📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ནེཏྟིཔྤཀརཎ-ཨཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

མཧཱཀཱརུཎིཀཾ ¶ ¶ ནཱཐཾ, ཉེཡྻསཱགརཔཱརགུཾ;

ཝནྡེ ནིཔུཎགམྦྷཱིར-ཝིཙིཏྲནཡདེསནཾ.

ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཱ, ཡེན ནིཡྻནྟི ལོཀཏོ;

ཝནྡེ ཏམུཏྟམཾ དྷམྨཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཔཱུཛིཏཾ.

སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣོ, ཋིཏོ མགྒཕལེསུ ཡོ;

ཝནྡེ ཨརིཡསངྒྷཾ ཏཾ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ.

ཝནྡནཱཛནིཏཾ པུཉྙཾ, ཨིཏི ཡཾ རཏནཏྟཡེ;

ཧཏནྟརཱཡོ སབྦཏྠ, ཧུཏྭཱཧཾ ཏསྶ ཏེཛསཱ.

ཋིཏིཾ ¶ ཨཱཀངྑམཱནེན, ཙིརཾ སདྡྷམྨནེཏྟིཡཱ;

དྷམྨརཀྑིཏནཱམེན, ཐེརེན ཨབྷིཡཱཙིཏོ.

པདུམུཏྟརནཱཐསྶ, པཱདམཱུལེ པཝཏྟིཏཾ;

པསྶཏཱ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ, སམྤཏྟཾ ཡསྶ མཏྠཀཾ.

སཾཁིཏྟཾ ཝིབྷཛནྟཱནཾ, ཨེསོ ཨགྒོཏི ཏཱདིནཱ;

ཋཔིཏོ ཨེཏདགྒསྨིཾ, ཡོ མཧཱསཱཝཀུཏྟམོ.

ཚལ༹བྷིཉྙོ ཝསིཔྤཏྟོ, པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདོ;

མཧཱཀཙྩཱཡནོ ཐེརོ, སམྦུདྡྷེན པསཾསིཏོ.

ཏེན ¶ ཡཱ བྷཱསིཏཱ ནེཏྟི, སཏྠཱརཱ ཨནུམོདིཏཱ;

སཱསནསྶ སདཱཡཏྟཱ, ནཝངྒསྶཏྠཝཎྞནཱ.

ཏསྶཱ གམྦྷཱིརཉཱཎེཧི, ཨོགཱཧེཏབྦབྷཱཝཏོ;

ཀིཉྩཱཔི དུཀྐརཱ ཀཱཏུཾ, ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ མཡཱ.

སཧ སཾཝཎྞནཾ ཡསྨཱ, དྷརཏེ སཏྠུསཱསནཾ;

པུབྦཱཙརིཡསཱིཧཱནཾ, ཏིཊྛཏེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ཏསྨཱ ཏམུཔནིསྶཱཡ, ཨོགཱཧེཏྭཱན པཉྩཔི;

ནིཀཱཡེ པེཊཀེནཱཔི, སཾསནྡིཏྭཱ ཡཐཱབལཾ.

སུཝིསུདྡྷམསཾཀིཎྞཾ, ནིཔུཎཏྠཝིནིཙྪཡཾ;

མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ, སམཡཾ ཨཝིལོམཡཾ.

པམཱདལེཁཾ ཝཛྫེཏྭཱ, པཱལི༹ཾ སམྨཱ ནིཡོཛཡཾ;

ཨུཔདེསཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ.

ཨིཏི ¶ ཨཏྠཾ ཨསངྐིཎྞཾ, ནེཏྟིཔྤཀརཎསྶ མེ;

ཝིབྷཛནྟསྶ སཀྐཙྩཾ, ནིསཱམཡཐ སཱདྷཝོཏི.

ཏཏྠ ཀེནཊྛེན ནེཏྟི? སདྡྷམྨནཡནཊྛེན ནེཏྟི. ཡཐཱ ཧི ཏཎྷཱ སཏྟེ ཀཱམཱདིབྷཝཾ ནཡཏཱིཏི ‘‘བྷཝནེཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམཡམྤི ཝེནེཡྻསཏྟེ ཨརིཡདྷམྨཾ ནཡཏཱིཏི སདྡྷམྨནཡནཊྛེན ‘‘ནེཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ནཡནྟི ཏཱཡཱཏི ནེཏྟི. ནེཏྟིཔྤཀརཎེན ཧི ཀརཎབྷཱུཏེན དྷམྨཀཐིཀཱ ཝེནེཡྻསཏྟེ དསྶནམགྒཾ ནཡནྟི སམྤཱཔེནྟཱིཏི, ནཱིཡནྟི ཝཱ ཨེཏྠ ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝེནེཡྻཱ ནིབྦཱནཾ སམྤཱཔིཡནྟཱིཏི ནེཏྟི. ན ཧི ནེཏྟིཨུཔདེསསནྣིསྶཡེན ཝིནཱ ཨཝིཔརཱིཏསུཏྟཏྠཱཝབོདྷོ སམྦྷཝཏི. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏསྨཱ ནིབྦཱཡིཏུཀཱམེནཱ’’ཏིཨཱདི. སབྦཱཔི ཧི སུཏྟསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ ནེཏྟིཨུཔདེསཱཡཏྟཱ, ནེཏྟི ཙ སུཏྟཔྤབྷཝཱ, སུཏྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཔྤབྷཝནྟི.

སཱ པནཱཡཾ ནེཏྟི པཀརཎཔརིཙྪེདཏོ ཏིཔྤབྷེདཱ ཧཱརནཡཔཊྛཱནཱནཾ ཝསེན. པཋམཉྷི ཧཱརཝིཙཱརོ, ཏཏོ ནཡཝིཙཱརོ, པཙྪཱ པཊྛཱནཝིཙཱརོཏི. པཱལི༹ཝཝཏྠཱནཏོ པན སངྒཧཝཱརཝིབྷཱགཝཱརཝསེན དུཝིདྷཱ. སབྦཱཔི ཧི ནེཏྟི སངྒཧཝཱརོ ཝིབྷཱགཝཱརོཏི ཝཱརདྭཡམེཝ ཧོཏི.

ཏཏྠ ¶ སངྒཧཝཱརོ ཨཱདིཏོ པཉྩཧི གཱཐཱཧི པརིཙྪིནྣོ. སབྦོ ཧི པཀརཎཏྠོ ‘‘ཡཾ ལོཀོ པཱུཛཡཏེ’’ཏིཨཱདཱིཧི པཉྩཧི གཱཐཱཧི ཨཔརིགྒཧིཏོ ནཱམ ནཏྠི. ནནུ ཙེཏྠ པཊྛཱནཾ ཨསངྒཧིཏནྟི? ནཡིདམེཝཾ དཊྛབྦཾ, མཱུལཔདགྒཧཎེན པཊྛཱནསྶ སངྒཧིཏཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཨཊྛཱརས མཱུལཔདཱ ཀུཧིཾ དཊྛབྦཱ སཱསནཔཊྛཱནེ’’ཏི. མཱུལཔདཔཊྛཱནཱནི ཧི ཨཏྠནཡསངྑཱརཏྟིཀཱ ཝིཡ ཨཉྙམཉྙཾ སངྒཧིཏཱནི.

ཝིབྷཱགཝཱརོ པན ཨུདྡེསནིདྡེསཔཊིནིདྡེསཝསེན ཏིཝིདྷོ. ཏེསུ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ སོལ༹ས ཧཱརཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘བྷཝནྟི ཨཊྛཱརས པདཱནཱི’’ཏི ཨཡཾ ཨུདྡེསཝཱརོ. ‘‘ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘ཏེཏྟིཾསཱ ཨེཏྟིཀཱ ནེཏྟཱི’’ཏི ཨཡཾ ནིདྡེསཝཱརོ. པཊིནིདྡེསཝཱརོ པན ཧཱརཝིབྷངྒཝཱརོ ཧཱརསམྤཱཏཝཱརོ ནཡསམུཊྛཱནཝཱརོ སཱསནཔཊྛཱནཝཱརོཏི ཙཏུབྦིདྷོ. ཏེསུ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ དེསནཱཧཱརོ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘ཨཡཾ པཧཱནེན སམཱརོཔནཱ’’ཏི ཨཡཾ ཧཱརཝིབྷངྒཝཱརོ. ཏཏྠ ‘‘ཀཏམོ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏོ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘ཨནུཔཱདིསེསཱ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨཡཾ ཧཱརསམྤཱཏཝཱརོ. ཨེཏྠཱཧ – ཧཱརཝིབྷངྒཧཱརསམྤཱཏཝཱརཱནཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཡཏྠ ཨནེཀེཧིཔི ཨུདཱཧརཎསུཏྟེཧི ཨེཀོ ¶ ཧཱརོ ནིདྡིསཱིཡཏི, ཨཡཾ ཧཱརཝིབྷངྒཝཱརོ. ཡཏྠ པན ཨེཀསྨིཾ སུཏྟེ ཨནེཀེ ཧཱརཱ སམྤཏནྟི, ཨཡཾ ཧཱརསམྤཱཏཝཱརོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པེཊཀེ –

‘‘ཡཏྠ ཙ སབྦེ ཧཱརཱ, སམྤཏམཱནཱ ནཡནྟི སུཏྟཏྠཾ;

བྱཉྫནཝིདྷིཔུཐུཏྟཱ, སཱ བྷཱུམཱི ཧཱརསམྤཱཏོ’’ཏི.

ནཡསམུཊྛཱནསཱསནཔཊྛཱནཝཱརཝིབྷཱགོ པཱཀཊོ ཨེཝ. སཱསནཔཊྛཱནཝཱརོ པན སངྒཧཝཱརེ ཝིཡ ཨུདྡེསནིདྡེསཝཱརེསུཔི ན སརཱུཔཏོ ཨུདྡྷཊོཏི. ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ནེཏྟིཔྤཀརཎཾ མཧཱསཱཝཀབྷཱསིཏཾ, བྷགཝཏཱ ཨནུམོདིཏ’’ནྟི ཙ ཀཐམེཏཾ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི? པཱལི༹ཏོ ཨེཝ. ན ཧི པཱལི༹ཏོ ཨཉྙཾ པམཱཎཏརཾ ཨཏྠི. ཡཱ ཧི ཙཏཱུཧི མཧཱཔདེསེཧི ཨཝིརུདྡྷཱ པཱལི༹, སཱ པམཱཎཾ. ཏཐཱ ཧི ཨགརཧིཏཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ པེཊཀོཔདེསོ ཝིཡ ཨིདཾ ནེཏྟིཔྤཀརཎཾ ཨཱབྷཏཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱསྶ ནིདཱནཾ ན ཝུཏྟཾ. སཱཝཀབྷཱསིཏཱནམྤི ཧི སུབྷསུཏྟ- (དཱི. ནི. ༡.༤༤༤ ཨཱདཡོ) ཨནངྒཎསུཏྟ- (མ. ནི. ༡.༥༧ ཨཱདཡོ) ཀཙྩཱཡནསཾཡུཏྟཱདཱིནཾ ¶ ནིདཱནཾ བྷཱསིཏནྟི? ནཡིདཾ ཨེཀནྟིཀཾ. སཱཝཀབྷཱསིཏཱནཾ བུདྡྷབྷཱསིཏཱནམྤི ཧི ཨེཀཙྩཱནཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒནིདྡེསཱདཱིནཾ དྷམྨཔདབུདྡྷཝཾསཱདཱིནཉྩ ནིདཱནཾ ན བྷཱསིཏཾ, ན ཙ ཏཱཝཏཱ ཏཱནི ཨཔྤམཱཎཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི དཊྛབྦཾ.

ནིདཱནཉྩ ནཱམ སུཏྟཝིནཡཱནཾ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཨུཔཱལིཏྠེརཱདཱིཧི མཧཱསཱཝཀེཧེཝ བྷཱསིཏཾ, ཨིདཉྩ མཧཱསཱཝཀབྷཱསིཏཾ, ཐེརཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨནཉྙཝིསཡཏྟཱ ཨིམིསྶཱ ཝིཙཱརཎཱཡཱཏི ཀིམེཏེན ནིདཱནགཝེསནེན, ཨཏྠོཡེཝེཏྠ གཝེསིཏབྦོ, ཡོ པཱལི༹ཡཱ ཨཝིརུདྡྷོཏི. ཨཐ ཝཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱབྷཱཝཏོ ན ཨིམསྶ པཀརཎསྶ ཝིསུཾ ནིདཱནཝཙནཀིཙྩཾ ཨཏྠི, པཊིསམྦྷིདཱམགྒནིདྡེསཱདཱིནཾ ཝིཡཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཱནི ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེ ནཱནཔྤཀཱརཀོསལླཏྠཾ ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ – སབྦམེཝ ཙེཏཾ པཀརཎཾ སཱསནཔརིཡེཊྛིབྷཱཝཏོ ཨེཀཝིདྷཾ, ཏཐཱ ཨརིཡམགྒསམྤཱདནཏོ ཝིམུཏྟིརསཏོ ཙ. བྱཉྫནཏྠཝིཙཱརབྷཱཝཏོ དུཝིདྷཾ, ཏཐཱ སངྒཧཝིབྷཱགབྷཱཝཏོ དྷམྨཝིནཡཏྠསཾཝཎྞནཏོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཏྠསངྒཧཎཏོ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཔརིགྒཱཧཀཏོ ལཀྑཎལཀྑིཡབྷཱཝཏོ པཝཏྟིནིཝཏྟིཝཙནཏོ སབྷཱགཝིསབྷཱགནིདྡེསཏོ སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎདྷམྨཝིབྷཱགཏོ ཙ.

ཏིཝིདྷཾ པུགྒལཏྟཡནིདྡེསཏོ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཝིབྷཱགཏོ པརིཉྙཏྟཡཀཐནཏོ པཧཱནཏྟཡཱུཔདེསཏོ ¶ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཎཏོ ཏིཝིདྷསཾཀིལེསཝིསོདྷནཏོ མཱུལགཱིཏིཨནུགཱིཏིསངྒཱིཏིབྷེདཏོ པིཊཀཏྟཡཏྠསཾཝཎྞནཏོ ཧཱརནཡཔཊྛཱནཔྤབྷེདཏོ ཙ.

ཙཏུབྦིདྷཾ ཙཏུཔྤཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ ཙཏུནཡདེསནཏོ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརབྷཱཝཏོ ཙ. པཉྩཝིདྷཾ ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིདྷམྨཝིབྷཱགཏོ པཉྩཀྑནྡྷནིདྡེསཏོ པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཏོ པཉྩནིཀཱཡཏྠཝིཝརཎཏོ ཙ. ཚབྦིདྷཾ ཚལཱ༹རམྨཎཝིབྷཱགཏོ ཚཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནཝིབྷཱགཏོ ཙ. སཏྟཝིདྷཾ སཏྟཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཔརིཙྪེདཏོ. ནཝཝིདྷཾ སུཏྟཱདིནཝངྒནིདྡེསཏོ. ཙུདྡསཝིདྷཾ སུཏྟཱདྷིཊྛཱནཝིབྷཱགཏོ. སོལ༹སཝིདྷཾ ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷཉྩ སཱསནཔཊྛཱནཔྤབྷེདཏོ. ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶདྷམྨཀྑནྡྷཝིཙཱརབྷཱཝཏོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཀརཎཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ སཱསནཔརིཡེཊྛིབྷཱཝཏོཏི སཀལཾ ནེཏྟིཔྤཀརཎཾ སིཀྑཏྟཡསངྒཧསྶ ནཝངྒསྶ སཏྠུསཱསནསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱབྷཱཝཏོ. ཨརིཡམགྒསམྤཱདནཏོཏི ¶ དསྶནབྷཱུམིབྷཱཝནཱབྷཱུམིསམྤཱདནཏོ. ཝིམུཏྟིརསཏོཏི སཱསནསྶ ཨམཏཔརིཡོསཱནཏྟཱ ཝུཏྟཾ. བྱཉྫནཏྠཝིཙཱརབྷཱཝཏོཏི ཧཱརབྱཉྫནཔདཀམྨནཡཱནཾ བྱཉྫནཝིཙཱརཏྟཱ ཨཏྠཔདཨཏྠནཡཱནཾ ཨཏྠཝིཙཱརཏྟཱ ཝུཏྟཾ. སངྒཧཝིབྷཱགབྷཱཝོ པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. དྷམྨཝིནཡཏྠསཾཝཎྞནཏོཏི སཀལསྶཱཔི པརིཡཏྟིསཱསནསྶ དྷམྨཝིནཡབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ. ལཀྑཎལཀྑིཡབྷཱཝཏོཏི ནེཏྟིཝཙནསྶ ལཀྑཎཏྟཱ ཨུདཱཧརཎསུཏྟཱནཉྩ ལཀྑིཡཏྟཱ ཝུཏྟཾ. སབྷཱགཝིསབྷཱགནིདྡེསཏོཏི སམཱནཛཱཏིཡཱ དྷམྨཱ སབྷཱགཱ, པཊིཔཀྑཱ ཝིསབྷཱགཱ, ཏཾཝིཙཱརབྷཱཝཏོཏི ཨཏྠོ. སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎདྷམྨཝིབྷཱགཏོཏི པཧཱནེཀཊྛསཧཛེཀཊྛཏཱདིསཱམཉྙེན ཡེ དྷམྨཱ ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ནཱམཝཏྠཱདིནཱ སཱདྷཱརཎཱ ཏབྦིདྷུརཏཱཡ ཨསཱདྷཱརཎཱ ཙ, ཏཾཝིབྷཱགཏོ དུཝིདྷནྟི ཨཏྠོ.

པུགྒལཏྟཡནིདྡེསཏོཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདི པུགྒལཏྟཡནིདྡེསཏོ. ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཝིབྷཱགཏོཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཝིབྷཱགཏོ. མཱུལགཱིཏིཨནུགཱིཏིསངྒཱིཏིབྷེདཏོཏི པཋམཾ ཝཙནཾ མཱུལགཱིཏི, ཝུཏྟསྶེཝ ཨཏྠསྶ སངྒཧགཱཐཱ ཨནུགཱིཏི, ཏཾཏཾསུཏྟཏྠཡོཛནཝསེན ཝིཔྤཀིཎྞསྶ པཀརཎསྶ སངྒཱཡནཾ སངྒཱིཏི, སཱ ཐེརསྶ པརཏོ པཝཏྟིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ, ཨེཏཱསཾ ཏིསྶནྣཾ བྷེདཏོ ཏིཝིདྷནྟི ཨཏྠོ. པཉྩཀྑནྡྷནིདྡེསཏོཏི རཱུཔཱདིཔཉྩཀྑནྡྷསཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷནིདྡེསཏོ པཉྩཝིདྷནྟི ཨཏྠོ. སུཏྟཱདྷིཊྛཱནཝིབྷཱགཏོཏི ལོབྷདོསམོཧཱནཾ ཨལོབྷཱདོསཱམོཧཱནཾ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨཱནཾ སདྡྷཱདིཔཉྩིནྡྲིཡཱནཉྩ ཝསེན ཙུདྡསཝིདྷསྶ སུཏྟཱདྷིཊྛཱནསྶ ཝིབྷཱགཝཙནཏོ ཙུདྡསཝིདྷནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻནྟི ན པཔཉྩིཏཾ.

༡. སངྒཧཝཱརཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ཨནེཀབྷེདཝིབྷཏྟེ ནེཏྟིཔྤཀརཎེ ཡདིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སངྒཧཝིབྷཱགཝཱརཝསེན དུཝིདྷ’’ནྟི, ཏཏྠ སངྒཧཝཱརོ ཨཱདི. ཏསྶཱཔི ‘‘ཡཾ ལོཀོ པཱུཛཡཏེ’’ཏི ཨཡཾ གཱཐཱ ཨཱདི. ཏཏྠ ཡནྟི ཨནིཡམཏོ ཨུཔཡོགནིདྡེསོ, ཏསྶ ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ནིཡམནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ལོཀོཏི ཀཏྟུནིདྡེསོ. པཱུཛཡཏེཏི ཀིརིཡཱནིདྡེསོ. སལོཀཔཱལོཏི ཀཏྟུཝིསེསནཾ. སདཱཏི ཀཱལནིདྡེསོ. ནམསྶཏི ཙཱཏི ཨུཔཙཡེན ཀིརིཡཱནིདྡེསོ ¶ . ཏསྶཱཏི སཱམིནིདྡེསོ. ཨེཏནྟི པཙྩཏྟནིདྡེསོ. སཱསནཝརནྟི པཙྩཏྟནིདྡེསེན ནིདྡིཊྛདྷམྨནིདསྶནཾ. ཝིདཱུཧཱིཏི ཀརཎཝཙནེན ཀཏྟུནིདྡེསོ. ཉེཡྻནྟི ཀམྨཝཱཙཀཀིརིཡཱནིདྡེསོ. ནརཝརསྶཱཏི ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ནིཡམེཏྭཱ དསྶིཏསྶ སརཱུཔཏོ དསྶནཾ.

ཏཏྠ ལོཀིཡནྟི ཨེཏྠ པུཉྙཱཔུཉྙཱནི ཏབྦིཔཱཀོ ཙཱཏི ལོཀོ, པཛཱ, སཏྟནིཀཱཡོཏི ཨཏྠོ. ལོཀ-སདྡོ ཧི ཛཱཏིསདྡཏཱཡ སཱམཉྙཝསེན ནིརཝསེསཏོ སཏྟེ སངྒཎྷཱཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ལོཀསདྡོ སངྑཱརབྷཱཛནེསུཔི དིཊྛཔྤཡོགོ, པཱུཛནཀིརིཡཱཡོགྱབྷཱུཏཏཱཝསེན པན སཏྟལོཀཝཙནོ ཨེཝ ཨིདྷ གཧིཏོཏི དཊྛབྦཾ. པཱུཛཡཏེཏི མཱནཡཏི, ཨཔཙཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ལོཀཾ པཱལེནྟཱིཏི ལོཀཔཱལཱ, ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ. ལོཀིཡཱ པན ཨིནྡཡམཝརུཎཀུཝེརཱ ལོཀཔཱལཱཏི ཝདནྟི. སཧ ལོཀཔཱལེཧཱིཏི སལོཀཔཱལོ, ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏུལྱཱདྷིཀརཎཾ. ཨཐ ཝཱ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩེན ཏཾཏཾསཏྟལོཀསྶ པཱལནཏོ རཀྑཎཏོ ཁཏྟིཡཙཏུམཧཱརཱཛསཀྐསུཡཱམསནྟུསིཏསུནིམྨིཏཔརནིམྨིཏཝསཝཏྟིམཧཱབྲཧྨཱདཡོ ལོཀཔཱལཱ. ཏེཧི སཧ ཏཾཏཾསཏྟནིཀཱཡོ སལོཀཔཱལོ ལོཀོཏི ཝུཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, སུཀྐཱ དྷམྨཱ ལོཀཾ པཱལེནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༩; ཨིཏིཝུ. ༤༢) ཝཙནཏོ ཧིརོཏྟཔྤདྷམྨཱ ལོཀཔཱལཱ. ཏེཧི སམནྣཱགཏོ ལོཀོ སལོཀཔཱལོ. ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣཱ ཧི པཱཔགརཧིནོ སཔྤུརིསཱ དྷམྨཙྪནྡཝནྟཏཱཡ བྷགཝཏི པཱུཛཱནམཀྐཱརཔརཱ ཧོནྟཱིཏི.

སདཱཏི ¶ སབྦཀཱལཾ རཏྟིཉྩེཝ དིཝཱ ཙ, སདཱཏི ཝཱ བྷགཝཏོ དྷརམཱནཀཱལེ ཏཏོ པརཉྩ. ཨཐ ཝཱ སདཱཏི ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སཱསནནྟརདྷཱནཱ, ཏཏོ པརམྤི ཝཱ. མཧཱབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཧི མཧཱབོདྷིསཏྟཱ བོདྷིཡཱ ནིཡཏཏཱཡ བུདྡྷངྐུརབྷཱུཏཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ པཱུཛནཱིཡཱ ཙེཝ ཝནྡནཱིཡཱ ཙ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ སུམེདྷབྷཱུཏོ –

‘‘དཱིཔངྐརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེཏྭཱ, དཀྑིཎཾ པཱདམུདྡྷརི.

‘‘ཡེ ¶ ཏཏྠཱསུཾ ཛིནཔུཏྟཱ, པདཀྑིཎམཀཾསུ མཾ;

དེཝཱ མནུསྶཱ ཨསུརཱ ཙ, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན པཀྐམུ’’ནྟི. (བུ. ཝཾ. ༢.༧༥-༧༦);

ནམསྶཏི ཙཱཏི ཀེཙི ཀེསཉྩི པཱུཛཱསཀྐཱརཱདཱིནི ཀརོནྟཱཔི ཏེསཾ ཨཔཱཀཊགུཎཏཱཡ ནམཀྐཱརཾ ན ཀརོནྟི, ན ཨེཝཾ བྷགཝཏོ, ཡཐཱབྷཱུཏཨབྦྷུགྒཏཀིཏྟིསདྡཏཱཡ པན བྷགཝནྟཾ སདེཝཀོ ལོཀོ པཱུཛཡཏི ཙེཝ ནམསྶཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སདཱ ནརམནུསྶོ’’ཏི ཀེཙི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཏསྶཱཏི ཡཾ སདེཝཀོ ལོཀོ པཱུཛཡཏི ཙེཝ ནམསྶཏི ཙ, ཏསྶ. ཨེཏནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ བུདྡྷིཡཾ ཝིཔརིཝཏྟམཱནཾ སཱམཉྙེན དསྶེཏི. སཱསནཝརནྟི ཏཾ སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ཏཏྠ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ སཏྟེ སཱསཏི ཝིནེཏི ཨེཏེནཱཏི སཱསནཾ, ཏདེཝ ཨེཀནྟནིཡྻཱནཊྛེན ཨནཉྙསཱདྷཱརཎགུཎཏཱཡ ཙ ཨུཏྟམཊྛེན ཏཾཏཾཨབྷིཔཏྠིཏསམིདྡྷིཧེཏུཏཱཡ པཎྜིཏེཧི ཝརིཏབྦཏོ ཝཱ ཝརཾ, སཱསནམེཝ ཝརནྟི སཱསནཝརཾ. ཝིདཱུཧཱིཏི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཀམྨཀམྨཕལཱནི ཀུསལཱདིབྷེདེ ཙ དྷམྨེ ཝིདནྟཱིཏི ཝིདཱུ, པཎྜིཏམནུསྶཱ, ཏེཧི. ཉཱཏབྦཾ, ཉཱཎམརཧཏཱིཏི ཝཱ ཉེཡྻཾ. ནརཝརསྶཱཏི པུརིསཝརསྶ, ཨགྒཔུགྒལསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎམཧཱཀརུཎཱསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདིགུཎཝིསེསཡོགེན སདེཝཀེན ལོཀེན པཱུཛནཱིཡོ ནམསྶནཱིཡོ ཙ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཏསྶ ལོཀེ ཨུཏྟམཔུགྒལསྶ ཨེཏཾ ཨིདཱནི ཨམྷེཧི ཝིབྷཛིཏབྦཧཱརནཡཔཊྛཱནཝིཙཱརཎཝིསཡབྷཱུཏཾ སཱསནཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱདིགུཎསམྤཏྟིཡཱ ཝརཾ ཨགྒཾ ཨུཏྟམཾ ནིཔུཎཉཱཎགོཙརཏཱཡ པཎྜིཏཝེདནཱིཡམེཝཱཏི. བྷགཝཏོ ཧི ཝཙནཾ ཨེཀགཱཐཱམཏྟམྤི སཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏིནྡྲིཡསཏིཔཊྛཱནཱདིསབྷཱཝདྷམྨནིདྡྷཱརཎཀྑམཏཱཡ ¶ སོལ༹སཧཱརཔཉྩནཡསོལ༹སཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷཔཊྛཱནཝིཙཱརཡོགྱབྷཱཝེན ཙ པརམགམྦྷཱིརཾ ཨཏྠཏོ ཨགཱདྷཔཱརཾ སཎྷསུཁུམཉཱཎཝིསཡམེཝཱཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘པཉྙཝནྟསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ དུཔྤཉྙསྶཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨; ཨ. ནི. ༨.༣༠). ཨཐ ཝཱ བྷགཝཏོ སཱསནཾ པརིཉྙཱཀྐམེན ལཀྑཎཱཝབོདྷཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སུཉྙཏམུཁཱདཱིཧི ཨོགཱཧིཏབྦཏྟཱ ཨཝིཉྙཱུནཾ སུཔིནནྟེནཔི ན ཝིསཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཝིདཱུཧི ཉེཡྻ’’ནྟི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཏུ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ’’ཏིཨཱདི.

ཨཔརེ ¶ པན ‘‘ཏཾ ཏསྶ སཱསནཝར’’ནྟི པཋནྟི, ཏེསཾ མཏེན ཡཾ-སདྡོ སཱསན-སདྡེན སམཱནཱདྷིཀརཎོཏི དཊྛབྦོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཡཾ སཱསནཝརཾ སལོཀཔཱལོ ལོཀོ པཱུཛཡཏི ནམསྶཏི ཙ, ཏཾ སཱསནཝརཾ ཝིདཱུཧི ཉཱཏབྦནྟི. ཨིམསྨིཉྩ ནཡེ ལོཀཔཱལ-སདྡེན བྷགཝཱཔི ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ ཧི ལོཀགྒཏཱཡཀཏྟཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན ལོཀཔཱལོ, ཏསྨཱ ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ལོཀཔཱལསྶ སཏྠུནོཏི ཨཏྠོ. སལོཀཔཱལོཏི ཙེཏྠ ལོཀཔཱལ-སདྡོ གུཎཱིབྷཱུཏོཔི སཏྠུཝིསཡཏྟཱ སཱསན-སདྡཱཔེཀྑཏཱཡ སཱམིབྷཱཝེན སམྦནྡྷཱིཝིསེསབྷཱུཏོ པདྷཱནབྷཱུཏོ ཝིཡ པཊིནིདྡེསཾ ཨརཧཏཱིཏི.

ཀཐཾ པན སཡཾ དྷམྨསྶཱམཱི བྷགཝཱ དྷམྨཾ པཱུཛཡཏཱིཏི? ནཱཡཾ ཝིརོདྷོ. དྷམྨགརུནོ ཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཏེ སབྦཀཱལཾ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནཱཝ ཝིཧརནྟཱིཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡྭཱཡཾ དྷམྨོ མཡཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏམེཝ དྷམྨཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༣; ཨ. ནི. ༤.༢༡).

ཨཔི ཙ བྷགཝཏོ དྷམྨཔཱུཛནཱ སཏྟསཏྟཱཧཔྤཊིཔཏྟིཨཱདཱིཧི དཱིཔེཏབྦཱ. དྷམྨསྶཱམཱིཏི ཙ དྷམྨེན སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སཱམཱིཏི ཨཏྠོ, ན དྷམྨསྶ སཱམཱིཏི. ཨེཝམྤི ནམསྶཏཱིཏི ཝཙནཾ ན ཡུཛྫཏི. ན ཧི བྷགཝཱ ཀཉྩི ནམསྶཏཱིཏི, ཨེསོཔི ནིདྡོསོ. ན ཧི ནམསྶཏཱིཏི པདསྶ ནམཀྐཱརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཡམེཝ ཨཏྠོ, ཨཐ ཁོ གརུཀརཎེན ཏནྣིནྣོ ཏཔྤོཎོ ཏཔྤབྦྷཱརོཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ལབྦྷཏི. བྷགཝཱ ཙ དྷམྨགརུཏཱཡ སབྦཀཱལཾ དྷམྨནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརབྷཱཝེན ཝིཧརཏཱིཏི. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ ‘‘ཡེན སུདཾ སྭཱཧཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨེཝམཱདཱིཧི སུཏྟཔདེཧི དཱིཔེཏབྦོ. ‘‘ཝིདཱུཧི ནེཡྻ’’ནྟིཔི ¶ པཱཋོ, ཏསྶ པཎྜིཏེཧི སཔརསནྟཱནེསུ ནེཏབྦཾ པཱཔེཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཨཏྟསནྟཱནེ པཱཔནཾ བུཛ྄ཛྷནཾ, པརསནྟཱནེ བོདྷནནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཏོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ པཱུཛནཱིཡཝནྡནཱིཡབྷཱཝོ ཨགྒཔུགྒལབྷཱཝོ ཙ ཝུཙྩམཱནོ གུཎཝིསིཊྛཏཾ དཱིཔེཏི, སཱ ཙ གུཎཝིསིཊྛཏཱ མཧཱབོདྷིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཔདཊྛཱནཉྷི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཉྩ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ ‘‘མཧཱབོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨདེསནཏོ ཏཐཱགཏེ སུཔྤཏིཊྛིཏཱཏི ཝིཉྙཱཡཏི ¶ . ན ཧི སཝཱསནནིརཝསེསཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎཉྩ ཝིནཱ ཏཱདིསཱི དྷམྨདེསནཱ སམྦྷཝཏི. ཨིཙྩསྶ ཙཏུཝེསཱརཛྫཡོགོ. ཏེན དསབལཚཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཨཊྛཱརསཱཝེཎིཀབུདྡྷདྷམྨཱདིསཀལསབྦཉྙུགུཎཔཱརིཔཱུརཱི པཀཱསིཏཱ ཧོཏི. ཨེཏཱདིསཱི ཙ གུཎཝིབྷཱུཏི མཧཱཀརུཎཱཔུབྦངྒམཾ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤཏྟིཾ པུརསྶརཾ ཀཏྭཱ སམྤཱདིཏཾ སམཏྟིཾསཔཱརམིསངྑཱཏཾ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརམནྟརེན ན ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཧེཏུསམྤདཱཔི ཨཏྠཏོ ཝིབྷཱཝིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཏཱིསུཔི ཨཝཏྠཱསུ སབྦསཏྟཱནཾ ཨེཀནྟཧིཏཔྤཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱུཏཱ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ ནིརཝསེསཱ བུདྡྷགུཎཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཀཱསིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

དུཏིཡནཡེ པན ཡསྨཱ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཕལཾ ཨརིཡམགྒསཱསནཾ ཏསྶ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཉྩ ཨམཏདྷཱཏུཾ ཏདདྷིགམཱུཔཱཡཉྩ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིསཱསནཾ ཏདཏྠཔརིདཱིཔནཉྩ པརིཡཏྟིསཱསནཾ ཡཐཱརཧཾ སཙྩཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེནྟོ སྭཱཀྑཱཏཏཱདིགུཎཝིསེསཡུཏྟཏཾ མནསིཀརོནྟོ སཀྐཙྩཾ སཝནདྷཱརཎཔརིཔུཙྪཱདཱིཧི པརིཙཡཾ ཀརོནྟོ ཙ སདེཝཀོ ལོཀོ པཱུཛཡཏི ནཱམ. ལོཀནཱཐོ ཙ སམྨཱསམྦོདྷིཔྤཏྟིཡཱ ཝེནེཡྻཱནཾ སཀྐཙྩཾ དྷམྨདེསནེན ‘‘ཨརིཡཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱསམཱདྷིཾ དེསེསྶཱམི’’ (མ. ནི. ༣.༡༣༦; སཾ. ནི. ༥.༢༨; པེཊཀོ. ༢༤), ‘‘མགྒཱནཊྛངྒིཀོ སེཊྛོ’’ (དྷ. པ. ༢༧༣; ཀཐཱ. ༨༧༢; ནེཏྟི. ༡༢༥; པེཊཀོ. ༣༠), ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི’’ (ཨིཏིཝུ. ༩༠; ཨ. ནི. ༤.༣༤), ‘‘ཁཡཾ ཝིརཱགཾ ཨམཏཾ པཎཱིཏཾ’’ (ཁུ. པཱ. ༦.༤; སུ. ནི. ༢༢༧), ‘‘ཨེཀཱཡནོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མགྒོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ༡.༡༠༦; སཾ. ནི. ༥.༣༦༧), ‘‘དྷམྨཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི ཨཱདིཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིཧི (མ. ནི. ༣.༤༢༠; ནེཏྟི. ༥) ཝཙནེཧི ཐོམནེན ཙ པཱུཛཡཏི ནཱམ. ཏསྨཱ སཱསནཝརསྶ པཱུཛནཱིཡབྷཱཝོ ཨིདྷ ཝུཙྩམཱནོ ཨནཝསེསཏོ དྷམྨགུཎེ དཱིཔེཏཱིཏི ཡེ ཨརིཡབྷཱཝཱདཡོ ནིཡྻཱནཱདཡོ ཁཡཝིརཱགཱདཡོ མདནིམྨདནཱདཡོ ཨསངྑཏཱདཡོ སྭཱཀྑཱཏཏཱདཡོ ¶ ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱདཡོ ཙ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེཧི པཝེདིཏཱ ཨནེཀེ དྷམྨགུཎཱ, ཏེ ནིརཝསེསཏོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཀཱསིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡསྨཱ ¶ པན ཨརིཡསཙྩཔྤཊིཝེདྷེན སམུགྒྷཱཊིཏསམྨོཧཱཡེཝ པརམཏྠཏོ པཎྜིཏཱ བཱལྱཱདིསམཏིཀྐམནཏོ, ཏསྨཱ བྷཱཝིཏལོཀུཏྟརམགྒཱ སཙྪིཀཏསཱམཉྙཕལཱ ཙ ཨརིཡཔུགྒལཱ ཝིསེསཏོ ཝིདཱུཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ ཧི ཡཐཱཝུཏྟསཱསནཝརཾ ཨཝིཔརཱིཏཏོ ཉཱཏུཾ ནེཏུཉྩ སཔརསནྟཱནེ སཀྐུཎནྟཱིཏི ཨཊྛཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧསྶ པརམཏྠསངྒྷསྶཱཔི ཨིདྷ གཧིཏཏྟཱ ཡེ སུཔྤཊིཔནྣཏཱདཡོ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེཧི སཾཝཎྞིཏཱ ཨརིཡསངྒྷགུཎཱ, ཏེཔི ནིརཝསེསཏོ ཨིདྷ པཀཱསིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ སཱཏིསཡཾ རཏནཏྟཡགུཎཔརིདཱིཔནཾ ཀཏྭཱ ཨིདཱནི –

‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ;

སཙིཏྟཔརིཡོདཔནཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༣; ནེཏྟི. ༣༠, ༥༠, ༡༡༦, ༡༢༤) –

ཝཙནཏོ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཱསནཾ, ཏཾ པན སིཀྑཏྟཡཾ ཉཱཎཝིསེསཝིསཡབྷཱཝབྷེདཏོ ཨཝཏྠཱབྷེདཏོ ཙ ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི. ཀཐཾ? སུཏམཡཉཱཎགོཙརོ ཙ ཡོ ‘‘པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཙིནྟཱམཡཉཱཎགོཙརོ ཙ ཡོ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐདིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟཱིཧི གཧེཏབྦཱཀཱརོ ཝིམུཏྟཱཡཏནཝིསེསོ ‘‘པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱདིསཧགཏོ བྷཱཝནཱམཡཉཱཎགོཙརོ ཙ ཡོ ‘‘པཊིཝེདྷསདྡྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏིཝིདྷམྤི སཱསནཾ སཱསནཝརནྟི པདེན སངྒཎྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཾ པཋམཾ, ཏཾ ཨིཏརེསཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡོཏི སབྦསཱསནམཱུལབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ པཀརཎསྶ ཙ ཝིསཡབྷཱུཏཾ པརིཡཏྟིསཱསནམེཝ ཏཱཝ སངྑེཔཏོ ཝིབྷཛནྟོ ‘‘དྭཱདས པདཱནཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ དྭཱདསཱཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. པདཱནཱིཏི པརིཙྪིནྣདྷམྨནིདསྶནཾ. ཏེསུ བྱཉྫནཔདཱནི པཛྫཏི ཨཏྠོ ཨེཏེཧཱིཏི པདཱནི. ཨཏྠཔདཱནི པན པཛྫནྟི ཉཱཡནྟཱིཏི པདཱནི. ཨུབྷཡམྤི ཝཱ ཨུབྷཡཐཱ ཡོཛེཏབྦཾ བྱཉྫནཔདཱནམྤི ཨཝིཔརཱིཏཾ པཊིཔཛྫིཏབྦཏྟཱ, ཨཏྠཔདཱནཾ ཨུཏྟརིཝིསེསཱདྷིགམསྶ ¶ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ, ཏཱནི པདཱནི པརཏོ པཱལི༹ཡཉྙེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶནྟཱིཏི ཏཏྠེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨཏྠསཱུཙནཱདིཨཏྠཏོ སུཏྟཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ སངྒཧེསུ –

‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ, སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, ‘སུཏྟ’ནྟི ཨཀྑཱཏ’’ནྟི. (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ; དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ);

ཏདེཏཾ ¶ ཏཏྠ སུཏྟཔིཊཀཝསེན ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ པན པིཊཀཏྟཡཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘དྭཱདས པདཱནི སུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཡཾ པརིཡཏྟིསཱསནནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ སབྦནྟི ཏཾ ‘‘སུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ. བྱཉྫནཉྩ ཨཏྠོ ཙཱཏི བྱཉྫནཉྩེཝ ཏདཏྠོ ཙ. ཡཏོ ‘‘དྭཱདས པདཱནི སུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཏྠསཱུཙནཱདིཏོ སུཏྟཾ པརིཡཏྟིདྷམྨོ, ཏཉྩ སབྦཾ ཨཏྠཏོ དྭཱདས པདཱནི ཚ བྱཉྫནཔདཱནི ཙེཝ ཚ ཨཏྠཔདཱནི ཙཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཡདེཏཾ ‘‘སཱསནཝར’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སབྦཾ སུཏྟཾ, པརིཡཏྟིསཱསནསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཨཏྠཏོ པན དྭཱདས པདཱནི, བྱཉྫནཏྠཔདསམུདཱཡབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ – ‘‘བྱཉྫནཉྩ ཨཏྠོ ཙཱ’’ཏི. ཏཾ ཝིཉྙེཡྻཾ ཨུབྷཡནྟི ཡསྨིཾ བྱཉྫནེ ཨཏྠེ ཙ ཝཙནཝཙནཱིཡབྷཱཝེན སམྦནྡྷེ སུཏྟཝོཧཱརོ, ཏདུབྷཡཾ སརཱུཔཏོ ཝིཉྙཱཏབྦཾ ཏཏྠ ཀཏམཾ བྱཉྫནཾ ཀཏམོ ཨཏྠོཏི? ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཀོ ཨཏྠོ བྱཉྫནཾ ཀཏམ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ‘‘སཱསནཝར’’ནྟི ཝུཏྟསྶ སུཏྟསྶ པརིཡཏྟིབྷཱཝཾ ཏསྶ ཙ ཨཏྠབྱཉྫནཔདབྷཱཝེན ཝེདིཏབྦཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ པཝིཙཡུཔཱཡཾ ནེཏྟིཔྤཀརཎཾ པདཏྠཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘སོལ༹སཧཱརཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ སོལ༹ས ཧཱརཱ ཨེཏིསྶཱཏི སོལ༹སཧཱརཱ. པཉྩནཡཱ ཨཊྛཱརསམཱུལཔདཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཐ ཝཱ སོལ༹ས ཧཱརཱ སོལ༹སཧཱརཱ. ཨེཝཾ ཨིཏརཏྠཱཔི. ཧཱརནཡམཱུལཔདཱནི ཨེཝ ཧི སངྑེཔཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ བྷཱསིཏཱནི ནེཏྟཱིཏི. སཱསནསྶ པརིཡེཊྛཱིཏི སཱསནསྶ ཨཏྠཔརིཡེསནཱ, པརིཡཏྟིསཱསནསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཏི ཨཏྠོ, སཀལསྶེཝ ཝཱ སཱསནསྶ ཨཏྠཝིཙཱརཎཱཏི ཨཏྠོ. པཊིཔཏྟིཔཊིཝེདྷེཔི ཧི ནེཏྟིནཡཱནུསཱརེན ཨདྷིགཙྪནྟཱིཏི. མཧཀཙྩཱནེནཱཏི ཀཙྩོཏི པུརཱཏནོ ཨིསི, ཏསྶ ཝཾསཱལངྐཱརབྷཱུཏོཡཾ མཧཱཐེརོ ‘‘ཀཙྩཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. མཧཀཙྩཱནོཏི པན ¶ པཱུཛཱཝཙནཾ, ཡཐཱ མཧཱམོགྒལླཱནོཏི, ‘‘ཀཙྩཱཡནགོཏྟནིདྡིཊྛཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨཡཉྩ གཱཐཱ ནེཏྟིཾ སངྒཱཡནྟེཧི པཀརཎཏྠསངྒཎྷནཝསེན ཋཔིཏཱཏི དཊྛབྦཱ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ, ཨེཝཾ ཧཱརཝིབྷངྒཝཱརེ ཏཾཏཾཧཱརནིདྡེསནིགམནེ ‘‘ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ, ཧཱརཱདིསམུདཱཡབྷཱུཏཱཡཾ ནེཏྟིཡཾ བྱཉྫནཏྠསམུདཱཡེ ཙ སུཏྟེ ཀིཾ ཀེན ཝིཙིཡཏཱིཏི ཝིཙཱརཎཱཡཾ ཨཱཧ – ‘‘ཧཱརཱ བྱཉྫནཝིཙཡོ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ¶ སོལ༹སཔི ཧཱརཱ མཱུལཔདནིདྡྷཱརཎམནྟརེན བྱཉྫནམུཁེནེཝ སུཏྟསྶ སཾཝཎྞནཱ ཧོནྟི, ན ནཡཱ ཝིཡ མཱུལཔདསངྑཱཏསབྷཱཝདྷམྨནིདྡྷཱརཎམུཁེནཱཏི ཏེ ‘‘བྱཉྫནཝིཙཡོ སུཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨཏྠནཡཱ པན ཡཐཱཝུཏྟཨཏྠམུཁེནེཝ སུཏྟསྶ ཨཏྠསམྤཊིཔཏྟིཡཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ནཡཱ ཏཡོ ཙ སུཏྟཏྠོ’’ཏི. ཨཡཉྩ ཝིཙཱརཎཱ པརཏོཔི ཨཱགམིསྶཏི. ཀེཙི ‘‘ནཡོ ཙཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཨུབྷཡཾ པརིགྒཧཱིཏནྟི ཧཱརཱ ནཡཱ ཙཱཏི ཨེཏཾ ཨུབྷཡཾ སུཏྟསྶ ཨཏྠནིདྡྷཱརཎཝསེན པརིསམནྟཏོ གཧིཏཾ སབྦཐཱ སུཏྟེ ཡོཛིཏཾ. ཝུཙྩཏི སུཏྟཾ ཝདཏི སཾཝཎྞེཏི. ཀཐཾ? ཡཐཱསུཏྟཾ སུཏྟཱནུརཱུཔཾ, ཡཾ སུཏྟཾ ཡཐཱ སཾཝཎྞེཏབྦཾ, ཏཐཱ སཾཝཎྞེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཾ ཡཾ སུཏྟནྟི ཝཱ ཡཐཱསུཏྟཾ, སབྦཾ སུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ནེཏྟིནཡེན ཧི སཾཝཎྞེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ནཱམ སུཏྟཾ ནཏྠཱིཏི.

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱསནཝརཾ ཝིདཱུཧི ཉེཡྻ’’ནྟི, ཏཏྠ ནེཏྟིསཾཝཎྞནཱཡ ཝིསཡབྷཱུཏཾ པརིཡཏྟིདྷམྨམེཝ པཀཱརནྟརེན ནིཡམེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཱ ཙེཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨཏྠེསུ ཀཏཔརིཙྪེདོ བྱཉྫནཔྤབནྡྷོ དེསནཱ, ཡོ པཱཋོཏི ཝུཙྩཏི. ཏདཏྠོ དེསིཏཾ ཏཱཡ དེསནཱཡ པབོདྷིཏཏྟཱ. ཏདུབྷཡཉྩ ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེན པརིཙཡཾ ཀརོནྟཱནཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཔརིཡོསཱནཱནཾ སམྤཏྟཱིནཾ ཧེཏུབྷཱཝཏོ ཨེཀནྟེན ཝིཉྙེཡྻཾ, ཏདུབྷཡཝིནིམུཏྟསྶ ཝཱ ཉེཡྻསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཏདེཝ དྭཡཾ ཝིཉྙེཡྻནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ཡཱ ཙེཝ…པེ… ཝིཉྙེཡྻནྟི. ཏཏྲཱཏི ཏསྨིཾ ཝིཛཱནནེ སཱདྷེཏབྦེ, ནིཔྥཱདེཏབྦེ ཙེཏཾ བྷུམྨཾ. ཨཡམཱནུཔུབྦཱིཏི ཨཡཾ ཝཀྑམཱནཱ ཨནུཔུབྦི ཧཱརནཡཱནཾ ཨནུཀྐམོ, ཨནུཀྐམེན ཝཀྑམཱནཱ ཧཱརནཡཱཏི ཨཏྠོ. ནཝཝིདྷསུཏྟནྟཔརིཡེཊྛཱིཏི སུཏྟཱདིཝསེན ནཝངྒསྶ སཱསནསྶ པརིཡེསནཱ, ཨཏྠཝིཙཱརཎཱཏི ཨཏྠོ. སཱམིཨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ པཙྩཏྟཾ ནཝཝིདྷསུཏྟནྟཔརིཡེཊྛིཡཱ ཨནུཔུབྦཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཨནུཔུབྦཱིཏི ཀརཎཏྠེ པཙྩཏྟཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱཝུཏྟཝིཛཱནནེ སཱདྷེཏབྦེ ཝཀྑམཱནཱཡ ཧཱརནཡཱནུཔུབྦིཡཱ ཨཡཾ ནཝཝིདྷསུཏྟནྟསྶ ཨཏྠཔརིཡེསནཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ ¶ – ཀཐཾ པནེཏྠ གེཡྻངྒཱདཱིནཾ སུཏྟབྷཱཝོ, སུཏྟབྷཱཝེ ཙ ཏེསཾ ཀཐཾ སཱསནསྶ ནཝངྒབྷཱཝོ. ཡཉྩ སངྒཧེསུ ཝུཙྩཏི ‘‘སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི, ཏཐཱ ཙ སཏི སུཏྟངྒམེཝ ན ¶ སིཡཱ. ཨཐཱཔི ཝིསུཾ སུཏྟངྒཾ སིཡཱ, མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ (ཁུ. པཱ. ༥.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. ༢༦༡ ཨཱདཡོ) སུཏྟངྒསངྒཧོ ན སིཡཱ, གཱཐཱབྷཱཝཏོ དྷམྨཔདཱདཱིནཾ ཝིཡ, གེཡྻངྒསངྒཧོ ཝཱ སིཡཱ, སགཱཐཀཏྟཱ སགཱཐཱཝགྒསྶ ཝིཡ, ཏཐཱ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ སགཱཐཀཔྤདེསཱནནྟི. ཝུཙྩཏེ –

སུཏྟནྟི སཱམཉྙཝིདྷི, ཝིསེསཝིདྷཡོ པརེ;

སནིམིཏྟཱ ནིརུལ༹ྷཏྟཱ, སཧཏཱཉྙེན ནཱཉྙཏོ.

སབྦསྶཱཔི ཧི བུདྡྷཝཙནསྶ སུཏྟནྟི ཨཡཾ སཱམཉྙཝིདྷི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ སུཏྟཱགཏཾ སུཏྟཔརིཡཱཔནྣཾ (པཱཙི. ༡༢༤༢), སཱཝཏྠིཡཱ སུཏྟཝིབྷངྒེ, སཀཝཱདེ པཉྩ སུཏྟསཏཱནཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཔརིཡཏྟིཝིསེསེཔི སུཏྟཝོཧཱརོ དིསྶཏི. ཏདེཀདེསེསུ པན གེཡྻཱདཡོ ཝིསེསཝིདྷཡོ ཏེན ཏེན ནིམིཏྟེན པཏིཊྛིཏཱ. ཏཐཱ ཧི གེཡྻསྶ སགཱཐཀཏྟཾ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟཾ. ལོཀེཔི ཧི སསིལོཀཾ སགཱཐཀཾ ཙུཎྞིཡགནྠཾ གེཡྻ’’ནྟི ཝདནྟི. གཱཐཱཝིརཧེ པན སཏི པུཙྪིཏྭཱ ཝིསྶཛྫནབྷཱཝོ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ. པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཉྷི ‘‘བྱཱཀརཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. བྱཱཀརཎམེཝ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི. ཨེཝཾ སནྟེ སགཱཐཀཱདཱིནམྤི པཉྷཱཝིསྶཛྫནཝསེན པཝཏྟཱནཾ ཝེཡྻཱཀརཎབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི, གེཡྻཱདིསཉྙཱནཾ ཨནོཀཱསབྷཱཝཏོ ‘‘གཱཐཱཝིརཧེ སཏཱི’’ཏི ཝིསེསིཏཏྟཱ ཙ. ཏཐཱ ཧི དྷམྨཔདཱདཱིསུ ཀེཝལཾ གཱཐཱབནྡྷེསུ སགཱཐཀཏྟེཔི སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཡུཏྟེསུ ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏ’’ནྟིཨཱདིཝཙནསམྦནྡྷེསུ ཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟེསུ ཙ སུཏྟཝིསེསེསུ ཡཐཱཀྐམཾ གཱཐཱཨུདཱནཨིཏིཝུཏྟཀཨབྦྷུཏདྷམྨསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱ, ཏཐཱ སཏིཔི གཱཐཱབནྡྷབྷཱཝེ བྷགཝཏོ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཙརིཡཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསཀེསུ ཛཱཏཀསཉྙཱ. སཏིཔི པཉྷཱཝིསྶཛྫནབྷཱཝེ སགཱཐཀཏྟེ ཙ ཀེསུཙི སུཏྟནྟེསུ ཝེདསྶ ལབྷཱཔནཏོ ཝེདལླསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཨེཝཾ ཏེན ཏེན སགཱཐཀཏྟཱདིནཱ ནིམིཏྟེན ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟཝིསེསེསུ གེཡྻངྒཱདིསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཝིསེསཝིདྷཡོ སུཏྟངྒཏོ པརེ གེཡྻཱདཡོ.

ཡཾ པནེཏྠ གེཡྻངྒཱདིནིམིཏྟརཧིཏཾ སུཏྟཾ, ཏཾ སུཏྟངྒཾ ཝིསེསསཉྙཱཔརིཧཱརེན སཱམཉྙསཉྙཱཡ པཝཏྟནཏོཏི. ནནུ ཙ སགཱཐཀཾ ¶ སུཏྟཾ གེཡྻཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི སུཏྟངྒཾ ན སམྦྷཝཏཱིཏི ཙོདནཱ ཏདཝཏྠཱ ཨེཝཱཏི? ན ཏདཝཏྠཱ, སོདྷིཏཏྟཱ. སོདྷིཏཉྷི ¶ པུབྦེ གཱཐཱཝིརཧེ སཏི པུཙྪཱཝིསྶཛྫནབྷཱཝོ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟནྟི. ཡཉྩ ཝུཏྟཾ – ‘‘གཱཐཱབྷཱཝཏོ མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ སུཏྟངྒསངྒཧོ ན སིཡཱ’’ཏི, ཏམྤི ན, ནིརུལ༹ྷཏྟཱ. ནིརུལ༹ྷོ ཧི མངྒལསུཏྟཱདཱིསུ སུཏྟབྷཱཝོ, ན ཧི ཏཱནི དྷམྨཔདབུདྡྷཝཾསཱདཡོ ཝིཡ གཱཐཱབྷཱཝེན པཉྙཱཏཱནི, ཀིནྟུ སུཏྟབྷཱཝེནེཝ. ཏེནེཝ ཧི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སུཏྟནཱམཀ’’ནྟི ནཱམགྒཧཎཾ ཀཏཾ.

ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘སགཱཐཀཏྟཱ གེཡྻངྒསངྒཧོ ཝཱ སིཡཱ’’ཏི, ཏདཔི ནཏྠི, ཡསྨཱ སཧཏཱཉྙེན. སཧ གཱཐཱཧཱིཏི ཧི སགཱཐཀཾ. སཧབྷཱཝོ ཙ ནཱམ ཨཏྠཏོ ཨཉྙེན ཧོཏི, ན ཙ མངྒལསུཏྟཱདཱིསུ གཱཐཱཝིནིམུཏྟོ ཀོཙི སུཏྟཔྤདེསོ ཨཏྠི. ཡོ སཧ གཱཐཱཧཱིཏི ཝུཙྩེཡྻ, ན ཙ སམུདཱཡོ ནཱམ ཀོཙི ཨཏྠི. ཡདཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ སགཱཐཀཔྤདེསཱནཾ གེཡྻངྒསངྒཧོ སིཡཱ’’ཏི, ཏདཔི ན ཨཉྙཏོ. ཨཉྙཱ ཨེཝ ཧི ཏཱ གཱཐཱ, ཛཱཏཀཱདིཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ. ཨཏོ ན ཏཱཧི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིནཾ གེཡྻངྒབྷཱཝོཏི ཨེཝཾ སུཏྟཱདཱིནཾ ཨངྒཱནཾ ཨཉྙམཉྙསངྐརཱབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ པན སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཱདིཨཏྠེན སུཏྟནྟྭེཝ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཝཝིདྷསུཏྟནྟཔརིཡེཊྛཱི’’ཏི.

སངྒཧཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨུདྡེསཝཱརཝཎྞནཱ

༡. ཨེཝཾ ¶ སངྒཧཝཱརེན སངྑེཔཏོ དསྶིཏེ ཧཱརཱདཡོ ཨིདཱནི ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ སོལ༹ས ཧཱརཱ’’ཏིཨཱདིདེསནཱ ཨཱརདྡྷཱ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘སོལ༹སཧཱརཱ ནེཏྟཱི’’ཏི, ཏསྨིཾ ཝཙནེ, ཏིསྶཾ ཝཱ གཱཐཱཡཾ, ཡཱནི ཧཱརནཡམཱུལཔདཱནི ཨུདྡྷཊཱནི, ཏེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཀཏམེཏི པུཙྪཱཝཙནཾ. པུཙྪཱ ཙ ནཱམེསཱ པཉྩཝིདྷཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ དིཊྛསཾསནྡནཱཔུཙྪཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱཔུཙྪཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི. ཏཱསུ ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. སོལ༹སཱཏི གཎནཝསེན པརིཙྪེདོ. ཏེན ནེསཾ ན ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙཱཏི ཨེཏཔརམཏཾ ¶ དསྶེཏི. སཱ ཙེཏཔརམཏཱ པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཧཱརཱཏི གཎནཝསེན པརིཙྪིནྣཱནཾ སཱམཉྙཏོ དསྶནཾ. དེསནཱ ཝིཙཡོཏིཨཱདི སརཱུཔདསྶནཾ.

ཏཏྠ ཀེནཊྛེན ཧཱརཱ? ཧརཱིཡནྟི ཨེཏེཧི, ཨེཏྠ ཝཱ སུཏྟགེཡྻཱདིཝིསཡཱ ཨཉྙཱཎསཾསཡཝིཔལླཱསཱཏི ཧཱརཱ, ཧརནྟི ཝཱ སཡཾ ཏཱནི, ཧརཎམཏྟམེཝ ཝཱཏི ཧཱརཱ ཕལཱུཔཙཱརེན. ཨཐ ཝཱ ཧརཱིཡནྟི ཝོཧརཱིཡནྟི དྷམྨསཾཝཎྞཀདྷམྨཔཊིགྒཱཧཀེཧི དྷམྨསྶ དཱནགྒཧཎཝསེནཱཏི ཧཱརཱ. ཨཐ ཝཱ ཧཱརཱ ཝིཡཱཏི ཧཱརཱ. ཡཐཱ ཧི ཨནེཀརཏནཱཝལིསམཱུཧོ ཧཱརསངྑཱཏོ ཨཏྟནོ ཨཝཡཝབྷཱུཏརཏནསམྥསྶེཧི སམུཔྤཛྫནཱིཡམཱནཧིལཱདསུཁོ ཧུཏྭཱ ཏདུཔབྷོགཱིཛནསརཱིརསནྟཱཔཾ ནིདཱགྷཔརིལཱ༹ཧུཔཛནིཏཾ ཝཱུཔསམེཏི, ཨེཝམེཏེཔི ནཱནཱཝིདྷཔརམཏྠརཏནཔྤབནྡྷཱ སཾཝཎྞནཱཝིསེསཱ ཨཏྟནོ ཨཝཡཝབྷཱུཏཔརམཏྠརཏནཱདྷིགམེན སམུཔྤཱདིཡམཱནནིབྦུཏིསུཁཱ དྷམྨཔཊིགྒཱཧཀཛནཧདཡཔརིཏཱཔཾ ཀཱམརཱགཱདིཀིལེསཧེཏུཀཾ ཝཱུཔསམེནྟཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཧཱརཡནྟི ཨཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཧཱརཾ ཨཔགམཾ ཀརོནྟི ཨཱཙིཀྑནྟཱིཏི ཝཱ ཧཱརཱ. ཨཐ ཝཱ སོཏུཛནཙིཏྟསྶ ཧརཎཏོ རམཎཏོ ཙ ཧཱརཱ ནིརུཏྟིནཡེན, ཡཐཱ – ‘‘བྷཝེསུ ཝནྟགམནོ བྷགཝཱ’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༤; པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡ ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ). ཨཡཾ ཏཱཝ ཧཱརཱནཾ སཱདྷཱརཎཏོ ཨཏྠོ.

ཨསཱདྷཱརཎཏོ པན དེསཱིཡཏི སཾཝཎྞཱིཡཏི ཨེཏཱཡ སུཏྟཏྠོཏི དེསནཱ, དེསནཱསཧཙརཎཏོ ཝཱ ¶ དེསནཱ. ནནུ ཙ ཨཉྙེཔི ཧཱརཱ དེསནཱསངྑཱཏསྶ སུཏྟསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཏོ དེསནཱསཧཙཱརིནོཝཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨཡཾ པན ཧཱརོ ཡེབྷུཡྻེན ཡཐཱརུཏཝསེནེཝ ཝིཉྙཱཡམཱནོ དེསནཱཡ སཧ ཙརཏཱིཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ན ཏཐཱ པརེ. ན ཧི ཨསྶཱདཱདཱིནཝནིསྶརཎཱདིསནྡསྶནརཧིཏཱ སུཏྟདེསནཱ ཨཏྠི. ཨསྶཱདཱདིསནྡསྶནཝིབྷཱཝནལཀྑཎོ ཙཱཡཾ ཧཱརོཏི.

ཝིཙིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ པདཔཉྷཱདཡོ, ཝིཙིཏི ཨེཝ ཝཱ ཏེསནྟི ཝིཙཡོ. པཱལི༹ཡཾ པན ཝིཙིནཏཱིཏི ཝིཙཡོཏི ཨཡམཏྠོ དསྶིཏོ.

ཡུཏྟཱིཏི ཨུཔཔཏྟིསཱདྷནཡུཏྟི, ཨིདྷ པན ཡུཏྟིཝིཙཱརཎཱ ཡུཏྟི ཨུཏྟརཔདལོཔེན ‘‘རཱུཔབྷཝོ རཱུཔ’’ནྟི ཡཐཱ, ཡུཏྟིསཧཙརཎཏོ ཝཱ. ཨིདྷཱཔི དེསནཱཧཱརེ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྠོ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

པདཊྛཱནནྟི ¶ ཨཱསནྣཀཱརཎཾ, ཨིདྷཱཔི པདཊྛཱནཝིཙཱརཎཱཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ལཀྑཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ ཨེཀལཀྑཎཱ དྷམྨཱ ཨཝུཏྟཱཔི ཨེཀཝཙནེནཱཏི ལཀྑཎཾ.

ཝིཡཱུཧཱིཡནྟི ཝིབྷཱགེན པིཎྜཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱཏི བྱཱུཧོ. ནིབྦཙནཱདཱིནཾ སུཏྟེ དསྶིཡམཱནཱནཾ ཙཏུནྣཾ བྱཱུཧོཏི ཙཏུབྱཱུཧོ, ཙཏུནྣཾ ཝཱ བྱཱུཧོ ཨེཏྠཱཏི ཙཏུབྱཱུཧོ.

ཨཱཝཊྚཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ སབྷཱགཱ ཝིསབྷཱགཱ ཙ དྷམྨཱ, ཏེསཾ ཝཱ ཨཱཝཊྚནནྟི ཨཱཝཊྚོ.

ཝིབྷཛཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎཱནཾ སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨཱནཾ བྷཱུམིཡོཏི ཝིབྷཏྟི, ཝིབྷཛནཾ ཝཱ ཨེཏེསཾ བྷཱུམིཡཱཏི ཝིབྷཏྟི.

པཊིཔཀྑཝསེན པརིཝཏྟཱིཡནྟི ཨིམིནཱ, ཨེཏྠ ཝཱ སུཏྟེ ཝུཏྟདྷམྨཱ, པརིཝཏྟནཾ ཝཱ ཏེསནྟི པརིཝཏྟནོ.

ཝིཝིདྷཾ ¶ ཝཙནཾ ཨེཀསྶེཝཏྠསྶ ཝཱཙཀམེཏྠཱཏི ཝིཝཙནཾ, ཝིཝཙནམེཝ ཝེཝཙནཾ, ཝིཝིདྷཾ ཝུཙྩཏི ཨེཏེན ཨཏྠོཏི ཝཱ ཝིཝཙནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

པཀཱརེཧི པབྷེདཏོ ཝཱ ཉཱཔཱིཡནྟི ཨིམིནཱ, ཨེཏྠ ཝཱ ཨཏྠཱཏི པཉྙཏྟི.

ཨོཏཱརཱིཡནྟི ཨནུཔྤཝེསཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ སུཏྟཱགཏཱ དྷམྨཱ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིསཱུཏི ཨོཏརཎོ.

སོདྷཱིཡནྟི སམཱདྷཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ སུཏྟེ པདཔདཏྠཔཉྷཱརམྦྷཱཏི སོདྷནོ.

ཨདྷིཊྛཱིཡནྟི ཨནུཔཝཏྟཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ སཱམཉྙཝིསེསབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ ཝིནཱ ཝིཀཔྤེནཱཏི ཨདྷིཊྛཱནོ.

པརིཀརོཏི ཨབྷིསངྑརོཏི ཕལནྟི པརིཀྑཱརོ, ཧེཏུ པཙྩཡོ ཙ, པརིཀྑཱརཾ ཨཱཙིཀྑཏཱིཏི པརིཀྑཱརོ, ཧཱརོ, པརིཀྑཱརཝིསཡཏྟཱ པརིཀྑཱརསཧཙརཎཏོ ཝཱ པརིཀྑཱརོ.

སམཱརོཔཱིཡནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ པདཊྛཱནཱདིམུཁེན དྷམྨཱཏི སམཱརོཔནོ. སབྦཏྠ ཙ བྷཱཝསཱདྷནཝསེནཱཔི ཨཏྠོ སམྦྷཝཏཱིཏི ཏསྶཱཔི ཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏསྶཱཏི ¶ ཡཐཱཝུཏྟསྶ ཧཱརུདྡེསསྶ. ཨནུགཱིཏཱིཏི ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ སུཁགྒཧཎཏྠཾ ཨནུཔཙྪཱ གཱཡནགཱཐཱ, ཏཱསུ ཨོསཱནགཱཐཱཡ ཨཏྠཏོ ཨསཾཀིཎྞཱཏི པདཏྠེན སངྐརརཧིཏཱ, ཏེན ཡདིཔི ཀེཙི ཧཱརཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཝིསིཊྛཱ ཝིཡ དིསྶནྟི, ཏཐཱཔི ཏེསཾ ཨཏྠཏོ སངྐརོ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི. སོ ཙ ནེསཾ ཨསངྐརོ ལཀྑཎནིདྡེསེ སུཔཱཀཊོ ཧོཏི. ཨེཏེསཉྩེཝཱཏི ཨེཏེསཾ སོལ༹སནྣཾ ཧཱརཱནཾ. ཡཐཱ ཨསངྐརོ, ཏཐཱ ཙེཝ བྷཝཏི. ཀིཾ བྷཝཏི? ཝིཏྠཱརཏཡཱ ཝིཏྠཱརེན. ནཡཝིབྷཏྟི ནཡེན ཨུཔཱཡེན ཉཱཡེན ཝིབྷཱགོ. ཨེཏེན ཏཾ ཨེཝ ཨསངྐིཎྞཏཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཀེཙི ‘‘ཝིཏྠཱརནཡཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ, ཨཡཉྩ གཱཐཱ ཀེསུཙི པོཏྠཀེསུ ནཏྠི.

༢. ཨེཝཾ ཧཱརེ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ནཡེ ཨུདྡིསིཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ནཡནྟི སཾཀིལེསེ ཝོདཱནཱནི ཙ ཝིབྷཱགཏོ ཉཱཔེནྟཱིཏི ནཡཱ, ནཱིཡནྟི ཝཱ ཏཱནི ཨེཏེཧི ¶ , ཨེཏྠ ཝཱཏི ནཡཱ, ནཡནམཏྟམེཝ ཝཱཏི ནཡཱ, ནཱིཡནྟི ཝཱ སཡཾ དྷམྨཀཐིཀེཧི ཨུཔནཱིཡནྟི སུཏྟསྶ ཨཏྠཔཝིཙཡཏྠནྟི ནཡཱ. ཨཐ ཝཱ ནཡཱ ཝིཡཱཏི ནཡཱ. ཡཐཱ ཧི ཨེཀཏྟཱདཡོ ནཡཱ སམྨཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནཱ པཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ སམྦནྡྷཝིབྷཱགབྱཱཔཱརཝིརཧཱནུརཱུཔཕལབྷཱཝདསྶནེན ཨསངྐརཏོ སམྨུཏིསཙྩཔརམཏྠསཙྩཱནཾ སབྷཱཝཾ པཝེདཡནྟཱ པརམཏྠསཙྩཔྤཊིཝེདྷཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨེཝམེཏེཔི ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགདྷམྨཝིབྷཱགདསྶནེན ཨཝིཔརཱིཏསུཏྟཏྠཱཝབོདྷཱཡ ཨབྷིསམྦྷུཎནྟཱ ཝེནེཡྻཱནཾ ཙཏུསཙྩཔྤཊིཝེདྷཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཨཐ ཝཱ པརིཡཏྟིཨཏྠསྶ ནཡནཏོ སཾཀིལེསཏོ ཡམནཏོ ཙ ནཡཱ ནིརུཏྟིནཡེན.

ནནྡིཡཱཝཊྚོཏིཨཱདཱིསུ ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ཝིཡ ཨཱཝཊྚོ ཨེཏསྶཱཏི ནནྡིཡཱཝཊྚོ, ཡཐཱ ཧི ནནྡིཡཱཝཊྚོ ཨནྟོཋིཏེན པདྷཱནཱཝཡཝེན བཧིདྡྷཱ ཨཱཝཊྚཏི, ཨེཝམཡམྤི ནཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ནནྡིཡཱ ཏཎྷཱཡ པམོདསྶ ཝཱ ཨཱཝཊྚོ ཨེཏྠཱཏི ནནྡིཡཱཝཊྚོ. ཏཱིཧི ཨཝཡཝེཧི ལོབྷཱདཱིཧི སཾཀིལེསཔཀྑེ ཨལོབྷཱདཱིཧི ཙ ཝོདཱནཔཀྑེ པུཀྑལོ སོབྷནོཏི ཏིཔུཀྑལོ. ཨསནྟཱསནཛཝཔརཀྐམཱདིཝིསེསཡོགེན སཱིཧོ བྷགཝཱ, ཏསྶ ཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ དེསནཱཝཙཱིཀམྨབྷཱུཏོ ཝིཧཱརོཏི ཀཏྭཱ ཝིཔལླཱསཏཔྤཊིཔཀྑཔརིདཱིཔནཏོ སཱིཧསྶ ཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ ཨེཏྠཱཏི སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏོ, ¶ ནཡོ. བལཝིསེསཡོགདཱིཔནཏོ ཝཱ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏསདིསཏྟཱ ནཡོ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏོ. བལཝིསེསོ ཙེཏྠ སདྡྷཱདིབལཾ, དསབལཱནི ཨེཝ ཝཱ. ཨཏྠནཡཏྟཡདིསཱབྷཱཝེན ཀུསལཱདིདྷམྨཱནཾ ཨཱལོཙནཾ དིསཱལོཙནཾ. ཏཐཱ ཨཱལོཙིཏཱནཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠནཡཏྟཡཡོཛནེ སམཱནཡནཏོ ཨངྐུསོ ཝིཡ ཨངྐུསོ. གཱཐཱསུ ལཉྫེཏི པཀཱསེཏི སུཏྟཏྠནྟི ལཉྫཀོ, ནཡོ ཙ སོ ལཉྫཀོ ཙཱཏི ནཡལཉྫཀོ. གཏཱཏི ཉཱཏཱ, མཏཱཏི ཨཏྠོ. སོ ཨེཝ ཝཱ པཱཋོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ.

༣. ཨེཝཾ ནཡེཔི ཨུདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི མཱུལཔདཱནི ཨུདྡིསིཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ མཱུལཱནི ཙ ཏཱནི ནཡཱནཾ པཊྛཱནབྷཱགཱནཉྩ པཏིཊྛཱབྷཱཝཏོ པདཱནི ཙ ཨདྷིགམཱུཔཱཡབྷཱཝཏོ ཀོཊྛཱསབྷཱཝཏོ ཙཱཏི མཱུལཔདཱནི. ཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན, ཀུཙྪིཏཱནཾ ཝཱ པཱཔདྷམྨཱནཾ སལནཏོ ཝིདྡྷཾསནཏོ, ཀུསཱནཾ ཝཱ རཱགཱདཱིནཾ ལཝནཏོ, ཀུསཱ ཝིཡ ཝཱ ལཝནཏོ, ཀུསེན ཝཱ ཉཱཎེན ལཱཏབྦཏོ པཝཏྟེཏབྦཏོ ཀུསལཱནི, ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཨཀུསལཱནཱིཏི པདཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ གཎནཔརིཙྪེདཏོ ཛཱཏིབྷེདཏོ ཙ མཱུལཔདཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ སཾཀིལེསཔཀྑཾཡེཝ ¶ པཋམཾ ཨུདྡིསཏི ‘‘ཏཎྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཏཏྠ ཏསཏི པརིཏསཏཱིཏི ཏཎྷཱ. ཨཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏི, ཝིནྡིཡཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ, ཝིཛྫཱཔཊིཔཀྑཱཏི ཝཱ ཨཝིཛྫཱ. ལུབྦྷནྟི ཏེན, སཡཾ ཝཱ ལུབྦྷཏི, ལུབྦྷནམཏྟམེཝ ཝཱ སོཏི ལོབྷོ. དོསམོཧེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨསུབྷེ ‘‘སུབྷ’’ནྟི པཝཏྟཱ སཉྙཱ སུབྷསཉྙཱ. སུཁསཉྙཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སངྒཧནྟི གཎནཾ. སམོསརཎནྟི སམོརོཔནཾ.

པཙྩནཱིཀདྷམྨེ སམེཏཱིཏི སམཐོ. ཨནིཙྩཱདཱིཧི ཝིཝིདྷེཧི ཨཱཀཱརེཧི པསྶཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱ. ཨལོབྷཱདཡོ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཨསུབྷེ ‘‘ཨསུབྷ’’ནྟི པཝཏྟཱ སཉྙཱ ཨསུབྷསཉྙཱ, ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ. སཉྙཱསཱིསེན ཧི དེསནཱ. དུཀྑསཉྙཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨིདཾ ཨུདྡཱནནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟསྶེཝ ཨཏྠསྶ ཝིཔྤཀིཎྞབྷཱཝེན ནསྶིཏུཾ ཨདཏྭཱ ཨུདྡྷཾ དཱནཾ རཀྑཎཾ ཨུདྡཱནཾ, སངྒཧཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ’’ཏིཔི ¶ པཱཋོ. ཀིལེསབྷཱུམཱིཏི སཾཀིལེསབྷཱུམི སབྦེསཾ ཨཀུསལདྷམྨཱནཾ སམོསརཎཊྛཱནཏྟཱ. ཀུསལཱནཾ ཡཱནི ཏཱིཎི མཱུལཱནི. ‘‘ཀུསལཱནཱི’’ཏིཔི པཋནྟི. སཏིཔཊྛཱནཱཏི ཨསུབྷསཉྙཱདཡོ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨིནྡྲིཡབྷཱུམཱིཏི སདྡྷཱདཱིནཾ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིནྡྲིཡཱནཾ སམོསརཎཊྛཱནཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཡུཛྫནྟཱིཏི ཡོཛཱིཡནྟི. ཁོཏི པདཔཱུརཎེ, ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. ཏེན ཨེཏེ ཨེཝཱཏི དསྶེཏི. ཨཊྛཱརསེཝཱཏི ཝཱ. མཱུལཔདཱཏི མཱུལཔདཱནི, ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཝཱ.

ཨུདྡེསཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ནིདྡེསཝཱརཝཎྞནཱ

༤. ཨེཝཾ ¶ ཨུདྡིཊྛེ ཧཱརཱདཡོ ནིདྡིསིཏུཾ ‘‘ཏཏྠ སངྑེཔཏོ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨུདྡེསཔཱཋེ. སངྑེཔཏོ ནེཏྟི ཀིཏྟིཏཱཏི སམཱསཏོ ནེཏྟིཔྤཀརཎཾ ཀཐིཏཾ. ཧཱརནཡམཱུལཔདཱནཉྷི སརཱུཔདསྶནཾ ཨུདྡེསཔཱཋེན ཀཏནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཧཱརནཡཱནཾ –

སཱམཉྙཏོ ཝིསེསེན, པདཏྠོ ལཀྑཎཾ ཀམོ;

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཧེཏྭཱདཱི, ཝེདིཏབྦཱ ཧི ཝིཉྙུནཱ.

ཏེསུ ཨཝིསེསཏོ ཝིསེསཏོ ཙ ཧཱརནཡཱནཾ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. ལཀྑཎཱདཱིསུ པན ཨཝིསེསཏོ སབྦེཔི ཧཱརཱ ནཡཱ ཙ ཡཐཱཀྐམཾ བྱཉྫནཏྠམུཁེན ནཝངྒསྶ སཱསནསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནལཀྑཎཱ. ཝིསེསཏོ པན ཏསྶ ཏསྶ ཧཱརསྶ ནཡསྶ ཙ ལཀྑཎཾ ནིདྡེསེ ཨེཝ ཀཐཡིསྶཱམ. ཀམཱདཱིནི ཙ ཡསྨཱ ནེསཾ ལཀྑཎེསུ ཉཱཏེསུ ཝིཉྙེཡྻཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏཱནིཔི ནིདྡེསཏོ པརཏོ པཀཱསཡིསྶཱམ.

ཧཱརསངྑེཔོ

༡. ཡཱ པན ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏཱཏིཨཱདིཀཱ ནིདྡེསགཱཐཱ, ཏཱསུ ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏཱཏི ཨསྶཱདོ ཨཱདཱིནཝཏཱཏི པདཝིབྷཱགོ. ཨཱདཱིནཝཏཱཏི ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཨེཝ. ཀེཙི ‘‘ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏོ’’ཏི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཏཏྠ ཨསྶཱདཱིཡཏཱིཏི ཨསྶཱདོ, སུཁཾ སོམནསྶཉྩ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ¶ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦; སཾ. ནི. ༣.༢༦). ཡཐཱ ཙེཏཾ སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨེཝཾ ཨིཊྛཱརམྨཎམྤི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘སོ ཏདསྶཱདེཏི ཏཾ ནིཀཱམེཏཱི’’ཏི ‘‘རཱུཔཾ ཨསྶཱདེཏི ཨབྷིནནྡཏི, ཏཾ ཨཱརབྦྷ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (པཊྛཱ. ༡.༡.༤༢༤), ‘‘སཾཡོཛནཱིཡེསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ ཨསྶཱདཱནུཔསྶིནོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༥༣) ཙ ¶ . ཨསྶཱདེཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཝཱ ཨསྶཱདོ, ཏཎྷཱ. ཏཎྷཱཡ ཧི ཀཱརཎབྷཱུཏཱཡ པུགྒལོ སུཁམྤི སུཁཱརམྨཎམྤི ཨསྶཱདེཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཎྷཱ, ཨེཝཾ ཝིཔལླཱསཱཔི. ཝིཔལླཱསཝསེན ཧི སཏྟཱ ཨནིཊྛམྤི ཨཱརམྨཎཾ ཨིཊྛཱཀཱརེན ཨསྶཱདེནྟི, ཨེཝཾ ཝེདནཱཡ སབྦེསཾ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱནཾ ཏཎྷཱཡ ཝིཔལླཱསཱནཉྩ ཨསྶཱདཝིཙཱརོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཐཾ པན དུཀྑཱདུཀྑམསུཁཝེདནཱནཾ ཨསྶཱདནཱིཡཏཱཏི? ཝིཔལླཱསཏོ སུཁཔརིཡཱཡསབྦྷཱཝཏོ ཙ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ – ‘‘སུཁཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, ཝེདནཱ ཋིཏིསུཁཱ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ. དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཋིཏིདུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམསུཁཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཉཱཎསུཁཱ ཨཉྙཱཎདུཀྑཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༥). ཏཏྠ ཝེདནཱཡ ཨཊྛསཏཔརིཡཱཡཝསེན, ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱནཾ ནིཀྑེཔཀཎྜརཱུཔཀཎྜཝསེན, ཏཎྷཱཡ སཾཀིལེསཝཏྠུཝིབྷངྒེ ནིཀྑེཔཀཎྜེ ཙ ཏཎྷཱནིདྡེསཝསེན, ཝིཔལླཱསཱནཾ སུཁསཉྙཱདིཝསེན དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཝསེན ཙ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཱདཱིནཝོ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཏིསྶོཔི ཝཱ དུཀྑཏཱ. ཨཐ ཝཱ སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀཱ སངྑཱརཱ ཨཱདཱིནཝོ. ཨཱདཱིནཾ ཨཏིཝིཡ ཀཔཎཾ ཝཱཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཧི ཨཱདཱིནཝོ, ཀཔཎམནུསྶོ, ཨེཝཾསབྷཱཝཱ ཙ ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ ཨནིཙྩཏཱདིཡོགེན. ཡཏོ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏནཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ, ཨཡཾ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨཱདཱིནཝོ’’ཏི. ཏསྨཱ ཨཱདཱིནཝོ དུཀྑསཙྩནིདྡེསབྷཱུཏཱནཾ ཛཱཏིཡཱདཱིནཾ ཨནིཙྩཏཱདཱིནཾ དྭཱཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཨཱཀཱརཱནཉྩ ཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ནིདྡིསིཏབྦོ.

ནིསྶརཏི ཨེཏེནཱཏི ནིསྶརཎཾ, ཨརིཡམགྒོ. ནིསྶརཏཱིཏི ཝཱ ནིསྶརཎཾ ནིབྦཱནཾ. ཨུབྷཡམྤི སཱམཉྙནིདྡེསེན ཨེཀསེསེན ཝཱ ‘‘ནིསྶརཎ’’ནྟི ¶ ཝུཏྟཾ. པི-སདྡོ པུརིམཱནཾ པཙྪིམཱནཉྩ སམྤིཎྜནཏྠོ. ཏཏྠ ཨརིཡམགྒཔཀྑེ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིནཾ སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདཱིནཉྩ ཏདནྟོགདྷབྷེདཱནཾ ཝསེན ནིསྶརཎཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ནིདྡིསིཏབྦཾ.

ནིབྦཱནཔཀྑེ པན ཀིཉྩཱཔི ཨསངྑཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཝིབྷཱགོ ནཏྠི. པརིཡཱཡེན པན སོཔཱདིསེསནིརུཔཱདིསེསབྷེདེན. ཡཏོ ཝཱ ཏཾ ནིསྶཊཾ, ཏེསཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ (པཊི. མ. ༡.༣) དསྶིཏཔྤབྷེདཱནཾ ཙཀྑཱདཱིནཾ ཚནྣཾ དྭཱརཱནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨཱརམྨཎཱནཾ ཏཾཏཾདྭཱརཔྤཝཏྟཱནཾ ¶ ཚནྣཾ ཚནྣཾ ཝིཉྙཱཎཕསྶཝེདནཱསཉྙཱཙེཏནཱཏཎྷཱཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱདཱིནཾ ཚནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ དསནྣཾ ཀསིཎཱཡཏནཱནཾ ཨསུབྷཱནཾ ཀེསཱདཱིནཾ དྭཏྟིཾསཱཡ ཨཱཀཱརཱནཾ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ དྭཱདསནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ ལོཀིཡཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཀཱམདྷཱཏུཨཱདཱིནཾ ཏིསྶནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ ཀཱམབྷཝཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ བྷཝཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཔྤམཉྙཱནཾ ཨཱརུཔྤཱནཾ དྭཱདསནྣཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནཉྩཱཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྑཏདྷམྨཱནཾ ནིསྶརཎབྷཱཝེན ཙ ཝིབྷཛིཏྭཱ ནིདྡིསིཏབྦཾ.

ཕལནྟི དེསནཱཕལཾ. ཀིཾ པན ཏནྟི? ཡཾ དེསནཱཡ ནིཔྥཱདཱིཡཏི. ནནུ ཙ ནིབྦཱནཱདྷིགམོ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ ནིཔྥཱདཱིཡཏི. ནིབྦཱནཉྩ ‘‘ནིསྶརཎ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཝུཏྟམེཝཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཏཉྩ ཁོ པརམྤརཱཡ. ཨིདྷ པན པཙྩཀྑཏོ དེསནཱཕལཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཾ པན སུཏམཡཉཱཎཾ. ཨཏྠདྷམྨཝེདཱདིཨརིཡམགྒསྶ པུབྦབྷཱགཔྤཊིཔཏྟིབྷཱུཏཱ ཚབྦིསུདྡྷིཡོ. ཡཉྩ ཏསྨིཾ ཁཎེ མགྒཾ ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟསྶ ཀཱལནྟརེ ཏདདྷིགམཀཱརཎབྷཱུཏཾ སམྤཏྟིབྷཝཧེཏུ ཙ སིཡཱ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ ཨཱུཧཙྩ, ཨེཝཾ མཙྩུཏརོ སིཡཱཏི (སུ. ནི. ༡༡༢༥; ཀཐཱ. ༢༢༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༤༤, མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༨; ནེཏྟི. ༥; པེཊཀོ. ༢༢) ཨིདཾ ཕལ’’ནྟི, ‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརིནྟི ཨིདཾ ཕལ’’ནྟི (ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢-༡༠༣; ༡.༡༥.༣༨༥) ཙ. ཨེཏེན ནཡེན དེཝེསུ ཙ མཱནུསེསུ ཙ ཨཱཡུཝཎྞབལསུཁཡསཔརིཝཱརཨཱདྷིཔཏེཡྻསམྤཏྟིཡོ ཨུཔདྷིསམྤཏྟིཡོ ཙཀྐཝཏྟིསིརཱི དེཝརཛྫསིརཱི ཙཏྟཱརི སམྤཏྟིཙཀྐཱནི སཱིལསམྤདཱ སམཱདྷིསམྤདཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ སཱཝཀབོདྷི པཙྩེཀབོདྷི སམྨཱསམྦོདྷཱིཏི སབྦཱཔི སམྤཏྟིཡོ པུཉྙསམྦྷཱརཧེཏུཀཱ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ སཱདྷེཏབྦཏཱཡ ཕལནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨུཔཱཡོཏི ¶ ཨརིཡམགྒཔདཊྛཱནབྷཱུཏཱ པུབྦབྷཱགཔྤཊིཔདཱ. སཱ ཧི པུརིམཱ པུརིམཱ པཙྪིམཱཡ པཙྪིམཱཡ ཨདྷིགམཱུཔཱཡབྷཱཝཏོ པརམྤརཱཡ མགྒནིབྦཱནཱདྷིགམསྶ ཙ ཧེཏུབྷཱཝཏོ ཨུཔཱཡོ. ཡཱ ཙ པུབྦེ ཝུཏྟཕལཱདྷིགམསྶ ཨུཔཱཡཔཊིཔཏྟི. ཀེཙི པན ‘‘སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒོ ཨུཔཱཡོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏེསཾ མཏེན ནིསྶརཎནྟི ནིབྦཱནམེཝ ཝུཏྟཾ སིཡཱ. ཕལཾ ཝིཡ ཨུཔཱཡོཔི པུབྦབྷཱགོཏི ཝུཏྟཾ སིཡཱ, ཡཾ པན ཝཀྑཏི ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ…པེ… ཝིསུདྡྷིཡཱཏི (དྷ. པ. ༢༧༩; ཐེརགཱ. ༦༧༨) ཨཡཾ ཨུཔཱཡོ’’ཏི. ཨེཏྠཱཔི པུབྦབྷཱགཔྤཊིཔདཱ ཨེཝ ཨུདཱཧཊཱཏི སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ. ཡསྨཱ པན ‘‘ཏེ པཧཱཡ ཏརེ ཨོགྷནྟི ཨིདཾ ནིསྶརཎ’’ནྟི ཨརིཡམགྒསྶ ནིསྶརཎབྷཱཝཾ ཝཀྑཏི. ཨརིཡམགྒོ ཧི ཨོགྷཏརཎནྟི.

ཨཱཎཏྟཱིཏི ¶ ཨཱཎཱརཧསྶ བྷགཝཏོ ཝེནེཡྻཛནསྶ ཧིཏསིདྡྷིཡཱ ‘‘ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཝིདྷཱནཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘སུཉྙཏོ ལོཀཾ ཨཝེཀྑསྶུ, མོགྷརཱཛཱཏི (སུ. ནི. ༡༡༢༥; ཀཐཱ. ༢༢༦; ནེཏྟི. ༥; པེཊཀོ. ༢༢; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༤༤, མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༨) ཨཱཎཏྟཱི’’ཏི.

ཡོགཱིནནྟི ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱནཾ ཝེནེཡྻཱནཾ, ཨཏྠཱཡཱཏི ཝཙནསེསོ. དེསནཱཧཱརོཏི ཨེཏེསཾ ཡཐཱཝུཏྟཱནཾ ཨསྶཱདཱདཱིནཾ ཝིབྷཛནལཀྑཎོ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོ དེསནཱཧཱརོ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠཱཧ – ཀིཾ པནེཏེསཾ ཨསྶཱདཱདཱིནཾ ཨནཝསེསཱནཾ ཝཙནཾ དེསནཱཧཱརོ, ཨུདཱཧུ ཨེཀཙྩཱནནྟི? ནིརཝསེསཱནཾཡེཝ. ཡསྨིཉྷི སུཏྟེ ཨསྶཱདཱདཱིནཝནིསྶརཎཱནི སརཱུཔཏོ ཨཱགཏཱནི, ཏཏྠ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཡཏྠ པན ཨེཀདེསེན ཨཱགཏཱནི, ན ཝཱ སརཱུཔེན. ཏཏྠ ཨནཱགཏཾ ཨཏྠཝསེན ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཧཱརོ ཡོཛེཏབྦོ. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ དེསནཱཧཱརཝིབྷངྒེ ཨཱགམིསྶཏཱིཏི ཨིདྷ ན པཔཉྩིཏོ.

༢. ཡཾ པུཙྪིཏནྟི ཡཱ པུཙྪཱ, ཝིཙིཡམཱནཱཏི ཝཙནསེསོ. ཝིསྶཛྫིཏཾ ཨནུགཱིཏཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ ཝིསྶཛྫིཏནྟི ཝིསྶཛྫནཱ, སཱ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ བྱཱཀརཎཾ. ཙ-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, ཏེན གཱཐཱཡཾ ཨཝུཏྟཾ པདཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. ཏཱ པན པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཱ ཀསྶཱཏི ཨཱཧ ‘‘སུཏྟསྶཱ’’ཏི. ཨེཏེན སུཏྟེ ཨཱགཏཾ པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཾ ཝིཙེཏབྦནྟི དསྶེཏི. ཡཱ ཙ ཨནུགཱིཏིཏི ཝུཏྟསྶེཝ ཨཏྠསྶ ཡཱ ཨནུ པཙྪཱ གཱིཏི ཨནུགཱིཏི, སངྒཧགཱཐཱ, པུཙྪཱཡ ཝཱ ཨནུརཱུཔཱ གཱིཏི. ཨེཏེན པུབྦཱཔརཾ ¶ གཧིཏཾ. བྱཱཀརཎསྶ ཧི པུཙྪཱནུརཱུཔཏཱ ཨིདྷ པུབྦཱཔརཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཡཱ ‘‘པུཙྪཱནུསནྡྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པུརིམཾ ‘‘སུཏྟསྶཱ’’ཏི པདཾ པུབྦཱཔེཀྑནྟི པུན ‘‘སུཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེན སུཏྟསྶ ནིསྶཡབྷཱུཏེ ཨསྶཱདཱདིཀེ པརིགྒཎྷཱཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝིཙཡཧཱརསྶ ཝིསཡོ ནིརཝསེསེན དསྶིཏོ ཧོཏི. ཏཐཱ ཙ ཝཀྑཏི ཝིཙཡཧཱརཝིབྷངྒེ ‘‘པདཾ ཝིཙིནཏི…པེ… ཨནུགཱིཏིཾ ཝིཙིནཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སུཏྟེ སབྦེསཾ པདཱནཾ ཨནུཔུབྦེན ཨཏྠསོ བྱཉྫནསོ ཙ ཝིཙཡོ པདཝིཙཡོ. ‘‘ཨཡཾ པུཙྪཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱ དིཊྛསཾསནྡནཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ ཨེཀཱདྷིཊྛཱནཱ ཨནེཀཱདྷིཊྛཱནཱ སམྨུཏིཝིསཡཱ པརམཏྠཝིསཡཱ ཨཏཱིཏཝིསཡཱ ཨནཱགཏཝིསཡཱ པཙྩུཔྤནྣཝིསཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པུཙྪཱཝིཙཡོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨིདཾ ཝིསྶཛྫནཾ ¶ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཾ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཾ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཾ ཋཔནཾ སཱཝསེསཾ ནིརཝསེསཾ སཨུཏྟརཾ ཨནུཏྟརཾ ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟར’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝིསྶཛྫནཝིཙཡོ.

‘‘ཨཡཾ པུཙྪཱ ཨིམིནཱ སམེཏི, ཨེཏེན ན སམེཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏཏྠཾ ཨཱནེཏྭཱ ཝིཙཡོ པུབྦེནཱཔརཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཙ ཝིཙཡོ པུབྦཱཔརཝིཙཡོ. ‘‘ཨཡཾ ཨནུགཱིཏི ཝུཏྟཏྠསངྒཧཱ ཨཝུཏྟཏྠསངྒཧཱ ཏདུབྷཡཏྠསངྒཧཱ ཀུསལཏྠསངྒཧཱ ཨཀུསལཏྠསངྒཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནུགཱིཏིཝིཙཡོ. ཨསྶཱདཱདཱིསུ སུཁཝེདནཱཡ ‘‘ཨིཊྛཱརམྨཎཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ, ཏཎྷཱཡ ‘‘ཨཱརམྨཎགྒཧཎལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ, ཝིཔལླཱསཱནཾ ‘‘ཝིཔརཱིཏགྒཧཎལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ, ཨཝསིཊྛཱནཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ ‘‘ཡཐཱསཀལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སབྦེསཉྩ དྭཱཝཱིསཏིཡཱ ཏིཀེསུ དྭཱཙཏྟཱལཱིསཱདྷིཀེ ཙ དུཀསཏེ ལབྦྷམཱནཔདཝསེན ཏཾཏཾཨསྶཱདཏྠཝིསེསནིདྡྷཱརཎཾ ཨསྶཱདཝིཙཡོ.

དུཀྑཝེདནཱཡ ‘‘ཨནིཊྛཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ, དུཀྑསཙྩཱནཾ ‘‘པཊིསནྡྷིལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ, ཨནིཙྩཏཱདཱིནཾ ཨཱདིཨནྟཝནྟཏཱཡ ཨནིཙྩནྟིཀཏཱཡ ཙ ‘‘ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སབྦེསཉྩ ལོཀིཡདྷམྨཱནཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཧཱནབྷཱགིཡཏཱདིཝསེན ཨཱདཱིནཝཝུཏྟིཡཱ ཨོཀཱརནིདྡྷཱརཎེན ཨཱདཱིནཝཝིཙཡོ. ནིསྶརཎཔདེ ཨརིཡམགྒསྶ ཨཱགམནཏོ ¶ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིཔུབྦབྷཱགཔྤཊིཔདཱཝིབྷཱགཝིསེསནིདྡྷཱརཎཝསེན ནིབྦཱནསྶ ཡཐཱཝུཏྟཔརིཡཱཡཝིབྷཱགཝིསེསནིདྡྷཱརཎཝསེནཱཏི ཨེཝཾ ནིསྶརཎཝིཙཡོ. ཕལཱདཱིནཾ ཏཾཏཾསུཏྟདེསནཱཡ སཱདྷེཏབྦཕལསྶ ཏདུཔཱཡསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ སུཏྟཝིདྷིཝཙནསྶ ཙ ཝིབྷཱགནིདྡྷཱརཎཝསེན ཝིཙཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ པདཔུཙྪཱཝིསྶཛྫནཔུབྦཱཔརཱནུགཱིཏཱིནཾ ཨསྶཱདཱདཱིནཉྩ ཝིསེསནིདྡྷཱརཎཝསེནེཝ ཝིཙཡལཀྑཎོ ‘‘ཝིཙཡོ ཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣. སབྦེསནྟི སོལ༹སནྣཾ. བྷཱུམཱིཏི བྱཉྫནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. བྱཉྫནཉྷི མཱུལཔདཱནི ཝིཡ ནཡཱནཾ ཧཱརཱནཾ བྷཱུམི པཝཏྟིཊྛཱནཾ, ཏེསཾ བྱཉྫནཝིཙཱརབྷཱཝཏོ. ཝུཏྟཉྷི – ‘‘ཧཱརཱ བྱཉྫནཝིཙཡོ’’ཏི, པེཊཀེཔི ཧི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཏྠ ཙ སབྦེ ཧཱརཱ, སམྤཏམཱནཱ ནཡནྟི སུཏྟཏྠཾ. བྱཉྫནཝིདྷིཔུཐུཏྟཱ’’ཏི. གོཙརོཏི སུཏྟཏྠོ. སུཏྟསྶ ཧི པདཏྠུདྡྷཱརཎམུཁེན ཧཱརཡོཛནཱ. ཏེསཾ བྱཉྫནཏྠཱནཾ. ཡུཏྟཱཡུཏྟཔརིཀྑཱཏི ཡུཏྟསྶ ཙ ཨཡུཏྟསྶ ཙ ཨུཔཔརིཀྑཱ. ‘‘ཡུཏྟཱཡུཏྟིཔརིཀྑཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཡུཏྟིཨཡུཏྟཱིནཾ ཝིཙཱརཎཱཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ པན ཏེསཾ ཡུཏྟཱཡུཏྟཛཱནནཱ? ཙཏཱུཧི མཧཱཔདེསེཧི ཨཝིརུཛ྄ཛྷནེན. ཏཏྠ བྱཉྫནསྶ ཏཱཝ སབྷཱཝནིརུཏྟིབྷཱཝོ ཨདྷིཔྤེཏཏྠཝཱཙཀབྷཱཝོ ཙ ཡུཏྟབྷཱཝོ. ཨཏྠསྶ པན སུཏྟཝིནཡདྷམྨཏཱཧི ཨཝིལོམནཾ ¶ . ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཧཱརོ ཡུཏྟཱིཏི ནིདྡིཊྛོཏི ཨེཝཾ སུཏྟེ བྱཉྫནཏྠཱནཾ ཡུཏྟཱཡུཏྟབྷཱཝཝིབྷཱཝནལཀྑཎོ ཡུཏྟིཧཱརོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༤. དྷམྨནྟི ཡཾ ཀིཉྩི སུཏྟཱགཏཾ ཀུསལཱདིདྷམྨམཱཧ. ཏསྶ དྷམྨསྶཱཏི ཏསྶ ཡཐཱཝུཏྟསྶ ཀུསལཱདིདྷམྨསྶ. ཡཾ པདཊྛཱནནྟི ཡཾ ཀཱརཎཾ, ཡོནིསོམནསིཀཱརཱདི སུཏྟེ ཨཱགཏཾ ཝཱ ཨནཱགཏཾ ཝཱ སམྦྷཝཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཀཐེཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ, ཝུཏྟནཡེནཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝ སབྦདྷམྨཱཏི ཡཏྟཀཱ ཏསྨིཾ སུཏྟེ ཨཱགཏཱ དྷམྨཱ, ཏེསཾ སབྦེསམྤི ཡཐཱནུརཱུཔཾ པདཊྛཱནཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཀཐེཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱཝ སབྦདྷམྨཱཏི སུཏྟཱགཏསྶ དྷམྨསྶ ཡཾ པདཊྛཱནཾ, ཏསྶཔི ཡཾ པདཊྛཱནནྟི སམྦྷཝཏོ ཡཱཝ སབྦདྷམྨཱ པདཊྛཱནཝིཙཱརཎཱ ཀཱཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཨེསོ ཧཱརོ པདཊྛཱནོཏི ཨེཝཾ སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ ཏེསཉྩ པདཊྛཱནབྷཱུཏཱཏི སམྦྷཝཏོ པདཊྛཱནབྷཱུཏདྷམྨནིདྡྷཱརཎལཀྑཎོ པདཊྛཱནོ ནཱམ ཧཱརོཏི ཨཏྠོ.

༥. ཝུཏྟམྷི ¶ ཨེཀདྷམྨེཏི ཀུསལཱདཱིསུ ཁནྡྷཱདཱིསུ ཝཱ ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི ཨེཀདྷམྨེ, སུཏྟེ སརཱུཔཏོ ནིདྡྷཱརཎཝསེན ཝཱ ཀཐིཏེ. ཡེ དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎཱ ཀེཙཱིཏི ཡེ ཀེཙི དྷམྨཱ ཀུསལཱདིབྷཱཝེན རཱུཔཀྑནྡྷཱདིབྷཱཝེན ཝཱ ཏེན དྷམྨེན སམཱནལཀྑཎཱ. ཝུཏྟཱ བྷཝནྟི སབྦེཏི ཏེ སབྦེཔི ཀུསལཱདིསབྷཱཝཱ, ཁནྡྷཱདིསབྷཱཝཱ ཝཱ དྷམྨཱ སུཏྟེ ཨཝུཏྟཱཔི ཏཱཡ སམཱནལཀྑཎཏཱཡ ཝུཏྟཱ བྷཝནྟི ཨཱནེཏྭཱ སཾཝཎྞནཱཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཨེཀལཀྑཎཱཏི སམཱནལཀྑཎཱ ཝུཏྟཱ. ཏེན སཧཙཱརིཏཱ སམཱནཀིཙྩཏཱ སམཱནཧེཏུཏཱ སམཱནཕལཏཱ སམཱནཱརམྨཎཏཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཨཝུཏྟཱནམྤི ཝུཏྟཱནཾ ཝིཡ ནིདྡྷཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. སོ ཧཱརོ ལཀྑཎོ ནཱམཱཏི ཨེཝཾ སུཏྟེ ཨནཱགཏེཔི དྷམྨེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨཱགཏེ ཝིཡ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡཱ སཾཝཎྞནཱ, སོ ལཀྑཎོ ནཱམ ཧཱརོཏི ཨཏྠོ.

༦. ནེརུཏྟནྟི ནིརུཏྟཾ, པདནིབྦཙནནྟི ཨཏྠོ. ཨདྷིཔྤཱཡོཏི བུདྡྷཱནཾ སཱཝཀཱནཾ ཝཱ ཏསྶ སུཏྟསྶ དེསཀཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྱཉྫནནྟི བྱཉྫནེན, ཀརཎེ ཧི ཨེཏཾ པཙྩཏྟཾ. ཀཱམཉྩ སབྦེ ཧཱརཱ བྱཉྫནཝིཙཡཱ, ཨཡཾ པན ཝིསེསཏོ བྱཉྫནདྭཱརེནེཝ ཨཏྠཔརིཡེསནཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘བྱཉྫན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘བྱཉྫནེན སུཏྟསྶ ནེརུཏྟཉྩ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙ ནིདཱནཉྩ པུབྦཱཔརཱནུསནྡྷི ཙ གཝེསིཏབྦཱ’’ཏི. ཨཐཱཏི པདཔཱུརཎམཏྟཾ. དེསནཱནིདཱནནྟི ནིདདཱཏི ཕལནྟི ནིདཱནཾ, ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན དེསནཱ པཝཏྟཱ, ཏཾ དེསནཱཡ པཝཏྟིནིམིཏྟནྟི ཨཏྠོ. པུབྦཱཔརཱནུསནྡྷཱིཏི པུབྦེན ཙ ཨཔརེན ཙ ཨནུསནྡྷི. ‘‘པུབྦཱཔརེན སནྡྷཱི’’ཏིཔི ¶ པཱཋོ, སུཏྟསྶ པུབྦབྷཱགེན ཨཔརབྷཱགཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐནནྟི ཨཏྠོ. སངྒཱིཏིཝསེན ཝཱ པུབྦཱཔརབྷཱུཏེཧི སུཏྟནྟརེཧི སཾཝཎྞིཡམཱནསྶ སུཏྟསྶ སཾསནྡནཾ པུབྦཱཔརཱནུསནྡྷི. ཡཉྩ པུབྦཔདེན པརཔདསྶ སམྦནྡྷནཾ, ཨཡམྤི པུབྦཱཔརཱནུསནྡྷི. ཨེསོ ཧཱརོ ཙཏུབྱཱུཧོཏི ཨེཝཾ ནིབྦཙནཱདྷིཔྤཱཡཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཝིབྷཱཝནལཀྑཎོ ཙཏུབྱཱུཧོ ཧཱརོ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ.

༧. ཨེཀམྷི པདཊྛཱནེཏི ཨེཀསྨིཾ ཨཱརམྦྷདྷཱཏུཨཱདིཀེ པརཀྐམདྷཱཏུཨཱདཱིནཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏེ དྷམྨེ དེསནཱརུལ༹ྷེ སཏི. པརིཡེསཏི སེསཀཾ པདཊྛཱནནྟི ཏསྶ ཝིསབྷཱགཏཱཡ ཨགྒཧཎེན ཝཱ སེསཀཾ པམཱདཱདཱིནཾ ཨཱསནྣཀཱརཎཏྟཱ པདཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཀོསཛྫཱདིཀཾ དྷམྨནྟརཾ པརིཡེསཏི པཉྙཱཡ གཝེསཏི, པརིཡེསིཏྭཱ ཙ སཾཝཎྞནཱཡ ཡོཛེནྟོ དེསནཾ ¶ ཨཱཝཊྚཏི པཊིཔཀྑེཏི ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱདིམུཁེན ཨཱརདྡྷསུཏྟཾ ཝུཏྟནཡེན པམཱདཱདིཝསེན ནིདྡིསནྟོ དེསནཾ པཊིཔཀྑཏོ ཨཱཝཊྚེཏི ནཱམ. ཨཱཝཊྚོ ནཱམ སོ ཧཱརོཏི དེསནཱཡ གཧིཏདྷམྨཱནཾ སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེན ཨཱཝཊྚནལཀྑཎོ ཨཱཝཊྚོ ཧཱརོ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ.

༨. དྷམྨནྟི སབྷཱཝདྷམྨཾ, ཏཾ ཀུསལཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷཾ. པདཊྛཱནནྟི ཡསྨིཾ པཏིཊྛིཏེ ཨུཏྟརི གུཎཝིསེསེ ཨདྷིགཙྪཏི, ཏཾ ཝིསེསཱདྷིགམནཀཱརཎཾ. བྷཱུམིནྟི པུཐུཛྫནབྷཱུམི དསྶནབྷཱུམཱིཏི ཨེཝམཱདིཀཾ བྷཱུམིཾ. ཝིབྷཛྫཏེཏི ཝིབྷཱགེན ཀཐེཏི. སཱདྷཱརཎེཏི དསྶནཔཧཱཏབྦཱདིནཱམཝསེན ཝཱ པུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣཱདིཝཏྠུཝསེན ཝཱ སཱདྷཱརཎེ ཨཝིསིཊྛེ སམཱནེཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨསཱདྷཱརཎཱ ཝེདིཏབྦཱ. ནེཡྻོ ཝིབྷཏྟཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨཱདཱིནཾ ཝིབྷཛནོ ཨཡཾ ཧཱརོ ཝིབྷཏྟཱིཏི ཉཱཏབྦོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ སཾཀིལེསདྷམྨེ ཝོདཱནདྷམྨེ ཙ སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎཏོ པདཊྛཱནཏོ བྷཱུམིཏོ ཙ ཝིབྷཛནལཀྑཎོ ‘‘ཝིབྷཏྟིཧཱརོ’’ཏི དཊྛབྦཾ.

༩. ནིདྡིཊྛེཏི ཀཐིཏེ སུཏྟེ ཨཱགཏེ, སཾཝཎྞིཏེ ཝཱ. བྷཱཝིཏེཏི ཡཐཱ ཨུཔྤནྣསདིསཱ ཨུཔྤནྣཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ བྷཱཝིཏསདིསེ བྷཱཝེཏབྦེཏི ཨཏྠོ. པཧཱིནེཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པརིཝཏྟཏི པཊིཔཀྑེཏི ཝུཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡེ པཊིཔཀྑཱ, ཏེསཾ ཝསེན པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཊིཔཀྑཏོ པརིཝཏྟནལཀྑཎོ ‘‘པརིཝཏྟནོ ཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༠. ཝིཝིདྷཱནི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཏྠེ ཝཙནཱནི ཝིཝཙནཱནི, ཝིཝཙནཱནི ཨེཝ ཝེཝཙནཱནི, པརིཡཱཡསདྡཱཏི ཨཏྠོ. ཏཱནི ཝེཝཙནཱནི. བཧཱུནཱིཏི ཨནེཀཱནི. ཏུ-སདྡོ ཨཝདྷཱརཎེ. ཏེན བཧཱུ ཨེཝ པརིཡཱཡསདྡཱ ཝེཝཙནཧཱརཡོཛནཱཡཾ ཀཐེཏབྦཱ, ན ཀཏིཔཡཱཏི དསྶེཏི ¶ . སུཏྟེ ཝུཏྟཱནཱིཏི ནཝཝིདྷསུཏྟནྟསངྑཱཏེ ཏེཔིཊཀེ བུདྡྷཝཙནེ བྷཱསིཏཱནི. ཨེཏྠཱཔི ཏུ-སདྡསྶ ཨཏྠོ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦོ, ཏེན པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱནིཡེཝ ཝེཝཙནཱནི གཧེཏབྦཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀདྷམྨསྶཱཏི ཨེཀསྶ པདཏྠསྶ. ཡོ ཛཱནཱཏི སུཏྟཝིདཱུཏི ཡཐཱ ‘‘སཔྤིསྶ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཔྤིནཱ ཝིཙཱརེཧི, སཔྤིཾ དེཧི, དེཐཱ’’ཏི ཝཱ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཨེཝཾ ཡོ སུཏྟཀོཝིདོ དྷམྨཀཐིཀོ ཨེཀསྶ ¶ ཨཏྠསྶ བཧཱུཔི པརིཡཱཡསདྡེ ཝིཙཱརེཏི ཝིབྷཱཝེཏི ཡོཛེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝེཝཙནོ ནཱམ སོ ཧཱརོཏི ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཔརིཡཱཡསདྡཡོཛནཱལཀྑཎོ ཝེཝཙནཧཱརོ ནཱམ. ཏསྨཱ ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཨནེཀཔརིཡཱཡསདྡཡོཛནཱལཀྑཎོ ‘‘ཝེཝཙནཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༡. དྷམྨནྟི ཁནྡྷཱདིདྷམྨཾ. པཉྙཏྟཱིཧཱིཏི པཉྙཱཔནེཧི པཀཱརེཧི ཉཱཔནེཧི, ཨསངྐརཏོ ཝཱ ཋཔནེཧི. ཝིཝིདྷཱཧཱིཏི ནིཀྑེཔཔྤབྷཝཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷཱཧི. སོ ཨཱཀཱརོཏི ཡོ ཨེཀསྶེཝཏྠསྶ ནིཀྑེཔཔྤབྷཝཔཉྙཏྟིཨཱདིཝསེན ཨནེཀཱཧི པཉྙཏྟཱིཧི པཉྙཱཔནཱཀཱརོ. ཉེཡྻོ པཉྙཏྟི ནཱམ ཧཱརོཏི པཉྙཏྟིཧཱརོ ནཱམཱཏི ཉཱཏབྦོ. ཏསྨཱ ཨེཀེཀསྶ དྷམྨསྶ ཨནེཀཱཧི པཉྙཏྟཱིཧི པཉྙཱཔེཏབྦཱཀཱརཝིབྷཱཝནལཀྑཎོ ‘‘པཉྙཏྟིཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༢. པཊིཙྩུཔྤཱདོཏི པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ. ཨིནྡྲིཡཁནྡྷཱཏི ཨིནྡྲིཡཱནི ཙ ཁནྡྷཱ ཙ. དྷཱཏུཨཱཡཏནཱཏི དྷཱཏུཡོ ཙ ཨཱཡཏནཱནི ཙ. ཨེཏེཧཱིཏི ཡོ དྭཱདསཔདིཀོ པཙྩཡཱཀཱརོ ཡཱནི ཙ དྭཱཝཱིསཏིནྡྲིཡཱནི ཡེ ཙ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཡཱ ཙ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ཡཱནི ཙ དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨེཏེཧི སུཏྟེ ཨཱགཏཔདཏྠམུཁེན ནིདྡྷཱརིཡམཱནེཧི. ཨོཏརཏི ཡོཏི ཡོ སཾཝཎྞནཱནཡོ ཨོགཱཧཏི, པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཀེ ཨནུཔཝིསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨོཏརཎོ ནཱམ སོ ཧཱརོཏི ཡོ ཡཐཱཝུཏྟོ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོ, སོ ཨོཏརཎཧཱརོ ནཱམ. ཙ-སདྡེན ཙེཏྠ སུཉྙཏམུཁཱདཱིནཾ གཱཐཱཡཾ ཨཝུཏྟཱནམྤི སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིམུཁེཧི སུཏྟཏྠསྶ ཨོཏརཎལཀྑཎོ ཨོཏརཎོ ཧཱརོ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༣. ཝིསྶཛྫིཏམྷཱིཏི བུདྡྷཱདཱིཧི བྱཱཀཏེ. པཉྷེཏི ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏེ ཨཏྠེ. གཱཐཱཡནྟི གཱཐཱརུལ༹ྷེ. ཨིདཉྩ པུཙྪནྟཱ ཡེབྷུཡྻེན གཱཐཱབནྡྷཝསེན པུཙྪནྟཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཡམཱརབྦྷཱཏི སཱ པན གཱཐཱ ཡཾ ཨཏྠཾ ཨཱརབྦྷ ཨདྷིཀིཙྩ པུཙྪིཏཱ, ཏསྶ ཨཏྠསྶ. སུདྡྷཱསུདྡྷཔརིཀྑཱཏི པདཾ སོདྷིཏཾ, ཨཱརམྦྷོ ན སོདྷིཏོ, པདཉྩ སོདྷིཏཾ ཨཱརམྦྷོ ཙ སོདྷིཏོཏི ཨེཝཾ པདཱདཱིནཾ སོདྷིཏཱསོདྷིཏབྷཱཝཝིཙཱརོ ¶ . ཧཱརོ སོ སོདྷནོ ནཱམཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཝིཙཱརོ སོདྷནོ ཧཱརོ ནཱམ. ཨེཝཾ སུཏྟེ པདཔདཏྠཔཉྷཱརམྦྷཱནཾ སོདྷནལཀྑཎོ ‘‘སོདྷནོ ཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༤. ཨེཀཏྟཏཱཡཱཏི ¶ ཨེཀསྶ བྷཱཝོ ཨེཀཏྟཾ, ཨེཀཏྟམེཝ ཨེཀཏྟཏཱ, ཏཱཡ ཨེཀཏྟཏཱཡ. ཨེཀ-སདྡོ ཙེཏྠ སམཱནསདྡཔརིཡཱཡོ, ཏསྨཱ སཱམཉྙེནཱཏི ཨཏྠོ. ཝིསིཊྛཱ མཏྟཱ ཝིམཏྟཱ, ཝིམཏྟཱཝ ཝེམཏྟཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཝེམཏྟཏཱ, ཏཱཡ ཝེམཏྟཏཱཡ, ཝིསེསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏེ ན ཝིཀཔྤཡིཏབྦཱཏི ཡེ དྷམྨཱ ‘‘དུཀྑཾ སམུདཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཱམཉྙེན, ‘‘ཛཱཏི ཛརཱ ཀཱམཏཎྷཱ བྷཝཏཎྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིསེསེན ཙ སུཏྟེ དེསིཏཱ, ཏེ ‘‘ཀིམེཏྠ སཱམཉྙཾ, ཀོ ཝཱ ཝིསེསོ’’ཏི ཨེཝཾ སཱམཉྙཝིསེསཝིཀཔྤནཝསེན ན ཝིཀཔྤཡིཏབྦཱ. ཀསྨཱ? སཱམཉྙཝིསེསཀཔྤནཱཡ ཝོཧཱརབྷཱཝེན ཨནཝཊྛཱནཏོ ཀཱལདིསཱཝིསེསཱདཱིནཾ ཝིཡ ཨཔེཀྑཱསིདྡྷིཏོ ཙ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨཛྫ ཧིཡྻོ སྭེ’’ཏི ཝུཙྩམཱནཱ ཀཱལཝིསེསཱ ཨནཝཊྛིཏསབྷཱཝཱ ‘‘པུརིམཱ དིསཱ པཙྪིམཱ དིསཱ’’ཏི ཝུཙྩམཱནཱ དིསཱཝིསེསཱ ཙ, ཨེཝཾ སཱམཉྙཝིསེསཱཔི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཝུཙྩམཱནཾ ཛཱཏིཨཱདིཨཔེཀྑཱཡ སཱམཉྙམྤི སམཱནཾ སཙྩཱཔེཀྑཱཡ ཝིསེསོ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སམུདཡཱདཱིསུཔི. ཨེསོ ཧཱརོ ཨདྷིཊྛཱནོཏི ཨེཝཾ སུཏྟཱགཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཝིཀཔྤནཝསེན སཱམཉྙཝིསེསནིདྡྷཱརཎལཀྑཎོ ཨདྷིཊྛཱནོ ཧཱརོ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ.

༡༥. ཡེ དྷམྨཱཏི ཡེ ཨཝིཛྫཱདིཀཱ པཙྩཡདྷམྨཱ. ཡཾ དྷམྨནྟི ཡཾ སངྑཱརཱདིཀཾ པཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨཾ. ཛནཡནྟཱིཏི ནིབྦཏྟེནྟི. པཙྩཡཱཏི སཧཛཱཏཔཙྩཡབྷཱཝེན. པརམྤརཏོཏི པརམྤརཔཙྩཡབྷཱཝེན, ཨནུརཱུཔསནྟཱནགྷཊནཝསེན པཙྩཡོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔནིསྶཡཀོཊི ཧི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. པུརིམསྨིཾ ཨཝསིཊྛོ པཙྩཡབྷཱཝོ. ཧེཏུམཝཀཌྜྷཡིཏྭཱཏི ཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཔཙྩཡསངྑཱཏཾ ཛནཀཱདིབྷེདབྷིནྣཾ ཧེཏུཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ སུཏྟཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡོ སཾཝཎྞནཱསངྑཱཏོ, ཨེསོ ཧཱརོ པརིཀྑཱརོཏི ཨེཝཾ སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ པརིཀྑཱརསངྑཱཏེ ཧེཏུཔཙྩཡེ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ སཾཝཎྞནལཀྑཎོ པརིཀྑཱརོ ཧཱརོཏི ཨཏྠོ.

༡༦. ཡེ དྷམྨཱཏི ཡེ སཱིལཱདིདྷམྨཱ. ཡཾམཱུལཱཏི ཡེསཾ སམཱདྷིཨཱདཱིནཾ མཱུལབྷཱུཏཱ, ཏེ ཏེསཾ སམཱདྷིཨཱདཱིནཾ པདཊྛཱནབྷཱཝེན སམཱརོཔཡིཏབྦཱཏི སམྦནྡྷོ. ཡེ ཙེཀཏྠཱ པཀཱསིཏཱ མུནིནཱཏི ཡེ ཙ རཱགཝིརཱགཱཙེཏོཝིམུཏྟིསེཀྑཕལཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཱདིསདྡཱ ཨནཱགཱམིཕལཏྠཏཱཡ ཨེཀཏྠཱ བུདྡྷམུནིནཱ པརིདཱིཔིཏཱ, ཏེ ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནབྷཱཝེན སམཱརོཔཡིཏབྦཱཏི སམྦནྡྷོ. སམཱརོཔནཉྩེཏྠ སུཏྟེ ཡཐཱརུཏཝསེན ¶ ནིདྡྷཱརཎཝསེན ཝཱ གཡ྄ཧམཱནསྶ སིཀྑཏྟཡསངྑཱཏསྶ ¶ སཱིལཱདིཀྑནྡྷཏྟཡསྶ པརིཡཱཡནྟརཝིབྷཱཝནམུཁེན བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཀཐནཾ, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱི ཙ པཧཱཏབྦསྶ པཧཱནེནཱཏི པཧཱནསམཱརོཔནཱཔི ཨཏྠཏོ དསྶིཏཱ ཨེཝ ཧོཏི. ཨེས སམཱརོཔནོ ཧཱརོཏི ཨེས སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ པདཊྛཱནཝེཝཙནབྷཱཝནཱཔཧཱནསམཱརོཔནཝིཙཱརཎལཀྑཎོ སམཱརོཔནོ ནཱམ ཧཱརོཏི ཨཏྠོ.

ནཡསངྑེཔོ

༡༧. ཨེཝཾ གཱཐཱབནྡྷཝསེན སོལ༹སཔི ཧཱརེ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ནཡེ ནིདྡིསིཏུཾ ‘‘ཏཎྷཉྩཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཎྷཉྩ ཨཝིཛྫམྤི ཙཱཏི སུཏྟེ ཨཱགཏཾ ཨཏྠཏོ ནིདྡྷཱརཎཝསེན ཝཱ གཧིཏཾ ཏཎྷཾ ཨཝིཛྫཉྩ ཡོ ནེཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཡོ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོ ཏཾ ནེཏི སཾཀིལེསཔཀྑཾ པཱཔེཏི སཾཀིལེསཝསེན སུཏྟཏྠཾ ཡོཛེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སམཐེནཱཏི སམཱདྷིནཱ. ཝིཔསྶནཱཡཱཏི པཉྙཱཡ, ཡོ ནེཏི ཝོདཱནཔཀྑཾ པཱཔེཏི, ཏཐཱ སུཏྟཏྠཾ ཡོཛེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཙྩེཧི ཡོཛཡིཏྭཱཏི ནཡནྟོ ཙ ཏཎྷཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙ བྷཝམཱུལཀཏྟཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨཝསེསཱ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ དུཀྑསཙྩཾ, སམཐཝིཔསྶནཱ མགྒསཙྩཾ, ཏེན པཏྟབྦཱ ཨསངྑཏདྷཱཏུ ནིརོདྷསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི སཙྩེཧི ཡོཛེཏྭཱ. ཨཡཾ ནཡོ ནནྡིཡཱཝཊྚོཏི ཡོ ཏཎྷཱཝིཛྫཱཧི སཾཀིལེསཔཀྑསྶ སུཏྟཏྠསྶ སམཐཝིཔསྶནཱཧི ཝོདཱནཔཀྑསྶ ཙཏུསཙྩཡོཛནམུཁེན ནཡནལཀྑཎོ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོ, ཨཡཾ ནནྡིཡཱཝཊྚོ ནཡོ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ནཡསྶ བྷཱུམི གཱཐཱཡཾ ‘‘ནཡོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོཏི ཝུཏྟཾ. ན ཧི ཨཏྠནཡོ སཾཝཎྞནཱ, ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷསྶ ཨནུརཱུཔོ པུབྦབྷཱགེ ཨནུགཱཧཎནཡོ ཨཏྠནཡོ. ཏསྶ པན ཡཱ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདཱིནཾ ཝསེན ཏཎྷཱདིམུཁེན ནཡབྷཱུམིརཙནཱ, ཏཏྠ ནཡཝོཧཱརོ.

༡༨. ཨཀུསལེཏི དྭཱདསཙིཏྟུཔྤཱདསངྒཧིཏེ སབྦེཔི ཨཀུསལེ དྷམྨེ. སམཱུལེཧཱིཏི ཨཏྟནོ མཱུལེཧི, ལོབྷདོསམོཧེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཀུསལེཏི སབྦེཔི ཙཏུབྷཱུམཀེ ཀུསལེ དྷམྨེ. ཀུསལམཱུལེཧཱིཏི ཀུསལེཧི ཨལོབྷཱདིམཱུལེཧི ཡོ ནེཏི. ནཡནྟོ ཙ ཀུསལཱཀུསལཾ མཱཡཱམརཱིཙིཨཱདཡོ ཝིཡ ཨབྷཱུཏཾ ན ཧོཏཱིཏི བྷཱུཏཾ. པཊགྷཊཱདཡོ ¶ ཝིཡ ན སམྨུཏིསཙྩམཏྟནྟི ཏཐཾ. ཨཀུསལསྶ ཨིཊྛཝིཔཱཀཏཱབྷཱཝཏོ ཀུསལསྶ ཙ ཨནིཊྛཝིཔཱཀཏཱབྷཱཝཏོ ཝིཔཱཀེ སཏི ཨཝིསཾཝཱདཀཏྟཱ ཨཝིཏཐཾ ནེཏི. ཨེཝམེཏེསཾ ཏིཎྞམྤི པདཱནཾ ཀུསལཱཀུསལཝིསེསནཏཱ དཊྛབྦཱ. ཨཐ ཝཱ ཨཀུསལམཱུལེཧི ཨཀུསལཱནི ཀུསལམཱུལེཧི ཙ ཀུསལཱནི ནཡནྟོ ཨཡཾ ནཡོ བྷཱུཏཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ ནེཏི, ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡོཛེཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཀྑཱདཱིནི ཧི བཱདྷཀཱདིབྷཱཝཏོ ¶ ཨཉྙཐཱབྷཱཝཱབྷཱཝེན བྷཱུཏཱནི, སཙྩསབྷཱཝཏྟཱ ཏཐཱནི, ཨཝིསཾཝཱདནཏོ ཨཝིཏཐཱནི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠). ཏིཔུཀྑལཾ ཏཾ ནཡཾ ཨཱཧཱུཏི ཡོ ཨཀུསལམཱུལེཧི སཾཀིལེསཔཀྑསྶ ཀུསལམཱུལེཧི ཝོདཱནཔཀྑསྶ སུཏྟཏྠསྶ ཙཏུསཙྩཡོཛནམུཁེན ནཡནལཀྑཎོ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོ, ཏཾ ཏིཔུཀྑལཾ ནཡནྟི ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༩. ཝིཔལླཱསེཧཱིཏི ཨསུབྷེ སུབྷནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟེཧི ཙཏཱུཧི ཝིཔལླཱསེཧི. ཀིལེསེཏི ཀིལིསྶནྟི ཝིབཱདྷིཡནྟཱིཏི ཀིལེསཱ, སཾཀིལིཊྛདྷམྨཱ, སཾཀིལེསཔཀྑནྟི ཨཏྠོ. ཀེཙི ‘‘སཾཀིལེསེ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཀིལེསསཧིཏེཏི ཨཏྠོ. ཨིནྡྲིཡེཧཱིཏི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སདྡྷམྨེཏི པཊིཔཏྟིཔཊིཝེདྷསདྡྷམྨེ, ཝོདཱནཔཀྑནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏཾ ནཡནྟི ཡོ སུབྷསཉྙཱདཱིཧི ཝིཔལླཱསེཧི སཀལསྶ སཾཀིལེསཔཀྑསྶ སདྡྷིནྡྲིཡཱདཱིཧི ཝོདཱནཔཀྑསྶ ཙཏུསཙྩཡོཛནཝསེན ནཡནལཀྑཎོ སཾཝཎྞནཱཝིསེསོ, ཨེཏཾ ནཡཾ ནཡཝིདཱུ སདྡྷམྨནཡཀོཝིདཱ, ཨཏྠནཡཀུསལཱ ཨེཝ ཝཱ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ ནཡནྟི ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༠. ཝེཡྻཱཀརཎེསཱུཏི ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠནཡསྶ ཡོཛནཏྠཾ ཀཏེསུ སུཏྟསྶ ཨཏྠཝིསྶཛྫནེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏཧིཾ ཏཧི’’ནྟི. ཀུསལཱཀུསལཱཏི ཝོདཱནིཡཱ སཾཀིལེསིཀཱ ཙ ཏསྶ ཏསྶ ནཡསྶ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨཱ. ཝུཏྟཱཏི སུཏྟཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཀཐིཏཱ. མནསཱ ཝོལོཀཡཏེཏི ཏེ ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨེ ཙིཏྟེནེཝ ‘‘ཨཡཾ པཋམཱ དིསཱ ཨཡཾ དུཏིཡཱ དིསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏསྶ ཏསྶ ནཡསྶ དིསཱབྷཱཝེན ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཝིཙཱརེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨོལོཀཡཏེ ཏེ ཨབཧཱི’’ཏིཔི ¶ པཱཋོ. ཏཏྠ ཏེཏི ཏེ ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨེ. ཨབཧཱིཏི ཨབྦྷནྟརཾ, ཙིཏྟེ ཨེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཁུ དིསཱལོཙནཾ ཨཱཧཱུཏི ཨོལོཀཡཏེཏི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ ཨོལོཀནཾ, ཏཾ དིསཱལོཙནཾ ནཱམ ནཡཾ ཝདནྟི. ཁུ-ཏི ཙ ནིཔཱཏོ ཨཝདྷཱརཎེ. ཏེན ཨོལོཀནམེཝ ཨཡཾ ནཡོ, ན ཀོཙི ཨཏྠཝིསེསོཏི དསྶེཏི.

༢༡. ཨོལོཀེཏྭཱཏི པཋམཱདིདིསཱབྷཱཝེན ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ. དིསཱལོཙནེནཱཏི དིསཱལོཙནནཡེན ཀརཎབྷཱུཏེན. ཡེན ཧི ཝིདྷིནཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠནཡསྶ ཡོཛནཱཡ དིསཱ ཨོལོཀཱིཡནྟི, སོ ཝིདྷི དིསཱལོཙནནྟི ཨེཝཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨུཀྑིཔིཡཱཏི ཨུདྡྷརིཏྭཱ, དིསཱབྷཱུཏདྷམྨེ སུཏྟཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨུཀྑིཔིཡ ཡོ སམཱནེཏཱི’’ཏིཔི པཋནྟི, ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཡོ ཏེསཾ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨཱནཾ སམཱནཡནཾ ཀརོཏཱི’’ཏི. ཡནྟི ཝཱ ཀིརིཡཱཔརཱམསནཾ ¶ . སམཱནེཏཱིཏི སམཾ, སམྨཱ ཝཱ ཨཱནེཏི ཏསྶ ཏསྶ ནཡསྶ ཡོཛནཱཝསེན. ཀེ པན ཨཱནེཏི? སབྦེ ཀུསལཱཀུསལེ ཏཾཏཾནཡདིསཱབྷཱུཏེ. ཨཡཾ ནཡོཏི སམཱནེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ ཏཾཏཾནཡདིསཱབྷཱུཏདྷམྨཱནཾ སམཱནཡནཾ, ཨཡཾ ཨངྐུསོ ནཱམ ནཡོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཉྩ དྭཡཾ ‘‘ཝོཧཱརནཡོ, ཀམྨནཡོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི.

༢༢. ཨེཝཾ ཧཱརེ ནཡེ ཙ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ནེསཾ ཡོཛནཀྐམཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོལ༹ས ཧཱརཱ པཋམ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཋམཾ སོལ༹ས ཧཱརཱ ‘‘ཡོཛེཏབྦཱ’’ཏི ཝཙནསེསོ. ཧཱརསཾཝཎྞནཱ པཋམཾ ཀཱཏབྦཱ བྱཉྫནཔརིཡེཊྛིབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དིསལོཙནཏོཏི དིསཱལོཙནེན, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཨངྐུསེན ཧཱིཏི ཧི-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

དྭཱདསཔདཾ

༢༣. ཨིདཱནི ཡེསཾ བྱཉྫནཔདཱནཾ ཨཏྠཔདཱནཉྩ ཝསེན དྭཱདས པདཱནི སུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཱནི པདཱནི ནིདྡིསིཏུཾ ‘‘ཨཀྑརཾ པད’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔརིཡོསིཏེ པདེ ཝཎྞོ ཨཀྑརཾ པརིཡཱཡཝསེན ཨཀྑརཎཏོ ཨསཉྩརཎཏོ. ན ཧི ཝཎྞསྶ པརིཡཱཡོ ཝིཛྫཏི, ཨཐ ཝཎྞོཏི ཀེནཊྛེན ཝཎྞོ? ཨཏྠསཾཝཎྞནཊྛེན. ཝཎྞོ ཨེཝ ཧི ཨིཏྟརཁཎཏཱཡ ཨཔརཱཔརབྷཱཝེན པཝཏྟོ པདཱདིབྷཱཝེན གཡ྄ཧམཱནོ ཡཐཱསམྦནྡྷཾ ཏཾ ཏཾ ཨཏྠཾ ཝདཏི ¶ . ཨེཀཀྑརཾ ཝཱ པདཾ ཨཀྑརཾ, ཀེཙི པན ‘‘མནསཱ དེསནཱཝཱཙཱཡ ཨཀྑརཎཏོ ཨཀྑར’’ནྟི ཝདནྟི.

པདནྟི པཛྫཏི ཨཏྠོ ཨེཏེནཱཏི པདཾ, ཏཾ ནཱམཔདཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ ཨུཔསགྒཔདཾ ནིཔཱཏཔདནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཕསྶོ ཝེདནཱ ཙིཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཀཾ སཏྭཔྤདྷཱནཾ ནཱམཔདཾ. ‘‘ཕུསཏི ཝེདཡཏི ཝིཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ ཀིརིཡཱཔདྷཱནཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ. ཀིརིཡཱཝིསེསགྒཧཎནིམིཏྟཾ ‘‘པ’’ ཨིཏི ཨེཝམཱདིཀཾ ཨུཔསགྒཔདཾ. ཀིརིཡཱཡ སཏྭསྶ ཙ སརཱུཔཝིསེསཔྤཀཱསནཧེཏུབྷཱུཏཾ ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཀཾ ནིཔཱཏཔདཾ.

བྱཉྫནནྟི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟཾ པདཱབྷིཧིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཉྫཡཏཱིཏི བྱཉྫནཾ, ཝཱཀྱཾ. ཏཾ པན ཨཏྠཏོ པདསམུདཱཡོཏི དཊྛབྦཾ. པདམཏྟསཝནེཔི ཧི ཨདྷིཀཱརཱདིཝསེན ལབྦྷམཱནེཧི པདནྟརེཧི ཨནུསནྡྷཱནཾ ཀཏྭཱཝ ཨཏྠསམྤཊིཔཏྟི ཧོཏཱིཏི ཝཱཀྱམེཝ ཨཏྠཾ བྱཉྫཡཏི. ནིརུཏྟཱིཏི ཨཱཀཱརཱབྷིཧིཏཾ ནིབྦཙནཾ ནིརུཏྟི.

ནིདྡེསོཏི ¶ ནིབྦཙནཝིཏྠཱརོ ནིརཝསེསདེསནཏྟཱ ནིདྡེསོ. པདེཧི ཝཱཀྱསྶ ཝིབྷཱགོ ཨཱཀཱརོ. ཡདི ཨེཝཾ པདཏོ ཨཱཀཱརསྶ ཀོ ཝིསེསོཏི? ཨཔརིཡོསིཏེ ཝཱཀྱེ ཨཝིབྷཛྫམཱནེ ཝཱ ཏདཝཡཝོ པདཾ. ཨུཙྩཱརཎཝསེན པརིཡོསིཏེ ཝཱཀྱེ ཝིབྷཛྫམཱནེ ཝཱ ཏདཝཡཝོ ཨཱཀཱརོཏི ཨཡམེཏེསཾ ཝིསེསོ. ཚཊྛཾ ཝཙནཾ ཚཊྛཝཙནཾ. ཨཱཀཱརོ ཚཊྛཝཙནཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨཱཀཱརཚཊྛཝཙནཾ, བྱཉྫནཔདཾ. ཨེཏྠ ཙ བྱཉྫནནྟི ཨིམསྶ པདསྶ ཨནནྟརཾ ཝཏྟབྦཾ ཨཱཀཱརཔདཾ ནིདྡེསཔདཱནནྟརཾ ཝདནྟེན ‘‘ཨཱཀཱརཚཊྛཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟཾ, པདཱནུཔུབྦིཀཾ པན ཨིཙྪནྟེཧི ཏཾ བྱཉྫནཔདཱནནྟརམེཝ ཀཱཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཨཔརིམཱཎཱ བྱཉྫནཱ ཨཔརིམཱཎཱ ཨཱཀཱརཱཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏི ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏཱི’’ཏི ཙ. ཀེཙི པན ‘‘ཨཱཀཱརཔདབྱཉྫནནིརུཏྟིཡོ ཙ ནིདྡེསོ’’ཏི པཋནྟི. ཨེཏྟཱཝ བྱཉྫནཾ སབྦནྟི ཡཱནིམཱནི ཨཀྑརཱདཱིནི ནིདྡིཊྛཱནི, ཨེཏྟཀམེཝ སབྦཾ བྱཉྫནཾ, ཨེཏེཧི ཨསངྒཧིཏཾ བྱཉྫནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༤. སངྐཱསནཱཏི སཾཁིཏྟེན ཀཱསནཱ. པཀཱསནཱཏི པཋམཾ ཀཱསནཱ, ཀཱསཱིཡཏི དཱིཔཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཧི ཨཏྠཔདདྭཡེན ཨཀྑརཔདེཧི ཝིབྷཱཝིཡམཱནོ ཨཏྠཱཀཱརོ གཧིཏོ. ཡསྨཱ ཨཀྑརེཧི སུཡྻམཱནེཧི སུཎནྟཱནཾ ཝིསེསཝིདྷཱནསྶ ཀཏཏྟཱ པདཔརིཡོསཱནེ ¶ པདཏྠསམྤཊིཔཏྟི ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏི པདེཧི པཀཱསེཏཱིཏི, ཨཀྑརེཧི པདེཧི ཙ ཨུགྒྷཱཊེཏཱི’’ཏི ཙ.

ཝིཝརཎཱཏི ཝིཏྠཱརཎཱ. ཝིབྷཛནཱ ཙ ཨུཏྟཱནཱིཀམྨཉྩ པཉྙཏྟི ཙ ཝིབྷཛནུཏྟཱནཱིཀམྨཔཉྙཏྟི. ཏཏྠ ཝིབྷཛནཱཏི ཝིབྷཱགཀརཎཾ, ཨུབྷཡེནཱཔི ནིདྡིསནམཱཧ. ཨིདྷ པུརིམནཡེནེཝ བྱཉྫནཱཀཱརེཧི ནིདྡིསིཡམཱནོ ཨཏྠཱཀཱརོ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨུཏྟཱནཱིཀམྨཾ པཱཀཊཀརཎཾ. པཀཱརེཧི ཉཱཔནཾ པཉྙཏྟི. དྭཡེནཱཔི པཊིནིདྡིསནཾ ཀཐེཏི. ཨེཏྠཱཔི ནིརུཏྟིནིདྡེསསངྑཱཏེཧི བྱཉྫནཔདེཧི ནིདྡིསིཡམཱནོ ཨཏྠཱཀཱརོ ཝུཏྟོ, ཡོ པཊིནིདྡིསཱིཡཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏེཧཱིཏི ཨེཏེཧི ཨེཝ སངྐཱསནཱདིཝིནིམུཏྟསྶ དེསནཱཏྠསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཨཏྠོཏི སུཏྟཏྠོ. ཀམྨནྟི ཨུགྒྷཊནཱདིཀམྨཾ. སུཏྟཏྠེན ཧི དེསནཱཡ པཝཏྟིཡམཱནེན ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདིཝེནེཡྻཱནཾ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ པབོདྷནཀིརིཡཱནིབྦཏྟི. སོ ཙ སུཏྟཏྠོ སངྐཱསནཱདིཨཱཀཱརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྠོ ཀམྨཉྩ ནིདྡིཊྛ’’ནྟི.

༢༥. ཏཱིཎཱིཏི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, ཏཡོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནཝཧི པདེཧཱིཏི ནཝཧི ཀོཊྛཱསེཧི ¶ . ཨཏྠོ སམཱཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ སམྨཱ ཡུཏྟོ ན ཝིནཱ ཝཏྟཏི. སབྦསྶ ཧི བུདྡྷཝཙནསྶ ཙཏུསཙྩཔྤཀཱསནཏོ ཨཏྠནཡཱནཉྩ ཙཏུསཙྩཡོཛནཝསེན པཝཏྟནཏོ སབྦོ པཱལི༹ཨཏྠོ ཨཏྠནཡཏྟཡསངྒཧིཏོ སངྐཱསནཱདིཨཱཀཱརཝིསེསཝུཏྟི ཙཱཏི.

༢༦. ཨིདཱནི ཡཐཱནིདྡིཊྛེ དེསནཱཧཱརཱདིཀེ ནེཏྟིཔྤཀརཎསྶ པདཏྠེ སུཁགྒཧཎཏྠཾ གཎནཝསེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཏུབྦཱིསཱཏི སོལ༹ས ཧཱརཱ ཚ བྱཉྫནཔདཱནི དྭེ ཀམྨནཡཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུབྦཱིས. ཨུབྷཡནྟི ཚ ཨཏྠཔདཱནི ཏཡོ ཨཏྠནཡཱཏི ཨིདཾ ནཝཝིདྷཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཙཏུབྦཱིསཝིདྷཉྩཱཏི ཨེཏཾ ཨུབྷཡཾ. སངྐལཡིཏྭཱཏི སམྤིཎྜེཏྭཱ. ‘‘སངྑེཔཡཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨེཀཏོ ཀརོནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྟིཀཱཏི ཨེཏཔྤམཱཎཱ, ཨིཏོ ཝིནིམུཏྟོ ཀོཙི ནེཏྟིཔདཏྠཱ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཏེཏྟིཾསཔདཏྠཱཡ ནེཏྟིཡཱ སུཏྟསྶ ཨཏྠཔརིཡེསནཱཡ ཡོ ‘‘སོལ༹ས ཧཱརཱ པཋམ’’ནྟི ནཡེཧི པཋམཾ ཧཱརཱ སཾཝཎྞེཏབྦཱཏི ཧཱརནཡཱནཾ སཾཝཎྞནཱཀྐམོ དསྶིཏོ, སྭཱཡཾ ཧཱརནཡཱནཾ དེསནཱཀྐམེནེཝ ¶ སིདྡྷོ. ཨེཝཾ སིདྡྷེ སཏི ཨཡཾ ཨཱརམྦྷོ ཨིམམཏྠཾ དཱིཔེཏི – སབྦེཔིམེ ཧཱརཱ ནཡཱ ཙ ཨིམིནཱ དསྶིཏཀྐམེནེཝ སུཏྟེསུ སཾཝཎྞནཱཝསེན ཡོཛེཏབྦཱ, ན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱཏི.

ཀིཾ པནེཏྠ ཀཱརཎཾ, ཡདེཏེ ཧཱརཱ ནཡཱ ཙ ཨིམིནཱཝ ཀམེན དེསིཏཱཏི? ཡདིཔི ནཱཡམནུཡོགོ ཀཏྠཙི ཨནུཀྐམེ ནིཝིསཏི, ཨཔི ཙ དྷམྨདེསནཱཡ ནིསྶཡཕལཏདུཔཱཡསརཱིརབྷཱུཏཱནཾ ཨསྶཱདཱདཱིནཾ ཝིབྷཱཝནསབྷཱཝཏྟཱ པཀཏིཡཱ སབྦསུཏྟཱནུརཱུཔཱཏི སུཝིཉྙེཡྻབྷཱཝཏོ པརེསཉྩ སཾཝཎྞནཱཝིསེསཱནཾ ཝིཙཡཧཱརཱདཱིནཾ པཏིཊྛཱབྷཱཝཏོ པཋམཾ དེསནཱཧཱརོ དསྶིཏོ.

པདཔུཙྪཱཝིསྶཛྫནཔུབྦཱཔརཱནུགཱིཏཱིཧི སདྡྷིཾ དེསནཱཧཱརཔདཏྠཱནཾ པཝིཙཡསབྷཱཝཏཱཡ ཏསྶ ཨནནྟརཾ ཝིཙཡོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘པདཾ ཝིཙིནཏི…པེ… ཨཱཎཏྟིཾ ཝིཙིནཏི ཨནུགཱིཏིཾ ཝིཙིནཏཱི’’ཏི.

ཝིཙཡེན ཧཱརེན པཝིཙིཏཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཡུཏྟཱཡུཏྟིཝིཙཱརཎཱ ཡུཏྟཱཏི ཡུཏྟིཝིཙཱརཎབྷཱཝཏོ ཝིཙཡཱནནྟརཾ ཡུཏྟིཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཝིཙཡེན ཧཱརེན ཝིཙིནིཏྭཱ ཡུཏྟིཧཱརེན ཡོཛེཏབྦ’’ནྟི.

ཡུཏྟཱཡུཏྟཱནཾཡེཝ ¶ ཨཏྠཱནཾ ཨུཔཔཏྟིཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཔརམྤརཱཡ ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎཾ པདཊྛཱནཙིནྟནཾ ཀཏྟབྦནྟི ཡུཏྟིཧཱརཱནནྟརཾ པདཊྛཱནཧཱརོ དསྶིཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཡོ ཀོཙི ཨུཔནིསྶཡོ ཡོ ཀོཙི པཙྩཡོ ཙ, སབྦོ སོ པདཊྛཱན’’ནྟི.

ཡུཏྟཱཡུཏྟཱནཾ ཀཱརཎཔརམྤརཱཡ པརིགྒཧིཏསབྷཱཝཱནཾཡེཝ ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཝུཏྟཱནམྤི ཨེཀལཀྑཎཏཱཡ གཧཎཾ ཀཱཏབྦནྟི དསྶནཏྠཾ པདཊྛཱནཱནནྟརཾ ལཀྑཎོ ཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ལཀྑཎཧཱརཝིབྷངྒེ ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ཡེ དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨཏྠཏོ ནིདྡྷཱརིཏཱནམྤི དྷམྨཱནཾ ནིབྦཙནཱདཱིནི ཝཏྟབྦཱནི, ན སུཏྟེ སརཱུཔཏོ ཨཱགཏཱནམེཝཱཏི དསྶནཏྠཾ ལཀྑཎཱནནྟརཾ ཙཏུབྱཱུཧོ ཝུཏྟོ. ཨེཝཉྷི ནིརཝསེསཏོ ཨཏྠཱཝབོདྷོ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཡདཱ ཧི བྷིཀྑུ ཨཏྠསྶ ཙ ནཱམཾ ཛཱནཱཏི དྷམྨསྶ ཙ ནཱམཾ ཛཱནཱཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ནཾ ཨབྷིནིརོཔེཏཱི’’ཏི ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ ཝཀྑཏི. ཏཐཱ ‘‘པུནཔྤུནཾ གབྦྷམུཔེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཡེ ཛརཱམརཎེན ཨཊྚིཡིཏུཀཱམཱ བྷཝིསྶནྟི ¶ , ཏེ བྷཝིསྶནྟི བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཨདྷིཔྤཱཡབྷཱཝེན ཝཀྑཏི.

ནིབྦཙནཱདྷིཔྤཱཡནིདཱནཝཙནེཧི སདྡྷིཾ སུཏྟེ པདཏྠཱནཾ སུཏྟནྟརསཾསནྡནསངྑཱཏེ པུབྦཱཔརཝིཙཱརེ དསྶིཏེ ཏེསཾ སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨནྟརཱཝཊྚནཾ སུཁེན སཀྐཱ དསྶེཏུནྟི ཙཏུབྱཱུཧཱནནྟརཾ ཨཱཝཊྚོ ཝུཏྟོ. ཏེནེཝ ཧི ‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐཱ’’ཏི གཱཐཱཡཾ ཨཱརམྦྷནིཀྐམནབུདྡྷསཱསནཡོགདྷུནནེཧི ཝཱིརིཡསམཱདྷིཔཉྙིནྡྲིཡཱནི ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཏདནུཡོགསྶ མཱུལཾ ‘‘པམཱདོ’’ཏི སུཏྟནྟརེ དསྶིཏོ པམཱདོ ཨཱཝཊྚིཏོ.

སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནེ ནིཡོཛིཏེ སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎཝསེན སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨཱནཾ པདཊྛཱནཏོ བྷཱུམིཏོ ཙ ཝིབྷཱགོ སཀྐཱ སུཁེན ཡོཛིཏུནྟི ཨཱཝཊྚཱནནྟརཾ ཝིབྷཏྟིཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཡཏོ ཝིབྷཏྟིཧཱརཝིབྷངྒེ ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སཱདྷཱརཎཱ? དྭེ དྷམྨཱ སཱདྷཱརཎཱ, ནཱམསཱདྷཱརཎཱ ཝཏྠུསཱདྷཱརཎཱ ཙཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ‘‘མིཙྪཏྟནིཡཏཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨནིཡཏཱནཉྩ སཏྟཱནཾ དསྶནཔྤཧཱཏབྦཱ ཀིལེསཱ སཱདྷཱརཎཱ, པུཐུཛྫནསྶ སོཏཱཔནྣསྶ ཙ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱ སཱདྷཱརཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སབྷཱགཝིསབྷཱགཔརིཡཱཡཝནྟེཡེཝ དྷམྨེ ཝིབྷཛིསྶཏི.

སཱཝཛྫཱནཝཛྫདྷམྨཱནཾ ¶ སཔྤཊིབྷཱགཱབྷཱཝཏོ ཏེསཾ ཝིབྷཱགེ ཀཏེ སུཏྟཱགཏེ དྷམྨེ ཨཀསིརེན པཊིཔཀྑཏོ པརིཝཏྟེཏུཾ སཀྐཱཏི ཝིབྷཏྟིཨནནྟརཾ པརིཝཏྟནཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམྨཱདིཊྛིསྶ པུརིསཔུགྒལསྶ མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ བྷཝཏཱི’’ཏི པཊིཝིབྷཏྟསབྷཱཝེ ཨེཝ དྷམྨེ པརིཝཏྟནཧཱརཝིབྷངྒེ ཨུདཱཧརིསྶཏི.

པཊིཔཀྑཏོ པརིཝཏྟིཏཱཔི དྷམྨཱ པརིཡཱཡཝཙནེཧི བོདྷེཏབྦཱ, ན སུཏྟེ ཨཱགཏཱཡེཝཱཏི དསྶནཏྠཾ པརིཝཏྟནཱནནྟརཾ ཝེཝཙནཧཱརོ ཝུཏྟོ.

ཨེཝཾ ཏེ དྷམྨཱ པརིཡཱཡསདྡཏོཔི ཝིབྷཱཝིཏཱ ཧོནྟཱིཏི པརིཡཱཡཏོ པཀཱསིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ པབྷེདཏོ པཉྙཏྟིཝསེན ཝིབྷཛནཾ སུཁེན སཀྐཱ ཉཱཏུནྟི ཝེཝཙནཧཱརཱནནྟརཾ པཉྙཏྟིཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ པརིཡཱཡཔཉྙཏྟིཝིབྷཱགཾ སུབོདྷནཉྩ པཉྙཏྟིཧཱརཝིབྷངྒེ ཝཀྑཏི.

པབྷཱཝཔརིཉྙཱདིཔཉྙཏྟིཝིབྷཱགམུཁེན ¶ པཊིཙྩསམུཔྤཱདསཙྩཱདིདྷམྨཝིབྷཱགེ ཀཏེ སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིམུཁེན ཨཝདྷཱརཎཾ སཀྐཱ དསྶེཏུནྟི པཉྙཏྟིཨནནྟརཾ ཨོཏརཎོ ཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ’’ཏི གཱཐཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘ཝིཔྤམུཏྟོ’’ཏི པདེན ཨསེཀྑཾ ཝིཛྫཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ‘‘ཝིཛྫུཔྤཱདཱ ཨཝིཛྫཱནིརོདྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཨུདཱཧརིསྶཏི.

དྷཱཏཱཡཏནཱདཱིསུ ཨོཏཱརིཏཱནཾ སུཏྟེ པདཏྠཱནཾ པུཙྪཱརམྦྷཝིསོདྷནཾ སཀྐཱ སུཁེན སམྤཱདེཏུནྟི ཨོཏརཎཱནནྟརཾ སོདྷནོ ཧཱརོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཡཏྠ ཨེཝཾ སུདྡྷོ ཨཱརམྦྷོ, སོ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ བྷཝཏཱི’’ཏིཨཱདི.

ཝིསོདྷིཏེསུ སུཏྟེ པདཔདཏྠེསུ ཏཏྠ ལབྦྷམཱནསཱམཉྙཝིསེསབྷཱཝོ སུཀརོ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ སོདྷནཱནནྟརཾ ཨདྷིཊྛཱནོ ཧཱརོ དསྶིཏོ. སོདྷནོ ཧི ཨདྷིཊྛཱནསྶ བཧཱུཔཀཱརོ, ཏཏོ ཨེཝ ཧི ‘‘ཡཐཱ ཡཐཱ ཝཱ པན པུཙྪིཏཾ, ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིསྶཛྫཡིཏབྦ’’ནྟི ཝཀྑཏི.

སཱམཉྙཝིསེསབྷཱུཏེསུ སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎེསུ དྷམྨེསུ པཝེདིཏེསུ པརིཀྑཱརསངྑཱཏསྶ སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎརཱུཔསྶ པཙྩཡཧེཏུརཱསིསྶ པབྷེདོ སུཝིཉྙེཡྻོཏི ཨདྷིཊྛཱནཱནནྟརཾ པརིཀྑཱརོ ཝུཏྟོ ¶ . ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཨསཱདྷཱརཎལཀྑཎོ ཧེཏུ, སཱདྷཱརཎལཀྑཎོ པཙྩཡོ. ཡཐཱ ཀིཾ བྷཝེ, ཡཐཱ ཨངྐུརསྶ ནིབྦཏྟིཡཱ བཱིཛཾ ཨསཱདྷཱརཎཾ, པཐཝཱི ཨཱཔོ ཙ སཱདྷཱརཎཱ’’ཏིཨཱདི.

ཨསཱདྷཱརཎེ སཱདྷཱརཎེ ཙ ཀཱརཎེ དསྶིཏེ ཏསྶ ཨཏྟནོ ཕལེསུ ཀཱརཎཱཀཱརོ ཏེསཾ ཧེཏུཕལཱནཾ པབྷེདཏོ དེསནཱཀཱརོ བྷཱཝེཏབྦཔཧཱཏབྦདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཔཧཱནཱནི ཙ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱནི སམྨཱ སུཏྟསྶ ཨཏྠཾ ཏཐཏྟཱཝབོདྷཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི པརིཀྑཱརཱནནྟརཾ སམཱརོཔནོ ཧཱརོ དསྶིཏོཏི. ཨིདཾ ཧཱརཱནཾ ཨནུཀྐམཀཱརཎཾ.

ནཡཱནཾ པན ཝེནེཡྻཏྟཡཔྤཡོཛིཏཏྟཱ ཨཏྠནཡཏྟཡཱུཔདེསསྶ ཏདནུཀྐམེནེཝ ནནྡིཡཱཝཊྚཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ ཨཏྠནཡཱནཾ ཀམོ ཝེདིཏབྦོ. ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདཡོ ཧི ཏཡོ ཝེནེཡྻཱ ནནྡིཡཱཝཊྚཱདཡོ པཡོཛེནྟི. ཏསྨཱ ཏེ ཨུདྡེསནིདྡེསཔཊིནིདྡེསཱ ཝིཡ ཡཐཱཀྐམཾ ཏེསཾ ཨུཔཀཱརཱཡ ¶ སཝཾཏྟནྟཱིཏི. ཏཐཱ ཧི ནེསཾ ཙཏྟཱརོ ཚ ཨཊྛ ཙ མཱུལཔདཱ ནིདྡིཊྛཱ. ཨིཏརསྶ པན ནཡདྭཡསྶ ཨཏྠནཡཏྟཡསྶ བྷཱུམིཡཱ ཨཱལོཙནཾ ཏསྶ ཏཏྠ སམཱནཡནཉྩཱཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨུདྡེསཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨནོལོཀེཏྭཱ སམཱནེཏུནྟི.

ཨེཏཔརམཏཱ ཙ ཧཱརཱནཾ ཨེཏྟཀེཧི པཀཱརཝིསེསེཧི ཨཏྠནཡཏྟཡསཧིཏེཧི སུཏྟསྶ ཨཏྠོ ནིདྡྷཱརིཡམཱནོ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨལམནུཏྟརཱཡ པཋམཱཡ བྷཱུམིཡཱ སམདྷིགམཱཡཱཏི ཝེདིཏབྦོ. དསྶནབྷཱུམིསམནུཔྤཏྟིཨཏྠཱ ཧི ནེཏྟིཔྤཀརཎདེསནཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཨེཏདནྟོགདྷཏྟཱ སབྦེསཾ སུཏྟསྶ སཾཝཎྞནཱཝིསེསཱནཾ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧཱརཱནཾ དཊྛབྦཱ. ཡཏྟཀཱ ཧི སུཏྟསྶ སཾཝཎྞནཱཝིསེསཱ, སབྦེ ཏེ ནེཏྟིཨུཔདེསཱཡཏྟཱཏི ཝུཏྟོཝཱཡམཏྠོ.

ཏཐཱ ཧི ཡེ ཀེཙི སུཏྟསྶ སཾཝཎྞནཱཔཀཱརཱ ནིདྡིསཱིཡནྟི. སེཡྻཐིདཾ – སུཏྟསྶ སམུཊྛཱནཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ, ཨནེཀདྷཱ པདཏྠོ སཾཝཎྞེཏབྦོ, ཝིདྷི ཨནུཝཱདོ ཙ ཝེདིཏབྦོ, ཝིརོདྷོ སམཱདྷཱཏབྦོ, ཨནུསནྡྷིཡཱ ཨནུརཱུཔཾ ནིགམེཏབྦནྟི. ཏཐཱ སུཏྟསྶ པཡོཛནཾ པིཎྜཏྠོ པདཏྠོ ཨནུསནྡྷི ཙོདནཱ པརིཧཱརོ ཙ ཨཏྠཾ ཝདནྟེན ཝཏྟབྦཱཏི. ཏཐཱ ཨུཔོགྒྷཱཊཔདཝིགྒཧཔདཏྠཙཱལནཱཔཙྩུཔཊྛཱནཱནི ཝཏྟབྦཱནཱིཏི.

ཏཐཱ ཏིསྶོ ཀཐཱ ཨེཀནཱལི༹ཀཱ ཙཏུརསྶཱ ནིསིནྣཝཏྟིཀཱ. ཏཏྠ པཱལི༹ཾ ཝཏྭཱ ཨེཀེཀཔདསྶ ཨཏྠཀཐནཾ ཨེཀནཱལི༹ཀཱ ནཱམ.

པཊིཔཀྑཾ ¶ དསྶེཏྭཱ པཊིཔཀྑསྶ ཨུཔམཾ དསྶེཏྭཱ སཔཀྑཾ དསྶེཏྭཱ སཔཀྑསྶ ཨུཔམཾ དསྶེཏྭཱ ཀཐནཾ ཙཏུརསྶཱ ནཱམ.

ཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེནེཝ པརིཡོསཱནཾ གནྟྭཱ པུན སབྷཱགདྷམྨཝསེནེཝ པརིཡོསཱནགམནཾ ནིསིནྣཝཏྟིཀཱ ནཱམ.

བྷེདཀཐཱཡ ཏཏྭཀཐཱཡ པརིཡཱཡཝཙནེཧི ཙ སུཏྟཾ སཾཝཎྞེཏབྦནྟི ཙ ཨེཝམཱདཡོ. ཏེསམྤི ཨེཏྠེཝ ཨཝརོདྷོ, ཡསྨཱ ཏེ ཨིདྷ ཀཏིཔཡཧཱརསངྒཧིཏཱཏི.

ནཡཱནཾ པན ཡསྨཱ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདཡོ ཏཡོ ཨེཝ ཝེནེཡྻཱ སཙྩཱབྷིསམཡབྷཱགིནོ ཏདཏྠཱཡ ཙ ཨཏྠནཡདེསནཱ, ཏསྨཱ སཏིཔི སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨཱནཾ ¶ ཡཐཱཝུཏྟམཱུལཔདབྷེདཏོ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝིབྷཛིཏབྦཔྤཀཱརེ ཏཐཱ མཱུལཔདཱནི ཨཝཌྜྷེཏྭཱ ཝེནེཡྻཏྟཡཝསེནེཝ ཨེཏཔརམཏཱ ཝུཏྟཱ. ནཝསུ ནཝསུ ཨེཝ ཧི མཱུལཔདེསུ སབྦེསཾ སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨཱནཾ ཨནྟོགདྷབྷཱཝཏོ ན ཏཱནི ཝཌྜྷེཏབྦཱནི ཝེནེཡྻཏྟཡཱདྷིཀཱརཏོ ན ཧཱཔེཏབྦཱནཱིཏི ནཡཱནཾ ཨེཏཔརམཏཱ དཊྛབྦཱ.

ཀམྨནཡཱནཾ པན ཨཱལོཙནསམཱནཡནཏོ ཨཉྙསྶ པཀཱརནྟརསྶ ཨསམྦྷཝཏོ ཨེཏཔརམཏཱ. ཧེཏྭཱདཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱདིསདྡེན ཕལབྷཱུམིཨུཔནིསཱསབྷཱགཝིསབྷཱགལཀྑཎནཡཱདཡོ པརིགྒཧིཏཱ. ཏེསུ ཧེཏཱུཏི ཀཱརཎཾ, ཡོ དྷམྨོཏིཔི ཝུཙྩཏི, སོ པན པཙྩཡབྷཱཝེན ཨེཀཝིདྷོ. ཀཱརཀོ སམྤཱཔཀོཏི དུཝིདྷོ. པུན ཀཱརཀོ ཉཱཔཀོ སམྤཱཔཀོཏི ཏིཝིདྷོ. ཧེཏུཧེཏུ པཙྩཡཧེཏུ ཨུཏྟམཧེཏུ སཱདྷཱརཎཧེཏཱུཏི ཙཏུབྦིདྷོ. པཙྩཡདྷམྨོ ཀུསལོ ཨཀུསལོ སདྡོ ཨརིཡམགྒོཏི པཉྩཝིདྷོ. ཏཐཱ སབྷཱགཧེཏུ ཨསབྷཱགཧེཏུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཧེཏུ བཱཧིརཧེཏུ ཛནཀཧེཏུ པརིགྒཱཧཀཧེཏུ སཱདྷཱརཎཧེཏུ ཨསཱདྷཱརཎཧེཏུ སམནནྟརཧེཏུ པརམྤརཧེཏུ སཧཛཱཏཧེཏུ ཨསཧཛཱཏཧེཏུ སཱསཝཧེཏུ ཨནཱསཝཧེཏཱུཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀཝིདྷོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཕལམྤི པཙྩཡུཔྤནྣབྷཱཝེན ཨེཀཝིདྷཾ. ཨདྷིགནྟབྦཏོཔི སམྤཱཔཀཧེཏུཝསེན ཕལཔརིཡཱཡོ ལབྦྷཏཱིཏི ནིབྦཏྟེཏབྦཨདྷིགནྟབྦབྷཱཝཏོ དུཝིདྷཾ. ཉཱཔེཏབྦནིབྦཏྟེཏབྦཔཏྟབྦཏོ ཏིཝིདྷཾ. པཙྩཡུཔྤནྣཝིཔཱཀཀིརིཡཱཝཙནཏྠནིབྦཱནཝསེན པཉྩཝིདྷཾ. སབྷཱགཧེཏུནིབྦཏྟཾ ཨསབྷཱགཧེཏུནིབྦཏྟནྟི ཨེཝམཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷཉྩཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟརནྟི. ཏཏྠ ལོཀུཏྟརཾ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི. ལོཀིཡཕལཾ དུཝིདྷཾ ཀཱཡིཀཾ མཱནསཉྩ ¶ . ཏཏྠ ཀཱཡིཀཾ པཉྩདྭཱརིཀཾ, ཨཝསིཊྛཾ མཱནསཾ. ཡཉྩ ཏཱཡ ཏཱཡ སུཏྟདེསནཱཡ སཱདྷེཏབྦཾ, ཏདཔི ཕལནྟི.

བྷཱུམཱིཏི སཱསཝབྷཱུམི ཨནཱསཝབྷཱུམི སངྑཏབྷཱུམི ཨསངྑཏབྷཱུམི དསྶནབྷཱུམི བྷཱཝནཱབྷཱུམི པུཐུཛྫནབྷཱུམི སེཀྑབྷཱུམི ཨསེཀྑབྷཱུམི སཱཝཀབྷཱུམི པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱུམི སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱུམི ཛྷཱནབྷཱུམི ཨསམཱཧིཏབྷཱུམི པཊིཔཛྫམཱནབྷཱུམི པཊིཔནྣབྷཱུམི པཋམཱབྷཱུམི ཡཱཝ ཙཏུཏྠཱིབྷཱུམི ཀཱམཱཝཙརབྷཱུམི ཡཱཝ ལོཀུཏྟརབྷཱུམཱིཏི བཧུཝིདྷཱ. ཏཏྠ སཱསཝབྷཱུམི པརིཏྟམཧགྒཏཱ དྷམྨཱ. ཨནཱསཝབྷཱུམི ཨཔྤམཱཎཱ དྷམྨཱ. སངྑཏབྷཱུམི ནིབྦཱནཝཛྫཱ སབྦེ སབྷཱཝདྷམྨཱ. ཨསངྑཏབྷཱུམི ཨཔྤཙྩཡཱ ¶ དྷམྨཱ. དསྶནབྷཱུམི པཋམམགྒཕལདྷམྨཱ. བྷཱཝནཱབྷཱུམི ཨཝསིཊྛམགྒཕལདྷམྨཱ. པུཐུཛྫནབྷཱུམི ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཱ དྷམྨཱ. སེཀྑབྷཱུམི ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒདྷམྨཱ ཧེཊྛིམཱ ཙ ཏཡོ ཕལདྷམྨཱ. ཨསེཀྑབྷཱུམི ཨགྒཕལདྷམྨཱ. སཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷདྷམྨཱ སཱཝཀཱདིབྷཱུམིཡོ. ཛྷཱནབྷཱུམི ཛྷཱནདྷམྨཱ. ཨསམཱཧིཏབྷཱུམི ཛྷཱནཝཛྫིཏཱ དྷམྨཱ. པཊིཔཛྫམཱནབྷཱུམི མགྒདྷམྨཱ. པཊིཔནྣབྷཱུམི ཕལདྷམྨཱ. པཋམཱདིབྷཱུམིཡོ སཧ ཕལེན ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཨཔརིཡཱཔནྣཱ དྷམྨཱ ‘‘པཋམཱཡ བྷཱུམིཡཱ པཏྟིཡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ. ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷཱུམིཡོ ཀཱམཱཝཙརཱདིདྷམྨཱ. ཡེ ཙ དྷམྨཱ ཏེསཾ ཏེསཾ ཧཱརནཡཱནཾ པཏིཊྛཱནབྷཱཝེན སུཏྟེསུ ནིདྡྷཱརཱིཡནྟི, ཏེཔི བྷཱུམིཡོཏི ཝིཉྙཱཏབྦཱ.

ཨུཔནིསཱཏི བལཝཀཱརཎཾ, ཡོ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཡཉྩ སནྡྷཱཡ སུཏྟེ ‘‘དུཀྑཱུཔནིསཱ སདྡྷཱ སདྡྷཱུཔནིསཾ ‘སཱིལ’ནྟི ཡཱཝ ཝིམུཏྟཱུཔནིསཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཔི ཙ ཨུཔནིསཱཏི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ སིདྡྷནྟེ ཧདཡབྷཱུཏཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཝུཙྩཏི. ཨིདྷཱཔི ནེཏྟིཧདཡཾ, ཡཾ སམྨཱ པརིགྒཎྷནྟཱ དྷམྨཀཐིཀཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨམུཁེན སབྦཧཱརནཡཡོཛནཱཡ སམཏྠཱ ཧོནྟི. ཀིཾ པནེཏཾ ནེཏྟིཧདཡཾ? ཡདིདཾ ཨེཏསྶེཝ ཏེཏྟིཾསཝིདྷསྶ པཀརཎཔདཏྠསོལ༹སསྶ ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷཔཊྛཱནཝིབྷངྒསཧིཏསྶ ཝིསཡོ སཧ ནིམིཏྟཝིབྷཱགེན ཨསངྐརཏོ ཝཝཏྠིཏོ.

སེཡྻཐིདཾ – དེསནཱཧཱརསྶ ཨསྶཱདཱདཡོ ཝིསཡོ, ཏསྶ ཨསྶཱདཱདིཝིབྷཱཝནལཀྑཎཏྟཱ. ཏསྶ ཨསྶཱདོ སུཁཾ སོམནསྶནྟི ཨེཝམཱདིཝིབྷཱགོ, ཏསྶ ནིམིཏྟཾ ཨིཊྛཱརམྨཎཱདི, ཨཡཉྩ ཨཏྠོ དེསནཱཧཱརཝིཙཡཧཱརནིདྡེསཝཎྞནཱཡཾ ཝིཏྠཱརཏོ པཀཱསིཏོ ཨེཝ. སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨསྶ སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནཝིསཡོ ཨཱཝཊྚཧཱརོ, ཏདུབྷཡཨཱཝཊྚནལཀྑཎཏྟཱ. སུཏྟེ ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ པཙྩནཱིཀདྷམྨཝིསཡོ ¶ པརིཝཏྟནཧཱརོ, པཊིཔཀྑདྷམྨཔརིཝཏྟནལཀྑཎཏྟཱ. པདཊྛཱནཔརིཀྑཱརེསུ ཨཱསནྣཀཱརཎཾ ཨུཔནིསྶཡཀཱརཎཉྩ པདཊྛཱནཾ, ཧེཏུ པརིཀྑཱརོཏི ཨཡམེཏེསཾ ཝིསེསོ.

སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཱ ཙ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཀཱུལཔཊིཀཱུལདྷམྨཱ ཡཐཱཀྐམཾ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ – སམྨཱདིཊྛིཡཱ སམྨཱསངྐཔྤོ སབྷཱགོ, མིཙྪཱསངྐཔྤོ ཝིསབྷཱགོཏི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཾ སབྷཱགཝིསབྷཱགཏོ ཝེདིཏབྦཾ.

ལཀྑཎནྟི ¶ སབྷཱཝོ. སོ ཧཱརནཡཱནཾ ནིདྡེསེ ཝིབྷཱཝིཏོ ཨེཝ.

ཡཾ པནེཏཾ ཧེཏུཨཱདིཝིསེསཝིནིམུཏྟཾ ཧཱརནཡཱནཾ ཡོཛནཱནིབནྡྷནཾ, སོ ནཡོ. ཡཐཱཧ – ལཀྑཎཧཱརེ ‘‘ཨེཝཾ ཡེ དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎཱ ཀིཙྩཏོ ཙ ལཀྑཎཏོ ཙ སཱམཉྙཏོ ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཐཱ ཝིཙཡེན ཧཱརེན ཝིཙིནིཏྭཱ ཡུཏྟིཧཱརེན ཡོཛེཏབྦཱཏི. ཏཐཱ སོདྷནཧཱརཱདཱིསུ སུདྡྷོ ཨཱརམྦྷོ ཧོཏི, སོ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ བྷཝཏཱིཏི ཨེཝམཱདི. ཨེཀཏྟཱདཡོཔི ནཡཱ ཨིདྷ ནཡོཏི གཧེཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཧེཏུཕལཱདཱིནི ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ནེསཾ ཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠ སུཏྟེ ལབྦྷམཱནཔདཏྠནིདྡྷཱརཎམུཁེན ཡཐཱལཀྑཎཾ ཨེཏེ ཧཱརཱ ནཡཱ ཙ ཡོཛེཏབྦཱ. ཝིསེསཏོ པན པདཊྛཱནཔརིཀྑཱརཱ ཧེཏུཝསེན. དེསནཱཝིཙཡཙཏུབྱཱུཧསམཱརོཔནཱ ཧེཏུཕལཝསེན. ཏཐཱ ཝེཝཙནཔཉྙཏྟིཨོཏརཎསོདྷནཱ ཕལཝསེནེཝཱཏི ཀེཙི. ཝིབྷཏྟི ཧེཏུབྷཱུམིཝསེན. པརིཝཏྟོ ཝིསབྷཱགཝསེན. ཨཱཝཊྚོ སབྷཱགཝིསབྷཱགཝསེན. ལཀྑཎཡུཏྟིཨདྷིཊྛཱནཱ ནཡཝསེན ཡོཛེཏབྦཱཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘སཱམཉྙཏོ ཝིསེསེན, པདཏྠོ ལཀྑཎཾ ཀམོ;

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཧེཏྭཱདཱི, ཝེདིཏབྦཱ ཧི ཝིཉྙུནཱ’’ཏི.

ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི.

ནིདྡེསཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པཊིནིདྡེསཝཱརཝཎྞནཱ

༡. དེསནཱཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༥. ཨེཝཾ ¶ ཧཱརཱདཡོ སུཁགྒཧཎཏྠཾ གཱཐཱབནྡྷཝསེན སརཱུཔཏོ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསུ ཧཱརེ ཏཱཝ པཊིནིདྡེསཝསེན ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ དེསནཱཧཱརོ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཀཏམོཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. དེསནཱཧཱརོཏི པུཙྪིཏབྦདྷམྨནིདསྶནཾ. ཀིཉྩཱཔི དེསནཱཧཱརོ ནིདྡེསཝཱརེ སརཱུཔཏོ དསྶིཏོ, པཊིནིདྡེསསྶ པན ཝིསཡཾ ¶ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨེཀདེསེན པཙྩཱམསཏི. ཨཡཾ དེསནཱཧཱརོ པུབྦཱཔརཱཔེཀྑོ. ཏཏྠ པུབྦཱཔེཀྑཏྟེ ‘‘ཀཏམོ དེསནཱཧཱརོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏཱ’’ཏི སརཱུཔཏོ དསྶིཏསྶ ནིགམནཾ ཧོཏི. པརཱཔེཀྑཏྟེ པན ‘‘ཨཡཾ དེསནཱཧཱརོ ཀིཾ དེསཡཏཱི’’ཏི དེསནཱཀིརིཡཱཡ ཀཏྟུནིདྡེསོ ཧོཏི. ཏེན དེསནཱཧཱརསྶ ཨནྭཏྠསཉྙཏཾ དསྶེཏི. དེསཡཏཱིཏི སཾཝཎྞེཏི, ཝིཏྠཱརེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨནེན དེསེཏབྦདྷམྨེ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསྶཱད’’ནྟིཨཱདིམཱཧ, ཏཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཏསྨཱ ཨིཏོ པརམྤི ཨཝུཏྟམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ‘‘ཀཏྠ པན ཨཱགཏེ ཨསྶཱདཱདིཀེ ཨཡཾ ཧཱརོ སཾཝཎྞེཏཱི’’ཏི ཨནུཡོགཾ མནསིཀཏྭཱ དེསནཱཧཱརེན སཾཝཎྞེཏབྦདྷམྨཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ སབྦཔརིཡཏྟིདྷམྨསངྒཱཧཀཾ བྷགཝཏོ ཚཚཀྐདེསནཾ ཨེཀདེསེན དསྶེཏི.

ཏཏྠ དྷམྨནྟི ཨཡཾ དྷམྨ-སདྡོ པརིཡཏྟིསཙྩསམཱདྷིཔཉྙཱཔཀཏིཔུཉྙཱཔཏྟིཉེཡྻཱདཱིསུ བཧཱུསུ ཨཏྠེསུ དིཊྛཔྤཡོགོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༧༣) པརིཡཏྟིདྷམྨེ དིསྶཏི. ‘‘དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༩༩; མཧཱཝ. ༡༨) སཙྩེ. ‘‘ཨེཝཾདྷམྨཱ ཏེ བྷགཝནྟོ ཨཧེསུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༣, ༡༤༥) སམཱདྷིམྷི. ‘‘སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༥༧; ༡.༢.༡༤༧-༡༤༨) པཉྙཱཡཾ. ‘‘ཛཱཏིདྷམྨཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱན’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༩༨; མ. ནི. ༡.༡༣༡) པཀཏིཡཾ ¶ . ‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརི’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢; ༡.༡༥.༣༨༥) པུཉྙེ. ‘‘ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༣༣) ཨཱཔཏྟིཡཾ. ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱདྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡) ཉེཡྻེ. ཨིདྷ པན པརིཡཏྟིཡཾ དཊྛབྦོཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ; དྷ. ས. ཨཊྛ. ཙིཏྟུཔྤཱདཀཎྜ ༡; བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. ༡.༡).

ཝོཏི པན ཨཡཾ ཝོ-སདྡོ ‘‘ཧནྡ དཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཝཱརེམི ཝོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༡༥) ཨེཏྠ ཨུཔཡོགཏྠེ ཨཱགཏོ. ‘‘སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དྭཡཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༧༣) ཀརཎཏྠེ. ‘‘ཡེ ཧི ཝོ ཨརིཡཱ པརིསུདྡྷཀཱཡཀམྨནྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པདཔཱུརཎེ. ‘‘ཨཱརོཙཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༧༢) སམྤདཱནཏྠེ. ཨིདྷཱཔི སམྤདཱནཏྠེ ཨེཝཱཏི དཊྛབྦོ.

བྷིཀྑནསཱིལཏཱདིགུཎཡོགེན ¶ བྷིཀྑཱུ, བྷིནྣཀིལེསཏཱདིགུཎཡོགེན ཝཱ. ཨཐ ཝཱ སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑནྟཱིཏི བྷིཀྑཱུ. བྷིཀྑཝེཏི ཏེསཾ ཨཱལཔནཾ. ཏེན ཏེ དྷམྨསྶཝནེ ནིཡོཛེནྟོ ཨཏྟནོ མུཁཱབྷིམུཁཾ ཀརོཏི. དེསེསྶཱམཱིཏི ཀཐེསྶཱམི. ཏེན ནཱཧཾ དྷམྨིསྶརཏཱཡ ཏུམྷེ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱརེཡྻཱམི, ཨནཱཝརཎཉཱཎེན སབྦཾ ཉེཡྻདྷམྨཾ པཙྩཀྑཀཱརིཏཱཡ པན དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱིཏི ཨིདཱནི པཝཏྟིཡམཱནཾ དྷམྨདེསནཾ པཊིཛཱནཱཏི. ཨཱདིཀལྱཱཎནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱདིམྷི ཀལྱཱཎཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ཨཱདིཀལྱཱཎམེཏསྶཱཏི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ. སམཱདྷིནཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. པཉྙཱཡ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ. བུདྡྷསུབུདྡྷཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ. དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ. ཨཐ ཝཱ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཝིནཡནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ. ཝིཔཉྩིཏཉྙུཝིནཡནེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ ནེཡྻཔུགྒལཝིནཡནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ. ཨཡམེཝཏྠོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ.

ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ. བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཱདིཚཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ ཝཱ སཱཏྠཾ. ཨཀྑརཱདིཚབྱཉྫནཔདསམཱཡོགཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨཡམེཝཏྠོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཨུཔནེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཨེཀནྟེན པརིཔུཎྞནྟི ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ. ཨཔནེཏབྦཱབྷཱཝཏོ པརིསུདྡྷཾ. སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཝཱ པརིཔུཎྞཾ. ཙཏུརོགྷནིཏྠརཎཱཡ པཝཏྟིཡཱ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏཱཡ ཙ པརིསུདྡྷཾ. བྲཧྨཾ སེཊྛཾ ཨུཏྟམཾ བྲཧྨཱུནཾ ཝཱ སེཊྛཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཙརིཡཾ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཱསནཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསཡིསྶཱམི པརིདཱིཔཡིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཏཱ དེསིཏོ པཀཱསིཏོ ཙ སཱསནདྷམྨོ ཡེསཾ ཨསྶཱདཱདཱིནཾ དསྶནཝསེན པཝཏྟོ, ཏེ ཨསྶཱདཱདཡོ དེསནཱཧཱརསྶ ཝིསཡབྷཱུཏཱ ཡཏྠ ཡཏྠ པཱཋེ སཝིསེསཾ ཝུཏྟཱ, ཏཏོ ཏཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཨུདཱཧརཎཝསེན ཨིདྷཱནེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཨསྶཱདོ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཀཱམནྟི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨསངྑཱཏཾ ཝཏྠུཀཱམཾ. ཀཱམཡམཱནསྶཱཏི ཨིཙྪནྟསྶ. ཏསྶ ཙེཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏསྶ ཀཱམཡམཱནསྶ སཏྟསྶ ཏཾ ཀཱམསངྑཱཏཾ ཝཏྠུ སམིཛ྄ཛྷཏི ཙེ, སཙེ སོ ཏཾ ལབྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷཱ པཱིཏིམནོ ¶ ཧོཏཱིཏི ཨེཀཾསེན ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧོཏི. ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. མཙྩོཏི སཏྟོ. ཡདིཙྪཏཱིཏི ཡཾ ཨིཙྪཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ ཨསྶཱདོཏི ཡཱཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡསམིཛ྄ཛྷནཱ ཨིཙྪིཏལཱབྷེ པཱིཏིམནཏཱ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨསྶཱདེཏབྦཏོ ཨསྶཱདོ.

ཏསྶ ཙེ ཀཱམཡཱནསྶཱཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཀཱམེ ཨིཙྪམཱནསྶ, ཀཱམེན ཝཱ ཡཱཡམཱནསྶ. ཚནྡཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏཏཎྷསྶ. ཛནྟུནོཏི སཏྟསྶ. ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏེ ཝཏྠུཀཱམཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡེན ཝིནསྶནྟི ཙེ. སལླཝིདྡྷོཝ རུཔྤཏཱིཏི ཨཐ ཨཡོམཡཱདིནཱ སལླེན ཝིདྡྷོ ཝིཡ པཱིལི༹ཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོཏི ཡཱཡཾ ཀཱམཱནཾ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཀཱམཡཱནསྶ སཏྟསྶ རུཔྤནཱ དོམནསྶུཔྤཏྟི, ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོ.

ཡོ ཀཱམེ པརིཝཛྫེཏཱིཏི ཡོ བྷིཀྑུ ཡཐཱཝུཏྟེ ཀཱམེ ཏཏྠ ཚནྡརཱགསྶ ཝིཀྑམྦྷནེན ཝཱ སམུཙྪིནྡནེན ཝཱ སབྦབྷཱགེན ཝཛྫེཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? སཔྤསྶེཝ པདཱ སིརོཏི, ཡཐཱ ཀོཙི པུརིསོ ཛཱིཝིཏུཀཱམོ ཀཎྷསཔྤཾ པཊིཔཐེ པསྶིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཱདེན ཏསྶ སིརཾ པརིཝཛྫེཏི, སོམཾ…པེ… སམཏིཝཏྟཏཱིཏི སོ བྷིཀྑུ སབྦཾ ལོཀཾ ཝིསརིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ ཨིམཾ ཏཎྷཾ སཏིམཱ ཧུཏྭཱ སམཏིཀྐམཏཱིཏི. ཨིདཾ ནིསྶརཎནྟི ཡདིདཾ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིབྦཱནཱརམྨཎེན ཨརིཡམགྒེན སམཏིཝཏྟནཾ, ཨིདཾ ནིསྶརཎཾ.

ཁེཏྟནྟི ཀེདཱརཱདིཁེཏྟཾ. ཝཏྠུནྟི གྷརཝཏྠུཨཱདིཝཏྠུཾ. ཧིརཉྙཾ ཝཱཏི ཀཧཱཔཎསངྑཱཏཾ སུཝཎྞསངྑཱཏཉྩ ཧིརཉྙཾ. ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤནཏྠོ, སོ སབྦཔདེསུ ཡོཛེཏབྦོ. གཝཱསྶནྟི གཱཝོ ཙ ཨསྶེ ཙཱཏི གཝཱསྶཾ. དཱསཔོརིསནྟི དཱསེ ཙ པོརིསེ ཙཱཏི དཱསཔོརིསཾ. ཐིཡོཏི ཨིཏྠིཡོ. བནྡྷཱུཏི ཉཱཏིབནྡྷཝོ. པུཐཱུ ཀཱམེཏི ཨཉྙེཔི ཝཱ མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཀེ བཧཱུ ཀཱམགུཎེ. ཡོ ནརོ ཨནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཡོ སཏྟོ ཨནུ ཨནུ ཨབྷིཀངྑཏི པཏྠེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ ཨསྶཱདོཏི ཡདིདཾ ཁེཏྟཱདཱིནཾ ཨནུགིཛ྄ཛྷནཾ, ཨཡཾ ཨསྶཱདེཏི ཝཏྠུཀཱམེ ཨེཏེནཱཏི ཨསྶཱདོ.

ཨབལཱ ¶ ¶ ནཾ བལཱིཡནྟཱིཏི ཁེཏྟཱདིབྷེདེ ཀཱམེ ཨནུགིཛ྄ཛྷནྟཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཀུསལེཧི པཧཱཏབྦཏྟཱ ཨབལསངྑཱཏཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི ཨབྷིབྷཝནྟི, སདྡྷཱབལཱདིཝིརཧེན ཝཱ ཨབལཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི, ཨབལཏྟཱ ཨབྷིབྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. མདྡནྟེནཾ པརིསྶཡཱཏི ཨེནཾ ཀཱམགིདྡྷཾ ཀཱམེ པརིཡེསནྟཾ རཀྑནྟཉྩ སཱིཧཱདཡོ ཙ པཱཀཊཔརིསྶཡཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡཱ མདྡནྟི. ཏཏོ ནཾ…པེ… དཀནྟི ཏཏོ ཏེཧི པཱཀཊཱཔཱཀཊཔརིསྶཡེཧི ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ སམུདྡེ བྷིནྣནཱཝཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨནྭེཏི ཨནུགཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོཏི ཡྭཱཡཾ ཏཎྷཱདུཙྩརིཏསཾཀིལེསཧེཏུཀོ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཱནུབནྡྷོ, ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོ.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཀཱམགིདྡྷསྶ ཝུཏྟནཡེན དུཀྑཱནུབནྡྷོ ཝིཛྫཏི, ཏསྨཱ. ཛནྟཱུཏི སཏྟོ. སདཱ སཏོཏི པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ ཛཱགརིཡཱནུཡོགེན སཏོ ཧུཏྭཱ. ཀཱམཱནི པརིཝཛྫཡེཏི ཝིཀྑམྦྷནཝསེན སམུཙྪེདཝསེན ཙ རཱུཔཱདཱིསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ སབྦཔྤཀཱརཾ ཀིལེསཀཱམཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཀཱམཱནི པརིཝཛྫཡེ པཛཧེཡྻ. ཏེ པཧཱཡ ཏརེ ཨོགྷནྟི ཨེཝཾ ཏེ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཔྤཧཱནཀརཨརིཡམགྒེནེཝ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷཾ ཏརེཡྻ, ཏརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ནཱཝཾ སིཏྭཱཝ པཱརགཱུཏི ཡཐཱ པུརིསོ ཨུདཀགྒཧཎེན གརུབྷཱརཾ ནཱཝཾ ཨུདཀཾ བཧི སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀཱཡ ནཱཝཱཡ ཨཔྤཀསིརེནེཝ པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ, པཱརཾ གཙྪེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཨཏྟབྷཱཝནཱཝཾ ཀིལེསཱུདཀགརུཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀེན ཨཏྟབྷཱཝེན པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ, པཱརཾ ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ གཙྪེཡྻ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱནེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ནིསྶརཎནྟི ཡཾ ཀཱམཔྤཧཱནམུཁེན ཙཏུརོགྷཾ ཏརིཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ནིབྦཱནཾ, ཨིདཾ སབྦསངྑཏནིསྶརཎཏོ ནིསྶརཎནྟི.

དྷམྨོཏི དཱནཱདིཔུཉྙདྷམྨོ. ཧཝེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. རཀྑཏི དྷམྨཙཱརིནྟི ཡོ ཏཾ དྷམྨཾ ཨཔྤམཏྟོ ཙརཏི, ཏཾ དྷམྨཙཱརིཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷེདེན དུཝིདྷཏོཔི ཨནཏྠཏོ རཀྑཏི པཱལེཏི. ཚཏྟཾ མཧནྟཾ ཡཐ ཝསྶཀཱལེཏི ཝསྶཀཱལེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཡཐཱ མཧནྟཾ ཚཏྟཾ ཀུསལེན པུརིསེན དྷཱརིཏཾ ཏཾ ཝསྶཏེམནཏོ རཀྑཏི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཏཾ ཚཏྟཾ ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ རཀྑནྟཾ ཚཱདེནྟཉྩ ཝསྶཱདིཏོ རཀྑཏི, ཨེཝཾ དྷམྨོཔི ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱནེན ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ དྷམྨཙརིཡཱཡ ཨཏྟཱནཾ རཀྑནྟཾཡེཝ ¶ རཀྑཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེསཱ…པེ… ཙཱརཱིཏི ཨེཏེན ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀརོཏི, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ. ཨིདཾ ཕལནྟི དིཊྛདྷམྨིཀེཧི སམྤརཱཡིཀེཧི ཙ ¶ ཨནཏྠེཧི ཡདིདཾ དྷམྨསྶ རཀྑཎཾ ཝུཏྟཾ རཀྑཱཝསཱནསྶ ཙ ཨབྦྷུདཡསྶ ནིཔྥཱདནཾ, ཨིདཾ ནིསྶརཎཾ ཨནཱམསིཏྭཱ དེསནཱཡ ནིབྦཏྟེཏབྦཏཱཡ ཕལནྟི.

སབྦེ དྷམྨཱཏི སབྦེ སངྑཏཱ དྷམྨཱ. ཨནཏྟཱཏི ནཏྠི ཨེཏེསཾ ཨཏྟཱ ཀཱརཀཝེདཀསབྷཱཝོ, སཡཾ ཝཱ ན ཨཏྟཱཏི ཨནཏྟཱཏི. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ. ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ པཉྙཱཡ པསྶཏི. ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེཏི ཨཐ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ པུབྦེ ཨེཝ ཨནིཙྩཏཱདུཀྑཏཱནཾ སུཔརིདིཊྛཏྟཱ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝིཔསྶནཱགོཙརབྷཱུཏེ པཉྩཀྑནྡྷདུཀྑེ ནིབྦིནྡཏི ནིབྦེདཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱཏི ཡཱ ཝུཏྟལཀྑཎཱ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱ སབྦཀིལེསཝིསུཛ྄ཛྷནཏོ ཝིསུདྡྷིསངྑཱཏསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨམཏདྷཱཏུཡཱ མགྒོ ཨུཔཱཡོ. ཨཡཾ ཨུཔཱཡོཏི ཡདིདཾ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱམུཁེན སབྦསྨིཾ ཝཊྚསྨིཾ ནིབྦིནྡནཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགམཧེཏུབྷཱཝཏོ ཨུཔཱཡོ.

‘‘ཙཀྑུམཱ…པེ… པརིཝཛྫཡེ’’ཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སརཱིརེ ཝཧནྟེ ཝིསམཱནི བྷཱུམིཔྤདེསཱནི ཙཎྜཏཱཡ ཝཱ ཝིསམེ ཧཏྠིཨཱདཡོ པརིཝཛྫེཏི, ཨེཝཾ ལོཀེ སཔྤཉྙོ པུརིསོ སཔྤཉྙཏཱཡ ཧིཏཱཧིཏཾ ཛཱནནྟོ པཱཔཱནི ལཱམཀཱནི དུཙྩརིཏཱནི པརིཝཛྫེཡྻཱཏི. ཨཡཾ ཨཱཎཏྟཱིཏི ཡཱ ཨཡཾ ‘‘པཱཔཱནི པརིཝཛྫེཏབྦཱནཱི’’ཏི དྷམྨརཱཛསྶ བྷགཝཏོ ཨཱཎཱ, ཨཡཾ ཨཱཎཏྟཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ སུཏྟེསུ ཨཱགཏཱ ཕལཱུཔཱཡཱཎཏྟིཡོ ཨུདཱཧརཎབྷཱཝེན དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱ ཨེཀཏོ ཨཱགཏཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སུཉྙཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ སུཉྙཏོ ལོཀཾ ཨཝེཀྑསྶུ, མོགྷརཱཛཱཏི ཨཱཎཏྟཱིཏི ‘‘མོགྷརཱཛ, སབྦམྤི སངྑཱརལོཀཾ ཨཝསཝཏྟིཏཱསལླཀྑཎཝསེན ཝཱ ཏུཙྪབྷཱཝསམནུཔསྶནཝསེན ཝཱ སུཉྙོཏི པསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ དྷམྨརཱཛསྶ ཝཙནཾ ཝིདྷཱནབྷཱཝཏོ ཨཱཎཏྟི. སབྦདཱ སཏིཀིརིཡཱཡ ཏཾསུཉྙཏཱདསྶནཾ སམྤཛྫཏཱིཏི ‘‘སདཱ སཏོཏི ཨུཔཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ ཨཱུཧཙྩཱཏི ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཾ ¶ སཀྐཱཡདསྶནཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ. ཨེཝཾ མཙྩུཏརོ སིཡཱཏི. ཨིདཾ ཕལནྟི ཡཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཝིདྷིནཱ མཙྩུཏརཎཾ མཙྩུནོ ཝིསཡཱཏིཀྐམནཾ ཏསྶ ཡཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཔཊིཔཛྫནཾ, ཨིདཾ དེསནཱཡ ཕལནྟི ཨཏྠོ. ཡཐཱ པན ཨསྶཱདཱདཡོ སུཏྟེ ཀཏྠཙི ¶ སརཱུཔཏོ ཀཏྠཙི ནིདྡྷཱརེཏབྦཏཱཡ ཀཏྠཙི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཀཏྠཙི ཨེཀཏོ དསྶིཏཱ, ན ཨེཝཾ ཕལཱདཡོ. ཕལཱདཡོ པན སབྦཏྠ སུཏྟེ གཱཐཱསུ ཝཱ ཨེཀཏོ དསྶེཏབྦཱཏི ཨིམསྶ ནཡསྶ དསྶནཏྠཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨུདཱཧརིཏྭཱཔི པུན ‘‘སུཉྙཏོ ལོཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨེཀཏོ ཨུདཱཧརཎཾ ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ.

༦. ཨེཝཾ ཨསྶཱདཱདཡོ ཨུདཱཧརཎཝསེན སརཱུཔཏོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ པུགྒལཝིབྷཱགེན དེསནཱཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨུགྒྷཊིཏཾ གྷཊིཏམཏྟཾ ཨུདྡིཊྛམཏྟཾ ཡསྶ ནིདྡེསཔཊིནིདྡེསཱ ན ཀཏཱ, ཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ. ཨུདྡེསམཏྟེན སཔྤབྷེདཾ སཝིཏྠཱརམཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཨུགྒྷཊིཏཾ ཝཱ ཨུཙྩལིཏཾ ཨུཊྛཔིཏནྟི ཨཏྠོ, ཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ. དྷམྨོ ཧི དེསིཡམཱནོ དེསཀཏོ དེསནཱབྷཱཛནཾ སངྐམནྟོ ཝིཡ ཧོཏི, ཏམེས ཨུཙྩལིཏམེཝ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཙལིཏམེཝ ཝཱ ཨུགྒྷཊིཏཾ. སསྶཏཱདིཨཱཀཱརསྶ ཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཨཱསཡསྶ བུདྡྷཱཝེཎིཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཏངྑཎཔཏིཏཱ ཨེཝ ཙལནཱཡ ཧོཏི, ཏཏོ པརམྤརཱནུཝཏྟིཡཱ, ཏཏྠཱཡཾ ཨུགྒྷཊིཏེ ཙལིཏམཏྟེཡེཝ ཨཱསཡེ དྷམྨཾ ཛཱནཱཏི ཨཝབུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ, ཏསྶ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ ནིསྶརཎཾ དེསཡཏི, ཏཏྟཀེནེཝ ཏསྶ ཨཏྠསིདྡྷིཏོ. ཝིཔཉྩིཏཾ ཝིཏྠཱརིཏཾ ནིདྡིཊྛཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ, ཝིཔཉྩིཏཾ ཝཱ མནྡཾ སཎིཀཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ, ཏསྶ ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ དེསཡཏི, ནཱཏིསངྑེཔཝིཏྠཱརཱཡ དེསནཱཡ ཏསྶ ཨཏྠསིདྡྷིཏོ. ནེཏབྦོ དྷམྨསྶ པཊིནིདྡིསེན ཨཏྠཾ པཱཔེཏབྦོཏི ནེཡྻོ, མུདིནྡྲིཡཏཱཡ ཝཱ པཊིལོམགྒཧཎཏོ ནེཏབྦོ ཨནུནེཏབྦོཏི ནེཡྻོ, ཏསྶ ནེཡྻསྶ ཨསྶཱདཾ ཨཱདཱིནཝཾ ནིསྶརཎཉྩ དེསཡཏི, ཨནཝསེསེཏྭཱཝ དེསནེན ཏསྶ ཨཏྠསིདྡྷིཏོ. ཏཏྠཱཡཾ པཱལི༹ –

‘‘ཀཏམོ ཙ པུགྒལོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ? ཡསྶ པུགྒལསྶ སཧ ཨུདཱཧཊཝེལཱཡ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ པུགྒལོ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ? ཡསྶ པུགྒལསྶ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠེ ཝིབྷཛིཡམཱནེ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ པུགྒལོ ནེཡྻོ? ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨུདྡེསཏོ པརིཔུཙྪཏོ ཡོནིསོམནསིཀརོཏོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦེན དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ནེཡྻོ’’ཏི (པུ. པ. ༡༤༨-༡༥༠).

པདཔརམོ པནེཏྠ ནེཏྟིཡཾ པཊིཝེདྷསྶ ཨབྷཱཛནནྟི ན གཧིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨསྶཱདོ, ཨཱདཱིནཝོ, ནིསྶརཎཾ, ཨསྶཱདོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཙ, ཨསྶཱདོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ, ཨཱདཱིནཝོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ, ཨསྶཱདོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཙ ནིསྶརཎཉྩཱཏི ཨེཏེ སཏྟ པཊྛཱནནཡཱ.

ཏེསུ ཏཏིཡཚཊྛསཏྟམཱ ཝེནེཡྻཏྟཡཝིནཡནེ སམཏྠཏཱཡ གཧིཏཱ, ཨིཏརེ ཙཏྟཱརོ ན གཧིཏཱ. ན ཧི ཀེཝལེན ཨསྶཱདེན ཨཱདཱིནཝེན ཏདུབྷཡེན ཝཱ ཀཐིཏེན ཝེནེཡྻཝིནཡནཾ སམྦྷཝཏི, ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཱཝཙནཏོ. པཉྩམོཔི ཨཱདཱིནཝཱཝཙནཏོ ནིསྶརཎསྶ ཨནུཔཱཡོ ཨེཝ. ན ཧི ཝིམུཏྟིརསཱ བྷགཝཏོ དེསནཱ ཝིམུཏྟིཾ ཏདུཔཱཡཉྩ ཨནཱམསནྟཱི པཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ ནཡཱ ཨནུདྡྷཊཱ. སཙེ པན པདཔརམསྶ པུགྒལསྶ ཝསེན པཝཏྟཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ ཏདུབྷཡབྷཱགེ ཋིཏཾ དེསནཾ སུཏྟེཀདེསཾ གཱཐཾ ཝཱ ཏཱདིསཾ ཨེཏེསཾ ནཡཱནཾ ཨུདཱཧརཎབྷཱཝེན ཨུདྡྷརཏི, ཨེཝཾ སཏི སཏྟནྣམྤི ནཡཱནཾ གཧཎཾ བྷཝེཡྻ. ཝེནེཡྻཝིནཡནཾ པན ཏེསཾ སནྟཱནེ ཨརིཡམགྒསྶ ཨུཔྤཱདནཾ. ཏཾ ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཨེཝ ནཡེཏི, ནཱཝསེསེཧཱིཏི ཨིཏརེ ཨིདྷ ན ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ པན པེཊཀེ (པེཊཀོ. ༢༣) –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཨསྶཱདོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཙ?

ཡཱནི ཀརོཏི པུརིསོ, ཏཱནི ཨཏྟནི པསྶཏི;

ཀལྱཱཎཀཱརཱི ཀལྱཱཎཾ, པཱཔཀཱརཱི ཙ པཱཔཀ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡཾ ཀལྱཱཎཀཱརཱི ཀལྱཱཎཾ པཙྩནུབྷོཏི, ཨཡཾ ཨསྶཱདོ. ཡཾ པཱཔཀཱརཱི པཱཔཾ པཙྩནུབྷོཏི, ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོ.

ཨཊྛིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ལོཀདྷམྨཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ལཱབྷོཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༨.༦). ཏཏྠ ¶ ལཱབྷོ ཡསོ སུཁཾ པསཾསཱ, ཨཡཾ ཨསྶཱདོ. ཨལཱབྷོ ཨཡསོ དུཀྑཾ ནིནྡཱ, ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཨསྶཱདོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ?

‘‘སུཁོ ཝིཔཱཀོ པུཉྙཱནཾ, ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙ ཨིཛ྄ཛྷཏི;

ཁིཔྤཉྩ པརམཾ སནྟིཾ, ནིབྦཱནམདྷིགཙྪཏཱི’’ཏི. (པེཊཀོ. ༢༣);

ཨཡཾ ཨསྶཱདོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ.

དྭཏྟིཾསིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཔུརིསསྶ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶ མཧཱཔུརིསསྶ དྭེཝ གཏིཡོ བྷཝནྟི ཨནཉྙཱ…པེ… ཝིཝཊཙྪདོཏི སབྦཾ ལཀྑཎསུཏྟཾ, (དཱི. ནི. ༣.༡༩༩) ཨཡཾ ཨསྶཱདོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཨཱདཱིནཝོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ?

‘‘བྷཱརཱ ཧཝེ པཉྩཀྑནྡྷཱ, བྷཱརཧཱརོ ཙ པུགྒལོ;

བྷཱརཱདཱནཾ དུཁཾ ལོཀེ, བྷཱརནིཀྑེཔནཾ སུཁཾ.

‘‘ནིཀྑིཔིཏྭཱ གརུཾ བྷཱརཾ, ཨཉྙཾ བྷཱརཾ ཨནཱདིཡ;

སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦུཡ྄ཧ, ནིཙྪཱཏོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༣.༢༢);

ཨཡཾ ཨཱདཱིནཝོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཨསྶཱདོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཙ ནིསྶརཎཉྩ?

‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;

ཏསྨཱ ཨཧཾ པབྦཛིཏོམྷི རཱཛ, ཨཔཎྞཀཾ སཱམཉྙམེཝ སེཡྻོཏི. (མ. ནི. ༢.༣༠༧; ཐེརགཱ. ༧༨༧-༧༨༨; པེཊཀོ. ༢༣);

ཨཡཾ ཨསྶཱདོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཙ ནིསྶརཎཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཏེཔི ནཡཱ ཨིདྷ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཕལཱདཱིསུཔི ཨཡཾ ནཡོ ལབྦྷཏི ཨེཝ. ཡསྨཱ པེཊཀེ (པེཊཀོ. ༢༢) ‘‘ཏཏྠ ¶ ཀཏམཾ ཕལཉྩ ཨུཔཱཡོ ཙ? སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི གཱཐཱ (སཾ. ནི. ༡.༢༣), ཨིདཾ ཕལཉྩ ཨུཔཱཡོ ཙ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམཾ ཕལཉྩ ཨཱཎཏྟི ཙ?

‘‘སཙེ བྷཱཡཐ དུཀྑསྶ, སཙེ ཝོ དུཀྑམཔྤིཡཾ;

མཱཀཏྠ པཱཔཀཾ ཀམྨཾ, ཨཱཝི ཝཱ ཡདི ཝཱ རཧོཏི. (ཨུདཱ. ༤༤);

ཨིདཾ ཕལཉྩ ཨཱཎཏྟི ཙ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཨུཔཱཡོ ཙ ཨཱཎཏྟི ཙ?

‘‘ཀུམྦྷཱུཔམཾ ཀཱཡམིམཾ ཝིདིཏྭཱ, ནགརཱུཔམཾ ཙིཏྟམིདཾ ཋཔེཏྭཱ;

ཡོདྷེཐ མཱརཾ པཉྙཱཝུདྷེན, ཛིཏཉྩ རཀྑེ ཨནིཝེསནོ སིཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༤༠);

ཨཡཾ ཨུཔཱཡོ ཙ ཨཱཎཏྟི ཙ. ཨེཝཾ ཕལཱདཱིནཾ དུཀཝསེནཔི ཨུདཱཧརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ ཡོ ནིསྶརཎདེསནཱཡ ཝིནེཏབྦོ, སོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱ དེསནཱཝིབྷཱགེན པུགྒལཝིབྷཱགསིདྡྷི ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ བྷགཝཱ ནིསྶརཎཾ དེསེཏཱིཏིཨཱདིནཱ པུགྒལཝིབྷཱགེན དེསནཱཝིབྷཱགོ སམྦྷཝཏཱིཏི སོ ཏཐཱ དསྶིཏོ.

ཨེཝཾ ཡེསཾ པུགྒལཱནཾ ཝསེན དེསནཱཝིབྷཱགོ དསྶིཏོ, ཏེ པུགྒལེ པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པཊིཔདཱབྷིཉྙཱཀཏོ ཝིབྷཱགོ པཊིཔདཱཀཏོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. ཏཱ པནེཏཱ ཙ སམཐཝིཔསྶནཱཔཊིཔཏྟིཝསེན དུཝིདྷཱ ཧོནྟི. ཀཐཾ? སམཐཔཀྑེ ཏཱཝ པཋམསམནྣཱཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ པཝཏྟཱ སམཐབྷཱཝནཱ ‘‘པཊིཔདཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཔཙཱརཏོ པན པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཔྤནཱ ཏཱཝ པཝཏྟཱ པཉྙཱ ‘‘ཨབྷིཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སཱ ¶ པནཱཡཾ པཊིཔདཱ ཨེཀཙྩསྶ དུཀྑཱ ཧོཏི ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨསམུདཱཙཱརགཧཎཏཱཡ ཀིཙྪཱ ཨསུཁསེཝནཱཏི ཨཏྠོ, ཨེཀཙྩསྶ ཏདབྷཱཝེན སུཁཱ. ཨབྷིཉྙཱཔི ཨེཀཙྩསྶ དནྡྷཱ ཧོཏི མནྡཱ ཨསཱིགྷཔྤཝཏྟི, ཨེཀཙྩསྶ ཁིཔྤཱ ཨམནྡཱ སཱིགྷཔྤཝཏྟི. ཏསྨཱ ཡོ ཨཱདིཏོ ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེནྟོ དུཀྑེན སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན ཀིལམནྟོ ཝིཀྑམྦྷེཏི, ཏསྶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི. ཡོ པན ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསོ ཨཔྤནཱཔརིཝཱསཾ ¶ ཝསནྟོ ཙིརེན ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྶ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡོ ཁིཔྤཾ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྶ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡོ ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེནྟོ སུཁེན ཨཀིལམནྟོ ཝིཀྑམྦྷེཏི, ཏསྶ སུཁཱ པཊིཔདཱ ནཱམ ཧོཏི.

ཝིཔསྶནཱཔཀྑེ པན ཡོ རཱུཔཱརཱུཔམུཁེན ཝིཔསྶནཾ ཨབྷིནིཝིསནྟོ ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ པརིགྒཎྷཱཏི ཨརཱུཔཾ པརིགྒཎྷཱཏི, རཱུཔཱརཱུཔཾ པན པརིགྒཎྷནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏསྶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ནཱམ ཧོཏི. པརིགྒཧིཏརཱུཔཱརཱུཔསྶ པན ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསེ མགྒཔཱཏུབྷཱཝདནྡྷཏཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡོཔི རཱུཔཱརཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ ཝཝཏྠཔེཏི, ཝཝཏྠཔིཏེ ཙ ནཱམརཱུཔེ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ སཀྐོཏི. ཏསྶཱཔི དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི.

ཨཔརོ ནཱམརཱུཔམྤི ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྩཡེ པརིགྒཎྷནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པརིགྒཎྷཱཏི, པཙྩཡེ ཙ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨེཝམྤི དུཀྑཱ ¶ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི.

ཨཔརོ པཙྩཡེཔི པརིགྒཧེཏྭཱ ལཀྑཎཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, པཊིཝིདྡྷལཀྑཎོ ཙ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨེཝམྤི དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི.

ཨཔརོ ལཀྑཎཱནིཔི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ ཏིཀྑེ སཱུརེ སུཔྤསནྣེ ཝཧནྟེ ཨུཔྤནྣཾ ཝིཔསྶནཱནིཀནྟིཾ པརིཡཱདིཡམཱནོ དུཀྑེན ཀསིརེན ཀིལམནྟོ པརིཡཱདིཡཏི, ནིཀནྟིཉྩ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ ཝསནྟོ ཙིརེན མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨེཝམྤི དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨིམིནཱཝུཔཱཡེན ཨིཏརཱཔི ཏིསྶོ པཊིཔདཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིཔསྶནཱཔཀྑིཀཱ ཨེཝ པནེཏྠ ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ དཊྛབྦཱ.

ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཙཏྟཱརོ པཊིཔནྣཀཔུགྒལཱ. ཏཾ པན པཊིཔདཱཝིབྷཱགཾ སདྡྷིཾ ཧེཏུཔཱཡཕལེཧི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཎྷཱཙརིཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཙརིཏནྟི ཙརིཡཱ, ཝུཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱཡ ནིབྦཏྟིཏཾ ཙརིཏཾ ཨེཏསྶཱཏི ཏཎྷཱཙརིཏོ, ཏཎྷཱཡ ཝཱ པཝཏྟིཏོ ཙརིཏོ ཏཎྷཱཙརིཏོ, ¶ ལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཨཏྠོ. དིཊྛིཙརིཏོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མནྡོཏི མནྡིཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཝིཛྫཱ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ མནྡོ, མོཧཱདྷིཀོཏི ཨཏྠོ.

སཏིནྡྲིཡེནཱཏི སཏིཡཱ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཀུརུམཱནཱཡ. སཏིནྡྲིཡམེཝ ཧིསྶ ཝིསདཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཏཎྷཱཙརིཏཏཱཡ པུབྦབྷཱགེ ཀོསཛྫཱབྷིབྷཝེན ན ཝཱིརིཡཾ བལཝཾ ཧོཏི, མོཧཱདྷིཀཏཱཡ ན པཉྙཱ བལཝཏཱི. ཏདུབྷཡེནཱཔི ན སམཱདྷི བལཝཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘སཏིནྡྲིཡམེཝ ཧིསྶ ཝིསདཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སཏིཔཊྛཱནེཧི ནིསྶཡེཧཱི’’ཏི. ཏཎྷཱཙརིཏཏཱཡ ཙསྶ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཾ ན སུཀརནྟི དུཀྑཱ པཊིཔདཱ, ཨཝིསདཉཱཎཏཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཾ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ནིཡྻཱཏཱིཏི ཨརིཡམགྒེན ཝཊྚདུཀྑཏོ ནིགྒཙྪཏི.

ཨུདཏྠོཏི ཨུདཨཏྠོ, ཨུལཱ༹རཔཉྙོཏི ཨཏྠོ. པཉྙཱསཧཱཡཔཊིལཱབྷེན ཙསྶ སམཱདྷི ཏིཀྑོ ཧོཏི སམྤཡུཏྟེསུ ཨཱདྷིཔཙྩཾ པཝཏྟེཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སམཱདྷིནྡྲིཡེནཱ’’ཏི. ཝིསདཉཱཎཏྟཱ ‘‘ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སམཱདྷིཔདྷཱནཏྟཱ ཛྷཱནཱནཾ ཛྷཱནེཧི ནིསྶཡེཧཱིཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ. དིཊྛིཙརིཏོ ཨནིཡྻཱནིཀམགྒམྤི ནིཡྻཱནིཀནྟི མཉྙམཱནོ ཏཏྠ ཨུསྶཱཧབཧུལཏྟཱ ཝཱིརིཡཱདྷིཀོ ཧོཏི. ཝཱིརིཡཱདྷིཀཏཱཡེཝ ཙསྶ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཾ སུཀརནྟི སུཁཱ པཊིཔདཱ, ཨཝིསདཉཱཎཏཱཡ པན དནྡྷཱབྷིཉྙཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘དིཊྛིཙརིཏོ མནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སཙྩེཧཱིཏི ཨརིཡསཙྩེཧི. ཨརིཡསཙྩཱནི ཧི ལོཀིཡཱནི པུབྦབྷཱགཉཱཎསྶ སམྨསནཊྛཱནཏཱཡ ལོཀུཏྟརཱནི ཨདྷིམུཙྩནཏཱཡ མགྒཉཱཎསྶ ཨབྷིསམཡཊྛཱནཏཱཡ ཙ ནིསྶཡཱནི ཧོནྟཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེཏྠ ཙ དིཊྛིཙརིཏོ ཨུདཏྠོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ. ཏཎྷཱཙརིཏོ མནྡོ ¶ ནེཡྻོ. ཨིཏརེ དྭེཔི ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུཏི ཨེཝཾ ཡེན ཝེནེཡྻཏྟཡེན པུབྦེ དེསནཱཝིབྷཱགོ དསྶིཏོ, ཏདེཝ ཝེནེཡྻཏྟཡཾ ཨིམིནཱ པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན དསྶིཏནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཱནི ཏཾ ཝེནེཡྻུཔུགྒལཝིབྷཱགཾ ཨཏྠནཡཡོཛནཱཡ ཝིསཡཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུབྷོ ཏཎྷཱཙརིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཎྷཱཡ སམཱདྷིཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཏཎྷཱཙརིཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷམཱནོ སམཱདྷིམུཁེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཱཧ ¶ – ‘‘སམཐཔུབྦངྒམཱཡཱ’’ཏི. ‘‘སམཐཝིཔསྶནཾ ཡུགནདྡྷཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༧༠; པཊི. མ. ༢.༡, ༣) ཝཙནཏོ པན སམྨཱདིཊྛིསཧིཏེནེཝ སམྨཱསམཱདྷིནཱ ནིཡྻཱནཾ, ན སམྨཱསམཱདྷིནཱ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ – ‘‘སམཐཔུབྦངྒམཱཡ ཝིཔསྶནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷཱི’’ཏི སངྒཧེསུ ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཨནཱགཱམིཕལསམཱདྷཱིཏི ཝཀྑཏི. སོ ཧི སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི. ཏཏྠ རཉྫནཊྛེན རཱགོ. སོ ཝིརཛྫཏི ཨེཏཱཡཱཏི རཱགཝིརཱགཱ, ཏཱཡ རཱགཝིརཱགཱཡ, རཱགཔྤཧཱཡིཀཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱཏི ཙེཏོཏི ཙིཏྟཾ, ཏདཔདེསེན ཙེཏྠ སམཱདྷི ཝུཙྩཏི ‘‘ཡཐཱ ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༣). པཊིཔྤསྶདྡྷིཝསེན པཊིཔཀྑཏོ ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཝིམུཏྟི, ཏེན ཝཱ ཝིམུཏྟོ, ཏཏོ ཝིམུཙྩནནྟི ཝཱ ཝིམུཏྟི, སམཱདྷིཡེཝ. ཡཐཱ ཧི ལོཀིཡཀཐཱཡཾ སཉྙཱ ཙིཏྟཉྩ དེསནཱསཱིསཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༣༢, ༣༤༡, ༣༥༧; ཨ. ནི. ༧.༤༤; ༩.༢༤) ‘‘ཀིཾ ཙིཏྟོ ཏྭཾ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༣༥) ཙ, ཨེཝཾ ལོཀུཏྟརཀཐཱཡཾ པཉྙཱ སམཱདྷི ཙ. ཡཐཱཧ – ‘‘པཉྩཉཱཎིཀོ སམྨཱསམཱདྷཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༠༤) ཙ ‘‘སམཐཝིཔསྶནཾ ཡུགནདྡྷཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི ཙ. ཏེསུ ཨིདྷ རཱགསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཏོ སམཐཔུབྦངྒམཏཱཝཙནཏོ ཙ ཙེཏོགྒཧཎེན སམཱདྷི ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཝིམུཏྟིཝཙནེན. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སམཱདྷིཡེཝཱ’’ཏི. ཙེཏོ ཙ ཏཾ ཝིམུཏྟི ཙཱཏི ཙེཏོཝིམུཏྟི. ཨཐ ཝཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶེཝ ཙེཏསོ པཊིཔཀྑཏོ ཝིམུཏྟི ཝིམོཀྑོཏི ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཙེཏསི ཝཱ ཕལཝིཉྙཱཎེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཝ ཝིམུཏྟཱིཏི ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཙེཏསོ ཝཱ ཕལཝིཉྙཱཎསྶ པཊིཔཀྑཏོ ཝིམུཏྟི ཝིམོཀྑོ ཨེཏསྨིནྟི ཙེཏོཝིམུཏྟི, སམཱདྷིཡེཝ. པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨཡཾ ནཡོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཡོཛེཏབྦོ.

དིཊྛིཡཱ སཝིསཡེ པཉྙཱསདིསཱི པཝཏྟཱིཏི དིཊྛིཙརིཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷམཱནོ པཉྙཱམུཁེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨུབྷོ དིཊྛིཙརིཏཱ ཝིཔསྶནཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཱ ¶ . སམཐགྒཧཎེན ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཏཎྷཾ ཝིཔསྶནཱགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཉྩ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ པཋམནཡསྶ བྷཱུམིཾ སཀྐཱ སུཁེན དསྶེཏུནྟི ཨཱཧ – ‘‘ཡེ སམཐ…པེ… ཧཱཏབྦཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སམཐཔུབྦངྒམཱ པཊིཔདཱཏི པུརིམཱ དྭེ པཊིཔདཱ, ཨིཏརཱ ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཱཏི དཊྛབྦཱ. ཧཱཏབྦཱཏི གམེཏབྦཱ, ནེཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིཙྩདུཀྑཨནཏྟསཉྙཱབྷཱཝཏོ དུཀྑསཉྙཱཔརིཝཱརཏྟཱ ཙ ཨསུབྷསཉྙཱཡ ཨིམཱ ཙཏསྶོ སཉྙཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ཏཔྤཊིཔཀྑེན ཙ ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱཏི སཀལསྶ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏནཡསྶ བྷཱུམིཾ སུཁེན སཀྐཱ དསྶེཏུནྟི ཨཱཧ – ‘‘ཡེ ཝིཔསྶནཱ…པེ… ཧཱཏབྦཱ’’ཏི.

༧. ཨེཝཾ པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཝེནེཡྻཔུགྒལཝིབྷཱགཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཉཱཎཝིབྷཱགེན དསྶེནྟོ ཡསྨཱ བྷགཝཏོ དེསནཱ ཡཱཝདེཝ ཝེནེཡྻཝིནཡནཏྠཱ, ཝིནཡནཉྩ ནེསཾ སུཏམཡཱདཱིནཾ ཏིསྶནྣཾ པཉྙཱནཾ ཨནུཀྐམེན ནིབྦཏྟནཾ, ཡཐཱ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ པཝཏྟིབྷཱཝཝིབྷཱཝནཉྩ ཧཱརནཡབྱཱཔཱརོ, ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཧཱརསྶ སམུཊྛིཏཔྤཀཱརཾ ཏཱཝ པུཙྪིཏྭཱ ཡེན པུགྒལཝིབྷཱགདསྶནེན དེསནཱབྷཱཛནཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཏཏྠ དེསནཱཡཾ དེསནཱཧཱརཾ ནིཡོཛེཏུཀཱམོ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སྭཱཡཾ ཧཱརོ ཀཏྠ སམྦྷཝཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཡསྶཱཏི ཡོ སོ ཨཊྛཧི ཨཀྑཎེཧི ཝིམུཏྟོ སོཏཱཝདྷཱནཔརིཡོསཱནཱཧི ཙ སམྤཏྟཱིཏི སམནྣཱགཏོ ཡསྶ. སཏྠཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསནཏོ སཏྠཱ. དྷམྨནྟི ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ, ཏཾ དྷམྨཾ. དེསཡཏཱིཏི སངྑེཔཝིཏྠཱརནཡེཧི བྷཱསཏི ཀཐེཏི. ཨཉྙཏརོཏི བྷགཝཏོ སཱཝཀེསུ ཨཉྙཏརོ. གརུཊྛཱནཱིཡོཏི སཱིལསུཏཱདིགུཎཝིསེསཡོགེན གརུཀརཎཱིཡོ. སབྲཧྨཙཱརཱིཏི བྲཧྨཾ ཝུཙྩཏི སེཊྛཊྛེན སཀལཾ སཏྠུསཱསནཾ. སམཾ སཧ ཝཱ བྲཧྨཾ ཙརཏི པཊིཔཛྫཏཱིཏི སབྲཧྨཙཱརཱི. སདྡྷཾ པཊིལབྷཏཱིཏི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ ཡོ ཨེཝརཱུཔསྶ དྷམྨསྶ དེསེཏཱ’’ཏི ཏཐཱགཏེ, ‘‘སྭཱཀྑཱཏོ ཝཏཱཡཾ དྷམྨོ ཡོ ཨེཝཾ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞོ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ དྷམྨེ ཙ སདྡྷཾ ལབྷཏི ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཡཐཱསུཏེ ཡཐཱཔརིཡཏྟེ དྷམྨེ. ཝཱིམཾསཱཏི པཱལི༹ཡཱ པཱལི༹ཨཏྠསྶ ཙ ཝཱིམཾསནཔཉྙཱ ¶ . སེསཾ ཏསྶཱ ཨེཝ ཝེཝཙནཾ. སཱ ཧི ཡཐཱཝུཏྟཝཱིམཾསནེ སངྐོཙཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨུསྶཧནཝསེན ཨུསྶཱཧནཱ, ཏུལནཝསེན ཏུལནཱ, ཨུཔཔརིཀྑཎཝསེན ཨུཔཔརིཀྑཱཏི ཙ ཝུཏྟཱ. ཨཐ ཝཱ ¶ ཝཱིམཾསཏཱིཏི ཝཱིམཾསཱ, སཱ པདཔདཏྠཝིཙཱརཎཱ པཉྙཱ. ཨུསྶཱཧནཱཏི ཝཱིརིཡེན ཨུཔཏྠམྦྷིཏཱ དྷམྨསྶ དྷཱརཎཔརིཙཡསཱདྷིཀཱ པཉྙཱ. ཏུལནཱཏི པདེན པདནྟརཾ, དེསནཱཡ ཝཱ དེསནནྟརཾ ཏུལཡིཏྭཱ སཾསནྡིཏྭཱ གཧཎཔཉྙཱ. ཨུཔཔརིཀྑཱཏི མཧཱཔདེསེ ཨོཏཱརེཏྭཱ པཱལི༹ཡཱ པཱལི༹ཨཏྠསྶ ཙ ཨུཔཔརིཀྑཎཔཉྙཱ. ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཉྩ ཨཱཀངྑནྟེཧི སུཡྻཏཱིཏི སུཏཾ, ཀཱལཝཙནིཙྪཱཡ ཨབྷཱཝཏོ, ཡཐཱ དུདྡྷནྟི. ཀིཾ པན ཏནྟི? ཨདྷིཀཱརཏོ སཱམཏྠིཡཏོ ཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨོཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨཐ ཝཱ སཝནཾ སུཏཾ, སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ ཨུཔདྷཱརཎནྟི ཨཏྠོ. སུཏེན ཧེཏུནཱ ནིབྦཏྟཱ སུཏམཡཱི. པཀཱརེན ཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. ཡཱ ཝཱིམཾསཱ, ཨཡཾ སུཏམཡཱི པཉྙཱཏི པཙྩེཀམྤི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཐཱཏི ཡཐཱ སུཏམཡཱི པཉྙཱ ཝཱིམཾསཱདིཔརིཡཱཡཝཏཱི ཝཱིམཾསཱདིཝིབྷཱགཝཏཱི ཙ, ཏཐཱ ཙིནྟཱམཡཱི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཝཱ སུཏམཡཱི ཨོརམཏྟིཀཱ ཨནཝཊྛིཏཱ ཙ, ཨེཝཾ ཙིནྟཱམཡཱི ཙཱཏི དསྶེཏི.

སུཏེན ནིསྶཡེནཱཏི སུཏེན པརིཡཏྟིདྷམྨེན པརིཡཏྟིདྷམྨསྶཝནེན ཝཱ ཨུཔནིསྶཡེན ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ, ཡཐཱཝུཏྟཾ སུཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཝཱིམཾསཱཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨིདཾ སཱིལཾ, ཨཡཾ སམཱདྷི, ཨིམེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ, ཨིམེ པཉྩཀྑནྡྷཱ’’ཏི ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཝཱིམཾསནབྷཱུཏཱ པཉྙཱ ཝཱིམཾསཱ. ཏེསཾཡེཝ དྷམྨཱནཾ ཝཙནཏྠཾ མུཉྩིཏྭཱ སབྷཱཝསརསལཀྑཎསྶ ཏུལཡིཏྭཱ ཝིཡ གཧཎཔཉྙཱ ཏུལནཱ. ཏེསཾཡེཝ དྷམྨཱནཾ སལཀྑཎཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ ཨནིཙྩཏཱདིརུཔྤནསཔྤཙྩཡཱདིཨཱཀཱརེ ཙ ཏཀྐེཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཙ ཨུཔཔརིཀྑཎཔཉྙཱ ཨུཔཔརིཀྑཱ, ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏེ དྷམྨེ སཝིགྒཧེ ཝིཡ ཨུཔཊྛཧནྟེ ཨེཝམེཏེཧི ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམེ ཀཏྭཱ ཙིཏྟེན ཨནུ ཨནུ པེཀྑཎཱ མནསཱནུཔེཀྑཎཱ. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ སུཏམཡཱི པཉྙཱ ཡཐཱསུཏསྶ དྷམྨསྶ དྷཱརཎཔརིཙཡཝསེན པཝཏྟནཏོ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ‘‘ཨུསྶཱཧནཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ན ཨེཝཾ ཙིནྟཱམཡཱིཏི ཨིདྷ ‘‘ཨུསྶཱཧནཱ’’ཏི པདཾ ན ཝུཏྟཾ. ཙིནྟནཾ ཙིནྟཱ, ནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིམཱཧི དྭཱིཧི པཉྙཱཧཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟཱཧི དྭཱིཧི པཉྙཱཧི ཀཱརཎབྷཱུཏཱཧི. སུཏཙིནྟཱམཡཉཱཎེསུ ཧི པཏིཊྛིཏོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷཏཱིཏི. ‘‘ཨིམཱསུ དྭཱིསུ པཉྙཱསཱུ’’ཏིཔི པཋནྟི. ‘‘ཏེཧི ཛཱཏཱསུ ཨུཔྤནྣཱསཱུ’’ཏི ཝཱ ཝཙནསེསོ ¶ ཡོཛེཏབྦོ. མནསིཀཱརསམྤཡུཏྟསྶཱཏི རཱུཔཱརཱུཔཔརིགྒཧཱདིམནསིཀཱརེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟསྶ. ཡཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེན མནསིཀཱརཔྤཡོགེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷིམགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཔཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིནཾ ¶ སམྤ ཨཱདནེན ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐནྟསྶ ཡཾ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིསངྑཱཏཾ ཨརིཡམགྒཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡཾ བྷཱཝནཱམཡཱི པཉྙཱཏི སམྦནྡྷོ. ཏཾ པན དསྶནཾ བྷཱཝནཱཏི དུཝིདྷནྟི ཨཱཧ – ‘‘དསྶནབྷཱུམིཡཾ ཝཱ བྷཱཝནཱབྷཱུམིཡཾ ཝཱ’’ཏི. ཡདི དསྶནནྟི ཝུཙྩཏི, ཀཐཾ ཏཏྠ པཉྙཱ བྷཱཝནཱམཡཱིཏི? བྷཱཝནཱམཡམེཝ ཧི ཏཾ ཉཱཎཾ, པཋམཾ ནིབྦཱནདསྶནཏོ པན ‘‘དསྶན’’ནྟི ཝུཏྟནྟི སཕལོ པཋམམགྒོ དསྶནབྷཱུམི. སེསཱ སེཀྑཱསེཀྑདྷམྨཱ བྷཱཝནཱབྷཱུམི.

༨. ཨིདཱནི ཨིམཱ ཏིསྶོ པཉྙཱ པརིཡཱཡནྟརེན དསྶེཏུཾ ‘‘པརཏོགྷོསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པརཏོཏི ན ཨཏྟཏོ, ཨཉྙཏོ སཏྠུཏོ སཱཝཀཏོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. གྷོསཱཏི ཏེསཾ དེསནཱགྷོསཏོ, དེསནཱཔཙྩཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ པརཏོ གྷོསོ ཨེཏིསྶཱཏི པརཏོགྷོསཱ, ཡཱ པཉྙཱ, སཱ སུཏམཡཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ. པཙྩཏྟསམུཊྛིཏཱཏི པཙྩཏྟཾ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྟནི སམྦྷཱུཏཱ. ཡོནིསོམནསིཀཱརཱཏི ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཔརིགྒཎྷནཱདིནཱ ཡཐཱཝུཏྟེན ཨུཔཱཡེན པཝཏྟམནསིཀཱརཱ. པརཏོ ཙ གྷོསེནཱཏི པརཏོགྷོསེན ཧེཏུབྷཱུཏེན. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཨིམཱ པཉྙཱ ཨུདྡྷཊཱ, ཏམེཝ ཝེནེཡྻཔུགྒལཝིབྷཱགཾ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨིམཱ དྭེཏི གཎནཝསེན ཝཏྭཱ པུན ཏཱ སུཏམཡཱི ཙིནྟཱམཡཱི ཙཱཏི སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ཨཡཾ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཏི ཨཡཾ སུཏམཡཙིནྟཱམཡཉཱཎེཧི ཨཱསཡཔཡོགཔབོདྷསྶ ནིཔྥཱདིཏཏྟཱ ཨུདྡེསམཏྟེནེཝ ཛཱནནཏོ ‘‘ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུཏི ཙིནྟཱམཡཉཱཎེན ཨཱསཡསྶ ཨཔརིཀྑཏཏྟཱ ཨུདྡེསནིདྡེསེཧི ཛཱནནཏོ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ. ཨཡཾ ནེཡྻོཏི སུཏམཡཉཱཎསྶཱཔི ཨབྷཱཝཏོ ནིརཝསེསཾ ཝིཏྠཱརདེསནཱཡ ནེཏབྦཏོ ནེཡྻོ.

༩. ཨེཝཾ དེསནཱཔཊིཔདཱཉཱཎཝིབྷཱགེཧི དེསནཱབྷཱཛནཾ ཝེནེཡྻཏྟཡཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ པཝཏྟིཏཱཡ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱཡ དེསནཱཧཱརཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡོཛེཏུཾ ‘‘སཱཡཾ དྷམྨདེསནཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ.

ཏཏྠ ¶ སཱཡནྟི སཱ ཨཡཾ. ཡཱ པུབྦེ ‘‘དྷམྨཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ནེཏྟི. ༥) པཊིནིདྡེསཝཱརསྶ ཨཱདིཏོ དེསནཱཧཱརསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན ནིཀྑིཏྟཱ པཱལི༹, ཏམེཝེཏྠ དེསནཱཧཱརཾ ནིཡོཛེཏུཾ ‘‘སཱཡཾ དྷམྨདེསནཱ’’ཏི པཙྩཱམསཏི. ཀིཾ དེསཡཏཱིཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཝསེན ¶ དེསནཱཡ པིཎྜཏྠཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ གཎནཱཡ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ སཱམཉྙཏོ དསྶེཏི ‘‘ཙཏྟཱརི སཙྩཱནཱི’’ཏི. སཙྩཝིནིམུཏྟཱ ཧི བྷགཝཏོ དེསནཱ ནཏྠཱིཏི. ཏསྶཱ ཙ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པིཎྜཏྠོ. པཝཏྟིཔཝཏྟཀནིཝཏྟིཏདུཔཱཡཝིམུཏྟསྶ ནེཡྻསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཙཏྟཱརི ཨཝིཔརཱིཏབྷཱཝེན སཙྩཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཏཱནི ‘‘དུཀྑཾ སམུདཡཾ ནིརོདྷཾ མགྒ’’ནྟི སརཱུཔཏོ དསྶེཏི.

ཏཏྠ ཨནེཀུཔདྡཝཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝེན ཀུཙྪིཏཏྟཱ བཱལཛནཔརིཀཔྤིཏདྷུཝསུབྷསུཁཏྟབྷཱཝཝིརཧེན ཏུཙྪཏྟཱ ཙ དུཀྑཾ. ཨཝསེསཔཙྩཡསམཝཱཡེ དུཀྑསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཏྟཱ སམུདཡོ. སབྦགཏིསུཉྙཏྟཱ ནཏྠི ཨེཏྠ སཾསཱརཙཱརཀསངྑཱཏོ དུཀྑརོདྷོ, ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཨདྷིགཏེ སཾསཱརཙཱརཀསངྑཱཏསྶ དུཀྑརོདྷསྶ ཨབྷཱཝོཏིཔི ནིརོདྷོ, ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཔཙྩཡཏྟཱ ཝཱ. མཱརེནྟོ གཙྪཏི, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི མགྒིཡཏཱིཏི ཝཱ མགྒོ. ཏཏྠ སམུདཡེན ཨསྶཱདོ, དུཀྑེན ཨཱདཱིནཝོ, མགྒནིརོདྷེཧི ནིསྶརཎཾ. ཨེཝཾ ཡསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སརཱུཔཏོ ཨཱགཏཱནི, ཏཏྠ ཡཐཱརུཏཝསེན. ཡཏྠ པན སུཏྟེ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སརཱུཔཏོ ན ཨཱགཏཱནི, ཏཏྠ ཨཏྠཏོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ ཝསེན ཨསྶཱདཱདཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཡཏྠ ཙ ཨསྶཱདཱདཡོ སརཱུཔཏོ ཨཱགཏཱ, ཏཏྠ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཡཏྠ པན ན ཨཱགཏཱ, ཏཏྠ ཨཏྠཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ ཝསེན ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ནིདྡྷཱརེཏབྦཱནི. ཨིདྷ པན ཨསྶཱདཱདཡོ ཨུདཱཧརཎཝསེན སརཱུཔཏོ དསྶིཏཱཏི ཏེཧི སཙྩཱནི ནིདྡྷཱརེཏུཾ ‘‘ཨཱདཱིནཝོ ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ‘‘སཾཁིཏྟེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༨༧; མ. ནི. ༡.༡༢༠; ༣.༣༧༣; ཝིབྷ. ༢༠༢) ཝཙནཏོ ཏཎྷཱཝཛྫཱ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ དུཀྑསཙྩཾ, ཏེ ཙ ཨནིཙྩཱདིསབྷཱཝཏྟཱ ཨཱདཱིནཝོ, ཕལཉྩ དེསནཱཡ སཱདྷེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཡཾ ལོཀིཡཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཕལཉྩ དུཀྑ’’ནྟི. ཨསྶཱདོཏི ཏཎྷཱཝིཔལླཱསཱནམྤི ཨིཙྪིཏཏྟཱ ཏེ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨསྶཱདོ སམུདཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཨརིཡམགྒོ དེསནཱ ཙ ¶ དེསནཱཕལཱདྷིགམསྶ ཨུཔཱཡོཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨུཔཱཡོ ཨཱཎཏྟི ཙ མགྒོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནིསྶརཎཔདེ ཙཱཔི ཨརིཡམགྒོ ནིདྡྷཱརེཏབྦོ, ན ཙཱཡཾ སཙྩཝིབྷཱགོ ཨཱཀུལོཏི དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ཧི སཙྩཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༢༠༨) ‘‘ཏཎྷཱ ཨཝསིཊྛཱ ཀིལེསཱ ཨཝསིཊྛཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སཱསཝཱནི ཀུསལམཱུལཱནི སཱསཝཱ ཙ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམུདཡསཙྩབྷཱཝེན ཝིབྷཏྟཱ’’ཏི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ནཡེ ཏཾཏཾཨཝསིཊྛཱ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ དུཀྑསཙྩབྷཱཝེན ཝིབྷཏྟཱ, ཨེཝམིདྷཱཔི དཊྛབྦནྟི. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནཱིཏི ནིགམནཾ ¶ . ཨིདཾ དྷམྨཙཀྐནྟི ཡཱཡཾ བྷགཝཏོ ཙཏུསཙྩཝསེན སཱམུཀྐཾསིཀཱ དྷམྨདེསནཱ, ཨིདཾ དྷམྨཙཀྐཾ.

ཨིདཱནི ཏསྶཱ དྷམྨདེསནཱཡ དྷམྨཙཀྐབྷཱཝཾ སཙྩཝིབྷངྒསུཏྟཝསེན (མ. ནི. ༣.༣༧༡ ཨཱདཡོ) དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱཧ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨིདཾ ཛཱཏིཨཱདིཝིབྷཱགཾ སངྑེཔཏོ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷསངྒཧཾ ཏཎྷཱཝཛྫཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཛཱཏཾ དུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝེན དུཀྑདུཀྑཱདིབྷཱཝེན ཙ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩནྟི ཨཏྠོ. མེཏི བྷགཝཱ ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. བཱརཱཎསིཡནྟི བཱརཱཎསཱིནཱམཀསྶ ནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ. པཙྩེཀབུདྡྷཨིསཱིནཾ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརཎཊྛཱནཏཱཡ ཨིསིཔཏནཾ. མིགཱནཾ ཏཏྠ ཨབྷཡསྶ དིནྣཏྟཱ མིགདཱཡནྟི ཙ ལདྡྷནཱམེ ཨསྶམེ. ཨུཏྟརཏི ཨཏིཀྐམཏི, ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཝཱ ཨུཏྟརཾ, ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨུཏྟརནྟི ཨནུཏྟརཾ. ཨནཏིསཡཾ ཨཔྤཊིབྷཱགཾ ཝཱ. ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ ཨནེཀཱསུ དེཝམནུསྶཔརིསཱསུ ཨནེཀསཏཀྑཏྟུཾ ཏེསཾ ཨརིཡསཙྩཔྤཊིཝེདྷསམྤཱདནཝསེན པཝཏྟིཏཱ, ཏཐཱཔི སབྦཔཋམཾ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཔྤམུཁཱཡ ཨཊྛཱརསཔརིམཱཎཱཡ བྲཧྨཀོཊིཡཱ ཙཏུསཙྩཔྤཊིཝེདྷཝིབྷཱཝནཱིཡཱ དྷམྨདེསནཱ, ཏསྶཱ སཱཏིསཡཱ དྷམྨཙཀྐསམཉྙཱཏི ‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སཏིཔཊྛཱནཱདིདྷམྨོ ཨེཝ པཝཏྟནཊྛེན ཙཀྐནྟི དྷམྨཙཀྐཾ, ཙཀྐནྟི ཝཱ ཨཱཎཱ. དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཉྩ ཏཾ ཙཀྐཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ. དྷམྨེན ཉཱཡེན ཙཀྐནྟིཔི དྷམྨཙཀྐཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘དྷམྨཉྩ པཝཏྟེཏི ཙཀྐཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, ཙཀྐཉྩ པཝཏྟེཏི དྷམྨཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨེན པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐ’’ནྟིཨཱདི (པཊི. མ. ༢.༤༡-༤༢). ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི དྷམྨིསྶརསྶ བྷགཝཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝཏོ དྷམྨཙཀྐསྶ ཙ ཨནུཏྟརབྷཱཝཏོ ཨཔྤཊིསེདྷནཱིཡཾ. ཀེན པན ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི ཨཱཧ ‘‘སམཎེན ཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སམཎེནཱཏི པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏེན. བྲཱཧྨཎེནཱཏི ¶ ཛཱཏིབྲཱཧྨཎེན. པརམཏྠསམཎབྲཱཧྨཎཱནཉྷི པཊིལོམནཙིཏྟཾཡེཝ ནཏྠི. དེཝེནཱཏི ཀཱམཱཝཙརདེཝེན. ཀེནཙཱིཏི ཡེན ཀེནཙི ཨཝསིཊྛཔཱརིསཛྫེན. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཊྛནྣམྤི པརིསཱནཾ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ དཊྛབྦཾ. ལོཀསྨིནྟི སཏྟལོཀེ.

ཏཏྠཱཏི ཏིསྶཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨདེསནཱཡཾ. ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ, ཨཔརིམཱཎཱ ཨཀྑརཱཏི ཨུཔྤཊིཔཱཊིཝཙནཾ ཡེབྷུཡྻེན པདསངྒཧིཏཱནི ཨཀྑརཱནཱིཏི དསྶནཏྠཾ. པདཱ ཨཀྑརཱ བྱཉྫནཱཏི ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨཏྠསྶཱཏི ཙཏུསཙྩསངྑཱཏསྶ ཨཏྠསྶ. སངྐཱསནཱཏི སངྐཱསིཏབྦཱཀཱརོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ཨཏྠསྶཱཏི ཙ སམྦནྡྷེ སཱམིཝཙནཾ. ཨིཏིཔིདནྟི ¶ ཨིཏཱིཏི པཀཱརཏྠོ, པི-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, ཨིམིནཱཔི ཨིམིནཱཔི པཀཱརེན ཨིདཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ ཝེདིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཏེན ཛཱཏིཨཱདིབྷེདེན ཡཐཱཝུཏྟསྶ དུཀྑསཙྩསྶ ཨནེཀབྷེདཏཾ ཏཾདཱིཔཀཱནཾ ཨཀྑརཔདཱདཱིནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཔརིམཱཎཏཉྩ སམཏྠེཏི.

ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོཏི ཨཡཾ ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདཱ ཏཎྷཱཝཊྚསྶ མཱུལབྷཱུཏཱ ཡཐཱཝུཏྟསྶ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱཝཏོ དུཀྑསམུདཡོ. ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོཏི ཨཡཾ སབྦསངྑཏནིསྶཊཱ ཨསངྑཏདྷཱཏུ ཡཐཱཝུཏྟསྶ དུཀྑསྶ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཔཙྩཡཏྟཱ དུཀྑནིརོདྷོ. ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱཏི ཨཡཾ སམྨཱདིཊྛིཨཱདིཨཊྛངྒསམཱུཧོ དུཀྑནིརོདྷསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏི ཨཱརམྨཎཝསེན ཏདབྷིམུཁཱིབྷཱུཏཏྟཱ པཊིཔདཱ ཙ ཧོཏི དུཀྑནིརོདྷཔྤཏྟིཡཱཏི དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ. ཨིཏིཔིདནྟི པདསྶ པན སམུདཡསཙྩེ ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏེཧི, ནིརོདྷསཙྩེ མདནིམྨདནཱདིཔརིཡཱཡེཧི, མགྒསཙྩེ སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེཧི ཨཏྠོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨེཝཾ ‘‘དྭཱདས པདཱནི སུཏྟ’’ནྟི གཱཐཱཡ སཀལསྶ སཱསནསྶ ཚནྣཾ ཨཏྠཔདཱནཾ ཚནྣཉྩ བྱཉྫནཔདཱནཾ ཝསེན ཡཱ དྭཱདསཔདཏཱ ཝུཏྟཱ, ཏམེཝ ‘‘དྷམྨཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དེསནཱཧཱརསྶ ཝིསཡདསྶནཝསེན ཚཚཀྐཔརིཡཱཡཾ (མ. ནི. ༣.༤༢༠ ཨཱདཡོ) ཨེཀདེསེན ཨུདྡིསིཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟེན (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཏདཏྠསྶ སངྒཧིཏབྷཱཝདསྶནམུཁེན སབྦསྶཱཔི བྷགཝཏོ ཝཙནསྶ ཙཏུསཙྩདེསནཱབྷཱཝཾ ཏདཏྠསྶ ཙ ཙཏུསཙྩབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑནྟི ¶ མེ, བྷིཀྑཝེ, བཱརཱཎསིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ སཙྩཝིབྷངྒསུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༣༧༡ ཨཱདཡོ) ཨུདྡེསཏོ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཏཏྠ ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ བྱཉྫནཏྠཔདཱནི ཝིབྷཛནྟོ དྭཱདསཔདབྷཱཝཾ དཱིཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙཝིསཡིཝིསཡབྷཱཝེན སམྦནྡྷབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ པདཱཝཡཝགྒཧཎམུཁེན པདགྒཧཎཾ, གཧིཏེ ཙ པདེ པདཏྠཱཝབོདྷོ གཧིཏཔུབྦསངྐེཏསྶ ཧོཏི. ཏཏྠ ཙ པདཱཝཡཝགྒཧཎེན ཝིཡ པདགྒཧཎསྶ, པདཏྠཱཝཡཝགྒཧཎེནཱཔི པདཏྠགྒཧཎསྶ ཝིསེསཱདྷཱནཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཨཀྑརེཧི སཾཁིཏྟེན དཱིཔིཡམཱནོ ཨཏྠོ པདཔརིཡོསཱནེ ཝཱཀྱསྶ ཨཔརིཡོསིཏཏྟཱ པདེནེཝ པཀཱསིཏོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘པདེཧི པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝཱཀྱཔརིཡོསཱནེ པན སོ ཨཏྠོ ཝིཝརིཏོ ཝིཝཊོ ¶ ཀཏོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཙ པཀཱརེཧི ཝཱཀྱབྷེདེ ཀཏེ ཏདཏྠོ ཝིབྷཏྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཝཱཀྱཱཝཡཝཱནཾ པཙྩེཀཾ ནིབྦཙནཝིབྷཱགེ ཀཏེ སོ ཨཏྠོ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏཱི’’ཏི. ཀཏནིབྦཙནེཧི ཝཱཀྱཱཝཡཝེཧི ཝིཏྠཱརཝསེན ནིརཝསེསཏོ དེསིཏེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཙིཏྟཔརིཏོསནཾ བུདྡྷིནིསཱནཉྩ ཀཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ནིདྡེསེཧི པཉྙཔེཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཀྑརེཧི ཨེཝ སངྐཱསེཏཱིཏི ཨཝདྷཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏིཡེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཝདྷཱརཎཾ དཊྛབྦཾ. ཨེཝཉྷི སཏི ཨཏྠཔདཱནཾ ནཱནཱཝཱཀྱཝིསཡཏཱཔི སིདྡྷཱ ཧོཏི. ཏེན ཨེཀཱནུསནྡྷིཀེ སུཏྟེ ཚལེ༹ཝ ཨཏྠཔདཱནི, ནཱནཱནུསནྡྷིཀེ པན ཨནུསནྡྷིམྷི ཨནུསནྡྷིམྷི ཚ ཚ ཨཏྠཔདཱནི ནིདྡྷཱརེཏབྦཱནི.

‘‘ཨཀྑརེཧི ཙ པདེཧི ཙ ཨུགྒྷཊེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ བྱཉྫནཔདཱནཾ ཀིཙྩསཱདྷནཾ དསྶེཏི. ཝེནེཡྻཏྟཡཝིནཡམེཝ ཧི ཏེསཾ བྱཱཔཱརོ. ཨཊྛཱནབྷཱཝཏོ པན སཙྩཔྤཊིཝེདྷསྶ པདཔརམོ ན ཨིདྷ ཝུཏྟོ. ནེཡྻགྒཧཎེནེཝ ཝཱ ཏསྶཱཔི ཨིདྷ གཧཎཾ སེཀྑགྒཧཎེན ཝིཡ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནསྶཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨཀྑརེཧཱིཏིཨཱདཱིསུ ཀརཎསཱདྷནེ ཀརཎཝཙནཾ, ན ཧེཏུམྷི. ཨཀྑརཱདཱིནི ཧི ཨུགྒྷཊནཱདིཨཏྠཱནི, ན ཨུགྒྷཊནཱདིཨཀྑརཱདིཨཏྠཾ. ཡདཏྠཱ ཙ ཀིརིཡཱ ¶ སོ ཧེཏུ, ཡཐཱ ‘‘ཨནྣེནཝསཏཱི’’ཏི. ཨུགྒྷཊེཏཱིཏི སོཏཱཝདྷཱནཾ ཀཏྭཱ སམཱཧིཏཙིཏྟཱནཾ ཝེནེཡྻཱནཾ སངྐཱསནཝསེན ཨཀྑརེཧི ཝིསེསཾ ཨཱདཧནྟོ ཡཐཱ པདཔརིཡོསཱནེ ཨཱསཡཔྤཊིབོདྷོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཨཏྠཾ སངྑེཔེན ཀཐེཏི ཨུདྡིསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཔཉྩཡཏཱིཏི ཡཐཱཨུདྡིཊྛཾ ཨཏྠཾ ནིདྡིསཏི. ཝིཏྠཱརེཏཱིཏི ཝིཏྠཱརཾ ཀརོཏི, ཝིཏྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཱཙིཀྑཏི ཝཱ, པཊིནིདྡིསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཙེཏྠ ཨུགྒྷཊེཏཱིཏི ཨུདྡིསནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨུདྡེསོ ཙ དེསནཱཡ ཨཱདི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུགྒྷཊནཱ ཨཱདཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཝིཔཉྩནཾ ནིདྡིསནཾ, ཝིཏྠརཎཾ པཊིནིདྡིསནཾ, ནིདྡེསཔཊིནིདྡེསཱ ཙ དེསནཱཡ མཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིཔཉྩནཱ མཛ྄ཛྷེ, ཝིཏྠཱརཎཱ པརིཡོསཱན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ‘‘ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཚནྣཾ བྱཉྫནཔདཱནཾ བྱཱཔཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྠཔདཱནཾ བྱཱཔཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སོཡཾ དྷམྨཝིནཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཱིལཱདིདྷམྨོ ཨེཝ པརིཡཏྟིཨཏྠབྷཱུཏོ ཝེནེཡྻཝིནཡནཏོ དྷམྨཝིནཡོ. ཨུགྒྷཊཱིཡནྟོཏི ཨུདྡིསིཡམཱནོ. ཏེནཱཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཝིནཡནེན. ཝིཔཉྩཱིཡནྟོཏི ནིདྡིསིཡམཱནོ. ཝིཏྠཱརཱིཡནྟོཏི པཊིནིདྡིསིཡམཱནོ.

༡༠. ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ‘‘དྷམྨཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུདྡིཊྛཱཡ པཱལི༹ཡཱ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྠབྱཉྫནསམྤཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཚ པདཱནི ཨཏྠོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ. ‘‘ཏེནཱཧ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དེསནཱཧཱརསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན ཨུདྡིཊྛཾ པཱལི༹ཾ ནིགམནཝསེན དསྶེཏི. ལོཀུཏྟརནྟིཨཱདི ‘‘ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷ’’ནྟི པདཱནཾ ཨཏྠཝིཝརཎཾ. ཏཏྠ ཨུཔཊྛིཏཾ སབྦཝིསེསཱནནྟི སབྦེསཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསངྑཱཏཱནཾ ཝིསེསཱནཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདིཝིསེསཱནཾ ཝཱ ཨུཔཏིཊྛནཊྛཱནཾ. ‘‘ཨིདཾ ནེསཾ པདཀྐནྟ’’ནྟིཨཱདཱིནཾ ཝིཡ ཨེཏསྶ སདྡསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཏཐཱགཏཔདཾ ཨིཏིཔཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ ཏཐཱགཏགནྡྷཧཏྠིནོ པཊིཔཏྟིདེསནཱགམནེཧི ཀིལེསགཧནཾ ཨོཏྠརིཏྭཱ གཏམགྒོཏིཔི. ཏེན གོཙརབྷཱཝནཱསེཝནཱཧི ནིསེཝིཏཾ བྷཛིཏནྟིཔི. ཏསྶ མཧཱཝཛིརཉཱཎསབྦཉྙུཏཉྙཱཎདནྟེཧི ཨཱརཉྫིཏཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ ཨཱརཉྫནཊྛཱནནྟིཔི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏོ ཙེཏནྟི ཡཏོ ཏཐཱགཏཔདཱདིབྷཱཝེན ཝུཙྩཏི, ཨཏོ ཨནེནེཝ ཀཱརཎེན བྲཧྨུནོ སབྦསཏྟུཏྟམསྶ བྷགཝཏོ, བྲཧྨཾ ཝཱ སབྦསེཊྛཾ ཙརིཡནྟི པཉྙཱཡཏི ཡཱཝདེཝ ¶ མནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏཏྟཱ ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཉཱཡཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཏྠཾ པཱལི༹ཾ ནིགམནཝསེན དསྶེཏི.

ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཏཱཡ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ ཡཱཝདེཝ ཨརིཡམགྒསམྤཱཔནཏྠོ དེསནཱཧཱརོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀེསཾ ཨཡཾ དྷམྨདེསནཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཡོགཱིན’’ནྟི ཨཱཧ. ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱཏི ཡོགིནོ. ཏེ ཧི ཨིམཾ དེསནཱཧཱརཾ པཡོཛེནྟཱིཏི. ཨིདཾ ཝཙནཾ དེསནཱཧཱརཝིབྷངྒསྶ ཡཐཱནུསནྡྷིནཱ སམྨཱ ཋཔིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ པཀརཎཾ སངྒཱཡནྟེཧི ཋཔིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱཡནོ’’ཏི. ནིཡུཏྟོཏི པཱལི༹ཏོ ཨསྶཱདཱདིཔདཏྠེ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡོཛིཏོཏི ཨཏྠོ.

དེསནཱཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཝིཙཡཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༡༡. ཏཏྠ ཀཏམོ ཝིཙཡོ ཧཱརོཏིཨཱདི ཝིཙཡཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠཱཡཾ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ – ཀིཾ ཝིཙིནཏཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ཝིཙིནཏཱི’’ཏི ཨེཏེན ཝིཙཡསདྡསྶ ཀཏྟུནིདྡེསཏཾ དསྶེཏི. ཀིནྟི པནཏྠསྶ ཧཱརསྶ ཝིསཡོ པུཙྪིཏོཏི ཏཾ ཏསྶ ཝིསཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པདཾ ཝིཙིནཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པདཾ ཝིཙིནཏཱིཏི ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ནིགམནཱ སུཏྟསྶ སབྦཾ ¶ པདཾ ཝིཙིནཏི. ཨཡཉྩ ཝིཙཡོ དུཝིདྷོ སདྡཏོ ཨཏྠཏོ ཙ. ཏེསུ ‘‘ཨིདཾ ནཱམཔདཾ, ཨིདཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ, ཨིདཾ ཨུཔསགྒཔདཾ, ཨིདཾ ནིཔཱཏཔདཾ, ཨིདཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨིདཾ པུརིསལིངྒཾ, ཨིདཾ ནཔུཾསཀལིངྒཾ, ཨིདཾ ཨཏཱིཏཀཱལཾ, ཨིདཾ ཨནཱགཏཀཱལཾ, ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཀཱལཾ, ཨིདཾ ཀཏྟུསཱདྷནཾ, ཨིདཾ ཀརཎསཱདྷནཾ, ཨིདཾ ཀམྨསཱདྷནཾ, ཨིདཾ ཨདྷིཀརཎསཱདྷནཾ, ཨིདཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཨིདཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཡཱཝ ཨིདཾ བྷུམྨཝཙནཾ, ཨིདཾ ཨེཀཝཙནཾ, ཨིདཾ ཨནེཀཝཙན’’ནྟི ཨེཝམཱདིཝིབྷཱགཝཙནཾ, ཨཡཾ སདྡཏོ པདཝིཙཡོ. སོ པནཱཡཾ པདཝིཙཡོ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝནིརུཏྟིསལླཀྑཎེནེཝ སམྤཛྫཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨཏྠཏོ པན ཝིཙཡོ ཏེན ཏེན པདེན ཝཏྟབྦཨཏྠསཾཝཎྞནཱ. སཙེ པན པདཾ པུཙྪཱདིཝསེན པཝཏྟཾ, ཏསྶ ཏདཏྠསྶ ཙ པུཙྪཱདིབྷཱཝོ ཝིཙེཏབྦོཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྷཾ ཝིཙིནཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཡསྨཱ ¶ ཙ སབྦོ དེསནཱཧཱརོ ཝིཙཡཧཱརསྶ ཝིསཡོ སུཏྟསྶ ཝིཙཡོཏི ཀཏྭཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨསྶཱདཾ ཝིཙིནཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཡསྨཱ པན ཨནུགཱིཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨནུརཱུཔཱ གཱིཏི ཨནུགཱིཏཱིཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཨིཙྪིཏོ, ཏསྨཱ ཝིཙིཡམཱནསྶ སུཏྟཔདསྶ ཨནུརཱུཔཏོ སུཏྟནྟརཔདཱནིཔི ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝཱ པདུདྡྷཱརཝསེན ཝཱ ཨཱནེཏྭཱ ཝིཙེཏབྦཱནཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘སབྦེ ནཝ སུཏྟནྟེ ཝིཙིནཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ནཝ སུཏྟནྟེཏི སུཏྟགེཡྻཱདིཀེ ནཝ སུཏྟེ, ཡཐཱསམྦྷཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཡཾ ཝིཙཡཧཱརསྶ པདཏྠནིདྡེསོ.

ཨེཝཾ ནིདྡེསཝཱརེ ཝིཙཡཧཱརོ སངྑེཔཏོ ནིདྡིཊྛོཏི ཏཾ ཝིབྷཱགེན ནིདྡིསིཏྭཱ པཊིནིདྡེསཝསེན ཝིབྷཛནྟོ ཡསྨཱ པདཝིཙཡོ སུཏྟསྶ ཨནུཔདཾ པཝཏྟེཏབྦཏཱཡ ཨཏིབྷཱརིཀོ ན སུཀརོ ཙཱཏི ཏཾ ཨནཱམསིཏྭཱ པཉྷཝིསྶཛྫནཝིཙཡེ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཀིཾ བྷཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཀིཾ བྷཝེཏི ཡེན པཀཱརེན སོ ཝིཙཡོ པཝཏྟེཏབྦོ, ཏཾ པཀཱརཛཱཏཾ ཀིཾ བྷཝེ, ཀཱིདིསཾ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཐཱ ཀིཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. པུན ཡཐཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནཾ ཨཛིཏོཏི བཱཝརཱིབྲཱཧྨཎསྶ པརིཙཱརཀབྷཱུཏཱནཾ སོལ༹སནྣཾ ཨཉྙཏརོ. པཱརཱཡནེཏི པཱརཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏསྶ ཨདྷིགམཱུཔཱཡདེསནཏྟཱ ཀིཉྩཱཔི སབྦཾ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ‘‘པཱརཱཡན’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, སངྒཱིཏིཀཱརེཧི པན ཝཏྠུགཱཐཱནུགཱིཏིགཱཐཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཛིཏསུཏྟཱདཱིནཾ (སུ. ནི. ༡༠༣༨ ཨཱདཡོ; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༥༧ ཨཱདཡོ, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡ ཨཱདཡོ) སོལ༹སནྣཾ སུཏྟཱནཾ ཨིདཾ ནཱམཾ ཀཏནྟི ཏེསཉྙེཝ པཱརཱཡནསམཉྙཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཱརཱཡནེ’’ཏི. ཀེཙི ‘‘པཱརཱཡནིཀོ’’ཏི པཋནྟི. ཏེ ཀིར ཏཱཔསཔབྦཛྫཱུཔགམནཏོ པུབྦེ པཱརཱཡནཾ ཨདྷཱིཡནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. ཏསྨཱ ཨཡམྤི ¶ པཱརཱཡནཾ ཝཏྟེཏཱིཏི པཱརཱཡནིཀོཏི ཝུཏྟོ. པུཙྪཏཱིཏི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ པུཙྪཱནིབྦཏྟཏྟཱ ཨཏཱིཏཱཏི? སཙྩམེཏཾ, པུཙྪནཱཀཱརཾ པན བུདྡྷིཡཾ ཝིཔརིཝཏྟམཱནཾ ཀཏྭཱ ཨེཝམཱཧ.

པུཙྪཱ ཙ ནཱམེསཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ དིཊྛསཾསནྡནཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡཱ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡཱ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡཱ ཋཔནཱིཡཱ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཱཏི ཨནེཀཝིདྷཱ. ཏསྨཱ ‘‘ཀིམཡཾ པུཙྪཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ པུཙྪཱ ཝིཙེཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙེཏྠ པུཙྪཱཝིབྷཱགོ, ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫནཝིབྷཱགོཔི ¶ ཝིསྶཛྫནཝིཙཡེ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝཏྟབྦོ. པུཙྪཱསབྷཱགེན ཧི ཝིསྶཛྫནནྟི. ཨིདྷ པན ཝིམཏིཙྪེདནཾ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཾ པུཙྪཾ ཨུདཱཧརིཏྭཱ ཏཏྠ ཝིཙཡནཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀེནསྶུ ནིཝུཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཀེནཱཏི ཀཏྟརི ཀརཎཝཙནཾ. སཱུཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, སཱུཏི ཝཱ སཾསཡེ ནིཔཱཏོ, ཏེནསྶ པཉྷསྶ ཝིམཏིཙྪེདནཔུཙྪཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ནིཝུཏོཏི པཊིཙྪཱདིཏོ. ལོཀོཏི སཏྟལོཀོ. ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨཛིཏོཏི སངྒཱིཏིཀཱརཀཝཙནཾ. ནཔྤཀཱསཏཱིཏི ན པཉྙཱཡཏི. ཀིསྶཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུསཱིཏི ཀིཾ ཨསྶ ལོཀསྶ ཨབྷིལེཔནཾ ཝདསི. ‘‘ཀིཾ སྭཱབྷིལེཔན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཀིཾ སུ ཨབྷིལེཔནནྟི པདཝིབྷཱགོ.

པདཱནཱིཏི པཛྫཏི ཨེཏེཧི ཨཏྠོཏི པདཱནི, ཝཱཀྱཱནི. པུཙྪིཏཱནཱིཏི པུཙྪཱབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ པཉྷོཏི ཡདིཔི ཙཏྟཱརི པདཱནི པུཙྪནཝསེན ཝུཏྟཱནི, ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏོ པན ཨཏྠོ ཨེཀོ ཨེཝཱཏི ‘‘ཨེཀོ པཉྷོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨེཀཝཏྠུཔརིགྒཧཱ’’ཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀིཉྩཱཔི ནིཝཱརཎཨཔྤཀཱསནཨབྷིལེཔནམཧཱབྷཡསངྑཱཏཱ པུཙྪཱཡ གཧིཏཱ ཙཏྟཱརོ ཨེཏེ ཨཏྠཱ, ཏེ པནེཀཾ ལོཀཾ པཏིགུཎབྷཱུཏཱ, ལོཀོ པདྷཱནབྷཱཝེན གཧིཏོཏི ཏབྦསེན ཨེཀོཝཱཡཾ པཉྷོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ལོཀཱདྷིཊྛཱན’’ནྟིཨཱདི. ཀོ པན སོ ལོཀོཏི? ཨཱཧ ‘‘ལོཀོ ཏིཝིདྷོ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ རཱགཱདིཀིལེསབཧུལཏཱཡ ཀཱམཱཝཙརསཏྟཱ ཀིལེསལོཀོ. ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཔརིབུདྡྷིཡཱ རཱུཔཱཝཙརསཏྟཱ བྷཝལོཀོ. ཨཱནེཉྫསམཱདྷིབཧུལཏཱཡ ཝིསདིནྡྲིཡཏྟཱ ཨརཱུཔཱཝཙརསཏྟཱ ཨིནྡྲིཡལོཀོ. ཨཐ ཝཱ ཀིལིསྶནཾ ཀིལེསོ, ཝིཔཱཀདུཀྑནྟི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ དུཀྑབཧུལཏཱཡ ཨཔཱཡེསུ སཏྟཱ ཀིལེསལོཀོ. ཏདཉྙེ སཏྟཱ སམྤཏྟིབྷཝབྷཱཝཏོ བྷཝལོཀོ. ཏཏྠ ཡེ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙཀེཧི ¶ ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ, སོ ཨིནྡྲིཡལོཀོཏི ཝེདིཏབྦཾ. པརིཡཱཔནྣདྷམྨཝསེན ལོཀསམཉྙཱཏི ཨརིཡཔུགྒལཱ ཨིདྷ ན སངྒཡ྄ཧནྟི.

ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ ལོཀོཏི ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེན ཨནྡྷཀཱརེན ཝིཡ རཐགྷཊཱདིདྷམྨསབྷཱཝཔྤཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ པཊིཙྪཱདིཏོ ¶ ལོཀོ. ཝིཝིཙྪཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཧེཏུ. ‘‘ཝིཝིཙྪཱ མཙྪརིཡ’’ནྟི སངྒཧེ ཝུཏྟཾ. པམཱདཱཏི པམཱདཧེཏུ. ཛཔྤཱབྷིལེཔནནྟི ཛཔྤཱ ཏཎྷཱ ཨསྶ ལོཀསྶ མཀྐཊཱལེཔོ ཝིཡ མཀྐཊསྶ ཨབྷིལེཔནཾ སིལེསོཏི བྲཱུམི. དུཀྑནྟི ཛཱཏིཨཱདིཀཾ ཝཊྚདུཀྑནྟི ཨཡཾ པདཏྠོ. སེསཾ པཱལི༹ཡཱ ཨེཝ ཝིཉྙཱཡཏི. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི པུཙྪཱགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟཱནི ‘‘ཨིམེཧཱི’’ཏི ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟེཧི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི པདེཧི ཝིསྶཛྫིཏཱནི. ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘པཋམ’’ནྟིཨཱདིཾ. ཏེན ཡཐཱཀྐམཾ པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཱནི ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི དསྶེཏི.

ཨིདཱནི ཏཾ ཡཐཱཀྐམཾ པུཙྪཾ ཝིསྶཛྫནཉྩ སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ གཱཐཱཡ ཙ ཨཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཀེནསྶཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘ནཱིཝརཎེཧཱི’’ཏི པདེན ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱ ཧི སབྦེ སཏྟཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སུཏྟནྟརདསྶནེན ཨིམསྨིཾ པཉྷཝིསྶཛྫནཝིཙཡེ ཨནུགཱིཏིཝིཙཡཾ དསྶེཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཏཏྠ པརིཡཱཡཏོཏི ཀཱརཎཏོ. ནཱིཝརཎསངྑཱཏཱནཾ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནམྤི ཀཱརཎབྷཱཝཏོ པཊིཙྪཱདནབྷཱཝཏོ ཙ ཨེཀཾཡེཝ ནཱིཝརཎཾ ཝདཱམི, ན པན ཨཉྙེསཾ ནཱིཝརཎསབྷཱཝཱནཾ ཨབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཨཝིཛྫཱཡ སཏི ནཱིཝརཎཱནཾ བྷཱཝོ, ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱཡ ཨསཏི ན སནྟི ནཱིཝརཎཱནཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦསོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏེནཱཏི ‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ ལོཀོ’’ཏི པདེན. པཋམསྶ པདསྶཱཏི ‘‘ཀེནསྶུ ནིཝུཏོ ལོཀོ’’ཏི པདསྶ. ཡུཏྟཱཏི ཡོཛིཏཱ, ཨནུརཱུཔཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཨེཏེན པུཙྪཱནུརཱུཔཏཱ ཝིསྶཛྫནསྶ དསྶིཏཱཏི པུབྦཱཔརཝིཙཡོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཡོ པུགྒལོ ནཱིཝརཎེཧི ནིཝུཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝིཙྪཱཔམཱདཱནཾ ཨཝིཛྫཱཡ པཙྩཡབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ནིཝུཏོ ཨེཝ ཧི ནཔྤཀཱསཏི. ཝིཝིཙྪཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཝིཝིཙྪཱ ནཱམ ཝུཙྩཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ’’ཏི. ཏཏྲཱཡཾ པདསིདྡྷི – ཡཐཱ མིཙྪཱདིཊྛིསམྨཱདིཊྛིཡོ ‘‘ནིཙྩཾ ཨནིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨེཀཾསགྒཱཧབྷཱཝེན པཝཏྟནྟི, ན ཨེཝམཡཾ. ཨཡཾ པན ཨནེཀཾསགྒཱཧབྷཱཝཏོ ‘‘ནིཙྩཾ ནུ ཁོ ཨནིཙྩཾ ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝིདྷཾ ཝིརུདྡྷཾ ཝཱ ཨིཙྪཏི ཨེསཏཱིཏི ཝིཝིཙྪཱཏི ¶ . ‘‘སོ ཝིཙིཀིཙྪནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཔྤཀཱསནསྶ ཝིཝིཙྪཱཔམཱདཱནཾ ཀཱརཎབྷཱཝཾ ཝིཝརཏི. སུཀྐེ དྷམྨེ ན ཨུཔྤཱདིཡཏཱིཏི ན སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ནཔྤཀཱསནྟཱིཏི ཏེ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨནུཔྤཱདིཡམཱནཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཏཾ པུགྒལཾ པཀཱསཾ ¶ ལོཀེ ཨབྷིཉྙཱཏཾ ན ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིལིམྤཏཱིཏི མཀྐཊཱལེཔོ ཝིཡ མཀྐཊཾ དཱརུསིལཱདཱིསུ པུརིསཾ རཱུཔཱདིཝིསཡེ ཨལླཱིཡཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཏྟིབཧུལསྶཱཏི ཨཱསངྒབཧུལསྶ. ཨེཝཾ ཨབྷིཛཔྤཱཏི ཀརིཏྭཱཏི ཨེཝཾ པརིཡུཊྛཱནཊྛཱཡིནཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན. ཏཏྠཱཏི ཏཱཡ ཏཎྷཱཡ. ལོཀོ ཨབྷིལིཏྟོ སིལེསེན མཀྑིཏོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

བྷཱཡཏི ཨེཏསྨཱཏི བྷཡཾ. མཧནྟཾ བྷཡཾ མཧབྦྷཡཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘དུཀྑམསྶ མཧབྦྷཡ’’ནྟི. དུཀྑཾ དོམནསྶནྟི དུཀྑམེཝ ཝིབྷཏྟནྟི སབྦཾ དུཀྑཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏིསྶོ དུཀྑཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨོདྷསོཏི ཀདཱཙི ཨཏྟཱུཔཀྐམམཱུལཱཡ ཀདཱཙི པརཱུཔཀྐམམཱུལཱཡཱཏིཨཱདིནཱ ཝིབྷཱགེན དུཀྑདུཀྑཏཱཡ མུཙྩནཀཱ ཝིསེསེན རཱུཔཱཝཙརཱ. ཏཐཱཏི ཨོདྷསོ ཀདཱཙི ཀརཧཙཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཀཌྜྷཏི. ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཱཡ མུཙྩནཀཱ ཨུཔེཀྑཱསམཱཔཏྟིབཧུལཱ ཝིསེསེན ཨརཱུཔཱཝཙརསཏྟཱ. ཨཔྤཱབཱདྷཱཏི པདཾ དུཀྑདུཀྑཏཱཡ མུཙྩནསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ. དཱིགྷཱཡུཀཱཏི ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཱཡ. ཨརཱུཔདེཝཱ ཧི ལོཀེ ཝིསེསཏོ དཱིགྷཱཡུཀཱཏི. ཨིདཉྩ མུཙྩནམཙྩནྟིཀཾ. ཡསྨཱ ཙ དུཀྑཱ ཝེདནཱཔི སངྑཏཏྟཱ ཨནིཙྩཏཱདིསངྑཱརདུཀྑསབྷཱཝཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ཡཏོ མུཙྩནམཙྩནྟིཀཾ, ཏཾ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཝསེན སངྒཎྷིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྑཱརདུཀྑཏཱཡ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ཨུཔཱདི, ཝིཔཱཀཀྑནྡྷཱ ཀཊཏྟཱ ཙ རཱུཔཾ. ཨུཔཱདིསྶ སེསཾ ཨུཔཱདིསེསཾ, ཏཾ ནཏྠི ཨེཏིསྶཱཏི ཨནུཔཱདིསེསཱ, ནིབྦཱནདྷཱཏུ, ཏཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཙཱཡཾ ཀརཎནིདྡེསོ. ནིབྦཱནདྷཱཏཱུཏི ཙ ནིབྦཱཡནམཏྟཾ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ སཀལལོཀབྱཱཔིནཱི སབྦསངྒཱཧིནཱི ཙ སངྑཱརདུཀྑཏཱ, ཏསྨཱ. ལོཀསྶཱཏི སམྦནྡྷེ སཱམིཝཙནཾ. ཏེན ‘‘དུཀྑམསྶཱ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏི. ཨེཝམེཏྠ ལོཀསྶ ནཱིཝརཎཱདཱིནི ཨཛཱནནྟེན, སམཡནྟརཔརིཙཡེན ཝཱ ཏཏྠ སཾསཡཔཀྑནྡེན ཨེཀཾསེནེཝ བྱཱཀཱཏབྦཏྟཱ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཱ པུཙྪཱ ཀཏཱ, སཱ ཙ ཨཛཱནནསྶ, སཾསཡསྶ ཝཱ ནཱིཝརཎཱདིཝིསཡཏཱཡ ཙཏུབྦིདྷཱ. པཱལི༹ཡཾ པན ནཱིཝརཎཱདཱིནཾ ལོཀོ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན གཱཐཱཡཾ ཝུཏྟོཏི ཨེཀོ པཉྷོཏི དསྶིཏནྟི. ཨཡམེཏྠ པུཙྪཱཝིཙཡོ. ཝིསྶཛྫནཝིཙཡོཔི ཨདིཊྛཛོཏིནཱི ཝིསྶཛྫནཱ ཝིམཏིཙྪེདིནཱི ཙཱཏིཨཱདིནཱ པུཙྪཱཝིཙཡེ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ¶ ¶ ཨེཀཱདྷཱརཾ པུཙྪཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནེཀཱདྷཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཝནྟི སབྦདྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཝནྟཱིཏི སནྡནྟི. སབྦདྷཱིཏི སབྦེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱཡཏནེསུ. སོཏཱཏི ཏཎྷཱདིསོཏཱ. ཀིཾ ནིཝཱརཎནྟི ཏེསཾ ཀིཾ ཨཱཝརཎཾ ཀཱ རཀྑཱ. སཾཝརཾ བྲཱུཧཱིཏི ཏཾ ནེསཾ ནཱིཝརཎསངྑཱཏཾ སཾཝརཾ ཀཐེཧི. ཀེན སོཏཱ པིདྷཱིཡརེཏི ཀེན དྷམྨེན ཏཎྷཱདིསོཏཱ པིདྷིཡྻནྟི པཙྪིཛྫནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ པདཏྠོ. སེསཾ པཱལི༹ཝསེནེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི.

ཏེ དྭེ པཉྷཱཏི ཡདིཔི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ པུཙྪཱཝསེན པཝཏྟཱཡ ཙཏྟཱརི པདཱནི ཙཏྟཱརི ཝཱཀྱཱནི. ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏསྶ པན ཨཏྠསྶ དུཝིདྷཏྟཱ ཏེ དྭེ པཉྷཱ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ‘‘ཨིམེཧི བཧྭཱདྷིཝཙནེན པུཙྪིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཨིམེ ཨེཏཱཡ གཱཐཱཡ གཧིཏཱ ཨཏྠཱ ཡསྨཱ བཧཱུནི ཨདྷིཀིཙྩ པཝཏྟཝཙནེན པུཙྪིཏཱ, ཏསྨཱ ཏེ དྭེ པཉྷཱཏི. ཨེཀཏོ ཨུཔརི བཧཱུཏི ཧི སཱསནཝོཧཱརོ, ཏམེཝ པུཙྪཱཡ དུཝིདྷཏྠཝིསཡཏཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཨེཝ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ཡཱཧི ཉཱཏིབྱསནཱདིསངྑཱཏཱཧི པཱཎཝདྷཱདཱིཧི ཨེཝ ཝཱ དུགྒཏིཧེཏུབྷཱུཏཱཧི ཨཱཔདཱཧི སམཾ སཧ, སབྦཐཱ ཝཱ ཨཡཾ ལོཀོ ཨཱཔནྣོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ. ཏཾནིམིཏྟེཧི དསཧི ཀིལེསཝཏྠཱུཧི སཾཀིལིཊྛོ ཙ, ཏསྶ ཏཾ ཨཱཔནྣཱཀཱརཾ སཾཀིལིཊྛཱཀཱརཉྩ བུདྡྷིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝཾ སམཱཔནྣསྶ ཨེཝཾ སཾཀིལིཊྛསྶཱ’’ཏི. ཝོདཱཡཏི སུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏེནཱཏི ཝོདཱནཾ, སམཐཝིཔསྶནཱ. ཝུཊྛཱཏི ཨེཏེན ནིམིཏྟཏོ པཝཏྟཏོ ཙཱཏི ཝུཊྛཱནཾ, ཨརིཡམགྒོ.

ཨསམཱཧིཏསྶཱཏི ནཱནཱརམྨཎེསུ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསྶ. སཝནྟཱིཏི པཝཏྟནྟི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཏིཨཱདི ཨསམཱདྷཱནཧེཏུདསྶནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨེཝཾ ཨསམཱཧིཏསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱཧ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིདྷཱཔི ཨནུགཱིཏིཝིཙཡཾ དསྶེཏི. སོཏཱནཾ སཝནཾ ཡེབྷུཡྻེན ཨནུརོདྷཝསེནེཝཱཏི ཨཱཧ – ‘‘སཝཏི མནཱཔིཀེསུ རཱུཔེསཱུ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཙཀྑཱདཡོ སོཏཱནཾ དྭཱརབྷཱཝེན པཝཏྟམཱནཱ ཨུཔཙཱརཝསེན སཡཾ སཝནྟཱ ཝིཡ ཝུཏྟཱ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ. སབྦཱཏི སབྦསྨཱ. སབྦཐཱཏི སབྦཔྤཀཱརེན. ཨིདཾ ཝོདཱནནྟི ཨིདཾ ‘‘པརིཡུཊྛཱནཝིགྷཱཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ ཝོདཱནཾ.

ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ ¶ སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎནྟི ཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཀུསལཱཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེསམཱནཱ ཏེསཾ སོཏཱནཾ ནིཝཱརཎནྟི. སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམཱིཏི ཏམེཝ སཏིཾ སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི. པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིཝེདྷསཱདྷིཀཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ¶ ཨེཏེ སོཏཱ སབྦསོ པིདྷིཡྻནྟི, ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨཔྤདཱནཝསེན སམུཙྪིཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ནཱཝིཉྪཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔྤཝཏྟིདྭཱརབྷཱཝེན ཙིཏྟསནྟཱནཾ, པུགྒལཾ ཝཱ ནཱཀཌྜྷཏི. ཨནུསཡཔྤཧཱནཾ ཨིདྷ པིདྷཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ – ‘‘པཉྙཱཡ ཨནུསཡཱ པཧཱིཡནྟཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཨནུསཡནིམིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱནཾ ཨནུསཡཱབྷཱཝེ ན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནུསཡེསཱུ’’ཏིཨཱདི. ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཏཾ ཡཐཱ ཁནྡྷཝནྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠཱཔི སོཏཱནཾ ནིཝཱརཎསངྑཱཏཾ སཾཝརཾ པིདྷཱནཉྩ ཨཛཱནནྟེན ཏཏྠ ཝཱ སཾསཡིཏེན ཨེཀཾསིཀཏྟཱ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ པུཙྪཱ ཀཏཱཏི ཨིདྷ པུཙྪཱཝིཙཡོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིསྶཛྫནཝིཙཡོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ ཡེན ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཀེནསྶུ ནིཝུཏོ ལོཀོ’’ཏི གཱཐཱཡ (སུ. ནི. ༡༠༣༨; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༥༧, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡; ནེཏྟི. ༤༥) སཏིཔི ནིཝཱརཎཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ པུཙྪིཏབྦབྷཱཝེ ཨེཀོ པཉྷོཏི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཏཱཝ སོཏཱནཾཡེཝ སཾཝརོ པིདྷཱནཉྩ པུཙྪིཏནྟི སོཏེ ཨེཀཏྠཝསེན གཧེཏྭཱ པུཙྪཱཡ ཨེཀཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཨེཀོ པཉྷོཏི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. སོཏཱནཾ ཝཱ བཧུབྷཱཝཏོ བཧཱུཏི ཡཏྟཀཱ སོཏཱ, ཏཏྟཀཱ པཉྷཱཏི. ཡེན པན ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘སཝནྟི སབྦདྷི སོཏཱ’’ཏི གཱཐཱཡཾ (སུ. ནི. ༡༠༤༠; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༥༩, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༣; ནེཏྟི. ༤༥) སོཏེ ཨནཱམསིཏྭཱ སཾཝརཔིདྷཱནཱནཾ ཝསེན ‘‘དྭེ པཉྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེན པཋམགཱཐཱཡཾ སཏིཔི ནིཝཱརཎཱདཱིནཾ ལོཀཱདྷཱརབྷཱཝེ ལོཀཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ནིཝཱརཎཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགེན ཙཏྟཱརོ པཉྷཱཏིཔི ཝཏྟབྦནྟི ཨཡཾ ནཡོ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ པུཙྪནྟོ ན ཀེཝལཾ པུབྦེ ཨཏྟནཱ རཙིཏནིཡཱམེནེཝ པུཙྪཏི, ཨཐ ཁོ དེསནཱཀཱལེ ཝུཏྟདྷམྨསྶ ཨནུསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱཔི པུཙྪཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨནུསནྡྷིཾ པུཙྪཱཡ ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཱནི སོཏཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཨནནྟརཾ ‘‘པཉྙཱ ཙེཝ སཏི ཙཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡཱཡཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཱ པཉྙཱ, ཡཱ ཙ ¶ སཏི ཡཉྩ ཏདཝསེསཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨེཏཾ སབྦམྤི ཀཏྠ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏཾ མེ པུཊྛོ པབྲཱུཧཱིཏི.

ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡཾ པནསྶ ཡསྨཱ པཉྙཱསཏིཡོ ནཱམེནེཝ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཱ ཝིསུཾ ན ཝུཏྟཱ. ཨཡཉྩེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ མཾ ཏྭཾ, ཨཛིཏ, ཨེཏཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི – ‘‘ཀཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ¶ ཨནནྟརགཱཐཱཡཾ (སུ. ནི. ༡༠༤༢; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༦༡, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༥; ནེཏྟི. ༡༡, ༤༥), ཡཏྠ ཏཾ ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཏེ ཝདཱམི. ཏསྶ ཏསྶ ཧི ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན སཧེཝ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏྠེཝ ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏཾ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷཾ ཏསྶ ནིརོདྷོ ནཱཏིཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི. ཨཡཾ པཉྷེ ཨནུསནྡྷིཾ པུཙྪཏཱིཏི ཨནནྟརགཱཐཱཡཾ སོཏཱནཾ པརིཡུཊྛཱནཱནུསཡཔྤཧཱནཀིཙྩེན སདྡྷིཾ སཏི པཉྙཱ ཙ ཝུཏྟཱ, ཏཾ སུཏྭཱ ཏཔྤཧཱནེ པཉྙཱསཏཱིསུ ཏིཊྛནྟཱིསུ ཏཱསཾ སནྣིསྶཡེན ནཱམརཱུཔེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏཐཱ ཙ སཏི ཝཊྚཏི ཨེཝ. ཀཏྠ ནུ ཁོ ཨིམཱསཾ སནིསྶཡཱནཾ པཉྙཱསཏཱིནཾ ཨསེསནིརོདྷོཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཡཾ པུཙྪཱ ཀཏཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ པཉྷེ…པེ… དྷཱཏུ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨནུསནྡྷཱིཡཏི དེསནཱ ཨེཏཱཡཱཏི ཨནུསནྡྷི.

ཡཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ཨདྷིགཙྪནྟི, ཏཾ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱསངྑཱཏཾ པཊིཔདཾ སཧ ཝིསཡེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཱིཎི ཙ སཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སངྑཏཱནཱིཏི སམེཙྩ སམྦྷཱུཡ པཙྩཡེཧི ཀཏཱནཱིཏི སངྑཏཱནི. ནིརོདྷདྷམྨཱནཱིཏི ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཱནི. དུཀྑཾ སམུདཡོ མགྒོཏི ཏེསཾ སརཱུཔདསྶནཾ. ནིརོདྷོ པན ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘ནིརོདྷོ ཨསངྑཏོ’’ཏི. སོ ཧི ཀེནཙི པཙྩཡེན ན སངྑཏོཏི ཨསངྑཏོ. སཧ ཝིསཡེན པཧཱཏབྦཔཧཱཡཀསབྷཱཝེསུ ཨརིཡསཙྩེསུ པཧཱཡཀཝིབྷཱགམུཁེན པཧཱཏབྦཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ སམུདཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱཝསེསཱཏི དསྶནམགྒེན པཧཱིནཱཝསེསཱ ཨཝིཛྫཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཉྩ སེས-སདྡོ ཀཱམཙྪནྡོ བྱཱཔཱདོ མཱནོ ཨུདྡྷཙྩནྟི ཨེཏྠཱཔི ཡོཛེཏབྦོ. ཡཐཱ ཧི ཨཝིཛྫཱ, ཨེཝཾ ཨེཏེཔི དྷམྨཱ ཨཔཱཡགམནཱིཡསབྷཱཝཱ པཋམམགྒེན པཧཱིཡནྟི ཨེཝཱཏི. ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརཝསེསཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨེཏྠཱཔི ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཀཱམཙྪནྡཱདིཔདེསུཔི ནིརཝསེས-སདྡོ ཡོཛེཏབྦོ ¶ . སཱཝསེསཉྷི པུརིམམགྒདྭཡེན ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ པཧཱིཡནྟི, ཨིཏརེཧི པན ནིརཝསེསནྟི. ཏེདྷཱཏུཀེ ཨིམཱནི དས སཾཡོཛནཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཏེདྷཱཏུཀེཏི སཾཡོཛནཱནཾ ཝིསཡདསྶནཾ. ཏཏྠ ཧི ཏཱནི སཾཡོཛནཝསེན པཝཏྟནྟི.

༡༢. ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡཱཏི ཏཾ པཧཱཡཀཾ པཏྭཱ. ཡཾ པནཱཏི ཨེཏྠ ཡནྟི ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨིདཾ ཁཡེ ཉཱཎནྟི ཡེན ཉཱཎེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ‘‘ཁཱིཎཱ མེ ཛཱཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཛཱཏིཡཱ ཁཱིཎབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི, ཨིདཾ ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཎསྶ ནིམིཏྟབྷཱུཏཾ ཨརཧཏྟཕལཉཱཎཾ ཁཡེ ¶ ཉཱཎཾ ནཱམ. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཡནྟི ཨཱནེཏབྦཾ ‘‘ཡཾ ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ཨིདཾ ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎནྟི ཨིདྷཱཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨརཧཏྟཕལཉཱཎཝསེན ཨཏྠོ ཡོཛེཏབྦོ. ཨཊྛསཱལིནིཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ཙིཏྟུཔྤཱདཀྐཎྜ ༡༣༥-༡༤༢) པན ‘‘ཁཡེ ཉཱཎཾ ཀིལེསཀྑཡཀརེ ཨརིཡམགྒེ ཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ. ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎཾ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨནུཔྤཱདབྷཱུཏེ ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསཱནཾ ཨནུཔྤཱདཔརིཡོསཱནེ ཨུཔྤནྣེ ཨརིཡཕལེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཨུབྷཡམྤི ཨརཧཏྟཕལཉཱཎཝསེནེཝ ཝིབྷཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨིམཱནི དྭེ ཉཱཎཱནི ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡ’’ནྟི, ‘‘ཨཱརམྨཎསངྐེཏེན དྭེ ནཱམཱནི ལབྦྷནྟཱི’’ཏི ཙ.

ཨཉྙིནྡྲིཡཾ ཧེཊྛིམེསུ ཏཱིསུ ཕལེསུ, ཨུཔརིམེསུ ཙ ཏཱིསུ མགྒེསུ ཨུཔྤཏྟིཡཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫམཱནམྤི ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ ཝིཡ པཋམཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཨགྒཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡཉྩ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡ’’ནྟིཨཱདི. ཨེཏེན པཧཱཏབྦདྷམྨཱ ཝིཡ དསྶནབྷཱཝནཱཧི ཨགྒཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཏདཝསེསཕལདྷམྨཱཔི ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཀོ པན ཝཱདོ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱནནྟི དསྶེཏི, ཨེཀཱ པཉྙཱ ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཏྟཱ. ཡདི ཨེཀཱ, ཀཐཾ དྭིདྷཱ ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཔི ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཱརམྨཎསངྐེཏེནཱཏི ཁཡེ ཨནུཔྤཱདེཏི ཨིམཱཡ ཨཱརམྨཎསམཉྙཱཡ. སཱ པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱཏི ཡཱ པུབྦེ སོཏཱནཾ པིདྷཱནཀིཙྩཱ ཝུཏྟཱ པཉྙཱ, སཱ པཛཱནནསབྷཱཝེན པཉྙཱ. ཨིཏརཱ པན ཡཐཱདིཊྛཾ ཡཐཱགཧིཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨཔིལཱཔནཊྛེན ཨོགཱཧནཊྛེན སཏཱིཏི.

༡༣. ཨེཝཾ ¶ ‘‘པཉྙཱ ཙེཝ སཏི ཙཱ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ནཱམརཱུཔ’’ནྟི པདསྶ ཨཏྠཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘ཏཏྠ ཡེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ, ཨིདཾ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཨཱཧ. ནཱམརཱུཔཉྩ ཝིབྷཱགེན དསྶེནྟོ སུཁགྒཧཎཏྠཾ པཱཀཊནཱམརཱུཔམེཝ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཡེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏགྒཧཎེནེཝ ཧི སཧཙརཎཱདིནཱ ཏདཉྙེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ རཱུཔདྷམྨཱ ཙ གཧིཏཱ ཧོནྟཱིཏི. ནཱམགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཁནྡྷཏྟཡམེཝ གཧིཏནྟི ‘‘ནཱམརཱུཔཾ ཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན རཱུཔཾ སམྤཡུཏྟནྟི? ནཡིདཾ སམྤཡུཏྟཔཙྩཡཝསེན ཝུཏྟཾ. པཙུརཛནསྶ པན ཨཝིབྷཱགེན གཧཎཱིཡསབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

གཱཐཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ པུཙྪིཏཱཏི ཏཾ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདམུཁེན ཨརིཡམགྒཱདྷིགམེན པཏྟབྦནྟི དསྶེནྟོ ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝནཱམཱུལབྷཱུཏཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི སཏིཔཉྙཱཧི ནིདྡྷཱརེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ སཏི ཙ པཉྙཱ ཙ ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀུསལཱཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ ¶ སམནྭེསམཱནཱ སཏི སིཛ྄ཛྷནྟཱི ཨེཀནྟེན སམཱདྷིཾ ནིཔྥཱདེཏི. སཏིགྒཧཎེན ཙེཏྠ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ – ‘‘སཏི དྭེ ཨིནྡྲིཡཱནི, སཏིནྡྲིཡཉྩ སམཱདྷིནྡྲིཡཉྩཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཨནུསཡསམུགྒྷཱཏཝིདྷཱཡིནཱི པཉྙཱ སིཛ྄ཛྷམཱནཱ ན ཝིནཱ ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཾ སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘པཉྙཱ དྭེ ཨིནྡྲིཡཱནི པཉྙིནྡྲིཡཉྩ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཉྩཱ’’ཏི.

ཡཱ ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཨིནྡྲིཡེསཱུཏི ཨིམེསུ སཏིཨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ནིསྶཡཔཙྩཡཏཱཡ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏེསུ ཏཾསཧཛཱཏཱ ཨེཝ ཡཱ སདྡཧནཱ. ‘‘ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨིནྡྲིཡེཧཱི’’ཏིཔི པཱལི༹, ཏསྶཱ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམྤཡུཏྟཱཏི ཝཙནསེསོ, ཨཱརམྨཎེ ཨབྷིཔྤསཱདལཀྑཎཱ སདྡྷཱ ཀཏྟུཀཱམཏཱསབྷཱཝསྶ ཚནྡསྶ ཝིསེསཔཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡཱ སདྡྷཱདྷིཔཏེཡྻཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ, ཨཡཾ ཚནྡསམཱདྷཱི’’ཏི. སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ. ཨིདཾ པཧཱནནྟི ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནསཱདྷཀོ སམཱདྷི པཧཱནནྟི ཝུཏྟོ པཛཧཏི ཨེཏེནཱཏི ཀཏྭཱ. ‘‘པདྷཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨགྒོཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམཱདྷི ཨེཀོདཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟསངྑཱརསཱིསེན ཏཾསམུཊྛཱཔཀཱ ཝཱིརིཡསངྑཱརཱཝ གཧིཏཱ. ཏེ ཧི ཡཱཝ བྷཱཝནཱནིཔྥཏྟི ཏཱཝ ཨེཀརསེན སརཎཏོ སངྐཔྤེཏབྦཏོ ཙ སརསངྐཔྤཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ‘‘ཨེཝཾ ¶ མེ བྷཱཝནཱ ཧོཏཱུ’’ཏི ཡཐཱ ཨིཙྪིཏཱ, ཏཐཱ པཝཏྟིཡཱ ཧེཏུབྷཱཝཏོ. ཏདུབྷཡནྟི ཚནྡསམཱདྷིསངྑཱཏཉྩ པདྷཱནསངྑཱརསངྑཱཏཉྩ ཝཱིརིཡནྟི ཏཾ ཨུབྷཡཾ. ཨུབྷཡམེཝ ཧི ཨུཔཙཱརཝསེན ཨཉྙཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ‘‘ཚནྡསམཱདྷིཔྤདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱད’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨབྷིནྣམྤི ཧི ཨུཔཙཱརཝསེན བྷིནྣཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝོཧརནྟི, ཡཐཱ ‘‘སིལཱཔུཏྟཀསྶ སརཱིར’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིདྡྷི, སམིཛ྄ཛྷཏི ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཛ྄ཛྷནྟི ཝཱ ཏཱཡ སཏྟཱ ཨིདྡྷཱ ཝུདྡྷཱ ཨུཀྐཾསགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨིདྡྷི, པཛྫཏི ཨེཏེནཱཏི པཱདོ, པཋམེན ཨཏྠེན ཨིདྡྷི ཨེཝ པཱདོ ཨིདྡྷིཔཱདོ, ཨིདྡྷིཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡེན ཨཏྠེན ཨིདྡྷིཡཱ པཱདོ པཏིཊྛཱ ཨདྷིགམཱུཔཱཡོཏི ཨིདྡྷིཔཱདོ. ཏེན ཧི ཨུཔརཱུཔརིཝིསེསསངྑཱཏཾ ཨིདྡྷིཾ པཛྫནྟི པཱཔུཎནྟི. ཝིཝེཀནིསྶིཏནྟི ཏདངྒཝིཝེཀནིསྶིཏཾ སམུཙྪེདཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏཉྩ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ ཡོགཱི ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཀིཙྩཏོ ཏདངྒཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏཾ. མགྒཀྑཎེ པན ཀིཙྩཏོ ¶ སམུཙྪེདཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཨཱརམྨཎཏོ ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏཱིཏི. ཨེས ནཡོ ཝིརཱགནིསྶིཏནྟིཨཱདཱིསུ.

ཝིཝེཀཏྟཱ ཨེཝ ཧི ཝིརཱགཱདཡོ, ཀེཝལཉྩེཏྠ ཝོསྶགྒོ དུཝིདྷོ པརིཙྩཱགཝོསྶགྒོ ཙ པཀྑནྡནཝོསྶགྒོ ཙཱཏི. ཏཏྠ པརིཙྩཱགཝོསྶགྒོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཏདངྒཝསེན, མགྒཀྑཎེ སམུཙྪེདཝསེན ཀིལེསཔྤཧཱནཾ. པཀྑནྡནཝོསྶགྒོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཏནྣིནྣབྷཱཝེན, མགྒཀྑཎེ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ནིབྦཱནཔཀྑནྡནཾ. ཏདུབྷཡམྤི ཨིམསྨིཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀེ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱནཡེ ཡུཛྫཏི. ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ པཋམིདྡྷིཔཱདོ ཡཐཱཝུཏྟེན པཀཱརེན ཀིལེསེ པརིཙྩཛཏི ནིབྦཱནཉྩ པཀྑནྡཏི. ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིནྟི ཨིམིནཱ པན ཝཙནེན ཝོསྶགྒཏྠཾ པརིཎམནྟཾ པརིཎཏཉྩ པརིཔཙྩནྟཾ པརིཔཀྐཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཉྷི ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ ཡོགཱི ཡཐཱ པཋམོ ཨིདྡྷིཔཱདོ ཀིལེསཔརིཙྩཱགཝོསྶགྒཏྠཾ ནིབྦཱནཔཀྑནྡནཝོསྶགྒཏྠཉྩ པརིཔཙྩཏི, ཡཐཱ ཙ པརིཔཀྐོ ཧོཏི, ཏཐཱ ནཾ བྷཱཝེཏཱིཏི. སེསིདྡྷིཔཱདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཐཱ ཚནྡཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཏོ སམཱདྷི ཚནྡསམཱདྷི. ཨེཝཾ ཝཱིརིཡཾ ཙིཏྟཾ ཝཱིམཾསཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཏོ སམཱདྷི ཝཱིམཾསཱསམཱདྷཱིཏི.

༡༤. ན ¶ ཀེཝལཾ ཙཏུཏྠཨིདྡྷིཔཱདོ ཨེཝ སམཱདྷིཉཱཎམཱུལཀོ, ཨཐ ཁོ སབྦོཔཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦོ སམཱདྷི ཉཱཎམཱུལཀོ ཉཱཎཔུབྦངྒམོ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ སོ ཨེཝ ཝཱིམཾསཱསམཱདྷཱིཏི ཝུཏྟོཏི? ཝཱིམཾསཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཏཏྟཱཏི ཝུཏྟོཝཱཡམཏྠོ. ཏཏྠ པུབྦབྷཱགཔཉྙཱཡ ཉཱཎམཱུལཀོ. ཨདྷིགམཔཉྙཱཡ ཉཱཎཔུབྦངྒམོ. པཙྩཝེཀྑཎཔཉྙཱཡ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟི. ཨཐ ཝཱ པུབྦབྷཱགཔཉྙཱཡ ཉཱཎམཱུལཀོ. ཨུཔཙཱརཔཉྙཱཡ ཉཱཎཔུབྦངྒམོ. ཨཔྤནཱཔཉྙཱཡ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟི. ཨུཔཙཱརཔཉྙཱཡ ཝཱ ཉཱཎམཱུལཀོ. ཨཔྤནཱཔཉྙཱཡ ཉཱཎཔུབྦངྒམོ. ཨབྷིཉྙཱཔཉྙཱཡ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡཐཱ ¶ པུརེཏི ཡཐཱ སམཱདྷིསྶ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིབྷཱཝེན པུརེ པུབྦེ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཨསངྑྱེཡྻེསུཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚེསུ ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཁནྡྷཾ ཁནྡྷཱུཔནིབདྡྷཉྩ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏཐཱ པཙྪཱ སམཱདྷིསྶ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིབྷཱཝེན ཨནཱགཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཨསངྑྱེཡྻེསུཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚེསུ ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཁནྡྷཾ ཁནྡྷཱུཔནིབདྡྷཉྩ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡཐཱ པཙྪཱཏི ཡཐཱ སམཱདྷིསྶ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིབྷཱཝེན ཨནཱགཏེསུ སཏྟསུ དིཝསེསུ པརསཏྟཱནཾ ཙིཏྟཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏཐཱ པུརེ ཨཏཱིཏེསུ སཏྟསུ དིཝསེསུ པརསཏྟཱནཾ ཙིཏྟཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ དིཝཱཏི ཡཐཱ དིཝསབྷཱགེ སཱུརིཡཱལོཀེན ཨནྡྷཀཱརསྶ ཝིདྷམིཏཏྟཱ ཙཀྑུམནྟཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཔཱཐགཏཾ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཾ རཱུཔཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ. ཏཐཱ རཏྟིནྟི ཏཐཱ རཏྟིབྷཱགེ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེཔི ཨནྡྷཀཱརེ ཝཏྟམཱནེ སམཱདྷིསྶ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིཏཱཡ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ རཱུཔཱཡཏནཾ ནཏྠི.

ཡཐཱ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱཏི ཡཐཱ ཙ རཏྟིཡཾ ཏཐཱ དིཝཱཔི ཨཏིསུཁུམཾ ཀེནཙི ཏིརོཧིཏཾ ཡཉྩ ཨཏིདཱུརེ, ཏཾ སབྦརཱུཔཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ ཙ རཱུཔཱཡཏནེ ཝུཏྟཾ, ཏཐཱ སམཱདྷིསྶ དིབྦསོཏཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིཏཱཡ སདྡཱཡཏནེ ཙ ནེཏབྦཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨིཏི ཝིཝཊེན ཙེཏསཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཔརིཡོནདྡྷེནཱཏི ཨབྷིཉྙཱཉཱཎསྶ པཱརིབནྡྷཀཀིལེསེཧི ཨནཛ྄ཛྷོཏྠཊེན, ཨཔརིཡོནདྡྷཏྟཱ ཨེཝ སཔྤབྷཱསཾ ཙིཏྟཾ. ཨེཏེནེཝ སམཱདྷིསྶ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིཏཱཔི ཝུཏྟཱ ཨེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. པཉྩིནྡྲིཡཱནཱིཏི ཨིདྡྷིཔཱདསམྤཡུཏྟཱནི སེཀྑསྶ པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིཔྤེཏཱནཱིཏི ཨཱཧ ¶ ‘‘ཀུསལཱནཱི’’ཏི. ཙིཏྟསཧབྷཱུནཱིཏིཨཱདི ཏེསཾ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ནིརོདྷདསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཐཱ ‘‘ནཱམརཱུཔཉྩཱ’’ཏིཨཱདི. ཏེནེཏཾ དསྶེཏི ‘‘ན ཀེཝལཾ པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ནཱམརཱུཔཉྩ ཝིཉྙཱཎཧེཏུཀཾ ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཱཏི ཝིཉྙཱཎསྶ. ཧེཏཱུཏི ཏཎྷཱཨཝིཛྫཱདིཀོ. ཨནཱཧཱརནྟི པདསྶ ཨཏྠཝིཝརཎཾ. ཨནབྷིནནྡིཏནྟི ཨབྷིནནྡནབྷཱུཏཱཡ ཏཎྷཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཝ ཨཔཏྠིཏཾ. ཏཏོ ཨེཝ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཏཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཡཐཱ ཙ ཝིཉྙཱཎཾ, ཨེཝཾ ནཱམརཱུཔམྤི ཝིཉྙཱཎསངྑཱཏསྶ ཧེཏུནོ པཙྩཡསྶ ཙ ཨབྷཱཝཱ ཏཔྤཙྩཡཱནཾ སངྑཱརཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཧེཏུ ཨཔྤཙྩཡཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཝིཙཡོཔི ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཨནུསནྡྷིཔུཙྪམྤི དསྶེཏྭཱ ཧེཊྛཱ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཱ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ ཙ པུཙྪཱ ཝིསུཾ ཝིསུཾ དསྶིཏཱཏི ཨིདཱནི ཏཱ སཧ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠཱཡཾ པདཏྠོ – སངྑཱཏདྷམྨཱཏི ཨནིཙྩཱདིཝསེན པརིཝཱིམཾསིཏདྷམྨཱ, ཨརཧཏཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སེཀྑཱཏི སཱིལཱདཱིནི སིཀྑམཱནཱ ཨཝསེསཱ ཨརིཡཔུགྒལཱ. པུཐཱུཏི བཧཱུ སཏྟཛནཱ. ཏེསཾ མེ ནིཔཀོ ཨིརིཡཾ, པུཊྛོ པབྲཱུཧཱིཏི ཏེསཾ སེཁཱསེཁཱནཾ ནིཔཀོ པཎྜིཏོ ཏྭཾ བྷགཝཱ པཊིཔཏྟིཾ པུཊྛོ མེ བྲཱུཧཱིཏི. སེསཾ པཱལི༹ཝསེནེཝ ཝིཉྙཱཡཏི.

༡༥. ཀིསྶཱཏི ¶ ཀིསྶ ཧེཏུ, ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི ཨཏྠོ. སེཁཱསེཁཝིཔསྶནཱ པུབྦངྒམཔྤཧཱནཡོགེནཱཏི སེཁེ ཨསེཁེ ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཔྤཧཱནེ ཙ པུཙྪནཡོགེན, པུཙྪཱཝིདྷིནཱཏི ཨཏྠོ.

ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡཾ ཀཱམེསུ ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེན ན ཨབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻ. མནསཱནཱཝིལོ སིཡཱཏི བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཱདཡོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ མནསོ ཨཱཝིལབྷཱཝཀརེ དྷམྨེ པཛཧནྟོ ཙིཏྟེན ཨནཱཝིལོ བྷཝེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཨསེཀྑོ ཨནིཙྩཏཱདིཝསེན སབྦདྷམྨཱནཾ པརིཏུལིཏཏྟཱ ཀུསལོ སབྦདྷམྨེསུ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཨཱདཱིཧི ཙ སཏོ སབྦཀིལེསཱནཾ བྷིནྣཏྟཱ ཨུཏྟམབྷིཀྑུབྷཱཝཾ པཏྟོ ཙ ཧུཏྭཱ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀུསལོ…པེ… པརིབྦཛེ’’ཏི ཨཱཧཱཏི ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ.

ཏཏྠ ¶ ཡཾ པུཙྪཱགཱཐཱཡཾ ‘‘ནིཔཀོ’’ཏི པདཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ བྷགཝནྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, བྷགཝཏོ ཙ ནེཔཀྐཾ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎདསྶནེན དཱིཔེཏབྦནྟི ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ ཏཱཝ ཀམྨདྭཱརབྷེདེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ སེཁཱསེཁཔཊིཔདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷགཝཏོ སབྦཾ ཀཱཡཀམྨ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏེན སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎདསྶནེན ཏཐཱགཏསྶ སེཁཱསེཁཔཊིཔཏྟིདེསནཱཀོསལླམེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. ཏཏྠ ཀོ ཙཱཏི ཀྭ ཙ, ཀསྨིཾ ཝིསཡེཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཝིསཡཾ དསྶེཏི ‘‘ཡཾ ཨནིཙྩེ དུཀྑེ ཨནཏྟནི ཙཱ’’ཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཉཱཎདསྶནཾ ནཱམ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ‘‘སབྦཾ སངྑཏཾ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ པན ཏསྨིཾ ཝིསཡེ ཡེན ཨཔྤཝཏྟི, སོ པཊིགྷཱཏོཏི, ཨེཏེན ལཀྑཎཏྟཡཔྤཊིཝེདྷསྶ དུརབྷིསམྦྷཝཏཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏཉྩ དསྶེཏི. ལཀྑཎཏྟཡཝིབྷཱཝནེན ཧི བྷགཝཏོ ཙཏུསཙྩཔྤཊིཝེདྷཾ སམྨཱསམྦོདྷིཉྩ པཎྜིཏཱ པཊིཛཱནནྟི.

ཨཉྙཱཎཾ ཨདསྶནནྟི ཏཾ པཊིགྷཱཏཾ སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ཚལཱ༹རམྨཎསབྷཱཝཔྤཊིཙྪཱདཀོ ཧི སམྨོཧོ ཉཱཎདསྶནསྶ པཊིགྷཱཏོཏི. ཡསྨིཾ ཝིསཡེ ཉཱཎདསྶནཾ ཨུཔྤཏྟིརཧཾ, ཏཏྠེཝ ཏསྶ པཊིགྷཱཏེན བྷཝིཏབྦནྟི ཨཱཧ – ‘‘ཡཾ ཨནིཙྩེ དུཀྑེ ཨནཏྟནི ཙཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཨིདྷ པུརིསོཏིཨཱདི ཨུཔམཱདསྶནཾ. ཏཏྲིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – པུརིསོ ཝིཡ སབྦོ ལོཀོ, ཏཱརཀརཱུཔཱནི ཝིཡ ཚ ཨཱརམྨཎཱནི, ཏསྶ པུརིསསྶ ཏཱརཀརཱུཔཱནཾ དསྶནཾ ཝིཡ ལོཀསྶ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིཧི ཡཐཱརཧཾ ཚལཱ༹རམྨཎཛཱནནཾ, ཏསྶ པུརིསསྶ ཏཱརཀརཱུཔཱནི པསྶནྟསྶཱཔི ‘‘ཨེཏྟཀཱནི ¶ སཏཱནི, ཨེཏྟཀཱནི སཧསྶཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ གཎནསངྐེཏེན ཨཛཱནནཾ ཝིཡ ལོཀསྶ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཾ ཀཐཉྩི ཛཱནནྟསྶཱཔི ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཏྟཡཱནཝབོདྷོཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨིདཱནི ཡེཧི པདེཧི བྷགཝཏཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཛིཏསྶ སེཁཱསེཁཔཊིཔདཱ ཝུཏྟཱ, ཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘ཏཏྠ སེཁེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིསྶཛྫནེ. སེཁེནཱཏི སིཀྑཱ ཨེཏསྶ སཱིལནྟི སེཁོ, ཏེན སེཁེན. དྭཱིསུ དྷམྨེསཱུཏི དུཝིདྷེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པརིཡུཊྛཱནཱིཡེསཱུཏི དོསེན པརིཡུཊྛིཏེན ཡཏྠ པརིཝཏྟིཏབྦཾ, ཏེསུ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསཱུཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཊིགྷཊྛཱནཱིཡེསཱུ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ.

ཨེཏྠ ¶ ཙ གེདྷཔཊིསེདྷཙོདནཱཡཾ གེདྷནིམིཏྟོ དོསོ གེདྷེ སཏི ཧོཏཱིཏི ཏཏོཔི ཙིཏྟསྶ རཀྑིཏབྦཏཱ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ པན བྷགཝཏཱ ‘‘ཀཱམེསུ ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༤༥; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༦༤, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨; ནེཏྟི. ༡༥-༡༧) ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཏཏྠ ཡཱ ཨིཙྪཱ’’ཏིཨཱདིནཱ གེདྷཝསེན ནིདྡེསོ ཀཏོ. ཨཐ ཝཱ དོསཏོ ཙིཏྟསྶ རཀྑིཏབྦཏཱ གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཱདེན ཝུཏྟཱཡེཝཱཏི དཊྛབྦཱ. དུཏིཡཔཱདེན ཧི སེསཀིལེསཝོདཱནདྷམྨཱ དསྶིཏཱ. ཏཐཱ ཧི ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣབྷེདཏོ སམྨཱཝཱཡཱམསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན སབྦེ སཾཀིལེསཝོདཱནདྷམྨེ ཙཏུདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ སམྨཔྤདྷཱནམུཁེན སེཁཔཊིཔདཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སེཁོ ཨབྷིགིཛ྄ཛྷནྟོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནཱཝིལསངྐཔྤོཏི ཨཱཝིལཱནཾ ཀཱམསངྐཔྤཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱཝིལསངྐཔྤོ. ཏཏོ ཨེཝ ཙ ཨནབྷིགིཛ྄ཛྷནྟོ ཝཱཡམཏི, ཝཱིརིཡཾ པཝཏྟེཏི. ཀཐཾ ཝཱཡམཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘སོ ཨནུཔྤནྣཱན’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ སོཏི ཨུཏྟརིཝིསེསཏྠཱཡ པཊིཔཛྫམཱནོ སེཀྑོ. ཨནུཔྤནྣཱནནྟི ཨནིབྦཏྟཱནཾ. པཱཔཀཱནནྟི ལཱམཀཱནཾ. ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཨནུཔྤཱདཱཡཱཏི ན ཨུཔྤཱདནཏྠཱཡ. ཚནྡཾ ཛནེཏཱིཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱསངྑཱཏཾ ཀུསལཙྪནྡཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཝཱཡམཏཱིཏི པཡོགཔརཀྐམཾ ཀརོཏི. ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏཱིཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཾ ཀརོཏི. ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏཱིཏི ཏེནེཝ སཧཛཱཏཝཱིརིཡེན ཙིཏྟཾ ཨུཀྑིཔཏི. པདཧཏཱིཏི པདྷཱནཝཱིརིཡཾ ཀརོཏི. ཝཱཡམཏཱིཏིཨཱདཱིནི པན ཙཏྟཱརི པདཱནི ཨཱསེཝནཱབྷཱཝནཱབཧུལཱིཀམྨསཱཏཙྩཀིརིཡཱཧི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནནྟི ཨནུཔྤནྣཱཏི ཨཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔནྣཱནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ. པཧཱནཱཡཱཏི པཛཧནཏྠཱཡ. ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནནྟི ཨནིབྦཏྟཱནཾ ཀོསལླསམྦྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཨུཔྤཱདཱཡཱཏི ཨུཔྤཱདནཏྠཱཡ. ཨུཔྤནྣཱནནྟི ནིབྦཏྟཱནཾ. ཋིཏིཡཱཏི ཋིཏཏྠཾ. ཨསམྨོསཱཡཱཏི ཨནསྶནཏྠཾ ¶ . བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱཏི པུནཔྤུནཾ བྷཱཝཱཡ. ཝེཔུལླཱཡཱཏི ཝིཔུལབྷཱཝཱཡ. བྷཱཝནཱཡཱཏི ཝཌྜྷིཡཱ. པཱརིཔཱུརིཡཱཏི པརིཔཱུརཎཏྠཱཡཱཏི ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ.

༡༦. ‘‘ཀཏམེ ཨནུཔྤནྣཱ’’ཏིཨཱདི ཨཀུསལདྷམྨཱ ཀུསལདྷམྨཱ ཙ ཡཱདིསཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཡཱདིསཱ ཙ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེ དསྶེཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཨིམེ ཨནུཔྤནྣཱཏི ཨིམེ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཝཱ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ¶ ཝཱ ཨནུཔྤནྣཱ ནཱམ. ཨཉྙཐཱ ཧི ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཨནུཔྤནྣཱ ནཱམ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ནཏྠི. ཝིཏཀྐཏྟཡགྒཧཎཉྩེཏྠ ནིདསྶནམཏྟཾ དཊྛབྦཾ. ཨཀུསལམཱུལཱནཱིཏི ཨནུསཡཱ ཨེཝ སབྦེསཾ ཨཀུསལཱནཾ མཱུལབྷཱཝཏོ ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ, ན ལོབྷཱདཡོ ཨེཝ. ཨིམེ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསཡཱ བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣཱ ཨསམུགྒྷཱཊིཏུཔྤནྣཱཏིཨཱདིཨུཔྤནྣཔརིཡཱཡསབྦྷཱཝཏོ ནཱམཝསེན ཨུཔྤནྣཱ ནཱམ, ན ཝཏྟམཱནབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམེ ཨནུཔྤནྣཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི ཨིམེ སོཏཱཔནྣསྶ སདྡྷཱདཡོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣསྶ ཨནུཔྤནྣཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ནཱམ, ཀོ པན ཝཱདོ པུཐུཛྫནཱནནྟི དསྶེཏི. ཀུསལསདྡོ ཙེཏྠ བཱཧིཏིཀསུཏྟེ (མ. ནི. ༢.༣༥༨ ཨཱདཡོ) ཝིཡ ཨནཝཛྫཔརིཡཱཡོ དཊྛབྦོ. ཨིམེ ཨུཔྤནྣཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི ཨིམེ པཋམམགྒེ སདྡྷཱདཡོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ནཱམ.

སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱཡ སུནིགྒཧིཏོ ཀཱམཝིཏཀྐོཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡེན ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝཱརེཏི, ཨིདཾ སཏིནྡྲིཡ’’ནྟི. ཨནཝཛྫསུཁཔདཊྛཱནེན ཨཝིཀྑེཔེན ཙེཏོདུཀྑསནྣིསྶཡོ ཝིཀྑེཔཔཙྩཡོ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ སུནིགྒཧིཏོཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡེན བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝཱརེཏི, ཨིདཾ སམཱདྷིནྡྲིཡ’’ནྟི. ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པརཱཔརཱདྷཾ སུཁེན སཧཏཱིཏི ཝཱིརིཡེན ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ སུནིགྒཧིཏོཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡེན ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ ཝཱརེཏི, ཨིདཾ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡ’’ནྟི. སམཱདྷིཨཱདཱིནམྤི ཡཐཱསཀཾཔཊིཔཀྑཔྤཧཱནཾ པཉྙཝནྟསྶེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཡེན ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ’’ཏིཨཱདི.

ཨེཏེསཾ ཡཐཱནིདྡྷཱརིཏཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ སཝིསཡེ ཛེཊྛཀབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཀཏྠ དཊྛབྦ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ. ཨིམེསཉྩ སདྡྷཱདཱིནཾ སེཁཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ནིབྦཏྟིཡཱ སབྦེཔི སེཁཱ དྷམྨཱ མཏྠཀཔྤཏྟཱ ཧོནྟཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ སེཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ སེཁཔཊིཔདཾ ནིགམེཏི.

༡༧. ཨེཝཾ སེཁཔཊིཔདཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨསེཁཔཊིཔདཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘ཀུསལོ སབྦདྷམྨཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ ¶ . ཏཏྠ སབྦདྷམྨཱནནྟི ཨིམིནཱ པདེན ཝུཏྟདྷམྨེ ཏཱཝ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཨསེཀྑསྶ ཀོསལླཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ལོཀོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ¶ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཀིལེསལོཀེན བྷཝལོཀོ སམུདཱགཙྪཏཱིཏི ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཾ ནིསྶཱཡ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརདྷམྨེ སམུདཱགམེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོཏི སོ མཧགྒཏདྷམྨེསུ, པརིཏྟམཧགྒཏདྷམྨེསུ ཝཱ ཋིཏོ. ཨིནྡྲིཡཱནི ནིབྦཏྟེཏཱིཏི སཱིལསམཱདྷཡོ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡེ ཀཏྭཱ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱནི སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨུཔྤཱདེཏི. ཨིནྡྲིཡེསུ བྷཱཝིཡམཱནེསཱུཏི ཡཐཱཝུཏྟཨིནྡྲིཡེསུ ཝཌྜྷིཡམཱནེསུ རཱུཔཱརཱུཔཔརིགྒཧཱདིཝསེན ནེཡྻསྶ པརིཉྙཱ བྷཝཏི.

དསྶནཔརིཉྙཱཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱ. བྷཱཝནཱཔརིཉྙཱཏི ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ པཧཱནཔརིཉྙཱ ཙ. ‘‘སཱ དུཝིདྷེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ‘‘ཡདཱ ཧི སེཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝརཏི. ཏཏྠ ‘‘ནིབྦིདཱསཧགཏེཧི སཉྙཱམནསིཀཱརེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ བལཝཝིཔསྶནཾ དསྶེཏི. ཡདཱ ཧི སེཁོཏི ཙེཏྠ སིཀྑནསཱིལཏཱཡ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནོཔི སེཁཔདེན སངྒཧིཏོཏི ཀཏྭཱ ‘‘དྭེ དྷམྨཱ ཀོསལླཾ གཙྪནྟི དསྶནཀོསལླཉྩཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡདཱ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནོ པུབྦབྷཱགསིཀྑཾ སིཀྑནྟོ ནིབྦིདཱསཧགཏེཧི སཉྙཱམནསིཀཱརེཧི ཉེཡྻཾ པརིཛཱནཱཏི, ཏདཱ ཏསྶ ཏེ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཱ དསྶནཀོསལླཾ པཋམམགྒཉཱཎཾ གཙྪནྟི སམྤཱཔུཎནྟི ཏེན སདྡྷིཾ གྷཊེནྟི. ཡདཱ པན སོཏཱཔནྣཱདིསེཁོ ཝུཏྟནཡེན ནེཡྻཾ པརིཛཱནཱཏི, ཏདཱ ཏསྶ ཏེ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཱ བྷཱཝནཱཀོསལླཾ གཙྪནྟཱིཏི.

ཏཾ ཉཱཎནྟི ཡཱ པུབྦེ ནེཡྻསྶ པརིཉྙཱ ཝུཏྟཱ, ཏཾ ནེཡྻཔརིཛཱནནཉཱཎཾ. པཉྩཝིདྷེན ཝེདིཏབྦནྟི ཝིསཡབྷེདེན ཏསྶ བྷེདཾ དསྶེཏི. དྷམྨཱནཾ སལཀྑཎེ ཉཱཎནྟི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཀཀྑལ༹ཕུསནཱདིསལཀྑཎེ ཉཱཎཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ སབྦཾ ནེཡྻཾ ཧེཏུཧེཏུཕལབྷེདཏོ དུཝིདྷམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ ཙ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ ཙཱ’’ཏི ནིདྡིཊྛཾ.

པརིཉྙཱཏི ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡསྨཱ པནསྶ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ སལཀྑཎཏོ པཙྩཡཏོ ཙ ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ ཀུསལཱདིཝིབྷཱགེཧི ཏེ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཛཱནནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨེཝཾ ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ ཡཱ པརིཛཱནནཱ, ཨིདཾ ཀུསལ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨེཝཾགཧིཏཱཏི ཨེཝཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཀལཱཔསམྨསནཱདིཝསེན གཧིཏཱ སམྨསིཏཱ. ཨིདཾ ཕལཾ ནིབྦཏྟེནྟཱིཏི ཨིདཾ ཨུདཡབྦཡཉཱཎཱདིཀཾ ཕལཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨུཔྤཱདེནྟི ¶ , ནིམིཏྟསྶ ཀཏྟུབྷཱཝེན ཨུཔཙརཎཏོ ཡཐཱ ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི སཙྩཱནི ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི. ཏེསནྟི ཨུདཡབྦཡཉཱཎཱདཱིནཾ ¶ . ཨེཝཾགཧིཏཱནནྟི ཨེཝཾཔཝཏྟིཏཱནཾ. ཨཡཾ ཨཏྠོཏི ཨཡཾ སཙྩཱནཾ ཨནུབོདྷཔཊིཝེདྷོ ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཧི པརིཉྙཱཔཉྙཱ སམྨསིཏབྦདྷམྨེ སམྨསནདྷམྨེ ཏཏྠ སམྨསནཱཀཱརཾ པརིཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ སམྨསནཕལམྤི པརིཛཱནཱཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨཡཾ ནཡོ དསྶིཏོ.

ཡེ ཨཀུསལཱཏི སམུདཡསཙྩམཱཧ. སབྦེ ཧི ཨཀུསལཱ སམུདཡཔཀྑིཡཱཏི. ཡེ ཀུསལཱཏི མགྒདྷམྨཱ སམྨཱདིཊྛིཨཱདཡོ. ཡདིཔི ཕལདྷམྨཱཔི སཙྪིཀཱཏབྦཱ, ཙཏུསཙྩཔྤཊིཝེདྷསྶ པན ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སཙྪིཀཱཏབྦཱ, ཡཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཏྠཀུསལོཏི པཙྩཡུཔྤནྣེསུ ཨཏྠེསུ ཀུསལོ. དྷམྨཀུསལོཏི པཙྩཡདྷམྨེསུ ཀུསལོ. པཱལི༹ཨཏྠཔཱལི༹དྷམྨཱ ཝཱ ཨཏྠདྷམྨཱ. ཀལྱཱཎཏཱཀུསལོཏི ཡུཏྟཏཱཀུསལོ, ཙཏུནཡཀོཝིདོཏི ཨཏྠོ, དེསནཱཡུཏྟིཀུསལོ ཝཱ. ཕལཏཱཀུསལོཏི ཁཱིཎཱསཝཕལཀུསལོ. ‘‘ཨཱཡཀུསལོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཡོཏི ཝཌྜྷི. སཱ ཨནཏྠཧཱནིཏོ ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ ཙ དུཝིདྷཱ. ཨཔཱཡཱཏི ཨཝཌྜྷི. སཱཔི ཨཏྠཧཱནིཏོ ཨནཊྛུཔྤཏྟིཏོ ཙ དུཝིདྷཱ. ཨུཔཱཡོཏི སཏྟཱནཾ ཨཙྩཱཡིཀེ ཀིཙྩེ ཝཱ བྷཡེ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཏིཀིཙྪནསམཏྠཾ ཋཱནུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ, ཏཏྠ ཀུསལོཏི ཨཏྠོ. ཁཱིཎཱསཝོ ཧི སབྦསོ ཨཝིཛྫཱཡ པཧཱིནཏྟཱ པཉྙཱཝེཔུལླཔྤཏྟོ ཨེཏེསུ ཨཱཡཱདཱིསུ ཀུསལོཏི. ཨེཝཾ ཨསེཁསྶ ཀོསལླཾ ཨེཀདེསེན ཝིབྷཱཝེཏྭཱ པུན ཨནཝསེསཏོ དསྶེནྟོ ‘‘མཧཏཱ ཀོསལླེན སམནྣཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ.

པརིནིཊྛིཏསིཀྑསྶ ཨསེཁསྶ སཏོཀཱརིཏཱཡ ཨཉྙཾ པཡོཛནཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠ’’ནྟི. ཨིདཱནི ཡཐཱནིདྡིཊྛཾ སེཁཱསེཁཔཊིཔདཾ ནིགམེནྟོ ‘‘ཨིམཱ དྭེ ཙརིཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བོཛ྄ཛྷནྟི བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ. ཏཾ ཙཏུབྦིདྷནྟི ཏཾ བོཛ྄ཛྷཾ ཙཏུབྦིདྷཾ, ཙཏུསཙྩབྷཱཝཏོ. ཨེཝཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདིཝསེན ཡོ ཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཨསེཁོ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟོ ནིཔྤརིཡཱཡེན ‘‘སཏོ ཨབྷིཀྐམཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཙྩཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨིདྷཱཔི པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཝིཙཡཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ མཧཱཐེརོ ཝིཙཡཧཱརཾ ཝིབྷཛནྟོ ཨཛིཏསུཏྟཝསེན (སུ. ནི. ༡༠༣ ཨཱདཡོ; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༥༧ ཨཱདཡོ, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡ ཨཱདཡོ) པུཙྪཱཝིཙཡཾ ཝིསྶཛྫནཝིཙཡཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སུཏྟནྟརེསུཔི པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཝིཙཡཱནཾ ནཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ པུཙྪིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན. པུཙྪིཏབྦནྟི པུཙྪཱ ཀཱཏབྦཱ, ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ ཝཱ, ཝིཝེཙེཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫིཏནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སུཏྟསྶ ཙཱཏིཨཱདི ཨནུགཱིཏིཝིཙཡནིདསྶནཾ. ཨནུགཱིཏི ཨཏྠཏོ ¶ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ སམཱནེཏབྦཱཏི སུཏྟནྟརདེསནཱསངྑཱཏཱ ཨནུགཱིཏི ཨཏྠཏོ བྱཉྫནཏོ ཙ སཾཝཎྞིཡམཱནེན སུཏྟེན སམཱནཱ སདིསཱི ཀཱཏབྦཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ སུཏྟེ སམྨཱ ཨཱནེཏབྦཱ. ཨཏྠཱཔགཏནྟི ཨཏྠཏོ ཨཔེཏཾ, ཨསམྦནྡྷཏྠཾ ཝཱ དསདཱལི༹མཱདིཝཙནཾ ཝིཡ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སམྥཔྤལཱཔཾ བྷཝཏཱི’’ཏི. ཨེཏེན ཨཏྠསྶ སམཱནེཏབྦཏཱཡ ཀཱརཎམཱཧ. དུནྣིཀྑིཏྟསྶཱཏི ཨསམྨཱཝུཏྟསྶ. དུནྣཡོཏི དུཀྑེན ནེཏབྦོ, ནེཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. བྱཉྫནུཔེཏནྟི སབྷཱཝནིརུཏྟིསམུཔེཏཾ.

ཨེཝཾ ཨནུགཱིཏིཝིཙཡཾ དསྶེཏྭཱ ནིདྡེསཝཱརེ ‘‘སུཏྟསྶ ཡོ པཝིཙཡོ’’ཏི སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘སུཏྟཉྩ པཝིཙིནིཏབྦ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཝིཙིནནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀིཾ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱཧཙྩཝཙན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཧཙྩཝཙནནྟི བྷགཝཏོ ཋཱནཀརཎཱནི ཨཱཧཙྩ ཨབྷིཧནྟྭཱ པཝཏྟཝཙནཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷེན སཱམཾ དེསིཏསུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨནུསནྡྷིཝཙནནྟི སཱཝཀབྷཱསིཏཾ. ཏཉྷི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨནུསནྡྷེཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ‘‘ཨནུསནྡྷིཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟནྟི. ནཱིཏཏྠནྟི ཡཐཱརུཏཝསེན ཉཱཏབྦཏྠཾ. ནེཡྻཏྠནྟི ནིདྡྷཱརེཏྭཱ གཧེཏབྦཏྠཾ. སཾཀིལེསབྷཱགིཡནྟིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ པཊྛཱནཝཱརཝཎྞནཱཡཾ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཡསྨཱ པན བྷགཝཏོ དེསནཱ སོལ༹སཝིདྷེ སཱསནཔཊྛཱནེ ཨེཀཾ བྷཱགཾ ཨབྷཛནྟཱི ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ སོཔི ནཡོ ཝིཙེཏབྦབྷཱཝེན ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟོ.

ཀུཧིཾ ཨིམསྶ སུཏྟསྶཱཏི ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཀསྨིཾ པདེསེ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ. སབྦཱནི སཙྩཱནི པསྶིཏབྦཱནཱིཏི དུཀྑསཙྩཾ སུཏྟསྶ ‘‘ཀུཧིཾ ཀསྨིཾ པདེསེ ཀསྨིཾ ཝཱ པདེ པསྶིཏབྦཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝིཙེཏུཾ, སམུདཡསཙྩཾ ནིརོདྷསཙྩཾ མགྒསཙྩཾ ཀུཧིཾ པསྶིཏབྦཾ དཊྛབྦཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝིཙེཏུ’’ནྟི ཨེཝཾ སབྦཱནི སཙྩཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཝིཙེཏབྦཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེཏི ཨེཝཾ སུཏྟཾ པཝིཙེཏབྦནྟི ཨཱདིཏོ མཛ྄ཛྷཏོ པརིཡོསཱནཏོ ¶ ཙ ཨེཝཾ ཨིམིནཱ པུཙྪཱཝིཙཡཱདིནཡེན སུཏྟཾ པཝིཙིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཔུབྦཱཔརཱནུགཱིཏིཝིཙཡཱ པཱལི༹ཡཾ སརཱུཔེནེཝ དསྶིཏཱ. ཨསྶཱདཱདིཝིཙཡོ པན སཙྩནིདྡྷཱརཎམུཁེན ནཡཏོ དསྶིཏོ, སོ ནིདྡེསཝཱརེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཏབྦིཙཡེནེཝ ཙ པདཝིཙཡོ སིདྡྷོཏི.

ཝིཙཡཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཡུཏྟིཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༡༨. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཡུཏྟིཧཱརོཏིཨཱདི ཡུཏྟིཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཀིཾ ཡོཛཡཏཱིཏི ཡུཏྟིཧཱརསྶ ཝིསཡཾ པུཙྪཏི. ཀོ པནེཏསྶ ཝིསཡོ? ཨཏཐཱཀཱརེན གཡ྄ཧམཱནཱ སུཏྟཏྠཱ ཝིསཡོ, ཏེ ཧི ཏེན སཱཏིསཡཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཡུཏྟིནིདྡྷཱརཎེན ཡོཛེཏབྦཱ. ཨིཏརེསུཔི ཨཡཾ ཧཱརོ ཨིཙྪིཏོ ཨེཝ. ཏཾ པན བྷཱུཏཀཐནམཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཡུཏྟིགཝེསནཱ ནཱམ ན མཧཱཔདེསེན ཝིནཱ, ཏསྨཱ ཡུཏྟིཧཱརཾ ཝིབྷཛནྟོ ཏསྶ ལཀྑཎཾ ཏཱཝ ཨུཔདིསིཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརོ མཧཱཔདེསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ མཧཱཔདེསཱཏི མཧཱཨཔདེསཱ, བུདྡྷཱདཡོ མཧནྟེ ཨཔདིསིཏྭཱ ཝུཏྟཱནི མཧཱཀཱརཎཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ མཧཱཔདེསཱཏི མཧཱཨོཀཱསཱ, མཧནྟཱནི དྷམྨསྶ པཏིཊྛཱནཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨཔདིསྶཏཱིཏི ཨཔདེསོ, བུདྡྷོ ཨཔདེསོ ཨེཏསྶཱཏི བུདྡྷཱཔདེསོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ‘‘སམྨུཁཱ མེཏཾ བྷགཝཏོ སུཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཀེནཙི ཨཱབྷཏསྶ གནྠསྶ དྷམྨོཏི ཝཱ ཨདྷམྨོཏི ཝཱ ཝིནིཙྪཡནེ ཀཱརཎཾ. ཀིཾ པན ཏནྟི? ཏསྶ ཏཐཱ ཨཱབྷཏསྶ སུཏྟོཏརཎཱདི ཨེཝ. ཡདི ཨེཝཾ ཀཐཾ ཙཏྟཱརོཏི? ཨཔདིསིཏཔྤབྷེདཏོ. དྷམྨསྶ ཧི དྭེ སམྤདཱཡོ བྷགཝཱ སཱཝཀཱ ཙ. ཏེསུ སཱཝཀཱ སངྒྷགཎཔུགྒལཝསེན ཏིཝིདྷཱ. ‘‘ཨེཝམམུམྷཱ མཡཱཡཾ དྷམྨོ པཊིགྒཧིཏོ’’ཏི ཨཔདིསིཏབྦཱནཾ བྷེདེན ཙཏྟཱརོ. ཏེནཱཧ – ‘‘བུདྡྷཱཔདེསོ…པེ… ཨེཀཏྠེརཱཔདེསོ’’ཏི. ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནཱིཏི ཀེནཙི ཨཱབྷཏསུཏྟསྶ པདཱནི བྱཉྫནཱནི ཙ, ཨཏྠཔདཱནི ཙེཝ བྱཉྫནཔདཱནི ཙཱཏི ཨཏྠོ. སཾཝཎྞཀེན ཝཱ སཾཝཎྞནཱཝསེན ཨཱཧརིཡམཱནཱནི ¶ པདབྱཉྫནཱནི. སུཏྟེ ཨོཏཱརཡིཏབྦཱནཱིཏི སུཏྟེ ཨནུཔྤཝེསིཏབྦཱནི. སནྡསྶཡིཏབྦཱནཱིཏི སཾསནྡེཏབྦཱནི. ཨུཔནིཀྑིཔིཏབྦཱནཱིཏི པཀྑིཔིཏབྦཱནི.

སུཏྟཱདཱིནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏམསྨི’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨེཀགཱཐཱམཏྟམྤི སཙྩཝིནིམུཏྟཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སུཏྟེཏི པདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ ནེཏྟིཝཙནེན ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི ཙེཝ སམེཏི ཙཱཏི དཊྛབྦཾ. ཡཱཝདེཝ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱ བྷགཝཏོ ¶ དེསནཱ, སཱ ཨེཀནྟེན རཱགཱདིཀིལེསཝཱུཔསམཾ ཝདཏཱིཏི ཝིནཡེཏིཔདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘རཱགཝིནཡེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝིནཡོཏི ཧི ཀཱརཎཾ རཱགཱདིཝཱུཔསམནིམིཏྟཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡེ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི, ཨིམེ དྷམྨཱ སརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝིརཱགཱཡ, སཉྙོགཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝིསཉྙོགཱཡ, ཨཱཙཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཨཔཙཡཱཡ, མཧིཙྪཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ, ཨསནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟནྟི ནོ སནྟུཊྛིཡཱ, སངྒཎིཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ པཝིཝེཀཱཡ, ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱཡ, དུབྦྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ སུབྷརཏཱཡ, ཨེཀཾསེན གོཏམི དྷཱརེཡྻཱསི ‘ནེསོ དྷམྨོ, ནེསོ ཝིནཡོ, ནེཏཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཡེ ཙ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ སརཱགཱཡ, ཝིསཉྙོགཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ སཉྙོགཱཡ, ཨཔཙཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཨཱཙཡཱཡ, ཨཔྤིཙྪཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ མཧིཙྪཏཱཡ, སནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཨསནྟུཊྛིཡཱ པཝིཝེཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ སངྒཎིཀཱཡ, ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཀོསཛྫཱཡ, སུབྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ དུབྦྷརཏཱཡ, ཨེཀཾསེན གོཏམི དྷཱརེཡྻཱསི ‘ཨེསོ དྷམྨོ, ཨེསོ ཝིནཡོ, ཨེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༦).

དྷམྨཏཱཡནྟིཔདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཊིཙྩསམུཔྤཱདེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ ཧི ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏུ དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༣༧) ཝུཏྟོ. ‘‘དྷམྨཏཱཡཾ ¶ ཨུཔནིཀྑིཔིཏབྦཱནཱི’’ཏི ཨིདཾ པཱལི༹ཡཾ ནཏྠི, ཨཏྠདསྶནཝསེན པན ཨིདྷ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ པཝཏྟིཾ ནིཝཏྟིཾ ཏདུཔཱཡཉྩ བཱདྷཀཱདིབྷཱཝེ ནིཡཏཾ པརིདཱིཔེནྟོ སུཏྟེ ཨོཏརཏི ནཱམ. ཨེཀནྟེན རཱགཱདིཀིལེསཝིནཡཾ ཝདནྟོ ཝིནཡེ སནྡིསྶཏི ནཱམ. ཏཐཱ སསྶཏཾ ཨུཙྪེདཉྩ ཝཛྫེཏྭཱ ཨེཀཏྟནཡཱདིཔརིདཱིཔནེན སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ པཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ དྷམྨཏཾ ན ཝིལོམེཏི ནཱམ.

ཨེཝཾཝིདྷོ ཙ ཀཱམཱསཝཱདིཀཾ ཨཱསཝཾ ན ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡདི ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ནནུ ཙ ཨནུལོམཏོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ པཝཏྟི, པཊིལོམཏོ ནིཝཏྟཱིཏི སོ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཨནུཔཝིཊྛོ ཀསྨཱ ཨིདྷ ཝིསུཾ གཧིཏོཏི? སཙྩམེཏཾ. ཨིདྷ པན ཝིསུཾ གཧཎཾ དྷམྨཱནཾ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིདསྶནེན ཨནིཙྩཔཙྩཡལཀྑཎཾ ཨསམཏྠཔཙྩཡལཀྑཎཾ ནིརཱིཧཔཙྩཡལཀྑཎཉྩ ཝིབྷཱཝེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུདཡཝནྟཏཱ ཏཏོ ཨེཝ ཝཡཝནྟཏཱ ཏདུབྷཡེན ¶ ཨནིཙྩཏཱ ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལ༹ནེན དུཀྑཏཱ ཨནཏྟཏཱཏི ཏིལཀྑཎསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཱི སབྦདིཊྛིགཏཀུམཏིཝིདྡྷཾསནཱི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ སཱསནསམྤཏྟི པཀཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ.

ཨེཏྠ ཙ སུཏྟཾ སུཏྟཱནུལོམཾ ཨཱཙརིཡཝཱདོ ཨཏྟནོམཏཱིཏི ཨིདཾ ཙཏུཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཏཏྠ སུཏྟཾ ནཱམ ཏིསྶོ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརུལ༹ྷཱནི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི. སུཏྟཱནུལོམཾ ནཱམ མཧཱཔདེསཱ, ཡཾ ‘‘ཨནུལོམཀཔྤིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཙརིཡཝཱདོ ནཱམ ཨཊྛཀཐཱ. ཨཏྟནོམཏི ནཱམ ནཡགྒཱཧེན ཨནུབུདྡྷིཡཱ ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནཾ. ཏཏྠ སུཏྟཾ ཨཔྤཊིབཱཧིཡཾ, ཏཾ པཊིབཱཧནྟེན སཏྠཱཝ པཊིབཱཧིཏོ ཧོཏི. ཨནུལོམཀཔྤིཡཾ པན སུཏྟེན སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ན ཨིཏརཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདོཔི སུཏྟེན སམེནྟོ ཨེཝ གཧེཏབྦོ, ན ཨིཏརོ. ཏཐཱ ཨཏྟནོམཏི, སཱ པན སབྦདུབྦལཱཏི.

ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཨིདྷ ཙཏྟཱརོ མཧཱཔདེསཱ ཨཱབྷཏཱ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏཱུཧི མཧཱཔདེསེཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཾ ཡནྟི ཡཾ ཡཾ ཨཏྠཛཱཏཉྩ དྷམྨཛཱཏཉྩ. ཡུཛྫཏཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཙཏཱུཧི མཧཱཔདེསེཧི ཡུཛྫཏི. ཡེན ཡེནཱཏི ཡེན ཡེན ཀཱརཎེན. ཡཐཱ ཡཐཱཏི ཡེན ཡེན པཀཱརེན. ཏཾ ཏཾ གཧེཏབྦནྟི སཾཝཎྞིཡམཱནེ སུཏྟེ ཨཱབྷཏེན ཀཱརཎེན པསངྒེན པཀཱརེན ཙ སུཏྟཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སཾཝཎྞནཱཝསེན གཧེཏབྦནྟི ¶ ཨཏྠོ. ཏེན ཙཏུམཧཱཔདེསཱཝིརུདྡྷཱཡ ཡུཏྟིཡཱ སུཏྟཏོ ཨཏྠེ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡུཏྟིཧཱརཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱཏི དསྶེཏི.

༡༩. ཨིདཱནི ཏཾ ཡུཏྟིནིདྡྷཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཉྷཾ པུཙྪིཏེནཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཀཏི པདཱནཱིཏི ཀིཏྟཀཱནི པདཱནི. པརིཡོགཱཧིཏབྦནྟི པདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝིཙེཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡཏྟཀཱནི པདཱནི ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཏྟཀཱནི པདཱནི ཏདཏྠསྶེཀསྶ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཏྟཱ ‘‘ཨེཀོ པཉྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཱནི པན ཨེཀགཱཐཱཡཾ ཡདི ཝཱ སབྦཱནི པདཱནི ཡཱཝ ཡདི ཝཱ ཨེཀཾ པདཾ ཨེཀཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིཝདཏི, ཨེཀོཡེཝ སོ པཉྷོཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཡདི སབྦཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ. ཏནྟི ཏཾ པཉྷཾ. ཨཉྙཱཏབྦནྟི ཨཱཛཱནིཏབྦཾ. ཀིཾ ཨིམེ དྷམྨཱཏིཨཱདི ཨཱཛཱནནཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ དྷམྨཱཏི པརིཡཏྟིདྷམྨཱ. ནཱནཏྠཱཏི ནཱནཱ ཨཏྠཱ.

པུཙྪཱགཱཐཱཡཾ ཨཡཾ པདཏྠོ – ཀེནསྶུབྦྷཱཧཏོ ལོཀོཏི ཨཡཾ སཏྟལོཀོ ཙོརོ ཝིཡ ཙོརགྷཱཏཀེན ¶ ཀེན ཨབྷིཧཏོ ཝདྷཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀེནསྶུ པརིཝཱརིཏོཏི མཱལུཝལཏཱཡ ཝིཡ ནིསྶིཏརུཀྑོ ཀེན ལོཀོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ. ཀེན སལླེན ཨོཏིཎྞོཏི ཀེན ཝིསཔཱིཏཁུརཔྤེན ཝིཡ སརཱིརབྦྷནྟརནིམུགྒེན སལླེན ཨནུཔཝིཊྛོ. ཀིསྶ དྷཱུཔཱཡིཏོཏི ཀིསྶ ཀེན ཀཱརཎེན དྷཱུཔཱཡིཏོ སནྟཱཔིཏོ ལོཀོ. སདཱཏི པདཾ སབྦཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏེཏི ཙཏྟཱརི པདཱནི. པཉྷསདྡཱཔེཀྑཱཡ པུལླིངྒནིདྡེསོ. ‘‘ཝིསྶཛྫེཏཱི’’ཏི ཨེཏེན ཝིསྶཛྫནཏོ ཏཡོ པཉྷཱཏི ཉཱཡཏཱིཏི དསྶེཏི.

༢༠. ཏཏྠཱཏི ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡཾ དུཏིཡཔཱདེ ཝུཏྟཱ ཛརཱ ཙ པཋམཔཱདེ ཝུཏྟཾ མརཎཉྩཱཏི ཨིམཱནི དྭེ སངྑཏསྶ པཉྩཀྑནྡྷསྶ ‘‘སངྑཏོ’’ཏི ལཀྑཱིཡཏི ཨེཏེཧཱིཏི སངྑཏལཀྑཎཱནི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སངྑཏསྶ སངྑཏལཀྑཎཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི, ཝཡོ པཉྙཱཡཏི, ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༤༧; ཀཐཱ. ༢༡༤). ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཛརཱཡཾ ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ, མརཎཾ ཝཡོ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟ’’ནྟི ཨེཏེན ཁནྡྷཔྤབནྡྷསྶ པུབྦཱཔརཝིསེསོ ཨིདྷ ཛརཱ, ན ཁཎཊྛིཏཱིཏི དསྶེཏི. ‘‘མརཎཾ ཝཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ ‘‘ཏིསྶོ མཏོ, ཕུསྶོ ¶ མཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ལོཀེ ཝུཏྟཾ སམྨུཏིམརཎཾ དསྶེཏི, ན ཁཎིཀམརཎཾ, སམུཙྪེདམརཎཾ ཝཱ.

ཨིདཱནི ‘‘ཏེ ཏཡོ པཉྷཱ’’ཏི ཝུཏྟམཏྠཾ ཡུཏྟིཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཛརཱཡ ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན ཛིཎྞསྶ མརཎདསྶནཏོ ཛརཱམརཎཱནཾ ནཱནཏྟཾ ཨསམྤཊིཙྪམཱནཾ པཏི ཏེསཾ ནཱནཏྟདསྶནཏྠཾ ‘‘གབྦྷགཏཱཔི ཧི མཱིཡནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱདྷིཔྤེཏཛརཱཝིརཧིཏསྶ མརཎསྶ དསྶནཏོ ཨཉྙཱ ཛརཱ ཨཉྙཾ མརཎནྟི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ན ཙ ཏེ ཛིཎྞཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཀེཝལསྶ མརཎསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཉྙཱཝ ཛརཱ ཨཉྙཾ མརཎཾ, ཡཐཱ ཏཾ དེཝཱནནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཨཏྠི ཙ དེཝཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ. ཨནུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེན ཙ ཏིཀིཙྪནེན སཀྐཱ ཛརཱཡ པཊིཀཱརཾ ཀཱཏུཾ, ན ཏཐཱ མརཎསྶཱཏི ཨེཝམྤི ཛརཱམརཎཱནཾ ཨཏྠཏོ ནཱནཏྟཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘སཀྐཏེཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཀྐཏེཏི སཀྱཏེ, སཀྐཱཏི ཨཏྠོ. པཊིཀམྨནྟི པཊིཀརཎཾ. ནནུ ཙ མརཎསྶཱཔི པཊིཀཱརཾ ཀཱཏུཾ སཀྐཱ ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝནཱཡ ཝསིབྷཱཝེ སཏཱིཏི ཙོདནཾ མནསི ཀཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཉྙཏྲེཝ ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཨིདྡྷིཝིསཡཱ’’ཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ¶ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, སོ ཨཱཀངྑམཱནོ ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༦༦, ༡༨༢; སཾ. ནི. ༥.༨༢༢; ཀཐཱ. ༦༢༣; ཨུདཱ. ༥༡).

ཀོ པནེཏྠ ཀཔྤོ, ཀོ ཝཱ ཀཔྤཱཝསེསོཏི? ཀཔྤོཏི ཨཱཡུཀཔྤོ, ཡསྨིཾ ཏསྨིཉྷི ཀཱལེ ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, ཏཾ པརིཔུཎྞཾ ཀརོནྟོ ཀཔྤཾ ཏིཊྛཏི ནཱམ. ‘‘ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༧; ཨ. ནི. ༧.༧༤) ཝུཏྟཾ པན ཝསྶསཏཱདིཏོ ཨཏིརེཀཾ ཏིཊྛནྟོ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཏིཊྛཏི ནཱམ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ ཨིདྡྷིམནྟོ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ལོཀཧིཏཏྠཾ ཏཐཱ ན ཏིཊྛནྟཱིཏི? ཁནྡྷསངྑཱཏསྶ དུཀྑབྷཱརསྶ པརིཉྙཱཏཏྟཱ ཨནུསྶུཀྐཏཱཡ ཙ. པཊིཔྤསྶདྡྷསབྦུསྶུཀྐཱ ཧི ཏེ ཨུཏྟམཔུརིསཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིཀངྑཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ཝེཏནཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༦༥༤; མི. པ. ༢.༢.༤);

ཡཐཱ ¶ ཛརཱམརཎཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཏྠཏོ ནཱནཏྟཾ, ཨེཝཾ ཏེཧི ཏཎྷཱཡ ཙ ནཱནཏྟེ དསྶིཏེ ‘‘ཏཡོ པཉྷཱ’’ཏི ཨིདཾ སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཾ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝེཔི སཏི ཛརཱམརཎཾ ལབྦྷཏི ཁཱིཎཱསཝསནྟཱནེ, ཏསྨཱ ཨཉྙཾ ཛརཱམརཎཾ ཨཉྙཱ ཏཎྷཱཏི ཨིམམཏྠམཱཧ ‘‘དིསྶནྟི ཝཱིཏརཱགཱ ཛཱིརནྟཱཔི མཱིཡནྟཱཔཱི’’ཏི. ནནུ ཙ ཏཎྷཱཔི ཛཱིརཎབྷིཛྫནསབྷཱཝཱཏི? སཙྩཾ, ན ཨིདཾ ཛརཱམརཎཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏནྟི ཝུཏྟོཝཱཡམཏྠོ. ‘‘ཡདི ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཛརཱམརཎཏོ ཏཎྷཱཡ ཨནཉྙཏྟེ དོསཾ དསྶེཏི. ཡོབྦནཊྛཱཔི ཝིགཏཏཎྷཱ སིཡུཾ, ན ཨིདཾ ཡུཏྟནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཛརཱམརཎམྤི སིཡཱ དུཀྑསྶ སམུདཡོ ཏཎྷཱཡ ཨནཉྙཏྟེ སཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཙ སིཡཱ ཏཎྷཱ དུཀྑསྶ སམུདཡོ ཛརཱམརཎཏོ ཨནཉྙཏྟེ སཏཱིཏི བྷཱཝོ. ན ཧི ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསྶ སམུདཡོ, ཏཎྷཱ དུཀྑསྶ སམུདཡོ, ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦཾ ཨེཏེསམཏྠཏོ ནཱནཏྟནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཐཱ ཙ ཏཎྷཱ མགྒཝཛ྄ཛྷཱ, ཨེཝཾ ཛརཱམརཎམྤི སིཡཱ མགྒཝཛ྄ཛྷཾ ཏཎྷཱཡ ཨནཉྙཏྟེ སཏི. ཡཐཱ ཙ ཛརཱམརཎཾ ན མགྒཝཛ྄ཛྷཾ, ཏཐཱ ཏཎྷཱཔི སིཡཱཏི ཨཡམྤི ནཡོ ཝུཏྟོ ཨེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨིམཱཡ ཡུཏྟིཡཱཏི ¶ ཨིམཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཱཡ ཨུཔཔཏྟིཡཱ. ཨཉྙམཉྙེཧཱིཏི ཨཉྙཱཧི ཨཉྙཱཧི ཀཱརཎཱུཔཔཏྟཱིཧི ཨཏྠཏོ ཙེ ཨཉྙཏྟཾ, ཏདཉྙམྤི བྱཉྫནཏོ གཝེསིཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཏྟནྟི ཨིམམེཝཏྠཾ ‘‘ན ཧི ཡུཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝརཏི. ཏཎྷཱཡ ཨདྷིཔྤཱཡེ ཨཔརིཔཱུརམཱནེཏི ཨིཙྪིཏཱལཱབྷམཱཧ. ཏེན ཨིཙྪཱཏཎྷཱནཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཏྟཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི. ཨེཏེན ན ཧི ཡུཛྫཏི ཨིཙྪཱཡ ཙ ཏཎྷཱཡ ཙ ཨཏྠཏོ ཨཉྙཏྟནྟི. ཡཐཱ ཨིདཾ ཝཙནཾ སམཏྠནཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨིཙྪཱཝིཔརིཡཱཡེ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ ཀོདྷོ ཙ ཨུཔནཱཧོ ཙ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨིདམྤི སམཏྠནཾ ཧོཏི, ན ཏཐཱ ཛརཱམརཎཝིཔརིཡཱཡེཏི ཛརཱམརཎཏཎྷཱནཾ ཨཏྠཏོ ཨཉྙཏྟམྤི སམཏྠིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཨིམཱཡ ཡུཏྟིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ.

ཡདི ཨིཙྪཱཏཎྷཱནཾ ཨཏྠཏོ ཨནཉྙཏྟཾ, ཨཐ ཀསྨཱ བྷགཝཏཱ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ དྭིདྷཱ ཝུཏྟཱཏི? ཏཏྠ པརིཧཱརམཱཧ ‘‘ཡཾ པནིད’’ནྟིཨཱདིནཱ. ཏཏྠ ཡནྟི ཀིརིཡཱཔརཱམསནཾ. ཨབྷིལཔིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཡཾ ཨིདཾ ཨབྷིལཔནཾ ¶ , ཨིདཾ བཱཧིརཱནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཾ ཨཱརམྨཎཝསེན, ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ཝཱ ཡོཛེཏབྦཾ. དྭཱིཧི དྷམྨེཧཱིཏི དྭཱིཧི པཀཏཱིཧི. ཀཱ པན ཏཱ པཀཏིཡོཏི? ཨཔྤཏྟསྶ ཝིསཡསྶ ཨེསནཝསེན ཨིཙྪཱ, པཏྟསྶ ཨཔྤཏྟསྶ ཝཱ པཱཏུཀཱམཏཱཝསེན ཏཎྷཱ, ཨཡམེཏཱསཾ ཝིསེསོ. ཡདིཔི ཨེཝཾ, ཏཐཱཔི སབྦཱ ཏཎྷཱ རཱུཔཱདིཝིསཡཾ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ གཧཎེན ཨེཀསབྷཱཝཱ ཨེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘སབྦཱ ཧི ཏཎྷཱ ཨཛ྄ཛྷོསཱནལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཨུཔམཱཡ པཀཱསེནྟོ ‘‘སབྦོ ཨགྒཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨཡཾ པན ན ཀེཝལཾ ཏཎྷཱ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟིཝིསེསེན དྭཱིཧི ཨེཝ ནཱམེཧི ཝུཏྟཱ, ཨཐ ཁོ ཨནེཀེཧིཔི པརིཡཱཡེཧཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨིཙྪཱཨིཏིཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨིཙྪནྟི ཏཱཡ ཨཱརམྨཎཱནཱིཏི ཨིཙྪཱ. ཏཎྷཱཡནཊྛེན ཏཎྷཱ. པཱིལཱ༹ཛནནཏོ དུརུདྡྷཱརཎཏོ ཙ ཝིསཔཱིཏཾ སལླཾ ཝིཡཱཏི སལླཾ. སནྟཱཔནཊྛེན དྷཱུཔཱཡནཱ. ཨཱཀཌྜྷནཊྛེན སཱིགྷསོཏཱ སརིཏཱ ཝིཡཱཏི སརིཏཱ, ཨལླཊྛེན ཝཱ སརིཏཱ, ‘‘སརིཏཱནི སིནེཧིཏཱནི ཙ, སོམནསྶཱནི བྷཝནྟི ཛནྟུནོ’’ཏི (དྷ. པ. ༣༤༡) ཧི ཝུཏྟཾ. ཨལླཱནི ཙེཝ སིནིདྡྷཱནི ཙཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཝིསཏྟིཀཱཏི ཝིསཏཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཊཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསམཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཱལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཀྐཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཾཝཱདིཀཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ ¶ . ཝིསཾཧརཏཱིཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསམཱུལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཕལཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཔརིབྷོགཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ. ཝིསཏཱ ཝཱ པན སཱ ཏཎྷཱ རཱུཔེ སདྡེ གནྡྷེ རསེ ཕོཊྛབྦེ དྷམྨེ ཀུལེ གཎེ ཝིསཏཱ ཝིཏྠཏཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ.

སིནེཧནཝསེན སིནེཧོ. ནཱནཱགཏཱིསུ ཀིལམཐུཔྤཱདནེན ཀིལམཐོ. པལིཝེཋནཊྛེན ལཏཱ ཝིཡཱཏི ལཏཱ. ‘‘ལཏཱ ཨུཔྤཛྫ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༤༠) ཧི ཝུཏྟཾ. མམནྟི མཉྙནཝསེན མཉྙནཱ. དཱུརགཏམྤི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ བནྡྷནཊྛེན བནྡྷོ. ཨཱསཱིསནཊྛེན ཨཱསཱ. ཨཱརམྨཎརསཾ པཱཏུཀཱམཏཱཝསེན པིཔཱསཱ. ཨབྷིནནྡནཊྛེན ཨབྷིནནྡནཱ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟིཝིསེསེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི གཡ྄ཧམཱནཱཔི སབྦཱ ཏཎྷཱ ཨཛ྄ཛྷོསཱནལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཱཏི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ནིགམེཏི.

པུན ¶ ཏཎྷཱཡ ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི གཧིཏབྷཱཝམེཝ ‘‘ཡཐཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུཔཙཡེན དསྶེཏི. ཏཏྠ ཝེཝཙནེཏི ཝེཝཙནཧཱརཝིབྷངྒེ. ‘‘ཨཱསཱ ཙ པིཧཱ’’ཏི གཱཐཱཡ (ནེཏྟི. ༣༧; པེཊཀོ. ༡༡) ཨཏྠཾ ཏཏྠེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨཝིགཏརཱགསྶཱཏིཨཱདཱིསུ རཉྫནཊྛེན རཱགོ, ཚནྡནཊྛེན ཚནྡོ, པིཡཱཡནཊྛེན པེམཾ, པརིདཧནཊྛེན པརིདཱཧོཏི ཏཎྷཱཝ ཝུཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏཎྷཱཡེཏཾ ཝེཝཙན’’ནྟི. ཨེཝཾ ཡུཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨིཙྪཱཏཎྷཱནཾ ཨཏྠཏོ ཨནཉྙཏྟཱ ‘‘ཏཡོ པཉྷཱ’’ཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡུཛྫཏི ཡུཏྟིཡཱ སངྒཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༡. ཨེཝཾ ‘‘ཀེནསྶུབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༦༦) གཱཐཱཡ ‘‘ཏཡོ པཉྷཱ’’ཏི པཉྷཏྟཡབྷཱཝེ ཡུཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཉྙེཧི པཀཱརེཧི ཡུཏྟིགཝེསནཾ དསྶེནྟོ ‘‘སབྦོ དུཀྑཱུཔཙཱརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དུཀྑཱུཔཙཱརོཏི དུཀྑཔྤཝཏྟི. ཀཱམཏཎྷཱསངྑཱརམཱུལཀོཏི ཀཱམཏཎྷཱཔཙྩཡསངྑཱརཧེཏུཀོཏི ཡུཛྫཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནིབྦིདཱུཔཙཱརོཏི ནིབྦིདཱཔཝཏྟི ཀཱམཱནཾ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨནབྷིརཏི ཉཱཎནིབྦིདཱ ཙ. ཀཱམཏཎྷཱཔརིཀྑཱརམཱུལཀོཏི ཀཱམཏཎྷཱཡ པརིཀྑཱརབྷཱུཏཝཏྠུཀཱམཧེཏུཀོ. ཏཏྠ ཨནབྷིརཏིསངྑཱཏཱ ནིབྦིདཱ ཀཱམཏཎྷཱཔརིཀྑཱརམཱུལིཀཱ, ན ཉཱཎནིབྦིདཱཏི སབྦོ ནིབྦིདཱུཔཙཱརོ ཀཱམཏཎྷཱཔརིཀྑཱརམཱུལཀོཏི ན པན ཡུཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམཱཡ ཡུཏྟིཡཱཏི ནཡཾ དསྶེཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ པཉྷཏྟཡབྷཱཝེ ཡུཏྟི ཝུཏྟཱ, ཡཐཱ ཙ དུཀྑཱུཔཙཱརནིབྦིདཱུཔཙཱརེསུ, ཨེཝཾ ཨིམཱཡ ཡུཏྟིཡཱ ཨིམིནཱ ཡོགེན ནཡེན ཨཉྙམཉྙེཧི ཀཱརཎེཧི ཏཾཏཾཔཱལི༹པྤདེསེ ཨནུརཱུཔེཧི ཨཉྙཐཱ ཨཉྙེཧི ཧེཏཱུཧི ཡུཏྟི གཝེསིཏབྦཱཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཏཾ ནཡདསྶནཾ སཾཁིཏྟནྟི ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ཧི བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – རཱགདོསམོཧཙརིཏཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ ཨསུབྷམེཏྟཱཔཙྩཡཱཀཱརཀཐཱ རཱགཱདིཝིནཡནཏོ སཔྤཱཡཱཏི ཨཡཾ སཱསནཡུཏྟི. ཨེཝམཝཊྛིཏེ ཡདི རཱགཙརིཏསྶ མེཏྟཱཙེཏོཝིམུཏྟིཾ དེསེཡྻ, སཱ དེསནཱ ན ཡུཛྫཏི ཨསཔྤཱཡབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ སུཁཱཔཊིཔདཱདཡོཏི. ནནུ ཙ སུཁཱཔཊིཔདཱདཡོ པཊིཔཏྟིཡཱ སམྦྷཝནྟི, ན དེསནཱཡཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨིདྷ པན རཱགཙརིཏོཏི ཏིབྦཀིལེསོ རཱགཙརིཏོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྶ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ བྷཱཝནཱ ¶ སམིཛ྄ཛྷཏི. ཡསྶ ཙ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ བྷཱཝནཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ གརུཏརཱ ཨསུབྷདེསནཱ སཔྤཱཡཱ, ཡསྶ གརུཏརཱ ཨསུབྷདེསནཱ སཔྤཱཡཱ, ན ཏསྶ མནྡཀིལེསསྶ ཝིཡ ལཧུཀཏརཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུཁཾ ཝཱ པཊིཔདཾ…པེ… དེསེཡྻ ན ཡུཛྫཏི དེསནཱ’’ཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདེསུཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཨཡུཏྟཔརིཧཱརེན ཡུཏྟིསམདྷིགམོཏི ཡུཏྟིཝིཙཱརཎཱཡ ཨཡུཏྟིཔི གཝེསིཏབྦཱཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡདི ཧི…པེ… ན ཡུཛྫཏི དེསནཱ’’ཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ ཡཾ ཀིཉྩཱིཏིཨཱདི ཡུཏྟིཧཱརཡོཛནཱཡ ནཡདསྶནམེཝ.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན. ཡཾ ཀིཉྩཱིཏི ཨཉྙམྤི ཡཾ ཀིཉྩི. ཨནུལོམཔྤཧཱནནྟི པཧཱནསྶ ཨནུརཱུཔཾ, པཧཱནསམཏྠནྟི ཨཏྠོ. སུཏྟེ ཨནཝསེསཱནཾ པདཏྠཱནཾ ཨནུཔདཝིཙཱརཎཱ ཝིཙཡོ ཧཱརོ, ཝིཙཡཧཱརསཾཝཎྞནཱཡ ནིདྡྷཱརིཏེསུ ཨཏྠེསུ ཡུཏྟིགཝེསནཾ སུཀརནྟི ཨཱཧ – ‘‘སབྦཾ ཏཾ ཝིཙཡེན ཧཱརེན ཝིཙིནིཏྭཱ ཡུཏྟིཧཱརེན ཡོཛེཏབྦ’’ནྟི. ཡཱཝཏིཀཱ ཉཱཎསྶ བྷཱུམཱིཏི སཾཝཎྞེནྟསྶ ཨཱཙརིཡསྶ ཡཾ ཉཱཎཾ ཡཾ པཊིབྷཱནཾ, ཏསྶ ཡཏྟཀོ ཝིསཡོ, ཏཏྟཀོ ཡུཏྟིཧཱརཝིཙཱརོཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨནནྟནཡོ སམནྟབྷདྡཀོ ཝིམདྡཀྑམོ ཝིཙིཏྟདེསནོ ཙ སདྡྷམྨོཏི.

ཨེཝཾ ནཡདསྶནཝསེནེཝ ཡུཏྟིཧཱརཡོཛནཱ དསྶིཏཱཏི ཏཾ བྲཧྨཝིཧཱརཕལསམཱཔཏྟིནཝཱནུཔུབྦསམཱཔཏྟིཝསིབྷཱཝེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘མེཏྟཱཝིཧཱརིསྶ སཏོ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ མེཏྟཱཝིཧཱརིསྶཱཏི མེཏྟཱཝིཧཱརལཱབྷིནོ. སཏོཏི སམཱནསྶ, ཏཐཱབྷཱུཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. བྱཱཔཱདོཏི པདོསོ. ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱིཏི ཙིཏྟཾ ཨབྷིབྷཝིསྶཏི. ཡསྨཱ པན ཀུསལཱཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ པཝཏྟི ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱནསྶ ཨཔརབྷཱགེཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཋསྶཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ན ཡུཛྫཏི དེསནཱཏི བྱཱཔཱདཔཊིཔཀྑཏྟཱ མེཏྟཱཡ ཏཱདིསཱི ཀཐཱ ན ཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. བྱཱཔཱདོ པཧཱནཾ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪཏཱིཏི ཡུཛྫཏི དེསནཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཀཱརཎཏོ ¶ ཨེཝ ཨཡཾ ཀཐཱ ཡུཏྟཱཏི. སེསཝཱརེསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨནུཏྟཱནཾ ཨེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཨནིམིཏྟཝིཧཱརིསྶཱཏི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱམུཁེན པཊིལདྡྷཕལསམཱཔཏྟིཝིཧཱརསྶ. ནིམིཏྟཱནུསཱརཱིཏི སངྑཱརནིམིཏྟཱནུསཱརཱི. ཏེན ཏེནེཝཱཏི ནིཙྩཱདཱིསུ ¶ ཡཾ ཡཾ པཧཱིནཾ, ཏེན ཏེནེཝ ནིམིཏྟེན. ཨསྨཱིཏི ཝིགཏནྟི པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ དིཊྛིམཱནཝསེན ཡཾ ཨསྨཱིཏི མཉྙིཏཾ, ཏཾ ཝིགཏཾ. ཏམེཝཏྠཾ ཝིཝརཏི ‘‘ཨཡམཧམསྨཱིཏི ན སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱཀཐཾཀཐཱསལླནྟི ཝིནཡཀུཀྐུཙྩསྶཱཔི ཀཐཾ ཀཐནྟི པཝཏྟིསབྦྷཱཝཏོ ཝིཙིཀིཙྪཱཔདེན ཝིསེསིཏཾ. ན ཡུཛྫཏི དེསནཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཧཱནེཀཊྛབྷཱཝཏོ ན ཡུཏྟཱཡཾ ཀཐཱ.

པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣསྶཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ. ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱ ཝིསེསཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ན ཡུཛྫཏཱིཏི ཡསྨཱ ནཱིཝརཎེསུ ཨཔྤཧཱིནེསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཛྷཱནཾ, ཏསྨཱ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱ ཝིསེསཱཡ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ན ཡུཏྟཱཡཾ ཀཐཱ. ཡཐཱལདྡྷསྶ པན པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱ པརིཡུཊྛཱནཔྤཏྟཱ ཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཡུཛྫཏི དེསནཱ ཡུཏྟཱ ཀཐཱཏི, ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ ནཱམ སཧ ཨུཔཙཱརེན དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ, ཨཱརམྨཎཀརཎཏྠོ ཧེཏྠ སཧགཏ-སདྡོ. ཧཱནཱཡཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརིཧཱནཱཡ. ཝིསེསཱཡཱཏི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱཡ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཧཱནནྟི, ཝིསེསོཏི ཙ ཝུཏྟདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརསཧགཏཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ, ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཱ ཨེཝ ཝཱ. ཨུཔེཀྑཱསུཁསཧགཏཱཏི ཨུཔཙཱརེན སདྡྷིཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཧི ཨིདྷ ཨུཔེཀྑཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. པཱིཏིསུཁསཧགཏཱཏི སཧ ཨུཔཙཱརེན ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ. ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིསཧགཏཱཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ.

སཉྙཱུཔཙཱརཱཏི པཊུསཉྙཱཀིཙྩཾ ཀརོནྟཱ ཨེཝ ཡེ ཀེཙི ཙིཏྟུཔྤཱདཱ, ‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནདྷམྨཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི. སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷསཧགཏཱཏི ‘‘སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶ པརིཀམྨཝསེན པཝཏྟདྷམྨཱ. ཏེ པན ཡསྨཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཾ ཋིཏེནེཝ སཀྐཱ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ, ན ཏཏོ པརིཧཱིནེན, ཏསྨཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ན ཡུཏྟཱ ཀཐཱ. ཝིསེསཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི པན ཡུཏྟཱ ཀཐཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཧཱནཱཡ…པེ… དེསནཱ’’ཏི. ཀལླཏཱཔརིཙིཏནྟི ¶ སམཏྠབྷཱཝེན པརིཙིཏཾ, ཡཐཱཝུཏྟསམཱཔཏྟཱིསུ ཝསིབྷཱཝེན པརིཙིཏནྟི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཁམཏཱི’’ཏི. སེསཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཔི ¶ ཙེཏྠ ཨཔྤཊིཀྐཱུལསཉྙཱམུཁེན ཀཱམཙྪནྡོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. པཊིཀྐཱུལསཉྙཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ བྱཱཔཱདོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སམཱདྷིམུཁེན ཐིནམིདྡྷཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཝཱིརིཡཱརམྦྷམུཁེན ཨུདྡྷཙྩཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སིཀྑཱཀཱམཏཱམུཁེན ཀུཀྐུཙྩཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨུབྷཡཔཀྑསནྟཱིརཎམུཁེན ཝིཙིཀིཙྪཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨིཊྛཱནིཊྛསམུཔེཀྑནམུཁེན སམྨོཧོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཏྟཉྙུཏཱམུཁེན ཨཏྟནི ཨཔརིབྷཝནེ མཱནོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཝཱིམཾསཱམུཁེན ཧེཏུཔཏིརཱུཔཀཔརིགྒཧེན མིཙྪཱདིཊྛི ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཝིརཏྟཏཱཔཏིརཱུཔཀེན སཏྟེསུ ཨདཡཱཔནྣཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨནུཉྙཱཏཔཊིསེཝནཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཨསཾཝིབྷཱགསཱིལཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སཾཝིབྷཱགསཱིལཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ མིཙྪཱཛཱིཝོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨསཾསགྒཝིཧཱརིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཨསངྒཧསཱིལཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སངྒཧསཱིལཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཨནནུལོམིཀསཾསགྒོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སཙྩཝཱདིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ པིསུཎཝཱཙཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཔིསུཎཝཱདིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཨནཏྠཀཱམཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. པིཡཝཱདིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཙཱཊུཀམྱཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. མིཏབྷཱཎིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཨསམྨོདནསཱིལཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སམྨོདནསཱིལཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ མཱཡཱ སཱཋེཡྻཉྩ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ནིགྒཡ྄ཧཝཱདིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. པཱཔགརཧིཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ པརཝཛྫཱནུཔསྶིཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཀུལཱནུདྡྷཡཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཀུལམཙྪརིཡཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཱཝཱསཙིརཊྛིཏིཀཱམཏཱམུཁེན ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. དྷམྨཔརིབནྡྷཔརིཧརཎམུཁེན དྷམྨམཙྪརིཡཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. དྷམྨདེསནཱབྷིརཏིམུཁེན བྷསྶཱརཱམཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཕརུསཝཱཙཏཱགཎཱནུགྒཧཀརཎམུཁེན སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. པུཉྙཀཱམཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཀམྨཱརཱམཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སཾཝེགཔཏིརཱུཔེན ཙིཏྟསནྟཱཔོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སདྡྷཱལུཏཱཔཏིརཱུཔཏཱཡ ཨཔརིཀྑཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཝཱིམཾསནཱཔཏིརཱུཔེན ཨསྶདྡྷིཡཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཔཏིརཱུཔེན གརཱུནཾ ཨནུསཱསནིཡཱ ཨཔྤདཀྑིཎགྒཱཧིཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻཔཏིརཱུཔེན སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨགཱརཝཾ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ལོཀཱདྷིཔཏེཡྻཔཏིརཱུཔེན ཨཏྟནི དྷམྨེ ཙ པརིབྷཝོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. མེཏྟཱཡནཱམུཁེན རཱགོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཀརུཎཱཡནཱཔཏིརཱུཔེན སོཀོ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. མུདིཏཱཝིཧཱརཔཏིརཱུཔེན ¶ པཧཱསོ ¶ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨུཔེཀྑཱཝིཧཱརཔཏིརཱུཔེན ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ནིཀྑིཏྟཚནྡཏཱ ཝཉྩེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨེཝཾ ཨཱགམཔཏིརཱུཔཀཨདྷིགམཔཏིརཱུཔཀཱདཱིནམྤི ཏཐཱ ཏཐཱ ཝཉྩནསབྷཱཝོ ཡུཏྟིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨཱགམཱནུསཱརེན ཡུཏྟིགཝེསནཱ ཀཱཏབྦཱཏི.

ཡུཏྟིཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པདཊྛཱནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༢༢. ཏཏྠ ཀཏམོ པདཊྛཱནོ ཧཱརོཏིཨཱདི པདཊྛཱནཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ཨིམསྶ པདཊྛཱནཾ, ཨིདཾ ཨིམསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏདྷམྨཝིབྷཱཝནལཀྑཎོ པདཊྛཱནོ ཧཱརོ, ཏསྨཱ པཝཏྟིཡཱ མཱུལབྷཱུཏཾ ཨཝིཛྫཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ པདཊྛཱནཾ ཨཱསནྣཀཱརཎཾ ནིདྡྷཱརེནྟོ ཨཝིཛྫཱཡ སབྷཱཝཾ ནིདྡིསཏི ‘‘སབྦདྷམྨཡཱཐཱཝཨསམྤཊིཝེདྷལཀྑཎཱ ཨཝིཛྫཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – སབྦེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ ན སམྤཊིཝིཛ྄ཛྷཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི སབྦདྷམྨཡཱཐཱཝཨསམྤཊིཝེདྷོ. སོ ལཀྑཎཾ ཨེཏིསྶཱཏི སཱ ཏཐཱ ཝུཏྟཱ. ཨེཏེན དྷམྨསབྷཱཝཔྤཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ ཨཝིཛྫཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ སམྨཱ པཊིཝེདྷོ སམྤཊིཝེདྷོ. ཏསྶ པཊིཔཀྑོ ཨསམྤཊིཝེདྷོ. ཀཏྠ པན སོ སམྤཊིཝེདྷསྶ པཊིཔཀྑོཏི ཨཱཧ – ‘‘སབྦ…པེ… ལཀྑཎཱ’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཨསུབྷེ སུབྷནྟིཨཱདིཝིཔལླཱསེ སཏི ཏཏྠ སམྨོཧོ ཨུཔརཱུཔརི ཛཱཡཏིཡེཝ ན ཧཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཏསྶཱ ཝིཔལླཱསཱ པདཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔནྟི པིཡཱཡིཏབྦཛཱཏིཡཾ ཨིཊྛཛཱཏིཡཉྩ པདཊྛཱནཾ. ‘‘ཡཾ ལོཀེ པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔཾ ཨེཏྠེསཱ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༤༠༠; མ. ནི. ༡.༡༣༣; ཝིབྷ. ༢༠༣) ཧི ཝུཏྟཾ. ཨདིནྣཱདཱནནྟི ཨདིནྣཱདཱནཙེཏནཱ. སཱ ཧི ཨེཀཝཱརཾ ཨུཔྤནྣཱཔི ཨནཱདཱིནཝདསྶིཏཱཡ ལོབྷསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ ཧོཏཱིཏི ཏསྶ པདཊྛཱནཾ ཝུཏྟཾ. དོསསྶ པཱཎཱཏིཔཱཏོ པདཊྛཱནཾ, མོཧསྶ མིཙྪཱཔཊིཔདཱ པདཊྛཱནནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝཎྞསཎྛཱནབྱཉྫནགྒཧཎལཀྑཎཱཏི ནིམིཏྟཱནུབྱཉྫནགྒཧཎལཀྑཎཱ. སུཁསཉྙཱཡ ཕསྶསྶ ཨུཔགམནལཀྑཎཏཱ ཕསྶཔཙྩཡཏཱཝ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཕུཊྛོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༩༣) ཧི ཝུཏྟཾ ¶ . ཨསྶཱདོཏི ཏཎྷཱ. སངྑཏལཀྑཎཱནི ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟཱནི. ཡེབྷུཡྻེན ནིཙྩགྒཧཎཾ ཝིཉྙཱཎཱདྷཱིནནྟི ནིཙྩསཉྙཱཡ ཝིཉྙཱཎཔདཊྛཱནཏཱ ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི སོ བྷིཀྑུ ཏཾཡེཝ ཝིཉྙཱཎཾ སནྡྷཱཝཏི སཾསརཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཝིསཡམེཝ ཨཏྟནོ ནིཙྩགྒཱཧཾ པཝེདེསི. པཉྩནྣཾ ¶ ཁནྡྷཱནཾ ཡདི ཨནིཙྩཏཱ དུཀྑཏཱ ཙ སུདིཊྛཱ, ཨཏྟསཉྙཱ སུཁསཉྙཱ ཨནཝཀཱསཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨནིཙྩསཉྙཱདུཀྑསཉྙཱཨསམནུཔསྶནལཀྑཎཱ ཨཏྟསཉྙཱ’’ཏི. ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥) ཧི ཝུཏྟཾ.

ཡེབྷུཡྻེན ཨཏྟཱབྷིནིཝེསོ ཨརཱུཔདྷམྨེསཱུཏི ཨཱཧ – ‘‘ཏསྶཱ ནཱམཀཱཡོ པདཊྛཱན’’ནྟི. སབྦཾ ནེཡྻནྟི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཙཏུསཙྩཝིནིམུཏྟསྶ ཉེཡྻསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཙིཏྟཝིཀྑེཔཔཊིསཾཧརཎཾ ཨུདྡྷཙྩཝིཀྑམྦྷནཾ. ཨསུབྷཱཏི ཨསུབྷཱནུཔསྶནཱ, པཊིབྷཱགནིམིཏྟབྷཱུཏཱ ཨསུབྷཱ ཨེཝ ཝཱ, ཏཎྷཱཔཊིཔཀྑཏྟཱ སམཐསྶ ཨསུབྷཱ པདཊྛཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཏནུཀརཎཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱཝེརམཎཱི ཨལོབྷསྶ པདཊྛཱནནྟི ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ བྱཱཔཱདསྶ ཏནུཀརཎཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎཱི ཨདོསསྶ པདཊྛཱནནྟི ཝུཏྟཱ. ཝཏྠུཨཝིཔྤཊིཔཏྟི ཝིསཡསབྷཱཝཔཊིཝེདྷོ, སམྨཱཔཊིཔཏྟི སཱིལསམཱདྷིསམྤདཱནཾ ནིབྦིདཱཉཱཎེན ཨནབྷིརཏིཉཱཎམེཝ ཝཱ ཏཐཱ པཝཏྟཾ. སབྦཱཔི ཝེདནཱ དུཀྑདུཀྑཏཱདིབྷཱཝཏོ དུཀྑནྟི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘དུཀྑསཉྙཱཡ ཝེདནཱ པདཊྛཱན’’ནྟི. དྷམྨསཉྙཱཏི དྷམྨམཏྟནྟི སཉྙཱ.

སཏྟཱནཾ ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགཏཱ པཉྩནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནཱནཾ ཝསེན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘པཉྩིནྡྲིཡཱནི རཱུཔཱིནི རཱུཔརཱགསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཀཱཡོ ཧི ཨིདྷ རཱུཔནྟི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝིསེསཏོ ཛྷཱནནིསྶཡབྷཱུཏེ མནཱཡཏནེ ཙ ནིཀནྟི ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཚཊྛཱཡཏནཾ བྷཝརཱགསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཨེདིསཾ མཱ རཱུཔཾ ནིབྦཏྟཏུ, མཱ ཨེདིསཱི ཝེདནཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ རཱུཔཱདིཨབྷིནནྡནཱ ནིབྦཏྟབྷཝཱནུཔསྶིཏཱ. ཉཱཎདསྶནསྶཱཏི ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎདསྶནསྶ. ཡོནིསོམནསིཀཱརཝཏོ ཧི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎསྶ ཀཱརཎཾ ཧོཏི, ན ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟསྶ. ཨིམསྶ ཙ ཨཏྠསྶ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ མཧཱནཱརདཀསྶཔཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༡༥༣ ཨཱདཡོ), བྲཧྨཛཱལེ (དཱི. ནི. ༡.༣༨ ཨཱདཡོ) ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདོ ཙ ཨུདཱཧརིཏབྦོ. ‘‘ཨོཀཔྤནལཀྑཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སདྡྷཱཔསཱདཱནཾ ཝིསེསཾ དསྶེཏི. སོ པན སདྡྷཱཡཡེཝ ཨཝཏྠཱཝིསེསོ དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ཨོཀཔྤནཾ སདྡཧནཝསེན ཨཱརམྨཎསྶ ཨོགཱཧཎཾ ནིཙྪཡོ. ཨནཱཝིལཏཱ ¶ ཨསྶདྡྷིཡཱཔགམེན ཙིཏྟསྶ ཨཀཱལུསྶིཡཏཱ. ཨབྷིཔཏྠིཡནཱ སདྡཧནམེཝ. ཨཝེཙྩཔསཱདོ པཉྙཱསཧིཏོ ཨཱཡཏནགཏོ ཨབྷིཔྤསཱདོ. ཨཔིལཱཔནཾ ཨསམྨོསོ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཝིཡ ཨཱརམྨཎསྶ ཨོགཱཧཎཾ ཝཱ, ཨེཏྠ ཙ སདྡྷཱདཱིནཾ པསཱདསདྡྷཱསམྨཔྤདྷཱནསཏིཔཊྛཱནཛྷཱནངྒཱནི ཡཐཱཀྐམཾ པདཊྛཱནནྟི ཝདནྟེན ཨཝཏྠཱཝིསེསཝསེན པདཊྛཱནབྷཱཝོ ཝུཏྟོཏི དཊྛབྦཾ. སཏིསམཱདྷཱིནཾ ཝཱ ཀཱཡཱདཡོ སཏིཔཊྛཱནཱཏི. ཝིཏཀྐཱདཡོ ཙ ཛྷཱནཱནཱིཏི པདཊྛཱནབྷཱཝེན ཝུཏྟཱ.

ཨསྶཱདམནསིཀཱརོ ¶ སཾཡོཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཨསྶཱདཱནུཔསྶིཏཱ. པུནབྦྷཝཝིརོཧཎཱཏི པུནབྦྷཝཱཡ ཝིརོཧཎཱ, པུནབྦྷཝནིབྦཏྟནཱརཧཏཱ ཝིཔཱཀདྷམྨཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨོཔཔཙྩཡིཀནིབྦཏྟིལཀྑཎནྟི ཨུཔཔཏྟིབྷཝབྷཱཝེན ནིབྦཏྟནསབྷཱཝཾ. ནཱམཀཱཡརཱུཔཀཱཡསངྒྷཱཏལཀྑཎནྟི ཨརཱུཔརཱུཔཀཱཡཱནཾ སམཱུཧིཡབྷཱཝཾ. ཨིནྡྲིཡཝཝཏྠཱནནྟི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝཝཏྠིཏབྷཱཝོ. ཨོཔཔཙྩཡིཀནྟི ཨུཔཔཏྟིཀྑནྡྷནིབྦཏྟཀཾ. ཨུཔདྷཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཨཏྟནོ པིཡསྶ མརཎཾ ཙིནྟེནྟསྶ བཱལསྶ ཡེབྷུཡྻེན སོཀོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི མརཎཾ སོཀསྶ པདཊྛཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨུསྶུཀྐཾ ཙེཏསོ སནྟཱཔོ. ཨོདཧནནྟི ཨཝདཧནཾ. ཨཏྟནོ ནིསྶཡསྶ སནྟཔནམེཝ བྷཝསྶཱཏི ཝུཏྟཾ བྷཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ བྷཝསྶ ཨངྒཱནི བྷཝསངྑཱཏཱནི ཙ ཨངྒཱནི བྷཝངྒཱནི. ཏེསུ ཀིལེསཱ བྷཝསྶ ཨངྒཱནི. ཀམྨཝིཔཱཀཝཊྚཾ བྷཝསངྑཱཏཱནི ཨངྒཱནི. སམགྒཱནཱིཏི སབྦཱནི. ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིནཾ ཨཔརཱཔརུཔྤཏྟིསཾསརཎཾ སཾསཱརོ. ཏསྶ པུརིམཔུརིམཛཱཏིནིཔྥནྣཾ ཀིལེསཱདིཝཊྚཾ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ – ‘‘བྷཝོ སཾསཱརསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི. སམྤཱཔཀཧེཏུབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘མགྒོ ནིརོདྷསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཀམྨཊྛཱནོགཱཧཀསྶ ཨོཏརཎཊྛཱནཏཱཡ བཧུསྶུཏོ ཏིཏྠཾ ནཱམ, ཏསྶ སམྨཱཔཡིརུཔཱསནཱ ཏིཏྠཉྙུཏཱ. དྷམྨཱུཔསཉྷིཏཾ པཱམོཛྫཾ པཱིཏཾ ནཱམ, སཔྤཱཡདྷམྨསྶཝནེན ཏཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསྶ བྲཱུཧནཱ པཱིཏཉྙུཏཱ, བྷཱཝནཱཡ ཐོཀམྤི ལཡཱཔཏྟིཡཱ ཨུདྡྷཾཔཏྟིཡཱ ཙ ཛཱནནཱ པཏྟཉྙུཏཱ. ཨཏྟནོ པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཛཱནནཱ ཨཏྟཉྙུཏཱ, ཏེསུ པུརིམཱནཾ པུརིམཱནཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ པདཊྛཱནབྷཱཝོ སུཝིཉྙེཡྻོ ཨེཝ. ཀཏཔུཉྙསྶེཝ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ སམྦྷཝཏི ¶ , ན ཨིཏརསྶཱཏི ‘‘པུབྦེཀཏཔུཉྙཏཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ སཧ ཨདྷིཊྛཱནེན ཏརུཎཝིཔསྶནཱ. ནིབྦིདཱཏི བལཝཝིཔསྶནཱ. ཝིརཱགོཏི མགྒོ. ཝིམུཏྟཱིཏི ཕལཾ. ཨེཝནྟི ཡདིདཾ ‘‘ཏསྶཱ ཝིཔལླཱསཱ པདཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ པདཊྛཱནཾ དསྶིཏཾ, ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཐཱཔི ཡོ ཀོཙི ཨུཔནིསྶཡོ བལཝཔཙྩཡོཏི ཡོ ཀོཙི ཨཝསེསཔཙྩཡོ, སབྦོ སོ པདཊྛཱནཾ ཀཱརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཨེཝཾ ཡཱ ཀཱཙི ཨུཔནིསཱ ཡོགཏོ ཙ པཙྩཡཏོ ཙཱ’’ཏིཔི པཋནྟི. ཏཏྠ ཨུཔནིསཱཏི ཀཱརཎཾ, ཡོགཏོཏི ཡུཏྟིཏོ, པཙྩཡཏོཏི པཙྩཡབྷཱཝམཏྟཏོཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

པདཊྛཱནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ལཀྑཎཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༢༣. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ལཀྑཎོ ཧཱརོཏིཨཱདི ལཀྑཎཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཀིཾ ལཀྑཡཏཱིཏི ལཀྑཎཧཱརསྶ ཝིསཡཾ པུཙྪཏི. ‘‘ཡེ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ལཀྑཎཧཱརཾ སངྑེཔཏོ དསྶེཏྭཱ ཏཾ ཨུདཱཧརཎེཧི ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘ཙཀྑུ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཝདྷཀཊྛེན ཨེཀལཀྑཎཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནཝཊྛིཏབྷཱཝཱདིནཱཔི ཨེཀལཀྑཎཏཱ ཝུཏྟཱ ཨེཝཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨཱཡཏནཝསེན ཨེཀལཀྑཎཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཁནྡྷཱདིཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏཱིཏེ, རཱདྷ, རཱུཔེ ཨནཔེཀྑོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི སུཏྟཾ ཨཱབྷཏཾ. ཡམཀོཝཱདསུཏྟེ (སཾ. ནི. ༣.༨༥) ཝདྷཀཊྛེན ཨེཀལཀྑཎཱ ཝུཏྟཱཏི ཏསྨིཾ སུཏྟེ ‘‘ཝདྷཀཾ རཱུཔཾ ཝདྷཀཾ རཱུཔནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ, ཨིམིསྶཾ གཱཐཱཡཾ ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ ཝུཏྟཱཡ སཏི ཝེདནཱགཏཱ སཏི ཙིཏྟགཏཱ སཏི དྷམྨགཏཱ ཙ སཏི ཝུཏྟཱ བྷཝཏི སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དིཊྛནྟིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཾ པརཏོ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཀཱཡེ ¶ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཱཧཱིཏི ཨེཏྠ ཀཱཡེཏི རཱུཔཀཱཡེ. རཱུཔཀཱཡོ ཧི ཨིདྷ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཀེསཱདཱིནཉྩ སམཱུཧཊྛེན ཀཱཡོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ ཙ སམཱུཧཊྛེན, ཨེཝཾ ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡཊྛེན. ཀུཙྪིཏཱནཉྷི པརམཛེགུཙྪཱནཾ སོ ཨཱཡོཏིཔི ཀཱཡོ, ཨཱཡོཏི ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨཱཡནྟི ཏཏོཏི ཨཱཡོ. ཀེ ཨཱཡནྟི? ཀུཙྪིཏཱ ཀེསཱདཡོ, ཨིཏི ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡོཏི ཀཱཡོ.

ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཀཱཡཾ ཨནུཔསྶནསཱིལོ, ཀཱཡཾ ཝཱ ཨནུཔསྶམཱནོ. ‘‘ཀཱཡེ’’ཏི ཙ ཝཏྭཱ པུན ‘‘ཀཱཡཱནུཔསྶཱི’’ཏི དུཏིཡཾ ཀཱཡགྒཧཎཾ ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནགྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠཾ. ཏེན ན ཀཱཡེ ཝེདནཱནུཔསྶཱི ཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝཱ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཨེཝཱཏི ཀཱཡསངྑཱཏེ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཀཱརསྶེཝ དསྶནེན ཨསམྨིསྶཏོ ཝཝཏྠཱནཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ན ཀཱཡེ ཨངྒཔཙྩངྒཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶཱི, ནཱཔི ཀེསལོམཱདིཝིནིམུཏྟཨིཏྠིཔུརིསཱནུཔསྶཱི.

ཡོཔི ཙེཏྠ ཀེསལོམཱདིཀོ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧསངྑཱཏོ ཀཱཡོ, ཏཏྠཔི ན བྷཱུཏུཔཱདཱཡཝིནིམུཏྟཨེཀདྷམྨཱནུཔསྶཱི ¶ , ཨཐ ཁོ རཐསམྦྷཱརཱནུཔསྶཀོ ཝིཡ ཨངྒཔཙྩངྒསམཱུཧཱནུཔསྶཱི, ནགརཱཝཡཝཱནུཔསྶཀོ ཝིཡ ཀེསལོམཱདིསམཱུཧཱནུཔསྶཱི, ཀདལིཀྑནྡྷཔཏྟཝཊྚིཝིནིབྦྷུཛྫཀོ ཝིཡ རིཏྟམུཊྛིཝིནིཝེཋཀོ ཝིཡ ཙ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསམཱུཧཱནུཔསྶཱི ཨེཝཱཏི ནཱནཔྤཀཱརཏོ སམཱུཧཝསེནེཝ ཀཱཡསངྑཱཏསྶ ཝཏྠུནོ དསྶནེན གྷནཝིནིབྦྷོགོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ན ཧེཏྠ ཡཐཱཝུཏྟསམཱུཧཝིནིམུཏྟོ ཀཱཡོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི དྷམྨོ དིསྶཏི, ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨསམཱུཧམཏྟེ ཨེཝ པན ཏཐཱ ཏཐཱ སཏྟཱ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཾ པསྶཏི ན ཏཾ དིཊྛཾ, ཡཾ དིཊྛཾ ཏཾ ན པསྶཏི;

ཨཔསྶཾ བཛ྄ཛྷཏེ མཱུལ༹ྷོ, བཛ྄ཛྷམཱནོ ན མུཙྩཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༦; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༦; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༣);

གྷནཝིནིབྦྷོགཱདིདསྶནཏྠནྟི ཨཱདིསདྡེན ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི ཨེཏསྨིཾ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཡེཝ, ན ཨཉྙདྷམྨཱནུཔསྶཱི.

ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨནུདཀབྷཱུཏཱཡཔི མརཱིཙིཡཱ ཨུདཀཱནུཔསྶིནོ ཧོནྟི, ན ཨེཝཾ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཨསུབྷབྷཱུཏེ ཨེཝ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ནིཙྩསུཁཨཏྟསུབྷབྷཱཝཱནུཔསྶཱི ¶ , ཨཐ ཁོ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཨནིཙྩདུཀྑཨནཏྟཨསུབྷཱཀཱརསམཱུཧཱནུཔསྶཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡྭཱཡཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤ ཨཱདཡོ) ཨསྶཱསཔསྶཱསཱདིཙུཎྞིཀཛཱཏཨཊྛིཀཔརིཡོསཱནོ ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཡོ ཙ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པཐཝཱིཀཱཡཾ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི, ཨཱཔོཀཱཡཾ ཏེཛོཀཱཡཾ ཝཱཡོཀཱཡཾ ཀེསཀཱཡཾ…པེ… ཨཊྛིམིཉྫཀཱཡ’’ནྟི པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༣.༣༤ ཨཱདཡོ) ཀཱཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ སབྦསྶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཱཡེ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཐ ཝཱ ཀཱཡེ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ གཧེཏབྦསྶ ཀསྶཙི ཨནནུཔསྶནཏོ, ཏསྶ པན ཀེསལོམཱདིཀསྶ ནཱནཱདྷམྨསམཱུཧསྶ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀེསཱདིདྷམྨསམཱུཧསངྑཱཏེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཔི ཙ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཨནིཙྩཏོ ཨནུཔསྶཏི ནོ ནིཙྩཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནུཀྐམེན པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༣.༣༤ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏནཡསྶ སབྦསྶེཝ ¶ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདིཀསྶ ཨཱཀཱརསམཱུཧསངྑཱཏསྶ ཀཱཡསྶ ཨནུཔསྶནཏོ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིཧརཱཧཱིཏི ཝཏྟཱཧི. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཀིལེསེ ཨཱཏཱཔེཏཱིཏི ཨཱཏཱཔོ, སོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཱཏཱཔཱི. སམྤཛཱནོཏི སམྤཛཉྙསངྑཱཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ. སཏིམཱཏི ཀཱཡཔརིགྒཱཧིཀཱཡ སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ སཏིཡཱ ཨཱརམྨཎཾ པརིགྒཧེཏྭཱ པཉྙཱཡ ཨནུཔསྶཏི, ན ཧི སཏིཝིརཧིཏཱ ཨནུཔསྶནཱ ཨཏྠི, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སཏིཉྩ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཏྠིཀཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤). ཨནཱཏཱཔིནོ ཙ ཨནྟོ སངྐོཙོ ཨནྟརཱཡཀརོ ཧོཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ ན སམྤཛྫཏི. ཏསྨཱ ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ སམྤཛྫཏི, ཏཾ དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཱཏཱཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཝིནེཡྻཱཏི ཏདངྒཝིནཡེན ཝཱ ཝིཀྑམྦྷནཝིནཡེན ཝཱ ཝིནཡིཏྭཱ. ལོཀེཏི ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱཡེ. ཀཱཡོ ཧི ཨིདྷ ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཀཱམཙྪནྡོ, དོམནསྶགྒཧཎེན བྱཱཔཱདོ གཧིཏོཏི ནཱིཝརཎེསུ བལཝདྷམྨདྭཡཔྤཧཱནདསྶནེན ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟནྟི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནསྶ པཧཱནངྒཾ ¶ དསྶིཏཾ. ‘‘ཨཱཏཱཔཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པན སམྤཡོགངྒཾ དསྶིཏནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱཏཱཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱནཾ སམཐོ ཨུཛུཔཊིཔཀྑོཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཝིནཡོ ཝུཙྩམཱནོ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ དཱིཔེཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶནྟི སམཱདྷིནྡྲིཡ’’ནྟི (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༥.༣༦༧). ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ ཙཏུནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནནྟི ཡཐཱ ཝཱིརིཡཔཉྙཱསམཱདྷིནྡྲིཡེཧི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ཨེཝཾ ཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནཱནིཔི ཏེཧི ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཙཏུསཏིཔཊྛཱནསཱདྷནེ ཨིམེསཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ སབྷཱཝབྷེདཱབྷཱཝཏོ སམཱནལཀྑཎཏྟཱ ཨིཏརཱནི སཏིཔཊྛཱནཱནིཔི ཝུཏྟཱནི ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༤. ཨིདཱནི སཏིཔཊྛཱནེསུ གཧིཏེསུ སབྦེསཾ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ གཧིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ བོདྷངྒམཱཏི བོདྷཾ ཨརིཡམགྒཉཱཎཾ གཙྪནྟཱིཏི བོདྷངྒམཱ. ཡཐཱཝུཏྟསྶ བོདྷསྶ པཀྑེ བྷཝཱཏི བོདྷིཔཀྑིཡཱ. ནེཡྻཱནིཀལཀྑཎེནཱཏི ཨེཏྠ ནིམིཏྟཏོ པཝཏྟཏོ ཙ ཝུཊྛཱནཾ ནིཡྻཱནཾ, ནིཡྻཱནེ ནིཡུཏྟཱཏི ནེཡྻཱནིཀཱ, ཡཐཱ དོཝཱརིཀོཏི. ནིཡྻཱནསངྑཱཏཾ ཝཱ ཕལཾ ཨརཧནྟཱིཏི ནེཡྻཱནིཀཱ. ནིཡྻཱནཾ པཡོཛནཾ ཨེཏེསནྟི ཝཱ ནེཡྻཱནིཀཱ. ‘‘ནིཡྻཱནིཀཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཏྠ ནིཡྻཱནཾ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ནིཡྻཱནིཀཱཏི ¶ ཨཏྠོ. ‘‘ནིཡྻཱནིཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ནིཡྻནྟཱིཏི ནིཡྻཱནིཡཱཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནིཡྻཱནིཀལཀྑཎེནཱཏི ནིཡྻཱནིཀསབྷཱཝེན.

ཨེཝཾ ཨཀུསལཱཔི དྷམྨཱཏི ཡཐཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎབྷཱཝེན ནིདྡྷཱརིཏཱ, ཨེཝཾ ཨཀུསལཱཔི དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎཊྛེན ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཀཐཾ? པཧཱནེཀཊྛཏཱཝསེནཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘པཧཱནཾ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིདཱནི ཏཾ པཧཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ བྷཱཝིཡམཱནེསུ ཨསུབྷེ སུབྷནྟིཨཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ པཧཱིཡནྟི, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ ཙསྶ པརིཉྙཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ པརིཛཱནནསྶ པརིབནྡྷིནོ ཀཱམརཱགཱདཡོ བྱནྟཱིཀཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ, ཀསྨཱ? ཏེཧི པཧཱཏབྦབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཡོཛེཏབྦོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨེཝཾ ཨཀུསལཱཔི དྷམྨཱ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ པཧཱནཾ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན ལཀྑཎཧཱརསྶ ཨུདཱཧརཎཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཏྠ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཏྠཱཏི ཡསྶཾ དེསནཱཡཾ. ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤཏྠོ. པནཱཏི པདཔཱུརཎོ. རཱུཔིནྡྲིཡནྟི རུཔྤནསབྷཱཝཾ ཨཊྛཝིདྷཾ ཨིནྡྲིཡཾ. ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ དེསནཱཡཾ. རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རུཔྤནསབྷཱཝཱ དས དྷཱཏུཡོ. རཱུཔཱཡཏནནྟི རུཔྤནསབྷཱཝཾ དསཱཡཏནཾ, རཱུཔཱིནི དསཱཡཏནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. རུཔྤནལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ ཨིམཱནི དེསིཏཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དེསིཏཾ ཏཏྠ སུཁིནྡྲིཡཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ སུཁཝེདནཱབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

དུཀྑསམུདཡོ ཙ ཨརིཡསཙྩནྟི ཨིདཾ ཨཀུསལསྶ སོམནསྶསྶ ཝསེན ཝུཏྟཾ, སཱསཝཀུསལསྶཱཔི ཝསེན ཡུཛྫཏི ཨེཝ. སབྦོ ཙ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ དེསིཏོཏི སམྦནྡྷོ. ཨཝིཛྫཱནུསཡིཏཏྟཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ ཨཝིཛྫཱནུསཡོ ཨནུསེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༥). ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཧི ཝེདནཱཡ ཨཝིཛྫཱ ཨནུསེཏཱི’’ཏི. ཨེཏེན ཨདུཀྑམསུཁཱཝེདནཱགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཱ གཧིཏཱཏི དསྶེཏི. སཏི ཙ ཨཝིཛྫཱགྒཧཎེ སབྦོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ དེསིཏོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སོ ཙཱཏི ཨེཏྠ ཙ-སདྡོ བྱཏིརེཀཏྠོ, ཏེན སོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ ཨནུལོམཔཊིལོམཝསེན དུཝིདྷོཏི ཨིམཾ ཝཀྑམཱནཝིསེསཾ ཛོཏེཏི. ཏེསུ ཨནུལོམཏོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ ཡཐཱདསྶིཏོ སརཱགསདོསསམོཧསཾཀིལེསཔཀྑེན ཧཱཏབྦོཏི ཝུཏྟོ, པཊིལོམཏོ པན པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ ཡོ ‘‘ཨཝིཛྫཱཡཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཱལི༹ཡཾ ¶ (མ. ནི. ༣.༡༢༦; མཧཱཝ. ༡) ཝུཏྟོ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཝཱིཏརཱགཝཱིཏདོསཝཱིཏམོཧཨརིཡདྷམྨེཧི ཧཱཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཨེཀལཀྑཎཏཱཝིབྷཱཝནེན ལཀྑཎཧཱརཡོཛནཱཡ ནཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཝཾ ཡེ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀིཙྩཏོཏི པཐཝཱིཨཱདཱིནཾ ཕསྶཱདཱིནཉྩ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ སནྡྷཱརཎསངྒྷཊྚནཱདིཀིཙྩཏོ, ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཱ པཙྩཡདྷམྨཱནཾ ཏཾཏཾཔཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨསྶ པཙྩཡབྷཱཝསངྑཱཏཀིཙྩཏོ. ལཀྑཎཏོཏི ཀཀྑལ༹ཕུསནཱདིསབྷཱཝཏོ. སཱམཉྙཏོཏི རུཔྤནནམནཱདིཏོ ཨནིཙྩཏཱདིཏོ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིཏོ ཙ. ཙུཏཱུཔཔཱཏཏོཏི སངྑཏདྷམྨཱནཾ བྷངྒཏོ ཨུཔྤཱདཏོ ཙ, སམཱནནིརོདྷཏོ སམཱནུཔྤཱདཏོ ཙཱཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ སཧཙརཎཾ སམཱནཧེཏུཏཱ སམཱནཕལཏཱ སམཱནབྷཱུམིཏཱ སམཱནཝིསཡཏཱ སམཱནཱརམྨཎཏཱཏི ཨེཝམཱདཡོཔི ཙ-སདྡེན སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ལཀྑཎཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཙཏུབྱཱུཧཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༢༥. ཏཏྠ ཀཏམོ ཙཏུབྱཱུཧོ ཧཱརོཏི ཙཏུབྱཱུཧཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ བྱཉྫནེན སུཏྟསྶ ནེརུཏྟཉྩ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙ ནིདཱནཉྩ པུབྦཱཔརསནྡྷི ཙ གཝེསིཏབྦོཏི སངྑེཔེན ཏཱཝ ཙཏུབྱཱུཧཾ དསྶེཏི. ‘‘བྱཉྫནེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཧཱརཱནཾ སུཏྟསྶ བྱཉྫནཝིཙཡབྷཱཝཏོ བྱཉྫནམུཁེནེཝ ཨེཏེ ཙཏུབྱཱུཧཧཱརཔདཏྠཱ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱཏི དསྶེཏི. ནེརུཏྟནྟི ནིརུཏྟཾ ནིབྦཙནནྟི ཨཏྠོ. ནིརུཏྟམེཝ ནེརུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཱ ནིརུཏྟིཔདསཾཧིཏཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡཱ ནིརུཏྟི, ཨིདཾ ནེརུཏྟཾ. ཀཱ པན སཱ ནིརུཏྟི? པདསཾཧིཏཱཏི པདེསུ སཾཧིཏཱ ཡུཏྟཱ, ལིངྒཝཙནཀཱལསཱདྷནཔུརིསཱདིཝིསེསཡོགེན ཡོ ཡོ ཨཏྠོ ཡཐཱ ཡཐཱ ཝཏྟབྦོ, ཏཐཱ ཏཐཱ པཝཏྟསབྷཱཝནིརུཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཾ དྷམྨཱནཾ ནཱམསོ ཉཱཎ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཡནྟི ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཡཱཡ ཀཱརཎབྷཱུཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱནནྟི ཉེཡྻདྷམྨཱནཾ. ནཱམསོཏི པཐཝཱི ཕསྶོ ཁནྡྷཱ དྷཱཏུ ཏིསྶོ ཕུསྶོཏི ཨེཝམཱདིནཱམཝིསེསེན ཉཱཎཾ པཝཏྟཏི, ཨཡཾ སབྷཱཝནིརུཏྟི ནཱམ. པཐཝཱིཏི ཧི ཨེཝམཱདིཀཾ སདྡཾ གཧེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སངྐེཏདྭཱརེན ཏདཏྠཔཊིཔཏྟི ཏཾཏཾཨནིཡཏནཱམཔཉྙཏྟིགྒཧཎཝསེནེཝ ཧོཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ པདསཾཧིཏཱཏི པདེན སཾཧིཏཱ ¶ . པདཏོ ཧི པདཏྠཱཝབོདྷོ. སོ པནསྶ ཨཏྠེ པཝཏྟིནིམིཏྟབྷཱུཏཱཡ པཉྙཏྟིཡཱ གཧིཏཱཡ ཨེཝ ཧོཏཱིཏི སཱ པན པཉྙཏྟི ནིརུཏྟིསངྑཱཏཔདེན སཾཧིཏཱ པདཏྠཾ བོདྷེཏཱིཏི པདསཾཧིཏཱཏི ཝུཏྟཱ. ‘‘ཡདཱ ཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘དྷམྨཱནཾ ནཱམསོ ཉཱཎ’’ནྟི པདསྶ ཨཏྠཾ ཝིཝརཏི.

ཏཏྠ ཨཏྠསྶཱཏི སདྡཱབྷིདྷེཡྻསྶ ཨཏྠསྶ. ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ནཱམཔཉྙཏྟིཝསེན ཨཡཾ ནཱམཱཏི ནཱམཾ ཛཱནཱཏི. དྷམྨསྶཱཏི སབྷཱཝདྷམྨསྶ. ཏཐཱ ¶ ཏཐཱ ནཾ ཨབྷིནིརོཔེཏཱིཏི ཡོ ཡོ ཨཏྠོ དྷམྨོ ཙ ཡཐཱ ཡཐཱ ཙ ཝོཧརིཏབྦོ, ཏཐཱ ཏཐཱ ནཾ ནཱམཾ ཝོཧཱརཾ ཨབྷིནིརོཔེཏི དེསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨཏྠཀུསལོ ཡཱཝ ཨནེཀཱདྷིཝཙནཀུསལོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཨཏྠཀུསལོཏི པཱལི༹ཨཏྠེ ཀུསལོ. དྷམྨཀུསལོཏི པཱལི༹ཡཾ ཀུསལོ. བྱཉྫནཀུསལོཏི ཨཀྑརེསུ ཙ ཝཱཀྱེསུ ཙ ཀུསལོ. ནིརུཏྟིཀུསལོཏི ནིབྦཙནེ ཀུསལོ. པུབྦཱཔརཀུསལོཏི དེསནཱཡ པུབྦཱཔརཀུསལོ. དེསནཱཀུསལོཏི དྷམྨསྶ དེསནཱཡ ཀུསལོ. ཨཏཱིཏཱདྷིཝཙནཀུསལོཏི ཨཏཱིཏཔཉྙཏྟིཀུསལོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ཨེཝཾ སབྦཱནི ཀཱཏབྦཱནི, ཛནཔདནིརུཏྟཱནཱིཏི ཡཏྟཀཱནི སཏྟཝོཧཱརཔདཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི ཡཐཱསམྦྷཝཾ སུཏྟེ ནིབྦཙནཝསེན ཀཱཏབྦཱནི ཝཏྟབྦཱནཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཱ ཙ ཛནཔདནིརུཏྟིཡོཏི སབྦཱ ཙ ལོཀསམཉྙཱཡོ ཡཐཱརཧཾ ཀཱཏབྦཱ. ‘‘སམཉྙཾ ནཱཏིདྷཱཝེཡྻཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི སམྨུཏིསཙྩམུཁེནེཝ པརམཏྠསཙྩཱདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི.

༢༦. ཨདྷིཔྤཱཡཀཎྜེ ཨནུཏྟཱནཾ ནཱམ ནཏྠི.

༢༧. ནིདཱནཀཎྜེ ཨིམིནཱ ཝཏྠུནཱཏི ཨིམིནཱ པུཏྟགཝཱདིཀིཏྟནསངྑཱཏེན ཀཱརཎེན. ཀཱརཎཉྷེཏྠ ཝཏྠུ ནིདཱནནྟི ཙ ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ནིདཱནནིདྡྷཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཱམནྡྷཱཏི ཀིལེསཀཱམེན ཨནྡྷཱ. ཛཱལསཉྪནྣཱཏི ཏཎྷཱཛཱལཔལིགུཎྛིཏཱ. ཏཎྷཱཚདནཚཱདིཏཱཏི ཏཎྷཱསངྑཱཏེན ཨནྡྷཀཱརེན པིཧིཏཱ. བནྡྷནཱབདྡྷཱཏི ཀཱམགུཎསངྑཱཏེན བནྡྷནེན བདྡྷཱ. ‘‘པམཏྟབནྡྷནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, པམཱདེནཱཏི ཨཏྠོ. པུབྦཱཔརེནཱཏི པུབྦེན ཝཱ ཨཔརེན ཝཱ དེསནནྟརེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡུཛྫཏཱིཏི ཡོགཾ ཨུཔེཏི, སམེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམེཧི པདེཧི ¶ པརིཡུཊྛཱནེཧཱིཏི ཨིམེཧི ཡཐཱཝུཏྟེཧི གཱཐཱཔདེཧི ཏཎྷཱཔརིཡུཊྛཱནདཱིཔཀེཧི. སཱཡེཝ ཏཎྷཱཏི ཡཱ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཱ, སཱཡེཝ ཏཎྷཱ. ‘‘ཡཉྩཱཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དྭིནྣམྤི གཱཐཱནཾ ཨཏྠསཾསནྡནེན པུབྦཱཔརཾ ཝིབྷཱཝེཏི. པཡོགེནཱཏི སམུདཱཙཱརེན. ཏསྨཱཏི ཡཏྠ སཡཾ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཾ སནྟཱནཾ ནིསྶརིཏུཾ ཨདེནྟཱི ནཱནཱརམྨཎེཧི ¶ པལོབྷཡམཱནཱ ཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི. ཏསྨཱ ཀིལེསཝསེན ཙ པརིཡུཊྛཱནཝསེན ཙ ཏཎྷཱབནྡྷནཾ ཝུཏྟཱ.

པཔཉྩེནྟི སཾསཱརེ ཙིརཾ ཋཔེནྟཱིཏི པཔཉྩཱ. ཏིཊྛནྟི ཨེཏཱཧཱིཏི ཋིཏཱི. བནྡྷནཊྛེན སནྡཱནཾ ཝིཡཱཏི སནྡཱནཾ. ནིབྦཱནནགརཔྤཝེསསྶ པཊིསེདྷནཏོ པལིགྷཾ ཝིཡཱཏི པལིགྷཾ. ཨནཝསེསཏཎྷཱཔཧཱནེན ནིཏྟཎྷོ. ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱནཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཱནཉྩ མུནནཏོ མུནཱིཏི ཨེཝཾ གཱཐཱཡ པདཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པཔཉྩཱདིཨཏྠཱ པན པཱལི༹ཡཾ ཝིབྷཏྟཱ ཨེཝཱཏི. ཏཏྠ ཡསྶེཏེ པཔཉྩཱདཡོ ཨབྦྷཏྠཾ གཏཱ, ཏསྶ ཏཎྷཱཡ ལེསོཔི ན བྷཝཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡོ ཨེཏཾ སབྦཾ སམཏིཀྐནྟོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནིཏྟཎྷོ’’ཏི.

༢༨. པརིཡུཊྛཱནནྟི ‘‘ཏཎྷཱཡ པརིཡུཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱནི ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི. སངྑཱརཱཏི ‘‘ཏདབྷིསངྑཏཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཧེཏུཀཱ སངྑཱརཱ. ཏེ པན ཡསྨཱ སཏྟསུ ཛཝནཙེཏནཱསུ པཋམཙེཏནཱ སཏི པཙྩཡསམཝཱཡེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཕལཾ དེཏི. པཙྪིམཙེཏནཱ ཨནནྟརེ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨུབྷིནྣཾ ཝེམཛ྄ཛྷཙེཏནཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཕལཾ དེཏི, ཏསྨཱ ཝིཔཙྩནོཀཱསཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཏཾཏཾཙེཏནཱསམྤཡུཏྟཱ ཏཎྷཱཔི ཙེཏནཱ ཝིཡ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཱདིཝསེན ཏིདྷཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཾ ཏཎྷཱ ཏིཝིདྷཾ ཕལཾ དེཏཱི’’ཏི. པུབྦཱཔརེན ཡུཛྫཏཱིཏི ཡཾ པུབྦཾ པུརིམཾ སངྑཱརཱནཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཏཱདིཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ ཨཔརེན ཀམྨསྶ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཏཱདིཝཙནེན ཡུཛྫཏི གངྒོདཀཾ ཝིཡ ཡམུནོདཀེན སཾསནྡཏི སམེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སངྑཱརཱ དསྶནབལེནཱཏི ཙཏཱུསུ དིཊྛིགཏསམྤཡུཏྟེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱསམྤཡུཏྟེ ཙཱཏི པཉྩསུ ཙིཏྟུཔྤཱདེསུ སངྑཱརཱ པཋམམགྒཔཉྙཱབལེན. ཚཏྟིཾས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི བྷཱཝནཱབལེནཱཏི པཋམམགྒེན པཧཱིནཱཝསེསཝསེན ཝུཏྟཾ, ན སབྦེསཾ ཝསེན.

ཨནུབནྡྷོཏི ཏཎྷཱདཱིནཾ ཨནུཔྤབནྡྷེན པཝཏྟི. ཡོ ཙཱཔི པཔཉྩོཏིཨཱདིནཱ ‘‘པཔཉྩེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཾ རཱདྷསུཏྟཉྩསཾསནྡཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ཨེཀཏྠ’’ནྟི. ཡདིཔི ཨཏྠཏོ ¶ ཨེཀཾ, དེསནཱཡ པན ཝིསེསོ ¶ ཝིཛྫཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔི ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན. སུཏྟེནཱཏི སཾཝཎྞིཡམཱནེན སུཏྟེན. སུཏྟནྟི སུཏྟནྟརཾ. སཾསནྡཡིཏྭཱཏི ཝིམིསྶིཏྭཱ ཨཏྠཏོ ཨབྷིནྣཾ ཀཏྭཱ. པུབྦཱཔརེན སདྡྷིཾ ཡོཛཡིཏྭཱཏི པུབྦེན ཝཱ ཨཔརེན ཝཱ སུཏྟེན སདྡྷིཾ ཨཏྠཏོ སམྦནྡྷཾ ཡོཛེཏྭཱ. ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏི ཏེན སུཏྟསྶ ཨཏྠོ ནིདྡིཊྛོ ཧོཏི ཝིཏྠཱརིཏོ སུཏྟནྟརདསྶནེན.

ན ཀེཝལཾ སུཏྟནྟརསཾསནྡནམེཝ པུབྦཱཔརསནྡྷི, ཨཐ ཁོ ཨཉྙོཔི ཨཏྠཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སོ ཙཱཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཏྠསནྡྷཱིཏི ཀིརིཡཱཀཱརཀཱདིཝསེན ཨཏྠསྶ སམྦནྡྷོ. སོ པན ཡསྨཱ སངྐཱསནཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཨཏྠཔདཱནཾཡེཝ ཧོཏི, སབྦསྶཱཔི པདཏྠསྶ ཏདཝརོདྷཏོ.

སམྦནྡྷོ ཙ ནཱམ ན ཀོཙི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨཏྠསནྡྷི ཚཔྤདཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. བྱཉྫནསནྡྷཱིཏི པདསྶ པདནྟརེན སམྦནྡྷོ. ཡསྨཱ པན སབྦམྤི ནཱམཱདིཔདཾ ཚཧི བྱཉྫནཔདེཧི ཨསངྒཧིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ‘‘བྱཉྫནསནྡྷི ཚཔྤདཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

དེསནཱསནྡྷཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟདེསནནྟརེན དེསནཱཡ སཾསནྡནཾ. ན ཙ པཐཝིཾ ནིསྶཱཡཱཏི པཐཝིཾ ཝིསཡསངྑཱཏཾ ནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ, པཐཝིཾ ཨཱལམྦིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱཡཱིཏི ཕལསམཱཔཏྟིཛྷཱནེན ཛྷཱཡཱི. སོ ཧི སབྦསངྑཱརནིསྶཊཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ སམཱཔཛྫནཝསེན ཛྷཱཡཏི, ན པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ ཛྷཱཡཏཱིཏི ཝུཏྟོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཙཏཱུཧི མཧཱབྷཱུཏེཧི རཱུཔཔྤཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱཡ སབྦོ ཀཱམབྷཝོ རཱུཔབྷཝོ ཙ གཧིཏཱ. ཨརཱུཔབྷཝོ པན སརཱུཔེནེཝ གཧིཏོཏི སབྦཾ ལོཀཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ པུན ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཙ ཨིམཾ ལོཀ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. སབྦོ ཧི ལོཀོ ཨིདྷལོཀོ པརལོཀོ ཙཱཏི དྭེཝ ཀོཊྛཱསཱ ཧོནྟི. ཡསྨཱ པན ‘‘ཨིདྷལོཀོ’’ཏི ཝིསེསཏོ དིཊྛདྷམྨབྷཱུཏོ སཏྟསནྟཱནོ ཝུཙྩཏི. ‘‘པརལོཀོ’’ཏི བྷཝནྟརསངྑེཔགཏོ སཏྟསནྟཱནོ ཏདུབྷཡཝིནིམུཏྟོ ཨནིནྡྲིཡབདྡྷོ རཱུཔསནྟཱནོ. ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཡམིདཾ ཨུབྷཡམནྟརེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཡེ པན ‘‘ཨུབྷཡམནྟརེནཱ’’ཏི ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཱབྷཝཾ ཨིཙྪནྟི, ཏེསཾ ཏཾ མིཙྪཱ. ཨནྟརཱབྷཝོ ཧི ཨབྷིདྷམྨེ པཊིཀྑིཏྟོཏི. དིཊྛནྟི རཱུཔཱཡཏནཾ ¶ . སུཏནྟི སདྡཱཡཏནཾ. མུཏནྟི པཏྭཱ གཧེཏབྦཏོ གནྡྷཱཡཏནཾ རསཱཡཏནཾ ཕོཊྛབྦཱཡཏནཉྩ. ཝིཉྙཱཏནྟི ཨཝསིཊྛཾ དྷམྨཱརམྨཎཔརིཡཱཔནྣརཱུཔཾ. པཏྟནྟི པརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ པཏྟཾ. པརིཡེསིཏནྟི པཏྟཾ ¶ ཝཱ ཨཔྤཏྟཾ ཝཱ པརིཡེསིཏཾ. ཝིཏཀྐིཏཾ ཝིཙཱརིཏནྟི ཝིཏཀྐནཝསེན ཨནུམཛྫནཝསེན ཙ ཨཱལམྦིཏཾ. མནསཱནུཙིནྟིཏནྟི ཙིཏྟེན ཨནུ ཨནུ ཙིནྟིཏཾ. ཨཡཾ སདེཝཀེ…པེ… ཨནིསྶིཏེན ཙིཏྟེན ན ཉཱཡཏི ཛྷཱཡནྟོཏི ཨཡཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཕལསམཱཔཏྟིཛྷཱནེན ཛྷཱཡནྟོ པུབྦེཝ ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡཱནཾ སུཊྛུ པཧཱིནཏྟཱ སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… མནུསྶཱཡ ཡཏྠ ཀཏྠཙིཔི ཨནིསྶིཏེན ཙིཏྟེན ཛྷཱཡཏི ནཱམ. ཏཏོ ཨེཝ ལོཀེ ཀེནཙིཔི ན ཉཱཡཏི ‘‘ཨཡཾ ཨིདཾ ནཱམ ནིསྶཱཡ ཛྷཱཡཏཱི’’ཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཡསྶ ཏེ ནཱབྷིཛཱནཱམ, ཀིཾ ཏྭཾ ནིསྶཱཡ ཛྷཱཡསཱི’’ཏི. (ནེཏྟི. ༡༠༤);

ཨིདཱནི ཁཱིཎཱསཝཙིཏྟསྶ ཀཏྠཙིཔི ཨནིསྶིཏབྷཱཝཾ གོདྷིཀསུཏྟེན (སཾ. ནི. ༡.༡༥༩) ཝཀྐལིསུཏྟེན (སཾ. ནི. ༣.༨༧) ཙ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ མཱརོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཝིཉྙཱཎཾ སམནྭེསནྟོཏི པརིནིབྦཱནཏོ ཨུདྡྷཾ ཝིཉྙཱཎཾ པརིཡེསནྟོ. ‘‘པཔཉྩཱཏཱིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨདསྶནསྶ ཀཱརཎམཱཧ. ཨནིསྶིཏཙིཏྟཱ ན ཉཱཡནྟི ཛྷཱཡམཱནཱཏི ན ཀེཝལཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙིཏྟགཏིཾ མཱརཱདཡོ ན ཛཱནནྟི, ཨཔི ཙ ཁོ སཨུཔཱདིསེསཱཡཔི ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཏསྶ ཏཾ ན ཛཱནནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ དེསནཱསནྡྷཱིཏི གོདྷིཀསུཏྟཝཀྐལིསུཏྟཱནཾ ཝིཡ སུཏྟནྟཱནཾ ཨཉྙམཉྙཨཏྠསཾསནྡནཱ དེསནཱསནྡྷི ནཱམ.

ནིདྡེསསནྡྷཱིཏི ནིདྡེསསྶ སནྡྷི ནིདྡེསསནྡྷི, ནིདྡེསེན ཝཱ སནྡྷི ནིདྡེསསནྡྷི. པུརིམེན སུཏྟསྶ ནིདྡེསེན ཏསྶེཝ པཙྪིམསྶ ནིདྡེསསྶ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམསྶ སམྦནྡྷནནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ དསྶེཏུཾ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ཡེབྷུཡྻེན པཋམཾ ཝཊྚཾ དསྶེཏྭཱ པཙྪཱ ཝིཝཊྚཾ དསྶེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནིསྶིཏཙིཏྟཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ནིསྶིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཏེསནྟི ནིསྶིཏཙིཏྟཱ, པུགྒལཱ, ནིདྡིསིཏབྦཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱཡ པན ནིསྶིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཏྠཱཏི ནིསྶིཏཙིཏྟཱ, ནིསྶིཏཙིཏྟཝནྟོ ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡཝསེན པཝཏྟཱ སུཏྟཔདེསཱ. སེསམེཏྠ སབྦཾ པཱཀཊམེཝ.

ཙཏུབྱཱུཧཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨཱཝཊྚཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༢༩. ཏཏྠ ¶ ¶ ཀཏམོ ཨཱཝཊྚོ ཧཱརོཏི ཨཱཝཊྚཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཨཱརམྦྷཐཱཏི ཨཱརམྦྷདྷཱཏུསངྑཱཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོཐ. ནིཀྐམཐཱཏི ཀོསཛྫཔཀྑཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ནིཀྐམདྷཱཏུསངྑཱཏཾ ཏདུཏྟརིཝཱིརིཡཾ ཀརོཐ. ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེཏི ཡསྨཱ སཱིལསཾཝརོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ སཏིསམྤཛཉྙནྟི ཨིམེསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛིཏཱནཾ ཛཱགརིཡཱནུཡོགཝསེན ཨཱརམྦྷནིཀྐམདྷཱཏུཡོ སམྤཛྫནྟི, ཏསྨཱ ཏཐཱབྷཱུཏསམཐཝིཔསྶནཱསངྑཱཏེ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ ཧོཐ. དྷུནཱཐ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོཏི ཨེཝཾ པཊིཔཛྫནྟཱ ཙ ཏེདྷཱཏུཨིསྶརསྶ མཙྩུརཱཛསྶ ཝསཾ སཏྟེ ནེཏཱིཏི ཏསྶ སེནཱསངྑཱཏཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ ཡཐཱ ནཱམ བལཱུཔཔནྣོ ཀུཉྫརོ ནལེ༹ཧི ཀཏཾ ཨགཱརཾ ཁཎེནེཝ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཨེཝམེཝ ཀིལེསགཎཾ དྷུནཱཐ ཝིདྷམཐ ཝིདྡྷཾསེཐཱཏི ཨཏྠོ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༨༥).

ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཨཡཾ གཱཐཱ ནིཀྑིཏྟཱ, ཏཾ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐཱཏི ཝཱིརིཡསྶ པདཊྛཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐཱཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ཝཱིརིཡསྶ པདཊྛཱནཾ ཝཱིརིཡཔཡོགསྶ ཀཱརཎཾ ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ནིཡོཛནཏོ, ‘‘ཡོགཱ ཝེ ཛཱཡཏཱི བྷཱུརཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༢༨༢) ཝཙནཏོ ཡོགོ བྷཱཝནཱ. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཝཀྑམཱནཏྟཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེཏི སམཱདྷིསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི. ‘‘མཙྩུནོ སེན’’ནྟི ཝུཏྟཱཡ ཀིལེསསེནཱཡ སམྨཱ དྷུནནཾ ཉཱཎེནེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘དྷུནཱཐ…པེ… པདཊྛཱན’’ནྟི. པུན ཡཐཱཝུཏྟཝཱིརིཡསམཱདྷིཔཉྙཱསམྤཡུཏྟེསུ ཨཱདྷིཔཙྩཀིཙྩཏཱཡ པཔཉྩཔྤཧཱནསམཏྠཱ ཝཊྚམཱུལཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཝིཝཊྚཾ པཱཔེནྟི ཙཱཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐཱཏི ཝཱིརིཡིནྡྲིཡསྶ པདཊྛཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨིམཱནི པདཊྛཱནཱནི དེསནཱཏི ‘‘ཡཱནིམཱནི ཝཱིརིཡསྶ པདཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝཱིརིཡཱདཱིནཾ པདཊྛཱནཱནི ཝུཏྟཱནི, སཱ ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐཱཏི ཨཱདིདེསནཱ, ན ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཨཱདཱིནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏཾ.

ཨེཝཾ ཡཐཱནིཀྑིཏྟཱཡ དེསནཱཡ པདཊྛཱནཝསེན ཨཏྠཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེན ཨཱཝཊྚེཏུཀཱམོ ཏསྶ བྷཱུམིཾ དསྶེཏུཾ ¶ ‘‘ཨཡུཉྫནྟཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཡོགེ ཡུཉྫནྟཱནཾ ཝཱ ཨཱརམྦྷོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོགེ བྷཱཝནཱཡཾ ཏཾ ཨཡུཉྫནྟཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ¶ ཨཔརིཔཀྐཉཱཎཱནཾ ཝཱསནཱབྷཱགེན ཨཱཡཏིཾ ཝིཛཱནནཏྠཾ ཨཡཾ དེསནཱརམྦྷོ ཡུཉྫནྟཱནཾ ཝཱ པརིཔཀྐཉཱཎཱནནྟི.

སོ པམཱདོ དུཝིདྷོཏི ཡེན པམཱདེན བྷཱཝནཾ ནཱནུཡུཉྫནྟི, སོ པམཱདོ ཨཏྟནོ ཀཱརཎབྷེདེན དུཝིདྷོ. ཨཉྙཱཎེནཱཏི པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཔཊིཙྪཱདཀེན སམྨོཧེན. ནིཝུཏོཏི ཚཱདིཏོ. ཉེཡྻཊྛཱནནྟི ཉེཡྻཉྩ ཏཾ ‘‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཉཱཎསྶ པཝཏྟནཊྛཱནཉྩཱཏི ཉེཡྻཊྛཱནཾ. ཨནེཀབྷེདཏྟཱ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཏབྦསེན ཨནེཀབྷེདོཔི པམཱདོ མཱུལབྷཱུཏཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཝསེན ཨེཀོ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨེཀཝིདྷོ ཨཝིཛྫཱཡཱ’’ཏི. ལཱབྷཝིནིཙྪཡཔརིགྒཧམཙྪརིཡཱནི པརིཡེསནཱཨཱརཀྑཱཔརིབྷོགེསུ ཨནྟོགདྷཱནི. ཚནྡརཱགཛ྄ཛྷོསཱནཱ ཏཎྷཱ ཨེཝཱཏི ཏཎྷཱམཱུལཀེཔི དྷམྨེ ཨེཏྠེཝ པཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཏིཝིདྷོ ཏཎྷཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

རཱུཔཱིསུ བྷཝེསཱུཏི རཱུཔདྷམྨེསུ. ཨཛ྄ཛྷོསཱནནྟི ཏཎྷཱབྷིནིཝེསོ. ཨེཏེན ‘‘ཏཎྷཱཡ རཱུཔཀཱཡོ པདཊྛཱན’’ནྟི པདསྶ ཨཏྠཾ ཝིཝརཏི. ཨནཱདིམཏི ཧི སཾསཱརེ ཨིཏྠིཔུརིསཱ ཨཉྙམཉྙརཱུཔཱབྷིརཱམཱ, ཨཡཉྩཏྠོ ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནསུཏྟེན (ཨ. ནི. ༡.༡-༡༠) དཱིཔེཏབྦོ. ཨརཱུཔཱིསུ སམྨོཧོཏི ཕསྶཱདཱིནཾ ཨཏིསུཁུམསབྷཱཝཏྟཱ སནྟཏིསམཱུཧཀིཙྩཱརམྨཎགྷནཝིནིབྦྷོགསྶ དུཀྐརཏྟཱ ཙ ཨརཱུཔདྷམྨེསུ སམྨོཧོ, སཏྟཱནཾ པཏིཊྛིཏོཏི ཝཙནསེསོ. ཨེཝཾ ནིདྡྷཱརིཏེ རཱུཔཀཱཡནཱམཀཱཡསངྑཱཏེ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀེ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན པཝཏྟཾ ཏཎྷཉྩ ཨཝིཛྫཉྩ ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ ཙཏུཔཱདཱནཱནཾ ཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཏེསཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨུཔཱདཱནཱནཉྩ དུཀྑསམུདཡབྷཱཝེན སཧཔརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦབྷཱཝཾ དསྶེཏི ‘‘ཏཏྠ རཱུཔཀཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ.

༣༠. ཨེཝཾ པམཱདམུཁེན པུརིམསཙྩདྭཡཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ པམཱདམུཁེནེཝ ཨཔརམྤི སཙྩདྭཡཾ ནིདྡྷཱརེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ཏསྶ པམཱདསྶ. སམྤཊིཝེདྷེནཱཏི སམྨཱ པརིཛཱནནེན ཨསྶཱདཱདཱིནཾ ཛཱནནེན. རཀྑཎཱ པཊིསཾཧརཎཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟསྶ རཀྑཎསངྑཱཏཱ པམཱདསྶ པཊིསཾཧརཎཱ, ཏཔྤཊིཔཀྑེན སངྐོཙནཱ ཨཔྤམཱདཱནུཡོགེན ཡཱ ¶ ཁེཔནཱ. ཨཡཾ སམཐོཏི ཀིཙྩེན སམཱདྷིཾ དསྶེཏི. ཨཡཾ ཝོདཱནཔཀྑཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེན ཨཱཝཊྚནཱ. ‘‘ཡདཱ ཛཱནཱཏི ཀཱམཱནཾ…པེ… ཨཱནིསཾས’’ནྟི ཨིམིནཱ སམཐཱདྷིགམསྶ ཨུཔཱཡཾ དསྶེཏི.

ཏཏྠ ¶ ཀཱམཱནནྟི ཝཏྠུཀཱམཱནཉྩ ཀིལེསཀཱམཱནཉྩ. ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོཏི ཀཱམེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ སུཁསོམནསྶསངྑཱཏཾ ཨསྶཱདཾ ཨསྶཱདཏཱཡ ཨསྶཱདམཏྟཏོ. ཨཱདཱིནཝནྟི ‘‘ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣༦) ཝུཏྟཾ ཨཱདཱིནཝཾ དོསཾ. ནིསྶརཎནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༧༢). ཨོཀཱརནྟི ལཱམཀབྷཱཝཾ. སཾཀིལེསནྟི སཾཀིལིསྶནཾ. ཀཱམཧེཏུ ཧི སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི. ཝོདཱནནྟི ཝིསུཛ྄ཛྷནཾ. ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསནྟི ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱདིགུཎཝིསེསཡོགཾ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ སམཐེ སཏི. ཡཱ ཝཱིམཾསཱཏི ཡཱ པཉྙཱ. ‘‘སམཱཧིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༧༡) ཧི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཏཎྷཱསཧིཏཱཝ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ, ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱསཧིཏཱཝ ཏཎྷཱ ཨུཔཱདཱནཱནཾ པཙྩཡོ. ཏཱསུ ནིརུདྡྷཱསུ ཨུཔཱདཱནཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝོ ཨེཝཱཏི ཏཎྷཱཨཝིཛྫཱཔཧཱནེན སཀལཝཊྚདུཀྑནིརོདྷཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམེསུ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ པཧཱིནེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཝིསབྷཱགསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནཝསེན ནིདྡྷཱརིཏཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཝཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ ཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེན སབྷཱགདྷམྨཝསེན ཙ ཨཱཝཊྚནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཾཀིལེསཔཀྑཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ ཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེན སབྷཱགདྷམྨཝསེན ཙ ཨཱཝཊྚནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱཔི མཱུལེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ནཱམ པཏིཊྛཱཧེཏུབྷཱཝེན མཱུལནྟི ལདྡྷཝོཧཱརེ བྷཱུམིགཏེ རུཀྑསྶ ཨཝཡཝེ ཕརསུཚེདཱདིཨནྟརཱཡཱབྷཱཝེན ཨནུཔདྡཝེ ཏཏོ ཨེཝ དལ༹ྷེ ཐིརེ སཏི ཁནྡྷེ ཚིནྣེཔི ཨསྶཏྠཱདིརུཀྑོ རུཧཏི, ཨེཝམེཝ ཏཎྷཱནུསཡསངྑཱཏེ ཨཏྟབྷཱཝརུཀྑསྶ མཱུལེ མགྒཉཱཎཕརསུནཱ ཨནུཔཙྪིནྣེ ཏཡིདཾ དུཀྑཾ པུནཔྤུནཾ ཨཔརཱཔརབྷཱཝེན ནིབྦཏྟཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཀཱམཏཎྷཱདིནིཝཏྟནཏྠཾ ‘‘བྷཝཏཎྷཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏསྶ དྷམྨསྶ པཙྩཡོཏི ཨེཏསྶ བྷཝཏཎྷཱསངྑཱཏསྶ དྷམྨསྶ བྷཝེསུ ཨཱདཱིནཝཔྤཊིཙྪཱདནཱདིཝསེན ཨསྶཱདགྒཧཎསྶ པཙྩཡོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སཾཡོཛནཱིཡེསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ ཨསྶཱདཱནུཔསྶིནོ ¶ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༥༧). ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཧི བྷཝཏཎྷཱ’’ཏི. ཨིདྷ སམཐོ ཝིཔསྶནཱ ཙ མགྒསམཱདྷི མགྒཔཉྙཱ ཙ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡེན ཏཎྷཱནུསཡཾ སམཱུཧནཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནཱིཏི ཝིསབྷཱགསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནཝསེན ནིདྡྷཱརིཏཱནཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིདཱནི ན ཀེཝལཾ ནིདྡྷཱརིཏེཧེཝ ཝིསབྷཱགསབྷཱགདྷམྨེཧི ཨཱཝཊྚནཾ, ཨཐ ཁོ པཱལི༹ཨཱགཏེཧིཔི ཏེཧི ཨཱཝཊྚནཾ ཨཱཝཊྚཧཱརོཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ ¶ . ཏཏྠ སབྦཔཱཔསྶཱཏི སབྦཱཀུསལསྶ. ཨཀརཎནྟི ཨནུཔྤཱདནཾ. ཀུསལསྶཱཏི ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལསྶ. ཨུཔསམྤདཱཏི པཊིལཱབྷོ. སཙིཏྟཔརིཡོདཱཔནནྟི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཝོདཱནཾ, ཏཾ པན ཨརཧཏྟེན ཧོཏི. ཨིཏི སཱིལསཾཝརེན སབྦཔཱཔཾ པཧཱཡ སམཐཝིཔསྶནཱཧི ཀུསལཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེན ཙིཏྟཾ པརིཡོདཔེཏབྦནྟི ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསནཾ ཨོཝཱདོ ཨནུསིཊྛཱིཏི ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨཏྠོ པཱལི༹ཏོ ཨེཝ ཝིཉྙཱཡཏི.

ཏཏྠ ‘‘སབྦཔཱཔཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ དོསསམུཊྛཱནནྟི དོསོ སམུཊྛཱནམེཝ ཨེཏསྶཱཏི དོསསམུཊྛཱནཾ, ན དོསོ ཨེཝ སམུཊྛཱནནྟི. ལོབྷསམུཊྛཱནཱཡཔི པིསུཎཝཱཙཱཡ སམྦྷཝཏོ. ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པདཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘དོསསམུཊྛཱན’’ནྟི ནཔུཾསཀནིདྡེསོ. ལོབྷསམུཊྛཱནཾ མོཧསམུཊྛཱནནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམྥཔྤལཱཔོ ཨུདྡྷཙྩཙིཏྟེན པཝཏྟཡཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཏསྶ མོཧསམུཊྛཱནཏཱ ཝུཏྟཱ.

ཨེཝཾ དུཙྩརིཏཨཀུསལཀམྨཔཐཀམྨཝིབྷཱགེན ‘‘སབྦཔཱཔ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔཱཔཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནིསྶ ཨཀུསལམཱུལཝསེན ཨགཏིགམནཝིབྷཱགམྤི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཀུསལམཱུལ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཀུསལམཱུལཾ པཡོགཾ གཙྪནྟནྟི ལོབྷཱདིཨཀུསལཱནི ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགཾ གཙྪནྟཱནི, ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགཾ སམུཊྛཱཔེནྟཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཚནྡཱཏི ཚནྡཧེཏུ. ཡཾ ཚནྡཱ ཨགཏིཾ གཙྪཏི, ཨིདཾ ལོབྷསམུཊྛཱནནྟི ཚནྡཱ ཨགཏིཾ གཙྪཏཱིཏི ཡདེཏཾ ཨགཏིགམནཾ, ཨིདཾ ལོབྷསམུཊྛཱནནྟི. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟི ཨེཏྠ པཱཔཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ ཨཀརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘ལོབྷོ…པེ… པཉྙཱཡཱ’’ཏི ཏཱིཧི ཀུསལམཱུལེཧི ¶ ཏིཎྞཾ ཨཀུསལམཱུལཱནཾ པཧཱནཝསེན སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎཾ ཨནུཔྤཱདནམཱཧ. ཏཐཱ ལོབྷོ ཨུཔེཀྑཱཡཱཏིཨཱདིནཱ བྲཧྨཝིཧཱརེཧི. ཏཏྠ ཨརཏིཾ ཝཱུཔསམེནྟཱི མུདིཏཱ ཏསྶཱ མཱུལབྷཱུཏཾ མོཧཾ པཛཧཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘མོཧོ མུདིཏཱཡ པཧཱནཾ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

༣༡. ཨིདཱནི ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན པཱཔཾ ཏསྶ ཨཀརཎཉྩ དསྶེཏྭཱ སེསཔདཱནཉྩ ཨཏྠཝིབྷཱཝནམུཁེན སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦཔཱཔཾ ནཱམ ཨཊྛ མིཙྪཏྟཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཀིརིཡཱ ཨཀརཎཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཙཱརོཏི ཏཱིཧིཔི པདེཧི མིཙྪཏྟཱནཾ ཨནུཔྤཱདནམེཝ ཝདཏི. ཏཐཱ ཀིརིཡཱ ཀརཎཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོཏི ཏཱིཧིཔི པདེཧི ཨུཔྤཱདནམེཝ ཝདཏི. ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཙརཎཾ. ཨཏཱིཏསྶཱཏི ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟིཝསེན པུརཱཎསྶ. མགྒསྶཱཏི ཨརིཡམགྒསྶ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘པུརཱཎམགྒཾ པུརཱཎཾ ཨཉྫསནྟི ཁོ ཨརིཡསྶེཏཾ ཨཊྛངྒིཀསྶ ¶ མགྒསྶ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༦༥ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ). ཨཏཱིཏེན ཝཱ ཝིཔསྶིནཱ བྷགཝཏཱ ཡཐཱདྷིགཏཾ དེསིཏབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཏཱིཏསྶ མགྒསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝིཔསྶིནོ ཧི ཨཡཾ བྷགཝཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏིམོཀྑུདྡེསགཱཐཱཏི.

ཡཾ པཊིཝེདྷེནཱཏི ཡསྶ པརིཉྙཱབྷིསམཡེན. ཡཾ པརིཡོདཱཔིཏཾ, ཨཡཾ ནིརོདྷོཏི ཡདིཔི ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ ཀེནཙི སཾཀིལེསེན ན སཾཀིལིསྶཏི, ཨདྷིགཙྪནྟསྶ པན པུགྒལསྶ ཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྶ ཧི ཡཱཝ སཾཀིལེསཱ ན ཝིགཙྪནྟི, ཏཱཝ ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ ཨཔརིཡོདཔིཏཱཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ནིབྦཱནཱདྷིགམེན ཡེ ཁནྡྷཱ ཝཱུཔསམེཏབྦཱ, ཏེསཾ སེསབྷཱཝེན ཨསེསབྷཱཝེན ཙ ‘‘སཨུཔཱདིསེསཱ’’ཏི ཙ, ‘‘ཨནུཔཱདིསེསཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.

ཨིམཱནི པཱལི༹ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནཝསེན ནིདྡྷཱརིཏཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པུནཔི པཱལི༹ཨཱགཏདྷམྨཱནཾ སབྷཱགཝིསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནེན ཨཱཝཊྚཧཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཱ པདཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟོ ཨེཝ. དྷམྨོཏི པུཉྙདྷམྨོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཏཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘དྷམྨོ ནཱམ དུཝིདྷོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ མགྒོ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིསེན ཙེཏྠ སབྦམྤི སཱིལཾ གཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ ¶ . སབྦཱ ཨུཔཔཏྟིཡོ དུགྒཏི དུཀྑདུཀྑཏཱདིཡོགེན དུཀྑཱ གཏིཡོཏི ཀཏྭཱ. ཡཐཱཝུཏྟེ དུཝིདྷེ དྷམྨེ པཋམོ དྷམྨོ ཡཐཱ སུཙིཎྞོ ཧོཏི, ཡཏོ ཙ སོ རཀྑཏི, ཡཏྠ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཏཾ སབྦཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཡཱ སཾཝརསཱིལེ ཨཁཎྜཀཱརིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨིདཱནི ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཔཱཡཏོ རཀྑཎེ ཨེཀནྟིཀབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ གཱམཎིསཾཡུཏྟེ (སཾ. ནི. ༤.༣༥༨) ཨསིབནྡྷཀཔུཏྟསུཏྟཾ ཨཱབྷཏཾ.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི པཀཱརེན. ཙ-སདྡོ སམྤིཎྜནེ, ཨིམིནཱཔི པཀཱརེན ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨསིབནྡྷཀཔུཏྟོཏི ཨསིབནྡྷཀསྶ ནཱམ པུཏྟོ. གཱམེ ཛེཊྛཀཏཱཡ གཱམཎཱི. པཙྪཱབྷཱུམཀཱཏི པཙྪཱབྷཱུམིཝཱསིནོ. ཀཱམཎྜལུཀཱཏི སཀམཎྜལུནོ. སེཝཱལམཱལིཀཱཏི པཱཏོཝ ཨུདཀཏོ སེཝཱལཉྩེཝ ཨུཔྤལཱདཱིནི ཙ གཧེཏྭཱ ཨུདཀསུདྡྷིབྷཱཝཛཱནནཏྠཾ མཱལཾ ཀཏྭཱ པིལ༹ནྡྷནཀཱ. ཨུདཀོརོཧཀཱཏི སཱཡཾ པཱཏཾ ཨུདཀཾ ཨོརོཧཎཀཱ. ཨུཡྻཱཔེནྟཱིཏི ཨུཔརིཡཱཔེནྟི. སཉྙཱཔེནྟཱིཏི སམྨཱ ཡཱཔེནྟི. སགྒཾ ནཱམ ཨོཀྐཱམེནྟཱིཏི པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱཝ ‘‘གཙྪ, བྷོ, བྲཧྨལོཀཾ, གཙྪ, བྷོ, བྲཧྨལོཀ’’ནྟི ཝདནྟཱ སགྒཾ པཝེསེནྟི.

ཨནུཔརིསཀྐེཡྻཱཏི ¶ ཨནུཔརིགཙྪེཡྻ. ཨུམྨུཛྫཱཏི ཨུཊྛཧ. ཨུཔླཝཱཏི ཛལསྶ ཨུཔརིཔླཝ. ཐལམུཔླཝཱཏི ཐལཾ ཨབྷིརུཧ. ཏཏྲ ཡཱསྶཱཏི ཏཏྲ ཡཾ ཨསྶ, ཡཾ བྷཝེཡྻ. སཀྑརཀཋལནྟི སཀྑརཱ ཝཱ ཀཋལཱ ཝཱ. སཱ ཨདྷོགཱམཱི ཨསྶཱཏི སཱ ཨདྷོ གཙྪེཡྻ, ཧེཊྛཱགཱམཱི བྷཝེཡྻ. ཨདྷོ གཙྪེཡྻཱཏི ཧེཊྛཱ གཙྪེཡྻ. མགྒསྶཱཏི ཨརིཡམགྒསྶ. ཏིཀྑཏཱཏི ཏིཁིཎཏཱ. སཱ ཙ ཁོ ན སཏྠཀསྶ ཝིཡ ནིསིཏཀརཎཏཱ, ཨཐ ཁོ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཊུབྷཱཝོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨདྷིམཏྟཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནནུ ཙ ཨརིཡམགྒོ ཨཏྟནཱ པཧཱཏབྦཀིལེསེ ཨནཝསེསཾ སམུཙྪིནྡཏཱིཏི ཨཏིཁིཎོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི? སཙྩམེཏཾ, ཏཐཱཔི ནོ ཙ ཁོ ‘‘ཡཐཱ དིཊྛིཔྤཏྟསྶཱ’’ཏི ཝཙནཏོ སདྡྷཱཝིམུཏྟདིཊྛིཔྤཏྟཱནཾ ཀིལེསཔྤཧཱནཾ པཏི ཨཏྠི ཀཱཙི ཝིསེསམཏྟཱཏི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ ན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ, སབྦུཔཔཏྟིསམཏིཀྐམནསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཡསྨཱ པན ཨརིཡམགྒེན ཨོདྷིསོ ཀིལེསཱ པཧཱིཡནྟི, ཏཉྩ ནེསཾ ཏཐཱཔཧཱནཾ མགྒདྷམྨེསུ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ¶ ཨཔཱཊཝཔཱཊཝཏརཔཱཊཝཏམབྷཱཝེན ཧོཏཱིཏི ཡོ ཝཛིརཱུཔམདྷམྨེསུ མཏྠཀཔྤཏྟཱནཾ ཨགྒམགྒདྷམྨཱནཾ པཊུཏམབྷཱཝོ. ཨཡཾ ཨིདྷ མགྒསྶ ཏིཀྑཏཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སབྦཱཧི ཨུཔཔཏྟཱིཧི རཀྑཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སུཏྟནྟརེན (ཨུདཱ. ༣༢) སུགཏིསཉྙིཏཱནམྤི ཨུཔཔཏྟཱིནཾ དུགྒཏིབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི.

༣༢. ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟསྶ དྷམྨསྶ ཝིསབྷཱགདྷམྨཱནཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱདཱིནཾ སབྷཱགདྷམྨཱནཉྩ སམཐཝིཔསྶནཱདཱིནཾ ནིདྡྷཱརཎཝསེན ཨཱཝཊྚཧཱརཾ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ དུགྒཏཱིནཾ ཧེཏུ ཏཎྷཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཨིདཾ ཨརིཡཾ སམཐཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཾ རཀྑཏཱིཏི སབྦཱཧི དུགྒཏཱིཧི རཀྑནྟསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏོ ནིརོདྷོ རཀྑནྟོ ཝིཡ ཝུཏྟོ, ནིམིཏྟསྶ ཀཏྟུབྷཱཝེན ཨུཔཙརིཏཏྟཱ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཝིསབྷཱགསབྷཱགདྷམྨཱཝཊྚནཝསེན ནིདྡྷཱརིཏཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཱཝཊྚཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཝིབྷཏྟིཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༣༣. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཝིབྷཏྟིཧཱརོཏི ཝིབྷཏྟིཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ དྷམྨཝིབྷཏྟིབྷཱུམིཝིབྷཏྟིཔདཊྛཱནཝིབྷཏྟཱིཏི ཏིཝིདྷཱ ཝིབྷཏྟི. ཏཱསུ ཡསྨཱ དྷམྨེསུ ཝིབྷཱགཏོ ནིདྡིཊྛེསུ ཏཏྠ ལབྦྷམཱནོ བྷཱུམིཝིབྷཱགོ པདཊྛཱནཝིབྷཱགོ ཙ ནིདྡིསིཡམཱནོ སུཝིཉྙེཡྻོ ཧོཏི, ཏསྨཱ དྷམྨཝིབྷཏྟིཾ ཏཱཝ ནིདྡིསནྟོ སོལ༹སཝིདྷེ པཊྛཱནེ ཡེསཾ སུཏྟཱནཾ ཝསེན ཝིསེསཏོ ཝིབྷཛིཏབྦཱ, ཏཱནི སུཏྟཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘དྭེ སུཏྟཱནི ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝཱསནཱ པུཉྙབྷཱཝནཱ, ཏསྶཱ བྷཱགོ ཀོཊྛཱསོ ཝཱསནཱབྷཱགོ, ཏསྶ ཧིཏནྟི ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ, སུཏྟཾ. ནིབྦིཛ྄ཛྷནཾ ལོབྷཀྑནྡྷཱདཱིནཾ པདཱལནཾ ནིབྦེདྷོ, ཏསྶ བྷཱགོཏི སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ. ཡསྨིཾ སུཏྟེ ཏཱིཎི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནི དེསིཏཱནི, ཏཾ སུཏྟཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ. ཡསྨིཾ པན སེཀྑཱསེཀྑཱ དེསིཏཱ, ཏཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨཱགམིསྶཏི.

པུཉྙབྷཱགིཡཱཏི ¶ པུཉྙབྷཱགེ བྷཝཱ. ཏཐཱ ཕལབྷཱགིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཕལནྟི པན སཱམཉྙཕལཾ. སཾཝརསཱིལནྟི པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ, སཏིསཾཝརོ, ཉཱཎསཾཝརོ, ཁནྟིསཾཝརོ, ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི པཉྩ སཾཝརཱ སཾཝརསཱིལཾ. པཧཱནསཱིལནྟི ཏདངྒཔྤཧཱནཾ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ, པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ, ནིསྶརཎཔྤཧཱནནྟི པཉྩཔྤཧཱནཱནི. ཏེསུ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཝཛྫཱནཾ པཧཱནཱནཾ ཝསེན པཧཱནསཱིལཾ ཝེདིཏབྦཾ. སོཏི ཡོ ཝཱསནཱབྷཱགིཡསུཏྟསམྤཊིགྒཱཧཀོ, སོ. ཏེན བྲཧྨཙརིཡེནཱཏི ཏེན སཾཝརསཱིལསངྑཱཏེན སེཊྛཙརིཡེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན བྲཧྨཙཱརཱི བྷཝཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཊྛསམཱཔཏྟིབྲཧྨཙརིཡསྶ ན པཊིཀྑེཔོ, ཀེཙི པན ‘‘ཏེནེཝ བྲཧྨཙརིཡེནཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏེསཾ མཏེན སིཡཱ ཏསྶ པཊིཀྑེཔོ.

པཧཱནསཱིལེ ཋིཏོཏི སམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཱནཾ ཝསེན པཧཱནསཱིལེ ཋིཏོ. ཏེན བྲཧྨཙརིཡེནཱཏི ཏེན པཧཱནསཱིལེན ཝིསེསབྷཱུཏེན མགྒབྲཧྨཙརིཡེན. ཡེ པན ‘‘ཏེནེཝ བྲཧྨཙརིཡེནཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏེསཾ ཨཡཾ པཱཋོ ‘‘ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ ནཱམ སུཏྟཾ དཱནཀཐཱ, སཱིལཀཐཱ, སགྒཀཐཱ, པུཉྙཝིཔཱཀཀཐཱ’’ཏི. ཡེ པན ‘‘ཏེན བྲཧྨཙརིཡེནཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏེསཾ ཨཡཾ པཱཋོ – ‘‘ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ ནཱམ སུཏྟཾ དཱནཀཐཱ, སཱིལཀཐཱ, སགྒཀཐཱ ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ ནེཀྑམྨེ ¶ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ པཱཋོ ཡུཏྟཏརོཏི? པཙྪིམོ པཱཋོཏི ནིཊྛཾ གནྟབྦཾ. ཡསྨཱ ‘‘ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ ནཱམ སུཏྟཾ ཡཱ ཙཏུསཙྩཔྤཀཱསནཱ’’ཏི ཝཀྑཏི, ན ཧི མཧཱཐེརོ སཱཝསེསཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསཱིཏི.

‘‘ནཏྠི པཛཱནནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུབྷིནྣཾ སུཏྟཱནཾ སཱཏིསཡཾ ཨསངྐརཀཱརཎཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ པཛཱནནཱཏི ཨརིཡམགྒསྶ པདཊྛཱནབྷཱུཏཱ ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སུཏྟཱནཱིཏི ཨིམེསཾ སུཏྟཱནཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱནཾ ཝཀྑམཱནཱནཉྩ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཨསེཀྑབྷཱགིཡཱནཾ ཝསེན ཙཏྟཱརི སུཏྟཱནི. དེསནཱཡཱཏི དེསནཱནཡེན. སབྦཏོ ཝིཙཡེན ཧཱརེན ཝིཙིནིཏྭཱཏི སབྦཏོབྷཱགེན ཨེཀཱདསསུ ཋཱནེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ ཝིཙཡེན ཧཱརེན ཝིཙིནིཏྭཱ. ‘‘ཡུཏྟིཧཱརེན ཡོཛེཏབྦཱནཱི’’ཏི ཨེཏེན ཝིཙཡཧཱརཡུཏྟིཧཱརཱ ཝིབྷཏྟིཧཱརསྶ པརིཀམྨཊྛཱནནྟི དསྶེཏི. ‘‘ཡཱཝཏིཀཱ ཉཱཎསྶ བྷཱུམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝིབྷཏྟིཧཱརསྶ མཧཱཝིསཡཏཾ དསྶེཏི.

༣༤. ཨེཝཾ ¶ ཝཱསནཱབྷཱགིཡནིབྦེདྷབྷཱགིཡབྷཱཝེཧི དྷམྨེ ཨེཀདེསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ ཀིལེསབྷཱགིཡཨསེཀྑབྷཱགིཡབྷཱཝེཧི སཱདྷཱརཎཱསཱདྷཱརཎབྷཱཝེཧི ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ དྷམྨཱ སཱདྷཱརཎཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཀཏམེ དྷམྨཱཏི ཀཏམེ སབྷཱཝདྷམྨཱ. སཱདྷཱརཎཱཏི ཨཝིསིཊྛཱ, སམཱནཱཏི ཨཏྠོ. དྭེ དྷམྨཱཏི དུཝེ པཀཏིཡོ. པཀཏིཨཏྠོ ཧི ཨཡཾ དྷམྨ-སདྡོ ‘‘ཛཱཏིདྷམྨཱནཾ སཏྟཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཊི. མ. ༡.༣༣) ཝིཡ. ནཱམསཱདྷཱརཎཱཏི ནཱམེན སཱདྷཱརཎཱ, ཀུསལཱཀུསལཱཏི སམཱནནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཝཏྠུསཱདྷཱརཎཱཏི ཝཏྠུནཱ ནིསྶཡེན སཱདྷཱརཎཱ, ཨེཀསནྟཏིཔཏིཏཏཱཡ སམཱནཝཏྠུཀཱཏི ཨཏྠོ. ཝིསེསཏོ སཾཀིལེསཔཀྑེ པཧཱནེཀཊྛཱ ནཱམསཱདྷཱརཎཱ, སཧཛེཀཊྛཱ ཝཏྠུསཱདྷཱརཎཱ. ཨཉྙམྤི ཨེཝཾ ཛཱཏིཡནྟི ཀིཙྩཔཙྩཡཔཊིཔཀྑཱདཱིཧི སམཱནཾ སངྒཎྷཱཏི. མིཙྪཏྟནིཡཏཱནཾ ཨནིཡཏཱནནྟི ཨིདཾ པུཐུཛྫནཱནཾ ཨུཔལཀྑཎཾ. ཏསྨཱ སསྶཏཝཱདཱ ཨུཙྪེདཝཱདཱཏི ཨཱདིཀོ སབྦོ པུཐུཛྫནབྷེདོ ཨཱཧརིཏྭཱ ཝཏྟབྦོ. དསནཔྤཧཱཏབྦཱ ཀིལེསཱ སཱདྷཱརཎཱ མིཙྪཏྟནིཡཏཱནཾ ཨནིཡཏཱནཾ ཨེཝ ཙ སམྦྷཝཏོ སམྨཏྟནིཡཏཱནཾ ཨསམྦྷཝཏོ ཙ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདེསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨརིཡསཱཝཀོཏི སེཀྑཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སབྦཱ སཱ ཨཝཱིཏརཱགེཧི སཱདྷཱརཎཱཏི ལོཀིཡསམཱཔཏྟི རཱུཔཱཝཙརཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ དིབྦཝིཧཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརོ པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདཱིཧི པརིཡཱཡེཧི སཱདྷཱརཎཱ. ཀུསལསམཱཔཏྟི པན ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན སིཡཱ ཨསཱདྷཱརཎཱ ¶ , ཨིམཾ པན དོསཾ པསྶནྟཱ ཀེཙི ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི…པེ… སབྦཱ སཱ ཨཝཱིཏརཱགེཧི སཱདྷཱརཎཱ’’ཏི པཋནྟི. ཀཐཾ ཏེ ཨོདྷིསོ གཧིཏཱ, ཨཐ ཨོདྷིསོ གཧེཏབྦཱ, ཀཐཾ སཱདྷཱརཎཱཏི? ཨནུཡོགཾ མནསིཀཏྭཱ ཏཾ ཝིསོདྷེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སཱདྷཱརཎཱ ཧི དྷམྨཱ ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙ’’ནྟིཨཱདི. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ མིཙྪཏྟནིཡཏཱནཾ ཨནིཡཏཱནཉྩ སཱདྷཱརཎཱཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ སཱདྷཱརཎཱ དྷམྨཱ ན སབྦསཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎཏཱཡ སཱདྷཱརཎཱ, ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ པརཾ པརཾ སཀཾ སཀཾ ཝིསཡཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི. པཊིནིཡཏཉྷི ཏེསཾ པཝཏྟིཊྛཱནཾ, ཨིཏརཐཱ ཏཐཱ ཝོཧཱརོ ཨེཝ ན སིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྨཱ ཙ ཨེཏེ ཨེཝ དྷམྨཱ ཨེཝཾ ¶ ནིཡཏཱ ཝིསཡཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཡོཔི ཨིམེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ན སོ ཏཾ དྷམྨཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ན ཧི མིཙྪཏྟནིཡཏཱནཾ ཨནིཡཏཱནཉྩ དསྶནེན པཧཱཏབྦཱ ཀིལེསཱ ན སནྟི, ཨཉྙེསཾ ཝཱ སནྟཱིཏི ཨེཝཾ སེསེཔི ཝཏྟབྦཾ.

ཨསཱདྷཱརཎོ ནཱམ དྷམྨོ ཏསྶ ཏསྶ པུགྒལསྶ པཙྩཏྟནིཡཏོ ཨརིཡེསུ སེཀྑཱསེཀྑདྷམྨཝསེན ཨནརིཡེསུ སབྦཱབྷབྦཔཧཱཏབྦཝསེན གཝེསིཏབྦོ, ཨིཏརསྶ ཏཐཱ ནིདྡིསིཏབྦབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ. སོ ཙ ཁོ སཱདྷཱརཎཱཝིདྷུརཏཱཡ ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཐཱཝུཏྟདེསནཱནུསཱརེནཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨསཱདྷཱརཎཱ ཡཱཝ དེསནཾ ཨུཔཱདཱཡ གཝེསིཏབྦཱ སེཀྑཱསེཀྑཱ བྷབྦཱབྷབྦཱ’’ཏི ཨིམིནཱ. ཨཊྛམཀསྶཱཏི སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣསྶ. དྷམྨཏཱཏི དྷམྨསབྷཱཝོ པཋམསྶ མགྒཊྛཏཱ དུཏིཡསྶ ཕལཊྛཏཱ. པཋམསྶ ཝཱ པཧཱིཡམཱནཀིལེསཏཱ. དུཏིཡསྶ པཧཱིནཀིལེསཏཱ. པུན ཨཊྛམཀསྶཱཏི ཨནཱགཱམིམགྒཊྛསྶ. ནཱམནྟི སེཀྑཱཏི ནཱམཾ. དྷམྨཏཱཏི ཏཾཏཾམགྒཊྛཏཱ ཧེཊྛིམཕལཊྛཏཱ ཙ. པཊིཔནྣཀཱནནྟི མགྒསམངྒཱིནཾ. ནཱམནྟི པཊིཔནྣཀཱཏི ནཱམཾ. ཨེཝཾ ‘‘ཨཊྛམཀསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརིཡཔུགྒལེསུ ཨསཱདྷཱརཎདྷམྨཾ དསྶེཏྭཱ ཨིཏརེསུ ནཡདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨེཝཾ ཝིསེསཱནུཔསྶིནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ལོཀིཡདྷམྨེསུ ཨེཝ ཧི ཧཱིནཱདིབྷཱཝོ. ཏཏྠ ཝིསེསཱནུཔསྶིནཱཏི ཨསཱདྷཱརཎདྷམྨཱནུཔསྶིནཱ. མིཙྪཏྟནིཡཏཱནཾ ཨནིཡཏཱ དྷམྨཱ སཱདྷཱརཎཱ མིཙྪཏྟནིཡཏཱ དྷམྨཱ ཨསཱདྷཱརཎཱ. མིཙྪཏྟནིཡཏེསུཔི ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀཱནཾ ཨནིཡཏཱ དྷམྨཱ སཱདྷཱརཎཱ. ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛི ཨསཱདྷཱརཎཱཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཝིསེསཱནུཔསྶིནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ནཱནཱནཡེཧི དྷམྨཝིབྷཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི བྷཱུམིཝིབྷཏྟིཾ པདཊྛཱནཝིབྷཏྟིཉྩ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘དསྶནབྷཱུམཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དསྶནབྷཱུམཱིཏི པཋམམགྒོ. ཡསྨཱ པན པཋམམགྒཀྑཎེ ཨརིཡསཱཝཀོ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམནྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཏོ པརཾ ཨོཀྐནྟོ ¶ , ཏསྨཱ ‘‘དསྶནབྷཱུམི ནིཡཱམཱཝཀྐནྟིཡཱ པདཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཧེཊྛིམོ ཧེཊྛིམོ མགྒོ ཨུཔརིཨུཔརིམགྒཱདྷིགམསྶ ཀཱརཎཾ ཧོཏི, སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཱིནི ཨཔྤཧཱཡ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱདིཔྤཧཱནསྶ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ. ཏཐཱཔི ཨརིཡམགྒོ ཨཏྟནོ ཕལསྶ ཝིསེསཀཱརཎཾ ཨཱསནྣཀཱརཎཉྩཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘བྷཱཝནཱབྷཱུམི ¶ ཨུཏྟརིཀཱནཾ ཕལཱནཾ པཏྟིཡཱ པདཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ ཉཱཎུཏྟརསྶ ཏཐཱཝིདྷཔཙྩཡསམཱཡོགེ ཙ ཧོཏཱིཏི སཱ ཝིཔསྶནཱཡ པདཊྛཱནནྟི ཝུཏྟཱ. ཨིཏརཱ པན ཏིསྶོཔི པཊིཔདཱ སམཐཾ ཨཱཝཧནྟི ཨེཝ. ཏཱསུ སབྦམུདུཏཱཡ དསྶིཏཱཡ སེསཱཔི དསྶིཏཱ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ – ‘‘དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ སམཐསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི.

དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུཏི དཱནམེཝ དཱནམཡཾ, པུཛྫཕལནིབྦཏྟནཊྛེན པུཉྙཾ, ཏདེཝ ཀཏྟབྦཏོ ཀིརིཡཱ, པཡོགསམྤཏྟིཡཱདཱིནཾ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཝཏྠུ ཙཱཏི དཱནམཡཔུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ. པརཏོགྷོསསྶཱཏི དྷམྨསྶཝནསྶ. སཱདྷཱརཎནྟི ན བཱིཛཾ ཝིཡ ཨངྐུརསྶ, དསྶནབྷཱུམིཨཱདཡོ ཝིཡ ཝཱ ནིཡཱམཱཝཀྐནྟིཨཱདཱིནཾ ཨཱཝེཎིཀཾ, ཨཐ ཁོ སཱདྷཱརཎཾ, ཏདཉྙཀཱརཎེཧིཔི པརཏོགྷོསསྶ པཝཏྟནཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ ཀེཙི དཱཡཀསྶ དཱནཱནུམོདནཾ ཨཱཙིཎྞནྟི དཱནཾ པརཏོགྷོསསྶ ཀཱརཎནྟི ཝདནྟི. དཱཡཀོ པན དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིཾ ཨཱཀངྑནྟོ དཱནསཱིལཱདིགུཎཝིསེསཱནཾ སཝནེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཧོཏཱིཏི དཱནཾ དྷམྨསྶཝནསྶ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟཾ.

སཱིལསམྤནྣོ ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷཱཝེན སམཱཧིཏོ དྷམྨཙིནྟཱསམཏྠོ ཧོཏཱིཏི སཱིལཾ ཙིནྟཱམཡཉཱཎསྶ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘སཱིལམཡ’’ནྟིཨཱདི. བྷཱཝནཱམཡནྟི སམཐསངྑཱཏཾ བྷཱཝནཱམཡཾ. བྷཱཝནཱམཡིཡཱཏི ཨུཔརིཛྷཱནསངྑཱཏཱཡ ཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ ཙ བྷཱཝནཱམཡིཡཱ. པུརིམཾ པུརིམཉྷི པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ པདཊྛཱནཾ. ཨིདཱནི ཡསྨཱ དཱནཾ སཱིལཾ ལོཀིཡབྷཱཝནཱ ཙ ན ཀེཝལཾ ཡཐཱཝུཏྟཔརཏོགྷོསཱདཱིནཾཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཡཐཱཀྐམཾ པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགམགྒསམྨཱདིཊྛཱིནམྤི པཙྩཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏམྤི ནཡཾ དསྶེཏུཾ པུན ‘‘དཱནམཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ དེསནཾ ཝཌྜྷེསི. ཏཐཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསཱདཡོ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཱདཱིནཾ ཀཱརཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨིམཾ ནཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀུསལཝཱིམཾསཱཡཱཏི པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཡ. ཨཀུསལཔརིཙྩཱགོཏི ཨིམིནཱ པཧཱནཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱཏི. སམཱདྷིནྡྲིཡསྶཱཏི མགྒསམཱདྷིནྡྲིཡསྶ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཝིབྷཏྟིཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. པརིཝཏྟནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༣༥. ཏཏྠ ¶ ¶ ཀཏམོ པརིཝཏྟནོ ཧཱརོཏི པརིཝཏྟནཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཡསྨཱ སཾཝཎྞིཡམཱནེ སུཏྟེ ཡཐཱནིདྡིཊྛཱནཾ ཀུསལཱཀུསལདྷམྨཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏེ ཨཀུསལཀུསལདྷམྨེ པཧཱཏབྦབྷཱཝཱདིཝསེན ནིདྡྷཱརཎཾ པཊིཔཀྑཏོ པརིཝཏྟནཾ, ཏསྨཱ ‘‘སམྨཱདིཊྛིསྶ པུརིསཔུགྒལསྶ མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ བྷཝཏཱི’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ སམྨཱ པསཏྠཱ, སུནྡརཱ དིཊྛི ཨེཏསྶཱཏི སམྨཱདིཊྛི, ཏསྶ. སཱ པནསྶ སམྨཱདིཊྛིཏཱ པུབྦབྷཱགསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝཱ ལོཀུཏྟརསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝཱ ཝེདིཏབྦཱ. མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ བྷཝཏཱིཏི པུརིམནཡེ ཝིཔསྶནཱསམྨཱདིཊྛིཡཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཝིཀྑམྦྷིཏཱཏི ཨཏྠོ. པཙྪིམནཡེ པཋམམགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ པཧཱིནཱ སམུཙྪིནྣཱཏི ཨཏྠོ.

ཡེ ཙསྶ མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡཱཏི མིཙྪཱབྷིནིཝེསཧེཏུ ཡེ ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶནཀཱམཏཱདཡོ ལོབྷཱདཡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ ཙ ཨནེཀེ ལཱམཀཊྛེན པཱཔཀཱ ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ. ཨིམསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཨརིཡསྶ ཙ. དྷམྨཱཏི སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཱ, སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ཝཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཝཱ སམྦྷཝནྟི ཨུཔྤནྣཱ, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི. སམྨཱསངྐཔྤསྶཱཏིཨཱདཱིནམྤི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སམྨཱཝིམུཏྟིཨཱདཱིནཾ མིཙྪཱཝིམུཏྟི ཨཝིམུཏྟཱཝ སམཱནཱ ‘‘ཝིམུཏྟཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙིནོ ཨཝིམུཏྟིཡཾ ཝཱ ཝིམུཏྟིསཉྙིནོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – མིཙྪཱ པཱཔིཀཱ ཝིམུཏྟི ཝིམོཀྑོ ཨེཏསྶཱཏི མིཙྪཱཝིམུཏྟི. ཨཊྛངྒཱ ཙ མིཙྪཱཝིམུཏྟི ཡཐཱཝུཏྟེནཱཀཱརེན མིཙྪཱབྷིནིཝེསཝསེན ཙ པཝཏྟཱ ཨནྟདྭཡལཀྑཎཱ. སམྨཱཝིམུཏྟི པན ཕལདྷམྨཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཀེ སམཱསེཝཏོ མིཙྪཱཝིམོཀྑོ ཝཱ མིཙྪཱཝིམུཏྟི. མིཙྪཱཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ པན མིཙྪཱཝིམོཀྑེ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ ཙ སཱརནྟི གཧཎཝསེན པཝཏྟོ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདོ ཨནྟམསོ པཱཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘སུཀཏཾ མཡཱ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཏོ ཨུཔྤནྣམོཧོ ཙ. སམྨཱཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསྶཱཏི ཨེཏྠ སེཀྑཱནཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ སམྨཱཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྷི ཨུཏྟརིབྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

༣༦. ཨེཝཾ ¶ སམྨཱདིཊྛིཨཱདིམུཁེན མིཙྪཱདིཊྛིཨཱདིཾ དསྶེཏྭཱ པུན པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱདིཏོ ཝེརམཎིཡཱདཱིཧི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ པརིཝཏྟནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཀཱལཝཱདིསྶཱཏི ¶ ལཀྑཎཝཙནཾ. ཀཱལེན སཱཔདེསཾ པརིཡནྟཝཏིཾ ཨཏྠསཉྷིཏནྟི སོ སམྥཔྤལཱཔསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ.

པུན ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཀེཙཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སམྨཱདིཊྛིཨཱདིམུཁེནེཝ མིཙྪཱདིཊྛིཨཱདཱིཧི ཨེཝ པརིཝཏྟནཾ པཀཱརནྟརེན དསྶེཏི. ཏཏྠ སནྡིཊྛིཀཱཏི པཙྩཀྑཱ. སཧདྷམྨིཀཱཏི སཀཱརཎཱ. གཱརཡ྄ཧཱཏི གརཧིཏབྦཡུཏྟཱ. ཝཱདཱནུཝཱདཱཏི ཝཱདཱ ཙེཝ ཨནུཝཱདཱ ཙ. ‘‘ཝཱདཱནུཔཱཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝཱདཱནུཔཝཏྟིཡོཏི ཨཏྠོ. པུཛྫཱཏི པཱུཛནཱིཡཱ. པཱསཾསཱཏི པསཾསིཏབྦཱ.

པུན ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཀེཙཱི’’ཏིཨཱདིནཱ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནྟདྭཡཔརིཝཏྟནཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ བྷུཉྫིཏབྦཱཏིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི པདཱནི ཝཏྠུཀཱམཝསེན ཡོཛེཏབྦཱནི. བྷཱཝཡིཏབྦཱ བཧུལཱིཀཱཏབྦཱཏི པདདྭཡཾ ཀིལེསཀཱམཝསེན. ཏེསཾ ཨདྷམྨོཏི བྷཱཝེཏབྦོ ནཱམ དྷམྨོ སིཡཱ, ཀཱམཱ ཙ ཏེསཾ བྷཱཝེཏབྦཱ ཨིཙྪིཏཱ, ཀཱམེཧི ཙ ཝེརམཎཱི ཀཱམཱནཾ པཊིཔཀྑོ, ཨིཏི སཱ ཏེསཾ ཨདྷམྨོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ནིཡྻཱནིཀོ དྷམྨོཏི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཨརིཡམགྒོ. དུཀྑོཏི པཱཔཾ ནིཛྫརཱཔེསྶཱམཱཏི པཝཏྟིཏཾ སརཱིརཏཱཔནཾ ཝདཏི. སུཁོཏི ཨནཝཛྫཔཙྩཡཔརིབྷོགསུཁཾ. ཨེཏེསུཔི ཝཱརེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨདྷམྨབྷཱཝཱཔཏྟི ཝཏྟབྦཱ. ཨིདཱནི ཨསུབྷསཉྙཱདིམུཁེན སུབྷསཉྙཱདིཔརིཝཏྟནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཝསེན ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱ ཨསུབྷཏོ ཨུཔཊྛཧནྟཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦསངྑཱརེསུ ཨསུབྷཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཏོ’’ཏི. ‘‘ཡཾ ཡཾ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཔཀྑསྶ ལཀྑཎཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོཏི ཨདྷིཨཱཔནྣོ, ཨབྷིཨུཔགཏོ པརིཉྙཱཏོཏི ཨཏྠོ.

པརིཝཏྟནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཝེཝཙནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༣༧. ཏཏྠ ¶ ¶ ཀཏམོ ཝེཝཙནོ ཧཱརོཏི ཝེཝཙནཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཝེཝཙནནིདྡེསོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ ཨཉྙམཉྙེཧི ཝེཝཙནེཧི ནིདྡིསཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝེཝཙནེཧཱིཏི པརིཡཱཡསདྡེཧཱིཏི ཨཏྠོ. པདཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟོ ཨེཝ. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨེཀཾ དྷམྨཾ ཨནེཀཔརིཡཱཡེཧི ནིདྡིསཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – དེསནཱཀཱལེ ཨཱཡཏིཉྩ ཀསྶཙི ཀཐཉྩི ཏདཏྠཔཊིབོདྷོ སིཡཱཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ, ཏསྨིཾ ཁཎེ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱནཾ ཨཉྙཝིཧིཏཱནཾ ཨཉྙེན པརིཡཱཡེན ཏདཏྠཱཝབོདྷནཏྠཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཏེནེཝ པདེན པུན ཝཙནེ ཏདཉྙེསཾ ཏཏྠ ཨདྷིགཏཏཱ སིཡཱཏི མནྡབུདྡྷཱིནཾ པུནཔྤུནཾ ཏདཏྠསལླཀྑཎེ ཨསམྨོསནཏྠཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨནེཀེཔི ཨཏྠཱ སམཱནབྱཉྫནཱ ཧོནྟཱིཏི ཡཱ ཨཏྠནྟརཔརིཀཔྤནཱ སིཡཱ, ཏསྶཱ པརིཝཛྫནཏྠམྤི པརིཡཱཡཝཙནཾ ཨནཉྙསྶ ཝཙནེ ཨནེཀཱཧི ཏཱཧི ཏཱཧི སཉྙཱཧི ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཏྠཱནཾ ཉཱཔནཏྠམྤི པརིཡཱཡཝཙནཾ སེཡྻཐཱཔི ནིགྷཎྚུསཏྠེ. དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཏནྟིཨཏྠུཔནིབནྡྷནཔརཱཝབོདྷནཱནཾ སུཁསིདྡྷིཡཱཔི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨཏྟནོ དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟིཡཱ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ, ཝེནེཡྻཱནཾ ཏཏྠ བཱིཛཱཝཱཔནཏྠཾ ཝཱ པརིཡཱཡཝཙནཾ བྷགཝཱ ནིདྡིསཏི.

ཀིཾ བཧུནཱ ཡསྶཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཡཐཱ སབྦསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཱཙཱརཱ, ཏཐཱ སབྦསྨིཾ སདྡཝོཧཱརེཏི ཨེཀམྤི ཨཏྠཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི བོདྷེཏི, ན ཏཏྠ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ཝིཏྠཱཡིཏཏྟཾ ཨཏྠསྶ. ནཱཔི དྷམྨདེསནཱཧཱནི, ཨཱཝེཎིཀོཝཱཡཾ བུདྡྷདྷམྨོཏི པརིཡཱཡདེསནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱསཱ ནཱམ ཝུཙྩཏི ཡཱ བྷཝིསྶསྶ ཨཏྠསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷཝིསྶསྶ ཨཏྠསྶཱཏི ཨནཱགཏསྶ ཨིཙྪིཏབྦསྶ ཨཏྠསྶ. ‘‘ཨཝསྶཾ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏསྶཱ པཝཏྟིཡཱཀཱརཾ དསྶེཏི. ཨནཱགཏཏྠཝིསཡཱ ཏཎྷཱ ཨཱསཱ. ཨནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཏྠཝིསཡཱ ཏཎྷཱ པིཧཱཏི ཨཡམེཏཱསཾ ཝིསེསོ.

ཨཏྠནིཔྥཏྟིཔཊིཔཱལནཱཏི ཡཱཡ ཨིཙྪིཏསྶ ཨཏྠསྶ ནིཔྥཏྟིཾ པཊིཔཱལེཏི ཨཱགམེཏི, ཡཱཡ ཝཱ ནིཔྥནྣཾ ཨཏྠཾ པཊིཔཱལེཏི རཀྑཏི. ཨཡཾ ཨབྷིནནྡནཱ ¶ ནཱམ, ཡཐཱལདྡྷསྶ ཨཏྠསྶ ཀེལཱཡནཱ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཨཏྠནིཔྥཏྟིཾ སཏྟསངྑཱརཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘པིཡཾ ཝཱ ཉཱཏི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ ¶ . ཏཏྠ དྷམྨནྟི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎདྷམྨཾ, ཨཏིཨིཊྛཱརམྨཎཾ ཨབྷིནནྡཏི, ཨནིཊྛཱརམྨཎེཧིཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔྤཊིཀྐཱུལཏོ ཝཱ ཨབྷིནནྡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཊིཀྐཱུལེཔི ཧི ཝིཔལླཱསཝསེན སཏྟཾ, སངྑཱརཾ ཝཱ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཏོ ཨབྷིནནྡཏི.

ཡཱསུ ཨནེཀདྷཱཏཱུསུ པཝཏྟིཡཱ ཏཎྷཱ ‘‘ཨནེཀདྷཱཏཱུསུ སརཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏཱ དྷཱཏུཡོ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཀྑུདྷཱཏཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི དྷཱཏུཝིབྷངྒཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༡༧༢ ཨཱདཡོ) ཀཱམདྷཱཏུཨཱདཡོ ཨཉྙཱཔི ཨནེཀདྷཱཏུཡོ ཨཱགཏཱ, ཏཱསམྤི ཨེཏྠེཝ སམཝརོདྷོཏི དསྶནཏྠཾ ཨཊྛཱརསེཝེཏྠ དསྶིཏཱ. ཀེཙི རཱུཔཱདྷིམུཏྟཱཏིཨཱདི ཏཱསུ དྷཱཏཱུསུ ཏཎྷཱཡ པཝཏྟིདསྶནཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྩ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ དྷཱཏུཡོ སཏྟ ཙ ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡོ དྷམྨདྷཱཏུ ཙ དྷམྨཱརམྨཎེནེཝ སངྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཚལེ༹ཝ ཏཎྷཱཡ པཝཏྟིཊྛཱནཱནི ཝིབྷཏྟཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཏཎྷཱཔཀྑཱ ནེཀྑམྨསྶིཏཱཔི དོམནསྶུཔཝིཙཱརཱ ཏསྶ ཨནུཏྟརེསུ ཝིམོཀྑེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ ཨུཔྤཛྫཏི ‘‘པིཧཔཙྩཡཱ དོམནསྶ’’ནྟི ཝཙནཏོ, ཀོ པན ཝཱདོ གེཧསྶིཏེསུ དོམནསྶུཔཝིཙཱརེསཱུཏི ཨིམཱནི ཙཏུཝཱིསཏི པདཱནི ‘‘ཏཎྷཱཔཀྑོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. གེཧསྶིཏཱ པན ཨུཔེཀྑཱ ཨཉྙཱཎུཔེཀྑཏཱཡ ཡཐཱབྷིནིཝེསསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཡཱ ཚ ཨུཔེཀྑཱ གེཧསྶིཏཱ, ཨཡཾ དིཊྛིཔཀྑོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

༣༨. ཨིདཱནི ཏེསཾ ཨུཔཝིཙཱརཱནཾ ཏཎྷཱཔརིཡཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཱཡེཝ པཏྠནཱཀཱརེན དྷམྨནནྡཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པུན ཙིཏྟཾ པཉྙཱ བྷགཝཱ དྷམྨོ སངྒྷོ སཱིལཾ ཙཱགོཏི ཨིམེསཾ པརིཡཱཡཝཙནནིདྡྷཱརཎེན ཝེཝཙནཧཱརཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙིཏྟཾ མནོ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨཉྙམྤི ཨེཝཾ ཛཱཏིཡ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ ཝིཙཡོ པཝིཙཡོ དྷམྨཝིཙཡོ སལླཀྑཎཱ ཨུཔལཀྑཎཱ པཙྩུཔལཀྑཎཱ པཎྜིཙྩཾ ཀོསལླཾ ནེཔུཉྙཾ ཝེབྷབྱཱ ཙིནྟཱ ཨུཔཔརིཀྑཱ བྷཱུརཱི མེདྷཱ པརིཎཱཡིཀཱ ཝིཔསྶནཱ སམྤཛཉྙཾ པཏོདོ པཉྙཱ པཉྙིནྡྲིཡཾ པཉྙཱབལཾ པཉྙཱསཏྠཾ པཉྙཱཔཱསཱདོ པཉྙཱཨཱལོཀོ པཉྙཱཨོབྷཱསོ པཉྙཱཔཛྫོཏོ པཉྙཱརཏནཾ ཨམོཧོཏི (མཧཱནི. ༡༤༩) ཨེཝམཱདཱིནམྤི པཉྙཱཡ པརིཡཱཡསདྡཱནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

པཉྩིནྡྲིཡཱནི ¶ ལོཀུཏྟརཱནཱིཏི ཁཡེ ཉཱཎནྟིཨཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ལོཀུཏྟརཱནི, ལོཀུཏྟརཔཉྙཱཡ ཝེཝཙནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཱ པཉྙཱཏི ཨིཏརེཧི ཝེཝཙནེཧི ཝུཏྟཱ སབྦཱ པཉྙཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶིཀཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཔི ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན ཝེཝཙནཾ ཝཏྟབྦནྟི དསྶེཏི. ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེནཱཏི ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎེ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན. ཡཐཱ ཙ བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཾ ¶ ཝུཏྟནྟི ཡཐཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༣) ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཱལི༹ཡཱ སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི ཨནེཀེཧི ཝེཝཙནེཧི བྷགཝཱ ཨནུསྶརིཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན བལནིཔྥཏྟིགཏོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཡཱཝ དྷམྨོབྷཱསཔཛྫོཏཀརོཏི, ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཝེཝཙནཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཾ ཝཏྟབྦནྟི པདཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏཱནིཔི ཀཏིཔཡཱནི ཨེཝ བྷགཝཏོ ཝེཝཙནཱནི. ཨསངྑྱེཡྻཱ ཧི བུདྡྷགུཎཱ གུཎནེམིཏྟཀཱནི ཙ བྷགཝཏོ ནཱམཱནི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘ཨསངྑྱེཡྻཱནི ནཱམཱནི, སགུཎེན མཧེསིནོ;

གུཎེན ནཱམམུདྡྷེཡྻཾ, ཨཔི ནཱམ སཧསྶཏོ’’ཏི. (ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣);

དྷམྨཱནུསྶཏིཡཾ ‘‘ཨསངྑཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ན ཀེནཙི པཙྩཡེན སངྑཏནྟི ཨསངྑཏཾ. ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨནྟོ ཝིནཱསོཏི ཨནནྟཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཨནཱརམྨཎཏོ ཨནཱསཝཾ. ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཏྟཱ སཙྩཾ. སཾསཱརསྶ པརཏཱིརབྷཱཝཏོ པཱརཾ. ནིཔུཎཉཱཎཝིསཡཏྟཱ སུཁུམསབྷཱཝཏྟཱ ཙ ནིཔུཎ. ཨནུཔཙིཏཉཱཎསམྦྷཱརེཧི དཊྛུཾ ན སཀྐཱཏི སུདུདྡསཾ. ཨུཔྤཱདཛརཱཧི ཨནབྦྷཱཧཏཏྟཱ ཨཛཛྫརཾ. ཐིརབྷཱཝེན དྷུཝཾ. ཛརཱམརཎེཧི ཨཔལུཛྫནཏོ ཨཔལོཀིཏཾ. མཾསཙཀྑུནཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ཙ ཨཔསྶིཏབྦཏྟཱ ཨནིདསྶནཾ. རཱགཱདིཔཔཉྩཱབྷཱཝེན ནིཔྤཔཉྩཾ. ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཧེཏུཏཱཡ སནྟཾ.

ཨམཏཧེཏུཏཱཡ བྷངྒཱབྷཱཝཏོ ཙ ཨམཏཾ. ཨུཏྟམཊྛེན ཨཏཔྤཀཊྛེན ཙ པཎཱིཏཾ. ཨསིཝཱནཾ ཀམྨཀིལེསཝིཔཱཀཝཊྚཱནཾ ཨབྷཱཝེན སིཝཾ. ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཨནུཔདྡཝབྷཱཝེན ཁེམཾ. ཏཎྷཱ ཁཱིཡཏི ཨེཏྠཱཏི ཏཎྷཀྑཡོ. ཀཏཔུཉྙེཧིཔི ཀདཱཙིདེཝ པསྶིཏབྦཏྟཱ ཨཙྪརིཡཾ. ཨབྷཱུཏཔུབྦཏྟཱ ཨབྦྷུཏཾ ¶ . ཨནནྟརཱཡཏྟཱ ཨནཱིཏིཀཾ. ཨནནྟརཱཡབྷཱཝཧེཏུཏོ ཨནཱིཏིཀདྷམྨཾ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༥.༣༧༧-༤༠༩).

ཨནིབྦཏྟིསབྷཱཝཏྟཱ ཨཛཱཏཾ. ཏཏོ ཨེཝ ཨབྷཱུཏཾ. ཨུབྷཡེནཱཔི ཨུཔྤཱདརཧིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀེནཙི ཨནུཔདྡུཏཏྟཱ ཨནུཔདྡཝཾ. ན ཀེནཙི པཙྩཡེན ཀཏནྟི ཨཀཏཾ. ནཏྠི ཨེཏྠ སོཀོཏི ཨསོཀཾ. སོཀཧེཏུཝིགམེན ཝིསོཀཾ. ཀེནཙི ཨནུཔསཛྫིཏབྦཏྟཱ ཨནུཔསགྒཾ. ཨནུཔསགྒབྷཱཝཧེཏུཏོ ཨནུཔསགྒདྷམྨཾ.

གམྦྷཱིརཉཱཎགོཙརཏོ ¶ གམྦྷཱིརཾ. སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཝིནཱ པསྶིཏུཾ པཏྟུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ དུཔྤསྶཾ. སབྦལོཀཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཋིཏནྟི ཨུཏྟརཾ. ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨུཏྟརནྟི ཨནུཏྟརཾ. སམསྶ སདིསསྶ ཨབྷཱཝེན ཨསམཾ. པཊིབྷཱགཱབྷཱཝེན ཨཔྤཊིསམཾ. ཨུཏྟམཊྛེན ཛེཊྛཾ, པཱསཾསཏམཏྟཱ ཝཱ ཛེཊྛཾ. སཾསཱརདུཀྑཊྚིཏེཧི ལེཏབྦཏོ ལེཎཾ. ཏཏོ རཀྑཎཏོ ཏཱཎཾ. རཎཱབྷཱཝེན ཨརཎཾ. ཨངྒཎཱབྷཱཝེན ཨནངྒཎཾ. ནིདྡོསཏཱཡ ཨཀཱཙཾ. རཱགཱདིམལཱཔགམེན ཝིམལཾ. ཙཏཱུཧི ཨོགྷེཧི ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎཱིཡཏོ དཱིཔོ. སཾསཱརཝཱུཔསམསུཁཏཱཡ སུཁཾ. པམཱཎཀརདྷམྨཱབྷཱཝཏོ ཨཔྤམཱཎཾ, གཎེཏུཾ ཨེཏསྶ ན སཀྐཱཏི ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. སཾསཱརསམུདྡེ ཨནོསཱིདནཊྛཱནཏཱཡ པཏིཊྛཱ. རཱགཱདིཀིཉྩནཱབྷཱཝེན པརིགྒཧཱབྷཱཝེན ཙ ཨཀིཉྩནནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

སངྒྷཱནུསྶཏིཡཾ སཏྟཱནཾ སཱརོཏི སཱིལསཱརཱདིསཱརགུཎཡོགཏོ སཏྟེསུ སཱརབྷཱུཏོ. སཏྟཱནཾ མཎྜོཏི གོརསེསུ སཔྤིམཎྜོ ཝིཡ སཏྟེསུ མཎྜབྷཱུཏོ. སཱརགུཎཝསེནེཝ སཏྟེསུ ཨུདྡྷརིཏབྦཏོ སཏྟཱནཾ ཨུདྡྷཱརོ. ནིཙྩལགུཎཏཱཡ སཏྟཱནཾ ཨེསིཀཱ. གུཎསོབྷཱསུརབྷིབྷཱཝེན སཏྟཱནཾ པསཱུནཾ སུརབྷི ཀུསུམནྟི ཨཏྠོ.

གུཎེསུ ཨུཏྟམངྒཾ པཉྙཱ ཏསྶཱ ཨུཔསོབྷཱཧེཏུཏཱཡ སཱིལཾ ཨུཏྟམངྒོཔསོབྷནཾ ཝུཏྟཾ. སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ཨནིཛ྄ཛྷནྟཱ ནཱམ གུཎཱ ནཏྠཱིཏི ‘‘ནིདྷཱནཉྩ སཱིལཾ སབྦདོབྷགྒསམཏིཀྐམནཊྛེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟེན (མ. ནི. ༡.༦༤ ཨཱདཡོ) དཱིཔེཏབྦོ. ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༣༧; སཾ. ནི. ༤.༣༥༢; ཨ. ནི. ༨.༣༥). སིཔྤནྟི དྷནུསིཔྤཾ. དྷཉྙནྟི དྷནཱཡིཏབྦཾ. དྷམྨཝོལོཀནཏཱཡཱཏི སམཐཝིཔསྶནཱདིདྷམྨསྶ ཝོལོཀནབྷཱཝེན ¶ . ཝོལོཀནཊྛེནཱཏི སཏྟབྷཱུམཀཱདིཔཱསཱདེ ཝིཡ སཱིལེ ཋཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཙཀྑུནཱ ལོཀསྶ ཝོལོཀེཏུཾ སཀྐཱཏི ཝུཏྟཾ. སབྦབྷཱུམཱནུཔརིཝཏྟི ཙ སཱིལཾ ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལསྶཱཔི ཏདནུཝཏྟནཏོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཝེཝཙནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. པཉྙཏྟིཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༣༩. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ པཉྙཏྟིཧཱརོཏི པཉྙཏྟིཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཀཱ པནཱཡཾ པཉྙཏྟཱིཏི? ཨཱཧ ‘‘ཡཱ པཀཏིཀཐཱཡ དེསནཱ’’ཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཱ དེསནཱཧཱརཱདཡོ ཝིཡ ཨསྶཱདཱདིཔདཏྠཝིསེསནིདྡྷཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ བྷགཝཏོ སཱབྷཱཝིཀདྷམྨཀཐཱཡ དེསནཱ. ཡཱ ཏསྶཱ པཉྙཱཔནཱ, ཨཡཾ པཉྙཏྟིཧཱརོ. ཡསྨཱ པན སཱ བྷགཝཏོ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝེནེཡྻསནྟཱནེ ཡཐཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ ནིཀྑིཔཏཱིཏི ནིཀྑེཔོ. ཏསྶ ཙཱཡཾ ཧཱརོ དུཀྑཱདིསངྑཱཏེ བྷཱགེ པཀཱརེཧི ཉཱཔེཏི, ཨསངྐརཏོ ཝཱ ཋཔེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནིཀྑེཔཔཉྙཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིཏི པཀཏིཀཐཱཡ དེསནཱཏི སངྑེཔེན ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརེན ཝིབྷཛིཏུཾ ‘‘ཀཱ ཙ པཀཏིཀཐཱཡ དེསནཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཙཏྟཱརི སཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨཡཾ པཉྙཏྟཱིཏི ཀཀྑལ༹ཕུསནཱདིསབྷཱཝེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ཨཏཱིཏཱདིཝསེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣེ ཨབྷིནྡིཏྭཱ པཱིལ༹ནསངྑཏསནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛཏཱསཱམཉྙེན ཡཱ ཀུཙྪིཏབྷཱཝཱདིམུཁེན ཨེཀཛ྄ཛྷཾ གཧཎསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཱ པཉྙཏྟི, ཀཱ པན སཱཏི? ནཱམཔཉྙཏྟིནིབནྡྷནཱ ཏཛྫཱཔཉྙཏྟི. ‘‘ཝིཉྙཏྟིཝིཀཱརསཧིཏོ སདྡོ ཨེཝཱ’’ཏི ཨཔརེ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཏྟིཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཏསྶཱ པཉྙཏྟིཡཱ ཨུཔཱདཱནཾ དསྶེཏི. དསནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནནྟི ཨཊྛ རཱུཔིནྡྲིཡཱནི མནིནྡྲིཡཾ ཝེདནིནྡྲིཡནྟི ཨེཝཾ དསནྣཾ. ཨནུབྷཝནསཱམཉྙེན ཧི ཝེདནཱ ཨེཀམིནྡྲིཡཾ ཀཏཱ, ཏཐཱ སདྡྷཱདཡོ ཙ མགྒཔཀྑིཡཱཏི.

ཀབལ༹ཾ ཀརཱིཡཏཱིཏི ཀབལཱི༹ཀཱརོཏི ཝཏྠུཝསེན ཨཡཾ ནིདྡེསོ. ཡཱཡ ཨོཛཱཡ སཏྟཱ ཡཱཔེནྟི, ཏསྶཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱ ཧི ཨོཛཊྛམཀསྶ ¶ རཱུཔསྶ ཨཱཧརཎཏོ ཨཱཧཱརོ. ཨཏྠཱིཏི མགྒེན ཨསམུཙྪིནྣཏཱཡ ཝིཛྫཏི. རཱགོཏི རཉྫནཊྛེན རཱགོ. ནནྡནཊྛེན ནནྡཱི. ཏཎྷཱཡནཊྛེན ཏཎྷཱ. སབྦཱནེཏཱནི ལོབྷསྶེཝ ནཱམཱནི. པཏིཊྛིཏཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིརུལ༹ྷནྟི ཀམྨཾ ཛཝཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱཡ པཏིཊྛིཏཉྩེཝ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིརུལ༹ྷཉྩ. ཡཏྠཱཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ བྷུམྨཾ, སབྦཏྠ ཝཱ པུརིམཔུརིམཔདེ ཨེཏཾ བྷུམྨཾ. ཨཏྠི ཏཏྠ སངྑཱརཱནཾ ཝུདྡྷཱིཏི ཡེ ཨིམསྨིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚེ ཋིཏསྶ ཨཱཡཏིཾ ཝཌྜྷནཧེཏུཀཱ སངྑཱརཱ, ཏེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཏྠ ཨཏྠི ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱི’’ཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཨཏྠི. ཨཏྠི ཏཏྠ ཨཱཡཏིཾ ¶ ཛཱཏིཛརཱམརཎནྟི ཡཏྠ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཾ, ཏཏྠ ཁནྡྷཱནཾ ཨབྷིནིབྦཏྟིལཀྑཎཱ ཛཱཏི, པརིཔཱཀལཀྑཎཱ ཛརཱ, བྷེདནལཀྑཎཾ མརཎཉྩ ཨཏྠི. ཨཡཾ པབྷཱཝཔཉྙཏྟི དུཀྑསྶ ཙ སམུདཡསྶ ཙཱཏི ཨཡཾ ཡཐཱཝུཏྟཱ དེསནཱ དུཀྑསཙྩསྶ སམུདཡསཙྩསྶ ཙ སམུཊྛཱནཔཉྙཏྟི, ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ སངྑཱརཱནཉྩ ཏཎྷཱཔཙྩཡནིདྡེསཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ནཏྠི རཱགོཏི ཨགྒམགྒབྷཱཝནཱཡ སམུཙྪིནྣཏྟཱ ནཏྠི ཙེ རཱགོ. ཨཔྤཏིཊྛིཏཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཾ ཨཝིརུལ༹ྷནྟི ཀམྨཾ ཛཝཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱཡཱབྷཱཝེན ཨཔྤཏིཊྛིཏཉྩེཝ ཨཝིརུལ༹ྷཉྩཱཏི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

‘‘ཨཡཾ པརིཉྙཱཔཉྙཏྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཀཱབྷིསམཡཝསེནེཝ མགྒསམྨཱདིཊྛི ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ པཝཏྟཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨཡཾ བྷཱཝནཱཔཉྙཏྟཱིཏི ཨཡཾ དྭཱརཱརམྨཎེཧི ཚདྭཱརཔྤཝཏྟནདྷམྨཱནཾ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ མགྒསྶ བྷཱཝནཱཔཉྙཏྟི. ནིརོདྷཔཉྙཏྟི ནིརོདྷསྶཱཏི རོདྷསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ མགྒེན ཨནཝསེསནིརོདྷཔཉྙཏྟི. ཨུཔྤཱདཔཉྙཏྟཱིཏི ཨུཔྤནྣསྶ པཉྙཱཔནཱ. ཨོཀཱསཔཉྙཏྟཱིཏི ཋཱནསྶ པཉྙཱཔནཱ. ཨཱཧཊནཱཔཉྙཏྟཱིཏི ནཱིཧརཎཔཉྙཏྟི. ཨཱསཱཊིཀཱནནྟི གུནྣཾ ཝཎེསུ ནཱིལམཀྑིཀཱཧི ཋཔིཏཨཎྜཀཱ ཨཱསཱཊིཀཱ ནཱམ. ཨེཏྠ ཡསྶ ཨུཔྤནྣཱ, ཏསྶ སཏྟསྶ ཨནཡབྱསནཧེཏུཏཱཡ ཨཱསཱཊིཀཱ ཝིཡཱཏི ཨཱསཱཊིཀཱ, ཀིལེསཱ, ཏེསཾ ཨཱསཱཊིཀཱནཾ. ཨབྷིནིགྷཱཏཔཉྙཏྟཱིཏི སམུགྒྷཱཏཔཉྙཏྟི.

༤༡. ཨེཝཾ ཝཊྚཝིཝཊྚམུཁེན སམྨསནཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷམུཁེནེཝ སཙྩེསུ པཉྙཏྟིཝིབྷཱགཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེཔརིཝཊྚཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཾ ‘དུཀྑ’ནྟི མེ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི ¶ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ. ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཛཱནནཊྛེན ཉཱཎཾ. པཊིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན པཉྙཱ. ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིཛྫཱ. ཨོབྷཱསནཊྛེན ཨཱལོཀོ. སབྦཾ པཉྙཱཝེཝཙནམེཝ. ཨཡཾ ཝེཝཙནཔཉྙཏྟི. སཙྪིཀིརིཡཱཔཉྙཏྟཱིཏི པཙྩཀྑཀརཎཔཉྙཏྟི.

ཏུལམཏུལཉྩཱཏི གཱཐཱཡ པཙུརཛནཱནཾ པཙྩཀྑབྷཱཝཏོ ཏུལིཏཾ པརིཙྪིནྣནྟི ཏུལཾ, ཀཱམཱཝཙརཾ. ན ཏུལནྟི ཨཏུལཾ, ཏུལཾ ཝཱ སདིསམསྶ ཨཉྙཾ ལོཀིཡཀམྨཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏུལཾ, མཧགྒཏཀམྨཾ. ཀཱམཱཝཙརརཱུཔཱཝཙརཀམྨཾ ཝཱ ཏུལཾ, ཨརཱུཔཱཝཙརཾ ཨཏུལཾ, ཨཔྤཝིཔཱཀཾ ཝཱ ཏུལཾ. བཧུཝིཔཱཀཾ ཨཏུལཾ. སམྦྷཝཏི ཨེཏེནཱཏི སམྦྷཝཾ, སམྦྷཝཧེཏུབྷཱུཏཾ. བྷཝསངྑཱརཾ པུནབྦྷཝསངྑརཎཀཾ. ཨཝསྶཛཱིཏི ཝིསྶཛྫེསི. མུནཱིཏི བུདྡྷམུནི. ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོཏི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟརཏོ ¶ . སམཱཧིཏོཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིཝསེན སམཱཧིཏོ. ཨབྷིནྡི ཀཝཙམིཝཱཏི ཀཝཙཾ ཝིཡ བྷིནྡི. ཨཏྟསམྦྷཝནྟི ཨཏྟནི སཉྫཱཏཾ ཀིལེསཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཝིཔཱཀཊྛེན སམྦྷཝཾ བྷཝཱབྷིསངྑརཎཊྛེན བྷཝསངྑཱརནྟི ཙ ལདྡྷནཱམཾ ཏུལཱཏུལསངྑཱཏཾ ལོཀིཡཀམྨཉྩ ཨོསྶཛི, སངྒཱམསཱིསེ མཧཱཡོདྷོ ཀཝཙཾ ཝིཡ ཨཏྟསམྦྷཝཾ ཀིལེསཉྩ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ སམཱཧིཏོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིནྡཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཏུལནྟི ཏུལཡནྟོ ཏཱིརེནྟོ. ཨཏུལཉྩ སམྦྷཝནྟི ནིབྦཱནཉྩེཝ སམྦྷཝཉྩ. བྷཝསངྑཱརནྟི བྷཝགཱམིཀམྨཾ. ཨཝསྶཛི མུནཱིཏི ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཱ, ཏེསཾ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ ནིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༣.༣༨ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ) ནཡེན ཏུལཡནྟོ བུདྡྷམུནི བྷཝེ ཨཱདཱིནཝཾ ནིབྦཱནེ ཨཱནིསཾསཉྩ དིསྭཱ ཏཾ ཁནྡྷཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཾ བྷཝསངྑཱརཾ ཀམྨཀྑཡཀརེན ཨརིཡམགྒེན ཨཝསྶཛི. ཀཐཾ? ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ. སོ ཧི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ སམཐཝསེན སམཱཧིཏོ ཀཝཙམིཝ ཨཏྟབྷཱཝཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨཏྟནི སམྦྷཝཏྟཱ ‘‘ཨཏྟསམྦྷཝ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ སབྦཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཨབྷིནྡི, ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཀམྨཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཏྟཱ ཨཝསྶཊྛཾ ནཱམ ཧོཏི, ཀིལེསཱབྷཱཝེན ཀམྨཾ ཛཧཱིཏི ཨཏྠོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༦༩; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༡).

སངྑཏཱསངྑཏདྷཱཏུཝིནིམུཏྟསྶ ཨབྷིཉྙེཡྻསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏུལ…པེ… དྷམྨཱན’’ནྟི. ཏེན དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ནིཀྑེཔཔཉྙཏྟི དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཡཱ’’ཏི. བྷཝསངྑཱརེ སམུདཡཔཀྑིཡཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘པརིཙྩཱགཔཉྙཏྟཱི’’ཏི. དུཀྑསཙྩཔཀྑིཡཝསེན ‘‘པརིཉྙཱཔཉྙཏྟཱི’’ཏི. སམཱདྷཱནཝིསིཊྛསྶ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏབྷཱཝསྶ ཝསེན ‘‘བྷཱཝནཱཔཉྙཏྟི ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏཏཱཝིསིཊྛསྶ པན སམཱདྷཱནསྶ ཝསེན ‘‘ཋིཏིཔཉྙཏྟི ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨབྷིནིབྦིདཱཔཉྙཏྟི ཙིཏྟསྶཱཏི ཨཱཡུསངྑཱརོསྶཛྫནཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནཱིཧརཎཔཉྙཏྟི. ཨུཔཱདཱནཔཉྙཏྟཱིཏི གཧཎཔཉྙཏྟི. སབྦཉྙུཏཱཡཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝསྶ. ཨེཏེན ཨསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཱཡུསངྑཱརོསྶཛྫནཾ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ཀིལེསཱབྷཱཝེན བྷགཝཱ ཀམྨཾ ཛཧཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘པདཱལནཱཔཉྙཏྟི ཨཝིཛྫཎྜཀོསཱན’’ནྟི ཨཱཧ.

ཡོ དུཀྑམདྡཀྑི ཡཏོནིདཱནནྟི ཡོ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ སབྦཾ ཏེབྷཱུམཀཾ དུཀྑཾ ཨདཀྑི པསྶི, ཏཉྩ ཡཏོནིདཱནཾ ཡཾ ཧེཏུཀཾ, ཏམྤིསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཏཎྷཾ པསྶི. ཀཱམེསུ སོ ཛནྟུ ཀཐཾ ¶ ནམེཡྻཱཏི སོ ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ པུརིསོ སཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེསུ ཡེན པཀཱརེན ནམེཡྻ ཨབྷིནམེཡྻ, སོ པཀཱརོ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ཀཱམཱ ཧི ལོཀེ སངྒོཏི ཉཏྭཱ. ཡསྨཱ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཀཱམསདིསཾ བནྡྷནཾ ནཏྠི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ན ཏཾ དལ༹ྷཾ བནྡྷནམཱཧུ དྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདི (དྷ. པ. ༣༤༥; སཾ. ནི. ༡.༡༢༡; ནེཏྟི. ༡༠༦; པེཊཀོ ༡༥), ཏསྨཱ སངྑཱརེ ཨཱསཛྫནཊྛེན སངྒོཏི ཝིདིཏྭཱ. ཏེསཾ སཏཱིམཱ ཝིནཡཱཡ སིཀྑེཏི ཀཱཡགཏཱསཏིཡོགེན སཏིམཱ ཏེསཾ ཀཱམཱནཾ ཝཱུཔསམཱཡ ཏཱིསུཔི སིཀྑཱསུ ཨཔྤམཏྟོ སིཀྑེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཝེཝཙནཔཉྙཏྟཱིཏི ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔཉྙཏྟི. ཨདཀྑཱིཏི པན པདེན སམྦནྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘དུཀྑསྶ པརིཉྙཱཔཉྙཏྟི ཙཱ’’ཏི. པཙྩཏྠིཀཏོ དསྶནཔཉྙཏྟཱིཏི ཨནཏྠཛནནཏོ པཙྩཏྠིཀཏོ དསྶནཔཉྙཏྟི. པཱཝཀཀཔྤཱཏི ཛལིཏཨགྒིཀྑནྡྷསདིསཱ. པཔཱཏཨུརགོཔམཱཏི པཔཱཏཱུཔམཱཨུརགོཔམཱ ཙ.

མོཧསམྦནྡྷནོ ལོཀོཏི ཨཡཾ ལོཀོ ཨཝིཛྫཱཧེཏུཀེཧི སཾཡོཛནེཧི བནྡྷོ. བྷབྦརཱུཔོཝ དིསྶཏཱིཏི ཝིཔནྣཛ྄ཛྷཱསཡོཔི མཱཡཱཡ སཱཋེཡྻེན ཙ པཊིཙྪཱདིཏསབྷཱཝོ བྷབྦཛཱཏིཀཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏི. ཨུཔདྷིབནྡྷནོ བཱལོ, ཏམསཱ པརིཝཱརིཏོཏི ཏསྶ པན བཱལསྶ ཏཐཱ དསྶནེ སམྨོཧཏམསཱ པརིཝཱརིཏཏྟཱ ཀཱམགུཎེསུ ཨནཱདཱིནཝདསྶིཏཱཡ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརེཧི བནྡྷཏྟཱ. ཏཐཱ བྷཱུཏོ ཙཱཡཾ ¶ བཱལོ པཎྜིཏཱནཾ ཨསྶིརཱི ཝིཡ ཁཱཡཏི ཨལཀྑིཀོ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཡིདཾ སབྦཾ བཱལསྶ སཏོ རཱགཱདིཀིཉྩནཏོ. པཎྜིཏསྶ པན པཉྙཱཙཀྑུནཱ པསྶཏོ ནཏྠི ཀིཉྩནནྟི ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ. མོཧསཱིསེན ཝིཔལླཱསཱ གཧིཏཱཏི ཨཱཧ – ‘‘དེསནཱཔཉྙཏྟི ཝིཔལླཱསཱན’’ནྟི. ཝིཔརཱིཏཔཉྙཏྟཱིཏི ཝིཔརཱིཏཱཀཱརེན ཨུཔཊྛཧམཱནསྶ པཉྙཱཔནཱ.

ཨཏྠི ནིབྦཱནནྟི སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཱཙཱཝཏྠུམཏྟམེཝ. ནཏྠི ནིབྦཱནནྟི པརམཏྠཏོ ཨལབྦྷམཱནསབྷཱཝཏྟཱཏི ཝིཔྤཊིཔནྣཱནཾ མིཙྪཱཝཱདཾ བྷཉྫིཏུཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཛཱཏཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨཀཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ཧེཏུཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནོ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – བྷིཀྑཝེ, ཡདི ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ ན ཨབྷཝིསྶ, ན ཨིདྷ སབྦསྶ སངྑཏསྶ ནིསྶརཎཾ སིཡཱ. ནིབྦཱནཉྷི ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟམཱནཱ སམྨཱདིཊྛིཨཱདཡོ མགྒདྷམྨཱ ཨནཝསེསཀིལེསེ སམུཙྪིནྡནྟི, ཏཏོ ཏིཝིདྷསྶཔི ཝཊྚསྶ ཨཔྤཝཏྟཱིཏི.

ཏཏྠཱཡམདྷིཔྤཱཡོ ¶ – ཡཐཱ པརིཉྙེཡྻཏཱཡ སཨུཏྟརཱནཾ ཀཱམཱནཾ རཱུཔཱནཉྩ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏབྦིདྷུརསབྷཱཝཾ ནིསྶརཎཾ པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཏཾསབྷཱཝཱནཾ སངྑབྷདྷམྨཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏེན ཏབྦིདྷུརཏཱསབྷཱཝེན ནིསྶརཎེན བྷཝིཏབྦཾ, ཡཉྩ ཏཾ ནིསྶརཎཾ. སཱ ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? སངྑཏདྷམྨཱརམྨཎཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. ཨཔི ཙ ཨནུལོམཉཱཎཾ ཀིལེསེ ན སམུཙྪེདཝསེན པཛཧིཏུཾ སཀྐོཏི. སམྨུཏིསཙྩཱརམྨཎམྤི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཉཱཎཾ ཝིཀྑམྦྷནམཏྟམེཝ ཀརོཏི, ཀིལེསཱནཾ ན སམུཙྪེདཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཀརཉྩ ཨརིཡམགྒཉཱཎཾ, ཏསྶ སངྑཏདྷམྨསམྨུཏིསཙྩཝིཔརཱིཏེན ཨཱརམྨཎེན བྷཝིཏབྦཾ, སཱ ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ. ཏཐཱ ནིབྦཱན-སདྡོ ཀཏྠཙི ཝིསཡེ ཨཝིཔརཱིཏཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ཨུཔཙཱརཝུཏྟིསབྦྷཱཝཏོ, ཡཐཱ ཏཾ ‘‘སཱིཧསདྡོ’’ཏི.

ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཛཱཏཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨཀཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༧༣) ཝཙནཾ ཨཝིཔརཱིཏཏྠཾ, བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཏྟཱ. ཡཉྷི བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, ཏཾ ཨཝིཔརཱིཏཏྠཾ. ཡཐཱ ཏཾ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ, སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱ, སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༥༣, ༣༥༦; ཀཐཱ. ༧༥༣; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤; པཊི. མ. ༡.༣༡; ནེཏྟི. ༥; དྷ. པ. ༢༧༧-༢༧༩), ཨེཝམྤི ཡུཏྟིཝསེན ཨསངྑཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ པརམཏྠཏོ སབྦྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིཾ ཝཱ ཨེཏཱཡ ཡུཏྟིཙིནྟཱཡ? ཡསྨཱ བྷགཝཏཱ ¶ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཛཱཏཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨཀཏཾ ཨསངྑཏནྟི (ཨུདཱ. ༧༣), ཨཔྤཙྩཡཱ དྷམྨཱ ཨསངྑཏཱ དྷམྨཱཏི (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༧-༨) ཙ, ཨསངྑཏཉྩ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི ཨསངྑཏགཱམིནིཉྩ པཊིཔད’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༤.༣༦༦-༣༦༧, ༣༧༧) ཙ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེཧི ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརམཏྠཏོ སབྦྷཱཝོ དེསིཏོཏི. ཏཏྠ ཨུཔནཡནཔཉྙཏྟཱིཏི པཊིཔཀྑཏོ ཧེཏུཨུཔནཡནསྶ པཉྙཱཔནཱ. ཛོཏནཱཔཉྙཏྟཱིཏི པཊིཉྙཱཏསྶ ཨཏྠསྶ སིདྡྷིཡཱ པཀཱསནཱཔཉྙཏྟི. སེསཾ སབྦཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

པཉྙཏྟིཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ཨོཏརཎཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༤༢. ཏཏྠ ཀཏམོ ཨོཏརཎོ ཧཱརོཏི ཨོཏརཎཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཨསེཀྑཱ ཝིམུཏྟཱིཏི ཨཡཾ ཏེདྷཱཏུཀེ ཝཱིཏརཱགཏཱ ཨསེཀྑཱ ཕལཝིམུཏྟི. ཏཱནིཡེཝཱཏི ཏཱནི ཨསེཀྑཱཡཾ ཝིམུཏྟིཡཾ སདྡྷཱདཱིནི ¶ . ཨཡཾ ཨིནྡྲིཡེཧི ཨོཏརཎཱཏི ཨསེཀྑཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ནིདྡྷཱརིཏེཧི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སཾཝཎྞནཱཡ ཨོཏརཎཱ.

པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཝིཛྫཱཏི སམྨཱསངྐཔྤོ ཝིཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཨུཔཀཱརཀཏྟཱ པཉྙཱཀྑནྡྷེ སདྡྷཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིཛྫཱཡ ཨུཔཀཱརཀཏྟཱ སངྒཎྷནཝསེན ཝུཏྟཱནི. སངྑཱརཔརིཡཱཔནྣཱནཱིཏི པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ སངྑཱརཀྑནྡྷེ ཨནྟོགདྷཱནི. ཡེ སངྑཱརཱ ཨནཱསཝཱཏི ཏཾ སངྑཱརཀྑནྡྷཾ ཝིསེསེཏི, ཨགྒཕལསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཙ ནོ བྷཝངྒཱ. དྷམྨདྷཱཏུསངྒཧིཏཱཏི ཨཊྛཱརསདྷཱཏཱུསུ དྷམྨདྷཱཏུསངྒཧིཏཱ. ཡདིཔི པུབྦེ ཝཱིཏརཱགཏཱ ཨསེཀྑཱ ཝིམུཏྟི དསྶིཏཱ, ཏསྶཱ པན པཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཡཾ ཨཧམསྨཱིཏི ཨནཱནུཔསྶཱི’’ཏི དསྶནམགྒོ ཨིདྷ ཝུཏྟོཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཡཾ ཨཧམསྨཱིཏི ཨནཱནུཔསྶཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སབྦཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༤༣. ནིསྶིཏསྶ ཙལིཏནྟི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ཀམྨཾ ཨནཝཊྛཱནཾ. ཙུཏཱུཔཔཱཏོཏི ཨཔརཱཔརཾ ཙཝནཾ ཨུཔཔཏནཉྩ. ནིསྶིཏཔདེ ལབྦྷམཱནཾ ནིསྶཡནཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ནིསྶཡོ ནཱམཱ’’ཏི. ཏཎྷཱནིསྶཡོཏི ཏཎྷཱབྷིནིཝེསོ. སོ ཧི ཏཎྷཱཙརིཏསྶ པཏིཊྛཱབྷཱཝེན ཏཐཱ ཝུཏྟོ. ཨེཝཾ ¶ དིཊྛིནིསྶཡོཔི དཊྛབྦོ. རཏྟསྶ ཙེཏནཱཏི ཙེཏནཱཔདྷཱནཏྟཱ སངྑཱརཀྑནྡྷདྷམྨཱནཾ ཙེཏནཱསཱིསེན ཏཎྷཾ ཨེཝ ཝདཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཡཾ ཏཎྷཱནིསྶཡོ’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཝིཔརཱིཏཱབྷིནིཝེསོ མོཧསྶ བལཝབྷཱཝེ ཨེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཡཱ མཱུལ༹ྷསྶ ཙེཏནཱ, ཨཡཾ དིཊྛིནིསྶཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ ཙེཏནཱསཱིསེན ཏཎྷཱདིཊྛིཡོ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཙེཏནཾཡེཝ གཎྷནྟོ ‘‘ཙེཏནཱ པན སངྑཱརཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཱ རཏྟསྶ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སུཁཱ ཝེདནཱཏི སུཁཱཡ ཝེདནཱཡ རཱགོ ཨནུསེཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ ཨཝིཛྫཱ ཨནུསེཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡཱ སམྨཱུལ༹ྷསྶ ཝེདནཱ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏི. ཨིདྷ ཝེདནཱསཱིསེན ཙེཏནཱ ཝུཏྟཱ. ཏཎྷཱཡཱཏི ཏཎྷཾ. དིཊྛིཡཱཏི དིཊྛིཾ. ཡཐཱ ཝཱ སེསདྷམྨཱནཾ ཏཎྷཱཡ ནིསྶཡབྷཱཝེ པུགྒལོ ཏཎྷཱཡ ནིསྶིཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཎྷཱཡ སེསདྷམྨཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝེ པུགྒལོ ཏཎྷཱཡ ནིསྶིཏོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཏཎྷཱཡ ཨནིསྶིཏོ’’ཏི.

པསྶདྡྷཱིཏི དརཐཔཊིཔྤསྶམྦྷནཱ. ཀཱཡིཀཱཏི ཀརཛཀཱཡསནྣིསྶིཏཱ. ཙེཏསིཀཱཏི ཙིཏྟསནྣིསྶིཏཱ. ཡསྨཱ པན སཱ དརཐཔཊིཔྤསྶདྡྷི ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ སུཁེ སཏི པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ¶ ‘‘ཡཾ ཀཱཡིཀཾ སུཁ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཕལཱུཔཙཱརེན ཝུཏྟཱཡ པསྶདྡྷིཡཱ ནཏིཨབྷཱཝསྶ ཀཱརཎབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པསྶདྡྷཀཱཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སོཏི ཨེཝཾ ཝིམུཏྟཙིཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ. རཱུཔསངྑཡེ ཝིམུཏྟོཏི རཱུཔཱནཾ སངྑཡསངྑཱཏེ ནིབྦཱནེ ཝིམུཏྟོ. ཨཏྠཱིཏིཔི ན ཨུཔེཏཱིཏི སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱཏིཔི ཏཎྷཱདིཊྛིཨུཔཡེན ན ཨུཔེཏི ན གཎྷཱཏི. ནཏྠཱིཏི ཨསསྶཏོཏི. ཨཏྠི ནཏྠཱིཏི ཨེཀཙྩཾ སསྶཏཾ ཨེཀཙྩཾ ཨསསྶཏནྟི. ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔཝསེན. གམྦྷཱིརོཏི ཨུཏྟཱནབྷཱཝཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན གམྦྷཱིརོ. ནིབྦུཏོཏི ཨཏྠཱིཏིཨཱདིནཱ ཨུཔགམནཀིལེསཱནཾ ཝཱུཔསམེན པརིནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ.

ཨིདྷཱགཏཱིཏི པརལོཀཏོ ཨིདྷ ཨཱགཏི. གཏཱིཏི ཨིདྷལོཀཏོ པརལོཀགམནཾ. ཏཾ པན པུནབྦྷཝོཏི ཨཱཧ ‘‘པེཙྩབྷཝོ’’ཏི. ཨིདྷ ཧུརནྟི དྭཱརཱརམྨཎདྷམྨཱ དསྶིཏཱཏི ‘‘ཨུབྷཡམནྟརེནཱ’’ཏི པདེན དྭཱརཔྤཝཏྟདྷམྨེ དསྶེནྟོ ‘‘ཕསྶསམུདིཏེསུ དྷམྨེསཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཕསྶེན ¶ སདྡྷིཾ ཕསྶེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན ཙ སམུདིཏེསུ སམྦྷཱུཏེསུ ཝིཉྙཱཎཝེདནཱསཉྙཱཙེཏནཱཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདིདྷམྨེསུ. ཨཏྟཱནཾ ན པསྶཏཱིཏི ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏྟབྷཱཝེནེཝ ཏཏྠ ཨཏྟཱནཾ ན པསྶཏི. ཝིརཛྫཏི ཝིརཱགཱ ཝིམུཙྩཏཱིཏི པདེཧི ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཏདཏྠཏཱཡ སཱིལཱདཱིནམྤི པརིཡཱཡེན ཏབྦྷཱཝམཱཧ ‘‘ལོཀུཏྟརོ’’ཏིཨཱདིནཱ.

༤༤. ནཱམསམྤཡུཏྟོཏི ནཱམེན མིསྶིཏོ. སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུཏི ཨརཧཏྟཕལཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྩ པཉྙཱཔདྷཱནནྟི ཨཱཧ – ‘‘སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ ཝིཛྫཱཏི. སེསཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨོཏརཎཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. སོདྷནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༤༥. ཏཏྠ ཀཏམོ སོདྷནོ ཧཱརོཏི སོདྷནཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ བྷགཝཱ པདཾ སོདྷེཏཱིཏི ‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ ལོཀོ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༣༩; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༥༨, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢) ཝདནྟོ བྷགཝཱ – ‘‘ཀེནསྶུ ནིཝུཏོ ལོཀོ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༣༨; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ ༥༧, ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡) ཨཱཡསྨཏཱ ཨཛིཏེན ¶ པུཙྪཱཝསེན ཝུཏྟཾ པདཾ སོདྷེཏི ནཱམ, ཏདཏྠསྶ ཝིསྶཛྫནཏོ. ནོ ཙ ཨཱརམྦྷནྟི ན ཏཱཝ ཨཱརམྦྷཾ སོདྷེཏི, ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏསྶ ཨཏྠསྶ ཨཔརིཡོསིཏཏྟཱ. སུདྡྷོ ཨཱརམྦྷོཏི ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏསྶ ཨཏྠསྶ པབོདྷིཏཏྟཱ སོདྷིཏོ ཨཱརམྦྷོཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙཱཎཔཀྑནྡཱནཾ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏཱནཾ ཝཱ པུཙྪནཀཱལེ པུཙྪིཏཱནཾ པུཙྪཱཝིསཡོ ཨཝིཛཊཾ མཧཱགཧནཾ ཝིཡ མཧཱདུགྒཾ ཝིཡ ཙ ཨནྡྷཀཱརཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི. ཡདཱ ཙ བྷགཝཏཱ པཎྜིཏེཧི ཝཱ བྷགཝཏོ སཱཝཀེཧི ཨཔདེ པདཾ དསྶེནྟེཧི ནིཛྫཊཾ ནིགུམྦཾ ཀཏྭཱ པཉྷེ ཝིསྶཛྫིཏེ མཧཏཱ གནྡྷཧཏྠིནཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨོབྷགྒཔདཱལིཏོ གཧནཔྤདེསོ ཝིཡ ཝིགཏནྡྷཀཱརོ ཝིབྷཱུཏོ ཨུཔཊྛཧམཱནོ ཝིསོདྷིཏོ ནཱམ ཧོཏི.

སོདྷནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. ཨདྷིཊྛཱནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༤༦. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཨདྷིཊྛཱནོ ཧཱརོཏི ཨདྷིཊྛཱནཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཏཐཱ དྷཱརཡིཏབྦཱཏི ཨེཀཏྟཝེམཏྟཏཱསངྑཱཏསཱམཉྙཝིསེསམཏྟཏོ དྷཱརཡིཏབྦཱ, ན པན ཏཏྠ ཀིཉྩི ཝིཀཔྤེཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཝིཀཔྤེཏབྦཏཱཡ ཀཱརཎཾ ནིདྡེསཝཱརཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ. ཏཾ ཏཾ ཕལཾ མགྒཏི གཝེསཏཱིཏི མགྒོ, ཏདཏྠིཀེཧི མགྒཱིཡཏི གཝེསཱིཡཏཱིཏི ཝཱ མགྒོ. ནིརཏིཡཊྛེན ནིརསྶཱདཊྛེན ཙ ནིརཡོ. ཨུདྡྷཾ ཨནུགནྟྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཉྩིཏཱཏི ཏིརཙྪཱནཱ. ཏིརཙྪཱནཱཝ ཏིརཙྪཱནཡོནི. པེཏཏཱཡ པེཏྟི, ཨིཏོ པེཙྩ གཏབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. པེཏྟི ཨེཝ པེཏྟིཝིསཡོ. ན སུརནྟི ན བྷཱསནྟི ན དིབྦནྟཱིཏི ཨསུརཱ. ཨསུརཱ ཨེཝ ཨསུརཡོནི. དིབྦེཧི རཱུཔཱདཱིཧི སུཊྛུ ཨགྒཱཏི སགྒཱ. མནསྶ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ. ཝཱནཾ ཝུཙྩཏི ཏཎྷཱ, ཏཾ ཏཏྠ ནཏྠཱིཏི ནིབྦཱནཾ. ནིརཡཾ གཙྪཏཱིཏི ནིརཡགཱམཱི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨསུརཡོནིཡོཏི ཨསུརཡོནིཡཱ ཧིཏོ, ཨསུརཛཱཏིནིབྦཏྟནཀོཏི ཨཏྠོ. སགྒཾ གམེཏཱིཏི སགྒགཱམིཡོ. མནུསྶགཱམཱིཏི མནུསྶལོཀགཱམཱི. པཊིསངྑཱནིརོདྷོཏི པཊིསངྑཱཡ པཊིཔཀྑབྷཱཝནཱཡ ནིརོདྷོ, པཊིཔཀྑེ ཝཱ ཏཐཱ ཨཔྤཝཏྟེ ཨུཔྤཛྫནཱརཧསྶ པཊིཔཀྑཝུཏྟིཡཱ ཨནུཔྤཱདོ. ཨཔྤཊིསངྑཱནིརོདྷོཏི སངྑཏདྷམྨཱནཾ སརསནིརོདྷོ, ཁཎིཀནིརོདྷོཏི ཨཏྠོ.

༤༧. རཱུཔནྟི ཨེཀཏྟཏཱ. བྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཝེམཏྟཏཱ. ཨུཔཱདཱརཱུཔནྟི ཨེཀཏྟཏཱ. ཙཀྑཱཡཏནཾ…པེ… ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོཏི ཝེམཏྟཏཱ. ཏཐཱ བྷཱུཏརཱུཔནྟི ཨེཀཏྟཏཱ. པཐཝཱིདྷཱཏུ ¶ …པེ… ཝཱཡོདྷཱཏཱུཏི ཝེམཏྟཏཱ. པཐཝཱིདྷཱཏཱུཏི ཨེཀཏྟཏཱ. ཝཱིསཏི ཨཱཀཱརཱ ཝེམཏྟཏཱ. ཨཱཔོདྷཱཏཱུཏི ཨེཀཏྟཏཱ. དྭཱདས ཨཱཀཱརཱ ཝེམཏྟཏཱ. ཏེཛོདྷཱཏཱུཏི ཨེཀཏྟཏཱ. ཙཏྟཱརོ ཨཱཀཱརཱ ཝེམཏྟཏཱ. ཝཱཡོདྷཱཏཱུཏི ཨེཀཏྟཏཱ. ཚ ཨཱཀཱརཱ ཝེམཏྟཏཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྭཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི དྷཱཏུཡོ པརིགྒཎྷཱཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཀེསཱཏི ཀེསཱ ནཱམ ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརཊྛཀཱ ཀཀྑལ༹ལཀྑཎཱ ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ པཱཊིཡེཀྐོ པཐཝཱིདྷཱཏུཀོཊྛཱསོ. ལོམཱ ནཱམ…པེ… མཏྠལུངྒཾ ནཱམ སརཱིརཊྛཀཾ ཀཀྑལ༹ལཀྑཎཾ ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ པཱཊིཡེཀྐོ ཀོཊྛཱསོཏི ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱ. ཨཱཔོདྷཱཏཱུཏིཨཱདིཀོཊྛཱསེསུ པིཏྟཱདཱིསུ ¶ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡེན ཙཱཏི ཡེན ཏེཛོདྷཱཏུནཱ ཀུཔིཏེན. སནྟཔྤཏཱིཏི ཨཡཾ ཀཱཡོ སནྟཔྤཏི ཨེཀཱཧིཀཛརཱདིབྷཱཝེན ཨུསུམཛཱཏོ ཧོཏི. ཡེན ཙ ཛཱིརཱིཡཏཱིཏི ཡེན ཨཡཾ ཀཱཡོ ཛརཱིཡཏི. ཨིནྡྲིཡཝེཀལླཏཾ བལཀྑཡཾ ཝལིཏྟཙཔལིཏཱདིཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཡེན ཙ པརིཌཡ྄ཧཏཱིཏི ཡེན ཀུཔིཏེན ཨཡཾ ཀཱཡོ ཌཡ྄ཧཏི, སོ ཙ པུགྒལོ ‘‘ཌཡ྄ཧཱམི ཌཡ྄ཧཱམཱི’’ཏི ཀནྡནྟོ སཏདྷོཏསཔྤིགོསཱིཏཙནྡནཱདིལེཔནཾ ཏཱལཝཎྚཝཱཏཉྩ པཙྩཱསཱིསཏི. ཡེན ཙ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ སམྨཱ པརིཎཱམཾ གཙྪཏཱིཏི ཨསིཏཾ ཝཱ ཨོདནཱདི, པཱིཏཾ ཝཱ པཱནཀཱདི, ཁཱཡིཏཾ ཝཱ པིཊྛཁཛྫཀཱདི, སཱཡིཏཾ ཝཱ ཨམྦཔཀྐམདྷུཕཱཎིཏཱདི སམྨཱ པརིཔཱཀཾ གཙྪཏི, རསཱདིབྷཱཝེན ཝིཝེཀཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱ ཏཡོ ཏེཛོདྷཱཏཱུ ཙཏུསམུཊྛཱནཱ. པཙྪིམོ ཀམྨསམུཊྛཱནོཝ.

ཨུདྡྷངྒམཱ ཝཱཏཱཏི ཨུགྒཱརཧིཀྐཱརཱདིཔཝཏྟཀཱ ཨུདྡྷཾ ཨཱརོཧནཝཱཏཱ. ཨདྷོགམཱ ཝཱཏཱཏི ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱདིནཱིཧརཎཀཱ ཨདྷོ ཨོརོཧནཝཱཏཱ. ཀུཙྪིསཡཱ ཝཱཏཱཏི ཨནྟཱནཾ བཧིཝཱཏཱ. ཀོཊྛཱསཡཱ ཝཱཏཱཏི ཨནྟཱནཾ ཨནྟོཝཱཏཱ. ཨངྒམངྒཱནུསཱརིནོ ཝཱཏཱཏི དྷམནིཛཱལཱནུསཱརེན སཀལསརཱིརེ ཨངྒམངྒཱནི ཨནུསཊཱ སམིཉྫནཔསཱརཎཱདིནིབྦཏྟཀཱ ཝཱཏཱ. ཨསྶཱསོཏི ཨནྟོཔཝིསནནཱསིཀཝཱཏོ. པསྶཱསོཏི བཧིནིཀྑམནནཱསིཀཝཱཏོ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱ སབྦེ ཙཏུསམུཊྛཱནཱ. ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ ཨེཝ. ཨེཝཾ ཝེམཏྟཏཱདསྶནཝསེན ཝིབྷཱགེན ཨུདཱཧཊཱ ཙཏསྶོ དྷཱཏུཡོ པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཝསེན ཨུཔསཾཧརནྟོ ‘‘ཨིམེཧི དྭཱཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཨཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན གཡ྄ཧཱུཔགནྟི ན གཧཎཡོགྒཾ. སབྷཱཝབྷཱཝཏོཏི སབྷཱཝལཀྑཎཏོ.

ཨེཝཾ ¶ པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཏཏྠ སམྨསནཙཱརཾ པཱལི༹ཝསེནེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ཡཱ ཙེཝ ཁོ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

༤༨. ཨེཝཾ སཙྩམགྒརཱུཔདྷམྨཝསེན ཨདྷིཊྛཱནཧཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝིཛྫཱཝིཛྫཱདཱིནམྤི ཝསེན ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱཏི ཨེཀཏྟཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘དུཀྑེ ཨཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱ དུཀྑསཙྩསྶ ཡཱཐཱཝསརསལཀྑཎཾ ¶ ཛཱནིཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན དེཏི ཚཱདེཏྭཱ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ‘‘དུཀྑེ ཨཉྙཱཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཡསྨཱ དུཀྑསམུདཡསྶ དུཀྑནིརོདྷསྶ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཡཱཐཱཝསརསལཀྑཎཾ ཛཱནིཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན དེཏི ཚཱདེཏྭཱ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ‘‘དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཨཉྙཱཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པུབྦནྟོ ཨཏཱིཏདྡྷབྷཱུཏཱ ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུཡོ. ཨཔརནྟོ ཨནཱགཏདྡྷབྷཱུཏཱ. པུབྦནྟཱཔརནྟོ ཏདུབྷཡཾ. ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ སངྑཱརཱདཱིནཾ ཀཱརཎཱནི ཨཝིཛྫཱདཱིནི. པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ ཨཝིཛྫཱདཱིཧི ནིབྦཏྟཱ སངྑཱརཱདིདྷམྨཱ.

ཏཏྠཱཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཡསྨཱ ཨཏཱིཏཱནཾ ཁནྡྷཱདཱིནཾ ཡཱཝ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཱཐཱཝསརསལཀྑཎཾ ཛཱནིཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན དེཏི ཚཱདེཏྭཱ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ‘‘པུབྦནྟེ ཨཉྙཱཎཾ ཡཱཝ པཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཱཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཀིཙྩཏོ ཛཱཏིཏོཔི ཀཐིཏཱ. ཨཡཉྷི ཨིམཱནི ཨཊྛ ཋཱནཱནི ཛཱནིཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཀིཙྩཏོ ཀཐིཏཱ. ཨུཔྤཛྫམཱནཱཔི ཨིམེསུ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཛཱཏིཏོ ཀཐིཏཱ. ཨེཝཾ ཀིཙྩཏོ ཛཱཏིཏོ ཙ ཀཐིཏཱཔི ལཀྑཎཏོ ཀཐིཏེ ཨེཝ སུཀཐིཏཱ ཧོཏཱིཏི ལཀྑཎཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཉཱཎཾ ཨཏྠཱནཏྠཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཝིདིཏཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ པན ཨཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཏཾ ཝིདིཏཾ པཱཀཊཾ ཀཱཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཉཱཎཔཙྩནཱིཀཏོ ཨཉྙཱཎཾ. དསྶནནྟིཔི པཉྙཱ, སཱ ཧི ཏཾ ཨཱཀཱརཾ པསྶཏི. ཨཝིཛྫཱ པན ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པསྶིཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཨདསྶནཾ. ཨབྷིསམཡོཏིཔི པཉྙཱ, སཱ ཏཾ ཨཱཀཱརཾ ཨབྷིསམེཏི. ཨཝིཛྫཱ པན ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཏཾ ཨབྷིསམེཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཨནབྷིསམཡོ. ཨནུབོདྷོ སམྦོདྷོ པཊིཝེདྷོཏིཔི པཉྙཱ, སཱ ཏཾ ཨཱཀཱརཾ ཨནུབུཛ྄ཛྷཏི སམྦུཛ྄ཛྷཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨཝིཛྫཱ པན ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཏཾ ཨནུབུཛ྄ཛྷིཏུཾ སམྦུཛ྄ཛྷིཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཨནནུབོདྷོ ཨསམྦོདྷོ ཨཔྤཊིཝེདྷོ. ཏཐཱ སལླཀྑཎཾ ཨུཔལཀྑཎཾ པཙྩུཔལཀྑཎཾ སམཔེཀྑཎནྟིཔི པཉྙཱ, སཱ ཏཾ ཨཱཀཱརཾ སལླཀྑཏི ¶ ཨུཔལཀྑཏི པཙྩུཔལཀྑཏི སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཔེཀྑཏི. ཨཝིཛྫཱ པན ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཏསྶ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཨསལླཀྑཎཾ ཨནུཔལཀྑཎཾ ཨཔཙྩུཔལཀྑཎཾ ཨསམཔེཀྑཎནྟི ཙ ཝུཙྩཏི.

ནཱསྶ ¶ ཀིཉྩི པཙྩཀྑཀམྨཾ ཨཏྠི, སཡཉྩ ཨཔྤཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཏཀམྨནྟི ཨཔྤཙྩཀྑཀམྨཾ. དུམྨེདྷཱནཾ བྷཱཝོ དུམྨེཛ྄ཛྷཾ. བཱལཱནཾ བྷཱཝོ བཱལྱཾ. སམྤཛཉྙནྟི པཉྙཱ, སཱ ཨཏྠཱནཏྠཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ སམྤཛཱནཱཏི. ཨཝིཛྫཱ པན ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཛཱནིཏུཾ ན དེཏཱིཏི ཨསམྤཛཉྙཾ. མོཧནཝསེན མོཧོ. པམོཧནཝསེན པམོཧོ. སམྨོཧནཝསེན སམྨོཧོ. ཨཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏི, ཝིནྡིཡཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ཝཊྚསྨིཾ ཨོཧནཏི ཨོཏརཏཱིཏི ཨཝིཛྫོགྷོ. ཝཊྚསྨིཾ ཡོཛེཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱཡོགོ. ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཙེཝ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཙ ཨཝིཛྫཱནུསཡོ. མགྒེ པརིཡུཊྛིཏཙོརཱ ཝིཡ ཨདྡྷིཀེ ཀུསལཙིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱཏི ཝིལུཔྤཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱཔརིཡུཊྛཱནཾ. ཡཐཱ ནགརདྭཱརེ པལིགྷསངྑཱཏཱཡ ལངྒིཡཱ པཏིཏཱཡ མནུསྶཱནཾ ནགརཔྤཝེསོ པཙྪིཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཡསྶ སཀྐཱཡནགརེ ཨཡཾ པཏིཏཱ, ཏསྶ ནིབྦཱནསམྤཱཔཀཾ ཉཱཎགམནཾ པཙྪིཛྫཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱལངྒཱི ནཱམ ཧོཏི. ཨཀུསལཉྩ ཏཾ མཱུལཉྩ, ཨཀུསལཱནཾ ཝཱ མཱུལནྟི ཨཀུསལམཱུལཾ. ཏཾ པན ན ཨཉྙཾ, ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ མོཧོཏི མོཧོ ཨཀུསལམཱུལནྟི ཨཡཾ ཨེཀཔདིཀོ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཏྠུདྡྷཱརོ. ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱཏི ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱཡ ཝེམཏྟཏཱ.

ཝིཛྫཱཏི ཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཝིཛྫཱ, ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིཛྫཱ, ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིཛྫཱ. ‘‘དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ དུཀྑསཙྩསྶ ཡཱཐཱཝསརསལཀྑཎཾ ཛཱནཱཏི པསྶཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི དུཀྑེ ཨརིཡསཙྩེ ཝིསཡབྷཱུཏེ ཉཱཎཾ ‘‘དུཀྑེ ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. པཉྙཱཏི ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎསངྑཱཏེན པཉྙཱཔནཊྛེན པཉྙཱ, ཏེན ཏེན ཝཱ ཨནིཙྩཱདིནཱ པཀཱརེན དྷམྨེ ཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ. པཛཱནནཱཀཱརོ པཛཱནནཱ. ཨནིཙྩཱདཱིནི ཝིཙིནཏཱིཏི ཝིཙཡོ. པཀཱརེཧི ཝིཙིནཏཱིཏི པཝིཙཡོ. ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཝིཙིནཏཱིཏི དྷམྨཝིཙཡོ. ཨནིཙྩཱདཱིནཾ སལླཀྑཎཝསེན སལླཀྑཎཱ. ཏེསཾཡེཝ པཏི པཏི ཨུཔལཀྑཎཝསེན པཙྩུཔལཀྑཎཱ. པཎྜིཏབྷཱཝོ པཎྜིཙྩཾ. ཀུསལབྷཱཝོ ཀོསལླཾ. ནིཔུཎབྷཱཝོ ནེཔུཉྙཾ. ཨནིཙྩཱདཱིནཾ ཝིབྷཱཝནཝསེན ཝེབྷབྱཱ. ཏེསཾཡེཝ ཙིནྟནཝསེན ཙིནྟཱ. ཨནིཙྩཱདཱིནི ཨུཔཔརིཀྑཏཱིཏི ཨུཔཔརིཀྑཱ. བྷཱུརཱིཏི པཐཝིཡཱ ནཱམཾ, ཨཡམྤི སཎྷཊྛེན ཝིཏྠཏཊྛེན ཙ བྷཱུརཱི ཝིཡཱཏི བྷཱུརཱི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷཱུརཱི ཝུཙྩཏི པཐཝཱི, ཏཱཡ པཐཝིསམཱཡ ཝིཏྠཏཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོཏི ¶ བྷཱུརིཔཉྙོ’’ཏི ¶ (མཧཱནི. ༢༧). ཨཔི ཙ བྷཱུརཱིཏི པཉྙཱཡེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷཱུཏེ ཨཏྠེ རམཏཱིཏི བྷཱུརཱི.

ཀིལེསེ མེདྷཏི ཧིཾསཏཱིཏི མེདྷཱ, ཁིཔྤཾ གཧཎདྷཱརཎཊྛེན ཝཱ མེདྷཱ. ཡསྶུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སཏྟཾ ཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཾ སམྤཡུཏྟཾ ཝཱ ཡཱཐཱཝལཀྑཎཔཊིཝེདྷེ པརིཎེཏཱིཏི པརིཎཱཡིཀཱ. ཨནིཙྩཱདིཝསེན དྷམྨེ ཝིཔསྶཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱ. སམྨཱ པཀཱརེཧི ཨནིཙྩཱདཱིནི ཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཉྙཾ. ཨུཔྤཐཔཊིཔནྣེ སིནྡྷཝེ ཝཱིཐིཨཱརོཔནཏྠཾ པཏོདོ ཝིཡ ཨུཔྤཐེ དྷཱཝནཀཱུཊཙིཏྟཾ ཝཱིཐིཨཱརོཔནཏྠཾ ཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི པཏོདོ ཝིཡཱཏི པཏོདོ. དསྶནལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཨིནྡྲིཡཾ, པཉྙཱསངྑཱཏཾ ཨིནྡྲིཡཾ པཉྙིནྡྲིཡཾ. ཨཝིཛྫཱཡ ན ཀམྤཏཱིཏི པཉྙཱབལཾ. ཀིལེསཙྪེདནཊྛེན པཉྙཱཝ སཏྠཾ པཉྙཱསཏྠཾ. ཨཙྩུགྒཏཊྛེན པཉྙཱཝ པཱསཱདོ པཉྙཱཔཱསཱདོ. ཨཱལོཀནཊྛེན པཉྙཱཝ ཨཱལོཀོ པཉྙཱཨཱལོཀོ.

ཨོབྷཱསནཊྛེན པཉྙཱཝ ཨོབྷཱསོ པཉྙཱཨོབྷཱསོ. པཛྫོཏནཊྛེན པཉྙཱཝ པཛྫོཏོ པཉྙཱཔཛྫོཏོ. རཏིཀརཎཊྛེན རཏིདཱཡཀཊྛེན རཏིཛནཀཊྛེན ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན དུལླབྷཔཱཏུབྷཱཝཊྛེན ཨཏུལཊྛེན ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེན ཙ པཉྙཱཝ རཏནཾ པཉྙཱརཏནཾ. ན ཏེན སཏྟཱ མུཡ྄ཧནྟི, སཡཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎེ ན མུཡ྄ཧཏཱིཏི ཨམོཧོ. དྷམྨཝིཙཡཔདཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཀསྨཱ པནེཏཾ པུན ཝུཏྟནྟི? ཨམོཧསྶ མོཧཔཊིཔཀྑབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ. ཏེནེཏཾ དཱིཔེཏི – ཡྭཱཡཾ ཨམོཧོ, སོ ན ཀེཝལཾ མོཧཏོ ཨཉྙོ དྷམྨོ, མོཧསྶ པཊིཔཀྑོ དྷམྨཝིཙཡསངྑཱཏོ ཨམོཧོཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོཏི. སམྨཱདིཊྛཱིཏི ཡཱཐཱཝནིཡྻཱནིཀཀུསལདིཊྛི. དྷམྨཝིཙཡསངྑཱཏོ པསཏྠོ སུནྡརོ ཝཱ བོཛ྄ཛྷངྒོཏི དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ. མགྒངྒནྟི ཨརིཡམགྒསྶ ཨངྒཾ ཀཱརཎནྟི མགྒངྒཾ. ཨརིཡམགྒསྶ ཨནྟོགདྷཏྟཱ མགྒཔརིཡཱཔནྣནྟི.

ཨསཉྙཱསམཱཔཏྟཱིཏི སཉྙཱཝིརཱགབྷཱཝནཱཝསེན པཝཏྟིཏཱ ཨསཉྙབྷཝཱུཔཔཏྟིནིབྦཏྟནསམཱཔཏྟི. ཨནུཔྤནྣེ ཧི བུདྡྷེ ཨེཀཙྩེ ཏིཏྠཱཡཏནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཱཡ སཉྙཱཡ དོསཾ པསྶནྟི, སཉྙཱཡ སཏི ཧཏྠཙྪེདཱདིདུཀྑཉྩེཝ སབྦབྷཡཱནི ¶ ཙ ཧོནྟི, ‘‘ཨལཾ ཨིམཱཡ སཉྙཱཡ, སཉྙཱབྷཱཝོ སནྟོ’’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱཡ དོསཾ པསྶིཏྭཱ སཉྙཱཝིརཱགཝསེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨསཉྙཱིསུ ནིབྦཏྟནྟི. ཙིཏྟཾ ནེསཾ ཙུཏིཙིཏྟནིརོདྷེནེཝ ཨིདྷ ནིཝཏྟཏི, རཱུཔཀྑནྡྷམཏྟམེཝ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཏི.

ཏེ ¶ ཡཐཱ ནཱམ ཛིཡཱཝེགུཀྑིཏྟོ སརོ ཡཏྟཀོ ཛིཡཱཝེགོ, ཏཏྟཀམེཝ ཨཱཀཱསེ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝཾ ཛྷཱནཝེགུཀྑིཏྟཱ ཨུཔཔཛྫིཏྭཱ ཡཏྟཀོ ཛྷཱནཝེགོ, ཏཏྟཀམེཝ ཀཱལཾ ཏིཊྛནྟི. ཛྷཱནཝེགེ པན པརིཀྑཱིཎེ ཏཏྠ རཱུཔཀྑནྡྷོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨིདྷ པཊིསནྡྷིསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨསཉྙབྷཝཱུཔཔཏྟིནིབྦཏྟནསམཱཔཏྟཱི’’ཏི. ཝིབྷཱུཏསཉྙཱསམཱཔཏྟཱིཏི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟི. སཱ ཧི པཋམཱརུཔྤཝིཉྙཱཎསྶ པཋམཱརུཔྤསཉྙཱཡཔི ཝིབྷཱཝནཏོ ‘‘ཝིབྷཱུཏསཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀེཙི ‘‘ཝིབྷཱུཏརཱུཔསཉྙཱ’’ཏི པཋནྟི, ཏེསཾ མཏེན ཝིབྷཱུཏརཱུཔསམཱཔཏྟི ནཱམ སེསཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཡོ. སེསཱ སམཱཔཏྟིཡོ སུཝིཉྙེཡྻཱཝ.

ནེཝསེཀྑནཱསེཀྑོ ཛྷཱཡཱིཏི ཛྷཱནལཱབྷཱི པུཐུཛྫནོ. ཨཱཛཱནིཡོ ཛྷཱཡཱིཏི ཨརཧཱ, སབྦེཔི ཝཱ ཨརིཡཔུགྒལཱ. ཨསྶཁལུངྐོ ཛྷཱཡཱིཏི ཁལུངྐསྶསདིསོ ཛྷཱཡཱི. ཏཐཱ ཧི ཁལུངྐོ ཨསྶོ དམཐཾ ན ཨུཔེཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཡཐཱརུཙི དྷཱཝཏི, ཨེཝམེཝཾ ཡོ པུཐུཛྫནོ ཨབྷིཉྙཱལཱབྷཱི, སོ ཨབྷིཉྙཱ ཨསྶཱདེཏྭཱ ‘‘ཨལམེཏྟཱཝཏཱ, ཀཏམེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཨུཏྟརིདམཐཱཡ ཨཔརིསཀྐནྟོ ཨབྷིཉྙཱཙིཏྟཝསེན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དྷཱཝཏི པཝཏྟཏི, སོ ‘‘ཨསྶཁལུངྐོ ཛྷཱཡཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. དིཊྛུཏྟརོ ཛྷཱཡཱིཏི ཛྷཱནལཱབྷཱི དིཊྛིགཏིཀོ. པཉྙུཏྟརོ ཛྷཱཡཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཱི, སབྦོ ཨེཝ ཝཱ པཉྙཱདྷིཀོ ཛྷཱཡཱི.

སརཎོ སམཱདྷཱིཏི ཨཀུསལཙིཏྟེཀགྒཏཱ, སབྦོཔི ཝཱ སཱསཝོ སམཱདྷི. ཨརཎོ སམཱདྷཱིཏི སབྦོ ཀུསལཱབྱཱཀཏོ སམཱདྷི, ལོཀུཏྟརོ ཨེཝ ཝཱ. སཝེརོ སམཱདྷཱིཏི པཊིགྷཙིཏྟེསུ ཨེཀགྒཏཱ. ཨཝེརོ སམཱདྷཱིཏི མེཏྟཱཙེཏོཝིམུཏྟི. ཨནནྟརདུཀེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱམིསོ སམཱདྷཱིཏི ལོཀིཡསམཱདྷི. སོ ཧི ཨནཏིཀྐནྟཝཊྚཱམིསལོཀཱམིསཏཱཡ སཱམིསོ. ནིརཱམིསོ སམཱདྷཱིཏི ལོཀུཏྟརོ སམཱདྷི. སསངྑཱརོ སམཱདྷཱིཏི དུཀྑཱཔཊིཔདོ དནྡྷཱབྷིཉྙོ སུཁཱཔཊིཔདོ ཙ དནྡྷཱབྷིཉྙོ. སོ ཧི སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན ཙིཏྟེན པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཀིཙྪེན ¶ ཀསིརེན ནིགྒཧེཏྭཱ ཨདྷིགནྟབྦོ. ཨིཏརོ ཨསངྑཱརོ སམཱདྷི. ཨེཀཾསབྷཱཝིཏོ སམཱདྷཱིཏི སུཀྑཝིཔསྶཀསྶ སམཱདྷི. ཨུབྷཡཾསབྷཱཝིཏོ སམཱདྷཱིཏི སམཐཡཱནིཀསྶ སམཱདྷི. ཨུབྷཡཏོ བྷཱཝིཏབྷཱཝནོ སམཱདྷཱིཏི ཀཱཡསཀྑིནོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟསྶ ཙ སམཱདྷི. སོ ཧི ཨུབྷཡཏོ བྷཱགེཧི ཨུབྷཡཏོ བྷཱཝིཏབྷཱཝནོ.

ཨཱགཱལ༹ྷཔཊིཔདཱཏི ཀཱམཱནཾ ཨོརོཧནཔཊིཔཏྟི, ཀཱམསུཁཱནུཡོགོཏི ཨཏྠོ. ནིཛ྄ཛྷཱམཔཊིཔདཱཏི ཀཱམསྶ ནིཛ྄ཛྷཱཔནཝསེན ཁེདནཝསེན པཝཏྟཱ པཊིཔཏྟི, ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱཏིཨཱདཱིསུ པདྷཱནཀརཎཀཱལེ སཱིཏཱདཱིནི ཨསཧནྟསྶ པཊིཔདཱ, ཏཱནི ནཀྑམཏཱིཏི ཨཀྑམཱ. སཧནྟསྶ པན ཏཱནི ཁམཏཱིཏི ཁམཱ. ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༤; ༦.༥༨) ནཡེན མིཙྪཱཝིཏཀྐེ སམེཏཱིཏི སམཱ. མནཙྪཊྛཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི དམེཏཱིཏི དམཱ པཊིཔདཱ.

ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ཝུཏྟནཡེན. ཡོ དྷམྨོཏི ཡོ ཀོཙི ཛཱཏིཨཱདིདྷམྨོ. ཡསྶ དྷམྨསྶཱཏི ཏཏོ ཨཉྙསྶ ཛརཱདིདྷམྨསྶ. སམཱནབྷཱཝོཏི དུཀྑཱདིབྷཱཝེན སམཱནབྷཱཝོ. ཨེཀཏྟཏཱཡཱཏི སམཱནཏཱཡ དུཀྑཱདིབྷཱཝཱནཾ ཨེཀཱིབྷཱཝེན. ཨེཀཱི བྷཝཏཱིཏི ཨནེཀོཔི ‘‘དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨེཀསདྡཱབྷིདྷེཡྻཏཱཡ ཨེཀཱི བྷཝཏི. ཨེཏེན ཨེཀཏྟཏཱཡ ལཀྑཎམཱཧ. ཡེན ཡེན ཝཱ པན ཝིལཀྑཎོཏི ཡོ དྷམྨོ ཡསྶ དྷམྨསྶ ཡེན ཡེན བྷཱཝེན ཝིསདིསོ. ཏེན ཏེན ཝེམཏྟཾ གཙྪཏཱིཏི ཏེན ཏེན བྷཱཝེན སོ དྷམྨོ ཏསྶ དྷམྨསྶ ཝེམཏྟཏཾ ཝིསདིསཏྟཾ གཙྪཏི, དུཀྑབྷཱཝེན སམཱནོཔི ཛཱཏིཨཱདིཀོ ཨབྷིནིབྦཏྟིཨཱདིབྷཱཝེན ཛརཱདིཀསྶ ཝིསིཊྛཏཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཝེམཏྟཏཱཡ ལཀྑཎམཱཧ.

ཨིདཱནི ཏཱཝ ཨེཀཏྟཝེམཏྟཏཱཝིསཡེ ནིཡོཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སུཏྟེ ཝཱ ཝེཡྻཱཀརཎེ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པུཙྪིཏནྟི པུཙྪཱཝསེན དེསིཏསུཏྟཝསེན ཝུཏྟཾ, ན པན ཨདྷིཊྛཱནཧཱརསྶ པུཙྪཱཝིསཡཏཱཡ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨདྷིཊྛཱནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༥. པརིཀྑཱརཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༤༩. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ པརིཀྑཱརོ ཧཱརོཏི པརིཀྑཱརཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཡོ དྷམྨོ ཡཾ དྷམྨཾ ཛནཡཏི, ཏསྶ སོ པརིཀྑཱརོཏི སངྑེཔཏོ པརིཀྑཱརལཀྑཎཾ ཝཏྭཱ ཏཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཀིཾལཀྑཎོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཧིནོཏི ཨཏྟནོ ཕལཾ པཊིཀཱརཎབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི ཧེཏུ. པཊིཙྩ ཨེཏསྨཱ ཕལཾ ཨེཏཱིཏི པཙྩཡོ. ཀིཉྩཱཔི ཧེཏུཔཙྩཡསདྡེཧི ཀཱརཎམེཝ ཝུཙྩཏི, ཏཐཱཔི ཏཏྠ ཝིསེསཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསཱདྷཱརཎལཀྑཎོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སབྷཱཝོ ཧེཏཱུཏི སམཱནབྷཱཝོ ¶ བཱིཛཾ ཧེཏུ. ནནུ ཙ བཱིཛཾ ཨངྐུརཱདིསདིསཾ ན ཧོཏཱིཏི? ནོ ན ཧོཏི, ཨཉྙཏོ ཧི ཏཱདིསསྶ ཨནུཔྤཛྫནཏོ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ཨུདཱཧརཎནྟརདསྶནེན ཧེཏུཔཙྩཡཱནཾ ཝིསེསམེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. ཏཏྠ དུདྡྷནྟི ཁཱིརཾ. དདྷི བྷཝཏཱིཏི ཨེཀཏྟནཡེན ཨབྷེདོཔཙཱརེན ཝཱ ཝུཏྟཾ, ན ཨཉྙཐཱ. ན ཧི ཁཱིརཾ དདྷི ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ན ཙཏྠི ཨེཀཀཱལསམཝདྷཱནཾ དུདྡྷསྶ ཙ དདྷིསྶ ཙཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ གྷཊེ དུདྡྷཾ པཀྑིཏྟཾ དདྷི བྷཝཏི, དདྷི ཏཏྠ ཀཱལནྟརེ ཛཱཡཏི པཙྩཡནྟརསམཱཡོགེན, ཏསྨཱ ན ཙཏྠི ཨེཀཀཱལསམཝདྷཱནཾ དུདྡྷསྶ ཙ དདྷིསྶ ཙ རསཁཱིརཝིཔཱཀཱདཱིཧི བྷིནྣསབྷཱཝཏྟཱ. ཨེཝམེཝནྟི ཡཐཱ ཧེཏུབྷཱུཏསྶ ཁཱིརསྶ ཕལབྷཱུཏེན དདྷིནཱ ན ཨེཀཀཱལསམཝདྷཱནཾ, ཨེཝམཉྙསྶཱཔི ཧེཏུསྶ ཕལེན ན ཨེཀཀཱལསམཝདྷཱནཾ, ན ཏཐཱ པཙྩཡསྶ, ན ཧི པཙྩཡོ ཨེཀནྟེན ཕལེན བྷིནྣཀཱལོ ཨེཝཱཏི. ཨེཝམྤི ཧེཏུཔཙྩཡཱནཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཝཾ བཱཧིརཾ ཧེཏུཔཙྩཡཝིབྷཱགཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཡཉྷི སཾསཱརོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨཝིཛྫཱ ཨཝིཛྫཱཡ ཧེཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ཀིཾ ཨེཀསྨིཾ ཙིཏྟུཔྤཱདེ ཨནེཀཱ ཨཝིཛྫཱ ཝིཛྫནྟཱིཏི? ཨཱཧ ‘‘པུརིམིཀཱ ཨཝིཛྫཱ པཙྪིམིཀཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཧེཏཱུ’’ཏི. ཏེན ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཧེཏུཕལཱནཾ སམཝདྷཱནཾ ནཏྠཱིཏི ཨེཏམེཝཏྠཾ སམཏྠེཏི. ཏཏྠ ‘‘པུརིམིཀཱ ཨཝིཛྫཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཧེཏུཕལབྷཱུཏཱནཾ ཨཝིཛྫཱནཾ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏི. ‘‘བཱིཛངྐུརོ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི – ཡཐཱ བཱིཛཾ ཨངྐུརསྶ ཧེཏུ ཧོནྟཾ སམནནྟརཧེཏུཏཱཡ ཧེཏུ ཧོཏི. ཡཾ པན བཱིཛཏོ ཕལཾ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྶ བཱིཛཾ པརམྤརཧེཏུཏཱཡ ཧེཏུ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱཡཔི ཧེཏུབྷཱཝེ དཊྛབྦནྟི.

པུན ¶ ‘‘ཡཐཱ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ཧེཏུཔཙྩཡཝིབྷཱགམེཝ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཐཱལཀནྟི དཱིཔཀཔལླིཀཱ. ཨནགྒིཀནྟི ཨགྒིཾ ཝིནཱ. དཱིཔེཏུནྟི ཛཱལེཏུཾ. ཨིཏི སབྷཱཝོ ཧེཏཱུཏི ཨེཝཾ པདཱིཔུཛྫཱལནཱདཱིསུ ཨགྒིཨཱདིཔདཱིཔསདིསཾ ཀཱརཎཾ སབྷཱཝོ ཧེཏུ. པརབྷཱཝོ པཙྩཡོཏི ཏཏྠེཝ ཀཔལླིཀཱཝཊྚིཏེལཱདིསདིསོ ཨགྒིཏོ ཨཉྙོ སབྷཱཝོ པཙྩཡོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀོཏི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟིཀོ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟེ བྷཝོ. བཱཧིརོཏི ཏཏོ བཧིབྷཱུཏོ. ཛནཀོཏི ནིབྦཏྟཀོ. པརིགྒཱཧཀོཏི ཨུཔཏྠམྦྷཀོ. ཨསཱདྷཱརཎོཏི ཨཱཝེཎིཀོ. སཱདྷཱརཎོཏི ཨཉྙེསམྤི པཙྩཡུཔྤནྣཱནཾ སམཱནོ.

ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཀཱརཎཾ ‘‘པརིཀྑཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཀཱརཎབྷཱཝོ ཙ ཕལཱཔེཀྑཱཡ, ཏསྨཱ ཀཱརཎསྶ ཡོ ཀཱརཎབྷཱཝོ ཡཐཱ ཙ སོ ཧོཏི, ཡཉྩ ཕལཾ ཡོ ཙ ཏསྶ ཝིསེསོ, ཡོ ཙ ཀཱརཎཕལཱནཾ སམྦནྡྷོ, ཏཾ སབྦཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨཝུཔཙྪེདཏྠོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱརཎཕལབྷཱཝེན སམྦནྡྷཏཱ སནྟཏི. ཀོ ཙ ཏཏྠ སམྦནྡྷོ, ཀོ ཀཱརཎཕལབྷཱཝོ ཙ? སོ ཨེཝ ཨཝུཔཙྪེདཏྠོ. ཡོ ཕལབྷཱུཏོ ཨཉྙསྶ ཨཀཱརཎཾ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, སོ ཝུཔཙྪིནྣོ ནཱམ ཧོཏི, ཡཐཱ ཏཾ ཨརཧཏོ ཙུཏིཙིཏྟཾ. ཡོ པན ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔསྶ ཕལསྶ ཧེཏུ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, སོ ཨནུཔཙྪིནྣོ ཨེཝ ནཱམ ཧོཏི, ཧེཏུཕལསམྦནྡྷསྶ ཝིཛྫམཱནཏྟཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨཝུཔཙྪེདཏྠོ སནྟཏིཨཏྠོ’’ཏི.

ཡསྨཱ ཙ ཀཱརཎཏོ ནིབྦཏྟཾ ཕལཾ ནཱམ, ན ཨནིབྦཏྟཾ, ཏསྨཱ ‘‘ནིབྦཏྟིཨཏྠོ ཕལཏྠོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན པུརིམབྷཝེན ཨནནྟརབྷཝཔཊིསནྡྷཱནཝསེན པཝཏྟཱ ཨུཔཔཏྟིཀྑནྡྷཱ པུནབྦྷཝོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཊིསནྡྷིཨཏྠོ པུནབྦྷཝཏྠོ’’ཏི. ཏཐཱ ཡསྶ པུགྒལསྶ ཀིལེསཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཾ པལིབུནྡྷེནྟི སམྨཱ པཊིཔཛྫིཏུཾ ན དེནྟི. ཡཱཝ ཙ མགྒེན ཨསམུགྒྷཱཏིཏཱ, ཏཱཝ ཨནུསེནྟི ནཱམ, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པལིབོདྷཏྠོ པརིཡུཊྛཱནཏྠོ, ཨསམུགྒྷཱཏཏྠོ ཨནུསཡཏྠོ’’ཏི. པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན པརིཉྙཱཏེ ན ཀདཱཙི ཏཾ ནཱམརཱུཔངྐུརསྶ ཀཱརཎཾ ཧེསྶཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨཔརིཉྙཱཏཏྠོ ཝིཉྙཱཎསྶ བཱིཛཏྠོ’’ཏི. ཡཏྠ ཨཝུཔཙྪེདོ ཏཏྠ སནྟཏཱིཏི ཡཏྠ རཱུཔཱརཱུཔཔྤཝཏྟིཡཾ ཡཐཱཝུཏྟོ ཨཝུཔཙྪེདོ, ཏཏྠ སནྟཏིཝོཧཱརོ ¶ . ཡཏྠ སནྟཏི ཏཏྠ ནིབྦཏྟཱིཏིཨཱདི པཙྩཡཔརམྤརདསྶནཾ ཧེཏུཕལསམྦནྡྷཝིབྷཱཝནམེཝ.

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པན ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘སབྷཱཝོ ཧེཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏི. ཏཏྠ སནྣིསྶཡཏཱཡཱཏི ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡཏཱཡ. མནསིཀཱརོཏི ཀིརིཡཱམནོདྷཱཏུ. སཱ ཧི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཉྙཱཎབྷཱཝེན སམཱནཛཱཏིཏཱཡ སབྷཱཝོ ཧེཏུ. སངྑཱརཱ ཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡོ སབྷཱཝོ ཧེཏཱུཏི པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡོ, ཏཏྠ ཡོ སབྷཱཝོ, སོ ཧེཏཱུཏི. སངྑཱརཱཏི ཙེཏྠ སབྦོ ལོཀིཡོ ཀུསལཱཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདེསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཡོ ཀོཙི ཨུཔནིསྶཡོ སབྦོ སོ པརིཀྑཱརོཏི ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདོ ཡོ ཀོཙི པཙྩཡོ, སོ སབྦོ ཨཏྟནོ ཕལསྶ པརིཀྑརཎཏོ ཨབྷིསངྑརཎཏོ པརིཀྑཱརོ. ཏསྶ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཀཐནཾ པརིཀྑཱརོ ཧཱརོཏི.

པརིཀྑཱརཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦. སམཱརོཔནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

༥༠. ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ སམཱརོཔནོ ཧཱརོཏི སམཱརོཔནཧཱརཝིབྷངྒོ. ཏཏྠ ཨེཀསྨིཾ པདཊྛཱནེཏི ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི ཨེཀསྨིཾ ཀཱརཎབྷཱུཏེ དྷམྨེ སུཏྟེན གཧིཏེ. ཡཏྟཀཱནི པདཊྛཱནཱནི ཨོཏརནྟཱིཏི ཡཏྟཀཱནི ཨཉྙེསཾ ཀཱརཎབྷཱུཏཱནི ཏསྨིཾ དྷམྨེ སམོསརནྟི. སབྦཱནི ཏཱནི སམཱརོཔཡིཏབྦཱནཱིཏི སབྦཱནི ཏཱནི པདཊྛཱནཱནི པདཊྛཱནབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ སམྨཱ ནིདྡྷཱརཎཝསེན ཨཱནེཏྭཱ དེསནཱཡ ཨཱརོཔེཏབྦཱ, དེསནཱརུལ༹ྷེ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཨཱཝཊྚེ ཧཱརེ ‘‘ཨེཀམྷི པདཊྛཱནེ, པརིཡེསཏི སེསཀཾ པདཊྛཱན’’ནྟི (ནེཏྟི. ༤ ནིདྡེསཝཱར) ཝཙནཏོ ཨནེཀེསཾ པདཊྛཱནཱནཾ པརིཡེསནཱ ཝུཏྟཱ, ཨེཝམིདྷཱཔི བཧཱུནཾ པདཊྛཱནཱནཾ སམཱརོཔནཱ ཀཱཏབྦཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨཱཝཊྚེ ཧཱརེ’’ཏི ཨཱཧ. ན ཀེཝལཾ པདཊྛཱནཝསེནེཝ སམཱརོཔནཱ, ཨཐ ཁོ ཝེཝཙནབྷཱཝནཱཔཧཱནཝསེནཔི སམཱརོཔནཱ ཀཱཏབྦཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྠ སམཱརོཔནཱ ཙཏུབྦིདྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཀསྨཱ ¶ པནེཏྠ པདཊྛཱནཝེཝཙནཱནི གཧིཏཱནི, ནནུ པདཊྛཱནཝེཝཙནཧཱརེ ཨེཝ ཨཡམཏྠོ ཝིབྷཱཝིཏོཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨིདྷ པན པདཊྛཱནཝེཝཙནགྒཧཎཾ བྷཱཝནཱཔཧཱནཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཝིསཡདསྶནཏྠཉྩེཝ ཏེསཾ ཨདྷིཝཙནཝིབྷཱགདསྶནཏྠཉྩ. ཨེཝཉྷི བྷཱཝནཱཔཧཱནཱནི སུཝིཉྙེཡྻཱནི ཧོནྟི སུཀརཱནི ཙ པཉྙཱཔེཏུཾ. ཨིདཾ པདཊྛཱནནྟི ཨིདཾ ཏིཝིདྷཾ སུཙརིཏཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནསྶ ཨོཝཱདསྶ ཝིསཡཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ པདཊྛཱནཾ. ཏཏྠ ‘‘ཀཱཡིཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཏཱིཧི སུཙརིཏེཧི སཱིལཱདཡོ ཏཡོ ཁནྡྷེ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏཏིཡཙཏུཏྠཕལཱནི ཙ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ དསྶེཏི, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ. ཝནཱིཡཏཱིཏི ཝནཾ, ཝནཏི, ཝནུཏེ ཨིཏི ཝཱ ཝནཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ཀཱམཏཎྷཱཡ, ནིམིཏྟགྒཱཧོ ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧསྶ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱནི ཨཱཡཏནཱནི ཏཔྤཊིབནྡྷཚནྡརཱགཱདཱིནཾ, ཨནུསཡཱ ཙ པརིཡུཊྛཱནཱནཾ ཀཱརཎཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༥༡. ཨཡཾ ཝེཝཙནེན སམཱརོཔནཱཏི ཡོ ‘‘རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི སེཀྑཕལཾ, ཨནཱགཱམིཕལཾ, ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམན’’ནྟི ཨེཏེཧི པརིཡཱཡཝཙནེཧི ཏཏིཡཕལསྶ ནིདྡེསོ, ཏཐཱ ཡོ ‘‘ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི ཨསེཀྑཕལཾ, ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ, ཏེདྷཱཏུཀསམཏིཀྐམན’’ནྟི ¶ ཨེཏེཧི པརིཡཱཡཝཙནེཧི ཙཏུཏྠཕལསྶ ནིདྡེསོ, ཡོ ཙ ‘‘པཉྙིནྡྲིཡ’’ནྟིཨཱདཱིཧི པརིཡཱཡཝཙནེཧི པཉྙཱཡ ནིདྡེསོ, ཨཡཾ ཝེཝཙནེཧི ཙ སམཱརོཔནཱ.

ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཱཧཱིཏིཨཱདི ལཀྑཎཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཀེཝལཾ ཏཏྠ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ ཨཝུཏྟཱནམྤི ཝུཏྟབྷཱཝདསྶནཝསེནེཝ ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ བྷཱཝནཱསམཱརོཔནཝསེནཱཏི ཨཡམེཝ ཝིསེསོ. ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ ཝིསེསཏོ ཨསུབྷཱནུཔསྶནཱ ཨེཝ ཀཱམརཱགཏདེཀཊྛཀིལེསཱནཾ ཨེཀནྟཔཊིཔཀྑཱཏི ཨསུབྷསཉྙཱ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཔརིཉྙཱཡ པརིབནྡྷཀིལེསཱ ཀཱམུཔཱདཱནཾ ཀཱམཡོགོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཀཱམཱསཝོ ཀཱམོགྷོ རཱགསལླཾ རཱུཔདྷམྨཔརིཉྙཱཡ པཊིཔཀྑཀིལེསཱ རཱུཔདྷམྨེསུ རཱགོ ཚནྡཱགཏིགམནནྟི ཨེཏེསཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ.

ཏཐཱ ¶ ཝེདནཱནུཔསྶནཱ ཝིསེསཏོ དུཀྑཱནུཔསྶནཱཏི, སཱ –

‘‘ཡོ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ;

ཨདུཀྑམསུཁཾ སནྟཾ, ཨདཀྑི ནཾ ཨནིཙྩཏོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༤.༢༥༣; ཨིཏིཝུ. ༥༣) –

ཨཱདིཝཙནཏོ སབྦཾ ཝེདནཾ ‘‘དུཀྑ’’ནྟི པསྶནྟཱི སུཁསཉྙཱཡ ཝེདནཱཧེཏུཔརིཉྙཱཡ པརིབནྡྷཀིལེསཱནཾ གོསཱིལཱདཱིཧི བྷཝསུདྡྷི ཧོཏཱིཏི ཝེདནཱསྶཱདེན པཝཏྟསྶ བྷཝུཔཱདཱནསངྑཱཏསྶ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནསྶ ཝེདནཱཝསེན ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟསྶ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༠; ཨ. ནི. ༩.༢༩; ༡༠.༧༩; དྷ. ས. ༡༢༣༧; ཝིབྷ. ༩༠༩, ༩༦༠) བྱཱཔཱདཀཱཡགནྠསྶ དོསསལླསྶ ཝེདནཱསྶཱདཝསེནེཝ པཝཏྟསྶ བྷཝཡོགབྷཝཱབྷཝབྷཝོགྷསངྑཱཏསྶ བྷཝརཱགསྶ བྷཝཔརིཉྙཱཡ པརིབནྡྷཀཀིལེསཱནཾ ཝེདནཱཝིསཡསྶ རཱགསྶ དོསཱགཏིགམནསྶ ཙ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶཱི’’ཏིཨཱདིནཱ.

ཏཐཱ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱ ཝིསེསཏོ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཏི, སཱ ཙིཏྟཾ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི པསྶནྟཱི ཏཏྠ ཡེབྷུཡྻེན སཏྟཱ ནིཙྩསཉྙིནོཏི ནིཙྩསཉྙཱཡ ཝིཉྙཱཎཱཧཱརཔརིཉྙཱཡ པརིབནྡྷཀིལེསཱནཾ ནིཙྩཱབྷིནིཝེསཔཊིཔཀྑཏོ ཨེཝ དིཊྛུཔཱདཱནཾ དིཊྛིཡོགསཱིལབྦཏཔརཱམཱསཀཱཡགནྠདིཊྛཱསཝདིཊྛོགྷསངྑཱཏཱཡ དིཊྛིཡཱ ནིཙྩསཉྙཱནིམིཏྟསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟསྶ ¶ (དྷ. ས. ༡༢༣༩; ཝིབྷ. ༨༣༢, ༨༦༦, ༩༦༢) མཱནསལླསྶ སཉྙཱཔརིཉྙཱཡ པཊིཔཀྑཀིལེསཱནཾ སཉྙཱཡ རཱགསྶ དིཊྛཱབྷིནིཝེསསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཨུཔྤཛྫནཀསྶ བྷཡཱགཏིགམནསྶ ཙ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶཱི’’ཏིཨཱདིནཱ.

ཏཐཱ དྷམྨཱནུཔསྶནཱ ཝིསེསཏོ ཨནཏྟསཉྙཱཏི, སཱ སངྑཱརེསུ ཨཏྟསཉྙཱཡ མནོསཉྩེཏནཱཧཱརཔརིཉྙཱཡ པཊིཔཀྑཀིལེསཱནཾ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༡༨༧, ༢༠༢-༢༠༣; ༣.༢༧) པཝཏྟསྶ མིཙྪཱབྷིནིཝེསསྶ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཧེཏུཀཱཡ ཨཝིཛྫཱཡོགཨཝིཛྫཱསཝཨཝིཛྫོགྷམོཧསལླསངྑཱཏཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཔརིཉྙཱཡ པརིབནྡྷཀིལེསཱནཾ སངྑཱརེསུ རཱགསྶ མོཧཱགཏིགམནསྶ ¶ ཙ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམཱརོཔནཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏཱ ཙ ཧཱརཝིབྷངྒཝཎྞནཱ.

༡. དེསནཱཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ སུཔརིཀམྨཀཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ནཱནཱཝཎྞཱནི མུཏྟཔུཔྥཱནི པཀིརནྟོ ཝིཡ སུསིཀྑིཏསིཔྤཱཙརིཡཝིཙཱརིཏེསུ སུརཏྟསུཝཎྞཱལངྐཱརེསུ ནཱནཱཝིདྷརཾསིཛཱལསམུཛྫལཱནི ཝིཝིདྷཱནི མཎིརཏནཱནི བནྡྷནྟོ ཝིཡ མཧཱཔཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ པཔྤཊཀོཛཾ ཁཱདཱཔེནྟོ ཝིཡ ཡོཛནིཀམདྷུགཎྜཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ སུམདྷུརསཾ པཱཡེནྟོ ཝིཡ ཙ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ནཱནཱསུཏྟཔདེསེ ཨུདཱཧརནྟོ སོལ༹ས ཧཱརེ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེ ཨེཀསྨིཾཡེཝ སུཏྟེ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཧཱརསམྤཱཏཝཱརཾ ཨཱརབྷི. ཨཱརབྷནྟོ ཙ ཡཱཡཾ ནིདྡེསཝཱརེ –

༥༢.

‘‘སོལ༹ས ཧཱརཱ པཋམཾ, དིསལོཙནཏོ དིསཱ ཝིལོཀེཏྭཱ;

སངྑིཔིཡ ཨངྐུསེན ཧི, ནཡེཧི ཏཱིཧི ནིདྡིསེ སུཏྟ’’ནྟི. –

གཱཐཱ ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ ཏཾ ཧཱརཝིབྷངྒཝཱརོ ནཔྤཡོཛེཏི, ཝིཔྤཀིཎྞཝིསཡཏྟཱ, ནཡཝིཙཱརསྶ ཙ ཨནྟརིཏཏྟཱ ¶ . ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེསེཧི ཧཱརཱནཾ ཝིབྷཱགདསྶནམེཝ ཧི ཧཱརཝིབྷངྒཝཱརོ. ཧཱརསམྤཱཏཝཱརོ པན ཏཾ པཡོཛེཏི, ཨེཀསྨིཾཡེཝ སུཏྟཔདེསེ སོལ༹ས ཧཱརེ ཡོཛེཏྭཱཝ ཏདནནྟརཾ ནཡསམུཊྛཱནསྶ ཀཐིཏཏྟཱ. ཏསྨཱ ‘‘སོལ༹ས ཧཱརཱ པཋམ’’ནྟི གཱཐཾ པཙྩཱམསིཏྭཱ ‘‘ཏསྶཱ ནིདྡེསོ ཀུཧིཾ དཊྛབྦོ, ཧཱརསམྤཱཏེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཏསྶཱ གཱཐཱཡ ནིདྡེསོ ཀཏྠ དཊྛབྦོ’’ཏི. ཨེཏེན སུཏྟེསུ ཧཱརཱནཾ ཡོཛནཱནཡདསྶནཾ ཧཱརསམྤཱཏཝཱརོཏི དསྶེཏི. ཧཱརསམྤཱཏཔདསྶ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ ཨེཝ.

ཨརཀྑིཏེན ¶ ཙིཏྟེནཱཏི ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིསུ སཏིཨཱརཀྑཱབྷཱཝེན ཨགུཏྟེན ཙིཏྟེན. མིཙྪཱདིཊྛིཧཏེནཱཏི སསྶཏཱདིམིཙྪཱབྷིནིཝེསདཱུསིཏེན. ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏེནཱཏི ཙིཏྟསྶ ཀཱཡསྶ ཙ ཨཀལྱཏཱལཀྑཎེཧི ཐིནམིདྡྷེཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊེན. ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏཱིཏི ཀིལེསམཱརཱདཱིནཾ ཡཐཱཀཱམཾ ཀརཎཱིཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཾ ཏཱཝ གཱཐཱཡ པདཏྠོ.

པམཱདནྟི ‘‘ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེནཱ’’ཏི ཨིདཾ པདཾ ཚསུ དྭཱརེསུ སཏིཝོསགྒལཀྑཎཾ པམཱདཾ ཀཐེཏི. ཏཾ མཙྩུནོ པདནྟི ཏཾ པམཛྫནཾ གུཎམཱརཎཏོ མཙྩུསངྑཱཏསྶ མཱརསྶ ཝསཝཏྟནཊྛཱནཾ, ཏེན ‘‘ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན, ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏཱི’’ཏི པཋམཔཱདཾ ཙཏུཏྠཔཱདེན སམྦནྡྷིཏྭཱ དསྶེཏི. སོ ཝིཔལླཱསོཏི ཡཾ ཨནིཙྩསྶ ཁནྡྷཔཉྩཀསྶ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི དསྶནཾ, སོ ཝིཔལླཱསོ ཝིཔརིཡེསགྒཱཧོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཝིཔརཱིཏགྒཱཧལཀྑཎོ ཝིཔལླཱསོ’’ཏི. སབྦཾ ཝིཔལླཱསསཱམཉྙེན གཧེཏྭཱ ཏསྶ ཨདྷིཊྛཱནཾ པུཙྪཏི ‘‘ཀིཾ ཝིཔལླཱསཡཏཱི’’ཏི. སཱམཉྙསྶ ཙ ཝིསེསོ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝེན ཝོཧརཱིཡཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘སཉྙཾ ཙིཏྟཾ དིཊྛིམིཏཱི’’ཏི. ཏཾ ‘‘ཝིཔལླཱསཡཏཱི’’ཏི པདེན སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཏེསུ སཉྙཱཝིཔལླཱསོ སབྦམུདུཀོ, ཨནིཙྩཱདིཀསྶ ཝིསཡསྶ མིཙྪཱཝསེན ཨུཔཊྛིཏཱཀཱརགྒཧཎམཏྟཾ མིགཔོཏཀཱནཾ ཏིཎཔུརིསཀེསུ པུརིསོཏི ཨུཔྤནྣསཉྙཱ ཝིཡ. ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ ཏཏོ བལཝཏརོ, ཨམཎིཨཱདིཀེ ཝིསཡེ མཎིཨཱདིཨཱཀཱརེན ཨུཔཊྛཧནྟེ ཏཐཱ སནྣིཊྛཱནཾ ཝིཡ ནིཙྩཱདིཏོ སནྣིཊྛཱནམཏྟཾ. དིཊྛིཝིཔལླཱསོ པན སབྦབལཝཏརོ ཡཾ ཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཡཐཱ ཡཐཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ནཾ སསྶཏཱདིཝསེན ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསནྟོ པཝཏྟཏི. ཏཏྠ སཉྙཱཝིཔལླཱསོ ཙིཏྟཝིཔལླཱསསྶ ཀཱརཎཾ, ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ དིཊྛིཝིཔལླཱསསྶ ཀཱརཎཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཝིཔལླཱསཱནཾ པཝཏྟིཊྛཱནཾ ཝིསཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ ཀུཧིཾ ཝིཔལླཱསཡཏི, ཙཏཱུསུ ཨཏྟབྷཱཝཝཏྠཱུསཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྟབྷཱཝཝཏྠཱུསཱུཏི པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ. ཏེ ཧི ཨཱཧིཏོ ཨཧཾ ¶ མཱནོ ཨེཏྠཱཏི ཨཏྟཱ, ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི བྷཝཏི ཨེཏྠ བུདྡྷི ཝོཧཱརོ ཙཱཏི ཨཏྟབྷཱཝོ, སོ ཨེཝ སུབྷཱདཱིནཾ ཝིཔལླཱསསྶ ཙ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཝཏྠུ ཙཱཏི ‘‘ཨཏྟབྷཱཝཝཏྠཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེསཾ སབྦཝིཔལླཱསམཱུལབྷཱུཏཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ པཝཏྟིཊྛཱནབྷཱཝེན ཨཏྟབྷཱཝཝཏྠུཏཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཝིཔལླཱསཱནཾ པཝཏྟིཨཱཀཱརེན སདྡྷིཾ ¶ ཝིསཡཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱུཔཾ པཋམཾ ཝིཔལླཱསཝཏྠུ ཨསུབྷེ སུབྷ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ སབྦཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ. པུན མཱུལཀཱརཎཝསེན ཝིཔལླཱསེ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘དྭེ དྷམྨཱ ཙིཏྟསྶ སཾཀིལེསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཝིཛྫཱརཧིཏཱ ཏཎྷཱ ནཏྠི, ཨཝིཛྫཱ ཙ སུབྷསུཁསཉྙཱནམྤི པཙྩཡོ ཨེཝ, ཏཐཱཔི ཏཎྷཱ ཨེཏཱསཾ སཱཏིསཡཾ པཙྩཡོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཎྷཱནིཝུཏཾ…པེ… དུཀྑེ སུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. དིཊྛིནིཝུཏནྟི དིཊྛིསཱིསེན ཨཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱཏི ཨཝིཛྫཱནིཝུཏནྟི ཨཏྠོ. ཀཱམཉྩེཏྠ ཏཎྷཱརཧིཏཱ དིཊྛི ནཏྠི, ཏཎྷཱཔི དིཊྛིཡཱ པཙྩཡོ ཨེཝ. ཏཎྷཱཔི ‘‘ནིཙྩཾ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟཱནཾ ཏཐཱཔཝཏྟམིཙྪཱབྷིནིཝེསསྶ མོཧོ ཝིསེསཔཙྩཡོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛིནིཝུཏཾ…པེ… ཨཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཡོ དིཊྛིཝིཔལླཱསོཏི ‘‘ཨནིཙྩེ ནིཙྩཾ, ཨནཏྟནི ཨཏྟཱ’’ཏི པཝཏྟམྤི ཝིཔལླཱསདྭཡཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘སོ ཨཏཱིཏཾ རཱུཔཾ…པེ… ཨཏཱིཏཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཏེན ཨཊྛཱརསཝིདྷོཔི པུབྦནྟཱནུཀཔྤིཀཝཱདོ པཙྪིམཱནཾ དྭིནྣཾ ཝིཔལླཱསཱནཾ ཝསེན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཏཎྷཱཝིཔལླཱསོཏི ཏཎྷཱམཱུལཀོ ཝིཔལླཱསོ. ‘‘ཨསུབྷེ སུབྷཾ, དུཀྑེ སུཁ’’ནྟི ཨེཏཾ ཝིཔལླཱསདྭཡཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨནཱགཏཾ རཱུཔཾ ཨབྷིནནྡཏཱིཏི ཨནཱགཏཾ རཱུཔཾ དིཊྛཱབྷིནནྡནཝསེན ཨབྷིནནྡཏི. ཨནཱགཏཾ ཝེདནཾ, སཉྙཾ, སངྑཱརེ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨབྷིནནྡཏཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏེན ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཝིདྷོཔི ཨཔརནྟཱནུཀཔྤིཀཝཱདོ ཡེབྷུཡྻེན པུརིམཱནཾ དྭིནྣཾ ཝིཔལླཱསཱནཾ ཝསེན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. དྭེ དྷམྨཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱཏི ཨེཝཾ པརམསཱཝཛྫསྶ ཝིཔལླཱསསྶ མཱུལཀཱརཎནྟི ཝིསེསཏོ དྭེ དྷམྨཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏཎྷཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙཱཏི ཏེ སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ཏཱཧི ཝིསུཛ྄ཛྷནྟཾ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི པཊིཔཀྑཝསེནཔི ཏཱསཾ ཨུཔཀྐིལེསབྷཱཝཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏི, ན ཧི ཏཎྷཱཨཝིཛྫཱསུ པཧཱིནཱསུ ཀོཙི སཾཀིལེསདྷམྨོ ན པཧཱིཡཏཱིཏི. ཡཐཱ ཙ ཝིཔལླཱསཱནཾ མཱུལཀཱརཎཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱ, ཨེཝཾ སཀལསྶཱཔི ཝཊྚསྶ མཱུལཀཱརཎནྟི ཡཐཱནུསནྡྷིནཱཝ གཱཐཾ ནིཊྛཔེཏུཾ ‘‘ཏེས’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏེསནྟི ཡེསཾ ཨརཀྑིཏཾ ཙིཏྟཾ མིཙྪཱདིཊྛིཧཏཉྩ, ཏེསཾ. ‘‘ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ མཱརསྶ ཝསགམནེན ཨནཱདིམཏིསཾསཱརེ སཾསརཎནྟི དསྶེཏི.

ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏེནཱཏི ¶ ཨེཏྠ ‘‘ཐིནཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཐིནམིདྡྷཱནཾ སརཱུཔཾ དསྶེཏི. ཏེཧི ཙིཏྟསྶ ཨབྷིབྷཱུཏཏཱ སུཝིཉྙེཡྻཱཝཱཏི ཏཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ཀིལེསམཱརགྒཧཎེནེཝ ¶ ཏཾནིམིཏྟཱ ཨབྷིསངྑཱརམཱརཁནྡྷམཱརམཙྩུམཱརཱ གཧིཏཱ ཨེཝཱཏི ‘‘ཀིལེསམཱརསྶ ཙ སཏྟམཱརསྶ ཙཱ’’ཏི ཙ-སདྡེན ཝཱ ཏེསམྤི གཧཎཾ ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ. སོ ཧི ནིཝུཏོ སཾསཱརཱབྷིམུཁོཏི སོ མཱརཝསཾ གཏོ, ཏཏོ ཨེཝ ནིཝུཏོ ཀིལེསེཧི ཡཱཝ ན མཱརབནྡྷནཾ ཚིཛྫཏི, ཏཱཝ སཾསཱརཱབྷིམུཁོཝ ཧོཏི, ན ཝིསངྑཱརཱབྷིམུཁོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིམཱནི བྷགཝཏཱ དྭེ སཙྩཱནི དེསིཏཱནི. ཀཐཾ དེསིཏཱནི?

ཏཏྠ དུཝིདྷཱ ཀཐཱ ཨབྷིདྷམྨནིསྶིཏཱ ཙ སུཏྟནྟནིསྶིཏཱ ཙ. ཏཱསུ ཨབྷིདྷམྨནིསྶིཏཱ ནཱམ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེནཱཏི རཏྟམྤི ཙིཏྟཾ ཨརཀྑིཏཾ, དུཊྛམྤི ཙིཏྟཾ ཨརཀྑིཏཾ, མཱུལ༹ྷམྤི ཙིཏྟཾ ཨརཀྑིཏཾ. ཏཏྠ རཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཨཊྛནྣཾ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ, དུཊྛཾ ཙིཏྟཾ དྭིནྣཾ པཊིགྷཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ, མཱུལ༹ྷཾ ཙིཏྟཾ དྭིནྣཾ མོམཱུཧཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཡཱཝ ཨིམེསཾ ཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝསེན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨགུཏྟི ཨགོཔཱཡནཱ ཨཔཱལནཱ ཨནཱརཀྑཱ སཏིཝོསགྒོ པམཱདོ ཙིཏྟསྶ ཨསཾཝརོ, ཨེཝཾ ཨརཀྑིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. མིཙྪཱདིཊྛིཧཏཾ ནཱམ ཙིཏྟཾ ཙཏུནྣཾ དིཊྛིསམྤཡུཏྟཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ, ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏཾ ནཱམ ཙིཏྟཾ པཉྩནྣཾ སསངྑཱརིཀཱཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སབྦེཔི ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན དྭཱདས ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཧོནྟི. ཏེ ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཨཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཙིཏྟུཔྤཱདཀཎྜེ (དྷ. ས. ༣༦༥) ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདདེསནཱཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝཏྟབྦཱ. མཱརསྶཱཏི ཨེཏྠ པཉྩ མཱརཱ. ཏེསུ ཀིལེསམཱརསྶ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཝཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨོགྷཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཡོགཱནཾ ཙཏུནྣཾ གནྠཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཨཊྛནྣཾ ནཱིཝརཎཱནཾ དསནྣཾ ཀིལེསཝཏྠཱུནཾ ཝསེན ཨཱསཝགོཙྪཀཱདཱིསུ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༤-༡༩, ༡༡༠༢) ཝུཏྟནཡེན, ཏཐཱ ‘‘ཛཱཏིམདོ གོཏྟམདོ ཨཱརོགྱམདོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཁུདྡཀཝཏྠུཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༨༣༢) ཨཱགཏཱནཾ སཏྟནྣཾ ཀིལེསཱནཉྩ ཝསེན ཝིབྷཱགོ ཝཏྟབྦོ. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ ཨབྷིདྷམྨནིསྶིཏཱ ཀཐཱ.

སུཏྟནྟནིསྶིཏཱ (མ. ནི. ༡.༣༤༧; ཨ. ནི. ༡༡.༡༧) པན ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེནཱཏི ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི, ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ ¶ སཾཝརཱཡ ན པཊིཔཛྫཏི, ན རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ ན སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན ¶ …པེ… གྷཱནེན… ཛིཝ྄ཧཱཡ… ཀཱཡེན… མནསཱ…པེ… མནིནྡྲིཡེན སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི (མ. ནི. ༡.༣༤༧, ༤༡༡, ༤༢༡; ༢.༤༡༩; ༣.༡༥, ༧༥). ཨེཝཾ ཨརཀྑིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. མིཙྪཱདིཊྛིཧཏེན ཙཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིཧཏཾ ནཱམ ཙིཏྟཾ པུབྦནྟཀཔྤནཝསེན ཝཱ ཨཔརནྟཀཔྤནཝསེན ཝཱ པུབྦནྟཱཔརནྟཀཔྤནཝསེན ཝཱ མིཙྪཱབྷིནིཝིསནྟསྶ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟསྶ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ…པེ… ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༣༧; པཊི. མ. ༡.༡༤༠) ཝཱ ཡཱ དིཊྛི, ཏཱཡ ཧཏཾ ཨུཔཧཏཾ. ཡཱ ཙ ཁོ ‘‘ཨིམཱ ཙཏྟཱརོ སསྶཏཝཱདཱ…པེ… པཉྩ པརམདིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱ’’ཏི བྲཧྨཛཱལེ (དཱི. ནི. ༡.༣༠ ཨཱདཡོ) པཉྩཏྟཡེ (མ. ནི. ༣.༢༡ ཨཱདཡོ) ཙ ཨཱགཏཱ དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ, ཏཱསཾ ཝསེན ཙིཏྟསྶ མིཙྪཱདིཊྛིཧཏབྷཱཝོ ཀཐེཏབྦོ.

ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏེནཱཏི ཐིནཾ ནཱམ ཙིཏྟསྶ ཨཀམྨཉྙཏཱ. མིདྡྷཾ ནཱམ ཝེདནཱདིཀྑནྡྷཏྟཡསྶ ཨཀམྨཉྙཏཱ. ཏཐཱ ཐིནཾ ཨནུསྶཱཧསཾཧནནཾ. མིདྡྷཾ ཨསཏྟིཝིགྷཱཏོ. ཨིཏི ཐིནེན མིདྡྷེན ཙ ཙིཏྟཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ ཨུཔདྡུཏཾ སངྐོཙནཔྤཏྟཾ ལཡཱཔནྣཾ. ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏཱིཏི ཝསོ ནཱམ ཨིཙྪཱ ལོབྷོ ཨདྷིཔྤཱཡོ རུཙི ཨཱཀངྑཱ ཨཱཎཱ ཨཱཎཏྟི. མཱརོཏི པཉྩ མཱརཱ – ཁནྡྷམཱརོ ཨབྷིསངྑཱརམཱརོ མཙྩུམཱརོ དེཝཔུཏྟམཱརོ ཀིལེསམཱརོཏི. གཙྪཏཱིཏི ཏེསཾ ཝསཾ ཨིཙྪཾ…པེ… ཨཱཎཏྟིཾ གཙྪཏི ཨུཔགཙྪཏི ཨུཔེཏི ཝཏྟཏི ཨནུཝཏྟཏི ནཱཏིཀྐམཏཱིཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱཝུཏྟཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཏཎྷཱཝིཛྫཱ ཨེཝ ཝཱ སམུདཡསཙྩཾ. ཡོ སོ ‘‘ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ, སོ ཡེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟོ, ཏེ པཉྩཀྑནྡྷཱ དུཀྑསཙྩཾ. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨིདྷ དྭེ སཙྩཱནི དེསིཏཱནི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘དུཀྑཾ སམུདཡོ ཙཱ’’ཏི. ཏེསཾ བྷགཝཱ པརིཉྙཱཡ ཙ པཧཱནཱཡ ཙ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘དུཀྑསྶ པརིཉྙཱཡ སམུདཡསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀཐཾ དེསེཏཱིཏི ཙེ –

‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶ, སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོ;

སམྨཱདིཊྛིཾ པུརཀྑཏྭཱ, ཉཏྭཱན ཨུདཡབྦཡཾ;

ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུ བྷིཀྑུ, སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེ’’ཏི. (ཨུདཱ. ༣༢) –

གཱཐཱཡ ¶ . ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏི, ཏསྨཱ སཏིསཾཝརེན མནཙྪཊྛཱནཾ ¶ ཨིནྡྲིཡཱནཾ རཀྑཎེན རཀྑིཏཙིཏྟོ ཨསྶ. སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོཏི ཡསྨཱ ཀཱམསངྐཔྤཱདིམིཙྪཱསངྐཔྤགོཙརོ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཡོནིསོ ཝིཀཔྤེཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷཱནི མིཙྪཱདསྶནཱནི གཎྷཱཏི. ཏཏོ ཨེཝ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཧཏེན ཙིཏྟེན ཝསཾ མཱརསྶ གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདིསམྨཱསངྐཔྤགོཙརོ ཨསྶ. སམྨཱདིཊྛིཾ པུརཀྑཏྭཱཏི སམྨཱསངྐཔྤགོཙརཏཱཡ ཝིདྷུཏམིཙྪཱདསྶནོ ཀམྨསྶཀཏཱལཀྑཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎལཀྑཎཉྩ སམྨཱདིཊྛིཾ པུབྦངྒམཾ ཀཏྭཱ སཱིལསམཱདྷཱིསུ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ. ཏཏོ ཨེཝ ཙ ཉཏྭཱན ཨུདཡབྦཡཾ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ སམཔཉྙཱསཱཡ ཨཱཀཱརེཧི ཨུཔྤཱདཾ ནིརོདྷཉྩ ཉཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨརིཡམགྒེ གཎྷནྟོ ཨགྒམགྒེན ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུ བྷིཀྑུ སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེཏི ཨེཝཾ སབྦསོ བྷིནྣཀིལེསཏྟཱ བྷིཀྑུ ཁཱིཎཱསཝོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཏིཝིདྷདུཀྑཏཱཡོགེན དུགྒཏིསངྑཱཏཱ སབྦཱཔི གཏིཡོ ཛཧེཡྻ, ཏཱསཾ པརབྷཱགེ ནིབྦཱནེ ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཾ ཏཎྷཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཙ པཧཱནཾ, ཨཡཾ ནིརོདྷོཏི པཧཱནསྶ ནིརོདྷསྶ པཙྩཡབྷཱཝཏོ ཨསངྑཏདྷཱཏུ པཧཱནཾ ནིརོདྷོཏི ཙ ཝུཏྟཱ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནཱིཏི པུརིམགཱཐཱཡ པུརིམཱནི དྭེ, པཙྪིམགཱཐཱཡ པཙྪིམཱནི དྭེཏི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི བྷཱསིཏཱནི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཏེསུ སམུདཡེན ཨསྶཱདོ, དུཀྑེན ཨཱདཱིནཝོ, མགྒནིརོདྷེཧི ནིསྶརཎཾ, སབྦགཏིཛཧནཾ ཕལཾ, རཀྑིཏཙིཏྟཏཱདིཀོ ཨུཔཱཡོ, ཨརཀྑིཏཙིཏྟཏཱདིནིསེདྷནམུཁེན རཀྑིཏཙིཏྟཏཱདཱིསུ ནིཡོཛནཾ བྷགཝཏོ ཨཱཎཏྟཱིཏི. ཨེཝཾ དེསནཱཧཱརཔདཏྠཱ ཨསྶཱདཱདཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནིཡུཏྟོ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏོ’’ཏི.

དེསནཱཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༥༣. ཨེཝཾ ¶ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཾ དསྶེནྟོ ཡསྨཱ དེསནཱཧཱརཔདཏྠཝིཙཡོ ཝིཙཡཧཱརོ, ཏསྨཱ དེསནཱཧཱརེ ཝིཔལླཱསཧེཏུབྷཱཝེན ནིདྡྷཱརིཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཀུསལཱདིཝིབྷཱགཔཝིཙཡམུཁེན ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཏཎྷཱ དུཝིདྷཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཀུསལཱཏི ཀུསལདྷམྨཱརམྨཎཱ. ཀུསལ-སདྡོ ཙེཏྠ བཱཧིཏིཀསུཏྟེ (མ. ནི. ༢.༣༥༨ ཨཱདཡོ) ཝིཡ ཨནཝཛྫཏྠེ དཊྛབྦོ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཏཎྷཱ ཀུསལཔརིཡཱཡེན ཨུདྡྷཊཱ? ཧེཊྛཱ དེསནཱཧཱརེ ཝིཔལླཱསཧེཏུབྷཱཝེན ཏཎྷཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏསྶཱ ཝསེན སཾཀིལེསཔཀྑོ ¶ དསྶིཏོ. ཝིཙིཏྟཔཊིབྷཱནཏཱཡ པན ཨིདྷཱཔི ཏཎྷཱམུཁེནེཝ ཝོདཱནཔཀྑཾ དསྶེཏུཾ ཀུསལཔརིཡཱཡེན ཏཎྷཱ ཨུདྡྷཊཱ. ཏཏྠ སཾསཱརཾ གམེཏཱིཏི སཾསཱརགཱམིནཱི, སཾསཱརནཱཡིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔཙཡཾ ནིབྦཱནཾ གམེཏཱིཏི ཨཔཙཡགཱམིནཱི. ཀཐཾ པན ཏཎྷཱ ཨཔཙཡགཱམིནཱིཏི? ཨཱཧ ‘‘པཧཱནཏཎྷཱ’’ཏི. ཏདངྒཱདིཔྤཧཱནསྶ ཧེཏུབྷཱུཏཱ ཏཎྷཱ. ཀཐཾ པན ཨེཀནྟསཱཝཛྫཱཡ ཏཎྷཱཡ ཀུསལབྷཱཝོཏི? སེཝིཏབྦབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཏཎྷཱ, ཨེཝཾ མཱནོཔི དུཝིདྷོ ཀུསལོཔི ཨཀུསལོཔི, ན ཏཎྷཱ ཨེཝཱཏི ཏཎྷཱཡ ནིདསྶནབྷཱཝེན མཱནོ ཝུཏྟོ.

ཏཏྠ མཱནསྶ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཀུསལཱདིབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཾ མཱནཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘མཱནམཧཾ, དེཝཱནམིནྡ, དུཝིདྷེན ཝདཱམི སེཝིཏབྦམྤི ཨསེཝིཏབྦམྤཱི’’ཏིཨཱདི. ཡཾ ནེཀྑམྨསྶིཏཾ དོམནསྶནྟིཨཱདི ‘‘ཀུསལཱ’’ཏི ཝུཏྟཏཎྷཱཡ སརཱུཔདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ནེཀྑམྨསྶིཏཾ དོམནསྶཾ ནཱམ –

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱནི ཚ ནེཀྑམྨསྶིཏཱནི དོམནསྶཱནི? རཱུཔཱནཾཏྭེཝ ཨནིཙྩཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཝིཔརིཎཱམཝིརཱགནིརོདྷཾ ‘པུབྦེ ཙེཝ རཱུཔཱ ཨེཏརཧི ཙ, སབྦེཏེ རཱུཔཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཨནུཏྟརེསུ ཝིམོཀྑེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏི ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ ཏདཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམི, ཡདརིཡཱ ཨེཏརཧི ཨཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟཱི’ཏི. ཨིཏི ཨནུཏྟརེསུ ཝིམོཀྑེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ པིཧཱ, པིཧཱཔཙྩཡཱ དོམནསྶཾ. ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ དོམནསྶཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ནེཀྑམྨསྶིཏཾ དོམནསྶ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༣༠༧) –

ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ ཨནུཏྟརཝིམོཀྑསངྑཱཏཨརིཡཕལདྷམྨེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ཏདདྷིགམཱཡ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཔསྶནཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ‘‘ཨིམམྤི པཀྑཾ ཨིམམྤི མཱསཾ, ཨིམམྤི སཾཝཙྪརཾ, ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཾ སམྤཱཔུཎིཏུཾ ནཱསཀྑི’’ནྟི ཨནུསོཙཏོ ཨུཔྤནྣཾ དོམནསྶཾ ནེཀྑམྨཝསེན ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨནུསྶཏིཝསེན པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཝསེན པཊིཔཏྟིཡཱ ཧེཏུབྷཱཝེན ཨུཔྤཛྫནཏོ ནེཀྑམྨསྶིཏཾ དོམནསྶཾ ནཱམ. ཨཡཾ ཏཎྷཱ ཀུསལཱཏི ཨཡཾ ‘‘པིཧཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཏཎྷཱ ཀུསལཱ. ཀཐཾ? རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཏདཱརམྨཎཱ ཀུསལཱཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ན སབྷཱཝེན ཀུསལཱ, ཨནཝཛྫཊྛེན ཀུསལཱ. ཏཾ ཨུདྡིསྶ པཝཏྟིཡཱ ཏདཱརམྨཎཱ པན ཏཎྷཱ ཀུསལཱརམྨཎཏཱཡ ཀུསལཱཏི. ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི ཨནཝཛྫཊྛེན ཀུསལཱ. ཏསྶཱཏི པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱ ¶ . ཡཱཡ ཝསེན ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཡཾ ‘‘སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨིཏི ཙིརཏརཾ ཝིཔསྶནཱཔརིཝཱསཾ པརིཝསིཏྭཱ དུཀྑཱཔཊིཔདཱདནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ཨདྷིགཏཱཡ པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱ ཝསེན ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏསྶཱ ཀོ པཝིཙཡོ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི ཨརིཡམགྒམཱུལིཀཱ, ཏསྨཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔཱདཀེ ཨརིཡམགྒདྷམྨེ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱགམནཔཊིཔདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཏྠ དཊྛབྦོ, ཙཏུཏྠེ ཛྷཱནེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པཱརམིཏཱཡཱཏི ཨུཀྐཾསགཏཱཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡ. ཡེཧི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཏཱནི ཨངྒཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘པརིསུདྡྷ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ. པརིསུདྡྷཏྟཱ ཨེཝ པརིཡོདཱཏཾ, པབྷསྶརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁཱདཱིནཾ པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱིཏརཱགཱདིཨངྒཎཏྟཱ ཨནངྒཎཾ. ཨནངྒཎཏྟཱ ཨེཝ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསཾ, ཨངྒཎེན ཧི ཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལིསྶཏི, སུབྷཱཝིཏཏྟཱ མུདུབྷཱུཏཾ ཝསིབྷཱཝཔྤཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཝསེ ཝཏྟམཱནཉྷི ཙིཏྟཾ ‘‘མུདཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. མུདུཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཀམྨནིཡཾ, ཀམྨཀྑམཾ ཀམྨཡོགྒནྟི ཨཏྠོ. མུདུཉྷི ཙིཏྟཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི ¶ , ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ མུདུཉྩ ཧོཏི ཀམྨནིཡཉྩ, ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༢༢). ཨེཏེསུ པརིསུདྡྷབྷཱཝཱདཱིསུ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏཾ. ཋིཏཏྟཱཡེཝ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ, ཨཙལཾ ནིརིཉྫནནྟི ཨཏྠོ. མུདུཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏཾ. སདྡྷཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ. སདྡྷཱཔརིགྒཧིཏཉྷི ཙིཏྟཾ ཨསྶདྡྷིཡེན ན ཨིཉྫཏི, ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏཾ ཀོསཛྫེན ན ཨིཉྫཏི, སཏིཔརིགྒཧིཏཾ པམཱདེན ན ཨིཉྫཏི, སམཱདྷིཔརིགྒཧིཏཾ ཨུདྡྷཙྩེན ན ཨིཉྫཏི, པཉྙཱཔརིགྒཧིཏཾ ཨཝིཛྫཱཡ ན ཨིཉྫཏི, ཨོབྷཱསགཏཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརེན ན ཨིཉྫཏི. ཨིམེཧི ཚཧི དྷམྨེཧི པརིགྒཧིཏཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི. ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ནཱིཝརཎདཱུརཱིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ. ཝིཏཀྐཱདིསམཏིཀྐམེན པརིཡོདཱཏཾ. ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནངྒཎཾ. ཨིཙྪཱཝཙརཱནནྟི ཨིཙྪཱཡ ཨཝཙརཱནཾ ཨིཙྪཱཝསེན ཨོཏིཎྞཱནཾ པཝཏྟཱནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀོཔཨཔཙྩཡཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཙིཏྟུཔཀྐིལེསཱནཾ ཝིགམེན ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསཾ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨནངྒཎསུཏྟཝཏྠསུཏྟཱནཾ (མ. ནི. ༡.༥༧ ཨཱདཡོ; ༧༠ ཨཱདཡོ) ཝསེན ¶ ཝེདིཏབྦཾ. ཝསིཔྤཏྟིཡཱ མུདུབྷཱུཏཾ. ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝཱུཔགམེན ཀམྨནིཡཾ. བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པཎཱིཏབྷཱཝཱུཔགམེན ཋིཏཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ. ཡཐཱ ཨཱནེཉྫབྷཱཝཔྤཏྟཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝམྤི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི. ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཱདཀཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སོ ཏཏྠ ཨཊྛཝིདྷཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཚ ཨབྷིཉྙཱ དྭེ ཙ ཝིསེསེ’’ཏི.

ཏཏྠ སོཏི ཨདྷིགཏཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནོ ཡོགཱི. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏེ. ཨཊྛཝིདྷཾ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི ཨཊྛཝིདྷཾ གུཎཾ ཨདྷིགཙྪཏི. ཀོ པན སོ ཨཊྛཝིདྷོ གུཎོཏི? ཨཱཧ ‘‘ཚ ཨབྷིཉྙཱ དྭེ ཙ ཝིསེསེ’’ཏི. མནོམཡིདྡྷི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཉྩ. ཏཾ ཙིཏྟནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ. ‘‘ཡཏོ པརིསུདྡྷཾ, ཏཏོ པརིཡོདཱཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ པུརིམཾ པུརིམཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ ཀཱརཎཝཙནནྟི དསྶེཏི. ཏདུབྷཡནྟི ཡེསཾ རཱགཱདིཨངྒཎཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཱནཉྩ ཨབྷཱཝེན ‘‘ཨནངྒཎཾ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེས’’ནྟི ¶ ཙ ཝུཏྟཾ. ཏཱནི ཨངྒཎཱནི ཨུཔཀྐིལེསཱ ཙཱཏི ཏཾ ཨུབྷཡཾ. ཏདུབྷཡཾ ཏཎྷཱསབྷཱཝཏྟཱ ཏཎྷཱཡ ཨནུལོམནཏོ ཙ ཏཎྷཱཔཀྑོ. ཡཱ ཙ ཨིཉྫནཱཏི ཡཱ ཙ ཙིཏྟསྶ ཨསམཱདཱནེན ཕནྡནཱ. ཨཊྛིཏཱིཏི ཨནཝཊྛཱནཾ. ཨཡཾ དིཊྛིཔཀྑོཏི ཡཱ ཨིཉྫནཱ ཨཊྛིཏི ཙ, ཨཡཾ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཧེཏུཏཱཡ དིཊྛིཔཀྑོ.

‘‘ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝེདནཱཏོཔི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཨུཔརི ཨབྷིཉྙཱདྷིགམཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི. སཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཏཱ ཙུདྡསཧི ཨཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསིབྷཱཝསྶེཝ ཧོཏི. སོ ཙ ཝསིབྷཱཝོ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ, ན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནམཏྟལཱབྷིནོཏི ཨཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཡཱ མནསིཀཱརཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོ ཨུཔརིམཾ སམཱཔཏྟིཾ སནྟཏོ མནསིཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔརིམཾ སམཱཔཏྟིནྟི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ. སནྟཏོ མནསིཀརོཏཱིཏི ཨངྒསནྟཏཱཡཔི ཨཱརམྨཎསནྟཏཱཡཔི ‘‘སནྟཱ’’ཏི མནསིཀརོཏི. ཡཏོ ཡཏོ ཧི ཨཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཾ སནྟཏོ མནསིཀརོཏི, ཏཏོ ཏཏོ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཝཱུཔསནྟཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏསྶ ཨུཔརིམཾ…པེ… སཎྛཧཏཱི’’ཏི. ཨུཀྐཎྛཱ ཙ པཊིགྷསཉྙཱཏི པཊིགྷསཉྙཱསངྑཱཏཱསུ པཉྩཝིཉྙཱཎསཉྙཱསུ ཨནབྷིརཏི སཎྛཧཏི. ‘‘སོ སབྦསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཀདེསེན ཨཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཾ དསྶེཏི. ཨབྷིཉྙཱབྷིནཱིཧཱརོ རཱུཔསཉྙཱཏི རཱུཔཱཝཙརསཉྙཱ ནཱམེཏཱ ཡཱཝདེཝ ཨབྷིཉྙཏྠཱབྷིནཱིཧཱརམཏྟཾ, ན པན ཨརཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟིཡོ ཝིཡ སནྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝོཀཱརོ ནཱནཏྟསཉྙཱཏི ¶ ནཱནཏྟསཉྙཱ ནཱམེཏཱ ནཱནཱརམྨཎེསུ ཝོཀཱརོ, ཏཏྠ ཙིཏྟསྶ ཨཱཀུལཔྤཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. སམཏིཀྐམཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝདསྶཱི ཧུཏྭཱ ཏཱ སམཏིཀྐམཏི. པཊིགྷསཉྙཱ ཙསྶ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪཏཱིཏི ཨསྶ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ ཨདྷིགཙྪནྟསྶ ཡོགིནོ དསཔི པཊིགྷསཉྙཱ ཝིགཙྪནྟི. ཨིམིནཱ པཋམཱརུཔྤསམཱཔཏྟིམཱཧ.

ཨེཝཾ སམཱཧིཏསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨིམིནཱ ཝུཏྟནཡེན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནེ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡཔི སམཏིཀྐམེན སམཱཧིཏསྶ. སམཱཧིཏསྶཱཏི ཨཱརུཔྤསམཱདྷིནཱ སནྟཝུཏྟིནཱ སམཱཧིཏསྶ. ཨོབྷཱསོཏི ཡོ པུརེ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནོབྷཱསོ. ཨནྟརདྷཱཡཏཱིཏི སོ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནོབྷཱསོ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཛྫནཀཱལེ ཝིགཙྪཏི. དསྶནཉྩཱཏི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཙཀྑུནཱ ¶ དསྶནཉྩ ཨནྟརདྷཱཡཏི. སོ སམཱདྷཱིཏི སོ ཡཐཱཝུཏྟོ རཱུཔཱརཱུཔསམཱདྷི. ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོཏི ཨུཔཀཱརཀཔརིཀྑཱརསབྷཱཝབྷཱུཏེཧི ཚཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ. པཙྩཝེཀྑིཏབྦོཏི པཏི ཨཝེཀྑིཏབྦོ, པུནཔྤུནཾ ཙིནྟེཏབྦོཏི ཨཏྠོ. པཙྩཝེཀྑཎཱཀཱརཾ སཧ ཝིསཡེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སབྦལོཀེཏི སབྦསྨིཾ པིཡརཱུཔེ སཱཏརཱུཔེ སཏྟལོཀེ སངྑཱརལོཀེ ཙ. ཏེན ཀཱམཙྪནྡསྶ པཧཱནམཱཧ. ཏཐཱ ‘‘ཨབྱཱཔནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ བྱཱཔཱདཀོསཛྫསཱརམྦྷསཱཋེཡྻཝིཀྑེཔསམྨོསཱནཾ པཧཱནཾ. པུན ཏཱནི ཚ ཨངྒཱནི སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཉྩ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ སབྦཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

༥༤. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘པཉྙཱཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟསྶ ཨརཧཏྟཕལསྶ སམཱདྷིམུཁེན པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ སམཱདྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སོ སམཱདྷཱིཏི ཡོ སོ སམྨཱསམཱདྷི. པུབྦེ ཝུཏྟསྶ ཨརིཡམགྒསམཱདྷིསྶ ཕལབྷཱུཏོ སམཱདྷི པཉྩཝིདྷེན ཝེདིཏབྦོ ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནེཧི པཉྩཧི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེཧི ཨཏྟནོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱཀཱརསངྑཱཏེན པཉྩཝིདྷེན ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨཡཾ སམཱདྷི པཙྩུཔྤནྣསུཁོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷི ཨཔྤིཏཔྤིཏཀྑཎེ སུཁཏྟཱ པཙྩུཔྤནྣསུཁོ. པུརིམོ པུརིམོ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ སམཱདྷིསུཁསྶ པཙྩཡཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ སུཁཝིཔཱཀོ. ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡོ. ཀཱམཱམིསཝཊྚཱམིསལོཀཱམིསཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ནིརཱམིསོ. བུདྡྷཱདཱིཧི མཧཱཔུརིསེཧི སེཝིཏཏྟཱ ཨཀཱཔུརིསསེཝིཏོ. ཨངྒསནྟཏཱཡ སབྦཀིལེསདརཐསནྟཏཱཡ ཙ སནྟོ. ཨཏིཏྟིཀརཊྛེན པཎཱིཏོ. ཀིལེསཔཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ལདྡྷཏྟཱ, ཀིལེསཔཊིཔྤསྶདྡྷིབྷཱཝེན ཝཱ ལདྡྷཏྟཱ པཊིཔྤསྶདྡྷིལདྡྷོ. པསྶདྡྷཾ པསྶདྡྷཱིཏི ཧི ཨིདཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. པཊིཔྤསྶདྡྷིཀིལེསེན ཝཱ ཨརཧཏཱ ལདྡྷཏྟཱཔི པཊིཔྤསྶདྡྷིལདྡྷོ ¶ . ཨེཀོདིབྷཱཝེན ཨདྷིགཏཏྟཱ, ཨེཀོདིབྷཱཝམེཝ ཝཱ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཱདྷིགཏོ. ཨཔྤགུཎསཱསཝསམཱདྷི ཝིཡ སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ནིགྒཡ྄ཧ ཀིལེསེ ཝཱརེཏྭཱ ཨནདྷིགཏཏྟཱ ནསསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོཏི.

ཡཏོ ཡཏོ བྷཱགཏོ ཏཉྩ སམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫནྟོ, ཏཏོ ཝཱ ཝུཊྛཧནྟོ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟོ སཏོཝ སམཱཔཛྫཏི སཏོཝ ཝུཊྛཧཏི, ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལཝསེན ཝཱ སཏོ སམཱཔཛྫཏི སཏོ ཝུཊྛཧཏི. ཏསྨཱ ¶ ཡདེཏྠ ‘‘ཨཡཾ སམཱདྷི པཙྩུཔྤནྣསུཁོ ཙེཝ ཨཱཡཏིཉྩ སུཁཝིཔཱཀོ’’ཏི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ པཙྩཏྟམེཝ ཨཔརཔྤཙྩཡཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡམེཀོ ཨཱཀཱརོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ཨེཝམེཏེསཾ པཉྩནྣཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱཀཱརཱནཾ ཝསེན སམཱདྷི པཉྩཝིདྷེན ཝེདིཏབྦོ.

པུན ‘‘ཡོ ཙ སམཱདྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརཧཏྟཕལེ སམཐཝིཔསྶནཱཝིབྷཱགཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ སམཱདྷིསུཁསྶ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ‘‘ཡོ ཙ སམཱདྷི པཙྩུཔྤནྣསུཁོ, ཡོ ཙ སམཱདྷི ཨཱཡཏིཾ སུཁཝིཔཱཀོ, ཨཡཾ སམཐོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨརིཡནིརཱམིསཱདིབྷཱཝོ པན པཉྙཱནུབྷཱཝེན ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཡོ ཙ སམཱདྷི ཨརིཡོ…པེ… ཨཡཾ ཝིཔསྶནཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷིཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ སམཱདྷིཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘སོ སམཱདྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སོ སམཱདྷཱིཏི ཡོ སོ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷིསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡཾ ཝུཏྟོ རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི, སོ སམཱདྷི. པཉྩཝིདྷེནཱཏི ཝཀྑམཱནེན པཉྩཔྤཀཱརེན ཝེདིཏབྦོ. ‘‘པཱིཏིཕརཎཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཱིཏིཾ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི དྭཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ པཱིཏིཕརཎཏཱ ནཱམ. སུཁཾ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ སུཁཕརཎཏཱ ནཱམ. པརེསཾ ཙེཏོ ཕརམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཙེཏོཔརིཡཔཉྙཱ ཙེཏོཕརཎཏཱ ནཱམ. ཨཱལོཀཕརཎེ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི དིབྦཙཀྑུཔཉྙཱ ཨཱལོཀཕརཎཏཱ ནཱམ. པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ པཙྩཝེཀྑཎཱནིམིཏྟཾ ནཱམ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘དྭཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ པཱིཏིཕརཎཏཱ, ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཉྙཱ སུཁཕརཎཏཱ, པརཙིཏྟེ ཉཱཎཾ ཙེཏོཕརཎཏཱ, དིབྦཙཀྑུ ཨཱལོཀཕརཎཏཱ, ཏམྷཱ ཏམྷཱ སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛིཏསྶ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ པཙྩཝེཀྑཎནིམིཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༠༤).

ཨིདྷ སམཐཝིཔསྶནཱཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡོ ཙ པཱིཏིཕརཎོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ པཉྙཱསཱིསེན ¶ དེསནཱ ཀཏཱཏི པཉྙཱཝསེན སཾཝཎྞནཱ ཀཏཱ. པཉྙཱ པཱིཏིཕརཎཏཱཏིཨཱདཱིསུ སམཱདྷིསཧགཏཱ ཨེཝཱཏི ཏཏྠ སམཱདྷིཝསེན སམཐོ ཨུདྡྷཊོ. ཏསྨཱ པཱིཏིསུཁཙེཏོཕརཎཏཱ ཝིསེསཏོ སམཱདྷིཝིཔྥཱརཝསེན ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཏཱ ‘‘སམཐོ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨིཏརཱནི ཉཱཎཝིཔྥཱརཝསེནཱཏི ཏཱནི ‘‘ཝིཔསྶནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱནི.

༥༥. ཨིདཱནི ¶ ཏཾ སམཱདྷིཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘དས ཀསིཎཱཡཏནཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀསིཎཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཱནི ཀསིཎཱནི ཙ ཏཱནི ཡོགིནོ སུཁཝིསེསཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, མནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནབྷཱཝཏོ ཙ ཨཱཡཏནཱནི ཙཱཏི ཀསིཎཱཡཏནཱནི. པཐཝཱིཀསིཎནྟི ཀཏཔརིཀམྨཾ པཐཝཱིམཎྜལམྤི, ཏཏྠ པཝཏྟཾ ཨུགྒཧཔཊིབྷཱགནིམིཏྟམྤི, ཏསྨིཾ ནིམིཏྟེ ཨུཔྤནྣཛ྄ཛྷཱནམྤི ཝུཙྩཏི. ཏེསུ ཛྷཱནཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཨཱཀཱསཀསིཎནྟི ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསེ པཝཏྟཔཋམཱརུཔྤཛ྄ཛྷཱནཾ. ཝིཉྙཱཎཀསིཎནྟི པཋམཱརུཔྤཝིཉྙཱཎཱརམྨཎཾ དུཏིཡཱརུཔྤཛ྄ཛྷཱནཾ. པཐཝཱིཀསིཎཱདིཀེ སུདྡྷསམཐབྷཱཝནཱཝསེན པཝཏྟིཏེ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨིམཱནི ཨཊྛ ཀསིཎཱནི སམཐོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སེསཀསིཎདྭཡཾ ཝིཔསྶནཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝེན པཝཏྟཾ ‘‘ཝིཔསྶནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན. སབྦོ ཨརིཡམགྒོཏི སམྨཱདིཊྛིཨཱདིབྷཱཝེན ཨབྷིནྣོཔི ཨརིཡམགྒོ སཏིཔཊྛཱནཱདིཔུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱབྷེདེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣོ ནིརཝསེསོ ཨརིཡམགྒོ. ཡེན ཡེན ཨཱཀཱརེནཱཏི ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིསུ, པཙྩུཔྤནྣསུཁཏཱདཱིསུ ཙ ཨཱཀཱརེསུ ཡེན ཡེན ཨཱཀཱརེན ཝུཏྟོ. ཏེན ཏེནཱཏི ཏེསུ ཏེསུ ཨཱཀཱརེསུ ཡེ ཡེ སམཐཝསེན, ཡེ ཙ ཡེ ཙ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཡོཛེཏུཾ སམྦྷཝནྟི, ཏེན ཏེན ཨཱཀཱརེན སམཐཝིཔསྶནཱཧི ཨརིཡམགྒོ ཝིཙིནིཏྭཱ ཡོཛེཏབྦོ. ཏེཏི སམཐཱདྷིཊྛཱནཝིཔསྶནཱདྷམྨཱ. ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སངྒཧིཏཱཏི ཏཱིཧི ཨནུཔསྶནཱདྷམྨེཧི སངྒཧིཏཱ, གཎནཾ གཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧཱིཏི? ཨཱཧ ‘‘ཨནིཙྩཏཱཡ དུཀྑཏཱཡ ཨནཏྟཏཱཡཱ’’ཏི. ཨནིཙྩཏཱཡ སཧཙརཎཏོ ཝིཔསྶནཱ ‘‘ཨནིཙྩཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི.

སོ སམཐཝིཔསྶནཾ བྷཱཝཡམཱནོ ཏཱིཎི ཝིམོཀྑམུཁཱནི བྷཱཝཡཏཱིཏི སོ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཡོགཱི ཀཱལེན སམཐཾ སམཱཔཛྫནཝསེན ཀཱལེན ཝིཔསྶནཾ སམྨསནཝསེན ཝཌྜྷཡམཱནོ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑམུཁཱདིསངྑཱཏཱ ཏིསྶོ ཨནུཔསྶནཱ བྲཱུཧེཏི. ཏཡོ ཁནྡྷེ བྷཱཝཡཏཱིཏི ཏིསྶོ ཨནུཔསྶནཱ ཨུཔརཱུཔརིཝིསེསཾ པཱཔེནྟོ སཱིལཀྑནྡྷོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ པཉྙཱཀྑནྡྷོཏི ¶ ཨེཏེ ཏཡོ ཁནྡྷེ ཝཌྜྷེཏི. ཡསྨཱ པན ཏཱིཧི ཁནྡྷེཧི ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ སངྒཧིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཏཡོ ཁནྡྷེ བྷཱཝཡནྟོ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ¶ ཡེསཾ པུགྒལཱནཾ ཡཏྠ སིཀྑནྟཱནཾ ཝིསེསཏོ ནིཡྻཱནམུཁཱནི ཡེསཉྩ ཀིལེསཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱནི ཏཱིཎི ཝིམོཀྑམུཁཱནི, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘རཱགཙརིཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནིམིཏྟེན ཝིམོཀྑམུཁེནཱཏི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ. སཱ ཧི ནིཙྩནིམིཏྟཱདིསམུགྒྷཱཊནེན ཨནིམིཏྟོ, རཱགཱདཱིནཾ སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམོཀྑོཏི ལདྡྷནཱམསྶ ཨརིཡམགྒསྶ མུཁབྷཱཝཏོ དྭཱརབྷཱཝཏོ ‘‘ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑམུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཡཱཏི སམཱདྷིསྨིཾ. སུཁཝེདནཱིཡཾ ཕསྶཾ ཨནུཔགཙྪནྟོཏི སུཁཝེདནཱཡ ཧིཏཾ སུཁཝེདནཱཀཱརཎཏོ ཕསྶཾ ཏཎྷཱཡ ཨནུཔགཙྪནྟོ. སུཁཾ ཝེདནཾ པརིཛཱནནྟོཏི ‘‘ཨཡཾ སུཁཱ ཝེདནཱ ཝིཔརིཎཱམཱདིནཱ དུཀྑཱ’’ཏི པརིཛཱནནྟོ, སཝིསཡཾ རཱགཾ སམཏིཀྐནྟོ. ‘‘རཱགམལཾ པཝཱཧེནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེཧི པརིཡཱཡེཧི རཱགསྶེཝ པཧཱནམཱཧ. ‘‘དོསཙརིཏོ པུགྒལོ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

པཉྙཱདྷིཀསྶ སནྟཏིསམཱུཧཀིཙྩཱརམྨཎཱདིགྷནཝིནིབྦྷོགེན སངྑཱརེསུ ཨཏྟསུཉྙཏཱ པཱཀཊཱ ཧོཏཱིཏི ཝིསེསཏོ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱ པཉྙཱཔདྷཱནཱཏི ཨཱཧ – ‘‘སུཉྙཏཝིམོཀྑམུཁཾ པཉྙཱཀྑནྡྷོ’’ཏི. ཏཐཱ སངྑཱརཱནཾ སརསཔབྷངྒུཏཱཡ ཨིཏྟརཁཎཏྟཱ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫནཾ སམྨཱ སམཱཧིཏསྶེཝ པཱཀཊཾ ཧོཏཱིཏི ཝིསེསཏོ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ སམཱདྷིཔྤདྷཱནཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑམུཁཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ’’ཏི. ཏཐཱ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ཁནྟིབཧུལསྶ ཨུཔྤནྣཾ དུཀྑཾ ཨརཏིཉྩ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ སངྑཱརཱནཾ དུཀྑཏཱ ཝིབྷཱུཏཱ ཧོཏཱིཏི དུཀྑཱནུཔསྶནཱ སཱིལཔྤདྷཱནཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑམུཁཾ སཱིལཀྑནྡྷོ’’ཏི. ཨིཏི ཏཱིཧི ཝིམོཀྑམུཁེཧི ཏིཎྞཾ ཁནྡྷཱནཾ སངྒཧིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘སོ ཏཱིཎི ཝིམོཀྑམུཁཱནི བྷཱཝཡནྟོ ཏཡོ ཁནྡྷེ བྷཱཝཡཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཙ ཏཱིཧི ཙ ཁནྡྷེཧི ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ སངྒཧིཏཏྟཱ ཏཡོ ཁནྡྷེ བྷཱཝཡནྟོ ‘‘ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཏེཧི ཏསྶ སངྒཧཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཱ ཙ སམྨཱཝཱཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

པུན ཏིཎྞཾ ཁནྡྷཱནཾ སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིལཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཱིལཀྑནྡྷསྶ ཁནྟིཔདྷཱནཏྟཱ, སམཱདྷིསྶ བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ ཙ སམཐཔཀྑབྷཛནཾ དཊྛབྦཾ. བྷཝངྒཱནཱིཏི ཨུཔཔཏྟིབྷཝསྶ ཨངྒཱནི. དྭེ པདཱནཱིཏི དྭེ པཱདཱ. ཡེབྷུཡྻེན ཧི པཉྩདས ཙརཎདྷམྨཱ ¶ སཱིལསམཱདྷིསངྒཧིཏཱཏི. བྷཱཝིཏཀཱཡོཏི ¶ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ བྷཱཝིཏཀཱཡོ. ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀསཱིལསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ བྷཱཝིཏསཱིལོ. ཨཐ ཝཱ བྷཱཝིཏཀཱཡོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན བྷཱཝིཏཔཉྩདྭཱརཀཱཡོ. བྷཱཝིཏསཱིལོཏི ཨཝསིཊྛསཱིལཝསེན བྷཱཝིཏསཱིལོ. སམྨཱ ཀཱཡབྷཱཝནཱཡ སཏི ཨཙྩནྟཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཾ ཨནཝཛྫཉྩ ཨུཊྛཱནཾ སམྤཛྫཏི. ཏཐཱ ཨནུཏྟརེ སཱིལེ སིཛ྄ཛྷམཱནེ ཨནཝསེསཏོ མིཙྪཱཝཱཙཱཡ མིཙྪཱཛཱིཝསྶ ཙ པཧཱནཾ སམྤཛྫཏི. ཙིཏྟཔཉྙཱསུ ཙ བྷཱཝིཏཱསུ སམྨཱསཏིསམྨཱསམཱདྷིསམྨཱདིཊྛིསམྨཱསངྐཔྤཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི ཏཾསབྷཱཝཏྟཱ ཏདུབྷཡཀཱརཎཏྟཱ ཙཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཀཱཡེ བྷཱཝིཡམཱནེ’’ཏིཨཱདིནཱ.

པཉྩཝིདྷཾ ཨདྷིགམཾ གཙྪཏཱིཏི ཨརིཡམགྒཱདྷིགམམེཝ ཨཝཏྠཱཝིསེསཝསེན པཉྩདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏི. ཨརིཡམགྒོ ཧི ཁིཔྤཾ སཀིཾ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎེནེཝ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི ན ཏསྶ ལོཀིཡསམཱཔཏྟིཡཱ ཝིཡ ཝསིབྷཱཝནཱཀིཙྩཾ ཨཏྠཱིཏི ཁིཔྤཱདྷིགམོ ཙ ཧོཏི. པཛཧིཏབྦཱནཾ ཨཙྩནྟཝིམུཏྟིཝསེན པཛཧནཏོ ཝིམུཏྟཱདྷིགམོ ཙ. ལོཀིཡེཧི མཧནྟཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨདྷིགམནབྷཱཝཏོ མཧཱདྷིགམོ ཙ. ཏེསཾཡེཝ ཝིཔུལཕལཱནཾ ཨདྷིགམནཏོ ཝིཔུལཱདྷིགམོ ཙ. ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦསྶ ཀསྶཙི ཨནཝསེསཏོ ཨནཝསེསཱདྷིགམོ ཙ ཧོཏཱིཏི. ཀེ པནེཏེ ཨདྷིགམཱ? ཀེཙི སམཐཱནུབྷཱཝེན, ཀེཙི ཝིཔསྶནཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཨིམཾ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ སམཐེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༥༦. ཨིཏི མཧཱཐེརོ ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཝསེན ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིམུཁེན ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཾ ནིདྡིསནྟོ དེསནཱཀུསལཏཱཡ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔྤདེསེཧི ཏསྶཱ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡ བྷཱཝནཱཝིསེསཱནཾ བྷཱཝནཱནིསཾསཱནཉྩ ཝིབྷཛནཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིཙཡཧཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དསནྣཾ ཏཐཱགཏབལཱནམྤི ཝསེན ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཡོ དེསཡཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨོཝཱདེན སཱཝཀེ ན ཝིསཾཝཱདཡཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཨནུསིཊྛིཡཱ དྷམྨསྶ སཝནཏོ ‘‘སཱཝཀཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམེ ཝེནེཡྻེ ན ཝིཔྤལམྦྷེཏི ན ཝཉྩེཏི, ཝིསཾཝཱདནཧེཏཱུནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཨརིཡམགྒེན བོདྷིམཱུལེ ཨེཝ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཏིཝིདྷནྟི ཏིཔྤཀཱརཾ, ཏཱིཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཀརོཐཱཏི ཨིམཾ སརཎགམནཾ སཱིལཱདིཉྩ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཐ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཀརོཐཱཏི ཨནེནཔི ཝིདྷིནཱ སརཎཱནི སོདྷེནྟཱ སཱིལཱདཱིནི པརིཔཱུརེནྟཱ སམྤཱདེཐ. ཨིདཾ ཝོ ཀུརུམཱནཱནནྟི ཨིདཾ སརཎགམནཾ སཱིལཱདིཉྩ ཏུམྷཱཀཾ ཨནུཏིཊྛནྟཱནཾ དིཊྛདྷམྨསམྤརཱཡནིབྦཱནཱནཾ ཝསེན ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཙ བྷཝིསྶཏི, ཏཱནི སམྤཱདེཐཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ ཨོཝདནཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨོཝཱདེན སཱཝཀེ ན ཝིསཾཝཱདཡཏཱི’’ཏི, ཏཾ ཏཐཱགཏབལེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ ཏཐཱ ཨོཝདིཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཐཱཏི ཏེན པཀཱརེན ‘‘ཨིདཾ ཀརོཐ, ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཀརོཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན. ཨོཝདིཏོཏི དྷམྨདེསནཱཡ སཱསིཏོ. ཨནུསིཊྛོཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཏཐཱ ཀརོནྟོཏི ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ ཀརོནྟོ. ཏཾ བྷཱུམིནྟི ཡསྶཱ བྷཱུམིཡཱ ཨདྷིགམཏྠཱཡ ཨོཝདིཏོ, ཏཾ དསྶནབྷཱུམིཉྩ བྷཱཝནཱབྷཱུམིཉྩ. ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ ན ཝིཛྫཏི. ཀཱརཎཉྷི ཏིཊྛཏི ཨེཏྠ ཕལཾ ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡཱཏི ‘‘ཋཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. དུཏིཡཝཱརེ བྷཱུམིནྟི སཱིལཀྑནྡྷེན པཏྟབྦཾ སམྤཏྟིབྷཝསངྑཱཏཾ བྷཱུམིཾ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྷགཝཏོ ཙཏུཝེསཱརཛྫཱནིཔི ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཏཱཡ པཋམཕལཉཱཎསྶ ཝིསཡཝིསེསོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཱནིཔི ཏསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན དསྶེཏུཾ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ སཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ སཏོཏི ཨཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, མཡཱ སབྦེ དྷམྨཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷཱཏི པཊིཛཱནནེན སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ སཏོ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ‘‘ཨིམེ ནཱམ ཏཡཱ དྷམྨཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཀོཙི སཧདྷམྨེན སཧེཏུནཱ སཀཱརཎེན ཝཙནེན, སུནཀྑཏྟོ (དཱི. ནི. ༣.༡ ཨཱདཡོ; མ. ནི. ༡.༡༤༦ ཨཱདཡོ) ཝིཡ ཝིཔྤལཔནྟཱ པན ཨཔྤམཱཎཾ. ཏསྨཱ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ ན ཝིཛྫཏི. ཨེས ནཡོ སེསཔདེསུཔི. ཡསྶ ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོཏི རཱགཱདཱིསུ ཡསྶ ཡསྶ པཧཱནཏྠཱཡ ཨསུབྷབྷཱཝནཱདིདྷམྨོ ཀཐིཏོ. ཏཀྐརསྶཱཏི ཏཐཱ པཊིཔནྣསྶ. ཝིསེསཱདྷིགམནྟི ཨབྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱདིཝིསེསཱདྷིགམཾ.

ཨནྟརཱཡིཀཱཏི ཨནྟརཱཡཀརཎཾ ཨནྟརཱཡོ, སོ སཱིལཾ ཨེཏེསནྟི ཨནྟརཱཡིཀཱ. ཨནྟརཱཡེ ནིཡུཏྟཱ, ཨནྟརཱཡཾ ཝཱ ཕལཾ ཨརཧནྟི, ཨནྟརཱཡཔྤཡོཛནཱཏི ¶ ཝཱ ཨནྟརཱཡིཀཱ. ཏེ པན ཀམྨཀིལེསཱདིབྷེདེན པཉྩཝིདྷཱ. ཨནིཡྻཱནིཀཱཏི ཨརིཡམགྒཝཛྫཱ སབྦེ དྷམྨཱ.

དིཊྛིསམྤནྣོཏི མགྒདིཊྛིཡཱ སམྤནྣོ སོཏཱཔནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ. སུཧཏནྟི ཨཏིཝདྷིཏཾ. ཨིདམྤི ཨེཀདེསཀཐནམེཝ. མཏཀཔེཏཱདིདཱནམྤི སོ ན ཀརོཏི ཨེཝ. པུཐུཛྫནོཏི པུཐཱུནཾ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཱདཱིནཾ ཛནནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘པུཐཱུནཾ ¶ ཛནནཱདཱིཧི, ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ;

པུཐུཛྫནནྟོགདྷཏྟཱ, པུཐུཝཱཡཾ ཛནོ ཨིཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༥༡; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༠༠༧; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༣༠);

‘‘མཱཏར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཛནིཀཱ མཱཏཱ. ཛནཀོ ཙ པིཏཱ. མནུསྶབྷཱུཏོ ཁཱིཎཱསཝོ ཨརཧཱཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཀིཾ པན ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཉྙེ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱཏི? ཨེཏམྤི ཨཊྛཱནཾ. སཙེཔི བྷཝནྟརགཏཾ ཨརིཡསཱཝཀཾ ཨཏྟནོ ཨརིཡསཱཝཀབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟམྤི ཀོཙི ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘‘ཨིདཾ ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏྭཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷེ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ པཊིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི, ནེཝ སོ ནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ. ཨཐཱཔི ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘‘སཙེ ཨིམཾ ན གྷཱཏེསྶསི, སཱིསཾ ཏེ ཚིནྡིསྶཱམཱ’’ཏི, སཱིསམེཝསྶ ཚིནྡེཡྻུཾ, ནེཝ སོ ཏཾ གྷཱཏེཡྻ. པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ པན མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཨརིཡབྷཱཝསྶ ཙ བལདཱིཔནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – སཱཝཛྫོ ཝཏ པུཐུཛྫནབྷཱཝོ. ཡཏྲ ཧི ནཱམ མཱཏུགྷཱཀཱདཱིནིཔི ཨཱནནྟརིཡཱནི ཀརིསྶཏི, མཧཱབལོཝ ཙ ཨརིཡབྷཱཝོ, ཡོ ཨེཏཱནི ཀམྨཱནི ན ཀརོཏཱིཏི.

སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻཱཏི སམཱནསཾཝཱསཀཾ སམཱནསཱིམཱཡཾ ཋིཏཾ པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘པཉྩཧུཔཱལི, ཨཱཀཱརེཧི སངྒྷོ བྷིཛྫཏི ཀམྨེན ཨུདྡེསེན ཝོཧརནྟོ ཨནུསྶཱཝནེན སལཱཀགྒཱཧེནཱ’’ཏི (པརི. ༤༥༨).

ཏཏྠ ཀམྨེནཱཏི ཨཔལོཀནཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཀམྨེསུ ཨཉྙཏརཀམྨེན. ཨུདྡེསེནཱཏི པཉྩསུ པཱཏིམོཀྑུདྡེསེསུ ཨཉྙཏརེན ཨུདྡེསེན. ཝོཧརནྟོཏི ¶ ཀཐཡནྟོ, ཏཱཧི ཏཱཧི ཨུཔཔཏྟཱིཧི ‘‘ཨདྷམྨཾ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཊྛཱརསབྷེདཀརཝཏྠཱུནི དཱིཔཡནྟོ. ཨནུསྶཱཝནེནཱཏི ‘‘ནནུ ཏུམྷེ ཛཱནཱཐ མཡ྄ཧཾ ཨུཙྩཀུལཱ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ བཧུསྶུཏབྷཱཝཉྩ, མཱདིསོ ནཱམ ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ གཱཧེཡྻཱཏི ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ ཙིཏྟམྤི ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཡུཏྟཾ, ཀིམཧཾ ཨཔཱཡཏོ ན བྷཱཡཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཀཎྞམཱུལེ ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཨནུསྶཱཝནེན. སལཱཀགྒཱཧེནཱཏི ཨེཝཾ ཨནུསྶཱཝེཏྭཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ ཨནིཝཏྟིདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ‘‘གཎྷཐ ཨིམཾ སལཱཀ’’ནྟི སལཱཀགྒཱཧེན.

ཨེཏྠ ཙ ཀམྨམེཝ ཨུདྡེསོ ཝཱ པམཱཎཾ, ཝོཧཱརཱནུསྶཱཝནསལཱཀགྒཱཧཱཔནཾ པན པུབྦབྷཱགོ ¶ . ཨཊྛཱརསཝཏྠུདཱིཔནཝསེན ཧི ཝོཧརནྟེན ཏཏྠ རུཙིཛནནཏྠཾ ཨནུསྶཱཝེཏྭཱ སལཱཀཱཡ གཱཧིཏཱཡཔི ཨབྷིནྣོ ཨེཝ ཧོཏི སངྒྷོ. ཡདཱ པན ཨེཝཾ ཙཏྟཱརོ ཝཱ ཨཏིརེཀཱ ཝཱ སལཱཀཾ གཱཧེཏྭཱ ཨཱཝེཎིཀཾ ཀམྨཾ ཝཱ ཨུདྡེསཾ ཝཱ ཀརོནྟི, ཏདཱ སངྒྷོ བྷིནྣོ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻ སངྒྷརཱཛིཾ ཝཱ ཛནེཡྻཱཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི.

དུཊྛཙིཏྟོཏི ཝདྷཀཙིཏྟེན པདུཊྛཙིཏྟོ. ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻཱཏི ཛཱིཝམཱནཀསརཱིརེ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཡ པིཝནམཏྟམྤི ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི མཱཏུགྷཱཏཱདཱིནི པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཱནི དསྶིཏཱནི ཧོནྟི. ཡཱནི པུཐུཛྫནོ ཀརོཏི, ན ཨརིཡསཱཝཀོ. དུཊྛཙིཏྟོཏི ཝིནཱསཙིཏྟེན པདུཊྛཙིཏྟོ. ཐཱུཔནྟི ཙེཏིཡཾ. བྷིནྡེཡྻཱཏི ནཱསེཡྻ.

ཨཉྙཾ སཏྠཱརནྟི ‘‘ཨཡཾ མེ སཏྠཱ སཏྠུ ཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི བྷཝནྟརེཔི ཨཉྙཾ ཏིཏྠཀརཾ. ཨཔདིསེཡྻཱཏི ‘‘ཨཡཾ མེ སཏྠཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཎྷེཡྻཱཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ཨཉྙཾ དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསེཡྻཱཏི སཱསནཏོ བཧིདྡྷཱ ཨཉྙཾ བཱཧིརཀཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ‘‘ཨཡཾ དཀྑིཎཱརཧོ, ཨིམསྨིཾ ཀཏཱ ཀཱརཱ མཧཔྥལཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཏསྨིཾ པཊིཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀུཏཱུཧལམངྒལེན སུདྡྷིཾ པཙྩེཡྻཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ ཨིདཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཏྟཱ ཀུཏཱུཧལསངྑཱཏེན དིཊྛསུཏམུཏམངྒལེན ཨཏྟནོ སུདྡྷིཾ ཝོདཱནཾ སདྡཧེཡྻ.

༥༧. ཨིཏྠཱི རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི སིཡཱཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཡསྨཱ ཨིཏྠིཡཱ ཀོསོཧིཏཝཏྠགུཡ྄ཧཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ལཀྑཎཱནི ན པརིཔཱུརནྟི, ཨིཏྠིརཏནཱབྷཱཝེན ¶ ཙ སཏྟརཏནསམངྒིཏཱ ན སམྤཛྫཏི. སབྦམནུསྶཱནམྤི ཙ ན ཨདྷིཀོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨིཏྠཱི…པེ… ཝིཛྫཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ སཀྐཏྟཱདཱིནི ཏཱིཎི ཋཱནཱནི ཨུཏྟམཱནི, ཨིཏྠིལིངྒཉྩ ཧཱིནཾ, ཏསྨཱ ཏསྶཱ སཀྐཏྟཱདཱིནིཔི པཊིསིདྡྷཱནཱིཏི. ནནུ ཙ ཡཐཱ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨེཝཾ པུརིསལིངྒམྤི བྲཧྨལོཀེ ནཏྠི, ཏསྨཱ པུརིསོ མཧཱབྲཧྨཱ སིཡཱཏི ན ཝཏྟབྦནྟི? ནོ ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨིདྷ པུརིསསྶ ཏཏྠ ནིབྦཏྟནཏོ. ཨིཏྠིཡོ ཧི ཨིདྷ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫནྟི, ན མཧཱབྲཧྨཱནཾ. པུརིསོ པན ཀཏྠཙི ན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ན ཝཏྟབྦོ. སམཱནེཔི ཏཏྠ ཨུབྷཡལིངྒཱབྷཱཝེ པུརིསསཎྛཱནཱཝ ཏཏྠ བྲཧྨཱནོ, ན ཨིཏྠིསཎྛཱནཱ, ཏསྨཱ སུཝུཏྟམེཏཾ. ཨིཏྠཱི ཏཐཱགཏོཏི ཨེཏྠ ཏིཊྛཏུ ཏཱཝ སབྦཉྙུགུཎེ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ལོཀཱནཾ ཏཱརཎསམཏྠོ བུདྡྷབྷཱཝོ, པཎིདྷཱནམཏྟམྤི ཨིཏྠིཡཱ ན སམྤཛྫཏི.

‘‘མནུསྶཏྟཾ ¶ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩) –

ཨིམཱནི ཧི པཎིདྷཱནསམྤཏྟིཀཱརཎཱནི. ཨིཏི པཎིདྷཱནམཏྟམྤི སམྤཱདེཏུཾ ཨསམཏྠཱཡ ཨིཏྠིཡཱ ཀུཏོ བུདྡྷབྷཱཝོཏི ‘‘ཨིཏྠཱི ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ སིཡཱཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརོ པུཉྙུསྶཡོ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརམེཝ ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིབྦཏྟེཏཱིཏི པུརིསོཝ ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ.

ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱཏི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ, ཡཱ ཛཱཏིཁེཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. སཱ ཧི ཏཐཱགཏསྶ གབྦྷོཀྐནྟིཀཱལཱདཱིསུ ཀམྤཏི. ཨཱཎཱཁེཏྟཾ པན ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ. ཡཱ ཨེཀཏོ སཾཝཊྚཏི ཙ ཝིཝཊྚཏི ཙ, ཡཏྠ ཙ ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟཱདཱིནཾ (དཱི. ནི. ༣.༢༧༧ ཨཱདཡོ) ཨཱཎཱ པཝཏྟཏི. ཝིསཡཁེཏྟསྶ པརིམཱཎཾ ནཏྠི. བུདྡྷཱནཉྷི ‘‘ཡཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ ཏཱཝཏཀཾ ནེཡྻཾ, ཡཱཝཏཀཾ ནེཡྻཾ ཏཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ, ནེཡྻཔརིཡནྟིཀཾ ཉཱཎཾ, ཉཱཎཔརིཡནྟིཀཾ ནེཡྻ’’ནྟི (མཧཱནི. ༦༩; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥) ཝཙནཏོ ཨཝིསཡོ ནཱམ ནཏྠི. ཨིཏི ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཁེཏྟེསུ ཏིསྶོ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརུལ༹ྷེ ཏེཔིཊཀེ བུདྡྷཝཙནེ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཨིམཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཉྙསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ བུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི སུཏྟཾ ནཏྠི, ན ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི པན ཨཏྠི.

ཨཔུབྦཾ ¶ ཨཙརིམནྟི ཨཔུརེ ཨཔཙྪཱ ཨེཀཏོ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, པུརེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ གབྦྷོཀྐནྟིཏོ པུབྦེ པུརེཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཧི དསསཧསྶིཙཀྐཝཱལ༹ཀམྤནེན ཁེཏྟཔརིགྒཧོ ཀཏོ ནཱམ ཧོཏི, ཨཉྙསྶ བུདྡྷསྶ ཨུཔྤཏྟི ནཏྠི. དྷཱཏུཔརིནིབྦཱནཏོ པརཾ པན པཙྪཱ, ཏཏོ ཧེཊྛཱཔི ཨཉྙསྶ བུདྡྷསྶ ཨུཔྤཏྟི ནཏྠི, ཨུདྡྷཾ ན ཝཱརིཏཱ.

ཀསྨཱ པན ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ན ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི? ཨནཙྪརིཡཏྟཱ. ཨཙྪརིཡམནུསྶཱ ཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཙྪརིཡམནུསྶོ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༡). ཡདི ཙ ཨནེཀེ བུདྡྷཱ ཨེཀཏོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཨནཙྪརིཡཱ བྷཝེཡྻུཾ. དེསནཱཡ ཙ ཝིསེསཱབྷཱཝཏོ. ཡཉྷི སཏིཔཊྛཱནཱདིབྷེདཾ དྷམྨཾ ཨེཀོ ¶ དེསེཏི, ཨཉྙེནཔི སོ ཨེཝ དེསེཏབྦོ སིཡཱ, ཝིཝཱདབྷཱཝཏོ ཙ. བཧཱུསུ ཧི བུདྡྷེསུ ཨེཀཏོ ཨུཔྤནྣེསུ བཧཱུནཾ ཨཱཙརིཡཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཝིཡ ‘‘ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ པཱསཱདིཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེསཾ སཱཝཀཱ ཝིཝདེཡྻུཾ. ཀིཾ ཝཱ ཨེཏེན ཀཱརཎགཝེསནེན, དྷམྨཏཱཝེསཱ ཡཾ ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྭེ ཏཐཱགཏཱ ཨེཀཏོ ན ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི (མི. པ. ༥.༡.༡).

ཡཐཱ ནིམྦབཱིཛཀོསཱཏཀིབཱིཛཱདཱིནི མདྷུརཾ ཕལཾ ན ནིབྦཏྟེནྟི, ཨསཱཏཾ ཨམདྷུརམེཝ ཕལཾ ནིབྦཏྟེནྟི, ཨེཝཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི མདྷུརཝིཔཱཀཾ ན ནིབྦཏྟེནྟི ཨམདྷུརམེཝ ནིབྦཏྟེནྟི. ཡཐཱ ཙ ཨུཙྪུབཱིཛསཱལིབཱིཛཱདཱིནི མདྷུརཾ སཱདུརསམེཝ ཕལཾ ནིབྦཏྟེནྟི ན ཨསཱཏཾ ཀཊུཀཾ. ཨེཝཾ ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིནི མདྷུརམེཝ ཝིཔཱཀཾ ནིབྦཏྟེནྟི ན ཨམདྷུརཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཡཱདིསཾ ཝཔཏེ བཱིཛཾ, ཏཱདིསཾ ཧརཏེ ཕལཾ;

ཀལྱཱཎཀཱརཱི ཀལྱཱཎཾ, པཱཔཀཱརཱི ཙ པཱཔཀ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༥༦; ནེཏྟི. ༡༢༢);

ཏསྨཱ ‘‘ཏིཎྞཾ དུཙྩརིཏཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨཉྙཏརོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱཏི ཡོ ཀོཙི པབྦཛྫཱམཏྟེན སམཎོ ཝཱ ཛཱཏིམཏྟེན བྲཱཧྨཎོ ཝཱ. པཱཔིཙྪོ སམྦྷཱཝནཱདྷིཔྤཱཡེན ཝིམྷཱཔནཏོ ཀུཧཀོ. པཙྩཡསནྣིསྶིཏཱཡ པཡུཏྟཝཱཙཱཡ ཝསེན ལཔཀོ. པཙྩཡནིབྦཏྟཀནིམིཏྟཱཝཙརཏོ ནེམིཏྟཀོ. ཀུཧནལཔནནེམིཏྟཀཏྟཾ པུབྦངྒམཾ ཀཏྭཱཏི ཀུཧནཱདིབྷཱཝམེཝ པུརཀྑཏྭཱ སནྟིནྡྲིཡོ ¶ སནྟམཱནསོ ཝིཡ ཙརནྟོ. པཉྩ ནཱིཝརཎེཏི ཀཱམཙྪནྡཱདིཀེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ. ཨཔྤཧཱཡ ཨསམུཙྪིནྡིཏྭཱ, ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེཏི ནཱིཝརཎེ. ནཱིཝརཎཱ ཧི ཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལེསེནྟི ཀིལིཊྛཾ ཀརོནྟི ཝིབཱདྷེནྟི ཨུཔཏཱཔེནྟི ཙ. ཏསྨཱ ‘‘ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེཏི ནཱིཝརཎེ. ནཱིཝརཎཱ ཧི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨནུཔྤནྣཱཡ པཉྙཱཡ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ན དེནྟི. ཏསྨཱ ‘‘པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨནུཔཊྛིཏསྶཏཱིཏི ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ ན ཨུཔཊྛིཏསྶཏི. ཨབྷཱཝཡིཏྭཱཏི ཨཝཌྜྷཡིཏྭཱ. ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིནྟི ཨརཧཏྟཔདཊྛཱནཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ.

པཙྪིམཝཱརེ ཨཉྙཏརོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱཏི སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཏྠ སབྦདོསཱཔགཏོཏི སབྦེཧི པཱརམིཏཱཔཊིཔཀྑབྷཱུཏེཧི དོསེཧི ཨཔགཏོ. ཨེཏེན པརིཔཱུརིཏཔཱརམིབྷཱཝཾ ¶ དསྶེཏི. སཏིཔཊྛཱནཱནི ཝིཔསྶནཱ, བོཛ྄ཛྷངྒོ མགྒོ, ཨནུཏྟརཱ སམྨཱསམྦོདྷི ཨརཧཏྟཾ. སཏིཔཊྛཱནཱནི ཝཱ ཝིཔསྶནཱ, བོཛ྄ཛྷངྒཱ མིསྶཀཱ, སམྨཱསམྦོདྷི ཨརཧཏྟམེཝ. སེསཾ ཨནནྟརཝཱརེ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཏོ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ ཨེཏྠ ཉཱཎནྟི ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ ཋཱནེ ཙ ཋཱནཾ, ཨཊྛཱནེ ཙ ཨཊྛཱནནྟི པཝཏྟཾ ཉཱཎཾ. ཧེཏུསོཏི ཏསྶ ཋཱནསྶ ཨཊྛཱནསྶ ཙ ཧེཏུཏོ. ཋཱནསོཏི ཏངྑཎེ ཨེཝ ཨཱཝཛྫནསམནནྟརཾ. ཨནོདྷིསོཏི ཨོདྷིཨབྷཱཝེན, ཀིཉྩི ཨནཝསེསེཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིཏི ཋཱནཱཊྛཱནགཏཱཏིཨཱདཱིསུ ཨེཝཾ ཋཱནཱཊྛཱནབྷཱཝཾ གཏཱ. སབྦེཏི ཁཡཝཡཝིརཛྫནནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཱ སངྑཏདྷམྨཱ, ཏེ ཨེཝ ཙ སཏྟཔཉྙཏྟིཡཱ ཨུཔཱདཱནབྷཱུཏཱ ཀེཙི སགྒཱུཔགཱ ཡེ དྷམྨཙཱརིནོ, ཀེཙི ཨཔཱཡཱུཔགཱ ཡེ ཨདྷམྨཙཱརིནོ, ཀེཙི ནིབྦཱནཱུཔགཱ ཡེ ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཨརིཡམགྒཾ པཊིཔནྣཱ.

༥༨. ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏསྶ ཨཏྠཾ ‘‘སབྦེ སཏྟཱཏི ཨརིཡཱ ཙ ཨནརིཡཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སཡམེཝ ནིདྡིསཏི. ཏཏྠ ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟོ མརཎཔརིཡནྟོཏི ཛཱིཝིཏསྶ པརིཡནྟོ ནཱམ མརཎསངྑཱཏོ ཨནྟོ. ཡཐཱཀམྨཾ གམིསྶནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ སཏྟཱནཾ ཡཐཱཀམྨཾ གམནཾ, ཨཡཾ ཀམྨསྶཀཏཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཀམྨཱནཾ ཕལདསྶཱཝིཏཱ ཙ ཨཝིཔྤཝཱསོ ཙཱཏི ‘‘པུཉྙཔཱཔཕལཱུཔགཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན ཀམྨཱནཾ ཕལསྶ པཙྩཀྑཀཱརིཏཱ, ཀཏཱུཔཙིཏཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཨཏྟནོ ཕལསྶ ཨཔྤདཱནཱབྷཱཝོ ཙ དསྶིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཀམྨམེཝ ཀམྨནྟཾ, པཱཔཾ ཀམྨནྟཾ ཨེཏེསནྟི པཱཔཀམྨནྟཱ, ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔུཉྙསངྑཱརཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཔུཉྙོ སངྑཱརོ ཨེཏེསནྟི ཨཔུཉྙསངྑཱརཱ. པཱཔཀམྨནྟཱཏི ཝཱ ནིསྶཀྐཝཙནཾ, པཱཔཀམྨནྟཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ པུཉྙསངྑཱརཱཏིཨཱདཱིསུཔི. པུན ‘‘ནིརཡཾ པཱཔཀམྨནྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནྟདྭཡེན སདྡྷིཾ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཾ དསྶེཏི. ཏཐཱ ‘‘ཨཡཾ སཾཀིལེསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཊྚཝིཝཊྚཝསེན ཨཱདཱིནཝསྶཱདནིསྶརཎཝསེན ཧེཏུཕལཝསེན ཙ གཱཐཱཡཾ ཏཡོ ཨཏྠཝིཀཔྤཱ དསྶིཏཱ. པུན ‘‘ནིརཡཾ པཱཔཀམྨནྟཱཏི ཨཡཾ སཾཀིལེསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝོདཱནཝསེན གཱཐཱཡ ཨཏྠཾ དསྶེཏི.

༥༩. ཏེན ¶ ཏེནཱཏི ཏེན ཏེན ཨཛ྄ཛྷོསིཏཝཏྠུནཱ རཱུཔབྷཝཨརཱུཔབྷཝཱདིནཱ. ཚཏྟིཾསཱཏི ཀཱམཏཎྷཱ ཏཱཝ རཱུཔཱདིཝིསཡབྷེདེན ཚ, ཏཐཱ བྷཝཏཎྷཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱ ཙཱཏི ཨཊྛཱརས. ཏཱ ཨེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརས, བཱཧིརེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརསཱཏི ཨེཝཾ ཚཏྟིཾས. ཡེན ཡེནཱཏི ‘‘སུབྷཾ སུཁ’’ནྟིཨཱདིནཱ.

ཝོདཱནཾ ཏིཝིདྷཾ ཁནྡྷཏྟཡཝསེནཱཏི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཎྷཱསཾཀིལེསོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པུན ‘‘སབྦེ སཏྟཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདི པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན གཱཐཱནམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ གཱམིནཱིཏི ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ནིབྦཱནེ གཱམིནཱི, ནིབྦཱནསྶ གམནསཱིལཱཏི ཨཏྠོ.

པུན ཏཏྠཏཏྠགཱམིནཱིསབྦཏྠགཱམིནཱིནཾ པཊིཔདཱནཾ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཡོ རཱསཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡནྟི ཡཾ ནིརཡཱདི. ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཡཐཱརཧཾ གམེཏཱིཏི སབྦཏྠགཱམིནཱི. པཊིཔདཱསངྑཱཏེ ཨཔུཉྙཀམྨེ པུཉྙཀམྨེ ཙ ཀམྨཀྑཡཀརཎཀམྨེ ཙ ཝིབྷཱགསོ བྷགཝཏོ པཝཏྟནཉཱཎཾ. ཨིདཾ སབྦཏྠགཱམིནཱི པཊིཔདཱཉཱཎཾ ནཱམ ཏཐཱགཏབལཾ. ཨིམིནཱ ཧི ཉཱཎེན བྷགཝཱ སབྦམྤི པཊིཔདཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི.

ཀཐཾ? སཀལགཱམཝཱསིཀེསུཔི ཨེཀཾ སཱུཀརཾ ཝཱ མིགཾ ཝཱ མཱརེནྟེསུ སབྦེསཾ ཙེཏནཱ པརསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱརམྨཎཱཝ ཧོཏི, ཏཾ པན ཀམྨཾ ཏེསཾ ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེཡེཝ ནཱནཱ ཧོཏི. ཏེསུ ཧི ཨེཀོ ཨཱདརེན ཀརོཏི, ཨེཀོ ‘‘ཏྭམྤི ཀརོཧཱི’’ཏི པརེཧི ནིཔྤཱིལི༹ཏོ ཀརོཏི ¶ , ཨེཀོ སམཱནཙྪནྡོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨཔྤཊིབཱཧམཱནོ ཝིཙརཏི. ཏེསུ ཨེཀོ ཏེནེཝ ཀམྨེན ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི, ཨེཀོ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ, ཨེཀོ པེཏྟིཝིསཡེ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཨེཝ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན ཨཱཡཱུཧིཏཏྟཱ ཨེས ནིརཡེ ནིབྦཏྟིསྶཏི, ཨེས ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ, ཨེས པེཏྟིཝིསཡེ’’ཏི ཛཱནཱཏི. ནིརཡེ ནིབྦཏྟནཀམྤི ‘‘ཨེས ཨཊྛསུ མཧཱནིརཡེསུ ནིབྦཏྟིསྶཏི, ཨེས སོལ༹སསུ ཨུསྶདེསཱུ’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟནཀམྤི ‘‘ཨེས ཨཔཱདཀོ བྷཝིསྶཏི, ཨེས དྭིཔཱདཀོ, ཨེས ཙཏུཔྤཱདཀོ, ཨེས བཧུཔྤཱདཀོ’’ཏི ཛཱནཱཏི. པེཏྟིཝིསཡེ ནིབྦཏྟནཀམྤི ‘‘ཨེས ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀོ བྷཝིསྶཏི, ཨེས ཁུཔྤིཔཱསིཀོ, ཨེས པརདཏྟཱུཔཛཱིཝཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི.

‘‘ཏེསུ ཙ ཀམྨེསུ ཨིདཾ ཀམྨཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨཱཀཌྜྷིསྶཏི, ཨིདཾ ནཱཀཌྜྷིསྶཏི དུབྦལཾ དིནྣཱཡ པཊིསནྡྷིཡཱ ཨུཔདྷིཝེཔཀྐམཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཏཐཱ སཀལགཱམཝཱསིཀེསུ ཨེཀཏོ ¶ དཱནཾ དདམཱནེསུ སབྦེསམྤི ཙེཏནཱ དེཡྻདྷམྨཱརམྨཎཱཝ ཧོཏི, ཏཾ པན ཀམྨཾ ཏེསཾ ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཨེཝ ནཱནཾ ཧོཏི. ཏེསུ ཧི ཀེཙི དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི, ཀེཙི མནུསྶལོཀེ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཨེཝ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན ཨཱཡཱུཧིཏཏྟཱ ཨེས མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིསྶཏི, ཨེས དེཝལོཀེ’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཏཏྠཔི ‘‘ཨེས པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིསུ ནིབྦཏྟིསྶཏི, ཨེས བྷུམྨདེཝེསུ ནིབྦཏྟིསྶཏི, ཨེས ཛེཊྛཀདེཝརཱཛཱ ཧུཏྭཱ, ཨེས ཏསྶ དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཝཱ ཋཱནནྟརཾ ཀརོནྟོ པརིཙཱརཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི.

‘‘ཏེསུ ཙ ཀམྨེསུ ཨིདཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨཱཀཌྜྷིཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ཨིདཾ ན སཀྑིསྶཏི དུབྦལཾ དིནྣཱཡ པཊིསནྡྷིཡཱ ཨུཔདྷིཝེཔཀྐམཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཏཐཱ ‘‘ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེནྟེསུ ཙ ཨེས ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརདྡྷཏྟཱ ཨརཧཱ བྷཝིསྶཏི, ཨེས ཨནཱགཱམཱི, ཨེས སཀདཱགཱམཱི, ཨེས སོཏཱཔནྣོ, ཨེཀབཱིཛཱི ཀོལཾཀོལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ, ཨེས མགྒཾ པཏྟུཾ ན སཀྑིསྶཏི ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཡམེཝ ཋསྶཏི, ཨེས པཙྩཡཔརིགྒཧེ, ཨེས ནཱམརཱུཔཔརིགྒཧེ, ཨརཱུཔཔརིགྒཧེ ཙ ཋསྶཏི, ཨེས མཧཱབྷཱུཏམཏྟམེཝ ཝཝཏྠཔེསྶཏི, ཨེས ཀིཉྩི སལླཀྑེཏུཾ ན སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ‘‘ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟེསུཔི ཨེས པརིཀམྨམཏྟེ ཨེཝ ཋསྶཏི, ཨེས ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ན ཨཔྤནཾ. ཨེས ཨཔྤནམྤི ཨུཔྤཱདེསྶཏི, ཨེས ¶ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགམིསྶཏི, ན ཨུཔརིཝིསེསཾ. ཨེས ཨུཔརིཝིསེསམྤི ཨདྷིགམིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི.

ཨནེཀདྷཱཏཱུཏི ཨནེཀཱ ཙཀྑཱདཡོ པཐཝཱདཡོ ཙ དྷཱཏུཡོ ཨེཏསྶཱཏི ཨནེཀདྷཱཏུ, བཧུདྷཱཏཱུཏི ཨཏྠོ. ལོཀོཏི ཁནྡྷཱཡཏནཱདིལོཀོ. ཙཀྑུདྷཱཏཱུཏིཨཱདི ཡཱཧི དྷཱཏཱུཧི ‘‘ཨནེཀདྷཱཏཱུ’’ཏི ལོཀོ ཝུཏྟོ, ཏཱསཾ སརཱུཔཏོ དསྶནཾ. ཏཏྠ སབྷཱཝཊྛེན ནིསྶཏྟཊྛེན ཙ དྷཱཏུ. ཙཀྑུ ཨེཝ དྷཱཏུ ཙཀྑུདྷཱཏུ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱམདྷཱཏཱུཏི ཨེཏྠ དྭེ ཀཱམཱ ཀིལེསཀཱམོ ཙ ཝཏྠུཀཱམོ ཙ. ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ ཀཱམཔཊིསཾཡུཏྟོ དྷཱཏུ ཀཱམདྷཱཏུ, ཀཱམཝིཏཀྐསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ པན ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཱ ཀཱམོ ཨུཏྟརཔདལོཔེན, ཀཱམོ ཙ སོ དྷཱཏུ ཙཱཏི ཀཱམདྷཱཏུ. བྱཱཔཱདཔཊིསཾཡུཏྟོ དྷཱཏུ བྱཱཔཱདདྷཱཏུ, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐསྶེཏཾ ནཱམཾ. བྱཱཔཱདོཝ དྷཱཏུ བྱཱཔཱདདྷཱཏུ, དསཨཱགྷཱཏཝཏྠུཝིསཡསྶ པཊིགྷསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཝིཧིཾསཱཔཊིསཾཡུཏྟོ དྷཱཏུ ཝིཧིཾསཱདྷཱཏུ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ. ཝིཧིཾསཱ ཨེཝ ཝཱ དྷཱཏུ ཝིཧིཾསཱདྷཱཏུ, པརསཏྟཝིཧེསནསྶེཏཾ ནཱམཾ. ནེཀྑམྨཨབྱཱཔཱདཨཝིཧིཾསཱདྷཱཏུཡོ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཡོ སབྦཀུསལདྷམྨཱ མེཏྟཱཀརུཎཱ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རཱུཔབྷཝོ, སབྦེ ཝཱ རཱུཔདྷམྨཱ. ཨརཱུཔདྷཱཏཱུཏི ¶ ཨརཱུཔབྷཝོ, ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཝཱ. ནིརོདྷདྷཱཏཱུཏི ནིརོདྷཏཎྷཱ. སངྑཱརདྷཱཏཱུཏི སབྦེ སངྑཏདྷམྨཱ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

ཨཉྙམཉྙཝིལཀྑཎཏྟཱ ནཱནཔྤཀཱརཱ དྷཱཏུཡོ ཨེཏསྨིནྟི ནཱནཱདྷཱཏུ, ལོཀོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཉྙཱ ཙཀྑུདྷཱཏུ ཡཱཝ ཨཉྙཱ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུ’’ཏི, ཡཐཱ ཙ ཨིདཾ ཉཱཎཾ ཙཀྑུདྷཱཏུཨཱདིབྷེདེན ཨུཔཱདིནྣཀསངྑཱརལོཀསྶ ཝསེན ཨནེཀདྷཱཏུནཱནཱདྷཱཏུལོཀཾ པཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཨནུཔཱདིནྣཀསངྑཱརལོཀསྶཔི ཝསེན ཏཾ པཛཱནཱཏི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧི དྭེ ཙ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨུཔཱདིནྣཀསངྑཱརལོཀསྶེཝ ནཱནཏྟཾ ཛཱནནྟི, ཏམྤི ཨེཀདེསེནེཝ, ན ནིཔྤདེསཏོ. ཨནུཔཱདིནྣཀསངྑཱརལོཀསྶ པན ནཱནཏྟཾ ན ཛཱནནྟི. བྷགཝཱ པན ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམ དྷཱཏུཡཱ ཨུསྶནྣཱཡ ཨིམསྶ རུཀྑསྶ ཁནྡྷོ སེཏོ ཧོཏི, ཨིམསྶ ཀཱལོ༹, ཨིམསྶ མཊྛོ, ཨིམསྶ ཕརུསོ, ཨིམསྶ བཧལོ, ཨིམསྶ ཏནུཏྟཙོ. ཨིམཱཡ ནཱམ དྷཱཏུཡཱ ཨུསྶནྣཱཡ ཨིམསྶ རུཀྑསྶ པཏྟཾ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝསེན ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨིམཱཡ ནཱམ དྷཱཏུཡཱ ཨུསྶནྣཏྟཱ ཨིམསྶ རུཀྑསྶ པུཔྥཾ ནཱིལཾ ཧོཏི པཱིཏཀཾ ལོཧིཏཀཾ ཨོདཱཏཾ ¶ སུགནྡྷཾ དུགྒནྡྷཾ, ཨིམཱཡ ནཱམ དྷཱཏུཡཱ ཨུསྶནྣཱཡ ཕལཾ ཁུདྡཀཾ མཧནྟཾ དཱིགྷཾ ཝཊྚཾ སུསཎྛཱནཾ དུསྶཎྛཱནཾ མཊྛཾ ཕརུསཾ སུགནྡྷཾ དུགྒནྡྷཾ ཏིཏྟཾ མདྷུརཾ ཀཊུཀཾ ཨམྦིལཾ ཀསཱཝཾ ཧོཏི, ཨིམཱཡ ནཱམ དྷཱཏུཡཱ ཨུསྶནྣཱཡ ཨིམསྶ རུཀྑསྶ ཀཎྚཀོ ཏིཁིཎོ ཧོཏི, ཨཏིཁིཎོ ཨུཛུཀོ ཀུཊིལོ ཀཎྷོ ནཱིལོ ཨོདཱཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུཔཱདིནྣསངྑཱརལོཀསྶཱཔི ཝསེན ཨནེཀདྷཱཏུནཱནཱདྷཱཏུབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི. སབྦཉྙུབུདྡྷཱནཾ ཨེཝ ཧི ཨེཏཾ བལཾ, ན ཨཉྙེསཾ.

༦༠. ཡཾ ཡདེཝ དྷཱཏུནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཧཱིནཱདིསབྷཱཝཾ. ཡསྨཱ ཨདྷིམུཏྟི ནཱམ ཨཛ྄ཛྷཱསཡདྷཱཏུ, ཏསྨཱ ཨདྷིམུཙྩནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཧཱིནཱདིསབྷཱཝེན པཝཏྟནཾ. ཏཾ པན ཏསྶ ཏཾ ཏཾ ཨདྷིཊྛཧནཾ ཨབྷིནིཝིསནཉྩ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨདྷིམུཙྩནྟི, ཏཾ ཏདེཝ ཨདྷིཊྛཧནྟི ཨབྷིནིཝིསནྟཱི’’ཏི. ཨདྷིམུཙྩནསྶ ཝིསཡཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཀེཙི རཱུཔཱདྷིམུཏྟཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ. ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱཉཱཎནྟི ཧཱིནཱདིཝསེན ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱཡ ཉཱཎཾ.

ཏེ ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ ཙ བྷཝནྟཱིཏི ཏེ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀཱ སཏྟཱ ཡཐཱ ཡཐཱ ཨདྷིམུཏྟཱ ཧོནྟི. ཏཾ ཏཾ ཀམྨསམཱདཱནཾ སམཱདིཡནྟཱིཏི ཨདྷིམུཏྟིཨནུརཱུཔཾ ཏཾ ཏཾ ཨཏྟནཱ སམཱདིཡིཏབྦཾ ཀཏྟབྦཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཏཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི སམུཊྛཱནཝསེན ཝིབྷཛནྟོ ‘‘ཏེ ཚབྦིདྷཾ ཀམྨ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀེཙི ལོབྷཝསེན ཀམྨཾ སམཱདིཡནྟཱིཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ¶ སེསེསུཔི. ཏཾ ཝིབྷཛྫམཱནནྟི ཏཾ སམུཊྛཱནཝསེན ཚབྦིདྷཾ པུན པཝཏྟིནིཝཏྟིཝསེན ཝིབྷཛྫམཱནཾ དུཝིདྷཾ.

ཡཾ ལོབྷཝསེན དོསཝསེན མོཧཝསེན ཙ ཀམྨཾ ཀརོཏཱིཏི དསཨཀུསལཀམྨཔཐཀམྨཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཉྷི སཾཀིལིཊྛཏཱཡ ཀཱལ༹ཀནྟི ཀཎྷཾ. ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟཱཔནཏོ ཀཱལ༹ཀཝིཔཱཀནྟི ཀཎྷཝིཔཱཀཾ. ཡཾ སདྡྷཱཝསེན ཀམྨཾ ཀརོཏཱིཏི དསཀུསལཀམྨཔཐཀམྨཾ. ཏཉྷི ཨསཾཀིལིཊྛཏྟཱ པཎྜརནྟི སུཀྐཾ. སགྒེ ནིབྦཏྟཱཔནཏོ པཎྜརཝིཔཱཀཏྟཱ སུཀྐཝིཔཱཀཾ. ཡཾ ལོབྷཝསེན དོསཝསེན མོཧཝསེན སདྡྷཱཝསེན ཙ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཨིདཾ ཀཎྷསུཀྐནྟི ཝོམིསྶཀཀམྨཾ. ཀཎྷསུཀྐཝིཔཱཀནྟི སུཁདུཀྑཝིཔཱཀཾ. མིསྶཀཀམྨཉྷི ཀཏྭཱ ཨཀུསལཝལེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ མངྒལཧཏྠིབྷཱཝཾ ཨུཔཔནྣོ ཀུསལེན པཝཏྟེ སུཁཾ ཨནུབྷཝཏི, ཀུསལེན རཱཛཀུལེ ¶ ནིབྦཏྟོཔི ཨཀུསལེན དུཀྑཾ ཝེདཡཏི. ཡཾ ཝཱིརིཡཝསེན པཉྙཱཝསེན ཙ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཨིདཾ ཀམྨཾ ཨཀཎྷཾ ཨསུཀྐཾ ཨཀཎྷཨསུཀྐཝིཔཱཀནྟི ཀམྨཀྑཡཀརཱ ཙཏུམགྒཙེཏནཱ. ཏཉྷི ཡདི ཀཎྷཾ བྷཝེཡྻ, ཀཎྷཝིཔཱཀཾ དདེཡྻ. ཡདི སུཀྐཾ བྷཝེཡྻ, སུཀྐཨུཔཔཏྟིཔརིཡཱཔནྣཾ ཝིཔཱཀཾ དདེཡྻ. ཨུབྷཡཝིཔཱཀསྶ པན ཨཔྤདཱནཏོ ཨཀཎྷཨསུཀྐཝིཔཱཀནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

ཀམྨསམཱདཱནེ པཋམཾ ཨཙེལཀཔཊིཔདཱ ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཱ, དུཏིཡཾ ཏིབྦཀིལེསསྶ ཨསྶུམུཁསྶཱཔི རུདཏོ པརིསུདྡྷབྲཧྨཙརིཡཙརཎཾ, ཏཏིཡཾ ཀཱམེསུ ཨཔཱཏབྱཏཱ ཨཙེལཀཔཊིཔདཱ, ཙཏུཏྠཾ པཙྩཡེ ཨལབྷམཱནསྶཱཔི ཛྷཱནཝིཔསྶནཱསུཁསམངྒིནོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཙརཎཾ. ཡཾ ཨེཝཾ ཛཱཏིཡཾ ཀམྨསམཱདཱནནྟི ཡཾ ཨཉྙམྤི ཨེཝཾཔཀཱརཾ ཀམྨཾ. ཨིམིནཱ པུགྒལེནཱཏིཨཱདི ཏསྨིཾ ཀམྨཝིཔཱཀེ བྷགཝཏོ ཉཱཎསྶ པཝཏྟནཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ ཨུཔཙིཏནྟི ཡཐཱ ཀཏཾ ཀམྨཾ ཕལདཱནསམཏྠཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏཾ. ཨཝིཔཀྐནྟི ན ཝིཔཀྐཝིཔཱཀཾ. ཝིཔཱཀཱཡ པཙྩུཔཊྛིཏནྟི ཝིཔཱཀདཱནཱཡ ཀཏོཀཱསཾ. ན ཙ བྷབྦོ ཨབྷིནིབྦིདྷཱ གནྟུནྟི ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨབྷིནིབྦིཛ྄ཛྷནཏོ ཨབྷིནིབྦིདྷཱསངྑཱཏཾ ཨརིཡམགྒཾ ཨདྷིགནྟུཾ ན ཙ བྷབྦོ. ཏཾ བྷགཝཱ ན ཨོཝདཏཱིཏི ཏཾ ཝིཔཱཀཱཝརཎེན ནིཝུཏཾ པུགྒལཾ བྷགཝཱ སཙྩཔཊིཝེདྷཾ པུརཀྑཏྭཱ ན ཨོཝདཏི, ཝཱསནཏྠཾ པན ཏཱདིསཱནམྤི དྷམྨཾ དེསེཏི ཨེཝ, ཨཛཱཏསཏྟུཨཱདཱིནཾ ཝིཡ.

ཨུཔཙིཏནྟི ཀཱཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ན ཙ ཏཱཝ པཱརིཔཱུརིཾ གཏ’’ནྟི. ཏེན མིཙྪཏྟནིཡཱམསྶ ཨསམཏྠཏཾ དསྶེཏི. པུརཱ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏཱིཏི པཱརིཔཱུརིཾ ཕལནིཔྥཱདནསམཏྠཏཾ གཙྪཏི པུརཱ ཨདྷིགཙྪེཡྻ. མིཙྪཏྟནིཡཏཏཱཡ སཛྫུཀཾ ཕལདྷམྨསྶ ཨབྷཱཛནབྷཱཝཾ ནིབྦཏྟཡཏི ¶ པུརཱ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘པུརཱ ཝེནེཡྻཏྟཾ སམཏིཀྐམཏཱི’’ཏི. ‘‘པུརཱ ཨནིཡཏཾ སམཏིཀྐམཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཨསམཏྟེཏི ཀམྨེ ཨསམྤུཎྞེ, ཏེ ཨསམྤུཎྞེ ཝཱ.

༦༡. ཨེཝཾ ཀིལེསནྟརཱཡམིསྶཀཾ ཀམྨནྟརཱཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨམིསྶཀཾ ཀམྨནྟརཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམསྶ ཙ པུགྒལསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སབྦེསནྟི ཨིམསྨིཾ བལནིདྡེསེ ཝུཏྟཱནཾ སབྦེསཾ ཀམྨཱནཾ. མུདུམཛ྄ཛྷཱདྷིམཏྟཏཱཏི མུདུམཛ྄ཛྷཏིབྦབྷཱཝོ. ཀམྨཱནཉྷི མུདུཨཱདིབྷཱཝེན ཏཾཝིཔཱཀཱནཾ མུདུམཛ྄ཛྷཏིཀྑབྷཱཝོ ¶ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡནྟིཨཱདཱིསུ དིཊྛདྷམྨེ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝེདིཏབྦཾ ཕལཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ. ཨུཔཔཛྫེ ཨནནྟརེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝེདིཏབྦཾ ཕལཾ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ. ཨཔརསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨིཏོ ཨཉྙསྨིཾ ཡསྨིཾ ཀསྨིཉྩི ཨཏྟབྷཱཝེ ཝེདིཏབྦཾ ཕལཾ ཨཔརཱཔརིཡཝེདནཱིཡཾ. ཨེཀཛཝནཝཱརསྨིཉྷི སཏྟསུ ཙེཏནཱསུ པཋམཙེཏནཱ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ནཱམ. པརིཡོསཱནཙེཏནཱ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ནཱམ. མཛ྄ཛྷེ པཉྩ ཙེཏནཱ ཨཔརཱཔརིཡཝེདནཱིཡཾ ནཱམ. ཝིཔཱཀཝེམཏྟཏཱཉཱཎནྟི ཝིཔཱཀཝེམཏྟཏཱཡ ཝིཔཱཀཝིསེསེ ཉཱཎཾ. ཨིམསྶ པན ཀམྨཝིཔཱཀསྶ གཏིསམྤཏྟི གཏིཝིཔཏྟི, ཨུཔདྷིསམྤཏྟི ཨུཔདྷིཝིཔཏྟི, ཀཱལསམྤཏྟི ཀཱལཝིཔཏྟི, པཡོགསམྤཏྟི པཡོགཝིཔཏྟིཡོ ཀཱརཎཾ. སོ ཙ ནེསཾ ཀཱརཎབྷཱཝོ ‘‘ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི གཏིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟཱི’’ཏིཨཱདིཔཱལི༹ཝསེན (ཝིབྷ. ༨༡༠) ཝེདིཏབྦོ.

༦༢. ཨནནྟརབལནིདྡེསེ ཝུཏྟཀམྨསམཱདཱནཔདེནེཝ ཛྷཱནཱདཱིནི སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཐཱ སམཱདིནྣཱནཾ ཀམྨཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སེཀྑཔུཐུཛྫནསནྟཱནེསུ པཝཏྟཱནི ཛྷཱནཱདཱིནི ཀམྨཾ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཏཐཱ སམཱདིནྣཱནནྟི ‘‘སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀཾ པཙྩུཔྤནྣསུཁཾ, ཨཱཡཏིཾ སུཁཝིཔཱཀ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཔྤཀཱརེཧི སམཱདིནྣེསུ ཀམྨེསུ. སཾཀིལེསོཏི པཊིཔཀྑདྷམྨཝསེན ཀིལིཊྛབྷཱཝོ. ཝོདཱནཾ པཊིཔཀྑདྷམྨེཧི ཝིསུཛ྄ཛྷནཾ. ཝུཊྛཱནཾ པགུཎཝོདཱནཾ བྷཝངྒཝུཊྛཱནཉྩ. ཨེཝཾ སཾཀིལིསྶཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཡམེཝཏྠོ – ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཛྷཱནཱདི སཾཀིལིསྶཏི ཝོདཱཡཏི ཝུཊྛཧཏཱིཏི ཛཱནནཉཱཎཾ བྷགཝཏོ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ, ན ཏསྶ ཨཱཝརཎཾ ཨཏྠཱིཏི.

ཀཏི ཛྷཱནཱནཱིཏིཨཱདི ཛྷཱནཱདཡོ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནཱིཏི ཙཏུཀྐནཡཝསེན རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི སནྡྷཱཡཱཧ. ཨེཀཱདསཱཏི ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ (དཱི. ནི. ༢.༡༢༩, ༡༧༤; ༣.༣༣༩, ༣༥༨; མ. ནི. ༢.༢༤༨; ༣.༣༡༢) ཨཊྛནྣཾ ཏིཎྞཉྩ སུཉྙཏཝིམོཀྑཱདཱིནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཊྛཱཏི ཏེསུ ཋཔེཏྭཱ ལོཀུཏྟརེ ཝིམོཀྑེ ཨཊྛ. སཏྟཱཏི ཏེསུ ཨེཝ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ ཋཔེཏྭཱ སཏྟ. ཏཡོཏི སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན སུཉྙཏཝིམོཀྑཱདཡོ ཏཡོ. དྭེཏི ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེན ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑསྶཱསམྦྷཝཏོ ཨཝསེསཱ དྭེ. ཨེཏྠ ཙ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཨཔྤིཏཔྤིཏཀྑཎེ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཙྩནཏོ ¶ , ཨཱརམྨཎེ ཨདྷིམུཙྩནཏོ ཙ ཝིམོཀྑཱ. ནིརོདྷསམཱཔཏྟི པན སབྦསོ སཉྙཱཝེདཡིཏེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཔགམཝིམོཀྑོ ནཱམ. ལོཀུཏྟརཱ ཙ ཏཾཏཾམགྒཝཛ྄ཛྷཀིལེསེཧི སམུཙྪེདཝསེན ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམོཀྑོཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ.

སམཱདྷཱིསུ ཙཏུཀྐནཡཔཉྩཀནཡེསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི སཝིཏཀྐོ སཝིཙཱརོ སམཱདྷི ནཱམ. པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི ཨཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརམཏྟོ སམཱདྷི ནཱམ. ཙཏུཀྐནཡེ པཉྩཀནཡེཔི སེསཛྷཱནེསུ སམཱདྷི ཨཝིཏཀྐོ ཨཝིཙཱརོ སམཱདྷི ནཱམ.

སམཱཔཏྟཱིསུ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏིཔི ནཱམཾ ‘‘སམཱཔཏྟཱི’’ཏིཔི. ཀསྨཱ? ཙིཏྟེཀགྒཏཱསབྦྷཱཝཏོ. ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ ཏདབྷཱཝཏོ ན ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ནཱམཾ. སཉྙཱསམཱཔཏྟིཨཱདི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟམེཝ.

ཧཱནབྷཱགིཡོ སམཱདྷཱིཏི ཨཔྤགུཎེཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི ཝུཊྛིཏསྶ སཉྙཱམནསིཀཱརཱནཾ ཀཱམཱདིཨནུཔཀྑནྡནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིསམཱདྷིསྶ ཧཱནབྷཱགིཡཏཱ. ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱ སཾཀིལེསོ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཀུཀྐུཊཾ ཝུཙྩཏི ཨཛཉྙཱཛིགུཙྪནམུཁེན ཏཔྤརམཏཱ. ཀུཀྐུཊཛྷཱཡཱིཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན ཛྷཱནཱནི ཝུཏྟཱནི, དྭེ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ པཋམཾ དུཏིཡཾ ཝཱ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨལམེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི སངྐོཙཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨུཏྟརི ན ཝཱཡམཏི, ཏསྶ ཏཱནི ཛྷཱནཱནི ཙཏྟཱརིཔི ‘‘ཀུཀྐུཊཛྷཱནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཾསམངྒིནོ ཙ ཀུཀྐུཊཛྷཱཡཱི. ཏེསུ པུརིམཱནི དྭེ ཨཱསནྣབལཝཔཙྩཏྠིཀཏྟཱ ཝིསེསབྷཱགིཡཏཱབྷཱཝཏོ ཙ སཾཀིལེསབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནི. ཨིཏརཱནི པན ཝིསེསབྷཱགིཡཏཱབྷཱཝེཔི མནྡཔཙྩཏྠིཀཏྟཱ ཝོདཱནབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཝིསེསབྷཱགིཡོ སམཱདྷཱིཏི པགུཎེཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི ཝུཊྛིཏསྶ སཉྙཱམནསིཀཱརཱནཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིཔཀྑནྡནཾ, པགུཎཝོདཱནཾ བྷཝངྒཝུཊྛཱནཉྩ ‘‘ཝུཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཧེཊྛིམཾ ཧེཊྛིམཉྷི པགུཎཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔརིམསྶ ཨུཔརིམསྶ པདཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཝོདཱནམྤི ‘‘ཝུཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. བྷཝངྒཝསེན སབྦཛྷཱནེཧི ཝུཊྛཱནཾ ཧོཏཱིཏི བྷཝངྒཉྩ ཝོདཱནཾ ཝུཊྛཱནཾ. ཡསྨཱ པན ཝུཊྛཱནཝསིབྷཱཝེན ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སམཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཀོསལླཾ ཨིདྷ ‘‘ཝུཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༦༣. ཏསྶེཝ ¶ སམཱདྷིསྶཱཏི ཏསྶ ཨནནྟརབལནིདྡེསེ ཛྷཱནཱདིཔརིཡཱཡེཧི ཝུཏྟསམཱདྷིསྶ. པརིཝཱརཱཏི པརིཀྑཱརཱ. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི སདྡྷཱསཏིཔཉྙིནྡྲིཡཱནི. བལཱནཱིཏི ཧིརོཏྟཔྤེཧི སདྡྷིཾ ཏཱནིཡེཝ. ཝཱིརིཡསྶ ཝིསུཾ གཧཎཾ བལཱནཾ བཧཱུཔཀཱརདསྶནཏྠཾ. ཝཱིརིཡུཔཏྠམྦྷེན ཧི སདྡྷཱདཡོ པཊིཔཀྑེན ཨཀམྤནཱིཡཱ ཧོནྟི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཝཱིརིཡཝསེན བལཱནི བྷཝནྟཱི’’ཏི. ཏེསནྟི ཨིནྡྲིཡཱནཾ. མུདུམཛ྄ཛྷཱདྷིམཏྟཏཱཏི ཨཝིསདཾ མུདུ. ནཱཏིཝིསདཾ མཛ྄ཛྷཾ. ཨཏིཝིསདཾ ཨདྷིམཏྟཾ བལཝཾ ‘‘ཏིཀྑ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཝེནེཡྻཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནུརཱུཔཾ བྷགཝཏོ དེསནཱཔཝཏྟཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཾཁིཏྟཝིཏྠཱརེནཱཏི སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརེན. ཨཐ ཝཱ སཾཁིཏྟེནཱཏི ཨུདྡིཊྛམཏྟེན. སཾཁིཏྟཝིཏྠཱརེནཱཏི ཨུདྡེསེན ནིདྡེསེན ཙ. ཝིཏྠཱརེནཱཏི ཨུདྡེསནིདྡེསཔཊིནིདྡེསེཧི. མུདུཀནྟི ལཧུཀཾ ཨཔཱཡབྷཡཝཊྚབྷཡཱདཱིཧི སནྟཛྫནཝསེན བྷཱརིཡཾ ཨཀཏྭཱ. མུདུཏིཀྑནྟི ནཱཏིཏིཀྑཾ. སཾཝེགཝཏྠཱུཧི སཾཝེགཛནནཱདིཝསེན བྷཱརིཡཾ ཀཏྭཱ. སམཐཾ ཨུཔདིསཏཱིཏི སམཐཾ ཨདྷིཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔདིསཏི, ན ཏཐཱ ཝིཔསྶནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཧི ཀེཝལེན སམཐེན སཙྩཔྤཊིཝེདྷོ སམྦྷཝཏི. སམཐཝིཔསྶནནྟི སམདྷུརཾ སམཐཝིཔསྶནཾ. ཝིཔསྶནནྟི སཱཏིསཡཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུཔདིསཏི. ཡསྨཱ ཙེཏྠ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱདཡོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདཡོཝ, ཏསྨཱ ‘‘ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ ནིསྶརཎཾ ཨུཔདིསཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཡཱཏི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཾ.

ཡཾ ཨེཏྠ ཉཱཎནྟི ཨེཏྠ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུམཛ྄ཛྷཱདྷིམཏྟཏཱཡ ཡཾ ཉཱཎཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཝེམཏྟཏཱཉཱཎནྟི སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཏསྶ ཉཱཎསྶ པཝཏྟནཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཡཾ ཨིམཾ བྷཱུམི’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཡཾ ཨིམཾ བྷཱུམིཾ བྷཱཝནཉྩ གཏོཏི ཨཡཾ པུགྒལོ ཨེཝམིམཾ སཾཀིལེསཝཱསནཾ ཝོདཱནཾ བྷཝངྒཉྩ གཏོ གཙྪཏི གམིསྶཏི ཙ, ཀཱལཝཙནིཙྪཱཡ ཨབྷཱཝཏོ, ཡཐཱ དུདྡྷནྟི. ཨིམཱཡ ཝེལཱཡ ཨིམསྨིཾ སམཡེ ཨིམཱཡ མུདུམཛ྄ཛྷཏིཀྑབྷེདཱཡ ཨནུསཱསནིཡཱ. ཨེཝཾདྷཱཏུཀོཏི ཧཱིནཱདིཝསེན ཨེཝཾཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨེཝཾཨདྷིམུཏྟིཀོ. ཨཡཉྩསྶ ཨཱསཡོཏི ཨིམསྶ པུགྒལསྶ ཨཡཾ སསྶཏུཙྪེདཔྤཀཱརོ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཱནུལོམཁནྟིཔྤཀཱརོ ¶ ཝཱ ཨཱསཡོ. ཨིདཉྷི ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཱསཡནྟི ཨེཏྠ སཏྟཱ ཝསནྟཱིཏི ཨཱསཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམཾ པན བྷགཝཱ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ¶ ཛཱནནྟོ ཏེསཾ དིཊྛིགཏཱནཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎཱནཉྩ ཨཔྤཝཏྟིཀྑཎེཔི ཛཱནཱཏི ཨེཝ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཀཱམཾ སེཝནྟཉྙེཝ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ པུགྒལོ ཀཱམགརུཀོ ཀཱམཱསཡོ ཀཱམཱདྷིམུཏྟོ’ཏི. ཀཱམཾ སེཝནྟཉྙེཝ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ པུགྒལོ ནེཀྑམྨགརུཀོ ནེཀྑམྨཱསཡོ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟོ’ཏི. ནེཀྑམྨཾ སེཝནྟཉྙེཝ ཛཱནཱཏི… བྱཱཔཱདཾ… ཨབྱཱཔཱདཾ… ཐིནམིདྡྷཾ… ཨཱལོཀསཉྙཾ སེཝནྟཉྙེཝ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ པུགྒལོ ཐིནམིདྡྷགརུཀོ ཐིནམིདྡྷཱསཡོ ཐིནམིདྡྷཱདྷིམུཏྟོ’’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༣).

ཨཡཾ ཨནུསཡོཏི ཨཡཾ ཨིམསྶ པུགྒལསྶ ཀཱམརཱགཱདིཀོ ཨཔྤཧཱིནོཡེཝ ཨནུསཡིཏཀིལེསོ. ཨཔྤཧཱིནོཡེཝ ཧི ཐཱམགཏོ ཀིལེསོ ཨནུསཡོ. པརསཏྟཱནནྟི པདྷཱནསཏྟཱནཾ. པརཔུགྒལཱནནྟི ཏཏོ པརེསཾ སཏྟཱནཾ, ཧཱིནསཏྟཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨེཀཏྠམེཝ ཝཱ ཨེཏཾ པདདྭཡཾ ཝེནེཡྻཝསེན དྭིདྷཱ ཝུཏྟཾ. ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཝེམཏྟཏཱཉཱཎནྟི པརབྷཱཝོ ཙ ཨཔརབྷཱཝོ ཙ པརོཔརིཡཏྟཾ ཨ-ཀཱརསྶ ཨོཀཱརཾ ཀཏྭཱ, ཏསྶ ཝེམཏྟཏཱ པརོཔརིཡཏྟཝེམཏྟཏཱ. སདྡྷཱདཱིནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརོཔརིཡཏྟཝེམཏྟཏཱཡ ཉཱཎཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཝེམཏྟཏཱཉཱཎནྟི པདཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཡནྟི ཡཾ ཨནེཀཝིཧིཏསྶ པུབྦེནིཝཱསསྶ ཨནུསྶརཎཝསེན བྷགཝཏོ ཉཱཎཾ, ཨིདཾ ཨཊྛམཾ ཏཐཱགཏབལནྟི སམྦནྡྷོ. ཨནེཀཝིཧིཏནྟི ཨནེཀཝིདྷཾ, ཨནེཀེཧི ཝཱ པཀཱརེཧི པཝཏྟིཏཾ. པུབྦེནིཝཱསནྟི ཨནུསྶརིཏུཾ ཨིཙྪིཏཾ ཨཏྟནོ པརེསཉྩ སམནནྟརཱཏཱིཏཾ བྷཝཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིཝུཏྠསནྟཱནཾ. ཨནུསྶརཏཱིཏི ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱཏིཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུགནྟྭཱ སརཏི, ཨནུདེཝ ཝཱ སརཏི, ཙིཏྟེ ཨབྷིནིནྣཱམིཏམཏྟེ ཨེཝ སརཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ ཧི པརིཀམྨཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཨཱཝཛྫནམཏྟེནེཝ སརཏི. སེཡྻཐིདནྟི ཨཱརདྡྷཔྤཀཱརནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟི ཨེཀམྤི པཊིསནྡྷིམཱུལཾ ཙུཏིཔརིཡོསཱནཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ. ཨེས ནཡོ དྭེཔི ཛཱཏིཡོཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེཏིཨཱདཱིསུ པན པརིཧཱཡམཱནོ ཀཔྤོ སཾཝཊྚཀཔྤོ, ཝཌྜྷམཱནོ ཝིཝཊྚཀཔྤོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ སཾཝཊྚེན སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི ¶ གཧིཏོ ཏཾམཱུལཏྟཱ, ཝིཝཊྚེན ཙ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཨེཝཉྷི སཏི ཡཱནི ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝཊྚོ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི ཝིཝཊྚོ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༥༦) ཝུཏྟཱནི ¶ , ཏཱནི སབྦཱནི པརིགྒཧིཏཱནི ཧོནྟི. ཨམུཏྲཱསིནྟིཨཱདི སརཎཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨམུམྷི སཾཝཊྚཀཔྤེ, ཨམུམྷི བྷཝེ ཝཱ ཡོནིཡཾ ཝཱ གཏིཡཾ ཝཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཾ ཝཱ སཏྟཱཝཱསེ ཝཱ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ. ཨེཝཾནཱམོཏི ཏིསྶོ ཝཱ ཕུསྶོ ཝཱ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི བྷགྒཝོ ཝཱ གོཏམོ ཝཱ. ཨེཝཾཝཎྞོཏི ཨོདཱཏོ ཝཱ སཱམོ ཝཱ. ཨེཝམཱཧཱརོཏི སཱལིམཾསོདནཱཧཱརོ ཝཱ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཝཱ. ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱནཾ སཱམིསནིརཱམིསཔྤབྷེདཱནཾ ཝཱ སུཁདུཀྑཱནཾ པཊིསཾཝེདཱི. ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ ཝསྶསཏཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཀཔྤསཧསྶཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ. སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི སོ ཏཏོ བྷཝཏོ, སཏྟནིཀཱཡཏོ ཝཱ ཙུཏོ པུན ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ སཏྟནིཀཱཡེ ཨུདཔཱདིཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཏྲཱཔི བྷཝེ ཝཱ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏིཨཱདི ཝུཏྟཏྠམེཝ.

༦༤. དིབྦེནཱཏིཨཱདཱིསུ དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ. དེཝཏཱནཉྷི སུཙརིཏཀམྨནིབྦཏྟམྤི པིཏྟསེམྷརུཧིརཱདཱིཧི ཨཔལིབུདྡྷཾ ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཏྟཱ དཱུརེཔི ཨཱརམྨཎགྒཧཎསམཏྠཾ དིབྦཾ པསཱདཙཀྑུ ཧོཏི. ཨིདམྤི ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟཾ ཉཱཎཙཀྑུ ཏཱདིསམེཝཱཏི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ, དིབྦཝིཧཱརཝསེན ཝཱ པཊིལདྡྷཏྟཱ, ཨཏྟནཱ ཙ དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཨཱལོཀཔརིགྒཧེན མཧཱཛུཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏརཱུཔདསྶནེན མཧཱགཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ. ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎེན ཙཀྑུམིཝཱཏིཔི ཙཀྑུ. ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷཾ. ཡོ ཧི ཙུཏིམཏྟམེཝ པསྶཏི, ན ཨུཔཔཱཏཾ, སོ ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ ཨུཔཔཱཏམཏྟམེཝ པསྶཏི ན ཙུཏིཾ, སོ ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ པན ཏདུབྷཡཾ པསྶཏི, སོ ཡསྨཱ དུཝིདྷམྤི ཏཾ དིཊྛིགཏཾ ཨཏིཝཏྟཏི. ཏསྨཱསྶ ཏཾ དསྶནཾ དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུ ཧོཏི. ཏདུབྷཡཉྩ བྷགཝཱ པསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷ’’ནྟི.

ཨེཀཱདསཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ¶ ཝཱ ཝིསུདྡྷཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ‘ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’ཏི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧིཾ. ‘ཨམནསིཀཱརོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ… ཐིནམིདྡྷཾ… ཚམྦྷིཏཏྟཾ… ཨུཔྤིལཾ… དུཊྛུལླཾ… ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཾ… ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཾ… ཨབྷིཛཔྤཱ… ནཱནཏྟསཉྙཱ… ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ རཱུཔཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’ཏི ¶ ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ རཱུཔཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧི’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༢༤༢) ཨེཝམཱདི.

ཏདེཝཾ ཨེཀཱདསཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ཝཱ ཝིསུདྡྷཾ. མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རཱུཔདསྶནེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀཾ, མཾསཙཀྑུཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ ཝཱ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀཾ. ཏེན དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན.

སཏྟེ པསྶཏཱིཏི མནུསྶོ མནུསྶཾ མཾསཙཀྑུནཱ ཝིཡ སཏྟེ པསྶཏི ཨོལོཀེཏི. ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེཏི ཨེཏྠ ཙུཏིཀྑཎེ ཨུཔཔཏྟིཀྑཎེ ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱཔི དཊྛུཾ ན སཀྐཱ. ཡེ པན ཨཱསནྣཙུཏིཀཱ ཨིདཱནི ཙཝིསྶནྟི, ཡེ ཙ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀཱ སམྤཏི ནིབྦཏྟཱ, ཏེ ‘‘ཙཝམཱནཱ ཨུཔཔཛྫམཱནཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཨེཝརཱུཔེ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ. ཧཱིནེཏི མོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཧཱིནཛཱཏིཀུལབྷོགཱདིཝསེན ཧཱིལི༹ཏེ པརིབྷཱུཏེ. པཎཱིཏེཏི ཨམོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཏབྦིཔརཱིཏེ. སུཝཎྞེཏི ཨདོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨིཊྛཀནྟམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ. དུབྦཎྞེཏི དོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨནིཊྛཱཀནྟཱམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ ཨབྷིརཱུཔེ ཝིརཱུཔེ ཝཱཏི ཨཏྠོ. སུགཏེཏི སུགཏིགཏེ, ཨལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ. དུགྒཏེཏི དུགྒཏིགཏེ, ལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནབྷོཛནེ. ཡཐཱཀམྨཱུཔགེཏི ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ, ཏེན ཏེན ཨུཔགཏེ. ཏཏྠ པུརིམེཧི ‘‘ཙཝམཱནེ’’ཏིཨཱདཱིཧི དིབྦཙཀྑུཀིཙྩཾ ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ པན པདེན ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཀིཙྩཾ. ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཨནཱགཏཾསཉཱཎཱནི ཙ དིབྦཙཀྑུཔཱདཀཱནེཝ དིབྦཙཀྑུནཱ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱཏིཨཱདཱིསུ དུཊྛུ ཙརིཏཾ, དུཊྛཾ ཝཱ ཙརིཏཾ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ དུཙྩརིཏཾ. ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ པཝཏྟཾ དུཙྩརིཏཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཨེཝཾ ཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཱནིཔི དཊྛབྦཱནི. སམནྣཱགཏཱཏི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ. ཨརིཡཱནཾ ¶ ཨུཔཝཱདཀཱཏི བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨརིཡཱནཾ, ཨནྟམསོ གིཧིསོཏཱཔནྣཱནམྤི ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཝཱ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཝཱ ཨུཔཝཱདཀཱ ཨཀྐོསཀཱ གརཧཀཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཀཱཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིཧེཏུབྷཱུཏསམཱདིནྣནཱནཱཝིདྷཀམྨཱ. ཡེ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིམཱུལཀེསུ ཀཱཡཀམྨཱདཱིསུ ཨཉྙེཔི སམཱདཔེནྟི. ཏཏྠ ཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏགྒཧཎེན ཨརིཡཱུཔཝཱདམིཙྪཱདིཊྛཱིསུ གཧིཏཱསུཔི ཏེསཾ པུན ཝཙནཾ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. མཧཱསཱཝཛྫོ ཧི ཨརིཡཱུཔཝཱདོ ཨཱནནྟརིཡསདིསོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝདཱམི ཏཾ ཝཱཙཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫིཏྭཱ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༩).

མིཙྪཱདིཊྛིཏོ ཙ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ ནཱམ ཨཉྙཾ ནཏྠི. ཡཐཱཧ –

‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ, ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཝཛྫཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༣༡༠).

ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཨུཔཱདིནྣཀྑནྡྷཔརིཙྩཱགཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཏདནནྟརཾ ཨབྷིནིབྦཏྟཀྑནྡྷགྒཧཎེ. ཨཐ ཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཙྪེདཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཙུཏིཏོ ཨུདྡྷཾ. ཨཔཱཡནྟིཨཱདི སབྦཾ ནིརཡཝེཝཙནཾ. ནིརཡོ ཧི སགྒམོཀྑཧེཏུབྷཱུཏཱ པུཉྙསམྨཏཱ ཨཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ, སུཁཱནཾ ཝཱ ཨཱཡསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཔཱཡོ. དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏི, དོསབཧུལཏཱཡ ཝཱ དུཊྛེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟཱ གཏི དུགྒཏི. ཝིཝསཱ ནིཔཏནྟི ཏཏྠ དུཀྐཊཀཱརིནོཏི ཝིནིཔཱཏོ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨསྶཱདསཉྙིཏོ ཨཡོཏི ནིརཡོ.

ཨཐ ཝཱ ཨཔཱཡགྒཧཎེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ དཱིཔེཏི, ཏིརཙྪཱནཡོནི ཧི ཨཔཱཡོ, སུགཏིཏོ ཨཔེཏཏྟཱ. ན དུགྒཏི, མཧེསཀྑཱནཾ ནཱགརཱཛཱདཱིནཾ སམྦྷཝཏོ. དུགྒཏིགྒཧཎེན པེཏྟིཝིསཡཾ དཱིཔེཏི, སོ ཧི ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སུགཏིཏོ ཨཔེཏཏྟཱ, དུཀྑསྶ ཙ གཏིབྷཱུཏཏྟཱ. ན ཏུ ཝིནིཔཱཏོ ཨསུརསདིསཾ ཨཝིནིཔཏིཏཏྟཱ. པེཏམཧིདྡྷིཀཱནཉྷི ¶ ཝིམཱནཱནིཔི ནིབྦཏྟནྟི. ཝིནིཔཱཏགྒཧཎེན ཨསུརཀཱཡཾ དཱིཔེཏི, སོ ཧི ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སུཁསམུསྶཡེཧི ཝིནིཔཱཏཏྟཱ ཝིནིཔཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. ནིརཡགྒཧཎེན ཨཝཱིཙིཨཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ ནིརཡམེཝ དཱིཔེཏི. ཨུཔཔནྣཱཏི ཨུཔགཏཱ, ཏཏྠ ཨབྷིནིབྦཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སུཀྐཔཀྑོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨེཏྠ སུགཏིགྒཧཎེན མནུསྶགཏིམྤི སངྒཎྷཱཏི. སགྒགྒཧཎེན དེཝགཏིཾ ཨེཝ. ཏཏྠ སུནྡརཱ གཏཱིཏི སུགཏི. རཱུཔཱདཱིཧི ཝིསཡེཧི སུཊྛུ ཨགྒོཏི སགྒོ. སོ ¶ སབྦོཔི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོཏི ཨཡཾ ཝཙནཏྠོ. ཨམུཀཱཡ ཀཔྤཀོཊིཡཾ ཨུཔཙིཏཾ ཏེནཱཡཾ ཨེཏརཧི, ཨནཱགཏེ ཝཱ སགྒཱུཔགོ ཨཔཱཡཱུཔགོ ཙཱཏི ཨཊྛམནཝམབལཉཱཎཀིཙྩཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ དསྶིཏཾ. ཏཐཱ ཀཔྤསཏསཧསྶེཝཱཏིཨཱདཱིསུཔི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨིམཱནི བྷགཝཏོ དྭེ ཉཱཎཱནཱི’’ཏི.

ནིཧཏོ མཱརོ བོདྷིམཱུལེཏི ནིཧཏོ སམུཙྪིནྣོ ཀིལེསམཱརོ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ. ཨིདཾ བྷགཝཏོ དསམཾ བལནྟི ཨིདཾ ཀིལེསམཱརསྶ ཧནནཾ སམུཙྪིནྡནཾ བྷགཝཏོ དསམཾ བལཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སབྦཱསཝཔརིཀྑཡཾ ཉཱཎ’’ནྟི. ཡསྨཱ པན ཡདཱ ཨརཧཏྟམགྒེན སཝཱསནཱ སབྦེ ཨཱསཝཱ ཁེཔིཏཱ, ཏདཱ བྷགཝཏཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨདྷིགཏཾ ནཱམ, ཏསྨཱ ‘‘ཡཾ སབྦཉྙུཏཱ པཏྟཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ ཨཱཙརིཡཱནཾ སམཱནཏྠཀཐཱ. པརཝཱདཱི པནཱཧ – ‘‘དསབལཉཱཎཾ ནཱམ པཱཊིཨེཀྐཾ ནཏྠི, ཡསྨཱ ‘སབྦཉྙུཏཱ པཏྟཱ ཝིདིཏཱ སབྦདྷམྨཱ’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶེཝཱཡཾ པབྷེདོ’’ཏི, ཏཾ ན ཏཐཱ དཊྛབྦཾ. ཨཉྙམེཝ ཧི དསབལཉཱཎཾ, ཨཉྙཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. དསབལཉཱཎཉྷི སཀསཀཀིཙྩམེཝ ཛཱནཱཏི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཏམྤི ཏཏོ ཨཝསེསམྤི ཛཱནཱཏི. དསབལཉཱཎེསུ ཧི པཋམཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎམེཝ ཛཱནཱཏི. དུཏིཡཾ ཀམྨཔརིཙྪེདམེཝ, ཏཏིཡཾ དྷཱཏུནཱནཏྟཀཱརཎམེཝ, ཙཏུཏྠཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱདྷིམུཏྟིམེཝ, པཉྩམཾ ཀམྨཝིཔཱཀནྟརམེཝ, ཚཊྛཾ ཛྷཱནཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཏེསཾ སཾཀིལེསཱདིམེཝ, སཏྟམཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཏིཀྑམུདུབྷཱཝམེཝ, ཨཊྛམཾ པུབྦེནིཝུཏྠཀྑནྡྷསནྟཏིམེཝ, ནཝམཾ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏམེཝ, དསམཾ སཙྩཔརིཙྪེདམེཝ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པན ཨེཏེཧི ཛཱནིཏབྦཉྩ ཏཏོ ཨུཏྟརིཉྩ པཛཱནཱཏི. ཨེཏེསཾ པན ཀིཙྩཾ སབྦཾ ན ཀརོཏི ¶ . ཏཉྷི ཛྷཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཔྤེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨིདྡྷི ཧུཏྭཱ ཝིཀུབྦིཏུཾ ན སཀྐོཏི, མགྒོ ཧུཏྭཱ ཀིལེསེ ཁེཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི.

ཨཔིཙ པརཝཱདཱི ཨེཝཾ པུཙྪིཏབྦོ ‘‘དསབལཉཱཎཾ ནཱམེཏཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཾ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ ཀཱམཱཝཙརཾ རཱུཔཱཝཙརཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཾ ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟར’’ནྟི. ཛཱནནྟོ ‘‘པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱནཱི’’ཏི ཝཀྑཏི, ཏཏོ པརཱནི དྭེ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཱནཱིཏི, ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ སིཡཱ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཾ, སིཡཱ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཾ, སིཡཱ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརནྟི. ཏཐཱ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཀཱམཱཝཙརཱནི, ཏཏོ ¶ དྭེ རཱུཔཱཝཙརཱནི, ཨཝསཱནེ ཨེཀཾ ལོཀུཏྟརནྟི ཝཀྑཏི. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པན སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམེཝ ཀཱམཱཝཙརམེཝ ལོཀིཡམེཝཱཏི ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ.

ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༦༥. ཨེཝཾ ནཱནཱནཡེཧི ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏཱདཱིནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཡ པདཏྠོ ཝིཏྠཱརིཏོཡེཝ. རཀྑིཏཙིཏྟསྶ སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཡུཛྫཏཱིཏི མནཙྪཊྛཱནི དྭཱརཱནི སཏིཀཝཱཊེན པིདཧིཏྭཱ ཝིཧརནྟསྶ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཱནཾ ཨཝསརོ ཨེཝ ནཏྠཱིཏི ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདིཀོ སམྨཱསངྐཔྤོ ཨེཝ ཏསྶ གོཙརོ པཝཏྟིཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཡུཏྟིཡཱ གྷཊེཏི སཾསནྡཏི སམེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོ སམྨཱདིཊྛི བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེན སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོ པུགྒལོ ཨཝིཔརཱིཏམེཝ ཝིཏཀྐཏོ སམྨཱདིཊྛི བྷཝིསྶཏི. སམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ པུརཀྑཏྭཱ ཝིཧརནྟོ མགྒཉཱཎེན པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ ཨསམྨོཧཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཏི. ཏཐཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཙ དུཀྑསབྷཱཝཏྟཱ དུགྒཏིསངྑཱཏཱ སབྦཱ བྷཝགཏིཡོ ཛཧིསྶཏི, ཏཏོ ཨེཝ སབྦཾ ཝིནིཔཱཏབྷཡཾ སཾསཱརབྷཡཉྩ སམཏིཀྐམིསྶཏཱིཏི སབྦོཔི ཙཱཡམཏྠོ ཡུཏྟོ ཨེཝཱཏི.

ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པདཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༦༦. སཀསམྤཏྟིཡཱ ¶ ཝིཡ སུསཾཝིཧིཏསངྐཔྤོ བྷཝཏི. ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ སུཙརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཱཧ – ‘‘རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱཏི ཏིཎྞཾ སུཙརིཏཱནཾ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ‘‘རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏིཎྞཾ སུཙརིཏཱནཾ པདཊྛཱནཝཙནནྟི. ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདིབཧུལསྶ ཀཱམཙྪནྡཱདིནཱིཝརཎཔྤཧཱནཾ སུཀརནྟི ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདཡོ སམཐསྶ ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཱཧ – ‘‘སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོཏི སམཐསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཀམྨསྶཀཏཱསམྨཱདིཊྛིཡཾ སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔདསྶནསམྨཱདིཊྛིཡཉྩ ཋིཏོ ཨཏྟཱདྷཱིནཾ སཾསཱརདུཀྑཾ པསྶནྟོ ཏདཏིཀྐམནུཔཱཡཾ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷཏཱིཏི སམྨཱདིཊྛིཝིཔསྶནཱཡ ཝིསེསཀཱརཎནྟི ཨཱཧ – ‘‘སམྨཱདིཊྛིཔུརེཀྑཱརོཏི ཝིཔསྶནཱཡ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཨུདཡབྦཡདསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ¶ ཨོཀྐམཏཱིཏི ཏཾ པཋམམགྒཱདྷིགམསྶ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ – ‘‘ཉཏྭཱན ཨུདཡབྦཡནྟི དསྶནབྷཱུམིཡཱ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཨཱལོཀསཉྙཱམནསིཀཱརཱདཱིཧི ཐིནམིདྡྷསྶ ཨབྷིབྷཝནཾ ཝཱིརིཡསྶ ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཱཧ – ‘‘ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུ བྷིཀྑཱུཏི ཝཱིརིཡསྶ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཡདིཔི ཨརིཡམགྒཀྑཎེ པཧཱནབྷཱཝནཱ སམཱནཀཱལཱ ཨེཀཱབྷིསམཡསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ, ཏཐཱཔི པཧཱཏབྦསྶ པཧཱནཱབྷཱཝེ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱི ནཏྠཱིཏི པཧཱནནིམིཏྟཱ ཝིཡ ཀཏྭཱ བྷཱཝནཱ ཝུཏྟཱ ‘‘སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེཏི བྷཱཝནཱཡ པདཊྛཱན’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ ‘‘སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེ’’ཏི ཨིདཾ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཡོགཱིནཾ ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཾ ཨཱནིསཾསཀིཏྟནཾ ཧོཏཱིཏི བྷཱཝནཱཡ ཝིསེསཀཱརཎནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦཱ…པེ… པདཊྛཱན’’ནྟི.

པདཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ལཀྑཎཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༦༧. ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ སཏིསཾཝརོ, སཏིབལེན ཙ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདིབཧུལོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶ སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོཏི ཨིདཾ སཏིནྡྲིཡ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶ སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོ’’ཏི ཨེཏྠ རཀྑིཏཙིཏྟཏཱཡ ཙ སམྨཱསངྐཔྤགོཙརཏཱ ཀཱརཎཱུཔཙཱརེན ¶ ཨིདཾ སཏིནྡྲིཡཾ, གཧིཏཱནི བྷཝནྟི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨིནྡྲིཡལཀྑཎེན ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནབྷཱཝེན ཝཱ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. གཧིཏོ བྷཝཏཱིཏི ཨེཏྠ མགྒལཀྑཎེན གཧཎཾ སུཝིཉྙེཡྻནྟི ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཀཱརཎཏོ གཧཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཏོ ཧི སམྨཱསངྐཔྤོ པབྷཝཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏོ ཨེཝ གཧིཏོ བྷཝཏི ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི ཝཏྭཱ ཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཱནིཔི ཝུཏྟཱནི.

ལཀྑཎཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཙཏུབྱཱུཧཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༦༨. རཀྑཱིཡཏཱིཏི རཀྑིཏཾ. ཨིདཾ པདཝསེན ནིབྦཙནཾ. ཡསྨཱ པན ཨཏྠཝསེན ནིབྦཙནེ ཝུཏྟེ པདཝསེན ནིབྦཙནཾ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘རཀྑིཏཾ པརིཔཱལཱིཡཏཱིཏི ཨེསཱ ནིརུཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདྱཏྠོ, པཀཱརེ ཝཱ. ཏེན ཨེཝམཱདིཀཱ ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཝཱ ཨེསཱ ནིརུཏྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཙིནྟེཏཱིཏི ཙིཏྟཾ. ཨཏྟནོ སནྟཱནཾ ཙིནོཏཱིཏི ཙིཏྟཾ, པཙྩཡེཧི ¶ ཙིཏནྟི ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཝིཙིཏྟཊྛེན ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཀརཎཊྛེན ཙིཏྟཾ. སམྨཱ སངྐཔྤེཏཱིཏི སམྨཱསངྐཔྤོཏིཨཱདིནཱ ནིརུཏྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཡཾ ཨེཏྠ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ‘‘རཀྑིཏཙིཏྟོ ཨསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱདཡོ དུགྒཏིཔཧཱནཉྩ ཝདཏོ བྷགཝཏོ ཨེཏྠ གཱཐཱཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀོཀཱལིཀོ ཧཱིཏིཨཱདི ནིདཱནནིདྡེསོ. ཏཏྠ ཧི-སདྡོ ཀཱརཎེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡསྨཱ ཀོཀཱལིཀོ (སཾ. ནི. ༡.༡༨༡; ཨ. ནི. ༡༠.༨༩; སུ. ནི. ཀོཀཱལིཀསུཏྟ) ཨརཀྑིཏཙིཏྟཏཱཡ ཨགྒསཱཝཀེསུ ཙིཏྟཾ པདོསེཏྭཱ པདུམནིརཡཾ ཨུཔཔནྣོ, ཏསྨཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧིཏུཀཱམོ རཀྑིཏཙིཏྟོ ཨསྶཱཏི བྷགཝཱ སཏིཨཱརཀྑེན ཙེཏསཱ སམནྣཱགཏོ སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཏྟམྷི ཝུཏྟཾ ‘‘སཏིཡཱ ཙིཏྟཾ རཀྑིཏབྦ’’ནྟི དེསནཱནུསནྡྷིདསྶནཾ.

ཙཏུབྱཱུཧཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨཱཝཊྚཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༦༩. ནེཀྑམྨསངྐཔྤབཧུལོ ¶ ཀསིཎཝསེན མེཏྟཱདིཝསེན ཝཱ ལདྡྷཱཡ ཙིཏྟེཀགྒཏཱསངྑཱཏཱཡ ཙིཏྟམཉྫཱུསཱཡ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ སམཱདྷིཾཡེཝ ཝཱ ཡཐཱལདྡྷཾ སཾཀིལེསཏོ རཀྑིཏཙིཏྟོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏསྨཱ རཀྑིཏཙིཏྟསྶ སམྨཱསངྐཔྤགོཙརོཏི ཨཡཾ སམཐོ’’ཏི. པཉྙཱཔདྷཱནཱ ཝིཔསྶནཱཏི ཨཱཧ – ‘‘སམྨཱདིཊྛིཔུརེཀྑཱརོཏི ཨཡཾ ཝིཔསྶནཱ’’ཏི. ཨརིཡམགྒེན དུཀྑསཙྩེ པརིཉྙཱཏེ ཨུདཡབྦཡདསྶནཾ མཏྠཀཔྤཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཉཏྭཱན ཨུདཡབྦཡནྟི དུཀྑཔརིཉྙཱ’’ཏི. ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི ཧི མགྒཉཱཎསྶ པཝཏྟིདསྶནཱཏི. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནཱིཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨཝསེན ཨཱཝཊྚནཾ ནིཊྛཔེཏི. ཏཏྠ པུརིམེན སཙྩདྭཡཊྛཔནེན ཝིསབྷཱགདྷམྨཝསེན, པཙྪིམེན སབྷཱགདྷམྨཝསེན ཨཱཝཊྚནནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨཱཝཊྚཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཝིབྷཏྟིཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༧༠. ཀུསལཔཀྑོ ¶ ཀུསལཔཀྑེན ནིདྡིསིཏབྦོཏི རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱཏི སཏིསཾཝརོ, སོ ཚབྦིདྷོ དྭཱརཝསེན ཙཀྑུདྭཱརསཾཝརོ ཡཱཝ མནོདྭཱརསཾཝརོཏི. སམྨཱསངྐཔྤོ ཏིཝིདྷོ – ནེཀྑམྨསངྐཔྤོ, ཨབྱཱཔཱདསངྐཔྤོ, ཨཝིཧིཾསཱསངྐཔྤོཏི. སམྨཱདིཊྛི ཨཊྛཝིདྷཱ དུཀྑེ ཉཱཎཾ…པེ… ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཔཊིཙྩསམུཔྤནྣེསུ དྷམྨེསུ ཉཱཎནྟི. ཨུདཡབྦཡཉཱཎཾ པཉྙཱསཝིདྷཾ ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ རཱུཔསམུདཡོ…པེ… ཝིཔརིཎཱམལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི. ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཝནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཙཏུམགྒཝསེན. ཏཏྠ སཏིསཾཝརོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན དུཝིདྷོ. ཏེསུ ལོཀིཡོ ཀཱམཱཝཙརོཝ, ལོཀུཏྟརོ དསྶནབྷཱཝནཱབྷེདཏོ དུཝིདྷོ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནབྷེདཏོ ཙཏུབྦིདྷོ. ཨེས ནཡོ སམྨཱསངྐཔྤཱདཱིསུཔི.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སམྨཱསངྐཔྤོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན རཱུཔཱཝཙརོཏིཔི ནཱིཧརིཏབྦོ. པདཊྛཱནཝིབྷཱགོ པདཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏེ ཝུཏྟནཡེན ཝཏྟབྦོ ¶ . ཨཀུསལཔཀྑེ ཨསཾཝརོ ཙཀྑུཨསཾཝརོ…པེ… ཀཱཡཨསཾཝརོ, ཙོཔནཀཱཡཨསཾཝརོ, ཝཱཙཱཨསཾཝརོ, མནོཨསཾཝརོཏི ཨཊྛཝིདྷོ. མིཙྪཱསངྐཔྤོ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཝསེན ཏིཝིདྷོ. ཨཉྙཱཎཾ ‘‘དུཀྑེ ཨཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཊྛཝིདྷཱ ཝིབྷཏྟཾ. སམྨཱདིཊྛིཔཊིཔཀྑཏོ མིཙྪཱདིཊྛི དྭཱསཊྛིཝིདྷེན ཝེདིཏབྦཱ. ཐིནམིདྡྷཾ ཨུཔྤཏྟིབྷཱུམིཏོ པཉྩཝིདྷནྟི ཨེཝཾ ཨཀུསལཔཀྑེ ཝིབྷཏྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཝིབྷཏྟིཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. པརིཝཏྟནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༧༡. པརིཝཏྟནཧཱརེ ཨཱཝཊྚཧཱརེ ཝུཏྟནཡེན སམཐཝིཔསྶནཱནིདྡྷཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘སམཐཝིཔསྶནཱཡ བྷཱཝིཏཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ལོཀིཡཱ ཙེཏྠ སམཐཝིཔསྶནཱ དཊྛབྦཱ. པཊིཔཀྑེནཱཏི ‘‘ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེནཱ’’ཏི གཱཐཱཡ པཊིཔཀྑེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ཝིབྷཏྟིཧཱརེ ནིདྡིཊྛསྶ ཨཀུསལཔཀྑསྶ པཊིཔཀྑེནཱཏི ཨཏྠོ.

པརིཝཏྟནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཝེཝཙནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༧༢. ‘‘མཱནསཾ ¶ ཧདཡཾ པཎྜརཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུ’’ཏི (དྷ. ས. ༦) ཙ ཙིཏྟསྶ ཝེཝཙནཾ. ‘‘ཏཀྐོ ཝིཏཀྐོ སངྐཔྤོ ཨཔྤནཱ བྱཔྤནཱ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནཱ’’ཏི ཙ སམྨཱསངྐཔྤསྶ. ‘‘པཉྙཱ པཛཱནནཱ ཝིཙཡོ པཝིཙཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༦) སམྨཱདིཊྛིཡཱ. ‘‘ཐིནཾ ཐིཡནཱ ཐིཡིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶ ཨཀལླཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཨོནཱཧོ པརིནཱཧོ ཨནྟོསངྐོཙོ’’ཏི ཐིནསྶ. ‘‘ཨཀལླཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཀཱཡཱལསིཡཾ སུཔྱཾ སུཔྱནཱ སུཔིཏཏྟ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༡༦༣) མིདྡྷསྶ. ‘‘བྷིཀྑཀོ བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༤༥) བྷིཀྑུཔདསྶ. ‘‘དུགྒཏི ཨཔཱཡོ ཝིནིཔཱཏོ ཝཊྚདུཀྑཾ སཾསཱརོ’’ཏིཨཱདིནཱ དུགྒཏིཡཱ ཝེཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝེཝཙནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. པཉྙཏྟིཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༧༣. ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ¶ རཀྑནྟིཡཱ སཏིཡཱ རཀྑིཡམཱནཾ ཙིཏྟཾ ཏསྶཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘རཀྑིཏཙིཏྟསྶཱཏི པདཊྛཱནཔཉྙཏྟི སཏིཡཱ’’ཏི. སེསཾ ཨིམསྨིཾ པཉྙཏྟིཧཱརསམྤཱཏེ ཨིཏོ པརེསུ ཨོཏརཎསོདྷནཧཱརསམྤཱཏེསུཔི ཨཔུབྦཾ ནཏྠི. ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

པཉྙཏྟིཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. ཨདྷིཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

༧༦. ཨདྷིཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏེ སམྨཱདིཊྛི ནཱམ ཡཾ དུཀྑེ ཉཱཎནྟིཨཱདིནཱ ཙཏུསཙྩཧེཏུཧེཏུསམུཔྤནྣཔཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣསངྑཱཏསྶ ཝིསཡསྶ ཝསེན ཝེམཏྟཏཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཡཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎདསྶནནྟི པཱལི༹པཱལི༹ཨཏྠཱནཾ ཨཝསིཊྛཝིསཡཝསེནེཝ ཝེམཏྟཏཾ དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ཡཾ སཙྩཱགམནནྟི ཡཾ སཙྩཏོ ཨཝིཔརཱིཏཏོ ཝིསཡསྶ ཨཱགམནཾ, ཨདྷིགམོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཾ པཙྩཱགམན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཡཾ པཊིཔཱཊིཝིསཡསྶ ཨཱགམནཾ, ཏཾཏཾཝིསཡཱདྷིགམོཏི ཨཏྠོ ¶ . སེསམེཏྠ པརིཀྑཱརསམཱརོཔནཧཱརསམྤཱཏེསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨདྷིཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

མིསྶཀཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ

ཨཔི ཙེཏྠ ཧཱརསམྤཱཏནིདྡེསོ ཨིམིནཱཔི ནཡེན ཝེདིཏབྦོ –

‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ, མནོསེཊྛཱ མནོམཡཱ;

མནསཱ ཙེ པསནྣེན, བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱ;

ཏཏོ ནཾ སུཁམནྭེཏི, ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༢);

ཏཏྠ ཀཏམོ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱཏི མནོཏི ཁནྡྷཝཝཏྠཱནེན ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷཾ དེསེཏི. ཨཱཡཏནཝཝཏྠཱནེན མནཱཡཏནཾ ¶ , དྷཱཏུཝཝཏྠཱནེན ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཾ, ཨིནྡྲིཡཝཝཏྠཱནེན མནིནྡྲིཡཾ. ཀཏམེ དྷམྨཱ པུབྦངྒམཱ? ཚ དྷམྨཱ པུབྦངྒམཱ, ཀུསལཱནཾ ཀུསལམཱུལཱནི, ཨཀུསལཱནཾ ཨཀུསལམཱུལཱནི, སཱདྷིཔཏིཀཱནཾ ཨདྷིཔཏི, སབྦཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནི. ཨཔི ཙ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ མནོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཐཱ བལགྒསྶ རཱཛཱ པུབྦངྒམོ, ཨེཝམེཝཾ དྷམྨཱནཾ མནོ པུབྦངྒམོ. ཏཏྠ ཏིཝིདྷེན མནོ པུབྦངྒམོ ནེཀྑམྨཚནྡེན ཨབྱཱཔཱདཚནྡེན ཨཝིཧིཾསཱཚནྡེན. ཏཏྠ ཨལོབྷསྶ ནེཀྑམྨཚནྡེན མནོཔུབྦངྒམཾ, ཨདོསསྶ ཨབྱཱཔཱདཚནྡེན མནོཔུབྦངྒམཾ, ཨམོཧསྶ ཨཝིཧིཾསཱཚནྡེན མནོཔུབྦངྒམཾ.

མནོསེཊྛཱཏི མནོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ སེཊྛཾ ཝིསིཊྛཾ ཨུཏྟམཾ པཝརཾ མཱུལཾ པམུཁཾ པཱམོཀྑཾ, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘མནོསེཊྛཱ’’ཏི. མནོམཡཱཏི མནེན ཀཏཱ, མནེན ནིམྨིཏཱ, མནེན ནིབྦཏྟཱ, མནོ ཏེསཾ པཙྩཡོ, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘མནོམཡཱ’’ཏི. ཏེ པན དྷམྨཱ ཚནྡསམུདཱནིཏཱ ཨནཱཝིལསངྐཔྤསམུཊྛཱནཱ ཕསྶསམོདྷཱནཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ སཉྙཱཀྑནྡྷོ སངྑཱརཀྑནྡྷོ. མནསཱ ཙེ པསནྣེནཱཏི ཡཱ སདྡྷཱ སདྡཧནཱ ཨོཀཔྤནཱ ཨབྷིཔྤསཱདོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ པསཱདེན ཨུཔེཏོ སམུཔེཏོ ཨུཔགཏོ སམུཔགཏོ སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘པསནྣེནཱ’’ཏི ཨིདཾ མནོཀམྨཾ ¶ . བྷཱསཏི ཝཱཏི ཝཙཱིཀམྨཾ. ཀརོཏི ཝཱཏི ཀཱཡཀམྨཾ. ཨིཏི དསཀུསལཀམྨཔཐཱ དསྶིཏཱ.

ཏཏོཏི དསཝིདྷསྶ ཀུསལཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ. ནནྟི ཡོ སོ ཀཏཔུཉྙོ ཀཏཀུསལོ ཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎོ, ཏཾ པུགྒལཾ. སུཁནྟི དུཝིདྷཾ སུཁཾ ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཉྩ. ཨནྭེཏཱིཏི ཨནུགཙྪཏི.

ཨིདྷསྶུ པུརིསོ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡོ སཾཡོཛནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཨསྶཱདཾ ཨནུཔསྶཏི, སོ སཾཡོཛནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཨསྶཱདཾ ཨནུཔསྶནྟོ ཡཐཱདིཊྛཾ ཡཐཱསུཏཾ སམྤཏྟིབྷཝཾ པཏྠེཏི. ཨིཙྩསྶ ཨཝིཛྫཱ ཙ བྷཝཏཎྷཱ ཙ ཨནུབདྡྷཱ ཧོནྟི, སོ ཡཐཱདིཊྛཾ ཡཐཱསུཏཾ སམྤཏྟིབྷཝཾ པཏྠེནྟོ པསཱདནཱིཡཝཏྠུསྨིཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི སདྡཧཏི ཨོཀཔྤེཏི. སོ པསནྣཙིཏྟོ ཏིཝིདྷཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨནུཏིཊྛཏི དཱནམཡཾ སཱིལམཡཾ བྷཱཝནཱམཡཾ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. སོ ཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཙྩནུབྷོཏི དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫེ ཝཱ ཨཔརཱཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ. ཨིཏི ཁོ པནསྶ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ, སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནཾ, སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ སུཁཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ¶ ཝེདནཱཏི ཨེཝཾ སནྟཾ ཏཾ སུཁམནྭེཏི. ཏསྶེཝཾ ཝེདནཱཡ ཨཔརཱཔརཾ པརིཝཏྟམཱནཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི ཏཎྷཱ. ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནཾ…པེ… སམུདཡོ ཧོཏཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཾ མནོ, ཡེ ཙ མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ, ཡཉྩ སུཁཾ, ཨིམེ ཝུཙྩནྟི པཉྩཀྑནྡྷཱ, ཏེ དུཀྑསཙྩཾ. ཏེསཾ པུརིམཀཱརཎབྷཱུཏཱ ཨཝིཛྫཱ བྷཝཏཎྷཱ ཙ སམུདཡསཙྩཾ. ཏེསཾ པརིཉྙཱཡ པཧཱནཱཡ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, དུཀྑསྶ པརིཉྙཱཡ སམུདཡསྶ པཧཱནཱཡ. ཡེན པརིཛཱནཱཏི, ཡེན པཛཧཏི, ཨཡཾ མགྒོ. ཡཏྠ ཙ མགྒོ པཝཏྟཏི, ཨཡཾ ནིརོདྷོ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨེཝཾ ཨཱཡཏནདྷཱཏུཨིནྡྲིཡམུཁེནཱཔི ནིདྡྷཱརེཏབྦཱནི. ཏཏྠ སམུདཡེན ཨསྶཱདོ, དུཀྑེན ཨཱདཱིནཝོ, མགྒནིརོདྷེཧི ནིསྶརཎཾ, སུཁསྶ ཨནྭཡོ ཕལཾ, མནསཱ པསནྣེན ཀཱཡཝཙཱིསམཱིཧཱ ཨུཔཱཡོ, མནོཔུབྦངྒམཏྟཱ དྷམྨཱནཾ ཨཏྟནོ སུཁཀཱམེན པསནྣེན མནསཱ ཝཙཱིཀམྨཾ ཀཱཡཀམྨཉྩ པཝཏྟེཏབྦནྟི ཨཡཾ བྷགཝཏོ ཨཱཎཏྟི. ཨཡཾ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏོ? མནནཏོ ཨཱརམྨཎཝིཛཱནནཏོ མནོ. མནནལཀྑཎེ སམྤཡུཏྟེསུ ཨཱདྷིཔཙྩཀརཎཏོ པུབྦངྒམོ ཨཱིཧཱབྷཱཝཏོ ནིསྶཏྟནིཛྫཱིཝཊྛེན དྷམྨཱ. གཱམེསུ གཱམཎི ¶ ཝིཡ པདྷཱནཊྛེན མནོ སེཊྛོ ཨེཏེསནྟི མནོསེཊྛཱ. སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡབྷཱུཏེན མནསཱ ནིབྦཏྟཱཏི མནོམཡཱ. ཨཀཱལུསྶིཡཏོ, ཨཱརམྨཎསྶ ཨོཀཔྤནཏོ ཙ པསནྣེན ཝཙཱིཝིཉྙཏྟིཝིཔྥཱརཏོ ཏཐཱ སཱདིཡནཏོ ཙ བྷཱསཏི. ཙོཔནཀཱཡཝིཔྥཱརཏོ ཏཐཱ སཱདིཡནཏོ ཙ ཀརོཏི. ཏཐཱ པསུཏཏྟཱ ཨནཉྙཏྟཱ ཙ ‘‘ཏཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སུཁནཏོ སཱཏབྷཱཝཏོ ཨིཊྛབྷཱཝཏོ ཙ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཀཏཱུཔཙིཏཏྟཱ ཨཝིཔཀྐཝིཔཱཀཏྟཱ ཙ ‘‘ཨནྭེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀཱརཎཱཡཏྟཝུཏྟིཏོ ཨསངྐནྟིཏོ ཙ ‘‘ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ ཨནུཔདཝིཙཡཏོ ཝིཙཡཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ? མནསྶ དྷམྨཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩཡོགཏོ པུབྦངྒམཏཱ ཡུཛྫཏི. ཏཏོ ཨེཝ ཏེསཾ མནསྶ ཨནུཝཏྟནཏོ དྷམྨཱནཾ མནོསེཊྛཏཱ ཡུཛྫཏི. སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡཝསེན མནསཱ ནིབྦཏྟཏྟཱ དྷམྨཱནཾ མནོམཡཏཱ ཡུཛྫཏི. མནསཱ པསནྣེན སམུཊྛཱནཱནཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཱནཾ ཀུསལབྷཱཝོ ཡུཛྫཏི. ཡེན ཀུསལཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ, ཏཾ ཚཱཡཱ ཝིཡ སུཁཾ ཨནྭེཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཨཡཾ ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ པདཊྛཱནོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོ མནོཔཝིཙཱརཱནཾ པདཊྛཱནཾ. མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ སབྦསྶ ཀུསལཔཀྑསྶ པདཊྛཱནཾ. ‘‘བྷཱསཏཱི’’ཏི སམྨཱཝཱཙཱ, ‘‘ཀརོཏཱི’’ཏི སམྨཱཀམྨནྟོ, ཏེ སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ པདཊྛཱནཾ. སམྨཱཨཱཛཱིཝོ སམྨཱཝཱཡཱམསྶ པདཊྛཱནཾ. སམྨཱཝཱཡཱམོ སམྨཱསཏིཡཱ པདཊྛཱནཾ. སམྨཱསཏི སམྨཱསམཱདྷིསྶ པདཊྛཱནཾ. ‘‘མནསཱ པསནྣེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ པསཱདོ སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཏཾ སཱིལསྶ པདཊྛཱནཾ. སཱིལཾ སམཱདྷིསྶ པདཊྛཱནཾ. སམཱདྷི པཉྙཱཡཱཏི ཡཱཝ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཡཾ པདཊྛཱནཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ལཀྑཎོ ཧཱརསམྤཱཏོ? ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ’’ཏི མནོཔུབྦངྒམཏཱཝཙནེན དྷམྨཱནཾ ཚནྡཔུབྦངྒམཏཱཔི ཝཱིརིཡཔུབྦངྒམཏཱཔི ཝཱིམཾསཱཔུབྦངྒམཏཱཔི ཝུཏྟཱ ཧོཏི ཨཱདྷིཔཏེཡྻལཀྑཎེན ཚནྡཱདཱིནཾ མནསཱ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཏཐཱ ནེསཾ སདྡྷཱདིཔུབྦངྒམཏཱཔི ཝུཏྟཱ ཧོཏི ཨིནྡྲིཡལཀྑཎེན སདྡྷཱདཱིནཾ མནསཱ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘མནསཱ ཙེ པསནྣེནཱ’’ཏི ཡཐཱ མནསྶ པསཱདསམནྣཱགམོ ཏཾསམུཊྛཱནཱནཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཱནཾ ཨནཝཛྫབྷཱཝལཀྑཎཾ. ཨེཝཾ ཙིཏྟསྶ སཏིཨཱདིསམནྣཱགམོཔི ནེསཾ ཨནཝཛྫབྷཱཝལཀྑཎཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརསམུཊྛཱནབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘སུཁམནྭེཏཱི’’ཏི སུཁཱནུགམནཝཙནེན སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱནཾ མནཱཔིཡརཱུཔཱདཱིནཾ ¶ ཨནུགམོ ཝུཏྟོ ཧོཏི ཏེསམྤི ཀམྨཔཙྩཡཏཱཡ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི. ཨཡཾ ལཀྑཎཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཙཏུབྱཱུཧོ ཧཱརསམྤཱཏོ? ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘མནོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ནིབྦཙནཾ ནིརུཏྟཾ, ཏཾ པདཏྠནིདྡེསཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. པདཏྠོ ཙ ཝུཏྟནཡེན སུཝིཉྙེཡྻོཝ. ཡེ སུཁེན ཨཏྠིཀཱ, ཏེཧི པསནྣེན མནསཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨཱནི པཝཏྟེཏབྦཱནཱིཏི ཨཡམེཏྠ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུཉྙཀིརིཡཱཡ ཨཉྙེསམྤི པུབྦངྒམཱ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཏེསཾ སམྨཱ ཨུཔནེཏཱརོ ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ ནིདཱནཾ. ‘‘ཚདྭཱརཱདྷིཔཏཱི རཱཛཱ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༡༨༡ ཨེརཀཔཏྟནཱགརཱཛཝཏྠུ), ཙིཏྟཱནུཔརིཝཏྟིནོ དྷམྨཱ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༦༢; ༡༢༠༥-༡༢༠༦), ཙིཏྟསྶ ཨེཀདྷམྨསྶ, སབྦེཝ ཝསམནྭགཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༦༢) ཨེཝམཱདིསམཱནཡནེན ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ སཾསནྡནཱ དེསནཱནུསནྡྷི. པདཱནུསནྡྷིཡོ པན སུཝིཉྙེཡྻཱཝཱཏི. ཨཡཾ ཙཏུབྱཱུཧོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཨཱཝཊྚོ ཧཱརསམྤཱཏོ? ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཏཏྠ ཡཱནི ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི, ཏཱནི ཨཊྛནྣཾ སམྨཏྟཱནཾ ཧེཏུ. ཡེ སམྨཏྟཱ, ཨཡཾ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ. ཡཾ མནོསཧཛནཱམརཱུཔཾ, ཨིདཾ དུཀྑཾ. ཨསམུཙྪིནྣཱ པུརིམནིཔྥནྣཱ ཨཝིཛྫཱ བྷཝཏཎྷཱ, ཨཡཾ སམུདཡོ. ཡཏྠ ཏེསཾ པཧཱནཾ, ཨཡཾ ནིརོདྷོཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི. ཨཡཾ ཨཱཝཊྚོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཝིབྷཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ? ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ, མནསཱ ཙེ པསནྣེན, ཏཏོ ནཾ སུཁམནྭེཏཱི’’ཏི ནཡིདཾ ཡཐཱརུཏཝསེན གཧེཏབྦཾ. ཡོ ཧི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ པཱཎཱཏིཔཱཏིམྷི མིཙྪཱདིཊྛིཀེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣེ སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི, པསནྣེན ཙ ཙིཏྟེན ཨབྷཱུཏགུཎཱབྷིཏྠཝནཝསེན བྷཱསཏི ཝཱ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཝཱསྶ ཡཾ ཀརོཏི, ན ཏཏོ ནཾ སུཁམནྭེཏི. དུཀྑམེཝ པན ཏཾ ཏཏོ ཙཀྐཾཝ ཝཧཏོ པདམནྭེཏི. ཨིཏི ཧི ཨིདཾ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡཾ. ཡཾ མནསཱ ཙེ པསནྣེན བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱ, ཏཉྩེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཀཱཡཀམྨཉྩ སུཁཝེདནཱིཡནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སམྨཏྟགཏེཧི སུཁཝེདནཱིཡཾ མིཙྪཱགཏེཧི དུཀྑཝེདནཱིཡནྟི. ཀཐཾ པནཱཡཾ པསཱདོ དཊྛབྦོ? ནཱཡཾ པསཱདོ, པསཱདཔཏིརཱུཔཀོ པན མིཙྪཱདྷིམོཀྑོཏི ཝདཱམི. ཨཡཾ ཝིབྷཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ པརིཝཏྟནོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཔུབྦངྒམཱཏིཨཱདི. ཡཾ མནསཱ པདུཊྛེན བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱ དུཀྑསྶཱནུགཱམཱི. ཨིདཉྷི སུཏྟཾ ཨེཏསྶ ཨུཛུཔཊིཔཀྑོ. ཨཡཾ པརིཝཏྟནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཝེཝཙནོ ཧཱརསམྤཱཏོ? ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ’’ཏི མནོ ཙིཏྟཾ མནཱཡཏནཾ མནིནྡྲིཡཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. པུབྦངྒམཱ པུརེཙཱརིནོ པུརེགཱམིནོཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. དྷམྨཱ ཨཏྟཱ སབྷཱཝཱཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. སེཊྛཾ པདྷཱནཾ པཝརནྟི པརིཡཱཡཝཙནཾ. མནོམཡཱ མནོནིབྦཏྟཱ མནོསམྦྷཱུཏཱཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. པསནྣེན སདྡཧནྟེན ཨོཀཔྤེནྟེནཱཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. སུཁཾ སཱཏཾ ཝེདཡིཏནྟི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨནྭེཏི ཨནུགཙྪཏི ཨནུབནྡྷཏཱིཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨཡཾ ཝེཝཙནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ པཉྙཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཔུབྦངྒམཱཏི ཨཡཾ མནསོ ཀིཙྩཔཉྙཏྟི. དྷམྨཱཏི སབྷཱཝཔཉྙཏྟི, ཀུསལཀམྨཔཐཔཉྙཏྟི. མནོསེཊྛཱཏི པདྷཱནཔཉྙཏྟི. མནོམཡཱཏི སཧཛཱཏཔཉྙཏྟི. པསནྣེནཱཏི སདྡྷིནྡྲིཡེན སམནྣཱགཏཔཉྙཏྟི, ཨསྶདྡྷིཡསྶ པཊིཀྑེཔཔཉྙཏྟི. བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱཏི སམྨཱཝཱཙཱསམྨཱཀམྨནྟཱནཾ ནིཀྑེཔཔཉྙཏྟི. ཏཏོ ནཾ སུཁམནྭེཏཱིཏི ཀམྨསྶ ཕལཱནུབནྡྷཔཉྙཏྟི, ཀམྨསྶ ཨཝིནཱསཔཉྙཏྟཱིཏི. ཨཡཾ པཉྙཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཨོཏརཎོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཏི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ. དྷམྨཱཏི ཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཀྑནྡྷཱ. བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཉྙཏྟིཡོ. ཏཱསཾ ནིསྶཡཱ ཙཏྟཱརོ མཧཱབྷཱུཏཱཏི རཱུཔཀྑནྡྷོཏི ཨཡཾ ཁནྡྷེཧི ཨོཏརཎོ. མནོཏི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎནྟི མནོགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ གཧིཏཱཏི. སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ…པེ… སམུདཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདེན ཨོཏརཎོཏི. ཨཡཾ ཨོཏརཎོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ སོདྷནོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཏི ཨཱརམྦྷོ ནེཝ པདསུདྡྷི, ན ཨཱརམྦྷསུདྡྷི. མནོཔུབྦངྒམཱཏི པདསུདྡྷི, ན ཨཱརམྦྷསུདྡྷི. ཏཐཱ དྷམྨཱཏི ཡཱཝ སུཁནྟི པདསུདྡྷི, ན ཨཱརམྦྷསུདྡྷི. སུཁམནྭེཏཱིཏི པན པདསུདྡྷི ཙེཝ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི ཙཱཏི. ཨཡཾ སོདྷནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཨདྷིཊྛཱནོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ, མནོསེཊྛཱ མནོམཡཱཏི ཨེཀཏྟཏཱ. མནསཱ ཙེ པསནྣེནཱཏི ཝེམཏྟཏཱ, ཏཐཱ མནསཱ ཙེ པསནྣེནཱཏི ཨེཀཏྟཏཱ. བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱཏི ཝེམཏྟཏཱ, ཏཐཱ མནསཱ ཙེ པསནྣེནཱཏི ཨེཀཏྟཏཱ. སོ པསཱདོ དུཝིདྷོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བྱཱཔཱདཝིཀྑམྦྷནཏོ, བཧིདྡྷཱ ཙ ཨོཀཔྤནཏོ. ཏཐཱ སམྤཏྟིབྷཝཧེཏུབྷཱུཏོཔི ཝཌྜྷིཧེཏུབྷཱུཏོཝཱཏི ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱ. ཏཡིདཾ སུཏྟཾ དྭཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ ཧེཏུནཱ ཙ ཡོ པསནྣམཱནསོ, ཝིཔཱཀེན ཙ ཡོ སུཁཝེདནཱིཡོཏི. ཨཡཾ ཨདྷིཊྛཱནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ པརིཀྑཱརོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཔུབྦངྒམཱཏི ཨེཏྠ མནོཏི ཀུསལཝིཉྙཱཎཾ. ཏསྶ ཙ ཉཱཎསམྤཡུཏྟསྶ ཨལོབྷོ ཨདོསོ ཨམོཧོཏི ཏཡོ སམྤཡུཏྟཱ ཧེཏཱུ, ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟསྶ ཨལོབྷོ ¶ ཨདོསོཏི དྭེ སམྤཡུཏྟཱ ཧེཏཱུ. སབྦེསཾ ཨཝིསེསེན ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཧེཏུ, ཙཏྟཱརི སམྤཏྟིཙཀྐཱནི པཙྩཡོ. ཏཐཱ སདྡྷམྨསྶཝནཾ, ཏསྶ ཙ དཱནཱདིཝསེན པཝཏྟམཱནསྶ དེཡྻདྷམྨཱདཡོ པཙྩཡོ. དྷམྨཱཏི ཙེཏྠ ཝེདནཱདཱིནཾ ཨིཊྛཱརམྨཎཱདཡོ. ཏཐཱ ཏཡོ ཝིཉྙཱཎསྶ, ཝེདནཱདཡོ པསཱདསྶ, སདྡྷེཡྻཝཏྠུཀུསལཱབྷིསངྑཱརོ ཝིཔཱཀསུཁསྶ པཙྩཡོཏི. ཨཡཾ པརིཀྑཱརོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ སམཱརོཔནོ ཧཱརསམྤཱཏོ? མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱཏི མནོཏི པུཉྙཙིཏྟཾ, ཏཾ ཏིཝིདྷཾ – དཱནམཡཾ, སཱིལམཡཾ, བྷཱཝནཱམཡནྟི. ཏཏྠ དཱནམཡསྶ ཨལོབྷོ པདཊྛཱནཾ, སཱིལམཡསྶ ཨདོསོ པདཊྛཱནཾ, བྷཱཝནཱམཡསྶ ཨམོཧོ པདཊྛཱནཾ. སབྦེསཾ ཨབྷིཔྤསཱདོ པདཊྛཱནཾ, ‘‘སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༣) སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཀུསལཙིཏྟཾ སུཁསྶ ཨིཊྛཝིཔཱཀསྶ པདཊྛཱནཾ. ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཀུསལཙིཏྟསྶ པདཊྛཱནཾ. ཡོནིསོ ཧི མནསི ཀརོནྟོ ཀུསལཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ཀུསལཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི, སོ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི, ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ…པེ… པདཧཏི. ཏསྶེཝཾ ཙཏཱུསུ སམྨཔྤདྷཱནེསུ བྷཱཝིཡམཱནེསུ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡཱཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཡཾ བྷཱཝནཱཡ སམཱརོཔནཱ. སཏི ཙ བྷཱཝནཱཡ པཧཱནཉྩ སིདྡྷམེཝཱཏི. ཨཡཾ སམཱརོཔནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཏཐཱ –

‘‘དདཏོ ¶ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི, སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏི;

ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀཾ, རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༡༩༧; ཨུདཱ. ༧༥; པེཊཀོ. ༡༦);

ཏཏྠ དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཝུཏྟཾ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཝུཏྟཾ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི ལོབྷསྶ ཙ དོསསྶ ཙ མོཧསྶ ཙ པཧཱནམཱཧ. ཏེན བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཝུཏྟཾ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནམཱཧ.

དདཏོ ¶ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི ཨལོབྷོ ཀུསལམཱུལཾ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི ཨདོསོ ཀུསལམཱུལཾ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི ཨམོཧོ ཀུསལམཱུལཾ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཏེསཾ ནིསྶརཎཾ ཝུཏྟཾ.

དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི སཱིལཀྑནྡྷསྶ པདཊྛཱནཾ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི སམཱདྷིཀྑནྡྷསྶ པདཊྛཱནཾ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི པཉྙཱཀྑནྡྷསྶ ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷསྶ པདཊྛཱནཾ. དཱནེན ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཾ, སཱིལེན མཛ྄ཛྷིམཱནཾ, པཉྙཱཡ སུཁུམཱནཾ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཀཏཱཝཱིབྷཱུམིཾ དསྶེཏི.

དདཏོ པུཉྙཾ…པེ… ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི སེཀྑབྷཱུམི དསྶིཏཱ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨགྒཕལཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཐཱ དདཏོ པུཉྙཾ…པེ… ན ཙཱིཡཏཱིཏི ལོཀིཡཀུསལམཱུལཾ ཝུཏྟཾ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི ལོཀུཏྟརཀུསལམཱུལཾ ཝུཏྟཾ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ལོཀུཏྟརསྶ ཀུསལམཱུལསྶ ཕལཾ ཝུཏྟཾ.

དདཏོ…པེ… ན ཙཱིཡཏཱིཏི པུཐུཛྫནབྷཱུམི དསྶིཏཱ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི སེཀྑབྷཱུམི དསྶིཏཱ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨསེཀྑབྷཱུམི དསྶིཏཱ.

དདཏོ ¶ …པེ… ན ཙཱིཡཏཱིཏི སགྒགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཝུཏྟཱ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི སེཀྑཝིམུཏྟི. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨསེཀྑཝིམུཏྟི ཝུཏྟཱ.

དདཏོ…པེ… ན ཙཱིཡཏཱིཏི དཱནཀཐཾ སཱིལཀཐཾ སགྒཀཐཾ ལོཀིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ དེསནམཱཧ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི ལོཀེ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཡ སདྡྷིཾ སཱམུཀྐཾསིཀཾ དྷམྨདེསནམཱཧ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཏསྶཱ དེསནཱཡ ཕལམཱཧ.

དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི དྷམྨདཱནཾ ཨཱམིསདཱནཉྩ ཝདཏི. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡདཱནཾ ཝདཏི. ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི སིཀྑཱཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི. ཏེན ཙ སཱིལསཾཡམེན སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ ཙིཏྟཾ སཾཡམེཏི, ཏསྶ སམཐོ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི. ཨེཝཾ སོ སམཐེ ཋིཏོ ཝིཔསྶནཱཀོསལླཡོགཏོ ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི ¶ པཱཔཀཾ རཱགཾ ཛཧཱཏི, དོསཾ ཛཧཱཏི, མོཧཾ ཛཧཱཏི, ཨརིཡམགྒེན སབྦེཔི པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཛཧཱཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཙ རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི རཱགཱདཱིནཾ པརིཀྑཡཱ དྭེཔི ཝིམུཏྟིཡོ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི ཨཡཾ སུཏྟནིདྡེསོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏོ? ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཀིཾ དེསིཏཾ? དྭེ སུགཏིཡོ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ, དིབྦཱ ཙ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ, མཱནུསཀཱ ཙ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ, དིབྦཱ ཙ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ, མཱནུསཀཱ ཙ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ. ཏསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན པུརིམཔུརིམནིཔྥནྣཱ ཏཎྷཱ སམུདཡོ ཨརིཡསཙྩཾ. ཏཡིདཾ ཝུཙྩཏི ཨསྶཱདོ ཙ ཨཱདཱིནཝོ ཙ. སབྦསྶ པུརིམེཧི དྭཱིཧི པདེཧི ནིདྡེསོ ‘‘དདཏོ…པེ… ན ཙཱིཡཏཱི’’ཏི. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི མགྒོ ཝུཏྟོ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི དྭེ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡོ སཨུཔཱདིསེསཱ ཙ ཨནུཔཱདིསེསཱ ཙ. ཨིདཾ ནིསྶརཎཾ. ཕལཱདཱིནི པན ཡཐཱརཧཾ ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི. ཨཡཾ དེསནཱཧཱརསམྤཱཏོ.

ཝིཙཡོཏི ‘‘དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པཋམེན པདེན ཏིཝིདྷམྤི དཱནམཡཾ སཱིལམཡཾ བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཝུཏྟཾ. དསཝིདྷསྶཔི དེཡྻདྷམྨསྶ པརིཙྩཱགོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཚབྦིདྷསྶཔི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎསྶ. ‘‘སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱི’’ཏི དུཏིཡེན པདེན ཨཝེརཱ ཨསཔཏྟཱ ཨབྱཱཔཱདཱ ཙ པཊིཔདཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀ’’ནྟི ཏཏིཡེན པདེན ཉཱཎུཔྤཱདོ ཨཉྙཱཎནིརོདྷོ སབྦོཔི ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ སབྦེཔི བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ ¶ . ‘‘རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོ’’ཏི རཱགཀྑཡེན རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, མོཧཀྑཡེན ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི ཝུཏྟཱཏི. ཨཡཾ ཝིཙཡོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ཡུཏྟཱིཏི དཱནེ ཋིཏོ ཨུབྷཡཾ པརིཔཱུརེཏི མཙྪརིཡཔྤཧཱནཉྩ པུཉྙཱབྷིསནྡཉྩཱཏི ཨཏྠེསཱ ཡུཏྟི. སཱིལསཾཡམེ ཋིཏོ ཨུབྷཡཾ པརིཔཱུརེཏི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཉྩཱཏི ཨཏྠེསཱ ཡུཏྟི. པཱཔཀེ དྷམྨེ པཛཧནྟོ དུཀྑཾ པརིཛཱནཱཏི, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀརོཏི, མགྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨཏྠེསཱ ཡུཏྟི. རཱགདོསམོཧེསུ སབྦསོ པརིཀྑཱིཎེསུ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏཱིཏི ཨཏྠེསཱ ཡུཏྟཱིཏི. ཨཡཾ ཡུཏྟིཧཱརསམྤཱཏོ.

པདཊྛཱནནྟི ¶ དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསྶ པདཊྛཱནཾ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི སཙྩཱདྷིཊྛཱནསྶ པདཊྛཱནཾ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི པཉྙཱདྷིཊྛཱནསྶ པདཊྛཱནཾ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསྶ པདཊྛཱནནྟི. ཨཡཾ པདཊྛཱནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

ལཀྑཎོཏི ‘‘དདཏོ’’ཏི ཨེཏེན པེཡྻཝཛྫཾ ཨཏྠཙརིཡཾ སམཱནཏྟཏཱ ཙ དསྶིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ སངྒཧཝཏྠུབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘སཾཡམཏོ’’ཏི ཨེཏེན ཁནྟིམེཏྟཱཨཝིཧིཾསཱཨནུདྡཡཱདཡོ དསྶིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ ཝེརཱནུཔྤཱདནལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱི’’ཏི ཨེཏེན ཧིརཱིཨོཏྟཔྤཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛིཏཱདཡོ དསྶིཏཱ ཝེརཱཝཌྜྷནེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཏཐཱ ཨཧིརཱིཀཱནོཏྟཔྤཱདཡོ ཨཙེཏབྦབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘ཀུསལོ’’ཏི ཨེཏེན ཀོསལླདཱིཔནེན སམྨཱསངྐཔྤཱདཡོ དསྶིཏཱ མགྒངྒཱདིབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘ཛཧཱཏི པཱཔཀ’’ནྟི ཨེཏེན པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདཡོཔི དསྶིཏཱ ཨབྷིསམཡལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ’’ཏི ཨེཏེན ཨཝསིཊྛཀིལེསཱདཱིནམྤི ཁཡཱ དསྶིཏཱ ཁེཔེཏབྦབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི ཨཡཾ ལཀྑཎོ.

ཙཏུབྱཱུཧོཏི དདཏོཏི གཱཐཱཡཾ བྷགཝཏོ ཀོ ཨདྷིཔྤཱཡོ? ཡེ མཧཱབྷོགཏཾ པཏྠཡིསྶནྟི, ཏེ དཱནཾ དསྶནྟི དཱལིདྡིཡཔྤཧཱནཱཡ. ཡེ ཨཝེརཏཾ ཨིཙྪནྟི, ཏེ པཉྩ ཝེརཱནི པཛཧིསྶནྟི. ཡེ ཀུསལདྷམྨེཧི ཚནྡཀཱམཱ, ཏེ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེསྶནྟི. ཡེ ནིབྦཱཡིཏུཀཱམཱ, ཏེ རཱགདོསམོཧཾ པཛཧིསྶནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ ནིབྦཙནནིདཱནསནྡྷཡོ ཝཏྟབྦཱཏི. ཨཡཾ ཙཏུབྱཱུཧོ.

ཨཱཝཊྚོཏི ¶ ཡཉྩ ཨདདཏོ མཙྪརིཡཾ, ཡཉྩ ཨསཾཡམཏོ ཝེརཾ, ཡཉྩ ཨཀུསལསྶ པཱཔསྶ ཨཔྤཧཱནཾ, ཨཡཾ པཊིཔཀྑནིདྡེསེན སམུདཡོ. ཏསྶ ཨལོབྷེན ཙ ཨདོསེན ཙ ཨམོཧེན ཙ དཱནཱདཱིཧི པཧཱནཾ, ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི. ཏེསཾ པཙྩཡོ ཨཊྛ སམྨཏྟཱནི, ཨཡཾ མགྒོ. ཡོ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཁཡོ, ཨཡཾ ནིརོདྷོཏི. ཨཡཾ ཨཱཝཊྚོ.

ཝིབྷཏྟཱིཏི དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི ཨེཀཾསེན ཡོ བྷཡཧེཏུ དེཏི, རཱགཧེཏུ དེཏི, ཨཱམིསཀིཉྩིཀྑཧེཏུ དེཏི, ན ཏསྶ པུཉྙཾ ཝཌྜྷཏི. ཡཉྩ དཎྜདཱནཾ སཏྠདཱནཾ པརཝིཧེཋནཏྠཾ ཨཔུཉྙཾ ཨསྶ པཝཌྜྷཏི. ཡཾ པན ཀུསལེན ཙིཏྟེན ཨནུཀམྤནྟོ ཝཱ ཨཔཙཱཡམཱནོ ཝཱ ཨནྣཾ དེཏི, པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ ¶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཾ པདཱིཔེཡྻཾ དེཏི, སབྦསཏྟཱནཾ ཝཱ ཨབྷཡདཱནཾ དེཏི, མེཏྟཙིཏྟོ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིསྶརཎསཉྙཱི དྷམྨཾ དེསེཏི. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི ཨེཀཾསེན ཨབྷཡཱུཔརཏསྶ ཙཱིཡཏི, ཀིཾཀཱརཎཾ? ཡཾ ཨསམཏྠོ, བྷཡཱུཔརཏོ དིཊྛདྷམྨིཀསྶ བྷཱཡཏི ‘‘མཱ མཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཧཏྠཾ ཝཱ ཚིནྡེཡྻུཾ…པེ… ཛཱིཝནྟམྤི སཱུལེ ཨུཏྟཱསེཡྻུ’’ནྟི, ཏེན སཾཡམེན ཨཝེརཾ ཙཱིཡཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ སམཱནོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ སམཱདིཡཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཱཔཀོ ཝིཔཱཀོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨབྷིསམྤརཱཡེ ཙ, ཨེཝཾ སབྦསྶ ཨཀུསལསྶ, སོ ཏཏོ ཨཱརམཏི, ཨིམིནཱ སཾཡམེན ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏི. སཾཡམོ ནཱམ སཱིལཾ. ཏཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཙེཏནཱ སཱིལཾ, ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ, སཾཝརོ སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལནྟི. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི པཱཔཔཧཱཡཀཱ སཏྟཏྟིཾས བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱ ཝཏྟབྦཱཏི. ཨཡཾ ཝིབྷཏྟི.

པརིཝཏྟནོཏི དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི, ཨདདཏོཔི པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི, ན དཱནམཡིཀཾ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏི ཨསཾཡམཏོཔི ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏི, ཡཾ དཱནེན པཊིསངྑཱནབལེན བྷཱཝནཱབལེན. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀཾ, ཨཀུསལོ པན ན ཛཧཱཏི. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོ, ཏེསཾ ཨཔརིཀྑཡཱ ནཏྠི ནིབྦུཏཱིཏི. ཨཡཾ པརིཝཏྟནོ.

ཝེཝཙནོཏི དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི. པརིཙྩཱགཏོ ཀུསལཾ ཨུཔཙཱིཡཏི. ཨནུམོདཏོཔི པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི ཙིཏྟཔྤསཱདཏོཔི ཝེཡྻཱཝཙྩཀིརིཡཱཡཔི. སཾཡམཏོཏི སཱིལསཾཝརཏོ སོརཙྩཏོ. ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི པཱཔཾ ན ཝཌྜྷཏི, ཨཀུསལཾ ན ཝཌྜྷཏི. ཀུསལོཏི པཎྜིཏོ ནིཔུཎོ མེདྷཱཝཱི པརིཀྑཀོ. ཛཧཱཏཱིཏི སམུཙྪིནྡཏི སམུགྒྷཱཊེཏི. ཨཡཾ ཝེཝཙནོ.

པཉྙཏྟཱིཏི ¶ དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི ལོབྷསྶ པཊིནིསྶགྒཔཉྙཏྟི, ཨལོབྷསྶ ནིཀྑེཔཔཉྙཏྟི. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི དོསསྶ ཝིཀྑམྦྷནཔཉྙཏྟི, ཨདོསསྶ ནིཀྑེཔཔཉྙཏྟི. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི མོཧསྶ སམུགྒྷཱཏཔཉྙཏྟི, ཨམོཧསྶ བྷཱཝནཱཔཉྙཏྟི. རཱགདོསམོཧསྶ པཧཱནཔཉྙཏྟི, ཨལོབྷཱདོསཱམོཧསྶ བྷཱཝནཱཔཉྙཏྟི. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཉྙཏྟི, ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཔཉྙཏྟཱིཏི. ཨཡཾ པཉྙཏྟི.

ཨོཏརཎོཏི ¶ དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི དཱནཾ ནཱམ སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཧོཏཱིཏི ཨཡཾ ཨིནྡྲིཡེཧི ཨོཏརཎོ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི སཾཡམོ ནཱམ སཱིལཀྑནྡྷོཏི ཨཡཾ ཁནྡྷེཧི ཨོཏརཎོ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི པཱཔཔྤཧཱནཾ ནཱམ ཏཱིཧི ཝིམོཀྑེཧི ཧོཏི. ཏེསཾ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཱནི ཏཱིཎི ཝིམོཀྑམུཁཱནཱིཏི ཨཡཾ ཝིམོཀྑམུཁེཧི ཨོཏརཎོ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷོ. སོ ཙ དྷམྨདྷཱཏུ དྷམྨཱཡཏནཉྩཱཏི ཨཡཾ དྷཱཏཱུཧི ཙ ཨཱཡཏནེཧི ཙ ཨོཏརཎོཏི. ཨཡཾ ཨོཏརཎོ.

སོདྷནོཏི དདཏོཏིཨཱདིཀཱ པདསུདྡྷི, ནོ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨཡཾ པདསུདྡྷི ཙ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི ཙཱཏི. ཨཡཾ སོདྷནོ.

ཨདྷིཊྛཱནོཏི དདཏོཏི ཨཡཾ ཨེཀཏྟཏཱ, ཙཱགོ པརིཙྩཱགོ དྷམྨདཱནཾ ཨཱམིསདཱནཾ ཨབྷཡདཱནཾ, ཨཊྛ དཱནཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི. ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱ. སཾཡམོཏི ཨཡཾ ཨེཀཏྟཏཱ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ སཏིསཾཝརོཏི ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱ. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི ཨཡཾ ཨེཀཏྟཏཱ. སཀྐཱཡདིཊྛིཾ པཛཧཏི ཝིཙིཀིཙྪཾ པཛཧཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ནིབྦུཏོཏི ཨཡཾ ཨེཀཏྟཏཱ. སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ ཨནུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུཏི ཨཡཾ ཝེམཏྟཏཱཏི. ཨཡཾ ཨདྷིཊྛཱནོ.

པརིཀྑཱརོཏི དཱནསྶ པཱམོཛྫཾ པཙྩཡོ. ཨལོབྷོ ཧེཏུ, སཾཡམསྶ ཧིརོཏྟཔྤཱདཡོ པཙྩཡོ. ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨདོསོ ཙ ཧེཏུ, པཱཔཔྤཧཱནསྶ སམཱདྷི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཉྩ པཙྩཡོ. ཏིསྶོ ཨནུཔསྶནཱ ཧེཏུ, ནིབྦུཏིཡཱ མགྒསམྨཱདིཊྛི ཧེཏུ, སམྨཱསངྐཔྤཱདཡོ པཙྩཡོཏི. ཨཡཾ པརིཀྑཱརོ.

སམཱརོཔནོ ¶ ཧཱརསམྤཱཏོཏི དདཏོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ, ཏཾ སཱིལསྶ པདཊྛཱནཾ. སཾཡམཏོ ཝེརཾ ན ཙཱིཡཏཱིཏི སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ, ཏཾ སམཱདྷིསྶ པདཊྛཱནཾ. སཱིལེན ཧི ཛྷཱནེནཔི རཱགཱདིཀིལེསཱ ན ཙཱིཡནྟི. ཡེཔིསྶ ཏཔྤཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཏེཔིསྶ ན ཧོནྟི. ཀུསལོ ཙ ཛཧཱཏི པཱཔཀནྟི པཧཱནཔརིཉྙཱ, ཏཾ བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ. རཱགདོསམོཧཀྑཡཱ ས ¶ ནིབྦུཏོཏི རཱགསྶཔི ཁཡཱ དོསསྶཔི ཁཡཱ མོཧསྶཔི ཁཡཱ. ཏཏྠ རཱགོཏི ཡོ རཱགོ སཱརཱགོ ཙེཏསོ སཱརཛྫནཱ ལོབྷོ ལུབྦྷནཱ ལུབྦྷིཏཏྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལཾ. དོསོཏི ཡོ དོསོ དུསྶནཱ དུསྶིཏཏྟཾ བྱཱཔཱདོ ཙེཏསོ བྱཱཔཛྫནཱ དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ. མོཧོཏི ཡཾ ཨཉྙཱཎཾ ཨདསྶནཾ ཨནབྷིསམཡོ ཨསམྦོདྷོ ཨཔྤཊིཝེདྷོ དུམྨེཛ྄ཛྷཾ བཱལྱཾ ཨསམྤཛཉྙཾ མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ. ཨིཏི ཨིམེསཾ རཱགཱདཱིནཾ ཁཡོ ནིརོདྷོ པཊིནིསྶགྒོ ནིབྦུཏི ནིབྦཱཡནཱ པརིནིབྦཱནཾ སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ ཨནུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུཏི. ཨཡཾ སམཱརོཔནོ ཧཱརསམྤཱཏོ.

མིསྶཀཧཱརསམྤཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནཡསམུཊྛཱནཝཱརཝཎྞནཱ

༧༩. ཨེཝཾ ནཱནཱསུཏྟཝསེན ཨེཀསུཏྟཝསེན ཙ ཧཱརཝིཙཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནཡཝིཙཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ནཡསམུཊྛཱན’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཡཐཱ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ དེསནཱཧཱརོ, ཨསྶཱདཱདཱིནཝཏཱཏི གཱཐཱ. ཨཡཾ དེསནཱཧཱརོ ཀིཾ དེསཡཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཧཱརནིདྡེསོ ཨཱརདྡྷོ, ཨེཝཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ནནྡིཡཱཝཊྚོ, ཏཎྷཉྩ ཨཝིཛྫམྤི ཙཱཏི གཱཐཱ, ཨཡཾ ནནྡིཡཱཝཊྚོ ཀིཾ ནཡཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནཱརབྷིཏྭཱ སམུཊྛཱནམུཁེན ཨཱརདྡྷནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཧཱརནཡཱནཾ ཝིསཡབྷེདཏོ. ཡཐཱ ཧི ཧཱརཱ བྱཉྫནམུཁེན སུཏྟསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ, ན ཨེཝཾ ནཡཱ. ནཡཱ པན ནཱནཱསུཏྟཏོ ནིདྡྷཱརིཏེཧི ཏཎྷཱཝིཛྫཱདཱིཧི མཱུལཔདེཧི ཙཏུསཙྩཡོཛནཱཡ ནཡཏོ ཨནུབུཛ྄ཛྷིཡམཱནོ དུཀྑཱདིཨཏྠོ. སོ ཧི མགྒཉཱཎཾ ནཡཏི སམྤཱཔེཏཱིཏི ནཡོ. པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱནཾ པན ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཝསེན མཱུལཔདཝིབྷཱགཏོ ཏིདྷཱ ཝིབྷཏྟཱ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ ཡཏོ ནེཏི, ཡཉྩ ནེཏི, ཏེསཾ སཾཀིལེསཝོདཱནཱནཾ ཝིབྷཱགཏོ དྭིསངྒཧོ ཙཏུཚཨཊྛདིསོ ཙཱཏི བྷིནྣོ ཧཱརནཡཱནཾ ཝིསཡོ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཧཱརཱ བྱཉྫནཝིཙཡོ, སུཏྟསྶ ནཡཱ ཏཡོ ཙ སུཏྟཏྠོ’’ཏི (ནེཏྟི. སངྒཧཝཱར). ཨེཝཾ ཝིསིཊྛཝིསཡཏྟཱ ཧཱརནཡཱནཾ ཧཱརེཧི ཨཉྙཐཱ ནཡེ ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ནཡསམུཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠཱཡཾ ¶ ¶ ཝཙནཏྠོ – སམུཊྛཧནྟི ཨེཏེནཱཏི སམུཊྛཱནཾ. ཀེ སམུཊྛཧནྟི? ནཡཱ. ནཡཱནཾ སམུཊྛཱནཾ ནཡསམུཊྛཱནཾ. ཀིཾ པན ཏཾ? ཏཾཏཾམཱུལཔདེཧི ཙཏུསཙྩཡོཛནཱ. སཱ ཧི ནནྡིཡཱཝཊྚཱདཱིནཾ ནཡཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཏཱཡ སམུཊྛཱནཾ བྷཱུམཱིཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཙ ཝཀྑཏི – ‘‘ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ བྷཱུམཱི’’ཏི (ནེཏྟི. ༨༡). པུབྦཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཙ བྷཝཏཎྷཱཡ ཙཱཏིཨཱདི ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ བྷཱུམིདསྶནཾ. ཏཏྠ པུབྦཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨསུཀསྶ ནཱམ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ, ཨསུཀསྶ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཀཱལེ ཨཝིཛྫཱ བྷཝཏཎྷཱ ཙ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ པུབྦེ ནཱཧོསཱིཏི ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱནཾ ན ཀཱཙི པུརིམཱ མརིཡཱདཱ ཨུཔལབྦྷཏི. ཀསྨཱ? ཨནམཏགྒཏྟཱ སཾསཱརསྶ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨནམཏགྒོཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཾསཱརོ, པུབྦཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༢༤; ཀཐཱ. ༧༥) ཝིཏྠཱརོ. ཏཏྠཱཏི ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱསུ. ཡདིཔི ཨཝིཛྫཱཡ སཾཡོཛནབྷཱཝོ, ཏཎྷཱཡ ཙ ནཱིཝརཎབྷཱཝོ པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟོ, ཏཐཱཔི ཨཝིཛྫཱཡ པཊིཙྪཱདིཏཱདཱིནཝེཧི བྷཝེཧི ཏཎྷཱ སཾཡོཛེཏཱིཏི ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨཝིཛྫཱསཾཡུཏྟཱཏི ཨཝིཛྫཱཡ མིསྶིཏཱ, ཨཝིཛྫཱཡ ཝཱ ཨབྷིནིཝེསཝཏྠཱུསུ བདྡྷཱ. ཨཝིཛྫཱཔཀྑེན ཝིཙརནྟཱིཏི ཨཝིཛྫཱཔཀྑེན ཨཝིཛྫཱསཧཱཡེན དྭཱདསཝིདྷེན ཝིཔལླཱསེན ཨབྷིནིཝེསཝཏྠུབྷཱུཏེ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟནྟི. ཏེ ཝུཙྩནྟི དིཊྛིཙརིཏཱཏི ཏེ ཨཝིཛྫཱབྷིབྷཱུཏཱ རཱུཔཱདཱིནི ནིཙྩཱདིཏོ ཨབྷིནིཝིསནྟཱ དིཊྛིཙརིཏཱཏི ཝུཙྩནྟི, དིཊྛིཙརིཏཱ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱཔཀྑེནཱཏི ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏེན. དིཊྛིཝིཙརིཏེ ཏཎྷཱཝིཙརིཏེ ཙ པཊིཔཏྟིཡཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛིཙརིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགནྟི ཨཏྟནོ ཀཱཡསྶ ཀིལིསྶནཔཡོགཾ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཔཊིཔཏྟིཾ. ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགནྟི ཀཱམསུཁསྶ ཨལླཱིཡནཔཡོགཾ ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཾ.

ཡདིཔི བཱཧིརཀཱ ‘‘དུཀྑཾ ཏཎྷཱ’’ཏི ཙ ཛཱནནྟི ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨེཏྟཀཾ དུཀྑ’’ནྟི, ‘‘ཨཡཾ ཏཎྷཱ, ཨཡཾ ཏསྶཱ ཝིརཱགོ’’ཏི པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦབྷཱཝེན པན ན ཛཱནནྟི, ཨིཏི པཝཏྟིཔཝཏྟིཧེཏུམཏྟམྤི ན ཛཱནནྟི. ཀཱ པན ཀཐཱ ནིཝཏྟིནིཝཏྟིཧེཏཱུསཱུཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ནཏྠི སཙྩཝཝཏྠཱན’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ¶ སཙྩཔྤཀཱསནཱཏི སཙྩདེསནཱ. སམཐཝིཔསྶནཱཀོསལླནྟི སམཐཝིཔསྶནཱསུ བྷཱཝནཱཀོསལླཾ, ཏཱསུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱསཝནམནསིཀཱརཀོསལླཾ ཝཱ. ཝིཔསྶནཱདྷིཊྛཱནཉྩེཏྠ སམཐཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨུཔསམསུཁཔྤཏྟཱིཏི ¶ ཀིལེསཱནཾ ཝཱུཔསམསུཁཱདྷིགམོ. ཝིཔརཱིཏཙེཏཱཏི མིཙྪཱབྷིནིཝིཊྛཙེཏཱ. ནཏྠི སུཁེན སུཁནྟི ཡཾ ཨནཝཛྫཔཙྩཡཔརིབྷོགསུཁེན ཀཱཡཾ ཙིཏྟཉྩ པཊིཔྤསྶདྡྷདརཐཾ ཀཏྭཱ ཨརིཡེཧི པཏྟབྦཾ ཨུཔསམསུཁཾ, ཏཾ པཊིཀྑིཔཏི. དུཀྑེནཱཏི ཀཱཡཁེདནདུཀྑེན.

སོ ལོཀཾ ཝཌྜྷཡཏཱིཏི སོ ཀཱམེ པཊིསེཝེནྟོ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ ལོཀཾ ཝཌྜྷེཏི པཱིནེཏི. པུཏྟནཏྟུཔརམྤརཱཡ ཝཱ སཾསཱརསྶ ཨནུཔཙྪེདནཏོ སཏྟལོཀཾ ཝཌྜྷེཏི. བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏཱིཏི ཨཏྟནོ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སནྟཔྤནེན པུཏྟམུཁདསྶནེན ཙ བཧུཾ པུཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨབྷིནིཝེསསྶ ནཱཏིདལ༹ྷཏཱཡ ཨེཝཾསཉྙཱི. དལ༹ྷཏཱཡ ཨེཝཾདིཊྛཱི དུཀྑེན སུཁཾ པཏྠཡམཱནཱ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགམནུཡུཏྟཱ ཀཱམེསུ པུཉྙསཉྙཱི ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགམནུཡུཏྟཱ ཙ ཝིཧརནྟཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏདབྷིཉྙཱ སནྟཱཏི ཏཐཱསཉྙིནོ སམཱནཱ. རོགམེཝ ཝཌྜྷཡནྟཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝརོགམེཝ ཀིལེསརོགམེཝ ཝཱ ཨཔརཱཔརཾ ཝཌྜྷེནྟི. གཎྜསལླེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. རོགཱབྷིཏུནྣཱཏི ཡཐཱཝུཏྟརོགབྱཱདྷིཏཱ. གཎྜཔཊིཔཱིལི༹ཏཱཏི ཡཐཱཝུཏྟགཎྜབཱདྷིཏཱ. སལླཱནུཝིདྡྷཱཏི ཡཐཱཝུཏྟསལླེན ཨནུཔཝིཊྛཱ. ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཱནཱིཏི ཨུཔཔཛྫནཙཝནཱནི. ཨུགྒྷཱཏནིགྒྷཱཏནྟི ཨུཙྩཱཝཙབྷཱཝཾ. རོགགཎྜསལླབྷེསཛྫནྟི ཡཐཱཝུཏྟརོགཱདིཏིཀིཙྪནཾ, སམཐཝིཔསྶནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སམཐཝིཔསྶནཱ རོགནིགྒྷཱཏཀབྷེསཛྫ’’ནྟི. ཏཏྠ རོགནིགྒྷཱཏཀནྟི རོགཝཱུཔསམནཾ. ‘‘སཾཀིལེསོ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ སཙྩཱནི ཏེསཾ པརིཉྙེཡྻཱདིབྷཱཝེན ཀཐེཏི.

ཏཏྠ སཾཀིལེསོ དུཀྑནྟི ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགསཾཀིལེསཝནྟོ, ཏེཧི ཝཱ སཾཀིལིསྶམཱནོ རཱུཔཱརཱུཔཀཱཡོ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ. ཏདབྷིསངྒོ ཏཎྷཱཏི ཏཏྠ ཨབྷིསངྒོ ཨཱསངྒོཏི ལདྡྷནཱམཱ ཏཎྷཱ.

༨༠. ཨིདཱནི དིཊྛིཙརིཏཏཎྷཱཙརིཏཱནཾ སཀྐཱཡདིཊྛིདསྶནེ པཝཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛིཙརིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དིཊྛིཙརིཏཱ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི ¶ དིཊྛིཙརིཏཱ དིཊྛཱབྷིནིཝེསསྶ བལཝབྷཱཝཏོ རཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཎྷནྟི. ཏེསཉྷི ཨཏྟཱབྷིནིཝེསོ བལཝཱ, ན ཏཐཱ ཨཏྟནིཡཱབྷིནིཝེསོ. ཨེས ནཡོ ཝེདནནྟིཨཱདཱིསུཔི. ཏཎྷཱཙརིཏཱ རཱུཔཝནྟཾ ཨཏྟཱནནྟི ཏཎྷཱཙརིཏཱ ཏཎྷཱབྷིནིཝེསསྶ བལཝབྷཱཝཏོ རཱུཔཾ ཨཏྟནོ ཀིཉྩནཔལིབོདྷབྷཱཝེ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཝེདནཱདིཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཎྷནྟི. ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔནྟི ཨཏྟཱདྷཱརཾ ཝཱ རཱུཔཾ. རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ¶ ཨཏྟཱནནྟི རཱུཔཱདྷཱརཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ. ཝེདནཱཝནྟནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏེསཉྷི ཨཏྟནིཡཱབྷིནིཝེསོ བལཝཱ, ན ཏཐཱ ཨཏྟཱབྷིནིཝེསོ. ཏསྨཱ ཡཐཱལདྡྷཾ ཨཏྟནིཡནྟི ཀཔྤེཏྭཱ ཏདཉྙཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཎྷནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛཱིཏི ཨཡཾ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཙཏུནྣཾ ཙཏུནྣཾ གཱཧཱནཾ ཝསེན ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཏི ཝིཛྫམཱནེ ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏེ ཀཱཡེ, སཏཱི ཝཱ ཝིཛྫམཱནཱ ཏཏྠ དིཊྛཱིཏི སཀྐཱཡདིཊྛི.

ལོཀུཏྟརཱ སམྨཱདིཊྛཱིཏི པཋམམགྒསམྨཱདིཊྛི. ཨནྭཱཡིཀཱཏི སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཨནུགཱམིནོ. ཡདཱ སམྨཱདིཊྛི སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ པཛཧནཝསེན པཝཏྟཱ, ཏདཱ ཏསྶཱ ཨནུགུཎབྷཱཝེན པཝཏྟམཱནཀཱཏི ཨཏྠོ. ཀེ པན ཏེཏི? ཨཱཧ ‘‘སམྨཱསངྐཔྤོ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཏེ ཏཡོ ཁནྡྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨརིཡམགྒཏོ ཁནྡྷམུཁེན སམཐཝིཔསྶནཱ ནིདྡྷཱརེཏི. ‘‘ཏཏྠ སཀྐཱཡོ’’ཏིཨཱདི ཙཏུསཙྩནིདྡྷཱརཎཾ. ཏཾ སབྦཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

པུན ‘‘ཏཏྠ ཡེ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ ཨུཔགཙྪནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སཀྐཱཡདསྶནམུཁེན ཨུཙྪེདཱདིཨནྟདྭཡཾ, མཛ྄ཛྷིམཉྩ པཊིཔདཾ ནིདྡྷཱརེཏི. ཏཏྠ ཨིམེ ཝུཙྩནྟི ཨུཙྪེདཝཱདིནོཏི ཨིམེ རཱུཔཱདིཀེ པཉྩཀྑནྡྷེ ཨཏྟཏོ ཨུཔགཙྪནྟཱ རཱུཔཱདཱིནཾ ཨནིཙྩབྷཱཝཏོ ཨུཙྪིཛྫཏི ཨཏྟཱ ཝིནསྶཏི ན ཧོཏི པརཾ མརཎཱཏི ཨེཝཾ ཨབྷིནིཝིསནཏོ ‘‘ཨུཙྪེདཝཱདིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེ ཝུཙྩནྟི སསྶཏཝཱདིནོཏི ཨིམེ ‘‘རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ རཱུཔཱདིཝིནིམུཏྟོ ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཏྟཱཏི ཨུཔགཙྪནྟཱ ‘‘སོ ནིཙྩོ དྷུཝོ སསྶཏོ’’ཏི ཨབྷིནིཝིསནཏོ ‘‘སསྶཏཝཱདིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ‘‘ཨུཙྪེདསསྶཏཝཱདཱ ཨུབྷོ ཨནྟཱ, ཨཡཾ སཾསཱརཔཝཏྟཱི’’ཏིཨཱདི སཙྩནིདྡྷཱརཎཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

ཨུཙྪེདསསྶཏཾ སམཱསཏོ ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛཱིཏི ཨཏྟཱ ཨུཙྪིཛྫཏི ཨཏྟཱ ནིཙྩོཏི ཙ ཨཱདིཔྤཝཏྟནཏོ ཨུཙྪེདསསྶཏདསྶནཾ སངྑེཔཏོ ¶ ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ སཀྐཱཡདིཊྛི ཨེཝ ཧོཏི. སབྦོཔི ཧི ཨཏྟཝཱདོ སཀྐཱཡདིཊྛིཨནྟོགདྷོ ཨེཝཱཏི. ཝིཏྠཱརཏོ དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནཱིཏི ཨུཙྪེདསསྶཏདསྶནཾ ཝིཏྠཱརེན བྲཧྨཛཱལེ (དཱི. ནི. ༡.༢༨ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏཱནི དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི. ཏེསནྟི ཨེཝཾ སངྑེཔཝིཏྠཱརཝནྟཱནཾ ཨུཙྪེདསསྶཏདསྶནཱནཾ. པཊིཔཀྑོཏི པཧཱཡཀཔཊིཔཀྑོ. ཏེཙཏྟཱལཱིསཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱཏི ཨནིཙྩསཉྙཱ དུཀྑསཉྙཱ ཨནཏྟསཉྙཱ པཧཱནསཉྙཱ ཝིརཱགསཉྙཱ ནིརོདྷསཉྙཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི ཨེཏེ ཏེཙཏྟཱལཱིསཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱ.

ཨེཝཾ ¶ ཝིཔསྶནཱཝསེན པཊིཔཀྑཾ དསྶེཏྭཱ པུན སམཐཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ དས ཙ ཀསིཎཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི མོཧཛཱལནྟི དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི མོཧཛཱལཧེཏུཀཏྟཱ མོཧཛཱལཉྩ. ཨནཱདིཨནིདྷནཔྤཝཏྟནྟི པུརིམཱཡ ཀོཊིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནཱདི. ཨསཏི པཊིཔཀྑཱདྷིགམེ སནྟཱནཝསེན ཨནུཔཙྪེདེན པཝཏྟནཏོ ཨནིདྷནཔྤཝཏྟཾ. ཡསྨཱ པན མོཧཛཱལཧེཏུཀཱནི དིཊྛིགཏཱནི མོཧཛཱལེ པདཱལིཏེ པདཱལིཏཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེཙཏྟཱལཱིསཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱ ཉཱཎཝཛིརཾ མོཧཛཱལཔྤདཱལན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཉཱཎཝཛིརནྟི ཝཛིརཱུཔམཉཱཎཾ. ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏེཛེཏྭཱ ཏིཀྑསབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདིཏཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ མགྒཉཱཎཉྩ ཉཱཎཝཛིརཾ. ཨིདམེཝ ཧི ཉཱཎཾ བྷགཝཏོ པཝཏྟཾ ‘‘མཧཱཝཛིརཉཱཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཾ པན སསམྦྷཱརཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེཙཏྟཱལཱིསཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨཱཧ. མོཧཛཱལཔྤདཱལནནྟི པུབྦབྷཱགེ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན མགྒཀྑཎེ སམུཙྪེདཝསེན ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱནཾ པདཱལནཾ. ཨཏཱིཏཱདིབྷེདབྷིནྣེསུ རཱུཔཱདཱིསུ སཀཨཏྟབྷཱཝཱདཱིསུ ཙ སཾསིབྦནཝསེན པཝཏྟནཏོ ཛཱལཾ བྷཝཏཎྷཱ. ཏསྶཱ ཧི ཏཎྷཱ ཛཱལིནཱི སིབྦིནཱི ཛཱལནྟི ཙ ཨདྷིཝཙནནྟི. ཨེཝཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགདིཊྛིཏཎྷཱབྷིནིཝེསསསྶཏུཙྪེདཱནཾ ནིདྡྷཱརཎཝསེན མོཧཛཱལཔརིཡཱཡཝིསེསཏོ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཡཐཱནུསནྡྷིནཱ སཾཀིལེསཔཀྑཾ ནིགམེནྟོ ‘‘ཏེན ཝུཙྩཏི པུབྦཱ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཙ བྷཝཏཎྷཱཡ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ.

༨༡. ‘‘ཏཏྠ ¶ དིཊྛིཙརིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝོདཱནཔཀྑཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ སལླེཁཱནུསནྟཏཝུཏྟཱིཏི ཨནུཔདྡུཏསལླེཁཝུཏྟི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སལླེཁེ ཏིབྦགཱརཝོ. དིཊྛིཙརིཏོ ཧི ཏཔོཛིགུཙྪཱདིནཱ ཨནུཔཱཡེནཔི ཡེབྷུཡྻེན ཀིལེསཱནཾ སལླེཁནཱདྷིཔྤཱཡེན ཙརཏི, ཏསྨཱ སོ སཱསནེ པབྦཛིཏོ དྷུཏདྷམྨཝསེན སལླེཁཔཊིཔདཾ པཱུརེཏི. སིཀྑཱནུསནྟཏཝུཏྟཱིཏི ཨཙྪིདྡཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཝུཏྟི. དིཊྛིཡཱ སཝིསཡེ པཉྙཱསདིསཱི པཝཏྟཱིཏི སོ ཝིསུཛ྄ཛྷམཱནོ པཉྙཱདྷིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘དིཊྛིཙརིཏོ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམནྟོ དྷམྨཱནུསཱརཱི བྷཝཏཱི’’ཏི. ཏཎྷཱཝསེན མིཙྪཱཝིམོཀྑོ ཧོཏཱིཏི ཏཎྷཱཙརིཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷམཱནོ སདྡྷཱདྷིཀོཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏཎྷཱཙརིཏོ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམནྟོ སདྡྷཱནུསཱརཱི བྷཝཏཱི’’ཏི. དིཊྛིཙརིཏོ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡཱཏིཨཱདི པཊིཔདཱནིདྡེསོ ཧེཊྛཱ དེསནཱཧཱརཝིབྷངྒེ (ནེཏྟི. ༥ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏོ ཨེཝ, ཨཏྠོཔི ཏཏྠ སབྦཔྤཀཱརཏོ ཝུཏྟོ ཨེཝ.

ཨཔུབྦཔདེསུ ¶ པན ཝིཝེཙིཡམཱནོཏི ཝིམོཙིཡམཱནོ. པཊིནིསྶརཏཱིཏི ནིཡྻཱཏི ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. དནྡྷཉྩ དྷམྨཾ ཨཱཛཱནཱཏཱིཏི ཏཎྷཱཙརིཏསྶ མནྡཔཉྙསྶ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏིཀྑཔཉྙོ པན ཁིཔྤཾ དྷམྨཾ ཨཱཛཱནཱཏཱིཏི. ‘‘སཏྟཱཔི དུཝིདྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིནྡྲིཡཝིབྷཱགེན པུན པཊིཔདཱཝིབྷཱགཾ དསྶེཏི, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

‘‘ཡེ ཧི ཀེཙཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཱསཾ པཊིཔདཱནཾ ནིཡྻཱནེ ཏཱིསུཔི ཀཱལེསུ ཨེཀནྟིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཨིམཱཧི ཨེཝ ཙཏཱུཧི པཊིཔདཱཧཱིཏི ཨིམཱཧི ཨེཝ ཙཏཱུཧི པཊིཔདཱཧི, ཏབྦིནིམུཏྟཱཡ ཨཉྙཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ཙཏུཀྐམགྒནྟི པཊིཔདཱཙཏུཀྐཾ, པཊིཔདཱ ཧི མགྒོཏི. ཨཐ ཝཱ ཙཏུཀྐམགྒནྟི ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ཙཏུདྡིསཱསངྑཱཏཾ མགྒཾ. ཏཱ པན ཙཏསྶོ དིསཱ དིསཱལོཙནནཡེ ཨཱགམིསྶནྟི. ཀིམཏྠཾ པན ཙཏུཀྐམགྒཾ པཉྙཔེནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབུདྷཛནསེཝིཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨབུདྷཛནསེཝིཏཱཡཱཏི ཨཔཎྜིཏཛནསེཝིཏཱཡ. བཱལཀནྟཱཡཱཏི བཱལཛནཀཱམིཏཱཡ. རཏྟཝཱསིནིཡཱཏི རཏྟེསུ རཱགཱབྷིབྷཱུཏེསུ ཝསཏཱིཏི རཏྟཝཱསིནཱི, ཏསྶཱ. ནནྡིཡཱཏི ཏཏྲ ཏཏྲཱབྷིནནྡནཊྛེན ནནྡཱིསངྑཱཏཱཡ. ཨཝཊྚནཏྠནྟི སམུཙྪིནྡནཏྠཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ བྷཱུམཱིཏི ཨཡཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱནཾ ཝསེན སཾཀིལེསཔཀྑེ དྭེ དིསཱ སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཝསེན ¶ ཝོདཱནཔཀྑེཔི དྭེ དིསཱ ཙཏུསཙྩཡོཛནཱ ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ སམུཊྛཱནཏཱཡ བྷཱུམཱིཏི.

༨༢. ཨེཝཾ ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ བྷཱུམིཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨེ ནིདྡིསནྟེན ཡསྨཱ ཙསྶ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨེསུ ཝུཏྟེསུ དིསཱལོཙནནཡོ ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝེཡྻཱཀརཎེསུ ཧི ཡེ ཀུསལཱཀུསལཱ’’ཏི དིསཱལོཙནལཀྑཎཾ ཨེཀདེསེན པཙྩཱམསིཏྭཱ ‘‘ཏེ དུཝིདྷཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཏེཏི དིསཱབྷཱུཏདྷམྨཱ. དུཝིདྷཱཏི ‘‘ཨིམེ སཾཀིལེསདྷམྨཱ, ཨིམེ ཝོདཱནདྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝཾ དུཝིདྷེན. ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཱཏི ཨུཔཔཏྟིཏོ པརིཏོ ཨིཀྑིཏབྦཱ, དྷམྨཡུཏྟིཏོ ཏཾཏཾདིསཱབྷཱཝེན པེཀྑིཏབྦཱ ཨཱལོཙིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཾ པཀཱརཾ སནྡྷཱཡ ‘‘དུཝིདྷཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ དསྶེཏི ‘‘ལོཀཝཊྚཱནུསཱརཱི ཙ ལོཀཝིཝཊྚཱནུསཱརཱི ཙཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ལོཀོ ཨེཝ ཝཊྚཾ ལོཀཝཊྚཾ. ལོཀཝཊྚབྷཱཝེན ཨནུསརཏི པཝཏྟཏཱིཏི ལོཀཝཊྚཱནུསཱརཱི, སཾཀིལེསདྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ལོཀསྶ, ལོཀཏོ ཝཱ ཝིཝཊྚཾ ལོཀཝིཝཊྚཾ, ནིབྦཱནཾ. ཏཾ ཨནུསརཏི ཨནུལོམནཝསེན གཙྪཏཱིཏི ལོཀཝིཝཊྚཱནུསཱརཱི, ཝོདཱནདྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཝཊྚཾ ནཱམ སཾསཱརོ, ཝིཝཊྚཾ ནིབྦཱན’’ནྟི.

ཏཾ ¶ ཀཐཾ དཊྛབྦནྟི ཏཾ ཀཐཾ ཀེན པཀཱརེན དཊྛབྦནྟི ཙེ? ཨུཔཙཡེན. ཡཐཱ ཀཏཾ ཀམྨཾ ཕལདཱནསམཏྠཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཙིཏབྷཱཝེ ཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏི, ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ ཀཱརཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦེཔི ཀིལེསཱ ཙཏཱུཧི ཝིཔལླཱསེཧི ནིདྡིསིཏབྦཱ, དསནྣམྤི ཀིལེསཱནཾ ཝིཔལླཱསཧེཏུབྷཱཝཏོ. ཏེ ཀཏྠ དཊྛབྦཱཏི ཏེ པན ཝིཔལླཱསཱ ཀཏྠ པསྶིཏབྦཱཏི ཨཱཧ – ‘‘དས ཝཏྠུཀེ ཀིལེསཔུཉྫེ’’ཏི. དསཝིདྷཀཱརཎེ ཀིལེསསམཱུཧེཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིལེསཱཔི ཀིལེསཝཏྠུ, ཀིལེསཱནཾ པཙྩཡདྷམྨཱཔི ཀིལེསཝཏྠུ. ཏེསུ ཀཱརཎབྷཱཝེན པུརིམསིདྡྷཱ ཀིལེསཱ པརཏོ པརེསཾ ཀིལེསཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝཏོ ཀིལེསཱཔི ཀིལེསཝཏྠུ. ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔརིཀྑཏཱ ཙ དྷམྨཱ ཀིལེསུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱཝཏོ ཀིལེསཔྤཙྩཡཱཔི ཀིལེསཝཏྠཱུཏི དཊྛབྦཾ.

ཙཏྟཱརོ ¶ ཨཱཧཱརཱཏི ཨེཏྠ ཨཱཧཱརསཱིསེན ཏབྦིསཡཱ ཀིལེསཱཔི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཙཏསྶོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ‘‘པཋམེ ཨཱཧཱརེ’’ཏིཨཱདིནཱ དསཝཏྠུཀེ ཀིལེསཔུཉྫེ པུརིམཾ པུརིམཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ ཀཱརཎནྟི དསྶེཏི. ཏཏྠ པཋམེ ཨཱཧཱརེཏི ཝིསཡབྷཱུཏེ པཋམེ ཨཱཧཱརེ པཋམོ ཝིཔལླཱསོ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཱཧཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཋམེ ཝིཔལླཱསེཏི པཋམེ ཝིཔལླཱསེ ཨཔྤཧཱིནེ སཏི པཋམཾ ཨུཔཱདཱནཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ནིདྡེསེཡེཝ ཀཐཡིསྶཱམ.

༨༣. ཨིདཱནི དསཝཏྠུཀཾ ཀིལེསཔུཉྫཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱཝསེན དྭེ ཀོཊྛཱསེ ཀརོནྟོ ‘‘ཡོ ཙ ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཾ ཕསྶཱཧཱརཉྩ ཨཔརིཛཱནནྟསྶ ཏཎྷཱཙརིཏསྶ ཡཐཱཀྐམཾ ཀཱཡཝེདནཱསུ ཏིབྦོ ཚནྡརཱགོ ཧོཏི, ཨིཏི ཨུཔཀྐིལེསསྶ ཚནྡརཱགསྶ ཧེཏུབྷཱཝཏོ ཡོ ཙ ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ, ཡོ ཙ ཕསྶོ ཨཱཧཱརོ, ཨིམེ ཏཎྷཱཙརིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱཏི ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ མནོསཉྩེཏནཱཧཱརཾ ཝིཉྙཱཎཱཧཱརཉྩ ཨཔརིཛཱནནྟོ དིཊྛིཙརིཏོ ཏེསུ ཨཏྟསཉྙཱི ནིཙྩསཉྙཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏེ དིཊྛིཙརིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱཏི ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ པུརིམཀཱ དྭེ ཝིཔལླཱསཱ པུརིམཀཱནི ཨེཝ ཙ དྭེ དྭེཨུཔཱདཱནཡོགགནྠཱསཝཨོགྷསལླཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཨགཏིགམནཱནི ཏཎྷཱཔདྷཱནཏྟཱ ཏཎྷཱསབྷཱཝཏྟཱ ཏཎྷཱཝིསཡཏྟཱ ཙ ཏཎྷཱཙརིཏསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱཏི ཝུཏྟཱ. པཙྪིམཀཱནི པན ཏཱནི དིཊྛིཔདྷཱནཏྟཱ དིཊྛིསབྷཱཝཏྟཱ དིཊྛིཝིསཡཏྟཱ ཙ དིཊྛིཙརིཏསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱཏི ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཱ.

༨༤. ཀབལཱི༹ཀཱརེ ཨཱཧཱརེ ‘‘ཨསུབྷེ སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོཏི ཙཏཱུསུ ཨཱཧཱརེསུ ཀབལཱི༹ཀཱརེ ¶ ཨཱཧཱརེ ཙཏཱུསུ ཙ ཝིཔལླཱསེསུ ‘‘ཨསུབྷེ སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ དཊྛབྦོ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརསྶ ཨསུབྷསབྷཱཝཏྟཱ ཨསུབྷསམུཊྛཱནཏྟཱ ཙ. ཏཐཱ ཕསྶཱཧཱརསྶ དུཀྑསབྷཱཝཏྟཱ དུཀྑཔཙྩཡཏྟཱ ཙ ཝིསེསཏོ ཏཏྠ ‘‘དུཀྑེ སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ. ཏཐཱ ཡེབྷུཡྻེན སཏྟཱ ཝིཉྙཱཎེ ནིཙྩསཉྙིནོ, སངྑཱརེསུ ཙ ཨཏྟསཉྙིནོ, ཙེཏནཱཔདྷཱནཱ ཙ སངྑཱརཱཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིཉྙཱཎེ ཨཱཧཱརེ…པེ… ཨཏྟཱཏི ཝིཔལླཱསོ’’ཏི. པཋམེ ཝིཔལླཱསེ ཋིཏོ ཀཱམེ ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ‘‘ཨསུབྷེ སུབྷ’’ནྟི ཝིཔརིཡེསགྒཱཧཱི ཀིལེསཀཱམེན ཝཏྠུཀཱམེ དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏི ¶ . ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམུཔཱདཱནནྟི ཡཾ ཏཐཱ ཀཱམཱནཾ གཧཎཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམུཔཱདཱནཾ. ‘‘དུཀྑེ སུཁ’’ནྟི ཝིཔརིཡེསགྒཱཧཱི ‘‘སཱིལབྦཏེཧི ཨནཱགཏེ བྷཝཝིསུདྡྷཱིཏི ཏཾ ནིབྦུཏིསུཁ’’ནྟི དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏི. ‘‘ཨནིཙྩེ ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔརིཡེསགྒཱཧཱི ‘‘སབྦེ བྷཝཱ ནིཙྩཱ དྷུཝཱ སསྶཏཱ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’’ཏི སཾསཱརཱབྷིནནྡིནིཾ བྷཝདིཊྛིཾ དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏི. ‘‘ཨནཏྟནི ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔརིཡེསགྒཱཧཱི ‘‘ཨསཏི ཨཏྟནི ཀསྶིདཾ ཀམྨཕལཾ, ཏསྨཱ སོ ཀརོཏི, སོ པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི ཨཏྟདིཊྛིཾ དལ༹ྷཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘དུཏིཡེ ཝིཔལླཱསེ ཋིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ.

ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམཡོགོཏི ཡེན ཀཱམརཱགསངྑཱཏེན ཀཱམུཔཱདཱནེན ཝཏྠུཀཱམེཧི སཧ སཏྟོ སཾཡོཛཱིཡཏི, ཨཡཾ ཀཱམརཱགོ ‘‘ཀཱམཡོགོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི བྷཝཡོགོཏི ཡཏོ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནསངྑཱཏེན བྷཝུཔཱདཱནེན བྷཝེན སཧ སཏྟོ སཾཡོཛཱིཡཏི, ཨཡཾ བྷཝརཱགོ ‘‘བྷཝཡོགོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི དིཊྛིཡོགོཏི ཡཱཡ ཨཧེཏུཀདིཊྛིཨཱདིསངྑཱཏཱཡ པཱཔིཀཱཡ དིཊྛིཡཱ, སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདིཨཝསིཊྛདིཊྛིཡཱ ཙ སཏྟོ དུཀྑེན སཧ སཾཡོཛཱིཡཏི, ཨཡཾ པཱཔིཀཱ དིཊྛི ‘‘དིཊྛིཡོགོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཝིཛྫཱཡོགོཏི ཡཱཡ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནེན སཀལཝཊྚདུཀྑེན ཙ སཧ སཏྟོ སཾཡོཛཱིཡཏི, ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱཡོགོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཀཱམཡོགཱདཡོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཱདཱིནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ‘‘པཋམེ ཡོགེ ཋིཏོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཀཱཡཾ གནྠཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཀཱཡཾ གནྠཏཱིཏི པརཱབྷིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎཱཡ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ནཱམཀཱཡཾ གནྠཏི གྷཊྚེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ བྷཝཔཏྠནཱཡ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ བྷཝདིཊྛིབྷཝརཱགཝསེན ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ སཏྟཱ ཙིཏྟཱནི པདཱུསེནྟཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘དུཏིཡེ ཡོགེ ཋིཏོ བྱཱཔཱདེན ཀཱཡཾ གནྠཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ དིཊྛིཝསེན ཨཝིཛྫཱཝསེན ཙ སཱིལབྦཏེཧི སུཛ྄ཛྷཏི, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི ཙ ཨབྷིནིཝིསཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཏཏིཡེ…པེ… ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསེན ཀཱཡཾ གནྠཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཱཏི ¶ ཏསྶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི སམནྣཱགཏསྶ པུགྒལསྶ. ཨེཝཾ གནྠིཏཱཏི ཨེཝཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནཱདིཝསེན ནཱམཀཱཡཾ གནྠིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཨཱསཝནྟཱིཏི ¶ ཨཱསཝབྷཱཝེན པཝཏྟནྟི. ཀུཏོ ཙ ཝུཙྩཏི ཨཱསཝནྟཱིཏི ཀུཏོ པན ཧེཏུཏོ ཏེ ཀིལེསཱ ཨཱསཝནྟཱིཏི ཨཱསཝཧེཏུཾ པུཙྪཏི. ཡསྨཱ པན ཀིལེསཱ ཀུསལཔྤཝཏྟིཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟཱ, མགྒེན ཨསམུཙྪིནྣཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཱསཝཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཧེཏུ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨནུསཡཏོ ཝཱ པརིཡུཊྛཱནཏོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠེན ཀཱམཱསཝོཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠེན སིདྡྷེན ཀཱམརཱགསབྷཱཝཏྟཱ ཀཱམཱསཝོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ཀཏྠཙིདེཝ ཝིསཡེ དོམནསྶིཏོ ཏཔྤཊིཔཀྑེ ཝིསཡེ ཏབྦིསཡབཧུལེ ཙ བྷཝེ པཏྠེཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘བྱཱཔཱདཀཱཡགནྠེན བྷཝཱསཝོ’’ཏི. པརཱམཱསཀཱཡགནྠེན དིཊྛཱསཝོཏི སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཀཱཡགནྠེན སིདྡྷེན ཏཾསབྷཱཝཏྟཱ ཨཔརཱཔརཾ ཝཱ དིཊྛིཡོ གནྠེནྟསྶ དིཊྛཱསཝོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསཀཱཡགནྠེན ཨཝིཛྫཱསཝོཏི ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསནྟསྶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཏོ ཨནེཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སདྡྷིཾ ཨཝིཛྫཱསཝོ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྦེསཾ ཝཱ ཨཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔུབྦངྒམཏྟཱ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསཀཱཡགནྠེན སིདྡྷེན ཏསྶ ཧེཏུབྷཱུཏོ ཨཝིཛྫཱསཝོ སིདྡྷོ ཧོཏི.

ཡསྨཱ པན ཨཱསཝཱ ཨེཝ པརིབུདྡྷཱ ཝཊྚསྨིཾ ཨོཧནནྟི ཨོསཱདེནྟཱིཏི ‘‘ཨོགྷཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏསྶ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ’’ཏིཨཱདི.

ཨནུསཡསཧགཏཱཏི ཨནུསཡབྷཱཝཾ ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ གཏཱ པཝཏྟཱ, ཨནུསཡབྷཱུཏཱ ཝཱ. ཨཛ྄ཛྷཱསཡནྟི ཙིཏྟཾ. ཨནུཔཝིཊྛཱཏི ཨོགཱལ༹ྷཱ. ཧདཡཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛནྟཱིཏི ཙིཏྟསྶ ཨབྦྷནྟརསངྑཱཏཾ ཧདཡཾ ཨཱཧནྟྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ཨཊྛསཱལིནིཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥) ‘‘ཨབྦྷནྟརཊྛེན ཧདཡ’’ནྟི. ཏེན ཝུཙྩནྟི སལླཱཏི ཡསྨཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨནུཔཝིཊྛཱ ཧདཡཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛནྟི, ཏེན ཝུཙྩནྟི ‘‘སལླཱ’’ཏི. པཱིལཱ༹ཛནནཾ དུརུདྡྷརཎཏཱ ཙ སལླཊྛོ. ‘‘ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི གཧཎམུཁེན ‘‘ཨེསོཧམསྨཱི’’ཏི གཧཎཾ ཧོཏཱིཏི དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡཔི མཱནཾ ཛཔྤེནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དིཊྛོགྷེན མཱནསལློ’’ཏི.

པརིཡཱདིནྣནྟི ཨཉྙསྶ ཨོཀཱསཾ ཨདཏྭཱ སམནྟཏོ གཧིཏཾ. ཙཏཱུསུ དྷམྨེསུ སཎྛཧཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཔཙྩཡཏཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏེསུ ཙཏཱུསུ ¶ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཧཏི. ཏཱནི སརཱུཔཏོ དསྶེཏི ‘‘རཱུཔེ ཝེདནཱཡ སཉྙཱཡ སངྑཱརེསཱུ’’ཏི. ནནྡཱུཔསེཙནེནཱཏི ལོབྷསཧགཏསྶ སམྤཡུཏྟཱ ནནྡཱི སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ ¶ , ཨིཏརསྶ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཨུཔསེཙནནྟི ནནྡཱུཔསེཙནཾ, ཏེན ནནྡཱུཔསེཙནེན. ཀེན པན ཏཾ ནནྡཱུཔསེཙནནྟི ཨཱཧ – ‘‘རཱགསལླེན ནནྡཱུཔསེཙནེན ཝིཉྙཱཎེནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ རཱགསལླེནཱཏི རཱགསལླེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ནནྡཱུཔསེཙནེན ཝིཉྙཱཎེནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ. རཱུཔཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཏི རཱུཔམེཝ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ཨུཔགནྟབྦཏོ, ཝིཉྙཱཎསྶ པཏིཊྛཱབྷཱཝཏོ ཙ རཱུཔཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི. ཏིཊྛཏི ཨེཏྠཱཏི ཋིཏི. པཉྩཝོཀཱརབྷཝསྨིཉྷི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ རཱུཔཀྑནྡྷཾ ནིསྶཱཡ ཏིཊྛཏི. དོསསལླེནཱཏི སཧཛཱཏེན དོསསལླེན. ཡདཱ ཝེདནཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི ཝུཙྩཏི, ཏདཱ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱཝ ནནྡིཡཱ ཨུཔསིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ དཊྛབྦཾ. ཝེདནཱཔི དོམནསྶཝེདནཱཝ. ཡདཱ ཙ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡབྷཱུཏེན དོསསལླེན ཝེདནཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི ཝུཙྩཏི, ཏདཱ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ, ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཝཱ ནནྡིཡཱ ཨུཔསིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ དཊྛབྦཾ. ཝེདནཱ པན ཏིསྶོཔི ཏིསྶནྣཾ ཝེདནཱནཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིསྶཡབྷཱཝཏོ. ཏཏྠ པཋམནཡོ དོམནསྶཱརམྨཎསྶ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ཝསེན ཝུཏྟོ. དུཏིཡོ སབྦཝེདནཱརམྨཎསྶ ཝསེནཱཔི དཊྛབྦཾ.

མཱནསལླེནཱཏི མཱནསལླེན སཧཛཱཏེན, ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏེན ཝཱ. མོཧསལླེནཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཨནཱདིམཏིསཾསཱརེ ཨིཏྠིཔུརིསཱ རཱུཔཱབྷིརཱམཱཏི རཱགསལླཝསེན པཋམཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི ཡོཛིཏཱ. སབྦཱཡཔི ཝེདནཱཡ དུཀྑཔརིཡཱཡསབྦྷཱཝཏོ དུཀྑཱཡ ཙ དོསོ ཨནུསེཏཱིཏི དོསསལླཝསེན དུཏིཡཱ, སཉྙཱཝསེན ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཉྙནཱ ཧོཏཱིཏི མཱནསལླཝསེན ཏཏིཡཱ, སངྑཱརེསུ སམཱུཧགྷནཾ དུབྦིནིབྦྷོགནྟི མོཧསལླཝསེན ཙཏུཏྠཱི ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི ཡོཛིཏཱཏི དཊྛབྦཱ.

ཨུཔཏྠདྡྷནྟི ཨོལུབྦྷཱརམྨཎབྷཱུཏཱཧི ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཧི ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ. ཏཉྩ ཀམྨནྟི ཡཾ ‘‘ཙེཏནཱ ཙེཏསིཀ’’ནྟི པུབྦེ (ནེཏྟི. ༨༢) ཝུཏྟཾ. ཨིམེ ཙ ཀིལེསཱཏི ཨིམེ ཙ དསཝཏྠུཀཱ ཀིལེསཱ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༨༥. ཨིདཱནི ¶ ཨཱཧཱརཱདཡོ ནཡཱནཾ སཾཀིལེསཔཀྑེ དིསཱབྷཱཝེན ཝཝཏྠཔེཏུཾ ‘‘ཨིམཱ ཙཏསྶོ དིསཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. པུན ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོཏིཨཱདི ཨཱཧཱརཱདཱིསུཡེཝ ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཏཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ དསནྣཾ སུཏྟཱནནྟི ཨེཀདེསེསུ སམུདཱཡཝོཧཱརེན ཝུཏྟཾ. སམུདཱཡེསུ ཧི པཝཏྟཱ སམཉྙཱ ཨཝཡཝེསུཔི དིསྶཏི ¶ , ‘‘ཡཐཱ པཊོ དཌྜྷོ, སམུདྡོ དིཊྛོ’’ཏི ཙ. ཨེཀོ ཨཏྠོཏི ཨེཀསྶ ཨཏྠསྶ ནིཔྥཱདནཏོ ཝུཏྟཾ. བྱཉྫནམེཝ ནཱནནྟི ཨེཏྠ བྱཉྫནགྒཧཎེན བྱཉྫནཏྠོཔི གཧིཏོཏི དཊྛབྦཾ. དསཧིཔི སུཏྟཔདེཧི སཝཏྠུཀཱ ཏཎྷཱ ཝུཏྟཱ. ཏཎྷཱ ཙ རཱགཙརིཏཾ པུགྒལཾ ཁིཔྤཾ དཱུསེཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཨིམེ རཱགཙརིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ པཋམདིསཱབྷཱཝེན ཝུཏྟདྷམྨཱ རཱགཙརིཏསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཨེཝཾ དུཏིཡདིསཱབྷཱཝེན ཝུཏྟདྷམྨཱ དོསཙརིཏསྶ. ཏཏིཡཙཏུཏྠདིསཱབྷཱཝེན ཝུཏྟདྷམྨཱ ཡཐཱཀྐམཾ དིཊྛིཙརིཏསྶ མནྡསྶ ཏིཀྑསྶ ཙ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསཾ ཨུཔཀྐིལེསབྷཱཝོ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨཱཧཱརཝིཔལླཱསཱདཡོ ཡདིཔི སབྦེཧི ཏཱིཧི ཝིམོཀྑམུཁེཧི པུབྦབྷཱགེ ཡཐཱརཧཾ པརིཉྙེཡྻཱ པཧཱཏབྦཱ ཙ. ཡསྶ པན དུཀྑཱནུཔསྶནཱ པུརིམེ ཨཱཧཱརདྭཡེ དུཀྑཱཀཱརེན བཧུལཾ པཝཏྟཏི, ཏསྶ ཝསེན ཡོ ཙ ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ, ཡོ ཙ ཕསྶོ ཨཱཧཱརོ, ཨིམེ ཨཔྤཎིཧིཏེན ཝིམོཀྑམུཁེན པརིཉྙཾ གཙྪནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ. ཨེཝཉྩེཏཾ, ན ཨཉྙཐཱ. ན ཧི ཨརིཡམགྒཱནཾ ཝིཡ པཧཱཏབྦེསུ ཝིམོཀྑམུཁཱནཾ པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦེསུ ཀོཙི ནིཡམོ སམྦྷཝཏི. ཨིཏི སབྦེ ལོཀཝཊྚཱནུསཱརིནོ དྷམྨཱ ནིཡྻནྟི, ཏེ ལོཀཱ ཏཱིཧི ཝིམོཀྑམུཁེཧཱིཏི ནིགམནཾ. ཏསྶཏྠོ – ཨིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ སབྦེ ཨཱཧཱརཱདཡོ ལོཀསངྑཱཏཝཊྚཱནུསཱརིནོ དྷམྨཱ ཏེ ལོཀབྷཱུཏཱ ཝཊྚཏོ ནིཡྻནྟི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཝིམོཀྑམུཁེཧཱིཏི.

༨༦. ཨེཝཾ སཾཀིལེསཔཀྑེ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨེ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཝོདཱནཔཀྑེ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དིབྦབྲཧྨཨརིཡཨཱནེཉྫཝིཧཱརོཏི ཙཏྟཱརོ ཝིཧཱརཱ. མཱནཔྤཧཱནཨཱལཡསམུགྒྷཱཏཨཝིཛྫཱཔཧཱནབྷཝཱུཔསམཱ ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ. སཙྩཱདྷིཊྛཱནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨདྷིཊྛཱནཱནི. ཚནྡསམཱདྷིབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ. ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ཏཔསངྑཱཏོ པུཉྙདྷམྨོ ¶ བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཉྩཱཏི ཙཏྟཱརོ སུཁབྷཱགིཡཱ དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱཏི.

པཋམཱ པཊིཔདཱཏིཨཱདི པཊིཔདཱསཏིཔཊྛཱནཱདཱིནཾ ཨབྷེདསནྡསྶནཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ ཝིསུཾ གཧཎཾ ཀཏནྟི? དསཝཏྠུཀསྶ ཀིལེསཔུཉྫསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏྠཾ པཊིཔདཱདིདསཀནིདྡེསོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ ཏེསཾ པཊིཔཀྑོ ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདི ¶ (ནེཏྟི. ༨༧). ཀིཉྩཱཔི ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ སཏིཔཊྛཱནཾ ཨིམཱཡ ཨེཝ པཊིཔདཱཡ ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ནིཡམོ ནཏྠི, ཏཐཱཔི པཋམཱཡ པཊིཔདཱཡ པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ སམྦྷཝཏཱིཏི སམྦྷཝཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཋམཱ པཊིཔདཱ, པཋམཾ སཏིཔཊྛཱན’’ནྟི. ཡསྨཱ པན ཨཱཧཱརཝིཔལླཱསཱདཱིནཾ ཝིཡ པཊིཔདཱསཏིཔཊྛཱནཱདཱིནཾ ཨཏྠཏོ ནཱནཏྟཾ ནཏྠི. སཏིཔཊྛཱནཱནིཡེཝ ཧི ཏཐཱ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནཱནི དུཀྑཱཔཊིཔདཱདནྡྷཱབྷིཉྙཱདིནཱམཀཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཡཐཱ སཾཀིལེསཔཀྑེ ‘‘པཋམེ ཨཱཧཱརེ པཋམོ ཝིཔལླཱསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨདྷིཀརཎབྷེདེན ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ ཨདྷིཀརཎབྷེདཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘པཋམཱ པཊིཔདཱ, པཋམཾ སཏིཔཊྛཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨནྡྷསྶ པབྦཏཱརོཧནཾ ཝིཡ ཀདཱཙིདེཝ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཨཙྪརིཡཾ, ཨཙྪརཱཡོགྒཾ ཨཙྪརིཡནྟི པོརཱཎཱ. ཨབྷཱུཏཔུབྦཾ བྷཱུཏནྟི ཨབྦྷུཏཾ. ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཝིམྷཡཱཝཧསྶ ཨདྷིཝཙནཾ. ན ཧི མཱནཔྤཧཱནཱདིཏོ ཨཉྙཾ དུརབྷིསམྦྷཝཏརཾ ཝིམྷནཱིཡཉྩ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨདྷིཏིཊྛཏི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི ཨདྷིཊྛཱནཾ. སཙྩཉྩ ཏཾ ཨདྷིཊྛཱནཉྩ, སཙྩསྶ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ, སཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨེཏསྶཱཏི ཝཱ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམཱདྷི ཨེཝ བྷཱཝེཏབྦཏཱཡ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ. སུཁཾ བྷཛཏཱིཏི སུཁབྷཱགིཡོ, སུཁབྷཱགསྶ ཝཱ སུཁཀོཊྛཱསསྶ ཧིཏོཏི སུཁབྷཱགིཡོ. ཨེཀསྶཔི སཏྟསྶ ཨསུབྷབྷཱཝནཱདཡོ ཝིཡ ཨེཀདེསེ ཨཝཏྟིཏྭཱ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཏོ ནཏྠི ཨེཏིསྶཱ པམཱཎནྟི ཨཔྤམཉྙཱ.

པཋམཱ པཊིཔདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི པཋམཱཡ པཊིཔདཱཡ བྷཱཝནཱབཧུལཱིཀཱརོ པཋམསྶ སཏིཔཊྛཱནསྶ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཐཱ ཧི ཨརིཡམགྒེ བྷཱཝིཏེ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ སབྦེཔི བྷཱཝིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.

ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཡ ¶ ཀཱམརཱགསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱཝཏོ ‘‘པཋམོ སཏིཔཊྛཱནོ བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ ཀཱམཔཊིཔཀྑཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཔཱུརེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ པཱིཏིཔཊིསཾཝེདནཱདིཝསེན པཝཏྟམཱནཾ དུཏིཡཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, སཔྤཱིཏིཀསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིཔྤམོདནཝསེན པཝཏྟམཱནཾ ཏཏིཡཾ སཏིཔཊྛཱནཾ ཨུཀྐཾསགཏསུཁསྶ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨནིཙྩཝིརཱགཱདིཝསེན པཝཏྟིཡཱ སངྑཱརེསུ ཨུཔེཀྑཀཾ ཙཏུཏྠཾ སཏིཔཊྛཱནཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིབྷཱཝཏོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

ཡསྨཱ ¶ པན རཱུཔཱཝཙརཔཋམཛ྄ཛྷཱནཾ རཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟཱིནཾ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཱདིདཱུརཱིབྷཱཝེན བྲཧྨཝིཧཱརཱནཾ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ པཱིཏིཝིརཱགེན སུཁེན ཝིཔསྶནཱཡ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཨརིཡཝིཧཱརཱནཾ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརཱནཾ ཝིསེསཏོ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝིཏཾ བཧུལཱིཀཏཾ པཋམཾ ཝིཧཱརཾ པརིཔཱུརེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ཡོ ཡསྶ ཝིསེསཔཙྩཡོ, སོ ཏཾ པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཝུཏྟོཏི དཊྛབྦཾ.

༨༧. ཨིདཱནི པཊིཔདཱདཡོ ཝོདཱནཔཀྑེ དིསཱབྷཱཝེན ཝཝཏྠཔེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཨིམཱ ཙཏསྶོ དིསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ. པུན ‘‘པཋམཱ པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདི པཊིཔདཱཙཏུཀྐཱདཱིསུ ཡེན ཡསྶ པུགྒལསྶ ཝོདཱནཾ, ཏཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཡདིཔི ཏཱིསུ ཝིམོཀྑམུཁེསུ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཝིམོཀྑམུཁཾ ཨིམཱཡ ཨེཝ པཊིཔདཱཡ ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ནིཡམོ ནཏྠི. ཡེསཾ པན པུགྒལཱནཾ པུརིམཱཧི དྭཱིཧི པཊིཔདཱཧི ཨཔྤཎིཧིཏེན ཝིམོཀྑམུཁེན ཨརིཡམགྒཱདྷིགམོ. ཏཐཱ ཡསྶ ཏཏིཡཱཡ པཊིཔདཱཡ སུཉྙཏཝིམོཀྑམུཁེན, ཡསྶ ཙ ཙཏུཏྠཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑམུཁེན ཨརིཡམགྒཱདྷིགམོ, ཏེསཾ པུགྒལཱནཾ ཝསེན ཨཡཾ པཊིཔདཱཝིམོཀྑམུཁསཾསནྡནཱ. སཏིཔཊྛཱནཱདཱིཧི ཝིམོཀྑམུཁསཾསནྡནཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏེསཾ ཝིཀྐཱིལི༹ཏནྟི ཏེསཾ ཨསནྟཱསནཛཝཔརཀྐམཱདིཝིསེསཡོགེན སཱིཧཱནཾ བུདྡྷཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ བུདྡྷསཱཝཀཱནཉྩ ཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ ཝིཧརཎཾ. ཡདིདཾ ཨཱཧཱརཱདིཀིལེསཝཏྠུསམཏིཀྐམནམུཁེན སཔརསནྟཱནེ པཊིཔདཱདིསམྤཱདནཱ. ཨིདཱནི ཨཱཧཱརཱདཱིནཾ པཊིཔདཱདཱིཧི ཡེན སམཏིཀྐམནཾ, ཏཾ ནེསཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ ཏེསཾ པཊིཔཀྑོ ཙཏསྶོ ¶ པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏེསཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝོ པཧཱཏབྦབྷཱཝོ པཧཱཡཀབྷཱཝོ ཙ ཨཱཧཱརཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིནཉྩེཏྠ པཧཱཏབྦབྷཱཝོ ཏཔྤཊིབནྡྷཚནྡརཱགཝསེན དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ‘‘ཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ བྷཱཝནཱ སཙྪིཀིརིཡཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཏེསཾ ཝིཀྐཱིལི༹ཏནྟི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ ཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ ནཱམ བྷཱཝེཏབྦཱནཾ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱ, སཙྪིཀཱཏབྦཱནཾ ཕལནིབྦཱནཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཱ ཙ. ཏཐཱ པཧཱཏབྦསྶ དསཝཏྠུཀསྶ ཀིལེསཔུཉྫསྶ ཏདངྒཱདིཝསེན པཧཱནཾ བྱནྟཱིཀིརིཡཱ ཨནཝསེསནནྟི. ཨིདཱནི ཏཾ སངྑེཔེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ཝིཀྐཱིལི༹ཏཾ ཝིཔརིཡཱསཱནདྷིཊྛཱན’’ནྟི ཨཱཧ.

ཨིནྡྲིཡཱདྷིཊྛཱནནྟི ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཝཏྟནཾ བྷཱཝནཱ སཙྪིཀིརིཡཱ ཙ. ཝིཔརིཡཱསཱནདྷིཊྛཱནནྟི ཝིཔལླཱསཱནཾ ཨཔཝཏྟནཾ པཧཱནཾ ཨནུཔྤཱདནཾ. ཨིནྡྲིཡཱནི སདྡྷམྨགོཙརོཏི ཨིནྡྲིཡཱནི ཙེཏྠ སདྡྷམྨསྶ ¶ གོཙརབྷཱུཏཱནི པཝཏྟིཧེཏཱུཏི ཨདྷིཔྤེཏཱནི སདྡྷིནྡྲིཡཱདཱིནཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཔརིཡཱསཱ ཀིལེསགོཙརོཏི ཝིཔལླཱསཱ སཾཀིལེསཔཀྑསྶ པཝཏྟིཊྛཱནཾ པཝཏྟིཧེཏཱུཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏསྶ ནཡསྶ བྷཱུམཱིཏི ཡཱཡཾ ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སཾཀིལེསཔཀྑེ དསནྣཾ ཙཏུཀྐཱནཾ, ‘‘ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝོདཱནཔཀྑེཔི དསནྣཾ ཙཏུཀྐཱནཾ ཏཎྷཱཙརིཏཱདཱིནཾ ཨུཔཀྐིལེསཝོདཱནཝིབྷཱཝནཱམུཁེན ནིདྡྷཱརཎཱ, ཨཡཾ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏསྶ ནཡསྶ བྷཱུམི ནཱམ.

༨༨. ཨིདཱནི ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདིཔུགྒལཏྟཡཝསེན ཏིཔུཀྑལནཡསྶ བྷཱུམིཾ ཝིབྷཱཝེཏུཀཱམོ ཡསྨཱ པན ནཡཱནཾ ཨཉྙམཉྙཱནུཔྤཝེསསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏནཡཏོ ཏིཔུཀྑལནཡོ ནིགྒཙྪཏི, ཏསྨཱ པཊིཔདཱཝིབྷཱགཏོ ཙཏྟཱརོ པུགྒལེ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏནཡསྶ བྷཱུམིཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཏཏོ ཨེཝ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདིཔུགྒལཏྟཡེ ནིདྡྷཱརེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཡེ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཨིམེ དྭེ པུགྒལཱཏི ཨིམེ པུརིམཱནཾ དྭིནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཝསེན དྭེ པུགྒལཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརཏྠཱཔི. པུན ‘‘ཏཏྠ ཡེ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཡཐཱཝུཏྟཔུགྒལཙཏུཀྐཏོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཨཱདིཔུགྒལཏྟཡཾ ནིདྡྷཱརེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡོ སཱདྷཱརཎཱཡཱཏི དུཀྑཱཔཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ, སུཁཱཔཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ཙ ནིཡྻཱཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཀཐཾ པན པཊིཔདཱདྭཡཾ ཨེཀསྶ སམྦྷཝཏཱིཏི? ནཡིདམེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཨེཀསྶ པུགྒལསྶ ཨེཀསྨིཾ དྭེ པཊིཔདཱ སམྦྷཝནྟཱིཏི. ཡཐཱཝུཏྟཱསུ པན དྭཱིསུ ¶ པཊིཔདཱསུ ཡོ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ནིཡྻཱཏི, ཨཡཾ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྨཱ པན ཨཊྛསཱལིནིཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༣༥༠) པཊིཔདཱ ཙལཏི ན ཙལཏཱིཏི ཝིཙཱརཎཱཡཾ ‘‘ཙལཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨེཀསྶཔི པུགྒལསྶ ཛྷཱནནྟརམགྒནྟརེསུ པཊིཔདཱབྷེདོ ཨིཙྪིཏོཝཱཏི.

‘‘ཏཏྠ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དེསནཱཝིབྷཱགེཧིཔི ཏམེཝ པུགྒལཝིབྷཱགཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏཏྠ ཨདྷིཙིཏྟནྟི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཉྩཱཏི ཙ-སདྡོ ལུཏྟནིདྡིཊྛོ. ཏེན ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཉྩ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཉྩ ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ པཉྙཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིསཱིལནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཾ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཉྩཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཙཏྟཱརི ཧུཏྭཱ ཏཱིཎི བྷཝནྟཱིཏི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ ཧུཏྭཱ ཏཡོ པུགྒལཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཡཾ ¶ སཾཀིལེསོཏི ཨཡཾ ཨཀུསལམཱུལཱདིདྭཱདསཏྟིཀསངྒཧོ སཾཀིལིསྶཏི ཨེཏེནཱཏི སཾཀིལེསོཏི ཀཏྭཱ. ཨིདཾ ཝོདཱནནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཱིཎི ཧུཏྭཱ དྭེ བྷཝནྟཱིཏི ནནྡིཡཱཝཊྚནཡསྶ དིསཱབྷཱུཏདྷམྨདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏཎྷཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི, ཏཾ སབྦཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ནཡཱནཾ ཨུདྡེསཱནུཀྐམེན ནིདྡེསོ ན ཀཏོཏི? ནཡཱནཾ ནཡེཧི སམྦྷཝདསྶནཏྠཾ. པཋམནཡཏོ ཧི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཏཏིཡནཡསྶ, ཏཏིཡནཡཏོ ཙ དུཏིཡནཡསྶ སམྦྷཝོཏི ཨིམསྶ ཝིསེསསྶ དསྶནཏྠཾ པཋམནཡཱནནྟརཾ ཏཏིཡནཡོ, ཏཏིཡནཡཱནནྟརཉྩ དུཏིཡནཡོ ནིདྡིཊྛོ. དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཝསེན པན ཏཏིཡནཡཏོ དུཏིཡནཡོ, དུཏིཡནཡཏོ པཋམནཡོཔི སམྦྷཝཏཱིཏི ཨིམསྶ ཝིསེསསྶ དསྶནཏྠཾ ཨནྟེ ‘‘ཏཎྷཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཋམནཡསྶ བྷཱུམི དསྶིཏཱ. ཏེནེཝ ཧི ‘‘ཙཏྟཱརི ཧུཏྭཱ ཏཱིཎི བྷཝནྟི, ཏཱིཎི ཧུཏྭཱ དྭེ བྷཝནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡདི ཨེཝཾ ‘‘དྭེ ཧུཏྭཱ ཙཏྟཱརི བྷཝནྟི, དྭེ ཧུཏྭཱ ཏཱིཎི བྷཝནྟི, ཏཱིཎི ཧུཏྭཱ ཙཏྟཱརི བྷཝནྟཱི’’ཏི ཨཡམྤི ནཡོ ཝཏྟབྦོ སིཡཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨཡཾ པན ནཡོ ཨཏྠཏོ དསྶིཏོ ཨེཝཱཏི ¶ ཀཏྭཱ ན ཝུཏྟོ. ཡསྨཱ ཏིཎྞཾ ཨཏྠནཡཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནུཔྤཝེསོ ཨིཙྪིཏོ, སཏི ཙ ཨནུཔྤཝེསེ ཏཏོ ཝིནིགྒམོཔི སམྦྷཝཏི ཨེཝཱཏི. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ པེཊཀོཔདེསེན ཝིབྷཱཝེཏབྦོ.

ཏཏྠཱཡཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཝིབྷཱཝནཱ – ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ ཏཎྷཱཙརིཏོ དུཝིདྷོ མུདིནྡྲིཡོ ཏིཀྑིནྡྲིཡོ ཙ. ཏཐཱ དིཊྛིཙརིཏོཏི. ཏཏྠ ཏཎྷཱཙརིཏོ མུདིནྡྲིཡོ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, ཏིཀྑིནྡྲིཡོ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, དིཊྛིཙརིཏོ པན མུདིནྡྲིཡོ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, ཏིཀྑིནྡྲིཡོ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི. ཨིཏི ཨིམཱསུ པཊིཔདཱསུ ཡཐཱརཧཾ ཋིཏེཧི ཏཎྷཱཙརིཏདིཊྛིཙརིཏེཧི ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ ཏཔྤཊིབནྡྷཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཧཱཏབྦཱ. ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ དཊྛབྦཱཏི སབྦོ ཡཐཱཝུཏྟནཡོ ཨནུགནྟབྦོ.

ཏཏྠཱཡཾ པཱལི༹ – ཏཏྠ ཡེ དིཊྛིཙརིཏཱ སཏྟཱ, ཏེ ཀཱམེསུ དོསདིཊྛཱི, ན ཙ ཡེ ཀཱམེསུ ཨནུསཡཱ སམཱུཧཏཱ, ཏེ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགམནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི. ཏེསཾ སཏྠཱ ཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི ‘‘ཀཱམེཧི ནཏྠི ཨཏྠོ’’ཏི, ཏེ ཙ པུབྦེཡེཝ ཀཱམེཧི ཨནཏྠིཀཱ ¶ , ཨིཏི ཀཱམེ ཨཔྤཀསིརེན པཊིནིསྶཛྫནྟི, ཏེ ཙེཏསིཀེན དུཀྑེན ཨནཛ྄ཛྷོསིཏཱ. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘སུཁཱ པཊིཔདཱ’’ཏི. ཡེ པན ཏཎྷཱཙརིཏཱ སཏྟཱ, ཏེ ཀཱམེསུ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱ, ཏེསཾ སཏྠཱ ཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ བྷིཀྑུ ‘‘ཀཱམེཧི ནཏྠི ཨཏྠོ’’ཏི, ཏེ པིཡརཱུཔཾ དུཀྑེན པཊིནིསྶཛྫནྟི. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘དུཀྑཱ པཊིཔདཱ’’ཏི. ཨིཏི ཨིམེ སབྦེ སཏྟཱ དྭཱིསུ པཊིཔདཱསུ སམོསརཎཾ གཙྪནྟི དུཀྑཱཡཉྩ སུཁཱཡཉྩ.

ཏཏྠ ཡེ དིཊྛིཙརིཏཱ སཏྟཱ, ཏེ དྭིདྷཱ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱ ཙ མུདིནྡྲིཡཱ ཙ. ཏཏྠ ཡེ དིཊྛིཙརིཏཱ སཏྟཱ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱ, ཏེ སུཁེན པཊིནིསྶཛྫནྟི, ཁིཔྤཉྩ ཨབྷིསམེནྟི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེ དིཊྛིཙརིཏཱ སཏྟཱ མུདིནྡྲིཡཱ པཋམཾ ཏིཀྑིནྡྲིཡཾ ཨུཔཱདཱཡ དནྡྷཏརཾ ཨབྷིསམེནྟི, ཏེ སུཁེན པཊིནིསྶཛྫནྟི, དནྡྷཉྩ ཨབྷིསམེནྟི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏཎྷཱཙརིཏཱ སཏྟཱ དུཝིདྷཱ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱ ཙ མུདིནྡྲིཡཱ ¶ ཙ. ཏཏྠ ཡེ ཏཎྷཱཙརིཏཱ སཏྟཱ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱ, ཏེ དུཀྑེན པཊིནིསྶཛྫནྟི, ཁིཔྤཉྩ ཨབྷིསམེནྟི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེ ཏཎྷཱཙརིཏཱ སཏྟཱ མུདིནྡྲིཡཱ པཋམཾ ཏིཀྑིནྡྲིཡཾ ཨུཔཱདཱཡ དནྡྷཏརཾ ཨབྷིསམེནྟི, ཏེ དུཀྑེན པཊིནིསྶཛྫནྟི, དནྡྷཉྩ ཨབྷིསམེནྟི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ’’ཏི. ཨིམཱ ཙཏསྶོ པཊིཔདཱཡོ ཨཔཉྩམཱ ཨཚཊྛཱ. ཡེ ཧི ཀེཙི ནིབྦུཏཱ ནིབྦཱཡནྟི ནིབྦཱཡིསྶནྟི ཝཱ ཨིམཱཧི ཙཏཱུཧི པཊིཔདཱཧི ཨནཉྙཱཧི, ཨཡཾ པཊིཔདཱ ཙཏུཀྐམགྒེན ཀིལེསེ ནིདྡིསཏི. ཡཱ ཙཏུཀྐམགྒེན ཨརིཡདྷམྨེསུ ནིདྡིསིཏབྦཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏོ ནཱམ ནཡོ.

ཏཏྲིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ, ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ ཨུཔཱདཱནཱ ཡོགཱ གནྠཱ ཨཱསཝཱ ཨོགྷཱ སལླཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཨགཏིགམནཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཨིམཱནི སབྦཱནི དས པདཱནི. ཨཡཾ སུཏྟསྶ སཾསནྡནཱ.

ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ, ཏཏྠ ཡོ ཙ ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ, ཡོ ཙ ཕསྶོ ཨཱཧཱརོ, ཨིམེ ཏཎྷཱཙརིཏེན པཧཱཏབྦཱ. ཏཏྠ ཡོ ཙ མནོསཉྩེཏནཱཧཱརོ, ཡོ ཙ ཝིཉྙཱཎཱཧཱརོ, ཨིམེ དིཊྛིཙརིཏེན པཧཱཏབྦཱ.

ཏཏྠ པཋམོ ཨཱཧཱརོ པཋམོ ཝིཔལླཱསོ, དུཏིཡོ ཨཱཧཱརོ དུཏིཡོ ཝིཔལླཱསོ, ཏཏིཡོ ཨཱཧཱརོ ¶ ཏཏིཡོ ཝིཔལླཱསོ, ཙཏུཏྠོ ཨཱཧཱརོ ཙཏུཏྠོ ཝིཔལླཱསོ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ ཨཔཉྩམཱ ཨཚཊྛཱ. ཨིདཉྩ པམཱཎཱ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ.

ཏཏྠ པཋམེ ཝིཔལླཱསེ ཋིཏོ ཀཱམེ ཨུཔཱདིཡཏི, ཨིདཾ ཀཱམུཔཱདཱནཾ. དུཏིཡེ ཝིཔལླཱསེ ཋིཏོ ཨནཱགཏཾ བྷཝཾ ཨུཔཱདིཡཏི, ཨིདཾ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཾ. ཏཏིཡེ ཝིཔལླཱསེ ཋིཏོ ཝིཔརཱིཏདིཊྛིཾ ཨུཔཱདིཡཏི, ཨིདཾ དིཊྛུཔཱདཱནཾ. ཙཏུཏྠེ ཝིཔལླཱསེ ཋིཏོ ཁནྡྷེ ཨཏྟཏོ ཨུཔཱདིཡཏི, ཨིདཾ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནཾ.

ཏཏྠ ཀཱམུཔཱདཱནེ ཋིཏོ ཀཱམེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ གནྠཏི, ཨཡཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ. སཱིལབྦཏུཔཱདཱནེ ཋིཏོ བྱཱཔཱདཾ གནྠཏི, ཨཡཾ བྱཱཔཱདཀཱཡགནྠོ. དིཊྛུཔཱདཱནེ ཋིཏོ པརཱམཱསཾ གནྠཏི, ཨཡཾ པརཱམཱསཀཱཡགནྠོ. ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནེ ཋིཏོ པཔཉྩེནྟོ གནྠཏི, ཨཡཾ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསཀཱཡགནྠོ.

ཏསྶ ¶ གནྠགནྠིཏཱ ཀིལེསཱ ཨཱསཝནྟི. ཀིཾ པན ཝུཙྩཏི ཨཱསཝནྟཱིཏི? ཝིཔྤཊིསཱརཱ. ཡེ ཝིཔྤཊིསཱརཱ, ཏེ ཨནུསཡཱ. ཏཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠེན ཀཱམཱསཝོ, བྱཱཔཱདཀཱཡགནྠེན བྷཝཱསཝོ, པརཱམཱསཀཱཡགནྠེན དིཊྛཱསཝོ, ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསཀཱཡགནྠེན ཨཝིཛྫཱསཝོ.

ཏེ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ ཝེཔུལླཾ གཏཱ ཨོགྷཱ ཧོནྟི, ཏེན ཝུཙྩནྟི ‘‘ཨོགྷཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཀཱམཱསཝོ ཀཱམོགྷོ, བྷཝཱསཝོ བྷཝོགྷོ, ཨཝིཛྫཱསཝོ ཨཝིཛྫོགྷོ, དིཊྛཱསཝོ དིཊྛོགྷོ.

ཏེ ཙཏྟཱརོ ཨོགྷཱ ཨཱསཡམནུཔཝིཊྛཱ ཨནུསཡསཧགཏཱ ཝུཙྩནྟི སལླཱཏི ཧདཡམཱཧཙྩ ཏིཊྛནྟི. ཏཏྠ ཀཱམོགྷོ རཱགསལླཾ, བྷཝོགྷོ དོསསལླཾ, ཨཝིཛྫོགྷོ མོཧསལླཾ, དིཊྛོགྷོ དིཊྛིསལླཾ.

ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི སལླེཧི པརིཡཱདིནྣཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཙཏཱུསུ དྷམྨེསུ ཏིཊྛཏི རཱུཔེ ཝེདནཱཡ སཉྙཱཡ སངྑཱརེསུ. ཨིམཱ ཙཏསྶོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཏཏྠ རཱགསལླེན ནནྡཱུཔསེཙནཾ རཱུཔཱུཔགཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛཏི. དོསསལླེན ཝེདནཱུཔགཾ. མོཧསལླེན སཉྙཱུཔགཾ. དིཊྛིསལླེན ནནྡཱུཔསེཙནཾ སངྑཱརཱུཔགཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛཏི.

ཙཏཱུཧི ¶ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཧི ཙཏུབྦིདྷཾ ཨགཏིཾ གཙྪནྟི ཚནྡཱ དོསཱ བྷཡཱ མོཧཱ. རཱགེན ཚནྡཱ ཨགཏིཾ གཙྪཏི, དོསེན དོསཱ ཨགཏིཾ གཙྪཏི, མོཧེན མོཧཱ ཨགཏིཾ གཙྪཏི, དིཊྛིཡཱ བྷཡཱ ཨགཏིཾ གཙྪཏི, ཨིཏི ཨིམཱནི ཙ ཀམྨཱནི ཨིམེ ཙ ཀིལེསཱ ཨཡཾ སཾསཱརཧེཏུ.

ཏཏྠིམཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ ‘‘ཨསུབྷེ སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ ཀཱམུཔཱདཱནཾ ཀཱམཡོགོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠོ ཀཱམཱསཝོ ཀཱམོགྷོ རཱགསལླཾ རཱུཔཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི ཚནྡཱ ཨགཏིགམནཾ, ཨཡཾ པཋམཱ དིསཱ.

ཕསྶོ ཨཱཧཱརོ ‘‘དུཀྑེ སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཾ བྷཝཡོགོ བྱཱཔཱདཀཱཡགནྠོ བྷཝཱསཝོ བྷཝོགྷོ དོསསལླཾ ཝེདནཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི དོསཱ ཨགཏིགམནཾ, ཨཡཾ དུཏིཡཱ དིསཱ.

མནོསཉྩེཏནཱཧཱརོ ‘‘ཨནཏྟནི ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསོ དིཊྛུཔཱདཱནཾ དིཊྛིཡོགོ པརཱམཱསཀཱཡགནྠོ དིཊྛཱསཝོ དིཊྛོགྷོ དིཊྛིསལླཾ སཉྙཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི བྷཡཱ ཨགཏིགམནཾ, ཨཡཾ ཏཏིཡཱ དིསཱ.

ཝིཉྙཱཎཱཧཱརོ ¶ ‘‘ཨནིཙྩེ ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནཾ ཨཝིཛྫཱཡོགོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོཀཱཡགནྠོ ཨཝིཛྫཱསཝོ ཨཝིཛྫོགྷོ མོཧསལླཾ སངྑཱརཱུཔགཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏི མོཧཱ ཨགཏིགམནཾ, ཨཡཾ ཙཏུཏྠཱི དིསཱ. ཨིཏི ཨིམེསཾ དསནྣཾ སུཏྟཱནཾ པཋམེན པདེན པཋམཱཡ དིསཱཡ ཨཱལོཀནཾ, དུཏིཡེན པདེན དུཏིཡཱཡ དིསཱཡ, ཏཏིཡེན པདེན ཏཏིཡཱཡ དིསཱཡ, ཙཏུཏྠེན པདེན ཙཏུཏྠིཡཱ དིསཱཡ ཨཱལོཀནཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི དིསཱ ཨཱལོཀནཱ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦེ ཀིལེསཱ ཙཏཱུསུ པདེསུ པཀྑིཔིཏབྦཱ. ཨཡཾ ཨཀུསལཔཀྑོ.

ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ, ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཝིཧཱརཱ དིབྦོ བྲཧྨཱ ཨརིཡོ ཨཱནེཉྫོ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཙཏྟཱརོ ཨདྷིཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམཱདྷཡོ ཚནྡསམཱདྷི ཝཱིརིཡསམཱདྷི ཙིཏྟསམཱདྷི ཝཱིམཾསཱསམཱདྷི, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ སུཁབྷཱགིཡཱ ནཱཉྙཏྲ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ནཱཉྙཏྲ ཏཔསཱ ནཱཉྙཏྲ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱ ནཱཉྙཏྲ སབྦནིསྶགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཨཔྤམཱཎཱནི.

ཏཏྠ ¶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ བཧུལཱིཀརིཡམཱནཱ པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཔཱུརེཏི, པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཔུཎྞཾ པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ པརིཔཱུརེཏི, པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ པཋམཾ ཝིཧཱརཾ པརིཔཱུརེཏི, པཋམོ ཝིཧཱརོ པརིཔུཎྞོ པཋམཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ པརིཔཱུརེཏི, པཋམཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ པརིཔུཎྞཾ པཋམཾ ཨཙྪརིཡཾ ཨབྦྷུཏཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏི, པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པརིཔུཎྞོ པཋམཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ པརིཔཱུརེཏི, པཋམཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ ཚནྡསམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི, ཚནྡསམཱདྷི པརིཔུཎྞོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ པརིཔུཎྞོ པཋམཾ ཨཔྤམཱཎཾ པརིཔཱུརེཏི. ཨེཝཾ ཡཱཝ སབྦནིསྶགྒཱ ཙཏུཏྠཾ ཨཔྤམཱཎཾ པརིཔཱུརེཏི.

ཏཏྠ པཋམཱ ཙ པཊིཔདཱ པཋམཉྩ ཛྷཱནཾ པཋམཉྩ སཏིཔཊྛཱནཾ དིབྦོ ཙ ཝིཧཱརོ པཋམཉྩ སམྨཔྤདྷཱནཾ པཋམོ ཙ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཉྩ ཚནྡསམཱདྷི ཙ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ཙ མེཏྟཱ ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. ཨཡཾ པཋམཱ དིསཱ.

དུཏིཡཱ ཙ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ དུཏིཡཉྩ ཛྷཱནཾ དུཏིཡཉྩ སཏིཔཊྛཱནཾ བྲཧྨཱ ཙ ཝིཧཱརོ དུཏིཡཉྩ སམྨཔྤདྷཱནཾ དུཏིཡོ ཙ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཉྩ ¶ ཙིཏྟསམཱདྷི ཙ ཏཔོ ཙ ཀརུཎཱ ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. ཨཡཾ དུཏིཡཱ དིསཱ.

ཏཏིཡཱ ཙ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ཏཏིཡཉྩ ཛྷཱནཾ ཏཏིཡཉྩ སཏིཔཊྛཱནཾ ཨརིཡོ ཙ ཝིཧཱརོ ཏཏིཡཉྩ སམྨཔྤདྷཱནཾ ཏཏིཡོ ཙ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཉྩ ཝཱིརིཡསམཱདྷི ཙ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཙ མུདིཏཱ ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. ཨཡཾ ཏཏིཡཱ དིསཱ.

ཙཏུཏྠཱི ཙ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ ཙཏུཏྠཉྩ ཛྷཱནཾ ཙཏུཏྠཉྩ སཏིཔཊྛཱནཾ ཨཱནེཉྫོ ཙ ཝིཧཱརོ ཙཏུཏྠཉྩ སམྨཔྤདྷཱནཾ ཙཏུཏྠོ ཙ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཉྩ ཝཱིམཾསཱསམཱདྷི ཙ སབྦནིསྶགྒོ ཙ ཨུཔེཀྑཱ ཙ ཨཔྤམཱཎཾ. ཨཡཾ ཙཏུཏྠཱི དིསཱ. ཨིམཱསཾ ཙཏུནྣཾ དིསཱནཾ ཡཱ ཨཱལོཀནཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི དིསཱལོཙནོ ནཱམ ནཡོ.

ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཙཏྟཱརོ ཙ ཨཱཧཱརཱ, ཙཏསྶོ ཙ པཊིཔདཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཝིཔལླཱསཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརི ཙ ཨུཔཱདཱནཱནི, ཙཏྟཱརི ཙ ཛྷཱནཱནི, ཙཏྟཱརོ ཙ ཡོགཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཝིཧཱརཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ གནྠཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨཱསཝཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨོགྷཱ, ཙཏྟཱརི ཙ ཨདྷིཊྛཱནཱནི, ཙཏྟཱརི ཙ ¶ སལླཱནི, ཙཏྟཱརོ ཙ སམཱདྷཡོ, ཙཏསྶོ ཙ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ, ཙཏྟཱརོ ཙ སུཁབྷཱགིཡཱ དྷམྨཱ, ཙཏྟཱརི ཙ ཨགཏིགམནཱནི ཙཏྟཱརི ཙ ཨཔྤམཱཎཱནི. ཨིཏི ཀུསལཱཀུསལཱནཾ པཀྑཔཊིཔཀྑཝསེན ཡོཛནཱ. ཨཡཾ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏེ དིསཱལོཙནོ ནཡོ.

ཏསྶ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི པརིཡོསཱནཾ, ཏཏྠ པཋམཱཡ དིསཱཡ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པརིཡོསཱནཾ, དུཏིཡཱཡ སཀདཱགཱམིཕལཾ, ཏཏིཡཱཡ ཨནཱགཱམིཕལཾ, ཙཏུཏྠིཡཱ ཨརཧཏྟཕལཾ པརིཡོསཱནནྟི.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཏིཔུཀྑལནཡོ? པཊིཔདཱཝིབྷཱགེན ཙཏཱུསུ པུགྒལེསུ ཡོ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, ཨཡཾ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ. ཡོ སུཁཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ, དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ, དུཀྑཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, ཨཡཾ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ. ཡོ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ནིཡྻཱཏི, ཨཡཾ ནེཡྻོ. ཨིཏི ཙཏྟཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཡོ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ སམཐཔུབྦངྒམཱ ཝིཔསྶནཱ སཔྤཱཡཱ ¶ . ནེཡྻསྶ ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམོ སམཐོ, ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ སམཐཝིཔསྶནཱ ཡུགནདྡྷཱ. ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ མུདུཀཱ དེསནཱ, ནེཡྻསྶ ཏིཀྑཱ དེསནཱ, ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ ཏིཀྑམུདུཀཱ དེསནཱ.

ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ, ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ ཙ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ ཙ, ནེཡྻསྶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ ཙ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ ཙ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ ཙ. ཨིཏི ཨིམེསཾ པུགྒལཱནཾ ཙཏཱུཧི པཊིཔདཱཧི ནིཡྻཱནཾ.

ཏཏྠཱཡཾ སཾཀིལེསཔཀྑོ, ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི, ཏཡོ ཕསྶཱ, ཏིསྶོ ཝེདནཱ, ཏཡོ ཨུཔཝིཙཱརཱ, ཏཡོ ཀིལེསཱ, ཏཡོ ཝིཏཀྐཱ, ཏཡོ པརིལཱ༹ཧཱ, ཏཱིཎི སངྑཏལཀྑཎཱནི, ཏིསྶོ དུཀྑཏཱ.

ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནཱིཏི ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལཾ, དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ, མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ. ཏཡོ ཕསྶཱཏི སུཁཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ, དུཀྑཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ, ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ. ཏིསྶོ ཝེདནཱཏི སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ. ཏཡོ ཨུཔཝིཙཱརཱཏི སོམནསྶཱུཔཝིཙཱརོ, དོམནསྶཱུཔཝིཙཱརོ, ཨུཔེཀྑཱུཔཝིཙཱརོ. ཏཡོ ཀིལེསཱཏི ལོབྷོ, དོསོ, མོཧོ. ཏཡོ ཝིཏཀྐཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ. ཏཡོ པརིལཱ༹ཧཱཏི ¶ རཱགཛོ, དོསཛོ, མོཧཛོ. ཏཱིཎི སངྑཏལཀྑཎཱནཱིཏི ཨུཔྤཱདོ, ཋིཏི, ཝཡོ. ཏིསྶོ དུཀྑཏཱཏི དུཀྑདུཀྑཏཱ, ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཱ, སངྑཱརདུཀྑཏཱ.

ཏཏྠ ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལཾ མནཱཔིཀེན ཨཱརམྨཎེན སམུཊྛཧཏི. ཏདེཝ མནཱཔིཀཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ, སུཁཝེདནཱིཡཾ ཕསྶཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཱ ཝེདནཱ, སུཁཾ ཝེདནཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སོམནསྶཱུཔཝིཙཱརོ, སོམནསྶཱུཔཝིཙཱརཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི རཱགོ, རཱགཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ, ཀཱམཝིཏཀྐཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི རཱགཛོ པརིལཱ༹ཧོ, རཱགཛཾ པརིལཱ༹ཧཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤཱདོ སངྑཏལཀྑཎཾ, ཨུཔྤཱདཾ སངྑཏལཀྑཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཱ.

དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ ཨམནཱཔིཀེན ཨཱརམྨཎེན སམུཊྛཧཏི. ཏདེཝ ཨམནཱཔིཀཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི དུཀྑཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ, དུཀྑཝེདནཱིཡཾ ¶ ཕསྶཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི དུཀྑཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཾ ཝེདནཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི དོམནསྶཱུཔཝིཙཱརོ, དོམནསྶཱུཔཝིཙཱརཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི དོསོ, དོསཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི དོསཛོ པརིལཱ༹ཧོ, དོསཛཾ པརིལཱ༹ཧཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ སངྑཏལཀྑཎཾ, ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ སངྑཏལཀྑཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི དུཀྑདུཀྑཏཱ.

མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ ཨུཔེཀྑཱཋཱནིཡཾ ཨཱརམྨཎེན སམུཊྛཧཏི. ཏདེཝ ཨུཔེཀྑཱཋཱནིཡཾ ཨཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱིཡོ ཕསྶོ, ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱིཡཾ ཕསྶཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔེཀྑཱུཔཝིཙཱརོ, ཨུཔེཀྑཱུཔཝིཙཱརཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི མོཧོ, མོཧཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི མོཧཛོ པརིལཱ༹ཧོ, མོཧཛཾ པརིལཱ༹ཧཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི ཝཡོ སངྑཏལཀྑཎཾ, ཝཡཾ སངྑཏལཀྑཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སངྑཱརདུཀྑཏཱ. ཨིཏི ཨཡཾ ཏཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི ཀིལེསཱནཾ ནིདྡེསོ. ཡོ ཀོཙི ཨཀུསལཔཀྑོ, སབྦོ སོ ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ སམོསརཏཱིཏི.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཀུསལཔཀྑོ? ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི ཨལོབྷོ, ཨདོསོ, ཨམོཧོ. ཏིསྶོ པཉྙཱ སུཏམཡཱི, ཙིནྟཱམཡཱི, བྷཱཝནཱམཡཱི. ཏཡོ སམཱདྷཱི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརོ. ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ ¶ , ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ. ཏཱིཎི ནིམིཏྟཱནི སམཐནིམིཏྟཾ, པགྒཧནིམིཏྟཾ, ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ. ཏཡོ ཝིཏཀྐཱ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐོ, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ. ཏཱིཎི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ, ཨཉྙིནྡྲིཡཾ, ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཾ. ཏཡོ ཨུཔཝིཙཱརཱ ནེཀྑམྨཱུཔཝིཙཱརོ, ཨབྱཱཔཱདཱུཔཝིཙཱརོ, ཨཝིཧིཾསཱུཔཝིཙཱརོ ཏིསྶོ ཨེསནཱ ཀཱམེསནཱ, བྷཝེསནཱ, བྲཧྨཙརིཡེསནཱ. ཏཡོ ཁནྡྷཱ སཱིལཀྑནྡྷོ, སམཱདྷིཀྑནྡྷོ, པཉྙཱཀྑནྡྷོ.

ཏཏྠ ཨལོབྷོ ཀུསལམཱུལཾ སུཏམཡིཔཉྙཾ པརིཔཱུརེཏི. སུཏམཡི པཉྙཱ པརིཔུཎྞཱ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི, སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ སམཱདྷི པརིཔུཎྞོ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ པརིཔུཎྞཱ ¶ སམཐནིམིཏྟཾ པརིཔཱུརེཏི, སམཐནིམིཏྟཾ པརིཔུཎྞཾ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཾ པརིཔཱུརེཏི, ནེཀྑམྨཝིཏཀྐོ པརིཔུཎྞོ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ པརིཔུཎྞཾ ནེཀྑམྨསིཏཱུཔཝིཙཱརཾ པརིཔཱུརེཏི, ནེཀྑམྨཱུཔཝིཙཱརཾ པརིཔུཎྞོ ཀཱམེསནཾ པཛཧཏི. ཀཱམེསནཔྤཧཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏི.

ཨདོསོ ཀུསལམཱུལཾ ཙིནྟཱམཡིཔཉྙཾ པརིཔཱུརེཏི, ཙིནྟཱམཡིཔཉྙཱ པརིཔུཎྞཱ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ སམཱདྷི པརིཔུཎྞོ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ པརིཔུཎྞཱ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ པརིཔུཎྞཾ ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ པརིཔུཎྞོ ཨཉྙིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨཉྙིནྡྲིཡཾ པརིཔུཎྞཾ ཨབྱཱཔཱདཱུཔཝིཙཱརཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨབྱཱཔཱདཱུཔཝིཙཱརོ པརིཔུཎྞོ བྷཝེསནཾ པཛཧཏི, བྷཝེསནཔྤཧཱནཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏི.

ཨམོཧོ ཀུསལམཱུལཾ བྷཱཝནཱམཡིཔཉྙཾ པརིཔཱུརེཏི, བྷཱཝནཱམཡིཔཉྙཱ པརིཔུཎྞཱ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརོ སམཱདྷི པརིཔུཎྞོ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ པརིཔུཎྞཱ པགྒཧནིམིཏྟཾ པརིཔཱུརེཏི, པགྒཧནིམིཏྟཾ པརིཔུཎྞཾ ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ པརིཔུཎྞོ ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཾ པརིཔུཎྞཾ ཨཝིཧིཾསཱུཔཝིཙཱརཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨཝིཧིཾསཱུཔཝིཙཱརོ པརིཔུཎྞོ བྲཧྨཙརིཡེསནཾ པརིཔཱུརེཏི, བྲཧྨཙརིཡེསནཱ པརིཔུཎྞཱ པཉྙཱཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏི.

ཨིཏི ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཀུསལཔཀྑིཀཱ ཀུསལཔཀྑིཀཱ ཙ ཏིཀནིདྡེསེཧི ནིདྡིཊྛཱ ཏིཔུཀྑལནཡསྶ ¶ དིསཱ ནཱམ. ཏསྶ པརིཡོསཱནཾ ཏཡོ ཝིམོཀྑཱ ཨཔྤཎིཧིཏོ སུཉྙཏོ ཨནིམིཏྟོ, ཨཡཾ ཏིཔུཀྑལོ ནཱམ དུཏིཡོ ནཡོ.

ཏཏྠ ཡེ ཨིམེ ཏཡོ པུགྒལཱ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ ནེཡྻོཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ དྭེ པུགྒལཱ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ, སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ཙ ནིཡྻནྟི, དྭེཡེཝ པུགྒལཱ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ, དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ དནྡྷཱབྷིཉྙཱཡ ཙ ནིཡྻནྟི, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ. ཏེ ཝིསེསེན དྭེ ཧོནྟི དིཊྛིཙརིཏོ ཙ ཏཎྷཱཙརིཏོ ཙ. ཨིམེ ¶ ཙཏྟཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཡོ ཧོནྟི, ཏཡོ ཧུཏྭཱ དྭེ ཧོནྟི. ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨཡཾ སཾཀིལེསོ – ཨཝིཛྫཱ ཙ ཏཎྷཱ ཙ ཨཧིརཱིཀཉྩ ཨནོཏྟཔྤཉྩ ཨསཏི ཙ ཨསམྤཛཉྙཉྩ ནཱིཝརཎཱནི ཙ སཾཡོཛནཱནི ཙ ཨཛ྄ཛྷོསཱནཉྩ ཨབྷིནིཝེསོ ཙ ཨཧཾཀཱརོ ཙ མམཾཀཱརོ ཙ ཨསྶདྡྷིཡཉྩ དོཝཙསྶཏཱ ཙ ཀོསཛྫཉྩ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙ ཨསདྡྷམྨསྶཝནཉྩ ཨསམཱཔཏྟི ཙ.

ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱ ཙ ཨཧིརཱིཀཉྩ ཨསཏི ཙ ནཱིཝརཎཱནི ཙ ཨཛ྄ཛྷོསཱནཉྩ ཨཧཾཀཱརོ ཙ ཨསྶདྡྷིཡཉྩ ཀོསཛྫཉྩ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙ ཨསདྡྷམྨསྶཝནཉྩ, ཨཡཾ ཨེཀཱ དིསཱ.

ཏཎྷཱ ཙ ཨནོཏྟཔྤཉྩ ཨསམྤཛཉྙཉྩ སཾཡོཛནཱནི ཙ ཨབྷིནིཝེསོ ཙ མམཾཀཱརོ ཙ དོཝཙསྶཏཱ ཙ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཙ ཨསམཱཔཏྟི ཙ, ཨཡཾ དུཏིཡཱ དིསཱ. དསནྣཾ དུཀཱནཾ དས པདཱནི པཋམཱ དིསཱཏི ཀཱཏབྦཱནི. སཾཁིཏྟེན ཨཏྠཾ ཉཱཔེནྟི པཊིཔཀྑེ ཀཎྷཔཀྑསྶ དསནྣཾ དུཀཱནཾ དས པདཱནི དུཏིཡཀཱནི, ཨཡཾ དུཏིཡཱ དིསཱ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཀུསལཔཀྑོ? སམཐོ ཙ ཝིཔསྶནཱ ཙ ཝིཛྫཱ ཙ ཙརཎཉྩ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཧིརཱི ཙ ཨོཏྟཔྤཉྩ ཨཧཾཀཱརཔྤཧཱནཉྩ མམཾཀཱརཔྤཧཱནཉྩ སམྨཱཝཱཡཱམོ ཙ ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཙ སམྨཱསཏི ཙ སམྨཱསམཱདྷི ཙ པཉྙཱ ཙ ནིབྦིདཱ ཙ སམཱཔཏྟི ཙ སདྡྷམྨསྶཝནཉྩ སོམནསྶཉྩ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟི ཙ.

དསནྣཾ དུཀཱནཾ སམཐཱདཱིནི སོམནསྶཔརིཡོསཱནཱནི པཋམཱནི དས པདཱནི པཋམཱ དིསཱ, ཝིཔསྶནཱདཱིནི དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟིཔརིཡོསཱནཱནི དུཏིཡཱནི དས པདཱནི དུཏིཡཱ དིསཱ. ཨིཏི ཨཀུསལཔཀྑེ ཀུསལཔཀྑེ ཙ ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ ཙཏསྶོ དིསཱ.

ཏཱསུ ¶ ཀུསལཔཀྑེ སམཐཱདཱིཧི ཨཀུསལཔཀྑེ ཏཎྷཱདཡོ པཧཱནཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ པཧཱནཱ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཀུསལཔཀྑེ ཝིཔསྶནཱདཱིཧི ཨཀུསལཔཀྑེ ཨཝིཛྫཱདཡོ པཧཱནཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ པཧཱནཱ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི. ཨིཏི ཨིམཱ དྭེ ཝིམུཏྟིཡོ ནནྡིཡཱཝཊྚནཡེ པརིཡོསཱནཾ.

ཏཏྠ ¶ ཏཎྷཱ ཨཝིཛྫཱ སམཐོ ཝིཔསྶནཱཏི ཙཏྟཱརི པདཱནི, ཏེསུ ཨཊྛཱརས མཱུལཔདཱནི སམོསརནྟི. ཀཐཾ? སམཐོ ཙ ཨལོབྷོ ཙ ཨདོསོ ཙ ཨསུབྷསཉྙཱ ཙ དུཀྑསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི པཉྩ པདཱནི སམཐཾ བྷཛནྟི, ཝིཔསྶནཱ ཙ ཨམོཧོ ཙ ཨནིཙྩསཉྙཱ ཙ ཨནཏྟསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི ཝིཔསྶནཾ བྷཛནྟི. ཨེཝཾ ནཝ པདཱནི ཀུསལཱནི དྭཱིསུ པདེསུ སམོསརནྟི. ཏཎྷཱ ཙ ལོབྷོ ཙ དོསོ ཙ སུབྷསཉྙཱ ཙ སུཁསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི པཉྩ པདཱནི ཏཎྷཾ བྷཛནྟི, ཨཝིཛྫཱ ཙ མོཧོ ཙ ནིཙྩསཉྙཱ ཙ ཨཏྟསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི ཨཝིཛྫཾ བྷཛནྟི. ཨེཝཾ ནཝ པདཱནི ཨཀུསལཱནི དྭཱིསུ པདེསུ སམོསརནྟི. ཨིཏི ཏིཔུཀྑལོ ཙ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏོ ཙ ནནྡིཡཱཝཊྚནཡཾ ཨནུཔྤཝིསནྟི.

ཀཐཾ ཏིཔུཀྑལེ ནཡེ ཨིཏརེ དྭེ ནཡཱ ཨནུཔྤཝིསནྟི? ཝིཔསྶནཱ ཙ ཨམོཧོ ཙ ཨནིཙྩསཉྙཱ ཙ ཨནཏྟསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི ཨམོཧོ, སམཐོ ཙ ཨལོབྷོ ཙ ཨསུབྷསཉྙཱ ཙ དུཀྑསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི ཨལོབྷོ, ཨདོསོ ཨདོསོ ཨེཝ. ཨེཝཾ ནཝ པདཱནི ཀུསལཱནི ཏཱིསུ པདེསུ སམོསརནྟི. ཏཎྷཱ ཙ ལོབྷོ ཙ སུབྷསཉྙཱ ཙ སུཁསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི ལོབྷོ, ཨཝིཛྫཱ ཙ མོཧོ ཙ ནིཙྩསཉྙཱ ཙ ཨཏྟསཉྙཱ ཙཱཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པདཱནི མོཧོ, དོསོ དོསོ ཨེཝ. ཨེཝཾ ནཝ པདཱནི ཨཀུསལཱནི ཏཱིསུ པདེསུ སམོསརནྟི. ཨིཏི ཏིཔུཀྑལེ ནཡེ ཨིཏརེ དྭེ ནཡཱ ཨནུཔྤཝིསནྟི.

ཀཐཾ ཙཏཱུསུ པདེསུ ཨཊྛཱརས མཱུལཔདཱནི སམོསརནྟི? ཏཎྷཱ ཙ སུབྷསཉྙཱ ཙ, ཨཡཾ པཋམོ ཝིཔལླཱསོ. ལོབྷོ ཙ སུཁསཉྙཱ ཙ, ཨཡཾ དུཏིཡོ ཝིཔལླཱསོ. ཨཝིཛྫཱ ཙ ནིཙྩསཉྙཱ ཙ, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཝིཔལླཱསོ. མོཧོ ཙ ཨཏྟསཉྙཱ ཙ, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཝིཔལླཱསོ. ཨིཏི ནཝ པདཱནི ཨཀུསལཱནི ཙཏཱུསུ པདེསུ སམོསརནྟི. སམཐོ ཙ ཨསུབྷསཉྙཱ ཙ པཋམཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, ཨལོབྷོ ཙ དུཀྑསཉྙཱ ཙ དུཏིཡཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, ཝིཔསྶནཱ ཙ ཨནིཙྩསཉྙཱ ཙ ཏཏིཡཾ སཏིཔཊྛཱནཾ, ཨམོཧོ ཙ ཨནཏྟསཉྙཱ ཙ ཙཏུཏྠཾ སཏིཔཊྛཱནཾ. ཨིཏི ནཝ པདཱནི ཀུསལཱནི ཙཏཱུསུ པདེསུ སམོསརནྟི. ཨེཝཾ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏནཡེ ¶ ཨིཏརེ དྭེ ནཡཱ ཨནུཔྤཝིསནྟི. ཏིཎྞཉྷི ནཡཱནཾ ཡཱ བྷཱུམིཡོ གོཙརོ, སོ ཨེཀེཀཾ ནཡཾ ¶ ཨནུཔྤཝིསཏི. ཏསྨཱ ཨེཀེཀསྶ ནཡསྶ ཨཀུསལེ ཝཱ དྷམྨེ ཝིཉྙཱཏེ ཀུསལེ ཝཱ པཊིཔཀྑོ ཨནྭེསིཏབྦོ. པཊིཔཀྑཾ ཨནྭེསིཏྭཱ སོ ནཡོ ནིདྡིསིཏབྦོ. ཏམྷི ནཡེ ནིདྡིཊྛེ ཡཐཱ ཨེཀམྷི ནཡེ ཨིཏརེསཾ ནཡཱནཾ མཱུལཔདཱནི ཨནུཔྤཝིཊྛཱནི, ཏཏོ ཏཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ ནིདྡིསིཏབྦཱནི. ཨེཀེཀསྨིཉྷི ནཡེ ཨཊྛཱརས མཱུལཔདཱནི ཨནུཔྤཝིཊྛཱནི.

ཏཏྠ ཨེཀེཀསྨིཾ དྷམྨེ ཝིཉྙཱཏེ སབྦེ དྷམྨཱ ཝིཉྙཱཏཱ ཧོནྟི. ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ ནཡཱནཾ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏསྶ ནཡསྶ ཙཏྟཱརི ཕལཱནི པརིཡོསཱནཾ པཋམཱཡ དིསཱཡ པཋམཾ ཕལཾ, དུཏིཡཱཡ དིསཱཡ དུཏིཡཾ ཕལཾ, ཏཏིཡཱཡ དིསཱཡ ཏཏིཡཾ ཕལཾ, ཙཏུཏྠཱཡ དིསཱཡ ཙཏུཏྠཾ ཕལཾ པརིཡོསཱནཾ.

ཏིཔུཀྑལསྶ ནཡསྶ ཏཡོ ཝིམོཀྑཱ པརིཡོསཱནཾ པཋམཱཡ དིསཱཡ ཨཔྤཎིཧིཏོ, དུཏིཡཱཡ སུཉྙཏོ, ཏཏིཡཱཡ ཨནིམིཏྟོ ཝིམོཀྑོ པརིཡོསཱནཾ.

ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ དྭེ ཝིམུཏྟིཡོ པརིཡོསཱནཾ པཋམཱཡ དིསཱཡ ཏཎྷཱཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, དུཏིཡཱཡ དིསཱཡ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི པརིཡོསཱནཾ. ཨིམེསུ ཏཱིསུ ནཡེསུ ཡཱ ཨཊྛཱརསནྣཾ པདཱནཾ ཨཱལོཙནཱ, ཨཡཾ དིསཱལོཙནོ ནཡོ. ཡཱ ཨཱལོཀེཏྭཱ ཀུསལཔཀྑེ ཨཀུསལཔཀྑེ ཙ ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཛཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟེན སམྨཱ ཡོཛནཱ, ཨཡཾ ཨངྐུསོ ནཡོཏི ཨིམེ པཉྩ ནཡཱ.

ནཡསམུཊྛཱནཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སཱསནཔཊྛཱནཝཱརཝཎྞནཱ

༨༩. ཨེཝཾ སབྦཐཱ ནཡསམུཊྛཱནཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི སཱསནཔཊྛཱནཾ ཝིབྷཛནྟོ ཡསྨཱ སངྒཧཝཱརཱདཱིསུ མཱུལཔདེཧེཝ པཊྛཱནཾ སངྒཧེཏྭཱ སརཱུཔཏོ ན དསྶིཏཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ མཱུལཔདེཧི པཊྛཱནཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཊྛཱནཏོཔི མཱུལཔདཱནི ནིདྡྷཱརེཏབྦཱནཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཊྛཱརས མཱུལཔདཱ ཀུཧིཾ དཊྛབྦཱ? སཱསནཔཊྛཱནེ’’ཏི ཨཱཧ. མཱུལཔདསཱསནཔཊྛཱནཱནཉྷི ཨཉྙམཉྙསངྒཧོ པུབྦེ དསྶིཏོ ཨེཝཱཏི. ཨཐ སཱསནཔཊྛཱནནྟི ཀོ ཝཙནཏྠོ? སཱསནསྶ པཊྛཱནནྟི སཱསནཔཊྛཱནཾ ¶ , སཱསནཾ ¶ དེསནཱ, ཏསྶཱ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཏེསཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཏྠཾ པཀཱརེཧི ཋཱནཾ པཝཏྟི སཱསནཔཊྛཱནཾ. ཨིདྷ པན ཏསྶ ཏཐཱབྷཱཝདཱིཔནཾ ‘‘སཱསནཔཊྛཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ སཱསནཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོ. ཏེསཾ པཝཏྟནུཔཱཡབྷཱཝཏོ པཏིཊྛཧནྟི ཨེཏེཧཱིཏི པཊྛཱནཱནི, སཾཀིལེསཱདིདྷམྨཱ. ཏེསཾ པཝེདནཏོ ཏདུཔཙཱརེན སུཏྟཱནི པཊྛཱནཱནི. ཏེསཾ པན སམཱུཧབྷཱཝཏོ ཨཡཾ པཀརཎཔྤདེསོ པཊྛཱནཾ ནཱམ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཀེནཊྛེན པཊྛཱནཾ? པཊྛིཏཊྛེན གམནཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡེ ཏེ གོཊྛཱ པཊྛིཏགཱཝོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༥༦) ཨཱགཏཊྛཱནསྨིཉྷི ཡེན པཊྛཱནེན ཏེ ‘‘གོཊྛཱ པཊྛིཏགཱཝོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏཾ ཨཏྠཏོ གམནཾ ཧོཏི. ཨིཏི ནཱཏིཝིཏྠཱརིཏནཡེསུ ཧཱརནཡེསུ ཨནིསྶངྒགམནསྶ དེསནཱཉཱཎསྶ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདིལོཀིཡཱདིབྷེདེསུ ཏདུབྷཡཝོམིསྶཀབྷེདེསུ ཙ ཝིཏྠཱརིཏནཡལཱབྷཏོ ནིསྶངྒཝསེན པཝཏྟགམནཏྟཱ ཏེ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཡོ ལོཀིཡཱདཡོ ཙ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝོམིསྶཱ ཙ ཨདྷིཀརཎཝསེན པཊྛཱནཾ ནཱམ. ཏེསཾ པཀཱསནཏོ ཨཡཾ པཀརཎཔྤདེསོ པཊྛཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘སཾཀིལེསབྷཱགིཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཾཀིལིསྶཏི ཨེཏེནཱཏི སཾཀིལེསོ. སཾཀིལེསབྷཱགེ སཾཀིལེསཀོཊྛཱསེ པཝཏྟཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ. ཝཱསནཱ པུཉྙབྷཱཝནཱ, ཝཱསནཱབྷཱགེ པཝཏྟཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ, ཝཱསནཾ བྷཛཱཔེཏཱིཏི ཝཱ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ. ནིབྦིཛ྄ཛྷནཾ ལོབྷཀྑནྡྷཱདཱིནཾ པདཱལནཾ ནིབྦེདྷོ. ནིབྦེདྷབྷཱགེ པཝཏྟཾ, ནིབྦེདྷཾ བྷཛཱཔེཏཱིཏི ཝཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ. པརིནིཊྛིཏསིཀྑཱདྷམྨཱ ཨསེཀྑཱ, ཨསེཀྑབྷཱཝེ པཝཏྟཾ, ཨསེཀྑེ བྷཛཱཔེཏཱིཏི ཝཱ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཾ. ཏེསུ ཡཏྠ ཏཎྷཱདིསཾཀིལེསོ ཝིབྷཏྟོ, ཨིདཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ. ཡཏྠ དཱནཱདིཔུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཝིབྷཏྟཾ, ཨིདཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ. ཡཏྠ སེཀྑཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ ཝིབྷཏྟཱ, ཨིདཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ. ཡཏྠ པན ཨསེཀྑཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ ཝིབྷཏྟཱ, ཨིདཾ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཾ. ཨིཏརཱནི ཏེསཾ ཝོམིསྶཀནཡཝསེན ཝུཏྟཱནི.

ཏཱནི པན ཚ དུཀཱ ཙཏྟཱརོ ཏིཀཱ ཨེཀཾ ཙཏུཀྐཾ ཨཔརམྤི ཨེཀཾ ཙཏུཀྐནྟི དྭཱདས ཧོནྟི. ཏེསུ ཙཏྟཱརོ དུཀཱ དྭེ ཙ ཏིཀཱ ཨུདྡྷཊཱ, ཨིཏརེ ¶ ན ཨུདྡྷཊཱ, ཨནུདྡྷརཎེ ཀཱརཎཾ ནཏྠི. ཨིམིནཱ ནཡེན ཏེཔི གཧེཏུཾ སཀྐཱཏི པཱལི༹ཡཾ སཾཁིཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སུཏྟཱནི, སཱདྷཱརཎཱནི ཀཏཱནི ཨཊྛ བྷཝནྟཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཀཏྠཙི སུཏྟེ ཏཎྷཱསཾཀིལེསོཝ ནིདྡིསཱིཡཏི, ཀཏྠཙི དིཊྛིསཾཀིལེསོཝ, ཀཏྠཙི དུཙྩརིཏསཾཀིལེསོཝ ¶ ནིདྡིསཱིཡཏི, ཏསྨཱ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ ཏིདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨུདྡིཊྛཾ ‘‘ཏཎྷཱསཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ སུཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ. ཏཐཱ ཝོདཱནཾ ནཱམ སཾཀིལེསེ སཏི ཧོཏཱིཏི ཝོདཱནབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ སཾཀིལེསཝིབྷཱགེན ཏིདྷཱཝ ཨུདྡིཊྛཾ ‘‘ཏཎྷཱཝོདཱནབྷཱགིཡཾ སུཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ. ཏཾ པན ཨཏྠཏོ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཱདི ཨེཝ ཧོཏི. ཨཡཉྩ ནཡོ ཀེསུཙི པོཏྠཀེསུ ནཏྠི.

‘‘ཏཏྠ སཾཀིལེསོ ཏིཝིདྷོ’’ཏིཨཱདི སཾཀིལེསཔཊིཔཀྑཏོ སམཐཱདིནིདྡྷཱརཎཝསེན ཝཱསནཱབྷཱགིཡཱདིསུཏྟཱནཾ ཝིསཡདསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཡདི ཨཱསཏྟི ཨུཔྤཛྫཏི བྷཝེསཱུཏི བྷཝེསུ ཚནྡརཱགཾ པཛཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ཡདི བྷཝཔཏྠནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝཾ སཱཡནྟི ཨེཝམསྶ པུགྒལསྶ ཨཡཾ སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ བྷཝཏི པུཛྫབྷཝཕལནིབྦཏྟནཏོ. ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཏཏྲ ཏཏྲ བྷཝེ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏི. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སུཏྟཱནཱིཏི ཨིམཱནི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིནི ཙཏྟཱརི སུཏྟཱནི. སཱདྷཱརཎཱནི ཀཏཱནཱིཏི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ, སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ, སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ, ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩཱཏི ཨེཝཾ པདནྟརསཾཡོཛནཝསེན མིསྶིཏཱནི ཀཏཱནི. ཨཊྛ བྷཝནྟཱིཏི པུརིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཨཊྛ བྷཝནྟི.

ཏཱནིཡེཝ ཨཊྛ སུཏྟཱནི སཱདྷཱརཎཱནི ཀཏཱནི སོལ༹ས བྷཝནྟཱིཏི ཏཱནིཡེཝ ཡཐཱཝུཏྟཱནི ཨཊྛ སུཏྟཱནི ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ, ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ, ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ, ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ, ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ, ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ, ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩ ནེཝསཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྩ, ནཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ ནནིབྦེདྷབྷཱགིཡཉྩ ན ¶ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཉྩཱཏི ཨེཝཾ སཱདྷཱརཎཱནི ཀཏཱནི པུརིམཱནི ཨཊྛ ཨིམཱནི ཨཊྛཱཏི སོལ༹ས བྷཝནྟི. ཏེསུ ཙཏྟཱརོ ཨེཀཀཱ, ཚ དུཀཱ, ཙཏྟཱརོ ཏིཀཱ, ཨེཀོ ཙཏུཀྐོ, ཨཔརོཔི ཨེཀོ ཙཏུཀྐོཏི ཨཡམྤི ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠཱཔི དྭེ དུཀཱ, དྭེ ཏིཀཱ, དྭེ ཙཏུཀྐཱ ཙ པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཨིམསྶ པཊྛཱནསྶ སཀལསཱསནསངྒཧིཏབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨིམེཧི སོལ༹སཧི སུཏྟེཧི བྷིནྣེཧི ནཝཝིདྷཾ སུཏྟཾ བྷིནྣཾ བྷཝཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ཨིམེཧི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིཧི སོལ༹སཧི སུཏྟེཧི པཊྛཱནནཡེན ཝིབྷཏྟེཧི སུཏྟགེཡྻཱདིནཝཝིདྷཾ པརིཡཏྟིསཱསནསངྑཱཏཾ སུཏྟཾ བྷིནྣཾ སོལ༹སདྷཱ ¶ ཝིབྷཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིནཱ སོལ༹སཝིདྷེན པཊྛཱནེན ཨསངྒཧིཏོ པརིཡཏྟིསཱསནསྶ པདེསོ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀཐཾ པན སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདིབྷཱཝོ གཧེཏབྦོཏི? ཨཱཧ ‘‘གཱཐཱཡ གཱཐཱ ཨནུམིནིཏབྦཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ གཱཐཱཡ གཱཐཱ ཨནུམིནིཏབྦཱཏི ཨཡཾ གཱཐཱ ཝིཡ གཱཐཱ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱཏི ཝཱ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཱཏི ཝཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱཏི ཝཱ ཨསེཀྑབྷཱགིཡཱཏི ཝཱ ཨནུམིནིཏབྦཱ, ཨནུ ཨནུ མིནིཏྭཱ ཏཀྐེཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ གཱཐཱཝེཡྻཱཀརཎཝིནིམུཏྟཱ སབྦཱ པརིཡཏྟི ‘‘སུཏྟེནཱ’’ཏིཔདེན སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཱ.

༩༠. ཨིདཱནི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིནི སུཏྟཱནི ཡཐཱནིདྡིཊྛཱནི ཨུདཱཧརཎཝསེན ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ སུཏྟ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཀཱམནྡྷཱ ཛཱལསཉྪནྣཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཡཐཱ ཨིམསྶ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརཱནམྤི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱནཾ ཨུཏྟཱནཔདཱནཉྩ ཨཏྠཾ ན ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཨགཏིགམནཱནཱིཏི ཀཱཡཱདཱིཧི ཨཡུཏྟགམནཱནི, ཨཀཏྟབྦཀརཎཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཚནྡཱཏི ཚནྡཧེཏུ ཨིཙྪཱཔཙྩཡཱ. ཨགཏིཾ གཙྪཏཱིཏི ཨགནྟབྦཾ གཏིཾ གཙྪཏི, ཨཀཏྟབྦཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨནྟི སཱདྷཱུནཾ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨཾ. ཨཏིཝཏྟཏཱིཏི ཨཏིམདྡིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཏི. ནིཧཱིཡཏཱིཏི ཧཱཡཏི. ཡསོཏི ཀིཏྟི ཙ པརིཝཱརོ ཙ.

‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ’’ཏི གཱཐཱཡཾ མནོཏི ཡདིཔི ཀཱམཱཝཙརཀུསལཱདིབྷེདཾ སབྦམྤི ཙཏུབྷཱུམཀཙིཏྟཾ མནོ, ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཙཀྑུཔཱལཏྠེརསྶ ¶ (དྷ. པ. ༡-༢; ཐེརགཱ. ༩༥) པུརིམཛཱཏིཡཾ ཝེཛྫབྷཱུཏསྶ ཨུཔྤནྣཝསེན ནིཡམིཡམཱནཾ པཊིགྷསམྤཡུཏྟཙིཏྟམེཝ ལབྦྷཏི. སོ མནོ པུབྦངྒམོ ཨེཏེསནྟི མནོཔུབྦངྒམཱ, མནསཱ པཋམགཱམིནཱ སམནྣཱགཏཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱཏི ནིསྶཏྟནིཛྫཱིཝཊྛེན དྷམྨཱ, ཏེ པན ཝེདནཱདཡོ ཏཡོ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ. ཨེཏེ ཧི མནོཔུབྦངྒམཱ. ཀཐཾ པནེཏེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཨེཀསྨིཉྩ ཨཱརམྨཎེ ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ མནོ པུབྦངྒམོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི? ཨུཔྤཱདཔཙྩཡཊྛེན. ཡཐཱ ཧི བཧཱུསུ ཨེཀཏོ གཱམགྷཱཏཱདིཀམྨཱནི ཀརོནྟེསུ ‘‘ཀོ ཨེཏེསཾ པུབྦངྒམོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཡོ ཏེསཾ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཡཾ ཡཾ ནིསྶཱཡ ཏེ ཏཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟི, སོ དཏྟོ ཝཱ མིཏྟོ ཝཱ ཏེསཾ པུབྦངྒམོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ. ཨིཏི ཨུཔྤཱདཔཙྩཡཊྛེན མནོ པུབྦངྒམོ ཨེཏེསནྟི མནོཔུབྦངྒམཱ. ན ཧི ¶ ཏེ མནེ ཨནུཔྤཛྫནྟེ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ སཀྐུཎནྟི, མནོ པན ཨེཀཙྩེསུ ཙེཏསིཀེསུ ཨནུཔྤཛྫནྟེསུཔི ཨུཔྤཛྫཏི ཨེཝ.

ཨདྷིཔཏིཝསེན མནོ སེཊྛོ ཨེཏེསནྟི མནོསེཊྛཱ. ཡཐཱ ཧི ཙོརཱདཱིནཾ ཙོརཛེཊྛཀཱདཡོ ཨདྷིཔཏིནོ སེཊྛཱ, ཏཐཱ ཏེསམྤི མནོ སེཊྛོ. ཡཐཱ པན དཱརུཨཱདཱིཧི ནིཔྥནྣཱནི བྷཎྜཱནི དཱརུམཡཱདཱིནི ནཱམ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨེཏེཔི མནཏོ ནིཔྥནྣཏྟཱ མནོམཡཱ ནཱམ. པདུཊྛེནཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི དོསེཧི པདུཊྛེན དཱུསིཏེན བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱ. སོ ཧི བྷཱསནྟོ ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏམེཝ བྷཱསཏི, ཀརོནྟོཔི ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏམེཝ ཀརོཏི, ཨབྷཱསནྟོ ཨཀརོནྟོ ཏེཧི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི པདུཊྛམནཏཱཡ ཏིཝིདྷཾ མནོདུཙྩརིཏཾ པཱུརེཏི. ཨེཝམསྶ དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི. ཏཏོ ནཾ དུཀྑམནྭེཏཱིཏི ཏཏོ ཏིཝིདྷདུཙྩརིཏཏོ ཏཾ པུགྒལཾ དུཀྑཾ ཨནྭེཏི དུཙྩརིཏཱནུབྷཱཝེན ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ དུཀྑཾ ཨནུགཙྪཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཙཀྐཾཝ ཝཧཏོ པདནྟི, ཡཐཱ ནཱམ སཀཊཾ ཝཧཏོ བལཱིབདྡསྶ པདཾ པཧརནྟཾ ཙཀྐཾ ཨནུགཙྪཏི, ཨེཝཾ ནཾ པུགྒལཾ དུཀྑམནུགཙྪཏཱིཏི.

‘‘མིདྡྷཱི ཡདཱ ཧོཏཱི’’ཏི གཱཐཱཡཾ མིདྡྷཱིཏི ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏོ. མཧགྒྷསོཏི མཧཱབྷོཛནོ ཨཱཧརཧཏྠཀཨལཾསཱཊཀཏཏྲཝཊྚཀཀཱཀམཱསཀབྷུཏྟཝམིཏཀཱནཾ ཨཉྙཏརོ ཝིཡ. ནིདྡཱཡིཏཱཏི སུཔནསཱིལོ. སམྤརིཝཏྟསཱཡཱིཏི སེཡྻསུཁཔསྶསུཁཱནཾ ཨནུཡུཉྫནཝསེན སམྤརིཝཏྟཀསཡནསཱིལོ ¶ . ནིཝཱཔཔུཊྛོཏི ཀུཎྜཀཱདིནཱ སཱུཀརབྷཏྟེན པུཊྛོ. གྷརསཱུཀརོ ཧི བཱལཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པོསིཡམཱནོ ཐཱུལསརཱིརཀཱལེ གེཧཏོ བཧི ནིཀྑམིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཧེཊྛཱམཉྩཱདཱིསུ སམྤརིཝཏྟིཏྭཱ སམྤརིཝཏྟིཏྭཱ ཨསྶསནྟོ པསྶསནྟོ སཡཏེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདཱ པུརིསོ མིདྡྷཱི ཙ ཧོཏི མཧགྒྷསོ ཙ, ནིཝཱཔཔུཊྛོ མཧཱཝརཱཧོ ཝིཡ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཡཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ནིདྡཱསཱིལོ སཾཔརིཝཏྟསཱཡཱི, ཏདཱ སོ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི མནསི ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏེསཾ ཨམནསིཀཱརཱ མནྡཔཉྙོ པུནཔྤུནཾ གབྦྷཾ ཨུཔེཏི, གབྦྷཝཱསཏོ ན པརིམུཙྩཏཱིཏི.

‘‘ཨཡསཱཝ མལ’’ནྟི གཱཐཱཡཾ ཨཡསཱཏི ཨཡཏོ. སམུཊྛིཏནྟི ཛཱཏཾ. ཏཏུཊྛཱཡཱཏི ཏཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ. ཨཏིདྷོནཙཱརིནནྟི དྷོནཱ ཝུཙྩཏི ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨིདམཏྠིཏཱཡ ཨལམེཏེནཱཏི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནཔཉྙཱ, ཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཙརནྟོ ཨཏིདྷོནཙཱརཱི ནཱམ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཡཏོ མལཾ སམུཊྛཱཡ ཡཏོ ཏཾ སམུཊྛིཏཾ, ཏམེཝ ཁཱདཏི ཝིནཱསེཏི, ཨེཝམེཝཾ ཙཏྟཱརོ ¶ པཙྩཡེ ཨཔྤཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟཾ ཨཏིདྷོནཙཱརིནཾ སཱནི ཀམྨཱནི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཊྛིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ སནྟཀཱནེཝ ཏཱནི ཀམྨཱནི དུགྒཏིཾ ནཡནྟཱིཏི.

‘‘ཙོརོ ཡཐཱ’’ཏི གཱཐཱཡཾ ཙོརོ ཡཐཱ སནྡྷིམུཁེ གཧཱིཏོཏི ཡཐཱ ཙོརོ གྷརསནྡྷིཾ ཚིནྡིཏྭཱ གེཧཾ པཝིསནྟོ གྷརསནྡྷིམུཁེ ཨེཝ རཱཛཔུརིསེཧི གཧིཏོ. སཀམྨུནཱ ཧཉྙཏི བཛ྄ཛྷཏེ ཙཱཏི ཏེན ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨེན ཀསཱབྷིཏཱལ༹ནཱདིནཱ ཧཉྙཏི ཙེཝ ཨདྡུབནྡྷནཱདིནཱ བཛ྄ཛྷཏི ཙ. ཨེཝཾ ཨཡཾ པེཙྩ པཛཱ པརཏྠཱཏི ཨེཝམྤི ཨཡཾ པཱཔཀཱརིནཱི པཛཱ ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ པརལོཀེ. སཀམྨུནཱ ཧཉྙཏི བཛ྄ཛྷཏེ ཙཱཏི ཨཏྟནཱཝ ཀཏེན པཱཔཀམྨེན ནིརཡཱདཱིསུ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཀམྨཀཱརཎཱདཱིཧི ཧཉྙཏི ཙེཝ པརིབཛ྄ཛྷཏི ཙཱཏི.

‘‘སུཁཀཱམཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡཾ ཡོ དཎྜེན ཝིཧིཾསཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ དཎྜེན ཝཱ ལེཌྜུཨཱདཱིཧི ཝཱ ཝིབཱདྷཏི. པེཙྩ སོ ན ལབྷེ སུཁནྟི སོ པུགྒལོ པརལོཀེ མནུསྶསུཁཾ ཝཱ དིབྦསུཁཾ ཝཱ ན ལབྷཏི, ནིབྦཱནསུཁེ པན ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

གུནྣཾ ¶ ཙེ ཏརམཱནཱནནྟི གཱཝཱིསུ མཧོགྷཾ ཏརནྟཱིསུ. ཛིམྷཾ གཙྪཏི པུངྒཝོཏི ཡདི ཡཱུཐཔཏི ཨུསབྷོ ཀུཊིལཾ གཙྪཏི. སབྦཱ ཏཱ ཛིམྷཾ གཙྪནྟཱིཏི སབྦཱཔི ཏཱ གཱཝིཡོ ཀུཊིལམེཝ གཙྪནྟི. ཀསྨཱ? ནེཏྟེ ཛིམྷཾ གཏེ སཏཱིཏི ནེཏྟརི ཀུཊིལཾ གཏེ སཏི, ནེཏྟསྶ ཀུཊིལཾ གཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སོ ཧི ཏཱསཾ པཙྩཡིཀོ ཨུཔདྡཝཧརོ ཙ.

‘‘ཨེཝམེཝ’’ནྟི གཱཐཱཡཾ ཡཐཱ ཙེཏཾ, ཨེཝམེཝཾ ཡོ མནུསྶེསུ པདྷཱནསམྨཏོ, ཡདི སོ ཨདྷམྨཙཱརཱི སིཡཱ. ཡེ ཏསྶ ཨནུཛཱིཝིནོ, སབྦེཔི ཨདྷམྨིཀཱཝ ཧོནྟི. སཱམིསམྤདཱ ཧི པཀཏིསམྤདཾ སམྤཱདེཏི. ཡསྨཱ ཙ ཨེཏདེཝ, ཏསྨཱ སབྦཾ རཊྛཾ དུཀྑཾ སེཏི, རཱཛཱ ཙེ ཧོཏི ཨདྷམྨིཀོ. སུཀིཙྪརཱུཔཱ ཝཏཱཏི སུཊྛུ ཀིཙྪཱཔནྣརཱུཔཱ ཝཏ. ཨུཔདྷཱིསཱུཏི ཀཱམགུཎཱུཔདྷཱིསུ. རཏྟཱཏི རཱགཱབྷིབྷཱུཏཱ. ཀཊུཀནྟི དུཀྑཾ.

ཀུཀྐུཙྩཛནཀེནེཝ པཏྟཝཊྚིཔྤབྷཝསྶ ཨུཔཙྪིནྣཏྟཱ ཕལུཔྤཏྟི ཀདལིཡཱ པརཱབྷཝཱཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘ཕལཾ ཝེ ཀདལིཾ ཧནྟཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཕལཔརིཡོསཱནཏྟཱ ཨོསདྷཱིནཾ ‘‘ཕལཾ ཝེལུ༹ཾ ཕལཾ ནལ༹’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཝལ༹ཝཱཡ ཀུཙྪིསྨིཾ གདྲབྷསྶ ཛཱཏཱ ཨསྶཏརཱི ནཱམ, སཱ གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ ཀཱལེ སམྤཏྟེ ཝིཛཱཡིཏུཾ ན སཀྐོཏི. པཱདེཧི བྷཱུམིཾ པཧརནྟཱི ཏིཊྛཏི, ཨཐསྶ ཙཏྟཱརོ ¶ པཱདེ ཙཏཱུསུ ཁཱཎུཀེསུ བནྡྷིཏྭཱ ཀུཙྪིཾ ཕཱལེཏྭཱ པོཏཀཾ ནཱིཧརནྟི, སཱ ཏཏྠེཝ མརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘གབྦྷོ ཨསྶཏརིཾ ཡཐཱ’’ཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཏྟནོ ཕལཾ ཀདལིཝེལུ༹ནལེ༹པི ཝིནཱསེཏི, གབྦྷོ ཙ ཨསྶཏརིཾ, ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཀམྨཕལབྷཱུཏོ སཀྐཱརོ ཨསཔྤུརིསཾ ཝིནཱསེཏཱིཏི.

ཀོདྷམཀྑགརཱུཏི ཀུཛ྄ཛྷནལཀྑཎཾ ཀོདྷཾ, པརགུཎམཀྑནལཀྑཎཾ མཀྑཉྩ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཙརནྟོ. སུཁེཏྟེཏི སུཁེཏྟེཔི. པཱུཏིབཱིཛཾཝཱཏི པཱུཏིབྷཱཝཾ གཏཾ བཱིཛཾ ཝིཡ. ཚཀཎརསཱདིཔརིབྷཱཝནསུཀྑཱཔནསུཁསཡཱདཱིནི ཨཀརཎེན བཱིཛདོསདུཊྛནྟི ཨཏྠོ.

༩༡. ཙེཏསཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟེན. ཙེཏོཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ. པརིཙྩཱཏི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ. ཨིརིཡཏཱིཏི པཝཏྟཏི. ཡཐཱབྷཏནྟི ཡཐཱ ཀིཉྩི ཨཱཧརིཏྭཱ ཋཔིཏཾ.

མཱཀཏྠཱཏི མཱ ཨཀཏྠ. ན པམུཏྱཏྠཱིཏི པམོཀྑོ ནཏྠི. ཨུཔེཙྩཱཔཱིཏི སཉྩིཙྩཱཔི, བུདྡྷིཔུབྦེནཱཔཱིཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཨདྷམྨེནཱ’’ཏི ¶ ཝཏྭཱཔི ‘‘མུསཱཝཱདེནཱ’’ཏི ཝཙནཾ མུསཱཝཱདསྶ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨེཀཾ དྷམྨཾ ཨཏཱིཏསྶཱ’’ཏིཨཱདི (དྷ. པ. ༡༧༦), ཏཐཱ ‘‘ཨེཝཾ པརིཏྟཾ ཁོ, རཱཧུལ, ཏེསཾ སཱམཉྙཾ, ཡེསཾ ནཏྠི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཛྫཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༢.༡༠༨). ཏཾ ཀཐཾ ནུ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཏཾ དྷནཾ ཀེན ནུ པཀཱརེན ཏེསཾ བྷཝིསྶཏི. ཨདྷམྨེན ཏེསཾ སམྦྷཏཏྟཱ ཏེསུ ནཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནྟརཱཡཱ སུ བྷཝིསྶནྟཱིཏི ཨདྷམྨིཡཝོཧཱརཱདིཏོ རཱཛནྟརཱཡཱདཡོ བྷཝིསྶནྟི. སཱུཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. སམྦྷཏསྶ ཝིནསྶཏཱིཏི ཨིམསྶ སམྦྷཏཾ སཛྫིཏཾ ཝིནསྶཏི. སགྒནྟི སུགཏིཾ. སཱ ཧི རཱུཔཱདཱིཧི སོབྷནེཧི ཨགྒོཏི སགྒོཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཧཱནིཡཱ. ཧཏཱཏི ཝིནཊྛཱ.

ཝིཝཊྚཏེཏི ནིཝཊྚཏི. ལོབྷཱ ཁཎཏི ཨཏྟཱནནྟི ལོབྷཧེཏུ ཨཔུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཀཱཡཝིསམཱདིཡོགེན ཨཏྟཱནཾ ཁཎཏི ནཱམ. མིཏྟེཧི ཛཱིརཏཱིཏི མིཏྟབྷཱཝེཧི ཧཱཡཏི.

ཙརནྟཱིཏི ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི ཨཀུསལམེཝ ཀརོནྟཱ ཝིཙརནྟི. བཱལཱཏི ཨིདྷལོཀཏྠཾ པརལོཀཏྠཉྩ ¶ ཨཛཱནནྟཱ ཨིདྷ བཱལཱ ནཱམ. དུམྨེདྷཱཏི ནིཔྤཉྙཱ. ན ཧི པཉྙཱཡ དུཊྛཏྟཾ ནཱམ ཨཏྠི. ཨམིཏྟེནེཝཱཏི ཨམིཏྟབྷཱུཏེན ཝིཡ ཝེརིནཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ. ཀཊུཀཔྥལནྟི ཏིཁིཎཕལཾ, དུཀྑཕལནྟི ཨཏྠོ. ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ སཱདྷུ, ཡཾ ཀཏྭཱ ཨནུཏཔྤཏཱིཏི ཡཾ ཀམྨཾ ནིརཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟནསམཏྠཾ དུཀྑུདཡཾ ཀཏྭཱ ཨནུསྶརིཏཱནུསྶརིཏཀྑཎེ ཨནུཏཔྤཏི ཨནུསོཙཏི, ཏཾ ཀཏཾ ན སཱདྷུ ན སུནྡརཾ ན བྷདྡཀཾ. ཡསྶ ཨསྶུམུཁོཏི ཡསྶ ཨསྶཱུཧི ཏིནྟམུཁོ རོདནྟོ ཝིཔཱཀཾ པཊིསེཝཏི ཨནུབྷོཏི.

དུཀྐརནྟི ཝཏྟཔཊིཝཏྟཔཱུརཎཱདིཝསེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལསྶ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ དུཀྐརཾ. སམཱདཱནཏོ པཊྛཱཡ ཁཎྜཾ ཨཀཏྭཱ ཝིསེསཏོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀསྶ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ དུཏྟིཏིཀྑཾ, སཱིལསཾཝརཱདཡོ ཝཱ ཨཔརིཀྑཏེ ཀཏྭཱ སམྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ དུཀྐརཾ. ཨདྷིཝཱསེཏབྦཱནཾ པན དུསྶཧནཏོ ཁནྟིསཾཝརཾཝསེན དུཏྟིཏིཀྑཾ. ཨབྱཏྟེནཱཏི མནྡཔཉྙེན. སཱམཉྙནྟི སམཎབྷཱཝོ. ཏཏྠཱཏི ཏསྶ སཱམཉྙསྶ. སམྦཱདྷཱཏི དུནྣིཝཏྠདུཔྤཱརུཏམཱཏུགཱམཱདིསམྨདྡཱ. ཡཏྠཱཏི སཱིལསཾཝརཱདཱིནཾ པརིབནྡྷབྷཱུཏེསུ སམྦཱདྷསངྑཱཏེསུ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཱདཱིསུ ¶ . ཨཐ ཝཱ དུཀྐརནྟིཔདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ དུཏྟིཏིཀྑནྟི ཝུཏྟཾ. དུཏྟིཏིཀྑནྟི དུཀྑམཾ དུརདྷིཝཱསིཡཾ. ཨབྱཏྟེནཱཏི བཱལེན. སཱམཉྙནྟི སམཎདྷམྨོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཾ པཎྜིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ དསཔི ཝསྶཱནི ཝཱིསཏིཔི…པེ… སཊྛིཔི ཝསྶཱནི དནྟེབྷི དནྟམཱདྷཱཡ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷིཏྭཱ ཨེཀཱསནཾ ཨེཀབྷཏྟཾ པཊིསེཝམཱནཱ ཨཱཔཱཎཀོཊིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱ སཱམཉྙཾ ཀརོནྟི, ཏཾ བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི. བཧཱུཧི ཏཏྠ སམྦཱདྷཱཏི ཏསྨིཾ སཱམཉྙསངྑཱཏེ ཨརིཡམགྒེ བཧཱུ སམྦཱདྷཱ, མགྒཱདྷིགམཱཡ པཊིཔནྣསྶ བཧཱུ པརིསྶཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཔྤམེཡྻཾ པམིནནྟོཏི ཨཔྤམེཡྻཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཾ ‘‘ཨེཏྟཀསཱིལོ ཨཡཾ ཨེཏྟཀསམཱདྷི ཨེཏྟཀཔཉྙོ’’ཏི ཨེཝཾ མིནནྟོ. ཀོདྷ ཝིདྭཱ ཝིཀཔྤཡེཏི ཀོ ཨིདྷ ཝིདྭཱ མེདྷཱཝཱི ཝིཀཔྤེཡྻ, ཁཱིཎཱསཝོཝ ཁཱིཎཱསཝཾ མིནནྟོ ཝིཀཔྤེཡྻཱཏི དཱིཔེཏི. ནིཝུཏཾ མཉྙེཏི ཡོ པན པུཐུཛྫནོ མིནེཏུཾ ཨཱརབྷཏི, ཏཾ ནིཝུཏཾ ཨཝཀུཛྫཔཉྙཾ མཉྙཱམི. ཨཀིསྶཝནྟི ཀིསྶཝཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ནིཔྤཉྙནྟི ཨཏྠོ.

ཀུཋཱརཱིཏི ཨཏྟཙྪེདཀཊྛེན ཀུཋཱརིསདིསཱི ཕརུསཝཱཙཱ. ཚིནྡཏཱིཏི ཀུསལམཱུལསངྑཱཏེ མཱུལེཡེཝ ནིཀནྟཏི. ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཨིཝཱཏི ཧལཱཧལསངྑཱཏཾ ཝིསཾ ཨིཝ. ཨེཝཾ ཝིརདྡྷཾ པཱཏེཏཱིཏི ཝིརདྡྷཾ ¶ ཨཔརདྡྷཾ ཁལིཏཔུགྒལཾ ཨེཝཾ ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏེཏི. ཝཱཙཱ དུབྦྷཱསིཏཱ ཡཐཱཏི ཡཐཱ ཝཱཙཱ ཨརིཡཱུཔཝཱདནཝསེན དུབྦྷཱསིཏཱ.

༩༢. ནིནྡིཡནྟི ནིནྡནཱིཡཾ. ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོཏི ཡོ གུཎཝིསིཊྛཏཱཡ པསཾསཱརཧོ པུགྒལོ, ཏཾ ཝཱ སོ པཱཔིཙྪཏཱདཱིནི ཨཱརོཔེཏྭཱ གརཧཏི. ཝིཙིནཱཏཱིཏི ཨུཔཙིནཱཏི. ཀལིནྟི ཨཔརཱདྷཾ. ཨཡཾ ཀལཱིཏི ཨཡཾ ཨཔརཱདྷོ. ཨཀྑེསཱུཏི ཛཱུཏཀཱིལ༹ནཀྑེསུ. སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱཏི སབྦེན ཨཏྟནོ དྷནེནཱཔི ཨཏྟནཱཔི སདྡྷིཾ. སུགཏེསཱུཏི སོབྷནགམནཏྟཱ, སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ, སམྨཱ གཏཏྟཱ, སམྨཱ ཙ གདཏྟཱ སུགཏསངྑཱཏེསུ བུདྡྷཱདཱིསུ. མནཾ པདོསཡེཏི ཡོ མནཾ པདོསེཡྻ, ཏསྶ ཨཡཾ མནོཔདོསོ ཨེཝ མཧཏྟརོ ཀལཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སཏཾ སཧསྶཱནཾ…པེ… པཱཔཀནྟི. ཏཏྠ སཏཾ སཧསྶཱནནྟི ནིརབྦུདགཎནཱཡ སཏསཧསྶཾ. ཚཏྟིཾསཏཱིཏི ཨཔརཱནི ཚཏྟིཾསཏི ¶ ནིརབྦུདཱནི. པཉྩ ཙཱཏི ཨབྦུདགཎནཱཡ པཉྩ ཙ ཨབྦུདཱནི. ཏསྨཱ ཝསྶགཎནཱཡ ཨེཏྟཀོ སོ ཀཱལོ, ཡཾ ཀཱལཾ ཨརིཡགརཧིཝཱཙཾ མནཉྩ པཎིདྷཱཡ པཱཔཀཾ ནིརཡཾ ཨུཔེཏི, ཏཏྠ པཙྩཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཉྩ སངྑེཔེན པདུམནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, ཝིཏྠཱརེན པན པརཏོ ཨཱགམིསྶཏི.

ལོབྷགུཎེཏི ‘‘གུཎོ’’ཏི བཱལེཧི དིཊྛཏྟཱ, ཨནེཀཀྑཏྟུཾ པཝཏྟིཏཏྟཱ ཙ ལོབྷོཡེཝ ལོབྷགུཎོ, ཏསྨིཾ ལོབྷགུཎེ, ཏཎྷཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨནུཡུཏྟོཏི ཨནུ ཨནུ ཡུཏྟོ. ཨཝདཉྙཱུཏི ཨཝཙནཉྙཱུ, བུདྡྷཱནམྤི ཨོཝཱདསྶ ཨགྒཧཎཏོ. མཙྪརཱིཏི པཉྩཝིདྷམཙྪརིཡེན མཙྪརཱི. པེསུཎིཡཾ ཨནུཡུཏྟོཏི པེསུཎིཡསྨིཾ ཨནུཡུཏྟོ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ བྷེདནེན. ཀོཀཱལིཀཉྷི མཱིཡམཱནཾ ཨོཝདནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནེན བྷཱསིཏཱ ཨིམཱ གཱཐཱཏི. མུཁདུགྒཱཏི མུཁཝིསམ. ཝིབྷཱུཏཱཏི ཝིགཏབྷཱུཏ ཨལིཀཝཱདི. ཨནརིཡཱཏི ཨསཔྤུརིས. བྷཱུནཧཱུཏི བྷཱུཏིཧནཀ ཨཏྟནོ བུདྡྷིཝིནཱསཀ. པུརིསནྟཱཏི པུརིསཱདྷམ. ཀལཱིཏི ཨལཀྑིཔུརིས. ཨཝཛཱཏཀཔུཏྟཱཏི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཝཛཱཏཔུཏྟ. མཱ བཧུབྷཱཎིདྷ ནེརཡིཀོསཱིཏི ཨིདཱནི བཧུབྷཱཎཱི མཱ ཧོཧི, ནེརཡིཀོ ཨསི ཛཱཏོ. རཛམཱཀིརསཱིཏི ཀིལེསརཛཾ ཨཏྟནི པཀྑིཔསི. སནྟེཏི སམིཏཀིལེསེ ཁཱིཎཱསཝེ. ཀིབྦིསཀཱརཱིཏི པཱཔཀཱརི. པཔཏནྟི ནརཀཾ.

ཨིདཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡནྟི ཨིདཾ ཏཎྷཱདཱིནཾ སབྷཱཝབྷེདཏོ ཨཝཏྠཱབྷེདཏོ ཙ ཨནེཀབྷེདཀཾ དསྶེཏུཾ ཨནེཀེཧི སུཏྟཔདེཧི ཨུདཱཧརཎཝསེན དསྶིཏཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

པསནྣེནཱཏི ¶ ཀམྨཀམྨཕལཱདཱིནི སདྡཧནྟེན.

༩༣. ཨིདྡྷནྟི ཧཏྠཱུཔགསཱིསཱུཔགཱདིཨལངྐཱརེཧི མཎིཀནཀཱདཱིཧི ཙ སམིདྡྷཾ. ཕཱིཏནྟི ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཧི ཙ དྷནདྷཉྙཱདཱིཧི ཙ ཝིཔུལཾ. ཨཱཀིཎྞམནུསྶནྟི ནིརནྟརམནུསྶཾ. སམྦཱདྷབྱཱུཧནྟི བྱཱུཧཱ ཝུཙྩནྟི ཨནིབྦིདྡྷརཙྪཱཡོ. ཡེསུ པཝིཊྛམགྒེནེཝ ནིགྒཙྪནྟི, ཏེ སམྦཱདྷཱ བྱཱུཧཀཱ ཨེཏྠཱཏི སམྦཱདྷབྱཱུཧཾ. ཨིམིནཱཔི ཏསྶ ནགརསྶ གྷནཝཱསམེཝ དཱིཔེཏི. བྷནྟེནཱཏི དམཐཾ ཨནུཔགཏེན, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིབྦྷམནྟེན ཝཱ. ཨཔཱཔཀནྟི ཨལཱམཀཾ. ཨཝེཙྩཔྤསཱདེནཱཏི ཨཙལཔྤསཱདེན, སཙྩཔྤཊིཝེདྷཏོ ཨཱགཏེན པསཱདེན.

པེཙྩ ¶ སོ ལབྷཏེཏི ཡོ བྷཱུཏེ དཎྜེན ན ཧིཾསཏི, སོ པུགྒལོ པརལོཀེ མནུསྶབྷཱུཏོ མནུསྶསུཁཾ དེཝབྷཱུཏོ དིབྦསུཁཾ ཨུབྷཡཾ ཨཏིཀྐནྟོ ནིབྦཱནསུཁཾ ལབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༩༤. ཙཱརིཀཾ པཀྐམིསྶཏཱིཏི ཛནཔདཙཱརིཀཾ གམིསྶཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརཏཱིཏི? སཏྟཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟི – དེསནྟརགཏཱནཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཝིནཡནཏྟཾ, ཏཏྲ ཋིཏཱནཾ ཨུསྶུཀྐསམུཔྤཱདནཾ, བྷཱཝཀཱནཾ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིབདྡྷཝཱསཔརིཧརཎཾ ཨཏྟནོ ཙ ཏཏྠ ཨནཱསངྒདསྶནཾ, སམྦུདྡྷཝསིཏཊྛཱནཏཱཡ དེསཱནཾ ཙེཏིཡབྷཱཝསམྤཱདནཾ, བཧཱུནཾ སཏྟཱནཾ དསྶནཱུཔསངྐམནཱདཱིཧི པུཉྙོགྷཔྤསཝནཾ, ཨཝུཊྛིཨཱདིཨུཔདྡཝཱུཔསམནཉྩཱཏི ཨིམེཧི སཏྟཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིསིདཏྟཔུརཱཎཱཏི ཨིསིདཏྟོ ཙ པུརཱཎོ ཙ, ཏེསུ ཨིསིདཏྟོ སཀདཱགཱམཱི. པུརཱཎོ སོཏཱཔནྣོ. སཱཀེཏེཏི ‘‘སཱཀེཏོ’’ཏི ལདྡྷནཱམེ ཨཏྟནོ བྷོགགཱམཀེ. མགྒེ པུརིསཾ ཋཔེསུནྟི ཏེསཾ ཀིར གཱམདྭཱརེན བྷགཝཏོ གམནམགྒོ, ཏསྨཱ ‘‘སཙེ བྷགཝཱ ཨམྷཱཀཾ སུཏྟཱནཾ ཝཱ པམཏྟཱནཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ, ཨཐ པསྶིཏུཾ ན ལབྷེཡྻཱམཱ’’ཏི མགྒམཛ྄ཛྷེ པུརིསཾ ཋཔེསུཾ. ཨནུབནྡྷིཾསཱུཏི ན དཱུརཏོཝ, པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷིཾསུ. བྷགཝཱ ཧི སཀཊམགྒསྶ མཛ྄ཛྷེ ཛངྒྷམགྒེན ཨགམཱསི, ཨིཏརེ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཨནུགཙྪནྟཱ ཨགམཾསུ. མགྒཱ ཨོཀྐམྨཱཏི བུདྡྷཱ ཧི ཀེནཙི སདྡྷིཾ གཙྪནྟཱཝ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟི ཀེནཙི སདྡྷིཾ ཋིཏཱ ཀེནཙི སདྡྷིཾ དིཝསབྷཱགམྤི ནིསིནྣཱ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ མཡ྄ཧཾ སཱསནེ ཝལླབྷཱ ཨཱགཏཕལཱ, ཨིམེཧི སདྡྷིཾ ནིསཱིདིཏྭཱ དིཝསབྷཱགཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. མགྒཏོ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཡེནཉྙཏརཾ ¶ རུཀྑམཱུལཾ ཏེནུཔསངྐམི. པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱིཏི ཏེ ཀིར ཚཏྟུཔཱཧནཀཏྟརདཎྜཔཱདབྦྷཉྫནཏེལཱནི ཙེཝ ཨཊྛཝིདྷཉྩ པཱནཀཾ སརབྷཔཱདཔལླངྐཉྩ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཱགམཾསུ. ཨཐ ནཾ པལླངྐཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཨདཾསུ. སཏྠཱ ཏཏྠ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསཱུཏི ‘‘ཚཏྟུཔཱཧནཱདཱིནི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ.

སཱཝཏྠིཡཱ ¶ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ པཀྐམིསྶཏཱིཏིཨཱདི སབྦཾ མཛ྄ཛྷིམདེསཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཀསྨཱ? ནིཡཏཱཙིཎྞཏྟཱ. བྷགཝཏོ ཧི ཙཱརིཀཙརཎཾ མཛ྄ཛྷིམདེསེཡེཝ. སཙེཔི པཙྩནྟདེསེ གཙྪཏི, མཛ྄ཛྷིམདེསེཡེཝ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏཱིཏི ནིཡཏཱཙིཎྞཾ, ཏསྨཱ མཛ྄ཛྷིམདེསཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཀཱསཱིསཱུཏི ཀཱསིརཊྛཏོ. ཏཐཱ མགདྷེསཱུཏི མགདྷརཊྛཏོ. ཨཱསནྣེ ནོ བྷགཝཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ན ཀེཝལཾ ཨཱསནྣཏྟཱ ཨེཝ ཏེསཾ སོམནསྶཾ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ‘‘ཨིདཱནི དཱནཾ དཱཏུཾ གནྡྷམཱལཱདིཔཱུཛཾ ཀཱཏུཾ དྷམྨཾ སོཏུཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ནེསཾ སོམནསྶཾ ཧོཏི.

ཏསྨཱཏིཧ ཐཔཏཡོ སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོཏི ཐཔཏཡོ ཡསྨཱ ཏུམྷཱཀཾ མཡི དཱུརཱིབྷཱུཏེ ཨནཔྤཀཾ དོམནསྶཾ ཨཱསནྣེ ཨནཔྤཀཾ སོམནསྶཾ ཧོཏི, ཏསྨཱཔི ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ’’ཏི. གྷརཱཝཱསསྶ ཧི དོསེན ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝཾ ཧོཏི. སཙེ པན གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ ཨསྶཐ, ཨེཝཾ ཝོ མཡཱ སདྡྷིཾཡེཝ གཙྪནྟཱནཉྩ ཨཱགཙྪནྟཱནཉྩ ཏཾ ན བྷཝེཡྻཱཏི ཨིམམཏྠཾ དཱིཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ སཀིཉྩནསཔལིབོདྷཊྛེན སམྦཱདྷཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. མཧཱགྷརེ ཝསནྟསྶཱཔི ཧི སཀིཉྩནསཔལིབོདྷཊྛེན གྷརཱཝཱསོ སམྦཱདྷོཝ. རཛོཔཐོཏི རཱགཱདིརཛཱནཾ ཨཱགམནཔཐོ, ཨཱགམནཊྛཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱཏི པབྦཛྫཱ པན ཨཀིཉྩནཨཔལིབོདྷཊྛེན ཨབྦྷོཀཱསོ. ཙཏུརཏནིཀེཔི ཧི གབྦྷེ དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ པལླངྐེན པལླངྐཾ གྷཊྚེཏྭཱ ནིསིནྣཱནམྤི ཨཀིཉྩནཱཔལིབོདྷཊྛེན པབྦཛྫཱ ཨབྦྷོཀཱསོ ནཱམ ཧོཏི. ཨལཉྩ པན ཝོ ཐཔཏཡོ ཨཔྤམཱདཱཡཱཏི ཨེཝཾ སམྦཱདྷགྷརཱཝཱསེ ཝསནྟཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨཔྤམཱདམེཝ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ.

ནཱགཱཏི ཧཏྠིནོ. ཨོཔཝཡ྄ཧཱཏི རཉྙོ ཨཱརོཧནཡོགྒཱ. ཨེཀཾ པུརཏོ ཨེཀཾ པཙྪཏོ ནིསཱིདཱཔེམཱཏི ཏེ ཀིར དྭེཔི ཛནཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ དྭཱིསུ ནཱགེསུ ཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཨེཝཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ རཉྙོ ནཱགཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཏྭཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧཾསུ. ནཱགོཔི རཀྑིཏབྦོཏི ཡཐཱ ཀིཉྩི ཝིསེསིཏཾ ན ཀརོཏི, ཨེཝཾ རཀྑིཏབྦོ ཧོཏི. ཏཱཔི བྷགིནིཡོཏི ཡཐཱ པམཱདཾ ནཱཔཛྫནྟི, ཨེཝཾ རཀྑིཏབྦཱ ཧོནྟི. ཨཏྟཱཔཱིཏི སིཏཀཐིཏཝིཀྑེཔིཏཱདཱིནི ¶ ཨཀརོནྟེཧི ཨཏྟཱཔི རཀྑིཏབྦོ ཧོཏི ¶ . ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི ‘‘སཱམིདུབྦྷཀོ ཨེསོ’’ཏི ནིགྒཧེཏབྦོ ཧོཏི.

ཏསྨཱཏིཧ ཐཔཏཡོཏི ཡསྨཱ ཏུམྷེ རཱཛཱ ནིཙྩཾ རཱཛབྷཎྜཾ པཊིཙྪཱཔེཏི, ཏསྨཱཔི སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛོཔཐོ. ཡསྨཱ པན པཾསུཀཱུལིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཝཾ པཊིཙྪཱཔེནྟོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ, ཨེཝཾ སབྦཏྠཱཔི. ཨལཉྩ ཁོ ཐཔཏཡོ ཨཔྤམཱདཱཡ, ཨཔྤམཱདམེཝ ཀརོཐཱཏི དསྶེཏི.

མུཏྟཙཱགོཏི ཝིསྶཊྛཙཱགོ. པཡཏཔཱཎཱིཏི ཨཱགཏཱགཏཱནཾ དཱནཏྠཱཡ དྷོཏཧཏྠོ. ཝོསགྒརཏོཏི ཝོསགྒསངྑཱཏེ ཙཱགེ རཏོ. ཡཱཙཡོགོཏི ཡཱཙིཏབྦཡུཏྟོ. ‘‘ཡཱཛཡོགོ’’ཏིཔི པཱཋོ, དཱནཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོཏི ཨེཏེན ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཀིཉྩི ལབྷིཏྭཱ ཏཏོཔི སཾཝིབྷཱགེ རཏོ. ཨཔྤཊིཝིབྷཏྟནྟི ‘‘ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ བྷཝིསྶཏི, ཨིདཾ ཨཡྻཱན’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཀཏཝིབྷཱགཾ, སབྦཾ དཱཏབྦམེཝ ཧུཏྭཱ ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨིམེཧི ཁོ ཐཔཏཡོ ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏཱིཏི སོཏཱཔནྣོ ཨིམེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན སོཏཱཔནྣེན ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀནྟཏོ ལབྦྷམཱནཏཾ དསྶེཏི.

ཨེཝཾ ཏེསཾ ཐཔཏཱིནཾ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པརིཡཱཡེན དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནིཔྤརིཡཱཡེན ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏུམྷེ ཁོ ཐཔཏཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༩༥. སཧསྶཾ ཀཔྤཀོཊིཡོཏི སཧསྶཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨསཱིཏི ཀཔྤཀོཊིཡོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨསཱིཏིཨཱཡུཀཔྤཀོཊིཡོ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ཀཏྠ པན ཏེ ཨཧེསུནྟི? ཨཱཧ ‘‘དེཝེ ཙེཝ མནུསྶེ ཙཱ’’ཏི, དེཝེསུ ཙེཝ མནུསྶེསུ ཙཱཏི ཨཏྠོ. སཾཝིརུལ༹ྷམྷཱིཏི སམནྟཏོ པལླཝགྒཧཎེན ཝིརུལ༹ྷེ. ཨལབྷིཾཧནྟི ཨལབྷིཾ ཨཧཾ. ཨཛྫ ཏིཾསཾ ཏཏོ ཀཔྤཱཏི ཏཏོ ཀཔྤཏོ ཨཛྫ སམྤཏི ཨཡཾ ཀཔྤོ ཏིཾསཏིམོ. ཏསྶཱ སཉྙཱཡ ཝཱསནཱཏི ཏསྶ བུདྡྷགཏཱཡ སཉྙཱཡ ཝཱསནཏོ.

ཏཎྷཱནིགྷཱཏཀོཏི ¶ ཏཎྷཱཡ སམུཙྪེདཀོ. ཝཊཾསཀོཏི པུཔྥམཡཀཎྞིཀོ. སབྦཔུཔྥེཧིལངྐཏོཏི ནཱནཱཔུཔྥེཧི ཨལངྐཏོ. ལཔནནྟརཱཏི ཨུཏྟརཱདྷརོཊྛཱནཾ ཨནྟརཏོ. ཨོཀྐཱཏི པབྷཱ. མུདྡྷནནྟརདྷཱཡཐཱཏི མུདྡྷནི ཨནྟརདྷཱཡཐ. ཀངྑཾ ཝིཏརཱཏི ཝིམཏིཾ ཝིནོདེཧི. ཡསྶ ཏཾ སབྦདྷམྨེསུ ¶ , སདཱ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡསྶ སབྦདྷམྨེསུ ཨཱཀངྑཔྤཊིབདྡྷཏྟཱ སདཱ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏི. སོ སབྦཉྙཱུ བྷགཝཱ ཐེརཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདབྲཝཱིཏི སམྦནྡྷོ. རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶཏཱིཏི སབྦསྨིཾ རཊྛེ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི. ཙརིམནྟི ཙརིམབྷཝཾ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ. དྷམྨཏནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ, པཙྩེཀབོདྷིཾ ཝཱ.

༩༦. སུཝཎྞཙྪདནཾ ནཱཝནྟི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ སུཝཎྞཱལངྐཱརེཧི པཊིམཎྜིཏཝསེན ཚཱདིཏཾ སུཝཎྞནཱཝཾ. པཉྷཾ པུཊྛཱ ཝིཡཱཀཱསི, སཀྐསྶ ཨིཏི མེ སུཏནྟི ཡཐཱ སཱ དེཝཏཱ པཉྷཾ པུཊྛཱ སཀྐསྶ བྱཱཀཱསི, ཨེཝཾ མཡཱཔི སུཏནྟི ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨཏྟནཱ ཡཐཱསུཏཾ ཏཾ བྷགཝཏོ ཝདཏི.

པཾསུཐཱུཔེསཱུཏི སརཱིརདྷཱཏུཾ ཨབྦྷནྟརེ ཋཔེཏྭཱ པཾསཱུཧི ཀཏཐཱུཔེསུ. ཨེཝཉྷི ཏེ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶཀཏཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨུདྡིསྶཀཏེསུ དསབལདྷརཱན’’ནྟི.

༩༧. དེཝཔུཏྟསརཱིརཝཎྞཱཏི དེཝཔུཏྟསརཱིརསདིསཝཎྞཱ. སུབྷགསཎྛིཏཱིཏི སོབྷགྒཡུཏྟསཎྛཱནཱ. ཨུལཱ༹རཾ ཝཏ ཏཾ ཨཱསཱིཏི ཏཾ མཡཱ ཀཏཾ པུཉྙཾ ཨུལཱ༹རཾ ཝཏ ཨཧོསི. ཡཱཧནྟི ཡཱ ཨཧཾ. སཏསཧསྶཾ ཀཔྤེ, མུདིཏོ ཐཱུཔཾ ཨཔཱུཛེསཱིཏི ཐཱུཔཾ པཱུཛེཏྭཱ སཏསཧསྶཾ ཨཱཡུཀཔྤེ ཨཧཾ མུདིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨནཱགནྟུན ཝིནིཔཱཏནྟི ཨཔཱཡུཔཔཏྟིཾ ཨནུཔགནྟྭཱ. ཡཾ ཙཀྑུནྟི ཡཾ པཉྙཱཙཀྑུཾ. པཎིཧིཏནྟི ཋཔིཏཾ. ཝིམུཏྟཙིཏྟམྷཱིཏི ཝིམུཏྟཙིཏྟོ ཨམྷི. ཝིདྷཱུཏལཏོཏི ཝིདྷཱུཏཏཎྷཱལཏོ, སམུཙྪིནྣཏཎྷོཏི ཨཏྠོ.

༩༨. སཱམཱཀཔཏྠོདནམཏྟནྟི སཱམཱཀཏིཎཱནཾ ནཱལི༹ཀོདནམཏྟཾ. ཨཁིལེཏི པཉྩནྣཾ ཙེཏོཁིལཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨཁིལེ. ཏསྨིཉྩ ཨོཀཔྤཡི དྷམྨམུཏྟམནྟི ཏསྨིཾ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨུཏྟམདྷམྨཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ ‘‘ཨུཏྟམདྷམྨེན ནཱམ ཨིམསྨིཾ ¶ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི སདྡཧིཾ. ‘‘ཏསྨིཉྩ དྷམྨེ པཎིདྷེསིཾ མཱནས’’ནྟི ཨིམིནཱ པཊིལདྡྷདྷམྨཾ ཨཧམྤི སཙྪིཀརེཡྻནྟི ཙིཏྟཾ པཎིདཧིཾ. བྷཝེ ཀུདཱསུཔི ཙ མཱ ཨཔེཀྑཝཱཏི ཀཏྠཙི བྷཝེ ཨཔེཀྑཝཱ མཱ བྷཝེཡྻནྟི ཙ པཎིདྷེསིཾ མཱནསནྟི སམྦནྡྷོ.

ཀུརཱུསཱུཏི ཨུཏྟརཀུརཱུསུ. དཱིགྷཱཡུཀེསཱུཏི ཏེསཾ ཝསྶསཧསྶཱཡུཀཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨམམེསཱུཏི ཨཔརིགྒཧེསུ. པཱཎཱིསཱུཏི སཏྟེསུ. ཨཧཱིནགཱམཱིསཱུཏི ཡཐཱལདྡྷསམྤཏྟཱིཧི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཨཔརིཧཱིནསབྷཱཝེསུ ¶ . ཏིདསོཔཔཛྫཐཱཏི ཏཱཝཏིཾསོ ཧུཏྭཱ ཨུཔཔཛྫིཾ, ཏིདསེ ཝཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཨུཔཔཛྫིཾ. ཝིསིཊྛཀཱཡཱུཔགཏོཏི ཝིསིཊྛཀཱཡེསུ ནཱནཱཝཎྞཀཱཡེསུ ཨུཔགཏོ. ཡསསྶིསཱུཏི པརིཝཱརཝནྟེསུ. ཧིཏཱཧིཏཱསིཧཱིཏི ཀུསལཱཀུསལེ ཝཱིཏིཝཏྟཱིཧི. པཙྩཀྑཾ ཁྭིམནྟི པཙྩཀྑཾ ཁོ ཨིམཾ ཝཙནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སཀཱསཱིཏི སོ ཨཀཱསི. བལིམཱབྷིཧཱརཱིཏི པཱུཛཱབལིཾ ཨབྷིཧརི. པཏིཏསྶ ཨེཀནྟི ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཨེཀཔུཔྥཾ པཏིཏཾ.

ཨུཔརིཊྛནྟི ཨུཔརི ཝེཧཱསེ ཋིཏཾ. ཨརིཊྛནྟི ཨརིཊྛཾ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཝིསཡཱ ཙ བཧིདྡྷཝིསཡཱ ཙ. ཡེ མེ ཝིཛྫིཾསཱུཏི ཡེ མེ པུབྦེ ཝིཛྫམཱནཱ ཨཧེསུཾ. ཛཱཏིམརཎསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོཏི པུནཔྤུནཾ ཛཱཡནམཱིཡནབྷཱུཏོ སཾསཱརོ པུནབྦྷཝོཏི ཙ ཝུཙྩཏི, སོ ཙ དཱནི ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟནྟི ཨིདཾ ཝཱསནཱབྷཱགཔུཉྙཝིབྷཱཝནཱནཾ ནཱནཱསུཏྟཔདཱནཾ ཨུདཱཧརཎཝསེན དསྶིཏཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༩༩. ‘‘ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ…པེ… ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱ’’ཏི ཨིདཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ སུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཨོགྷཏརཎསྶ ཨརིཡམགྒཀིཙྩཏྟཱ. ན ཙེཏནཱ ཀརཎཱིཡཱཏི ན ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. དྷམྨཏཱཏི དྷམྨསབྷཱཝོ.

༡༠༠. ཡདཱ ཧཝེཏི ཡསྨིཾ ཧཝེ ཀཱལེ. པཱཏུབྷཝནྟཱིཏི ཨུཔྤཛྫནྟི. དྷམྨཱཏི ཨནུལོམཔཙྩཡཱཀཱརཔཊིཝེདྷསཱདྷཀཱ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ. པཱཏུབྷཝནྟཱིཏི ཝཱ པཀཱསེནྟི, ཨབྷིསམཡཝསེན པཱཀཊཱ ཧོནྟི. དྷམྨཱཏི ཙཏུཨརིཡསཙྩདྷམྨཱ. ཨཱཏཱཔོ ཝུཙྩཏི ཀིལེསསནྟཱཔནཊྛེན ཝཱིརིཡཾ. ཨཱཏཱཔིནོཏི ¶ སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཝཏོ. ཛྷཱཡཏོཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎེན ཙ ཛྷཱནེན ཛྷཱཡནྟསྶ. བྲཱཧྨཎསྶཱཏི བཱཧིཏཔཱཔསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ. ཨཐསྶ ཀངྑཱ ཝཔཡནྟི སབྦཱཏི ཨཐསྶ ཨེཝཾ པཱཏུབྷཱུཏདྷམྨསྶ ཡཱ ཏཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཕུསཏཱིཏི? ནོ ཀལློ པཉྷོཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༢.༡༢) ནཡེན ‘‘ཀཏམཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཛརཱམརཎཾ, ཀསྶ པནིདཾ ཛརཱམརཎནྟི? ནོ ཀལློ པཉྷོཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༢.༣༥) ཙ ནཡེན པཙྩཡཱཀཱརཀངྑཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱ ཙ ¶ པཙྩཡཱཀཱརསྶེཝ ཨཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧམཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིཀཱ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) སོལ༹སཀངྑཱ ‘‘བུདྡྷེ ཀངྑཏི དྷམྨེ ཀངྑཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ (དྷ. ས. ༡༠༠༨) ཨཊྛ ཙ ཀངྑཱ ཨཱགཏཱ, ཏཱ སབྦཱ ཝཔཡནྟི ཨཔགཙྪནྟི ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཀསྨཱ? ཡཏོ པཛཱནཱཏི སཧེཏུདྷམྨཾ, ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱདིཀེན ཧེཏུནཱ སཧེཏུཀཾ ཨིམཾ སངྑཱརཱདིཾ ཀེཝལཾ དུཀྑཀྑནྡྷདྷམྨཾ པཛཱནཱཏི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི.

ཡཏོ ཁཡཾ པཙྩཡཱནཾ ཨཝེདཱིཧི ཡསྨཱ པཙྩཡཱནཾ ཁཡསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི, ཏསྨཱ ཡདཱསྶ ཨཱཏཱཔིནོ ཛྷཱཡཏོ བྲཱཧྨཎསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ དྷམྨཱ པཱཏུབྷཝནྟི. ཨཐསྶ ཡཱ ནིབྦཱནསྶ ཨཝིདིཏཏྟཱ ཀངྑཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, སབྦཱཔི ཏཱ ཀངྑཱ ཝཔཡནྟཱིཏི.

ཨཱརཉྙནྟི ཨཱརཉྙཀཾ. ཨཉྙཱཏུཉྪེན ཡཱཔེནྟནྟི ཀུལེསུ ཨཉྙཱཏོ ནིཙྩནཝོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཨུཉྪེན པིཎྜཙརིཡཱཡ ཡཱཔེནྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིལཀྑིཏེསུ ཨིསྶརཛནགེཧེསུ ཀཊུཀབྷཎྜསམྦྷཱརཾ སུགནྡྷབྷོཛནཾ པརིཡེསནྟསྶ ཨུཉྪནཾ ཉཱཏུཉྪནཾ ནཱམ, གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ པན དྭཱརེ ཋིཏེན ལདྡྷམིསྶཀབྷོཛནཾ ཨཉྙཱཏུཉྪནཾ ནཱམ. ཨིདཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏེན ཡཱཔེནྟཾ. ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑིནནྟི ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེསུ ནིརཔེཀྑཾ.

ཚེཏྭཱཏི ཝདྷིཏྭཱ. སུཁཾ སེཏཱིཏི ཀོདྷཔརིལཱ༹ཧེན ཨཔརིདཡ྄ཧམཱནཏྟཱ སུཁཾ སཡཏི. ན སོཙཏཱིཏི ཀོདྷཝིནཱསེན ཝིནཊྛདོམནསྶཏྟཱ ན སོཙཏི. ཝིསམཱུལསྶཱཏི དུཀྑཝིཔཱཀསྶ. མདྷུརགྒསྶཱཏི ཡཾ ཨཀྐུཊྛསྶ པཙྩཀྐོསིཏྭཱ པཧཊསྶ པཊིཔྤཧརིཏྭཱ སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ སོ ‘‘མདྷུརགྒོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིམསྨིཉྷི ཋཱནེ པརིཡོསཱནཾ ‘‘ཨགྒ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨརིཡཱཏི བུདྡྷཱདཡོ.

ཧནེཏི ¶ ཧནེཡྻ. ཨུཔྤཏིཏནྟི ཨསམུགྒྷཱཊིཏཾ ཨཝིཀྑམྦྷིཏུཔྤནྣཝསེན སམུདཱཙཱརུཔྤནྣཝསེན སམུདཱཙརནྟཾ. ཝིནོདཡེཏི ཨཏྟནོ སནྟཱནཏོ ནཱིཧརེཡྻ.

༡༠༡. སཏྟིཡཱཏི དེསནཱསཱིསམེཏཾ, ཨེཀཏོདྷཱརཱདིནཱ སཏྠེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨོམཊྛོཏི པཧཊོ. ཙཏྟཱརོ ཧི པཧཱརཱ ཨོམཊྛོ ཨུམྨཊྛོ མཊྛོ ཝིམཊྛོཏི. ཏཏྠ ཨུཔརི ཋཏྭཱ ཨདྷོམུཁཾ དིནྣཔྤཧཱརོ ཨོམཊྛོ ནཱམ, ཨདྷོ ཋཏྭཱ ཨུདྡྷཾ མུཁཾ དིནྣཔྤཧཱརོ ཨུམྨཊྛོ ནཱམ, ཨགྒལ༹སཱུཙི ཝིཡ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཏོ མཊྛོ ནཱམ, སེསོ སབྦོཔི ཝིམཊྛོ ནཱམ. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཨོམཊྛོ ¶ གཧིཏོ. སོ ཧི སབྦདཱརུཎོ དུརུདྡྷརཎསལློ དུཏྟིཀིཙྪོ ཨནྟོདོསོ ཨནྟོཔུབྦལོཧིཏོ ཙ ཧོཏི. པུབྦལོཧིཏཾ ཨནིཀྑམིཏྭཱ ཝཎམུཁཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. པུབྦལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏུཀཱམེཧི མཉྩེན སདྡྷིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨདྷོསིརོ ཀཱཏབྦོ ཧོཏི, མརཎཾ ཝཱ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ པཱཔུཎཱཏི. པརིབྦཛེཏི ཝིཧརེཡྻ.

ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཀིཾ ཀཐིཏཾ? ཡཐཱ སཏྟིཡཱ ཨོམཊྛཔུརིསོ སལླུབྦཱཧནཝཎཏིཀིཙྪནཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི པཡོགཾ ཀརོཏི པརཀྐམཏི. ཡཐཱ ཙ དཡ྄ཧམཱནེ མཏྠཀེ ཨཱདིཏྟསིརོ ཏསྶ ནིབྦཱཔནཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི པཡོགཾ ཀརོཏི པརཀྐམཏི, ཨེཝམེཝཾ བྷིཀྑུ ཀཱམརཱགཔྤཧཱནཱཡ སཏོ ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརེཡྻ བྷགཝཱཏི ཀཐེསི.

ཨེཝཾ དེཝཏཱཡ ཀཐིཏེ ཨཐ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱཡ དེཝཏཱཡ ཨུཔམཱ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱནཱིཏཱ, ཨཏྠཾ པན པརིཏྟཀཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ. པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟཱིཔི ཧི ཨེསཱ ཀཱམརཱགསྶ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནམེཝ ཀཐེཡྻ, ཡཱཝ ཙ ཀཱམརཱགོ མགྒེན ན སམུགྒྷཱཊིཡྻཏི, ཏཱཝ ཨནུབནྡྷོཝ ཧོཏཱི’’ཏི ཏམེཝ ཨུཔམཾ གཧེཏྭཱ པཋམམགྒཝསེན དེཝཏཱཡ ཝིནིཝཊྚེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོ’’ཏི དུཏིཡགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ པུརིམནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོ.

ལོཀཱམིསནྟི ཀཱམགུཎོ. སནྟིཔེཀྑོཏི སབྦསངྑཱརཱུཔསམཾ ནིབྦཱནཾ ཨཔེཀྑམཱནོ. པཉྙཝཱཏི པཉྙཝནྟོ. པཧིཏཏྟོཏི ནིབྦཱནཾ པཏིཔེསིཏཙིཏྟོ. ཝིརཏོ ཀཱམསཉྙཱཡཱཏི ཡཱཡ ཀཱཡཙི སབྦཏོ ཀཱམསཉྙཱཡ ¶ ཙཏུཏྠམགྒསམྤཡུཏྟཱཡ སམུཙྪེདཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ‘‘ཝིརཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཀཱམསཉྙཱཡཱཏི པན བྷུམྨཝཙནཾ ཧོཏི. སགཱཐཱཝགྒེ (སཾ. ནི. ༡.༩༦) ‘‘ཀཱམསཉྙཱསཱུ’’ཏི པཱཋོ. ཙཏཱུཧི མགྒེཧི དསནྣམྤི སཾཡོཛནཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སབྦསཾཡོཛནཱཏཱིཏོ. ཙཏུཏྠམགྒེནེཝ ཝཱ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱཏཱིཏོ ཏཏྲ ཏཏྲཱབྷིནནྡནཏོ ནནྡིསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཏིཎྞཉྩ བྷཝཱནཾ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ནནྡིབྷཝཔརིཀྑཱིཎོ. སོ ཏཱདིསོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ གམྦྷཱིརེ སཾསཱརཎྞཝེ ན སཱིདཏི.

སདྡཧཱནོཏི ཡེན པུབྦབྷཱགེ ཀཱཡསུཙརིཏཱདིབྷེདེན, ཨཔརབྷཱགེ ཙ སཏྟཏྟིཾསབོདྷིཔཀྑིཡབྷེདེན དྷམྨེན ཨརཧནྟོ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱ ནིབྦཱནཾ པཏྟཱ. ཏཾ སདྡཧཱནོ ཨརཧཏཾ དྷམྨཾ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཔཉྙཾ ལབྷཏི, ཏཉྩ ཁོ ན སདྡྷཱམཏྟཀེནེཝ. ཡསྨཱ པན སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ ¶ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོདཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཨུཔསངྐམནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ དྷམྨསྶཝནེན སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙཾ.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏཾ དྷམྨཾ སདྡཧིཏྭཱཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱཔི ཝཏྟཀརཎེན པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཡདཱ པཡིརུཔཱསནཱཡ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟཱ ཀིཉྩི ཝཏྟུཀཱམཱ ཧོནྟི. ཨཐ ཨདྷིགཏཱཡ སོཏུཀཱམཏཱཡ སོཏཾ ཨོདཧིཏྭཱ སུཎནྟོ ལབྷཏཱིཏི ཨེཝཾ སུསྶཱུསམྤི ཙ སཏིཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟོ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཉྙུཏཱཡ ཝིཙཀྑཎོ ཨེཝ ལབྷཏི, ན ཨིཏརོ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

པཏིརཱུཔཀཱརཱིཏི དེསཀཱལཱདཱིནི ཨཧཱཔེཏྭཱ ལོཀིཡསྶ ལོཀུཏྟརསྶ དྷམྨསྶ པཏིརཱུཔཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡཾ ཀརོཏཱིཏི པཏིརཱུཔཀཱརཱི. དྷུརཝཱཏི ཙེཏསིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ. ཨུཊྛཱཏཱཏི ཀཱཡིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨུཊྛཱནསམྤནྣོ ཨསིཐིལཔརཀྐམོ. ཝིནྡཏེ དྷནནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷནཾ ཨདྷིགཙྪཏི. སཙྩེནཱཏི ཝཙཱིསཙྩེན པརམཏྠསཙྩེན ཙ. བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཱ ནིབྦུཏིཾ པཱཔུཎནྟཱ ཀིཏྟིམྤི པཱཔུཎནྟིཡེཝ. དདནྟི པརེསཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ དེནྟོ མིཏྟཱནི གནྠཏི སམྤཱདེཏི ཀརོཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. དུདྡདཾ ཝཱ དདནྟོ གནྠཏི, དཱནམུཁེན ཙཏྟཱརིཔི སངྒཧཝཏྠཱུནི གཧིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏེཧི མིཏྟཱནི ཀརོནྟི. ཨསྨཱ ལོཀཱ པརཾ ལོཀཾ, ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏཱིཏི ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨིམེ སདྡྷཱདཡོ དྷམྨཱ ཝིཛྫནྟི, སོ ཨིམསྨཱ ལོཀཱ པརཾ ལོཀཾ གནྟྭཱ ན སོཙཏི, སོཀཀཱརཎཾ ཏསྶ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;

སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༩༠) –

གཱཐཾ ཨཝསེསཾ ཀཏྭཱ ཨུདཱཧཊཾ. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཧི ཨིམཱ གཱཐཱ ཨཱལ༹ཝཀེན ‘‘ཀཐཾ སུ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༧) པུཊྛེན བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཱཏི.

ཡེན ཀེནཙི ཝཎྞེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི ཀཱརཎེན, པཀཱརེན ཝཱ. སཾཝཱསོཏི ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ སཧཝཱསོ སམཱགམོ. ཏནྟི ཏཐཱ སམཱགཏཾ ཨནུཀམྤིཏབྦཾ པུརིསཾ. མནསཱ ཙེ པསནྣེནཱཏི ཀརུཎཱསམུསྶཱཧིཏེན ¶ པསཱདེན པསནྣེན མནསཱ. ན ཏེན ཧོཏི སཾཡུཏྟོཏི ཏེན ཡཐཱཝུཏྟེན ཨནུསཱསནེན ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ སཾཡོཛནཝསེན སཾཡུཏྟོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཡཱནུཀམྤཱ ཨནུདྡཡཱཏི ཡཱ ཨརིཡམགྒསམྤཱཔནཝསེན ཀརུཎཱཡནཱ, མེཏྟཱཡནཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ.

༡༠༢. རཱགོ ཙ དོསོ ཙཱཏི རཱགདོསཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱཝ. ཀུཏོནིདཱནཱཏི ཀིཾནིདཱནཱ ཀིཾཧེཏུཀཱ. པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཧི ཨཡཾ ཏོ-ཨཱདེསོ, སམཱསེ ཙསྶ ལོཔཱབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཨརཏཱི རཏཱི ལོམཧཾསོ ཀུཏོཛཱཏི ཡཱཡཾ པནྟེསུ སེནཱསནེསུ, ཨདྷིཀུསལེསུ ཙ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨུཀྐཎྛིཏཱ, ཡཱ ཙ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏི ཨབྷིརཏི ཨཱསཏྟི ཀཱིལ༹ནཱདི, ཡོ ཙ ལོམཧཾསསམུཊྛཱནཏོ ལོམཧཾསསངྑཱཏོ ཙིཏྟུཏྲཱསོ, ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཀུཏོ ཛཱཏཱ ཀུཏོ ནིབྦཏྟཱཏི པུཙྪཱ. ཀུཏོ སམུཊྛཱཡཱཏི ཀུཏོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ. མནོཏི ཀུསལཙིཏྟཾ. ཝིཏཀྐཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ. ཀུམཱརཀཱ དྷངྐམིཝོསཛནྟཱིཏི ཡཐཱ ཀུམཱརཀཱ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཀཱཀཾ སུཏྟེན པཱདེ བནྡྷིཏྭཱ ཨོསཛནྟི ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཀུསལམནཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཱ ཀུཏོ སམུཊྛཱཡ ཨོསཛནྟཱིཏི པུཙྪཱ.

རཱགོ ¶ ཙཱཏི དུཏིཡགཱཐཱ ཏསྶཱ ཝིསྶཛྫནཾ. ཏཏྠ ཨིཏོཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཧི རཱགདོསཱ, ཨརཏི རཏི ལོམཧཾསཱ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ. ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཨེཝ སམུཊྛཱཡ ཀུསལམནཾ ཨོསཛནྟི. ཏེན ཏདཉྙཾ པཀཏིཨཱདིཀཱརཎཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ ཨིཏོ སམུཊྛཱཡཱ’’ཏི. པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཏྠ སདྡསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ ཨཏྟབྷཱཝཏོ སམུཊྛཱཡཱཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཏཾ སཱདྷེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨེཏེ ཧི རཱགཱདཡོ ཝིཏཀྐཔརིཡོསཱནཱ ཏཎྷཱསྣེཧེན ཛཱཏཱ. ཏཐཱ ཛཱཡནྟཱ ཙ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷབྷེདེ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏེ ཨཏྟནི སམྦྷཱུཏཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨིདཱནི ཏདཏྠཛོཏིཀཾ ཨུཔམཾ དསྶེཏི ‘‘ནིགྲོདྷསྶེཝ ཁནྡྷཛཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཁནྡྷཛཱཏི ཁནྡྷེསུ ཛཱཏཱ པཱརོཧཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ནིགྲོདྷསྶ ཁནྡྷཛསངྑཱཏཱ པཱརོཧཱ ཨཱཔོརསསངྑཱཏེ སྣེཧེ སཏི ཛཱཡནྟི, ཛཱཡནྟཱ ཙ ཏསྨིཾཡེཝ ནིགྲོདྷེ ཏེསུ ཏེསུ སཱཁཔྤདེསེསུ སམྦྷཝནྟི, ཨེཝཾ ཨེཏེ རཱགཱདཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཏཎྷཱསྣེཧེ སཏི ཛཱཡནྟི, ཛཱཡནྟཱ ཙ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཏེསུ ཏེསུ ཙཀྑཱདིཔྤདེསེསུ ཨིཊྛཱརམྨཎེསུ སམྦྷཝནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. པུཐུ ཝིསཏྟཱ ཀཱམེསཱུཏི ཡསྨཱ ¶ རཱགོཔི པཉྩཀཱམགུཎིཀཱདིཝསེན, དོསོཔི ཨཱགྷཱཏཝཏྠུཨཱདིཝསེན ཨརཏིཨཱདཡོཔི ཏསྶ ཏསྶ བྷེདསྶ ཝསེནཱཏི སབྦཐཱ སབྦེཔིམེ ཀིལེསཱ པུཐུ ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཧུཏྭཱ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཱདིཝསེན ཏེསུ ཏེསུ ཀཱམེསུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིསཏྟཱ ལགྒཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཀིམིཝ? མཱལུཝཱཝ ཝིཏཏཱ ཝནེ ཡཐཱ ཝནེ ཝིཏཏཱ མཱལུཝཱ ཏེསུ ཏེསུ རུཀྑསཱཁཔྤསཱཁཱདིབྷེདེསུ ཝིསཏྟཱ ཧོཏི ལགྒཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ, ཨེཝཾ ཨེཏེ ཀིལེསཱ དྷམྨཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ པུཐུཔབྷེདེསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཝིསཏྟཾ ཀིལེསགཧནཾ.

ཡེ ནཾ པཛཱནནྟི ཡཏོནིདཱནཾ, ཏེ ནཾ ཝིནོདེནྟི སུཎོཧི ཡཀྑ. ཏསྶཏྠོ – ཡེ སཏྟཱ ནཾ ཀིལེསགཧནཾ ‘‘ཨིཏོནིདཱནཾ ཨེས ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟི, ཏེ ནཾ ཏཎྷཱསིནེཧསིནེཧིཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ¶ ཉཏྭཱ ཏཾ ཏཎྷཱསིནེཧཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱདིབྷཱཝནཱཉཱཎགྒིནཱ ཝིསོསེནྟཱ ཝིནོདེནྟི པཛཧནྟི, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀཾ བྷཱསིཏཾ སུཎོཧི ཡཀྑཱཏི. ཏེ དུཏྟརཾ ཨོགྷམིམཾ ཏརནྟི, ཨཏིཎྞཔུབྦཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱཏི ཡེ ཧི སཾཀིལེསགཧནཾ ཝིནོདེནྟི, ཏེ ཨེཀནྟེན མགྒཾ བྷཱཝེནྟི. ན ཧི མགྒབྷཱཝནཾ ཝིནཱ ཀིལེསཝིནོདནཾ ཨཏྠི. ཨེཝཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟཱ ཏེ པཀཏིཉཱཎེན དུཏྟརཾ ཀཱམོགྷཱདིཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨོགྷཾ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ སུཔིནནྟེནཔི ཨཏིཎྞཔུབྦཾ ཨནཏིཀྐནྟཔུབྦཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡ ནིབྦཱནཱཡ ཏརནྟི.

དུཀྐརཾ བྷགཝཱཏི ཨེཀོ ཀིར དེཝཔུཏྟོ པུབྦཡོགཱཝཙརོ བཧལཀིལེསཏཱཡ སཔྤཡོགེན ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ པུབྦཧེཏུམནྡཏཱཡ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨཔྤཏྭཱཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ, སོ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དུཀྐརབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ དུཀྐརནྟི དསཔི ཝསྶཱནི…པེ… སཊྛིཔི ཝསྶཱནི ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷསྶ སམཎདྷམྨསྶ ཀརཎཾ ནཱམེཏཾ དུཀྐརཾ. སེཀྑཱཏི སཏྟ སེཀྑཱ. སཱིལསམཱཧིཏཱཏི སཱིལེན སམཱཧིཏཱ སམུཔེཏཱ. ཋིཏཏྟཱཏི པཏིཊྛིཏསབྷཱཝཱ. ཨེཝཾ པུཙྪིཏཔཉྷཾ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ ཨུཔརིཔཉྷཾ སམུཊྛཱཔནཏྠཾ ‘‘ཨནགཱརིཡུཔེཏསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནགཱརིཡུཔེཏསྶཱཏི ཨནགཱརིཡཾ ནིགྒེཧབྷཱཝཾ ཨུཔགཏསྶ, པབྦཛིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཏུཊྛཱིཏི ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསོ.

བྷཱཝནཱཡཱཏི ཙིཏྟཝཱུཔསམབྷཱཝནཱཡ. ཏེ ཚེཏྭཱ མཙྩུནོ ཛཱལནྟི ཡེ རཏྟིནྡིཝཾ ཨིནྡྲིཡཱུཔསམེ རཏཱ, ཏེ དུསྶམཱདཧཾ ཙིཏྟཾ སམཱདཧནྟི. ཡེ སམཱཧིཏཙིཏྟཱ, ཏེ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསཾ པཱུརེནྟཱ ན ཀིལམནྟི. ཡེ སནྟུཊྛཱ, ཏེ སཱིལཾ པཱུརེནྟཱ ན ཀིལམནྟི. ཡེ སཱིལེ པཏིཊྛིཏཱ སཏྟ སེཀྑཱ, ཏེ ཨརིཡཱ མཙྩུནོ ཛཱལསངྑཱཏཾ ཀིལེསཛཱལཾ ཚིནྡིཏྭཱ གཙྪནྟི.

དུགྒམོཏི ¶ སཙྩམེཏཾ, བྷནྟེ, ཡེ ཨིནྡྲིཡཱུཔསམེ རཏཱ, ཏེ དུསྶམཱདཧཾ ཙིཏྟཾ སམཱདཧནྟི. ཡེ སམཱཧིཏཙིཏྟཱ, ཏེ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསཾ པཱུརེནྟཱ ན ཀིལམནྟི. ཡེ སནྟུཊྛཱ, ཏེ སཱིལཾ པཱུརེནྟཱ ན ཀིལམནྟི. ཡེ སཱིལེ པརམགྒཱཧིནོ སཏྟ སེཀྑཱ, ཏེ ཨརིཡཱ མཙྩུནོ ཛཱལསངྑཱཏཾ ཀིལེསཛཱལཾ ཚིནྡིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཀིཾ ན གམིསྶནྟི, ཨཡཾ པན དུགྒམོ ‘‘བྷགཝཱ ¶ ཝིསམོ མགྒོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨརིཡམགྒོ ནེཝ དུགྒམོ ན ཝིསམོ, པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡ པནསྶ བཧཱུ པརིསྶཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟོ. ཨཝཾསིརཱཏི ཉཱཎསིརེན ཨདྷོསིརཱ ཧུཏྭཱ པཔཏནྟི. ཨརིཡམགྒཾ ཨཱརོཧིཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཨེཝ ཏེ མགྒེ པཔཏནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨརིཡཱནཾ སམོ མགྒོཏི སྭེཝ མགྒོ ཨརིཡཱནཾ སམོ ཧོཏི. ཝིསམེ སམཱཏི ཝིསམེཔི སཏྟཀཱཡེ སམཱ ཨེཝ.

༡༠༣. ཨིདཉྷི ཏཾ ཛེཏཝནནྟི ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ དེཝཔུཏྟོ ཛེཏཝནསྶ ཙེཝ བུདྡྷཱདཱིནཉྩ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཨིསིསངྒྷནིསེཝིཏནྟི བྷིཀྑུསངྒྷནིཝེསིཏཾ. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ཛེཏཝནསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨརིཡམགྒསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཀམྨཾ ཝིཛྫཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀམྨནྟི མགྒཙེཏནཱ. ཝིཛྫཱཏི མགྒཔཉྙཱ. དྷམྨོཏི སམཱདྷི, སམཱདྷིཔཀྑིཀཱ ཝཱ དྷམྨཱ. སཱིལཾ ཛཱིཝིཏམུཏྟམནྟི སཱིལེ པཏིཊྛིཏསྶ ཛཱིཝིཏཉྩ ཨུཏྟམནྟི དསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ཝིཛྫཱཏི དིཊྛིསངྐཔྤཱ. དྷམྨོཏི ཝཱཡཱམསཏིསམཱདྷཡོ. སཱིལནྟི ཝཱཙཱཀམྨནྟཱཛཱིཝཱ. ཛཱིཝིཏམུཏྟམནྟི ཨེཏསྨིཾ སཱིལེ པཏིཊྛིཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ ཨུཏྟམནྟི. ‘‘ཨེཏེན མཙྩཱ སུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི ཨེཏེན ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ མགྒེན སུཛ྄ཛྷནྟི, ན གོཏྟདྷནེཧི, ཏསྨཱ. ཡོནིསོ ཝིཙིནེ དྷམྨནྟི ཨུཔཱཡེན བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཾ ཝིཙིནེཡྻ. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཨརིཡམགྒེ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཨཐ ཝཱ ཡོནིསོ ཝིཙིནེ དྷམྨནྟི ཨུཔཱཡེན ཨརིཡསཙྩདྷམྨཾ ཝིཙིནེཡྻ. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏེསུ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཨིདཱནི སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟོ ‘‘སཱརིཔུཏྟོཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཱརིཔུཏྟོཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎཝཙནཾ, ཨེཏེཧི པཉྙཱདཱིཧི སཱརིཔུཏྟོཝ སེཡྻོཏི ཝདཏི. ཨུཔསམེནཱཏི ཀིལེསཝཱུཔསམེན. པཱརངྒཏོཏི ནིབྦཱནཾ གཏོ, ཡོ ཀོཙི ནིབྦཱནཔཏྟོ བྷིཀྑུ, ན ཏཱདིསོ. ཨེཏཱཝཔརམོ སིཡཱ, ན ཐེརཱ ཨུཏྟརིཏརོ ནཱམ སཱཝཀོ ཨཏྠཱིཏི ཝདཏི.

ཨཏཱིཏནྟི ཨཏཱིཏེ པཉྩཀྑནྡྷེ. ནཱནྭཱགམེཡྻཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ནཱནུགཙྪེཡྻ. ནཔྤཊིཀངྑེཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ན པཏྠེཡྻ. ཡདཏཱིཏནྟི ཨིདམེཏྠ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ ཡཾ ཨཏཱིཏཾ, ཏཾ ¶ པཧཱིནཾ ནིརུདྡྷཾ ཨཏྠངྒཏཾ, ཏསྨཱ ¶ ཏཾ ནཱནུགཙྪེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཡཾ ཏཏྠ ཨནཱགཏཾ, ཏཾ ཨཔྤཏྟཾ ཨཛཱཏཾ ཨནིབྦཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏམྤི ན པཏྠེཡྻ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི པཙྩུཔྤནྣམྤི དྷམྨཾ ཡཏྠ ཡཏྠེཝ སོ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ནཾ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིཧི སཏྟཧི ཨནུཔསྶནཱཧི ཝིཔསྶཏི, ཨརཉྙཱདཱིསུ ཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཔསྶཏི. ཨསཾཧཱིརཾ ཨསཾཀུཔྤནྟི ཨིདཾ ཝིཔསྶནཱཔཊིཝིཔསྶནཱདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཔསྶནཱ ཧི རཱགཱདཱིཧི ན སཾཧིརཏི ན ཀུཔྤཏཱིཏི ཨསཾཧཱིརཱ ཨསཾཀུཔྤཱ, ཏཾ ཨནུབྲཱུཧཡེ ཝཌྜྷེཡྻ པཊིཝིཔསྶེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ནིབྦཱནཾ རཱགཱདཱིཧི ན སཾཧིརཏི ན ཀུཔྤཏཱིཏི ཨསཾཧཱིརཾ ཨསཾཀུཔྤཾ, ཏཾ ཝིདྭཱ པཎྜིཏོ བྷིཀྑུ ཨནུབྲཱུཧཡེ, པུནཔྤུནཾ ཏདཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེནྟོ ཝཌྜྷེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ པན ཨནུབྲཱུཧནསྶ ཨཏྠཱཡ ཨཛྫེཝ ཀིཙྩམཱཏཔྤནྟི ཀིལེསཱནཾ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནེན ‘‘ཨཱཏཔྤ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཛྫེཝ ཀཱཏབྦཾ. ཀོ ཛཉྙཱ མརཎཾ སུཝེཏི སྭེ ཛཱིཝིཏཾ ཝཱ མརཎཾ ཝཱ ཀོ ཛཱནཱཏི. ཨཛྫེཝ དཱནཾ དསྶཱམི, སཱིལཾ ཝཱ རཀྑིསྶཱམི, ཨཉྙཏརཾ ཝཱ པན ཀུསལཾ ཀརིསྶཱམི, ‘‘ཨཛྫ ཏཱཝ པཔཉྩོ ཨཏྠི, སྭེ ཝཱ པུནདིཝསེ ཝཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫེཝ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱིརིཡཾ ཀཱཏབྦནྟི དསྶེཏི. མཧཱསེནེནཱཏི ཨཧིཝིཙྪིཀཝིསསཏྠཱདཱིནི ཧི ཨནེཀཱནི མརཎཀཱརཎཱནི ཏསྶ སེནཱཏི ཏཱཡ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ ཝསེན མཧཱསེནེན ཨེཝརཱུཔེན མཙྩུནཱ སདྡྷིཾ ‘‘ཀཏིཔཱཧཾ ཏཱཝ ཨཱགམེཧི, ཡཱཝཱཧཾ བུདྡྷཔཱུཛཱདིཾ ཨཏྟནོ ཨཝསྶཡཾ ཀམྨཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨེཝཾ མིཏྟསནྠཝཱཀཱརསངྑཱཏོ ཝཱ ‘‘ཨིདཾ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ལཉྫཱནུཔྤདཱནསངྑཱཏོ ཝཱ ‘‘ཨིམིནཱ བལརཱསིནཱ པཊིབཱཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ བལརཱསིསངྑཱཏོ ཝཱ སངྒརོ ནཏྠི. སངྒརོཏི ཧི མིཏྟཀརཎལཉྫདཱནབལརཱསིསངྐཌྜྷནཱནཾ ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨཏནྡིཏནྟི ཨནལསཾ ཨུཊྛཱཧཀཾ. ཨེཝཾ པཊིཔནྣཏྟཱ བྷདྡོ ཨེཀརཏྟོ ཨསྶཱཏི བྷདྡེཀརཏྟོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཔནྣཾ པུགྒལཾ ‘‘བྷདྡེཀརཏྟོ ཨཡ’’ནྟི རཱགཱདིསནྟཏཱཡ སནྟོ བུདྡྷམུནི ཨཱཙིཀྑཏི.

ཙཀྑུནཱ པཉྙཱཡ ཙཱཏི ཙཀྑུནཱ ཙ པཉྙཱཡ ཙ. ཙཀྑུབྷཱུཏཱཡ ཝཱ པཉྙཱཡ. སཏིཡཱ པཉྙཱཡ ཙཱཏི སཏིཡཱ ཙ པཉྙཱཡ ཙ, སཏིཝིསིཊྛཱཡ ཝཱ པཉྙཱཡ. ཀཱཡེནཱཏི ནཱམཀཱཡེན.

དིབྦཙཀྑུ ¶ སུཝིསུདྡྷནྟི དིབྦཾ ཙཀྑུ སུཝིསུདྡྷཾ, ཡཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུབྦེནིཝཱསཱཏི པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཱ. ཨིདྡྷིཝིདྷཱཏི ཨིདྡྷིཀོཊྛཱསཱ. ནིརོདྷོཏི ནིབྦཱནཾ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

༡༠༤. ཡསྶ ¶ སེལཱུཔམཾ ཙིཏྟནྟི ཨེཀགྷནཾ སེལཾ ཝིཡ པཀཏིཝཱཏེཧི ལོཀདྷམྨཝཱཏེཧི ཨཀམྤནཱིཡཏོ ཡསྶ ཙིཏྟཾ སེལཱུཔམཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཋིཏཾ ནཱནུཔཀམྤཏཱི’’ཏི. རཛནཱིཡེསཱུཏི ལཱབྷཱདཱིསུ. ཀོཔནེཡྻེཏི ཨལཱབྷཱདིཀེ. ཀུཏོ ནཾ དུཀྑམེསྶཏཱིཏི ཏཾ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཙིཏྟཾ ཝཱིཏིཀྐནྟལོཀདྷམྨཾ ཨུཏྟམཔུརིསཾ ལོཀདྷམྨཧེཏུཀཾ དུཀྑཾ ནཱནུགམིསྶཏི.

ཡོ བྲཱཧྨཎོཏི བཱཧིཏཔཱཔདྷམྨཏཱཡ བྲཱཧྨཎོ, ན དིཊྛམངྒལིཀཏཱཡ ཧུཾཧུངྐཱརཀསཱཝཱདིཔཱཔདྷམྨཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཀེཝལཾ ཛཱཏིམཏྟེན བྲཱཧྨཎོཏི པཊིཛཱནཱཏི. སོ བྲཱཧྨཎོ བཱཧིཏཔཱཔདྷམྨཏྟཱ ཧུཾཧུངྐཱརཔྤཧཱནེན ནིཧུཾཧུངྐོ. རཱགཱདིཀསཱཝཱབྷཱཝེན ནིཀྐབྷཱཝོ. སཱིལསཾཝརེན སཾཡཏཙིཏྟཏཱཡ ཡཏཏྟོ. ཙཏུམགྒཉཱཎསངྑཱཏེཧི ཝེདེཧི ཨནྟཾ ནིབྦཱནཾ, ཝེདཱནཾ ཝཱ ཨནྟཾ གཏཏྟཱ ཝེདནྟགཱུ. མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཝུསིཏཏྟཱ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ. དྷམྨེན སོ བྲཧྨཝཱདཾ ཝདེཡྻཱཏི སོ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཨཧ’’ནྟི ཨེཏཾ ཝཱདཾ ཝདེཡྻ. ཡསྶ སཀལལོཀསནྣིཝཱསེ ཀུཧིཉྩི ཨེཀཱརམྨཎེཔི རཱགུསྶདོ དོསུསྶདོ མོཧུསྶདོ མཱནུསྶདོ དིཊྛུསྶདོཏི ཨིམེ ཨུསྶདཱ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

ན གཱདྷཏཱིཏི ན པཏིཊྛཧཏི. སུཀྐཱཏི སུཀྐསངྑཱཏཱ གཧཱ. ཡདི ཙནྡིམསཱུརིཡཱདཱིནཾ པབྷཱ ཏཏྠ ནཏྠི, ཏམོ ཨེཝ ཙ སིཡཱཏི ཨཱསངྐམཱནེ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཏམོ ཏཏྠ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. ཡདཱ ཙ ཨཏྟནཱཝེདཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨེཝཾཝིདྷཾ ནིབྦཱནཾ ཨཏྟཔཙྩཀྑེན ཉཱཎེན ཡདཱ ཝིནྡཏི, ཨཐ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཏོ སུཁདུཀྑཏོ ཙ ཝིཔྤམུཏྟོ ཧོཏཱིཏི.

སཀེསུ དྷམྨེསཱུཏི སཀཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏེསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ. ཡེབྷུཡྻེན ཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝིཔསྶནཱབྷིནིཝེསོ ཧོཏཱིཏི. ཨེཏཾ པིསཱཙནྟི ཨཛཀལཱཔཀ, ཨེཏཾ ཏཡཱ ཝུཏྟཾ པིསཱཙཾ ཀིལེསཔིསཱཙཉྩ. པཀྐུལནྟི ཏཡཱ ཀཏཾ ཨཀྐུལཾ པཀྐུལཀརཎཉྩ. ཨཏིཝཏྟཏཱིཏི ཨཏིཀྐམཏི.

ནཱབྷིནནྡཏི ¶ ཨཱཡནྟིནྟི པུརཱཎདུཏིཡིཀཾ ཨཱགཙྪནྟིཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ན ཨབྷིནནྡཏི ཙིཏྟེན ན སམྤཊིཙྪཏི. ཏམེཝ པཀྐམནྟིཾ ན སོཙཏི. སངྒཱ སངྒཱམཛིཾ མུཏྟནྟི པཉྩཝིདྷཱཔི སངྒཏོ མུཏྟཾ སངྒཱམཛིཾ བྷིཀྑུཾ.

བཧྭེཏྠཱཏི བཧུ ཨེཏྠ ནྷཱཡཏི ཛནོ, ན ཏེན སོ སུདྡྷོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཛཱཏིབལཾ ¶ ནིསེདྷནྟི ཛཱཏིབལསྶ ནིསེདྷཀཾ. སཧཱཡཱ ཝཏཱཏི སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ སཧ ཨཡནཝསེན སཧཱཡཱ ཝཏ. ཀཱལེན ཀཱལཾ སཔྤཱཡདྷམྨསྶ སཝནཝསེན ཙིརརཏྟཾ སམེཏི སམཱགམོ ཨེཏེསནྟི ཙིརརཏྟསམེཏིཀཱ. སིཐིལམཱརབྦྷཱཏི སིཐིལཾ ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ.

༡༠༥. ཏཏྲ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀོ ཝིསེསོཏི སཏྠུ སཱཝཀསྶ ཙ པཉྩསྭེཝ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ནིབྦིདཱདཡོཏི པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཾ ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟིཡཉྩ ཧེཊྛཱ ཨུཔརི ཙ ཝིསེསཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ནཏྠི ཝིམུཏྟིཡཱ ནཱནཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༥.༣༡; ཀཐཱ. ༣༥༥ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ). ཏཏྠ ཝིསེསཱབྷཱཝཾ པཙྩཱམསཏི ‘‘ཏཏྲ ཀོ ཝིསེསོ’’ཏི. ཨདྷིཔྤཡཱསོཏི ཨདྷིཀཔཡོགོ. ནཱནཱཀརཎནྟི ཙ ཝིསེསོཡེཝ ཝུཏྟོ.

ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོཏི བྷིཀྑཝེ, ཡདིཔི སཱཝཀསྶ སཏྠུ ཙ ཝིམུཏྟིཡཾ ཝིསེསོ ནཏྠི, སཡམྦྷུཉཱཎེན པན སཝཱསནསབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨནུཔྤནྣསྶ ཨརིཡམགྒསྶ པརསནྟཱནེ ཨུཔྤཱདནཱདིསཀལསབྦཉྙུགུཎསམཱཡོགོ. ཨཡཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཉྙཱཝིམུཏྟཏོ ཝིསེསོཏི. ཏཏྠ ཨནུཔྤནྣསྶཱཏི ཨཝཏྟམཱནསྶ. ཨརིཡམགྒཉྷི ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུཔྤཱདེསི. ཨནྟརཱ ཨཉྙོ སཏྠཱ ཨུཔྤཱདེཏཱ ནཱམ ནཱཧོསི, ཏསྨཱ ཨཡཾ བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ ནཱམ. ཨསཉྫཱཏསྶཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨནཀྑཱཏསྶཱཏི ཨཀཐིཏསྶ. མགྒཾ ཛཱནཱཏཱིཏི མགྒཉྙཱུ. མགྒཾ ཝིདིཏཾ པཱཀཊཾ ཨཀཱསཱིཏི མགྒཝིདཱུ. མགྒེ ཙ ཨམགྒེ ཙ ཀོཝིདོཏི མགྒཀོཝིདོ. མགྒཱནུགཱཏི མགྒཾ ཨནུགཙྪནྟཱ. པཙྪཱསམནྣཱགཏཱཏི ཨཧཾ པཋམཾ སམནྣཱགཏོ, སཱཝཀཱ པཙྪཱ སམནྣཱགཏཱ.

༡༠༦. ‘‘ནཱིཙེ ¶ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༤.༨༥; པུ. པ. ༡༦༨) ཏམེན ཡུཏྟོཏི ཏམོ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི པུན ནིརཡཏམུཔགམནཏོ ཏམཔརཱཡཎོ. ཨིཏི ཨུབྷཡེནཔི ཁནྡྷཏམོཝ ཀཐིཏོ ཧོཏི. ‘‘ཨཌྜྷེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༤.༨༥; པུ. པ. ༡༦༨) ཛོཏིནཱ ཡུཏྟོཏི ཛོཏི, ཨཱལོཀབྷཱུཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིཧི པུན སགྒཱུཔཔཏྟིབྷཝཱུཔགམནཏོ ཛོཏིཔརཱཡཎོ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨིཏརེཔི དྭེ ཝེདིཏབྦཱ.

ན ཏཾ དལ༹ྷཾ བནྡྷནམཱཧུ དྷཱིརཱཏི ཨེཏྠ དྷཱིརཱཏི བུདྡྷཱདཡོ པཎྜིཏཔུརིསཱ. ཡཾ སངྑལིཀསངྑཱཏཾ ¶ ཨཡེན ནིབྦཏྟཾ ཨཱཡསཾ ཨདྡུབནྡྷནསངྑཱཏཾ དཱརུམཡཉྩ པབྦཛཏིཎེཧི རཛྫུཾ ཀཏྭཱ ཀཏརཛྫུབནྡྷནཉྩ, ཏཾ ཨསིཨཱདཱིཧི ཚིནྡིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ‘‘ཐིར’’ནྟི ན ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཱརཏྟརཏྟཱཏི རཏྟཱ ཧུཏྭཱ རཏྟཱ. བལཝརཱགརཏྟཱཏི ཨཏྠོ. མཎིཀུཎྜལེསཱུཏི མཎཱིསུ ཙ ཀུཎྜལེསུ ཙ, མཎིཙིཏྟེསུ ཝཱ ཀུཎྜལེསུ. ཨེཏཾ དལ༹ྷནྟི ཡེ མཎིཀུཎྜལེསུ སཱརཏྟརཏྟཱ, ཏེསུ ཡོ རཱགོ, ཡཱ ཙ པུཏྟདཱརེསུ ཨཔེཀྑཱ ཏཎྷཱ, ཨེཏཾ ཀིལེསམཡཾ བནྡྷནཾ པཎྜིཏཔུརིསཱ ‘‘དལ༹ྷ’’ནྟི ཝདནྟི.

ཨོཧཱརིནནྟི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ པཱཏནཏོ ཨཝཧརཏི ཧེཊྛཱ ཧརཏཱིཏི ཨོཧཱརིནཾ. སིཐིལནྟི བནྡྷནཊྛཱནེ ཚཝིཨཱདཱིནི ཨཀོཔེཏྭཱ བནྡྷནབྷཱཝམྤི ཨཛཱནཱཔེཏྭཱ ཛལཔཐཐལཔཐཱདཱིསུ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ དེཏཱིཏི སིཐིལཾ. དུཔྤམུཉྩནྟི ལོབྷཝསེན ཧི ཨེཀཝཱརམྤི ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསབནྡྷནཾ དཊྛཊྛཱནཏོ ཀཙྪཔོ ཝིཡ དུམྨོཙཡཾ ཧོཏཱིཏི དུཔྤམུཉྩཾ. ཨེཏམྤི ཚེཏྭཱནཱཏི ཨེཏཾ དལ༹ྷམྤི ཀིལེསབནྡྷནཾ ཉཱཎཁགྒེན ཚིནྡིཏྭཱ ཨནཔེཀྑིནོ ཧུཏྭཱ ཀཱམསུཁཾ པཧཱཡ པརིབྦཛནྟི པཀྐམནྟི པབྦཛནྟི ཙཱཏི ཨཏྠོ.

༡༠༧. ཙེཏེཏཱིཏི ཨཀུསལཙེཏནཱཝསེན ཙེཏེཏི. པཀཔྤེཏཱིཏི ཏམེཝ ཨཀུསལཙེཏནཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨབྷཱཝཾ པཱཔནཝསེན ཀཔྤེཏི. ཨནུསེཏཱིཏི རཱགཱདིཨནུསཡོཝ སནྟཱནེ ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝེན ཨནུསེཏི. ཨཱརམྨཎམེཏཾ ཧོཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཋིཏིཡཱཏི ཡདེཏཾ ཙེཏནཾ པཀཔྤནཾ ཨནུསཡནཉྩ, ཨེཏཾ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ཋིཏིཡཱ པཝཏྟིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱརམྨཎེ སཏི པཏིཊྛཱ ཝིཉྙཱཎསྶ ཧོཏཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟཔཙྩཡེ སཏི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ཀམྨཾ ¶ ཛཝཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱསམྤཱདནཏོ པཏིཊྛཱ ཧོཏི. ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏཱིཏི ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝསངྑཱཏཱ ཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི.

‘‘ནོ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཀུསལཀམྨམེཝ པཊིཀྑིཔཏི. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ, ཡདིཔི ཀདཱཙི ཡོནིསོམནསིཀཱརཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ ནཔྤཝཏྟཏི, ཨནུསཡཱ པན ཨཔྤཧཱིནཱཏི, ཏེ ཀུསལསྶ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ པཏིཊྛཱ ཧོནྟི ཡེཝཱཏི. སཏི ཙ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎེ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏཱིཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཏཏིཡཝཱརོ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཝེདིཏབྦོ.

༡༠༨. ‘‘ནེསོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སམུདྡོ’’ཏིཨཱདི ཡདི དུཔྤཱུརཎཊྛེན སཾསཱིདནཊྛེན ¶ དུརཏིཀྐམནཊྛེན སཱགརོ ‘‘སམུདྡོ’’ཏི ཝུཙྩེཡྻ, ཏཏོ སཏབྷཱགེནཔི སཧསྶབྷཱགེནཔི ཙཀྑུཨཱདཱིསྭེཝ ཨཡཾ ནཡོ ལབྦྷཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསསྶ སམུདྡོ, ཏསྶ རཱུཔམཡོ ཝེགོ’’ཏི, རཱུཔེསུ སཏྟཱནཾ ཨཱཝིཉྪནཏོ རཱུཔཱཡཏནམེཝ ཝེགོ ཙཀྑུསྶ ཝེགོཏི ཨཏྠོ.

ཡོ ཏཾ རཱུཔམཡཾ ཝེགཾ སཧཏཱིཏི ཡོ བྷིཀྑུ སཧ ཝིསཡེན ཙཀྑུཾ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ སམྨསནྟོ ཏཏྠ ཙ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཏཔྤཊིབདྡྷཏོ ཀིལེསཛཱལཏོ ཝིམུཙྩནྟོ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏརི ཙཀྑུསམུདྡནྟི ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཙཀྑུསངྑཱཏཾ སམུདྡཾ ཏིཎྞོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སམུདྡོཏི ཡདིཔི དུཔྤཱུརཎཊྛེན ཡདི ཝཱ སམུདནཊྛེན སམུདྡོ, ཙཀྑུམེཝ སམུདྡོ. ཏསྶ ཧི པཐཝིཏོ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྲཧྨལོཀཱ ནཱིལཱདིཨཱརམྨཎཾ སམོསརནྟཾ པརིཔུཎྞབྷཱཝཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨེཝཾ དུཔྤཱུརཎཊྛེནཔི སམུདྡོ. ཙཀྑུ ཙ ཏེསུ ཏེསུ ནཱིལཱདིཨཱརམྨཎེསུ སམུདེཏི ཨསཾཝུཏཾ ཧུཏྭཱ ཨོསརམཱནཾ ཀིལེསུཔྤཏྟིཡཱ ཀཱརཎབྷཱཝེན སདོསབྷཱཝེན གཙྪཏཱིཏི སམུདནཊྛེནཔི སམུདྡོ. ཏཐཱ ཙཀྑུཾ ཏཎྷཱསོཏཱདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརཏཱཡ ཏེཧི སནྟཱནསྶ སམུདནཊྛེན ཏེམནཊྛེན སམུདྡོ. ཏསྶ རཱུཔམཡོ ཝེགོཏི སམུདྡསྶ ཨཔྤམཱཎོ ཨཱུམིམཡོ ཝེགོ ཝིཡ ¶ ཏསྶཱཔི ཙཀྑུསམུདྡསྶ སམོསརནྟསྶ ནཱིལཱདིབྷེདསྶ ཨཱརམྨཎསྶ ཝསེན ཨཔྤམེཡྻོ རཱུཔམཡོ ཝེགོ ཝེདིཏབྦོ. ཡོ ཏཾ རཱུཔམཡཾ ཝེགཾ སཧཏཱིཏི ཡོ ཏཾ ཙཀྑུསམུདྡེ སམོསརནྟཾ རཱུཔམཡཾ ཝེགཾ མནཱཔེ རཱུཔེ རཱགཾ, ཨམནཱཔེ དོསཾ, ཨསམཔེཀྑནེ མོཧནྟི ཨེཝཾ རཱགཱདིཀིལེསེ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨུཔེཀྑཀབྷཱཝེན སཧཏི.

སཨཱུམིནྟིཨཱདཱིསུ ཀིལེསཨཱུམཱིཧི སཨཱུམིཾ. ཀིལེསཝཊྚེཧི སཱཝཊྚཾ. ཀིལེསགཧེཧི སགཧཾ. ཀིལེསརཀྑསེཧི སརཀྑསཾ. ཀོདྷུཔཱཡཱསསྶ ཝཱ ཝསེན སཨཱུམིཾ. ཀཱམགུཎཝསེན སཱཝཊྚཾ. མཱཏུགཱམཝསེན སགཧཾ སརཀྑསཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཱུམིབྷཡནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀོདྷུཔཱཡཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ (ཨིཏིཝུ. ༡༠༩; མ. ནི. ༢.༡༦༢; ཨ. ནི. ༤.༡༢༢). ཏཐཱ ཨཱཝཊྚནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ (ཨིཏིཝུ. ༡༠༩; མ. ནི. ༢.༡༦༤; ཨ. ནི. ༤.༡༢༢). གཧརཀྑསོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༩). སེསདྭཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སཨཱུམིབྷཡཾ ¶ དུཏྟརཾ ཨཙྩཏརཱིཏི ཨནིཙྩཏཱདིཨཱུམིབྷཡེན སབྷཡཾ དུརཏིཀྐམཾ ཨཏིཀྐམི. ལོཀནྟགཱུཏི སཾསཱརལོཀསྶ ཨནྟཾ གཏོ. པཱརགཏོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ནིབྦཱནཾ གཏོཏི ཀཐཱིཡཏི.

བལི༹སཱཏི སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཧེཏུཏཱཡ བལི༹སཱ ཝིཡ བལི༹སཱ. ཨནཡཱཡཱཏི ཨནཏྠཱཡ. བྱཱབཱདྷཱཡཱཏི དུཀྑཱཡ. ཨིཊྛཱཏི པརིཡིཊྛཱ ཝཱ ཨཔརིཡིཊྛཱ ཝཱ སུཁཱརམྨཎཏཱཡ ཨིཊྛཱ. ཀཱམནཱིཡཊྛེན ཀནྟཱ. མནསྶ ཝཌྜྷནཊྛེན མནཱཔཱ. པིཡསབྷཱཝཏཱཡ པིཡརཱུཔཱ. ཀིལེསཀཱམསཧིཏཏྟཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ. རཱགཛནནཊྛེན ཙིཏྟསྶ རཉྫནཏོ རཛནཱིཡཱ. ཏཉྩེཏི ཏཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ, ནཱིལཱདིཝསེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣམྤི ཧི རཱུཔཱཡཏནཾ རཱུཔཱརམྨཎབྷཱཝེན ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻབྷཱཝེན ཙ ཨེཀཝིདྷཏཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱིཏི ཏཾསབྷཱཝསཱམཉྙཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏཉྩེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨབྷིནནྡཏཱིཏི ཨབྷིནནྡནབྷཱུཏཱཡ སཔྤཱིཏིཀཏཎྷཱཡ ཨབྷིམུཁོ ནནྡཏི. ཨབྷིཝདཏཱིཏི ‘‘ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ སུཁ’’ནྟི ཝདཱཔེནྟིཡཱ ཏཎྷཱཡནཝསེན ཨབྷིཝདཏི. ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ཏིཊྛཏཱིཏི གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གིལིཏབལི༹སོ མཱརསྶཱཏི ཨཡཾ, བྷིཀྑུ, ཀིལེསམཱརསྶ བལི༹སབྷཱུཏཾ རཱུཔཏཎྷཾ གིལིཏྭཱ ཋིཏོཏི ཝུཙྩཏི. སེསཝཱརེསུཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ¶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྷེདཱིཏི བྷིནྡི. པརིབྷེདཱིཏི སབྦབྷཱགེན བྷིནྡི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༡༠༩. ཨཡཾ ལོཀོ སནྟཱཔཛཱཏོཏི ཨཡཾ སཏྟལོཀོ ཛཱཏསནྟཱཔོ ཉཱཏིབྱསནཱདིཝསེན ཨུཔྤནྣསོཀསནྟཱཔོ ཙ རཱགཱདིཝསེན ཨུཔྤནྣཔརིལཱ༹ཧསནྟཱཔོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཕསྶཔརེཏོཏི ཨནེཀེཧི དུཀྑཕསྶེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ. རོདཾ ཝདཏི ཨཏྟཏོཏི ཏཾ ཏཾ ཨཏྟནཱ ཕུཊྛཾ དུཀྑཾ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཏཱཡ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཧོ དུཀྑཾ, ཨཱིདིསཾ དུཀྑཾ མཡ྄ཧཾ སཏྟུནོཔི མཱ ཧོཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིལཔནྟོ ཝདཏི. ཀསྨཱ? ཡེན ཡེན ཧི མཉྙནྟི, ཏཏོ ཏཾ ཧོཏི ཨཉྙཐཱ, ཡསྨཱ ཨེཏེ སཏྟཱ ཡེན ཡེན པཀཱརེན ཨཏྟནོ དུཀྑསྶ པཊིཀཱརཾ མཉྙནྟི ཨཱསཱིསནྟི, ཏཾ དུཀྑཾ ཏཏོ ཨཉྙེན པཀཱརེན ཏིཀིཙྪིཏབྦཾ ཧོཏི. ཡེན ཝཱ པཀཱརེན ཨཏྟནོ ཝཌྜྷིཾ མཉྙནྟི, ཏཏོ ཨཉྙཐཱ ཨཝཌྜྷི ཨེཝ པན ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཉྙཐཱབྷཱཝིཏཾ ཨིཙྪཱཝིགྷཱཏཾ ཨེཝ པཱཔུཎཱཏི. ཨཡཾ བྷཝསཏྟོ ཀཱམཱདིབྷཝེསུ སཏྟོ སཏྟལོཀོ, ཏཐཱཔི བྷཝམེཝཱབྷིནནྡཏི, ན ཏཏྠ ནིབྦིནྡཏི. ཡདབྷིནནྡཏི ཏཾ བྷཡནྟི ཡཾ ཀཱམཱདིབྷཝཾ ཨབྷིནནྡཏི, ཏཾ ཛརཱམརཎཱདིཨནེཀབྱསནཱནུབནྡྷཏྟཱ ཨཏིཝིཡ བྷཡཱནཀཊྛེན བྷཡཾ. ཡསྶ བྷཱཡཏཱིཏི ཡཏོ ཛརཱམརཎཱདིཏོ བྷཱཡཏི, ཏཾ དུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ དུཀྑདུཀྑཏཱཡ ཙ དུཀྑནྟི.

བྷཝཝིཔྤཧཱནཱཡཱཏི ¶ བྷཝསྶ པཛཧནཏྠཱཡ. ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨེཀནྟེནེཝ ཀཱམཱདིབྷཝསྶ སམུདཡཔྤཧཱནེན པཧཱནཏྠཾ ཨིདཾ མཡཱ ཨདྷིགཏཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨརིཡསྶ མགྒསྶ ཨེཀཾསེནེཝ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཉྙམགྒསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཡེ ཧི ཀེཙཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷཝེནཱཏི རཱུཔབྷཝེན ཝཱ ཨརཱུཔབྷཝེན ཝཱ. བྷཝསྶཱཏི སཾསཱརསྶ. ཝིཔྤམོཀྑནྟི བྷཝཏོ ཝིམུཏྟིཾ, སཾསཱརསུདྡྷིནྟི ཨཏྠོ. ཀིཉྩཱཔི ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏཏྠ ནིབྦཱནསཉྙིནོ, བྷཝགཱམིཀམྨེན པན རཱུཔཱརཱུཔཛ྄ཛྷཱནེན ¶ , ཏཾནིབྦཏྟེན ཙ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེན བྷཝཝིསུདྡྷིཾ ཝདནྟཱ བྷཝེན བྷཝཝིཔྤམོཀྑཾ ཝདནྟི ནཱམ. ཏེནཱཧ – ‘‘སབྦེ ཏེ ཨཝིཔྤམུཏྟཱ བྷཝསྨཱཏི ཝདཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཝཱ བྷཝེནཱཏི བྷཝདིཊྛིཡཱ, བྷཝཏི ཏིཊྛཏི སསྶཏནྟི ཧི པཝཏྟནཏོ སསྶཏདིཊྛི ‘‘བྷཝདིཊྛཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷཝདིཊྛི ཨེཝ ཨུཏྟརཔདལོཔེན ‘‘བྷཝོ’’ཏི ཝུཏྟཱ བྷཝཏཎྷཱཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. བྷཝདིཊྛིཝསེན ཧི ཨིདྷེཀཙྩེ བྷཝཝིསེསཾཡེཝ བྷཝཝིཔྤམོཀྑཾ མཉྙནྟི. ཡཐཱ ཏཾ བཀོ བྲཧྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ནིཙྩཾ, ཨིདཾ དྷུཝཾ, ཨིདཾ སསྶཏཾ, ཨིདཾ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༥༠༡; སཾ. ནི. ༡.༡༧༥). ཝིབྷཝེནཱཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ. ཝིབྷཝཏི ཝིནསྶཏི ཨུཙྪིཛྫཏཱིཏི ཧི པཝཏྟནཏོ ཨུཙྪེདདིཊྛི ཝུཏྟནཡེན ‘‘ཝིབྷཝོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷཝསྶ ནིསྶརཎམཱཧཾསཱུཏི སཾསཱརསུདྡྷིཾ ཝདིཾསུ. ཨུཙྪེདདིཊྛིཝསེན ཧི ཨིདྷེཀཙྩེ སཾསཱརསུདྡྷིཾ ཝདནྟི. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷོ, ཨཡཾ ཨཏྟཱ རཱུཔཱི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷོ, ཨཡཾ ཨཏྟཱ སམྨཱ སམུཙྪིནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༩༡).

ཨནིསྶཊཱཏི ཨནིཀྑནྟཱ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ – ‘‘ཨུཔདྷིཉྷི པཊིཙྩ དུཀྑམིདཾ སམྦྷོཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨུཔདྷིནྟི ཁནྡྷཱདིཨུཔདྷིཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཏྠ ཨིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ ནིབྦཱནསཉྙིནོ, ཏཏྠ ཁནྡྷཱུཔདྷིཀིལེསཱུཔདྷིཨབྷིསངྑཱརཱུཔདྷཡོ ཨདྷིགཏཱ ཉཱཏཱ. ཀུཏོ ཏསྶ དུཀྑནིསྶརཎཏཱཏི. ཡཾ པན པརམཏྠཏོ དུཀྑནིསྶརཎཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦུཔཱདཱནཀྑཡཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ལོཀམིམཾ པསྶཱཏི བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨཱལཔཏི. པུཐཱུཏི ཝིསུཾ ཝིསུཾ. ཨཝིཛྫཱཡ པརེཏནྟི ¶ མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏཾ. བྷཱུཏནྟི ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. བྷཱུཏརཏནྟི ཨིཏྠཱི པུརིསེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཡཱཏི ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙཾ སཏྟེསུ རཏཾ, ཏཏོ ཨེཝ བྷཝཱ ཨཔརིམུཏྟཱ. ཡེ ཧི ཀེཙི བྷཝཱཏི ཨིཏྟརཁཎཱ ཝཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཝཱ སཱཏཝནྟོ ཝཱ ཨསཱཏཝནྟོ ཝཱ བྷཝཱ. སབྦདྷཱིཏི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡནྟི སབྦཏྠ. སབྦཏྠཏཱཡཱཏི སབྦབྷཱཝེན. སབྦེ ཏེ བྷཝཱཏིཨཱདཱིསུ ‘‘སབྦེཔི བྷཝཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཔསྶནཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཨཝིཔརཱིཏཾ པསྶཏོ བྷཝཏཎྷཱཔི པཧཱིཡཏི ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཝིབྷཝཾ ཨུཙྪེདམྤི ནཱབྷིནནྡཏི ན པཏྠེཏི, ཏསྶ སབྦ ¶ ཏཎྷཱནཾ ཨནཝསེསཏོ མགྒེན ནིརུཛ྄ཛྷནཏོ ནིབྦཱནཾ ནིབྦུཏི ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ནིབྦུཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུཔཱདཱ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཨནུཔཱདཱནཏོ ཨགྒཧཎཏོ པུནབྦྷཝོ ན ཧོཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏེན ཙ ཨབྷིབྷཱུཏོ པཉྩཝིདྷོཔི མཱརོ ཝིཛིཏོ ཨསྶ ཨནེན མཱརེན སངྒཱམོ, སབྦེཔི བྷཝེ སམཏིཀྐནྟོ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟོཏི.

ཨནུསོཏགཱམཱི ཨནྡྷཔུཐུཛྫནོ པཊིསོཏགཱམཱི ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནོ. ཋིཏཏྟོ སེཀྑོ. ཨིཏརོ ཨསེཀྑོ.

༡༡༠. ཨབྷིཛཱཏིཀོཏི ཛཱཏིཡོ. ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོཏི ཀཎྷེ ནཱིཙེ ཀུལེ ཛཱཏོ. ཀཎྷཾ དྷམྨཾ ཨབྷིཛཱཡཏཱིཏི ཀཱལ༹ཀཾ དསཝིདྷཾ དུསྶཱིལདྷམྨཾ པསཝཏི ཀརོཏི, སོ ཏཾ ཨབྷིཛཱཡིཏྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི. སུཀྐཾ དྷམྨནྟི ‘‘ཨཧཾ པུབྦེཔི པུཉྙཱནཾ ཨཀཏཏྟཱ ནཱིཙེ ཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ཨིདཱནི པུཉྙཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པུཉྙསངྑཱཏཾ སུཀྐཾ པཎྜརཾ དྷམྨཾ ཨབྷིཛཱཡཏི, སོ ཏེན སགྒེ ནིབྦཏྟཏི. ཨཀཎྷཾ ཨསུཀྐཾ ནིབྦཱནནྟི ནིབྦཱནཉྷི སཙེ ཀཎྷཾ བྷཝེཡྻ, ཀཎྷཝིཔཱཀཾ དདེཡྻ. སུཀྐཾ, སུཀྐཝིཔཱཀཾ དདེཡྻ. དྭིནྣམྤི ཨཔྤདཱནཏོ པན ‘‘ཨཀཎྷཾ ཨསུཀྐ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ནིབྦཱནནྟི ཙེཏྠ ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྷི ཀིལེསནིབྦཱནནྟེ ཛཱཏཏྟཱ ནིབྦཱནཾ ནཱམ. ཏཾ ཨེས ཨབྷིཛཱཡཏི པསཝཏི ཀརོཏི. སུཀྐཱབྷིཛཱཏིཀོཏི སུཀྐེ ཨུཙྩེ ཀུལེ ཛཱཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀ’’ནྟིཨཱདིཀསྶ ཀམྨཙཏུཀྐསྶ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཧཱརསམྤཱཏཝཱརེ ཝིབྷཏྟོ ཨེཝ.

༡༡༡. མཱནུསཏྟནྟི མནུསྶབྷཱཝཾ, མནུསྶཡོནིནྟི ཨཏྠོ. དྭེཏི ཀིཙྩཾ ཨཀིཙྩམེཝ ཙཱཏི དྭེ. ཀིཙྩཱནི ཏྭེཝ ཀཏྟབྦཱནི, ན ཙཱཀིཙྩཾ ཀིཉྩི ཀཏྟབྦནྟི དསྶེཏི. སུཀིཙྩནྟིཨཱདི ‘‘ཀིཙྩ’’ནྟི ཝུཏྟཱནཾ ཏེསཾ སརཱུཔདསྶནཾ.

པདྷཱནཱནཱིཏི ¶ ཨུཏྟམཱནི ཝིསིཊྛཱནི. པུརིམསྨིཾ པབྦཛིཏེསཱུཏི ཝིསཡེ བྷུམྨཾ. དུཏིཡེ ཨདྷིཀརཎེ. ཏཏྠ ནིབྦཱནནྟི ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཨཱམིསཔརིཙྩཱགོ ཨརཧཏྟེན སམདྷུརོ ནིདྡིཊྛོཏི? དཀྑིཎེཡྻེསུ དཀྑིཎཱཡ མཧཔྥལབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཡེན ཡེན ཝཱ པན ཝཏྠུནཱཏི ཨུཙྪེདཱདིཝཏྠུནཱ. ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱཏི བྷཝཏཎྷཱདིཝསེན ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱ. དུཏིཡེ ཡེན ཡེན ཝཱ པན ཝཏྠུནཱཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔཝཏྠུཨཱདིནཱ.

ཨིམིནཱ ¶ ཨསུབྷེན ཀམྨཝིཔཱཀེནཱཏི ཨསུབྷསྶ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཏྟཱ ཨསུབྷེན ཨསིཝེན ཀམྨཝིཔཱཀེན. ཨིདཾ བཱལལཀྑཎཾ ནིབྦཏྟཏཱིཏི པུརིམསྨིཾ བྷཝེ དུཙྩརིཏསམངྒིཏཱཡ བཱལོ ཨཡཾ བྷཝཏཱིཏི ཨུཔལཀྑཎཾ ཛཱཡཏི. ཨིདཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ སུཏྟནྟི ཨིདཾ ཨེཝཾ པཝཏྟཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ ནཱམ སུཏྟཾ.

ཨིམིནཱ སུབྷེནཱཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ མཧཱཔུརིསལཀྑཎནྟི པཎྜིཏལཀྑཎཾ. ཀིལེསབྷཱུམཱིཧཱིཏི ཀིལེསཊྛཱནེཧི ཀིལེསཱཝཏྠཱཧི ཝཱ. སཱནུསཡསྶ པརིཡུཊྛཱནཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡསྶ པཙྩཡསམཱཡོགེ རཱགཱདཡོ པརིཡུཊྛཱནཝསེན པཝཏྟནྟི. པརིཡུཊྛིཏོ སཾཡུཛྫཏཱིཏི ཡོ རཱགཱདཱིཧི པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོ, སོ ཀཱམརཱགཱདཱིཧི སཾཡུཛྫཏི ནཱམ. སཾཡུཛྫནྟོ ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ཡོ ཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱདཱིཧི སཾཡུཏྟོ, སོ ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིནི ཨཀུསལཀམྨཱནི ཙ ཨུཔཱདིཡཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༡༡༢. ཨེཝཾ སོལ༹སཝིདྷེན སཱསནཔཊྛཱནཾ ནཱནཱསུཏྟེཧི ཨུདཱཧརཎཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷེན སཱསནཔཊྛཱནཾ དསྶེནྟེན ཡསྨཱ ཨཡམྤི པཊྛཱནཝིབྷཱགོ མཱུལཔདེཧི སངྒཧིཏོ, ན ཨིམསྶཱཔི ཏེཧི ཨསངྒཧིཏོ པདེསོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ མཱུལཔདཾ ཝིབྷཛིཏབྦཏཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཊྛཱརས མཱུལཔདཱ’’ཏི པུཙྪཱཡ ཝསེན མཱུལཔདཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ‘‘ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟར’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཝཏིཀཱ, ཐཝོ ཙཱཏི ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷཾ སཱསནཔཊྛཱནཾ ཨུདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ལོཀིཡནྟི ལོཀེ ནིཡུཏྟོ, ལོཀེ ཝཱ ཝིདིཏོ ལོཀིཡོ. ཨིདྷ པན ལོཀིཡོ ཨཏྠོ ཡསྨིཾ སུཏྟེ ཝུཏྟོ, ཏཾ སུཏྟཾ ལོཀིཡཾ. ཏཐཱ ལོཀུཏྟརཾ. ཡསྨིཾ པན སུཏྟེ པདེསེན ལོཀིཡོ, པདེསེན ལོཀུཏྟརོ ཝུཏྟོ, ཏཾ ལོཀིཡཉྩ ལོཀུཏྟརཉྩ. ཡཉྩ སཏྟེ ཨདྷིཊྛཱཡ སཏྟཔཉྙཏྟིམུཁེན དེསིཏཾ, ཏཾ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཾ. དྷམྨཝསེནེཝ དེསིཏཾ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཾ. ཨུབྷཡཝསེན དེསིཏཾ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཉྩ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཉྩ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. བུདྡྷཱདཱིནཾ པན གུཎཱབྷིཏྠཝནཝསེན པཝཏྟཾ སུཏྟཾ ཐཝོ ནཱམ.

ཏཏྠ ¶ སཛྫུཁཱིརནྟི ཏངྑཎཾཡེཝ དྷེནུཡཱ ཐནེཧི ནིཀྑནྟཾ ཨབྦྷུཎྷཁཱིརཾ. མུཙྩཏཱིཏི པརིཎམཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ དྷེནུཡཱ ཐནཏོ ནིཀྑནྟཾ ཁཱིརཾ ¶ ཏངྑཎཾཡེཝ ན མུཙྩཏི ན པརིཎམཏི ན དདྷིབྷཱཝཾ གཙྪཏི, ཏཀྐཱདིཨམྦིལསམཱཡོགཏོ པན པརཏོ ཀཱལནྟརེན པཀཏིཾ ཛཧཏི དདྷིབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝམེཝཾ པཱཔཀམྨམྤི ཀིརིཡཀྑཎེཡེཝ ན ཝིཔཙྩཏི. ཡདི ཝིཔཙྩེཡྻ, ནཱནཱགཏཱིནཾ སབྷཱཝཊྛཱནཾ སིཡཱ, ན ཀོཙི པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝིསཧེཡྻ. ཡཱཝ པན ཀུསལཱབྷིནིབྦཏྟཀྑནྡྷཱ ཙརནྟི, ཏཱཝ ཏཾ ཏེ རཀྑནྟི, ཏེསཾ བྷེདཱ ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟཱཔནཝསེན ཝིཔཙྩཏི. ཝིཔཙྩམཱནཉྩ ཌཧནྟཾ བཱལམནྭེཏི, ཀིཾ ཝིཡ? བྷསྨཙྪནྣོཝ པཱཝཀོ. ཡཐཱ ཧི ཚཱརིཀཱཡ པཊིཙྪནྣོ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརོ ཨཀྐནྟོཔི ཚཱརིཀཱཡ པཊིཙྪནྣཏྟཱ ན ཏཱཝ ཌཧཏི, ཚཱརིཀཾ པན ཏཱཔེཏྭཱ ཙམྨཱདཱིནི ཌཧནཝསེན ཡཱཝ མཏྠལུངྒཱ ཌཧནྟོ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝཾ པཱཔཀམྨམྤི ཡེན ཀཏཾ, ཏཾ བཱལཾ དུཏིཡེ ཝཱ ཏཏིཡེ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིརཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཾ ཌཧནྟཾ ཨནུགཙྪཏཱིཏི.

ཡསྶིནྡྲིཡཱནཱིཏི ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡསྶ བྷིཀྑུནོ ཚེཀེན སཱརཐིནཱ སུདནྟཱ ཨསྶཱ ཝིཡ ཚ ཨིནྡྲིཡཱནི སམཐཾ དནྟབྷཱཝཾ ནིབྦིསེཝནབྷཱཝཾ གཏཱནི, ཏསྶ ནཝཝིདྷཾ མཱནཾ པཧཱཡ ཋིཏཏྟཱ པཧཱིནམཱནསྶ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཝཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱསཝསྶ ཏཱདིབྷཱཝེ ཋིཏསྶ ཏཐཱརཱུཔསྶ དེཝཱཔི པིཧཡནྟི, མནུསྶཱཔི དསྶནཉྩ ཨཱགམནཉྩ པཏྠེནྟིཡེཝཱཏི. ཨཱཧཱརེ སཏཱིཏི ཨཱཧཱརཔཊིབདྡྷེ ཚནྡརཱགེ ཨཔྤཧཱིནེ སཏི.

༡༡༣. སབྦཱ དིསཱ ཨནུཔརིགམྨ ཙེཏསཱཏི པརིཏོ དསཔི དིསཱ ཙིཏྟེན ཨནུགནྟྭཱ. ནེཝཛ྄ཛྷགཱཏི ནེཝ ཨདྷིགཙྪེཡྻ. པིཡཏརནྟི ཨཏིསཡེན པིཡཾ. ཨཏྟནཱཏི ཨཏྟཏོ. ཨེཝཾ པིཡོ པུཐུ ཨཏྟཱ པརེསནྟི ཨེཝཾ ཀསྶཙིཔི ཨཏྟནཱ པིཡཏརསྶ ཨནུཔལབྦྷནཝསེན ཝིསུཾ ཝིསུཾ པརེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཏྟཱ པིཡོ. ཡསྨཱ ཙ ཨེཏདེཝ, ཏསྨཱ ན ཧིཾསེ པརཾ ཨཏྟཀཱམོ ཨཏྟནོ སུཁཀཱམོཏི.

བྷཱུཏཱཏི ཛཱཏཱ ནིབྦཏྟཱ. བྷཝིསྶནྟཱིཏི ནིབྦཏྟིསྶནྟི. བྷཱུཏཱཏི ཝཱ ཁཱིཎཱསཝཱ. ཏེ ཧི པཧཱིནབྷཝཏྟཱ བྷཱུཏཱ ཨེཝ. གམིསྶནྟཱིཏི པརལོཀཾ གམིསྶནྟི. ཁཱིཎཱསཝཱ པན ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཾ.

པིཡོ ¶ ཙ ཧོཏཱིཏི སུཔརིསུདྡྷཱཡ སཱིལསམྤཏྟིཡཱ, སུཔརིསུདྡྷཱཡ ཙ དིཊྛིསམྤཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ པིཡོ པིཡཱཡིཏབྦོ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སཱིལདསྶནསམྤནྣཾ ¶ , དྷམྨཊྛཾ སཙྩཝཱདིནཾ;

ཨཏྟནོ ཀམྨཀུབྦཱནཾ, ཏཾ ཛནོ ཀུརུཏེ པིཡ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༡༧);

པཱསཱཎཙྪཏྟཾ ཝིཡ གརུཀཱཏབྦཏཱཡ གརུ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝསེན སམྦྷཱཝེཏབྦཏཱཡ བྷཱཝནཱིཡོ. སཱིལགུཎེན ཝཱ པིཡགརུཨཱདིབྷཱཝཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཨསྶཾ མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’ཏི, སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༥).

ཝཏྟཱཏི ‘‘ཀཱལེན ཝཀྑཱམཱི’’ཏིཨཱདིཔཉྩདྷམྨེ ཨཏྟནི ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུལླུམྤནབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཝཏྟཱ. ཝཙནཀྑམོཏི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཡེན ཀེནཙི ཝུཙྩམཱནོ སུབྦཙོ ཧུཏྭཱ པདཀྑིཎགྒཱཧིཏཱཡ ཏེསཾ ཝཙནཾ ཁམཏཱིཏི ཝཙནཀྑམོ. ཝཏྟཱཏི ཝཱ དྷམྨཀཐཱཝསེན ཝཙནསཱིལོ. ཝཙནཀྑམོཏི དྷམྨཾ སཾཝཎྞེནྟོ པརེཧི ཨསཾཧཱིརོ ཧུཏྭཱ ཏེསཾ པུཙྪཱཝཙནཀྑམཏཱཡ ཝཙནཀྑམོ. གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱཏི སཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ གམྦྷཱིརཀཐཾ ཀཏྟཱ. ན ཙཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོཏི དྷམྨཝིནཡཱདིཾ ཨདྷམྨཱཝིནཡཱདིཝསེན ཨཝཏྭཱ དྷམྨཝིནཡཱདིཝསེནེཝ དཱིཔནཏོ ན ཙ ཨཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོ.

མཱཏརཾ པིཏརཾ ཧནྟྭཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཏཎྷཱ ཛནེཏི པུརིས’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༥༥-༥༧) ཝཙནཏོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ སཏྟཱནཾ ཛནནཏོ ཏཎྷཱ མཱཏཱ ནཱམ. ‘‘ཨཧཾ ཨསུཀསྶ ནཱམ རཉྙོ, རཱཛམཧཱམཏྟསྶ ཝཱ པུཏྟོ’’ཏི པིཏརཾ ནིསྶཱཡ ཨསྨིམཱནསྶ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨསྨིམཱནོ པིཏཱ ནཱམ. ལོཀོ ཝིཡ རཱཛཱནཾ ཡསྨཱ སབྦདིཊྛིགཏཱནི དྭེ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཡོ བྷཛནྟི, ཏསྨཱ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཡོ དྭེ ཁཏྟིཡཱ རཱཛཱནོ ནཱམ. དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཝིཏྠཏཊྛེན རཊྛསདིསཏྟཱ རཊྛཾ ནཱམ. ཨཱཡསཱདྷཀོ ཨཱཡུཏྟཀཔུརིསོ ཝིཡ ཏཾནིསྶིཏོ ནནྡིརཱགོ ཨནུཙརོ ནཱམ.

ཨནཱིགྷོཏི ནིདྡུཀྑོ. བྲཱཧྨཎོཏི ཁཱིཎཱསཝོ. ཨེཏེན ཧི ཏཎྷཱདཡོ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཱསིནཱ ཧཏཱ བཱཧིཏཱ. ཡཱཏཱིཏི སོ བྲཱཧྨཎོ ནིདྡུཀྑོ ཧུཏྭཱ ཡཱཏཱིཏི.

ཀཱཡེཏི ¶ ཀརཛཀཱཡེ. ཙིཏྟནྟི པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ. སམོདཧཏཱིཏི པཀྑིཔཏི. ཡདཱ དིསྶམཱནེན ཀཱཡེན གནྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ ཀཱཡགཏིཀཾ ¶ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟེཔི ཀཱཡཾ སམོདཧཏཱིཏི ཡདཱ སཱིགྷཾ གནྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟེ ཀཱཡཾ པཀྑིཔཏི, ཙིཏྟགཏིཀཾ ཀཱཡཾ ཨདྷིཊྛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱཡེ སུཁསཉྙཉྩ ལཧུསཉྙཉྩ ཨོཀྐམིཏྭཱཏི ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟནཡེན (མཧཱཝ. ༨, ༡༣༧; དཱི. ནི. ༢.༦༦; མ. ནི. ༡.༢༨༢; ༢.༣༣༨; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢) ཨིདྡྷིམཱ ཀཱཡེ སུཁསཉྙཉྩ ལཧུསཉྙཉྩ ཨོཀྐམིཏྭཱ པརེསཾ དིསྶམཱནེན ཀཱཡེན ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཱདཱིནི པེཀྑམཱནོ ཙིཏྟཀྑཎེནེཝ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ གཙྪཏི.

༡༡༤. ཡཾ ཏཾ ལོཀུཏྟརཾ ཉཱཎནྟི སབྦཾ ལོཀཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ, ན པན ལོཀུཏྟརབྷཱུམིཀཏྟཱ. སབྦཀཱལེ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཏྟཱ ཝུཏྟཾ, ན སཏཏཾ སམིཏཾ པཝཏྟཏཱིཏི. ན ཧི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ བྷགཝཏོ སབྦསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི སཀྐཱ ཝཏྟུནྟི.

ཀིཏྟཡིསྶཱམི ཏེ སནྟིནྟི སབྦཀིལེསཝཱུཔསམཧེཏུཏཱཡ སནྟིཾ ནིབྦཱནཾ དསྶེསྶཱམི. དིཊྛེ དྷམྨེཏི དིཊྛེ དུཀྑཱདིདྷམྨེ, ཨིམསྨིཾ ཨེཝ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨནཱིཏིཧནྟི ཨིཏིཧཱསཱཏི ཨེཝཾ ན ཨིཏིཀིརཱཡ པཝཏྟཾ, ཨཏྟཔཙྩཀྑནྟི ཨཏྠོ. ཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏོ ཙརནྟི ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧; ཐེརགཱ. ༦༧༦; ནེཏྟི. ༥) ནཡེན སཏོ ཧུཏྭཱ ཙརནྟོ ཨརིཡམགྒེན ཡཾ སནྟིཾ ཝིདིཏྭཱ. ཏརེ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀནྟི སངྑཱརལོཀེ ཝིསཔྤནཏོ ཝིསཏྟིཀསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ ཏརེ ཏརེཡྻ སམཏིཀྐམེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཉྩཱཧཾ ཨབྷིནནྡཱམཱིཏི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སནྟིཛོཏཀཾ ཏུམྷཱཀཾ ཝཙནཾ ཨཧཾ པཏྠཡཱམི, ཏཾ ཨེཝ ཝཱ སནྟིཾ ཨུཏྟམཾ ཨབྷིནནྡཱམཱིཏི དྷོཏཀོ ཝདཏི. ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི ཨེཏྠ ཨུདྡྷནྟི ཨནཱགཏཾ ཨུཔརི ཙ. ཨདྷོཏི ཨཏཱིཏཾ ཧེཊྛཱ ཙ. ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣཾ པརིཏོ ཙ. ཨེཏཾ ཝིདིཏྭཱ སངྒོཏཱིཏི ཨེཏཾ ཨནཱགཏཱདིཾ སངྒཛནནཊྛཱནནྟི ཉཏྭཱ. བྷཝཱབྷཝཱཡཱཏི ཁུདྡཀཱནཉྩེཝ མཧནྟཱནཉྩ བྷཝཱནཾ ཨཏྠཱཡ, སསྶཏུཙྪེདཱཡ ཝཱ.

ཨརིཡསཙྩཱནནྟི ¶ ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནཾ སཙྩཱནཾ. ཨནནུབོདྷཱཏི ཨབུཛ྄ཛྷནེན ཨཛཱནནེན. ཨཔྤཊིཝེདྷཱཏི ¶ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནེན. སནྡྷཱཝིཏནྟི བྷཝཏོ བྷཝསྶ གམནེན སནྡྷཱཝིཏཾ. སཾསརིཏནྟི པུནཔྤུནཾ གམནཝསེན སཾསརིཏཾ. མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩཱཏི མཡཱ ཙེཝ ཏུམྷེཧི ཙ. ཨཐ ཝཱ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏནྟི སནྡྷཱཝནཾ སཾསརཎཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཝནེཏྟཱིཏི བྷཝཱབྷཝཾ ནཡནསམཏྠཱ ཏཎྷཱརཛྫུ. སཾསིཏནྟི སཾསརིཏཾ. སམཱུཧཏཱཏི སུཊྛུ ཧཏཱ ཚིནྣཱ ཨཔྤཝཏྟིཀཏཱ.

སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི པཙྩཡེཧི སངྑརཱིཡནྟཱིཏི ‘‘སངྑཱརཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ. ཨཱདིཨནྟཝནྟཏོ ཨནིཙྩནྟིཀཏོ ཏཱཝཀཱལིཀཏོ ཁཎཔརིཏྟཏོ ཙ ན ནིཙྩཱཏི ཨནིཙྩཱ. ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏཱིཏི ཡདཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ པསྶཏི. ཨཐ ཨིམསྨིཾ ཝཊྚདུཀྑེ ནིབྦིནྡཏི, ནིབྦིནྡནྟོ དུཀྑཔརིཛཱནནཱདིཝསེན སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱཏི ཡྭཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན སཙྩཔྤཊིཝེདྷོ, ཨེས ཝིསུདྡྷཏྠཱཡ མགྒོ. སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱཏི སབྦེ སངྑཱརཱ ཨབྷིཎྷསམྤཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན ཁཡཊྛེན ཙ དུཀྑཱཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ པརཏོ ཏུཙྪཏོ སུཉྙཏོ ཨསཱརཏོ ཨཝསཝཏྟནཏོ ཙ ཨནཏྟཱཏི. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ.

སེཡྻོཏི ཝིསིཊྛོ ཨུཏྟམོ. སདིསོཏི སམཱནོ. ཧཱིནོཏི ལཱམཀོ. ཨོམཱནོཔི ཧི ཨཏྟནོ ཨཝངྐརཎམུཁེནཔི སཾཔགྒཎྷནཝསེནེཝ པཝཏྟཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི. ཀིམཉྙཏྲ ཡཐཱབྷཱུཏསྶ ཨདསྶནཱཏི སརསཔབྷངྒུཏཱཡ ཨེཀནྟེནེཝ ཨནཝཊྛིཏསབྷཱཝེཧི རཱུཔདྷམྨེཧི སེཡྻཱདིཝསེན ཨཏྟནོ ཨུཀྑིཔནསྶ ཏེསཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨདསྶནཾ ཨཉྙཱཎཾ ཝིནཱ ཀིཾ ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ སིཡཱ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱརཎཾ ཏསྶ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སུཀྐཔཀྑོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༡༥. ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནི ཝིབྷཱཝཡནྟཱིཏི དུཀྑཱདཱིནི ཨརིཡསཙྩཱནི པཉྙཱཨོབྷཱསེན སཙྩཔྤཊིཙྪཱདཀཀིལེསནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཀཱསཱནི པཱཀཊཱནི ཀརོནྟི. གམྦྷཱིརཔཉྙེནཱཏི ཨཔྤམེཡྻཔཉྙཏཱཡ སདེཝཀསྶཔི ལོཀསྶ ཉཱཎེན ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཔཉྙེན སབྦཉྙུནཱཏི ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི. སུདེསིཏཱནཱིཏི སངྑེཔཝིཏྠཱརཱདཱིཧི ཏེཧི ཏེཧི ནཡེཧི སུཊྛུ དེསིཏཱནི. ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཧོནྟི བྷུསཾ པམཏྟཱཏི ཏེ ཝིབྷཱཝིཏཨརིཡསཙྩཱ པུགྒལཱ ཀཱམཾ དེཝརཛྫཙཀྐཝཏྟིརཛྫཱདིཔམཱདཊྛཱནཾ ཨཱགམྨ བྷུསཾ པམཏྟཱ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎེན ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན ཋཔེཏྭཱ སཏྟ བྷཝེ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཡེ ¶ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ, ཏེསཾ ནིརུདྡྷཏྟཱ ན ཨཊྛམཾ བྷཝཾ ཨཱདིཡནྟི, སཏྟམབྷཝེཡེཝ པན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡཐིནྡཁཱིལོཏི ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཨུཔམཱཝཙནཾ. ཨིནྡཁཱིལོཏི ནགརདྭཱརཐིརཀརཎཏྠཾ ཨུམྨཱརབྦྷནྟརེ ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ ཧཏྠེ པཐཝིཾ ཁཎིཏྭཱ ཨཱཀོཊིཏསྶ སཱརདཱརུམཡསྶ ཐམྦྷསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཐཝིསྶིཏོ སིཡཱཏི གམྦྷཱིརནེམིཏཱཡ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ བྷཱུམིནིསྶིཏོ སིཡཱ བྷཝེཡྻ. ཙཏུབྦྷི ཝཱཏེཧཱིཏི ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགཏཝཱཏེཧི. ཨསམྤཀམྤིཡོཏི ཀམྤེཏུཾ ཝཱ ཙཱལེཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཏཐཱུཔམཾ…པེ… པསྶཏཱིཏི ཡོ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི པཉྙཱཡ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ པསྶཏི, ཏཾ སཔྤུརིསཾ ཨུཏྟམཔུརིསཾ ཏཐཱ དསྶནཏོ སབྦཏིཏྠིཡཝཱདཝཱཏེཧི ཨསམྤཀམྤིཡཏཱཡ ཏཐཱུཔམཾ ཡཐཱཝུཏྟཨིནྡཁཱིལཱུཔམཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

སོཏཱཔཏྟིཡངྒེཧཱིཏི ཨརིཡསོཏཱཔཛྫནསྶ ཨངྒབྷཱུཏེཧི. ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཨརིཡསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སདྡྷམྨསྶཝནནྟེ ཛཱཏཏྟཱ ཨརིཡསཱཝཀོ. ཁཱིཎནིརཡོམྷཱིཏི ཁཱིཎནིརཡོ ཨམྷི. ཁཱིཎཱཔཱཡདུགྒཏིཝིནིཔཱཏོཏི ཨིདཾ ནིརཡཱདཱིནཾཡེཝ ཝེཝཙནཝསེན ཝུཏྟཾ. ནིརཡཱདཡོ ཧི ཝཌྜྷིསངྑཱཏཏོ ཨཡཏོ ཨཔེཏཏྟཱ ཨཔཱཡཱ. དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏིཡོ. དུཀྐཊཀཱརིནོ ཝིཝསཱ ཨེཏྠ ནིཔཏནྟཱིཏི ཝིནིཔཱཏཱ. སོཏཾ ཨརིཡམགྒཾ ཨཱདིཏོ པཏྟོ ཨདྷིགཏོཏི སོཏཱཔནྣོ. ཨཀུཔྤདྷམྨཏཱཡ མགྒཕལཱནཾ པུཐུཛྫནབྷཱཝསངྑཱཏེ ཝིརཱུཔེ ན ནིཔཏནསབྷཱཝོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ. ཏཏོ ཨེཝ དྷམྨནིཡཱམེན ནིཡཏཏཱཡ ནིཡཏོ. ཨུཔརིམགྒཏྟཡསངྑཱཏཱ སམྦོདྷི ཨཝསྶཾ པཏྟབྦཏཱཡ ཨསྶ པརཾ ཨཡནཾ གཏི པཊིསརཎནྟི སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ.

ནིཝིཊྛཱཏིཨཱདཱིནི པདཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནེཝ. སཧདྷམྨིཡཱཏི སབྲཧྨཙཱརིནོ. ཨརིཡཀནྟེཧཱིཏི ཨརིཡཱནཾ ཀནྟེཧི པིཡེཧི མནཱཔེཧི. པཉྩ སཱིལཱནི ¶ ཧི ཨརིཡསཱཝཀཱནཾ ཀནྟཱནི ཧོནྟི, བྷཝནྟརེཔི ཨཝིཛཧནཏོ. ཏཱནི སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. སབྦོཔི པནེཏྠ སཾཝརོ ལབྦྷཏིཡེཝ. སོཏཱཔནྣོཧམསྨཱིཏི ཨིདཾ དེསནཱསཱིསམེཝ. སཀདཱགཱམིཨཱདཡོཔི ‘‘སཀདཱགཱམཱིཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྱཱཀརོནྟིཡེཝ. ཡཏོ སབྦེསམྤི སིཀྑཱཔདཱཝིརོདྷེན ཡུཏྟཊྛཱནེ བྱཱཀརཎཾ ཨནུཉྙཱཏམེཝཱཏི.

ཡསྶིནྡྲིཡཱནཱིཏི ཡསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི. སུབྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཝསེན སུཊྛུ བྷཱཝིཏཱནི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡཱནཉྩ ¶ སཾཡོཛནཱནཾ པཛཧནཝསེན. ཏེནཱཧ ‘‘སབྦལོཀེ’’ཏི. ནིབྦིཛ྄ཛྷཱཏི ནིབྦིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ.

དྷམྨཔདཱནཱིཏི དྷམྨཀོཊྛཱསཱནི. ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ དྷམྨཔདཾ ནཱམ ཨལོབྷོ ཝཱ ཨལོབྷསཱིསེན ཨདྷིགཏཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནཱནི ཝཱ དསཨསུབྷཝསེན ཝཱ ཨདྷིགཏཛྷཱནཱདཱིནི ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ དྷམྨཔདཾ. ཙཏུབྲཧྨཝིཧཱརཝསེན ཨདྷིགཏཱནི ཨབྱཱཔཱདོ དྷམྨཔདཾ. དསཱནུསྶཏིཨཱཧཱརེཔཊིཀྐཱུལསཉྙཱཝསེན ཨདྷིགཏཱནི སམྨཱསཏི དྷམྨཔདཾ. དསཀསིཎཨཱནཱཔཱནཝསེན ཨདྷིགཏཱནི སམྨཱསམཱདྷི དྷམྨཔདཾ.

པཉྩ ཚིནྡེཏི ཧེཊྛཱ ཨཔཱཡུཔཔཏྟིསཾཝཏྟནིཀཱནི པཉྩ ཨོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི པཱདེ བདྡྷརཛྫུཾ ཝིཡ པུརིསོ སཏྠེན ཧེཊྛཱ མགྒཏྟཡེན ཚིནྡེཡྻ. པཉྩ ཛཧེཏི ཨུཔརིདེཝལོཀསམྤཱཔཀཱནི པཉྩ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི པུརིསོ གཱིཝཱཡ བདྡྷརཛྫུཾ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒེན ཛཧེཡྻ ཚིནྡེཡྻེཝཱཏི ཨཏྠོ. པཉྩ ཙུཏྟརི བྷཱཝཡེཏི ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཏྠཱཡ སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨུཏྟརི བྷཱཝེཡྻ. པཉྩ སངྒཱཏིགོཏི ཨེཝཾ སནྟེ པཉྩནྣཾ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིསངྒཱནཾ ཨཏིཀྐམནེན པཉྩསངྒཱཏིགོ ཧུཏྭཱ བྷིཀྑུ ‘‘ཨོགྷཏིཎྞོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ནིཏྟིཎྞཙཏུརོགྷོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནཉྙཱཏཾ ཨཔྤཊིཝིདྡྷཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ, ཨམཏཔདཾཡེཝ ཝཱ ཉསྶཱམི ཛཱནིསྶཱམཱིཏི པཊིཔནྣསྶ པཋམམགྒཊྛསྶ ཨིནྡྲིཡནྟི ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ. པཋམམགྒཉཱཎཉྷི ཏཾཔུབྦབྷཱགཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨཱཛཱནཱཏི པཋམམགྒེན ཉཱཏམརིཡཱདཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཉྙོ, ཏསྶ ཨིནྡྲིཡནྟི ཨཉྙིནྡྲིཡཾ, ཧེཊྛཱ ཏཱིསུ ཕལེསུ, ཨུཔརི ཏཱིསུ མགྒེསུ ཙ ཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཉྙཱཏཱཝིནོ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ནིཊྛིཏཀིཙྩསྶ ཨརཧཏོ ¶ ཨིནྡྲིཡནྟི ཨཉྙཱཏཱཝིནྡྲིཡཾ, ཨགྒཕལཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨནབྷིསམེཏསྶཱཏི ཨཔྤཊིཝིདྡྷསྶ. ཨབྷིསམཡཱཡཱཏི པཊིཝེདྷཱཡ.

༡༡༦. བཱལལཀྑཎཱནཱིཏི བཱལསྶ ཨུཔལཀྑཎཀཱརཎཱནི. བཱལནིམིཏྟཱནཱིཏི ‘‘བཱལོ ཨཡ’’ནྟི གཧེཏུཾ ནིམིཏྟཱནི ཀཱརཎཱནི. བཱལཱཔདཱནཱནཱིཏི བཱལསྶ པོརཱཎཱནི ཝིརུལ༹ྷཱནི ཀམྨཱནི. ‘‘དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ དུཙྩིནྟིཏཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ བྱཱཔཱདཾ མིཙྪཱདསྶནཉྩ ཙིནྟེཏཱིཏི ¶ དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱི. དུབྦྷཱསིཏཾ མུསཱཝཱདཱདིཾ བྷཱསཏཱིཏི དུབྦྷཱསིཏབྷཱསཱི. དུཀྐཊཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཀམྨཾ ཀརོཏཱིཏི དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱི. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སུཀྐཔཀྑོ ཝེདིཏབྦོ.

བྷིཡྻོཏི ཨུཔརཱུཔརི. པཀུཛ྄ཛྷེཡྻུནྟི ཝིརུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ. ‘‘པཀུཔྤེཡྻུ’’ནྟིཔི པཱཋོ. བྷུསེནཱཏི དལ༹ྷེན. དཎྜེནཱཏི དཎྜདཱནེན. དྷཱིརོཏི པཎྜིཏོ སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ. ནིསེདྷཡེཏི པཊིབཱཧེཡྻ. པུན ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ ཝཏྟུཾ ཝཱ ཨསམཏྠཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

པརནྟི པཙྩཏྠིཀཾ. ཡོ སཏོ ཨུཔསམྨཏཱིཏི ཡོ སཏིམཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔསམྨཏི, ཏསྶ ཨུཔསམཾཡེཝཱཧཾ བཱལསྶ པཊིསེདྷནཾ མཉྙཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝཛྫནྟི དོསཾ. ཡདཱ ནཾ མཉྙཏཱིཏི ཡསྨཱ ནཾ མཉྙཏི. ཨཛ྄ཛྷཱརུཧཏཱིཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. གོཝ བྷིཡྻོ པལཱཡིནནྟི ཡཐཱ གོཡཱུཐེ ཏཱཝདེཝ དྭེ གཱཝོ ཡུཛ྄ཛྷནྟེ གོགཎོ ཨོལོཀེནྟོ ཏིཊྛཏི ཡཱཝ ན ཨེཀོ པལཱཡཏི, ཡདཱ པན པལཱཡཏི, ཨཐ ཏཾ པལཱཡཱིནཾ སབྦོ གོགཎོ བྷིཡྻོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི, ཨེཝཾ དུམྨེདྷོ ཁམནྟཾ བྷིཡྻོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སདཏྠཔརམཱཏི སཀཏྠཔརམཱ. ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏེསུ སཀཏྠཔརམེསུ ཨཏྠེསུ ཁནྟིཏོ ཨུཏྟརིཏརོ ཨཉྙོ ཨཏྠོ ན ཝིཛྫཏི. ཏམཱཧུ པརམཾ ཁནྟིནྟི ཡོ བལཝཱ ཏིཏིཀྑཏི, ཏསྶ ཏཾ ཁནྟིཾ པརམཾ ཨཱཧུ. བཱལབལཾ ནཱམ ཨཉྙཱཎབལཾ. ཏཾ ཡསྶ བལཾ, ཨབལམེཝ ཏཾ, ན ཏཾ བལནྟི ཨཱཧུ ཀཐེནྟི དཱིཔེནྟི. དྷམྨགུཏྟསྶཱཏི དྷམྨེན རཀྑིཏསྶ དྷམྨཾ ཝཱ རཀྑནྟསྶ. པཊིཝཏྟཱཏི པཊིཔྥརིཏྭཱ ཝཏྟཱ, པཊིཔྤརིཏྭཱ ཝཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཝདེཡྻཱསི. དྷམྨཊྛཾ པན ཙཱལེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྶེཝ ཏེན པཱཔིཡོཏི ཏེན ཀོདྷེན ཏསྶེཝ པུགྒལསྶ པཱཔཾ ཧོཏི. ཀཏརསྶཱཏི ¶ ? ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ. ཏཏྠ ཀུདྡྷནྟི སམྤདཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཀུདྡྷསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཏིཀིཙྪནྟཱནནྟི ཨེཀཝཙནེ བཧུཝཙནཾ, ཏིཀིཙྪནྟནྟི ཨཏྠོ. ཛནཱ མཉྙནྟཱིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙཱཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨཏྠཾ ཏིཀིཙྪནྟཾ ནིཔྥཱདེནྟཾ པུགྒལཾ ‘‘བཱལོ ཨཡ’’ནྟི ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནཱ ཨེཝཾ མཉྙནྟི. ཡེ དྷམྨསྶ ཨཀོཝིདཱཏི ཡེ ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཨཀོཝིདཱ ཨཙྪེཀཱ, ཏེ ཨེཝཾ མཉྙནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༡༧. པཏྟནྟི ཨདྷིགཏཾ ཨེཏརཧི ཨནུབྷུཡྻམཱནཾ ཀཱམཱུཔཀརཎཾ པཏྟབྦནྟི ཏདེཝ ཨནཱགཏེ ཨདྷིགནྟབྦཾ ཨནུབྷཝིཏབྦཾ, ཨུབྷཡམེཏཾ རཛཱནུཀིཎྞནྟི ཏདུབྷཡམྤི རཱགརཛཱདཱིཧི ཨཝཀིཎྞཾ ¶ . ཨཱཏུརསྶཱཏི རཱགཱདིཀིལེསཱཏུརསྶ. ཨནུསིཀྑཏོཏི ཀིལེསབཧུལཔུགྒལེ ཨནུསིཀྑཏོ. ཡེ ཙ སིཀྑཱསཱརཱཏི ཡེ ཡཐཱསམཱདིནྣཾ སཱིལཝཏཱདིསངྑཱཏཾ སིཀྑཾ སཱརཏོ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སཱིལཾ ཝཏཾ ཛཱིཝིཏཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ ཡཾ ‘‘ན ཀརོམཱི’’ཏི ཨོརམཏི, ཏཾ སཱིལཾ. ཡཾ ཝེསབྷོཛནཀིཙྩཙརཎཱདི, ཏཾ ཝཏཾ. ཛཱིཝིཏནྟི ཨཱཛཱིཝོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མེཐུནཝིརཏི. ཨུཔཊྛཱནསཱརཱཏི ཨེཏེསཾ སཱིལཱདཱིནཾ ཨནུཊྛཱནསཱརཱ. ཨེཏེཧི ཨེཝ སཾསཱརསུདྡྷཱིཏི ཏཱནི སཱརཏོ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིཙྩེཏེ ཨུབྷོ ཨནྟཱཏི ཨིཏི སཱིལབྦཏཔརཱམཱསམུཁེན ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོ, ཀཱམེསུ ཨནཝཛྫསཉྙིཏཱམུཁེན ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགོ ཙཱཏི ཨེཏེ ཨུབྷོ ཨནྟཱ. ཏེ ཙ ཁོ ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱཡཏིཾ པཏྟབྦེ, ཨེཏརཧི པཏྟེ ཙ རཱགརཛཱདིཨོཀིཎྞེ ཀཱམགུཎེ ཨལླཱིནེཧི ཀིལེསཱཏུརཱནཾ ཨནུསིཀྑནྟེཧི, སཡཉྩ ཀིལེསཱཏུརེཧེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཙ ཏེ ཀཊསིཝཌྜྷནཱ ཨཔརཱཔརཾ ཛརཱམརཎེཧི སིཝཐིཀཱཡ ཝཌྜྷནསཱིལཱ ཨེཀནྟེནེཝ ཀཊསིཾ ཝཌྜྷེནྟི, སཡཾ ཝཌྜྷནྟཱ པརེ ཙ ཨནྟདྭཡེ སམཱདཔེནྟཱ ཝཌྜྷཱཔེནྟི ཙཱཏི ཨཏྠོ.

ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨནབྷིཉྙཱཡཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨཛཱནིཏྭཱ. ཨོལཱིཡནྟི ཨེཀེཏི ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ཨོལཱིཡནཏཎྷཱབྷིནིཝེསཝསེན ཨཝལཱིཡནྟི ཨེཀཙྩེ. ཨཏིདྷཱཝནྟི ཨེཀེཏི ཨེཀཙྩེ – ‘‘ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏི ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ཨཏིདྷཱཝནཱབྷིནིཝེསཝསེན ཨཏིཀྐམནྟི.

ན ¶ ཨམཉྙིཾསུ ཏེསཉྩ ཏཎྷཱདིམཉྙནཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏོ ཏིཝིདྷམྤི ཝཊྚཾ ཏེསཾ པཉྙཱཔནཱཡ ནཏྠཱིཏི.

ཛཉྙཱཏི ཛཱནེཡྻ. སཾཡུཛེཏི སཾཡོཛེཡྻ. མཱནུསནྟི མནུསྶཱནཾ ཨིདནྟི མཱནུསཾ, མནུསྶབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ. ཀིཉྷི ཏསྶ སཀཾ ཧོཏཱིཏི ཏསྶ མཙྩུམུཁཾ པཝིསནྟསྶ སཏྟསྶ ཀིཾ ཨཉྙཾ སཀཾ ནཱམ ཨཉྙཏྲ ཀལྱཱཎཀམྨཏོ. ཀམྨསྶཀཱ ཧི སཏྟཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏསྨཱ ཀརེཡྻ ཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ སམྤརཱཡིཀནྟི སམྤརཱཡཕལནིབྦཏྟཀཾ.

༡༡༨. ཨིམེ དྷམྨཱཏི ཨིམེ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ དྷམྨཱ. ཨེཝཾགཧིཏཱཏི ཨེཝཾ སམཱདིནྣཱ ¶ ཨུཔྤཱདིཏཱ. ཨིདཾ ཕལནྟི ཨིདཾ ཨིཊྛཝིཔཱཀཾ ཨནིཊྛཝིཔཱཀཉྩ ཕལཾ. ཨཡམཏྠོཏི ཨཡཾ ཝུཌྜྷི, ཨཡཾ ཧཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙམྤི ཨེཝཾཛཱཏིཡནྟི ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡཾ ཝདཏི.

ཨཱཀངྑཏོ ན ཛཱནེཡྻུནྟི ཏཏྠ ཡེན ཧེཏུནཱ བྷགཝཏོ ཡཱ ཨཱཀངྑཱ, སཱ ཨཉྙེསཾ ཨཝིསཡོཏི ཨཱཧ – ‘‘ཀིནྟཾ བྷགཝཱ ཨཱཀངྑཏཱིཏི. ཨིདཾ ཨཝིསཛྫནཱིཡ’’ནྟི.

ཨེཏྟཀོཏི ཨེཏཔརིམཱཎོ. སཱིལཀྑནྡྷེཏི སཱིལཀྑནྡྷཧེཏུ. ‘‘སཱིལཀྑནྡྷེནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིརིཡཱཡནྟི ཀཱཡཝཙཱིསམཱཙཱརེ. པབྷཱཝེཏི ཨཱནུབྷཱཝེ. ཧིཏེསིཏཱཡནྟི མེཏྟཱཡ. ཨིདྡྷིཡནྟི ཨིདྡྷིཝིདྷཱཡ. ཨེཏྟཀཱ བུདྡྷགུཎཱ, ཏེ ཙ པཙྩེཀཾ ཨེཝཾཔབྷཱཝཱ. ཏཐཱ མགྒཕལནིབྦཱནཱནི ཨེཝམཱནུབྷཱཝཱནི. ཨརིཡསངྒྷོ ཨེཝཾཝིདྷགུཎེཧི ཡུཏྟོཏི.

ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ མཧཱནུབྷཱཝཏཱ ན སབྦཐཱ ཨཉྙེསཾ ཝིསཡོ, བྷགཝཏོ ཨེཝ ཝིསཡོཏི ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷཝིསཡོ ཨཝིསཛྫནཱིཡོ’’ཏི. ཏེན ཡོ ཨཉྙོཔི ཨཏྠོ བུདྡྷཝིསཡོ, སོ ཨཝིསཛྫནཱིཡོཏི དསྶེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘བུདྡྷཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོ ན ཙིནྟེཏབྦོ, ཡཾ ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧). ཀཏམཱ པུབྦཱ ཀོཊཱིཏི ཨཝིསཛྫནཱིཡནྟི ‘‘ཀཏམཱ པུབྦཱ ཀོཊཱི’’ཏི ཀེནཙི ཀཏཾ པུཙྪནཾ ཨཝིསཛྫནཱིཡཾ. ཀསྨཱ? སཾསཱརསྶ པུརིམཱཡ ཀོཊིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༡). ཏཏྠ ན པཉྙཱཡཏཱིཏི ¶ ན དིསྶཏི, ན ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཉྙསྶ ཉཱཎཝིསཡོ ན ཧོཏཱིཏི པན ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ན པཉྙཱཡཏཱིཏི སཱཝཀཱནཾ ཉཱཎཝེཀལླེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཱཏི ཨཏྟཱ ཨུཔནེཏབྦོ ཨེཏིསྶཱཏི ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཱ. ནཏྠི བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཨཝིཛཱནནཱཏི ཨེཏེན པུརིམཱཡ ཀོཊིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨེཝ ན པཉྙཱཡཏི, ན ཏཏྠ ཉཱཎསྶ པཊིགྷཱཏོཏི དསྶེཏི.

ཡཾ པན ཨཏྠི, ཏཾ ཨཉྙེསཾ ཨཔྤམེཡྻམྤི བྷགཝཏོ ན ཨཔྤམེཡྻནྟི བྷགཝཏོ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉྙཱཎཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ བྷགཝཱ ཀོཀཱལིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུནྟི ནཱམགོཏྟེན ཨཔཱཀཊཾ. ‘‘ཀཱིཝ དཱིགྷཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པདུམེ ནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎ’’ནྟི པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཝམཱཧཱཏི. ཨེཏྠཱཡཾ པཱཋསེསོ – དཱིགྷཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, པདུམེ ནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུཾ ‘‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏྟཀཱནི ¶ ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཝཱཏི. སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔམཱ ཀཱཏུནྟི. ‘‘སཀྐཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ ཀོསལཀོ ཏིལཝཱཧོ. ཏཏོ པུརིསོ ཝསྶསཏསྶ ཝསྶསཏསྶ ཨཙྩཡེན ཨེཀམེཀཾ ཏིལཾ ཨུདྡྷརེཡྻ. ཁིཔྤཏརཾ ཁོ སོ, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ ཀོསལཀོ ཏིལཝཱཧོ ཨིམིནཱ ཨུཔཀྐམེན པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻ, ན ཏྭེཝ ཨེཀོ ཨབྦུདོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཨབྦུདཱ ནིརཡཱ, ཨེཝམེཀོ ནིརབྦུདོ ནིརཡོཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༡.༡༨༡; ཨ. ནི. ༡༠.༨༩; སུ. ནི. ཀོཀཱལིཀསུཏྟ).

ཏཏྠ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོཏི མཱགདྷཀེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཀོསལརཊྛེ ཨེཀོ པཏྠོ ཧོཏི. ཏེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཨཱལ༹ྷཀཾ, ཙཏྟཱརི ཨཱལ༹ྷཀཱནི དོཎཾ, ཙཏུདོཎཱ མཱནིཀཱ, ཙཏུམཱནིཀཱ ཁཱརཱི. ཏཱཡ ཁཱརིཡཱ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ ཏིལཝཱཧོ. ཏིལཝཱཧོཏི ཏིལསཀཊཾ. ཨབྦུདོ ནིརཡོཏི ཨབྦུདོ ནཱམ ཨེཀོ པཙྩེཀནིརཡོ ནཏྠི, ཨཝཱིཙིམྷི ཨེཝ པན ཨབྦུདགཎནཱཡ པཙྩནོཀཱསོ ‘‘ཨབྦུདོ ནིརཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨེས ནཡོ ནིརབྦུདཱདཱིསུཔི.

ཏཏྠ ཝསྶགཎནཱཔི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཡཐཱ ཧི སཏཾསཏསཧསྶཱནི ཀོཊི ཧོཏི. ཨེཝཾ སཏཾསཏསཧསྶཀོཊིཡོ པཀོཊི ནཱམ. སཏཾསཏསཧསྶཔཀོཊིཡོ ¶ ཀོཊིཔཀོཊི ནཱམ. སཏཾསཏསཧསྶཀོཊིཔཀོཊིཡོ ནཧུཏཾ. སཏཾསཏསཧསྶནཧུཏཱནི ནིནྣཧུཏཾ. སཏཾསཏསཧསྶཱནི ནིནྣཧུཏཱནི ཨེཀོ ཨབྦུདོ. ཏཏོ ཝཱིསཏིགུཎོ ནིརབྦུདོ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཡཉྩ གཎནཱ ཨཔརིཙིཏཱནཾ དུཀྐརཱཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུ’’ནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ པརིདེཝནཱནཏྟེན ཀམྨཀཱརཎནཱནཏྟེནཔི ཨིམཱནི ནཱམཱནི ལདྡྷཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨཔརེ ‘‘སཱིཏནརཀཱ ཨེཏེ’’ཏི. ཙིཏྟཾ ཨཱགྷཱཏེཏྭཱཏི ཙིཏྟཾ པདཱུསེཏྭཱ.

༡༡༩. ཀཐཾ ཛིནོཏི པཀཱརཔུཙྪཱ. ཀེན ཛིནོཏི ཀཱརཎཔུཙྪཱ. ཀེན ཀཱརཎེན ཀེན ཧེཏུནཱ ཀཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཛིནོཏི པུཙྪཏི. ཀཐནྟི པན ཀེན པཀཱརེན ཀིཾ ཨཏཱིཏཱནཾ, ཨུདཱཧུ ཨནཱགཏཱནཾ པཙྩུཔྤནྣཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནེན ཛིནོཏི པུཙྪཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘ཝིསཛྫནཱིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཀཏམོ ཛིནོཏི ཀིཾ རཱུཔཾ ཛིནོ, ཨུདཱཧུ ཝེདནཱ སཉྙཱ སངྑཱརཱ ཝིཉྙཱཎཾ ཛིནོ. རཱུཔཱདིཝིནིམུཏྟོ ཝཱ ཨཉྙོ ཛིནོ, ཡོ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨཝིསཛྫནཱིཡ’’ནྟི. ཀིཏྟཀོཏི པམཱཎཏོ ཀིཾཔརིམཱཎོ.

ཨཏྠི ¶ ཏཐཱགཏོཏི ཨཏྠི སཏྟོ. ཡྭཱཡམཱཡསྨཱ ‘‘ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ’’ཏི པཉྩཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཔཱིཡཏི, ཏསྶ པུགྒལསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིསཛྫནཱིཡ’’ནྟི. རཱུཔཾ ཏཐཱགཏོཏི རཱུཔཾ ཨཏྟཱཏི སཀྐཱཡདིཊྛིཝསེན པུཙྪཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཝིསཛྫནཱིཡ’’ནྟི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༢༠. བཱལཾ པཱིཋསམཱརུལ༹ྷནྟིཨཱདཱིནི སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཱནི. ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཱནཱིཏི ཀཱཡེན དུཊྛུ ཀཏཱནི. ཨོལབྦྷནྟཱིཏི ཨཝལམྦནྟི ཨཝཏྠརིཡནྟི. སེསཔདདྭཡཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨོལམྦནཱདིཨཱཀཱརེན ཧི ཏཱནི ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. མཧཏནྟི མཧནྟཱནཾ. པཐཝིཡཾ ཨོལམྦནྟཱིཏི པཐཝིཏལེ པཏྠརནྟི. སེསཔདདྭཡཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. པཏྠརཎཱཀཱརོཡེཝ ཧེས. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, བཱལསྶཱཏི ཏསྨིཾ ཨུཔཊྛཧནཱཀཱརེ བཱལསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི.

ལཱབྷཱ ¶ ཝོ, བྷིཀྑཝེཏི བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཨིམེ ཏུམྷེཧི པཊིལདྡྷཱ མནུསྶཏྟསདྡྷཱཔཊིལཱབྷཱདཡོ, ལཱབྷཱ ཝོ ཏུམྷཱཀཾ ལཱབྷཱ ཨེཝ. སུལདྡྷནྟི ཡམྤིདཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདིསམྤཱདནཾ ལདྡྷཾ, ཏམྤི སུལདྡྷཾ. ཁཎོ ཝོ པཊིལདྡྷོཏི ཨཊྛཨཀྑཎཝཛྫིཏོ ནཝམོཡཾ ཁཎོ པཊིལདྡྷོ མགྒབྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ. ‘‘དིཊྛཱ མཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཀདེསནིདསྶནེན ཨཊྛ ཨཀྑཎེ ཝིབྷཱཝེཏི.

༡༢༡. ཡཧིཾ ཡཧིནྟི ཡཾ ཡཾ དུགྒཏིཾ ཡོ གཙྪཏི. སོ ནཾ ཨདྷམྨོཏི ཡོ ཨདྷམྨོ ཏེན ཙརིཏོ, སོ ནཾ ཨདྷམྨཙཱརིཾ པུགྒལཾ. ཧནཱཏཱིཏི བཱདྷཏི.

ཨཔྤེསཀྑཏཱཏི ཨཔྤཱནུབྷཱཝཏཱ. དུབྦཎྞཏཱཏི ཝིརཱུཔཏཱ བཱིབྷཙྪཏཱ. དུཔྤཉྙཏཱཏི ནིཔྤཉྙཏཱ ཨཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཝསེན ཨེལ༹མཱུགཏཱ.

༡༢༢. ཝཱཙཱནུརཀྑཱིཏི ཙཏུནྣཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཱནཾ པརིཝཛྫནེན ཝཱཙཱནུརཀྑཱི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨནུཔྤཱདནེན མནསཱ སུཊྛུ སཾཝུཏོ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ པཛཧནྟོ ཀཱཡེན ཙ ཨཀུསལཾ ན ཀཡིརཱ, ཨེཏེ ཏཡོ ཀམྨཔཐེ ཝིསོདྷཡེ. ཨེཝཾ ཝིསོདྷེནྟོ ཧི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨེསཀེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི ཨིསཱིཧི པཝེདིཏཾ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ ཨཱརཱདྷེཡྻཱཏི. དུཀྐཊནྟི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཙ དུཀྐཊཾ སཱཝཛྫཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུགྒཏིསཾཝཏྟནིཡཾ ཀམྨཾ ཡསྶ ནཏྠི. སཾཝུཏཾ ཏཱིཧི ¶ ཋཱནེཧཱིཏི ཨེཏེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ པཝེསནིཝཱརཎཏོ པིཧིཏཾ, ཏཾ ཨཧཾ ‘‘བྲཱཧྨཎ’’ནྟི ཝདཱམཱིཏི.

ཨཙྩནྟདུསྶཱིལྱནྟི ཨེཀནྟདུསྶཱིལབྷཱཝོ. གིཧཱི ཝཱཔི ཛཱཏིཏོ པཊྛཱཡ དས ཨཀུསལཀམྨཔཐེ ཀརོནྟོ, པབྦཛིཏོ ཝཱཔི ཨུཔསམྤནྣདིཝསཏོ པཊྛཱཡ གརུཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫམཱནོ ཨཙྩནྟདུསྶཱིལོ ནཱམ. ཨིདྷ པན ཡོ དྭཱིསུ ཏཱིསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ དུསྶཱིལོ, ཏསྶ གཏིཡཱ ཨཱགཏཾ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. དུསྶཱིལབྷཱཝོཏི ཙེཏྠ དུསྶཱིལསྶ ཚ དྭཱརཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཱ ཏཎྷཱ ཝེདིཏབྦཱ. མཱལུཝཱ སཱལམིཝོཏྠཏནྟི ཡསྶ པུགྒལསྶ ཏཾ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ དུསྶཱིལྱཾ. ཡཐཱ ནཱམ མཱལུཝཱ སཱལཾ ཨོཏྠཏཾ དེཝེ ཝསྶནྟེ པཏྟེཧི ཨུདཀཾ པཊིཙྪིཏྭཱ སཾབྷཉྫནཝསེན སབྦཏྠཀམེཝ པརིཡོནནྡྷཏི, ཨེཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨོཏྠཏཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཾ ¶ སོ མཱལུཝཱཡ སཾབྷཉྫིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏིཡམཱནོ རུཀྑོ ཝིཡ ཏཱཡ དུསྶཱིལྱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ སཾབྷཉྫིཏྭཱ ཨཔཱཡེསུ པཱཏིཡམཱནོ, ཡཐཱ ནཾ ཨནཏྠཀཱམོ དིསོ ཨིཙྪཏི, ཏཐཱ ཨཏྟཱནཾ ཀརོཏི ནཱམཱཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཨཏྟནཱ ཧི ཀཏ’’ནྟི གཱཐཱཡ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱ པཱསཱཎམཡཾ པཱསཱཎསམྦྷཝཾ ཝཛིརཾ ཏམེཝ ཨསྨམཡཾ མཎིཾ ཨཏྟནོ ཨུཊྛཱནཊྛཱནསངྑཱཏཾ པཱསཱཎམཎིཾ ཁཱཡིཏྭཱ ཚིདྡཱཚིདྡཾ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཀཏྭཱ ཨཔརིབྷོགཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝཾ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨཏྟསམྦྷཝཾ པཱཔཾ དུམྨེདྷཾ ནིཔྤཉྙཾ པུགྒལཾ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨབྷིམཏྠཏི ཀནྟཏི ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི.

ནིསེཝིཡཱཏི ཀཏྭཱ. གརཧཱཏི གཱརཡ྄ཧཱ. བཱལམཏཱིཏི མནྡབུདྡྷིནོ. ཁཡཱ ཙ ཀམྨསྶཱཏི ཀམྨཀྑཡཀརཉཱཎེན ཀམྨསྶ ཁེཔནཏོ. ཝིམུཏྟཙེཏསོཏི སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིམུཏྟིཡཱ ཙ ཝིམུཏྟཙིཏྟོ. ནིབྦནྟི ཏེ ཛོཏིརིཝིནྡྷནཀྑཡཱཏི ཡཐཱ ནཱམ ཨནུཔཱདཱནོ ཛཱཏཝེདོ ནིབྦཱཡཏི, ཨེཝམེཝཾ ཨབྷིསངྑཱརསྶ ཝིཉྙཱཎསྶ ཨནཝསེསཀྑཡཱ ནིབྦཱཡཏི.

༡༢༣. ‘‘ཡཐཱཔི བྷམརོ’’ཏི གཱཐཱཡཾ བྷམརོཏི ཡཱ ཀཱཙི མདྷུཀརཛཱཏི. པུཔྥནྟི པུཔྥཱརཱམེ ཙརནྟོ པུཔྥཉྩ ཏསྶ ཝཎྞཉྩ གནྡྷཉྩ ཨཧེཋཡཾ ཨཧེཋཡནྟོ ཨཝིནཱསེནྟོ ཙརཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཙརིཏྭཱ ཙ པལེཏི རསམཱདཱཡཱཏི ཡཱཝདཏྠཾ རསཾ པིཝིཏྭཱ ཨཔརམྤི མདྷུཀརཎཏྠཱཡ རསཾ གཧེཏྭཱ ཌེཏི. སོ ཨེཀཾ ཝནགཧནཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ རུཀྑསུསིརཱདཱིསུ ཏཾ རཛམིསྶཀཾ རསཾ ཋཔེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན མདྷུརརསཾ མདྷུཾ ཀརོཏི, ན ཏསྶ པུཔྥཱརཱམེ ཙརིཏཔཙྩཡཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཏསྶ ཝཎྞོ ཝཱ གནྡྷོ ཝཱ ཝིནསྶཏི, ཨཐ ཁོ པུཔྥཾ པཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ གཱམེ མུནཱི ཙརེཏི ཨེཝཾ ¶ སེཀྑོ ཨསེཀྑོ ཝཱ ཨནགཱརིཡམུནི ཀུལཔཊིཔཱཊིཡཱ གཱམེ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟོ ཙརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ན ཧི ཏསྶ གཱམེ ཙརཎཔཙྩཡཱ སདྡྷཱཧཱནི ཝཱ བྷོགཧཱནི ཝཱ ཧོཏི, སདྡྷཱཔི བྷོགཱཔི པཱཀཏིཀཱཝ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ཙརིཏྭཱ ཙ པན གཱམཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིགཱམེ ཨུདཀཕཱསུཀཊྛཱནེ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨཀྑབྷཉྫན- (མི. པ. ༦.༡.༢) ཝཎལེཔནཔུཏྟམཾསཱུཔམཝསེན (མི. པ. ༦.༡.༢; སཾ. ནི. ༢.༦༣) པཙྩཝེཀྑནྟོ ¶ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཝནསཎྜཾ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཀམྨཊྛཱནཾ སམྨསནྟོ མགྒཕལཱནི ཧཏྠགཏཱནེཝ ཀརོཏི. ཨསེཀྑམུནི པན དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརམནུཡུཉྫཏི. ཨཡམསྶ བྷམརེན མདྷུཀརེན སརིཀྑཏཱ. ཁཱིཎཱསཝོ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏོཏི.

པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏཱིཏི ཡོ ནཾ པཱཏི རཀྑཏི, ཏཾ མོཀྑེཏི མོཙེཏི ཨཱཔཱཡིཀཱདཱིཧི དུཀྑེཧཱིཏི པཱཏིམོཀྑོ. སོ ཨེཝ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀསྶ ཝཱིཏིཀྐམསྶ སཾཝརཎཏོ པིདཧནཏོ སཾཝརོ. ཏེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན སཾཝུཏོ སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཙརཏི. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརེན ཙ གོཙརེན ཙ སམྤནྣོ. ཨཎུམཏྟེསཱུཏི ཨཔྤམཏྟཀེསུ. ཝཛྫེསཱུཏི ཨཀུསལདྷམྨེསུ. བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡཾ དསྶཱི. སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི སིཀྑཱཔདེསུ ཡཾ ཀིཉྩི སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑཏི.

ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ, ཀུསལེན པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོཏི ཨེཏྠ ཨཱཙཱརགོཙརགྒཧཎེནེཝ ཀུསལེ ཀཱཡཀམྨེ ཝཙཱིཀམྨེ ཙ གཧིཏེཔི ཡསྨཱ ཨིདཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ན ཨཱཀཱསཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེསུ ཨེཝ པན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརདསྶནཏྠཾ ‘‘ཀཱཡཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ, ཀུསལེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཏེན སམནྣཱགཏོ, ཏསྨཱ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ, ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔི སཱིལམེཝཱཏི དསྶནཏྠཾ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀཏམེ ཙ ཐཔཏི ཀུསལཱ སཱིལཱ? ཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཀུསལཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, པརིསུདྡྷཾ ཨཱཛཱིཝམྤི ཁོ ཨཧཾ ཐཔཏི སཱིལསྨིཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༦༥). ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི ཡསྶ ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཉྩ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷཾ ཧོཏི, སོ ‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཡོ གཎསངྒཎིཀཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཊྛཨཱརམྦྷཝཏྠུཝསེན ཨེཀཀོ ཧོཏི, ཏསྶ ཀཱཡིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡོ ཙིཏྟསངྒཎིཀཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཝསེན ཨེཀཀོ ཧོཏི, གམནཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ ཨུཔྤནྣཊྛཱནེཡེཝ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏི, ཏསྶ ཙེཏསིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ. ཐཱམཝཱཏི ཋིཏིམཱ. དལ༹ྷཔརཀྐམོཏི ¶ ཐིརཔརཀྐམོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ…པེ… སཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ པཧཱནཏྠཾ ཝོདཱནདྷམྨཱནཾ སམྤཱདནཏྠཾ ¶ , པཙྩཀྑཀརཎཏྠཉྩ དྷུརཾ ཨནིཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱིརིཡཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ ཝིཧརཏི. པཉྙཝཱཏི པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཔརིགྒཱཧིཀཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ’’ཏི.

ནཏྠི པུཏྟསམཾ པེམནྟི མཱཏཱཔིཏརོ ཝིརཱུཔེཔི ཨཏྟནོ པུཏྟཀེ སུཝཎྞབིམྦཀཾ ཝིཡ མཉྙནྟི མཱལཱགུལེ༹ ཝིཡ སཱིསཱདཱིསུ ཀཏྭཱ པརིཧརམཱནཱ. ཏེཧི ཨུཧདིཏཱཔི ཨོམུཏྟིཏཱཔི གནྡྷཝིལེཔནཾ པཊིཙྪནྟཱ ཝིཡ སོམནསྶཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ནཏྠི པུཏྟསམཾ པེམ’’ནྟི. པུཏྟཔེམེན སམཾ པེམཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གོསམིཏནྟི གོཧི སམཾ གོདྷནསདིསཾ ཨཉྙཾ དྷནཾ ནཱམ ནཏྠི. སཱུརིཡསམཱ ཨཱབྷཱཏི སཱུརིཡཱབྷཱཡ སམཱ ཨཉྙཱ ཨཱབྷཱ ནཱམ ནཏྠི. སམུདྡཔརམཱཏི ཡེ ཀེཙི ཨཉྙེ སརཱ ནཱམ, སབྦེ ཏེ སམུདྡཔརམཱ. སམུདྡོ ཏེསཾ ཨུཏྟམོ, སམུདྡསདིསཾ ཨཉྙཾ ཨུདཀཾ ནིདཱནཾ ནཱམ ནཏྠི བྷགཝཱཏི ཝདཏི.

ཡསྨཱ པན ཨཏྟཔེམེན སམཾ པེམཾ ནཏྠི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཚཌྜེཏྭཱཔི པུཏྟདྷཱིཏརོ ཨཔོསེཏྭཱ ཨཏྟཱནམེཝ པོསེནྟི. དྷཉྙེན ཙ སམཾ དྷནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏཐཱརཱུཔེ ཧི ཀཱལེ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདཱིནིཔི གོམཧིཾསཱདཱིནིཔི དྷཉྙགྒཧཎཏྠཾ དྷཉྙསཱམིཀཱནམེཝ སནྟིཀཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི. པཉྙཱཡ ཙ སམཱ ཨཱབྷཱ ནཱམ ནཏྠི. སཱུརིཡཱདཡོ ཧི ཨེཀདེསཾཡེཝ ཨོབྷཱསེནྟི, པཙྩུཔྤནྣམེཝ ཙ ཏམཾ ཝིནོདེནྟི, པཉྙཱ པན དསསཧསྶིམྤི ལོཀདྷཱཏུཾ ཨེཀཔཛྫོཏཾ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཏཱིཏཾསཱདིཔཊིཙྪཱདཀཉྩ ཏམཾ ཝིདྷམཏི. མེགྷཝུཊྛིཡཱ ཙ སམོ སརོ ནཱམ ནཏྠི. ནདཱི ཝཱ ཧི ཧོཏུ ཏལཱ༹ཀཱདཱིནི ཝཱ, ཝུཊྛིསམོ སརོ ནཱམ ནཏྠི. མེགྷཝུཊྛིཡཱ ཧི པཙྪིནྣཱཡ མཧཱསམུདྡེ ཨངྒུལིཔབྦཏེམནམཏྟམྤི ཨུདཀཾ ན ཧོཏི, ཝུཊྛིཡཱ པན པཝཏྟམཱནཱཡ ཡཱཝ ཨཱབྷསྶརབྷཝནཱཔི ཨེཀོདཀཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ དེཝཏཱཝཙནཾ པཊིཀྑིཔནཝསེན པཊིགཱཐཾ ཝདནྟོ ‘‘ནཏྠི ཨཏྟསམཾ པེམ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

༡༢༤. ཀིཾསཱུདྷ བྷཱིཏཱཏི ཀིཾ ནུ བྷཱིཏཱ. མགྒོ ཙནེཀཱཡཏནོ པཝུཏྟོཏི ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎཝསེན ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི མགྒོ ཀཐིཏོ, ཨེཝཾ སནྟེ ཀིསྶ བྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཡཾ ཛནཏཱ དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ ཨགྒཧེསཱིཏི ཝདཏི. བྷཱུརིཔཉྙཱཏི བཧུཔཉྙ ཨུསྶནྣཔཉྙ. པརལོཀཾ ན བྷཱཡེཏི ཨིམསྨཱ ལོཀཱ པརལོཀཾ གཙྪནྟོ ན བྷཱཡེཡྻ.

པཎིདྷཱཡཱཏི ¶ ¶ ཋཔེཏྭཱ. གྷརམཱཝསནྟོཏི ཨནཱཐཔིཎྜིཀཱདཡོ ཝིཡ བཧྭནྣཔཱནེ གྷརེ ཝསནྟོ. སཾཝིབྷཱགཱིཏི ཨཙྪརཱཡ གཧིཏམྤི ནཁེན ཕཱལེཏྭཱ པརསྶ དཏྭཱཝ བྷུཉྫནསཱིལོ. ཝདཉྙཱུཏི ཡཱཙཀཱནཾ ཡཱཙནཝསེན ཝུཏྟཝཙནཉྙཱུ, ཝཙནཱིཡོ ཝཱ. ཨེཏྠ ཙ ཝཱཙནྟི ཙཏྟཱརི ཝཙཱིསུཙརིཏཱནི གཧིཏཱནི. མནནྟི ཏཱིཎི མནོསུཙརིཏཱནི. ཀཱཡེནཱཏི ཏཱིཎི ཀཱཡསུཙརིཏཱནི. ཨིམེ དས ཀུསལཀམྨཔཐཱ པུབྦསུདྡྷིཨངྒཾ ནཱམ. ‘‘བཧྭནྣཔཱནཾ གྷརམཱཝསནྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡཉྙཨུཔཀྑརོ གཧིཏོ. སདྡྷོཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, མུདཱུཏི ཨེཀཾ, སཾཝིབྷཱགཱིཏི ཨེཀཾ, ཝདཉྙཱུཏི ཨེཀནྟི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེཏེསུ དྷམྨེསུ ཋིཏོ ཙཏཱུསཱུ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཔརོ ནཡོ – ‘‘ཝཱཙ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཏཱིཎི ཨངྒཱནི, ‘‘བཧྭནྣཔཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ ཡཉྙཨུཔཀྑརོཝ གཧིཏོ, ‘‘སདྡྷོ མུདུ སཾཝིབྷཱགཱི ཝདཉྙཱུ’’ཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ.

ཨཔརོ དུཀནཡོ ནཱམ ཧོཏི – ‘‘ཝཱཙཾ མནཉྩཱ’’ཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ‘‘ཀཱཡེན པཱཔཱནི ཨཀུབྦམཱནོ བཧྭནྣཔཱནཾ གྷརམཱཝསནྟོ’’ཏི ཨེཀཾ, ‘‘སདྡྷོ མུདཱུ’’ཏི ཨེཀཾ, ‘‘སཾཝིབྷཱགཱི ཝདཉྙཱུ’’ཏི ཨེཀནྟི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ དྷམྨེསུ ཋིཏོ དྷམྨེ ཋིཏོ ནཱམ ཧོཏི. སོ ཨིཏོ པརལོཀཾ གཙྪནྟོན བྷཱཡཏི.

ཀཱཡསམཱཙཱརམྤཱིཏིཨཱདི པཱཏིམོཀྑསཾཝརདསྶནཾ. ཏཏྠ དུཝིདྷེནཱཏི དྭིཝིདྷེན, དྭཱིཧི ཀོཊྛཱསེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཉྙཱཏི ཛཱནེཡྻ. སཱིལཀཐཱ ཙ ནཱམེསཱ ཀམྨཔཐཝསེན ཝཱ པཎྞཏྟིཝསེན ཝཱ ཀཐེཏབྦཱ. ཏཏྠ ཀམྨཔཐཝསེན ཏཱཝ ཀཐེནྟེན ཨསེཝིཏབྦཀཱཡསམཱཙཱརོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིནྣཱདཱནམིཙྪཱཙཱརེཧི ཀཐེཏབྦོ. པཎྞཏྟིཝསེན ཀཱཡདྭཱརེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཝཱིཏིཀྐམཝསེན. སེཝིཏབྦཀཱཡསམཱཙཱརོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝེརམཎཱིཧི ཙེཝ ཀཱཡདྭཱརེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཨཝཱིཏིཀྐམེན ཙ ཀཐེཏབྦོ.

ཨསེཝིཏབྦཝཙཱིསམཱཙཱརོ མུསཱཝཱདཱདིཝཙཱིདུཙྩརིཏེན ཙེཝ ཝཙཱིདྭཱརེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཝཱིཏིཀྐམེན ཙ ཀཐེཏབྦོ. སེཝིཏབྦཝཙཱིསམཱཙཱརོ མུསཱཝཱདཱདིཝེརམཎཱིཧི ཙེཝ ཝཙཱིདྭཱརེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཨཝཱིཏིཀྐམེན ཙ ཀཐེཏབྦོ.

པརིཡེསནཱ ¶ པན ཀཱཡཝཱཙཱཧི པརིཡེསནཱ ཨེཝ, སཱ ཀཱཡཝཙཱིསམཱཙཱརགྒཧཎེན གཧིཏཱཔི ཡསྨཱ ཨཱཛཱིཝཊྛམཀསཱིལཾ ནཱམ ཨེཏསྨིཾཡེཝ དྭཱརདྭཡེ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨཱཀཱསེ, ཏསྨཱ ¶ ཨཱཛཱིཝཊྛམཀསཱིལདསྶནཏྠཾ ཝིསུཾ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ནསེཝིཏབྦཔརིཡེསནཱ ཨནརིཡཔརིཡེསནཱཡ ཀཐེཏབྦཱ, སེཝིཏབྦཔརིཡེསནཱ ཨརིཡཔརིཡེསནཱཡ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨནརིཡཔརིཡེསནཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཏྟནཱ ཛཱཏིདྷམྨོ སམཱནོ ཛཱཏིདྷམྨཾཡེཝ པརིཡེསཏཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༢༧༤). ཏཐཱ ‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཔརིཡེསནཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཏྟནཱ ཛཱཏིདྷམྨོ སམཱནོ ཛཱཏིདྷམྨེ ཨཱདཱིནཝཾ ཝིདིཏྭཱ ཨཛཱཏཾ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ནིབྦཱནཾ པརིཡེསཏཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༢༧༥).

༡༧༠. མགྒཱནཊྛངྒིཀོཏི ཛངྒྷམགྒཱདཡོ ཝཱ ཧོནྟུ དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏམགྒཱ ཝཱ, སབྦེསམྤི མགྒཱནཾ སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི མིཙྪཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཧཱནཀརོ ནིརོདྷཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུཔི སཙྩེསུ དུཀྑཔརིཛཱནནཱདིཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ སེཊྛོ ཨུཏྟམོ. སཙྩཱནཾ ཙཏུརོ པདཱཏི ‘‘སཙྩཾ བྷཎེ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༢༢༤) ཨཱགཏཾ ཝཙཱིསཙྩཾ ཝཱ ཧོཏུ, ‘‘སཙྩོ བྲཱཧྨཎོ, སཙྩོ ཁཏྟིཡོ’’ཏིཨཱདིབྷེདཾ སམྨུཏིསཙྩཾ ཝཱ, ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༣༣༡; ཨུདཱ. ༥༤; མཧཱནི. ༢༠) དིཊྛིསཙྩཾ ཝཱ, ‘‘ཨེཀཉྷི སཙྩཾ ན དུཏིཡམཏྠཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༨༩༠; མཧཱནི. ༡༡༩) ཝུཏྟཾ པརམཏྠསཙྩཾ ཝཱ ཧོཏུ. སབྦེསམྤི ཨིམེསཾ སཙྩཱནཾ པརིཛཱནིཏབྦཊྛེན པཧཱཏབྦཊྛེན སཙྪིཀཱཏབྦཊྛེན བྷཱཝེཏབྦཊྛེན ཨེཀཔཊིཝེདྷཊྛེན ཏཐཔཊིཝེདྷཊྛེན ཙ ‘‘དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟིཨཱདཡོ (མཧཱཝ. ༡༤; དཱི. ནི. ༢.༣༨༧; མ. ནི. ༡.༡༢༠) ཙཏུརོ པདཱ སེཊྛཱ ནཱམ. ཝིརཱགོ སེཊྛོ དྷམྨཱནནྟི ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ཝཙནཏོ ནིབྦཱནསངྑཱཏོ ཝིརཱགོ སབྦདྷམྨཱནཾ སེཊྛོ. དྭིཔདཱནཉྩ ཙཀྑུམཱཏི སབྦེསམྤི དེཝམནུསྶཱདིབྷེདཱནཾ དྭིཔདཱནཾ པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ བྷགཝཱཝ སེཊྛོཏི.

ཨགྒཱནཱིཏི ཨུཏྟམཱནི. ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཱ. ཨཔདཱཏི ནིཔྤདཱ ཨཧིམཙྪཱདཡོ. དྭིཔདཱཏི མནུསྶཔཀྑིཛཱཏཱདཡོ. ཙཏུཔྤདཱཏི ཧཏྠིཨསྶཱདཡོ ¶ . བཧུཔྤདཱཏི སཏཔདིཨཱདཡོ. རཱུཔིནོཏི ཀཱམཱཝཙརརཱུཔཱཝཙརསཏྟཱ. ཨསཉྙིནོཏི ཨསཉྙཱིབྷཝེ ནིབྦཏྟསཏྟཱ. ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙིནོཏི བྷཝགྒེ ནིབྦཏྟསཏྟཱ. ཨགྒམཀྑཱཡཏཱིཏི གུཎེཧི ཨགྒོ ཨུཏྟམོ སེཊྛོ ཨཀྑཱཡཏི.

ཨསངྑཏཱནནྟི ནིབྦཱནམེཝ ཝུཏྟཾ. ཝིརཱགོཏིཨཱདཱིནི ཙ ནིབྦཱནསྶེཝ ནཱམཱནི. ཏཉྷི ཨཱགམྨ སབྦེ ཀིལེསཱ ཝིརཛྫནྟི, སབྦེ རཱགམདཱདཡོ མདཱ ནིམྨདཱ ཧོནྟི ཨབྷཱཝཾ གཙྪནྟི ¶ , སབྦཱ པིཔཱསཱ ཝིནཡཾ ཨུཔེནྟི, སབྦེ ཨཱལཡཱ སམུགྒྷཱཏཾ གཙྪནྟི, ཝཊྚཱནི ཨུཔཙྪིཛྫནྟི, ཏཎྷཱ ཁཱིཡཏི, སབྦཔརིལཱ༹ཧཱ ཝཱུཔསམྨནྟི, ཝཊྚདུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ནིབྦཱཡཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཨེཏཱནི ནཱམཱནི ལབྷཏཱིཏི.

དྷམྨོ ཙ ཀུསལཀྑཏོཏི ཏསྶ སཏྠུནོ དྷམྨོ ཙ ཀུསལོ ཨནཝཛྫོ, ཨནཝཛྫཏྟཱ ཨེཝ པཊིཔཀྑེཧི རཱགཱདཱིཧི ཀིལེསེཧི སབྦཏིཏྠིཡཝཱདེཧི ཙ ཨཔརིཀྑཏོ. ཏཱནི ཏཱིཎི ཝིསིསྶརེཏི ཨེཏཱནི ཏཱིཎི རཏནཱནི ལོཀེ སབྦརཏནེཧི ཝིསིསྶནྟི གུཎཝསེན སབྦལོཀཾ ཨཏིསེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

སམཎཔདུམསཉྩཡོ གཎོཏི པདུམསདིསཱནཾ ཨརིཡསམཎཱནཾ སམཱུཧསངྑཱཏོ གཎོ. པདུམནྟི ཧི པརིཔུཎྞསཏཔཏྟསྶ སརོརུཧསྶ ནཱམཾ. ཨརིཡཔུགྒལཱ ཙ སབྦཐཱཔི པརིཔུཎྞགུཎཱཏི པདུམསདིསཱ ཝུཏྟཱ. ཝིདཱུནཾ སཀྐཏོཏི ཝིདཱུཧི པཎྜིཏེཧི སཀྐཏོ. ནརཝརདམཀོཏི ནརཝརོ ཙ པུརིསཱནཾ དམཀོ ནཱཡཀོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ལོཀསྶ ཨུཏྟརཱིཏི ལོཀསྶ ཨུཔརི ཋིཏཱནི, སབྦལོཀེ ཨུཏྟམཱནཱིཏི ཨཏྠོ.

ནིརུཔདཱཧོཏི རཱགཔརིལཱ༹ཧཱདཱིཧི ཨནུཔདཱཧོ. སཙྩནཱམོཏི ཨཝིཏཐནཱམོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎེཧི ཨཱགཏནཱམོ. སབྦཱབྷིབྷཱུཏི སབྦལོཀཾ ཨཏྟནོ གུཎེཧི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ. སཙྩདྷམྨོཏི ཝཊྚཏོ ཨེཀནྟནིསྶརཎབྷཱཝེན ཨཝིཏཐོ སཧ པརིཡཏྟིཡཱ ནཝཝིདྷོཔི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ, ཏཏོ ཨེཝ ནཏྠཉྙོ ཏསྶ ཨུཏྟརཱིཏི ཏསྶ ཨུཏྟརི ཨདྷིཀགུཎོ ཨཉྙོ ཙ དྷམྨོ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨརིཡསངྒྷོཝ ནིཙྩཾ སབྦཀཱལཾ ཝིདཱུཧི སབྦཔཎྜིཏེཧི པཱུཛིཏོ.

‘‘ཨེཀཱཡན’’ནྟི ¶ གཱཐཱཡ ཨེཀཱཡནནྟི ཨེཀཾ མགྒཾ. མགྒསྶ ཧི –

‘‘མགྒོ པནྠོ པཐོ པཛྫོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ;

ནཱཝཱ ཨུཏྟརསེཏུ ཙ, ཀུལློ ཙ བྷིསི སངྒམོ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༡) –

བཧཱུནི ནཱམཱནི, སྭཱཡཾ ཨིདྷ ཨཡནནཱམེན ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཨེཀཱཡནནྟི ཨེཀམགྒཾ, ན དྭེདྷཱཔཐབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨེཀེན ཨཡིཏབྦནྟི ཨེཀཱཡནཾ. གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཝིཝེཀཊྛེན ¶ པཝིཝིཏྟེན པཊིཔཛྫིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨཡནྟི ཝཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཡནོ, སཾསཱརཏོ ནིབྦཱནཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྶ ཝཱ སབྦསཏྟསེཊྛསྶ བྷགཝཏོ ཨཡནོཏི ཨེཀཱཡནོ. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཏེན ཨཉྙེཔི ཨཡནྟི, ཏཐཱཔི བྷགཝཏོཝ སོ ཨཡནོ, ཏེན ཨུཔྤཱདིཏཏྟཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘སོ ཧི, བྲཱཧྨཎ, བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༧༩). ཨཡཏཱིཏི ཝཱ ཨཡནོ, གཙྪཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ དྷམྨཝིནཡེ ཨཡནོ, ན ཨཉྙཏྠཱཏི ཨེཀཱཡནོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཁོ, སུབྷདྡ, དྷམྨཝིནཡེ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༤). ཨཔི ཙ པུབྦབྷཱགེ ནཱནཱམུཁབྷཱཝནཱཡ པཝཏྟོཔི ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀཾ ནིབྦཱནམེཝ ཨཡཏི གཙྪཏཱིཏི ཨེཀཱཡནོ, ཏཾ ཨེཀཱཡནཾ.

ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱིཏི ཛཱཏིཡཱ ཁཡསངྑཱཏོ ཨནྟོ ཛཱཏིཁཡནྟོ. ཛཱཏིཡཱ ཨཙྩནྟཁཡནྟོ ནིབྦཱནཾ, ཏཾ པསྶཱིཏི ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི. ‘‘མགྒཾ པཛཱནཱཏི ཧིཏཱནུཀམྤཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ – ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨེཀཱཡནསངྑཱཏཾ མགྒཾ སཡམྦྷུཉཱཎེན བྷགཝཱ པཛཱནཱཏི, ཛཱནནྟོ ཙ ཏེན ཏེན ཧིཏེན སཏྟེ ཨནུཀམྤཏཱིཏི. ཨིདཱནི ཏསྶ མགྒསྶ ཨེཀཱཡནབྷཱཝཾ, ཏཱིསུཔི ཀཱལེསུ ཨེཀནྟནིཡྻཱནཏཉྩ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨེཏེན མགྒེན ཏརིཾསུ པུབྦེ, ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཀཱམོགྷཱདིཙཏུབྦིདྷཾ ཨོགྷཾ ཏརིཾསུ, ཡེ ཏཾ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཏརིསྶནྟི, ཨེཏརཧི ཙ ཏརནྟི, ཏེ སབྦེ ཨེཏེནེཝ མགྒེན, ན ཨཉྙེནཱཏི. ཝིསུདྡྷིཔེཀྑཱཏི ཙཏུརོགྷནིཏྠརཎེན ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷིཾ ནིབྦཱནཾ ཨཔེཀྑནྟཱ, པརིནིབྦཱཡིཏུཀཱམཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ¶ དུཝིདྷམྤི སཱསནཔཊྛཱནཾ ནཱནཱསུཏྟཔདཱནི ཨུདཱཧརནྟེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིཧི སཾསནྡིཏྭཱ དསྶེཏུཾ པུན ‘‘ལོཀིཡཾ སུཏྟ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ དསྶནབྷཱགིཡེན ཙ བྷཱཝནཱབྷཱགིཡེན ཙཱཏི ནིབྦེདྷབྷཱགིཡེན. ནིབྦེདྷབྷཱགིཡམེཝ ཧི དསྶནབྷཱགིཡཾ བྷཱཝནཱབྷཱགིཡནྟི དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ དསྶིཏཾ. ལོཀིཡཉྩ ལོཀུཏྟརཉྩཱཏི ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟརཉྩ སུཏྟཾ, སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིཧི དསྶནབྷཱགིཡཱདཱིཧི ཙཱཏི ཨུབྷཡེཧི ནིདྡིསིཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྨིཾ སུཏྟེཏིཨཱདི ནིདྡིསནཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ སཾཀིལེསབྷཱགིཡནྟི སཾཀིལེསཀོཊྛཱསསཧིཏཾ, སཾཀིལེསཏྠདཱིཔནནྟི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི.

ཨེཝཾ ལོཀིཡཏྟིཀསྶ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི པདེཧི སཾསནྡནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཏིཀཱནཾ སེསཔདཱནཉྩ སཾསནྡནཾ སུཝིཉྙེཡྻནྟི ཏཾ ཨནུདྡྷརིཏྭཱ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིནཾ ¶ སམཏིཀྐམནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡདིཔི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ, ཝཱསནཱབྷཱགིཡཉྩ སུཏྟཾ ལོཀིཡམེཝ. ཏཐཱཔི ལོཀུཏྟརསུཏྟཱནི ཝིཡ ལོཀིཡསུཏྟཱནཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡསྶ སམཏིཀྐམཱཡ ཧོཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡསྶ སུཏྟསྶ ནིགྒྷཱཏཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ནིགྒྷཱཏཱཡཱཏི པཧཱནཱཡ. སུཏྟསཱིསེན ཙེཏྠ སུཏྟཏྠོ གཧིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཡསྨཱ ཙ ཝོདཱནདྷམྨཱ ཝིཡ སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ དསྶནབྷཱུམིསམཏིཀྐམནེནེཝ བྷཱཝནཱབྷཱུམི ཨདྷིགནྟབྦཱ, ཏསྨཱ ‘‘བྷཱཝནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ དསྶནབྷཱགིཡསྶ སུཏྟསྶ པཊིནིསྶགྒཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཨསེཀྑདྷམྨེསུ ཨུཔྤནྣེསུ མགྒབྷཱཝནཱཀིཙྩཾ ནཱམ ནཏྠི. ཛྷཱནབྷཱཝནཱཔི དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཱ ཨེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨསེཀྑབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ བྷཱཝནཱབྷཱགིཡསྶ སུཏྟསྶ པཊིནིསྶགྒཱཡ, ཨསེཀྑབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཏིཀཔདེཧེཝ སཾསནྡིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ལོཀུཏྟར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཀབཱིཛིནཱཏིཨཱདཱིསུ ཡོ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨེཀམེཝ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཛནེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨེཀབཱིཛཱི ནཱམ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམོ ཙ པུགྒལོ ཨེཀབཱིཛཱི? ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ¶ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ. སོ ཨེཀཾཡེཝ མཱནུསཀཾ བྷཝཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཨེཀབཱིཛཱི’’ཏི (པུ. པ. ༣༣).

ཡོ པན དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནི སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཀོལཾཀོལོ ནཱམ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམོ ཙ པུགྒལོ ཀོལཾཀོལོ? ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཏིཎྞཾ…པེ… པརཱཡཎོ. སོ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནི སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཀོལཾཀོལོ’’ཏི (པུ. པ. ༣༢).

ཏཏྠ ཀུལཱནཱིཏི བྷཝེ. དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱཏི ཨིདམེཏྠ དེསནཱམཏྟམེཝ. ཡཱཝ ཚཊྛབྷཝཱ སཾསརནྟོཔི ཀོལཾཀོལོ ཧོཏི ཨེཝ.

ཡོ ¶ པན སཏྟ བྷཝེ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ ནཱམ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམོ ཙ པུགྒལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ? ཨིདྷེཀཙྩོ…པེ… པརཱཡཎོ. སོ སཏྟཀྑཏྟུཾ དེཝེ ཙེཝ མཱནུསེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ’’ཏི (པུ. པ. ༣༡).

ཀོ པན ཏེསཾ ཨེཏཾ པབྷེདཾ ནིཡམེཏཱིཏི? ཀེཙི ཏཱཝ ‘‘པུབྦཧེཏུ ནིཡམེཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀེཙི ‘‘པཋམམགྒོ’’, ཀེཙི ‘‘ཨུཔརི ཏཡོ མགྒཱ’’. ཀེཙི ‘‘ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཝིཔསྶནཱ’’ཏི. ཏཏྠ པུབྦཧེཏུ ནིཡམེཏཱིཏི ཝཱདེ པཋམམགྒསྶ ཨུཔནིསྶཡོ ཀཏོ ནཱམ ཧོཏི. ཨུཔརི ཏཡོ མགྒཱ ནིརུཔནིསྶཡཱ ཨུཔྤནྣཱཏི ཨཱཔཛྫཏི. པཋམམགྒོ ནིཡམེཏཱིཏི ཝཱདེ ཨུཔརི ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ནིརཏྠཀཏཱ ཨཱཔཛྫཏི. ཨུཔརི ཏཡོ མགྒཱ ནིཡམེནྟཱིཏི ཝཱདེ ‘‘པཋམམགྒེ ཨནུཔྤནྣེ ཨེཝ ཨུཔརི ཏཡོ མགྒཱ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཨཱཔཛྫཏི. ཝིཔསྶནཱ ནིཡམེཏཱིཏི ཝཱདོ པན ཡུཛྫཏི. སཙེ ཧི ཨུཔརི ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཝིཔསྶནཱ བལཝཏཱི ཧོཏི, ཨེཀབཱིཛཱི ནཱམ ཧོཏི. ཏཏོ མནྡཏརཱ ཀོལཾཀོལོ. ཏཏོ མནྡཏརཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡོ མནུསྶེསུ ཨེཝ སཏྟཀྑཏྟུཾ སཾསརིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཡོ ཙ ¶ དེཝེསུཡེཝ སཏྟཀྑཏྟུཾ སཾསརིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨིམེ ན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཡོ པན ཀཱལེན དེཝེསུ, ཀཱལེན མནུསྶེསཱུཏི ཝོམིསྶཀནཡེན སཾསརིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཏསྨཱ ‘‘སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ’’ཏི ཨིདཾ ཨིདྷཊྛཀཝོཀིཎྞཝཊྚཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཝཊྚཛ྄ཛྷཱསཡོ ཧི ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཚ དེཝལོཀེ སོདྷེཏྭཱ ཨཀནིཊྛེ ཋཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏི.

ཏཏྠ ཡོ སདྡྷཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ ནིབྦཏྟེཏི, སོ མགྒཀྑཎེ སདྡྷཱནུསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཕལཀྑཎེ པན སདྡྷཱཝིམུཏྟོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན ཨེཀབཱིཛིཨཱདིབྷེདོ ཧོཏི. ཡོ པན པཉྙཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ ནིབྦཏྟེཏི, སོ མགྒཀྑཎེ དྷམྨཱནུསཱརཱི ནཱམ. ཕལཀྑཎེ པན དིཊྛིཔྤཏྟོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨེཀབཱིཛིཨཱདིབྷེདོ ཧོཏི. ཨིདཉྩ ཨཊྛནྣཾ ཝིམོཀྑཱནཾ ཨལཱབྷིནོ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ལཱབྷཱི པན ཕལཀྑཎེ ཀཱཡསཀྑཱི ནཱམ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡེ སདྡྷཱཝིམུཏྟདིཊྛིཔྤཏྟཀཱཡསཀྑིནཱམཀཱ ཏཡོ སོཏཱཔནྣཱ, ཏེ ཨེཀབཱིཛིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧེཝ སངྒཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཉྩཧི པུགྒལེཧི ནིདྡིསིཏབྦཾ ཨེཀབཱིཛིནཱ…པེ… དྷམྨཱནུསཱརིནཱ’’ཏི, ཨེཝཾ པཉྩཧི.

དྭཱདསཧི ¶ པུགྒལེཧཱིཏི སཀདཱགཱམིམགྒཊྛོ, སཀདཱགཱམཱི, ཨནཱགཱམིམགྒཊྛོ, ཨབྷེདེན ཨནཱགཱམཱི, ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡིཨཱདཡོ པཉྩ, སདྡྷཱཝིམུཏྟདིཊྛིཔྤཏྟཀཱཡསཀྑིནོ ཏཡོཏི བྷེདེན ཨཊྛཱཏི, ཨེཝཾ དྭཱདསཧི. ཏཏྠ ཧི ཡོ ཨཝིཧཱདཱིསུ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱཡུཝེམཛ྄ཛྷཾ ཨཔྤཏྭཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི. ཡོ པན ཨཱཡུཝེམཛ྄ཛྷཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི. ཏཐཱ ཡོ ཨཝིཧཱདཱིསུ ཨུཔཔནྣོ ཨསངྑཱརེན ཨཔྤཡོགེན ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨཡཾ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི. ཡོ པན སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨཡཾ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི. ཨུདྡྷཾ ཨུཔརཱུཔརི བྲཧྨལོཀེ ཨུཔཔཏྟིསོཏོ ཨེཏསྶཱཏི ཨུདྡྷཾསོཏོ. པཊིསནྡྷིཝསེན ཨཀནིཊྛེ གཙྪཏཱིཏི ཨཀནིཊྛགཱམཱི.

ཏཏྠ ཨཏྠི ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི ཨཏྠི ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི, ཨཏྠི ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི ཨཏྠི ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱིཏི. ཏཏྠ ཡོ ཨིདྷ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ ཨཝིཧཱདཱིསུ ནིབྦཏྟོ ¶ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཀནིཊྛཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. ཡོ པན ཨཝིཧཱདཱིསུ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠེཝ ཨཔརིནིབྦཱཡིཏྭཱ ཨཀནིཊྛམྤི ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི བྲཧྨལོཀེ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. ཡོ ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཀནིཊྛེཡེཝ ནིབྦཏྟཏི, ཨཡཾ ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. ཡོ པན ཨཝིཧཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠེཝ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. སདྡྷཱཝིམུཏྟཱདཡོ ཝུཏྟཝིབྷཱགཱཡེཝ.

ནཝཧི པུགྒལེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨཊྛནྣཾ ཝིམོཀྑཱནཾ ཨལཱབྷཱི ཨརཧཱ པཉྙཱཝིམུཏྟོ ནཱམ. ཏེསཾ པན ལཱབྷཱི ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཝིམོཀྑཝསེན ཨུབྷོཧི བྷཱགེཧི རཱུཔཀཱཡནཱམཀཱཡསངྑཱཏཏོ ཨུབྷཏོ བྷཱགཏོ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ནཱམ. སམསཱིསིནཱཏི ཨེཏྠ ཏིཝིདྷོ སམསཱིསཱི – ཨིརིཡཱཔཐསམསཱིསཱི, རོགསམསཱིསཱི, ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱིཏི.

ཏཏྲ ཡོ ཋཱནཱདཱིསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཡེནེཝ ཨིརིཡཱཔཐེན སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷཏི, ཏེནེཝ ཨིརིཡཱཔཐེན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ ཨིརིཡཱཔཐསམསཱིསཱི ནཱམ. ཡོ པན ཨེཀཾ རོགཾ པཏྭཱ ཨནྟོརོགེ ཨེཝ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏེནེཝ རོགེན པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ རོགསམསཱིསཱི ནཱམ. པལིབོདྷསཱིསཾ ཏཎྷཱ, བནྡྷནསཱིསཾ མཱནོ, པརཱམཱསསཱིསཾ དིཊྛི, ཝིཀྑེཔསཱིསཾ ཨུདྡྷཙྩཾ, ཀིལེསསཱིསཾ ཨཝིཛྫཱ, ཨདྷིམོཀྑསཱིསཾ སདྡྷཱ, པགྒཧསཱིསཾ ཝཱིརིཡཾ, ཨུཔཊྛཱནསཱིསཾ སཏི, ཨཝིཀྑེཔསཱིསཾ སམཱདྷི, དསྶནསཱིསཾ པཉྙཱ, པཝཏྟསཱིསཾ ¶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, གོཙརསཱིསཾ ཝིམོཀྑོ, སངྑཱརསཱིསཾ ནིརོདྷོཏི ཏེརསསུ སཱིསེསུ ཀིལེསསཱིསཾ ཨཝིཛྫཾ ཨརཧཏྟམགྒོ པརིཡཱདིཡཏི, པཝཏྟསཱིསཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཙུཏིཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡཏི. ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཙིཏྟཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཨཝིཛྫཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཉྙཾ ཨཝིཛྫཱཔརིཡཱདཱཡཀཾ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔརིཡཱདཱཡཀཾ. ཡསྶ ཙེཏཾ སཱིསདྭཡཾ སམཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི, སོ ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱི ནཱམ.

ཀཐཾ ¶ པནིདཾ སམཾ ཧོཏཱིཏི? ཝཱརསམཏཱཡ. ཡསྨིཉྷི ཝཱརེ མགྒཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, སོཏཱཔཏྟིམགྒེ པཉྩ པཙྩཝེཀྑཎཱནི, སཀདཱགཱམིམགྒེ པཉྩ, ཨནཱགཱམིམགྒེ པཉྩ, ཨརཧཏྟམགྒེ ཙཏྟཱརཱིཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམེ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེ པཏིཊྛཱཡ བྷཝངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡཏོ ཨིམཱཡ ཝཱརསམཏཱཡ ཨིདཾ ཨུབྷཡསཱིསཔརིཡཱདཱནམྤི སམཾ ཧོཏི ནཱམ. ཏེནཱཡཾ པུགྒལོ ‘‘ཛཱིཝིཏསམསཱིསཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཡམེཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཨེཝཾ སུཉྙཏཝིམུཏྟཱདཡོ ཏཡོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ པཉྙཱཝིམུཏྟོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ སམསཱིསཱིཏི སཏྟ སཱཝཀཱ ཨརཧནྟོ, པཙྩེཀབུདྡྷོ, སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཨིམེཧི ནཝཧི པུགྒལེཧི ཨསེཀྑབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ ནིདྡིསིཏབྦཾ.

རཱགཙརིཏོཏི རཱགསཧིཏཾ ཙརིཏཾ ཨེཏསྶཱཏི རཱགཙརིཏོ. རཱགེན ཝཱ ཙརིཏོ པཝཏྟིཏོ རཱགཙརིཏོ, རཱགཛ྄ཛྷཱསཡོ རཱགཱདྷིཀོཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. རཱགམུཁེ ཋིཏོཏི རཱགཔརིཡུཊྛཱནེ ཋིཏོ, པརིཡུཊྛིཏརཱགོཏི ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟནྟི ལོཀིཡཾ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཾ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ སུཏྟཾ. ལོཀིཡཾ སཏྟཱདྷིཊྛཱནཾ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཉྷི སུཏྟཾ རཱགཙརིཏེཧི པུགྒལེཧི ནིདྡིཊྛཾ. ཏཏྠ ‘‘ལོཀིཡཾ, སཏྟཱདྷིཊྛཱན’’ནྟི པདདྭཡཾ ཨནུཝཏྟམཱནཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝཱསནཱབྷཱགིཡ’’ནྟི. སཱིལཝནྟེཧཱིཏི སཱིལཝནྟཱདཱིཧི པུགྒལེཧི. པཀཏིསཱིལནྟིཨཱདི ཡེཧི སམནྣཱགཏཱ, ཏེ པུགྒལཱ. ཏེསཾ དསྶནེན པུགྒལཱནཾ ཨུཔལཀྑཎཾ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཾ པཀཏིསཱིལཱདིཝསེན, སཏྟཱདྷིཊྛཱནཾ པཀཏིསཱིལཝནྟཱདིཝསེན ཝེདིཏབྦནྟི ཨིམསྶ ནཡསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘སཱིལཝནྟེཧི ནིདྡིསིཏབྦ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘པཀཏིསཱིལ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ པཀཏིསཱིལཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨེཝ གཧཎཾ ནིདསྶནམཏྟཾ, པཏྟིདཱནཨབྦྷནུམོདནདྷམྨསྶཝནདེསནཱདིཊྛིཛུཀམྨཱདཱིནམྤི ཙེཏྠ སམྦྷཝཏོ. ཏེསམྤི ཝཱ ཨེཏྠེཝ སངྒཧེཏྭཱ དསྶནཏྠཾ ‘‘པཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ¶ པཀཏིསཱིལནྟི སམྤཏྟཝིརཏིསཱིལཾ. ཙིཏྟཔྤསཱདོཏི ཀམྨཕལསདྡྷཱ རཏནཏྟཡསདྡྷཱ ཙ. ཉཱཎཾ པཉྙཱཡ ནིདྡིསིཏབྦནྟི ཡསྨིཾ སུཏྟེ པཉྙཱ ཨཱགཏཱ, ཏཾ སུཏྟཾ ཉཱཎནྟི ནིདྡིསིཏབྦཾ. ན ཀེཝལཾ པཉྙཱཔརིཡཱཡེནེཝ, ཨཐ ཁོ པཉྙིནྡྲིཡཱདིཔརིཡཱཡེནཔི ཡཏྠ པཉྙཱ ཨཱགཏཱ, ཏཾ སུཏྟཾ ཉཱཎནྟི ནིདྡིསིཏབྦནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘པཉྙིནྡྲིཡེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོ ཨེཝ. ཡཾ ཝཱ པནཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི པཉྙཱཡ ཨདྷིཝཙནཾ. སབྦཾ ཏཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སུཏྟེ ཨཱགཏཾ, ཏཾ སུཏྟཾ ཉཱཎནྟི ནིདྡིསིཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེཧཱིཏི ¶ ཡསྨིཾ སུཏྟེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི, བཱཧིརཱནི ཙ ཨཱཡཏནཱནི ཨཱགཏཱནི, ཏཾ སུཏྟཾ ཏེཧི ཨཱཡཏནེཧི ཉཱཎཾ ཉེཡྻནྟི ནིདྡིསིཏབྦཾ. པཉྙཱཔི ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཉེཡྻནྟི ཉེཡྻཏོ ཝིསུཾ ཀཏྭཱ པཉྙཱ ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི པཉྙཱ ཉཱཎནྟརསྶ ཨཱརམྨཎནྟི ཀཏྠཙི སུཏྟེ ཉེཡྻབྷཱཝེནཔི ཝུཙྩཏི. ཡཾ ཀིཉྩི ཨཱརམྨཎབྷཱུཏནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཉཱཎསྶ ཝིསཡབྷཱུཏཾ རཱུཔཱདི. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ ཝཱ བཱཧིརཾ ཝཱཏི ཝཱ-སདྡེན ཨོལཱ༹རིཀཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. སབྦཾ ཏཾ སངྑཏེན ཨསངྑཏེན ཙཱཏི སབྦཾ ཏཾ ཡཐཱསམྦྷཝཾ སངྑཏབྷཱཝེན ཨསངྑཏབྷཱཝེན ཙ ཉེཡྻནྟི ནིདྡིསིཏབྦཾ. ཉེཡྻདྷམྨཝསེན ཧི ཉེཡྻསུཏྟཾ ཉེཡྻནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཡཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི བྷགཝཱ ཨཉྙཏརཝཙནཾ བྷཱསཏཱིཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱདིསུཏྟེསུ ཨེཀསྨིཾ སུཏྟེ དྭེ. ཏེསུ ཡཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི ཨཉྙཏརཝཙནཾ ཨེཀསྶེཝ ཀཐནཾ བྷཱསཏི ནིདྡིསཏི. སབྦཾ ཏཾ ཡཐཱནིདྡིཊྛཾ དྷཱརཡིཏབྦནྟི ཏཾ ཡཐཱ སབྦཾ སུཏྟཾ ལོཀིཡཱདཱིསུ ཡདི ཨཉྙཏརཝསེན, ཨཐ ཨུབྷཡཝསེན ཡཐཱ ཡཐཱ ནིདྡིཊྛཾ, ཏཐཱ ཏཐཱ གཧེཏབྦཾ, ཏཾ ཏཾ པདྷཱནབྷཱཝེན ནིདྡིསིཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

ཀིལེསསཧིཏཉྙེཝ ཀམྨཾ ཝིཔཱཀསྶ ཧེཏུ, ན ཨིཏརནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘དུཝིདྷོ ཧེཏུ ཡཉྩ ཀམྨཾ ཡེ ཙ ཀིལེསཱ’’ཏི. སམུདཡོ ཀིལེསཱཏི ཨེཏྠ ‘‘སམུདཡོ’’ཏི ཨེཏེན སམུདཡཔཀྑིཡཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཀིལེསཱ’’ཏི ཙ ཀིལེསཝནྟོ, སཾཀིལིཊྛཱཏི ཨཏྠོ. ཡཾ དིསྶཏཱིཏི ཡཾ ཡཾ དིསྶཏི. ཏཱསུ ཏཱསུ བྷཱུམཱིསཱུཏི པུཐུཛྫནབྷཱུམིཨཱདཱིསུ. ཀཔྤིཡཱནུལོམེནཱཏི ཀཔྤིཡེན ཙ ཀཔྤིཡཱནུལོམེན ཙ. ཏཏྠ ཀཔྤིཡཾ པཱལི༹ཡཾ སརཱུཔཏོ ཝུཏྟཾ, ཀཔྤིཡཱནུལོམཾ མཧཱཔདེསཝསེན ནཡཏོ དསྶིཏཾ. པཊིཀྑིཏྟཀཱརཎེནཱཏི ཡེན ཀཱརཎེན བྷགཝཏཱ ཡཾ པཊིཀྑིཏྟཾ, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཾ ནིདྡིསིཏབྦཾ. ཨེཀནྟེན སརཱགཱདིསཾཝཏྟནམེཝ ཧི བྷགཝཏཱ པཊིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ སརཱགཱཡ སཾཝཏྟནཱདིཀཱརཎེན ནིདྡིསིཏབྦཾ ¶ . དྷམྨསྶཱཏི ཨསངྑཏདྷམྨསྶ. ཨརིཡདྷམྨཱནནྟི མགྒཕལདྷམྨཱནཾ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིནཾ ཨཉྙམཉྙཾ སཾསགྒཏོ ཨནེཀཝིདྷོ པཊྛཱནབྷེདོ ཨིཙྪིཏོ, ཨེཝཾ ལོཀིཡསཏྟཱདྷིཊྛཱནཱདིསཾསགྒཏོཔི ཨནེཀཝིདྷོ པཊྛཱནབྷེདོ སམྦྷཝཏི. པཱལི༹ཡཾ པན ཨུབྷཡཏྠཱཔི ཨེཀདེསདསྶནཝསེན ཨཱགཏཏྟཱ ནཡདསྶནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སཀྐཱ ཧི ཨིམིནཱ ¶ ནཡེན ཝིཉྙུནཱ ཏེ ནིདྡྷཱརེཏུནྟི. ཡཐཱ ཙ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདཱིནཾ ལོཀིཡཱདཱིནཉྩ ཝིསུཾ ཝིསུཾ སཾསགྒབྷེདཝསེན ཨཡཾ པཊྛཱནབྷེདོ ཨནེཀཝིདྷོ ལབྦྷཏི, ཨེཝཾ ཨུབྷཡེསམྤི སཾསགྒཝསེན ཨཡཾ ནཡོ ཡཐཱརཧཾ ལབྦྷཏེཝ. ལབྦྷཏི ཧི ལོཀིཡཾ སུཏྟཾ ཀིཉྩི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཾ, ཀིཉྩི ཝཱསནཱབྷཱགིཡཾ. ཏཐཱ ལོཀུཏྟརཾ སུཏྟཾ ཀིཉྩི ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ, ཀིཉྩི ཨསེཀྑབྷཱགིཡནྟི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨེཝཾ སོལ༹སཝིདྷེ པཊྛཱནེ ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷཾ པཊྛཱནཾ པཀྑིཔིཏྭཱ, ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷེ ཙ པཊྛཱནེ སོལ༹སཝིདྷཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱརཧཾ དུཀཏིཀཱདིབྷེདེན སམྦྷཝཏོ པཊྛཱནཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ, སོ ཙ ཁོ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ལབྦྷམཱནསྶ སུཏྟཔདསྶ ཝསེན. ཡསྨཱ པན ཏཱནི ཏཱནི སུཏྟཔདཱནི ཨུདཱཧརཎཝསེན ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཝིཏྠཱརིཡམཱནེ ཨཏིཔཔཉྩོ ཧོཏི, ཨཏིབྷཱརིཡཱ ཙ ནེཏྟིསཾཝཎྞནཱ, སཀྐཱ ཙ ཨིམིནཱ ནཡེན ཝིཉྙུནཱ ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཏསྨཱ ན ཏཾ ཝིཏྠཱརཡིམྷ. ཏེནེཝ ཧི པཱལི༹ཡཾ ཨཉྙམཉྙསཾསགྒཝསེན པཊྛཱནཝིབྷཱགོ ཨེཀདེསེནེཝ དསྶིཏོ, ན ནིཔྤདེསཏོཏི.

སཱསནཔཊྛཱནཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཀཐཱ

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ –

ཧཱརེ ནཡེ ཙ པཊྛཱནེ, སུཝིསུདྡྷཝིནིཙྪཡཾ;

ཝིབྷཛནྟོ ནཝངྒསྶ, སཱསནསྶཏྠཝཎྞནཾ.

ནེཏྟིཔྤཀརཎཾ དྷཱིརོ, གམྦྷཱིརཾ ནིཔུཎཉྩ ཡཾ;

ཨདེསཡི མཧཱཐེརོ, མཧཱཀཙྩཱཡནོ ཝསཱི.

སདྡྷམྨཱཝཏརཊྛཱནེ, པཊྚནེ ནཱགསཝ྄ཧཡེ;

དྷམྨཱསོཀམཧཱརཱཛ-ཝིཧཱརེ ཝསཏཱ མཡཱ.

ཙིརཊྛིཏཏྠཾ ཡཱ ཏསྶ, ཨཱརདྡྷཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ;

ཨུདཱཧརཎསུཏྟཱནཾ, ལཀྑཎཱནཉྩ སབྦསོ.

ཨཏྠཾ ¶ པཀཱསཡནྟཱི སཱ, ཨནཱཀུལཝིནིཙྪཡཱ;

སམཏྟཱ སཏྟཝཱིསཱཡ, པཱལི༹ཡཱ བྷཱཎཝཱརཏོ.

ཨིཏི ཏཾ སངྑརོནྟེན, ཡཾ ཏཾ ཨདྷིགཏཾ མཡཱ;

པུཉྙཾ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན, ལོཀནཱཐསྶ སཱསནཾ.

ཨོགཱཧེཏྭཱ ཝིསུདྡྷཱཡ, སཱིལཱདིཔཊིཔཏྟིཡཱ;

སབྦེཔི དེཧིནོ ཧོནྟུ, ཝིམུཏྟིརསབྷཱགིནོ.

ཙིརཾ ¶ ཏིཊྛཏུ ལོཀསྨིཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནཾ;

ཏསྨིཾ སགཱརཝཱ ནིཙྩཾ, ཧོནྟུ སབྦེཔི པཱཎིནོ.

སམྨཱ ཝསྶཏུ ཀཱལེན, དེཝོཔི ཛགཏཱིཔཏི;

སདྡྷམྨནིརཏོ ལོཀཾ, དྷམྨེནེཝ པསཱསཏཱུཏི.

ཨིཏི བདརཏིཏྠཝིཧཱརཝཱསིནཱ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལེན ཀཏཱ

ནེཏྟིཔྤཀརཎསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ སམཏྟཱཏི.

ནེཏྟིཔྤཀརཎ-ཨཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.