾ. ནཱགསེནསདྡོ ཡེཝ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ནཱགསེནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ པནེཏྠ ནཱགསེནོ, ཨལིཀཾ ཏྭཾ, བྷནྟེ, བྷཱསསི མུསཱཝཱདཾ, ནཏྠི ནཱགསེནོ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ མིལིནྡཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡསུཁུམཱལོ ཨཙྩནྟསུཁུམཱལོ, ཏསྶ ཏེ, མཧཱརཱཛ, མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ཏཏྟཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཨུཎྷཱཡ ཝཱལིཀཱཡ ཁརཱཡ སཀྑརཀཐལིཀཱཡ [ཁརཱ སཀྑརཀཋལཝཱལིཀཱ (སཱི. པཱི.)] མདྡིཏྭཱ པཱདེནཱགཙྪནྟསྶ པཱདཱ རུཛྫནྟི, ཀཱཡོ ཀིལམཏི, ཙིཏྟཾ ཨུཔཧཉྙཏི, དུཀྑསཧགཏཾ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཏྭཾ པཱདེནཱགཏོསི, ཨུདཱཧུ ཝཱཧནེནཱ’’ཏི? ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, པཱདེནཱགཙྪཱམི, རཐེནཱཧཾ ¶ ཨཱགཏོསྨཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, རཐེནཱགཏོསི, རཐཾ མེ ཨཱརོཙེཧི, ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱིསཱ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཀྑོ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཙཀྐཱནི རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘རཐཔཉྫརཾ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘རཐདཎྜཀོ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡུགཾ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘རསྨིཡོ ¶ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘པཏོདལཊྛི རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱིསཱཨཀྑཙཀྐརཐཔཉྫརརཐདཎྜཡུགརསྨིཔཏོདཱ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ ¶ , ཨཉྙཏྲ ཨཱིསཱཨཀྑཙཀྐརཐཔཉྫརརཐདཎྜཡུགརསྨིཔཏོདཱ རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏམཧཾ, མཧཱརཱཛ, པུཙྪནྟོ པུཙྪནྟོ ན པསྶཱམི རཐཾ. རཐསདྡོཡེཝ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, རཐོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀོ པནེཏྠ རཐོ, ཨལིཀཾ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, བྷཱསསི མུསཱཝཱདཾ, ནཏྠི རཐོ, ཏྭཾསི, མཧཱརཱཛ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒརཱཛཱ, ཀསྶ པན ཏྭཾ བྷཱཡིཏྭཱ མུསཱཝཱདཾ བྷཱསསི, སུཎནྟུ མེ བྷོནྟོ པཉྩསཏཱ ཡོནཀཱ ཨསཱིཏིསཧསྶཱ ཙ བྷིཀྑཱུ, ཨཡཾ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ ‘རཐེནཱཧཾ ཨཱགཏོསྨཱི’ཏི, སཙེ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, རཐེནཱགཏོ‘སི, རཐཾ མེ ཨཱརོཙེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ སམཱནོ རཐཾ ན སམྤཱདེཏི, ཀལླཾ ནུ ཁོ ཏདབྷིནནྡིཏུ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཉྩསཏཱ ཡོནཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ མིལིནྡཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘ཨིདཱནི ཁོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐོནྟོ བྷཱསསྶཱུ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, མུསཱ བྷཎཱམི, ཨཱིསཉྩ པཊིཙྩ ཨཀྑཉྩ པཊིཙྩ ཙཀྐཱནི ཙ པཊིཙྩ རཐཔཉྫརཉྩ པཊིཙྩ རཐདཎྜཀཉྩ པཊིཙྩ ‘རཐོ’ཏི སངྑཱ སམཉྙཱ པཉྙཏྟི ཝོཧཱརོ ནཱམམཏྟཾ པཝཏྟཏཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ ཁོ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, རཐཾ ཛཱནཱསི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧམྤི ཀེསེ ཙ པཊིཙྩ ལོམེ ཙ པཊིཙྩ…པེ… མཏྠཀེ མཏྠལུངྒཉྩ ¶ པཊིཙྩ རཱུཔཉྩ པཊིཙྩ ཝེདནཉྩ པཊིཙྩ སཉྙཉྩ པཊིཙྩ སངྑཱརེ ཙ པཊིཙྩ ཝིཉྙཱཎཉྩ པཊིཙྩ ‘ནཱགསེནོ’ཏི སངྑཱ སམཉྙཱ པཉྙཏྟི ཝོཧཱརོ ནཱམམཏྟཾ པཝཏྟཏི, པརམཏྠཏོ པནེཏྠ པུགྒལོ ནཱུཔལབྦྷཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཛིརཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ –

‘‘‘ཡཐཱ ཧི ཨངྒསམྦྷཱརཱ, ཧོཏི སདྡོ རཐོ ཨིཏི;

ཨེཝཾ ཁནྡྷེསུ སནྟེསུ, ཧོཏི ‘‘སཏྟོ’’ཏི སམྨུཏཱི’’’ཏི [པསྶ སཾ. ནི. ༡.༡༧༡].

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏིཙིཏྲཱནི པཉྷཔཊིབྷཱནཱནི ཝིསཛྫིཏཱནི, ཡདི བུདྡྷོ ཏིཊྛེཡྻ སཱདྷུཀཱརཾ དདེཡྻ, སཱདྷུ སཱདྷུ ནཱགསེན, ཨཏིཙིཏྲཱནི པཉྷཔཊིབྷཱནཱནི ཝིསཛྫིཏཱནཱི’’ཏི.

པཉྙཏྟིཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཝསྶགཎནཔཉྷོ

༢. ‘‘ཀཏིཝསྶོསི ¶ ¶ ཏྭཾ, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི? ‘‘སཏྟཝསྶོཧཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀེ ཏེ, བྷནྟེ, སཏྟ, ཏྭཾ ཝཱ སཏྟ, གཎནཱ ཝཱ སཏྟཱ’’ཏི?

ཏེན ཁོ པན སམཡེན མིལིནྡསྶ རཉྙོ སབྦཱབྷརཎཔཊིམཎྜིཏསྶ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟསྶ པཐཝིཡཾ ཚཱཡཱ དིསྶཏི, ཨུདཀམཎིཀེ ཙ ཚཱཡཱ དིསྶཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ མིལིནྡཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཡཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཚཱཡཱ པཐཝིཡཾ ཨུདཀམཎིཀེ ཙ དིསྶཏི, ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ ཝཱ རཱཛཱ, ཚཱཡཱ ཝཱ རཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཱཛཱ, ནཱཡཾ ཚཱཡཱ རཱཛཱ, མཾ པན ནིསྶཱཡ ཚཱཡཱ པཝཏྟཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝསྶཱནཾ གཎནཱ སཏྟ, ན པནཱཧཾ སཏྟ, མཾ པན ནིསྶཱཡ སཏྟ པཝཏྟཏི, ཚཱཡཱུཔམཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏིཙིཏྲཱནི པཉྷཔཊིབྷཱནཱནི ཝིསཛྫིཏཱནཱི’’ཏི.

ཝསྶགཎནཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཝཱིམཾསནཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སལླཔིསྶསི མཡཱ སདྡྷི’’ནྟི? ‘‘སཙེ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏཝཱདཾ [པཎྜིཏཝཱདཱ (སཱི. པཱི.)] སལླཔིསྶསི སལླཔིསྶཱམི, སཙེ པན རཱཛཝཱདཾ སལླཔིསྶསི ན སལླཔིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཎྜིཏཱ སལླཔནྟཱི’’ཏི? ‘‘པཎྜིཏཱནཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སལླཱཔེ ཨཱཝེཋནམྤི ཀཡིརཏི, ནིབྦེཋནམྤི ཀཡིརཏི, ནིགྒཧོཔི ཀཡིརཏི, པཊིཀམྨམྤི ¶ ཀཡིརཏི, ཝིསྶཱསོཔི [ཝིསེསོཔི (སཱི. པཱི.)] ཀཡིརཏི, པཊིཝིསྶཱསོཔི ཀཡིརཏི, ན ཙ ཏེན པཎྜིཏཱ ཀུཔྤནྟི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏཱ སལླཔནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, རཱཛཱནོ སལླཔནྟཱི’’ཏི? ‘‘རཱཛཱནོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སལླཱཔེ ཨེཀཾ ཝཏྠུཾ པཊིཛཱནནྟི, ཡོ ཏཾ ཝཏྠུཾ ཝིལོམེཏི, ཏསྶ དཎྜཾ ཨཱཎཱཔེནྟི ‘ཨིམསྶ དཎྜཾ པཎེཐཱ’ཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱནོ སལླཔནྟཱི’’ཏི. ‘‘པཎྜིཏཝཱདཱཧཾ, བྷནྟེ, སལླཔིསྶཱམི, ནོ རཱཛཝཱདཾ, ཝིསྶཊྛོ བྷདནྟོ སལླཔཏུ ཡཐཱ བྷིཀྑུནཱ ཝཱ སཱམཎེརེན ཝཱ ཨུཔཱསཀེན ཝཱ ཨཱརཱམིཀེན ¶ ཝཱ སདྡྷིཾ སལླཔཏི ¶ , ཨེཝཾ ཝིསྶཊྛོ བྷདནྟོ སལླཔཏུ མཱ བྷཱཡཏཱུ’’ཏི. ‘‘སུཊྛུ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཐེརོ ཨབྦྷཱནུམོདི.

རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘པུཙྪ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘པུཙྪིཏོསི མེ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཝིསཛྫིཏཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཏཡཱ ཝིསཛྫིཏ’’ནྟི? ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཡཱ པུཙྪིཏ’’ནྟི.

ཝཱིམཾསནཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ཨནནྟཀཱཡཔཉྷོ

༤. ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི ‘‘པཎྜིཏོ ཁོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ པཊིབལོ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ, བཧུཀཱནི ཙ མེ ཋཱནཱནི པུཙྪིཏབྦཱནི བྷཝིསྶནྟི, ཡཱཝ ཨཔུཙྪིཏཱནི ཡེཝ ཏཱནི ཋཱནཱནི བྷཝིསྶནྟི, ཨཐ སཱུརིཡོ ཨཏྠཾ གམིསྶཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ སྭེ ཨནྟེཔུརེ སལླཔེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ དེཝམནྟིཡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཏེན ཧི, ཏྭཾ དེཝམནྟིཡ, བྷདནྟསྶ ཨཱརོཙེཡྻཱསི ‘སྭེ ཨནྟེཔུརེ རཉྙཱ སདྡྷིཾ སལླཱཔོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི. ཨིདཾ ཝཏྭཱ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཐེརཾ ནཱགསེནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ རཐཾ ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ ‘‘ནཱགསེནོ ནཱགསེནོ’’ཏི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟོ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ དེཝམནྟིཡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, མིལིནྡོ ཨེཝམཱཧ ‘སྭེ ཨནྟེཔུརེ རཉྙཱ སདྡྷིཾ སལླཱཔོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘སུཊྛཱུ’’ཏི ཐེརོ ཨབྦྷཱནུམོདི. ཨཐ ཁོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན དེཝམནྟིཡོ ཙ ཨནནྟཀཱཡོ ཙ མངྐུརོ ཙ སབྦདིནྣོ ཙ ཡེན མིལིནྡོ རཱཛཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ, མཧཱརཱཛ, བྷདནྟོ ནཱགསེནོ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱམ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཀིཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི? ‘‘ཡཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪཏི, ཏཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སབྦདིནྣོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ, མཧཱརཱཛ, དསཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷི’’ནྟི, དུཏིཡམྤི ཁོ རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘ཡཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪཏི, ཏཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ¶ . དུཏིཡམྤི ཁོ སབྦདིནྣོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ, མཧཱརཱཛ, དསཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷི’’ནྟི. ཏཏིཡམྤི ཁོ རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘ཡཏྟཀེ ¶ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪཏི, ཏཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ སབྦདིནྣོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ, མཧཱརཱཛ, དསཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷི’’ནྟི. ‘‘སབྦོ པནཱཡཾ སཀྐཱརོ པཊིཡཱདིཏོ, ཨཧཾ བྷཎཱམི ‘ཡཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪཏི, ཏཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’ཏི. ཨཡཾ, བྷཎེ སབྦདིནྣོ, ཨཉྙཐཱ བྷཎཏི, ཀིཾ ནུ མཡཾ ནཔྤཊིབལཱ བྷིཀྑཱུནཾ བྷོཛནཾ དཱཏུ’’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སབྦདིནྣོ མངྐུ ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ དེཝམནྟིཡོ ཙ ཨནནྟཀཱཡོ ཙ མངྐུརོ ཙ ཡེནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, མིལིནྡོ ཨེཝམཱཧ ‘ཡཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪཏི, ཏཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨསཱིཏིཡཱ བྷིཀྑུསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ སཱགལཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ཁོ ཨནནྟཀཱཡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ནིསྶཱཡ གཙྪནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘ནཱགསེནོ’ཏི, ཀཏམོ ཨེཏྠ, ནཱགསེནོ’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀོ པནེཏྠ ‘ནཱགསེནོ’ཏི མཉྙསཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, བྷནྟེ, ཨབྦྷནྟརེ ཝཱཏོ ཛཱིཝོ པཝིསཏི ཙ ནིཀྑམཏི ཙ, སོ ‘ནཱགསེནོ’ཏི མཉྙཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི པནེསོ ཝཱཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ནཔྤཝིསེཡྻ, པཝིསིཏྭཱ ན ནིཀྑམེཡྻ, ཛཱིཝེཡྻ ནུ ཁོ སོ པུརིསོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི ¶ . ‘‘ཡེ པནིམེ སངྑདྷམཀཱ སངྑཾ དྷམེནྟི, ཏེསཾ ཝཱཏོ པུན པཝིསཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡེ པནིམེ ཝཾསདྷམཀཱ ཝཾསཾ དྷམེནྟི, ཏེསཾ ཝཱཏོ པུན པཝིསཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡེ པནིམེ སིངྒདྷམཀཱ སིངྒཾ དྷམེནྟི, ཏེསཾ ཝཱཏོ པུན པཝིསཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀིསྶ པན ཏེན ན མརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ནཱཧཾ པཊིབལོ ཏཡཱ ཝཱདིནཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ, སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཨཏྠཾ ཛཔྤེཧཱི’’ཏི. ‘‘ནེསོ ཛཱིཝོ, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ནཱམེཏེ ཀཱཡསངྑཱརཱ’’ཏི ཐེརོ ཨབྷིདྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ཨཐ ཨནནྟཀཱཡོ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསཱིཏི.

ཨནནྟཀཱཡཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. པབྦཛྫཔཉྷོ

༥. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཡེན མིལིནྡསྶ རཉྙོ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ སཔརིསཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏྭཱ སམྤཝཱརེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཀམེཀེན དུསྶཡུགེན ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན དསཧི, བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨིདྷ ནིསཱིདཐ, ཨཝསེསཱ གཙྪནྟཱུ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཝིདིཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིམྷི ཧོཏི ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠེན མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིཀཱ, ཨཏྠེ ཧོཏུ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི.

རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘ཀིམཏྠིཡཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ, ཀོ ཙ ཏུམྷཱཀཾ པརམཏྠོ’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀིནྟི, མཧཱརཱཛ, ཨིདཾ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཉྙཉྩ དུཀྑཾ ན ཨུཔྤཛྫེཡྻཱཏི. ཨེཏདཏྠཱ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ, ཨནུཔཱདཱ པརིནིབྦཱནཾ ཁོ པན ཨམྷཱཀཾ པརམཏྠོ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦེ ཨེཏདཏྠཱཡ ¶ པབྦཛནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཀེཙི ཨེཏདཏྠཱཡ པབྦཛནྟི, ཀེཙི རཱཛཱབྷིནཱིཏཱ [རཱཛབྷཱིཏིཏཱ (སཱི.)] པབྦཛནྟི, ཀེཙི ཙོརཱབྷིནཱིཏཱ [ཙོརབྷཱིཏིཏཱ (སཱི.)] པབྦཛནྟི, ཀེཙི ཨིཎཊྚཱ པབྦཛནྟི, ཀེཙི ཨཱཛཱིཝིཀཏྠཱཡ པབྦཛནྟི, ཡེ པན སམྨཱ པབྦཛནྟི, ཏེ ཨེཏདཏྠཱཡ པབྦཛནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏྭཾ པན, བྷནྟེ, ཨེཏདཏྠཱཡ པབྦཛིཏོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དཧརཀོ སནྟོ པབྦཛིཏོ, ན ཛཱནཱམི ཨིམསྶ ནཱམཏྠཱཡ པབྦཛཱམཱིཏི, ཨཔི ཙ ཁོ མེ ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘པཎྜིཏཱ ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ, ཏེ མཾ སིཀྑཱཔེསྶནྟཱི’ཏི, སྭཱཧཾ ཏེཧི སིཀྑཱཔིཏོ ཛཱནཱམི ཙ པསྶཱམི ཙ ‘ཨིམསྶ ནཱམཏྠཱཡ པབྦཛྫཱ’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པབྦཛྫཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. པཊིསནྡྷིཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཀོཙི མཏོ ན པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀོཙི པཊིསནྡཧཏི, ཀོཙི ན པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀོ པཊིསནྡཧཏི, ཀོ ན པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི? ‘‘སཀིལེསོ, མཧཱརཱཛ, པཊིསནྡཧཏི, ནིཀྐིལེསོ ན པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏྭཾ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཊིསནྡཧིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘སཙེ, མཧཱརཱཛ, སཨུཔཱདཱནོ བྷཝིསྶཱམི པཊིསནྡཧིསྶཱམི, སཙེ ཨནུཔཱདཱནོ བྷཝིསྶཱམི ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཊིསནྡྷིཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཡོནིསོམནསིཀཱརཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ན པཊིསནྡཧཏི, ནནུ སོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ན པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོནིསོ ཙ མཧཱརཱཛ, མནསིཀཱརེན པཉྙཱཡ ཙ ཨཉྙེཧི ཙ ཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཡེཝ པཉྙཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙོ མནསིཀཱརོ, ཨཉྙཱ པཉྙཱ, ཨིམེསཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛེལ༹ཀགོཎམཧིཾསཨོཊྛགདྲབྷཱནམྤི མནསིཀཱརོ ཨཏྠི, པཉྙཱ པན ཏེསཾ ནཏྠཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཡོནིསོམནསིཀཱརཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. མནསིཀཱརལཀྑཎཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘ཀིཾལཀྑཎོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, མནསིཀཱརོ, ཀིཾལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱུཧནལཀྑཎོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནསིཀཱརོ, ཚེདནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨཱུཧནལཀྑཎོ མནསིཀཱརོ, ཀཐཾ ཚེདནལཀྑཎཱ པཉྙཱ, ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱསི, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཡཝལཱཝཀེ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ ¶ , བྷནྟེ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཀཐཾ, མཧཱརཱཛ, ཡཝལཱཝཀཱ ཡཝཾ ལུནནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཝཱམེན, བྷནྟེ, ཧཏྠེན ཡཝཀལཱཔཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན དཱཏྟཾ གཧེཏྭཱ དཱཏྟེན ཚིནྡནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡཝལཱཝཀོ ཝཱམེན ཧཏྠེན ཡཝཀལཱཔཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན དཱཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཡཝཾ ཚིནྡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ མནསིཀཱརེན མཱནསཾ གཧེཏྭཱ པཉྙཱཡ ཀིལེསེ ཚིནྡཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱུཧནལཀྑཎོ མནསིཀཱརོ, ཨེཝཾ ཚེདནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

མནསིཀཱརལཀྑཎཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. སཱིལལཀྑཎཔཉྷོ

༩. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘ཨཉྙེཧི ཙ ཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི, ཀཏམེ ཏེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི? ‘‘སཱིལཾ, མཧཱརཱཛ, སདྡྷཱ ཝཱིརིཡཾ སཏི སམཱདྷི, ཨིམེ ཏེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾལཀྑཎཾ, བྷནྟེ, སཱིལ’’ནྟི? ‘‘པཏིཊྛཱནལཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིལཾ སབྦེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒངྒསཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདཛྷཱནཝིམོཀྑས- མཱདྷིསམཱཔཏྟཱིནཾ སཱིལཾ པཏིཊྛཾ, སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེཏི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡནྟི, སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ན པརིཧཱཡནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཡེ ཀེཙི བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམཱ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟི, སབྦེ ཏེ པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེཏི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡ’’ནྟི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི བལཀརཎཱིཡཱ ཀམྨནྟཱ ཀཡིརནྟི, སབྦེ ཏེ པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཀཡིརནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ པཉྩིནྡྲིཡཱནི ¶ བྷཱཝེཏི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡ’’ནྟི ¶ .

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནགརཝཌྜྷཀཱི ནགརཾ མཱཔེཏུཀཱམོ པཋམཾ ནགརཊྛཱནཾ སོདྷཱཔེཏྭཱ ཁཱཎུཀཎྚཀཾ ཨཔཀཌྜྷཱཔེཏྭཱ བྷཱུམིཾ སམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཝཱིཐིཙཏུཀྐསིངྒྷཱཊཀཱདིཔརིཙྪེདེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེཏི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡ’’ནྟི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ལངྒྷཀོ སིཔྤཾ དསྶེཏུཀཱམོ པཐཝིཾ ཁཎཱཔེཏྭཱ སཀྑརཀཐལཾ ཨཔཀཌྜྷཱཔེཏྭཱ བྷཱུམིཾ སམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ མུདུཀཱཡ བྷཱུམིཡཱ སིཔྤཾ དསྶེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེཏི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡནྟི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ –

‘‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ བྷིཀྑུ, སོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊ’ནྟི [པསྶ སཾ. ནི. ༡.༢༣].

‘‘‘ཨཡཾ པཏིཊྛཱ དྷརཎཱིཝ པཱཎིནཾ, ཨིདཉྩ མཱུལཾ ཀུསལཱབྷིཝུཌྜྷིཡཱ;

མུཁཉྩིདཾ སབྦཛིནཱནུསཱསནེ, ཡོ སཱིལཀྑནྡྷོ ཝརཔཱཏིམོཀྑིཡོ’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སཱིལལཀྑཎཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. སམྤསཱདནལཀྑཎསདྡྷཱཔཉྷོ

༡༠. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཱ སདྡྷཱ’’ཏི? ‘‘སམྤསཱདནལཀྑཎཱ ཙ, མཧཱརཱཛ, སདྡྷཱ, སམྤཀྑནྡནལཀྑཎཱ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, སམྤསཱདནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ’’ཏི? ‘‘སདྡྷཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ནཱིཝརཎེ ¶ ཝིཀྑམྦྷེཏི, ཝིནཱིཝརཎཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཨཙྪཾ ¶ ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤསཱདནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ སདྡྷིཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ པརིཏྟཾ ཨུདཀཾ ཏརེཡྻ, ཏཾ ཨུདཀཾ ཧཏྠཱིཧི ཙ ཨསྶེཧི ཙ རཐེཧི ཙ པཏྟཱིཧི ཙ ཁུབྷིཏཾ བྷཝེཡྻ ཨཱཝིལཾ ལུལི༹ཏཾ ཀལལཱིབྷཱུཏཾ. ཨུཏྟིཎྞོ ཙ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི མནུསྶེ ཨཱཎཱཔེཡྻ ‘པཱནཱིཡཾ, བྷཎེ, ཨཱཧརཐ, པིཝིསྶཱམཱི’ཏི, རཉྙོ ཙ ཨུདཀཔྤསཱདཀོ མཎི བྷཝེཡྻ. ‘ཨེཝཾ དེཝཱ’ཏི ཁོ ཏེ མནུསྶཱ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཏཾ ཨུདཀཔྤསཱདཀཾ མཎིཾ ཨུདཀེ པཀྑིཔེཡྻུཾ, ཏསྨིཾ ཨུདཀེ པཀྑིཏྟམཏྟེ སངྑསེཝཱལཔཎཀཾ ཝིགཙྪེཡྻ, ཀདྡམོ ཙ སནྣིསཱིདེཡྻ, ཨཙྪཾ བྷཝེཡྻ ཨུདཀཾ ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ. ཏཏོ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པཱནཱིཡཾ ཨུཔནཱམེཡྻུཾ ‘པིཝཏུ, དེཝ, པཱནཱིཡ’ནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ དཊྛབྦཾ, ཡཐཱ ཏེ མནུསྶཱ, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ དཊྛབྦོ, ཡཐཱ སངྑསེཝཱལཔཎཀཾ ཀདྡམོ ཙ, ཨེཝཾ ཀིལེསཱ དཊྛབྦཱ. ཡཐཱ ཨུདཀཔྤསཱདཀོ མཎི, ཨེཝཾ སདྡྷཱ དཊྛབྦཱ, ཡཐཱ ཨུདཀཔྤསཱདཀེ མཎིམྷི ཨུདཀེ པཀྑིཏྟམཏྟེ སངྑསེཝཱལཔཎཀཾ ཝིགཙྪེཡྻ, ཀདྡམོ ཙ སནྣིསཱིདེཡྻ, ཨཙྪཾ བྷཝེཡྻ ཨུདཀཾ ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ནཱིཝརཎེ ཝིཀྑམྦྷེཏི, ཝིནཱིཝརཎཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤསཱདནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སམྤསཱདནལཀྑཎསདྡྷཱཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. སམྤཀྑནྡནལཀྑཎསདྡྷཱཔཉྷོ

༡༡. ‘‘ཀཐཾ ¶ , བྷནྟེ, སམྤཀྑནྡནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ’’ཏི,? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ ཨཉྙེསཾ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ པསྶིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ ཝཱ སཀདཱགཱམིཕལེ ཝཱ ཨནཱགཱམིཕལེ ཝཱ ཨརཧཏྟེ ཝཱ སམྤཀྑནྡཏི ཡོགཾ ཀརོཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཀྑནྡནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔརིཔབྦཏེ མཧཱམེགྷོ ¶ ཨབྷིཔྤཝསྶེཡྻ, ཏཾ ཨུདཀཾ ཡཐཱནིནྣཾ པཝཏྟམཱནཾ པབྦཏཀནྡརཔདརསཱཁཱ པརིཔཱུརེཏྭཱ ནདིཾ པརིཔཱུརེཡྻ, སཱ ཨུབྷཏོ ཀཱུལཱནི སཾཝིསྶནྡནྟཱི གཙྪེཡྻ, ཨཐ མཧཱཛནཀཱཡོ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཨུཏྟཱནཏཾ ཝཱ གམྦྷཱིརཏཾ ཝཱ ཨཛཱནནྟོ བྷཱིཏོ ཝིཏྠཏོ ཏཱིརེ ཏིཊྛེཡྻ, ཨཐཉྙཏརོ པུརིསོ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཐཱམཉྩ བལཉྩ སམྤསྶནྟོ གཱལ༹ྷཾ ཀཙྪཾ བནྡྷིཏྭཱ པཀྑནྡིཏྭཱ ཏརེཡྻ, ཏཾ ཏིཎྞཾ པསྶིཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡོཔི ཏརེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱཝཙརོ ཨཉྙེསཾ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ པསྶིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ ཝཱ སཀདཱགཱམིཕལེ ཝཱ ཨནཱགཱམིཕལེ ཝཱ ཨརཧཏྟེ ཝཱ སམྤཀྑནྡཏི ཡོགཾ ཀརོཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཀྑནྡནལཀྑཎཱ སདྡྷཱཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ –

‘‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏཱི ཨོགྷཾ, ཨཔྤམཱདེན ཨཎྞཝཾ;

ཝཱིརིཡེན དུཀྑམཙྩེཏི, པཉྙཱཡ པརིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’’ཏི [པསྶ སཾ. ནི. ༡.༢༤༦].

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སམྤཀྑནྡནལཀྑཎསདྡྷཱཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. ཝཱིརིཡལཀྑཎཔཉྷོ

༡༢. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཾ ཝཱིརིཡ’’ནྟི? ‘‘ཨུཔཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷིཏཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ན པརིཧཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ གེཧེ པཏནྟེ ཨཉྙེན དཱརུནཱ ཨུཔཏྠམྦྷེཡྻ, ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ སནྟཾ ཨེཝཾ ཏཾ གེཧཾ ན པཏེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷིཏཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ན པརིཧཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཀཾ སེནཾ མཧཏཱི སེནཱ བྷཉྫེཡྻ, ཏཏོ རཱཛཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནུསྶཱརེཡྻ ཨནུཔེསེཡྻ ཨཏྟནོ ¶ པརིཏྟཀཱཡ སེནཱཡ བལཾ ཨནུཔདཾ དདེཡྻ, ཏཱཡ སདྡྷིཾ པརིཏྟཀཱ སེནཱ མཧཏིཾ སེནཾ བྷཉྫེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ ཝཱིརིཡཾ, ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷིཏཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ན པརིཧཱཡནྟི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘ཝཱིརིཡཝཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི. སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི. སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝཱིརིཡལཀྑཎཔཉྷོ དྭཱདསམོ.

༡༣. སཏིལཀྑཎཔཉྷོ

༡༣. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཱ སཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ, མཧཱརཱཛ, སཏི, ཨུཔགྒཎྷནལཀྑཎཱ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ སཏཱི’’ཏི? ‘‘སཏི, མཧཱརཱཛ, ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཀུསལཱཀུསལསཱཝཛྫཱནཝཛྫཧཱིནཔྤཎཱིཏཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགདྷམྨེ ཨཔིལཱཔེཏི ‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, ཨིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི, ཨིམཱནི པཉྩ བལཱནི, ཨིམེ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨཡཾ ཨརིཡོ ¶ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, ཨཡཾ སམཐོ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནཱ, ཨཡཾ ཝིཛྫཱ, ཨཡཾ ཝིམུཏྟཱི’ཏི. ཏཏོ ཡོགཱཝཙརོ སེཝིཏབྦེ དྷམྨེ སེཝཏི, ཨསེཝིཏབྦེ དྷམྨེ ན སེཝཏི. བྷཛིཏབྦེ དྷམྨེ བྷཛཏི ཨབྷཛིཏྟབྦེ དྷམྨེ ན བྷཛཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ སཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ བྷཎྜཱགཱརིཀོ རཱཛཱནཾ ཙཀྐཝཏྟིཾ སཱཡཾ པཱཏཾ ཡསཾ སརཱཔེཏི ‘ཨེཏྟཀཱ, དེཝ, ཏེ ཧཏྠཱི, ཨེཏྟཀཱ ཨསྶཱ, ཨེཏྟཀཱ རཐཱ, ཨེཏྟཀཱ པཏྟཱི, ཨེཏྟཀཾ ཧིརཉྙཾ, ཨེཏྟཀཾ སུཝཎྞཾ, ཨེཏྟཀཾ སཱཔཏེཡྻཾ, ཏཾ དེཝོ སརཏཱུ’ཏི རཉྙོ སཱཔཏེཡྻཾ ཨཔིལཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཀུསལཱཀུསལསཱཝཛྫཱནཝཛྫཧཱིནཔྤཎཱིཏཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགདྷམྨེ ཨཔིལཱཔེཏི ‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, ཨིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི, ཨིམཱནི པཉྩ བལཱནི, ཨིམེ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨཡཾ ཨརིཡོ ¶ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, ཨཡཾ སམཐོ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནཱ, ཨཡཾ ཝིཛྫཱ, ཨཡཾ ཝིམུཏྟཱི’ཏི. ཏཏོ ཡོགཱཝཙརོ སེཝིཏབྦེ དྷམྨེ སེཝཏི, ཨསེཝིཏབྦེ དྷམྨེ ན སེཝཏི. བྷཛིཏབྦེ དྷམྨེ བྷཛཏི, ཨབྷཛིཏབྦེ དྷམྨེ ན བྷཛཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ སཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཨུཔགྒཎྷནལཀྑཎཱ སཏཱི’’ཏི? ‘‘སཏི, མཧཱརཱཛ, ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཧིཏཱཧིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེཏི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ¶ ཨཧིཏཱ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨུཔཀཱརཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནུཔཀཱརཱ’ཏི. ཏཏོ ཡོགཱཝཙརོ ཨཧིཏེ དྷམྨེ ཨཔནུདེཏི, ཧིཏེ དྷམྨེ ཨུཔགྒཎྷཱཏི. ཨནུཔཀཱརེ དྷམྨེ ཨཔནུདེཏི, ཨུཔཀཱརེ དྷམྨེ ཨུཔགྒཎྷཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔགྒཎྷནལཀྑཎཱ སཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པརིཎཱཡཀརཏནཾ རཉྙོ ཧིཏཱཧིཏེ ཛཱནཱཏི ‘ཨིམེ རཉྙོ ཧིཏཱ, ཨིམེ ཨཧིཏཱ. ཨིམེ ཨུཔཀཱརཱ, ཨིམེ ཨནུཔཀཱརཱ’ཏི. ཏཏོ ཨཧིཏེ ཨཔནུདེཏི, ཧིཏེ ཨུཔགྒཎྷཱཏི. ཨནུཔཀཱརེ ཨཔནུདེཏི, ཨུཔཀཱརེ ཨུཔགྒཎྷཱཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཧིཏཱཧིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེཏི ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཧིཏཱ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨུཔཀཱརཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནུཔཀཱརཱ’ཏི. ཏཏོ ཡོགཱཝཙརོ ཨཧིཏེ དྷམྨེ ཨཔནུདེཏི, ཧིཏེ དྷམྨེ ཨུཔགྒཎྷཱ’ཏི. ཨནུཔཀཱརེ དྷམྨེ ཨཔནུདེཏི, ཨུཔཀཱརེ དམྨེ ཨུཔགྒཎྷཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔགྒཎྷནལཀྑཎཱ སཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘སཏིཉྩ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཏྠིཀཾ ཝདཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སཏིལཀྑཎཔཉྷོ ཏེརསམོ.

༡༤. སམཱདྷིཔཉྷོ

༡༤. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎོ སམཱདྷཱི’’ཏི? ‘‘པམུཁལཀྑཎོ, མཧཱརཱཛ, སམཱདྷི, ཡེ ཀེཙི ཀུསལཱ དྷམྨཱ, སབྦེ ཏེ སམཱདྷིཔམུཁཱ ཧོནྟི སམཱདྷིནིནྣཱ སམཱདྷིཔོཎཱ སམཱདྷིཔབྦྷཱརཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱུཊཱགཱརསྶ ཡཱ ཡཱཙི གོཔཱནསིཡོ, སབྦཱ ཏཱ ཀཱུཊངྒམཱ ཧོནྟི ཀཱུཊནིནྣཱ ཀཱུཊསམོསརཎཱ, ཀཱུཊཾ ཏཱསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ཀུསལཱ དྷམྨཱ, སབྦེ ཏེ སམཱདྷིཔམུཁཱ ཧོནྟི སམཱདྷིནིནྣཱ སམཱདྷིཔོཎཱ སམཱདྷིཔབྦྷཱརཱཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི རཱཛཱ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ སདྡྷིཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརེཡྻ, སབྦཱཝ སེནཱ ཧཏྠཱི ཙ ཨསྶཱ ཙ རཐཱ ཙ པཏྟཱི ཙ ཏཔྤམུཁཱ [ཏམྤམུཁཱ (སྱཱ. ཀ.)] བྷཝེཡྻུཾ ཏནྣིནྣཱ ཏཔྤོཎཱ ཏཔྤབྦྷཱརཱ ཏཾ ཡེཝ ཨནུཔརིཡཱཡེཡྻུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ཀུསལཱ དྷམྨཱ, སབྦེ ཏེ སམཱདྷིཔམུཁཱ ཧོནྟི སམཱདྷིནིནྣཱ སམཱདྷིཔོཎཱ ¶ སམཱདྷིཔབྦྷཱརཱ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པམུཁལཀྑཎོ སམཱདྷི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘‘སམཱདྷིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝེཐ, སམཱཧིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སམཱདྷིཔཉྷོ ཙུདྡསམོ.

༡༥. པཉྙཱལཀྑཎཔཉྷོ

༡༥. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི? ‘‘པུབྦེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཡཱ ཝུཏྟཾ ‘ཚེདནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’ཏི, ཨཔི ཙ ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི? ‘‘པཉྙཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏི, ཝིཛྫོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཉཱཎཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, ཨརིཡསཙྩཱནི པཱཀཊཱནི ཀརོཏི. ཏཏོ ཡོགཱཝཙརོ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨནྡྷཀཱརེ གེཧེ པདཱིཔཾ པཝེསེཡྻ, པཝིཊྛོ པདཱིཔོ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏི, ཨོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཨཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, རཱུཔཱནི པཱཀཊཱནི ཀརོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ ¶ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏི, ཝིཛྫོབྷཱསཾ ཛནེཏི, ཉཱཎཱལོཀཾ ཝིདཾསེཏི, ཨརིཡསཙྩཱནི པཱཀཊཱནི ཀརོཏི. ཏཏོ ཡོགཱཝཙརོ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨོབྷཱསནལཀྑཎཱ པཉྙཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཉྙཱལཀྑཎཔཉྷོ པནྣརསམོ.

༡༦. ནཱནཱདྷམྨཱནཾ ཨེཀཀིཙྩཨབྷིནིཔྥཱདནཔཉྷོ

༡༦. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཱ སནྟཱ ཨེཀཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཱ སནྟཱ ཨེཀཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེནྟི, ཀིལེསེ ཧནནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཱ སནྟཱ ཨེཀཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེནྟི, ཀིལེསེ ཧནནྟི? ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སེནཱ ནཱནཱ སནྟཱ ཧཏྠཱི ཙ ཨསྶཱ ཙ རཐཱ ཙ པཏྟཱི ¶ ཙ ཨེཀཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེནྟི, སངྒཱམེ པརསེནཾ ཨབྷིཝིཛིནནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཱ སནྟཱ ཨེཀཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེནྟི, ཀིལེསེ ཧནནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནཱནཱདྷམྨཱནཾ ཨེཀཀིཙྩཨབྷིནིཔྥཱདནཔཉྷོ སོལ༹སམོ.

མཧཱཝགྒོ པཋམོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ སོལ༹ས པཉྷཱ.

༢. ཨདྡྷཱནཝགྒོ

༡. དྷམྨསནྟཏིཔཉྷོ

༡. རཱཛཱ ¶ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ཨེཝ སོ, ཨུདཱཧུ ཨཉྙོ’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ན ཙ སོ, ན ཙ ཨཉྙོ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདཱ ཏྭཾ དཧརོ ཏརུཎོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཨཧོསི, སོ ཡེཝ ཏྭཾ ཨེཏརཧི མཧནྟོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨཉྙོ སོ དཧརོ ཏརུཎོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཨཧོསི, ཨཉྙོ ཨཧཾ ཨེཏརཧི མཧནྟོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཱཏཱཏིཔི ན བྷཝིསྶཏི, པིཏཱཏིཔི ན བྷཝིསྶཏི, ཨཱཙརིཡོཏིཔི ན བྷཝིསྶཏི, སིཔྤཝཱཏིཔི ན བྷཝིསྶཏི, སཱིལཝཱཏིཔི ན བྷཝིསྶཏི, པཉྙཝཱཏིཔི ན བྷཝིསྶཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙཱ ཨེཝ ཀལལསྶ མཱཏཱ, ཨཉྙཱ ཨབྦུདསྶ མཱཏཱ, ཨཉྙཱ པེསིཡཱ མཱཏཱ, ཨཉྙཱ གྷནསྶ མཱཏཱ, ཨཉྙཱ ཁུདྡཀསྶ མཱཏཱ, ཨཉྙཱ མཧནྟསྶ མཱཏཱ, ཨཉྙོ སིཔྤཾ སིཀྑཏི, ཨཉྙོ སིཀྑིཏོ བྷཝཏི, ཨཉྙོ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཨཉྙསྶ ཧཏྠཔཱདཱ ཚིཛྫནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ. ཏྭཾ པན, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀིཾ ཝདེཡྻཱསཱི’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཉྙེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དཧརོ ཨཧོསིཾ ཏརུཎོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ, ཨཧཉྙེཝ ཨེཏརཧི མཧནྟོ, ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ནིསྶཱཡ སབྦེ ཏེ ཨེཀསངྒཧིཏཱ’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ པདཱིཔཾ པདཱིཔེཡྻ, ཀིཾ སོ སབྦརཏྟིཾ པདཱིཔེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སབྦརཏྟིཾ པདཱིཔེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཱ པུརིམེ ཡཱམེ ཨཙྩི, སཱ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ ཨཙྩཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཱ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ ཨཙྩི, སཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ ཨཙྩཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙོ སོ ཨཧོསི པུརིམེ ཡཱམེ པདཱིཔོ, ཨཉྙོ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ པདཱིཔོ, ཨཉྙོ ¶ པཙྪིམེ ཡཱམེ པདཱིཔོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ, ཏཾ ཡེཝ ནིསྶཱཡ སབྦརཏྟིཾ པདཱིཔིཏོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨསནྟཏི སནྡཧཏི, ཨཉྙོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཉྙོ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཝིཡ སནྡཧཏི, ཏེན ན ཙ སོ, ན ཙ ཨཉྙོ, པུརིམཝིཉྙཱཎེ པཙྪིམཝིཉྙཱཎཾ སངྒཧཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ¶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཁཱིརཾ ¶ དུཡ྄ཧམཱནཾ ཀཱལནྟརེན དདྷི པརིཝཏྟེཡྻ, དདྷིཏོ ནཝནཱིཏཾ, ནཝནཱིཏཏོ གྷཏཾ པརིཝཏྟེཡྻ, ཡོ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཡཾ ཡེཝ ཁཱིརཾ ཏཾ ཡེཝ དདྷི, ཡཾ ཡེཝ དདྷི ཏཾ ཡེཝ ནཝནཱིཏཾ, ཡཾ ཡེཝ ནཝནཱིཏཾ ཏཾ ཡེཝ གྷཏ’ནྟི, སམྨཱ ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ, ཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སམྦྷཱུཏ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨསནྟཏི སནྡཧཏི, ཨཉྙོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཉྙོ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཝིཡ སནྡཧཏི, ཏེན ན ཙ སོ, ན ཙ ཨཉྙོ, པུརིམཝིཉྙཱཎེ པཙྪིམཝིཉྙཱཎཾ སངྒཧཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

དྷམྨསནྟཏིཔཉྷོ པཋམོ.

༢. པཊིསནྡཧནཔཉྷོ

༢. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ན པཊིསནྡཧཏི, ཛཱནཱཏི སོ ‘ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ན པཊིསནྡཧཏི, ཛཱནཱཏི སོ ‘ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧེཏུ ཡོ པཙྩཡོ, མཧཱརཱཛ, པཊིསནྡཧནཱཡ, ཏསྶ ཧེཏུསྶ ཏསྶ པཙྩཡསྶ ཨུཔརམཱ ཛཱནཱཏི སོ ‘ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀོ གཧཔཏིཀོ ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ དྷཉྙཱགཱརཾ པརིཔཱུརེཡྻ. སོ ཨཔརེན སམཡེན ནེཝ ཀསྶེཡྻ ན ཝཔྤེཡྻ, ཡཐཱསམྦྷཏཉྩ དྷཉྙཾ པརིབྷུཉྫེཡྻ ཝཱ ཝིསཛྫེཡྻ ཝཱ ཡཐཱ པཙྩཡཾ ཝཱ ཀརེཡྻ, ཛཱནེཡྻ སོ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀོ གཧཔཏིཀོ ‘ན མེ དྷཉྙཱགཱརཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ ¶ ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧེཏུ ཡོ པཙྩཡོ དྷཉྙཱགཱརསྶ པརིཔཱུརཎཱཡ, ཏསྶ ཧེཏུསྶ ཏསྶ པཙྩཡསྶ ཨུཔརམཱ ཛཱནཱཏི ‘ན མེ དྷཉྙཱགཱརཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཧེཏུ ཡོ པཙྩཡོ པཊིསནྡཧནཱཡ, ཏསྶ ཧེཏུསྶ ཏསྶ པཙྩཡསྶ ཨུཔརམཱ ཛཱནཱཏི སོ ‘ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཊིསནྡཧནཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཉཱཎཔཉྙཱཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡསྶ ཉཱཎཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ པཉྙཱ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡསྶ ཉཱཎཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ པཉྙཱ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཡཉྙེཝ ¶ ཉཱཎཾ སཱ ཡེཝ པཉྙཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡཉྙེཝ ཉཱཎཾ སཱ ཡེཝ པཉྙཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶ པན, བྷནྟེ, ཏཉྙེཝ ཉཱཎཾ སཱ ཡེཝ པཉྙཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཀིཾ སམྨུཡ྄ཧེཡྻ སོ, ཨུདཱཧུ ན སམྨུཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཀཏྠཙི, མཧཱརཱཛ, སམྨུཡ྄ཧེཡྻ, ཀཏྠཙི ན སམྨུཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, སམྨུཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཉྙཱཏཔུབྦེསུ ཝཱ, མཧཱརཱཛ, སིཔྤཊྛཱནེསུ, ཨགཏཔུབྦཱཡ ཝཱ དིསཱཡ, ཨསྶུཏཔུབྦཱཡ ཝཱ ནཱམཔཉྙཏྟིཡཱ སམྨུཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ ན སམྨུཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཡཾ ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཧིཾ ན སམྨུཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘མོཧོ པནསྶ, བྷནྟེ, ཀུཧིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘མོཧོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཎེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ ཨནྡྷཀཱརགེཧེ པདཱིཔཾ ཨཱརོཔེཡྻ, ཏཏོ ཨནྡྷཀཱརོ ནིརུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཱལོཀོ པཱཏུབྷཝེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཎེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ མོཧོ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘པཉྙཱ པན, བྷནྟེ, ཀུཧིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘པཉྙཱཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀིཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡཾ པན ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཾ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘པཉྙཱ སཀིཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡཾ པན ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཾ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’ཏི, ཏསྶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི པུརིསོ རཏྟིཾ ལེཁཾ པེསེཏུཀཱམོ ལེཁཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པདཱིཔཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ལེཁཾ ལིཁཱཔེཡྻ, ལིཁིཏེ པན ལེཁེ པདཱིཔཾ ཝིཛ྄ཛྷཱཔེཡྻ, ཝིཛ྄ཛྷཱཔིཏེཔི པདཱིཔེ ལེཁཾ ན ཝིནསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ སཀིཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡཾ པན ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཾ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ¶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརཏྠིམེསུ ཛནཔདེསུ ¶ མནུསྶཱ ཨནུགྷརཾ པཉྩ པཉྩ ཨུདཀགྷཊཀཱནི ཋཔེནྟི ཨཱལིམྤནཾ ཝིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ, གྷརེ པདིཏྟེ ཏཱནི པཉྩ ཨུདཀགྷཊཀཱནི གྷརསྶཱུཔརི ཁིཔནྟི, ཏཏོ ཨགྒི ཝིཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘པུན ཏེཧི གྷཊེཧི གྷཊཀིཙྩཾ ཀརིསྶཱམཱ’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨལཾ ཏེཧི གྷཊེཧི, ཀིཾ ཏེཧི གྷཊེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཉྩ ཨུདཀགྷཊཀཱནི, ཨེཝཾ པཉྩིནྡྲིཡཱནི དཊྛབྦཱནི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ. ཡཐཱ ཏེ མནུསྶཱ, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ཨགྒི, ཨེཝཾ ཀིལེསཱ དཊྛབྦཱ. ཡཐཱ པཉྩཧི ཨུདཀགྷཊཀེཧི ཨགྒི ཝིཛ྄ཛྷཱཔཱིཡཏི, ཨེཝཾ པཉྩིནྡྲིཡེཧི ཀིལེསཱ ཝིཛ྄ཛྷཱཔིཡནྟི, ཝིཛ྄ཛྷཱཔིཏཱཔི ཀིལེསཱ ན པུན སམྦྷཝནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ སཀིཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡཾ པན ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཾ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝེཛྫོ པཉྩམཱུལབྷེསཛྫཱནི གཧེཏྭཱ གིལཱནཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱནི པཉྩམཱུལབྷེསཛྫཱནི པིསིཏྭཱ [པིཾསིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] གིལཱནཀཾ པཱཡེཡྻ, ཏེཧི ཙ དོསཱ ནིདྡྷམེཡྻུཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཝེཛྫསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘པུན ཏེཧི པཉྩམཱུལབྷེསཛྫེཧི བྷེསཛྫཀིཙྩཾ ཀརིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨལཾ ཏེཧི པཉྩམཱུལབྷེསཛྫེཧི, ཀིཾ ཏེཧི པཉྩམཱུལབྷེསཛྫེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཉྩམཱུལབྷེསཛྫཱནི, ཨེཝཾ པཉྩིནྡྲིཡཱནི དཊྛབྦཱནི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ, ཡཐཱ ཝེཛྫོ, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ བྱཱདྷི, ཨེཝཾ ཀིལེསཱ དཊྛབྦཱ. ཡཐཱ བྱཱདྷིཏོ པུརིསོ, ཨེཝཾ པུཐུཛྫནོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ པཉྩམཱུལབྷེསཛྫེཧི གིལཱནསྶ དོསཱ ནིདྡྷནྟཱ, དོསེ ནིདྡྷནྟེ གིལཱནོ ཨརོགོ ཧོཏི, ཨེཝཾ པཉྩིནྡྲིཡེཧི ཀིལེསཱ ནིདྡྷམཱིཡནྟི, ནིདྡྷམིཏཱ ཙ ཀིལེསཱ ན པུན སམྦྷཝནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ སཀིཙྩཡཾ ¶ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡཾ པན ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ¶ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཾ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སངྒཱམཱཝཙརོ ཡོདྷོ པཉྩ ཀཎྜཱནི གཧེཏྭཱ སངྒཱམཾ ཨོཏརེཡྻ པརསེནཾ ཝིཛེཏུཾ, སོ སངྒཱམགཏོ ཏཱནི པཉྩ ཀཎྜཱནི ཁིཔེཡྻ, ཏེཧི ཙ པརསེནཱ བྷིཛྫེཡྻ ¶ , ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ སངྒཱམཱཝཙརསྶ ཡོདྷསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘པུན ཏེཧི ཀཎྜེཧི ཀཎྜཀིཙྩཾ ཀརིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨལཾ ཏེཧི ཀཎྜེཧི, ཀིཾ ཏེཧི ཀཎྜེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཉྩ ཀཎྜཱནི, ཨེཝཾ པཉྩིནྡྲིཡཱནི དཊྛབྦཱནི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ སཏིནྡྲིཡཾ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སངྒཱམཱཝཙརོ ཡོདྷོ, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ པརསེནཱ, ཨེཝཾ ཀིལེསཱ དཊྛབྦཱ. ཡཐཱ པཉྩཧི ཀཎྜེཧི པརསེནཱ བྷིཛྫཏི, ཨེཝཾ པཉྩིནྡྲིཡེཧི ཀིལེསཱ བྷིཛྫནྟི, བྷགྒཱ ཙ ཀིལེསཱ ན པུན སམྦྷཝནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱ སཀིཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡཾ པན ཏཱཡ པཉྙཱཡ ཀཏཾ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི ཝཱ ‘དུཀྑ’ནྟི ཝཱ ‘ཨནཏྟཱ’ཏི ཝཱ, ཏཾ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཉཱཎཔཉྙཱཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. པཊིསནྡཧནཔུགྒལཝེདིཡནཔཉྷོ

༤. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ན པཊིསནྡཧཏི, ཝེདེཏི སོ ཀིཉྩི དུཀྑཾ ཝེདན’’ནྟི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀིཉྩི ཝེདེཏི, ཀིཉྩི ན ཝེདེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཝེདེཏི, ཀིཾ ན ཝེདེཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀཱཡིཀཾ, མཧཱརཱཛ, ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ཙེཏསིཀཾ ཝེདནཾ ན ཝེདེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཀཱཡིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ཀཐཾ ཙེཏསིཀཾ ཝེདནཾ ན ཝེདེཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧེཏུ ཡོ པཙྩཡོ ཀཱཡིཀཱཡ དུཀྑཝེདནཱཡ ཨུཔྤཏྟིཡཱ, ཏསྶ ཧེཏུསྶ ཏསྶ པཙྩཡསྶ ཨནུཔརམཱ ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཝེདནཾ ཝེདེཏི, ཡོ ཧེཏུ ཡོ པཙྩཡོ ཙེཏསིཀཱཡ དུཀྑཝེདནཱཡ ཨུཔྤཏྟིཡཱ, ཏསྶ ཧེཏུསྶ ཏསྶ པཙྩཡསྶ ཨུཔརམཱ ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཝེདནཾ ན ཝེདེཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘སོ ཨེཀཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི ཀཱཡིཀཾ ན ཙེཏསིཀ’’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཡོ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ཀསྨཱ སོ ན པརིནིབྦཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏོ ཨནུནཡོ ཝཱ པཊིགྷོ ཝཱ, ན ཙ ཨརཧནྟོ ཨཔཀྐཾ པཱཏེནྟི པརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟི པཎྜིཏཱ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི ¶ མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ.

‘‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི [པསྶ ཐེརགཱ. ༦༥༤].

པཊིསནྡཧནཔུགྒལཝེདིཡནཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཝེདནཱཔཉྷོ

༥. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སུཁཱ ཝེདནཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ ཨབྱཱཀཏཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘སིཡཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུསལཱ, སིཡཱ ཨཀུསལཱ, སིཡཱ ཨབྱཱཀཏཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ, ཀུསལཱ ན དུཀྑཱ, ཡདི དུཀྑཱ ན ཀུསལཱ, ཀུསལཾ དུཀྑནྟི ནུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ པུརིསསྶ ཧཏྠེ ཏཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ ནིཀྑིཔེཡྻ, དུཏིཡེ ཧཏྠེ སཱིཏཾ ཧིམཔིཎྜཾ ནིཀྑིཔེཡྻ, ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུབྷོཔི ཏེ དཧེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨུབྷོཔི ཏེ དཧེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཏེ མཧཱརཱཛ, ཨུབྷོཔི ཨུཎྷཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨུབྷོཔི སཱིཏལཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཱཛཱནཱཧི ནིགྒཧཾ ཡདི ཏཏྟཾ དཧཏི, ན ཙ ཏེ ཨུབྷོཔི ཨུཎྷཱ, ཏེན ནུཔྤཛྫཏི. ཡདི སཱིཏལཾ དཧཏི, ན ཙ ཏེ ཨུབྷོཔི སཱིཏལཱ, ཏེན ནུཔྤཛྫཏི. ཀིསྶ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨུབྷོཔི དཧནྟི, ན ཙ ཏེ ཨུབྷོཔི ཨུཎྷཱ, ན ཙ ཏེ ཨུབྷོཔི སཱིཏལཱ? ཨེཀཾ ཨུཎྷཾ, ཨེཀཾ སཱིཏལཾ, ཨུབྷོཔི ཏེ དཧནྟི, ཏེན ནུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ནཱཧཾ པཊིབལོ ཏཡཱ ཝཱདིནཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ, སཱདྷུ ཨཏྠཾ ཛཔྤེཧཱི’’ཏི. ཏཏོ ཐེརོ ཨབྷིདྷམྨསཾཡུཏྟཱཡ ཀཐཱཡ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ སཉྙཱཔེསི –

‘‘ཚཡིམཱནི ¶ , མཧཱརཱཛ, གེཧནིསྶིཏཱནི སོམནསྶཱནི, ཚ ནེཀྑམྨནིསྶིཏཱནི སོམནསྶཱནི, ཚ གེཧནིསྶིཏཱནི དོམནསྶཱནི, ཚ ནེཀྑམྨནིསྶིཏཱནི དོམནསྶཱནི, ཚ གེཧནིསྶིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཚ ནེཀྑམྨནིསྶིཏཱ ཨུཔེཀྑཱཏི, ཨིམཱནི ཚ ¶ ཚཀྐཱནི, ཨཏཱིཏཱཔི ཚཏྟིཾསཝིདྷཱ ཝེདནཱ, ཨནཱགཏཱཔི ¶ ཚཏྟིཾསཝིདྷཱ ཝེདནཱ, པཙྩུཔྤནྣཱཔི ཚཏྟིཾསཝིདྷཱ ཝེདནཱ, ཏདེཀཛ྄ཛྷཾ ཨབྷིསཉྙུཧིཏྭཱ ཨབྷིསམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཊྛསཏཾ ཝེདནཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝེདནཱཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ནཱམརཱུཔཨེཀཏྟནཱནཏྟཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོ པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ནཱམརཱུཔཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཨིམཾ ཡེཝ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ ཡེཝ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏི, ཨིམིནཱ པན, མཧཱརཱཛ, ནཱམརཱུཔེན ཀམྨཾ ཀརོཏི སོབྷནཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ, ཏེན ཀམྨེན ཨཉྙཾ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ, ན ཨིམཾ ཡེཝ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏི, ནནུ སོ མུཏྟོ བྷཝིསྶཏི པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཡདི ན པཊིསནྡཧེཡྻ, མུཏྟོ བྷཝེཡྻ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧི. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཊིསནྡཧཏི, ཏསྨཱ ན མུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ ཨཉྙཏརསྶ པུརིསསྶ ཨམྦཾ ཨཝཧརེཡྻ, ཏམེནཾ ཨམྦསཱམིཀོ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེཡྻ ‘ཨིམིནཱ དེཝ པུརིསེན མཡ྄ཧཾ ཨམྦཱ ཨཝཧཊཱ’ཏི, སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ནཱཧཾ, དེཝ, ཨིམསྶ ཨམྦེ ཨཝཧརཱམི, ཨཉྙེ ཏེ ཨམྦཱ, ཡེ ཨིམིནཱ རོཔིཏཱ, ཨཉྙེ ཏེ ཨམྦཱ, ཡེ མཡཱ ཨཝཧཊཱ, ནཱཧཾ དཎྜཔྤཏྟོ’ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ, པུརིམཾ, བྷནྟེ, ཨམྦཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡ པཙྪིམེན ཨམྦེན སོ པུརིསོ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔེན ཀམྨཾ ཀརོཏི སོབྷནཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ, ཏེན ཀམྨེན ཨཉྙཾ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏི, ཏསྨཱ ན མུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ¶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ ཨཉྙཏརསྶ པུརིསསྶ སཱལིཾ ཨཝཧརེཡྻ…པེ… ཨུཙྪུཾ ཨཝཧརེཡྻ…པེ… ¶ ཡཐཱ མཧཱརཱཛ ཀོཙི པུརིསོ ཧེམནྟཀཱལེ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ཝིསིབྦེཏྭཱ ¶ [ཝིསཱིཝེཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] ཨཝིཛ྄ཛྷཱཔེཏྭཱ པཀྐམེཡྻ, ཨཐ ཁོ སོ ཨགྒི ཨཉྙཏརསྶ པུརིསསྶ ཁེཏྟཾ ཌཧེཡྻ [ཨུཔཌཧེཡྻ (ཀ.)], ཏམེནཾ ཁེཏྟསཱམིཀོ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེཡྻ ‘ཨིམིནཱ, དེཝ, པུརིསེན མཡ྄ཧཾ ཁེཏྟཾ དཌྜྷ’ནྟི. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ནཱཧཾ, དེཝ, ཨིམསྶ ཁེཏྟཾ ཛྷཱཔེམི, ཨཉྙོ སོ ཨགྒི, ཡོ མཡཱ ཨཝིཛ྄ཛྷཱཔིཏོ, ཨཉྙོ སོ ཨགྒི, ཡེནིམསྶ ཁེཏྟཾ དཌྜྷཾ, ནཱཧཾ དཎྜཔྤཏྟོ’ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ, པུརིམཾ, བྷནྟེ, ཨགྒིཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡ པཙྪིམེན ཨགྒིནཱ སོ པུརིསོ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔེན ཀམྨཾ ཀརོཏི སོབྷནཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ, ཏེན ཀམྨེན ཨཉྙཾ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏི, ཏསྨཱ ན མུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ པདཱིཔཾ ཨཱདཱཡ པཱསཱདཾ ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ བྷུཉྫེཡྻ, པདཱིཔོ ཛྷཱཡམཱནོ ཏིཎཾ ཛྷཱཔེཡྻ, ཏིཎཾ ཛྷཱཡམཱནཾ གྷརཾ ཛྷཱཔེཡྻ, གྷརཾ ཛྷཱཡམཱནཾ གཱམཾ ཛྷཱཔེཡྻ, གཱམཛནོ ཏཾ པུརིསཾ གཧེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཀིསྶ ཏྭཾ, བྷོ པུརིས, གཱམཾ ཛྷཱཔེསཱི’ཏི, སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ནཱཧཾ, བྷོ, གཱམཾ ཛྷཱཔེམི, ཨཉྙོ སོ པདཱིཔགྒི, ཡསྶཱཧཾ ཨཱལོཀེན བྷུཉྫིཾ, ཨཉྙོ སོ ཨགྒི, ཡེན གཱམོ ཛྷཱཔིཏོ’ཏི, ཏེ ཝིཝདམཱནཱ ཏཝ སནྟིཀེ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ, ཀསྶ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྚཾ [ཨཏྠཾ (སཱི. པཱི.)] དྷཱརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘གཱམཛནསྶ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ, ཨཔི ཙ ཏཏོ ཨེཝ སོ ཨགྒི ནིབྦཏྟོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀིཉྩཱཔི ཨཉྙཾ མཱརཎནྟིཀཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨཉྙཾ པཊིསནྡྷིསྨིཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨཔི ཙ ཏཏོ ཡེཝ ཏཾ ནིབྦཏྟཾ, ཏསྨཱ ན མུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ དཧརིཾ དཱརིཀཾ ཝཱརེཏྭཱ སུངྐཾ དཏྭཱ པཀྐམེཡྻ. སཱ ཨཔརེན ¶ སམཡེན མཧཏཱི ཨསྶ ཝཡཔྤཏྟཱ, ཏཏོ ཨཉྙོ པུརིསོ སུངྐཾ དཏྭཱ ཝིཝཱཧཾ ཀརེཡྻ, ཨིཏརོ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཀིསྶ པན མེ ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, བྷརིཡཾ ནེསཱི’ཏི? སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ནཱཧཾ ཏཝ བྷརིཡཾ ནེམི, ཨཉྙཱ སཱ དཱརིཀཱ དཧརཱི ཏརུཎཱི, ཡཱ ¶ ཏཡཱ ཝཱརིཏཱ ཙ དིནྣསུངྐཱ ཙ, ཨཉྙཱཡཾ དཱརིཀཱ མཧཏཱི ཝཡཔྤཏྟཱ མཡཱ ཝཱརིཏཱ ཙ དིནྣསུངྐཱ ཙཱ’ཏི, ཏེ ཝིཝདམཱནཱ ཏཝ སནྟིཀེ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ. ཀསྶ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྚཾ དྷཱརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘པུརིམསྶ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི ¶ སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ, ཨཔི ཙ ཏཏོ ཡེཝ སཱ མཧཏཱི ནིབྦཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀིཉྩཱཔི ཨཉྙཾ མཱརཎནྟིཀཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨཉྙཾ པཊིསནྡྷིསྨིཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨཔི ཙ ཏཏོ ཡེཝ ཏཾ ནིབྦཏྟཾ, ཏསྨཱ ནཔརིམུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ གོཔཱལཀསྶ ཧཏྠཏོ ཁཱིརགྷཊཾ ཀིཎིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཧཏྠེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐམེཡྻ ‘སྭེ གཧེཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’ཏི, ཏཾ ཨཔརཛྫུ དདྷི སམྤཛྫེཡྻ. སོ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘དེཧི མེ ཁཱིརགྷཊ’ནྟི. སོ དདྷིཾ དསྶེཡྻ. ཨིཏརོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ནཱཧཾ ཏཝ ཧཏྠཏོ དདྷིཾ ཀིཎཱམི, དེཧི མེ ཁཱིརགྷཊ’ནྟི. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨཛཱནཏོ ཏེ ཁཱིརཾ དདྷིབྷཱུཏ’ནྟི ཏེ ཝིཝདམཱནཱ ཏཝ སནྟིཀེ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ, ཀསྶ ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨཊྚཾ དྷཱརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘གོཔཱལཀསྶ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ, ཨཔི ཙ ཏཏོ ཡེཝ ཏཾ ནིབྦཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀིཉྩཱཔི ཨཉྙཾ མཱརཎནྟིཀཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨཉྙཾ པཊིསནྡྷིསྨིཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨཔི ཙ ཏཏོ ཡེཝ ཏཾ ནིབྦཏྟཾ, ཏསྨཱ ན པརིམུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནཱམརཱུཔཨེཀཏྟནཱནཏྟཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཐེརཔཊིསནྡཧནཱཔཊིསནྡཧནཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏྭཾ པན པཊིསནྡཧིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ཀིཾ ཏེ ཏེན པུཙྪིཏེན, ནནུ མཡཱ པཊིཀཙྩེཝ ཨཀྑཱཏཾ ‘སཙེ, མཧཱརཱཛ, སཨུཔཱདཱནོ བྷཝིསྶཱམི ¶ , པཊིསནྡཧིསྶཱམི, སཙེ ཨནུཔཱདཱནོ བྷཝིསྶཱམི, ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ རཉྙོ ཨདྷིཀཱརཾ ཀརེཡྻ. རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཨདྷིཀཱརཾ དདེཡྻ, སོ ཏེན ཨདྷིཀཱརེན པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒིབྷཱུཏོ པརིཙརེཡྻ, སོ ¶ ཙེ ཛནསྶ ཨཱརོཙེཡྻ ‘ན མེ རཱཛཱ ཀིཉྩི པཊིཀརོཏཱི’ ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཡུཏྟཀཱརཱི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཀིཾ ཏེ ཏེན པུཙྪིཏེན, ནནུ མཡཱ པཊིཀཙྩེཝ ཨཀྑཱཏཾ ‘སཙེ སཨུཔཱདཱནོ བྷཝིསྶཱམི, པཊིསནྡཧིསྶཱམི, སཙེ ཨནུཔཱདཱནོ བྷཝིསྶཱམི, ན པཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཐེརཔཊིསནྡཧནཱཔཊིསནྡཧནཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ནཱམརཱུཔཔཊིསནྡཧནཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘ནཱམརཱུཔ’ནྟི, ཏཏྠ ཀཏམཾ ནཱམཾ, ཀཏམཾ རཱུཔ’’ནྟི. ‘‘ཡཾ ཏཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཨོལཱ༹རིཀཾ, ཨེཏཾ རཱུཔཾ, ཡེ ཏཏྠ སུཁུམཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ, ཨེཏཾ ནཱམ’’ནྟི. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན ནཱམཾ ཡེཝ ན པཊིསནྡཧཏི, རཱུཔཾ ཡེཝ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཉྙམཉྙཱུཔནིསྶིཏཱ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏེ དྷམྨཱ ཨེཀཏོཝ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཀལལཾ ན བྷཝེཡྻ, ཨཎྜམྤི ན བྷཝེཡྻ, ཡཉྩ ཏཏྠ ཀལལཾ, ཡཉྩ ཨཎྜཾ, ཨུབྷོཔེཏེ ཨཉྙམཉྙཱུཔནིསྶིཏཱ, ཨེཀཏོཝ ནེསཾ ཨུཔྤཏྟི ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཏཏྠ ནཱམཾ ན བྷཝེཡྻ, རཱུཔམྤི ན བྷཝེཡྻ, ཡཉྩེཝ ཏཏྠ ནཱམཾ, ཡཉྩེཝ རཱུཔཾ, ཨུབྷོཔེཏེ ཨཉྙམཉྙཱུཔནིསྶིཏཱ, ཨེཀཏོཝ ནེསཾ ཨུཔྤཏྟི ཧོཏི. ཨེཝམེཏཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནཱམརཱུཔཔཊིསནྡཧནཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨདྡྷཱནཔཉྷོ

༩. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘དཱིགྷམདྡྷཱན’ནྟི, ཀིམེཏཾ ཨདྡྷཱནཾ ནཱམཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཏཱིཏོ, མཧཱརཱཛ, ཨདྡྷཱ, ཨནཱགཏོ ཨདྡྷཱ, པཙྩུཔྤནྣོ ཨདྡྷཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, སབྦེ ཨདྡྷཱ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཀོཙི, མཧཱརཱཛ ¶ , ཨདྡྷཱ ཨཏྠི, ཀོཙི ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཨཏྠི, ཀཏམོ ¶ ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སངྑཱརཱ ཨཏཱིཏཱ ཝིགཏཱ ནིརུདྡྷཱ ཝིཔརིཎཏཱ, སོ ཨདྡྷཱ ནཏྠི, ཡེ དྷམྨཱ ཝིཔཱཀཱ, ཡེ ཙ ཝིཔཱཀདྷམྨདྷམྨཱ, ཡེ ཙ ཨཉྙཏྲ པཊིསནྡྷིཾ དེནྟི, སོ ཨདྡྷཱ ཨཏྠི. ཡེ སཏྟཱ ཀཱལངྐཏཱ ཨཉྙཏྲ ཨུཔྤནྣཱ, སོ ཙ ཨདྡྷཱ ཨཏྠི. ཡེ སཏྟཱ ཀཱལངྐཏཱ ཨཉྙཏྲ ཨནུཔྤནྣཱ, སོ ཨདྡྷཱ ནཏྠི. ཡེ ཙ སཏྟཱ པརིནིབྦུཏཱ, སོ ཙ ཨདྡྷཱ ནཏྠི པརིནིབྦུཏཏྟཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨདྡྷཱནཔཉྷོ ནཝམོ.

ཨདྡྷཱནཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ནཝ པཉྷཱ.

༣. ཝིཙཱརཝགྒོ

༡. ཨདྡྷཱནམཱུལཔཉྷོ

༡. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏཱིཏསྶ ཨདྡྷཱནསྶ ཀིཾ མཱུལཾ, ཨནཱགཏསྶ ཨདྡྷཱནསྶ ཀིཾ མཱུལཾ, པཙྩུཔྤནྣསྶ ཨདྡྷཱནསྶ ཀིཾ མཱུལ’’ནྟི? ‘‘ཨཏཱིཏསྶ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨདྡྷཱནསྶ ཨནཱགཏསྶ ཙ ཨདྡྷཱནསྶ པཙྩུཔྤནྣསྶ ཙ ཨདྡྷཱནསྶ ཨཝིཛྫཱ མཱུལཾ. ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ, སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནཾ, སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ, ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནཾ, ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ, བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏི, ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ སམྦྷཝནྟི. ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨདྡྷཱནསྶ [དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨདྡྷཱནསྶ (སཱི.)] པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨདྡྷཱནམཱུལཔཉྷོ པཋམོ.

༢. པུརིམཀོཊིཔཉྷོ

༢. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’ཏི, ཏསྶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ པརིཏྟཾ [པརིཔཀྐཾ (ཀ.)] བཱིཛཾ པཐཝིཡཾ ནིཀྑིཔེཡྻ, ཏཏོ ཨངྐུརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཕལཾ དདེཡྻ. ཏཏོ བཱིཛཾ ¶ གཧེཏྭཱ པུན རོཔེཡྻ, ཏཏོཔི ཨངྐུརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ¶ ཕལཾ དདེཡྻ. ཨེཝམེཏིསྶཱ སནྟཏིཡཱ ཨཏྠི ཨནྟོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨདྡྷཱནསྶཱཔི པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཾ བྷཝེཡྻ, ཨཎྜཏོ ཀུཀྐུཊཱི ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜནྟི. ཨེཝམེཏིསྶཱ སནྟཏིཡཱ ཨཏྠི ཨནྟོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨདྡྷཱནསྶཱཔི པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ¶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཐེརོ པཐཝིཡཱ ཙཀྐཾ ལིཁིཏྭཱ མིལིནྡཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨིམསྶ ཙཀྐསྶ ཨནྟོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམཱནི ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི བྷགཝཏཱ ‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ, ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནཾ, ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀམྨཾ, ཀམྨཏོ པུན ཙཀྑུཾ ཛཱཡཏཱི’ཏི. ཨེཝམེཏིསྶཱ སནྟཏིཡཱ ཨཏྠི ཨནྟོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི བྷནྟེ’’ཏི.

‘‘‘སོཏཉྩ པཊིཙྩ སདྡེ ཙ…པེ… མནཉྩ པཊིཙྩ དྷམྨེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི མནོཝིཉྙཱཎཾ, ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ, ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནཾ, ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀམྨཾ, ཀམྨཏོ པུན མནོ ཛཱཡཏཱི’ཏི. ཨེཝམེཏིསྶཱ སནྟཏིཡཱ ཨཏྠི ཨནྟོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨདྡྷཱནསྶཱཔི པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པུརིམཀོཊིཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཀོཊིཔཉྙཱཡནཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’ཏི, ཀཏམཱ ཙ སཱ པུརིམཱ ཀོཊཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, ཨེསཱ པུརིམཱ ཀོཊཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’ཏི, ཀིཾ པན, བྷནྟེ ¶ , སབྦཱཔི པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀཱཙི, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱཡཏི, ཀཱཙི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམཱ, བྷནྟེ, པཉྙཱཡཏི, ཀཏམཱ ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིཏོ པུབྦེ, མཧཱརཱཛ, སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཨཝིཛྫཱ ནཱཧོསཱིཏི ཨེསཱ པུརིམཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི, ཡཾ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོཏི, ཧུཏྭཱ པཊིཝིགཙྪཏི, ཨེསཔ པུརིམཱ ཀོཊི པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི ¶ .

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོཏི, ཧུཏྭཱ པཊིཝིགཙྪཏི, ནནུ ཏཾ ཨུབྷཏོ ཚིནྣཾ ཨཏྠཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཨུབྷཏོ ཚིནྣཾ ཨཏྠཾ གཙྪཏི, ཨུབྷཏོ ¶ ཚིནྣཱ སཀྐཱ ཝཌྜྷེཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, སཱཔི སཀྐཱ ཝཌྜྷེཏུ’’ནྟི.’’ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏཾ པུཙྪཱམི ཀོཊིཏོ སཀྐཱ ཝཌྜྷེཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ སཀྐཱ ཝཌྜྷེཏུ’’ནྟི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏསྶ རུཀྑཱུཔམཾ ཨཀཱསི, ཁནྡྷཱ ཙ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ བཱིཛཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཀོཊིཔཉྙཱཡནཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. སངྑཱརཛཱཡམཱནཔཉྷོ

༤. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི སངྑཱརཱ, ཡེ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམེ ཏེ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཙཀྑུསྨིཉྩ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏི རཱུཔེསུ ཙ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེ སཏི ཙཀྑུསམྥསྶོ ཧོཏི, ཙཀྑུསམྥསྶེ སཏི ཝེདནཱ ཧོཏི, ཝེདནཱཡ སཏི ཏཎྷཱ ཧོཏི, ཏཎྷཱཡ སཏི ཨུཔཱདཱནཾ ཧོཏི, ཨུཔཱདཱནེ སཏི བྷཝོ ཧོཏི, བྷཝེ སཏི ཛཱཏི ཧོཏི, ཛཱཏིཡཱ སཏི ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ སམྦྷཝནྟི, ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏི. ཙཀྑུསྨིཉྩ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨསཏི རཱུཔེསུ ཙ ཨསཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ན ཧོཏི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེ ཨསཏི ཙཀྑུསམྥསྶོ ན ཧོཏི, ཙཀྑུསམྥསྶེ ཨསཏི ཝེདནཱ ན ཧོཏི, ཝེདནཱཡ ཨསཏི ཏཎྷཱ ན ཧོཏི, ཏཎྷཱཡ ཨསཏི ཨུཔཱདཱནཾ ན ཧོཏི, ཨུཔཱདཱནེ ཨསཏི ¶ བྷཝོ ན ཧོཏི, བྷཝེ ཨསཏི ཛཱཏི ན ཧོཏི, ཛཱཏིཡཱ ཨསཏི ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ ན ཧོནྟི, ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ནིརོདྷོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སངྑཱརཛཱཡམཱནཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. བྷཝནྟསངྑཱརཛཱཡམཱནཔཉྷོ

༥. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདཾ གེཧཾ ཨབྷཝནྟཾ ཛཱཏཾ, ཡཏྠ ཏྭཾ ¶ ནིསིནྣོསཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩི, བྷནྟེ, ཨིདྷ ཨབྷཝནྟཾ ཛཱཏཾ, བྷཝནྟཾ ཡེཝ ཛཱཏཾ, ཨིམཱནི ཁོ, བྷནྟེ, དཱརཱུནི ཝནེ ཨཧེསུཾ, ཨཡཉྩ མཏྟིཀཱ པཐཝིཡཾ ཨཧོསི, ཨིཏྠཱིནཉྩ པུརིསཱནཉྩ ཏཛྫེན ཝཱཡཱམེན ཨེཝམིདཾ གེཧཾ ནིབྦཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམཱ པཐཝིཡཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ པུཔྥཱནི ཙ ཕལཱནི ཙ དདེཡྻུཾ, ན ཏེ རུཀྑཱ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཏཱ, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཏེ རུཀྑཱ ཛཱཏཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཏེ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ པཐཝིཡཱ མཏྟིཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནཱནཱབྷཱཛནཱནི ཀརོཏི, ན ཏཱནི བྷཱཛནཱནི ཨབྷཝནྟཱནི ཛཱཏཱནི, བྷཝནྟཱནི ཡེཝ ཛཱཏཱནི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ¶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིཎཱཡ པཏྟཾ ན སིཡཱ, ཙམྨཾ ན སིཡཱ, དོཎི ན སིཡཱ, དཎྜོ ན སིཡཱ, ཨུཔཝཱིཎོ ན སིཡཱ, ཏནྟིཡོ ན སིཡུཾ, ཀོཎོ ན སིཡཱ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ ན སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ སདྡོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིཎཱཡ པཏྟཾ སིཡཱ, ཙམྨཾ སིཡཱ, དོཎི སིཡཱ, དཎྜོ སིཡཱ, ཨུཔཝཱིཎོ སིཡཱ, ཏནྟིཡོ སིཡུཾ, ཀོཎོ སིཡཱ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ སདྡོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱཡེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཁོ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨརཎི ན སིཡཱ, ཨརཎིཔོཏཀོ ན སིཡཱ, ཨརཎིཡོཏྟཀཾ ན སིཡཱ, ཨུཏྟརཱརཎི ན ¶ སིཡཱ, ཙོལ༹ཀཾ ན སིཡཱ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ ན སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ སོ ཨགྒཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཎི སིཡཱ, ཨརཎིཔོཏཀོ སིཡཱ, ཨརཎིཡོཏྟཀཾ སིཡཱ, ཨུཏྟརཱརཎི སིཡཱ, ཙོལ༹ཀཾ སིཡཱ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ སོ ཨགྒཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ ¶ , ཛཱཡེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཁོ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཎི ན སིཡཱ, ཨཱཏཔོ ན སིཡཱ, གོམཡཾ ན སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ སོ ཨགྒཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཎི སིཡཱ, ཨཱཏཔོ སིཡཱ, གོམཡཾ སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ སོ ཨགྒཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱཡེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཁོ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱདཱསོ ན སིཡཱ, ཨཱབྷཱ ན སིཡཱ, མུཁཾ ན སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ ཨཏྟཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱདཱསོ སིཡཱ, ཨཱབྷཱ སིཡཱ, མུཁཾ སིཡཱ, ཛཱཡེཡྻ ཨཏྟཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱཡེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཀེཙི སངྑཱརཱ, ཡེ ཨབྷཝནྟཱ ཛཱཡནྟི, བྷཝནྟཱ ཡེཝ ཁོ སངྑཱརཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བྷཝནྟསངྑཱརཛཱཡམཱནཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཝེདགཱུཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝེདགཱུ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀོ པནེས, མཧཱརཱཛ, ཝེདགཱུ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཡོ, བྷནྟེ, ཨབྦྷནྟརེ ཛཱིཝོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ པསྶཏི, སོཏེན སདྡཾ སུཎཱཏི, གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡཏི, ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡཏི, ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསཏི, མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཱཏི, ཡཐཱ མཡཾ ཨིདྷ པཱསཱདེ ནིསིནྣཱ ཡེན ཡེན ཝཱཏཔཱནེན ཨིཙྪེཡྻཱམ པསྶིཏུཾ, ཏེན ཏེན ཝཱཏཔཱནེན པསྶེཡྻཱམ, པུརཏྠིམེནཔི ཝཱཏཔཱནེན པསྶེཡྻཱམ, པཙྪིམེནཔི ¶ ཝཱཏཔཱནེན པསྶེཡྻཱམ, ཨུཏྟརེནཔི ཝཱཏཔཱནེན པསྶེཡྻཱམ, དཀྑིཎེནཔི ཝཱཏཔཱནེན པསྶེཡྻཱམ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, ཨཡཾ ཨབྦྷནྟརེ ཛཱིཝོ ཡེན ཡེན དྭཱརེན ཨིཙྪཏི པསྶིཏུཾ, ཏེན ཏེན དྭཱརེན པསྶཏཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘པཉྩདྭཱརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷཎིསྶཱམི, ཏཾ སུཎོཧི, སཱདྷུཀཾ མནསིཀརོཧི, ཡདི ཨབྦྷནྟརེ ཛཱིཝོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ པསྶཏི, ཡཐཱ མཡཾ ཨིདྷ པཱསཱདེ ནིསིནྣཱ ཡེན ཡེན ཝཱཏཔཱནེན ཨིཙྪེཡྻཱམ པསྶིཏུཾ, ཏེན ཏེན ཝཱཏཔཱནེན རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶེཡྻཱམ, པུརཏྠིམེནཔི ཝཱཏཔཱནེན རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶེཡྻཱམ, པཙྪིམེནཔི ¶ ཝཱཏཔཱནེན རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶེཡྻཱམ, ཨུཏྟརེནཔི ཝཱཏཔཱནེན རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶེཡྻཱམ, དཀྑིཎེནཔི ཝཱཏཔཱནེན རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶེཡྻཱམ, ཨེཝམེཏེན ཨབྦྷནྟརེ ཛཱིཝེན སོཏེནཔི རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶིཏབྦཾ, གྷཱནེནཔི རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶིཏབྦཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཔི རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶིཏབྦཾ, ཀཱཡེནཔི རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶིཏབྦཾ, མནསཱཔི རཱུཔཾ ཡེཝ པསྶིཏབྦཾ; ཙཀྑུནཱཔི སདྡོ ཡེཝ སོཏབྦོ, གྷཱནེནཔི སདྡོ ཡེཝ སོཏབྦོ, ཛིཝ྄ཧཱཡཔི སདྡོ ཡེཝ སོཏབྦོ, ཀཱཡེནཔི སདྡོ ཡེཝ སོཏབྦོ, མནསཱཔི སདྡོ ཡེཝ སོཏབྦོ; ཙཀྑུནཱཔི གནྡྷོ ཡེཝ གྷཱཡིཏབྦོ, སོཏེནཔི གནྡྷོ ཡེཝ གྷཱཡིཏབྦོ, ཛིཝ྄ཧཱཡཔི གནྡྷོ ཡེཝ གྷཱཡིཏབྦོ, ཀཱཡེནཔི གནྡྷོ ཡེཝ གྷཱཡིཏབྦོ, མནསཱཔི གནྡྷོ ཡེཝ གྷཱཡིཏབྦོ; ཙཀྑུནཱཔི རསོ ཡེཝ སཱཡིཏབྦོ, སོཏེནཔི རསོ ཡེཝ སཱཡིཏབྦོ, གྷཱནེནཔི རསོ ཡེཝ སཱཡིཏབྦོ, ཀཱཡེནཔི རསོ ཡེཝ སཱཡིཏབྦོ, མནསཱཔི རསོ ཡེཝ སཱཡིཏབྦོ; ཙཀྑུནཱཔི ཕོཊྛབྦཾ ཡེཝ ཕུསིཏབྦཾ, སོཏེནཔི ཕོཊྛབྦཾ ཡེཝ ཕུསིཏབྦཾ, གྷཱནེནཔི ཕོཊྛབྦཾ ཡེཝ ཕུསིཏབྦཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཔི ཕོཊྛབྦཾ ཡེཝ ¶ ཕུསིཏབྦཾ, མནསཱཔི ཕོཊྛབྦཾ ཡེཝ ཕུསིཏབྦཾ; ཙཀྑུནཱཔི དྷམྨཾ ཡེཝ ཝིཛཱནིཏབྦཾ, སོཏེནཔི དྷམྨཾ ཡེཝ ཝིཛཱནིཏབྦཾ, གྷཱནེནཔི དྷམྨཾ ཡེཝ ཝིཛཱནིཏབྦཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཔི དྷམྨཾ ཡེཝ ཝིཛཱནིཏབྦཾ, ཀཱཡེནཔི དྷམྨཾ ཡེཝ ཝིཛཱནིཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི.

‘‘ན ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཡུཛྫཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ, ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཡཾ ཨིདྷ པཱསཱདེ ནིསིནྣཱ ཨིམེསུ ཛཱལཝཱཏཔཱནེསུ ཨུགྒྷཱཊིཏེསུ མཧནྟེན ཨཱཀཱསེན བཧིམུཁཱ སུཊྛུཏརཾ རཱུཔཾ པསྶཱམ, ཨེཝམེཏེན ཨབྦྷནྟརེ ཛཱིཝེནཱཔི ཙཀྑུདྭཱརེསུ ཨུགྒྷཱཊིཏེསུ མཧནྟེན ཨཱཀཱསེན སུཊྛུཏརཾ རཱུཔཾ པསྶིཏབྦཾ, སོཏེསུ ཨུགྒྷཱཊིཏེསུ…པེ… གྷཱནེ ¶ ཨུགྒྷཱཊིཏེ…པེ… ཛིཝ྄ཧཱཡ ཨུགྒྷཱཊིཏཱཡ…པེ… ཀཱཡེ ཨུགྒྷཱཊིཏེ མཧནྟེན ཨཱཀཱསེན སུཊྛུཏརཾ སདྡོ སོཏབྦོ, གནྡྷོ གྷཱཡིཏབྦོ, རསོ སཱཡིཏབྦོ, ཕོཊྛབྦོ ཕུསིཏབྦོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི ¶ .

‘‘ན ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཡུཛྫཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ, ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ དིནྣོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཏིཊྛེཡྻ, ཛཱནཱསི ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ‘ཨཡཾ དིནྣོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏོ’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ དིནྣོ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ཏཝ པུརཏོ ཏིཊྛེཡྻ, ཛཱནཱསི ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ‘ཨཡཾ དིནྣོ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ མམ པུརཏོ ཋིཏོ’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨབྦྷནྟརེ སོ ཛཱིཝོ ཛིཝ྄ཧཱཡ རསེ ནིཀྑིཏྟེ ཛཱནེཡྻ ཨམྦིལཏྟཾ ཝཱ ལཝཎཏྟཾ ཝཱ ཏིཏྟཀཏྟཾ ཝཱ ཀཊུཀཏྟཾ ཝཱ ཀསཱཡཏྟཾ ཝཱ མདྷུརཏྟཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེ རསེ ཨནྟོ པཝིཊྛེ ཛཱནེཡྻ ཨམྦིལཏྟཾ ཝཱ ལཝཎཏྟཾ ཝཱ ཏིཏྟཀཏྟཾ ཝཱ ཀཊུཀཏྟཾ ཝཱ ཀསཱཡཏྟཾ ཝཱ མདྷུརཏྟཾ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི.

‘‘ན ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཡུཛྫཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ, ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ མདྷུགྷཊསཏཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ མདྷུདོཎིཾ པཱུརཱཔེཏྭཱ པུརིསསྶ མུཁཾ པིདཧིཏྭཱ [པིདཧིཏྭཱཝ (ཀ.)] མདྷུདོཎིཡཱ པཀྑིཔེཡྻ, ཛཱནེཡྻ, མཧཱརཱཛ, སོ པུརིསོ མདྷུཾ སམྤནྣཾ ཝཱ ན སམྤནྣཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ‘‘ན ཧི ཏསྶ, བྷནྟེ, མུཁེ མདྷུ པཝིཊྛ’’ནྟི.

‘‘ན ¶ ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཡུཛྫཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམ’’ནྟི. ‘‘ནཱཧཾ པཊིབལོ ཏཡཱ ཝཱདིནཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ; སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཨཏྠཾ ཛཔྤེཧཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཨབྷིདྷམྨསཾཡུཏྟཱཡ ཀཐཱཡ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ སཉྙཱཔེསི – ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, ཏཾསཧཛཱཏཱ ཕསྶོ ཝེདནཱ སཉྙཱ ཙེཏནཱ ཨེཀགྒཏཱ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ མནསིཀཱརོཏི ཨེཝམེཏེ དྷམྨཱ པཙྩཡཏོ ཛཱཡནྟི, ན ཧེཏྠ ཝེདགཱུ ཨུཔལབྦྷཏི, སོཏཉྩ པཊིཙྩ སདྡེ ཙ…པེ… མནཉྩ པཊིཙྩ དྷམྨེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི མནོཝིཉྙཱཎཾ, ཏཾསཧཛཱཏཱ ཕསྶོ ཝེདནཱ སཉྙཱ ཙེཏནཱ ཨེཀགྒཏཱ ¶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ མནསིཀཱརོཏི ¶ ཨེཝམེཏེ དྷམྨཱ པཙྩཡཏོ ཛཱཡནྟི, ན ཧེཏྠ ཝེདགཱུ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝེདགཱུཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཋམཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ མནོཝིཉྙཱཎཾ, ཨུདཱཧུ མནོཝིཉྙཱཎཾ པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎ’’ནྟི? ‘‘པཋམཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ མནོཝིཉྙཱཎ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠཱཧཾ ཨུཔྤཛྫཱམི, ཏྭམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’ཏི, ཨུདཱཧུ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠ ཏྭཾ ཨུཔྤཛྫིསྶསི, ཨཧམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ནིནྣཏྟཱ ཙ, མཧཱརཱཛ, དྭཱརཏྟཱ ཙ ཙིཎྞཏྟཱ ཙ སམུདཱཙརིཏཏྟཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིནྣཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི? ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, དེཝེ ཝསྶནྟེ ཀཏམེན ཨུདཀཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཡེན, བྷནྟེ, ནིནྣཾ, ཏེན གཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨཐཱཔརེན སམཡེན དེཝོ ཝསྶེཡྻ, ཀཏམེན ཏཾ ཨུདཀཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཡེན, བྷནྟེ, པུརིམཾ ཨུདཀཾ གཏཾ, ཏམྤི ཏེན གཙྪེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུརིམཾ ཨུདཀཾ པཙྪིམཾ ཨུདཀཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡེནཱཧཾ གཙྪཱམི, ཏྭམྤི ཏེན གཙྪཱཧཱི’ཏི, པཙྪིམཾ ཝཱ ཨུདཀཾ པུརིམཾ ཨུདཀཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡེན ཏྭཾ གཙྪིསྶསི, ཨཧམྤི ཏེན གཙྪིསྶཱམཱི’’’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨནཱལཱཔོ ¶ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, ནིནྣཏྟཱ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིནྣཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ¶ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠཱཧཾ ཨུཔྤཛྫཱམི, ཏྭམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’ཏི, ནཱཔི མནོཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠ ཏྭཾ ཨུཔྤཛྫིསྶསི, ཨཧམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’ཏི, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, ནིནྣཏྟཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དྭཱརཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི? ཨཔེཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ པཙྩནྟིམཾ ནགརཾ ཨསྶ དལ༹ྷཔཱཀཱརཏོརཎཾ ཨེཀདྭཱརཾ, ཏཏོ པུརིསོ ནིཀྑམིཏུཀཱམོ བྷཝེཡྻ, ཀཏམེན ནིཀྑམེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘དྭཱརེན, བྷནྟེ, ནིཀྑམེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨཐཱཔརོ པུརིསོ ནིཀྑམིཏུཀཱམོ བྷཝེཡྻ, ཀཏམེན སོ ནིཀྑམེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཡེན, བྷནྟེ, པུརིམོ པུརིསོ ནིཀྑནྟོ, སོཔི ཏེན ནིཀྑམེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུརིམོ པུརིསོ པཙྪིམཾ པུརིསཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡེནཱཧཾ གཙྪཱམི, ཏྭམྤི ཏེན གཙྪཱཧཱི’ཏི, པཙྪིམོ ཝཱ པུརིསོ པུརིམཾ པུརིསཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡེན ཏྭཾ གཙྪིསྶསི, ཨཧམྤི ཏེན གཙྪིསྶཱམཱི’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, དྭཱརཏྟཱ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྭཱརཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠཱཧཾ ཨུཔྤཛྫཱམི ¶ , ཏྭམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’ཏི, ནཱཔི མནོཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠ ཏྭཾ ཨུཔྤཛྫིསྶསི, ཨཧམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’ཏི, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, དྭཱརཏྟཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཙིཎྞཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི?ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, པཋམཾ ཨེཀཾ སཀཊཾ གཙྪེཡྻ, ཨཐ དུཏིཡཾ སཀཊཾ ཀཏམེན གཙྪེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཡེན, བྷནྟེ, པུརིམཾ སཀཊཾ གཏཾ, ཏམྤི ཏེན གཙྪེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུརིམཾ སཀཊཾ པཙྪིམཾ སཀཊཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡེནཱཧཾ གཙྪཱམི, ཏྭམྤི ཏེན གཙྪཱཧཱི’ཏི, པཙྪིམཾ ཝཱ ¶ སཀཊཾ པུརིམཾ སཀཊཾ ¶ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡེན ཏྭཾ གཙྪིསྶསི, ཨཧམྤི ཏེན གཙྪིསྶཱམཱི’’’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, ཙིཎྞཏྟཱ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙིཎྞཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠཱཧཾ ཨུཔྤཛྫཱམི, ཏྭམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’ཏི, ནཱཔི མནོཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠ ཏྭཾ ཨུཔྤཛྫིསྶསི, ཨཧམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’ཏི, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, ཙིཎྞཏྟཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སམུདཱཙརིཏཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི? ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མུདྡཱགཎནཱསངྑྱཱལེཁཱསིཔྤཊྛཱནེསུ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ དནྡྷཱཡནཱ བྷཝཏི, ཨཐཱཔརེན སམཡེན ནིསམྨཀིརིཡཱཡ སམུདཱཙརིཏཏྟཱ ཨདནྡྷཱཡནཱ བྷཝཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམུདཱཙརིཏཏྟཱ ཡཏྠ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠཱཧཾ ཨུཔྤཛྫཱམི, ཏྭམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’ཏི, ནཱཔི མནོཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨཱཎཱཔེཏི ‘ཡཏྠ ཏྭཾ ཨུཔྤཛྫིསྶསི, ཨཧམྤི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’ཏི, ཨནཱལཱཔོ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, སམུདཱཙརིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཏྠ སོཏཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི…པེ… ཡཏྠ གྷཱནཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི…པེ… ཡཏྠ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ …པེ… ཡཏྠ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡཏྠ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ མནོཝིཉྙཱཎམྤི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཋམཾ ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ མནོཝིཉྙཱཎཾ, ཨུདཱཧུ མནོཝིཉྙཱཎཾ པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ ཀཱཡཝིཉྙཱཎ’’ནྟི? ‘‘ཀཱཡཝིཉྙཱཎཾ, མཧཱརཱཛ, པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ མནོཝིཉྙཱཎ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན,…པེ… ཨནཱལཱཔོ ¶ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙེཧི, སམུདཱཙརིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཕསྶལཀྑཎཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཏྠ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཕསྶོཔི ཝེདནཱཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡཏྠ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཕསྶོཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝེདནཱཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, སཉྙཱཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙེཏནཱཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཏཀྐོཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཙཱརོཔི ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྦེཔི ཕསྶཔྤམུཁཱ དྷམྨཱ ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎོ ཕསྶོ’’ཏི? ‘‘ཕུསནལཀྑཎོ, མཧཱརཱཛ, ཕསྶོ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ མེཎྜཱ ཡུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ, ཏེསུ ཡཐཱ ཨེཀོ མེཎྜོ, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ ཡཐཱ དུཏིཡོ མེཎྜོ, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ པཱཎཱི ཝཛྫེཡྻུཾ, ཏེསུ ཡཐཱ ཨེཀོ ¶ པཱཎི, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ དུཏིཡོ པཱཎི, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭེ སམྨཱ ཝཛྫེཡྻུཾ, ཏེསུ ཡཐཱ ཨེཀོ སམྨོ, ཨེཝཾ ཙཀྑུ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ དུཏིཡོ སམྨོ, ཨེཝཾ རཱུཔཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏེསཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨེཝཾ ཕསྶོ དཊྛབྦོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཕསྶལཀྑཎཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཝེདནཱལཀྑཎཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཱ ཝེདནཱ’’ཏི? ‘‘ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ, མཧཱརཱཛ, ཝེདནཱ ཨནུབྷཝནལཀྑཎཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ རཉྙོ ཨདྷིཀཱརཾ ཀརེཡྻ, ཏསྶ རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཨདྷིཀཱརཾ དདེཡྻ, སོ ཏེན ཨདྷིཀཱརེན པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒིབྷཱུཏོ པརིཙརེཡྻ, ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘མཡཱ ཁོ པུབྦེ རཉྙོ ཨདྷིཀཱརོ ཀཏོ, ཏསྶ མེ རཱཛཱ ¶ ཏུཊྛོ ཨདྷིཀཱརཾ ཨདཱསི, སྭཱཧཾ ཏཏོནིདཱནཾ ཨིམཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཱམཱི’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ ¶ པུརིསོ ཀུསལཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ, སོ ཙ ཏཏྠ དིབྦེཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒིབྷཱུཏོ པརིཙརེཡྻ, ཏསྶ ཨེཝམསྶ ‘སྭཱཧཾ ཁོ པུབྦེ ཀུསལཾ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ, སོཧཾ ཏཏོནིདཱནཾ ཨིམཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ ཝེདནཱ ཨནུབྷཝནལཀྑཎཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝེདནཱལཀྑཎཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. སཉྙཱལཀྑཎཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཱ སཉྙཱ’’ཏི? ‘‘སཉྫཱནནལཀྑཎཱ, མཧཱརཱཛ, སཉྙཱ. ཀིཾ སཉྫཱནཱཏི? ནཱིལམྤི སཉྫཱནཱཏི, པཱིཏམྤི སཉྫཱནཱཏི, ལོཧིཏམྤི སཉྫཱནཱཏི, ཨོདཱཏམྤི སཉྫཱནཱཏི, མཉྫིཊྛམྤི [མཉྫེཊྛམྤི (སཱི. པཱི.)] སཉྫཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཉྫཱནནལཀྑཎཱ སཉྙཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ བྷཎྜཱགཱརིཀོ བྷཎྜཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏམཉྫིཊྛཱནི [མཉྫེཊྛཱནི (སཱི. པཱི.)] རཱཛབྷོགཱནི རཱུཔཱནི པསྶིཏྭཱ སཉྫཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཉྫཱནནལཀྑཎཱ སཉྙཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སཉྙཱལཀྑཎཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. ཙེཏནཱལཀྑཎཔཉྷོ

༡༡. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཱ ཙེཏནཱ’’ཏི? ‘‘ཙེཏཡིཏལཀྑཎཱ, མཧཱརཱཛ, ཙེཏནཱ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ ཝིསཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཙ པིཝེཡྻ, པརེ ཙ པཱཡེཡྻ, སོ ཨཏྟནཱཔི དུཀྑིཏོ བྷཝེཡྻ, པརེཔི དུཀྑིཏཱ བྷཝེཡྻུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཀུསལཾ ཀམྨཾ ཙེཏནཱཡ ཙེཏཡིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཡེཔི ཏསྶ ཨནུསིཀྑནྟི ¶ , ཏེཔི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ སཔྤིནཝནཱིཏཏེལམདྷུཕཱཎིཏཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཙ པིཝེཡྻ, པརེ ཙ པཱཡེཡྻ, སོ ཨཏྟནཱ སུཁིཏོ བྷཝེཡྻ, པརེཔི སུཁིཏཱ བྷཝེཡྻུཾ. ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀུསལཾ ཀམྨཾ ཙེཏནཱཡ ཙེཏཡིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡེཔི ཏསྶ ཨནུསིཀྑནྟི, ཏེཔི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙེཏཡིཏལཀྑཎཱ ཙེཏནཱ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཙེཏནཱལཀྑཎཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. ཝིཉྙཱཎལཀྑཎཔཉྷོ

༡༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎཾ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི? ‘‘ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནགརགུཏྟིཀོ མཛ྄ཛྷེ ནགརསིངྒྷཱཊཀེ ནིསིནྣོ པསྶེཡྻ པུརཏྠིམདིསཏོ པུརིསཾ ཨཱགཙྪནྟཾ, པསྶེཡྻ དཀྑིཎདིསཏོ པུརིསཾ ཨཱགཙྪནྟཾ, པསྶེཡྻ པཙྪིམདིསཏོ པུརིསཾ ཨཱགཙྪནྟཾ, པསྶེཡྻ ཨུཏྟརདིསཏོ པུརིསཾ ཨཱགཙྪནྟཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཉྩ པུརིསོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ པསྶཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཛཱནཱཏི. ཡཉྩ སོཏེན སདྡཾ སུཎཱཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཛཱནཱཏི. ཡཉྩ གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཛཱནཱཏི. ཡཉྩ ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎེན ¶ ཝིཛཱནཱཏི. ཡཉྩ ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཛཱནཱཏི, ཡཉྩ མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཱཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝིཉྙཱཎལཀྑཎཔཉྷོ དྭཱདསམོ.

༡༣. ཝིཏཀྐལཀྑཎཔཉྷོ

༡༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ’’ཏི? ‘‘ཨཔྤནཱལཀྑཎོ མཧཱརཱཛ, ཝིཏཀྐོ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཌྜྷཀཱི སུཔརིཀམྨཀཏཾ དཱརུཾ སནྡྷིསྨིཾ ཨཔྤེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཔྤནཱལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝིཏཀྐལཀྑཎཔཉྷོ ཏེརསམོ.

༡༤. ཝིཙཱརལཀྑཎཔཉྷོ

༡༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾལཀྑཎོ ཝིཙཱརོ’’ཏི? ‘‘ཨནུམཛྫནལཀྑཎོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཙཱརོ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཾསཐཱལཾ ཨཱཀོཊིཏཾ པཙྪཱ ཨནུརཝཏི ¶ ཨནུསནྡཧཏི [ཨནུསདྡཱཡཏི (ཀ.)], ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀོཊནཱ, ཨེཝཾ ཝིཏཀྐོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ཨནུརཝནཱ [ཨནུམཛྫནཱ (ཀ.)], ཨེཝཾ ཝིཙཱརོ དཊྛབྦོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝིཙཱརལཀྑཎཔཉྷོ ཙུདྡསམོ.

ཝིཙཱརཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ཙུདྡས པཉྷཱ.

༤. ནིབྦཱནཝགྒོ

༡. ཕསྶཱདིཝིནིབྦྷུཛནཔཉྷོ

༡. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སཀྐཱ ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཏོབྷཱཝགཏཱནཾ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ནཱནཱཀརཎཾ པཉྙཱཔེཏུཾ ‘ཨཡཾ ཕསྶོ, ཨཡཾ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སཉྙཱ, ཨཡཾ ཙེཏནཱ, ཨིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ, ཨཡཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཡཾ ཝིཙཱརོ’ཏི’’? ‘‘ན སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཏོབྷཱཝགཏཱནཾ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ནཱནཱཀརཎཾ པཉྙཱཔེཏུཾ ‘ཨཡཾ ཕསྶོ, ཨཡཾ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སཉྙཱ, ཨཡཾ ཙེཏནཱ, ཨིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ, ཨཡཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཡཾ ཝིཙཱརོ’’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ སཱུདོ ཨརསཾ ཝཱ རསཾ ཝཱ [ཡཱུསཾ ཝཱ རསཾ ཝཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཀརེཡྻ, སོ ཏཏྠ དདྷིམྤི པཀྑིཔེཡྻ, ལོཎམྤི པཀྑིཔེཡྻ, སིངྒིཝེརམྤི པཀྑིཔེཡྻ, ཛཱིརཀམྤི པཀྑིཔེཡྻ, མརིཙམྤི པཀྑིཔེཡྻ, ཨཉྙཱནིཔི པཀཱརཱནི པཀྑིཔེཡྻ, ཏམེནཾ རཱཛཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ, ‘དདྷིསྶ མེ རསཾ ཨཱཧར, ལོཎསྶ མེ རསཾ ཨཱཧར, སིངྒིཝེརསྶ མེ རསཾ ཨཱཧར, ཛཱིརཀསྶ མེ རསཾ ཨཱཧར, མརིཙསྶ མེ རསཾ ཨཱཧར, སབྦེསཾ མེ པཀྑིཏྟཱནཾ རསཾ ཨཱཧརཱ’ཏི. སཀྐཱ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ རསཱནཾ ཨེཀཏོབྷཱཝགཏཱནཾ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ རསཾ ཨཱཧརིཏུཾ ཨམྦིལཏྟཾ ཝཱ ལཝཎཏྟཾ ཝཱ ཏིཏྟཀཏྟཾ ཝཱ ཀཊུཀཏྟཾ ཝཱ ཀསཱཡཏྟཾ ཝཱ མདྷུརཏྟཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཀྐཱ ཏེསཾ རསཱནཾ ཨེཀཏོབྷཱཝགཏཱནཾ ¶ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ རསཾ ཨཱཧརིཏུཾ ཨམྦིལཏྟཾ ཝཱ ལཝཎཏྟཾ ཝཱ ཏིཏྟཀཏྟཾ ཝཱ ཀཊུཀཏྟཾ ཝཱ ཀསཱཡཏྟཾ ཝཱ མདྷུརཏྟཾ ཝཱ, ཨཔི ཙ ཁོ པན སཀེན སཀེན ལཀྑཎེན ཨུཔཊྛཧནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན སཀྐཱ ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཏོབྷཱཝགཏཱནཾ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ཝིནིབྦྷུཛིཏྭཱ ནཱནཱཀརཎཾ པཉྙཱཔེཏུཾ ‘ཨཡཾ ཕསྶོ, ཨཡཾ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སཉྙཱ, ཨཡཾ ཙེཏནཱ, ཨིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ, ཨཡཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཡཾ ཝིཙཱརོ’ཏི, ཨཔི ཙ ཁོ པན སཀེན སཀེན ལཀྑཎེན ཨུཔཊྛཧནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཕསྶཱདིཝིནིབྦྷུཛནཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ནཱགསེནཔཉྷོ

༢. ཐེརོ ¶ ཨཱཧ ‘‘ལོཎཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻ’’ནྟི. ‘‘སུཊྛུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, སབྦཾ ལོཎཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཝིཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, སབྦཾ ལོཎཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཝིཛཱནཱཏི’’.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ, སབྦཾ ལོཎཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཝིཛཱནཱཏི, ཀིསྶ པན ཏཾ སཀཊེཧི བལཱིབདྡཱ [བལིབདྡཱ (སཱི. པཱི.)] ཨཱཧརནྟི, ནནུ ལོཎམེཝ ཨཱཧརིཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ན སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཎམེཝ ཨཱཧརིཏུཾ ཨེཀཏོབྷཱཝགཏཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ གོཙརནཱནཏྟགཏཱ ལོཎཾ གརུབྷཱཝོ ཙཱཏི. སཀྐཱ པན, མཧཱརཱཛ, ལོཎཾ ཏུལཱཡ ཏུལཡིཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སཀྐཱ’’ཏི. ‘‘ན སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཎཾ ཏུལཱཡ ཏུལཡིཏུཾ, གརུབྷཱཝོ ཏུལཱཡ ཏུལིཡཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནཱགསེནཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. པཉྩཱཡཏནཀམྨནིབྦཏྟཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཱནིམཱནི པཉྩཱཡཏནཱནི, ཀིཾ ནུ ཏཱནི ནཱནཱཀམྨེཧི ནིབྦཏྟཱནི, ཨུདཱཧུ ཨེཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི? ‘‘ནཱནཱཀམྨེཧི, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཏྟཱནི, ན ཨེཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨེཀསྨིཾ ཁེཏྟེ ནཱནཱབཱིཛཱནི ཝཔྤེཡྻུཾ ¶ , ཏེསཾ ནཱནཱབཱིཛཱནཾ ནཱནཱཕལཱནི ནིབྦཏྟེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ནིབྦཏྟེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཱནི ཡཱནི པཉྩཱཡཏནཱནི, ཏཱནི ཏཱནི ནཱནཱཀམྨེཧི ནིབྦཏྟཱནི, ན ཨེཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཉྩཱཡཏནཀམྨནིབྦཏྟཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ཀམྨནཱནཱཀརཎཔཉྷོ

༤. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན མནུསྶཱ ན སབྦེ སམཀཱ, ཨཉྙེ ཨཔྤཱཡུཀཱ, ཨཉྙེ དཱིགྷཱཡུཀཱ, ཨཉྙེ བཧྭཱབཱདྷཱ ཨཉྙེ ཨཔྤཱབཱདྷཱ, ཨཉྙེ དུབྦཎྞཱ, ཨཉྙེ ཝཎྞཝནྟོ, ཨཉྙེ ཨཔྤེསཀྑཱ, ཨཉྙེ མཧེསཀྑཱ, ཨཉྙེ ཨཔྤབྷོགཱ, ཨཉྙེ མཧཱབྷོགཱ, ཨཉྙེ ནཱིཙཀུལཱིནཱ, ཨཉྙེ མཧཱཀུལཱིནཱ, ཨཉྙེ དུཔྤཉྙཱ, ཨཉྙེ པཉྙཝནྟོ’’ཏི?

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀིསྶ པན, མཧཱརཱཛ, རུཀྑཱ ན སབྦེ སམཀཱ, ཨཉྙེ ཨམྦིལཱ, ཨཉྙེ ལཝཎཱ, ཨཉྙེ ཏིཏྟཀཱ, ཨཉྙེ ཀཊུཀཱ, ཨཉྙེ ཀསཱཝཱ, ཨཉྙེ མདྷུརཱ’’ཏི? ‘‘མཉྙཱམི, བྷནྟེ, བཱིཛཱནཾ ནཱནཱཀརཎེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཱནཾ ནཱནཱཀརཎེན མནུསྶཱ ན སབྦེ སམཀཱ, ཨཉྙེ ཨཔྤཱཡུཀཱ, ཨཉྙེ དཱིགྷཱཡུཀཱ, ཨཉྙེ བཧྭཱབཱདྷཱ, ཨཉྙེ ཨཔྤཱབཱདྷཱ, ཨཉྙེ དུབྦཎྞཱ, ཨཉྙེ ཝཎྞཝནྟོ, ཨཉྙེ ཨཔྤེསཀྑཱ, ཨཉྙེ མཧེསཀྑཱ, ཨཉྙེ ཨཔྤབྷོགཱ, ཨཉྙེ མཧཱབྷོགཱ, ཨཉྙེ ནཱིཙཀུལཱིནཱ, ཨཉྙེ མཧཱཀུལཱིནཱ, ཨཉྙེ དུཔྤཉྙཱ, ཨཉྙེ པཉྙཝནྟོ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ བྷགཝཏཱ – ‘ཀམྨསྶཀཱ, མཱཎཝ, སཏྟཱ ཀམྨདཱཡཱདཱ ཀམྨཡོནཱི ཀམྨབནྡྷཱུ ཀམྨཔྤཊིསརཎཱ, ཀམྨཾ སཏྟེ ཝིབྷཛཏི ཡདིདཾ ཧཱིནཔྤཎཱིཏཏཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཀམྨནཱནཱཀརཎཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཝཱཡཱམཀརཎཔཉྷོ

༥. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཀིནྟི ཨིམཾ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཉྙཉྩ དུཀྑཾ ནུཔྤཛྫེཡྻཱ’ཏི ¶ . ཨེཏདཏྠཱ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱཡམིཏེན, ནནུ སམྤཏྟེ ཀཱལེ ཝཱཡམིཏབྦ’’ནྟི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘སམྤཏྟེ ཀཱལེ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡཱམོ ཨཀིཙྩཀརོ བྷཝཏི, པཊིཀཙྩེཝ ཝཱཡཱམོ ཀིཙྩཀརོ བྷཝཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདཱ ཏྭཾ པིཔཱསིཏོ བྷཝེཡྻཱསི, ཏདཱ ཏྭཾ ཨུདཔཱནཾ ཁཎཱཔེཡྻཱསི, ཏལཱ༹ཀཾ ཁཎཱཔེཡྻཱསི ‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱི’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཏྟེ ཀཱལེ ¶ ཝཱཡཱམོ ཨཀིཙྩཀརོ བྷཝཏི, པཊིཀཙྩེཝ ཝཱཡཱམོ ཀིཙྩཀརོ བྷཝཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདཱ ཏྭཾ བུབྷུཀྑིཏོ བྷཝེཡྻཱསི, ཏདཱ ཏྭཾ ཁེཏྟཾ ཀསཱཔེཡྻཱསི, སཱལིཾ རོཔཱཔེཡྻཱསི, དྷཉྙཾ ཨཏིཧརཱཔེཡྻཱསི ‘བྷཏྟཾ བྷུཉྫིསྶཱམཱི’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཏྟེ ཀཱལེ ཝཱཡཱམོ ཨཀིཙྩཀརོ བྷཝཏི, པཊིཀཙྩེཝ ཝཱཡཱམོ ཀིཙྩཀརོ བྷཝཏཱིཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདཱ ཏེ སངྒཱམོ པཙྩུཔཊྛིཏོ བྷཝེཡྻ, ཏདཱ ཏྭཾ པརིཁཾ ཁཎཱཔེཡྻཱསི, པཱཀཱརཾ ཀཱརཱཔེཡྻཱསི, གོཔུརཾ ཀཱརཱཔེཡྻཱསི, ཨཊྚཱལཀཾ ཀཱརཱཔེཡྻཱསི, དྷཉྙཾ ཨཏིཧརཱཔེཡྻཱསི, ཏདཱ ཏྭཾ ཧཏྠིསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱསི, ཨསྶསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱསི, རཐསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱསི, དྷནུསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱསི, ཐརུསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཏྟེ ཀཱལེ ཝཱཡཱམོ ཨཀིཙྩཀརོ བྷཝཏི, པཊིཀཙྩེཝ ཝཱཡཱམོ ཀིཙྩཀརོ བྷཝཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘པཊིཀཙྩེཝ ཏཾ ཀཡིརཱ, ཡཾ ཛཉྙཱ ཧིཏམཏྟནོ;

ན སཱཀཊིཀཙིནྟཱཡ, མནྟཱ དྷཱིརོ པརཀྐམེ.

‘‘‘ཡཐཱ ¶ སཱཀཊིཀོ མཊྛཾ [ནཱམ (སཱི. པཱི. ཀ.) སཾ. ནི. ༡.༡༠༣], སམཾ ཧིཏྭཱ མཧཱཔཐཾ;

ཝིསམཾ མགྒམཱརུཡ྄ཧ, ཨཀྑཙྪིནྣོཝ ཛྷཱཡཏི.

‘‘‘ཨེཝཾ ¶ དྷམྨཱ ཨཔཀྐམྨ, ཨདྷམྨམནུཝཏྟིཡ;

མནྡོ མཙྩུ མུཁཾ པཏྟོ, ཨཀྑཙྪིནྣོཝ ཛྷཱཡཏཱི’’’ཏི [སོཙཏཱིཏི (སབྦཏྠ)].

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝཱཡཱམཀརཎཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ནེརཡིཀགྒིཨུཎྷབྷཱཝཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘པཱཀཏིཀཨགྒིཏོ ནེརཡིཀོ ཨགྒི མཧཱབྷིཏཱཔཏརོ ཧོཏི, ཁུདྡཀོཔི པཱསཱཎོ ¶ པཱཀཏིཀེ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟོ དིཝསམྤི པཙྩམཱནོ [དྷམམཱནོ (སཱི. པཱི.)] ན ཝིལཡཾ གཙྪཏི, ཀཱུཊཱགཱརམཏྟོཔི པཱསཱཎོ ནེརཡིཀགྒིམྷི པཀྑིཏྟོ ཁཎེན ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’ཏི, ཨེཏཾ ཝཙནཾ ན སདྡཧཱམི, ཨེཝཉྩ པན ཝདེཐ ‘ཡེ ཙ ཏཏྠ ཨུཔྤནྣཱ སཏྟཱ, ཏེ ཨནེཀཱནིཔི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩམཱནཱ ན ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’ཏི, ཏམྤི ཝཙནཾ ན སདྡཧཱམཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡཱ ཏཱ སནྟི མཀརིནིཡོཔི སུསུམཱརིནིཡོཔི ཀཙྪཔིནིཡོཔི མོརིནིཡོཔི ཀཔོཏིནིཡོཔི, ཀིཾནུ ཏཱ ཀཀྑལཱ༹ནི པཱསཱཎཱནི སཀྑརཱཡོ ཙ ཁཱདནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཁཱདནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏཱནི ཏཱསཾ ཀུཙྪིཡཾ ཀོཊྛབྦྷནྟརགཏཱནི ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཡོ པན ཏཱསཾ ཀུཙྪིཡཾ གབྦྷོ, སོཔི ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི? ‘‘མཉྙཱམི, བྷནྟེ, ཀམྨཱདྷིཀཏེན ན ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཱདྷིཀཏེན ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཨནེཀཱནིཔི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩམཱནཱ ན ཝིལཡཾ གཙྪནྟི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘སོ ན ཏཱཝ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱིཧོཏཱི’’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ¶ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡཱ ཏཱ སནྟི སཱིཧིནིཡོཔི བྱགྒྷིནིཡོཔི དཱིཔིནིཡོཔི ཀུཀྐུརིནིཡོཔི, ཀིཾནུ ཏཱ ཀཀྑལཱ༹ནི ཨཊྛིཀཱནི མཾསཱནི ཁཱདནྟཱིཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཁཱདནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏཱནི ཏཱསཾ ཀུཙྪིཡཾ ¶ ཀོཊྛབྦྷནྟརགཏཱནི ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཡོ པན ཏཱསཾ ཀུཙྪིཡཾ གབྦྷོ, སོཔི ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི? ‘‘མཉྙཱམི, བྷནྟེ, ཀམྨཱདྷིཀཏེན ན ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཱདྷིཀཏེན ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཨནེཀཱནིཔི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩམཱནཱ ན ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡཱ ཏཱ སནྟི ཡོནཀསུཁུམཱལིནིཡོཔི ཁཏྟིཡསུཁུམཱལིནིཡོཔི བྲཱཧྨཎསུཁུམཱལིནིཡོཔི གཧཔཏིསུཁུམཱལིནིཡོཔི, ཀིཾནུ ཏཱ ཀཀྑལཱ༹ནི ཁཛྫཀཱནི མཾསཱནི ཁཱདནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཁཱདནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏཱནི ཏཱསཾ ཀུཙྪིཡཾ ཀོཊྛབྦྷནྟརགཏཱནི ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཝིལཡཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཡོ ¶ པན ཏཱསཾ ཀུཙྪིཡཾ གབྦྷོ སོཔི ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ‘‘མཉྙཱམི, བྷནྟེ, ཀམྨཱདྷིཀཏེན ན ཝིལཡཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཱདྷིཀཏེན ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཨནེཀཱནིཔི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩམཱནཱ ན ཝིལཡཾ གཙྪནྟི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘‘སོ ན ཏཱཝ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱིཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནེརཡིཀགྒིཨུཎྷབྷཱཝཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. པཐཝིསནྡྷཱརཀཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཨཡཾ མཧཱ པཐཝཱི ཨུདཀེ པཏིཊྛིཏཱ, ཨུདཀཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ, ཝཱཏོ ཨཱཀཱསེ པཏིཊྛིཏོ’ཏི, ཨེཏམྤི ཝཙནཾ ན སདྡཧཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ དྷམྨཀརཀེན [དྷམྨཀརཎེན (ཀ.)] ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ རཱཛཱནཾ མིལིནྡཾ སཉྙཱཔེསི ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ ཨུདཀཾ ཝཱཏེན ཨཱདྷཱརིཏཾ, ཨེཝཾ ཏམྤི ཨུདཀཾ ཝཱཏེན ཨཱདྷཱརིཏ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཐཝིསནྡྷཱརཀཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ནིརོདྷནིབྦཱནཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’’ནྟི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ¶ , ནཱགསེན, ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’’ནྟི? ‘‘སབྦེ བཱལཔུཐུཛྫནཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེ ཨཱཡཏནེ ཨབྷིནནྡནྟི ཨབྷིཝདནྟི ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ཏིཊྛནྟི, ཏེ ཏེན སོཏེན ཝུཡ྄ཧནྟི, ན པརིམུཙྩནྟི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེན པརིདེཝེན དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི ན པརིམུཙྩནྟི དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི. སུཏཝཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེ ཨཱཡཏནེ ¶ ནཱབྷིནནྡཏི ནཱབྷིཝདཏི ནཱཛ྄ཛྷོསཱཡ ཏིཊྛཏི, ཏསྶ ཏཾ ཨནབྷིནནྡཏོ ཨནབྷིཝདཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསཱཡ ཏིཊྛཏོ ཏཎྷཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཎྷཱནིརོདྷཱ ཨུཔཱདཱནནིརོདྷོ, ཨུཔཱདཱནནིརོདྷཱ བྷཝནིརོདྷོ, བྷཝནིརོདྷཱ ཛཱཏིནིརོདྷོ, ཛཱཏིནིརོདྷཱ ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ནིརོདྷོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནིརོདྷནིབྦཱནཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ནིབྦཱནལབྷནཔཉྷོ

༩. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦེཝ ལབྷནྟི ནིབྦཱན’’ནྟི? ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦེཝ ལབྷནྟི ནིབྦཱནཾ, ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ སམྨཱ པཊིཔནྣོ ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཛཱནཱཏི, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཛཱནཱཏི, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཛཧཏི, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏི, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀརོཏི, སོ ལབྷཏི ནིབྦཱན’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནིབྦཱནལབྷནཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ནིབྦཱནསུཁཛཱནནཔཉྷོ

༡༠. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ན ལབྷཏི ནིབྦཱནཾ, ཛཱནཱཏི སོ ‘སུཁཾ ནིབྦཱན’’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ན ལབྷཏི ནིབྦཱནཾ, ཛཱནཱཏི སོ ‘སུཁཾ ནིབྦཱན’’’ནྟི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨལབྷནྟོ ཛཱནཱཏི ‘སུཁཾ ནིབྦཱན’’’ནྟི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡེསཾ ནཙྪིནྣཱ ཧཏྠཔཱདཱ ¶ , ཛཱནེཡྻུཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ‘དུཀྑཾ ཧཏྠཔཱདཙྪེདན’’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘ཀཐཾ ཛཱནེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ཨཉྙེསཾ, བྷནྟེ, ཚིནྣཧཏྠཔཱདཱནཾ པརིདེཝིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ཛཱནནྟི ‘དུཀྑཾ ཧཏྠཔཱདཙྪེདན’’’ནྟི ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེསཾ དིཊྛཾ ནིབྦཱནཾ, ཏེསཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཛཱནཱཏི ‘སུཁཾ ནིབྦཱན’’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ནིབྦཱནསུཁཛཱནནཔཉྷོ དསམོ.

ནིབྦཱནཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དས པཉྷཱ.

༥. བུདྡྷཝགྒོ

༡. བུདྡྷསྶ ཨཏྠིནཏྠིབྷཱཝཔཉྷོ

༡. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཏཡཱ དིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཏེ ཨཱཙརིཡེཧི བུདྡྷོ དིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠི བུདྡྷོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝཏི ཨཱུཧཱ ནདཱི ཏཡཱ དིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཏེ པིཏརཱ ཨཱུཧཱ ནདཱི དིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཨཱུཧཱ ནདཱི’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཀིཉྩཱཔི མཡཱ ཨཱུཧཱ ནདཱི ན དིཊྛཱ, པིཏརཱཔི མེ ཨཱུཧཱ ནདཱི ན དིཊྛཱ, ཨཔི ཙ ཨཏྠི ཨཱུཧཱ ནདཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀིཉྩཱཔི མཡཱ བྷགཝཱ ན དིཊྛོ, ཨཱཙརིཡེཧིཔི མེ བྷགཝཱ ན དིཊྛོ, ཨཔི ཙ ཨཏྠི བྷགཝཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བུདྡྷསྶ ཨཏྠིནཏྠིབྷཱཝཔཉྷོ པཋམོ.

༢. བུདྡྷསྶ ཨནུཏྟརབྷཱཝཔཉྷོ

༢. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཨནུཏྟརོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨནུཏྟརོ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨདིཊྛཔུབྦཾ ཛཱནཱསི ‘བུདྡྷོ ཨནུཏྟརོ’’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡེཧི ཨདིཊྛཔུབྦོ མཧཱསམུདྡོ, ཛཱནེཡྻུཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, མཧནྟོ ཁོ མཧཱསམུདྡོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུཔྤརིཡོགཱཧོ, ཡཏྠིམཱ པཉྩ མཧཱནདིཡོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཔྤེནྟི, སེཡྻཐིདཾ, གངྒཱ ཡམུནཱ ཨཙིརཝཏཱི སརབྷཱུ མཧཱི, ནེཝ ཏསྶ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱ པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱཝཀེ མཧནྟེ པརིནིབྦུཏེ ¶ པསྶིཏྭཱ ཛཱནཱམི ‘བྷགཝཱ ཨནུཏྟརོ’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བུདྡྷསྶ ཨནུཏྟརབྷཱཝཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. བུདྡྷསྶ ཨནུཏྟརབྷཱཝཛཱནནཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ ‘བུདྡྷོ ཨནུཏྟརོ’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ ‘བྷགཝཱ ཨནུཏྟརོ’’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ ‘བུདྡྷོ ཨནུཏྟརོ’’’ཏི. ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, མཧཱརཱཛ, ཏིསྶཏྠེརོ ནཱམ ལེཁཱཙརིཡོ ཨཧོསི, བཧཱུནི ཝསྶཱནི ཨབྦྷཏཱིཏཱནི ཀཱལངྐཏསྶ ཀཐཾ སོ ཉཱཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ལེཁེན བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ དྷམྨཾ པསྶཏི, སོ བྷགཝནྟཾ པསྶཏི, དྷམྨོ ཧི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེསིཏོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བུདྡྷསྶ ཨནུཏྟརབྷཱཝཛཱནནཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. དྷམྨདིཊྛཔཉྷོ

༤. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, དྷམྨོ ཏཡཱ དིཊྛོ’’ཏི. ‘‘བུདྡྷནེཏྟིཡཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བུདྡྷཔཉྙཏྟིཡཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱཝཀེཧི ཝཏྟིཏབྦ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

དྷམྨདིཊྛཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨསངྐམནཔཊིསནྡཧནཔཉྷོ

༥. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ན ཙ སངྐམཏི པཊིསནྡཧཏི ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ན ཙ སངྐམཏི པཊིསནྡཧཏི ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ན ཙ སངྐམཏི པཊིསནྡཧཏི ཙ, ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ པདཱིཔཏོ པདཱིཔཾ པདཱིཔེཡྻ, ཀིཾནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པདཱིཔོ པདཱིཔམྷཱ སངྐནྟོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན ཙ སངྐམཏི པཊིསནྡཧཏི ཙཱ’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨབྷིཛཱནཱསི ནུ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, དཧརཀོ སནྟོ སིལོཀཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཀིཉྩི སིལོཀཾ གཧིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ¶ . ‘‘ཀིཾནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ སིལོཀོ ཨཱཙརིཡམྷཱ སངྐནྟོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན ཙ སངྐམཏི པཊིསནྡཧཏི ཙཱཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨསངྐམནཔཊིསནྡཧནཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཝེདགཱུཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝེདགཱུ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘པརམཏྠེན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེདགཱུ ནུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝེདགཱུཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཨཉྙཀཱཡསངྐམནཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཀོཙི སཏྟོ ཡོ ཨིམམྷཱ ཀཱཡཱ ཨཉྙཾ ཀཱཡཾ སངྐམཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམམྷཱ ཀཱཡཱ ཨཉྙཾ ཀཱཡཾ སངྐམནྟོ ནཏྠི, ནནུ མུཏྟོ བྷཝིསྶཏི པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡདི ན པཊིསནྡཧེཡྻ, མུཏྟོ བྷཝིསྶཏི པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱིཏི, ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཊིསནྡཧཏི, ཏསྨཱ ན པརིམུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ ཨཉྙཏརསྶ པུརིསསྶ ཨམྦཾ ཨཝཧརེཡྻ, ཀིཾ སོ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ན ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱནི ཨམྦཱནི ཨཝཧརི, ཡཱནི ཏེན རོཔིཏཱནི, ཀསྨཱ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཏཱནི, བྷནྟེ, ཨམྦཱནི ནིསྶཱཡ ཛཱཏཱནི, ཏསྨཱ དཎྜཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔེན ཀམྨཾ ཀརོཏི སོབྷནཾ ཝཱ ཨསོབྷནཾ ¶ ཝཱ, ཏེན ཀམྨེན ཨཉྙཾ ནཱམརཱུཔཾ པཊིསནྡཧཏི, ཏསྨཱ ན པརིམུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཀམྨེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨཉྙཀཱཡསངྐམནཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཀམྨཕལཨཏྠིབྷཱཝཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔེན ཀམྨཾ ཀཏཾ ཀུསལཾ ཝཱ ཨཀུསལཾ ཝཱ, ཀུཧིཾ ཏཱནི ཀམྨཱནི ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨནུབནྡྷེཡྻུཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱནི ཀམྨཱནི ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི’’ཏི [ཨནུཔཱཡིནཱིཏི (ཀ.)]. ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཏཱནི ཀམྨཱནི དསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ ཏཱནི ཀམྨཱནི ཏིཊྛནྟཱི’’’ཏི? ‘‘ན སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཱནི ཀམྨཱནི དསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ ཏཱནི ཀམྨཱནི ཏིཊྛནྟཱི’’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡཱནིམཱནི རུཀྑཱནི ཨནིབྦཏྟཕལཱནི, སཀྐཱ ཏེསཾ ཕལཱནི དསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ ཏཱནི ཕལཱནི ཏིཊྛནྟཱི’’’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨབྦོཙྪིནྣཱཡ སནྟཏིཡཱ ན སཀྐཱ ཏཱནི ཀམྨཱནི དསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ ཏཱནི ཀམྨཱནི ཏིཊྛནྟཱི’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཀམྨཕལཨཏྠིབྷཱཝཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨུཔྤཛྫཏིཛཱནནཔཉྷོ

༩. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཛཱནཱཏི སོ ‘ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཨུཔྤཛྫཏི ཛཱནཱཏི སོ ‘ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’’’ཏི. ‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀོ གཧཔཏིཀོ བཱིཛཱནི པཐཝིཡཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ སམྨཱ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཛཱནཱཏི ‘དྷཉྙཾ ¶ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཛཱནཱཏི སོ ‘ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨུཔྤཛྫཏིཛཱནནཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. བུདྡྷནིདསྶནཔཉྷོ

༡༠. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ནིདསྶེཏུཾ ཨིདྷཝཱ ཨིདྷཝཱ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ, ན སཀྐཱ བྷགཝཱ ནིདསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ’’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, མཧཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷསྶ ཛལམཱནསྶ ཡཱ ཨཙྩི ཨཏྠངྒཏཱ, སཀྐཱ སཱ ཨཙྩི དསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ནིརུདྡྷཱ སཱ ཨཙྩི ཨཔྤཉྙཏྟིཾ གཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོ ཨཏྠངྒཏོ, ན སཀྐཱ བྷགཝཱ ནིདསྶེཏུཾ ‘ཨིདྷ ཝཱ ཨིདྷ ཝཱ’ ཏི, དྷམྨཀཱཡེན པན ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ བྷགཝཱ ནིདསྶེཏུཾ. དྷམྨོ ཧི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེསིཏོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བུདྡྷནིདསྶནཔཉྷོ དསམོ.

བུདྡྷཝགྒོ པཉྩམོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དས པཉྷཱ.

༦. སཏིཝགྒོ

༡. ཀཱཡཔིཡཱཡནཔཉྷོ

༡. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, པིཡོ པབྦཛིཏཱནཾ ཀཱཡོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, པིཡོ པབྦཛིཏཱནཾ ཀཱཡོ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀིསྶ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀེལཱཡཐ མམཱཡཐཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཀདཱཙི ཀརཧཙི སངྒཱམགཏསྶ ཀཎྜཔྤཧཱརོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾནུ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, སོ ཝཎོ ཨཱལེཔེན ཙ ཨཱལིམྤཱིཡཏི ཏེལེན ཙ མཀྑཱིཡཏི སུཁུམེན ཙ ཙོལ༹པཊྚེན པལིཝེཋཱིཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཱལེཔེན ཙ ཨཱལིམྤཱིཡཏི ཏེལེན ཙ མཀྑཱིཡཏི སུཁུམེན ཙ ཙོལ༹པཊྚེན པལིཝེཋཱིཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པིཡོ ཏེ ཝཎོ, ཏེན ཨཱལེཔེན ཙ ཨཱལིམྤཱིཡཏི ཏེལེན ཙ མཀྑཱིཡཏི སུཁུམེན ཙ ཙོལ༹པཊྚེན པལིཝེཋཱིཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, པིཡོ ཝཎོ, ཨཔི ཙ མཾསསྶ རུཧནཏྠཱཡ ཨཱལེཔེན ཙ ཨཱལིམྤཱིཡཏི ཏེལེན ཙ མཀྑཱིཡཏི སུཁུམེན ཙ ཙོལ༹པཊྚེན པལིཝེཋཱིཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཔྤིཡོ པབྦཛིཏཱནཾ ཀཱཡོ, ཨཐ ཙ པབྦཛིཏཱ ཨནཛ྄ཛྷོསིཏཱ ཀཱཡཾ པརིཧརནྟི བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ. ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝཎཱུཔམོ ཀཱཡོ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ, ཏེན པབྦཛིཏཱ ཝཎམིཝ ཀཱཡཾ པརིཧརནྟི ཨནཛ྄ཛྷོསིཏཱ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘ཨལླཙམྨཔཊིཙྪནྣོ, ནཝདྭཱརོ མཧཱཝཎོ;

སམནྟཏོ པགྒྷརཏི, ཨསུཙིཔཱུཏིགནྡྷིཡོ’’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཀཱཡཔིཡཱཡནཔཉྷོ པཋམོ.

༢. སབྦཉྙཱུབྷཱཝཔཉྷོ

༢. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ¶ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀིསྶ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སཱཝཀཱནཾ ཨནུཔུབྦེན སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི པན ཏེ ¶ མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཝེཛྫོ, ཡོ ཨིམིསྶཾ པཐཝིཡཾ སབྦབྷེསཛྫཱནི ཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ ཝེཛྫོ གིལཱནཀཾ སམྤཏྟེ ཀཱལེ བྷེསཛྫཾ པཱཡེཏི, ཨུདཱཧུ ཨསམྤཏྟེ ཀཱལེ’’ཏི? ‘‘སམྤཏྟེ ཀཱལེ, བྷནྟེ, གིལཱནཀཾ བྷེསཛྫཾ པཱཡེཏི, ནོ ཨསམྤཏྟེ ཀཱལེ’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ན ཨསམྤཏྟེ ཀཱལེ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏི, སམྤཏྟེ ཀཱལེ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སབྦཉྙཱུབྷཱཝཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. མཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ བྱཱམཔྤབྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ བྱཱམཔྤབྷོ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པནསྶ, བྷནྟེ, མཱཏཱཔིཏརོཔི དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙཱ བྱཱམཔྤབྷཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཙསྶ, མཧཱརཱཛ, མཱཏཱཔིཏརོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙཱ བྱཱམཔྤབྷཱ’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ན ཨུཔྤཛྫཏི བུདྡྷོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ བྱཱམཔྤབྷོཏི, ཨཔི ཙ མཱཏུསདིསོ ཝཱ པུཏྟོ ཧོཏི མཱཏུཔཀྑོ ཝཱ, པིཏུསདིསོ ཝཱ པུཏྟོ ཧོཏི པིཏུཔཀྑོ ཝཱ’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠི པན, མཧཱརཱཛ, ཀིཉྩི པདུམཾ སཏཔཏྟ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཏསྶ པན ཀུཧིཾ སམྦྷཝོ’’ཏི? ‘‘ཀདྡམེ ཛཱཡཏི ཨུདཀེ ཨཱསཱིཡཏཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཀིཾནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པདུམཾ ཀདྡམེན སདིསཾ ཝཎྞེན ཝཱ གནྡྷེན ཝཱ རསེན ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཨུདཀེན ཝཱ ¶ གནྡྷེན ཝཱ རསེན ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ བྱཱམཔྤབྷོ, ནོ ཙསྶ མཱཏཱཔིཏརོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨསཱིཏིཡཱ ཙ ཨནུབྱཉྫནེཧི པརིརཉྫིཏཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙཱ བྱཱམཔྤབྷཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

མཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. བྷགཝཏོ བྲཧྨཙཱརིཔཉྷོ

༤. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ བྲཧྨུནོ སིསྶོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིཔཱམོཀྑོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི ¶ , བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ ཧཏྠཱི ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཀོཉྩནཱདཾ ནདཏཱིཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ནདཏཱི’’ཏི ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, སོ ཧཏྠཱི ཀོཉྩསཀུཎསྶ སིསྶོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, བྲཧྨཱ སབུདྡྷིཀོ ཨབུདྡྷིཀོ’’ཏི? ‘‘སབུདྡྷིཀོ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, བྲཧྨཱ བྷགཝཏོ སིསྶོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བྷགཝཏོ བྲཧྨཙཱརིཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. བྷགཝཏོ ཨུཔསམྤདཱཔཉྷོ

༥. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨུཔསམྤདཱ སུནྡརཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔསམྤདཱ སུནྡརཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, བྷནྟེ, བུདྡྷསྶ ཨུཔསམྤདཱ, ཨུདཱཧུ ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔསམྤནྣོ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , བྷགཝཱ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉཱཎེན, ནཏྠི བྷགཝཏོ ཨུཔསམྤདཱ ཨཉྙེཧི དིནྣཱ, ཡཐཱ སཱཝཀཱནཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བྷགཝཏོ ཨུཔསམྤདཱཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཨསྶུབྷེསཛྫཱབྷེསཛྫཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཙ མཱཏརི མཏཱཡ རོདཏི, ཡོ ཙ དྷམྨཔེམེན རོདཏི, ཨུབྷིནྣཾ ཏེསཾ རོདནྟཱནཾ ཀསྶ ཨསྶུ བྷེསཛྫཾ, ཀསྶ ན བྷེསཛྫ’’ནྟི? ‘‘ཨེཀསྶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨསྶུ རཱགདོསམོཧེཧི སམལཾ ཨུཎྷཾ, ཨེཀསྶ པཱིཏིསོམནསྶེན ཝིམལཾ སཱིཏལཾ. ཡཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱིཏལཾ, ཏཾ བྷེསཛྫཾ, ཡཾ ཨུཎྷཾ, ཏཾ ན བྷེསཛྫ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨསྶུབྷེསཛྫཱབྷེསཛྫཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. སརཱགཝཱིཏརཱགནཱནཱཀརཎཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ སརཱགསྶ ཙ ཝཱིཏརཱགསྶ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཀོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛ྄ཛྷོསིཏོ, ཨེཀོ ཨནཛ྄ཛྷོསིཏོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ, བྷནྟེ, ཨཛ྄ཛྷོསིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསིཏོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཀོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིཀོ, ཨེཀོ ཨནཏྠིཀོ’’ཏི. ‘‘པསྶཱམཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཾ ཡོ ཙ སརཱགོ, ཡོ ཙ ཝཱིཏརཱགོ, སབྦོཔེསོ སོབྷནཾ ཡེཝ ཨིཙྪཏི ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ, ན ཀོཙི པཱཔཀཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཝཱིཏརཱགོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, རསཔཊིསཾཝེདཱི ཙ རསརཱགཔཊིསཾཝེདཱི ཙ བྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི, ཝཱིཏརཱགོ པན རསཔཊིསཾཝེདཱི ¶ བྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི, ནོ ཙ ཁོ རསརཱགཔཊིསཾཝེདཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སརཱགཝཱིཏརཱགནཱནཱཀརཎཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. པཉྙཱཔཏིཊྛཱནཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྙཱ ཀུཧིཾ པཊིཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཀཏྠཙི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠི པཉྙཱ’’ཏི. ‘‘ཝཱཏོ, མཧཱརཱཛ, ཀུཧིཾ པཊིཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཀཏྠཙི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཝཱཏོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཉྙཱཔཏིཊྛཱནཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. སཾསཱརཔཉྷོ

༩. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ པནེཏཾ བྲཱུསི ‘སཾསཱརོ’ཏི, ཀཏམོ སོ སཾསཱརོ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཛཱཏོ ཨིདྷེཝ མརཏི, ཨིདྷ མཏོ ཨཉྙཏྲ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཧིཾ ཛཱཏོ ཏཧིཾ ཡེཝ མརཏི, ཏཧིཾ མཏོ ཨཉྙཏྲ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཾསཱརོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ པཀྐཾ ཨམྦཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཊྛིཾ རོཔེཡྻ, ཏཏོ མཧནྟོ ཨམྦརུཀྑོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཕལཱནི དདེཡྻ, ཨཐ སོ པུརིསོ ཏཏོཔི པཀྐཾ ཨམྦཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཊྛིཾ རོཔེཡྻ, ཏཏོཔི མཧནྟོ ཨམྦརུཀྑོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཕལཱནི དདེཡྻ, ཨེཝམེཏེསཾ རུཀྑཱནཾ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ཛཱཏོ ཨིདྷེཝ མརཏི, ཨིདྷ མཏོ ཨཉྙཏྲ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཧིཾ ཛཱཏོ ཏཧིཾ ཡེཝ མརཏི, ཏཧིཾ མཏོ ཨཉྙཏྲ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཾསཱརོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སཾསཱརཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཙིརཀཏསརཎཔཉྷོ

༡༠. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཨཏཱིཏཾ ཙིརཀཏཾ སརཏཱི’’ཏི? ‘‘སཏིཡཱ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཙིཏྟེན སརཏི ནོ སཏིཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨབྷིཛཱནཱསི ནུ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཀིཉྩིདེཝ ཀརཎཱིཡཾ ཀཏྭཱ པམུཊྛ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཙིཏྟཀོ ཨཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཏི ཏསྨིཾ སམཡེ ནཱཧོསཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨེཝམཱཧ ‘ཙིཏྟེན སརཏི, ནོ སཏིཡཱ’’’ཏི?

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཙིརཀཏསརཎཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. ཨབྷིཛཱནནྟསཏིཔཉྷོ

༡༡. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦཱ སཏི ཨབྷིཛཱནནྟཱི ཨུཔྤཛྫཏི ¶ , ཨུདཱཧུ ཀཊུམིཀཱཝ སཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིཛཱནནྟཱིཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཊུམིཀཱཔི སཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཉྷི ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦཱ སཏི ཨབྷིཛཱནནྟཱི, ནཏྠི ཀཊུམིཀཱ སཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡདི ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཀཊུམིཀཱ སཏི, ནཏྠི ཀིཉྩི སིཔྤིཀཱནཾ ཀམྨཱཡཏནེཧི ཝཱ སིཔྤཱཡཏནེཧི ཝཱ ཝིཛྫཱཊྛཱནེཧི ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ, ནིརཏྠཀཱ ཨཱཙརིཡཱ, ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཀཊུམིཀཱ སཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠི ཀམྨཱཡཏནེཧི ཝཱ སིཔྤཱཡཏནེཧི ཝཱ ཝིཛྫཱཊྛཱནེཧི ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ, ཨཏྠོ ཙ ཨཱཙརིཡེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨབྷིཛཱནནྟསཏིཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

སཏིཝགྒོ ཚཊྛོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ཨེཀཱདས པཉྷཱ.

༧. ཨརཱུཔདྷམྨཝཝཏྟནཝགྒོ

༡. སཏིཨུཔྤཛྫནཔཉྷོ

༡. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏིཧཱཀཱརེཧི སཏི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘སཏྟརསཧཱཀཱརེཧི, མཧཱརཱཛ, སཏི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམེཧི སཏྟརསཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིཛཱནཏོཔི, མཧཱརཱཛ, སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཀཊུམིཀཱཡཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨོལཱ༹རིཀཝིཉྙཱཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཧིཏཝིཉྙཱཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཧིཏཝིཉྙཱཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, སབྷཱགནིམིཏྟཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིསབྷཱགནིམིཏྟཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཀཐཱབྷིཉྙཱཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ལཀྑཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, སཱརཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, མུདྡཱཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, གཎནཱཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, དྷཱརཎཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, བྷཱཝནཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, པོཏྠཀནིབནྡྷནཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔནིཀྑེཔཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨནུབྷཱུཏཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨབྷིཛཱནཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཡསྨཱ ཙ ཨཱནནྡོ ཁུཛྫུཏྟརཱ ཙ ཨུཔཱསིཀཱ, ཡེ ཝཱ པན ཨཉྙེཔི ¶ ཀེཙི ཛཱཏིསྶརཱ ཛཱཏིཾ སརནྟི, ཨེཝཾ ཨབྷིཛཱནཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ཀཊུམིཀཱཡ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡོ པཀཏིཡཱ མུཊྛསྶཏིཀོ, པརེ ཙ ཏཾ སརཱཔནཏྠཾ ནིབནྡྷནྟི, ཨེཝཾ ཀཊུམིཀཱཡ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨོལཱ༹རིཀཝིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡདཱ རཛྫེ ཝཱ ཨབྷིསིཏྟོ ཧོཏི, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཝཱ པཏྟོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀཝིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ¶ ཧིཏཝིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡམྷི སུཁཱཔིཏོ, ‘ཨམུཀསྨིཾ ཨེཝཾ སུཁཱཔིཏོ’ཏི སརཏི, ཨེཝཾ ཧིཏཝིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨཧིཏཝིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡམྷི དུཀྑཱཔིཏོ, ‘ཨམུཀསྨིཾ ཨེཝཾ དུཀྑཱཔིཏོ’ཏི སརཏི, ཨེཝཾ ཨཧིཏཝིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ སབྷཱགནིམིཏྟཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? སདིསཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ བྷཱཏརཾ ཝཱ བྷགིནིཾ ཝཱ སརཏི, ཨོཊྛཾ ཝཱ གོཎཾ ཝཱ གདྲབྷཾ ཝཱ དིསྭཱ ཨཉྙཾ ཏཱདིསཾ ཨོཊྛཾ ཝཱ གོཎཾ ཝཱ གདྲབྷཾ ཝཱ སརཏི, ཨེཝཾ སབྷཱགནིམིཏྟཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ¶ ཝིསབྷཱགནིམཏྟཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཨསུཀསྶ ནཱམ ཝཎྞོ ཨེདིསོ, སདྡོ ཨེདིསོ, གནྡྷོ ཨེདིསོ, རསོ ཨེདིསོ, ཕོཊྛབྦོ ཨེདིསོཏི སརཏི, ཨེཝམྤི ཝིསབྷཱགནིམིཏྟཏོཔི སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ཀཐཱབྷིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡོ པཀཏིཡཱ མུཊྛསྶཏིཀོ ཧོཏི, ཏཾ པརེ སརཱཔེནྟི, ཏེན སོ སརཏི, ཨེཝཾ ཀཐཱབྷིཉྙཱཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ལཀྑཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡོ པཀཏིཡཱ བལཱིབདྡཱནཾ ཨངྒེན ཛཱནཱཏི, ལཀྑཎེན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ལཀྑཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ སཱརཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཡོ པཀཏིཡཱ མུཊྛསྶཏིཀོ ཧོཏི, ཡོ ཏཾ ‘སརཱཧི བྷོ, སརཱཧི བྷོ’ཏི པུནཔྤུནཾ སརཱཔེཏི, ཨེཝཾ སཱརཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ མུདྡཱཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ལིཔིཡཱ སིཀྑིཏཏྟཱ ཛཱནཱཏི ‘ཨིམསྶ ཨཀྑརསྶ ཨནནྟརཾ ཨིམཾ ཨཀྑརཾ ཀཱཏབྦ’ནྟི ཨེཝཾ མུདྡཱཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ གཎནཱཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? གཎནཱཡ སིཀྑིཏཏྟཱ གཎཀཱ བཧུམྤི གཎེནྟི, ཨེཝཾ གཎནཱཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ¶ དྷཱརཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? དྷཱརཎཱཡ སིཀྑིཏཏྟཱ དྷཱརཎཀཱ བཧུམྤི དྷཱརེནྟི ¶ , ཨེཝཾ དྷཱརཎཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ བྷཱཝནཱཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐཱིདཾ, ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, ཨེཝཾ བྷཱཝནཱཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ པོཏྠཀནིབནྡྷནཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? རཱཛཱནོ ཨནུསཱསནིཡཾ ཨསྶརནྟཱ [ཨནུསྶརནྟཱ (སབྦཏྠ)] ཨེཏཾ པོཏྠཀཾ ཨཱཧརཐཱཏི, ཏེན པོཏྠཀེན ཨནུསྶརནྟི, ཨེཝཾ པོཏྠཀནིབནྡྷནཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨུཔནིཀྑེཔཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? ཨུཔནིཀྑིཏྟཾ བྷཎྜཾ དིསྭཱ སརཏི, ཨེཝཾ ཨུཔནིཀྑེཔཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨནུབྷཱུཏཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི? དིཊྛཏྟཱ རཱུཔཾ སརཏི, སུཏཏྟཱ སདྡཾ སརཏི, གྷཱཡིཏཏྟཱ གནྡྷཾ སརཏི, སཱཡིཏཏྟཱ རསཾ སརཏི, ཕུཊྛཏྟཱ ཕོཊྛབྦཾ ¶ སརཏི, ཝིཉྙཱཏཏྟཱ དྷམྨཾ སརཏི, ཨེཝཾ ཨནུབྷཱུཏཏོ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏྟརསཧཱཀཱརེཧི སཏི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སཏིཨུཔྤཛྫནཔཉྷོ པཋམོ.

༢. བུདྡྷགུཎསཏིཔཊིལཱབྷཔཉྷོ

༢. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ ཨེཏཾ བྷཎཐ ‘ཡོ ཝསྶསཏཾ ཨཀུསལཾ ཀརེཡྻ, མརཎཀཱལེ ཙ ཨེཀཾ བུདྡྷགུཎཾ སཏིཾ པཊིལབྷེཡྻ, སོ དེཝེསུ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’ཏི ཨེཏཾ ན སདྡཧཱམི, ཨེཝཉྩ པན ཝདེཐ ‘ཨེཏེན པཱཎཱཏིཔཱཏེན ནིརཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’ཏི ཨེཏམྤི ན སདྡཧཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཁུདྡཀོཔི པཱསཱཎོ ཝིནཱ ནཱཝཱཡ ཨུདཀེ ཨུཔྤིལཝེཡྻཱ’’ཏི ¶ . ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཧསཏམྤི པཱསཱཎཱནཾ ནཱཝཱཡ ཨཱརོཔིཏཾ ཨུདཀེ ཨུཔྤིལཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱ, ཨེཝཾ ཀུསལཱནི ཀམྨཱནི དཊྛབྦཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བུདྡྷགུཎསཏིཔཊིལཱབྷཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. དུཀྑཔྤཧཱནཝཱཡམཔཉྷོ

༣. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾ ཏུམྷེ ཨཏཱིཏསྶ དུཀྑསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨནཱགཏསྶ དུཀྑསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན པཙྩུཔྤནྣསྶ དུཀྑསྶ ¶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི ཏུམྷེ ན ཨཏཱིཏསྶ དུཀྑསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐ, ན ཨནཱགཏསྶ དུཀྑསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐ, ན པཙྩུཔྤནྣསྶ དུཀྑསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐ, ཨཐ ཀིམཏྠཱཡ ཝཱཡམཐཱ’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ ‘ཀིནྟི, མཧཱརཱཛ, ཨིདཉྩ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཉྙཉྩ དུཀྑཾ ནུཔྤཛྫེཡྻཱ’ཏི ཨེཏདཏྠཱཡ ཝཱཡམཱམཱ’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི ¶ པན ཏེ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨནཱགཏཾ དུཀྑ’’ནྟི? ‘‘ནཏྠི [ཀཐཱ. ༨༢༨, ༨༢༩ པསྶིཏབྦཾ], མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ‘‘ཏུམྷེ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏིཔཎྜིཏཱ, ཡེ ཏུམྷེ ཨསནྟཱནཾ ཨནཱགཏཱནཾ དུཀྑཱནཾ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཀེཙི པཊིརཱཛཱནོ པཙྩཏྠིཀཱ པཙྩཱམིཏྟཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཧོནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏདཱ ཏུམྷེ པརིཁཾ ཁཎཱཔེཡྻཱཐ, པཱཀཱརཾ ཙིནཱཔེཡྻཱཐ གོཔུརཾ ཀཱརཱཔེཡྻཱཐ, ཨཊྚཱལཀཾ ཀཱརཱཔེཡྻཱཐ, དྷཉྙཾ ཨཏིཧརཱཔེཡྻཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, པཊིཀཙྩེཝ ཏཾ པཊིཡཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེ, མཧཱརཱཛ, ཏདཱ ཧཏྠིསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱཐ, ཨསྶསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱཐ, རཐསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱཐ, དྷནུསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱཐ, ཐརུསྨིཾ སིཀྑེཡྻཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, པཊིཀཙྩེཝ ཏཾ སིཀྑིཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིསྶཏྠཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨནཱགཏཱནཾ, བྷནྟེ, བྷཡཱནཾ པཊིབཱཧནཏྠཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཨནཱགཏཾ བྷཡ’’ནྟི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི ¶ . ‘‘ཏུམྷེ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏིཔཎྜིཏཱ, ཡེ ཏུམྷེ ཨསནྟཱནཾ ཨནཱགཏཱནཾ བྷཡཱནཾ པཊིབཱཧནཏྠཱཡ པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱིཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདཱ ཏྭཾ པིཔཱསིཏོ བྷཝེཡྻཱསི, ཏདཱ ཏྭཾ ཨུདཔཱནཾ ཁཎཱཔེཡྻཱསི, པོཀྑརཎིཾ ཁཎཱཔེཡྻཱསི, ཏལཱ༹ཀཾ ཁཎཱཔེཡྻཱསི ‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, པཊིཀཙྩེཝ ཏཾ པཊིཡཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིསྶཏྠཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨནཱགཏཱནཾ, བྷནྟེ, པིཔཱསཱནཾ པཊིབཱཧནཏྠཱཡ པཊིཡཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, མཧཱརཱཛ, ཨནཱགཏཱ པིཔཱསཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏིཔཎྜིཏཱ ¶ , ཡེ ཏུམྷེ ཨསནྟཱནཾ ཨནཱགཏཱནཾ པིཔཱསཱནཾ པཊིབཱཧནཏྠཱཡ ཏཾ པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདཱ ཏྭཾ བུབྷུཀྑིཏོ བྷཝེཡྻཱསི, ཏདཱ ཏྭཾ ཁེཏྟཾ ཀསཱཔེཡྻཱསི, སཱལིཾ ཝཔཱཔེཡྻཱསི ‘བྷཏྟཾ བྷུཉྫིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, པཊིཀཙྩེཝ ཏཾ པཊིཡཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིསྶཏྠཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨནཱགཏཱནཾ, བྷནྟེ, བུབྷུཀྑཱནཾ པཊིབཱཧནཏྠཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, མཧཱརཱཛ, ཨནཱགཏཱ བུབྷུཀྑཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷེ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏིཔཎྜིཏཱ, ཡེ ཏུམྷེ ཨསནྟཱནཾ ཨནཱགཏཱནཾ བུབྷུཀྑཱནཾ པཊིབཱཧནཏྠཱཡ པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

དུཀྑཔྤཧཱནཝཱཡམཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. བྲཧྨལོཀཔཉྷོ

༤. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱིཝདཱུརོ ཨིཏོ བྲཧྨལོཀོ’’ཏི? ‘‘དཱུརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏོ བྲཧྨལོཀོ ཀཱུཊཱགཱརམཏྟཱ སིལཱ ཏམྷཱ པཏིཏཱ ཨཧོརཏྟེན ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཡོཛནསཧསྶཱནི བྷསྶམཱནཱ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ ཨེཝཾ བྷཎཐ ‘སེཡྻཐཱཔི བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ ¶ , པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཨིདྡྷིམཱ བྷིཀྑུ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཛམྦུདཱིཔེ ཨནྟརཧིཏོ བྲཧྨལོཀེ པཱཏུབྷཝེཡྻཱ’ཏི ཨེཏཾ ཝཙནཾ ན སདྡཧཱམི, ཨེཝཾ ཨཏིསཱིགྷཾ ཏཱཝ བཧཱུནི ཡོཛནསཏཱནི གཙྪིསྶཏཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀུཧིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཝ ཛཱཏབྷཱུམཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཨལསནྡོ ནཱམ དཱིཔོ, ཏཏྠཱཧཾ ཛཱཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཱིཝ དཱུརོ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏོ ཨལསནྡོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘དྭིམཏྟཱནི, བྷནྟེ, ཡོཛནསཏཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཨབྷིཛཱནཱསི ནུ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཏྠ ཀིཉྩིདེཝ ཀརཎཱིཡཾ ཀརིཏྭཱ སརིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སརཱམཱི’’ཏི. ‘‘ལཧུཾ ཁོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, གཏོསི དྭིམཏྟཱནི ཡོཛནསཏཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བྲཧྨལོཀཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. དྭིནྣཾ ལོཀུཔྤནྣཱནཾ སམཀབྷཱཝཔཉྷོ

༥. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཨིདྷ ཀཱལངྐཏོ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཡོ ཙ ཨིདྷ ཀཱལངྐཏོ ཀསྨཱིརེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཀོ ཙིརཏརཾ ཀོ སཱིགྷཏར’’ནྟི? ‘‘སམཀཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཝ ¶ ཛཱཏནགར’’ནྟི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཀལསིགཱམོ ནཱམ, ཏཏྠཱཧཾ ཛཱཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཱིཝ དཱུརོ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏོ ཀལསིགཱམོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘དྭིམཏྟཱནི, བྷནྟེ, ཡོཛནསཏཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཀཱིཝ དཱུརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏོ ཀསྨཱིརཾ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘དྭཱདས, བྷནྟེ, ཡོཛནཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཨིངྒྷ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཀལསིགཱམཾ ཙིནྟེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཙིནྟིཏོ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨིངྒྷ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཀསྨཱིརཾ ཙིནྟེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཙིནྟིཏཾ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཏམཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙིརེན ཙིནྟིཏཾ, ཀཏམཾ སཱིགྷཏར’’ནྟི? ‘‘སམཀཾ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཨིདྷ ཀཱལངྐཏོ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཡོ ཙ ཨིདྷ ཀཱལངྐཏོ ཀསྨཱིརེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, སམཀཾ ཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷིཡྻོ ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, དྭེ སཀུཎཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪེཡྻུཾ ¶ , ཏེསུ ཨེཀོ ཨུཙྩེ རུཀྑེ ནིསཱིདེཡྻ, ཨེཀོ ནཱིཙེ རུཀྑེ ནིསཱིདེཡྻ, ཏེསཾ སམཀཾ པཏིཊྛིཏཱནཾ ཀཏམསྶ ཚཱཡཱ པཋམཏརཾ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧེཡྻ, ཀཏམསྶ ཚཱཡཱ ཙིརེན པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སམཀཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཨིདྷ ཀཱལངྐཏོ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཡོ ཙ ཨིདྷ ཀཱལངྐཏོ ཀསྨཱིརེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, སམཀཾ ཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

དྭིནྣཾ ལོཀུཔྤནྣཱནཾ སམཀབྷཱཝཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. བོཛ྄ཛྷངྒཔཉྷོ

༦. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི? ‘‘སཏྟ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏིཧི པན, བྷནྟེ, བོཛ྄ཛྷངྒེཧི བུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཀེན ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོཛ྄ཛྷངྒེན བུཛ྄ཛྷཏི དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀིསྶ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཝུཙྩནྟི ‘སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨསི ཀོསིཡཱ པཀྑིཏྟོ ཨགྒཧིཏོ ཧཏྠེན ཨུསྶཧཏི ཚེཛྫཾ ཚིནྡིཏུ’’ནྟི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒེན ཝིནཱ ཚཧི བོཛ྄ཛྷངྒེཧི ན བུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

བོཛ྄ཛྷངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. པཱཔཔུཉྙཱནཾ ཨཔྤཱནཔྤབྷཱཝཔཉྷོ

༧. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏརཾ ནུ ཁོ བཧུཏརཾ པུཉྙཾ ཝཱ ཨཔུཉྙཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘པུཉྙཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , བཧུཏརཾ, ཨཔུཉྙཾ ཐོཀ’’ནྟི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི? ‘‘ཨཔུཉྙཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀརོནྟོ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི ‘པཱཔཀམྨཾ མཡཱ ཀཏ’ནྟི, ཏེན པཱཔཾ ན ¶ ཝཌྜྷཏི. པུཉྙཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀརོནྟོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི, ཨཝིཔྤཊིསཱརིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི, སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, སམཱཧིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཏེན ཀཱརཎེན པུཉྙཾ ཝཌྜྷཏི. པུརིསོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཚིནྣཧཏྠཔཱདོ བྷགཝཏོ ཨེཀཾ ཨུཔྤལཧཏྠཾ དཏྭཱ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤཱནི ཝིནིཔཱཏཾ ན གཙྪིསྶཏི. ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན བྷཎཱམི ‘པུཉྙཾ བཧུཏརཾ, ཨཔུཉྙཾ ཐོཀ’’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

པཱཔཔུཉྙཱནཾ ཨཔྤཱནཔྤབྷཱཝཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཛཱནནྟཱཛཱནནྟཔཱཔཀརཎཔཉྷོ

༨. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཛཱནནྟོ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཡོ ཨཛཱནནྟོ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀསྶ བཧུཏརཾ ཨཔུཉྙ’’ནྟི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛཱནནྟོ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྶ བཧུཏརཾ ཨཔུཉྙ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཨམྷཱཀཾ རཱཛཔུཏྟོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ ཨཛཱནནྟོ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཾ མཡཾ དིགུཎཾ དཎྜེམཱ’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཏཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ ཨཱདིཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏཾ ཨེཀོ ཛཱནནྟོ གཎྷེཡྻ, ཨེཀོ ཨཛཱནནྟོ གཎྷེཡྻ, ཀཏམོ [ཀསྶ (ཀ.)] བལཝཏརཾ ཌཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཡོ ཁོ, བྷནྟེ, ཨཛཱནནྟོ གཎྷེཡྻ, སོ [ཏསྶ (པཱི. ཀ.)] བལཝཏརཾ ཌཡ྄ཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཨཛཱནནྟོ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྶ བཧུཏརཾ ཨཔུཉྙ’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཛཱནནྟཱཛཱནནྟཔཱཔཀརཎཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨུཏྟརཀུརུཀཱདིགམནཔཉྷོ

༩. རཱཛཱ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཀོཙི, ཡོ ཨིམིནཱ སརཱིརེན ཨུཏྟརཀུརུཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ, བྲཧྨལོཀཾ ཝཱ, ཨཉྙཾ ཝཱ པན དཱིཔ’’ནྟི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཨིམིནཱ ཙཱཏུམྨཧཱབྷཱུཏིཀེན ཀཱཡེན ཨུཏྟརཀུརུཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ, བྲཧྨལོཀཾ ཝཱ, ཨཉྙཾ ཝཱ པན དཱིཔ’’ནྟི.

‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམིནཱ ཙཱཏུམྨཧཱབྷཱུཏིཀེན ཀཱཡེན ཨུཏྟརཀུརུཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ, བྲཧྨལོཀཾ ཝཱ, ཨཉྙཾ ཝཱ པན ¶ དཱིཔ’’ནྟི? ‘‘ཨབྷིཛཱནཱསི ནུ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ ཝིདཏྠིཾ ཝཱ རཏནཾ ཝཱ ལངྒྷིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨབྷིཛཱནཱམི ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཊྛཔི རཏནིཡོ ལངྒྷེམཱི’’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨཊྛཔི རཏནིཡོ ལངྒྷེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཧཉྷི, བྷནྟེ, ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེམི ‘ཨེཏྠ ནིཔཏིསྶཱམཱི’ཏི སཧ ཙིཏྟུཔྤཱདེན ཀཱཡོ མེ ལཧུཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྡྷིམཱ བྷིཀྑུ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཀཱཡཾ ཙིཏྟེ སམཱརོཔེཏྭཱ ཙིཏྟཝསེན ཝེཧཱསཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨུཏྟརཀུརུཀཱདིགམནཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. དཱིགྷཊྛིཔཉྷོ

༡༠. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ ཨེཝཾ བྷཎཐ ‘ཨཊྛིཀཱནི དཱིགྷཱནི ཡོཛནསཏིཀཱནིཔཱི’ཏི, རུཀྑོཔི ཏཱཝ ནཏྠི ཡོཛནསཏིཀོ, ཀུཏོ པན ཨཊྛིཀཱནི དཱིགྷཱནི ཡོཛནསཏིཀཱནི བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི?

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, སུཏཾ ཏེ ‘མཧཱསམུདྡེ པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི མཙྪཱ ཨཏྠཱི’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཏ’’ནྟི. ‘‘ནནུ མཧཱརཱཛ, པཉྩཡོཛནསཏིཀསྶ མཙྪསྶ ཨཊྛིཀཱནི དཱིགྷཱནི བྷཝིསྶནྟི ཡོཛནསཏིཀཱནིཔཱི’’ཏི?

‘‘ཀལློསི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

དཱིགྷཊྛིཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. ཨསྶཱསཔསྶཱསནིརོདྷཔཉྷོ

༡༡. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ ཨེཝཾ བྷཎཐ ‘སཀྐཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིརོདྷེཏུ’’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིརོདྷེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སཀྐཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིརོདྷེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, སུཏཔུབྦོ ཏེ ཀོཙི ཀཱཀཙྪམཱནོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཏཔུབྦོ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ སདྡོ ཀཱཡེ ནམིཏེ ཝིརམེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཝིརམེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘སོ ཧི ནཱམ, མཧཱརཱཛ, སདྡོ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡསྶ ཨབྷཱཝིཏསཱིལསྶ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟསྶ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙསྶ ཀཱཡེ ནམིཏེ ཝིརམིསྶཏི, ཀིཾ པན བྷཱཝིཏཀཱཡསྶ བྷཱཝིཏསཱིལསྶ བྷཱཝིཏཙིཏྟསྶ བྷཱཝིཏཔཉྙསྶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ན ནིརུཛ྄ཛྷིསྶནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཨསྶཱསཔསྶཱསནིརོདྷཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. སམུདྡཔཉྷོ

༡༢. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘སམུདྡོ སམུདྡོ’ཏི ཝུཙྩཏི, ཀེན ཀཱརཎེན ཨུདཀཾ ‘སམུདྡོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི? ཐེརོ ¶ ཨཱཧ ‘‘ཡཏྟཀཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ, ཏཏྟཀཾ ལོཎཾ. ཡཏྟཀཾ ལོཎཾ, ཏཏྟཀཾ ཨུདཀཾ. ཏསྨཱ ‘སམུདྡོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སམུདྡཔཉྷོ དྭཱདསམོ.

༡༣. སམུདྡཨེཀརསཔཉྷོ

༡༣. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན སམུདྡོ ཨེཀརསོ ལོཎརསོ’’ཏི? ‘‘ཙིརསཎྛིཏཏྟཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀསྶ སམུདྡོ ཨེཀརསོ ལོཎརསོ’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སམུདྡཨེཀརསཔཉྷོ ཏེརསམོ.

༡༤. སུཁུམཔཉྷོ

༡༤. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སཀྐཱ སབྦཾ སུཁུམཾ ཚིནྡིཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ སབྦཾ སུཁུམཾ ཚིནྡིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, སབྦཾ སུཁུམ’’ནྟི? ‘‘དྷམྨོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦསུཁུམོ, ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨཱ སབྦེ སུཁུམཱ, ‘སུཁུམ’ནྟི ཝཱ ‘ཐཱུལ’ནྟི ཝཱ དྷམྨཱནམེཏམདྷིཝཙནཾ. ཡཾ ཀིཉྩི ཚིནྡིཏབྦཾ, སབྦཾ ཏཾ པཉྙཱཡ ཚིནྡཏི, ནཏྠི དུཏིཡཾ པཉྙཱཡ ཚེདན’’ནྟི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

སུཁུམཔཉྷོ ཙུདྡསམོ.

༡༥. ཝིཉྙཱཎནཱནཏྠཔཉྷོ

༡༥. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝཱ ‘པཉྙཱ’ཏི ཝཱ ‘བྷཱུཏསྨིཾ ཛཱིཝོ’ཏི ཝཱ ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཏྠཱ ཙེཝ ནཱནཱབྱཉྫནཱ ཙ, ཨུདཱཧུ ཨེཀཏྠཱ བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི ¶ ? ‘‘ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཉྙཱཎཾ, པཛཱནནལཀྑཎཱ པཉྙཱ, བྷཱུཏསྨིཾ ཛཱིཝོ ནུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི ཛཱིཝོ ནུཔལབྦྷཏི, ཨཐ ཀོ ཙརཧི ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ པསྶཏི, སོཏེན སདྡཾ སུཎཱཏི, གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡཏི, ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡཏི, ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསཏི, མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཡདི ཛཱིཝོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ པསྶཏི…པེ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཱཏི, སོ ཛཱིཝོ ཙཀྑུདྭཱརེསུ ཨུཔྤཱཊིཏེསུ མཧནྟེན ཨཱཀཱསེན བཧིམུཁོ སུཊྛུཏརཾ རཱུཔཾ པསྶེཡྻ, སོཏེསུ ཨུཔྤཱཊིཏེསུ, གྷཱནེ ཨུཔྤཱཊིཏེ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཨུཔྤཱཊིཏཱཡ, ཀཱཡེ ཨུཔྤཱཊིཏེ མཧནྟེན ཨཱཀཱསེན སུཊྛུཏརཾ སདྡཾ སུཎེཡྻ, གནྡྷཾ གྷཱཡེཡྻ, རསཾ སཱཡེཡྻ, ཕོཊྛབྦཾ ཕུསེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི ¶ , བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, བྷཱུཏསྨིཾ ཛཱིཝོ ནུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀལློསི, བྷནྟེ ནཱགསེནཱ’’ཏི.

ཝིཉྙཱཎནཱནཏྠཔཉྷོ པནྣརསམོ.

༡༦. ཨརཱུཔདྷམྨཝཝཏྠཱནདུཀྐརཔཉྷོ

༡༦. རཱཛཱ ¶ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, དུཀྐརཾ ནུ ཁོ བྷགཝཏཱ ཀཏ’’ནྟི? ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘དུཀྐརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀཏ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ དུཀྐརཾ ཀཏ’’ནྟི. ‘‘དུཀྐརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀཏཾ ཨིམེསཾ ཨརཱུཔཱིནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཱརམྨཎེ ཝཏྟམཱནཱནཾ ཝཝཏྠཱནཾ ཨཀྑཱཏཾ ‘ཨཡཾ ཕསྶོ, ཨཡཾ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སཉྙཱ, ཨཡཾ ཙེཏནཱ, ཨིདཾ ཙིཏྟ’’’ནྟི.

‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཧཏྠཔུཊེན ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ ཛིཝ྄ཧཱཡ སཱཡིཏྭཱ ཛཱནེཡྻ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ པུརིསོ ‘‘ཨིདཾ གངྒཱཡ ཨུདཀཾ, ཨིདཾ ཡམུནཱཡ ཨུདཀཾ, ཨིདཾ ཨཙིརཝཏིཡཱ ཨུདཀཾ, ཨིདཾ སརབྷུཡཱ ཨུདཀཾ, ཨིདཾ མཧིཡཱ ཨུདཀ’’’ནྟི? ‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ, ཛཱནིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨིཏོ དུཀྐརཏརཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀཏཾ ཨིམེསཾ ཨརཱུཔཱིནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཱརམྨཎེ ཝཏྟམཱནཱནཾ ཝཝཏྠཱནཾ ¶ ཨཀྑཱཏཾ ‘ཨཡཾ ཕསྶོ, ཨཡཾ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སཉྙཱ, ཨཡཾ ཙེཏནཱ, ཨིདཾ ཙིཏྟ’’’ནྟི. ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཨབྦྷཱནུམོདཱིཏི.

ཨརཱུཔདྷམྨཝཝཏྠཱནདུཀྐརཔཉྷོ སོལ༹སམོ.

ཨརཱུཔདྷམྨཝཝཏྠཱནཝགྒོ སཏྟམོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ སོལ༹ས པཉྷཱ.

མིལིནྡཔཉྷཔུཙྪཱཝིསཛྫནཱ

ཐེརོ ¶ ¶ ཨཱཧ ‘‘ཛཱནཱསི ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཏི ཀཱ ཝེལཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཛཱནཱམི ‘སམྤཏི པཋམོ ཡཱམོ ཨཏིཀྐནྟོ, མཛ྄ཛྷིམོ ཡཱམོ པཝཏྟཏི, ཨུཀྐཱ པདཱིཔཱིཡནྟི, ཙཏྟཱརི པཊཱཀཱནི ཨཱཎཏྟཱནི གམིསྶནྟི བྷཎྜཏོ རཱཛདེཡྻཱནཱི’’’ཏི.

ཡོནཀཱ ཨེཝམཱཧཾསུ ‘‘ཀལློསི, མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏོ ཐེརོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷཎེ, པཎྜིཏོ ཐེརོ, ཨེདིསོ ཨཱཙརིཡོ བྷཝེཡྻ མཱདིསོ ཙ ¶ ཨནྟེཝཱསཱི, ནཙིརསྶེཝ པཎྜིཏོ དྷམྨཾ ཨཱཛཱནེཡྻཱ’’ཏི. ཏསྶ པཉྷཝེཡྻཱཀརཎེན ཏུཊྛོ རཱཛཱ ཐེརཾ ནཱགསེནཾ སཏསཧསྶགྒྷནཀེན ཀམྦལེན ཨཙྪཱདེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཛྫཏགྒེ ཏེ ཨཊྛསཏཾ བྷཏྟཾ པཉྙཔེམི, ཡཾ ཀིཉྩི ཨནྟེཔུརེ ཀཔྤིཡཾ, ཏེན ཙ པཝཱརེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨལཾ མཧཱརཱཛ ཛཱིཝཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱམི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཛཱིཝསི, ཨཔི ཙ ཨཏྟཱནཉྩ རཀྑ, མམཉྩ རཀྑཱཧཱི’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ ཨཏྟཱནཾ རཀྑསི, ‘ནཱགསེནོ མིལིནྡཾ རཱཛཱནཾ པསཱདེཏི, ན ཙ ཀིཉྩི ཨལབྷཱི’ཏི པརཱཔཝཱདོ [པརཔྤཝཱདོ (ཀ.)] ཨཱགཙྪེཡྻཱཏི, ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ རཀྑ. ཀཐཾ མམཾ རཀྑསི, ‘མིལིནྡོ རཱཛཱ པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ན ཀརོཏཱི’ཏི པརཱཔཝཱདོ ཨཱགཙྪེཡྻཱཏི, ཨེཝཾ མམཾ རཀྑཱཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏཐཱ ཧོཏུ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, སཱིཧོ མིགརཱཛཱ སུཝཎྞཔཉྫརེ པཀྑིཏྟོཔི བཧིམུཁོ ཡེཝ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཀིཉྩཱཔི ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱམི བཧིམུཁོ ཡེཝ པན ཨཙྪཱམི. སཙེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨགཱརསྨཱ ཨནཱགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻཾ, ན ཙིརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བཧཱུ མེ པཙྩཏྠིཀཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ པཉྷཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ སངྒྷཱརཱམཾ ཨགམཱསི. ཨཙིརཔཀྐནྟེ ཙ ཨཱཡསྨནྟེ ནཱགསེནེ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི ‘‘ཀིཾ མཡཱ པུཙྪིཏཾ, ཀིཾ བྷདནྟེན ནཱགསེནེན ཝིསཛྫིཏ’’ནྟི? ཨཐ ཁོ མིལིནྡསྶ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི ‘‘སབྦཾ མཡཱ སུཔུཙྪིཏཾ, སབྦཾ བྷདནྟེན ནཱགསེནེན སུཝིསཛྫིཏ’’ནྟི. ཨཱཡསྨཏོཔི ནཱགསེནསྶ སངྒྷཱརཱམགཏསྶ ཨེཏདཧོསི ‘‘ཀིཾ མིལིནྡེན ¶ རཉྙཱ པུཙྪིཏཾ, ཀིཾ མཡཱ ¶ ཝིསཛྫིཏ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ནཱགསེནསྶ ཨེཏདཧོསི ‘‘སབྦཾ མིལིནྡེན རཉྙཱ སུཔུཙྪིཏཾ, སབྦཾ མཡཱ སུཝིསཛྫིཏ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན མིལིནྡསྶ རཉྙོ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘མཱ ཁོ བྷདནྟསྶ ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘ནཱགསེནོ མཡཱ པཉྷཾ པུཙྪིཏོ’ཏི ཏེནེཝ སོམནསྶེན ཏཾ རཏྟཱཝསེསཾ ཝཱིཏིནཱམེསཱིཏི ན ཏེ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ རཏྟཱཝསེསཾ ཨེཏདཧོསི ‘ཀིཾ མཡཱ པུཙྪིཏཾ, ཀིཾ བྷདནྟེན ཝིསཛྫིཏ’ནྟི, ‘སབྦཾ མཡཱ སུཔུཙྪིཏཾ, སབྦཾ བྷདནྟེན སུཝིསཛྫིཏ’’’ནྟི.

ཐེརོཔི ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཱ ཁོ མཧཱརཱཛསྶ ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘མིལིནྡསྶ རཉྙོ མཡཱ པཉྷོ ཝིསཛྫིཏོ’ཏི ཏེནེཝ སོམནསྶེན ཏཾ རཏྟཱཝསེསཾ ཝཱིཏིནཱམེསཱིཏི ན ཏེ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཾ རཏྟཱཝསེསཾ ཨེཏདཧོསི ‘ཀིཾ མིལིནྡེན རཉྙཱ པུཙྪིཏཾ, ཀིཾ མཡཱ ཝིསཛྫིཏ’ནྟི, ‘སབྦཾ མིལིནྡེན རཉྙཱ སུཔུཙྪིཏཾ, སབྦཾ མཡཱ སུཝིསཛྫིཏ’’’ནྟི ཨིཏིཧ ཏེ མཧཱནཱགཱ ཨཉྙམཉྙསྶ སུབྷཱསིཏཾ སམནུམོདིཾསཱུཏི.

མིལིནྡཔཉྷཔུཙྪཱཝིསཛྫནཱ ནིཊྛིཏཱ.

མེཎྜཀཔཉྷཱརམྦྷཀཐཱ

ཨཊྛམནྟཔརིཝཛྫནཱིཡཊྛཱནཱནི

བྷསྶཔྤཝཱདོ ¶ ¶ ¶ [བྷསྶཔྤཝེདཱི (སཱི. པཱི.)] ཝེཏཎྜཱི, ཨཏིབུདྡྷི ཝིཙཀྑཎོ;

མིལིནྡོ ཉཱཎབྷེདཱཡ, ནཱགསེནམུཔཱགམི.

ཝསནྟོ ཏསྶ ཚཱཡཱཡ, པརིཔུཙྪཾ པུནཔྤུནཾ;

པབྷིནྣབུདྡྷི ཧུཏྭཱན, སོཔི ཨཱསི ཏིཔེཊཀོ.

ནཝངྒཾ ཨནུམཛྫནྟོ, རཏྟིབྷཱགེ རཧོགཏོ;

ཨདྡཀྑི མེཎྜཀེ པཉྷེ, དུནྣིཝེཋེ སནིགྒཧེ.

‘‘པརིཡཱཡབྷཱསིཏཾ ཨཏྠི, ཨཏྠི སནྡྷཱཡབྷཱསིཏཾ;

སབྷཱཝབྷཱསིཏཾ ཨཏྠི, དྷམྨརཱཛསྶ སཱསནེ.

‘‘ཏེསམཏྠཾ ཨཝིཉྙཱཡ, མེཎྜཀེ ཛིནབྷཱསིཏེ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ཝིགྒཧོ ཏཏྠ ཧེསྶཏི.

‘‘ཧནྡ ཀཐིཾ པསཱདེཏྭཱ, ཚེཛྫཱཔེསྶཱམི མེཎྜཀེ;

ཏསྶ ནིདྡིཊྛམགྒེན, ནིདྡིསིསྶནྟྱནཱགཏེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཨུདྡྷསྟེ [ཨུཊྛིཏེ (སྱཱ.), ཨུགྒཏེ (སཱི. པཱི.)] ཨརུཎེ སཱིསཾ ནྷཏྭཱ སིརསི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཨཊྛ ཝཏྟཔདཱནི སམཱདིཡི ‘‘ཨིཏོ མེ ཨནཱགཏཱནི སཏྟ དིཝསཱནི ཨཊྛ གུཎེ སམཱདིཡིཏྭཱ ཏཔོ ཙརིཏབྦོ བྷཝིསྶཏི ¶ , སོཧཾ ཙིཎྞཏཔོ སམཱནོ ཨཱཙརིཡཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ མེཎྜཀེ པཉྷེ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ པཀཏིདུསྶཡུགཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཱབྷརཎཱནི ཙ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ མུཎྜཀཔཊིསཱིསཀཾ སཱིསེ པཊིམུཉྩིཏྭཱ མུནིབྷཱཝམུཔགནྟྭཱ ཨཊྛ གུཎེ སམཱདིཡི ‘‘ཨིམཾ སཏྟཱཧཾ མཡཱ ན རཱཛཏྠོ ཨནུསཱསིཏབྦོ, ན རཱགཱུཔསཉྷིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ, ན དོསཱུཔསཉྷིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ, ན མོཧཱུཔསཉྷིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ, དཱསཀམྨཀརཔོརིསེ ཛནེཔི ནིཝཱཏཝུཏྟིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, ཀཱཡིཀཾ ¶ ཝཱཙསིཀཾ ¶ ཨནུརཀྑིཏབྦཾ, ཚཔི ཨཱཡཏནཱནི ནིརཝསེསཏོ ཨནུརཀྑིཏབྦཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ མཱནསཾ པཀྑིཔིཏབྦ’’ནྟི. ཨིམེ ཨཊྛ གུཎེ སམཱདིཡིཏྭཱ ཏེསྭེཝ ཨཊྛསུ གུཎེསུ མཱནསཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ བཧི ཨནིཀྑམིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཊྛམེ དིཝསེ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ པགེཝ པཱཏརཱསཾ ཀཏྭཱ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ མིཏབྷཱཎཱི སུསཎྛིཏེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཨཝིཀྑིཏྟེན ཙིཏྟེན ཧཊྛེན ཨུདགྒེན ཝིཔྤསནྣེན ཐེརཾ ནཱགསེནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཐེརསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཨིདམཝོཙ –

‘‘ཨཏྠི མེ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོཙི ཨཏྠོ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ མནྟཡིཏབྦོ, ན ཏཏྠ ཨཉྙོ ཀོཙི ཏཏིཡོ ཨིཙྪིཏབྦོ, སུཉྙེ ཨོཀཱསེ པཝིཝིཏྟེ ཨརཉྙེ ཨཊྛངྒུཔཱགཏེ སམཎསཱརུཔྤེ. ཏཏྠ སོ པཉྷོ པུཙྪིཏབྦོ བྷཝིསྶཏི, ཏཏྠ མེ གུཡ྄ཧཾ ན ཀཱཏབྦཾ ན རཧསྶཀཾ, ཨརཧཱམཧཾ རཧསྶཀཾ སུཎིཏུཾ སུམནྟནེ ཨུཔགཏེ, ཨུཔམཱཡཔི སོ ཨཏྠོ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦོ, ཡཐཱ ཀིཾ ཝིཡ, ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, མཧཱཔཐཝཱི ནིཀྑེཔཾ ཨརཧཏི ནིཀྑེཔེ ཨུཔགཏེ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨརཧཱམཧཾ རཧསྶཀཾ སུཎིཏུཾ སུམནྟནེ ཨུཔགཏེ’’ཏི. གརུནཱ སཧ པཝིཝིཏྟཔཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིདམཝོཙ – ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིདྷ པུརིསེན མནྟཡིཏུཀཱམེན ཨཊྛ ཋཱནཱནི པརིཝཛྫཡིཏབྦཱནི བྷཝནྟི, ན ཏེསུ ཋཱནེསུ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨཏྠཾ མནྟེཏི, མནྟིཏོཔི ཨཏྠོ པརིཔཏཏི ན སམྦྷཝཏི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ ཋཱནཱནི? ཝིསམཊྛཱནཾ པརིཝཛྫནཱིཡཾ, སབྷཡཾ པརིཝཛྫནཱིཡཾ, ཨཏིཝཱཏཊྛཱནཾ པརིཝཛྫནཱིཡཾ, པཊིཙྪནྣཊྛཱནཾ པརིཝཛྫནཱིཡཾ, དེཝཊྛཱནཾ པརིཝཛྫནཱིཡཾ, པནྠོ པརིཝཛྫནཱིཡོ, སངྒཱམོ [སངྐམོ (སཱི. པཱི.)] པརིཝཛྫནཱིཡོ, ཨུདཀཏིཏྠཾ པརིཝཛྫནཱིཡཾ. ཨིམཱནི ཨཊྛ ཋཱནཱནི པརིཝཛྫནཱིཡཱནཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཀོ དོསོ ཝིསམཊྛཱནེ, སབྷཡེ, ཨཏིཝཱཏེ, པཊིཙྪནྣེ, དེཝཊྛཱནེ, པནྠེ, སངྒཱམེ, ཨུདཀཏིཏྠེ’’ཏི? ‘‘ཝིསམེ, བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, མནྟིཏོ ཨཏྠོ ཝིཀིརཏི ཝིདྷམཏི པགྒྷརཏི ན སམྦྷཝཏི, སབྷཡེ མནོ སནྟསྶཏི, སནྟསྶིཏོ ན སམྨཱ ཨཏྠཾ སམནུཔསྶཏི, ཨཏིཝཱཏེ སདྡོ ཨཝིབྷཱུཏོ ཧོཏི, པཊིཙྪནྣེ ཨུཔསྶུཏིཾ ཏིཊྛནྟི, དེཝཊྛཱནེ ¶ མནྟིཏོ ཨཏྠོ གརུཀཾ ¶ པརིཎམཏི, པནྠེ མནྟིཏོ ཨཏྠོ ཏུཙྪོ བྷཝཏི, སངྒཱམེ ཙཉྩལོ བྷཝཏི, ཨུདཀཏིཏྠེ པཱཀཊོ བྷཝཏི. བྷཝཏཱིཧ –

‘‘‘ཝིསམཾ སབྷཡཾ ཨཏིཝཱཏོ, པཊིཙྪནྣཾ དེཝནིསྶིཏཾ;

པནྠོ ཙ སངྒཱམོ ཏིཏྠཾ, ཨཊྛེཏེ པརིཝཛྫིཡཱ’’’ཏི.

ཨཊྛ མནྟནསྶ པརིཝཛྫནཱིཡཊྛཱནཱནི.

ཨཊྛམནྟཝིནཱསཀཔུགྒལཱ

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཊྛིམེ པུགྒལཱ མནྟིཡམཱནཱ མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? རཱགཙརིཏོ དོསཙརིཏོ མོཧཙརིཏོ མཱནཙརིཏོ ལུདྡྷོ ཨལསོ ཨེཀཙིནྟཱི བཱལོཏི. ཨིམེ ཨཊྛ པུགྒལཱ མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེནྟཱི’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཏེསཾ ཀོ དོསོ’’ཏི? ‘‘རཱགཙརིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཱགཝསེན མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, དོསཙརིཏོ དོསཝསེན མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, མོཧཙརིཏོ མོཧཝསེན མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, མཱནཙརིཏོ མཱནཝསེན མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, ལུདྡྷོ ལོབྷཝསེན མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, ཨལསོ ཨལསཏཱཡ མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, ཨེཀཙིནྟཱི ཨེཀཙིནྟིཏཱཡ མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི, བཱལོ བཱལཏཱཡ མནྟིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཱཔཱདེཏི. བྷཝཏཱིཧ –

‘‘‘རཏྟོ དུཊྛོ ཙ མཱུལ༹ྷོ ཙ, མཱནཱི ལུདྡྷོ ཏཐཱལསོ;

ཨེཀཙིནྟཱི ཙ བཱལོ ཙ, ཨེཏེ ཨཏྠཝིནཱསཀཱ’’’ཏི.

ཨཊྛ མནྟཝིནཱསཀཔུགྒལཱ.

ནཝགུཡ྄ཧམནྟཝིདྷཾསཀཾ

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཝིམེ པུགྒལཱ མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརནྟི ན དྷཱརེནྟི. ཀཏམེ ནཝ? རཱགཙརིཏོ ¶ དོསཙརིཏོ མོཧཙརིཏོ བྷཱིརུཀོ ཨཱམིསགརུཀོ ཨིཏྠཱི སོཎྜོ པཎྜཀོ དཱརཀོ’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཏེསཾ ཀོ དོསོ’’ཏི? ‘‘རཱགཙརིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཱགཝསེན མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, དོསཙརིཏོ, བྷནྟེ ¶ , དོསཝསེན མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, མཱུལ༹ྷོ མོཧཝསེན མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན ¶ དྷཱརེཏི, བྷཱིརུཀོ བྷཡཝསེན མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, ཨཱམིསགརུཀོ ཨཱམིསཧེཏུ མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, ཨིཏྠཱི པཉྙཱཡ ཨིཏྟརཏཱཡ མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, སོཎྜིཀོ སུརཱལོལཏཱཡ མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, པཎྜཀོ ཨནེཀཾསིཀཏཱཡ མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི, དཱརཀོ ཙཔལཏཱཡ མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ ཝིཝརཏི ན དྷཱརེཏི. བྷཝཏཱིཧ –

‘‘‘རཏྟོ དུཊྛོ ཙ མཱུལ༹ྷོ ཙ, བྷཱིརུ ཨཱམིསགརུཀོ [ཨཱམིསཙཀྑུཀོ (སཱི. པཱི.)];

ཨིཏྠཱི སོཎྜོ པཎྜཀོ ཙ, ནཝམོ བྷཝཏི དཱརཀོ.

‘‘ནཝེཏེ པུགྒལཱ ལོཀེ, ཨིཏྟརཱ ཙལིཏཱ ཙལཱ;

ཨེཏེཧི མནྟིཏཾ གུཡ྄ཧཾ, ཁིཔྤཾ བྷཝཏི པཱཀཊ’’’ནྟི.

ནཝ གུཡ྄ཧམནྟཝིདྷཾསཀཱ པུགྒལཱ.

ཨཊྛ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཀཱརཎཾ

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཝཡཔརིཎཱམེན བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, ཡསཔརིཎཱམེན བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, པརིཔུཙྪཱཡ བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, ཏིཏྠསཾཝཱསེན བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, སཱཀཙྪཱཡ བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, སྣེཧཱུཔསེཝནེན བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, པཏིརཱུཔདེསཝཱསེན བུདྡྷི པརིཎམཏི པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི. བྷཝཏཱིཧ –

‘‘‘ཝཡེན ¶ ཡསཔུཙྪཱཧི, ཏིཏྠཝཱསེན ཡོནིསོ;

སཱཀཙྪཱ སྣེཧསཾསེཝཱ, པཏིརཱུཔཝསེན ཙ.

‘‘ཨེཏཱནི ཨཊྛ ཋཱནཱནི, བུདྡྷིཝིསདཀཱརཎཱ;

ཡེསཾ ཨེཏཱནི སམྦྷོནྟི, ཏེསཾ བུདྡྷི པབྷིཛྫཏཱི’’’ཏི.

ཨཊྛ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཀཱརཎཱནི.

ཨཱཙརིཡགུཎཾ

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨཡཾ བྷཱུམིབྷཱགོ ཨཊྛ མནྟདོསཝིཝཛྫིཏོ, ཨཧཉྩ ལོཀེ པརམོ མནྟིསཧཱཡོ [མནྟསཧཱཡོ (སཱི.)], གུཡ྄ཧམནུརཀྑཱི ཙཱཧཾ ཡཱཝཱཧཾ ཛཱིཝིསྶཱམི ཏཱཝ གུཡ྄ཧམནུརཀྑིསྶཱམི, ཨཊྛཧི ཙ མེ ཀཱརཎེཧི བུདྡྷི པརིཎཱམཾ གཏཱ, དུལླབྷོ ཨེཏརཧི མཱདིསོ ཨནྟེཝཱསཱི, སམྨཱ ¶ པཊིཔནྣེ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཡེ ཨཱཙརིཡཱནཾ པཉྩཝཱིསཏི ཨཱཙརིཡགུཎཱ, ཏེཧི གུཎེཧི ཨཱཙརིཡེན སམྨཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཀཏམེ པཉྩཝཱིསཏི གུཎཱ?

‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཱཙརིཡེན ཨནྟེཝཱསིམྷི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརཀྑཱ ཨུཔཊྛཔེཏབྦཱ, ཨསེཝནསེཝནཱ ཛཱནིཏབྦཱ, པམཏྟཱཔྤམཏྟཱ ཛཱནིཏབྦཱ, སེཡྻཝཀཱསོ ཛཱནིཏབྦོ, གེལཉྙཾ ཛཱནིཏབྦཾ, བྷོཛནསྶ [བྷོཛནཱིཡཾ (སྱཱ.)] ལདྡྷཱལདྡྷཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཝིསེསོ ཛཱནིཏབྦོ, པཏྟགཏཾ སཾཝིབྷཛིཏབྦཾ, ཨསྶཱསིཏབྦོ ‘མཱ བྷཱཡི, ཨཏྠོ ཏེ ཨབྷིཀྐམཏཱི’ཏི, ‘ཨིམིནཱ པུགྒལེན པཊིཙརཏཱི’ཏི [པཊིཙརཱཧཱིཏི (ཀ.)] པཊིཙཱརོ ཛཱནིཏབྦོ, གཱམེ པཊིཙཱརོ ཛཱནིཏབྦོ, ཝིཧཱརེ པཊིཙཱརོ ཛཱནིཏབྦོ, ན ཏེན ཧཱསོ དཝོ ཀཱཏབྦོ [ན ཏེན སཧ སལླཱཔོ ཀཱཏབྦོ (སཱི. པཱི.)], ཏེན སཧ ཨཱལཱཔོ ཀཱཏབྦོ, ཚིདྡཾ དིསྭཱ ཨདྷིཝཱསེཏབྦཾ, སཀྐཙྩཀཱརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, ཨཁཎྜཀཱརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, ཨརཧསྶཀཱརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, ནིརཝསེསཀཱརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, ‘ཛནེམིམཾ [ཛཱནེམིམཾ (སྱཱ.)] སིཔྤེསཱུ’ཏི ཛནཀཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏབྦཾ, ‘ཀཐཾ ཨཡཾ ན པརིཧཱཡེཡྻཱ’ཏི ཝཌྜྷིཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏབྦཾ, ‘བལཝཾ ཨིམཾ ཀརོམི སིཀྑཱབལེནཱ’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏབྦཾ, མེཏྟཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏབྦཾ, ཨཱཔདཱསུ ན ཝིཛཧིཏབྦཾ, ཀརཎཱིཡེ ནཔྤམཛྫིཏབྦཾ, ཁལིཏེ དྷམྨེན པགྒཧེཏབྦོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷནྟེ, པཉྩཝཱིསཏི ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡགུཎཱ, ཏེཧི གུཎེཧི མཡི སམྨཱ པཊིཔཛྫསྶུ, སཾསཡོ མེ, བྷནྟེ, ཨུཔྤནྣོ, ཨཏྠི མེཎྜཀཔཉྷཱ ཛིནབྷཱསིཏཱ ¶ , ཨནཱགཏེ ཨདྡྷཱནེ ཏཏྠ ཝིགྒཧོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཨནཱགཏེ ཙ ཨདྡྷཱནེ དུལླབྷཱ བྷཝིསྶནྟི ཏུམྷཱདིསཱ བུདྡྷིམནྟོ, ཏེསུ མེ པཉྷེསུ ཙཀྑུཾ དེཧི པརཝཱདཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

ཨུཔཱསཀགུཎཾ

ཐེརོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ དས ཨུཔཱསཀསྶ ཨུཔཱསཀགུཎེ པརིདཱིཔེསི. ‘‘དས ཨིམེ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཱསཀསྶ ཨུཔཱསཀགུཎཱ. ཀཏམེ དས ¶ , ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཱསཀོ སངྒྷེན སམཱནསུཁདུཀྑོ ཧོཏི, དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ ཧོཏི, ཡཐཱབལཾ སཾཝིབྷཱགརཏོ ཧོཏི, ཛིནསཱསནཔརིཧཱནིཾ དིསྭཱ ཨབྷིཝཌྜྷིཡཱ ཝཱཡམཏི. སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ཨཔགཏཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ན ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསཏི, ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཉྩསྶ རཀྑིཏཾ ཧོཏི, སམགྒཱརཱམོ ཧོཏི སམགྒརཏོ, ཨནུསཱུཡཀོ ཧོཏི, ན ཙ ཀུཧནཝསེན ¶ སཱསནེ ཙརཏི, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དས ཨུཔཱསཀསྶ ཨུཔཱསཀགུཎཱ, ཏེ སབྦེ གུཎཱ ཏཡི སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཏེ ཡུཏྟཾ པཏྟཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ པཏིརཱུཔཾ ཡཾ ཏྭཾ ཛིནསཱསནཔརིཧཱནིཾ དིསྭཱ ཨབྷིཝཌྜྷིཾ ཨིཙྪསི, ཀརོམི ཏེ ཨོཀཱསཾ, པུཙྪ མཾ ཏྭཾ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི.

མེཎྜཀཔཉྷཱརམྦྷཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. མེཎྜཀཔཉྷོ

༡. ཨིདྡྷིབལཝགྒོ

༡. ཀཏཱདྷིཀཱརསཕལཔཉྷོ

༡. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཀཏཱཝཀཱསོ ནིཔཙྩ གརུནོ པཱདེ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམེ ཏིཏྠིཡཱ ཨེཝཾ བྷཎནྟི [ཝཉྩོ བྷཝཏི ཨཕལོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ‘ཡདི བུདྡྷོ པཱུཛཾ སཱདིཡཏི, ན པརིནིབྦུཏོ བུདྡྷོ སཾཡུཏྟོ ལོཀེན ཨནྟོབྷཝིཀོ ལོཀསྨིཾ ལོཀསཱདྷཱརཎོ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ. ཡདི པརིནིབྦུཏོ ཝིསཾཡུཏྟོ ལོཀེན ནིསྶཊོ སབྦབྷཝེཧི, ཏསྶ པཱུཛཱ ནུཔྤཛྫཏི, པརིནིབྦུཏོ ན ཀིཉྩི སཱདིཡཏི, ཨསཱདིཡནྟསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཝཉྫྷོ བྷཝཏི ཨཕལོ’ཏི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ ཨེསོ པཉྷོ, ནེསོ ཝིསཡོ ཨཔྤཏྟམཱནསཱནཾ, མཧནྟཱནཾ ཡེཝེསོ ཝིསཡོ, བྷིནྡེཏཾ དིཊྛིཛཱལཾ ཨེཀཾསེ ཋཔཡ, ཏཝེསོ པཉྷོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཨནཱགཏཱནཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཙཀྑུཾ དེཧི པརཝཱདནིགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘པརིནིབྦུཏོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ, ན ཙ བྷགཝཱ པཱུཛཾ སཱདིཡཏི, བོདྷིམཱུལེ ཡེཝ ཏཐཱགཏསྶ སཱདིཡནཱ པཧཱིནཱ, ཀིཾ པན ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏསྶ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘པཱུཛིཡནྟཱ [པཱུཛིཏཱ (སྱཱ.)] ཨསམསམཱ, སདེཝམཱནུསེཧི ཏེ;

ན སཱདིཡནྟི སཀྐཱརཾ, བུདྡྷཱནཾ ཨེས དྷམྨཏཱ’’’ཏི.

རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, པུཏྟོ ཝཱ པིཏུནོ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, པིཏཱ ཝཱ པུཏྟསྶ ཝཎྞཾ ¶ བྷཱསཏི, ན ཙེཏཾ ཀཱརཎཾ པརཝཱདཱནཾ ནིགྒཧཱཡ, པསཱདཔྤཀཱསནཾ ནཱམེཏཾ, ཨིངྒྷ མེ ཏྭཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ སམྨཱ བྲཱུཧི སཀཝཱདསྶ ¶ པཏིཊྛཱཔནཱཡ དིཊྛིཛཱལཝིནིཝེཋནཱཡཱ’’ཏི.

ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘པརིནིབྦུཏོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ, ན ཙ བྷགཝཱ པཱུཛཾ སཱདིཡཏི, ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཏཐཱགཏསྶ དེཝམནུསྶཱ དྷཱཏུརཏནཾ ཝཏྠུཾ ཀརིཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཉཱཎརཏནཱརམྨཎེན སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ སེཝནྟཱ ཏིསྶོ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷནྟི.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ པཛྫལིཏྭཱ ནིབྦཱཡེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ སཱདིཡཏི ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱན’’ནྟི? ‘‘ཛལམཱནོཔི སོ, བྷནྟེ, མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ ན སཱདིཡཏི, ཀིཾ པན ནིབྦུཏོ ཨུཔསནྟོ ཨཙེཏནོ སཱདིཡཏི? ‘‘ཏསྨིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨགྒིཀྑནྡྷེ ཨུཔརཏེ ཨུཔསནྟེ ལོཀེ ཨགྒི སུཉྙོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཀཊྛཾ ཨགྒིསྶ ཝཏྠུ ཧོཏི ཨུཔཱདཱནཾ, ཡེ ཀེཙི མནུསྶཱ ཨགྒིཀཱམཱ, ཏེ ཨཏྟནོ ཐཱམབལཝཱིརིཡེན པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརེན ཀཊྛཾ མནྠཡིཏྭཱ [མདྡིཏྭཱ (ཀ.)] ཨགྒིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེན ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཱནི ཀམྨཱནི ཀརོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཙནཾ མིཙྪཱ བྷཝཏི ‘ཨསཱདིཡནྟསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཝཉྫྷོ བྷཝཏི ཨཕལོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ པཛྫལི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ དསསཧསྶིཡཱ [དསསཧསྶིམྷི (སཱི. པཱི. ཀ.)] ལོཀདྷཱཏུཡཱ བུདྡྷསིརིཡཱ པཛྫལི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ པཛྫལིཏྭཱ ནིབྦུཏོ, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ བུདྡྷསིརིཡཱ པཛྫལིཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦུཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ ན སཱདིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ ལོཀཧིཏསྶ སཱདིཡནཱ པཧཱིནཱ ཨུཔསནྟཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ ནིབྦུཏེ ཨགྒིཀྑནྡྷེ ཨནུཔཱདཱནེ ཨཏྟནོ ཐཱམབལཝཱིརིཡེན པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརེན ཀཊྛཾ མནྠཡིཏྭཱ ཨགྒིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེན ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཱནི ཀམྨཱནི ཀརོནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ དེཝམནུསྶཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ དྷཱཏུརཏནཾ ཝཏྠུཾ ཀརིཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཉཱཎརཏནཱརམྨཎེན ¶ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ སེཝནྟཱ ཏིསྶོ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷནྟི, ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ¶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཝཱཏོ ཝཱཡིཏྭཱ ཨུཔརམེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔརཏོ ཝཱཏོ སཱདིཡཏི པུན ནིབྦཏྟཱཔན’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨུཔརཏསྶ ཝཱཏསྶ ཨཱབྷོགོ ཝཱ ¶ མནསིཀཱརོ ཝཱ པུན ནིབྦཏྟཱཔནཱཡ’’. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཾ’’? ‘‘ཨཙེཏནཱ སཱ ཝཱཡོདྷཱཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཏསྶ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔརཏསྶ ཝཱཏསྶ ཝཱཏོཏི སམཉྙཱ ཨཔགཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཏཱལཝཎྚཝིདྷཱུཔནཱནི ཝཱཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཡཱ པཙྩཡཱ, ཡེ ཀེཙི མནུསྶཱ ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟཱ པརིལཱ༹ཧཔརིཔཱིལི༹ཏཱ, ཏེ ཏཱལཝཎྚེན ཝཱ ཝིདྷཱུཔནེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཐཱམབལཝཱིརིཡེན པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརེན ཏཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེན ཝཱཏེན ཨུཎྷཾ ནིབྦཱཔེནྟི པརིལཱ༹ཧཾ ཝཱུཔསམེནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཙནཾ མིཙྪཱ བྷཝཏི ‘ཨསཱདིཡནྟསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཝཉྫྷོ བྷཝཏི ཨཕལོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཝཱཏོ ཝཱཡི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ སཱིཏལམདྷུརསནྟསུཁུམམེཏྟཱཝཱཏེན ཨུཔཝཱཡི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཝཱཏོ ཝཱཡིཏྭཱ ཨུཔརཏོ, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སཱིཏལམདྷུརསནྟསུཁུམམེཏྟཱཝཱཏེན ཨུཔཝཱཡིཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔརཏོ ཝཱཏོ པུན ནིབྦཏྟཱཔནཾ ན སཱདིཡཏི, ཨེཝམེཝ ལོཀཧིཏསྶ སཱདིཡནཱ པཧཱིནཱ ཨུཔསནྟཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏེ མནུསྶཱ ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟཱ པརིལཱ༹ཧཔརིཔཱིལི༹ཏཱ, ཨེཝམེཝ དེཝམནུསྶཱ ཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔཔརིལཱ༹ཧཔརིཔཱིལི༹ཏཱ. ཡཐཱ ཏཱལཝཎྚཝིདྷཱུཔནཱནི ཝཱཏསྶ ནིབྦཏྟིཡཱ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, ཨེཝམེཝ ཏཐཱགཏསྶ དྷཱཏུ ཙ ཉཱཎརཏནཉྩ པཙྩཡོ ཧོཏི ཏིསྶནྣཾ སམྤཏྟཱིནཾ ¶ པཊིལཱབྷཱཡ. ཡཐཱ མནུསྶཱ ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟཱ པརིལཱ༹ཧཔརིཔཱིལི༹ཏཱ ཏཱལཝཎྚེན ཝཱ ཝིདྷཱུཔནེན ཝཱ ཝཱཏཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨུཎྷཾ ནིབྦཱཔེནྟི པརིལཱ༹ཧཾ ཝཱུཔསམེནྟི, ཨེཝམེཝ དེཝམནུསྶཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ དྷཱཏུཉྩ ཉཱཎརཏནཉྩ པཱུཛེཏྭཱ ཀུསལཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེན ཀུསལེན ཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔཔརིལཱ༹ཧཾ ནིབྦཱཔེནྟི ཝཱུཔསམེནྟི. ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི པརཝཱདཱནཾ ནིགྒཧཱཡ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ བྷེརིཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ སདྡཾ ནིབྦཏྟེཡྻ, ཡོ སོ བྷེརིསདྡོ པུརིསེན ནིབྦཏྟིཏོ, སོ སདྡོ ཨནྟརདྷཱཡེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, སདྡོ སཱདིཡཏི པུན ནིབྦཏྟཱཔན’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨནྟརཧིཏོ སོ སདྡོ, ནཏྠི ཏསྶ པུན ཨུཔྤཱདཱཡ ཨཱབྷོགོ ¶ ཝཱ མནསིཀཱརོ ཝཱ, སཀིཾ ནིབྦཏྟེ བྷེརིསདྡེ ཨནྟརཧིཏེ སོ བྷེརིསདྡོ སམུཙྪིནྣོ ཧོཏི. བྷེརཱི པན, བྷནྟེ, པཙྩཡོ ¶ ཧོཏི སདྡསྶ ནིབྦཏྟིཡཱ, ཨཐ པུརིསོ པཙྩཡེ སཏི ཨཏྟཛེན ཝཱཡཱམེན བྷེརིཾ ཨཀོཊེཏྭཱ སདྡཾ ནིབྦཏྟེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཔརིབྷཱཝིཏཾ དྷཱཏུརཏནཉྩ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ ཨནུསིཊྛཉྩ [ཨནུསཏྠིཉྩ (སཱི. པཱི.)] སཏྠཱརཾ ཋཔཡིཏྭཱ སཡཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོ, ན ཙ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི སམྤཏྟིལཱབྷོ ཨུཔཙྪིནྣོ ཧོཏི, བྷཝདུཀྑཔཊིཔཱིལི༹ཏཱ སཏྟཱ དྷཱཏུརཏནཉྩ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ ཨནུསིཊྛཉྩ པཙྩཡཾ ཀརིཏྭཱ སམྤཏྟིཀཱམཱ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷནྟི, ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི.

‘‘དིཊྛཉྩེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ. ཀཐིཏཉྩ བྷཎིཏཉྩ ཨཱཙིཀྑིཏཉྩ ‘སིཡཱ ཁོ པནཱནནྡ, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝམསྶ ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ ¶ པཱཝཙནཾ ནཏྠི ནོ སཏྠཱཏི, ན ཁོ པནེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, ཡོ ཝོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ, སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’ཏི. པརིནིབྦུཏསྶ ཏཐཱགཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཝཉྫྷོ བྷཝཏི ཨཕལོཏི, ཏཾ ཏེསཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཙནཾ མིཙྪཱ ཨབྷཱུཏཾ ཝིཏཐཾ ཨལིཀཾ ཝིརུདྡྷཾ ཝིཔརཱིཏཾ དུཀྑདཱཡཀཾ དུཀྑཝིཔཱཀཾ ཨཔཱཡགམནཱིཡནྟི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ. སཱདིཡཏི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘སབྦབཱིཛཱནི མཡི སཾཝིརུཧནྟཱུ’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏཱནི, མཧཱརཱཛ, བཱིཛཱནི ཨསཱདིཡནྟིཡཱ མཧཱཔཐཝིཡཱ སཾཝིརུཧིཏྭཱ དལ༹ྷམཱུལཛཊཱཔཏིཊྛིཏཱ ཁནྡྷསཱརསཱཁཱཔརིཝིཏྠིཎྞཱ པུཔྥཕལདྷརཱ ཧོནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨསཱདིཡནྟཱིཔི, བྷནྟེ, མཧཱཔཐཝཱི ཏེསཾ བཱིཛཱནཾ ཝཏྠུཾ ཧོཏི པཙྩཡཾ དེཏི ཝིརུཧནཱཡ, ཏཱནི བཱིཛཱནི ཏཾ ཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ ཏེན པཙྩཡེན སཾཝིརུཧིཏྭཱ དལ༹ྷམཱུལཛཊཱཔཏིཊྛིཏཱ ཁནྡྷསཱརསཱཁཱཔརིཝིཏྠིཎྞཱ པུཔྥཕལདྷརཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ¶ ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏིཏྠིཡཱ སཀེ ཝཱདེ ནཊྛཱ ཧོནྟི ཧཏཱ ཝིརུདྡྷཱ, སཙེ ཏེ བྷཎནྟི ‘ཨསཱདིཡནྟསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཝཉྫྷོ བྷཝཏི ཨཕལོ’ ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི ན ཀིཉྩི སཱདིཡཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ ན ཀིཉྩི སཱདིཡཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཱནི བཱིཛཱནི པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ སཾཝིརུཧིཏྭཱ དལ༹ྷམཱུལཛཊཱཔཏིཊྛིཏཱ ཁནྡྷསཱརསཱཁཱཔརིཝིཏྠིཎྞཱ པུཔྥཕལདྷརཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ དེཝམནུསྶཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ དྷཱཏུཉྩ ཉཱཎརཏནཉྩ ནིསྶཱཡ དལ༹ྷཀུསལམཱུལཔཏིཊྛིཏཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷདྷམྨསཱརསཱིལསཱཁཱཔརིཝིཏྠིཎྞཱ ¶ ཝིམུཏྟིཔུཔྥསཱམཉྙཕལདྷརཱ ཧོནྟི, ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ ¶ , ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ. སཱདིཡནྟི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེ ཨོཊྛཱ གོཎཱ གདྲབྷཱ ཨཛཱ པསཱུ མནུསྶཱ ཨནྟོཀུཙྪིསྨིཾ ཀིམིཀུལཱནཾ སམྦྷཝ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཀིམཡོ ཏེསཾ ཨསཱདིཡནྟཱནཾ ཨནྟོཀུཙྪིསྨིཾ སམྦྷཝིཏྭཱ བཧུཔུཏྟནཏྟཱ ཝེཔུལླཏཾ པཱཔུཎནྟཱི’’ཏི? ‘‘པཱཔསྶ, བྷནྟེ, ཀམྨསྶ བལཝཏཱཡ ཨསཱདིཡནྟཱནཾ ཡེཝ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨནྟོཀུཙྪིསྨིཾ ཀིམཡོ སམྦྷཝིཏྭཱ བཧུཔུཏྟནཏྟཱ ཝེཔུལླཏཾ པཱཔུཎནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ དྷཱཏུསྶ ཙ ཉཱཎཱརམྨཎསྶ ཙ བལཝཏཱཡ ཏཐཱགཏེ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ. སཱདིཡནྟི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེ མནུསྶཱ ཨིམེ ཨཊྛནཝུཏི རོགཱ ཀཱཡེ ནིབྦཏྟནྟཱུ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, རོགཱ ཨསཱདིཡནྟཱནཾ ཀཱཡེ ནིཔཏནྟཱི’’ཏི? ‘‘པུབྦེ ཀཏེན, བྷནྟེ, དུཙྩརིཏེནཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, པུབྦེ ཀཏཾ ཨཀུསལཾ ཨིདྷ ¶ ཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, པུབྦེ ཀཏམྤི ཨིདྷ ཀཏམྤི ཀུསལཱཀུསལཾ ཀམྨཾ ཨཝཉྫྷཾ བྷཝཏི སཕལནྟི. ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི.

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ནནྡཀོ ནཱམ ཡཀྑོ ཐེརཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨཱསཱདཡིཏྭཱ པཐཝིཾ པཝིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི, ལོཀེ པཱཀཊོ ཨེསོ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ སཱདིཡི ནནྡཀསྶ ཡཀྑསྶ མཧཱཔཐཝིགིལན’’ནྟི ¶ [པཝཏྟམཱནེཔི (སྱཱ.)]. ‘‘ཨུབྦཏྟིཡནྟེཔི, བྷནྟེ, སདེཝཀེ ལོཀེ པཏམཱནེཔི ཚམཱཡཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཝིཀིརནྟེཔི སིནེརུཔབྦཏརཱཛེ ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ ན པརསྶ དུཀྑཾ སཱདིཡེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡེན ཧེཏུནཱ ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ ཀུཛ྄ཛྷེཡྻ ཝཱ དུསྶེཡྻ ཝཱ, སོ ཧེཏུ ཐེརསྶ སཱརིཔུཏྟསྶ སམཱུཧཏོ སམུཙྪིནྣོ, ཧེཏུནོ སམུགྒྷཱཏིཏཏྟཱ, བྷནྟེ, ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ ཛཱིཝིཏཧཱརཀེཔི ཀོཔཾ ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ ¶ , ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ ནནྡཀསྶ ཡཀྑསྶ པཐཝིགིལནཾ ན སཱདིཡི, ཀིསྶ པན ནནྡཀོ ཡཀྑོ པཐཝིཾ པཝིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ཨཀུསལསྶ, བྷནྟེ, ཀམྨསྶ བལཝཏཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཨཀུསལསྶ ཀམྨསྶ བལཝཏཱཡ ནནྡཀོ ཡཀྑོ པཐཝིཾ པཝིཊྛོ, ཨསཱདིཡནྟསྶཱཔི ཀཏོ ཨཔརཱདྷོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ. ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨཀུསལསྶཔི ཀམྨསྶ བལཝཏཱཡ ཨསཱདིཡནྟསྶ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི. ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོཏི.

‘‘ཀཏི ནུ ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ, ཡེ ཨེཏརཧི མཧཱཔཐཝིཾ པཝིཊྛཱ, ཨཏྠི ཏེ ཏཏྠ སཝཎ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིངྒྷ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, སཱཝེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱ, བྷནྟེ, སུཔྤབུདྡྷོ ཙ སཀྐོ, དེཝདཏྟོ ཙ ཐེརོ, ནནྡཀོ ཙ ཡཀྑོ, ནནྡོ ཙ མཱཎཝཀོཏི. སུཏམེཏཾ, བྷནྟེ, ཨིམེ པཉྩ ཛནཱ མཧཱཔཐཝིཾ པཝིཊྛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཔརདྡྷཱ’’ཏི? ‘‘བྷགཝཏི ཙ, བྷནྟེ, སཱཝཀེསུ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , བྷགཝཱ ཝཱ སཱཝཀཱ ཝཱ སཱདིཡིཾསུ ཨིམེསཾ མཧཱཔཐཝིཔཝིསན’’ནྟི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶེཝ ཀཏོ ཨདྷིཀཱརོ ཨཝཉྫྷོ བྷཝཏི སཕལོ’’ཏི. ‘‘སུཝིཉྙཱཔིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནཱིཀཏོ, གུཡ྄ཧཾ ཝིདཾསིཏཾ ¶ , གཎྛི བྷིནྣོ, གཧནཾ ཨགཧནཾ ཀཏཾ, ནཊྛཱ པརཝཱདཱ, བྷགྒཱ ཀུདིཊྛཱི, ནིཔྤབྷཱ ཛཱཏཱ ཀུཏིཏྠིཡཱ, ཏྭཾ གཎཱིཝརཔཝརམཱསཛྫཱ’’ཏི.

ཀཏཱདྷིཀཱརསཕལཔཉྷོ པཋམོ.

༢. སབྦཉྙུབྷཱཝཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ སབྦཉྙཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦཉྙཱུ, ན ཙ བྷགཝཏོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ, ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཾ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཨསབྦཉྙཱུཏི. ཡདི ཏསྶ པརིཡེསནཱཡ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཝཱཧསཏཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིཧཱིནཾ ཨཌྜྷཙཱུལ༹ཉྩ ཝཱཧཱ ཝཱིཧིསཏྟམྦཎཱནི དྭེ ཙ ཏུམྦཱ ཨེཀཙྪརཱཀྑཎེ པཝཏྟཙིཏྟསྶ ཨེཏྟཀཱ ཝཱིཧཱི ལཀྑཾ ཋཔཱིཡམཱནཱ [ཋཔཱིཡམཱནེ (སཱི. པཱི.)] པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻུཾ?

‘‘ཏཏྲིམེ ¶ སཏྟཝིདྷཱ ཙིཏྟཱ པཝཏྟནྟི, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སརཱགཱ སདོསཱ སམོཧཱ སཀིལེསཱ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཙིཏྟསྶ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསནཱལ༹སྶ ཝིཏཏསྶ ཝིསཱལསྶ ཝིཏྠིཎྞསྶ སཾསིབྦིཏཝིསིབྦིཏསྶ སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏསྶ ཨཱཀཌྜྷིཡནྟསྶ གརུཀཾ ཧོཏི ཨཱགམནཾ དནྡྷཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སཾསིབྦིཏཝིསིབྦིཏཏྟཱ སཱཁཱནཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སརཱགཱ སདོསཱ སམོཧཱ སཀིལེསཱ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སཾསིབྦིཏཝིསིབྦིཏཏྟཱ ཀིལེསེཧི, ཨིདཾ པཋམཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲིདཾ དུཏིཡཾ ཙིཏྟཾ ཝིབྷཏྟམཱཔཛྫཏི – ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སོཏཱཔནྣཱ པིཧིཏཱཔཱཡཱ དིཊྛིཔྤཏྟཱ ཝིཉྙཱཏསཏྠུསཱསནཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཏཱིསུ ¶ ཋཱནེསུ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི. ཨུཔརིབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟསྶ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསནཱལ༹སྶ ཏིཔབྦགཎྛིཔརིསུདྡྷསྶ ཨུཔརི སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏསྶ ཨཱཀཌྜྷིཡནྟསྶ ཡཱཝ ཏིཔབྦཾ ཏཱཝ ལཧུཀཾ ཨེཏི, ཏཏོ ཨུཔརི ཐདྡྷཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཧེཊྛཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སོཏཱཔནྣཱ པིཧིཏཱཔཱཡཱ དིཊྛིཔྤཏྟཱ ཝིཉྙཱཏསཏྠུསཱསནཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟསྶ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ, ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲིདཾ ཏཏིཡཾ ཙིཏྟཾ ཝིབྷཏྟམཱཔཛྫཏི – ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཀདཱགཱམིནོ, ཡེསཾ རཱགདོསམོཧཱ ཏནུབྷཱུཏཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟསྶ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསནཱལ༹སྶ པཉྩཔབྦགཎྛིཔརིསུདྡྷསྶ ཨུཔརི སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏསྶ ཨཱཀཌྜྷིཡནྟསྶ ཡཱཝ པཉྩཔབྦཾ ཏཱཝ ལཧུཀཾ ཨེཏི, ཏཏོ ཨུཔརི ཐདྡྷཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཧེཊྛཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སཀདཱགཱམིནོ, ཡེསཾ རཱགདོསམོཧཱ ཏནུབྷཱུཏཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟསྶ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ, ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲིདཾ ¶ ཙཏུཏྠཾ ཙིཏྟཾ ཝིབྷཏྟམཱཔཛྫཏི – ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨནཱགཱམིནོ, ཡེསཾ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཉྙོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ དསསུ ཋཱནེསུ ལཧུཀཾ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? དསསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟསྶ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསནཱལ༹སྶ དསཔབྦགཎྛིཔརིསུདྡྷསྶ ཨུཔརི སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏསྶ ཨཱཀཌྜྷིཡནྟསྶ ཡཱཝ དསཔབྦཾ ཏཱཝ ལཧུཀཾ ཨེཏི, ཏཏོ ཨུཔརི ཐདྡྷཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཧེཊྛཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི སཱཁཱཛཊཱཛཊིཏཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཨནཱགཱམིནོ, ཡེསཾ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཉྙོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཏེསཾ ཏཾ ¶ ཙིཏྟཾ དསསུ ཋཱནེསུ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? དསསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟསྶ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨུཔརི ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ, ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲིདཾ པཉྩམཾ ཙིཏྟཾ ཝིབྷཏྟམཱཔཛྫཏི – ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱ དྷོཏམལཱ ཝནྟཀིལེསཱ ཝུསིཏཝནྟོ ཀཏཀརཎཱིཡཱ ཨོཧིཏབྷཱརཱ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠཱ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཉྙོཛནཱ པཏྟཔཊིསམྦྷིདཱ སཱཝཀབྷཱུམཱིསུ པརིསུདྡྷཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སཱཝཀཝིསཡེ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པརིསུདྡྷཏྟཱ སཱཝཀཝིསཡེ, ཨཔརིསུདྡྷཏྟཱ པཙྩེཀབུདྡྷཝིསཡེ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསནཱལ༹སྶ སབྦཔབྦགཎྛིཔརིསུདྡྷསྶ ཨཱཀཌྜྷིཡནྟསྶ ལཧུཀཾ ཧོཏི ཨཱགམནཾ ཨདནྡྷཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སབྦཔབྦགཎྛིཔརིསུདྡྷཏྟཱ ཨགཧནཏྟཱ ཝཾསསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱ དྷོཏམལཱ ཝནྟཀིལེསཱ ཝུསིཏཝནྟོ ཀཏཀརཎཱིཡཱ ཨོཧིཏབྷཱརཱ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠཱ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཉྙོཛནཱ པཏྟཔཊིསམྦྷིདཱ སཱཝཀབྷཱུམཱིསུ པརིསུདྡྷཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སཱཝཀཝིསཡེ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པརིསུདྡྷཏྟཱ སཱཝཀཝིསཡེ, ཨཔརིསུདྡྷཏྟཱ པཙྩེཀབུདྡྷཝིསཡེ, ཨིདཾ པཉྩམཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲིདཾ ¶ ཚཊྛཾ ཙིཏྟཾ ཝིབྷཏྟམཱཔཛྫཏི – ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཡམྦྷུནོ ཨནཱཙརིཡཀཱ ཨེཀཙཱརིནོ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤཱ སཀཝིསཡེ པརིསུདྡྷཝིམལཙིཏྟཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སཀཝིསཡེ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, སབྦཉྙུབུདྡྷབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པརིསུདྡྷཏྟཱ སཀཝིསཡེ མཧནྟཏྟཱ སབྦཉྙུབུདྡྷཝིསཡསྶ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ སཀཝིསཡཾ པརིཏྟཾ ནདིཾ རཏྟིམྤི དིཝཱཔི ཡདིཙྪཀ ཨཙྪམྦྷིཏོ ཨོཏརེཡྻ, ཨཐ པརཏོ མཧཱསམུདྡཾ གམྦྷཱིརཾ ཝིཏྠཏཾ ཨགཱདྷམཔཱརཾ དིསྭཱ བྷཱཡེཡྻ, དནྡྷཱཡེཡྻ ན ཝིསཧེཡྻ ¶ ཨོཏརིཏུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཏིཎྞཏྟཱ [ཙིཎྞཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] སཀཝིསཡསྶ, མཧནྟཏྟཱ ཙ མཧཱསམུདྡསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཡམྦྷུནོ ཨནཱཙརིཡཀཱ ཨེཀཙཱརིནོ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤཱ སཀཝིསཡེ པརིསུདྡྷཝིམལཙིཏྟཱ, ཏེསཾ ¶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སཀཝིསཡེ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི, སབྦཉྙུབུདྡྷབྷཱུམཱིསུ གརུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི དནྡྷཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པརིསུདྡྷཏྟཱ སཀཝིསཡེ མཧནྟཏྟཱ སབྦཉྙུབུདྡྷཝིསཡསྶ, ཨིདཾ ཚཊྛཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲིདཾ སཏྟམཾ ཙིཏྟཾ ཝིབྷཏྟམཱཔཛྫཏི – ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱསམྦུདྡྷཱ སབྦཉྙུནོ དསབལདྷརཱ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདཱ ཨཊྛཱརསཧི བུདྡྷདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨནནྟཛིནཱ ཨནཱཝརཎཉཱཎཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སབྦཏྠ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སབྦཏྠ པརིསུདྡྷཏྟཱ. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཱརཱཙསྶ སུདྷོཏསྶ ཝིམལསྶ ནིགྒཎྛིསྶ སུཁུམདྷཱརསྶ ཨཛིམྷསྶ ཨཝངྐསྶ ཨཀུཊིལསྶ དལ༹ྷཙཱཔསམཱརཱུལ༹ྷསྶ ཁོམསུཁུམེ ཝཱ ཀཔྤཱསསུཁུམེ ཝཱ ཀམྦལསུཁུམེ ཝཱ བལཝནིཔཱཏིཏསྶ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ཝཱ ལགྒནཾ ཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’? ‘‘སུཁུམཏྟཱ ཝཏྠཱནཾ སུདྷོཏཏྟཱ ནཱརཱཙསྶ ནིཔཱཏསྶ ཙ བལཝཏྟཱ’’ཏི ¶ , ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ སབྦཉྙུནོ དསབལདྷརཱ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདཱ ཨཊྛཱརསཧི བུདྡྷདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨནནྟཛིནཱ ཨནཱཝརཎཉཱཎཱ, ཏེསཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སབྦཏྠ ལཧུཀཾ ཨུཔྤཛྫཏི ལཧུཀཾ པཝཏྟཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སབྦཏྠ པརིསུདྡྷཏྟཱ, ཨིདཾ སཏྟམཾ ཙིཏྟཾ.

‘‘ཏཏྲ, མཧཱརཱཛ, ཡདིདཾ སབྦཉྙུབུདྡྷཱནཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཚནྣམྤི ཙིཏྟཱནཾ གཎནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨསངྑྱེཡྻེན གུཎེན པརིསུདྡྷཉྩ ལཧུཀཉྩ. ཡསྨཱ ཙ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ པརིསུདྡྷཉྩ ལཧུཀཉྩ, ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱིརཾ དསྶེཏི. ཡམཀཔཱཊིཧཱིརེ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཏབྦཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨེཝཾ ལཧུཔརིཝཏྟནྟི, ན ཏཏྠ སཀྐཱ ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ ཝཏྟུཾ, ཏེཔི, མཧཱརཱཛ, པཱཊིཧཱིརཱ སབྦཉྙུབུདྡྷཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔཱདཱཡ གཎནམྤི སངྑམྤི ཀལམྤི ཀལབྷཱགམྤི ན ཨུཔེནྟི, ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཧཏྠེ ཋཔིཏཾ ཡཾ ཀིཉྩི དུཏིཡེ ཧཏྠེ ཋཔེཡྻ ཝིཝཊེན མུཁེན ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཡྻ, མུཁགཏཾ བྷོཛནཾ གིལེཡྻ, ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཝཱ ནིམཱིལེཡྻ, ནིམཱིལེཏྭཱ ཝཱ ཨུམྨཱིལེཡྻ, སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཙིརཏརཾ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ལཧུཏརཾ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ལཧུཏརཾ ཨཱཝཛྫནཾ, ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏི ¶ , ཨཱཝཛྫནཝིཀལམཏྟཀེན ན ཏཱཝཏཱ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཨསབྦཉྙུནོ ནཱམ ཧོནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཨཱཝཛྫནམྤི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, པརིཡེསནཱཡ ཀཱཏབྦཾ, ཨིངྒྷ མཾ ཏཏྠ ཀཱརཎེན སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསསྶ ཨཌྜྷསྶ མཧདྡྷནསྶ མཧཱབྷོགསྶ པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏསྶ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎསྶ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙསྶ སཱལིཝཱིཧིཡཝཏཎྜུལཏིལམུགྒམཱསཔུབྦཎྞཱཔརཎྞསཔྤིཏེལནཝནཱིཏཁཱིརདདྷིམདྷུགུལ༹ཕཱཎིཏཱ ¶ ཙ ཁལོ༹པིཀུམྦྷིཔཱིཋརཀོཊྛབྷཱཛནགཏཱ བྷཝེཡྻུཾ, ཏསྶ ཙ པུརིསསྶ པཱཧུནཀོ ཨཱགཙྪེཡྻ བྷཏྟཱརཧོ བྷཏྟཱབྷིཀངྑཱི, ཏསྶ ཙ གེཧེ ཡཾ རནྡྷཾ བྷོཛནཾ, ཏཾ པརིནིཊྛིཏཾ བྷཝེཡྻ, ཀུམྦྷིཏོ ཏཎྜུལེ ནཱིཧརིཏྭཱ བྷོཛནཾ རནྡྷེཡྻ, ཨཔི ཙ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏཀེན བྷོཛནཝེཀལླམཏྟཀེན ཨདྷནོ ནཱམ ཀཔཎོ ནཱམ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ གྷརེཔི, བྷནྟེ, ཨཀཱལེ བྷོཛནཝེཀལླཾ ཧོཏི, ཀིཾ པན གཧཔཏིཀསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཨཱཝཛྫནཝིཀལམཏྟཀཾ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ ཨསྶ ཕལིཏོ ཨོཎཏཝིནཏོ པིཎྜིབྷཱརབྷརིཏོ, ན ཀིཉྩི ཏཏྠ པཏིཏཾ ཕལཾ བྷཝེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ ཏཱཝཏཀེན པཏིཏཕལཝེཀལླམཏྟཀེན ཨཕལོ ནཱམ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, པཏནཔཊིབདྡྷཱནི ཏཱནི རུཀྑཕལཱནི, པཏིཏེ ཡདིཙྪཀཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཾ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ བུདྡྷོ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཡདཱ ཙཀྐརཏནཾ སརཏི ‘ཨུཔེཏུ མེ ཙཀྐརཏན’ནྟི, སརིཏེ ཙཀྐརཏནཾ ཨུཔེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཡདིཙྪཀཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ‘‘དལ༹ྷཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ, བུདྡྷོ སབྦཉྙཱུ, སམྤཊིཙྪཱམ བུདྡྷོ སབྦཉྙཱུ’’ཏི.

བུདྡྷསབྦཉྙུབྷཱཝཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. དེཝདཏྟཔབྦཛྫཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, དེཝདཏྟོ ཀེན པབྦཱཛིཏོ’’ཏི? ‘‘ཚ ཡིམེ, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡཀུམཱརཱ བྷདྡིཡོ ཙ ཨནུརུདྡྷོ ཙ ཨཱནནྡོ ཙ བྷགུ ཙ ཀིམིལོ ¶ [ཀིམྦིལོ (སཱི. པཱི.) མ. ནི. ༢.༡༦༦ པསྶིཏབྦཾ] ཙ དེཝདཏྟོ ¶ ཙ ཨུཔཱལིཀཔྤཀོ སཏྟམོ ཨབྷིསམྦུདྡྷེ སཏྠརི སཀྱཀུལཱནནྡཛནནེ བྷགཝནྟཾ ཨནུཔབྦཛནྟཱ ནིཀྑམིཾསུ, ཏེ བྷགཝཱ པབྦཱཛེསཱི’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, དེཝདཏྟེན པབྦཛིཏྭཱ སངྒྷོ བྷིནྣོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟེན པབྦཛིཏྭཱ སངྒྷོ བྷིནྣོ, ན གིཧཱི སངྒྷཾ བྷིནྡཏི, ན བྷིཀྑུནཱི, ན སིཀྑམཱནཱ, ན སཱམཎེརོ, ན སཱམཎེརཱི སངྒྷཾ བྷིནྡཏི, བྷིཀྑུ པཀཏཏྟོ སམཱནསཾཝཱསཀོ སམཱནསཱིམཱཡཾ ཋིཏོ སངྒྷཾ བྷིནྡཏཱིཏི. སངྒྷབྷེདཀོ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ཀིཾ ཀམྨཾ ཕུསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀཔྤཊྛིཏིཀཾ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཾ ཕུསཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཛཱནཱཏི ‘དེཝདཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ སངྒྷཾ བྷིནྡིསྶཏི, སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཀཔྤཾ ནིརཡེ པཙྩིསྶཏཱི’’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཛཱནཱཏི ‘དེཝདཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ སངྒྷཾ བྷིནྡིསྶཏི, སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཀཔྤཾ ནིརཡེ པཙྩིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཛཱནཱཏི ‘དེཝདཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ སངྒྷཾ བྷིནྡིསྶཏི, སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཀཔྤཾ ནིརཡེ པཙྩིསྶཏཱི’ཏི, ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཀཱརུཎིཀོ ཨནུཀམྤཀོ ཧིཏེསཱི སབྦསཏྟཱནཾ ཨཧིཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཧིཏམུཔདཧཏཱིཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཾ ཨཛཱནིཏྭཱ པབྦཱཛེསི, ཏེན ཧི བུདྡྷོ ཨསབྦཉྙཱུཏི, ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ཝིཛཊེཧི ཨེཏཾ མཧཱཛཊཾ, བྷིནྡ པརཱཔཝཱདཾ, ཨནཱགཏེ ཨདྡྷཱནེ ཏཡཱ སདིསཱ བུདྡྷིམནྟོ བྷིཀྑཱུ དུལླབྷཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨེཏྠ ཏཝ བལཾ པཀཱསེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀཱརུཎིཀོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦཉྙཱུ ཙ, ཀཱརུཉྙེན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦཉྙུཏཉཱཎེན དེཝདཏྟསྶ གཏིཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨདྡས དེཝདཏྟཾ ཨཱཔཱཡིཀཾ ཀམྨཾ [ཨཔརཱཔརིཡཀམྨཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཨཱཡཱུཧིཏྭཱ ཨནེཀཱནི ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶཱནི ནིརཡེན ནིརཡཾ ཝིནིཔཱཏེན ཝིནིཔཱཏཾ གཙྪནྟཾ, ཏཾ བྷགཝཱ སབྦཉྙུཏཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ ཨིམསྶ ཨཔརིཡནྟཀཏཾ ཀམྨཾ མམ སཱསནེ པབྦཛིཏསྶ པརིཡནྟཀཏཾ བྷཝིསྶཏི, པུརིམཾ ¶ ཨུཔཱདཱཡ པརིཡནྟཀཏཾ དུཀྑཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཔབྦཛིཏོཔི ཨཡཾ མོགྷཔུརིསོ ཀཔྤཊྛིཡམེཝ ཀམྨཾ ཨཱཡཱུཧིསྶཏཱིཏི ཀཱརུཉྙེན དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷོ ཝདྷིཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏི, པཔཱཏེ པཱཏེཏྭཱ ཧཏྠཾ དེཏི, མཱརེཏྭཱ ¶ ཛཱིཝིཏཾ པརིཡེསཏི, ཡཾ སོ པཋམཾ དུཀྑཾ ¶ དཏྭཱ པཙྪཱ སུཁཾ ཨུཔདཧཏཱི’’ཏི? ‘‘ཝདྷེཏིཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སཏྟཱནཾ ཧིཏཝསེན, པཱཏེཏིཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏཝསེན, མཱརེཏིཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏཝསེན, ཝདྷིཏྭཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི, པཱཏེཏྭཱཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི, མཱརེཏྭཱཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཱཏཱཔིཏརོ ནཱམ ཝདྷིཏྭཱཔི པཱཏཡིཏྭཱཔི པུཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཝདྷེཏིཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏཝསེན, པཱཏེཏིཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏཝསེན, མཱརེཏིཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏཝསེན, ཝདྷིཏྭཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི, པཱཏེཏྭཱཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི, མཱརེཏྭཱཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི, ཡེན ཡེན ཡོགེན སཏྟཱནཾ གུཎཝུཌྜྷི ཧོཏི, ཏེན ཏེན ཡོགེན སབྦསཏྟཱནཾ ཧིཏམེཝ ཨུཔདཧཏི. སཙེ, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟོ ན པབྦཱཛེཡྻ, གིཧིབྷཱུཏོ སམཱནོ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཾ བཧུཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀཱནི ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶཱནི ནིརཡེན ནིརཡཾ ཝིནིཔཱཏེན ཝིནིཔཱཏཾ གཙྪནྟོ བཧུཾ དུཀྑཾ ཝེདཡིསྶཏི, ཏཾ བྷགཝཱ ཛཱནམཱནོ ཀཱརུཉྙེན དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི, ‘མམ སཱསནེ པབྦཛིཏསྶ དུཀྑཾ པརིཡནྟཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ཀཱརུཉྙེན གརུཀཾ དུཀྑཾ ལཧུཀཾ ཨཀཱསི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ, མཧཱརཱཛ, དྷནཡསསིརིཉཱཏིབལེན བལཝཱ པུརིསོ ཨཏྟནོ ཉཱཏིཾ ཝཱ མིཏྟཾ ཝཱ རཉྙཱ གརུཀཾ དཎྜཾ དྷཱརེནྟཾ ཨཏྟནོ བཧུཝིསྶཏྠབྷཱཝེན སམཏྠཏཱཡ གརུཀཾ དཎྜཾ ལཧུཀཾ ཨཀཱསི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ བཧཱུནི ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶཱནི དུཀྑཾ ཝེདཡམཱནཾ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ¶ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིབལསམཏྠབྷཱཝེན གརུཀཾ དུཀྑཾ ལཧུཀཾ ཨཀཱསི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀུསལོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ གརུཀཾ རོགཾ བལཝོསདྷབལེན ལཧུཀཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བཧཱུནི ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶཱནི དུཀྑཾ ཝེདཡམཱནཾ དེཝདཏྟཾ བྷགཝཱ རོགཉྙུཏཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀཱརུཉྙབལོ པཏྠདྡྷདྷམྨོསདྷབལེན གརུཀཾ དུཀྑཾ ལཧུཀཾ ཨཀཱསི. ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ བཧུཝེདནཱིཡཾ དེཝདཏྟཾ ཨཔྤཝེདནཱིཡཾ ཀརོནྟོ ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཀིཉྩི, བྷནྟེ, ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ ཨནྟམསོ གདྡཱུཧནམཏྟམྤཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམམྤི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ ཨཏྠཏོ སམྤཊིཙྪ, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི.

‘‘ཨཔརམྤི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙོརཾ ཨཱགུཙཱརིཾ གཧེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེཡྻུཾ, ‘ཨཡཾ ཁོ, དེཝ, ཙོརོ ཨཱགུཙཱརཱི, ཨིམསྶ ཡཾ ཨིཙྪསི, ཏཾ དཎྜཾ པཎེཧཱི’ཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཏེན ཧི ¶ , བྷཎེ, ཨིམཾ ཙོརཾ བཧིནགརཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཱགྷཱཏནེ སཱིསཾ ཚིནྡཐཱ’’ཏི, ‘ཨེཝཾ དེཝཱ’ཏི ཁོ ཏེ རཉྙོ པཊིསྶུཏྭཱ ཏཾ བཧིནགརཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཱགྷཱཏནཾ ནཡེཡྻུཾ. ཏམེནཾ པསྶེཡྻ ཀོཙིདེཝ པུརིསོ རཉྙོ སནྟིཀཱ ལདྡྷཝརོ ལདྡྷཡསདྷནབྷོགོ ཨཱདེཡྻཝཙནོ བལཝིཙྪིཏཀཱརཱི, སོ ཏསྶ ཀཱརུཉྙཾ ཀཏྭཱ ཏེ པུརིསེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨལཾ, བྷོ, ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨིམསྶ སཱིསཙྪེདནེན, ཏེན ཧི བྷོ ཨིམསྶ ཧཏྠཾ ཝཱ པཱདཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑཐ, ཨཧམེཏསྶ ཀཱརཎཱ རཉྙོ སནྟིཀེ པཊིཝཙནཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏེ ཏསྶ བལཝཏོ ཝཙནེན ཏསྶ ཙོརསྶ ཧཏྠཾ ཝཱ པཱདཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑེཡྻུཾ. ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨེཝཾ ཀཱརཱི ཏསྶ ཙོརསྶ ཀིཙྩཀཱརཱི ཨསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཛཱིཝིཏདཱཡཀོ སོ, བྷནྟེ, པུརིསོ ཏསྶ ཙོརསྶ, ཛཱིཝིཏེ དིནྣེ ཀིཾ ཏསྶ ཨཀཏཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཡཱ པན ཧཏྠཔཱདཙྪེདནེ ¶ ཝེདནཱ, སོ ཏཱཡ ཝེདནཱཡ ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྟནོ ཀཏེན སོ, བྷནྟེ, ཙོརོ དུཀྑཝེདནཾ ཝེདཡཏི, ཛཱིཝིཏདཱཡཀོ པན པུརིསོ ན ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཀཱརུཉྙེན དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི ‘མམ སཱསནེ པབྦཛིཏསྶ དུཀྑཾ པརིཡནྟཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. པརིཡནྟཀཏཉྩ, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟསྶ དུཀྑཾ, དེཝདཏྟོ, མཧཱརཱཛ, མརཎཀཱལེ –

‘‘‘ཨིམེཧི ཨཊྛཱིཧི ཏམགྒཔུགྒལཾ, དེཝཱཏིདེཝཾ ནརདམྨསཱརཐིཾ;

སམནྟཙཀྑུཾ སཏཔུཉྙལཀྑཎཾ, པཱཎེཧི བུདྡྷཾ སརཎཾ ཨུཔེམཱི’ཏི.

‘‘པཱཎུཔེཏཾ སརཎམགམཱསི. དེཝདཏྟོ, མཧཱརཱཛ, ཚ ཀོཊྛཱསེ ཀཏེ ཀཔྤེ ཨཏིཀྐནྟེ པཋམཀོཊྛཱསེ སངྒྷཾ བྷིནྡི, པཉྩ ཀོཊྛཱསེ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏཏོ མུཙྩིཏྭཱ ཨཊྛིསྶརོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི. ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཀཱརཱི དེཝདཏྟསྶ ཀིཙྩཀཱརཱི ཨསྶཱ’’ཏི? ‘‘སབྦདདོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ དེཝདཏྟསྶ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ ¶ དེཝདཏྟཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཱཔེསྶཏི, ཀིཾ ཏཐཱགཏེན དེཝདཏྟསྶ ཨཀཏཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟོ སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ནིརཡེ དུཀྑཝེདནཾ ཝེདཡཏི, ཨཔི ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཏཏོནིདཱནཾ ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨཏྟནཱ ཀཏེན, བྷནྟེ, དེཝདཏྟོ ཀཔྤཾ ནིརཡེ པཙྩཏི, དུཀྑཔརིཡནྟཀཱརཀོ སཏྠཱ ན ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམམྤི ཁོ, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ ཨཏྠཏོ སམྤཊིཙྪ, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི ¶ . ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུསལོ ¶ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཝཱཏཔིཏྟསེམྷསནྣིཔཱཏཨུཏུཔརིཎཱམཝིསམཔརིཧཱརཨོཔཀྐམིཀོཔཀྐནྟཾ པཱུཏིཀུཎཔདུགྒནྡྷཱབྷིསཉྪནྣཾ ཨནྟོསལླཾ སུསིརགཏཾ པུབྦརུཧིརསམྤུཎྞཾ ཝཎཾ ཝཱུཔསམེནྟོ ཝཎམུཁཾ ཀཀྑལ༹ཏིཁིཎཁཱརཀཊུཀེན བྷེསཛྫེན ཨནུལིམྤཏི པརིཔཙྩནཱཡ, པརིཔཙྩིཏྭཱ མུདུབྷཱཝམུཔགཏཾ སཏྠེན ཝིཀནྟཡིཏྭཱ ཌཧཏི སལཱཀཱཡ, དཌྜྷེ ཁཱརལཝཎཾ དེཏི, བྷེསཛྫེན ཨནུལིམྤཏི ཝཎརུཧནཱཡ བྱཱདྷིཏསྶ སོཏྠིབྷཱཝམནུཔྤཏྟིཡཱ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཨཧིཏཙིཏྟོ བྷེསཛྫེན ཨནུལིམྤཏི, སཏྠེན ཝིཀནྟེཏི, ཌཧཏི སལཱཀཱཡ, ཁཱརལཝཎཾ དེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཧིཏཙིཏྟོ སོཏྠིཀཱམོ ཏཱནི ཀིརིཡཱནི ཀརོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡཱ པནསྶ བྷེསཛྫཀིརིཡཱཀརཎེན ཨུཔྤནྣཱ དུཀྑཝེདནཱ, ཏཏོནིདཱནཾ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཧིཏཙིཏྟོ, བྷནྟེ, སོཏྠིཀཱམོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཏཱནི ཀིརིཡཱནི ཀརོཏི, ཀིཾ སོ ཏཏོནིདཱནཾ ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ, སགྒགཱམཱི སོ, བྷནྟེ, བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརུཉྙེན བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི དུཀྑཔརིམུཏྟིཡཱ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཀཎྚཀེན ཝིདྡྷོ ཨསྶ, ཨཐཉྙཏརོ པུརིསོ ཏསྶ ཧིཏཀཱམོ སོཏྠིཀཱམོ ཏིཎྷེན ཀཎྚཀེནཝཱ སཏྠམུཁེན ཝཱ སམནྟཏོ ཚིནྡིཏྭཱ པགྒྷརནྟེན ལོཧིཏེན ཏཾ ཀཎྚཀཾ ནཱིཧརེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨཧིཏཀཱམོ ཏཾ ཀཎྚཀཾ ནཱིཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཧིཏཀཱམོ སོ, བྷནྟེ, པུརིསོ སོཏྠིཀཱམོ ཏཾ ཀཎྚཀཾ ནཱིཧརཏི. སཙེ ¶ སོ, བྷནྟེ, ཏཾ ཀཎྚཀཾ ན ནཱིཧརེཡྻ, མརཎཾ ཝཱ སོ ཏེན པཱཔུཎེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཀཱརུཉྙེན དེཝདཏྟཾ པབྦཱཛེསི དུཀྑཔརིམུཏྟིཡཱ. སཙེ མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ ན པབྦཱཛེཡྻ, ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶམྤི ¶ དེཝདཏྟོ བྷཝཔརམྤརཱཡ ནིརཡེ པཙྩེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཨནུསོཏགཱམིཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དེཝདཏྟཾ ཏཐཱགཏོ པཊིསོཏཾ པཱཔེསི, ཝིཔནྠཔཊིཔནྣཾ དེཝདཏྟཾ པནྠེ པཊིཔཱདེསི, པཔཱཏེ པཏིཏསྶ དེཝདཏྟསྶ པཏིཊྛཾ ཨདཱསི, ཝིསམགཏཾ དེཝདཏྟཾ ཏཐཱགཏོ སམཾ ཨཱརོཔེསི, ཨིམེ ཙ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཧེཏཱུ ཨིམཱནི ཙ ཀཱརཎཱནི ན སཀྐཱ ཨཉྙེན སནྡསྶེཏུཾ ཨཉྙཏྲ ཏཝཱདིསེན བུདྡྷིམཏཱ’’ཏི.

དེཝདཏྟཔབྦཛྫཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. པཐཝིཙལནཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ [ཨཊྛིམེ ཨཱནནྡ (ཨ. ནི. ༨.༧༠)], ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’ཏི. ཨསེསཝཙནཾ ཨིདཾ, ནིསྶེསཝཙནཾ ཨིདཾ, ནིཔྤརིཡཱཡཝཙནཾ ཨིདཾ, ནཏྠཉྙོ ནཝམོ ཧེཏུ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཉྙོ ནཝམོ ཧེཏུ བྷཝེཡྻ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ, ཏམྤི ཧེཏུཾ བྷགཝཱ ཀཐེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠཉྙོ ནཝམོ ཧེཏུ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ, ཏསྨཱ ཨནཱཙིཀྑིཏོ བྷགཝཏཱ, ཨཡཉྩ ནཝམོ ཧེཏུ དིསྶཏི མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ, ཡཾ ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཊྛེཝ ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ, ཏེན ཧི ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ, ཏེན ཧི ཨཊྛེཝ ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ སུཁུམོ དུནྣིཝེཋིཡོ ¶ ཨནྡྷཀརཎོ ཙེཝ གམྦྷཱིརོ ཙ, སོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ནེསོ ¶ ཨཉྙེན ཨིཏྟརཔཉྙེན སཀྐཱ ཝིསཛྫེཏུཾ ཨཉྙཏྲ ཏཝཱདིསེན བུདྡྷིམཏཱ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ – ‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’ཏི. ཡཾ ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ, ཏཉྩ པན ཨཀཱལིཀཾ ཀདཱཙུཔྤཏྟིཀཾ ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི ཝིཔྤམུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨགཎིཏཾ ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཏཡོ ཡེཝ མེགྷཱ གཎཱིཡནྟི ཝསྶིཀོ ཧེམནྟིཀོ པཱཝུསཀོཏི. ཡདི ཏེ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙོ མེགྷོ པཝསྶཏི, ན སོ མེགྷོ གཎཱིཡཏི སམྨཏེཧི མེགྷེཧི, ཨཀཱལམེགྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ ཡཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ, ཨཀཱལིཀཾ ཨེཏཾ ཀདཱཙུཔྤཏྟིཀཾ ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི ཝིཔྤམུཏྟཾ, ན ཏཾ གཎཱིཡཏི ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝནྟཱ པབྦཏཱ པཉྩ ནདིསཏཱནི སནྡནྟི, ཏེསཾ, མཧཱརཱཛ, པཉྩནྣཾ ནདིསཏཱནཾ དསེཝ ནདིཡོ ནདིགཎནཱཡ གཎཱིཡནྟི. སེཡྻཐཱིདཾ, གངྒཱ ཡམུནཱ ཨཙིརཝཏཱི ¶ སརབྷཱུ མཧཱི སིནྡྷུ སརསྶཏཱི ཝེཏྲཝཏཱི ཝཱིཏཾསཱ ཙནྡབྷཱགཱཏི, ཨཝསེསཱ ནདིཡོ ནདིགཎནཱཡ ཨགཎིཏཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ན ཏཱ ནདིཡོ དྷུཝསལིལཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ ཡཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ, ཨཀཱལིཀཾ ཨེཏཾ ཀདཱཙུཔྤཏྟིཀཾ ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི ཝིཔྤམུཏྟཾ, ན ཏཾ གཎཱིཡཏི ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ སཏམྤི དྭིསཏམྤི ཏིསཏམྤི ཨམཙྩཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཚ ཡེཝ ཛནཱ ཨམཙྩགཎནཱཡ གཎཱིཡནྟི. སེཡྻཐཱིདཾ, སེནཱཔཏི པུརོཧིཏོ ཨཀྑདསྶོ བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཚཏྟགྒཱཧཀོ ཁགྒགྒཱཧཀོ. ཨེཏེ ཡེཝ ཨམཙྩགཎནཱཡ གཎཱིཡནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཡུཏྟཏྟཱ རཱཛགུཎེཧི, ཨཝསེསཱ ཨགཎིཏཱ, སབྦེ ཨམཙྩཱཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི ¶ . ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ ཡཾ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ, ཨཀཱལིཀཾ ཨེཏཾ ཀདཱཙུཔྤཏྟིཀཾ ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི ཝིཔྤམུཏྟཾ, ན ཏཾ གཎཱིཡཏི ཨཊྛཧི ཧེཏཱུཧི.

‘‘སུཡྻཏི ¶ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏརཧི ཛིནསཱསནེ ཀཏཱདྷིཀཱརཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝེདནཱིཡཀམྨཾ, ཀིཏྟི ཙ ཡེསཾ ཨབྦྷུགྒཏཱ དེཝམནུསྶེསཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི ཨེཏརཧི ཛིནསཱསནེ ཀཏཱདྷིཀཱརཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝེདནཱིཡཀམྨཾ, ཀིཏྟི ཙ ཡེསཾ ཨབྦྷུགྒཏཱ དེཝམནུསྶེསུ སཏྟ ཛནཱཏི’’. ‘‘ཀེ ཙ ཏེ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘སུམནོ ཙ, བྷནྟེ, མཱལཱཀཱརོ, ཨེཀསཱཊཀོ ཙ བྲཱཧྨཎོ, པུཎྞོ ཙ བྷཏཀོ, མལླིཀཱ ཙ དེཝཱི, གོཔཱལམཱཏཱ ཙ དེཝཱི, སུཔྤིཡཱ ཙ ཨུཔཱསིཀཱ, པུཎྞཱ ཙ དཱསཱིཏི ཨིམེ སཏྟ དིཊྛདྷམྨསུཁཝེདནཱིཡཱ སཏྟཱ, ཀིཏྟི ཙ ཨིམེསཾ ཨབྦྷུགྒཏཱ དེཝམནུསྶེསཱུ’’ཏི.

‘‘ཨཔརེཔི སུཡྻནྟི ནུ ཁོ ཨཏཱིཏེ མཱནུསཀེནེཝ སརཱིརདེཧེན ཏིདསབྷཝནཾ གཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀེ ཙ ཏེ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘གུཏྟིལོ ཙ གནྡྷབྦོ, སཱདྷཱིནོ ཙ རཱཛཱ, ནིམི ཙ རཱཛཱ, མནྡྷཱཏཱ ཙ རཱཛཱཏི ཨིམེ ཙཏུརོ ཛནཱ སུཡྻནྟི, ཏེནེཝ མཱནུསཀེན སརཱིརདེཧེན ཏིདསབྷཝནཾ གཏཱ’’ཏི. ‘‘སུཙིརམྤི ཀཏཾ སུཡྻཏི སུཀཏདུཀྐཊནྟི? སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཏཱིཏེ ཝཱ ཨདྡྷཱནེ ཝཏྟམཱནེ ཝཱ ཨདྡྷཱནེ ཨིཏྠནྣཱམསྶ དཱནེ དཱིཡམཱནེ སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི མེ, མཧཱརཱཛ, ཨཱགམོ ཨདྷིགམོ པརིཡཏྟི སཝནཾ སིཀྑཱབལཾ སུསྶཱུསཱ པརིཔུཙྪཱ ཨཱཙརིཡུཔཱསནཾ, མཡཱཔི ན སུཏཔུབྦཾ ‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ དཱནེ དཱིཡམཱནེ སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ’ཏི ཋཔེཏྭཱ ཝེསྶནྟརསྶ རཱཛཝསབྷསྶ དཱནཝརཾ ¶ . བྷགཝཏོ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཔསྶ, བྷགཝཏོ ཙ སཀྱམུནིནོཏི དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནྟརེ གཎནཔཐཾ ¶ ཝཱིཏིཝཏྟཱ ཝསྶཀོཊིཡོ ཨཏིཀྐནྟཱ, ཏཏྠཔི མེ སཝནཾ ནཏྠི ‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ དཱནེ དཱིཡམཱནེ སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ’ཏི. ན, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏཀེན ཝཱིརིཡེན ཏཱཝཏཀེན པརཀྐམེན མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤཏི, གུཎབྷཱརབྷརིཏཱ, མཧཱརཱཛ, སབྦསོཙེཡྻཀིརིཡགུཎབྷཱརབྷརིཏཱ དྷཱརེཏུཾ ན ཝིསཧནྟཱི མཧཱཔཐཝཱི ཙལཏི ཀམྤཏི པཝེདྷཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཀཊསྶ ཨཏིབྷཱརབྷརིཏསྶ ནཱབྷིཡོ ཙ ནེམིཡོ ཙ ཕལནྟི ཨཀྑོ བྷིཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦསོཙེཡྻཀིརིཡགུཎབྷཱརབྷརིཏཱ མཧཱཔཐཝཱི དྷཱརེཏུཾ ན ཝིསཧནྟཱི ཙལཏི ཀམྤཏི པཝེདྷཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, གགནཾ ཨནིལཛལཝེགསཉྪཱདིཏཾ ཨུསྶནྣཛལབྷཱརབྷརིཏཾ ཨཏིཝཱཏེན ཕུཊིཏཏྟཱ ནདཏི རཝཏི གལ༹གལཱ༹ཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི རཉྙོ ཝེསྶནྟརསྶ དཱནབལཝིཔུལཨུསྶནྣབྷཱརབྷརིཏཱ དྷཱརེཏུཾ ན ཝིསཧནྟཱི ཙལཏི ཀམྤཏི པཝེདྷཏི. ན ཧི, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཝེསྶནྟརསྶ ཙིཏྟཾ རཱགཝསེན པཝཏྟཏི, ན དོསཝསེན པཝཏྟཏི, ན མོཧཝསེན པཝཏྟཏི, ན མཱནཝསེན པཝཏྟཏི, ན དིཊྛིཝསེན པཝཏྟཏི, ན ཀིལེསཝསེན པཝཏྟཏི, ན ཝིཏཀྐཝསེན པཝཏྟཏི, ན ཨརཏིཝསེན པཝཏྟཏི, ཨཐ ཁོ དཱནཝསེན བཧུལཾ པཝཏྟཏི ‘ཀིནྟི ཨནཱགཏཱ ཡཱཙཀཱ མམ སནྟིཀེ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ, ཨཱགཏཱ ཙ ཡཱཙཀཱ ཡཐཱཀཱམཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཏྟམནཱ བྷཝེཡྻུ’ནྟི སཏཏཾ སམིཏཾ དཱནཾ པཏི མཱནསཾ ཋཔིཏཾ ཧོཏི. རཉྙོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརསྶ སཏཏཾ སམིཏཾ དསསུ ཋཱནེསུ མཱནསཾ ཋཔིཏཾ ཧོཏི དམེ སམེ ཁནྟིཡཾ སཾཝརེ ཡམེ ནིཡམེ ཨཀྐོདྷེ ཨཝིཧིཾསཱཡཾ སཙྩེ སོཙེཡྻེ. རཉྙོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརསྶ ཀཱམེསནཱ པཧཱིནཱ, བྷཝེསནཱ པཊིཔྤསྶདྡྷཱ, བྲཧྨཙརིཡེསནཱཡ ཡེཝ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔནྣོ, རཉྙོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརསྶ ཨཏྟརཀྑཱ [པརརཀྑཱཡ (སཱི. པཱི.)] པཧཱིནཱ, སབྦསཏྟརཀྑཱཡ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔནྣོ ‘ཀིནྟི ཨིམེ སཏྟཱ སམགྒཱ ཨསྶུ ཨརོགཱ སདྷནཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ’ཏི ¶ བཧུལཾ ཡེཝ མཱནསཾ པཝཏྟཏི. དདམཱནོ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ཏཾ དཱནཾ ན བྷཝསམྤཏྟིཧེཏུ དེཏི, ན དྷནཧེཏུ དེཏི, ན པཊིདཱནཧེཏུ དེཏི, ན ཨུཔལཱཔནཧེཏུ དེཏི, ན ཨཱཡུཧེཏུ དེཏི, ན ཝཎྞཧེཏུ དེཏི, ན སུཁཧེཏུ དེཏི, ན བལཧེཏུ དེཏི, ན ཡསཧེཏུ དེཏི, ན པུཏྟཧེཏུ དེཏི, ན དྷཱིཏུཧེཏུ དེཏི, ཨཐ ཁོ སབྦཉྙུཏཉཱཎཧེཏུ སབྦཉྙུཏཉཱཎརཏནསྶ ཀཱརཎཱ ཨེཝརཱུཔེ ཨཏུལཝིཔུལཱནུཏྟརེ དཱནཝརེ ཨདཱསི, སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཙ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘‘ཛཱལིཾ ¶ ཀཎྷཱཛིནཾ དྷཱིཏཾ, མདྡིདེཝིཾ པཏིབྦཏཾ;

ཙཛམཱནོ ན ཙིནྟེསིཾ, བོདྷིཡཱ ཡེཝ ཀཱརཎཱ’ཏི.

‘‘ཝེསྶནྟརོ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ ཨཀྐོདྷེན ཀོདྷཾ ཛིནཱཏི, ཨསཱདྷུཾ སཱདྷུནཱ ཛིནཱཏི, ཀདརིཡཾ དཱནེན ཛིནཱཏི, ཨལིཀཝཱདིནཾ སཙྩེན ཛིནཱཏི, སབྦཾ ཨཀུསལཾ ཀུསལེན ཛིནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ དདམཱནསྶ དྷམྨཱནུགཏསྶ དྷམྨསཱིསཀསྶ [དྷམྨཱསཱིསཀསྶ (ཀ.)] དཱནནིསྶནྡབལཝ [དཱནནིསྶནྡབལ (སཱི. པཱི.)] ཝཱིརིཡཝིཔུལཝིཔྥཱརེན ཧེཊྛཱ མཧཱཝཱཏཱ སཉྩལནྟི ¶ སཎིཀཾ སཎིཀཾ སཀིཾ སཀིཾ ཨཱཀུལཱཀུལཱ ཝཱཡནྟི ཨོནམནྟི ཨུནྣམནྟི ཝིནམནྟི, ཚིནྣཔཏྟཔཱདཔཱ [སཱིནྣཔྤཏྟཔཱདཔཱ (སཱི.)] པཔཏནྟི, གུམྦཾ གུམྦཾ ཝལཱཧཀཱ གགནེ སནྡྷཱཝནྟི, རཛོསཉྩིཏཱ ཝཱཏཱ དཱརུཎཱ ཧོནྟི, གགནཾ ཨུཔྤཱིལི༹ཏཱ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི, སཧསཱ དྷམདྷམཱཡནྟི, མཧཱབྷཱིམོ སདྡོ ནིཙྪརཏི, ཏེསུ ཝཱཏེསུ ཀུཔིཏེསུ ཨུདཀཾ སཎིཀཾ སཎིཀཾ ཙལཏི, ཨུདཀེ ཙལིཏེ ཁུབྦྷནྟི མཙྪཀཙྪཔཱ, ཡམཀཡམཀཱ ཨཱུམིཡོ ཛཱཡནྟི, ཛལཙརཱ སཏྟཱ ཏསནྟི, ཛལཝཱིཙི ཡུགནདྡྷོ ཝཏྟཏི, ཝཱིཙིནཱདོ པཝཏྟཏི, གྷོརཱ བུབྦུལཱ༹ [པུབྦུལཱ༹ (ཀ.)] ཨུཊྛཧནྟི, ཕེཎམཱལཱ བྷཝནྟི, ཨུཏྟརཏི མཧཱསམུདྡོ, དིསཱཝིདིསཾ དྷཱཝཏི ཨུདཀཾ, ཨུདྡྷཾསོཏཔཊིསོཏམུཁཱ སནྡནྟི སལིལདྷཱརཱ, ཏསནྟི ཨསུརཱ གརུལཱ༹ ནཱགཱ ཡཀྑཱ, ཨུབྦིཛྫནྟི ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ, སཱགརོ ཝིཔརིཝཏྟཏཱི’ཏི, གམནཔཐམེསནྟི བྷཱིཏཙིཏྟཱ, ཁུབྷིཏེ ལུལི༹ཏེ ཛལདྷཱརེ པཀམྤཏི མཧཱཔཐཝཱི སནགཱ སསཱགརཱ ¶ , པརིཝཏྟཏི སིནེརུགིརི ཀཱུཊསེལསིཁརོ ཝིནམམཱནོ ཧོཏི, ཝིམནཱ ཧོནྟི ཨཧིནཀུལབིལཱ༹རཀོཊྛུཀསཱུཀརམིགཔཀྑིནོ, རུདནྟི ཡཀྑཱ ཨཔྤེསཀྑཱ, ཧསནྟི ཡཀྑཱ མཧེསཀྑཱ ཀམྤམཱནཱཡ མཧཱཔཐཝིཡཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏི མཧཱཔརིཡོགེ ཨུདྡྷནགཏེ ཨུདཀསམྤུཎྞེ ཨཱཀིཎྞཏཎྜུལེ ཧེཊྛཏོ ཨགྒི ཛལམཱནོ པཋམཾ ཏཱཝ པརིཡོགཾ སནྟཱཔེཏི, པརིཡོགོ སནྟཏྟོ ཨུདཀཾ སནྟཱཔེཏི, ཨུདཀཾ སནྟཏྟཾ ཏཎྜུལཾ སནྟཱཔེཏི, ཏཎྜུལཾ སནྟཏྟཾ ཨུམྨུཛྫཏི ནིམུཛྫཏི, བུབྦུལ༹ཀཛཱཏཾ ཧོཏི, ཕེཎམཱལཱ ཨུཏྟརཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ཡཾ ལོཀེ དུཙྩཛཾ, ཏཾ ཙཛི, ཏསྶ ཏཾ དུཙྩཛཾ ཙཛནྟསྶ དཱནསྶ སབྷཱཝནིསྶནྡེན ཧེཊྛཱ མཧཱཝཱཏཱ དྷཱརེཏུཾ ན ཝིསཧནྟཱ པརིཀུཔྤིཾསུ [པརིཀམྤིཾསུ (ཀ.)], མཧཱཝཱཏེསུ པརིཀུཔིཏེསུ [པརིཁུབྦྷིཏེསུ (སྱཱ.)] ཨུདཀཾ ཀམྤི, ཨུདཀེ ཀམྤིཏེ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི, ཨིཏི ཏདཱ མཧཱཝཱཏཱ ཙ ཨུདཀཉྩ མཧཱཔཐཝཱི ཙཱཏི ཨིམེ ཏཡོ ཨེཀམནཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ མཧཱདཱནནིསྶནྡེན ཝིཔུལབལཝཱིརིཡེན ནཏྠེདིསོ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙསྶ དཱནཱནུབྷཱཝོ, ཡཐཱ ཝེསྶནྟརསྶ རཉྙོ མཧཱདཱནཱནུབྷཱཝོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧིཡཱ བཧུཝིདྷཱ མཎཡོ ཝིཛྫནྟི. སེཡྻཐཱིདཾ, ཨིནྡནཱིལོ མཧཱནཱིལོ ཛོཏིརསོ ཝེལུ༹རིཡོ ཨུམྨཱཔུཔྥོ སིརཱིསཔུཔྥོ ¶ མནོཧརོ སཱུརིཡཀནྟོ ཙནྡཀནྟོ ཝཛིརོ ཁཛྫོཔནཀོ ཕུསྶརཱགོ ¶ ལོཧིཏངྒོ མསཱརགལློཏི, ཨེཏེ སབྦེ ཨཏིཀྐམྨ ཙཀྐཝཏྟིམཎི ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཙཀྐཝཏྟིམཎི, མཧཱརཱཛ, སམནྟཱ ཡོཛནཾ ཨོབྷཱསེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ ཀིཉྩི མཧིཡཱ དཱནཾ ཝིཛྫཏི ཨཔི ཨསདིསདཱནཾ པརམཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏིཀྐམྨ ཝེསྶནྟརསྶ རཉྙོ མཧཱདཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཝེསྶནྟརསྶ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ མཧཱདཱནེ དཱིཡམཱནེ སཏྟཀྑཏྟུཾ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤིཏཱ’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷཱནཾ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷཱནཾ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ བོདྷིསཏྟོ སམཱནོ ¶ ཨསམོ ལོཀེན ཨེཝཾཁནྟི ཨེཝཾཙིཏྟོ ཨེཝཾཨདྷིམུཏྟི ཨེཝཾཨདྷིཔྤཱཡོ, བོདྷིསཏྟཱནཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པརཀྐམོ དཀྑཱཔིཏོ, པཱརམཱི ཙ ཛིནཱནཾ བྷིཡྻོ ཨོབྷཱསིཏཱ, ཙརིཡཾ ཙརཏོཔི ཏཱཝ ཏཐཱགཏསྶ སདེཝཀེ ལོཀེ སེཊྛབྷཱཝོ ཨནུདསྶིཏོ. སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཐོམིཏཾ ཛིནསཱསནཾ, ཛོཏིཏཱ ཛིནཔཱརམཱི, ཚིནྣོ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཱདགཎྛི, བྷིནྣོ པརཱཔཝཱདཀུམྦྷོ [གུམྦོ ཏཡཱ ཝིདྡྷཾསིཏོ (སྱཱ.)], པཉྷོ གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནཱིཀཏོ, གཧནཾ ཨགཧནཾ ཀཏཾ, སམྨཱ ལདྡྷཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ནིབྦཱཧནཾ [ནིབྦཱཡནཾ (ཀ.)], ཨེཝམེཏཾ གཎིཝརཔཝར ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱ’’ཏི.

པཐཝིཙལནཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. སིཝིརཱཛཙཀྑུདཱནཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ ཨེཝཾ བྷཎཐ ‘སིཝིརཱཛེན ཡཱཙཀསྶ ཙཀྑཱུནི དིནྣཱནི, ཨནྡྷསྶ སཏོ པུན དིབྦཙཀྑཱུནི ཨུཔྤནྣཱནཱི’ཏི, ཨེཏམྤི ཝཙནཾ སཀསཊཾ སནིགྒཧཾ སདོསཾ ‘ཧེཏུསམུགྒྷཱཏེ ཨཧེཏུསྨིཾ ཨཝཏྠུསྨིཾ ནཏྠི དིབྦཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདོ’ཏི སུཏྟེ ཝུཏྟཾ, ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, སིཝིརཱཛེན ཡཱཙཀསྶ ཙཀྑཱུནི དིནྣཱནི, ཏེན ཧི ‘པུན དིབྦཙཀྑཱུནི ཨུཔྤནྣཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ; ཡདི དིབྦཙཀྑཱུནི ཨུཔྤནྣཱནི, ཏེན ཧི ‘སིཝིརཱཛེན ཡཱཙཀསྶ ཙཀྑཱུནི དིནྣཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏམྤི མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ གཎྛིཏོཔི གཎྛིཏརོ ཝེཋཏོཔི ཝེཋཏརོ གཧནཏོཔི གཧནཏརོ, སོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ཏཏྠ ཚནྡམབྷིཛནེཧི ནིབྦཱཧནཱཡ པརཝཱདཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

‘‘དིནྣཱནི ¶ , མཧཱརཱཛ, སིཝིརཱཛེན ཡཱཙཀསྶ ཙཀྑཱུནི, ཏཏྠ མཱ ཝིམཏིཾ ཨུཔྤཱདེཧི, པུན ¶ དིབྦཱནི ཙ ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤནྣཱནི, ཏཏྠཱཔི མཱ ཝིམཏིཾ ཛནེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཧེཏུསམུགྒྷཱཏེ ཨཧེཏུསྨིཾ ཨཝཏྠུསྨིཾ དིབྦཙཀྑུ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨེཏྠ ¶ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཧེཏུསམུགྒྷཱཏེ ཨཧེཏུསྨིཾ ཨཝཏྠུསྨིཾ དིབྦཙཀྑུ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིངྒྷ ཏཱཝ ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི?

‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ལོཀེ སཙྩཾ ནཱམ, ཡེན སཙྩཝཱདིནོ སཙྩཀིརིཡཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠི ལོཀེ སཙྩཾ ནཱམ, སཙྩེན, བྷནྟེ ནཱགསེན, སཙྩཝཱདིནོ སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ དེཝཾ ཝསྶཱཔེནྟི, ཨགྒིཾ ནིབྦཱཔེནྟི, ཝིསཾ པཊིཧནནྟི, ཨཉྙམྤི ཝིཝིདྷཾ ཀཏྟབྦཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཡུཛྫཏི སམེཏི སིཝིརཱཛསྶ སཙྩབལེན དིབྦཙཀྑཱུནི ཨུཔྤནྣཱནཱིཏི, སཙྩབལེན, མཧཱརཱཛ, ཨཝཏྠུསྨིཾ དིབྦཙཀྑུ ཨུཔྤཛྫཏི, སཙྩཾ ཡེཝ ཏཏྠ ཝཏྠུ བྷཝཏི དིབྦཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི སཏྟཱ སཙྩམནུགཱཡནྟི ‘མཧཱམེགྷོ པཝསྶཏཱུ’ཏི, ཏེསཾ སཧ སཙྩམནུགཱིཏེན མཧཱམེགྷོ པཝསྶཏི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཨཱཀཱསེ ཝསྶཧེཏུ སནྣིཙིཏོ ‘ཡེན ཧེཏུནཱ མཧཱམེགྷོ པཝསྶཏཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཙྩཾ ཡེཝ ཏཏྠ ཧེཏུ བྷཝཏི མཧཏོ མེགྷསྶ པཝསྶནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཏསྶ པཀཏིཧེཏུ, སཙྩཾ ཡེཝེཏྠ ཝཏྠུ བྷཝཏི དིབྦཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཱཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི སཏྟཱ སཙྩམནུགཱཡནྟི ‘ཛལིཏཔཛྫལིཏམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ པཊིནིཝཏྟཏཱུ’ཏི, ཏེསཾ སཧ སཙྩམནུགཱིཏེན ཛལིཏཔཛྫལིཏམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཁཎེན པཊིནིཝཏྟཏི. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཏསྨིཾ ཛལིཏཔཛྫལིཏེ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷེ ཧེཏུ སནྣིཙིཏོ ‘ཡེན ཧེཏུནཱ ཛལིཏཔཛྫལིཏམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཁཎེན པཊིནིཝཏྟཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཙྩཾ ཡེཝ ཏཏྠ ཝཏྠུ ཧོཏི ཏསྶ ཛལིཏཔཛྫལིཏསྶ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷསྶ ཁཎེན པཊིནིཝཏྟནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཏསྶ པཀཏིཧེཏུ, སཙྩཾ ཡེཝེཏྠ ཝཏྠུ བྷཝཏི དིབྦཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཱཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི སཏྟཱ སཙྩམནུགཱཡནྟི ¶ ‘ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཨགདཾ བྷཝཏཱུ’ཏི. ཏེསཾ སཧ སཙྩམནུགཱིཏེན ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཁཎེན ¶ ཨགདཾ བྷཝཏི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཏསྨིཾ ཧལཱཧལཝིསེ ཧེཏུ སནྣིཙིཏོ ‘ཡེན ཧེཏུནཱ ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཁཎེན ཨགདཾ བྷཝཏཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཙྩཾ ཡེཝ ཏཏྠ ཧེཏུ བྷཝཏི ཝིསསྶ ཧལཱཧལསྶ ཁཎེན ¶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝིནཱ པཀཏིཧེཏུཾ སཙྩཾ ཡེཝེཏྠ ཝཏྠུ བྷཝཏི དིབྦཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཱཏི.

‘‘ཙཏུནྣམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨརིཡསཙྩཱནཾ པཊིཝེདྷཱཡ ནཏྠཉྙཾ ཝཏྠུ, སཙྩཾ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི. ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཙཱིནཝིསཡེ ཙཱིནརཱཛཱ, སོ མཧཱསམུདྡེ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ [བལིཾ ཀཱཏུཀཱམོ (སཱི. པཱི.)] ཙཏུམཱསེ ཙཏུམཱསེ སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ སཧ རཐེན ཨནྟོམཧཱསམུདྡེ ཡོཛནཾ པཝིསཏི, ཏསྶ རཐསཱིསསྶ པུརཏོ པུརཏོ མཧཱཝཱརིཀྑནྡྷོ པཊིཀྐམཏི, ནིཀྑནྟསྶ པུན ཨོཏྠརཏི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ མཧཱསམུདྡོ སདེཝམནུསྶེནཔི ལོཀེན པཀཏིཀཱཡབལེན སཀྐཱ པཊིཀྐམཱཔེཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨཏིཔརིཏྟཀེཔི, བྷནྟེ, ཏལཱ༹ཀེ ཨུདཀཾ ན སཀྐཱ སདེཝམནུསྶེནཔི ལོཀེན པཀཏིཀཱཡབལེན པཊིཀྐམཱཔེཏུཾ, ཀིཾ པན མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀ’’ནྟི? ‘‘ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན སཙྩབལཾ ཉཱཏབྦཾ ‘ནཏྠི ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཾ སཙྩེན ན པཏྟབྦ’ནྟི.

‘‘ནགརེ, མཧཱརཱཛ, པཱཊལིཔུཏྟེ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ སནེགམཛཱནཔདཨམཙྩབྷཊབལམཧཱམཏྟེཧི པརིཝུཏོ གངྒཾ ནདིཾ [གངྒཱནདིཾ (སཱི.)] ནཝསལིལསམྤུཎྞཾ སམཏིཏྠིཀཾ སམྦྷརིཏཾ པཉྩཡོཛནསཏཱཡཱམཾ ཡོཛནཔུཐུལཾ སནྡམཱནཾ དིསྭཱ ཨམཙྩེ ཨེཝམཱཧ ‘ཨཏྠི ཀོཙི, བྷཎེ, སམཏྠོ, ཡོ ཨིམཾ མཧཱགངྒཾ པཊིསོཏཾ སནྡཱཔེཏུ’ནྟི. ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ ‘དུཀྐརཾ དེཝཱ’ཏི.

‘‘ཏསྨིཾ ཡེཝ གངྒཱཀཱུལེ ཋིཏཱ བནྡྷུམཏཱི ནཱམ གཎིཀཱ ཨསྶོསི རཉྙཱ ཀིར ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟཾ ‘སཀྐཱ ནུ ཁོ ཨིམཾ མཧཱགངྒཾ པཊིསོཏཾ སནྡཱཔེཏུ’ནྟི, སཱ ཨེཝམཱཧ ‘ཨཧཉྷི ནགརེ པཱཊལིཔུཏྟེ གཎིཀཱ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནཱི ཨནྟིམཛཱིཝིཀཱ, མམ ཏཱཝ རཱཛཱ སཙྩཀིརིཡཾ པསྶཏཱུ’ཏི. ཨཐ སཱ སཙྩཀིརིཡཾ ཨཀཱསི, སཧ ཏསྶཱ སཙྩཀིརིཡཱཡ ཁཎེན སཱ མཧཱགངྒཱ གལ༹གལཱ༹ཡནྟཱི པཊིསོཏཾ སནྡིཏྠ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ པསྶཏོ.

‘‘ཨཐ རཱཛཱ གངྒཱཡ ཨཱཝཊྚཨཱུམིཝེགཛནིཏཾ ཧལཱཧལསདྡཾ སུཏྭཱ ཝིམྷིཏོ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཛཱཏོ ཨམཙྩེ ཨེཝམཱཧ ‘ཀིསྶཱཡཾ, བྷཎེ, མཧཱགངྒཱ པཊིསོཏཾ སནྡཏཱི’ཏི? ‘བནྡྷུམཏཱི, མཧཱརཱཛ, གཎིཀཱ ཏཝ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ¶ སཙྩཀིརིཡཾ ཨཀཱསི, ཏསྶཱ སཙྩཀིརིཡཱཡ མཧཱགངྒཱ ཨུདྡྷཾམུཁཱ སནྡཏཱི’ཏི.

‘‘ཨཐ སཾཝིགྒཧདཡོ རཱཛཱ ཏུརིཏཏུརིཏོ སཡཾ གནྟྭཱ ཏཾ གཎིཀཾ པུཙྪི ‘སཙྩཾ ཀིར, ཛེ ¶ , ཏཡཱ སཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཡཾ གངྒཱ པཊིསོཏཾ སནྡཱཔིཏཱ’ཏི? ‘ཨཱམ དེཝཱ’ཏི. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘ཀིཾ ཏེ ཏཏྠ བལཾ ཨཏྠི, ཀོ ཝཱ ཏེ ཝཙནཾ ཨཱདིཡཏི ཨནུམྨཏྟོ, ཀེན ཏྭཾ བལེན ཨིམཾ མཧཱགངྒཾ པཊིསོཏཾ སནྡཱཔེསཱི’ཏི? སཱ ཨཱཧ ‘སཙྩབལེནཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ མཧཱགངྒཾ པཊིསོཏཾ སནྡཱཔེསི’ནྟི. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘ཀིཾ ཏེ སཙྩབལཾ ཨཏྠི ཙོརིཡཱ དྷུཏྟིཡཱ ཨསཏིཡཱ ཚིནྣིཀཱཡ པཱཔིཡཱ བྷིནྣསཱིལཱཡ [པཱཔིཀཱཡ བྷིནྣསཱིམཱཡ (སཱི.)] ཧིརིཨཏིཀྐནྟིཀཱཡ ཨནྡྷཛནཔལོབྷིཀཱཡཱ’ཏི. ‘སཙྩཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཱདིསིཀཱ ཨཧཾ, ཏཱདིསིཀཱཡཔི མེ, མཧཱརཱཛ, སཙྩཀིརིཡཱ ཨཏྠི, ཡཱཡཱཧཾ ཨིཙྪམཱནཱ སདེཝཀམྤི ལོཀཾ པརིཝཏྟེཡྻ’ནྟི. རཱཛཱ ཨཱཧ ‘ཀཏམཱ པན སཱ ཧོཏི སཙྩཀིརིཡཱ, ཨིངྒྷ མཾ སཱཝེཧཱི’ཏི. ‘ཡོ མེ, མཧཱརཱཛ, དྷནཾ དེཏི ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི, ཏེསཾ སམཀཾ ཡེཝ ཨུཔཊྛཧཱམི, ‘‘ཁཏྟིཡོ’’ཏི ཝིསེསོ ནཏྠི, ‘‘སུདྡོ’’ཏི ཨཏིམཉྙནཱ [ཨཏིམཉྙམཱནོ (ཀ.)] ནཏྠི, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཱ དྷནསྶཱམིཀཾ པརིཙརཱམི, ཨེསཱ མེ དེཝ སཙྩཀིརིཡཱ, ཡཱཡཱཧཾ ཨིམཾ མཧཱགངྒཾ པཊིསོཏཾ སནྡཱཔེསི’ནྟི.

‘‘ཨིཏིཔི, མཧཱརཱཛ, སཙྩེ ཋིཏཱ ན ཀིཉྩི ཨཏྠཾ ན ཝིནྡནྟི. དིནྣཱནི ཙ, མཧཱརཱཛ, སིཝིརཱཛེན ཡཱཙཀསྶ ཙཀྑཱུནི ¶ , དིབྦཙཀྑཱུནི ཙ ཨུཔྤནྣཱནི, ཏཉྩ སཙྩཀིརིཡཱཡ. ཡཾ པན སུཏྟེ ཝུཏྟཾ ‘མཾསཙཀྑུསྨིཾ ནཊྛེ ཨཧེཏུསྨིཾ ཨཝཏྠུསྨིཾ ནཏྠི དིབྦཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདོ’ཏི. ཏཾ བྷཱཝནཱམཡཾ ཙཀྑུཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཨེཝམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, དྷཱརེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུནིབྦེཋིཏོ པཉྷོ, སུནིདྡིཊྛོ ནིགྒཧོ, སུམདྡིཏཱ པརཝཱདཱ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

སིཝིརཱཛཙཀྑུདཱནཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. གབྦྷཱཝཀྐནྟིཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཏིཎྞཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི [གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི (མ. ནི. ༡.༤༠༨)] ཧོཏི, ཨིདྷ མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ¶ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’ཏི, ཨསེསཝཙནམེཏཾ, ནིསྶེསཝཙནམེཏཾ, ནིཔྤརིཡཱཡཝཙནམེཏཾ, ཨརཧསྶཝཙནམེཏཾ, སདེཝམནུསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཎིཏཾ, ཨཡཉྩ དྭིནྣཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི དིསྶཏི, དུཀཱུལེན ཏཱཔསེན པཱརིཀཱཡ ཏཱཔསིཡཱ ཨུཏུནིཀཱལེ དཀྑིཎེན ཧཏྠངྒུཊྛེན ¶ ནཱབྷི པརཱམཊྛཱ, ཏསྶ ཏེན ནཱབྷིཔརཱམསནེན སཱམཀུམཱརོ ནིབྦཏྟོ. མཱཏངྒེནཱཔི ཨིསིནཱ བྲཱཧྨཎཀཉྙཱཡ ཨུཏུནིཀཱལེ དཀྑིཎེན ཧཏྠངྒུཊྛེན ནཱབྷི པརཱམཊྛཱ, ཏསྶ ཏེན ནཱབྷིཔརཱམསནེན མཎྜབྱོ ནཱམ མཱཎཝཀོ ནིབྦཏྟོཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཏིཎྞཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’ཏི. ཏེན ཧི སཱམོ ཙ ཀུམཱརོ མཎྜབྱོ ཙ མཱཎཝཀོ ཨུབྷོཔི ཏེ ནཱབྷིཔརཱམསནེན ནིབྦཏྟཱཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི, བྷནྟེ, ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘སཱམོ ཙ ཀུམཱརོ མཎྜབྱོ ཙ མཱཎཝཀོ ནཱབྷིཔརཱམསནེན ནིབྦཏྟཱ’’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཏིཎྞཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སནྣིཔཱཏཱ ¶ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏམྤི མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ སུགམྦྷཱིརོ སུནིཔུཎོ ཝིསཡོ བུདྡྷིམནྟཱནཾ, སོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ཚིནྡ ཝིམཏིཔཐཾ, དྷཱརེཧི ཉཱཎཝརཔྤཛྫོཏ’’ནྟི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཏིཎྞཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏི, ཨིདྷ མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’ཏི. བྷཎིཏཉྩ ‘སཱམོ ཙ ཀུམཱརོ མཎྜབྱོ ཙ མཱཎཝཀོ ནཱབྷིཔརཱམསནེན ནིབྦཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡེན ཀཱརཎེན པཉྷོ སུཝིནིཙྪིཏོ ཧོཏི, ཏེན ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི.

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, སཾཀིཙྩོ ཙ ཀུམཱརོ ཨིསིསིངྒོ ཙ ཏཱཔསོ ཐེརོ ཙ ཀུམཱརཀསྶཔོ ‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཏེ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི, ཨབྦྷུགྒཏཱ ཏེསཾ ཛཱཏི, དྭེ མིགདྷེནུཡོ ཏཱཝ ཨུཏུནིཀཱལེ དྭིནྣཾ ཏཱཔསཱནཾ པསྶཱཝཊྛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ སསམྦྷཝཾ པསྶཱཝཾ པིཝིཾསུ, ཏེན པསྶཱཝསམྦྷཝེན སཾཀིཙྩོ ཙ ཀུམཱརོ ཨིསིསིངྒོ ཙ ཏཱཔསོ ནིབྦཏྟཱ. ཐེརསྶ ཨུདཱཡིསྶ བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ ཨུཔགཏསྶ ¶ རཏྟཙིཏྟེན བྷིཀྑུནིཡཱ ཨངྒཛཱཏཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ སམྦྷཝཾ ཀཱསཱཝེ མུཙྩི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡི ཏཾ བྷིཀྑུནིཾ ཨེཏདཝོཙ ‘གཙྪ བྷགིནི, ཨུདཀཾ ཨཱཧར ཨནྟརཝཱསཀཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’ཏི. ‘ཨཱཧརཡྻ ཨཧམེཝ དྷོཝིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཏོ སཱ བྷིཀྑུནཱི ཨུཏུནིསམཡེ ཏཾ སམྦྷཝཾ ཨེཀདེསཾ མུཁེན ཨགྒཧེསི, ཨེཀདེསཾ ཨངྒཛཱཏེ པཀྑིཔི, ཏེན ཐེརོ ཀུམཱརཀསྶཔོ ནིབྦཏྟོཏི ཨེཏཾ ཛནོ ཨཱཧཱ’’ཏི.

‘‘ཨཔི ནུ ཁོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, སདྡཧསི ཏཾ ཝཙན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ, བལཝཾ ཏཏྠ མཡཾ ཀཱརཎཾ ཨུཔལབྷཱམ, ཡེན མཡཾ ཀཱརཎེན སདྡཧཱམ ‘ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ནིབྦཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པནེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎ’’ནྟི? ‘‘སུཔརིཀམྨཀཏེ ¶ , བྷནྟེ, ཀལལེ བཱིཛཾ ནིཔཏིཏྭཱ ཁིཔྤཾ སཾཝིརུཧཏཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨཱམ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, སཱ བྷིཀྑུནཱི ཨུཏུནཱི སམཱནཱ སཎྛིཏེ ཀལལེ རུཧིརེ པཙྪིནྣཝེགེ ཋིཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཏཾ སམྦྷཝཾ གཧེཏྭཱ ཏསྨིཾ ཀལལེ པཀྑིཔི, ཏེན ཏསྶཱ གབྦྷོ སཎྛཱསི, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ པཙྩེམ ཏེསཾ ནིབྦཏྟིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམི, ཡོནིཔྤཝེསེན གབྦྷོ སམྦྷཝཏཱིཏི. སམྤཊིཙྪསི པན, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཐེརསྶ ཀུམཱརཀསྶཔསྶ གབྦྷཱཝཀྐམན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, པཙྩཱགཏོསི མམ ཝིསཡཾ, ཨེཀཝིདྷེནཔི གབྦྷཱཝཀྐནྟིཾ ཀཐཡནྟོ མམཱནུབལཾ བྷཝིསྶསི, ཨཐ ཡཱ པན ཏཱ དྭེ མིགདྷེནུཡོ པསྶཱཝཾ པིཝིཏྭཱ གབྦྷཾ པཊིལབྷིཾསུ, ཏཱསཾ ཏྭཾ སདྡཧསི གབྦྷསྶཱཝཀྐམན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཡཾ ཀིཉྩི བྷུཏྟཾ པཱིཏཾ ཁཱཡིཏཾ ལེཧིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཀལལཾ ཨོསརཏི, ཋཱནགཏཾ ཝུཌྜྷིམཱཔཛྫཏི. ཡཐཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཱ ཀཱཙི སརིཏཱ ནཱམ, སབྦཱ ཏཱ མཧཱསམུདྡཾ ཨོསརནྟི, ཋཱནགཏཱ ཝུཌྜྷིམཱཔཛྫནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ ཀིཉྩི བྷུཏྟཾ པཱིཏཾ ཁཱཡིཏཾ ལེཧིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཀལལཾ ཨོསརཏི, ཋཱནགཏཾ ཝུཌྜྷིམཱཔཛྫཏི, ཏེནཱཧཾ ཀཱརཎེན སདྡཧཱམི མུཁགཏེནཔི གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, གཱལ༹ྷཏརཾ ཨུཔགཏོསི མམ ཝིསཡཾ, མུཁཔཱནེནཔི དྭཡསནྣིཔཱཏོ བྷཝཏི. སཾཀིཙྩསྶ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཀུམཱརསྶ ཨིསིསིངྒསྶ ཙ ཏཱཔསསྶ ཐེརསྶ ཙ ཀུམཱརཀསྶཔསྶ གབྦྷཱཝཀྐམནཾ སམྤཊིཙྪསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སནྣིཔཱཏོ ཨོསརཏཱི’’ཏི.

‘‘སཱམོཔི, མཧཱརཱཛ, ཀུམཱརོ མཎྜབྱོཔི མཱཎཝཀོ ཏཱིསུ སནྣིཔཱཏེསུ ཨནྟོགདྷཱ, ཨེཀརསཱ ཡེཝ པུརིམེན, ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཝཀྑཱམི. དུཀཱུལོ ¶ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཔསོ པཱརིཀཱ ཙ ཏཱཔསཱི ཨུབྷོཔི ཏེ ཨརཉྙཝཱསཱ ཨཧེསུཾ པཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟཱ ཨུཏྟམཏྠགཝེསཀཱ, ཏཔཏེཛེན ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཾ སནྟཱཔེསུཾ ¶ . ཏེསཾ ཏདཱ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ སཱཡཾ པཱཏཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཏེསཾ གརུཀཏམེཏྟཏཱཡ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཨདྡས ཨནཱགཏམདྡྷཱནེ དྭིནྣམྤི ཏེསཾ ཙཀྑཱུནཾ ཨནྟརདྷཱནཾ, དིསྭཱ ཏེ ཨེཝམཱཧ ‘ཨེཀཾ མེ, བྷོནྟོ, ཝཙནཾ ཀརོཐ, སཱདྷུ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ཛནེཡྻཱཐ, སོ ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷཝིསྶཏི ཨཱལམྦནོ ཙཱ’ཏི. ‘ཨལཾ, ཀོསིཡ, མཱ ཨེཝཾ བྷཎཱི’ཏི. ཏེ ཏསྶ ཏཾ ཝཙནཾ ན སམྤཊིཙྪིཾསུ. ཨནུཀམྤཀོ ཨཏྠཀཱམོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དུཏིཡམྤི…པེ… ཏཏིཡམྤི ཏེ ཨེཝམཱཧ ‘ཨེཀཾ མེ, བྷོནྟོ, ཝཙནཾ ཀརོཐ, སཱདྷུ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ཛནེཡྻཱཐ, སོ ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷཝིསྶཏི ཨཱལམྦནོ ཙཱ’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཏེ ཨཱཧཾསུ ‘ཨལཾ, ཀོསིཡ, མཱ ཏྭཾ ཁོ ཨམྷེ ཨནཏྠེ ནིཡོཛེཧི, ཀདཱཡཾ ཀཱཡོ ན བྷིཛྫིསྶཏི, བྷིཛྫཏུ ཨཡཾ ཀཱཡོ བྷེདནདྷམྨོ, བྷིཛྫནྟིཡཱཔི དྷརཎིཡཱ པཏནྟེཔི སེལསིཁརེ ཕལནྟེཔི ཨཱཀཱསེ པཏནྟེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ¶ ནེཝ མཡཾ ལོཀདྷམྨེཧི མིསྶཡིསྶཱམ, མཱ ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ སམྨུཁབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪ, ཨུཔགཏསྶ ཏེ ཨེསོ ཝིསྶཱསོ, ཨནཏྠཙརོ ཏྭཾ མཉྙེ’ཏི.

ཏཏོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏེསཾ མནཾ ཨལབྷམཱནོ གརུཀཏོ པཉྫལིཀོ པུན ཡཱཙི ‘ཡདི མེ ཝཙནཾ ན ཨུསྶཧཐ ཀཱཏུཾ, ཡདཱ ཏཱཔསཱི ཨུཏུནཱི ཧོཏི པུཔྥཝཏཱི, ཏདཱ ཏྭཾ, བྷནྟེ, དཀྑིཎེན ཧཏྠངྒུཊྛེན ནཱབྷིཾ པརཱམསེཡྻཱསི, ཏེན སཱ གབྦྷཾ ལཙྪཏི, སནྣིཔཱཏོ ཡེཝེས གབྦྷཱཝཀྐནྟིཡཱ’ཏི. ‘སཀྐོམཧཾ, ཀོསིཡ, ཏཾ ཝཙནཾ ཀཱཏུཾ, ན ཏཱཝཏཀེན ཨམྷཱཀཾ ཏཔོ བྷིཛྫཏི, ཧོཏཱུ’ཏི སམྤཊིཙྪིཾསུ. ཏཱཡ ཙ པན ཝེལཱཡ དེཝབྷཝནེ ཨཏྠི དེཝཔུཏྟོ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལོ ཁཱིཎཱཡུཀོ ཨཱཡུཀྑཡཔྤཏྟོ ཡདིཙྪཀཾ སམཏྠོ ཨོཀྐམིཏུཾ ཨཔི ཙཀྐཝཏྟིཀུལེཔི. ཨཐ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ ‘ཨེཧི ཁོ, མཱརིས, སུཔབྷཱཏོ ཏེ དིཝསོ, ཨཏྠསིདྡྷི ཨུཔགཏཱ, ཡམཧཾ ཏེ ཨུཔཊྛཱནམཱགམིཾ, རམཎཱིཡེ ཏེ ཨོཀཱསེ ཝཱསོ བྷཝིསྶཏི, པཏིརཱུཔེ ¶ ཀུལེ པཊིསནྡྷི བྷཝིསྶཏི, སུནྡརེཧི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཝཌྜྷེཏབྦོ, ཨེཧི མེ ཝཙནཾ ཀརོཧཱི’ཏི ཡཱཙི. དུཏིཡམྤི…པེ… ཏཏིཡམྤི ཡཱཙི སིརསི པཉྫལིཀཏོ.

ཏཏོ ¶ སོ དེཝཔུཏྟོ ཨེཝམཱཧ ‘ཀཏམཾ ཏཾ, མཱརིས, ཀུལཾ, ཡཾ ཏྭཾ ཨབྷིཀྑཎཾ ཀིཏྟཡསི པུནཔྤུན’ནྟི. ‘དུཀཱུལོ ཙ ཏཱཔསོ པཱརིཀཱ ཙ ཏཱཔསཱི’ཏི. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏུཊྛོ སམྤཊིཙྪི ‘སཱདྷུ, མཱརིས, ཡོ ཏཝ ཚནྡོ, སོ ཧོཏུ, ཨཱཀངྑམཱནོ ཨཧཾ, མཱརིས, པཏྠིཏེ ཀུལེ ཨུཔྤཛྫེཡྻཾ, ཀིམྷི ཀུལེ ཨུཔྤཛྫཱམི ཨཎྜཛེ ཝཱ ཛལཱབུཛེ ཝཱ སཾསེདཛེ ཝཱ ཨོཔཔཱཏིཀེ ཝཱ’ཏི? ‘ཛལཱབུཛཱཡ, མཱརིས, ཡོནིཡཱ ཨུཔྤཛྫཱཧཱི’ཏི. ཨཐ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨུཔྤཏྟིདིཝསཾ ཝིགཎེཏྭཱ དུཀཱུལསྶ ཏཱཔསསྶ ཨཱརོཙེསི ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ དིཝསེ ཏཱཔསཱི ཨུཏུནཱི བྷཝིསྶཏི པུཔྥཝཏཱི, ཏདཱ ཏྭཾ, བྷནྟེ, དཀྑིཎེན ཧཏྠངྒུཊྛེན ནཱབྷིཾ པརཱམསེཡྻཱསཱི’ཏི. ཏསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, དིཝསེ ཏཱཔསཱི ཙ ཨུཏུནཱི པུཔྥཝཏཱི ཨཧོསི, དེཝཔུཏྟོ ཙ ཏཏྠཱུཔགོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨཧོསི, ཏཱཔསོ ཙ དཀྑིཎེན ཧཏྠངྒུཊྛེན ཏཱཔསིཡཱ ནཱབྷིཾ པརཱམསི, ཨིཏི ཏེ ཏཡོ སནྣིཔཱཏཱ ཨཧེསུཾ, ནཱབྷིཔརཱམསནེན ཏཱཔསིཡཱ རཱགོ ཨུདཔཱདི, སོ པནསྶཱ རཱགོ ནཱབྷིཔརཱམསནཾ པཊིཙྩ མཱ ཏྭཾ སནྣིཔཱཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམེཝ མཉྙི, ཨཱུཧསནམྤི [ཧསནམྤི (ཀ.)] སནྣིཔཱཏོ, ཨུལླཔནམྤི སནྣིཔཱཏོ, ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནམྤི སནྣིཔཱཏོ, པུབྦབྷཱགབྷཱཝཏོ རཱགསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨཱམསནེན སནྣིཔཱཏོ ཛཱཡཏི, སནྣིཔཱཏཱ ཨོཀྐམནཾ ཧོཏཱིཏི.

‘‘ཨནཛ྄ཛྷཱཙཱརེཔི, མཧཱརཱཛ, པརཱམསནེན གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨགྒི ¶ ཛལམཱནོ ཨཔརཱམསནོཔི ཨུཔགཏསྶ སཱིཏཾ བྱཔཧནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨནཛ྄ཛྷཱཙཱརེཔི པརཱམསནེན གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི.

‘‘ཙཏུནྣཾ, མཧཱརཱཛ, ཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི ཀམྨཝསེན ཡོནིཝསེན ཀུལཝསེན ཨཱཡཱཙནཝསེན, ཨཔི ཙ སབྦེཔེཏེ སཏྟཱ ཀམྨསམྦྷཝཱ ཀམྨསམུཊྛཱནཱ ¶ .

‘‘ཀཐཾ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི? ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལཱ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ ཡདིཙྪཀཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ དེཝེསུ ཝཱ ཨཎྜཛཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཛལཱབུཛཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ སཾསེདཛཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨཌྜྷོ ¶ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏོ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎོ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ པཧཱུཏཉཱཏིཔཀྑོ དཱསིཾ ཝཱ དཱསཾ ཝཱ ཁེཏྟཾ ཝཱ ཝཏྠུཾ ཝཱ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཛནཔདཾ ཝཱ ཡཾ ཀིཉྩི མནསཱ ཨབྷིཔཏྠིཏཾ, ཡདིཙྪཀཾ དྭིགུཎཏིགུཎམྤི དྷནཾ དཏྭཱ ཀིཎཱཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལཱ སཏྟཱ ཡདིཙྪཀཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ དེཝེསུ ཝཱ ཨཎྜཛཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཛལཱབུཛཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ སཾསེདཛཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱཡ ཝཱ ཡོནིཡཱ. ཨེཝཾ ཀམྨཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཾ ཡོནིཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི? ཀུཀྐུཊཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཏེན གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. བལཱཀཱནཾ མེགྷསདྡེན གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. སབྦེཔི དེཝཱ ཨགབྦྷསེཡྻཀཱ སཏྟཱ ཡེཝ, ཏེསཾ ནཱནཱཝཎྞེན གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ ནཱནཱཝཎྞེན མཧིཡཱ ཙརནྟི, ཀེཙི པུརཏོ པཊིཙྪཱདེནྟི, ཀེཙི པཙྪཏོ པཊིཙྪཱདེནྟི, ཀེཙི ནགྒཱ ཧོནྟི, ཀེཙི བྷཎྜཱུ ཧོནྟི སེཏཔཊདྷརཱ, ཀེཙི མོལི༹བདྡྷཱ ཧོནྟི, ཀེཙི བྷཎྜཱུ ཀཱསཱཝཝསནཱ ཧོནྟི, ཀེཙི ཀཱསཱཝཝསནཱ མོལི༹བདྡྷཱ ཧོནྟི, ཀེཙི ཛཊིནོ ཝཱཀཙཱིརདྷརཱ [ཝཱཀཙཱིརཱ (ཀ.)] ཧོནྟི, ཀེཙི ཙམྨཝསནཱ ཧོནྟི, ཀེཙི རསྨིཡོ ནིཝཱསེནྟི, སབྦེཔེཏེ མནུསྶཱ ནཱནཱཝཎྞེན མཧིཡཱ ཙརནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ ཡེཝ ཏེ སབྦེ, ཏེསཾ ནཱནཱཝཎྞེན གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཡོནིཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཾ ཀུལཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི? ཀུལཾ ནཱམ, མཧཱརཱཛ, ཙཏྟཱརི ཀུལཱནི ཨཎྜཛཾ ཛལཱབུཛཾ སཾསེདཛཾ ¶ ཨོཔཔཱཏིཀཾ. ཡདི ཏཏྠ གནྡྷབྦོ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཨཱགནྟྭཱ ¶ ཨཎྜཛེ ཀུལེ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ཏཏྠ ཨཎྜཛོ ཧོཏི…པེ… ཛལཱབུཛེ ཀུལེ…པེ… སཾསེདཛེ ཀུལེ…པེ… ཨོཔཔཱཏིཀེ ཀུལེ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ཏཏྠ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི. ཏེསུ ཏེསུ ཀུལེསུ ཏཱདིསཱ ཡེཝ སཏྟཱ སམྦྷཝནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝཏི ནེརུཔབྦཏཾ ཡེ ཀེཙི མིགཔཀྑིནོ ཨུཔེནྟི, སབྦེ ཏེ ¶ སཀཝཎྞཾ ཝིཛཧིཏྭཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ ཧོནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི གནྡྷབྦོ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཨཱགནྟྭཱ ཨཎྜཛཾ ཡོནིཾ ཨུཔགནྟྭཱ སབྷཱཝཝཎྞཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨཎྜཛོ ཧོཏི…པེ… ཛལཱབུཛཾ…པེ… སཾསེདཛཾ…པེ… ཨོཔཔཱཏིཀཾ ཡོནིཾ ཨུཔགནྟྭཱ སབྷཱཝཝཎྞཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཀུལཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཾ ཨཱཡཱཙནཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཀུལཾ ཧོཏི ཨཔུཏྟཀཾ བཧུསཱཔཏེཡྻཾ སདྡྷཾ པསནྣཾ སཱིལཝནྟཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ ཏཔནིསྶིཏཾ, དེཝཔུཏྟོ ཙ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལོ ཙཝནདྷམྨོ ཧོཏི. ཨཐ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏསྶ ཀུལསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཏཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨཱཡཱཙཏི ‘པཎིདྷེཧི, མཱརིས, ཨསུཀསྶ ཀུལསྶ མཧེསིཡཱ ཀུཙྪི’ནྟི. སོ ཏསྶ ཨཱཡཱཙནཧེཏུ ཏཾ ཀུལཾ པཎིདྷེཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ པུཉྙཀཱམཱ སམཎཾ མནོབྷཱཝནཱིཡཾ ཨཱཡཱཙིཏྭཱ གེཧཾ ཨུཔནེནྟི, ཨཡཾ ཨུཔགནྟྭཱ སབྦསྶ ཀུལསྶ སུཁཱཝཧོ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨཱཡཱཙིཏྭཱ ཏཾ ཀུལཾ ཨུཔནེཏི. ཨེཝཾ ཨཱཡཱཙནཝསེན སཏྟཱནཾ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཧོཏི.

‘‘སཱམོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམཱརོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨཱཡཱཙིཏོ པཱརིཀཱཡ ཏཱཔསིཡཱ ཀུཙྪིཾ ཨོཀྐནྟོ. སཱམོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམཱརོ ཀཏཔུཉྙོ, མཱཏཱཔིཏརོ སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ, ཨཱཡཱཙཀོ སཀྐོ, ཏིཎྞཾ ཙེཏོཔཎིདྷིཡཱ སཱམོ ཀུམཱརོ ནིབྦཏྟོ. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ནཡཀུསལོ པུརིསོ སུཀཊྛེ ཨནཱུཔཁེཏྟེ བཱིཛཾ རོཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཏསྶ བཱིཛསྶ ཨནྟརཱཡཾ ཝིཝཛྫེནྟསྶ ཝུཌྜྷིཡཱ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ནིརུཔགྷཱཏཾ བཱིཛཾ ཁིཔྤཾ སཾཝིརུཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱམོ ཀུམཱརོ མུཏྟོ ཨུཔྤནྣནྟརཱཡེཧི ཏིཎྞཾ ཙེཏོཔཎིདྷིཡཱ ནིབྦཏྟོ.

‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སུཏཔུབྦཾ ཏཡཱ ཨིསཱིནཾ མནོཔདོསེན ཨིདྡྷོ ཕཱིཏོ མཧཱཛནཔདོ སཛནོ སམུཙྪིནྣོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི. མཧིཡཱ དཎྜཀཱརཉྙཾ [དཎྜཀཱིརཉྙཾ (མ. ནི. ༢.༦༥)] མཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ ཀཱལིངྒཱརཉྙཾ མཱཏངྒཱརཉྙཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨརཉྙཾ ཨརཉྙབྷཱུཏཾ, སབྦེཔེཏེ ཛནཔདཱ ཨིསཱིནཾ མནོཔདོསེན ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ མནོཔདོསེན སུསམིདྡྷཱ ཛནཔདཱ ¶ ཨུཙྪིཛྫནྟི, ཨཔི ནུ ཁོ ཏེསཾ མནོཔསཱདེན ཀིཉྩི ནིབྦཏྟེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, སཱམོ ཀུམཱརོ ཏིཎྞཾ བལཝནྟཱནཾ ཙེཏོཔསཱདེན ནིབྦཏྟོ ཨིསིནིམྨིཏོ དེཝནིམྨིཏོ པུཉྙནིམྨིཏོཏི. ཨེཝམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, དྷཱརེཧི.

‘‘ཏཡོམེ, མཧཱརཱཛ, དེཝཔུཏྟཱ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨཱཡཱཙིཏཱ ཀུལཾ ཨུཔྤནྣཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? སཱམོ ཀུམཱརོ མཧཱཔནཱདོ ཀུསརཱཛཱ, ཏཡོཔེཏེ བོདྷིསཏྟཱ’’ཏི. ‘‘སུནིདྡིཊྛཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, གབྦྷཱཝཀྐནྟི, སུཀཐིཏཾ ཀཱརཎཾ, ཨནྡྷཀཱརོ ཨཱལོཀོ ཀཏོ, ཛཊཱ ཝིཛཊིཏཱ, ནིཙྪུདྡྷཱ པརཝཱདཱ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

གབྦྷཱཝཀྐནྟིཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. སདྡྷམྨནྟརདྷཱནཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི [ཝསྶསཧསྶཱནི (སཱི.) པསྶ ཨ. ནི. ༨.༥༡] སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི. པུན ཙ པརིནིབྦཱནསམཡེ སུབྷདྡེན པརིབྦཱཛཀེན པཉྷཾ པུཊྛེན བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༤ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི, ཨསེསཝཙནམེཏཾ, ནིསྶེསཝཙནམེཏཾ, ནིཔྤརིཡཱཡཝཙནམེཏཾ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི ¶ ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ གཧནཏོཔི གཧནཏརོ བལཝཏོཔི བལཝཏརོ གཎྛིཏོཔི གཎྛིཏརོ, སོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ཏཏྠ ཏེ ཉཱཎབལཝིཔྥཱརཾ དསྶེཧི མཀརོ ཝིཡ སཱགརབྦྷནྟརགཏོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི. པརིནིབྦཱནསམཡེ ཙ སུབྷདྡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ བྷཎིཏཾ ¶ ‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ, བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི. ཏཉྩ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ནཱནཏྠཉྩེཝ ཧོཏི ནཱནཱབྱཉྫནཉྩ, ཨཡཾ སཱསནཔརིཙྪེདོ, ཨཡཾ པཊིཔཏྟི པརིདཱིཔནཱཏི དཱུརཾ ཝིཝཛྫིཏཱ ཏེ ཨུབྷོ ཨཉྙམཉྙཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནབྷཾ པཐཝིཏོ དཱུརཾ ཝིཝཛྫིཏཾ ¶ , ནིརཡཾ སགྒཏོ དཱུརཾ ཝིཝཛྫིཏཾ, ཀུསལཾ ཨཀུསལཏོ དཱུརཾ ཝིཝཛྫིཏཾ, སུཁཾ དུཀྑཏོ དཱུརཾ ཝིཝཛྫིཏཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེ ཨུབྷོ ཨཉྙམཉྙཾ དཱུརཾ ཝིཝཛྫིཏཱ.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, མཱ ཏེ པུཙྪཱ མོགྷཱ ཨསྶ [ཨསྶུ (སཱི. སྱཱ.)], རསཏོ ཏེ སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐཡིསྶཱམི ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི ཡཾ བྷགཝཱ ཨཱཧ, ཏཾ ཁཡཾ པརིདཱིཔཡནྟོ སེསཀཾ པརིཙྪིནྡི, ཝསྶསཧསྶཾ, ཨཱནནྡ, སདྡྷམྨོ ཏིཊྛེཡྻ, སཙེ བྷིཀྑུནིཡོ ན པབྦཱཛེཡྻུཾ. པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱིཏི. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཝདནྟོ སདྡྷམྨསྶ ཨནྟརདྷཱནཾ ཝཱ ཝདེཏི ཨབྷིསམཡཾ ཝཱ པཊིཀྐོསཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ནཊྛཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཀིཏྟཡནྟོ སེསཀཾ པརིདཱིཔཡནྟོ པརིཙྪིནྡི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ནཊྛཱཡིཀོ སབྦསེསཀཾ གཧེཏྭཱ ཛནསྶ པརིདཱིཔེཡྻ ‘ཨེཏྟཀཾ མེ བྷཎྜཾ ནཊྛཾ, ཨིདཾ སེསཀ’ནྟི ¶ . ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ནཊྛཾ པརིདཱིཔཡནྟོ སེསཀཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཀཐེསི ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི. ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏཱི’ཏི, སཱསནཔརིཙྪེདོ ཨེསོ.

‘‘ཡཾ པན པརིནིབྦཱནསམཡེ སུབྷདྡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ སམཎེ པརིཀིཏྟཡནྟོ ཨཱཧ ‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ, བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི, པཊིཔཏྟིཔརིདཱིཔནཱ ཨེསཱ, ཏྭཾ པན ཏཾ པརིཙྪེདཉྩ པརིདཱིཔནཉྩ ཨེཀརསཾ ཀརོསི. ཡདི པན ཏེ ཚནྡོ, ཨེཀརསཾ ཀཏྭཱ ཀཐཡིསྶཱམི, སཱདྷུཀཾ སུཎོཧི མནསིཀརོཧི ཨཝིཀྑིཏྟམཱནསོ [ཨཝིཙལམཱནསོ (སཱི.) ཨཝིམཱནསོ (པཱི. ཀ.)].

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཏལཱ༹ཀོ བྷཝེཡྻ ནཝསལིལསམྤུཎྞོ སམྨུཁམུཏྟརིཡམཱནོ པརིཙྪིནྣོ པརིཝཊུམཀཏོ, ཨཔརིཡཱདིཎྞེ ཡེཝ ཏསྨིཾ ¶ ཏལཱ༹ཀེ ཨུདཀཱུཔརི མཧཱམེགྷོ ཨཔརཱཔརཾ ཨནུཔྤབནྡྷོ ཨབྷིཝསྶེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྨིཾ ཏལཱ༹ཀེ ཨུདཀཾ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘མེགྷསྶ, བྷནྟེ, ཨནུཔྤབནྡྷཏཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛིནསཱསནཝརསདྡྷམྨཏལཱ༹ཀོ ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔཊིཔཏྟིཝིམལནཝསལིལསམྤུཎྞོ ཨུཏྟརིཡམཱནོ བྷཝགྒམབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ. ཡདི ཏཏྠ བུདྡྷཔུཏྟཱ ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔཊིཔཏྟིམེགྷཝསྶཾ ཨཔརཱཔརཾ ཨནུཔྤབནྡྷཱཔེཡྻུཾ ཨབྷིཝསྶཱཔེཡྻུཾ. ཨེཝམིདཾ ཛིནསཱསནཝརསདྡྷམྨཏལཱ༹ཀོ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ཏིཊྛེཡྻ, ཨརཧནྟེཧི ལོཀོ ཨསུཉྙོ བྷཝེཡྻ, ཨིམམཏྠཾ བྷགཝཏཱ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ ‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ, བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི.

‘‘ཨིདྷ ¶ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཏི མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷེ ཛལམཱནེ ཨཔརཱཔརཾ སུཀྑཏིཎཀཊྛགོམཡཱནི ཨུཔསཾཧརེཡྻུཾ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ཨགྒིཀྑནྡྷོ ནིབྦཱཡེཡྻཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ སོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ ཛལེཡྻ, བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ པབྷཱསེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དསསཧསྶིཡཱ [དསསཧསྶིམྷི (བཧཱུསུ)] ལོཀདྷཱཏུཡཱ ཛིནསཱསནཝརམྤི ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཛལཏི པབྷཱསཏི. ཡདི པན, མཧཱརཱཛ, ཏདུཏྟརིཾ བུདྡྷཔུཏྟཱ པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ སཏཏམཔྤམཏྟཱ པདཧེཡྻུཾ, ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཚནྡཛཱཏཱ སིཀྑེཡྻུཾ, ཙཱརིཏྟཉྩ སཱིལཾ སམཏྟཾ པརིཔཱུརེཡྻུཾ, ཨེཝམིདཾ ཛིནསཱསནཝརཾ བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ཏིཊྛེཡྻ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱཏི ཨིམམཏྠཾ བྷགཝཏཱ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ ‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ, བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, མཧཱརཱཛ, སིནིདྡྷསམསུམཛྫིཏསཔྤབྷཱསཝིམལཱདཱསཾ [སཔྤབྷཾ སུཝིམལཱདཱསཾ (སཱི.)] སཎྷསུཁུམགེརུཀཙུཎྞེན ཨཔརཱཔརཾ མཛྫེཡྻུཾ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྨིཾ ཨཱདཱསེ མལཀདྡམརཛོཛལླཾ ཛཱཡེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨཉྙདཏྠུ ཝིམལཏརཾ ཡེཝ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛིནསཱསནཝརཾ པཀཏིནིམྨལཾ བྱཔགཏཀིལེསམལརཛོཛལླཾ, ཡདི ཏཾ བུདྡྷཔུཏྟཱ ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔཊིཔཏྟིསལླེཁདྷུཏགུཎེན ཛིནསཱསནཝརཾ སལླཀྑེཡྻུཾ [སལླིཀྑེཡྻུཾ (སཱི. པཱི.)], ཨེཝམིདཾ ཛིནསཱསནཝརཾ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ཏིཊྛེཡྻ, ཨསུཉྙོ ཙ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱཏི ¶ ཨིམམཏྠཾ བྷགཝཏཱ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ ‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ, བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’ཏི. པཊིཔཏྟིམཱུལཀཾ, མཧཱརཱཛ, སཏྠུསཱསནཾ པཊིཔཏྟིཀཱརཎཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནནྟརཧིཏཱཡ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘སདྡྷམྨནྟརདྷཱན’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ སདྡྷམྨནྟརདྷཱན’’ནྟི? ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, མཧཱརཱཛ, སཱསནནྟརདྷཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨདྷིགམནྟརདྷཱནཾ པཊིཔཏྟནྟརདྷཱནཾ ལིངྒནྟརདྷཱནཾ ¶ , ཨདྷིགམེ, མཧཱརཱཛ, ཨནྟརཧིཏེ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི, པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཧིཏཱཡ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟི ཨནྟརདྷཱཡཏི, ལིངྒཾཡེཝ ཏིཊྛཏི, ལིངྒེ ཨནྟརཧིཏེ པཝེཎུཔཙྪེདོ ཧོཏི, ཨིམཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱིཎི ཨནྟརདྷཱནཱནཱི’’ཏི.

‘‘སུཝིཉྙཱཔིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ, གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནཱིཀཏོ, གཎྛི བྷིནྣོ, ནཊྛཱ པརཝཱདཱ བྷགྒཱ ནིཔྤབྷཱ ཀཏཱ, ཏྭཾ གཎིཝརཝསབྷམཱསཛྫཱཏི.

སདྡྷམྨནྟརདྷཱནཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཨཀུསལཙྪེདནཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ སབྦཾ ཨཀུསལཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཨུདཱཧུ སཱཝསེསེ ཨཀུསལེ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ’’ཏི? ‘‘སབྦཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཀུསལཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ བྷགཝཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, ནཏྠི བྷགཝཏོ སེསེཀཾ ཨཀུསལ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡེ ཨུཔྤནྣཔུབྦཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, རཱཛགཧེ བྷགཝཏོ པཱདོ སཀལིཀཱཡ [སཀྑལིཀཱཡ (སྱཱ. ཀ.)] ཁཏོ, ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, ཀཱཡེ ཨབྷིསནྣེ ཛཱིཝཀེན ཝིརེཀོ ཀཱརིཏོ, ཝཱཏཱབཱདྷེ ཨུཔྤནྣེ ཨུཔཊྛཱཀེན ཐེརེན ཨུཎྷོདཀཾ པརིཡིཊྛ’’ནྟི.

‘‘ཡདི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ སབྦཾ ཨཀུསལཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཏེན ཧི བྷགཝཏོ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ, ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱ ཙ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏསྶ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ, ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱ ཙ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, ཏེན ཧི ཏཐཱགཏོ སབྦཾ ཨཀུསལཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ནཏྠི, བྷནྟེ, ཝིནཱ ཀམྨེན ཝེདཡིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཝེདཡིཏཾ ཀམྨམཱུལཀཾ, ཏཾ ཀམྨེནེཝ ཝེདཡཏི, ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི [ནིབྦཱཡིཏབྦོཏི (ཀ.)].

‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, སབྦཾ ཏཾ ཝེདཡིཏཾ ཀམྨམཱུལཀཾ. ཨཊྛཧི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེཧི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཡེཧི ཀཱརཎེཧི པུཐཱུ སཏྟཱ ཝེདནཱ ཝེདིཡནྟི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཝཱཏསམུཊྛཱནཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ¶ ཨུཔྤཛྫནྟི, པིཏྟསམུཊྛཱནཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… སེམྷསམུཊྛཱནཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… སནྣིཔཱཏིཀཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… ཨོཔཀྐམིཀཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ…པེ… ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནིཔི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི པུཐཱུ སཏྟཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི. ཏཏྠ ཡེ ཏེ པུགྒལཱ ‘སཏྟེ ཀམྨཾ ཝིབཱདྷཏཱི’ཏི ཝདེཡྻུཾ, ཏེ ཨིམེ པུགྒལཱ སཏྟཀཱརཎཾ པཊིབཱཧནྟི. ཏེསཾ ཏཾ ཝཙནཾ མིཙྪཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཉྩ ཝཱཏིཀཾ ཡཉྩ པིཏྟིཀཾ ཡཉྩ སེམྷིཀཾ ཡཉྩ སནྣིཔཱཏིཀཾ ཡཉྩ ཨུཏུཔརིཎཱམཛཾ ཡཉྩ ཝིསམཔརིཧཱརཛཾ ¶ ཡཉྩ ཨོཔཀྐམིཀཾ, སབྦེཏེ ཀམྨསམུཊྛཱནཱ ཡེཝ, ཀམྨེནེཝ ཏེ སབྦེ སམྦྷཝནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཏེཔི སབྦེ ཀམྨསམུཊྛཱནཱཝ ཨཱབཱདྷཱ བྷཝེཡྻུཾ, ན ཏེསཾ ཀོཊྛཱསཏོ ལཀྑཎཱནི བྷཝེཡྻུཾ. ཝཱཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུཔྤམཱནོ དསཝིདྷེན ཀུཔྤཏི སཱིཏེན ཨུཎྷེན ཛིགྷཙྪཱཡ ཝིཔཱསཱཡ ཨཏིབྷུཏྟེན ཋཱནེན པདྷཱནེན ཨཱདྷཱཝནེན ཨུཔཀྐམེན ཀམྨཝིཔཱཀེན. ཏཏྲ ཡེ ཏེ ནཝ ཝིདྷཱ, ན ཏེ ཨཏཱིཏེ, ན ཨནཱགཏེ, ཝཏྟམཱནཀེ བྷཝེ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏསྨཱ ན ཝཏྟབྦཱ ‘ཀམྨསམྦྷཝཱ སབྦཱ ཝེདནཱ’ཏི. པིཏྟཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཔྤམཱནཾ ཏིཝིདྷེན ཀུཔྤཏི སཱིཏེན ཨུཎྷེན ཝིསམབྷོཛནེན. སེམྷཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཔྤམཱནཾ ཏིཝིདྷེན ཀུཔྤཏི སཱིཏེན ཨུཎྷེན ཨནྣཔཱནེན. ཡོ ¶ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཏོ ཡཉྩ པིཏྟཾ ཡཉྩ སེམྷཾ, ཏེཧི ཏེཧི ཀོཔེཧི ཀུཔྤིཏྭཱ མིསྶཱི ཧུཏྭཱ སཀཾ སཀཾ ཝེདནཾ ཨཱཀཌྜྷཏི. ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱ, མཧཱརཱཛ, ཝེདནཱ ཨུཏུཔརིཡཱམེན ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིསམཔརིཧཱརཛཱ ཝེདནཱ ཝིསམཔརིཧཱརེན ཨུཔྤཛྫཏི. ཨོཔཀྐམིཀཱ, མཧཱརཱཛ, ཝེདནཱ ཨཏྠི ཀིརིཡཱ, ཨཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀཱ, ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཝེདནཱ པུབྦེ ཀཏེན ཀམྨེན ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཔྤཾ ཀམྨཝིཔཱཀཛཾ, བཧུཏརཾ ཨཝསེསཾ. ཏཏྠ བཱལཱ ‘སབྦཾ ¶ ཀམྨཝིཔཱཀཛཾ ཡེཝཱ’ཏི ཨཏིདྷཱཝནྟི. ཏཾ ཀམྨཾ ན སཀྐཱ ཝིནཱ བུདྡྷཉཱཎེན ཝཝཏྠཱནཾ ཀཱཏུཾ.

‘‘ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ, ཏཾ ཝེདཡིཏཾ ནེཝ ཝཱཏསམུཊྛཱནཾ, ན པིཏྟསམུཊྛཱནཾ, ན སེམྷསམུཊྛཱནཾ, ན སནྣིཔཱཏིཀཾ, ན ཨུཏུཔརིཎཱམཛཾ, ན ཝིསམཔརིཧཱརཛཾ, ན ཀམྨཝིཔཱཀཛཾ, ཨོཔཀྐམིཀཾ ཡེཝ. དེཝདཏྟོ ཧི, མཧཱརཱཛ, བཧཱུནི ཛཱཏིསཏསཧསྶཱནི ཏཐཱགཏེ ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷི, སོ ཏེན ཨཱགྷཱཏེན མཧཏིཾ གརུཾ སིལཾ གཧེཏྭཱ ‘མཏྠཀེ པཱཏེསྶཱམཱི’ཏི མུཉྩི, ཨཐཉྙེ དྭེ སེལཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ སིལཾ ཏཐཱགཏཾ ཨསམྤཏྟཾ ཡེཝ སམྤཊིཙྪིཾསུ, ཏཱསཾ པཧཱརེན པཔཊིཀཱ བྷིཛྫིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏྭཱ རུཧིརཾ [ནིཔཏིཏྭཱ རུདྷིརཾ (སྱཱ.)] ཨུཔྤཱདེསི, ཀམྨཝིཔཱཀཏོ ཝཱ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཨེསཱ ཝེདནཱ ནིབྦཏྟཱ ཀིརིཡཏོ ཝཱ, ཏཏུདྡྷཾ ནཏྠཉྙཱ ཝེདནཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟདུཊྛཏཱཡ ཝཱ བཱིཛཾ ན སམྦྷཝཏི བཱིཛདུཊྛཏཱཡ ཝཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཝིཔཱཀཏོ ཝཱ བྷགཝཏོ ཨེསཱ ཝེདནཱ ནིབྦཏྟཱ ཀིརིཡཏོ ཝཱ, ཏཏུདྡྷཾ ནཏྠཉྙཱ ཝེདནཱ.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཊྛདུཊྛཏཱཡ ཝཱ བྷོཛནཾ ཝིསམཾ པརིཎམཏི ཨཱཧཱརདུཊྛཏཱཡ ཝཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཝིཔཱཀཏོ ཝཱ བྷགཝཏོ ཨེསཱ ཝེདནཱ ནིབྦཏྟཱ ཀིརིཡཏོ ཝཱ, ཏཏུདྡྷཾ ནཏྠཉྙཱ ཝེདནཱ. ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི བྷགཝཏོ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཝེདནཱ, ནཏྠི ཝིསམཔརིཧཱརཛཱ ཝེདནཱ, ཨཝསེསེཧི སམུཊྛཱནེཧི བྷགཝཏོ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཡ ཙ པན ཝེདནཱཡ ན སཀྐཱ བྷགཝནྟཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུཾ.

‘‘ནིཔཏནྟི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀེ [ཙཱཏུམྨཧཱབྷཱུཏིཀེ (སཱི.)] ཀཱཡེ ཨིཊྛཱནིཊྛཱ སུབྷཱསུབྷཝེདནཱ. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསེ ཁིཏྟོ ལེཌྜུ མཧཱཔཐཝིཡཱ ནིཔཏཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ལེཌྜུ པུབྦེ ཀཏེན མཧཱཔཐཝིཡཱ ནིཔཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ནཏྠི སོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ མཧཱཔཐཝིཡཱ, ཡེན ཧེཏུནཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀུསལཱཀུསལཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ, པཙྩུཔྤནྣེན ¶ , བྷནྟེ, ཨཀམྨཀེན ཧེཏུནཱ སོ ལེཌྜུ མཧཱཔཐཝིཡཾ ནིཔཏཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ལེཌྜུ པུབྦེ ཨཀཏེན མཧཱཔཐཝིཡཾ ནིཔཏཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ པུབྦེ ཨཀཏེན སཱ སཀལིཀཱཔཱདེ ནིཔཏིཏཱ.

‘‘ཨིདྷ པན, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ མཧཱཔཐཝིཾ བྷིནྡནྟི ཙ ཁཎནྟི ཙ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེ མནུསྶཱ པུབྦེ ཀཏེན མཧཱཔཐཝིཾ བྷིནྡནྟི ཙ ཁཎནྟི ཙཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཱ སཱ སཀལིཀཱ བྷགཝཏོ པཱདེ ནིཔཏིཏཱ, ན སཱ སཀལིཀཱ པུབྦེ ཀཏེན བྷགཝཏོ པཱདེ ནིཔཏིཏཱ. ཡོཔི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, སོཔི ཨཱབཱདྷོ ན པུབྦེ ཀཏེན ཨུཔྤནྣོ, སནྣིཔཱཏིཀེནེཝ ཨུཔྤནྣོ, ཡེ ཀེཙི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཀཱཡིཀཱ ཨཱབཱདྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ན ཏེ ཀམྨཱབྷིནིབྦཏྟཱ, ཚནྣཾ ཨེཏེསཾ སམུཊྛཱནཱནཾ ཨཉྙཏརཏོ ནིབྦཏྟཱ.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརལཉྪཀེ མོལི༹ཡསཱིཝཀེ [མོལིཡསིཝཀེ (སྱཱ. ཀ.) སཾ. ནི. ༤.༢༦༩ པསྶིཏབྦཾ] ཝེཡྻཱཀརཎེ –

‘‘‘པིཏྟསམུཊྛཱནཱནིཔི ཁོ, སཱིཝཀ, ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. སཱམམྤི ཁོ ཨེཏཾ, སཱིཝཀ, ཝེདིཏབྦཾ, ཡཐཱ པིཏྟསམུཊྛཱནཱནིཔི ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ལོཀསྶཔི ཁོ ཨེཏཾ, སཱིཝཀ, སཙྩསམྨཏཾ, ཡཐཱ པིཏྟསམུཊྛཱནཱནིཔི ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏྲ, སཱིཝཀ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ, སབྦཾ ཏཾ པུབྦེ ཀཏཧེཏཱུ’’ཏི ¶ . ཡཉྩ སཱམཾ ཉཱཏཾ, ཏཉྩ ཨཏིདྷཱཝནྟི, ཡཉྩ ལོཀེ སཙྩསམྨཏཾ, ཏཉྩ ཨཏིདྷཱཝནྟི. ཏསྨཱ ཏེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ མིཙྪཱཏི ཝདཱམི.

‘‘‘སེམྷསམུཊྛཱནཱནིཔི ¶ ཁོ, སཱིཝཀ, ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཝཱཏསམུཊྛཱནཱནིཔི ཁོ, སཱིཝཀ…པེ… སནྣིཔཱཏིཀཱནིཔི ཁོ, སཱིཝཀ…པེ… ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནིཔི ཁོ, སཱིཝཀ…པེ… ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནིཔི ཁོ ¶ , སཱིཝཀ…པེ… ཨོཔཀྐམིཀཱནིཔི ཁོ, སཱིཝཀ…པེ… ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནིཔི ཁོ, སཱིཝཀ, ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. སཱམམྤི ཁོ ཨེཏཾ, སཱིཝཀ, ཝེདིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནིཔི ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ལོཀསྶཔི ཁོ ཨེཏཾ, སཱིཝཀ, སཙྩསམྨཏཾ, ཡཐཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནིཔི ཨིདྷེཀཙྩཱནི ཝེདཡིཏཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏྲ, སཱིཝཀ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ, སབྦཾ ཏཾ པུབྦེ ཀཏཧེཏཱུ’’ཏི. ཡཉྩ སཱམཾ ཉཱཏཾ, ཏཉྩ ཨཏིདྷཱཝནྟི, ཡཉྩ ལོཀེ སཙྩསམྨཏཾ, ཏཉྩ ཨཏིདྷཱཝནྟི. ཏསྨཱ ཏེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ མིཙྪཱཏི ཝདཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཨིཏིཔི, མཧཱརཱཛ, ན སབྦཱ ཝེདནཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ, སབྦཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཀུསལཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ བྷགཝཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོཏི ཨེཝམེཏཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨཀུསལཙྪེདནཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ ཏཐཱགཏསྶ, སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཡཱ ཡེཝ མཱུལེ པརིནིཊྛིཏཾ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཨུཏྟརིཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡོ’ཏི, ཨིདཉྩ ཏེམཱསཾ པཊིསལླཱནཾ དིསྶཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ ཏཐཱགཏསྶ, སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཡཱ ཡེཝ མཱུལེ པརིནིཊྛིཏཾ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཨུཏྟརིཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡོ, ཏེན ཧི ‘ཏེམཱསཾ པཊིསལླཱིནོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏེམཱསཾ པཊིསལླཱིནོ, ཏེན ཧི ‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ, ཏཐཱགཏསྶ, སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཡཱ ཡེཝ མཱུལེ པརིནིཊྛིཏ’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ ¶ མིཙྪཱ ¶ . ནཏྠི ཀཏཀརཎཱིཡསྶ པཊིསལླཱནཾ, སཀརཎཱིཡསྶེཝ པཊིསལླཱནཾ ¶ ཡཐཱ ནཱམ བྱཱདྷིཏསྶེཝ བྷེསཛྫེན ཀརཎཱིཡཾ ཧོཏི, ཨབྱཱདྷིཏསྶ ཀིཾ བྷེསཛྫེན. ཚཱཏསྶེཝ བྷོཛནེན ཀརཎཱིཡཾ ཧོཏི, ཨཚཱཏསྶ ཀིཾ བྷོཛནེན. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠི ཀཏཀརཎཱིཡསྶ པཊིསལླཱནཾ, སཀརཎཱིཡསྶེཝ པཊིསལླཱནཾ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘ཡཾ ཀིཉྩི, མཧཱརཱཛ, ཀརཎཱིཡཾ ཏཐཱགཏསྶ, སབྦཾ ཏཾ བོདྷིཡཱ ཡེཝ མཱུལེ པརིནིཊྛིཏཾ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཨུཏྟརིཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡོ, བྷགཝཱ ཙ ཏེམཱསཾ པཊིསལླཱིནོ, པཊིསལླཱནཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བཧུགུཎཾ, སབྦེཔི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱིཡིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟཱ, ཏཾ ཏེ སུཀཏགུཎམནུསྶརནྟཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ རཉྙོ སནྟིཀཱ ལདྡྷཝརོ པཊིལདྡྷབྷོགོ ཏཾ སུཀཏགུཎམནུསྶརནྟོ ཨཔརཱཔརཾ རཉྙོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦེཔི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱིཡིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟཱ, ཏཾ ཏེ སུཀཏགུཎམནུསྶརནྟཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨཱཏུརོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ བྷིསཀྐམུཔསེཝིཏྭཱ སོཏྠིམནུཔྤཏྟོ ཏཾ སུཀཏགུཎམནུསྶརནྟོ ཨཔརཱཔརཾ བྷིསཀྐམུཔསེཝཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦེཔི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱིཡིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟཱ, ཏཾ ཏེ སུཀཏགུཎམནུསྶརནྟཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི.

‘‘ཨཊྛཝཱིསཏི ཁོ པནིམེ, མཧཱརཱཛ, པཊིསལླཱནགུཎཱ, ཡེ གུཎེ སམནུསྶརནྟཱ [སམནུཔསྶནྟཱ (སཱི. པཱི.)] ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛཝཱིསཏི? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པཊིསལླཱནཾ པཊིསལླཱིཡམཱནཾ ཨཏྟཱནཾ རཀྑཏི, ཨཱཡུཾ ཝཌྜྷེཏི, བལཾ དེཏི, ཝཛྫཾ པིདཧཏི, ཨཡསམཔནེཏི, ཡསམུཔནེཏི, ཨརཏིཾ ཝིནོདེཏི, རཏིམུཔདཧཏི, བྷཡམཔནེཏི, ཝེསཱརཛྫཾ ཀརོཏི, ཀོསཛྫམཔནེཏི, ཝཱིརིཡམབྷིཛནེཏི, རཱགམཔནེཏི, དོསམཔནེཏི, མོཧམཔནེཏི, མཱནཾ ནིཧནྟི, ཝིཏཀྐཾ བྷཉྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཀརོཏི, མཱནསཾ སྣེཧཡཏི [སོབྷཡཏི (སཱི.)], ཧཱསཾ ¶ ཛནེཏི, གརུཀཾ ཀརོཏི, ལཱབྷམུཔྤཱདཡཏི, ནམསྶིཡཾ ཀརོཏི ¶ , པཱིཏིཾ པཱཔེཏི, པཱམོཛྫཾ ཀརོཏི, སངྑཱརཱནཾ སབྷཱཝཾ དསྶཡཏི, བྷཝཔྤཊིསནྡྷིཾ ཨུགྒྷཱཊེཏི, སབྦསཱམཉྙཾ དེཏི. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྛཝཱིསཏི པཊིསལླཱནགུཎཱ, ཡེ གུཎེ སམནུསྶརནྟཱ ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི.

‘‘ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱ སནྟཾ སུཁཾ སམཱཔཏྟིརཏིཾ ཨནུབྷཝིཏུཀཱམཱ པཊིསལླཱནཾ ¶ སེཝནྟི པརིཡོསིཏསངྐཔྤཱ. ཙཏཱུཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེཧི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཝིཧཱརཕཱསུཏཱཡཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི, ཨནཝཛྫགུཎབཧུལཏཱཡཔི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི, ཨསེསཨརིཡཝཱིཐིཏོཔི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི, སབྦབུདྡྷཱནཾ ཐུཏཐོམིཏཝཎྞིཏཔསཏྠཏོཔི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི. ཨིཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟི ན སཀརཎཱིཡཏཱཡ, ན ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡཱཡ, ཨཐ ཁོ གུཎཝིསེསདསྶཱཝིཏཱཡ ཏཐཱགཏཱ པཊིསལླཱནཾ སེཝནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཨིདྡྷིབལདསྶནཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, སོ ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ཨིཏོ ཏིཎྞཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཐཱགཏོ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ…པེ… ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’ཏི, ཏེན ཧི ཏེམཱསཔརིཙྪེདོ མིཙྪཱ. ཡདི, བྷནྟེ, ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཨིཏོ ཏིཎྞཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཐཱགཏོ ¶ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’ཏི, ཏེན ཧི ‘‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ…པེ… ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’ཏི ¶ ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ནཏྠི ཏཐཱགཏཱནཾ ཨཊྛཱནེ གཛྫིཏཾ. ཨམོགྷཝཙནཱ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཏཐཝཙནཱ ཨདྭེཛ྄ཛྷཝཙནཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ གམྦྷཱིརོ སུནིཔུཎོ དུནྣིཛ྄ཛྷཱཔཡོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, བྷིནྡེཏཾ དིཊྛིཛཱལཾ, ཨེཀཾསེ ཋཔཡ, བྷིནྡ པརཝཱད’’ནྟི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ…པེ… ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’ཏི, ཏེམཱསཔརིཙྪེདོ ཙ བྷཎིཏོ, སོ ཙ པན ཀཔྤོ ཨཱཡུཀཔྤོ ཝུཙྩཏི. ན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨཏྟནོ བལཾ ཀིཏྟཡམཱནོ ཨེཝམཱཧ, ཨིདྡྷིབལཾ པན ¶ མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ པརིཀིཏྟཡམཱནོ ཨེཝམཱཧ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ…པེ… ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ བྷཝེཡྻ སཱིགྷགཏི ཨནིལཛཝོ, ཏསྶ རཱཛཱ ཛཝབལཾ པརིཀིཏྟཡནྟོ སནེགམཛཱནཔདབྷཊབལབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཨམཙྩཛནམཛ྄ཛྷེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨཱཀངྑམཱནོ མེ, བྷོ, ཨཡཾ ཧཡཝརོ སཱགརཛལཔརིཡནྟཾ མཧིཾ ཨནུཝིཙརིཏྭཱ ཁཎེན ཨིདྷཱགཙྪེཡྻཱ’ཏི, ན ཙ ཏཾ ཛཝགཏིཾ ཏསྶཾ པརིསཱཡཾ དསྶེཡྻ, ཝིཛྫཏི ཙ སོ ཛཝོ ཏསྶ, སམཏྠོ ཙ སོ ཁཎེན སཱགརཛལཔརིཡནྟཾ མཧིཾ ཨནུཝིཙརིཏུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིབལཾ པརིཀིཏྟཡམཱནོ ཨེཝམཱཧ, ཏམྤི ཏེཝིཛྫཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ ཝིམལཁཱིཎཱསཝཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཉྩ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཎིཏཾ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, སོ ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’ཏི. ཝིཛྫཏི ཙ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྡྷིབལཾ བྷགཝཏོ, སམཏྠོ ཙ བྷགཝཱ ཨིདྡྷིབལེན ཀཔྤཾ ཝཱ ཋཱཏུཾ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ, ན ཙ བྷགཝཱ ཏཾ ¶ ཨིདྡྷིབལཾ ཏསྶཾ པརིསཱཡཾ དསྶེཏི, ཨནཏྠིཀོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦབྷཝེཧི, གརཧིཏཱ ཙ ཏཐཱགཏསྶ སབྦབྷཝཱ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཏྟཀོཔི གཱུཐོ དུགྒནྡྷོ ཧོཏི ¶ . ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཏྟཀམྤི བྷཝཾ ན ཝཎྞེམི ཨནྟམསོ ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤཱི’ཏི ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦབྷཝགཏིཡོནིཡོ གཱུཐསམཾ དིསྭཱ ཨིདྡྷིབལཾ ནིསྶཱཡ བྷཝེསུ ཚནྡརཱགཾ ཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨིདྡྷིབལཾ པརིཀིཏྟཡམཱནོ ཨེཝརཱུཔཾ བུདྡྷསཱིཧནཱདམབྷིནདཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨིདྡྷིབལདསྶནཔཉྷོ དསམོ.

ཨིདྡྷིབལཝགྒོ པཋམོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དས པཉྷཱ.

༢. ཨབྷེཛྫཝགྒོ

༡. ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨབྷིཉྙཱཡཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡཱ’ཏི. པུན ཙ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ ཨེཝཾ བྷཎིཏཾ ‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱུཧནཏཱུ’ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི དུཔྤཉྙཏྟཱནི, ཨུདཱཧུ ཨཝཏྠུསྨིཾ ཨཛཱནིཏྭཱ པཉྙཏྟཱནི, ཡཾ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱུཧནཱཔེཏི? ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨབྷིཉྙཱཡཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱུཧནཏཱུ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ ¶ ཨེཝཾ བྷཎིཏཾ ‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱུཧནཏཱུ’ཏི ཏེན ཧི ‘ཨབྷིཉྙཱཡཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡཱ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ སུཁུམོ ནིཔུཎོ གམྦྷཱིརོ སུགམྦྷཱིརོ དུནྣིཛ྄ཛྷཱཔཡོ, སོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ཏཏྠ ཏེ ཉཱཎབལཝིཔྥཱརཾ དསྶེཧཱི’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨབྷིཉྙཱཡཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡཱ’ཏི, ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཔི ཨེཝཾ བྷཎིཏཾ ‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱུཧནཏཱུ’ཏི, ཏཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ བྷིཀྑཱུ ཝཱིམཾསམཱནོ ཨཱཧ ‘ཨུཀྐལེསྶནྟི [ཨུཀྐཌྜྷིསྶནྟི (སཱི.), ཨུསྶཀྐིསྶནྟི (སྱཱ.)] ནུ ཁོ མམ སཱཝཀཱ མཡཱ ཝིསྶཛྫཱཔཱིཡམཱནཱ མམཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི, ཨུདཱཧུ ཨཱདིཡིསྶནྟཱི’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ པུཏྟེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨཡཾ ཁོ, ཏཱཏཱ, མཧཱཛནཔདོ སབྦདིསཱསུ སཱགརཔརིཡནྟོ, དུཀྐརོ, ཏཱཏཱ, ཏཱཝཏཀེན བལེན དྷཱརེཏུཾ, ཨེཐ ཏུམྷེ, ཏཱཏཱ, མམཙྩཡེན ¶ པཙྩནྟེ པཙྩནྟེ དེསེ པཛཧཐཱ’ཏི. ཨཔི ནུ ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཀུམཱརཱ པིཏུཨཙྩཡེན ¶ ཧཏྠགཏེ ཛནཔདེ སབྦེ ཏེ པཙྩནྟེ པཙྩནྟེ དེསེ མུཉྩེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ, རཱཛཏོ [རཱཛཱནོ (སཱི. པཱི.)], བྷནྟེ, ལུདྡྷཏརཱ [ལདྡྷཏརཱ (ཀ.)] ཀུམཱརཱ རཛྫལོབྷེན ཏདུཏྟརིཾ དིགུཎཏིགུཎཾ ཛནཔདཾ པརིགྒཎྷེཡྻུཾ [པརིཀཌྜྷེཡྻུཾ (སཱི. པཱི.)], ཀིཾ པན ཏེ ཧཏྠགཏཾ ཛནཔདཾ མུཉྩེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ བྷིཀྑཱུ ཝཱིམཾསམཱནོ ཨེཝམཱཧ ‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱུཧནཏཱུ’ཏི. དུཀྑཔརིམུཏྟིཡཱ, མཧཱརཱཛ, བུདྡྷཔུཏྟཱ དྷམྨལོབྷེན ཨཉྙམྤི ཨུཏྟརིཾ དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ གོཔེཡྻུཾ, ཀིཾ པན པཀཏིཔཉྙཏྟཾ སིཀྑཱཔདཾ མུཉྩེཡྻུ’’ནྟི?

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ བྷགཝཱ ཨཱཧ ‘ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི ¶ སིཀྑཱཔདཱནཱི’ཏི, ཨེཏྠཱཡཾ ཛནོ སམྨཱུལ༹ྷོ ཝིམཏིཛཱཏོ ཨདྷིཀཏོ སཾསཡཔཀྑནྡོ. ཀཏམཱནི ཏཱནི ཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི, ཀཏམཱནི ཨནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནཱིཏི? དུཀྐཊཾ, མཧཱརཱཛ, ཁུདྡཀཾ སིཀྑཱཔདཾ, དུབྦྷཱསིཏཾ ཨནུཁུདྡཀཾ སིཀྑཱཔདཾ, ཨིམཱནི དྭེ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི, པུབྦཀེཧིཔི, མཧཱརཱཛ, མཧཱཐེརེཧི ཨེཏྠ ཝིམཏི ཨུཔྤཱདིཏཱ, ཏེཧིཔི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ན ཀཏོ དྷམྨསཎྛིཏིཔརིཡཱཡེ བྷགཝཏཱ ཨེསོ པཉྷོ ཨུཔདིཊྛོཏི. ཙིརནིཀྑིཏྟཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཛིནརཧསྶཾ ཨཛྫེཏརཧི ལོཀེ ཝིཝཊཾ པཱཀཊཾ ཀཏ’’ནྟི.

ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཨབྱཱཀརཎཱིཡཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ནཏྠཱནནྡ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨེསུ ཨཱཙརིཡམུཊྛཱི’ཏི, པུན ཙ ཐེརེན མཱལུཀྱཔུཏྟེན [མཱལུངྐྱཔུཏྟེན (སཱི. སྱཱ. པཱི.) སཾ. ནི. ༤.༩༥; ཨ. ནི. ༡.༤.༢༥༧ པསྶིཏབྦཾ] པཉྷཾ པུཊྛོ ན བྱཱཀཱསི. ཨེསོ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ དྭཡནྟོ [དྭཡཏོ (སཱི.)] ཨེཀནྟནིསྶིཏོ བྷཝིསྶཏི ཨཛཱནནེན ཝཱ གུཡ྄ཧཀརཎེན ཝཱ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ནཏྠཱནནྡ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨེསུ ཨཱཙརིཡམུཊྛཱི’ཏི, ཏེན ཧི ཐེརསྶ མཱལུཀྱཔུཏྟསྶ ཨཛཱནནྟེན ན ¶ བྱཱཀཏཾ. ཡདི ཛཱནནྟེན ན བྱཱཀཏཾ, ཏེན ཧི ཨཏྠི ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨེསུ ཨཱཙརིཡམུཊྛི. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ནཏྠཱནནྡ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨེསུ ཨཱཙརིཡམུཊྛཱི’ཏི, ཨབྱཱཀཏོ ¶ ཙ ཐེརེན མཱལུཀྱཔུཏྟེན པུཙྪིཏོ པཉྷོ, ཏཉྩ པན ན ཨཛཱནནྟེན ན གུཡ྄ཧཀརཎེན. ཙཏྟཱརིམཱནི, མཧཱརཱཛ, པཉྷབྱཱཀརཎཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ ཋཔནཱིཡོ པཉྷོཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ? ‘རཱུཔཾ ཨནིཙྩ’ནྟི ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ ¶ པཉྷོ, ‘ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ’ཏི…པེ… ‘སཉྙཱ ཨནིཙྩཱ’ཏི…པེ… ‘སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’ཏི…པེ… ‘ཝིཉྙཱཎཾ ཨནིཙྩ’’ནྟི ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ, ཨཡཾ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ.

‘‘ཀཏམོ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ? ‘ཨནིཙྩཾ པན རཱུཔ’ནྟི ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ, ‘ཨནིཙྩཱ པན ཝེདནཱ’ཏི…པེ… ‘ཨནིཙྩཱ པན སཉྙཱ’ཏི…པེ… ‘ཨནིཙྩཱ པན སངྑཱརཱ’ཏི…པེ… ‘ཨནིཙྩཾ པན ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ, ཨཡཾ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ.

‘‘ཀཏམོ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ? ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཙཀྑུནཱ སབྦཾ ཝིཛཱནཱཏཱི’ཏི ཨཡཾ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ.

‘‘ཀཏམོ ཋཔནཱིཡོ པཉྷོ? ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཋཔནཱིཡོ པཉྷོ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི. ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི. ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི. ‘ཨནྟཝཱ ཙ ཨནནྟཝཱ ཙ ལོཀོ’ཏི. ‘ནེཝནྟཝཱ ནཱནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི. ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི. ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི. ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི. ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི. ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི. ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཋཔནཱིཡོ པཉྷོ, ཨཡཾ ཋཔནཱིཡོ པཉྷོ.

‘‘བྷགཝཱ, མཧཱརཱཛ, ཐེརསྶ མཱལུཀྱཔུཏྟསྶ ཏཾ ཋཔནཱིཡཾ པཉྷཾ ན བྱཱཀཱསི. སོ པན པཉྷོ ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཋཔནཱིཡོ? ན ཏསྶ དཱིཔནཱཡ ཧེཏུ ¶ ཝཱ ཀཱརཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཏསྨཱ སོ པཉྷོ ཋཔནཱིཡོ. ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཨཀཱརཎམཧེཏུཀཾ གིརམུདཱིརཎ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨབྱཱཀརཎཱིཡཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. མཙྩུབྷཱཡནཱབྷཱཡནཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི, པུན བྷཎིཏཾ ‘ཨརཧཱ སབྦབྷཡམཏིཀྐནྟོ’ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨརཧཱ དཎྜབྷཡཱ ཏསཏི ¶ , ནིརཡེ ཝཱ ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཛལིཏཱ ཀུཐིཏཱ ཏཏྟཱ སནྟཏྟཱ ཏམྷཱ ཛལིཏགྒིཛཱལཀཱ མཧཱནིརཡཱ ཙཝམཱནཱ མཙྩུནོ བྷཱཡནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨརཧཱ སབྦབྷཡམཏིཀྐནྟོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨརཧཱ སབྦབྷཡམཏིཀྐནྟོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡཾ ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘ནེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཙནཾ བྷགཝཏཱ ཨརཧནྟེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི. ཋཔིཏོ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, སམཱུཧཏོ བྷཡཧེཏུ ཨརཧཏོ. ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཀིལེསཱ, ཡེསཉྩ ཨདྷིམཏྟཱ ཨཏྟཱནུདིཊྛི, ཡེ ཙ སུཁདུཀྑེསུ ཨུནྣཏཱཝནཏཱ, ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི. ཨརཧཏོ, མཧཱརཱཛ, སབྦགཏི ཨུཔཙྪིནྣཱ, ཡོནི ཝིདྡྷཾསིཏཱ, པཊིསནྡྷི ཨུཔཧཏཱ, བྷགྒཱ ཕཱསུཀཱ, སམཱུཧཏཱ སབྦབྷཝཱལཡཱ, སམུཙྪིནྣཱ སབྦསངྑཱརཱ, ཧཏཾ ཀུསལཱཀུསལཾ, ཝིཧཏཱ ཨཝིཛྫཱ, ཨབཱིཛཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཀཏཾ, དཌྜྷཱ སབྦཀིལེསཱ, ཨཏིཝཏྟཱ ལོཀདྷམྨཱ, ཏསྨཱ ཨརཧཱ ན ཏསཏི སབྦབྷཡེཧི.

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཙཏྟཱརོ མཧཱམཏྟཱ བྷཝེཡྻུཾ ཨནུརཀྑཱ ལདྡྷཡསཱ ཝིསྶཱསིཀཱ ཋཔིཏཱ མཧཏི ཨིསྶརིཡེ ཋཱནེ. ཨཐ རཱཛཱ ཀིསྨིཉྩི ¶ དེཝ ཀརཎཱིཡེ སམུཔྤནྣེ ཡཱཝཏཱ སཀཝིཛིཏེ སབྦཛནསྶ ཨཱཎཱཔེཡྻ ‘སབྦེཝ མེ བལིཾ ཀརོནྟུ, སཱདྷེཐ ཏུམྷེ ཙཏྟཱརོ མཧཱམཏྟཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱམཏྟཱནཾ བལིབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཋཔིཏཱ ཏེ, བྷནྟེ, རཉྙཱ ཨུཏྟམཊྛཱནེ, ནཏྠི ཏེསཾ བལི, སམཏིཀྐནྟབལིནོ ཏེ, ཨཝསེསེ ཨུཔཱདཱཡ རཉྙཱ ཨཱཎཱཔིཏཾ ¶ ‘སབྦེཝ མེ བལིཾ ཀརོནྟཱུ’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏཱ ཨརཧནྟེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ, ཋཔིཏོ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, སམཱུཧཏོ བྷཡཧེཏུ ཨརཧཏོ, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཀིལེསཱ, ཡེསཉྩ ཨདྷིམཏྟཱ ཨཏྟཱནུདིཊྛི, ཡེ ཙ སུཁདུཀྑེསུ ཨུནྣཏཱཝནཏཱ ¶ , ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི. ཏསྨཱ ཨརཧཱ ན ཏསཏི སབྦབྷཡེཧཱི’’ཏི.

‘‘ནེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝཙནཾ སཱཝསེསཾ, ནིརཝསེསཝཙནམེཏཾ ‘སབྦེ’ཏི. ཏཏྠ མེ ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི ཏཾ ཝཙནཾ པཏིཊྛཱཔེཏུ’’ནྟི.

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, གཱམེ གཱམསྶཱམིཀོ ཨཱཎཱཔཀཾ ཨཱཎཱཔེཡྻ ‘ཨེཧི, བྷོ ཨཱཎཱཔཀ, ཡཱཝཏཱ གཱམེ གཱམིཀཱ, ཏེ སབྦེ སཱིགྷཾ མམ སནྟིཀེ སནྣིཔཱཏེཧཱི’ཏི. སོ ‘སཱདྷུ སཱམཱི’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ གཱམམཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སདྡམནུསྶཱཝེཡྻ ‘ཡཱཝཏཱ གཱམེ གཱམིཀཱ, ཏེ སབྦེ སཱིགྷསཱིགྷཾ སཱམིནོ སནྟིཀེ སནྣིཔཏནྟཱུ’ཏི. ཏཏོ ཏེ གཱམིཀཱ ཨཱཎཱཔཀསྶ ཝཙནེན ཏུརིཏཏུརིཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ གཱམསྶཱམིཀསྶ ཨཱརོཙེནྟི ‘སནྣིཔཏིཏཱ, སཱམི, སབྦེ གཱམིཀཱ, ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ ཏཾ ཀརོཧཱི’ཏི. ཨིཏི སོ, མཧཱརཱཛ, གཱམསྶཱམིཀོ ཀུཊིཔུརིསེ སནྣིཔཱཏེནྟོ སབྦེ གཱམིཀེ ཨཱཎཱཔེཏི, ཏེ ཙ ཨཱཎཏྟཱ ན སབྦེ སནྣིཔཏནྟི, ཀུཊིཔུརིསཱ ཡེཝ སནྣིཔཏནྟི, ‘ཨེཏྟཀཱ ཡེཝ མེ གཱམིཀཱ’ཏི གཱམསྶཱམིཀོ ཙ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཏི, ཨཉྙེ བཧུཏརཱ ཨནཱགཏཱ ཨིཏྠིཔུརིསཱ དཱསིདཱསཱ བྷཏཀཱ ཀམྨཀརཱ གཱམིཀཱ གིལཱནཱ གོམཧིཾསཱ ཨཛེལ༹ཀཱ སུཝཱནཱ, ཡེ ཨནཱགཏཱ, སབྦེ ཏེ ཨགཎིཏཱ, ཀུཊིཔུརིསེ ཡེཝ ཨུཔཱདཱཡ ཨཱཎཱཔིཏཏྟཱ ‘སབྦེ སནྣིཔཏནྟཱུ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏཱ ཨརཧནྟེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ, ཋཔིཏོ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, སམཱུཧཏོ བྷཡཧེཏུ ཨརཧཏོ, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཀིལེསཱ, ཡེསཉྩ ཨདྷིམཏྟཱ ཨཏྟཱནུདིཊྛི, ཡེ ¶ ཙ སུཁདུཀྑེསུ ཨུནྣཏཱཝནཏཱ, ཏེ ཨུཔཱདཱཡ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ’ཏི ¶ . ཏསྨཱ ཨརཧཱ ན ཏསཏི སབྦབྷཡེཧི.

‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, སཱཝསེསཾ ཝཙནཾ སཱཝསེསོ ཨཏྠོ, ཨཏྠི སཱཝསེསཾ ཝཙནཾ ནིརཝསེསོ ཨཏྠོ, ཨཏྠི ནིརཝསེསཾ ཝཙནཾ སཱཝསེསོ ཨཏྠོ, ཨཏྠི ནིརཝསེསཾ ཝཙནཾ ནིརཝསེསོ ཨཏྠོ. ཏེན ཏེན ཨཏྠོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ.

‘‘པཉྩཝིདྷེཧི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེཧི ཨཏྠོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ ཨཱཧཙྩཔདེན རསེན ཨཱཙརིཡཝཾསེན [ཨཱཙརིཡཝཾསཏཱཡ (པཱི. ཀ.)] ཨདྷིཔྤཱཡཱ ཀཱརཎུཏྟརིཡཏཱཡ. ཨེཏྠ ཧི ཨཱཧཙྩཔདནྟི སུཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. རསོཏི སུཏྟཱནུལོམཾ. ཨཱཙརིཡཝཾསོཏི ཨཱཙརིཡཝཱདོ. ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཨཏྟནོ མཏི. ཀཱརཎུཏྟརིཡཏཱཏི ཨིམེཧི ¶ ཙཏཱུཧི སམེནྟཾ [སམེཏཾ (སཱི.)] ཀཱརཎཾ. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཨཏྠོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ. ཨེཝམེསོ པཉྷོ སུཝིནིཙྪིཏོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱ ཏཾ སམྤཊིཙྪཱམི. ཋཔིཏོ ཧོཏུ ཨརཧཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ, ཏསནྟུ ཨཝསེསཱ སཏྟཱ, ནིརཡེ པན ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡམཱནཱ ཛལིཏཔཛྫལིཏསབྦངྒཔཙྩངྒཱ རུཎྞཀཱརུཉྙཀནྡིཏཔརིདེཝིཏལཱལཔྤིཏམུཁཱ ཨསཡ྄ཧཏིབྦདུཀྑཱབྷིབྷཱུཏཱ ཨཏཱཎཱ ཨསརཎཱ ཨསརཎཱིབྷཱུཏཱ ཨནཔྤསོཀཱཏུརཱ ཨནྟིམཔཙྪིམགཏིཀཱ ཨེཀནྟསོཀཔརཱཡཎཱ ཨུཎྷཏིཁིཎཙཎྜཁརཏཔནཏེཛཝནྟོ བྷཱིམབྷཡཛནཀནིནཱདམཧཱསདྡཱ སཾསིབྦིཏཚབྦིདྷཛཱལཱམཱལཱཀུལཱ སམནྟཱ སཏཡོཛནཱནུཕརཎཙྩིཝེགཱ ཀདརིཡཱ ཏཔནཱ མཧཱནིརཡཱ ཙཝམཱནཱ མཙྩུནོ བྷཱཡནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘ནནུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིརཡོ ཨེཀནྟདུཀྑཝེདནཱིཡོ, ཀིསྶ པན ཏེ ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ཨེཀནྟདུཀྑཝེདནཱིཡཱ ནིརཡཱ ཙཝམཱནཱ མཙྩུནོ བྷཱཡནྟི, ཀིསྶ ནིརཡེ རམནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ནིརཡེ རམནྟི, མུཉྩིཏུཀཱམཱཝ ཏེ ནིརཡཱ. མརཎསྶེཝ སོ [མརཎསྶེསོ (སཱི. པཱི.)], མཧཱརཱཛ, ཨཱནུབྷཱཝོ, ཡེན ཏེསཾ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཏཾ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ན སདྡཧཱམི, ཡཾ མུཙྩིཏུཀཱམཱནཾ ཙུཏིཡཱ ¶ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི, ཧཱསནཱིཡཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཾ ཏེ པཏྠིཏཾ ལབྷནྟི, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི.

‘‘མརཎནྟི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ ཨདིཊྛསཙྩཱནཾ ཏཱསནཱིཡཊྛཱནཾ, ཨེཏྠཱཡཾ ཛནོ ཏསཏི ཙ ཨུབྦིཛྫཏི ཙ. ཡོ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཀཎྷསཔྤསྶ བྷཱཡཏི, སོ མརཎསྶ བྷཱཡནྟོ ཀཎྷསཔྤསྶ བྷཱཡཏི. ཡོ ཙ ཧཏྠིསྶ བྷཱཡཏི…པེ… སཱིཧསྶ…པེ… བྱགྒྷསྶ…པེ… དཱིཔིསྶ…པེ… ཨཙྪསྶ…པེ… ཏརཙྪསྶ…པེ… མཧིཾསསྶ…པེ… གཝཡསྶ…པེ… ཨགྒིསྶ…པེ… ཨུདཀསྶ…པེ… ཁཱཎུཀསྶ…པེ… ཀཎྚཀསྶ བྷཱཡཏི. ཡོ ཙ སཏྟིཡཱ བྷཱཡཏི, སོ མརཎསྶ བྷཱཡནྟོ སཏྟིཡཱ བྷཱཡཏི. མརཎསྶེཝ སོ [མརཎསྶེསོ (སཱི. པཱི.)], མཧཱརཱཛ, སརསསབྷཱཝཏེཛོ [སརསབྷཱཝཏེཛོ (སཱི. པཱི.)], ཏསྶ སརསསབྷཱཝཏེཛེན སཀིལེསཱ སཏྟཱ མརཎསྶ ཏསནྟི བྷཱཡནྟི, མུཙྩིཏུཀཱམཱཔི, མཧཱརཱཛ, ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ མརཎསྶ ཏསནྟི བྷཱཡནྟི.

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསསྶ ཀཱཡེ མེདོ གཎྛི ཨུཔྤཛྫེཡྻ. སོ ཏེན རོགེན དུཀྑིཏོ ཨུཔདྡཝཱ པརིམུཙྩིཏུཀཱམོ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨཱམནྟཱཔེཡྻ. ཏསྶ ཝཙནཾ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏསྶ རོགསྶ ཨུདྡྷརཎཱཡ ཨུཔཀརཎཾ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ, སཏྠཀཾ ཏིཁིཎཾ ཀརེཡྻ ¶ , ཡམཀསལཱཀཱ [དཧནསལཱཀཾ (ཀ.)] ཨགྒིམྷི པཀྑིཔེཡྻ, ཁཱརལཝཎཾ ནིསདཱཡ པིསཱཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨཱཏུརསྶ ཏིཁིཎསཏྠཀཙྪེདནེན ཡམཀསལཱཀཱདཧནེན ཁཱརལོཎཔྤཝེསནེན ཏཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨཱཏུརསྶ རོགཱ མུཙྩིཏུཀཱམསྶཱཔི ཝེདནཱབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརཡཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱནམྤི ནེརཡིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ མརཎབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨིསྶརཱཔརཱདྷིཀོ བདྡྷོ སངྑལིཀབནྡྷནེན གབྦྷེ པཀྑིཏྟོ པརིམུཙྩིཏུཀཱམོ ཨསྶ, ཏམེནཾ སོ ཨིསྶརོ མོཙེཏུཀཱམོ པཀྐོསཱཔེཡྻ. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨིསྶརཱཔརཱདྷིཀསྶ པུརིསསྶ ‘ཀཏདོསོ ¶ ཨཧ’ནྟི ཛཱནནྟསྶ ཨིསྶརདསྶནེན སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཨིསྶརཱཔརཱདྷིཀསྶ པུརིསསྶ པརིམུཙྩིཏུཀཱམཱསྶཱཔི ཨིསྶརབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརཡཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱནམྤི ནེརཡིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ མརཎབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཔརམྤི ¶ , བྷནྟེ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི, ཡེནཱཧཾ ཀཱརཎེན ཨོཀཔྤེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ དཊྛཝིསེན ཨཱསཱིཝིསེན དཊྛོ བྷཝེཡྻ, སོ ཏེན ཝིསཝིཀཱརེན པཏེཡྻ ཨུཔྤཏེཡྻ ཝཊྚེཡྻ པཝཊྚེཡྻ, ཨཐཉྙཏརོ པུརིསོ བལཝནྟེན མནྟཔདེན ཏཾ དཊྛཝིསཾ ཨཱསཱིཝིསཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ དཊྛཝིསཾ པཙྩཱཙམཱཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཝིསགཏསྶ པུརིསསྶ ཏསྨིཾ དཊྛཝིསེ སཔྤེ སོཏྠིཧེཏུ ཨུཔགཙྪནྟེ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱརཱུཔེ ཨཧིམྷི སོཏྠིཧེཏུཔི ཨུཔགཙྪནྟེ ཏསྶ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིརཡཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱནམྤི ནེརཡིཀཱནཾ སནྟཱནཾ མརཎབྷཡཱ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨནིཊྛཾ, མཧཱརཱཛ, སབྦསཏྟཱནཾ མརཎཾ, ཏསྨཱ ནེརཡིཀཱ སཏྟཱ ནིརཡཱ པརིམུཙྩིཏུཀཱམཱཔི མཙྩུནོ བྷཱཡནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

མཙྩུབྷཱཡནཱབྷཱཡནཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. མཙྩུཔཱསམུཏྟིཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘ན ¶ ཨནྟལིཀྑེ ན སམུདྡམཛ྄ཛྷེ, ན པབྦཏཱནཾ ཝིཝརཾ པཝིསྶ;

ན ཝིཛྫཏཱི སོ ཛགཏིཔྤདེསོ, ཡཏྠཊྛིཏོ མུཙྩེཡྻ མཙྩུཔཱསཱ’ཏི.

‘‘པུན བྷགཝཏཱ པརིཏྟཱ ཙ ཨུདྡིཊྛཱ. སེཡྻཐིདཾ, རཏནསུཏྟཾ མེཏྟསུཏྟཾ ཁནྡྷཔརིཏྟཾ མོརཔརིཏྟཾ དྷཛགྒཔརིཏྟཾ ¶ ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟཾ ཨངྒུལིམཱལཔརིཏྟཾ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཱཀཱསགཏོཔི སམུདྡམཛ྄ཛྷགཏོཔི པཱསཱདཀུཊིལེཎགུཧཱཔབྦྷཱརདརིབིལགིརི ཝིཝརཔབྦཏནྟརགཏོཔི ན མུཙྩཏི མཙྩུཔཱསཱ, ཏེན ཧི པརིཏྟཀམྨཾ མིཙྪཱ. ཡདི པརིཏྟཀརཎེན མཙྩུཔཱསཱ པརིམུཏྟི བྷཝཏི, ཏེན ཧི ‘ན ཨནྟལིཀྑེ…པེ… མཙྩུཔཱསཱ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ གཎྛིཏོཔི གཎྛིཏརོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ན ཨནྟལིཀྑེ…པེ… མཙྩུཔཱསཱ’ཏི, པརིཏྟཱ ཙ བྷགཝཏཱ ཨུདྡིཊྛཱ, ཏཉྩ པན སཱཝསེསཱཡུཀསྶ ཝཡསམྤནྣསྶ ཨཔེཏཀམྨཱཝརཎསྶ, ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཁཱིཎཱཡུཀསྶ ཋིཏིཡཱ ཀིརིཡཱ ཝཱ ཨུཔཀྐམོ ཝཱ.

‘‘ཡཐཱ མཧཱརཱཛ མཏསྶ རུཀྑསྶ སུཀྑསྶ ཀོལཱ༹པསྶ ནིསྣེཧསྶ ཨུཔརུདྡྷཛཱིཝིཏསྶ གཏཱཡུསངྑཱརསྶ ཀུམྦྷསཧསྶེནཔི ཨུདཀེ ཨཱཀིརནྟེ ཨལླཏྟཾ ཝཱ པལླཝིཏཧརིཏབྷཱཝོ ཝཱ ན བྷཝེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷེསཛྫཔརིཏྟཀམྨེན ནཏྠི ཁཱིཎཱཡུཀསྶ ཋིཏིཡཱ ཀིརིཡཱ ཝཱ ཨུཔཀྐམོ ཝཱ, ཡཱནི ཏཱནི, མཧཱརཱཛ, མཧིཡཱ ཨོསདྷཱནི བྷེསཛྫཱནི, ཏཱནིཔི ཁཱིཎཱཡུཀསྶ ཨཀིཙྩཀརཱནི བྷཝནྟི. སཱཝསེསཱཡུཀཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཡསམྤནྣཾ ཨཔེཏཀམྨཱཝརཎཾ པརིཏྟཾ རཀྑཏི གོཔེཏི, ཏསྶཏྠཱཡ བྷགཝཏཱ པརིཏྟཱ ཨུདྡིཊྛཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀོ པརིཔཀྐེ དྷཉྙེ མཏེ སསྶནཱལེ༹ ཨུདཀཔྤཝེསནཾ ཝཱརེཡྻ, ཡཾ པན སསྶཾ ཏརུཎཾ མེགྷསནྣིབྷཾ ཝཡསམྤནྣཾ, ཏཾ ཨུདཀཝཌྜྷིཡཱ ཝཌྜྷཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཁཱིཎཱཡུཀསྶ བྷེསཛྫཔརིཏྟཀིརིཡཱ ཋཔིཏཱ པཊིཀྑིཏྟཱ ¶ , ཡེ པན ཏེ མནུསྶཱ སཱཝསེསཱཡུཀཱ ཝཡསམྤནྣཱ, ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ པརིཏྟབྷེསཛྫཱནི བྷཎིཏཱནི, ཏེ པརིཏྟབྷེསཛྫེཧི ཝཌྜྷནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཁཱིཎཱཡུཀོ མརཏི, སཱཝསེསཱཡུཀོ ཛཱིཝཏི, ཏེན ཧི པརིཏྟབྷེསཛྫཱནི ནིརཏྠཀཱནི ཧོནྟཱི’’ཏི? ‘‘དིཊྛཔུབྦོ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི རོགོ བྷེསཛྫེཧི པཊིནིཝཏྟིཏོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨནེཀསཏཱནི དིཊྛཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ‘པརིཏྟབྷེསཛྫཀིརིཡཱ ནིརཏྠཀཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ བྷཝཏཱི’’ཏི.

‘‘དིསྶནྟི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝེཛྫཱནཾ ཨུཔཀྐམཱ བྷེསཛྫཔཱནཱནུལེཔཱ, ཏེན ཏེསཾ ཨུཔཀྐམེན རོགོ པཊིནིཝཏྟཏཱི’’ཏི. ‘‘པརིཏྟཱནམྤི, མཧཱརཱཛ, པཝཏྟཱིཡམཱནཱནཾ སདྡོ སུཡྻཏི, ཛིཝ྄ཧཱ སུཀྑཏི, ཧདཡཾ བྱཱཝཊྚཏི, ཀཎྛོ ཨཱཏུརཏི. ཏེན ཏེསཾ པཝཏྟེན སབྦེ བྱཱདྷཡོ ཝཱུཔསམནྟི, སབྦཱ ཨཱིཏིཡོ ཨཔགཙྪནྟཱིཏི.

‘‘དིཊྛཔུབྦོ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཨཧིནཱ དཊྛོ མནྟཔདེན ཝིསཾ པཱཏཱིཡམཱནོ ཝིསཾ ཙིཀྑསྶནྟོ ཨུདྡྷམདྷོ ཨཱཙམཡམཱནོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ ¶ , ཨཛྫེཏརཧིཔི ཏཾ ལོཀེ ཝཏྟཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ‘པརིཏྟབྷེསཛྫཀིརིཡཱ ནིརཏྠཀཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ བྷཝཏི. ཀཏཔརིཏྟཉྷི, མཧཱརཱཛ, པུརིསཾ ཌཾསིཏུཀཱམོ ཨཧི ན ཌཾསཏི, ཝིཝཊཾ མུཁཾ པིདཧཏི, ཙོརཱནཾ ཨུཀྑིཏྟལགུལ༹མྤི ན སམྦྷཝཏི, ཏེ ལགུལ༹ཾ མུཉྩིཏྭཱ པེམཾ ཀརོནྟི, ཀུཔིཏོཔི ཧཏྠིནཱགོ སམཱགནྟྭཱ ཨུཔརམཏི, པཛྫལིཏམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོཔི ཨུཔགནྟྭཱ ནིབྦཱཡཏི, ཝིསཾ ཧལཱཧལམྤི ཁཱཡིཏཾ ཨགདཾ སམྤཛྫཏི, ཨཱཧཱརཏྠཾ ཝཱ ཕརཏི, ཝདྷཀཱ ཧནྟུཀཱམཱ ཨུཔགནྟྭཱ དཱསབྷཱུཏཱ སམྤཛྫནྟི, ཨཀྐནྟོཔི པཱསོ ན སཾཝརཏི [ན སཾཙརཏི (སཱི.)].

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ‘མོརསྶ ཀཏཔརིཏྟསྶ སཏྟཝསྶསཏཱནི ལུདྡཀོ ནཱསཀྑི པཱསཾ ཨུཔནེཏུཾ, ཨཀཏཔརིཏྟསྶ ཏཾ ཡེཝ དིཝསཾ པཱསཾ ཨུཔནེསཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི, ཨབྦྷུགྒཏོ སོ སདྡོ སདེཝཀེ ལོཀེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ ‘པརིཏྟབྷེསཛྫཀིརིཡཱ ནིརཏྠཀཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ བྷཝཏི.

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ‘དཱནཝོ བྷརིཡཾ པརིརཀྑནྟོ སམུགྒེ པཀྑིཔིཏྭཱ གིལིཏྭཱ ཀུཙྪིནཱ པརིཧརཏི, ཨཐེཀོ ཝིཛྫཱདྷརོ ཏསྶ དཱནཝསྶ མུཁེན པཝིསིཏྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཨབྷིརམཏི, ཡདཱ སོ དཱནཝོ ཨཉྙཱསི, ཨཐ སམུགྒཾ ཝམིཏྭཱ ཝིཝརི, སཧ སམུགྒེ ཝིཝཊེ ཝིཛྫཱདྷརོ ཡཐཱཀཱམཾ [ཡེན ཀཱམཾ (ཀ.)] པཀྐཱམཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི, ཨབྦྷུགྒཏོ སོཔི སདྡོ སདེཝཀེ ལོཀེ’’ཏི. ‘‘ནནུ སོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཛྫཱདྷརོ པརིཏྟབལེན [མནྟབལེན (?)] གཧཎཱ མུཏྟོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི པརིཏྟབལཾ.

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ‘ཨཔརོཔི ཝིཛྫཱདྷརོ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨནྟེཔུརེ མཧེསིཡཱ སདྡྷིཾ སམྤདུཊྛོ [སཾསཊྛོ (སཱི.)] གཧཎཔྤཏྟོ སམཱནོ ཁཎེན ཨདསྶནཾ གཏོ མནྟབལེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏཱི’’ཏི. ‘‘ནནུ སོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཛྫཱདྷརོ པརིཏྟབལེན གཧཎཱ མུཏྟོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི པརིཏྟབལ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཀིཾ སབྦེ ཡེཝ པརིཏྟཾ རཀྑཏཱི’ཏི? ‘‘ཨེཀཙྩེ, མཧཱརཱཛ, རཀྑཏི, ཨེཀཙྩེ ན རཀྑཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, པརིཏྟཾ ན སབྦཏྠིཀ’’ནྟི? ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦེསཾ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཀཙྩེ, བྷནྟེ ¶ , རཀྑཏི, ཨེཀཙྩེ ན རཀྑཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི. ‘‘ཡཏོ, བྷནྟེ, ཨེཀཙྩེ ཏཾ ཡེཝ བྷོཛནཾ ཨཏིབྷུཉྫིཏྭཱ ཝིསཱུཙིཀཱཡ མརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ ན སབྦེསཾ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑཏཱི’’ཏི? ‘‘དྭཱིཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎེཧི བྷོཛནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏི ཨཏིབྷུཏྟེན ཝཱ ཨུསྨཱདུབྦལཏཱཡ ཝཱ, ཨཱཡུདདཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷོཛནཾ དུརུཔཙཱརེན ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཾ ཨེཀཙྩེ རཀྑཏི, ཨེཀཙྩེ ན རཀྑཏི.

‘‘ཏཱིཧི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེཧི པརིཏྟཾ ན རཀྑཏི ¶ ཀམྨཱཝརཎེན, ཀིལེསཱཝརཎེན, ཨསདྡཧནཏཱཡ. སཏྟཱནུརཀྑཎཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཾ ཨཏྟནཱ ཀཏེན ཨཱརཀྑཾ ཛཧཏི, ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཱཏཱ པུཏྟཾ ཀུཙྪིགཏཾ པོསེཏི, ཧིཏེན ཨུཔཙཱརེན ཛནེཏི, ཛནཡིཏྭཱ ཨསུཙིམལསིངྒྷཱཎིཀམཔནེཏྭཱ ཨུཏྟམཝརསུགནྡྷཾ ཨུཔལིམྤཏི, སོ ཨཔརེན སམཡེན པརེསཾ པུཏྟེ ཨཀྐོསནྟེ ཝཱ པཧརནྟེ ཝཱ པཧཱརཾ དེཏི. ཏེ ཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པརིསཱཡ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ སཱམིནོ ཨུཔནེནྟི, ཡདི པན ཏསྶཱ པུཏྟོ ཨཔརདྡྷོ ཧོཏི ཝེལཱཏིཝཏྟོ. ཨཐ ནཾ སཱམིནོ མནུསྶཱ ཨཱཀཌྜྷཡམཱནཱ དཎྜམུགྒརཛཱཎུམུཊྛཱིཧི ཏཱལེ༹ནྟི པོཐེནྟི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ མཱཏཱ ལབྷཏི ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནཾ གཱཧཾ སཱམིནོ ཨུཔནཡནཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྟནོ, བྷནྟེ, ཨཔརཱདྷེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱནཾ ཨཱརཀྑཾ པརིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷེན ཝཉྫྷཾ ཀརོཏཱི’’ཏི [ཀཱརེཏཱིཏི (སཱི.)]. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུཝིནིཙྪིཏོ པཉྷོ, གཧནཾ ཨགཧནཾ ཀཏཾ, ཨནྡྷཀཱརོ ཨཱལོཀོ ཀཏོ, ཝིནིཝེཋིཏཾ དིཊྛིཛཱལཾ, ཏྭཾ གཎིཝརཔཝརམཱསཛྫཱ’’ཏི.

མཙྩུཔཱསམུཏྟིཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. བུདྡྷལཱབྷནྟརཱཡཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ལཱབྷཱི ཏཐཱགཏོ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱན’ནྟི. པུན ཙ ཏཐཱགཏོ པཉྩསཱལཾ བྲཱཧྨཎགཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཨལབྷིཏྭཱ ཡཐཱདྷོཏེན ¶ པཏྟེན ནིཀྑནྟོཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ¶ ལཱབྷཱི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ, ཏེན ཧི པཉྩསཱལཾ བྲཱཧྨཎགཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཨལབྷིཏྭཱ ཡཐཱདྷོཏེན པཏྟེན ནིཀྑནྟོཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི པཉྩསཱལཾ བྲཱཧྨཎགཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཨལབྷིཏྭཱ ཡཐཱདྷོཏེན པཏྟེན ནིཀྑནྟོ, ཏེན ཧི ལཱབྷཱི ཏཐཱགཏོ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནནྟི ¶ ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ སུམཧནྟོ དུནྣིབྦེཋོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘ལཱབྷཱི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ, པཉྩསཱལཉྩ བྲཱཧྨཎགཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཨལབྷིཏྭཱ ཡཐཱདྷོཏེན པཏྟེན ནིཀྑནྟོ, ཏཉྩ པན མཱརསྶ པཱཔིམཏོ ཀཱརཎཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཀཔྤེ [གཎནཔཐཝཱིཏིཝཏྟེ ཀཔྤེ (སཱི.)] ཨབྷིསངྑཏཾ ཀུསལཾ ཀིནྟི ནིཊྛིཏཾ, ཨདྷུནུཊྛིཏེན མཱརེན པཱཔིམཏཱ ཏསྶ ཀུསལསྶ བལཝེགཾ [ཏཾ ཀུསལབལཝེགཝིཔྥཱརཾ (སཱི.)] ཀིནྟི པིཧིཏཾ, ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཨུཔཝཱདོ ཨཱགཙྪཏི, ཀུསལཏོཔི ཨཀུསལཾ བལཝཏརཾ ཧོཏི, བུདྡྷབལཏོཔི མཱརབལཾ བལཝཏརཾ ཧོཏཱིཏི, ཏེན ཧི རུཀྑསྶ མཱུལཏོཔི ཨགྒཾ བྷཱརཏརཾ ཧོཏི, གུཎསམྤརིཀིཎྞཏོཔི པཱཔིཡཾ བལཝཏརཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏཀེན ཀུསལཏོཔི ཨཀུསལཾ བལཝཏརཾ ནཱམ ཧོཏི, ན བུདྡྷབལཏོཔི མཱརབལཾ བལཝཏརཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨཔི ཙེཏྠ ཀཱརཎཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ མདྷུཾ ཝཱ མདྷུཔིཎྜིཀཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཨུཔཱཡནཾ ཨབྷིཧརེཡྻ, ཏམེནཾ རཉྙོ དྭཱརཔཱལོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨཀཱལོ, བྷོ, ཨཡཾ རཉྙོ དསྶནཱཡ, ཏེན ཧི, བྷོ, ཏཝ ཨུཔཱཡནཾ གཧེཏྭཱ སཱིགྷསཱིགྷཾ པཊིནིཝཏྟ, པུརེ ཏཝ རཱཛཱ དཎྜཾ དྷཱརེསྶཏཱི’ཏི [མཱ ཏེ རཱཛཱ དཎྜཾ པཱཔེཡྻཱཏི (སཱི.)]. ཏཏོ སོ པུརིསོ དཎྜབྷཡཱ ཏསིཏོ ཨུབྦིགྒོ ཏཾ ཨུཔཱཡནཾ ཨཱདཱཡ སཱིགྷསཱིགྷཾ པཊིནིཝཏྟེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཏཱཝཏཀེན ཨུཔཱཡནཝིཀལམཏྟཀེན དྭཱརཔཱལཏོ དུབྦལཏརོ ནཱམ ཧོཏི ¶ , ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི ཨུཔཱཡནཾ ན ལབྷེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨིསྶཱཔཀཏོ སོ, བྷནྟེ, དྭཱརཔཱལོ ཨུཔཱཡནཾ ནིཝཱརེསི, ཨཉྙེན པན དྭཱརེན སཏསཧསྶགུཎམྤི རཉྙོ ཨུཔཱཡནཾ ཨུཔེཏཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱཔཀཏོ མཱརོ པཱཔིམཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི, ཨཉྙཱནི པན ཨནེཀཱནི དེཝཏཱསཏསཧསྶཱནི ཨམཏཾ དིབྦཾ ཨོཛཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔགཏཱནི ‘བྷགཝཏོ ཀཱཡེ ཨོཛཾ ཨོདཧིསྶཱམཱ’ཏི བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནཱནི པཉྫལིཀཱནི ཋིཏཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུལབྷཱ བྷགཝཏོ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ལོཀེ ཨུཏྟམཔུརིསསྶ, ཡཱཙིཏོཝ ¶ བྷགཝཱ དེཝམནུསྶོཧི ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔི ཙ ཁོ པན མཱརསྶ ཡོ ཨདྷིཔྤཱཡོ, སོ ཏཱཝཏཀེན སིདྡྷོ, ཡཾ སོ བྷགཝཏོ བྷོཛནསྶ ཨནྟརཱཡམཀཱསི. ཨེཏྠ མེ, བྷནྟེ, ཀངྑཱ ན ཚིཛྫཏི, ཝིམཏིཛཱཏོཧཾ ཏཏྠ སཾསཡཔཀྑནྡོ. ན མེ ཏཏྠ མཱནསཾ པཀྑནྡཏི, ཡཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལཝརསྶ ཀུསལཝརཔུཉྙསམྦྷཝསྶ ཨསམསམསྶ ཨནུཔམསྶ ཨཔྤཊིསམསྶ ཚཝཀཾ ལཱམཀཾ པརིཏྟཾ པཱཔཾ ཨནརིཡཾ ཝིཔནྣཾ མཱརོ ལཱབྷནྟརཱཡམཀཱསཱི’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨནྟརཱཡཱ ཨདིཊྛནྟརཱཡོ ཨུདྡིསྶ ཀཏནྟརཱཡོ ཨུཔཀྑཊནྟརཱཡོ པརིབྷོགནྟརཱཡོཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ ཨདིཊྛནྟརཱཡོ? ཨནོདིསྶ ཨདསྶནེན ཨནབྷིསངྑཏཾ ཀོཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི ‘ཀིཾ པརསྶ དིནྣེནཱ’ཏི, ཨཡཾ ཨདིཊྛནྟརཱཡོ ནཱམ.

‘‘ཀཏམོ ཨུདྡིསྶ ཀཏནྟརཱཡོ? ཨིདྷེཀཙྩཾ པུགྒལཾ ཨུཔདིསིཏྭཱ ཨུདྡིསྶ བྷོཛནཾ པཊིཡཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཀོཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཨུདྡིསྶ ཀཏནྟརཱཡོ ནཱམ.

‘‘ཀཏམོ ཨུཔཀྑཊནྟརཱཡོ? ཨིདྷ ཡཾ ཀིཉྩི ཨུཔཀྑཊཾ ཧོཏི ཨཔྤཊིགྒཧིཏཾ, ཏཏྠ ཀོཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཨུཔཀྑཊནྟརཱཡོ ནཱམ.

‘‘ཀཏམོ པརིབྷོགནྟརཱཡོ? ཨིདྷ ཡཾ ཀིཉྩི པརིབྷོགཾ, ཏཏྠ ཀོཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ པརིབྷོགནྟརཱཡོ ནཱམ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏྟཱརོ ཨནྟརཱཡཱ.

‘‘ཡཾ པན མཱརོ པཱཔིམཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི, ཏཾ ནེཝ བྷགཝཏོ པརིབྷོགཾ ན ཨུཔཀྑཊཾ ན ཨུདྡིསྶཀཏཾ, ཨནཱགཏཾ ¶ ཨསམྤཏྟཾ ཨདསྶནེན ¶ ཨནྟརཱཡཾ ཀཏཾ, ཏཾ པན ནེཀསྶ བྷགཝཏོ ཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཡེ ཏེ ཏེན སམཡེན ནིཀྑནྟཱ ཨབྦྷཱགཏཱ, སབྦེཔི ཏེ ཏཾ དིཝསཾ བྷོཛནཾ ན ལབྷིཾསུ, ནཱཧཾ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ, ཡོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཨུཔཀྑཊཾ པརིབྷོགཾ ཨནྟརཱཡཾ ཀརེཡྻ. སཙེ ཀོཙི ཨིསྶཱཡ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཨུཔཀྑཊཾ པརིབྷོགཾ ཨནྟརཱཡཾ ཀརེཡྻ, ཕལེཡྻ ཏསྶ མུདྡྷཱ སཏདྷཱ ཝཱ སཧསྶདྷཱ ཝཱ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཀེནཙི ཨནཱཝརཎཱིཡཱ གུཎཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ལཱབྷོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཨུདྡིསྶ ཀཏོ ཨུཔཀྑཊོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ; སརཱིརཱནུགཏཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ བྱཱམཔྤབྷཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ; སབྦཉྙུཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཉཱཎརཏནཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ; ཛཱིཝིཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏྟཱརོ ཏཐཱགཏསྶ ཀེནཙི ཨནཱཝརཎཱིཡཱ གུཎཱ, སབྦེཔེཏེ, མཧཱརཱཛ, གུཎཱ ཨེཀརསཱ ཨརོགཱ ཨཀུཔྤཱ ཨཔརཱུཔཀྐམཱ ཨཕུསཱནི ཀིརིཡཱནི. ཨདསྶནེན, མཧཱརཱཛ, མཱརོ པཱཔིམཱ ནིལཱིཡིཏྭཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ པཙྩནྟེ དེསེ ཝིསམེ ཨདསྶནེན ནིལཱིཡིཏྭཱ ཙོརཱ པནྠཾ དཱུསེནྟི. ཡདི པན རཱཛཱ ཏེ ཙོརེ པསྶེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏེ ཙོརཱ སོཏྠིཾ ལབྷེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཕརསུནཱ ཕཱལཱཔེཡྻ སཏདྷཱ ཝཱ སཧསྶདྷཱ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨདསྶནེན མཱརོ པཱཔིམཱ ནིལཱིཡིཏྭཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠཱི སཔཏིཀཱ ཨདསྶནེན ནིལཱིཡིཏྭཱ པརཔུརིསཾ སེཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨདསྶནེན མཱརོ པཱཔིམཱ ནིལཱིཡིཏྭཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, ¶ ཨིཏྠཱི སཱམིཀསྶ སམྨུཁཱ པརཔུརིསཾ སེཝཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སཱ ཨིཏྠཱི སོཏྠིཾ ལབྷེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཧནེཡྻཱཔི ཏཾ, བྷནྟེ, སཱམིཀོ ཝདྷེཡྻཱཔི བནྡྷེཡྻཱཔི དཱསིཏྟཾ ཝཱ ཨུཔནེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨདསྶནེན མཱརོ པཱཔིམཱ ནིལཱིཡིཏྭཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, མཱརོ པཱཔིམཱ བྷགཝཏོ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཨུཔཀྑཊཾ པརིབྷོགཾ ཨནྟརཱཡཾ ¶ ཀརེཡྻ, ཕལེཡྻ ཏསྶ མུདྡྷཱ སཏདྷཱ ཝཱ སཧསྶདྷཱ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཙོརིཀཱཡ ཀཏཾ མཱརེན པཱཔིམཏཱ, ནིལཱིཡིཏྭཱ མཱརོ པཱཔིམཱ པཉྩསཱལཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨནྭཱཝིསི. སཙེ སོ, བྷནྟེ, མཱརོ པཱཔིམཱ བྷགཝཏོ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཨུཔཀྑཊཾ པརིབྷོགཾ ཨནྟརཱཡཾ ཀརེཡྻ, མུདྡྷཱ ཝཱསྶ ཕལེཡྻ སཏདྷཱ ཝཱ སཧསྶདྷཱ ཝཱ, ཀཱཡོ ཝཱསྶ བྷུསམུཊྛི ཝིཡ ཝིཀིརེཡྻ, སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

བུདྡྷལཱབྷནྟརཱཡཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཨཔུཉྙཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཡོ ཨཛཱནནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརོཏི, སོ བལཝཏརཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’ཏི. པུན ཙ བྷགཝཏཱ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶཱ’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཛཱནིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརོནྟོ བལཝཏརཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི, ཏེན ཧི ‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶ, ཏེན ཧི ‘ཨཛཱནིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརོནྟོ བལཝཏརཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ དུརུཏྟརོ དུརཏིཀྐམོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཡོ ཨཛཱནནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརོཏི, སོ བལཝཏརཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’ཏི. པུན ཙ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶཱ’ཏི. ཏཏྠ ཨཏྠནྟརཾ ཨཏྠི. ཀཏམཾ ཨཏྠནྟརཾ ¶ ? ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔཏྟི སཉྙཱཝིམོཀྑཱ, ཨཏྠི ཨཱཔཏྟི ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཱ. ཡཱཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔཏྟི སཉྙཱཝིམོཀྑཱ, ཏཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརབྦྷ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨཔུཉྙཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཧརཎཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ན ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱི’’’ཏི ཝཱ, ‘‘མམུདྡེསིཀོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི ཝཱ’ཏི. པུན ཙ མེཏྟེཡྻསྶ བྷགཝཏོ སབྷཱཝགུཎཾ པརིདཱིཔཡམཱནེན བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ བྷཎིཏཾ ‘‘སོ ཨནེཀསཧསྶཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཧཾ ཨེཏརཧི ཨནེཀསཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརཱམཱི’’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ན ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘མམུདྡེསིཀོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི ཝཱ’ཏི, ཏེན ཧི ཨནེཀསཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརཱམཱིཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘སོ ཨནེཀསཧསྶཾ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཧཾ ཨེཏརཧི ཨནེཀསཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརཱམཱི’ཏི, ཏེན ཧི ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ན ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཨཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱི’ཏི ཝཱ, ‘མམུདྡེསིཀོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’ཏི ཝཱཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ, ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ན ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘མམུདྡེསིཀོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི ཝཱ’ཏི. པུན ཙ མེཏྟེཡྻསྶཱཔི བྷགཝཏོ སབྷཱཝགུཎཾ པརིདཱིཔཡམཱནེན བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སོ ཨནེཀསཧསྶཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཧཾ ཨེཏརཧི ཨནེཀསཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརཱམཱི’ཏི. ཨེཏསྨིཉྩ, མཧཱརཱཛ, པཉྷེ ཨེཀོ ཨཏྠོ སཱཝསེསོ, ཨེཀོ ཨཏྠོ ནིརཝསེསོ. ན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ པརིསཱཡ ཨནུགཱམིཀོ, པརིསཱ པན ཏཐཱགཏསྶ ཨནུགཱམིཀཱ ¶ . སམྨུཏི, མཧཱརཱཛ, ཨེསཱ ‘ཨཧ’ནྟི ‘མམཱ’ཏི, ན པརམཏྠོ ཨེསོ, ཝིགཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ པེམཾ, ཝིགཏོ སིནེཧོ, ‘མཡ྄ཧ’ནྟིཔི ཏཐཱགཏསྶ གཧཎཾ ནཏྠི, ཨུཔཱདཱཡ པན ཨཝསྶཡོ ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཐཝཱི བྷཱུམཊྛཱནཾ སཏྟཱནཾ པཏིཊྛཱ ཧོཏི ཨུཔསྶཡཾ, པཐཝིཊྛཱ ཙེཏེ སཏྟཱ, ན ཙ མཧཱཔཐཝིཡཱ ‘མཡ྄ཧེཏེ’ཏི ཨཔེཀྑཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སབྦསཏྟཱནཾ པཏིཊྛཱ ཧོཏི ¶ ཨུཔསྶཡཾ, ཏཐཱགཏཊྛཱ [ཏཐཱགཏཔཏིཊྛཱ ཨེཝ (སཱི.)] ཙེཏེ སཏྟཱ, ན ཙ ཏཐཱགཏསྶ ‘མཡ྄ཧེཏེ’ཏི ཨཔེཀྑཱ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱམེགྷོ ཨབྷིཝསྶནྟོ ཏིཎརུཀྑཔསུམནུསྶཱནཾ ཝུཌྜྷིཾ དེཏི སནྟཏིཾ ཨནུཔཱལེཏི. ཝུཊྛཱུཔཛཱིཝིནོ ཙེཏེ སཏྟཱ སབྦེ, ན ཙ མཧཱམེགྷསྶ ‘མཡ྄ཧེཏེ’ཏི ཨཔེཀྑཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སབྦསཏྟཱནཾ ཀུསལདྷམྨེ ཛནེཏི ཨནུཔཱལེཏི, སཏྠཱུཔཛཱིཝིནོ ཙེཏེ སཏྟཱ སབྦེ, ན ཙ ཏཐཱགཏསྶ ‘མཡ྄ཧེཏེ’ཏི ཨཔེཀྑཱ ཧོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཏྟཱནུདིཊྛིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུནིབྦེཋིཏོ པཉྷོ བཧུཝིདྷེཧི ཀཱརཎེཧི, གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནཱིཀཏོ, གཎྛི བྷིནྣོ, གཧནཾ ཨགཧནཾ ཀཏཾ, ཨནྡྷཀཱརོ ཨཱལོཀོ ཀཏོ, བྷགྒཱ པརཝཱདཱ, ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདིཏ’’ནྟི.

བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཧརཎཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཨབྷེཛྫཔརིསཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཏཐཱགཏོ ཨབྷེཛྫཔརིསོ’ཏི, པུན ཙ བྷཎཐ ‘དེཝདཏྟེན ཨེཀཔྤཧཱརཾ པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི བྷིནྣཱནཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ཨབྷེཛྫཔརིསོ, ཏེན ཧི དེཝདཏྟེན ཨེཀཔྤཧཱརཾ པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི བྷིནྣཱནཱིཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི དེཝདཏྟེན ཨེཀཔྤཧཱརཾ པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ¶ བྷིནྣཱནི, ཏེན ཧི ‘ཏཐཱགཏོ ཨབྷེཛྫཔརིསོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, གམྦྷཱིརོ དུནྣིཝེཋིཡོ, གཎྛིཏོཔི གཎྛིཏརོ, ཨེཏྠཱཡཾ ཛནོ ཨཱཝཊོ ནིཝུཏོ ཨོཝུཏོ པིཧིཏོ པརིཡོནདྡྷོ, ཨེཏྠ ཏཝ ཉཱཎབལཾ དསྶེཧི པརཝཱདེསཱུ’’ཏི.

‘‘ཨབྷེཛྫཔརིསོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ, དེཝདཏྟེན ཙ ཨེཀཔྤཧཱརཾ པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི བྷིནྣཱནི, ཏཉྩ པན བྷེདཀསྶ བལེན, བྷེདཀེ ཝིཛྫམཱནེ ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨབྷེཛྫཾ ནཱམ. བྷེདཀེ སཏི མཱཏཱཔི པུཏྟེན བྷིཛྫཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཱ བྷིཛྫཏི, པིཏཱཔི པུཏྟེན བྷིཛྫཏི, པུཏྟོཔི པིཏརཱ བྷིཛྫཏི, བྷཱཏཱཔི བྷགིནིཡཱ བྷིཛྫཏི, བྷགིནཱིཔི བྷཱཏརཱ བྷིཛྫཏི, སཧཱཡོཔི ¶ སཧཱཡེན བྷིཛྫཏི, ནཱཝཱཔི ནཱནཱདཱརུསངྒྷཊིཏཱ ཨཱུམིཝེགསམྤཧཱརེན བྷིཛྫཏི, རུཀྑོཔི མདྷུཀཔྤསམྤནྣཕལོ ཨནིལབལཝེགཱབྷིཧཏོ བྷིཛྫཏི, སུཝཎྞམྤི ཛཱཏིམནྟཾ [ཛཱཏརཱུཔམྤི (སཱི.)] ལོཧེན བྷིཛྫཏི. ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ནེསོ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝིཉྙཱུནཾ, ནེསཱ བུདྡྷཱནཾ ཨདྷིམུཏྟི, ནེསོ པཎྜིཏཱནཾ ཚནྡོ ‘ཏཐཱགཏོ བྷེཛྫཔརིསོ’ཏི. ཨཔི ཙེཏྠ ཀཱརཎཾ ཨཏྠི, ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘ཨབྷེཛྫཔརིསོ’ཏི. ཀཏམཾ ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ? ཏཐཱགཏསྶ, མཧཱརཱཛ, ཀཏེན ཨདཱནེན ཝཱ ཨཔྤིཡཝཙནེན ཝཱ ཨནཏྠཙརིཡཱཡ ཝཱ ཨསམཱནཏྟཏཱཡ ཝཱ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཙརིཡཾ ཙརནྟསྶཔི པརིསཱ བྷིནྣཱཏི ན སུཏཔུབྦཾ, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘ཨབྷེཛྫཔརིསོ’ཏི. ཏཡཱཔེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཏབྦཾ ‘ཨཏྠི ཀིཉྩི ནཝངྒེ བུདྡྷཝཙནེ སུཏྟཱགཏཾ, ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེན བོདྷིསཏྟསྶ ཀཏེན ཏཐཱགཏསྶ པརིསཱ བྷིནྣཱ’ཏི? ‘‘ནཏྠི བྷནྟེ, ནོ ཙེཏཾ ལོཀེ དིསྶཏི ནོཔི སུཡྻཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨབྷེཛྫཔརིསཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

ཨབྷེཛྫཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ཨཊྛ པཉྷཱ.

༣. པཎཱམིཏཝགྒོ

༡. སེཊྛདྷམྨཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘དྷམྨོ ཧི, ཝཱསེཊྛ, སེཊྛོ ཛནེཏསྨིཾ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨབྷིསམྤརཱཡེ ཙཱ’ཏི. པུན ཙ ‘ཨུཔཱསཀོ གིཧཱི སོཏཱཔནྣོ པིཧིཏཱཔཱཡོ དིཊྛིཔྤཏྟོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ བྷིཀྑུཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏི པཙྩུཊྛེཏཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘དྷམྨོ ཧི, ཝཱསེཊྛ, སེཊྛོ ཛནེཏསྨིཾ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨབྷིསམྤརཱཡེ ཙཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨུཔཱསཀོ གིཧཱི སོཏཱཔནྣོ པིཧིཏཱཔཱཡོ དིཊྛིཔྤཏྟོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ བྷིཀྑུཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏི པཙྩུཊྛེཏཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ‘ཨུཔཱསཀོ གིཧཱི སོཏཱཔནྣོ པིཧིཏཱཔཱཡོ དིཊྛིཔྤཏྟོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ བྷིཀྑུཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏི པཙྩུཊྛེཏི’, ཏེན ཧི ‘དྷམྨོ ཧི, ཝཱསེཊྛ, སེཊྛོ ཛནེཏསྨིཾ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨབྷིསམྤརཱཡེ ཙཱཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘དྷམྨོ ཧི, ཝཱསེཊྛ, སེཊྛོ ཛནེཏསྨིཾ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨབྷིསམྤརཱཡེ ཙཱ’ཏི, ‘ཨུཔཱསཀོ ཙ གིཧཱི སོཏཱཔནྣོ པིཧིཏཱཔཱཡོ དིཊྛིཔྤཏྟོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ བྷིཀྑུཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏི པཙྩུཊྛེཏི’. ཏཏྠ པན ཀཱརཎཾ ཨཏྠི. ཀཏམཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ?

‘‘ཝཱིསཏི ཁོ པནིམེ, མཧཱརཱཛ, སམཎསྶ སམཎཀརཎཱ དྷམྨཱ དྭེ ཙ ལིངྒཱནི, ཡེཧི སམཎོ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནསམཱནནཔཱུཛནཱརཧོ ཧོཏི. ཀཏམེ ཝཱིསཏི སམཎསྶ སམཎཀརཎཱ དྷམྨཱ དྭེ ཙ ལིངྒཱནི? སེཊྛོ [སེཊྛབྷཱུམིསཡོ (སཱི. སྱཱ.), སེཊྛོ ཡམོ (པཱི.)] དྷམྨཱརཱམོ, ཨགྒོ ནིཡམོ, ཙཱརོ ཝིཧཱརོ སཾཡམོ སཾཝརོ ཁནྟི སོརཙྩཾ ཨེཀཏྟཙརིཡཱ ཨེཀཏྟཱབྷིརཏི པཊིསལླཱནཾ ཧིརིཨོཏྟཔྤཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཔྤམཱདོ སིཀྑཱསམཱདཱནཾ [སིཀྑཱཔདྷཱནཾ (སཱི. སྱཱ.), སུཀྐཱཝདཱནཾ (ཀ.)] ཨུདྡེསོ པརིཔུཙྪཱ སཱིལཱདིཨབྷིརཏི ནིརཱལཡཏཱ སིཀྑཱཔདཔཱརིཔཱུརིཏཱ, ཀཱསཱཝདྷཱརཎཾ ¶ , བྷཎྜུབྷཱཝོ ¶ . ཨིམེ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཝཱིསཏི སམཎསྶ སམཎཀརཎཱ དྷམྨཱ དྭེ ཙ ལིངྒཱནི. ཨེཏེ གུཎེ བྷིཀྑུ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, སོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཱུནཏྟཱ པརིཔུཎྞཏྟཱ སམྤནྣཏྟཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ ཨརཧནྟབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི, སེཊྛཾ བྷཱུམནྟརཾ ཨོཀྐམཏི, ཨརཧཏྟཱསནྣགཏོཏི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘ཁཱིཎཱསཝེཧི སོ སཱམཉྙཾ ཨུཔགཏོ, ནཏྠི མེ སོ སམཡོ’ཏི [ཏཾ སཱམཉྙ’’ནྟི (?)] ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘ཨགྒཔརིསཾ སོ ཨུཔགཏོ, ནཱཧཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཏོ’ཏི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘ལབྷཏི སོ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ སོཏུཾ, ནཱཧཾ ཏཾ ལབྷཱམི སོཏུ’ནྟི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘སོ ཨཉྙེ པབྦཱཛེཏི ཨུཔསམྤཱདེཏི ཛིནསཱསནཾ ཝཌྜྷེཏི, ཨཧམེཏཾ ན ལབྷཱམི ཀཱཏུ’ནྟི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘ཨཔྤམཱཎེསུ སོ སིཀྑཱཔདེསུ སམཏྟཀཱརཱི, ནཱཧཾ ཏེསུ ཝཏྟཱམཱི’ཏི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘ཨུཔགཏོ སོ སམཎལིངྒཾ, བུདྡྷཱདྷིཔྤཱཡེ ཋིཏོ, ཏེནཱཧཾ ལིངྒེན དཱུརམཔགཏོ’ཏི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘‘པརཱུལ༹ྷཀཙྪལོམོ སོ ཨནཉྫིཏཨམཎྜིཏོ ཨནུལིཏྟསཱིལགནྡྷོ, ཨཧཾ པན མཎྜནཝིབྷཱུསནཱབྷིརཏོ’ཏི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ‘ཡེ ཏེ ཝཱིསཏི སམཎཀརཎཱ དྷམྨཱ དྭེ ཙ ལིངྒཱནི, སབྦེཔེཏེ དྷམྨཱ བྷིཀྑུསྶ སཾཝིཛྫནྟི, སོ ཡེཝ ཏེ དྷམྨེ དྷཱརེཏི, ཨཉྙེཔི ཏཏྠ སིཀྑཱཔེཏི, སོ མེ ཨཱགམོ ¶ སིཀྑཱཔནཉྩ ནཏྠཱི’ཏི ཨརཧཏི ¶ ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ ¶ .

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཀུམཱརོ པུརོཧིཏསྶ སནྟིཀེ ཝིཛྫཾ ཨདྷཱིཡཏི, ཁཏྟིཡདྷམྨཾ སིཀྑཏི, སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨབྷིསིཏྟོ ཨཱཙརིཡཾ ཨབྷིཝཱདེཏི པཙྩུཊྛེཏི ‘སིཀྑཱཔཀོ མེ ཨཡ’ནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ‘བྷིཀྑུ སིཀྑཱཔཀོ ཝཾསདྷརོ’ཏི ཨརཧཏི ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ བྷིཀྑུཾ པུཐུཛྫནཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ པཙྩུཊྛཱཏུཾ.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨིམིནཱཔེཏཾ པརིཡཱཡེན ཛཱནཱཧི བྷིཀྑུབྷཱུམིཡཱ མཧནྟཏཾ ཨསམཝིཔུལབྷཱཝཾ. ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཱསཀོ སོཏཱཔནྣོ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརོཏི, དྭེཝ ཏསྶ གཏིཡོ བྷཝནྟི ཨནཉྙཱ ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པརིནིབྦཱཡེཡྻ ཝཱ, བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཝཱ ཨུཔགཙྪེཡྻ. ཨཙལཱ ཧི སཱ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛྫཱ, མཧཏཱི ཨཙྩུགྒཏཱ, ཡདིདཾ བྷིཀྑུབྷཱུམཱི’’ཏི. ‘‘ཉཱཎགཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ སུནིབྦེཋིཏོ བལཝཏཱ ཨཏིབུདྡྷིནཱ ཏཡཱ, ན ཡིམཾ པཉྷཾ སམཏྠོ ཨཉྙོ ཨེཝཾ ཝིནིཝེཋེཏུཾ ཨཉྙཏྲ ཏཝཱདིསེན བུདྡྷིམཏཱ’’ཏི.

སེཊྛདྷམྨཔཉྷོ པཋམོ.

༢. སབྦསཏྟཧིཏཕརཎཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཏཐཱགཏོ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཧིཏམཔནེཏྭཱ ཧིཏམུཔདཧཏཱི’ཏི. པུན ཙ བྷཎཐ ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམེ དྷམྨཔརིཡཱཡེ བྷཉྙམཱནེ ‘སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏ’ནྟི. ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཾ, བྷནྟེ, དྷམྨཔརིཡཱཡཾ དེསེནྟེན ཏཐཱགཏེན སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཧིཏམཔནེཏྭཱ ཨཧིཏམུཔདཧིཏཾ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཧིཏམཔནེཏྭཱ ཧིཏམུཔདཧཏི, ཏེན ཧི ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམེ དྷམྨཔརིཡཱཡེ བྷཉྙམཱནེ སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམེ དྷམྨཔརིཡཱཡེ བྷཉྙམཱནེ སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏཾ, ཏེན ¶ ཧི ཏཐཱགཏོ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཧིཏམཔནེཏྭཱ ཧིཏམུཔདཧཏཱིཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘ཏཐཱགཏོ ¶ ¶ , མཧཱརཱཛ, སབྦསཏྟཱནཾ ཨཧིཏམཔནེཏྭཱ ཧིཏམུཔདཧཏི, ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམེ དྷམྨཔརིཡཱཡེ བྷཉྙམཱནེ སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏཾ, ཏཉྩ པན ན ཏཐཱགཏསྶ ཀཏེན, ཏེསཾ ཡེཝ ཨཏྟནོ ཀཏེནཱ’’ཏི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ ན བྷཱསེཡྻ, ཨཔི ནུ ཏེསཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཙྪེཡྻཱཏི, ན ཧི, མཧཱརཱཛ, མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱནཾ ཏེསཾ བྷགཝཏོ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ སུཏྭཱ པརིལཱ༹ཧོ ཀཱཡེ ཨུཔྤཛྫི, ཏེན ཏེསཾ པརིལཱ༹ཧེན ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏསྶེཝ ཀཏེན ཏེསཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏཾ, ཏཐཱགཏོ ཡེཝ ཏཏྠ ཨདྷིཀཱརོ ཏེསཾ ནཱསནཱཡ, ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཧི ཝམྨིཀཾ པཝིསེཡྻ, ཨཐཉྙཏརོ པཾསུཀཱམོ པུརིསོ ཝམྨིཀཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཾསུཾ ཧརེཡྻ, ཏསྶ པཾསུཧརཎེན ཝམྨིཀསྶ སུསིརཾ པིདཧེཡྻ, ཨཐ ཏཏྠེཝ སོ ཨསྶཱསཾ ཨལབྷམཱནོ མརེཡྻ, ནནུ སོ, བྷནྟེ, ཨཧི ཏསྶ པུརིསསྶ ཀཏེན མརཎཔྤཏྟོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ཡེཝ ཏཏྠ ཨདྷིཀཱརོ ཏེསཾ ནཱསནཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཏཐཱགཏོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨཾ དེསཡམཱནོ ཨནུནཡཔྤཊིགྷཾ ན ཀརོཏི, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨེཝཾ དྷམྨེ དེསཱིཡམཱནེ ཡེ ཏཏྠ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ བུཛ྄ཛྷནྟི. ཡེ པན མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ པཏནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསསྶ ཨམྦཾ ཝཱ ཛམྦུཾ ཝཱ མདྷུཀཾ ཝཱ ཙཱལཡམཱནསྶ ཡཱནི ཏཏྠ ཕལཱནི སཱརཱནི དལ༹ྷབནྡྷནཱནི, ཏཱནི ཏཏྠེཝ ཨཙྩུཏཱནི ཏིཊྛནྟི, ཡཱནི ཏཏྠ ཕལཱནི པཱུཏིཝཎྚམཱུལཱནི དུབྦལབནྡྷནཱནི, ཏཱནི ¶ པཏནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསཡམཱནོ ཨནུནཡཔྤཊིགྷཾ ན ཀརོཏི, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨེཝཾ དྷམྨེ དེསཱིཡམཱནེ ཡེ ཏཏྠ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ བུཛ྄ཛྷནྟི. ཡེ པན མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ པཏནྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀོ དྷཉྙཾ རོཔེཏུཀཱམོ ཁེཏྟཾ ཀསཏི, ཏསྶ ཀསནྟསྶ ཨནེཀསཏསཧསྶཱནི ཏིཎཱནི མརནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ པརིཔཀྐམཱནསེ སཏྟེ བོདྷེནྟོ [བོདྷེཏུཾ (སཱི.)] ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟོ ¶ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨེཝཾ དྷམྨེ དེསཱིཡམཱནེ ཡེ ཏཏྠ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ བུཛ྄ཛྷནྟི. ཡེ པན མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ ཏིཎཱནི ཝིཡ མརནྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ རསཧེཏུ ཡནྟེན ཨུཙྪུཾ པཱིལ༹ཡནྟི, ཏེསཾ ཨུཙྪུཾ པཱིལ༹ཡམཱནཱནཾ ཡེ ཏཏྠ ཡནྟམུཁགཏཱ ཀིམཡོ, ཏེ པཱིལི༹ཡནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ¶ པརིཔཀྐམཱནསེ སཏྟེ བོདྷེནྟོ དྷམྨཡནྟམབྷིཔཱིལ༹ཡཏི [དྷམྨཡནྟམཏིཔཱིལ༹ཡཏི (ཀ.)], ཡེ ཏཏྠ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ ཀིམཱི ཝིཡ མརནྟཱི’’ཏི.

‘‘ནནུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ པཏིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཙྪཀོ རུཀྑཾ ཏཙྪནྟོ [རཀྑནྟོ (སཱི. པཱི.] ཨུཛུཀཾ པརིསུདྡྷཾ ཀརོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཝཛྫནཱིཡཾ ཨཔནེཏྭཱ ཏཙྪཀོ རུཀྑཾ ཨུཛུཀཾ པརིསུདྡྷཾ ཀརོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ པརིསཾ རཀྑནྟོ ན སཀྐོཏི བོདྷནེཡྻེ [ཨབོདྷནཱིཡེ (སྱཱ.)] སཏྟེ བོདྷེཏུཾ, མིཙྪཱཔཊིཔནྣེ པན སཏྟེ ཨཔནེཏྭཱ བོདྷནེཡྻེ སཏྟེ བོདྷེཏི, ཨཏྟཀཏེན པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ པཏནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀདལཱི ཝེལུ༹ ཨསྶཏརཱི ཨཏྟཛེན [ཨཏྟཛེན ཕལེན (སཱི.)] ཧཉྙཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ ཨཏྟཀཏེན ཧཉྙནྟི པཏནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙོརཱ ཨཏྟཀཏེན ཙཀྑུཔྤཱཊནཾ སཱུལཱརོཔནཾ སཱིསཙྪེདནཾ པཱཔུཎནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ, ཏེ ཨཏྟཀཏེན ཧཉྙནྟི པཏནྟི ¶ [ཛིནསཱསནཱ པཏནྟི (སཱི. པཱི.)]. ཡེསཾ, མཧཱརཱཛ, སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཏཾ, ཏེསཾ ཏཾ ནེཝ བྷགཝཏོ ཀཏེན, ན པརེསཾ ཀཏེན, ཨཐ ཁོ ཨཏྟནོ ཡེཝ ཀཏེན.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ སབྦཛནསྶ ཨམཏཾ དདེཡྻ, ཏེ ཏཾ ཨམཏཾ ཨསིཏྭཱ ཨརོགཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ སབྦཱིཏིཏོ [སབྦཱིཏིཡཱ (སཱི.)] པརིམུཙྩེཡྻུཾ, ཨཐཉྙཏརོ པུརིསོ དུརུཔཙཱརེན ཏཾ ཨསིཏྭཱ མརཎཾ པཱཔུཎེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, ཨམཏདཱཡཀོ པུརིསོ ཏཏོནིདཱནཾ ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨམཏཾ དྷམྨདཱནཾ ¶ དེཏི, ཡེ ཏེ སཏྟཱ བྷབྦཱ, ཏེ དྷམྨཱམཏེན བུཛ྄ཛྷནྟི. ཡེ པན ཏེ སཏྟཱ ཨབྷབྦཱ, ཏེ དྷམྨཱམཏེན ཧཉྙནྟི པཏནྟི. བྷོཛནཾ, མཧཱརཱཛ, སབྦསཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑཏི, ཏམེཀཙྩེ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝིསཱུཙིཀཱཡ མརནྟི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནདཱཡཀོ པུརིསོ ཏཏོནིདཱནཾ ཀིཉྩི ཨཔུཉྙཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨམཏཾ དྷམྨདཱནཾ དེཏི, ཡེ ཏེ སཏྟཱ བྷབྦཱ, ཏེ དྷམྨཱམཏེན བུཛ྄ཛྷནྟི. ཡེ པན ཏེ སཏྟཱ ཨབྷབྦཱ, ཏེ དྷམྨཱམཏེན ཧཉྙནྟི པཏནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

སབྦསཏྟཧིཏཕརཎཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཝཏྠགུཡ྄ཧནིདསྶནཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ ཏཐཱགཏེན –

‘‘‘ཀཱཡེན སཾཝརོ སཱདྷུ [དྷ. པ. ༣༦༡], སཱདྷུ ཝཱཙཱཡ སཾཝརོ;

མནསཱ སཾཝརོ སཱདྷུ, སཱདྷུ སབྦཏྠ སཾཝརོ’ཏི.

‘‘པུན ཙ ཏཐཱགཏོ ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ པུརཏོ དེཝམནུསྶཱནཾ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ དསྶེསི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ ¶ བྷཎིཏཾ ‘ཀཱཡེན སཾཝརོ སཱདྷཱུ’ཏི, ཏེན ཧི སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ དསྶེསཱིཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ དསྶེཏི, ཏེན ཧི ‘ཀཱཡེན སཾཝརོ སཱདྷཱུ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཀཱཡེན སཾཝརོ སཱདྷཱུ’ཏི, སེལསྶ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ དསྶིཏཾ. ཡསྶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏེ ཀངྑཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏསྶ བོདྷནཏྠཱཡ བྷགཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཏཔྤཊིབྷཱགཾ ཀཱཡཾ དསྶེཏི, སོ ཡེཝ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ པསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀོ ¶ པནེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སདྡཧིསྶཏི, ཡཾ པརིསགཏོ ཨེཀོ ཡེཝ ཏཾ གུཡ྄ཧཾ པསྶཏི, ཨཝསེསཱ ཏཏྠེཝ ཝསནྟཱ ན པསྶནྟཱིཏི. ཨིངྒྷ མེ ཏྭཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཨུཔདིས, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘དིཊྛཔུབྦོ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི བྱཱདྷིཏོ པུརིསོ པརིཀིཎྞོ ཉཱཏིམིཏྟེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱམ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ སཱ, མཧཱརཱཛ, པརིསཱ པསྶཏེཏཾ ཝེདནཾ, ཡཱཡ སོ པུརིསོ ཝེདནཱཡ ཝེདཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ན ཧི བྷནྟེ, ཨཏྟནཱ ཡེཝ སོ, བྷནྟེ, པུརིསོ ཝེདཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡསྶེཝ ཏཐཱགཏེ ཀངྑཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏསྶེཝ ཏཐཱགཏོ བོདྷནཏྠཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཏཔྤཊིབྷཱགཾ ཀཱཡཾ དསྶེཏི, སོ ཡེཝ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ པསྶཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀཉྩིདེཝ པུརིསཾ བྷཱུཏོ ཨཱཝིསེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སཱ, མཧཱརཱཛ, པརིསཱ པསྶཏི ཏཾ བྷཱུཏཱགམན’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སོ ཡེཝ ཨཱཏུརོ ཏསྶ བྷཱུཏསྶ ཨཱགམནཾ པསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡསྶེཝ ཏཐཱགཏེ ཀངྑཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏསྶེཝ ¶ ཏཐཱགཏོ བོདྷནཏྠཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ ཏཔྤཊིབྷཱགཾ ཀཱཡཾ དསྶེཏི, སོ ཡེཝ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ པསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ ཀཏཾ, ཡཾ ཨེཀསྶཔི ཨདསྶནཱིཡཾ, ཏཾ དསྶེནྟེནཱ’’ཏི. ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ གུཡ྄ཧཾ དསྶེསི ¶ , ཨིདྡྷིཡཱ པན ཚཱཡཾ དསྶེསཱི’’ཏི. ‘‘ཚཱཡཱཡཔི, བྷནྟེ, དིཊྛཱཡ དིཊྛཾ ཡེཝ ཧོཏི གུཡ྄ཧཾ, ཡཾ དིསྭཱ ནིཊྛཾ གཏོ’’ཏི. ‘‘དུཀྐརཉྩཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཀརོཏི བོདྷནེཡྻེ སཏྟེ བོདྷེཏུཾ. ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཀིརིཡཾ ཧཱཔེཡྻ, བོདྷནེཡྻཱ སཏྟཱ ན བུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ བོདྷནེཡྻེ སཏྟེ བོདྷེཏུཾ, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཡེན ཡེན ཡོགེན བོདྷནེཡྻཱ བུཛ྄ཛྷནྟི, ཏེན ཏེན ཡོགེན བོདྷནེཡྻེ བོདྷེཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཡེན ཡེན བྷེསཛྫེན ཨཱཏུརོ ཨརོགོ ཧོཏི, ཏེན ཏེན བྷེསཛྫེན ཨཱཏུརཾ ཨུཔསངྐམཏི, ཝམནཱིཡཾ ཝམེཏི, ཝིརེཙནཱིཡཾ ཝིརེཙེཏི, ཨནུལེཔནཱིཡཾ ཨནུལིམྤེཏི, ཨནུཝཱསནཱིཡཾ ཨནུཝཱསེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཡེན ཡེན ཡོགེན བོདྷནེཡྻཱ སཏྟཱ བུཛ྄ཛྷནྟི, ཏེན ཏེན ཡོགེན བོདྷེཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠཱི མཱུལ༹ྷགབྦྷཱ བྷིསཀྐསྶ ཨདསྶནཱིཡཾ གུཡ྄ཧཾ དསྶེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ བོདྷནེཡྻེ སཏྟེ བོདྷེཏུཾ ཨདསྶནཱིཡཾ གུཡ྄ཧཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཚཱཡཾ དསྶེསི. ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨདསྶནཱིཡོ ནཱམ ཨོཀཱསོ པུགྒལཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི བྷགཝཏོ ཧདཡཾ དིསྭཱ བུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཏསྶཔི བྷགཝཱ ཡོགེན ཧདཡཾ དསྶེཡྻ, ཡོགཉྙཱུ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ དེསནཱཀུསལོ.

‘‘ནནུ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཐེརསྶ ནནྡསྶ ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནིཏྭཱ ཏཾ དེཝབྷཝནཾ ནེཏྭཱ དེཝཀཉྙཱཡོ དསྶེསི ‘ཨིམིནཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’ཏི, ཏེན ཙ སོ ཀུལཔུཏྟོ བུཛ྄ཛྷི. ཨིཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན སུབྷནིམིཏྟཾ ཧཱིལེ༹ནྟོ གརཧནྟོ ཛིགུཙྪནྟོ ཏསྶ བོདྷནཧེཏུ ཀཀུཊཔཱདིནིཡོ ཨཙྪརཱཡོ དསྶེསི. ཨེཝམྤི ཏཐཱགཏོ ཡོགཉྙཱུ དེསནཱཀུསལོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཐེརསྶ ཙཱུལ༹པནྠཀསྶ བྷཱཏརཱ ནིཀྐཌྜྷིཏསྶ དུཀྑིཏསྶ དུམྨནསྶ ཨུཔགནྟྭཱ སུཁུམཾ ཙོལ༹ཁཎྜཾ ཨདཱསི ‘ཨིམིནཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’ཏི ¶ , སོ ¶ ཙ ཀུལཔུཏྟོ ཏེན ཀཱརཎེན ཛིནསཱསནེ ཝསཱིབྷཱཝཾ པཱཔུཎི. ཨེཝམྤི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཡོགཉྙཱུ དེསནཱཀུསལོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ བྲཱཧྨཎསྶ མོགྷརཱཛསྶ ཡཱཝ ཏཏིཡཾ པཉྷཾ པུཊྛོ ན བྱཱཀཱསི ‘ཨེཝམིམསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱནོ ཨུཔསམིསྶཏི, མཱནཱུཔསམཱ ཨབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཏེན ཙ ཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱནོ ཨུཔསམི, མཱནཱུཔསམཱ སོ བྲཱཧྨཎོ ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཝསཱིབྷཱཝཾ པཱཔུཎི. ཨེཝམྤི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཡོགཉྙཱུ དེསནཱཀུསལོ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུནིབྦེཋིཏོ པཉྷོ བཧུཝིདྷེཧི ཀཱརཎེཧི, གཧནཾ ཨགཧནཾ ཀཏཾ, ཨནྡྷཀཱརོ ཨཱལོཀོ ཀཏོ, གཎྛི བྷིནྣོ, བྷགྒཱ པརཝཱདཱ, ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཙཀྑུཾ ཏཡཱ ཨུཔྤཱདིཏཾ, ནིཔྤཊིབྷཱནཱ ཏིཏྠིཡཱ, ཏྭཾ གཎིཝརཔཝརམཱསཛྫཱ’’ཏི.

ཝཏྠགུཡ྄ཧནིདསྶནཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ཕརུསཝཱཙཱབྷཱཝཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ‘པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཨཱཝུསོ ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ རཀྑེཡྻ ‘མཱ མེ ཨིདཾ པརོ ཨཉྙཱསཱི’ཏི. པུན ཙ ཏཐཱགཏོ ཐེརསྶ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨཔརཱདྷེ པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ ཕརུསཱཧི ཝཱཙཱཧི མོགྷཔུརིསཝཱདེན སམུདཱཙརི, ཏེན ཙ སོ ཐེརོ མོགྷཔུརིསཝཱདེན མངྐུཙིཏྟཝསེན རུནྡྷིཏཏྟཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ནཱསཀྑི ཨརིཡམགྒཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, ཏེན ཧི ཏཐཱགཏེན ཐེརསྶ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨཔརཱདྷེ མོགྷཔུརིསཝཱདེན སམུདཱཙིཎྞནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི བྷགཝཏཱ ཐེརསྶ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨཔརཱདྷེ མོགྷཔུརིསཝཱདེན ¶ སམུདཱཙིཎྞཾ, ཏེན ཧི པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ‘པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཨཱཝུསོ ¶ ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ རཀྑེཡྻ ‘མཱ མེ ཨིདཾ པརོ ཨཉྙཱསཱི’ཏི. ཨཱཡསྨཏོ ཙ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨཔརཱདྷེ པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟེན བྷགཝཏཱ མོགྷཔུརིསཝཱདེན སམུདཱཙིཎྞཾ, ཏཉྩ པན ཨདུཊྛཙིཏྟེན ཨསཱརམྦྷེན ཡཱཐཱཝལཀྑཎེན. ཀིཉྩ ཏཏྠ ཡཱཐཱཝལཀྑཎཾ, ཡསྶ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལསྶ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཙཏུསཙྩཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི, ཏསྶ པུརིསཏྟནཾ མོགྷཾ ཨཉྙཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨཉྙེན སམྦྷཝཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘མོགྷཔུརིསོ’ཏི. ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨཱཡསྨཏོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ སཏཱཝཝཙནེན སམུདཱཙིཎྞཾ, ནོ ཨབྷཱུཏཝཱདེནཱ’’ཏི.

‘‘སབྷཱཝམྤི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཨཀྐོསནྟོ བྷཎཏི, ཏསྶ མཡཾ ཀཧཱཔཎཾ དཎྜཾ དྷཱརེམ, ཨཔརཱདྷོ ཡེཝ སོ ཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ ཝིསུཾ ཝོཧཱརཾ ཨཱཙརནྟོ ཨཀྐོསཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, མཧཱརཱཛ, སུཏཔུབྦཾ ¶ ཏཡཱ ཁལིཏསྶ ཨབྷིཝཱདནཾ ཝཱ པཙྩུཊྛཱནཾ ཝཱ སཀྐཱརཾ ཝཱ ཨུཔཱཡནཱནུཔྤདཱནཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡཏོ ཀུཏོཙི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཁལིཏོ, སོ པརིབྷཱསནཱརཧོ ཧོཏི ཏཛྫནཱརཧོ, ཨུཏྟམངྒམྤིསྶ ཚིནྡནྟི ཧནནྟིཔི བནྡྷནྟིཔི གྷཱཏེནྟིཔི ཛྷཱཔེནྟིཔཱི’’ཏི [ཛཱཔེནྟིཔཱིཏི (སཱི. པཱི.)]. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀིརིཡཱ ཡེཝ ཀཏཱ, ནོ ཨཀིརིཡཱ’’ཏི.

‘‘ཀིརིཡམྤི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀུརུམཱནེན པཏིརཱུཔེན ཀཱཏབྦཾ ཨནུཙྪཝིཀེན, སཝནེནཔི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏསྶ སདེཝཀོ ལོཀོ ཨོཏྟཔྤཏི ཧིརིཡཏི བྷིཡྻོ དསྶནེན ཏཏུཏྟརིཾ ཨུཔསངྐམནེན པཡིརུཔཱསནེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ¶ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏིཀིཙྪཀོ ཨབྷིསནྣེ ཀཱཡེ ཀུཔིཏེ དོསེ སིནེཧནཱིཡཱནི བྷེསཛྫཱནི དེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཏིཎྷཱནི ལེཁནཱིཡཱནི བྷེསཛྫཱནི དེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སབྦཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམཱཡ ཨནུསིཊྛིཾ དེཏི, ཕརུསཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཝཱཙཱ སཏྟེ སིནེཧཡཏི, མུདུཀེ ཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུཎྷམྤི ཨུདཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི སིནེཧནཱིཡཾ སིནེཧཡཏི, མུདུཀཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཕརུསཱཔི ཏཐཱགཏསྶ ཝཱཙཱ ཨཏྠཝཏཱི ཧོཏི ཀརུཎཱསཧགཏཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པིཏུཝཙནཾ པུཏྟཱནཾ ཨཏྠཝནྟཾ ཧོཏི ཀརུཎཱསཧགཏཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཕརུསཱཔི ཏཐཱགཏསྶ ཝཱཙཱ ཨཏྠཝཏཱི ཧོཏི ཀརུཎཱསཧགཏཱ. ཕརུསཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཝཱཙཱ སཏྟཱནཾ ཀིལེསཔྤཧཱནཱ [ཀིལེསཔྤཧཱནཱཡ (སཱི.)] ཧོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དུགྒནྡྷམྤི གོམུཏྟཾ པཱིཏཾ ཝིརསམྤི ཨགདཾ ཁཱཡིཏཾ སཏྟཱནཾ བྱཱདྷིཾ ཧནཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཕརུསཱཔི ཏཐཱགཏསྶ ཝཱཙཱ ཨཏྠཝཏཱི ཀརུཎཱསཧགཏཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧནྟོཔི ཏཱུལཔུཉྫོ [ཏཱུལཔིཙུ (སཱི. སྱཱ.)] པརསྶ ཀཱཡེ ནིཔཏིཏྭཱ རུཛཾ ན ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཕརུསཱཔི ཏཐཱགཏསྶ ¶ ཝཱཙཱ ན ཀསྶཙི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏཱི’’ཏི. ‘‘སུཝིནིཙྪིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི, སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཕརུསཝཱཙཱབྷཱཝཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. རུཀྑཨཙེཏནཱབྷཱཝཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ ཏཐཱགཏེན –

‘‘‘ཨཙེཏནཾ བྲཱཧྨཎ ཨསྶུཎནྟཾ, ཛཱནོ ཨཛཱནནྟམིམཾ པལཱསཾ;

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ དྷུཝཾ ཨཔྤམཏྟོ, སུཁསེཡྻཾ པུཙྪསི ཀིསྶ ཧེཏཱུ’ཏི [ཛཱ. ༡.༤.༢༥].

པུན ¶ ཙ བྷཎིཏཾ –

‘‘‘ཨིཏི ཕནྡནརུཀྑོཔི, ཏཱཝདེ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཐ;

མཡ྄ཧམྤི ཝཙནཾ ཨཏྠི, བྷཱརདྭཱཛ སུཎོཧི མེ’ཏི [ཛཱ. ༡.༡༣.༢༠].

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, རུཀྑོ ཨཙེཏནོ, ཏེན ཧི ཕནྡནེན རུཀྑེན བྷཱརདྭཱཛེན སཧ སལླཔིཏནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཕནྡནེན རུཀྑེན བྷཱརདྭཱཛེན སདྡྷིཾ སལླཔིཏཾ, ཏེན ཧི རུཀྑོ ཨཙེཏནོཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘རུཀྑོ ཨཙེཏནོ’ཏི, ཕནྡནེན ཙ རུཀྑེན བྷཱརདྭཱཛེན སདྡྷིཾ སལླཔིཏཾ, ཏཉྩ པན ཝཙནཾ ལོཀསམཉྙཱཡ བྷཎིཏཾ. ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨཙེཏནསྶ རུཀྑསྶ སལླཱཔོ ནཱམ, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱཡ དེཝཏཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ རུཀྑོཏི, རུཀྑོ སལླཔཏཱིཏི ཙེསཱ ལོཀཔཎྞཏྟི, ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཀཊཾ དྷཉྙསྶ པརིཔཱུརིཏཾ དྷཉྙསཀཊནྟི ཛནོ ཝོཧརཏི, ན ཙ ཏཾ དྷཉྙམཡཾ སཀཊཾ, རུཀྑམཡཾ སཀཊཾ, ཏསྨིཾ སཀཊེ དྷཉྙསྶ པན ཨཱཀིརིཏཏྟཱ དྷཉྙསཀཊནྟི ཛནོ ཝོཧརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན རུཀྑོ སལླཔཏི, རུཀྑོ ཨཙེཏནོ, ཡཱ པན ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ, ཏསྶཱ ཡེཝ ཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ རུཀྑོཏི, རུཀྑོ སལླཔཏཱིཏི ཙེསཱ ལོཀཔཎྞཏྟི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, དདྷིཾ མནྠཡམཱནོ ཏཀྐཾ མནྠེམཱིཏི ཝོཧརཏི, ན ཏཾ ཏཀྐཾ, ཡཾ སོ མནྠེཏི, དདྷིཾ ཡེཝ སོ མནྠེནྟོ ཏཀྐཾ མནྠེམཱིཏི ཝོཧརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན རུཀྑོ སལླཔཏི, རུཀྑོ ཨཙེཏནོ ¶ . ཡཱ པན ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ, ཏསྶཱཡེཝ ཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ རུཀྑོཏི, རུཀྑོ སལླཔཏཱིཏི ཙེསཱ ལོཀཔཎྞཏྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨསནྟཾ སཱདྷེཏུཀཱམོ སནྟཾ སཱདྷེམཱིཏི ཝོཧརཏི ¶ , ཨསིདྡྷཾ སིདྡྷནྟི ཝོཧརཏི, ཨེཝམེསཱ ལོཀསམཉྙཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན རུཀྑོ སལླཔཏི, རུཀྑོ ཨཙེཏནོ. ཡཱ པན ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ, ཏསྶཱཡེཝ ཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ རུཀྑོཏི, རུཀྑོ སལླཔཏཱིཏི ཙེསཱ ལོཀཔཎྞཏྟི, ཡཱཡ, མཧཱརཱཛ, ལོཀསམཉྙཱཡ ཛནོ ཝོཧརཏི, ཏཐཱགཏོཔི ཏཱཡེཝ ལོཀསམཉྙཱཡ སཏྟཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

རུཀྑཨཙེཏནཱབྷཱཝཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. པིཎྜཔཱཏམཧཔྥལཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ དྷམྨསངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ཐེརེཧི –

‘‘‘ཙུནྡསྶ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, ཀམྨཱརསྶཱཏི མེ སུཏཾ;

ཨཱབཱདྷཾ སམྥུསཱི དྷཱིརོ, པབཱལ༹ྷཾ མཱརཎནྟིཀ’ནྟི [དཱི. ནི. ༢.༡༩༠].

‘‘པུན ཙ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘དྭེམེ, ཨཱནནྡ, པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙ. ཀཏམེ དྭེ? ཡཉྩ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི, ཡཉྩ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨིམེ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ, ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏོ ཙུནྡསྶ བྷཏྟཾ བྷུཏྟཱཝིསྶ [བྷུཉྫིཏྭཱ (སཱི.)] ཁརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, པབཱལ༹ྷཱ ཙ ཝེདནཱ པཝཏྟཱ མཱརཎནྟིཀཱ, ཏེན ཧི ‘དྭེམེ, ཨཱནནྡ, པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི དྭེམེ པིཎྜཔཱཏཱ ¶ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ ¶ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙ, ཏེན ཧི བྷགཝཏོ ཙུནྡསྶ བྷཏྟཾ བྷུཏྟཱཝིསྶ [བྷུཉྫིཏྭཱ (སཱི.)] ཁརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, པབཱལ༹ྷཱ ཙ ཝེདནཱ པཝཏྟཱ མཱརཎནྟིཀཱཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཀིཾནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སོ པིཎྜཔཱཏོ ཝིསགཏཏཱཡ མཧཔྥལོ, རོགུཔྤཱདཀཏཱཡ མཧཔྥལོ ¶ , ཨཱཡུཝིནཱསཀཏཱཡ མཧཔྥལོ, བྷགཝཏོ ཛཱིཝིཏཧརཎཏཱཡ མཧཔྥལོ? ཏཏྠ མེ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི པརཝཱདཱནཾ ནིགྒཧཱཡ, ཨེཏྠཱཡཾ ཛནོ སམྨཱུལ༹ྷོ ལོབྷཝསེན ཨཏིབཧུཾ ཁཱཡིཏེན ལོཧིཏཔཀྑནྡིཀཱ ཨུཔྤནྣཱཏི. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨསངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ཐེརེཧི –

‘‘‘ཙུནྡསྶ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, ཀམྨཱརསྶཱཏི མེ སུཏཾ;

ཨཱབཱདྷཾ སམྥུསཱི དྷཱིརོ, པབཱལ༹ྷཾ མཱརཎནྟིཀ’ནྟི.

‘‘བྷགཝཏཱ ཙ བྷཎིཏཾ ‘དྭེམེ, ཨཱནནྡ, པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙ. ཀཏམེ དྭེ? ཡཉྩ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི, ཡཉྩ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི [པརིནིབྦཱཡི (སཱི.)], ཨིམེ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ, ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’ཏི.

‘‘སོ པན པིཎྜཔཱཏོ བཧུགུཎོ ཨནེཀཱནིསཾསོ. དེཝཏཱ, མཧཱརཱཛ, ཧཊྛཱ པསནྣམཱནསཱ ‘ཨཡཾ བྷགཝཏོ པཙྪིམོ པིཎྜཔཱཏོ’ཏི དིབྦཾ ཨོཛཾ སཱུཀརམདྡཝེ ཨཱཀིརིཾསུ. ཏཉྩ པན སམྨཱཔཱཀཾ ལཧུཔཱཀཾ [བཧུཔཱཀཾ (སཱི.)] མནུཉྙཾ བཧུརསཾ ཛཊྛརགྒིཏེཛསྶ ཧིཏཾ. ན, མཧཱརཱཛ, ཏཏོནིདཱནཾ བྷགཝཏོ ཀོཙི ཨནུཔྤནྣོ རོགོ ཨུཔྤནྣོ, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཀཏིདུབྦལེ སརཱིརེ ཁཱིཎེ ཨཱཡུསངྑཱརེ ཨུཔྤནྣོ རོགོ བྷིཡྻོ ཨབྷིཝཌྜྷི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཀཏིཡཱ ཛལམཱནོ ཨགྒི ཨཉྙསྨིཾ ཨུཔཱདཱནེ དིནྣེ བྷིཡྻོ པཛྫལཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཀཏིདུབྦལེ སརཱིརེ ཁཱིཎེ ཨཱཡུསངྑཱརེ ཨུཔྤནྣོ རོགོ བྷིཡྻོ ཨབྷིཝཌྜྷི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སོཏོ ¶ པཀཏིཡཱ སནྡམཱནོ ཨབྷིཝུཊྛེ མཧཱམེགྷེ བྷིཡྻོ མཧོགྷོ ¶ ཨུདཀཝཱཧཀོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཀཏིདུབྦལེ སརཱིརེ ཁཱིཎེ ཨཱཡུསངྑཱརེ ཨུཔྤནྣོ རོགོ བྷིཡྻོ ཨབྷིཝཌྜྷི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པཀཏིཡཱ ཨབྷིསནྣདྷཱཏུ ཀུཙྪི ཨཉྙསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏེ བྷིཡྻོ ཨཱཡམེཡྻ [ཨཱམཡེཡྻ (སཱི.)], ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཀཏིདུབྦལེ སརཱིརེ ཁཱིཎེ ཨཱཡུསངྑཱརེ ཨུཔྤནྣོ རོགོ བྷིཡྻོ ཨབྷིཝཌྜྷི, ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཏསྨིཾ པིཎྜཔཱཏེ དོསོ, ན ཙ ཏསྶ སཀྐཱ དོསཾ ཨཱརོཔེཏུ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན ཏེ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’ཏི? ‘‘དྷམྨཱནུམཛྫནསམཱཔཏྟིཝསེན, མཧཱརཱཛ, ཏེ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུམཛྫནསམཱཔཏྟིཝསེན ཏེ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ནཝནྣཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིནཾ ཨནུལོམཔྤཊིལོམསམཱཔཛྫནཝསེན ཏེ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ སམསམཕལཱ སམཝིཔཱཀཱ ཨཏིཝིཡ ཨཉྙེཧི པིཎྜཔཱཏེཧི མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, དྭཱིསུ ཡེཝ དིཝསེསུ ཨདྷིམཏྟཾ ཏཐཱགཏོ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ ཨནུལོམཔྤཊིལོམཾ སམཱཔཛྫཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ བྷནྟེ ནཱགསེན. ཡཾ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷཀྑེཏྟེ ཨསདིསཾ པརམདཱནཾ, ཏམྤི ཨིམེཧི དྭཱིཧི པིཎྜཔཱཏེཧི ཨགཎིཏཾ. ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན. ཡཱཝ མཧནྟཱ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཡོ, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཝསེན ¶ དཱནཾ མཧཔྥལཏརཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཏརཉྩ. སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

པིཎྜཔཱཏམཧཔྥལཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. བུདྡྷཔཱུཛནཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ ཏཐཱགཏེན ‘ཨབྱཱཝཊཱ ཏུམྷེ, ཨཱནནྡ, ཧོཐ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔཱུཛཱཡཱ’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ –

‘‘‘པཱུཛེཐ ནཾ པཱུཛནིཡསྶ དྷཱཏུཾ;

ཨེཝཾ ཀིར སགྒམིཏོ གམིསྶཐཱ’ཏི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཨབྱཱཝཊཱ ཏུམྷེ, ཨཱནནྡ, ཧོཐ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔཱུཛཱཡཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘པཱུཛེཐ ནཾ པཱུཛནིཡསྶ དྷཱཏུཾ, ཨེཝཾ ཀརཱ སགྒམིཏོ གམིསྶཐཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘པཱུཛེཐ ནཾ པཱུཛནིཡསྶ དྷཱཏུཾ, ཨེཝཾ ཀརཱ སགྒམིཏོ གམིསྶཐཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨབྱཱཝཊཱ ཏུམྷེ ཨཱནནྡ, ཧོཐ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔཱུཛཱཡཱ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨབྱཱཝཊཱ ཏུམྷེ, ཨཱནནྡ, ཧོཐ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔཱུཛཱཡཱ’ཏི, པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘པཱུཛེཐ ནཾ པཱུཛནིཡསྶ དྷཱཏུཾ, ཨེཝཾ ཀརཱ སགྒམིཏོ གམིསྶཐཱ’ཏི, ཏཉྩ པན ན སབྦེསཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཡེཝ ཨཱརབྦྷ བྷཎིཏཾ ‘ཨབྱཱཝཊཱ ཏུམྷེ, ཨཱནནྡ, ཧོཐ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔཱུཛཱཡཱ’ཏི. ཨཀམྨཾ ཧེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཛིནཔུཏྟཱནཾ ¶ ཡདིདཾ པཱུཛཱ, སམྨསནཾ སངྑཱརཱནཾ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ, སཏིཔཊྛཱནཱནུཔསྶནཱ, ཨཱརམྨཎསཱརགྒཱཧོ, ཀིལེསཡུདྡྷཾ, སདཏྠམནུཡུཉྫནཱ, ཨེཏཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨཝསེསཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱ ཀརཎཱིཡཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧིཡཱ རཱཛཔུཏྟཱནཾ ཧཏྠིཨསྶརཐདྷནུཐརུལེཁམུདྡཱསིཀྑཱཁགྒམནྟསུཏི- སམྨུཏིཡུདྡྷཡུཛ྄ཛྷཱཔནཀིརིཡཱ ཀརཎཱིཡཱ, ཨཝསེསཱནཾ པུཐུཝེསྶསུདྡཱནཾ ཀསི ཝཎིཛྫཱ གོརཀྑཱ ཀརཎཱིཡཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཀམྨཾ ཧེཏཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཡདིདཾ པཱུཛཱ, སམྨསནཾ སངྑཱརཱནཾ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ, སཏིཔཊྛཱནཱནུཔསྶནཱ, ཨཱརམྨཎསཱརགྒཱཧོ, ཀིལེསཡུདྡྷཾ, སདཏྠམནུཡུཉྫནཱ, ཨེཏཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨཝསེསཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱ ཀརཎཱིཡཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎམཱཎཝཀཱནཾ ཨིརུཝེདཾ ཡཛུཝེདཾ སཱམཝེདཾ ཨཐབྦཎཝེདཾ ལཀྑཎཾ ¶ ཨིཏིཧཱསཾ པུརཱཎཾ ནིགྷཎྜུ ཀེཊུབྷཾ ཨཀྑརཔྤབྷེདཾ པདཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ བྷཱསམགྒཾ ཨུཔྤཱཏཾ སུཔིནཾ ནིམིཏྟཾ ཚལ༹ངྒཾ ཙནྡགྒཱཧཾ ¶ སཱུརིཡགྒཱཧཾ སུཀྐརཱཧུཙརིཏཾ ཨུལུ༹གྒཧཡུདྡྷཾ [ཨོལུ༹གྒཧཡུདྡྷཾ (ཀ.)] དེཝདུནྡུབྷིསྶརཾ ཨོཀྐནྟི ཨུཀྐཱཔཱཏཾ བྷཱུམིཀམྨཾ [བྷཱུམིཀམྤཾ (སཱི. པཱི.)] དིསཱདཱཧཾ བྷུམྨནྟལིཀྑཾ ཛོཏིསཾ ལོཀཱཡཏིཀཾ སཱཙཀྐཾ མིགཙཀྐཾ ཨནྟརཙཀྐཾ མིསྶཀུཔྤཱདཾ སཀུཎརུཏརཝིཏཾ [སཀུཎརུཏཾ (སཱི.)] སིཀྑཱ ཀརཎཱིཡཱ, ཨཝསེསཱནཾ པུཐུཝེསྶསུདྡཱནཾ ཀསི ཝཎིཛྫཱ གོརཀྑཱ ཀརཎཱིཡཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཀམྨཾ ཧེཏཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཡདིདཾ པཱུཛཱ, སམྨསནཾ སངྑཱརཱནཾ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ, སཏིཔཊྛཱནཱནུཔསྶནཱ, ཨཱརམྨཎསཱརགྒཱཧོ, ཀིལེསཡུདྡྷཾ, སདཏྠམནུཡུཉྫནཱ, ཨེཏཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨཝསེསཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱ ཀརཎཱིཡཱ, ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ‘མཱ ཨིམེ ཨཀམྨེ ཡུཉྫནྟུ, ཀམྨེ ཨིམེ ¶ ཡུཉྫནྟཱུ’ཏི ཨཱཧ ‘ཨབྱཱཝཊཱ ཏུམྷེ, ཨཱནནྡ, ཧོཐ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔཱུཛཱཡཱ’ཏི. ཡདེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ན བྷཎེཡྻ, པཏྟཙཱིཝརམྤི ཨཏྟནོ པརིཡཱདཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ བུདྡྷཔཱུཛཾ ཡེཝ ཀརེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

བུདྡྷཔཱུཛནཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. པཱདསཀལིཀཱཧཏཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘བྷགཝཏོ གཙྪནྟསྶ ཨཡཾ ཨཙེཏནཱ མཧཱཔཐཝཱི ནིནྣཾ ཨུནྣམཏི, ཨུནྣཏཾ ཨོནམཏཱི’ཏི, པུན ཙ བྷཎཐ ‘བྷགཝཏོ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ’ཏི. ཡཱ སཱ སཀལིཀཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ, ཀིསྶ པན སཱ སཀལིཀཱ བྷགཝཏོ པཱདཱ ན ནིཝཏྟཱ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏོ གཙྪནྟསྶ ཨཡཾ ཨཙེཏནཱ མཧཱཔཐཝཱི ནིནྣཾ ཨུནྣམཏི, ཨུནྣཏཾ ཨོནམཏི, ཏེན ཧི ‘བྷགཝཏོ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི བྷགཝཏོ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ, ཏེན ཧི ‘བྷགཝཏོ གཙྪནྟསྶ ཨཡཾ ཨཙེཏནཱ མཧཱཔཐཝཱི ནིནྣཾ ཨུནྣམཏི ཨུནྣཏཾ ཨོནམཏཱི’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘སཙྩཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨཏྠེཏཾ བྷགཝཏོ གཙྪནྟསྶ ཨཡཾ ཨཙེཏནཱ མཧཱཔཐཝཱི ནིནྣཾ ཨུནྣམཏི ཨུནྣཏཾ ཨོནམཏི, བྷགཝཏོ ཙ པཱདོ སཀལིཀཱཡ ཁཏོ, ན ཙ པན སཱ སཀལིཀཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏཱ, དེཝདཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པཏིཏཱ. དེཝདཏྟོ, མཧཱརཱཛ, བཧཱུནི ཛཱཏིསཏསཧསྶཱནི བྷགཝཏི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷི, སོ ཏེན ཨཱགྷཱཏེན ‘མཧནྟཾ ཀཱུཊཱགཱརཔྤམཱཎཾ པཱསཱཎཾ ¶ བྷགཝཏོ ཨུཔརི པཱཏེསྶཱམཱི’ཏི མུཉྩི. ཨཐ དྭེ སེལཱ པཐཝིཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ པཱསཱཎཾ སམྤཊིཙྪིཾསུ, ཨཐ ནེསཾ སམྤཧཱརེན པཱསཱཎཏོ པཔཊིཀཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ¶ པཏནྟཱི བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཙ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དྭེ སེལཱ པཱསཱཎཾ སམྤཊིཙྪིཾསུ, ཏཐེཝ པཔཊིཀཱཔི སམྤཊིཙྪིཏབྦཱ’’ཏི? ‘‘སམྤཊིཙྪིཏམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩཾ པགྒྷརཏི པསཝཏི ན ཋཱནམུཔགཙྪཏི, ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ པཱཎིནཱ གཧིཏཾ ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི པགྒྷརཏི པསཝཏི ན ཋཱནམུཔགཙྪཏི, ཁཱིརཾ ཏཀྐཾ མདྷུཾ སཔྤི ཏེསཾ མཙྪརསཾ མཾསརསཾ པཱཎིནཱ གཧིཏཾ ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི པགྒྷརཏི པསཝཏི ན ཋཱནམུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཊིཙྪནཏྠཾ ཨུཔགཏཱནཾ དྭིནྣཾ སེལཱནཾ སམྤཧཱརེན པཱསཱཎཏོ པཔཊིཀཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏནྟཱི བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སཎྷསུཁུམཨཎུརཛསམཾ པུལི༹ནཾ མུཊྛིནཱ གཧིཏཾ ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི པགྒྷརཏི པསཝཏི ན ཋཱནམུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཊིཙྪནཏྠཾ ཨུཔགཏཱནཾ དྭིནྣཾ སེལཱནཾ སམྤཧཱརེན པཱསཱཎཏོ པཔཊིཀཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏནྟཱི བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀབལོ༹ མུཁེན གཧིཏོ ཨིདྷེཀཙྩསྶ མུཁཏོ མུཙྩིཏྭཱ པགྒྷརཏི པསཝཏི ན ཋཱནམུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཊིཙྪནཏྠཾ ཨུཔགཏཱནཾ དྭིནྣཾ སེལཱནཾ སམྤཧཱརེན པཱསཱཎཏོ པཔཊིཀཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏནྟཱི བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ’’ཏི.

‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སེལེཧི པཱསཱཎོ སམྤཊིཙྪིཏོ, ཨཐ པཔཊིཀཱཡཔི ཨཔཙིཏི ཀཱཏབྦཱ ཡཐེཝ མཧཱཔཐཝིཡཱ’’ཏི? ‘‘དྭཱདསིམེ, མཧཱརཱཛ, ཨཔཙིཏིཾ ན ཀརོནྟི. ཀཏམེ དྭཱདས? རཏྟོ རཱགཝསེན ཨཔཙིཏིཾ ན ཀརོཏི, དུཊྛོ དོསཝསེན, མཱུལ༹ྷོ མོཧཝསེན, ཨུནྣཏོ ¶ མཱནཝསེན, ནིགྒུཎོ ཨཝིསེསཏཱཡ, ཨཏིཐདྡྷོ ཨནིསེདྷནཏཱཡ, ཧཱིནོ ཧཱིནསབྷཱཝཏཱཡ, ཝཙནཀརོ ཨནིསྶརཏཱཡ, པཱཔོ ཀདརིཡཏཱཡ, དུཀྑཱཔིཏོ པཊིདུཀྑཱཔནཏཱཡ, ལུདྡྷོ ¶ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ, ཨཱཡཱུཧིཏོ ཨཏྠསཱདྷནཏཱཡ [ཨཏྠསཱདྷནེན (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཨཔཙིཏིཾ ན ཀརོཏི. ཨིམེ ཁོ མཧཱརཱཛ དྭཱདས ཨཔཙིཏིཾ ན ཀརོནྟི. སཱ ཙ པན པཔཊིཀཱ པཱསཱཎསམྤཧཱརེན ¶ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨནིམིཏྟཀཏདིསཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏམཱནཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སཎྷསུཁུམཨཎུརཛོ ཨནིལབལསམཱཧཏོ ཨནིམིཏྟཀཏདིསོ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཨབྷིཀིརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱ པཔཊིཀཱ པཱསཱཎསམྤཧཱརེན བྷིཛྫིཏྭཱ ཨནིམིཏྟཀཏདིསཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏམཱནཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ. ཡདི པན, མཧཱརཱཛ, སཱ པཔཊིཀཱ པཱསཱཎཏོ ཝིསུཾ ན བྷཝེཡྻ, ཏམྤི ཏེ སེལཱ པཱསཱཎཔཔཊིཀཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གཎྷེཡྻུཾ. ཨེསཱ པན, མཧཱརཱཛ, པཔཊིཀཱ ན བྷཱུམཊྛཱ ན ཨཱཀཱསཊྛཱ, པཱསཱཎསམྤཧཱརཝེགེན བྷིཛྫིཏྭཱ ཨནིམིཏྟཀཏདིསཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏམཱནཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཝཱཏམཎྜལིཀཱཡ ཨུཀྑིཏྟཾ པུརཱཎཔཎྞཾ ཨནིམིཏྟཀཏདིསཾ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེསཱ པཔཊིཀཱ པཱསཱཎསམྤཧཱརཝེགེན ཨནིམིཏྟཀཏདིསཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པཏམཱནཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ. ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨཀཏཉྙུསྶ ཀདརིཡསྶ དེཝདཏྟསྶ དུཀྑཱནུབྷཝནཱཡ པཔཊིཀཱ བྷགཝཏོ པཱདེ པཏིཏཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

པཱདསཀལིཀཱཧཏཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨགྒགྒསམཎཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ –

‘‘‘ཙཏུབྦྷི དྷམྨེཧི སམངྒིབྷཱུཏཾ, ཏཾ ཝེ ནརཾ སམཎཾ ཨཱཧུ ལོཀེ’ཏི.

ཏཏྲིམེ ¶ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཁནྟི ཨཔྤཱཧཱརཏཱ རཏིཝིཔྤཧཱནཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ. སབྦཱནི པནེཏཱནི ཨཔརིཀྑཱིཎཱསཝསྶ ¶ སཀིལེསསྶེཝ ཧོནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏི, ཏེན ཧི ‘ཙཏུབྦྷི དྷམྨེཧི སམངྒིབྷཱུཏཾ, ཏཾ ཝེ ནརཾ སམཎཾ ཨཱཧུ ལོཀེ’ཏི ¶ ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཙཏུབྦྷི དྷམྨེཧི སམངྒིབྷཱུཏོ སམཎོ ཧོཏི, ཏེན ཧི ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ, ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ཙཏུབྦྷི དྷམྨེཧི སམངྒིབྷཱུཏཾ, ཏཾ ཝེ ནརཾ སམཎཾ ཨཱཧུ ལོཀེ’ཏི. ཏདིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཙནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ པུགྒལཱནཾ གུཎཝསེན བྷཎིཏཾ ‘ཙཏུབྦྷི དྷམྨེཧི སམངྒིབྷཱུཏཾ, ཏཾ ཝེ ནརཾ སམཎཾ ཨཱཧུ ལོཀེ’ཏི, ཨིདཾ པན ནིརཝསེསཝཙནཾ ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’ཏི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ཀིལེསཱུཔསམཱཡ པཊིཔནྣཱ, ཏེ སབྦེ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ སམཎོ ཁཱིཎཱསཝོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡཱནི ཀཱནིཙི ཛལཛཐལཛཔུཔྥཱནི, ཝསྶིཀཾ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཨཝསེསཱནི ཡཱནི ཀཱནིཙི ཝིཝིདྷཱནི པུཔྥཛཱཏཱནི, སབྦཱནི ཏཱནི པུཔྥཱནི ཡེཝ, ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ པན ཝསྶིཀཾ ཡེཝ པུཔྥཾ ཛནསྶ པཏྠིཏཾ པིཧཡིཏཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ཀིལེསཱུཔསམཱཡ པཊིཔནྣཱ, ཏེ སབྦེ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ སམཎོ ཁཱིཎཱསཝོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སབྦདྷཉྙཱནཾ སཱལི ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡཱ ཀཱཙི ཨཝསེསཱ ཝིཝིདྷཱ དྷཉྙཛཱཏིཡོ, ཏཱ སབྦཱ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ¶ བྷོཛནཱནི སརཱིརཡཱཔནཱཡ, སཱལི ཡེཝ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ཀིལེསཱུཔསམཱཡ པཊིཔནྣཱ, ཏེ སབྦེ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ སམཎོ ཁཱིཎཱསཝོ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨགྒགྒསམཎཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཝཎྞབྷཎནཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, དྷམྨསྶ ཝཱ, སངྒྷསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, ཏཏྲ ཏུམྷེཧི ན ཨཱནནྡོ, ན སོམནསྶཾ, ན ¶ ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི པུན ཙ ཏཐཱགཏོ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཡཐཱབྷུཙྩེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཱནནྡིཏོ སུམནོ ཨུཔྤིལཱཝིཏོ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཾ སཀགུཎཾ པཀིཏྟེསི –

‘‘‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱཏི, དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;

དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡ’ནྟི [མ. ནི. ༢.༣༩༩].

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, དྷམྨསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, ཏཏྲ ཏུམྷེཧི ན ཨཱནནྡོ, ན སོམནསྶཾ, ན ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི, ཏེན ཧི སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཡཐཱབྷུཙྩེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཱནནྡིཏོ སུམནོ ཨུཔྤིལཱཝིཏོ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཾ སཀགུཎཾ པཀིཏྟེསཱིཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཡཐཱབྷུཙྩེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཱནནྡིཏོ སུམནོ ཨུཔྤིལཱཝིཏོ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཾ སཀགུཎཾ པཀིཏྟེསི, ཏེན ཧི ‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, དྷམྨསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, ཏཏྲ ཏུམྷེཧི ན ཨཱནནྡོ, ན སོམནསྶཾ, ན ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, དྷམྨསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, ཏཏྲ ཏུམྷེཧི ན ཨཱནནྡོ, ན སོམནསྶཾ, ན ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི. སེལསྶ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ ཡཐཱབྷུཙྩེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཾ སཀགུཎཾ པཀིཏྟིཏཾ –

‘‘‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱཏི, དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;

དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡ’ནྟི.

‘‘པཋམཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དྷམྨསྶ སབྷཱཝསརསལཀྑཎཾ སབྷཱཝཾ ཨཝིཏཐཾ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཏཐཏྠཾ པརིདཱིཔཡམཱནེན བྷཎིཏཾ ‘མམཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ, པརེ ¶ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, དྷམྨསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, ཏཏྲ ཏུམྷེཧི ན ཨཱནནྡོ, ན སོམནསྶཾ, ན ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ ཀརཎཱིཡ’ནྟི. ཡཾ པན བྷགཝཏཱ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཡཐཱབྷུཙྩེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཾ སཀགུཎཾ པཀིཏྟིཏཾ ‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱཏི, དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ’ཏི ཏཾ ན ལཱབྷཧེཏུ, ན ཡསཧེཏུ, ན ཨཏྟཧེཏུ, ན པཀྑཧེཏུ, ན ཨནྟེཝཱསིཀམྱཏཱཡ, ཨཐ ཁོ ཨནུཀམྤཱཡ ཀཱརུཉྙེན ¶ ཧིཏཝསེན ཨེཝཾ ཨིམསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏི ཏིཎྞཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནནྟི, ཨེཝཾ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཾ སཀགུཎཾ བྷཎིཏཾ ‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱཏི, དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཝཎྞབྷཎནཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. ཨཧིཾསཱནིགྒཧཔཉྷོ

༡༡. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨཧིཾསཡཾ པརཾ ལོཀེ, པིཡོ ཧོཧིསི མཱམཀོ’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ནིགྒཎྷེ ནིགྒཧཱརཧཾ, པགྒཎྷེ པགྒཧཱརཧ’ནྟི. ནིགྒཧོ ¶ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཧཏྠཙྪེདོ པཱདཙྪེདོ ཝདྷོ བནྡྷནཾ ཀཱརཎཱ མཱརཎཾ སནྟཏིཝིཀོཔནཾ, ན ཨེཏཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏོ ཡུཏྟཾ, ན ཙ བྷགཝཱ ཨརཧཏི ཨེཏཾ ཝཙནཾ ཝཏྟུཾ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨཧིཾསཡཾ པརཾ ལོཀེ, པིཡོ ཧོཧིསི མཱམཀོ’’ཏི, ཏེན ཧི ‘‘ནིགྒཎྷེ ནིགྒཧཱརཧཾ, པགྒཎྷེ པགྒཧཱརཧ’’ནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘‘ནིགྒཎྷེ ནིགྒཧཱརཧཾ, པགྒཎྷེ པགྒཧཱརཧ’’ནྟི, ཏེན ཧི ‘‘ཨཧིཾསཡཾ པརཾ ལོཀེ, པིཡོ ཧོཧིསི མཱམཀོ’’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨཧིཾསཡཾ པརཾ ལོཀེ, པིཡོ ཧོཧིསི མཱམཀོ’ཏི, བྷཎིཏཉྩ ‘ནིགྒཎྷེ ནིགྒཧཱརཧཾ, པགྒཎྷེ པགྒཧཱརཧ’ནྟི ¶ . ‘ཨཧིཾསཡཾ པརཾ ལོཀེ, པིཡོ ཧོཧིསི མཱམཀོ’ཏི སབྦེསཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུམཏཾ ཨེཏཾ, ཨེསཱ ཨནུསིཊྛི, ཨེསཱ དྷམྨདེསནཱ, དྷམྨོ ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨཧིཾསཱལཀྑཎོ, སབྷཱཝཝཙནཾ ཨེཏཾ. ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨཱཧ ‘ནིགྒཎྷེ ནིགྒཧཱརཧཾ, པགྒཎྷེ པགྒཧཱརཧ’ནྟི, བྷཱསཱ ཨེསཱ, ཨུདྡྷཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ, ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ. ཨཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ, ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ. ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ནིགྒཧེཏབྦོ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ པགྒཧེཏབྦོ. མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ¶ ནིགྒཧེཏབྦོ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ པགྒཧེཏབྦོ. ཨནརིཡོ ནིགྒཧེཏབྦོ ཨརིཡོ པགྒཧེཏབྦོ. ཙོརོ ནིགྒཧེཏབྦོ, ཨཙོརོ པགྒཧེཏབྦོ’’ཏི.

‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིདཱནི ཏྭཾ པཙྩཱགཏོསི མམ ཝིསཡཾ, ཡམཧཾ པུཙྪཱམི, སོ མེ ¶ ཨཏྠོ ཨུཔགཏོ. ཙོརོ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིགྒཎྷནྟེན ཀཐཾ ནིགྒཧེཏབྦོ’’ཏི? ‘‘ཙོརོ, མཧཱརཱཛ, ནིགྒཎྷནྟེན ཨེཝཾ ནིགྒཧེཏབྦོ, པརིབྷཱསནཱིཡོ པརིབྷཱསིཏབྦོ, དཎྜནཱིཡོ དཎྜེཏབྦོ, པབྦཱཛནཱིཡོ པབྦཱཛེཏབྦོ, བནྡྷནཱིཡོ བནྡྷིཏབྦོ, གྷཱཏནཱིཡོ གྷཱཏེཏབྦོ’’ཏི. ‘‘ཡཾ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཙོརཱནཾ གྷཱཏནཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུམཏ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཙོརོ ཨནུསཱསནཱིཡོ ཨནུམཏོ ཏཐཱགཏཱན’’ནྟི? ‘‘ཡོ སོ, མཧཱརཱཛ, གྷཱཏཱིཡཏི, ན སོ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུམཏིཡཱ གྷཱཏཱིཡཏི, སཡཾཀཏེན སོ གྷཱཏཱིཡཏི, ཨཔི ཙ དྷམྨཱནུསིཊྛིཡཱ ཨནུསཱསཱིཡཏི, སཀྐཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཡཱ པུརིསཾ ཨཀཱརཀཾ ཨནཔརཱདྷཾ ཝཱིཐིཡཾ ཙརནྟཾ གཧེཏྭཱ གྷཱཏཡིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན སཀྐཱ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཀཱརཀཏྟཱ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན ཙོརོ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུམཏིཡཱ ཧཉྙཏི, སཡཾཀཏེན སོ ཧཉྙཏི, ཀིཾ པནེཏྠ ཨནུསཱསཀོ ཀིཉྩི དོསཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུསིཊྛི སམྨཱནུསིཊྛི ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨཧིཾསཱནིགྒཧཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. བྷིཀྑུཔཎཱམིཏཔཉྷོ

༡༢. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨཀྐོདྷནོ ཝིགཏཁིལོཧམསྨཱི’ཏི, པུན ཙ ཏཐཱགཏོ ཐེརེ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ སཔརིསེ པཎཱམེསི, ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ¶ ཀུཔིཏོ པརིསཾ པཎཱམེསི, ཨུདཱཧུ ཏུཊྛོ པཎཱམེསི, ཨེཏཾ ཏཱཝ ཛཱནཱཧི ཨིམཾ ནཱམཱཏི? ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀུཔིཏོ པརིསཾ པཎཱམེསི, ཏེན ཧི ཏཐཱགཏསྶ ཀོདྷོ ཨཔྤཊིཝཏྟིཏོ, ཡདི ཏུཊྛོ པཎཱམེསི, ཏེན ཧི ཨཝཏྠུསྨིཾ ཨཛཱནནྟེན པཎཱམིཏཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨཀྐོདྷནོ ཝིགཏཁིལོཧམསྨཱི’ཏི, པཎཱམིཏཱ ཙ ཐེརཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ སཔརིསཱ, ཏཉྩ པན ན ཀོཔེན, ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ མཧཱཔཐཝིཡཱ མཱུལེ ཝཱ ཁཱཎུཀེ ཝཱ པཱསཱཎེ ཝཱ ཀཋལེ ཝཱ ཝིསམེ ཝཱ བྷཱུམིབྷཱགེ ཁལིཏྭཱ པཏཏི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི ཀུཔིཏཱ ཏཾ པཱཏེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ནཏྠི མཧཱཔཐཝིཡཱ ཀོཔོ ཝཱ པསཱདོ ཝཱ, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཱ མཧཱཔཐཝཱི, སཡམེཝ སོ ཨལསོ ཁལིཏྭཱ ¶ པཏིཏོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཏཐཱགཏཱནཾ ཀོཔོ ཝཱ པསཱདོ ཝཱ, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཱ ཏཐཱགཏཱ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཨཐ ཁོ སཡཾ ཀཏེནེཝ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷེན པཎཱམིཏཱ.

‘‘ཨིདྷ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ན མཏེན ཀུཎཔེན སཾཝསཏི, ཡཾ ཧོཏི མཧཱསམུདྡེ མཏཾ ཀུཎཔཾ, ཏཾ ཁིཔྤམེཝ ནིཙྪུབྷཏི ཐལཾ ཨུསྶཱརེཏི. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ཀུཔིཏོ ཏཾ ཀུཎཔཾ ནིཙྪུབྷཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ནཏྠི མཧཱསམུདྡསྶ ཀོཔོ ཝཱ པསཱདོ ཝཱ, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟོ མཧཱསམུདྡོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཏཐཱགཏཱནཾ ཀོཔོ ཝཱ པསཱདོ ཝཱ, ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཱ ཏཐཱགཏཱ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཨཐ ཁོ སཡཾ ཀཏེནེཝ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷེན པཎཱམིཏཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཡཱ ཁལིཏོ པཏཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཛིནསཱསནཝརེ ཁལིཏོ པཎཱམཱིཡཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སམུདྡེ མཏཾ ཀུཎཔཾ ¶ ནིཙྪུབྷཱིཡཏི ¶ , ཨེཝཾ ཛིནསཱསནཝརེ ཁལིཏོ པཎཱམཱིཡཏི. ཡཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ པཎཱམེསི, ཏེསཾ ཨཏྠཀཱམོ ཧིཏཀཱམོ སུཁཀཱམོ ཝིསུདྡྷིཀཱམོ ‘ཨེཝཾ ཨིམེ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎེཧི པརིམུཙྩིསྶནྟཱི’ཏི པཎཱམེསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

བྷིཀྑུཔཎཱམིཏཔཉྷོ དྭཱདསམོ.

པཎཱམིཏཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དྭཱདས པཉྷཱ.

༤. སབྦཉྙུཏཉཱཎཝགྒོ

༡. ཨིདྡྷིཀམྨཝིཔཱཀཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱམོགྒལླཱནོ’ཏི. པུན ཙ ཀིར སོ ལགུལེ༹ཧི པརིཔོཐིཏོ བྷིནྣསཱིསོ སཉྩུཎྞིཏཊྛིམཾསདྷམནིཚིནྣཔརིགཏྟོ པརིནིབྦུཏོ [དྷམནིམཛྫཔརིཀཏྟོ (སཱི. པཱི.), དྷམྨནིམིཉྫཔརིགཏྟོ (སྱཱ.)]. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཐེརོ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཀོཊིཾ གཏོ, ཏེན ཧི ལགུལེ༹ཧི པོཐིཏོ པརིནིབྦུཏོཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ལགུལེ༹ཧི པརིཔོཐིཏོ པརིནིབྦུཏོ, ཏེན ཧི ཨིདྡྷིཡཱ ཀོཊིཾ གཏོཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཀིཾ ན སམཏྠོ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཏྟནོ ཨུཔགྷཱཏཾ ཨཔནཡིཏུཾ, སདེཝཀསྶཔི ལོཀསྶ པཊིསརཎཾ བྷཝིཏུཾ ཨརཧོཏི? ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱམོགྒལླཱནོ’ཏི. ཨཱཡསྨཱ ཙ མཧཱམོགྒལླཱནོ ལགུལ༹ཧཏོ པརིནིབྦུཏོ, ཏཉྩ པན ཀམྨཱདྷིགྒཧིཏེནཱ’’ཏི.

‘‘ནནུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིདྡྷིམཏོ ཨིདྡྷིཝིསཡོཔི ¶ ཀམྨཝིཔཱཀོཔི དྭེ ཨཙིནྟིཡཱ, ཨཙིནྟིཡེན ཨཙིནྟིཡཾ ཨཔནཡིཏབྦཾ. ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ, ཀེཙི ཕལཀཱམཱ ཀཔིཏྠེན ཀཔིཏྠཾ པོཐེནྟི, ཨམྦེན ཨམྦཾ པོཐེནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཙིནྟིཡེན ཨཙིནྟིཡཾ པོཐཡིཏྭཱ ཨཔནེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཨཙིནྟིཡཱནམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཾ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧིཡཱ རཱཛཱནོ ཧོནྟི སམཛཙྩཱ, སམཛཙྩཱནམྤི ཏེསཾ ཨེཀོ སབྦེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཱཎཾ པཝཏྟེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཨཙིནྟིཡཱནཾ ཀམྨཝིཔཱཀཾ ཡེཝ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ཀམྨཝིཔཱཀཾ ཡེཝ སབྦེ ཨབྷིབྷཝིཡ ཨཱཎཾ པཝཏྟེཏི, ཀམྨཱདྷིགྒཧིཏསྶ ཨཝསེསཱ ཀིརིཡཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི.

‘‘ཨིདྷ ¶ ¶ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི པུརིསོ ཀིསྨིཉྩིདེཝ པཀརཎེ ཨཔརཛ྄ཛྷཏི, ན ཏསྶ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ བྷགིནཱི ཝཱ བྷཱཏརོ ཝཱ སཁཱི ཝཱ སཧཱཡཀཱ ཝཱ [བྷགིནིབྷཱཏརོ ཝཱ སཁིསཧཱཡཀཱ ཝཱ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཏཱཡནྟི, ཨཐ ཁོ རཱཛཱ ཡེཝ ཏཏྠ ཨབྷིབྷཝིཡ ཨཱཎཾ པཝཏྟེཏི. ཀིཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ? ཨཔརཱདྷིཀཏཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཨཙིནྟིཡཱནཾ ཀམྨཝིཔཱཀཾ ཡེཝ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ཀམྨཝིཔཱཀཾ ཡེཝ སབྦེ ཨབྷིབྷཝིཡ ཨཱཎཾ པཝཏྟེཏི, ཀམྨཱདྷིགྒཧིཏསྶ ཨཝསེསཱ ཀིརིཡཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧིཡཱ དཝཌཱཧེ སམུཊྛིཏེ གྷཊསཧསྶམྤི ཨུདཀཾ ན སཀྐོཏི ནིབྦཱཔེཏུཾ, ཨཐ ཁོ ཨགྒི ཡེཝ ཏཏྠ ཨབྷིབྷཝིཡ ཨཱཎཾ པཝཏྟེཏི. ཀིཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ? བལཝཏཱ ཏེཛསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཨཙིནྟིཡཱནཾ ཀམྨཝིཔཱཀཾ ཡེཝ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ཀམྨཝིཔཱཀཾ ཡེཝ སབྦེ ཨབྷིབྷཝིཡ ཨཱཎཾ པཝཏྟེཏི, ཀམྨཱདྷིགྒཧིཏསྶ ཨཝསེསཱ ཀིརིཡཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི, ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཀམྨཱདྷིགྒཧིཏསྶ ལགུལེ༹ཧི པོཐིཡམཱནསྶ ཨིདྡྷིཡཱ སམནྣཱཧཱརོ ནཱཧོསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨིདྡྷིཀམྨཝིཔཱཀཔཉྷོ པཋམོ.

༢. དྷམྨཝིནཡཔཊིཙྪནྣཱཔཊིཙྪནྣཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཝིནཡོ ཝིཝཊོ ཝིརོཙཏི ནོ པཊིཙྪནྣོ’ཏི. པུན ཙ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཀེཝལཉྩ ཝིནཡཔིཊཀཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཛིནསཱསནེ ཡུཏྟཾ ཝཱ པཏྟཾ ཝཱ སམཡཾ ལབྷེཐ, ཝིནཡཔཎྞཏྟི ཝིཝཊཱ སོབྷེཡྻ. ཀེན ཀཱརཎེན? ཀེཝལཾ ཏཏྠ སིཀྑཱ སཾཡམོ ནིཡམོ སཱིལགུཎཨཱཙཱརཔཎྞཏྟི ཨཏྠརསོ དྷམྨརསོ ཝིམུཏྟིརསོ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཝིནཡོ ཝིཝཊོ ཝིརོཙཏི ནོ པཊིཙྪནྣོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཀེཝལཉྩ ཝིནཡཔིཊཀཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣ’ནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཀེཝལཉྩ ཝིནཡཔིཊཀཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ, ཏེན ཧི ‘ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏོ, ¶ བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཝིནཡོ ཝིཝཊོ ཝིརོཙཏི ནོ པཊིཙྪནྣོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཝིནཡོ ཝིཝཊོ ཝིརོཙཏི ནོ པཊིཙྪནྣོ’ཏི. པུན ཙ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཀེཝལཉྩ ཝིནཡཔིཊཀཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ, ཏཉྩ པན ན སབྦེསཾ, སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏཾ.

‘‘ཏིཝིདྷེན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ, པུབྦཀཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཝཾསཝསེན པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ, དྷམྨསྶ གརུཀཏྟཱ པིཧིཏོ, བྷིཀྑུབྷཱུམིཡཱ གརུཀཏྟཱ པིཧིཏོ.

‘‘ཀཐཾ པུབྦཀཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཝཾསཝསེན པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ, ཨེསོ ཝཾསོ, མཧཱརཱཛ, སབྦེསཾ པུབྦཀཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཡདིདཾ བྷིཀྑུམཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཨཝསེསཱནཾ པིཧིཏོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡཱནཾ ཁཏྟིཡམཱཡཱ ཁཏྟིཡེསུ ཡེཝ ཙརཏི, ཨེཝམེཏཾ ཁཏྟིཡཱནཾ ལོཀསྶ པཝེཎཱི ཨཝསེསཱནཾ པིཧིཏཱ. ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེསོ ཝཾསོ སབྦེསཾ པུབྦཀཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཡདིདཾ བྷིཀྑུམཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཨཝསེསཱནཾ པིཧིཏོ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧིཡཱ གཎཱ ཝཏྟནྟི, སེཡྻཐིདཾ, མལླཱ ཨཏོཎཱ པབྦཏཱ དྷམྨགིརིཡཱ བྲཧྨགིརིཡཱ ནཊཀཱ ནཙྩཀཱ ལངྒྷཀཱ པིསཱཙཱ མཎིབྷདྡཱ པུཎྞབདྡྷཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ སིརིདེཝཏཱ ཀཱལིདེཝཏཱ, སིཝཱ ཝསུདེཝཱ གྷནིཀཱ ཨསིཔཱསཱ བྷདྡིཔུཏྟཱཏི, ཏེསཾ ཏེསཾ རཧསྶཾ ཏེསུ ཏེསུ གཎེསུ ཡེཝ ཙརཏི, ཨཝསེསཱནཾ པིཧིཏཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེསོ ཝཾསོ སབྦེསཾ པུབྦཀཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཡདིདཾ བྷིཀྑུམཛ྄ཛྷེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཨཝསེསཱནཾ པིཧིཏོ. ཨེཝཾ པུབྦཀཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཝཾསཝསེན པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ.

‘‘ཀཐཾ དྷམྨསྶ གརུཀཏྟཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ? དྷམྨོ, མཧཱརཱཛ, གརུཀོ བྷཱརིཡོ, ཏཏྠ སམྨཏྟཀཱརཱི ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཏཾ ཏཏྠ པརམྤརཱསམྨཏྟཀཱརིཏཱཡ པཱཔུཎཱཏི, ན ཏཾ ཏཏྠ པརམྤརཱསམྨཏྟཀཱརིཏཱཡ པཱཔུཎཱཏི, མཱ ཙཱཡཾ སཱརདྷམྨོ ཝརདྷམྨོ ¶ ཨསམྨཏྟཀཱརཱིནཾ ཧཏྠགཏོ ཨོཉྙཱཏོ ཨཝཉྙཱཏོ ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ བྷཝཏུ, མཱ ཙཱཡཾ སཱརདྷམྨོ ཝརདྷམྨོ དུཛྫནགཏོ ཨོཉྙཱཏོ ཨཝཉྙཱཏོ ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ བྷཝཏཱུཏི. ཨེཝཾ དྷམྨསྶ གརུཀཏྟཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཱརཝརཔཝརཨབྷིཛཱཏཛཱཏིམནྟརཏྟལོཧིཏཙནྡནཾ ནཱམ སཝརཔུརམནུགཏཾ ཨོཉྙཱཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ཁཱིལི༹ཏཾ གརཧིཏཾ བྷཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཱ ཙཱཡཾ སཱརདྷམྨོ ¶ ཝརདྷམྨོ པརམྤརཱཨསམྨཏྟཀཱརཱིནཾ ཧཏྠགཏོ ཨོཉྙཱཏོ ཨཝཉྙཱཏོ ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ བྷཝཏུ, མཱ ཙཱཡཾ སཱརདྷམྨོ ཝརདྷམྨོ དུཛྫནགཏོ ཨོཉྙཱཏོ ཨཝཉྙཱཏོ ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ བྷཝཏཱུཏི. ཨེཝཾ དྷམྨསྶ གརུཀཏྟཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ ¶ .

‘‘ཀཐཾ བྷིཀྑུབྷཱུམིཡཱ གརུཀཏྟཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ, བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཨཏུལིཡོ ཨཔྤམཱཎོ ཨནགྒྷིཡོ, ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨགྒྷཱཔེཏུཾ ཏུལེཏུཾ པརིམེཏུཾ, མཱཡཾ ཨེཝརཱུཔེ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཋིཏོ ལོཀེན སམསམོ བྷཝཏཱུཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཡེཝ ཨནྟརེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཙརཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཝརཔཝརབྷཎྜཾ ཝཏྠཾ ཝཱ ཨཏྠརཎཾ ཝཱ གཛཏུརངྒརཐསུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱཨིཏྠིརཏནཱདཱིནི ཝཱ ཝིཛིཏཀམྨསཱུརཱ ཝཱ [ནིཛྫིཏཀམྨསཱུརཱ ཝཱ (སཱི. པཱི.)] སབྦེ ཏེ རཱཛཱནམུཔགཙྪནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཱཝཏཱ ལོཀེ [ལོཀེ སིཀྑཱ (སཱི. པཱི.)] སུགཏཱགམཔརིཡཏྟིཨཱཙཱརསཾཡམསཱིལསཾཝརགུཎཱ, སབྦེ ཏེ བྷིཀྑུསངྒྷམུཔགཏཱ བྷཝནྟི. ཨེཝཾ བྷིཀྑུབྷཱུམིཡཱ གརུཀཏྟཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ སཱིམཾ ཀཏྭཱ པིཧིཏོ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤིཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

དྷམྨཝིནཡཔཊིཙྪནྣཱཔཊིཙྪནྣཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. མུསཱཝཱདགརུལཧུབྷཱཝཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཧུཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ¶ ཨཱཔཛྫཏི ཨེཀསྶ སནྟིཀེ དེསནཱཝཏྠུཀ’ནྟི. བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོ པནེཏྠ ཝིསེསོ, ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཡཉྩེཀེན མུསཱཝཱདེན ཨུཙྪིཛྫཏི, ཡཉྩེཀེན མུསཱཝཱདེན སཏེཀིཙྪོ ཧོཏི? ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’ཏི, ཏེན ཧི ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཧུཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨེཀསྶ སནྟིཀེ དེསནཱཝཏྠུཀ’ནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཧུཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨེཀསྶ སནྟིཀེ དེསནཱཝཏྠུཀ’ནྟི, ཏེན ཧི ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’ཏི. བྷཎིཏཉྩ ¶ ‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཧུཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨེཀསྶ སནྟིཀེ དེསནཱཝཏྠུཀ’ནྟི, ཏཉྩ པན ཝཏྠུཝསེན གརུཀལཧུཀཾ ཧོཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ཀོཙི པུརིསོ པརསྶ པཱཎིནཱ པཧཱརཾ དདེཡྻ, ཏསྶ ཏུམྷེ ཀིཾ དཎྜཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི? ‘‘ཡདི སོ, བྷནྟེ, ཨཱཧ ‘ནཀྑམཱམཱི’ཏི, ཏསྶ མཡཾ ཨཀྑམམཱནེ ཀཧཱཔཎཾ ཧརཱཔེམཱ’’ཏི ‘‘ཨིདྷ པན, མཧཱརཱཛ, སོ ཡེཝ པུརིསོ ཏཝ པཱཎིནཱ པཧཱརཾ དདེཡྻ, ཏསྶ པན ཀོ དཎྜོ’’ཏི? ‘‘ཧཏྠམྤིསྶ, བྷནྟེ, ཚེདཱཔེཡྻཱམ, པཱདམྤི ཚེདཱཔེཡྻཱམ, ཡཱཝ སཱིསཾ ཀལཱི༹རཙྪེཛྫཾ ཚེདཱཔེཡྻཱམ, སབྦམྤི ཏཾ གེཧཾ ཝིལུམྤཱཔེཡྻཱམ, ཨུབྷཏོཔཀྑེ [ཨུབྷཏོཔསྶེ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཡཱཝ སཏྟམཾ ཀུལཾ སམུགྒྷཱཏཱཔེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ པནེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཝིསེསོ, ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཡཾ ཨེཀསྶ པཱཎིཔྤཧཱརེ སུཁུམོ ཀཧཱཔཎོ དཎྜོ, ཡཾ ཏཝ པཱཎིཔྤཧཱརེ ཧཏྠཙྪེཛྫཾ པཱདཙྪེཛྫཾ ཡཱཝ ཀལཱི༹རཙྪེཛྫཾ སབྦགེཧཱདཱནཾ ཨུབྷཏོཔཀྑེ ཡཱཝ སཏྟམཀུལཱ སམུགྒྷཱཏོ’’ཏི? ‘‘མནུསྶནྟརེན, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཛཱནམུསཱཝཱདོ ཝཏྠུཝསེན གརུཀལཧུཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

མུསཱཝཱདགརུལཧུབྷཱཝཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. བོདྷིསཏྟདྷམྨཏཱཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཏཱདྷམྨཔརིཡཱཡེ ‘པུབྦེཝ བོདྷིསཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ནིཡཏཱ ཧོནྟི, བོདྷི ནིཡཏཱ ཧོཏི, ཨགྒསཱཝཀཱ ནིཡཏཱ ཧོནྟི, པུཏྟོ ནིཡཏོ ཧོཏི, ཨུཔཊྛཱཀོ ནིཡཏོ ཧོཏཱི’ཏི. པུན ཙ ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཏུསིཏེ ཀཱཡེ ཋིཏོ བོདྷིསཏྟོ ཨཊྛ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏི, ཀཱལཾ ཝིལོཀེཏི, དཱིཔཾ ཝིལོཀེཏི, དེསཾ ཝིལོཀེཏི, ཀུལཾ ཝིལོཀེཏི, ཛནེཏྟིཾ ཝིལོཀེཏི, ཨཱཡུཾ ཝིལོཀེཏི, མཱསཾ ཝིལོཀེཏི, ནེཀྑམྨཾ ཝིལོཀེཏཱི’ཏི. བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨཔརིཔཀྐེ ཉཱཎེ བུཛ྄ཛྷནཾ ནཏྠི, པརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ན སཀྐཱ ནིམེསནྟརམྤི ཨཱགམེཏུཾ, ཨནཏིཀྐམནཱིཡཾ པརིཔཀྐམཱནསཾ. ཀསྨཱ བོདྷིསཏྟོ ཀཱལཾ ཝིལོཀེཧི ‘ཀམྷི ཀཱལེ ཨུཔྤཛྫཱམཱི’ཏི. ཨཔརིཔཀྐེ ཉཱཎེ བུཛ྄ཛྷནཾ ནཏྠི, པརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ན སཀྐཱ ནིམེསནྟརམྤི ཨཱགམེཏུཾ, ཀསྨཱ བོདྷིསཏྟོ ཀུལཾ ཝིལོཀེཏི ‘ཀུམྷི ཀུལེ ཨུཔྤཛྫཱམཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, པུབྦེཝ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ནིཡཏཱ, ཏེན ཧི ‘ཀུལཾ ཝིལོཀེཏཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཀུལཾ ཝིལོཀེཏི, ཏེན ཧི ‘པུབྦེཝ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ནིཡཏཱ’ཏི ¶ ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘ནིཡཏཱ, མཧཱརཱཛ, པུབྦེཝ བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ, ཀུལཉྩ བོདྷིསཏྟོ ཝིལོཀེཏི. ཀིནྟི པན ཀུལཾ ཝིལོཀེཏི ‘ཡེ མེ མཱཏཱཔིཏརོ, ཏེ ཁཏྟིཡཱ ཨུདཱཧུ བྲཱཧྨཎཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཀུལཾ ཝིལོཀེཏི.

‘‘ཨཊྛནྣཾ, མཧཱརཱཛ, པུབྦེཝ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཧོཏི. ཀཏམེསཾ ཨཊྛནྣཾ? ཝཱཎིཛསྶ, མཧཱརཱཛ, པུབྦེཝ ཝིཀྐཡབྷཎྜཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཧོཏི, ཧཏྠིནཱགསྶ པུབྦེཝ སོཎྜཱཡ ཨནཱགཏོ མགྒོ ཨོལོཀེཏབྦོ ཧོཏི, སཱཀཊིཀསྶ པུབྦེཝ ཨནཱགཏཾ ཏིཏྠཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཧོཏི, ནིཡཱམཀསྶ པུབྦེཝ ཨནཱགཏཾ ཏཱིརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ནཱཝཱ པེསེཏབྦཱ ཧོཏི, བྷིསཀྐསྶ པུབྦེཝ ཨཱཡུཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱཏུརོ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ཧོཏི, ཨུཏྟརསེཏུསྶ པུབྦེཝ ཐིརཱཐིརབྷཱཝཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨབྷིརུཧིཏབྦཾ ཧོཏི, བྷིཀྑུསྶ པུབྦེཝ ཨནཱགཏཾ ཀཱལཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏབྦཾ ཧོཏི, བོདྷིསཏྟཱནཾ པུབྦེཝ ཀུལཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཧོཏི ¶ ‘ཁཏྟིཡཀུལཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལཾ ཝཱ’ཏི. ཨིམེསཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྛནྣཾ པུབྦེཝ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

བོདྷིསཏྟདྷམྨཏཱཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨཏྟནིཔཱཏནཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦཾ, ཡོ པཱཏེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨོ ཀཱརེཏབྦོ’ཏི. པུན ཙ ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཡཏྠ ཀཏྠཙི བྷགཝཱ སཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ དེསཡམཱནོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནོ མརཎསྶ སམུཙྪེདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡོ ཧི ཀོཙི ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཾ སམཏིཀྐམཏི, ཏཾ པརམཱཡ པསཾསཱཡ པསཾསཏཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦཾ, ཡོ པཱཏེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨོ ཀཱརེཏབྦོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནོ མརཎསྶ སམུཙྪེདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནོ མརཎསྶ སམུཙྪེདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཧི ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦཾ, ཡོ པཱཏེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨོ ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི ཏམྤི ¶ ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦཾ, ཡོ པཱཏེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨོ ཀཱརེཏབྦོ’ཏི. ཡཏྠ ཀཏྠཙི བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ དྷམྨཾ དེསཡཱམཱནེན ཙ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནོ མརཎསྶ སམུཙྪེདཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོ, ཏཏྠ པན ཀཱརཎཾ ཨཏྠི, ཡེན བྷགཝཱ ཀཱརཎེན པཊིཀྑིཔི སམཱདཔེསི ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པནེཏྠ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ, ཡེན བྷགཝཱ ཀཱརཎེན པཊིཀྑིཔི སམཱདཔེསི ཙཱ’’ཏི? ‘‘སཱིལཝཱ, མཧཱརཱཛ, སཱིལསམྤནྣོ ཨགདསམོ སཏྟཱནཾ ཀིལེསཝིསཝིནཱསནེ, ཨོསདྷསམོ སཏྟཱནཾ ཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམེ, ཨུདཀསམོ སཏྟཱནཾ ཀིལེསརཛོཛལླཱཔཧརཎེ, མཎིརཏནསམོ སཏྟཱནཾ སབྦསམྤཏྟིདཱནེ, ནཱཝཱསམོ སཏྟཱནཾ ཙཏུརོགྷཔཱརགམནེ, སཏྠཝཱཧསམོ སཏྟཱནཾ ཛཱཏིཀནྟཱརཏཱརཎེ, ཝཱཏསམོ སཏྟཱནཾ ¶ ཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔནིབྦཱཔནེ, མཧཱམེགྷསམོ སཏྟཱནཾ མཱནསཔརིཔཱུརཎེ, ཨཱཙརིཡསམོ སཏྟཱནཾ ཀུསལསིཀྑཱཔནེ, སུདེསཀསམོ སཏྟཱནཾ ཁེམཔཐམཱཙིཀྑཎེ. ཨེཝརཱུཔོ, མཧཱརཱཛ, བཧུགུཎོ ཨནེཀགུཎོ ཨཔྤམཱཎགུཎོ གུཎརཱསི ¶ གུཎཔུཉྫོ སཏྟཱནཾ ཝཌྜྷིཀརོ སཱིལཝཱ ‘མཱ ཝིནསྶཱི’ཏི སཏྟཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསི ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦཾ, ཡོ པཱཏེཡྻ, ཡཐཱདྷམྨོ ཀཱརེཏབྦོ’ཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཀུམཱརཀསྶཔེན ཝིཙིཏྲཀཐིཀེན པཱཡཱསིརཱཛཉྙསྶ པརལོཀཾ དཱིཔཡམཱནེན ‘ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ རཱཛཉྙ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ཏིཊྛནྟི, ཏཐཱ ཏཐཱ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝནྟི, བཧུཛནཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔཛྫནྟི བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’ནྟི.

‘‘ཀེན པན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ སམཱདཔེསི? ཛཱཏིཔི, མཧཱརཱཛ, དུཀྑཱ, ཛརཱཔི དུཀྑཱ, བྱཱདྷིཔི དུཀྑོ, མརཎམྤི དུཀྑཾ, སོཀོཔི དུཀྑོ, པརིདེཝོཔི དུཀྑོ, དུཀྑམྤི དུཀྑཾ, དོམནསྶམྤི དུཀྑཾ, ཨུཔཱཡཱསོཔི དུཀྑོ, ཨཔྤིཡེཧི སམྤཡོགོཔི དུཀྑོ, པིཡེཧི ཝིཔྤཡོགོཔི དུཀྑོ, མཱཏུམརཎམྤི དུཀྑཾ, པིཏུམརཎམྤི དུཀྑཾ, བྷཱཏུམརཎམྤི དུཀྑཾ, བྷགིནིམརཎམྤི དུཀྑཾ, པུཏྟམརཎམྤི དུཀྑཾ, དཱརམརཎམྤི དུཀྑཾ, དཱསམརཎམྤི དུཀྑཾ [ཨིདཾ ཝཱཀྱཾ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི], ཉཱཏིམརཎམྤི དུཀྑཾ, ཉཱཏིབྱསནམྤི དུཀྑཾ, རོགབྱསནམྤི དུཀྑཾ, བྷོགབྱསནམྤི དུཀྑཾ, སཱིལབྱསནམྤི དུཀྑཾ, དིཊྛིབྱསནམྤི དུཀྑཾ, རཱཛབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཙོརབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཝེརིབྷཡམྤི ¶ དུཀྑཾ, དུབྦྷིཀྑབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཨགྒིབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཨུདཀབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཨཱུམིབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཨཱཝཊྚབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡམྤི དུཀྑཾ, སུསུཀཱབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡམྤི དུཀྑཾ, པརཱནུཝཱདབྷཡམྤི དུཀྑཾ, དཎྜབྷཡམྤི དུཀྑཾ, དུགྒཏིབྷཡམྤི དུཀྑཾ, པརིསཱསཱརཛྫབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཨཱཛཱིཝཀབྷཡམྤི དུཀྑཾ, མརཎབྷཡམྤི དུཀྑཾ, ཝེཏྟེཧི ཏཱལ༹ནམྤི ¶ དུཀྑཾ, ཀསཱཧི ཏཱལ༹ནམྤི དུཀྑཾ, ཨདྡྷདཎྜཀེཧི ཏཱལ༹ནམྤི དུཀྑཾ, ཧཏྠཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, པཱདཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, ཧཏྠཔཱདཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, ཀཎྞཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, ནཱསཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, ཀཎྞནཱསཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, བིལངྒཐཱལིཀམྤི དུཀྑཾ, སངྑམུཎྜིཀམྤི དུཀྑཾ, རཱཧུམུཁམྤི དུཀྑཾ, ཛོཏིམཱལིཀམྤི དུཀྑཾ, ཧཏྠཔཛྫོཏིཀམྤི དུཀྑཾ, ཨེརཀཝཏྟིཀམྤི དུཀྑཾ, ཙཱིརཀཝཱསིཀམྤི དུཀྑཾ, ཨེཎེཡྻཀམྤི དུཀྑཾ ¶ , བལི༹སམཾསིཀམྤི དུཀྑཾ, ཀཧཱཔཎིཀམྤི དུཀྑཾ, ཁཱརཱཔཏཙྪིཀམྤི དུཀྑཾ, པལིགྷཔརིཝཏྟིཀམྤི དུཀྑཾ, པལཱལཔཱིཋཀམྤི དུཀྑཾ, ཏཏྟེན ཏེལེན ཨོསིཉྩནམྤི དུཀྑཾ, སུནཁེཧི ཁཱདཱཔནམྤི དུཀྑཾ, ཛཱིཝསཱུལཱརོཔནམྤི དུཀྑཾ, ཨསིནཱ སཱིསཙྪེདནམྤི དུཀྑཾ, ཨེཝརཱུཔཱནི, མཧཱརཱཛ, བཧུཝིདྷཱནི ཨནེཀཝིདྷཱནི དུཀྑཱནི སཾསཱརགཏོ ཨནུབྷཝཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝནྟཔབྦཏེ ཨབྷིཝུཊྛཾ ཨུདཀཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ པཱསཱཎ སཀྑར ཁར མརུམྦ ཨཱཝཊྚ གགྒལཀ ཨཱུམིཀཝངྐཙདིཀ ཨཱཝརཎནཱིཝརཎམཱུལཀསཱཁཱསུ པརིཡོཏྠརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝརཱུཔཱནི བཧུཝིདྷཱནི ཨནེཀཝིདྷཱནི དུཀྑཱནི སཾསཱརགཏོ ཨནུབྷཝཏི. པཝཏྟཾ, མཧཱརཱཛ, དུཀྑཾ, ཨཔྤཝཏྟཾ སུཁཾ. ཨཔྤཝཏྟསྶ གུཎཾ པཝཏྟསྶ [པཝཏྟེ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཙ བྷཡཾ དཱིཔཡམཱནོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ཨཔྤཝཏྟསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎསམཏིཀྐམཱཡ སམཱདཔེསི, ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཱ སམཱདཔེསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུནིབྦེཋིཏོ པཉྷོ, སུཀཐིཏཾ ཀཱརཎཾ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨཏྟནིཔཱཏནཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. མེཏྟཱབྷཱཝནཱནིསཾསཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘མེཏྟཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱསེཝིཏཱཡ བྷཱཝིཏཱཡ བཧུལཱིཀཏཱཡ ཡཱནཱིཀཏཱཡ ཝཏྠུཀཏཱཡ ཨནུཊྛིཏཱཡ པརིཙིཏཱཡ སུསམཱརདྡྷཱཡ ཨེཀཱདསཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེ ཨེཀཱདས? སུཁཾ སུཔཏི, སུཁཾ པཊིབུཛ྄ཛྷཏི ¶ , ན པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཨམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, དེཝཏཱ རཀྑནྟི, ནཱསྶ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི [སཏྠཾ ཀམཏི (སྱཱ.) ཨ. ནི. ༡༡.༡༥ པསྶིཏབྦཾ], ཏུཝཊཾ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, མུཁཝཎྞོ ཝིཔྤསཱིདཏི, ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཨུཏྟརིཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཧོཏཱི’ཏི. པུན ཙ ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘སཱམོ ཀུམཱརོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི མིགསངྒྷེན པརིཝུཏོ པཝནེ ཝིཙརནྟོ པཱིལི༹ཡཀྑེན རཉྙཱ ཝིདྡྷོ ཝིསཔཱིཏེན སལླེན ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏོ པཏིཏོ’ཏི.

‘‘ཡདི ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘མེཏྟཱཡ བྷིཀྑཝེ…པེ… བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཧོཏཱི’ཏི, ཏེན ཧི ‘‘སཱམོ ཀུམཱརོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི མིགསངྒྷེན པརིཝུཏོ པཝནེ ཝིཙརནྟོ པཱིལི༹ཡཀྑེན རཉྙཱ ཝིདྡྷོ ཝིསཔཱིཏེན སལླེན ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏོ པཏིཏོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི སཱམོ ཀུམཱརོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི མིགསངྒྷེན པརིཝུཏོ པཝནེ ཝིཙརནྟོ པཱིལི༹ཡཀྑེན རཉྙཱ ཝིདྡྷོ ཝིསཔཱིཏེན སལླེན ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏོ པཏིཏོ, ཏེན ཧི ‘མེཏྟཱཡ, བྷིཀྑཝེ…པེ… སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏཱི’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ སུནིཔུཎོ པརིསཎྷོ སུཁུམོ གམྦྷཱིརོ, ཨཔི སུནིཔུཎཱནཾ མནུཛཱནཾ གཏྟེ སེདཾ མོཙེཡྻ, སོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, ཝིཛཊེཧི ཏཾ མཧཱཛཊཱཛཊིཏཾ, ཨནཱགཏཱནཾ ཛིནཔུཏྟཱནཾ ཙཀྑུཾ དེཧི ནིབྦཱཧནཱཡཱ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘མེཏྟཱཡ བྷིཀྑཝེ…པེ... སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏཱི’ཏི. སཱམོ ཙ ཀུམཱརོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི མིགསངྒྷེན པརིཝུཏོ པཝནེ ཝིཙརནྟོ པཱིལི༹ཡཀྑེན རཉྙཱ ཝིདྡྷོ ཝིསཔཱིཏེན སལླེན ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏོ པཏིཏོ, ཏཏྠ པན, ¶ མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ ཨཏྠི. ཀཏམཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ? ནེཏེ, མཧཱརཱཛ, གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ, སཱམོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམཱརོ གྷཊཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཏསྨིཾ ཁཎེ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ པམཏྟོ ཨཧོསི.

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཁཎེ པུགྒལོ མེཏྟཾ སམཱཔནྣོ ཧོཏི, ན ཏསྶ པུགྒལསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི. ཏསྶ ཡེ ཀེཙི ཨཧིཏཀཱམཱ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ ན པསྶནྟི, ན ཏསྨིཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷནྟི. ནེཏེ, མཧཱརཱཛ, གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ སངྒཱམསཱུརོ ཨབྷེཛྫཀཝཙཛཱལིཀཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ སངྒཱམཾ ཨོཏརེཡྻ, ཏསྶ སརཱ ཁིཏྟཱ ཨུཔགནྟྭཱ པཏནྟི ཝིཀིརནྟི, ན ཏསྨིཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷནྟི, ནེསོ, མཧཱརཱཛ, གུཎོ སངྒཱམསཱུརསྶ, ཨབྷེཛྫཀཝཙཛཱལིཀཱཡེསོ གུཎོ, ཡསྶ སརཱ ཁིཏྟཱ ཨུཔགནྟྭཱ པཏནྟི ཝིཀིརནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏེ གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ.

‘‘ཡསྨིཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཁཎེ པུགྒལོ མེཏྟཾ སམཱཔནྣོ ཧོཏི, ན ཏསྶ པུགྒལསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི. ཏསྶ ཡེ ཀེཙི ཨཧིཏཀཱམཱ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ ན པསྶནྟི, ཏསྨིཾ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི, ནེཏེ ¶ , མཧཱརཱཛ, གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ. ཨིདྷ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ དིབྦཾ ཨནྟརདྷཱནཾ མཱུལཾ ཧཏྠེ ཀརེཡྻ, ཡཱཝ ཏཾ མཱུལཾ ཏསྶ ཧཏྠགཏཾ ཧོཏི, ཏཱཝ ན ཨཉྙོ ཀོཙི པཀཏིམནུསྶོ ཏཾ པུརིསཾ པསྶཏི. ནེསོ, མཧཱརཱཛ, གུཎོ པུརིསསྶ, མཱུལསྶེསོ གུཎོ ཨནྟརདྷཱནསྶ, ཡཾ སོ པཀཏིམནུསྶཱནཾ ཙཀྑུཔཐེ ན དིསྶཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏེ གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ.

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཁཎེ པུགྒལོ མེཏྟཾ སམཱཔནྣོ ཧོཏི, ན ཏསྶ པུགྒལསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི. ཏསྶ ཡེ ཀེཙི ཨཧིཏཀཱམཱ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ ན པསྶནྟི, ན ཏསྨིཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷནྟི. ནེཏེ, མཧཱརཱཛ, གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ. ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསཾ ¶ སུཀཏཾ མཧཱལེཎམནུཔྤཝིཊྛཾ མཧཏིམཧཱམེགྷོ ཨབྷིཝསྶནྟོ ན སཀྐོཏི ཏེམཡིཏུཾ, ནེསོ, མཧཱརཱཛ, གུཎོ པུརིསསྶ, མཧཱལེཎསྶེསོ གུཎོ, ཡཾ མཧཱམེགྷོ ཨབྷིཝསྶམཱནོ ན ཏཾ ཏེམེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེཏེ གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ.

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཁཎེ པུགྒལོ མེཏྟཾ སམཱཔནྣོ ཧོཏི, ན ཏསྶ པུགྒལསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི. ཏསྶ ཡེ ཀེཙི ཨཧིཏཀཱམཱ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ ན པསྶནྟི, ན ཏསྶ སཀྐོནྟི ཨཧིཏཾ ཀཱཏུཾ ནེཏེ, མཧཱརཱཛ, གུཎཱ པུགྒལསྶ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡེཏེ གུཎཱ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦཔཱཔནིཝཱརཎཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ’’ཏི. ‘‘སབྦཀུསལགུཎཱཝཧཱ, མཧཱརཱཛ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱ ཧིཏཱནམྤི ཨཧིཏཱནམྤི, ཡེ ཏེ སཏྟཱ ཝིཉྙཱཎབདྡྷཱ, སབྦེསཾ མཧཱནིསཾསཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ སཾཝིབྷཛིཏབྦཱ’’ཏི.

མེཏྟཱབྷཱཝནཱནིསཾསཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཀུསལཱཀུསལསམཝིསམཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན ‘ཀུསལཀཱརིསྶཔི ཨཀུསལཀཱརིསྶཔི ཝིཔཱཀོ སམསམོ, ཨུདཱཧུ ཀོཙི ¶ ཝིསེསོ ཨཏྠཱི’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཀུསལསྶ ¶ ཙ ཨཀུསལསྶ ཙ ཝིསེསོ, ཀུསལཾ, མཧཱརཱཛ, སུཁཝིཔཱཀཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ, ཨཀུསལཾ དུཀྑཝིཔཱཀཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘དེཝདཏྟོ ཨེཀནྟཀཎྷོ, ཨེཀནྟཀཎྷེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ, བོདྷིསཏྟོ ཨེཀནྟསུཀྐོ, ཨེཀནྟསུཀྐེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ’ཏི. པུན ཙ དེཝདཏྟོ བྷཝེ བྷཝེ ཡསེན ཙ པཀྑེན ཙ བོདྷིསཏྟེན སམསམོ ཧོཏི, ཀདཱཙི ཨདྷིཀཏརོ ཝཱ. ཡདཱ དེཝདཏྟོ ནགརེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟསྶ རཉྙོ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཚཝཀཙཎྜཱལོ ཨཧོསི ཝིཛྫཱདྷརོ, ཝིཛྫཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཨཀཱལེ ཨམྦཕལཱནི ནིབྦཏྟེསི, ཨེཏྠ ཏཱཝ བོདྷིསཏྟོ དེཝདཏྟཏོ ཛཱཏིཡཱ ནིཧཱིནོ ཡསེན ¶ ཙ ནིཧཱིནོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ རཱཛཱ ཨཧོསི མཧཱ མཧཱིཔཏི སབྦཀཱམསམངྒཱི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶཱུཔབྷོགོ ཨཧོསི ཧཏྠིནཱགོ སབྦལཀྑཎསམྤནྣོ, ཏསྶ ཙཱརུགཏིཝིལཱསཾ ཨསཧམཱནོ རཱཛཱ ཝདྷམིཙྪནྟོ ཧཏྠཱཙརིཡཾ ཨེཝམཝོཙ ‘ཨསིཀྑིཏོ ཏེ, ཨཱཙརིཡ, ཧཏྠིནཱགོ, ཏསྶ ཨཱཀཱསགམནཾ ནཱམ ཀཱརཎཾ ཀརོཧཱི’ཏི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ བོདྷིསཏྟོ དེཝདཏྟཏོ ཛཱཏིཡཱ ནིཧཱིནོ ལཱམཀོ ཏིརཙྪཱནགཏོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི པཝནེ ནཊྛཱཡིཀོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ མཧཱཔཐཝཱི ནཱམ མཀྐཊོ ཨཧོསི, ཨེཏྠཔི ཏཱཝ དིསྶཏི ཝིསེསོ མནུསྶསྶ ཙ ཏིརཙྪཱནགཏསྶ ཙ, ཏཏྠཔི ཏཱཝ བོདྷིསཏྟོ དེཝདཏྟཏོ ཛཱཏིཡཱ ནིཧཱིནོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི སོཎུཏྟརོ ནཱམ ནེསཱདོ བལཝཱ བལཝཏརོ ནཱགབལོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཚདྡནྟོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཨཧོསི. ཏདཱ སོ ལུདྡཀོ ཏཾ ཧཏྠིནཱགཾ གྷཱཏེསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོཝ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི ཝནཙརཀོ ཨནིཀེཏཝཱསཱི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ སཀུཎོ ཨཧོསི ཏིཏྟིརོ མནྟཛ྄ཛྷཱཡཱི, ཏདཱཔི སོ ཝནཙརཀོ ཏཾ སཀུཎཾ གྷཱཏེསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོཝ ཛཱཏིཡཱ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ ཀལཱབུ ནཱམ ཀཱསིརཱཛཱ [ཀཱསིཀརཱཛཱ (ཀ.)] ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏཱཔསོ ¶ ཨཧོསི ཁནྟིཝཱདཱི. ཏདཱ སོ རཱཛཱ ཏསྶ ཏཱཔསསྶ ཀུདྡྷོ ཧཏྠཔཱདེ ཝཾསཀལཱི༹རེ ཝིཡ ཚེདཱཔེསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཨདྷིཀཏརོ ཛཱཏིཡཱ ཙ ཡསེན ཙ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི ཝནཙརོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ནནྡིཡོ ནཱམ ཝཱནརིནྡོ ཨཧོསི, ཏདཱཔི སོ ཝནཙརོ ཏཾ ཝཱནརིནྡཾ གྷཱཏེསི སདྡྷིཾ མཱཏརཱ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀེན ཙ, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཨདྷིཀཏརོ ཛཱཏིཡཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི ཨཙེལཀོ ཀཱརམྦྷིཡོ ནཱམ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ པཎྜརཀོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ¶ ཡེཝ ཨདྷིཀཏརོ ཛཱཏིཡཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི པཝནེ ཛཊིལཀོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏཙྪཀོ ནཱམ མཧཱསཱུཀརོ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཛཱཏིཡཱ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ ཙེཏཱིསུ སཱུརཔརིཙརོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི ཨུཔརི པུརིསམཏྟེ གགནེ ཝེཧཱསངྒམོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཀཔིལོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཨདྷིཀཏརོ ཛཱཏིཡཱ ཙ ཡསེན ཙ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི སཱམོ ནཱམ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ རུརུ ནཱམ མིགརཱཛཱ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཛཱཏིཡཱ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མནུསྶོ ཨཧོསི ལུདྡཀོ པཝནཙརོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཧཏྠིནཱགོ ཨཧོསི, སོ ལུདྡཀོ ཏསྶ ཧཏྠིནཱགསྶ སཏྟཀྑཏྟུཾ དནྟེ ཚིནྡིཏྭཱ ཧརི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཡོནིཡཱ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ སིངྒཱལོ ཨཧོསི ཁཏྟིཡདྷམྨོ, སོ ཡཱཝཏཱ ཛམྦུདཱིཔེ པདེསརཱཛཱནོ ཏེ སབྦེ ཨནུཡུཏྟེ ཨཀཱསི, ཏདཱ ¶ བོདྷིསཏྟོ ཝིདྷུརོ ནཱམ པཎྜིཏོ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཡསེན ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ ཧཏྠིནཱགོ ཧུཏྭཱ ལཊུཀིཀཱཡ སཀུཎིཀཱཡ པུཏྟཀེ གྷཱཏེསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོཔི ཧཏྠིནཱགོ ཨཧོསི ཡཱུཐཔཏི, ཏཏྠ ཏཱཝ ཨུབྷོཔི ཏེ སམསམཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ ཡཀྑོ ཨཧོསི ཨདྷམྨོ ནཱམ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོཔི ཡཀྑོ ཨཧོསི དྷམྨོ ནཱམ, ཏཏྠཔི ཏཱཝ ཨུབྷོཔི སམསམཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ ནཱཝིཀོ ཨཧོསི པཉྩནྣཾ ཀུལསཏཱནཾ ཨིསྶརོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོཔི ནཱཝིཀོ ཨཧོསི པཉྩནྣཾ ཀུལསཏཱནཾ ཨིསྶརོ, ཏཏྠཔི ཏཱཝ ཨུབྷོཔི སམསམཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ སཏྠཝཱཧོ ཨཧོསི པཉྩནྣཾ སཀཊསཏཱནཾ ཨིསྶརོ, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོཔི སཏྠཝཱཧོ ཨཧོསི པཉྩནྣཾ སཀཊསཏཱནཾ ཨིསྶརོ, ཏཏྠཔི ཏཱཝ ཨུབྷོཔི སམསམཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ¶ ཡདཱ དེཝདཏྟོ སཱཁོ ནཱམ མིགརཱཛཱ ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོཔི ནིགྲོདྷོ ནཱམ མིགརཱཛཱ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ ཨུབྷོཔི སམསམཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ སཱཁོ ནཱམ སེནཱཔཏི ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོཔི ནིགྲོདྷོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ ཨུབྷོཔི སམསམཱ ཨཧེསུཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ ཁཎྜཧཱལོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཙནྡོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ ཨཧོསི, ཏདཱ སོ ཁཎྜཧཱལོ ཡེཝ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ བྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུཏྟོ མཧཱཔདུམོ ནཱམ ཀུམཱརོ ཨཧོསི, ཏདཱ སོ རཱཛཱ སཀཔུཏྟཾ ཙོརཔཔཱཏེ ཁིཔཱཔེསི, ཡཏོ ཀུཏོཙི པིཏཱཝ པུཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཏརོ ཧོཏི ཝིསིཊྛོཏི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཨདྷིཀཏརོ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ ཡདཱ དེཝདཏྟོ མཧཱཔཏཱཔོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶ པུཏྟོ ¶ དྷམྨཔཱལོ ནཱམ ཀུམཱརོ ཨཧོསི, ཏདཱ སོ རཱཛཱ སཀཔུཏྟསྶ ཧཏྠཔཱདེ སཱིསཉྩ ཚེདཱཔེསི, ཏཏྠཔི ཏཱཝ དེཝདཏྟོ ཡེཝ ཨུཏྟརོ ཨདྷིཀཏརོ.

ཨཛྫེཏརཧི ཨུབྷོཔི སཀྱཀུལེ ཛཱཡིཾསུ. བོདྷིསཏྟོ བུདྡྷོ ཨཧོསི སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ, དེཝདཏྟོ ཏསྶ དེཝཱཏིདེཝསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨིདྡྷིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བུདྡྷཱལཡཾ ཨཀཱསི. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ མཡཱ བྷཎིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཏཐཾ ཨུདཱཧུ ཝིཏཐ’’ནྟི?

‘‘ཡཾ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, བཧུཝིདྷཾ ཀཱརཎཾ ཨོསཱརེསི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ, ནོ ཨཉྙཐཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཎྷོཔི སུཀྐོཔི སམསམགཏིཀཱ ཧོནྟི, ཏེན ཧི ཀུསལམྤི ཨཀུསལམྤི སམསམཝིཔཱཀཾ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཀུསལམྤི ཨཀུསལམྤི སམསམཝིཔཱཀཾ ཧོཏི, ན ཧི, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟོ སབྦཛནེཧི པཊིཝིརུདྡྷོ, བོདྷིསཏྟེནེཝ པཊིཝིརུདྡྷོ. ཡོ ཏསྶ བོདྷིསཏྟེན པཊིཝིརུདྡྷོ, སོ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཡེཝ བྷཝེ པཙྩཏི ཕལཾ དེཏི. དེཝདཏྟོཔི, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶརིཡེ ¶ ཋིཏོ ཛནཔདེསུ ཨཱརཀྑཾ དེཏི, སེཏུཾ སབྷཾ པུཉྙསཱལཾ ཀཱརེཏི, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཀཔཎདྡྷིཀཝཎིབྦཀཱནཾ ནཱཐཱནཱཐཱནཾ ཡཐཱཔཎིཧིཏཾ དཱནཾ དེཏི. ཏསྶ སོ ཝིཔཱཀེན བྷཝེ བྷཝེ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷཏི. ཀསྶེཏཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ཝིནཱ དཱནེན དམེན སཾཡམེན ཨུཔོསཐཀམྨེན སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཏཱིཏི?

‘‘ཡཾ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཝདེསི ‘དེཝདཏྟོ ཙ བོདྷིསཏྟོ ཙ ཨེཀཏོ ཨནུཔརིཝཏྟནྟཱི’ཏི, སོ ན ཛཱཏིསཏསྶ ཨཙྩཡེན སམཱགམོ ཨཧོསི, ན ཛཱཏིསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན, ན ཛཱཏིསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན, ཀདཱཙི ཀརཧཙི བཧཱུནཾ ཨཧོརཏྟཱནཾ ཨཙྩཡེན སམཱགམོ ཨཧོསི. ཡཾ པནེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀཱཎཀཙྪཔོཔམཾ ཨུཔདསྶིཏཾ མནུསྶཏྟཔྤཊིལཱབྷཱཡ, ཏཐཱུཔམཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེསཾ སམཱགམཾ དྷཱརེཧི.

‘‘ན, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟསྶ དེཝདཏྟེནེཝ སདྡྷིཾ སམཱགམོ ཨཧོསི, ཐེརོཔི, མཧཱརཱཛ, སཱརིཔུཏྟོ ཨནེཀེསུ ཛཱཏིསཏསཧསྶེསུ བོདྷིསཏྟསྶ པིཏཱ ཨཧོསི, མཧཱཔིཏཱ ཨཧོསི, ཙཱུལ༹པིཏཱ ཨཧོསི ¶ , བྷཱཏཱ ཨཧོསི, པུཏྟོ ཨཧོསི, བྷཱགིནེཡྻོ ཨཧོསི, མིཏྟོ ཨཧོསི.

‘‘བོདྷིསཏྟོཔི, མཧཱརཱཛ, ཨནེཀེསུ ཛཱཏིསཏསཧསྶེསུ ཐེརསྶ སཱརིཔུཏྟསྶ པིཏཱ ཨཧོསི, མཧཱཔིཏཱ ཨཧོསི, ཙཱུལ༹པིཏཱ ཨཧོསི, བྷཱཏཱ ཨཧོསི, པུཏྟོ ཨཧོསི, བྷཱགིནེཡྻོ ཨཧོསི ¶ , མིཏྟོ ཨཧོསི, སབྦེཔི, མཧཱརཱཛ, སཏྟནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཱ སཾསཱརསོཏམནུགཏཱ སཾསཱརསོཏེན ཝུཡ྄ཧནྟཱ ཨཔྤིཡེཧིཔི པིཡེཧིཔི སམཱགཙྪནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ སོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ སུཙིཨསུཙིཀལྱཱཎཔཱཔཀེན སམཱགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦེཔི སཏྟནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཱ སཾསཱརསོཏམནུགཏཱ སཾསཱརསོཏེན ཝུཡ྄ཧནྟཱ ཨཔྤིཡེཧིཔི པིཡེཧིཔི སམཱགཙྪནྟི. དེཝདཏྟོ, མཧཱརཱཛ, ཡཀྑོ སམཱནོ ཨཏྟནཱ ཨདྷམྨོ པརེ ཨདྷམྨེ ནིཡོཛེཏྭཱ སཏྟཔཉྙཱསཝསྶཀོཊིཡོ སཊྛི ཙ ཝསྶསཏསཧསྶཱནི མཧཱནིརཡེ པཙྩི ¶ , བོདྷིསཏྟོཔི, མཧཱརཱཛ, ཡཀྑོ སམཱནོ ཨཏྟནཱ དྷམྨོ པརེ དྷམྨེ ནིཡོཛེཏྭཱ སཏྟཔཉྙཱསཝསྶཀོཊིཡོ སཊྛི ཙ ཝསྶསཏསཧསྶཱནི སགྒེ མོདི སབྦཀཱམསམངྒཱི, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟོ ཨིམསྨིཾ བྷཝེ བུདྡྷཾ ཨནཱསཱདནཱིཡམཱསཱདཡིཏྭཱ སམགྒཉྩ སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཐཝིཾ པཱཝིསི, ཏཐཱགཏོ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦདྷམྨེ པརིནིབྦུཏོ ཨུཔདྷིསངྑཡེ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཀུསལཱཀུསལསམཝིསམཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཨམརཱདེཝཱིཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘སཙེ ལབྷེཐ ཁཎཾ ཝཱ རཧོ ཝཱ, ནིམནྟཀཾ [ནིཝཱཏཀཾ (ཀུཎཱལཛཱཏཀེ)] ཝཱཔི ལབྷེཐ ཏཱདིསཾ;

སབྦཱཝ [སབྦཱཔི (སཱི. པཱི.)] ཨིཏྠཱི ཀཡིརུཾ [ཀརེཡྻུཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ནུ པཱཔཾ, ཨཉྙཾ ཨལདྡྷཱ པཱིཋསཔྤིནཱ སདྡྷི’ནྟི.

‘‘པུན ཙ ཀཐཱིཡཏི ‘མཧོསདྷསྶ བྷརིཡཱ ཨམརཱ ནཱམ ཨིཏྠཱི གཱམཀེ ཋཔིཏཱ པཝུཏྠཔཏིཀཱ རཧོ ནིསིནྣཱ ཝིཝིཏྟཱ རཱཛཔྤཊིསམཾ སཱམིཀཾ ཀརིཏྭཱ སཧསྶེན ¶ ནིམནྟཱིཡམཱནཱ པཱཔཾ ནཱཀཱསཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སཙེ…པེ… སདྡྷི’ནྟི ཏེན ཧི ‘མཧོསདྷསྶ བྷརིཡཱ…པེ… ནཱཀཱསཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི མཧོསདྷསྶ བྷརིཡཱ…པེ… ¶ ནཱཀཱསི, ཏེན ཧི ‘སཙེ…པེ… སདྡྷི’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘སཙེ…པེ… སདྡྷི’ནྟི. ཀཐཱིཡཏི ཙ ‘མཧོསདྷསྶ བྷརིཡཱ ¶ …པེ… ནཱཀཱསཱི’ཏི. ཀརེཡྻ སཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠཱི སཧསྶཾ ལབྷམཱནཱ ཏཱདིསེན པུརིསེན སདྡྷིཾ པཱཔཀམྨཾ, ན སཱ ཀརེཡྻ སཙེ ཁཎཾ ཝཱ རཧོ ཝཱ ནིམནྟཀཾ ཝཱཔི ཏཱདིསཾ ལབྷེཡྻ, ཝིཙིནནྟཱི སཱ, མཧཱརཱཛ, ཨམརཱ ཨིཏྠཱི ན ཨདྡས ཁཎཾ ཝཱ རཧོ ཝཱ ནིམནྟཀཾ ཝཱཔི ཏཱདིསཾ.

‘‘ཨིདྷ ལོཀེ གརཧབྷཡཱ ཁཎཾ ན པསྶི, པརལོཀེ ནིརཡབྷཡཱ ཁཎཾ ན པསྶི, ཀཊུཀཝིཔཱཀཾ པཱཔནྟི ཁཎཾ ན པསྶི, པིཡཾ ཨམུཉྩིཏུཀཱམཱ ཁཎཾ ན པསྶི, སཱམིཀསྶ གརུཀཏཱཡ ཁཎཾ ན པསྶི, དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡནྟཱི ཁཎཾ ན པསྶི, ཨནརིཡཾ གརཧནྟཱི ཁཎཾ ན པསྶི, ཀིརིཡཾ ཨབྷིནྡིཏུཀཱམཱ ཁཎཾ ན པསྶི. ཨེཝརཱུཔེཧི བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཁཎཾ ན པསྶི.

‘‘རཧོཔི སཱ ལོཀེ ཝིཙིནིཏྭཱ ཨཔསྶནྟཱི པཱཔཾ ནཱཀཱསི. སཙེ སཱ མནུསྶེཧི ¶ རཧོ ལབྷེཡྻ, ཨཐ ཨམནུསྶེཧི རཧོ ན ལབྷེཡྻ. སཙེ ཨམནུསྶེཧི རཧོ ལབྷེཡྻ, ཨཐ པརཙིཏྟཝིདཱུཧི པབྦཛིཏེཧི རཧོ ན ལབྷེཡྻ. སཙེ པརཙིཏྟཝིདཱུཧི པབྦཛིཏེཧི རཧོ ལབྷེཡྻ, ཨཐ པརཙིཏྟཝིདཱུནཱིཧི དེཝཏཱཧི རཧོ ན ལབྷེཡྻ. སཙེ པརཙིཏྟཝིདཱུནཱིཧི དེཝཏཱཧི རཧོ ལབྷེཡྻ, ཨཏྟནཱཝ པཱཔེཧི རཧོ ན ལབྷེཡྻ. སཙེ ཨཏྟནཱཝ པཱཔེཧི རཧོ ལབྷེཡྻ, ཨཐ ཨདྷམྨེན རཧོ ན ལབྷེཡྻ. ཨེཝརཱུཔེཧི བཧུཝིདྷེཧི ཀཱརཎེཧི རཧོ ཨལབྷིཏྭཱ པཱཔཾ ནཱཀཱསི.

‘‘ནིམནྟཀམྤི སཱ ལོཀེ ཝིཙིནིཏྭཱ ཏཱདིསཾ ཨལབྷནྟཱི པཱཔཾ ནཱཀཱསི. མཧོསདྷོ, མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏོ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ? མཧོསདྷོ, མཧཱརཱཛ, སཱུརོ ཧིརིམཱ ཨོཏྟཔྤཱི སཔཀྑོ མིཏྟསམྤནྣོ ཁམོ སཱིལཝཱ སཙྩཝཱདཱི སོཙེཡྻསམྤནྣོ ཨཀྐོདྷནོ ཨནཏིམཱནཱི ཨནུསཱུཡཀོ ཝཱིརིཡཝཱ ཨཱཡཱུཧཀོ སངྒཱཧཀོ སཾཝིབྷཱགཱི སཁིལོ ནིཝཱཏཝུཏྟི སཎྷོ ཨསཋོ ཨམཱཡཱཝཱི ཨཏིབུདྡྷིསམྤནྣོ ཀིཏྟིམཱ ཝིཛྫཱསམྤནྣོ ཧིཏེསཱི ཨུཔནིསྶིཏཱནཾ ¶ པཏྠིཏོ སབྦཛནསྶ དྷནཝཱ ཡསཝཱ. མཧོསདྷོ, མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏོ ཨིམེཧི ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ. སཱ ཨཉྙཾ ཏཱདིསཾ ནིམནྟཀཾ ཨལབྷིཏྭཱ པཱཔཾ ནཱཀཱསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨམརཱདེཝཱིཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨརཧནྟཨབྷཱཡནཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཝིགཏབྷཡསནྟཱསཱ ཨརཧནྟོ’ཏི. པུན ཙ ནགརེ རཱཛགཧེ དྷནཔཱལཀཾ ཧཏྠིཾ བྷགཝཏི ཨོཔཏནྟཾ དིསྭཱ པཉྩ ཁཱིཎཱསཝསཏཱནི པརིཙྩཛིཏྭཱ ཛིནཝརཾ པཀྐནྟཱནི དིསཱཝིདིསཾ ཨེཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཐེརཾ ཨཱནནྡཾ. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏེ ཨརཧནྟོ བྷཡཱ པཀྐནྟཱ, པཉྙཱཡིསྶཏི སཀེན ཀམྨེནཱཏི དསབལཾ པཱཏེཏུཀཱམཱ པཀྐནྟཱ ¶ , ཨུདཱཧུ ཏཐཱགཏསྶ ཨཏུལཾ ཝིཔུལམསམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམཱ པཀྐནྟཱ? ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཝིགཏབྷཡསནྟཱསཱ ཨརཧནྟོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ནགརེ…པེ… ཨཱནནྡ’ནྟི ཡཾ ཝཙནཾ ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ནགརེ རཱཛགཧེ དྷནཔཱལཀཾ ཧཏྠིཾ བྷགཝཏི ཨོཔཏནྟཾ དིསྭཱ པཉྩ ཁཱིཎཱསཝསཏཱནི པརིཙྩཛིཏྭཱ ཛིནཝརཾ པཀྐནྟཱནི དིསཱཝིདིསཾ ཨེཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཐེརཾ ཨཱནནྡཾ, ཏེན ཧི ‘ཝིགཏབྷཡསནྟཱསཱ ཨརཧནྟོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཝིགཏབྷཡསནྟཱསཱ ཨརཧནྟོ’ཏི, ནགརེ རཱཛགཧེ དྷནཔཱལཀཾ ཧཏྠིཾ བྷགཝཏི ཨོཔཏནྟཾ དིསྭཱ པཉྩ ཁཱིཎཱསཝསཏཱནི པརིཙྩཛིཏྭཱ ཛིནཝརཾ པཀྐནྟཱནི དིསཱཝིདིསཾ ཨེཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཐེརཾ ཨཱནནྡཾ, ཏཉྩ པན ན བྷཡཱ, ནཱཔི བྷགཝནྟཾ པཱཏེཏུཀཱམཏཱཡ.

‘‘ཡེན པན, མཧཱརཱཛ, ཧེཏུནཱ ཨརཧནྟོ བྷཱཡེཡྻུཾ ཝཱ ཏཱསེཡྻུཾ ཝཱ, སོ ཧེཏུ ཨརཧནྟཱནཾ སམུཙྪིནྣོ, ཏསྨཱ ཝིགཏབྷཡསནྟཱསཱ ཨརཧནྟོ, བྷཱཡཏི ནུ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི ཁཎནྟེཔི བྷིནྡནྟེཔི དྷཱརེནྟེཔི སམུདྡཔབྦཏགིརིསིཁརེཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, མཧཱཔཐཝིཡཱ སོ ཧེཏུ, ཡེན ཧེཏུནཱ མཧཱཔཐཝཱི ¶ བྷཱཡེཡྻ ཝཱ ཏཱསེཡྻ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཨརཧནྟཱནཾ སོ ཧེཏུ, ཡེན ཧེཏུནཱ ཨརཧནྟོ བྷཱཡེཡྻུཾ ཝཱ ཏཱསེཡྻུཾ ཝཱ.

‘‘བྷཱཡཏི ནུ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརཾ ཚིནྡནྟེ ཝཱ བྷིནྡནྟེ ཝཱ པཏནྟེ ཝཱ ཨགྒིནཱ དཧནྟེ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, གིརིསིཁརསྶ ¶ སོ ཧེཏུ, ཡེན ཧེཏུནཱ གིརིསིཁརཾ བྷཱཡེཡྻ ཝཱ ཏཱསེཡྻ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཨརཧནྟཱནཾ སོ ཧེཏུ, ཡེན ཧེཏུནཱ ཨརཧནྟོ བྷཱཡེཡྻུཾ ཝཱ ཏཱསེཡྻུཾ ཝཱ.

‘‘ཡདིཔི ¶ , མཧཱརཱཛ, ལོཀདྷཱཏུསཏསཧསྶེསུ ཡེ ཀེཙི སཏྟནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཱ སབྦེཔི ཏེ སཏྟིཧཏྠཱ ཨེཀཾ ཨརཧནྟཾ ཨུཔདྷཱཝིཏྭཱ ཏཱསེཡྻུཾ, ན བྷཝེཡྻ ཨརཧཏོ ཙིཏྟསྶ ཀིཉྩི ཨཉྙཐཏྟཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཨཊྛཱནམནཝཀཱསཏཱཡ.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཨེཝཾ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐོ ཨཧོསི ‘ཨཛྫ ནརཝརཔཝརེ ཛིནཝརཝསབྷེ ནགརཝརམནུཔྤཝིཊྛེ ཝཱིཐིཡཱ དྷནཔཱལཀོ ཧཏྠཱི ཨཱཔཏིསྶཏི, ཨསཾསཡམཏིདེཝདེཝཾ ཨུཔཊྛཱཀོ ན པརིཙྩཛིསྶཏི, ཡདི མཡཾ སབྦེཔི བྷགཝནྟཾ ན པརིཙྩཛིསྶཱམ, ཨཱནནྡསྶ གུཎོ པཱཀཊོ ན བྷཝིསྶཏི, ན ཧེཝ ཙ ཏཐཱགཏཾ སམུཔགམིསྶཏི ཧཏྠིནཱགོ, ཧནྡ མཡཾ ཨཔགཙྪཱམ, ཨེཝམིདཾ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ ཀིལེསབནྡྷནམོཀྑོ བྷཝིསྶཏི, ཨཱནནྡསྶ ཙ གུཎོ པཱཀཊོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཏེ ཨརཧནྟོ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ དིསཱཝིདིསཾ པཀྐནྟཱ’’ཏི. ‘‘སུཝིབྷཏྟོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ, ཨེཝམེཏཾ ནཏྠི ཨརཧནྟཱནཾ བྷཡཾ ཝཱ སནྟཱསོ ཝཱ, ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ ཨརཧནྟོ པཀྐནྟཱ དིསཱཝིདིས’’ནྟི.

ཨརཧནྟཨབྷཱཡནཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. བུདྡྷསབྦཉྙུབྷཱཝཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཏཐཱགཏོ སབྦཉྙཱུ’ཏི. པུན ཙ བྷཎཐ ‘ཏཐཱགཏེན སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཔྤམུཁེ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཎཱམིཏེ ¶ ཙཱཏུམེཡྻཀཱ ཙ སཀྱཱ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི བཱིཛཱུཔམཉྩ ཝཙྪཏརུཎཱུཔམཉྩ ཨུཔདསྶེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པསཱདེསུཾ ཁམཱཔེསུཾ ནིཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཀཾསཱུ’ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཉྙཱཏཱ ཏཱ ཨུཔམཱ ཏཐཱགཏསྶ, ཡཱཧི ཏཐཱགཏོ ཨུཔམཱཧི ¶ ཨོརཏོ ཁམིཏོ ཨུཔསནྟོ ནིཛ྄ཛྷཏྟཾ གཏོ? ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏསྶ ཏཱ ཨུཔམཱ ཨཉྙཱཏཱ, ཏེན ཧི བུདྡྷོ ཨསབྦཉྙཱུ, ཡདི ཉཱཏཱ, ཏེན ཧི ཨོཀསྶ པསཡ྄ཧ ཝཱིམཾསཱཔེཀྑོ པཎཱམེསི, ཏེན ཧི ཏསྶ ཨཀཱརུཉྙཏཱ སམྦྷཝཏི. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘སབྦཉྙཱུ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ, ཏཱཧི ཙ ཨུཔམཱཧི བྷགཝཱ པསནྣོ ཨོརཏོ ཁམིཏོ ཨུཔསནྟོ ¶ ནིཛ྄ཛྷཏྟཾ གཏོ. དྷམྨསྶཱམཱི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེཧེཝ ཏེ ཨོཔམྨེཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱརཱདྷེསུཾ ཏོསེསུཾ པསཱདེསུཾ, ཏེསཉྩ ཏཐཱགཏོ པསནྣོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠཱི སཱམིཀསྶ སནྟཀེནེཝ དྷནེན སཱམིཀཾ ཨཱརཱདྷེཏི ཏོསེཏི པསཱདེཏི, ཏཉྩ སཱམིཀོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཏུམེཡྻཀཱ ཙ སཀྱཱ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེཧེཝ ཨོཔམྨེཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱརཱདྷེསུཾ ཏོསེསུཾ པསཱདེསུཾ, ཏེསཉྩ ཏཐཱགཏོ པསནྣོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀཔྤཀོ རཉྙོ སནྟཀེནེཝ སུཝཎྞཕཎཀེན རཉྙོ ཨུཏྟམངྒཾ པསཱདྷཡམཱནོ རཱཛཱནཾ ཨཱརཱདྷེཏི ཏོསེཏི པསཱདེཏི, ཏསྶ ཙ རཱཛཱ པསནྣོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདཏི, ཡཐིཙྪིཏམནུཔྤདེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཏུམེཡྻཀཱ ཙ སཀྱཱ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེཧེཝ ཨོཔམྨེཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱརཱདྷེསུཾ ཏོསེསུཾ པསཱདེསུཾ, ཏེསཉྩ ཏཐཱགཏོ པསནྣོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱབྷཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨུཔནཱམེནྟོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཱརཱདྷེཏི ཏོསེཏི པསཱདེཏི, ཏཉྩ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ པསནྣོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདཏི, ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཏུམེཡྻཀཱ ཙ སཀྱཱ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེཧེཝ ཨོཔམྨེཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱརཱདྷེསུཾ ཏོསེསུཾ པསཱདེསུཾ, ཏེསཉྩ ¶ ཏཐཱགཏོ པསནྣོ ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཨབྦྷཱནུམོདིཏྭཱ སབྦདུཀྑཔརིམུཏྟིཡཱ དྷམྨཾ དེསེསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱིཏི.

བུདྡྷསབྦཉྙུབྷཱཝཔཉྷོ དསམོ.

སབྦཉྙུཏཉཱཎཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དས པཉྷཱ.

༥. སནྠཝཝགྒོ

༡. སནྠཝཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘སནྠཝཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ;

ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’ནྟི.

‘‘པུན ཙ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘སནྠཝཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ. ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’ནྟི, ཏེན ཧི ‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ’ཏི, ཏེན ཧི ‘སནྠཝཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ. ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘སནྠཝཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ. ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’ནྟི. བྷཎིཏཉྩ ‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ’ཏི. ཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘སནྠཝཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ. ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’ནྟི, ཏཾ སབྷཱཝཝཙནཾ ཨསེསཝཙནཾ ནིསྶེསཝཙནཾ ནིཔྤརིཡཱཡཝཙནཾ སམཎཱནུཙྪཝཾ སམཎསཱརུཔྤཾ སམཎཔྤཏིརཱུཔཾ སམཎཱརཧཾ སམཎགོཙརཾ སམཎཔྤཊིཔདཱ སམཎཔྤཊིཔཏྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱརཉྙཀོ མིགོ ཨརཉྙེ པཝནེ ཙརམཱནོ ནིརཱལཡོ ཨནིཀེཏོ ཡཐིཙྪཀཾ སཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུནཱ ‘སནྠཝཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ. ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’ནྟི ཙིནྟེཏབྦཾ.

‘‘ཡཾ ¶ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ’ཏི, ཏཾ དྭེ ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནེན བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ. ཀཏམེ དྭེ? ཝིཧཱརདཱནཾ ནཱམ སབྦབུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ ཨནུམཏཾ ཐོམིཏཾ ¶ པསཏྠཾ, ཏཾ ཏེ ཝིཧཱརདཱནཾ དཏྭཱ ཛཱཏིཛརཱམརཎཱ པརིམུཙྩིསྶནྟཱིཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ པཋམོ ཨཱནིསཾསོ ཝིཧཱརདཱནེ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ཝིཧཱརེ ཝིཛྫམཱནེ བྷིཀྑུནིཡོ བྱཏྟསངྐེཏཱ བྷཝིསྶནྟི, སུལབྷཾ དསྶནཾ དསྶནཀཱམཱནཾ, ཨནིཀེཏེ དུདྡསྶནཱ བྷཝིསྶནྟཱིཏི. ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ ཝིཧཱརདཱནེ. ཨིམེ དྭེ ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནེན བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཝིཧཱརེ ¶ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ’ཏི, ན ཏཏྠ བུདྡྷཔུཏྟེན ཨཱལཡོ ཀརཎཱིཡོ ནིཀེཏེ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

སནྠཝཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཨུདརསཾཡཏཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི.

‘‘པུན ཙ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྟིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྠིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྠིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམཱི’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི, བྷཎིཏཉྩ ‘ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྟིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམཱི’ཏི ¶ . ཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི, ཏཾ ¶ སབྷཱཝཝཙནཾ ཨསེསཝཙནཾ ནིསྶེསཝཙནཾ ནིཔྤརིཡཱཡཝཙནཾ བྷཱུཏཝཙནཾ ཏཙྪཝཙནཾ ཡཱཐཱཝཝཙནཾ ཨཝིཔརཱིཏཝཙནཾ ཨིསིཝཙནཾ མུནིཝཙནཾ བྷགཝནྟཝཙནཾ ཨརཧནྟཝཙནཾ ¶ པཙྩེཀབུདྡྷཝཙནཾ ཛིནཝཙནཾ སབྦཉྙུཝཙནཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཝཙནཾ.

‘‘ཨུདརེ ཨསཾཡཏོ, མཧཱརཱཛ, པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, མཛྫམྤི པིཝཏི, མཱཏརམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, པིཏརམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨརཧནྟམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, སངྒྷམྤི བྷིནྡཏི, དུཊྛེན ཙིཏྟེན ཏཐཱགཏསྶ ལོཧིཏམྤི ཨུཔྤཱདེཏི. ནནུ, མཧཱརཱཛ, དེཝདཏྟོ ཨུདརེ ཨསཾཡཏོ སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཀཔྤཊྛིཡཾ ཀམྨཾ ཨཱཡཱུཧི [ཨཱཡཱུཧཏི (ཀ.)]. ཨེཝརཱུཔཱནི, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙཱནིཔི བཧུཝིདྷཱནི ཀཱརཎཱནི དིསྭཱ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི.

‘‘ཨུདརེ སཾཡཏོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏུསཙྩཱབྷིསམཡཾ ཨབྷིསམེཏི, ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི སཙྪིཀརོཏི, ཙཏཱུསུ པཊིསམྦྷིདཱསུ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཝསཱིབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི, ཀེཝལཉྩ སམཎདྷམྨཾ པཱུརེཏི. ནནུ, མཧཱརཱཛ, སུཀཔོཏཀོ ཨུདརེ སཾཡཏོ ཧུཏྭཱ ཡཱཝ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཀམྤེཏྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨུཔཊྛཱནམུཔནེསི, ཨེཝརཱུཔཱནི, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙཱནིཔི བཧུཝིདྷཱནི ཀཱརཎཱནི དིསྭཱ བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻ, ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ’ཏི.

‘‘ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྟིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམཱི’ཏི, ཏཾ ཀཏཀིཙྩེན ནིཊྛིཏཀིརིཡེན སིདྡྷཏྠེན ཝུསིཏཝོསཱནེན ནིརཱཝརཎེན སབྦཉྙུནཱ སཡམྦྷུནཱ ཏཐཱགཏེན ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ བྷཎིཏཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝནྟསྶ ཝིརིཏྟསྶ ཨནུཝཱསིཏསྶ ཨཱཏུརསྶ ¶ སཔྤཱཡཀིརིཡཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀིལེསསྶ ཨདིཊྛསཙྩསྶ ཨུདརེ སཾཡམོ ཀརཎཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ སཔྤབྷཱསསྶ ཛཱཏིམནྟསྶ ཨབྷིཛཱཏིཔརིསུདྡྷསྶ མཛྫནནིགྷཾསནཔརིསོདྷནེན ཀརཎཱིཡཾ ན ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ བུདྡྷཝིསཡེ པཱརམིཾ གཏསྶ ཀིརིཡཱཀརཎེསུ ཨཱཝརཎཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨུདརསཾཡཏཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. བུདྡྷཨཔྤཱབཱདྷཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨཧམསྨི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎོ ཡཱཙཡོགོ སདཱ པཡཏཔཱཎི ཨནྟིམདེཧདྷརོ ཨནུཏྟརོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཔྤཱབཱདྷཱནཾ ཡདིདཾ བཱཀུལོ’ཏི. བྷགཝཏོ ཙ སརཱིརེ བཧུཀྑཏྟུཾ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ དིསྶཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརོ, ཏེན ཧི ‘ཨེཏདགྒཾ…པེ… བཱཀུལོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཐེརོ བཱཀུལོ ཨཔྤཱབཱདྷཱནཾ ཨགྒོ, ཏེན ཧི ‘ཨཧམསྨི…པེ… སལླཀཏྟོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨཧམསྨི…པེ… སལླཀཏྟོ’ཏི, བྷཎིཏཉྩ ‘ཨེཏདགྒཾ…པེ… བཱཀུལོ’ཏི, ཏཉྩ པན བཱཧིརཱནཾ ཨཱགམཱནཾ ཨདྷིགམཱནཾ པརིཡཏྟཱིནཾ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནཏཾ ¶ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ.

‘‘སནྟི ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཋཱནཙངྐམིཀཱ, ཏེ ཋཱནེན ཙངྐམེན དིཝཱརཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟི, བྷགཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཋཱནེན ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ སཡནེན དིཝཱརཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཋཱནཙངྐམིཀཱ, ཏེ ཏེན ཨངྒེན ཨཏིརེཀཱ.

‘‘སནྟི ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཨེཀཱསནིཀཱ, ཏེ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི དུཏིཡཾ བྷོཛནཾ ན བྷུཉྫནྟི, བྷགཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, དུཏིཡམྤི ཡཱཝ ཏཏིཡམྤི བྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཨེཀཱསནིཀཱ, ཏེ ཏེན ཨངྒེན ཨཏིརེཀཱ, ཨནེཀཝིདྷཱནི, མཧཱརཱཛ, ཏཱནི ཀཱརཎཱནི ཏེསཾ ཏེསཾ ཏཾ ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷཎིཏཱནི. བྷགཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨནུཏྟརོ སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན དསཧི ཙ བལེཧི ཙཏཱུཧི ཝེསཱརཛྫེཧི ཨཊྛཱརསཧི བུདྡྷདྷམྨེཧི ཚཧི ཨསཱདྷཱརཎེཧི ཉཱཎེཧི, ཀེཝལེ ཙ བུདྡྷཝིསཡེ ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷཎིཏཾ ‘ཨཧམསྨི…པེ… སལླཀཏྟོ’ཏི.

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶེསུ ཨེཀོ ཛཱཏིམཱ ཧོཏི, ཨེཀོ དྷནཝཱ, ཨེཀོ ཝིཛྫཝཱ, ཨེཀོ སིཔྤཝཱ, ཨེཀོ སཱུརོ, ཨེཀོ ཝིཙཀྑཎོ, སབྦེཔེཏེ ཨབྷིབྷཝིཡ རཱཛཱ ཡེཝ ཏེསཾ ཨུཏྟམོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ སབྦསཏྟཱནཾ ཨགྒོ ཛེཊྛོ སེཊྛོ.

‘‘ཡཾ ¶ ¶ པན ཨཱཡསྨཱ བཱཀུལོ ཨཔྤཱབཱདྷོ ཨཧོསི, ཏཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཝསེན, སོ ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨུདརཝཱཏཱབཱདྷེ ཨུཔྤནྣེ ཝིཔསྶིསྶ ཙ བྷགཝཏོ ཨཊྛསཊྛིཡཱ ཙ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ ཏིཎཔུཔྥཀརོགེ ཨུཔྤནྣེ སཡཾ ཏཱཔསོ སམཱནོ ནཱནཱབྷེསཛྫེཧི ཏཾ བྱཱདྷིཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཾ པཏྟོ, བྷཎིཏོ ཙ ‘ཨེཏདགྒཾ…པེ… བཱཀུལོ’ཏི.

‘‘བྷགཝཏོ, མཧཱརཱཛ, བྱཱདྷིམྷི ཨུཔྤཛྫནྟེཔི ཨནུཔྤཛྫནྟེཔི དྷུཏངྒཾ ཨཱདིཡནྟེཔི ཨནཱདིཡནྟེཔི ནཏྠི ¶ བྷགཝཏཱ སདིསོ ཀོཙི སཏྟོ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརལཉྪཀེ –

‘‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ ཙཏུཔྤདཱ ཝཱ བཧུཔྤདཱ ཝཱ རཱུཔིནོ ཝཱ ཨརཱུཔིནོ ཝཱ སཉྙིནོ ཝཱ ཨསཉྙིནོ ཝཱ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙིནོ ཝཱ, ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’ཏི. ‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’’ཏི.

བུདྡྷཨཔྤཱབཱདྷཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. མགྒུཔྤཱདནཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏོ བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ཨདྡསཾ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཾ མགྒཾ པུརཱཎཾ ཨཉྫསཾ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏ’ནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ, ཏེན ཧི ‘ཨདྡསཾ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཾ མགྒཾ པུརཱཎཾ ཨཉྫསཾ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏ’ནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཨདྡསཾ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཾ མགྒཾ པུརཱཎཾ ཨཉྫསཾ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏ’ནྟི, ཏེན ཧི ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི. བྷཎིཏཉྩ ‘ཨདྡསཾ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཾ མགྒཾ པུརཱཎཾ ¶ ཨཉྫསཾ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏ’ནྟི, ཏཾ དྭཡམྤི སབྷཱཝཝཙནམེཝ, པུབྦཀཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནྟརདྷཱནེན ཨསཏི ཨནུསཱསཀེ མགྒོ ཨནྟརདྷཱཡི, ཏཾ [སོ ཏཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཏཐཱགཏོ མགྒཾ ལུགྒཾ པལུགྒཾ གཱུལ༹ྷཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨསཉྩརཎཾ ¶ པཉྙཱཙཀྑུནཱ སམྤསྶམཱནོ [སམྨསམཱནོ (སཱི. པཱི.)] ཨདྡས པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏཾ, ཏཾཀཱརཎཱ ཨཱཧ ‘ཨདྡསཾ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཾ མགྒཾ པུརཱཎཾ ཨཉྫསཾ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏ’ནྟི.

‘‘པུབྦཀཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནྟརདྷཱནེན ཨསཏི ཨནུསཱསཀེ ལུགྒཾ པལུགྒཾ གཱུལ༹ྷཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨསཉྩརཎཾ མགྒཾ ཡཾ དཱནི ཏཐཱགཏོ སཉྩརཎཾ ཨཀཱསི, ཏཾཀཱརཎཱ ཨཱཧ ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི.

‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཨནྟརདྷཱནེན མཎིརཏནཾ གིརིསིཁནྟརེ ནིལཱིཡཏི, ཨཔརསྶ ཙཀྐཝཏྟིསྶ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨུཔགཙྪཏི, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ཏསྶ པཀཏ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, པཱཀཏིཀཾ ཡེཝ ཏཾ མཎིརཏནཾ, ཏེན པན ནིབྦཏྟིཏ’’ནྟི [ནིབྦཏྟནྟི (སཱི. པཱི.)]. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཱཀཏིཀཾ པུབྦཀེཧི ཏཐཱགཏེཧི ཨནུཙིཎྞཾ ཨཊྛངྒིཀཾ སིཝཾ མགྒཾ ཨསཏི ཨནུསཱསཀེ ལུགྒཾ པལུགྒཾ གཱུལ༹ྷཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨསཉྩརཎཾ བྷགཝཱ པཉྙཱཙཀྑུནཱ སམྤསྶམཱནོ ཨུཔྤཱདེསི, སཉྩརཎཾ ཨཀཱསི, ཏཾཀཱརཎཱ ཨཱཧ ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སནྟཾ ཡེཝ པུཏྟཾ ཡོནིཡཱ ཛནཡིཏྭཱ མཱཏཱ ‘ཛནིཀཱ’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སནྟཾ ཡེཝ མགྒཾ ལུགྒཾ པལུགྒཾ གཱུལ༹ྷཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨསཉྩརཎཾ པཉྙཱཙཀྑུནཱ སམྤསྶམཱནོ ཨུཔྤཱདེསི, སཉྩརཎཾ ཨཀཱསི, ཏཾཀཱརཎཱ ཨཱཧ ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི པུརིསོ ཡཾ ཀིཉྩི ནཊྛཾ པསྶཏི, ‘ཏེན ཏཾ བྷཎྜཾ ནིབྦཏྟིཏ’ནྟི ཛནོ ཝོཧརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སནྟཾ ཡེཝ མགྒཾ ལུགྒཾ པལུགྒཾ གཱུལ༹ྷཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨསཉྩརཎཾ ¶ པཉྙཱཙཀྑུནཱ སམྤསྶམཱནོ ཨུཔྤཱདེསི, སཉྩརཎཾ ¶ ཨཀཱསི, ཏཾཀཱརཎཱ ཨཱཧ ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི པུརིསོ ཝནཾ སོདྷེཏྭཱ བྷཱུམིཾ ནཱིཧརཏི, ‘ཏསྶ སཱ བྷཱུམཱི’ཏི ¶ ཛནོ ཝོཧརཏི, ན ཙེསཱ བྷཱུམི ཏེན པཝཏྟིཏཱ, ཏཾ བྷཱུམིཾ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ བྷཱུམིསཱམིཀོ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ སནྟཾ ཡེཝ མགྒཾ ལུགྒཾ པལུགྒཾ གཱུལ༹ྷཾ པིཧིཏཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨསཉྩརཎཾ པཉྙཱཡ སམྤསྶམཱནོ ཨུཔྤཱདེསི, སཉྩརཎཾ ཨཀཱསི, ཏཾཀཱརཎཱ ཨཱཧ ‘ཏཐཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

མགྒུཔྤཱདནཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. བུདྡྷཨཝིཧེཋཀཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘པུབྦེ ཝཱཧཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ སཏྟཱནཾ ཨཝིཧེཋཀཛཱཏིཀོ ཨཧོསི’ནྟི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ལོམསཀསྶཔོ ནཱམ ཨིསི སམཱནོ ཨནེཀསཏེ པཱཎེ གྷཱཏཡིཏྭཱ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘པུབྦེ ཝཱཧཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ སཏྟཱནཾ ཨཝིཧེཋཀཛཱཏིཀོ ཨཧོསི’ནྟི, ཏེན ཧི ‘ལོམསཀསྶཔེན ཨིསིནཱ ཨནེཀསཏེ པཱཎེ གྷཱཏཡིཏྭཱ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛིཏ’ནྟི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ‘ལོམསཀསྶཔེན ཨིསིནཱ ཨནེཀསཏེ པཱཎེ གྷཱཏཡིཏྭཱ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛིཏཾ’, ཏེན ཧི ‘པུབྦེ ཝཱཧཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ སཏྟཱནཾ ཨཝིཧེཋཀཛཱཏིཀོ ཨཧོསི’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘པུབྦེ ཝཱཧཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ སཏྟཱནཾ ཨཝིཧེཋཀཛཱཏིཀོ ཨཧོསི’ནྟི, ‘ལོམསཀསྶཔེན ཨིསིནཱ ཨནེཀསཏེ པཱཎེ གྷཱཏཡིཏྭཱ ¶ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛིཏཾ’, ཏཉྩ པན རཱགཝསེན ཝིསཉྙིནཱ, ནོ སཙེཏནེནཱ’’ཏི.

‘‘ཨཊྛིམེ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, པུགྒལཱ པཱཎཾ ཧནནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? རཏྟོ རཱགཝསེན པཱཎཾ ཧནཏི, དུཊྛོ དོསཝསེན པཱཎཾ ཧནཏི, མཱུལ༹ྷོ མོཧཝསེན པཱཎཾ ཧནཏི, མཱནཱི མཱནཝསེན པཱཎཾ ཧནཏི, ལུདྡྷོ ལོབྷཝསེན པཱཎཾ ཧནཏི, ཨཀིཉྩནོ ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ པཱཎཾ ཧནཏི, བཱལོ ཧསྶཝསེན [ཨཉྙཱཎཝསེན (ཀ. སཱི.)] པཱཎཾ ཧནཏི, རཱཛཱ ཝིནཡནཝསེན པཱཎཾ ཧནཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཊྛ པུགྒལཱ པཱཎཾ ཧནནྟི. པཱཀཏིཀཾ ཡེཝ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བོདྷིསཏྟེན ཀཏ’’ནྟི ¶ . ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, པཱཀཏིཀཾ བོདྷིསཏྟེན ཀཏཾ, ཡདི, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ པཀཏིབྷཱཝེན ཨོནམེཡྻ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛིཏུཾ, ན ཡིམཾ གཱཐཾ བྷཎེཡྻ –

‘‘‘སསམུདྡཔརིཡཱཡཾ, མཧིཾ སཱགརཀུཎྜལཾ;

ན ཨིཙྪེ སཧ ནིནྡཱཡ, ཨེཝཾ སེཡ྄ཧ [སཡ྄ཧ (སཱི. པཱི.)] ཝིཛཱནཧཱི’ཏི.

‘‘ཨེཝཾཝཱདཱི, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ སཧ དསྶནེན ཙནྡཝཏིཡཱ རཱཛཀཉྙཱཡ ཝིསཉྙཱི ཨཧོསི ཁིཏྟཙིཏྟོ རཏྟོ ཝིསཉྙིབྷཱུཏོ ཨཱཀུལཱཀུལོ ཏུརིཏཏུརིཏོ ཏེན ཝིཀྑིཏྟབྷནྟལུལི༹ཏཙིཏྟེན མཧཏིམཧཱཔསུགྷཱཏགལརུཧིརསཉྩཡཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུམྨཏྟཀོ ཁིཏྟཙིཏྟོ ཛལིཏམྤི ཛཱཏཝེདཾ ཨཀྐམཏི, ཀུཔིཏམྤི ཨཱསཱིཝིསཾ གཎྷཱཏི, མཏྟམྤི ཧཏྠིཾ ཨུཔེཏི, སམུདྡམྤི ཨཏཱིརདསྶིཾ པཀྑནྡཏི, ཙནྡནིཀམྤི ཨོལི༹གལླམྤི ཨོམདྡཏི, ཀཎྚཀཱདྷཱནམྤི ཨབྷིརུཧཏི, པཔཱཏེཔི པཏཏི, ཨསུཙིམྤི བྷཀྑེཏི, ནགྒོཔི རཐིཡཱ ཙརཏི, ཨཉྙམྤི བཧུཝིདྷཾ ཨཀིརིཡཾ ཀརོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ སཧ དསྶནེན ཙནྡཝཏིཡཱ རཱཛཀཉྙཱཡ ཝིསཉྙཱི ཨཧོསི ཁིཏྟཙིཏྟོ རཏྟོ ཝིསཉྙིབྷཱུཏོ ཨཱཀུལཱཀུལོ ཏུརིཏཏུརིཏོ, ཏེན ཝིཀྑིཏྟབྷནྟལུལི༹ཏཙིཏྟེན མཧཏིམཧཱཔསུགྷཱཏགལརུཧིརསཉྩཡཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ¶ ཡཛི.

‘‘ཁིཏྟཙིཏྟེན, མཧཱརཱཛ, ཀཏཾ པཱཔཾ དིཊྛདྷམྨེཔི ན མཧཱསཱཝཛྫཾ ཧོཏི, སམྤརཱཡེ ཝིཔཱཀེནཔི ནོ ཏཐཱ. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཨུམྨཏྟཀོ ཝཛ྄ཛྷམཱཔཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཏུམྷེ ཀིཾ དཎྜཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི? ‘‘ཀོ, བྷནྟེ, ཨུམྨཏྟཀསྶ དཎྜོ བྷཝིསྶཏི, ཏཾ མཡཾ པོཐཱཔེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེམ, ཨེསོཝ ཏསྶ དཎྜོ’’ཏི. ‘‘ཨིཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨཔརཱདྷེ དཎྜོཔི ན བྷཝཏི ¶ , ཏསྨཱ ཨུམྨཏྟཀསྶ ཀཏེཔི ན དོསོ བྷཝཏི སཏེཀིཙྪོ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོམསཀསྶཔོ ཨིསི སཧ དསྶནེན ཙནྡཝཏིཡཱ རཱཛཀཉྙཱཡ ཝིསཉྙཱི ཨཧོསི ཁིཏྟཙིཏྟོ རཏྟོ ཝིསཉྙིབྷཱུཏོ ཝིསཊཔཡཱཏོ ཨཱཀུལཱཀུལོ ཏུརིཏཏུརིཏོ, ཏེན ཝིཀྑིཏྟབྷནྟལུལི༹ཏཙིཏྟེན མཧཏིམཧཱཔསུགྷཱཏགལརུཧིརསཉྩཡཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛི. ཡདཱ ཙ པན པཀཏིཙིཏྟོ ཨཧོསི པཊིལདྡྷསྶཏི, ཏདཱ པུནདེཝ པབྦཛིཏྭཱ པཉྩཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

བུདྡྷཨཝིཧེཋཀཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཚདྡནྟཛོཏིཔཱལཱརབྦྷཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ –

‘‘‘ཝདྷིསྶམེཏནྟི པརཱམསནྟོ, ཀཱསཱཝམདྡཀྑི དྷཛཾ ཨིསཱིནཾ;

དུཀྑེན ཕུཊྛསྶུདཔཱདི སཉྙཱ, ཨརཧདྡྷཛོ སབྦྷི ཨཝཛ྄ཛྷརཱུཔོ’ཏི.

‘‘པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ཛོཏིཔཱལམཱཎཝོ སམཱནོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ མུཎྜཀཝཱདེན སམཎཀཝཱདེན ཨསབྦྷཱཧི ཕརུསཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨཀྐོསི པརིབྷཱསཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བོདྷིསཏྟོ ཏིརཙྪཱནགཏོ སམཱནོ ཀཱསཱཝཾ ཨབྷིཔཱུཛཡི, ཏེན ཧི ‘ཛོཏིཔཱལེན མཱཎཝེན ¶ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ མུཎྜཀཝཱདེན སམཎཀཝཱདེན ཨསབྦྷཱཧི ཕརུསཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨཀྐུཊྛོ པརིབྷཱསིཏོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཛོཏིཔཱལེན མཱཎཝེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ མུཎྜཀཝཱདེན སམཎཀཝཱདེན ཨསབྦྷཱཧི ཕརུསཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨཀྐུཊྛོ པརིབྷཱསིཏོ, ཏེན ཧི ‘ཚདྡནྟེན ནཱགརཱཛེན ཀཱསཱཝཾ པཱུཛིཏ’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏིརཙྪཱནགཏེན བོདྷིསཏྟེན ཀཀྑལ༹ཁརཀཊུཀཝེདནཾ ཝེདཡམཱནེན ལུདྡཀེན ནིཝཏྠཾ ཀཱསཱཝཾ པཱུཛིཏཾ, ཀིཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ པརིཔཀྐཉཱཎོ པརིཔཀྐཱཡ བོདྷིཡཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསབལཾ ལོཀནཱཡཀཾ ཨུདིཏོདིཏཾ ¶ ཛལིཏབྱཱམོབྷཱསཾ པཝརུཏྟམཾ པཝརརུཙིརཀཱསིཀཀཱསཱཝམབྷིཔཱརུཏཾ དིསྭཱ ན པཱུཛཡི? ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ ‘ཝདྷིསྶམེཏནྟི…པེ… ཨཝཛ྄ཛྷརཱུཔོ’ཏི. ཛོཏིཔཱལེན ཙ མཱཎཝེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ མུཎྜཀཝཱདེན སམཎཀཝཱདེན ཨསབྦྷཱཧི ཕརུསཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨཀྐུཊྛོ པརིབྷཱསིཏོ, ཏཉྩ པན ཛཱཏིཝསེན ཀུལཝསེན. ཛོཏིཔཱལོ, མཧཱརཱཛ, མཱཎཝོ ཨསྶདྡྷེ ཨཔྤསནྣེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ, ཏསྶ མཱཏཱཔིཏརོ བྷགིནིབྷཱཏརོ དཱསིདཱསཙེཊཀཔརིཝཱརཀམནུསྶཱ བྲཧྨདེཝཏཱ བྲཧྨགརུཀཱ, ཏེ ‘བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝ ཨུཏྟམཱ པཝརཱ’ཏི ཨཝསེསེ པབྦཛིཏེ གརཧནྟི ཛིགུཙྪནྟི, ཏེསཾ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརེན ཀུམྦྷཀཱརེན སཏྠཱརཾ དསྶནཱཡ པཀྐོསིཏོ ཨེཝམཱཧ ‘ཀིཾ པན ཏེན མུཎྜཀེན སམཎཀེན དིཊྛེནཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ ¶ , ཨམཏཾ ཝིསམཱསཛྫ ཏིཏྟཀཾ ཧོཏི, ཡཐཱ ཙ སཱིཏོདཀཾ ཨགྒིམཱསཛྫ ཨུཎྷཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ ཨསྶདྡྷེ ཨཔྤསནྣེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ, སོ ཀུལཝསེན ཨནྡྷོ ཧུཏྭཱ [སོ ཀུལཛཱཏིཝསེན ཨནྡྷོ བྷཝིཏྭཱ (སྱཱ.)] ཏཐཱགཏཾ ཨཀྐོསི པརིབྷཱསི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཛལིཏཔཛྫལིཏོ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ སཔྤབྷཱསོ ཨུདཀམཱསཛྫ ཨུཔཧཏཔྤབྷཱཏེཛོ སཱིཏལོ ཀཱལ༹ཀོ བྷཝཏི པརིཔཀྐནིགྒུཎྜིཕལསདིསོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ པུཉྙཝཱ སདྡྷོ ཉཱཎཝིཔུལསཔྤབྷཱསོ ཨསྶདྡྷེ ཨཔྤསནྣེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ, སོ ཀུལཝསེན ཨནྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཨཀྐོསི པརིབྷཱསི, ཨུཔགནྟྭཱ ཙ བུདྡྷགུཎམཉྙཱཡ ཙེཊཀབྷཱུཏོ ཝིཡ ཨཧོསི, ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཚདྡནྟཛོཏིཔཱལཱརབྦྷཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. གྷཊིཀཱརཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨཱཝེསནཾ སབྦཾ ཏེམཱསཾ ཨཱཀཱསཙྪདནཾ ཨཊྛཱསི, ན དེཝོཏིཝསྶཱི’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ཀསྶཔསྶ ཏཐཱགཏསྶ [བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ (མ. ནི. ༢.༢༨༩)] ཀུཊི ཨོཝསྶཏཱི’ཏི. ཀིསྶ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝམུསྶནྣཀུསལམཱུལསྶ [ཨེཝརཱུཔསྶ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལསྶ (ཀ.)] ཀུཊི ཨོཝསྶཏི, ཏཐཱགཏསྶ ནཱམ སོ ཨཱནུབྷཱཝོ ཨིཙྪིཏབྦོ? ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨཱཝེསནཾ ཨནོཝསྶཾ ཨཱཀཱསཙྪདནཾ ཨཧོསི, ཏེན ཧི ‘ཏཐཱགཏསྶ ཀུཊི ཨོཝསྶཏཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏསྶ ཀུཊི ཨོཝསྶཏི, ཏེན ཧི ‘གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨཱཝེསནཾ ཨནོཝསྶཀཾ ཨཧོསི ཨཱཀཱསཙྪདན’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨཱཝེསནཾ སབྦཾ ཏེམཱསཾ ཨཱཀཱསཙྪདནཾ ¶ ཨཊྛཱསི, ན དེཝོཏིཝསྶཱི’ཏི. བྷཎིཏཉྩ ‘ཀསྶཔསྶ ཏཐཱགཏསྶ ཀུཊི ཨོཝསྶཏཱི’ཏི. གྷཊིཀཱརོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལོ ཨནྡྷེ ¶ ཛིཎྞེ མཱཏཱཔིཏརོ པོསེཏི, ཏསྶ ཨསམྨུཁཱ ཨནཱཔུཙྪཱཡེཝསྶ གྷརེ ཏིཎཾ ཧརིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀུཊིཾ ཚཱདེསུཾ, སོ ཏེན ཏིཎཧརཎེན ཨཀམྤིཏཾ ཨསཉྩལིཏཾ སུསཎྛིཏཾ ཝིཔུལམསམཾ པཱིཏིཾ པཊིལབྷཏི, བྷིཡྻོ སོམནསྶཉྩ ཨཏུལཾ ཨུཔྤཱདེསི ‘ཨཧོ ཝཏ མེ བྷགཝཱ ལོཀུཏྟམོ སུཝིསྶཏྠོ’ཏི, ཏེན ཏསྶ དིཊྛདྷམྨིཀོ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟོ. ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཏཱཝཏཀེན ཝིཀཱརེན ཙལཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སིནེརུ གིརིརཱཛཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཝཱཏསམྤཧཱརེནཔི ན ཀམྤཏི ན ཙལཏི, མཧོདདྷི ཝརཔྤཝརསཱགརོ ཨནེཀསཏནཧུཏམཧཱགངྒཱསཏསཧསྶེཧིཔི ན པཱུརཏི ན ཝིཀཱརམཱཔཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ན ཏཱཝཏཀེན ཝིཀཱརེན ཙལཏི.

‘‘ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཀུཊི ཨོཝསྶཏི, ཏཾ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ ཨནུཀམྤཱཡ. དྭེམེ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནཱ ཏཐཱགཏཱ ¶ སཡཾ ནིམྨིཏཾ པཙྩཡཾ ནཔྤཊིསེཝནྟི, ‘ཨཡཾ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ སཏྠཱ’ཏི བྷགཝཏོ པཙྩཡཾ དཏྭཱ དེཝམནུསྶཱ སབྦདུགྒཏིཏོ པརིམུཙྩིསྶནྟཱིཏི, དསྶེཏྭཱ ཝུཏྟིཾ པརིཡེསནྟཱིཏི ‘མཱ ཨཉྙེ ཨུཔཝདེཡྻུ’ནྟི. ཨིམེ དྭེ ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནཱ ཏཐཱགཏཱ སཡཾ ནིམྨིཏཾ པཙྩཡཾ ནཔྤཊིསེཝནྟི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, སཀྐོ ཝཱ ཏཾ ཀུཊིཾ ཨནོཝསྶཾ ཀརེཡྻ བྲཧྨཱ ཝཱ སཡཾ ཝཱ, སཱཝཛྫཾ བྷཝེཡྻ ཏཾ ཡེཝ ཀརཎཾ [ཀཱརཎཾ (སཱི. པཱི.)] སདོསཾ སནིགྒཧཾ, ཨིམེ ཝིབྷཱུཏཾ [ཝིབྷཱུསཾ (སཱི. པཱི.)] ཀཏྭཱ ལོཀཾ སམྨོཧེནྟི ཨདྷིཀཏཾ ཀརོནྟཱིཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཀརཎཾ ཝཛྫནཱིཡཾ. ན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏཱ ཝཏྠུཾ ཡཱཙནྟི, ཏཱཡ ཨཝཏྠུཡཱཙནཱཡ ཨཔརིབྷཱསིཡཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

གྷཊིཀཱརཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. བྲཱཧྨཎརཱཛཝཱདཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ ཏཐཱགཏེན ‘ཨཧམསྨི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎོ ཡཱཙཡོགོ’ཏི. པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱ’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘ཨཧམསྨི, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྲཱཧྨཎོ ཡཱཙཡོགོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨཧམསྨི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎོ ཡཱཙཡོགོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཁཏྟིཡོ ཝཱ ཧི བྷཝེཡྻ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ, ནཏྠི ཨེཀཱཡ ཛཱཏིཡཱ དྭེ ཝཎྞཱ ནཱམ, ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘ཨཧམསྨི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎོ ཡཱཙཡོགོ’ཏི, པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱ’ཏི, ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཨཏྠི, ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ བྲཱཧྨཎོ ཙ རཱཛཱ ཙ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན ཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ བྲཱཧྨཎོ ཙ རཱཛཱ ཙ ཧོཏི’’? ‘‘སབྦེ, མཧཱརཱཛ, པཱཔཀཱ ¶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཏཐཱགཏསྶ བཱཧིཏཱ པཧཱིནཱ ཨཔགཏཱ བྱཔགཏཱ ཨུཙྪིནྣཱ ཁཱིཎཱ ཁཡཾ པཏྟཱ ནིབྦུཏཱ ཨུཔསནྟཱ, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ནཱམ སཾསཡམནེཀཾསཾ ཝིམཏིཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, སཾསཡམནེཀཾསཾ ཝིམཏིཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ནཱམ སབྦབྷཝགཏིཡོནིནིསྶཊོ མལརཛགཏཝིཔྤམུཏྟོ ཨསཧཱཡོ, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, སབྦབྷཝགཏིཡོནིནིསྶཊོ མལརཛགཏཝིཔྤམུཏྟོ ཨསཧཱཡོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎཱ ནཱམ ཨགྒསེཊྛཝརཔཝརདིབྦཝིཧཱརབཧུལོ, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨགྒསེཊྛཝརཔཝརདིབྦཝིཧཱརབཧུལོ, ཏེནཱཔི ཀཔརཎེན ཏཐཱགཏོ ‘‘བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ནཱམ ཨཛ྄ཛྷཡན ཨཛ྄ཛྷཱཔན དཱནཔྤཊིགྒཧཎ དམ སཾཡམནིཡམཔུབྦམནུསིཊྛི པཝེཎི ཝཾས དྷརཎོ, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨཛ྄ཛྷཡན ཨཛ྄ཛྷཱཔན དཱནཔྤཊིགྒཧཎ དམ སཾཡམ ནིཡམ པུབྦཛིནཱཙིཎྞ ཨནུསིཊྛི ¶ པཝེཎི ཝཾས དྷརཎོ ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ནཱམ བྲཧཱསུཁཝིཧཱརཛ྄ཛྷཱནཛྷཱཡཱི; བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, བྲཧཱསུཁཝིཧཱརཛ྄ཛྷཱནཛྷཱཡཱི, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎོ ¶ ནཱམ སབྦབྷཝཱབྷཝགཏཱིསུ ཨབྷིཛཱཏིཝཏྟིཏམནུཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, སབྦབྷཝཱབྷཝགཏཱིསུ ཨབྷིཛཱཏིཝཏྟིཏམནུཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎོཏི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷཱཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན མིཏྟཱམཙྩེཧི ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ, ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ནཱམཾ བོདྷིཡཱ ཡེཝ མཱུལེ མཱརསེནཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ ¶ དྷམྨེ བཱཧེཏྭཱ སཧ སབྦཉྙུཏཉཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ པཊིལདྡྷཔཱཏུབྷཱུཏསམུཔྤནྣམཏྟེ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བྲཱཧྨཎོཏི, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘བྲཱཧྨཎོ’’’ཏི.

‘‘ཀེན པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’’’ཏི? ‘‘རཱཛཱ ནཱམ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི རཛྫཾ ཀཱརེཏི ལོཀམནུསཱསཏི, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏི, སདེཝཀཾ ལོཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ ཨནུསཱསཏི, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’ཏི.

‘‘རཱཛཱ ནཱམ, མཧཱརཱཛ, སབྦཛནམནུསྶེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ནནྡཡནྟོ ཉཱཏིསངྒྷཾ, སོཙཡནྟོ ཨམིཏྟསངྒྷཾ, མཧཏིམཧཱཡསསིརིཧརཾ ཐིརསཱརདཎྜཾ ཨནཱུནསཏསལཱཀཱལངྐཏཾ ཨུསྶཱཔེཏི པཎྜརཝིམལསེཏཙྪཏྟཾ, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, སོཙཡནྟོ མཱརསེནཾ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཾ, ནནྡཡནྟོ དེཝམནུསྶེ སམྨཱཔཊིཔནྣེ དསསཧསྶིཡཱ ¶ ལོཀདྷཱཏུཡཱ མཧཏིམཧཱཡསསིརིཧརཾ ཁནྟིཐིརསཱརདཎྜཾ ཉཱཎཝརསཏསལཱཀཱལངྐཏཾ ཨུསྶཱཔེཏི ཨགྒཝརཝིམུཏྟིཔཎྜརཝིམལསེཏཙྪཏྟཾ, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’ཏི.

‘‘རཱཛཱ ནཱམ ཨུཔགཏསམྤཏྟཛནཱནཾ བཧཱུནམབྷིཝནྡནཱིཡོ བྷཝཏི, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨུཔགཏསམྤཏྟདེཝམནུསྶཱནཾ བཧཱུནམབྷིཝནྡནཱིཡོ, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’ཏི.

‘‘རཱཛཱ ནཱམ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཱརཱདྷཀསྶ པསཱིདིཏྭཱ ཝརིཏཾ ཝརཾ དཏྭཱ ཀཱམེན ཏཔྤཡཏི, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཡསྶ ཀསྶཙི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཨཱརཱདྷཀསྶ པསཱིདིཏྭཱ ཝརིཏཾ ཝརམནུཏྟརཾ སབྦདུཀྑཔརིམུཏྟིཾ དཏྭཱ ཨསེསཀཱམཝརེན ཙ ཏཔྤཡཏི, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’ཏི.

‘‘རཱཛཱ ¶ ནཱམ ཨཱཎཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟཾ ཝིགརཧཏི ཛྷཱཔེཏི [ཛཱཔེཏི (སཱི. པཱི.)] དྷཾསེཏི, བྷགཝཏོཔི, མཧཱརཱཛ, སཱསནཝརེ ཨཱཎཾ ཨཏིཀྐམནྟོ ཨལཛྫཱི མངྐུབྷཱཝེན ཨོཉྙཱཏོ ཧཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ བྷཝིཏྭཱ ཝཛྫཏི ཛིནསཱསནཝརམྷཱ, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’ཏི.

‘‘རཱཛཱ ¶ ནཱམ པུབྦཀཱནཾ དྷམྨིཀཱནཾ རཱཛཱུནཾ པཝེཎིམནུསིཊྛིཡཱ དྷམྨཱདྷམྨམནུདཱིཔཡིཏྭཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརཡམཱནོ པིཧཡིཏོ པིཡོ པཏྠིཏོ བྷཝཏི ཛནམནུསྶཱནཾ, ཙིརཾ རཱཛཀུལཝཾསཾ ཋཔཡཏི དྷམྨགུཎབལེན, བྷགཝཱཔི, མཧཱརཱཛ, པུབྦཀཱནཾ སཡམྦྷཱུནཾ པཝེཎིམནུསིཊྛིཡཱ དྷམྨཱདྷམྨམནུདཱིཔཡིཏྭཱ དྷམྨེན ལོཀམནུསཱསམཱནོ པིཧཡིཏོ པིཡོ པཏྠིཏོ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙིརཾ སཱསནཾ པཝཏྟེཏི དྷམྨགུཎབལེན, ཏེནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ‘རཱཛཱ’ཏི. ཨེཝམནེཀཝིདྷཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ བྲཱཧྨཎོཔི བྷཝེཡྻ རཱཛཱཔི བྷཝེཡྻ, སུནིཔུཎོ བྷིཀྑུ ཀཔྤམྤི ནོ ནཾ སམྤཱདེཡྻ, ཀིཾ ཨཏིབཧུཾ བྷཎིཏེན, སཾཁིཏྟཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

བྲཱཧྨཎརཱཛཝཱདཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. གཱཐཱབྷིགཱིཏབྷོཛནཀཐཱཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻཾ [ཨབྷོཛནཱིཡཾ (ཀ.) སུ. ནི. ༨༡ པསྶིཏབྦཾ], སམྤསྶཏཾ བྲཱཧྨཎ ནེས དྷམྨཱ;

གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པནུདནྟི བུདྡྷཱ, དྷམྨེ སཏཱི བྲཱཧྨཎ ཝུཏྟིརེསཱ’ཏི.

‘‘པུན ཙ བྷགཝཱ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཀཐེནྟོ ཨནུཔུབྦིཀཐཾ པཋམཾ ཏཱཝ དཱནཀཐཾ ཀཐེཏི, པཙྪཱ སཱིལཀཐཾ, ཏསྶ བྷགཝཏོ སབྦལོཀིསྶརསྶ བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ དེཝམནུསྶཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ དཱནཾ དེནྟི, ཏསྶ ཏཾ ཨུཡྻོཛིཏཾ དཱནཾ སཱཝཀཱ པརིབྷུཉྫནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ བྷཎིཏཾ ‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻ’ནྟི, ཏེན ཧི ‘བྷགཝཱ དཱནཀཐཾ པཋམཾ ཀཐེཏཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི དཱནཀཐཾ པཋམཾ ཀཐེཏི, ཏེན ཧི ‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻ’ནྟི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡོ སོ, བྷནྟེ, དཀྑིཎེཡྻོ གིཧཱིནཾ པིཎྜཔཱཏདཱནསྶ ཝིཔཱཀཾ ཀཐེཏི, ཏསྶ ཏེ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པསནྣཙིཏྟཱ ཨཔརཱཔརཾ ¶ དཱནཾ ¶ དེནྟི, ཡེ ཏཾ དཱནཾ པརིབྷུཉྫནྟི, སབྦེ ཏེ གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ནིཔུཎོ གམྦྷཱིརོ ཏཔཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻཾ, སམྤསྶཏཾ བྲཱཧྨཎ ནེས དྷམྨོ. གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པནུདནྟི བུདྡྷཱ, དྷམྨེ སཏཱི བྲཱཧྨཎ ཝུཏྟིརེསཱ’ཏི, ཀཐེཏི ཙ བྷགཝཱ པཋམཾ དཱནཀཐཾ, ཏཉྩ པན ཀིརིཡཾ སབྦེསཾ ཏཐཱགཏཱནཾ པཋམཾ དཱནཀཐཱཡ, ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ཨབྷིརམཱཔེཏྭཱ པཙྪཱ སཱིལེ ནིཡོཛེནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ ཏརུཎདཱརཀཱནཾ པཋམཾ ཏཱཝ ¶ ཀཱིལཱ༹བྷཎྜཀཱནི དེནྟི. སེཡྻཐིདཾ, ཝངྐཀཾ གྷཊིཀཾ ཙིངྒུལཀཾ པཏྟཱལ༹ྷཀཾ རཐཀཾ དྷནུཀཾ, པཙྪཱ ཏེ སཀེ སཀེ ཀམྨེ ནིཡོཛེནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ པཋམཾ དཱནཀཐཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིརམཱཔེཏྭཱ པཙྪཱ སཱིལེ ནིཡོཛེཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བྷིསཀྐོ ནཱམ ཨཱཏུརཱནཾ པཋམཾ ཏཱཝ ཙཏཱུཧཔཉྩཱཧཾ ཏེལཾ པཱཡེཏི བལཀརཎཱཡ སིནེཧནཱཡ, པཙྪཱ ཝིརེཙེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ པཋམཾ ཏཱཝ དཱནཀཐཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིརམཱཔེཏྭཱ པཙྪཱ སཱིལེ ནིཡོཛེཏི. དཱཡཀཱནཾ, མཧཱརཱཛ, དཱནཔཏཱིནཾ ཙིཏྟཾ མུདུཀཾ ཧོཏི མདྡཝཾ སིནིདྡྷཾ, ཏེན ཏེ དཱནསེཏུསངྐམེན དཱནནཱཝཱཡ སཾསཱརསཱགརཔཱརམནུགཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ པཋམཾ ཀམྨབྷཱུམིམནུསཱསཏི, ན ཙ ཀེནཙི [ཏེན (སཱི. པཱི.)] ཝིཉྙཏྟིམཱཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཝིཉྙཏྟི’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏི པན ཏཱ ཝིཉྙཏྟིཡོ’’ཏི? ‘‘དྭེམཱ, མཧཱརཱཛ, ཝིཉྙཏྟིཡོ ཀཱཡཝིཉྙཏྟི ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི ཙཱཏི. ཏཏྠ ཨཏྠི ཀཱཡཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཨཏྠི ཨནཝཛྫཱ. ཨཏྠི ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཨཏྠི ཨནཝཛྫཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཀཱཡཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ? ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཀུལཱནི ཨུཔགནྟྭཱ ཨནོཀཱསེ ཋིཏོ ཋཱནཾ བྷཉྫཏི, ཨཡཾ ཀཱཡཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ. ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ན པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཀུལཱནི ཨུཔགནྟྭཱ ཨནོཀཱསེ ཋིཏོ གལཾ པཎཱམེཏྭཱ མོརཔེཀྑིཏཾ པེཀྑཏི ‘ཨེཝཾ ཨིམེ པསྶནྟཱི’ཏི, ཏེན ཙ ཏེ པསྶནྟི. ཨཡམྤི ཀཱཡཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ. ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ན པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ ¶ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཧནུཀཱཡ ཝཱ ¶ བྷམུཀཱཡ ཝཱ ཨངྒུཊྛེན ཝཱ ཝིཉྙཱཔེཏི, ཨཡམྤི ཀཱཡཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ན པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཀཏམཱ ཀཱཡཝིཉྙཏྟི ཨནཝཛྫཱ? ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཀུལཱནི ཨུཔགནྟྭཱ སཏོ སམཱཧིཏོ སམྤཛཱནོ ཋཱནེཔི ཨཊྛཱནེཔི ཡཐཱནུསིཊྛིཾ གནྟྭཱ ཋཱནེ ཏིཊྛཏི, དཱཏུཀཱམེསུ ཏིཊྛཏི, ཨདཱཏུཀཱམེསུ པཀྐམཏི. ཨཡཾ ཀཱཡཝིཉྙཏྟི ཨནཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཝཎྞིཏོ ཧོཏི ཐུཏོ པསཏྠོ སལླེཁིཏཱཙཱརོ, པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘ན ཝེ ཡཱཙནྟི སཔྤཉྙཱ, དྷཱིརོ ཙ ཝེདིཏུམརཧཏི [ཨརིཡཱ གརཧནྟི ཡཱཙནཾ (སཱི. པཱི.)];

ཨུདྡིསྶ ཨརིཡཱ ཏིཊྛནྟི, ཨེསཱ ཨརིཡཱན ཡཱཙནཱ’ཏི.

‘‘ཀཏམཱ ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ ཝཱཙཱཡ བཧུཝིདྷཾ ཝིཉྙཱཔེཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ, ཨཡཾ ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ན པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ པརེསཾ སཱཝེནྟོ ཨེཝཾ བྷཎཏི ‘ཨིམིནཱ མེ ཨཏྠོ’ཏི, ཏཱཡ ཙ ཝཱཙཱཡ པརེསཾ སཱཝིཏཱཡ ཏསྶ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡམྤི ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ¶ ན པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཝཙཱིཝིཔྥཱརེན པརིསཱཡ སཱཝེཏི ‘ཨེཝཉྩ ཨེཝཉྩ ¶ བྷིཀྑཱུནཾ དཱཏབྦ’ནྟི, ཏཉྩ ཏེ ཝཙནཾ སུཏྭཱ པརིཀིཏྟིཏཾ ཨབྷིཧརནྟི, ཨཡམྤི ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ན པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ ¶ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ནནུ, མཧཱརཱཛ, ཐེརོཔི སཱརིཔུཏྟོ ཨཏྠངྒཏེ སཱུརིཡེ རཏྟིབྷཱགེ གིལཱནོ སམཱནོ ཐེརེན མཧཱམོགྒལླཱནེན བྷེསཛྫཾ པུཙྪཱིཡམཱནོ ཝཱཙཾ བྷིནྡི, ཏསྶ ཏེན ཝཙཱིབྷེདེན བྷེསཛྫཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨཐ ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ ‘ཝཙཱིབྷེདེན མེ ཨིམཾ བྷེསཛྫཾ ཨུཔྤནྣཾ, མཱ མེ ཨཱཛཱིཝོ བྷིཛྫཱི’ཏི ཨཱཛཱིཝབྷེདབྷཡཱ ཏཾ བྷེསཛྫཾ པཛཧི ན ཨུཔཛཱིཝི. ཨེཝམྤི ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི སཱཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ ན པརིབྷུཉྫནྟི. སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཨོཉྙཱཏོ ཧོཏི ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ, བྷིནྣཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཀཏམཱ ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི ཨནཝཛྫཱ? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ སཏི པཙྩཡེ བྷེསཛྫཾ ཝིཉྙཱཔེཏི ཉཱཏིཔཝཱརིཏེསུ ཀུལེསུ, ཨཡཾ ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི ཨནཝཛྫཱ, ཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨརིཡཱ པརིབྷུཉྫནྟི, སོ ཙ པུགྒལོ ཨརིཡཱནཾ སམཡེ ཝཎྞིཏོ ཧོཏི ཐོམིཏོ པསཏྠོ, པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི, ཨནུམཏོ ཏཐཱགཏེཧི ཨརཧནྟེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི.

‘‘ཡཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བྷོཛནཾ པཛཧི [པཛཧཏི (ཀ.)], ཏཾ ཨཱཝེཋནཝིནིཝེཋནཀཌྜྷནནིགྒཧཔྤཊིཀམྨེན ནིབྦཏྟི, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིཀྑིཔི ན ཨུཔཛཱིཝཱི’’ཏི.

‘‘སབྦཀཱལཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེ བྷུཉྫམཱནེ དེཝཏཱ དིབྦཾ ཨོཛཾ པཏྟེ ཨཱཀིརནྟི, ཨུདཱཧུ ‘སཱུཀརམདྡཝེ ཙ མདྷུཔཱཡཱསེ ཙཱ’ཏི དྭཱིསུ ཡེཝ པིཎྜཔཱཏེསུ ཨཱཀིརིཾསཱུ’’ཏི? ‘‘སབྦཀཱལཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏེ བྷུཉྫམཱནེ དེཝཏཱ དིབྦཾ ཨོཛཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཏིཊྛིཏྭཱ ཨུདྡྷཊུདྡྷཊེ ཨཱལོཔེ ཨཱཀིརནྟི.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, རཉྙོ སཱུདོ རཉྙོ བྷུཉྫནྟསྶ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཏིཊྛིཏྭཱ ཀབལེ༹ ཀབལེ༹ སཱུཔཾ ཨཱཀིརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦཀཱལཾ ཏཐཱགཏེ བྷུཉྫམཱནེ དེཝཏཱ དིབྦཾ ཨོཛཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཏིཊྛིཏྭཱ ཨུདྡྷཊུདྡྷཊེ ཨཱལོཔེ དིབྦཾ ཨོཛཾ ཨཱཀིརནྟི. ཝེརཉྫཱཡམྤི, མཧཱརཱཛ ¶ ¶ , ཏཐཱགཏསྶ སུཀྑཡཝཔུལཀེ [སུཀྑཡཝམཱུལཀེ (ཀ.)] བྷུཉྫམཱནསྶ དེཝཏཱ དིབྦེན ཨོཛེན ཏེམཡིཏྭཱ ཏེམཡིཏྭཱ ཨུཔསཾཧརིཾསུ, ཏེན ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ ཨུཔཙིཏོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ, ཡཱ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཔྤཊིཛགྒནེ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ. སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

གཱཐཱབྷིགཱིཏབྷོཛནཀཐཱཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. དྷམྨདེསནཱཡ ཨཔྤོསྶུཀྐཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཏཐཱགཏེན ཙཏཱུཧི ཙ ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶེན ཙ ཨེཏྠནྟརེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ པརིཔཱཙིཏཾ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམུདྡྷརཎཱཡཱ’ཏི. པུན ཙ ‘སབྦཉྙུཏཾ པཏྟསྶ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི, ནོ དྷམྨདེསནཱཡཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིསྶཱསོ ཝཱ ཨིསྶཱསནྟེཝཱསཱི ཝཱ བཧུཀེ དིཝསེ སངྒཱམཏྠཱཡ ཨུཔཱསནཾ སིཀྑིཏྭཱ སམྤཏྟེ མཧཱཡུདྡྷེ ཨོསཀྐེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན ཙཏཱུཧི ཙ ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶེན ཙ ཨེཏྠནྟརེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ པརིཔཱཙེཏྭཱ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམུདྡྷརཎཱཡ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟེན དྷམྨདེསནཱཡ ཨོསཀྐིཏཾ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, མལློ ཝཱ མལླནྟེཝཱསཱི ཝཱ བཧུཀེ དིཝསེ ནིབྦུདྡྷཾ སིཀྑིཏྭཱ སམྤཏྟེ མལླཡུདྡྷེ ཨོསཀྐེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན ཙཏཱུཧི ཙ ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶེན ཙ ཨེཏྠནྟརེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ པརིཔཱཙེཏྭཱ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམུདྡྷརཎཱཡ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟེན དྷམྨདེསནཱཡ ཨོསཀྐིཏཾ.

‘‘ཀིཾ ནུ ¶ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན བྷཡཱ ཨོསཀྐིཏཾ, ཨུདཱཧུ ཨཔཱཀཊཏཱཡ ཨོསཀྐིཏཾ, ཨུདཱཧུ དུབྦལཏཱཡ ཨོསཀྐིཏཾ, ཨུདཱཧུ ཨསབྦཉྙུཏཱཡ ¶ ཨོསཀྐིཏཾ, ཀིཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ, ཨིངྒྷ མེ ཏྭཾ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི ཀངྑཱཝིཏརཎཱཡ. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན ཙཏཱུཧི ཙ ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶེན ཙ ཨེཏྠནྟརེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ པརིཔཱཙིཏཾ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམུདྡྷརཎཱཡ, ཏེན ཧི ‘སབྦཉྙུཏཾ པཏྟསྶ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི, ནོ དྷམྨདེསནཱཡཱ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི སབྦཉྙུཏཾ པཏྟསྶ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི ¶ ནོ དྷམྨདེསནཱཡ, ཏེན ཧི ‘ཏཐཱགཏེན ཙཏཱུཧི ཙ ཨསངྑྱེཡྻེཏི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶེན ཙ ཨེཏྠནྟརེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ པརིཔཱཙིཏཾ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམུདྡྷརཎཱཡཱ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ གམྦྷཱིརོ དུནྣིབྦེཋོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘པརིཔཱཙིཏཉྩ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏེན ཙཏཱུཧི ཙ ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶེན ཙ ཨེཏྠནྟརེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ སམུདྡྷརཎཱཡ, པཏྟསབྦཉྙུཏསྶ ཙ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི, ནོ དྷམྨདེསནཱཡ. ཏཉྩ པན དྷམྨསྶ གམྦྷཱིརནིཔུཎདུདྡསདུརནུབོདྷསུཁུམདུཔྤཊིཝེདྷཏཾ སཏྟཱནཉྩ ཨཱལཡཱརཱམཏཾ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ དལ༹ྷསུགྒཧིཏཏཉྩ དིསྭཱ ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’ཏི ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི, ནོ དྷམྨདེསནཱཡ, སཏྟཱནཾ པཊིཝེདྷཙིནྟནམཱནསཾ ཡེཝེཏཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཨནེཀབྱཱདྷིཔརིཔཱིལི༹ཏཾ ནརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟཡཏི ‘ཀེན ནུ ཁོ ཨུཔཀྐམེན ཀཏམེན ཝཱ བྷེསཛྫེན ཨིམསྶ བྱཱདྷི ཝཱུཔསམེཡྻཱ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ སབྦཀིལེསབྱཱདྷིཔརིཔཱིལི༹ཏཾ ཛནཾ དྷམྨསྶ ཙ གམྦྷཱིརནིཔུཎདུདྡསདུརནུབོདྷསུཁུམདུཔྤཊིཝེདྷཏཾ དིསྭཱ ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’ཏི ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི, ནོ དྷམྨདེསནཱཡ, སཏྟཱནཾ ¶ པཊིཝེདྷཙིནྟནམཱནསཾ ཡེཝེཏཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ དོཝཱརིཀཨནཱིཀཊྛཔཱརིསཛྫནེགམབྷཊབལ [བལཏྠ (སཱི. པཱི.)] ཨམཙྩརཱཛཉྙརཱཛཱུཔཛཱིཝིནེ ཛནེ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཙིཏྟམུཔྤཛྫེཡྻ ¶ ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨིམེ སངྒཎྷིསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨསྶ གམྦྷཱིརནིཔུཎདུདྡསདུརནུབོདྷསུཁུམདུཔྤཊིཝེདྷཏཾ སཏྟཱནཉྩ ཨཱལཡཱརཱམཏཾ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ དལ༹ྷསུགྒཧིཏཏཉྩ དིསྭཱ ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’ཏི ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི, ནོ དྷམྨདེསནཱཡ, སཏྟཱནཾ པཊིཝེདྷཙིནྟནམཱནསཾ ཡེཝེཏཾ.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, སབྦེསཾ ཏཐཱགཏཱནཾ དྷམྨཏཱ ཨེསཱ, ཡཾ བྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏཱ དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཏཏྠ པན ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡེ ཏེན སམཡེན མནུསྶཱ ཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ, སབྦེཏེ བྲཧྨདེཝཏཱ ཧོནྟི བྲཧྨགརུཀཱ བྲཧྨཔརཱཡཎཱ, ཏསྨཱ ཏསྶ བལཝཏོ ཡསཝཏོ ཉཱཏསྶ པཉྙཱཏསྶ ཨུཏྟརསྶ ཨཙྩུགྒཏསྶ ཨོནམནེན སདེཝཀོ ལོཀོ ཨོནམིསྶཏི ཨོཀཔྤེསྶཏི ¶ ཨདྷིམུཙྩིསྶཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ བྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏཱ དྷམྨཾ དེསེནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ ཡསྶ ཨོནམཏི ཨཔཙིཏིཾ ཀརོཏི, བལཝཏརསྶ ཏསྶ ཨོནམནེན ཨཝསེསཱ ཛནཏཱ ཨོནམཏི ཨཔཙིཏིཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྲཧྨེ ཨོནམིཏེ ཏཐཱགཏཱནཾ སདེཝཀོ ལོཀོ ཨོནམིསྶཏི, པཱུཛིཏཔཱུཛཀོ མཧཱརཱཛ, ལོཀོ, ཏསྨཱ སོ བྲཧྨཱ སབྦེསཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨཱཡཱཙཏི དྷམྨདེསནཱཡ, ཏེན ཙ ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ བྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏཱ དྷམྨཾ དེསེནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུནིབྦེཋིཏོ པཉྷོ, ཨཏིབྷདྲཀཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

དྷམྨདེསནཱཡ ཨཔྤོསྶུཀྐཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. ཨཱཙརིཡཱནཱཙརིཡཔཉྷོ

༡༡. ‘‘བྷནྟེ, ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི;

སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’ཏི [མཧཱཝ. ༡༡].

‘‘པུན ཙ བྷཎིཏཾ ‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཙརིཡོ མེ སམཱནོ ཨནྟེཝཱསིཾ མཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཋཔེསི, ཨུལཱ༹རཱཡ ¶ ཙ མཾ པཱུཛཱཡ པཱུཛེསཱི’ཏི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི. སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’ཏི, ཏེན ཧི ‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཙརིཡོ མེ སམཱནོ ཨནྟེཝཱསིཾ མཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཋཔེསཱི’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ. ཡདི ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཙརིཡོ མེ སམཱནོ ཨནྟེཝཱསིཾ མཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཋཔེསཱི’ཏི, ཏེན ཧི ‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི. སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’ཏི ཏམྤི ཝཙནཾ མིཙྪཱ. ཨཡམྤི ཨུབྷཏོ ཀོཊིཀོ པཉྷོ ཏཝཱནུཔྤཏྟོ, སོ ཏཡཱ ནིབྦཱཧིཏབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏེན ‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི. སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’ཏི, བྷཎིཏཉྩ ‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཙརིཡོ མེ སམཱནོ ཨནྟེཝཱསིཾ མཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཋཔེསི, ཨུལཱ༹རཱཡ ཙ མཾ པཱུཛཱཡ པཱུཛེསཱི’ཏི.

‘‘ཏཉྩ པན ཝཙནཾ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཱཙརིཡབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ.

‘པཉྩིམེ, མཧཱརཱཛ, པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶ སཏོ ཨཱཙརིཡཱ, ཡེཧི ཨནུསིཊྛོ བོདྷིསཏྟོ ཏཏྠ ཏཏྠ དིཝསཾ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཀཏམེ པཉྩ? ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཱ ཛཱཏམཏྟེ བོདྷིསཏྟེ ལཀྑཎཱནི ¶ པརིགྒཎྷིཾསུ, སེཡྻཐཱིདཾ, རཱམོ དྷཛོ ལཀྑཎོ མནྟཱི ཡཉྙོ སུཡཱམོ སུབྷོཛོ སུདཏྟོཏི. ཏེ ཏསྶ སོཏྠིཾ པཝེདཡིཏྭཱ རཀྑཱཀམྨཾ ཨཀཾསུ, ཏེ ཙ པཋམཾ ཨཱཙརིཡཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟསྶ པིཏཱ སུདྡྷོདནོ རཱཛཱ ཡཾ ཏེན སམཡེན ཨབྷིཛཱཏཾ ཨུདིཙྩཛཱཏིམནྟཾ པདཀཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ ཚལ༹ངྒཝནྟཾ སབྦམིཏྟཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎཾ ཨུཔནེཏྭཱ སོཝཎྞེན བྷིངྒཱརེན [བྷིངྐཱརེན (སཱི. པཱི.)] ཨུདཀཾ ཨོཎོཛེཏྭཱ ‘ཨིམཾ ཀུམཱརཾ སིཀྑཱཔེཧཱི’ཏི ཨདཱསི, ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨཱཙརིཡོ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཡཱ སཱ དེཝཏཱ བོདྷིསཏྟཾ སཾཝེཛེསཱི, ཡསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ སཾཝིགྒོ ཨུབྦིགྒོ ཏསྨིཾ ཡེཝ ཁཎེ ནེཀྑམྨཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨཱཙརིཡོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསྶ པརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཨཱཙརིཡོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསྶ པརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི [ཨཱཙིཀྑཏི (ཀ.)], ཨཡཾ པཉྩམོ ཨཱཙརིཡོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶ སཏོ པཉྩ ཨཱཙརིཡཱ. ཏེ ཙ པན ཨཱཙརིཡཱ ལོཀིཡེ དྷམྨེ. ཨིམསྨིཉྩ པན, མཧཱརཱཛ, ལོཀུཏྟརེ དྷམྨེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཔྤཊིཝེདྷཱཡ ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཨནུཏྟརོ ཨནུསཱསཀོ, སཡམྦྷཱུ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨནཱཙརིཡཀོ, ཏསྨཱ ཀཱརཎཱ ཏཐཱགཏེན བྷཎིཏཾ ‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི. སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨཱཙརིཡཱནཱཙརིཡཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

སནྠཝཝགྒོ པཉྩམོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ཨེཀཱདས པཉྷོ.

མེཎྜཀཔཉྷོ ནིཊྛིཏོ.

༥. ཨནུམཱནཔཉྷོ

༡. བུདྡྷཝགྒོ

༡. དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུཔྤཛྫམཱནཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྭེ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ¶ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’ཏི. དེསེནྟཱ ཙ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦེཔི ཏཐཱགཏཱ སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ དེསེནྟི, ཀཐཡམཱནཱ ཙ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཀཐེནྟི, སིཀྑཱཔེནྟཱ ཙ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑཱཔེནྟི, ཨནུསཱསམཱནཱ ཙ ཨཔྤམཱདཔྤཊིཔཏྟིཡཾ ཨནུསཱསནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦེསམྤི ཏཐཱགཏཱནཾ ཨེཀཱ དེསནཱ ཨེཀཱ ཀཐཱ ཨེཀཱ སིཀྑཱ ཨེཀཱ ཨནུསིཊྛི, ཀེན ཀཱརཎེན དྭེ ཏཐཱགཏཱ ཨེཀཀྑཎེ ནུཔྤཛྫནྟི? ཨེཀེནཔི ཏཱཝ བུདྡྷུཔྤཱདེན ཨཡཾ ལོཀོ ཨོབྷཱསཛཱཏོ, ཡདི དུཏིཡོ བུདྡྷོ བྷཝེཡྻ, དྭིནྣཾ པབྷཱཡ ཨཡཾ ལོཀོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨོབྷཱསཛཱཏོ བྷཝེཡྻ, ཨོཝདམཱནཱ ཙ དྭེ ཏཐཱགཏཱ སུཁཾ ཨོཝདེཡྻུཾ, ཨནུསཱསམཱནཱ ཙ སུཁཾ ཨནུསཱསེཡྻུཾ, ཏཏྠ མེ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧི, ཡཐཱཧཾ ནིསྶཾསཡོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི.

‘‘ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨེཀབུདྡྷདྷཱརཎཱི, ཨེཀསྶེཝ ཏཐཱགཏསྶ གུཎཾ དྷཱརེཏི, ཡདི དུཏིཡོ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ནཱཡཾ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ དྷཱརེཡྻ, ཙལེཡྻ ཀམྤེཡྻ ནམེཡྻ ཨོནམེཡྻ ཝིནམེཡྻ ཝིཀིརེཡྻ ཝིདྷམེཡྻ ཝིདྡྷཾསེཡྻ, ན ཋཱནམུཔགཙྪེཡྻ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱ ཨེཀཔུརིསསནྡྷཱརཎཱི [ཨེཀཔུརིསསནྟཱརཎཱི (སཱི. པཱི.)] བྷཝེཡྻ, ཨེཀསྨིཾ པུརིསེ ཨབྷིརཱུལ༹ྷེ སཱ ནཱཝཱ སམུཔཱདིཀཱ [སམུདཀཱ (ཀ.)] བྷཝེཡྻ. ཨཐ དུཏིཡོ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཏཱདིསོ ཨཱཡུནཱ ཝཎྞེན ཝཡེན པམཱཎེན ཀིསཐཱུལེན སབྦངྒཔཙྩངྒེན, སོ ཏཾ ནཱཝཾ ཨབྷིརཱུཧེཡྻ, ཨཔི ནུ སཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱ ¶ དྭིནྣམྤི དྷཱརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཙལེཡྻ ཀམྤེཡྻ ནམེཡྻ ཨོནམེཡྻ ཝིནམེཡྻ ཝིཀིརེཡྻ ཝིདྷམེཡྻ ཝིདྡྷཾསེཡྻ, ན ཋཱནམུཔགཙྪེཡྻ, ཨོསཱིདེཡྻ ཨུདཀེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ¶ ཨེཀབུདྡྷདྷཱརཎཱི, ཨེཀསྶེཝ ཏཐཱགཏསྶ གུཎཾ དྷཱརེཏི, ཡདི དུཏིཡོ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ནཱཡཾ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ དྷཱརེཡྻ, ཙལེཡྻ ཀམྤེཡྻ ནམེཡྻ ཨོནམེཡྻ ཝིནམེཡྻ ཝིཀིརེཡྻ ཝིདྷམེཡྻ ཝིདྡྷཾསེཡྻ, ན ཋཱནམུཔགཙྪེཡྻ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ¶ ཡཱཝདཏྠཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫེཡྻ ཚཱདེནྟཾ ཡཱཝ ཀཎྛམབྷིཔཱུརཡིཏྭཱ, སོ དྷཱཏོ པཱིཎིཏོ པརིཔུཎྞོ ནིརནྟརོ ཏནྡིཀཏོ ཨནོནམིཏདཎྜཛཱཏོ པུནདེཝ ཏཏྟཀཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ སུཁིཏོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཀིཾ བྷུཏྟོཝ མརེཡྻཱ’’ཏི [བྷུཏྟོ ཝམེཡྻཱཏི (ཀ.)]. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨེཀབུདྡྷདྷཱརཎཱི, ཨེཀསྶེཝ ཏཐཱགཏསྶ གུཎཾ དྷཱརེཏི, ཡདི དུཏིཡོ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ནཱཡཾ དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ དྷཱརེཡྻ, ཙལེཡྻ ཀམྤེཡྻ ནམེཡྻ ཨོནམེཡྻ ཝིནམེཡྻ ཝིཀིརེཡྻ ཝིདྷམེཡྻ ཝིདྡྷཾསེཡྻ, ན ཋཱནམུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏིདྷམྨབྷཱརེན པཐཝཱི ཙལཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, དྭེ སཀཊཱ རཏནཔརིཔཱུརིཏཱ བྷཝེཡྻུཾ ཡཱཝ མུཁསམཱ, ཨེཀསྨཱ སཀཊཏོ རཏནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ སཀཊེ ཨཱཀིརེཡྻུཾ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, སཀཊཾ དྭིནྣམྤི སཀཊཱནཾ རཏནཾ དྷཱརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ནཱབྷིཔི ཏསྶ ཕལེཡྻ, ཨརཱཔི ཏསྶ བྷིཛྫེཡྻུཾ, ནེམིཔི ཏསྶ ཨོཔཏེཡྻ, ཨཀྑོཔི ཏསྶ བྷིཛྫེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏིརཏནབྷཱརེན སཀཊཾ བྷིཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏིདྷམྨབྷཱརེན པཐཝཱི ཙལཏི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ ཀཱརཎཾ བུདྡྷབལཔརིདཱིཔནཱཡ ཨོསཱརིཏཾ. ཨཉྙམྤི ཏཏྠ ཨབྷིརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཀཀྑཎེ ནུཔྤཛྫནྟི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏེསཾ པརིསཱཡ ཝིཝཱདོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘ཏུམྷཱཀཾ བུདྡྷོ, ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ’ཏི, ཨུབྷཏོ པཀྑཛཱཏཱ བྷཝེཡྻུཾ, ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དྭིནྣཾ བལཝཱམཙྩཱནཾ པརིསཱཡ ཝིཝཱདོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘ཏུམྷཱཀཾ ཨམཙྩོ, ཨམྷཱཀཾ ཨམཙྩོ’ཏི, ཨུབྷཏོ པཀྑཛཱཏཱ ཧོནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡདི དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏེསཾ པརིསཱཡ ཝིཝཱདོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘ཏུམྷཱཀཾ ¶ བུདྡྷོ, ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ’ཏི, ཨུབྷཏོ པཀྑཛཱཏཱ ¶ བྷཝེཡྻུཾ ¶ . ཨིདཾ ཏཱཝ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨེཀཀྑཎེ ནུཔྤཛྫནྟི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨེཀཀྑཎེ ནུཔྤཛྫནྟི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ‘ཨགྒོ བུདྡྷོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ བྷཝེཡྻ, ‘ཛེཊྛོ བུདྡྷོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ བྷཝེཡྻ, ‘སེཊྛོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཝིསིཊྛོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཨུཏྟམོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘པཝརོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཨསམོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཨསམསམོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཨཔྤཊིམོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཨཔྤཊིབྷཱགོ བུདྡྷོ’ཏི, ‘ཨཔྤཊིཔུགྒལོ བུདྡྷོ’ཏི ཡཾ ཝཙནཾ, ཏཾ མིཙྪཱ བྷཝེཡྻ. ཨིདམྤི ཁོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ ཨཏྠཏོ སམྤཊིཙྪ, ཡེན ཀཱརཎེན དྭེ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨེཀཀྑཎེ ནུཔྤཛྫནྟི.

‘‘ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ སབྷཱཝཔཀཏི ཨེསཱཡཾ, ཨེཀོ ཡེཝ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀསྨཱ ཀཱརཎཱ? མཧནྟཏཱཡ སབྦཉྙུབུདྡྷགུཎཱནཾ. ཨཉྙམྤི, མཧཱརཱཛ, ཡཾ ལོཀེ མཧནྟཾ, ཏཾ ཨེཀཾ ཡེཝ ཧོཏི. པཐཝཱི, མཧཱརཱཛ, མཧནྟཱི, སཱ ཨེཀཱ ཡེཝ. སཱགརོ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ. སིནེརུ གིརིརཱཛཱ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ. ཨཱཀཱསོ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ. སཀྐོ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ. མཱརོ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ. མཧཱབྲཧྨཱ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ. ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ མཧནྟོ, སོ ཨེཀོ ཡེཝ ལོཀསྨིཾ. ཡཏྠ ཏེ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཏྠ ཨཉྙསྶ ཨོཀཱསོ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཀོ ཡེཝ ལོཀསྨིཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘སུཀཐིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ ཨོཔམྨེཧི ཀཱརཎེཧི. ཨནིཔུཎོཔེཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ བྷཝེཡྻ, ཀིཾ པན མཱདིསོ མཧཱཔཉྙོ. སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུཔྤཛྫམཱནཔཉྷོ པཋམོ.

༢. གོཏམིཝཏྠདཱནཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ མཱཏུཙྪཱཡ མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ གོཏམིཡཱ ཝསྶིཀསཱཊིཀཱཡ དཱིཡམཱནཱཡ ‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧི, སངྒྷེ ཏེ དིནྣེ ཨཧཉྩེཝ པཱུཛིཏོ བྷཝིསྶཱམི ¶ སངྒྷོ ཙཱ’ཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ སངྒྷརཏནཏོ ན བྷཱརིཀོ ན གརུཀོ ན དཀྑིཎེཡྻོ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ སཀཱཡ མཱཏུཙྪཱཡ སཡཾ པིཉྫིཏཾ [པིཙྪིཏཾ (སཱི. པཱི.)] སཡཾ ལུཉྩིཏཾ སཡཾ པོཐིཏཾ སཡཾ ཀནྟིཏཾ སཡཾ ཝཱཡིཏཾ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ ཨཏྟནོ དཱིཡམཱནཾ སངྒྷསྶ དཱཔེསི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཐཱགཏོ སངྒྷརཏནཏོ ཨུཏྟརོ བྷཝེཡྻ ཨདྷིཀོ ཝཱ ཝིསིཊྛོ ཝཱ, ‘མཡི དིནྣེ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ན ཏཐཱགཏོ མཱཏུཙྪཱཡ སཡཾ པིཉྫིཏཾ སཡཾ ལུཉྩིཏཾ སཡཾ པོཐིཏཾ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ སངྒྷེ དཱཔེཡྻ, ཡསྨཱ ཙ ཁོ བྷནྟེ ནཱགསེན ཏཐཱགཏོ ཨཏྟཱནཾ ན པཏྠཡཏི [ན པཏྠཱིཡཏི (སཱི. པཱི.)] ན ཨུཔནིསྶཡཏི, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ མཱཏུཙྪཱཡ ཏཾ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ སངྒྷསྶ དཱཔེསཱི’’ཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ མཱཏུཙྪཱཡ མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ གོཏམིཡཱ ཝསྶིཀསཱཊིཀཱཡ དཱིཡམཱནཱཡ ‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧི, སངྒྷེ ཏེ དིནྣེ ཨཧཉྩེཝ པཱུཛིཏོ བྷཝིསྶཱམི སངྒྷོ ཙཱ’ཏི. ཏཾ པན ན ཨཏྟནོ པཏིམཱནནསྶ ཨཝིཔཱཀཏཱཡ ན ཨདཀྑིཎེཡྻཏཱཡ, ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཧིཏཏྠཱཡ ཨནུཀམྤཱཡ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཙིཏྟཱིཀཏོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝིཛྫམཱནེ ཡེཝ གུཎེ པརིཀིཏྟཡནྟོ ཨེཝམཱཧ ‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧི, སངྒྷེ ཏེ དིནྣེ ཨཧཉྩེཝ པཱུཛིཏོ བྷཝིསྶཱམི སངྒྷོ ཙཱ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པིཏཱ དྷརམཱནོ ཡེཝ ཨམཙྩབྷཊབལདོཝཱརིཀཨནཱིཀཊྛཔཱརིསཛྫཛནམཛ྄ཛྷེ རཉྙོ སནྟིཀེ པུཏྟསྶ ཝིཛྫམཱནཾ ཡེཝ གུཎཾ པཀིཏྟེཏི [པརིཀིཏྟེཏི (ཀ.)] ‘ཨིདྷ ཋཔིཏོ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཛནམཛ྄ཛྷེ པཱུཛིཏོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཧིཏཏྠཱཡ ཨནུཀམྤཱཡ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ སངྒྷོ མམཙྩཡེན ཙིཏྟཱིཀཏོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝིཛྫམཱནེ ཡེཝ གུཎེ པཀིཏྟཡནྟོ ཨེཝམཱཧ ‘སངྒྷེ ¶ གོཏམི དེཧི, སངྒྷེ ཏེ དིནྣེ ཨཧཉྩེཝ པུཛིཏོ བྷཝིསྶཱམི སངྒྷོ ཙཱ’ཏི.

‘‘ན ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏཀེན ཝསྶིཀསཱཊིཀཱནུཔྤདཱནམཏྟཀེན སངྒྷོ ཏཐཱགཏཏོ ཨདྷིཀོ ནཱམ ཧོཏི ཝིསིཊྛོ ཝཱ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཱནཾ ཨུཙྪཱདེནྟི པརིམདྡནྟི ནཧཱཔེནྟི སམྦཱཧེནྟི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏཀེན ཨུཙྪཱདནཔརིམདྡནནཧཱཔནསམྦཱཧནམཏྟཀེན ‘པུཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨདྷིཀོ ནཱམ ཧོཏི ཝིསིཊྛོ ཝཱ’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨཀཱམཀརཎཱིཡཱ བྷནྟེ པུཏྟཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ, ཏསྨཱ མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཱནཾ ཨུཙྪཱདནཔརིམདྡནནཧཱཔནསམྦཱཧནཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན ཏཱཝཏཀེན ཝསྶིཀསཱཊིཀཱནུཔྤདཱནམཏྟཀེན ¶ སངྒྷོ ཏཐཱགཏཏོ ཨདྷིཀོ ནཱམ ཧོཏི ཝིསིཊྛོ ཝཱཏི. ཨཔི ཙ ཏཐཱགཏོ ཨཀཱམཀརཎཱིཡཾ ཀརོནྟོ མཱཏུཙྪཱཡ ཏཾ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ སངྒྷསྶ དཱཔེསི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ རཉྙོ ཨུཔཱཡནཾ ཨཱཧརེཡྻ, ཏཾ རཱཛཱ ཨུཔཱཡནཾ ཨཉྙཏརསྶ བྷཊསྶ ཝཱ བལསྶ ཝཱ སེནཱཔཏིསྶ ཝཱ པུརོཧིཏསྶ ཝཱ དདེཡྻ. ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཏཱཝཏཀེན ཨུཔཱཡནཔཊིལཱབྷམཏྟཀེན རཉྙཱ ཨདྷིཀོ ནཱམ ཧོཏི ཝིསིཊྛོ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, རཱཛབྷཏྟིཀོ, བྷནྟེ, སོ པུརིསོ རཱཛཱུཔཛཱིཝཱི, ཏཊྛཱནེ ཋཔེནྟོ རཱཛཱ ཨུཔཱཡནཾ དེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན ཏཱཝཏཀེན ཝསྶིཀསཱཊིཀཱནུཔྤདཱནམཏྟཀེན སངྒྷོ ཏཐཱགཏཏོ ཨདྷིཀོ ནཱམ ཧོཏི ཝིསིཊྛོ ཝཱ, ཨཐ ཁོ ཏཐཱགཏབྷཏྟིཀོ ཏཐཱགཏཱུཔཛཱིཝཱི. ཏཊྛཱནེ ཋཔེནྟོ ཏཐཱགཏོ སངྒྷསྶ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ དཱཔེསི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘སབྷཱཝཔཊིཔཱུཛནཱིཡོ སངྒྷོ, མམ སནྟཀེན སངྒྷཾ པཊིཔཱུཛེསྶཱམཱི’ཏི སངྒྷསྶ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ དཱཔེསི, ན, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨཏྟནོ ཡེཝ པཊིཔཱུཛནཾ ཝཎྞེཏི, ཨཐ ཁོ ཡེ ལོཀེ པཊིཔཱུཛནཱརཧཱ, ཏེསམྤི ཏཐཱགཏོ པཊིཔཱུཛནཾ ཝཎྞེཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཝརལཉྪཀེ ¶ དྷམྨདཱཡཱདདྷམྨཔརིཡཱཡེ ཨཔྤིཙྪཔྤཊིཔཏྟིཾ པཀིཏྟཡམཱནེན ‘ཨསུ ཡེཝ མེ པུརིམོ བྷིཀྑུ པུཛྫཏརོ ཙ པཱསཾསཏརོ ཙཱ’ཏི. ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, བྷཝེསུ ཀོཙི སཏྟོ ཏཐཱགཏཏོ དཀྑིཎེཡྻོ ཝཱ ¶ ཨུཏྟརོ ཝཱ ཨདྷིཀོ ཝཱ ཝིསིཊྛོ ཝཱ, ཏཐཱགཏོཝ ཨུཏྟརོ ཨདྷིཀོ ཝིསིཊྛོ.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ མཱཎཝགཱམིཀེན དེཝཔུཏྟེན བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋཏྭཱ དེཝམནུསྶམཛ྄ཛྷེ –

‘‘‘ཝིཔུལོ རཱཛགཧཱིཡཱནཾ [རཱཛགཧིཀཱནཾ (ཀ.) སཾ. ནི. ༡.༡༡༡ པསྶིཏབྦཾ], གིརི སེཊྛོ པཝུཙྩཏི;

སེཏོ ཧིམཝཏཾ སེཊྛོ, ཨཱདིཙྩོ ཨགྷགཱམིནཾ.

‘‘‘སམུདྡོ ཨུདདྷིནཾ སེཊྛོ, ནཀྑཏྟཱནཉྩ ཙནྡིམཱ;

སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, བུདྡྷོ ཨགྒོ པཝུཙྩཏཱི’ཏི.

‘‘ཏཱ ¶ ཁོ པནེཏཱ, མཧཱརཱཛ, མཱཎཝགཱམིཀེན དེཝཔུཏྟེན གཱཐཱ སུགཱིཏཱ ན དུགྒཱིཏཱ, སུབྷཱསིཏཱ ན དུབྦྷཱསིཏཱ, ཨནུམཏཱ ཙ བྷགཝཏཱ, ནནུ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེནཔི སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ བྷཎིཏཾ –

‘‘‘ཨེཀོ མནོཔསཱདོ; སརཎགམནམཉྫལིཔཎཱམོ ཝཱ;

ཨུསྶཧཏེ ཏཱརཡིཏུཾ, མཱརབལནིསཱུདནེ བུདྡྷེ’ཏི.

‘‘བྷགཝཏཱ ཙ བྷཎིཏཾ དེཝཱཏིདེཝེན ‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོ? ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… དེཝམནུསྶཱན’’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

གོཏམིཝཏྠདཱནཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. གིཧིཔབྦཛིཏསམྨཱཔཊིཔཏྟིཔཉྷོ

[༣] ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘གིཧིནོ ཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཛིཏསྶ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ¶ ཝཎྞེམི, གིཧཱི ཝཱ བྷིཀྑཝེ པབྦཛིཏོ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔནྣོ སམྨཱཔཊིཔཏྟཱདྷིཀརཎཧེཏུ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ ¶ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནོ ཀཱམབྷོགཱི པུཏྟདཱརསམྦཱདྷསཡནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོནྟོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརེནྟོ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟོ མཎིཀུཎྜལ [མཎིཀནཀ (སཱི. པཱི.)] ཝིཙིཏྟམོལི༹བདྡྷོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ, པབྦཛིཏོཔི བྷཎྜུཀཱསཱཝཝཏྠཝསནོ པརཔིཎྜམཛ྄ཛྷུཔགཏོ ཙཏཱུསུ སཱིལཀྑནྡྷེསུ སམྨཱཔརིཔཱུརཀཱརཱི དིཡཌྜྷེསུ སིཀྑཱཔདསཏེསུ སམཱདཱཡ ཝཏྟནྟོ ཏེརསསུ དྷུཏགུཎེསུ ཨནཝསེསཾ ཝཏྟནྟོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ. ཏཏྠ, བྷནྟེ, ཀོ ཝིསེསོ གིཧིནོ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱ? ཨཕལཾ ཧོཏི ཏཔོཀམྨཾ, ནིརཏྠཀཱ པབྦཛྫཱ. ཝཉྫྷཱ སིཀྑཱཔདགོཔནཱ, མོགྷཾ དྷུཏགུཎསམཱདཱནཾ, ཀིཾ ཏཏྠ དུཀྑམནུཙིཎྞེན, ནནུ ནཱམ སུཁེནེཝ སུཁཾ ཨདྷིགནྟབྦ’’ནྟི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ‘གིཧིནོ ཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཛིཏསྶ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ¶ ཝཎྞེམི, གིཧཱི ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཛིཏོ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔནྣོ སམྨཱཔཊིཔཏྟཱདྷིཀརཎཧེཏུ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི. ཨེཝམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོཝ སེཊྛོ, པབྦཛིཏོཔི, མཧཱརཱཛ, ‘པབྦཛིཏོམྷཱི’ཏི ན སམྨཱ པཊིཔཛྫེཡྻ, ཨཐ ཁོ སོ ཨཱརཀཱཝ སཱམཉྙཱ, ཨཱརཀཱཝ བྲཧྨཉྙཱ, པགེཝ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནོ. གིཧཱིཔི, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ, པབྦཛིཏོཔི, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘ཨཔི ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛིཏོཝ སཱམཉྙསྶ ཨིསྶརོ ཨདྷིཔཏི; པབྦཛྫཱ, མཧཱརཱཛ, བཧུགུཎཱ ཨནེཀགུཎཱ ཨཔྤམཱཎགུཎཱ, ན སཀྐཱ པབྦཛྫཱཡ གུཎཾ པརིམཱཎཾ ཀཱཏུཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱམདདསྶ མཎིརཏནསྶ ན སཀྐཱ དྷནེན ཨགྒྷོ ¶ པརིམཱཎཾ ཀཱཏུཾ ‘ཨེཏྟཀཾ མཎིརཏནསྶ མཱུལ’ནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛྫཱ བཧུགུཎཱ ཨནེཀགུཎཱ ཨཔྤམཱཎགུཎཱ, ན སཀྐཱ པབྦཛྫཱཡ གུཎཾ པརིམཱཎཾ ཀཱཏུཾ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡེ ཨཱུམིཡོ ན སཀྐཱ པརིམཱཎཾ ཀཱཏུཾ ‘ཨེཏྟཀཱ མཧཱསམུདྡེ ཨཱུམིཡོ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛྫཱ བཧུགུཎཱ ¶ ཨནེཀགུཎཱ ཨཔྤམཱཎགུཎཱ, ན སཀྐཱ པབྦཛྫཱཡ གུཎཾ པརིམཱཎཾ ཀཱཏུཾ.

‘‘པབྦཛིཏསྶ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ, སབྦཾ ཏཾ ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི ནོ ཙིརརཏྟཱཡ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པབྦཛིཏོ, མཧཱརཱཛ, ཨཔྤིཙྪོ ཧོཏི སནྟུཊྛོ པཝིཝིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ནིརཱལཡོ ཨནིཀེཏོ པརིཔུཎྞསཱིལོ སལླེཁིཏཱཙཱརོ དྷུཏཔྤཊིཔཏྟིཀུསལོ ཧོཏི, ཏཾ ཀཱརཎཱ པབྦཛིཏསྶ ཡཾ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ, སབྦཾ ཏཾ ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི ནོ ཙིརརཏྟཱཡ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནིགྒཎྛིསམསུདྷོཏཨུཛུཝིམལནཱརཱཙོ སུསཛྫིཏོ སམྨཱ ཝཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛིཏསྶ ཡཾ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ, སབྦཾ ཏཾ ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏི ནོ ཙིརརཏྟཱཡཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

གིཧིཔབྦཛིཏསམྨཱཔཊིཔཏྟིཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. པཊིཔདཱདོསཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཡདཱ བོདྷིསཏྟོ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཨཀཱསི, ནེཏཱདིསོ ཨཉྙཏྲ ཨཱརམྦྷོ ཨཧོསི ནིཀྐམོ ཀིལེསཡུདྡྷཾ མཙྩུསེནཾ ཝིདྷམནཾ ཨཱཧཱརཔརིགྒཧོ དུཀྐརཀཱརིཀཱ, ཨེཝརཱུཔེ པརཀྐམེ ཀིཉྩི ཨསྶཱདཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏམེཝ ཙིཏྟཾ པརིཧཱཔེཏྭཱ ཨེཝམཝོཙ ‘ན ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཱཡ ཀཊུཀཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཨདྷིགཙྪཱམི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ, སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི, ཏཏོ ནིབྦིནྡིཏྭཱ ཨཉྙེན མགེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, པུན ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ སཱཝཀེ ཨནུསཱསཏི སམཱདཔེཏི.

‘‘‘ཨཱརམྦྷཐ ¶ ནིཀྑམཐ, ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེ;

དྷུནཱཐ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོ’ཏི [སཾ. ནི. ༡.༡༨༥].

‘‘ཀེན ན ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎེན ཏཐཱགཏོ ཡཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨཏྟནཱ ནིབྦིནྣོ ཝིརཏྟརཱུཔོ, ཏཏྠ སཱཝཀེ ཨནུསཱསཏི སམཱདཔེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཏདཱཔི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨེཏརཧིཔི སཱ ཡེཝ པཊིཔདཱ, ཏཾ ཡེཝ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ. ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ ཨཏིཝཱིརིཡཾ ཀརོནྟོ ནིརཝསེསཏོ ཨཱཧཱརཾ ཨུཔརུནྡྷི. ཏསྶ ཨཱཧཱརཱུཔརོདྷེན ཙིཏྟདུབྦལྱཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏེན དུབྦལྱེན ནཱསཀྑི སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏུཾ, སོ མཏྟམཏྟཾ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཾ སེཝནྟོ ཏཱཡེཝ པཊིཔདཱཡ ནཙིརསྶེཝ སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. སོ ཡེཝ, མཧཱརཱཛ, པཊིཔདཱ སབྦེསཾ ཏཐཱགཏཱནཾ སབྦཉྙུཏཉཱཎཔྤཊིལཱབྷཱཡ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཧཱརོ ཨུཔཏྠམྦྷོ, ཨཱཧཱརཱུཔནིསྶིཏཱ སབྦེ སཏྟཱ སུཁཾ ཨནུབྷཝནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱ ཡེཝ པཊིཔདཱ སབྦེསཾ ཏཐཱགཏཱནཾ སབྦཉྙུཏཉཱཎཔྤཊིལཱབྷཱཡ, ནེསོ, མཧཱརཱཛ, དོསོ ཨཱརམྦྷསྶ, ན ནིཀྐམསྶ, ན ཀིལེསཡུདྡྷསྶ, ཡེན ཏཐཱགཏོ ཏསྨིཾ སམཡེ ན པཱཔུཎི སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ཨཐ ཁོ ཨཱཧཱརཱུཔརོདྷསྶེཝེསོ དོསོ, སདཱ པཊིཡཏྟཱ ཡེཝེསཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨདྡྷཱནཾ ཨཏིཝེགེན གཙྪེཡྻ, ཏེན སོ པཀྑཧཏོ ཝཱ བྷཝེཡྻ ¶ པཱིཋསཔྤཱི ཝཱ ཨསཉྩརོ པཐཝིཏལེ. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝིཡཱ དོསོ ཨཏྠི, ཡེན སོ པུརིསོ པཀྑཧཏོ ཨཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ; སདཱ པཊིཡཏྟཱ, བྷནྟེ, མཧཱཔཐཝཱི, ཀུཏོ ཏསྶཱ དོསོ? ཝཱཡཱམསྶེཝེསོ དོསོ, ཡེན སོ པུརིསོ པཀྑཧཏོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེསོ དོསོ ཨཱརམྦྷསྶ, ན ནིཀྐམསྶ, ན ཀིལེསཡུདྡྷསྶ, ཡེན ཏཐཱགཏོ ཏསྨིཾ སམཡེ ན པཱཔུཎི སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ཨཐ ཁོ ཨཱཧཱརཱུཔརོདྷསྶེཝེསོ དོསོ སདཱ པཊིཡཏྟཱ ¶ ཡེཝེསཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཀིལིཊྛཾ སཱཊཀཾ ནིཝཱསེཡྻ, ན སོ ཏཾ དྷོཝཱཔེཡྻ, ནེསོ དོསོ ཨུདཀསྶ, སདཱ པཊིཡཏྟཾ ཨུདཀཾ. པུརིསསྶེཝེསོ དོསོ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནེསོ དོསོ ཨཱརམྦྷསྶ, ན ནིཀྐམསྶ, ན ཀིལེསཡུདྡྷསྶ, ཡེན ཏཐཱགཏོ ཏསྨིཾ སམཡེ ན པཱཔུཎི སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ཨཐ ཁོ ཨཱཧཱརཱུཔརོདྷསྶེཝེསོ དོསོ, སདཱ པཊིཡཏྟཱ ཡེཝེསཱ པཊིཔདཱ, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཏཱཡེཝ པཊིཔདཱཡ སཱཝཀེ ཨནུསཱསཏི སམཱདཔེཏི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སདཱ ¶ པཊིཡཏྟཱ ཨནཝཛྫཱ སཱ པཊིཔདཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

པཊིཔདཱདོསཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, མཧནྟཾ ཨིདཾ ཏཐཱགཏསཱསནཾ སཱརཾ ཝརཾ སེཊྛཾ པཝརཾ ཨནུཔམཾ པརིསུདྡྷཾ ཝིམལཾ པཎྜརཾ ཨནཝཛྫཾ, ན ཡུཏྟཾ གིཧིཾ ཏཱཝཏཀཾ པབྦཛེཏུཾ, གིཧཱི ཡེཝ [གིཧིཾ ཡེཝ (སཱི. པཱི.)] ཨེཀསྨིཾ ཕལེ ཝིནེཏྭཱ ཡདཱ ཨཔུནརཱཝཏྟཱི ཧོཏི ཏདཱ སོ པབྦཱཛེཏབྦོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨིམེ དུཛྫནཱ ཏཱཝ ཏཏྠ སཱསནེ ཝིསུདྡྷེ པབྦཛིཏྭཱ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ཏེསཾ པཙྩཱགམནེན ཨཡཾ མཧཱཛནོ ཨེཝཾ ཝིཙིནྟེཏི ‘ཏུཙྪཀཾ ཝཏ བྷོ ཨེཏཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱསནཾ བྷཝིསྶཏི, ཡཾ ཨིམེ པཊིནིཝཏྟནྟཱི’ཏི, ཨིདམེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏལཱ༹ཀོ བྷཝེཡྻ སམྤུཎྞསུཙིཝིམལསཱིཏལསལིལོ, ཨཐ ཡོ ཀོཙི ཀིལིཊྛོ མལཀདྡམགཏོ ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ གནྟྭཱ ཨནཧཱཡིཏྭཱ ཀིལིཊྛོཝ པཊིནིཝཏྟེཡྻ, ཏཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཏམཾ ཛནོ གརཧེཡྻ ཀིལིཊྛཾ ཝཱ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཀིལིཊྛཾ, བྷནྟེ, ཛནོ གརཧེཡྻ ¶ ‘ཨཡཾ ཏལཱ༹ཀཾ གནྟྭཱ ཨནཧཱཡིཏྭཱ ཀིལིཊྛོཝ པཊིནིཝཏྟོ, ཀིཾ ཨིམཾ ཨནཧཱཡིཏུཀཱམཾ ཏལཱ༹ཀོ སཡཾ ནཧཱཔེསྶཏི, ཀོ དོསོ ཏལཱ༹ཀསྶཱ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཏཐཱགཏོ ཝིམུཏྟིཝརསལིལསམྤུཎྞཾ སདྡྷམྨཝརཏལཱ༹ཀཾ མཱཔེསི ‘ཡེ ཀེཙི ཀིལེསམལཀིལིཊྛཱ སཙེཏནཱ བུདྷཱ, ཏེ ཨིདྷ ནཧཱཡིཏྭཱ སབྦཀིལེསེ པཝཱཧཡིསྶནྟཱི’ཏི. ཡདི ཀོཙི ཏཾ སདྡྷམྨཝརཏལཱ༹ཀཾ གནྟྭཱ ཨནཧཱཡིཏྭཱ སཀིལེསོཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི ཏཾ ཡེཝ ཛནོ གརཧིསྶཏི ‘ཨཡཾ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ པཏིཊྛཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ, ཀིཾ ཨིམཾ ཨཔྤཊིཔཛྫནྟཾ ཛིནསཱསནཾ སཡཾ བོདྷེསྶཏི, ཀོ དོསོ ཛིནསཱསནསྶཱ’ཏི?

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ པརམབྱཱདྷིཏོ རོགུཔྤཏྟིཀུསལཾ ཨམོགྷདྷུཝསིདྡྷཀམྨཾ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ དིསྭཱ ཨཏིཀིཙྪཱཔེཏྭཱ སབྱཱདྷིཀོཝ པཊིནིཝཏྟེཡྻ, ཏཏྠ ཀཏམཾ ཛནོ གརཧེཡྻ ཨཱཏུརཾ ཝཱ བྷིསཀྐཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཏུརཾ, བྷནྟེ, ཛནོ གརཧེཡྻ ‘ཨཡཾ རོགུཔྤཏྟིཀུསལཾ ཨམོགྷདྷུཝསིདྡྷཀམྨཾ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ དིསྭཱ ཨཏིཀིཙྪཱཔེཏྭཱ སབྱཱདྷིཀོཝ པཊིནིཝཏྟོ, ཀིཾ ཨིམཾ ཨཏིཀིཙྪཱཔེནྟཾ བྷིསཀྐོ སཡཾ ཏིཀིཙྪིསྶཏི, ཀོ དོསོ བྷིསཀྐསྶཱ’’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨནྟོསཱསནསམུགྒེ ཀེཝལཾ སཀལཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམནསམཏྠཾ ཨམཏོསདྷཾ པཀྑིཔི, ‘ཡེ ཀེཙི ཀིལེསབྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏཱ སཙེཏནཱ བུདྷཱ, ཏེ ཨིམཾ ཨམཏོསདྷཾ པིཝིཏྭཱ སབྦཀིལེསབྱཱདྷིཾ ཝཱུཔསམེསྶནྟཱི’ཏི. ཡདི ཀོཙི ཡཾ ཨམཏོསདྷཾ ཨཔིཝིཏྭཱ སཀིལེསོཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི, ཏཾ ཡེཝ ཛནོ གརཧིསྶཏི ‘ཨཡཾ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ པཏིཊྛཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ, ཀིཾ ཨིམཾ ཨཔྤཊིཔཛྫནྟཾ ཛིནསཱསནཾ སཡཾ བོདྷེསྶཏི, ཀོ དོསོ ཛིནསཱསནསྶཱ’ཏི?

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཚཱཏོ པུརིསོ མཧཏིམཧཱཔུཉྙབྷཏྟཔརིཝེསནཾ གནྟྭཱ ཏཾ བྷཏྟཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཚཱཏོཝ པཊིནིཝཏྟེཡྻ, ཏཏྠ ཀཏམཾ ཛནོ གརཧེཡྻ ཚཱཏཾ ཝཱ པུཉྙབྷཏྟཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཚཱཏཾ, བྷནྟེ, ཛནོ གརཧེཡྻ ¶ ‘ཨཡཾ ཁུདཱཔཱིལི༹ཏོ པུཉྙབྷཏྟཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཚཱཏོཝ པཊིནིཝཏྟོ, ཀིཾ ཨིམསྶ ཨབྷུཉྫནྟསྶ བྷོཛནཾ སཡཾ མུཁཾ པཝིསིསྶཏི, ཀོ དོསོ བྷོཛནསྶཱ’’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཨནྟོསཱསནསམུགྒེ པརམཔཝརཾ སནྟཾ སིཝཾ པཎཱིཏཾ ཨམཏཾ པརམམདྷུརཾ ཀཱཡགཏཱསཏིབྷོཛནཾ ཋཔེསི ‘ཡེ ཀེཙི ཀིལེསཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟཱ ཏཎྷཱཔརེཏམཱནསཱ སཙེཏནཱ བུདྷཱ, ཏེ ཨིམཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ སབྦཾ ཏཎྷམཔནེསྶནྟཱི’ཏི. ཡདི ཀོཙི ཏཾ བྷོཛནཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཎྷཱསིཏོཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི, ཏཉྙེཝ ཛནོ གརཧིསྶཏི ‘ཨཡཾ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ¶ ཏཏྠ པཏིཊྛཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ, ཀིཾ ཨིམཾ ཨཔྤཊིཔཛྫནྟཾ ཛིནསཱསནཾ སཡཾ བོདྷེསྶསི, ཀོ དོསོ ཛིནསཱསནསྶཱ’ཏི.

‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ གིཧིཾ ཡེཝ ཨེཀསྨིཾ ཕལེ ཝིནཱིཏཾ པབྦཱཛེཡྻ, ན ནཱམཱཡཾ པབྦཛྫཱ ཀིལེསཔྤཧཱནཱཡ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཝཱ, ནཏྠི ¶ པབྦཛྫཱཡ ཀརཎཱིཡཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨནེཀསཏེན ཀམྨེན ཏལཱ༹ཀཾ ཁཎཱཔེཏྭཱ པརིསཱཡ ཨེཝམནུསྶཱཝེཡྻ ‘མཱ མེ, བྷོནྟོ, ཀེཙི སཾཀིལིཊྛཱ ཨིམཾ ཏལཱ༹ཀཾ ཨོཏརཐ, པཝཱཧིཏརཛོཛལླཱ པརིསུདྡྷཱ ཝིམལམཊྛཱ ཨིམཾ ཏལཱ༹ཀཾ ཨོཏརཐཱ’ཏི. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ པཝཱཧིཏརཛོཛལླཱནཾ པརིསུདྡྷཱནཾ ཝིམལམཊྛཱནཾ ཏེན ཏལཱ༹ཀེན ཀརཎཱིཡཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡསྶཏྠཱཡ ཏེ ཏཾ ཏལཱ༹ཀཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུཾ, ཏཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཏེསཾ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ ཏེསཾ ཏེན ཏལཱ༹ཀེནཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཏཐཱགཏོ གིཧིཾ ཡེཝ ཨེཀསྨིཾ ཕལེ ཝིནཱིཏཾ པབྦཱཛེཡྻ, ཏཏྠེཝ ཏེསཾ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ ཏེསཾ པབྦཛྫཱཡ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སབྷཱཝཨིསིབྷཏྟིཀོ སུཏམནྟཔདདྷརོ ཨཏཀྐིཀོ རོགུཔྤཏྟིཀུསལོ ཨམོགྷདྷུཝསིདྡྷཀམྨོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ སབྦརོགཱུཔསམབྷེསཛྫཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ པརིསཱཡ ཨེཝམནུསྶཱཝེཡྻ ‘མཱ ཁོ, བྷོནྟོ ¶ , ཀེཙི སབྱཱདྷིཀཱ མམ སནྟིཀེ ཨུཔགཙྪཐ, ཨབྱཱདྷིཀཱ ཨརོགཱ མམ སནྟིཀེ ཨུཔགཙྪཐཱ’ཏི. ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཨབྱཱདྷིཀཱནཾ ཨརོགཱནཾ པརིཔུཎྞཱནཾ ཨུདགྒཱནཾ ཏེན བྷིསཀྐེན ཀརཎཱིཡཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡསྶཏྠཱཡ ཏེ ཏཾ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུཾ, ཏཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཏེསཾ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ ཏེསཾ ཏེན བྷིསཀྐེནཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཏཐཱགཏོ གིཧིཾ ཡེཝ ཨེཀསྨིཾ ཕལེ ཝིནཱིཏཾ པབྦཱཛེཡྻ, ཏཏྠེཝ ཏེསཾ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ ཏེསཾ པབྦཛྫཱཡ?

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི པུརིསོ ཨནེཀཐཱལིཔཱཀསཏཾ བྷོཛནཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ པརིསཱཡ ཨེཝམནུསྶཱཝེཡྻ ‘མཱ མེ, བྷོནྟོ, ཀེཙི ཚཱཏཱ ཨིམཾ པརིཝེསནཾ ཨུཔགཙྪཐ, སུབྷུཏྟཱ ཏིཏྟཱ སུཧིཏཱ དྷཱཏཱ པཱིཎིཏཱ པརིཔུཎྞཱ ཨིམཾ པརིཝེསནཾ ཨུཔགཙྪཐཱ’’ཏི. ཨཔི ནུ ཁོ མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ བྷུཏྟཱཝཱིནཾ ཏིཏྟཱནཾ སུཧིཏཱནཾ དྷཱཏཱནཾ པཱིཎིཏཱནཾ པརིཔུཎྞཱནཾ ཏེན བྷོཛནེན ཀརཎཱིཡཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡསྶཏྠཱཡ ཏེ ཏཾ པརིཝེསནཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུཾ, ཏཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཏེསཾ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ ཏེསཾ ཏཱཡ པརིཝེསནཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཏཐཱགཏོ གིཧིཾ ཡེཝ ཨེཀསྨིཾ ཕལེ ཝིནཱིཏཾ པབྦཱཛེཡྻ, ཏཏྠེཝ ཏེསཾ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ ཏེསཾ པབྦཛྫཱཡ?

‘‘ཨཔི ¶ ¶ ཙ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ཏེ ཛིནསཱསནསྶ པཉྩ ཨཏུལིཡེ གུཎེ དསྶེནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? བྷཱུམིམཧནྟབྷཱཝཾ དསྶེནྟི, པརིསུདྡྷཝིམལབྷཱཝཾ དསྶེནྟི, པཱཔེཧི ཨསཾཝཱསིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟི, དུཔྤཊིཝེདྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟི, བཧུསཾཝརརཀྑིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟི.

‘‘ཀཐཾ བྷཱུམིམཧནྟབྷཱཝཾ དསྶེནྟི? ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨདྷནོ ཧཱིནཛཙྩོ ནིབྦིསེསོ བུདྡྷིཔརིཧཱིནོ མཧཱརཛྫཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ན ཙིརསྶེཝ པརིཔཏཏི པརིདྷཾསཏི པརིཧཱཡཏི ཡསཏོ, ན སཀྐོཏི ཨིསྶརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ ¶ ? མཧནྟཏྟཱ ཨིསྶརིཡསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ནིབྦིསེསཱ ཨཀཏཔུཉྙཱ བུདྡྷིཔརིཧཱིནཱ ཛིནསཱསནེ པབྦཛནྟི, ཏེ ཏཾ པབྦཛྫཾ པཝརུཏྟམཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨཝིསཧནྟཱ ན ཙིརསྶེཝ ཛིནསཱསནཱ པརིཔཏིཏྭཱ པརིདྷཾསིཏྭཱ པརིཧཱཡིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ན སཀྐོནྟི ཛིནསཱསནཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཧནྟཏྟཱ ཛིནསཱསནབྷཱུམིཡཱ. ཨེཝཾ བྷཱུམིམཧནྟབྷཱཝཾ དསྶེནྟི.

‘‘ཀཐཾ པརིསུདྡྷཝིམལབྷཱཝཾ དསྶེནྟི? ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཱརི པོཀྑརཔཏྟེ ཝིཀིརཏི ཝིདྷམཏི ཝིདྷཾསེཏི, ན ཋཱནམུཔགཙྪཏི ནཱུཔལིམྤཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? པརིསུདྡྷཝིམལཏྟཱ པདུམསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི སཋཱ ཀཱུཊཱ ཝངྐཱ ཀུཊིལཱ ཝིསམདིཊྛིནོ ཛིནསཱསནེ པབྦཛནྟི, ཏེ པརིསུདྡྷཝིམལནིཀྐཎྚཀཔཎྜརཝརཔྤཝརསཱསནཏོ ན ཙིརསྶེཝ ཝིཀིརིཏྭཱ ཝིདྷམིཏྭཱ ཝིདྷཾསེཏྭཱ ཨསཎྛཧིཏྭཱ ཨནུཔལིམྤིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? པརིསུདྡྷཝིམལཏྟཱ ཛིནསཱསནསྶ. ཨེཝཾ པརིསུདྡྷཝིམལབྷཱཝཾ དསྶེནྟི.

‘‘ཀཐཾ པཱཔེཧི ཨསཾཝཱསིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟི? ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ན མཏེན ཀུཎཔེན སཾཝསཏི, ཡཾ ཧོཏི མཧཱསམུདྡེ མཏཾ ཀུཎཔཾ, ཏཾ ཁིཔྤམེཝ ཏཱིརཾ ཨུཔནེཏི ཐལཾ ཝཱ ཨུསྶཱརེཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཧཱབྷཱུཏཱནཾ བྷཝནཏྟཱ མཧཱསམུདྡསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི པཱཔཀཱ ཨསཾཝུཏཱ ཨཧིརིཀཱ ཨཀིརིཡཱ ཨོསནྣཝཱིརིཡཱ ཀུསཱིཏཱ ཀིལིཊྛཱ དུཛྫནཱ མནུསྶཱ ཛིནསཱསནེ པབྦཛནྟི, ཏེ ན ཙིརསྶེཝ ཛིནསཱསནཏོ ཨརཧནྟཝིམལཁཱིཎཱསཝམཧཱབྷཱུཏབྷཝནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨསཾཝསིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? པཱཔེཧི ཨསཾཝཱསིཡཏྟཱ ཛིནསཱསནསྶ. ཨེཝཾ པཱཔེཧི ཨསཾཝཱསིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟི.

‘‘ཀཐཾ ¶ དུཔྤཊིཝེདྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟི? ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི ཨཚེཀཱ ཨསིཀྑིཏཱ ཨསིཔྤིནོ མཏིཝིཔྤཧཱིནཱ ཨིསྶཱསཱ [ཨིསྶཏྠཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཝཱལགྒཝེདྷཾ ཨཝིསཧནྟཱ ཝིགལ༹ནྟི པཀྐམནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? སཎྷསུཁུམདུཔྤཊིཝེདྷཏྟཱ ཝཱལགྒསྶ ¶ . ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི དུཔྤཉྙཱ ཛལཱ༹ ¶ ཨེལ༹མཱུགཱ མཱུལ༹ྷཱ དནྡྷགཏིཀཱ ཛནཱ ཛིནསཱསནེ པབྦཛནྟི, ཏེ ཏཾ པརམསཎྷསུཁུམཙཏུསཙྩཔྤཊིཝེདྷཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨཝིསཧནྟཱ ཛིནསཱསནཱ ཝིགལི༹ཏྭཱ པཀྐམིཏྭཱ ན ཙིརསྶེཝ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? པརམསཎྷསུཁུམདུཔྤཊིཝེདྷཏཱཡ སཙྩཱནཾ. ཨེཝཾ དུཔྤཊིཝེདྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟི.

‘‘ཀཐཾ བཧུསཾཝརརཀྑིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟི? ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙིདེཝ པུརིསོ མཧཏིམཧཱཡུདྡྷབྷཱུམིམུཔགཏོ པརསེནཱཡ དིསཱཝིདིསཱཧི སམནྟཱ པརིཝཱརིཏོ སཏྟིཧཏྠཾ ཛནམུཔེནྟཾ དིསྭཱ བྷཱིཏོ ཨོསཀྐཏི པཊིནིཝཏྟཏི པལཱཡཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? བཧུཝིདྷཡུདྡྷམུཁརཀྑཎབྷཡཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི པཱཔཀཱ ཨསཾཝུཏཱ ཨཧིརིཀཱ ཨཀིརིཡཱ ཨཀྑནྟཱི ཙཔལཱ ཙལིཏཱ ཨིཏྟརཱ བཱལཛནཱ ཛིནསཱསནེ པབྦཛནྟི, ཏེ བཧུཝིདྷཾ སིཀྑཱཔདཾ པརིརཀྑིཏུཾ ཨཝིསཧནྟཱ ཨོསཀྐིཏྭཱ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པལཱཡིཏྭཱ ན ཙིརསྶེཝ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? བཧུཝིདྷསཾཝརརཀྑིཡབྷཱཝཏྟཱ ཛིནསཱསནསྶ. ཨེཝཾ བཧུཝིདྷསཾཝརརཀྑིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟི.

‘‘ཐལཛུཏྟམེཔི, མཧཱརཱཛ, ཝསྶིཀཱགུམྦེ ཀིམིཝིདྡྷཱནི པུཔྥཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི ཨངྐུརཱནི སངྐུཊིཏཱནི ཨནྟརཱ ཡེཝ པརིཔཏནྟི, ན ཙ ཏེསུ པརིཔཏིཏེསུ ཝསྶིཀཱགུམྦོ ཧཱིལི༹ཏོ ནཱམ ཧོཏི. ཡཱནི ཏཏྠ ཋིཏཱནི པུཔྥཱནི, ཏཱནི སམྨཱ གནྡྷེན དིསཱཝིདིསཾ ཨབྷིབྱཱཔེནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ཏེ ཛིནསཱསནེ ཀིམིཝིདྡྷཱནི ཝསྶིཀཱཔུཔྥཱནི ཝིཡ ཝཎྞགནྡྷརཧིཏཱ ནིབྦཎྞཱཀཱརསཱིལཱ ཨབྷབྦཱ ཝེཔུལླཱཡ, ན ཙ ཏེསཾ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནེན ཛིནསཱསནཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡེ ཏཏྠ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ, ཏེ སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཱིལཝརགནྡྷེན ཨབྷིབྱཱཔེནྟི.

‘‘སཱལཱིནམྤི, མཧཱརཱཛ, ནིརཱཏངྐཱནཾ ¶ ལོཧིཏཀཱནཾ ཨནྟརེ ཀརུམྦྷཀཾ ནཱམ སཱལིཛཱཏི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨནྟརཱ ཡེཝ ཝིནསྶཏི, ན ཙ ཏསྶཱ ཝིནཊྛཏྟཱ ལོཧིཏཀསཱལཱི ཧཱིལི༹ཏཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཡེ ཏཏྠ ཋིཏཱ སཱལཱི, ཏེ རཱཛཱུཔབྷོགཱ ཧོནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ¶ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ཏེ ལོཧིཏཀསཱལཱིནམནྟརེ ཀརུམྦྷཀཱ ཝིཡ ཛིནསཱསནེ ན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཝེཔུལླཏཾ ན པཱཔུཎིཏྭཱ [ཝཌྜྷིཏྭཱ ཝེཔུལླཏཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ (སཱི. ཀ.)] ཨནྟརཱ ཡེཝ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ན ཙ ཏེསཾ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནེན ཛིནསཱསནཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡེ ཏཏྠ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ ཏེ ཨརཧཏྟསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཧོནྟི.

‘‘ཀཱམདདསྶཱཔི ¶ , མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ ཨེཀདེསཾ [ཨེཀདེསེ (ཀ.)] ཀཀྐསཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཙ ཏཏྠ ཀཀྐསུཔྤནྣཏྟཱ མཎིརཏནཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡཾ ཏཏྠ པརིསུདྡྷཾ མཎིརཏནསྶ, ཏཾ ཛནསྶ ཧཱསཀརཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ཀཀྐསཱ ཏེ ཛིནསཱསནེ པཔཊིཀཱ, ན ཙ ཏེསཾ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནེན ཛིནསཱསནཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡེ ཏཏྠ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ, ཏེ དེཝམནུསྶཱནཾ ཧཱསཛནཀཱ ཧོནྟི.

‘‘ཛཱཏིསམྤནྣསྶཔི, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཨེཀདེསཾ པཱུཏིཀཾ ཧོཏི ཨཔྤགནྡྷཾ. ན ཏེན ལོཧིཏཙནྡནཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡཾ ཏཏྠ ཨཔཱུཏིཀཾ སུགནྡྷཾ, ཏཾ སམནྟཱ ཝིདྷཱུཔེཏི ཨབྷིབྱཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི, ཏེ ལོཧིཏཙནྡནསཱརནྟརེ པཱུཏིཀདེསམིཝ ཚཌྜནཱིཡཱ ཛིནསཱསནེ, ན ཙ ཏེསཾ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནེན ཛིནསཱསནཾ ཧཱིལི༹ཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡེ ཏཏྠ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ, ཏེ སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཱིལཝརཙནྡནགནྡྷེན ཨནུལིམྤཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏེན ཏེན ཨནུཙྪཝིཀེན ཏེན ཏེན སདིསེན ཀཱརཎེན ནིརཝཛྫམནུཔཱཔིཏཾ ཛིནསཱསནཾ སེཊྛབྷཱཝེན པརིདཱིཔིཏཾ, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟམཱནཱཔི ཏེ ཛིནསཱསནསྶ སེཊྛབྷཱཝཾ ཡེཝ པརིདཱིཔེནྟཱི’’ཏི.

ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཨརཧནྟཝེདནཱཝེདིཡནཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཨརཧཱ ཨེཀཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏི ཀཱཡིཀཾ, ན ཙེཏསིཀ’ནྟི. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨརཧཏོ ཙིཏྟཾ ཡཾ ཀཱཡཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཏི, ཏཏྠ ཨརཧཱ ཨནིསྶརོ ཨསྶཱམཱི ཨཝསཝཏྟཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ན ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡུཏྟམེཏཾ, ཡཾ སོ སཀཙིཏྟསྶ པཝཏྟམཱནེ ཀཱཡེ ཨནིསྶརོ ཧོཏི ཨསྶཱམཱི ཨཝསཝཏྟཱི; སཀུཎོཔི ཏཱཝ, བྷནྟེ, ཡསྨིཾ ཀུལཱཝཀེ པཊིཝསཏི, ཏཏྠ སོ ཨིསྶརོ ཧོཏི སཱམཱི ཝསཝཏྟཱི’’ཏི.

‘‘དསཡིམེ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡཱནུགཏཱ དྷམྨཱ བྷཝེ བྷཝེ ཀཱཡཾ ཨནུདྷཱཝནྟི ཨནུཔརིཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ¶ དས? སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ ཛིགྷཙྪཱ པིཔཱསཱ ཨུཙྩཱརོ པསྶཱཝོ མིདྡྷཾ ཛརཱ བྱཱདྷི མརཎཾ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དས ཀཱཡཱནུགཏཱ དྷམྨཱ བྷཝེ བྷཝེ ཀཱཡཾ ཨནུདྷཱཝནྟི ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ཏཏྠ ཨརཧཱ ཨནིསྶརོ ཨསྶཱམཱི ཨཝསཝཏྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན ཨརཧཏོ ཀཱཡེ ཨཱཎཱ ནཔྤཝཏྟཏི ཨིསྶརིཡཾ ཝཱ, ཏཏྠ མེ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཀེཙི པཐཝིནིསྶིཏཱ སཏྟཱ, སབྦེ ཏེ པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ ཙརནྟི ཝིཧརནྟི ཝུཏྟིཾ ཀཔྤེནྟི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ པཐཝིཡཱ ཨཱཎཱ པཝཏྟཏི ཨིསྶརིཡཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏོ ཙིཏྟཾ ཀཱཡཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཏི, ན ཙ ཨརཧཏོ ཀཱཡེ ཨཱཎཱ པཝཏྟཏི ཨིསྶརིཡཾ ཝཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན པུཐུཛྫནོ ཀཱཡིཀམྤི ཙེཏསིཀམྤི ཝེདནཾ ཝེདཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟསྶ པུཐུཛྫནོ ཀཱཡིཀམྤི ཙེཏསིཀམྤི ཝེདནཾ ཝེདཡཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, གོཎོ ཚཱཏོ པརིཏསིཏོ ཨབལདུབྦལཔརིཏྟཀཏིཎེསུ ཝཱ ལཏཱཡ ཝཱ ཨུཔནིབདྡྷོ ཨསྶ, ཡདཱ སོ གོཎོ པརིཀུཔིཏོ ཧོཏི, ཏདཱ སཧ ཨུཔནིབནྡྷནེན པཀྐམཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟསྶ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཙིཏྟཾ པརིཀོཔེཏི, ཙིཏྟཾ པརིཀུཔིཏཾ ཀཱཡཾ ཨཱབྷུཛཏི ནིབྦྷུཛཏི སམྤརིཝཏྟཀཾ ¶ ཀརོཏི. ཨཐ ཁོ སོ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟོ ཏསཏི རཝཏི བྷེརཝརཱཝམབྷིརཝཏི, ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན པུཐུཛྫནོ ཀཱཡིཀམྤི ཙེཏསིཀམྤི ཝེདནཾ ཝེདཡཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན ཏཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨརཧཱ ཨེཀཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏི ཀཱཡིཀཾ, ན ཙེཏསིཀ’’ནྟི? ‘‘ཨརཧཏོ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏཾ དནྟཾ སུདནྟཾ ཨསྶཝཾ ཝཙནཀརཾ, སོ དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ ཕུཊྛོ སམཱནོ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏི, སམཱདྷིཐམྦྷེ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི, ཏསྶ ¶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཐམྦྷེ ཨུཔནིབནྡྷནཾ ན ཝེདྷཏི ན ཙལཏི, ཋིཏཾ ཧོཏི ཨཝིཀྑིཏྟཾ, ཏསྶ ཝེདནཱཝིཀཱརཝིཔྥཱརེན ཀཱཡོ ཨཱབྷུཛཏི ནིབྦྷུཛཏི སམྤརིཝཏྟཏི, ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨརཧཱ ཨེཀཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏི ཀཱཡིཀཾ, ན ཙེཏསིཀ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཾ ནཱམ ལོཀེ ཨཙྪརིཡཾ ཡཾ ཀཱཡེ ཙལམཱནེ ཙིཏྟཾ ན ཙལཏི, ཏཏྠ མེ ཀཱརཎཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱརུཀྑེ ཁནྡྷསཱཁཱཔལཱསསམྤནྣེ ཨནིལབལསམཱཧཏེ སཱཁཱ ཙལཏི, ཨཔི ནུ ཏསྶ ཁནྡྷོཔི ཙལཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཱ དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ ཕུཊྛོ སམཱནོ ‘ཨནིཙྩ’ནྟི དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏི, སམཱདྷིཐམྦྷེ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི, ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཐམྦྷེ ཨུཔནིབནྡྷནཾ ན ཝེདྷཏི ན ཙལཏི, ཋིཏཾ ཧོཏི ཨཝིཀྑིཏྟཾ, ཏསྶ ཝེདནཱཝིཀཱརཝིཔྥཱརེན ཀཱཡོ ཨཱབྷུཛཏི ནིབྦྷུཛཏི སམྤརིཝཏྟཏི, ཙིཏྟཾ པན ཏསྶ ན ཝེདྷཏི ན ཙལཏི ཁནྡྷོ ཝིཡ མཧཱརུཀྑསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ན མེ ཨེཝརཱུཔོ སབྦཀཱལིཀོ དྷམྨཔདཱིཔོ དིཊྛཔུབྦོ’’ཏི.

ཨརཧནྟཝེདནཱཝེདིཡནཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཨབྷིསམཡནྟརཱཡཀརཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨིདྷ ཡོ ཀོཙི གིཧཱི པཱརཱཛིཀཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོ བྷཝེཡྻ, སོ ཨཔརེན སམཡེན པབྦཱཛེཡྻ, ཨཏྟནཱཔི སོ ན ཛཱནེཡྻ ‘གིཧིཔཱརཱཛིཀཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསྨཱི’ཏི, ནཔི ཏསྶ ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཱཙིཀྑེཡྻ ‘གིཧིཔཱརཱཛིཀཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསཱི’ཏི. སོ ཙ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔཛྫེཡྻ, ཨཔི ནུ ཏསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀེན, བྷནྟེ, ཀཱརཎེནཱ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཏསྶ ཧེཏུ དྷམྨཱབྷིསམཡཱཡ, སོ ཏསྶ སམུཙྪིནྣོ, ཏསྨཱ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན བྷཝཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཛཱནནྟསྶ ཀུཀྐུཙྩཾ ཧོཏི, ཀུཀྐུཙྩེ སཏི ཨཱཝརཎཾ ཧོཏི, ཨཱཝཊེ ཙིཏྟེ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏཱི’ཏི. ཨིམསྶ པན ཨཛཱནནྟསྶ ཨཀུཀྐུཙྩཛཱཏསྶ སནྟཙིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཀེན ཀཱརཎེན དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི, ཝིསམེན ཝིསམེནེསོ པཉྷོ གཙྪཏི, ཙིནྟེཏྭཱ ཝིསཛྫེཐཱ’’ཏི.

‘‘རུཧཏི ¶ , མཧཱརཱཛ, སུཀཊྛེ སུཀལལེ མཎྜཁེཏྟེ སཱརདཾ སུཁསཡིཏཾ བཱིཛ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, ཏཉྙེཝ བཱིཛཾ གྷནསེལསིལཱཏལེ རུཧེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཉྙེཝ བཱིཛཾ ཀལལེ རུཧཏི, ཀིསྶ གྷནསེལེ ན རུཧཏཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, ཏསྶ བཱིཛསྶ རུཧནཱཡ གྷནསེལེ ཧེཏུ, ཨཧེཏུནཱ བཱིཛཾ ན རུཧཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེན ཧེཏུནཱ ཏསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝེཡྻ, སོ ཏསྶ ཧེཏུ སམུཙྪིནྣོ, ཨཧེཏུནཱ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, དཎྜལེཌྜུལགུལ༹མུགྒརཱ པཐཝིཡཱ ཋཱནམུཔགཙྪནྟི, ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, ཏེ ཡེཝ དཎྜལེཌྜུལགུལ༹མུགྒརཱ གགནེ ཋཱནམུཔགཙྪནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པནེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཏེ ཡེཝ དཎྜལེཌྜུལགུལ༹མུགྒརཱ པཐཝིཡཱ ཋཱནམུཔགཙྪནྟི, ཀེན ཀཱརཎེན གགནེ ན ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, ཏེསཾ དཎྜལེཌྜུལགུལ༹མུགྒརཱནཾ པཏིཊྛཱནཱཡ ཨཱཀཱསེ ཧེཏུ, ཨཧེཏུནཱ ན ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཏེན དོསེན ཨབྷིསམཡཧེཏུ སམུཙྪིནྣོ, ཧེཏུསམུགྒྷཱཏེ ཨཧེཏུནཱ ཨབྷིསམཡོ ན ཧོཏཱིཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཐལེ ཨགྒི ཛལཏི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ ཡེཝ ཨགྒི ཨུདཀེ ཛལཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པནེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན སོ ཡེཝ ཨགྒི ཐལེ ཛལཏི, ཀེན ཀཱརཎེན ཨུདཀེ ན ཛལཏཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, ཨགྒིསྶ ཛལནཱཡ ཨུདཀེ ཧེཏུ, ཨཧེཏུནཱ ན ཛལཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཏེན དོསེན ཨབྷིསམཡཧེཏུ སམུཙྪིནྣོ, ཧེཏུསམུགྒྷཱཏེ ཨཧེཏུནཱ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, པུནཔེཏཾ ཨཏྠཾ ཙིནྟེཧི, ན མེ ཏཏྠ ཙིཏྟསཉྙཏྟི བྷཝཏི, ཨཛཱནནྟསྶ ཨསཏི ཀུཀྐུཙྩེ ཨཱཝརཎཾ ཧོཏཱིཏི, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཨཛཱནནྟེན ཁཱཡིཏཾ ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛཱནནྟེནཔི ཀཏཾ པཱཔཾ ཨབྷིསམཡནྟརཱཡཀརཾ ཧོཏི.

‘‘ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, ཨགྒི ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཀྐམནྟཾ ཌཧཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛཱནནྟེནཔི ཀཏཾ པཱཔཾ ཨབྷིསམཡནྟརཱཡཀརཾ ཧོཏི.

‘‘ཨཔི ¶ ནུ, མཧཱརཱཛ, ཨཛཱནནྟཾ ཨཱསཱིཝིསོ ཌཾསིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཛཱནནྟེནཔི ཀཏཾ པཱཔཾ ཨབྷིསམཡནྟརཱཡཀརཾ ཧོཏི.

‘‘ནནུ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལིངྒརཱཛཱ སམཎཀོལཉྙོ སཏྟརཏནཔརིཀིཎྞོ ཧཏྠིརཏནམབྷིརུཡ྄ཧ ཀུལདསྶནཱཡ གཙྪནྟོ ཨཛཱནནྟོཔི ནཱསཀྑི བོདྷིམཎྜསྶ ཨུཔརིཏོ གནྟུཾ, ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཛཱནནྟེནཔི ཀཏཾ པཱཔཾ ཨབྷིསམཡནྟརཱཡཀརཾ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཛིནབྷཱསིཏཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ ན སཀྐཱ པཊིཀྐོསིཏུཾ, ཨེསོཝེཏསྶ ཨཏྠོ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨབྷིསམཡནྟརཱཡཀརཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. དུསྶཱིལཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, གིཧིདུསྶཱིལསྶ ཙ སམཎདུསྶཱིལསྶ ཙ ཀོ ཝིསེསོ, ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ, ཨུབྷོཔེཏེ སམསམགཏིཀཱ, ཨུབྷིནྣམྤི སམསམོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ཀིཉྩི ནཱནཱཀཱརཎཾ ཨཏྠཱི’’ཏི?

‘‘དས ཡིམེ, མཧཱརཱཛ, གུཎཱ སམཎདུསྶཱིལསྶ གིཧིདུསྶཱིལཏོ ཝིསེསེན ཨཏིརེཀཱ, དསཧི ཙ ཀཱརཎེཧི ཨུཏྟརིཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི.

‘‘ཀཏམེ དས གུཎཱ སམཎདུསྶཱིལསྶ གིཧིདུསྶཱིལཏོ ཝིསེསེན ཨཏིརེཀཱ? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, སམཎདུསྶཱིལོ བུདྡྷེ སགཱརཝོ ཧོཏི, དྷམྨེ སགཱརཝོ ཧོཏི, སངྒྷེ སགཱརཝོ ཧོཏི, སབྲཧྨཙཱརཱིསུ སགཱརཝོ ཧོཏི, ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱཡ ཝཱཡམཏི, སཝནབཧུལོ ཧོཏི, བྷིནྣསཱིལོཔི, མཧཱརཱཛ, དུསྶཱིལོ པརིསགཏོ ཨཱཀཔྤཾ ཨུཔཊྛཔེཏི, གརཧབྷཡཱ ཀཱཡིཀཾ ཝཱཙསིཀཾ རཀྑཏི, པདྷཱནཱབྷིམུཁཉྩསྶ ཧོཏི ཙིཏྟཾ, བྷིཀྑུསཱམཉྙཾ ཨུཔགཏོ ཧོཏི. ཀརོནྟོཔི, མཧཱརཱཛ, སམཎདུསྶཱིལོ པཱཔཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨཱཙརཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠཱི སཔཏིཀཱ ནིལཱིཡིཏྭཱ རཧསྶེནེཝ པཱཔམཱཙརཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀརོནྟོཔི ¶ སམཎདུསྶཱིལོ པཱཔཾ པཊིཙྪནྣཾ ཨཱཙརཏི. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དས གུཎཱ སམཎདུསྶཱིལསྶ གིཧིདུསྶཱིལཏོ ཝིསེསེན ཨཏིརེཀཱ.

‘‘ཀཏམེཧི དསཧི ཀཱརཎེཧི ཨུཏྟརིཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི? ཨནཝཛྫཀཝཙདྷཱརཎཏཱཡཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, ཨིསིསཱམཉྙབྷཎྜུལིངྒདྷཱརཎཏོཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, སངྒྷསམཡམནུཔྤཝིཊྛཏཱཡཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, བུདྡྷདྷམྨསངྒྷསརཎགཏཏཱཡཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, པདྷཱནཱསཡནིཀེཏཝཱསིཏཱཡཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, ཛིནསཱསནདྷར [ཛིནསཱསནདྷན (སཱི. པཱི.)] པརིཡེསནཏོཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, པཝརདྷམྨདེསནཏོཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, དྷམྨདཱིཔགཏིཔརཱཡཎཏཱཡཔི དཀྑིཎཾ ¶ ཝིསོདྷེཏི, ‘ཨགྒོ བུདྡྷོ’ཏི ཨེཀནྟཨུཛུདིཊྛིཏཱཡཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི, ཨུཔོསཐསམཱདཱནཏོཔི དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, དསཧི ཀཱརཎེཧི ཨུཏྟརིཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི ¶ .

‘‘སུཝིཔནྣོཔི ཧི, མཧཱརཱཛ, སམཎདུསྶཱིལོ དཱཡཀཱནཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ སུབཧལམྤི ཀལལཀདྡམརཛོཛལླཾ ཨཔནེཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སུཝིཔནྣོཔི སམཎདུསྶཱིལོ དཱཡཀཱནཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨུཎྷོདཀཾ སུཀུདྷིཏམྤི [སུཀཋིཏམྤི (སཱི. པཱི), སུཁུཋིཏམྤི (སྱཱ.)] ཛྫལནྟཾ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ནིབྦཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སུཝིཔནྣོཔི སམཎདུསྶཱིལོ དཱཡཀཱནཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ ཝིརསམྤི ཁུདཱདུབྦལྱཾ ཨཔནེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སུཝིཔནྣོཔི སམཎདུསྶཱིལོ དཱཡཀཱནཾ དཀྑིཎཾ ཝིསོདྷེཏི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏེན དེཝཱཏིདེཝེན མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཝརལཉྪཀེ དཀྑིཎཝིབྷངྒེ ཝེཡྻཱཀརཎེ –

‘‘‘ཡོ སཱིལཝཱ དུསྶཱིལེསུ དདཱཏི དཱནཾ, དྷམྨེན ལདྡྷཾ སུཔསནྣཙིཏྟོ;

ཨབྷིསདྡཧཾ ཀམྨཕལཾ ཨུལཱ༹རཾ, སཱ དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’’ཏི [མ. ནི. ༣.༣༨༢].

‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཱཝཏཀཾ མཡཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪིམྷ, ཏཾ ཏྭཾ ཨོཔམྨེཧི ཀཱརཎེཧི ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨམཏམདྷུརཾ སཝནཱུཔགཾ ཨཀཱསི. ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ, སཱུདོ ཝཱ སཱུདནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཱཝཏཀཾ མཾསཾ ལབྷིཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷེཧི སམྦྷཱརེཧི སམྤཱདེཏྭཱ རཱཛཱུཔབྷོགཾ ཀརོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཱཝཏཀཾ མཡཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪིམྷ, ཏཾ ཏྭཾ ཨོཔམྨེཧི ཀཱརཎེཧི ཝིབྷཱཝེཏྭཱ ཨམཏམདྷུརཾ སཝནཱུཔགཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི.

དུསྶཱིལཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨུདཀསཏྟཛཱིཝཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨིམཾ ཨུདཀཾ ཨགྒིམྷི ཏཔྤམཱནཾ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨུདཀཾ ཛཱིཝཏི, ཀིཾ ཀཱིལ༹མཱནཾ སདྡཱཡཏི, ཨུདཱཧུ ¶ ཨཉྙེན པཊིཔཱིལི༹ཏཾ སདྡཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཛཱིཝཏི, ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིདྷེཀཙྩེ ཏིཏྠིཡཱ ཨུདཀཾ ཛཱིཝཏཱིཏི སཱིཏོདཀཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུདཀཾ ཏཱཔེཏྭཱ ཝེཀཏིཀཝེཀཏིཀཾ པརིབྷུཉྫནྟི, ཏེ ཏུམྷེ གརཧནྟི པརིབྷཝནྟི ‘ཨེཀིནྡྲིཡཾ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཛཱིཝཾ ཝིཧེཋེནྟཱི’ཏི, ཏཾ ཏེསཾ གརཧཾ པརིབྷཝཾ ཝིནོདེཧི ཨཔནེཧི ནིཙྪཱརེཧཱི’’ཏི. ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཛཱིཝཏི, ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ སོབྦྷསརསརིཏདཧཏལཱ༹ཀཀནྡརཔདརཨུདཔཱནནིནྣཔོཀྑརཎིགཏཾ ཝཱཏཱཏཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ པརིཡཱདིཡཏི པརིཀྑཡཾ གཙྪཏི, ཨཔི ནུ ཏཏྠ ཨུདཀཾ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཛཱིཝེཡྻ, ཏཏྠཱཔི ཨུདཀཾ སདྡཱཡེཡྻ, ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཛཱནཱཧི ‘ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷ’ནྟི.

‘‘ཨཔརམྤི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི ‘ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏཱི’ཏི. ཡདཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཏཎྜུལེཧི སམྨིསྶིཏཾ བྷཱཛནགཏཾ ཧོཏི པིཧིཏཾ ཨུདྡྷནེ ཨཋཔིཏཾ, ཨཔི ནུ ཏཏྠ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨཙལཾ ཧོཏི སནྟསནྟ’’ནྟི. ‘‘ཏཾ ཡེཝ པན, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ བྷཱཛནགཏཾ ཨགྒིཾ ཨུཛྫཱལེཏྭཱ ཨུདྡྷནེ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, ཨཔི ནུ ཏཏྠ ཨུདཀཾ ཨཙལཾ ཧོཏི སནྟསནྟ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཙལཏི ཁུབྦྷཏི ལུལ༹ཏི ཨཱཝིལཏི ཨཱུམིཛཱཏཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷམདྷོ དིསཱཝིདིསཾ གཙྪཏི, ཨུཏྟརཏི ¶ པཏརཏི ཕེཎམཱལཱི ཧོཏཱིཏི. ཀིསྶ པན ཏཾ, མཧཱརཱཛ ¶ , པཱཀཏིཀཾ ཨུདཀཾ ན ཙལཏི སནྟསནྟཾ ཧོཏི, ཀིསྶ པན ཨགྒིགཏཾ ཙལཏི ཁུབྦྷཏི ལུལ༹ཏི ཨཱཝིལཏི ཨཱུམིཛཱཏཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷམདྷོ དིསཱཝིདིསཾ གཙྪཏི, ཨུཏྟརཏི པཏརཏི ཕེཎམཱལཱི ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘པཱཀཏིཀཾ, བྷནྟེ, ཨུདཀཾ ན ཙལཏི, ཨགྒིཀཏཾ པན ཨུདཀཾ ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷ’’ནྟི. ‘‘ཨིམིནཱཔི མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཛཱནཱཧི ‘ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏཱི’ཏི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏི. ཧོཏི ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ གྷརེ གྷརེ ཨུདཀཝཱརཀགཏཾ པིཧིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཙལཏི ཁུབྦྷཏི ལུལ༹ཏི ཨཱཝིལཏི ཨཱུམིཛཱཏཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷམདྷོ དིསཱཝིདིསཾ གཙྪཏི, ཨུཏྟརཏི པཏརཏི ཕེཎམཱལཱི ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཨཙལཾ ཏཾ ཧོཏི པཱཀཏིཀཾ ཨུདཀཝཱརཀགཏཾ ཨུདཀ’’ནྟི.

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ‘མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཙལཏི ཁུབྦྷཏི ལུལ༹ཏི ཨཱཝིལཏི ཨཱུམིཛཱཏཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷམདྷོ དིསཱཝིདིསཾ གཙྪཏི, ཨུཏྟརཏི པཏརཏི ཕེཎམཱལཱི ཧོཏི, ཨུསྶཀྐིཏྭཱ ཨོསྶཀྐིཏྭཱ [ཨོསྶཀྐིཏྭཱ’’ཏི པདཾ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] ཝེལཱཡ པཧརཏི སདྡཱཡཏི བཧུཝིདྷ’’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཏཔུབྦཾ ཨེཏཾ མཡཱ དིཊྛཔུབྦཉྩ ‘མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཧཏྠསཏམྤི དྭེཔི ཧཏྠསཏཱནི གགནེ ཨུསྶཀྐཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཝཱརཀགཏཾ ཨུདཀཾ ན ཙལཏི ན སདྡཱཡཏི, ཀིསྶ པན མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཙལཏི སདྡཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ཝཱཏཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཙལཏི སདྡཱཡཏི, ཨུདཀཝཱརཀགཏཾ ཨུདཀཾ ཨགྷཊྚིཏཾ ཀེཧིཙི ¶ ན ཙལཏི ན སདྡཱཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཏཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཙལཏི སདྡཱཡཏི ¶ ཨེཝམེཝ ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏཱི’’ཏི.

‘‘ནནུ, མཧཱརཱཛ, བྷེརིཔོཀྑརཾ སུཀྑཾ སུཀྑེན གོཙམྨེན ཨོནནྡྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, བྷེརིཡཱ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན, མཧཱརཱཛ, བྷེརཱི སདྡཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ, བྷནྟེ, པུརིསསྶ ཝཱ ཏཛྫེན ཝཱཡཱམེནཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསསྶ ཝཱ ཏཛྫེན ཝཱཡཱམེན བྷེརཱི སདྡཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏི. ཨིམིནཱཔི, མཧཱརཱཛ ¶ , ཀཱརཎེན ཛཱནཱཧི ‘ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ, ཨགྒིསནྟཱཔཝེགསྶ མཧནྟཏཱཡ ཨུདཀཾ སདྡཱཡཏཱི’ཏི.

‘‘མཡ྄ཧམྤི ཏཱཝ, མཧཱརཱཛ, ཏཝ པུཙྪིཏབྦཾ ཨཏྠི, ཨེཝམེསོ པཉྷོ སུཝིནིཙྪིཏོ ཧོཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦེཧིཔི བྷཱཛནེཧི ཨུདཀཾ ཏཔྤམཱནཾ སདྡཱཡཏི, ཨུདཱཧུ ཨེཀཙྩེཧི ཡེཝ བྷཱཛནེཧི ཏཔྤམཱནཾ སདྡཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སབྦེཧིཔི བྷཱཛནེཧི ཨུདཀཾ ཏཔྤམཱནཾ སདྡཱཡཏི, ཨེཀཙྩེཧི ཡེཝ བྷཱཛནེཧི ཨུདཀཾ ཏཔྤམཱནཾ སདྡཱཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཛཧིཏོསི སཀསམཡཾ, པཙྩཱགཏོསི མམ ཝིསཡཾ, ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱ. ཡདི, མཧཱརཱཛ, སབྦེཧིཔི བྷཱཛནེཧི ཨུདཀཾ ཏཔྤམཱནཾ སདྡཱཡེཡྻ, ཡུཏྟམིདཾ ‘ཨུདཀཾ ཛཱིཝཏཱི’ཏི ཝཏྟུཾ. ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ དྭཡཾ ཧོཏི, ཡཾ སདྡཱཡཏི, ཏཾ ཛཱིཝཏི, ཡཾ ན སདྡཱཡཏི, ཏཾ ན ཛཱིཝཏཱིཏི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཛཱིཝེཡྻ, མཧནྟཱནཾ ཧཏྠིནཱགཱནཾ ཨུསྶནྣཀཱཡཱནཾ པབྷིནྣཱནཾ སོཎྜཱཡ ཨུསྶིཉྩིཏྭཱ མུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀུཙྪིཾ པཝེསཡནྟཱནཾ, ཏམྤི ཨུདཀཾ ཏེསཾ དནྟནྟརེ ཙིཔྤིཡམཱནཾ སདྡཱཡེཡྻ. ཧཏྠསཏིཀཱཔི མཧཱནཱཝཱ གརུཀཱ བྷཱརིཀཱ ཨནེཀསཏསཧསྶབྷཱརཔརིཔཱུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཝིཙརནྟི, ཏཱཧིཔི ཙིཔྤིཡམཱནཾ ཨུདཀཾ སདྡཱཡེཡྻ. མཧཏིམཧནྟཱཔི མཙྪཱ ¶ ཨནེཀསཏཡོཛནིཀཀཱཡཱ ཏིམཱི ཏིམིངྒལཱ ཏིམིརཔིངྒལཱ ཨབྦྷནྟརེ ནིམུགྒཱ མཧཱསམུདྡེ ནིཝཱསཊྛཱནཏཱཡ པཊིཝསནྟཱ མཧཱཨུདཀདྷཱརཱ ཨཱཙམནྟི དྷམནྟི ཙ, ཏེསམྤི ཏཾ དནྟནྟརེཔི ཨུདརནྟརེཔི ཙིཔྤིཡམཱནཾ ཨུདཀཾ སདྡཱཡེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝརཱུཔེཧི ཨེཝརཱུཔེཧི མཧནྟེཧི པཊིཔཱིལ༹ནེཧི པཊིཔཱིལི༹ཏཾ ཨུདཀཾ ན སདྡཱཡཏི ཏསྨཱཔི ནཏྠི ཨུདཀེ ཛཱིཝོ ཝཱ སཏྟོ ཝཱཏི, ཨེཝམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, དྷཱརེཧཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, དོསཱགཏོ པཉྷོ ཨནུཙྪཝིཀཱཡ ཝིབྷཏྟིཡཱ ཝིབྷཏྟོ, ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, མཧགྒྷཾ མཎིརཏནཾ ཚེཀཾ ཨཱཙརིཡཾ ཀུསལཾ སིཀྑིཏཾ མཎིཀཱརཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཀིཏྟིཾ ལབྷེཡྻ ཐོམནཾ པསཾསཾ, མུཏྟཱརཏནཾ ཝཱ མུཏྟིཀཾ དུསྶརཏནཾ ཝཱ དུསྶིཀཾ, ལོཧིཏཙནྡནཾ ཝཱ གནྡྷིཀཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཀིཏྟིཾ ལབྷེཡྻ ཐོམནཾ པསཾསཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དོསཱགཏོ [དེསཱགཏོ (སཱི. པཱི.)] པཉྷོ ཨནུཙྪཝིཀཱཡ ཝིབྷཏྟིཡཱ ཝིབྷཏྟོ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨུདཀསཏྟཛཱིཝཔཉྷོ ནཝམོ.

བུདྡྷཝགྒོ པཋམོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ནཝ པཉྷཱ.

༢. ནིཔྤཔཉྩཝགྒོ

༡. ནིཔྤཔཉྩཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, བྷཱསིཏམྤེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘ནིཔྤཔཉྩཱརཱམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧརཐ ནིཔྤཔཉྩརཏིནོ’ཏི, ཀཏམཾ ཏཾ ནིཔྤཔཉྩ’’ནྟི? ‘‘སོཏཱཔཏྟིཕལཾ, མཧཱརཱཛ, ནིཔྤཔཉྩཾ, སཀདཱགཱམིཕལཾ ནིཔྤཔཉྩཾ, ཨནཱགཱམིཕལཾ ནིཔྤཔཉྩཾ, ཨརཧཏྟཕལཾ ནིཔྤཔཉྩ’’ནྟི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ནིཔྤཔཉྩཾ, སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧཏྟཕལཾ ནིཔྤཔཉྩཾ ¶ , ཀིསྶ པན ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཨུདྡིསནྟི པརིཔུཙྪནྟི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཾ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ, ནཝཀམྨེན པལིབུཛ྄ཛྷནྟི དཱནེན ཙ པཱུཛཱཡ ཙ, ནནུ ཏེ ཛིནཔྤཊིཀྑིཏྟཾ ཀམྨཾ ཀརོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཨུདྡིསནྟི པརིཔུཙྪནྟི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཾ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ, ནཝཀམྨེན པལིབུཛ྄ཛྷནྟི དཱནེན ཙ པཱུཛཱཡ ཙ, སབྦེ ཏེ ནིཔྤཔཉྩསྶ པཏྟིཡཱ ཀརོནྟི. ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སབྷཱཝཔརིསུདྡྷཱ པུབྦེ ཝཱསིཏཝཱསནཱ, ཏེ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎེན ནིཔྤཔཙ ཧོནྟི. ཡེ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ མཧཱརཛཀྑཱ, ཏེ ཨིམེཧི པཡོགེཧི ནིཔྤཔཉྩཱ ཧོནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀོ པུརིསོ ཁེཏྟེ བཱིཛཾ རོཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཡཐཱབལཝཱིརིཡེན ཝིནཱ པཱཀཱརཝཏིཡཱ དྷཉྙཾ ཨུདྡྷརེཡྻ, ཨེཀོ པུརིསོ ཁེཏྟེ བཱིཛཾ རོཔེཏྭཱ ཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཀཊྛཉྩ སཱཁཉྩ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཏིཔཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ དྷཉྙཾ ཨུདྡྷརེཡྻ. ཡཱ ཏཏྠ ཏསྶ ཝཏིཔཱཀཱརཔརིཡེསནཱ, སཱ དྷཉྙཏྠཱཡ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སབྷཱཝཔརིསུདྡྷཱ པུབྦེ ཝཱསིཏཝཱསནཱ, ཏེ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎེན ནིཔྤཔཉྩཱ ཧོནྟི, ཝིནཱ ཝཏིཔཱཀཱརཾ པུརིསོ ཝིཡ དྷཉྙུདྡྷཱརོ. ཡེ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ མཧཱརཛཀྑཱ, ཏེ ཨིམེཧི པཡོགེཧི ནིཔྤཔཉྩཱ ཧོནྟི, ཝཏིཔཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ པུརིསོ ཝིཡ དྷཉྙུདྡྷཱརོ.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ མཧཏིམཧནྟེ ཨམྦརུཀྑམཏྠཀེ ཕལཔིཎྜི བྷཝེཡྻ, ཨཐ ཏཏྠ ཡོ ཀོཙི ཨིདྡྷིམཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཕལཾ ཧརེཡྻ, ཡོ པན ཏཏྠ ཨནིདྡྷིམཱ, སོ ཀཊྛཉྩ ཝལླིཉྩ ཚིནྡིཏྭཱ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏཱཡ ཏཾ རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཕལཾ ཧརེཡྻ. ཡཱ ཏཏྠ ¶ ཏསྶ ནིསྶེཎིཔརིཡེསནཱ, སཱ ཕལཏྠཱཡ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སབྷཱཝཔརིསུདྡྷཱ པུབྦེ ཝཱསིཏཝཱསནཱ, ཏེ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎེན ནིཔྤཔཉྩཱ ཧོནྟི, ཨིདྡྷིམཱ ཝིཡ རུཀྑཕལཾ ཧརནྟོ. ཡེ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ མཧཱརཛཀྑཱ, ཏེ ཨིམིནཱ པཡོགེན སཙྩཱནི ཨབྷིསམེནྟི, ནིསྶེཎིཡཱ ཝིཡ པུརིསོ རུཀྑཕལཾ ཧརནྟོ ¶ .

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨེཀོ པུརིསོ ཨཏྠཀརཎིཀོ ཨེཀཀོ ཡེཝ སཱམིཀཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏི. ཨེཀོ དྷནཝཱ དྷནཝསེན པརིསཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པརིསཱཡ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏི. ཡཱ ཏཏྠ ཏསྶ པརིསཔརིཡེསནཱ, སཱ ཨཏྠཏྠཱཡ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ སབྷཱཝཔརིསུདྡྷཱ པུབྦེ ཝཱསིཏཝཱསནཱ, ཏེ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎེན ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཝསིབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟི, པུརིསོ ཝིཡ ཨེཀཀོ ཨཏྠསིདྡྷིཾ ཀརོནྟོ. ཡེ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ མཧཱརཛཀྑཱ, ཏེ ཨིམེཧི པཡོགེཧི སཱམཉྙཏྠམབྷིསཱདྷེནྟི, པརིསཱཡ ཝིཡ པུརིསོ ཨཏྠསིདྡྷིཾ ཀརོནྟོ.

‘‘ཨུདྡེསོཔི, མཧཱརཱཛ, བཧུཀཱརོ, པརིཔུཙྪཱཔི བཧུཀཱརཱ, ནཝཀམྨམྤི བཧུཀཱརཾ, དཱནམྤི བཧུཀཱརཾ, པཱུཛཱཔི བཧུཀཱརཱ ཏེསུ ཏེསུ ཀརཎཱིཡེསུ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ རཱཛཱུཔསེཝཱི ཀཏཱཝཱི ཨམཙྩབྷཊབལདོཝཱརིཀཨནཱིཀཊྛཔཱརིསཛྫཛནེཧི, ཏེ ཏསྶ ཀརཎཱིཡེ ཨནུཔྤཏྟེ སབྦེཔི ཨུཔཀཱརཱ ཧོནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུདྡེསོཔི བཧུཀཱརོ, པརིཔུཙྪཱཔི བཧུཀཱརཱ, ནཝཀམྨམྤི བཧུཀཱརཾ, དཱནམྤི བཧུཀཱརཾ, པཱུཛཱཔི བཧུཀཱརཱ ཏེསུ ཏེསུ ཀརཎཱིཡེསུ. ཡདི, མཧཱརཱཛ, སབྦེཔི ཨབྷིཛཱཏིཔརིསུདྡྷཱ བྷཝེཡྻུཾ, ཨནུསཱསནེན [ཨནུསཱསཀེན (སཱི. པཱི.)] ཀརཎཱིཡཾ ན བྷཝེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཝནེན ཀརཎཱིཡཾ ཧོཏི, ཐེརོ, མཧཱརཱཛ, སཱརིཔུཏྟོ ཨཔརིམིཏམསངྑེཡྻཀཔྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཔཙིཏཀུསལམཱུལོ པཉྙཱཡ ཀོཊིཾ གཏོ, སོཔི ཝིནཱ སཝནེན ནཱསཀྑི ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎིཏུཾ. ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, བཧུཀཱརཾ སཝནཾ, ཏཐཱ ཨུདྡེསོཔི པརིཔུཙྪཱཔི. ཏསྨཱ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱཔི ནིཔྤཔཉྩཱ སངྑཏཱ’’ཏི. ‘‘སུནིཛ྄ཛྷཱཔིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ནིཔྤཔཉྩཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཡོ གིཧཱི ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, དྭེ ཝཱསྶ གཏིཡོ བྷཝནྟི ཨནཉྙཱ, ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པབྦཛཏི ཝཱ པརིནིབྦཱཡཏི ཝཱ. ན སོ དིཝསོ ¶ སཀྐཱ ཨཏིཀྐམེཏུ’ནྟི. སཙེ སོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏསྨིཾ དིཝསེ ཨཱཙརིཡཾ ཝཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཝཱ ན ལབྷེཐ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ ཨརཧཱ སཡཾ ཝཱ པབྦཛེཡྻ དིཝསཾ ཝཱ ཨཏིཀྐམེཡྻ, ཨཉྙོ ཀོཙི ཨརཧཱ ཨིདྡྷིམཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པབྦཱཛེཡྻ ཝཱ པརིནིབྦཱཡེཡྻ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན སོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཱ སཡཾ པབྦཛེཡྻ, སཡཾ པབྦཛནྟོ ཐེཡྻཾ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཙ དིཝསཾ ཨཏིཀྐམེཡྻ, ཨཉྙསྶ ཨརཧནྟསྶ ཨཱགམནཾ བྷཝེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ བྷཝེཡྻ, ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པརིནིབྦཱཡེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨརཧཏྟསྶ སནྟབྷཱཝོ ཝིཛཧིཏོ ཧོཏི, ཡེན ཨདྷིགཏསྶ ཛཱིཝིཏཧཱརོ བྷཝཏཱི’’ཏི.

‘‘ཝིསམཾ, མཧཱརཱཛ, གིཧིལིངྒཾ, ཝིསམེ ལིངྒེ ལིངྒདུབྦལཏཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ གིཧཱི ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པབྦཛཏི ཝཱ པརིནིབྦཱཡཏི ཝཱ. ནེསོ, མཧཱརཱཛ, དོསོ ཨརཧཏྟསྶ, གིཧིལིངྒསྶེཝེསོ དོསོ ཡདིདཾ ལིངྒདུབྦལཏཱ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཱཡུཔཱལཀཾ ཛཱིཝིཏརཀྑཀཾ ཝིསམཀོཊྛསྶ མནྡདུབྦལགཧཎིཀསྶ ཨཝིཔཱཀེན ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏི. ནེསོ, མཧཱརཱཛ, དོསོ བྷོཛནསྶ, ཀོཊྛསྶེཝེསོ དོསོ ཡདིདཾ ཨགྒིདུབྦལཏཱ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝིསམེ ལིངྒེ ལིངྒདུབྦལཏཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ གིཧཱི ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པབྦཛཏི ཝཱ པརིནིབྦཱཡཏི ཝཱ. ནེསོ, མཧཱརཱཛ, དོསོ ཨརཧཏྟསྶ, གིཧིལིངྒསྶེཝེསོ དོསོ ཡདིདཾ ལིངྒདུབྦལཏཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཾ ཏིཎསལཱཀཾ ཨུཔརི གརུཀེ པཱསཱཎེ ཋཔིཏེ དུབྦལཏཱཡ བྷིཛྫིཏྭཱ པཏཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ གིཧཱི ཏེན ལིངྒེན ཨརཧཏྟཾ དྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པབྦཛཏི ཝཱ པརིནིབྦཱཡཏི ཝཱ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨབལོ དུབྦལོ ནིཧཱིནཛཙྩོ པརིཏྟཔུཉྙོ མཧཏིམཧཱརཛྫཾ ལབྷིཏྭཱ ཁཎེན པརིཔཏཏི པརིདྷཾསཏི ཨོསཀྐཏི, ན སཀྐོཏི ཨིསྶརིཡཾ དྷཱརེཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏྟཾ ¶ པཏྟོ གིཧཱི ཏེན ལིངྒེན ཨརཧཏྟཾ ¶ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི ¶ , ཏེན ཀཱརཎེན ཏསྨིཾ ཡེཝ དིཝསེ པབྦཛཏི ཝཱ པརིནིབྦཱཡཏི ཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཁཱིཎཱསཝསཏིསམྨོསཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཨརཧཏོ སཏིསམྨོསོ’’ཏི? ‘‘ཝིགཏསཏིསམྨོསཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧནྟོ, ནཏྠི ཨརཧནྟཱནཾ སཏིསམྨོསོ’’ཏི. ‘‘ཨཱཔཛྫེཡྻ པན, བྷནྟེ, ཨརཧཱ ཨཱཔཏྟི’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘ཀུཊིཀཱརེ, མཧཱརཱཛ, སཉྩརིཏྟེ, ཝིཀཱལེ ཀཱལསཉྙཱཡ, པཝཱརིཏེ ཨཔྤཝཱརིཏསཉྙཱཡ, ཨནཏིརིཏྟེ ཨཏིརིཏྟསཉྙཱཡཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ཡེ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏེ དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཨཱཔཛྫནྟི ཨནཱདརིཡེན ཝཱ ཨཛཱནནེན ཝཱ’ཏི. ཨཔི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨརཧཏོ ཨནཱདརིཡཾ ཧོཏི, ཡཾ ཨརཧཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨརཧཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ནཏྠི ཙ ཨརཧཏོ ཨནཱདརིཡཾ, ཏེན ཧི ཨཏྠི ཨརཧཏོ སཏིསམྨོསོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏོ སཏིསམྨོསོ, ཨཱཔཏྟིཉྩ ཨརཧཱ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧི, ཀིཾ ཏཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི? ‘‘དྭེམེ, མཧཱརཱཛ, ཀིལེསཱ ལོཀཝཛྫཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཉྩཱཏི. ཀཏམཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀཝཛྫཾ? དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ལོཀཝཛྫཾ. ཀཏམཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ? ཡཾ ལོཀེ ཨཏྠི སམཎཱནཾ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཨནནུལོམིཀཾ, གིཧཱིནཾ ཨནཝཛྫཾ. ཏཏྠ བྷགཝཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི ‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡ’ནྟི. ཝིཀཱལབྷོཛནཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀསྶ ཨནཝཛྫཾ, ཏཾ ཛིནསཱསནེ ཝཛྫཾ. བྷཱུཏགཱམཝིཀོཔནཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀསྶ ཨནཝཛྫཾ, ཏཾ ཛིནསཱསནེ ཝཛྫཾ. ཨུདཀེ ཧསྶདྷམྨཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀསྶ ཨནཝཛྫཾ, ཏཾ ཛིནསཱསནེ ཝཛྫཾ. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཱནི ཨེཝརཱུཔཱནི, མཧཱརཱཛ ¶ , ཛིནསཱསནེ ཝཛྫཱནི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི པཎྞཏྟིཝཛྫཾ.

‘‘ལོཀཝཛྫཾ ¶ ཨབྷབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙརིཏུཾ, ཡཾ ཀིལེསཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཏཾ ¶ ཨཛཱནནྟོ ཨཱཔཛྫེཡྻ. ཨཝིསཡོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཙྩསྶ ཨརཧཏོ སབྦཾ ཛཱནིཏུཾ, ན ཧི ཏསྶ བལཾ ཨཏྠི སབྦཾ ཛཱནིཏུཾ. ཨནཉྙཱཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏོ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ནཱམམྤི གོཏྟམྤི, མགྒོཔི ཏསྶ མཧིཡཱ ཨནཉྙཱཏོ; ཝིམུཏྟིཾ ཡེཝ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཙྩོ ཨརཧཱ ཛཱནེཡྻ; ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨརཧཱ སཀཝིསཡཾ ཛཱནེཡྻ; སབྦཉྙཱུ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོཝ སབྦཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཁཱིཎཱསཝསཏིསམྨོསཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ལོཀེ ནཏྠིབྷཱཝཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, དིསྶནྟི ལོཀེ བུདྡྷཱ, དིསྶནྟི པཙྩེཀབུདྡྷཱ, དིསྶནྟི ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀཱ, དིསྶནྟི ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ, དིསྶནྟི པདེསརཱཛཱནོ, དིསྶནྟི དེཝམནུསྶཱ, དིསྶནྟི སདྷནཱ, དིསྶནྟི ཨདྷནཱ, དིསྶནྟི སུགཏཱ, དིསྶནྟི དུགྒཏཱ, དིསྶཏི པུརིསསྶ ཨིཏྠིལིངྒཾ པཱཏུབྷཱུཏཾ, དིསྶཏི ཨིཏྠིཡཱ པུརིསལིངྒཾ པཱཏུབྷཱུཏཾ, དིསྶཏི སུཀཏཾ དུཀྐཏཾ ཀམྨཾ, དིསྶནྟི ཀལྱཱཎཔཱཔཀཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཝིཔཱཀཱུཔབྷོགིནོ སཏྟཱ, ཨཏྠི ལོཀེ སཏྟཱ ཨཎྜཛཱ ཛལཱབུཛཱ སཾསེདཛཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ, ཨཏྠི སཏྟཱ ཨཔདཱ དྭིཔདཱ ཙཏུཔྤདཱ བཧུཔྤདཱ, ཨཏྠི ལོཀེ ཡཀྑཱ རཀྑསཱ ཀུམྦྷཎྜཱ ཨསུརཱ དཱནཝཱ གནྡྷབྦཱ པེཏཱ པིསཱཙཱ, ཨཏྠི ཀིནྣརཱ མཧོརགཱ ནཱགཱ སུཔཎྞཱ སིདྡྷཱ ཝིཛྫཱདྷརཱ, ཨཏྠི ཧཏྠཱི ཨསྶཱ གཱཝོ མཧིཾསཱ [མཧིསཱ (སཱི. པཱི.)] ཨོཊྛཱ གདྲབྷཱ ཨཛཱ ཨེལ༹ཀཱ མིགཱ སཱུཀརཱ སཱིཧཱ བྱགྒྷཱ དཱིཔཱི ཨཙྪཱ ཀོཀཱ ཏརཙྪཱ སོཎཱ སིངྒཱལཱ, ཨཏྠི བཧུཝིདྷཱ སཀུཎཱ, ཨཏྠི སུཝཎྞཾ རཛཏཾ མུཏྟཱ མཎི སངྑོ སིལཱ པཝཱལ༹ཾ ལོཧིཏངྐོ མསཱརགལླཾ ཝེལུ༹རིཡོ ཝཛིརཾ ཕལིཀཾ ཀཱལ༹ལོཧཾ ཏམྦལོཧཾ ཝཊྚལོཧཾ ཀཾསལོཧཾ, ཨཏྠི ཁོམཾ ཀོསེཡྻཾ ཀཔྤཱསིཀཾ སཱཎཾ བྷངྒཾ ཀམྦལཾ, ཨཏྠི སཱལི ཝཱིཧི ཡཝོ ཀངྒུ ཀུདྲཱུསོ ཝརཀོ གོདྷཱུམོ ¶ མུགྒོ, མཱསོ ཏིལཾ ཀུལཏྠཾ, ཨཏྠི མཱུལགནྡྷོ སཱརགནྡྷོ ཕེགྒུགནྡྷོ ཏཙགནྡྷོ པཏྟགནྡྷོ ¶ པུཔྥགནྡྷོ ཕལགནྡྷོ སབྦགནྡྷོ, ཨཏྠི ཏིཎ ལཏཱ གཙྪ རུཀྑ ཨོསདྷི ཝནཔྤཏི ནདཱི པབྦཏ སམུདྡ མཙྪཀཙྪཔཱ སབྦཾ ལོཀེ ཨཏྠི. ཡཾ, བྷནྟེ, ལོཀེ ནཏྠི, ཏཾ མེ ཀཐེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཏཱིཎིམཱནི, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ནཏྠི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? སཙེཏནཱ ཝཱ ཨཙེཏནཱ ཝཱ ཨཛརཱམརཱ ¶ ལོཀེ ནཏྠི, སངྑཱརཱནཾ ནིཙྩཏཱ ནཏྠི, པརམཏྠེན སཏྟཱུཔལདྡྷི ནཏྠི, ཨིམཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱིཎི ལོཀེ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ལོཀེ ནཏྠིབྷཱཝཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨཀམྨཛཱདིཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, དིསྶནྟི ལོཀེ ཀམྨནིབྦཏྟཱ, དིསྶནྟི ཧེཏུནིབྦཏྟཱ, དིསྶནྟི ཨུཏུནིབྦཏྟཱ, ཡཾ ལོཀེ ཨཀམྨཛཾ ཨཧེཏུཛཾ ཨནུཏུཛཾ, ཏཾ མེ ཀཐེཧཱི’’ཏི. ‘‘དྭེམེ, མཧཱརཱཛ, ལོཀསྨིཾ ཨཀམྨཛཱ ཨཧེཏུཛཱ ཨནུཏུཛཱ. ཀཏམེ དྭེ? ཨཱཀཱསོ, མཧཱརཱཛ, ཨཀམྨཛོ ཨཧེཏུཛོ ཨནུཏུཛོ; ནིབྦཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཀམྨཛཾ ཨཧེཏུཛཾ ཨནུཏུཛཾ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྭེ ཨཀམྨཛཱ ཨཧེཏུཛཱ ཨནུཏུཛཱ’’ཏི.

‘‘མཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཛིནཝཙནཾ མཀྑེཧི, མཱ ཨཛཱནིཏྭཱ པཉྷཾ བྱཱཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཧཾ ཝདཱམི, ཡཾ མཾ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེསི ‘མཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཛིནཝཙནཾ མཀྑེཧི, མཱ ཨཛཱནིཏྭཱ པཉྷཾ བྱཱཀརོཧཱི’’’ཏི? ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡུཏྟམིདཾ ཏཱཝ ཝཏྟུཾ ‘ཨཱཀཱསོ ཨཀམྨཛོ ཨཧེཏུཛོ ཨནུཏུཛོ’ཏི. ཨནེཀསཏེཧི པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎེཧི བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ མགྒོ ཨཀྑཱཏོ, ཨཐ ཙ པན ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེསི ‘ཨཧེཏུཛཾ ནིབྦཱན’’’ནྟི. ‘‘སཙྩཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨནེཀསཏེཧི ཀཱརཎེཧི སཱཝཀཱནཾ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ མགྒོ ཨཀྑཱཏོ, ན ཙ པན ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཧེཏུ ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

‘‘ཨེཏྠ མཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨནྡྷཀཱརཏོ ཨནྡྷཀཱརཏརཾ ¶ པཝིསཱམ, ཝནཏོ ཝནཏརཾ པཝིསཱམ, གཧནཏོ གཧནཏརཾ [གཧནནྟརཏོ གཧནནྟརཾ (ཀ.)] པཝིསཱམ, ཡཏྲ ཧི ནཱམ ¶ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཧེཏུ ཨཏྠི, ཏསྶ པན དྷམྨསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཧེཏུ ནཏྠི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཧེཏུ ཨཏྠི, ཏེན ཧི ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཔི ཧེཏུ ཨིཙྪིཏབྦོ.

‘‘ཡཐཱ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, པུཏྟསྶ པིཏཱ ཨཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན པིཏུནོཔི པིཏཱ ཨིཙྪིཏབྦོ. ཡཐཱ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན ཨཱཙརིཡསྶཔི ཨཱཙརིཡོ ཨིཙྪིཏབྦོ ¶ . ཡཐཱ ཨངྐུརསྶ བཱིཛཾ ཨཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན བཱིཛསྶཔི བཱིཛཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡདི ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཧེཏུ ཨཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཔི ཧེཏུ ཨིཙྪིཏབྦོ.

‘‘ཡཐཱ རུཀྑསྶ ཝཱ ལཏཱཡ ཝཱ ཨགྒེ སཏི ཏེན ཀཱརཎེན མཛ྄ཛྷམྤི ཨཏྠི, མཱུལམྤི ཨཏྠི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡདི ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཧེཏུ ཨཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཔི ཧེཏུ ཨིཙྪིཏབྦོ’’’ཏི.

‘‘ཨནུཔྤཱདནཱིཡཾ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ, ཏསྨཱ ན ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཧེཏུ ཨཀྑཱཏོ’’ཏི. ‘‘ཨིངྒྷ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱ ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧི, ཡཐཱཧཾ ཛཱནེཡྻཾ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཧེཏུ ཨཏྠི, ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཧེཏུ ནཏྠཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, སཀྐཙྩཾ སོཏཾ ཨོདཧ, སཱདྷུཀཾ སུཎོཧི, ཝཀྑཱམི ཏཏྠ ཀཱརཎཾ, སཀྐུཎེཡྻ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ པཱཀཏིཀེན བལེན ཨིཏོ ཧིམཝནྟཾ པབྦཏརཱཛཾ ཨུཔགནྟུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཀྐུཎེཡྻ པན སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ པཱཀཏིཀེན བལེན ཧིམཝནྟཾ པབྦཏརཱཛཾ ཨིདྷ ཨཱཧརིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ མགྒོ ཨཀྑཱཏུཾ, ན སཀྐཱ ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཧེཏུ དསྶེཏུཾ.

‘‘སཀྐུཎེཡྻ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ པཱཀཏིཀེན བལེན མཧཱསམུདྡཾ ནཱཝཱཡ ཨུཏྟརིཏྭཱ པཱརིམཏཱིརཾ གནྟུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘སཀྐུཎེཡྻ པན སོ, མཧཱརཱཛ ¶ , པུརིསོ པཱཀཏིཀེན བལེན མཧཱསམུདྡསྶ པཱརིམཏཱིརཾ ཨིདྷ ཨཱཧརིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ མགྒོ ཨཀྑཱཏུཾ, ན སཀྐཱ ནིབྦཱནསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཧེཏུ དསྶེཏུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨསངྑཏཏྟཱ དྷམྨསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཨསངྑཏཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིབྦཱན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ ན ཀེཧིཙི ཀཏཾ, ནིབྦཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ན ཝཏྟབྦཾ ཨུཔྤནྣནྟི ཝཱ ཨནུཔྤནྣནྟི ཝཱ ཨུཔྤཱདནཱིཡནྟི ཝཱ ཨཏཱིཏནྟི ཝཱ ཨནཱགཏནྟི ཝཱ པཙྩུཔྤནྣནྟི ཝཱ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ སོཏཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ གྷཱནཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ ཀཱཡཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིབྦཱནཾ ན ཨུཔྤནྣཾ ན ཨནུཔྤནྣཾ ན ཨུཔྤཱདནཱིཡཾ ན ཨཏཱིཏཾ ན ཨནཱགཏཾ ན པཙྩུཔྤནྣཾ ¶ ན ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཾ ན སོཏཝིཉྙེཡྻཾ ན གྷཱནཝིཉྙེཡྻཾ ན ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻཾ ན ཀཱཡཝིཉྙེཡྻཾ, ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷེ ནཏྠིདྷམྨཾ ནིབྦཱནཾ ཨཔདིསཐ ‘ནཏྠི ནིབྦཱན’ནྟི. ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ, མནོཝིཉྙེཡྻཾ ནིབྦཱནཾ, ཝིསུདྡྷེན མཱནསེན པཎཱིཏེན ཨུཛུཀེན ཨནཱཝརཎེན ནིརཱམིསེན སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ ནིབྦཱནཾ པསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀཱིདིསཾ པན ཏཾ, བྷནྟེ, ནིབྦཱནཾ, ཡཾ ཏཾ ཨོཔམྨེཧི ཨཱདཱིཔནཱིཡཾ ཀཱརཎེཧི མཾ སཉྙཱཔེཧི, ཡཐཱ ཨཏྠིདྷམྨཾ ཨོཔམྨེཧི ཨཱདཱིཔནཱིཡ’’ནྟི. ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཝཱཏོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨིངྒྷ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཏཾ དསྶེཧི ཝཎྞཏོ ཝཱ སཎྛཱནཏོ ཝཱ ཨཎུཾ ཝཱ ཐཱུལཾ ཝཱ དཱིགྷཾ ཝཱ རསྶཾ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ན སཀྐཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝཱཏོ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ, ན སོ ཝཱཏོ ཧཏྠགྒཧཎཾ ཝཱ ནིམྨདྡནཾ ཝཱ ཨུཔེཏི, ཨཔི ཙ ཨཏྠི སོ ཝཱཏོ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ན སཀྐཱ ཝཱཏོ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ, ཏེན ཧི ནཏྠི ཝཱཏོ’’ཏི? ‘‘ཛཱནཱམཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝཱཏོ ཨཏྠཱིཏི མེ ཧདཡེ ཨནུཔཝིཊྛཾ, ན ¶ ཙཱཧཾ སཀྐོམི ཝཱཏཾ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ནིབྦཱནཾ, ན ཙ སཀྐཱ ནིབྦཱནཾ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ ཝཎྞེན ཝཱ སཎྛཱནེན ཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སཱུཔདསྶིཏཾ ཨོཔམྨཾ, སུནིདྡིཊྛཾ ཀཱརཎཾ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམི ‘ཨཏྠི ནིབྦཱན’’’ནྟི.

ཨཀམྨཛཱདིཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཀམྨཛཱདིཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམེ ཨེཏྠ ཀམྨཛཱ, ཀཏམེ ཧེཏུཛཱ, ཀཏམེ ཨུཏུཛཱ, ཀཏམེ ན ཀམྨཛཱ, ན ཧེཏུཛཱ, ན ཨུཏུཛཱ’’ཏི? ‘‘ཡེ ཀེཙི, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ སཙེཏནཱ, སབྦེ ཏེ ཀམྨཛཱ; ཨགྒི ཙ སབྦཱནི ཙ ¶ བཱིཛཛཱཏཱནི ཧེཏུཛཱནི; པཐཝཱི ཙ པབྦཏཱ ཙ ཨུདཀཉྩ ཝཱཏོ ཙ, སབྦེ ཏེ ཨུཏུཛཱ; ཨཱཀཱསོ ཙ ནིབྦཱནཉྩ ཨིམེ དྭེ ཨཀམྨཛཱ ཨཧེཏུཛཱ ཨནུཏུཛཱ. ནིབྦཱནཾ པན, མཧཱརཱཛ, ན ཝཏྟབྦཾ ཀམྨཛནྟི ཝཱ ཧེཏུཛནྟི ཝཱ ཨུཏུཛནྟི ཝཱ ཨུཔྤནྣནྟི ཝཱ ཨནུཔྤནྣནྟི ཝཱ ཨུཔྤཱདནཱིཡནྟི ཝཱ ཨཏཱིཏནྟི ཝཱ ཨནཱགཏནྟི ཝཱ པཙྩུཔྤནྣནྟི ཝཱ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ སོཏཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ གྷཱནཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ ཀཱཡཝིཉྙེཡྻནྟི ཝཱ, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, མནོཝིཉྙེཡྻཾ ནིབྦཱནཾ, ཡཾ ¶ སོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཝིསུདྡྷེན ཉཱཎེན པསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘རམཎཱིཡོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ སུཝིནིཙྪིཏོ ནིསྶཾསཡོ ཨེཀནྟགཏོ, ཝིམཏི ཨུཔྤཙྪིནྣཱ, ཏྭཾ གཎིཝརཔཝརམཱསཛྫཱ’’ཏི.

ཀམྨཛཱདིཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཡཀྑཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ལོཀེ ཡཀྑཱ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ལོཀེ ཡཀྑཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཙཝནྟི པན ཏེ, བྷནྟེ, ཡཀྑཱ ཏམྷཱ ཡོནིཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཙཝནྟི ཏེ ཡཀྑཱ ཏམྷཱ ཡོནིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏེསཾ མཏཱནཾ ཡཀྑཱནཾ སརཱིརཾ ན དིསྶཏི, ཀུཎཔགནྡྷོཔི ¶ ན ཝཱཡཏཱི’’ཏི? ‘‘དིསྶཏི, མཧཱརཱཛ, མཏཱནཾ ཡཀྑཱནཾ སརཱིརཾ, ཀུཎཔགནྡྷོཔི ཏེསཾ ཝཱཡཏི, མཏཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཡཀྑཱནཾ སརཱིརཾ ཀཱིཊཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, ཀིམིཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, ཀིཔིལླིཀཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, པཊངྒཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, ཨཧིཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, ཝིཙྪིཀཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, སཏཔདིཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, དིཛཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏི, མིགཝཎྞེན ཝཱ དིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀོ ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཉྙོ ཨིདཾ པཉྷཾ པུཊྛོ ཝིསཛྫེཡྻ ཨཉྙཏྲ ཏཝཱདིསེན བུདྡྷིམཏཱ’’ཏི.

ཡཀྑཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཨནཝསེསསིཀྑཱཔདཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡེ ཏེ ཨཧེསུཾ ཏིཀིཙྪཀཱནཾ པུབྦཀཱ ཨཱཙརིཡཱ སེཡྻཐིདཾ, ནཱརདོ དྷམྨནྟརཱི [དྷནྭནྟརཱི (?)] ཨངྒིརསོ ཀཔིལོ ཀཎྜརགྒི སཱམོ ¶ ཨཏུལོ པུབྦཀཙྩཱཡནོ, སབྦེཔེཏེ ཨཱཙརིཡཱ སཀིཾ ཡེཝ རོགུཔྤཏྟིཉྩ ནིདཱནཉྩ སབྷཱཝཉྩ སམུཊྛཱནཉྩ ཏིཀིཙྪཉྩ ཀིརིཡཉྩ སིདྡྷཱསིདྡྷཉྩ སབྦཾ ཏཾ [སནྟཾ (ཀ.)] ནིརཝསེསཾ ཛཱནིཏྭཱ ‘ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨེཏྟཀཱ རོགཱ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟཱི’ཏི ཨེཀཔྤཧཱརེན ཀལཱཔགྒཱཧཾ ཀརིཏྭཱ སུཏྟཾ བནྡྷིཾསུ, ཨསབྦཉྙུནོ ཨེཏེ སབྦེ, ཀིསྶ པན ཏཐཱགཏོ སབྦཉྙཱུ སམཱནོ ཨནཱགཏཾ ཀིརིཡཾ བུདྡྷཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ ‘ཨེཏྟཀེ ནཱམ ཝཏྠུསྨིཾ ཨེཏྟཀཾ ¶ ནཱམ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏབྦཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨནཝསེསཏོ སིཀྑཱཔདཾ ན པཉྙཔེསི, ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཡསེ པཱཀཊེ དོསེ ཝིཏྠཱརིཀེ པུཐུགཏེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟེསུ མནུསྶེསུ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཀཱལེ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསཱི’’ཏི?

‘‘ཉཱཏམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏསྶ ‘ཨིམསྨིཾ སམཡེ ཨིམེསུ མནུསྶེསུ སཱདྷིཀཾ དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ པཉྙཔེཏབྦཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཨཔི ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘སཙེ ཁོ ཨཧཾ སཱདྷིཀཾ དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ ཨེཀཔྤཧཱརཾ པཉྙཔེསྶཱམི, མཧཱཛནོ སནྟཱསམཱཔཛྫིསྶཏི ¶ ‘བཧུཀཾ ཨིདྷ རཀྑིཏབྦཾ, དུཀྐརཾ ཝཏ བྷོ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏུ’ནྟི, པབྦཛིཏུཀཱམཱཔི ན པབྦཛིསྶནྟི, ཝཙནཉྩ མེ ན སདྡཧིསྶནྟི, ཨསདྡཧནྟཱ ཏེ མནུསྶཱ ཨཔཱཡགཱམིནོ བྷཝིསྶནྣ-ཏི ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ དྷམྨདེསནཱཡ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱ པཱཀཊེ དོསེ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷཱནཾ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷཱནཾ, ཡཱཝ མཧནྟཾ ཏཐཱགཏསྶ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ, ཨེཝམེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སུནིདྡིཊྛོ ཨེསོ ཨཏྠོ ཏཐཱགཏེན, ‘བཧུཀཾ ཨིདྷ སིཀྑིཏབྦ’ནྟི སུཏྭཱ སཏྟཱནཾ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཨེཀོཔི ཛིནསཱསནེ ན པབྦཛེཡྻ, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨནཝསེསསིཀྑཱཔདཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. སཱུརིཡཏཔནཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཡཾ སཱུརིཡོ སབྦཀཱལཾ ཀཋིནཾ ཏཔཏི, ཨུདཱཧུ ཀིཉྩིཀཱལཾ མནྡཾ ཏཔཏཱི’’ཏི? ‘‘སབྦཀཱལཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ ཀཋིནཾ ཏཔཏི ¶ , ན ཀིཉྩིཀཱལཾ མནྡཾ ཏཔཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, སཱུརིཡོ སབྦཀཱལཾ ཀཋིནཾ ཏཔཏི, ཀིསྶ པན ཨཔྤེཀདཱ སཱུརིཡོ ཀཋིནཾ ཏཔཏི, ཨཔྤེཀདཱ མནྡཾ ཏཔཏཱི’’ཏི? ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ རོགཱ, ཡེསཾ ཨཉྙཏརེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨབྦྷཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ རོགོ, ཏེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏི. མཧིཀཱ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ རོགོ, ཏེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏི. མེགྷོ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ རོགོ, ཏེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏི. རཱཧུ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ རོགོ, ཏེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏི. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏྟཱརོ སཱུརིཡསྶ རོགཱ, ཡེསཾ ཨཉྙཏརེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, སཱུརིཡསྶཔི ཏཱཝ ཏེཛོསམྤནྣསྶ རོགོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཀིམངྒཾ པན ཨཉྙེསཾ སཏྟཱནཾ, ནཏྠི, བྷནྟེ, ཨེསཱ ཝིབྷཏྟི ཨཉྙསྶ ཨཉྙཏྲ ཏཝཱདིསེན བུདྡྷིམཏཱ’’ཏི.

སཱུརིཡཏཔནཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཀཋིནཏཔནཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིསྶ ཧེམནྟེ སཱུརིཡོ ཀཋིནཾ ཏཔཏི, ནོ ཏཐཱ གིམྷེ’’ཏི? ‘‘གིམྷེ, མཧཱརཱཛ, ཨནུཔཧཏཾ ཧོཏི རཛོཛལླཾ, ཝཱཏཀྑུབྷིཏཱ རེཎཱུ གགནཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཨཱཀཱསེཔི ཨབྦྷཱ སུབཧལཱ ཧོནྟི, མཧཱཝཱཏོ ཙ ཨདྷིམཏྟཾ ཝཱཡཏི, ཏེ སབྦེ ནཱནཱཀུལཱ སམཱཡུཏཱ སཱུརིཡརཾསིཡོ པིདཧནྟི, ཏེན གིམྷེ སཱུརིཡོ མནྡཾ ཏཔཏི.

‘‘ཧེམནྟེ པན, མཧཱརཱཛ, ཧེཊྛཱ པཐཝཱི ནིབྦུཏཱ ཧོཏི, ཨུཔརི མཧཱམེགྷོ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཨུཔསནྟཾ ཧོཏི རཛོཛལླཾ, རེཎུ ཙ སནྟསནྟཾ གགནེ ཙརཏི, ཝིགཏཝལཱཧཀོ ཙ ཧོཏི ཨཱཀཱསོ, ཝཱཏོ ¶ ཙ མནྡམནྡཾ ཝཱཡཏི, ཨེཏེསཾ ཨུཔརཏིཡཱ ཝིསུདྡྷཱ [ཝིསདཱ (སཱི. པཱི.)] ཧོནྟི སཱུརིཡརཾསིཡོ, ཨུཔགྷཱཏཝིམུཏྟསྶ སཱུརིཡསྶ ཏཱཔོ ཨཏི ཝིཡ ཏཔཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན སཱུརིཡོ ཧེམནྟེ ཀཋིནཾ ཏཔཏི, ནོ ཏཐཱ གིམྷེ’’ཏི. ‘‘སབྦཱིཏིམུཏྟོ, བྷནྟེ, སཱུརིཡོ ཀཋིནཾ ཏཔཏི, མེགྷཱདིསཧགཏོ ཀཋིནཾ ན ཏཔཏཱི’’ཏི.

ཀཋིནཏཔནཔཉྷོ དསམོ.

ནིཔྤཔཉྩཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དས པཉྷཱ.

༣. ཝེསྶནྟརཝགྒོ

༡. ཝེསྶནྟརཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, སབྦེཝ བོདྷིསཏྟཱ པུཏྟདཱརཾ དེནྟི, ཨུདཱཧུ ཝེསྶནྟརེནེཝ རཉྙཱ པུཏྟདཱརཾ དིནྣ’’ནྟི? ‘‘སབྦེཔི, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟཱ པུཏྟདཱརཾ དེནྟི, ན ཝེསྶནྟརེནེཝ རཉྙཱ པུཏྟདཱརཾ དིནྣ’’ནྟི. ‘‘ཨཔི ¶ ཙ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏེསཾ ཨནུམཏེན དེནྟཱི’’ཏི. ‘‘བྷརིཡཱ, མཧཱརཱཛ, ཨནུམཏཱ, དཱརཀཱ པན བཱལཏཱཡ ཝིལཔིཾསུ [ལཱལཔིཾསུ (སཱི. པཱི.)], ཡདི ཏེ ཨཏྠཏོ ཛཱནེཡྻུཾ, ཏེཔི ཨནུམོདེཡྻུཾ, ན ཏེ ཝིལཔེཡྻུ’’ནྟི.

‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བོདྷིསཏྟེན ཀཏཾ, ཡཾ སོ ཨཏྟནོ ཨོརསེ པིཡེ པུཏྟེ བྲཱཧྨཎསྶ དཱསཏྠཱཡ ཨདཱསི.

‘‘ཨིདམྤི དུཏིཡཾ དུཀྐརཏོ དུཀྐརཏརཾ, ཡཾ སོ ཨཏྟནོ ཨོརསེ པིཡེ པུཏྟེ བཱལཀེ ཏརུཎཀེ ལཏཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཏེན བྲཱཧྨཎེན ལཏཱཡ ཨནུམཛྫཱིཡནྟེ དིསྭཱ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑི.

‘‘ཨིདམྤི ཏཏིཡཾ དུཀྐརཏོ དུཀྐརཏརཾ, ཡཾ སོ སཀེན བལེན བནྡྷནཱ མུཙྩིཏྭཱ ཨཱགཏེ དཱརཀེ སཱརཛྫམུཔགཏེ པུནདེཝ ལཏཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཨདཱསི.

‘‘ཨིདམྤི ཙཏུཏྠཾ དུཀྐརཏོ དུཀྐརཏརཾ, ཡཾ སོ དཱརཀེ ‘ཨཡཾ ཁོ, ཏཱཏ, ཡཀྑོ ཁཱདིཏུཾ ནེཏི ཨམྷེ’ཏི ཝིལཔནྟེ ‘མཱ བྷཱཡིཏྠཱ’ཏི ན ཨསྶཱསེསི.

‘‘ཨིདམྤི པཉྩམཾ དུཀྐརཏོ དུཀྐརཏརཾ, ཡཾ སོ ཛཱལིསྶ ཀུམཱརསྶ རུདམཱནསྶ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘ཨལཾ, ཏཱཏ, ཀཎྷཱཛིནཾ ནིཝཏྟེཧི, ཨཧམེཝ གཙྪཱམི ཡཀྑེན སཧ, ཁཱདཏུ མཾ ཡཀྑོ’ཏི ཡཱཙམཱནསྶ ཨེཝཾ ན སམྤཊིཙྪི.

‘‘ཨིདམྤི ¶ ཚཊྛཾ དུཀྐརཏོ དུཀྐརཏརཾ, ཡཾ སོ ཛཱལིསྶ ཀུམཱརསྶ ‘པཱསཱཎསམཾ ནཱུན ཏེ, ཏཱཏ, ཧདཡཾ, ཡཾ ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ དུཀྑིཏཱནཾ པེཀྑམཱནོ ནིམྨནུསྶཀེ བྲཧཱརཉྙེ ཡཀྑེན ནཱིཡམཱནེ ན ནིཝཱརེསཱི’ཏི ཝིལཔམཱནསྶ ཀཱརུཉྙཾ ནཱཀཱསི.

‘‘ཨིདམྤི ¶ སཏྟམཾ དུཀྐརཏོ དུཀྐརཏརཾ, ཡཾ ཏསྶ རུལ༹རུལ༹སྶ བྷཱིམབྷཱིམསྶ ནཱིཏེ དཱརཀེ ཨདསྶནཾ གམིཏེ ན ཕལི ཧདཡཾ སཏདྷཱ ཝཱ སཧསྶདྷཱ ཝཱ, པུཉྙཀཱམེན མནུཛེན ཀིཾ པརདུཀྑཱཔནེན, ནནུ ནཱམ སཀདཱནཾ དཱཏབྦཾ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘དུཀྐརསྶ, མཧཱརཱཛ, ཀཏཏྟཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཀིཏྟིསདྡོ དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ སདེཝམནུསྶེསུ ཨབྦྷུགྒཏོ, དེཝཱ དེཝབྷཝནེ ¶ པཀིཏྟེནྟི, ཨསུརཱ ཨསུརབྷཝནེ པཀིཏྟེནྟི, གརུལཱ༹ གརུལ༹བྷཝནེ པཀིཏྟེནྟི, ནཱགཱ ནཱགབྷཝནེ པཀིཏྟེནྟི, ཡཀྑཱ ཡཀྑབྷཝནེ པཀིཏྟེནྟི, ཨནུཔུབྦེན ཏསྶ ཀིཏྟིསདྡོ པརམྤརཱཡ ཨཛྫེཏརཧི ཨིདྷ ཨམྷཱཀཾ སམཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ཏཾ མཡཾ དཱནཾ པཀིཏྟེནྟཱ ཝིཀོཔེནྟཱ ནིསིནྣཱ སུདིནྣཾ, ཨུདཱཧུ དུདྡིནྣནྟི. སོ ཁོ པནཱཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀིཏྟིསདྡོ ནིཔུཎཱནཾ ཝིཉྙཱུནཾ ཝིདཱུནཾ ཝིབྷཱཝཱིནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ དས གུཎེ ཨནུདསྶཏི. ཀཏམེ དས? ཨགེདྷཏཱ ནིརཱལཡཏཱ ཙཱགོ པཧཱནཾ ཨཔུནརཱཝཏྟིཏཱ སུཁུམཏཱ མཧནྟཏཱ དུརནུབོདྷཏཱ དུལླབྷཏཱ ཨསདིསཏཱ བུདྡྷདྷམྨསྶ, སོ ཁོ པནཱཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀིཏྟིསདྡོ ནིཔུཎཱནཾ ཝིཉྙཱུནཾ ཝིདཱུནཾ ཝིབྷཱཝཱིནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨིམེ དས གུཎེ ཨནུདསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ པརཾ དུཀྑཱཔེཏྭཱ དཱནཾ དེཏི, ཨཔི ནུ ཏཾ དཱནཾ སུཁཝིཔཱཀཾ ཧོཏི སགྒསཾཝཏྟནིཀ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཀིཾ ཝཏྟབྦ’’ནྟི. ‘‘ཨིངྒྷ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ ཨུཔདསྶེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ, སོ བྷཝེཡྻ པཀྑཧཏོ ཝཱ པཱིཋསཔྤཱི ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ བྱཱདྷིཾ ཨཱཔནྣོ, ཏམེནཾ ཡོ ཀོཙི པུཉྙཀཱམོ ཡཱནཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཏྠིཏཾ དེསམནུཔཱཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ པུརིསསྶ ཏཏོནིདཱནཾ ཀིཉྩི སུཁཾ ནིབྦཏྟེཡྻ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ ཏཾ ཀམྨ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ? ཧཏྠིཡཱནཾ ཝཱ སོ, བྷནྟེ, པུརིསོ ལབྷེཡྻ ཨསྶཡཱནཾ ཝཱ རཐཡཱནཾ ཝཱ, ཐལེ ཐལཡཱནཾ ཛལེ ཛལཡཱནཾ དེཝེསུ དེཝཡཱནཾ མནུསྶེསུ མནུསྶཡཱནཾ, ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཏདནུལོམིཀཾ བྷཝེ བྷཝེ ནིབྦཏྟེཡྻ, ཏདནུཙྪཝིཀཱནི ཏདནུལོམིཀཱནི ཙསྶ སུཁཱནི ནིབྦཏྟེཡྻུཾ, སུགཏིཏོ སུགཏིཾ གཙྪེཡྻ, ཏེནེཝ ཀམྨཱབྷིསནྡེན ཨིདྡྷིཡཱནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ པཏྠིཏཾ ནིབྦཱནནགརཾ པཱཔུཎེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, པརདུཀྑཱཔནེན དིནྣདཱནཾ སུཁཝིཔཱཀཾ ཧོཏི ¶ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ ¶ , ཡཾ སོ པུརིསོ བལཱིབདྡེ དུཀྑཱཔེཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཨནུབྷཝཏི.

‘‘ཨཔརམྤི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡཐཱ པརདུཀྑཱཔནེན དིནྣདཱནཾ སུཁཝིཔཱཀཾ ཧོཏི སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི རཱཛཱ ཛནཔདཏོ དྷམྨིཀཾ བལིཾ ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ ཨཱཎཱཔཝཏྟནེན དཱནཾ དདེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ ཏཏོནིདཱནཾ ཀིཉྩི སུཁཾ ཨནུབྷཝེཡྻ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ ཏཾ དཱན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཏོནིདཱནཾ སོ, བྷནྟེ, རཱཛཱ ཨུཏྟརིཾ ཨནེཀསཏསཧསྶགུཎཾ ལབྷེཡྻ. རཱཛཱུནཾ ཨཏིརཱཛཱ བྷཝེཡྻ, དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ བྷཝེཡྻ, བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ བྷཝེཡྻ, སམཎཱནཾ ཨཏིསམཎོ བྷཝེཡྻ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཏིབྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ, ཨརཧནྟཱནཾ ཨཏིཨརཧཱ [ཨཏིཨརཧནྟོ (སྱཱ. ཀ.)] བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, པརདུཀྑཱཔནེན དིནྣདཱནཾ སུཁཝིཔཱཀཾ ཧོཏི སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ, ཡཾ སོ རཱཛཱ བལིནཱ ཛནཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ དིནྣདཱནེན ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཏྟརིཾ ཡསསུཁཾ ཨནུབྷཝཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཏིདཱནཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ དིནྣཾ, ཡཾ སོ སཀཾ བྷརིཡཾ པརསྶ བྷརིཡཏྠཱཡ ཨདཱསི, སཀེ ཨོརསེ པུཏྟེ བྲཱཧྨཎསྶ དཱསཏྠཱཡ ཨདཱསི, ཨཏིདཱནཾ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ལོཀེ ཝིདཱུཧི ནིནྡིཏཾ གརཧིཏཾ, ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏིབྷཱརེན སཀཊསྶ ཨཀྑོ བྷིཛྫཏི, ཨཏིབྷཱརེན ནཱཝཱ ཨོསཱིདཏི, ཨཏིབྷུཏྟེན བྷོཛནཾ ཝིསམཾ པརིཎམཏི, ཨཏིཝསྶེན དྷཉྙཾ ཝིནསྶཏི, ཨཏིདཱནེན བྷོགཀྑཡཾ ཨུཔེཏི, ཨཏིཏཱཔེན པཐཝཱི ཨུཔཌཡ྄ཧཏི, ཨཏིརཱགེན ཨུམྨཏྟཀོ ཧོཏི, ཨཏིདོསེན ཝཛ྄ཛྷོ ཧོཏི, ཨཏིམོཧེན ཨནཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཏིལོབྷེན ཙོརགྒཧཎམུཔགཙྪཏི, ཨཏིབྷཡེན ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཏིཔཱུརེན ནདཱི ཨུཏྟརཏི, ཨཏིཝཱཏེན ཨསནི པཏཏི, ཨཏིཨགྒིནཱ ཨོདནཾ ཨུཏྟརཏི, ཨཏིསཉྩརཎེན ན ཙིརཾ ཛཱིཝཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏིདཱནཾ ནཱམ ལོཀེ ཝིདཱུཧི ནིནྡིཏཾ གརཧིཏཾ, ཨཏིདཱནཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ ¶ དིནྣཾ, ན ཏཏྠ ཀིཉྩི ཕལཾ ཨིཙྪིཏབྦ’’ནྟི.

‘‘ཨཏིདཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཝིདཱུཧི ཝཎྞིཏཾ ཐུཏཾ པསཏྠཾ, ཡེ ཀེཙི ཡཱདིསཾ ཀཱིདིསཾ དཱནཾ དེནྟི [ཀེཙི ཡཱདིསཾ ཏཱདིསཾ དཱནཾ དེནྟི (སྱཱ.)], ཨཏིདཱནདཱཡཱི ལོཀེ ཀིཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨཏིཔཝརཏཱཡ དིབྦཾ ཝནམཱུལཾ གཧིཏམྤི ཧཏྠཔཱསེ ཋིཏཱནཾ པརཛནཱནཾ ན དསྶཡཏི, ཨགདོ ཨཏིཛཙྩཏཱཡ [ཨཏིཨུསབྷཏཱཡ (ཀ.)] པཱིལཱ༹ཡ སམུགྒྷཱཏཀོ རོགཱནཾ ཨནྟཀརོ, ཨགྒི ཨཏིཛོཏིཏཱཡ ཌཧཏི, ཨུདཀཾ ཨཏིསཱིཏཏཱཡ ནིབྦཱཔེཏི, པདུམཾ པརིསུདྡྷཏཱཡ ན ཨུཔལིམྤཏི ཝཱརིཀདྡམེན, མཎི ཨཏིགུཎཏཱཡ ཀཱམདདོ, ཝཛིརཾ ཨཏིཏིཁིཎཏཱཡ ཝིཛ྄ཛྷཏི མཎིམུཏྟཱཕལིཀཾ, པཐཝཱི ཨཏིམཧནྟཏཱཡ ནརོརགམིགཔཀྑིཛལསེལཔབྦཏདུམེ དྷཱརེཏི, སམུདྡོ ཨཏིམཧནྟཏཱཡ ཨཔརིཔཱུརཎོ, སིནེརུ ཨཏིབྷཱརཏཱཡ ཨཙལོ, ཨཱཀཱསོ ཨཏིཝིཏྠཱརཏཱཡ ཨནནྟོ, སཱུརིཡོ ཨཏིཔྤབྷཏཱཡ ཏིམིརཾ གྷཱཏེཏི, སཱིཧོ ཨཏིཛཱཏིཏཱཡ ཝིགཏབྷཡོ, མལློ ཨཏིབལཝཏཱཡ པཊིམལླཾ ཁིཔྤཾ ཨུཀྑིཔཏི ¶ , རཱཛཱ ཨཏིཔུཉྙཏཱཡ ཨདྷིཔཏི, བྷིཀྑུ ཨཏིསཱིལཝནྟཏཱཡ ནཱགཡཀྑནརམརཱུཧི ནམསྶནཱིཡོ, བུདྡྷོ ཨཏིཨགྒཏཱཡ [ཨཏིཝིསིཊྛཏཱཡ (སྱཱ.)] ཨནུཔམོ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏིདཱནཾ ནཱམ ལོཀེ ཝིདཱུཧི ཝཎྞིཏཾ ཐུཏཾ པསཏྠཾ, ཡེ ཀེཙི ཡཱདིསཾ ཀཱིདིསཾ དཱནཾ དེནྟི, ཨཏིདཱནདཱཡཱི ལོཀེ ཀིཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཏིདཱནེན ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ དསསཧསྶིཡཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ ཝཎྞིཏོ ཐུཏོ པསཏྠོ མཧིཏོ ཀིཏྟིཏོ, ཏེནེཝ ཨཏིདཱནེན ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ཨཛྫེཏརཧི བུདྡྷོ ཛཱཏོ ཨགྒོ སདེཝཀེ ལོཀེ.

‘‘ཨཏྠི པན, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཋཔནཱིཡཾ དཱནཾ, ཡཾ དཀྑིཎེཡྻེ ཨནུཔྤཏྟེ ན དཱཏབྦ’’ནྟི? ‘‘དས ཁོ པནིམཱནི, བྷནྟེ ནཱགསེན, དཱནཱནི, ཡཱནི ལོཀེ ཨདཱནསམྨཏཱནི, ཡོ ཏཱནི དཱནཱནི དེཏི, སོ ཨཔཱཡགཱམཱི ཧོཏི. ཀཏམཱནི དས? མཛྫདཱནཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ལོཀེ ཨདཱནསམྨཏཾ, ཡོ ཏཾ དཱནཾ དེཏི, སོ ཨཔཱཡགཱམཱི ཧོཏི. སམཛྫདཱནཾ…པེ… ཨིཏྠིདཱནཾ…པེ… ཨུསབྷདཱནཾ…པེ… ཙིཏྟཀམྨདཱནཾ…པེ… སཏྠདཱནཾ ¶ …པེ… ཝིསདཱནཾ…པེ… སངྑལིཀདཱནཾ…པེ… ཀུཀྐུཊསཱུཀརདཱནཾ…པེ… ཏུལཱཀཱུཊམཱནཀཱུཊདཱནཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ལོཀེ ཨདཱནསམྨཏཾ ཧོཏི, ཡོ ཏཾ དཱནཾ དེཏི, སོ ཨཔཱཡགཱམཱི ཧོཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དས དཱནཱནི ལོཀེ ཨདཱནསམྨཏཱནི, ཡོ ཏཱནི དཱནཱནི དེཏི, སོ ཨཔཱཡགཱམཱི ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ནཱཧཾ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨདཱནསམྨཏཾ པུཙྪཱམི, ཨིམཾ ཁྭཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཾ པུཙྪཱམི ‘ཨཏྠི པན, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཋཔནཱིཡཾ དཱནཾ, ཡཾ དཀྑིཎེཡྻེ ཨནུཔྤཏྟེ ན དཱཏབྦ’ནྟི. ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ལོཀེ ཋཔནཱིཡཾ དཱནཾ. ཡཾ ¶ དཀྑིཎེཡྻེ ཨནུཔྤཏྟེ ན དཱཏབྦཾ, ཙིཏྟཔྤསཱདེ ཨུཔྤནྣེ ཀེཙི དཀྑིཎེཡྻཱནཾ བྷོཛནཾ དེནྟི, ཀེཙི ཨཙྪཱདནཾ, ཀེཙི སཡནཾ, ཀེཙི ཨཱཝསཐཾ, ཀེཙི ཨཏྠརཎཔཱཝུརཎཾ, ཀེཙི དཱསིདཱསཾ, ཀེཙི ཁེཏྟཝཏྠུཾ, ཀེཙི དྭིཔདཙཏུཔྤདཾ, ཀེཙི སཏཾ སཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ, ཀེཙི མཧཱརཛྫཾ, ཀེཙི ཛཱིཝིཏམྤི དེནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི པན, མཧཱརཱཛ, ཀེཙི ཛཱིཝིཏམྤི དེནྟི, ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཝེསྶནྟརཾ དཱནཔཏིཾ ཨཏིབཱལ༹ྷཾ པརིཔཱཏེསི སུདིནྣེ པུཏྟེ ཙ དཱརེ ཙ?

‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ལོཀཔཀཏི ལོཀཱཙིཎྞཾ, ལབྷཏི པིཏཱ པུཏྟཾ ཨིཎཊྚོ ཝཱ ཨཱཛཱིཝིཀཔཀཏོ ཝཱ ཨཱཝཔིཏུཾ ཝཱ [ཨཱདྷཱཔེཏུཾ ཝཱ (སྱཱ.), ཨཱདྷཔིཏུཾ ཝཱ (ཀ.)] ཝིཀྐིཎིཏུཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ལབྷཏི པིཏཱ པུཏྟཾ ཨིཎཊྚོ ཝཱ ཨཱཛཱིཝིཀཔཀཏོ ཝཱ ཨཱཝཔིཏུཾ ཝཱ ཝིཀྐིཎིཏུཾ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ལབྷཏི པིཏཱ པུཏྟཾ ཨིཎཊྚོ ཝཱ ཨཱཛཱིཝིཀཔཀཏོ ཝཱ ཨཱཝཔིཏུཾ ཝཱ ཝིཀྐིཎིཏུཾ ཝཱ ¶ , ཝེསྶནྟརོཔི, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ ཨལབྷམཱནོ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ ཨུཔདྡུཏོ དུཀྑིཏོ ཏསྶ དྷམྨདྷནསྶ པཊིལཱབྷཱཡ པུཏྟདཱརཾ ཨཱཝཔེསི ཙ ཝིཀྐིཎི ཙ. ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ ཨཉྙེསཾ དིནྣཾ ཡེཝ དིནྣཾ, ཀཏཾ ཡེཝ ཀཏཾ. ཀིསྶ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན དཱནེན ཝེསྶནྟརཾ དཱནཔཏིཾ ཨཏིབཱལ༹ྷཾ ཨཔསཱདེསཱི’’ཏི?

‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝེསྶནྟརསྶ དཱནཔཏིནོ དཱནཾ གརཧཱམི, ཨཔི ཙ པུཏྟདཱརཾ ཡཱཙནྟེ ནིམིནིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ¶ དཱཏབྦ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨསབྦྷིཀཱརཎཾ, ཡཾ པུཏྟདཱརཾ ཡཱཙནྟེ ཨཏྟཱནཾ དདེཡྻ, ཡཾ ཡཾ ཧི ཡཱཙནྟེ ཏཾ ཏདེཝ དཱཏབྦཾ, ཨེཏཾ སཔྤུརིསཱནཾ ཀམྨཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི པུརིསོ པཱནཱིཡཾ ཨཱཧརཱཔེཡྻ, ཏསྶ ཡོ བྷོཛནཾ དདེཡྻ, ཨཔི ནུ སོ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཏསྶ ཀིཙྩཀཱརཱི ཨསྶཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡཾ སོ ཨཱཧརཱཔེཏི, ཏམེཝ ཏསྶ དེནྟོ ཀིཙྩཀཱརཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ བྲཱཧྨཎེ པུཏྟདཱརཾ ཡཱཙནྟེ པུཏྟདཱརཾ ཡེཝ ཨདཱསི. སཙེ, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ ཝེསྶནྟརསྶ སརཱིརཾ ཡཱཙེཡྻ, ན སོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྟཱནཾ རཀྑེཡྻ ན ཀམྤེཡྻ ན རཛྫེཡྻ, ཏསྶ དིནྣཾ པརིཙྩཏྟཾ ཡེཝ སརཱིརཾ བྷཝེཡྻ. སཙེ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཝེསྶནྟརཾ དཱནཔཏིཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཡཱཙེཡྻ ‘དཱསཏྟཾ མེ ¶ ཨུཔེཧཱི’ཏི, དིནྣཾ པརིཙྩཏྟཾ ཡེཝསྶ སརཱིརཾ བྷཝེཡྻ, ན སོ དཏྭཱ ཏཔེཡྻ [ཋཔེཡྻ (སཱི.)], རཉྙོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརསྶ ཀཱཡོ བཧུསཱདྷཱརཎོ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཀྐཱ མཾསཔེསི བཧུསཱདྷཱརཎཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཝེསྶནྟརསྶ ཀཱཡོ བཧུསཱདྷཱརཎོ. ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཕལིཏོ [ཕལིནོ (?)] རུཀྑོ ནཱནཱདིཛགཎསཱདྷཱརཎོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཝེསྶནྟརསྶ ཀཱཡོ བཧུསཱདྷཱརཎོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ‘ཨེཝཱཧཾ པཊིཔཛྫནྟོ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨདྷནོ དྷནཏྠིཀོ དྷནཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ ཨཛཔཐཾ སངྐུཔཐཾ ཝེཏྟཔཐཾ གཙྪཏི, ཛལཐལཝཱཎིཛྫཾ ཀརོཏི, ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ དྷནཾ ཨཱརཱདྷེཏི, དྷནཔྤཊིལཱབྷཱཡ ཝཱཡམཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ དཱནཔཏི ཨདྷནོ བུདྡྷདྷནེན སབྦཉྙུཏཉཱཎརཏནཔྤཊིལཱབྷཱཡ ཡཱཙཀཱནཾ དྷནདྷཉྙཾ དཱསིདཱསཾ ཡཱནཝཱཧནཾ སཀལསཱཔཏེཡྻཾ སཀཾ པུཏྟདཱརཾ ཨཏྟཱནཉྩ ཙཛིཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཡེཝ པརིཡེསཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨམཙྩོ མུདྡཀཱམོ མུདྡཱདྷིཀརཎཾ ¶ ཡཾ ཀིཉྩི གེཧེ དྷནདྷཉྙཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ, ཏཾ སབྦཾ དཏྭཱཔི མུདྡཔྤཊིལཱབྷཱཡ ཝཱཡམཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ ¶ དཱནཔཏི སབྦཾ ཏཾ བཱཧིརབྦྷནྟརདྷནཾ དཏྭཱ ཛཱིཝིཏམྤི པརེསཾ དཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཡེཝ པརིཡེསཏི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརསྶ དཱནཔཏིནོ ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘ཡཾ སོ བྲཱཧྨཎོ ཡཱཙཏི, ཏམེཝཱཧཾ ཏསྶ དེནྟོ ཀིཙྩཀཱརཱི ནཱམ ཧོམཱི’ཏི, ཨེཝཾ སོ ཏསྶ པུཏྟདཱརམདཱསི. ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ དཱནཔཏི དེསྶཏཱཡ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟདཱརམདཱསི, ན ཨདསྶནཀཱམཏཱཡ པུཏྟདཱརམདཱསི, ན ཨཏིབཧུཀཱ མེ པུཏྟདཱརཱ, ‘ན སཀྐོམི ཏེ པོསེཏུ’ནྟི པུཏྟདཱརམདཱསི, ན ཨུཀྐཎྛིཏོ ‘ཨཔྤིཡཱ མེ’ཏི ནཱིཧརིཏུཀཱམཏཱཡ པུཏྟདཱརམདཱསི. ཨཐ ཁོ སབྦཉྙུཏཉཱཎརཏནསྶེཝ པིཡཏྟཱ སབྦཉྙུཏཉཱཎསྶ ཀཱརཎཱ ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏུལཾ ཝིཔུལམནུཏྟརཾ པིཡཾ མནཱཔཾ དཡིཏཾ པཱཎསམཾ པུཏྟདཱརདཱནཝརཾ བྲཱཧྨཎསྶ ཨདཱསི.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ཙརིཡཱཔིཊཀེ –

‘‘‘ན མེ དེསྶཱ ཨུབྷོ པུཏྟཱ, མདྡཱི དེཝཱི ན དེསྶིཡཱ;

སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧཾ, ཏསྨཱ པིཡེ ཨདཱསཧ’ནྟི.

‘‘ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶཏརོ རཱཛཱ པུཏྟདཱནཾ [པུཏྟདཱརཾ (ཀ.)] དཏྭཱ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཏསྶ ཨཏིཔེམེན དུཀྑིཏསྶ བལཝསོཀོ ཨུཔྤཛྫི, ཧདཡཝཏྠུ ཨུཎྷམཧོསི. ནཱསིཀཱཡ ཨཔྤཧོནྟིཡཱ མུཁེན ཨུཎྷེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཝིསྶཛྫེསི, ཨསྶཱུནི པརིཝཏྟིཏྭཱ ལོཧིཏབིནྡཱུནི ཧུཏྭཱ ནེཏྟེཧི ནིཀྑམིཾསུ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དུཀྑེན ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟདཱརམདཱསི ‘མཱ མེ དཱནཔཐོ པརིཧཱཡཱི’ཏི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ དྭེ ཨཏྠཝསེ པཊིཙྩ བྲཱཧྨཎསྶ དྭེ དཱརཀེ ཨདཱསི. ཀཏམེ དྭེ? དཱནཔཐོ ཙ མེ ཨཔརིཧཱིནོ བྷཝིསྶཏི, དུཀྑིཏེ ཙ མེ པུཏྟཀེ ཝནམཱུལཕལེཧི ཨིཏོནིདཱནཾ ཨཡྻཀོ མོཙེསྶཏཱིཏི. ཛཱནཱཏི ¶ ཧི, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ‘ན མེ དཱརཀཱ སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ, ཨིམེ ཙ དཱརཀེ ཨཡྻཀོ ནིཀྐིཎིསྶཏི, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀམྤི གམནཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྭེ ཨཏྠཝསེ པཊིཙྩ བྲཱཧྨཎསྶ དྭེ དཱརཀེ ཨདཱསི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ ཁོ བྲཱཧྨཎོ ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ¶ དུབྦལོ བྷགྒོ དཎྜཔརཱཡཎོ ཁཱིཎཱཡུཀོ པརིཏྟཔུཉྙོ, ནེསོ སམཏྠོ ཨིམེ དཱརཀེ དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུ’ནྟི. སཀྐུཎེཡྻ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ པཱཀཏིཀེན བལེན ཨིམེ ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ གཧེཏྭཱ པེལཱ༹ཡ ཝཱ སམུགྒེ ཝཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ནིཔྤབྷེ ཀཏྭཱ ཐཱལཀཔརིབྷོགེན [པདཱིཔཔརིབྷོགེན (སྱཱ.)] པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཙནྡིམསཱུརིཡཔྤཊིབྷཱགསྶ ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུནྟི.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ མཎིརཏནཾ སུབྷཾ ཛཱཏིམནྟཾ ཨཊྛཾསཾ སུཔརིཀམྨཀཏཾ ཙཏུཧཏྠཱཡཱམཾ སཀཊནཱབྷིཔརིཎཱཧཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི པིལོཏིཀཱཡ ¶ ཝེཋེཏྭཱ པེལཱ༹ཡ པཀྑིཔིཏྭཱ སཏྠཀནིསཱནཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ མཎིརཏནཔྤཊིབྷཱགསྶ ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏིདྷཱ པབྷིནྣོ སབྦསེཏོ སཏྟཔྤཏིཊྛིཏོ ཨཊྛརཏནུབྦེདྷོ ནཝརཏནཱཡཱམཔརིཎཱཧོ པཱསཱདིཀོ དསྶནཱིཡོ ཨུཔོསཐོ ནཱགརཱཛཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི སུཔྤེན ཝཱ སརཱཝེན ཝཱ པིདཧིཏུཾ, གོཝཙྪཀོ ཝིཡ ཝཙྪཀསཱལཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ པརིཧརིཏུཾ ¶ ཝཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཨུཔོསཐནཱགརཱཛཔྤཊིབྷཱགསྶ ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ དཱིགྷཔུཐུལཝིཏྠིཎྞོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུརུཏྟརོ ཨཔརིཡོགཱལ༹ྷོ ཨནཱཝཊོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི སབྦཏྠ པིདཧིཏྭཱ ཨེཀཏིཏྠེན པརིབྷོགཾ ཀཱཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ མཧཱསམུདྡཔྤཊིབྷཱགསྶ ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝནྟོ པབྦཏརཱཛཱ པཉྩཡོཛནསཏཾ ཨཙྩུགྒཏོ ནབྷེ ཏིསཧསྶཡོཛནཱཡཱམཝིཏྠཱརོ ཙཏུརཱསཱིཏིཀཱུཊསཧསྶཔྤཊིམཎྜིཏོ པཉྩནྣཾ མཧཱནདཱིསཏཱནཾ ¶ པབྷཝོ མཧཱབྷཱུཏགཎཱལཡོ ནཱནཱཝིདྷགནྡྷདྷརོ དིབྦོསདྷསཏསམལངྐཏོ ནབྷེ ཝལཱཧཀོ ཝིཡ ཨཙྩུགྒཏོ དིསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ ཧིམཝནྟཔབྦཏརཱཛཔྤཊིབྷཱགསྶ ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡཾ ཨུཔརིཔབྦཏགྒེ ཛལམཱནོ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ སུཝིདཱུརེཔི པཉྙཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ པབྦཏགྒེ ཛལམཱནོ ¶ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཝིཡ སུཝིདཱུརེཔི པཱཀཊོ པཉྙཱཡཏི, ཏསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཡེན ཀཱརཎེན ཝེསྶནྟརསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཧིམཝནྟེ པབྦཏེ ནཱགཔུཔྥསམཡེ ཨུཛུཝཱཏེ ཝཱཡནྟེ དས དྭཱདས ཡོཛནཱནི པུཔྥགནྡྷོ ཝཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཝེསྶནྟརསྶ རཉྙོ ཨཔི ཡོཛནསཧསྶེཧིཔི ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཾ ཨེཏྠནྟརེ སུརཱསུརགརུལ༹གནྡྷབྦཡཀྑརཀྑསམཧོརགཀིནྣརཨིནྡབྷཝནེསུ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ, སཱིལཝརགནྡྷོ ཙསྶ སམྤཝཱཡཏི, ཏེན ཏསྶ དཱརཀཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི དཱསབྷོགེན བྷུཉྫིཏུཾ. ཨནུསིཊྛོ, མཧཱརཱཛ, ཛཱལཱི ཀུམཱརོ པིཏརཱ ཝེསྶནྟརེན རཉྙཱ ‘ཨཡྻཀོ ཏེ, ཏཱཏ, ཏུམྷེ བྲཱཧྨཎསྶ དྷནཾ དཏྭཱ ནིཀྐིཎནྟོ ཏཾ ནིཀྑསཧསྶཾ དཏྭཱ ནིཀྐིཎཱཏུ, ཀཎྷཱཛིནཾ ནིཀྐིཎནྟོ དཱསསཏཾ དཱསིསཏཾ ཧཏྠིསཏཾ ཨསྶསཏཾ དྷེནུསཏཾ ཨུསབྷསཏཾ ནིཀྑསཏནྟི སབྦསཏཾ དཏྭཱ ནིཀྐིཎཱཏུ, ཡདི ཏེ, ཏཱཏ, ཨཡྻཀོ ཏུམྷེ བྲཱཧྨཎསྶ ཧཏྠཏོ ཨཱཎཱཡ བལསཱ མུདྷཱ གཎྷཱཏི, མཱ ཏུམྷེ ཨཡྻཀསྶ ཝཙནཾ ཀརིཏྠ, བྲཱཧྨཎསྶེཝ ཨནུཡཱཡིནོ ཧོཐཱ’ཏི, ཨེཝམནུསཱསིཏྭཱ པུཏྟེ པེསེསི, ཏཏོ ཛཱལཱིཀུམཱརོ གནྟྭཱ ཨཡྻཀེན པུཊྛོ ཀཐེསི –

‘‘‘སཧསྶགྒྷཾ ཧི མཾ ཏཱཏ, བྲཱཧྨཎསྶ པིཏཱ ཨདཱ;

ཨཐོ ཀཎྷཱཛིནཾ ཀཉྙཾ, ཧཏྠཱིནཉྩ སཏེན ཙཱ’’’ཏི.

‘‘སུནིབྦེཋིཏོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཉྷོ; སུབྷིནྣཾ དིཊྛིཛཱལཾ; སུམདྡིཏོ པརཝཱདོ; སཀསམཡོ སུདཱིཔིཏོ; བྱཉྫནཾ སུཔརིསོདྷིཏཾ; སུཝིབྷཏྟོ ཨཏྠོ; ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཝེསྶནྟརཔཉྷོ པཋམོ.

༢. དུཀྐརཀཱརིཀཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, སབྦེཝ བོདྷིསཏྟཱ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟི, ཨུདཱཧུ གོཏམེནེཝ བོདྷིསཏྟེན དུཀྐརཀཱརིཀཱ ཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ ¶ , སབྦེསཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ དུཀྐརཀཱརིཀཱ, གོཏམེནེཝ བོདྷིསཏྟེན དུཀྐརཀཱརིཀཱ ཀཏཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡདི ཨེཝཾ ཨཡུཏྟཾ, ཡཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ བོདྷིསཏྟེཧི ཝེམཏྟཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཋཱནེཧི བོདྷིསཏྟཱནཾ བོདྷིསཏྟེཧི ཝེམཏྟཏཱ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཀུལཝེམཏྟཏཱ པདྷཱནཝེམཏྟཏཱ [ཨདྡྷཱནཝེམཏྟཏཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཨཱཡུཝེམཏྟཏཱ པམཱཎཝེམཏྟཏཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏཱུཧི ཋཱནེཧི བོདྷིསཏྟཱནཾ བོདྷིསཏྟེཧི ཝེམཏྟཏཱ ཧོཏི. སབྦེསམྤི, མཧཱརཱཛ, བུདྡྷཱནཾ རཱུཔེ སཱིལེ སམཱདྷིམྷི པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེ ཙཏུཝེསཱརཛྫེ དསཏཐཱགཏབལེ ཚཨསཱདྷཱརཎཉཱཎེ ཙུདྡསབུདྡྷཉཱཎེ ཨཊྛཱརསབུདྡྷདྷམྨེ ཀེཝལེ ཙ བུདྡྷགུཎེ [བུདྡྷདྷམྨེ (སཱི. པཱི.)] ནཏྠི ཝེམཏྟཏཱ, སབྦེཔི བུདྡྷཱ བུདྡྷདྷམྨེཧི སམསམཱ’’ཏི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦེཔི བུདྡྷཱ བུདྡྷདྷམྨེཧི སམསམཱ, ཀེན ཀཱརཎེན གོཏམེནེཝ བོདྷིསཏྟེན དུཀྐརཀཱརིཀཱ ཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨཔརིཔཀྐེ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཎེ ཨཔརིཔཀྐཱཡ བོདྷིཡཱ གོཏམོ བོདྷིསཏྟོ ནེཀྑམྨམབྷིནིཀྑནྟོ ཨཔརིཔཀྐཾ ཉཱཎཾ པརིཔཱཙཡམཱནེན དུཀྐརཀཱརིཀཱ ཀཏཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན བོདྷིསཏྟོ ཨཔརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ཨཔརིཔཀྐཱཡ བོདྷིཡཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑནྟོ, ནནུ ནཱམ ཉཱཎཾ པརིཔཱཙེཏྭཱ པརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ནིཀྑམིཏབྦ’’ནྟི?

‘‘བོདྷིསཏྟོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཔརཱིཏཾ ཨིཏྠཱགཱརཾ དིསྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསི, ཏསྶ ཝིཔྤཊིསཱརིསྶ ཨརཏི ཨུཔྤཛྫི, ཨརཏིཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ དིསྭཱ ཨཉྙཏརོ མཱརཀཱཡིཀོ དེཝཔུཏྟོ ‘ཨཡཾ ཁོ ཀཱལོ ཨརཏིཙིཏྟསྶ ཝིནོདནཱཡཱ’ཏི ཝེཧཱསེ ཋཏྭཱ ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི –

‘‘མཱརིས, མཱ ཁོ ཏྭཾ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཨཧོསི, ཨིཏོ ཏེ སཏྟམེ དིཝསེ དིབྦཾ ཙཀྐརཏནཾ པཱཏུབྷཝིསྶཏི སཧསྶཱརཾ སནེམིཀཾ སནཱབྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ, པཐཝིགཏཱནི ཙ ཏེ ¶ རཏནཱནི ཨཱཀཱསཊྛཱནི ཙ སཡམེཝ ཨུཔགཙྪིསྶནྟི, དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱདཱིཔེསུ ཨེཀམུཁེན ཨཱཎཱ པཝཏྟིསྶཏི, པརོསཧསྶཉྩ ཏེ པུཏྟཱ བྷཝིསྶནྟི སཱུརཱ ཝཱིརངྒརཱུཔཱ པརསེནཔྤམདྡནཱ ¶ , ཏེཧི པུཏྟེཧི པརིཀིཎྞོ སཏྟརཏནསམནྣཱགཏོ ཙཏུདྡཱིཔམནུསཱསིསྶསཱི’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ནཱམ དིཝསསནྟཏྟཾ ཨཡོསཱུལཾ སབྦཏྠ ¶ ཨུཔཌཧནྟཾ ཀཎྞསོཏཾ པཝིསེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟསྶ ཏཾ ཝཙནཾ ཀཎྞསོཏཾ པཝིསིཏྠ, ཨིཏི སོ པཀཏིཡཱཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཝཙནེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨུབྦིཛྫི སཾཝིཛྫི སཾཝེགམཱཔཛྫི.

‘‘ཡཐཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཛལམཱནོ ཨཉྙེན ཀཊྛེན ཨུཔཌཧིཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཛལེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ པཀཏིཡཱཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཝཙནེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨུབྦིཛྫི སཾཝིཛྫི སཾཝེགམཱཔཛྫི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི པཀཏིཏིནྟཱ ནིབྦཏྟཧརིཏསདྡལཱ ཨཱསིཏྟོདཀཱ ཙིཀྑལླཛཱཏཱ པུནདེཝ མཧཱམེགྷེ ཨབྷིཝུཊྛེ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཙིཀྑལླཏརཱ ཨསྶ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ པཀཏིཡཱཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཝཙནེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨུབྦིཛྫི སཾཝིཛྫི སཾཝེགམཱཔཛྫཱི’’ཏི.

‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བོདྷིསཏྟསྶ ཡདི སཏྟམེ དིཝསེ དིབྦཾ ཙཀྐརཏནཾ ནིབྦཏྟེཡྻ, པཊིནིཝཏྟེཡྻ བོདྷིསཏྟོ དིབྦེ ཙཀྐརཏནེ ནིབྦཏྟེ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, སཏྟམེ དིཝསེ བོདྷིསཏྟསྶ དིབྦཾ ཙཀྐརཏནཾ ནིབྦཏྟེཡྻ, ཨཔི ཙ པལོབྷནཏྠཱཡ ཏཱཡ དེཝཏཱཡ མུསཱ བྷཎིཏཾ, ཡདིཔི, མཧཱརཱཛ, སཏྟམེ དིཝསེ དིབྦཾ ཙཀྐརཏནཾ ནིབྦཏྟེཡྻ, བོདྷིསཏྟོ ན ནིཝཏྟེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ‘ཨནིཙྩ’ནྟི, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ དལ༹ྷཾ ཨགྒཧེསི, ‘དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’ཏི དལ༹ྷཾ ཨགྒཧེསི, ཨུཔཱདཱནཀྑཡཾ པཏྟོ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨུདཀཾ གངྒཾ ནདིཾ པཝིསཏི, གངྒཱཡ ནདིཡཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསཏི, མཧཱསམུདྡཏོ པཱཏཱལམུཁཾ པཝིསཏི, ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, ཏཾ ཨུདཀཾ པཱཏཱལམུཁགཏཾ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསེཡྻ, མཧཱསམུདྡཏོ གངྒཾ ནདིཾ པཝིསེཡྻ, གངྒཱཡ ནདིཡཱ པུན ཨནོཏཏྟཾ ¶ པཝིསེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟེན ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑྱེཡྻེ ཀུསལཾ པརིཔཱཙིཏཾ ཨིམསྶ བྷཝསྶ ¶ ཀཱརཎཱ, སོཡཾ ཨནྟིམབྷཝོ ཨནུཔྤཏྟོ ¶ པརིཔཀྐཾ བོདྷིཉཱཎཾ ཚཧི ཝསྶེཧི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི སབྦཉྙཱུ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལོ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ ཙཀྐརཏནཀཱརཎཱ [ཙཀྐརཏནསྶ ཀཱརཎཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] པཊིནིཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི [པརིནིཝཏྟེཡྻཱཏི (སཱི. པཱི. ཀ.)]? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི.

‘‘ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝཱི པརིཝཏྟེཡྻ སཀཱནནཱ སཔབྦཏཱ, ནཏྭེཝ བོདྷིསཏྟོ པཊིནིཝཏྟེཡྻ ཨཔཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ. ཨཱརོཧེཡྻཔི ཙེ, མཧཱརཱཛ, གངྒཱཡ ཨུདཀཾ པཊིསོཏཾ, ནཏྭེཝ བོདྷིསཏྟོ པཊིནིཝཏྟེཡྻ ཨཔཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ; ཝིསུསྶེཡྻཔི ཙེ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ཨཔརིམིཏཛལདྷརོ གོཔདེ ཨུདཀཾ ཝིཡ, ནཏྭེཝ བོདྷིསཏྟོ པཊིནིཝཏྟེཡྻ ཨཔཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ; ཕལེཡྻཔི ཙེ, མཧཱརཱཛ, སིནེརུཔབྦཏརཱཛཱ སཏདྷཱ ཝཱ སཧསྶདྷཱ ཝཱ, ནཏྭེཝ བོདྷིསཏྟོ པཊིནིཝཏྟེཡྻ ཨཔཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ; པཏེཡྻུམྤི ཙེ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱ སཏཱརཀཱ ལེཌྜུ ཝིཡ ཚམཱཡཾ, ནཏྭེཝ བོདྷིསཏྟོ པཊིནིཝཏྟེཡྻ ཨཔཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ; སཾཝཏྟེཡྻཔི ཙེ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ ཀིལཉྫམིཝ, ནཏྭེཝ བོདྷིསཏྟོ པཊིནིཝཏྟེཡྻ ཨཔཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པདཱལིཏཏྟཱ སབྦབནྡྷནཱན’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏི ལོཀེ བནྡྷནཱནཱི’’ཏི? ‘‘དས ཁོ པནིམཱནི, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཱནི, ཡེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷཱ སཏྟཱ ན ནིཀྑམནྟི, ནིཀྑམིཏྭཱཔི པཊིནིཝཏྟནྟི. ཀཏམཱནི དས? མཱཏཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, པིཏཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, བྷརིཡཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, པུཏྟཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, ཉཱཏཱི, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, མིཏྟཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, དྷནཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, ལཱབྷསཀྐཱརོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ལོཀེ བནྡྷནཾ, ཨིསྶརིཡཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཀེ བནྡྷནཾ, ཨིམཱནི ཁོ མཧཱརཱཛ དས ལོཀེ བནྡྷནཱནི, ཡེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷཱ སཏྟཱ ན ནིཀྑམནྟི, ནིཀྑམིཏྭཱཔི པཊིནིཝཏྟནྟི, ཏཱནི དས བནྡྷནཱནི བོདྷིསཏྟསྶ ཚིནྣཱནི པདཱལིཏཱནི, ཏསྨཱ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ ན པཊིནིཝཏྟཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡདི བོདྷིསཏྟོ ཨུཔྤནྣེ ཨརཏིཙིཏྟེ དེཝཏཱཡ ཝཙནེན ཨཔརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ཨཔརིཔཀྐཱཡ བོདྷིཡཱ ནེཀྑམྨམབྷིནིཀྑནྟོ, ཀིཾ ¶ ཏསྶ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཀཏཱཡ, ནནུ ནཱམ སབྦབྷཀྑེན བྷཝིཏབྦཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནེནཱ’’ཏི?

‘‘དས ཁོ པནིམེ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལཱ ལོཀསྨིཾ ཨོཉྙཱཏཱ ཨཝཉྙཱཏཱ ཧཱིལི༹ཏཱ ཁཱིལི༹ཏཱ གརཧིཏཱ པརིབྷཱུཏཱ ཨཙིཏྟཱིཀཏཱ. ཀཏམེ དས? ཨིཏྠཱི, མཧཱརཱཛ, ཝིདྷཝཱ ལོཀསྨིཾ ཨོཉྙཱཏཱ ¶ ཨཝཉྙཱཏཱ ཧཱིལི༹ཏཱ ཁཱིལི༹ཏཱ གརཧིཏཱ པརིབྷཱུཏཱ ཨཙིཏྟཱིཀཏཱ. དུབྦལོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… ཨམིཏྟཉཱཏི, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… མཧགྒྷསོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… ཨགརུཀུལཝཱསིཀོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… པཱཔམིཏྟོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… དྷནཧཱིནོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… ཨཱཙཱརཧཱིནོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… ཀམྨཧཱིནོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ…པེ… པཡོགཧཱིནོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ ལོཀསྨིཾ ཨོཉྙཱཏོ ཨཝཉྙཱཏོ ཧཱིལི༹ཏོ ཁཱིལི༹ཏོ གརཧིཏོ པརིབྷཱུཏོ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དས པུགྒལཱ ལོཀསྨིཾ ཨོཉྙཱཏཱ ཨཝཉྙཱཏཱ ཧཱིལི༹ཏཱ ཁཱིལི༹ཏཱ གརཧིཏཱ པརིབྷཱུཏཱ ཨཙིཏྟཱིཀཏཱ. ཨིམཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, དས ཋཱནཱནི ཨནུསྶརམཱནསྶ བོདྷིསཏྟསྶ ཨེཝཾ སཉྙཱ ཨུཔྤཛྫི ‘མཱཧཾ ཀམྨཧཱིནོ ཨསྶཾ པཡོགཧཱིནོ གརཧིཏོ དེཝམནུསྶཱནཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀམྨསྶཱམཱི ཨསྶཾ ཀམྨགརུ ཀམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ ཀམྨསཱིལོ ཀམྨདྷོརཡ྄ཧོ ཀམྨནིཀེཏཝཱ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ ཉཱཎཾ པརིཔཱཙེནྟོ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, བོདྷིསཏྟོ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཀརོནྟོ ཨེཝམཱཧ ¶ ‘ན ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཱཡ ཀཊུཀཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཨདྷིགཙྪཱམི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ, སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི. ཨཔི ནུ ཏསྨིཾ སམཡེ བོདྷིསཏྟསྶ མགྒཾ ཨཱརབྦྷ སཏིསམྨོསོ ཨཧོསཱི’’ཏི?

‘‘པཉྩཝཱིསཏི ཁོ པནིམེ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟདུབྦལཱིཀརཎཱ དྷམྨཱ, ཡེཧི དུབྦལཱིཀཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཀཏམེ པཉྩཝཱིསཏི? ཀོདྷོ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟདུབྦལཱིཀརཎོ དྷམྨོ, ཡེན དུབྦལཱིཀཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ, ཨུཔནཱཧོ…པེ… མཀྑོ…པེ… པལཱ༹སོ…པེ… ཨིསྶཱ…པེ… མཙྪརིཡཾ…པེ… མཱཡཱ…པེ… སཱཋེཡྻཾ…པེ… ཐམྦྷོ…པེ… སཱརམྦྷོ…པེ… མཱནོ…པེ… ཨཏིམཱནོ ¶ …པེ… མདོ…པེ… པམཱདོ…པེ… ཐིནམིདྡྷཾ…པེ… ཏནྡི [ནནྡཱི (པཱི. ཀ.)] …པེ… ཨཱལསྱཾ…པེ… པཱཔམིཏྟཏཱ…པེ… རཱུཔཱ…པེ… སདྡཱ…པེ… གནྡྷཱ…པེ… རསཱ…པེ… ཕོཊྛབྦཱ…པེ… ཁུདཱཔིཔཱསཱ…པེ… ཨརཏི, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟདུབྦལཱིཀརཎོ དྷམྨོ, ཡེན དུབྦལཱིཀཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྩཝཱིསཏི ཙིཏྟདུབྦལཱིཀརཎཱ དྷམྨཱ, ཡེཧི དུབྦལཱིཀཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ.

བོདྷིསཏྟསྶ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཁུདཱཔིཔཱསཱ [ཁུདཱཔིཔཱསཱ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཀཱཡཾ པརིཡཱདིཡིཾསུ, ཀཱཡེ པརིཡཱདིནྣེ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. སཏསཧསྶཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཔྤཱནཾ [ཀཔྤེ (ཀ.)] ཙཏུརོ ཙ ཨསངྑྱེཡྻེ ཀཔྤེ བོདྷིསཏྟོ ཙཏུནྣཾ ཡེཝ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡཾ ཨནྭེསི ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ, ཀིཾ པནསྶ པཙྪིམེ བྷཝེ ཨབྷིསམཡཛཱཏིཡཾ མགྒཾ ཨཱརབྦྷ སཏིསམྨོསོ ཧེསྶཏི? ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟསྶ སཉྙཱམཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི ‘སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི. པུབྦེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བོདྷིསཏྟོ ཨེཀམཱསིཀོ སམཱནོ པིཏུ སཀྐསྶ ཀམྨནྟེ སཱིཏཱཡ ཛམྦུཙྪཱཡཱཡ སིརིསཡནེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཙིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧཱསི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམི, ཉཱཎཾ པརིཔཱཙེནྟོ བོདྷིསཏྟོ དུཀྐརཀཱརིཀཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི.

དུཀྐརཀཱརིཀཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཀུསལཱཀུསལབལཝཏརཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ ཀུསལཾ ཝཱ ཨཀུསལཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཀུསལཾ, མཧཱརཱཛ, ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ནོ ཏཐཱ ཨཀུསལ’ནྟི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཾ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪཱམི ‘ཀུསལཾ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ནོ ཏཐཱ ཨཀུསལ’ནྟི, དིསྶནྟི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིདྷ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ ཨདིནྣཱདཱཡིནོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརིནོ མུསཱཝཱདིནོ གཱམགྷཱཏིཀཱ པནྠདཱུསཀཱ ནེཀཏིཀཱ ཝཉྩནིཀཱ, སབྦེ ཏེ ཏཱཝཏཀེན པཱཔེན ལབྷནྟི ཧཏྠཙྪེདཾ པཱདཙྪེདཾ ཧཏྠཔཱདཙྪེདཾ ཀཎྞཙྪེདཾ ནཱསཙྪེདཾ ཀཎྞནཱསཙྪེདཾ ¶ བིལངྒཐཱལིཀཾ སངྑམུཎྜིཀཾ རཱཧུམུཁཾ ཛོཏིམཱལིཀཾ ཧཏྠཔཛྫོཏིཀཾ ཨེརཀཝཏྟིཀཾ ཙཱིརཀཝཱསིཀཾ ཨེཎེཡྻཀཾ བལི༹སམཾསིཀཾ ཀཧཱཔཎིཀཾ ཁཱརཱཔཏཙྪིཀཾ པལིགྷཔརིཝཏྟིཀཾ པལཱལཔཱིཋཀཾ ཏཏྟེནཔི ཏེལེན ཨོསིཉྩནཾ སུནཁེཧིཔི ཁཱདཱཔནཾ ཛཱིཝསཱུལཱརོཔནཾ ཨསིནཱཔི སཱིསཙྪེདཾ, ཀེཙི རཏྟིཾ པཱཔཾ ཀཏྭཱ རཏྟིཾ ཡེཝ ཝིཔཱཀཾ ཨནུབྷཝནྟི, ཀེཙི རཏྟིཾ ཀཏྭཱ དིཝཱ ཡེཝ ཨནུབྷཝནྟི, ཀེཙི དིཝཱ ཀཏྭཱ དིཝཱ ཡེཝ ཨནུབྷཝནྟི, ཀེཙི དིཝཱ ཀཏྭཱ རཏྟིཾ ཡེཝ ཨནུབྷཝནྟི, ཀེཙི དྭེ ཏཡོ དིཝསེ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཨནུབྷཝནྟི, སབྦེཔི ཏེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཔཱཀཾ ཨནུབྷཝནྟི. ཨཏྠི པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོཙི ཨེཀསྶ ཝཱ དྭིནྣཾ ཝཱ ཏིཎྞཾ ཝཱ ཙཏུནྣཾ ཝཱ པཉྩནྣཾ ཝཱ དསནྣཾ ཝཱ སཏསྶ ཝཱ སཧསྶསྶ ¶ ཝཱ སཏསཧསྶསྶ ཝཱ སཔརིཝཱརཾ དཱནཾ དཏྭཱ དིཊྛདྷམྨིཀཾ བྷོགཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ སུཁཾ ཝཱ ཨནུབྷཝིཏཱ སཱིལེན ཝཱ ཨུཔོསཐཀམྨེན ཝཱ’’ཏི?

‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ ¶ , ཙཏྟཱརོ པུརིསཱ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀཏྭཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཏེནེཝ སརཱིརདེཧེན ཏིདསཔུརེ སམནུཔྤཏྟཱ’’ཏི [ཡསམནུཔཏྟཱཏི (སཱི. པཱི.)]. ‘‘ཀོ ཙ ཀོ ཙ བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘མནྡྷཱཏཱ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ, ནིམི རཱཛཱ, སཱདྷཱིནོ རཱཛཱ, གུཏྟིལོ ཙ གནྡྷབྦོ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨནེཀེཧི ཏཾ བྷཝསཧསྶེཧི ཨནྟརིཏཾ, དྭིནྣམྤེཏཾ ཨམྷཱཀཾ [དཱིཔིཏཾ, ཨམྷཱཀམྤེཏཾ (ཀ.)] པརོཀྑཾ, ཡདི སམཏྠོསི ཝཏྟམཱནཀེ བྷཝེ བྷགཝཏོ དྷརམཱནཀཱལེ ཀཐེཧཱི’’ཏི? ‘‘ཝཏྟམཱནཀེཔི, མཧཱརཱཛ, བྷཝེ པུཎྞཀོ དཱསོ ཐེརསྶ སཱརིཔུཏྟསྶ བྷོཛནཾ དཏྭཱ ཏདཧེཝ སེཊྛིཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོ, སོ ཨེཏརཧི པུཎྞཀོ སེཊྛཱིཏི པཉྙཱཡི, གོཔཱལམཱཏཱ དེཝཱི ཨཏྟནོ ཀེསེ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ ལདྡྷེཧི ཨཊྛཧི ཀཧཱཔཎེཧི ཐེརསྶ མཧཱཀཙྩཱཡནསྶ ཨཏྟཊྛམཀསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ ཏདཧེཝ རཉྙོ ཙནྡཔཛྫོཏསྶ [ཨུདེནསྶ (སཱི. པཱི.)] ཨགྒམཧེསིཊྛཱནཾ པཏྟཱ. སུཔྤིཡཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཨཉྙཏརསྶ གིལཱནབྷིཀྑུནོ ཨཏྟནོ ཨཱུརུམཾསེན པཊིཙྪཱདནཱིཡཾ དཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ཡེཝ རཱུལ༹ྷཝཎཱ སཉྪཝཱི [སཙྪཝཱི (སཱི. པཱི.)] ཨརོགཱ ཛཱཏཱ. མལླིཀཱ དེཝཱི བྷགཝཏོ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཔིཎྜཾ དཏྭཱ ཏདཧེཝ རཉྙོ ཀོསལསྶ ཨགྒམཧེསཱི ཛཱཏཱ. སུམནོ མཱལཱཀཱརོ ཨཊྛཧི སུམནཔུཔྥམུཊྛཱིཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾ ཡེཝ མཧཱསམྤཏྟིཾ པཏྟོ. ཨེཀསཱཊཀོ ¶ བྲཱཧྨཎོ ཨུཏྟརསཱཊཀེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾ ཡེཝ སབྦཊྛཀཾ ལབྷི, སབྦེཔེཏེ, མཧཱརཱཛ, དིཊྛདྷམྨིཀཾ བྷོགཉྩ ཡསཉྩ ཨནུབྷཝིཾསཱུ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝིཙིནིཏྭཱ པརིཡེསིཏྭཱ ཚ ཛནེ ཡེཝ ཨདྡསཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཀུསལཾ ཡེཝ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ནོ ཏཐཱ ཀུསལཾ. ཨཧཉྷི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཀདིཝསཾ ཡེཝ དསཔི པུརིསེ པསྶཱམི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན སཱུལེསུ ཨཱརོཔེནྟེ, ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི པུརིསསཏམྤི ¶ པུརིསསཧསྶམྤི པསྶཱམི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན སཱུལེསུ ཨཱརོཔེནྟེ. ནནྡཀུལསྶ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷདྡསཱལོ ནཱམ སེནཱཔཏིཔུཏྟོ ཨཧོསི. ཏེན ཙ རཉྙཱ ཙནྡགུཏྟེན སངྒཱམོ སམུཔབྱཱུལ༹ྷོ ཨཧོསི. ཏསྨིཾ ཁོ པན, བྷནྟེ ནཱགསེན, སངྒཱམེ ཨུབྷཏོ བལཀཱཡེ ཨསཱིཏིཀབནྡྷརཱུཔཱནི ཨཧེསུཾ, ཨེཀསྨིཾ ཀིར སཱིསཀབནྡྷེ པརིཔཱཏེ [པརིཔུཎྞེ (སབྦཏྠ)] ཨེཀཾ ཀབནྡྷརཱུཔཾ ཨུཊྛཧཏི, སབྦེཔེཏེ ¶ པཱཔསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔནྣཱ. ཨིམིནཱཔི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎེན བྷཎཱམི ཨཀུསལཾ ཡེཝ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ནོ ཏཐཱ ཀུསལ’’ནྟི.

‘‘སུཡྻཏི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེ ཀོསལེན རཉྙཱ ཨསདིསདཱནཾ དིནྣ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, སུཡྻཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོསལརཱཛཱ ཏཾ ཨསདིསཾ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཏོནིདཱནཾ ཀཉྩི དིཊྛདྷམྨིཀཾ བྷོགཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ སུཁཾ ཝཱ པཊིལབྷཱི’’ཏི [པཊིལབྷཏཱིཏི (ཀ.)]? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོསལརཱཛཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨནུཏྟརཾ དཱནཾ དཏྭཱཔི ན ལབྷི [ན ལབྷཏི (ཀ.)] ཏཏོནིདཱནཾ ཀཉྩི དིཊྛདྷམྨིཀཾ བྷོགཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ སུཁཾ ཝཱ, ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཀུསལཾ ཡེཝ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ནོ ཏཐཱ ཀུསལ’’ནྟི.

‘‘པརིཏྟཏྟཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཀུསལཾ ཁིཔྤཾ པརིཎམཏི, ཝིཔུལཏྟཱ ཀུསལཾ དཱིགྷེན ཀཱལེན པརིཎམཏི, ཨུཔམཱཡཔི, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཔརནྟེ ཛནཔདེ ཀུམུདབྷཎྜིཀཱ ནཱམ དྷཉྙཛཱཏི མཱསལཱུནཱ [མཱསཔཱུརཱ (ཀ.)] ཨནྟོགེཧགཏཱ ཧོཏི, སཱལཡོ ཚཔྤཉྩམཱསེཧི པརིཎམནྟི ¶ , ཀིཾ པནེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཨནྟརཾ ཀོ ཝིསེསོ ཀུམུདབྷཎྜིཀཱཡ ཙ སཱལཱིནཉྩཱ’’ཏི? ‘‘པརིཏྟཏྟཱ, བྷནྟེ, ཀུམུདབྷཎྜིཀཱཡ, ཝིཔུལཏྟཱ ཙ སཱལཱིནཾ. སཱལཡོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཱཛཱརཧཱ རཱཛབྷོཛནཾ, ཀུམུདབྷཎྜིཀཱ དཱསཀམྨཀརཱནཾ བྷོཛན’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཏྟཱ ཨཀུསལཾ ཁིཔྤཾ པརིཎམཏི, ཝིཔུལཏྟཱ ཀུསལཾ དཱིགྷེན ཀཱལེན པརིཎམཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡཾ ཏཏྠ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཁིཔྤཾ པརིཎམཏི, ཏཾ ནཱམ ལོཀེ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ, ཏསྨཱ ཨཀུསལཾ བལཝཏརཾ, ནོ ཏཐཱ ཀུསལཾ. ཡཐཱ ནཱམ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཀོཙི ཡོདྷོ མཧཏིམཧཱཡུདྡྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཊིསཏྟུཾ ཨུཔཀཙྪཀེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཁིཔྤཏརཾ སཱམིནོ ཨུཔནེཡྻ, སོ ཡོདྷོ ལོཀེ སམཏྠོ སཱུརོ ནཱམ. ཡོ ཙ བྷིསཀྐོ ཁིཔྤཾ སལླཾ ཨུདྡྷརཏི རོགམཔནེཏི, སོ བྷིསཀྐོ ཚེཀོ ནཱམ. ཡོ གཎཀོ སཱིགྷསཱིགྷཾ གཎེཏྭཱ ཁིཔྤཾ དསྶཡཏི, སོ གཎཀོ ཚེཀོ ནཱམ. ཡོ མལློ ཁིཔྤཾ པཊིམལླཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཏྟཱནཀཾ པཱཏེཏི, སོ མལློ སམཏྠོ སཱུརོ ནཱམ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ ཁིཔྤཾ པརིཎམཏི ཀུསལཾ ཝཱ ཨཀུསལཾ ཝཱ, ཏཾ ལོཀེ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏར’’ནྟི.

‘‘ཨུབྷཡམྤི ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཾ སམྤརཱཡཝེདནཱིཡམེཝ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨཀུསལཾ སཱཝཛྫཏཱཡ ཁཎེན དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, པུབྦཀེཧི, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡེཧི ཋཔིཏོ ཨེསོ ནིཡམོ ¶ ‘ཡོ པཱཎཾ ཧནཏི, སོ དཎྜཱརཧོ…པེ… ཡོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི…པེ… ཡོ པརདཱརཾ གཙྪཏི…པེ… ཡོ མུསཱ བྷཎཏི…པེ… ཡོ གཱམཾ གྷཱཏེཏི…པེ… ཡོ པནྠཾ དཱུསེཏི…པེ… ཡོ ནིཀཏིཾ ཀརོཏི…པེ… ཡོ ཝཉྩནཾ ཀརོཏི, སོ དཎྜཱརཧོ ཝདྷིཏབྦོ ཚེཏྟབྦོ བྷེཏྟབྦོ ཧནྟབྦོ’ཏི. ཏཾ ཏེ ཨུཔཱདཱཡ ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ དཎྜེནྟི ཝདྷེནྟི ཚིནྡནྟི བྷིནྡནྟི ཧནནྟི ཙ, ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཀེཧིཙི ཋཔིཏོ ནིཡམོ ‘ཡོ དཱནཾ ཝཱ དེཏི, སཱིལཾ ཝཱ རཀྑཏི, ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཏསྶ དྷནཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ དཱཏབྦ’ནྟི; ཨཔི ནུ ཏཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ དྷནཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ དེནྟི, ཙོརསྶ ཀཏཀམྨསྶ ཝདྷབནྡྷནཾ ཝིཡཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, དཱཡཀཱནཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ དྷནཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ དདེཡྻུཾ, ཀུསལམྤི དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ¶ བྷཝེཡྻ, ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དཱཡཀེ ན ཝིཙིནནྟི ‘དྷནཾ ཝཱ ཡསཾ ཝཱ དསྶཱམཱ’ཏི, ཏསྨཱ ཀུསལཾ ན དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ. ཨིམིནཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཨཀུསལཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ, སམྤརཱཡེཝ ¶ སོ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཏརཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏཝཱདིསེན བུདྡྷིམནྟེན ཝིནཱ ནེསོ པཉྷོ སུནིབྦེཋིཡོ, ལོཀིཀཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ལོཀུཏྟརེན ཝིཉྙཱཔིཏ’’ནྟི.

ཀུསལཱཀུསལབལཝཏརཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. པུབྦཔེཏཱདིསཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམེ དཱཡཀཱ དཱནཾ དཏྭཱ པུབྦཔེཏཱནཾ ཨཱདིསནྟི [ཨུདྡིསནྟི (ཀ. སཱི.)] ‘ཨིདཾ ཏེསཾ པཱཔུཎཱཏཱུ’ཏི, ཨཔི ནུ ཏེ ཀིཉྩི ཏཏོནིདཱནཾ ཝིཔཱཀཾ པཊིལབྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཀེཙི, མཧཱརཱཛ, པཊིལབྷནྟི, ཀེཙི ནཔྤཊིལབྷནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀེ, བྷནྟེ, པཊིལབྷནྟི, ཀེ ནཔྤཊིལབྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘ནིརཡཱུཔཔནྣཱ, མཧཱརཱཛ, ནཔྤཊིལབྷནྟི, སགྒགཏཱ ནཔྤཊིལབྷནྟི, ཏིརཙྪཱནཡོནིགཏཱ ནཔྤཊིལབྷནྟི, ཙཏུནྣཾ པེཏཱནཾ ཏཡོ པེཏཱ ནཔྤཊིལབྷནྟི ཝནྟཱསིཀཱ ཁུཔྤིཔཱསིནོ ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཱ, ལབྷནྟི པེཏཱ པརདཏྟཱུཔཛཱིཝིནོ, ཏེཔི སརམཱནཱ ཡེཝ ལབྷནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, དཱཡཀཱནཾ དཱནཾ ཝིསོསིཏཾ [ཝིསོཏཾ (སཱི. པཱི.)] ཧོཏི ཨཕལཾ, ཡེསཾ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཡདི ཏེ ནཔྤཊིལབྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི ཏཾ, མཧཱརཱཛ, དཱནཾ ཨཕལཾ ཧོཏི ཨཝིཔཱཀཾ, དཱཡཀཱ ¶ ཡེཝ ཏསྶ ཕལཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཀེཙི མནུསྶཱ མཙྪམཾསསུརཱབྷཏྟཁཛྫཀཱནི པཊིཡཱདེཏྭཱ ཉཱཏིཀུལཾ གཙྪནྟི, ཡདི ཏེ ཉཱཏཀཱ ཏཾ ཨུཔཱཡནཾ ན སམྤཊིཙྪེཡྻུཾ, ཨཔི ནུ ཏཾ ཨུཔཱཡནཾ ཝིསོསིཏཾ གཙྪེཡྻ ཝིནསྶེཡྻ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, སཱམིཀཱནཾ ཡེཝ ཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དཱཡཀཱ ཡེཝ ཏསྶ ཕལཾ ཨནུབྷཝནྟི. ཡཐཱ པན ¶ , མཧཱརཱཛ, པུརིསོ གབྦྷཾ པཝིཊྛོ ཨསཏི པུརཏོ ནིཀྑམནམུཁེ ཀེན ནིཀྑམེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘པཝིཊྛེནེཝ བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དཱཡཀཱ ཡེཝ ཏསྶ ཕལཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམི, དཱཡཀཱ ཡེཝ ཏསྶ ཕལཾ ཨནུབྷཝནྟི, ན མཡཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིལོམེམཱཏི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཡདི ཨིམེསཾ དཱཡཀཱནཾ དིནྣདཱནཾ པུབྦཔེཏཱནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏེ ཙ ཏསྶ ཝིཔཱཀཾ ཨནུབྷཝནྟི. ཏེན ཧི ཡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎཱི པདུཊྛམནསངྐཔྤོ མནུསྶེ གྷཱཏེཏྭཱ དཱརུཎཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ པུབྦཔེཏཱནཾ ཨཱདིསེཡྻ ‘ཨིམསྶ མེ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀོ པུབྦཔེཏཱནཾ པཱཔུཎཱཏཱུ’ཏི, ཨཔི ནུ ཏསྶ ཝིཔཱཀོ པུབྦཔེཏཱནཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀོ ཏཏྠ ཧེཏུ ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀུསལཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཀུསལཾ ན པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ནེསོ, མཧཱརཱཛ, པཉྷོ པུཙྪིཏབྦོ, མཱ ཙ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ‘ཝིསཛྫཀོ ཨཏྠཱི’ཏི ཨཔུཙྪིཏབྦཾ པུཙྪི, ‘ཀིསྶ ཨཱཀཱསོ ནིརཱལམྦོ, ཀིསྶ གངྒཱ ཨུདྡྷམྨུཁཱ ན སནྡཏི, ཀིསྶ ཨིམེ མནུསྶཱ ཙ དིཛཱ ཙ དྭིཔདཱ མིགཱ ཙཏུཔྤདཱ’ཏི ཏམྤི མཾ ཏྭཾ པུཙྪིསྶསཱི’’ཏི. ‘‘ནཱཧཾ ཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝིཧེསཱཔེཀྑོ པུཙྪཱམི, ཨཔི ཙ ནིབྦཱཧནཏྠཱཡ [ནིབྦཱནཏྠཱཡ (ཀ.)] སནྡེཧསྶ པུཙྪཱམི, བཧཱུ མནུསྶཱ ལོཀེ ཝཱམགཱམིནོ [པཱཔགཱཧིནོ (སྱཱ.)] ཝིཙཀྑུཀཱ, ‘ཀིནྟི ཏེ ཨོཏཱརཾ ན ལབྷེཡྻུ’ནྟི ཨེཝཱཧཾ ཏཾ པུཙྪཱམཱི’’ཏི. ‘‘ན སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སཧ ཨཀཏེན ཨནནུམཏེན སཧ པཱཔཾ ཀམྨཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ ཨུདཀནིབྦཱཧནེན ཨུདཀཾ སུཝིདཱུརམྤི ཧརནྟི, ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ གྷནམཧཱསེལཔབྦཏོ [པབྦཏཏོ (ཀ.)] ནིབྦཱཧནེན ཡཐིཙྪིཏཾ ཧརིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ, ན སཀྐཱ ཨཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ. ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཏེལེན པདཱིཔོ ཛཱལེཏུཾ, ཨཔི ནུ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཨུདཀེན པདཱིཔོ ¶ ཛཱལེཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ¶ ཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ, ན སཀྐཱ ཨཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ. ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀཱ ཏལཱ༹ཀཏོ ཨུདཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དྷཉྙཾ པརིཔཱཙེནྟི, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ མཧཱསམུདྡཏོ ཨུདཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དྷཉྙཾ པརིཔཱཙེཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཀྐཱ ཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ, ན སཀྐཱ ཨཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན སཀྐཱ ཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ, ན སཀྐཱ ཨཀུསལཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ. ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧི, ནཱཧཾ ཨནྡྷོ ཨནཱལོཀོ ¶ སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཀུསལཾ, མཧཱརཱཛ, ཐོཀཾ, ཀུསལཾ བཧུཀཾ, ཐོཀཏྟཱ ཨཀུསལཾ ཀཏྟཱརཾ ཡེཝ པརིཡཱདིཡཏི, བཧུཀཏྟཱ ཀུསལཾ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཾ ཨེཀཾ ཨུདཀབིནྡུ པཐཝིཡཾ ནིཔཏེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀབིནྡུ དསཔི དྭཱདསཔི ཡོཛནཱནི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡཏྠ ཏཾ ཨུདཀབིནྡུ ནིཔཏིཏཾ, ཏཏྠེཝ པརིཡཱདིཡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘པརིཏྟཏྟཱ, བྷནྟེ, ཨུདཀབིནྡུསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པརིཏྟཾ ཨཀུསལཾ པརིཏྟཏྟཱ ཀཏྟཱརཾ ཡེཝ པརིཡཱདིཡཏི, ན སཀྐཱ སཾཝིབྷཛིཏུཾ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱམེགྷོ ཨབྷིཝསྶེཡྻ ཏཔྤཡནྟོ དྷརཎིཏལཾ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱམེགྷོ སམནྟཏོ ཨོཏྠརེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, པཱུརཡིཏྭཱ སོ མཧཱམེགྷོ སོབྦྷསར སརིཏསཱཁཱཀནྡརཔདརདཧཏལཱ༹ཀ [མཱཏིཀཱཏལཱ༹ཀ (ཀ.)] ཨུདཔཱནཔོཀྑརཎིཡོ དསཔི དྭཱདསཔི ཡོཛནཱནི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘མཧནྟཏྟཱ, བྷནྟེ, མེགྷསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུསལཾ བཧུཀཾ, བཧུཀཏྟཱ སཀྐཱ དེཝམནུསྶེཧིཔི སཾཝིབྷཛིཏུ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེན ཀཱརཎེན ཨཀུསལཾ ཐོཀཾ ཀུསལཾ ¶ བཧུཏར’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི དཱནཾ དེཏི, སཱིལཾ སམཱདིཡཏི, ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཏི, སོ ཧཊྛོ པཧཊྛོ ཧསིཏོ པམུདིཏོ པསནྣམཱནསོ ཝེདཛཱཏོ ཧོཏི, ཏསྶ ཨཔརཱཔརཾ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི, པཱིཏིམནསྶ བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ཀུསལཾ པཝཌྜྷཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཔཱནེ བཧུསལིལསམྤུཎྞེ ཨེཀེན དེསེན ཨུདཀཾ པཝིསེཡྻ, ཨེཀེན ནིཀྑམེཡྻ, ནིཀྑམནྟེཔི ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ན སཀྐཱ ཧོཏི ཁཡཾ པཱཔེཏུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཀུསལཾ བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ པཝཌྜྷཏི. ཝསྶསཏེཔི ཙེ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཀཏཾ ཀུསལཾ ཨཱཝཛྫེཡྻ, ཨཱཝཛྫིཏེ ཨཱཝཛྫིཏེ བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ཀུསལཾ པཝཌྜྷཏི. ཏསྶ ཏཾ ཀུསལཾ སཀྐཱ ཧོཏི ཡཐིཙྪཀེཧི སདྡྷིཾ སཾཝིབྷཛིཏུཾ, ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཀུསལཾ བཧུཏརཾ.

‘‘ཨཀུསལཾ ¶ པན, མཧཱརཱཛ, ཀརོནྟོ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི, ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཙིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཏྟཏི ན སམྤསཱརཱིཡཏི སོཙཏི ཏཔྤཏི ཧཱཡཏི ཁཱིཡཏི ན པརིཝཌྜྷཏི ཏཏྠེཝ པརིཡཱདིཡཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སུཀྑཱཡ ནདིཡཱ མཧཱཔུལི༹ནཱཡ ཨུནྣཏཱཝནཏཱཡ ཀུཊིལསངྐུཊིལཱཡ ཨུཔརིཏོ པརིཏྟཾ ཨུདཀཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཧཱཡཏི ཁཱིཡཏི ན པརིཝཌྜྷཏི ཏཏྠེཝ པརིཡཱདིཡཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཀུསལཾ ཀརོནྟསྶ ཙིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཏྟཏི ན སམྤསཱརཱིཡཏི སོཙཏི ཏཔྤཏི ཧཱཡཏི ཁཱིཡཏི ན པརིཝཌྜྷཏི ཏཏྠེཝ པརིཡཱདིཡཏི, ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀུསལཾ ཐོཀ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

པུབྦཔེཏཱདིསཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. སུཔིནཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ནརནཱརིཡོ སུཔིནཾ པསྶནྟི ཀལྱཱཎམྤི པཱཔཀམྤི, དིཊྛཔུབྦམྤི ཨདིཊྛཔུབྦམྤི, ཀཏཔུབྦམྤི ཨཀཏཔུབྦམྤི, ཁེམམྤི ¶ སབྷཡམྤི, དཱུརེཔི སནྟིཀེཔི, བཧུཝིདྷཱནིཔི ཨནེཀཝཎྞསཧསྶཱནི དིསྶནྟི, ཀིཉྩེཏཾ སུཔིནཾ ནཱམ, ཀོ ཙེཏཾ པསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ནིམིཏྟམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, སུཔིནཾ ནཱམ, ཡཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱཔཱཏ [ཨཱཔཱཐ (སཱི. པཱི.)] མུཔགཙྪཏི. ཚཡིམེ, མཧཱརཱཛ, སུཔིནཾ པསྶནྟི, ཝཱཏིཀོ སུཔིནཾ པསྶཏི, པིཏྟིཀོ སུཔིནཾ པསྶཏི, སེམྷིཀོ སུཔིནཾ པསྶཏི, དེཝཏཱུཔསཾཧཱརཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, སམུདཱཙིཎྞཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, པུབྦནིམིཏྟཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཏཏྲ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ པུབྦནིམིཏྟཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཏཾ ཡེཝ སཙྩཾ, ཨཝསེསཾ མིཙྪཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ པུབྦནིམིཏྟཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཀིཾ ཏསྶ ཙིཏྟཾ སཡཾ གནྟྭཱ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཝིཙིནཱཏི, ཏཾ ཝཱ ནིམིཏྟཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱཔཱཏམུཔགཙྪཏི, ཨཉྙོ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ¶ ཨཱརོཙེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ ཙིཏྟཾ སཡཾ གནྟྭཱ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཝིཙིནཱཏི, ནཱཔི ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཨཱརོཙེཏི, ཨཐ ཁོ ཏཾ ཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱཔཱཏམུཔགཙྪཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱདཱསོ ན སཡཾ ཀུཧིཉྩི གནྟྭཱ ཚཱཡཾ ཝིཙིནཱཏི, ནཱཔི ཨཉྙོ ཀོཙི ¶ ཚཱཡཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨཱདཱསཾ ཨཱརོཔེཏི [ཨཱརོཙེཏི (ཀ.)], ཨཐ ཁོ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཚཱཡཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱདཱསསྶ ཨཱཔཱཏམུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ན ཏསྶ ཙིཏྟཾ སཡཾ གནྟྭཱ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཝིཙིནཱཏི, ནཱཔི ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཨཐ ཁོ ཡཏོ ཀུཏོཙི ནིམིཏྟཾ ཨཱགནྟྭཱ ཙིཏྟསྶ ཨཱཔཱཏམུཔགཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཨཔི ནུ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཏི ‘ཨེཝཾ ནཱམ ཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏི ཁེམཾ ཝཱ བྷཡཾ ཝཱ’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཏི ‘ཨེཝཾཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏི ཁེམཾ ཝཱ བྷཡཾ ཝཱ’ཏི, ནིམིཏྟེ པན ཨུཔྤནྣེ ཨཉྙེསཾ ཀཐེཏི, ཏཏོ ཏེ ཨཏྠཾ ཀཐེནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཨིངྒྷ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཱརཎཾ མེ དསྶེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སརཱིརེ ཏིལཀཱ པཱིལ༹ཀཱ དདྡཱུནི ཨུཊྛཧནྟི ལཱབྷཱཡ ཝཱ ཨལཱབྷཱཡ ཝཱ, ཡསཱཡ ཝཱ ཨཡསཱཡ ཝཱ, ནིནྡཱཡ ¶ ཝཱ པསཾསཱཡ ཝཱ, སུཁཱཡ ཝཱ དུཀྑཱཡ ཝཱ, ཨཔི ནུ ཏཱ, མཧཱརཱཛ, པཱིལ༹ཀཱ ཛཱནིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ‘ཨིམཾ ནཱམ མཡཾ ཨཏྠཾ ནིཔྥཱདེསྶཱམཱ’’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ, ཡཱདིསེ ཏཱ ཨོཀཱསེ པཱིལ༹ཀཱ སམྦྷཝནྟི, ཏཏྠ ཏཱ པཱིལ༹ཀཱ དིསྭཱ ནེམིཏྟཀཱ བྱཱཀརོནྟི ‘ཨེཝཾ ནཱམ ཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, ན ཏཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཏི ‘ཨེཝཾ ནཱམ ཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏི ཁེམཾ ཝཱ བྷཡཾ ཝཱ’ཏི, ནིམིཏྟེ པན ཨུཔྤནྣེ ཨཉྙེསཾ ཀཐེཏི, ཏཏོ ཏེ ཨཏྠཾ ཀཐེནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ སུཔིནཾ པསྶཏི, སོ ནིདྡཱཡནྟོ, ཨུདཱཧུ ཛཱགརནྟོ [ཛགྒནྟོ (སཱི. པཱི.)] པསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, མཧཱརཱཛ, སུཔིནཾ པསྶཏི, ན སོ ནིདྡཱཡནྟོ པསྶཏི, ནཱཔི ཛཱགརནྟོ པསྶཏི. ཨཔི ཙ ཨོཀྐནྟེ མིདྡྷེ ཨསམྤཏྟེ བྷཝངྒེ ཨེཏྠནྟརེ སུཔིནཾ པསྶཏི. མིདྡྷསམཱརཱུལ༹ྷསྶ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟཾ བྷཝངྒགཏཾ ཧོཏི, བྷཝངྒགཏཾ ཙིཏྟཾ ནཔྤཝཏྟཏི, ཨཔྤཝཏྟཾ ཙིཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཔྤཊིཝིཛཱནནྟསྶ སུཔིནོ ན ཧོཏི, པཝཏྟམཱནེ ཙིཏྟེ སུཔིནཾ པསྶཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏིམིརེ ཨནྡྷཀཱརེ ཨཔྤབྷཱསེ སུཔརིསུདྡྷེཔི ཨཱདཱསེ ཚཱཡཱ ན དིསྶཏི ¶ , ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མིདྡྷསམཱརཱུལ༹ྷེ ཙིཏྟེ བྷཝངྒགཏེ ཏིཊྛམཱནེཔི སརཱིརེ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏི, ཨཔྤཝཏྟེ ཙིཏྟེ སུཔིནཾ ན པསྶཏི ¶ . ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱདཱསོ, ཨེཝཾ སརཱིརཾ དཊྛབྦཾ; ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརོ, ཨེཝཾ མིདྡྷཾ དཊྛབྦཾ; ཡཐཱ ཨཱལོཀོ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧིཀོཏྠཊསྶ སཱུརིཡསྶ པབྷཱ ན དིསྶཏི སནྟཱ ཡེཝ སཱུརིཡརསྨི ཨཔྤཝཏྟཱ ཧོཏི, ཨཔྤཝཏྟཱཡ སཱུརིཡརསྨིཡཱ ཨཱལོཀོ ན ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མིདྡྷསམཱརཱུལ༹ྷསྶ ཙིཏྟཾ བྷཝངྒགཏཾ ཧོཏི, བྷཝངྒགཏཾ ཙིཏྟཾ ནཔྤཝཏྟཏི, ཨཔྤཝཏྟེ ཙིཏྟེ སུཔིནཾ ན པསྶཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ, ཨེཝཾ སརཱིརཾ དཊྛབྦཾ; ཡཐཱ མཧིཀོཏྠརཎཾ, ཨེཝཾ མིདྡྷཾ ¶ དཊྛབྦཾ; ཡཐཱ སཱུརིཡརསྨི, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘དྭིནྣཾ, མཧཱརཱཛ, སནྟེཔི སརཱིརེ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏི, མིདྡྷསམཱརཱུལ༹ྷསྶ བྷཝངྒགཏསྶ སནྟེཔི སརཱིརེ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏི, ནིརོདྷསམཱཔནྣསྶ སནྟེཔི སརཱིརེ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏི, ཛཱགརནྟསྶ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟཾ ལོལཾ ཧོཏི ཝིཝཊཾ པཱཀཊཾ ཨནིབདྡྷཾ, ཨེཝརཱུཔསྶ ཙིཏྟེ ནིམིཏྟཾ ཨཱཔཱཏཾ ན ཨུཔེཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསཾ ཝིཝཊཾ པཱཀཊཾ ཨཀིརིཡཾ ཨརཧསྶཾ རཧསྶཀཱམཱ པརིཝཛྫེནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛཱགརནྟསྶ དིབྦོ ཨཏྠོ ཨཱཔཱཏཾ ན ཨུཔེཏི, ཏསྨཱ ཛཱགརནྟོ སུཔིནཾ ན པསྶཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུཾ བྷིནྣཱཛཱིཝཾ ཨནཱཙཱརཾ པཱཔམིཏྟཾ དུསྶཱིལཾ ཀུསཱིཏཾ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ ཀུསལཱ བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱ ཨཱཔཱཏཾ ན ཨུཔེནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛཱགརནྟསྶ དིབྦོ ཨཏྠོ ཨཱཔཱཏཾ ན ཨུཔེཏི, ཏསྨཱ ཛཱགརནྟོ སུཔིནཾ ན པསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི མིདྡྷསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི མིདྡྷསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱན’’ནྟི. ‘‘ཀཏམཾ ཨཱདི, ཀཏམཾ མཛ྄ཛྷཾ, ཀཏམཾ པརིཡོསཱན’’ནྟི? ‘‘ཡོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསྶ ཨོནཱཧོ པརིཡོནཱཧོ དུབྦལྱཾ མནྡཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཀཱཡསྶ, ཨཡཾ མིདྡྷསྶ ཨཱདི; ཡོ, མཧཱརཱཛ, ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ ཝོཀིཎྞཀཾ ཛགྒཏི [ཝོཀིཎྞཏཾ གཙྪཏི (ནིསྱ)], ཨིདཾ མིདྡྷསྶ མཛ྄ཛྷཾ; བྷཝངྒགཏི པརིཡོསནཾ. མཛ྄ཛྷཱུཔགཏོ, མཧཱརཱཛ, ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཡཏཙཱརཱི སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཋིཏདྷམྨོ ཨཙལབུདྡྷི པཧཱིནཀོཏཱུཧལསདྡཾ ཝནམཛ྄ཛྷོགཱཧིཏྭཱ སུཁུམཾ ཨཏྠཾ ཙིནྟཡཏི, ན ཙ སོ ཏཏྠ མིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, སོ ཏཏྠ སམཱཧིཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ སུཁུམཾ ཨཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཛཱགརོ ན མིདྡྷསམཱཔནྣོ ¶ , མཛ྄ཛྷཱུཔགཏོ ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ སུཔིནཾ ¶ པསྶཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀོཏཱུཧལསདྡོ, ཨེཝཾ ཛཱགརཾ དཊྛབྦཾ; ཡཐཱ ཝིཝིཏྟཾ ཝནཾ, ཨེཝཾ ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ དཊྛབྦོ ¶ ; ཡཐཱ སོ ཀོཏཱུཧལསདྡཾ ཨོཧཱཡ མིདྡྷཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏོ སུཁུམཾ ཨཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཨེཝཾ ཛཱགརོ ན མིདྡྷསམཱཔནྣོ ཀཔིནིདྡཱཔརེཏོ སུཔིནཾ པསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

སུཔིནཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཨཀཱལམརཎཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡེ ཏེ སཏྟཱ མརནྟི, སབྦེ ཏེ ཀཱལེ ཡེཝ མརནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཀཱལེཔི མརནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཀཱལེཔི མརཎཾ, ཨཏྠི ཨཀཱལེཔི མརཎ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀེ ཀཱལེ མརནྟི, ཀེ ཨཀཱལེ མརནྟཱི’’ཏི? ‘‘དིཊྛཔུབྦཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཏཡཱ ཨམྦརུཀྑཱ ཝཱ ཛམྦུརུཀྑཱ ཝཱ, ཨཉྙསྨཱ ཝཱ པན ཕལརུཀྑཱ ཕལཱནི པཏནྟཱནི ཨཱམཱནི ཙ པཀྐཱནི ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡཱནི ཏཱནི, མཧཱརཱཛ, ཕལཱནི རུཀྑཏོ པཏནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི ཀཱལེ ཡེཝ པཏནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཀཱལེཔཱི’’ཏི? ‘‘ཡཱནི ཏཱནི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཕལཱནི པརིཔཀྐཱནི ཝིལཱིནཱནི པཏནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི ཀཱལེ པཏནྟི. ཡཱནི པན ཏཱནི ཨཝསེསཱནི ཕལཱནི ཏེསུ ཀཱནིཙི ཀིམིཝིདྡྷཱནི པཏནྟི, ཀཱནིཙི ལགུལ༹ཧཏཱནི [སཀུཎཔཧཏཱ (སྱཱ.), ལཀུཊཧཏཱནི (སཱི. པཱི. ཀ.)] པཏནྟི, ཀཱནིཙི ཝཱཏཔྤཧཏཱནི པཏནྟི, ཀཱནིཙི ཨནྟོཔཱུཏིཀཱནི ཧུཏྭཱ པཏནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི ཨཀཱལེ པཏནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ ཛརཱཝེགཧཏཱ མརནྟི, ཏེ ཡེཝ ཀཱལེ མརནྟི, ཨཝསེསཱ ཀེཙི ཀམྨཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟི, ཀེཙི གཏིཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟི, ཀེཙི ཀིརིཡཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡེ ཏེ ཀམྨཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟི, ཡེཔི ཏེ གཏིཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟི, ཡེཔི ཏེ ཀིརིཡཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟི, ཡེཔི ཏེ ཛརཱཝེགཔྤཊིབཱལ༹ྷཱ མརནྟི, སབྦེ ཏེ ཀཱལེ ཡེཝ མརནྟི, ཡོཔི མཱཏུཀུཙྪིགཏོ མརཏི, སོ ཏསྶ ཀཱལོ, ཀཱལེ ཡེཝ སོ མརཏི. ཡོཔི ཝིཛཱཏགྷརེ མརཏི, སོ ཏསྶ ཀཱལོ ¶ , སོཔི ཀཱལེ ཡེཝ མརཏི. ཡོཔི མཱསིཀོ ¶ མརཏི…པེ… ཡོཔི ཝསྶསཏིཀོ མརཏི, སོ ཏསྶ ཀཱལོ, ཀཱལེ ཡེཝ སོ མརཏི, ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཀཱལེ མརཎཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ཡེ ཀེཙི མརནྟི, སབྦེ ཏེ ཀཱལེ ཡེཝ མརནྟཱི’’ཏི.

‘‘སཏྟིམེ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརནྟི. ཀཏམེ སཏྟ? ཛིགྷཙྪིཏོ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ ཨལབྷམཱནོ ཨུཔཧཏབྦྷནྟརོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, པིཔཱསིཏོ, མཧཱརཱཛ, པཱནཱིཡཾ ཨལབྷམཱནོ པརིསུཀྑཧདཡོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, ཨཧིནཱ དཊྛོ, མཧཱརཱཛ, ཝིསཝེགཱབྷིཧཏོ ཏིཀིཙྪཀཾ ཨལབྷམཱནོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, ཝིསམཱསིཏོ, མཧཱརཱཛ, ཌཡ྄ཧནྟེསུ ཨངྒཔཙྩངྒེསུ ཨགདཾ ཨལབྷམཱནོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, ཨགྒིགཏོ, མཧཱརཱཛ, ཛྷཱཡམཱནོ ནིབྦཱཔནཾ ཨལབྷམཱནོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, ཨུདཀགཏོ, མཧཱརཱཛ, པཏིཊྛཾ ཨལབྷམཱནོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, སཏྟིཧཏོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱབཱདྷིཀོ བྷིསཀྐཾ ཨལབྷམཱནོ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརཏི, ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏྟ ཝིཛྫམཱནེཔི ཨུཏྟརིཾ ཨཱཡུསྨིཾ ཨཀཱལེ མརནྟི. ཏཏྲཱཔཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཾསེན ཝདཱམི.

‘‘ཨཊྛཝིདྷེན, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱནཾ ཀཱལངྐིརིཡཱ ཧོཏི, ཝཱཏསམུཊྛཱནེན པིཏྟསམུཊྛཱནེན སེམྷསམུཊྛཱནེན སནྣིཔཱཏིཀེན ཨུཏུཝིཔརིཎཱམེན ཝིསམཔརིཧཱརེན ཨོཔཀྐམིཀེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, མཧཱརཱཛ, སཏྟཱནཾ ཀཱལངྐིརིཡཱ ཧོཏི. ཏཏྲ, མཧཱརཱཛ, ཡདིདཾ ཀམྨཝིཔཱཀེན ཀཱལངྐིརིཡཱ, སཱ ཡེཝ ཏཏྠ སཱམཡིཀཱ [སཱམཱཡིཀཱ (ཀ.)] ཀཱལངྐིརིཡཱ, ཨཝསེསཱ ཨསཱམཡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱཏི. བྷཝཏི ཙ –

‘‘‘ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ, ཨཧིདཊྛཱ [ཨཧིདཊྛོ (སཱི.), ཨཧིནཱ དཊྛོ (པཱི.)] ཝིསེན ཙ;

ཨགྒིཨུདཀསཏྟཱིཧི, ཨཀཱལེ ཏཏྠ མཱིཡཏི;

ཝཱཏཔིཏྟེན ¶ སེམྷེན, སནྣིཔཱཏེནུཏཱུཧི ཙ;

ཝིསམོཔཀྐམཀམྨེཧི, ཨཀཱལེ ཏཏྠ མཱིཡཏཱི’ཏི.

‘‘ཀེཙི ¶ , མཧཱརཱཛ, སཏྟཱ པུབྦེ ཀཏེན ཏེན ཏེན ཨཀུསལཀམྨཝིཔཱཀེན མརནྟི. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཡོ པུབྦེ པརེ ཛིགྷཙྪཱཡ མཱརེཏི, སོ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཛིགྷཙྪཱཡ པརིཔཱིལི༹ཏོ ཚཱཏོ པརིཀིལནྟོ སུཀྑམིལཱཏཧདཡོ བུབྷུཀྑིཏོ [སུཀྑིཏོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཝིསུཀྑིཏོ ཛྷཱཡནྟོ ཨབྦྷནྟརཾ པརིཌཡ྄ཧནྟོ ཛིགྷཙྪཱཡ ཡེཝ མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མཧལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ.

‘‘ཡོ པུབྦེ པརེ པིཔཱསཱཡ མཱརེཏི, སོ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི པེཏོ ཧུཏྭཱ ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀོ ¶ སམཱནོ ལཱུཁོ ཀིསོ པརིསུཀྑིཏཧདཡོ པིཔཱསཱཡ ཡེཝ མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མཧལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ.

‘‘ཡོ པུབྦེ པརེ ཨཧིནཱ ཌཾསཱཔེཏྭཱ མཱརེཏི, སོ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཨཛགརམུཁེནེཝ ཨཛགརམུཁཾ ཀཎྷསཔྤམུཁེནེཝ ཀཎྷསཔྤམུཁཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཏེཧི ཁཱཡིཏཁཱཡིཏོ ཨཧཱིཧི དཊྛོ ཡེཝ མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མཧལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ.

‘‘ཡོ པུབྦེ པརེ ཝིསཾ དཏྭཱ མཱརེཏི, སོ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཌཡ྄ཧནྟེཧི ཨངྒཔཙྩངྒེཧི བྷིཛྫམཱནེན སརཱིརེན ཀུཎཔགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིསེནེཝ མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མཧལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ.

‘‘ཡོ པུབྦེ པརེ ཨགྒིནཱ མཱརེཏི, སོ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཨངྒཱརཔབྦཏེནེཝ ཨངྒཱརཔབྦཏཾ ཡམཝིསཡེནེཝ ཡམཝིསཡཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ དཌྜྷཝིདཌྜྷགཏྟོ ཨགྒིནཱ ཡེཝ མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མལལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ.

‘‘ཡོ པུབྦེ པརེ ཨུདཀེན མཱརེཏི, སོ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཧཏཝིལུཏྟབྷགྒདུབྦལགཏྟོ ཁུབྦྷིཏཙིཏྟོ [ཁུབྷིཏཙིཏྟོ (སཱི. པཱི.)] ཨུདཀེནེཝ [ཨུདཀེ ཡེཝ (བཧཱུསུ)] མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མཧལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ.

‘‘ཡོ པུབྦེ པརེ སཏྟིཡཱ མཱརེཏི, སོ ¶ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཚིནྣབྷིནྣཀོཊྚིཏཝིཀོཊྚིཏོ སཏྟིམུཁསམཱཧཏོ སཏྟིཡཱ ཡེཝ མརཏི དཧརོཔི མཛ྄ཛྷིམོཔི མཧལླཀོཔི, ཨིདམྤི ཏསྶ སཱམཡིཀམརཎཾ’’.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི ཡཾ ཝདེཏི, ཨིངྒྷ མེ ཏྭཾ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཨཏིདིསཱཏི’’. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཨཱདིནྣཏིཎཀཊྛསཱཁཱཔལཱསོ པརིཡཱདིནྣབྷཀྑོ ཨུཔཱདཱནསངྑཡཱ ནིབྦཱཡཏི, སོ ཨགྒི ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ སམཡེ ནིབྦུཏོ ནཱམཱ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི བཧཱུནི དིཝསསཧསྶཱནི ཛཱིཝིཏྭཱ ཛརཱཛིཎྞོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ མརཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘སམཡེ མརཎམུཔགཏོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, མཧཏིམཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཨཱདིནྣཏིཎཀཊྛསཱཁཱཔལཱསོ ཨསྶ, ཏཾ ཨཔརིཡཱདིནྣེ ཡེཝ ཏིཎཀཊྛསཱཁཱཔལཱསེ མཧཏིམཧཱམེགྷོ ཨབྷིཔྤཝསྶིཏྭཱ ནིབྦཱཔེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ སམཡེ ནིབྦུཏོ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན སོ, མཧཱརཱཛ, པཙྪིམོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པུརིམཀེན ཨགྒིཀྑནྡྷེན སམསམགཏིཀོ ནཱཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱགནྟུཀེན, བྷནྟེ, མེགྷེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ ཨསམཡེ ནིབྦུཏོ’’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ པིཏྟསམུཊྛཱནེན ཝཱ སེམྷསམུཊྛཱནེན ཝཱ སནྣིཔཱཏིཀེན ཝཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛེན ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛེན ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀེན ཝཱ ཛིགྷཙྪཱཡ ཝཱ པིཔཱསཱཡ ཝཱ སཔྤདཊྛེན ཝཱ ཝིསམཱསིཏེན ཝཱ ཨགྒིནཱ ཝཱ ཨུདཀེན ཝཱ སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, གགནེ མཧཏིམཧཱཝལཱཧཀོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ པརིཔཱུརཡནྟོ ཨབྷིཝསྶཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘མེགྷོ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ ཝསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཙིརཾ ཛཱིཝིཏྭཱ ཛརཱཛིཎྞོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ¶ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ མརཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘སམཡེ མརཎམུཔགཏོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, གགནེ མཧཏིམཧཱཝལཱཧཀོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨནྟརཱཡེཝ མཧཏཱ ཝཱཏེན ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཝལཱཧཀོ སམཡེ ཝིགཏོ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན སོ, མཧཱརཱཛ, པཙྪིམོ ཝལཱཧཀོ པུརིམེན ཝལཱཧཀེན སམསམགཏིཀོ ནཱཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱགནྟུཀེན, བྷནྟེ, ཝཱཏེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ སོ ཝལཱཧཀོ ཨསམཡཔྤཏྟོ ཡེཝ ཝིགཏོ’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ…པེ… སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བལཝཱ ཨཱསཱིཝིསོ ཀུཔིཏོ ཀིཉྩིདེཝ པུརིསཾ ཌཾསེཡྻ, ཏསྶ ཏཾ ཝིསཾ ཨནཱིཏིཀཾ ཨནུཔདྡཝཾ མརཎཾ པཱཔེཡྻ, ཏཾ ཝིསཾ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀམནུཔདྡཝཾ ཀོཊིགཏ’ནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཙིརཾ ཛཱིཝིཏྭཱ ཛརཱཛིཎྞོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ མརཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ ཛཱིཝིཏཀོཊིགཏོ སཱམཡིཀཾ མརཎམུཔགཏོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བལཝཏཱ ཨཱསཱིཝིསེན དཊྛསྶ ཨནྟརཱཡེཝ ཨཱཧིཏུཎྜིཀོ ཨགདཾ དཏྭཱ ཨཝིསཾ ཀརེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིསཾ སམཡེ ཝིགཏཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏཾ, མཧཱརཱཛ, པཙྪིམཾ ཝིསཾ པུརིམཀེན ཝིསེན སམསམགཏིཀཾ ནཱཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱགནྟུཀེན, བྷནྟེ, ཨགདེན པཊིཔཱིལི༹ཏཾ ཝིསཾ ཨཀོཊིགཏཾ ཡེཝ ཝིགཏ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ…པེ… སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསོ སརཾ པཱཏེཡྻ, སཙེ ¶ སོ སརོ ཡཐཱགཏིགམནཔཐམཏྠཀཾ གཙྪཏི, སོ སརོ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ ཡཐཱགཏིགམནཔཐམཏྠཀཾ གཏོ ནཱམཱ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཙིརཾ ཛཱིཝིཏྭཱ ཛརཱཛིཎྞོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ མརཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ སམཡེ མརཎམུཔགཏོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསོ སརཾ པཱཏེཡྻ, ཏསྶ ཏཾ སརཾ ཏསྨིཾ ཡེཝ ཁཎེ ཀོཙི གཎྷེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, སརོ ཡཐཱགཏིགམནཔཐམཏྠཀཾ གཏོ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན སོ, མཧཱརཱཛ, པཙྪིམོ སརོ པུརིམཀེན སརེན སམསམགཏིཀོ ནཱཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱགནྟུཀེན, བྷནྟེ, གཧཎེན ཏསྶ སརསྶ ¶ གམནཾ ཨུཔཙྪིནྣ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ…པེ… སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ལོཧམཡཾ བྷཱཛནཾ ཨཱཀོཊེཡྻ, ཏསྶ ཨཱཀོཊནེན སདྡོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཡཐཱགཏིགམནཔཐམཏྠཀཾ གཙྪཏི, སོ སདྡོ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ ཡཐཱགཏིགམནཔཐམཏྠཀཾ གཏོ ནཱམཱ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི བཧཱུནི དིཝསསཧསྶཱནི ཛཱིཝིཏྭཱ ཛརཱཛིཎྞོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ མརཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ སམཡེ མརཎམུཔཱགཏོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ལོཧམཡཾ བྷཱཛནཾ ཨཱཀོཊེཡྻ, ཏསྶ ཨཱཀོཊནེན སདྡོ ནིབྦཏྟེཡྻ, ནིབྦཏྟེ སདྡེ ཨདཱུརགཏེ ཀོཙི ཨཱམསེཡྻ, སཧ ཨཱམསནེན སདྡོ ནིརུཛ྄ཛྷེཡྻ ¶ , ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, སདྡོ ཡཐཱགཏིགམནཔཐམཏྠཀཾ གཏོ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན, མཧཱརཱཛ, པཙྪིམོ སདྡོ པུརིམཀེན སདྡེན སམསམགཏིཀོ ནཱཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱགནྟུཀེན, བྷནྟེ, ཨཱམསནེན སོ སདྡོ ཨུཔརཏོ’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ…པེ… སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཨིདམེཏྠ མཧཱརཱཛ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟེ སུཝིརཱུལ༹ྷཾ དྷཉྙབཱིཛཾ སམྨཱ པཝཏྟམཱནེན ཝསྶེན ཨོཏཏཝིཏཏཨཱཀིཎྞབཧུཕལཾ ཧུཏྭཱ [ཨུཊྛིཏཨཱཀིཎྞབཧུཕལཾ བྷཝིཏྭཱ (སྱཱ.)] སསྶུཊྛཱནསམཡཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཾ དྷཉྙཾ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀམནུཔདྡཝཾ སམཡསམྤཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱི’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི བཧཱུནི དིཝསསཧསྶཱནི ཛཱིཝིཏྭཱ ཛརཱཛིཎྞོ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ མརཏི, སོ ཝུཙྩཏི ‘ཨནཱིཏིཀོ ཨནུཔདྡཝོ སམཡེ མརཎམུཔགཏོ’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟེ སུཝིརཱུལ༹ྷཾ དྷཉྙབཱིཛཾ ཨུདཀེན ཝིཀལཾ མརེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, དྷཉྙཾ ཨསམཡསམྤཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ¶ ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏཾ, མཧཱརཱཛ, པཙྪིམཾ དྷཉྙཾ པུརིམཀེན དྷཉྙེན སམསམགཏིཀཾ ནཱཧོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱགནྟུཀེན, བྷནྟེ, ཨུཎྷེན པཊིཔཱིལི༹ཏཾ ཏཾ དྷཉྙཾ མཏ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ…པེ… སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

‘‘སུཏཔུབྦཾ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ‘སམྤནྣཏརུཎསསྶཾ ཀིམཡོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སམཱུལཾ ནཱསེནྟཱི’’’ཏི? ‘‘སུཏཔུབྦཉྩེཝ ཏཾ, བྷནྟེ, ཨམྷེཧི དིཊྛཔུབྦཉྩཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, སསྶཾ ཀཱལེ ནཊྛཾ, ཨུདཱཧུ ཨཀཱལེ ནཊྛ’’ནྟི? ‘‘ཨཀཱལེ, བྷནྟེ, ཡདི ཁོ ཏཾ, བྷནྟེ, སསྶཾ ཀིམཡོ ན ཁཱདེཡྻུཾ, སསྶུདྡྷརཎསམཡཾ པཱཔུཎེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཱགནྟུཀེན ཨུཔགྷཱཏེན སསྶཾ ཝིནསྶཏི, ནིརུཔགྷཱཏཾ སསྶཾ སསྶུདྡྷརཎསམཡཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ…པེ… སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ མརཏི. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

‘‘སུཏཔུབྦཾ ¶ པན ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, ‘སམྤནྣེ སསྶེ ཕལབྷཱརནམིཏེ མཉྩརིཏཔཏྟེ ཀརཀཝསྶཾ ནཱམ ཝསྶཛཱཏི ནིཔཏིཏྭཱ ཝིནཱསེཏི ཨཕལཾ ཀརོཏཱི’ཏི? ‘‘སུཏཔུབྦཉྩེཝ ཏཾ, བྷནྟེ, ཨམྷེཧི དིཊྛཔུབྦཉྩཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, སསྶཾ ཀཱལེ ནཊྛཾ, ཨུདཱཧུ ཨཀཱལེ ནཊྛ’’ནྟི? ‘‘ཨཀཱལེ, བྷནྟེ, ཡདི ཁོ ཏཾ, བྷནྟེ, སསྶཾ ཀརཀཝསྶཾ ན ཝསྶེཡྻ སསྶུདྡྷརཎསམཡཾ པཱཔུཎེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཱགནྟུཀེན ཨུཔགྷཱཏེན སསྶཾ ཝིནསྶཏི, ནིརུཔགྷཱཏཾ སསྶཾ སསྶུདྡྷརཎསམཡཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཨཀཱལེ མརཏི, སོ ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱཏསམུཊྛཱནེན ཝཱ པིཏྟསམུཊྛཱནེན ཝཱ སེམྷསམུཊྛཱནེན ཝཱ སནྣིཔཱཏིཀེན ཝཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛེན ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛེན ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀེན ཝཱ ཛིགྷཙྪཱཡ ཝཱ པིཔཱསཱཡ ཝཱ སཔྤདཊྛེན ཝཱ ཝིསམཱསིཏེན ཝཱ ཨགྒིནཱ ཝཱ ཨུདཀེན ཝཱ སཏྟིཝེགཔྤཊིཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཀཱལེ མརཏི. ཡདི པན ཨཱགནྟུཀེན རོགེན པཊིཔཱིལི༹ཏོ ན བྷཝེཡྻ, སམཡེཝ མརཎཾ པཱཔུཎེཡྻ. ཨིདམེཏྠ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨཀཱལེ མརཎཾ ཨཏྠཱི’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨབྦྷུཏཾ བྷནྟེ ནཱགསེན, སུདསྶིཏཾ ཀཱརཎཾ, སུདསྶིཏཾ ཨོཔམྨཾ ཨཀཱལེ མརཎསྶ པརིདཱིཔནཱཡ, ‘ཨཏྠི ཨཀཱལེ མརཎ’ནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏཾ, ཨཙིཏྟཝིཀྑིཏྟཀོཔི, བྷནྟེ ནཱགསེན, མནུཛོ ཨེཀམེཀེནཔི ཏཱཝ ཨོཔམྨེན ནིཊྛཾ གཙྪེཡྻ ‘ཨཏྠི ཨཀཱལེ མརཎ’ནྟི ¶ , ཀིཾ པན མནུཛོ སཙེཏནོ? པཋམོཔམྨེནེཝཱཧཾ, བྷནྟེ, སཉྙཏྟོ ‘ཨཏྠི ཨཀཱལེ མརཎ’ནྟི, ཨཔི ཙ ཨཔརཱཔརཾ ནིབྦཱཧནཾ སོཏུཀཱམོ ན སམྤཊིཙྪི’’ནྟི.

ཨཀཱལམརཎཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཙེཏིཡཔཱཊིཧཱརིཡཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, སབྦེསཾ པརིནིབྦུཏཱནཾ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ཨེཀཙྩཱནཾ ཡེཝ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཀཙྩཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཧོཏི, ཨེཀཙྩཱནཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམེསཾ, བྷནྟེ, ཧོཏི, ཀཏམེསཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏིཎྞནྣཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙཏརསྶ ཨདྷིཊྛཱནཱ པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞནྣཾ? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡ ¶ ཏིཊྛནྟོཝ ཨདྷིཊྛཱཏི ‘ཨེཝཾནཱམ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏཱུ’ཏི, ཏསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨརཧཏོ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, དེཝཏཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡ པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ དསྶེནྟི ‘ཨིམིནཱ པཱཊིཧཱིརེན སདྡྷམྨོ ནིཙྩསམྤགྒཧིཏོ བྷཝིསྶཏི, མནུསྶཱ ཙ པསནྣཱ ཀུསལེན ཨབྷིཝཌྜྷིསྶནྟཱི’ཏི, ཨེཝཾ དེཝཏཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ སདྡྷོ པསནྣོ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ མེདྷཱཝཱི བུདྡྷིསམྤནྣོ ཡོནིསོ ཙིནྟཡིཏྭཱ གནྡྷཾ ཝཱ མཱལཾ ཝཱ དུསྶཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཙེཏིཡེ ཨུཀྑིཔཏི ‘ཨེཝཾནཱམ ཧོཏཱུ’ཏི, ཏསྶཔི ཨདྷིཊྛཱནཝསེན པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ མནུསྶཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི.

‘‘ཨིམེསཾ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏིཎྞནྣཾ ཨཉྙཏརསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན པརིནིབྦུཏསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ཧོཏི.

‘‘ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན ཧོཏི, ཁཱིཎཱསཝསྶཔི ཚལ༹བྷིཉྙསྶ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟསྶ ཙེཏིཡེ པཱཊིཧཱིརཾ ན ཧོཏི, ཨསཏིཔི ¶ , མཧཱརཱཛ, པཱཊིཧཱིརེ ཙརིཏཾ དིསྭཱ སུཔརིསུདྡྷཾ ཨོཀཔྤེཏབྦཾ ནིཊྛཾ གནྟབྦཾ སདྡཧིཏབྦཾ ‘སུཔརིནིབྦུཏོ ཨཡཾ བུདྡྷཔུཏྟོ’’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཙེཏིཡཔཱཊིཧཱརིཡཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. དྷམྨཱབྷིསམཡཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡེ ཏེ སམྨཱ པཊིཔཛྫནྟི, ཏེསཾ སབྦེསཾ ཡེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ཀསྶཙི ན ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀསྶཙི, མཧཱརཱཛ, ཧོཏི, ཀསྶཙི ན ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྶ བྷནྟེ ཧོཏི, ཀསྶ ན ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཏིརཙྪཱནགཏསྶ, མཧཱརཱཛ, སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ¶ ན ཧོཏི, པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣསྶ…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀསྶ…པེ… ཀུཧཀསྶ…པེ… མཱཏུགྷཱཏཀསྶ…པེ… པིཏུགྷཱཏཀསྶ…པེ… ཨརཧནྟགྷཱཏཀསྶ…པེ… སངྒྷབྷེདཀསྶ…པེ… ལོཧིཏུཔྤཱདཀསྶ…པེ… ཐེཡྻསཾཝཱསཀསྶ…པེ… ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟསྶ…པེ… བྷིཀྑུནིདཱུསཀསྶ…པེ… ཏེརསནྣཾ གརུཀཱཔཏྟཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཝུཊྛིཏསྶ…པེ… པཎྜཀསྶ…པེ… ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི…པེ… ཡོཔི མནུསྶདཧརཀོ ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀོ, ཏསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི. ཨིམེསཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོལ༹སནྣཾ པུགྒལཱནཾ སུཔྤཊིཔནྣཱནམྤི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡེ ཏེ པནྣརས པུགྒལཱ ཝིརུདྡྷཱ ཡེཝ, ཏེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ ཧོཏུ, ཨཐ ཀེན ཀཱརཎེན མནུསྶདཧརཀསྶ ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི? ཨེཏྠ ཏཱཝ པཉྷོ བྷཝཏི ‘ནནུ ནཱམ དཧརཀསྶ ན རཱགོ ཧོཏི, ན དོསོ ཧོཏི, ན མོཧོ ཧོཏི, ན མཱནོ ཧོཏི, ན མིཙྪཱདིཊྛི ཧོཏི, ན ཨརཏི ཧོཏི, ན ཀཱམཝིཏཀྐོ ཧོཏི, ཨམིསྶིཏོ ཀིལེསེཧི, སོ ནཱམ དཧརཀོ ཡུཏྟོ ཙ པཏྟོ ཙ ཨརཧཏི ཙ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨེཀཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུ’’’ནྟི.

‘‘ཏཉྙེཝེཏྠ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎཾ, ཡེནཱཧཾ ཀཱརཎེན བྷཎཱམི ¶ ‘ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏཱི’ཏི. ཡདི, མཧཱརཱཛ, ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀོ རཛནཱིཡེ རཛྫེཡྻ, དུསྶནཱིཡེ དུསྶེཡྻ, མོཧནཱིཡེ མུཡ྄ཧེཡྻ, མདནཱིཡེ མཛྫེཡྻ, དིཊྛིཾ ཝིཛཱནེཡྻ, རཏིཉྩ ཨརཏིཉྩ ཝིཛཱནེཡྻ, ཀུསལཱཀུསལཾ ཝིཏཀྐེཡྻ, བྷཝེཡྻ ཏསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ ཙིཏྟཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ པརིཏྟཾ ཨཔྤཾ ཐོཀཾ མནྡཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ, ཨསངྑཏཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ གརུཀཱ བྷཱརིཀཱ ཝིཔུལཱ མཧཏཱི. ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན དུབྦལེན ཙིཏྟེན པརིཏྟཀེན མནྡེན ཨཝིབྷཱུཏེན ན སཀྐོཏི གརུཀཾ བྷཱརིཀཾ ཝིཔུལཾ མཧཏིཾ ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སིནེརུཔབྦཏརཱཛཱ གརུཀོ བྷཱརིཀོ ཝིཔུལོ མཧནྟོ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨཏྟནོ པཱཀཏིཀེན ཐཱམབལཝཱིརིཡེན སཀྐུཎེཡྻ སིནེརུཔབྦཏརཱཛཱནཾ ཨུདྡྷརིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘དུབྦལཏྟཱ, བྷནྟེ, པུརིསསྶ, མཧནྟཏྟཱ སིནེརུཔབྦཏརཱཛསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ ཙིཏྟཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ པརིཏྟཾ ཨཔྤཾ ཐོཀཾ མནྡཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ, ཨསངྑཏཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ ¶ གརུཀཱ བྷཱརིཀཱ ཝིཔུལཱ མཧཏཱི. ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀོ ཏེན དུབྦལེན ཙིཏྟེན པརིཏྟེན མནྡེན ཨཝིབྷཱུཏེན ན སཀྐོཏི གརུཀཾ བྷཱརིཀཾ ཝིཔུལཾ མཧཏིཾ ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི དཱིགྷཱ ཨཱཡཏཱ པུཐུལཱ ཝིཏྠཏཱ ཝིསཱལཱ ཝིཏྠིཎྞཱ ཝིཔུལཱ མཧནྟཱ, ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱཔཐཝིཾ སཀྐཱ པརིཏྟཀེན ཨུདཀབིནྡུཀེན ཏེམེཏྭཱ ཨུདཀཙིཀྑལླཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘པརིཏྟཏྟཱ, བྷནྟེ, ཨུདཀབིནྡུསྶ, མཧནྟཏྟཱ མཧཱཔཐཝིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ ཙིཏྟཾ ཨབལཾ ¶ དུབྦལཾ པརིཏྟཾ ཨཔྤཾ ཐོཀཾ མནྡཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ, ཨསངྑཏཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ དཱིགྷཱ ཨཱཡཏཱ པུཐུལཱ ཝིཏྠཏཱ ཝིསཱལཱ ཝིཏྠིཎྞཱ ཝིཔུལཱ མཧནྟཱ. ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀོ ཏེན དུབྦལེན ཙིཏྟེན པརིཏྟཀེན མནྡེན ཨཝིབྷཱུཏེན ན སཀྐོཏི མཧཏིཾ ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ¶ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨབལདུབྦལཔརིཏྟཨཔྤཐོཀམནྡགྒི བྷཝེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏཀེན མནྡེན ཨགྒིནཱ སཀྐཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཱལོཀཾ དསྶེཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘མནྡཏྟཱ, བྷནྟེ, ཨགྒིསྶ, ལོཀསྶ མཧནྟཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ ཙིཏྟཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ པརིཏྟཾ ཨཔྤཾ ཐོཀཾ མནྡཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ, མཧཏཱ ཙ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརེན པིཧིཏཾ. ཏསྨཱ དུཀྐརཾ ཉཱཎཱལོཀཾ དསྶཡིཏུཾ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཱཏུརོ ཀིསོ ཨཎུཔརིམིཏཀཱཡོ སཱལཀཀིམི ཧཏྠིནཱགཾ ཏིདྷཱ པབྷིནྣཾ ནཝཱཡཏཾ ཏིཝིཏྠཏཾ དསཔརིཎཱཧཾ ཨཊྛརཏནིཀཾ སཀཊྛཱནམུཔགཏཾ དིསྭཱ གིལིཏུཾ པརིཀཌྜྷེཡྻ, ཨཔི ནུ ཁོ སོ, མཧཱརཱཛ, སཱལཀཀིམི སཀྐུཎེཡྻ ཏཾ ཧཏྠིནཱགཾ གིལིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘པརིཏྟཏྟཱ, བྷནྟེ, སཱལཀཀིམིསྶ, མཧནྟཏྟཱ ཧཏྠིནཱགསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ ཙིཏྟཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ པརིཏྟཾ ཨཔྤཾ ཐོཀཾ མནྡཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ, མཧཏཱི ཨསངྑཏཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ. སོ ཏེན དུབྦལེན ཙིཏྟེན པརིཏྟཀེན མནྡེན ཨཝིབྷཱུཏེན ན སཀྐོཏི མཧཏིཾ ཨསངྑཏཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ¶ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨཱུནཀསཏྟཝསྶིཀསྶ སུཔྤཊིཔནྣསྶཱཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

དྷམྨཱབྷིསམཡཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཨེཀནྟསུཁནིབྦཱནཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཀིཾ ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ཨུདཱཧུ དུཀྑེན མིསྶ’’ནྟི? ‘‘ཨེཀནྟསུཁཾ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ, དུཀྑེན ཨམིསྶ’’ནྟི.

‘‘ན མཡཾ ཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝཙནཾ སདྡཧཱམ ‘ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱན’ནྟི, ཨེཝམེཏྠ མཡཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, པཙྩེམ ‘ནིབྦཱནཾ དུཀྑེན མིསྶ’ནྟི, ཀཱརཎཉྩེཏྠ ཨུཔལབྷཱམ ‘ནིབྦཱནཾ དུཀྑེན མིསྶ’ནྟི. ཀཏམཾ ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ ¶ ? ཡེ ཏེ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིབྦཱནཾ པརིཡེསནྟི, ཏེསཾ དིསྶཏི ཀཱཡསྶ ཙ ཙིཏྟསྶ ཙ ཨཱཏཱཔོ པརིཏཱཔོ ཋཱནཙངྐམནིསཛྫཱསཡནཱཧཱརཔརིགྒཧོ མིདྡྷསྶ ཙ ཨུཔརོདྷོ ཨཱཡཏནཱནཉྩ པཊིཔཱིལ༹ནཾ དྷནདྷཉྙཔིཡཉཱཏིམིཏྟཔྤཛཧནཾ. ཡེ ཀེཙི ལོཀེ སུཁིཏཱ སུཁསམཔྤིཏཱ, ཏེ སབྦེཔི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ཨཱཡཏནེ རམེནྟི བྲཱུཧེནྟི, མནཱཔིཀམནཱཔིཀབཧུཝིདྷསུབྷནིམིཏྟེན རཱུཔེན ཙཀྑུཾ རམེནྟི བྲཱུཧེནྟི, མནཱཔིཀམནཱཔིཀགཱིཏཝཱདིཏབཧུཝིདྷསུབྷནིམིཏྟེན སདྡེན སོཏཾ རམེནྟི བྲཱུཧེནྟི, མནཱཔིཀམནཱཔིཀཔུཔྥཕལཔཏྟཏཙམཱུལསཱརབཧུཝིདྷསུབྷནིམིཏྟེན གནྡྷེན གྷཱནཾ རམེནྟི བྲཱུཧེནྟི, མནཱཔིཀམནཱཔིཀཁཛྫབྷོཛྫལེཡྻཔེཡྻསཱཡནཱིཡབཧུཝིདྷསུབྷནིམིཏྟེན རསེན ཛིཝ྄ཧཾ རམེནྟི བྲུཧེནྟི, མནཱཔིཀམནཱཔིཀསཎྷསུཁུམམུདུམདྡཝབཧུཝིདྷསུབྷནིམིཏྟེན ཕསྶེན ཀཱཡཾ རམེནྟི བྲཱུཧེནྟི, མནཱཔིཀམནཱཔིཀཀལྱཱཎཔཱཔཀསུབྷཱསུབྷབཧུཝིདྷཝིཏཀྐམནསིཀཱརེན མནཾ རམེནྟི བྲཱུཧེནྟི. ཏུམྷེ ཏཾ ཙཀྑུསོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནོབྲཱུཧནཾ ཧནཐ ཨུཔཧནཐ, ཚིནྡཐ ཨུཔཙྪིནྡཐ, རུནྡྷཐ ཨུཔརུནྡྷཐ. ཏེན ཀཱཡོཔི པརིཏཔཏི, ཙིཏྟམྤི པརིཏཔཏི, ཀཱཡེ པརིཏཏྟེ ཀཱཡིཀདུཀྑཝེདནཾ ཝེདིཡཏི, ཙིཏྟེ པརིཏཏྟེ ཙེཏསིཀདུཀྑཝེདནཾ ཝེདཡཏི. ནནུ མཱགཎྜིཡོཔི [མཱགནྡིཡོཔི (སཱི. པཱི.)] པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ གརཧམཱནོ ཨེཝམཱཧ ¶ ‘བྷཱུནཧུ [བྷཱུཏཧཙྩོ (པཱི.), བྷཱུནཧཙྩོ (ཀ.)] སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨིདམེཏྠ ཀཱརཎཾ, ཡེནཱཧཾ ཀཱརཎེན བྲཱུམི ‘ནིབྦཱནཾ དུཀྑེན མིསྶ’’’ནྟི.

‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ དུཀྑེན མིསྶཾ, ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ. ཡཾ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ ¶ , བྲཱུསི ‘ནིབྦཱནཾ དུཀྑ’ནྟི, ནེཏཾ དུཀྑཾ ནིབྦཱནཾ ནཱམ, ནིབྦཱནསྶ པན སཙྪིཀིརིཡཱཡ པུབྦབྷཱགོ ཨེསོ, ནིབྦཱནཔརིཡེསནཾ ཨེཏཾ, ཨེཀནྟསུཁཾ ཡེཝ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ, ན དུཀྑེན མིསྶཾ. ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ ཝདཱམི. ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱུནཾ རཛྫསུཁཾ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠི རཱཛཱུནཾ རཛྫསུཁ’’ནྟི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, རཛྫསུཁཾ དུཀྑེན མིསྶ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱནོ པཙྩནྟེ ཀུཔིཏེ ཏེསཾ པཙྩནྟནིསྶིཏཱནཾ པཊིསེདྷཱཡ ཨམཙྩེཧི པརིཎཱཡཀེཧི བྷཊེཧི བལཏྠེཧི པརིཝུཏཱ པཝཱསཾ གནྟྭཱ ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔཔཊིཔཱིལི༹ཏཱ སམཝིསམེ པརིདྷཱཝནྟི, མཧཱཡུདྡྷཉྩ ཀརོནྟི, ཛཱིཝིཏསཾསཡཉྩ པཱཔུཎནྟཱི’’ཏི? ‘‘ནེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཛྫསུཁཾ ནཱམ, རཛྫསུཁསྶ པརིཡེསནཱཡ པུབྦབྷཱགོ ཨེསོ, དུཀྑེན, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཱཛཱནོ ¶ རཛྫཾ པརིཡེསིཏྭཱ རཛྫསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟི, ཨེཝཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, རཛྫསུཁཾ དུཀྑེན ཨམིསྶཾ, ཨཉྙཾ ཏཾ རཛྫསུཁཾ, ཨཉྙཾ དུཀྑ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ན དུཀྑེན མིསྶཾ. ཡེ པན ཏཾ ནིབྦཱནཾ པརིཡེསནྟི, ཏེ ཀཱཡཉྩ ཙིཏྟཉྩ ཨཱཏཱཔེཏྭཱ ཋཱནཙངྐམནིསཛྫཱསཡནཱཧཱརཾ པརིགྒཧེཏྭཱ མིདྡྷཾ ཨུཔརུནྡྷིཏྭཱ ཨཱཡཏནཱནི པཊིཔཱིལེ༹ཏྭཱ ཀཱཡཉྩ ཛཱིཝིཏཉྩ པརིཙྩཛིཏྭཱ དུཀྑེན ནིབྦཱནཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ ཨནུབྷཝནྟི, ནིཧཏཔཙྩཱམིཏྟཱ ཝིཡ རཱཛཱནོ རཛྫསུཁཾ. ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ན དུཀྑེན མིསྶཾ, ཨཉྙཾ ནིབྦཱནཾ, ཨཉྙཾ དུཀྑནྟི.

‘‘ཨཔརམྤི ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ན དུཀྑེན མིསྶཾ, ཨཉྙཾ དུཀྑཾ, ཨཉྙཾ ནིབྦཱནནྟི. ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨཱཙརིཡཱནཾ སིཔྤཝནྟཱནཾ སིཔྤསུཁཾ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠི ཨཱཙརིཡཱནཾ སིཔྤཝནྟཱནཾ སིཔྤསུཁ’’ནྟི. ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, སིཔྤསུཁཾ དུཀྑེན མིསྶ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཙརིཡཱ [ཨིདཾ པདཾ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] ཨཱཙརིཡཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནེན ཨུདཀཱཧརཎགྷརསམྨཛྫནདནྟཀཊྛམུཁོདཀཱནུཔྤདཱནེན ཨུཙྪིཊྛཔཊིགྒཧཎཨུཙྪཱདནནཧཱཔནཔཱདཔརིཀམྨེན སཀཙིཏྟཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པརཙིཏྟཱནུཝཏྟནེན དུཀྑསེཡྻཱཡ ཝིསམབྷོཛནེན ཀཱཡཾ ཨཱཏཱཔེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ནེཏཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སིཔྤསུཁཾ ནཱམ, སིཔྤཔརིཡེསནཱཡ པུབྦབྷཱགོ ཨེསོ, དུཀྑེན, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཱཙརིཡཱ སིཔྤཾ པརིཡེསིཏྭཱ སིཔྤསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟི, ཨེཝཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, སིཔྤསུཁཾ དུཀྑེན ཨམིསྶཾ, ཨཉྙཾ ཏཾ སིཔྤསུཁཾ, ཨཉྙཾ དུཀྑ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ན དུཀྑེན མིསྶཾ. ཡེ པན ཏཾ ནིབྦཱནཾ པརིཡེསནྟི, ཏེ ཀཱཡཉྩ ཙིཏྟཉྩ ཨཱཏཱཔེཏྭཱ ཋཱནཙངྐམནིསཛྫཱསཡནཱཧཱརཾ པརིགྒཧེཏྭཱ མིདྡྷཾ ཨུཔརུནྡྷིཏྭཱ ཨཱཡཏནཱནི པཊིཔཱིལེ༹ཏྭཱ ཀཱཡཉྩ ཛཱིཝིཏཉྩ པརིཙྩཛིཏྭཱ དུཀྑེན ནིབྦཱནཾ པརིཡེསིཏྭཱ ¶ ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ ཨནུབྷཝནྟི, ཨཱཙརིཡཱ ཝིཡ སིཔྤསུཁཾ. ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ན དུཀྑེན མིསྶཾ, ཨཉྙཾ དུཀྑཾ, ཨཉྙཾ ནིབྦཱན’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ཨེཀནྟསུཁནིབྦཱནཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ནིབྦཱནརཱུཔསཎྛཱནཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ནིབྦཱནཾ ནིབྦཱན’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, སཀྐཱ པན ཏསྶ ནིབྦཱནསྶ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ¶ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨཔྤཊིབྷཱགཾ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ, ན སཀྐཱ ནིབྦཱནསྶ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏམྤཱཧཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ན སམྤཊིཙྪཱམི, ཡཾ ཨཏྠིདྷམྨསྶ ནིབྦཱནསྶ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨཔཉྙཱཔནཾ, ཀཱརཎེན མཾ སཉྙཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཧོཏུ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཏཾ སཉྙཱཔེསྶཱམི. ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠེསོ མཧཱསམུདྡོ’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ ‘ཀིཏྟཀཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ, ཀཏི པན ཏེ སཏྟཱ, ཡེ མཧཱསམུདྡེ པཊིཝསནྟཱི’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཀིནྟི ཏསྶ བྱཱཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘སཙེ མཾ, བྷནྟེ, ཀོཙི ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ ‘ཀིཏྟཀཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ, ཀཏི པན ཏེ སཏྟཱ, ཡེ མཧཱསམུདྡེ པཊིཝསནྟཱི’ཏི, ཏམཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ ‘ཨཔུཙྪིཏབྦཾ མཾ ཏྭཾ ཨམྦྷོ པུརིས པུཙྪསི, ནེསཱ པུཙྪཱ ཀེནཙི པུཙྪིཏབྦཱ, ཋཔནཱིཡོ ཨེསོ པཉྷོ. ཨཝིབྷཏྟོ ལོཀཀྑཱཡིཀེཧི མཧཱསམུདྡོ, ན སཀྐཱ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ པརིམིནིཏུཾ སཏྟཱ ཝཱ ཡེ ཏཏྠ ཝཱསམུཔགཏཱཏི ཨེཝཱཧཾ བྷནྟེ ཏསྶ པཊིཝཙནཾ དདེཡྻ’’’ནྟི.

‘‘ཀིསྶ པན, ཏྭཾ མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིདྷམྨེ མཧཱསམུདྡེ ཨེཝཾ པཊིཝཙནཾ དདེཡྻཱསི, ནནུ ཝིགཎེཏྭཱ [མིནིཏྭཱ (ཀ.)] ཏསྶ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ ‘ཨེཏྟཀཾ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ, ཨེཏྟཀཱ ཙ སཏྟཱ མཧཱསམུདྡེ པཊིཝསནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན སཀྐཱ, བྷནྟེ, ཨཝིསཡོ ཨེསོ པཉྷོ’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིདྷམྨེ ཡེཝ མཧཱསམུདྡེ ན སཀྐཱ ཨུདཀཾ པརིགཎེཏུཾ [པརིམིནིཏུཾ (ཀ.)] སཏྟཱ ཝཱ ཡེ ཏཏྠ ཝཱསམུཔགཏཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིདྷམྨསྶེཝ ནིབྦཱནསྶ ན སཀྐཱ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ¶ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ, ཝིགཎེཡྻ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཏཏྲཱསཡེ ¶ ཙ སཏྟེ, ན ཏྭེཝ སོ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ སཀྐུཎེཡྻ ནིབྦཱནསྶ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ.

‘‘ཨཔརམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨུཏྟརིཾ ཀཱརཎཾ སུཎོཧི, ཨཏྠིདྷམྨསྶེཝ ནིབྦཱནསྶ ན སཀྐཱ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུནྟི. ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, དེཝེསུ ཨརཱུཔཀཱཡིཀཱ ནཱམ དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སུཡྻཏི ‘ཨཏྠི དེཝེསུ ཨརཱུཔཀཱཡིཀཱ ནཱམ དེཝཱ’’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཏེསཾ ཨརཱུཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི? ‘‘ན ཧི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཨརཱུཔཀཱཡིཀཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཨརཱུཔཀཱཡིཀཱ དེཝཱ, ན ཙ སཀྐཱ ཏེསཾ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིསཏྟཱནཾ ཡེཝ ཨརཱུཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ན སཀྐཱ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠིདྷམྨསྶེཝ ནིབྦཱནསྶ ན སཀྐཱ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཧོཏུ ཨེཀནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, ན ཙ སཀྐཱ ཏསྶ རཱུཔཾ ཝཱ སཎྛཱནཾ ཝཱ ཝཡཾ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨོཔམྨེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཝཱ ཧེཏུནཱ ཝཱ ནཡེན ཝཱ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ. ཨཏྠི པན, བྷནྟེ, ནིབྦཱནསྶ གུཎཾ ཨཉྙེཧི ཨནུཔཝིཊྛཾ ཀིཉྩི ཨོཔམྨནིདསྶནམཏྟ’’ནྟི? ‘‘སརཱུཔཏོ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི, གུཎཏོ པན སཀྐཱ ཀིཉྩི ཨོཔམྨནིདསྶནམཏྟཾ ¶ ཨུཔདསྶཡིཏུ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཐཱཧཾ ལབྷཱམི ནིབྦཱནསྶ གུཎཏོཔི ཨེཀདེསཔརིདཱིཔནམཏྟཾ, ཏཐཱ སཱིགྷཾ བྲཱུཧི, ནིབྦཱཔེཧི མེ ཧདཡཔརིལཱ༹ཧཾ ཝིནཡ སཱིཏལམདྷུརཝཙནམཱལུཏེནཱ’’ཏི.

‘‘པདུམསྶ, མཧཱརཱཛ, ཨེཀོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ, ཨུདཀསྶ དྭེ གུཎཱ, ཨགདསྶ ཏཡོ ¶ གུཎཱ, མཧཱསམུདྡསྶ ཙཏྟཱརོ གུཎཱ, བྷོཛནསྶ པཉྩ གུཎཱ, ཨཱཀཱསསྶ དས གུཎཱ, མཎིརཏནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ¶ , ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཏཡོ གུཎཱ, སཔྤིམཎྜསྶ ཏཡོ གུཎཱ, གིརིསིཁརསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘པདུམསྶ ཨེཀོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམོ པདུམསྶ ཨེཀོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པདུམཾ ཨནུཔལིཏྟཾ ཨུདཀེན, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སབྦཀིལེསེཧི ཨནུཔལིཏྟཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, པདུམསྶ ཨེཀོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཨུདཀསྶ དྭེ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ ཨུདཀསྶ དྭེ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ སཱིཏལཾ པརིལཱ༹ཧནིབྦཱཔནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཱིཏལཾ སབྦཀིལེསཔརིལཱ༹ཧནིབྦཱཔནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ ཀིལནྟཏསིཏཔིཔཱསིཏགྷམྨཱབྷིཏཏྟཱནཾ ཛནཔསུཔཛཱནཾ པིཔཱསཱཝིནཡནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཀཱམཏཎྷཱབྷཝཏཎྷཱཝིབྷཝཏཎྷཱཔིཔཱསཱཝིནཡནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀསྶ དྭེ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཨགདསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ ཨགདསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ¶ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨགདོ ཝིསཔཱིལི༹ཏཱནཾ སཏྟཱནཾ པཊིསརཎཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཀིལེསཝིསཔཱིལི༹ཏཱནཾ སཏྟཱནཾ པཊིསརཎཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདོ རོགཱནཾ ཨནྟཀརོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སབྦདུཀྑཱནཾ ཨནྟཀརཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདོ ཨམཏཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨམཏཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨགདསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘མཧཱསམུདྡསྶ ཙཏྟཱརོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ མཧཱསམུདྡསྶ ཙཏྟཱརོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ སུཉྙོ སབྦཀུཎཔེཧི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ནིབྦཱནཾ སུཉྙཾ སབྦཀིལེསཀུཎཔེཧི. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ ¶ , མཧཱསམུདྡསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ མཧནྟོ ཨནོརཔཱརོ, ན པརིཔཱུརཏི སབྦསཝནྟཱིཧི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ མཧནྟཾ ཨནོརཔཱརཾ, ན པཱུརཏི སབྦསཏྟེཧི. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ མཧནྟཱནཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ མཧནྟཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ ཝིམལཁཱིཎཱསཝབལཔྤཏྟཝསཱིབྷཱུཏམཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ཨཔརིམིཏཝིཝིདྷཝིཔུལཝཱིཙིཔུཔྥསཾཀུསུམིཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨཔརིམིཏཝིཝིདྷཝིཔུལཔརིསུདྡྷཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཔུཔྥསཾཀུསུམིཏཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ ཙཏུཏྠོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ ཙཏྟཱརོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘བྷོཛནསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ བྷོཛནསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཱཡུདྷཱརཎཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ ཛརཱམརཎནཱསནཏོ ཨཱཡུདྷཱརཎཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ བལཝཌྜྷནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨིདྡྷིབལཝཌྜྷནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཝཎྞཛནནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ སབྦསཏྟཱནཾ གུཎཝཎྞཛནནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ དརཐཝཱུཔསམནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ སབྦསཏྟཱནཾ སབྦཀིལེསདརཐཝཱུཔསམནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ ཙཏུཏྠོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཔཊིཝིནོདནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ སབྦསཏྟཱནཾ སབྦདུཀྑཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཔཊིཝིནོདནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ པཉྩམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཨཱཀཱསསྶ དས གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ ཨཱཀཱསསྶ དས གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ ན ཛཱཡཏི, ན ཛཱིཡཏི, ན མཱིཡཏི, ན ཙཝཏི, ན ཨུཔྤཛྫཏི, དུཔྤསཧོ, ཨཙོརཱཧརཎོ, ཨནིསྶིཏོ, ཝིཧགགམནོ, ནིརཱཝརཎོ, ཨནནྟོ. ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ན ཛཱཡཏི, ན ཛཱིཡཏི ¶ , ན མཱིཡཏི, ན ཙཝཏི, ན ཨུཔྤཛྫཏི, དུཔྤསཧཾ, ཨཙོརཱཧརཎཾ, ཨནིསྶིཏཾ, ཨརིཡགམནཾ, ནིརཱཝརཎཾ, ཨནནྟཾ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསསྶ དས གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘མཎིརཏནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ མཎིརཏནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ཀཱམདདཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཀཱམདདཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ཧཱསཀརཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཧཱསཀརཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ཨུཛྫོཏཏྟཀརཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨུཛྫོཏཏྟཀརཾ [ཨུཛྫོཏཏྠཀརཾ (སཱི. པཱི.), ཨུཛྫོཏིཏཏྠཀརཾ (སྱཱ.)]. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནཾ དུལླབྷཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ དུལླབྷཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནཾ ཨསམསུགནྡྷཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨསམསུགནྡྷཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནཾ སཛྫནཔསཏྠཾ [སབྦཛནཔསཏྠཾ (སྱཱ.)], ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨརིཡསཛྫནཔསཏྠཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘སཔྤིམཎྜསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ སཔྤིམཎྜསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜོ ཝཎྞསམྤནྣོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ གུཎཝཎྞསམྤནྣཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜོ གནྡྷསམྤནྣོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སཱིལགནྡྷསམྤནྣཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜོ རསསམྤནྣོ, ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ རསསམྤནྣཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཔྤིམཎྜསྶ ཏཡོ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘གིརིསིཁརསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམེ གིརིསིཁརསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརཾ ཨཙྩུགྒཏཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨཙྩུགཏཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརསྶ པཋམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརཾ ཨཙལཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨཙལཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརསྶ དུཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརཾ དུརདྷིརོཧཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ དུརདྷིརོཧཾ སབྦཀིལེསཱནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརསྶ ཏཏིཡོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརཾ སབྦབཱིཛཱནཾ ཨཝིརཱུཧནཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ སབྦཀིལེསཱནཾ ཨཝིརཱུཧནཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརསྶ ཙཏུཏྠོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ. པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརཾ ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནཾ ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཾ. ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརསྶ པཉྩམོ གུཎོ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛོ ¶ . ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གིརིསིཁརསྶ པཉྩ གུཎཱ ནིབྦཱནཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ནིབྦཱནརཱུཔསཎྛཱནཔཉྷོ དསམོ.

༡༡. ནིབྦཱནསཙྪིཀརཎཔཉྷོ

༡༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཏུམྷེ བྷཎཐ ‘ནིབྦཱནཾ ན ཨཏཱིཏཾ, ན ཨནཱགཏཾ, ན པཙྩུཔྤནྣཾ, ན ཨུཔྤནྣཾ ན ཨནུཔྤནྣཾ ན ཨུཔྤཱདནཱིཡ’ནྟི. ཨིདྷ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡོ ཀོཙི སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི, སོ ཨུཔྤནྣཾ སཙྪིཀརོཏི, ཨུདཱཧུ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཀོཙི, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི, སོ ན ཨུཔྤནྣཾ སཙྪིཀརོཏི, ན ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཙྪིཀརོཏི, ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ, ཡཾ སོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི.

‘‘མཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨིམཾ པཉྷཾ པཊིཙྪནྣཾ ཀཏྭཱ དཱིཔེཧི, ཝིཝཊཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དཱིཔེཧི ¶ ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ, ཡཾ ཏེ སིཀྑིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨེཏྠེཝཱཀིརཱཧི, ཨེཏྠཱཡཾ ཛནོ སམྨཱུལ༹ྷོ ཝིམཏིཛཱཏོ སཾསཡཔཀྑནྡོ, བྷིནྡེཏཾ ཨནྟོདོསསལླ’’ནྟི. ‘‘ཨཏྠེསཱ, མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནདྷཱཏུ སནྟཱ སུཁཱ པཎཱིཏཱ, ཏཾ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཛིནཱནུསིཊྛིཡཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ པཉྙཱཡ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨནྟེཝཱསིཀོ ཨཱཙརིཡཱནུསིཊྛིཡཱ ཝིཛྫཾ པཉྙཱཡ སཙྪིཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཛིནཱནུསིཊྛིཡཱ པཉྙཱཡ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི.

‘‘ཀཐཾ པན ཏཾ ནིབྦཱནཾ དཊྛབྦནྟི? ཨནཱིཏིཏོ ནིརུཔདྡཝཏོ ཨབྷཡཏོ ཁེམཏོ སནྟཏོ སུཁཏོ སཱཏཏོ པཎཱིཏཏོ སུཙིཏོ སཱིཏལཏོ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ བཧུཀཊྛཔུཉྫེན ཛལིཏཀཊྛིཏེན ཨགྒིནཱ དཡ྄ཧམཱནོ ཝཱཡཱམེན ཏཏོ མུཉྩིཏྭཱ ནིརགྒིཀོཀཱསཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ པརམསུཁཾ ལབྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ, སོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན བྱཔགཏཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔཾ པརམསུཁཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨགྒི, ཨེཝཾ ཏིཝིདྷགྒི དཊྛབྦོ; ཡཐཱ ཨགྒིགཏོ པུརིསོ, ཨེཝཾ སམྨཱཔཊིཔནྣོ དཊྛབྦོ; ཡཐཱ ནིརགྒིཀོཀཱསོ, ཨེཝཾ ནིབྦཱནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཨཧིཀུཀྐུརམནུསྶཀུཎཔསརཱིརཝལ༹ཉྫཀོཊྛཱསརཱསིགཏོ ཀུཎཔཛཊཱཛཊིཏནྟརམནུཔཝིཊྛོ ཝཱཡཱམེན ཏཏོ མུཉྩིཏྭཱ ནིཀྐུཎཔོཀཱསཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ པརམསུཁཾ ལབྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ, སོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན བྱཔགཏཀིལེསཀུཎཔཾ པརམསུཁཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུཎཔཾ, ཨེཝཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ དཊྛབྦཱ; ཡཐཱ ཀུཎཔགཏོ པུརིསོ, ཨེཝཾ སམྨཱཔཊིཔནྣོ དཊྛབྦོ; ཡཐཱ ནིཀྐུཎཔོཀཱསོ, ཨེཝཾ ནིབྦཱནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ བྷཱིཏོ ཏསིཏོ ཀམྤིཏོ ཝིཔརཱིཏཝིབྦྷནྟཙིཏྟོ ཝཱཡཱམེན ཏཏོ མུཉྩིཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཐིརཾ ཨཙལཾ ཨབྷཡཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ པརམསུཁཾ ལབྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ, སོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན བྱཔགཏབྷཡསནྟཱསཾ པརམསུཁཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷཡཾ, ཨེཝཾ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཾ པཊིཙྩ ཨཔརཱཔརཾ པཝཏྟབྷཡཾ དཊྛབྦཾ; ཡཐཱ བྷཱིཏོ པུརིསོ, ཨེཝཾ སམྨཱཔཊིཔནྣོ དཊྛབྦོ; ཡཐཱ ཨབྷཡཊྛཱནཾ, ཨེཝཾ ནིབྦཱནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཀིལིཊྛམལིནཀལལཀདྡམདེསེ པཏིཏོ ཝཱཡཱམེན ཏཾ ཀལལཀདྡམཾ ཨཔཝཱཧེཏྭཱ པརིསུདྡྷཝིམལདེསམུཔགནྟྭཱ ཏཏྠ པརམསུཁཾ ལབྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ, སོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན བྱཔགཏཀིལེསམལཀདྡམཾ པརམསུཁཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀལལཾ, ཨེཝཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ¶ དཊྛབྦོ; ཡཐཱ ཀལལགཏོ པུརིསོ, ཨེཝཾ སམྨཱཔཊིཔནྣོ དཊྛབྦོ; ཡཐཱ པརིསུདྡྷཝིམལདེསོ, ཨེཝཾ ནིབྦཱནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘ཏཉྩ པན ནིབྦཱནཾ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཀིནྟི སཙྪིཀརོཏི? ཡོ སོ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ, སོ སངྑཱརཱནཾ པཝཏྟཾ སམྨསཏི. པཝཏྟཾ སམྨསམཱནོ ཏཏྠ ཛཱཏིཾ པསྶཏི ཛརཾ པསྶཏི བྱཱདྷིཾ པསྶཏི མརཎཾ པསྶཏི, ན ཏཏྠ ཀིཉྩི སུཁཾ སཱཏཾ པསྶཏི ཨཱདིཏོཔི མཛ྄ཛྷཏོཔི པརིཡོསཱནཏོཔི. སོ ཏཏྠ ཀིཉྩི ན གཡ྄ཧཱུཔགཾ པསྶཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ དིཝསསནྟཏྟེ ཨཡོགུལེ༹ ཛལིཏེ ཏཏྟེ ཀཋིཏེ ཨཱདིཏོཔི མཛ྄ཛྷཏོཔི པརིཡོསཱནཏོཔི ན ཀིཉྩི གཡ྄ཧཱུཔགཾ པདེསཾ པསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ སངྑཱརཱནཾ པཝཏྟཾ སམྨསཏི, སོ པཝཏྟཾ སམྨསམཱནོ ཏཏྠ ཛཱཏིཾ པསྶཏི ཛརཾ པསྶཏི བྱཱདྷིཾ པསྶཏི མརཎཾ པསྶཏི, ན ཏཏྠ ཀིཉྩི སུཁཾ སཱཏཾ པསྶཏི ཨཱདིཏོཔི མཛ྄ཛྷཏོཔི པརིཡོསཱནཏོཔི. སོ ཏཏྠ [ཨིདཾ པདདྭཡཾ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] ན ཀིཉྩི གཡ྄ཧཱུཔགཾ པསྶཏི, ཏསྶ གཡ྄ཧཱུཔགཾ ¶ ཨཔསྶནྟསྶ ཙིཏྟེ ཨརཏི སཎྛཱཏི, ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ ཨོཀྐམཏི, སོ ཨཏཱཎོ ཨསརཎོ ཨསརཎཱིབྷཱུཏོ བྷཝེསུ ནིབྦིནྡཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཛལིཏཛཱལཾ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ པཝིསེཡྻ, སོ ཏཏྠ ཨཏཱཎོ ཨསརཎོ ཨསརཎཱིབྷཱུཏོ ཨགྒིམྷི ནིབྦིནྡེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏསྶ གཡ྄ཧཱུཔགཾ ཨཔསྶནྟསྶ ཙིཏྟེ ཨརཏི སཎྛཱཏི, ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ ཨོཀྐམཏི, སོ ཨཏཱཎོ ཨསརཎོ ཨསརཎཱིབྷཱུཏོ བྷཝེསུ ནིབྦིནྡཏི.

‘‘ཏསྶ པཝཏྟེ བྷཡདསྶཱཝིསྶ ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ‘སནྟཏྟཾ ཁོ པནེཏཾ པཝཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ བཧུདུཀྑཾ བཧཱུཔཱཡཱསཾ, ཡདི ཀོཙི ལབྷེཐ ཨཔྤཝཏྟཾ ཨེཏཾ སནྟཾ ཨེཏཾ པཎཱིཏཾ, ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ ཏཎྷཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’ནྟི. ཨིཏི ཧེཏཾ [ཧིཏཾ (སཱི.), ཧི ཨིདཾ (པཱི.)] ཏསྶ ཨཔྤཝཏྟེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི ¶ པཧཾསཡཏི ཏུསཡཏི [པཧཾསཱིཡཏི ཀུཧཱིཡཏི (སཱི. པཱི.)]‘པཊིལདྡྷཾ ཁོ མེ ནིསྶརཎ’ནྟི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ ཝིཔྤནཊྛོ ཝིདེསཔཀྑནྡོ ནིབྦཱཧནམགྒཾ དིསྭཱ ཏཏྠ པཀྑནྡཏི ¶ པསཱིདཏི པཧཾསཡཏི ཏུསཡཏི [པཧཾསཱིཡཏི ཀུཧཱིཡཏི (སཱི. པཱི.)] ‘པཊིལདྡྷོ མེ ནིབྦཱཧནམགྒོ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཝཏྟེ བྷཡདསྶཱཝིསྶ ཨཔྤཝཏྟེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི པཧཾསཡཏི ཏུསཡཏི [པཧཾསཱིཡཏི ཀུཧཱིཡཏི (སཱི. པཱི.)] ‘པཊིལདྡྷཾ ཁོ མེ ནིསྶརཎ’ནྟི.

‘‘སོ ཨཔྤཝཏྟཏྠཱཡ མགྒཾ ཨཱཡཱུཧཏི གཝེསཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི, ཏསྶ ཏདཏྠཾ སཏི སནྟིཊྛཏི, ཏདཏྠཾ ཝཱིརིཡཾ སནྟིཊྛཏི, ཏདཏྠཾ པཱིཏི སནྟིཊྛཏི, ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཔརཱཔརཾ མནསིཀརོཏོ པཝཏྟཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཔྤཝཏྟཾ ཨོཀྐམཏི, ཨཔྤཝཏྟམནུཔྤཏྟོ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ‘ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱི’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཝམེཏཾ ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ནིབྦཱནསཙྪིཀརཎཔཉྷོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. ནིབྦཱནསནྣིཧིཏཔཉྷོ

༡༢. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཨཏྠི སོ པདེསོ པུརཏྠིམཱཡ ཝཱ དིསཱཡ དཀྑིཎཱཡ ཝཱ དིསཱཡ པཙྪིམཱཡ ཝཱ དིསཱཡ ཨུཏྟརཱཡ ཝཱ དིསཱཡ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ ཏིརིཡཾ ཝཱ, ཡཏྠ ནིབྦཱནཾ སནྣིཧིཏ’’ནྟི? ‘‘ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, སོ པདེསོ པུརཏྠིམཱཡ ཝཱ དིསཱཡ དཀྑིཎཱཡ ཝཱ དིསཱཡ པཙྪིམཱཡ ཝཱ དིསཱཡ ཨུཏྟརཱཡ ཝཱ དིསཱཡ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ ཏིརིཡཾ ཝཱ, ཡཏྠ ནིབྦཱནཾ སནྣིཧིཏ’’ནྟི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠི ནིབྦཱནསྶ སནྣིཧིཏོཀཱསོ, ཏེན ཧི ནཏྠི ནིབྦཱནཾ? ཡེསཉྩ ཏཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ, ཏེསམྤི སཙྪིཀིརིཡཱ མིཙྪཱ, ཀཱརཎཾ ཏཏྠ ཝཀྑཱམི, ཡཐཱ, བྷནྟེ ནཱགསེན, མཧིཡཱ དྷཉྙུཊྛཱནཾ ཁེཏྟཾ ཨཏྠི, གནྡྷུཊྛཱནཾ པུཔྥཾ ཨཏྠི, པུཔྥུཊྛཱནཾ གུམྦོ ཨཏྠི, ཕལུཊྛཱནཾ རུཀྑོ ཨཏྠི, རཏནུཊྛཱནཾ ཨཱཀརོ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཡོ ཀོཙི ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ ཏཾ ཧརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡདི ¶ ནིབྦཱནཾ ཨཏྠི, ཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨུཊྛཱནོཀཱསོཔི ཨིཙྪིཏབྦོ, ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིབྦཱནསྶ ཨུཊྛཱནོཀཱསོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ནཏྠི ནིབྦཱནནྟི བྲཱུམི, ཡེསཉྩ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏཾ, ཏེསམྤི སཙྪིཀིརིཡཱ མིཙྪཱ’’ཏི.

‘‘ནཏྠི ¶ , མཧཱརཱཛ, ནིབྦཱནསྶ སནྣིཧིཏོཀཱསོ, ཨཏྠི ཙེཏཾ ནིབྦཱནཾ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཨགྒི ནཱམ, ནཏྠི ཏསྶ སནྣིཧིཏོཀཱསོ, དྭེ ཀཊྛཱནི སངྒྷཊྚེནྟོ ཨགྒིཾ ཨདྷིགཙྪཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ནིབྦཱནཾ, ནཏྠི ཏསྶ སནྣིཧིཏོཀཱསོ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི སཏྟ རཏནཱནི ནཱམ. སེཡྻཐིདཾ, ཙཀྐརཏནཾ ཧཏྠིརཏནཾ ཨསྶརཏནཾ མཎིརཏནཾ ཨིཏྠིརཏནཾ གཧཔཏིརཏནཾ པརིཎཱཡཀརཏནཾ. ན ཙ ཏེསཾ རཏནཱནཾ སནྣིཧིཏོཀཱསོ ཨཏྠི, ཁཏྟིཡསྶ པན སམྨཱཔཊིཔནྣསྶ པཊིཔཏྟིབལེན ཏཱནི རཏནཱནི ཨུཔགཙྪནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ནིབྦཱནཾ, ནཏྠི ཏསྶ སནྣིཧིཏོཀཱསོ, སམྨཱཔཊིཔནྣོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ནིབྦཱནསྶ སནྣིཧིཏོཀཱསོ མཱ ཧོཏུ, ཨཏྠི པན ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཨཏྠི ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ པན, བྷནྟེ, ཏཾ ཋཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱི’’ཏི? ‘‘སཱིལཾ, མཧཱརཱཛ, ཋཱནཾ, སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ སཀྐཡཝནེཔི ཙཱིནཝིལཱཏེཔི ཨལསནྡེཔི ནིགུམྦེཔི [ནིཀུམྦེཔི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཀཱསིཀོསལེཔི ཀསྨཱིརེཔི གནྡྷཱརེཔི ནགམུདྡྷནིཔི བྲཧྨལོཀེཔི ཡཏྠ ཀཏྠཙིཔི ཋིཏོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི ཙཀྑུམཱ ¶ པུརིསོ སཀཡཝནེཔི ཙཱིནཝིལཱཏེཔི ཨལསནྡེཔི ནིགུམྦེཔི ཀཱསིཀོསལེཔི ཀསྨཱིརེཔི གནྡྷཱརེཔི ནགམུདྡྷནིཔི བྲཧྨལོཀེཔི ཡཏྠ ཀཏྠཙིཔི ཋིཏོ ཨཱཀཱསཾ པསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ སཀཡཝནེཔི…པེ… ཡཏྠ ཀཏྠཙིཔི ཋིཏོ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, སཀཡཝནེཔི…པེ… ཡཏྠ ཀཏྠཙིཔི ཋིཏསྶ པུབྦདིསཱ ཨཏྠི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱིལེ པཏིཊྛིཏསྶ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟསྶ སཀྐཡཝནེཔི…པེ… ཡཏྠ ཀཏྠཙིཔི ཋིཏསྶ སམྨཱཔཊིཔནྣསྶ ཨཏྠི ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དེསིཏཾ ཏཡཱ ནིབྦཱནཾ, དེསིཏཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ, པརིཀྑཏཱ སཱིལགུཎཱ, དསྶིཏཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟི, ཨུསྶཱཔིཏོ དྷམྨདྡྷཛོ, སཎྛཔིཏཱ ¶ དྷམྨནེཏྟི, ཨཝཉྫྷོ སུཔྤཡུཏྟཱནཾ སམྨཱཔཡོགོ, ཨེཝམེཏཾ གཎིཝརཔཝར ཏཐཱ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི.

ནིབྦཱནསནྣིཧིཏཔཉྷོ དྭཱདསམོ.

ཝེསྶནྟརཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ དྭཱདས པཉྷཱ.

༤. ཨནུམཱནཝགྒོ

༡. ཨནུམཱནཔཉྷོ

༡. ཨཐ ¶ ¶ ¶ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཡེནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཉཱཏུཀཱམོ སོཏུཀཱམོ དྷཱརེཏུཀཱམོ ཉཱཎཱལོཀཾ དཊྛུཀཱམོ ཨཉྙཱཎཾ བྷིནྡིཏུཀཱམོ ཉཱཎཱལོཀཾ ཨུཔྤཱདེཏུཀཱམོ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ནཱསེཏུཀཱམོ ཨདྷིམཏྟཾ དྷིཏིཉྩ ཨུསྶཱཧཉྩ སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀིཾ པན བུདྡྷོ ཏཡཱ དིཊྛོ’’ཏི. ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏེ ཨཱཙརིཡེཧི བུདྡྷོ དིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ན ཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ན ཀིར ཏཡཱ བུདྡྷོ དིཊྛོ, ནཱཔི ཀིར ཏེ ཨཱཙརིཡེཧི བུདྡྷོ དིཊྛོ, ཏེན ཧི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ནཏྠི བུདྡྷོ, ན ཧེཏྠ བུདྡྷོ པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ, ཡེ ཏེ ཏཝ ཁཏྟིཡཝཾསསྶ པུབྦངྒམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ. ཀོ སཾསཡོ, ཨཏྠི པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ, ཡེ མམ ཁཏྟིཡཝཾསསྶ པུབྦངྒམཱ’’ཏི. ‘‘དིཊྛཔུབྦཱ ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡེ པན ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནུསཱསནྟི པུརོཧིཏཱ སེནཱཔཏིནོ ཨཀྑདསྶཱ མཧཱམཏྟཱ, ཏེཧི པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ དིཊྛཔུབྦཱ’’ཏི? ‘‘ན ཧི བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཡདི པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ ན དིཊྛཱ, ནཱཔི ཀིར ཏེ ཨནུསཱསཀེཧི པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ དིཊྛཱ, ཏེན ཧི ནཏྠི པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ, ན ཧེཏྠ པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ པཉྙཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘དིསྶནྟི, བྷནྟེ ནཱགསེན, པུབྦཀཱནཾ ཁཏྟིཡཱནཾ ཨནུབྷཱུཏཱནི པརིབྷོགབྷཎྜཱནི. སེཡྻཐིདཾ, སེཏཙྪཏྟཾ ¶ ཨུཎྷཱིསཾ པཱདུཀཱ ཝཱལབཱིཛནཱི ཁགྒརཏནཾ མཧཱརཧཱནི ཙ སཡནཱནི. ཡེཧི མཡཾ ཛཱནེཡྻཱམ སདྡཧེཡྻཱམ ‘ཨཏྠི པུབྦཀཱ ཁཏྟིཡཱ’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མཡམྤེཏཾ ¶ བྷགཝནྟཾ ཛཱནེཡྻཱམ སདྡཧེཡྻཱམ. ཨཏྠི ཏཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན མཡཾ ཀཱརཎེན ཛཱནེཡྻཱམ སདྡཧེཡྻཱམ ‘ཨཏྠི སོ བྷགཝཱ’ཏི. ཀཏམཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ? ཨཏྠི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨནུབྷཱུཏཱནི པརིབྷོགབྷཎྜཱནི. སེཡྻཐིདཾ, ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ¶ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, ཡེཧི སདེཝཀོ ལོཀོ ཛཱནཱཏི སདྡཧཏི ‘ཨཏྠི སོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨིམིནཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཨིམིནཱ ཧེཏུནཱ ཨིམིནཱ ནཡེན ཨིམིནཱ ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦོ ‘ཨཏྠི སོ བྷགཝཱ’ཏི.

‘‘‘བཧཱུ ཛནེ ཏཱརཡིཏྭཱ, ནིབྦུཏོ ཨུཔདྷིཀྑཡེ;

ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, ཨཏྠི སོ དྭིཔདུཏྟམོ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨོཔམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནགརཝཌྜྷཀཱི ནགརཾ མཱཔེཏུཀཱམོ པཋམཾ ཏཱཝ སམཾ ཨནུནྣཏམནོནཏཾ ཨསཀྑརཔཱསཱཎཾ ནིརུཔདྡཝམནཝཛྫཾ རམཎཱིཡཾ བྷཱུམིབྷཱགཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཡཾ ཏཏྠ ཝིསམཾ, ཏཾ སམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཁཱཎུཀཎྚཀཾ ཝིསོདྷཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ནགརཾ མཱཔེཡྻ སོབྷནཾ ཝིབྷཏྟཾ བྷཱགསོ མིཏཾ ཨུཀྐིཎྞཔརིཁཱཔཱཀཱརཾ དལ༹ྷགོཔུརཊྚཱལཀོཊྚཀཾ པུཐུཙཙྩརཙཏུཀྐསནྡྷིསིངྒྷཱཊཀཾ སུཙིསམཏལརཱཛམགྒཾ སུཝིབྷཏྟཨནྟརཱཔཎཾ ཨཱརཱམུཡྻཱནཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎིཨུདཔཱནསམྤནྣཾ བཧུཝིདྷདེཝཊྛཱནཔྤཊིམཎྜིཏཾ སབྦདོསཝིརཧིཏཾ, སོ ཏསྨིཾ ནགརེ སབྦཐཱ ཝེཔུལླཏྟཾ པཏྟེ ཨཉྙཾ དེསཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཨཐ ཏཾ ནགརཾ ཨཔརེན སམཡེན ཨིདྡྷཾ བྷཝེཡྻ ཕཱིཏཾ སུབྷིཀྑཾ ¶ ཁེམཾ སམིདྡྷཾ སིཝཾ ཨནཱིཏིཀཾ ནིརུཔདྡཝཾ ནཱནཱཛནསམཱཀུལཾ, པུཐཱུ ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶཱ སུདྡཱ ཧཏྠཱརོཧཱ ཨསྶཱརོཧཱ རཐིཀཱ པཏྟིཀཱ དྷནུགྒཧཱ ཐརུགྒཧཱ ཙེལཀཱ ཙལཀཱ པིཎྜདཱཡཀཱ ཨུགྒཱ རཱཛཔུཏྟཱ པཀྑནྡིནོ མཧཱནཱགཱ སཱུརཱ ཝམྨིནོ ཡོདྷིནོ དཱསིཀཔུཏྟཱ བྷཊིཔུཏྟཱ [དཱསཔུཏྟཱ བྷཊྚིཔུཏྟཱ (སཱི. པཱི.)] མལླཀཱ གཎཀཱ ཨཱལཱ༹རིཀཱ སཱུདཱ ཀཔྤཀཱ ནཧཱཔཀཱ ཙུནྡཱ མཱལཱཀཱརཱ སུཝཎྞཀཱརཱ སཛ྄ཛྷུཀཱརཱ སཱིསཀཱརཱ ཏིཔུཀཱརཱ ལོཧཀཱརཱ ཝཊྚཀཱརཱ ཨཡོཀཱརཱ མཎིཀཱརཱ པེསཀཱརཱ ཀུམྦྷཀཱརཱ ཝེཎུཀཱརཱ ལོཎཀཱརཱ ཙམྨཀཱརཱ རཐཀཱརཱ དནྟཀཱརཱ རཛྫུཀཱརཱ ཀོཙྪཀཱརཱ སུཏྟཀཱརཱ ཝིལཱིཝཀཱརཱ དྷནུཀཱརཱ ཛིཡཀཱརཱ ཨུསུཀཱརཱ ཙིཏྟཀཱརཱ རངྒཀཱརཱ རཛཀཱ ཏནྟཝཱཡཱ ཏུནྣཝཱཡཱ ཧེརཉྙིཀཱ དུསྶིཀཱ གནྡྷིཀཱ ཏིཎཧཱརཀཱ ཀཊྛཧཱརཀཱ བྷཏཀཱ པཎྞིཀཱ ཕལིཀཱ [ཕལླིཀཱ (སཱི. པཱི.)] མཱུལིཀཱ ཨོདནིཀཱ པཱུཝིཀཱ མཙྪིཀཱ མཾསིཀཱ མཛྫིཀཱ ནཊཀཱ ནཙྩཀཱ ལངྒྷཀཱ ཨིནྡཛཱལིཀཱ ཝེཏཱལིཀཱ མལླཱ ¶ ཚཝཌཱཧཀཱ པུཔྥཚཌྜཀཱ ཝེནཱ ནེསཱདཱ གཎིཀཱ ལཱསིཀཱ ཀུམྦྷདཱསིཡོ སཀྐཡཝནཙཱིནཝིལཱཏཱ ཨུཛྫེནཀཱ བྷཱརུཀཙྪཀཱ ཀཱསིཀོསལཱ པརནྟཀཱ མཱགདྷཀཱ སཱཀེཏཀཱ སོརེཡྻཀཱ [སོརཊྛཀཱ (སཱི. པཱི.)] པཱཝེཡྻཀཱ ཀོཊུམྦརམཱཐུརཀཱ ཨལསནྡཀསྨཱིརགནྡྷཱརཱ ཏཾ ནགརཾ ཝཱསཱཡ ¶ ཨུཔགཏཱ ནཱནཱཝིསཡིནོ ཛནཱ ནཝཾ སུཝིབྷཏྟཾ ཨདོསམནཝཛྫཾ རམཎཱིཡཾ ཏཾ ནགརཾ པསྶིཏྭཱ ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི ‘ཚེཀོ ཝཏ བྷོ སོ ནགརཝཌྜྷཀཱི, ཡོ ཨིམསྶ ནགརསྶ མཱཔེཏཱ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ བྷགཝཱ ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིསམོ ཨསདིསོ ཨཏུལོ ཨསངྑྱེཡོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨཔརིམེཡྻོ ཨམིཏགུཎོ གུཎཔཱརམིཔྤཏྟོ ཨནནྟདྷིཏི ཨནནྟཏེཛོ ཨནནྟཝཱིརིཡོ ཨནནྟབལོ བུདྡྷབལཔཱརམིཾ གཏོ ¶ སསེནམཱརཾ པརཱཛེཏྭཱ དིཊྛིཛཱལཾ པདཱལེཏྭཱ ཨཝིཛྫཾ ཁེཔེཏྭཱ ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ དྷམྨུཀྐཾ དྷཱརཡིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ དྷམྨནགརཾ མཱཔེསི.

‘‘བྷགཝཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨནགརཾ སཱིལཔཱཀཱརཾ ཧིརིཔརིཁཾ ཉཱཎདྭཱརཀོཊྛཀཾ ཝཱིརིཡཨཊྚཱལཀཾ སདྡྷཱཨེསིཀཾ སཏིདོཝཱརིཀཾ པཉྙཱཔཱསཱདཾ སུཏྟནྟཙཙྩརཾ ཨབྷིདྷམྨསིངྒྷཱཊཀཾ ཝིནཡཝིནིཙྪཡཾ སཏིཔཊྛཱནཝཱིཐིཀཾ, ཏསྶ ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, སཏིཔཊྛཱནཝཱིཐིཡཾ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཱཔཎཱ པསཱརིཏཱ ཧོནྟི. སེཡྻཐཱིདཾ, པུཔྥཱཔཎཾ གནྡྷཱཔཎཾ ཕལཱཔཎཾ ཨགདཱཔཎཾ ཨོསདྷཱཔཎཾ ཨམཏཱཔཎཾ རཏནཱཔཎཾ སབྦཱཔཎ’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ པུཔྥཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘ཨཏྠི ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨཱརམྨཎཝིབྷཏྟིཡོ ཨཀྑཱཏཱ. སེཡྻཐཱིདཾ, ཨནིཙྩསཉྙཱ དུཀྑསཉྙཱ ཨནཏྟསཉྙཱ ཨསུབྷསཉྙཱ ཨཱདཱིནཝསཉྙཱ པཧཱནསཉྙཱ ཝིརཱགསཉྙཱ ནིརོདྷསཉྙཱ སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱ སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩསཉྙཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏི ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱ ཝིནཱིལཀསཉྙཱ ཝིཔུབྦཀསཉྙཱ ཝིཙྪིདྡཀསཉྙཱ ཝིཀྑཱཡིཏཀསཉྙཱ ཝིཀྑིཏྟཀསཉྙཱ ཧཏཝིཀྑིཏྟཀསཉྙཱ ལོཧིཏཀསཉྙཱ པུལ༹ཝཀསཉྙཱ ཨཊྛིཀསཉྙཱ མེཏྟཱསཉྙཱ ཀརུཎཱསཉྙཱ མུདིཏཱསཉྙཱ ཨུཔེཀྑཱསཉྙཱ མརཎཱནུསྶཏི ཀཱཡགཏཱསཏི, ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཨཱརམྨཎཝིབྷཏྟིཡོ ཨཀྑཱཏཱ. ཏཏྠ ཡོ ཀོཙི ཛརཱམརཎཱ མུཙྩིཏུཀཱམོ, སོ ཏེསུ ཨཉྙཏརཾ ¶ ཨཱརམྨཎཾ གཎྷཱཏི, ཏེན ཨཱརམྨཎེན རཱགཱ ཝིམུཙྩཏི, དོསཱ ཝིམུཙྩཏི, མོཧཱ ཝིམུཙྩཏི, མཱནཏོ ཝིམུཙྩཏི, དིཊྛིཏོ ཝིམུཙྩཏི, སཾསཱརཾ ཏརཏི, ཏཎྷཱསོཏཾ ནིཝཱརེཏི, ཏིཝིདྷཾ མལཾ ཝིསོདྷེཏི, སབྦཀིལེསེ ཨུཔཧནྟྭཱ ཨམལཾ ཝིརཛཾ སུདྡྷཾ པཎྜརཾ ཨཛཱཏིཾ ¶ ཨཛརཾ ཨམརཾ སུཁཾ སཱིཏིབྷཱུཏཾ ཨབྷཡཾ ནགརུཏྟམཾ ནིབྦཱནནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨརཧཏྟེ ཙིཏྟཾ ཝིམོཙེཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མཧཱརཱཛ ‘བྷགཝཏོ པུཔྥཱཔཎ’ནྟི.

‘‘‘ཀམྨམཱུལཾ ¶ གཧེཏྭཱན, ཨཱཔཎཾ ཨུཔགཙྪཐ;

ཨཱརམྨཎཾ ཀིཎིཏྭཱན, ཏཏོ མུཙྩཐ མུཏྟིཡཱ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ གནྡྷཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘ཨཏྠི ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ སཱིལཝིབྷཏྟིཡོ ཨཀྑཱཏཱ, ཡེན སཱིལགནྡྷེན ཨནུལིཏྟཱ བྷགཝཏོ པུཏྟཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཱིལགནྡྷེན དྷཱུཔེནྟི སམྤདྷཱུཔེནྟི, དིསམྤི ཨནུདིསམྤི ཨནུཝཱཏམྤི པཊིཝཱཏམྤི ཝཱཡནྟི ཨཏིཝཱཡནྟི, ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཀཏམཱ ཏཱ སཱིལཝིབྷཏྟིཡོ? སརཎསཱིལཾ པཉྩངྒསཱིལཾ ཨཊྛངྒསཱིལཾ དསངྒསཱིལཾ པཉྩུདྡེསཔརིཡཱཔནྣཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ གནྡྷཱཔཎ’ནྟི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘ན པུཔྥགནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི, ན ཙནྡནཾ ཏགྒརམལླིཀཱ ཝཱ;

སཏཉྩ གནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི, སབྦཱ དིསཱ སཔྤུརིསོ པཝཱཡཏི [པཝཱཏི (སཱི. པཱི.) དྷ. པ. ༥༤ པསྶིཏབྦཾ].

‘‘‘ཙནྡནཾ ཏགརཾ ཝཱཔི, ཨུཔྤལཾ ཨཐ ཝསྶིཀཱི;

ཨེཏེསཾ གནྡྷཛཱཏཱནཾ, སཱིལགནྡྷོ ཨནུཏྟརོ.

‘‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཨཡཾ གནྡྷོ, ཡྭཱཡཾ ཏགརཙནྡནཾ;

ཡོ ཙ སཱིལཝཏཾ གནྡྷོ, ཝཱཏི དེཝེསུ ཨུཏྟམོ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཕལཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘ཕལཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨཀྑཱཏཱནི. སེཡྻཐཱིདཾ, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཀདཱགཱམིཕལཾ ཨནཱགཱམིཕལཾ ཨརཧཏྟཕལཾ སུཉྙཏཕལསམཱཔཏྟི ཨནིམིཏྟཕལསམཱཔཏྟི ཨཔྤཎིཧིཏཕལསམཱཔཏྟི ¶ . ཏཏྠ ཡོ ཀོཙི ཡཾ ¶ ཕལཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཀམྨམཱུལཾ དཏྭཱ པཏྠིཏཾ ཕལཾ ཀིཎཱཏི. ཡདི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ, ཡདི སཀདཱགཱམིཕལཾ, ཡདི ཨནཱགཱམིཕལཾ, ཡདི ཨརཧཏྟཕལཾ, ཡདི སུཉྙཏཕལསམཱཔཏྟིཾ, ཡདི ཨནིམིཏྟཕལསམཱཔཏྟིཾ, ཡདི ཨཔྤཎིཧིཏཕལསམཱཔཏྟིཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཙི པུརིསསྶ དྷུཝཕལོ ཨམྦོ བྷཝེཡྻ, སོ ན ཏཱཝ ཏཏོ ཕལཱནི པཱཏེཏི, ཡཱཝ ཀཡིཀཱ ན ཨཱགཙྪནྟི, ཨནུཔྤཏྟེ པན ཀཡིཀེ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨཱཙིཀྑཏི ‘ཨམྦྷོ པུརིས ཨེསོ ཁོ དྷུཝཕལོ ཨམྦོ, ཏཏོ ཡཾ ཨིཙྪསི, ཨེཏྟཀཾ ཕལཾ གཎྷཱཧི སལཱཊུཀཾ ཝཱ དོཝིལཾ ཝཱ ཀེསིཀཾ ཝཱ ཨཱམཾ ཝཱ པཀྐཾ ཝཱ’ཏི, སོ ཏེན ཨཏྟནཱ དིནྣམཱུལེན ཡདི སལཱཊུཀཾ ཨིཙྪཏི, སལཱཊུཀཾ གཎྷཱཏི, ཡདི དོཝིལཾ ཨིཙྪཏི, དོཝིལཾ གཎྷཱཏི, ཡདི ཀེསིཀཾ ཨིཙྪཏི, ཀེསིཀཾ གཎྷཱཏི, ཡདི ¶ ཨཱམཀཾ ཨིཙྪཏི, ཨཱམཀཾ གཎྷཱཏི, ཡདི པཀྐཾ ཨིཙྪཏི, པཀྐཾ གཎྷཱཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཡཾ ཕལཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཀམྨམཱུལཾ དཏྭཱ པཏྠིཏཾ ཕལཾ གཎྷཱཏི, ཡདི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ…པེ… ཡདི ཨཔྤཎིཧིཏཕལསམཱཔཏྟིཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ ཕལཱཔཎ’ནྟི.

‘‘‘ཀམྨམཱུལཾ ཛནཱ དཏྭཱ, གཎྷནྟི ཨམཏམྥལཾ;

ཏེན ཏེ སུཁིཏཱ ཧོནྟི, ཡེ ཀཱིཏཱ ཨམཏཔྥལ’’’ནྟི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨགདཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘ཨགདཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨཀྑཱཏཱནི, ཡེཧི ཨགདེཧི སོ བྷགཝཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཀིལེསཝིསཏོ པརིམོཙེཏི. ཀཏམཱནི པན ཏཱནི ཨགདཱནི? ཡཱནིམཱནི, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཀྑཱཏཱནི. སེཡྻཐཱིདཾ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ དུཀྑསམུདཡཾ ཨརིཡསཙྩཾ དུཀྑནིརོདྷཾ ཨརིཡསཙྩཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཨརིཡསཙྩཾ, ཏཏྠ ཡེ ཀེཙི ཨཉྙཱཔེཀྑཱ ཙཏུསཙྩཾ དྷམྨཾ སུཎནྟི, ཏེ ཛཱཏིཡཱ པརིམུཙྩནྟི ¶ , ཛརཱཡ པརིམུཙྩནྟི, མརཎཱ པརིམུཙྩནྟི, སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསེཧི པརིམུཙྩནྟི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མཧཱརཱཛ ‘བྷགཝཏོ ཨགདཱཔཎ’ནྟི.

‘‘‘ཡེ ཀེཙི ཨགདཱ ལོཀེ [ལོཀེ ཨགདཱ (པཱི.)], ཝིསཱནཾ པཊིབཱཧཀཱ;

དྷམྨཱགདསམཾ ནཏྠི, ཨེཏཾ པིཝཐ བྷིཀྑཝོ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨོསདྷཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘ཨོསདྷཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨཀྑཱཏཱནི, ཡེཧི ཨོསདྷེཧི སོ བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེ ཏིཀིཙྪཏི. སེཡྻཐཱིདཾ, ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, ཨེཏེཧི ཨོསདྷེཧི བྷགཝཱ མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱསངྐཔྤཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱཝཱཙཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱཀམྨནྟཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱཝཱཡཱམཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱསཏིཾ ཝིརེཙེཏི, མིཙྪཱསམཱདྷིཾ ཝིརེཙེཏི, ལོབྷཝམནཾ ཀཱརེཏི, དོསཝམནཾ ཀཱརེཏི, མོཧཝམནཾ ཀཱརེཏི, མཱནཝམནཾ ཀཱརེཏི, དིཊྛིཝམནཾ ཀཱརེཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱཝམནཾ ཀཱརེཏི, ཨུདྡྷཙྩཝམནཾ ཀཱརེཏི, ཐིནམིདྡྷཝམནཾ ཀཱརེཏི, ཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤཝམནཾ ཀཱརེཏི, སབྦཀིལེསཝམནཾ ཀཱརེཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ ཨོསདྷཱཔཎ’ནྟི.

‘‘‘ཡེ ¶ ཀེཙི ཨོསདྷཱ ལོཀེ, ཝིཛྫནྟི ཝིཝིདྷཱ བཧཱུ;

དྷམྨོསདྷསམཾ ནཏྠི, ཨེཏཾ པིཝཐ བྷིཀྑཝོ.

‘‘‘དྷམྨོསདྷཾ པིཝིཏྭཱན, ཨཛརཱམརཎཱ སིཡུཾ;

བྷཱཝཡིཏྭཱ ཙ པསྶིཏྭཱ, ནིབྦུཏཱ ཨུཔདྷིཀྑཡེ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨམཏཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘ཨམཏཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨཀྑཱཏཾ, ཡེན ཨམཏེན སོ བྷགཝཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨབྷིསིཉྩི ¶ , ཡེན ཨམཏེན ཨབྷིསིཏྟཱ དེཝམནུསྶཱ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎསོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསེཧི པརིམུཙྩིཾསུ. ཀཏམཾ ཏཾ ཨམཏཾ? ཡདིདཾ ཀཱཡགཏཱསཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ‘ཨམཏཾ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, པརིབྷུཉྫནྟི, ཡེ ཀཱཡགཏཱསཏིཾ པརིབྷུཉྫནྟཱི’ཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ ཨམཏཱཔཎ’ནྟི.

‘‘‘བྱཱདྷིཏཾ ཛནཏཾ དིསྭཱ, ཨམཏཱཔཎཾ པསཱརཡི;

ཀམྨེན ཏཾ ཀིཎིཏྭཱན, ཨམཏཾ ཨཱདེཐ བྷིཀྑཝོ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ རཏནཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘རཏནཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཨཀྑཱཏཱནི, ཡེཧི རཏནེཧི ཝིབྷཱུསིཏཱ བྷགཝཏོ པུཏྟཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཝིརོཙནྟི ཨོབྷཱསེནྟི པབྷཱསེནྟི ཛལནྟི པཛྫལནྟི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཾ ཨཱལོཀཾ དསྶེནྟི. ཀཏམཱནི ཏཱནི ¶ རཏནཱནི? སཱིལརཏནཾ སམཱདྷིརཏནཾ པཉྙཱརཏནཾ ཝིམུཏྟིརཏནཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནརཏནཾ པཊིསམྦྷིདཱརཏནཾ བོཛ྄ཛྷངྒརཏནཾ.

‘‘ཀཏམཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ སཱིལརཏནཾ? པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ ཙཱུལ༹སཱིལཾ མཛ྄ཛྷིམསཱིལཾ མཧཱསཱིལཾ མགྒསཱིལཾ ཕལསཱིལཾ. སཱིལརཏནེན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝིབྷཱུསིཏསྶ པུགྒལསྶ སདེཝཀོ ལོཀོ སམཱརཀོ སབྲཧྨཀོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི པཛཱ པིཧཡཏི པཏྠེཏི, སཱིལརཏནཔིལ༹ནྡྷོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ དིསམྤི ཨནུདིསམྤི ཨུདྡྷམྤི ཨདྷོཔི ཏིརིཡམྤི ཝིརོཙཏི ཨཏིཝིརོཙཏི [ཨཏིརོཙཏི (སཱི. པཱི.)], ཧེཊྛཏོ ཨཝཱིཙིཾ ཨུཔརིཏོ བྷཝགྒཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨེཏྠནྟརེ སབྦརཏནཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ [ཨཏིསཡིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཝརཱུཔཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཱིལརཏནཱནི བྷགཝཏོ རཏནཱཔཎེ པསཱརིཏཱནི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མཧཱརཱཛ ‘བྷགཝཏོ སཱིལརཏན’ནྟི.

‘‘‘ཨེཝརཱུཔཱནི ¶ ¶ སཱིལཱནི, སནྟི བུདྡྷསྶ ཨཱཔཎེ;

ཀམྨེན ཏཾ ཀིཎིཏྭཱན, རཏནཾ ཝོ པིལ༹ནྡྷཐཱ’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ སམཱདྷིརཏནཾ? སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ སམཱདྷི, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ སམཱདྷི, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརོ སམཱདྷི, སུཉྙཏོ སམཱདྷི, ཨནིམིཏྟོ སམཱདྷི, ཨཔྤཎིཧིཏོ སམཱདྷི. སམཱདྷིརཏནཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པིལ༹ནྡྷསྶ བྷིཀྑུནོ ཡེ ཏེ ཀཱམཝིཏཀྐབྱཱཔཱདཝིཏཀྐཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམཱནུདྡྷཙྩདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱཀིལེསཝཏྠཱུནི ཝིཝིདྷཱནི ཙ ཀུཝིཏཀྐཱནི, ཏེ སབྦེ སམཱདྷིཾ ཨཱསཛྫ ཝིཀིརནྟི ཝིདྷམནྟི ཝིདྡྷཾསནྟི ན སཎྛནྟི [ན སཎྛཧནྟི (སཱི.)] ན ཨུཔལིམྤནྟི [ན ཨུཔལིཔྤནྟི (སཱི. པཱི.)]. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཱརི པོཀྑརཔཏྟེ ཝིཀིརཏི ཝིདྷམཏི ཝིདྡྷཾསཏི ན སཎྛཱཏི ན ཨུཔལིམྤཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? པརིསུདྡྷཏྟཱ པདུམསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམཱདྷིརཏནཾ པིལ༹ནྡྷསྶ བྷིཀྑུནོ ཡེ ཏེ ཀཱམཝིཏཀྐབྱཱཔཱདཝིཏཀྐཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམཱནུདྡྷཙྩ དིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱཀིལེསཝཏྠཱུནི ཝིཝིདྷཱནི ཙ ཀུཝིཏཀྐཱནི, ཏེ སབྦེ སམཱདྷིཾ ཨཱསཛྫ ཝིཀིརནྟི ཝིདྷམནྟི ཝིདྡྷཾསནྟི ན སཎྛནྟི ན ཨུཔལིམྤནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? པརིསུདྡྷཏྟཱ སམཱདྷིསྶ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ སམཱདྷིརཏན’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམཱདྷིརཏནཱནི བྷགཝཏོ རཏནཱཔཎེ པསཱརིཏཱནི.

‘‘‘སམཱདྷིརཏནམཱལསྶ ¶ , ཀུཝིཏཀྐཱ ན ཛཱཡརེ;

ན ཙ ཝིཀྑིཔཏེ ཙིཏྟཾ, ཨེཏཾ ཏུམྷེ པིལ༹ནྡྷཐཱ’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཉྙཱརཏནཾ? ཡཱཡ, མཧཱརཱཛ, པཉྙཱཡ ཨརིཡསཱཝཀོ ‘ཨིདཾ ཀུསལ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨིདཾ ཨཀུསལ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨིདཾ སཱཝཛྫཾ, ཨིདཾ ཨནཝཛྫཾ, ཨིདཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨིདཾ ན སེཝིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཧཱིནཾ, ཨིདཾ པཎཱིཏཾ, ཨིདཾ ཀཎྷཾ, ཨིདཾ ¶ སུཀྐཾ, ཨིདཾ ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱག’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མཧཱརཱཛ ‘བྷགཝཏོ པཉྙཱརཏན’ནྟི.

‘‘‘པཉྙཱརཏནམཱལསྶ, ན ཙིརཾ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཁིཔྤཾ ཕསྶེཏི [ཕུསྶེཏི (སྱཱ.), པསྶཏི (ཀ.)] ཨམཏཾ, ན ཙ སོ རོཙཏེ བྷཝེ’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཝིམུཏྟིརཏནཾ’’? ‘‘ཝིམུཏྟིརཏནཾ [ཝིམུཏྟིརཏནནྟི (སཱི. པཱི.)] ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏྟཾ ཝུཙྩཏི, ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ ‘ཝིམུཏྟིརཏནཾ པིལ༹ནྡྷོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ མུཏྟཱཀལཱཔམཎིཀལཱཔཔཝཱལ༹ཀལཱཔཱབྷརཎཔྤཊིམཎྜིཏོ [པཝཱལཱ༹བྷརཎཔཊིཔཎྜིཏོ (སཱི. པཱི.)] ཨགལུཏགརཏཱལཱིསཀལོཧིཏཙནྡནཱནུལིཏྟགཏྟོ ནཱགཔུནྣཱགསཱལསལལ༹ཙམྤཀཡཱུཐིཀཱཏིམུཏྟཀཔཱཊལུཔྤལཝསྶིཀམལླིཀཱཝིཙིཏྟོ སེསཛནེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིརོཙཏི ཨཏིཝིརོཙཏི ཨོབྷཱསཏི པབྷཱསཏི སམྤབྷཱསཏི ཛལཏི པཛྫལཏི ཨབྷིབྷཝཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི མཱལཱགནྡྷརཏནཱབྷརཎེཧི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ ཝིམུཏྟིརཏནཔིལ༹ནྡྷོ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཝིམུཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིརོཙཏི ཨཏིཝིརོཙཏི ཨོབྷཱསཏི པབྷཱསཏི སམྤབྷཱསཏི ཛལཏི པཛྫལཏི ཨབྷིབྷཝཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི ཝིམུཏྟིཡཱ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨགྒཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ པིལ༹ནྡྷནཾ སབྦཔིལ༹ནྡྷནཱནཾ, ཡདིདཾ ཝིམུཏྟིཔིལ༹ནྡྷནཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ ཝིམུཏྟིརཏན’ནྟི.

‘‘‘མཎིམཱལཱདྷརཾ གེཧ, ཛནོ [གེཧཾ, ཛནོ (ཀ.)] སཱམིཾ ཨུདིཀྑཏི;

ཝིམུཏྟིརཏནམཱལནྟུ, ཨུདིཀྑནྟི སདེཝཀཱ’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ ¶ མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནརཏནཾ? པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནརཏནནྟི ¶ ཝུཙྩཏི, ཡེན ཉཱཎེན ཨརིཡསཱཝཀོ མགྒཕལནིབྦཱནཱནི པཧཱིནཀིལེསཱཝསིཊྛཀིལེསེ ཙ པཙྩཝེཀྑཏི.

‘‘‘ཡེ ཉཱཎེན བུཛ྄ཛྷནྟི, ཨརིཡཱ ཀཏཀིཙྩཏཾ;

ཏཾ ཉཱཎརཏནཾ ལདྡྷུཾ, ཝཱཡམེཐ ཛིནོརསཱ’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ པཊིསམྦྷིདཱརཏནཾ? ཙཏསྶོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཊིསམྦྷིདཱཡོ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏཱུཧི པཊིསམྦྷིདཱརཏནེཧི སམལངྐཏོ བྷིཀྑུ ཡཾ ཡཾ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི, ཡདི ཁཏྟིཡཔརིསཾ, ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ, ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ, ཡདི སམཎཔརིསཾ, ཝིསཱརདོ ཨུཔསངྐམཏི ཨམངྐུབྷཱུཏོ ཨབྷཱིརུ ཨཙྪམྦྷཱི ཨནུཏྲཱསཱི ཝིགཏལོམཧཾསོ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཡོདྷོ སངྒཱམསཱུརོ སནྣདྡྷཔཉྩཱཝུདྷོ ཨཙྪམྦྷིཏོ [ཨསམྦྷཱིཏོ (སཱི. པཱི.)] སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི, ‘སཙེ ¶ ཨམིཏྟཱ དཱུརེ བྷཝིསྶནྟི ཨུསུནཱ པཱཏཡིསྶཱམི, ཏཏོ ཨོརཏོ བྷཝིསྶནྟི སཏྟིཡཱ པཧརིསྶཱམི, ཏཏོ ཨོརཏོ བྷཝིསྶནྟི ཀཎཡེན པཧརིསྶཱམི, ཨུཔགཏཾ སནྟཾ མཎྜལགྒེན དྭིདྷཱ ཚིནྡིསྶཱམི, ཀཱཡཱུཔགཏཾ ཚུརིཀཱཡ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམཱི’ཏི [ཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམཱིཏི (སཱི.)], ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱརཏནམཎྜིཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྪམྦྷིཏོ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི. ཡོ ཀོཙི མཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདེ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཏི, ཏསྶ ཨཏྠེན ཨཏྠཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཀཱརཎེན ཀཱརཎཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཧེཏུནཱ ཧེཏུཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ནཡེན ནཡཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ནིསྶཾསཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཝིམཏིཾ ཝིཝེཙེསྶཱམི, ཏོསཡིསྶཱམི པཉྷཝེཡྻཱཀརཎེན.

‘‘ཡོ ཀོཙི མཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདེ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཏི, ཏསྶ དྷམྨེན དྷམྨཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨམཏེན ཨམཏཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨསངྑཏེན ཨསངྑཏཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ནིབྦཱནེན ནིབྦཱནཾ ཀཐཡིསྶཱམི, སུཉྙཏེན སུཉྙཏཾ ཀཐཡིསྶཱམི ¶ , ཨནིམིཏྟེན ཨནིམིཏྟཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨཔྤཎིཧིཏེན ཨཔྤཎིཧིཏཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨནེཛེན ཨནེཛཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ནིསྶཾསཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཝིམཏིཾ ཝིཝེཙེསྶཱམི, ཏོསཡིསྶཱམི པཉྷཱཝེཡྻཱཀརཎེན.

‘‘ཡོ ¶ ཀོཙི མཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདེ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཏི, ཏསྶ ནིརུཏྟིཡཱ ནིརུཏྟིཾ ཀཐཡིསྶཱམི, པདེན པདཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨནུཔདེན ཨནུཔདཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨཀྑརེན ཨཀྑརཾ ཀཐཡིསྶཱམི, སནྡྷིཡཱ སནྡྷིཾ ཀཐཡིསྶཱམི, བྱཉྫནེན བྱཉྫནཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨནུབྱཉྫནེན ཨནུབྱཉྫནཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཝཎྞེན ཝཎྞཾ ཀཐཡིསྶཱམི, སརེན སརཾ ཀཐཡིསྶཱམི, པཉྙཏྟིཡཱ པཉྙཏྟིཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཝོཧཱརེན ཝོཧཱརཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ནིསྶཾསཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཝིམཏིཾ ཝིཝེཙེསྶཱམི, ཏོསཡིསྶཱམི པཉྷཝེཡྻཱཀརཎེན.

‘‘ཡོ ཀོཙི མཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདེ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཏི, ཏསྶ པཊིབྷཱནེན པཊིབྷཱནཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨོཔམྨེན ཨོཔམྨཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ལཀྑཎེན ལཀྑཎཾ ཀཐཡིསྶཱམི, རསེན རསཾ ཀཐཡིསྶཱམི, ནིསྶཾསཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཝིམཏིཾ ཝིཝེཙེསྶཱམི, ཏོསཡིསྶཱམི པཉྷཝེཡྻཱཀརཎེནཱཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ པཊིསམྦྷིདཱརཏན’ནྟི.

‘‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཀིཎིཏྭཱན, ཉཱཎེན ཕསྶཡེཡྻ ཡོ;

ཨཙྪམྦྷིཏོ ཨནུབྦིགྒོ, ཨཏིརོཙཏི སདེཝཀེ’ཏི.

‘‘ཀཏམཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ བོཛ྄ཛྷངྒརཏནཾ? སཏྟིམེ, མཧཱརཱཛ, བོཛ྄ཛྷངྒཱ, སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ¶ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ. ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, སཏྟཧི བོཛ྄ཛྷངྒརཏནེཧི པཊིམཎྜིཏོ བྷིཀྑུ སབྦཾ ཏམཾ ཨབྷིབྷུཡྻ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨོབྷཱསེཏི པབྷཱསེཏི ཨཱལོཀཾ ཛནེཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ བོཛ྄ཛྷངྒརཏན’ནྟི.

‘‘‘བོཛ྄ཛྷངྒརཏནམཱལསྶ ¶ , ཨུཊྛཧནྟི [ཨུཔཊྛཧནྟི (ཀ.), ཨུདིཀྑནྟི (སྱཱ.)] སདེཝཀཱ;

ཀམྨེན ཏཾ ཀིཎིཏྭཱན, རཏནཾ ཝོ པིལ༹ནྡྷཐཱ’’’ཏི.

‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཀཏམཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སབྦཱཔཎ’’ནྟི? ‘‘སབྦཱཔཎཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ སཱརཱིརིཀཱནི པཱརིབྷོགིཀཱནི ཙེཏིཡཱནི སངྒྷརཏནཉྩ. སབྦཱཔཎེ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཛཱཏིསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, བྷོགསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, ཨཱཡུསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, ཨཱརོགྱསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, ཝཎྞསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, པཉྙཱསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, མཱནུསིཀསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, དིབྦསམྤཏྟི པསཱརིཏཱ, ནིབྦཱནསམྤཏྟི ¶ པསཱརིཏཱ. ཏཏྠ ཡེ ཏཾ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི, ཏེ ཀམྨམཱུལཾ དཏྭཱ པཏྠིཏཔཏྠིཏཾ སམྤཏྟིཾ ཀིཎནྟི, ཀེཙི སཱིལསམཱདཱནེན ཀིཎནྟི, ཀེཙི ཨུཔོསཐཀམྨེན ཀིཎནྟི, ཨཔྤམཏྟཀེནཔི ཀམྨམཱུལེན ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔཎིཀསྶ ཨཱཔཎེ ཏིལམུགྒམཱསེ པརིཏྟཀེནཔི ཏཎྜུལམུགྒམཱསེན ཨཔྤཀེནཔི མཱུལེན ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ གཎྷནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ སབྦཱཔཎེ ཨཔྤམཏྟཀེནཔི ཀམྨམཱུལེན ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ སམྤཏྟིཡོ པཊིལབྷནྟི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, ‘བྷགཝཏོ སབྦཱཔཎ’ནྟི.

‘‘‘ཨཱཡུ ཨརོགཏཱ ཝཎྞཾ, སགྒཾ ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱ;

ཨསངྑཏཉྩ ཨམཏཾ, ཨཏྠི སབྦཱཔཎེ ཛིནེ.

‘‘‘ཨཔྤེན བཧུཀེནཱཔི, ཀམྨམཱུལེན གཡ྄ཧཏི;

ཀིཎིཏྭཱ སདྡྷཱམཱུལེན, སམིདྡྷཱ ཧོཐ བྷིཀྑཝོ’ཏི.

‘‘བྷགཝཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨནགརེ ཨེཝརཱུཔཱ ཛནཱ པཊིཝསནྟི, སུཏྟནྟིཀཱ ཝེནཡིཀཱ ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ དྷམྨཀཐིཀཱ ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ དཱིགྷབྷཱཎཀཱ མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ སཾཡུཏྟབྷཱཎཀཱ ¶ ཨངྒུཏྟརབྷཱཎཀཱ ཁུདྡཀབྷཱཎཀཱ སཱིལསམྤནྣཱ སམཱདྷིསམྤནྣཱ པཉྙཱསམྤནྣཱ བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱརཏཱ ཝིཔསྶཀཱ སདཏྠམནུཡུཏྟཱ ཨཱརཉྙིཀཱ རུཀྑམཱུལིཀཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀཱ པལཱལཔུཉྫིཀཱ སོསཱནིཀཱ ¶ ནེསཛྫིཀཱ པཊིཔནྣཀཱ ཕལཊྛཱ སེཀྑཱ ཕལསམངྒིནོ སོཏཱཔནྣཱ སཀདཱགཱམིནོ ཨནཱགཱམིནོ ཨརཧནྟོ ཏེཝིཛྫཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཨིདྡྷིམནྟོ པཉྙཱཡ པཱརམིཾགཏཱ སཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒཝརཛྷཱནཝིམོཀྑརཱུ པཱརཱུཔསནྟསུཁསམཱཔཏྟིཀུསལཱ, ཏེཧི ཨརཧནྟེཧི ཨཱཀུལཾ སམཱཀུལཾ ཨཱཀིཎྞཾ སམཱཀིཎྞཾ ནལ༹ཝནསརཝནམིཝ དྷམྨནགརཾ ཨཧོསི. བྷཝཏཱིཧ –

‘‘‘ཝཱིཏརཱགཱ ཝཱིཏདོསཱ, ཝཱིཏམོཧཱ ཨནཱསཝཱ;

ཝཱིཏཏཎྷཱ ཨནཱདཱནཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཨཱརཉྙིཀཱ དྷུཏདྷརཱ, ཛྷཱཡིནོ ལཱུཁཙཱིཝརཱ;

ཝིཝེཀཱབྷིརཏཱ དྷཱིརཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ནེསཛྫིཀཱ སནྠཏིཀཱ, ཨཐོཔི ཋཱནཙངྐམཱ;

པཾསུཀཱུལདྷརཱ སབྦེ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཏིཙཱིཝརདྷརཱ ¶ སནྟཱ, ཙམྨཁཎྜཙཏུཏྠཀཱ;

རཏཱ ཨེཀཱསནེ ཝིཉྙཱུ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཨཔྤིཙྪཱ ནིཔཀཱ དྷཱིརཱ, ཨཔྤཱཧཱརཱ ཨལོལུཔཱ;

ལཱབྷཱལཱབྷེན སནྟུཊྛཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏཱ དྷཱིརཱ, སནྟཙིཏྟཱ སམཱཧིཏཱ;

ཨཱཀིཉྩཉྙཾ པཏྠཡཱནཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘པཊིཔནྣཱ ཕལཊྛཱ ཙ, སེཀྑཱ ཕལསམངྒིནོ;

ཨཱསཱིསཀཱ [ཨཱསིཾསཀཱ (སཱི. པཱི.)] ཨུཏྟམཏྠཾ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘སོཏཱཔནྣཱ ཙ ཝིམལཱ, སཀདཱགཱམིནོ ཙ ཡེ;

ཨནཱགཱམཱི ཙ ཨརཧནྟོ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘སཏིཔཊྛཱནཀུསལཱ ¶ , བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱརཏཱ;

ཝིཔསྶཀཱ དྷམྨདྷརཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཨིདྡྷིཔཱདེསུ ¶ ཀུསལཱ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱརཏཱ;

སམྨཔྤདྷཱནཱནུཡུཏྟཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟཱ, པེཏྟིཀེ གོཙརེ རཏཱ;

ཨནྟལིཀྑམྷི ཙརཎཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ མིཏབྷཱཎཱི, གུཏྟདྭཱརཱ སུསཾཝུཏཱ;

སུདནྟཱ ཨུཏྟམེ དམྨེ [དྷམྨེ (སཱི. པཱི.)], དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཙ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏཱ;

པཉྙཱཡ པཱརམིཔྤཏྟཱ, དྷམྨནགརེ ཝསནྟི ཏེ’ཏི.

‘‘ཡེ ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཨཔརིམིཏཉཱཎཝརདྷརཱ ཨསངྒཱ ཨཏུལགུཎཱ [ཨཏུལིཡགུཎཱ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཨཏུལཡསཱ ཨཏུལབལཱ ཨཏུལཏེཛཱ དྷམྨཙཀྐཱནུཔྤཝཏྟཀཱ པཉྙཱཔཱརམིཾ གཏཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘དྷམྨསེནཱཔཏིནོ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཨིདྡྷིམནྟོ ཨདྷིགཏཔྤཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཝེསཱརཛྫཱ གགནཙརཱ དུརཱསདཱ དུཔྤསཧཱ ཨནཱལམྦཙརཱ སསཱགརམཧིདྷརཔཐཝིཀམྤཀོ ཙནྡསཱུརིཡཔརིམཛྫཀཱ ཝིཀུབྦནཱདྷིཊྛཱནཱབྷིནཱིཧཱརཀུསལཱ ཨིདྡྷིཡཱ ¶ པཱརམིཾ གཏཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘པུརོཧིཏཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ དྷུཏངྒམནུགཏཱ ཨཔྤིཙྪཱ སནྟུཊྛཱ ཝིཉྙཏྟིམནེསནཛིགུཙྪཀཱ པིཎྜཱཡ སཔདཱནཙཱརིནོ བྷམརཱཝ གནྡྷམནུགྷཱཡིཏྭཱ པཝིསནྟི ཝིཝིཏྟཀཱནནཾ, ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑཱ ཨརཧཏྟམནུཔྤཏྟཱ དྷུཏངྒགུཎེ ཨགྒནིཀྑིཏྟཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘ཨཀྑདསྶཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ པརིསུདྡྷཱ ཝིམལཱ ནིཀྐིལེསཱ ཙུཏཱུཔཔཱཏཀུསལཱ དིབྦཙཀྑུམྷི ¶ པཱརམིཾ གཏཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘ནགརཛོཏཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བཧུསྶུཏཱ ¶ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ སིཐིལདྷནིཏདཱིགྷརསྶགརུཀལཧུཀཀྑརཔརིཙྪེདཀུསལཱ ནཝངྒསཱསནདྷརཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘དྷམྨརཀྑཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཝིནཡཉྙཱུ ཝིནཡཀོཝིདཱ ཋཱནཱཊྛཱནཀུསལཱ [ནིདཱནཔཋནཀུསལཱ (སཱི. པཱི.), ནིདཱནཝཏྠུཀུསལཱ (སྱཱ.)] ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིགརུཀལཧུཀསཏེཀིཙྪཨཏེཀིཙྪཝུཊྛཱནདེསནཱནིགྒཧ- པཊིཀམྨཨོསཱརཎནིསྶཱརཎཔཊིསཱརཎཀུསལཱ ཝིནཡེ པཱརམིཾ གཏཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘རཱུཔརཀྑཱ’ཏི [རཱུཔདཀྑཱཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཝིམུཏྟིཝརཀུསུམམཱལབདྡྷཱ ཝརཔཝརམཧགྒྷསེཊྛབྷཱཝམནུཔྤཏྟཱ བཧུཛནཀནྟམབྷིཔཏྠིཏཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘པུཔྥཱཔཎིཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཙཏུསཙྩཱབྷིསམཡཔྤཊིཝིདྡྷཱ དིཊྛསཙྩཱ ཝིཉྙཱཏསཱསནཱ ཙཏཱུསུ སཱམཉྙཕལེསུ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪཱ པཊིལདྡྷཕལསུཁཱ ཨཉྙེསམྤི པཊིཔནྣཱནཾ ཏེ ཕལེ སཾཝིབྷཛནྟི, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘ཕལཱཔཎིཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ ¶ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ སཱིལསཾཝརགནྡྷམནུལིཏྟཱ [སཱིལཝརསུགནྡྷམནུལིཏྟཱ (སཱི. པཱི.)] ཨནེཀཝིདྷབཧུགུཎདྷརཱ ཀིལེསམལདུགྒནྡྷཝིདྷམཀཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘གནྡྷཱཔཎིཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ དྷམྨཀཱམཱ པིཡསམུདཱཧཱརཱ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫཱ ཨརཉྙགཏཱཔི རུཀྑམཱུལགཏཱཔི སུཉྙཱགཱརགཏཱཔི དྷམྨཝརརསཾ པིཝནྟི, ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ དྷམྨཝརརསམོགཱལ༹ྷཱ ཨདྷིམཏྟཔཊིབྷཱནཱ དྷམྨེསུ དྷམྨེསནཔྤཊིཔནྣཱ ཨིཏོ ཝཱ ཏཏོ ཝཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཨཔྤིཙྪཀཐཱ སནྟུཊྛིཀཐཱ པཝིཝེཀཀཐཱ ཨསཾསགྒཀཐཱ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཀཐཱ སཱིལཀཐཱ སམཱདྷིཀཐཱ ¶ པཉྙཱཀཐཱ ཝིམུཏྟིཀཐཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀཐཱ ¶ , ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ ཏཾ ཀཐཱརསཾ པིཝནྟི, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘སོཎྜཱ པིཔཱསཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ ཛཱགརིཡཱནུཡོགམནུཡུཏྟཱ ནིསཛྫཊྛཱནཙངྐམེཧི རཏྟིནྡིཝཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟི, བྷཱཝནཱནུཡོགམནུཡུཏྟཱ ཀིལེསཔཊིབཱཧནཱཡ སདཏྠཔྤསུཏཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘ནགརགུཏྟིཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨཏྠཏོ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ ནཡཏོ ཙ ཀཱརཎཏོ ཙ ཧེཏུཏོ ཙ ཨུདཱཧརཎཏོ ཙ ཝཱཙེནྟི ཨནུཝཱཙེནྟི བྷཱསནྟི ཨནུབྷཱསནྟི, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘དྷམྨཱཔཎིཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ དྷམྨརཏནབྷོགེན ཨཱགམཔརིཡཏྟིསུཏབྷོགེན བྷོགིནོ དྷནིནོ ནིདྡིཊྛསརབྱཉྫནལཀྑཎཔྤཊིཝེདྷཱ ཝིཉྙཱུ ཕརཎཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘དྷམྨསེཊྛིནོ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཨུལཱ༹རདེསནཱཔཊིཝེདྷཱ པརིཙིཎྞཱརམྨཎཝིབྷཏྟིནིདྡེསཱ སིཀྑཱགུཎཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨེཝརཱུཔཱ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ དྷམྨནགརེ ‘ཝིསྶུཏདྷམྨིཀཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི.

‘‘ཨེཝཾ སུཝིབྷཏྟཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏོ དྷམྨནགརཾ ཨེཝཾ སུམཱཔིཏཾ ཨེཝཾ སུཝིཧིཏཾ ཨེཝཾ སུཔརིཔཱུརིཏཾ ཨེཝཾ སུཝཝཏྠཱཔིཏཾ ཨེཝཾ སུརཀྑིཏཾ ཨེཝཾ སུགོཔིཏཾ ཨེཝཾ ¶ དུཔྤསཡ྄ཧཾ པཙྩཏྠིཀེཧི པཙྩཱམིཏྟེཧི, ཨིམིནཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎེན ཨིམིནཱ ཧེཏུནཱ ཨིམིནཱ ནཡེན ཨིམིནཱ ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ ཨཏྠི སོ བྷགཝཱཏི.

‘‘‘ཡཐཱཔི ནགརཾ དིསྭཱ, སུཝིབྷཏྟཾ མནོརམཾ;

ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, ཝཌྜྷཀིསྶ མཧཏྟནཾ.

‘‘‘ཏཐེཝ ལོཀནཱཐསྶ, དིསྭཱ དྷམྨཔུརཾ ཝརཾ;

ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, ཨཏྠི སོ བྷགཝཱ ཨིཏི.

‘‘‘ཨནུམཱནེན ¶ ¶ ཛཱནནྟི, ཨཱུམིཾ དིསྭཱན སཱགརེ;

ཡཐཱཡཾ དིསྶཏེ ཨཱུམི, མཧནྟོ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘‘ཏཐཱ བུདྡྷཾ སོཀནུདཾ, སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཾ;

ཏཎྷཀྑཡམནུཔྤཏྟཾ, བྷཝསཾསཱརམོཙནཾ.

‘‘‘ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, ཨཱུམིཾ དིསྭཱ སདེཝཀེ;

ཡཐཱ དྷམྨཱུམིཝིཔྥཱརོ, ཨགྒོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘‘ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, དིསྭཱ ཨཙྩུགྒཏཾ གིརིཾ;

ཡཐཱ ཨཙྩུགྒཏོ ཨེསོ, ཧིམཝཱ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘‘ཏཐཱ དིསྭཱ དྷམྨགིརིཾ, སཱིཏཱིབྷཱུཏཾ ནིརཱུཔདྷིཾ;

ཨཙྩུགྒཏཾ བྷགཝཏོ, ཨཙལཾ སུཔྤཏིཊྛིཏཾ.

‘‘‘ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, དིསྭཱན དྷམྨཔབྦཏཾ;

ཏཐཱ ཧི སོ མཧཱཝཱིརོ, ཨགྒོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘‘ཡཐཱཔི གཛརཱཛསྶ, པདཾ དིསྭཱན མཱནུསཱ;

ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, མཧཱ ཨེསོ གཛོ ཨིཏི.

‘‘‘ཏཐེཝ བུདྡྷནཱགསྶ, པདཾ དིསྭཱ ཝིབྷཱཝིནོ;

ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, ཨུལཱ༹རོ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘‘ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, བྷཱིཏེ དིསྭཱན ཀུམྨིགེ;

མིགརཱཛསྶ སདྡེན, བྷཱིཏཱམེ ཀུམྨིགཱ ཨིཏི.

‘‘‘ཏཐེཝ ཏིཏྠིཡེ དིསྭཱ, ཝིཏྠཏེ བྷཱིཏམཱནསེ;

ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, དྷམྨརཱཛེན གཛྫིཏཾ.

‘‘‘ནིབྦུཏཾ ¶ ¶ པཐཝིཾ དིསྭཱ, ཧརིཏཔཏྟཾ མཧོདིཀཾ;

ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, མཧཱམེགྷེན ནིབྦུཏཾ.

‘‘‘ཏཐེཝིམཾ ཛནཾ དིསྭཱ, ཨཱམོདིཏཔམོདིཏཾ;

ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, དྷམྨམེགྷེན ཏཔྤིཏཾ.

‘‘‘ལགྒཾ དིསྭཱ བྷུསཾ པངྐཾ, ཀལལདྡགཏཾ མཧིཾ;

ཨནུམཱནེན ཛཱནནྟི, ཝཱརིཀྑནྡྷོ མཧཱ གཏོ.

‘‘‘ཏཐེཝིམཾ ཛནཾ དིསྭཱ, རཛཔངྐསམོཧིཏཾ;

ཝཧིཏཾ དྷམྨནདིཡཱ, ཝིསཊྛཾ དྷམྨསཱགརེ.

‘‘‘དྷམྨཱམཏགཏཾ དིསྭཱ, སདེཝཀམིམཾ མཧིཾ;

ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, དྷམྨཀྑནྡྷོ མཧཱ གཏོ.

‘‘‘ཨནུམཱནེན ¶ ཛཱནནྟི, གྷཱཡིཏྭཱ གནྡྷམུཏྟམཾ;

ཡཐཱཡཾ ཝཱཡཏེ གནྡྷོ, ཧེསྶནྟི པུཔྥིཏཱ དུམཱ.

‘‘‘ཏཐེཝཱཡཾ སཱིལགནྡྷོ, པཝཱཡཏི སདེཝཀེ;

ཨནུམཱནེན ཉཱཏབྦཾ, ཨཏྠི བུདྡྷོ ཨནུཏྟརོ’ཏི.

‘‘ཨེཝརཱུཔེན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཎསཏེན ཀཱརཎསཧསྶེན ཧེཏུསཏེན ཧེཏུསཧསྶེན ནཡསཏེན ནཡསཧསྶེན ཨོཔམྨསཏེན ཨོཔམྨསཧསྶེན སཀྐཱ བུདྡྷབལཾ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དཀྑོ མཱལཱཀཱརོ ནཱནཱཔུཔྥརཱསིམྷཱ ཨཱཙརིཡཱནུསིཊྛིཡཱ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརེན ཝིཙིཏྟཾ མཱལཱགུཎརཱསིཾ ཀརེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ བྷགཝཱ ཝིཙིཏྟཔུཔྥརཱསི ཝིཡ ཨནནྟགུཎོ ཨཔྤམེཡྻགུཎོ, ཨཧམེཏརཧི ཛིནསཱསནེ མཱལཱཀཱརོ ཝིཡ པུཔྥགནྠཀོ པུབྦཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཱནཾ མགྒེནཔི མཡ྄ཧཾ བུདྡྷིབལེནཔི ཨསངྑྱེཡྻེནཔི ཀཱརཎེན ཨནུམཱནེན བུདྡྷབལཾ དཱིཔཡིསྶཱམི, ཏྭཾ པནེཏྠ ཚནྡཾ ཛནེཧི སཝནཱཡཱ’’ཏི.

‘‘དུཀྐརཾ ¶ , བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཉྙེསཾ ཨེཝརཱུཔེན ཀཱརཎེན ཨནུམཱནེན བུདྡྷབལཾ ཨུཔདསྶཡིཏུཾ, ནིབྦུཏོསྨི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཏུམྷཱཀཾ པརམཝིཙིཏྟེན པཉྷཝེཡྻཱཀརཎེནཱ’’ཏི.

ཨནུམཱནཔཉྷོ པཋམོ.

༢. དྷུཏངྒཔཉྷོ

‘‘པསྶཏཱརཉྙཀེ ¶ ¶ བྷིཀྑཱུ, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷེ དྷུཏེ གུཎེ;

པུན པསྶཏི གིཧཱི རཱཛཱ, ཨནཱགཱམིཕལེ ཋིཏེ.

‘‘ཨུབྷོཔི ཏེ ཝིལོཀེཏྭཱ, ཨུཔྤཛྫི སཾསཡོ མཧཱ;

བུཛ྄ཛྷེཡྻ ཙེ གིཧཱི དྷམྨེ, དྷུཏངྒཾ ནིཔྥལཾ སིཡཱ.

‘‘པརཝཱདིཝཱདམཐནཾ, ནིཔུཎཾ པིཊཀཏྟཡེ;

ཧནྡ པུཙྪེ ཀཐིསེཊྛཾ, སོ མེ ཀངྑཾ ཝིནེསྶཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཡེནཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགསེནཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨཏྠི ཀོཙི གིཧཱི ཨགཱརིཀོ ཀཱམབྷོགཱི པུཏྟདཱརསམྦཱདྷསཡནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོནྟོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརཡནྟོ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟོ མཎིམུཏྟཱཀཉྩནཝིཙིཏྟམོལི༹བདྡྷོ ཡེན སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏ’’ནྟི?

‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཉྙེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ སཏཱནི ན སཧསྶཾ ན སཏསཧསྶཾ ན ཀོཊིསཏཾ ན ཀོཊིསཧསྶཾ ན ཀོཊིསཏསཧསྶཾ, ཏིཊྛཏུ མཧཱརཱཛ དསནྣཾ ཝཱིསཏིཡཱ སཏསྶ སཧསྶསྶ ཨབྷིསམཡོ, ཀཏམེན ཏེ པརིཡཱཡེན ཨནུཡོགཾ དམྨཱི’’ཏི.

‘‘ཏྭམེཝེཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏེནཧི ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཀཐཡིསྶཱམི སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ སཏསཧསྶེན ¶ ཝཱ ཀོཊིཡཱ ཝཱ ཀོཊིསཏེན ཝཱ ཀོཊིསཧསྶེན ཝཱ ཀོཊིསཏསཧསྶེན ཝཱ, ཡཱ ཀཱཙི ནཝངྒེ བུདྡྷཝཙནེ སལླེཁིཏཱཙཱརཔྤཊིཔཏྟིདྷུཏཝརངྒགུཎནིསྶིཏཱ ¶ [དྷུཏཝརངྒགུཎནིསྶིཏཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཐཱ, ཏཱ སབྦཱ ཨིདྷ སམོསརིསྶནྟི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནིནྣུནྣཏསམཝིསམཐལཱཐལདེསབྷཱགེ ཨབྷིཝུཊྛཾ ཨུདཀཾ, སབྦཾ ཏཾ ཏཏོ ཝིནིགལི༹ཏྭཱ མཧོདདྷིཾ སཱགརཾ སམོསརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སམྤཱདཀེ སཏི ཡཱ ཀཱཙི ནཝངྒེ བུདྡྷཝཙནེ སལླེཁིཏཱཙཱརཔྤཊིཔཏྟིདྷུཏངྒགུཎདྷརནིསྶིཏཱ ཀཐཱ, ཏཱ སབྦཱ ཨིདྷ སམོསརིསྶནྟི.

‘‘མཡ྄ཧམྤེཏྠ ¶ , མཧཱརཱཛ, པརིབྱཏྟཏཱཡ བུདྡྷིཡཱ ཀཱརཎཔརིདཱིཔནཾ སམོསརིསྶཏི, ཏེནེསོ ཨཏྠོ སུཝིབྷཏྟོ ཝིཙིཏྟོ པརིཔུཎྞོ པརིསུདྡྷོ སམཱནཱིཏོ བྷཝིསྶཏི. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུསལོ ལེཁཱཙརིཡོ ཨནུསིཊྛོ ལེཁཾ ཨོསཱརེནྟོ ཨཏྟནོ བྱཏྟཏཱཡ བུདྡྷིཡཱ ཀཱརཎཔརིདཱིཔནེན ལེཁཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨེཝཾ སཱ ལེཁཱ སམཏྟཱ པརིཔུཎྞཱ ཨནཱུནིཀཱ བྷཝིསྶཏི. ཨེཝམེཝ མཡ྄ཧམྤེཏྠ པརིབྱཏྟཏཱཡ བུདྡྷིཡཱ ཀཱརཎཔརིདཱིཔནཾ སམོསརིསྶཏི, ཏེནེསོ ཨཏྠོ སུཝིབྷཏྟོ ཝིཙིཏྟོ པརིཔུཎྞོ པརིསུདྡྷོ སམཱནཱིཏོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ནགརེ, མཧཱརཱཛ, སཱཝཏྠིཡཱ པཉྩཀོཊིམཏྟཱ ཨརིཡསཱཝཀཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱཡོ སཏྟཔཎྞཱསསཧསྶཱནི ཏཱིཎི ཙ སཏསཧསྶཱནི ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛིཏཱ, ཏེ སབྦེཔི གིཧཱི ཡེཝ, ན པབྦཛིཏཱ. པུན ཏཏྠེཝ ཀཎྜམྦམཱུལེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡེ ཝཱིསཏི པཱཎཀོཊིཡོ ཨབྷིསམིཾསུ, པུན ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདེ [མཧཱརཱཧུལོཝཱདེ (སཱི. པཱི.)], མཧཱམངྒལསུཏྟནྟེ, སམཙིཏྟཔརིཡཱཡེ, པརཱབྷཝསུཏྟནྟེ, པུརཱབྷེདསུཏྟནྟེ, ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟནྟེ, ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟནྟེ, མཧཱབྱཱུཧསུཏྟནྟེ, ཏུཝཊཀསུཏྟནྟེ, སཱརིཔུཏྟསུཏྟནྟེ གཎནཔཐམཏཱིཏཱནཾ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

‘‘ནགརེ རཱཛགཧེ པཉྙཱསསཧསྶཱནི ཏཱིཎི ཙ སཏསཧསྶཱནི ཨརིཡསཱཝཀཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱཡོ, པུན ཏཏྠེཝ དྷནཔཱལཧཏྠིནཱགདམནེ ནཝུཏི པཱཎཀོཊིཡོ, པཱརཱཡནསམཱགམེ པཱསཱཎཀཙེཏིཡེ ཙུདྡས པཱཎཀོཊིཡོ, པུན ཨིནྡསཱལགུཧཱཡཾ ཨསཱིཏི དེཝཏཱཀོཊིཡོ, པུན བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ ¶ མིགདཱཡེ པཋམེ དྷམྨདེསནེ ཨཊྛཱརས བྲཧྨཀོཊིཡོ ཨཔརིམཱཎཱ ཙ དེཝཏཱཡོ, པུན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡཾ ཨབྷིདྷམྨདེསནཱཡ ཨསཱིཏི དེཝཏཱཀོཊིཡོ, དེཝོརོཧཎེ སངྐསྶནགརདྭཱརེ ལོཀཝིཝརཎཔཱཊིཧཱརིཡེ པསནྣཱནཾ ནརམརཱུནཾ ཏིཾས ཀོཊིཡོ ཨབྷིསམིཾསུ.

པུན སཀྐེསུ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ བུདྡྷཝཾསདེསནཱཡ མཧཱསམཡསུཏྟནྟདེསནཱཡ ཙ གཎནཔཐམཏཱིཏཱནཾ ¶ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི ¶ . པུན སུམནམཱལཱཀཱརསམཱགམེ, གརཧདིནྣསམཱགམེ, ཨཱནནྡསེཊྛིསམཱགམེ, ཛམྦུཀཱཛཱིཝཀསམཱགམེ, མཎྜུཀདེཝཔུཏྟསམཱགམེ, མཊྛཀུཎྜལིདེཝཔུཏྟསམཱགམེ, སུལསཱནགརསོབྷིནིསམཱགམེ, སིརིམཱནགརསོབྷིནིསམཱགམེ, པེསཀཱརདྷཱིཏུསམཱགམེ, ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱསམཱགམེ, སཱཀེཏབྲཱཧྨཎསྶ ཨཱལཱ༹ཧནདསྶནསམཱགམེ, སཱུནཱཔརནྟཀསམཱགམེ, སཀྐཔཉྷསམཱགམེ, ཏིརོཀུཊྚསམཱགམེ [ཏིརོཀུཌྜསམཱགམེ (སཱི. པཱི.)], རཏནསུཏྟསམཱགམེ པཙྩེཀཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཡཱཝཏཱ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ ལོཀེ ཨཊྛཱསི, ཏཱཝ ཏཱིསུ མཎྜལེསུ སོལ༹སསུ མཧཱཛནཔདེསུ ཡཏྠ ཡཏྠ བྷགཝཱ ཝིཧཱསི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན དྭེ ཏཡོ ཙཏྟཱརོ པཉྩ སཏཾ སཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརིཾསུ. ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, དེཝཱ གིཧཱི ཡེཝ, ན ཏེ པབྦཛིཏཱ, ཨེཏཱནི ཙེཝ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙཱནི ཙ ཨནེཀཱནི དེཝཏཱཀོཊིསཏསཧསྶཱནི གིཧཱི ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརིཾསཱུ’’ཏི.

‘‘ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, གིཧཱི ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, ཨཐ ཨིམཱནི དྷུཏངྒཱནི ཀིམཏྠཾ སཱདྷེནྟི, ཏེན ཀཱརཎེན དྷུཏངྒཱནི ¶ ཨཀིཙྩཀརཱནི ཧོནྟི. ཡདི, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཝིནཱ མནྟོསདྷེཧི བྱཱདྷཡོ ཝཱུཔསམནྟི, ཀིཾ ཝམནཝིརེཙནཱདིནཱ སརཱིརདུབྦལཀརཎེན? ཡདི མུཊྛཱིཧི པཊིསཏྟུནིགྒཧོ བྷཝཏི, ཀིཾ ཨསིསཏྟིསརདྷནུཀོདཎྜལགུལ༹མུགྒརེཧི? ཡདི གཎྛིཀུཊིལསུསིརཀཎྚལཏཱསཱཁཱ ཨཱལམྦིཏྭཱ རུཀྑམབྷིརཱུཧནཾ བྷཝཏི, ཀིཾ དཱིགྷདལ༹ྷནིསྶེཎིཔརིཡེསནེན? ཡདི ཐཎྜིལསེཡྻཱཡ དྷཱཏུསམཏཱ བྷཝཏི, ཀིཾ སུཁསམྥསྶམཧཏིམཧཱསིརིསཡནཔརིཡེསནེན? ཡདི ཨེཀཀོ སཱསངྐསཔྤཊིབྷཡཝིསམཀནྟཱརཏརཎསམཏྠོ བྷཝཏི, ཀིཾ སནྣདྡྷསཛྫམཧཏིམཧཱསཏྠཔརིཡེསནེན? ཡདི ནདིསརཾ བཱཧུནཱ ཏརིཏུཾ སམཏྠོ བྷཝཏི, ཀིཾ དྷུཝསེཏུནཱཝཱཔརིཡེསནེན? ཡདི སཀསནྟཀེན གྷཱསཙྪཱདནཾ ཀཱཏུཾ པཧོཏི, ཀིཾ པརཱུཔསེཝནཔིཡསམུལླཱཔཔཙྪཱཔུརེདྷཱཝནེན? ཡདི ཨཁཱཏཏལཱ༹ཀེ ཨུདཀཾ ལབྷཏི, ཀིཾ ཨུདཔཱནཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎིཁཎནེན? ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡདི གིཧཱི ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, ཀིཾ དྷུཏགུཎཝརསམཱདིཡནེནཱ’’ཏི?

‘‘ཨཊྛཝཱིསཏི ¶ ཁོ པནིམེ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏངྒགུཎཱ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱ, ཡེཧི གུཎེཧི དྷུཏངྒཱནི སབྦབུདྡྷཱནཾ པིཧཡིཏཱནི པཏྠིཏཱནི. ཀཏམེ ཨཊྛཝཱིསཏི? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏངྒཾ སུདྡྷཱཛཱིཝཾ སུཁཕལཾ ཨནཝཛྫཾ ན པརདུཀྑཱཔནཾ ཨབྷཡཾ ཨསམྤཱིལ༹ནཾ ཨེཀནྟཝཌྜྷིཀཾ ཨཔརིཧཱནིཡཾ ཨམཱཡཾ ཨཱརཀྑཱ པཏྠིཏདདཾ སབྦསཏྟདམནཾ སཾཝརཧིཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཨནིསྶིཏཾ ཝིཔྤམུཏྟཾ རཱགཀྑཡཾ དོསཀྑཡཾ ¶ མོཧཀྑཡཾ མཱནཔྤཧཱནཾ ཀུཝིཏཀྐཙྪེདནཾ ཀངྑཱཝིཏརཎཾ ཀོསཛྫཝིདྡྷཾསནཾ ཨརཏིཔྤཧཱནཾ ཁམནཾ ཨཏུལཾ ཨཔྤམཱཎཾ སབྦདུཀྑཀྑཡགམནཾ, ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཊྛཝཱིསཏི དྷུཏངྒགུཎཱ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱ ཡེཧི གུཎེཧི ¶ དྷུཏངྒཱནི སབྦབུདྡྷཱནཾ པིཧཡིཏཱནི པཏྠིཏཱནི.

‘‘ཡེ ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎེ སམྨཱ ཨུཔསེཝནྟི, ཏེ ཨཊྛཱརསཧི གུཎེཧི སམུཔེཏཱ བྷཝནྟི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཱརསཧི? ཨཱཙཱརོ ཏེསཾ སུཝིསུདྡྷོ ཧོཏི, པཊིཔདཱ སུཔཱུརིཏཱ ཧོཏི, ཀཱཡིཀཾ ཝཱཙསིཀཾ སུརཀྑིཏཾ ཧོཏི, མནོསམཱཙཱརོ སུཝིསུདྡྷོ ཧོཏི, ཝཱིརིཡཾ སུཔགྒཧིཏཾ ཧོཏི, བྷཡཾ ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཏྟཱནུདིཊྛིབྱཔགཏཱ ཧོཏི, ཨཱགྷཱཏོ ཨུཔརཏོ ཧོཏི, མེཏྟཱ ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ཨཱཧཱརོ པརིཉྙཱཏོ ཧོཏི, སབྦསཏྟཱནཾ གརུཀཏོ ཧོཏི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ ཧོཏི, ཨནིཀེཏོ ཧོཏི, ཡཏྠ ཕཱསུ ཏཏྠ ཝིཧཱརཱི ཧོཏི, པཱཔཛེགུཙྪཱི ཧོཏི, ཝིཝེཀཱརཱམོ ཧོཏི, སཏཏཾ ཨཔྤམཏྟོ ཧོཏི, ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎེ སམྨཱ ཨུཔསེཝནྟི, ཏེ ཨིམེཧི ཨཊྛཱརསཧི གུཎེཧི སམུཔེཏཱ བྷཝནྟི.

‘‘དས ཨིམེ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལཱ དྷུཏགུཎཱརཧཱ. ཀཏམེ དས? སདྡྷོ ཧོཏི ཧིརིམཱ དྷིཏིམཱ ཨཀུཧོ ཨཏྠཝསཱི ཨལོལོ སིཀྑཱཀཱམོ དལ༹ྷསམཱདཱནོ ཨནུཛ྄ཛྷཱནབཧུལོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི, ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དས པུགྒལཱ དྷུཏགུཎཱརཧཱ.

‘‘ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, གིཧཱི ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, སབྦེ ཏེ པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཏེརསསུ དྷུཏགུཎེསུ ཀཏཱུཔཱསནཱ ཀཏབྷཱུམིཀམྨཱ, ཏེ ཏཏྠ ཙཱརཉྩ པཊིཔཏྟིཉྩ སོདྷཡིཏྭཱ ཨཛྫེཏརཧི གིཧཱི ཡེཝ སནྟཱ སནྟཾ པརམཏྟཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཀུསལོ ཨིསྶཱསོ ཨནྟེཝཱསིཀེ པཋམཾ ཏཱཝ ཨུཔཱསནསཱལཱཡཾ ཙཱཔབྷེདཙཱཔཱརོཔནགྒཧཎམུཊྛིཔྤཊིཔཱིལ༹ནཨངྒུལིཝིནཱམནཔཱདཋཔནསརགྒཧཎསནྣཧནཨཱཀཌྜྷན སདྡྷཱརཎལཀྑནིཡམནཁིཔནེ ཏིཎཔུརིསཀཚཀཎ [ཁཎཀ (སཱི. པཱི.)] ཏིཎཔལཱལམཏྟིཀཱཔུཉྫཕལཀལཀྑཝེདྷེ ཨནུསིཀྑཱཔེཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀེ ཨུཔཱསནཾ ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ ཨཱཛཉྙརཐགཛཏུརངྒདྷནདྷཉྙཧིརཉྙསུཝཎྞདཱསིདཱསབྷརིཡགཱམཝརཾ ལབྷཏི ¶ , ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ གིཧཱི ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, ཏེ སབྦེ པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཏེརསསུ དྷུཏགུཎེསུ ཀཏཱུཔཱསནཱ ཀཏབྷཱུམིཀམྨཱ, ཏེ ཏཏྠེཝ ཙཱརཉྩ པཊིཔཏྟིཉྩ སོདྷཡིཏྭཱ ཨཛྫེཏརཧི གིཧཱི ཡེཝ སནྟཱ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི. ན, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎེསུ པུབྦཱསེཝནཾ ཝིནཱ ¶ ཨེཀིསྶཱ ཡེཝ ཛཱཏིཡཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀིརིཡཱ ཧོཏི, ཨུཏྟམེན པན ཝཱིརིཡེན ཨུཏྟམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏཐཱརཱུཔེན ཨཱཙརིཡེན ཀལྱཱཎམིཏྟེན ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀིརིཡཱ ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ ཨཱཙརིཡཾ དྷནེན ཝཱ ཝཏྟཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ སཏྟགྒཧཎཚེདནལེཁནཝེདྷནསལླུདྡྷརཎཝཎདྷོཝནསོསནབྷེསཛྫཱནུལིམྤནཝམན ཝིརེཙནཱནུཝཱསནཀིརིཡམནུསིཀྑིཏྭཱ ཝིཛྫཱསུ ཀཏསིཀྑོ ཀཏཱུཔཱསནོ ཀཏཧཏྠོ ཨཱཏུརེ ཨུཔསངྐམཏི ཏིཀིཙྪཱཡ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ གིཧཱི ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, ཏེ སབྦེ པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཏེརསསུ དྷུཏགུཎེསུ ཀཏཱུཔཱསནཱ ཀཏབྷཱུམིཀམྨཱ, ཏེ ཏཏྠེཝ ཙཱརཉྩ པཊིཔཏྟིཉྩ སོདྷཡིཏྭཱ ཨཛྫེཏརཧི གིཧཱི ཡེཝ སནྟཱ སནྟཾ པརམཏྠཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, ན, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎེཧི ཨཝིསུདྡྷཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀསྶ ཨསེཙནེན བཱིཛཱནཾ ཨཝིརཱུཧནཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎེཧི ཨཝིསུདྡྷཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨཀཏཀུསལཱནཾ ཨཀཏཀལྱཱཎཱནཾ སུགཏིགམནཾ ན ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎེཧི ཨཝིསུདྡྷཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ན ཧོཏི.

‘‘པཐཝིསམཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ པཏིཊྛཱནཊྛེན. ཨཱཔོསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦཀིལེསམལདྷོཝནཊྛེན. ཏེཛོསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦཀིལེསཝནཛ྄ཛྷཱཔནཊྛེན ¶ . ཝཱཡོསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦཀིལེསམལརཛོཔཝཱཧནཊྛེན. ཨགདསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམནཊྛེན. ཨམཏསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦཀིལེསཝིསནཱསནཊྛེན. ཁེཏྟསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦསཱམཉྙགུཎསསྶཝིརཱུཧནཊྛེན. མནོཧརསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ པཏྠིཏིཙྪིཏསབྦསམྤཏྟིཝརདདཊྛེན. ནཱཝཱསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སཾསཱརམཧཎྞཝཔཱརགམནཊྛེན. བྷཱིརུཏྟཱཎསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཛརཱམརཎབྷཱིཏཱནཾ ཨསྶཱསཀརཎཊྛེན. མཱཏུསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཀིལེསདུཀྑཔྤཊིཔཱིལི༹ཏཱནཾ ཨནུགྒཱཧཀཊྛེན. པིཏུསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཀུསལཝཌྜྷིཀཱམཱནཾ སབྦསཱམཉྙགུཎཛནཀཊྛེན. མིཏྟསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦསཱམཉྙགུཎཔརིཡེསནཨཝིསཾཝཱདཀཊྛེན. པདུམསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ¶ སབྦཀིལེསམལེཧི ཨནུཔལིཏྟཊྛེན. ཙཏུཛྫཱཏིཡཝརགནྡྷསམཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཀིལེསདུགྒནྡྷཔཊིཝིནོདནཊྛེན. གིརིརཱཛཝརསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཨཊྛལོཀདྷམྨཝཱཏེཧི ཨཀམྤིཡཊྛེན. ཨཱཀཱསསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦཏྠ གཧཎཱཔགཏཨུརུཝིསཊཝིཏྠཏམཧནྟཊྛེན. ནདཱིསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཀིལེསམལཔཝཱཧནཊྛེན. སུདེསཀསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཛཱཏིཀནྟཱརཀིལེསཝནགཧནནིཏྠརཎཊྛེན. མཧཱསཏྠཝཱཧསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སབྦབྷཡསུཉྙཁེམཨབྷཡཝརཔཝརནིབྦཱནནགརསམྤཱཔནཊྛེན ¶ . སུམཛྫིཏཝིམལཱདཱསསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ སངྑཱརཱནཾ སབྷཱཝདསྶནཊྛེན. ཕལཀསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཀིལེསལགུལ༹སརསཏྟིཔཊིབཱཧནཊྛེན. ཚཏྟསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཀིལེསཝསྶཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔཱཏཔཔཊིབཱཧནཊྛེན. ཙནྡསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ པིཧཡིཏཔཏྠིཏཊྛེན. སཱུརིཡསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ མོཧཏམཏིམིརནཱསནཊྛེན. སཱགརསམཾ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ ཨནེཀཝིདྷསཱམཉྙགུཎཝརརཏནུཊྛཱནཊྛེན, ཨཔརིམིཏཨསངྑྱེཡྻཨཔྤམེཡྻཊྛེན ཙ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ ཝིསུདྡྷིཀཱམཱནཾ བཧཱུཔཀཱརཾ སབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧནུདཾ ཨརཏིནུདཾ བྷཡནུདཾ བྷཝནུདཾ ཁཱིལནུདཾ མལནུདཾ སོཀནུདཾ དུཀྑནུདཾ རཱགནུདཾ དོསནུདཾ མོཧནུདཾ མཱནནུདཾ དིཊྛིནུདཾ སབྦཱཀུསལདྷམྨནུདཾ ཡསཱཝཧཾ ཧིཏཱཝཧཾ སུཁཱཝཧཾ ཕཱསུཀརཾ པཱིཏིཀརཾ ཡོགཀྑེམཀརཾ ཨནཝཛྫཾ ཨིཊྛསུཁཝིཔཱཀཾ གུཎརཱསིགུཎཔུཉྫཾ ཨཔརིམིཏཨསངྑྱེཡྻ ཨཔྤམེཡྻགུཎཾ ཝརཾ པཝརཾ ཨགྒཾ.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, མནུསྶཱ ཨུཔཏྠམྦྷཝསེན བྷོཛནཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཧིཏཝསེན བྷེསཛྫཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཨུཔཀཱརཝསེན མིཏྟཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཏཱརཎཝསེན ནཱཝཾ ཨུཔསེཝནྟི, སུགནྡྷཝསེན མཱལཱགནྡྷཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཨབྷཡཝསེན བྷཱིརུཏྟཱཎཾ ཨུཔསེཝནྟི, པཏིཊྛཱཝསེན [པཏིཊྛཱནཝསེན (ཀ.)] པཐཝིཾ ཨུཔསེཝནྟི, སིཔྤཝསེན ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཡསཝསེན རཱཛཱནཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཀཱམདདཝསེན མཎིརཏནཾ ཨུཔསེཝནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སབྦསཱམཉྙགུཎདདཝསེན ཨརིཡཱ དྷུཏགུཎཾ ཨུཔསེཝནྟི.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀཾ བཱིཛཝིརཱུཧནཱཡ, ཨགྒི ¶ ཛྷཱཔནཱཡ, ཨཱཧཱརོ བལཱཧརཎཱཡ, ལཏཱ བནྡྷནཱཡ, སཏྠཾ ཚེདནཱཡ, པཱནཱིཡཾ པིཔཱསཱཝིནཡནཱཡ, ནིདྷི ཨསྶཱསཀརཎཱཡ, ནཱཝཱ ཏཱིརསམྤཱཔནཱཡ, བྷེསཛྫཾ བྱཱདྷིཝཱུཔསམནཱཡ, ཡཱནཾ སུཁགམནཱཡ, བྷཱིརུཏྟཱཎཾ བྷཡཝིནོདནཱཡ, རཱཛཱ ཨཱརཀྑཏྠཱཡ, ཕལཀཾ དཎྜལེཌྜུལགུལ༹སརསཏྟིཔཊིབཱཧནཱཡ, ཨཱཙརིཡོ ཨནུསཱསནཱཡ, མཱཏཱ པོསནཱཡ, ཨཱདཱསོ ཨོལོཀནཱཡ, ཨལངྐཱརོ སོབྷནཱཡ, ཝཏྠཾ པཊིཙྪཱདནཱཡ, ནིསྶེཎཱི ཨཱརོཧནཱཡ, ཏུལཱ ཝིསམཝིཀྑེཔནཱཡ [ནིཀྑེཔནཱཡ (སཱི. པཱི.)], མནྟཾ པརིཛཔྤནཱཡ, ཨཱཝུདྷཾ ཏཛྫནཱིཡཔཊིབཱཧནཱཡ ¶ , པདཱིཔོ ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནཱཡ, ཝཱཏོ པརིལཱ༹ཧནིབྦཱཔནཱཡ, སིཔྤཾ ཝུཏྟིནིཔྥཱདནཱཡ, ཨགདཾ ཛཱིཝིཏརཀྑཎཱཡ, ཨཱཀརོ རཏནུཔྤཱདནཱཡ, རཏནཾ ཨལངྐརཱཡ, ཨཱཎཱ ཨནཏིཀྐམནཱཡ, ཨིསྶརིཡཾ ཝསཝཏྟནཱཡ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཾ སཱམཉྙབཱིཛཝིརཱུཧནཱཡ, ཀིལེསམལཛྷཱཔནཱཡ, ཨིདྡྷིབལཱཧརཎཱཡ, སཏིསཾཝརནིབནྡྷནཱཡ, ཝིམཏིཝིཙིཀིཙྪཱསམུཙྪེདནཱཡ, ཏཎྷཱཔིཔཱསཱཝིནཡནཱཡ, ཨབྷིསམཡཨསྶཱསཀརཎཱཡ, ཙཏུརོགྷནིཏྠརཎཱཡ, ཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམཱཡ, ནིབྦཱནསུཁཔྤཊིལཱབྷཱཡ, ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎསོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསབྷཡཝིནོདནཱཡ, སཱམཉྙགུཎཔརིརཀྑཎཱཡ, ཨརཏིཀུཝིཏཀྐཔཊིབཱཧནཱཡ, སཀལསཱམཉྙཏྠཱནུསཱསནཱཡ, སབྦསཱམཉྙགུཎཔོསནཱཡ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནདསྶནཱཡ, སཀལལོཀཐུཏཐོམིཏམཧཏིམཧཱསོབྷནཀརཎཱཡ, སབྦཱཔཱཡཔིདཧནཱཡ, སཱམཉྙཏྠསེལསིཁརམུདྡྷནི ཨབྷིརཱུཧནཱཡ, ཝངྐཀུཊིལཝིསམཙིཏྟཝིཀྑེཔནཱཡ [ཙིཏྟནིཀྑེཔནཱཡ (སཱི. པཱི.)], སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦདྷམྨེ སཱདྷུསཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཱཡ, སབྦཀིལེསཔཊིསཏྟུཏཛྫནཱཡ ¶ , ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཝིདྷམནཱཡ, ཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔཔརིལཱ༹ཧནིབྦཱཔནཱཡ, སཎྷསུཁུམསནྟསམཱཔཏྟིནིཔྥཱདནཱཡ, སཀལསཱམཉྙགུཎཔརིརཀྑཎཱཡ, བོཛ྄ཛྷངྒཝརརཏནུཔྤཱདནཱཡ, ཡོགིཛནཱལངྐརཎཱཡ, ཨནཝཛྫནིཔུཎསུཁུམསནྟིསུཁམནཏིཀྐམནཱཡ ¶ , སཀལསཱམཉྙཨརིཡདྷམྨཝསཝཏྟནཱཡ. ཨིཏི, མཧཱརཱཛ, ཨིམེསཾ གུཎཱནཾ ཨདྷིགམཱཡ ཡདིདཾ ཨེཀམེཀཾ དྷུཏགུཎཾ, ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཏུལིཡཾ དྷུཏགུཎཾ ཨཔྤམེཡྻཾ ཨསམཾ ཨཔྤཊིསམཾ ཨཔྤཊིབྷཱགཾ ཨཔྤཊིསེཊྛཾ ཨུཏྟརཾ སེཊྛཾ ཝིསིཊྛཾ ཨདྷིཀཾ ཨཱཡཏཾ པུཐུལཾ ཝིསཊཾ ཝིཏྠཏཾ གརུཀཾ བྷཱརིཡཾ མཧནྟཾ.

‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཀུཧཀོ ལུདྡྷོ ཨོདརིཀོ ལཱབྷཀཱམོ ཡསཀཱམོ ཀིཏྟིཀཱམོ ཨཡུཏྟོ ཨཔྤཏྟོ ཨནནུཙྪཝིཀོ ཨནརཧོ ཨཔྤཏིརཱུཔོ དྷུཏངྒཾ [ཏདྷུགུཎཾ (ཀ.) ཨེཝམུཔརིཔི] སམཱདིཡཏི, སོ དིགུཎཾ དཎྜམཱཔཛྫཏི, སབྦགུཎགྷཱཏམཱཔཛྫཏི, དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཧཱིལ༹ནཾ ཁཱིལ༹ནཾ གརཧནཾ ཨུཔྤཎྜནཾ ཁིཔནཾ ཨསམྦྷོགཾ ནིསྶཱརཎཾ ནིཙྪུབྷནཾ པཝཱཧནཾ པབྦཱཛནཾ པཊིལབྷཏི, སམྤརཱཡེཔི སཏཡོཛནིཀེ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ ཨུཎྷཀཋིཏཏཏྟསནྟཏྟཨཙྩིཛཱལཱམཱལཀེ ཨནེཀཝསྶཀོཊིསཏསཧསྶཱནི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ ཕེཎུདྡེཧཀཾ སམྤརིཝཏྟཀཾ པཙྩཏི, ཏཏོ མུཙྩིཏྭཱ [མུཙྩིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] ཀིསཕརུསཀཱལ༹ངྒཔཙྩངྒོ སཱུནུདྡྷུམཱཏསུསིརུཏྟམངྒོ [སཱུནུདྡྷུམཱཏསཱུཙིམུཁཔམཱཎསུསིརུཏྟམངྒོ (སཱི. པཱི.)] ཚཱཏོ པིཔཱསིཏོ ཝིསམབྷཱིམརཱུཔཝཎྞོ བྷགྒཀཎྞསོཏོ ཨུམྨཱིལིཏནིམཱིལིཏནེཏྟནཡནོ ཨརུགཏྟཔཀྐགཏྟོ པུལ༹ཝཱཀིཎྞསབྦཀཱཡོ ཝཱཏམུཁེ ཛལམཱནོ ཝིཡ ཨགྒིཀྑནྡྷོ ཨནྟོ ཛལམཱནོ པཛྫལམཱནོ ཨཏཱཎོ ཨསརཎོ ཨཱརུཎྞརུཎྞཀཱརུཉྙརཝཾ པརིདེཝམཱནོ ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀོ སམཎམཧཱཔེཏོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧིཎྜམཱནོ མཧིཡཱ ཨཊྚསྶརཾ ཀརོཏི.

‘‘ཡཐཱ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཀོཙི ཨཡུཏྟོ ཨཔྤཏྟོ ཨནནུཙྪཝིཀོ ཨནརཧོ ཨཔྤཏིརཱུཔོ ཧཱིནོ ཀུཛཱཏིཀོ ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཉྩཏི, སོ ལབྷཏི ཧཏྠཙྪེདཾ པཱདཙྪེདཾ ཧཏྠཔཱདཙྪེདཾ ཀཎྞཙྪེདཾ ནཱསཙྪེདཾ ཀཎྞནཱསཙྪེདཾ ¶ བིལངྒཐཱལིཀཾ སངྑམུཎྜིཀཾ རཱཧུམུཁཾ ཛོཏིམཱལིཀཾ ཧཏྠཔཛྫོཏིཀཾ ཨེརཀཝཏྟིཀཾ ཙཱིརཀཝཱསིཀཾ ཨེཎེཡྻཀཾ བལི༹སམཾསིཀཾ ཀཧཱཔཎཀཾ ཁཱརཱཔཏཙྪིཀཾ པལིགྷཔརིཝཏྟིཀཾ པལཱལཔཱིཋཀཾ ཏཏྟེན ཏེལེན ¶ ཨོསིཉྩནཾ སུནཁེཧི ཁཱདཱཔནཾ ཛཱིཝསཱུལཱརོཔནཾ ཨསིནཱ སཱིསཙྪེདཾ ཨནེཀཝིཧིཏམྤི ཀམྨཀཱརཎཾ ཨནུབྷཝཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨཡུཏྟོ ཨཔྤཏྟོ ཨནནུཙྪཝིཀོ ཨནརཧོ ཨཔྤཏིརཱུཔོ ཧཱིནོ ཀུཛཱཏིཀོ མཧནྟེ ཨིསྶརིཡེ ཋཱནེ ཨཏྟཱནཾ ཋཔེསི, ཝེལཾ གྷཱཏེསི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི པུགྒལོ པཱཔིཙྪོ…པེ… མཧིཡཱ ཨཊྚསྶརཾ ཀརོཏི.

‘‘ཡོ པན, མཧཱརཱཛ, པུགྒལོ ཡུཏྟོ པཏྟོ ཨནུཙྪཝིཀོ ཨརཧོ པཏིརཱུཔོ ཨཔྤིཙྪོ སནྟུཊྛོ པཝིཝིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ ཨསཋོ ཨམཱཡོ ཨནོདརིཀོ ཨལཱབྷཀཱམོ ཨཡསཀཱམོ ཨཀིཏྟིཀཱམོ སདྡྷོ སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ ཛརཱམརཎཱ མུཙྩིཏུཀཱམོ ‘སཱསནཾ པགྒཎྷིསྶཱམཱི’ཏི དྷུཏངྒཾ སམཱདིཡཏི, སོ དིགུཎཾ པཱུཛཾ ཨརཧཏི དེཝཱནཉྩ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ པིཧཡིཏོ པཏྠིཏོ, ཛཱཏིསུམནམལླིཀཱདཱིནཾ ཝིཡ པུཔྥཾ ནཧཱཏཱནུལིཏྟསྶ, ཛིགྷཙྪིཏསྶ ཝིཡ པཎཱིཏབྷོཛནཾ, པིཔཱསིཏསྶ ཝིཡ སཱིཏལཝིམལསུརབྷིཔཱནཱིཡཾ, ཝིསགཏསྶ ཝིཡ ཨོསདྷཝརཾ, སཱིགྷགམནཀཱམསྶ ཝིཡ ཨཱཛཉྙརཐཝརུཏྟམཾ, ཨཏྠཀཱམསྶ ཝིཡ མནོཧརམཎིརཏནཾ, ཨབྷིསིཉྩིཏུཀཱམསྶ ཝིཡ པཎྜརཝིམལསེཏཙྪཏྟཾ, དྷམྨཀཱམསྶ ཝིཡ ཨརཧཏྟཕལཱདྷིགམམནུཏྟརཾ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, སམཐཝིཔསྶནཱ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨདྷིགམཔྤཊིཔཏྟི པརིཎམཏི, ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ¶ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཀེཝལོ ཙ སམཎདྷམྨོ སབྦེ ཏསྶཱདྷེཡྻཱ ཧོནྟི, ཝིམུཏྟིཔཎྜརཝིམལསེཏཙྪཏྟེན ཨབྷིསིཉྩཏི.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ ཨབྷིཛཱཏཀུལཀུལཱིནསྶ ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཏྟསྶ པརིཙརནྟི སརཊྛནེགམཛཱནཔདབྷཊབལཱ [བལཏྠཱ (སཱི. པཱི.)] ཨཊྛཏྟིཾསཱ ཙ རཱཛཔརིསཱ ནཊནཙྩཀཱ མུཁམངྒལིཀཱ སོཏྠིཝཱཙཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎསབྦཔཱསཎྜགཎཱ ཨབྷིགཙྪནྟི, ཡཾ ཀིཉྩི པཐཝིཡཱ པཊྚནརཏནཱཀརནགརསུངྐཊྛཱནཝེརཛྫཀཚེཛྫབྷེཛྫཛནམནུསཱསནཾ སབྦཏྠ སཱམིཀོ བྷཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཡོ ཀོཙི པུགྒལོ ཡུཏྟོ པཏྟོ…པེ… ཝིམུཏྟིཔཎྜརཝིམལསེཏཙྪཏྟེན ཨབྷིསིཉྩཏི.

‘‘ཏེརསིམཱནི ¶ , མཧཱརཱཛ, དྷུཏངྒཱནི, ཡེཧི སུདྡྷིཀཏོ ནིབྦཱནམཧཱསམུདྡཾ པཝིསིཏྭཱ བཧུཝིདྷཾ དྷམྨཀཱིལ༹མབྷིཀཱིལ༹ཏི, རཱུཔཱརཱུཔཨཊྛསམཱཔཏྟིཡོ ཝལ༹ཉྫེཏི, ཨིདྡྷིཝིདྷཾ དིབྦསོཏདྷཱཏུཾ པརཙིཏྟཝིཛཱནནཾ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཾ དིབྦཙཀྑུཾ སབྦཱསཝཀྑཡཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཀཏམེ ཏེརས? པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ ཨེཀཱསནིཀངྒཾ པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཾ ཨཱརཉྙིཀངྒཾ རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ སོསཱནིཀངྒཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ ནེསཛྫིཀངྒཾ, ཨིམེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི པུབྦེ ཨཱསེཝིཏེཧི ནིསེཝིཏེཧི ཙིཎྞེཧི པརིཙིཎྞེཧི ཙརིཏེཧི ཨུཔཙརིཏེཧི པརིཔཱུརིཏེཧི ཀེཝལཾ སཱམཉྙཾ པཊིལབྷཏི, ཏསྶཱདྷེཡྻཱ ཧོནྟི ཀེཝལཱ སནྟཱ སུཁཱ སམཱཔཏྟིཡོ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སདྷནོ ནཱཝིཀོ པཊྚནེ སུཊྛུ ཀཏསུངྐོ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསིཏྭཱ ཝངྒཾ ཏཀྐོལཾ ཙཱིནཾ སོཝཱིརཾ སུརཊྛཾ ཨལསནྡཾ ཀོལཔཊྚནཾ སུཝཎྞབྷཱུམིཾ གཙྪཏི ཨཉྙམྤི ཡཾ ཀིཉྩི ནཱཝཱསཉྩརཎཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེཧི ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི ¶ པུབྦེ ཨཱསེཝིཏེཧི ནིསེཝིཏེཧི ཙིཎྞེཧི པརིཙིཎྞེཧི ཙརིཏེཧི ཨུཔཙརིཏེཧི པརིཔཱུརིཏེཧི ཀེཝལཾ སཱམཉྙཾ པཊིལབྷཏི, ཏསྶཱདྷེཡྻཱ ཧོནྟི ཀེཝལཱ སནྟཱ སུཁཱ སམཱཔཏྟིཡོ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཀོ པཋམཾ ཁེཏྟདོསཾ ཏིཎཀཊྛཔཱསཱཎཾ ཨཔནེཏྭཱ ཀསིཏྭཱ ཝཔིཏྭཱ སམྨཱ ཨུདཀཾ པཝེསེཏྭཱ རཀྑིཏྭཱ གོཔེཏྭཱ ལཝནམདྡནེན བཧུདྷཉྙཀོ ཧོཏི, ཏསྶཱདྷེཡྻཱ བྷཝནྟི ཡེ ཀེཙི ཨདྷནཱ ཀཔཎཱ དལིདྡཱ དུགྒཏཛནཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེཧི ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི པུབྦེ ཨཱསེཝིཏེཧི…པེ… ཀེཝལཱ སནྟཱ སུཁཱ སམཱཔཏྟིཡོ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཨབྷིཛཱཏཀུལཱིནོ ཚེཛྫབྷེཛྫཛནམནུསཱསནེ ཨིསྶརོ ཧོཏི ཝསཝཏྟཱི སཱམིཀོ ཨིཙྪཱཀརཎོ, ཀེཝལཱ ཙ མཧཱཔཐཝཱི ཏསྶཱདྷེཡྻཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེཧི ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི པུབྦེ ཨཱསེཝིཏེཧི ནིསེཝིཏེཧི ཙིཎྞེཧི པརིཙིཎྞེཧི ཙརིཏེཧི ཨུཔཙརིཏེཧི པརིཔཱུརིཏེཧི ཛིནསཱསནཝརེ ཨིསྶརོ ཧོཏི ཝསཝཏྟཱི སཱམིཀོ ཨིཙྪཱཀརཎོ, ཀེཝལཱ ཙ སམཎགུཎཱ ཏསྶཱདྷེཡྻཱ ཧོནྟི.

‘‘ནནུ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཐེརོ ཨུཔསེནོ ཝངྒནྟཔུཏྟོ སལླེཁདྷུཏགུཎེ པརིཔཱུརཀཱརིཏཱཡ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ¶ སཱཝཏྠིཡཱ སངྒྷསྶ ཀཏིཀཾ སཔརིསོ ནརདམྨསཱརཐིཾ པཊིསལླཱནགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, བྷགཝཱ ཙ ཏཾ སུཝིནཱིཏཾ པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ པམུདིཏོ ཨུདགྒོ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ སལླཱཔཾ སལླཔིཏྭཱ ཨསམྦྷིནྣེན བྲཧྨསྶརེན ཨེཏདཝོཙ ‘པཱསཱདིཀཱ ཁོ པན ཏྱཱཡཾ ཨུཔསེན པརིསཱ, ཀཏཾ ཏྭཾ ཨུཔསེན པརིསཾ ཝིནེསཱི’ཏི. སོཔི སབྦཉྙུནཱ དསབལེན དེཝཱཏིདེཝེན པུཊྛོ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝགུཎཝསེན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡོ ཀོཙི མཾ, བྷནྟེ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཝཱ ནིསྶཡཾ ཝཱ ཡཱཙཏི, ཏམཧཾ ¶ ཨེཝཾ ཝདཱམི ‘‘ཨཧཾ ཁོ ཨཱཝུསོ ཨཱརཉྙིཀོ པིཎྜཔཱཏིཀོ པཾསུཀཱུལིཀོ ཏེཙཱིཝརིཀོ. སཙེ ཏྭམྤི ཨཱརཉྙིཀོ བྷཝིསྶསི པིཎྜཔཱཏིཀོ པཾསུཀཱུལིཀོ ཏེཙཱིཝརིཀོ, ཨེཝཱཧཾ ཏཾ པབྦཱཛེསྶཱམི ནིསྶཡཾ དསྶཱམཱི’’ཏི, སཙེ སོ མེ, བྷནྟེ, པཊིསྶུཎིཏྭཱ ནནྡཏི ཨོརམཏི, ཨེཝཱཧཾ ཏཾ པབྦཱཛེམི ནིསྶཡཾ དེམི, སཙེ ན ནནྡཏི ན ཨོརམཏི, ན ཏཾ པབྦཱཛེམི, ན ནིསྶཡཾ དེམི, ཨེཝཱཧཾ, བྷནྟེ, པརིསཾ ཝིནེམཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ [ཨེཝམྤི (ཀ.)], མཧཱརཱཛ, དྷུཏགུཎཝརསམཱདིཎྞོ ཛིནསཱསནཝརེ ཨིསྶརོ ཧོཏི. ཝསཝཏྟཱི སཱམིཀོ ཨིཙྪཱཀརཎོ, ཏསྶཱདྷེཡྻཱ ཧོནྟི ཀེཝལཱ སནྟཱ སུཁཱ སམཱཔཏྟིཡོ.

‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པདུམཾ ཨབྷིཝུདྡྷཔརིསུདྡྷཨུདིཙྩཛཱཏིཔྤབྷཝཾ སིནིདྡྷཾ མུདུ ལོབྷནཱིཡཾ སུགནྡྷཾ པིཡཾ པཏྠིཏཾ པསཏྠཾ ཛལཀདྡམམནུཔལིཏྟཾ ཨཎུཔཏྟཀེསརཀཎྞིཀཱབྷིམཎྜིཏཾ བྷམརགཎསེཝིཏཾ སཱིཏལསལིལསཾཝདྡྷཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨིམེཧི ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི པུབྦེ ཨཱསེཝིཏེཧི ནིསེཝིཏེཧི ཙིཎྞེཧི པརིཙིཎྞེཧི ཙརིཏེཧི ཨུཔཙརིཏེཧི པརིཔཱུརིཏེཧི ཨརིཡསཱཝཀོ ཏིཾསགུཎཝརེཧི སམུཔེཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཏམེཧི ཏིཾསགུཎཝརེཧི? སིནིདྡྷམུདུམདྡཝམེཏྟཙིཏྟོ ཧོཏི, གྷཱཏིཏཧཏཝིཧཏཀིལེསོ ཧོཏི, ཧཏནིཧཏམཱནདབྦོ ཧོཏི, ཨཙལདལ༹ྷནིཝིཊྛནིབྦེམཏིཀསདྡྷོ ཧོཏི, པརིཔུཎྞཔཱིཎིཏཔཧཊྛལོབྷནཱིཡསནྟསུཁསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཧོཏི, སཱིལཝརཔཝརཨསམསུཙིགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི, དེཝམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, ཁཱིཎཱསཝཨརིཡཝརཔུགྒལཔཏྠིཏོ, དེཝམནུསྶཱནཾ ཝནྡིཏཔཱུཛིཏོ, བུདྷཝིབུདྷཔཎྜིཏཛནཱནཾ ཐུཏཐཝིཏཐོམིཏཔསཏྠོ ¶ , ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟོ, ཨཔྤཐོཀཝཛྫེཔི [ཨཔྤསཱཝཛྫེཔི (ཀ.)] བྷཡདསྶཱཝཱི, ཝིཔུལཝརསམྤཏྟིཀཱམཱནཾ མགྒཕལཝརཏྠསཱདྷནོ, ཨཱཡཱཙིཏཝིཔུལཔཎཱིཏཔཙྩཡབྷཱགཱི, ཨནིཀེཏསཡནོ, ཛྷཱནཛ྄ཛྷོསིཏཏཔྤཝརཝིཧཱརཱི ¶ , ཝིཛཊིཏཀིལེསཛཱལཝཏྠུ, བྷིནྣབྷགྒསངྐུཊིཏསཉྪིནྣགཏིནཱིཝརཎོ, ཨཀུཔྤདྷམྨོ, ཨབྷིནཱིཏཝཱསོ, ཨནཝཛྫབྷོགཱི ¶ , གཏིཝིམུཏྟོ, ཨུཏྟིཎྞསབྦཝིཙིཀིཙྪོ, ཝིམུཏྟིཛ྄ཛྷོསིཏཏྠོ [ཝིམུཏྟིཛ྄ཛྷཱསིཏཏྟོ (སཱི. པཱི.)], དིཊྛདྷམྨོ, ཨཙལདལ༹ྷབྷཱིརུཏྟཱཎམུཔགཏོ, སམུཙྪིནྣཱནུསཡོ, སབྦཱསཝཀྑཡཾ པཏྟོ, སནྟསུཁསམཱཔཏྟིཝིཧཱརབཧུལོ, སབྦསམཎགུཎསམུཔེཏོ, ཨིམེཧི ཏིཾསགུཎཝརེཧི སམུཔེཏོ ཧོཏི.

‘‘ནནུ, མཧཱརཱཛ, ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ ཨགྒཔུརིསོ ཋཔེཏྭཱ དསབལཾ ལོཀཱཙརིཡཾ, སོཔི ཨཔརིམིཏམསངྑྱེཡྻཀཔྤེ སམཱཙིཏཀུསལམཱུལོ [སམཱཙིཎྞཀུསལམཱུལོ (ཀ.)] བྲཱཧྨཎཀུལཀུལཱིནོ མནཱཔིཀཾ ཀཱམརཏིཾ ཨནེཀསཏསངྑཾ དྷནཝརཉྩ ཨོཧཱཡ ཛིནསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨིམེཧི ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི ཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟཾ དམཡིཏྭཱ ཨཛྫེཏརཧི ཨནནྟགུཎསམནྣཱགཏོ གོཏམསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཝརེ དྷམྨཙཀྐམནུཔྤཝཏྟཀོ ཛཱཏོ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ཨེཀངྒུཏྟརནིཀཱཡཝརལཉྪཀེ –

‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀཔུགྒལམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡོ ཨེཝཾ ཏཐཱགཏེན ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ སམྨདེཝ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི, ཡཐཡིདཾ བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ, སཱརིཔུཏྟོ. བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ སམྨདེཝ ཨནུཔྤཝཏྟེཏཱི’’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, ཡཾ ཀིཉྩི ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ཡཱ ཙ ལོཀུཏྟརཱ ཀིརིཡཱ, ཡཱ ཙ ལོཀེ ཨདྷིགམཝིཔུལཝརསམྤཏྟིཡོ, སབྦཾ ཏཾ ཏེརསསུ དྷུཏགུཎེསུ སམོདྷཱནོཔགཏ’’ [སམོདྷཱནེཏབྦཾ (ཀ.)] ནྟི.

དྷུཏངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

ཨནུམཱནཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༦. ཨོཔམྨཀཐཱཔཉྷོ

མཱཏིཀཱ

བྷནྟེ ¶ ¶ ¶ ནཱགསེན, ཀཏིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི?

ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀཱཏུཀཱམེན བྷིཀྑུནཱ –

གདྲབྷསྶ [གྷོརསྶརསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཀུཀྐུཊསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀལནྡཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

དཱིཔིནིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

དཱིཔིཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀུམྨསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཝཾསསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཙཱཔསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཝཱཡསསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཀྐཊསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

གདྲབྷཝགྒོ པཋམོ.

ལཱབུལཏཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

པདུམསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

བཱིཛསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སཱལཀལྱཱཎིཀཱཡ ¶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ནཱཝཱཡ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ནཱཝཱལགྒནཀསྶ [ནཱཝཱལགནཀསྶ (སཱི. པཱི.)] དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀཱུཔསྶ ¶ [ཀཱུཔཀསྶ (ཀ.)] ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ནིཡཱམཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀམྨཀཱརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

སམུདྡསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སམུདྡཝགྒོ དུཏིཡོ.

པཐཝིཡཱ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨཱཔསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཏེཛསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཝཱཡུསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

པབྦཏསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨཱཀཱསསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཙནྡསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སཱུརིཡསྶ སཏྟ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སཀྐསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

པཐཝཱིཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཨུཔཙིཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

བིལཱ༹རསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨུནྡཱུརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཝིཙྪིཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ནཀུལསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ ¶ གཧེཏབྦཾ.

ཛརསིངྒཱལསྶ ¶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མིགསྶ ¶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

གོརཱུཔསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཝརཱཧསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཧཏྠིསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨུཔཙིཀཱཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

སཱིཧསྶ སཏྟ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཙཀྐཝཱཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

པེཎཱཧིཀཱཡ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

གྷརཀཔོཏསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཨུལཱུཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སཏཔཏྟསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཝགྒུལིསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཛལཱུཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

སཔྤསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨཛགརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

སཱིཧཝགྒོ པཉྩམོ.

པནྠམཀྐཊཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཐནསིཏདཱརཀསྶ [ཐནཔཱིཏདཱརཀསྶ (སྱཱ.)] ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཙིཏྟཀདྷརཀུམྨསྶ [ཙིཏྟཀཐལཀུམྨསྶ (ཀ.)] ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

པཝནསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

རུཀྑསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མེགྷསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཎིརཏནསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཱགཝིཀསྶ ¶ ¶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

བཱལི༹སིཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཏཙྪཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཀྐཊཝགྒོ ཚཊྛོ.

ཀུམྦྷསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཀཱལཱ༹ཡསསྶ [ཀཱལ༹ཧཾསསྶ (ཀ.)] དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཚཏྟསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཁེཏྟསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨགདསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

བྷོཛནསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨིསྶཱསསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀུམྦྷཝགྒོ སཏྟམོ.

རཉྙོ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

དོཝཱརིཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ནིསདཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

པདཱིཔསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཡཱུརསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཏུརངྒསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སོཎྜིཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨིནྡཁཱིལསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཏུལཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཁགྒསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཙྪསྶ ¶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨིཎགྒཱཧཀསྶ ¶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

བྱཱདྷིཏསྶ ¶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

མཏསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ནདིཡཱ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨུསབྷསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

མགྒསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སུངྐསཱཡིཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཙོརསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

སཀུཎགྒྷིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

སུནཁསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཏིཀིཙྪཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

གབྦྷིནིཡཱ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཙམརིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཀིཀིཡཱ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀཔོཏིཀཱཡ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨེཀནཡནསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཀསྶཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཛམྦུཀསིངྒཱལིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཙངྒཝཱརཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

དབྦིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ཨིཎསཱདྷཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཨནུཝིཙིནཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

སཱརཐིསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

བྷོཛཀསྶ ¶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནི.

ཏུནྣཝཱཡསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

ནཱཝིཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

བྷམརསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱིཏི.

མཱཏིཀཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. གདྲབྷཝགྒོ

༡. གདྲབྷངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘གདྲབྷསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, གདྲབྷོ ནཱམ སངྐཱརཀཱུཊེཔི ཙཏུཀྐེཔི སིངྒྷཱཊཀེཔི གཱམདྭཱརེཔི ཐུསརཱསིམྷིཔི ཡཏྠ ཀཏྠཙི སཡཏི, ན སཡནབཧུལོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཏིཎསནྠཱརེཔི པཎྞསནྠཱརེཔི ཀཊྛམཉྩཀེཔི ཚམཱཡཔི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙམྨཁཎྜཾ པཏྠརིཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སཡིཏབྦཾ, ན སཡནབཧུལེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, གདྲབྷསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ‘ཀལིངྒརཱུཔདྷཱནཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི མམ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟི ཨཔྤམཏྟཱ ཨཱཏཱཔིནོ པདྷཱནསྨི’ནྟི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱཔི –

‘‘‘པལླངྐེན ནིསིནྣསྶ, ཛཎྞུཀེནཱབྷིཝསྶཏི;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’’ཏི.

གདྲབྷངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཀུཀྐུཊངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཀུཀྐུཊསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊོ ¶ ཀཱལེན སམཡེན པཊིསལླཱིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀཱལེན སམཡེནེཝ ཙེཏིཡངྒཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པརིབྷོཛནཱིཡཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སརཱིརཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ནཧཱཡིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཝུཌྜྷཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནཱཡ གནྟྭཱ ཀཱལེན སམཡེན སུཉྙཱགཱརཾ པཝིསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊོ ཀཱལེན སམཡེནེཝ ཝུཊྛཱཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀཱལེན སམཡེནེཝ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཙེཏིཡངྒཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པརིབྷོཛནཱིཡཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སརཱིརཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ པུནདེཝ སུཉྙཱགཱརཾ པཝིསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊོ པཐཝིཾ ཁཎིཏྭཱ ཁཎིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧཱརཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧཱརཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏབྦཾ ‘ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ¶ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ, ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ, ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘ཀནྟཱརེ པུཏྟམཾསཾཝ, ཨཀྑསྶབྦྷཉྫནཾ ཡཐཱ;

ཨེཝཾ ཨཱཧརི ཨཱཧཱརཾ, ཡཱཔནཏྠམམུཙྪིཏོ’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊོ སཙཀྑུཀོཔི རཏྟིཾ ཨནྡྷོ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨནནྡྷེནེཝ ཨནྡྷེན ཝིཡ བྷཝིཏབྦཾ, ཨརཉྙེཔི གོཙརགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟེནཔི རཛནཱིཡེསུ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦདྷམྨེསུ ཨནྡྷེན བདྷིརེན མཱུགེན ཝིཡ བྷཝིཏབྦཾ, ན ནིམིཏྟཾ གཧེཏབྦཾ, ནཱནུབྱཉྫནཾ གཧེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན མཧཱཀཙྩཱཡནེན –

‘ཙཀྑུམཱསྶ ཡཐཱ ཨནྡྷོ, སོཏཝཱ བདྷིརོ ཡཐཱ;

པཉྙཝཱསྶ [ཛིཝ྄ཧཱཝསྶ (སཱི. པཱི.)] ཡཐཱ མཱུགོ, བལཝཱ དུབྦལོརིཝ;

ཨཏྟཨཏྠེ [ཨཐ ཨཏྠེ (སཱི. པཱི.)] སམུཔྤནྣེ, སཡེཐ མཏསཱཡིཀ’ནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊོ ལེཌྜུདཎྜལགུལ༹མུགྒརེཧི པརིཔཱཏིཡནྟོཔི སཀཾ གེཧཾ ན ཝིཛཧཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརོནྟེནཔི ནཝཀམྨཾ ཀརོནྟེནཔི ཝཏྟཔྤཊིཝཏྟཾ ཀརོནྟེནཔི ཨུདྡིསནྟེནཔི ཨུདྡིསཱཔེནྟེནཔི ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ན ཝིཛཧིཏབྦོ, སཀཾ ཁོ པནེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནོ གེཧཾ, ཡདིདཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ¶ . ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཊསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ ¶ . བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ གོཙརོ སཀོ པེཏྟིཀོ ཝིསཡོ? ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’ཏི. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱཔི –

‘‘‘ཡཐཱ སུདནྟོ མཱཏངྒོ, སཀཾ སོཎྜཾ ན མདྡཏི;

བྷཀྑཱབྷཀྑཾ ཝིཛཱནཱཏི, ཨཏྟནོ ཝུཏྟིཀཔྤནཾ.

‘‘‘ཏཐེཝ བུདྡྷཔུཏྟེན, ཨཔྤམཏྟེན ཝཱ པན;

ཛིནཝཙནཾ ན མདྡིཏབྦཾ, མནསིཀཱརཝརུཏྟམ’’’ནྟི.

ཀུཀྐུཊངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཀལནྡཀངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཀལནྡཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀལནྡཀོ པཊིསཏྟུམྷི ཨོཔཏནྟེ ནངྒུཊྛཾ པཔྥོཊེཏྭཱ མཧནྟཾ ཀཏྭཱ ཏེནེཝ ནངྒུཊྛལགུལེ༹ན པཊིསཏྟུཾ པཊིབཱཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀིལེསསཏྟུམྷི ཨོཔཏནྟེ སཏིཔཊྛཱནལགུལ༹ཾ པཔྥོཊེཏྭཱ མཧནྟཾ ཀཏྭཱ ཏེནེཝ སཏིཔཊྛཱནལགུལེ༹ན སབྦཀིལེསཱ པཊིབཱཧིཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀལནྡཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཙཱུལ༹པནྠཀེན –

‘ཡདཱ ཀིལེསཱ ཨོཔཏནྟི, སཱམཉྙགུཎདྷཾསནཱ;

སཏིཔཊྛཱནལགུལེ༹ན, ཧནྟབྦཱ ཏེ པུནཔྤུན’’’ནྟི.

ཀལནྡཀངྒཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. དཱིཔིནིཡངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘དཱིཔིནིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔིནཱི སཀིཾ ཡེཝ གབྦྷཾ གཎྷཱཏི, ན པུནཔྤུནཾ པུརིསཾ ཨུཔེཏི? ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨུཔྤཏྟིཾ གབྦྷསེཡྻཾ ཙུཏིཾ བྷེདཾ ཁཡཾ ཝིནཱསཾ སཾསཱརབྷཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིསམཾ སམྤཱིལི༹ཏཾ དིསྭཱ ‘པུནབྦྷཝེ ¶ ནཔྤཊིསནྡཧིསྶཱམཱི’ཏི ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཀརཎཱིཡོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔིནིཡཱ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སུཏྟནིཔཱཏེ དྷནིཡགོཔཱལཀསུཏྟེ –

‘‘‘ཨུསབྷོརིཝ ཚེཏྭ བནྡྷནཱནི, ནཱགོ པཱུཏིལཏཾཝ དཱལཡིཏྭཱ;

ནཱཧཾ པུནུཔེསྶཾ གབྦྷསེཡྻཾ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’’ཏི.

དཱིཔིནིཡངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. དཱིཔིཀངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘དཱིཔིཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔིཀོ ཨརཉྙེ ཏིཎགཧནཾ ཝཱ ཝནགཧནཾ ཝཱ པབྦཏགཧནཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ ནིལཱིཡིཏྭཱ མིགེ གཎྷཱཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཝིཝེཀཾ སེཝིཏབྦཾ ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ ཝིཛནཝཱཏཾ མནུསྶརཱཧསེཡྻཀཾ པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཾ; ཝིཝེཀཾ སེཝམཱནོ ཧི, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱི ཡོགཱཝཙརོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙཱསུ ཙ ཝསིབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔིཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེཧི དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི –

‘‘‘ཡཐཱཔི ¶ ¶ དཱིཔིཀོ ནཱམ, ནིལཱིཡིཏྭཱ གཎྷཏེ [གཎྷཏཱི (སཱི. པཱི.)] མིགེ;

ཏཐེཝཱཡཾ བུདྡྷཔུཏྟོ, ཡུཏྟཡོགོ ཝིཔསྶཀོ;

ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱན, གཎྷཱཏི ཕལམུཏྟམ’ནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔིཀོ ཡཾ ཀིཉྩི པསུཾ ཝདྷིཏྭཱ ཝཱམེན པསྶེན པཏིཏཾ ན བྷཀྑེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཝེལུ༹དཱནེན ཝཱ པཏྟདཱནེན ཝཱ པུཔྥདཱནེན ཝཱ ཕལདཱནེན ཝཱ སིནཱནདཱནེན ཝཱ མཏྟིཀཱདཱནེན ཝཱ ཙུཎྞདཱནེན ཝཱ དནྟཀཊྛདཱནེན ¶ ཝཱ མུཁོདཀདཱནེན ཝཱ ཙཱཏུཀམྱཏཱཡ ཝཱ མུགྒསུཔྱཏཱཡ [མུགྒསུཔྤཏཱཡ (སཱི. པཱི.)] ཝཱ པཱརིབྷཊ [པཱརིབྷཊྚཏཱཡ (སཱི. པཱི.)] ཡཏཱཡ ཝཱ ཛངྒྷཔེསནཱིཡེན ཝཱ ཝེཛྫཀམྨེན ཝཱ དཱུཏཀམྨེན ཝཱ པཧིཎགམནེན ཝཱ པིཎྜཔཊིཔིཎྜེན ཝཱ དཱནཱནུཔྤདཱནེན ཝཱ ཝཏྠུཝིཛྫཱཡ ཝཱ ནཀྑཏྟཝིཛྫཱཡ ཝཱ ཨངྒཝིཛྫཱཡ [ནགཝིཛྫཱཡ (ཀ.)] ཝཱ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ བུདྡྷཔྤཊིཀུཊྛེན མིཙྪཱཛཱིཝེན ནིཔྥཱདིཏཾ བྷོཛནཾ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ [པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ (སཱི. པཱི.)] ཝཱམེན པསྶེན པཏིཏཾ པསུཾ ཝིཡ དཱིཔིཀོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔིཀསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཝཙཱིཝིཉྙཏྟིཝིཔྥཱརཱ, ཨུཔྤནྣཾ མདྷུཔཱཡསཾ;

སཙེ བྷུཏྟོ བྷཝེཡྻཱཧཾ, སཱཛཱིཝོ གརཧིཏོ མམ.

‘‘‘ཡདིཔི མེ ཨནྟགུཎཾ, ནིཀྑམིཏྭཱ བཧཱི ཙརེ;

ནེཝ བྷིནྡེཡྻམཱཛཱིཝཾ, ཙཛམཱནོཔི ཛཱིཝིཏ’’’ནྟི.

དཱིཔིཀངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཀུམྨངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཀུམྨསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨོ ཨུདཀཙརོ ཨུདཀེཡེཝ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦཔཱཎབྷཱུཏཔུགྒལཱནཾ ཧིཏཱནུཀམྤིནཱ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨོ ཨུདཀེ ཨུཔྤིལཝནྟོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཡདི ཀོཙི པསྶཏི, ཏཏྠེཝ ནིམུཛྫཏི གཱལ༹ྷམོགཱཧཏི ‘མཱ མཾ ཏེ པུན པསྶེཡྻུ’ནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀིལེསེསུ ཨོཔཏནྟེསུ ཨཱརམྨཎསརེ ནིམུཛྫིཏབྦཾ གཱལ༹ྷམོགཱཧིཏབྦཾ ‘མཱ མཾ ཀིལེསཱ པུན པསྶེཡྻུ’ནྟི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཀུམྨོ ཨུདཀཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀཱཡཾ ཨོཏཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ནིསཛྫཊྛཱནསཡནཙངྐམཏོ མཱནསཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སམྨཔྤདྷཱནེ མཱནསཾ ཨོཏཱཔེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨོ པཐཝིཾ ཁཎིཏྭཱ ཝིཝིཏྟེ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཾ པཛཧིཏྭཱ སུཉྙཾ ཝིཝིཏྟཾ ཀཱནནཾ ཝནཔཏྠཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ པཝིཝིཏྟམོགཱཧིཏྭཱ ཝིཝིཏྟེ ཡེཝ ཝཱསཾ ཨུཔགནྟབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨུཔསེནེན ཝངྒནྟཔུཏྟེན –

‘‘‘ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, ཝཱལ༹མིགནིསེཝིཏཾ;

སེཝེ སེནཱསནཾ བྷིཀྑུ, པཊིསལླཱནཀཱརཎཱ’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨོ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡདི ཀཉྩི པསྶཏི ཝཱ, སདྡཾ སུཎཱཏི ཝཱ, སོཎྜིཔཉྩམཱནི ཨངྒཱནི སཀེ ཀཔཱལེ ནིདཧིཏྭཱ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཏིཊྛཏི ཀཱཡམནུརཀྑནྟོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦཏྠ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦདྷམྨེསུ ཨཱཔཏནྟེསུ ཚསུ དྭཱརེསུ སཾཝརཀཝཱཊཾ ཨནུགྒྷཱཊེཏྭཱ མཱནསཾ སམོདཧིཏྭཱ སཾཝརཾ ཀཏྭཱ སཏེན སམྤཛཱནེན ཝིཧཱཏབྦཾ སམཎདྷམྨཾ ཨནུརཀྑམཱནེན. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྨསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ ཀུམྨཱུཔམསུཏྟནྟེ –

‘‘‘ཀུམྨོཝ ¶ ཨངྒཱནི སཀེ ཀཔཱལེ, སམོདཧཾ བྷིཀྑུ མནོཝིཏཀྐེ;

ཨནིསྶིཏོ ¶ ཨཉྙམཧེཋཡཱནོ, པརིནིབྦུཏོནཱུཔཝདེཡྻ ཀཉྩཱི’’’ཏི.

ཀུམྨངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཝཾསངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཝཾསསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསོ ཡཏྠ ཝཱཏོ, ཏཏྠ ཨནུལོམེཏི, ནཱཉྙཏྠམནུདྷཱཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡཾ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ ནཝངྒཾ སཏྠུ སཱསནཾ, ཏཾ ཨནུལོམཡིཏྭཱ ཀཔྤིཡེ ཨནཝཛྫེ ཋཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཡེཝ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཾསསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ ཐེརེན རཱཧུལེན –

‘‘‘ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ཨནུལོམེཏྭཱན སབྦདཱ;

ཀཔྤིཡེ ཨནཝཛྫསྨིཾ, ཋཏྭཱཔཱཡཾ སམུཏྟརི’’’ནྟི.

ཝཾསངྒཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཙཱཔངྒཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཙཱཔསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཔོ སུཏཙྪིཏོ ནམིཏོ [མིཏོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཡཱཝགྒམཱུལཾ སམཀམེཝ ཨནུནམཏི ནཔྤཊིཏྠམྦྷཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཐེརནཝམཛ྄ཛྷིམསམཀེསུ ཨནུནམིཏབྦཾ ནཔྤཊིཕརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཔསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ཝིདྷུར [པུཎྞཀ] ཛཱཏཀེ –

‘‘‘ཙཱཔོཝཱུནུདརོ ¶ དྷཱིརོ, ཝཾསོ ཝཱཔི པཀམྤཡེ [ཙཱཔོ ཝཱ ནུན མེ དྷཱིརོ, ཝཾསོཝ ཨནུལོམཡཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)];

པཊིལོམཾ ན ཝཏྟེཡྻ, ས རཱཛཝསཏིཾ ཝསེ’’’ཏི.

ཙཱཔངྒཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཝཱཡསངྒཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཝཱཡསསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡསོ ཨཱསངྐིཏཔརིསངྐིཏོ ཡཏྟཔྤཡཏྟོ ¶ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱསངྐིཏཔརིསངྐིཏེན ཡཏྟཔཡཏྟེན ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ སཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཙརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡསསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡསོ ཡཾ ཀིཉྩི བྷོཛནཾ དིསྭཱ ཉཱཏཱིཧི སཾཝིབྷཛིཏྭཱ བྷུཉྫཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡེ ཏེ ལཱབྷཱ དྷམྨིཀཱ དྷམྨལདྡྷཱ ཨནྟམསོ པཏྟཔརིཡཱཔནྣམཏྟམྤི, ཏཐཱརཱུཔེཧི ལཱབྷེཧི པཊིཝིབྷཏྟབྷོགིནཱ བྷཝིཏབྦཾ སཱིལཝནྟེཧི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡསསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘སཙེ མེ ཨུཔནཱམེནྟི, ཡཐཱལདྡྷཾ ཏཔསྶིནོ;

སབྦེ སཾཝིབྷཛིཏྭཱན, ཏཏོ བྷུཉྫཱམི བྷོཛན’’’ནྟི.

ཝཱཡསངྒཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. མཀྐཊངྒཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘མཀྐཊསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཀྐཊོ ཝཱསམུཔགཙྪནྟོ ཏཐཱརཱུཔེ ཨོཀཱསེ མཧཏིམཧཱརུཀྑེ པཝིཝིཏྟེ སབྦཊྛཀསཱཁེ [སབྦཏྠཀསཱཁེ (སྱཱ.), སབྦཊྛསཱཁེ (ཀ.)] བྷཱིརུཏྟཱཎེ ཝཱསམུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ལཛྫིཾ པེསལཾ སཱིལཝནྟཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ ཝིནཡདྷརཾ པིཡཾ གརུབྷཱཝནཱིཡཾ ཝཏྟཱརཾ ཝཙནཀྑམཾ ཨོཝཱདཀཾ ཝིཉྙཱཔཀཾ སནྡསྶཀཾ སམཱདཔཀཾ སམུཏྟེཛཀཾ སམྤཧཾསཀཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨཱཙརིཡཾ ནིསྶཱཡ ཝིཧརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཀྐཊསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཀྐཊོ རུཀྑེ ཡེཝ ཙརཏི ཏིཊྛཏི ནིསཱིདཏི, ཡདི ནིདྡཾ ཨོཀྐམཏི, ཏཏྠེཝ རཏྟིཾ ཝཱསམནུབྷཝཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཝནཱབྷིམུཁེན བྷཝིཏབྦཾ, པཝནེ ཡེཝ ཋཱནཙངྐམནིསཛྫཱསཡནཾ ¶ ནིདྡཾ ཨོཀྐམིཏབྦཾ, ཏཏྠེཝ སཏིཔཊྛཱནམནུབྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཀྐཊསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཙངྐམནྟོཔི ཏིཊྛནྟོ, ནིསཛྫཱསཡནེན ཝཱ;

པཝནེ སོབྷཏེ བྷིཀྑུ, པཝནནྟཾཝ ཝཎྞིཏ’’’ནྟི.

མཀྐཊངྒཔཉྷོ དསམོ.

གདྲབྷཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

གདྲབྷོ ཙེཝ [གྷོརསྶརོ ཙ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཀུཀྐུཊོ, ཀལནྡོ དཱིཔིནི དཱིཔིཀོ;

ཀུམྨོ ཝཾསོ ཙ ཙཱཔོ ཙ, ཝཱཡསོ ཨཐ མཀྐཊོཏི.

༢. སམུདྡཝགྒོ

༡. ལཱབུལཏངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘ལཱབུལཏཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ལཱབུལཏཱ ཏིཎེ ཝཱ ཀཊྛེ ཝཱ ལཏཱཡ ཝཱ སོཎྜིཀཱཧི ཨཱལམྦིཏྭཱ ཏསྶཱུཔརི ཝཌྜྷཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨརཧཏྟེ ཨབྷིཝཌྜྷིཏུཀཱམེན མནསཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ ཨརཧཏྟེ ཨབྷིཝཌྜྷིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ལཱབུལཏཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཡཐཱ ལཱབུལཏཱ ནཱམ, ཏིཎེ ཀཊྛེ ལཏཱཡ ཝཱ;

ཨཱལམྦིཏྭཱ སོཎྜིཀཱཧི, ཏཏོ ཝཌྜྷཏི ཨུཔྤརི.

‘‘‘ཏཐེཝ བུདྡྷཔུཏྟེན, ཨརཧཏྟཕལཀཱམིནཱ;

ཨཱརམྨཎཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ, ཝཌྜྷིཏབྦཾ ཨསེཀྑཕལེ’’’ཏི.

ལཱབུལཏངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. པདུམངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘པདུམསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པདུམཾ ཨུདཀེ ཛཱཏཾ ཨུདཀེ སཾཝདྡྷཾ ཨནུཔལིཏྟཾ ཨུདཀེན, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུལེ གཎེ ལཱབྷེ ཡསེ ¶ སཀྐཱརེ སམྨཱནནཱཡ པརིབྷོགཔཙྩཡེསུ ཙ སབྦཏྠ ཨནུཔལིཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པདུམསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པདུམཾ ཨུདཀཱ ཨཙྩུགྒམྨ ཋཱཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦལོཀཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཙྩུགྒམྨ ལོཀུཏྟརདྷམྨེ ཋཱཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པདུམསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པདུམཾ ཨཔྤམཏྟཀེནཔི ཨནིལེན ཨེརིཏཾ ཙལཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཔྤམཏྟཀེསུཔི ཀིལེསེསུ སཾཡམོ ཀརཎཱིཡོ, བྷཡདསྶཱཝིནཱ ཝིཧརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པདུམསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ‘ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུ’ཏི.

པདུམངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. བཱིཛངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘བཱིཛསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བཱིཛཾ ཨཔྤཀམྤི སམཱནཾ བྷདྡཀེ ཁེཏྟེ ཝུཏྟཾ དེཝེ སམྨཱ དྷཱརཾ པཝེཙྪནྟེ སུབཧཱུནི ཕལཱནི ཨནུདསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡཐཱ པཊིཔཱདིཏཾ སཱིལཾ ཀེཝལཾ སཱམཉྙཕལམནུདསྶཏི. ཨེཝཾ སམྨཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བཱིཛསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བཱིཛཾ སུཔརིསོདྷིཏེ ཁེཏྟེ རོཔིཏཾ ཁིཔྤམེཝ སཾཝིརཱུཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན མཱནསཾ སུཔརིགྒཧིཏཾ སུཉྙཱགཱརེ པརིསོདྷིཏཾ སཏིཔཊྛཱནཁེཏྟཝརེ ཁིཏྟཾ ཁིཔྤམེཝ ཝིརཱུཧཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བཱིཛསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ ¶ . བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨནུརུདྡྷེན –

‘‘‘ཡཐཱཔི ¶ ཁེཏྟེ [ཡཐཱ ཁེཏྟེ (སཱི.)] པརིསུདྡྷེ, བཱིཛཉྩསྶ པཏིཊྛིཏཾ;

ཝིཔུལཾ ཏསྶ ཕལཾ ཧོཏི, ཨཔི ཏོསེཏི ཀསྶཀཾ.

‘‘‘ཏཐེཝ ཡོགིནོ ཙིཏྟཾ, སུཉྙཱགཱརེ ཝིསོདྷིཏཾ;

སཏིཔཊྛཱནཁེཏྟམྷི, ཁིཔྤམེཝ ཝིརཱུཧཏཱི’’’ཏི.

བཱིཛངྒཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. སཱལཀལྱཱཎིཀངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘སཱལཀལྱཱཎིཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཱལཀལྱཱཎིཀཱ ནཱམ ཨནྟོཔཐཝིཡཾ ཡེཝ ཨབྷིཝཌྜྷཏི ཧཏྠསཏམྤི བྷིཡྻོཔི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱཡོ ཀེཝལཉྩ སམཎདྷམྨཾ སུཉྙཱགཱརེ ཡེཝ པརིཔཱུརཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱལཀལྱཱཎིཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན རཱཧུལེན –

‘‘‘སཱལཀལྱཱཎིཀཱ ནཱམ, པཱདཔོ དྷརཎཱིརུཧོ;

ཨནྟོཔཐཝིཡཾ ཡེཝ, སཏཧཏྠོཔི ཝཌྜྷཏི.

‘‘‘ཡཐཱ ཀཱལམྷི སམྤཏྟེ, པརིཔཱཀེན སོ དུམོ;

ཨུགྒཉྪིཏྭཱན ཨེཀཱཧཾ, སཏཧཏྠོཔི ཝཌྜྷཏི.

‘‘‘ཨེཝམེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, སཱལཀལྱཱཎིཀཱ ཝིཡ;

ཨབྦྷནྟརེ སུཉྙཱགཱརེ, དྷམྨཏོ ཨབྷིཝཌྜྷཡི’’’ནྟི.

སཱལཀལྱཱཎིཀངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ནཱཝངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ནཱཝཱཡ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱ བཧུཝིདྷདཱརུསངྒྷཱཊསམཝཱཡེན བཧུམྤི ཛནཾ ཏཱརཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔྤཊིཝཏྟབཧུཝིདྷདྷམྨསངྒྷཱཊསམཝཱཡེན སདེཝཀོ ལོཀོ ཏཱརཡིཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱཡ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱ བཧུཝིདྷཨཱུམིཏྠནིཏཝེགཝིསཊམཱཝཊྚཝེགཾ ¶ སཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན བཧུཝིདྷཀིལེསཨཱུམིཝེགཾ ལཱབྷསཀྐཱརཡསསིལོཀཔཱུཛནཝནྡནཱ པརཀུལེསུ ནིནྡཱཔསཾསཱསུཁདུཀྑསམྨཱནནཝིམཱནནབཧུཝིདྷདོསཨཱུམིཝེགཉྩ སཧིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱཡ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱ ཨཔརིམིཏམནནྟམཔཱརམཀྑོབྷིཏགམྦྷཱིརེ མཧཏིམཧཱགྷོསེ ཏིམིཏིམིངྒལམཀརམཙྪགཎཱཀུལེ མཧཏིམཧཱསམུདྡེ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཏིཔརིཝཊྚ དྭཱདསཱཀཱར ཙཏུསཙྩཱབྷིསམཡཔྤཊིཝེདྷེ མཱནསཾ སཉྩཱརཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱཡ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ སཙྩསཾཡུཏྟེ –

‘‘‘ཝིཏཀྐེནྟཱ ཙ ཁོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཝིཏཀྐེཡྻཱཐ, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི ཝིཏཀྐེཡྻཱཐ, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི ཝིཏཀྐེཡྻཱཐ, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི ཝིཏཀྐེཡྻཱཐཱ’’’ཏི.

ནཱཝངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ནཱཝཱལགྒནཀངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ནཱཝཱལགྒནཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ¶ ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱལགྒནཀཾ བཧུཨཱུམིཛཱལཱཀུལཝིཀྑོབྷིཏསལིལཏལེ མཧཏིམཧཱསམུདྡེ ནཱཝཾ ལགྒེཏི ཋཔེཏི, ན དེཏི དིསཱཝིདིསཾ ཧརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན རཱགདོསམོཧཱུམིཛཱལེ མཧཏིམཧཱཝིཏཀྐསམྤཧཱརེ ཙིཏྟཾ ལགྒེཏབྦཾ, ན དཱཏབྦཾ དིསཱཝིདིསཾ ཧརིཏུཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱལགྒནཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱལགྒནཀཾ ན པླཝཏི [ན པིལཝཏི (སཱི. པཱི.)] ཝིསཱིདཏི, ཧཏྠསཏེཔི ཨུདཀེ ནཱཝཾ ལགྒེཏི ཋཱནམུཔནེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ལཱབྷཡསསཀྐཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཨཔཙིཏཱིསུ ལཱབྷགྒཡསགྒེཔི ¶ ན པླཝིཏབྦཾ, སརཱིརཡཱཔནམཏྟཀེ ཡེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནཱཝཱལགྒནཀསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཡཐཱ ¶ སམུདྡེ ལགྒནཀཾ, ན པླཝཏི ཝིསཱིདཏི;

ཏཐེཝ ལཱབྷསཀྐཱརེ, མཱ པླཝཐ ཝིསཱིདཐཱ’’’ཏི.

ནཱཝཱལགྒནཀངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཀཱུཔངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཀཱུཔསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱུཔོ རཛྫུཉྩ ཝརཏྟཉྩ ལངྐཱརཉྩ དྷཱརེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཏིསམྤཛཉྙསམནྣཱགཏེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེ སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེ ཨསིཏེ པཱིཏེ ཁཱཡིཏེ སཱཡིཏེ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེ གཏེ ཋིཏེ ནིསིནྣེ སུཏྟེ ཛཱགརིཏེ བྷཱསིཏེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱུཔསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ‘སཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཧརེཡྻ སམྤཛཱནོ, ཨཡཾ ཝོ ཨམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱི’’’ཏི.

ཀཱུཔངྒཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ནིཡཱམཀངྒཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ནིཡཱམཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནིཡཱམཀོ རཏྟིནྡིཝཾ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཔྤམཏྟོ ཡཏྟཔྤཡཏྟོ ནཱཝཾ སཱརེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙིཏྟཾ ནིཡཱམཡམཱནེན རཏྟིནྡིཝཾ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཔྤམཏྟེན ཡཏྟཔྤཡཏྟེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ཙིཏྟཾ ནིཡཱམེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནིཡཱམཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན དྷམྨཔདེ –

‘‘‘ཨཔྤམཱདརཏཱ ¶ ཧོཐ, སཙིཏྟམནུརཀྑཐ;

དུགྒཱ ཨུདྡྷརཐཏྟཱནཾ, པངྐེ སནྣོཝ [སཏྟོཝ (སཱི. པཱི.)] ཀུཉྫརོ’ཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ནིཡཱམཀསྶ ཡཾ ཀིཉྩི མཧཱསམུདྡེ ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ, སབྦཾ ཏཾ ཝིདིཏཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུསལཱཀུསལཾ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཧཱིནཔྤཎཱིཏཾ ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགཾ ཝིཛཱནིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནིཡཱམཀསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ནིཡཱམཀོ ཡནྟེ མུདྡིཀཾ དེཏི ‘མཱ ཀོཙི ཡནྟཾ ཨཱམསིཏྠཱ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙིཏྟེ སཾཝརམུདྡིཀཱ དཱཏབྦཱ ‘མཱ ཀིཉྩི པཱཔཀཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསཱི’ཏི, ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནིཡཱམཀསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ ‘མཱ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཀེ ཨཀུསལེ ཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེཡྻཱཐ, སེཡྻཐཱིདཾ, ཀཱམཝིཏཀྐཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐ’’’ནྟི.

ནིཡཱམཀངྒཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཀམྨཀཱརངྒཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཀམྨཀཱརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཀཱརོ ཨེཝཾ ཙིནྟཡཏི ‘བྷཏཀོ ཨཧཾ ཨིམཱཡ ནཱཝཱཡ ཀམྨཾ ཀརོམི, ཨིམཱཡཱཧཾ ནཱཝཱཡ ཝཱཧསཱ བྷཏྟཝེཏནཾ ལབྷཱམི, ན མེ པམཱདོ ཀརཎཱིཡོ, ཨཔྤམཱདེན མེ ཨཡཾ ནཱཝཱ ཝཱཧེཏབྦཱ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨེཝཾ ཙིནྟཡིཏབྦཾ ‘ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀཾ ཀཱཡཾ སམྨསནྟོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཔྤམཏྟོ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི སཏོ སམྤཛཱནོ སམཱཧིཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎསོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསེཧི པརིམུཙྩིསྶཱམཱིཏི ཨཔྤམཱདོ མེ ཀརཎཱིཡོ’ཏི, ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀམྨཀཱརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཀཱཡཾ ¶ ཨིམཾ སམྨསཐ, པརིཛཱནཱཐ པུནཔྤུནཾ;

ཀཱཡེ སབྷཱཝཾ དིསྭཱན, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱ’ཏི.

ཀམྨཀཱརངྒཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. སམུདྡངྒཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘སམུདྡསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ མཏེན ཀུཎཔེན སདྡྷིཾ ན སཾཝསཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིམཀྑཔལཱ༹སཨིསྶཱམཙྪརིཡམཱཡཱསཱཋེཡྻཀུཊིལཝིསམདུཙྩརིཏཀིལེསམལེཧི སདྡྷིཾ ན སཾཝསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སམུདྡསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡསངྑསིལཱཔཝཱལ༹ཕལིཀམཎིཝིཝིདྷརཏནནིཙཡཾ དྷཱརེནྟོ པིདཧཏི, ན བཧི ཝིཀིརཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན མགྒཕལཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟིཝིཔསྶནཱབྷིཉྙཱཝིཝིདྷགུཎརཏནཱནི ཨདྷིགནྟྭཱ ¶ པིདཧིཏབྦཱནི, ན བཧི ནཱིཧརིཏབྦཱནི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སམུདྡསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ མཧནྟེཧི མཧཱབྷཱུཏེཧི སདྡྷིཾ སཾཝསཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཔྤིཙྪཾ སནྟུཊྛཾ དྷུཏཝཱདཾ སལླེཁཝུཏྟིཾ ཨཱཙཱརསམྤནྣཾ ལཛྫིཾ པེསལཾ གརུཾ བྷཱཝནཱིཡཾ ཝཏྟཱརཾ ཝཙནཀྑམཾ ཙོདཀཾ པཱཔགརཧིཾ ཨོཝཱདཀཾ ཨནུསཱསཀཾ ཝིཉྙཱཔཀཾ སནྡསྶཀཾ སམཱདཔཀཾ སམུཏྟེཛཀཾ སམྤཧཾསཀཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ ནིསྶཱཡ ཝསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ ནཝསལིལསམྤུཎྞཱཧི གངྒཱཡམུནཱཨཙིརཝཏཱིསརབྷཱུམཧཱིཨཱདཱིཧི ནདཱིསཏསཧསྶེཧི ཨནྟལིཀྑེ སལིལདྷཱརཱཧི ཙ པཱུརིཏོཔི སཀཾ ཝེལཾ ནཱཏིཝཏྟཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཝནྡནམཱནནཔཱུཛནཀཱརཎཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི སཉྩིཙྩ སིཀྑཱཔདཝཱིཏིཀྐམོ ན ཀརཎཱིཡོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ ¶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ [པཧཱརཱདྷ (སཱི. པཱི.)], མཧཱསམུདྡོ ཋིཏདྷམྨོ ཝེལཾ ནཱཏིཀྐམཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ མཧཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟཱི’ཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡོ སབྦསཝནྟཱིཧི གངྒཱཡམུནཱཨཙིརཝཏཱིསརབྷཱུམཧཱིཧི ཨནྟལིཀྑེ ཨུདཀདྷཱརཱཧིཔི ན པརིཔཱུརཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱསཝནདྷཱརཎཝིནིཙྪཡཨབྷིདྷམྨཝིནཡགཱལ༹ྷསུཏྟནྟཝིགྒཧཔདནིཀྑེཔཔདསནྡྷི པདཝིབྷཏྟིནཝངྒཛིནསཱསནཝརཾ སུཎནྟེནཱཔི ན ཏཔྤིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱསམུདྡསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སུཏསོམཛཱཏཀེ –

‘‘‘ཨགྒི ཡཐཱ ཏིཎཀཊྛཾ དཧནྟོ, ན ཏཔྤཏི སཱགརོ ཝཱ ནདཱིཧི;

ཨེཝམྤི ཙེ [ཨེཝམྤི ཝེ (སྱཱ.), ཨེཝཾ ཧི མེ (ཀ.) ཛཱ. ༡ ཨསཱིཏིནིཔཱཏེ] པཎྜིཏཱ རཱཛསེཊྛ, སུཏྭཱ ན ཏཔྤནྟི སུབྷཱསིཏེནཱ’’’ཏི.

སམུདྡངྒཔཉྷོ དསམོ.སམུདྡཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –

ལཱབུལཏཱ ཙ པདུམཾ, བཱིཛཾ སཱལཀལྱཱཎིཀཱ;

ནཱཝཱ ཙ ནཱཝཱལགྒནཾ, ཀཱུཔོ ནིཡཱམཀོ ཏཐཱ;

ཀམྨཀཱརོ སམུདྡོ ཙ, ཝགྒོ ཏེན པཝུཙྩཏཱིཏི.

༣. པཐཝཱིཝགྒོ

༡. པཐཝཱིཨངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘པཐཝིཡཱ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཐཝཱི ཨིཊྛཱནིཊྛཱནི ཀཔྤཱུརཱགརུཏགརཙནྡནཀུངྐུམཱདཱིནི ཨཱཀིརནྟེཔི པིཏྟསེམྷཔུབྦརུཧིརསེདམེདཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀལསིཀ- མུཏྟཀརཱིསཱདཱིནི ཨཱཀིརནྟེཔི ཏཱདིསཱ ཡེཝ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨིཊྛཱནིཊྛེ ལཱབྷཱལཱབྷེ ཡསཱཡསེ ནིནྡཱཔསཾསཱཡ སུཁདུཀྑེ སབྦཏྠ ཏཱདིནཱ ཡེཝ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཡཱ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝཱི མཎྜནཝིབྷཱུསནཱཔགཏཱ སཀགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཝིབྷཱུསནཱཔགཏེན སཀསཱིལགནྡྷཔརིབྷཱཝིཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཡཱ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝཱི ནིརནྟརཱ ཨཁཎྜཙྪིདྡཱ ཨསུསིརཱ བཧལཱ གྷནཱ ཝིཏྠིཎྞཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ནིརནྟརམཁཎྜཙྪིདྡམསུསིརབཧལགྷནཝིཏྠིཎྞསཱིལེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཡཱ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝཱི གཱམནིགམནགརཛནཔདརུཀྑཔབྦཏནདཱིཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎཱིམིགཔཀྑིམནུཛནརནཱརིགཎཾ དྷཱརེནྟཱིཔི ཨཀིལཱསུ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨོཝདནྟེནཔི ཨནུསཱསནྟེནཔི ཝིཉྙཱཔེནྟེནཔི སནྡསྶེནྟེནཔི སམཱདཔེནྟེནཔི སམུཏྟེཛེནྟེནཔི སམྤཧཾསེནྟེནཔི དྷམྨདེསནཱསུ ཨཀིལཱསུནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཡཱ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝཱི ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟེན པཐཝིསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཡཱ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ སཀསམཎེ པརིཀིཏྟཡམཱནཱཡ –

‘‘‘ཨེཀཉྩེ ¶ བཱཧཾ ཝཱསིཡཱ, ཏཙྪེ ཀུཔིཏམཱནསཱ [ཀུཔིཏམཱནསོ (ཀ.)];

ཨེཀཉྩེབཱཧཾ གནྡྷེན, ཨཱལིམྤེཡྻ པམོདིཏཱ [པམོདིཏོ (ཀ.)].

‘‘‘ཨམུསྨིཾ པཊིགྷོ ནཏྠི, རཱགོ ཨསྨིཾ ན ཝིཛྫཏི;

པཐཝཱིསམཙིཏྟཱ ཏེ, ཏཱདིསཱ སམཎཱ མམཱ’’’ཏི.

པཐཝཱིཨངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཨཱཔངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཨཱཔསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔོ སུསཎྛིཏམཀམྤིཏམལུལི༹ཏསབྷཱཝཔརིསུདྡྷོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུཧནལཔནནེམིཏྟཀནིཔྤེསིཀཏཾ ཨཔནེཏྭཱ སུསཎྛིཏམཀམྤིཏམལུལི༹ཏསབྷཱཝཔརིསུདྡྷཱཙཱརེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔོ སཱིཏལསབྷཱཝསཎྛིཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦསཏྟེསུ ཁནྟིམེཏྟཱནུདྡཡསམྤནྣེན ཧིཏེསིནཱ ཨནུཀམྤཀེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔོ ཨསུཙིཾ སུཙིཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན གཱམེ ཝཱ ཨརཉྙེ ཝཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡམཏྟེསུ ཨཱཙརིཡེ ཨཱཙརིཡམཏྟེསུ སབྦཏྠ ཨནདྷིཀརཎེན བྷཝིཏབྦཾ ཨནཝསེསཀཱརིནཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔོ བཧུཛནཔཏྠིཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཔྤིཙྪསནྟུཊྛཔཝིཝིཏྟཔཊིསལླཱནེན སཏཏཾ སབྦལོཀམབྷིཔཏྠིཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔོ ན ཀསྶཙི ཨཧིཏམུཔདཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པརབྷཎྜནཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདརིཏྟཛ྄ཛྷཱནཨརཏིཛནནཾ ཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟེཧི ¶ པཱཔཀཾ ན ཀརཎཱིཡཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཔསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ, དེཝཱཏིདེཝེན ཀཎྷཛཱཏཀེ –

‘‘‘ཝརཉྩེ མེ ཨདོ སཀྐ, སབྦབྷཱུཏཱནམིསྶར;

ན མནོ ཝཱ སརཱིརཾ ཝཱ, མཾ-ཀཏེ སཀྐ ཀསྶཙི;

ཀདཱཙི ཨུཔཧཉྙེཐ, ཨེཏཾ སཀྐ ཝརཾ ཝརེ’’’ཏི.

ཨཱཔངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཏེཛངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཏེཛསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛོ ཏིཎཀཊྛསཱཁཱཔལཱསཾ ཌཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡེ ཏེ ཨབྦྷནྟརཱ ཝཱ བཱཧིརཱ ཝཱ ཀིལེསཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཱརམྨཎཱནུབྷཝནཱ, སབྦེ ཏེ ཉཱཎགྒིནཱ ཌཧིཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛོ ནིདྡཡོ ཨཀཱརུཎིཀོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦཀིལེསེསུ ཀཱརུཉྙཱནུདྡཡཱ ན ཀཱཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛོ སཱིཏཾ པཊིཧནཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ ཝཱིརིཡསནྟཱཔཏེཛཾ ཨབྷིཛནེཏྭཱ ཀིལེསཱ པཊིཧནྟབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛོ ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟོ ཨུཎྷམབྷིཛནེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨནུནཡཔྤཊིགྷཝིཔྤམུཏྟེན ཏེཛོསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛོ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ [ཝིདྷམཏི (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཨཱལོཀཾ དསྶཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཉཱཎཱལོཀཾ དསྶཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེཛསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཀཾ པུཏྟཾ རཱཧུལཾ ཨོཝདནྟེན ¶ –

‘ཏེཛོསམཾ [མ. ནི. ༢.༡༡༩], རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི, ཏེཛོསམཾ ཧི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ? མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟཱི’’’ཏི.

ཏེཛངྒཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ཝཱཡུངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཝཱཡུསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུ སུཔུཔྥིཏཝནསཎྜནྟརཾ ཨབྷིཝཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཝིམུཏྟིཝརཀུསུམཔུཔྥིཏཱརམྨཎཝནནྟརེ རམིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུ དྷརཎཱིརུཧཔཱདཔགཎེ མཐཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཝནནྟརགཏེན སངྑཱརེ ཝིཙིནནྟེན ཀིལེསཱ མཐཡིཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུ ཨཱཀཱསེ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ ལོཀུཏྟརདྷམྨེསུ མཱནསཾ སཉྩཱརཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུ གནྡྷཾ ཨནུབྷཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཏྟནོ སཱིལཝརསུརབྷིགནྡྷོ [སཱིལསུརབྷིགནྡོ (སཱི. པཱི.)] ཨནུབྷཝིཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུ ནིརཱལཡོ ཨནིཀེཏཝཱསཱི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ནིརཱལཡམནིཀེཏམསནྠཝེན སབྦཏྠ ¶ ཝིམུཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱཡུསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སུཏྟནིཔཱཏེ –

‘‘‘སནྠཝཱཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ;

ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶན’’’ནྟི.

ཝཱཡུངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. པབྦཏངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘པབྦཏསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏོ ཨཙལོ ཨཀམྤིཏོ [ཨཀམྤིཡོ (སཱི. པཱི.)] ཨསམྤཝེདྷཱི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སམྨཱནནེ ཝིམཱནནེ སཀྐཱརེ ཨསཀྐཱརེ གརུཀཱརེ ཨགརུཀཱརེ ཡསེ ཨཡསེ ནིནྡཱཡ པསཾསཱཡ སུཁེ དུཀྑེ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ སབྦཏྠ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦདྷམྨེསུ རཛནཱིཡེསུ ན རཛྫིཏབྦཾ, དུསྶནཱིཡེསུ ན དུསྶིཏབྦཾ, མུཡ྄ཧནཱིཡེསུ ན མུཡ྄ཧིཏབྦཾ, ན ཀམྤིཏབྦཾ ན ཙལིཏབྦཾ, པབྦཏེན ཝིཡ ཨཙལེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘སེལོ ¶ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ [ཨེཀགྒྷནོ (ཀ.) དྷ. པ. ༨༡ དྷམྨཔདེ], ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;

ཨེཝཾ ནིནྡཱཔསཾསཱསུ, ན སམིཉྫནྟི པཎྜིཏཱ’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏོ ཐདྡྷོ ན ཀེནཙི སཾསཊྛོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཐདྡྷེན ཨསཾསཊྛེན བྷཝིཏབྦཾ, ན ཀེནཙི སཾསགྒོ ཀརཎཱིཡོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘ཨསཾསཊྛཾ གཧཊྛེཧི, ཨནཱགཱརེཧི ཙཱུབྷཡཾ;

ཨནོཀསཱརིམཔྤིཙྪཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’ནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏེ བཱིཛཾ ན ཝིརཱུཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཀམཱནསེ ཀིལེསཱ ན ཝིརཱུཧཱཔེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སུབྷཱུཏིནཱ –

‘‘‘རཱགཱུཔསཾཧིཏཾ ¶ ཙིཏྟཾ, ཡདཱ ཨུཔྤཛྫཏེ མམ;

སཡཾཝ པཙྩཝེཀྑཱམི [པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ (སབྦཏྠ)], ཨེཀགྒོ [ཨེཀཀོ (སབྦཏྠ)] ཏཾ དམེམཧཾ.

‘‘‘རཛྫསེ [རཛྫསི (སཱི.), རཉྫསི (པཱི.)] རཛནཱིཡེ ཙ, དུསྶནཱིཡེ ཙ དུསྶསེ;

མུཡ྄ཧསེ [མུཡ྄ཧསི (སཱི.)] མོཧནཱིཡེ ཙ, ནིཀྑམསྶུ ཝནཱ ཏུཝཾ.

‘‘‘ཝིསུདྡྷཱནཾ ¶ ཨཡཾ ཝཱསོ, ནིམྨལཱནཾ ཏཔསྶིནཾ;

མཱ ཁོ ཝིསུདྡྷཾ དཱུསེསི, ནིཀྑམསྶུ ཝནཱ ཏུཝ’ནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏོ ཨཙྩུགྒཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཉཱཎཙྩུགྒཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘པམཱདཾ ཨཔྤམཱདེན, ཡདཱ ནུདཏི པཎྜིཏོ;

པཉྙཱཔཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ, ཨསོཀོ སོཀིནིཾ པཛཾ;

པབྦཏཊྛོཝ བྷཱུམཊྛེ [བྷུམྨཊྛེ (སཱི. པཱི.)], དྷཱིརོ བཱལེ ཨཝེཀྑཏཱི’ཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏོ ཨནུནྣཏོ ཨནོནཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨུནྣཏཱཝནཏི ན ཀརཎཱིཡཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཏསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ སཀསམཎེ པརིཀིཏྟཡམཱནཱཡ –

‘‘‘ལཱབྷེན ཨུནྣཏོ ལོཀོ, ཨལཱབྷེན ཙ ཨོནཏོ;

ལཱབྷཱལཱབྷེན ཨེཀཏྠཱ [ཨེཀཊྛཱ (སཱི. པཱི.)], ཏཱདིསཱ སམཎཱ མམཱ’’’ཏི.

པབྦཏངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཨཱཀཱསངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཨཱཀཱསསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ སབྦསོ ཨགཡ྄ཧོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ སབྦསོ ཀིལེསེཧི ཨགཡ྄ཧེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ ཨིསིཏཱཔསབྷཱུཏདིཛགཎཱནུསཉྩརིཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’ཏི སངྑཱརེསུ མཱནསཾ སཉྩཱརཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ སནྟཱསནཱིཡོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦབྷཝཔཊིསནྡྷཱིསུ མཱནསཾ ཨུབྦེཛཡིཏབྦཾ, ཨསྶཱདོ ན ཀཱཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ ཨནནྟོ ཨཔྤམཱཎོ ཨཔརིམེཡྻོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨནནྟསཱིལེན ཨཔརིམིཏཉཱཎེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསོ ཨལགྒོ ཨསཏྟོ ཨཔྤཏིཊྛིཏོ ཨཔལིབུདྡྷོ, ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུལེ གཎེ ལཱབྷེ ཨཱཝཱསེ པལིབོདྷེ པཙྩཡེ སབྦཀིལེསེསུ ཙ སབྦཏྠ ཨལགྒེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨནཱསཏྟེན ཨཔྤཏིཊྛིཏེན ཨཔལིབུདྡྷེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཀཱསསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཀཾ པུཏྟཾ རཱཧུལཾ ཨོཝདནྟེན – ‘སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ [མ. ནི. ༢.༡༡༩], ཨཱཀཱསོ ན ཀཏྠཙི པཏིཊྛིཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨཱཀཱསསམཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི, ཨཱཀཱསསམཾ ཧི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟཱི’’’ཏི.

ཨཱཀཱསངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཙནྡངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཙནྡསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡོ སུཀྐཔཀྑེ ¶ ཨུདཡནྟོ ཨུཏྟརུཏྟརིཾ ཝཌྜྷཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱགམཱདྷིགམེ པཊིསལླཱནེ སཏིཔཊྛཱནེ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཡ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱཡ ཛཱགརིཡཱནུཡོགེ ཨུཏྟརུཏྟརིཾ ཝཌྜྷིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡོ ཨུལཱ༹རཱདྷིཔཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨུལཱ༹རེན ཚནྡཱདྷིཔཏིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡོ ནིསཱཡ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཝིཝིཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡསྶ ཏཏིཡཾ ¶ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡོ ཝིམཱནཀེཏུ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཱིལཀེཏུནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡོ ཨཱཡཱཙིཏཔཏྠིཏོ ཨུདེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ¶ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱཡཱཙིཏཔཏྠིཏེན ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམིཏབྦཱནི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙནྡསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ ‘ཙནྡཱུཔམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཐ, ཨཔཀསྶེཝ ཀཱཡཾ ཨཔཀསྶ ཙིཏྟཾ ནིཙྩནཝཀཱ ཀུལེསུ ཨཔྤགབྦྷཱ’’’ཏི [ཨཔྤགབྦཱཏི (ཀ.) སཾ. ནི. ༢.༡༤༦].

ཙནྡངྒཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. སཱུརིཡངྒཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘སཱུརིཡསྶ [སུརིཡསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] སཏྟ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི སཏྟ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ སབྦཾ ཨུདཀཾ པརིསོསེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦཀིལེསཱ ཨནཝསེསཾ པརིསོསེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦཾ རཱགཏམཾ དོསཏམཾ མོཧཏམཾ མཱནཏམཾ དིཊྛིཏམཾ ཀིལེསཏམཾ སབྦཾ དུཙྩརིཏཏམཾ ཝིདྷམཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ ཨབྷིཀྑཎཾ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨབྷིཀྑཎཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཀཱཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ རཾསིམཱལཱི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱརམྨཎམཱལིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ མཧཱཛནཀཱཡཾ སནྟཱཔེནྟོ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱཙཱརསཱིལགུཎཝཏྟཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ¶ ཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟིཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒསཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདེཧི སདེཝཀོ ལོཀོ སནྟཱཔཡིཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ རཱཧུབྷཡཱ བྷཱིཏོ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན དུཙྩརིཏདུགྒཏིཝིསམཀནྟཱརཝིཔཱཀཝིནིཔཱཏཀིལེསཛཱལཛཊིཏེ དིཊྛིསངྒྷཱཊཔཊིམུཀྐེ ཀུཔཐཔཀྑནྡེ ཀུམྨགྒཔཊིཔནྣེ [ཀུམགྒཔཊིཔནྣེ (སྱཱ. ཀ.)] སཏྟེ དིསྭཱ མཧཏཱ སཾཝེགབྷཡེན མཱནསཾ སཾཝེཛེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ ཚཊྛཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡོ ཀལྱཱཎཔཱཔཀེ དསྶེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒསཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷམྨཱ དསྶེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱུརིཡསྶ སཏྟམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཝངྒཱིསེན –

‘‘‘ཡཐཱཔི སཱུརིཡོ ཨུདཡནྟོ, རཱུཔཾ དསྶེཏི པཱཎིནཾ;

སུཙིཉྩ ཨསུཙིཉྩཱཔི, ཀལྱཱཎཉྩཱཔི པཱཔཀཾ.

‘‘‘ཏཐཱ ¶ བྷིཀྑུ དྷམྨདྷརོ, ཨཝིཛྫཱཔིཧིཏཾ ཛནཾ;

པཐཾ དསྶེཏི ཝིཝིདྷཾ, ཨཱདིཙྩོཝུདཡཾ ཡཐཱ’’’ཏི.

སཱུརིཡངྒཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. སཀྐངྒཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘སཀྐསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཀྐོ ཨེཀནྟསུཁསམཔྤིཏོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨེཀནྟཔཝིཝེཀསུཁཱབྷིརཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐོ དེཝེ དིསྭཱ པགྒཎྷཱཏི, ཧཱསམབྷིཛནེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨལཱིནམཏནྡིཏཾ སནྟཾ མཱནསཾ པགྒཧེཏབྦཾ, ཧཱསམབྷིཛནེཏབྦཾ, ཨུཊྛཧིཏབྦཾ གྷཊིཏབྦཾ ཝཱཡམིཏབྦཾ ¶ . ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐསྶ ཨནབྷིརཏི ནུཔྤཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སུཉྙཱགཱརེ ཨནབྷིརཏི ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཀྐསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སུབྷཱུཏིནཱ –

‘‘‘སཱསནེ ཏེ མཧཱཝཱིར, ཡཏོ པབྦཛིཏོ ཨཧཾ;

ནཱབྷིཛཱནཱམི ཨུཔྤནྣཾ, མཱནསཾ ཀཱམསཾཧིཏ’’’ནྟི.

སཀྐངྒཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཙཀྐཝཏྟིངྒཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཙཀྐཝཏྟཱི ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཛནཾ སངྒཎྷཱཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙཏསྶནྣཾ པརིསཱནཾ མཱནསཾ སངྒཧེཏབྦཾ ཨནུགྒཧེཏབྦཾ སམྤཧཾསེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟིསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཝིཛིཏེ ཙོརཱ ན ཨུཊྛཧནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟིསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘ཝིཏཀྐཱུཔསམེ ཙ ཡོ རཏོ, ཨསུབྷཾ བྷཱཝཡཏེ [བྷཱཝཡཏཱི (སྱཱ.) དྷ. པ. ༣༥༠ དྷམྨཔདེ] སདཱ སཏོ;

ཨེས ཁོ བྱནྟིཀཱཧིཏི, ཨེས ཚེཙྪཏི མཱརབནྡྷན’ནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟཱི དིཝསེ དིཝསེ སམུདྡཔརིཡནྟཾ མཧཱཔཐཝིཾ ཨནུཡཱཡཏི ཀལྱཱཎཔཱཔཀཱནི ཝིཙིནམཱནོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀཱཡཀམྨཾ ཝཙཱིཀམྨཾ མནོཀམྨཾ དིཝསེ དིཝསེ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ‘ཀིཾ ནུ ཁོ མེ ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཋཱནེཧི ¶ ཨནུཔཝཛྫསྶ དིཝསོ ཝཱིཏིཝཏྟཏཱི’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟིསྶ ¶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཝརེ –

‘ཀཐམྦྷཱུཏསྶ མེ རཏྟིནྡིཝཱ ཝཱིཏིཝཏྟནྟཱིཏི [ཝཱིཏིཔཏནྟཱིཏི (སཱི. པཱི.)] པབྦཛིཏེན ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦ’ནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཨབྦྷནྟརབཱཧིརཱརཀྑཱ སུསཾཝིཧིཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨབྦྷནྟརཱནཾ བཱཧིརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཱརཀྑཱཡ སཏིདོཝཱརིཀོ ཋཔེཏབྦོ. ཨིདཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘སཏིདོཝཱརིཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’’ཏི.

ཙཀྐཝཏྟིངྒཔཉྷོ དསམོ.

པཐཝཱིཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

པཐཝཱི ཨཱཔོ ཙ ཏེཛོ ཙ, ཝཱཡོ ཙ པབྦཏེན ཙ;

ཨཱཀཱསོ ཙནྡསཱུརིཡོ ཙ, སཀྐོ ཙ ཙཀྐཝཏྟིནཱཏི.

༤. ཨུཔཙིཀཱཝགྒོ

༡. ཨུཔཙིཀངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘ཨུཔཙིཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཙིཀཱ ཨུཔརི ཚདནཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ པིདཧིཏྭཱ གོཙརཱཡ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཱིལསཾཝརཚདནཾ ཀཏྭཱ མཱནསཾ པིདཧིཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏབྦཾ, སཱིལསཾཝརཚདནེན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱི ཡོགཱཝཙརོ སབྦབྷཡསམཏིཀྐནྟོ ཧོཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཙིཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ ¶ གཧེཏབྦཾ, བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨུཔསེནེན ཝངྒནྟཔུཏྟེན –

‘‘‘སཱིལསཾཝརཚདནཾ, ཡོགཱི ཀཏྭཱན མཱནསཾ;

ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེན, བྷཡཱ ཙ པརིམུཙྩཏཱི’’’ཏི.

ཨུཔཙིཀངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. བིལཱ༹རངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘བིལཱ༹རསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བིལཱ༹རོ གུཧཱགཏོཔི སུསིརགཏོཔི ཧམྨིཡནྟརགཏོཔི ཨུནྡཱུརཾ ཡེཝ པརིཡེསཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན གཱམགཏེནཱཔི ཨརཉྙགཏེནཱཔི རུཀྑམཱུལགཏེནཱཔི སུཉྙཱགཱརགཏེནཱཔི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཔྤམཏྟེན ཀཱཡགཏཱསཏིབྷོཛནཾ ཡེཝ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བིལཱ༹རསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བིལཱ༹རོ ཨཱསནྣེ ཡེཝ གོཙརཾ པརིཡེསཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨིམེསུ ཡེཝ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶིནཱ ཝིཧརིཏབྦཾ ‘ཨིཏི རཱུཔཾ ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ, ཨིཏི ཝེདནཱ ཨིཏི ཝེདནཱཡ སམུདཡོ ཨིཏི ཝེདནཱཡ ཨཏྠངྒམོ, ཨིཏི སཉྙཱ ཨིཏི སཉྙཱཡ སམུདཡོ ¶ ཨིཏི སཉྙཱཡ ཨཏྠངྒམོ, ཨིཏི སངྑཱརཱ ཨིཏི སངྑཱརཱནཾ སམུདཡོ ཨིཏི སངྑཱརཱནཾ ཨཏྠངྒམོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོ’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བིལཱ༹རསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘ན ཨིཏོ དཱུརེ བྷཝིཏབྦཾ, བྷཝགྒཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི;

པཙྩུཔྤནྣམྷི ཝོཧཱརེ, སཀེ ཀཱཡམྷི ཝིནྡཐཱ’’’ཏི.

བིལཱ༹རངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཨུནྡཱུརངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཨུནྡཱུརསྶ [ཨུནྡུརསྶ (སྱཱ. ཀ.)] ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུནྡཱུརོ ཨིཏོཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟོ ཨཱཧཱརཱུཔཱསཱིསཀོ ཡེཝ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨིཏོཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརཱུཔཱསཱིསཀེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུནྡཱུརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨུཔསེནེན ཝངྒནྟཔུཏྟེན –

‘‘‘དྷམྨཱསཱིསཾ [དྷམྨསཱིསཾ (སཱི. པཱི.)] ཀརིཏྭཱན, ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶཀོ;

ཨནོལཱིནོ ཝིཧརཏི, ཨུཔསནྟོ སདཱ སཏོ’’’ཏི.

ཨུནྡཱུརངྒཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ཝིཙྪིཀངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཝིཙྪིཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝིཙྪིཀོ ནངྒུལཱཝུདྷོ ནངྒུལཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཉཱཎཱཝུདྷེན བྷཝིཏབྦཾ, ཉཱཎཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཝིཧརིཏབྦཾ ¶ . ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཙྪིཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨུཔསེནེན ཝངྒནྟཔུཏྟེན –

‘‘‘ཉཱཎཁགྒཾ གཧེཏྭཱན, ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶཀོ;

པརིམུཙྩཏི སབྦབྷཡཱ, དུཔྤསཧོ ཙ སོ བྷཝེ’’’ཏི.

ཝིཙྪིཀངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ནཀུལངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ནཀུལསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ནཀུལོ ཨུརགམུཔགཙྪནྟོ བྷེསཛྫེན ཀཱཡཾ པརིབྷཱཝེཏྭཱ ཨུརགམུཔགཙྪཏི གཧེཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀོདྷཱགྷཱཏབཧུལཾ ཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཝིརོདྷཱབྷིབྷཱུཏཾ ལོཀམུཔགཙྪནྟེན མེཏྟཱབྷེསཛྫེན མཱནསཾ ཨནུལིམྤིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ནཀུལསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཏསྨཱ སཀཾ པརེསམྤི, ཀཱཏབྦཱ མེཏྟབྷཱཝནཱ;

མེཏྟཙིཏྟེན ཕརིཏབྦཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’’ནྟི.

ནཀུལངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. ཛརསིངྒཱལངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘ཛརསིངྒཱལསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཛརསིངྒཱལོ བྷོཛནཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨཛིགུཙྪམཱནོ ཡཱཝདཏྠཾ ཨཱཧརཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན བྷོཛནཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨཛིགུཙྪམཱནེན སརཱིརཡཱཔནམཏྟམེཝ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཛརསིངྒཱལསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན མཧཱཀསྶཔེན –

‘‘‘སེནཱསནམྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ, གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ;

བྷུཉྫནྟཾ པུརིསཾ ཀུཊྛིཾ, སཀྐཙྩ ནཾ ཨུཔཊྛཧིཾ.

‘‘‘སོ ¶ མེ པཀྐེན ཧཏྠེན, ཨཱལོཔཾ ཨུཔནཱམཡི;

ཨཱལོཔཾ པཀྑིཔནྟསྶ, ཨངྒུལིཔེཏྠ ཚིཛྫཐ.

‘‘‘ཀུཊྚམཱུལཉྩ ནིསྶཱཡ, ཨཱལོཔཾ ཏཾ ཨབྷུཉྫིསཾ;

བྷུཉྫམཱནེ ཝཱ བྷུཏྟེ ཝཱ, ཛེགུཙྪཾ མེ ན ཝིཛྫཏཱི’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཛརསིངྒཱལོ བྷོཛནཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ན ཝིཙིནཱཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན བྷོཛནཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ན ཝིཙིནིཏབྦཾ ‘ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ སམྤནྣཾ ཝཱ ཨསམྤནྣཾ ཝཱ’ཏི, ཡཐཱལདྡྷེན སནྟུསྶིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཛརསིངྒཱལསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨུཔསེནེན ཝངྒནྟཔུཏྟེན –

‘‘‘ལཱུཁེནཔི ཙ སནྟུསྶེ, ནཱཉྙཾ པཏྠེ རསཾ བཧུཾ;

རསེསུ ཨནུགིདྡྷསྶ, ཛྷཱནེ ན རམཏེ [རམཏཱི (སཱི. པཱི.)] མནོ;

ཨིཏརཱིཏརེན སནྟུཊྛོ [སནྟུཊྛེ (སཱི. པཱི.)], སཱམཉྙཾ པརིཔཱུརཏཱི’’’ཏི.

ཛརསིངྒཱལངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. མིགངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘མིགསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མིགོ དིཝཱ ཨརཉྙེ ཙརཏི, རཏྟིཾ ཨབྦྷོཀཱསེ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན དིཝཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརིཏབྦཾ, རཏྟིཾ ཨབྦྷོཀཱསེ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མིགསྶ ¶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ལོམཧཾསནཔརིཡཱཡེ –

‘སོ ཁོ ཨཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཡཱ ཏཱ རཏྟིཡོ སཱིཏཱ ཧེམནྟིཀཱ ཨནྟརཊྛཀཱ ཧིམཔཱཏསམཡཱ [ཨནྟརཊྛཀེ ཧིམཔཱཏསམཡེ (སཱི. པཱི. ཀ.)], ཏཐཱརཱུཔཱསུ རཏྟཱིསུ རཏྟིཾ ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧརཱམི, དིཝཱ ཝནསཎྜེ. གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ དིཝཱ ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧརཱམི, རཏྟིཾ ཝནསཎྜེ’ཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མིགོ སཏྟིམྷི ཝཱ སརེ ཝཱ ཨོཔཏནྟེ ཝཉྩེཏི [ཝཛྫེཏི (ཀ.)] པལཱཡཏི, ན ཀཱཡམུཔནེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀིལེསེསུ ཨོཔཏནྟེསུ ཝཉྩཡིཏབྦཾ [ཝཛྫཡིཏབྦཾ (ཀ.)] པལཱཡིཏབྦཾ, ན ཙིཏྟམུཔནེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མིགསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མིགོ མནུསྶེ དིསྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡཏི ‘མཱ མཾ ཏེ ཨདྡསཾསཱུ’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན བྷཎྜནཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདསཱིལེ དུསྶཱིལེ ཀུསཱིཏེ སངྒཎིཀཱརཱམེ དིསྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡིཏབྦཾ ‘མཱ མཾ ཏེ ཨདྡསཾསུ, ཨཧཉྩ ཏེ མཱ ཨདྡས’ནྟི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མིགསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘མཱ མེ ཀདཱཙི པཱཔིཙྪོ, ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ;

ཨཔྤསྶུཏོ ཨནཱཙཱརོ, སམྨཏོ [སམེཏོ (སཱི. པཱི.)] ཨཧུ ཀཏྠཙཱི’’’ཏི.

མིགངྒཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. གོརཱུཔངྒཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘གོརཱུཔསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔོ སཀཾ གེཧཾ ན ཝིཛཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཀོ ཀཱཡོ ན ཝིཛཧིཏབྦོ ‘ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིཀིརཎཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ ཨཡཾ ཀཱཡོ’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔོ ཨཱདིནྣདྷུརོ སུཁདུཀྑེན དྷུརཾ ཝཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱདིནྣབྲཧྨཙརིཡེན ¶ སུཁདུཀྑེན ཡཱཝ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཨཱཔཱཎཀོཊིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔོ ཚནྡེན གྷཱཡམཱནོ པཱནཱིཡཾ པིཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཨནུསིཊྛི ¶ ཚནྡེན པེམེན པསཱདེན གྷཱཡམཱནེན པཊིགྒཧེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔོ ཡེན ཀེནཙི ཝཱཧིཡམཱནོ ཝཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཐེརནཝམཛ྄ཛྷིམབྷིཀྑཱུནམྤི གིཧིཨུཔཱསཀསྶཱཔི ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱི སིརསཱ སམྤཊིཙྪིཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, གོརཱུཔསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཏདཧུ པབྦཛིཏོ སནྟོ, ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ;

སོཔི མཾ ཨནུསཱསེཡྻ, སམྤཊིཙྪཱམི མཏྠཀེ [མུདྡྷནཱ (སཱི.)].

‘‘‘ཏིབྦཾ ཚནྡཉྩ པེམཉྩ, ཏསྨིཾ དིསྭཱ ཨུཔཊྛཔེ;

ཋཔེཡྻཱཙརིཡཊྛཱནེ, སཀྐཙྩ ནཾ པུནཔྤུན’’’ནྟི.

གོརཱུཔངྒཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. ཝརཱཧངྒཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཝརཱཧསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝརཱཧོ སནྟཏྟཀཋིཏེ [སནྟཏྟཀཋིནེ (སཱི. པཱི.)] གིམྷསམཡེ སམྤཏྟེ ཨུདཀཾ ཨུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན དོསེན ཙིཏྟེ ཨཱལུལི༹ཏཁལིཏཝིབྦྷནྟསནྟཏྟེ སཱིཏལཱམཏཔཎཱིཏམེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཨུཔགནྟབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝརཱཧསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝརཱཧོ ཙིཀྑལླམུདཀམུཔགནྟྭཱ ནཱསིཀཱཡ པཐཝིཾ ཁཎིཏྭཱ དོཎིཾ ཀཏྭཱ དོཎིཀཱཡ སཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ མཱནསེ ཀཱཡཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱརམྨཎནྟརགཏེན སཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝརཱཧསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛེན –

‘‘‘ཀཱཡེ [ཀཱཡེན (ཀ.)] སབྷཱཝཾ དིསྭཱན, ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཔསྶཀོ;

ཨེཀཱཀིཡོ ཨདུཏིཡོ, སེཏི ཨཱརམྨཎནྟརེ’’’ཏི.

ཝརཱཧངྒཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཧཏྠིངྒཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཧཏྠིསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠཱི ནཱམ ཙརནྟོ ཡེཝ པཐཝིཾ དཱལེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀཱཡཾ སམྨསམཱནེནེཝ སབྦེ ཀིལེསཱ དཱལེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠཱི སབྦཀཱཡེནེཝ ཨཔལོཀེཏི, ཨུཛུཀཾ ཡེཝ པེཀྑཏི, ན དིསཱཝིདིསཱ ཝིལོཀེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦཀཱཡེན ཨཔལོཀིནཱ ¶ བྷཝིཏབྦཾ, ན དིསཱཝིདིསཱ ཝིལོཀེཏབྦཱ, ན ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེཏབྦཾ, ན ཨདྷོ ཨོལོཀེཏབྦཾ, ཡུགམཏྟཔེཀྑིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠཱི ཨནིབདྡྷསཡནོ གོཙརཱཡམནུགནྟྭཱ ན ཏམེཝ དེསཾ ཝཱསཏྠམུཔགཙྪཏི, ན དྷུཝཔྤཏིཊྛཱལཡོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨནིབདྡྷསཡནེན བྷཝིཏབྦཾ, ནིརཱལཡེན པིཎྜཱཡ གནྟབྦཾ, ཡདི པསྶཏི ཝིཔསྶཀོ མནུཉྙཾ པཏིརཱུཔཾ རུཙིརདེསེ བྷཝཾ མཎྜཔཾ ཝཱ རུཀྑམཱུལཾ ཝཱ གུཧཾ ཝཱ པབྦྷཱརཾ ཝཱ, ཏཏྠེཝ ཝཱསམུཔགནྟབྦཾ, དྷུཝཔྤཏིཊྛཱལཡོ ན ཀཱཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠཱི ཨུདཀཾ ཨོགཱཧིཏྭཱ སུཙིཝིམལསཱིཏལསལིལཔརིཔུཎྞཾ ཀུམུདུཔྤལཔདུམཔུཎྜརཱིཀསཉྪནྣཾ མཧཏིམཧནྟཾ ¶ པདུམསརཾ ཨོགཱཧིཏྭཱ ཀཱིལ༹ཏི གཛཝརཀཱིལ༹ཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སུཙིཝིམལཝིཔྤསནྣམནཱཝིལདྷམྨཝརཝཱརིཔུཎྞཾ ཝིམུཏྟིཀུསུམསཉྪནྣཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནཔོཀྑརཎིཾ ཨོགཱཧིཏྭཱ ཉཱཎེན སངྑཱརཱ ཨོདྷུནིཏབྦཱ ཝིདྷུནིཏབྦཱ, ཡོགཱཝཙརཀཱིལཱ༹ ཀཱིལི༹ཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠཱི སཏོ པཱདཾ ཨུདྡྷརཏི, སཏོ པཱདཾ ནིཀྑིཔཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཏེན སམྤཛཱནེན པཱདཾ ཨུདྡྷརིཏབྦཾ, སཏེན སམྤཛཱནེན པཱདཾ ནིཀྑིཔིཏབྦཾ, ཨབྷིཀྐམཔཊིཀྐམེ སམིཉྫནཔསཱརཎེ སབྦཏྠ སཏེན སམྤཛཱནེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠིསྶ ¶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ –

‘‘‘ཀཱཡེན སཾཝརོ སཱདྷུ, སཱདྷུ ཝཱཙཱཡ སཾཝརོ;

མནསཱ སཾཝརོ སཱདྷུ, སཱདྷུ སབྦཏྠ སཾཝརོ;

སབྦཏྠ སཾཝུཏོ ལཛྫཱི, རཀྑིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’’ཏི.

ཧཏྠིངྒཔཉྷོ དསམོ.ཨུཔཙིཀཱཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –

ཨུཔཙིཀཱ བིལཱ༹རོ ཙ, ཨུནྡཱུརོ ཝིཙྪིཀེན ཙ;

ནཀུལོ སིངྒཱལོ མིགོ,

གོརཱུཔོ ཝརཱཧོ ཧཏྠིནཱ དསཱཏི.

༥. སཱིཧཝགྒོ

༡. སཱིཧངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘སཱིཧསྶ སཏྟ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི སཏྟ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ ནཱམ སེཏཝིམལཔརིསུདྡྷཔཎྜརོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སེཏཝིམལཔརིསུདྡྷཔཎྜརཙིཏྟེན བྱཔགཏཀུཀྐུཙྩེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ ཙཏུཙརཎོ ཝིཀྐནྟཙཱརཱི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཙརཎེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ ཨབྷིརཱུཔརུཙིརཀེསརཱི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨབྷིརཱུཔརུཙིརསཱིལཀེསརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནེཔི ན ཀསྶཙི ཨོནམཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཔརིཡཱདཱནེཔི ན ཀསྶཙི ཨོནམིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ སཔདཱནབྷཀྑོ ཡསྨིཾ ཨོཀཱསེ ནིཔཏཏི, ཏཏྠེཝ ཡཱཝདཏྠཾ བྷཀྑཡཏི, ན ཝརམཾསཾ ཝིཙིནཱཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཔདཱནབྷཀྑེན བྷཝིཏབྦཾ, ན ཀུལཱནི ཝིཙིནིཏབྦཱནི, ན པུབྦགེཧཾ ཧིཏྭཱ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམིཏབྦཱནི, ན བྷོཛནཾ ཝིཙིནིཏབྦཾ, ཡསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཀབལ༹ཾ ཨཱདཱིཡཏི, ཏསྨིཾ ཡེཝ ཨོཀཱསེ ¶ བྷུཉྫིཏབྦཾ སརཱིརཡཱཔནཏྠཾ [སརཱིརཡཱཔནམཏྟཾ (སཱི. པཱི.)], ན ཝརབྷོཛནཾ ཝིཙིནིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ ཨསནྣིདྷིབྷཀྑོ, སཀིཾ གོཙརཾ བྷཀྑཡིཏྭཱ ན པུན ཏཾ ཨུཔགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨསནྣིདྷིཀཱརཔརིབྷོགིནཱ ¶ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ ཚཊྛཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, སཱིཧོ བྷོཛནཾ ཨལདྡྷཱ ན པརིཏསྶཏི, ལདྡྷཱཔི བྷོཛནཾ ཨགདྷིཏོ [ཨགཐིཏོ (སཱི.)] ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ པརིབྷུཉྫཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན བྷོཛནཾ ཨལདྡྷཱ ན པརིཏསྶིཏབྦཾ, ལདྡྷཱཔི བྷོཛནཾ ཨགདྷིཏེན ཨམུཙྪིཏེན ཨནཛ྄ཛྷོསནྣེན ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝིནཱ ནིསྶརཎཔཉྙེན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཱིཧསྶ སཏྟམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ ཐེརཾ མཧཱཀསྶཔཾ པརིཀིཏྟཡམཱནེན –

‘སནྟུཊྛོཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཔོ ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ན ཙ པིཎྜཔཱཏཧེཏུ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨལདྡྷཱ ཙ པིཎྜཔཱཏཾ ན པརིཏསྶཏི, ལདྡྷཱ ཙ པིཎྜཔཱཏཾ ཨགདྷིཏོ ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏཱི’’’ཏི.

སཱིཧངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཙཀྐཝཱཀངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཙཀྐཝཱཀསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱིཏི’’? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཱཀོ ཡཱཝ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ དུཏིཡིཀཾ ན ཝིཛཧཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡཱཝ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ན ཝིཛཧིཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཱཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཱཀོ སེཝཱལཔཎཀབྷཀྑོ, ཏེན ཙ སནྟུཊྛིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཱཡ ཙ སནྟུཊྛིཡཱ བལེན ཙ ཝཎྞེན ཙ ན པརིཧཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ཀརཎཱིཡོ, ཡཐཱལཱབྷསནྟུཊྛོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགཱི ཡོགཱཝཙརོ ན པརིཧཱཡཏི སཱིལེན, ན པརིཧཱཡཏི སམཱདྷིནཱ, ན ¶ པརིཧཱཡཏི པཉྙཱཡ, ན པརིཧཱཡཏི ཝིམུཏྟིཡཱ, ན པརིཧཱཡཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན, ན པརིཧཱཡཏི སབྦེཧི ཀུསལེཧི དྷམྨེཧི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཱཀསྶ ¶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཱཀོ པཱཎེ ན ཝིཧེཋཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ནིཧིཏདཎྜེན ནིཧིཏསཏྠེན ལཛྫིནཱ དཡཱཔནྣེན སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཀྐཝཱཀསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ཙཀྐཝཱཀཛཱཏཀེ –

‘‘‘ཡོ ན ཧནྟི ན གྷཱཏེཏི, ན ཛིནཱཏི ན ཛཱཔཡེ;

མེཏྟཾསོ [ཨཧིཾསཱ (སཱི. པཱི.)] སབྦབྷཱུཏེསུ, ཝེརཾ ཏསྶ ན ཀེནཙཱི’’’ཏི.

ཙཀྐཝཱཀངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. པེཎཱཧིཀངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘པེཎཱཧིཀཱཡ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པེཎཱཧིཀཱ སཀཔཏིམྷི ཨུསཱུཡཱཡ ཚཱཔཀེ ན པོསཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཀམནེ [སཀམནོ (ཀ.)] ཀིལེསེ ཨུཔྤནྣེ ཨུསཱུཡཱཡིཏབྦཾ, སཏིཔཊྛཱནེན སམྨཱསཾཝརསུསིརེ པཀྑིཔིཏྭཱ མནོདྭཱརེ ཀཱཡགཏཱསཏི བྷཱཝེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པེཎཱཧིཀཱཡ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པེཎཱཧིཀཱ པཝནེ དིཝསཾ གོཙརཾ ཙརིཏྭཱ སཱཡཾ པཀྑིགཎཾ ཨུཔེཏི ཨཏྟནོ གུཏྟིཡཱ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨེཀཀེན པཝིཝེཀཾ སེཝིཏབྦཾ སཾཡོཛནཔརིམུཏྟིཡཱ, ཏཏྲ རཏིཾ ཨལབྷམཱནེན ཨུཔཝཱདབྷཡཔརིརཀྑཎཱཡ སངྒྷཾ ཨོསརིཏྭཱ ¶ སངྒྷརཀྑིཏེན ཝསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པེཎཱཧིཀཱཡ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྲཧྨུནཱ སཧམྤཏིནཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ –

‘‘‘སེཝེཐ ¶ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི, ཙརེཡྻ སཾཡོཛནཝིཔྤམོཀྑཱ;

སཙེ རཏིཾ ནཱདྷིགཙྪེཡྻ ཏཏྠ, སངྒྷེ ཝསེ རཀྑིཏཏྟོ སཏཱིམཱ’’’ཏི.

པེཎཱཧིཀངྒཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. གྷརཀཔོཏངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘གྷརཀཔོཏསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, གྷརཀཔོཏོ པརགེཧེ ཝསམཱནོ ན ཏེསཾ ཀིཉྩི བྷཎྜསྶ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི, མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝསཏི སཉྙཱབཧུལོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པརཀུལཾ ཨུཔགཏེན ཏསྨིཾ ཀུལེ ཨིཏྠཱིནཾ ཝཱ པུརིསཱནཾ ཝཱ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ ཝཏྠེ ཝཱ ཨལངྐཱརེ ཝཱ ཨུཔབྷོགེ ཝཱ པརིབྷོགེ ཝཱ བྷོཛནཝིཀཏཱིསུ ཝཱ ན ནིམིཏྟཾ གཧེཏབྦཾ, མཛ྄ཛྷཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ, སམཎསཉྙཱ པཙྩུཔཊྛཔེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, གྷརཀཔོཏསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན ཙཱུལ༹ནཱརདཛཱཏཀེ –

‘‘‘པཝིསིཏྭཱ པརཀུལཾ, པཱནཏྠཾ བྷོཛནཱཡ ཝཱ [པཱནེསུ བྷོཛནེསུ ཝཱ (སཱི. པཱི.)];

མིཏཾ ཁཱདེ མིཏཾ བྷུཉྫེ, ན ཙ རཱུཔེ མནཾ ཀརེ’’’ཏི.

གྷརཀཔོཏངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨུལཱུཀངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཨུལཱུཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨུལཱུཀོ ཀཱཀེཧི པཊིཝིརུདྡྷོ, རཏྟིཾ ཀཱཀསངྒྷཾ གནྟྭཱ བཧཱུཔི ཀཱཀེ ཧནཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཉྙཱཎེན ¶ པཊིཝིརུདྡྷོ ཀཱཏབྦོ, ཨེཀེན རཧོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྙཱཎཾ སམྤམདྡིཏབྦཾ, མཱུལཏོ ཚིནྡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུལཱུཀསྶ པཋམཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུལཱུཀོ སུཔྤཊིསལླཱིནོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཊིསལླཱནཱརཱམེན བྷཝིཏབྦཾ པཊིསལླཱནརཏེན. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུལཱུཀསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ –

‘‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཊིསལླཱནཱརཱམོ པཊིསལླཱནརཏོ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི ཡཐཱ བྷཱུཐཾ པཛཱནཱཏི ¶ , ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’’ཏི.

ཨུལཱུཀངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. སཏཔཏྟངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘སཏཔཏྟསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཏཔཏྟོ རཝིཏྭཱ པརེསཾ ཁེམཾ ཝཱ བྷཡཾ ཝཱ ཨཱཙིཀྑཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པརེསཾ དྷམྨཾ དེསཡམཱནེན ཝིནིཔཱཏཾ བྷཡཏོ དསྶཡིཏབྦཾ, ནིབྦཱནཾ ཁེམཏོ དསྶཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཏཔཏྟསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛེན –

‘‘‘ནིརཡེ བྷཡསནྟཱསཾ, ནིབྦཱནེ ཝིཔུལཾ སུཁཾ;

ཨུབྷཡཱནེཏཱནཏྠཱནི དསྶེཏབྦཱནི ཡོགིནཱ’’’ཏི.

སཏཔཏྟངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཝགྒུལིངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཝགྒུལིསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཝགྒུལི གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཙརིཏྭཱ ནིཀྑམཏི, ན ཏཏྠ པལིབུདྡྷཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ སཔདཱནཾ ཝིཙརིཏྭཱ ¶ པཊིལདྡྷལཱབྷེན ཁིཔྤམེཝ ནིཀྑམིཏབྦཾ, ན ཏཏྠ པལིབུདྡྷེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝགྒུལིསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཝགྒུལི པརགེཧེ ཝསམཱནོ ན ཏེསཾ པརིཧཱནིཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏིཡཱཙནཱཡ ཝཱ ཝིཉྙཏྟིབཧུལཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡདོསབཧུལཏཱཡ ཝཱ ཨཏིབྷཱཎིཏཱཡ ཝཱ སམཱནསུཁདུཀྑཏཱཡ ཝཱ ན ཏེསཾ ཀོཙི ཝིཔྤཊིསཱརོ ཀརཎཱིཡོ, ནཔི ཏེསཾ མཱུལཀམྨཾ པརིཧཱཔེཏབྦཾ, སབྦཐཱ ཝཌྜྷི ཡེཝ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཝགྒུལིསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ¶ དེཝཱཏིདེཝེན དཱིགྷནིཀཱཡཝརེ ལཀྑཎསུཏྟནྟེ –

‘‘‘སདྡྷཱཡ སཱིལེན སུཏེན བུདྡྷིཡཱ, ཙཱགེན དྷམྨེན བཧཱུཧི སཱདྷུཧི;

དྷནེན དྷཉྙེན ཙ ཁེཏྟཝཏྠུནཱ, པུཏྟེཧི དཱརེཧི ཙཏུཔྤདེཧི ཙ.

‘‘‘ཉཱཏཱིཧི མིཏྟེཧི ཙ བནྡྷཝེཧི, བལེན ཝཎྞེན སུཁེན ཙཱུབྷཡཾ;

ཀཐཾ ན ཧཱཡེཡྻུཾ པརེཏི ཨིཙྪཏི, ཨཏྠསམིདྡྷིཉྩ པནཱབྷིཀངྑཏཱི’’’ཏི.

ཝགྒུལིངྒཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. ཛལཱུཀངྒཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཛལཱུཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཛལཱུཀཱ ཡཏྠ ཨལླཱིཡཏི, ཏཏྠེཝ དལ༹ྷཾ ཨལླཱིཡིཏྭཱ རུཧིརཾ པིཝཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ¶ ཙིཏྟཾ ཨལླཱིཡཏི, ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝཎྞཏོ ཙ སཎྛཱནཏོ ཙ དིསཏོ ཙ ཨོཀཱསཏོ ཙ པརིཙྪེདཏོ ཙ ལིངྒཏོ ཙ ནིམིཏྟཏོ ཙ དལ༹ྷཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏེནེཝཱརམྨཎེན ཝིམུཏྟིརསམསེཙནཀཾ པཱཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཛལཱུཀཱཡ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨནུརུདྡྷེན –

‘‘‘པརིསུདྡྷེན ¶ ཙིཏྟེན, ཨཱརམྨཎེ པཏིཊྛཱཡ;

ཏེན ཙིཏྟེན པཱཏབྦཾ, ཝིམུཏྟིརསམསེཙན’’’ནྟི.

ཛལཱུཀངྒཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. སཔྤངྒཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘སཔྤསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, སཔྤོ ཨུརེན གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཉྙཱཡ ཙརིཏབྦཾ, པཉྙཱཡ ཙརམཱནསྶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནོ ཙིཏྟཾ ཉཱཡེ ཙརཏི, ཝིལཀྑཎཾ ཝིཝཛྫེཏི, སལཀྑཎཾ བྷཱཝེཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ ¶ , སཔྤསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤོ ཙརམཱནོ ཨོསདྷཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན དུཙྩརིཏཾ པརིཝཛྫེནྟེན ཙརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤོ མནུསྶེ དིསྭཱ ཏཔྤཏི [མནུསྶཾ དིསྭཱ ཀམྤཏི (ཀ.)] སོཙཏི ཙིནྟཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ མཧཱརཱཛ ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀུཝིཏཀྐེ, ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཨརཏིཾ ཨུཔྤཱདཡིཏྭཱ ཏཔྤིཏབྦཾ སོཙིཏབྦཾ ཙིནྟཡིཏབྦཾ ‘པམཱདེན མེ དིཝསོ ཝཱིཏིནཱམིཏོ, ན སོ པུན སཀྐཱ ལདྡྷུ’ནྟི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, སཔྤསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷལླཱཊིཡཛཱཏཀེ དྭིནྣཾ ཀིནྣརཱནཾ –

‘‘‘མཡེཀརཏྟཾ ¶ [ཡམེཀརཏྟིཾ (སཱི. པཱི.)] ཝིཔྤཝསིམྷ ལུདྡ, ཨཀཱམཀཱ ཨཉྙམཉྙཾ སརནྟཱ;

ཏམེཀརཏྟཾ [ཏམེཀརཏྟིཾ (སཱི. པཱི.)] ཨནུཏཔྤམཱནཱ, སོཙཱམ ‘སཱ རཏྟི པུན ནཧེསྶཏཱི’’’ཏི.

སཔྤངྒཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཨཛགརངྒཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཨཛགརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨཛགརོ མཧཏིམཧཱཀཱཡོ བཧཱུཔི དིཝསེ ཨཱུནཱུདརོ དཱིནཏརོ ཀུཙྪིཔཱུརཾ ཨཱཧཱརཾ ན ལབྷཏི, ཨཔརིཔུཎྞོ ཡེཝ ཡཱཝདེཝ སརཱིརཡཱཔནམཏྟཀེན ཡཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནོ ཡོགཱཝཙརསྶ བྷིཀྑཱཙརིཡཔྤསུཏསྶ པརཔིཎྜམུཔགཏསྶ པརདིནྣཔྤཱཊིཀངྑིསྶ སཡཾགཱཧཔྤཊིཝིརཏསྶ དུལླབྷཾ ཨུདརཔརིཔཱུརཾ ཨཱཧཱརཾ, ཨཔི ཙ ཨཏྠཝསིཀེན ཀུལཔུཏྟེན ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨུདཀེན པརིཔཱུརེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཛགརསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཨལླཾ ¶ སུཀྑཾ ཝཱ བྷུཉྫནྟོ, ན བཱལ༹ྷཾ སུཧིཏོ སིཡཱ;

ཨཱུནཱུདརོ མིཏཱཧཱརོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ.

‘‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;

ཨལཾ ཕཱསུ ཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’’ཏི.

ཨཛགརངྒཔཉྷོ དསམོ.

སཱིཧཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀེསརཱི ཙཀྐཝཱཀོ ཙ, པེཎཱཧི གྷརཀཔོཏཀོ;

ཨུལཱུཀོ སཏཔཏྟོ ཙ, ཝགྒུལི ཙ ཛལཱུཔིཀཱ;

སཔྤོ ཨཛགརོ ཙེཝ, ཝགྒོ ཏེན པཝུཙྩཏཱིཏི.

༦. མཀྐཊཀཝགྒོ

༡. པནྠམཀྐཊཀངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘པནྠམཀྐཊཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པནྠམཀྐཊཀོ པནྠེ མཀྐཊཛཱལཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ ཡདི ཏཏྠ ཛཱལཀེ ལགྒཏི ཀིམི ཝཱ མཀྑིཀཱ ཝཱ པཊངྒོ ཝཱ, ཏཾ གཧེཏྭཱ བྷཀྑཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཚསུ དྭཱརེསུ སཏིཔཊྛཱནཛཱལཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ ཡདི ཏཏྠ ཀིལེསམཀྑིཀཱ བཛ྄ཛྷནྟི, ཏཏྠེཝ གྷཱཏེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པནྠམཀྐཊཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨནུརུདྡྷེན –

‘‘‘ཙིཏྟཾ ནིཡམེ ཚསུ དྭཱརེསུ, སཏིཔཊྛཱནཝརུཏྟམེ;

ཀིལེསཱ ཏཏྠ ལགྒཱ ཙེ, ཧནྟབྦཱ ཏེ ཝིཔསྶིནཱ’’’ཏི.

པནྠམཀྐཊཀངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཐནསྶིཏདཱརཀངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཐནསྶིཏདཱརཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི ¶ ? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཐནསྶིཏདཱརཀོ སདཏྠེ ལགྒཏི, ཁཱིརཏྠིཀོ རོདཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སདཏྠེ ལགྒིཏབྦཾ, སབྦཏྠ དྷམྨཉཱཎེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨུདྡེསེ པརིཔུཙྪཱཡ སམྨཔྤཡོགེ པཝིཝེཀེ གརུསཾཝཱསེ ཀལྱཱཎམིཏྟསེཝནེ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཐནསྶིཏདཱརཀསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན དཱིགྷནིཀཱཡཝརེ པརིནིབྦཱནསུཏྟནྟེ –

‘‘‘ཨིངྒྷཾ ¶ ཏུམྷེ, ཨཱནནྡ, སཱརཏྠེ [སདཏྠེ (སཱི. པཱི.)] གྷཊཐ, སཱརཏྠེ ཨནུཡུཉྫཐ;

སཱརཏྠེ ཨཔྤམཏྟཱ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟཱ ཝིཧརཐཱ’’’ཏི.

ཐནསྶིཏདཱརཀངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཙིཏྟཀདྷརཀུམྨངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཙིཏྟཀདྷརཀུམྨསྶ [ཙིཏྟཀཐལཀུམྨསྶ (སཱི. པཱི.)] ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟཀདྷརཀུམྨོ ཨུདཀབྷཡཱ ཨུདཀཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཝིཙརཏི, ཏཱཡ ཙ པན ཨུདཀཾ པརིཝཛྫནཱཡ ཨཱཡུནཱ ན པརིཧཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པམཱདེ བྷཡདསྶཱཝིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, ཨཔྤམཱདེ གུཎཝིསེསདསྶཱཝིནཱ. ཏཱཡ ཙ པན བྷཡདསྶཱཝིཏཱཡ ན པརིཧཱཡཏི སཱམཉྙཱ, ནིབྦཱནསྶ སནྟིཀེ ཨུཔེཏི [ཋཔེཏི (ཀ.)]. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཙིཏྟཀདྷརཀུམྨསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན དྷམྨཔདེ –

‘‘‘ཨཔྤམཱདརཏོ བྷིཀྑུ, པམཱདེ བྷཡདསྶི ཝཱ;

ཨབྷབྦོ པརིཧཱནཱཡ, ནིབྦཱནསྶེཝ སནྟིཀེ’’’ཏི.

ཙིཏྟཀདྷརཀུམྨངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༤. པཝནངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘པཝནསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, པཝནཾ ནཱམ ཨསུཙིཛནཾ པཊིཙྪཱདེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པརེསཾ ཨཔརདྡྷཾ ཁལིཏཾ པཊིཙྪཱདེཏབྦཾ ན ཝིཝརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནཾ སུཉྙཾ པཙུརཛནེཧི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ ¶ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཛཱལེཧི སབྦེཧི ཙ ཀིལེསེཧི སུཉྙེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནཾ ཝིཝིཏྟཾ ཛནསམྦཱདྷརཧིཏཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨནརིཡེཧི པཝིཝིཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནཾ སནྟཾ པརིསུདྡྷཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སནྟེན པརིསུདྡྷེན བྷཝིཏབྦཾ, ནིབྦུཏེན པཧཱིནམཱནེན པཧཱིནམཀྑེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནཾ ཨརིཡཛནསཾསེཝིཏཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨརིཡཛནསཾསེཝིཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, པཝནསྶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སཾཡུཏྟནིཀཱཡཝརེ –

‘‘‘པཝིཝིཏྟེཧི ཨརིཡེཧི, པཧིཏཏྟེཧི ཛྷཱཡིབྷི;

ནིཙྩཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེཧི, པཎྜིཏེཧི སཧཱཝསེ’’’ཏི.

པཝནངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. རུཀྑངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘རུཀྑསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ ནཱམ པུཔྥཕལདྷརོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཝིམུཏྟིཔུཔྥསཱམཉྙཕལདྷཱརིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ ཨུཔགཏཱནམནུཔྤཝིཊྛཱནཾ ཛནཱནཾ ཚཱཡཾ དེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨུཔགཏཱནམནུཔྤཝིཊྛཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཱམིསཔྤཊིསནྡྷཱརེན ཝཱ དྷམྨཔྤཊིསནྠཱརེན ཝཱ པཊིསནྠརིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ ཚཱཡཱཝེམཏྟཾ ¶ ན ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦསཏྟེསུ ཝེམཏྟཏཱ ན ཀཱཏབྦཱ, ཙོརཝདྷཀཔཙྩཏྠིཀེསུཔི ཨཏྟནིཔི སམསམཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ ཀཱཏབྦཱ, ‘ཀིནྟི ཨིམེ སཏྟཱ ཨཝེརཱ ཨབྱཱཔཛྫཱ [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཱ (སཱི.)] ཨནཱིགྷཱ སུཁཱི ཨཏྟཱནཾ པརིཧརེཡྻུ’ནྟི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཝདྷཀེ ¶ དེཝདཏྟམྷི, ཙོརེ ཨངྒུལིམཱལཀེ;

དྷནཔཱལེ རཱཧུལེ ཙ, སབྦཏྠ སམཀོ མུནཱི’’’ཏི.

རུཀྑངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. མེགྷངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘མེགྷསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི པཉྩ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མེགྷོ ཨུཔྤནྣཾ རཛོཛལླཾ ཝཱུཔསམེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསརཛོཛལླཾ ཝཱུཔསམེཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷོ པཐཝིཡཱ ཨུཎྷཾ ནིབྦཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ སདེཝཀོ ལོཀོ ནིབྦཱཔེཏབྦོ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷོ སབྦབཱིཛཱནི ཝིརུཧཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦསཏྟཱནཾ སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ སདྡྷཱབཱིཛཾ ཏཱིསུ སམྤཏྟཱིསུ རོཔེཏབྦཾ, དིབྦམཱནུསིཀཱསུ སུཁསམྤཏྟཱིསུ ཡཱཝཔརམཏྠནིབྦཱནསུཁསམྤཏྟི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷོ ཨུཏུཏོ སམུཊྛཧིཏྭཱ དྷརཎིཏལརུཧེ ཏིཎརུཀྑལཏཱགུམྦཨོསདྷིཝནཔྤཏཡོ པརིརཀྑཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན སམཎདྷམྨོ པརིརཀྑིཏབྦོ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརམཱུལཀཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, མེགྷོ ཝསྶམཱནོ ནདིཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎིཡོ ཀནྡརཔདརསརསོབྦྷཨུདཔཱནཱནི ཙ པརིཔཱུརེཏི ཨུདཀདྷཱརཱཧི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱགམཔརིཡཏྟིཡཱ དྷམྨམེགྷམབྷིཝསྶཡིཏྭཱ ཨདྷིགམཀཱམཱནཾ མཱནསཾ པརིཔཱུརཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མེགྷསྶ ¶ པཉྩམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘བོདྷནེཡྻཾ ཛནཾ དིསྭཱ, སཏསཧསྶེཔི ཡོཛནེ;

ཁཎེན ཨུཔགནྟྭཱན, བོདྷེཏི ཏཾ མཧཱམུནཱི’’’ཏི.

མེགྷངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. མཎིརཏནངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘མཎིརཏནསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཱཛཱིཝེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ན ཀེནཙི སདྡྷིཾ མིསྶཱིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཱཔེཧི པཱཔསཧཱཡེཧི སདྡྷིཾ ན མིསྶིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནཾ ཛཱཏིརཏནེཧི ཡོཛཱིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ¶ ཡོགཱཝཙརེན ཨུཏྟམཝརཛཱཏིམནྟེཧི སདྡྷིཾ སཾཝསིཏབྦཾ, པཊིཔནྣཀཕལཊྛསེཀྑཕལསམངྒཱིཧི སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧནྟཏེཝིཛྫཚལ༹བྷིཉྙསམཎམཎིརཏནེཧི སདྡྷིཾ སཾཝསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཎིརཏནསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སུཏྟནིཔཱཏེ –

‘‘‘སུདྡྷཱ སུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ, ཀཔྤཡཝ྄ཧོ པཏིསྶཏཱ;

ཏཏོ སམགྒཱ ནིཔཀཱ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱ’’’ཏི.

མཎིརཏནཔཉྷོ སཏྟམོ.

༨. མཱགཝིཀངྒཔཉྷོ

༨. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘མཱགཝིཀསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀོ ¶ ཨཔྤམིདྡྷོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཔྤམིདྡྷེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀོ མིགེསུ ཡེཝ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱརམྨཎེསུ ཡེཝ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀོ ཀཱལཾ ཀམྨསྶ ཛཱནཱཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པཊིསལླཱནསྶ ཀཱལོ ཛཱནིཏབྦོ ‘ཨཡཾ ཀཱལོ པཊིསལླཱནསྶ, ཨཡཾ ཀཱལོ ནིཀྑམནཱཡཱ’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀོ མིགཾ དིསྭཱ ཧཱསམབྷིཛནེཏི ‘ཨིམཾ ལཙྪཱམཱི’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱརམྨཎེ ཨབྷིརམིཏབྦཾ, ཧཱསམབྷིཛནེཏབྦཾ ‘ཨུཏྟརིཾ ཝིསེསམདྷིགཙྪིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, མཱགཝིཀསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ མཧཱརཱཛ ཐེརེན མོགྷརཱཛེན –

‘‘‘ཨཱརམྨཎེ ¶ ལབྷིཏྭཱན, པཧིཏཏྟེན བྷིཀྑུནཱ;

བྷིཡྻོ ཧཱསོ ཛནེཏབྦོ, ཨདྷིགཙྪིསྶཱམི ཨུཏྟརི’’’ནྟི.

མཱགཝིཀངྒཔཉྷོ ཨཊྛམོ.

༩. བཱལི༹སིཀངྒཔཉྷོ

༩. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘བཱལི༹སིཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བཱལི༹སིཀོ བལི༹སེན མཙྪེ ཨུདྡྷརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཉཱཎེན ཨུཏྟརིཾ སཱམཉྙཕལཱནི ཨུདྡྷརིཏབྦཱནི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བཱལི༹སིཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བཱལི༹སིཀོ པརིཏྟཀཾ ཝདྷིཏྭཱ ཝིཔུལཾ ལཱབྷམདྷིགཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ¶ ཡོགཱཝཙརེན པརིཏྟལོཀཱམིསམཏྟཾ པརིཙྩཛིཏབྦཾ. ལོཀཱམིསམཏྟཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཙྩཛིཏྭཱ ཡོགཱི ཡོགཱཝཙརོ ཝིཔུལཾ སཱམཉྙཕལཾ ཨདྷིགཙྪཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བཱལི༹སིཀསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན རཱཧུལེན –

‘‘‘སུཉྙཏཉྩཱནིམིཏྟཉྩ, ཝིམོཀྑཉྩཱཔྤཎིཧིཏཾ;

ཙཏུརོ ཕལེ ཚལ༹བྷིཉྙཱ, ཙཛིཏྭཱ ལོཀཱམིསཾ ལབྷེ’’’ཏི.

བཱལི༹སིཀངྒཔཉྷོ ནཝམོ.

༡༠. ཏཙྪཀངྒཔཉྷོ

༡༠. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཏཙྪཀསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཙྪཀོ ཀཱལ༹སུཏྟཾ ཨནུལོམེཏྭཱ རུཀྑཾ ཏཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཛིནསཱསནམནུལོམཡིཏྭཱ སཱིལཔཐཝིཡཾ ¶ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སདྡྷཱཧཏྠེན པཉྙཱཝཱསིཾ གཧེཏྭཱ ཀིལེསཱ ཏཙྪེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཙྪཀསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཙྪཀོ ཕེགྒུཾ ཨཔཧརིཏྭཱ སཱརམཱདིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སསྶཏཾ ཨུཙྪེདཾ ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརཾ ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརཾ ཏདུཏྟམཾ ཨཉྙདུཏྟམཾ ཨཀཏམབྷབྦཾ ཨཔུརིསཀཱརཾ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ སཏྟཝིནཱསཾ ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝཾ སངྑཱརསསྶཏབྷཱཝཾ ཡོ ཀརོཏི, སོ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨཉྙོ ཀརོཏི, ཨཉྙོ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀམྨཕལདསྶནཱ ཙ ཀིརིཡཕལདིཊྛི ཙ ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཱནི ཙེཝ ཨཉྙཱནི ཙ ཝིཝཱདཔཐཱནི ཨཔནེཏྭཱ སངྑཱརཱནཾ སབྷཱཝཾ པརམསུཉྙཏཾ ནིརཱིཧནིཛྫཱིཝཏཾ [ནིསཏྟནིཛཱིཝཏཾ (ཀ.)] ཨཙྩནྟཾ སུཉྙཏཾ ཨཱདིཡིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཙྪཀསྶ དུཏིཡཾ ¶ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སུཏྟནིཔཱཏེ –

‘‘‘ཀཱརཎྜཝཾ ¶ ནིདྡྷམཐ, ཀསམྦུཾ ཨཔཀསྶཐ;

ཏཏོ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ.

‘‘‘ནིདྡྷམིཏྭཱན པཱཔིཙྪེ, པཱཔཨཱཙཱརགོཙརེ;

སུདྡྷཱ སུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ, ཀཔྤཡཝ྄ཧོ པཏིསྶཏཱ;

ཏཏོ སམགྒཱ ནིཔཀཱ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱ’’’ཏི.

ཏཙྪཀངྒཔཉྷོ དསམོ.

མཀྐཊཀཝགྒོ ཚཊྛོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

མཀྐཊོ དཱརཀོ ཀུམྨོ, ཝནཾ རུཀྑོ ཙ པཉྩམོ;

མེགྷོ མཎི མཱགཝིཀོ, བཱལི༹སཱི ཏཙྪཀེན ཙཱཏི.

༧. ཀུམྦྷཝགྒོ

༡. ཀུམྦྷངྒཔཉྷོ

༡. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘ཀུམྦྷསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’ནྟི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷོ སམྤུཎྞོ ན སཎཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨཱགམེ ཨདྷིགམེ པརིཡཏྟིཡཾ སཱམཉྙེ པཱརམིཾ པཏྭཱ ན སཎིཏབྦཾ, ན ཏེན མཱནོ ཀརཎཱིཡོ, ན དབྦོ [དཔྤོ (སཱི.)] དསྶེཏབྦོ, ནིཧཏམཱནེན ནིཧཏདབྦེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨུཛུཀེན ཨམུཁརེན ཨཝིཀཏྠིནཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན སུཏྟནིཔཱཏེ –

‘‘‘ཡདཱུནཀཾ ཏཾ སཎཏི, ཡཾ པཱུརཾ སནྟམེཝ ཏཾ;

ཨཌྜྷཀུམྦྷཱུཔམོ [རིཏྟཀུམྦྷཱུཔམོ (སཱི.)] བཱལོ, རཧདོ པཱུརོཝ པཎྜིཏོ’’’ཏི.

ཀུམྦྷངྒཔཉྷོ པཋམོ.

༢. ཀཱལཱ༹ཡསངྒཔཉྷོ

༢. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཀཱལཱ༹ཡསསྶ [ཀཱལ༹ཧཾསསྶ (ཀ.)] དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཱ༹ཡསོ སུཔཱིཏོ [སུཐིཏོ (ཀ.)] ཝམཏི [ཝཧཏི (སྱཱ. ཀ.)], ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནོ ཡོགཱཝཙརསྶ མཱནསཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན [ཡོནིསོ མནསིཀཱརེ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ཨཔཱིཏཾ ཝམཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཱ༹ཡསསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཱ༹ཡསོ སཀིཾ པཱིཏཾ ཨུདཀཾ ན ཝམཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ ¶ , ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡོ སཀིཾ ཨུཔྤནྣོ པསཱདོ, ན པུན སོ ཝམིཏབྦོ ‘ཨུལཱ༹རོ སོ བྷགཝཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’ཏི. ‘རཱུཔཾ ཨནིཙྩཾ, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ, སཉྙཱ ཨནིཙྩཱ, སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨནིཙྩནྟི ཡཾ སཀིཾ ཨུཔྤནྣཾ ཉཱཎཾ, ན པུན ཏཾ ཝམིཏབྦཾ. ཨིདཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཀཱལཱ༹ཡསསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘དསྶནམྷི པརིསོདྷིཏོ [པརིསོདྷིཀེ (སཱི. ཀ.)] ནརོ, ཨརིཡདྷམྨེ ནིཡཏོ ཝིསེསགཱུ;

ནཔྤཝེདྷཏི ཨནེཀབྷཱགསོ, སབྦསོ ཙ མུཁབྷཱཝམེཝ སོ’’’ཏི.

ཀཱལཱ༹ཡསངྒཔཉྷོ དུཏིཡོ.

༣. ཚཏྟངྒཔཉྷོ

༣. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘ཚཏྟསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟཾ ཨུཔརི མུདྡྷནི ཙརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཀིལེསཱནཾ ཨུཔརི མུདྡྷནི ཙརེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟཾ མུདྡྷནུཔཏྠམྦྷཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརུཔཏྠམྦྷེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟཾ ཝཱཏཱཏཔམེགྷཝུཊྛིཡོ པཊིཧནཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ནཱནཱཝིདྷདིཊྛིཔུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ [མཧཱཝཱཏ (ཀ.)] མཏཝཱཏཏིཝིདྷགྒིསནྟཱཔཀིལེསཝུཊྛིཡོ པཊིཧནྟབྦཱ ¶ . ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཚཏྟསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཡཐཱཔི ཚཏྟཾ ཝིཔུལཾ, ཨཙྪིདྡཾ ཐིརསཾཧིཏཾ;

ཝཱཏཱཏཔཾ ནིཝཱརེཏི, མཧཏཱི མེགྷཝུཊྛིཡོ.

‘‘‘ཏཐེཝ ¶ བུདྡྷཔུཏྟོཔི, སཱིལཚཏྟདྷརོ སུཙི;

ཀིལེསཝུཊྛིཾ ཝཱརེཏི, སནྟཱཔཏིཝིདྷགྒཡོ’’’ཏི.

ཚཏྟངྒཔཉྷོ ཏཏིཡོ.

༤. ཁེཏྟངྒཔཉྷོ

༤. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཁེཏྟསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟཾ མཱཏིཀཱསམྤནྣཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སུཙརིཏཝཏྟཔྤཊིཝཏྟམཱཏིཀཱསམྤནྣེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟཾ མརིཡཱདཱསམྤནྣཾ ཧོཏི, ཏཱཡ ཙ མརིཡཱདཱཡ ཨུདཀཾ རཀྑིཏྭཱ དྷཉྙཾ པརིཔཱཙེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཱིལཧིརིམརིཡཱདཱསམྤནྣེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏཱཡ ཙ སཱིལཧིརིམརིཡཱདཱཡ སཱམཉྙཾ རཀྑིཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི གཧེཏབྦཱནི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟཾ ཨུཊྛཱནསམྤནྣཾ ཧོཏི, ཀསྶཀསྶ ཧཱསཛནཀཾ ཨཔྤམྤི བཱིཛཾ ཝུཏྟཾ བཧུ ཧོཏི, བཧུ ཝུཏྟཾ བཧུཏརཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨུཊྛཱནསམྤནྣེན ཝིཔུལཕལདཱཡིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, དཱཡཀཱནཾ ཧཱསཛནཀེན བྷཝིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཨཔྤཾ དིནྣཾ བཧུ ཧོཏི, བཧུ དིནྣཾ བཧུཏརཾ ཧོཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཁེཏྟསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན ཨུཔཱལིནཱ ཝིནཡདྷརེན –

‘‘‘ཁེཏྟཱུཔམེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨུཊྛཱནཝིཔུལདཱཡིནཱ;

ཨེས ཁེཏྟཝརོ ནཱམ, ཡོ དདཱཏི ཝིཔུལཾ ཕལ’’’ནྟི.

ཁེཏྟངྒཔཉྷོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨགདངྒཔཉྷོ

༥. ‘‘བྷནྟེ ¶ ¶ ནཱགསེན, ‘ཨགདསྶ དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི དྭེ ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨགདེ ཀིམཱི ན སཎྛཧནྟི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན མཱནསེ ཀིལེསཱ ན སཎྛཔེཏབྦཱ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདོ དཊྛཕུཊྛདིཊྛཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ སབྦཾ ཝིསཾ པཊིཧནཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཝིསཾ སབྦཾ པཊིཧནིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨགདསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ དེཝཱཏིདེཝེན –

‘‘‘སངྑཱརཱནཾ སབྷཱཝཏྠཾ, དཊྛུཀཱམེན ཡོགིནཱ;

ཨགདེནེཝ ཧོཏབྦཾ, ཀིལེསཝིསནཱསནེ’’’ཏི.

ཨགདངྒཔཉྷོ པཉྩམོ.

༦. བྷོཛནངྒཔཉྷོ

༦. ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ‘བྷོཛནསྶ ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷོ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦསཏྟཱནཾ མགྒུཔཏྠམྦྷེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ བལཾ ཝཌྜྷེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན པུཉྙཝཌྜྷིཡཱ ཝཌྜྷིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷིཔཏྠིཏཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སབྦལོཀཱབྷིཔཏྠིཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, བྷོཛནསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན མཧཱམོགྒལླཱནེན –

‘‘‘སཾཡམེན ¶ ནིཡམེན, སཱིལེན པཊིཔཏྟིཡཱ;

པཏྠིཏེན བྷཝིཏབྦཾ, སབྦལོཀསྶ ཡོགིནཱ’’’ཏི.

བྷོཛནངྒཔཉྷོ ཚཊྛོ.

༧. ཨིསྶཱསངྒཔཉྷོ

༧. ‘‘བྷནྟེ ¶ ནཱགསེན, ‘ཨིསྶཱསསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’ཏི ཡཾ ཝདེསི, ཀཏམཱནི ཏཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསོ སརེ པཱཏཡནྟོ ཨུབྷོ པཱདེ པཐཝིཡཾ དལ༹ྷཾ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཛཎྞུཨཝེཀལླཾ ཀརོཏི, སརཀལཱཔཾ ཀཊིསནྡྷིམྷི ཋཔེཏི, ཀཱཡཾ ཨུཔཏྠདྡྷཾ ཀརོཏི, དྭེ ཧཏྠེ སནྡྷིཊྛཱནཾ ཨཱརོཔེཏི, མུཊྛིཾ པཱིལ༹ཡཏི, ཨངྒུལིཡོ ནིརནྟརཾ ཀརོཏི, གཱིཝཾ པགྒཎྷཱཏི, ཙཀྑཱུནི མུཁཉྩ པིདཧཏི, ནིམིཏྟཾ ཨུཛུཾ ཀརོཏི, ཧཱསམུཔྤཱདེཏི ‘ཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཱིལཔཐཝིཡཾ ཝཱིརིཡཔཱདེ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཾ, ཁནྟིསོརཙྩཾ ཨཝེཀལླཾ ཀཱཏབྦཾ, སཾཝརེ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ, སཾཡམནིཡམེ ཨཏྟཱ ཨུཔནེཏབྦོ, ཨིཙྪཱ མུཙྪཱ པཱིལ༹ཡིཏབྦཱ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརེ ཙིཏྟཾ ནིརནྟརཾ ཀཱཏབྦཾ, ཝཱིརིཡཾ པགྒཧེཏབྦཾ, ཚ དྭཱརཱ པིདཧིཏབྦཱ, སཏི ཨུཔཊྛཔེཏབྦཱ, ཧཱསམུཔྤཱདེཏབྦཾ ‘སབྦཀིལེསེ ཉཱཎནཱརཱཙེན ཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསསྶ པཋམཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསོ ཨཱལ༹ཀཾ པརིཧརཏི ཝངྐཛིམྷཀུཊིལནཱརཱཙསྶ ཨུཛུཀརཎཱཡ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ སཏིཔཊྛཱནཨཱལ༹ཀཾ པརིཧརིཏབྦཾ ཝངྐཛིམྷཀུཊིལཙིཏྟསྶ ཨུཛུཀརཎཱཡ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསསྶ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསོ ལཀྑེ ཨུཔཱསེཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱསིཏབྦཾ. ཀཐཾ མཧཱརཱཛ ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱསིཏབྦཾ? ཨནིཙྩཏོ ཨུཔཱསིཏབྦཾ, དུཀྑཏོ ཨུཔཱསིཏབྦཾ, ཨནཏྟཏོ ཨུཔཱསིཏབྦཾ, རོགཏོ…པེ… གཎྜཏོ…པེ… སལླཏོ…པེ… ཨགྷཏོ…པེ… ཨཱབཱདྷཏོ…པེ… པརཏོ…པེ… པལོཀཏོ…པེ… ཨཱིཏིཏོ…པེ… ཨུཔདྡཝཏོ…པེ… བྷཡཏོ…པེ… ཨུཔསགྒཏོ…པེ… ཙལཏོ…པེ… པབྷངྒུཏོ…པེ… ཨདྡྷུཝཏོ…པེ… ཨཏཱཎཏོ…པེ… ཨལེཎཏོ…པེ… ཨསརཎཏོ…པེ… རིཏྟཏོ…པེ… ཏུཙྪཏོ…པེ… སུཉྙཏོ…པེ… ཨཱདཱིནཝཏོ…པེ… ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཏོ…པེ… ཨསཱརཏོ ¶ …པེ… ཨགྷམཱུལཏོ…པེ… ཝདྷཀཏོ…པེ… ཝིབྷཝཏོ…པེ… སཱསཝཏོ…པེ… སངྑཏཏོ…པེ… མཱརཱམིསཏོ…པེ… ཛཱཏིདྷམྨཏོ…པེ… ཛརཱདྷམྨཏོ…པེ… བྱཱདྷིདྷམྨཏོ…པེ… མརཎདྷམྨཏོ…པེ… སོཀདྷམྨཏོ…པེ… པརིདེཝདྷམྨཏོ…པེ… ཨུཔཱཡཱསདྷམྨཏོ…པེ… སཾཀིལེསདྷམྨཏོ…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན ¶ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨུཔཱསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསསྶ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསོ སཱཡཾ པཱཏཾ ཨུཔཱསཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡོགིནཱ ཡོགཱཝཙརེན སཱཡཾ པཱཏཾ ཨཱརམྨཎེ ཨུཔཱསིཏབྦཾ. ཨིདཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིསྶཱསསྶ ཙཏུཏྠཾ ཨངྒཾ གཧེཏབྦཾ. བྷཱསིཏམྤེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཐེརེན སཱརིཔུཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘‘ཡཐཱ ཨིསྶཱསཀོ ནཱམ, སཱཡཾ པཱཏཾ ཨུཔཱསཏི;

ཨུཔཱསནཾ ཨརིཉྩནྟོ [ན རིཙྪནྟོ (སཱི. ཀ.)], ལབྷཏེ བྷཏྟཝེཏནཾ.

‘‘‘ཏཐེཝ བུདྡྷཔུཏྟོཔི, ཀརོཏི ཀཱཡུཔཱསནཾ;

ཀཱཡུཔཱསནཾ ཨརིཉྩནྟོ, ཨརཧཏྟམདྷིགཙྪཏཱི’’’ཏི.

ཨིསྶཱསངྒཔཉྷོ སཏྟམོ.

ཀུམྦྷཝགྒོ སཏྟམོ [ཨིཏོ པརཾ རཱཛངྒཔཉྷཱདིཀཱ ཨཊྛཏིཾས པཉྷཱ ཝིནཊྛཱ, ཡེཧི ཏཱ དིཊྛཱ,§ཏེཧི ནོ ཨཱརོཙེཏབྦཱ པུན མུདྡཱཔནཀཱལེ པཀྑིཔནཏྠཱཡཱཏི (ན, བུ, ས)].

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀུམྦྷོ ཙ ཀཱལཱ༹ཡསོ ཙ, ཚཏྟཾ ཁེཏྟཉྩ ཨགདོ;

བྷོཛནེན ཙ ཨིསྶཱསོ, ཝུཏྟཾ དཱནི ཝིདཱུཧཱིཏི.

ཨོཔམྨཀཐཱཔཉྷོ ནིཊྛིཏོ.

ནིགམནཾ

ཨིཏི ¶ ¶ ཚསུ ཀཎྜེསུ བཱཝཱིསཏིཝགྒཔཏིམཎྜིཏེསུ དྭཱསཊྛིཨདྷིཀཱ དྭེསཏཱ ཨིམསྨིཾ པོཏྠཀེ ཨཱགཏཱ མིལིནྡཔཉྷཱ སམཏྟཱ, ཨནཱགཏཱ ཙ པན དྭཱཙཏྟཱལཱིསཱ ཧོནྟི, ཨཱགཏཱ ཙ ཨནཱགཏཱ ཙ སབྦཱ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཙཏཱུཧི ཨདྷིཀཱ ཏིསཏཔཉྷཱ ཧོནྟི, སབྦཱཝ མིལིནྡཔཉྷཱཏི སངྑཾ གཙྪནྟི.

རཉྙོ ཙ ཐེརསྶ ཙ པུཙྪཱཝིསཛྫནཱཝསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིསཏསཧསྶཡོཛནབཧལཱ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཚདྷཱ ཀམྤིཏྠ, ཝིཛྫུལླཏཱ ནིཙྪརིཾསུ, དེཝཏཱ དིབྦཔུཔྥཝསྶཾ པཝསྶིཾསུ, མཧཱབྲཧྨཱ སཱདྷུཀཱརམདཱསི, མཧཱསམུདྡཀུཙྪིཡཾ མེགྷཏྠནིཏནིགྒྷོསོ ཝིཡ མཧཱགྷོསོ ཨཧོསི, ཨིཏི སོ མིལིནྡོ རཱཛཱ ཙ ཨོརོདྷགཎཱ ཙ སིརསཱ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཝནྡིཾསུ.

མིལིནྡོ ¶ རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ པམུདིཏཧདཡོ སུམཐིཏམཱནཧདཡོ བུདྡྷསཱསནེ སཱརམཏིནོ རཏནཏྟཡེ སུནིཀྐངྑོ ནིགྒུམྦོ ནིཏྠདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཐེརསྶ གུཎེསུ པབྦཛྫཱསུ པཊིཔདཱཨིརིཡཱཔཐེསུ ཙ ཨཏིཝིཡ པསནྣོ ཝིསྶཏྠོ ནིརཱལཡོ ནིཧཏམཱནཏྠམྦྷོ ཨུདྡྷཊདཱཋོ ཝིཡ བྷུཛགིནྡོ ཨེཝམཱཧ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བུདྡྷཝིསཡོ པཉྷོ ཏཡཱ ཝིསཛྫིཏོ, ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེ ཋཔེཏྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཉྙོ ཏཡཱ སདིསོ པཉྷཝིསཛྫནེ ནཏྠི, ཁམཐ, བྷནྟེ ནཱགསེན, མམ ཨཙྩཡཾ, ཨུཔཱསཀཾ མཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, དྷཱརེཐ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཏདཱ རཱཛཱ སཧ བལཀཱཡེཧི ནཱགསེནཏྠེརཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ མིལིནྡཾ ནཱམ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཐེརསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ནཱགསེནཾ ཀོཊིསཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པརིཙརི, པུནཔི ཐེརསྶ པཉྙཱཡ པསཱིདིཏྭཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘པཉྙཱ པསཏྠཱ ལོཀསྨིཾ, ཀཏཱ སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ;

པཉྙཱཡ ཝིམཏིཾ ཧནྟྭཱ, སནྟིཾ པཔྤོནྟི པཎྜིཏཱ.

ཡསྨིཾ ¶ ¶ ཁནྡྷེ ཋིཏཱ པཉྙཱ, སཏི ཏཏྠ ཨནཱུནཀཱ;

པཱུཛཱ ཝིསེསསྶཱདྷཱརོ, ཨགྒོ སེཊྛོ [སོ ཝ (པཱི.)] ཨནུཏྟརོ;

ཏསྨཱ ཧི པཎྜིཏོ པོསོ, སམྤསྶཾ ཧིཏམཏྟནོ [ཨཏྠམཏྟནོ (པཱི.)];

པཉྙཝནྟཾབྷིཔཱུཛེཡྻ, ཙེཏིཡཾ ཝིཡ སཱདརོ’’ཏི [པཱུཛིཡནྟི (པཱི.) ཨིཏོ པརཾ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི].

ལངྐཱཡཾ དོཎིནགརེ, ཝསཏཱ དོཎིནཱམིནཱ;

མཧཱཐེརེན ལེཁིཏྭཱ, སུཊྛཔིཏཾ ཡཐཱསུཏཾ;

མིལིནྡརཱཛཔཉྷོ ཙ, ནཱགསེནཝིསཛྫནཾ;

མིལིནྡོ ཧི མཧཱཔཉྙོ, ནཱགསེནོ སུཔཎྜིཏོ;

ཨིམིནཱ པུཉྙཀམྨེན, ཨིཏོ གཙྪཱམི ཏུསྶིཏཾ;

མེཏྟེཡྻཾནཱགཏེ པསྶེ, སུཎེཡྻཾ དྷམྨམུཏྟམནྟི.

མིལིནྡཔཉྷོ ནིཊྛིཏོ.