📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཝིནཡཔིཊཀེ

པཱརཱཛིཀཀཎྜ-ཨཊྛཀཐཱ (པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཡོ ¶ ¶ ¶ ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔི ཨཔྤམེཡྻཾ;

ཀཱལཾ ཀརོནྟོ ཨཏིདུཀྐརཱནི;

ཁེདཾ གཏོ ལོཀཧིཏཱཡ ནཱཐོ;

ནམོ མཧཱཀཱརུཎིཀསྶ ཏསྶ.

ཨསམྦུདྷཾ བུདྡྷནིསེཝིཏཾ ཡཾ;

བྷཝཱབྷཝཾ གཙྪཏི ཛཱིཝལོཀོ;

ནམོ ¶ ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསཛཱལ-

ཝིདྡྷཾསིནོ དྷམྨཝརསྶ ཏསྶ.

གུཎེཧི ཡོ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ-

ཝིམུཏྟིཉཱཎཔྤབྷུཏཱིཧི ཡུཏྟོ;

ཁེཏྟཾ ཛནཱནཾ ཀུསལཏྠིཀཱནཾ;

ཏམརིཡསངྒྷཾ སིརསཱ ནམཱམི.

ཨིཙྩེཝམཙྩནྟནམསྶནེཡྻཾ;

ནམསྶམཱནོ རཏནཏྟཡཾ ཡཾ;

པུཉྙཱབྷིསནྡཾ ཝིཔུལཾ ཨལཏྠཾ;

ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཧཏནྟརཱཡོ.

ཡསྨིཾ ¶ ཋིཏེ སཱསནམཊྛིཏསྶ;

པཏིཊྛིཏཾ ཧོཏི སུསཎྛིཏསྶ;

ཏཾ ཝཎྞཡིསྶཾ ཝིནཡཾ ཨམིསྶཾ;

ནིསྶཱཡ པུབྦཱཙརིཡཱནུབྷཱཝཾ.

ཀཱམཉྩ པུབྦཱཙརིཡཱསབྷེཧི;

ཉཱཎམྦུནིདྡྷོཏམལཱསཝེཧི;

ཝིསུདྡྷཝིཛྫཱཔཊིསམྦྷིདེཧི ¶ ;

སདྡྷམྨསཾཝཎྞནཀོཝིདེཧི.

སལླེཁིཡེ ནོསུལབྷཱུཔམེཧི;

མཧཱཝིཧཱརསྶ དྷཛཱུཔམེཧི;

སཾཝཎྞིཏོཡཾ ཝིནཡོ ནཡེཧི;

ཙིཏྟེཧི སམྦུདྡྷཝརནྭཡེཧི.

སཾཝཎྞནཱ སཱིཧལ༹དཱིཔཀེན;

ཝཱཀྱེན ཨེསཱ པན སངྑཏཏྟཱ;

ན ¶ ཀིཉྩི ཨཏྠཾ ཨབྷིསམྦྷུཎཱཏི;

དཱིཔནྟརེ བྷིཀྑུཛནསྶ ཡསྨཱ.

ཏསྨཱ ཨིམཾ པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔཾ;

སཾཝཎྞནཾ དཱནི སམཱརབྷིསྶཾ;

ཨཛ྄ཛྷེསནཾ བུདྡྷསིརིཝ྄ཧཡསྶ;

ཐེརསྶ སམྨཱ སམནུསྶརནྟོ.

སཾཝཎྞནཾ ཏཉྩ སམཱརབྷནྟོ;

ཏསྶཱ མཧཱཨཊྛཀཐཾ སརཱིརཾ;

ཀཏྭཱ མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཏཐེཝ;

ཀུརུནྡིནཱམཱདིསུ ཝིསྶུཏཱསུ.

ཝིནིཙྪཡོ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟོ;

ཡོ ཡུཏྟམཏྠཾ ཨཔརིཙྩཛནྟོ;

ཏཏོཔི ཨནྟོགདྷཐེརཝཱདཾ;

སཾཝཎྞནཾ སམྨ སམཱརབྷིསྶཾ.

ཏཾ ¶ མེ ནིསཱམེནྟུ པསནྣཙིཏྟཱ;

ཐེརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ནཝམཛ྄ཛྷིམཱ ཙ;

དྷམྨཔྤདཱིཔསྶ ཏཐཱགཏསྶ;

སཀྐཙྩ དྷམྨཾ པཏིམཱནཡནྟཱ.

བུདྡྷེན དྷམྨོ ཝིནཡོ ཙ ཝུཏྟོ;

ཡོ ཏསྶ པུཏྟེཧི ཏཐེཝ ཉཱཏོ;

སོ ཡེཧི ཏེསཾ མཏིམཙྩཛནྟཱ;

ཡསྨཱ པུརེ ཨཊྛཀཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏསྨཱ ¶ ཧི ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱན པམཱདལེཁཾ;

སབྦམྤི ¶ སིཀྑཱསུ སགཱརཝཱནཾ;

ཡསྨཱ པམཱཎཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱནཾ.

ཏཏོ ཙ བྷཱསནྟརམེཝ ཧིཏྭཱ;

ཝིཏྠཱརམགྒཉྩ སམཱསཡིཏྭཱ;

ཝིནིཙྪཡཾ སབྦམསེསཡིཏྭཱ;

ཏནྟིཀྐམཾ ཀིཉྩི ཨཝོཀྐམིཏྭཱ.

སུཏྟནྟིཀཱནཾ ཝཙནཱནམཏྠཾ;

སུཏྟཱནུརཱུཔཾ པརིདཱིཔཡནྟཱི;

ཡསྨཱ ཨཡཾ ཧེསྶཏི ཝཎྞནཱཔི;

སཀྐཙྩ ཏསྨཱ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི.

བཱཧིརནིདཱནཀཐཱ

ཏཏྠ ¶ ཏཾ ཝཎྞཡིསྶཾ ཝིནཡནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཝིནཡོ ཏཱཝ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི – ‘‘ཝིནཡོ ནཱམ ཨིདྷ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨདྷིཔྤེཏ’’ནྟི. སཾཝཎྞནཏྠཾ པནསྶ ཨཡཾ མཱཏིཀཱ –

ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, དྷཱརིཏཾ ཡེན ཙཱབྷཏཾ;

ཡཏྠཔྤཏིཊྛིཏཙེཏམེཏཾ ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོ.

ཏེནཱཏིཨཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ;

དསྶཡནྟོ ཀརིསྶཱམི, ཝིནཡསྶཏྠཝཎྞནནྟི.

ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱཏི ཨིདཾ ཏཱཝ ཝཙནཾ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨིདཉྷི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟཔཙྩཀྑཝཙནཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝཏྟབྦམེཏཾ ¶ ‘‘ཨིདཾ ཝཙནཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཀདཱ ཝུཏྟཾ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི? ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ པན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ

པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ¶ ནཱམ ཙེསཱ ཀིཉྩཱཔི པཉྩསཏིཀསངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ ཝུཏྟཱ, ནིདཱནཀོསལླཏྠཾ པན ཨིདྷཱཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཉྷི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སུབྷདྡཔརིབྦཱཛཀཝིནཡནཱ ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ ཀུསིནཱརཱཡཾ ཨུཔཝཏྟནེ མལླཱནཾ སཱལཝནེ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པཙྩཱུསསམཡེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ, བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི, སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ‘‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ, མཱ སོཙིཏྠ, མཱ པརིདེཝིཏྠ, སུམུཏྟཱ མཡཾ ཏེན མཧཱསམཎེན; ཨུཔདྡུཏཱ ཙ ཧོམ – ‘ཨིདཾ ཝོ ཀཔྤཏི, ཨིདཾ ཝོ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི! ཨིདཱནི པན མཡཾ ཡཾ ཨིཙྪིསྶཱམ ཏཾ ཀརིསྶཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪིསྶཱམ ན ཏཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧; དཱི. ནི. ༢.༢༣༢) ཝུཏྟཝཙནམནུསྶརནྟོ ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ པཱཝཙནནྟི མཉྙམཱནཱ ¶ པཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སདྡྷམྨཾ ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ, ཡཱཝ ཙ དྷམྨཝིནཡོ ཏིཊྛཏི ཏཱཝ ཨནཏཱིཏསཏྠུཀམེཝ པཱཝཙནཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘ཡོ ཝོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ ¶ , སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦).

‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཾ, ཡཐཡིདཾ སཱསནཾ ཨདྡྷནིཡཾ ཨསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཾ.

ཡཾ ཙཱཧཾ བྷགཝཏཱ –

‘དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནཱི’ཏི ཝཏྭཱ ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན ཙེཝ,

‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི –

ཨེཝམཱདིནཱ ¶ ནཡེན ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེན ཙ ཨནུགྒཧིཏོ, ཏསྶ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏི; ནནུ མཾ བྷགཝཱ རཱཛཱ ཝིཡ སཀཀཝཙཨིསྶརིཡཱནུཔྤདཱནེན ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀཾ པུཏྟཾ ‘སདྡྷམྨཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀོ མེ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི མནྟྭཱ ཨིམིནཱ ཨསཱདྷཱརཎེན ཨནུགྒཧེན ཨནུགྒཧེསཱི’’ཏི ཙིནྟཡནྟོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཀམིདཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སམཡཾ པཱཝཱཡ ཀུསིནཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༣༡) སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏོ ¶ ¶ པརཾ ཨཱཧ –

‘‘ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ. པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏི, དྷམྨོ པཊིབཱཧིཡྻཏི; ཨཝིནཡོ དིཔྤཏི, ཝིནཡོ པཊིབཱཧིཡྻཏི. པུརེ ཨདྷམྨཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, དྷམྨཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟི; ཨཝིནཡཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཝིནཡཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརེ པུཐུཛྫན-སོཏཱཔནྣ-སཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམི-སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུ ཨནེཀསཏེ ཨནེཀསཧསྶེ ཙ ཝཛྫེཏྭཱ ཏིཔིཊཀསབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདདྷརེ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ མཧཱནུབྷཱཝེ ཡེབྷུཡྻེན བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདེ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཡེཝ ཨེཀཱུནཔཉྩསཏེ པརིགྒཧེསི. ཡེ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨེཀེནཱུནཱཔཉྩཨརཧནྟསཏཱནི ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཀིསྶ པན ཐེརོ ཨེཀེནཱུནམཀཱསཱིཏི? ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨོཀཱསཀརཎཏྠཾ. ཏེན ཧཱཡསྨཏཱ སཧཱཔི ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ དྷམྨསངྒཱིཏི ཀཱཏུཾ, སོ ཧཱཡསྨཱ སེཀྑོ སཀརཎཱིཡོ, ཏསྨཱ སཧཱཔི ན སཀྐཱ; ཡསྨཱ པནསྶ ཀིཉྩི དསབལདེསིཏཾ སུཏྟགེཡྻཱདིཀཾ བྷགཝཏོ ཨསམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ. ཡདི ཨེཝཾ སེཀྑོཔི སམཱནོ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ བཧུཀཱརཏྟཱ ཐེརེན ཨུཙྩིནིཏབྦོ ཨསྶ. ཨཐ ཀསྨཱ ན ཨུཙྩིནིཏོཏི ¶ ? པརཱུཔཝཱདཝིཝཛྫནཏོ. ཐེརོ ཧི ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱནནྡེ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠོ ཨཧོསི, ཏཐཱ ཧི ནཾ ¶ སིརསྨིཾ པལིཏེསུ ཛཱཏེསུཔི ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཀུམཱརཀཝཱདེན ཨོཝདཏི. སཀྱཀུལཔྤསུཏོ ཙཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཏཱ ཙཱུལ༹པིཏུཔུཏྟོ. ཏཏྲ ཧི བྷིཀྑཱུ ཚནྡཱགམནཾ ཝིཡ མཉྙམཱནཱ ‘‘བཧཱུ ཨསེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ བྷིཀྑཱུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱནནྡཾ སེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཾ ཐེརོ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི ཨུཔཝདེཡྻུཾ, ཏཾ པརཱུཔཝཱདཾ པརིཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཱནནྡཾ ཝིནཱ སངྒཱིཏི ¶ ན སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, བྷིཀྑཱུནཾཡེཝ ཨནུམཏིཡཱ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ན ཨུཙྩིནི.

ཨཐ སཡམེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཱནནྡསྶཏྠཱཡ ཐེརཾ ཡཱཙིཾསུ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀསྶཔཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ ཨབྷབྦོ ཚནྡཱ དོསཱ མོཧཱ བྷཡཱ ཨགཏིཾ གནྟུཾ, བཧུ ཙཱནེན བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ པརིཡཏྟོ; ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ ཨུཙྩིནིཏེན ཏེནཱཡསྨཏཱ སདྡྷིཾ པཉྩ ཐེརསཏཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ མཡཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཱཛགཧཾ ཁོ ¶ མཧཱགོཙརཾ པཧཱུཏསེནཱསནཾ, ཡཾནཱུན མཡཾ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, ན ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུ’’ནྟི. ཀསྨཱ པན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི? ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཐཱཝརཀམྨཾ, ཀོཙི ཝིསབྷཱགཔུགྒལོ སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཀྐོཊེཡྻཱཏི. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཉཏྟིདུཏིཡེན ཀམྨེན སཱཝེསི, ཏཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཉཱཏབྦཾ.

ཨཐ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ སཏྟསུ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསུ སཏྟསུ ཙ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ ‘‘ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨིདཱནི གིམྷཱནཾ དིཡཌྜྷོ མཱསོ སེསོ, ཨུཔཀཊྛཱ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ’’ཏི མནྟྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ‘‘རཱཛགཧཾ, ཨཱཝུསོ, གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨུཔཌྜྷཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོ. ཨནུརུདྡྷཏྠེརོཔི ཨུཔཌྜྷཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོ. ཨཱནནྡཏྠེརོ པན བྷགཝཏོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ རཱཛགཧཾ གནྟུཀཱམོ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨཱནནྡཏྠེརེན གཏགཏཊྛཱནེ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི ¶ – ‘‘བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཀུཧིཾ སཏྠཱརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ¶ . ཨནུཔུབྦེན པན སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟེ ཐེརེ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནདིཝསེ ཝིཡ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི.

ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཏཾ མཧཱཛནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ དསབལེན ཝསིཏགནྡྷཀུཊིཡཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པཔྥོཊེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མིལཱཏམཱལཱཀཙཝརཾ ¶ ཚཌྜེཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཋིཏཀཱལེ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྟཾ སབྦམཀཱསི. ཨཐ ཐེརོ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནཏོ པབྷུཏི ཋཱནནིསཛྫབཧུལཏྟཱ ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀཾ ཀཱཡཾ སམསྶཱསེཏུཾ དུཏིཡདིཝསེ ཁཱིརཝིརེཙནཾ པིཝིཏྭཱ ཝིཧཱརེཡེཝ ནིསཱིདི. ཡཾ སནྡྷཱཡ སུབྷེན མཱཎཝེན པཧིཏཾ མཱཎཝཀཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, མཱཎཝཀ, ཨཏྠི མེ ཨཛྫ བྷེསཛྫམཏྟཱ པཱིཏཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧).

དུཏིཡདིཝསེ ཙེཏཀཏྠེརེན པཙྪཱསམཎེན གནྟྭཱ སུབྷེན མཱཎཝེན པུཊྛོ དཱིགྷནིཀཱཡེ སུབྷསུཏྟཾནཱམ དསམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཨཐ ཐེརོ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ རཱཛགཧཾ གཏོ. ཏཐཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ ཙ སབྦཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ རཱཛགཧམེཝ གཏོ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛགཧེ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཱ ཧོནྟི. ཏེ སབྦེཔི ཚཌྜིཏཔཏིཏཨུཀླཱཔཱ ཨཧེསུཾ. བྷགཝཏོ ཧི པརིནིབྦཱནེ སབྦེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཙ པརིཝེཎེ ཙ ཚཌྜེཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཐེརཱ བྷགཝཏོ ཝཙནཔཱུཛནཏྠཾ ཏིཏྠིཡཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ ‘‘པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ སཏྠརི ཋིཏེཡེཝ ཝིཧཱརེ པཊིཛགྒིཾསུ, པརིནིབྦུཏེ ཚཌྜེསུ’’ནྟི. ཏེསཾ ཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ ཙིནྟེསུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ¶ ཧེཏཾ –

‘‘ཨཐ ¶ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘བྷགཝཏཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ¶ ཝཎྞིཏཾ. ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམ, མཛ྄ཛྷིམཾ མཱསཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༨).

ཏེ དུཏིཡདིཝསེ གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ. ཨཛཱཏསཏྟུ རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ པཊིཔུཙྪི. ཐེརཱ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཔཊིསངྑརཎཏྠཱཡ ཧཏྠཀམྨཾ པཊིཝེདེསུཾ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཧཏྠཀམྨཀཱརཀེ མནུསྶེ ཨདཱསི. ཐེརཱ པཋམཾ མཱསཾ སབྦཝིཧཱརེ པཊིསངྑརཱཔེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཧཱརཔཊིསངྑརཎཾ. ཨིདཱནི དྷམྨཝིནཡསངྒཧཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཝིསྶཏྠཱ ཀརོཐ. མཡ྄ཧཾ ཨཱཎཱཙཀྐཾ, ཏུམྷཱཀཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཧོཏུ. ཨཱཎཱཔེཐ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི? ‘‘སངྒཧཾ ཀརོནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྣིསཛྫཊྛཱནཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ ཀརོམི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཝེབྷཱརཔབྦཏཔསྶེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརེ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སུཝིབྷཏྟབྷིཏྟིཏྠམྦྷསོཔཱནཾ ནཱནཱཝིདྷམཱལཱཀམྨལཏཨཱཀམྨཝིཙིཏྟཾ ཨབྷིབྷཝནྟམིཝ རཱཛབྷཝནཝིབྷཱུཏིཾ ཨཝཧསནྟམིཝ དེཝཝིམཱནསིརིཾ སིརིཡཱ ནིཀེཏམིཝ ཨེཀནིཔཱཏཏིཏྠམིཝ ཙ དེཝམནུསྶནཡནཝིཧངྒཱནཾ ལོཀརཱམཎེཡྻཀམིཝ སམྤིཎྜིཏཾ དཊྛབྦསཱརམཎྜཾ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཝིདྷཀུསུམདཱམ-ཨོལམྦཀ-ཝིནིགྒལནྟཙཱརུཝིཏཱནཾ ¶ རཏནཝིཙིཏྟམཎིཀོཊྚིམཏལམིཝ ཙ ནཾ ནཱནཱཔུཔྥཱུཔཧཱརཝིཙིཏྟསུཔརིནིཊྛིཏབྷཱུམིཀམྨཾ བྲཧྨཝིམཱནསདིསཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏསྨིཾ མཧཱམཎྜཔེ པཉྩསཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནགྒྷཱནི པཉྩ ཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎསཏཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎབྷཱགཾ ནིསྶཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཾ ཐེརཱསནཾ མཎྜཔམཛ྄ཛྷེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱསནཱརཧཾ དྷམྨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཉྩེཏྠ ཋཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, བྷནྟེ, མམ ཀིཙྩ’’ནྟི.

ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིཙརཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨཉྙོ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ¶ ཝིཙརཎཀབྷིཀྑུ ནཱམ ནཏྠི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེ མཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫི. ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སྭེ, ཨཱཝུསོ, སནྣིཔཱཏོ ཏྭཉྩ སེཀྑོ སཀརཎཱིཡོ, ཏེན ཏེ ན ཡུཏྟཾ སནྣིཔཱཏཾ གནྟུཾ, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘སྭེ སནྣིཔཱཏོ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཡྭཱཧཾ སེཀྑོ ¶ སམཱནོ སནྣིཔཱཏཾ གཙྪེཡྻ’’ནྟི བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཀཱཡགཏཱཡསཏིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘ནིཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ ཨཱཝཛྫེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, ཨཔྤཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི. ཨཡཉྷི ཨཱཡསྨཱ ཙངྐམེན ¶ བཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཀཏཔུཉྙོསི ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, པདྷཱནམནུཡུཉྫ; ཁིཔྤཾ ཧོཧིསི ཨནཱསཝོ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༧). བུདྡྷཱནཉྩ ཀཐཱདོསོ ནཱམ ནཏྠི. མམ ཨཙྩཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡསམཐཾ ཡོཛེམཱི’’ཏི ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ པཱདདྷོཝནཊྛཱནེ ཋཏྭཱ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཐོཀཾ ཝིསྶམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ མཉྩཀེ ཨུཔནཱམེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, སཱིསཉྩ བིམྦོཧནཾ ཨསམྤཏྟཾ. ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ, ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཝིརཧིཏཾ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཾ ཨཧོསི. ཏེན ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨནིཔནྣོ ཨནིསིནྣོ ཨཊྛིཏོ ཨཙངྐམནྟོ ‘‘ཀོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཐ ཁོ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཱ. ཨཱནནྡཏྠེརོ པན ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ན གཏོ. བྷིཀྑཱུ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདནྟཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨཱསནཾ ཋཔེཏྭཱ ནིསིནྣཱ. ཏཏྠ ཀེཧིཙི ‘‘ཨེཏམཱསནཾ ཀསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱནནྡོ པན ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ཏསྨིཾ སམཡེ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ གམནཀཱལོ’’ཏི. ཏཏོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ ¶ དསྶེནྟོ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱསནེཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ནིསཱིདཱིཏིཔི ཨེཀེ.

ཨེཝཾ ¶ ནིསིནྣེ ཏསྨིཾ ཨཱཡསྨནྟེ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམ, དྷམྨཾ ཝཱ ཝིནཡཾ ཝཱ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ མཧཱཀསྶཔ, ཝིནཡོ ནཱམ བུདྡྷསཱསནསྶ ཨཱཡུ, ཝིནཡེ ཋིཏེ སཱསནཾ ཋིཏཾ ཧོཏི; ཏསྨཱ པཋམཾ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི,. ‘‘ཀཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལི’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཨཱནནྡོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ནོ ནཔྤཧོཏི; ཨཔི ཙ ཁོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷརམཱནོཡེཝ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ ཨུཔཱལཱི’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༨). ཏསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ ¶ པུཙྪིཏྭཱ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཐེརོ ཝིནཡཾ པུཙྪནཏྠཱཡ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣི. ཨུཔཱལིཏྠེརོཔི ཝིསྶཛྫནཏྠཱཡ སམྨནྣི. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ. ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻ’ནྟི.

‘‘ཨཱཡསྨཱཔི ཨུཔཱལི སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ. ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཝིནཡཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣིཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི, དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཏཏོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཐེརཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪི – ‘‘པཋམཾ, ཨཱཝུསོ ཨུཔཱལི, པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི ¶ ? ‘‘ཝེསཱལིཡཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུདིནྣཾ ཀལནྡཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘མེཐུནདྷམྨེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ པཋམསྶ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུམྤི པུཙྪི, ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི, པཉྙཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨནུཔཉྙཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨནཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི; ཡཐཱ ཙ པཋམསྶ ཏཐཱ དུཏིཡསྶ ཏཐཱ ཏཏིཡསྶ ཏཐཱ ཙཏུཏྠསྶ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུམྤི པུཙྪི…པེ… ཨནཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི. པུཊྛོ པུཊྛོ ཨུཔཱལིཏྠེརོ ཝིསྶཛྫེསི. ཏཏོ ¶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ ནཱམ ཨིད’’ནྟི སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཋཔེསུཾ. ཏེརས སངྒྷཱདིསེསཱནི ‘‘ཏེརསཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ཨནིཡཏཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཏིཾས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. དྭེནཝུཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཙཏྟཱརི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཊིདེསནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. པཉྩསཏྟཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སེཁིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. སཏྟ དྷམྨེ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐཱ’’ཏི ཋཔེསུཾ.

ཨེཝཾ ¶ མཧཱཝིབྷངྒཾ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒེ ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ ནཱམ ཨིད’’ནྟི ཋཔེསུཾ. སཏྟརས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སཏྟརསཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. ཏིཾས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཚསཊྛིསཏསིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཊིདེསནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. པཉྩསཏྟཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སེཁིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. སཏྟ དྷམྨེ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐཱ’’ཏི ¶ ཋཔེསུཾ. ཨེཝཾ བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒཾ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཁནྡྷཀཔརིཝཱརེཔི ཨཱརོཔེསུཾ. ཨེཝམེཏཾ སཨུབྷཏོཝིབྷངྒཁནྡྷཀཔརིཝཱརཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སངྒཧམཱརཱུལ༹ྷཾ སབྦཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ པུཙྪི, ཨུཔཱལིཏྠེརོ ཝིསྶཛྫེསི. པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཔརིཡོསཱནེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏནཡེནེཝ གཎསཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཝིནཡསངྒཧཱཝསཱནེ ཨུཔཱལིཏྠེརོ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ དྷམྨཱསནཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝུཌྜྷེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདི.

ཝིནཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ དྷམྨཾ སངྒཱཡིཏུཀཱམོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘དྷམྨཾ སངྒཱཡནྟེཧི ཀཾ པུགྒལཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ དྷམྨོ སངྒཱཡིཏབྦོ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ. ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན དྷམྨཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཨཐ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷམྨཾ པུཙྪི – ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨནྟརཱ ཙ, བྷནྟེ, རཱཛགཧཾ ¶ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡཾ རཱཛཱགཱརཀེ ཨམྦལཊྛིཀཱཡ’’ནྟི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུཔྤིཡཉྩ པརིབྦཱཛཀཾ, བྲཧྨདཏྟཉྩ མཱཎཝ’’ནྟི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘ཝཎྞཱཝཎྞེ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ¶ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྲཧྨཛཱལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི, ཝཏྠུམྤི པུཙྪི. ‘‘སཱམཉྙཕལཾ པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘རཱཛགཧེ, བྷནྟེ, ཛཱིཝཀམྦཝནེ’’ཏི. ‘‘ཀེན སདྡྷི’’ནྟི? ‘‘ཨཛཱཏསཏྟུནཱ ཝེདེཧིཔུཏྟེན སདྡྷི’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སཱམཉྙཕལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན པཉྩ ནིཀཱཡེ པུཙྪི.

པཉྩནིཀཱཡཱ ནཱམ – དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི. ཏཏྠ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ ནཱམ – ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཋཔེཏྭཱ, ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ. ཏཏྠ ཝིནཡོ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝིསྶཛྫིཏོ, སེསཁུདྡཀནིཀཱཡོ ཙཏྟཱརོ ཙ ནིཀཱཡཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན. ཏདེཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ, དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ, པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ; ཏཐཱ པིཊཀཝསེན, ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ, ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ, དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཐཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ? ཡཉྷི བྷགཝཏཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡཱཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི དེཝམནུསྶནཱགཡཀྑཱདཡོ ཨནུསཱསནྟེན པཙྩཝེཀྑནྟེན ཝཱ ཝུཏྟཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀརསཾ ཝིམུཏྟིརསམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ¶ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ དྷམྨོ ཙེཝ ཝིནཡོ ཙཱཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཝིནཡོ, ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨོ; ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཾནཱུན མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ¶ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻཾ, ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙ ཨེཝཾ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཀཐཾ པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཧིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ, མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ, པཙྪིམབུདྡྷཝཙནནྟི ཏིཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ ¶ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤);

ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ.

ཀེཙི ‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱ’’ཏི ཁནྡྷཀེ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨཱཧུ. ཨེསཱ པན པཱཊིཔདདིཝསེ སབྦཉྙུབྷཱཝཔྤཏྟསྶ སོམནསྶམཡཉཱཎེན པཙྩཡཱཀཱརཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཨུདཱནགཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཾ པན པརིནིབྦཱནཀཱལེ ཨབྷཱསི – ‘‘ཧནྡ དཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱམནྟཡཱམི ཝོ, ཝཡདྷམྨཱ སངྑཱརཱ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༨) ཨིདཾ པཙྪིམབུདྡྷཝཙནཾ.

ཨུབྷིནྣམནྟརེ ཡཾ ཝུཏྟཾ ཨེཏཾ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནནྟི. ཨེཝཾ པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ¶ པིཊཀཝསེན ཏིཝིདྷཾ? སབྦམྤི ཧེཏཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏིཔྤབྷེདམེཝ ཧོཏི. ཏཏྠ པཋམསངྒཱིཏིཡཾ སངྒཱིཏཉྩ ཨསངྒཱིཏཉྩ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨུབྷཡཱནི པཱཏིམོཀྑཱནི, དྭེ ཝིབྷངྒཱནི, དྭཱཝཱིསཏི ཁནྡྷཀཱནི, སོལ༹སཔརིཝཱརཱཏི ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ནཱམ.

བྲཧྨཛཱལཱདི ཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོ དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདི དིཡཌྜྷསཏདྭེསུཏྟསངྒཧོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, ཨོགྷཏརཎསུཏྟཱདི སཏྟསུཏྟསཧསྶ སཏྟསཏ དྭཱསཊྛིསུཏྟསངྒཧོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནསུཏྟཱདི ནཝསུཏྟསཧསྶ པཉྩསཏ སཏྟཔཉྙཱསསུཏྟསངྒཧོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀཔཱཋ-དྷམྨཔད-ཨུདཱན-ཨིཏིཝུཏྟཀ-སུཏྟནིཔཱཏ-ཝིམཱནཝཏྠུ-པེཏཝཏྠུ-ཐེརགཱཐཱ-ཐེརཱིགཱཐཱ-ཛཱཏཀནིདྡེས-པཊིསམྦྷིདཱ-ཨཔདཱན-བུདྡྷཝཾས-ཙརིཡཱཔིཊཀཝསེན ¶ པནྣརསཔྤབྷེདོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི ཨིདཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ནཱམ.

དྷམྨསངྒཧོ, ཝིབྷངྒོ, དྷཱཏུཀཐཱ, པུགྒལཔཉྙཏྟི, ཀཐཱཝཏྠུ, ཡམཀཾ, པཊྛཱནནྟི ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ནཱམ. ཏཏྠ –

ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ ¶ , ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ;

ཝིནཡཏྠཝིདཱུཧི ཨཡཾ, ཝིནཡོ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ.

ཝིཝིདྷཱ ཧི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷ པཱཏིམོཀྑུདྡེས པཱརཱཛིཀཱདི སཏྟཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷམཱཏིཀཱ ཝིབྷངྒཱདིཔྤབྷེདཱ ནཡཱ, ཝིསེསབྷཱུཏཱ ཙ དལ༹ྷཱིཀམྨསིཐིལཀརཎཔྤཡོཛནཱ ཨནུཔཉྙཏྟིནཡཱ ¶ , ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཨཛ྄ཛྷཱཙཱརནིསེདྷནཏོ ཙེས ཀཱཡཾ ཝཱཙཉྩ ཝིནེཏི, ཏསྨཱ ཝིཝིདྷནཡཏྟཱ ཝིསེསནཡཏྟཱ ཀཱཡཝཱཙཱནཉྩ ཝིནཡནཏོ ‘‘ཝིནཡོ’’ཏི ཨཀྑཱཏོ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ, ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ;

ཝིནཡཏྠཝིདཱུཧི ཨཡཾ, ཝིནཡོ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

ཨིཏརཾ པན –

ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ, སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, སུཏྟནྟི ཨཀྑཱཏཾ.

ཏཉྷི ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ སཱུཙེཏི, སུཝུཏྟཱ ཙེཏྠ ཨཏྠཱ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམེན ཝུཏྟཏྟཱ. སཝཏི ཙེཏཾ ཨཏྠེ སསྶམིཝ ཕལཾ པསཝཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱུདཏི ཙེཏཾ དྷེནུཝིཡ ཁཱིརཾ, པགྒྷརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཊྛུ ཙ ནེ ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྟསབྷཱགཉྩེཏཾ, ཡཐཱ ཧི ཏཙྪཀཱནཾ སུཏྟཾ པམཱཎཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཏམྤི ཝིཉྙཱུནཾ. ཡཐཱ ཙ སུཏྟེན སངྒཧིཏཱནི པུཔྥཱནི ན ཝིཀིརིཡནྟི ན ཝིདྡྷཾསིཡནྟི; ཨེཝམེཏེན སངྒཧིཏཱ ཨཏྠཱ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ, སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, སུཏྟནྟི ཨཀྑཱཏ’’ནྟི.

ཨིཏརོ ¶ ¶ པན –

ཡཾ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷིམནྟོ, སལཀྑཎཱ པཱུཛིཏཱ པརིཙྪིནྣཱ;

ཝུཏྟཱདྷིཀཱ ཙ དྷམྨཱ, ཨབྷིདྷམྨོ ཏེན ཨཀྑཱཏོ.

ཨཡཉྷི ¶ ཨབྷིསདྡོ ཝུཌྜྷིལཀྑཎཔཱུཛིཏཔརིཙྪིནྣཱདྷིཀེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱཧེས – ‘‘བཱལ༹ྷཱ མེ ཨཱཝུསོ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི ནོ པཊིཀྐམནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༨༩; སཾ. ནི. ༥.༡༩༥) ཝུཌྜྷིཡཾ ཨཱགཏོ. ‘‘ཡཱ ཏཱ རཏྟིཡོ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིལཀྑིཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༩) ལཀྑཎེ. ‘‘རཱཛཱབྷིརཱཛཱ མནུཛིནྡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༥༨) པཱུཛིཏེ. ‘‘པཊིབལོ ཝིནེཏུཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༨༥) པརིཙྪིནྣེ. ཨཉྙམཉྙསངྐརཝིརཧིཏེ དྷམྨེ ཙ ཝིནཡེ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༧༥) ཨདྷིཀེ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏི, མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༦༠ ཨཱདཡོ) ནཡེན ཝུཌྜྷིམནྟོཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ སདྡཱརམྨཎཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱརམྨཎཱདཱིཧི ལཀྑཎཱིཡཏྟཱ སལཀྑཎཱཔི. ‘‘སེཀྑཱ དྷམྨཱ, ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ, ལོཀུཏྟརཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཱུཛིཏཱཔི པཱུཛཱརཧཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཕསྶོ ཧོཏི ཝེདནཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སབྷཱཝཔརིཙྪིནྣཏྟཱ པརིཙྪིནྣཱཔི. ‘‘མཧགྒཏཱ དྷམྨཱ, ཨཔྤམཱཎཱ དྷམྨཱ, ཨནུཏྟརཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨདྷིཀཱཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཾ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷིམནྟོ, སལཀྑཎཱ པཱུཛིཏཱ པརིཙྪིནྣཱ;

ཝུཏྟཱདྷིཀཱ ཙ དྷམྨཱ, ཨབྷིདྷམྨོ ཏེན ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

ཡཾ པནེཏྠ ཨཝིསིཊྛཾ, ཏཾ –

པིཊཀཾ པིཊཀཏྠཝིདཱུ, པརིཡཏྟིབྦྷཱཛནཏྠཏོ ཨཱཧུ;

ཏེན སམོདྷཱནེཏྭཱ, ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ.

པརིཡཏྟིཔི ¶ ¶ ཧི ‘‘མཱ པིཊཀསམྤདཱནེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) པིཊཀནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཀུདཱལཔིཊཀཾ ཨཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༢༨; ཨ. ནི. ༣.༧༠) ཡཾ ཀིཉྩི བྷཱཛནམྤི. ཏསྨཱ པིཊཀཾ པིཊཀཏྠཝིདཱུ, པརིཡཏྟིབྦྷཱཛནཏྠཏོ ཨཱཧུ.

ཨིདཱནི ཏེན སམོདྷཱནེཏྭཱ ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱཏི. ཏེན ཨེཝཾ དུཝིདྷཏྠེན པིཊཀསདྡེན སཧ ¶ སམཱསཾ ཀཏྭཱ ཝིནཡོ ཙ སོ པིཊཀཉྩ པརིཡཏྟིབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ བྷཱཛནཏོ ཙཱཏི ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན སུཏྟནྟཉྩ ཏཾ པིཊཀཉྩཱཏི སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨབྷིདྷམྨོ ཙ སོ པིཊཀཉྩཱཏི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཨེཝམེཏེ ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ.

ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཙ པུནཔི ཏེསྭེཝ པིཊཀེསུ ནཱནཔྤཀཱརཀོསལླཏྠཾ –

དེསནཱསཱསནཀཐཱ, བྷེདཾ ཏེསུ ཡཐཱརཧཾ;

སིཀྑཱཔཧཱནགམྦྷཱིར, བྷཱཝཉྩ པརིདཱིཔཡེ.

པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཾ ཙཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཏཏྲཱཡཾ པརིདཱིཔནཱ ཝིབྷཱཝནཱ ཙ, ཨེཏཱནི ཧི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱཎཱ ཝོཧཱར པརམཏྠདེསནཱ ཡཐཱཔརཱདྷ-ཡཐཱནུལོམ-ཡཐཱདྷམྨསཱསནཱནི, སཾཝརཱསཾཝརདིཊྛིཝིནིཝེཋནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཀཐཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི.

ཨེཏྠ ཧི ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨཱཎཱརཧེན བྷགཝཏཱ ཨཱཎཱབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ ཨཱཎཱདེསནཱ, སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཝོཧཱརཀུསལེན བྷགཝཏཱ ཝོཧཱརབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ ཝོཧཱརདེསནཱ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ པརམཏྠཀུསལེན བྷགཝཏཱ པརམཏྠབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ པརམཏྠདེསནཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ ¶ པཋམཾ ཡེ ཏེ པཙུརཱཔརཱདྷཱ སཏྟཱ ཏེ ཡཐཱཔརཱདྷཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱཏི ཡཐཱཔརཱདྷསཱསནཾ, དུཏིཡཾ ཨནེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསཡཙརིཡཱདྷིམུཏྟིཀཱ སཏྟཱ ཡཐཱནུལོམཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱཏི ཡཐཱནུལོམསཱསནཾ, ཏཏིཡཾ དྷམྨཔུཉྫམཏྟེ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི སཉྙིནོ སཏྟཱ ཡཐཱདྷམྨཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱཏི ཡཐཱདྷམྨསཱསནནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ ¶ པཋམཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ སཾཝརཱསཾཝརོ ཨེཏྠ ཀཐིཏོཏི སཾཝརཱསཾཝརཀཐཱ, དུཏིཡཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ དིཊྛིཝིནིཝེཋནཱ ཨེཏྠ ཀཐིཏཱཏི དིཊྛིཝིནིཝེཋནཀཐཱ, ཏཏིཡཾ རཱགཱདིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདོ ཨེཏྠ ཀཐིཏོཏི ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཀཐཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཏཱིསུཔི ཙ ཙེཏེསུ ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཏཱིཎི པཧཱནཱནི, ཙཏུབྦིདྷོ ཙ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ ¶ . ཏཐཱ ཧི – ཝིནཡཔིཊཀེ ཝིསེསེན ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ ཝུཏྟཱ, སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ.

ཝིནཡཔིཊཀེ ཙ ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ ཀིལེསཱནཾ, ཝཱིཏིཀྐམཔཊིཔཀྑཏྟཱ སཱིལསྶ. སུཏྟནྟཔིཊཀེ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ, པརིཡུཊྛཱནཔཊིཔཀྑཏྟཱ སམཱདྷིསྶ. ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཨནུསཡཔྤཧཱནཾ ཨནུསཡཔཊིཔཀྑཏྟཱ པཉྙཱཡ.

པཋམེ ཙ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ཀིལེསཱནཾ, ཨིཏརེསུ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱནི. པཋམེ ཙ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསསྶ པཧཱནཾ, ཨིཏརེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིསཾཀིལེསཱནཾ.

ཨེཀམེཀསྨིཉྩེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ དྷམྨོཏི པཱལི༹. ཨཏྠོཏི ཏསྶཱཡེཝཏྠོ. དེསནཱཏི ཏསྶཱ མནསཱཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ པཱལི༹ཡཱ དེསནཱ. པཊིཝེདྷོཏི པཱལི༹ཡཱ པཱལི༹ཨཏྠསྶ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ. ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཨེཏེ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷཱ ¶ ཡསྨཱ སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ མནྡབུདྡྷཱིཧི དུཀྑོགཱཧཱ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ. ཨེཝཾ ཨེཀམེཀསྨིཾ ཨེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – དྷམྨོཏི ཧེཏུ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི. ཨཏྠོཏི ཧེཏུཕལཾ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི. དེསནཱཏི པཉྙཏྟི, ཡཐཱདྷམྨཾ དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཊིཝེདྷོཏི ཨབྷིསམཡོ, སོ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ ཝིསཡཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཙ ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ དྷམྨེསུ, དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠེསུ, པཉྙཏྟིཔཐཱནུརཱུཔཾ པཉྙཏྟཱིསུ ཨཝབོདྷོ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཏེསུ པིཊཀེསུ ཡཾ ཡཾ དྷམྨཛཱཏཾ ཝཱ ཨཏྠཛཱཏཾ ཝཱ, ཡཱ ཙཱཡཾ ཡཐཱ ཡཐཱ ཉཱཔེཏབྦོ ཨཏྠོ སོཏཱུནཾ ཉཱཎསྶ ཨབྷིམུཁོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཏདཏྠཛོཏིཀཱ དེསནཱ, ཡོ ཙེཏྠ ¶ ཨཝིཔརཱིཏཱཝབོདྷསངྑཱཏོ པཊིཝེདྷོ སབྦམེཏཾ ཨནུཔཙིཏཀུསལསམྦྷཱརེཧི དུཔྤཉྙེཧི སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ དུཀྑོགཱཧཾ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཉྩ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཾ. ཨེཝམྤི ཨེཀམེཀསྨིཾ ཨེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ –

‘‘དེསནཱ-སཱསནཀཐཱ ¶ , བྷེདཾ ཏེསུ ཡཐཱརཧཾ;

སིཀྑཱཔཧཱནགམྦྷཱིརབྷཱཝཉྩ པརིདཱིཔཡེ’’ཏི.

ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི.

‘‘པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཉྩཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི.

ཨེཏྠ པན ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཏིཝིདྷོ པརིཡཏྟིབྷེདོ དཊྛབྦོ. ཏིསྶོ ཧི པརིཡཏྟིཡོ – ཨལགདྡཱུཔམཱ, ནིསྶརཎཏྠཱ, བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཱ དུགྒཧིཏཱ ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ, ཨཡཾ ཨལགདྡཱུཔམཱ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨལགདྡཏྠིཀོ ཨལགདྡགཝེསཱི ཨལགདྡཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ, སོ པསྶེཡྻ མཧནྟཾ ཨལགདྡཾ. ཏམེནཾ བྷོགེ ཝཱ ནངྒུཊྛེ ཝཱ གཎྷེཡྻ. ཏསྶ སོ ཨལགདྡོ པཊིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ཧཏྠེ ཝཱ བཱཧཱཡ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒེ ཌཾསེཡྻ. སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨལགདྡསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི སུཏྟཾ…པེ… ཝེདལླཾ. ཏེ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ན ཨུཔཔརིཀྑནྟི. ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨནུཔཔརིཀྑཏཾ ན ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི. ཏེ ཨུཔཱརམྦྷཱནིསཾསཱ ཙེཝ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ ཙ. ཡསྶ ཙཏྠཱཡ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ནཱནུབྷོནྟི. ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ དུགྒཧིཏཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༣༨).

ཡཱ ¶ ¶ པན སུགྒཧིཏཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདིཔཱརིཔཱུརིཾཡེཝ ཨཱཀངྑམཱནེན པརིཡཱཔུཊཱ ན ཨུཔཱརམྦྷཱདི ཧེཏུ, ཨཡཾ ནིསྶརཎཏྠཱ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ སུགྒཧིཏཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༣༩).

ཡཾ པན པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷོ པཧཱིནཀིལེསོ བྷཱཝིཏམགྒོ པཊིཝིདྡྷཱཀུཔྤོ སཙྪིཀཏནིརོདྷོ ཁཱིཎཱསཝོ ¶ ཀེཝལཾ པཝེཎཱིཔཱལནཏྠཱཡ ཝཾསཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ པརིཡཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ བྷཎྜཱགཱརིཀཔཨཡཏྟཱིཏི.

ཝིནཡེ པན སུཔྤཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ སཱིལསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོ. སུཏྟེ སུཔྤཊིཔནྣོ སམཱདྷིསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོ. ཨབྷིདྷམྨེ སུཔྤཊིཔནྣོ པཉྙཱསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཉྩ ཏཏྠེཝ པབྷེདཝཙནཏོ. ཨེཝམེཏེསུ སུཔྤཊིཔནྣོ ཡཐཱཀྐམེན ཨིམཾ ཝིཛྫཱཏྟཡཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཝིནཡེ པན དུཔྤཊིཔནྣོ ཨནུཉྙཱཏསུཁསམྥསྶཨཏྠརཎཔཱཝུརཎཱདིཕསྶསཱམཉྙཏོ པཊིཀྑིཏྟེསུ ཨུཔཱདིནྣཕསྶཱདཱིསུ ཨནཝཛྫསཉྙཱི ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཡཐཱ ཡེམེ ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཏེ པཊིསེཝཏོ ནཱལཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’’ཏི (པཱཙི. ༤༡༧; མ. ནི. ༡.༢༣༤) ཏཏོ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི. སུཏྟེ ¶ དུཔྤཊིཔནྣོ ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༥) ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ དུགྒཧིཏཾ གཎྷཱཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨམྷེ ཙེཝ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏི, ཨཏྟཱནཉྩ ཁནཏི, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི (པཱཙི. ༤༡༧; མ. ནི. ༡.༢༣༦) ཏཏོ མིཙྪཱདིཊྛིཏཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨབྷིདྷམྨེ དུཔྤཊིཔནྣོ དྷམྨཙིནྟཾ ཨཏིདྷཱཝནྟོ ཨཙིནྟེཡྻཱནིཔི ཙིནྟེཏི, ཏཏོ ཙིཏྟཀྑེཔཾ པཱཔུཎཱཏི. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻཱནི ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧). ཨེཝམེཏེསུ དུཔྤཊིཔནྣོ ཡཐཱཀྐམེན ཨིམཾ དུསྶཱིལབྷཱཝམིཙྪཱདིཊྛིཏཱ ཙིཏྟཀྑེཔབྷེདཾ ཝིཔཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ –

‘‘པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཾ ཙཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི.

ཨཡམྤི གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ པིཊཀཱནི ཉཏྭཱ ཏེསཾ ཝསེནེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཏིཝིདྷནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཀཐཾ ¶ ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ དཱིགྷནིཀཱཡོ? ཏིཝགྒསངྒཧཱནི བྲཧྨཛཱལཱདཱིནི ཙཏུཏྟིཾས སུཏྟཱནི.

ཙཏུཏྟིཾསེཝ སུཏྟནྟཱ, ཏིཝགྒོ ཡསྶ སངྒཧོ;

ཨེས དཱིགྷནིཀཱཡོཏི, པཋམོ ཨནུལོམིཀོ.

ཀསྨཱ པནེས དཱིགྷནིཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི? དཱིགྷཔྤམཱཎཱནཾ སུཏྟཱནཾ སམཱུཧཏོ ནིཝཱསཏོ ཙ, སམཱུཧནིཝཱསཱ ཧི ནིཀཱཡོཏི ¶ ཝུཙྩནྟི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀནིཀཱཡམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ; ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ; པོཎིཀནིཀཱཡོ, ཙིཀྑལླིཀནིཀཱཡོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༠༠) ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི སཱསནཏོ ཙ ལོཀཏོ ཙ. ཨེཝཾ སེསཱནམྤི ནིཀཱཡབྷཱཝེ ཝཙནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཏམོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ? མཛ྄ཛྷིམཔྤམཱཎཱནི པཉྩདསཝགྒསངྒཧཱནི མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདཱིནི དིཡཌྜྷསཏཾ དྭེ ཙ སུཏྟཱནི.

དིཡཌྜྷསཏཾ སུཏྟནྟཱ, དྭེ ཙ སུཏྟཱནི ཡཏྠ སོ;

ནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམོ པཉྩ-དསཝགྒཔརིགྒཧོ.

ཀཏམོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ? དེཝཏཱསཾཡུཏྟཱདིཝསེན ཋིཏཱནི ཨོགྷཏརཎཱདཱིནི སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ སུཏྟསཏཱནི དྭཱསཊྛི ཙ སུཏྟཱནི.

སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི, སཏྟ སུཏྟསཏཱནི ཙ;

དྭཱསཊྛི ཙེཝ སུཏྟནྟཱ, ཨེསོ སཾཡུཏྟསངྒཧོ.

ཀཏམོ ¶ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ? ཨེཀེཀཨངྒཱཏིརེཀཝསེན ཋིཏཱནི ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནཱདཱིནི ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི པཉྩ སུཏྟསཏཱནི སཏྟཔཉྙཱསཉྩ སུཏྟཱནི.

ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི, པཉྩ སུཏྟསཏཱནི ཙ;

སཏྟཔཉྙཱས སུཏྟཱནི, སངྑྱཱ ཨངྒུཏྟརེ ཨཡཾ.

ཀཏམོ ¶ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ? སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཁུདྡཀཔཱཋཱདཡོ ཙ པུབྦེ ནིདསྶིཏཱ པནྣརསབྷེདཱ ཋཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནནྟི.

ཋཔེཏྭཱ ¶ ཙཏུརོཔེཏེ, ནིཀཱཡེ དཱིགྷཨཱདིཀེ;

ཏདཉྙཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ནིཀཱཡོ ཁུདྡཀོ མཏོཏི.

ཨེཝཾ ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཧིདཾ སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཱ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླནྟི ནཝཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱ སུཏྟནིཔཱཏེ མངྒལསུཏྟ-རཏནསུཏྟ-ནཱལཀསུཏྟ-ཏུཝཊྚཀསུཏྟཱནི ཨཉྙམྤི ཙ སུཏྟནཱམཀཾ ཏཐཱགཏཝཙནཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སབྦམྤི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིསེསེན སཾཡུཏྟཀེ སཀལོཔི སགཱཐཱཝགྒོ, སཀལཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ, ཡཉྩ ཨཉྙམྤི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཨསངྒཧིཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཏཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨཔདཾ, ཐེརགཱཐཱ, ཐེརཱིགཱཐཱ, སུཏྟནིཔཱཏེ ནོསུཏྟནཱམིཀཱ སུདྡྷིཀགཱཐཱ ཙ གཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ དྭཱསཱིཏི སུཏྟནྟཱ ཨུདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ ཨིཏིཝུཏྟཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔཎྞཀཛཱཏཀཱདཱིནི པཉྙཱསཱདྷིཀཱནི པཉྩ ཛཱཏཀསཏཱནི ཛཱཏཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༩) -ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ སབྦེཔི ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཱ སུཏྟནྟཱ ཨབྦྷུཏདྷམྨནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཙཱུལ༹ཝེདལླ-མཧཱཝེདལླ-སམྨཱདིཊྛི-སཀྐཔཉྷ-སངྑཱརབྷཱཛནིཡ-མཧཱཔུཎྞམསུཏྟཱདཡོ ¶ སབྦེཔི ཝེདཉྩ ཏུཊྛིཉྩ ལདྡྷཱ ལདྡྷཱ པུཙྪིཏསུཏྟནྟཱ ཝེདལླནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ¶ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ –

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧);

ཨེཝཾ པརིདཱིཔིཏདྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཡཾ ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀཾ ཏཏྠ ཨནུསནྡྷིཝསེན དྷམྨཀྑནྡྷགཎནཱ. གཱཐཱབནྡྷེསུ པཉྷཱཔུཙྪནཾ ¶ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ, ཝིསྶཛྫནཾ ཨེཀོ. ཨབྷིདྷམྨེ ཨེཀམེཀཾ ཏིཀ-དུཀ-བྷཱཛནཾ, ཨེཀམེཀཉྩ ཙིཏྟཝཱརབྷཱཛནཾ, ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཝིནཡེ ཨཏྠི ཝཏྠུ, ཨཏྠི མཱཏིཀཱ, ཨཏྠི པདབྷཱཛནཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨནྟརཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཨཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཨནཱཔཏྟི, ཨཏྠི པརིཙྪེདོ; ཏཏྠ ཨེཀམེཀོ ཀོཊྛཱསོ, ཨེཀམེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ.

ཨེཝམེཏཾ ཨབྷེདཏོ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ, བྷེདཏོ དྷམྨཝིནཡཱདིཝསེན དུཝིདྷཱདིབྷེདཾ བུདྡྷཝཙནཾ སངྒཱཡནྟེན མཧཱཀསྶཔཔྤམུཁེན ཝསཱིགཎེན ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ; ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ པཙྪིམབུདྡྷཝཙནཾ; ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཨིདཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ; ཨཡཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ…པེ… ཨཡཾ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ; ཨིམཱནི སུཏྟཱདཱིནི ནཝངྒཱནི, ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ པབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱཝ སངྒཱིཏཾ. ན ¶ ཀེཝལཉྩ ཨེཏྟཀམེཝ, ཨཉྙམྤི ཨུདྡཱནསངྒཧ-ཝགྒསངྒཧཔེཡྻཱལསངྒཧ-ཨེཀཀནིཔཱཏ-དུཀནིཔཱཏཱདིནིཔཱཏསངྒཧ-སཾཡུཏྟསངྒཧ-པཎྞཱསསངྒཧཱདིཨནེཀཝིདྷཾ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སནྡིསྶམཱནཾ སངྒཧཔྤབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱཨེཝ སཏྟཧི མཱསེཧི སངྒཱིཏཾ. སངྒཱིཏིཔརིཡོསཱནེ ཙསྶ – ‘‘ཨིདཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན དསབལསྶ སཱསནཾ པཉྩཝསྶསཧསྶཔརིམཱཎཾ ཀཱལཾ པཝཏྟནསམཏྠཾ ཀཏ’’ནྟི སཉྫཱཏཔྤམོདཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཝིཡ དདམཱནཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཀམྤི སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི, ཨནེཀཱནི ཙ ཨཙྪརིཡཱནི པཱཏུརཧེསུནྟི ཨཡཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིནཱམ. ཡཱ ལོཀེ –

སཏེཧི པཉྩཧི ཀཏཱ, ཏེན པཉྩསཏཱཏི ཙ;

ཐེརེཧེཝ ཀཏཏྟཱ ཙ, ཐེརིཀཱཏི པཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨིམིསྶཱ ¶ པན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཡཱ པཝཏྟམཱནཱཡ ཝིནཡཾ པུཙྪནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ‘‘པཋམཾ, ཨཱཝུསོ ཨུཔཱལི, པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཝཙནཔརིཡོསཱནེ ‘‘ཝཏྠུམྤི པུཙྪི, ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪཱི’’ཏི ཨེཏྠ ནིདཱནེ པུཙྪིཏེ ཏཾ ནིདཱནཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཡེན ཙ པཉྙཏྟཾ, ཡསྨཱ ཙ པཉྙཏྟཾ, སབྦམེཏཾ ཀཐེཏུཀཱམེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེན སམཡེན ¶ བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི སབྦཾ ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝམིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ པན ‘‘པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཨིདཾ ཝཙནཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཀདཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཀསྨཱ ཝུཏྟནྟི ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ, ཡསྨཱ ཨཡམཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན ནིདཱནཾ པུཊྛོ ཏསྨཱནེན ཏཾ ནིདཱནཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝིཏྠཱརེཏུཾ ཝུཏྟནྟི. ཨེཝམིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝདནྟེནཱཔི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱཏི ཨིམེསཾ མཱཏིཀཱཔདཱནཾ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཨིདཱནི དྷཱརིཏཾ ཡེན ཙཱབྷཏཾ, ཡཏྠཔྤཏིཊྛིཏཾ ཙེཏམེཏཾ ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོཏི ཨེཏེསཾ ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི. ཏཾ པནེཏཾ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནཔཊིམཎྜིཏནིདཱནཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཀེན དྷཱརིཏཾ, ཀེནཱབྷཏཾ, ཀཏྠ པཏིཊྛིཏནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨཱདིཏོ ཏཱཝ ཨིདཾ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན དྷཱརིཏཾ, ཏསྶ སམྨུཁཏོ ཨཔརིནིབྦུཏེ ཏཐཱགཏེ ཚལ༹བྷིཉྙཱདིབྷེདེཧི ཨནེཀེཧི བྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིནིབྦུཏེ ཏཐཱགཏེ མཧཱཀསྶཔཔྤམུཁེཧི དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི. ཀེནཱབྷཏནྟི? ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨུཔཱལིཏྠེརམཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི ཏཱཝ ཨཱབྷཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ –

ཨུཔཱལི དཱསཀོ ཙེཝ, སོཎཀོ སིགྒཝོ ཏཐཱ;

ཏིསྶོ མོགྒལིཔུཏྟོ ཙ, པཉྩེཏེ ཝིཛིཏཱཝིནོ.

པརམྤརཱཡ ཝིནཡཾ, དཱིཔེ ཛམྦུསིརིཝ྄ཧཡེ;

ཨཙྪིཛྫམཱནམཱནེསུཾ, ཏཏིཡོ ཡཱཝ སངྒཧོ.

ཨཱཡསྨཱ ¶ ཧི ཨུཔཱལི ཨིམཾ ཝིནཡཝཾསཾ ཝིནཡཏནྟིཾ ཝིནཡཔཝེཎིཾ བྷགཝཏོ

སམྨུཁཱ ཨུགྒཧེཏྭཱ བཧཱུནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཧདཡེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏསྶ ཧཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཝིནཡཝཾསཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟེསུ པུགྒལེསུ པུཐུཛྫན-སོཏཱཔནྣ-སཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམིནོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཧསྶམེཀཾ ཨཧོསི. དཱསཀཏྠེརོཔི ཏསྶེཝ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, སོ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ སམྨུཁཱ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏཐེཝ ཝིནཡཾ ཝཱཙེསི. ཏསྶཱཔི ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟཱ པུཐུཛྫནཱདཡོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཧསྶམེཝ ཨཧོསི. སོཎཀཏྠེརོཔི དཱསཀཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, སོཔི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དཱསཀཏྠེརསྶ སམྨུཁཱ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏཐེཝ ཝིནཡཾ ཝཱཙེསི. ཏསྶཱཔི ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟཱ པུཐུཛྫནཱདཡོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཧསྶམེཝ ཨཧོསི. སིགྒཝཏྠེརོཔི སོཎཀཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, སོཔི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ¶ སོཎཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཝིནཡཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨརཧནྟསཧསྶསྶ དྷུརགྒཱཧོ ཨཧོསི. ཏསྶ པནཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟཱ པུཐུཛྫན-སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམིནོཔི ཁཱིཎཱསཝཱཔི ཨེཏྟཀཱནི ¶ སཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི སཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ ཨཔརིཙྪིནྣཱ ཨཧེསུཾ. ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔེ ཨཏིམཧཱབྷིཀྑུསམུདཱཡོ ཨཧོསི. མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ པན ཨཱནུབྷཱཝོ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཡཾ པཱཀཊོ བྷཝིསྶཏི. ཨེཝམིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨིམཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི ཏཱཝ ཨཱབྷཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ

དུཏིཡསངྒཱིཏིཝིཛཱནནཏྠཾ པན ཨཡམནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ. ཡདཱ ཧི –

སངྒཱཡིཏྭཱན སདྡྷམྨཾ, ཛོཏཡིཏྭཱ ཙ སབྦདྷི;

ཡཱཝ ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟཾ, ཋཏྭཱ པཉྩསཏཱཔི ཏེ.

ཁཱིཎཱསཝཱ ¶ ཛུཏཱིམནྟོ, ཐེརཱ ཀསྶཔཨཱདཡོ;

ཁཱིཎསྣེཧཔདཱིཔཱཝ, ནིབྦཱཡིཾསུ ཨནཱལཡཱ.

ཨཐཱནུཀྐམེན གཙྪནྟེསུ རཏྟིནྡིཝེསུ ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཝེསཱལིཀཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝེསཱལིཡཾ ‘‘ཀཔྤཏི སིངྒཱིལོཎཀཔྤོ, ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ, ཀཔྤཏི གཱམནྟརཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨཱཝཱསཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨནུམཏིཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨཱཙིཎྞཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨམཐིཏཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཛལོ༹གིཾ པཱཏུཾ, ཀཔྤཏི ཨདསཀཾ ནིསཱིདནཾ, ཀཔྤཏི ཛཱཏརཱུཔརཛཏ’’ནྟི ཨིམཱནི དས ཝཏྠཱུནི དཱིཔེསུཾ. ཏེསཾ སུསུནཱགཔུཏྟོ ཀཱལཱ༹སོཀོ ནཱམ རཱཛཱ པཀྑོ ཨཧོསི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཡསོ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོ ཝཛྫཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ‘‘ཝེསཱལིཀཱ ཀིར ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝེསཱལིཡཾ དས ཝཏྠཱུནི དཱིཔེནྟཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན ཁོ པནེཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཡྭཱཧཾ དསབལསྶ སཱསནཝིཔཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷཝེཡྻཾ. ཧནྡཱཧཾ ཨདྷམྨཝཱདིནོ ¶ ནིགྒཧེཏྭཱ དྷམྨཾ ¶ དཱིཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཡེན ཝེསཱལཱི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཡསོ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསཱལིཀཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏདཧུཔོསཐེ ཀཾསཔཱཏིཾ ཨུདཀེན པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏེ ཝེསཱལིཀེ ཨུཔཱསཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘དེཐཱཝུསོ, སངྒྷསྶ ཀཧཱཔཎམྤི ཨཌྜྷམྤི པཱདམྤི མཱསཀརཱུཔམྤི, བྷཝིསྶཏི སངྒྷསྶ པརིཀྑཱརེན ཀརཎཱིཡ’’ནྟི སབྦཾ ཏཱཝ ཝཏྟབྦཾ, ཡཱཝ ‘‘ཨིམཱཡ པན ཝིནཡསངྒཱིཏིཡཱ སཏྟ བྷིཀྑུསཏཱནི ཨནཱུནཱནི ཨནདྷིཀཱནི ཨཧེསུཾ, ཏསྨཱ ཨཡཾ དུཏིཡསངྒཱིཏི སཏྟསཏིཀཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཏསྨིཉྩ སནྣིཔཱཏེ དྭཱདས བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི སནྣིཔཏིཾསུ ཨཱཡསྨཏཱ ཡསེན སམུསྶཱཧིཏཱ. ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཱཡསྨཏཱ རེཝཏེན པུཊྛེན སབྦཀཱམིཏྠེརེན ཝིནཡཾ ཝིསྶཛྫེནྟེན ཏཱནི དས ཝཏྠཱུནི ཝིནིཙྪིཏཱནི, ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམིཏཾ. ཨཐ ཐེརཱ ‘‘པུན དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི ཏིཔིཊཀདྷརེ པཏྟཔཊིསམྦྷིདེ སཏྟསཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཝེསཱལིཡཾ ¶ ཝཱལིཀཱརཱམེ སནྣིཔཏིཏྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན སངྒཱཡིཏསདིསམེཝ སབྦཾ སཱསནམལཾ སོདྷེཏྭཱ པུན པིཊཀཝསེན ནིཀཱཡཝསེན ཨངྒཝསེན དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙ སབྦཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཾསུ. ཨཡཾ སངྒཱིཏི ཨཊྛཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཱ. ཡཱ ལོཀེ –

སཏེཧི སཏྟཧི ཀཏཱ, ཏེན སཏྟསཏཱཏི ཙ;

པུབྦེ ཀཏཾ ཨུཔཱདཱཡ, དུཏིཡཱཏི ཙ ཝུཙྩཏཱིཏི.

སཱ པནཱཡཾ –

ཡེཧི ཐེརེཧི སངྒཱིཏཱ, སངྒཱིཏི ཏེསུ ཝིསྶུཏཱ;

སབྦཀཱམཱི ཙ སཱལ༹ྷོ ཙ, རེཝཏོ ཁུཛྫསོབྷིཏོ.

ཡསོ ¶ ཙ སཱཎསམྦྷཱུཏོ, ཨེཏེ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ;

ཐེརཱ ཨཱནནྡཐེརསྶ, དིཊྛཔུབྦཱ ཏཐཱགཏཾ.

སུམནོ ཝཱསབྷགཱམཱི ཙ, ཉེཡྻཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ;

དྭེ ཨིམེ ཨནུརུདྡྷསྶ, དིཊྛཔུབྦཱ ཏཐཱགཏཾ.

དུཏིཡོ ¶ པན སངྒཱིཏོ, ཡེཧི ཐེརེཧི སངྒཧོ;

སབྦེཔི པནྣབྷཱརཱ ཏེ, ཀཏཀིཙྩཱ ཨནཱསཝཱཏི.

ཨཡཾ དུཏིཡསངྒཱིཏི.

ཨེཝམིམཾ དུཏིཡསངྒཱིཏིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཐེརཱ ‘‘ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ནུ ཁོ ཨནཱགཏེཔི སཱསནསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྦུད’’ནྟི ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨིམཾ ཨདྡསཾསུ – ‘‘ཨིཏོ ཝསྶསཏསྶ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ པཱཊལིཔུཏྟེ དྷམྨཱསོཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ ཀཱརེསྶཏི. སོ བུདྡྷསཱསནེ པསཱིདིཏྭཱ མཧནྟཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཝཏྟཡིསྶཏི. ཏཏོ ཏིཏྠིཡཱ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཏྠཡམཱནཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སཀཾ སཀཾ དིཊྛིཾ པརིདཱིཔེསྶནྟི. ཨེཝཾ སཱསནེ མཧནྟཾ ཨབྦུདཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ མཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨབྦུདེ ཨུཔྤནྣེ སམྨུཁཱ བྷཝིསྶཱམ, ན བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ཏེ སབྦེཝ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨསམྨུཁབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཀལཾ མནུསྶལོཀཾ ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཉྩ ཨོལོཀེནྟཱ ན ཀཉྩི དིསྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཏིསྶཾ ནཱམ མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཨདྡསཾསུ ¶ པརིཏྟཱཡུཀཾ ཨུཔརིབྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ བྷཱཝིཏམགྒཾ. དིསྭཱན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ མཡཾ ཨེཏསྶ བྲཧྨུནོ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཀརེཡྻཱམ, ཨདྡྷཱ ཨེས ¶ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེསྶཏི. ཏཏོ ཙ མནྟེཧི པལོབྷིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏྭཱ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨདྷིགཏཔཊིསམྦྷིདོ ཧུཏྭཱ ཏིཏྠིཡེ མདྡིཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཎྷིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏེ བྲཧྨལོཀཾ གནྟྭཱ ཏིསྶཾ མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིཏོ ཝསྶསཏསྶ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ སཱསནེ མཧནྟཾ ཨབྦུདཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི. མཡཉྩ སཀལཾ མནུསྶལོཀཾ ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཉྩ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཀཉྩི སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠཾ ཨདིསྭཱ བྲཧྨལོཀཾ ཝིཙིནནྟཱ བྷཝནྟམེཝ ཨདྡསཱམ. སཱདྷུ, སཔྤུརིས, མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དསབལསྶ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུཾ པཊིཉྙཾ དེཧཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ མཧཱབྲཧྨཱ, ‘‘ཨཧཾ ཀིར སཱསནེ ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨུདགྒུདགྒོ ཧུཏྭཱ, ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ པཊིཉྙཾ ཨདཱསི. ཐེརཱ བྲཧྨལོཀེ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱ པུན པཙྩཱགམིཾསུ.

ཏེན ¶ ཁོ པན སམཡེན སིགྒཝཏྠེརོ ཙ ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརོ ཙ དྭེཔི ནཝཀཱ ཧོནྟི དཧརབྷིཀྑཱུ ཏིཔིཊཀདྷརཱ པཏྟཔཊིསམྦྷིདཱ ཁཱིཎཱསཝཱ, ཏེ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ན སམྤཱཔུཎིཾསུ. ཐེརཱ ‘‘ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཨམྷཱཀཾ ཨིམསྨིཾ ཨདྷིཀརཎེ ནོ སཧཱཡཀཱ ཨཧུཝཏྠ, ཏེན ཝོ ཨིདཾ དཎྜཀམྨཾ ཧོཏུ – ‘ཏིསྶོ ནཱམ བྲཧྨཱ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིསྶཏི, ཏཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨེཀོ ནཱིཧརིཏྭཱ པབྦཱཛེཏུ, ཨེཀོ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཱཔེཏཱུ’’’ཏི ཝཏྭཱ སབྦེཔི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ –

སབྦཀཱམིཔྤབྷུཏཡོ, ཏེཔི ཐེརཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ཨགྒིཀྑནྡྷཱཝ ལོཀམྷི, ཛལིཏྭཱ པརིནིབྦུཏཱ.

དུཏིཡཾ སངྒཧཾ ཀཏྭཱ, ཝིསོདྷེཏྭཱན སཱསནཾ;

ཨནཱགཏེཔི ¶ ཀཏྭཱན, ཧེཏུཾ སདྡྷམྨསུདྡྷིཡཱ.

ཁཱིཎཱསཝཱ ¶ ཝསིཔྤཏྠཱ, པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱ;

ཨནིཙྩཏཱཝསཾ ཐེརཱ, ཏེཔི ནཱམ ཨུཔཱགཏཱ.

ཨེཝཾ ཨནིཙྩཏཾ ཛམྨིཾ, ཉཏྭཱ དུརབྷིསམྦྷཝཾ;

ཏཾ པཏྟུཾ ཝཱཡམེ དྷཱིརོ, ཡཾ ནིཙྩཾ ཨམཏཾ པདནྟི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦཱཀཱརེན དུཏིཡསངྒཱིཏིཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ ཧོཏི.

དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ

ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ

ཏིསྶོཔི ཁོ མཧཱབྲཧྨཱ བྲཧྨལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སིགྒཝཏྠེརོཔི ཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པབྷུཏི སཏྟ ཝསྶཱནི བྲཱཧྨཎསྶ གེཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨེཀདིཝསམྤི ཨུལུ༹ངྐམཏྟཾ ཝཱ ཡཱགུཾ ཀཊཙྪུམཏྟཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ནཱལཏྠ. སཏྟནྣཾ པན ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨཏིཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནམཏྟཾ ཨལཏྠ. ཏཾདིཝསམེཝ བྲཱཧྨཎོཔི བཧིདྡྷཱ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ པཊིཔཐེ ཐེརཾ དིསྭཱ, ‘‘བྷོ པབྦཛིཏ, ཨམྷཱཀཾ གེཧཾ ཨགམིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཨགམིམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ཀིཉྩི ¶ ལབྷིཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལབྷིམྷཱ’’ཏི. སོ གེཧཾ གནྟྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཏསྶ པབྦཛིཏསྶ ཀིཉྩི ཨདཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ན ཀིཉྩི ཨདམྷཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ དུཏིཡདིཝསེ གྷརདྭཱརེཡེཝ ནིསཱིདི ‘‘ཨཛྫ པབྦཛིཏཾ མུསཱཝཱདེན ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ དུཏིཡདིཝསེ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྟོ. བྲཱཧྨཎོ ཐེརཾ དིསྭཱཝ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཧིཡྻོ ཨམྷཱཀཾ གེཧེ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱཡེཝ ‘ལབྷིམྷཱ’ཏི ཨཝོཙུཏྠ. ཝཊྚཏི ནུ ཁོ ཏུམྷཱཀཾ མུསཱཝཱདོ’’ཏི! ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ སཏྟ ཝསྶཱནི ‘ཨཏིཙྪཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟམྤི ཨལབྷིཏྭཱ ཧིཡྻོ ‘ཨཏིཙྪཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟཾ ལབྷིམྷ; ཨཐེཏཾ པཊིསནྠཱརཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨེཝམཝོཙུམྷཱ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ པཊིསནྠཱརམཏྟམྤི ལབྷིཏྭཱ ‘ལབྷིམྷཱ’ཏི པསཾསནྟི, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ¶ ལབྷིཏྭཱ ཀསྨཱ ན པསཾསནྟཱི’’ཏི པསཱིདིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ པཊིཡཱདིཏབྷཏྟཏོ ཀཊཙྪུམཏྟཾ བྷིཀྑཾ ཏདུཔིཡཉྩ བྱཉྫནཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ བྷིཀྑཾ སབྦཀཱལཾ ཏུམྷེ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . སོ པུནདིཝསཏོ པབྷུཏི ཨུཔསངྐམནྟསྶ ཐེརསྶ ཨུཔསམཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསཱིདིཏྭཱ ཐེརཾ ནིཙྩཀཱལཾ ཨཏྟནོ གྷརེ བྷཏྟཝིསྶགྒཀརཎཏྠཱཡ ཡཱཙི. ཐེརོ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ གཙྪནྟོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཀཐེཏྭཱ གཙྪཏི. སོཔི ཁོ མཱཎཝཀོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཨཧོསི. བྲཧྨལོཀཏོ ཨཱགཏསུདྡྷསཏྟསྶ ཨཱསནེ ཝཱ སཡནེ ཝཱ ཨཉྙོ ཀོཙི ནིསཛྫིཏཱ ཝཱ ནིཔཛྫིཏཱ ཝཱ ནཏྠི. སོ ཡདཱ ཨཱཙརིཡགྷརཾ གཙྪཏི, ཏདཱསྶ མཉྩཔཱིཋཾ སེཏེན ཝཏྠེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ལགྒེཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སམཡོ དཱནི མཱཎཝཀཾ པབྦཱཛེཏུཾ, ཙིརཉྩ མེ ཨིདྷཱགཙྪནྟསྶ, ན ཙ ཀཱཙི མཱཎཝཀེན སདྡྷིཾ ཀཐཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཧནྡ དཱནི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན པལླངྐཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི གེཧཾ གནྟྭཱ ཡཐཱ ཏསྨིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ མཱཎཝཀསྶ པལླངྐཾ ཨཉྙཾ ན ཀིཉྩི ཨཱསནཾ དིསྶཏི ཏཐཱ ཨདྷིཊྛཱསི. བྲཱཧྨཎསྶ གེཧཛནོ ཐེརཾ དིསྭཱ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨཱསནཾ ཨཔསྶནྟོ མཱཎཝཀསྶ པལླངྐཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཐེརསྶ ཨདཱསི. ནིསཱིདི ཐེརོ པལླངྐེ. མཱཎཝཀོཔི ཁོ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨཱཙརིཡགྷརཱ ཨཱགམྨ ཐེརཾ ཨཏྟནོ པལླངྐེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ ‘‘ཀོ མམ པལླངྐཾ སམཎསྶ པཉྙཔེསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཐེརོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝཱུཔསནྟེ མཱཎཝཀསྶ ཙཎྜིཀྐབྷཱཝེ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཱཎཝཀ, ཀིཉྩི ¶ མནྟཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི? མཱཎཝཀོ ‘‘བྷོ པབྦཛིཏ, མཡི དཱནི མནྟེ ཨཛཱནནྟེ ཨཉྙེ ཀེ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ, ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཏུམྷེ པན མནྟཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘པུཙྪ, མཱཎཝཀ, པུཙྪིཏྭཱ སཀྐཱ ཛཱནིཏུ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ མཱཎཝཀོ ཏཱིསུ ཝེདེསུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷེསུ ¶ སཱཀྑརཔྤབྷེདེསུ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམེསུ ཡཱནི ཡཱནི གཎྛིཊྛཱནཱནི, ཡེསཾ ཡེསཾ ནཡཾ ནེཝ ཨཏྟནཱ པསྶཏི ནཱཔིསྶ ཨཱཙརིཡོ ཨདྡས, ཏེསུ ཏེསུ ཐེརཾ པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘པཀཏིཡཱཔི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ, ཨིདཱནི པན པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ, ཏེནསྶ ནཏྠི ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཝིསྶཛྫནེ བྷཱརོ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཱཎཝཀཾ ཨཱཧ – ‘‘མཱཎཝཀ, ཨཧཾ ཏཡཱ བཧུཾ པུཙྪིཏོ; ཨཧམྤི དཱནི ཏཾ ཨེཀཾ པཉྷཾ པུཙྪཱམི, བྱཱཀརིསྶསི མེ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷོ པབྦཛིཏ, པུཙྪ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ ཙིཏྟཡམཀེ ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪི –

‘‘ཡསྶ ¶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཏསྶ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏི; ཡསྶ ཝཱ པན ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏི ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི?

མཱཎཝོ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ ཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཀིཾ ནཱམ, བྷོ པབྦཛིཏ, ཨིད’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘བུདྡྷམནྟོ ནཱམཱཡཾ, མཱཎཝཱ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པནཱཡཾ, བྷོ, མཡ྄ཧམྤི དཱཏུ’’ནྟི. ‘‘སཀྐཱ མཱཎཝ, ཨམྷེཧི གཧིཏཔབྦཛྫཾ གཎྷནྟསྶ དཱཏུ’’ནྟི. ཏཏོ ¶ མཱཎཝོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ པབྦཛིཏོ བུདྡྷམནྟཾ ནཱམ ཛཱནཱཏི, ན ཙ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཨཔབྦཛིཏསྶ དེཏི, ཨཧཾ ཨེཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ མནྟཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘པབྦཛིཏྭཱཔི ནོ པུཏྟོ མནྟེ གཎྷཏུ, གཧེཏྭཱ པུནཱགམིསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནཱ ‘‘ཨུགྒཎྷ, པུཏྟཱ’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ. ཐེརོ དཱརཀཾ པབྦཱཛེཏྭཱ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ཏཱཝ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཏཏྠ པརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཏཏོ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཱམཎེརོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ, ཨབྷབྦོ དཱནི སཱསནཏོ ནིཝཏྟིཏུཾ. སཙེ པནསྶཱཧཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཀཐེཡྻཾ, ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎེཡྻ, ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷཝེཡྻ བུདྡྷཝཙནཾ གཧེཏུཾ, སམཡོ དཱནི ནཾ ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ པེསེཏུ’’ནྟི. ཏཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, སཱམཎེར, ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷ. མམ ཝཙནེན ཏཉྩ ཨཱརོགྱཾ པུཙྪ; ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པཧིཎཱི’ཏི. ‘ཀོ ནཱམ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘སིགྒཝཏྠེརོ ནཱམ, བྷནྟེ’ཏི ཝདེཡྻཱསི. ‘ཨཧཾ ཀོ ནཱམཱ’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ‘མམ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏིསྶོ སཱམཎེརོ ཐེརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཐེརོ སཱམཎེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀུཏོ ¶ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པཧིཎཱི’’ཏི. ‘‘ཀོ ནཱམ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’’ཏི? ‘‘སིགྒཝཏྠེརོ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ཀོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘མམ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ‘‘པཏྟཙཱིཝརཾ དཱནི པཊིསཱམེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི སཱམཎེརོ པཏྟཙཱིཝརཾ ¶ པཊིསཱམེཏྭཱ པུནདིཝསེ པརིཝེཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ ཨུདཀདནྟཔོནཾ ཨུཔཊྛཱཔེསི. ཐེརོ ཏསྶ སམྨཛྫིཏཊྛཱནཾ པུན སམྨཛྫི ¶ . ཏཾ ཨུདཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨུདཀཾ ཨཱཧརི. ཏཉྩ དནྟཀཊྛཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ དནྟཀཊྛཾ གཎྷི. ཨེཝཾ སཏྟ དིཝསཱནི ཀཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ པུན པུཙྪི. སཱམཎེརོ པུནཔི པུབྦེ ཀཐིཏསདིསམེཝ ཀཐེསི. ཐེརོ ‘‘སོ ཝཏཱཡཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི སཉྫཱནིཏྭཱ ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཏྠཱཡ, བྷནྟེ’’ཏི. ཐེརོ ‘‘ཨུགྒཎྷ དཱནི, སཱམཎེརཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན དིཝསཏོ པབྷུཏི བུདྡྷཝཙནཾ པཊྛཔེསི. ཏིསྶོ སཱམཎེརོཝ ཧུཏྭཱ, ཋཔེཏྭཱ ཝིནཡཔིཊཀཾ སབྦཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷི སདྡྷིཾ ཨཊྛཀཐཱཡ. ཨུཔསམྤནྣཀཱལེ པན ཨཝསྶིཀོཝ སམཱནོ ཏིཔིཊཀདྷརོ ཨཧོསི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ ཧཏྠེ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིཾསུ. མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོཔི ཨཔརེན སམཡེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ བཧཱུནཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཝཱཙེསི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན བིནྡུསཱརསྶ རཉྙོ ཨེཀསཏཔུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ སབྦེ ཨསོཀོ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨེཀམཱཏིཀཾ ཏིསྶཀུམཱརཾ ཋཔེཏྭཱ གྷཱཏེསི. གྷཱཏེནྟོ ཙ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི ཨནབྷིསིཏྟོཝ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀརཛྫཱབྷིསེཀཾ པཱཔུཎི ¶ . ཨབྷིསེཀཱནུབྷཱཝེན ཙསྶ ཨིམཱ རཱཛིདྡྷིཡོ ཨཱགཏཱ – མཧཱཔཐཝིཡཱ ཧེཊྛཱ ཡོཛནཔྤམཱཎེ ཨཱཎཱ པཝཏྟཏི; ཏཐཱ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཊྛཧི ཀཱཛེཧི སོལ༹ས པཱནཱིཡགྷཊེ དིཝསེ དིཝསེ དེཝཏཱ ཨཱཧརནྟི, ཡཏོ སཱསནེ ཨུཔྤནྣསདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛ གྷཊེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨདཱསི, དྭེ གྷཊེ སཊྛིམཏྟཱནཾ ཏིཔིཊཀདྷརབྷིཀྑཱུནཾ, དྭེ གྷཊེ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཨསནྡྷིམིཏྟཱཡ, ཙཏྟཱརོ གྷཊེ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫི; དེཝཏཱཨེཝ ཧིམཝནྟེ ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛཾ ནཱམ ཨཏྠི སིནིདྡྷཾ མུདུཀཾ རསཝནྟཾ ཏཾ དིཝསེ དིཝསེ ཨཱཧརནྟི, ཡེན རཉྙོ ཙ མཧེསིཡཱ ཙ སོལ༹སནྣཉྩ ནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཱནཾ སཊྛིམཏྟཱནཉྩ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ དེཝསིཀཾ དནྟཔོནཀིཙྩཾ ནིཔྤཛྫཏི. དེཝསིཀམེཝ ཙསྶ དེཝཏཱ ཨགདཱམལཀཾ ཨགདཧརཱིཏཀཾ སུཝཎྞཝཎྞཉྩ གནྡྷརསསམྤནྣཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱཧརནྟི. ཏཐཱ ཚདྡནྟདཧཏོ པཉྩཝཎྞནིཝཱསནཔཱཝུརཎཾ པཱིཏཀཝཎྞཧཏྠཔུཙྪནཔཊཀཾ དིབྦཉྩ པཱནཀཾ ཨཱཧརནྟི. དེཝསིཀམེཝ པནསྶ ནྷཱནགནྡྷཾ ¶ ཨནུཝིལེཔནགནྡྷཾ ¶ པཱརུཔནཏྠཱཡ ཨསུཏྟམཡིཀཾ སུམནཔུཔྥཔཊཾ མཧཱརཧཉྩ ཨཉྫནཾ ནཱགབྷཝནཏོ ནཱགརཱཛཱནོ ཨཱཧརནྟི. ཚདྡནྟདཧེཝ ¶ ཨུཊྛིཏསྶ སཱལིནོ ནཝ ཝཱཧསཧསྶཱནི དིཝསེ དིཝསེ སུཀཱ ཨཱཧརནྟི. མཱུསིཀཱ ནིཏྠུསཀཎེ ཀརོནྟི, ཨེཀོཔི ཁཎྜཏཎྜུལོ ན ཧོཏི, རཉྙོ སབྦཊྛཱནེསུ ཨཡམེཝ ཏཎྜུལོ པརིབྷོགཾ གཙྪཏི. མདྷུམཀྑིཀཱ མདྷུཾ ཀརོནྟི. ཀམྨཱརསཱལཱསུ ཨཙྪཱ ཀཱུཊཾ པཧརནྟི. ཀརཝཱིཀསཀུཎཱ ཨཱགནྟྭཱ མདྷུརསྶརཾ ཝིཀཱུཛནྟཱ རཉྙོ བལིཀམྨཾ ཀརོནྟི.

ཨིམཱཧི ཨིདྡྷཱིཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ སུཝཎྞསངྑལིཀབནྡྷནཾ པེསེཏྭཱ ཙཏུནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨདྷིགཏརཱུཔདསྶནཾ ཀཔྤཱཡུཀཾ ཀཱལ༹ཾ ནཱམ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱནཡིཏྭཱ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨནེཀསཏཝཎྞེཧི ཛལཛ ཐལཛཔུཔྥེཧི སུཝཎྞཔུཔྥེཧི ཙ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏེཧི སོལ༹སཧི ནཱཊཀིཏྠིསཧསྶེཧི སམནྟཏོ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨནནྟཉཱཎསྶ ཏཱཝ མེ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ རཱུཔཾ ཨིམེསཾ ཨཀྑཱིནཾ ཨཱཔཱཐཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ནིམྨིཏཾ སཀལསརཱིརཝིཔྤཀིཎྞཔུཉྙཔྤབྷཱཝནིབྦཏྟཱསཱིཏཱནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏདྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསསྶིརཱིཀཏཱཡ ཝིཀསིཏཀམལུཔྤལཔུཎྜརཱིཀཔཊིམཎྜིཏམིཝ སལིལཏལཾ ཏཱརཱགཎརསྨིཛཱལཝིསདཝིཔྥུརིཏསོབྷཱསམུཛྫལིཏམིཝ གགནཏལཾ ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏཱདིབྷེདཝིཙིཏྲཝཎྞརཾསིཝིནདྡྷབྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཝིལཱསིཏཱཡ ¶ སཉྩཱཔྤབྷཱནུརཱགཨིནྡདྷནུཝིཛྫུལཏཱཔརིཀྑིཏྟམིཝ ཀནཀགིརིསིཁརཾ ནཱནཱཝིརཱགཝིམལཀེཏུམཱལཱསམུཛྫལིཏཙཱརུམཏྠཀསོབྷཾ ནཡནརསཱཡཏནམིཝ བྲཧྨདེཝམནུཛནཱགཡཀྑགཎཱནཾ བུདྡྷརཱུཔཾ པསྶནྟོ སཏྟ དིཝསཱནི ཨཀྑིཔཱུཛཾ ནཱམ ཨཀཱསི.

རཱཛཱ ཀིར ཨབྷིསེཀཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཏཱིཎིཡེཝ སཾཝཙྪརཱནི བཱཧིརཀཔཱསཎྜཾ པརིགྒཎྷི. ཙཏུཏྠེ སཾཝཙྪརེ བུདྡྷསཱསནེ པསཱིདི. ཏསྶ ཀིར པིཏཱ བིནྡུསཱརོ བྲཱཧྨཎབྷཏྟོ ཨཧོསི, སོ བྲཱཧྨཎཱནཉྩ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཔཱསཎྜཱནཉྩ པཎྜརངྒཔརིབྦཱཛཀཱདཱིནཾ སཊྛིསཧསྶམཏྟཱནཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི. ཨསོཀོཔི པིཏརཱ པཝཏྟིཏཾ དཱནཾ ཨཏྟནོ ཨནྟེཔུརེ ཏཐེཝ དདམཱནོ ཨེཀདིཝསཾ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ ཏེ ཨུཔསམཔརིབཱཧིརེན ཨཱཙཱརེན བྷུཉྫམཱནེ ཨསཾཡཏིནྡྲིཡེ ཨཝིནཱིཏཨིརིཡཱཔཐེ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཱིདིསཾ དཱནཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཡུཏྟཊྛཱནེ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སཱདྷུསམྨཏེ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎེ ཨནྟེཔུརཾ ཨཏིཧརཐ, དཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི རཉྙོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏེ ཏེ པཎྜརངྒཔརིབྦཱཛཀཱཛཱིཝཀནིགཎྛཱདཡོ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨིམེ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ ཨརཧནྟོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ ¶ རཱཛཱ ཨནྟེཔུརེ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ‘‘ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏེ ཨཱཧ – ‘‘ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏིརཱུཔེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ¶ . ཏེསུ ཨེཀཙྩེ བྷདྡཔཱིཋཀེསུ, ཨེཀཙྩེ ཕལཀཔཱིཋཀེསུ ནིསཱིདིཾསུ. ཏེ དིསྭཱ རཱཛཱ ‘‘ནཏྠི ནེསཾ ཨནྟོ སཱརོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏེསཾ ཨནུརཱུཔཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ དཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི.

ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཨེཀདིཝསཾ རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ ཨདྡས ནིགྲོདྷསཱམཎེརཾ རཱཛངྒཎེན གཙྪནྟཾ དནྟཾ གུཏྟཾ སནྟིནྡྲིཡཾ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣཾ. ཀོ པནཱཡཾ ནིགྲོདྷོ ནཱམ? བིནྡུསཱརརཉྙོ ཛེཊྛཔུཏྟསྶ སུམནརཱཛཀུམཱརསྶ པུཏྟོ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

བིནྡུསཱརརཉྙོ ཀིར དུབྦལཀཱལེཡེཝ ཨསོཀཀུམཱརོ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ ཨུཛྫེནཱིརཛྫཾ པཧཱཡ ཨཱགནྟྭཱ སབྦནགརཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ ཀཏྭཱ སུམནརཱཛཀུམཱརཾ ཨགྒཧེསི. ཏཾདིཝསམེཝ སུམནསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ སུམནཱ ནཱམ དེཝཱི པརིཔུཎྞགབྦྷཱ ཨཧོསི. སཱ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརཾ ཙཎྜཱལགཱམཾ སནྡྷཱཡ གཙྪནྟཱི ཛེཊྛཀཙཎྜཱལསྶ གེཧཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིགྲོདྷརུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱཡ དེཝཏཱཡ ‘‘ཨིཏོ ཨེཧི, སུམནེ’’ཏི ཝདནྟིཡཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཏསྶཱ སམཱིཔཾ གཏཱ. དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨེཀཾ སཱལཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཝསཱཧཱི’’ཏི ཨདཱསི. སཱ ཏཾ སཱལཾ པཱཝིསི. གཏདིཝསེཡེཝ ཙ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སཱ ཏསྶ ནིགྲོདྷདེཝཏཱཡ པརིགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷོ’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཛེཊྛཀཙཎྜཱལོ དིཊྛདིཝསཏོ པབྷུཏི ཏཾ ཨཏྟནོ སཱམིདྷཱིཏརཾ ཝིཡ མཉྙམཱནོ ནིབདྡྷཝཏྟཾ པཊྛཔེསི. རཱཛདྷཱིཏཱ ཏཏྠ སཏྟ ཝསྶཱནི ཝསི. ནིགྲོདྷཀུམཱརོཔི ¶ སཏྟཝསྶིཀོ ཛཱཏོ. ཏདཱ མཧཱཝརུཎཏྠེརོ ནཱམ ཨེཀོ ཨརཧཱ དཱརཀསྶ ཧེཏུསམྤདཾ དིསྭཱ རཀྑིཏྭཱ ཏཏྠ ཝིཧརམཱནོ ‘‘སཏྟཝསྶིཀོ དཱནི དཱརཀོ, ཀཱལོ ནཾ པབྦཱཛེཏུ’’ནྟི ¶ ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ ནིགྲོདྷཀུམཱརཾ པབྦཱཛེསི. ཀུམཱརོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ སརཱིརཾ ཛགྒིཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ‘‘མཱཏུཨུཔཱསིཀཱཡ གེཧདྭཱརཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམི. མཱཏུནིཝཱསནཊྛཱནཉྩསྶ དཀྑིཎདྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེན གནྟྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ གནྟབྦཾ ཧོཏི.

ཏེན ¶ ཙ སམཡེན ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ པཱཙཱིནདིསཱབྷིམུཁོ སཱིཧཔཉྫརེ ཙངྐམཏི. ཏངྑཎཉྙེཝ ནིགྲོདྷོ རཱཛངྒཎཾ སམྤཱཔུཎི སནྟིནྡྲིཡོ སནྟམཱནསོ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀདིཝསཾ རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ ཨདྡས ནིགྲོདྷསཱམཎེརཾ རཱཛངྒཎེན གཙྪནྟཾ དནྟཾ གུཏྟཾ སནྟིནྡྲིཡཾ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣ’’ནྟི. དིསྭཱ པནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཛནོ སབྦོཔི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ བྷནྟམིགཔྤཊིབྷཱགོ. ཨཡཾ པན དཱརཀོ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཨཏིཝིཡ ཙསྶ ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫནཔསཱརཎཉྩ སོབྷཏི. ཨདྡྷཱ ཨེཏསྶ ཨབྦྷནྟརེ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི རཉྙོ སཧ དསྶནེནེཝ སཱམཎེརེ ཙིཏྟཾ པསཱིདི, པེམཾ སཎྛཧི. ཀསྨཱ? པུབྦེ ཧི ཀིར པུཉྙཀརཎཀཱལེ ཨེས རཉྙོ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཝཱཎིཛཀོ ཨཧོསི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘པུབྦེ ཝ ¶ སནྣིཝཱསེན, པཙྩུཔྤནྣཧིཏེན ཝཱ;

ཨེཝཾ ཏཾ ཛཱཡཏེ པེམཾ, ཨུཔྤལཾ ཝ ཡཐོདཀེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༡༧༤);

ཨཐ རཱཛཱ སཉྫཱཏཔེམོ སབཧུམཱནོ ‘‘ཨེཏཾ སཱམཎེརཾ པཀྐོསཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ པེསེསི. ‘‘ཏེ ཨཏིཙིརཱཡནྟཱི’’ཏི པུན དྭེ ཏཡོ པེསེསི – ‘‘ཏུརིཏཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. སཱམཎེརོ ཨཏྟནོ པཀཏིཡཱ ཨེཝ ཨགམཱསི. རཱཛཱ པཏིརཱུཔམཱསནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི དཱནི ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ’’ཏི སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟཾ རཱཛཔལླངྐཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཏྟགྒཧཎཏྠཱཡ རཉྙོ ཨཱཀཱརཾ དསྶེསི. རཱཛཱ ཏཾ པལླངྐསམཱིཔཾ ཨུཔགཙྪནྟཾཡེཝ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཛྫེཝ དཱནི ཨཡཾ སཱམཎེརོ ཨིམསྶ གེཧསྶ སཱམིཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཱམཎེརོ རཉྙོ ཧཏྠེ པཏྟཾ དཏྭཱ པལླངྐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ནིསཱིདི. རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ སམྤཱདིཏཾ སབྦཾ ཡཱགུཁཛྫཀབྷཏྟཝིཀཏིཾ ¶ ཨུཔནཱམེསི. སཱམཎེརོ ཨཏྟནོ ཡཱཔནཱིཡམཏྟཀམེཝ སམྤཊིཙྪི. བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘སཏྠཱརཱ ཏུམྷཱཀཾ དིནྣོཝཱདཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཛཱནཱམི, མཧཱརཱཛ, ཨེཀདེསེནཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, མཡ྄ཧམྤི ནཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཉྙོ ཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཔདེ ཨཔྤམཱདཝགྒཾ ཨནུམོདནཏྠཱཡ ཨབྷཱསི.

རཱཛཱ པན ‘‘ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཔདཾ, པམཱདོ མཙྩུནོ པད’’ནྟི སུཏྭཱཝ ‘‘ཨཉྙཱཏཾ, ཏཱཏ, པརིཡོསཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨནུམོདནཱཝསཱནེ ཙ ‘‘ཨཊྛ ཏེ, ཏཱཏ, དྷུཝབྷཏྟཱནི དམྨཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱམཎེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཏཱནི ཨཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དམྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ, ཏཱཏ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཝཛྫཱཝཛྫཾ དིསྭཱ ཙོདེཏཱ སཱརེཏཱ ཙ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཱནིཔི ཏེ, ཏཱཏ, ཨཊྛ དམྨཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཏཱནི ¶ ཨཱཙརིཡསྶ དམྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ, ཏཱཏ, ཨཱཙརིཡོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སིཀྑིཏབྦཀདྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཔེཏཱ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, ཨཉྙཱནིཔི ཏེ ཨཊྛ དམྨཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཏཱནིཔི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དམྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ, ཏཱཏ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཡཾ ནིསྶཱཡ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཉྩ མམ ཙ པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙཱ’’ཏི. རཱཛཱ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཉྙཱནིཔི ཏེ, ཏཱཏ, ཨཊྛ དམྨཱི’’ཏི. སཱམཎེརོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པུནདིཝསེ དྭཏྟིཾས བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ རཱཛནྟེཔུརཾ པཝིསིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩམཀཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཨཉྙེཔི དྭཏྟིཾས བྷིཀྑཱུ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ སྭེ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན དིཝསེ དིཝསེ ཝཌྜྷཱཔེནྟོ སཊྛིསཧསྶཱནཾ བྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀཱདཱིནཾ བྷཏྟཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཨནྟོནིཝེསནེ སཊྛིསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི ནིགྲོདྷཏྠེརེ གཏེནེཝ པསཱདེན. ནིགྲོདྷཏྠེརོཔི རཱཛཱནཾ སཔརིསཾ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཉྩསུ ཙ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ བུདྡྷསཱསནེ པོཐུཛྫནིཀེན པསཱདེན ཨཙལཔྤསཱདཾ ཀཏྭཱ པཏིཊྛཱཔེསི. པུན རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམཾ ནཱམ མཧཱཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ སཊྛིསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི. སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཀཱརཱཔེསི ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཙེཏིཡཔཊིམཎྜིཏཱནི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན.

ཨེཀདིཝསཾ ཀིར རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམེ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཊྛིསཧསྶབྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསཛྫ སངྒྷཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཝཱརེཏྭཱ ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪི ¶ – ‘‘བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དེསིཏདྷམྨོ ནཱམ ཀིཏྟཀོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨངྒཏོ, མཧཱརཱཛ, ནཝངྒཱནི, ཁནྡྷཏོ ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི. རཱཛཱ དྷམྨེ པསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀཾ དྷམྨཀྑནྡྷཾ ཨེཀེཀཝིཧཱརེན པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀདིཝསམེཝ ¶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨེཐ, བྷཎེ, ཨེཀམེཀསྨིཾ ནགརེ ཨེཀམེཀཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེནྟཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཀཱརཱཔེཐཱ’’ཏི. སཡཉྩ ཨསོཀཱརཱམེ ཨསོཀམཧཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ཀམྨཾ པཊྛཔེསི. སངྒྷོ ཨིནྡགུཏྟཏྠེརཾ ནཱམ མཧིདྡྷིཀཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ནཝཀམྨཱདྷིཊྛཱཡཀཾ ཨདཱསི. ཐེརོ ཡཾ ཡཾ ན ནིཊྛཱཏི ཏཾ ཏཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཝམྤི ཏཱིཧི སཾཝཙྪརེཧི ཝིཧཱརཀམྨཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཀདིཝསམེཝ སབྦནགརེཧི པཎྞཱནི ཨཱགམིཾསུ.

ཨམཙྩཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཱནི, དེཝ, ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནཱི’’ཏི. རཱཛཱ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘ཨིཏོ སཏྟནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཝིཧཱརམཧོ བྷཝིསྶཏི. སབྦེ ཨཊྛ སཱིལངྒཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ ཨནྟོནགརེ ཙ བཧིནགརེ ཙ ཝིཧཱརམཧཾ པཊིཡཱདེནྟཱུ’’ཏི. ཏཏོ སཏྟནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱཡ ཨནེཀསཏསཧསྶསངྑྱཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ པརིཝུཏོ དེཝལོཀེ ཨམརཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ སིརིཏོ ཨདྷིཀཏརསསྶིརཱིཀཾ ཝིཡ ནགརཾ ཀཱཏུཀཱམེན ཨུསྶཱཧཛཱཏེན མཧཱཛནེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ནགརཾ ཨནུཝིཙརནྟོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨཊྛཱསི.

ཏསྨིཉྩ ¶ ཁཎེ སནྣིཔཏིཏཱ ཨསཱིཏི བྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨཧེསུཾ, བྷིཀྑུནཱིནཉྩ ཚནྣཝུཏིསཏསཧསྶཱནི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཡེཝ སཏསཧསྶསངྑྱཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཨདྷིཀཱརཾ ཨནཝསེསཾ པསྶེཡྻ ཨཏིཝིཡ བུདྡྷསཱསནེ པསཱིདེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏོ ¶ ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམེ ཋིཏོཝ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེནྟོ སམནྟཏོ སམུདྡཔརིཡནྟཾ ཛམྦུདཱིཔཾ པསྶཏི ཙཏུརཱསཱིཏིཉྩ ཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཨུལཱ༹རཱཡ ཝིཧཱརམཧཔཱུཛཱཡ ཝིརོཙམཱནཱནི. སོ ཏཾ ཝིབྷཱུཏིཾ པསྶམཱནོ ཨུལཱ༹རེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན སམནྣཱགཏོ ‘‘ཨཏྠི པན ཨཉྙསྶཔི ཀསྶཙི ཨེཝརཱུཔཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨུཔྤནྣཔུབྦ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ལོཀནཱཐསྶ དསབལསྶ སཱསནེ ཀོ མཧཱཔརིཙྩཱགཾ པརིཙྩཛི. ཀསྶ ¶ པརིཙྩཱགོ མཧནྟོཏི? བྷིཀྑུསངྒྷོ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ བྷཱརཾ ཨཀཱསི. ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, དསབལསྶ སཱསནེ པཙྩཡདཱཡཀོ ནཱམ ཏཡཱ སདིསོ དྷརམཱནེཔི ཏཐཱགཏེ ན ཀོཙི ཨཧོསི, ཏཝེཝ པརིཙྩཱགོ མཧཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུལཱ༹རེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ནིརནྟརཾ ཕུཊྛསརཱིརོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ནཏྠི ཀིར མཡཱ སདིསོ པཙྩཡདཱཡཀོ, མཡ྄ཧཾ ཀིར པརིཙྩཱགོ མཧཱ, ཨཧཾ ཀིར དེཡྻདྷམྨེན སཱསནཾ པགྒཎྷཱམི. ཀིཾ པནཱཧཾ ཨེཝཾ སཏི སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོམི, ན ཧོམཱི’’ཏི. ཏཏོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘བྷཝཱམི ནུ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, སཱསནསྶ དཱཡཱདོ’’ཏི?

ཏཏོ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ རཉྙོ ཨིདཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ རཱཛཔུཏྟསྶ མཧིནྡསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ སམྤསྶམཱནོ ‘‘སཙེ ཨཡཾ ཀུམཱརོ པབྦཛིསྶཏི སཱསནསྶ ཨཏིཝིཡ ཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོཏི; ཨཔིཙ ཁོ པཙྩཡདཱཡཀོཏི ཝཱ ཨུཔཊྛཱཀོཏི ཝཱ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཡོཔི ཧི, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཏོ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཔརིམཱཎཾ པཙྩཡརཱསིཾ དདེཡྻ སོཔི ‘སཱསནེ དཱཡཱདོ’ཏི སངྑྱཾ ན གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀཐཾ ཙརཧི, བྷནྟེ, སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, མཧཱརཱཛ, ཨཌྜྷོ ¶ ཝཱ དལིདྡོ ཝཱ ཨཏྟནོ ཨོརསཾ པུཏྟཾ པབྦཱཛེཏི – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, དཱཡཱདོ སཱསནསྶཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨསོཀོ རཱཛཱ ‘‘ཨཧཾ ཀིར ཨེཝརཱུཔཾ པརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱཔི ནེཝ སཱསནསྶ དཱཡཱདབྷཱཝཾ པཏྟོ’’ཏི སཱསནེ དཱཡཱདབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ ཨདྡས མཧིནྡཀུམཱརཾ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཧཾ ཨིམཾ ཀུམཱརཾ ཏིསྶཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨོཔརཛྫེ ཋཔེཏུཀཱམོ, ཨཐ ཁོ ཨོཔརཛྫཏོཔི པབྦཛྫཱཝ ¶ ཨུཏྟམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཀུམཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘སཀྑསི ཏྭཾ, ཏཱཏ, པབྦཛིཏུ’’ནྟི? ཀུམཱརོ པཀཏིཡཱཔི ཏིསྶཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པབྷུཏི པབྦཛིཏུཀཱམོཝ རཉྙོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཏིཝིཡ པཱམོཛྫཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པབྦཛཱམི, དེཝ, མཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏུམྷེ སཱསནདཱཡཱདཱ ཧོཐཱ’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛདྷཱིཏཱ སངྒྷམིཏྟཱཔི ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཋིཏཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ སཱམིཀོ ཨགྒིབྲཧྨཱ ནཱམ ཀུམཱརོ ཡུཝརཱཛེན ཏིསྶཀུམཱརེན ¶ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏྭམྤི, ཨམྨ, པབྦཛིཏུཾ སཀྑསཱི’’ཏི? ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, སཀྐོམཱི’’ཏི. རཱཛཱ པུཏྟཱནཾ མནཾ ལབྷིཏྭཱ པཧཊྛཙིཏྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམེ དཱརཀེ པབྦཱཛེཏྭཱ མཾ སཱསནེ དཱཡཱདཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. སངྒྷོ རཉྙོ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀུམཱརཾ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརེན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན མཧཱདེཝཏྠེརེན ཙ ཨཱཙརིཡེན པབྦཱཛེསི. མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརེན ཨཱཙརིཡེན ཨུཔསམྤཱདེསི. ཏདཱ ཀིར ཀུམཱརོ པརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶོཝ ཧོཏི. སོ ཏསྨིཾཡེཝ ཨུཔསམྤདསཱིམམཎྜལེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སངྒྷམིཏྟཱཡཔི རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཨཱཙརིཡཱ ཨཱཡུཔཱལིཏྠེརཱི ནཱམ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ པན དྷམྨཔཱལིཏྠེརཱི ནཱམ ཨཧོསི. ཏདཱ ¶ སངྒྷམིཏྟཱ ཨཊྛཱརསཝསྶཱ ཧོཏི. ཏཾ པབྦཛིཏམཏྟཾ ཏསྨིཾཡེཝ སཱིམམཎྜལེ སིཀྑཱཡ པཏིཊྛཱཔེསུཾ. ཨུབྷིནྣཾ པབྦཛིཏཀཱལེ རཱཛཱ ཚབྦསྶཱབྷིསེཀོ ཧོཏི.

ཨཐ མཧིནྡཏྠེརོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶེཝ སནྟིཀེ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ པརིཡཱཔུཎནྟོ དྭེཔི སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ ཏིཔིཊཀསངྒཧིཏཾ སཱཊྛཀཐཾ སབྦཾ ཐེརཝཱདཾ ཏིཎྞཾ ཝསྶཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ སཧསྶམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཱམོཀྑོ ཨཧོསི. ཏདཱ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ ནཝཝསྶཱབྷིསེཀོ ཧོཏི. རཉྙོ པན ཨཊྛཝསྶཱབྷིསེཀཀཱལེཡེཝ ཀོནྟཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ བྱཱདྷིཔཊིཀམྨཏྠཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཨཱཧིཎྜནྟོ པསཏམཏྟཾ སཔྤིཾ ཨལབྷིཏྭཱ བྱཱདྷིབལེན པརིཀྑཱིཎཱཡུསངྑཱརོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨཔྤམཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཐེརསྶ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘མཡི ནཱམ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཙྩཡཱ དུལླབྷཱ’’ཏི ནགརསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ པོཀྑརཎིཡོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷེསཛྫསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ དཱཔེསི.

ཏེན ཀིར སམཡེན པཱཊལིཔུཏྟསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, སབྷཱཡཾ སཏསཧསྶནྟི དིཝསེ དིཝསེ པཉྩསཏསཧསྶཱནི རཉྙོ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏོ རཱཛཱ ནིགྲོདྷཏྠེརསྶ དེཝསིཀཾ སཏསཧསྶཾ ཝིསཛྫེསི. བུདྡྷསྶ ཙེཏིཡེ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛནཏྠཱཡ སཏསཧསྶཾ ¶ . དྷམྨསྶ ¶ སཏསཧསྶཾ, ཏཾ དྷམྨདྷརཱནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཙཏུཔཙྩཡཏྠཱཡ ཨུཔནཱིཡཏི. སངྒྷསྶ སཏསཧསྶཾ, ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ བྷེསཛྫཏྠཱཡ སཏསཧསྶཾ. ཨེཝཾ སཱསནེ ཨུལཱ༹རོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ¶ ནིབྦཏྟི.

ཏིཏྠིཡཱ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརཱ ཨནྟམསོ གྷཱསཙྪཱདནམྤི ཨལབྷནྟཱ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཏྠཡམཱནཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སཀཱནི སཀཱནི དིཊྛིགཏཱནི ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ’’ཏི དཱིཔེནྟི. པབྦཛྫཾ ཨལབྷམཱནཱཔི སཡམེཝ མུཎྜེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཝིཧཱརེསུ ཝིཙརནྟཱ ཨུཔོསཐམྤི པཝཱརཎམྤི སངྒྷཀམྨམྤི གཎཀམྨམྤི པཝིསནྟི. བྷིཀྑཱུ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ན ཀརོནྟི. ཏདཱ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ དཱནི ཨིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ, ཏཾ ནཙིརསྶེཝ ཀཀྑལ༹ཾ བྷཝིསྶཏི. ན ཁོ པནེཏཾ སཀྐཱ ཨིམེསཾ མཛ྄ཛྷེ ཝསནྟེན ཝཱུཔསམེཏུ’’ནྟི མཧིནྡཏྠེརསྶ གཎཾ ནཱིཡྻཱཏེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཕཱསུཝིཧཱརེན ཝིཧརིཏུཀཱམོ ཨཧོགངྒཔབྦཏཾ ཨགམཱསི. ཏེཔི ཁོ ཏིཏྠིཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན དྷམྨེན ཝིནཡེན སཏྠུསཱསནེན ནིགྒཡ྄ཧམཱནཱཔི དྷམྨཝིནཡཱནུལོམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨསཎྛཧནྟཱ ཨནེཀརཱུཔཾ སཱསནསྶ ཨབྦུདཉྩ མལཉྩ ཀཎྚཀཉྩ སམུཊྛཱཔེསུཾ. ཀེཙི ཨགྒིཾ པརིཙརནྟི, ཀེཙི པཉྩཱཏཔེན ཏཱཔེནྟི, ཀེཙི ཨཱདིཙྩཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ཀེཙི ‘‘དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ ཝོབྷིནྡིསྶཱམཱ’’ཏི པགྒཎྷིཾསུ. ཏདཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ན ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཝཱ པཝཱརཎཾ ཝཱ ཨཀཱསི. ཨསོཀཱརཱམེ སཏྟཝསྶཱནི ཨུཔོསཐོ ཨུཔཙྪིཛྫི. རཉྙོཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’’ཏི. ཨམཙྩོ རཱཛཱནཾ པཊིཔུཙྪིཏུཾ ཨཝིསཧནྟོ ཨཉྙེ ཨམཙྩེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘རཱཛཱ མཾ ‘ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’ཏི པཧིཎི. ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམྨཏཱི’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ ¶ – ‘‘མཡཾ ཨེཝཾ སལླཀྑེམ – ‘ཡཐཱ ནཱམ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེནྟཱ ཙོརེ གྷཱཏེནྟི, ཨེཝམེཝ ཡེ ཨུཔོསཐཾ ན ཀརོནྟི, ཏེ མཱརེཏུཀཱམོ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི. ཨཐ སོ ཨམཙྩོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ རཉྙཱ ‘ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’ཏི པེསིཏོ. ཀརོཐ དཱནི, བྷནྟེ, ཨུཔོསཐ’’ནྟི. བྷིཀྑཱུ ‘‘ན མཡཾ ཏིཏྠིཡེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ཨམཙྩོ ཐེརཱསནཏོ པཊྛཱཡ ཨསིནཱ སཱིསཱནི པཱཏེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ.

ཨདྡསཱ ¶ ཁོ ཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ ཨམཙྩཾ ཏཐཱ ཝིཔྤཊིཔནྣཾ. ཏིསྶཏྠེརོ ནཱམ ན ཡོ ཝཱ སོ ཝཱ, རཉྙོ ཨེཀམཱཏིཀོ བྷཱཏཱ ཏིསྶཀུམཱརོ ནཱམ, ཏཾ ཀིར རཱཛཱ པཏྟཱབྷིསེཀོ ཨོཔརཛྫེ ཋཔེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཝནཙཱརཾ གཏོ ཨདྡས མཧནྟཾ མིགསངྒྷཾ ཙིཏྟཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ ཏཱཝ ཏིཎབྷཀྑཱ མིགཱ ཨེཝཾ ཀཱིལ༹ནྟི, ཨིམེ པན སམཎཱ ¶ རཱཛཀུལེ པཎཱིཏཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ མུདུཀཱསུ སེཡྻཱསུ སཡམཱནཱ ཀིཾ ནཱམ ཀཱིལི༹ཏཾ ན ཀཱིལི༹སྶནྟཱི’’ཏི! སོ ཏཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨིམཾ ཨཏྟནོ ཝིཏཀྐཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨཊྛཱནེ ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏཾ ཀུམཱརེན! ཧནྡ, ནཾ ཨེཝཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙི ཀཱརཎེན ཀུདྡྷོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཧི སཏྟདིཝསེན རཛྫཾ སམྤཊིཙྪ, ཏཏོ ཏཾ གྷཱཏེསྶཱམཱི’’ཏི མརཎབྷཡེན ཏཛྫེཏྭཱ ཏམཏྠཾ སཉྙཱཔེསི. སོ ཀིར ཀུམཱརོ ‘‘སཏྟམེ མཾ དིཝསེ མཱརེསྶཏཱི’’ཏི ན ཙིཏྟརཱུཔཾ ནྷཱཡི, ན བྷུཉྫི, ན སུཔི, ཨཏིཝིཡ ལཱུཁསརཱིརོ ཨཧོསི. ཏཏོ ནཾ རཱཛཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིསྶ ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔོ ཛཱཏོ’’ཏི? ‘‘མརཎབྷཡེན, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨརེ, ཏྭཾ ནཱམ པརིཙྪིནྣམརཎཾ སམྤསྶམཱནོ ¶ ཝིསྶཏྠོ ན ཀཱིལ༹སི? བྷིཀྑཱུ ཨསྶཱསཔསྶཱསནིབདྡྷཾ མརཎཾ པེཀྑམཱནཱ ཀཐཾ ཀཱིལི༹སྶནྟཱི’’ཏི! ཏཏོ པབྷུཏི ཀུམཱརོ སཱསནེ པསཱིདི.

སོ པུན ཨེཀདིཝསཾ མིགཝཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཨདྡས ཡོནཀམཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ ཨཉྙཏརེན ཧཏྠིནཱགེན སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ བཱིཛིཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ. དིསྭཱ པཱམོཛྫཛཱཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨཡཾ མཧཱཐེརོ ཝིཡ པབྦཛེཡྻཾ! སིཡཱ ནུ ཁོ སོ དིཝསོ’’ཏི. ཐེརོ ཏསྶཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨསོཀཱརཱམེ པོཀྑརཎིཡཱ ཨུདཀཏལེ ཋཏྭཱ ཙཱིཝརཉྩ ཨུཏྟརཱསངྒཉྩ ཨཱཀཱསེ ལགྒེཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ.

ཀུམཱརོ ཐེརསྶཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣོ ‘‘ཨཛྫེཝ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘པབྦཛིསྶཱམཧཾ, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱཔི ཏཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨསོཀཱརཱམགམནཱིཡམགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཀུམཱརཾ ཚཎཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཱཡ སེནཱཡ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ནེསི. ‘‘ཡུཝརཱཛཱ ཀིར པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ པཏྟཙཱིཝརཱནི པཊིཡཱདེསུཾ. ཀུམཱརོ པདྷཱནགྷརཾ ¶ གནྟྭཱ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛི སདྡྷིཾ པུརིསསཏསཧསྶེན. ཀུམཱརསྶ པན ཨནུཔབྦཛིཏཱནཾ གཎནཔརིཙྪེདོ ནཏྠི. ཀུམཱརོ རཉྙོ ཙཏུཝསྶཱབྷིསེཀཀཱལེ པབྦཛིཏོ. ཨཐཉྙོཔི རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ སངྒྷམིཏྟཱཡ སཱམིཀོ ཨགྒིབྲཧྨཱ ནཱམ ཀུམཱརོ ཨཏྠི. སངྒྷམིཏྟཱ ཏཾ པཊིཙྩ ཨེཀམེཝ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སོཔི ¶ ‘‘ཡུཝརཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ – ‘‘ཨཧམྤི, དེཝ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཡཱཙི. ‘‘པབྦཛ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཙ རཉྙཱ ཨནུཉྙཱཏོ ཏཾདིཝསམེཝ པབྦཛི.

ཨེཝཾ ¶ ཨནུཔབྦཛིཏོ, ཨུལཱ༹རཝིབྷཝེན ཁཏྟིཡཛནེན;

རཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ, ཏིསྶཏྠེརོཏི ཝིཉྙེཡྻོ.

སོ ཏཾ ཨམཙྩཾ ཏཐཱ ཝིཔྤཊིཔནྣཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ན རཱཛཱ ཐེརེ མཱརཱཔེཏུཾ པཧིཎེཡྻ; ཨདྡྷཱ ཨིམསྶེཝེཏཾ ཨམཙྩསྶ དུགྒཧིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གནྟྭཱ སཡཾ ཏསྶ ཨཱསནྣེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. སོ ཐེརཾ སཉྫཱནིཏྭཱ སཏྠཾ ནིཔཱཏེཏུཾ ཨཝིསཧནྟོ གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཧཾ, དེཝ, ཨུཔོསཐཾ ཀཱཏུཾ ཨནིཙྪནྟཱནཾ ཨེཏྟཀཱནཾ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིསཱནི པཱཏེསིཾ; ཨཐ ཨཡྻསྶ ཏིསྶཏྠེརསྶ པཊིཔཱཊི སམྤཏྟཱ, ཀིནྟི ཀརོམཱི’’ཏི? རཱཛཱ སུཏྭཱཝ – ‘‘ཨརེ! ཀིཾ པན, ཏྭཾ, མཡཱ བྷིཀྑཱུ གྷཱཏེཏུཾ པེསིཏོ’’ཏི ཏཱཝདེཝ སརཱིརེ ཨུཔྤནྣདཱཧོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨམཙྩོ མཡཱ ཨནཱཎཏྟོཝ ཨེཝཾ ཨཀཱསི, ཀསྶ ནུ ཁོ ཨིམིནཱ པཱཔེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི? ཨེཀཙྩེ ཐེརཱ, ‘‘ཨཡཾ ཏཝ ཝཙནེན ཨཀཱསི, ཏུཡ྄ཧེཏཾ པཱཔ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཨེཀཙྩེ ‘‘ཨུབྷིནྣམྤི ཝོ ཨེཏཾ པཱཔ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཨེཀཙྩེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཙིཏྟཾ ‘ཨཡཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུ གྷཱཏེཏཱུ’’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, ཀུསལཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཧཾ པེསེསིཾ – ‘སམགྒོ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔོསཐཾ ཀརོཏཱུ’’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏྭཾ ཀུསལཱདྷིཔྤཱཡོ, ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔཾ, ཨམཙྩསྶེཝེཏཾ པཱཔ’’ནྟི. རཱཛཱ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀོཙི བྷིཀྑུ མམེཏཾ དྭེལ༹ྷཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ནཱམ, སོ ¶ ཏེ ཨིམཾ དྭེལ༹ྷཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི. རཱཛཱ ཏདཧེཝ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཀཐིཀེ ཨེཀེཀབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརེ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨམཙྩེ ཨེཀེཀཔུརིསསཧསྶཔརིཝཱརེ ‘‘ཐེརཾ གཎྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ ‘‘རཱཛཱ པཀྐོསཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ནཱགཙྪི ¶ . དུཏིཡམྤི ཁོ རཱཛཱ ཨཊྛ དྷམྨཀཐིཀེ, ཨཊྛ ཙ ཨམཙྩེ སཧསྶསཧསྶཔརིཝཱརེཡེཝ པེསེསི – ‘‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝཏྭཱ གཎྷིཏྭཱཝ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐེཝ ཨཱཧཾསུ. དུཏིཡམྤི ཐེརོ ནཱགཙྪི. རཱཛཱ ཐེརེ པུཙྪི – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, དྭིཀྑཏྟུཾ པཧིཎིཾ; ཀསྨཱ ཐེརོ ནཱགཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘‘རཱཛཱ པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱགཙྪཏི. ཨེཝཾ པན ཝུཏྟེ ཨཱགཙྪེཡྻ ‘སཱསནཾ, བྷནྟེ, ཨོསཱིདཏི, ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ པགྒཧཏྠཱཡ སཧཱཡཀཱ ཧོཐཱ’’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ཏཐཱ ཝཏྭཱ སོལ༹ས དྷམྨཀཐིཀེ, སོལ༹ས ཙ ཨམཙྩེ སཧསྶསཧསྶཔརིཝཱརེ པེསེསི. བྷིཀྑཱུ ཙ པཊིཔུཙྪི – ‘‘མཧལླཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཐེརོ དཧརོ ནུ ཁོ’’ཏི? ‘‘མཧལླཀོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཝཡ྄ཧཾ ཝཱ སིཝིཀཾ ཝཱ ཨབྷིརུཧིསྶཏི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ནཱབྷིརུཧིསྶཏི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, ཐེརོ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔརི གངྒཱཡ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ བནྡྷིཏྭཱ ¶ ཏཏྠེཝ ཐེརཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ དྭཱིསུཔི ཏཱིརེསུ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདྷཱཡ ཐེརཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཙ ཨམཙྩཱ ཙ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ རཉྙོ སཱསནཾ ཨཱརོཙེསུཾ.

ཐེརོ སུཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ སཱསནཾ པགྒཎྷིསྶཱམཱིཏི པབྦཛིཏོམྷི. ཨཡཾ དཱནི མེ སོ ཀཱལོ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི ཙམྨཁཎྜཾ གཎྷིཏྭཱཝ ཨུཊྛཧི. ཨཐ ‘‘ཐེརོ ¶ སྭེ པཱཊལིཔུཏྟཾ སམྤཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི རཏྟིབྷཱགེ རཱཛཱ སུཔིནཾ ཨདྡས. ཨེཝརཱུཔོ སུཔིནོ ཨཧོསི – ‘‘སབྦསེཏོ ཧཏྠིནཱགོ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ སཱིསཏོ པཊྛཱཡ པརཱམསིཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེ ཨགྒཧེསཱི’’ཏི. པུནདིཝསེ རཱཛཱ སུཔིནཛ྄ཛྷཱཡཀེ པུཙྪི – ‘‘མཡཱ ཨེཝརཱུཔོ སུཔིནོ དིཊྛོ, ཀིཾ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ཨེཀོ ཏཾ, ‘‘མཧཱརཱཛ, སམཎནཱགོ དཀྑིཎཧཏྠེ གཎྷིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ཏཱཝདེཝ ‘‘ཐེརོ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ གངྒཱཏཱིརཾ གནྟྭཱ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཨབྦྷུགྒཙྪནྟོ ཛཱཎུམཏྟེ ཨུདཀེ ཐེརཾ སམྤཱཔུཎིཏྭཱ ཐེརསྶ ནཱཝཱཏོ ཨོཏརནྟསྶ ཧཏྠཾ ཨདཱསི. ཐེརོ རཱཛཱནཾ དཀྑིཎཧཏྠེ ཨགྒཧེསི. ཏཾ དིསྭཱ ཨསིགྒཱཧཱ ‘‘ཐེརསྶ སཱིསཾ པཱཏེསྶཱམཱ’’ཏི ཀོསཏོ ཨསིཾ ཨབྦཱཧིཾསུ. ཀསྨཱ? ཨེཏཾ ཀིར ཙཱརིཏྟཾ རཱཛཀུལེསུ – ‘‘ཡོ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ གཎྷཏི ཏསྶ ཨསིནཱ སཱིསཾ པཱཏེཏབྦ’’ནྟི. རཱཛཱ ཚཱཡཾཡེཝ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པུབྦེཔི ཨཧཾ བྷིཀྑཱུསུ ཝིརདྡྷཀཱརཎཱ ཨསྶཱདཾ ན ཝིནྡཱམི, མཱ ཁོ ཐེརེ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྠཱ’’ཏི. ཐེརོ པན ཀསྨཱ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ ¶ ཨགྒཧེསཱིཏི? ཡསྨཱ རཉྙཱ པཉྷཾ པུཙྪནཏྠཱཡ པཀྐོསཱཔིཏོ ཏསྨཱ ‘‘ཨནྟེཝཱསིཀོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཨགྒཧེསི.

རཱཛཱ ཐེརཾ ཨཏྟནོ ཨུཡྻཱནཾ ནེཏྭཱ བཱཧིརཏོ ཏིཀྑཏྟུཾ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེཏྭཱ སཡམེཝ ཐེརསྶ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘པཊིབལོ ནུ ཁོ ཐེརོ མམ ཀངྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨུཔྤནྣཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུ’’ནྟི ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀཏརཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམོསི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘པཐཝཱིཀམྤནཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཀལཔཐཝཱིཀམྤནཾ དཊྛུཀཱམོསི, མཧཱརཱཛ, པདེསཔཐཝཱིཀམྤན’’ནྟི? ‘‘ཀཏརཾ པནེཏྠ, བྷནྟེ, དུཀྐར’’ནྟི? ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཾསཔཱཏིཡཱ ཨུདཀཔུཎྞཱཡ སབྦཾ ཨུདཀཾ ཀམྤེཏུཾ དུཀྐརཾ; ཨུདཱཧུ ཨུཔཌྜྷ’’ནྟི? ‘‘ཨུཔཌྜྷཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པདེསཔཐཝཱིཀམྤནཾ དུཀྐར’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, པདེསཔཐཝཱིཀམྤནཾ ¶ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, སམནྟཏོ ཡོཛནེ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨེཀེན ཙཀྐེན སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ རཐོ ཏིཊྛཏུ; དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ དྭཱིཧི པཱདེཧི སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཨསྶོ ཏིཊྛཏུ; པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཨེཀེན པཱདེན སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ པུརིསོ ཏིཊྛཏུ; ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུཔཌྜྷབྷཱགེན སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཨེཀཱ ཨུདཀཔཱཏི ¶ ཏིཊྛཏཱུ’’ཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཀཱརཱཔེསི. ཐེརོ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘རཱཛཱ པསྶཏཱུ’’ཏི ཡོཛནཔྤམཱཎཔཐཝཱིཙལནཾ ཨདྷིཊྛཧི. པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ རཐསྶ ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏོ པཱདོཝ ཙལི, ཨིཏརོ ན ཙལི. ཨེཝཾ དཀྑིཎཔཙྪིམདིསཱསུ ཨསྶཔུརིསཱནཾ ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏཔཱདཱཡེཝ ཙལིཾསུ, ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷཾ སརཱིརཉྩ. ཨུཏྟརདིསཱཡ ཨུདཀཔཱཏིཡཱཔི ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏཾ ཨུཔཌྜྷབྷཱགགཏམེཝ ཨུདཀཾ ཙལི, ཨཝསེསཾ ནིཙྩལམཧོསཱིཏི. རཱཛཱ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘སཀྑཏི དཱནི ཐེརོ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུ’’ནྟི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ‘ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’ཏི པཧིཎིཾ, སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨེཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི, ཨེཏཾ པཱཔཾ ཀསྶ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཙིཏྟཾ ‘ཨཡཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུ གྷཱཏེཏཱུ’’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཨེཝརཱུཔཾ ཙིཏྟཾ, ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔ’’ནྟི. ཨཐ ཐེརོ རཱཛཱནཾ ཨེཏམཏྠཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན སཉྙཱཔེསི ¶ – ‘‘ཙེཏནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨཾ ཝདཱམི. ཙེཏཡིཏྭཱ ཀམྨཾ ཀརོཏི – ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༦༣).

ཏམེཝཏྠཾ ¶ པརིདཱིཔེཏུཾ ཏིཏྟིརཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༤.༧༥) ཨཱཧརི – ‘‘ཨཏཱིཏེ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔཀཏིཏྟིརོ ཏཱཔསཾ པུཙྪི –

‘ཉཱཏཀོ ནོ ནིསིནྣོཏི, བཧུ ཨཱགཙྪཏཱི ཛནོ;

པཊིཙྩ ཀམྨཾ ཕུསཏི, ཏསྨིཾ མེ སངྐཏེ མནོ’ཏི.

ཏཱཔསོ ཨཱཧ – ‘ཨཏྠི པན ཏེ ཙིཏྟཾ མམ སདྡེན ཙ རཱུཔདསྶནེན ཙ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཏེ པཀྑིནོ བཛ྄ཛྷནྟུ ཝཱ ཧཉྙནྟུ ཝཱ’ཏི? ‘ནཏྠི, བྷནྟེ’ཏི ཏིཏྟིརོ ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ ཏཱཔསོ སཉྙཱཔེསི – ‘སཙེ ཏེ ནཏྠི ཙིཏྟཾ, ནཏྠི པཱཔཾ; ཙེཏཡནྟམེཝ ཧི པཱཔཾ ཕུསཏི, ནཱཙེཏཡནྟཾ.

‘ན པཊིཙྩ ཀམྨཾ ཕུསཏི, མནོ ཙེ ནཔྤདུསྶཏི;

ཨཔྤོསྶུཀྐསྶ བྷདྲསྶ, ན པཱཔམུཔལིམྤཏཱི’’’ཏི.

ཨེཝཾ ཐེརོ རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཏྠེཝ རཱཛུཡྻཱནེ སཏྟ དིཝསཱནི ཝསནྟོ རཱཛཱནཾ སམཡཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. རཱཛཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཨསོཀཱརཱམེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ¶ སཱཎིཔཱཀཱརནྟརེ ནིསིནྣོ ཨེཀལདྡྷིཀེ ཨེཀལདྡྷིཀེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཏོ ཨེཀཏོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ བྷིཀྑུསམཱུཧཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾཝཱདཱི སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ཏཏོསསྶཏཝཱདིནོ ‘‘སསྶཏཝཱདཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱ…པེ… ཨནྟཱནནྟིཀཱ… ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ… ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱ… སཉྙཱིཝཱདཱ… ཨསཉྙཱིཝཱདཱ… ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱ ¶ … ཨུཙྪེདཝཱདཱ… དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱ ‘‘དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ པཋམམེཝ སམཡསྶ ཨུགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘ནཡིམེ བྷིཀྑཱུ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཨིམེ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏེསཾ སེཏཀཱནི ཝཏྠཱནི དཏྭཱ ཨུཔྤབྦཱཛེསི. ཏེ སབྦེཔི སཊྛིསཧསྶཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐཉྙེ བྷིཀྑཱུ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾཝཱདཱི, བྷནྟེ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ རཱཛཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, བྷནྟེ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘སུདྡྷཾ དཱནི, བྷནྟེ, སཱསནཾ; ཀརོཏུ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔོསཐ’’ནྟི ཨཱརཀྑཾ དཏྭཱ ནགརཾ པཱཝིསི.

སམགྒོ ¶ སངྒྷོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཨཀཱསི. ཏསྨིཾ སནྣིཔཱཏེ སཊྛི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏསྨིཾ སམཱགམེ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ པརཔྤཝཱདཾ མདྡམཱནོ ཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཾ ཨབྷཱསི. ཏཏོ སཊྛིསཏསཧསྶསངྑྱེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིདྷརཱནཾ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱནཾ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཧསྶམེཀཾ གཧེཏྭཱ ཡཐཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཙ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོ ཡསཏྠེརོ ཙ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཾསུ; ཨེཝམེཝ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡནྟོ སབྦཾ སཱསནམལཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཾ ཨཀཱསི. སངྒཱིཏིཔརིཡོསཱནེ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ པཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ. ཨཡཾ སངྒཱིཏི ནཝཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཱ. ཡཱ ལོཀེ –

ཀཏཱ བྷིཀྑུསཧསྶེན, ཏསྨཱ སཧསྶིཀཱཏི ཙ;

པུརིམཱ དྭེ ཨུཔཱདཱཡ, ཏཏིཡཱཏི ཙ ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨཡཾ ཏཏིཡསངྒཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཀེནཱབྷཏ’’ནྟི ཨེཏསྶ པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནཏྠཾ ཡཾ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨུཔཱལིཏྠེརམཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ¶ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི ཏཱཝ ཨཱབྷཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ –

‘‘ཨུཔཱལི ¶ དཱསཀོ ཙེཝ, སོཎཀོ སིགྒཝོ ཏཐཱ;

ཏིསྶོ མོགྒལིཔུཏྟོ ཙ, པཉྩེཏེ ཝིཛིཏཱཝིནོ.

‘‘པརམྤརཱཡ ཝིནཡཾ, དཱིཔེ ཛམྦུསིརིཝ྄ཧཡེ;

ཨཙྪིཛྫམཱནམཱནེསུཾ, ཏཏིཡོ ཡཱཝ སངྒཧོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ པཀཱསིཏོཝ ཧོཏི.

ཏཏིཡསངྒཧཏོ པན ཨུདྡྷཾ ཨིམཾ དཱིཔཾ མཧིནྡཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ. མཧིནྡཏོ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཀཉྩི ཀཱལཾ ཨརིཊྛཏྠེརཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ. ཏཏོ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཏེསཾཡེཝ ཨནྟེཝཱསིཀཔརམྤརབྷཱུཏཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཨཱབྷཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཏཏོ མཧིནྡོ ཨིཊྚིཡོ, ཨུཏྟིཡོ སམྦལོ ཏཐཱ;

བྷདྡནཱམོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘ཨེཏེ ནཱགཱ མཧཱཔཉྙཱ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཝིནཡཾ ཏེ ཝཱཙཡིཾསུ, པིཊཀཾ ཏམྦཔཎྞིཡཱ.

‘‘ནིཀཱཡེ ¶ པཉྩ ཝཱཙེསུཾ, སཏྟ ཙེཝ པཀརཎེ;

ཏཏོ ཨརིཊྛོ མེདྷཱཝཱི, ཏིསྶདཏྟོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘ཝིསཱརདོ ཀཱལ༹སུམནོ, ཐེརོ ཙ དཱིགྷནཱམཀོ;

དཱིགྷསུམནོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘པུནདེཝ ཀཱལ༹སུམནོ, ནཱགཏྠེརོ ཙ བུདྡྷརཀྑིཏོ;

ཏིསྶཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, དེཝཏྠེརོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘པུནདེཝ སུམནོ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

བཧུསྶུཏོ ཙཱུལ༹ནཱགོ, གཛོཝ དུཔྤདྷཾསིཡོ.

‘‘དྷམྨཔཱལིཏནཱམོ ¶ ¶ ཙ, རོཧཎེ སཱདྷུཔཱུཛིཏོ;

ཏསྶ སིསྶོ མཧཱཔཉྙོ, ཁེམནཱམོ ཏིཔེཊཀོ.

‘‘དཱིཔེ ཏཱརཀརཱཛཱཝ, པཉྙཱཡ ཨཏིརོཙཐ;

ཨུཔཏིསྶོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཕུསྶདེཝོ མཧཱཀཐཱི.

‘‘པུནདེཝ སུམནོ མེདྷཱཝཱི, པུཔྥནཱམོ བཧུསྶུཏོ;

མཧཱཀཐཱི མཧཱསིཝོ, པིཊཀེ སབྦཏྠ ཀོཝིདོ.

‘‘པུནདེཝ ཨུཔཱལི མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

མཧཱནཱགོ མཧཱཔཉྙོ, སདྡྷམྨཝཾསཀོཝིདོ.

‘‘པུནདེཝ ཨབྷཡོ མེདྷཱཝཱི, པིཊཀེ སབྦཏྠ ཀོཝིདོ;

ཏིསྶཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ.

‘‘ཏསྶ སིསྶོ མཧཱཔཉྙོ, པུཔྥནཱམོ བཧུསྶུཏོ;

སཱསནཾ ཨནུརཀྑནྟོ, ཛམྦུདཱིཔེ པཏིཊྛིཏོ.

‘‘ཙཱུལཱ༹བྷཡོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

ཏིསྶཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, སདྡྷམྨཝཾསཀོཝིདོ.

‘‘ཙཱུལ༹དེཝོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

སིཝཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ སབྦཏྠ ཀོཝིདོ.

‘‘ཨེཏེ ནཱགཱ མཧཱཔཉྙཱ, ཝིནཡཉྙཱུ མགྒཀོཝིདཱ;

ཝིནཡཾ དཱིཔེ པཀཱསེསུཾ, པིཊཀཾ ཏམྦཔཎྞིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ཀིར ཨིམཾ ཏཏིཡདྷམྨསངྒཱིཏིཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ ཨནཱགཏེ སཱསནཾ སུཔྤཏིཊྛིཏཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ཨཐསྶ ཨུཔཔརིཀྑཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘པཙྩནྟིམེསུ ཁོ ཛནཔདེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ཏེསཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ ཏེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠ ཏཏྠ པེསེསི. མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརཾ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛཾ པེསེསི – ‘‘ཏྭཾ ཨེཏཾ རཊྛཾ གནྟྭཱ ཨེཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི. མཧཱདེཝཏྠེརཾ ཏཐེཝ ཝཏྭཱ མཧིཾསཀམཎྜལཾ པེསེསི. རཀྑིཏཏྠེརཾ ཝནཝཱསིཾ. ཡོནཀདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ ¶ ཨཔརནྟཀཾ. མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ མཧཱརཊྛཾ. མཧཱརཀྑིཏཏྠེརཾ ཡོནཀལོཀཾ. མཛ྄ཛྷིམཏྠེརཾ ཧིམཝནྟདེསབྷཱགཾ. སོཎཏྠེརཉྩ ཨུཏྟརཏྠེརཉྩ སུཝཎྞབྷཱུམིཾ. ཨཏྟནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ མཧིནྡཏྠེརཾ ཨིཊྚིཡཏྠེརེན ཨུཏྟིཡཏྠེརེན སམྦལཏྠེརེན བྷདྡསཱལཏྠེརེན ཙ སདྡྷིཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པེསེསི – ‘‘ཏུམྷེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨེཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཐཱ’’ཏི. སབྦེཔི ཏཾ ཏཾ དིསཱབྷཱགཾ གཙྪནྟཱ ཨཏྟཔཉྩམཱ ཨགམཾསུ ‘‘པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ པཉྩཝགྒོ གཎོ ཨལཾ ཨུཔསམྤདཀམྨཱཡཱ’’ཏི མཉྙམཱནཱ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛེ སསྶཔཱཀསམཡེ ཨརཝཱལོ༹ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཀརཀཝསྶཾ ནཱམ ཝསྶཱཔེཏྭཱ སསྶཾ ཧརཱཔེཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཱཔེཏི. མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ པན པཱཊལིཔུཏྟཏོ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཧིམཝཏི ཨརཝཱལ༹དཧསྶ ཨུཔརི ཨོཏརིཏྭཱ ཨརཝཱལ༹དཧཔིཊྛིཡཾ ཙངྐམཏིཔི ཏིཊྛཏིཔི ནིསཱིདཏིཔི སེཡྻམྤི ཀཔྤེཏི. ནཱགམཱཎཝཀཱ ཏཾ དིསྭཱ ཨརཝཱལ༹སྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨེཀོ ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ བྷཎྜུ ཀཱསཱཝཝསནོ ཨམྷཱཀཾ ཨུདཀཾ དཱུསེཏཱི’’ཏི. ནཱགརཱཛཱ ཏཱཝདེཝ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཾ དིསྭཱ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ ཨནྟལིཀྑེ ཨནེཀཱནི བྷིཾསནཀཱནི ནིམྨིནི. ཏཏོ ཏཏོ བྷུསཱ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི, རུཀྑཱ ཚིཛྫནྟི, པབྦཏཀཱུཊཱནི པཏནྟི, མེགྷཱ གཛྫནྟི, ཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརནྟི, ཨསནིཡོ ཕལནྟི, བྷིནྣཾ ཝིཡ གགནཏལཾ ཨུདཀཾ པགྒྷརཏི. བྷཡཱནཀརཱུཔཱ ¶ ནཱགཀུམཱརཱ སནྣིཔཏནྟི. སཡམྤི དྷཱུམཱཡཏི, པཛྫལཏི, པཧརཎཝུཊྛིཡོ ཝིསྶཛྫེཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ མུཎྜཀོ ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཕརུསཝཙནེཧི ཐེརཾ སནྟཛྫེསི. ‘‘ཨེཐ གཎྷཐ ཧནཐ ¶ ནིདྡྷམཐ ཨིམཾ སམཎ’’ནྟི ནཱགབལཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཐེརོ སབྦཾ ཏཾ བྷིཾསནཀཾ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིབལེན པཊིབཱཧིཏྭཱ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱཧ –

‘‘སདེཝཀོཔི ཙེ ལོཀོ, ཨཱགནྟྭཱ ཏཱསཡེཡྻ མཾ;

ན མེ པཊིབལོ ཨསྶ, ཛནེཏུཾ བྷཡབྷེརཝཾ.

‘‘སཙེཔི ཏྭཾ མཧིཾ སབྦཾ, སསམུདྡཾ སཔབྦཏཾ;

ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱནཱག, ཁིཔེཡྻཱསི མམཱུཔརི.

‘‘ནེཝ ¶ མེ སཀྐུཎེཡྻཱསི, ཛནེཏུཾ བྷཡབྷེརཝཾ;

ཨཉྙདཏྠུ ཏཝེཝསྶ, ཝིགྷཱཏོ ཨུརགཱདྷིཔཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ནཱགརཱཛཱ ཝིཧཏཱནུབྷཱཝོ ནིཔྥལཝཱཡཱམོ དུཀྑཱི དུམྨནོ ཨཧོསི. ཏཾ ཐེརོ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཉྩསུ ཙ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེསི སདྡྷིཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ནཱགསཧསྶེཧི. ཨཉྙེཔི བཧཱུ ཧིམཝནྟཝཱསིནོ ཡཀྑཱ ཙ གནྡྷབྦཱ ཙ ཀུམྦྷཎྜཱ ཙ ཐེརསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཧིཾསུ. པཉྩཀོཔི ཡཀྑོ སདྡྷིཾ བྷརིཡཱཡ ཡཀྑིནིཡཱ པཉྩཧི ཙ པུཏྟསཏེཧི པཋམེ ཕལེ པཏིཊྛིཏོ. ཨཐཱཡསྨཱ མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ སབྦེཔི ནཱགཡཀྑརཀྑསེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ –

‘‘མཱ དཱནི ཀོདྷཾ ཛནཡིཏྠ, ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ ཡཐཱ པུརེ;

སསྶགྷཱཏཉྩ མཱ ཀཏྠ, སུཁཀཱམཱ ཧི པཱཎིནོ;

ཀརོཐ མེཏྟཾ སཏྟེསུ, ཝསནྟུ མནུཛཱ སུཁ’’ནྟི.

ཏེ ¶ སབྦེཔི ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི ཐེརསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫིཾསུ. ཏཾདིཝསམེཝ ཙ ནཱགརཱཛསྶ པཱུཛཱསམཡོ ཧོཏི. ཨཐ ནཱགརཱཛཱ ཨཏྟནོ རཏནམཡཾ པལླངྐཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཐེརསྶ པཉྙཔེསི. ནིསཱིདི ཐེརོ པལླངྐེ. ནཱགརཱཛཱཔི ཐེརཾ བཱིཛཡམཱནོ སམཱིཔེ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛཝཱསིནོ ཨཱགནྟྭཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནཱགརཱཛཏོཔི ཐེརོ མཧིདྡྷིཀཏརོ’’ཏི ཐེརམེཝ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣཱ. ཐེརོ ཏེསཾ ཨཱསཱིཝིསོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི ¶ . སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཀུལསཏསཧསྶཾ པབྦཛི. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརཱ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏཱ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཱ ཨེཝ.

གནྟྭཱ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརཾ, ཨིསི མཛ྄ཛྷནྟིཀོ ཏདཱ;

དུཊྛཾ ནཱགཾ པསཱདེཏྭཱ, མོཙེསི བནྡྷནཱ བཧཱུཏི.

མཧཱདེཝཏྠེརོཔི མཧིཾསཀམཎྜལཾ གནྟྭཱ དེཝདཱུཏསུཏྟཾ ཀཐེསི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཙཏྟཱལཱིས པཱཎསཧསྶཱནི དྷམྨཙཀྑུཾ པཊིལབྷིཾསུ, ཙཏྟཱལཱིསཾཡེཝ པཱཎསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ.

གནྟྭཱན ¶ རཊྛཾ མཧིཾསཾ, མཧཱདེཝོ མཧིདྡྷིཀོ;

ཙོདེཏྭཱ དེཝདཱུཏེཧི, མོཙེསི བནྡྷནཱ བཧཱུཏི.

རཀྑིཏཏྠེརོ པན ཝནཝཱསིཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨནམཏགྒཔརིཡཱཡཀཐཱཡ ཝནཝཱསིཀེ པསཱདེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ པནསྶ སཊྛིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. སཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ ¶ པབྦཛིཾསུ, པཉྩཝིཧཱརསཏཱནི པཏིཊྛཧིཾསུ. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

གནྟྭཱན རཀྑིཏཏྠེརོ, ཝནཝཱསིཾ མཧིདྡྷིཀོ;

ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ ཏཏྠ, དེསེསི ཨནམཏགྒིཡནྟི.

ཡོནཀདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརོཔི ཨཔརནྟཀཾ གནྟྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཨཔརནྟཀེ པསཱདེཏྭཱ སཏྟཏི པཱཎསཧསྶཱནི དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཁཏྟིཡཀུལཏོ ཨེཝ པུརིསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ, སམདྷིཀཱནི ཙ ཚ ཨིཏྠིསཧསྶཱནི. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཨཔརནྟཾ ཝིགཱཧིཏྭཱ, ཡོནཀོ དྷམྨརཀྑིཏོ;

ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམེནེཏྠ, པསཱདེསི ཛནེ བཧཱུཏི.

མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརོ པན མཧཱརཊྛཾ གནྟྭཱ མཧཱནཱརདཀསྶཔཛཱཏཀཀཐཱཡ མཧཱརཊྛཀེ པསཱདེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི མགྒཕལེསུ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེརསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

མཧཱརཊྛཾ ཨིསི གནྟྭཱ, སོ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏོ;

ཛཱཏཀཾ ཀཐཡིཏྭཱན, པསཱདེསི མཧཱཛནནྟི.

མཧཱརཀྑིཏཏྠེརོཔི ¶ ཡོནཀརཊྛཾ གནྟྭཱ ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཡོནཀལོཀཾ པསཱདེཏྭཱ སཏྟཏིསཧསྶཱདྷིཀསྶ པཱཎསཏསཧསྶསྶ མགྒཕལཱལངྐཱརཾ ཨདཱསི. སནྟིཀེ ཙསྶ དསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ སོཔི ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཡོནརཊྛཾ ཏདཱ གནྟྭཱ, སོ མཧཱརཀྑིཏོ ཨིསི;

ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟེན ཏེ པསཱདེསི ཡོནཀེཏི.

མཛ྄ཛྷིམཏྠེརོ ¶ ¶ པན ཀསྶཔགོཏྟཏྠེརེན ཨལ༹ཀདེཝཏྠེརེན དུནྡུབྷིསྶརཏྠེརེན མཧཱདེཝཏྠེརེན ཙ སདྡྷིཾ ཧིམཝནྟདེསབྷཱགཾ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཏཾ དེསཾ པསཱདེཏྭཱ ཨསཱིཏིཔཱཎཀོཊིཡོ མགྒཕལརཏནཱནི པཊིལཱབྷེསི. པཉྩཔི ཙ ཐེརཱ པཉྩ རཊྛཱནི པསཱདེསུཾ. ཨེཀམེཀསྶ སནྟིཀེ སཏསཧསྶམཏྟཱ པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ ཏེ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

གནྟྭཱན མཛ྄ཛྷིམཏྠེརོ, ཧིམཝནྟཾ པསཱདཡི;

ཡཀྑསེནཾ པཀཱསེནྟོ, དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནནྟི.

སོཎཏྠེརོཔི སདྡྷིཾ ཨུཏྟརཏྠེརེན སུཝཎྞབྷཱུམིཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏཏྠ ཨེཀཱ རཀྑསཱི སམུདྡཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཱཛཀུལེ ཛཱཏེ ཛཱཏེ དཱརཀེ ཁཱདཏི. ཏཾདིཝསམེཝ ཙ རཱཛཀུལེ ཨེཀོ དཱརཀོ ཛཱཏོ ཧོཏི. མནུསྶཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘རཀྑསཱནཾ སཧཱཡཀོ ཨེསོ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཨཱཝུདྷཱནི གཧེཏྭཱ ཐེརཾ པཧརིཏུཀཱམཱ ཨཱགཙྪནྟི. ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེ ཨཱཝུདྷཧཏྠཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘རཱཛཀུལེ ཛཱཏེ ཛཱཏེ དཱརཀེ རཀྑསཱ ཁཱདནྟི, ཏེསཾ ཏུམྷེ སཧཱཡཀཱ’’ཏི. ཐེརོ ‘‘ན མཡཾ རཀྑསཱནཾ སཧཱཡཀཱ, སམཎཱ ནཱམ མཡཾ ཝིརཏཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ…པེ… ཝིརཏཱ མཛྫཔཱནཱ ཨེཀབྷཏྟིཀཱ སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཁཎེ སཱ རཀྑསཱི སཔརིཝཱརཱ སམུདྡཏོ ནིཀྑམི ‘‘རཱཛཀུལེ དཱརཀོ ཛཱཏོ ཏཾ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེསཱ, བྷནྟེ, རཀྑསཱི ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི བྷཱིཏཱ ཝིརཝིཾསུ. ཐེརོ རཀྑསེཧི དིགུཎེ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏེཧི ཨཏྟབྷཱཝེཧི ཏཾ རཀྑསིཾ ¶ སཔརིསཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཏྭཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ པརིཀྑིཔི ¶ . ཏསྶཱ སཔརིསཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེཧི ཨིདཾ ཋཱནཾ ལདྡྷཾ བྷཝིསྶཏི. མཡཾ པན ཨིམེསཾ བྷཀྑཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི. སབྦེ རཀྑསཱ བྷཱིཏཱ ཝེགསཱ པལཱཡིཾསུ. ཐེརོཔི ཏེ ཡཱཝ ཨདསྶནཾ ཏཱཝ པལཱཔེཏྭཱ དཱིཔསྶ སམནྟཏོ རཀྑཾ ཋཔེསི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སནྣིཔཏིཏཾ མཧཱཛནཀཱཡཾ བྲཧྨཛཱལསུཏྟནྟཀཐཱཡ པསཱདེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེསི. སཊྛིསཧསྶཱནཾ པནེཏྠ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཀུལདཱརཀཱནཾ ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ, ཀུལདྷཱིཏཱནཾ དིཡཌྜྷསཧསྶཾ. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏཏོ པབྷུཏི རཱཛཀུལེ ཛཱཏདཱརཀཱནཾ སོཎུཏྟརནཱམམེཝ ཀརོནྟི.

སུཝཎྞབྷཱུམིཾ གནྟྭཱན, སོཎུཏྟརཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

པིསཱཙེ ནིདྡྷམེཏྭཱན, བྲཧྨཛཱལཾ ཨདེསིསུནྟི.

མཧིནྡཏྠེརོ པན ‘‘ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟྭཱ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཙ བྷིཀྑུསངྒྷེན ¶ ཙ ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ མེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟུཾ ནོ’’ཏི. ཨཐསྶ ཝཱིམཾསཏོ ‘‘ན ཏཱཝ ཀཱལོ’’ཏི ཨཧོསི. ཀིཾ པནསྶ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི? མུཊསིཝརཉྙོ མཧལླཀབྷཱཝཾ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ མཧལླཀོ, ན སཀྐཱ ཨིམཾ གཎྷིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ. ཨིདཱནི པནསྶ པུཏྟོ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ རཛྫཾ ཀཱརེསྶཏི. ཏཾ གཎྷིཏྭཱ སཀྐཱ བྷཝིསྶཏི སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ. ཧནྡ ཡཱཝ སོ སམཡོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝ ཉཱཏཀེ ཨོལོཀེམ. པུན དཱནི མཡཾ ཨིམཾ ཛནཔདཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱམ ཝཱ ན ཝཱ’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ཨསོཀཱརཱམཏོ ནིཀྑམྨ ཏེཧི ཨིཊྚིཡཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི ཐེརེཧི སངྒྷམིཏྟཱཡ པུཏྟེན སུམནསཱམཎེརེན བྷཎྜུཀེན ¶ ཙ ཨུཔཱསཀེན སདྡྷིཾ རཱཛགཧནགརཔརིཝཏྟཀེན དཀྑིཎཱགིརིཛནཔདེ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཉཱཏཀེ ཨོལོཀེནྟོ ཚ མཱསེ ཨཏིཀྐཱམེསི. ཨཐཱནུཔུབྦེན མཱཏུ ནིཝེསནཊྛཱནཾ ཝེདིསནགརཾ ནཱམ སམྤཏྟོ. ཨསོཀོ ཀིར ཀུམཱརཀཱལེ ཛནཔདཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཛྫེནིཾ གཙྪནྟོ ཝེདིསནགརཾ པཏྭཱ ཝེདིསསེཊྛིསྶ དྷཱིཏརཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཏཾདིཝསམེཝ གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ ཨུཛྫེནིཡཾ མཧིནྡཀུམཱརཾ ཝིཛཱཡི. ཀུམཱརསྶ ¶ ཙུདྡསཝསྶཀཱལེ རཱཛཱ ཨབྷིསེཀཾ པཱཔུཎི. སཱ ཏསྶ མཱཏཱ ཏེན སམཡེན ཉཱཏིགྷརེ ཝསཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐཱནུཔུབྦེན མཱཏུ ནིཝེསནཊྛཱནཾ ཝེཊིསནགརཾ ནཱམ སམྤཏྟོ’’ཏི.

སམྤཏྟཉྩ པན ཐེརཾ དིསྭཱ ཐེརམཱཏཱ དེཝཱི པཱདེསུ སིརསཱ ཝནྡིཏྭཱ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ ཐེརཾ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཝེདིསགིརིམཧཱཝིཧཱརཾ ནཱམ ཨཱརོཔེསི. ཐེརོ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨིདྷ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛིཏཾ, སམཡོ ནུ ཁོ ཨིདཱནི ལངྐཱདཱིཔཾ གནྟུ’’ནྟི. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨནུབྷཝཏུ ཏཱཝ མེ པིཏརཱ པེསིཏཾ ཨབྷིསེཀཾ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ, རཏནཏྟཡགུཎཉྩ སུཎཱཏུ, ཚཎཏྠཉྩ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མིསྶཀཔབྦཏཾ ཨབྷིརུཧཏུ, ཏདཱ ཏཾ ཏཏྠ དཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨཐཱཔརཾ ཨེཀམཱསཾ ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. མཱསཱཏིཀྐམེན ཙ ཛེཊྛམཱུལམཱསཔུཎྞམཱཡཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ སནྣིཔཏིཏཱ སབྦེཔི – ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གམནཱཡ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི མནྟཡིཾསུ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘མཧིནྡོ ནཱམ ནཱམེན, སངྒྷཏྠེརོ ཏདཱ ཨཧུ;

ཨིཊྚིཡོ ཨུཏྟིཡོ ཐེརོ, བྷདྡསཱལོ ཙ སམྦལོ.

‘‘སཱམཎེརོ ¶ ཙ སུམནོ, ཚལ༹བྷིཉྙོ མཧིདྡྷིཀོ;

བྷཎྜུཀོ སཏྟམོ ཏེསཾ, དིཊྛསཙྩོ ཨུཔཱསཀོ;

ཨིཏི ཧེཏེ མཧཱནཱགཱ, མནྟཡིཾསུ རཧོགཏཱ’’ཏི.

ཏདཱ ¶ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ མཧིནྡཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱལངྐཏོ, བྷནྟེ, མུཊསིཝརཱཛཱ; ཨིདཱནི དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶམཧཱརཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེཏི. སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙ ཏུམྷེ བྱཱཀཏཱ – ‘ཨནཱགཏེ མཧིནྡོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པསཱདེསྶཏཱི’ཏི. ཏསྨཱཏིཧ ཝོ, བྷནྟེ, ཀཱལོ དཱིཔཝརཾ གམནཱཡ; ཨཧམྤི ཝོ སཧཱཡོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ཀསྨཱ པན སཀྐོ ཨེཝམཱཧ? བྷགཝཱ ཀིརསྶ བོདྷིམཱུལེཡེཝ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏྭཱ ཨནཱགཏེ ཨིམསྶ དཱིཔསྶ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཏདཱ ཏྭམྤི སཧཱཡོ བྷཝེཡྻཱསཱི’’ཏི ཙ ཨཱཎཱཔེསི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཐེརོ ཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟསཏྟམོ ཝེཊིསཀཔབྦཏཱ ཝེཧཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨནུརཱདྷཔུརསྶ པུརཏྠིམདིསཱཡ མིསྶཀཔབྦཏེ པཏིཊྛཧི. ཡཾ པནེཏརཧི ‘‘ཙེཏིཡཔབྦཏོ’’ཏིཔི སཉྫཱནནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཝེཊིསགིརིམྷི ¶ རཱཛགཧེ, ཝསིཏྭཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ;

ཀཱལོཝ གམནསྶཱཏི, གཙྪཱམ དཱིཔམུཏྟམཾ.

‘‘པལཱི༹ནཱ ཛམྦུདཱིཔཱ ཏེ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ;

ཨེཝམུཔྤཏིཏཱ ཐེརཱ, ནིཔཏིཾསུ ནགུཏྟམེ.

‘‘པུརཏོ པུརསེཊྛསྶ, པབྦཏེ མེགྷསནྣིབྷེ;

པཏིཾསུ སཱིལཀཱུཊམྷི, ཧཾསཱཝ ནགམུདྡྷནཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཨིཊྚིཡཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ པཏིཊྛཧནྟོ ཙ ཨཱཡསྨཱ མཧིནྡཏྠེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾསཏིམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ པཏིཊྛཧཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཧི ཨཊྛམེ ཝསྶེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྨིཾཡེཝ ཝསྶེ སཱིཧཀུམཱརསྶ པུཏྟོ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔསྶ ཨཱདིརཱཛཱ ཝིཛཡཀུམཱརོ ཨིམཾ དཱིཔམཱགནྟྭཱ མནུསྶཱཝཱསཾ ཨཀཱསི. ཛམྦུདཱིཔེ ཨུདཡབྷདྡསྶ ཙུདྡསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ ཝིཛཡོ ཀཱལམཀཱསི. ཨུདཡབྷདྡསྶ པཉྩདསམེ ཝསྶེ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ནཱམ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ ནཱགདཱསཀརཉྙོ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཝསྶེ ཨབྷཡོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ སུསུནཱགརཉྙོ སཏྟརསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ ཨབྷཡརཉྙོ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཨཐ ཨབྷཡསྶ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ པཎྜུཀཱབྷཡོ ནཱམ དཱམརིཀོ རཛྫཾ ཨགྒཧེསི. ཏཏྠ ཀཱལཱ༹སོཀསྶ སོལ༹སམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཀསྶ སཏྟརསཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཏཱནི ཧེཊྛཱ ཨེཀེན ཝསྶེན སཧ ཨཊྛཱརས ཧོནྟི. ཏཏྠ ¶ ཙནྡགུཏྟསྶ ཙུདྡསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཀཱབྷཡོ ཀཱལམཀཱསི. མུཊསིཝརཱཛཱ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ ཨསོཀདྷམྨརཱཛསྶ སཏྟརསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ མུཊསིཝརཱཛཱ ཀཱལམཀཱསི. དེཝཱནམྤིཡཏིསྶོ རཛྫཾ པཱཔུཎི. པརིནིབྦུཏེ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཨཛཱཏསཏྟུ ཙཏུཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཨུདཡབྷདྡོ ¶ སོལ༹ས, ཨནུརུདྡྷོ ཙ མུཎྜོ ཙ ཨཊྛ, ནཱགདཱསཀོ ཙཏུཝཱིསཏི, སུསུནཱགོ ཨཊྛཱརས, ཏསྶེཝ པུཏྟོ ཀཱལཱ༹སོཀོ ཨཊྛཝཱིསཏི, ཏཏོ ཏསྶ པུཏྟཀཱ དས བྷཱཏུཀརཱཛཱནོ དྭེཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསུཾ. ཏེསཾ པཙྪཏོ ནཝ ནནྡཱ དྭེཝཱིསཏིམེཝ, ཙནྡགུཏྟོ ཙཏུཝཱིསཏི, བིནྡུསཱརོ ཨཊྛཝཱིསཏི ¶ . ཏསྶཱཝསཱནེ ཨསོཀོ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ པུརེ ཨབྷིསེཀཱ ཙཏྟཱརི ཨབྷིསེཀཏོ ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ མཧིནྡཏྠེརོ པཏིཊྛིཏོ. ཨེཝམེཏེན རཱཛཝཾསཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦམེཏཾ – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾསཏིམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ པཏིཊྛཧཱི’’ཏི.

ཏསྨིཉྩ དིཝསེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཛེཊྛམཱུལནཀྑཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི. རཱཛཱ ནཀྑཏྟཾ གྷོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཚཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ ཙ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཔུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ ནགརམྷཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡེན མིསྶཀཔབྦཏོ ཏེན པཱཡཱསི མིགཝཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ. ཨཐ ཏསྨིཾ པབྦཏེ ཨདྷིཝཏྠཱ ཨེཀཱ དེཝཏཱ ‘‘རཉྙོ ཐེརེ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི རོཧིཏམིགརཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཏིཎཔཎྞཱནི ཁཱདམཱནཱ ཝིཡ ཙརཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡུཏྟཾ དཱནི པམཏྟཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུ’’ནྟི ཛིཡཾ ཕོཊེསི. མིགོ ཨམྦཏྠལམགྒཾ གཧེཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷི. རཱཛཱ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷནྟོ ཨམྦཏྠལམེཝ ཨབྷིརུཧི. མིགོཔི ཐེརཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨནྟརདྷཱཡི. མཧིནྡཏྠེརོ རཱཛཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མམཾཡེཝ རཱཛཱ པསྶཏུ, མཱ ཨིཏརེ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཏིསྶ, ཏིསྶ, ཨིཏོ ཨེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ ཛཱཏོ མཾ ‘ཏིསྶཱ’ཏི ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཨཱལཔིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཨཡཾ པན ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ བྷཎྜུ ཀཱསཱཝཝསནོ མཾ ནཱམེན ཨཱལཔཏི, ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏི མནུསྶོ ཝཱ ཨམནུསྶོ ཝཱ’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ –

‘‘སམཎཱ མཡཾ མཧཱརཱཛ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱཝཀཱ;

ཏཝེཝ ཨནུཀམྤཱཡ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏཱ’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན དེཝཱནམྤིཡཏིསྶམཧཱརཱཛཱ ཙ ཨསོཀདྷམྨརཱཛཱ ཙ ཨདིཊྛསཧཱཡཀཱ ཧོནྟི. དེཝཱནམྤིཡཏིསྶམཧཱརཱཛསྶ ཙ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ཚཱཏཔབྦཏཔཱདེ ཨེཀམྷི ཝེལུ༹གུམྦེ ཏིསྶོ ཝེལུ༹ཡཊྛིཡོ རཐཡཊྛིཔྤམཱཎཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ – ཨེཀཱ ལཏཱཡཊྛི ནཱམ, ཨེཀཱ པུཔྥཡཊྛི ནཱམ, ཨེཀཱ ¶ སཀུཎཡཊྛི ནཱམ. ཏཱསུ ལཏཱཡཊྛི རཛཏཝཎྞཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཔྤནྣལཏཱ ཀཉྩནཝཎྞཱ ཁཱཡཏི. པུཔྥཡཊྛིཡཾ པན ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏཀཱལ༹ཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི སུཝིབྷཏྟཝཎྚཔཏྟཀིཉྫཀྑཱནི ཧུཏྭཱ ཁཱཡནྟི. སཀུཎཡཊྛིཡཾ ཧཾསཀུཀྐུཊཛཱིཝཛཱིཝཀཱདཡོ སཀུཎཱ ནཱནཔྤཀཱརཱནི ཙ ཙཏུཔྤདཱནི སཛཱིཝཱནི ཝིཡ ཁཱཡནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དཱིཔཝཾསེ –

‘‘ཚཱཏཔབྦཏཔཱདམྷི ¶ , ཝེལུ༹ཡཊྛཱི ཏཡོ ཨཧུ;

སེཏཱ རཛཏཡཊྛཱིཝ, ལཏཱ ཀཉྩནསནྣིབྷཱ.

‘‘ནཱིལཱདི ཡཱདིསཾ པུཔྥཾ, པུཔྥཡཊྛིམྷི ཏཱདིསཾ;

སཀུཎཱ སཀུཎཡཊྛིམྷི, སརཱུཔེནེཝ སཎྛིཏཱ’’ཏི.

སམུདྡཏོཔིསྶ ¶ མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡཱདི ཨནེཀཝིཧིཏཾ རཏནཾ ཨུཔྤཛྫི. ཏམྦཔཎྞིཡཾ པན ཨཊྛ མུཏྟཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ – ཧཡམུཏྟཱ, གཛམུཏྟཱ, རཐམུཏྟཱ, ཨཱམལཀམུཏྟཱ, ཝལཡམུཏྟཱ, ཨངྒུལིཝེཋཀམུཏྟཱ, ཀཀུདྷཕལམུཏྟཱ, པཱཀཏིཀམུཏྟཱཏི. སོ ཏཱ ཙ ཡཊྛིཡོ ཏཱ ཙ མུཏྟཱ ཨཉྙཉྩ བཧུཾ རཏནཾ ཨསོཀསྶ དྷམྨརཉྙོ པཎྞཱཀཱརཏྠཱཡ པེསེསི. ཨསོཀོ པསཱིདིཏྭཱ ཏསྶ པཉྩ རཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཱནི པཧིཎི – ཚཏྟཾ, ཙཱམརཾ, ཁགྒཾ, མོལི༹ཾ, རཏནཔཱདུཀཾ, ཨཉྙཉྩ ཨབྷིསེཀཏྠཱཡ བཧུཝིདྷཾ པཎྞཱཀཱརཾ; སེཡྻཐིདཾ – སངྑཾ, གངྒོདཀཾ, ཝཌྜྷམཱནཾ, ཝཊཾསཀཾ, བྷིངྒཱརཾ, ནནྡིཡཱཝཊྚཾ, སིཝིཀཾ, ཀཉྙཾ, ཀཊཙྪུཾ, ཨདྷོཝིམཾ དུསྶཡུགཾ, ཧཏྠཔུཉྪནཾ, ཧརིཙནྡནཾ, ཨརུཎཝཎྞམཏྟིཀཾ, ཨཉྫནཾ, ཧརཱིཏཀཾ, ཨཱམལཀནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དཱིཔཝཾསེ –

‘‘ཝཱལབཱིཛནིམུཎྷཱིསཾ, ཚཏྟཾ ཁགྒཉྩ པཱདུཀཾ;

ཝེཋནཾ སཱརཔཱམངྒཾ, བྷིངྒཱརཾ ནནྡིཝཊྚཀཾ.

‘‘སིཝིཀཾ སངྑཾ ཝཊཾསཉྩ, ཨདྷོཝིམཾ ཝཏྠཀོཊིཀཾ;

སོཝཎྞཔཱཏིཾ ཀཊཙྪུཾ, མཧགྒྷཾ ཧཏྠཔུཉྪནཾ.

‘‘ཨནོཏཏྟོདཀཾ ཀཉྙཾ, ཨུཏྟམཾ ཧརིཙནྡནཾ;

ཨརུཎཝཎྞམཏྟིཀཾ ¶ , ཨཉྫནཾ ནཱགམཱཧཊཾ.

‘‘ཧརཱིཏཀཾ ¶ ཨཱམལཀཾ, མཧགྒྷཾ ཨམཏོསདྷཾ;

སཊྛིཝཱཧསཏཾ སཱལིཾ, སུགནྡྷཾ སུཝཀཱཧཊཾ;

པུཉྙཀམྨཱབྷིནིབྦཏྟཾ, པཱཧེསི ཨསོཀཝ྄ཧཡོ’’ཏི.

ན ཀེཝལཉྩེཏཾ ཨཱམིསཔཎྞཱཀཱརཾ, ཨིམཾ ཀིར དྷམྨཔཎྞཱཀཱརམྤི པེསེསི –

‘‘ཨཧཾ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ, སངྒྷཉྩ སརཎཾ གཏོ;

ཨུཔཱསཀཏྟཾ དེསེསིཾ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.

‘‘ཨིམེསུ ¶ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ, ཨུཏྟམེ ཛིནསཱསནེ;

ཏྭམྤི ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི, སདྡྷཱ སརཎམུཔེཧཱི’’ཏི.

སྭཱཡཾ རཱཛཱ ཏཾ དིཝསཾ ཨསོཀརཉྙཱ པེསིཏེན ཨབྷིསེཀེན ཨེཀམཱསཱབྷིསིཏྟོ ཧོཏི.

ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཧིསྶ ཨབྷིསེཀམཀཾསུ. སོ ཨཙིརསྶུཏཾ – ཏཾ སཱསནཔྤཝཏྟིཾ ཨནུསྶརམཱནོ ཏཾ ཐེརསྶ ‘‘སམཎཱ མཡཾ མཧཱརཱཛ དྷམྨརཱཛསྶ སཱཝཀཱ’’ཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡྻཱ ནུ ཁོ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐཡམཱནོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱན, ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསི;

ནིསཛྫ རཱཛཱ སམྨོདི, བཧུཾ ཨཏྠཱུཔསཉྷིཏ’’ནྟི.

སམྨོདནཱིཡཀཐཉྩ ཀུརུམཱནེཡེཝ ཏསྨིཾ ཏཱནིཔི ཙཏྟཱལཱིསཔུརིསསཧསྶཱནི ཨཱགནྟྭཱ སམྤརིཝཱརེསུཾ. ཏདཱ ཐེརོ ཨིཏརེཔི ཚ ཛནེ དསྶེསི. རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཀདཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ‘‘མཡཱ སདྡྷིཾཡེཝ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི པན ཛམྦུདཱིཔེ ཨཉྙེཔི ཨེཝརཱུཔཱ སམཎཱ སནྟཱི’’ཏི? ‘‘སནྟི, མཧཱརཱཛ; ཨེཏརཧི ཛམྦུདཱིཔོ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏོ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏོ. ཏསྨིཾ –

‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, ཙེཏོཔརིཡཱཡཀོཝིདཱ;

ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཧནྟོ, བཧཱུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀཱཏི.

‘‘བྷནྟེ, ཀེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ནེཝ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀེན ན ཐལེནཱ’’ཏི. ‘‘རཱཛཱ ཨཱཀཱསེན ¶ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨཉྙཱསི. ཐེརོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ རཉྙོ པཉྙཱཝེཡཏྟིཡ’’ནྟི ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ཨཱསནྣཾ ཨམྦརུཀྑཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ནཱམོ ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ’’ཏི? ‘‘ཨམྦརུཀྑོ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨིམཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨམྦཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙོ ཨམྦོ ཨཏྠི, ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཨཉྙེཔི བཧཱུ ཨམྦརུཀྑཱ’’ཏི. ‘‘ཨིམཉྩ ཨམྦཾ ཏེ ཙ ཨམྦེ མུཉྩིཏྭཱ ཨཏྠི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙེ རུཀྑཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཏེ པན ན ཨམྦརུཀྑཱ’’ཏི. ‘‘ཨཉྙེ ཨམྦེ ཙ ཨནམྦེ ཙ མུཉྩིཏྭཱ ཨཏྠི པན ཨཉྙོ རུཀྑོ’’ཏི? ‘‘ཨཡམེཝ, བྷནྟེ, ཨམྦརུཀྑོ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏོསི. ཨཏྠི པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཏཀཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, བཧཱུ ཛནཱ’’ཏི. ‘‘ཏེ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙེ ཀེཙི ཨཉྙཱཏཀཱཔི ཨཏྠི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཉྙཱཏཀཱ, བྷནྟེ, ཉཱཏཀེཧི བཧུཏརཱ’’ཏི. ‘‘ཏཝ ཉཱཏཀེ ཙ ཨཉྙཱཏཀེ ཙ མུཉྩིཏྭཱ ཨཏྠཉྙོ ཀོཙི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཧམེཝ, ཨཉྙཱཏཀོ’’ཏི. ཨཐ ཐེརོ ‘‘པཎྜིཏོ རཱཛཱ སཀྑིསྶཏི དྷམྨཾ ཨཉྙཱཏུ’’ནྟི ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ རཱཛཱ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛཧི སདྡྷིཾ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ པཱཎསཧསྶེཧི.

ཏཾ ཁཎཉྙེཝ ཙ རཉྙོ བྷཏྟཾ ཨཱཧརིཡིཏྠ ¶ . རཱཛཱ ཙ སུཏྟནྟཾ སུཎནྟོ ཨེཝ ཨཉྙཱསི – ‘‘ན ཨིམེསཾ ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ བྷོཛནཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཔུཙྪིཏྭཱ པན བྷུཉྫིཏུཾ ཨཡུཏྟ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷུཉྫིསྶཐ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ བྷོཛནཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྨིཾ ཀཱལེ, བྷནྟེ, ཀཔྤཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨརུཎུགྒམནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཱ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪཱམ, བྷནྟེ, ནགར’’ནྟི? ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཝསཐ, ཨཡཾ དཱརཀོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ དཱརཀོ ཨཱགཏཕལོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཨིདཱནི པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, སྭེ རཐཾ པེསེསྶཱམི; ཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཐེརོ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོ སུམནསཱམཎེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, སུམན, དྷམྨསཝནསྶ ཀཱལཾ གྷོསེཧཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཀིཏྟཀཾ ཋཱནཾ སཱཝེནྟོ གྷོསེམཱི’’ཏི? ‘‘སཀལཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི སཱམཎེརོ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ སམཱཧིཏེན ཙིཏྟེན སཀལཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ སཱཝེནྟོ ཏིཀྑཏྟུཾ དྷམྨསཝནསྶ ཀཱལཾ གྷོསེསི. རཱཛཱ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཐེརཱནཾ སནྟིཀཾ པེསེསི – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཏྠི ཀོཙི ཨུཔདྡཝོ’’ཏི. ‘‘ནཏྠམྷཱཀཾ ཀོཙི ཨུཔདྡཝོ, དྷམྨསཝནསྶ ཀཱལཾ གྷོསཱཔཡིམྷ བུདྡྷཝཙནཾ ཀཐེཏུཀཱམམྷཱ’’ཏི ¶ . ཏཉྩ པན སཱམཎེརསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ བྷུམྨཱ དེཝཏཱ སདྡམནུསྶཱཝེསུཾ. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪི. ཏེན སདྡེན མཧཱ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཐེརོ མཧནྟཾ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏཾ དིསྭཱ སམཙིཏྟསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བཧཱུ ནཱགཱ ¶ ཙ སུཔཎྞཱ ཙ སརཎེསུ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཡཱདིསོཝ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨིམཾ སུཏྟནྟཾ ཀཐཡཏོ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི, ཏཱདིསོ མཧིནྡཏྠེརསྶཱཔི ཛཱཏོ. ཨཐ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན རཱཛཱ ཐེརཱནཾ ¶ རཐཾ པེསེསི. སཱརཐཱི རཐཾ ཨེཀམནྟེ ཋཔེཏྭཱ ཐེརཱནཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཱགཏོ, བྷནྟེ, རཐོ; ཨབྷིརུཧཐ གཙྪིསྶཱམཱ’’ཏི. ཐེརཱ ‘‘ན མཡཾ རཐཾ ཨབྷིརུཧཱམ; གཙྪ ཏྭཾ, པཙྪཱ མཡཾ ཨཱགཙྪིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨནུརཱདྷཔུརསྶ པུརཏྠིམདིསཱཡཾ པཋམཀཙེཏིཡཊྛཱནེ ཨོཏརིཾསུ. ཏཉྷི ཙེཏིཡཾ ཐེརེཧི པཋམཾ ཨོཏིཎྞཊྛཱནེ ཀཏཏྟཱཡེཝ ‘‘པཋམཀཙེཏིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

རཱཛཱཔི སཱརཐིཾ པེསེཏྭཱ ‘‘ཨནྟོནིཝེསནེ མཎྜཔཾ པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏཱཝདེཝ སབྦེ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཨཏིཝིཡ པཱསཱདིཀཾ མཎྜཔཾ པཊིཡཱདེསུཾ. པུན རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཧིཡྻོ ཐེརོ སཱིལཀྑནྡྷཾ ཀཐཡམཱནོ ‘ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨཱཧ; ‘ནིསཱིདིསྶནྟི ནུ ཁོ ཨཡྻཱ ཨཱསནེསུ, ན ནིསཱིདིསྶནྟཱི’’’ཏི? ཏསྶེཝཾ ཙིནྟཡནྟསྶེཝ སོ སཱརཐི ནགརདྭཱརཾ སམྤཏྟོ. ཏཏོ ཨདྡས ཐེརེ པཋམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟེ. དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཱགཏཱ, དེཝ, ཐེརཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘རཐཾ ཨཱརཱུལ༹ྷཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན ཨཱརཱུལ༹ྷཱ, དེཝ, ཨཔི ཙ མམ པཙྪཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཋམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཋིཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘རཐམྤི ནཱབྷིརཱུཧིཾསཱུ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན དཱནི ཨཡྻཱ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ སཱདིཡིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ཐེརཱནཾ བྷཱུམཏྠརཎསངྑེཔེན ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཊིཔཐཾ ཨགམཱསི. ཨམཙྩཱ པཐཝིཡཾ ཏཊྚིཀཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཀོཛཝཀཱདཱིནི ཙིཏྟཏྠརཎཱནི པཉྙཔེསུཾ. ཨུཔྤཱཏཔཱཋཀཱ དིསྭཱ ‘‘གཧིཏཱ དཱནི ཨིམེཧི པཐཝཱི, ཨིམེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔསྶ ¶ སཱམིཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ. རཱཛཱཔི གནྟྭཱ ཐེརེ ཝནྡིཏྭཱ མཧིནྡཏྠེརསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ ཙ སཀྐཱརེན ཙ ཐེརེ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ཨནྟོནིཝེསནཾ པཝེསེསི. ཐེརོ ཨཱསནཔཉྙཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ སཀལལངྐཱདཱིཔེ པཐཝཱི ཝིཡ པཏྠཊཾ ནིཙྩལཉྩ ཧུཏྭཱ པཏིཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ནིསཱིདི. རཱཛཱ ཐེརེ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏྭཱ སམྤཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཨནུལཱ༹དེཝཱིཔམུཁཱནི པཉྩ ཨིཏྠིསཏཱནི ཐེརཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཉྩ ཀརོནྟཱུ’’ཏི པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཐེརོ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ རཉྙོ སཔརིཛནསྶ ¶ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶེནྟོ པེཏཝཏྠུཾ ¶ ཝིམཱནཝཏྠུཾ སཙྩསཾཡུཏྟཉྩ ཀཐེསི. ཏཾ ཐེརསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཏཱནི པཉྩཔི ཨིཏྠིསཏཱནི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪཱཀཾསུ.

ཡེཔི ཏེ མནུསྶཱ པུརིམདིཝསེ མིསྶཀཔབྦཏེ ཐེརེ ཨདྡསཾསུ, ཏེ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཐེརཱནཾ གུཎེ ཀཐེནྟི. ཏེསཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡོ རཱཛངྒཎེ སནྣིཔཏིཏྭཱ མཧཱསདྡཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེསོ སདྡོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ནཱགརཱ, དེཝ, ‘ཐེརེ དཊྛུཾ ན ལབྷཱམཱ’ཏི ཝིརཝནྟཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཙེ ཨིདྷ པཝིསིསྶནྟི, ཨོཀཱསོ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཧཏྠིསཱལཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ པཉྩཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ཙེལཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཊྛཱནེ ཐེརཱནཾ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཐེརོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ དེཝདཱུཏསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ པཱཎསཧསྶཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཏཏོ ‘‘ཧཏྠིསཱལཱ ཨཏིསམྦཱདྷཱ’’ཏི དཀྑིཎདྭཱརེ ནནྡནཝནུཡྻཱནེ ཨཱསནཾ པཉྙཔེསུཾ. ཐེརོ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱསཱིཝིསོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཏམྤི སུཏྭཱ པཱཎསཧསྶཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ¶ པཊིལབྷི.

ཨེཝཾ ཨཱགཏདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ ཨཌྜྷཏེཡྻསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཐེརསྶ ནནྡནཝནེ ཨཱགཏཱགཏཱཧི ཀུལིཏྠཱིཧི ཀུལསུཎྷཱཧི ཀུལཀུམཱརཱིཧི སདྡྷིཾ སམྨོདམཱནསྶེཝ སཱཡནྷསམཡོ ཛཱཏོ. ཐེརོ ཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམ དཱནི མིསྶཀཔབྦཏ’’ནྟི ཨུཊྛཧི. ཨམཙྩཱ – ‘‘ཀཏྠ, བྷནྟེ, གཙྪཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནིཝཱསནཊྛཱན’’ནྟི. ཏེ རཉྙོ སཾཝིདིཏཾ ཀཏྭཱ རཱཛཱནུམཏེན ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཀཱལོ, བྷནྟེ, ཨིདཱནི ཏཏྠ གནྟུཾ; ཨིདམེཝ ནནྡནཝནུཡྻཱནཾ ཨཡྻཱནཾ ཨཱཝཱསཊྛཱནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, གཙྪཱམཱ’’ཏི. པུན རཉྙོ ཝཙནེནཱཧཾསུ – ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, ཨཱཧ – ‘ཨེཏཾ མེགྷཝནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ མམ པིཏུ སནྟཀཾ ནགརཏོ ནཱཏིདཱུརཾ ནཱཙྩཱསནྣཾ གམནཱགམནསམྤནྣཾ, ཨེཏྠ ཐེརཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱུ’’’ཏི. ཝསིཾསུ ཐེརཱ མེགྷཝནེ ཨུཡྻཱནེ.

རཱཛཱཔི ཁོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན ཐེརསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ སུཁསཡིཏབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀཔྤཏི, བྷནྟེ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརཱམོ’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘ཀཔྤཏི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱཧརི – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཱམ’’ནྟི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནཾ ཨདཱསི. སཧ ¶ ཨུདཀཔཱཏེན པཐཝཱི ཀམྤི. ཨཡཾ མཧཱཝིཧཱརེ པཋམོ པཐཝཱིཀམྤོ ཨཧོསི. རཱཛཱ བྷཱིཏོ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པཐཝཱི ཀམྤཏཱི’’ཏི? ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ དསབལསྶ སཱསནཾ པཏིཊྛཧིསྶཏི; ཨིདཉྩ པཋམཾ ཝིཧཱརཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི. རཱཛཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ¶ པསཱིདི. ཐེརོ པུནདིཝསེཔི རཱཛགེཧེཡེཝ བྷུཉྫིཏྭཱ ནནྡནཝནེ ཨནམཏགྒིཡཱནི ཀཐེསི. པུནདིཝསེ ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན སཏྟ དིཝསཱནི ཀཐེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཌྜྷནཝམཱནཾ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ¶ ཙ ནནྡནཝནཾ སཱསནསྶ ཛོཏིཔཱཏུབྷཱཝཊྛཱནནྟི ཀཏྭཱ ‘‘ཛོཏིཝན’’ནྟི ནཱམཾ ལབྷི. སཏྟམེ པན དིཝསེ ཐེརཱ ཨནྟེཔུརེ རཉྙོ ཨཔྤམཱདསུཏྟཾ ཀཐཡིཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨགམཾསུ.

ཨཐ ཁོ རཱཛཱ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཐེརོ, ཨམྷེ གཱལ༹ྷེན ཨོཝཱདེན ཨོཝདཏི; གཙྪེཡྻ ནུ ཁོ’’ཏི? ཨམཙྩཱ ‘‘ཏུམྷེཧི, དེཝ, ཐེརོ ཨཡཱཙིཏོ སཡམེཝ ཨཱགཏོ; ཏསྨཱ ཏསྶ ཨནཱཔུཙྪཱཝ གམནམྤི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ རཱཛཱ རཐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དྭེ ཙ དེཝིཡོ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིཾ ཨགམཱསི མཧཉྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན. གནྟྭཱ དེཝིཡོ ཨེཀམནྟཾ ཨཔཀྐམཱཔེཏྭཱ སཡམེཝ ཐེརཱནཾ སམཱིཔཾ ཨུཔསངྐམནྟོ ཨཏིཝིཡ ཀིལནྟརཱུཔོ ཧུཏྭཱ ཨུཔསངྐམི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཀིལམམཱནོ ཨཱགཏོ’’ཏི? ‘‘‘ཏུམྷེ མམ གཱལ༹ྷཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ཨིདཱནི གནྟུཀཱམཱ ནུ ཁོ’ཏི ཛཱནནཏྠཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ན མཡཾ, མཧཱརཱཛ, གནྟུཀཱམཱ; ཨཔིཙ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཀཱལོ ནཱམཱཡཾ མཧཱརཱཛ, ཏཏྲ སམཎེན ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཊྛཱནཾ ཉཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏཾདིཝསམེཝ ཨརིཊྛོ ནཱམ ཨམཙྩོ པཉྩཔཎྞཱསཱཡ ཛེཊྛཀནིཊྛབྷཱཏུཀེཧི སདྡྷིཾ རཉྙོ སམཱིཔེ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, དེཝ, ཐེརཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏུ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷཎེ, པབྦཛསྶཱུ’’ཏི རཱཛཱ ཨནུཛཱནིཏྭཱ ཐེརཾ སམྤཊིཙྪཱཔེསི. ཐེརོ ཏདཧེཝ པབྦཱཛེསི. སབྦེ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ.

རཱཛཱཔི ཁོ ཏངྑཎེཡེཝ ཀཎྚཀེན ཙེཏིཡངྒཎཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ དྭཱསཊྛིཡཱ ལེཎེསུ ཀམྨཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནགརམེཝ ཨགམཱསི. ཏེཔི ཐེརཱ ¶ དསབྷཱཏིཀསམཱཀུལཾ རཱཛཀུལཾ པསཱདེཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨོཝདམཱནཱ ཙེཏིཡགིརིམྷི ཝསྶཾ ཝསིཾསུ. ཏདཱཔི ཙེཏིཡགིརིམྷི པཋམཾ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ དྭཱསཊྛི ¶ ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱམཧིནྡོ ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷེཧི ཙིརདིཊྛོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨནཱཐཝཱསཾ ཝསིམྷ, ཨིཙྪཱམ མཡཾ ཛམྦུདཱིཔཾ གནྟུ’’ནྟི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧཱམི, ཨཡཉྩ མཧཱཛནོ ཏུམྷེ ནིསྶཱཡ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏོ, ཀསྨཱ ཏུམྷེ ཨུཀྐཎྛིཏཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཙིརདིཊྛོ ནོ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཀརཎཊྛཱནཾ ནཏྠི, ཏེནམྷ ཨུཀྐཎྛིཏཱ’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨཝོཙུཏྠ – ‘པརིནིབྦུཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’’ཏི. ‘‘ཀིཉྩཱཔི, མཧཱརཱཛ, པརིནིབྦུཏོ; ཨཐ ཁྭསྶ སརཱིརདྷཱཏུཡོ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཱཏཾ, བྷནྟེ, ཐཱུཔཔཏིཊྛཱནཾ ཏུམྷེ ཨཱཀངྑཐཱཏི. ཀརོམི ¶ , བྷནྟེ, ཐཱུཔཾ, བྷཱུམིབྷཱགཾ དཱནི ཝིཙིནཱཐ; ཨཔིཙ, བྷནྟེ, དྷཱཏུཡོ ཀུཏོ ལཙྪཱམཱ’’ཏི? ‘‘སུམནེན སདྡྷིཾ མནྟེཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ སུམནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀུཏོ དཱནི, བྷནྟེ, དྷཱཏུཡོ ལཙྪཱམཱ’’ཏི? སུམནོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིཐིཡོ སོདྷཱཔེཏྭཱ དྷཛཔཊཱཀཔུཎྞགྷཊཱདཱིཧི ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ སཔརིཛནོ ཨུཔོསཐཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརེ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཙསྶ སེཏཙྪཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ མཧཱནཱགཝནུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ ཡཱཧི. ཨདྡྷཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ¶ དྷཱཏུཡོ ལཙྪསཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. ཐེརཱ ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཏྲཱཡསྨཱ མཧིནྡཏྠེརོ སུམནསཱམཎེརཾ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, སཱམཎེར, ཛམྦུདཱིཔེ ཏཝ ཨཡྻཀཾ ཨསོཀཾ དྷམྨརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘སཧཱཡོ ཝོ, མཧཱརཱཛ, དེཝཱནམྤིཡཏིསྶོ བུདྡྷསཱསནེ པསནྣོ ཐཱུཔཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཀཱམོ, ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཧཏྠེ དྷཱཏུ ཨཏྠི ཏཾ མེ དེཐཱ’ཏི. ཏཾ གཧེཏྭཱ སཀྐཾ དེཝརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠེ དྭེ དྷཱཏུཡོ ཨཏྠི – དཀྑིཎདཱཋཱ ཙ དཀྑིཎཀྑཀཉྩ; ཏཏོ ཏུམྷེ དཀྑིཎདཱཋཾ པཱུཛེཐ, དཀྑིཎཀྑཀཾ པན མཡ྄ཧཾ དེཐཱ’ཏི. ཨེཝཉྩ ནཾ ཝདེཧི – ‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པཧིཎིཏྭཱ པམཛྫསཱི’’’ཏི?

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སུམནོ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པཱཊལིཔུཏྟདྭཱརེ ཨོརུཡ྄ཧ རཉྙོ ¶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ སཱམཎེརསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ གནྡྷེཧི ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཝརམུཏྟསདིསཱནཾ དྷཱཏཱུནཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ སཀྐཾ དེཝརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ སཱམཎེརཾ དིསྭཱཝ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ སུམན, ཨཱཧིཎྜསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པེསེཏྭཱ ཀསྨཱ པམཛྫསཱི’’ཏི? ‘‘ནཔྤམཛྫཱམི, བྷནྟེ, ཝདེཧི – ‘ཀིཾ ཀརོམཱི’’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཧཏྠེ དྭེ དྷཱཏུཡོ ཨཏྠི – དཀྑིཎདཱཋཱ ཙ དཀྑིཎཀྑཀཉྩ; ཏཏོ ཏུམྷེ དཀྑིཎདཱཋཾ པཱུཛེཐ, དཀྑིཎཀྑཀཾ པན མཡ྄ཧཾ དེཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ མཎིཐཱུཔཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ དཀྑིཎཀྑཀདྷཱཏུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སུམནསྶ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིམྷིཡེཝ པཏིཊྛཱསི.

ཨཐ ཁོ མཧིནྡཔམུཁཱ སབྦེཔི ཏེ མཧཱནཱགཱ ¶ ཨསོཀདྷམྨརཱཛེན དིནྣདྷཱཏུཡོ ཙེཏིཡགིརིམྷིཡེཝ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎཀྑཀཾ ཨཱདཱཡ ཝཌྜྷམཱནཀཙྪཱཡཱཡ མཧཱནཱགཝནུཡྻཱནམགམཾསུ ¶ . རཱཛཱཔི ཁོ སུམནེན ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ སཡཾ མངྒལཧཏྠིམཏྠཀེ སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཡམཱནོ མཧཱནཱགཝནཾ སམྤཱཔུཎི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ ཨཡཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དྷཱཏུ, ཚཏྟཾ ཨཔནམཏུ, མངྒལཧཏྠཱི ཛཎྞུཀེཧི བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧཏུ, དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ མཡ྄ཧཾ མཏྠཀེ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི. སཧ རཉྙོ ཙིཏྟུཔྤཱདེན ཚཏྟཾ ཨཔནམི, ཧཏྠཱི ཛཎྞུཀེཧི པཏིཊྛཧི, དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ རཉྙོ མཏྠཀེ པཏིཊྛཧི. རཱཛཱ ཨམཏེནེཝ ཨབྷིསིཏྟགཏྟོ ཝིཡ པརམེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘དྷཱཏུཾ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི? ‘‘ཧཏྠིཀུམྦྷམྷིཡེཝ ཏཱཝ, མཧཱརཱཛ, ཋཔེཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ གཧེཏྭཱ ཧཏྠིཀུམྦྷེ ཋཔེསི. པམུདིཏོ ནཱགོ ཀོཉྩནཱདཾ ནདི. མཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི. ‘‘པཙྩནྟེཔི ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དྷཱཏུ པཏིཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི དེཝམནུསྶཱ པམོདིཾསུ. ཨེཝཾ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝསིརིཡཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱིཏིཾ ཛནཡནྟོ –

པུཎྞམཱཡཾ མཧཱཝཱིརོ, ཙཱཏུམཱསིནིཡཱ ཨིདྷ;

ཨཱགནྟྭཱ དེཝལོཀམྷཱ, ཧཏྠིཀུམྦྷེ པཏིཊྛིཏོཏི.

ཨཐསྶ སོ ཧཏྠིནཱགོ ཨནེཀཏཱལཱ༹ཝཙརཔརིཝཱརིཏོ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རེན པཱུཛཱསཀྐཱརེན སཀྐརིཡམཱནོ པཙྪིམདིསཱབྷིམུཁོཝ ཧུཏྭཱ, ཨཔསཀྐནྟོ ¶ ཡཱཝ ནགརསྶ པུརཏྠིམདྭཱརཾ ཏཱཝ གནྟྭཱ པུརཏྠིམེན དྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ སཀལནཱགརེན ¶ ཨུལཱ༹རཱཡ པཱུཛཱཡ ཀརཱིཡམཱནཱཡ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཐཱུཔཱརཱམསྶ པཙྪིམདིསཱབྷཱགེ མཧེཛཝཏྠུ ནཱམ ཀིར ཨཏྠི, ཏཏྠ གནྟྭཱ པུན ཐཱུཔཱརཱམཱབྷིམུཁོཡེཝ པཊིནིཝཏྟི. ཏེན ཙ སམཡེན ཐཱུཔཱརཱམེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནཾ ཧོཏི.

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨཡཾ དཱིཔོ ཨོཛདཱིཔོ ནཱམ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཨབྷཡོ ནཱམ, ནགརཾ ཨབྷཡཔུརཾ ནཱམ, ཙེཏིཡཔབྦཏོ དེཝཀཱུཊཔབྦཏོ ནཱམ, ཐཱུཔཱརཱམོ པཊིཡཱརཱམོ ནཱམ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི. ཏསྶ སཱཝཀོ མཧཱདེཝོ ནཱམ ཐེརོ བྷིཀྑུསཧསྶེན སདྡྷིཾ དེཝཀཱུཊེ པཏིཊྛཱསི, མཧིནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཙེཏིཡཔབྦཏེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨོཛདཱིཔེ སཏྟཱ པཛྫརཀེན ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནམཱཔཛྫནྟེ. དིསྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ བྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨགམཱསི. ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཏཱཝདེཝ པཛྫརཀོ ཝཱུཔསནྟོ. རོགེ ཝཱུཔསནྟེ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ དྷམཀརཎཾ ¶ དཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ པཊིཡཱརཱམེ ཙེཏིཡཾ ཨཀཾསུ. མཧཱདེཝོ དཱིཔཾ ཨནུསཱསནྟོ ཝིཧཱསི.

ཀོཎཱགམནསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཡཾ དཱིཔོ ཝརདཱིཔོ ནཱམ ཨཧོསི, རཱཛཱ སམེཎྜཱི ནཱམ, ནགརཾ ཝཌྜྷམཱནཾ ནཱམ ¶ , པབྦཏོ སུཝཎྞཀཱུཊོ ནཱམ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝརདཱིཔེ དུབྦུཊྛིཀཱ ཧོཏི དུབྦྷིཀྑཾ དུསྶསྶཾ. སཏྟཱ ཚཱཏཀརོགེན ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀོཎཱགམནོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟེ. དིསྭཱ ཏིཾསབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ ཨགམཱསི. བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན དེཝོ སམྨཱདྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪི. སུབྷིཀྑཾ ཨཧོསི. བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརཾ མཧཱསུམནཾ ནཱམ ཐེརཾ དཱིཔེ ཋཔེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ དཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཨཀཾསུ.

ཀསྶཔསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཡཾ དཱིཔོ མཎྜདཱིཔོ ནཱམ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཛཡནྟོ ནཱམ, ནགརཾ ཝིསཱལཾ ནཱམ, པབྦཏོ སུབྷཀཱུཊོ ནཱམ ¶ . ཏེན ཁོ པན སམཡེན མཎྜདཱིཔེ མཧཱཝིཝཱདོ ཧོཏི. བཧཱུ སཏྟཱ ཀལཧཝིགྒཧཛཱཏཱ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟེ. དིསྭཱ ཝཱིསཏིབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཝིཝཱདཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརཾ སབྦནནྡཾ ནཱམ ཐེརཾ དཱིཔེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུདཀསཱཊཀཾ དཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཨཀཾསུ. ཨེཝཾ ཐཱུཔཱརཱམེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ ཙེཏིཡཱནི པཏིཊྛཧིཾསུ. ཏཱནི སཱསནནྟརདྷཱནེན ནསྶནྟི, ཋཱནམཏྟཾ ཨཝསིསྶཏི. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེན ཙ སམཡེན ཐཱུཔཱརཱམེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏདེཏཾ ཝིནཊྛེསུ ཙེཏིཡེསུ ¶ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཀཎྚཀསམཱཀིཎྞསཱཁེཧི ནཱནཱགཙྪེཧི པརིཝུཏཾ ཏིཊྛཏི – ‘‘མཱ ནཾ ཀོཙི ཨུཙྪིཊྛཱསུཙིམལཀཙཝརེཧི པདཱུསེསཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁྭསྶ ཧཏྠིནོ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ རཱཛཔུརིསཱ སབྦགཙྪེ ཚིནྡིཏྭཱ བྷཱུམིཾ སོདྷེཏྭཱ ཏཾ ཧཏྠཏལསདིསཾ ཨཀཾསུ. ཧཏྠིནཱགོ གནྟྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ པུརཏོ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཙྪིམདིསཱབྷཱགེ བོདྷིརུཀྑཊྛཱནེ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ མཏྠཀཏོ དྷཱཏུཾ ཨོརོཔེཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ནཱགོ ཨོརོཔེཏུཾ ན དེཏི. རཱཛཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ནཱགོ དྷཱཏུཾ ཨོརོཔེཏུཾ ན དེཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱརཱུལ༹ྷཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོརོཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ ཨབྷཡཝཱཔིཡཱ ཨུདཀཾ ¶ ཚིནྣཾ ཧོཏི. སམནྟཱ བྷཱུམི ཕལིཏཱ ཧོཏི, སུཨུདྡྷརཱ མཏྟིཀཱཔིཎྜཱ. ཏཏོ མཧཱཛནོ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ མཏྟིཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཧཏྠིཀུམྦྷཔྤམཱཎཾ ཝཏྠུམཀཱསི. ཏཱཝདེཝ ཙ ཐཱུཔཀརཎཏྠཾ ཨིཊྛཀཱ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ན ཡཱཝ ཨིཊྛཀཱ པརིནིཊྛནྟི ཏཱཝ ཧཏྠིནཱགོ ཀཏིཔཱཧཾ དིཝཱ བོདྷིརུཀྑཊྛཱནེ ཧཏྠིསཱལཱཡཾ ཏིཊྛཏི, རཏྟིཾ ཐཱུཔཔཏིཊྛཱནབྷཱུམིཾ པརིཡཱཡཏི. ཨཐ ཝཏྠུཾ ཙིནཱཔེཏྭཱ རཱཛཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཱིདིསོ, བྷནྟེ, ཐཱུཔོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི? ‘‘ཝཱིཧིརཱསིསདིསོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཛངྒྷཔྤམཱཎཾ ཐཱུཔཾ ཙིནཱཔེཏྭཱ དྷཱཏུཨོརོཔནཏྠཱཡ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཱརེསི. སཀལནགརཉྩ ཛནཔདོ ཙ དྷཱཏུམཧདསྶནཏྠཾ སནྣིཔཏི. སནྣིཔཏིཏེ ཙ པན ཏསྨིཾ མཧཱཛནཀཱཡེ དསབལསྶ ¶ དྷཱཏུ ཧཏྠིཀུམྦྷཏོ སཏྟཏཱལཔྤམཱཎཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. ཏེཧི ཏེཧི དྷཱཏུཔྤདེསེཧི ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨུདཀདྷཱརཱ ཙ ཨགྒིཀྑནྡྷཱ ཙ པཝཏྟནྟི, སཱཝཏྠིཡཾ ཀཎྜམྦམཱུལེ བྷགཝཏཱ དསྶིཏཔཱཊིཧཱརིཡསདིསམེཝ ¶ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཧོསི. ཏཉྩ ཁོ ནེཝ ཐེརཱནུབྷཱཝེན, ན དེཝཏཱནུབྷཱཝེན; ཨཔིཙ ཁོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེནེཝ. བྷགཝཱ ཀིར དྷརམཱནོཝ ཨདྷིཊྛཱསི – ‘‘མཡི པརིནིབྦུཏེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཨནུརཱདྷཔུརསྶ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནེ མམ དཀྑིཎཀྑཀདྷཱཏུ པཏིཊྛཱནདིཝསེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཧོཏཱུ’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཨཙིནྟིཡཱ བུདྡྷཱ, བུདྡྷདྷམྨཱ ཨཙིནྟིཡཱ;

ཨཙིནྟིཡེ པསནྣཱནཾ, ཝིཔཱཀོ ཧོཏི ཨཙིནྟིཡོ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༨༢);

སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀིར ཨིམཾ དཱིཔཾ དྷརམཱནཀཱལེཔི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགམཱསི. པཋམཾ – ཡཀྑདམནཏྠཾ ཨེཀཀོཝ ཨཱགནྟྭཱ ཡཀྑེ དམེཏྭཱ ‘‘མཡི པརིནིབྦུཏེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ སཱསནཾ པཏིཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ རཀྑཾ ཀརོནྟོ ཏིཀྑཏྟུཾ དཱིཔཾ ཨཱཝིཛྫི. དུཏིཡཾ – མཱཏུལབྷཱགིནེཡྻཱནཾ ནཱགརཱཛཱུནཾ དམནཏྠཱཡ ཨེཀཀོཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏེ དམེཏྭཱ ཨགམཱསི. ཏཏིཡཾ – པཉྩབྷིཀྑུསཏཔརིཝཱརོ ཨཱགནྟྭཱ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ཐཱུཔཱརཱམཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ མཧཱབོདྷིཔཏིཊྛིཏཊྛཱནེ ཙ མཧིཡངྒཎཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ མུཏིཡངྒཎཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ དཱིགྷཝཱཔིཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ཀལྱཱཎིཡཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨིདམསྶ ཙཏུཏྠཾ དྷཱཏུསརཱིརེན ཨཱགམནཾ.

དྷཱཏུསརཱིརཏོ ¶ ཙ པནསྶ ནིཀྑནྟཨུདཀཕུསིཏེཧི སཀལཏམྦཔཎྞིཏལེ ན ཀོཙི ཨཕུཊྛོཀཱསོ ནཱམ ཨཧོསི. ཨེཝམསྶ ཏཾ དྷཱཏུསརཱིརཾ ཨུདཀཕུསིཏེཧི ཏམྦཔཎྞིཏལསྶ པརིལཱ༹ཧཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ པཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ རཉྙོ མཏྠཀེ པཏིཊྛཱསི ¶ . རཱཛཱ སཕལཾ མནུསྶཔཊིལཱབྷཾ མཉྙམཱནོ མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ཀརིཏྭཱ དྷཱཏུཾ པཏིཊྛཱཔེསི. སཧ དྷཱཏུཔཏིཊྛཱཔནེན མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི. ཏསྨིཉྩ པན དྷཱཏུཔཱཊིཧཱརིཡེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ རཉྙོ བྷཱཏཱ ཨབྷཡོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ པུརིསསཧསྶེན སདྡྷིཾ པབྦཛི. ཙེཏརཊྛགཱམཏོ པཉྩ དཱརཀསཏཱནི པབྦཛིཾསུ, ཏཐཱ དྭཱརམཎྜལཱདཱིཧི གཱམཀེཧི ནིཀྑམིཏྭཱ པཉྩཔཉྩ ¶ དཱརཀསཏཱནི སབྦཱནིཔི ཨནྟོནགརཏོ ཙ བཧིནགརཏོ ཙ པབྦཛིཏཱནི ཏིཾསབྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ནིཊྛིཏེ པན ཐཱུཔསྨིཾ རཱཛཱ ཙ རཱཛབྷཱཏིཀཱ ཙ དེཝིཡོ ཙ དེཝནཱགཡཀྑཱནམྤི ཝིམྷཡཀརཾ པཙྩེཀཾ པཙྩེཀཾ པཱུཛཾ ཨཀཾསུ. ནིཊྛིཏཱཡ པན དྷཱཏུཔཱུཛཱཡ པཏིཊྛིཏེ དྷཱཏུཝརེ མཧིནྡཏྠེརོ མེགྷཝནུཡྻཱནམེཝ གནྟྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི.

ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ ཨནུལཱ༹ དེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཐེརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨནུལཱ༹, བྷནྟེ, དེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱ, པབྦཱཛེཐ ན’’ནྟི. ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ མཱཏུགཱམཾ པབྦཱཛེཏུཾ ཀཔྤཏི. པཱཊལིཔུཏྟེ པན མཡ྄ཧཾ བྷགིནཱི སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ པཀྐོསཱཔེཧི. ཨིམསྨིཉྩ པན, མཧཱརཱཛ, དཱིཔེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ བོདྷི པཏིཊྛཱསི. ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཏོ སརསརཾསིཛཱལཝིསྶཛྫནཀེན བོདྷིནཱ ཨིདྷ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཏཐཱ སཱསནཾ པཧིཎེཡྻཱསི ཡཐཱ སངྒྷམིཏྟཱ བོདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ མནྟེནྟོ ཨརིཊྛཾ ནཱམ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ ཨཱཧ – ‘‘སཀྑིསྶསི ཏྭཾ, ཏཱཏ, པཱཊལིཔུཏྟཾ གནྟྭཱ མཧཱབོདྷིནཱ སདྡྷིཾ ཨཡྻཾ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཾ ཨཱནེཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྑིསྶཱམི, དེཝ, སཙེ མེ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནིསྶསཱི’’ཏི. ‘‘གཙྪ, ཏཱཏ ¶ , ཐེརིཾ ཨཱནེཏྭཱ པབྦཛཱཧཱི’’ཏི. སོ རཉྙོ ཙ ཐེརསྶ ཙ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ཨེཀདིཝསེནེཝ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ གནྟྭཱ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམུདྡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཱཊལིཔུཏྟམེཝ ཨགམཱསི. ཨནུལཱ༹པི ཁོ དེཝཱི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ དས སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ནགརསྶ ཨེཀདེསེ ཨུཔསྶཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨརིཊྛོཔི ཏཾདིཝསམེཝ རཉྙོ སཱསནཾ ཨཔྤེསི, ཨེཝཉྩ ཨཝོཙ – ‘‘པུཏྟོ ཏེ, དེཝ, མཧིནྡཏྠེརོ ཨེཝམཱཧ – ‘སཧཱཡཀསྶ ཀིར ཏེ དེཝཱནམྤིཡཏིསྶསྶ རཉྙོ བྷཱཏུ ཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ ནཱམ དེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱ ¶ , ཏཾ པབྦཱཛེཏུཾ ཨཡྻཾ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཾ པཧིཎཐ, ཨཡྻཱཡེཝ ཙ སདྡྷིཾ མཧཱབོདྷི’’’ནྟི. ཐེརསྶ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཡྻེ, ཏུམྷཱཀཾ བྷཱཏཱ མཧིནྡཏྠེརོ མཾ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པེསེསི, དེཝཱནམྤིཡཏིསྶསྶ རཉྙོ བྷཱཏུ ཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ ནཱམ དེཝཱི ¶ པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི, པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏུཀཱམཱ, ཏཾ ཀིར ཨཱགནྟྭཱ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི. སཱ ཏཱཝདེཝ ཏུརིཏཏུརིཏཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ བྷཱཏཱ མཧིནྡཏྠེརོ ཨེཝཾ པཧིཎི, ‘རཉྙོ ཀིར བྷཱཏུ ཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ ནཱམ དེཝཱི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏུཀཱམཱ མཡ྄ཧཾ ཨཱགམནཾ ཨུདིཀྑཏི’. གཙྪཱམཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཏམྦཔཎྞིདཱིཔ’’ནྟི.

རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྨ, པུཏྟོཔི མེ མཧིནྡཏྠེརོ ནཏྟཱ ཙ མེ སུམནསཱམཎེརོ མཾ ཚིནྣཧཏྠཾ ཝིཡ ཀརོནྟཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ ¶ གཏཱ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཏེཔི ཨཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ སོཀོ ཏཝ མུཁཾ པསྶནྟསྶ ཝཱུཔསམྨཏི! ཨལཾ, ཨམྨ, མཱ ཏྭཾ ཨགམཱསཱི’’ཏི. ‘‘བྷཱརིཡཾ མེ, མཧཱརཱཛ, བྷཱཏུ ཝཙནཾ; ཨནུལཱ༹པི ཁཏྟིཡཱ ཨིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ པབྦཛྫཱཔུརེཀྑཱརཱ མཾ པཊིམཱནེཏི; གཙྪཱམཧཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, ཨམྨ, མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱཧཱི’’ཏི. ཀུཏོ རཉྙོ མཧཱབོདྷི? རཱཛཱ ཀིར ཏཏོ པུབྦེ ཨེཝ དྷཱཏུགྒཧཎཏྠཱཡ ཨནཱགཏེ སུམནེ ལངྐཱདཱིཔཾ མཧཱབོདྷིཾ པེསེཏུཀཱམོ, ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨསཏྠགྷཱཏཱརཧཾ མཧཱབོདྷིཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔཱཡཾ ཨཔསྶནྟོ མཧཱདེཝཾ ནཱམ ཨམཙྩཾ པུཙྪི. སོ ཨཱཧ – ‘‘སནྟི, དེཝ, བཧཱུ པཎྜིཏཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ བྷཏྟཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ སངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘གནྟབྦཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ མཧཱབོདྷིནཱ ལངྐཱདཱིཔཾ ནོ’’ཏི? སངྒྷོ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ བྷཱརཾ ཨཀཱསི.

ཐེརོ ‘‘གནྟབྦཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱབོདྷིནཱ ལངྐཱདཱིཔ’’ནྟི ཝཏྭཱ བྷགཝཏོ པཉྩ མཧཱཨདྷིཊྛཱནཱནི ཀཐེསི. ཀཏམཱནི པཉྩ? བྷགཝཱ ཀིར མཧཱཔརིནིབྦཱནམཉྩེ ནིཔནྣོ ལངྐཱདཱིཔེ མཧཱབོདྷིཔཏིཊྛཱཔནཏྠཱཡ ‘‘ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ མཧཱབོདྷིགྒཧཎཏྠཾ གམིསྶཏི, ཏདཱ མཧཱབོདྷིསྶ དཀྑིཎསཱཁཱ སཡམེཝ ཚིཛྫིཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདམེཀམདྷིཊྛཱནཾ.

ཏཏྠ པཏིཊྛཱནཀཱལེ ཙ ‘‘མཧཱབོདྷི ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ དུཏིཡམདྷིཊྛཱནཾ.

‘‘སཏྟམེ ¶ ¶ དིཝསེ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧནྟོ པཏྟེཧི ཙ ཕལེཧི ཙ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ མུཉྩཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ ཏཏིཡམདྷིཊྛཱནཾ.

‘‘ཐཱུཔཱརཱམེ དཀྑིཎཀྑཀདྷཱཏུ ཙེཏིཡམྷི པཏིཊྛཱནདིཝསེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ.

ལངྐཱདཱིཔམྷིཡེཝ མེ དོཎམཏྟཱ དྷཱཏུཡོ མཧཱཙེཏིཡམྷི པཏིཊྛཱནཀཱལེ ¶ བུདྡྷཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ པཉྩམཾ ཨདྷིཊྛཱནནྟི.

རཱཛཱ ཨིམཱནི པཉྩ མཧཱཨདྷིཊྛཱནཱནི སུཏྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པཱཊལིཔུཏྟཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷི ཏཱཝ མགྒཾ པཊིཛགྒཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧཏྠཱཡ བཧུཾ སུཝཎྞཾ ནཱིཧརཱཔེསི. ཏཱཝདེཝ ཙ རཉྙོ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཝིསྶཀམྨདེཝཔུཏྟོ ཀམྨཱརཝཎྞཾ ནིམྨིནིཏྭཱ པུརཏོ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨིམཾ སུཝཎྞཾ གཧེཏྭཱ ཀཊཱཧཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པམཱཎཾ, དེཝ, ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཏྭམེཝ, ཏཱཏ, ཉཏྭཱ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, དེཝ, ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སུཝཎྞཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཧཏྠེན པརིམཛྫིཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧཾ ནིམྨིནི ནཝཧཏྠཔརིཀྑེཔཾ པཉྩཧཏྠུབྦེདྷཾ ཏིཧཏྠཝིཀྑམྦྷཾ ཨཊྛངྒུལབཧལཾ ཧཏྠིསོཎྜཔྤམཱཎམུཁཝཊྚིཾ. ཨཐ རཱཛཱ སཏྟཡོཛནཱཡཱམཱཡ ཏིཡོཛནཝིཏྠཱརཱཡ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ པཱཊལིཔུཏྟཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨརིཡསངྒྷམཱདཱཡ མཧཱབོདྷིསམཱིཔཾ ཨགམཱསི. སེནཱ སམུསྶིཏདྷཛཔཊཱཀཾ ནཱནཱརཏནཝིཙིཏྟཾ ཨནེཀཱལངྐཱརཔཨམཎྜིཏཾ ནཱནཱཝིདྷཀུསུམསམཱཀིཎྞཾ ཨནེཀཏཱུརིཡསངྒྷུཊྛཾ མཧཱབོདྷིཾ པརིཀྑིཔི. རཱཛཱ སཧསྶམཏྟེ གཎཔཱམོཀྑེ མཧཱཐེརེ གཧེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཏྟཱབྷིསེཀཱནཾ རཱཛཱུནཾ སཧསྶེན ཨཏྟཱནཉྩ མཧཱབོདྷིཉྩ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིམཱུལེ ཋཏྭཱ མཧཱབོདྷིཾ ཨུལློཀེསི. མཧཱབོདྷིསྶ ཁནྡྷཉྩ དཀྑིཎམཧཱསཱཁཱཡ ཙཏུཧཏྠཔྤམཱཎཔྤདེསཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསི.

རཱཛཱ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ཨུཔྤནྣཔཱིཏིཔཱམོཛྫོ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ཏུཊྛོ མཧཱབོདྷིཾ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན པཱུཛེམཱི’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཝཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ ཨདཱསི. ཏཏོ ¶ པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ¶ ཋཏྭཱ སཙྩཝཙནཀིརིཡཱཡ བོདྷིཾ གཎྷིཏུཀཱམོ བྷཱུམིཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷིསྶ དཀྑིཎསཱཁཱ ཏཱཝ ཨུཙྩཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏསྶ སབྦརཏནམཡཔཱིཋསྶ ཨུཔརི སུཝཎྞཀཊཱཧཾ ཋཔཱཔེཏྭཱ རཏནཔཱིཋཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སུཝཎྞཏུལིཀཾ གཧེཏྭཱ མནོསིལཱཡ ལེཁཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡདི མཧཱབོདྷིནཱ ལངྐཱདཱིཔེ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, ཡདི ཙཱཧཾ བུདྡྷསཱསནེ ནིབྦེམཏིཀོ བྷཝེཡྻཾ, མཧཱབོདྷི ¶ སཡམེཝ ཨིམསྨིཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ ཨོརུཡ྄ཧ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི སཙྩཝཙནཀིརིཡམཀཱསི. སཧ སཙྩཀིརིཡཱཡ བོདྷིསཱཁཱ མནོསིལཱཡ པརིཙྪིནྣཊྛཱནེ ཚིཛྫིཏྭཱ གནྡྷཀལལཔཱུརསྶ སུཝཎྞཀཊཱཧསྶ ཨུཔརི ཨཊྛཱསི. ཏསྶ ཨུབྦེདྷེན དསཧཏྠོ ཁནྡྷོ ཧོཏི ཙཏུཧཏྠཱ པཉྩ མཧཱསཱཁཱ པཉྩཧིཡེཝ ཕལེཧི པཊིམཎྜིཏཱ, ཁུདྡཀསཱཁཱནཾ པན སཧསྶཾ. ཨཐ རཱཛཱ མཱུལལེཁཱཡ ཨུཔརི ཏིཝངྒུལཔྤདེསེ ཨཉྙཾ ལེཁཾ པརིཙྪིནྡི. ཏཏོ ཏཱཝདེཝ པུཔྥུལ༹ཀཱ ཧུཏྭཱ དས མཧཱམཱུལཱནི ནིཀྑམིཾསུ. པུན ཨུཔརཱུཔརི ཏིཝངྒུལེ ཏིཝངྒུལེ ཨཉྙཱ ནཝ ལེཁཱ པརིཙྪིནྡི. ཏཱཧིཔི དས དས པུཔྥུལ༹ཀཱ ཧུཏྭཱ ནཝུཏི མཱུལཱནི ནིཀྑམིཾསུ. པཋམཀཱ དས མཧཱམཱུལཱ ཙཏུརངྒུལམཏྟཾ ནིཀྑནྟཱ. ཨིཏརེཔི གཝཀྑཛཱལསདིསཾ ཨནུསིབྦནྟཱ ནིཀྑནྟཱ. ཨེཏྟཀཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ རཱཛཱ རཏནཔཱིཋམཏྠཀེ ཋིཏོཡེཝ དིསྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ མཧཱནཱདཾ ནདི. ཨནེཀཱནི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི སཱདྷུཀཱརམཀཾསུ. སཀལརཱཛསེནཱ ཨུནྣཱདིནཱི ཨཧོསི. ཙེལུཀྑེཔསཏསཧསྶཱནི པཝཏྟཡིཾསུ. བྷཱུམཊྛཀདེཝེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ དེཝཱ ¶ ཏཱཝ སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟཡིཾསུ. རཉྙོ ཨིམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ པསྶནྟསྶ པཱིཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཕུཊསརཱིརསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཋིཏསྶེཝ མཧཱབོདྷི མཱུལསཏེན སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཱསི. དས མཧཱམཱུལཱནི སུཝཎྞཀཊཱཧཏལཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཾསུ. ཨཝསེསཱནི ནཝུཏི ཁུདྡཀམཱུལཱནི ཨནུཔུབྦེན ཝཌྜྷནཀཱནི ཧུཏྭཱ གནྡྷཀལལེ ཨོརུཡ྄ཧ ཋིཏཱནི.

ཨེཝཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏམཏྟེ མཧཱབོདྷིམྷི མཧཱཔཐཝཱི ཙལི. ཨཱཀཱསེ དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཕལིཾསུ. པབྦཏཱནཾ ནཙྩེཧི དེཝཱནཾ སཱདྷུཀཱརེཧི ཡཀྑཱནཾ ཧིངྐཱརེཧི ཨསུརཱནཾ ཐུཏིཛཔྤེཧི བྲཧྨཱནཾ ཨཔྥོཊནེཧི མེགྷཱནཾ གཛྫིཏེཧི ཙཏུཔྤདཱནཾ རཝེཧི པཀྑཱིནཾ རུཏེཧི སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརཱནཾ ¶ སཀསཀཔཊིབྷཱནེཧི པཐཝཱིཏལཏོ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཏཱཝ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཨཧོསི. པཉྩསུ སཱཁཱསུ ཕལཏོ ཕལཏོ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ རཏནགོཔཱནསཱིཝིནདྡྷཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནཱ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨབྦྷུགྒཙྪིཾསུ. ཏཾ ཁཎཏོ ཙ པན པབྷུཏི སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷི ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ན ཀོཙི མཧཱབོདྷིཾ པསྶཏི. རཱཛཱ རཏནཔཱིཋཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷིཔཱུཛཾ ཀཱརེསི. སཏྟམེ དིཝསེ སབྦདིསཱཧི ཧིམཱ ཙ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ཙ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ མཧཱབོདྷིམེཝ པཝིསིཾསུ. ཝིགཏཧིམཝལཱཧཀེ ཝིཔྤསནྣེ ཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷེ མཧཱབོདྷི པརིཔུཎྞཁནྡྷསཱཁཱཔསཱཁོ ¶ པཉྩཕལཔཊིམཎྜིཏོ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏོཝ པཉྙཱཡིཏྠ. རཱཛཱ མཧཱབོདྷིཾ དིསྭཱ ཏེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི སཉྫཱཏཔཱིཏིཔཱམོཛྫོ ‘‘སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན ཏརུཎམཧཱབོདྷིཾ པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཨབྷིསེཀཾ དཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷིཊྛཱནེཡེཝ ཨཊྛཱསི.

མཧཱབོདྷི ¶ པུབྦཀཏྟིཀཔཝཱརཎཱདིཝསེ སཱཡནྷསམཡེ པཋམཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧི. ཏཏོ ཧིམགབྦྷསཏྟཱཧཾ ཨབྷིསེཀསཏྟཱཧཉྩ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཀཱལ༹པཀྑསྶ ཨུཔོསཐདིཝསེ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ པཱཊལིཔུཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཀཏྟིཀཛུཎྷཔཀྑསྶ པཱཊིཔདདིཝསེ མཧཱབོདྷིཾ པཱཙཱིནམཧཱསཱལམཱུལེ ཋཔེསི. སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏདིཝསཏོ སཏྟརསམེ དིཝསེ མཧཱབོདྷིསྶ ཨབྷིནཝངྐུརཱ པཱཏུརཧེསུཾ. ཏེ དིསྭཱཔི པསནྣོ རཱཛཱ པུན མཧཱབོདྷིཾ རཛྫེན པཱུཛེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔཱབྷིསེཀམདཱསི. ཏདཱ སུམནསཱམཎེརོ ཀཏྟིཀཔུཎྞམདིཝསེ དྷཱཏུགྒཧཎཏྠཾ གཏོ མཧཱབོདྷིསྶ ཀཏྟིཀཚཎཔཱུཛཾ ཨདྡས. ཨེཝཾ མཧཱབོདྷིམཎྜཏོ ཨཱནེཏྭཱ པཱཊལིཔུཏྟེ ཋཔིཏཾ མཧཱབོདྷིཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི, ཨམྨ, མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱཧཱི’’ཏི. སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

རཱཛཱ མཧཱབོདྷིརཀྑཎཏྠཱཡ ཨཊྛཱརས དེཝཏཱཀུལཱནི, ཨཊྛ ཨམཙྩཀུལཱནི, ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཀུལཱནི, ཨཊྛ ཀུཊུམྦིཡཀུལཱནི, ཨཊྛ གོཔཀཀུལཱནི, ཨཊྛ ཏརཙྪཀུལཱནི, ཨཊྛ ཙ ཀཱལིངྒཀུལཱནི དཏྭཱ ཨུདཀསིཉྩནཏྠཱཡ ཙ ཨཊྛ སུཝཎྞགྷཊེ, ཨཊྛ ཙ རཛཏགྷཊེ དཏྭཱ ཨིམིནཱ པརིཝཱརེན མཧཱབོདྷིཾ ¶ གངྒཱཡ ནཱཝཾ ¶ ཨཱརོཔེཏྭཱ སཡམྤི ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷཱཊཝིཾ སམཏིཀྐམྨ ཨནུཔུབྦེན སཏྟཧི དིཝསེཧི ཏཱམལིཏྟིཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཨནྟརཱམགྒེ དེཝནཱགམནུསྶཱ ཨུལཱ༹རཾ མཧཱབོདྷིཔཱུཛཾ ཨཀཾསུ. རཱཛཱཔི སམུདྡཏཱིརེ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔམཧཱརཛྫཾ ཨདཱསི. ཨིདམསྶ ཏཏིཡཾ ཛམྦུདཱིཔརཛྫསམྤདཱནཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ མཧཱརཛྫེན པཱུཛེཏྭཱ མཱགསིརམཱསསྶ པཋམཔཱཊིཔདདིཝསེ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ མཧཱབོདྷིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ ནཱཝཱཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིམྤི སཔརིཝཱརཾ ནཱཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨརིཊྛཾ ཨམཙྩཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ, ཏཱཏ, མཧཱབོདྷིཾ ཏིཀྑཏྟུཾ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན པཱུཛེཏྭཱ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ མམ སཧཱཡཀསྶ པེསེསིཾ, སོཔི ཨེཝམེཝ མཧཱབོདྷིཾ པཱུཛེཏཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ སཧཱཡཀསྶ སཱསནཾ དཏྭཱ ‘‘གཙྪཏི ཝཏརེ, དསབལསྶ སརསརཾསིཛཱལཾ ཝིམུཉྩནྟོ མཧཱབོདྷིརུཀྑོ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཝཏྟཡམཱནོ ཨཊྛཱསི. སཱཔི ཁོ མཧཱབོདྷིསམཱརཱུལ༹ྷཱ ནཱཝཱ པསྶཏོ པསྶཏོ མཧཱརཱཛསྶ མཧཱསམུདྡཏལཾ པཀྑནྟཱ. མཧཱསམུདྡེཔི སམནྟཱ ཡོཛནཾ ཝཱིཙིཡོ ཝཱུཔསནྟཱ; པཉྩ ཝཎྞཱནི པདུམཱནི པུཔྥིཏཱནི; ཨནྟལིཀྑེ དིབྦཱནི ཏཱུརིཡཱནི པཝཛྫིཾསུ; ཨཱཀཱསེ ཛལཛཐལཛརུཀྑཱདིསནྣིསྶིཏཱཧི དེཝཏཱཧི པཝཏྟིཏཱ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རཱ པཱུཛཱ ཨཧོསི. སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱིཔི སུཔཎྞརཱུཔེན མཧཱསམུདྡེ ནཱགཀུལཱནི སནྟཱསེསི. ཏེ ཙ ཨུཏྲསྟརཱུཔཱ ནཱགཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཝིབྷཱུཏིཾ པསྶིཏྭཱ ཐེརིཾ ཡཱཙིཏྭཱ མཧཱབོདྷིཾ ནཱགབྷཝནཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི ¶ ནཱགརཛྫེན ¶ པཱུཛེཏྭཱ པུན ནཱཝཱཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ. ཏཾདིཝསམེཝ ནཱཝཱ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ ཨགམཱསི. ཨསོཀམཧཱརཱཛཱཔི མཧཱབོདྷིཝིཡོགདུཀྑིཏོ ཀནྡིཏྭཱ རོདིཏྭཱ ཡཱཝ དསྶནཝིསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཊིནིཝཏྟི.

དེཝཱནམྤིཡཏིསྶོ མཧཱརཱཛཱཔི ཁོ སུམནསཱམཎེརསྶ ཝཙནེན མཱགསིརམཱསསྶ པཋམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པབྷུཏི ཨུཏྟརདྭཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ ཏཱཝ མགྒཾ སོདྷཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ནགརཏོ ནིཀྑམནདིཝསེ ཨུཏྟརདྭཱརསམཱིཔེ སམུདྡསཱལཝཏྠུསྨིཾ ཋིཏོཡེཝ ཏཱཡ ཝིབྷཱུཏིཡཱ མཧཱསམུདྡེ ཨཱགཙྪནྟཾཡེཝ མཧཱབོདྷིཾ ཐེརསྶ ¶ ཨཱནུབྷཱཝེན དིསྭཱ ཏུཊྛམཱནསོ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦཾ མགྒཾ པཉྩཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི ཨོཀིརཱཔེནྟོ ཨནྟརནྟརེ པུཔྥཨགྒྷིཡཱནི ཋཔེནྟོ ཨེཀཱཧེནེཝ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ གནྟྭཱ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརཔརིཝུཏོ པུཔྥདྷཱུམགནྡྷཝཱསཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནོ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ ‘‘ཨཱགཏོ ཝཏརེ, དསབལསྶ སརསརཾསིཛཱལཝིསྶཛྫནཀོ མཧཱབོདྷིརུཀྑོ’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ མཧཱབོདྷིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཏྟམངྒེ སིརསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཱགཏེཧི སོལ༹སཧི ཛཱཏིསམྤནྣཀུལེཧི སདྡྷིཾ སམུདྡཏོ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ སམུདྡཏཱིརེ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཱིཎི དིཝསཱནི སཀལཏམྦཔཎྞིདཱིཔརཛྫེན པཱུཛེསི, སོལ༹སནྣཾ ཛཱཏིསམྤནྣཀུལཱནཾ རཛྫཾ ཝིཙཱརེསི. ཨཐ ཙཏུཏྠེ དིཝསེ མཧཱབོདྷིཾ ཨཱདཱཡ ཨུལཱ༹རཾ པཱུཛཾ ཀུརུམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཨནུརཱདྷཔུརཾ སམྤཏྟོ. ཨནུརཱདྷཔུརེཔི མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཙཱཏུདྡསཱིདིཝསེ ཝཌྜྷམཱནཀཙྪཱཡཱཡ མཧཱབོདྷིཾ ཨུཏྟརདྭཱརེན པཝེསེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེན ཨཏིཧརནྟོ ¶ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརཏོ པཉྩདྷནུསཏིཀེ ཋཱནེ ཡཏྠ ཨམྷཱཀཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི, པུརིམཀཱ ཙ ཏཡོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ, ཡཏྠ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ མཧཱསིརཱིསབོདྷི, ཀོནཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཨུདུམྦརབོདྷི, ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཙ ནིགྲོདྷབོདྷི པཏིཊྛཱསི, ཏསྨིཾ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནསྶ ཏིལཀབྷཱུཏེ སུམནསཱམཎེརསྶ ཝཙནེན པཋམམེཝ ཀཏབྷཱུམིཔརིཀམྨེ རཱཛཝཏྠུདྭཱརཀོཊྛཀཊྛཱནེ མཧཱབོདྷིཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཀཐཾ? ཏཱནི ཀིར བོདྷིཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཱགཏཱནི སོལ༹ས ཛཱཏིསམྤནྣཀུལཱནི རཱཛཝེསཾ གཎྷིཾསུ. རཱཛཱ དོཝཱརིཀཝེསཾ གཎྷི. སོལ༹ས ཀུལཱནི མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨོརོཔཡིཾསུ. མཧཱབོདྷི ཏེསཾ ཧཏྠཏོ མུཏྟསམནནྟརམེཝ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ མུཉྩི. རཾསིཡོ སཀལདཱིཔཾ པཏྠརིཏྭཱ ཨུཔརི བྲཧྨལོཀཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཾསུ. མཧཱབོདྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔྤསཱདཱནི དསཔུརིསསཧསྶཱནི ཨནུཔུབྦཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཡཱཝ སཱུརིཡཏྠངྒམཱ མཧཱབོདྷི ཨནྟལིཀྑེ ཨཊྛཱསི. ཨཏྠངྒམིཏེ པན ¶ སཱུརིཡེ རོཧིཎིནཀྑཏྟེན པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. སཧ བོདྷིཔཏིཊྛཱནཱ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤི. པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཙ པན མཧཱབོདྷི སཏྟ དིཝསཱནི ཧིམགབྦྷེ སནྣིསཱིདི. ལོཀསྶ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསི. སཏྟམེ ¶ དིཝསེ ཝིགཏཝལཱཧཀཾ ནབྷཾ ཨཧོསི. ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ཛལནྟཱ ཝིཔྥུརནྟཱ ནིཙྪརིཾསུ. མཧཱབོདྷིསྶ ཁནྡྷོ ཙ སཱཁཱཡོ ཙ པཏྟཱནི ¶ ཙ པཉྩ ཕལཱནི ཙ དསྶིཾསུ. མཧིནྡཏྠེརོ ཙ སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱི ཙ རཱཛཱ ཙ སཔརིཝཱརཱ མཧཱབོདྷིཊྛཱནམེཝ ཨགམཾསུ. ཡེབྷུཡྻེན ཙ སབྦེ དཱིཔཝཱསིནོ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ ཨུཏྟརསཱཁཏོ ཨེཀཾ ཕལཾ པཙྩིཏྭཱ སཱཁཏོ མུཙྩི. ཐེརོ ཧཏྠཾ ཨུཔནཱམེསི. ཕལཾ ཐེརསྶ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱསི. ཏཾ ཐེརོ ‘‘རོཔཡ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཉྙོ ཨདཱསི. རཱཛཱ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ མདྷུརཔཾསུཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ གནྡྷཀལལཾ པཱུརེཏྭཱ རོཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིཨཱསནྣཊྛཱནེ ཋཔེསི. སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ ཙཏུཧཏྠཔྤམཱཎཱ ཨཊྛ ཏརུཎབོདྷིརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. རཱཛཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨཊྛ ཏརུཎབོདྷིརུཀྑེ སེཏཙྪཏྟེན པཱུཛེཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ ཨདཱསི. ཏཏོ ཨེཀཾ བོདྷིརུཀྑཾ ཨཱགམནཀཱལེ མཧཱབོདྷིནཱ པཋམཔཏིཊྛིཏོཀཱསེ ཛམྦུཀོལཔཊྚནེ རོཔཡིཾསུ, ཨེཀཾ ཏཝཀྐབྲཱཧྨཎསྶ གཱམདྭཱརེ, ཨེཀཾ ཐཱུཔཱརཱམེ, ཨེཀཾ ཨིསྶརནིམྨཱནཝིཧཱརེ, ཨེཀཾ པཋམཙེཏིཡཊྛཱནེ, ཨེཀཾ ཙེཏིཡཔབྦཏེ, ཨེཀཾ རོཧཎཛནཔདམྷི ཀཱཛརགཱམེ, ཨེཀཾ རོཧཎཛནཔདམྷིཡེཝ ཙནྡནགཱམེ. ཨིཏརེསཾ ཙཏུནྣཾ ཕལཱནཾ བཱིཛེཧི ཛཱཏེ དྭཏྟིཾས བོདྷིཏརུཎེ ཡོཛནིཡཨཱརཱམེསུ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

ཨེཝཾ པུཏྟནཏྟུཔརམྤརཱཡ སམནྟཱ དཱིཔཝཱསཱིནཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ པཏིཊྛིཏེ དསབལསྶ དྷམྨདྷཛབྷཱུཏེ མཧཱབོདྷིམྷི ¶ ཨནུལཱ༹ དེཝཱི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧཱིཏི མཱཏུགཱམསཧསྶེན སདྡྷིཾ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཡཱ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སཔརིཝཱརཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཨརིཊྛོཔི ཁོ རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ པཉྩཧི པུརིསསཏེཧི སདྡྷིཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སཔརིཝཱརོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ མཧཱབོདྷིཾ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཐཱུཔཱརཱམཾ གཙྪཏི. ཏསྶ ལོཧཔཱསཱདཊྛཱནཾ སམྤཏྟསྶ པུརིསཱ པུཔྥཱནི ཨབྷིཧརིཾསུ. རཱཛཱ ཐེརསྶ པུཔྥཱནི ཨདཱསི. ཐེརོ པུཔྥེཧི ལོཧཔཱསཱདཊྛཱནཾ པཱུཛེསི. པུཔྥེསུ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏམཏྟེསུ མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི. རཱཛཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, བྷཱུམི ཙལིཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨིསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོཀཱསེ སངྒྷསྶ ཨནཱགཏེ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི.

རཱཛཱ ¶ པུན ཐེརེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ ཨམྦངྒཎཊྛཱནཾ པཏྟོ. ཏཏྠསྶ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཾ ཨཏིམདྷུརརསཾ ཨེཀཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱཧརཱིཡིཏྠ. རཱཛཱ ཏཾ ཐེརསྶ པརིབྷོགཏྠཱཡ ཨདཱསི. ཐེརོ ཏཏྠེཝ ¶ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨེཏྠེཝ རོཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ ཨམྦཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠེཝ རོཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩི. སཧ ཨམྦབཱིཛརོཔནེན པཐཝཱི ཨཀམྤི. རཱཛཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པཐཝཱི ཀམྤིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨིམསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོཀཱསེ སངྒྷསྶ ཨནཱགཏེ ‘ཨམྦངྒཎཾ’ ནཱམ སནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི.

རཱཛཱ ཏཏྠ ཨཊྛ པུཔྥམུཊྛིཡོ ཨོཀིརིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པུན ཐེརེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནཾ པཏྟོ. ཏཏྠསྶ པུརིསཱ ཙམྤཀཔུཔྥཱནི ཨབྷིཧརིཾསུ. ཏཱནི རཱཛཱ ཐེརསྶ ཨདཱསི. ཐེརོ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནཾ པུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡི. ཏཱཝདེཝ མཧཱཔཐཝཱི སངྐམྤི. རཱཛཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པཐཝཱི ཀམྤིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨིམསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོཀཱསེ ཨནཱགཏེ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨསདིསོ མཧཱཐཱུཔོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ ¶ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨཧམེཝ ཀརོམི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ཏུམྷཱཀཾ ཨཉྙཾ བཧུཀམྨཾ ཨཏྠི, ཏུམྷཱཀཾ པན ནཏྟཱ དུཊྛགཱམཎཱི ཨབྷཡོ ནཱམ ཀཱརེསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ནཏྟཱ ཀརིསྶཏི, ཀཏཾཡེཝ མཡཱ’’ཏི དྭཱདསཧཏྠཾ པཱསཱཎཏྠམྦྷཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘དེཝཱནམྤིཡཏིསྶསྶ རཉྙོ ནཏྟཱ དུཊྛགཱམཎཱི ཨབྷཡོ ནཱམ ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཐཱུཔཾ ཀརོཏཱུ’’ཏི ཨཀྑརཱནི ལིཁཱཔེཏྭཱ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘པཏིཊྛིཏཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ སཱསན’’ནྟི? ‘‘པཏིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛ, སཱསནཾ; མཱུལཱནི པནསྶ ན ཏཱཝ ཨོཏརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀདཱ པན, བྷནྟེ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནི ནཱམ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཡདཱ, མཧཱརཱཛ, ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཛཱཏོ དཱརཀོ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ པབྦཛིཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔམྷིཡེཝ ཝིནཡཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཝཱཙེསྶཏི, ཏདཱ སཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནི ནཱམ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, བྷནྟེ, ཨེདིསོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, མཧཱཨརིཊྛོ བྷིཀྑུ པཊིབལོ ཨེཏསྨིཾ ཀམྨེ’’ཏི. ‘‘མཡཱ ཨེཏྠ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི? ‘‘མཎྜཔཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ མེགྷཝཎྞཱབྷཡསྶ ཨམཙྩསྶ པརིཝེཎཊྛཱནེ མཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཨཛཱཏསཏྟུམཧཱརཱཛེན ཀཏམཎྜཔཔྤཀཱརཾ རཱཛཱནུབྷཱཝེན མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརེ སཀསཀསིཔྤེསུ པཡོཛེཏྭཱ ‘‘སཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏརནྟཱནི ¶ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནེཀཔུརིསསཧསྶཔརིཝུཏོ ཐཱུཔཱརཱམཾ ཨནུཔྤཏྟོ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཐཱུཔཱརཱམེ ཨཊྛསཊྛི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི སནྣིཔཏིཾསུ. མཧཱམཧིནྡཏྠེརསྶ ཨཱསནཾ དཀྑིཎཱབྷིམུཁཾ ¶ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི. མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ དྷམྨཱསནཾ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརོ མཧིནྡཏྠེརེན ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔེན པཏྟཱནུཀྐམེན དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི. མཧིནྡཏྠེརཔམུཁཱ ཨཊྛསཊྛི མཧཱཐེརཱ དྷམྨཱསནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ¶ ནིསཱིདིཾསུ. རཉྙོཔི ཀནིཊྛབྷཱཏཱ མཏྟཱབྷཡཏྠེརོ ནཱམ ‘‘དྷུརགྒཱཧོ ཧུཏྭཱ ཝིནཡཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ དྷམྨཱསནམེཝ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨཝསེསཱཔི བྷིཀྑཱུ སརཱཛིཀཱ ཙ པརིསཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཾསུ.

ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརོ ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེཏི ཝིནཡནིདཱནཾ ཨབྷཱསི. བྷཱསིཏེ ཙ པནཱཡསྨཏཱ ཨརིཊྛཏྠེརེན ཝིནཡནིདཱནེ ཨཱཀཱསཾ མཧཱཝིརཝཾ རཝི. ཨཀཱལཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརིཾསུ. དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཾསུ. མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ སངྐམྤི. ཨེཝཾ ཨནེཀེསུ པཱཊིཧཱརིཡེསུ ཝཏྟམཱནེསུ ཨཱཡསྨཱ ཨརིཊྛཏྠེརོ མཧཱམཧིནྡཔམུཁེཧི ཨཊྛསཊྛིཡཱ པཙྩེཀགཎཱིཧི ཁཱིཎཱསཝམཧཱཐེརེཧི ཏདཉྙེཧི ཙ ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ པཋམཀཏྟིཀཔཝཱརཎཱདིཝསེ ཐཱུཔཱརཱམཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ སཏྠུ ཀརུཎཱགུཎདཱིཔཀཾ བྷགཝཏོ ཨནུསིཊྛིཀརཱནཾ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཝིཔྥནྡིཏཝིནཡནཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ པཀཱསེསི. པཀཱསེཏྭཱ ཙ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཏིཊྛམཱནོ བཧཱུནཾ ཝཱཙེཏྭཱ བཧཱུནཾ ཧདཡེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏེཔི ཁོ མཧཱམཧིནྡཔྤམུཁཱ ཏསྨིཾ སམཱགམེ –

‘‘ཨཊྛསཊྛི ¶ མཧཱཐེརཱ, དྷུརགྒཱཧཱ སམཱགཏཱ;

པཙྩེཀགཎིནོ སབྦེ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱཝཀཱ.

‘‘ཁཱིཎཱསཝཱ ཝསིཔྤཏྟཱ, ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཀོཝིདཱ;

ཨུཏྟམཏྠམབྷིཉྙཱཡ, ཨནུསཱསིཾསུ རཱཛིནོ.

‘‘ཨཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱན, ཨོབྷཱསེཏྭཱ མཧིཾ ཨིམཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཱཝ, ནིབྦཱཡིཾསུ མཧེསཡོ’’.

ཏེསཾ ¶ པརིནིབྦཱནཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨཉྙེཔི ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཏིསྶདཏྟཀཱལ༹སུམན-དཱིགྷསུམནཱདཡོ ཙ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ, ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཨིམཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཨཱནེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཏིཡསངྒཧཏོ པན ཨུདྡྷཾ ཨིམཾ དཱིཔཾ མཧིནྡཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ, མཧིནྡཏོ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཀཉྩི ¶ ཀཱལཾ ཨརིཊྛཏྠེརཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ, ཏཏོ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཏེསཾཡེཝ ཨནྟེཝཱསིཀཔརམྤརབྷཱུཏཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཨཱབྷཏ’’ནྟི.

ཀཏྠ པཏིཊྛིཏནྟི? ཡེསཾ པཱལི༹ཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ ཨནཱུནཾ ཝཏྟཏི, མཎིགྷཊེ པཀྑིཏྟཏེལམིཝ ཨཱིསཀམྤི ན པགྒྷརཏི, ཨེཝརཱུཔེསུ ཨདྷིམཏྟསཏི-གཏི-དྷིཏི-མནྟེསུ ལཛྫཱིསུ ཀུཀྐུཙྩཀེསུ སིཀྑཱཀཱམེསུ པུགྒལེསུ པཏིཊྛིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱ ཝིནཡཔཏིཊྛཱཔནཏྠཾ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ སལླཀྑེཏྭཱ སིཀྑཱཀཱམེན བྷིཀྑུནཱ ཝིནཡོ པརིཡཱཔུཎིཏབྦོ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསོ – ཝིནཡཔརིཡཏྟིཀུསལོ ཧི པུགྒལོ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏུཊྛཱནིཡོ ཧོཏི, ཏདཱཡཏྟཱ ཧི ནེསཾ པབྦཛྫཱ ཨུཔསམྤདཱ ཝཏྟཱནུཝཏྟཔཊིཔཏྟི ཨཱཙཱརགོཙརཀུསལཏཱ. ཨཔི ཙསྶ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོ; ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིསརཎཾ ཧོཏི; ཝིསཱརདོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝོཧརཏི; པཙྩཏྠིཀེ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷཱཏི; སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ ¶ པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ཝིནཡདྷརེ པུགྒལེ; ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོ…པེ… སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི (པརི. ༣༢༥).

ཡེ ཙཱཔི སཾཝརམཱུལཀཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཝིནཡདྷརོ པུགྒལོ ཏེསཾ དཱཡཱདོ; ཝིནཡམཱུལཀཏྟཱ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཝིནཡོ སཾཝརཏྠཱཡ, སཾཝརོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱཡ, ཨཝིཔྤཊིསཱརོ པཱམོཛྫཏྠཱཡ, པཱམོཛྫཾ པཱིཏཏྠཱཡ, པཱིཏི པསྶདྡྷཏྠཱཡ, པསྶདྡྷི སུཁཏྠཱཡ, སུཁཾ སམཱདྷཏྠཱཡ, སམཱདྷི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ནིབྦིདཏྠཱཡ, ནིབྦིདཱ ཝིརཱགཏྠཱཡ, ཝིརཱགོ ཝིམུཏྟཏྠཱཡ ¶ , ཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ. ཨེཏདཏྠཱ ཀཐཱ, ཨེཏདཏྠཱ མནྟནཱ, ཨེཏདཏྠཱ ཨུཔནིསཱ, ཨེཏདཏྠཾ སོཏཱཝདྷཱནཾ – ཡདིདཾ ཨནུཔཱདཱཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོ’’ཏི (པརི. ༣༦༦). ཏསྨཱ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ ཨཱཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ སཱ ཝིནཡསཾཝཎྞནཏྠཾ མཱཏིཀཱ ཋཔིཏཱ ཏཏྠ –

‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, དྷཱརིཏཾ ཡེན ཙཱབྷཏཾ;

ཡཏྠཔྤཏིཊྛིཏཾ ཙེཏམེཏཾ, ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོ’’ཏི.

ཨིམིསྶཱ ཏཱཝ གཱཐཱཡ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཝིནཡསྶ ཙ བཱཧིརནིདཱནཝཎྞནཱ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ སཾཝཎྞིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བཱཧིརནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ¶ ¶ ¶

‘‘ཏེནཱཏིཨཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ;

དསྶཡནྟོ ཀརིསྶཱམི, ཝིནཡསྶཏྠཝཎྞན’’ནྟི.

ཝུཏྟཏྟཱ ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. སེཡྻཐིདཾ – ཏེནཱཏི ཨནིཡམནིདྡེསཝཙནཾ. ཏསྶ སརཱུཔེན ཨཝུཏྟེནཔི ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ཡེནཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཀཱཏབྦོ. ཨཔརབྷཱགེ ཧི ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པརིཝིཏཀྐོ སིདྡྷོ. ཏསྨཱ ཡེན སམཡེན སོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི, ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི སབྦསྨིམྤི ཝིནཡེ ཡུཏྟི, ཡདིདཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཏཏྠ ཏཏྠ པུབྦེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ‘‘ཡེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཀཱཏབྦོཏི.

ཏཏྲིདཾ མུཁམཏྟནིདསྶནཾ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམི, ཡེན སུདིནྣོ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝི; ཡསྨཱ པཊིསེཝི, ཏསྨཱ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ པུབྦེ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ཡེནཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཡུཛྫཏི. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི, ཡེན སམཡེན དྷནིཡོ ཀུམྦྷཀཱརཔུཏྟོ རཉྙོ དཱརཱུནི ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཱིཏི ཨེཝཾ པཙྪཱ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ཡེནཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཡུཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟོ ཏེནཱཏི ཝཙནསྶ ཨཏྠོ. སམཡེནཱཏི ཨེཏྠ པན སམཡསདྡོ ཏཱཝ –

སམཝཱཡེ ¶ ཁཎེ ཀཱལེ, སམཱུཧེ ཧེཏུ-དིཊྛིསུ;

པཊིལཱབྷེ པཧཱནེ ཙ, པཊིཝེདྷེ ཙ དིསྶཏི.

ཏཐཱ ¶ ཧིསྶ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧) ཨེཝམཱདཱིསུ སམཝཱཡོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཀོཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༢༩) ཨེཝམཱདཱིསུ ཁཎོ. ‘‘ཨུཎྷསམཡོ ¶ པརིལཱ༹ཧསམཡོ’’ཏི (པཱཙི. ༣༥༨) ཨེཝམཱདཱིསུ ཀཱལོ. ‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨི’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ སམཱུཧོ. ‘‘སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘བྷགཝཱ ཁོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, བྷགཝཱཔི མཾ ཛཱནིསྶཏི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༣༥) ཨེཝམཱདཱིསུ ཧེཏུ. ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ པཊིཝསཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༦༠) ཨེཝམཱདཱིསུ དིཊྛི.

‘‘དིཊྛེ དྷམྨེ ཙ ཡོ ཨཏྠོ, ཡོ ཙཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ;

ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༩);

ཨེཝམཱདཱིསུ པཊིལཱབྷོ. ‘‘སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨) ཨེཝམཱདཱིསུ པཧཱནཾ. ‘‘དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོ སངྑཏཊྛོ སནྟཱཔཊྛོ ཝིཔརིཎཱམཊྛོ ཨབྷིསམཡཊྛོ’’ཏི (པཊི. མ. ༢.༨) ཨེཝམཱདཱིསུ པཊིཝེདྷོ ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནསྶ ཀཱལོ ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཡེན ཀཱལེན ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི, ཏེན ཀཱལེནཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ ཡཐཱ སུཏྟནྟེ ‘ཨེཀཾ སམཡ’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཨབྷིདྷམྨེ ཙ ‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙར’ནྟི བྷུམྨཝཙནེན, ཏཐཱ ཨཀཏྭཱ ཨིདྷ ‘ཏེན སམཡེནཱ’ཏི ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ’’ཏི? ཏཏྠ ཏཐཱ, ཨིདྷ ཙ ཨཉྙཐཱ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ. ཀཐཾ? སུཏྟནྟེ ཏཱཝ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠོ སམྦྷཝཏི. ཡཉྷི སམཡཾ བྷགཝཱ བྲཧྨཛཱལཱདཱིནི སུཏྟནྟཱནི དེསེསི, ཨཙྩནྟམེཝ ཏཾ སམཡཾ ཀརུཎཱཝིཧཱརེན ཝིཧཱསི; ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ ཨུཔཡོགནིདྡེསོ ཀཏོ. ཨབྷིདྷམྨེ ཙ ཨདྷིཀརཎཏྠོ ¶ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཨདྷིཀརཎཉྷི ཀཱལཏྠོ སམཱུཧཏྠོ ཙ སམཡོ, ཏཏྠ ཝུཏྟཱནཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ ཁཎསམཝཱཡཧེཏུསངྑཱཏསྶ ཙ སམཡསྶ བྷཱཝེན ཏེསཾ བྷཱཝོ ལཀྑིཡཏི. ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ བྷུམྨཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ. ཨིདྷ པན ཧེཏུཨཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཡོ ¶ ཧི སོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསམཡོ ¶ སཱརིཔུཏྟཱདཱིཧིཔི དུབྦིཉྙེཡྻོ, ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཙ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧཱསི; ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨིདྷ ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཨུཔཡོགེན བྷུམྨེན, ཏཾ ཏཾ ཨཏྠམཔེཀྑིཡ;

ཨཉྙཏྲ སམཡོ ཝུཏྟོ, ཀརཎེནེཝ སོ ཨིདྷཱ’’ཏི.

པོརཱཎཱ པན ཝཎྞཡནྟི – ‘ཨེཀཾ སམཡ’ནྟི ཝཱ ‘ཡསྨིཾ སམཡེ’ཏི ཝཱ ‘ཏེན སམཡེནཱ’ཏི ཝཱ ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོ ཨེས, སབྦཏྠ བྷུམྨམེཝ ཨཏྠོ’’ཏི. ཏསྨཱ ཏེསཾ ལདྡྷིཡཱ ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཨིམེསཾ པདཱནཾ པརཏོ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཝེརཉྫཱཏི ཨཉྙཏརསྶ ནགརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྶཾ ཝེརཉྫཱཡཾ; སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨཝིསེསེན ཨིརིཡཱཔཐདིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒཱིཔརིདཱིཔནམེཏཾ, ཨིདྷ པན ཋཱནགམནནིསཛྫཱསཡནཔྤབྷེདེསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཾ, ཏེན ཋིཏོཔི གཙྪནྟོཔི ནིསིནྣོཔི སཡཱནོཔི བྷགཝཱ ཝིཧརཏིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི པཝཏྟེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེཏི ཨེཏྠ ནལེ༹རུ ནཱམ ཡཀྑོ, པུཙིམནྡོཏི ¶ ནིམྦརུཀྑོ, མཱུལནྟི སམཱིཔཾ. ཨཡཉྷི མཱུལསདྡོ ‘‘མཱུལཱནི ཨུདྡྷརེཡྻ ཨནྟམསོ ཨུསཱིརནཱལི༹མཏྟཱནིཔཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༩༥) -ཨཱདཱིསུ མཱུལམཱུལེ དིསྶཏི. ‘‘ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༥) -ཨཱདཱིསུ ཨསཱདྷཱརཎཧེཏུམྷི. ‘‘ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཀཱལེ ཚཱཡཱ ཕརཏི, ནིཝཱཏེ པཎྞཱནི པཏནྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱ རུཀྑམཱུལ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སམཱིཔེ. ཨིདྷ པན སམཱིཔེ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ ནལེ༹རུཡཀྑེན ཨདྷིགྒཧིཏསྶ པུཙིམནྡསྶ སམཱིཔེཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. སོ ཀིར པུཙིམནྡོ རམཎཱིཡོ པཱསཱདིཀོ ཨནེཀེསཾ རུཀྑཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནོ ཏསྶ ནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ གམནཱགམནསམྤནྣེ ཋཱནེ ཨཧོསི. ཨཐ ¶ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ གནྟྭཱ པཏིརཱུཔེ ཋཱནེ ཝིཧརནྟོ ཏསྶ རུཀྑསྶ སམཱིཔེ ཧེཊྛཱབྷཱགེ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སིཡཱ ཡདི ཏཱཝ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི, ‘‘ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ, ཨཐ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ‘‘ཝེརཉྫཱཡ’’ནྟི ན ཝཏྟབྦཾ, ན ཧི སཀྐཱ ཨུབྷཡཏྠ ཏེནེཝ སམཡེན ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཝིཧརིཏུནྟི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙན’’ནྟི. ཏསྨཱ ཡཐཱ གངྒཱཡམུནཱདཱིནཾ སམཱིཔེ གོཡཱུཐཱནི ཙརནྟཱནི ‘‘གངྒཱཡ ཙརནྟི, ཡམུནཱཡ ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི; ཨེཝམིདྷཱཔི ཡདིདཾ ཝེརཉྫཱཡ སམཱིཔེ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཾ ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ ཝུཙྩཏི ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི. གོཙརགཱམནིདསྶནཏྠཾ ཧིསྶ ཝེརཉྫཱཝཙནཾ. པབྦཛིཏཱནུརཱུཔནིཝཱསནཊྛཱནནིདསྶནཏྠཾ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཝཙནཾ.

ཏཏྠ ཝེརཉྫཱཀིཏྟནེན ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརོ བྷགཝཏོ གཧཊྛཱནུགྒཧཀརཎཾ དསྶེཏི, ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཀིཏྟནེན པབྦཛིཏཱནུགྒཧཀརཎཾ, ཏཐཱ པུརིམེན པཙྩཡགྒཧཎཏོ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝིཝཛྫནཾ, པཙྪིམེན ཝཏྠུཀཱམཔྤཧཱནཏོ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཝིཝཛྫནུཔཱཡདསྶནཾ; པུརིམེན ཙ དྷམྨདེསནཱབྷིཡོགཾ, པཙྪིམེན ཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟིཾ; པུརིམེན ཀརུཎཱཡ ཨུཔགམནཾ ¶ , པཙྪིམེན པཉྙཱཡ ཨཔགམནཾ; པུརིམེན སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཱདྷིམུཏྟཏཾ, པཙྪིམེན པརཧིཏསུཁཀརཎེ ནིརུཔལེཔནཾ; པུརིམེན དྷམྨིཀསུཁཱཔརིཙྩཱགནིམིཏྟཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ, པཙྪིམེན ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནུཡོགནིམིཏྟཾ; པུརིམེན མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལཏཾ, པཙྪིམེན དེཝཏཱནཾ; པུརིམེན ལོཀེ ཛཱཏསྶ ལོཀེ སཾཝཌྜྷབྷཱཝཾ, པཙྪིམེན ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟཏཾ; པུརིམེན ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོ? ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠) ཝཙནཏོ ཡདཏྠཾ བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོ ཏདཏྠཔརིནིཔྥཱདནཾ, པཙྪིམེན ཡཏྠ ཨུཔྤནྣོ ཏདནུརཱུཔཝིཧཱརཾ. བྷགཝཱ ཧི པཋམཾ ལུམྦིནཱིཝནེ, དུཏིཡཾ བོདྷིམཎྜེཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཝནེཡེཝ ཨུཔྤནྣོ, ཏེནསྶ ཝནེཡེཝ ཝིཧཱརཾ དསྶེཏཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

མཧཏཱ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིནྟི ཨེཏྠ མཧཏཱཏི གུཎམཧཏྟེནཔི མཧཏཱ; སངྑྱཱམཧཏྟེནཔི, སོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷོ གུཎེཧིཔི མཧཱ ཨཧོསི, ཡསྨཱ ཡོ ཏཏྠ པཙྪིམཀོ སོ སོཏཱཔནྣོ; སངྑྱཱཡཔི མཧཱ པཉྩསཏསངྑྱཏྟཱ. བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷེན བྷིཀྑུསངྒྷེན; དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙསངྑཱཏསངྒྷཱཏེན སམཎགཎེནཱཏི ཨཏྠོ. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ. པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱིཏི པཉྩ མཏྟཱ ཨེཏེསནྟི པཉྩམཏྟཱནི. མཏྟཱཏི པམཱཎཾ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘བྷོཛནེ ¶ མཏྟཉྙཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ བྷོཛནེ མཏྟཾ ཛཱནཱཏི, པམཱཎཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ ཧོཏི; ཨེཝམིདྷཱཔི ཏེསཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཉྩ མཏྟཱ པཉྩཔྤམཱཎནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷིཀྑཱུནཾ སཏཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཏེཧི པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཨེཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷི’’ནྟི, ཨེཏྠ ཏསྶ མཧཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སངྑྱཱམཧཏྟཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. པརཏོ པནསྶ ¶ ‘‘ནིརབྦུདོ ཧི, སཱརིཔུཏྟ བྷིཀྑུསངྒྷོ ནིརཱདཱིནཝོ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོ སུདྡྷོ སཱརེ པཏིཊྛིཏོ. ཨིམེསཉྷི, སཱརིཔུཏྟ, པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཡོ པཙྪིམཀོ སོ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཙནེན གུཎམཧཏྟཾ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཨསྶོསི ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོཏི ཨསྶོསཱིཏི སུཎི ཨུཔལབྷི, སོཏདྭཱརསམྤཏྟཝཙནནིགྒྷོསཱནུསཱརེན ཨཉྙཱསི. ཁོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. ཏཏྠ ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ཨསྶོསི ཨེཝ, ནཱསྶ ཀོཙི སཝནནྟརཱཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པདཔཱུརཎེན པན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝ. ཝེརཉྫཱཡཾ ཛཱཏོ, ཝེརཉྫཱཡཾ བྷཝོ, ཝེརཉྫཱ ཝཱ ཨསྶ ནིཝཱསོཏི ཝེརཉྫོ. མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏནཱམཝསེན པནཱཡཾ ‘‘ཨུདཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྲཧྨཾ ཨཎཏཱིཏི བྲཱཧྨཎོ, མནྟེ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདམེཝ ཧི ཛཱཏིབྲཱཧྨཎཱནཾ ནིརུཏྟིཝཙནཾ. ཨརིཡཱ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ‘‘བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི.

ཨིདཱནི ཡམཏྠཾ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཨསྶོསི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘བཱཧིཏཔཱཔོཏི བྲཱཧྨཎོ (དྷ. པ. ༣༨༨), སམིཏཔཱཔཏྟཱ ¶ སམཎོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༢༦༥). བྷགཝཱ ཙ ཨནུཏྟརེན ཨརིཡམགྒེན སམིཏཔཱཔོ, ཏེནསྶ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏམེཏཾ ནཱམཾ ཡདིདཾ སམཎོཏི. ཁལཱུཏི ཨནུསྶཝནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷོཏི བྲཱཧྨཎཛཱཏིཀཱནཾ ཛཱཏིསམུདཱགཏཾ ཨཱལཔནམཏྟཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘བྷོཝཱདཱི ནཱམསོ ཧོཏི, སཙེ ཧོཏི སཀིཉྩནོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༩༦; སུ. ནི. ༦༢༥). གོཏམོཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟཝསེན པརིཀིཏྟེཏི, ཏསྨཱ ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ’’ཏི ཨེཏྠ སམཎོ ཀིར བྷོ གོཏམགོཏྟོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. སཀྱཔུཏྟོཏི ཨིདཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ, ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཀྑཱིཎཾཡེཝ, ཏཾ ཀུལཾ པཧཱཡ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ པརཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཏཾ ཁོ པནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ¶ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ ཁོ པན ¶ བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎོཏི ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ; སེཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟི ཨེཝ, ཐུཏིགྷོསོ ཝཱ.

ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཡཾ ཏཱཝ ཡོཛནཱ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཝིནཡདྷརཱནཾ སུཏྟནྟནཡཀོསལླཏྠཾ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱརམྦྷེ བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཙིཏྟསམྤཧཾསནཏྠཉྩ ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཝིཏྠཱརནཡེན ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཏསྨཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧ’’ནྟིཨཱདི; ཏཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ, མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ; ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷིཔུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱརཾ ཛརཱམརཎནེམི ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ, ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ¶ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

ཨཐ ཝཱ སཾསཱརཙཀྐནྟི ཨནམཏགྒསཾསཱརཝཊྚཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཙ ཨཝིཛྫཱ ནཱབྷི, མཱུལཏྟཱ; ཛརཱམརཎཾ ནེམི, པརིཡོསཱནཏྟཱ; སེསཱ དས དྷམྨཱ ཨརཱ, ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཏྟཱ ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཏྟཱ ཙ. ཏཏྠ དུཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཱཎཾ ཨཝིཛྫཱ, ཀཱམབྷཝེ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. རཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ རཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨརཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ ཨརཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱ ཀཱམབྷཝེ ¶ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ. ཀཱམབྷཝེ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎཾ ཀཱམབྷཝེ ནཱམརཱུཔསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཐཱ རཱུཔབྷཝེ. ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམསྶེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ ཀཱམབྷཝེ སལཱ༹ཡཏནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. རཱུཔབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ རཱུཔབྷཝེ ཏིཎྞཾ ཨཱཡཏནཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམཾ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶཱཡཏནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ སལཱ༹ཡཏནཾ ཀཱམབྷཝེ ཚབྦིདྷསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. རཱུཔབྷཝེ ཏཱིཎི ཨཱཡཏནཱནི རཱུཔབྷཝེ ཏིཎྞཾ ཕསྶཱནཾ; ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀམཱཡཏནཾ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ཚ ཕསྶཱ ཀཱམབྷཝེ ཚནྣཾ ཝེདནཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. རཱུཔབྷཝེ ཏཡོ ཏཏྠེཝ ¶ ཏིསྶནྣཾ; ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀོ ཏཏྠེཝ ཨེཀིསྶཱ ཝེདནཱཡ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ཚ ཝེདནཱ ཀཱམབྷཝེ ཚནྣཾ ཏཎྷཱཀཱཡཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. རཱུཔབྷཝེ ཏིསྶོ ཏཏྠེཝ ཏིཎྞཾ; ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀཱ ཝེདནཱ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཏཎྷཱཀཱཡསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏཏྠ སཱ སཱ ཏཎྷཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨུཔཱདཱནསྶ པཙྩཡོ; ཨུཔཱདཱནཱདཡོ བྷཝཱདཱིནཾ.

ཀཐཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ ‘‘ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི; དུཙྩརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཔཱཡེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྠསྶ ཨུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟི ཛཱཏི, པརིཔཱཀོ ཛརཱ, བྷེདོ མརཎཾ.

ཨཔརོ ¶ ‘‘སགྒསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ སུཙརིཏཾ ཙརཏི; སུཙརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ སགྒེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྠསྶ ཨུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོཏི སོ ཨེཝ ནཡོ.

ཨཔརོ པན ‘‘བྲཧྨལོཀསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཨེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏི, ཀརུཎཾ… མུདིཏཾ… ཨུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. ཏཏྠསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོཏི སོཡེཝ ནཡོ.

ཨཔརོ ‘‘ཨརཱུཔཝབྷསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཏཐེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདིསམཱཔཏྟིཡོ བྷཱཝེཏི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཏི. ཏཏྠསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟི ཛཱཏི, པརིཔཱཀོ ཛརཱ, བྷེདོ མརཎནྟི. ཨེས ནཡོ སེསུཔཱདཱནམཱུལིཀཱསུཔི ཡོཛནཱསུ.

ཨེཝཾ ‘‘ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ; ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ, ཨནཱགཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ; ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟི ཨེཏེན ནཡེན སབྦཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱ ཨེཀོ སངྑེཔོ, ཝིཉྙཱཎ-ནཱམརཱུཔ-སལཱ༹ཡཏན-ཕསྶ-ཝེདནཱ ཨེཀོ, ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ ཨེཀོ, ཛཱཏི-ཛརཱ-མརཎཾ ཨེཀོ. པུརིམསངྑེཔོ ཙེཏྠ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, དྭེ མཛ྄ཛྷིམཱ པཙྩུཔྤནྣོ, ཛཱཏིཛརཱམརཎཾ ཨནཱགཏོ. ཨཝིཛྫཱསངྑཱརགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏེ ཀམྨཝཊྚཾ; ཝིཉྙཱཎཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི ཝིཔཱཀཝཊྚཾ. ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝགྒཧཎེན ¶ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི ཀམྨཝཊྚཾ; ཛཱཏིཛརཱམརཎཱཔདེསེན ཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚཾ. ཏེ ཨཱཀཱརཏོ ཝཱིསཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི. སངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནཉྩེཏྠ ཨནྟརཱ ཨེཀོ སནྡྷི, ཝེདནཱཏཎྷཱནམནྟརཱ ཨེཀོ, བྷཝཛཱཏཱིནམནྟརཱ ཨེཀོ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཙཏུསངྑེཔཾ, ཏིཡདྡྷཾ, ཝཱིསཏཱཀཱརཾ, ཏིསནྡྷིཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏི ཨཉྙཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏཾ ཉཱཏཊྛེན ཉཱཎཾ, པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱ. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟི. ཨིམིནཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎེན བྷགཝཱ ཏེ དྷམྨེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཏྭཱ ཏེསུ ¶ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཨིམསྶ སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརེ ཧནི ཝིཧནི ཝིདྡྷཾསེསི. ཨེཝམྤི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧཾ.

ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ¶ ཨརཧཏི པཱུཛཱཝིསེསཉྩ; ཏེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ ན ཏེ ཨཉྙཏྠ པཱུཛཾ ཀརོནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེཔི དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི! ཨེཝཾ པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི; ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཐཱ ཧེས སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ, ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ བུདྡྷོ, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཉྙེཡྻཏོ, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཧཱཏབྦཏོ, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏབྦཏོ. ཏེནེཝ ཙཱཧ –

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ¶ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༦༣);

ཨཔིཙ ཙཀྑུ དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན ཏཾསམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣམཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཔི སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ. ཨེས ནཡོ སོཏ-གྷཱན-ཛིཝ྄ཧཱ-ཀཱཡམནེསུཔི. ཨེཏེནེཝ ནཡེན རཱུཔཱདཱིནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཚ ཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ ཚ ཕསྶཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདཡོ ཚ ཝེདནཱ, རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཚ སཉྙཱ, རཱུཔསཉྩེཏནཱདཡོ ཚ ཙེཏནཱ, རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ¶ ཏཎྷཱཀཱཡཱ, རཱུཔཝིཏཀྐཱདཡོ ཚ ཝིཏཀྐཱ, རཱུཔཝིཙཱརཱདཡོ ཚ ཝིཙཱརཱ ¶ , རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དས ཀསིཎཱནི, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱདིཝསེན དས སཉྙཱ, ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཀཱམབྷཝཱདཡོ ནཝ བྷཝཱ, པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, པཊིལོམཏོ ཛརཱམརཎཱདཱིནི, ཨནུལོམཏོ ཨཝིཛྫཱདཱིནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཔདཡོཛནཱ – ‘‘ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཛཱཏི སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣམྤི ནིསྶརཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོ པཊིཝིདྡྷོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི.

ཝིཛྫཱཧི པན ཙརཎེན ཙ སམྤནྣཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ; ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཏིསྶོཔི ཝིཛྫཱ, ཨཊྛཔི ཝིཛྫཱ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ བྷཡབྷེརཝསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༣༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཨམྦཊྛསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༡.༢༧༨ ཨཱདཡོ). ཏཏྲ ཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཙ སཧ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ. ཙརཎནྟི སཱིལསཾཝརོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ, སཏྟ སདྡྷམྨཱ, ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཱིཏི ཨིམེ པནྣརས དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམེཡེཝ ཧི པནྣརས དྷམྨཱ, ཡསྨཱ ཨེཏེཧི ཙརཏི ཨརིཡསཱཝཀོ གཙྪཏི ཨམཏཾ དིསཾ ཏསྨཱ, ཙརཎནྟི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༤) ཝིཏྠཱརོ. བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཝིཛྫཱཧི ཨིམིནཱ ཙ ཙརཎེན སམནྣཱགཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི ¶ . ཏཏྠ ཝིཛྫཱསམྤདཱ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ, ཙརཎསམྤདཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཾ. སོ སབྦཉྙུཏཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཏྠཱནཏྠཾ ཉཏྭཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཨནཏྠཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྠེ ནིཡོཛེཏི, ཡཐཱ ཏཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. ཏེནསྶ སཱཝཀཱ སུཔྤཊིཔནྣཱ ཧོནྟི ནོ དུཔྤཊིཔནྣཱ, ཝིཛྫཱཙརཎཝིཔནྣཱནཉྷི སཱཝཀཱ ཨཏྟནྟཔཱདཡོ ཝིཡ.

སོབྷནགམནཏྟཱ, སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ, སམྨཱགཏཏྟཱ, སམྨཱ ཙ གདཏྟཱ སུགཏོ. གམནམྤི ཧི གཏནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ བྷགཝཏོ སོབྷནཾ པརིསུདྡྷམནཝཛྫཾ ¶ . ཀིཾ ¶ པན ཏནྟི? ཨརིཡམགྒོ. ཏེན ཧེས གམནེན ཁེམཾ དིསཾ ཨསཛྫམཱནོ གཏོཏི སོབྷནགམནཏྟཱ སུགཏོ. སུནྡརཾ ཙེས ཋཱནཾ གཏོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ཨཔཙྩཱགཙྪནྟོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ – ‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨). སམྨཱ ཝཱ ཨཱགཏོ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བོདྷིམཎྜོ ཏཱཝ སམཏིཾསཔཱརམིཔཱུརིཏཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ སབྦལོཀསྶ ཧིཏསུཁམེཝ ཀརོནྟོ སསྶཏཾ ཨུཙྪེདཾ ཀཱམསུཁཾ ཨཏྟཀིལམཐནྟི ཨིམེ ཙ ཨནྟེ ཨནུཔགཙྪནྟོ ཨཱགཏོཏི སམྨཱགཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙེས གདཏི, ཡུཏྟཊྛཱནེ ཡུཏྟམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོ.

ཏཏྲིདཾ སཱདྷཀསུཏྟཾ – ‘‘ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡ. ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༨༦). ཨེཝཾ སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ པན ལོཀཝིདཱུ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི ¶ སབྦཐཱ ལོཀཾ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ¶ ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ¶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམི; ན ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཔི ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾཡེཝ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སསཉྙིམྷི སམནཀེ ལོཀཉྩ པཉྙཔེམི ལོཀསམུདཡཉྩ ལོཀནིརོདྷཉྩ ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ.

‘‘གམནེན ན པཏྟབྦོ, ལོཀསྶནྟོ ཀུདཱཙནཾ;

ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀནྟཾ, དུཀྑཱ ཨཏྠི པམོཙནཾ.

‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ;

ལོཀནྟགཱུ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ;

ནཱསཱིསཏཱི ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༤.༤༥; སཾ. ནི. ༡.༡༠༧);

ཨཔིཙ ཏཡོ ལོཀཱ – སངྑཱརལོཀོ, སཏྟལོཀོ, ཨོཀཱསལོཀོཏི; ཏཏྠ ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ – སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑཱརལོཀོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ ཨསསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ སཏྟལོཀོ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ, པརིཧརནྟི དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙནཱ;

ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ, ཨེཏྠ ཏེ ཝཏྟཏཱི ཝསོ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༥༠༣) –

ཨཱགཏཊྛཱནེ ཨོཀཱསལོཀོ, ཏམྤི བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཨཝེདི. ཏཐཱ ཧིསྶ – ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ – སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. དྭེ ལོཀཱ – ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ. ཏཡོ ལོཀཱ – ཏིསྶོ ཝེདནཱ. ཙཏྟཱརོ ལོཀཱ – ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. པཉྩ ལོཀཱ – པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ལོཀཱ – ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སཏྟ ལོཀཱ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཨཊྛ ལོཀཱ – ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ནཝ ལོཀཱ – ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ. དས ལོཀཱ – དསཱཡཏནཱནི. དྭཱདས ལོཀཱ – དྭཱདསཱཡཏནཱནི ¶ . ཨཊྛཱརས ལོཀཱ – ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢). ཨཡཾ སངྑཱརལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ.

ཡསྨཱ ¶ པནེས སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ བྷབྦེ ཨབྷབྦེ སཏྟེ ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱསྶ སཏྟལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཡཐཱ ཙ སཏྟལོཀོ ¶ ཨེཝཾ ཨོཀཱསལོཀོཔི. ཏཐཱ ཧེས ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདས སཏསཧསྶཱནི ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཙཏྟཱརི སཏཱནི པཉྙཱསཉྩ ཡོཛནཱནི. པརིཀྑེཔཏོ –

སབྦཾ སཏསཧསྶཱནི, ཚཏྟིཾས པརིམཎྜལཾ;

དསཉྩེཝ སཧསྶཱནི, ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཏཱནི ཙ.

ཏཏྠ –

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ.

ཏསྶཱ ཨེཝ སནྡྷཱརཀཾ –

ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, ཨཊྛེཝ ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, ཛལཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ.

ཏསྶཱཔི སནྡྷཱརཀོ –

ནཝསཏསཧསྶཱནི, མཱལུཏོ ནབྷམུགྒཏོ;

སཊྛི ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨེསཱ ལོཀསྶ སཎྛིཏི.

ཨེཝཾ སཎྛིཏེ ཙེཏྠ ཡོཛནཱནཾ –

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, སིནེརུཔབྦཏུཏྟམོ.

ཏཏོ ¶ ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེན, པམཱཎེན ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱ དིབྦཱ, ནཱནཱརཏནཙིཏྟིཏཱ.

ཡུགནྡྷརོ ཨཱིསདྷརོ, ཀརཝཱིཀོ སུདསྶནོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརཱི བྲཧཱ.

ཨེཏེ སཏྟ མཧཱསེལཱ, སིནེརུསྶ སམནྟཏོ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, དེཝཡཀྑནིསེཝིཏཱ.

ཡོཛནཱནཾ ¶ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོ;

ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ.

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷ, པརིཀྑེཔཱ ནགཝ྄ཧཡཱ;

པཉྙཱས ཡོཛནཀྑནྡྷ, སཱཁཱཡཱམཱ སམནྟཏོ.

སཏཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ;

ཛམྦཱུ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཛམྦུདཱིཔོ པཀཱསིཏོ.

དྭེ ཨསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ;

པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ལོཀདྷཱཏུམཡཾ ཋིཏོ.

ཏཏྠ ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ, སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནཾ; ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནཾ, ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ, ཛམྦུདཱིཔོ ཙ. ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནཾ; ཏཐཱ པུབྦཝིདེཧོ. ཨུཏྟརཀུརུ ཨཊྛསཧསྶཡོཛནོ, ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ མཧཱདཱིཔོ པཉྩསཏཔཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརོ; ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ¶ , ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ, ཏདནྟརེསུ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ. ཨེཝཾ ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ བྷགཝཱ ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཝེདི, ཨཉྙཱསི, པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཨེཝམསྶ ཨོཀཱསལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཨེཝམྤི སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ.

ཨཏྟནོ ¶ པན གུཎེཧི ཝིསིཊྛཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཱ ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨུཏྟརོཏི ཨནུཏྟརོ. ཏཐཱ ཧེས སཱིལགུཎེནཱཔི སབྦཾ ལོཀམབྷིབྷཝཏི, སམཱདྷི…པེ… པཉྙཱ… ཝིམུཏྟི… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཱཔི, སཱིལགུཎེནཱཔི ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིམོ ཨཔྤཊིབྷཱགོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཱཔི. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སམནུཔསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣཏར’’ནྟི ཝིཏྠཱརོ.

ཨེཝཾ ¶ ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡) ཙ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐི, དམེཏི ཝིནེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ པུརིསདམྨཱཏི ཨདནྟཱ དམེཏུཾ ཡུཏྟཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི མནུསྶཔུརིསཱཔི ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི ཨཔལཱལོ༹ ནཱགརཱཛཱ, ཙཱུལོ༹དརོ, མཧོདརོ, ཨགྒིསིཁོ, དྷཱུམསིཁོ, དྷནཔཱལཀོ ཧཏྠཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ དམིཏཱ, ནིབྦིསཱ ཀཏཱ, སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔིཏཱ. མནུསྶཔུརིསཱཔི སཙྩཀནིགཎྛཔུཏྟ-ཨམྦཊྛམཱཎཝ-པོཀྑརསཱཏི-སོཎདཎྜཀཱུཊདནྟཱདཡོ. ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི ཨཱལ༹ཝཀ-སཱུཙིལོམ-ཁརལོམ-ཡཀྑ-སཀྐདེཝརཱཛཱདཡོ དམིཏཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིཙིཏྲེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི. ‘‘ཨཧཾ ཁོ, ཀེསི, པུརིསདམྨཾ སཎྷེནཔི ཝིནེམི, ཕརུསེནཔི ཝིནེམི, སཎྷཕརུསེནཔི ཝིནེམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༡༡) ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཝིསུདྡྷསཱིལཱདཱིནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི སོཏཱཔནྣཱདཱིནཉྩ ཨུཏྟརིམགྒཔཊིཔདཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ དནྟེཔི དམེཏིཡེཝ.

ཨཐ ཝཱ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱིཏི ཨེཀམེཝིདཾ ཨཏྠཔདཾ ¶ . བྷགཝཱ ཧི ཏཐཱ པུརིསདམྨེ སཱརེཏི, ཡཐཱ ཨེཀཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཱ ཨཊྛ དིསཱ ཨསཛྫམཱནཱ དྷཱཝནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཧཏྠིདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠིདམྨོ སཱརིཏོ ཨེཀཾཡེཝ དིསཾ དྷཱཝཏཱི’’ཏི ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༣༡༢) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསཏཱིཏི སཏྠཱ. ཨཔིཙ སཏྠཱ ཝིཡཱཏི སཏྠཱ, བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ. ‘‘ཡཐཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྠེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཙོརཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཝཱལ༹ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, དུབྦྷིཀྑཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ནིརུདཀཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཨུཏྟཱརེཏི ནིཏྟཱརེཏི པཏཱརེཏི ¶ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔེཏི; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སཏྠཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྟེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི ཛཱཏིཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༠) ནིདྡེསནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དེཝམནུསྶཱནནྟི ¶ དཨེཝཱནཉྩ མནུསྶཱནཉྩ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ, བྷབྦཔུགྒལཔརིཙྪེདཝསེན ཙ. བྷགཝཱ པན ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ཨནུསཱསནིཔྤདཱནེན སཏྠཱཡེཝ. ཏེཔི ཧི བྷགཝཏོ དྷམྨསཝནེན ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ པཏྭཱ ཏཱཡ ཨེཝ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ དུཏིཡེ ཏཏིཡེ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ མགྒཕལབྷཱགིནོ ཧོནྟི. མཎྜཱུཀདེཝཔུཏྟཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. བྷགཝཏི ཀིར གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཙམྤཱནགརཝཱསཱིནཾ དྷམྨཾ དེསཡམཱནེ ཨེཀོ མཎྜཱུཀོ བྷགཝཏོ སརེ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི. ཏཾ ཨེཀོ ཝཙྪཔཱལཀོ དཎྜམོལུབྦྷ ཏིཊྛནྟོ ཏསྶ སཱིསེ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ ཏཱཝདེཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ དྭཱདསཡོཛནིཀེ ཀནཀཝིམཱནེ ནིབྦཏྟི. སུཏྟཔྤབུདྡྷོ ཝིཡ ཙ ཏཏྠ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏཾ ཨཏྟཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨཧམྤི ནཱམ ཨིདྷ ནིབྦཏྟོསྨི! ཀིཾ ནུ ཁོ ཀམྨཾ ཨཀཱསི’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ནཱཉྙཾ ཀིཉྩི ཨདྡས, ཨཉྙཏྲ བྷགཝཏོ སརེ ནིམིཏྟགྒཱཧཱ. སོ ¶ ཏཨཱཝདེཝ སཧ ཝིམཱནེན ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡི. བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཝ པུཙྪི –

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི.

‘‘མཎྜཱུཀོཧཾ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨུདཀེ ཝཱརིགོཙརོ;

ཏཝ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ, ཨཝདྷི ཝཙྪཔཱལཀོ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧-༨༥༨);

བྷགཝཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཝསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. དེཝཔུཏྟོཔི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ སིཏཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

ཡཾ པན ཀིཉྩི ཨཏྠི ཉེཡྻཾ ནཱམ, ཏསྶ སབྦསྶ བུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན བུདྡྷོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཏྟནཱཔི བུཛ྄ཛྷི, ཨཉྙེཔི སཏྟེ བོདྷེསི; ཏསྨཱ ཨེཝམཱདཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷོ. ཨིམསྶ ཙཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ སབྦོཔི ནིདྡེསནཡོ (མཧཱནི. ༡༩༢) པཊིསམྦྷིདཱནཡོ (པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ཝཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

བྷགཝཱཏི ¶ ཨིདཾ པནསྶ གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘བྷགཝཱཏི ¶ ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུ གཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཙཏུབྦིདྷཉྷི ནཱམཾ – ཨཱཝཏྠིཀཾ, ལིངྒིཀཾ, ནེམིཏྟིཀཾ, ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ ནཱམ ལོཀིཡཝོཧཱརེན ‘‘ཡདིཙྪཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཝཙྪོ དམྨོ བལིབདྡོ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཨཱཝཏྠིཀཾ. ‘‘དཎྜཱི ཚཏྟཱི སིཁཱི ཀརཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི ལིངྒིཀཾ. ‘‘ཏེཝིཛྫོ ཚལ༹བྷིཉྙོ’’ཏི ཨེཝམཱདི ནེམིཏྟིཀཾ. ‘‘སིརིཝཌྜྷཀོ དྷནཝཌྜྷཀོ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཝཙནཏྠམནཔེཀྑིཏྭཱ པཝཏྟཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཨིདཾ པན བྷགཝཱཏི ནཱམཾ ནེམིཏྟིཀཾ, ན མཧཱམཱཡཱཡ ན སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན ན ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིསཧསྶེཧི ཀཏཾ, ན སཀྐསནྟུསིཏཱདཱིཧི དེཝཏཱཝིསེསེཧི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ – ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ…པེ… ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ ¶ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱཔཉྙཏྟི, ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤).

ཡཾགུཎནེམིཏྟིཀཉྩེཏཾ ནཱམཾ, ཏེསཾ གུཎཱནཾ པཀཱསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟི –

‘‘བྷགཱི བྷཛཱི བྷཱགཱི ཝིབྷཏྟཝཱ ཨིཏི;

ཨཀཱསི བྷགྒནྟི གརཱུཏི བྷཱགྱཝཱ;

བཧཱུཧི ཉཱཡེཧི སུབྷཱཝིཏཏྟནོ;

བྷཝནྟགོ སོ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙེཏྠ ཏེསཾ ཏེསཾ པདཱནམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཡཾ པན ཨཔརོ ནཡོ –

‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཎྞཱགམོ ཝཎྞཝིཔརིཡཡོཏི ཨེཏཾ ནིརུཏྟིལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ སདྡནཡེན ཝཱ པིསོདརཱདིཔཀྑེཔལཀྑཎཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཡསྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱབྷིནིབྦཏྟཀཾ དཱནསཱིལཱདིཔཱརཔྤཏྟཾ བྷཱགྱམསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ‘‘བྷཱགྱཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཡསྨཱ པན ལོབྷ-དོས-མོཧ-ཝིཔརཱིཏམནསིཀཱར-ཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤ-ཀོདྷཱུཔནཱཧ-མཀྑ-པལཱ༹སཨིསྶཱ-མཙྪརིཡ-མཱཡཱསཱཋེཡྻ-ཐམྦྷ-སཱརམྦྷ-མཱནཱཏིམཱན-མད-པམཱད-ཏཎྷཱཝིཛྫཱ ¶ ཏིཝིདྷཱཀུསལམཱུལ-དུཙྩརིཏ-སཾཀིལེས-མལ-ཝིསམསཉྙཱ-ཝིཏཀྐ-པཔཉྩ-ཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེསཨཱསཝ-གནྠ-ཨོགྷ-ཡོགཱགཏི-ཏཎྷུཔྤཱདུཔཱདཱན-པཉྩཙེཏོཁཱིལ-ཝིནིབནྡྷ-ནཱིཝརཎཱབྷིནནྡནཚཝིཝཱདམཱུལ-ཏཎྷཱཀཱཡ-སཏྟཱནུསཡ-ཨཊྛམིཙྪཏྟ-ནཝཏཎྷཱམཱུལཀ-དསཱཀུསལཀམ དིཊྛིགཏ-ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཔྤབྷེད-སབྦདརཐ-པརིལཱ༹ཧ-ཀིལེསསཏསཧསྶཱནི, སངྑེཔཏོ ཝཱ པཉྩ ཀིལེས-ཨབྷིསངྑཱརཁནྡྷམཙྩུ-དེཝཔུཏྟ-མཱརེ ཨབྷཉྫི, ཏསྨཱ བྷགྒཏྟཱ ཨེཏེསཾ པརིསྶཡཱནཾ བྷགྒཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘བྷགྒརཱགོ བྷགྒདོསོ, བྷགྒམོཧོ ཨནཱསཝོ;

བྷགྒཱསྶ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

བྷཱགྱཝནྟཏཱཡ ¶ ཙསྶ སཏཔུཉྙཛལཀྑཎདྷརསྶ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟིདཱིཔིཏཱ ཧོཏི, བྷགྒདོསཏཱཡ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟི. ཏཐཱ ལོཀིཡཔརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོ, གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨབྷིགམནཱིཡཏཱ, ཨབྷིགཏཱནཉྩ ནེསཾ ཀཱཡཙིཏྟདུཀྑཱཔནཡནེ པཊིབལབྷཱཝོ, ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརིཏཱ, ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི ཙ སམྤཡོཛནསམཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

ཡསྨཱ ཙ ལོཀེ ཨིསྶརིཡ-དྷམྨ-ཡས-སིརཱི-ཀཱམ-པཡཏྟེསུ ཚསུ དྷམྨེསུ བྷགསདྡོ ཝཏྟཏི, པརམཉྩསྶ སཀཙིཏྟེ ཨིསྶརིཡཾ, ཨཎིམཱ ལགྷིམཱདིཀཾ ཝཱ ལོཀིཡསམྨཏཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཨཏྠི ཏཐཱ ལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཡསོ, རཱུཔཀཱཡདསྶནབྱཱཝཊཛནནཡནཔྤསཱདཛནནསམཏྠཱ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱ སབྦངྒཔཙྩངྒསིརཱི, ཡཾ ཡཾ ཨེཏེན ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཾ ཝཱ, ཏསྶ ཏསྶ ཏཐེཝ ཨབྷིནིཔྥནྣཏྟཱ ཨིཙྪིཏིཙྪི, ཏཏྠ ནིཔྥཏྟིསཉྙིཏོ ཀཱམོ, སབྦལོཀགརུབྷཱཝཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏོ སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ པཡཏྟོ ཙ ཨཏྠི; ཏསྨཱ ཨིམེཧི བྷགེཧི ཡུཏྟཏྟཱཔི བྷགཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཀུསལཱདཱིཧི བྷེདེཧི སབྦདྷམྨེ, ཁནྡྷཱཡཏན-དྷཱཏུསཙྩ-ཨིནྡྲིཡཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིཧི ¶ ཝཱ ཀུསལཱདིདྷམྨེ, པཱིལ༹ན-སངྑཏ-སནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛེན ཝཱ དུཀྑམརིཡསཙྩཾ, ཨཱཡཱུཧན-ནིདཱན-སཾཡོག-པལིབོདྷཊྛེན སམུདཡཾ, ནིསྶརཎཝིཝེཀཱསངྑཏ-ཨམཏཊྛེན ¶ ནིརོདྷཾ, ནིཡྻཱན-ཧེཏུ-དསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན མགྒཾ ཝིབྷཏྟཝཱ, ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ དེསིཏཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཝིབྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི ¶ .

ཡསྨཱ ཙ ཨེས དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ སུཉྙཏཔྤཎིཧིཏཱནིམིཏྟཝིམོཀྑེ ཨཉྙེ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ བྷཛི སེཝི བཧུལམཀཱསི, ཏསྨཱ བྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ གམནམནེན ཝནྟཾ, ཏསྨཱ བྷཝེསུ ཝནྟགམནོཏི ཝཏྟབྦེ བྷཝསདྡཏོ བྷཀཱརཾ, གམནསདྡཏོ གཀཱརཾ, ཝནྟསདྡཏོ ཝཀཱརཉྩ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ལོཀེ ‘‘མེཧནསྶ ཁསྶ མཱལཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘མེཁལཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སོ ཨིམཾ ལོཀནྟི སོ བྷགཝཱ ཨིམཾ ལོཀཾ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. སདེཝཀནྟི སཧ དེཝེཧི སདེཝཀཾ; ཨེཝཾ སཧ མཱརེན སམཱརཀཾ; སཧ བྲཧྨུནཱ སབྲཧྨཀཾ; སཧ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ; པཛཱཏཏྟཱ པཛཱ, ཏཾ པཛཾ; སཧ དེཝམནུསྶེཧི སདེཝམནུསྶཾ. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ, སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སབྲཧྨཀཝཙནེན བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎཾ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ, སམིཏཔཱཔ-བཱཧིཏཔཱཔ-སམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ, པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ, སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི པདེཧི ཨོཀཱསལོཀོ, དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརདེཝལོཀོ གཧིཏོ, སམཱརཀགྒཧཎེན ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཱ, སབྲཧྨཀགྒཧཎེན རཱུཔཱིབྲཧྨལོཀོ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱདིགྒཧཎེན ཙཏུཔརིསཝསེན སམྨུཏིདེཝེཧི ཝཱ སཧ མནུསྶལོཀོ, ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱ.

ཨཔིཙེཏྠ ¶ སདེཝཀཝཙནེན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ སབྦསྶཱཔི ལོཀསྶ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ སཱདྷེནྟོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ. ཏཏོ ཡེསཾ སིཡཱ – ‘‘མཱརོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཚཀཱམཱཝཙརིསྶརོ ཝསཝཏྟཱི; ཀིཾ སོཔི ཨེཏེན སཙྪིཀཏོ’’ཏི? ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སམཱརཀནྟི ¶ ཨབྦྷུགྒཏོ. ཡེསཾ པན སིཡཱ – ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ¶ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, དྭཱིཧི…པེ… དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, ཨནུཏྟརཉྩ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀིཾ སོཔི སཙྪིཀཏོ’’ཏི? ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སབྲཧྨཀནྟི ཨབྦྷུགྒཏོ. ཏཏོ ཡེསཾ སིཡཱ – ‘‘པུཐཱུསམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱ, ཀིཾ ཏེཔི སཙྪིཀཏཱ’’ཏི? ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛནྟི ཨབྦྷུགྒཏོ. ཨེཝཾ ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛཱནཾ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཐ སམྨུཏིདེཝེ ཨཝསེསམནུསྶེ ཙ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སེསསཏྟལོཀསྶ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ སདེཝམནུསྶནྟི ཨབྦྷུགྒཏོ. ཨཡམེཏྠཱནུསནྡྷིཀྐམོ.

སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན སཡནྟི སཱམཾ, ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱ; ཨབྷིཉྙཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ, ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཨེཏེན ཨནུམཱནཱདིཔཊིཀྑེཔོ ཀཏོ ཧོཏི. པཝེདེཏཱིཏི བོདྷེཏི ཉཱཔེཏི པཀཱསེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… པརིཡོསཱནཀལྱཱཎནྟི སོ བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ ཧིཏྭཱཔི ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏི.

ཀཐཾ? ཨེཀགཱཐཱཔི ཧི སམནྟབྷདྲཀཏྟཱ དྷམྨསྶ པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ, དུཏིཡཏཏིཡཔཱདེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ, པཙྪིམཔཱདེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ པཋམཱནུསནྡྷིནཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, པཙྪིམེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. སཀལོཔི སཱསནདྷམྨོ ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏེན སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ ¶ . བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔནྣེན ཨདྷིགནྟབྦཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཙྩེཀབོདྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སཱཝཀབོདྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སུཡྻམཱནོ ཙེས ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཏོ སཝནེནཔི ¶ ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཊིཔཛྫིཡམཱནོ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཡཱཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཏཐཱ པཊིཔནྣོ ཙ པཊིཔཏྟིཕལེ ནིཊྛིཏེ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཕལེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ནཱཐཔྤབྷཝཏྟཱ ཙ པབྷཝསུདྡྷིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཨཏྠསུདྡྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ ¶ , ཀིཙྩསུདྡྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏསྨཱ ཨེསོ བྷགཝཱ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ པན ཡསྨཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྩ པཀཱསེཏི, ནཱནཱནཡེཧི དཱིཔེཏི; ཏཉྩ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཔཀཱསན-ཝིཝརཎ-ཝིབྷཛན-ཨུཏྟཱནཱིཀརཎ-པཉྙཏྟི-ཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ, ཨཀྑརཔད-བྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱ-པཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠཾ, དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠཾ, དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫནཾ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ པརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟི སཱཏྠཾ, སདྡྷེཡྻཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནཾ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠཾ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ; ཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིདྡོསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ; སིཀྑཏྟཡཔརིགྒཧིཏཏྟཱ བྲཧྨབྷཱུཏེཧི སེཊྛེཧི ཙརིཏབྦཏོ ཏེསཉྩ ཙརིཡབྷཱཝཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ. ཏསྨཱ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཔིཙ ཡསྨཱ སནིདཱནཾ སཨུཔྤཏྟིཀཉྩ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ དེསེཏི, ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོ ཨཏྠསྶ ཨཝིཔརཱིཏཏཱཡ ཙ ཧེཏུདཱཧརཎཡུཏྟཏོ ཙ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ, སོཏཱུནཾ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན ནིགམནེན ¶ ཙ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ དེསེཏི. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཉྩ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོ སཱཏྠཾ, པརིཡཏྟིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཏོ སབྱཉྫནཾ, སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏོ ནིཏྠརཎཏྠཱཡ ¶ པཝཏྟིཏོ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོ ཙ པརིསུདྡྷཾ, སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ བུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཙརིཡཏོ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱཔི ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པན ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏནྟི ཡཐཱརཱུཔོ སོ བྷཝ གོཏམོ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགམེན ལོཀེ ཨརཧནྟོཏི ལདྡྷསདྡཱནཾ ཨརཧཏཾ. དསྶནཾ ཧོཏཱིཏི པསཱདསོམྨཱནི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལིཏྭཱ ‘‘དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀཏྭཱ ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི.

༢. ཡེནཱཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཡཏྠ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ ¶ . ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན, སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཙ གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏོ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ བྷགཝཏོ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདཱིཏི ཡཐཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོ བྷགཝཱ ཏེན, ཨེཝཾ སོཔི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདོ ཨཧོསི, སཱིཏོདཀཾ ཝིཡ ཨུཎྷོདཀེན སམྨོདིཏཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨགམཱསི. ཡཱཡ ཙ ‘‘ཀཙྩི, བྷོ, གོཏམ, ཁམནཱིཡཾ; ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཀཙྩི བྷོཏོ གོཏམསྶ, ཙ སཱཝཀཱནཉྩ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ཀཐཱཡ སམྨོདི, ཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏཾ སམྨོདཾ ཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ. ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ སུཙིརམྤི ཀཱལཾ སཱརེཏུཾ ¶ ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཨརཧརཱུཔཏོ སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཝཱ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ ¶ སཱརཎཱིཡཾ. ཏཐཱ བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡ སཱརཎཱིཡནྟི. ཨེཝཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི སམྨོདནཱིཡཾ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡེནཏྠེན ཨཱགཏོ ཏཾ པུཙྪིཏུཀཱམོ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ ‘‘ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༧༠) ཝིཡ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནིསིནྣོ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི ཏཐཱ ནིསཱིདཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ནིསཱིདཱིཏི ཨུཔཱཝིསི. པཎྜིཏཱ ཧི པུརིསཱ གརུཊྛཱནིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱསནཀུསལཏཱཡ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཉྩ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཏསྨཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཀཐཾ ནིསིནྣོ པན ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི? ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ. སེཡྻཐིདཾ – ཨཏིདཱུརཾ, ཨཙྩཱསནྣཾ, ཨུཔརིཝཱཏཾ, ཨུནྣཏཔྤདེསཾ, ཨཏིསམྨུཁཾ, ཨཏིཔཙྪཱཏི. ཨཏིདཱུརེ ནིསིནྣོ ཧི སཙེ ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི ཨུཙྩཱསདྡེན ཀཐེཏབྦཾ ཧོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ ནིསིནྣོ སངྒྷཊྚནཾ ཀརོཏི. ཨུཔརིཝཱཏེ ནིསིནྣོ སརཱིརགནྡྷེན བཱདྷཏི. ཨུནྣཏཔྤདེསེ ནིསིནྣོ ཨགཱརཝཾ པཀཱསེཏི. ཨཏིསམྨུཁཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི, ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུཾ ཨཱཧཙྩ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཨཏིཔཙྪཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ¶ ཨཡམྤི ཨེཏེ ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཱི’’ཏི.

ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦམཏྠཾ དསྶེཏི. དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཝོཙཱཏི ཨབྷཱསི. སུཏཾ མེཏནྟི སུཏཾ མེ ཨེཏཾ, ཨེཏཾ མཡཱ སུཏནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦམཏྠཾ དསྶེཏི. བྷོ གོཏམཱཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏེན སུཏཾ – ཏཾ དསྶེནྟོ ན སམཎོ གོཏམོཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – བྲཱཧྨཎེཏི ཛཱཏིབྲཱཧྨཎེ. ཛིཎྞེཏི ཛཛྫརཱིབྷཱུཏེ ¶ ཛརཱཡ ཁཎྜིཙྩཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདིཏེ. ཝུཌྜྷེཏི ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཝུཌྜྷིམརིཡཱདཔྤཏྟེ. མཧལླཀེཏི ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡ སམནྣཱགཏེ, ཙིརཀཱལཔྤསུཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷགཏེཏི ཨདྡྷཱནཾ གཏེ ¶ , དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟེཏི པཙྪིམཝཡཾ སམྤཏྟེ, པཙྪིམཝཡོ ནཱམ ཝསྶསཏསྶ པཙྪིམོ ཏཏིཡབྷཱགོ.

ཨཔིཙ – ཛིཎྞེཏི པོརཱཎེ, ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟཀུལནྭཡེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཌྜྷེཏི སཱིལཱཙཱརཱདིགུཎཝུཌྜྷིཡུཏྟེ. མཧལླཀེཏི ཝིབྷཝམཧཏྟཏཱཡ སམནྣཱགཏེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ. ཨདྡྷགཏེཏི མགྒཔྤཊིཔནྣེ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏཙརིཡཱདིམརིཡཱདཾ ཨཝཱིཏིཀྐམྨ ཙརམཱནེ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟེཏི ཛཱཏིཝུཌྜྷབྷཱཝཾ ཨནྟིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟེཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཨབྷིཝཱདེཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ‘‘ན སམཎོ གོཏམོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཀཱརེན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཝམཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཱནི – ‘‘ན ཝནྡཏི ཝཱ, ནཱསནཱ ཝུཊྛཧཏི ཝཱ, ནཱཔི ‘ཨིདྷ བྷོནྟོ ནིསཱིདནྟཱུ’ཏི ཨེཝཾ ཨཱསནེན ཝཱ ཨུཔནིམནྟེཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཧི ཝཱ སདྡོ ཝིབྷཱཝནེ ནཱམ ཨཏྠེ, ‘‘རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨཐ ཨཏྟནོ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཨཀརོནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ བྷོ གོཏམ ཏཐེཝཱ’’ཏི. ཡཾ ཏཾ མཡཱ སུཏཾ – ཏཾ ཏཐེཝ, ཏཾ སཝནཉྩ མེ དསྶནཉྩ སཾསནྡཏི སམེཏི, ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ‘‘ན ཧི བྷཝཾ གོཏམོ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནཱ སུཏཾ དིཊྛེན ནིགམེཏྭཱ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ བྷོ གོཏམ ན སམྤནྣམེཝཱ’’ཏི ཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ ན ཡུཏྟམེཝ.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནདོསཾ ཨནུཔགམྨ ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡེན ཏཾ ཨཉྙཱཎཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ¶ ཡུཏྟབྷཱཝཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ ཏཾ བྲཱཧྨཎ ¶ …པེ… མུདྡྷཱཔི ཏསྶ ཝིཔཏེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ‘‘ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཔྤཊིཧཏེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོཔི ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏསྨིཾ སདེཝཀཱདིབྷེདེ ལོཀེ ན པསྶཱམི, ཡམཧཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻཾ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཨནཙྪརིཡཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཡྭཱཧཾ ཨཛྫ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཔཙྩཀཱརཱརཧཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི. ཨཔིཙ ཁོ ཡདཱཔཱཧཾ སམྤཏིཛཱཏོཝ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ སཀལཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེསིཾ; ཏདཱཔི ཨེཏསྨིཾ སདེཝཀཱདིབྷེདེ ལོཀེ ཏཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི, ཡམཧཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻཾ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཨཐ ཁོ མཾ སོལ༹སཀཔྤསཧསྶཱཡུཀོ ཁཱིཎཱསཝམཧཱབྲཧྨཱཔི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ལོཀེ མཧཱཔུརིསོ, ཏྭཾ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒོ ཙ ཛེཊྛོ ཙ སེཊྛོ ཙ, ནཏྠི ཏཡཱ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི སཉྫཱཏསོམནསྶོ པཏིནཱམེསི; ཏདཱཔི ཙཱཧཾ ཨཏྟནཱ ཨུཏྟརིཏརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསིཾ – ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སམྤཏིཛཱཏསྶཔི མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིརཧོ པུགྒལོ ནཏྠི, སྭཱཧཾ ཨིདཱནི སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཏསྨཱ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, མཱ ཏཐཱགཏེ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ པཏྠཡིཏྠ. ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཏཐཱགཏོ ཨབྷིཝཱདེཡྻ ཝཱ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻ, མུདྡྷཱཔི ཏསྶ པུགྒལསྶ རཏྟིཔརིཡོསཱནེ པརིཔཱཀསིཐིལབནྡྷནཾ ཝཎྚཱ པཝུཏྟཏཱལཕལམིཝ གཱིཝཏོ པཙྪིཛྫིཏྭཱ སཧསཱཝ བྷཱུམིཡཾ ཝིཔཏེཡྻཱཏི.

༣. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི བྲཱཧྨཎོ དུཔྤཉྙཏཱཡ ཏཐཱགཏསྶ ལོཀེ ཛེཊྛབྷཱཝཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཀེཝལཾ ཏཾ ཝཙནཾ ཨསཧམཱནོ ཨཱཧ – ‘‘ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི. ཨཡཾ ཀིརསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ལོཀེ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཾ ‘‘སཱམགྒིརསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ནཏྠི ¶ , ཏསྨཱ ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨརསཛཱཏིཀོ ཨརསསབྷཱཝོཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙིཏྟམུདུབྷཱཝཛནནཏྠཾ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱཝཾ པརིཧརནྟོ ཨཉྙཐཱ ཏསྶ ཝཙནསྶཏྠཾ ཨཏྟནི སནྡསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས བྲཱཧྨཎ པརིཡཱཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པརིཡཱཡོཏི ཀཱརཎཾ; ཨཡཉྷི པརིཡཱཡསདྡོ དེསནཱ-ཝཱར-ཀཱརཎེསུ ཝཏྟཏི. ‘‘མདྷུཔིཎྜིཀཔརིཡཱཡོཏྭེཝ ནཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༠༥) ཧི ཨེས དེསནཱཡཾ ཝཏྟཏི. ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨཛྫ པརིཡཱཡོ བྷིཀྑུནིཡོ ཨོཝདིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༩༨) ཝཱརེ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཉྙཾ པརིཡཱཡཾ ཨཱཙིཀྑཏུ, ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༦༤) ཀཱརཎེ. སྭཱཡམིདྷ ཀཱརཎེ ཝཏྟཏི ¶ . ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ – ཨཏྠི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ; ཡེན ཀཱརཎེན མཾ ‘‘ཨརསརཱུཔོ ¶ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི ཝདམཱནོ པུགྒལོ སམྨཱ ཝདེཡྻ, ཨཝིཏཐཝཱདཱིཏི སངྑྱཾ གཙྪེཡྻ. ཀཏམོ པན སོཏི? ཡེ ཏེ བྲཱཧྨཎ རཱུཔརསཱ…པེ… ཕོཊྛབྦརསཱ ཏེ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེ ཏེ ཛཱཏིཝསེན ཝཱ ཨུཔཔཏྟིཝསེན ཝཱ སེཊྛསམྨཏཱནམྤི པུཐུཛྫནཱནཾ རཱུཔཱརམྨཎཱདཱིནི ཨསྶཱདེནྟཱནཾ ཨབྷིནནྡནྟཱནཾ རཛྫནྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཀཱམསུཁསྶཱདསངྑཱཏཱ རཱུཔརསསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦརསཱ, ཡེ ཨིམཾ ལོཀཾ གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ ཨཱཝིཉྪནྟི, ཝཏྠཱརམྨཎཱདིསཱམགྒིཡཉྩ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སཱམགྒིརསཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེ སབྦེཔི ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱཏི. མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱཏི ཝཏྟབྦེཔི མམཱཀཱརེན ཨཏྟཱནཾ ཨནུཀྑིཔནྟོ དྷམྨཾ དེསེཏི. དེསནཱཝིལཱསོ ཝཱ ཨེས བྷགཝཏོ.

ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཙིཏྟསནྟཱནཏོ ཝིགཏཱ ཛཧིཏཱ ཝཱ. ཨེཏསྨིཾ པནཏྠེ ཀརཎེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨུཙྪིནྣཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱམཡཾ མཱུལམེཏེསནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ. ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཏཱལརུཀྑཾ སམཱུལཾ ¶ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏསྶ ཝཏྠུམཏྟེ ཏསྨིཾ པདེསེ ཀཏེ ན པུན ཏསྶ ཏཱལསྶ ཨུཔྤཏྟི པཉྙཱཡཏི; ཨེཝཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན སམཱུལེ རཱུཔཱདིརསེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཔུབྦབྷཱཝེན ཝཏྠུམཏྟེ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀཏེ སབྦེཔི ཏེ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཝིརཱུལ༹ྷིདྷམྨཏྟཱ ཝཱ མཏྠཀཙྪིནྣཏཱལོ ཝིཡ ཀཏཱཏི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡསྨཱ པན ཨེཝཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཧོནྟི, ཡཐཱ ནེསཾ པཙྪཱབྷཱཝོ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཏཱ ཧོནྟི; ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ’’ཏི. ཨཡཉྷེཏྠ པདཙྪེདོ – ཨནུཨབྷཱཝཾ ཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱཏི. ‘‘ཨནབྷཱཝཾ གཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨནུཨབྷཱཝཾ གཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ པདཙྪེདོ ཨནུཨབྷཱཝཾ གཏཱ ཨནབྷཱཝཾ གཏཱཏི, ཡཐཱ ཨནུཨཙྪརིཡཱ ཨནཙྪརིཡཱཏི. ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི ཨནཱགཏེ ཨནུཔྤཛྫནཀསབྷཱཝཱ. ཡེ ཧི ཨབྷཱཝཾ གཏཱ, ཏེ པུན ཀཐཾ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི? ཏེནཱཧ – ‘‘ཨནབྷཱཝཾ གཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ’’ཏི.

ཨཡཾ ཁོ བྲཱཧྨཎ པརིཡཱཡོཏི ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཀཱརཎཾ ཡེན མཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ ‘‘ཨརསརཱུཔོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི. ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱིཏི ཡཉྩ ཁོ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསི, སོ པརིཡཱཡོ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ? ནནུ ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ¶ ཡོ བྲཱཧྨཎེན ཝུཏྟོ སཱམགྒིརསོ ཏསྶ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནཏཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཧོཏཱིཏི. ཝུཙྩཏེ, ན ཧོཏི. ཡོ ཧི ཏཾ སཱམགྒིརསཾ ཀཱཏུཾ བྷབྦོ ཧུཏྭཱ ན ཀརོཏི, སོ ཏདབྷཱཝེན ཨརསརཱུཔོཏི ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ. བྷགཝཱ པན ཨབྷབྦོཝ ཨེཏཾ ཀཱཏུཾ, ཏེནསྶ ཀརཎེ ཨབྷབྦཏཾ པཀཱསེནྟོ ¶ ཨཱཧ – ‘‘ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི. ཡཾ པརིཡཱཡཾ སནྡྷཱཡ ཏྭཾ མཾ ‘‘ཨརསརཱུཔོ’’ཏི ཝདེསི, སོ ཨམྷེསུ ནེཝ ཝཏྟབྦོཏི.

༤. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནཱ ཨདྷིཔྤེཏཾ ཨརསརཱུཔཏཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཐཱཔརཾ ནིབྦྷོགོ བྷཝཾ གོཏམོཏིཨཱདིམཱཧ. སབྦཔརིཡཱཡེསུ ཙེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛནཀྐམཾ ཝིདིཏྭཱ ¶ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏམཏྟཾ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ. བྲཱཧྨཎོ ཏམེཝ ཝཡོཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཀམྨཱདིཾ ལོཀེ སཱམགྒིཔརིབྷོགོཏི མཉྙམཱནོ ཏདབྷཱཝེན བྷགཝནྟཾ ནིབྦྷོགོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡྭཱཡཾ རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟཱནཾ ཚནྡརཱགཔརིབྷོགོ ཏདབྷཱཝཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི.

༥. པུན བྲཱཧྨཎོ ཡཾ ལོཀེ ཝཡོཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨཾ ལོཀིཡཱ ཀརོནྟི ཏསྶ ཨཀིརིཡཾ སམྤསྶམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨཀིརིཡཝཱདོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན, ཡསྨཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ཨཀིརིཡཾ ཝདཏི ཏསྨཱ, ཏཾ ཨཀིརིཡཝཱདཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྠ ཙ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏ-ཨདིནྣཱདཱན-མིཙྪཱཙཱརཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི མུསཱཝཱད-པིསུཎཝཱཙཱ-ཕརུསཝཱཙཱ-སམྥཔྤལཱཔཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. མནོདུཙྩརིཏནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདིཊྛིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཋཔེཏྭཱ ཏེ དྷམྨེ, ཨཝསེསཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༦. པུན བྲཱཧྨཎོ ཏམེཝ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ བྷགཝཏི ཨཔསྶནྟོ ཨིམཾ ‘‘ཨཱགམྨ ཨཡཾ ལོཀཏནྟི ལོཀཔཝེཎཱི ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨུཙྪེདཝཱདོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ ཨཊྛསུ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟེསུ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ དྭཱིསུ ཨཀུསལཙིཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནཀདོསསྶ ཙ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི. སབྦཱཀུསལསམྦྷཝསྶ པན ནིརཝསེསསྶ མོཧསྶ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི. ཋཔེཏྭཱ ཏེ ཏཡོ, ཨཝསེསཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ¶ ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི; ཏསྨཱ ཏཾ ཨུཙྪེདཝཱདཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི.

༧. པུན བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཛིགུཙྪཏི མཉྙེ སམཎོ གོཏམོ ཨིདཾ ཝཡོཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨཾ, ཏེན ཏཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཛེགུཙྪཱིཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ ཛིགུཙྪཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི; ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ¶ ? ཡཉྩ ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཡཉྩ ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, ཡཉྩ ཏིཝིདྷཾ མནོདུཙྩརིཏཾ, ཡཱ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཏཱནི ¶ དུཙྩརིཏཱནི ཨཝསེསཱནཾ ལཱམཀཊྛེན པཱཔཀཱནཾ ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟི སམཱཔཛྫནཱ སམངྒིབྷཱཝོ, ཏཾ སབྦམྤི གཱུཐཾ ཝིཡ མཎྜནཀཛཱཏིཡོ པུརིསོ ཛིགུཙྪཏི ཧིརཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཛེགུཙྪིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྠ ‘‘ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱ’’ཏི ཨུཔཡོགཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ དཊྛབྦཾ.

༨. པུན བྲཱཧྨཎོ ཏམེཝ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ བྷགཝཏི ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཨིམཾ ལོཀཛེཊྛཀཀམྨཾ ཝིནེཏི ཝིནཱསེཏི, ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨེཏཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ན ཀརོཏི ཏསྨཱ ཨཡཾ ཝིནེཏབྦོ ནིགྒཎྷིཏབྦོ’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཝེནཡིཀོཏི ཨཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཝིནཡཏཱིཏི ཝིནཡོ, ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིནཡོ ཨེཝ ཝེནཡིཀོ, ཝིནཡཾ ཝཱ ཨརཧཏཱིཏི ཝེནཡིཀོ, ནིགྒཧཾ ཨརཧཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན, ཡསྨཱ རཱགཱདཱིནཾ ཝིནཡཱཡ ཝཱུཔསམཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ཝེནཡིཀོ ཧོཏི. ཨཡམེཝ ཙེཏྠ པདཏྠོ – ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝེནཡིཀོ. ཝིཙིཏྲཱ ཧི ཏདྡྷིཏཝུཏྟི! སྭཱཡཾ ཏཾ ཝེནཡིཀབྷཱཝཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི.

༩. པུན བྲཱཧྨཎོ ཡསྨཱ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི སཱམཱིཙིཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཝཡོཝུཌྜྷེ ཏོསེནྟི ཧཱསེནྟི, ཨཀརོནྟཱ པན ཏཱཔེནྟི ཝིཧེསེནྟི དོམནསྶཾ ནེསཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, བྷགཝཱ ཙ ཏཱནི ན ཀརོཏི; ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ ཝཡོཝུཌྜྷེ ཏཔཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ སཔྤུརིསཱཙཱརཝིརཧིཏཏྟཱ ཝཱ ‘‘ཀཔཎཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཏཔསྶཱིཏི ཨཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཏཔཏཱིཏི ཏཔོ, རོསེཏི ཝིཧེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སཱམཱིཙིཀམྨཱཀརཎསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏཔོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཔསྶཱི. དུཏིཡེ ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྱཉྫནཱནི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ལོཀེ ཀཔཎཔུརིསོ ‘‘ཏཔསྶཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ པན ཡེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ལོཀཾ ཏཔནཏོ ཏཔནཱིཡཱཏི ¶ ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ ཡསྨཱ ཏཔསྶཱིཏི སངྑྱཾ གཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཏཔསྶིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཏཔནྟཱིཏི ཏཔཱ, ཨཀུསལདྷམྨཱནམེཏཾ ¶ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཨིདྷ ཏཔྤཏི པེཙྩ ཏཔྤཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཏེ ཏཔེ ཨསྶི ནིརསྶི པཧཱསི ཝིདྡྷཾསེསཱིཏི ཏཔསྶཱི.

༡༠. པུན བྲཱཧྨཎོ ཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ དེཝལོཀགབྦྷསམྤཏྟིཡཱ དེཝལོཀཔཊིསནྡྷིཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝཏི ཙསྶ ཨབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཔགབྦྷོཏི ཨཱཧ. ཀོདྷཝསེན ཝཱ བྷགཝཏོ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེ དོསཾ དསྶེནྟོཔི ཨེཝམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – གབྦྷཏོ ཨཔགཏོཏི ཨཔགབྦྷོ, ཨབྷབྦོ དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུནྟི ¶ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཧཱིནོ ཝཱ གབྦྷོ ཨསྶཱཏི ཨཔགབྦྷོ, དེཝལོཀགབྦྷཔརིབཱཧིརཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཧཱིནགབྦྷཔཊིལཱབྷབྷཱགཱིཏི, ཧཱིནོ ཝཱསྶ མཱཏུཀུཙྪིམྷི གབྦྷཝཱསོ ཨཧོསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷགཝཏོ པན ཡསྨཱ ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ ཨཔགཏཱ, ཏསྨཱ སོ ཏཾ ཨཔགབྦྷཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྲ ཙ ཡསྶ ཁོ བྲཱཧྨཎ ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱཏི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ – བྲཱཧྨཎ, ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨནཱགཏེ གབྦྷསེཡྻཱ, པུནབྦྷཝེ ཙ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཨནུཏྟརེན མགྒེན ཝིཧཏཀཱརཎཏྟཱ པཧཱིནཱཏི. གབྦྷསེཡྻགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཛལཱབུཛཡོནི གཧིཏཱ. པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིགྒཧཎེན ཨིཏརཱ ཏིསྶོཔི.

ཨཔིཙ གབྦྷསྶ སེཡྻཱ གབྦྷསེཡྻཱ, པུནབྦྷཝོ ཨེཝ ཨབྷིནིབྦཏྟི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཏི ཝུཏྟེཔི ན ཝིཉྙཱཎཏོ ཨཉྙཱ ཋིཏི ཨཏྠི, ཨེཝམིདྷཱཔི ན གབྦྷཏོ ཨཉྙཱ སེཡྻཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨབྷིནིབྦཏྟི ཙ ནཱམ ཡསྨཱ པུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཔི ཨཔུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཔི ཨཏྠི, ཨིདྷ ཙ པུནབྦྷཝབྷཱུཏཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘པུནབྦྷཝོ ཨེཝ ཨབྷིནིབྦཏྟི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱི’’ཏི.

༡༡. ཨེཝཾ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨརསརཱུཔཏཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟམྤི བྲཱཧྨཎཾ བྷགཝཱ དྷམྨིསྶརོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨསྶཱམཱི ¶ ཏཐཱགཏོ ཨནུཀམྤཱཡ སཱིཏལེནེཝ ཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ ཡཾ དྷམྨདྷཱཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟོ ཧོཏི, ཏསྶཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ ¶ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ཨནྟལིཀྑེ སམབྦྷུགྒཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ སརདཀཱལེ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ ཧདཡནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམནྟོ ཏཱནིཡེཝ ཨཀྐོསཝཏྠཱུནི ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཨཉྙཐཱ དསྶེཏྭཱ, པུནཔི ཨཏྟནོ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརཾ ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤིཡབྷཱཝེན པཊིལདྡྷཾ, ཏཱདིགུཎལཀྑཎཾ པཐཝཱིསམཙིཏྟཏཾ ཨཀུཔྤདྷམྨཏཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཀེཝལཾ པལིཏསིརཁཎྜདནྟཝལིཏྟཙཏཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཝུཌྜྷབྷཱཝཾ སཉྫཱནཱཏི, ནོ ཙ ཁོ ཛཱནཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཛཱཏིཡཱ ཨནུགཏཾ ཛརཱཡ ཨནུསཊཾ བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏཾ མརཎེན ཨབྦྷཱཧཏཾ ཝཊྚཁཱཎུབྷཱུཏཾ ཨཛྫ མརིཏྭཱ པུན སྭེཝ ཨུཏྟཱནསཡནདཱརཀབྷཱཝགམནཱིཡཾ. མཧནྟེན ཁོ པན ཨུསྶཱཧེན མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ, ཏདསྶ ཨཱགམནཾ སཱཏྠཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨཏྟནོ ཨཔྤཊིསམཾ པུརེཛཱཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ སེཡྻཐཱཔི བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེསི.

ཏཏྠ སེཡྻཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ; པཱིཏི སམྦྷཱཝནཏྠེ; ཨུབྷཡེནཱཔི ཡཐཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱཏི ¶ དསྶེཏི. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཱནི ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ དྭཱདས ཝཱཏི ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི ཀུཀྐུཊིཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཏོ ཨཱུནཱདྷིཀཱནིཔི ཨཎྜཱནི ཧོནྟི, ཨཐ ཁོ ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི ལོཀེ སིལིཊྛཝཙནཾ ཧོཏི. ཏཱནསྶཱུཏི ཏཱནི ཨསྶུ, བྷཝེཡྻུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀུཀྐུཊིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནཱིཏི ཏཱཡ ཛནེཏྟིཡཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ པཀྑེ པསཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔརི སཡནྟིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནི. སམྨཱ པརིསེདིཏཱནཱིཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེནྟིཡཱ སུཊྛུ སམནྟཏོ སེདིཏཱནི, ཨུསྨཱིཀཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམྨཱ པརིབྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ སུཊྛུ སམནྟཏོ བྷཱཝིཏཱནི, ཀུཀྐུཊགནྡྷཾ གཱཧཱཔིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏཱཡ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨེཝཾ ཏཱིཧི པཀཱརེཧི ཏཱནི ཨཎྜཱནི པརིཔཱལིཡམཱནཱནི ན པཱུཏཱིནི ཧོནྟི. ཡོཔི ནེསཾ ཨལླསིནེཧོ སོ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི. ཀཔཱལཾ ཏནུཀཾ ཧོཏི, པཱདནཁསིཁཱ ཙ མུཁཏུཎྜཀཉྩ ཁརཾ ཧོཏི, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟི, ཀཔཱལསྶ ཏནུཀཏྟཱ བཧིདྡྷཱ ¶ ཨཱལོཀོ ཨནྟོ པཉྙཱཡཏི. ཨཐ ཏེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ ‘‘ཙིརཾ ¶ ཝཏ མཡཾ སངྐུཊིཏཧཏྠཔཱདཱ སམྦཱདྷེ སཡིམྷ, ཨཡཉྩ བཧི ཨཱལོཀོ དིསྶཏི, ཨེཏྠ དཱནི ནོ སུཁཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཀཔཱལཾ པཱདེན པཧརནྟི, གཱིཝཾ པསཱརེནྟི. ཏཏོ ཏཾ ཀཔཱལཾ དྭེདྷཱ བྷིཛྫཏི, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པཀྑེ ཝིདྷུནནྟཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཾ ཝིརཝནྟཱ ནིཀྑམནྟི. ཨེཝཾ ནིཀྑམནྟཱནཉྩ ནེསཾ ཡོ པཋམཏརཾ ནིཀྑམཏི སོ ‘ཛེཊྛོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཏཱཡ ཨུཔམཱཡ ཨཏྟནོ ཛེཊྛཀབྷཱཝཾ སཱདྷེཏུཀཱམོ བྲཱཧྨཎཾ པུཙྪི – ‘‘ཡོ ནུ ཁོ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནཾ…པེ… ཀིནྟི སྭསྶ ཝཙནཱིཡོ’’ཏི. ཏཏྠ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནནྟི ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ. ཀིནྟི སྭསྶ ཝཙནཱིཡོཏི སོ ཀིནྟི ཝཙནཱིཡོ ཨསྶ, ཀིནྟི ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ ཛེཊྛོ ཝཱ ཀནིཊྛོ ཝཱཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – ‘‘ཛེཊྛོཏིསྶ བྷོ གོཏམ ཝཙནཱིཡོ’’ཏི. བྷོ, གོཏམ, སོ ཛེཊྛོ ཨིཏི ཨསྶ ཝཙནཱིཡོ. ཀསྨཱཏི ཙེ? སོ ཧི ནེསཾ ཛེཊྛོ, ཏསྨཱ སོ ནེསཾ ཝུཌྜྷཏརོཏི ཨཏྠོ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོཔམྨཾ སམྤཊིཔཱདེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཐཱ སོ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀོ ཛེཊྛོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི; ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ པཛཱཡ. ཨཝིཛྫཱགཏཱཡཱཏི ཨཝིཛྫཱ ཝུཙྩཏི ཨཉྙཱཎཾ, ཏཏྠ གཏཱཡ. པཛཱཡཱཏི སཏྟཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛེསུ སཏྟེསཱུཏི ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཎྜབྷཱུཏཱཡཱཏི ཨཎྜེ བྷཱུཏཱཡ ཛཱཏཱཡ སཉྫཱཏཱཡ. ཡཐཱ ཧི ཨཎྜེ ནིབྦཏྟཱ ཨེཀཙྩེ སཏྟཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱཏི ཝུཙྩནྟི; ཨེཝམཡཾ སབྦཱཔི པཛཱ ཨཝིཛྫཎྜཀོསེ ནིབྦཏྟཏྟཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱཏི ཝུཙྩཏི. པརིཡོནདྡྷཱཡཱཏི ཏེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསེན སམནྟཏོ ཨོནདྡྷཱཡ བདྡྷཱཡ ཝེཋིཏཱཡ ¶ . ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱཏི ཏཾ ཨཝིཛྫཱམཡཾ ཨཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ¶ . ཨེཀོཝ ལོཀེཏི སཀལེཔི ལོཀསནྣིཝཱསེ ཨཧམེཝ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ. ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨནུཏྟརནྟི ཨུཏྟརཝིརཧིཏཾ སབྦསེཊྛཾ. སམྨཱསམྦོདྷིནྟི སམྨཱ སཱམཉྩ བོདྷིཾ; ཨཐ ཝཱ པསཏྠཾ སུནྡརཉྩ བོདྷིཾ; བོདྷཱིཏི རུཀྑོཔི མགྒོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམྤི ནིབྦཱནམྤི ཝུཙྩཏི. ‘‘བོདྷིརུཀྑམཱུལེ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡) ཙ ‘‘ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷི’’ནྟི (མཧཱཝ. ༡༡; མ. ནི. ༡.༢༨༥) ཙ ཨཱགཏཊྛཱནེསུ ཧི རུཀྑོ བོདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘བོདྷི ¶ ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ མགྒོ. ‘‘པཔྤོཏི བོདྷིཾ ཝརབྷཱུརིམེདྷསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༧) ཨཱགཏཊྛཱནེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ‘‘པཏྭཱན བོདྷིཾ ཨམཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི ཨཱགཏཊྛཱནེ ནིབྦཱནཾ. ཨིདྷ པན བྷགཝཏོ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎནྟིཔི ཝདནྟི. ཨཉྙེསཾ ཨརཧཏྟམགྒོ ཨནུཏྟརཱ བོདྷི ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨསབྦགུཎདཱཡཀཏྟཱ. ཏེསཉྷི ཀསྶཙི ཨརཧཏྟམགྒོ ཨརཧཏྟཕལམེཝ དེཏི, ཀསྶཙི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཀསྶཙི ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཀསྶཙི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཀསྶཙི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ. པཙྩེཀབུདྡྷཱནམྤི པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎམེཝ དེཏི. བུདྡྷཱནཾ པན སབྦགུཎསམྤཏྟིཾ དེཏི, ཨབྷིསེཀོ ཝིཡ རཉྙོ སབྦལོཀིསྶརིཡབྷཱཝཾ. ཏསྨཱ ཨཉྙསྶ ཀསྶཙིཔི ཨནུཏྟརཱ བོདྷི ན ཧོཏཱིཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ; པཏྟོམྷི ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཡདེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ, ཏཾ ཨེཝམཏྠེན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཏྟནོ ཨཎྜེསུ ཨདྷིསཡནཱདིཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎཾ; ཨེཝཾ བོདྷིཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱཀརཎཾ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱསམྤཱདནེན ཨཎྜཱནཾ ཨཔཱུཏིབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཨཔརིཧཱནི. ཀུཀྐུཊིཡཱ ¶ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཎྜཱནཾ ཨལླསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན བྷཝཏྟཡཱནུགཏནིཀནྟིསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཎྜཀཔཱལཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཏནུབྷཱཝོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶ པཱདནཁསིཁཱཏུཎྜཀཱནཾ ཐདྡྷཁརབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཏིཀྑཁརཝིཔྤསནྣསཱུརབྷཱཝོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ¶ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶ པརིཔཱཀཀཱལོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ¶ པརིཔཱཀཀཱལོ ཝཌྜྷིཏཀཱལོ གབྦྷགྒཧཎཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏོ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱཀཱལོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཨནུཔུབྦཱདྷིགཏེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ སཀལབུདྡྷགུཎསཙྪིཀཏཀཱལོ ཝེདིཏབྦོཏི.

སྭཱཧཾ བྲཱཧྨཎ ཛེཊྛོ སེཊྛོ ལོཀསྶཱཏི སོ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎ ཡཐཱ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པཋམཏརཾ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིནིབྦྷིདོ ཀུཀྐུཊཔོཏཀོ ཛེཊྛོ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ པཛཱཡ ཏཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཋམཏརཾ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏྟཱ ཛེཊྛོ ཝུཌྜྷཏརོཏི སངྑྱཾ གཏོ. སབྦགུཎེཧི པན ཨཔྤཊིསམཏྟཱ སེཊྛོཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨནུཏྟརཾ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏཾ ཨདྷིགཏོ ཏཾ པཊིཔདཾ པུབྦབྷཱགཏོ པབྷུཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིམཾ ཝཱ བྷགཝཏོ ཨནུཏྟརཾ ¶ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟམེཝམུཔྤནྣཾ – ‘‘ཀཱཡ ནུ ཁོ པཊིཔདཱཡ ཨིམཾ པཏྟོ’’ཏི. ཏསྶ ཙིཏྟམཉྙཱཡ ‘‘ཨིམཱཡཱཧཾ པཊིཔདཱཡ ཨིམཾ ཨནུཏྟརཾ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ’’ཏི དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ བྲཱཧྨཎ ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསཱིཏི བྲཱཧྨཎ, ན མཡཱ ཨཡཾ ཨནུཏྟརོ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝོ ཀུསཱིཏེན མུཊྛསྶཏིནཱ སཱརདྡྷཀཱཡེན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟེན ཨདྷིགཏོ, ཨཔིཙ ཁོ ཏདདྷིགམཱཡ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསི, བོདྷིམཎྜེ ནིསིནྣེན མཡཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷཾ ཨཧོསི, པགྒཧིཏཾ ཨསིཐིལཔྤཝཏྟིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱརདྡྷཏྟཱཡེཝ ཙ མེ ཏཾ ཨསལླཱིནཾ ཨཧོསི. ན ཀེཝལཉྩ ཝཱིརིཡམེཝ, སཏིཔི མེ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཱིབྷཱཝེན ཨུཔཊྛིཏཱ ཨཧོསི. ཨུཔཊྛིཏཏྟཱཡེཝ ཙ ཨསམྨུཊྛཱ. པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོཏི ཀཱཡཙིཏྟཔསྶདྡྷིཝསེན ཀཱཡོཔི མེ པསྶདྡྷོ ཨཧོསི ¶ . ཏཏྠ ཡསྨཱ ནཱམཀཱཡེ པསྶདྡྷེ རཱུཔཀཱཡོཔི པསྶདྡྷོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནཱམཀཱཡོ རཱུཔཀཱཡོཏི ཨཝིསེསེཏྭཱཝ པསྶདྡྷོ ཀཱཡོཏི ཝུཏྟཾ. ཨསཱརདྡྷོཏི སོ ཙ ཁོ པསྶདྡྷཏྟཱཡེཝ ཨསཱརདྡྷོ, ཝིགཏདརཐོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒནྟི ཙིཏྟམྤི མེ སམྨཱ ¶ ཨཱཧིཏཾ སུཊྛུ ཋཔིཏཾ ཨཔྤིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི; སམཱཧིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨེཀགྒཾ ཨཙལཾ ནིཔྥནྡནནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱ ཀཐིཏཱ ཧོཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཨིདཱནི ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝིཛྫཏྟཡཔརིཡོསཱནཾ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོ ཁོ ཨཧ’’ནྟི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཀཱམཱ? ཚནྡོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, ཚནྡརཱགོ ཀཱམོ; སངྐཔྤོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི ཀཱམཱ. ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ? ཀཱམཙྪནྡོ…པེ… ཝིཙིཀིཙྪཱ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཨིཏི ཨིམེཧི ཙ ཀཱམེཧི ཨིམེཧི ཙ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ¶ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི པཝིཝིཏྟོ, ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེཡེཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱཔི ཨཊྛཀཐཱནཡཾ ཝིནཱ ན སུཊྛུ པཱཀཊོཏི ཨཊྛཀཐཱནཡེནེཝ ནཾ པཀཱསཡིསྶཱམ.

སེཡྻཐིདཾ – ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩིཏྭཱ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔསཀྐེཏྭཱ. ཡོ པནཱཡམེཏྠ ཨེཝཀཱརོ, སོ ནིཡམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡམཏྠོ, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎསམཡེ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ ཀཱམཔརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ནིཡམེ ཀརིཡམཱནེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི. ནཱུནིམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ, ཡེསུ སཏི ཨིདཾ ན པཝཏྟཏི, ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོ ཝིཡ, ཏེསཾ པརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམོ ཧོཏི, ཨོརིམཏཱིརཔརིཙྩཱགེན པཱརིམཏཱིརསྶེཝ, ཏསྨཱ ནིཡམཾ ཀརོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ – ‘‘ཀསྨཱ པནེས པུབྦཔདེཡེཝ ཝུཏྟོ ན ཨུཏྟརཔདེ, ཀིཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩཱཔི ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ན ¶ ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏནྣིསྶརཎཏོ ཧི པུབྦཔདེཨེཝ ཨེས ཝུཏྟོ. ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོ ཧི ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ, ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༧༢). ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཡཐཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩) ཨེཏྠ ཨེཝཀཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨིཏོ ཨཉྙེཧིཔི ནཱིཝརཎསངྑཱཏེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ ¶ . ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ པདདྭཡེཔི ཨེས དཊྛབྦོ. པདདྭཡེཔི ཙ ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཝིཝིཙྩཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སཱདྷཱརཎཝཙནེན ཏདངྒཝིཝེཀཱདཡོ ཀཱཡཝིཝེཀཱདཡོ ཙ སབྦེཔི ཝིཝེཀཱ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. ཏཐཱཔི ཀཱཡཝིཝེཀོ, ཙིཏྟཝིཝེཀོ, ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོཏི ཏཡོ ཨེཝ ཨིདྷ དཊྛབྦཱ. ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡེ ཙ ནིདྡེསེ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡; ཝིབྷ. ༩༦༤) ནཡེན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ཏཏྠེཝ ཝིབྷངྒེ ཙ ‘‘ཚནྡོ ¶ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡) ནཡེན ཀིལེསཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེཔི སངྒཧིཏཱ ཨིཙྩེཝ དཊྛབྦཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཝཏྠུཀཱམེཧིཔི ཝིཝིཙྩེཝཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.

ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི སབྦཱཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཝཱ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེན ཙེཏྠ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཀཱམསུཁཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ནེཀྑམྨསུཁཔརིགྒཧོ ཝིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཙ ཨེཏེསཾ པཋམེན སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ; པཋམེན ལོལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན བཱལབྷཱཝསྶ; པཋམེན ཙ པཡོགསུདྡྷི, དུཏིཡེན ཨཱསཡཔོསནཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཏབྦཾ. ཨེས ཏཱཝ ནཡོ ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱམེསུ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ.

ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ པན ཚནྡོཏི ཙ རཱགོཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀབྷེདོ ཀཱམཙྪནྡོཡེཝ ཀཱམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔི ¶ སམཱནོ, ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀཱམཚནྡོ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཏོ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ. ཀིལེསཀཱམཏྟཱ ཝཱ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ དུཏིཡཔདེ. ཨནེཀབྷེདཏོ ཙསྶ ཀཱམཏོཏི ཨཝཏྭཱ ཀཱམེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙེསམྤི ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཀུསལབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནེ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ཨུཔརིཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ནཱིཝརཎཱནེཝ ཝུཏྟཱནི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི, ཏེསཾ ཛྷཱནངྒཱནེཝ པཊིཔཀྑཱནི, ཝིདྡྷཾསཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ, པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶ, ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ, སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ, ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱ’’ཏི པེཊཀེ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝམེཏྠ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྩནྣམྤི ནཱིཝརཎཱནཾ. ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན པན ¶ པཋམེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, དུཏིཡེན སེསནཱིཝརཎཱནཾ. ཏཐཱ པཋམེན ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶ ལོབྷསྶ, དུཏིཡེན ¶ ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནཾ དོསམོཧཱནཾ. ཨོགྷཱདཱིསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཋམེན ཀཱམོགྷ-ཀཱམཡོག-ཀཱམཱསཝ-ཀཱམུཔཱདཱན-ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠ-ཀཱམརཱག-སཾཡོཛནཱནཾ, དུཏིཡེན ཨཝསེསཨོགྷ-ཡོགཱསཝ-ཨུཔཱདཱན-གནྠ-སཾཡོཛནཱནཾ. པཋམེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ, དུཏིཡེན ཨཝིཛྫཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ. ཨཔིཙ པཋམེན ལོབྷསམྤཡུཏྟཨཊྛཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ, དུཏིཡེན སེསཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཔྤཀཱསནཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཧཱནངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམྤཡོགངྒཾ དསྶེནྟོ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཱུཧནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ, ཨཱཧནནཔརིཡཱཧནནརསོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཏེན ཡོགཱཝཙརོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨཱནཡནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཝིཙརཎཾ ཝིཙཱརོ, ཨནུསཉྩརཎནྟི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎཱནུམཛྫནལཀྑཎོ, ཏཏྠ སཧཛཱཏཱནུཡོཛནརསོ, ཙིཏྟསྶ ཨནུཔྤབནྡྷནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན གྷཎྚཱབྷིགྷཱཏསདྡོ ཝིཡ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཏཀྐོ, སུཁུམཊྛེན ཨནུརཝོ ཝིཡ ཨནུཔྤབནྡྷོ ཝིཙཱརོ. ཝིཔྥཱརཝཱ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐོ པརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏུཀཱམསྶ པཀྑིནོ པཀྑཝིཀྑེཔོ ཝིཡ པདུམཱབྷིམུཁཔཱཏོ ཝིཡ ཙ གནྡྷཱནུབནྡྷཙེཏསོ བྷམརསྶ. སནྟཝུཏྟི ཝིཙཱརོ ནཱཏིཔརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏསྶ པཀྑིནོ པཀྑཔྤསཱརཎཾ ཝིཡ པརིབྦྷམནཾ ཝིཡ ཙ པདུམཱབྷིམུཁཔཏིཏསྶ བྷམརསྶ པདུམསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ. སོ པན ནེསཾ ཝིསེསོ པཋམ-དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན སཧ ཝཏྟཏི རུཀྑོ ཝིཡ པུཔྥེན ཙ ཕལེན ཙཱཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི ¶ སམུཔེཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༥) ནཡེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དེསནཱ ཀཏཱ. ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

ཝིཝེཀཛནྟི ཨེཏྠ ཝིཝིཏྟི ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིགམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཏྟོཏི ཝཱ ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིཝིཏྟོ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ ཛཱཏནྟི ཝིཝེཀཛཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པིནཡཏཱིཏི པཱིཏི, སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ ཀཱཡཙིཏྟཔཱིནནརསཱ ¶ , ཕརཎརསཱ ཝཱ, ཨོདགྱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. སུཁནཾ སུཁཾ, སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི ཁནཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ, ཏཾ སཱཏལཀྑཎཾ, སམྤཡུཏྟཀཱནཾ ཨུཔབྲཱུཧནརསཾ, ཨནུགྒཧཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. སཏིཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨིཊྛཱརམྨཎཔཊིལཱབྷཏུཊྛི པཱིཏི, པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནཾ སུཁཾ. ཡཏྠ པཱིཏི ཏཏྠ སུཁཾ, ཡཏྠ སུཁཾ ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏི. སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧིཏཱ པཱིཏི, ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ སུཁཾ. ཀནྟཱརཁིནྣསྶ ཝནནྟོདཀདསྶནསཝནེསུ ཝིཡ པཱིཏི, ཝནཙྪཱཡཔྤཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྩ པཱིཏི, ཨིདཉྩ སུཁཾ, ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘པཱིཏིསུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཐ ཝཱ པཱིཏི ཙ སུཁཉྩ པཱིཏིསུཁཾ, དྷམྨཝིནཡཱདཡོ ཝིཡ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁམསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁཾ. ཡཐེཝ ¶ ཧི ཛྷཱནཾ, ཨེཝཾ པཱིཏིསུཁཾ པེཏྠ ཝིཝེཀཛམེཝ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྨཱ ཨེཀཔདེནེཝ ‘‘ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁ’’ནྟིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨིདཾ སུཁཾ ཨིམཱཡ པཱིཏིཡཱ སཧགཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༧) ནཡེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

པཋམནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, ཨིདཾ པཋམཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི པཋམཾ. པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཛྷཱཔེཏཱིཏི ཛྷཱནཾ, ཨིམིནཱ ཡོགིནོ ཛྷཱཡནྟཱིཏིཔི ཛྷཱནཾ, པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཌཧནྟི གོཙརཾ ཝཱ ཙིནྟེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཡཾ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱཡཏི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཛྷཱནཾ, ཏེནེཝ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཏདེཏཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ , ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི དུཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི སཧ ཨུཔཙཱརེན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཝུཙྩནྟི. ཀསྨཱ? ཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོ. ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི ཝུཙྩནྟི. ཀསྨཱ? ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོ. ཨེཏྠ ཧི ཝིཔསྶནཱ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདཱིནི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཝིཔསྶནཱཡ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཀིཙྩཾ པན མགྒེན སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི མགྒོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཕལཾ པན ནིརོདྷསྶ ཏཐལཀྑཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནམེཝ ཛྷཱནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ པན ཏཾ ཛྷཱནཾ ནཱམ, ཡཾ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ…པེ… པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཝཾ ཨཔདེསཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡཐཱ སདྷནོ སཔརིཛནོཏིཨཱདཱིསུ ཋཔེཏྭཱ དྷནཉྩ པརིཛནཉྩ ཨཉྙོ ཨཔདེསཱརཧོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏཀྐཱདིདྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཔདེསཱརཧཾ ནཏྠི. ཡཐཱ པན སརཐཱ སཔཏྟི སེནཱཏི ཝུཏྟེ སེནངྒེསུཡེཝ སེནཱསམྨུཏི, ཨེཝམིདྷ པཉྩསུ ཨངྒེསུཡེཝ ¶ ཛྷཱནསམྨུཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཏམེསུ པཉྩསུ? ཝིཏཀྐོ, ཝིཙཱརོ, པཱིཏི, སུཁཾ, ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨེཏེསུ. ཨེཏཱནེཝ ཧིསྶ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨངྒབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནི. ཨཝུཏྟཏྟཱ ཨེཀགྒཏཱ ཨངྒཾ ན ཧོཏཱིཏི ཙེ ཏཉྩ ན. ཀསྨཱ? ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཝ. སཱཔི ཧི ཝིབྷངྒེ ‘‘ཛྷཱནནྟི ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཏསྨཱ ཡཐཱ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟི, ཨེཝཾ སཙིཏྟེཀགྒཏནྟི ཨིདྷ ཨཝུཏྟེཔི ཨིམིནཱ ཝིབྷངྒཝཙནེན ཙིཏྟེཀགྒཏཱཔི ཨངྒམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝཏཱ ཨུདྡེསོ ཀཏོ, སོ ཨེཝ ཏེན ཝིབྷངྒེཔི པཀཱསིཏོཏི.

ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ¶ ཨུཔགནྟྭཱ, པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ ཝཱ, ནིཔྥཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨུཔསམྤཛྫཱཏི པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷོ པཊིལཱབྷོ པཏྟི སམྤཏྟི ཕུསནཱ སམྥུསནཱ སཙྪིཀིརིཡཱ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཱཔི ཨེཝམེཝཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝིཧཱསིནྟི བོདྷིམཎྜེ ནིསཛྫསངྑཱཏེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཨིཏིཝུཏྟཔྤཀཱརཛྷཱནསམངྒཱི ¶ ཧུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨིརིཡཾ ཝུཏྟིཾ པཱལནཾ ཡཔནཾ ཡཱཔནཾ ཙཱརཾ ཝིཧཱརཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེསིནྟི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཝིབྷངྒེ – ‘‘ཝིཧརཏཱིཏི ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏི ཙརཏི ཝིཧརཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཧརཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༢).

ཀིཾ པན ཀཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསཱིཏི? ཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ. ཀཏརཾ? ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ. ཨཉྙེན ཏདཏྠིཀེན ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི? ཨཉྙེནཔི ཨེཏཾ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནཾ པཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ བྷཱཝེཏབྦཾ. ཏེསཾ བྷཱཝནཱནཡོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༥) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདྷ པན ཝུཙྩམཱནེ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཔྤཀཱསནམཏྟམེཝ ཀརོམཱཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཝིཏཀྐསྶ ཙ ཝིཙཱརསྶ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱུཔསམཱ སམཏིཀྐམཱ; དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ ན སནྟི, ཨཉྙེཡེཝ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཕསྶཱདཡོ, ཨཉྙེ ཨིདྷ; ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམོ ¶ ཧོཏཱིཏི དཱིཔནཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨིདྷ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟམདྷིཔྤེཏཾ. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༣) ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ནིབྦཏྟནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

སམྤསཱདནནྟི སམྤསཱདནཾ ཝུཙྩཏི སདྡྷཱ. སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདནཾ, ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམྤསཱདནསམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝཱུཔསམནེན ཙེཏོ སམྤསཱདཡཏི, ཏསྨཱཔི སམྤསཱདནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིམསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ¶ ཙེཏསོཏི ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨུདཱཡཏཱིཏི ཨུདི, ཨུཊྛཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛཊྛེན ཨེཀོ ཙ སོ ཨུདི ཙཱཏི ཨེཀོདི, སམཱདྷིསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷཡཏཱིཏི ཨིདཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ. སོ པནཱཡཾ ཨེཀོདི ཡསྨཱ ཙེཏསོ, ན སཏྟསྶ ན ཛཱིཝསྶ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ.

ནནུ ཙཱཡཾ སདྡྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི ཨཏྠི, ཨཡཉྩ ཨེཀོདིནཱམཀོ སམཱདྷི; ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ སམྤསཱདནཾ ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨདུཉྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ཝཱིཙིཏརངྒསམཱཀུལམིཝ ཛལཾ ན སུཔྤསནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏིཡཱཔི སདྡྷཱཡ སམྤསཱདནནྟི ན ཝུཏྟཾ. ན སུཔྤསནྣཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟིཔི ན ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེན ལདྡྷོཀཱསཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ, བལཝསདྡྷཱསཧཱཡཔྤཊིལཱབྷེནེཝ ཙ སམཱདྷིཔི པཱཀཊོ; ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘སམྤསཱདནནྟི ཡཱ སདྡྷཱ སདྡཧནཱ ཨོཀཔྤནཱ ཨབྷིཔྤསཱདོ, ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཋིཏི…པེ… སམྨཱསམཱདྷཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེན པནེཏེན སདྡྷིཾ ཨཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི ཙེཝ སམེཏི ཙ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརནྟི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ ཨེཏསྶ ཝཱ ཝིཏཀྐོ ནཏྠཱིཏི ཨཝིཏཀྐཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཝིཙཱརཾ. ཝིབྷངྒེཔི (ཝིབྷ. ༥༧༦) ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིཏི ཨཡཉྩ ཝིཏཀྐོ ¶ ཨཡཉྩ ཝིཙཱརོ སནྟཱ ཧོནྟི སམིཏཱ ཝཱུཔསནྟཱ ཨཏྠངྒཏཱ ཨབྦྷཏྠངྒཏཱ ཨཔྤིཏཱ བྱཔྤིཏཱ སོསིཏཱ ཝིསོསིཏཱ བྱནྟཱིཀཏཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ནནུ ཙ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཨིམིནཱཔི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ, ཨཐ ཀསྨཱ པུན ཝུཏྟཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨེཝམེཏཾ སིདྡྷོ ཝཱཡམཏྠོ, ན པནེཏཾ ཏདཏྠདཱིཔཀཾ; ནནུ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ¶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ¶ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དཱིཔནཏྠཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཔིཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ སམྤསཱདནཾ, ན ཀིལེསཀཱལུསིཡསྶ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམིཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱ, ན པཋམཛ྄ཛྷཱནམིཝ ཙ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ སམྤསཱདནཨེཀོདིབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ, ན ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི ཝིཡ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཝིཡ ཙ ཨབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀཉྩ, ན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀམེཝ པན ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ, ཏསྨཱ པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཏྟབྦམེཝཱཏི.

སམཱདྷིཛནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཝཱ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཋམམྤི སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཛཱཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཝ ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན ཨཏིཝིཡ ཨཙལཏྟཱ སུཔྤསནྣཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིདམེཝ ‘‘སམཱདྷིཛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ དུཏིཡཾ, ཨིདཾ དུཏིཡཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི དུཏིཡཾ. ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠ པན ཡཐཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཱདཱིཧི པཉྩངྒིཀཾ ཧོཏི, ཨེཝམིདཾ སམྤསཱདཱདཱིཧི ‘‘ཙཏུརངྒིཀ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛྷཱནནྟི སམྤསཱདོ, པཱིཏི, སུཁཾ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༨༠). པརིཡཱཡོཡེཝ ཙེསོ. སམྤསཱདནཾ པན ཋཔེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཏིཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཏིཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི? པཱིཏི, སུཁཾ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༡). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

པཱིཏིཡཱ ¶ ཙ ཝིརཱགཱཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ པཱིཏི. ཝིརཱགོཏི ཏསྶཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ. ཨུབྷིནྣམནྟརཱ ‘‘ཙ’’ སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, སོ ¶ ཧི ཝཱུཔསམཾ ཝཱ སམྤིཎྜེཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཡདཱ ཝཱུཔསམམེཝ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཝིརཱགཱ ཙ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡཾ ཝིརཱགོ ཛིགུཙྪནཏྠོ ཧོཏི. ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཱ ཙ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡཾ ཝིརཱགོ སམཏིཀྐམནཏྠོ ཧོཏི. ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཀཱམཉྩེཏེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ཝཱུཔསནྟཱ ཨིམསྶ པན ཛྷཱནསྶ མགྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠཉྩེཏཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི – ‘‘ནཱུན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམོ མགྒོ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཏིཡེ ཨརིཡམགྒེ ཨཔྤཧཱིནཱནམྤི སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༣༢) ཨེཝཾ པཧཱནཾ ཝུཙྩམཱནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶུཀཱནཾ ཨུསྶཱཧཛནཀཾ; ཨེཝམེཝཾ ཨིདྷ ཨཝཱུཔསནྟཱནམྤི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི. ཏེནཱཡམཏྠོ ཝུཏྟོ – ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི.

ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧཱསིནྟི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, སམཾ པསྶཏི, ཨཔཀྑཔཏིཏཱཝ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཡ ཝིསདཱཡ ཝིཔུལཱཡ ཐཱམགཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི – ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ, བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ, སངྑཱརུཔེཀྑཱ, ཝེདནུཔེཀྑཱ, ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ, ཛྷཱནུཔེཀྑཱ, པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཏི. ཨེཝམཡཾ དསཝིདྷཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏནཡཏོ བྷཱུམིཔུགྒལཙིཏྟཱརམྨཎཏོ, ཁནྡྷསངྒཧ-ཨེཀཀྑཎཀུསལཏྟིཀསངྑེཔཝསེན ཙ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡ ¶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིདྷ པན ཝུཙྩམཱནཱ ཝིནཡནིདཱནཾ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཀརོཏཱིཏི ན ཝུཏྟཱ. ལཀྑཎཱདིཏོ པན ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏུཔེཀྑཱ མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎཱ, ཨནཱབྷོགརསཱ, ཨབྱཱཔཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, པཱིཏིཝིརཱགཔདཊྛཱནཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ ¶ – ནནུ ཙཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི, སཱ ཙ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཏྲཱཔི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧཱསི’’ནྟི ཨེཝམཡཾ ཝཏྟབྦཱ སིཡཱ, སཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱཏི? ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ. ཨཔརིབྱཏྟཉྷི ¶ ཏསྶཱ ཏཏྠ ཀིཙྩཾ, ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟསིརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པརིབྱཏྟཀིཙྩཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧཱསི’’ནྟི ཨེཏསྶ སབྦསོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨིདཱནི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ སརཏཱིཏི སཏོ, སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. པུགྒལེན སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི, ཨསམྨུསྶནརསཱ, ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ; ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙཾ, ཏཱིརཎརསཾ, པཝིཙཡཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པུརིམཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, མུཊྛསྶཏིསྶ ཧི ཨསམྤཛཱནསྶ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམཏྟམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཨཔྤནཱ; ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶ ཙིཏྟསྶ གཏི སུཁཱ ཧོཏི, ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པུརིསསྶ ཁུརདྷཱརཱཡཾ ཝིཡ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཔརིགྒཧིཏཱཡེཝ ཙིཏྟསྶ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱཏི ཨིདྷེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཡཐཱཔི དྷེནུཔགོ ཝཙྪོ དྷེནུཏོ ཨཔནཱིཏོ ཨརཀྑིཡམཱནོ པུནདེཝ དྷེནུཾ ཨུཔགཙྪཏི; ཨེཝམིདཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ པཱིཏིཏོ ཨཔནཱིཏམྤི སཏིསམྤཛཉྙཱརཀྑེན ཨརཀྑིཡམཱནཾ པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ. སུཁེ ཝཱཔི སཏྟཱ རཛྫནྟི, ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརཾ སུཁཾ, ཏཏོ པརཾ སུཁཱབྷཱཝཱ ¶ . སཏིསམྤཛཉྙཱནུབྷཱཝེན པནེཏྠ སུཁེ ཨསཱརཛྫནཱ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱཏི ཨིམམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཨིདྷེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསིནྟི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདནཱབྷོགོ ནཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཡཾ ཝཱ ཏཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏཾསམུཊྛཱནེནསྶ ཡསྨཱ ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན རཱུཔཀཱཡོ ཕུཊོ, ཡསྶ ¶ ཕུཊཏྟཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔི སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསི’’ནྟི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡཾཛྷཱནཧེཏུ ཡཾཛྷཱནཀཱརཎཱ ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱིཔུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི ¶ པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི པཀཱསེནྟི, པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིནྟི? ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི. ཏཾ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིནྟི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀསྨཱ པན ཏཾ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི? པསཾསཱརཧཏོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨཏིམདྷུརསུཁེ སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཀོ, ན ཏཏྠ སུཁཱབྷིསངྒེན ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི, ཡཐཱ ཙ པཱིཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི; ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིཏཱཡ སཏིམཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨརིཡཀནྟཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏམེཝ ཙ ཨསཾཀིལིཊྛཾ སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཏསྨཱ པསཾསཱརཧོ. ཨིཏི པསཾསཱརཧཏོ ནཾ ཨརིཡཱ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསཱཧེཏུབྷཱུཏེ གུཎེ པཀཱསེནྟཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ ཏཏིཡཾ. ཨིདཾ ཏཏིཡཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཏཏིཡཾ. ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ དུཏིཡཾ སམྤསཱདཱདཱིཧི ཙཏུརངྒིཀཾ; ཨེཝམིདཾ ཨུཔེཀྑཱདཱིཧི པཉྩངྒིཀཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛྷཱནནྟི ཨུཔེཀྑཱ སཏི སམྤཛཉྙཾ སུཁཾ ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༩༡). པརིཡཱཡོཡེཝ ཙེསོ. ཨུཔེཀྑཱསཏིསམྤཛཉྙཱནི པན ཋཔེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན དུཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ དུཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི ¶ ? སུཁཾ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༣). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱཏི ཀཱཡིཀསུཁསྶ ཙ ཀཱཡིཀདུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ. པུབྦེཝཱཏི ཏཉྩ ཁོ པུབྦེཝ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ¶ . སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཙ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ ཙཱཏི ཨིམེསམྤི དྭིནྣཾ པུབྦེཝ ཨཏྠངྒམཱ པཧཱནཱ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏི? ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ. སོམནསྶཉྷི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི, དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི པཋམདུཏིཡཏཏིཡཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེསུ. ཨེཝམེཏེསཾ པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནཾ, ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ པན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུདྡེསཀྐམེནེཝ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱནཾ སུཁདུཀྑསོམནསྶ དོམནསྶཱནཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདི ¶ པནེཏཱནི ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡནྟི, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ… སུཁིནྡྲིཡཾ… སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠུཔྤནྣཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) ཨེཝཾ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི? ཨཏིསཡནིརོདྷཏྟཱ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ ཧི ནེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ, ན ནིརོདྷོཡེཝ; ནིརོདྷོཡེཝ པན ཨུཔཙཱརཀྑཎེ, ནཱཏིསཡནིརོདྷོ. ཏཐཱ ཧི ནཱནཱཝཛྫནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ནིརུདྡྷསྶཱཔི དུཀྑིནྡྲིཡསྶ ཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶེན ཝཱ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔེན ཝཱ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ. ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ནིརུདྡྷམྤེཏཾ ན སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི; པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ. ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ པན པཱིཏིཕརཎེན སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏི. སུཁོཀྐནྟཀཱཡསྶ ཙ སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི དུཀྑིནྡྲིཡཾ; པཊིཔཀྑེན ཝིཧཏཏྟཱ. ནཱནཱཝཛྫནེ ཨེཝ ¶ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶ དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔྤཙྩཡེཔི ཀཱཡཀིལམཐེ ཙིཏྟུཔགྷཱཏེ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝེ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཏྠ པན ཨུཔྤཛྫཏི ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེ. ཨཔྤཧཱིནཱ ཨེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏི ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི; ཨཔྤཧཱིནཔཙྩཡཏྟཱ. ན ཏྭེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ; པཧཱིནཔཙྩཡཏྟཱ. ཏཐཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སུཁིནྡྲིཡསྶ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊཀཱཡསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ¶ པཱིཏི སབྦསོ ནིརུདྡྷཱཏི. ཏཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ, ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེན སམྨཱ ཨནཏིཀྐནྟཏྟཱ ཙ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཙ ‘‘ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔརིསེསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶཱུཔཙཱརེ པཧཱིནཱཔི ཨེཏཱ ཝེདནཱ ཨིདྷ ཀསྨཱ སམཱཧརཱི’’ཏི? སུཁགྒཧཎཏྠཾ. ཡཱ ཧི ཨཡཾ ‘‘ཨདུཀྑམསུཁ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སུཁུམཱ ཨཏིདུབྦིཉྙེཡྻཱ ན སཀྐཱ སུཁེན གཧེཏུཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ དུཊྛསྶ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ གོཎསྶ གཧཎཏྠཾ གོཔོ ཨེཀསྨིཾ ཝཛེ སབྦེ གཱཝོ སམཱཧརཏི, ཨཐེཀེཀཾ ནཱིཧརནྟོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ ‘‘ཨཡཾ སོ, གཎྷཐ ན’’ནྟི ཏམྤི གཱཧཱཔཡཏི; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སུཁགྒཧཎཏྠཾ སབྦཱ ཨེཏཱ སམཱཧརི. ཨེཝཉྷི ¶ སམཱཧཊཱ ཨེཏཱ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ནེཝ སུཁཾ ན དུཀྑཾ ན སོམནསྶཾ ན དོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏི སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུཾ.

ཨཔིཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཙྩཡདསྶནཏྠཉྩཱཔི ཨེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུཁཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ, སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༥༨). ཡཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱཔི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཡོ ཏཏིཡམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཱ; ཨེཝཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམྤེཏསྶ ཛྷཱནསྶེཏཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱ ཨེཏྠ རཱགདོསཱནཾ ཨཏིདཱུརབྷཱཝཾ དསྶེཏུམྤེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ ཧི སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ, དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ, དོམནསྶཾ དོསསྶ. སུཁཱདིགྷཱཏེན ཙ ཏེ སཔྤཙྩཡཱ རཱགདོསཱ ཧཏཱཏི ཨཏིདཱུརེ ཧོནྟཱིཏི.

ཨདུཀྑམསུཁནྟི དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨདུཀྑཾ, སུཁཱབྷཱཝེན ཨསུཁཾ. ཨེཏེནེཏྠ དུཀྑསུཁཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏཏིཡཝེདནཾ དཱིཔེཏི, ན དུཀྑསུཁཱབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏིཡཝེདནཱ ནཱམ – ཨདུཀྑམསུཁཱ, ཨུཔེཀྑཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ, མཛ྄ཛྷཏྟརསཱ, ཨཝིབྷཱུཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སུཁནིརོདྷཔདཊྛཱནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཛྷཱནེ སུཔརིསུདྡྷཱ སཏི. ཡཱ ཙ ཏསྶཱ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ ན ཨཉྙེན; ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷངྒེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཡཾ སཏི ཨིམཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཝིསདཱ ཧོཏི པརིསུདྡྷཱ པརིཡོདཱཏཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༩༧). ཡཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨེཏྠ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི ཧོཏི, སཱ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཏཱཡ སཏིཡེཝ པརིསུདྡྷཱ, ཨཔིཙ ཁོ སབྦེཔི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ; སཏིསཱིསེན པན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ ¶ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཧེཊྛཱཔི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫཏི, ཡཐཱ པན དིཝཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ དིཝཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི ཙནྡལེཁཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི ཨཔརིཡོདཱཏཱ; ཨེཝམཡམྤི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི པཋམཱདིཛ྄ཛྷཱནབྷེདེསུ ཨཔརིསུདྡྷཱ ¶ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ ¶ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ དིཝཱ ཨཔརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ ཨཔརིསུདྡྷཱཝ ཧོནྟི; ཏསྨཱ ཏེསུ ཨེཀམྤི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ པཊིལཱབྷཱ ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷཱ, ཏསྶཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ པརིསུདྡྷཱ ཧོནྟི པརིཡོདཱཏཱ, ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཏུཏྠནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ ཙཏུཏྠཾ. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཙཏུཏྠཾ. ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱ ཏཏིཡཾ ཨུཔེཀྑཱདཱིཧི པཉྩངྒིཀཾ; ཨེཝམིདཾ ཨུཔེཀྑཱདཱིཧི ཏིཝངྒིཀཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛྷཱནནྟི ཨུཔེཀྑཱ, སཏི ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི. པརིཡཱཡོ ཨེཝ ཙེསོ. ཋཔེཏྭཱ པན སཏིཾ ཨུཔེཀྑེཀགྒཏམེཝ གཧེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན དུཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ དུཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི? ཨུཔེཀྑཱ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༥). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པུབྦེནིཝཱསཀཐཱ

༡༢. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཀེསཉྩི ཙིཏྟེཀགྒཏཏྠཱནི ཧོནྟི, ཀེསཉྩི ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཱནི, ཀེསཉྩི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཱནི, ཀེསཉྩི ནིརོདྷཔཱདཀཱནི, ཀེསཉྩི བྷཝོཀྐམནཏྠཱནི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཏྠཱནི ཧོནྟི, ཏེ ཧི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨེཀགྒཙིཏྟཱ སུཁཾ དིཝསཾ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ¶ ཨིཙྩེཝཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེནྟི. སེཀྑཔུཐུཛྫནཱནཾ ‘‘སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སམཱཧིཏེན ཙིཏྟེན ཝིཔསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ནིབྦཏྟེནྟཱནཾ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཱནི ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནཡཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ པཏྠེནྟཱ ནིབྦཏྟེནྟི, ཏེསཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཱནི ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཨཙིཏྟཀཱ ཧུཏྭཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ པཏྭཱ སུཁཾ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིབྦཏྟེནྟི, ཏེསཾ ནིརོདྷཔཱདཀཱནི ¶ ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ཧུཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱ’’ཏི ནིབྦཏྟེནྟི, ཏེསཾ བྷཝོཀྐམནཏྠཱནི ཧོནྟི.

བྷགཝཏཱ ¶ པནིདཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ནིབྦཏྟིཏཾ, ཏཾ ཏསྶ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཉྩེཝ ཨཧོསི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཉྩ ནིརོདྷཔཱདཀཉྩ སབྦཀིཙྩསཱདྷཀཉྩ སབྦལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎདཱཡཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡེསཉྩ གུཎཱནཾ དཱཡཀཾ ཨཧོསི, ཏེསཾ ཨེཀདེསཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ སོཏི སོ ཨཧཾ. ཨེཝནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྐམནིདསྶནམེཏཾ. ཨིམིནཱ ཀམེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཊིལབྷིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱཧིཏེཏི ཨིམིནཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ. པརིསུདྡྷེཏིཨཱདཱིསུ པན ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ. པརིསུདྡྷཏྟཱཡེཝ པརིཡོདཱཏེ, པབྷསྶརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ གྷཱཏེན ཝིཧཏརཱགཱདིཨངྒཎཏྟཱ ཨནངྒཎེ. ཨནངྒཎཏྟཱཡེཝ ཙ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ; ཨངྒཎེན ཧི ཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལིསྶཏི. སུབྷཱཝིཏཏྟཱ མུདུབྷཱུཏེ, ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝསེ ཝཏྟམཱནཉྷི ཙིཏྟཾ མུདཱུཏི ཝུཙྩཏི. མུདུཏྟཱཡེཝ ཙ ཀམྨནིཡེ, ཀམྨཀྑམེ ཀམྨཡོགྒེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདུ ཧི ཙིཏྟཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི སུདྷནྟམིཝ སུཝཎྞཾ, ཏདུབྷཡམྤི ཙ སུབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨེཝ. ཡཐཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ བཧུལཱིཀཏཾ མུདུ ཙ ཧོཏི ཀམྨནིཡཉྩ, ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༢༢).

ཨེཏེསུ ¶ པརིསུདྡྷབྷཱཝཱདཱིསུ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ. ཋིཏཏྟཱཡེཝ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ, ཨཙལེ ནིརིཉྫནེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདུཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ, སདྡྷཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ. སདྡྷཱཔརིགྒཧིཏཉྷི ཙིཏྟཾ ཨསྶདྡྷིཡེན ན ཨིཉྫཏི, ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏཾ ཀོསཛྫེན ན ཨིཉྫཏི, སཏིཔརིགྒཧིཏཾ པམཱདེན ན ཨིཉྫཏི, སམཱདྷིཔརིགྒཧིཏཾ ཨུདྡྷཙྩེན ན ཨིཉྫཏི, པཉྙཱཔརིགྒཧིཏཾ ཨཝིཛྫཱཡ ན ཨིཉྫཏི, ཨོབྷཱསགཏཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརེན ན ཨིཉྫཏི. ཨིམེཧི ¶ ཚཧི དྷམྨེཧི པརིགྒཧིཏཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ. ནཱིཝརཎདཱུརཱིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ. ཝིཏཀྐཱདིསམཏིཀྐམེན པརིཡོདཱཏེ. ཛྷཱནཔྤཊིལཱབྷཔཙྩཡཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནངྒཎེ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཙིཏྟཱུཔཀྐིལེསཱནཾ ཝིགམེན ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨནངྒཎཝཏྠསུཏྟཱནུསཱརེན (མ. ནི. ༡.༥༧ ཨཱདཡོ) ཝེདིཏབྦཾ. ཝསིཔྤཏྟིཡཱ མུདུབྷཱུཏེ. ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝཱུཔགམེན ཀམྨནིཡེ. བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པཎཱིཏབྷཱཝཱུཔགམེན ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ¶ . ཡཐཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཋིཏེཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམྤི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, པཱདཀཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ.

པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀེ ཛཱཏེ ཨེཏསྨིཾ ཙིཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིམྷི ཡཾ ཉཱཎཾ ཏདཏྠཱཡ. ཏཏྠ པུབྦེནིཝཱསོཏི པུབྦེ ཨཏཱིཏཛཱཏཱིསུ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཱ. ནིཝུཏྠཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཱ ཨནུབྷཱུཏཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷཱ ནིཝུཏྠདྷམྨཱ ཝཱ ནིཝུཏྠཱ, གོཙརནིཝཱསེན ནིཝུཏྠཱ, ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ པརིཙྪིནྣཱ, པརཝིཉྙཱཎཝིཉྙཱཏཱཔི ཝཱ ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཱདཱིསུ. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏཱིཏི ཡཱཡ སཏིཡཱ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སཱ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི. ཉཱཎནྟི ཏཱཡ སཏིཡཱ སམྤཡུཏྟཉཱཎཾ. ཨེཝམིམསྶ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎསྶ ཨཏྠཱཡ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཨེཏསྶ ཉཱཎསྶ ཨདྷིགམཱཡ པཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིནིནྣཱམེསིནྟི ཨབྷིནཱིཧརིཾ.

སོཏི ¶ སོ ཨཧཾ. ཨནེཀཝིཧིཏནྟི ཨནེཀཝིདྷཾ, ཨནེཀེཧི ཝཱ པཀཱརེཧི པཝཏྟིཏཾ སཾཝཎྞིཏནྟི ཨཏྠོ. པུབྦེནིཝཱསནྟི སམནནྟརཱཏཱིཏཾ བྷཝཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིཝུཏྠསནྟཱནཾ. ཨནུསྶརཱམཱིཏི ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱཏིཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ སརཱམི, ཨནུདེཝ ཝཱ སརཱམི, ཙིཏྟེ ¶ ཨབྷིནིནྣཱམིཏམཏྟེ ཨེཝ སརཱམཱིཏི དསྶེཏི. པཱུརིཏཔཱརམཱིནཉྷི མཧཱཔུརིསཱནཾ པརིཀམྨཀརཎཾ ནཏྠི, ཏེན ཏེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏྭཱཝ སརནྟི. ཨཱདིཀམྨིཀཀུལཔུཏྟཱ པན པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱཝ སརནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཏཾ པན ཝུཙྩམཱནཾ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ན ཝདཱམ. ཨཏྠིཀེཧི པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༠༢ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ཨིདྷ པན པཱལི༹མེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

སེཡྻཐིདནྟི ཨཱརདྡྷཔྤཀཱརདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེནེཝ ཡྭཱཡཾ པུབྦེནིཝཱསོ ཨཱརདྡྷོ, ཏསྶ པཀཱརཔྤབྷེདཾ དསྶེནྟོ ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟི ཨེཀམྤི པཊིསནྡྷིམཱུལཾ ཙུཏིཔརིཡོསཱནཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ. ཨེས ནཡོ དྭེཔི ཛཱཏིཡོཏིཨཱདཱིསུ. ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེཏིཨཱདཱིསུ པན པརིཧཱཡམཱནོ ཀཔྤོ སཾཝཊྚཀཔྤོ, ཝཌྜྷམཱནོ ཝིཝཊྚཀཔྤོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཙ སཾཝཊྚེན སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི གཧིཏོ ཧོཏི ཏམྨཱུལཀཏྟཱ. ཝིཝཊྚེན ཙ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཨེཝཉྷི སཏི ཡཱནི ཏཱནི ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ¶ . ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝཊྚོ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི, ཝིཝཊྚོ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི ཏཱནི སབྦཱནི པརིགྒཧིཏཱནི ཧོནྟི.

ཏཏྠ ཏཡོ སཾཝཊྚཱ – ཏེཛོསཾཝཊྚོ, ཨཱཔོསཾཝཊྚོ, ཝཱཡོསཾཝཊྚོཏི. ཏིསྶོ སཾཝཊྚསཱིམཱ – ཨཱབྷསྶརཱ, སུབྷཀིཎྷཱ, ཝེཧཔྥལཱཏི. ཡདཱ ཀཔྤོ ཏེཛེན སཾཝཊྚཏི, ཨཱབྷསྶརཏོ ཧེཊྛཱ ཨགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི. ཡདཱ ཨུདཀེན སཾཝཊྚཏི, སུབྷཀིཎྷཏོ ཧེཊྛཱ ཨུདཀེན ཝིལཱིཡཏི. ཡདཱ ཝཱཏེན སཾཝཊྚཏི, ཝེཧཔྥལཏོ ཧེཊྛཱ ཝཱཏེན ཝིདྡྷཾསིཡཏི. ཝིཏྠཱརཏོ པན སདཱཔི ཨེཀཾ བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏི.

བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ནཱམ ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི – ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ, ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ, ཝིསཡཀྑེཏྟཉྩ. ཏཏྠ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཧོཏི, ཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཊིསནྡྷིཨཱདཱིསུ ཀམྤཏི. ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ¶ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཧོཏི. ཡཏྠ རཏནཔརིཏྟཾ, ཁནྡྷཔརིཏྟཾ, དྷཛགྒཔརིཏྟཾ, ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟཾ, མོརཔརིཏྟནྟི ཨིམེསཾ པརིཏྟཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ པཝཏྟཏི. ཝིསཡཀྑེཏྟཾ པན ཨནནྟཾ ཨཔརིམཱཎཾ, ‘‘ཡཾ ¶ ཡཱཝཏཱ ཝཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༨༡) ཝུཏྟཾ ཡཏྠ ཡཾ ཡཾ ཨཱཀངྑཏི ཏཾ ཏཾ ཨནུསྶརཏི. ཨེཝམེཏེསུ ཏཱིསུ བུདྡྷཀྑེཏྟེསུ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏི. ཏསྨིཾ པན ཝིནསྶནྟེ ཛཱཏིཀྑེཏྟམྤི ཝིནཊྛམེཝ ཧོཏི; ཝིནསྶནྟཉྩ ཨེཀཏོཝ ཝིནསྶཏི, སཎྛཧནྟམྤི ཨེཀཏོཝ སཎྛཧཏི. ཏསྶ ཝིནཱསོ ཙ སཎྛཧནཉྩ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༠༤) ཝུཏྟཾ. ཨཏྠིཀེཧི ཏཏོ གཧེཏབྦཾ.

ཡེ པནེཏེ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཱ ཝུཏྟཱ, ཨེཏེསུ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ ནིསིནྣོ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ སརི. ཀཐཾ? ‘‘ཨམུཏྲཱསི’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན. ཏཏྠ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨམུམྷི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨཧཾ ཨམུམྷི བྷཝེ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཝཱ གཏིཡཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ ཝཱ སཏྟཱཝཱསེ ཝཱ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏི ཝེསྶནྟརོ ཝཱ ཛོཏིཔཱལོ ཝཱ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི བྷགྒཝོ ཝཱ གོཏམོ ཝཱ. ཨེཝཾཝཎྞོཏི ཨོདཱཏོ ཝཱ སཱམོ ཝཱ. ཨེཝམཱཧཱརོཏི སཱལིམཾསོདནཱཧཱརོ ཝཱ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཝཱ. ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱནཾ སཱམིསནིརཱམིསཱདིཔྤབྷེདཱནཾ ཝཱ སུཁདུཀྑཱནཾ པཊིསཾཝེདཱི. ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ ཝསྶསཏཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཀཔྤསཧསྶཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ.

སོ ¶ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི སོ ཨཧཾ ཏཏོ བྷཝཏོ ཡོནིཏོ གཏིཏོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཏོ སཏྟཱཝཱསཏོ སཏྟནིཀཱཡཏོ ཝཱ ཙུཏོ, པུན ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ བྷཝེ ཡོནིཡཱ གཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ སཏྟཱཝཱསེ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨུདཔཱདིཾ. ཏཏྲཱཔཱསིནྟི ཨཐ ཏཏྲཱཔི བྷཝེ ཡོནིཡཱ གཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ སཏྟཱཝཱསེ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ པུན ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨིདཾ ཨནུཔུབྦེན ཨཱརོཧནྟསྶ ཡཱཝདིཙྪཀཾ སརཎཾ. སོ ཏཏོ ཙུཏོཏི པཊིནིཝཏྟནྟསྶ པཙྩཝེཀྑཎཾ. ཏསྨཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི ཨིམིསྶཱ ཨིདྷཱུཔཔཏྟིཡཱ ཨནནྟརཾ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི ཏུསིཏབྷཝནཾ སནྡྷཱཡཱཧཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོཏི ཏཏྲཱཔི ¶ ཏུསིཏབྷཝནེ ¶ སེཏཀེཏུ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི ཏཱཧི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ ཨེཀགོཏྟོ. ཨེཝཾཝཎྞོཏི སུཝཎྞཝཎྞོ. ཨེཝམཱཧཱརོཏི དིབྦསུདྷཱཧཱརོ. ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཨེཝཾ དིབྦསུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི. དུཀྑཾ པན སངྑཱརདུཀྑམཏྟམེཝ. ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ སཏྟཔཉྙཱསཝསྶཀོཊིསཊྛིཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཔརིཡནྟོ. སོ ཏཏོ ཙུཏོཏི སོ ཨཧཾ ཏཏོ ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཙུཏོ. ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི ཨིདྷ མཧཱམཱཡཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ.

ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ. སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསནྟི ནཱམགོཏྟཝསེན སཨུདྡེསཾ, ཝཎྞཱདིཝསེན སཱཀཱརཾ. ནཱམགོཏྟཝསེན ཧི སཏྟོ ‘‘དཏྟོ, ཏིསྶོ, གོཏམོ’’ཏི ཨུདྡིསཱིཡཏི; ཝཎྞཱདཱིཧི ཨོདཱཏོ, སཱམོཏི ནཱནཏྟཏོ པཉྙཱཡཏི; ཏསྨཱ ནཱམགོཏྟཾ ཨུདྡེསོ, ཨིཏརེ ཨཱཀཱརཱ. ཀིཾ པན བུདྡྷཱཡེཝ པུབྦེནིཝཱསཾ སརནྟཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན བུདྡྷཱཡེཝ, པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀ-ཏིཏྠིཡཱཔི, ནོ ཙ ཁོ ཨཝིསེསེན. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཙཏྟཱལཱིསཾཡེཝ ཀཔྤེ སརནྟི, ན ཏཏོ པརཾ. ཀསྨཱ? དུབྦལཔཉྙཏྟཱ. ཏེསཉྷི ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཝིརཧཏོ དུབྦལཱ པཉྙཱ ཧོཏི. སཱཝཀེསུ པན ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ སརནྟི; དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨེཀམསངྑྱེཡྻཾ སཏསཧསྶཉྩ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི སཏསཧསྶཉྩ. ཨེཏྟཀོ ཧི ཏེསཾ ཨབྷིནཱིཧཱརོ. བུདྡྷཱནཾ པན པརིཙྪེདོ ནཏྠི, ཡཱཝ ཨིཙྪནྟི ཏཱཝ སརནྟི. ཏིཏྠིཡཱ ཙ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིམེཝ སརནྟི. པཊིཔཱཊིཾ མུཉྩིཏྭཱ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན སརིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏེསཉྷི ཨནྡྷཱནཾ ཝིཡ ཨིཙྪིཏཔྤདེསོཀྐམནཾ ནཏྠི. སཱཝཀཱ ཨུབྷཡཐཱཔི སརནྟི; ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ. བུདྡྷཱ པན ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེནཔི སཱིཧོཀྐནྟཝསེནཔི ཨནེཀཱསུ ཀཔྤཀོཊཱིསུ ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ ཨཱཀངྑནྟི, ཏཾ སབྦཾ སརནྟིཡེཝ.

ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདཱིསུ མེཏི མཡཱ. ཝིཛྫཱཏི ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིཛྫཱ. ཀིཾ ཝིདིཏཾ ¶ ཀརོཏི? པུབྦེནིཝཱསཾ. ཨཝིཛྫཱཏི ཏསྶེཝ པུབྦེནིཝཱསསྶ ཨཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧོ ཝུཙྩཏི. ཏམོཏི སྭེཝ མོཧོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀཊྛེན ¶ ‘‘ཏམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱལོཀོཏི སཱཡེཝཝིཛྫཱ ཨོབྷཱསཀརཎཊྛེན ‘‘ཨཱལོཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱཏི ཨཡཾ ཨཏྠོ, སེསཾ པསཾསཱཝཙནཾ. ཡོཛནཱ ¶ པནེཏྠ – ཨཡཾ ཁོ མེ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཏསྶ མེ ཨདྷིགཏཝིཛྫསྶ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིནཊྛཱཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརསྨིམྤི པདདྭཡེ.

ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ. ཏནྟི ནིཔཱཏོ. སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟསྶ. ཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ. ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཏཱཡ པཧིཏཏྟསྶ, པེསིཏཙིཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཉྙེཡྻ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏམོ ཝིཧཉྙེཡྻ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ; ཨེཝམེཝ མམ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏམོ ཝིཧཏོ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ. ཨེཏསྶ མེ པདྷཱནཱནུཡོགསྶ ཨནུརཱུཔམེཝ ཕལཾ ལདྡྷནྟི.

ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎ པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱཏི ཨཡཾ ཁོ མམ བྲཱཧྨཎ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན པུབྦེ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ པཋམཱ ནིཀྑནྟི པཋམཱ ཨརིཡཱཛཱཏི ཨཧོསི, ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏམྷཱ ཨཎྜཀོསམྷཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ནིཀྑནྟི ཀུཀྐུཊནིཀཱཡེ པཙྩཱཛཱཏཱིཏི.

པུབྦེནིཝཱསཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ

༡༣. སོ ཨེཝཾ…པེ… ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡཱཏི ཙུཏིཡཱ ཙ ཨུཔཔཱཏེ ཙ ཉཱཎཱཡ; ཡེན ཉཱཎེན སཏྟཱནཾ ཙུཏི ཙ ཨུཔཔཱཏོ ཙ ཉཱཡཏི, ཏདཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིནྟི པརིཀམྨཙིཏྟཾ ནཱིཧརིཾ. སོ དིབྦེན…པེ… པསྶཱམཱིཏི ཨེཏྠ པན པཱུརིཏཔཱརམཱིནཾ མཧཱསཏྟཱནཾ པརིཀམྨཀརཎཾ ནཏྠི. ཏེ ཧི ཙིཏྟེ ཨབྷིནིནྣཱམིཏམཏྟེ ཨེཝ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ སཏྟེ པསྶནྟི, ཨཱདིཀམྨིཀཀུལཔུཏྟཱ པན པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ. ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཏཾ པན ཝུཙྩམཱནཾ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཀརོཏི; ཏསྨཱ ཏཾ ¶ ན ཝདཱམ. ཨཏྠིཀེཧི པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༡༡) ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦཾ. ཨིདྷ པན པཱལི༹མེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

སོཏི ¶ སོ ཨཧཾ. དིབྦེནཱཏིཨཱདཱིསུ དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ ¶ . དེཝཏཱནཉྷི སུཙརིཏཀམྨནིབྦཏྟཾ པིཏྟསེམྷརུཧིརཱདཱིཧི ཨཔལིབུདྡྷཾ ཨུཔཀྐིལེསཝིནིམུཏྟཏཱཡ དཱུརེཔི ཨཱརམྨཎསམྤཊིཙྪནསམཏྠཾ དིབྦཾ པསཱདཙཀྑུ ཧོཏི. ཨིདཉྩཱཔི ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟཾ ཉཱཎཙཀྑུ ཏཱདིསམེཝཱཏི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ, དིབྦཝིཧཱརཝསེན པཊིལདྡྷཏྟཱ ཨཏྟནཱ ཙ དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཨཱལོཀཔརིགྒཧེན མཧཱཛུཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏརཱུཔདསྶནེན མཧཱགཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ. ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎེན ཙཀྑུམིཝཱཏིཔི ཙཀྑུ. ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷཾ. ཡོ ཧི ཙུཏིམཏྟམེཝ པསྶཏི ན ཨུཔཔཱཏཾ, སོ ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ ཨུཔཔཱཏམཏྟམེཝ པསྶཏི ན ཙུཏིཾ, སོ ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ པན ཏདུབྷཡཾ པསྶཏི, སོ ཡསྨཱ དུཝིདྷམྤི ཏཾ དིཊྛིགཏཾ ཨཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱསྶ ཏཾ དསྶནཾ དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུ ཧོཏི. ཏདུབྷཡཉྩ བྷགཝཱ ཨདྡས. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷ’’ནྟི.

ཨེཀཱདསཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ཝཱ ཝིསུདྡྷཾ. བྷགཝཏོ ཧི ཨེཀཱདསཔཀྐིལེསཝིརཧིཏཾ དིབྦཙཀྑུ. ཡཐཱཧ – ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, ‘ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’ཏི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧིཾ. ཨམནསིཀཱརོ…པེ… ཐིནམིདྡྷཾ… ཚམྦྷིཏཏྟཾ… ཨུཔྤིལཾ… དུཊྛུལླཾ… ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཾ… ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཾ… ཨབྷིཛཔྤཱ… ནཱནཏྟསཉྙཱ… ‘ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ རཱུཔཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’ཏི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ རཱུཔཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྷི ཁོ སཉྫཱནཱམི, ན ཙ རཱུཔཱནི པསྶཱམི. རཱུཔཱནི ཧི ཁོ པསྶཱམི, ན ཙ ཨོབྷཱསཾ སཉྫཱནཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༤༢-༢༤༣) ཨེཝམཱདི. ཏདེཝཾ ཨེཀཱདསུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ¶ ཝིསུདྡྷཾ.

མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རཱུཔདསྶནེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀཾ; མཱནུསཀཾ ཝཱ མཾསཙཀྑུཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེན དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན.

སཏྟེ ¶ པསྶཱམཱིཏི མནུསྶམཾསཙཀྑུནཱ ཝིཡ སཏྟེ པསྶཱམི དཀྑཱམི ཨོལོཀེམི. ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེཏི ཨེཏྠ ཙུཏིཀྑཎེ ཝཱ ཨུཔཔཏྟིཀྑཎེ ཝཱ ¶ དིབྦཙཀྑུནཱ དཊྛུཾ ན སཀྐཱ, ཡེ པན ཨཱསནྣཙུཏིཀཱ ཨིདཱནི ཙཝིསྶནྟི ཏེ ཙཝམཱནཱ. ཡེ ཙ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀཱ སམྤཏིནིབྦཏྟཱ ཝཱ, ཏེ ཨུཔཔཛྫམཱནཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཨེཝརཱུཔེ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཙ པསྶཱམཱིཏི དསྶེཏི. ཧཱིནེཏི མོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཧཱིནཱནཾ ཛཱཏིཀུལབྷོགཱདཱིནཾ ཝསེན ཧཱིལི༹ཏེ ཨོཧཱིལི༹ཏེ ཨུཉྙཱཏེ ཨཝཉྙཱཏེ. པཎཱིཏེཏི ཨམོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཏབྦིཔརཱིཏེ. སུཝཎྞེཏི ཨདོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨིཊྛཀནྟམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ. དུབྦཎྞེཏི དོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨནིཊྛཱཀནྟཨམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ; ཨབྷིརཱུཔེ ཝིརཱུཔེཏིཔི ཨཏྠོ. སུགཏེཏི སུགཏིགཏེ, ཨལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ. དུགྒཏེཏི དུགྒཏིགཏེ, ལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནེ. ཡཐཱཀམྨཱུཔགེཏི ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ ཏེན ཏེན ཨུཔགཏེ. ཏཏྠ པུརིམེཧི ‘‘ཙཝམཱནེ’’ཏིཨཱདཱིཧི དིབྦཙཀྑུཀིཙྩཾ ཝུཏྟཾ; ཨིམིནཱ པན པདེན ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཀིཙྩཾ.

ཏསྶ ཙ ཉཱཎསྶ ཨཡམུཔྤཏྟིཀྐམོ – སོ ཧེཊྛཱ ནིརཡཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནེརཡིཀསཏྟེ པསྶཏི མཧནྟཾ དུཀྑམནུབྷཝམཱནེ, ཏཾ དསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩམེཝ. སོ ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏི – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཨེཏཾ དུཀྑམནུབྷཝནྟཱི’’ཏི? ཨཐསྶ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏྭཱ’’ཏི ཏཾ ཀམྨཱརམྨཎཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཐཱ ཨུཔརི དེཝལོཀཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནནྡནཝན-མིསྶཀཝན-ཕཱརུསཀཝནཱདཱིསུ སཏྟེ པསྶཏི མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནེ. ཏམྤི དསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩམེཝ. སོ ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏི – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཨེཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི? ཨཐསྶ ‘‘ཨིདཾ ¶ ནཱམ ཀཏྭཱ’’ཏི ཏཾཀམྨཱརམྨཎཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཾ ནཱམ. ཨིམསྶ ཝིསུཾ པརིཀམྨཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ ཙིམསྶ, ཨེཝཾ ཨནཱགཏཾསཉཱཎསྶཔི. དིབྦཙཀྑུཔཱདཀཱནེཝ ཧི ཨིམཱནི དིབྦཙཀྑུནཱ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱཏིཨཱདཱིསུ དུཊྛུ ཙརིཏཾ དུཊྛཾ ཝཱ ཙརིཏཾ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱཏི དུཙྩརིཏཾ; ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ དུཙྩརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཨེཝཾ ཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཱནིཔི དཊྛབྦཱནི. སམནྣཱགཏཱཏི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ. ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱཏི བུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཨནྟམསོ གིཧིསོཏཱཔནྣཱནམྤི ཨནཏྠཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ¶ ཝཱ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཝཱ ཨུཔཝཱདཀཱ; ཨཀྐོསཀཱ, གརཧཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ སམཎདྷམྨོ, ཨསྶམཎཱ ཨེཏེ’’ཏི ཝདནྟོ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨུཔཝདཏི. ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ ཛྷཱནཾ ཝཱ ཝིམོཀྑོ ཝཱ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ’’ཏི ཝདནྟོ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཨུཔཝདཏཱིཏི ¶ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཛཱནཾ ཝཱ ཨུཔཝདེཡྻ ཨཛཱནཾ ཝཱ, ཨུབྷཡཐཱཔི ཨརིཡཱུཔཝཱདོཝ ཧོཏི. བྷཱརིཡཾ ཀམྨཾ སགྒཱཝརཎཾ མགྒཱཝརཎཉྩ, སཏེཀིཙྪཾ པན ཧོཏི. ཏསྶ ཙ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨིདཾ ཝཏྠུམུདཱཧརནྟི –

‘‘ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀིར གཱམེ ཨེཀོ ཐེརོ ཙ དཧརབྷིཀྑུ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརནྟི. ཏེ པཋམགྷརེཡེཝ ཨུལུ༹ངྐམཏྟཾ ཨུཎྷཡཱགུཾ ལབྷིཾསུ. ཐེརསྶ ཙ ཀུཙྪིཝཱཏོ ཨཏྠི. སོ ཙིནྟེསི – ‘ཨཡཾ ཡཱགུ མཡ྄ཧཾ སཔྤཱཡཱ, ཡཱཝ ན སཱིཏལཱ ཧོཏི ཏཱཝ ནཾ པིཝཱམཱི’ཏི. སོ མནུསྶེཧི ཨུམྨཱརཏྠཱཡ ཨཱཧཊེ དཱརུཀྑནྡྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཾ པིཝི. ཨིཏརོ ཏཾ ཛིགུཙྪི – ‘ཨཏིཙྪཱཏོ ཝཏཱཡཾ མཧལླཀོ ཨམྷཱཀཾ ལཛྫིཏབྦཀཾ ཨཀཱསཱི’ཏི. ཐེརོ གཱམེ ཙརིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དཧརབྷིཀྑུཾ ཨཱཧ – ‘ཨཏྠི ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཏིཊྛཱ’ཏི? ‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སོཏཱཔནྣོ ཨཧ’ནྟི. ‘ཏེན ཧཱཝུསོ, ཨུཔརིམགྒཏྠཱཡ ཝཱཡཱམཾ མཱ ཨཀཱསི, ཁཱིཎཱསཝོ ཏཡཱ ཨུཔཝདིཏོ’ཏི. སོ ཏཾ ཁམཱཔེསི. ཏེནསྶ ཏཾ པཱཀཏིཀཾ ཨཧོསི’’. ཏསྨཱ ཡོ ཨཉྙོཔི ཨརིཡཾ ཨུཔཝདཏི, ཏེན གནྟྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི, ‘‘ཨཧཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཁམཱཧཱི’’ཏི ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ ནཝཀཏརོ ཧོཏི ¶ , ཝནྡིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ བྷནྟེ ཏུམྷེ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཁམཐཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ སོ ནཀྑམཏི དིསཱཔཀྐནྟོ ཝཱ ཧོཏི, ཡེ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟི ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི ཋིཏཀེནེཝ, སཙེ ནཝཀཏརོ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཁམཏུ མེ སོ ཨཱཡསྨཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝདནྟེན ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ སོ པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི, པརིནིབྦུཏམཉྩཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཡཱཝ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཔི ཁམཱཔེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཀཏེ སགྒཱཝརཎཉྩ མགྒཱཝརཎཉྩ ན ཧོཏི, པཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏི.

མིཙྪཱདིཊྛིཀཱཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན སམཱདིནྣནཱནཱཝིདྷཀམྨཱ, ཡེ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིམཱུལཀེསུ ཀཱཡཀམྨཱདཱིསུ ཨཉྙེཔི ¶ སམཱདཔེནྟི. ཏཏྠ ཝཙཱིདུཙྩརིཏགྒཧཎེནེཝ ཨརིཡཱུཔཝཱདེ, མནོདུཙྩརིཏགྒཧཎེན ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སངྒཧིཏཱཡཔི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པུན ཝཙནཾ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མཧཱསཱཝཛྫོ ཧི ཨརིཡཱུཔཝཱདོ ཨཱནནྟརིཡསདིསོ. ཡཐཱཧ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ; ཨེཝཾསམྤདམིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝདཱམི ཏཾ ཝཱཙཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫིཏྭཱ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ, ཨེཝཾ ནིརཡེ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༩).

མིཙྪཱདིཊྛིཏོ ¶ ཙ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ ནཱམ ཨཉྙཾ ནཏྠི. ཡཐཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཨེཝཾ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ, ཡཐཡིདཾ, མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཝཛྫཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༣༡༠).

ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཨུཔཱདིནྣཀྑནྡྷཔརིཙྩཱགཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཏདནནྟརཾ ཨབྷིནིབྦཏྟཀྑནྡྷགྒཧཎེ. ཨཐཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶུཔཙྪེདཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཙུཏིཙིཏྟཏོ ཨུདྡྷཾ. ཨཔཱཡནྟི ཨེཝམཱདི སབྦཾ ནིརཡཝེཝཙནཾ. ནིརཡོ ཧི སགྒམོཀྑཧེཏུབྷཱུཏཱ པུཉྙསམྨཏཱ ཨཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ, སུཁཱནཾ ¶ ཝཱ ཨཱཡསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཔཱཡོ. དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏི; དོསབཧུལཏཱཡ ཝཱ དུཊྛེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟཱ གཏཱིཏི དུགྒཏི. ཝིཝསཱ ནིཔཏནྟི ཨེཏྠ དུཀྐཊཀཱརིནོཏི ཝིནིཔཱཏོ; ཝིནསྶནྟཱ ཝཱ ཨེཏྠ ནིཔཏནྟི སམྦྷིཛྫམཱནངྒཔཙྩངྒཱཏི ཝིནིཔཱཏོ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨསྶཱདསཉྙིཏོ ཨཡོཏི ནིརཡོ.

ཨཐ ཝཱ ཨཔཱཡགྒཧཎེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ དཱིཔེཏི. ཏིརཙྪཱནཡོནི ཧི ཨཔཱཡོ, སུགཏིཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ; ན དུགྒཏི, མཧེསཀྑཱནཾ ནཱགརཱཛཱདཱིནཾ སམྦྷཝཏོ. དུགྒཏིགྒཧཎེན པེཏྟིཝིསཡཾ དཱིཔེཏི. སོ ཧི ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སུགཏིཏོ ཨཔེཏཏྟཱ, དུཀྑསྶ ཙ གཏིབྷཱུཏཏྟཱ; ན ཏུ ཝིནིཔཱཏོ ཨསུརསདིསཾ ཨཝིནིཔཏིཏཏྟཱ. པེཏམཧིདྡྷིཀཱནཉྷི ཝིམཱནཱནིཔི ནིབྦཏྟནྟི. ཝིནིཔཱཏགྒཧཎེན ཨསུརཀཱཡཾ དཱིཔེཏི. སོ ཧི ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སབྦསམུསྶཡེཧི ཙ ཝིནིཔཏིཏཏྟཱ ཝིནིཔཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. ནིརཡགྒཧཎེན ཨཝཱིཙི-ཨཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ ནིརཡམེཝ དཱིཔེཏི. ཨུཔཔནྣཱཏི ཨུཔགཏཱ, ཏཏྠ ཨབྷིནིབྦཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སུཀྐཔཀྑོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ ¶ པན ཝིསེསོ – ཨེཏྠ སུགཏིགྒཧཎེན མནུསྶགཏིཔི སངྒཡ྄ཧཏི. སགྒགྒཧཎེན དེཝགཏིཡེཝ. ཏཏྠ སུནྡརཱ གཏཱིཏི སུགཏི. རཱུཔཱདིཝིསཡེཧི སུཊྛུ ཨགྒོཏི སགྒོ. སོ སབྦོཔི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོཏི ཨཡཾ ཝཙནཏྠོ. ཝིཛྫཱཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཔཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡམེཝ ཧེཏྠ ཝིསེསོ – ཡཐཱ པུབྦེནིཝཱསཀཐཱཡཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན པུབྦེནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔཨཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ; ཨེཝམིདྷ ‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན ཙུཏཱུཔཔཱཏཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ’’ཏི ཝཏྟབྦནྟི.

དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ

༡༤. སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཨིདྷ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཏྠཱཡ. ཨརཧཏྟམགྒོ ཧི ཨཱསཝཝིནཱསནཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྲ ཙེཏཾ ཉཱཎཾ ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏྟཱཏི ¶ . ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིནྟི ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརིཾ. སོ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི སབྦམྤི དུཀྑསཙྩཾ སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ ཛཱནིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ. ཏསྶ ཙ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཀཾ ཏཎྷཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཏཾ ཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི, ཏསྶ ཙ སམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ ཛཱནིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ སཙྩཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིལེསཝསེན པརིཡཱཡཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོཏི ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟསྶ ཨེཝཾ པསྶནྟསྶ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཀོཊིཔྤཏྟཾ མགྒཾ ཀཐེཏི. ཀཱམཱསཝཱཏི ཀཱམཱསཝཏོ. ཝིམུཙྩིཏྠཱཏི ཨིམིནཱ ཕལཀྑཎཾ དསྶེཏི. མགྒཀྑཎེ ཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཕལཀྑཎེ ཝིམུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎནྟི ཨིམིནཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ¶ དསྶེཏི. ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིཧི ཏསྶ བྷཱུམིཾ. ཏེན ཧི ཉཱཎེན བྷགཝཱ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཀཏམཱ པན བྷགཝཏོ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, ཀཐཉྩ ནཾ ཨབྦྷཉྙཱསཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ; ན ཨནཱགཏཱ, ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ; ན པཙྩུཔྤནྣཱ, ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡཱ པན མགྒསྶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཔྤབྷེདཱ ཛཱཏི, སཱ མགྒསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫནེན ཁཱིཎཱ; ཏཾ སོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནམྤི ཀམྨཾ ཨཱཡཏིཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟོ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ.

ཝུསིཏནྟི ཝུཏྠཾ པརིཝུཏྠཾ, ཀཏཾ ཙརིཏཾ ནིཊྛིཏནྟི ཨཏྠོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ, པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན ཧི སདྡྷིཾ སཏྟ སེཀྑཱ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཝསནྟི ནཱམ, ཁཱིཎཱསཝོ ཝུཏྠཝཱསོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ¶ སོལ༹སཝིདྷམྤི ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ ¶ . པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱདཡོ ཧི ཨེཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟི, ཁཱིཎཱསཝོ ཀཏཀརཎཱིཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཀརཎཱིཡཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཀཏཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིདཱནི པུན ཨིཏྠབྷཱཝཱཡ ཨེཝཾ སོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡ ཀིལེསཀྑཡཱཡ ཝཱ མགྒབྷཱཝནཱཀིཙྩཾ མེ ནཏྠཱིཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ.

ཨིདཱནི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཔརིགྒཧིཏཾ ཏཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱདྷིགམཾ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེནྟོ ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎ ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསཱིཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཁོ མམ བྲཱཧྨཎ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཏཏིཡཱ ནིཀྑནྟི ཏཏིཡཱ ཨརིཡཛཱཏི ཨཧོསི, ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏམྷཱ ཨཎྜཀོསམྷཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ནིཀྑནྟི ཀུཀྐུཊནིཀཱཡེ པཙྩཱཛཱཏཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཀིཾ དསྶེཏཱིཏི? སོ ཧི བྲཱཧྨཎ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀོ ཨཎྜཀོསཾ

པདཱལེཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམནྟོ སཀིམེཝ ཛཱཡཏི, ཨཧཾ པན པུབྦེ-ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ, ཏཏོ སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ དུཏིཡཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ, པུན ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏིཡཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ; ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི ཏིཀྑཏྟུཾ ཛཱཏོ. སཱ ཙ མེ ཛཱཏི ཨརིཡཱ སུཔརིསུདྡྷཱཏི ཨིདཾ དསྶེསི. ཨེཝཾ དསྶེནྟོ ཙ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཨཏཱིཏཾསཉཱཎཾ, དིབྦཙཀྑུནཱ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཾསཉཱཎཾ, ཨཱསཝཀྑཡེན སཀལལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎནྟི ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སབྦེཔི སབྦཉྙུགུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེསཱིཏི.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དེསནཱནུམོདནཀཐཱ

༡༥. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ལོཀཱནུཀམྤཀེན བྲཱཧྨཎཾ ཨནུཀམྤམཱནེན ཝིནིགཱུཧིཏབྦེཔི ཨཏྟནོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝེ ཝིཛྫཏྟཡཔཀཱསིཀཱཡ ¶ དྷམྨདེསནཱཡ ཝུཏྟེ པཱིཏིཝིཔྥཱརཔརིཔུཎྞགཏྟཙིཏྟོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ བྷགཝཏོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམཱཧཾ སབྦལོཀཛེཊྛསེཊྛཾ སབྦགུཎསམནྣཱགཏཾ སབྦཉྙུཾ ‘ཨཉྙེསཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ ན ཀརོཏཱི’ཏི ཨཝཙཾ – ‘དྷཱིརཏྠུ ཝཏརེ ཨཉྙཱཎ’’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ གརཧིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དཱནི ལོཀེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ པུརེཛཱཏཊྛེན ཛེཊྛོ, སབྦགུཎེཧི ཨཔྤཊིསམཊྛེན སེཊྛོ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཛེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ སེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན ཏཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷནུམོདམཱནོ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠཱཡཾ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི; ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ¶ (ཨ. ནི. ༨.༢༠) ཧི ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. –

ཨཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༨༥༧) ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༠) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷཱཔི ཨབྦྷནུམོདནེཡེཝ. ཡསྨཱ ཙ ཨབྦྷནུམོདནེ, ཏསྨཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ’’ཏི.

ཨིམིནཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨིདྷ པསཱདཝསེན པསཾསཱཝསེན ཙཱཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨཏིཨིཊྛཾ ཨཏིམནཱཔཾ ཨཏིསུནྡརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀེན ཨབྷིཀྐནྟསདྡེན དེསནཾ ཐོམེཏི, ཨེཀེན ཨཏྟནོ པསཱདཾ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱ, ཨབྷིཀྐནྟཾ ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཾ ཨཱགམྨ མམ པསཱདོ’’ཏི. བྷགཝཏོཡེཝ ཝཱ ཝཙནཾ དྭེ ¶ དྭེ ཨཏྠེ སནྡྷཱཡ ཐོམེཏི ¶ – བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝཙནཾ ཨབྷིཀྐནྟཾ དོསནཱསནཏོ ཨབྷིཀྐནྟཾ གུཎཱདྷིགམནཏོ, ཏཐཱ སདྡྷཱཛནནཏོ པཉྙཱཛནནཏོ, སཱཏྠཏོ སབྱཉྫནཏོ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ གམྦྷཱིརཏྠཏོ, ཀཎྞསུཁཏོ ཧདཡངྒམཏོ, ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ ཨཔརཝམྦྷནཏོ, ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ པཉྙཱཝདཱཏཏོ, ཨཔཱཐརམཎཱིཡཏོ ཝིམདྡཀྑམཏོ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརམྤི ཙཏཱུཧི ཨུཔམཱཧི དེསནཾཡེཝ ཐོམེཏི. ཏཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏནྟི ཨདྷོམུཁཋཔིཏཾ, ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏཾ ཝཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཔརིམུཁཾ ཀརེཡྻ. པཊིཙྪནྣནྟི ཏིཎཔཎྞཱདིཔཊིཙྪཱདིཏཾ. ཝིཝརེཡྻཱཏི ཨུགྒྷཱཊེཡྻ. མཱུལ༹ྷསྶཱཏི དིསཱམཱུལ༹ྷསྶ. མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱཏི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨེས མགྒོཏི ¶ ཝདེཡྻ. ཨནྡྷཀཱརེཏི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱི ཨཌྜྷརཏྟ-གྷནཝནསཎྜ-མེགྷཔཊལེཧི ཙཏུརངྒེ ཏམསི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨནུཏྟཱནཔདཏྠོ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཊྛིཏཾ མཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེནྟེན; ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ, ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟརདྷཱནཱ པབྷུཏི མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣཾ སཱསནཾ ཝིཝརནྟེན; ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ ཀུམྨགྒམིཙྪཱམགྒཔྤཊིཔནྣསྶ མེ སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན; ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མོཧནྡྷཀཱརེ ནིམུགྒསྶ མེ བུདྡྷཱདིརཏནཏྟཡརཱུཔཱནི ཨཔསྶཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀདེསནཱཔཛྫོཏཾ དྷཱརེནྟེན, མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི པཀཱསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོཏི.

དེསནཱནུམོདནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པསནྣཱཀཱརཀཐཱ

ཨེཝཾ དེསནཾ ཐོམེཏྭཱ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ རཏནཏྟཡེ པསནྣཙིཏྟོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨེསཱཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེསཱཧནྟི ཨེསོ ཨཧཾ. བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎནྟི གཙྪཱམི; བྷཝཾ མེ གོཏམོ སརཎཾ, པརཱཡཎཾ, ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ, ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ གཙྪཱམི བྷཛཱམི སེཝཱམི པཡིརུཔཱསཱམི ¶ , ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི. ཡེསཉྷི དྷཱཏཱུནཾ གཏིཨཏྠོ, བུདྡྷིཔི ཏེསཾ ཨཏྠོ; ཏསྨཱ ‘‘གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨིམསྶ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱཏི ཨེཏྠ པན ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ ¶ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ; སོ ཨཏྠཏོ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤) ཝིཏྠཱརོ. ན ཀེཝལཉྩ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨརིཡཕལེཧི སདྡྷིཾ པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ ཚཏྟམཱཎཝཀཝིམཱནེ –

‘‘རཱགཝིརཱགམནེཛམསོཀཾ, དྷམྨམསངྑཏམཔྤཊིཀཱུལཾ;

མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟཾ, དྷམྨམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༧);

ཨེཏྠ ཧི རཱགཝིརཱགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོ. ཨནེཛམསོཀནྟི ཕལཾ. དྷམྨམསངྑཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ཨཔྤཊིཀཱུལཾ མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟནྟི པིཊཀཏྟཡེན ཝིབྷཏྟཱ ¶ སབྦདྷམྨཀྑནྡྷཱཏི. དིཊྛིསཱིལསངྒྷཱཏེན སཾཧཏོཏི སངྒྷོ, སོ ཨཏྠཏོ ཨཊྛཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཝིམཱནེ –

‘‘ཡཏྠ ཙ དིནྣམཧཔྥལམཱཧུ, ཙཏཱུསུ སུཙཱིསུ པུརིསཡུགེསུ;

ཨཊྛ ཙ པུགྒལདྷམྨདསཱ ཏེ, སངྒྷམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༨);

བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཎི སརཎགམནཱནི པཊིཝེདེསི.

པསནྣཱཀཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སརཎགམནཀཐཱ

ཨིདཱནི ཏེསྭེཝ ཏཱིསུ སརཎགམནེསུ ཀོསལླཏྠཾ སརཎཾ, སརཎགམནཾ, ཡོ སརཎཾ གཙྪཏི,

སརཎགམནཔྤབྷེདོ, སརཎགམནཕལཾ, སཾཀིལེསོ, བྷེདོཏི ཨཡཾ ཝིདྷི ཝེདི ཏབྦོ. སོ པན ཨིདྷ ཝུཙྩམཱནོ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཀརོཏཱིཏི ན ཝུཏྟོ. ཨཏྠིཀེཧི པན པཔཉྩསཱུདནིཡཾ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ བྷཡབྷེརཝསུཏྟཝཎྞནཏོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༦) སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཾ ཝཱ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༠) སརཎཝཎྞནཏོ གཧེཏབྦོཏི.

སརཎགམནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ

ཨུཔཱསཀཾ ¶ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏཱུཏི མཾ བྷཝཾ གོཏམོ ‘‘ཨུཔཱསཀོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཝཾ དྷཱརེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱསཀཝིདྷིཀོསལླཏྠཾ པནེཏྠ ཀོ ཨུཔཱསཀོ, ཀསྨཱ ¶ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཙྩཏི, ཀིམསྶ སཱིལཾ, ཀོ ཨཱཛཱིཝོ, ཀཱ ཝིཔཏྟི, ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི ཨིདཾ པཀིཎྞཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ ཨཏིབྷཱརིཡཀརཎཏོ ཨིདྷ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཨཏྠིཀེཧི པན པཔཉྩསཱུདནིཡཾ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༦) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛྫཏགྒེཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨགྒསདྡོ ཨཱདིཀོཊིཀོཊྛཱསསེཊྛེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༠) ཧི ཨཱདིམྷི དིསྶཏི. ‘‘ཏེནེཝ ཨངྒུལགྒེན ཏཾ ཨངྒུལགྒཾ པརཱམསེཡྻ (ཀཐཱ. ༤༤༡), ཨུཙྪགྒཾ ཝེལ༹གྒ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀོཊིཡཾ. ‘‘ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མདྷུརགྒཾ ཝཱ ཏིཏྟཀགྒཾ ཝཱ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༤) ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརགྒེན ཝཱ པརིཝེཎགྒེན ཝཱ བྷཱཛེཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༨) ཀོཊྛཱསེ. ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤) སེཊྛེ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཨཱདིམྷི དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ཨཛྫཏགྒེཏི ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཛྫཏནྟི ཨཛྫབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཛྫདགྒེ ཨིཙྩེཝ ཝཱ ¶ པཱཋོ, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎུཔེཏནྟི པཱཎེཧི ཨུཔེཏཾ, ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཏཱཝ ཨུཔེཏཾ ཨནཉྙསཏྠུཀཾ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི སརཎགཏཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཛཱནཱཏུ, ཨཧཉྷི སཙེཔི མེ ཏིཁིཎེན ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡེཡྻུཾ, ནེཝ བུདྡྷཾ ‘‘ན བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱ, དྷམྨཾ ‘‘ན དྷམྨོ’’ཏི ཝཱ, སངྒྷཾ ‘‘ན སངྒྷོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻནྟི. ཨེཏྠ ཙ བྲཱཧྨཎོ པཱཎུཔེཏཾ སརཎགཏནྟི པུན སརཎགམནཾ ཝདནྟོ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ སཔརིསཾ ཨུཔཊྛཱཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ ཙ མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསྶཱཝཱསཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨུཔཱསཀཉྩ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ, ཨདྷིཝཱསེཏུ ཙ མེ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསྶཱཝཱསཾ, ཏཡོ མཱསེ ཝེརཉྫཾ ཨུཔནིསྶཱཡ མམ ཨནུགྒཧཏྠཾ ཝཱསཾ སམྤཊིཙྪཏཱུཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེནཱཏི ཨཐསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཀཱཡངྒཾ ཝཱ ཝཱཙངྒཾ ཝཱ ཨཙོཔེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེཡེཝ ཁནྟིཾ ཙཱརེཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཨདྷིཝཱསེསི; བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུགྒཧཏྠཾ མནསཱཝ སམྤཊིཙྪཱིཏི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཨཐ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ སཙེ མེ ¶ སམཎོ གོཏམོ ནཱདྷིཝཱསེཡྻ, ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པཊིཀྑིཔེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེ ཁནྟིཾ དྷཱརེསི, ཏསྨཱ མེ མནསཱཝ ཨདྷིཝཱསེསཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཀཱརསལླཀྑཎཀུསལཏཱཡ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ, ཨཏྟནོ ནིསིནྣཱསནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ བྷགཝནྟཾ སཀྐཙྩཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཏཀཱལཏོ པབྷུཏི ཛཱཏིམཧལླཀབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ན ཀརོཏཱིཏི ཝིགརཧིཏྭཱཔི ཨིདཱནི ཝིཉྙཱཏབུདྡྷགུཎོ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཙ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ཝནྡནྟོཔི ཨཏིཏྟོཡེཝ ཧུཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ སིརསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཱཝ དསྶནཝིསཡོ ཏཱཝ པཊིམུཁོཡེཝ ཨཔཀྐམིཏྭཱ དསྶནཝིསཡཾ ཝིཛཧནཊྛཱནེ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུབྦྷིཀྑཀཐཱ

༡༦. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ ཧོཏཱིཏི ཡསྨིཾ སམཡེ ཝེརཉྫེན བྲཱཧྨཎེན བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙིཏོ ¶ , ཏེན སམཡེན ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ ཧོཏི. དུབྦྷིཀྑཱཏི དུལླབྷབྷིཀྑཱ; སཱ པན དུལླབྷབྷིཀྑཏཱ ཡཏྠ མནུསྶཱ ཨསྶདྡྷཱ ཧོནྟི ཨཔྤསནྣཱ, ཏཏྠ སུསསྶཀཱལེཔི ཨཏིསམགྒྷེཔི པུབྦཎྞཱཔརཎྞེ ཧོཏི. ཝེརཉྫཱཡཾ པན ཡསྨཱ ན ཏཐཱ ཨཧོསི, ཨཔིཙ ཁོ དུསསྶཏཱཡ ཚཱཏཀདོསེན ཨཧོསི ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ དྭཱིཧིཏིཀཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྭཱིཧིཏིཀཱཏི དྭིདྷཱ པཝཏྟཨཱིཧིཏིཀཱ. ཨཱིཧིཏཾ ནཱམ ཨིརིཡཱ དྭིདྷཱ པཝཏྟཱ – ཙིཏྟཨིརིཡཱ, ཙིཏྟཨཱིཧཱ. ‘‘ཨེཏྠ ལཙྪཱམ ནུ ཁོ ཀིཉྩི བྷིཀྑམཱནཱ ན ལཙྪཱམཱ’’ཏི, ‘‘ཛཱིཝིཏུཾ ཝཱ སཀྑིསྶཱམ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཐ ཝཱ དྭཱིཧིཏིཀཱཏི དུཛྫཱིཝིཀཱ, ཨཱིཧིཏཾ ཨཱིཧཱ ཨིརིཡནཾ པཝཏྟནཾ ཛཱིཝིཏནྟིཨཱདཱིནི པདཱནི ཨེཀཏྠཱནི. ཏསྨཱ དུཀྑེན ཨཱིཧིཏཾ ཨེཏྠ པཝཏྟཏཱིཏི དྭཱིཧིཏིཀཱཏི ཨཡམེཏྠ ¶ པདཏྠོ. སེཏཊྛིཀཱཏི སེཏཀཱནི ཨཊྛཱིནི ཨེཏྠཱཏི སེཏཊྛིཀཱ. དིཝསམྤི ཡཱཙིཏྭཱ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱ མཏཱནཾ ཀཔཎམནུསྶཱནཾ ཨཧིཙྪཏྟཀཝཎྞེཧི ཨཊྛཱིཧི ཏཏྲ ཏཏྲ པརིཀིཎྞཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེཏཊྚིཀཱཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ – སེཏཱ ཨཊྚི ཨེཏྠཱཏི སེཏཊྚིཀཱ. ཨཊྚཱིཏི ཨཱཏུརཏཱ བྱཱདྷི རོགོ. ཏཏྠ ཙ སསྶཱནཾ གབྦྷགྒཧཎཀཱལེ སེཏཀརོགེན ཨུཔཧཏམེཝ པཙྪིནྣཁཱིརཾ ཨགྒཧིཏཏཎྜུལཾ པཎྜརཔཎྜརཾ སཱལིསཱིསཾ ཝཱ ཡཝགོདྷཱུམསཱིསཾ ཝཱ ནིཀྑམཏི, ཏསྨཱ ‘‘སེཏཊྚིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཝཔྤཀཱལེ ¶ སུཊྛུ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱཔི ཝུཏྟསསྶཾ ཏཏྠ སལཱཀཱ ཨེཝ སམྤཛྫཏཱིཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ; སལཱཀཱཡ ཝཱ ཏཏྠ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏཏྠ ཀིར དྷཉྙཝིཀྐཡཀཱནཾ སནྟིཀཾ ཀཡཀེསུ གཏེསུ དུབྦལམནུསྶེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ བལཝམནུསྶཱཝ དྷཉྙཾ ཀིཎིཏྭཱ གཙྪནྟི. དུབྦལམནུསྶཱ ཨལབྷམཱནཱ མཧཱསདྡཾ ཀརོནྟི. དྷཉྙཝིཀྐཡཀཱ ‘‘སབྦེསཾ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི དྷཉྙཀརཎཊྛཱནེ དྷཉྙམཱཔཀཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨེཀཔསྶེ ཝཎྞཛ྄ཛྷཀྑཾ ནིསཱིདཱཔེསུཾ. དྷཉྙཏྠིཀཱ ཝཎྞཛ྄ཛྷཀྑསྶ སནྟིཀཾ གཙྪནྟི. སོ ཨཱགཏཔཊིཔཱཊིཡཱ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཨེཏྟཀཾ དཱཏབྦ’’ནྟི སལཱཀཾ ལིཁིཏྭཱ དེཏི, ཏེ ཏཾ གཧེཏྭཱ དྷཉྙམཱཔཀསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དིནྣཔཊིཔཱཊིཡཱ དྷཉྙཾ གཎྷནྟི. ཨེཝཾ སལཱཀཱཡ ཏཏྠ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ.

ན ¶ སུཀརཱ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུནྟི པགྒཧེན ཡོ ཨུཉྪོ, ཏེན ཡཱཔེཏུཾ ན སུཀརཱ. པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཡཾ ཨརིཡཱ ཨུཉྪཾ ཀརོནྟི, བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཙརནྟི, ཏེན ཨུཉྪེན ཡཱཔེཏུཾ ན སུཀརཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏདཱ ཀིར ཏཏྠ སཏྟཊྛགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨེཀདིཝསམྤི ཡཱཔནམཏྟཾ ན ལབྷནྟི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུཏྟརཱཔཐཀཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ…པེ… ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ ཨུདུཀྑལསདྡནྟི – ཏེནཱཏི ཡསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགཏོ ཏེན སམཡེན. ཨུཏྟརཱཔཐཝཱསིཀཱ ཨུཏྟརཱཔཐཏོ ཝཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཨེཝཾ ལདྡྷཝོཧཱརཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཨུཏྟརཱཔཐེ ཨསྶཱནཾ ཨུཊྛཱནཊྛཱནེ ¶ པཉྩ ཨསྶསཏཱནི གཧེཏྭཱ དིགུཎཾ ཏིགུཎཾ ལཱབྷཾ པཏྠཡམཱནཱ དེསནྟརཾ གཙྪནྟཱ ཏེཧི ཨཏྟནོ ཝིཀྐཱཡིཀབྷཎྜབྷཱུཏེཧི པཉྩམཏྟེཧི ཨསྶསཏེཧི ཝེརཉྫཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགཏཱ ཧོནྟི. ཀསྨཱ? ན ཧི སཀྐཱ ཏསྨིཾ དེསེ ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ. ཨུཔགཙྪནྟཱ ཙ བཧིནགརེ ཨུདཀེན ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎཱིཡེ ཋཱནེ ཨཏྟནོ ཙ ཝཱསཱགཱརཱནི ཨསྶཱནཉྩ མནྡིརཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝཏིཡཱ པརིཀྑིཔིཾསུ. ཏཱནི ཏེསཾ ཝསནཊྛཱནཱནི ‘‘ཨསྶམཎྜལིཀཱཡོ’’ཏི པཉྙཱཡིཾསུ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏེཧི ཨསྶམཎྜལིཀཱསུ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. པཏྠཔཏྠཔུལཀནྟི ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ པཏྠཔཏྠཔམཱཎཾ པུལཀཾ. པཏྠོ ནཱམ ནཱལི༹མཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཀསྶ པུརིསསྶ ཨལཾ ཡཱཔནཱཡ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘པཏྠོདནོ ནཱལམཡཾ དུཝིནྣ’’ནྟི (ཛཱ. ༢.༢༡.༡༩༢). པུལཀཾ ནཱམ ནིཏྠུསཾ ཀཏྭཱ ཨུསྶེདེཏྭཱ གཧིཏཡཝཏཎྜུལཱ ཝུཙྩནྟི. ཡདི ཧི སཐུསཱ ཧོནྟི, པཱཎཀཱ ཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཨདྡྷཱནཀྑམཱ ན ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེ ཝཱཎིཛཱ ཨདྡྷཱནཀྑམཾ ཀཏྭཱ ཡཝཏཎྜུལམཱདཱཡ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫནྟི ¶ ‘‘ཡཏྠ ཨསྶཱནཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཏིཎཾ དུལླབྷཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཏྠེཏཾ ཨསྶབྷཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཀསྨཱ པན ཏེཧི ཏཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཉྙཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ‘‘ན ཧི ཏེ དཀྑིཎཱཔཐམནུསྶཱ ཝིཡ ཨསྶདྡྷཱ ཨཔྤསནྣཱ, ཏེ པན སདྡྷཱ པསནྣཱ བུདྡྷམཱམཀཱ, དྷམྨམཱམཀཱ, སངྒྷམཱམཀཱ; ཏེ པུབྦཎྷསམཡཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ནགརཾ པཝིསནྟཱ དྭེ ཏཡོ དིཝསེ ཨདྡསཾསུ སཏྟཊྛ བྷིཀྑཱུ སུནིཝཏྠེ སུཔཱརུཏེ ¶ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣེ སཀལམྤི ནགརཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀིཉྩི ཨལབྷམཱནེ. དིསྭཱན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡྻཱ ཨིམཾ ནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ; ཚཱཏཀཉྩ ཝཏྟཏི, ན ཙ ཀིཉྩི ལབྷནྟི, ཨཏིཝིཡ ཀིལམནྟི. མཡཉྩམྷ ཨཱགནྟུཀཱ, ན སཀྐོམ ནེསཾ དེཝསིཀཾ ཡཱགུཉྩ བྷཏྟཉྩ པཊིཡཱདེཏུཾ. ཨམྷཱཀཾ པན ཨསྶཱ སཱཡཉྩ པཱཏོ ཙ དྭིཀྑཏྟུཾ བྷཏྟཾ ལབྷནྟི. ཡཾནཱུན མཡཾ ཨེཀམེཀསྶ ཨསྶསྶ པཱཏརཱསབྷཏྟཏོ ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ དདེཡྻཱམ. ཨེཝཾ ཨཡྻཱ ཙ ན ཀིལམིསྶནྟི ¶ , ཨསྶཱ ཙ ཡཱཔེསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཀཏྭཱ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ དེཝསིཀཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཉྙཔེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེཧི ཨསྶམཎྜལིཀཱསུ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

པཉྙཏྟནྟི ནིཙྩབྷཏྟསངྑེཔེན ཋཔིཏཾ. ཨིདཱནི བྷིཀྑཱུ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱཏིཨཱདཱིསུ པུབྦཎྷསམཡནྟི དིཝསསྶ པུབྦབྷཱགསམཡཾ, པུབྦཎྷསམཡེཏི ཨཏྠོ. པུབྦཎྷེ ཝཱ སམཡཾ པུབྦཎྷསམཡཾ, པུབྦཎྷེ ཨེཀཾ ཁཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ལབྦྷཏི. ནིཝཱསེཏྭཱཏི པརིདཧིཏྭཱ, ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཝསེནེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི ཏེ ཏཏོ པུབྦེ ཨནིཝཏྠཱ ཨཧེསུཾ. པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡཱཏི པཏྟཾ ཧཏྠེཧི ཙཱིཝརཾ ཀཱཡེན ཨཱདིཡིཏྭཱ སམྤཊིཙྪཱདེཏྭཱ, དྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཧི པཀཱརེན གཎྷནྟཱ ཨཱདཱཡཨིཙྩེཝ ཝུཙྩནྟི, ཡཐཱ ‘‘སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༡). པིཎྜཾ ཨལབྷམཱནཱཏི སཀལམྤི ཝེརཉྫཾ ཙརིཏྭཱ ཏིཊྛཏུ པིཎྜོ, ཨནྟམསོ ‘‘ཨཏིཙྪཐཱ’’ཏི ཝཱཙམྤི ཨལབྷམཱནཱ.

པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ ཨཱརཱམཾ ཨཱཧརིཏྭཱཏི གཏགཏཊྛཱནེ ལདྡྷཾ ཨེཀམེཀཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཱརཱམཾ ནེཏྭཱ. ཨུདུཀྑལེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཐེརཱནཾ ཀོཙི ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ནཏྠི, ཡོ ནེསཾ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ པཙེཡྻ. སཱམམྤི པཙནཾ སམཎསཱརུཔྤཾ ན ཧོཏི ན ཙ ཝཊྚཏི. ཏེ ཨེཝཾ ནོ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱ ཙ བྷཝིསྶཏི, སཱམཔཱཀཔརིམོཙནཉྩཱཏི ཨཊྛ ཨཊྛ ¶ ཛནཱ ཝཱ དས དས ཛནཱ ཝཱ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཨུདུཀྑལེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ སཀཾ སཀཾ པཊིཝཱིསཾ ཨུདཀེན ཏེམེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི ¶ . བྷགཝཏོ པན ཏེ ཨསྶཝཱཎིཛཱ པཏྠཔུལཀཉྩ དེནྟི, ཏདུཔིཡཉྩ སཔྤིམདྷུསཀྐརཾ. ཏཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཧརིཏྭཱ སིལཱཡཾ པིསཏི. པུཉྙཝཏཱ པཎྜིཏཔུརིསེན ཀཏཾ མནཱཔམེཝ ཧོཏི. ཨཐ ནཾ པིསིཏྭཱ སཔྤིཨཱདཱིཧི སམྨཱ ཡོཛེཏྭཱ བྷགཝཏོ ¶ ཨུཔནཱམེསི. ཨཐེཏྠ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔནྟི. ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫཏི. པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཀཱལཾ ཨཏིནཱམེཏི. ན ཏཏོ པཊྛཱཡ པིཎྜཱཡ ཙརཏི.

ཀིཾ པནཱནནྡཏྠེརོ ཏདཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཧོཏཱིཏི? ཧོཏི, ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷཱ. བྷགཝཏོ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶནྟརེ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ནཏྠི. ཀདཱཙི ནཱགསམཱལཏྠེརོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཱསི, ཀདཱཙི ནཱགིཏཏྠེརོ, ཀདཱཙི མེགྷིཡཏྠེརོ, ཀདཱཙི ཨུཔཝཱཎཏྠེརོ, ཀདཱཙི སཱགཏཏྠེརོ, ཀདཱཙི སུནཀྑཏྟོ ལིཙྪཝིཔུཏྟོ. ཏེ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཡདཱ ཨིཙྪནྟི ཏདཱ པཀྐམནྟི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ཏེསུ ཏེསུ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོཏི, པཀྐནྟེསུ སཡམེཝ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀརོཏི. བྷགཝཱཔི ཀིཉྩཱཔི མེ ཉཱཏིསེཊྛོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ན ཏཱཝ ལབྷཏི, ཨཐ ཁོ ཨེཝརཱུཔེསུ ཋཱནེསུ ཨཡམེཝ པཏིརཱུཔོཏི ཨདྷིཝཱསེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཡསྨཱ པནཱནནྡོ པཏྠཔུལཀཾ སིལཱཡཾ པིསིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི, ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫཏཱི’’ཏི.

ནནུ ཙ མནུསྶཱ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཨཏིཝིཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ པུཉྙཱནི ཀརོནྟི, ཨཏྟནཱ ཨབྷུཉྫིཏྭཱཔི བྷིཀྑཱུནཾ དཱཏབྦཾ མཉྙནྟི. ཏེ ཏདཱ ཀསྨཱ ཀཊཙྪུབྷིཀྑམྤི ན ཨདཾསུ? ཨཡཉྩ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ མཧཏཱ ཨུསྶཱཧེན བྷགཝནྟཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙི, སོ ཀསྨཱ བྷགཝཏོ ཨཏྠིབྷཱཝམྤི ན ཛཱནཱཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – མཱརཱཝཊྚནཱཡ. ཝེརཉྫཉྷི བྲཱཧྨཎཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཱ པཀྐནྟམཏྟམེཝ སཀལཉྩ ནགརཾ སམནྟཱ ཙ ཡོཛནམཏྟཾ ཡཏྠ སཀྐཱ པུརེབྷཏྟཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྩཱགནྟུཾ, ཏཾ སབྦཾ མཱརོ ཨཱཝཊྚེཏྭཱ མོཧེཏྭཱ སབྦེསཾ ཨསལླཀྑཎབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏསྨཱ ན ཀོཙི ཨནྟམསོ སཱམཱིཙིཀམྨམྤི ཀཏྟབྦཾ མཉྙིཏྠ.

ཀིཾ ¶ པན བྷགཝཱཔི མཱརཱཝཊྚནཾ ཨཛཱནིཏྭཱཝ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགཏོཏི? ནོ ཨཛཱནིཏྭཱ. ཨཐ ཀསྨཱ ཙམྤཱ-སཱཝཏྠི-རཱཛགཧཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ན ཨུཔགཏོཏི? ཏིཊྛནྟུ ཙམྤཱ-སཱཝཏྠི-རཱཛགཧཱདཱིནི, སཙེཔི བྷགཝཱ ཏསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ¶ ཨུཏྟརཀུརུཾ ཝཱ ཏིདསཔུརཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཏམྤི མཱརོ ཨཱཝཊྚེཡྻ. སོ ཀིར ཏཾ སཾཝཙྪརཾ ཨཏིཝིཡ ཨཱགྷཱཏེན ¶ པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོ ཨཧོསི. ཨིདྷ པན བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཏིརེཀཀཱརཎཾ ཨདྡས – ‘‘ཨསྶཝཱཎིཛཱ བྷིཀྑཱུནཾ སངྒཧཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཝེརཉྫཱཡམེཝ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪི.

ཀིཾ པན མཱརོ ཝཱཎིཛཀེ ཨཱཝཊྚེཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི? ནོ ན སཀྐོཏི, ཏེ པན ཨཱཝཊྚིཏཔརིཡོསཱནེ ཨཱགམིཾསུ. པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཀསྨཱ ན ཨཱཝཊྚེཏཱིཏི? ཨཝིསཧཏཱཡ. ན ཧི སོ ཏཐཱགཏསྶ ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱཡ ནིབདྡྷདཱནསྶ ཨཔྤིཏཝཏྟསྶ ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ ཝིསཧཏི. ཙཏུནྣཉྷི ན སཀྐཱ ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཀཏམེསཾ ཙཏུནྣཾ? ཏཐཱགཏསྶ ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱསངྑེཔེན ཝཱ ནིབདྡྷདཱནསྶ ཨཔྤིཏཝཏྟསངྑེཔེན ཝཱ པརིཙྩཏྟཱནཾ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. བུདྡྷཱནཾ ཛཱིཝིཏསྶ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཨསཱིཏིཡཱ ཨནུབྱཉྫནཱནཾ བྱཱམཔྤབྷཱཡ ཝཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཙནྡིམསཱུརིཡདེཝབྲཧྨཱནམྤི ཧི པབྷཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱཔྤདེསཾ པཏྭཱ ཝིཧཏཱནུབྷཱཝཱ ཧོནྟི. བུདྡྷཱནཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུནྟི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཏསྨཱ མཱརེན ཨཀཏནྟརཱཡཾ བྷིཀྑཾ བྷགཝཱ སསཱཝཀསངྒྷོ ཏདཱ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫནྟོ ཙ ཨེཀདིཝསཾ ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ ཨུདུཀྑལསདྡནྟི བྷགཝཱ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ ཀོཊྚེནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མུསལསངྒྷཊྚཛནིཏཾ ཨུདུཀྑལསདྡཾ སུཎི. ཏཏོ པརཾ ཛཱནནྟཱཔི ཏཐཱགཏཱཏི ཨེཝམཱདི ཡཾ པརཏོ ‘‘ཀིནྣུ ཁོ སོ, ཨཱནནྡ, ཨུདུཀྑལསདྡོ’’ཏི པུཙྪི, ཏསྶ པརིཧཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – ཏཐཱགཏཱ ནཱམ ཛཱནནྟཱཔི སཙེ ཏཱདིསཾ པུཙྪཱཀཱརཎཾ ཧོཏི, པུཙྪནྟི. སཙེ པན ཏཱདིསཾ པུཙྪཱཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཛཱནནྟཱཔི ¶ ན པུཙྪནྟི. ཡསྨཱ པན བུདྡྷཱནཾ ཨཛཱནནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨཛཱནནྟཱཔཱིཏི ན ཝུཏྟཾ. ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པུཙྪནྟཱིཏི སཙེ ཏསྶཱ པུཙྪཱཡ སོ ཀཱལོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པུཙྪནྟི; སཙེ ན ཧོཏི ¶ , ཨེཝམྤི ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱཝ ན པུཙྪནྟི. ཨེཝཾ པུཙྪནྟཱཔི ཙ ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཏཐཱགཏཱ པུཙྪནྟི, ཡཾ ཨཏྠནིསྶིཏཾ ཀཱརཎནིསྶིཏཾ, ཏདེཝ པུཙྪནྟི, ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨནཏྠསཾཧིཏེ སེཏུགྷཱཏོ ཏཐཱགཏཱནཾ. སེཏུ ཝུཙྩཏི མགྒོ, མགྒེནེཝ ཏཱདིསསྶ ཝཙནསྶ གྷཱཏོ, སམུཙྪེདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཨཏྠསཾཧིཏནྟི ཨེཏྠ ཡཾ ཨཏྠསནྣིསྶིཏཾ ཝཙནཾ ཏཐཱགཏཱ པུཙྪནྟི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྭཱིཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཀཱརཎེཧི. དྷམྨཾ ཝཱ དེསེསྶཱམཱཏི ཨཊྛུཔྤཏྟིཡུཏྟཾ སུཏྟཾ ཝཱ པུབྦཙརིཏཀཱརཎཡུཏྟཾ ཛཱཏཀཾ ཝཱ ཀཐཡིསྶཱམ. སཱཝཀཱནཾ ཝཱ སིཀྑཱཔདཾ ¶ པཉྙཔེསྶཱམཱཏི སཱཝཀཱནཾ ཝཱ ཏཱཡ པུཙྪཱཡ ཝཱིཏིཀྐམཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ གརུཀཾ ཝཱ ལཧུཀཾ ཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམ ཨཱཎཾ ཋཔེསྶཱམཱཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསཱིཏི ཨེཏྠ ནཏྠི ཀིཉྩི ཝཏྟབྦཾ. པུབྦེ ཝུཏྟམེཝ ཧི བྷིཀྑཱུནཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཔཊིལཱབྷཾ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཾ སཱམཔཱཀཔརིམོཙནཉྩ ཨཱརོཙེནྟོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨཱནནྡཱ’’ཏི ཨིདཾ པན བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སམྤཧཾསེནྟོ ཨཱཧ. སཱདྷུཀཱརཾ པན དཏྭཱ དྭཱིསུ ཨཱཀཱརེསུ ཨེཀཾ གཧེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེཧི, ཨཱནནྡ, སཔྤུརིསེཧི ཝིཛིཏཾ, པཙྪིམཱ ཛནཏཱ སཱལིམཾསོདནཾ ཨཏིམཉྙིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཏུམྷེཧི, ཨཱནནྡ, སཔྤུརིསེཧི ཨེཝཾ དུབྦྷིཀྑེ དུལླབྷཔིཎྜེ ཨིམཱཡ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱཡ ཨིམིནཱ ཙ སལླེཁེན ཝིཛིཏཾ. ཀིཾ ཝིཛིཏནྟི? དུབྦྷིཀྑཾ ཝིཛིཏཾ, ལོབྷོ ཝིཛིཏོ, ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ. ཀཐཾ? ‘‘ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, སམནྟཏོ པན ཨནནྟརཱ གཱམནིགམཱ ཕལབྷཱརནམིཏསསྶཱ སུབྷིཀྑཱ སུལབྷཔིཎྜཱ. ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷགཝཱ ཨིདྷེཝ ཨམྷེ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཝསཏཱི’’ཏི ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཙིནྟཱ ཝཱ ཝིགྷཱཏོ ཝཱ ནཏྠི. ཨེཝཾ ཏཱཝ དུབྦྷིཀྑཾ ཝིཛིཏཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟིཏཾ.

ཀཐཾ ལོབྷོ ཝིཛིཏོ? ‘‘ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, སམནྟཏོ པན ཨནནྟརཱ གཱམནིགམཱ ཕལབྷཱརནམིཏསསྶཱ སུབྷིཀྑཱ སུལབྷཔིཎྜཱ ¶ . ཧནྡ མཡཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱ’’ཏི ལོབྷཝསེན ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི རཏྟིཙྪེདོ ཝཱ ‘‘པཙྪིམིཀཱཡ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪཱམཱ’’ཏི ཝསྶཙྪེདོ ཝཱ ན ཀཏོ. ཨེཝཾ ལོབྷོ ཝིཛིཏོ.

ཀཐཾ ¶ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ? ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, ཨིམེ ཙ མནུསྶཱ ཨམྷེ དྭེ ཏཡོ མཱསེ ཝསནྟེཔི ན ཀིསྨིཉྩི མཉྙནྟི. ཡཾནཱུན མཡཾ གུཎཝཱཎིཛྫཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ བྷིཀྑུ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི…པེ… ཨསུཀོ ཚལ༹བྷིཉྙོཏི ཨེཝཾ མནུསྶཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཀཱསེཏྭཱ ཀུཙྪིཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ པཙྪཱ སཱིལཾ ཨདྷིཊྛཧེཡྻཱམཱ’’ཏི ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི ཨེཝརཱུཔཱ ཨིཙྪཱ ན ཨུཔྤཱདིཏཱ. ཨེཝཾ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟིཏོཏི.

ཨནཱགཏེ པན པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣཱ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ལབྷིཏྭཱཔི ‘‘ཀིཾ ཨིདཾ ཨུཏྟཎྜུལཾ ཨཏིཀིལིནྣཾ ཨལོཎཾ ཨཏིལོཎཾ ཨནམྦིལཾ ཨཙྩམྦིལཾ, ཀོ ཨིམིནཱ ཨཏྠོ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན སཱལིམཾསོདནཾ ཨཏིམཉྙིསྶཏི, ཨོཉྙཱཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ ཀརིསྶཏི. ཨཐ ཝཱ ཛནཔདོ ¶ ནཱམ ན སབྦཀཱལཾ དུབྦྷིཀྑོ ཧོཏི. ཨེཀདཱ དུབྦྷིཀྑོ ཧོཏི, ཨེཀདཱ སུབྷིཀྑོ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཡདཱ སུབྷིཀྑོ བྷཝིསྶཏི, ཏདཱ ཏུམྷཱཀཾ སཔྤུརིསཱནཾ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པསནྣཱ མནུསྶཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱགུཁཛྫཀཱདིཔྤབྷེདེན ཨནེཀཔྤཀཱརཾ སཱལིཝིཀཏིཾ མཾསོདནཉྩ དཱཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟི. ཏཾ ཏུམྷེ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ ཏུམྷཱཀཾ སབྲཧྨཙཱརཱིསངྑཱཏཱ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨནྟརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨནུབྷཝམཱནཱཝ ཨཏིམཉྙིསྶཏི, ཏཔྤཙྩཡཾ མཱནཉྩ ཨོམཱནཉྩ ཀརིསྶཏི. ཀཐཾ? ཀསྨཱ ཨེཏྟཀཾ པཀྐཾ, ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ བྷཱཛནཱནི ནཏྠི, ཡཏྠ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེཡྻཱཐཱཏི.

དུབྦྷིཀྑཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

མཧཱམོགྒལླཱནསྶསཱིཧནཱདཀཐཱ

༡༧. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ, གརུགཱརཝསཔྤཏིསྶཱདྷིཝཙནམེཏཾ. མཧཱམོགྒལླཱནོཏི མཧཱ ཙ སོ གུཎམཧནྟཏཱཡ མོགྒལླཱནོ ཙ གོཏྟེནཱཏི མཧཱམོགྒལླཱནོ. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ཨཝོཙ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཨེཏརཧི བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ དསྶེཏི. ཀསྨཱ ཨཝོཙ? ཐེརོ ཀིར པབྦཛིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ ¶ མཏྠཀཾ པཏྟོ, སཏྠཱརཱཔི མཧིདྡྷིཀཏཱཡ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ. སོ ཏཾ ཨཏྟནོ མཧིདྡྷིཀཏཾ ནིསྶཱཡ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཀིལམནྟི, ཡཾནཱུནཱཧཾ པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ པཔྤཊཀོཛཾ བྷོཛེཡྻ’’ནྟི. ཨཐསྶ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ པནཱཧཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཝིཧརནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཡཱཙིཏྭཱ ཨེཝཾ ཀརེཡྻཾ, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ; ཡུགགྒཱཧོ ཝིཡ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཀཏོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ཏསྨཱ ཡཱཙིཏུཀཱམོ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ.

ཧེཊྛིམཏལཾ སམྤནྣནྟི པཐཝིཡཱ ཀིར ཧེཊྛིམཏལེ པཐཝིམཎྜོ པཐཝོཛོ པཐཝི-པཔྤཊཀོ ཨཏྠི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཏྠ སམྤནྣནྟི མདྷུརཾ, སཱདུརསནྟི ཨཏྠོ. ཡཐེཝ ཧི ‘‘ཏཏྲསྶ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༨) ཨེཏྠ མདྷུརཕལོཏི ཨཏྠོ; ཨེཝམིདྷཱཔི སམྤནྣནྟི མདྷུརཾ སཱདུརསནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སེཡྻཐཱཔི ཁུདྡམདྷུཾ ཨནཱིལ༹ཀནྟི ཨིདཾ པནསྶ མདྷུརཏཱཡ ཨོཔམྨནིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཁུདྡམདྷུནྟི ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཧི ཀཏམདྷུ. ཨནཱིལ༹ཀནྟི ནིམྨཀྑིཀཾ ནིམྨཀྑིཀཎྜཀཾ པརིསུདྡྷཾ. ཨེཏཾ ཀིར མདྷུ སབྦམདྷཱུཧི ཨགྒཉྩ སེཊྛཉྩ སུརསཉྩ ཨོཛཝནྟཉྩ. ཏེནཱཧ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི ཁུདྡམདྷུཾ ཨནཱིལ༹ཀཾ ཨེཝམསྶཱད’’ནྟི.

སཱདྷཱཧཾ ¶ , བྷནྟེཏི སཱདྷུ ཨཧཾ, བྷནྟེ. ཨེཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཝཙནམེཏཾ. པཐཝིཔརིཝཏྟནཾ ཨཱཡཱཙནྟོ ཧི ཐེརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཝམཱཧ. པརིཝཏྟེཡྻནྟི ཨུཀྐུཛྫེཡྻཾ, ཧེཊྛིམཏལཾ ཨུཔརིམཾ ཀརེཡྻཾ. ཀསྨཱ? ཨེཝཉྷི ཀཏེ སུཁེན བྷིཀྑཱུ པཔྤཊཀོཛཾ པཐཝིམཎྜཾ པརིབྷུཉྫིསྶནྟཱིཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཨནནུཉྙཱཏུཀཱམོཔི ཐེརཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཾ པུཙྪི – ‘‘ཡེ པན ཏེ, མོགྒལླཱན, པཐཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཏེ ཀཐཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. ཡེ པཐཝིནིསྶིཏཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ པཱཎཱ, ཏེ པཐཝིཡཱ པརིཝཏྟིཡམཱནཱཡ ཨཱཀཱསེ ¶ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ ཀཐཾ ཀརིསྶསི, ཀཏྠ ཋཔེསྶསཱིཏི? ཨཐ ཐེརོ བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨེཀཱཧཾ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཀཾ ཨཧཾ བྷནྟེ ཧཏྠཾ ཡཐཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཨེཝཾ ཨབྷིནིམྨིནིསྶཱམི, པཐཝིསདིསཾ ཀརིསྶཱམི. ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ཡེ པཐཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཏེ ཨེཀསྨིཾ ཧཏྠཏལེ ཋིཏེ པཱཎེ ཏཏོ དུཏིཡཧཏྠཏལེ སངྐཱམེནྟོ ཝིཡ ཏཏྠ སངྐཱམེསྶཱམཱིཏི.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཱཡཱཙནཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཨལཾ མོགྒལླཱནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨལནྟི པཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུནྟི ཝིཔརཱིཏགྒཱཧམྤི སཏྟཱ སམྤཱཔུཎེཡྻུཾ. ཀཐཾ? ཨཡཾ ནུ ཁོ པཐཝཱི ¶ , ཨུདཱཧུ ན ཨཡནྟི. ཨཐ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ གཱམོ, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེས’’ནྟི. ཨེཝཾ ནིགམཛནཔདཁེཏྟཱརཱམཱདཱིསུ. ན ཝཱ ཨེས ཝིཔལླཱསོ, ཨཙིནྟེཡྻོ ཧི ཨིདྡྷིམཏོ ཨིདྡྷིཝིསཡོ. ཨེཝཾ པན ཝིཔལླཱསཾ པཊིལབྷེཡྻུཾ – ཨིདཾ དུབྦྷིཀྑཾ ནཱམ ན ཨིདཱནིཡེཝ ཧོཏི, ཨནཱགཏེཔི བྷཝིསྶཏི. ཏདཱ བྷིཀྑཱུ ཏཱདིསཾ ཨིདྡྷིམནྟཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ ཀུཏོ ལབྷིསྶནྟི? ཏེ སོཏཱཔནྣ-སཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམི-སུཀྑཝིཔསྶཀ-ཛྷཱནལཱབྷི-པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཁཱིཎཱསཝཱཔི སམཱནཱ ཨིདྡྷིབལཱབྷཱཝཱ པརཀུལཱནི པིཎྜཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶནྟི. ཏཏྲ མནུསྶཱནཾ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི – ‘‘བུདྡྷཀཱལེ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ཨཧེསུཾ. ཏེ གུཎེ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ པཔྤཊཀོཛཾ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཨིདཱནི པན སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ནཏྠི. ཡདི སིཡུཾ, ཏཐེཝ ཀརེཡྻུཾ. ན ཨམྷཱཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི པཀྐཾ ཝཱ ཨཱམཾ ཝཱ ཁཱདིཏུཾ དདེཡྻུ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཏེསུཡེཝ ཨརིཡཔུགྒལེསུ ‘‘ནཏྠི ཨརིཡཔུགྒལཱ’’ཏི ཨིམཾ ཝིཔལླཱསཾ པཊིལབྷེཡྻུཾ. ཝིཔལླཱསཝསེན ཙ ཨརིཡེ གརཧནྟཱ ཨུཔཝདནྟཱ ཨཔཱཡུཔགཱ བྷཝེཡྻུཾ. ཏསྨཱ མཱ ཏེ རུཙྩི པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏུནྟི.

ཨཐ ཐེརོ ཨིམཾ ཡཱཙནཾ ཨལབྷམཱནོ ཨཉྙཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏམྤིསྶ བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཨལཾ ¶ མོགྒལླཱནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུ’’ནྟི, ཨཐ ཁོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ; ཨཏྠོཔི ཙསྶ ཝུཏྟསདིསམེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡདི པན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནེཡྻ, ཐེརོ ཀིཾ ཀརེཡྻཱཏི? མཧཱསམུདྡཾ ཨེཀེན ¶ པདཝཱིཏིཧཱརེན ཨཏིཀྐམིཏབྦཾ མཱཏིཀཱམཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡཏོ ཨུཏྟརཀུརུཨབྷིམུཁཾ མགྒཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨུཏྟརཀུརུཾ གམནཱགམནསམྤནྣེ ཋཱནེ ཀཏྭཱ དསྶེཡྻ, ཡཐཱ བྷིཀྑཱུ གོཙརགཱམཾ ཝིཡ ཡཐཱསུཁཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ནིཀྑམེཡྻུནྟི.

ནིཊྛིཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ སཱིཧནཱདཀཐཱ.

ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༨. ཨིདཱནི ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ མཱུལཏོ པབྷུཏི ནིདཱནཾ དསྶེཏུཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཝིཏཀྐུཔྤཱདཾ དསྶེནྟོ ¶ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཧོགཏསྶཱཏི རཧསི གཏསྶ. པཊིསལླཱིནསྶཱཏི སལླཱིནསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཏསྶ. ཀཏམེསཱནནྟི ཨཏཱིཏེསུ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིསུ བུདྡྷེསུ ཀཏམེསཾ. ཙིརཾ ཨསྶ ཋིཏི, ཙིརཱ ཝཱ ཨསྶ ཋིཏཱིཏི ཙིརཊྛིཏིཀཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ.

ཀིཾ པན ཐེརོ ཨིམཾ ཨཏྟནོ པརིཝིཏཀྐཾ སཡཾ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – སཀྐོཏི ཙ ན སཀྐོཏི ཙ. ཨཡཉྷི ཨིམེསཾ ནཱམ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི, ཨིམེསཾ ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཨེཏྟཀཾ སཀྐོཏི ཝིནིཙྪིནིཏུཾ. ཨིམིནཱ པན ཀཱརཎེན ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི, ཨིམིནཱ ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཨེཏཾ ན སཀྐོཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཨེཏམྤི སོལ༹སཝིདྷཱཡ པཉྙཱཡ མཏྠཀཾ པཏྟསྶ ཨགྒསཱཝཀསྶ ན བྷཱརིཡཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷེན པན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསནྟསྶ སཡཾ ཝིནིཙྪཡཀརཎཾ ཏུལཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཧཏྠེན ཏུལནསདིསཾ ཧོཏཱིཏི བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘བྷགཝཏོ ཙ སཱརིཔུཏྟ ཝིཔསྶིསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༩. པུན ཐེརོ ཀཱརཎཾ པུཙྪནྟོ ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏཱུཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀོ ནུ ཁོ བྷནྟེཏི ཀཱརཎཔུཙྪཱ ¶ , ཏསྶ ཀཏམོ ནུ ཁོ བྷནྟེཏི ཨཏྠོ. ཧེཏུ པཙྩཡོཏི ཨུབྷཡམེཏཾ ཀཱརཎཱདྷིཝཙནཾ; ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ཏེན ཏསྶ ཕལཾ ཧིནོཏི པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཧེཏཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཏཾ པཊིཙྩ ཨེཏི པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ པཙྩཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀམྤི ཝོཧཱརཝསེན ཙ ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཙ ཏཏྲ ཏཏྲ ཨེཏཾ ཨུབྷཡམྤི ཝུཙྩཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨིདཱནི ¶ ཏཾ ཧེཏུཉྩ པཙྩཡཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷགཝཱ ཙ སཱརིཔུཏྟ ཝིཔསྶཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིལཱསུནོ ཨཧེསུནྟི ན ཨཱལསིཡཀིལཱསུནོ, ན ཧི བུདྡྷཱནཾ ཨཱལསིཡཾ ཝཱ ཨོསནྣཝཱིརིཡཏཱ ཝཱ ཨཏྠི. བུདྡྷཱ ཧི ཨེཀསྶ ཝཱ དྭིནྣཾ ཝཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹སྶ ཝཱ དྷམྨཾ དེསེནྟཱ སམཀེནེཝ ཨུསྶཱཧེན དྷམྨཾ དེསེནྟི, ན པརིསཱཡ ཨཔྤབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨོསནྣཝཱིརིཡཱ ཧོནྟི, ནཱཔི མཧནྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨུསྶནྣཝཱིརིཡཱ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ སཏྟནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན གོཙརཱཡ པཀྐནྟོ ཁུདྡཀེ ཝཱ མཧནྟེ ཝཱ ¶ པཱཎེ ཨེཀསདིསེནེཝ ཝེགེན དྷཱཝཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘‘མཱ མེ ཛཝོ པརིཧཱཡཱི’’ཏི. ཨེཝཾ བུདྡྷཱ ཨཔྤཀཱཡ ཝཱ མཧཏིཡཱ ཝཱ པརིསཱཡ སམཀེནེཝ ཨུསྶཱཧེན དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘‘མཱ ནོ དྷམྨགརུཏཱ པརིཧཱཡཱི’’ཏི. དྷམྨགརུནོ ཧི བུདྡྷཱ དྷམྨགཱརཝཱཏི.

ཡཐཱ པན ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ མཧཱསམུདྡཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཝིཏྠཱརེན དྷམྨཾ དེསེསི, ཨེཝཾ ཏེ ན དེསེསུཾ. ཀསྨཱ? སཏྟཱནཾ ཨཔྤརཛཀྑཏཱཡ. ཏེསཾ ཀིར ཀཱལེ དཱིགྷཱཡུཀཱ སཏྟཱ ཨཔྤརཛཀྑཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཙཏུསཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཨེཀགཱཐམྤི སུཏྭཱ དྷམྨཾ ཨབྷིསམེནྟི, ཏསྨཱ ན ཝིཏྠཱརེན དྷམྨཾ དེསེསུཾ. ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨཔྤཀཉྩ ནེསཾ ཨཧོསི སུཏྟཾ…པེ… ཝེདལླནྟི. ཏཏྠ སུཏྟཱདཱིནཾ ནཱནཏྟཾ པཋམསངྒཱིཏིཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ.

ཨཔཉྙཏྟཾ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདནྟི སཱཝཀཱནཾ ནིདྡོསཏཱཡ དོསཱནུརཱུཔཏོ པཉྙཔེཏབྦཾ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷཝསེན ཨཱཎཱསིཀྑཱཔདཾ ཨཔཉྙཏྟཾ. ཨནུདྡིཊྛཾ ¶ པཱཏིམོཀྑནྟི ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཨནུདྡིཊྛཾ ཨཧོསི. ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑམེཝ ཏེ ཨུདྡིསིཾསུ; ཏམྤི ཙ ནོ ཨནྭདྡྷམཱསཾ. ཏཐཱ ཧི ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ཚནྣཾ ཚནྣཾ ཝསྶཱནཾ སཀིཾ སཀིཾ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི; ཏཉྩ ཁོ སཱམཾཡེཝ. སཱཝཀཱ པནསྶ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེསུ ན ཨུདྡིསིཾསུ. སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ བནྡྷུམཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཝསནཊྛཱནེ སབྦོཔི བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔོསཐཾ ཨཀཱསི. ཏཉྩ ཁོ སངྒྷུཔོསཐམེཝ; ན གཎུཔོསཐཾ, ན པུགྒལུཔོསཐཾ, ན པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ, ན ཨདྷིཊྛཱནུཔོསཐཾ.

ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཧོནྟི. ཨེཀམེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཨབྦོཀིཎྞཱནི དསཔི ཝཱིསཏིཔི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཝསནྟི, བྷིཡྻོཔི ཝསནྟི. ཨུཔོསཐཱརོཙིཀཱ དེཝཏཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེནྟི – ‘‘མཱརིསཱ, ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨཏིཀྐནྟཾ, དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐནྟཱནི, ཨིདཾ ཚཊྛཾ ཝསྶཾ, ཨཱགཱམིནིཡཱ པུཎྞམཱསིཡཱ བུདྡྷདསྶནཏྠཾ ཨུཔོསཐཀརཎཏྠཉྩ གནྟབྦཾ! སམྤཏྟོ ཝོ སནྣིཔཱཏཀཱལོ’’ཏི. ཏཏོ ¶ སཱནུབྷཱཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན གཙྪནྟི, ཨིཏརེ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན. ཀཐཾ? ཏེ ཀིར བྷིཀྑཱུ པཱཙཱིནསམུདྡནྟེ ཝཱ པཙྪིམཨུཏྟརདཀྑིཎསམུདྡནྟེ ཝཱ ཋིཏཱ གམིཡཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ‘‘གཙྪཱམཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེནྟི; སཧ ཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཨུཔོསཐགྒཾ གཏཱཝ ¶ ཧོནྟི. ཏེ ཝིཔསྶིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ནིསཱིདནྟི. བྷགཝཱཔི སནྣིསིནྣཱཡ པརིསཱཡ ཨིམཾ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསཏི.

‘‘ཁནྟཱི པརམཾ ཏཔོ ཏིཏིཀྑཱ;

ནིབྦཱནཾ པརམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ;

ན ཧི པབྦཛིཏོ པརཱུཔགྷཱཏཱི;

ན སམཎོ ཧོཏི པརཾ ཝིཧེཋཡནྟོ.

‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ;

སཙིཏྟཔརིཡོདཔནཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསནཾ.

‘‘ཨནུཔཝཱདོ ¶ ཨནུཔགྷཱཏོ, པཱཏིམོཀྑེ ཙ སཾཝརོ;

མཏྟཉྙུཏཱ ཙ བྷཏྟསྨིཾ, པནྟཉྩ སཡནཱསནཾ;

ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༣-༡༨༥);

ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཨིཏརེསམྤི བུདྡྷཱནཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཝེདིཏབྦོ. སབྦབུདྡྷཱནཉྷི ཨིམཱ ཏིསྶོཝ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑགཱཐཱཡོ ཧོནྟི. ཏཱ དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཾ ཡཱཝ སཱསནཔརིཡནྟཱ ཨུདྡེསམཱགཙྪནྟི; ཨཔྤཱཡུཀབུདྡྷཱནཾ པཋམབོདྷིཡཾཡེཝ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལཏོ པན པབྷུཏི ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑམེཝ ཨུདྡིསཱིཡཏི. ཏཉྩ ཁོ བྷིཀྑཱུ ཨེཝ ཨུདྡིསནྟི, ན བུདྡྷཱ. ཏསྨཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶམཏྟམེཝ ཨིདཾ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཐེཀདིཝསཾ པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ན དཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏོ པརཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམི པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསིསྶཱམི, ཏུམྷེཝ དཱནི བྷིཀྑཝེ ཨིཏོ པརཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻཱཐ, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ. ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ པརིསཱཡ ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻ, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསེཡྻཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༦). ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསནྟི. ཨིདཾ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཏེསཾ ཨནུདྡིཊྛཾ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུདྡིཊྛཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི.

ཏེསཾ ¶ བུདྡྷཱནནྟི ཏེསཾ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ. ཨནྟརདྷཱནེནཱཏི ཁནྡྷནྟརདྷཱནེན; པརིནིབྦཱནེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བུདྡྷཱནུབུདྡྷཱནནྟི ཡེ ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུབུདྡྷཱ སམྨུཁསཱཝཀཱ ཏེསཉྩ ཁནྡྷནྟརདྷཱནེན. ཡེ ཏེ པཙྪིམཱ སཱཝཀཱཏི ¶ ཡེ ཏེསཾ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཱ པཙྪིམཱ སཱཝཀཱ. ནཱནཱནཱམཱཏི ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ, དྷམྨརཀྑིཏོ’’ཏིཨཱདི ནཱམཝསེན ཝིཝིདྷནཱམཱ. ནཱནཱགོཏྟཱཏི ‘‘གོཏམོ, མོགྒལླཱནོ’’ཏིཨཱདི གོཏྟཝསེན ཝིཝིདྷགོཏྟཱ. ནཱནཱཛཙྩཱཏི ‘‘ཁཏྟིཡོ, བྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདིཛཱཏིཝསེན ནཱནཱཛཙྩཱ. ནཱནཱཀུལཱ པབྦཛིཏཱཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདིཝསེ ནེཝ ཨུཙྩནཱིཙཨུལཱ༹རུལཱ༹རབྷོགཱདིཀུལཝསེན ཝཱ ཝིཝིདྷཀུལཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏཱ.

ཏེ ཏཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཏེ པཙྪིམཱ སཱཝཀཱ ¶ ཡསྨཱ ཨེཀནཱམཱ ཨེཀགོཏྟཱ ཨེཀཛཱཏིཀཱ ཨེཀཀུལཱ པབྦཛིཏཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ ཏནྟི པཝེཎཱི’’ཏི ཨཏྟནོ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨཙརིཡཾ རཀྑནྟི, ཙིརཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ པརིཧརནྟི. ཨིམེ ཙ ཏཱདིསཱ ན ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཧེཋེནྟཱ ཝིལོམཾ གཎྷནྟཱ ‘‘ཨསུཀོ ཐེརོ ཛཱནིསྶཏི, ཨསུཀོ ཐེརོ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི སིཐིལཾ ཀརོནྟཱ ཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཁིཔྤཉྙེཝ ཨནྟརདྷཱཔེསུཾ, སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ན རཀྑིཾསུ. སེཡྻཐཱཔཱིཏི ཏསྶཏྠསྶ ཨོཔམྨནིདསྶནཾ. ཝིཀིརཏཱིཏི ཝིཀྑིཔཏི. ཝིདྷམཏཱིཏི ཋཱནནྟརཾ ནེཏི. ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཋིཏཊྛཱནཏོ ཨཔནེཏི. ཡཐཱ ཏཾ སུཏྟེན ཨསངྒཧིཏཏྟཱཏི ཡཐཱ སུཏྟེན ཨསངྒཧིཏཏྟཱ ཨགནྠིཏཏྟཱ ཨབདྡྷཏྟཱ ཨེཝཾ ཝིཀིརཏི ཡཐཱ སུཏྟེན ཨསངྒཧིཏཱནི ཝིཀིརིཡནྟི, ཨེཝཾ ཝིཀིརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ. ཨནྟརདྷཱཔེསུནྟི ཝགྒསངྒཧ-པཎྞཱསསངྒཧཱདཱིཧི ཨསངྒཎྷནྟཱ ཡཾ ཡཾ ཨཏྟནོ རུཙྩཏི, ཏཾ ཏདེཝ གཧེཏྭཱ སེསཾ ཝིནཱསེསུཾ ཨདསྶནཾ ནཡིཾསུ.

ཨཀིལཱསུནོ ཙ ཏེ བྷགཝནྟོ ཨཧེསུཾ སཱཝཀེ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ཨོཝདིཏུནྟི ཨཔིཙ སཱརིཔུཏྟ ཏེ བུདྡྷཱ ཨཏྟནོ ཙེཏསཱ སཱཝཀཱནཾ ཙེཏོ པརིཙྩ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨོཝདིཏུཾ ཨཀིལཱསུནོ ཨཧེསུཾ, པརཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨནུསཱསནིཾ ན བྷཱརིཡཏོ ན པཔཉྩཏོ ཨདྡསཾསུ. བྷཱུཏཔུབྦཾ སཱརིཔུཏྟཱཏིཨཱདི ཏེསཾ ཨཀིལཱསུབྷཱཝཔྤཀཱསནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. བྷིཾསནཀེཏི བྷཡཱནཀེ བྷཡཛནནཀེ. ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐཱཏི ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཡོ ཏཡོ ཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེཐ. མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཏཡོ ཨཀུསལཝིཏཀྐེ མཱ ཝིཏཀྐཡིཏྠ. ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐཱཏི ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱ ཨསུབྷ’’ནྟི མནསི ཀརོཐ. མཱ ཨེཝཾ མནསཱ ¶ ཀཏྠཱཏི ‘‘ནིཙྩཾ སུཁཾ ཨཏྟཱ སུབྷ’’ནྟི མཱ མནསི ཨཀརིཏྠ. ཨིདཾ པཛཧཐཱཏི ཨཀུསལཾ པཛཧཐ. ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱཏི ཀུསལཾ ཨུཔསམྤཛྫ པཊིལབྷིཏྭཱ ནིཔྥཱདེཏྭཱ ཝིཧརཐ.

ཨནུཔཱདཱཡ ¶ ¶ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ. ཏེསཉྷི ཙིཏྟཱནི ཡེཧི ཨཱསཝེཧི ཝིམུཙྩིཾསུ, ན ཏེ ཏཱནི གཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ. ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན པན ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསཱུ’’ཏི. སབྦེཔི ཏེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཱུརིཡརསྨིསམྥུཊྛམིཝ པདུམཝནཾ ཝིཀསིཏཙིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྲ སུདཾ སཱརིཔུཏྟ བྷིཾསནཀསྶ ཝནསཎྜསྶ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཧོཏཱིཏི ཏཏྲཱཏི པུརིམཝཙནཱཔེཀྑཾ; སུདནྟི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ; སཱརིཔུཏྟཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཏཏྲཱཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཉྙཏརསྨིཾ བྷིཾསནཀེ ཝནསཎྜེ’’ཏི, ཏཏྲ ཡོ སོ བྷིཾསནཀོཏི ཝནསཎྜོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ བྷིཾསནཀསྶ ཝནསཎྜསྶ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཧོཏི, བྷིཾསནཀིརིཡཱཡ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ ཧོཏི? ཨིདཾ ཧོཏི – ཡོ ཀོཙི ཨཝཱིཏརཱགོ…པེ… ལོམཱནི ཧཾསནྟཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཏཏྲཱཏི སཱམིཨཏྠེ བྷུམྨཾ. སུཨིཏི ནིཔཱཏོ; ‘‘ཀིཾ སུ ནཱམ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༦༩) ཝིཡ. ཨིདནྟི ཨདྷིཔྤེཏམཏྠཾ པཙྩཀྑཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ དསྶནཝཙནཾ. སུཨིདནྟི སུདཾ, སནྡྷིཝསེན ཨིཀཱརལོཔོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཨིཏྠིནྡྲིཡཾ, ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ (ཝིབྷ. ༢༡༩), ‘‘ཀིཾ སཱུདྷ ཝིཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༣) ཝིཡ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཏསྶ སཱརིཔུཏྟ བྷིཾསནཀསྶ ཝནསཎྜསྶ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཨིདཾསུ ཧོཏི. བྷིཾསནཀཏསྨིནྟི བྷིཾསནཀབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྶ ཏཀཱརསྶ ལོཔོ དཊྛབྦོ. བྷིཾསནཀཏྟསྨིནྟིཡེཝ ཝཱ པཱཋོ. ‘‘བྷིཾསནཀཏཱཡ’’ ཨིཏི ཝཱ ཝཏྟབྦེ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ. ནིམིཏྟཏྠེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – བྷིཾསནཀབྷཱཝེ ཨིདཾསུ ཧོཏི, བྷིཾསནཀབྷཱཝནིམིཏྟཾ བྷིཾསནཀབྷཱཝཧེཏུ བྷིཾསནཀབྷཱཝཔཙྩཡཱ ཨིདཾསུ ཧོཏི. ཡོ ཀོཙི ཨཝཱིཏརཱགོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ པཝིསཏི, ཡེབྷུཡྻེན ལོམཱནི ཧཾསནྟཱིཏི བཧུཏརཱནི ལོམཱནི ཧཾསནྟི ཨུདྡྷཾ མུཁཱནི སཱུཙིསདིསཱནི ཀཎྚཀསདིསཱནི ཙ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨཔྤཱནི ན ཧཾསནྟི. བཧུཏརཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཧཾསནྟི. ཨཔྤཀཱནཾ ཨཏིསཱུརཔུརིསཱནཾ ན ཧཾསནྟི.

ཨིདཱནི ¶ ¶ ཨཡཾ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏཱུཏིཨཱདི ནིགམནཾ. ཡཉྩེཏྠ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཏསྨཱ པཱལི༹ཀྐམེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསཱིཏི, ཏཾ པུརིསཡུགཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝསྶགཎནཱཡ ཧི ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤིསྶ ཏཏྟཀམེཝ. ཨེཝམསྶ ཡྭཱཡཾ སབྦཔཙྪིམཀོ སཱཝཀོ, ཏེན སཧ གྷཊེཏྭཱ སཏསཧསྶཾ སཊྛིམཏྟཱནི ཙ ཝསྶསཧསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ ཨཊྛཱསི. པུརིསཡུགཝསེན པན ཡུགཔརམྤརཱཡ ཨཱགནྟྭཱ དྭེཡེཝ པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛཱསི. ཏསྨཱ ན ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཝུཏྟཾ. སིཁིསྶ པན བྷགཝཏོ སཏྟཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ. སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤིསྶ ཏཏྟཀམེཝ. ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ. སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤིསྶ ཏཏྟཀམེཝ. ཨེཝཾ ཏེསམྤི ཡེ སབྦཔཙྪིམཀཱ སཱཝཀཱ ཏེཧི སཧ གྷཊེཏྭཱ སཏསཧསྶཏོ ཨུདྡྷཾ ཙཏྟཱལཱིསམཏྟཱནི ཝཱིསཏིམཏྟཱནི ཙ ཝསྶསཧསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཊྛཱསི. པུརིསཡུགཝསེན པན ཡུགཔརམྤརཱཡ ཨཱགནྟྭཱ དྭེ དྭེཡེཝ པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛཱསི. ཏསྨཱ ན ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཝུཏྟཾ.

༢༠. ཨེཝཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ན ཙིརཊྛིཏིཀཱརཎཾ སུཏྭཱ ཨིཏརེསཾ ཏིཎྞཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཱརཎཾ སོཏུཀཱམོ པུན བྷགཝནྟཾ ‘‘ཀོ པན བྷནྟེ ཧེཏཱུ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན པུཙྪི. བྷགཝཱཔིསྶ བྱཱཀཱསི. ཏཾ སབྦཾ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝེཔི ཙེཏྠ ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཏོཔི པུརིསཡུགཏོཔི ཨུབྷཡཐཱ ཙིརཊྛིཏིཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཀུསནྡྷསྶ ཧི བྷགཝཏོ ཙཏྟཱལཱིསཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, ཀོཎཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི; སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤི ནེསཾ ཏཏྟཀམེཝ. བཧཱུནི ཙ ནེསཾ སཱཝཀཡུགཱནི པརམྤརཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ པཝཏྟེསུཾ. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཏོཔི སཱཝཀཡུགཏོཔི ཨུབྷཡཐཱ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི.

ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཌྜྷཱཡུཀཔྤམཱཎེ དསཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ ¶ ཨུཔྤཛྫིཏབྦཾ སིཡཱ. ཏཾ ཨསམྦྷུཎནྟེན པཉྩཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ, ཨེཀཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ, པཉྩཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེཔི ཝཱ ཨུཔྤཛྫིཏབྦཾ སིཡཱ. ཡསྨཱ པནསྶ བུདྡྷཏྟཀཱརཀེ དྷམྨེ ཨེསནྟསྶ པརིཡེསནྟསྶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཙེནྟསྶ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟསྶ ཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེ ¶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཀམགམཱསི. ཏསྨཱ ཨཏིཔརིཏྟཱཡུཀཀཱལེ ཨུཔྤནྣོ. ཏེནསྶ སཱཝཀཔརམྤརཱཝསེན ཙིརཊྛིཏིཀམྤི བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཝསེན ཝསྶགཎནཱཡ ནཙིརཊྛིཏིཀམེཝཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

༢༡. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོཏི ཀོ ཨནུསནྡྷི? ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཱརཎཾ སུཏྭཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡེཝ ཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝཧེཏཱུཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོཔི བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཡཱཙི. ཏསྶཱ ཡཱཙནཝིདྷིདསྶནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ¶ …པེ… ཙིརཊྛིཏིཀནྟི. ཏཏྠ ཨདྡྷནིཡནྟི ཨདྡྷཱནཀྑམཾ; དཱིགྷཀཱལིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ‘‘ན ཏཱཝཱཡཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལོ’’ཏི པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཱགམེཧི ཏྭཾ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱགམེཧི ཏྭནྟི ཏིཊྛ ཏཱཝ ཏྭཾ; ཨདྷིཝཱསེཧི ཏཱཝ ཏྭནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱདརཏྠཝསེནེཝེཏྠ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཱཝཀཱནཾ ཝིསཡབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘བུདྡྷཝིསཡོཝ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟཱི’’ཏི ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཏཐཱགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཏཏྠཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཱཔེཀྑཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻཱ’’ཏི, ཏཏྠ ཏསྶཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཏཐཱགཏོཡེཝ ཀཱལཾ ཛཱནིསྶཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨཀཱལཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཏཱཝ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨཱསཝཱ ཏིཊྛནྟི ཨེཏེསཱུཏི ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ. ཡེསུ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱ དུཀྑཱསཝཱ ཀིལེསཱསཝཱ ཙ པརཱུཔཝཱདཝིཔྤཊིསཱརཝདྷབནྡྷནཱདཡོ ཙེཝ ཨཔཱཡདུཀྑཝིསེསབྷཱུཏཱ ཙ ཨཱསཝཱ ཏིཊྛནྟིཡེཝ, ཡསྨཱ ནེསཾ ¶ ཏེ ཀཱརཎཾ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ ཝཱིཏིཀྐམདྷམྨཱ ཡཱཝ ན སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི, ན ཏཱཝ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཡོཛནཱ. ཡདི ཧི པཉྙཔེཡྻ, པརཱུཔཝཱདཱ པརཱུཔཱརམྦྷཱ གརཧདོསཱ ན པརིམུཙྩེཡྻ.

ཀཐཾ? པཉྙཔེནྟེན ཧི ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི སབྦཾ པཉྙཔེཏབྦཾ བྷཝེཡྻ. ཨདིསྭཱཝ ཝཱིཏིཀྐམདོསཾ ཨིམཾ པཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ¶ པརེ ཨེཝཾ ཨུཔཝཱདཉྩ ཨུཔཱརམྦྷཉྩ གརཧཉྩ པཝཏྟེཡྻུཾ – ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སམཎོ གོཏམོ བྷིཀྑུསངྒྷོ མེ ཨནྭཱཡིཀོ ཝཙནཀརོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ སིཀྑཱཔདེཧི པལིཝེཋེསྶཏི, པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེསྶཏི? ནནུ ཨིམེ ཀུལཔུཏྟཱ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ མཧནྟཉྩ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ ཧཏྠགཏཱནི ཙ རཛྫཱནིཔི པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ, གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ སནྟུཊྛཱ, སིཀྑཱཡ ཏིབྦགཱརཝཱ, ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑཱ ཝིཧརནྟི. ཏེསུ ནཱམ ཀོ ལོཀཱམིསབྷཱུཏཾ མེཐུནཾ ཝཱ པཊིསེཝིསྶཏི, པརབྷཎྜཾ ཝཱ ཧརིསྶཏི, པརསྶ ཝཱ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ ཨཏིམདྷུརཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔཙྪིནྡིསྶཏི, ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཱཡ ཝཱ ཛཱིཝིཏཾ ཀཔྤེསྶཏི! ནནུ པཱརཱཛིཀེ ཨཔཉྙཏྟེཔི པབྦཛྫཱསངྑེཔེནེཝེཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏ’’ནྟི. ཏཐཱགཏསྶ ཙ ཐཱམཉྩ བལཉྩ སཏྟཱ ན ཛཱནེཡྻུཾ. པཉྙཏྟམྤི སིཀྑཱཔདཾ ཀུཔྤེཡྻ, ན ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛེཡྻ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨཀུསལོ ཝེཛྫོ ཀཉྩི ཨནུཔྤནྣགཎྜཾ པུརིསཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི བྷོ པུརིས, ཨིམསྨིཾ ཏེ སརཱིརཔྤདེསེ མཧཱགཎྜོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ ¶ པཱཔེསྶཏི, པཊིཀཙྩེཝ ནཾ ཏིཀིཙྪཱཔེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱཙརིཡ, ཏྭཾཡེཝ ནཾ ཏིཀིཙྪསྶཱུ’’ཏི ཝུཏྟོ ཏསྶ ཨརོགཾ སརཱིརཔྤདེསཾ ཕཱལེཏྭཱ ལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཱལེཔནབནྡྷནདྷོཝནཱདཱིཧི ཏཾ པདེསཾ སཉྪཝིཾ ཀཏྭཱ ཏཾ པུརིསཾ ཝདེཡྻ – ‘‘མཧཱརོགོ ཏེ མཡཱ ཏིཀིཙྪིཏོ, དེཧི མེ དེཡྻདྷམྨ’’ནྟི. སོ ཏཾ ‘‘ཀིམཡཾ བཱལཝེཛྫོ ཝདཏི? ཀཏརོ ཀིར མེ ཨིམིནཱ རོགོ ཏིཀིཙྪིཏོ? ནནུ མེ ཨཡཾ དུཀྑཉྩ ཛནེཏི, ལོཧིཏཀྑཡཉྩ མཾ པཱཔེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཝདེཡྻ ཙེཝ ཨུཔཱརམྦྷེཡྻ ¶ ཙ གརཧེཡྻ ཙ, ན ཙསྶ གུཎཾ ཛཱནེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཡདི ཨནུཔྤནྣེ ཝཱིཏིཀྐམདོསེ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻ, པརཱུཔཝཱདཱདཱིཧི ཙ ན པརིམུཙྩེཡྻ, ན ཙསྶ ཐཱམཾ ཝཱ བལཾ ཝཱ སཏྟཱ ཛཱནེཡྻུཾ, པཉྙཏྟམྤི སིཀྑཱཔདཾ ཀུཔྤེཡྻ, ན ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛེཡྻ. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ན ཏཱཝ སཱརིཔུཏྟ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ…པེ… པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨཀཱལཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཀཱལཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཏོཏི ཡདཱ; ཡསྨིཾ ཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ ཝཱ ཧེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡསྨིཾ སམཡེ ‘‘ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏི སངྑྱཾ གཏཱ ཝཱིཏིཀྐམདོསཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏདཱ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི, ཨུདྡིསཏི པཱཏིམོཀྑཾ. ཀསྨཱ? ཏེསཾཡེཝ ‘‘ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏི སངྑྱཾ ¶ གཏཱནཾ ཝཱིཏིཀྐམདོསཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡ. ཨེཝཾ པཉྙཔེནྟོ ཡཐཱ ནཱམ ཀུསལོ ཝེཛྫོ ཨུཔྤནྣཾ གཎྜཾ ཕཱལནལེཔནབནྡྷནདྷོཝནཱདཱིཧི ཏིཀིཙྪནྟོ རོགཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སཉྪཝིཾ ཀཏྭཱ ན ཏྭེཝ ཨུཔཝཱདཱདིརཧོ ཧོཏི, སཀེ ཙ ཨཱཙརིཡཀེ ཝིདིཏཱནུབྷཱཝོ ཧུཏྭཱ སཀྐཱརཾ པཱཔུཎཱཏི; ཨེཝཾ ན ཙ ཨུཔཝཱདཱདིརཧོ ཧོཏི, སཀེ ཙ སབྦཉྙུཝིསཡེ ཝིདིཏཱནུབྷཱཝོ ཧུཏྭཱ སཀྐཱརཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏཉྩསྶ སིཀྑཱཔདཾ ཨཀུཔྤཾ ཧོཏི, ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཀཱལཾ ཨུཔྤཏྟིཉྩ ཀཱལནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཏཱཝ སཱརིཔུཏྟ ཨིདྷེཀཙྩེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པཱལི༹ཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡཾ པན ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – རཏྟིཡོ ཛཱནནྟཱིཏི རཏྟཉྙཱུ, ཨཏྟནོ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བཧུཀཱ རཏྟིཡོ ཛཱནནྟི, ཙིརཔབྦཛིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. རཏྟཉྙཱུཧི མཧཏྟཾ རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ; ཙིརཔབྦཛིཏེཧི མཧནྟབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྲ རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ པཏྟེ སངྒྷེ ¶ ཨུཔསེནཾ ཝངྒནྟཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སོ ཧཱཡསྨཱ ཨཱུནདསཝསྶེ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསམྤཱདེནྟེ དིསྭཱ ཨེཀཝསྶོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨུཔསམྤཱདེསི. ཨཐ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསི – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨཱུནདསཝསྶེན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ. ཡོ ཨུཔསམྤཱདེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༥). ཨེཝཾ པཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ པུན བྷིཀྑཱུ ‘‘དསཝསྶཱམྷ དསཝསྶཱམྷཱ’’ཏི བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཨུཔསམྤཱདེནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ ཨཔརམྤི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, བཱལེན ཨབྱཏྟེན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ. ཡོ ཨུཔསམྤཱདེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ པཊིབལེན དསཝསྶེན ཝཱ ཨཏིརེཀདསཝསྶེན ཝཱ ཨུཔསམྤཱདེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༧༦) རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ པཏྟཀཱལེ དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཏྟཱནི.

ཝེཔུལླམཧཏྟནྟི ཝིཔུལབྷཱཝེན མཧཏྟཾ. སངྒྷོ ཧི ཡཱཝ ན ཐེརནཝམཛ྄ཛྷིམཱནཾ ཝསེན ཝེཔུལླམཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཏཱཝ སེནཱསནཱནི པཧོནྟི. སཱསནེ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཝེཔུལླམཧཏྟཾ པན པཏྟེ ཏེ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི. ཏཏྠ ཝེཔུལླམཧཏྟཾ པཏྟེ སངྒྷེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨནུཔསམྤནྣེན ཨུཏྟརི དིརཏྟཏིརཏྟཾ སཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡཾ’’ ¶ (པཱཙི. ༥༡); ‘‘ཡཱ པན བྷིཀྑུནཱི ཨནུཝསྶཾ ཝུཊྛཱཔེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡཾ’’ (པཱཙི. ༡༡༧༡); ‘‘ཡཱ པན བྷིཀྑུནཱི ཨེཀཾ ཝསྶཾ དྭེ ཝུཊྛཱཔེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱཙི. ༡༡༧༥) ཨིམིནཱ ནཡེན ཝེདིཏབྦཱནི.

ལཱབྷགྒམཧཏྟནྟི ལཱབྷསྶ ཨགྒམཧཏྟཾ; ཡོ ལཱབྷསྶ ཨགྒོ ཨུཏྟམོ མཧནྟབྷཱཝོ, ཏཾ པཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ལཱབྷེན ཝཱ ཨགྒམཧཏྟམྤི, ལཱབྷེན སེཊྛཏྟཉྩ མཧནྟཏྟཉྩ པཏྟོཏི ཨཏྠོ. སངྒྷོ ཧི ཡཱཝ ན ལཱབྷགྒམཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཏཱཝ ན ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. པཏྟེ པན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི ¶ – ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨཙེལཀསྶ ཝཱ པརིབྦཱཛཀསྶ ཝཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཝཱ སཧཏྠཱ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ དདེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱཙི. ༢༧༠). ཨིདཉྷི ལཱབྷགྒམཧཏྟཾ པཏྟེ སངྒྷེ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ.

བཱཧུསཙྩམཧཏྟནྟི བཱཧུསཙྩསྶ མཧནྟབྷཱཝཾ. སངྒྷོ ཧི ཡཱཝ ན བཱཧུསཙྩམཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཏཱཝ ན ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. བཱཧུསཙྩམཧཏྟཾ པཏྟེ པན ཡསྨཱ ཨེཀམྤི ནིཀཱཡཾ, དྭེཔི…པེ… པཉྩཔི ནིཀཱཡེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫམཱནཱ པུགྒལཱ རསེན རསཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེནྟི. ཨཐ སཏྠཱ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི…པེ… སམཎུདྡེསོཔི ཙེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༤༡༨) ནཡེན སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ དསྶེཏྭཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སབྦསོཔི ཏེསཾ ཨབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིརབྦུདོ ཧི སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནིརབྦུདོཏི ཨབྦུདཝིརཧིཏོ; ཨབྦུདཱ ཝུཙྩནྟི ཙོརཱ, ནིཙྩོརོཏི ཨཏྠོ. ཙོརཱཏི ཙ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ དུསྶཱིལཱཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཧི ཨསྶམཎཱཝ ཧུཏྭཱ སམཎཔཊིཉྙཏཱཡ པརེསཾ པཙྩཡེ ཙོརེནྟི. ཏསྨཱ ནིརབྦུདོཏི ནིཙྩོརོ, ནིདྡུསྶཱིལོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིརཱདཱིནཝོཏི ནིརུཔདྡཝོ ནིརུཔསགྒོ; དུསྶཱིལཱདཱིནཝརཧིཏོཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོཏི ཀཱལ༹ཀཱ ཝུཙྩནྟི དུསྶཱིལཱཡེཝ; ཏེ ཧི སུཝཎྞཝཎྞཱཔི སམཱནཱ ཀཱལ༹ཀདྷམྨཡོགཱ ཀཱལ༹ཀཱཏྭེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོ ¶ . ཨཔཧཏཀཱལ༹ཀོཏིཔི པཱཋོ. སུདྡྷོཏི ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཏྟཱཡེཝ སུདྡྷོ པརིཡོདཱཏོ པབྷསྶརོ. སཱརེ པཏིཊྛིཏོཏི སཱརོ ཝུཙྩནྟི སཱིལ-སམཱདྷི-པཉྙཱཝིམུཏྟི-ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎཱ, ཏསྨིཾ སཱརེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ སཱརེ པཏིཊྛིཏོ.

ཨེཝཾ སཱརེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ པུན སོ ཙསྶ སཱརེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ཨིམེསཉྷི སཱརིཔུཏྟཱཏི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – ཡཱནིམཱནི ཝེརཉྫཱཡཾ ¶ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨིམེསཾ ཡོ གུཎཝསེན པཙྪིམཀོ སབྦཔརིཏྟགུཎོ བྷིཀྑུ, སོ སོཏཱཔནྣོ. སོཏཱཔནྣོཏི སོཏཾ ཨཱཔནྣོ; སོཏོཏི ཙ མགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སོཏཱཔནྣོཏི ཏེན སམནྣཱགཏསྶ པུགྒལསྶ. ཡཐཱཧ –

‘‘སོཏོ སོཏོཏི ཧིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩཏི; ཀཏམོ ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སོཏོཏི? ཨཡམེཝ ཧི, བྷནྟེ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷཱི’’ཏི. ‘‘སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔནྣོཏི ཧིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩཏི; ཀཏམོ ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སོཏཱཔནྣོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷནྟེ, ཨིམིནཱ ཨརིཡེན ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན སམནྣཱགཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི – སོཏཱཔནྣོ. སོཡམཱཡསྨཱ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༠༡). ཨིདྷ པན མགྒེན ཕལསྶ ནཱམཾ དིནྣཾ. ཏསྨཱ ཕལཊྛོ ‘‘སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོཏི ཝིནིཔཱཏེཏཱིཏི ཝིནིཔཱཏོ; ནཱསྶ ཝིནིཔཱཏོ དྷམྨོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ, ན ཨཏྟཱནཾ ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡེ དྷམྨཱ ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ, ཏེསཾ པརིཀྑཡཱ. ཝིནིཔཏནཾ ཝཱ ཝིནིཔཱཏོ, ནཱསྶ ཝིནིཔཱཏོ དྷམྨོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ, ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོ ཨསྶ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམྨཏྟནིཡཱམེན མགྒེན ¶ ནིཡཏཏྟཱ ནིཡཏོ. སམྦོདྷི པརཾ ཨཡནཾ པརཱ གཏི ཨསྶཱཏི སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ. ཨུཔརི མགྒཏྟཡཾ ཨཝསྶཾ སམྤཱཔཀོཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? པཊིལདྡྷཔཋམམགྒཏྟཱཏི.

ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བུདྡྷཱཙིཎྞཀཐཱ

༢༢. ཨེཝཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཏཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ¶ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི. ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨཱལཔི ཨབྷཱསི སམྦོདྷེསི. ཀིནྟི? ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏནྟི ཨེཝམཱདི. ཨཱཙིཎྞནྟི ཙརིཏཾ ཝཏྟཾ ཨནུདྷམྨཏཱ. ཏཾ ཁོ པནེཏཾ ཨཱཙིཎྞཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི – བུདྡྷཱཙིཎྞཾ, སཱཝཀཱཙིཎྞནྟི. ཀཏམཾ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ? ཨིདཾ ཏཱཝ ཨེཀཾ – ཡེཧི ནིམནྟིཏཱ ཝསྶཾ ཝསནྟི, ན ཏེ ཨནཔལོཀེཏྭཱ ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟི. སཱཝཀཱ པན ཨཔལོཀེཏྭཱ ཝཱ ཨནཔལོཀེཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱསུཁཾ པཀྐམནྟི.

ཨཔརམྤི བུདྡྷཱཙིཎྞཾ – ཝུཏྠཝསྶཱ པཝཱརེཏྭཱ ཛནསངྒཧཏྠཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟིཡེཝ. ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ཙ མཧཱམཎྜལཾ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཨནྟིམམཎྜལནྟི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ མཎྜལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ མཎྜལེ ¶ ཙརནྟི. ཏཏྠ མཧཱམཎྜལཾ ནཝཡོཛནསཏིཀཾ, མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཚཡོཛནསཏིཀཾ, ཨནྟིམམཎྜལཾ ཏིཡོཛནསཏིཀཾ. ཡདཱ མཧཱམཎྜལེ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཏདཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ པཱཊིཔདདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ མཧཱཛནཾ ཨཱམིསཔཊིགྒཧེན ཨནུགྒཎྷནྟཱ དྷམྨདཱནེན ཙསྶ ཝིཝཊྚུཔནིསྶིཏཾ ཀུསལཾ ཝཌྜྷེནྟཱ ནཝཧི མཱསེཧི ཛནཔདཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. སཙེ པན ཨནྟོཝསྶེ བྷིཀྑཱུནཾ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏརུཎཱ ཧོནྟི, མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཨཔྤཝཱརེཏྭཱ པཝཱརཎཱསངྒཧཾ དཏྭཱ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡཾ པཝཱརེཏྭཱ མཱགསིརསྶ པཋམདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཨཊྛཧི མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. སཙེ པན ནེསཾ ཝུཏྠཝསྶཱནཾ ཨཔརིཔཱཀིནྡྲིཡཱ ཝེནེཡྻསཏྟཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟཱ མཱགསིརམཱསམྤི ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ ཕུསྶམཱསསྶ པཋམདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨནྟིམམཎྜལེ སཏྟཧི མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. ཏེསུ ཙ མཎྜལེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝིཙརནྟཱཔི ཏེ ཏེ སཏྟེ ཀིལེསེཧི ཝིཡོཛེནྟཱ ¶ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིཧི པཡོཛེནྟཱ ཝེནེཡྻཝསེནེཝ ནཱནཱཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟཱ ཝིཡ ཙརནྟི.

ཨཔརམྤི བུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ – དེཝསིཀཾ པཙྩཱུསསམཡེ སནྟཾ སུཁཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ, ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ དེཝསིཀཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཡཱ སམཱཔཛྫནཾ, ཏཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ བོདྷནེཡྻསཏྟསམཝལོཀནཾ.

ཨཔརམྤི ¶ བུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ – ཨཱགནྟུཀེཧི སདྡྷིཾ པཋམཏརཾ པཊིསནྠཱརཀརཎཾ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན དྷམྨདེསནཱ, ཨོཏིཎྞེ དོསེ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནནྟི ཨིདཾ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ.

ཀཏམཾ སཱཝཀཱཙིཎྞཾ? བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དྭིཀྑཏྟུཾ སནྣིཔཱཏོ པུརེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎཏྠཾ, ཝུཏྠཝསྶཱནཉྩ ཨདྷིགཏགུཎཱརོཙནཏྠཾ ཨུཔརི ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎཏྠཉྩ ¶ . ཨིདཾ སཱཝཀཱཙིཎྞཾ. ཨིདྷ པན བུདྡྷཱཙིཎྞཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏཱན’’ནྟི.

ཨཱཡཱམཱཏི ཨཱགཙྪ ཡཱམ. ཨཔལོཀེསྶཱམཱཏི ཙཱརིཀཾ ཙརཎཏྠཱཡ ཨཱཔུཙྪིསྶཱམ. ཨེཝནྟི སམྤཊིཙྪནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷནྟེཏི གཱརཝཱདྷིཝཙནམེཏཾ; སཏྠུནོ པཊིཝཙནདཱནནྟིཔི ཝཊྚཏི. བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསཱིཏི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ པཊིཨསྶོསི, ཨབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ སུཎི སམྤཊིཙྪི. ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིགྒཧེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ནིཝཱསེཏྭཱཏི ཨིདྷ པུབྦཎྷསམཡནྟི ཝཱ སཱཡནྷསམཡནྟི ཝཱ ན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ མཛ྄ཛྷནྷིཀཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ ནགརདྭཱརཏོ པཊྛཱཡ ནགརཝཱིཐིཡོ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱཧི རཾསཱིཧི སམུཛྫོཏཡམཱནོ ཡེན ཝེརཉྫསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི. གྷརདྭཱརེ ཋིཏམཏྟམེཝ ཙསྶ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པརིཛནོ ཨཱརོཙེསི. བྲཱཧྨཎོ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ སཧསཱ ཝུཊྛཱཡ མཧཱརཧཾ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པཙྩུགྒམྨ ‘‘ཨིཏོ, བྷགཝཱ, ཨུཔསངྐམཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔནིསཱིདིཏུཀཱམོ ཨཏྟནཱ ཋིཏཔདེསཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨིཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཡཾ པན བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ ཡོ དེཡྻདྷམྨོ, སོ ན དིནྣོ’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ ¶ – མཡཱ ནིམནྟིཏཱནཾ ཝསྶཾཝུཏྠཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཏེམཱསཾ དིཝསེ དིཝསེ པཱཏོ ཡཱགུཁཛྫཀཾ, མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ, སཱཡནྷེ ཨནེཀཝིདྷ པཱནཝིཀཏི གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཱསཀྐཱརོཏི ཨེཝམཱདིཀོ ཡོ དེཡྻདྷམྨོ དཱཏབྦོ ཨསྶ, སོ ན དིནྣོཏི. ཏཉྩ ཁོ ནོ ཨསནྟནྟི ཨེཏྠ པན ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཁོ དེཡྻདྷམྨོ ཨམྷཱཀཾ ནོ ཨསནྟོཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. ཨཐ ¶ ཝཱ ཡཾ དཱནཝཏྠུཾ མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ དདེཡྻཱམ, ཏཉྩ ཁོ ནོ ཨསནྟནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ནོཔི ཨདཱཏུཀམྱཏཱཏི ཨདཱཏུཀཱམཏཱཔི ¶ ནོ ནཏྠི, ཡཐཱ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱནཾ མཙྪརཱིནཾ. ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱ བཧུཀིཙྩཱ གྷརཱཝཱསཱཏི ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡསྨཱ བཧུཀིཙྩཱ གྷརཱཝཱསཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ སནྟེཔི དེཡྻདྷམྨེ དཱཏུཀམྱཏཱཡ ཙ ཏཾ ཀུཏོ ལབྦྷཱ ཀུཏོ ཏཾ སཀྐཱ ལདྡྷུཾ, ཡཾ མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ དེཡྻདྷམྨཾ དདེཡྻཱམཱཏི གྷརཱཝཱསཾ གརཧནྟོ ཨཱཧ. སོ ཀིར མཱརེན ཨཱཝཊྚིཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, ‘‘གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷེན མེ སཏིསམྨོསོ ཛཱཏོ’’ཏི མཉྙི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཔིཙ – ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ཏེམཱསབྦྷནྟརེ ཡམཧཾ ཏུམྷཱཀཾ དདེཡྻཾ, ཏཾ ཀུཏོ ལབྦྷཱ? བཧུཀིཙྩཱ ཧི གྷརཱཝཱསཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡཾ མེ ཏཱིཧི མཱསེཧི དཱཏབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ སབྦཾ ཨེཀདིཝསེནེཝ དདེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སྭཱཏནཱཡཱཏི ཡཾ མེ ཏུམྷེསུ སཀྐཱརཾ ཀརོཏོ སྭེ བྷཝིསྶཏི པུཉྙཉྩེཝ པཱིཏིཔཱམོཛྫཉྩ, ཏདཏྠཱཡ. ཨཐ ཏཐཱགཏོ ‘‘སཙེ ཨཧཾ ནཱདྷིཝཱསེཡྻཾ, ‘ཨཡཾ ཏེམཱསཾ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱ ཀུཔིཏོ མཉྙེ, ཏེན མེ ཡཱཙིཡམཱནོ ཨེཀབྷཏྟམྤི ན པཊིགྒཎྷཱཏི, ནཏྠི ཨིམསྨིཾ ཨདྷིཝཱསནཁནྟི, ཨསབྦཉྙཱུ ཨཡ’ནྟི ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎོ ཙ ཝེརཉྫཱཝཱསིནོ ཙ གརཧིཏྭཱ བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝེཡྻུཾ, ཏཾ ཏེསཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཏེསཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཙ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ བྲཱཧྨཎཾ ‘‘ཨལཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷཙིནྟཱཡཱ’’ཏི སཉྙཱཔེཏྭཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཾ ཨཏྠཾ སནྡསྶེཏྭཱ ཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཔེཏྭཱ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཙ ནཾ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཏཱཡ སཨུསྶཱཧཏཱཡ ཨཉྙེཧི ཙ ཝིཛྫམཱནགུཎེཧི སམྤཧཾསེཏྭཱ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. པཀྐནྟེ ཙ པན བྷགཝཏི ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ པུཏྟདཱརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘མཡཾ, བྷཎེ, བྷགཝནྟཾ ཏེམཱསཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཀབྷཏྟམྤི ནཱདམྷ. ཧནྡ, དཱནི ཏཐཱ དཱནཾ པཊིཡཱདེཐ ཡཐཱ ཏེམཱསིཀོཔི དེཡྻདྷམྨོ སྭེ ཨེཀདིཝསེནེཝ ¶ དཱཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཏོ པཎཱིཏཾ ¶ དཱནཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ ¶ ཡཾ དིཝསཾ བྷགཝཱ ནིམནྟིཏོ, ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན ཨཱསནཊྛཱནཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ མཧཱརཧཱནི ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ གནྡྷདྷཱུམཝཱསཀུསུམཝིཙིཏྲཾ མཧཱཔཱུཛཾ སཛྫེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན…པེ… ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི.

༢༣. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཏཏྠ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷནྟི བུདྡྷཔྤམུཁནྟི བུདྡྷཔརིཎཱཡཀཾ; བུདྡྷཾ སངྒྷཏྠེརཾ ཀཏྭཱ ནིསིནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཎཱིཏེནཱཏི ཨུཏྟམེན. སཧཏྠཱཏི སཧཏྠེན. སནྟཔྤེཏྭཱཏི སུཊྛུ ཏཔྤེཏྭཱ, པརིཔུཎྞཾ སུཧིཏཾ ཡཱཝདཏྠཾ ཀཏྭཱ. སམྤཝཱརེཏྭཱཏི སུཊྛུ པཝཱརེཏྭཱ ‘ཨལ’ནྟི ཧཏྠསཉྙཱཡ མུཁསཉྙཱཡ ཝཙཱིབྷེདེན ཙ པཊིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ. བྷུཏྟཱཝིནྟི བྷུཏྟཝནྟཾ. ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནྟི པཏྟཏོ ཨོནཱིཏཔཱཎིཾ; ཨཔནཱིཏཧཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསཱིཏི ཏིཙཱིཝརཾ བྷགཝཏོ ཨདཱསི. ཨིདཾ པན ཝོཧཱརཝཙནམཏྟཾ ཧོཏི ‘‘ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསཱི’’ཏི, ཏསྨིཉྩ ཏིཙཱིཝརེ ཨེཀམེཀོ སཱཊཀོ སཧསྶཾ ཨགྒྷཏི. ཨིཏི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཏིསཧསྶགྒྷནཀཾ ཏིཙཱིཝརམདཱསི ཨུཏྟམཾ ཀཱསིཀཝཏྠསདིསཾ. ཨེཀམེཀཉྩ བྷིཀྑུཾ ཨེཀམེཀེན དུསྶཡུགེནཱཏི ཨེཀམེཀེན དུསྶཡུགལེ༹ན. ཏཏྲ ཨེཀསཱཊཀོ པཉྩསཏཱནི ཨགྒྷཏི. ཨེཝཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཉྩསཏསཧསྶགྒྷནཀཱནི དུསྶཱནི ཨདཱསི. བྲཱཧྨཎོ ཨེཏྟཀམྤི དཏྭཱ ཨཏུཊྛོ པུན སཏྟཊྛསཧསྶགྒྷནཀེ ཨནེཀརཏྟཀམྦལེ ཙ པཊྚུཎྞཔཏྟཔཊེ ཙ ཕཱལེཏྭཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨཱཡོགཨཾསབདྡྷཀཀཱཡབནྡྷནཔརིསྶཱཝནཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨདཱསི. སཏཔཱཀསཧསྶཔཱཀཱནཉྩ བྷེསཛྫཏེལཱནཾ ཏུམྦཱནི པཱུརེཏྭཱ ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨབྦྷཉྫནཏྠཱཡ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཏེལམདཱསི. ཀིཾ བཧུནཱ, ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ན ཀོཙི པརིཀྑཱརོ སམཎཔརིབྷོགོ ¶ ཨདིནྣོ ནཱམ ཨཧོསི. པཱལི༹ཡཾ པན ཙཱིཝརམཏྟམེཝ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ མཧཱཡཱགཾ ཡཛིཏྭཱ སཔུཏྟདཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ བྲཱཧྨཎཾ ཏེམཱསཾ མཱརཱཝཊྚནེན དྷམྨསཝནཱམཏརསཔརིབྷོགཔརིཧཱིནཾ ཨེཀདིཝསེནེཝ དྷམྨཱམཏཝསྶཾ ཝསྶེཏྭཱ པུརིཔུཎྞསངྐཔྤཾ ཀུརུམཱནོ དྷམྨིཡཱ ¶ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ…པེ… ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. བྲཱཧྨཎོཔི སཔུཏྟདཱརོ བྷགཝནྟཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པུནཔི, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཝདནྟོ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཝཏྟཡམཱནོ ནིཝཏྟི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱཏི ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཡཐཱརུཙིཏཾ ཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཝེརཉྫཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱམཎྜལེ ཙཱརིཀཱཡ ཙརཎཀཱལེ གནྟབྦཾ བུདྡྷཝཱིཐི པཧཱཡ དུབྦྷིཀྑདོསེན ¶ ཀིལནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨུཛུནཱཝ མགྒེན གཧེཏྭཱ གནྟུཀཱམོ སོརེཡྻཱདཱིནི ཨནུཔགམྨ པཡཱགཔཏིཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ གངྒཾ ནདིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཡེན བཱརཱཎསཱི ཏདཝསརི. ཏེན ཨཝསརི ཏདཝསརི. ཏཏྲཱཔི ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཝེསཱལིཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུཔགམྨ སོརེཡྻཾ…པེ… ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡ’’ནྟི.

བུདྡྷཱཙིཎྞཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏྲིདཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟསྨིཾ –

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཏོ, ནིདཱནཝཏྠུཔྤབྷེདདཱིཔནཏོ;

པརསམཡཝིཝཛྫནཏོ, སཀསམཡཝིསུདྡྷིཏོ ཙེཝ.

བྱཉྫནཔརིསོདྷནཏོ, པདཏྠཏོ པཱལི༹ཡོཛནཀྐམཏོ;

སིཀྑཱཔདནིཙྪཡཏོ, ཝིབྷངྒནཡབྷེདདསྶནཏོ.

སམྤསྶཏཾ ན དིསྶཏི, ཀིཉྩི ཨཔཱསཱདིཀཾ ཡཏོ ཨེཏྠ;

ཝིཉྙཱུནམཡཾ ཏསྨཱ, སམནྟཔཱསཱདིཀཱཏྭེཝ.

སཾཝཎྞནཱ ¶ པཝཏྟཱ, ཝིནཡསྶ ཝིནེཡྻདམནཀུསལེན;

ཝུཏྟསྶ ལོཀནཱཐེན, ལོཀམནུཀམྤམཱནེནཱཏི.

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ

༡. པཋམཔཱརཱཛིཀཾ

སུདིནྣབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ

༢༤. ཨིཏོ ¶ ¶ པརཾ ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསཱལིཡཱ ཨཝིདཱུརེཏིཨཱདི ཡེབྷུཡྻེན ཨུཏྟཱནཏྠཾ. ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནཾ པཧཱཡ ཡཏྠ ཡཏྠ ཝཏྟབྦཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཏདེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཀལནྡགཱམོཏི ཀལནྡཀཱ ཝུཙྩནྟི ཀཱལ༹ཀཱ, ཏེསཾ ཝསེན ལདྡྷནཱམོ གཱམོ. ཀལནྡཔུཏྟོཏི གཱམཝསེན ལདྡྷནཱམསྶ རཱཛསམྨཏསྶ ཙཏྟཱལཱིསཀོཊིཝིབྷཝསྶ ཀལནྡསེཊྛིནོ པུཏྟོ. ཡསྨཱ པན ཏསྨིཾ གཱམེ ཨཉྙེཔི ཀལནྡནཱམཀཱ མནུསྶཱ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཀལནྡཔུཏྟོཏི ཝཏྭཱ པུན སེཊྛིཔུཏྟོཏི ཝུཏྟཾ. སམྦཧུལེཧཱིཏི བཧུཀེཧི. སཧཱཡཀེཧཱིཏི སུཁདུཀྑཱནི སཧ ཨཱཡནྟི ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི སཧཱཡཱ, སཧཱཡཱ ཨེཝ སཧཱཡཀཱ, ཏེཧི སཧཱཡཀེཧི. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ. ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེནཱཏི ཀེནཙིདེཝ བྷཎྜཔྤཡོཛནཨུདྡྷཱརསཱརཎཱདིནཱ ཀིཙྩེན; ཀཏྟིཀནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ཀིཙྩེནཱཏིཔི ཝདནྟི. བྷགཝཱ ཧི ཀཏྟིཀཛུཎྷཔཀྑེ ཝེསཱལིཾ སམྤཱཔུཎི. ཀཏྟིཀནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ ཙེཏྠ ཨུལཱ༹རཱ ཧོཏི. ཏདཏྠཾ གཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨདྡས ཁོཏི ཀཐཾ ཨདྡས? སོ ཀིར ནགརཏོ བྷུཏྟཔཱཏརཱསཾ སུདྡྷུཏྟརཱསངྒཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཧཏྠཾ བུདྡྷདསྶནཏྠཾ དྷམྨསཝནཏྠཉྩ ནིཀྑམནྟཾ མཧཱཛནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀྭ གཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བུདྡྷདསྶནཏྠཾ དྷམྨསཝནཏྠཉྩཱ’’ཏི. ཏེན ཧི ‘‘ཨཧམྤི གཙྪཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཙཏུབྦིདྷཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ བྲཧྨསྶརེན དྷམྨཾ དེསེནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨདྡས. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྡས ཁོ…པེ… དེསེནྟ’’ནྟི. དིསྭཱནསྶཱཏི དིསྭཱན ཨསྶ. ཨེཏདཧོསཱིཏི པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱཡ ཙོདིཡམཱནསྶ བྷབྦཀུལཔུཏྟསྶ ཨེཏཾ ཨཧོསི. ཀིཾ ཨཧོསི? ཡཾནཱུནཱཧམྤི དྷམྨཾ སུཎེཡྻནྟི ¶ . ཏཏྠ ཡནྣཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐདསྶནམེཏཾ. ཨེཝཾ ཀིརསྶ པརིཝིཏཀྐོ ཨུཔྤནྣོ ‘‘ཡམཡཾ པརིསཱ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཏཾ སུཎེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ ཡེན སཱ པརིསཱཏི ཨིདྷ ཀསྨཱ ‘‘ཡེན བྷགཝཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཡེན སཱ པརིསཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཙེ. བྷགཝནྟཉྷི པརིཝཱརེཏྭཱ ཨུལཱ༹རུལཱ༹རཛནཱ མཧཏཱི པརིསཱ ནིསིནྣཱ, ཏཏྲ ན སཀྐཱ ཨིམིནཱ པཙྪཱ ཨཱགཏེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིསཱིདིཏུཾ. པརིསཱཡ པན ཨེཀསྨིཾ པདེསེ སཀྐཱཏི སོ ཏཾ པརིསཾཡེཝ ཨུཔསངྐམནྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ¶ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ ཡེན སཱ པརིསཱ’’ཏི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣསྶ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསཱིཏི ན ནིསིནྣམཏྟསྶེཝ ཨཧོསི, ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ སིཏྟཡཱུཔསཾཧིཏཾ ཐོཀཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ; ཏཾ པནསྶ ཡསྨཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣསྶེཝ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣསྶ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསཱི’’ཏི. ཀིཾ ཨཧོསཱིཏི? ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོཏིཨཱདི.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཀཐཱ – ཨཧཾ ཁོ ཡེན ཡེན ཨཱཀཱརེན བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཏེན ཏེན མེ ཨུཔཔརིཀྑཏོ ཨེཝཾ ཧོཏི ཡདེཏཾ སིཏྟཡབྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀམྤི དིཝསཾ ཨཁཎྜཾ ཀཏྭཱ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཙརིཏབྦཾ, ཨེཀདིཝསམྤི ཙ ཀིལེསམལེན ཨམལཱིནཾ ཀཏྭཱ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ. སངྑལིཁིཏཾ ལིཁིཏསངྑསདིསཾ དྷོཏསངྑསཔྤཊིབྷཱགཾ ཙརིཏབྦཾ. ཨིདཾ ན སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟེན ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ…པེ… ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསེ ཙ མསྶུཉྩ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀསཱཡརསཔཱིཏཏཱཡ ཀཱསཱཡཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ པརིདཧིཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨགཱརསྶ ཧིཏཾ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ཨགཱརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ པབྦཛྫཱཡ ནཏྠི; ཏསྨཱ པབྦཛྫཱ ‘‘ཨནགཱརིཡཱ’’ཏི ཉཱཏབྦཱ. ཏཾ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ. པབྦཛེཡྻནྟི པརིབྦཛེཡྻཾ.

༢༥. ཨཙིརཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི སུདིནྣོ ཨཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ ན བྷགཝནྟཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཀསྨཱ? ཏཏྲསྶ ¶ བཧཱུ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ མིཏྟཱམཙྩཱ སནྟི, ཏེ ‘‘‘ཏྭཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ, ན ལབྦྷཱ ཏཡཱ པབྦཛིཏུ’ནྟི བཱཧཱཡམྤི གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷེཡྻུཾ, ཏཏོ པབྦཛྫཱཡ ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཧེཝ པརིསཱཡ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ པུན ཀེནཙི སརཱིརཀིཙྩལེསེན ནིཝཏྟིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ ཨཙིརཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ…པེ… པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི.

བྷགཝཱ ¶ པན ཡསྨཱ རཱཧུལཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཏོ པབྷུཏི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨནནུཉྙཱཏཾ པུཏྟཾ ན པབྦཱཛེཏི, ཏསྨཱ ནཾ པུཙྪི – ‘‘ཨནུཉྙཱཏོསི པན ཏྭཾ སུདིནྣ མཱཏཱཔིཏཱུཧི…པེ… པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི.

༢༦. ཨིཏོ ¶ པརཾ པཱཋཱནུསཱརེནེཝ གནྟྭཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – དྷུརནིཀྑེཔེནེཝ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱཏི; ན ཧི པབྦཛྫཱཡ ཏིབྦཙྪནྡསྶ བྷཎྜཔྤཡོཛནཨུདྡྷཱརསཱརཎཱདཱིསུ ཝཱ ནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ཡཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ནམཏི. ཨམྨ ཏཱཏཱཏི ཨེཏྠ པན ཨམྨཱཏི མཱཏརཾ ཨཱལཔཏི; ཏཱཏཱཏི པིཏརཾ. ཏྭཾ ཁོསཱིཏི ཏྭཾ ཁོ ཨསི. ཨེཀཔུཏྟཀོཏི ཨེཀོཝ པུཏྟཀོ; ཨཉྙོ ཏེ ཛེཊྛོ ཝཱ ཀནིཊྛོ ཝཱ ནཏྠི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨེཀཔུཏྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨནུཀམྤཱཝསེན ‘‘ཨེཀཔུཏྟཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པིཡོཏི པཱིཏིཛནནཀོ. མནཱཔོཏི མནཝཌྜྷནཀོ. སུཁེདྷིཏོཏི སུཁེན ཨེདྷིཏོ; སུཁསཾཝཌྜྷིཏོཏི ཨཏྠོ. སུཁཔརིཧཏོཏི སུཁེན པརིཧཏོ; ཛཱཏཀཱལཏོ པབྷུཏི དྷཱཏཱིཧི ཨངྐཏོ ཨངྐཾ ཧརིཏྭཱ དྷཱརིཡམཱནོ ཨསྶཀརཐཀཱདཱིཧི བཱལཀཱིལ༹ནཀེཧི ཀཱིལ༹མཱནོ སཱདུརསབྷོཛནཾ བྷོཛིཡམཱནོ སུཁེན པརིཧཏོ.

ན ཏྭཾ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཀིཉྩི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསཱིཏི ཏྭཾ ཏཱཏ སུདིནྣ ཀིཉྩི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཀལབྷཱགཾ དུཀྑསྶ ན ཛཱནཱསི; ཨཐ ཝཱ ཀིཉྩི དུཀྑེན ནཱནུབྷོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, ཨནུབྷཝནཏྠེ ཙ ཛཱནནཱ; ཨཐ ཝཱ ཀིཉྩི དུཀྑཾ ནསྶརསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, སརཎཏྠེ ཙ ཛཱནནཱ. ཝིཀཔྤདྭཡེཔི པུརིམཔདསྶ ཨུཏྟརཔདེན སམཱནཝིབྷཏྟིལོཔོ དཊྛབྦོ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཉཱཏབྦཾ. མརཎེནཔི མཡཾ ཏེ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམཱཏི ¶ སཙེཔི ཏཝ ཨམྷེསུ ཛཱིཝམཱནེསུ མརཎཾ བྷཝེཡྻ, ཏེན ཏེ མརཎེནཔི མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཨནིཙྪཀཱ ན ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ, ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ; ཏཡཱ ཝིཡོགཾ ཝཱ པཱཔུཎིསྶཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ པན མཡཾ ཏནྟི ཨེཝཾ སནྟེ ཀིཾ པན ཀིཾ ནཱམ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཡེན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ; ཨཐ ཝཱ ཀིཾ པན མཡཾ ཏནྟི ཀེན པན ཀཱརཎེན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༢༧. ཏཏྠེཝཱཏི ཡཏྠ ནཾ ཋིཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ནཱནུཛཱནིཾསུ, ཏཏྠེཝ ཋཱནེ. ཨནནྟརཧིཏཱཡཱཏི ཀེནཙི ཨཏྠརཎེན ཨནཏྠཏཱཡ.

༢༨. པརིཙཱརེཧཱིཏི གནྡྷབྦནཊནཱཊཀཱདཱིནི པཙྩུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ ཡཐཱསུཁཾ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙཱརེཧི སཉྩཱརེཧི; ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨུཔནེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ པརིཙཱརེཧཱིཏི ¶ གནྡྷབྦནཊནཱཊཀཱདཱིནི པཙྩུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ¶ ཏཏྠ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ ལལ༹, ཨུཔལལ༹, རམ, ཀཱིལ༹སྶཱུཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོཏི ཨཏྟནོ པུཏྟདཱརེཧི སདྡྷིཾ བྷོགེ བྷུཉྫནྟོ. པུཉྙཱནི ཀརོནྟོཏི བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སངྒྷཉྩ ཨཱརབྦྷ དཱནཔྤདཱནཱདཱིནི སུགཏིམགྒསོདྷཀཱནི ཀུསལཀམྨཱནི ཀརོནྟོ. ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི ཀཐཱནུཔྤབནྡྷཝིཙྪེདནཏྠཾ ནིརཱལཱཔསལླཱཔོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཏྭཱ པཊིཝཙནམྤི ཨལབྷམཱནཱ སཧཱཡཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེས ཝོ སཧཱཡཀོ པབྦཛིཏུཀཱམོ, ནིཝཱརེཐ ན’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏེཔི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཝོཙུཾ, ཏེསམྤི ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ…པེ… ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱི’’ཏི.

༢༩. ཨཐསྶ སཧཱཡཀཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ ཨཡཾ པབྦཛྫཾ ཨལབྷམཱནོ མརིསྶཏི ན ཀོཙི གུཎོ བྷཝིསྶཏི. པབྦཛིཏཾ པན ནཾ མཱཏཱཔིཏརོཔི ཀཱལེན ཀཱལཾ པསྶིསྶནྟི. མཡམྤི པསྶིསྶཱམ. པབྦཛྫཱཔི ཙ ནཱམེསཱ བྷཱརིཡཱ, དིཝསེ དིཝསེ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏབྦཾ. ཨེཀསེཡྻཾ ཨེཀབྷཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཏིདུཀྐརཾ. ཨཡཉྩ སུཁུམཱལོ ནཱགརིཀཛཱཏིཡོ, སོ ཏཾ ཙརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པུན ཨིདྷེཝ ཨཱགམིསྶཏི. ཧནྡསྶ ¶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. མཱཏཱཔིཏརོཔི ནཾ ཨནུཛཱནིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ ཡེན སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ…པེ… ཨནུཉྙཱཏོསི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི.

༣༠. ཧཊྛོཏི ཏུཊྛོ. ཨུདགྒོཏི པཱིཏིཝསེན ཨབྦྷུནྣཏཀཱཡཙིཏྟོ. ཀཏིཔཱཧནྟི ཀཏིཔཡཱནི དིཝསཱནི. བལཾ གཱཧེཏྭཱཏི སཔྤཱཡབྷོཛནཱནི བྷུཉྫནྟོ, ཨུཙྪཱདནནྷཱཔནཱདཱིཧི ཙ ཀཱཡཾ པརིཧརནྟོ, ཀཱཡབལཾ ཛནེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ཨསྶུམུཁཾ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷནྟེ བྷགཝཱཏི. བྷགཝཱ སམཱིཔེ ཋིཏཾ ཨཉྙཏརཾ པིཎྜཙཱརིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི བྷིཀྑུ སུདིནྣཾ པབྦཱཛེཧི ཙེཝ ཨུཔསམྤཱདེཧི ཙཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ སུདིནྣཾ ཀལནྡཔུཏྟཾ ཛིནདཏྟིཡཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ལདྡྷཱ པབྦཱཛེསི ཙེཝ ཨུཔསམྤཱདེསི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨལཏྠ ཁོ ¶ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤད’’ནྟི.

ཨེཏྠ པན ཋཏྭཱ སབྦཨཊྛཀཐཱསུ པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙ ཀཐིཏཱ. མཡཾ པན ཡཐཱཋིཏཔཱལི༹ཝསེནེཝ ཁནྡྷཀེ ཀཐཡིསྶཱམ. ན ཀེཝལཉྩེཏཾ, ཨཉྙམྤི ཡཾ ཁནྡྷཀེ ཝཱ པརིཝཱརེ ཝཱ ཀཐེཏབྦཾ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ཝིབྷངྒེཀཐིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཀཐཡིསྶཱམ. ཨེཝཉྷི ཀཐིཡམཱནེ ¶ པཱལི༹ཀྐམེནེཝ ཝཎྞནཱ ཀཏཱ ཧོཏི. ཏཏོ ཏེན ཏེན ཝིནིཙྪཡེན ཨཏྠིཀཱནཾ པཱལི༹ཀྐམེནེཝ ཨིམཾ ཝིནཡསཾཝཎྞནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སོ སོ ཝིནིཙྪཡོ སུཝིཉྙེཡྻོ བྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོཏི ཨཙིརཾ ཨུཔསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ; ཨུཔསམྤདཏོ ནཙིརཀཱལེཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔེཏི ཨེཝཾཝིདྷེ ཨེཝཾཛཱཏིཀེ. དྷུཏགུཎེཏི ཀིལེསནིདྡྷུནནཀེ གུཎེ. སམཱདཱཡ ཝཏྟཏཱིཏི སམཱདིཡིཏྭཱ གཎྷིཏྭཱ ཝཏྟཏི ཙརཏི ཝིཧརཏི. ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏཱིཏི གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀདྷུཏངྒཝསེན ཨརཉྙཝཱསིཀོ ཧོཏི. པིཎྜཔཱཏིཀོཏི ཨཏིརེཀལཱབྷཔཊིཀྑེཔེན ཙུདྡས བྷཏྟཱནི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ པིཎྜཔཱཏིཀདྷུཏངྒཝསེན པིཎྜཔཱཏིཀོ ཧོཏི. པཾསུཀཱུལིཀོཏི གཧཔཏིཙཱིཝརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཾསུཀཱུལིཀདྷུཏངྒཝསེན པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏི. སཔདཱནཙཱརིཀོཏི ལོལུཔྤཙཱརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ སཔདཱནཙཱརིཀདྷུཏངྒཝསེན སཔདཱནཙཱརིཀོ ཧོཏི; གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ བྷིཀྑཱཡ པཝིསཏི. ཝཛྫིགཱམནྟི ཝཛྫཱིནཾ གཱམཾ ཝཛྫཱིསུ ཝཱ གཱམཾ.

ཨཌྜྷཱ མཧདྡྷནཱཏིཨཱདཱིསུ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཱུཔཀརཎམཧནྟཏཱཡ ཨཌྜྷཱ; ཡེ ཧི ཏེསཾ ཨུཔབྷོགཱ ཡཱནི ཙ ཨུཔབྷོགཱུཔཀརཎཱནི, ཏཱནི མཧནྟཱནི བཧུལཱནི སཱརཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིདྷེཏྭཱ ཋཔིཏདྷནམཧནྟཏཱཡ མཧདྡྷནཱ. མཧཱབྷོགཱཏི དིཝསཔརིབྦཡསངྑཱཏབྷོགམཧནྟཏཱཡ མཧཱབྷོགཱ. ཨཉྙེཧི ཨུཔབྷོགེཧི ཛཱཏརཱུཔརཛཏསྶེཝ པཧཱུཏཏཱཡ པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏཱ. ཨལངྐཱརབྷཱུཏསྶ ཝིཏྟཱུཔཀརཎསྶ པཱིཏིཔཱམོཛྫཀརཎསྶ པཧཱུཏཏཱཡ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱ. ཝོཧཱརཝསེན པརིཝཏྟེནྟསྶ དྷནདྷཉྙསྶ པཧཱུཏཏཱཡ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སེནཱསནཾ ¶ སཾསཱམེཏྭཱཏི སེནཱསནཾ པཊིསཱམེཏྭཱ; ཡཐཱ ན ཝིནསྶཏི ཏཐཱ ནཾ སུཊྛུ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཊྛིམཏྟེ ཐཱལིཔཱཀེཏི གཎནཔརིཙྪེདཏོ སཊྛིཐཱལིཔཱཀེ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ ཐཱལིཔཱཀོ དསནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཾ གཎྷཱཏི. ཏཾ སབྦམྤི ཚནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ བྷཏྟཾ ཧོཏི. བྷཏྟཱབྷིཧཱརཾ ཨབྷིཧརིཾསཱུཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཧརཱིཡཏཱིཏི ཨབྷིཧཱརོ. ཀིཾ ཨབྷིཧརཱིཡཏི? བྷཏྟཾ. བྷཏྟམེཝ ཨབྷིཧཱརོ བྷཏྟཱབྷིཧཱརོ, ཏཾ བྷཏྟཱབྷིཧཱརཾ. ཨབྷིཧརིཾསཱུཏི ཨབྷིམུཁཱ ཧརིཾསུ. ཏསྶ སནྟིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཏསྶ ཀིཾ པམཱཎནྟི? སཊྛི ཐཱལིཔཱཀཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཊྛིམཏྟེ ཐཱལིཔཱཀེ བྷཏྟཱབྷིཧཱརཾ ཨབྷིཧརིཾསཱུ’’ཏི. བྷིཀྑཱུནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱཏི སཡཾ ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀཏྟཱ སཔདཱནཙཱརཾ ཙརིཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུནཾ པརིབྷོགཏྠཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ དཏྭཱ. ཨཡཾ ཧི ཨཱཡསྨཱ ‘‘བྷིཀྑཱུ ཙ ལཱབྷཾ ལཙྪནྟི ཨཧཉྩ པིཎྜཀེན ན ཀིལམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཏདཏྠམེཝ ཨཱགཏོ. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཱནུརཱུཔཾ ¶ ཀརོནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སཡཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི.

༣༡. ཉཱཏིདཱསཱིཏི ¶ ཉཱཏཀཱནཾ དཱསཱི. ཨཱབྷིདོསིཀནྟི པཱརིཝཱསིཀཾ ཨེཀརཏྟཱཏིཀྐནྟཾ པཱུཏིབྷཱུཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – པཱུཏིབྷཱཝདོསེན ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཨབྷིདོསོ, ཨབྷིདོསོཝ ཨཱབྷིདོསིཀོ, ཨེཀརཏྟཱཏིཀྐནྟསྶ ཝཱ ནཱམསཉྙཱ ཨེསཱ, ཡདིདཾ ཨཱབྷིདོསིཀོཏི, ཏཾ ཨཱབྷིདོསིཀཾ. ཀུམྨཱསནྟི ཡཝཀུམྨཱསཾ. ཚཌྜེཏུཀཱམཱ ཧོཏཱིཏི ཡསྨཱ ཨནྟམསོ དཱསཀམྨཀརཱནམྤི གོརཱུཔཱནམྤི ཨཔརིབྷོགཱརཧོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཀཙཝརཾ ཝིཡ བཧི ཚཌྜེཏུཀཱམཱ ཧོཏི. སཙེཏནྟི སཙེ ཨེཏཾ. བྷགིནཱིཏི ཨརིཡཝོཧཱརེན ཉཱཏིདཱསིཾ ཨཱལཔཏི. ཚཌྜནཱིཡདྷམྨནྟི ཚཌྜེཏབྦསབྷཱཝཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘བྷགིནི, ཨེཏཾ སཙེ བཧི ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ནིསྶཊྛཔརིགྒཧཾ, ཏཾ ཨིདྷ མེ པཏྟེ ཨཱཀིརཱ’’ཏི.

ཀིཾ པན ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི, ཝིཉྙཏྟི ཝཱ པཡུཏྟཝཱཙཱ ཝཱ ན ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ནིསྶཊྛཔརིགྒཧཏྟཱ. ཡཉྷི ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ནིསྶཊྛཔརིགྒཧཾ, ཡཏྠ སཱམིཀཱ ཨནཱལཡཱ ཧོནྟི, ཏཾ སབྦཾ ‘‘དེཐ ཨཱཧརཐ ཨིདྷ ཨཱཀིརཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཏཐཱ ཧི ཨགྒཨརིཡཝཾསིཀོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོཔི ‘‘ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ཀུམྨཱསཾ ཨིདྷ མེ པཏྟེ ཨཱཀིརཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༩༩) ཨཝཙ. ཏསྨཱ ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ཨཔརིགྒཧིཏཾ ཝནམཱུལཕལབྷེསཛྫཱདིཀཾ ཏཾ སབྦཾ ཡཐཱསུཁཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ, ན ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏབྦཾ. ཧཏྠཱནནྟི ¶ བྷིཀྑཱགྒཧཎཏྠཾ པཏྟཾ ཨུཔནཱམཡཏོ མཎིབནྡྷཏོ པབྷུཏི དྭིནྣམྤི ཧཏྠཱནཾ. པཱདཱནནྟི ནིཝཱསནནྟཏོ པཊྛཱཡ དྭིནྣམྤི པཱདཱནཾ. སརསྶཱཏི ‘‘སཙེཏཾ བྷགིནཱི’’ཏི ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརཡཏོ སརསྶ ཙ. ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསཱིཏི གིཧིཀཱལེ སལླཀྑིཏཔུབྦཾ ཨཱཀཱརཾ ཨགྒཧེསི སཉྫཱནི སལླཀྑེསི. སུདིནྣོ ཧི བྷགཝཏོ དྭཱདསམེ ཝསྶེ པབྦཛིཏོ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ ཉཱཏིཀུལཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ སཡཾ པབྦཛྫཱཡ ཨཊྛཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ; ཏེན ནཾ སཱ ཉཱཏིདཱསཱི དིསྭཱཝ ན སཉྫཱནི, ནིམིཏྟཾ པན ཨགྒཧེསཱིཏི.

སུདིནྣསྶ མཱཏརཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨཏིགརུནཱ པབྦཛྫཱུཔགཏེན སཱམིཔུཏྟེན ¶ སདྡྷིཾ ‘‘ཏྭཾ ནུ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ སུདིནྣོ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཝཏྟུཾ ཨཝིསཧནྟཱི ཝེགེན གྷརཾ པཝིསིཏྭཱ སུདིནྣསྶ མཱཏརཾ ཨེཏཾ ཨཝོཙ. ཡགྒྷེཏི ཨཱརོཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. སཙེ ཛེ སཙྩནྟི ཨེཏྠ ཛེཏི ཨཱལཔནེ ནིཔཱཏོ. ཨེཝཉྷི ཏསྨིཾ དེསེ དཱསིཛནཾ ཨཱལཔནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཏྭཾ, བྷོཏི དཱསི, སཙེ སཙྩཾ བྷཎསཱི’’ཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༣༢. ཨཉྙཏརཾ ཀུཊྚམཱུལནྟི ཏསྨིཾ ཀིར དེསེ དཱནཔཏཱིནཾ གྷརེསུ སཱལཱ ཧོནྟི, ཨཱསནཱནི ཙེཏྠ པཉྙཏྟཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཊྛཱཔིཏཾ ཨུདཀཀཉྫིཡཾ; ཏཏྠ པབྦཛིཏཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ¶ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷུཉྫནྟི. སཙེ ཨིཙྪནྟི, དཱནཔཏཱིནམྤི སནྟཀཾ གཎྷནྟི. ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཉྙཏརསྶ ཀུལསྶ ཨཱིདིསཱཡ སཱལཱཡ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊྚམཱུལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི པབྦཛིཏཱ ཀཔཎམནུསྶཱ ཝིཡ ཨསཱརུཔྤེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷུཉྫནྟཱིཏི.

ཨཏྠི ནཱམ ཏཱཏཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཝིཛྫམཱནཏྠེ; ནཱམཱཏི པུཙྪནཏྠེ མཉྙནཏྠེ ཙ ནིཔཱཏོ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཨམྷཱཀཾ དྷནཾ, ན མཡཾ ནིདྡྷནཱཏི ཝཏྟབྦཱ, ཡེསཾ ནོ ཏྭཾ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསི’’; ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཏཾ, ན མཡཾ མཏཱཏི ཝཏྟབྦཱ, ཡེསཾ ནོ ཏྭཾ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསི’’; ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི མཉྙེ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཏཝ ཨབྦྷནྟརེ སཱསནཾ ནིསྶཱཡ པཊིལདྡྷོ ¶ སམཎགུཎོ, ཡཾ ཏྭཾ སུབྷོཛནརསསཾཝཌྜྷིཏོཔི ཨིམཾ ཛིགུཙྪནེཡྻཾ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ཨམཏམིཝ ནིབྦིཀཱརོ པརིབྷུཉྫིསྶསཱི’’ཏི.

སོ པན གཧཔཏི དུཀྑཱབྷིཏུནྣཏཱཡ ཨེཏམཏྠཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟུམསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཏྠི ནཱམ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཨཝོཙ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པནེཏྠ ཨིམཾ ལཀྑཎཾ ཝདནྟི – ཨནོཀཔྤནཱམརིསནཏྠཝསེན ཨེཏཾ ཨཏྠིནཱམསདྡེ ཨུཔཔདེ ‘‘པརིབྷུཉྫིསྶསཱི’’ཏི ཨནཱགཏཝཙནཾ ཀཏཾ. ཏསྶཱཡམཏྠོ – ཨཏྠི ནཱམ…པེ… པརིབྷུཉྫིསྶསི, ཨིདཾ པཙྩཀྑམྤི ཨཧཾ ན སདྡཧཱམི ¶ ན མརིསཡཱམཱིཏི. ཏཏཱཡཾ ཨཱབྷིདོསིཀོཏི ཏཏོ ཏཝ གེཧཏོ ཨཡཾ ཨཱབྷིདོསིཀོ ཀུམྨཱསོ ལདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཏཏོཡནྟིཔི པཱཋོ. ཏདཱཡནྟིཔི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཡེན སཀཔིཏུ ནིཝེསནནྟི ཡེན སཀསྶ པིཏུ ཨཏྟནོ པིཏུ ནིཝེསནནྟི ཨཏྠོ; ཐེརོ པིཏརི པེམེནེཝ སུབྦཙོ ཧུཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨདྷིཝཱསེསཱིཏི ཐེརོ ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀོཔི སམཱནོ ‘‘སཙེ ཨེཀབྷཏྟམྤི ན གཧེསྶཱམི, ཨཏིཝིཡ ནེསཾ དོམནསྶཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཨདྷིཝཱསེསི.

༣༣. ཨོཔུཉྫཱཔེཏྭཱཏི ཨུཔལིམྤཱཔེཏྭཱ. ཨེཀཾ ཧིརཉྙསྶཱཏི ཨེཏྠ ཧིརཉྙནྟི ཀཧཱཔཎོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིསོཏི ནཱཏིདཱིགྷོ ནཱཏིརསྶོ མཛ྄ཛྷིམཔྤམཱཎོ ཝེདིཏབྦོ. ཏིརོཀརཎཱིཡནྟི ཀརཎཏྠེ བྷུམྨཾ; སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏིརོ ཀརོནྟི ཨེཏེནཱཏི ཏིརོཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ; སམནྟཏོ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཧཱིཏི ཡསྨཱ ཨཛྫ སུདིནྣོ ཨཱགམིསྶཏི ཏེན ཀཱརཎེན. ཧི ཨིཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཏེནཱཏི ཨཡམྤི ཝཱ ཨུཡྻོཛནཏྠེ ནིཔཱཏོཡེཝ.

༣༤. པུབྦཎྷསམཡནྟི ¶ ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཱལི༹ཡཾ ཀཱལཱརོཙནཾ ན ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨཱརོཙིཏེཡེཝ ཀཱལེ ཨགམཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཾ ཏེ ཏཱཏཱཏི དྭེ པུཉྫེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. མཱཏཱུཏི ཛནེཏྟིཡཱ. མཏྟིཀནྟི མཱཏིཏོ ཨཱགཏཾ; ཨིདཾ ཏེ མཱཏཱམཧིཡཱ མཱཏུ ཨིམཾ གེཧཾ ཨཱགཙྪནྟིཡཱ དིནྣདྷནནྟི ཨཏྠོ. ཨིཏྠིཀཱཡ ཨིཏྠིདྷནནྟི ཧཱིལེ༹ནྟོ ཨཱཧ ¶ . ཨིཏྠིཀཱཡ ནཱམ ཨིཏྠིཔརིབྷོགཱནཾཡེཝ ནྷཱནཙུཎྞཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ལདྡྷཾ དྷནཾ ཀིཏྟཀཾ བྷཝེཡྻ. ཏསྶཱཔི ཏཱཝ པརིམཱཎཾ པསྶ. ཨཐ ཝཱ ཨིདཾ ཏེ ཏཱཏ སུདིནྣ མཱཏུ དྷནཾ, ཏཉྩ ཁོ མཏྟིཀཾ, ན མཡཱ དིནྣཾ, ཏཝ མཱཏུཡེཝ སནྟཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ པནེཏཾ ན ཀསིཡཱ ན ཝཎིཛྫཱཡ སམྦྷཱུཏཾ, ཨཔིཙ ཁོ ཨིཏྠིཀཱཡ ཨིཏྠིདྷནཾ. ཡཾ ཨིཏྠིཀཱཡ ཉཱཏིཀུལཏོ སཱམིཀཀུལཾ གཙྪནྟིཡཱ ལདྡྷབྦཾ ནྷཱནཙུཎྞཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨིཏྠིདྷནཾ, ཏཾ ཏཱཝ ཨེཏྟཀནྟི ཨེཝམེཏྠ ¶ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཉྙཾ པེཏྟིཀཾ ཨཉྙཾ པིཏཱམཧནྟི ཡཾ པན ཏེ པིཏུ ཙ པིཏཱམཧཱནཉྩ སནྟཀཾ, ཏཾ ཨཉྙཾཡེཝ. ནིཧིཏཉྩ པཡུཏྟཉྩ ཨཏིཝིཡ བཧུ; ཨེཏྠ ཙ པིཏཱམཧནྟི ཏདྡྷིཏལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. པེཏཱམཧནྟི ཝཱ པཱཋོ. ལབྦྷཱ ཏཱཏ སུདིནྣ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱཏི ཏཱཏ, སུདིནྣ, ཨུཏྟམཾ ཨརིཡདྡྷཛཾ པབྦཛིཏལིངྒཾ པཧཱཡ ཧཱིནཱཡ གིཧིབྷཱཝཱཡ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ ལབྦྷཱ བྷོགཱ བྷུཉྫིཏུཾ, ནཱལབྦྷཱ བྷུཉྫིཏུཾ, ན ཏྭཾ རཱཛབྷཱིཏོ པབྦཛིཏོ, ན ཨིཎཱཡིཀེཧི པལིབུདྡྷོ ཧུཏྭཱཏི. ཏཱཏ ན ཨུསྶཧཱམཱིཏི ཨེཏྠ པན ཏཱཏཱཏི ཝཙནཾ གེཧསིཏཔེམེན ཨཱཧ, ན སམཎཏེཛེན. ན ཨུསྶཧཱམཱིཏི ན སཀྐོམི. ན ཝིསཧཱམཱིཏི ནཔྤཧོམི, ན སམཏྠོམྷི.

‘‘ཝདེཡྻཱམ ཁོ ཏཾ གཧཔཏཱི’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ སམཎཏེཛེནཱཧ. ནཱཏིཀཌྜྷེཡྻཱསཱིཏི ཡཾ ཏེ མཡི པེམཾ པཏིཊྛིཏཾ, ཏཾ ཀོདྷཝསེན ན ཨཏིཀཌྜྷེཡྻཱསི; སཙེ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ སེཊྛི ‘‘པུཏྟོ མེ སངྒཧཾ མཉྙེ ཀཏྟུཀཱམོ’’ཏི ཨུདགྒཙིཏྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཝདེཧི ཏཱཏ སུདིནྣཱ’’ཏི. ཏེནཧཱིཏི ཨུཡྻོཛནཏྠེ ཝིབྷཏྟིཔཏིརཱུཔཀོ ནིཔཱཏོ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཏཾནིདཱནཾ ཏཾཧེཏུཀནྟི པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཏོ-ཨཱདེསོ ཝེདིཏབྦོ; སམཱསེ ཙསྶ ལོཔཱབྷཱཝོ. བྷཡཾ ཝཱཏི ‘‘ཀིནྟི མེ བྷོགེ ནེཝ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ རཱཛཱདིབྷཡཾ; ཙིཏྟུཏྲཱསོཏི ཨཏྠོ. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི རཱཛཱུཧི ཝཱ ཙོརེཧི ཝཱ ‘‘དྷནཾ དེཧཱི’’ཏི ཀམྨཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ ཀཱཡིཉྫནཾ ཀཱཡཀམྤོ ཧདཡམཾསཙལནཾ. ལོམཧཾསོཏི ཨུཔྤནྣེ བྷཡེ ལོམཱནཾ ཧཾསནཾ ཨུདྡྷགྒབྷཱཝོ. ཨཱརཀྑོཏི ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ རཏྟིཉྩ དིཝཱ ཙ ཨཱརཀྑཎཾ.

༣༥. ཏེན ཧི ཝདྷཱུཏི སེཊྛི གཧཔཏི དྷནཾ དསྶེཏྭཱ པུཏྟཾ ཨཏྟནཱ གིཧིབྷཱཝཏྠཱཡ པལོབྷེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘མཱཏུགཱམསདིསཾ དཱནི པུརིསཱནཾ ¶ བནྡྷནཾ ནཏྠཱི’’ཏི མཉྙིཏྭཱ ཏསྶ པུརཱཎདུཏིཡིཀཾ ¶ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི ཝདྷཱུ’’ཏི. པུརཱཎདུཏིཡིཀནྟི པུརཱཎཾ དུཏིཡིཀཾ པུབྦེ གིཧིཀཱལེ དུཏིཡིཀཾ, གེཧསིཏསུཁུཔབྷོགསཧཱཡིཀཾ བྷཱུཏཔུབྦབྷརིཡནྟི ཨཏྠོ. ཏེན ཧཱིཏི ཡེན ཀཱརཎེན མཱཏུགཱམསདིསཾ བནྡྷནཾ ནཏྠི. པཱདེསུ གཧེཏྭཱཏི ¶ པཱདེ གཧེཏྭཱ; ཨུཔཡོགཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ, པཱདེསུ ཝཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ. ‘‘ཀཱིདིསཱ ནཱམ ཏཱ ཨཡྻཔུཏྟ ཨཙྪརཱཡོ’’ཏི ཀསྨཱ ཨེཝམཱཧ? ཏདཱ ཀིར སམྦཧུལེ ཁཏྟིཡཀུམཱརེཔི བྲཱཧྨཎཀུམཱརེཔི སེཊྛིཔུཏྟེཔི མཧཱསམྤཏྟིཡོ པཧཱཡ པབྦཛནྟེ དིསྭཱ པབྦཛྫཱགུཎཾ ཨཛཱནནྟཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེནྟི – ‘‘ཀསྨཱ ཨེཏེ པབྦཛནྟཱི’’ཏི. ཨཐཉྙེ ཝདནྟི – ‘‘དེཝཙྪརཱནཾ དེཝནཱཊཀཱནཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི. སཱ ཀཐཱ ཝིཏྠཱརིཀཱ ཨཧོསི. ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཡཾ ཨེཝམཱཧཱཏི. ཐེརོ ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ན ཁོ ཨཧཾ བྷགིནཱིཏི ཨཱཧ. སམུདཱཙརཏཱིཏི ཝོཧརཏི ཝདེཏི. ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏཱ པཔཏཱཏི ནཾ བྷགིནིཝཱདེན སམུདཱཙརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཏྠིཀོ དཱནི མཡཱ ཨཡཾ ཡོ མཾ པཛཱཔཏིཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨེཀམཱཏུཀུཙྪིཡཱ སཡིཏདཱརིཀཾ ཝིཡ མཉྙཏཱི’’ཏི སམུཔྤནྣབལཝསོཀཱ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ པདེསེ མུཙྪིཏཱ པཔཏཱ; པཏིཏཱཏི ཨཏྠོ.

མཱ ནོ ཝིཧེཋཡིཏྠཱཏི མཱ ཨམྷེ དྷནཾ དསྶེཏྭཱ མཱཏུགཱམཉྩ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཝིཧེཋཡིཏྠ; ཝིཧེསཱ ཧེསཱ པབྦཛིཏཱནནྟི. ཏེན ཧི ཏཱཏ སུདིནྣ བཱིཛཀམྤི དེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཏེན ཧཱིཏི ཨབྷིརཏིཡཾ ཨུཡྻོཛེཏི. སཙེ ཏྭཾ ཨབྷིརཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརསི, ཙརིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིཏཱ ཧོཧི, ཨམྷཱཀཾ པན ཀུལཝཾསབཱིཛཀཾ ཨེཀཾ པུཏྟཾ དེཧི. མཱ ནོ ཨཔུཏྟཀཾ སཱཔཏེཡྻཾ ལིཙྪཝཡོ ཨཏིཧརཱཔེསུནྟི མཡཉྷི ལིཙྪཝཱིནཾ གཎརཱཛཱུནཾ རཛྫེ ཝསཱམ, ཏེ ཏེ པིཏུནོ ཨཙྩཡེན ཨིམཾ སཱཔཏེཡྻཾ ཨེཝཾ མཧནྟཾ ཨམྷཱཀཾ ཝིབྷཝཾ ཨཔུཏྟཀཾ ཀུལདྷནརཀྑཀེན པུཏྟེན ཝིརཧིཏཾ ཨཏྟནོ རཱཛནྟེཔུརཾ ཨཏིཧརཱཔེཡྻུནྟི, ཏཾ ཏེ མཱ ཨཏིཧརཱཔེསུཾ, མཱ ཨཏིཧརཱཔེནྟཱུཏི.

ཨེཏཾ ཁོ མེ, ཨམྨ, སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཀསྨཱ ཨེཝམཱཧ? སོ ཀིར ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏེསཾ སཱཔཏེཡྻསྶ ཨཧམེཝ སཱམཱི, ཨཉྙོ ནཏྠི. ཏེ མཾ སཱཔཏེཡྻརཀྑཎཏྠཱཡ ནིཙྩཾ ཨནུབནྡྷིསྶནྟི; ཏེནཱཧཾ ན ལཙྪཱམི ཨཔྤོསྶུཀྐོ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཏྟཀཾ པན ལབྷིཏྭཱ ཨོརམིསྶནྟི, ཏཏོ ¶ ཨཧཾ ཡཐཱསུཁཾ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམཾ ནཡཾ པསྶནྟོ ¶ ཨེཝམཱཧཱཏི.

༣༦. པུཔྥནྟི ཨུཏུཀཱལེ ཨུཔྤནྣལོཧིཏསྶ ནཱམཾ. མཱཏུགཱམསྶ ཧི ཨུཏུཀཱལེ གབྦྷཔཏིཊྛཱནཊྛཱནེ ལོཧིཏཝཎྞཱ པིལ༹ཀཱ སཎྛཧིཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི ཝཌྜྷིཏྭཱ བྷིཛྫནྟི, ཏཏོ ལོཧིཏཾ ¶ པགྒྷརཏི, ཏསྶེཏཾ ནཱམཾ ‘‘པུཔྥ’’ནྟི. ཏཾ པན ཡཱཝ བལཝཾ ཧོཏི བཧུ པགྒྷརཏི, ཏཱཝ དིནྣཱཔི པཊིསནྡྷི ན ཏིཊྛཏི, དོསེནེཝ སདྡྷིཾ པགྒྷརཏི; དོསེ པན པགྒྷརིཏེ སུདྡྷེ ཝཏྠུམྷི དིནྣཱ པཊིསནྡྷི ཁིཔྤཾ པཏིཊྛཱཏི. པུཔྥཾསཱ ཨུཔྤཛྫཱིཏི པུཔྥཾ ཨསྶཱ ཨུཔྤཛྫི; ཨཀཱརལོཔེན སནྡྷི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡ བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱཏི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡ ཡཱ བཱཧཱ, ཏཏྲ ནཾ གཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེཏི པཋམཔཱརཱཛིཀསིཀྑཱཔདེ ཨཊྛཔིཏེ. བྷགཝཏོ ཀིར པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི བྷིཀྑཱུ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷཡིཾསུ, ན ཨེཝརཱུཔཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམཀཾསུ. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝ ཨིདཾ སུཏྟམཱཧ – ‘‘ཨཱརཱདྷཡིཾསུ ཝཏ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨེཀཾ སམཡཾ ཙིཏྟ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༢༥). ཨཐ བྷགཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ པཱརཱཛིཀཾ ཝཱ སངྒྷཱདིསེསཾ ཝཱ ན པཉྙཔེསི. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ པན ཝཏྠུསྨིཾ ཨཝསེསེ པཉྩ ཁུདྡཀཱཔཏྟིཀྑནྡྷེ ཨེཝ པཉྙཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ’’ཏི.

ཨནཱདཱིནཝདསྶོཏི ཡཾ བྷགཝཱ ཨིདཱནི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེནྟོ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེསྶཏི, ཏཾ ཨཔསྶནྟོ ཨནཝཛྫསཉྙཱི ཧུཏྭཱ. སཙེ ཧི ‘‘ཨཡཾ ཨིདཾ ན ཀརཎཱིཡནྟི ཝཱ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཝཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི ཛཱནེཡྻ, སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཏཏོནིདཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟོཔི ན ཀརེཡྻ. ཨེཏྠ པན ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟོ ནིདྡོསསཉྙཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནཱདཱིནཝདསྶོ’’ཏི. པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡཱཏི བྷུམྨཝཙནཾ. ཨབྷིཝིཉྙཱཔེསཱིཏི པཝཏྟེསི; པཝཏྟནཱཔི ཧི ཀཱཡཝིཉྙཏྟིཙོཔནཏོ ‘‘ཝིཉྙཱཔནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏིཀྑཏྟུཾ ཨབྷིཝིཉྙཱཔནཉྩེས གབྦྷསཎྛཱནསནྣིཊྛཱནཏྠམཀཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷཱིཏི སཱ ཙ ཏེནེཝ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེན གབྦྷཾ གཎྷི, ན ཨཉྙཐཱ. ཀིཾ པན ཨཉྙཐཱཔི གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏཱིཏི ¶ ? ཧོཏི. ཀཐཾ? ཀཱཡསཾསགྒེན ¶ , ཙོལ༹གྒཧཎེན, ཨསུཙིཔཱནེན, ནཱབྷིཔརཱམསནེན, རཱུཔདསྶནེན, སདྡེན, གནྡྷེན. ཨིཏྠིཡོ ཧི ཨེཀཙྩཱ ཨུཏུསམཡེ ཚནྡརཱགརཏྟཱ པུརིསཱནཾ ཧཏྠགྒཱཧ-ཝེཎིགྒཱཧ-ཨངྒཔཙྩངྒཔརཱམསནཾ སཱདིཡནྟིཡོཔི གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཨེཝཾ ཀཱཡསཾསགྒེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

ཨུདཱཡིཏྠེརསྶ པན པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ བྷིཀྑུནཱི ཏཾ ཨསུཙིཾ ཨེཀདེསཾ མུཁེན ཨགྒཧེསི, ཨེཀདེསཾ ཙོལ༹ཀེནེཝ སདྡྷིཾ ཨངྒཛཱཏེ པཀྑིཔི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཨེཝཾ ཙོལ༹གྒཧཎེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

མིགསིངྒཏཱཔསསྶ ¶ མཱཏཱ མིགཱི ཨུཏུསམཡེ ཏཱཔསསྶ པསྶཱཝཊྛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ སསམྦྷཝཾ པསྶཱཝཾ པིཝི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ མིགསིངྒཾ ཝིཛཱཡི. ཨེཝཾ ཨསུཙིཔཱནེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

སཱམསྶ པན བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཙཀྑུཔརིཧཱནིཾ ཉཏྭཱ སཀྐོ པུཏྟཾ དཱཏུཀཱམོ དུཀཱུལཔཎྜིཏཾ ཨཱཧ – ‘‘ཝཊྚཏི ཏུམྷཱཀཾ མེཐུནདྷམྨོ’’ཏི? ‘‘ཨནཏྠིཀཱ མཡཾ ཨེཏེན, ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨིམིསྶཱ ཨུཏུསམཡེ ཨངྒུཊྛེན ནཱབྷིཾ པརཱམསེཡྻཱཐཱ’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ སཱམཾ ཏཱཔསདཱརཀཾ ཝིཛཱཡི. ཨེཝཾ ནཱབྷིཔརཱམསནེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི. ཨེཏེནེཝ ནཡེན མཎྜབྱསྶ ཙ ཙཎྜཔཛྫོཏསྶ ཙ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཐཾ རཱུཔདསྶནེན ཧོཏི? ཨིདྷེཀཙྩཱ ཨིཏྠཱི ཨུཏུསམཡེ པུརིསསཾསགྒཾ ཨལབྷམཱནཱ ཚནྡརཱགཝསེན ཨནྟོགེཧགཏཱཝ པུརིསཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི རཱཛོརོདྷཱ ཝིཡ, སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷཱཏི. ཨེཝཾ རཱུཔདསྶནེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

བལཱཀཱསུ པན པུརིསོ ནཱམ ནཏྠི, ཏཱ ཨུཏུསམཡེ མེགྷསདྡཾ སུཏྭཱ གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཀུཀྐུཊིཡོཔི ཀདཱཙི ཨེཀསྶ ཀུཀྐུཊསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ བཧུཀཱཔི གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཏཐཱ གཱཝཱི ཨུསབྷསྶ. ཨེཝཾ སདྡེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

གཱཝཱི ཨེཝ ཙ ཀདཱཙི ཨུསབྷགནྡྷེན གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཨེཝཾ གནྡྷེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

ཨིདྷ ¶ པནཱཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༠༨).

བྷུམྨཱ ¶ དེཝཱ སདྡམནུསྶཱཝེསུནྟི ཡསྨཱ ནཏྠི ལོཀེ རཧོ ནཱམ པཱཔཀམྨཾ པཀུབྦཏོ. སབྦཔཋམཾ ཧིསྶ ཏཾ པཱཔཾ ཨཏྟནཱ ཛཱནཱཏི, ཏཏོ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ, ཨཐཉྙཱཔི པརཙིཏྟཝིདུནིཡོ དེཝཏཱ. ཏསྨཱསྶ པརཙིཏྟཝིདཱུ སཀལཝནསཎྜནིསྶིཏཱ བྷུམྨཱ དེཝཱ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ དིསྭཱ སདྡཾ ཨནུསྶཱཝེསུཾ. ཡཐཱ ཨཉྙེཔི དེཝཱ སུཎནྟི, ཏཐཱ ནིཙྪཱརེསུཾ. ཀིནྟི ¶ ? ནིརབྦུདོ ཝཏ, བྷོ…པེ… ཨཱདཱིནཝོ ཨུཔྤཱདིཏོཏི. ཏསྶཏྠོ ཝེརཉྫཀཎྜེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

བྷུམྨཱནཾ དེཝཱནཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱཏི ཨེཏྠ པན བྷུམྨཱནཾ དེཝཱནཾ སདྡཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ ཨསྶོསུཾ; ཨཱཀཱསཊྛཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱཏི ཨཡམནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ. བྲཧྨཀཱཡིཀཱཏི ཨསཉྙསཏྟེ ཙ ཨརཱུཔཱཝཙརེ ཙ ཋཔེཏྭཱ སབྦེཔི བྲཧྨཱནོ ཨསྶོསུཾ; སུཏྭཱ ཙ སདྡམནུསྶཱཝེསུནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏིཧ ཏེན ཁཎེནཱཏི ཨེཝཾ ཏེན སུདིནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཀྑཎེན. ཏེན མུཧུཏྟེནཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམུཧུཏྟེནེཝ. ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཏི ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྲཧྨལོཀཱ. ཨབྦྷུགྒཙྪཱིཏི ཨབྷིཨུགྒཙྪི ཨབྦྷུཊྛཱསི ཨེཀཀོལཱཧལམཧོསཱིཏི.

པུཏྟཾ ཝིཛཱཡཱིཏི སུཝཎྞབིམྦསདིསཾ པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟཾ ཛནེསི. བཱིཛཀོཏི ནཱམམཀཾསཱུཏི ན ཨཉྙཾ ནཱམཾ ཀཱཏུམདཾསུ, ‘‘བཱིཛཀམྤི དེཧཱི’’ཏི མཱཏཱམཧིཡཱ ཝུཏྟབྷཱཝསྶ པཱཀཊཏྟཱ ‘‘བཱིཛཀོ ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ‘‘བཱིཛཀོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. པུཏྟསྶ པན ནཱམཝསེནེཝ ཙ མཱཏཱཔིཏཱུནམྤིསྶ ནཱམམཀཾསུ. ཏེ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི བཱིཛཀཉྩ བཱིཛཀམཱཏརཉྩ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. བཱིཛཀསྶ ཀིར སཏྟཊྛཝསྶཀཱལེ ཏསྶ མཱཏཱ བྷིཀྑུནཱིསུ སོ ཙ བྷིཀྑཱུསུ པབྦཛིཏྭཱ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུབྷོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཾསཱུ’’ཏི.

༣༧. ཨེཝཾ མཱཏཱཔུཏྟཱནཾ པབྦཛྫཱ སཕལཱ ཨཧོསི. པིཏཱ པན ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སུདིནྣསྶཨཧུདེཝ ཀུཀྐུཙྩ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཧུདེཝཱཏི ¶ ¶ ཨཧུ ཨེཝ, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཧོསིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཀུཀྐུཙྩནྟི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཧེཏུཀོ པཙྪཱནུཏཱཔོ. ཝིཔྤཊིསཱརོཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. སོ ཧི ཝིཉྙཱུཧི ཨཀཏྟབྦཏཱཡ ཀུཙྪིཏཀིརིཡབྷཱཝཏོ ཀུཀྐུཙྩཾ. ཀཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཏཾ པཊིཙྩ ཝིརཱུཔཾ སརཎབྷཱཝཏོ ཝིཔྤཊིསཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཝཏ ཨལཱབྷཱ; ཡེ ཛྷཱནཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཨལཱབྷཱ ནཱམ, ཏེ མཡ྄ཧཾ, ན ཨཉྙསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱཏི ཡེཔི མེ པཊིལདྡྷཱ པབྦཛྫསརཎགམནསིཀྑཱསམཱདཱནགུཎཱ, ཏེཔི ནེཝ མཡ྄ཧཾ ལཱབྷཱ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམལཱིནཏྟཱ. དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེཏི ཨིདཾ སཱསནཾ ལདྡྷམྤི མེ དུལླདྡྷཾ. ན ཝཏ མེ སུལདྡྷནྟི ཡཐཱ ཨཉྙེསཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ, ཨེཝཾ ན ཝཏ མེ སུལདྡྷཾ. ཀསྨཱ? ཡམཧཾ ཨེཝཾ སྭཱཀྑཱཏེ དྷམྨཝིནཡེ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུནྟི. བྲཧྨཙརིཡནྟི སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཀིསོ ཨཧོསཱིཏི ཁཱདིཏུཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐོནྟོ ཏནུཀོ ཨཧོསི ཨཔྤམཾསལོཧིཏོ ¶ . ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོཏི སཉྫཱཏུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀབྷཱཝོ པཎྜུཔལཱསཔྤཊིབྷཱགོ. དྷམནིསནྠཏགཏྟོཏི པརིཡཱདིནྣམཾསལོཧིཏཏྟཱ སིརཱཛཱལེནེཝ སནྠརིཏགཏྟོ. ཨནྟོམནོཏི ཨནུསོཙནཝསེན ཨབྦྷནྟརེཡེཝ ཋིཏཙིཏྟོ. ཧདཡཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟནཝསེན པན སབྦེཔི ཨནྟོམནཱཡེཝ. ལཱིནམནོཏི ཨུདྡེསེ པརིཔུཙྪཱཡ ཀམྨཊྛཱནེ ཨདྷིསཱིལེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨདྷིཔཉྙཱཡ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཔཱུརཎེ ཙ ནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཨཝིཔྥཱརིཀོ ཨཉྙདཏྠུ ཀོསཛྫཝསེནེཝ ལཱིནོ སངྐུཙིཏོ མནོ ཨསྶཱཏི ལཱིནམནོ. དུཀྑཱིཏི ཙེཏོདུཀྑེན དུཀྑཱི. དུམྨནོཏི དོསེན དུཊྛམནོ, ཝིརཱུཔམནོ ཝཱ དོམནསྶཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ. པཛ྄ཛྷཱཡཱིཏི ཝིཔྤཊིསཱརཝསེན ཝཧཙྪིནྣོ ཝིཡ གདྲབྷོ ཏཾ ཏཾ ཙིནྟཡི.

༣༨. སཧཱཡཀཱ བྷིཀྑཱུཏི ཏཾ ཨེཝཾབྷཱུཏཾ གཎསངྒཎིཀཱཔཔཉྩེན ཝཱིཏིནཱམེནྟཾ དིསྭཱ ཡསྶ ཝིསྶཱསིཀཱ ཀཐཱཕཱསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏེ ནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ. པཱིཎིནྡྲིཡོཏི པསཱདཔཏིཊྛཱནོཀཱསསྶ སམྤུཎྞཏྟཱ པརིཔུཎྞཙཀྑུཨཱདིཨིནྡྲིཡོ. སོ དཱནི ཏྭནྟི ཨེཏྠ དཱནཱིཏི ནིཔཱཏོ, སོ པན ཏྭནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཙྩིནོ ཏྭནྟི ཀཙྩི ནུ ཏྭཾ ¶ . ཨནབྷིརཏོཏི ཨུཀྐཎྛིཏོ; གིཧིབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཏམེཝ ཨནབྷིརཏིཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨནབྷིརཏོ’’ཏི. ཨདྷིཀུསལཱནཾ པན དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨབྷིརཏོཝ ཨཧནྟི ¶ . ཨཏྠི མེ པཱཔཀམྨཾ ཀཏནྟི མཡཱ ཀཏཾ ཨེཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷཏི སཾཝིཛྫཏི, ནིཙྩཀཱལཾ ཨབྷིམུཁཾ ཝིཡ མེ ཏིཊྛཏི. ཨཐ ནཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨལཉྷི ཏེ, ཨཱཝུསོ སུདིནྣ, ཀུཀྐུཙྩཱཡཱཏི ཨཱཝུསོ སུདིནྣ, ཏུཡ྄ཧེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཨལཾ སམཏྠཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡ; པཊིབལཾ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨུཔྤཱདེཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཾ ཏྭནྟི ཨཱདིམྷི ཡེན པཱཔེན ཏྭཾ ན སཀྑིསྶསི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ, ཏཾ ཏེ པཱཔཾ ཨལཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡཱཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ནཾ ཨནུསཱསནྟཱ ‘‘ནནུ ཨཱཝུསོ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ ནནཱུཏི ཨནུམཏིགྒཧཎཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨནེཀཔརིཡཱཡེནཱཏི ཨནེཀཀཱརཎེན. ཝིརཱགཱཡཱཏི ཝིརཱགཏྠཱཡ. ནོ སརཱགཱཡཱཏི ནོ རཱགེན རཛྫནཏྠཱཡ. བྷགཝཏཱ ཧི ‘‘ཨིམཾ མེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཏྟཱ སབྦབྷཝབྷོགེསུ ཝིརཛྫིསྶནྟི, ནོ རཛྫིསྶནྟཱི’’ ཨེཏདཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེས ནཡོ སབྦཔདེསུ. ཨིདཾ པནེཏྠ པརིཡཱཡཝཙནམཏྟཾ. ཝིསཾཡོགཱཡཱཏི ཀིལེསེཧི ཝིསཾཡུཛྫནཏྠཱཡ. ནོ སཾཡོགཱཡཱཏི ན སཾཡུཛྫནཏྠཱཡ. ཨནུཔཱདཱནཱཡཱཏི ཨགྒཧཎཏྠཱཡ. ནོ སཨུཔཱདཱནཱཡཱཏི ན སངྒཧཎཏྠཱཡ.

ཏཏྠ ¶ ནཱམ ཏྭནྟི ཏསྨིཾ ནཱམ ཏྭཾ. སརཱགཱཡ ཙེཏེསྶསཱིཏི སཧ རཱགེན ཝཏྟམཱནཱཡ མེཐུནདྷམྨཱཡ ཙེཏེསྶསི ཀཔྤེསྶསི པཀཔྤེསྶསི; ཨེཏདཏྠཾ ཝཱཡམིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. པུན རཱགཝིརཱགཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརནིབྦཱནམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱནི. ཏསྨཱ རཱགཝིརཱགཱཡཱཏི ཝཱ མདནིམྨདནཱཡཱཏི ཝཱ ཝུཏྟེཔི ‘‘ནིབྦཱནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནིབྦཱནཉྷི ཡསྨཱ ཏཾ ཨཱགམྨ ཨཱརབྦྷ པཊིཙྩ རཱགོ ཝིརཛྫཏི ན ཧོཏི, ཏསྨཱ རཱགཝིརཱགོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ མཱནམད-པུརིསམདཱདཡོ མདཱ ནིམྨདཱ ཨམདཱ ཧོནྟི ཝིནསྶནྟི, ཏསྨཱ མདནིམྨདནནྟི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ¶ ཙ ཏཾ ཨཱགམྨ སབྦཱཔི ཀཱམཔིཔཱསཱ ཝིནཡཾ ཨབྦྷཏྠཾ ཡཱཏི, ཏསྨཱ པིཔཱསཝིནཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ པཉྩ ཀཱམགུཎཱལཡཱ སམུགྒྷཱཏཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཨཱལཡསམུགྒྷཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ ཏཾ ཨཱགམྨ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ ཨུཔཙྪིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཝཊྚུཔཙྪེདོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ སབྦསོ ཏཎྷཱ ཁཡཾ གཙྪཏི ཝིརཛྫཏི ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཙ, ཏསྨཱ ཏཎྷཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ¶ པནེཏཾ ཙཏསྶོ ཡོནིཡོ, པཉྩ གཏིཡོ, སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ, ནཝ ཙ སཏྟཱཝཱསེ, ཨཔརཱཔརབྷཱཝཱཡ ཝིནནཏོ ཨཱབནྡྷནཏོ སཾསིབྦནཏོ ཝཱནནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཾ ནིསྶཊཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏསྨཱ ནིབྦཱནནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཀཱམཱནཾ པཧཱནཾ ཨཀྑཱཏནྟི ཝཏྠུཀཱམཱནཾ, ཀིལེསཀཱམཱནཉྩ པཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. ཀཱམསཉྙཱནཾ པརིཉྙཱཏི སབྦཱསམྤི ཀཱམསཉྙཱནཾ ཉཱཏཏཱིརཎཔཧཱནཝསེན ཏིཝིདྷཱ པརིཉྙཱ ཨཀྑཱཏཱ. ཀཱམཔིཔཱསཱནནྟི ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཱནཾ ཀཱམེ ཝཱ པཱཏུམིཙྪཱནཾ. ཀཱམཝིཏཀྐཱནནྟི ཀཱམུཔསཉྷིཏཱནཾཝིཏཀྐཱནཾ. ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཱནནྟི པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགཝསེན ཨུཔྤནྣཔརིལཱ༹ཧཱནཾ ཨནྟོདཱཧཱནཾ. ཨིམེསུ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཀིལེསཀྑཡཀརོ ལོཀུཏྟརམགྒོཝ ཀཐིཏོ. སབྦཔཋམེསུ པན ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀོ མགྒོ ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ནེཏཾ ཨཱཝུསོཏི ན ཨེཏཾ ཨཱཝུསོ, ཏཝ པཱཔཀམྨཾ ཨཔྤསནྣཱནཉྩ པསཱདཱཡ ཨེཝརཱུཔཱནཾ པསཱདཏྠཱཡ ན ཧོཏི. ཨཐ ཁྭེཏནྟི ཨཐ ཁོ ཨེཏཾ. ཨཐ ཁོ ཏནྟིཔི པཱཋོ. ཨཉྙཐཏྟཱཡཱཏི པསཱདཉྙཐཱབྷཱཝཱཡ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ ཧོཏི. ཡེ མགྒེན ཨནཱགཏསདྡྷཱ, ཏེསཾ ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཀརོཏི – ‘‘ཨཱིདིསེཔི ནཱམ དྷམྨཝིནཡེ མཡཾ པསནྣཱ, ཡཏྠེཝཾ དུཔྤཊིཔནྣཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. ཡེ པན མགྒེནཱགཏསདྡྷཱ, ཏེསཾ སིནེརུ ཝིཡ ཝཱཏེཧི ཨཙལོ པསཱདོ ཨཱིདིསེཧི ཝཏྠཱུཧི ཨིཏོ ཝཱ དཱརུཎཏརེཧི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀཙྩཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཱཡཱ’’ཏི.

༣༩. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུནྟི བྷགཝཏོ ཨེཏཾ ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ པཊིཝེདཡིཾསུ. ཨཱརོཙཡམཱནཱ ¶ ཙ ནེཝ པིཡཀམྱཏཱཡ ན བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱཡ ¶ , ན ཏསྶཱཡསྨཏོ ཨཝཎྞཔཀཱསནཏྠཱཡ, ན ཀལིསཱསནཱརོཔནཏྠཱཡ, ནཱཔི ‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམསྶ སཱསནེ པཏིཊྛཾ ན དསྶཏི, ནིཀྐཌྜྷཱཔེསྶཏི ན’’ནྟི མཉྙམཱནཱ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཐ ཁོ ‘‘ཨིམཾ སཱསནེ ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦུདཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཏི, ཝེལཾ མརིཡཱདཾ ཨཱཎཾ ཋཔེསྶཏཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ.

ཨེཏསྨིཾ ནིདཱནེ ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེཏི ཨེཏྠ སུདིནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཝཱིཏིཀྐམོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཀཱརཎཏྟཱ ནིདཱནཉྩེཝ པཀརཎཉྩཱཏི ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ནིདེཏི ཨཏྟནོ ཕལཾ ‘‘གཎྷཱཐ ན’’ནྟི ¶ དསྶེནྟཾ ཝིཡ ཨཔྤེཏི, པཀརོཏི ཙ ནཾ ཀཏྟུཾ ཨཱརབྷཏི, ཀརོཏིཡེཝ ཝཱ; ཏསྨཱ ནིདཱནཉྩེཝ པཀརཎཉྩཱཏི ཝུཙྩཏི. ཝིགརཧི བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝིགརཧི ནིནྡི; ཡཐཱ ཏཾ ཝཎྞཱཝཎྞཱརཧཱནཾ ཝཎྞཉྩ ཨཝཎྞཉྩ བྷཎནྟེསུ ཨགྒཔུགྒལོ. ན ཧི བྷགཝཏོ སཱིལཝཱིཏིཀྐམཀརཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཛཱཏིཡཱ ཝཱ གོཏྟེན ཝཱ ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱ གནྠེན ཝཱ དྷུཏངྒེན ཝཱ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཨཱིདིསཾ པུགྒལཾ རཀྑིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ནཱཔི པེསལཾ གུཎཝནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ གུཎཾ པཊིཙྪཱདེཏུཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ཁོ གརཧིཏབྦཾ གརཧཏི ཨེཝ, པསཾསིཏབྦཉྩ པསཾསཏི ཨེཝ, ཨཡཉྩ གརཧིཏབྦོ; ཏསྨཱ ཏཾ ཏཱདིལཀྑཎེ ཋིཏོ ཨཝིཀམྤམཱནེན ཙིཏྟེན ཝིགརཧི བུདྡྷོ བྷགཝཱ ‘‘ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི.

ཏཏྠཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡདིདཾ ཏཡཱ, མོགྷཔུརིས, ཏུཙྪམནུསྶ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཾ སམཎཀརཎཱནཾ དྷམྨཱནཾ མགྒཕལནིབྦཱནསཱསནཱནཾ ཝཱ ན ཨནུཙྪཝིཀཾ, ཏེསཾ ཚཝིཾ ཚཱཡཾ སུནྡརབྷཱཝཾ ན ཨནྭེཏི ནཱནུགཙྪཏི, ཨཐ ཁོ ཨཱརཀཱཝ ཏེཧི དྷམྨེཧི. ཨནནུཙྪཝིཀཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨནནུལོམིཀཾ, ཏེསཾ ན ཨནུལོམེཏི; ཨཐ ཁོ ཝིལོམཾ པཙྩནཱིཀབྷཱཝེ ཋིཏཾ. ཨནནུལོམིཀཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ, པཏིརཱུཔཾ སདིསཾ པཊིབྷཱགཾ ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ཨསདིསཾ ཨཔྤཊིབྷཱགམེཝ. ཨཔྤཏིརཱུཔཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨསྶཱམཎཀཾ, སམཎཱནཾ ¶ ཀམྨཾ ན ཧོཏི. ཨསྶཱམཎཀཏྟཱ ཨཀཔྤིཡཾ. ཡཉྷི སམཎཀམྨཾ ན ཧོཏི, ཏཾ ཏེསཾ ན ཀཔྤཏི. ཨཀཔྤིཡཏྟཱ ཨཀརཎཱིཡཾ. ན ཧི སམཎཱ ཡཾ ན ཀཔྤཏི, ཏཾ ཀརོནྟི. ཏཉྩེཏཾ ཏཡཱ ཀཏཾ, ཏསྨཱ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཏེ, མོགྷཔུརིས, ཀཏཾ…པེ… ཨཀརཎཱིཡནྟི. ཀཐཉྷི ནཱམཱཏི ཀེན ནཱམ ཀཱརཎེན, ཀིཾ ནཱམ ཀཱརཎཾ པསྶནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ ཀཱརཎཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ པརཏོ ‘‘ནནུ མཡཱ མོགྷཔུརིསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཡཾ ཏེན པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཾ ཝིཔཙྩམཱནཾ ཨཏིཝིཡ དུཀྑཝིཔཱཀཾ ཧོཏི, ཏསྨཱསྶ ཏཾ ཝིཔཱཀཾ དསྶེཏུཾ ཀཏཱཔརཱདྷཾ ཝིཡ པུཏྟཾ ཨནུཀམྤཀཱ མཱཏཱཔིཏརོ དཡཱལུཀེན ཙིཏྟེན སུདིནྣཾ པརིབྷཱསནྟོ ‘‘ཝརཾ ཏེ མོགྷཔུརིསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱསུ སཱིགྷཾ ཨེཏསྶ ཝིསཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨཱསཱིཝིསོ. གྷོརཾ ཙཎྜམསྶ ཝིསནྟི གྷོརཝིསོ, ཏསྶ ཨཱསཱིཝིསསྶ གྷོརཝིསསྶ. ‘‘པཀྑིཏྟ’’ནྟི ཨེཏསྶ ‘‘ཝར’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ ¶ . ཨཱིདིསསྶ ཨཱསཱིཝིསསྶ གྷོརཝིསསྶ མུཁེ ཨངྒཛཱཏཾ ཝརཾ པཀྑིཏྟཾ; སཙེ པཀྑིཏྟཾ བྷཝེཡྻ, ཝརཾ སིཡཱ; སུནྡརཾ སཱདྷུ སུཊྛུ སིཡཱཏི ཨཏྠོ. ན ཏྭེཝཱཏི ན ཏུ ཨེཝ ཝརཾ ན སུནྡརམེཝ ན སཱདྷུམེཝ ན སུཊྛུམེཝ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀཎྷསཔྤསྶཱཏི ཀཱལ༹སཔྤསྶ. ཨངྒཱརཀཱསུཡཱཏི ཨངྒཱརཔུཎྞཀཱུཔེ, ཨངྒཱརརཱསིམྷི ཝཱ. ཨཱདིཏྟཱཡཱཏི པདིཏྟཱཡ གཧིཏཨགྒིཝཎྞཱཡ. སམྤཛྫལིཏཱཡཱཏི སམནྟཏོ པཛྫལིཏཱཡ ཨཙྩིཡོ མུཙྩནྟིཡཱ. སཛོཏིབྷཱུཏཱཡཱཏི སཔྤབྷཱཡ. སམནྟཏོ ཨུཊྛིཏཱཧི ཛཱལཱཧི ཨེཀཔྤབྷཱསམུདཡབྷཱུཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུཏི ཡཾ མཡཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝར’’ནྟི ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ, ཀཏརེན ཀཱརཎེནཱཏི ཙེ? མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻཱཏི ཡོ ཏཏྠ ཨངྒཛཱཏཾ པཀྑིཔེཡྻ, སོ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ. ཨིཏོནིདཱནཉྩ ཁོ…པེ… ཨུཔཔཛྫེཡྻཱཏི ཡཾ ཨིདཾ མཱཏུགཱམསྶ ཨངྒཛཱཏེ ཨངྒཛཱཏཔཀྑིཔནཾ, ཨིཏོནིདཱནཾ ཏསྶ ཀཱརཀོ པུགྒལོ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ; ཨེཝཾ ཀམྨསྶ མཧཱསཱཝཛྫཏཾ པསྶནྟོ ཏཾ གརཧི, ན ཏསྶ དུཀྑཱགམཾ ཨིཙྪམཱནོ. ཏཏྠ ནཱམ ཏྭནྟི ཏསྨིཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔེ ཀམྨེ ཨེཝཾ ¶ མཧཱསཱཝཛྫེ སམཱནེཔི ཏྭཾ. ཡཾ ཏྭནྟི ཨེཏྠ ཡནྟི ཧཱིལ༹ནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏྭནྟི ཏཾ-སདྡསྶ ཝེཝཙནཾ; དྭཱིཧིཔི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཧཱིལི༹ཏམཝཉྙཱཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསདྡྷམྨནྟི ཨསཏཾ ནཱིཙཛནཱནཾ དྷམྨཾ; ཏེཧི སེཝིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. གཱམདྷམྨནྟི གཱམཱནཾ དྷམྨཾ; གཱམཝཱསིཀམནུསྶཱནཾ དྷམྨནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝསལདྷམྨནྟི པཱཔདྷམྨེ ཝསནྟི པགྒྷརནྟཱིཏི ཝསལཱ, ཏེསཾ ཝསལཱནཾ ཧཱིནཔུརིསཱནཾ དྷམྨཾ, ཝསལཾ ཝཱ ཀིལེསཔགྒྷརཎཀཾ དྷམྨཾ. དུཊྛུལླནྟི དུཊྛུ ཙ ཀིལེསདཱུསིཏཾ ཐཱུལཉྩ ཨསུཁུམཾ, ཨནིཔུཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨོདཀནྟིཀནྟི ཨུདཀཀིཙྩཾ ཨནྟིཀཾ ཨཝསཱནཾ ཨསྶཱཏི ཨོདཀནྟིཀོ, ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ. རཧསྶནྟི རཧོབྷཝཾ, པཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ ཨུཔྤཛྫནཀཾ. ཨཡཉྷི དྷམྨོ ཛིགུཙྪནཱིཡཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨཱཝི ཨཉྙེསཾ དསྶནཝིསཡེ ཀཱཏུཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘རཧསྶ’’ནྟི. དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིནྟི དྭཱིཧི དྭཱིཧི སམཱཔཛྫིཏབྦཾ, དྭཡཾ དྭཡཾ སམཱཔཏྟིནྟིཔི པཱཋོ. དཡཾ དཡཾ སམཱཔཏྟིནྟིཔི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. སམཱཔཛྫིསྶསཱིཏི ཨེཏཾ ‘‘ཏཏྠ ནཱམ ཏྭ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཱམསདྡེན ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘སམཱཔཛྫིསྶསི ནཱམཱ’’ཏི.

བཧཱུནཾ ¶ ཁོ…པེ… ཨཱདིཀཏྟཱ པུབྦངྒམོཏི སཱསནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཏྭཾ བཧཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདིཀཏྟཱ, སབྦཔཋམཾ ¶ ཀརཎཏོ; པུབྦངྒམོ སབྦཔཋམཾ ཨེཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣཏྟཱ; དྭཱརཾདདོ, ཨུཔཱཡདསྶཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཉྷི ལེསཾ ལདྡྷཱ ཏཝ ཨནུསིཀྑམཱནཱ བཧཱུ པུགྒལཱ ནཱནཔྤཀཱརཀེ མཀྐཊིཡཱ མེཐུནཔཊིསེཝནཱདིཀེ ཨཀུསལདྷམྨེ ཀརིསྶནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨནེཀཔརིཡཱཡེནཱཏི ཨིམེཧི ‘‘ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི, བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི. དུབྦྷརཏཱཡ…པེ… ཀོསཛྫསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱཏི དུབྦྷརཏཱདཱིནཾ ཝཏྠུབྷཱུཏསྶ ཨསཾཝརསྶ ཨཝཎྞཾ ནིནྡཾ གརཧཾ བྷཱསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཧི ཨསཾཝརེ ཋིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨཏྟཱ དུབྦྷརཏཉྩེཝ དུཔྤོསཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨསཾཝརོ ‘‘དུབྦྷརཏཱ, དུཔྤོསཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཨསཾཝརེ ¶ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ མཧིཙྪཏཾ སིནེརུཔྤམཱཎེཔི ཙ པཙྩཡེ ལདྡྷཱ ཨསནྟུཊྛིཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨསཾཝརོ ‘‘མཧིཙྪཏཱ, ཨསནྟུཊྛིཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ ཨསཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ གཎསངྒཎིཀཱཡ ཙེཝ ཀིལེསསངྒཎིཀཱཡ ཙ སཾཝཏྟཏི, ཀོསཛྫཱནུགཏོ ཙ ཧོཏི ཨཊྛཀུསཱིཏཝཏྠུཔཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཨསཾཝརོ ‘‘སངྒཎིཀཱ, ཙེཝ ཀོསཛྫཉྩཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སུབྷརཏཱཡ…པེ… ཝཱིརིཡཱརམྦྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱཏི སུབྷརཏཱདཱིནཾ ཝཏྠུབྷཱུཏསྶ སཾཝརསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཧི ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ སུབྷརོ ཧོཏི སུཔོསོ, ཙཏཱུསུ ཙ པཙྩཡེསུ ཨཔྤིཙྪཏཾ ནིཏྟཎྷབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨེཀམེཀསྨིཉྩ པཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷ-ཡཐཱབལ-ཡཐཱསཱརུཔྤཝསེན ཏིཔྤབྷེདཱཡ སནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘སུབྷརཏཱ ཙེཝ སུཔོསཏཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཙ སནྟུཊྛོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ ཀིལེསསལླེཁནཏཱཡ ཙེཝ ནིདྡྷུནནཏཱཡ ཙ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘སལླེཁོ ཙ དྷུཏོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ཙ ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ ཨཔྤཱསཱདིཀཾ ཨཔྤསཱདནཱིཡཾ ཨསནྟཾ ཨསཱརུཔྤཾ ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཙིཏྟསྶ ཨཔྤཱསཱདིཀཾ ¶ ཨཔྤསཱདནཱིཡཾ ཨསནྟཾ ཨསཱརུཔྤཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཏྟཡཉྩ ཨནུཔགམྨ ཏབྦིཔརཱིཏསྶ ཀཱཡཝཙཱིསུཙརིཏསྶ ཙེཝ ཀུསལཝིཏཀྐཏྟཡསྶ ཙ པཱསཱདིཀསྶ པསཱདནཱིཡསྶ སནྟསྶ སཱརུཔྤསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘པཱསཱདིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ¶ པན ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ སབྦཀིལེསཱཔཙཡབྷཱུཏཱཡ, ཝིཝཊྚཱཡ, ཨཊྛཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཙ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘ཨཔཙཡོ ཙེཝ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

བྷིཀྑཱུནཾ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཏདནུལོམིཀནྟི ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཾ ཨིདཱནི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཏི, ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀཉྩེཝ ཨནུལོམིཀཉྩ. ཡོ ཝཱ ཨཡཾ སུབྷརཏཱདཱིཧི སཾཝརོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀཉྩེཝ ཨནུལོམིཀཉྩ སཾཝརཔྤཧཱནཔཊིསཾཡུཏྟཾ ¶ ཨསུཏྟནྟཝིནིབདྡྷཾ པཱལི༹ཝིནིམུཏྟཾ ཨོཀྐནྟིཀདྷམྨདེསནཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཱ ཀིར ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ པཉྩཝཎྞཀུསུམམཱལཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ, རཏནདཱམཾ སཛྫེནྟོ ཝིཡ, ཙ ཡེ པཊིཀྑིཔནཱདྷིཔྤཱཡཱ ཨསཾཝརཱབྷིརཏཱ ཏེ སམྤརཱཡིཀེན ཝཊྚབྷཡེན ཏཛྫེནྟོ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ, ཡེ སིཀྑཱཀཱམཱ སཾཝརེ ཋིཏཱ ཏེ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཔེནྟོ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨནཱགཱམི-སཀདཱགཱམི-སོཏཱཔཏྟིཕལེསུ ཨུཔནིསྶཡཝིརཧིཏེཔི སགྒམགྒེ པཏིཊྛཔེནྟོ དཱིགྷནིཀཱཡཔྤམཱཎམྤི མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཔྤམཱཎམྤི དྷམྨདེསནཾ ཀརོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཏདནུལོམིཀཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ’’ཏི.

ཏེན ཧཱིཏི ཏེན སུདིནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན. སིཀྑཱཔདནྟི ཨེཏྠ སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ, པཛྫཏེ ཨིམིནཱཏི པདཾ, སིཀྑཱཡ པདཾ སིཀྑཱཔདཾ; སིཀྑཱཡ ཨདྷིགམུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ མཱུལཾ ནིསྶཡོ པཏིཊྛཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མེཐུནཝིརཏིཡཱ མེཐུནསཾཝརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མེཐུནསཾཝརོ ཧི ཏདཉྙེསཾ སིཀྑཱསངྑཱཏཱནཾ སཱིལཝིཔསྶནཱཛྷཱནམགྒདྷམྨཱནཾ ཝུཏྟཏྠཝསེན པདཏྟཱ ཨིདྷ ‘‘སིཀྑཱཔད’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙ ཏསྶཏྠསྶ དཱིཔཀཾ ཝཙནམྤི ‘‘སིཀྑཱཔད’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘སིཀྑཱཔདནྟི ཡོ ཏཏྠ ནཱམཀཱཡོ པདཀཱཡོ ནིརུཏྟིཀཱཡོ བྱཉྫནཀཱཡོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ‘‘ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ དྷམྨཔད’’ནྟི ཝུཏྟེ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ ཨེཀོ དྷམྨཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ ¶ ཧོཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ‘‘སིཀྑཱཔད’’ནྟི སིཀྑཱཀོཊྛཱསོ སིཀྑཱཡ ཨེཀོ པདེསོཏིཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དས ཨཏྠཝསེ པཊིཙྩཱཏི དས ཀཱརཎཝསེ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུ ཨདྷིགམནཱིཡེ ཧིཏཝིསེསེ པཊིཙྩ ཨཱགམྨ ཨཱརབྦྷ, དསནྣཾ ཧིཏཝིསེསཱནཾ ནིཔྥཏྟིཾ སམྤསྶམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཱནི ཏེ དས ཨཏྠཝསེ དསྶེནྟོ ‘‘སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སངྒྷསུཊྛུཏཱ ནཱམ སངྒྷསྶ སུཊྛུབྷཱཝོ, ‘‘སུཊྛུ དེཝཱ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེ ཝིཡ ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནསམྤཊིཙྪནབྷཱཝོ ¶ . ཡོ ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪཏི ¶ , ཏསྶ ཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ སངྒྷསྶ ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི མམ ཝཙནསམྤཊིཙྪནཏྠཾ པཉྙཔེསྶཱམི, ཨསམྤཊིཙྪནེ ཨཱདཱིནཝཾ སམྤཊིཙྪནེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ, ན བལཀྐཱརེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱཏི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱ’’ཏི. སངྒྷཕཱསུཏཱཡཱཏི སངྒྷསྶ ཕཱསུབྷཱཝཱཡ; སཧཛཱིཝིཏཱཡ སུཁཝིཧཱརཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི དུམྨངྐཱུ ནཱམ དུསྶཱིལཔུགྒལཱ; ཡེ མངྐུཏཾ ཨཱཔཱདིཡམཱནཱཔི དུཀྑེན ཨཱཔཛྫནྟི, ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོནྟཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ ན ལཛྫནྟི, ཏེསཾ ནིགྒཧཏྠཱཡ; ཏེ ཧི སིཀྑཱཔདེ ཨསཏི ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ, ཀིཾ སུཏཾ – ཀིཾ ཨམྷེཧི ཀཏཾ; ཀཏརསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཏམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨམྷེ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི སངྒྷཾ ཝིཧེཋེསྶནྟི, སིཀྑཱཔདེ པན སཏི ཏེ སངྒྷོ སིཀྑཱཔདཾ དསྶེཏྭཱ དྷམྨེན ཝིནཡེན སཏྠུསཱསནེན ནིགྒཧེསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

པེསལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡཱཏི པེསལཱནཾ པིཡསཱིལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཱཡ. པིཡསཱིལཱ ཧི བྷིཀྑཱུ ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཝེལཾ མརིཡཱདཾ ཨཛཱནནྟཱ སིཀྑཏྟཡཔཱརིཔཱུརིཡཱ གྷཊམཱནཱ ཀིལམནྟི, སནྡིཊྛམཱནཱ ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཧོནྟི. ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ པན སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཝེལཾ མརིཡཱདཾ ཉཏྭཱ སིཀྑཏྟཡཔཱརིཔཱུརིཡཱ གྷཊམཱནཱ ན ཀིལམནྟི, སནྡིཊྛམཱནཱ ན ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཧོནྟི. ཏེན ནེསཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཱ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཝཱ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧོ, སྭེཝ ཨེཏེསཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ. དུསྶཱིལཔུགྒལེ ནིསྶཱཡ ཧི ཨུཔོསཐོ ན ཏིཊྛཏི ¶ , པཝཱརཎཱ ན ཏིཊྛཏི, སངྒྷཀམྨཱནི ནཔྤཝཏྟནྟི, སཱམགྒཱི ན ཧོཏི, བྷིཀྑཱུ ཨནེཀགྒཱ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི ཨནུཡུཉྫིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. དུསྶཱིལེསུ པན ནིགྒཧིཏེསུ སབྦོཔི ཨཡཾ ཨུཔདྡཝོ ན ཧོཏི. ཏཏོ པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ཕཱསུ ཝིཧརནྟི. ཨེཝཾ ‘‘པེསལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུ ཝིཧཱརཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ དྭིདྷཱ ཨཏྠོ ¶ ཝེདིཏབྦོ.

དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀཱ ཨཱསཝཱ ནཱམ ཨསཾཝརེ ཋིཏེན ཏསྨིཉྙེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པཏྟབྦཱ པཱཎིཔྤཧཱར-དཎྜཔྤཧཱར-ཧཏྠཙྪེད-པཱདཙྪེད-ཨཀིཏྟི-ཨཡསཝིཔྤཊིསཱརཱདཡོ དུཀྑཝིསེསཱ. ཨིཏི ཨིམེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡ པིདྷཱནཱཡ ཨཱགམནམགྒཐཀནཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡཱཏི སམྤརཱཡིཀཱ ཨཱསཝཱ ནཱམ ཨསཾཝརེ ཋིཏེན ཀཏཔཱཔཀམྨམཱུལཀཱ སམྤརཱཡེ ནརཀཱདཱིསུ པཏྟབྦཱ དུཀྑཝིསེསཱ, ཏེསཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ¶ པཊིཔྤསྶམྦྷནཏྠཱཡ ཝཱུཔསམཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཔྤསནྣཱནཾ པསཱདཱཡཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧི སཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱཔཉྙཏྟཾ པཊིཔཛྫམཱནེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཝཱ ཡེཔི ཨཔྤསནྣཱ པཎྜིཏམནུསྶཱ, ཏེ ‘‘ཡཱནི ཝཏ ལོཀེ མཧཱཛནསྶ རཛྫན-དུསྶན-མུཡ྄ཧནཊྛཱནཱནི, ཏེཧི ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཨཱརཀཱ ཝིརཏཱ ཝིཧརནྟི, དུཀྐརཾ ཝཏ ཀརོནྟི, བྷཱརིཡཾ ཝཏ ཀརོནྟཱི’’ཏི པསཱདཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཝིནཡཔིཊཀེ པོཏྠཀཾ དིསྭཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀ-ཏིཝེདཱི བྲཱཧྨཎོ ཝིཡ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཔྤསནྣཱནཾ པསཱདཱཡཱ’’ཏི.

པསནྣཱནཾ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱཏི ཡེཔི སཱསནེ པསནྣཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཏེཔི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱཔཉྙཏྟཾ པཊིཔཛྫམཱནེ བྷིཀྑཱུ ཝཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨཡྻཱ དུཀྐརཀཱརིནོ, ཡེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨེཀབྷཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝིནཡསཾཝརཾ ཨནུཔཱལེནྟཱི’’ཏི བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ པསཱིདནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པསནྣཱནཾ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི.

སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱཏི ཏིཝིདྷོ སདྡྷམྨོ – པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ, པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ, ཨདྷིགམསདྡྷམྨོཏི. ཏཏྠ པིཊཀཏྟཡསངྒཧིཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ‘‘པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ’’ ནཱམ. ཏེརས དྷུཏགུཎཱ, ཙུདྡས ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི, དྭེཨསཱིཏི མཧཱཝཏྟཱནི, སཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱཏི ¶ ཨཡཾ ‘‘པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ’’ ནཱམ. ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒཱ ཙཏྟཱརི ཙ སཱམཉྙཕལཱནི ནིབྦཱནཉྩཱཏི ཨཡཾ ‘‘ཨདྷིགམསདྡྷམྨོ’’ ནཱམ. སོ སབྦོཔི ཡསྨཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཏི བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཔདཉྩ ཏསྶ ཝིབྷངྒཉྩ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨཉྙཉྩ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཡཐཱཔཉྙཏྟཉྩ པཊིཔཛྫམཱནཱ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏྭཱ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ ¶ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགཙྪནྟི, ཏསྨཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ’’ཏི.

ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧི སཏི སཾཝརཝིནཡོ ཙ པཧཱནཝིནཡོ ཙ སམཐཝིནཡོ ཙ པཉྙཏྟིཝིནཡོ ཙཱཏི ཙཏུབྦིདྷོཔི ཝིནཡོ ཨནུགྒཧིཏོ ཧོཏི ཨུཔཏྠམྦྷིཏོ སཱུཔཏྠམྦྷིཏོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

སབྦཱནེཝ ཙེཏཱནི པདཱནི ‘‘སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཱནི ¶ . ཏཏྲཱཡཾ པཋམཔཙྪིམཔདཡོཛནཱ – ‘‘སངྒྷསུཊྛུཏཱཡ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམི, ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཔི ཙེཏྠ ཡཾ སངྒྷསུཊྛུ ཏཾ སངྒྷཕཱསུ, ཡཾ སངྒྷཕཱསུ ཏཾ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི ཨེཝཾ སངྑལིཀནཡཾ; ཡཾ སངྒྷསུཊྛུ ཏཾ སངྒྷཕཱསུ, ཡཾ སངྒྷསུཊྛུ ཏཾ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི ཨེཝཉྩ ཨེཀེཀཔདམཱུལིཀཾ དསཀྑཏྟུཾ ཡོཛནཾ ཀཏྭཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ པརིཝཱརེ (པརི. ༣༣༤) –

‘‘ཨཏྠསཏཾ དྷམྨསཏཾ, དྭེ ཙ ནིརུཏྟིསཏཱནི;

ཙཏྟཱརི ཉཱཎསཏཱནི, ཨཏྠཝསེ པཀརཎེ’’ཏི.

ཏཾ སབྦཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ པནེཏཾ ཡསྨཱ པརིཝཱརེཡེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨིདྷ ན ཝཎྞིཏནྟི.

ཨེཝཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྨིཾ སིཀྑཱཔདེ བྷིཀྑཱུཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པན མཡཱ ཨིཏི སནྡསྶིཏཱནིསཾསཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསེ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ ཙ པརིཡཱཔུཎེཡྻཱཐ ཙ དྷཱརེཡྻཱཐ ཙ ཨཉྙེསཉྩ ཝཱཙེཡྻཱཐཱཏི. ཨཏིརེཀཱནཡནཏྠོ ¶ ཧི ཨེཏྠ ཙ སདྡོ, ཏེནཱཡམཏྠོ ཨཱནཱིཏོ ཧོཏཱིཏི.

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིམཾ སིཀྑཱཔད’’ནྟི ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཡྻ, པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི ཨསཾཝཱསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ པཋམཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ མཀྐཊཱིཝཏྠུ ཨུདཔཱདི. ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱིཏི. ཏསྶཏྠོ – བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨེཝཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི ཙ, ཨིདཉྩ ཨཉྙཾ ཝཏྠུ ཨུདཔཱདཱིཏི.

པཋམཔཉྙཏྟིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སུདིནྣབྷཱཎཝཱརཾ ནིཊྛིཏཾ.

མཀྐཊཱིཝཏྠུཀཐཱ

༤༠. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡཾ ཏཾ ཨཉྙཾ ཝཏྠུ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – མཀྐཊིཾ ཨཱམིསེནཱཏི མཧཱཝནེ བྷིཀྑཱུནཾ ཁནྟིམེཏྟཱདིགུཎཱནུབྷཱཝེན ནིརཱསངྐཙིཏྟཱ བཧཱུ མིགམོརཀུཀྐུཊམཀྐཊཱདཡོ ཏིརཙྪཱནཱ པདྷཱནཱགཱརཊྛཱནེསུ ཝིཙརནྟི. ཏཏྲ ཨེཀཾ མཀྐཊིཾ ཨཱམིསེན ཡཱགུབྷཏྟཁཛྫཀཱདིནཱ ཨུཔལཱཔེཏྭཱ, སངྒཎྷིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶཱཏི བྷུམྨཝཙནཾ. པཊིསེཝཏཱིཏི པཙུརཔཊིསེཝནོ ཧོཏི; པཙུརཏྠེ ཧི ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. སོ བྷིཀྑཱུཏི སོ མེཐུནདྷམྨཔཊིསེཝནཀོ བྷིཀྑུ. སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟཱཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱགནྟུཀཱ བུདྡྷདསྶནཱཡ ཨཱགཏཱ པཱཏོཝ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཱནི ལབྷིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ བྷིཀྑཱུནཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཱནི པསྶིསྶཱམཱཏི ཝིཙརིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟཱ’’ཏི. ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཏིརཙྪཱནགཏཱ ནཱམ ཨེཀབྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙེསུཔི ཏཱདིསཉྙེཝ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཏསྨཱ སཱ མཀྐཊཱི ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙ ཨཏྟནོ ཝིསྶཱསིཀབྷིཀྑུསྶེཝ ཏེསམྤི ཏཾ ཝིཀཱརཾ དསྶེསི.

ཚེཔྤནྟི ནངྒུཊྛཾ. ཨོཌྜཱིཏི ཨབྷིམུཁཾ ཋཔེསི. ནིམིཏྟམྤི ཨཀཱསཱིཏི ཡེན ནིཡཱམེན ཡཱཡ ཀིརིཡཱཡ མེཐུནཱདྷིཔྤཱཡཾ ཏེ ཛཱནནྟི ཏཾ ཨཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ ¶ . སོ བྷིཀྑཱུཏི ཡསྶཱཡཾ ཝིཧཱརོ. ཨེཀམནྟཾ ནིལཱིཡིཾསཱུཏི ཨེཀསྨིཾ ཨོཀཱསེ པཊིཙྪནྣཱ ཨཙྪིཾསུ.

༤༡. སཙྩཾ, ཨཱཝུསོཏི སཧོཌྜྷགྒཧིཏོ ཙོརོ ཝིཡ པཙྩཀྑཾ དིསྭཱ ཙོདིཏཏྟཱ ‘‘ཀིཾ ཝཱ མཡཱ ཀཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘སཙྩཾ, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཨཱཧ. ནནུ, ཨཱཝུསོ, ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཝུསོ ཡཐཱ མནུསྶིཏྠིཡཱ, ནནུ ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱཔི ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏཐེཝ ཧོཏི. མནུསྶིཏྠིཡཱཔི ཧི དསྶནམྤི གཧཎམྤི ཨཱམསནམྤི ཕུསནམྤི གྷཊྚནམྤི དུཊྛུལླམེཝ. ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱཔི ཏཾ སབྦཾ དུཊྛུལླམེཝ. ཀོ ཨེཏྠ ཝིསེསོ? ཨལེསཊྛཱནེ ཏྭཾ ལེསཾ ཨོཌྜེསཱིཏི.

༤༢. ཨནྟམསོ ཏིརཙྪཱནགཏཱཡཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི ཨསཾཝཱསོཏི ཏིརཙྪཱནགཏཱཡཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ པཱརཱཛིཀོ ཡེཝ ཧོཏཱིཏི དལ༹ྷཏརཾ སིཀྑཱཔདམཀཱསི. དུཝིདྷཉྷི ¶ སིཀྑཱཔདཾ – ལོཀཝཛྫཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཉྩ. ཏཏྠ ཡསྶ སཙིཏྟཀཔཀྑེ ཙིཏྟཾ ཨཀུསལམེཝ ཧོཏི, ཏཾ ལོཀཝཛྫཾ ནཱམ. སེསཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ. ཏཏྠ ལོཀཝཛྫེ ཨནུཔཉྙཏྟི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ རུནྡྷནྟཱི དྭཱརཾ པིདཧནྟཱི སོཏཾ པཙྪིནྡམཱནཱ གཱལ༹ྷཏརཾ ཀརོནྟཱི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཉྙཏྲ ཨདྷིམཱནཱ, ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱཏི ཨཡཾ པན ཝཱིཏིཀྐམཱབྷཱཝཱ ཨབྦོཧཱརིཀཏྟཱ ཙ ཝུཏྟཱ. པཎྞཏྟིཝཛྫེ ཨཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ སིཐིལཾ ཀརོནྟཱི མོཙེནྟཱི དྭཱརཾ དདམཱནཱ ཨཔརཱཔརམྤི ཨནཱཔཏྟིཾ ཀུརུམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, གཎབྷོཛནཔརམྤརབྷོཛནཱདཱིསུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡོ ཝིཡ. ‘‘ཨནྟམསོ ཏངྑཎིཀཱཡཔཱི’’ཏི ཨེཝརཱུཔཱ པན ཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ པཉྙཏྟིགཏིཀཱཝ ཧོཏི. ཨིདཾ པན པཋམསིཀྑཱཔདཾ ཡསྨཱ ལོཀཝཛྫཾ, ན པཎྞཏྟིཝཛྫཾ; ཏསྨཱ ཨཡམནུཔཉྙཏྟི རུནྡྷནྟཱི ¶ དྭཱརཾ པིདཧནྟཱི སོཏཾ པཙྪིནྡམཱནཱ གཱལ༹ྷཏརཾ ཀརོནྟཱི ཨུཔྤཛྫི.

ཨེཝཾ དྭེཔི ཝཏྠཱུནི སམྤིཎྜེཏྭཱ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཏརཾ ཀཏྭཱ པཋམཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཏྠུ ཨུདཔཱདི. ཏསྶུཔྤཏྟིདསྶནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ . ཏསྶཏྠོ – བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨེཝཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི ཙ ཨིདཉྩ ཨཉྙམྤི ཝཏྠུ ཨུདཔཱདཱིཏི.

མཀྐཊཱིཝཏྠུཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སནྠཏབྷཱཎཝཱརོ

ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༣-༤༤. ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨཉྙམྤི ཝཏྠུ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཔི ཨཡམནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – ཝེསཱལིཀཱཏི ཝེསཱལིཝཱསིནོ. ཝཛྫིཔུཏྟཀཱཏི ཝཛྫིརཊྛེ ཝེསཱལིཡཾ ཀུལཱནཾ པུཏྟཱ. སཱསནེ ཀིར ཡོ ཡོ ཨུཔདྡཝོ ཨཱདཱིནཝོ ཨབྦུདམུཔྤཛྫི, སབྦཾ ཏཾ ཝཛྫིཔུཏྟཀེ ནིསྶཱཡ. ཏཐཱ ཧི དེཝདཏྟོཔི ཝཛྫིཔུཏྟཀེ པཀྑེ ལབྷིཏྭཱ སངྒྷཾ བྷིནྡི. ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ ཨེཝ ཙ ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེསུཾ. ཨིམེཔི ཏེསཾ ཡེཝ ཨེཀཙྩེ ཨེཝཾ པཉྙཏྟེཔི སིཀྑཱཔདེ ¶ ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫིཾསུ…པེ… མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཾསཱུཏི.

ཉཱཏིབྱསནེནཔཱིཏི ཨེཏྠ ཨསནཾ བྱསནཾ ཝིཀྑེཔོ ཝིདྡྷཾསནཾ ཝིནཱསོཏི སབྦམེཏཾ ཨེཀཏྠཾ. ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ ཉཱཏིབྱསནཾ, ཏེན ཉཱཏིབྱསནེན, རཱཛདཎྜབྱཱདྷིམརཎཝིཔྤཝཱསནིམིཏྟེན ¶ ཉཱཏིཝིནཱསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ དུཏིཡཔདེཔི. ཏཏིཡཔདེ པན ཨཱརོགྱཝིནཱསཀོ རོགོ ཨེཝ རོགབྱསནཾ. སོ ཧི ཨཱརོགྱཾ བྱསཏི ཝིཀྑིཔཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནཾ. རོགོཝ བྱསནཾ རོགབྱསནཾ, ཏེན རོགབྱསནེན. ཕུཊྛཱཏི ཨདྷིཔནྣཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ སམནྣཱགཏཱཏི ཨཏྠོ.

ན མཡཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, བུདྡྷགརཧིནོཏི བྷནྟེ ཨཱནནྡ, མཡཾ ན བུདྡྷཾ གརཧཱམ, ན བུདྡྷསྶ དོསཾ དེམ. ན དྷམྨགརཧིནོ, ན སངྒྷགརཧིནོ. ཨཏྟགརཧིནོ མཡནྟི ཨཏྟཱནམེཝ མཡཾ གརཧཱམ, ཨཏྟནོ དོསཾ དེམ. ཨལཀྑིཀཱཏི ནིསྶིརིཀཱ. ཨཔྤཔུཉྙཱཏི པརིཏྟཔུཉྙཱ. ཝིཔསྶཀཱ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཡེ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎེསུ ཝིབྷཏྟཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཏེསཾ ཝིཔསྶཀཱ; ཏཏོ ཏཏོ ཨཱརམྨཎཏོ ཝུཊྛཱཡ ཏེཝ དྷམྨེ ཝིཔསྶམཱནཱཏི ¶ ཨཏྠོ. པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟནྟི རཏྟིཡཱ པུབྦཾ པུབྦརཏྟཾ, རཏྟིཡཱ ཨཔརཾ ཨཔརརཏྟཾ, པཋམཡཱམཉྩ པཙྪིམཡཱམཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བོདྷིཔཀྑིཀཱནནྟི བོདྷིསྶ པཀྑེ བྷཝཱནཾ, ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསྶ ཨུཔཀཱརཀཱནནྟི ཨཏྠོ. བྷཱཝནཱནུཡོགནྟི ཝཌྜྷནཱནུཡོགཾ. ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརེཡྻཱམཱཏི གིཧིཔལིབོདྷཾ ཨཱཝཱསཔལིབོདྷཉྩ པཧཱཡ ཝིཝིཏྟེསུ སེནཱསནེསུ ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ ཨནཉྙཀིཙྩཱ ཝིཧརེཡྻཱམ.

ཨེཝམཱཝུསོཏི ཐེརོ ཨེཏེསཾ ཨཱསཡཾ ཨཛཱནནྟོ ཨིདཾ ནེསཾ མཧཱགཛྫིཏཾ སུཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨིམེ ཨཱིདིསཱ བྷཝིསྶནྟི, སཱདྷཱུ’’ཏི མཉྙམཱནོ ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོཏི ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཀཱརཎཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ཏཏྠ ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིབྷཱཝེན ཕལཾ ཏིཊྛཏི. ཡསྨཱ ཙསྶ ཏཾ ཨོཀཱསོ ཧོཏི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིབྷཱཝེན, ཏསྨཱ ‘‘ཋཱནཉྩ ཨཝཀཱསོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, ཨཱནནྡ ¶ , ཨནཝཀཱསོ’’ཏི. ཨེཏཾ ཋཱནཾ ཝཱ ཨོཀཱསོ ཝཱ ནཏྠི. ཡཾ ཏཐཱགཏོཏི ཡེན ཏཐཱགཏོ ཝཛྫཱིནཾ ཝཱ…པེ… སམཱུཧནེཡྻ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཡདི ཧི བྷགཝཱ ཨེཏེསཾ ‘‘ལབྷེཡྻཱམ ཨུཔསམྤད’’ནྟི ཡཱཙནྟཱནཾ ཨུཔསམྤདཾ དདེཡྻ, ཨེཝཾ སནྟེ ‘‘པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི ཨསཾཝཱསོ’’ཏི པཉྙཏྟཾ སམཱུཧནེཡྻ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ན སམཱུཧནཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

སོ ཨཱགཏོ ན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོཏི ‘‘ཡདི ཧི ཨེཝཾ ཨཱགཏོ ཨུཔསམྤདཾ ལབྷེཡྻ, སཱསནེ ཨགཱརཝོ བྷཝེཡྻ. སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ པན ཋིཏོ སགཱརཝོ ཙ བྷཝིསྶཏི, ཨཏྟཏྠཉྩ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨནུཀམྤམཱནོ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘སོ ཨཱགཏོ ན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ’’ཏི. སོ ཨཱགཏོ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོཏི ཨེཝཾ ཨཱགཏོ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨཝིཔནྣསཱིལཏཱཡ སཱསནེ སགཱརཝོ ¶ བྷཝིསྶཏི, སོ སཏི ཨུཔནིསྶཡེ ནཙིརསྶེཝ ཨུཏྟམཏྠཾ པཱཔུཎིསྶཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོཏི ཨཱཧ.

ཨེཝཾ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ ཨཱགཏེསུ ཨནུཔསམྤཱདེཏབྦཉྩ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦཉྩ དསྶེཏྭཱ ཏཱིཎིཔི ཝཏྠཱུནི སམོདྷཱནེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏུཀཱམོ ‘‘ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ…པེ… ཨསཾཝཱསོ’’ཏི པརིཔུཎྞཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསི.

ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཏྠུཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུབྦིདྷཝིནཡཀཐཱ

༤༥. ཨིདཱནིསྶ ¶ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟོ ‘‘ཡོ པནཱཏི, ཡོ ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྨིཾ པན སིཀྑཱཔདེ ཙ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ ཙ སཀལེ ཙ ཝིནཡཝིནིཙྪཡེ ཀོསལླཾ པཏྠཡནྟེན ཙཏུབྦིདྷོ ཝིནཡོ ཛཱནིཏབྦོ –

ཙཏུབྦིདྷཉྷི ཝིནཡཾ, མཧཱཐེརཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ནཱིཧརིཏྭཱ པཀཱསེསུཾ, དྷམྨསངྒཱཧཀཱ པུརཱ.

ཀཏམཾ ཙཏུབྦིདྷཾ? སུཏྟཾ, སུཏྟཱནུལོམཾ, ཨཱཙརིཡཝཱདཾ, ཨཏྟནོམཏིནྟི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཧཙྩཔདེན རསེན ཨཱཙརིཡཝཾསེན ཨདྷིཔྤཱཡཱ’’ཏི, ཨེཏྠ ཧི ཨཱཧཙྩཔདནྟི སུཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, རསོཏི སུཏྟཱནུལོམཾ, ཨཱཙརིཡཝཾསོཏི ཨཱཙརིཡཝཱདོ, ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཨཏྟནོམཏི.

ཏཏྠ སུཏྟཾནཱམ སཀལེ ཝིནཡཔིཊཀེ པཱལི༹.

སུཏྟཱནུལོམཾ ནཱམ ཙཏྟཱརོ མཧཱཔདེསཱ; ཡེ བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ – ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , མཡཱ ‘ཨིདཾ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨཔྤཊིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ ཙེ ཨཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི; ཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི, ཏཾ ཝོ ན ཀཔྤཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ‘ཨིདཾ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨཔྤཊིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ ཙེ ཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི; ཨཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི, ཏཾ ཝོ ཀཔྤཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , མཡཱ ‘ཨིདཾ ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨནནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཙེ ཨཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི, ཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི; ཏཾ ཝོ ན ཀཔྤཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ‘ཨིདཾ ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨནནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཙེ ཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི, ཨཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི; ཏཾ ཝོ ཀཔྤཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༠༥).

ཨཱཙརིཡཝཱདོ ནཱམ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི པཉྩཧི ཨརཧནྟསཏེཧི ཋཔིཏཱ པཱལི༹ཝིནིམུཏྟཱ ཨོཀྐནྟཝིནིཙྪཡཔྤཝཏྟཱ ཨཊྛཀཐཱཏནྟི.

ཨཏྟནོམཏི ནཱམ སུཏྟ-སུཏྟཱནུལོམ-ཨཱཙརིཡཝཱདེ མུཉྩིཏྭཱ ཨནུམཱནེན ཨཏྟནོ ཨནུབུདྡྷིཡཱ ནཡགྒཱཧེན ཨུཔཊྛིཏཱཀཱརཀཐནཾ.

ཨཔིཙ སུཏྟནྟཱབྷིདྷམྨཝིནཡཊྛཀཐཱསུ ཨཱགཏོ སབྦོཔི ཐེརཝཱདོ ‘‘ཨཏྟནོམཏི’’ ནཱམ. ཏཾ པན ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེནྟེན ན དལ༹ྷགྒཱཧཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཝོཧརིཏབྦཾ. ཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཨཏྠེན པཱལི༹ཾ, པཱལི༹ཡཱ ཙ ཨཏྠཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. ཨཏྟནོམཏི ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཏཏྠ ཨོཏརཏི ཙེཝ སམེཏི ཙ, གཧེཏབྦཱ. སཙེ ནེཝ ཨོཏརཏི ན སམེཏི, ན གཧེཏབྦཱ. ཨཡཉྷི ཨཏྟནོམཏི ནཱམ སབྦདུབྦལཱ. ཨཏྟནོམཏིཏོ ཨཱཙརིཡཝཱདོ བལཝཏརོ.

ཨཱཙརིཡཝཱདོཔི སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦོ. ཏཏྠ ཨོཏརནྟོ སམེནྟོཡེཝ གཧེཏབྦོ, ཨིཏརོ ན གཧེཏབྦོ. ཨཱཙརིཡཝཱདཏོ ཧི སུཏྟཱནུལོམཾ བལཝཏརཾ.

སུཏྟཱནུལོམམྤི སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨོཏརནྟཾ སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨིཏརཾ ན གཧེཏབྦཾ. སུཏྟཱནུལོམཏོ ཧི སུཏྟམེཝ བལཝཏརཾ. སུཏྟཉྷི ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀཱརཀསངྒྷསདིསཾ བུདྡྷཱནཾ ཋིཏཀཱལསདིསཾ. ཏསྨཱ ཡདཱ དྭེ བྷིཀྑཱུ སཱཀཙྪནྟི, སཀཝཱདཱི སུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརཝཱདཱི སུཏྟཱནུལོམཾ. ཏེཧི ཨཉྙམཉྙཾ ཁེཔཾ ཝཱ གརཧཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ སུཏྟཱནུལོམཾ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཾ; སུཏྟསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐཱཡཾ སུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཏེཧིཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཁེཔཾ ཝཱ གརཧཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཝཱདོ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦོ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦོ. ཨནོཏརནྟོ ཨསམེནྟོ ཙ གཱརཡ྄ཧཱཙརིཡཝཱདོ ན གཧེཏབྦོ; སུཏྟསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ སུཏྟཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཏྟནོམཏིཾ. ཏེཧིཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཁེཔཾ ཝཱ གརཧཾ ཝཱ ¶ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟནོམཏི སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཱ. སུཏྟསྨིཾ ཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ སུཏྟཱནུལོམཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཾ. སུཏྟཾ སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, ཏིསྶོ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ པཱལི༹ཨཱགཏཾ པཉྙཱཡཏི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཏཐཱ པཉྙཱཡཏི ན ཨོཏརཏི ན སམེཏི, བཱཧིརཀསུཏྟཾ ཝཱ ཧོཏི སིལོཀོ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ གཱརཡ྄ཧསུཏྟཾ གུལ༹ྷཝེསྶནྟརགུལ༹ྷཝིནཡཝེདལླཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཏོ ཨཱགཏཾ, ན གཧེཏབྦཾ. སུཏྟཱནུལོམསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ¶ སུཏྟཱནུལོམཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདོ སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦོ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦོ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦོ. སུཏྟཱནུལོམེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ སུཏྟཱནུལོམཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཏྟནོམཏིཾ. ཨཏྟནོམཏི སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཱ. སུཏྟཱནུལོམེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཾ. སུཏྟཾ ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཾ. ཨིཏརཾ གཱརཡ྄ཧསུཏྟཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཱནུལོམཾ. སུཏྟཱནུལོམཾ ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. ཨོཏརནྟཾ སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨིཏརཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཏྟནོམཏིཾ. ཨཏྟནོམཏི ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཱ. ཨཱཙརིཡཝཱདེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཾ. སུཏྟཾ ཨཏྟནོམཏིཡཾ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཾ. ཨིཏརཾ གཱརཡ྄ཧསུཏྟཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཏྟནོམཏིཡམེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ¶ ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཱནུལོམཾ. སུཏྟཱནུལོམཾ ཨཏྟནོམཏིཡཾ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. ཨོཏརནྟཾ སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨིཏརཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཏྟནོམཏིཡམེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདོ ཨཏྟནོམཏིཡཾ ཨོཏཱརེཏབྦོ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦོ; ཨིཏརོ གཱརཡ྄ཧཱཙརིཡཝཱདོ ན གཧེཏབྦོ. ཨཏྟནོམཏིཡམེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཏྟནོ གཧཎམེཝ ¶ བལིཡཾ ཀཱཏབྦཾ. སབྦཊྛཱནེསུ ཙ ཁེཔོ ཝཱ གརཧཱ ཝཱ ན ཀཱཏབྦཱཏི.

ཨཐ ¶ པནཱཡཾ ‘‘ཀཔྤིཡ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ‘‘ཨཀཔྤིཡ’’ནྟི. སུཏྟེ ཙ སུཏྟཱནུལོམེ ཙ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཀཔྤིཡཾ ཧོཏི, ཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཏསྶ ཀཔྤིཡབྷཱཝསཱདྷཀཾ སུཏྟཏོ བཧུཾ ཀཱརཎཉྩ ཝིནིཙྪཡཉྩ དསྶེཏི, པརོ ཀཱརཎཾ ན ཝིནྡཏི. ཀཔྤིཡེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ པརོ ཏསྶ ཨཀཔྤིཡབྷཱཝསཱདྷཀཾ སུཏྟཏོ བཧུཾ ཀཱརཎཉྩ ཝིནིཙྪཡཉྩ དསྶེཏི, ཨནེན ཨཏྟནོ གཧཎནྟི ཀཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཨཱདཱཡ ན ཋཱཏབྦཾ. ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཀཔྤིཡེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ དྭིནྣམྤི ཀཱརཎཙྪཱཡཱ དིསྶཏི, པཊིཀྑིཏྟབྷཱཝོཡེཝ སཱདྷུ, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. ཝིནཡཉྷི པཏྭཱ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཝིཙཱརཎམཱགམྨ རུནྡྷིཏབྦཾ, གཱལ༹ྷཾ ཀཏྟབྦཾ, སོཏཾ པཙྪིནྡིཏབྦཾ, གརུཀབྷཱཝེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ ‘‘ཨཀཔྤིཡ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ‘‘ཀཔྤིཡ’’ནྟི. སུཏྟེ ཙ སུཏྟཱནུལོམེ ཙ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཀཔྤིཡཾ ཧོཏི, ཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ བཧཱུཧི སུཏྟཝིནིཙྪཡཀཱརཎེཧི ཨཀཔྤིཡབྷཱཝཾ དསྶེཏི, པརོ ཀཱརཎཾ ན ཝིནྡཏི, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ པརོ བཧཱུཧི སུཏྟཝིནིཙྪཡཀཱརཎེཧི ཀཔྤིཡབྷཱཝཾ དསྶེཏི, ཨཡཾ ཀཱརཎཾ ན ཝིནྡཏི, ཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ དྭིནྣམྤི ཀཱརཎཙྪཱཡཱ དིསྶཏི, ཨཏྟནོ གཧཎཾ ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡཀཔྤིཡེ ཙ ཝིནིཙྪཡོ ཝུཏྟོ; ཨེཝཾ ཨནཱཔཏྟིཨཱཔཏྟིཝཱདེ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིཝཱདེ ཙ, ལཧུཀགརུཀཱཔཏྟིཝཱདེ གརུཀལཧུཀཱཔཏྟིཝཱདེ ཙཱཔི ¶ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ནཱམམཏྟཾཡེཝ ཧི ཨེཏྠ ནཱནཾ, ཡོཛནཱནཡེ ནཱནཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ན ཝིཏྠཱརིཏཾ.

ཨེཝཾ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཱདིཝིནིཙྪཡེ ཨུཔྤནྣེ ཡོ སུཏྟ-སུཏྟཱནུལོམཨཱཙརིཡཝཱདཨཏྟནོམཏཱིསུ ཨཏིརེཀཀཱརཎཾ ལབྷཏི, ཏསྶ ཝཱདེ ཋཱཏབྦཾ. སབྦསོ པན ཀཱརཎཾ ཝིནིཙྪཡཾ ཨལབྷནྟེན སུཏྟཾ ན ཛཧིཏབྦཾ, སུཏྟསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦནྟི. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ སིཀྑཱཔདེ ཙ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ ཙ སཀལེ ཙ ཝིནཡཝིནིཙྪཡེ ཀོསལླཾ པཏྠཡནྟེན ཨཡཾ ཙཏུབྦིདྷོ ཝིནཡོ ཛཱནིཏབྦོ.

ཨིམཉྩ ¶ ¶ པན ཙཏུབྦིདྷཾ ཝིནཡཾ ཉཏྭཱཔི ཝིནཡདྷརེན པུགྒལེན ཏིལཀྑཎསམནྣཱགཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏཱིཎི ཧི ཝིནཡདྷརསྶ ལཀྑཎཱནི ཨིཙྪིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ‘‘སུཏྟཉྩསྶ སྭཱགཏཾ ཧོཏི སུཔྤཝཏྟི སུཝིནིཙྪིཏཾ སུཏྟཏོ ཨནུབྱཉྫནཏོ’’ཏི ཨིདམེཀཾ ལཀྑཎཾ. ‘‘ཝིནཡེ ཁོ པན ཋིཏོ ཧོཏི ཨསཾཧཱིརོ’’ཏི ཨིདཾ དུཏིཡཾ. ‘‘ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཁོ པནསྶ སུགྒཧིཏཱ ཧོཏི སུམནསིཀཏཱ སཱུཔདྷཱརིཏཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏཏིཡཾ.

ཏཏྠ སུཏྟཾ ནཱམ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ. ཏཉྩསྶ སྭཱགཏཾ ཧོཏཱིཏི སུཊྛུ ཨཱགཏཾ. སུཔྤཝཏྟཱིཏི སུཊྛུ པཝཏྟཾ པགུཎཾ ཝཱཙུགྒཏཾ སུཝིནིཙྪིཏཾ. སུཏྟཏོ ཨནུབྱཉྫནཏོཏི པཱལི༹ཏོ ཙ པརིཔུཙྪཏོ ཙ ཨཊྛཀཐཱཏོ ཙ སུཝིནིཙྪིཏཾ ཧོཏི, ཀངྑཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཧིཏཾ.

ཝིནཡེ ཁོ པན ཋིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝིནཡེ ལཛྫཱིབྷཱཝེན པཏིཊྛིཏོ ཧོཏི. ཨལཛྫཱི ཧི བཧུསྶུཏོཔི སམཱནོ ལཱབྷགརུཏཱཡ ཏནྟིཾ ཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེཏྭཱ སཱསནེ མཧནྟཾ ཨུཔདྡཝཾ ཀརོཏི. སངྒྷབྷེདམྤི སངྒྷརཱཛིམྤི ཨུཔྤཱདེཏི. ལཛྫཱི པན ཀུཀྐུཙྩཀོ སིཀྑཱཀཱམོ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཏནྟིཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ དྷམྨམེཝ ཝིནཡམེཝ ཙ དཱིཔེཏི, སཏྠུསཱསནཾ གརུཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏི. ཏཐཱ ཧི པུབྦེ མཧཱཐེརཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསུཾ – ‘‘ཨནཱགཏེ ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏི, ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏི, ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཡོ ལཛྫཱི, སོ ཝིནཡཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཨཝོཀྐམནྟོ ལཛྫཱིབྷཱཝེན ཝིནཡེ ཋིཏོ ཧོཏི སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི. ཨསཾཧཱིརོཏི སཾཧཱིརོ ནཱམ ཡོ པཱལི༹ཡཾ ཝཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝཱ ཧེཊྛཏོ ཝཱ ཨུཔརིཏོ ཝཱ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ པུཙྪིཡམཱནོ ཝིཏྠུནཏི ཝིཔྥནྡཏི སནྟིཊྛིཏུཾ ན སཀྐོཏི; ཡཾ ཡཾ པརེན ཝུཙྩཏི ཏཾ ཏཾ ཨནུཛཱནཱཏི; སཀཝཱདཾ ཚཌྜེཏྭཱ པརཝཱདཾ གཎྷཱཏི. ཡོ པན པཱལི༹ཡཾ ཝཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ཝཱ ཧེཊྛུཔརིཡེན ཝཱ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ¶ ཝཱ པུཙྪིཡམཱནོ ན ཝིཏྠུནཏི ན ཝིཔྥནྡཏི, ཨེཀེཀལོམཾ སཎྜཱསེན གཎྷནྟོ ཝིཡ ‘‘ཨེཝཾ མཡཾ ཝདཱམ; ཨེཝཾ ནོ ཨཱཙརིཡཱ ཝདནྟཱི’’ཏི ¶ ཝིསྶཛྫེཏི; ཡམྷི པཱལི༹ ཙ པཱལི༹ཝིནིཙྪཡོ ཙ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཱ ཝིཡ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ ཨགཙྪནྟོ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨསཾཧཱིརོ’’ཏི.

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཁོ པནསྶ སུགྒཧིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཐེརཔརམྤརཱ ཝཾསཔརམྤརཱ ཙསྶ སུཊྛུ གཧིཏཱ ཧོཏི. སུམནསིཀཏཱཏི སུཊྛུ མནསིཀཏཱ; ཨཱཝཛྫིཏམཏྟེ ཨུཛྫལིཏཔདཱིཔོ ཝིཡ ཧོཏི. སཱུཔདྷཱརིཏཱཏི སུཊྛུ ¶ ཨུཔདྷཱརིཏཱ པུབྦཱཔརཱནུསནྡྷིཏོ ཨཏྠཏོ ཀཱརཎཏོ ཙ ཨུཔདྷཱརིཏཱ; ཨཏྟནོ མཏིཾ པཧཱཡ ཨཱཙརིཡསུདྡྷིཡཱ ཝཏྟཱ ཧོཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ ཨསུཀཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷི, སོ ཨསུཀསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ སབྦཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཾ ཐེརཝཱདངྒཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཡཱཝ ཨུཔཱལིཏྠེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷཱིཏི པཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི. ཏཏོཔི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨུཔཱལིཏྠེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷི, དཱསཀཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ, སོཎཀཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དཱསཀཏྠེརསྶ, སིགྒཝཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སོཎཀཏྠེརསྶ, མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སིགྒཝཏྠེརསྶ ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརསྶ ཙཱཏི. ཨེཝཾ སབྦཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཾ ཐེརཝཱདངྒཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡཾ པཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི. ཨེཝཾ ཨུགྒཧིཏཱ ཧི ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ སུགྒཧིཏཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨསཀྐོནྟེན པན ཨཝསྶཾ དྭེ ཏཡོ པརིཝཊྚཱ ཨུགྒཧེཏབྦཱ. སབྦཔཙྪིམེན ཧི ནཡེན ཡཐཱ ཨཱཙརིཡོ ཙ ཨཱཙརིཡཱཙརིཡོ ཙ པཱལི༹ཉྩ པརིཔུཙྪཉྩ ཝདནྟི, ཏཐཱ ཉཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨིམེཧི ཙ པན ཏཱིཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏེན ཝིནཡདྷརེན ཝཏྠུཝིནིཙྪཡཏྠཾ སནྣིཔཏིཏེ སངྒྷེ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙོདཀེན ཙ ཙུདིཏཀེན ཙ ཝུཏྟེ ཝཏྟབྦེ སཧསཱ ཨཝིནིཙྪིནིཏྭཱཝ ཚ ཋཱནཱནི ཨོལོཀེཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཚ? ཝཏྠུ ཨོལོཀེཏབྦཾ, མཱཏིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ, པདབྷཱཛནཱིཡཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ, ཏིཀཔརིཙྪེདོ ཨོལོཀེཏབྦོ, ཨནྟརཱཔཏྟི ཨོལོཀེཏབྦཱ, ཨནཱཔཏྟི ཨོལོཀེཏབྦཱཏི.

ཝཏྠུཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ¶ ཧི ‘‘ཏིཎེན ཝཱ པཎྞེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨཱགནྟབྦཾ, ན ཏྭེཝ ནགྒེན ཨཱགནྟབྦཾ; ཡོ ཨཱགཙྪེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༥༡༧) ཨེཝཾ ཨེཀཙྩཾ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶཏི. སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

མཱཏིཀཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༢) ནཡེན ¶ པཉྩནྣཾ ཨཱཔཏྟཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶཏི, སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཾ ¶ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘ཨཀྑཡིཏེ སརཱིརེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. ཡེབྷུཡྻེན ཁཡིཏེ སརཱིརེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༥༩ ཨཱདཡོ, ཨཏྠཏོ སམཱནཾ) ནཡེན སཏྟནྣཾ ཨཱཔཏྟཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶཏི, སོ པདབྷཱཛནཱིཡཏོ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཏིཀཔརིཙྪེདཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ཏིཀསངྒྷཱདིསེསཾ ཝཱ ཏིཀཔཱཙིཏྟིཡཾ ཝཱ ཏིཀདུཀྐཊཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཏིཀཔརིཙྪེདེ པསྶཏི, སོ ཏཏོ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཨནྟརཱཔཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘པཊིལཱཏཾ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པཱཙི. ༣༥༥) ཨེཝཾ ཡཱ སིཀྑཱཔདནྟརེསུ ཨནྟརཱཔཏྟི ཧོཏི ཏཾ པསྶཏི, སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཨནཱཔཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཨསཱདིཡནྟསྶ, ཨཐེཡྻཙིཏྟསྶ, ན མརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ, ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶ, ན མོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶ, ཨསཉྩིཙྩ, ཨསྶཏིཡཱ, ཨཛཱནནྟསྶཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༧༢ ཨཱདཡོ) ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སིཀྑཱཔདེ ནིདྡིཊྛཾ ཨནཱཔཏྟིཾ པསྶཏི, སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ཙཏུབྦིདྷཝིནཡཀོཝིདོ ཏིལཀྑཎསམྤནྣོ ཨིམཱནི ཚ ཋཱནཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི, ཏསྶ ཝིནིཙྪཡོ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡོ, བུདྡྷེན སཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིནིཙྪིཏསདིསོ ཧོཏི. ཏཾ ཙེཝཾ ཝིནིཙྪཡཀུསལཾ བྷིཀྑུཾ ཀོཙི ཀཏསིཀྑཱཔདཝཱིཏིཀྐམོ བྷིཀྑུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪེཡྻ; ཏེན སཱདྷུཀཾ སལླཀྑེཏྭཱ སཙེ ཨནཱཔཏྟི ཧོཏི, ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ པན ཨཱཔཏྟི ཧོཏི, ‘‘ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཱ དེསནཱགཱམིནཱི ཙེ, ‘‘དེསནཱགཱམིནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི ཙེ, ‘‘ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨཐསྶ པཱརཱཛིཀཙྪཱཡཱ ¶ དིསྶཏི, ‘‘པཱརཱཛིཀཱཔཏྟཱི’’ཏི ན ཏཱཝ ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? མེཐུནདྷམྨཝཱིཏིཀྐམོ ཧི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝཱིཏིཀྐམོ ཙ ཨོལཱ༹རིཀོ. ཨདིནྣཱདཱནམནུསྶཝིགྒཧཝཱིཏིཀྐམཱ པན སུཁུམཱ ཙིཏྟལཧུཀཱ. ཏེ སུཁུམེནེཝ ཨཱཔཛྫཏི ¶ , སུཁུམེན རཀྑཏི, ཏསྨཱ ཝིསེསེན ཏཾཝཏྠུཀཾ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪིཡམཱནོ ‘‘ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ སཙསྶ ཨཱཙརིཡོ དྷརཏི, ཏཏོ ཏེན སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཾ ¶ པུཙྪཱ’’ཏི པེསེཏབྦོ. སཙེ སོ པུན ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ སུཏྟཏོ ནཡཏོ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘སཏེཀིཙྪོ’ཏི མཾ ཨཱཧཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏཏོ ཨནེན སོ ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ ཡཾ ཨཱཙརིཡོ བྷཎཏི ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཐ པནསྶ ཨཱཙརིཡོ ནཏྠི, སདྡྷིཾ ཨུགྒཧིཏཏྠེརོ པན ཨཏྠི, ཏསྶ སནྟིཀཾ པེསེཏབྦོ – ‘‘ཨམྷེཧི སཧ ཨུགྒཧིཏཏྠེརོ གཎཔཱམོཀྑོ, ཏཾ གནྟྭཱ པུཙྪཱ’’ཏི. ཏེནཱཔི ‘‘སཏེཀིཙྪོ’’ཏི ཝིནིཙྪིཏེ ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ ཏསྶ ཝཙནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཐ སདྡྷིཾ ཨུགྒཧིཏཏྠེརོཔི ནཏྠི, ཨནྟེཝཱསིཀོ པཎྜིཏོ ཨཏྠི, ཏསྶ སནྟིཀཾ པེསེཏབྦོ – ‘‘ཨསུཀདཧརཾ གནྟྭཱ པུཙྪཱ’’ཏི. ཏེནཱཔི ‘‘སཏེཀིཙྪོ’’ཏི ཝིནིཙྪིཏེ ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ ཏསྶ ཝཙནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཐ དཧརསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཙྪཱཡཱཝ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏེནཱཔི ‘‘པཱརཱཛིཀོསཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦོ. དུལླབྷོ ཧི བུདྡྷུཔྤཱདོ, ཏཏོ དུལླབྷཏརཱ ¶ པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙ. ཨེཝཾ པན ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཝིཝིཏྟཾ ཨོཀཱསཾ སམྨཛྫིཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ སཱིལཱནི སོདྷེཏྭཱ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཏཱཝ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི. སཙེ ཏསྶ ཨརོགཾ སཱིལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གྷཊཡཏི, སངྑཱརཱ པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཨུཔཙཱརཔྤནཱཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཙིཏྟམྤི ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, དིཝསཾ ཨཏིཀྐནྟམྤི ན ཛཱནཱཏི. སོ དིཝསཱཏིཀྐམེ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏོ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀཱིདིསཱ ཏེ ཙིཏྟཔྤཝཏྟཱི’’ཏི. ཨཱརོཙིཏཱཡ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཡཱ ཝཏྟབྦོ – ‘‘པབྦཛྫཱ ནཱམ ཙིཏྟཝིསུདྡྷཏྠཱཡ, ཨཔྤམཏྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.

ཡསྶ པན སཱིལཾ བྷིནྣཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ན གྷཊཡཏི, པཏོདཱབྷིཏུནྣཾ ཝིཡ ཙིཏྟཾ ཝིཀམྤཏི, ཝིཔྤཊིསཱརགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི, ཏཏྟཔཱསཱཎེ ནིསིནྣོ ཝིཡ ཏངྑཎཉྙེཝ ཝུཊྛཱཏི. སོ ¶ ཨཱགཏོ ‘‘ཀཱ ཏེ ཙིཏྟཔྤཝཏྟཱི’’ཏི པུཙྪིཏབྦོ. ཨཱརོཙིཏཱཡ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཡཱ ‘‘ནཏྠི ལོཀེ རཧོ ནཱམ པཱཔཀམྨཾ པཀུབྦཏོ. སབྦཔཋམཉྷི པཱཔཾ ཀརོནྟོ ཨཏྟནཱ ཛཱནཱཏི, ཨཐསྶ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ པརཙིཏྟཝིདཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནནྟི, ཏྭཾཡེཝ དཱནི ཏཝ སོཏྠིཾ པརིཡེསཱཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ.

ནིཊྛིཏཱ ཙཏུབྦིདྷཝིནཡཀཐཱ

ཝིནཡདྷརསྶ ཙ ལཀྑཎཱདིཀཐཱ.

བྷིཀྑུཔདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ¶ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒསྶ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཡཾ ཝུཏྟཾ ཡོ པནཱཏི ཡོ ཡཱདིསོཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ཡོ པནཱཏི ཝིབྷཛིཏབྦཔདཾ; ཡོ ཡཱདིསོཏིཨཱདཱིནི ཏསྶ ཝིབྷཛནཔདཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ པནཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ; ཡོཏི ཨཏྠཔདཾ; ཏཉྩ ཨནིཡམེན པུགྒལཾ དཱིཔེཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨནིཡམེན པུགྒལདཱིཔཀཾ ཡོ སདྡམེཝ ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡོ པནཱཏི ཡོ ཡོཀོཙཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ པན ཡོ ཡོཀོཙི ནཱམ, སོ ཨཝསྶཾ ལིངྒ-ཡུཏྟ-ཛཱཏི-ནཱམ-གོཏྟ-སཱིལ-ཝིཧཱར-གོཙརཝཡེསུ ཨེཀེནཱཀཱརེན པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཏཐཱ ཉཱཔེཏུཾ ཏཾ པབྷེདཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱདིསོཏི ལིངྒཝསེན ཡཱདིསོ ཝཱ ཏཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུ; དཱིགྷོ ཝཱ རསྶོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ ཨོདཱཏོ ཝཱ མངྒུརཙྪཝི ཝཱ ཀིསོ ཝཱ ཐཱུལོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཡུཏྟོཏི ཡོགཝསེན ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཡུཏྟོ ཧོཏུ; ནཝཀམྨཡུཏྟོ ཝཱ ཨུདྡེསཡུཏྟོ ཝཱ ཝཱསདྷུརཡུཏྟོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཛཙྩོཏི ཛཱཏིཝསེན ཡཾཛཙྩོ ཝཱ ཏཾཛཙྩོ ཝཱ ཧོཏུ; ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱནཱམོཏི ནཱམཝསེན ཡཐཱནཱམོ ཝཱ ཏཐཱནཱམོ ཝཱ ཧོཏུ; བུདྡྷརཀྑིཏོ ཝཱ དྷམྨརཀྑིཏོ ཝཱ སངྒྷརཀྑིཏོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱགོཏྟོཏི གོཏྟཝསེན ཡཐཱགོཏྟོ ཝཱ ཏཐཱགོཏྟོ ཝཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ གོཏྟེན ཧོཏུ; ཀཙྩཱཡནོ ཝཱ ཝཱསིཊྛོ ཝཱ ཀོསིཡོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱསཱིལོཏི སཱིལེསུ ཡཐཱསཱིལོ ཝཱ ཏཐཱསཱིལོ ཝཱ ཧོཏུ; ནཝཀམྨསཱིལོ ཝཱ ཨུདྡེསསཱིལོ ཝཱ ཝཱསདྷུརསཱིལོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཝིཧཱརཱིཏི ཝིཧཱརེསུཔི ཡཐཱཝིཧཱརཱི ཝཱ ཏཐཱཝིཧཱརཱི ཝཱ ཧོཏུ; ནཝཀམྨཝིཧཱརཱི ཝཱ ཨུདྡེསཝིཧཱརཱི ཝཱ ཝཱསདྷུརཝིཧཱརཱི ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱགོཙརོཏི གོཙརེསུཔི ཡཐཱགོཙརོ ཝཱ ཏཐཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏུ; ནཝཀམྨགོཙརོ ¶ ཝཱ ཨུདྡེསགོཙརོ ཝཱ ཝཱསདྷུརགོཙརོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཐེརོ ཝཱཏི ཨཱདཱིསུ ཝཡོཝུཌྜྷཱདཱིསུ ཡོ ཝཱ སོ ཝཱ ཧོཏུ; པརིཔུཎྞདསཝསྶཏཱཡ ཐེརོ ཝཱ ཨཱུནཔཉྩཝསྶཏཱཡ ནཝོ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཉྩཝསྶཏཱཡ ¶ མཛ྄ཛྷིམོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཁོ སབྦོཝ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨེསོ ཝུཙྩཏི ‘‘ཡོ པནཱ’’ཏི.

བྷིཀྑུནིདྡེསེ བྷིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑཀོ; ལབྷནྟོ ཝཱ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཨརིཡཱཡ ཡཱཙནཱཡ ཡཱཙཏཱིཏི ཨཏྠོ. བུདྡྷཱདཱིཧི ཨཛ྄ཛྷུཔགཏཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏཏྟཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོ ནཱམ. ཡོ ཧི ཀོཙི ཨཔྤཾ ཝཱ མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ, སོ ཀསིགོརཀྑཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཀཔྤནཾ ཧིཏྭཱ ལིངྒསམྤཊིཙྪནེནེཝ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑུ. པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཏྟཱ ཝཱ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ ཀཱཛབྷཏྟཾ བྷུཉྫམཱནོཔི ¶ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑུ; པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏཏྟཱ ཝཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑུ. ཨགྒྷཕསྶཝཎྞབྷེདེན བྷིནྣཾ པཊཾ དྷཱརེཏཱིཏི བྷིནྣཔཊདྷརོ. ཏཏྠ སཏྠཀཙྪེདནེན ཨགྒྷབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. སཧསྶགྒྷནཀོཔི ཧི པཊོ སཏྠཀེན ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྣོ བྷིནྣགྒྷོ ཧོཏི. པུརིམགྒྷཏོ ཨུཔཌྜྷམྤི ན ཨགྒྷཏི. སུཏྟསཾསིབྦནེན ཕསྶབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. སུཁསམྥསྶོཔི ཧི པཊོ སུཏྟེཧི སཾསིབྦིཏོ བྷིནྣཕསྶོ ཧོཏི. ཁརསམྥསྶཏཾ པཱཔུཎཱཏི. སཱུཙིམལཱདཱིཧི ཝཎྞབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. སུཔརིསུདྡྷོཔི ཧི པཊོ སཱུཙིཀམྨཏོ པཊྛཱཡ སཱུཙིམལེན, ཧཏྠསེདམལཛལླིཀཱཧི, ཨཝསཱནེ རཛནཀཔྤཀརཎེཧི ཙ བྷིནྣཝཎྞོ ཧོཏི; པཀཏིཝཎྞཾ ཝིཛཧཏི. ཨེཝཾ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི བྷིནྣཔཊདྷཱརཎཏོ བྷིནྣཔཊདྷརོཏི བྷིཀྑུ. གིཧིཝཏྠཝིསབྷཱགཱནཾ ཝཱ ཀཱསཱཝཱནཾ དྷཱརཎམཏྟེནེཝ བྷིནྣཔཊདྷརོཏི བྷིཀྑུ.

སམཉྙཱཡཱཏི པཉྙཏྟིཡཱ ཝོཧཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. སམཉྙཱཡ ཨེཝ ཧི ཨེཀཙྩོ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི པཉྙཱཡཏི. ཏཐཱ ཧི ནིམནྟནཱདིམྷི བྷིཀྑཱུསུ གཎིཡམཱནེསུ སཱམཎེརེཔི གཧེཏྭཱ ‘‘སཏཾ བྷིཀྑཱུ སཧསྶཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝདནྟི. པཊིཉྙཱཡཱཏི ཨཏྟནོ པཊིཛཱནནེན པཊིཉྙཱཡཔི ཧི ཨེཀཙྩོ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི པཉྙཱཡཏི. ཏསྶ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱཏི? ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༩༦) ཨེཝམཱདཱིསུ སམྦྷཝོ དཊྛབྦོ ¶ . ཨཡཾ པན ཨཱནནྡཏྠེརེན ཝུཏྟཱ དྷམྨིཀཱ པཊིཉྙཱ. རཏྟིབྷཱགེ པན དུསྶཱིལཱཔི པཊིཔཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨདྷམྨིཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ཨབྷཱུཏཱཡ ‘‘མཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝདནྟི.

ཨེཧི ¶ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཧི བྷིཀྑུ ནཱམ བྷགཝཏོ ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཙནམཏྟེན བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཾ པཏྟོ. བྷགཝཱ ཧི ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ རཏྟཔཾསུཀཱུལནྟརཏོ སུཝཎྞཝཎྞཾ དཀྑིཎཧཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ བྲཧྨགྷོསཾ ནིཙྪཱརེནྟོ ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑུ, ཙར བྲཧྨཙརིཡཾ སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི ཝདཏི. ཏསྶ སཧེཝ བྷགཝཏོ ཝཙནེན གིཧིལིངྒཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི, པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙ རུཧཏི. བྷཎྜུ ཀཱསཱཡཝསནོ ཧོཏི. ཨེཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཾསེ ཋཔེཏྭཱ ཝཱམཾསཀཱུཊེ ཨཱསཏྟནཱིལུཔྤལཝཎྞམཏྟིཀཱཔཏྟོ –

‘‘ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཝཱསི སཱུཙི ཙ བནྡྷནཾ;

པརིསྶཱཝནེན ཨཊྛེཏེ, ཡུཏྟཡོགསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི པརིཀྑཱརེཧི སརཱིརེ པཊིམུཀྐེཧིཡེཝ སཊྛིཝསྶིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ བུདྡྷཱཙརིཡཀོ བུདྡྷུཔཛ྄ཛྷཱཡཀོ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཝནྡམཱནོཡེཝ ཏིཊྛཏི. བྷགཝཱ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱཡ ཨེཝ ཨུཔསམྤཱདེཏི. ཨེཝཾ ཨུཔསམྤནྣཱནི ཙ སཧསྶུཔརི ཨེཀཙཏྟཱལཱིསུཏྟརཱནི ཏཱིཎི བྷིཀྑུསཏཱནི ཨཧེསུཾ; སེཡྻཐིདཾ – པཉྩ པཉྩཝགྒིཡཏྠེརཱ, ཡསོ ཀུལཔུཏྟོ, ཏསྶ པརིཝཱརཱ ཙཏུཔཎྞཱས སཧཱཡཀཱ, ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡཱ, སཧསྶཔུརཱཎཛཊིལཱ, སདྡྷིཾ དྭཱིཧི ཨགྒསཱཝཀེཧི ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཀོ ཨངྒུལིམཱལཏྠེརོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཏཱིཎི སཏཾ སཧསྶཉྩ, ཙཏྟཱལཱིསཾ པུནཱཔརེ;

ཨེཀོ ཙ ཐེརོ སཔྤཉྙོ, སབྦེ ཏེ ཨེཧིབྷིཀྑུཀཱ’’ཏི.

ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏེ ཨེཝ, ཨཉྙེཔི བཧཱུ སནྟི. སེཡྻཐིདཾ – ཏིསཏཔརིཝཱརོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ, སཧསྶཔརིཝཱརོ མཧཱཀཔྤིནོ, དསསཧསྶཱ ¶ ཀཔིལཝཏྠུཝཱསིནོ ཀུལཔུཏྟཱ, སོལ༹སསཧསྶཱ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཏེ པན ཝིནཡཔིཊཀེ པཱལི༹ཡཾ ན ནིདྡིཊྛཏྟཱ ན ཝུཏྟཱ. ཨིམེ ཏཏྠ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཝུཏྟཱཏི.

‘‘སཏྟཝཱིས སཧསྶཱནི, ཏཱིཎིཡེཝ སཏཱནི ཙ;

ཨེཏེཔི སབྦེ སངྑཱཏཱ, སབྦེ ཏེ ཨེཧིབྷིཀྑུཀཱ’’ཏི.

ཏཱིཧི ¶ སརཎགམནེཧི ཨུཔསམྤནྣོཏི ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱཙཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཝུཏྟེཧི ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི ཨུཔསམྤནྣོ. ཨཡཉྷི ཨུཔསམྤདཱ ནཱམ ཨཊྛཝིདྷཱ – ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱ, སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ, ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ, པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ, གརུདྷམྨཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ, དཱུཏེནཱུཔསམྤདཱ, ཨཊྛཝཱཙིཀཱུཔསམྤདཱ, ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱཏི. ཏཏྠ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱ, སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ ཙ ཝུཏྟཱ ཨེཝ.

ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦཾ མེ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏི ཐེརེསུ ནཝེསུ མཛ྄ཛྷིམེསུ ཙཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ཀིཉྩི དྷམྨཾ སོསྶཱམི ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སོསྶཱམཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཧི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ¶ – ‘སཱཏསཧགཏཱ ཙ མེ ཀཱཡགཏཱསཏི ན ཝིཛཧིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨིམིནཱ ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎེན མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ.

པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ སོཔཱཀསྶ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ. བྷགཝཱ ཀིར པུབྦཱརཱམེ ཨནུཙངྐམནྟཾ སོཔཱཀསཱམཎེརཾ ‘‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱ’ཏི ཝཱ, སོཔཱཀ, ‘རཱུཔསཉྙཱ’ཏི ཝཱ ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཏྠཱ ནཱནཱབྱཉྫནཱ ¶ , ཨུདཱཧུ ཨེཀཏྠཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི དས ཨསུབྷནིསྶིཏེ པཉྷེ པུཙྪི. སོ ཏེ བྱཱཀཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ‘‘ཀཏིཝསྶོསི ཏྭཾ, སོཔཱཀཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཏྟཝསྶོཧཾ, བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘སོཔཱཀ, ཏྭཾ མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ པཉྷེ བྱཱཀཱསཱི’’ཏི ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནི. ཨཡཾ པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ.

གརུདྷམྨཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ ཨཊྛགརུདྷམྨསྶ པཊིགྒཧཎེན ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ.

དཱུཏེནཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ཨཌྜྷཀཱསིཡཱ གཎིཀཱཡ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ.

ཨཊྛཝཱཙིཀཱུཔསམྤདཱ ནཱམ བྷིཀྑུནིཡཱ བྷིཀྑུནིསངྒྷཏོ ཉཏྟིཙཏུཏྠེན བྷིཀྑུསངྒྷཏོ ཉཏྟིཙཏུཏྠེནཱཏི ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཀམྨེཧི ཨུཔསམྤདཱ.

ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱ ¶ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏརཧི ཨུཔསམྤདཱ. ཨིམཱསུ ཨཊྛསུ ཨུཔསམྤདཱསུ ‘‘ཡཱ སཱ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི ཨུཔསམྤདཱ ཨནུཉྙཱཏཱ, ཏཾ ཨཛྫཏགྒེ པཊིཀྑིཔཱམི. ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཉཏྟིཙཏུཏྠེན ཀམྨེན ཨུཔསམྤཱདེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༦༩) ཨེཝཾ ཨནུཉྙཱཏཱཡ ཨིམཱཡ ཨུཔསམྤདཱཡ ཨུཔསམྤནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བྷདྲོཏི ཨཔཱཔཀོ. ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱདཡོ ཧི ཡཱཝ ཨརཧཱ, ཏཱཝ བྷདྲེན སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘བྷདྲོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི སངྑྱཾ གཙྪནྟི. སཱརོཏི ཏེཧིཡེཝ སཱིལསཱརཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ནཱིལསམནྣཱགམེན ནཱིལོ པཊོ ཝིཡ ‘‘སཱརོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝིགཏཀིལེསཕེགྒུབྷཱཝཏོ ཝཱ ཁཱིཎཱསཝོཝ ‘‘སཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. སེཁོཏི པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན སདྡྷིཾ སཏྟ ¶ ཨརིཡཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑནྟཱིཏི སེཁཱ. ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ‘‘སེཁོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ན སིཀྑཏཱིཏི ཨསེཁོ. སེཀྑདྷམྨེ ཨཏིཀྐམྨ ཨགྒཕལེ ཋིཏོ, ཏཏོ ཨུཏྟརི སིཀྑིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘ཨསེཁོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམགྒེན སངྒྷེནཱཏི སབྦནྟིམེན པརིཡཱཡེན པཉྩཝགྒཀརཎཱིཡེ ཀམྨེ ཡཱཝཏིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཀམྨཔྤཏྟཱ, ཏེསཾ ཨཱགཏཏྟཱ ཚནྡཱརཧཱནཾ ཚནྡསྶ ཨཱཧཊཏྟཱ, སམྨུཁཱིབྷཱུཏཱནཉྩ ཨཔྤཊིཀྐོསནཏོ ཨེཀསྨིཾ ཀམྨེ སམགྒབྷཱཝཾ ཨུཔགཏེན. ཉཏྟིཙཏུཏྠེནཱཏི ¶ ཏཱིཧི ཨནུསྶཱཝནཱཧི ཨེཀཱཡ ཙ ཉཏྟིཡཱ ཀཱཏབྦེན. ཀམྨེནཱཏི དྷམྨིཀེན ཝིནཡཀམྨེན. ཨཀུཔྤེནཱཏི ཝཏྠུ-ཉཏྟི-ཨནུསྶཱཝན-སཱིམཱ-པརིསསམྤཏྟིསམྤནྣཏྟཱ ཨཀོཔེཏབྦཏཾ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཏཉྩ ཨུཔགཏེན. ཋཱནཱརཧེནཱཏི ཀཱརཎཱརཧེན སཏྠུསཱསནཱརཧེན. ཨུཔསམྤནྣོ ནཱམ ཨུཔརིབྷཱཝཾ སམཱཔནྣོ, པཏྟོཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཧི ཨུཔརིབྷཱཝོ, ཏཉྩེས ཡཐཱཝུཏྟེན ཀམྨེན སམཱཔནྣཏྟཱ ‘‘ཨུཔསམྤནྣོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཾ ཨེཀམེཝ ཨཱགཏཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཙཏྟཱརི སངྒྷཀམྨཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཐེཏབྦཱནཱིཏི སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. ཏཱནི ཙ ‘‘ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཉཏྟིཀམྨཾ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨ’’ནྟི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརེན ཁནྡྷཀཏོ པརིཝཱརཱཝསཱནེ ཀམྨཝིབྷངྒཏོ ཙ པཱལི༹ཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐིཏཱནི. ཏཱནི མཡཾ པརིཝཱརཱཝསཱནེ ཀམྨཝིབྷངྒེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨེཝཉྷི སཏི པཋམཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ཙ ¶ ན བྷཱརིཡཱ བྷཝིསྶཏི; ཡཐཱཋིཏཱཡ ཙ པཱལི༹ཡཱ ཝཎྞནཱ སུཝིཉྙེཡྻཱ བྷཝིསྶཏི. ཏཱནི ཙ ཋཱནཱནི ཨསུཉྙཱནི བྷཝིསྶནྟི; ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནམེཝ ཀརོམ.

ཏཏྲཱཏི ཏེསུ ‘‘བྷིཀྑཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེསུ བྷིཀྑཱུསུ. ཡྭཱཡཾ བྷིཀྑཱུཏི ཡོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ. སམགྒེན སངྒྷེན…པེ… ཨུཔསམྤནྣོཏི ཨཊྛསུ ཨུཔསམྤདཱསུ ཉཏྟིཙཏུཏྠེནེཝ ཀམྨེན ཨུཔསམྤནྣོ. ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏོ བྷིཀྑཱུཏི ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཏྠེ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིཏརེ པན ‘‘བྷིཀྑཀོ’’ཏི ཨཱདཡོ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཙ ‘‘བྷིཀྑཀོ’’ཏི ཨཱདཡོ ནིརུཏྟིཝསེན ཝུཏྟཱ, ‘‘སམཉྙཱཡ བྷིཀྑུ, པཊིཉྙཱཡ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨིམེ དྭེ ཨབྷིལཱཔཝསེན ཝུཏྟཱ, ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏི བུདྡྷེན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན པཊིལདྡྷཨུཔསམྤདཱཝསེན ཝུཏྟོ. སརཎགམནབྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱཡ ཀམྨཝཱཙཱཡ ཨུཔསམྤདཱཝསེན ཝུཏྟོ, ‘‘བྷདྲོ’’ཏིཨཱདཡོ གུཎཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

བྷིཀྑུཔདབྷཱཛནཱིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.

སིཀྑཱསཱཛཱིཝཔདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ¶ ‘‘བྷིཀྑཱུན’’ནྟི ཨིདཾ པདཾ ཝིསེསཏྠཱབྷཱཝཏོ ཨཝིབྷཛིཏྭཱཝ ཡཾ སིཀྑཉྩ སཱཛཱིཝཉྩ སམཱཔནྣཏྟཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ སིཀྑཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ. ཏིསྶོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ ¶ . ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཏི ཨདྷིཀཾ ཨུཏྟམཾ སཱིལནྟི ཨདྷིསཱིལཾ; ཨདྷིསཱིལཉྩ ཏཾ སིཀྑིཏབྦཏོ སིཀྑཱ ཙཱཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེས ནཡོ ཨདྷིཙིཏྟ-ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསུ.

ཀཏམཾ པནེཏྠ སཱིལཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཀཏམཾ ཙིཏྟཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཀཏམཱ པཉྙཱ, ཀཏམཱ ཨདྷིཔཉྙཱཏི? ཝུཙྩཏེ – པཉྩངྒདསངྒསཱིལཾ ཏཱཝ སཱིལམེཝ. ཏཉྷི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྨིཾ སཱིལེ བུདྡྷཱཔི སཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི. ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི. སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམཱདིཡནྟི. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོནྟི. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ པན ‘‘ཨདྷིསཱིལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྷི སཱུརིཡོ ཝིཡ པཛྫོཏཱནཾ སིནེརུ ཝིཡ པབྦཏཱནཾ སབྦལོཀིཡསཱིལཱནཾ ¶ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ པཝཏྟཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ན ཧི ཏཾ པཉྙཏྟིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙོ སཏྟོ ཋཔེཏུཾ སཀྐོཏི, བུདྡྷཱཡེཝ པན སབྦསོ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཨཛ྄ཛྷཱཙཱརསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝཱིཏིཀྐམསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཏཾ སཱིལསཾཝརཾ པཉྙཔེནྟི. པཱཏིམོཀྑསཾཝརཏོཔི ཙ མགྒཕལསམྤཡུཏྟམེཝ སཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཏཾ པན ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཾ. ན ཧི ཏཾ སམཱཔནྣོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི.

ཀཱམཱཝཙརཱནི པན ཨཊྛ ཀུསལཙིཏྟཱནི, ལོཀིཡཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཱནི ཙ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. བུདྡྷུཔྤཱདཱནུཔྤཱདེ ཙསྶ པཝཏྟི, སམཱདཔནཾ སམཱདཱནཉྩ སཱིལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཾ པན ‘‘ཨདྷིཙིཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྷི ཨདྷིསཱིལཾ ཝིཡ སཱིལཱནཾ སབྦལོཀིཡཙིཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ ཧོཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཙིཏྟམེཝ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཏཾ པན ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཾ. ན ཧི ཏཾ སམཱཔནྣོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི.

‘‘ཨཏྠི དིནྣཾ, ཨཏྠི ཡིཊྛ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༣༧༡; ཝིབྷ. ༧༩༣; མ. ནི. ༣.༩༢) -ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ པན ཀམྨསྶཀཏཉཱཎཾ པཉྙཱ, སཱ ཧི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ¶ ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ ¶ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྶཱ པཉྙཱཡ བུདྡྷཱཔི བུདྡྷསཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི. ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི. སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སཏྟཱ སམཱདིཡནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨངྐུརོ དསཝསྶསཧསྶཱནི མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. ཝེལཱམོ, ཝེསྶནྟརོ, ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ པཎྜིཏམནུསྶཱ མཧཱདཱནཱནི ཨདཾསུ. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཾསུ. ཏིལཀྑཎཱཀཱརཔརིཙྪེདཀཾ པན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ‘‘ཨདྷིཔཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཧི ཨདྷིསཱིལ-ཨདྷིཙིཏྟཱནི ཝིཡ སཱིལཙིཏྟཱནཾ སབྦལོཀིཡཔཉྙཱནཾ ཨདྷིཀཱ ཙེཝ ཨུཏྟམཱ ཙ, ན ཙ ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཔཉྙཱཝ ཨདྷིཔཉྙཱ, སཱ པན ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཱ. ན ཧི ཏཾ སམཱཔནྣོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏཱིཏི.

ཏཏྲཱཏི ཏཱསུ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ. ཡཱཡཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཏི ཡཱ ཨཡཾ པཱཏིམོཀྑསཱིལསངྑཱཏཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེཏཾ སཱཛཱིཝཾ ནཱམཱཏི ཨེཏཾ སབྦམྤི ¶ བྷགཝཏཱ ཝིནཡེ ཋཔིཏཾ སིཀྑཱཔདཾ, ཡསྨཱ ཨེཏྠ ནཱནཱདེསཛཱཏིགོཏྟཱདིབྷེདབྷིནྣཱ བྷིཀྑཱུ སཧ ཛཱིཝནྟི ཨེཀཛཱིཝིཀཱ སབྷཱགཛཱིཝིཀཱ སབྷཱགཝུཏྟིནོ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ‘‘སཱཛཱིཝ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ སིཀྑཏཱིཏི ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ ཙིཏྟསྶ ཨདྷིཀརཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཐཱསིཀྑཱཔདཾ ནུ ཁོ སིཀྑཱམི ན སིཀྑཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེན ཨོལོཀེནྟོ སིཀྑཏི. ན ཀེཝལཉྩཱཡམེཏསྨིཾ སཱཛཱིཝསངྑཱཏེ སིཀྑཱཔདེཡེཝ སིཀྑཏི, སིཀྑཱཡཔི སིཀྑཏི, ‘‘ཨེཏཾ སཱཛཱིཝཾ ནཱམཱ’’ཏི ཨིམསྶ པན ཨནནྟརསྶ པདསྶ ཝསེན ‘‘ཏསྨིཾ སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཏཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ – ཏསྶཱ ཙ སིཀྑཱཡ སིཀྑཾ པརིཔཱུརེནྟོ སིཀྑཏི, ཏསྨིཉྩ སིཀྑཱཔདེ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟོ སིཀྑཏཱིཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི སཱཛཱིཝསམཱཔནྣོཏི ཨིདམྤི ཨནནྟརསྶ སཱཛཱིཝཔདསྶེཝ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན སོ སིཀྑམྤི སམཱཔནྣོ, ཏསྨཱ སིཀྑཱསམཱཔནྣོཏིཔི ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སཏི ‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏི ཨེཏསྶ པདསྶ པདབྷཱཛནམྤི པརིཔུཎྞཾ ¶ ཧོཏི.

སིཀྑཱསཱཛཱིཝཔདབྷཱཛནཱིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.

སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

སིཀྑཾ ¶ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱཏི སིཀྑཉྩ ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ དུབྦལབྷཱཝཉྩ ཨཔྤཀཱསེཏྭཱ. ཡསྨཱ ཙ དུབྦལྱེ ཨཱཝིཀཏེཔི སིཀྑཱ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི, སིཀྑཱཡ པན པཙྩཀྑཱཏཱཡ དུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ན ཀོཙི ཝིསེསཏྠོ ལབྦྷཏི. ཡཐཱ པན ‘‘དིརཏྟཏིརཏྟཾ སཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དིརཏྟཝཙནེན ན ཀོཙི ཝིསེསཏྠོ ལབྦྷཏི, ཀེཝལཾ ལོཀཝོཧཱརཝསེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཡ མུཁཱརཱུལ༹ྷཏཱཡ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝམིདམྤི ཝོཧཱརཝསེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཡ མུཁཱརཱུལ༹ྷཏཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡསྨཱ ཝཱ བྷགཝཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘སིཀྑཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠཾ སམྤཱདེཏྭཱ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ བྱཉྫནཾ སམྤཱདེཏི. པརིཝཱརཀཔདཝིརཧིཏཉྷི ཨེཀམེཝ ཨཏྠཔདཾ ཝུཙྩམཱནཾ པརིཝཱརཝིརཧིཏོ རཱཛཱ ཝིཡ, ཝཏྠཱལངྐཱརཝིརཧིཏོ ཝིཡ ཙ པུརིསོ ན སོབྷཏི; པརིཝཱརཀེན པན ཨཏྠཱནུལོམེན སཧཱཡཔདེན སདྡྷིཾ ཏཾ སོབྷཏཱིཏི.

ཡསྨཱ ¶ ཝཱ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསྶ ཨེཀཙྩཾ དུབྦལྱཱཝིཀམྨཾ ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སིཀྑཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱ’’ཏིཔདསྶ ཨཏྠཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ སིཡཱ ཡསྨཱ ན སབྦཾ དུབྦལྱཱཝིཀམྨཾ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ, ཏསྨཱ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི པཋམཾ ཝཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྠནིཡམནཏྠཾ ‘‘སིཀྑཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦནྟི, ཏཉྩ ན; ཀསྨཱ? ཨཏྠཱནུཀྐམཱབྷཱཝཏོ. ‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཏྟཱ ཡཾ སིཀྑཾ སམཱཔནྣོ, ཏཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱཏི ཝུཙྩམཱནོ ཨནུཀྐམེནེཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ ཧོཏི, ན ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ པཋམཾ ཝུཏྟནྟི.

ཨཔིཙ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཨེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཐཾ? ‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏི ཨེཏྠ ཡཾ སིཀྑཾ སམཱཔནྣོ ཏཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡ ཡཉྩ སཱཛཱིཝཾ སམཱཔནྣོ ཏཏྠ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱཏི.

ཨིདཱནི ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནདུབྦལྱཱཝིཀམྨཱནཾ ཝིསེསཱཝིསེསཾ ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནལཀྑཎཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠི བྷིཀྑཝེཏིཨཱདཱིནི དྭེ མཱཏིཀཱཔདཱནི; ཏཱནི ཝིབྷཛནྟོ ‘‘ཀཐཉྩ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – ཀཐནྟི ཀེན ཨཱཀཱརེན. དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩཱཏི དུབྦལྱསྶ ཨཱཝིཀམྨཉྩ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཨུཀྐཎྛིཏོཏི ཨནབྷིརཏིཡཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀིཙྪཛཱིཝིཀཔྤཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ཨཛྫ ཡཱམི, སྭེ ཡཱམི, ཨིཏོ ཡཱམི, ཨེཏྠ ཡཱམཱིཏི ཨུདྡྷཾ ཀཎྛཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརམཱནོ, ཝིཀྑིཏྟོ ཨནེཀགྒོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནབྷིརཏོཏི སཱསནེ ཨབྷིརཏིཝིརཧིཏོ.

སཱམཉྙཱ ཙཝིཏུཀཱམོཏི སམཎབྷཱཝཏོ ཨཔགནྟུཀཱམོ. བྷིཀྑུབྷཱཝནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝེན. ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ‘‘ཀཎྛེ ཨཱསཏྟེན ཨཊྚཱིཡེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༦༢) པན ཡཐཱལཀྑཎཾ ཀརཎཝཙནེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཊྚཱིཡམཱནོཏི ཨཊྚཾ པཱིལི༹ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཙརམཱནོ; ཏེན ཝཱ བྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨཊྚོ ཀརིཡམཱནོ པཱིལི༹ཡམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཧརཱཡམཱནོཏི ལཛྫམཱནོ. ཛིགུཙྪམཱནོཏི ཨསུཙིཾ ཝིཡ ཏཾ ཛིགུཙྪནྟོ. གིཧིབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོཏིཨཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནིཡེཝ. ཡཾནཱུནཱཧཾ བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻནྟི ཨེཏྠ ཡཾནཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐདསྶནེ ནིཔཱཏོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘སཙཱཧཾ བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻཾ, སཱདྷུ ཝཏ མེ སིཡཱ’’ཏི. ཝདཏི ཝིཉྙཱཔེཏཱིཏི ¶ ཨིམམཏྠཾ ཨེཏེཧི ཝཱ ཨཉྙེཧི ཝཱ བྱཉྫནེཧི ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝདཏི ཙེཝ, ཡསྶ ཙ ཝདཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཔེཏི ཛཱནཱཔེཏི. ཨེཝམྤཱིཏི ཨུཔརིམཏྠསམྤིཎྜནཏྟོ པིཀཱརོ. ཨེཝམྤི དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩེཝ ཧོཏི སིཀྑཱ ཙ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ, ཨཉྙཐཱཔི.

ཨིདཱནི ཏཾ ཨཉྙཐཱཔི དུབྦལྱཱཝིཀམྨཾ སིཀྑཱཡ ཙ ཨཔྤཙྩཀྑཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. པདཏོ པནེཏྠ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻཾ, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ, སིཀྑཾ, ཝིནཡཾ, པཱཏིམོཀྑཾ, ཨུདྡེསཾ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ, ཨཱཙརིཡཾ, སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ, ཨནྟེཝཱསིཀཾ, སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཾ, སམཱནཱཙརིཡཀཾ, སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑེཡྻ’’ནྟི ཨིམཱནི ཙུདྡས པདཱནི ¶ པཙྩཀྑཱནཱཀཱརེན ཝུཏྟཱནི.

གིཧཱི ཨསྶནྟིཨཱདཱིནི ‘‘གིཧཱི, ཨུཔཱསཀོ, ཨཱརཱམིཀོ, སཱམཎེརོ, ཏིཏྠིཡོ, ཏིཏྠིཡསཱཝཀོ, ཨསྶམཎོ, ཨསཀྱཔུཏྟིཡོ ཨསྶ’’ནྟི ཨིམཱནི ཨཊྛ པདཱནི ‘‘ཨསྶ’’ནྟི ཨིམིནཱ བྷཱཝཝིཀཔྤཱཀཱརེན ཝུཏྟཱནི. ཨེཝཾ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཊིསཾཡུཏྟཱནི དྭཱཝཱིསཏི པདཱནི.

༤༦. ཡཐཱ ¶ ཙ ཨེཏཱནི, ཨེཝཾ ‘‘ཡདི པནཱཧཾ, ཨཔཱཧཾ, ཧནྡཱཧཾ, ཧོཏི མེ’’ཏི ཨིམེསུ ཨེཀམེཀེན པཊིསཾཡུཏྟཱནི དྭཱཝཱིསཏཱིཏི སབྦཱནེཝ སཏཉྩ དས ཙ པདཱནི ཧོནྟི.

༤༧. ཏཏོ པརཾ སརིཏབྦཝཏྠུདསྶནནཡེན པཝཏྟཱནི ‘‘མཱཏརཾ སརཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིནི སཏྟརས པདཱནི. ཏཏྠ ཁེཏྟནྟི སཱལིཁེཏྟཱདིཾ. ཝཏྠུནྟི ཏིཎཔཎྞསཱཀཕལཱཕལསམུཊྛཱནཊྛཱནཾ. སིཔྤནྟི ཀུམྦྷཀཱརཔེསཀཱརསིཔྤཱདིཀཾ.

༤༨. ཏཏོ པརཾ སཀིཉྩནསཔལིབོདྷབྷཱཝདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི ‘‘མཱཏཱ མེ ཨཏྠི, སཱ མཡཱ པོསེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཝ པདཱནི.

༤༩. ཏཏོ པརཾ སནིསྶཡསཔྤཏིཊྛབྷཱཝདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི ‘‘མཱཏཱ མེ ཨཏྠི, སཱ མཾ པོསེསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི སོལ༹ས པདཱནི.

༥༠. ཏཏོ པརཾ ཨེཀབྷཏྟཨེཀསེཡྻབྲཧྨཙརིཡཱནཾ དུཀྐརབྷཱཝདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི ‘‘དུཀྐར’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཊྛ པདཱནི.

ཏཏྠ ¶ དུཀྐརནྟི ཨེཀབྷཏྟཱདཱིནཾ ཀརཎེ དུཀྐརཏཾ དསྶེཏི. ན སུཀརནྟི སུཀརབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨེཝཾ དུཙྩརཾ ན སུཙརནྟི ཨེཏྠ. ན ཨུསྶཧཱམཱིཏི ཏཏྠ ཨུསྶཱཧཱབྷཱཝཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཾ དསྶེཏི. ན ཝིསཧཱམཱིཏི ཨསཡ྄ཧཏཾ དསྶེཏི. ན རམཱམཱིཏི རཏིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ནཱབྷིརམཱམཱིཏི ཨབྷིརཏིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཙ པཉྙཱས, པུརིམཱནི ཙ དསུཏྟརསཏནྟི སཊྛིསཏཾ པདཱནི དུབྦལྱཱཝིཀམྨཝཱརེ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༥༡. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝཱརེཔི ‘‘ཀཐཉྩ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱདི སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. པདཏོ པནེཏྠཱཔི ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམི, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ, སིཀྑཾ, ཝིནཡཾ, པཱཏིམོཀྑཾ, ཨུདྡེསཾ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ, ཨཱཙརིཡཾ, སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ, ཨནྟེཝཱསིཀཾ, སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཾ, སམཱནཱཙརིཡཀཾ, སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨིམཱནི ཙུདྡས པདཱནི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝཙནསམྦནྡྷེན པཝཏྟཱནི. སབྦཔདེསུ ཙ ‘‘ཝདཏི ཝིཉྙཱཔེཏཱི’’ཏི ཝཙནསྶ ཨཡམཏྠོ – ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝདཏི, ཡསྶ ཙ ཝདཏི ཏཾ ཏེནེཝ ཝཙཱིབྷེདེན ‘‘ཨཡཾ སཱསནཾ ཛཧིཏུཀཱམོ སཱསནཏོ ¶ མུཙྩིཏུཀཱམོ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཙཛིཏུཀཱམོ ཨིམཾ ཝཱཀྱབྷེདཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཝིཉྙཱཔེཏི སཱཝེཏི ཛཱནཱཔེཏི.

སཙེ ¶ པནཱཡཾ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ པདཔཙྩཱབྷཊྛཾ ཀཏྭཱ ‘‘པཙྩཀྑཱམི བུདྡྷ’’ནྟི ཝཱ ཝདེཡྻ. མིལཀྑབྷཱསཱསུ ཝཱ ཨཉྙཏརབྷཱསཱཡ ཏམཏྠཾ ཝདེཡྻ. ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ‘‘དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻ, སེཡྻཐཱཔི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝིབྷངྒེ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘དུཏིཡཾ ཛྷཱན’’ནྟི ཝདཏི, སཙེ ཡསྶ ཝདཏི སོ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཙཛིཏུཀཱམོ ཨེཏམཏྠཾ ཝདཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམཏྟམྤི ཛཱནཱཏི, ཝིརདྡྷཾ ནཱམ ནཏྠི; ཁེཏྟམེཝ ཨོཏིཎྞཾ, པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. སཀྐཏྟཱ ཝཱ བྲཧྨཏྟཱ ཝཱ ཙུཏསཏྟོ ཝིཡ ཙུཏོཝ ཧོཏི སཱསནཱ.

སཙེ པན ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑི’’ནྟི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻ’’ནྟི ཝཱཏི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔརིཀཔྤཝཙནེཧི ཝདཏི, དཱུཏཾ ཝཱ པཧིཎཱཏི, སཱསནཾ ཝཱ པེསེཏི, ཨཀྑརཾ ཝཱ ཚིནྡཏི, ཧཏྠམུདྡཱཡ ཝཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱརོཙནཾ པན ཧཏྠམུདྡཱཡཔི སཱིསཾ ཨེཏི. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ མནུསྶཛཱཏིཀསཏྟསྶ སནྟིཀེ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟཾ ཝཙཱིབྷེདཾ ¶ ཀརོནྟསྶེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝིཉྙཱཔེནྟོཔི ཙ ཡདི ‘‘ཨཡམེཝ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨེཀཾ ནིཡམེཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཏཉྩ སོཡེཝ ཛཱནཱཏི, པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨཐ སོ ན ཛཱནཱཏི, ཨཉྙོ སམཱིཔེ ཋིཏོ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨཐ དྭིནྣཾ ཋིཏཊྛཱནེ དྭིནྣམྤི ནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཨེཏེསཾ ཨཱརོཙེམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏེསུ ཨེཀསྨིཾ ཛཱནནྟེཔི དྭཱིསུ ཛཱནནྟེསུཔི པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨེཝཾ སམྦཧུལེསུཔི ཝེདིཏབྦཾ.

སཙེ པན ཨནབྷིརཏིཡཱ པཱིལི༹ཏོ སབྷཱགེ བྷིཀྑཱུ པརིསངྐམཱནོ ‘‘ཡོ ཀོཙི ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨུཙྩསདྡཾ ཀརོནྟོ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏཉྩ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏོ ནཝཀམྨིཀོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ སམཡཉྙཱུ པུརིསོ སུཏྭཱ ‘‘ཨུཀྐཎྛིཏོ ཨཡཾ སམཎོ གིཧིབྷཱཝཾ ¶ པཏྠེཏི, སཱསནཏོ ཙུཏོ’’ཏི ཛཱནཱཏི, པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཏངྑཎཉྙེཝ པན ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ དུཛྫཱནཾ, སཙེ ཨཱཝཛྫནསམཡེ ཛཱནཱཏི; ཡཐཱ པཀཏིཡཱ ལོཀེ མནུསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཛཱནནྟི, པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨཐ ཨཔརབྷཱགེ ‘‘ཀིཾ ཨིམིནཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཀངྑནྟོ ཙིརེན ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨིདཉྷི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཉྩ ཨུཔརི ཨབྷཱུཏཱརོཙནདུཊྛུལླཝཱཙཱ-ཨཏྟཀཱམདུཊྛདོསབྷཱུཏཱ-རོཙནསིཀྑཱཔདཱནི ཙ ཨེཀཔརིཙྪེདཱནི. ཨཱཝཛྫནསམཡེ ཉཱཏེ ཨེཝ སཱིསཾ ཨེནྟི, ‘‘ཀིཾ ཨཡཾ བྷཎཏཱི’’ཏི ཀངྑཏཱ ¶ ཙིརེན ཉཱཏེ སཱིསཾ ན ཨེནྟི. ཡཐཱ ཙཱཡཾ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི པདེ ཝིནིཙྪཡེ ཝུཏྟོ; ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཝེདིཏབྦོ.

ཡསྨཱ ཙ ཡདཱ སིཀྑཱ པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི, ཏདཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཝདཏཱཔི དུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏམེཝ ཧོཏི; ཏསྨཱ སབྦེསཾ པདཱནཾ ཨཝསཱནེ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝམྤི, བྷིཀྑཝེ, དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩེཝ ཧོཏི སིཀྑཱ ཙ པཙྩཀྑཱཏཱ’’ཏི.

ཏཏོ པརཾ གིཧཱིཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ཨེཏྠ སཙེཔི ‘‘གིཧཱི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གིཧཱི ཧོམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གིཧཱི ཛཱཏོམྷཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གིཧིམྷཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. སཙེ པན ‘‘ཨཛྫ པཊྛཱཡ གིཧཱིཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘སཉྫཱནཱཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི, ཨརིཡཀེན ཝཱ ཝདཏི མིལཀྑཀེན ཝཱ; ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཝུཏྟེ ¶ ཡསྶ ཝདཏི, སཙེ སོ ཛཱནཱཏི, པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི ‘‘ཨུཔཱསཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ སཏྟསུ པདེསུ. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཙ ཨཊྛ, པུརིམཱནི ཙ ཙུདྡསཱཏི དྭཱཝཱིསཏི པདཱནི ཧོནྟི.

༥༢. ཨིཏོ པརཾ པུརིམཱནེཝ ཙུདྡས པདཱནི ‘‘ཨལཾ མེ, ཀིནྣུ མེ, ན མམཏྠོ, སུམུཏྟཱཧ’’ནྟི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི ཚཔྤཉྙཱས ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨལནྟི ཧོཏུ, པརིཡཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཀིཾནུ མེཏི ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཀིཙྩཾ, ཀིཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ སཱདྷེཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ན མམཏྠོཏི ནཏྠི མམ ཨཏྠོ. སུམུཏྟཱཧནྟི སུམུཏྟོ ཨཧཾ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཙ ཚཔྤཉྙཱས པུརིམཱནི ཙ དྭཱཝཱིསཏཱིཏི ཨཊྛསཏྟཏི པདཱནི སརཱུཔེནེཝ ¶ ཝུཏྟཱནི.

༥༣. ཡསྨཱ པན ཏེསཾ ཝེཝཙནེཧིཔི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཡཱནི ཝཱ པནཉྙཱནིཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱནི ཝཱ པནཉྙཱནིཔཱིཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘བུདྡྷ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཱགཏཔདཱནི ཋཔེཏྭཱ ཡཱནི ཨཉྙཱནི ཨཏྠི. བུདྡྷཝེཝཙནཱནི ཝཱཏི བུདྡྷསྶ ཝཱ པརིཡཱཡནཱམཱནི…པེ… ཨསཀྱཔུཏྟིཡསྶ ཝཱ. ཏཏྠ ཝཎྞཔཊྛཱནེ ཨཱགཏཾ ནཱམསཧསྶཾ ཨུཔཱལིགཱཐཱསུ (མ. ནི. ༢.༧༦) ནཱམསཏཾ ཨཉྙཱནི ཙ གུཎཏོ ལབྦྷམཱནཱནི ནཱམཱནི ‘‘བུདྡྷཝེཝཙནཱནཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི. སབྦཱནིཔི དྷམྨསྶ ནཱམཱནི དྷམྨཝེཝཙནཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ ཡཐཱརུཏམེཝ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ¶ པཙྩཀྑཱམི, ཨནནྟབུདྡྷིཾ, ཨནོམབུདྡྷིཾ, བོདྷིཔཉྙཱཎཾ, དྷཱིརཾ, ཝིགཏམོཧཾ, པབྷིནྣཁཱིལཾ, ཝིཛིཏཝིཛཡཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིབུདྡྷཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ.

དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ, ཡཐཱརུཏམེཝ. ‘‘སྭཱཀྑཱཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི, སནྡིཊྛིཀཾ, ཨཀཱལིཀཾ, ཨེཧིཔསྶིཀཾ, ཨོཔནེཡྻིཀཾ, པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཝིཉྙཱུཧི དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི. ཨསངྑཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི; ཝིརཱགཾ, ནིརོདྷཾ, ཨམཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི, དཱིགྷནིཀཱཡཾ པཙྩཀྑཱམི, བྲཧྨཛཱལཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཾ, མཱུལཔརིཡཱཡཾ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡཾ, ཨོགྷཏརཎཾ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཾ, ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནཾ, ཁུདྡཀནིཀཱཡཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྷིདྷམྨཾ, ཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཨཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཨབྱཱཀཏཾ དྷམྨཾ, སཏིཔཊྛཱནཾ, སམྨཔྤདྷཱནཾ, ཨིདྡྷིཔཱདཾ, ཨིནྡྲིཡཾ, བལཾ, བོཛ྄ཛྷངྒཾ, མགྒཾ, ཕལཾ, ནིབྦཱནཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཨེཀདྷམྨཀྑནྡྷསྶཔི ¶ ནཱམཾ དྷམྨཝེཝཙནམེཝ. ཨེཝཾ དྷམྨཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སངྒྷཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘སུཔྤཊིཔནྣཾ སངྒྷཾ པཙྩཀྑཱམི, ཨུཛུཔྤཊིཔནྣཾ, ཉཱཡཔྤཊིཔནྣཾ, སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཾ སངྒྷཾ, ཙཏུཔུརིསཡུགཾ སངྒྷཾ, ཨཊྛཔུརིསཔུགྒལཾ སངྒྷཾ, ཨཱཧུནེཡྻཾ སངྒྷཾ, པཱཧུནེཡྻཾ, དཀྑིཎེཡྻཾ, ཨཉྫལིཀརཎཱིཡཾ, ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ སངྒྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སངྒྷཝེཝཙནེན ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུསིཀྑཾ པཙྩཀྑཱམི, བྷིཀྑུནཱིསིཀྑཾ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཾ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སིཀྑཱཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཝིནཡཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུཝིནཡཾ པཙྩཀྑཱམི, བྷིཀྑུནཱིཝིནཡཾ, པཋམཾ པཱརཱཛིཀཾ, དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠཾ པཱརཱཛིཀཾ, སངྒྷཱདིསེསཾ, ཐུལླཙྩཡཾ, པཱཙིཏྟིཡཾ, པཱཊིདེསནཱིཡཾ, དུཀྐཊཾ, དུབྦྷཱསིཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝིནཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

པཱཏིམོཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུཔཱཏིམོཀྑཾ བྷིཀྑུནཱིཔཱཏིམོཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨུདྡེསཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུཔཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ, བྷིཀྑུནཱིཔཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ ¶ , པཋམཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ, དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠཾ པཉྩམཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷུདྡེསཾ, ཨནནྟབུདྡྷིཨུདྡེསཾ, ཨནོམབུདྡྷིཨུདྡེསཾ, བོདྷིཔཉྙཱཎུདྡེསཾ, དྷཱིརུདྡེསཾ, ཝིགཏམོཧུདྡེསཾ, པབྷིནྣཁཱིལུདྡེསཾ, ཝིཛིཏཝིཛཡུདྡེསཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཨུདྡེསཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡོ མཾ པབྦཱཛེསི, ཡོ མཾ ཨུཔསམྤཱདེསི, ཡསྶ མཱུལེནཱཧཾ པབྦཛིཏོ, ཡསྶ མཱུལེནཱཧཾ ཨུཔསམྤནྣོ, ཡསྶམཱུལིཀཱ མཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ, ཡསྶམཱུལིཀཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔསམྤདཱ ཏཱཧཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡོ མཾ པབྦཱཛེསི, ཡོ མཾ ཨནུསྶཱཝེསི, ཡཱཧཾ ནིསྶཱཡ ཝསཱམི, ཡཱཧཾ ཨུདྡིསཱཔེམི, ཡཱཧཾ ¶ པརིཔུཙྪཱམི, ཡོ མཾ ཨུདྡིསཏི, ཡོ མཾ པརིཔུཙྪཱཔེཏི ཏཱཧཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡཱཧཾ པབྦཱཛེསིཾ, ཡཱཧཾ ཨུཔསམྤཱདེསིཾ, མཡ྄ཧཾ མཱུལེན ཡོ པབྦཛིཏོ, མཡ྄ཧཾ མཱུལེན ཡོ ཨུཔསམྤནྣོ, མཡ྄ཧཾམཱུལིཀཱ ཡསྶ པབྦཛྫཱ, མཡ྄ཧཾ མཱུལིཀཱ ཡསྶ ཨུཔསམྤདཱ ཏཱཧཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཝེཝཙནེན ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨནྟེཝཱསིཀཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡཱཧཾ པབྦཱཛེསིཾ, ཡཱཧཾ ཨནུསྶཱཝེསིཾ, ཡོ མཾ ནིསྶཱཡ ཝསཏི, ཡོ མཾ ཨུདྡིསཱཔེཏི, ཡོ མཾ པརིཔུཙྪཏི, ཡསྶཱཧཾ ཨུདྡིསཱམི, ཡཱཧཾ པརིཔུཙྪཱཔེམི ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨནྟེཝཱསིཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཡཾ པབྦཱཛེསི, ཡཾ ཨུཔསམྤཱདེསི, ཡོ ཏསྶ མཱུལེན པབྦཛིཏོ, ཡོ ཏསྶ མཱུལེན ཨུཔསམྤནྣོ, ཡསྶ ཏམྨཱུལིཀཱ པབྦཛྫཱ, ཡསྶ ཏམྨཱུལིཀཱ ཨུཔསམྤདཱ ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སམཱནཱཙརིཡཀཾ ¶ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ ཡཾ པབྦཱཛེསི, ཡཾ ཨནུསྶཱཝེསི, ཡོ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཝསཏི, ཡོ ཏཾ ཨུདྡིསཱཔེཏི པརིཔུཙྪཏི, ཡསྶ མེ ཨཱཙརིཡོ ཨུདྡིསཏི, ཡཾ པརིཔུཙྪཱཔེཏི ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམཱནཱཙརིཡཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡེནཱཧཾ སདྡྷིཾ ཨདྷིསཱིལཾ སིཀྑཱམི, ཨདྷིཙིཏྟཾ ཨདྷིཔཉྙཾ སིཀྑཱམི ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སབྲཧྨཙཱརིཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

གིཧཱིཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཨཱགཱརིཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཀསྶཀོ, ཝཱཎིཛོ, གོརཀྑོ, ཨོཀལླཀོ, མོལི༹བདྡྷོ, ཀཱམགུཎིཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ གིཧིཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨུཔཱསཀོཏི ¶ མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘དྭེཝཱཙིཀོ ཨུཔཱསཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཏེཝཱཙིཀོ ཨུཔཱསཀོ, བུདྡྷཾ སརཎགམནིཀོ, དྷམྨཾ སངྒྷཾ སརཎགམནིཀོ, པཉྩསིཀྑཱཔདིཀོ དསསིཀྑཱཔདིཀོ ཨུཔཱསཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཱསཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨཱརཱམིཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཀཔྤིཡཀཱརཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ, ཨཔྤཧརིཏཀཱརཀོ, ཡཱགུབྷཱཛཀོ, ཕལབྷཱཛཀོ, ཁཛྫཀབྷཱཛཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱརཱམིཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སཱམཎེརོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཀུམཱརཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཙེལླཀོ, ཙེཊཀོ, མོལི༹གལློ, སམཎུདྡེསོ’ཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཱམཎེརཝེཙནེན ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཏིཏྠིཡོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ནིགཎྛོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཨཱཛཱིཝཀོ, ཏཱཔསོ, པརིབྦཱཛཀོ, པཎྜརངྒོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏིཏྠིཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཏིཏྠིཡསཱཝཀོཏི ¶ མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ནིགཎྛསཱཝཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི’’ ཨཱཛཱིཝཀ ཏཱཔས པརིབྦཱཛཀ པཎྜརངྒསཱཝཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ཨེཝཾ ཏིཏྠིཡསཱཝཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨསྶམཎོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘དུསྶཱིལོཏི མཾ དྷཱརེཧི, པཱཔདྷམྨོ, ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརོ, པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ, ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ, ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ, ཨནྟོཔཱུཏི, ཨཝསྶུཏོ, ཀསམྦུཛཱཏོ, ཀོཎྛོ’ཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསྶམཎཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨསཀྱཔུཏྟིཡོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ན སམྨཱསམྦུདྡྷཔུཏྟོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ན ཨནནྟབུདྡྷིཔུཏྟོ, ན ཨནོམབུདྡྷིཔུཏྟོ, ན བོདྷིཔཉྙཱཎཔུཏྟོ, ན དྷཱིརཔུཏྟོ, ན ཝིགཏམོཧཔུཏྟོ, ན པབྷིནྣཁཱིལཔུཏྟོ ¶ , ན ཝིཛིཏཝིཛཡཔུཏྟོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཨསཀྱཔུཏྟིཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཏེཧི ཨཱཀཱརེཧི ཏེཧི ལིངྒེཧི ཏེཧི ནིམིཏྟེཧཱིཏི ཏེཧི ‘‘བུདྡྷཝེཝཙནཱནི ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི བུདྡྷཱདཱིནཾ ཝེཝཙནེཧི. ཝེཝཙནཱནི ཧི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསྶ ཀཱརཎཏྟཱ ཨཱཀཱརཱནི, བུདྡྷཱདཱིནཾ སཎྛཱནདཱིཔནཏྟཱ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསཎྛཱནཏྟཱ ཨེཝ ཝཱ ལིངྒཱནི, སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསྶ སཉྫཱནནཧེཏུཏོ མནུསྶཱནཾ ཏིལཀཱདཱིནི ཝིཡ ནིམིཏྟཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝཾ ཁོ བྷིཀྑཝེཏི ཨིཏོ པརཾ ཨཉྙསྶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཀཱརཎསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིཡམེནྟོ ཨཱཧ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ, ཨེཝམེཝ དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩེཝ ཧོཏི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཉྩ, ན ཨིཏོ པརཾ ཀཱརཎམཏྠཱིཏི.

༥༤. ཨེཝཾ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནལཀྑཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨཔྤཙྩཀྑཱནེ ཨསམྨོཧཏྠཾ ཏསྶེཝ ཙ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནལཀྑཎསྶ པུགྒལཱདིཝསེན ཝིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡེཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨུམྨཏྟཀོཏི ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝཱ པིཏྟུམྨཏྟཀོ ཝཱ ཡོ ཀོཙི ཝིཔརཱིཏསཉྙོ, སོ སཙེ པཙྩཀྑཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ¶ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨུམྨཏྟཀསྶཱཏི ཏཱདིསསྶེཝ ཨུམྨཏྟཀསྶ; ཏཱདིསསྶ ཧི སནྟིཀེ སཙེ པཀཏཏྟོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཏི, ཨུམྨཏྟཀོ ན ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཁིཏྟཙིཏྟོཏི ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝུཙྩཏི. པུརིམཔདེ པན ཨུམྨཏྟཀསཱམཉྙེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝཱ པིཏྟུམྨཏྟཀོ ཝཱ’’ཏི. ཨུབྷིནྣམྤི ཝིསེསོ ཨནཱཔཏྟིཝཱརེ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི ¶ . ཨེཝཾ ཁིཏྟཙིཏྟོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. ཏསྶ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཏམྷི ཨཛཱནནྟེ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི.

ཝེདནཱཊྚོཏི བལཝཏིཡཱ དུཀྑཝེདནཱཡ ཕུཊྛོ མུཙྪཱཔརེཏོ; ཏེན ཝིལཔནྟེན པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. ཏསྶ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཏམྷི ཨཛཱནནྟེ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི.

དེཝཏཱཡ སནྟིཀེཏི བྷུམྨདེཝཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱཡ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. ཏིརཙྪཱནགཏསྶཱཏི ནཱགམཱཎཝཀསྶ ཝཱ སུཔཎྞམཱཎཝཀསྶ ཝཱ ཀིནྣར-ཧཏྠི-མཀྐཊཱདཱིནཾ ཝཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི ¶ . ཏཏྲ ཨུམྨཏྟཀཱདཱིནཾ སནྟིཀེ ཨཛཱནནབྷཱཝེན ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཏི ཨཱཧ. དེཝཏཱཡ སནྟིཀེ ཨཏིཁིཔྤཾ ཛཱནནབྷཱཝེན. དེཝཏཱ ནཱམ མཧཱཔཉྙཱ ཏིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀཱ ཨཏིཁིཔྤཾ ཛཱནནྟི, ཙིཏྟཉྩ ནཱམེཏཾ ལཧུཔརིཝཏྟཾ. ཏསྨཱ ཙིཏྟལཧུཀསྶ པུགྒལསྶ ཙིཏྟཝསེནེཝ ‘‘མཱ ཨཏིཁིཔྤཾ ཝིནཱསོ ཨཧོསཱི’’ཏི དེཝཏཱཡ སནྟིཀེ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ པཊིཀྑིཔི.

མནུསྶེསུ པན ནིཡམོ ནཏྠི. ཡསྶ ཀསྶཙི སབྷཱགསྶ ཝཱ ཝིསབྷཱགསྶ ཝཱ གཧཊྛསྶ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱ ཝིཉྙུསྶ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱ པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. སཙེ པན སོ ན ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརིཡཀེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨརིཡཀཾ ནཱམ ཨརིཡཝོཧཱརོ, མཱགདྷབྷཱསཱ. མིལཀྑཀཾ ནཱམ ཡོ ཀོཙི ཨནརིཡཀོ ཨནྡྷདམིལཱ༹དི. སོ ཙ ན པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི བྷཱསནྟརེ ཝཱ ཨནབྷིཉྙཏཱཡ, བུདྡྷསམཡེ ཝཱ ཨཀོཝིདཏཱཡ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཨཏྠཾ ཨེས བྷཎཏཱི’’ཏི ནཔྤཊིཝིཛཱནཱཏི. དཝཱཡཱཏི སཧསཱ ཨཉྙཾ བྷཎིཏུཀཱམོ སཧསཱ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི. རཝཱཡཱཏི རཝཱབྷཉྙེན, ‘‘ཨཉྙཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ བྷཎནྟོ. པུརིམེན ¶ ཀོ ཝིསེསོཏི ཙེ? པུརིམཾ པཎྜིཏསྶཱཔི སཧསཱཝསེན ཨཉྙབྷཎནཾ. ཨིདཾ པན མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ ཨཔཀཏཉྙུཏྟཱ པཀྑལནྟསྶ ‘‘ཨཉྙཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙབྷཎནཾ.

ཨསཱཝེཏུཀཱམོ སཱཝེཏཱིཏི ཨིམསྶ སིཀྑཱཔདསྶ པཱལི༹ཾ ཝཱཙེཏི པརིཔུཙྪཏི ཨུགྒཎྷཱཏི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི ཝཎྞེཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨསཱཝེཏུཀཱམོ སཱཝེཏཱི’’ཏི. སཱཝེཏུཀཱམོ ན སཱཝེཏཱིཏི དུབྦལབྷཱཝཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑནྟོ ཝཙཱིབྷེདཾ ན ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘སཱཝེཏུཀཱམོ ¶ ན སཱཝེཏཱི’’ཏི. ཨཝིཉྙུསྶ སཱཝེཏཱིཏི མཧལླཀསྶ ཝཱ པོཏྠཀརཱུཔསདིསསྶ, གརུམེདྷསྶ ཝཱ སམཡེ ཨཀོཝིདསྶ, གཱམདཱརཀཱནཾ ཝཱ ཨཝིཉྙུཏཾ པཏྟཱནཾ སཱཝེཏི. ཝིཉྙུསྶ ན སཱཝེཏཱིཏི པཎྜིཏསྶ ཉཱཏུཾ སམཏྠསྶ ན སཱཝེཏི. སབྦསོ ཝཱ པནཱཏི ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཡེན ཡེན པརིཡཱཡེན སིཀྑཱ པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི, ཏཏོ ཨེཀམྤི ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ན སཱཝེཏི. ཨེཝཾ ཁོཏི ཨཔྤཙྩཀྑཱནལཀྑཎཾ ནིཡམེཏི. ཨཡཾ ཧེཏྠ ཨཏྠོ – ‘‘ཨེཝམེཝ སིཀྑཱ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི, ན ཨཉྙེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི.

སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝིབྷངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

མཱུལཔཉྙཏྟིཝཎྞནཱ

༥༥. ཨིདཱནི ¶ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠདསྶནཏྠཾ ‘‘མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱཏི ཨིདཾ ནིདྡིསིཏབྦསྶ མེཐུནདྷམྨསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཨསདྡྷམྨོཏི ཨསཏཾ ནཱིཙཛནཱནཾ དྷམྨོ. གཱམདྷམྨོཏི གཱམཝཱསཱིནཾ སེཝནདྷམྨོ. ཝསལདྷམྨོཏི ཝསལཱནཾ དྷམྨོ; ཀིལེསཝསྶནཏོ ཝཱ སཡམེཝ ཝསལོ དྷམྨོཏི ཝསལདྷམྨོ. དུཊྛུལླནྟི དུཊྛུཉྩ ཀིལེསེཧི དུཊྛཏྟཱ, ཐཱུལཉྩ ཨནིཔུཎབྷཱཝཏོཏི དུཊྛུལླཾ. ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཙ ཏཱིསུ པདེསུ ‘‘ཡོ སོ’’ཏི ཨིདཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཏ’’ནྟི ཀཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ – ‘‘ཡཾ ཏཾ དུཊྛུལླཾ, ཡཾ ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ, ཡཾ ཏཾ རཧསྶ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏཾ དསྶནམྤི གཧཎམྤི ཨཱམསནམྤི ཕུསནམྤི གྷཊྚནམྤི དུཊྛུལླཾ, ཏསྨཱཔི ཏཾ ཀམྨཾ དུཊྛུལླཾ. ཡཾ ཏཾ དུཊྛུལླཾ སོ མེཐུནདྷམྨོ. ཨུདཀཾ ཨསྶ ཨནྟེ སུདྡྷཏྠཾ ཨཱདཱིཡཏཱིཏི ཨུདཀནྟཾ, ཨུདཀནྟམེཝ ཨོདཀནྟིཀཾ; ཡཾ ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ ¶ , སོ མེཐུནདྷམྨོ. རཧོ པཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ ཀཏྟབྦཏཱཡ རཧསྶཾ. ཡཾ ཏཾ རཧསྶཾ, སོ མེཐུནདྷམྨོཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

དྭཡེན དྭཡེན སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟི. ཏཏྠ ཡོཛནཱ – ‘‘ཡཱ སཱ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟི སོ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱ’’ཏི. ཨིདྷ པན ཏཾ སབྦཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེསོ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱ’’ཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩཏི མེཐུནདྷམྨོཏི? ཨུབྷིནྣཾ རཏྟཱནཾ སཱརཏྟཱནཾ ཨཝསྶུཏཱནཾ པརིཡུཊྛིཏཱནཾ ཨུབྷིནྣཾ སདིསཱནཾ དྷམྨོཏི, ཏཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩཏི མེཐུནདྷམྨོཏི.

པཊིསེཝཏི ནཱམཱཏི ཨིདཾ ‘‘པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡེནཱཀཱརེན པཊིསེཝེཡྻཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱཀཱརསྶ དསྶནཏྠཾ མཱཏིཀཱཔདཾ. ཡོ ནིཏྟེན ནིམིཏྟནྟིཨཱདཱིསུ ཡོ བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཡཱ ནིམིཏྟེན ¶ ཨཏྟནོ ནིམིཏྟཾ, ཨིཏྠིཡཱ ཨངྒཛཱཏེན ཨཏྟནོ ཨངྒཛཱཏཾ སབྦནྟིམེན པམཱཎེན ཨེཀཏིལབཱིཛམཏྟམྤི ཝཱཏེན ཨསམྥུཊྛེ ཨལློཀཱསེ པཝེསེཏི, ཨེསོ པཊིསེཝཏི ནཱམ; ཨེཏྟཀེན སཱིལབྷེདཾ པཱཔུཎཱཏི, པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཨིཏྠིནིམིཏྟེ ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, ཝེམཛ྄ཛྷཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི ལབྦྷནྟི. པུརིསནིམིཏྟེ ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, མཛ྄ཛྷཾ, ཨུཔརིཙཱཏི ཚ. ཏསྨཱ ཨིཏྠིནིམིཏྟེ ཧེཊྛཱ པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཨུཔརིཏོ པཝེསེནྟོཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི ¶ པཝེསེནྟོཔི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི མུཉྩིཏྭཱ མཛ྄ཛྷེན པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. པུརིསནིམིཏྟཾ པན ཧེཊྛཱབྷཱགེན ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཨུཔརིབྷཱགེན ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི, མཛ྄ཛྷེནེཝ ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི སམཉྪིཏངྒུལིཾ ཝིཡ མཛ྄ཛྷིམཔབྦཔིཊྛིཡཱ སངྐོཙེཏྭཱ ཨུཔརིབྷཱགེན ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏུལཱདཎྜསདིསཾ པཝེསེནྟསྶཱཔི ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, མཛ྄ཛྷཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི; སངྐོཙེཏྭཱ པཝེསེནྟསྶཱཔི ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, ཨུཔརིབྷཱགམཛ྄ཛྷཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི – ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི པུརིསནིམིཏྟེ དས ཋཱནཱནི ཧོནྟི.

ནིམིཏྟེ ཛཱཏཾ ཨནཊྛཀཱཡཔྤསཱདཾ ཙམྨཁཱིལཾ ཝཱ པིལ༹ཀཾ ཝཱ པཝེསེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. ནཊྛཀཱཡཔྤསཱདཾ མཏཙམྨཾ ཝཱ སུཀྑཔིལ༹ཀཾ ཝཱ པཝེསེཏི, ཨཱཔཏྟི ¶ དུཀྐཊསྶ. མེཐུནསྶཱདེན ལོམཾ ཝཱ ཨངྒུལི-ཨངྒུཊྛབཱིཛཱདཱིནི ཝཱ པཝེསེནྟསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. ཨཡཉྩ མེཐུནཀཐཱ ནཱམ ཡསྨཱ དུཊྛུལླཱ ཀཐཱ ཨསབྦྷིཀཐཱ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཝིནཡེ ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ ཀཐེནྟེན པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཉྩ སམཎསཉྙཉྩ ཧིརོཏྟཔྤཉྩ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེ གཱརཝཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨསམཀཱརུཎིཀསྶ ལོཀནཱཐསྶ ཀརུཎཱགུཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. སོ ཧི ནཱམ བྷགཝཱ སབྦསོ ཀཱམེཧི ཝིནིཝཏྟམཱནསོཔི སཏྟཱནུདྡཡཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཏྠཱཡ ཨཱིདིསཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. ‘‘ཨཧོ སཏྠུ ཀརུཎཱགུཎོ’’ཏི ཨེཝཾ ལོཀནཱཐསྶ ཀརུཎཱགུཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ.

ཨཔིཙ ཡདི བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན ཨཱིདིསཾ ཀཐཾ ན ཀཐེཡྻ, ཀོ ཛཱནེཡྻ ‘‘ཨེཏྟཀེསུ

ཋཱནེསུ པཱརཱཛིཀཾ, ཨེཏྟཀེསུ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨེཏྟཀེསུ དུཀྐཊ’’ནྟི. ཏསྨཱ སུཎནྟེནཔི ཀཐེནྟེནཔི བཱིཛཀེན མུཁཾ ཨཔིདྷཱཡ དནྟཝིདཾསཀཾ ཧསམཱནེན ན ནིསཱིདིཏབྦཾ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱཔི ཨཱིདིསཾ ཀཐིཏ’’ནྟི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ གབྦྷིཏེན ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣེན སཏྠུཔཊིབྷཱགེན ཧུཏྭཱ ཀཐེཏབྦནྟི.

མཱུལཔཉྙཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨནུཔཉྙཏྟིཝཱརེ ¶ – ཨནྟམསོཏི སབྦནྟིམེན པརིཙྪེདེན. ཏིརཙྪཱནགཏཱཡཔཱིཏི པཊིསནྡྷིཝསེན ཏིརཙྪཱནེསུ གཏཱཡཔི. པགེཝ མནུསྶིཏྠིཡཱཏི པཋམཏརཾ མནུསྶཛཱཏིཀཱཡ ཨིཏྠིཡཱ. པཱརཱཛིཀཝཏྠུབྷཱུཏཱ ཨེཝ ཙེཏྠ ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠཱི ཏིརཙྪཱནགཏཱཏི གཧེཏབྦཱ, ན སབྦཱ. ཏཏྲཱཡཾ པརིཙྪེདོ –

ཨཔདཱནཾ ཨཧི མཙྪཱ, དྭིཔདཱནཉྩ ཀུཀྐུཊཱི;

ཙཏུཔྤདཱནཾ མཛྫཱརཱི, ཝཏྠུ པཱརཱཛིཀསྶིམཱཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨཧིགྒཧཎེན སབྦཱཔི ཨཛགརགོནསཱདིབྷེདཱ དཱིགྷཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏསྨཱ དཱིགྷཛཱཏཱིསུ ཡཏྠ ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ སཀྐཱ ཏིལཕལམཏྟམྤི པཝེསེཏུཾ, སཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ. ཨཝསེསཱ དུཀྐཊཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཱ. མཙྪགྒཧཎེན སབྦཱཔི མཙྪཀཙྪཔམཎྜཱུཀཱདིབྷེདཱ ཨོདཀཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྲཱཔི དཱིགྷཛཱཏིཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – པཏངྒམུཁམཎྜཱུཀཱ ནཱམ ཧོནྟི ཏེསཾ མུཁསཎྛཱནཾ མཧནྟཾ, ཚིདྡཾ ཨཔྤཀཾ, ཏཏྠ པཝེསནཾ ནཔྤཧོཏི; མུཁསཎྛཱནཾ པན ཝཎསངྑེཔཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཐུལླཙྩཡཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཀུཀྐུཊིགྒཧཎེན སབྦཱཔི ཀཱཀཀཔོཏཱདིབྷེདཱ པཀྑིཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྲཱཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. མཛྫཱརིགྒཧཎེན སབྦཱཔི རུཀྑསུནཁ-མུངྒུས-གོདྷཱདིབྷེདཱ ཙཏུཔྤདཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྲཱཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ ཝེདིཏབྦཾ.

པཱརཱཛིཀོཏི པརཱཛིཏོ, པརཱཛཡཾ ཨཱཔནྣོ. ཨཡཉྷི པཱརཱཛིཀསདྡོ སིཀྑཱཔདཱཔཏྟིཔུགྒལེསུ ཝཏྟཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཛྫཱིནཾ ཝཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱནཾ ཝཱ ཀཱརཎཱ སཱཝཀཱནཾ པཱརཱཛིཀཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ སམཱུཧནེཡྻཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༤༣) ཨེཝཾ སིཀྑཱཔདེ ཝཏྟམཱནོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨཱཔཏྟིཾ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཱཔནྣོ པཱརཱཛིཀ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༧) ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟིཡཾ. ‘‘ན མཡཾ པཱརཱཛིཀཱ, ཡོ ཨཝཧཊོ སོ པཱརཱཛིཀོ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༥༥) ཨེཝཾ པུགྒལེ ཝཏྟམཱནོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘པཱརཱཛིཀེན དྷམྨེན ཨནུདྡྷཾསེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༣༨༤) པན དྷམྨེ ཝཏྟཏཱིཏི ཝདནྟི. ཡསྨཱ པན ཏཏྠ དྷམྨོཏི ཀཏྠཙི ཨཱཔཏྟི ¶ , ཀཏྠཙི སིཀྑཱཔདམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ སོ ཝིསུཾ ན ཝཏྟབྦོ. ཏཏྠ སིཀྑཱཔདཾ ཡོ ཏཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཏཾ པརཱཛེཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱརཱཛིཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཔཏྟི པན ཡོ ནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫཏི, ཏཾ པརཱཛེཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱརཱཛིཀཱ’’ཏི ¶ ཝུཙྩཏི. པུགྒལོ ཡསྨཱ ¶ པརཱཛིཏོ པརཱཛཡམཱཔནྣོ, ཏསྨཱ ‘‘པཱརཱཛིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏམེཝ ཧི ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ པརིཝཱརེཔི –

‘‘པཱརཱཛིཀནྟི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཎོཧི ཡཐཱཏཐཾ;

ཙུཏོ པརདྡྷོ བྷཊྛོ ཙ, སདྡྷམྨཱ ཧི ནིརངྐཏོ;

སཾཝཱསོཔི ཏཧིཾ ནཏྠི, ཏེནེཏཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. (པརི. ༣༣༩);

ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ‘‘ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟོ ཨཱཔཏྟིཉྩ ཨཱཔནྣོ པུགྒལོ ཙུཏོ ཧོཏཱིཏི སབྦཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏེན ཝུཙྩཏཱིཏི ཡེན ཀཱརཎེན ཨསྶམཎོ ཧོཏི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོ པརིབྷཊྛོ ཚིནྣོ པརཱཛིཏོ སཱསནཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི. ཀིནྟི? ‘‘པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི.

སཧ ཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི སཾཝཱསོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཾཝཱསོ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཀཀམྨ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སདྡྷིཾ ཡོཛནཱཡ ཝཎྞནཱ – ཙཏུབྦིདྷམྤི སངྒྷཀམྨཾ སཱིམཱཔརིཙྪིནྣེཧི པཀཏཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨེཀཏོ ཀཏྟབྦཏྟཱ ཨེཀཀམྨཾ ནཱམ. ཏཐཱ པཉྩཝིདྷོཔི པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཨེཀཏོ ཨུདྡིསིཏབྦཏྟཱ ཨེཀུདྡེསོ ནཱམ. པཉྙཏྟཾ པན སིཀྑཱཔདཾ སབྦེཧིཔི ལཛྫཱིཔུགྒལེཧི སམཾ སིཀྑིཏབྦབྷཱཝཏོ སམསིཀྑཏཱ ནཱམ. ཨེཏྠ ཡསྨཱ སབྦེཔི ལཛྫིནོ ཨེཏེསུ ཀམྨཱདཱིསུ སཧ ཝསནྟི, ན ཨེཀོཔི ཏཏོ བཧིདྡྷཱ སནྡིསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཱནི སབྦཱནིཔི གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེསོ སཾཝཱསོ ནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཙ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ སཾཝཱསོ ཏེན པུགྒལེན སདྡྷིཾ ནཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན སོ པཱརཱཛིཀོ པུགྒལོ ཨསཾཝཱསོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

༥༦. ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ‘‘པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡེནཱཀཱརེན པཊིསེཝེཡྻཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱཀཱརསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘པཊིསེཝཏི ནཱམཱ’’ཏི ཨིདཾ མཱཏིཀཱཔདཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ནིམིཏྟེན ནིམིཏྟཾ ཨངྒཛཱཏེན ཨངྒཛཱཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ན ཀེཝལཾ ཨིཏྠིཡཱ ¶ ཨེཝ ནིམིཏྟཾ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ, ན ཙ མནུསྶིཏྠིཡཱ ཨེཝ, སུཝཎྞརཛཏཱདིམཡཱནཉྩ ཨིཏྠཱིནམྤི ནིམིཏྟཾ ཝཏྠུམེཝ ན ཧོཏི; ཏསྨཱ ཡཾ ཡཾ ཝཏྠུ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏིསྶོ ཨིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡེསཾ ནིམིཏྟཱནི ཝཏྠཱུནི ཧོནྟི, ཏེ སཏྟེ ཝཏྭཱ ‘‘མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱནི ཝཏྠཱུནི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཏིསྶོ ཨིཏྠིཡོ, ཏཡོ ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱ, ཏཡོ པཎྜཀཱ, ཏཡོ པུརིསཱཏི པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུནཾ ¶ ནིམིཏྟཱནཾ ནིསྶཡཱ དྭཱདས སཏྟཱ ཧོནྟི. ཏེསུ ཨིཏྠིཔུརིསཱ པཱཀཊཱ ཨེཝ ¶ . པཎྜཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀབྷེདོ པབྦཛྫཱཁནྡྷཀཝཎྞནཱཡཾ པཱཀཊོ བྷཝིསྶཏི.

མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶཱཏི ཨེཏྠ ཙ མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཱིསུ མགྒེསཱུཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ. སབྦེ ཨེཝ ཙེཏེ མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒཱ, ཨམནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ, ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱ ཏཡོཏི ནཝ; མནུསྶཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱདཱིནཾ ནཝ; མནུསྶཔཎྜཀཱདཱིནཾ དྭེ དྭེ ཀཏྭཱ ཚ; ཏཐ�