📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཝིནཡཔིཊཀེ

པཱརཱཛིཀཀཎྜ-ཨཊྛཀཐཱ (པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཡོ ¶ ¶ ¶ ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔི ཨཔྤམེཡྻཾ;

ཀཱལཾ ཀརོནྟོ ཨཏིདུཀྐརཱནི;

ཁེདཾ གཏོ ལོཀཧིཏཱཡ ནཱཐོ;

ནམོ མཧཱཀཱརུཎིཀསྶ ཏསྶ.

ཨསམྦུདྷཾ བུདྡྷནིསེཝིཏཾ ཡཾ;

བྷཝཱབྷཝཾ གཙྪཏི ཛཱིཝལོཀོ;

ནམོ ¶ ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསཛཱལ-

ཝིདྡྷཾསིནོ དྷམྨཝརསྶ ཏསྶ.

གུཎེཧི ཡོ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ-

ཝིམུཏྟིཉཱཎཔྤབྷུཏཱིཧི ཡུཏྟོ;

ཁེཏྟཾ ཛནཱནཾ ཀུསལཏྠིཀཱནཾ;

ཏམརིཡསངྒྷཾ སིརསཱ ནམཱམི.

ཨིཙྩེཝམཙྩནྟནམསྶནེཡྻཾ;

ནམསྶམཱནོ རཏནཏྟཡཾ ཡཾ;

པུཉྙཱབྷིསནྡཾ ཝིཔུལཾ ཨལཏྠཾ;

ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཧཏནྟརཱཡོ.

ཡསྨིཾ ¶ ཋིཏེ སཱསནམཊྛིཏསྶ;

པཏིཊྛིཏཾ ཧོཏི སུསཎྛིཏསྶ;

ཏཾ ཝཎྞཡིསྶཾ ཝིནཡཾ ཨམིསྶཾ;

ནིསྶཱཡ པུབྦཱཙརིཡཱནུབྷཱཝཾ.

ཀཱམཉྩ པུབྦཱཙརིཡཱསབྷེཧི;

ཉཱཎམྦུནིདྡྷོཏམལཱསཝེཧི;

ཝིསུདྡྷཝིཛྫཱཔཊིསམྦྷིདེཧི ¶ ;

སདྡྷམྨསཾཝཎྞནཀོཝིདེཧི.

སལླེཁིཡེ ནོསུལབྷཱུཔམེཧི;

མཧཱཝིཧཱརསྶ དྷཛཱུཔམེཧི;

སཾཝཎྞིཏོཡཾ ཝིནཡོ ནཡེཧི;

ཙིཏྟེཧི སམྦུདྡྷཝརནྭཡེཧི.

སཾཝཎྞནཱ སཱིཧལ༹དཱིཔཀེན;

ཝཱཀྱེན ཨེསཱ པན སངྑཏཏྟཱ;

ན ¶ ཀིཉྩི ཨཏྠཾ ཨབྷིསམྦྷུཎཱཏི;

དཱིཔནྟརེ བྷིཀྑུཛནསྶ ཡསྨཱ.

ཏསྨཱ ཨིམཾ པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔཾ;

སཾཝཎྞནཾ དཱནི སམཱརབྷིསྶཾ;

ཨཛ྄ཛྷེསནཾ བུདྡྷསིརིཝ྄ཧཡསྶ;

ཐེརསྶ སམྨཱ སམནུསྶརནྟོ.

སཾཝཎྞནཾ ཏཉྩ སམཱརབྷནྟོ;

ཏསྶཱ མཧཱཨཊྛཀཐཾ སརཱིརཾ;

ཀཏྭཱ མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཏཐེཝ;

ཀུརུནྡིནཱམཱདིསུ ཝིསྶུཏཱསུ.

ཝིནིཙྪཡོ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟོ;

ཡོ ཡུཏྟམཏྠཾ ཨཔརིཙྩཛནྟོ;

ཏཏོཔི ཨནྟོགདྷཐེརཝཱདཾ;

སཾཝཎྞནཾ སམྨ སམཱརབྷིསྶཾ.

ཏཾ ¶ མེ ནིསཱམེནྟུ པསནྣཙིཏྟཱ;

ཐེརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ནཝམཛ྄ཛྷིམཱ ཙ;

དྷམྨཔྤདཱིཔསྶ ཏཐཱགཏསྶ;

སཀྐཙྩ དྷམྨཾ པཏིམཱནཡནྟཱ.

བུདྡྷེན དྷམྨོ ཝིནཡོ ཙ ཝུཏྟོ;

ཡོ ཏསྶ པུཏྟེཧི ཏཐེཝ ཉཱཏོ;

སོ ཡེཧི ཏེསཾ མཏིམཙྩཛནྟཱ;

ཡསྨཱ པུརེ ཨཊྛཀཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏསྨཱ ¶ ཧི ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱན པམཱདལེཁཾ;

སབྦམྤི ¶ སིཀྑཱསུ སགཱརཝཱནཾ;

ཡསྨཱ པམཱཎཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱནཾ.

ཏཏོ ཙ བྷཱསནྟརམེཝ ཧིཏྭཱ;

ཝིཏྠཱརམགྒཉྩ སམཱསཡིཏྭཱ;

ཝིནིཙྪཡཾ སབྦམསེསཡིཏྭཱ;

ཏནྟིཀྐམཾ ཀིཉྩི ཨཝོཀྐམིཏྭཱ.

སུཏྟནྟིཀཱནཾ ཝཙནཱནམཏྠཾ;

སུཏྟཱནུརཱུཔཾ པརིདཱིཔཡནྟཱི;

ཡསྨཱ ཨཡཾ ཧེསྶཏི ཝཎྞནཱཔི;

སཀྐཙྩ ཏསྨཱ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི.

བཱཧིརནིདཱནཀཐཱ

ཏཏྠ ¶ ཏཾ ཝཎྞཡིསྶཾ ཝིནཡནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཝིནཡོ ཏཱཝ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི – ‘‘ཝིནཡོ ནཱམ ཨིདྷ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨདྷིཔྤེཏ’’ནྟི. སཾཝཎྞནཏྠཾ པནསྶ ཨཡཾ མཱཏིཀཱ –

ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, དྷཱརིཏཾ ཡེན ཙཱབྷཏཾ;

ཡཏྠཔྤཏིཊྛིཏཙེཏམེཏཾ ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོ.

ཏེནཱཏིཨཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ;

དསྶཡནྟོ ཀརིསྶཱམི, ཝིནཡསྶཏྠཝཎྞནནྟི.

ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱཏི ཨིདཾ ཏཱཝ ཝཙནཾ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨིདཉྷི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟཔཙྩཀྑཝཙནཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝཏྟབྦམེཏཾ ¶ ‘‘ཨིདཾ ཝཙནཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཀདཱ ཝུཏྟཾ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི? ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ པན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ

པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ¶ ནཱམ ཙེསཱ ཀིཉྩཱཔི པཉྩསཏིཀསངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ ཝུཏྟཱ, ནིདཱནཀོསལླཏྠཾ པན ཨིདྷཱཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཉྷི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སུབྷདྡཔརིབྦཱཛཀཝིནཡནཱ ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ ཀུསིནཱརཱཡཾ ཨུཔཝཏྟནེ མལླཱནཾ སཱལཝནེ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པཙྩཱུསསམཡེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ, བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི, སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ‘‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ, མཱ སོཙིཏྠ, མཱ པརིདེཝིཏྠ, སུམུཏྟཱ མཡཾ ཏེན མཧཱསམཎེན; ཨུཔདྡུཏཱ ཙ ཧོམ – ‘ཨིདཾ ཝོ ཀཔྤཏི, ཨིདཾ ཝོ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི! ཨིདཱནི པན མཡཾ ཡཾ ཨིཙྪིསྶཱམ ཏཾ ཀརིསྶཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪིསྶཱམ ན ཏཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧; དཱི. ནི. ༢.༢༣༢) ཝུཏྟཝཙནམནུསྶརནྟོ ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ པཱཝཙནནྟི མཉྙམཱནཱ ¶ པཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སདྡྷམྨཾ ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ, ཡཱཝ ཙ དྷམྨཝིནཡོ ཏིཊྛཏི ཏཱཝ ཨནཏཱིཏསཏྠུཀམེཝ པཱཝཙནཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘ཡོ ཝོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ ¶ , སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦).

‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཾ, ཡཐཡིདཾ སཱསནཾ ཨདྡྷནིཡཾ ཨསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཾ.

ཡཾ ཙཱཧཾ བྷགཝཏཱ –

‘དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནཱི’ཏི ཝཏྭཱ ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན ཙེཝ,

‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི –

ཨེཝམཱདིནཱ ¶ ནཡེན ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེན ཙ ཨནུགྒཧིཏོ, ཏསྶ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏི; ནནུ མཾ བྷགཝཱ རཱཛཱ ཝིཡ སཀཀཝཙཨིསྶརིཡཱནུཔྤདཱནེན ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀཾ པུཏྟཾ ‘སདྡྷམྨཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀོ མེ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི མནྟྭཱ ཨིམིནཱ ཨསཱདྷཱརཎེན ཨནུགྒཧེན ཨནུགྒཧེསཱི’’ཏི ཙིནྟཡནྟོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཀམིདཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སམཡཾ པཱཝཱཡ ཀུསིནཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༣༡) སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏོ ¶ ¶ པརཾ ཨཱཧ –

‘‘ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ. པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏི, དྷམྨོ པཊིབཱཧིཡྻཏི; ཨཝིནཡོ དིཔྤཏི, ཝིནཡོ པཊིབཱཧིཡྻཏི. པུརེ ཨདྷམྨཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, དྷམྨཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟི; ཨཝིནཡཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཝིནཡཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརེ པུཐུཛྫན-སོཏཱཔནྣ-སཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམི-སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུ ཨནེཀསཏེ ཨནེཀསཧསྶེ ཙ ཝཛྫེཏྭཱ ཏིཔིཊཀསབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདདྷརེ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ མཧཱནུབྷཱཝེ ཡེབྷུཡྻེན བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདེ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཡེཝ ཨེཀཱུནཔཉྩསཏེ པརིགྒཧེསི. ཡེ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨེཀེནཱུནཱཔཉྩཨརཧནྟསཏཱནི ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཀིསྶ པན ཐེརོ ཨེཀེནཱུནམཀཱསཱིཏི? ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨོཀཱསཀརཎཏྠཾ. ཏེན ཧཱཡསྨཏཱ སཧཱཔི ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ དྷམྨསངྒཱིཏི ཀཱཏུཾ, སོ ཧཱཡསྨཱ སེཀྑོ སཀརཎཱིཡོ, ཏསྨཱ སཧཱཔི ན སཀྐཱ; ཡསྨཱ པནསྶ ཀིཉྩི དསབལདེསིཏཾ སུཏྟགེཡྻཱདིཀཾ བྷགཝཏོ ཨསམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ. ཡདི ཨེཝཾ སེཀྑོཔི སམཱནོ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ བཧུཀཱརཏྟཱ ཐེརེན ཨུཙྩིནིཏབྦོ ཨསྶ. ཨཐ ཀསྨཱ ན ཨུཙྩིནིཏོཏི ¶ ? པརཱུཔཝཱདཝིཝཛྫནཏོ. ཐེརོ ཧི ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱནནྡེ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠོ ཨཧོསི, ཏཐཱ ཧི ནཾ ¶ སིརསྨིཾ པལིཏེསུ ཛཱཏེསུཔི ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཀུམཱརཀཝཱདེན ཨོཝདཏི. སཀྱཀུལཔྤསུཏོ ཙཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཏཱ ཙཱུལ༹པིཏུཔུཏྟོ. ཏཏྲ ཧི བྷིཀྑཱུ ཚནྡཱགམནཾ ཝིཡ མཉྙམཱནཱ ‘‘བཧཱུ ཨསེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ བྷིཀྑཱུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱནནྡཾ སེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཾ ཐེརོ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི ཨུཔཝདེཡྻུཾ, ཏཾ པརཱུཔཝཱདཾ པརིཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཱནནྡཾ ཝིནཱ སངྒཱིཏི ¶ ན སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, བྷིཀྑཱུནཾཡེཝ ཨནུམཏིཡཱ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ན ཨུཙྩིནི.

ཨཐ སཡམེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཱནནྡསྶཏྠཱཡ ཐེརཾ ཡཱཙིཾསུ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀསྶཔཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ ཨབྷབྦོ ཚནྡཱ དོསཱ མོཧཱ བྷཡཱ ཨགཏིཾ གནྟུཾ, བཧུ ཙཱནེན བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ པརིཡཏྟོ; ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ ཨུཙྩིནིཏེན ཏེནཱཡསྨཏཱ སདྡྷིཾ པཉྩ ཐེརསཏཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ མཡཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཱཛགཧཾ ཁོ ¶ མཧཱགོཙརཾ པཧཱུཏསེནཱསནཾ, ཡཾནཱུན མཡཾ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, ན ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུ’’ནྟི. ཀསྨཱ པན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི? ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཐཱཝརཀམྨཾ, ཀོཙི ཝིསབྷཱགཔུགྒལོ སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཀྐོཊེཡྻཱཏི. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཉཏྟིདུཏིཡེན ཀམྨེན སཱཝེསི, ཏཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཉཱཏབྦཾ.

ཨཐ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ སཏྟསུ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསུ སཏྟསུ ཙ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ ‘‘ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨིདཱནི གིམྷཱནཾ དིཡཌྜྷོ མཱསོ སེསོ, ཨུཔཀཊྛཱ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ’’ཏི མནྟྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ‘‘རཱཛགཧཾ, ཨཱཝུསོ, གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨུཔཌྜྷཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོ. ཨནུརུདྡྷཏྠེརོཔི ཨུཔཌྜྷཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོ. ཨཱནནྡཏྠེརོ པན བྷགཝཏོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ རཱཛགཧཾ གནྟུཀཱམོ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨཱནནྡཏྠེརེན གཏགཏཊྛཱནེ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི ¶ – ‘‘བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཀུཧིཾ སཏྠཱརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ¶ . ཨནུཔུབྦེན པན སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟེ ཐེརེ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནདིཝསེ ཝིཡ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི.

ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཏཾ མཧཱཛནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ དསབལེན ཝསིཏགནྡྷཀུཊིཡཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པཔྥོཊེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མིལཱཏམཱལཱཀཙཝརཾ ¶ ཚཌྜེཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཋིཏཀཱལེ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྟཾ སབྦམཀཱསི. ཨཐ ཐེརོ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནཏོ པབྷུཏི ཋཱནནིསཛྫབཧུལཏྟཱ ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀཾ ཀཱཡཾ སམསྶཱསེཏུཾ དུཏིཡདིཝསེ ཁཱིརཝིརེཙནཾ པིཝིཏྭཱ ཝིཧཱརེཡེཝ ནིསཱིདི. ཡཾ སནྡྷཱཡ སུབྷེན མཱཎཝེན པཧིཏཾ མཱཎཝཀཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, མཱཎཝཀ, ཨཏྠི མེ ཨཛྫ བྷེསཛྫམཏྟཱ པཱིཏཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧).

དུཏིཡདིཝསེ ཙེཏཀཏྠེརེན པཙྪཱསམཎེན གནྟྭཱ སུབྷེན མཱཎཝེན པུཊྛོ དཱིགྷནིཀཱཡེ སུབྷསུཏྟཾནཱམ དསམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཨཐ ཐེརོ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ རཱཛགཧཾ གཏོ. ཏཐཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ ཙ སབྦཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ རཱཛགཧམེཝ གཏོ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛགཧེ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཱ ཧོནྟི. ཏེ སབྦེཔི ཚཌྜིཏཔཏིཏཨུཀླཱཔཱ ཨཧེསུཾ. བྷགཝཏོ ཧི པརིནིབྦཱནེ སབྦེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཙ པརིཝེཎེ ཙ ཚཌྜེཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཐེརཱ བྷགཝཏོ ཝཙནཔཱུཛནཏྠཾ ཏིཏྠིཡཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ ‘‘པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ སཏྠརི ཋིཏེཡེཝ ཝིཧཱརེ པཊིཛགྒིཾསུ, པརིནིབྦུཏེ ཚཌྜེསུ’’ནྟི. ཏེསཾ ཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ ཙིནྟེསུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ¶ ཧེཏཾ –

‘‘ཨཐ ¶ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘བྷགཝཏཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ¶ ཝཎྞིཏཾ. ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམ, མཛ྄ཛྷིམཾ མཱསཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༨).

ཏེ དུཏིཡདིཝསེ གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ. ཨཛཱཏསཏྟུ རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ པཊིཔུཙྪི. ཐེརཱ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཔཊིསངྑརཎཏྠཱཡ ཧཏྠཀམྨཾ པཊིཝེདེསུཾ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཧཏྠཀམྨཀཱརཀེ མནུསྶེ ཨདཱསི. ཐེརཱ པཋམཾ མཱསཾ སབྦཝིཧཱརེ པཊིསངྑརཱཔེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཧཱརཔཊིསངྑརཎཾ. ཨིདཱནི དྷམྨཝིནཡསངྒཧཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཝིསྶཏྠཱ ཀརོཐ. མཡ྄ཧཾ ཨཱཎཱཙཀྐཾ, ཏུམྷཱཀཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཧོཏུ. ཨཱཎཱཔེཐ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི? ‘‘སངྒཧཾ ཀརོནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྣིསཛྫཊྛཱནཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ ཀརོམི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཝེབྷཱརཔབྦཏཔསྶེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརེ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སུཝིབྷཏྟབྷིཏྟིཏྠམྦྷསོཔཱནཾ ནཱནཱཝིདྷམཱལཱཀམྨལཏཨཱཀམྨཝིཙིཏྟཾ ཨབྷིབྷཝནྟམིཝ རཱཛབྷཝནཝིབྷཱུཏིཾ ཨཝཧསནྟམིཝ དེཝཝིམཱནསིརིཾ སིརིཡཱ ནིཀེཏམིཝ ཨེཀནིཔཱཏཏིཏྠམིཝ ཙ དེཝམནུསྶནཡནཝིཧངྒཱནཾ ལོཀརཱམཎེཡྻཀམིཝ སམྤིཎྜིཏཾ དཊྛབྦསཱརམཎྜཾ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཝིདྷཀུསུམདཱམ-ཨོལམྦཀ-ཝིནིགྒལནྟཙཱརུཝིཏཱནཾ ¶ རཏནཝིཙིཏྟམཎིཀོཊྚིམཏལམིཝ ཙ ནཾ ནཱནཱཔུཔྥཱུཔཧཱརཝིཙིཏྟསུཔརིནིཊྛིཏབྷཱུམིཀམྨཾ བྲཧྨཝིམཱནསདིསཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏསྨིཾ མཧཱམཎྜཔེ པཉྩསཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནགྒྷཱནི པཉྩ ཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎསཏཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎབྷཱགཾ ནིསྶཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཾ ཐེརཱསནཾ མཎྜཔམཛ྄ཛྷེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱསནཱརཧཾ དྷམྨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཉྩེཏྠ ཋཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, བྷནྟེ, མམ ཀིཙྩ’’ནྟི.

ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིཙརཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨཉྙོ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ¶ ཝིཙརཎཀབྷིཀྑུ ནཱམ ནཏྠི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེ མཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫི. ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སྭེ, ཨཱཝུསོ, སནྣིཔཱཏོ ཏྭཉྩ སེཀྑོ སཀརཎཱིཡོ, ཏེན ཏེ ན ཡུཏྟཾ སནྣིཔཱཏཾ གནྟུཾ, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘སྭེ སནྣིཔཱཏོ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཡྭཱཧཾ སེཀྑོ ¶ སམཱནོ སནྣིཔཱཏཾ གཙྪེཡྻ’’ནྟི བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཀཱཡགཏཱཡསཏིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘ནིཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ ཨཱཝཛྫེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, ཨཔྤཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི. ཨཡཉྷི ཨཱཡསྨཱ ཙངྐམེན ¶ བཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཀཏཔུཉྙོསི ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, པདྷཱནམནུཡུཉྫ; ཁིཔྤཾ ཧོཧིསི ཨནཱསཝོ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༧). བུདྡྷཱནཉྩ ཀཐཱདོསོ ནཱམ ནཏྠི. མམ ཨཙྩཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡསམཐཾ ཡོཛེམཱི’’ཏི ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ པཱདདྷོཝནཊྛཱནེ ཋཏྭཱ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཐོཀཾ ཝིསྶམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ མཉྩཀེ ཨུཔནཱམེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, སཱིསཉྩ བིམྦོཧནཾ ཨསམྤཏྟཾ. ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ, ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཝིརཧིཏཾ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཾ ཨཧོསི. ཏེན ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨནིཔནྣོ ཨནིསིནྣོ ཨཊྛིཏོ ཨཙངྐམནྟོ ‘‘ཀོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཐ ཁོ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཱ. ཨཱནནྡཏྠེརོ པན ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ན གཏོ. བྷིཀྑཱུ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདནྟཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨཱསནཾ ཋཔེཏྭཱ ནིསིནྣཱ. ཏཏྠ ཀེཧིཙི ‘‘ཨེཏམཱསནཾ ཀསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱནནྡོ པན ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ཏསྨིཾ སམཡེ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ གམནཀཱལོ’’ཏི. ཏཏོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ ¶ དསྶེནྟོ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱསནེཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ནིསཱིདཱིཏིཔི ཨེཀེ.

ཨེཝཾ ¶ ནིསིནྣེ ཏསྨིཾ ཨཱཡསྨནྟེ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམ, དྷམྨཾ ཝཱ ཝིནཡཾ ཝཱ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ མཧཱཀསྶཔ, ཝིནཡོ ནཱམ བུདྡྷསཱསནསྶ ཨཱཡུ, ཝིནཡེ ཋིཏེ སཱསནཾ ཋིཏཾ ཧོཏི; ཏསྨཱ པཋམཾ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི,. ‘‘ཀཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལི’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཨཱནནྡོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ནོ ནཔྤཧོཏི; ཨཔི ཙ ཁོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷརམཱནོཡེཝ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ ཨུཔཱལཱི’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༨). ཏསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ ¶ པུཙྪིཏྭཱ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཐེརོ ཝིནཡཾ པུཙྪནཏྠཱཡ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣི. ཨུཔཱལིཏྠེརོཔི ཝིསྶཛྫནཏྠཱཡ སམྨནྣི. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ. ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻ’ནྟི.

‘‘ཨཱཡསྨཱཔི ཨུཔཱལི སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ. ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཝིནཡཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣིཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི, དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཏཏོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཐེརཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪི – ‘‘པཋམཾ, ཨཱཝུསོ ཨུཔཱལི, པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི ¶ ? ‘‘ཝེསཱལིཡཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུདིནྣཾ ཀལནྡཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘མེཐུནདྷམྨེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ པཋམསྶ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུམྤི པུཙྪི, ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི, པཉྙཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨནུཔཉྙཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨནཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི; ཡཐཱ ཙ པཋམསྶ ཏཐཱ དུཏིཡསྶ ཏཐཱ ཏཏིཡསྶ ཏཐཱ ཙཏུཏྠསྶ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུམྤི པུཙྪི…པེ… ཨནཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི. པུཊྛོ པུཊྛོ ཨུཔཱལིཏྠེརོ ཝིསྶཛྫེསི. ཏཏོ ¶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ ནཱམ ཨིད’’ནྟི སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཋཔེསུཾ. ཏེརས སངྒྷཱདིསེསཱནི ‘‘ཏེརསཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ཨནིཡཏཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཏིཾས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. དྭེནཝུཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཙཏྟཱརི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཊིདེསནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. པཉྩསཏྟཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སེཁིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. སཏྟ དྷམྨེ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐཱ’’ཏི ཋཔེསུཾ.

ཨེཝཾ ¶ མཧཱཝིབྷངྒཾ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒེ ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ ནཱམ ཨིད’’ནྟི ཋཔེསུཾ. སཏྟརས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སཏྟརསཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. ཏིཾས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཚསཊྛིསཏསིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཊིདེསནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. པཉྩསཏྟཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སེཁིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. སཏྟ དྷམྨེ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐཱ’’ཏི ¶ ཋཔེསུཾ. ཨེཝཾ བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒཾ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཁནྡྷཀཔརིཝཱརེཔི ཨཱརོཔེསུཾ. ཨེཝམེཏཾ སཨུབྷཏོཝིབྷངྒཁནྡྷཀཔརིཝཱརཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སངྒཧམཱརཱུལ༹ྷཾ སབྦཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ པུཙྪི, ཨུཔཱལིཏྠེརོ ཝིསྶཛྫེསི. པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཔརིཡོསཱནེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏནཡེནེཝ གཎསཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཝིནཡསངྒཧཱཝསཱནེ ཨུཔཱལིཏྠེརོ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ དྷམྨཱསནཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝུཌྜྷེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདི.

ཝིནཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ དྷམྨཾ སངྒཱཡིཏུཀཱམོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘དྷམྨཾ སངྒཱཡནྟེཧི ཀཾ པུགྒལཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ དྷམྨོ སངྒཱཡིཏབྦོ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ. ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན དྷམྨཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཨཐ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷམྨཾ པུཙྪི – ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨནྟརཱ ཙ, བྷནྟེ, རཱཛགཧཾ ¶ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡཾ རཱཛཱགཱརཀེ ཨམྦལཊྛིཀཱཡ’’ནྟི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུཔྤིཡཉྩ པརིབྦཱཛཀཾ, བྲཧྨདཏྟཉྩ མཱཎཝ’’ནྟི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘ཝཎྞཱཝཎྞེ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ¶ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྲཧྨཛཱལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི, ཝཏྠུམྤི པུཙྪི. ‘‘སཱམཉྙཕལཾ པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘རཱཛགཧེ, བྷནྟེ, ཛཱིཝཀམྦཝནེ’’ཏི. ‘‘ཀེན སདྡྷི’’ནྟི? ‘‘ཨཛཱཏསཏྟུནཱ ཝེདེཧིཔུཏྟེན སདྡྷི’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སཱམཉྙཕལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན པཉྩ ནིཀཱཡེ པུཙྪི.

པཉྩནིཀཱཡཱ ནཱམ – དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི. ཏཏྠ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ ནཱམ – ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཋཔེཏྭཱ, ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ. ཏཏྠ ཝིནཡོ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝིསྶཛྫིཏོ, སེསཁུདྡཀནིཀཱཡོ ཙཏྟཱརོ ཙ ནིཀཱཡཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན. ཏདེཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ, དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ, པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ; ཏཐཱ པིཊཀཝསེན, ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ, ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ, དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཐཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ? ཡཉྷི བྷགཝཏཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡཱཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི དེཝམནུསྶནཱགཡཀྑཱདཡོ ཨནུསཱསནྟེན པཙྩཝེཀྑནྟེན ཝཱ ཝུཏྟཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀརསཾ ཝིམུཏྟིརསམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ¶ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ དྷམྨོ ཙེཝ ཝིནཡོ ཙཱཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཝིནཡོ, ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨོ; ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཾནཱུན མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ¶ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻཾ, ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙ ཨེཝཾ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཀཐཾ པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཧིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ, མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ, པཙྪིམབུདྡྷཝཙནནྟི ཏིཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ ¶ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤);

ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ.

ཀེཙི ‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱ’’ཏི ཁནྡྷཀེ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨཱཧུ. ཨེསཱ པན པཱཊིཔདདིཝསེ སབྦཉྙུབྷཱཝཔྤཏྟསྶ སོམནསྶམཡཉཱཎེན པཙྩཡཱཀཱརཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཨུདཱནགཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཾ པན པརིནིབྦཱནཀཱལེ ཨབྷཱསི – ‘‘ཧནྡ དཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱམནྟཡཱམི ཝོ, ཝཡདྷམྨཱ སངྑཱརཱ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༨) ཨིདཾ པཙྪིམབུདྡྷཝཙནཾ.

ཨུབྷིནྣམནྟརེ ཡཾ ཝུཏྟཾ ཨེཏཾ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནནྟི. ཨེཝཾ པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ¶ པིཊཀཝསེན ཏིཝིདྷཾ? སབྦམྤི ཧེཏཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏིཔྤབྷེདམེཝ ཧོཏི. ཏཏྠ པཋམསངྒཱིཏིཡཾ སངྒཱིཏཉྩ ཨསངྒཱིཏཉྩ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨུབྷཡཱནི པཱཏིམོཀྑཱནི, དྭེ ཝིབྷངྒཱནི, དྭཱཝཱིསཏི ཁནྡྷཀཱནི, སོལ༹སཔརིཝཱརཱཏི ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ནཱམ.

བྲཧྨཛཱལཱདི ཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོ དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདི དིཡཌྜྷསཏདྭེསུཏྟསངྒཧོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, ཨོགྷཏརཎསུཏྟཱདི སཏྟསུཏྟསཧསྶ སཏྟསཏ དྭཱསཊྛིསུཏྟསངྒཧོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནསུཏྟཱདི ནཝསུཏྟསཧསྶ པཉྩསཏ སཏྟཔཉྙཱསསུཏྟསངྒཧོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀཔཱཋ-དྷམྨཔད-ཨུདཱན-ཨིཏིཝུཏྟཀ-སུཏྟནིཔཱཏ-ཝིམཱནཝཏྠུ-པེཏཝཏྠུ-ཐེརགཱཐཱ-ཐེརཱིགཱཐཱ-ཛཱཏཀནིདྡེས-པཊིསམྦྷིདཱ-ཨཔདཱན-བུདྡྷཝཾས-ཙརིཡཱཔིཊཀཝསེན ¶ པནྣརསཔྤབྷེདོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི ཨིདཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ནཱམ.

དྷམྨསངྒཧོ, ཝིབྷངྒོ, དྷཱཏུཀཐཱ, པུགྒལཔཉྙཏྟི, ཀཐཱཝཏྠུ, ཡམཀཾ, པཊྛཱནནྟི ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ནཱམ. ཏཏྠ –

ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ ¶ , ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ;

ཝིནཡཏྠཝིདཱུཧི ཨཡཾ, ཝིནཡོ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ.

ཝིཝིདྷཱ ཧི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷ པཱཏིམོཀྑུདྡེས པཱརཱཛིཀཱདི སཏྟཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷམཱཏིཀཱ ཝིབྷངྒཱདིཔྤབྷེདཱ ནཡཱ, ཝིསེསབྷཱུཏཱ ཙ དལ༹ྷཱིཀམྨསིཐིལཀརཎཔྤཡོཛནཱ ཨནུཔཉྙཏྟིནཡཱ ¶ , ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཨཛ྄ཛྷཱཙཱརནིསེདྷནཏོ ཙེས ཀཱཡཾ ཝཱཙཉྩ ཝིནེཏི, ཏསྨཱ ཝིཝིདྷནཡཏྟཱ ཝིསེསནཡཏྟཱ ཀཱཡཝཱཙཱནཉྩ ཝིནཡནཏོ ‘‘ཝིནཡོ’’ཏི ཨཀྑཱཏོ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ, ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ;

ཝིནཡཏྠཝིདཱུཧི ཨཡཾ, ཝིནཡོ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

ཨིཏརཾ པན –

ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ, སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, སུཏྟནྟི ཨཀྑཱཏཾ.

ཏཉྷི ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ སཱུཙེཏི, སུཝུཏྟཱ ཙེཏྠ ཨཏྠཱ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམེན ཝུཏྟཏྟཱ. སཝཏི ཙེཏཾ ཨཏྠེ སསྶམིཝ ཕལཾ པསཝཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱུདཏི ཙེཏཾ དྷེནུཝིཡ ཁཱིརཾ, པགྒྷརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཊྛུ ཙ ནེ ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྟསབྷཱགཉྩེཏཾ, ཡཐཱ ཧི ཏཙྪཀཱནཾ སུཏྟཾ པམཱཎཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཏམྤི ཝིཉྙཱུནཾ. ཡཐཱ ཙ སུཏྟེན སངྒཧིཏཱནི པུཔྥཱནི ན ཝིཀིརིཡནྟི ན ཝིདྡྷཾསིཡནྟི; ཨེཝམེཏེན སངྒཧིཏཱ ཨཏྠཱ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ, སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, སུཏྟནྟི ཨཀྑཱཏ’’ནྟི.

ཨིཏརོ ¶ ¶ པན –

ཡཾ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷིམནྟོ, སལཀྑཎཱ པཱུཛིཏཱ པརིཙྪིནྣཱ;

ཝུཏྟཱདྷིཀཱ ཙ དྷམྨཱ, ཨབྷིདྷམྨོ ཏེན ཨཀྑཱཏོ.

ཨཡཉྷི ¶ ཨབྷིསདྡོ ཝུཌྜྷིལཀྑཎཔཱུཛིཏཔརིཙྪིནྣཱདྷིཀེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱཧེས – ‘‘བཱལ༹ྷཱ མེ ཨཱཝུསོ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི ནོ པཊིཀྐམནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༨༩; སཾ. ནི. ༥.༡༩༥) ཝུཌྜྷིཡཾ ཨཱགཏོ. ‘‘ཡཱ ཏཱ རཏྟིཡོ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིལཀྑིཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༩) ལཀྑཎེ. ‘‘རཱཛཱབྷིརཱཛཱ མནུཛིནྡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༥༨) པཱུཛིཏེ. ‘‘པཊིབལོ ཝིནེཏུཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༨༥) པརིཙྪིནྣེ. ཨཉྙམཉྙསངྐརཝིརཧིཏེ དྷམྨེ ཙ ཝིནཡེ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༧༥) ཨདྷིཀེ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏི, མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༦༠ ཨཱདཡོ) ནཡེན ཝུཌྜྷིམནྟོཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ སདྡཱརམྨཎཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱརམྨཎཱདཱིཧི ལཀྑཎཱིཡཏྟཱ སལཀྑཎཱཔི. ‘‘སེཀྑཱ དྷམྨཱ, ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ, ལོཀུཏྟརཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཱུཛིཏཱཔི པཱུཛཱརཧཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཕསྶོ ཧོཏི ཝེདནཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སབྷཱཝཔརིཙྪིནྣཏྟཱ པརིཙྪིནྣཱཔི. ‘‘མཧགྒཏཱ དྷམྨཱ, ཨཔྤམཱཎཱ དྷམྨཱ, ཨནུཏྟརཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨདྷིཀཱཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཾ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷིམནྟོ, སལཀྑཎཱ པཱུཛིཏཱ པརིཙྪིནྣཱ;

ཝུཏྟཱདྷིཀཱ ཙ དྷམྨཱ, ཨབྷིདྷམྨོ ཏེན ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

ཡཾ པནེཏྠ ཨཝིསིཊྛཾ, ཏཾ –

པིཊཀཾ པིཊཀཏྠཝིདཱུ, པརིཡཏྟིབྦྷཱཛནཏྠཏོ ཨཱཧུ;

ཏེན སམོདྷཱནེཏྭཱ, ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ.

པརིཡཏྟིཔི ¶ ¶ ཧི ‘‘མཱ པིཊཀསམྤདཱནེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) པིཊཀནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཀུདཱལཔིཊཀཾ ཨཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༢༨; ཨ. ནི. ༣.༧༠) ཡཾ ཀིཉྩི བྷཱཛནམྤི. ཏསྨཱ པིཊཀཾ པིཊཀཏྠཝིདཱུ, པརིཡཏྟིབྦྷཱཛནཏྠཏོ ཨཱཧུ.

ཨིདཱནི ཏེན སམོདྷཱནེཏྭཱ ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱཏི. ཏེན ཨེཝཾ དུཝིདྷཏྠེན པིཊཀསདྡེན སཧ ¶ སམཱསཾ ཀཏྭཱ ཝིནཡོ ཙ སོ པིཊཀཉྩ པརིཡཏྟིབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ བྷཱཛནཏོ ཙཱཏི ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན སུཏྟནྟཉྩ ཏཾ པིཊཀཉྩཱཏི སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨབྷིདྷམྨོ ཙ སོ པིཊཀཉྩཱཏི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཨེཝམེཏེ ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ.

ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཙ པུནཔི ཏེསྭེཝ པིཊཀེསུ ནཱནཔྤཀཱརཀོསལླཏྠཾ –

དེསནཱསཱསནཀཐཱ, བྷེདཾ ཏེསུ ཡཐཱརཧཾ;

སིཀྑཱཔཧཱནགམྦྷཱིར, བྷཱཝཉྩ པརིདཱིཔཡེ.

པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཾ ཙཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཏཏྲཱཡཾ པརིདཱིཔནཱ ཝིབྷཱཝནཱ ཙ, ཨེཏཱནི ཧི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱཎཱ ཝོཧཱར པརམཏྠདེསནཱ ཡཐཱཔརཱདྷ-ཡཐཱནུལོམ-ཡཐཱདྷམྨསཱསནཱནི, སཾཝརཱསཾཝརདིཊྛིཝིནིཝེཋནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཀཐཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི.

ཨེཏྠ ཧི ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨཱཎཱརཧེན བྷགཝཏཱ ཨཱཎཱབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ ཨཱཎཱདེསནཱ, སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཝོཧཱརཀུསལེན བྷགཝཏཱ ཝོཧཱརབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ ཝོཧཱརདེསནཱ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ པརམཏྠཀུསལེན བྷགཝཏཱ པརམཏྠབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ པརམཏྠདེསནཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ ¶ པཋམཾ ཡེ ཏེ པཙུརཱཔརཱདྷཱ སཏྟཱ ཏེ ཡཐཱཔརཱདྷཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱཏི ཡཐཱཔརཱདྷསཱསནཾ, དུཏིཡཾ ཨནེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསཡཙརིཡཱདྷིམུཏྟིཀཱ སཏྟཱ ཡཐཱནུལོམཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱཏི ཡཐཱནུལོམསཱསནཾ, ཏཏིཡཾ དྷམྨཔུཉྫམཏྟེ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི སཉྙིནོ སཏྟཱ ཡཐཱདྷམྨཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱཏི ཡཐཱདྷམྨསཱསནནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ ¶ པཋམཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ སཾཝརཱསཾཝརོ ཨེཏྠ ཀཐིཏོཏི སཾཝརཱསཾཝརཀཐཱ, དུཏིཡཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ དིཊྛིཝིནིཝེཋནཱ ཨེཏྠ ཀཐིཏཱཏི དིཊྛིཝིནིཝེཋནཀཐཱ, ཏཏིཡཾ རཱགཱདིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདོ ཨེཏྠ ཀཐིཏོཏི ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཀཐཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཏཱིསུཔི ཙ ཙེཏེསུ ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཏཱིཎི པཧཱནཱནི, ཙཏུབྦིདྷོ ཙ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ ¶ . ཏཐཱ ཧི – ཝིནཡཔིཊཀེ ཝིསེསེན ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ ཝུཏྟཱ, སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ.

ཝིནཡཔིཊཀེ ཙ ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ ཀིལེསཱནཾ, ཝཱིཏིཀྐམཔཊིཔཀྑཏྟཱ སཱིལསྶ. སུཏྟནྟཔིཊཀེ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ, པརིཡུཊྛཱནཔཊིཔཀྑཏྟཱ སམཱདྷིསྶ. ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཨནུསཡཔྤཧཱནཾ ཨནུསཡཔཊིཔཀྑཏྟཱ པཉྙཱཡ.

པཋམེ ཙ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ཀིལེསཱནཾ, ཨིཏརེསུ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱནི. པཋམེ ཙ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསསྶ པཧཱནཾ, ཨིཏརེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིསཾཀིལེསཱནཾ.

ཨེཀམེཀསྨིཉྩེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ དྷམྨོཏི པཱལི༹. ཨཏྠོཏི ཏསྶཱཡེཝཏྠོ. དེསནཱཏི ཏསྶཱ མནསཱཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ པཱལི༹ཡཱ དེསནཱ. པཊིཝེདྷོཏི པཱལི༹ཡཱ པཱལི༹ཨཏྠསྶ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ. ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཨེཏེ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷཱ ¶ ཡསྨཱ སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ མནྡབུདྡྷཱིཧི དུཀྑོགཱཧཱ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ. ཨེཝཾ ཨེཀམེཀསྨིཾ ཨེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – དྷམྨོཏི ཧེཏུ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི. ཨཏྠོཏི ཧེཏུཕལཾ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི. དེསནཱཏི པཉྙཏྟི, ཡཐཱདྷམྨཾ དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཊིཝེདྷོཏི ཨབྷིསམཡོ, སོ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ ཝིསཡཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཙ ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ དྷམྨེསུ, དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠེསུ, པཉྙཏྟིཔཐཱནུརཱུཔཾ པཉྙཏྟཱིསུ ཨཝབོདྷོ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཏེསུ པིཊཀེསུ ཡཾ ཡཾ དྷམྨཛཱཏཾ ཝཱ ཨཏྠཛཱཏཾ ཝཱ, ཡཱ ཙཱཡཾ ཡཐཱ ཡཐཱ ཉཱཔེཏབྦོ ཨཏྠོ སོཏཱུནཾ ཉཱཎསྶ ཨབྷིམུཁོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཏདཏྠཛོཏིཀཱ དེསནཱ, ཡོ ཙེཏྠ ¶ ཨཝིཔརཱིཏཱཝབོདྷསངྑཱཏོ པཊིཝེདྷོ སབྦམེཏཾ ཨནུཔཙིཏཀུསལསམྦྷཱརེཧི དུཔྤཉྙེཧི སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ དུཀྑོགཱཧཾ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཉྩ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཾ. ཨེཝམྤི ཨེཀམེཀསྨིཾ ཨེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ –

‘‘དེསནཱ-སཱསནཀཐཱ ¶ , བྷེདཾ ཏེསུ ཡཐཱརཧཾ;

སིཀྑཱཔཧཱནགམྦྷཱིརབྷཱཝཉྩ པརིདཱིཔཡེ’’ཏི.

ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི.

‘‘པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཉྩཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི.

ཨེཏྠ པན ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཏིཝིདྷོ པརིཡཏྟིབྷེདོ དཊྛབྦོ. ཏིསྶོ ཧི པརིཡཏྟིཡོ – ཨལགདྡཱུཔམཱ, ནིསྶརཎཏྠཱ, བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཱ དུགྒཧིཏཱ ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ, ཨཡཾ ཨལགདྡཱུཔམཱ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨལགདྡཏྠིཀོ ཨལགདྡགཝེསཱི ཨལགདྡཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ, སོ པསྶེཡྻ མཧནྟཾ ཨལགདྡཾ. ཏམེནཾ བྷོགེ ཝཱ ནངྒུཊྛེ ཝཱ གཎྷེཡྻ. ཏསྶ སོ ཨལགདྡོ པཊིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ཧཏྠེ ཝཱ བཱཧཱཡ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒེ ཌཾསེཡྻ. སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨལགདྡསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི སུཏྟཾ…པེ… ཝེདལླཾ. ཏེ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ན ཨུཔཔརིཀྑནྟི. ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨནུཔཔརིཀྑཏཾ ན ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི. ཏེ ཨུཔཱརམྦྷཱནིསཾསཱ ཙེཝ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ ཙ. ཡསྶ ཙཏྠཱཡ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ནཱནུབྷོནྟི. ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ དུགྒཧིཏཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༣༨).

ཡཱ ¶ ¶ པན སུགྒཧིཏཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདིཔཱརིཔཱུརིཾཡེཝ ཨཱཀངྑམཱནེན པརིཡཱཔུཊཱ ན ཨུཔཱརམྦྷཱདི ཧེཏུ, ཨཡཾ ནིསྶརཎཏྠཱ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ སུགྒཧིཏཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༣༩).

ཡཾ པན པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷོ པཧཱིནཀིལེསོ བྷཱཝིཏམགྒོ པཊིཝིདྡྷཱཀུཔྤོ སཙྪིཀཏནིརོདྷོ ཁཱིཎཱསཝོ ¶ ཀེཝལཾ པཝེཎཱིཔཱལནཏྠཱཡ ཝཾསཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ པརིཡཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ བྷཎྜཱགཱརིཀཔཨཡཏྟཱིཏི.

ཝིནཡེ པན སུཔྤཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ སཱིལསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོ. སུཏྟེ སུཔྤཊིཔནྣོ སམཱདྷིསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོ. ཨབྷིདྷམྨེ སུཔྤཊིཔནྣོ པཉྙཱསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཉྩ ཏཏྠེཝ པབྷེདཝཙནཏོ. ཨེཝམེཏེསུ སུཔྤཊིཔནྣོ ཡཐཱཀྐམེན ཨིམཾ ཝིཛྫཱཏྟཡཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཝིནཡེ པན དུཔྤཊིཔནྣོ ཨནུཉྙཱཏསུཁསམྥསྶཨཏྠརཎཔཱཝུརཎཱདིཕསྶསཱམཉྙཏོ པཊིཀྑིཏྟེསུ ཨུཔཱདིནྣཕསྶཱདཱིསུ ཨནཝཛྫསཉྙཱི ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཡཐཱ ཡེམེ ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཏེ པཊིསེཝཏོ ནཱལཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’’ཏི (པཱཙི. ༤༡༧; མ. ནི. ༡.༢༣༤) ཏཏོ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི. སུཏྟེ ¶ དུཔྤཊིཔནྣོ ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༥) ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ དུགྒཧིཏཾ གཎྷཱཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨམྷེ ཙེཝ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏི, ཨཏྟཱནཉྩ ཁནཏི, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི (པཱཙི. ༤༡༧; མ. ནི. ༡.༢༣༦) ཏཏོ མིཙྪཱདིཊྛིཏཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨབྷིདྷམྨེ དུཔྤཊིཔནྣོ དྷམྨཙིནྟཾ ཨཏིདྷཱཝནྟོ ཨཙིནྟེཡྻཱནིཔི ཙིནྟེཏི, ཏཏོ ཙིཏྟཀྑེཔཾ པཱཔུཎཱཏི. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻཱནི ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧). ཨེཝམེཏེསུ དུཔྤཊིཔནྣོ ཡཐཱཀྐམེན ཨིམཾ དུསྶཱིལབྷཱཝམིཙྪཱདིཊྛིཏཱ ཙིཏྟཀྑེཔབྷེདཾ ཝིཔཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ –

‘‘པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཾ ཙཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི.

ཨཡམྤི གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ པིཊཀཱནི ཉཏྭཱ ཏེསཾ ཝསེནེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཏིཝིདྷནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཀཐཾ ¶ ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ དཱིགྷནིཀཱཡོ? ཏིཝགྒསངྒཧཱནི བྲཧྨཛཱལཱདཱིནི ཙཏུཏྟིཾས སུཏྟཱནི.

ཙཏུཏྟིཾསེཝ སུཏྟནྟཱ, ཏིཝགྒོ ཡསྶ སངྒཧོ;

ཨེས དཱིགྷནིཀཱཡོཏི, པཋམོ ཨནུལོམིཀོ.

ཀསྨཱ པནེས དཱིགྷནིཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི? དཱིགྷཔྤམཱཎཱནཾ སུཏྟཱནཾ སམཱུཧཏོ ནིཝཱསཏོ ཙ, སམཱུཧནིཝཱསཱ ཧི ནིཀཱཡོཏི ¶ ཝུཙྩནྟི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀནིཀཱཡམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ; ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ; པོཎིཀནིཀཱཡོ, ཙིཀྑལླིཀནིཀཱཡོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༠༠) ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི སཱསནཏོ ཙ ལོཀཏོ ཙ. ཨེཝཾ སེསཱནམྤི ནིཀཱཡབྷཱཝེ ཝཙནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཏམོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ? མཛ྄ཛྷིམཔྤམཱཎཱནི པཉྩདསཝགྒསངྒཧཱནི མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདཱིནི དིཡཌྜྷསཏཾ དྭེ ཙ སུཏྟཱནི.

དིཡཌྜྷསཏཾ སུཏྟནྟཱ, དྭེ ཙ སུཏྟཱནི ཡཏྠ སོ;

ནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམོ པཉྩ-དསཝགྒཔརིགྒཧོ.

ཀཏམོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ? དེཝཏཱསཾཡུཏྟཱདིཝསེན ཋིཏཱནི ཨོགྷཏརཎཱདཱིནི སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ སུཏྟསཏཱནི དྭཱསཊྛི ཙ སུཏྟཱནི.

སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི, སཏྟ སུཏྟསཏཱནི ཙ;

དྭཱསཊྛི ཙེཝ སུཏྟནྟཱ, ཨེསོ སཾཡུཏྟསངྒཧོ.

ཀཏམོ ¶ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ? ཨེཀེཀཨངྒཱཏིརེཀཝསེན ཋིཏཱནི ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནཱདཱིནི ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི པཉྩ སུཏྟསཏཱནི སཏྟཔཉྙཱསཉྩ སུཏྟཱནི.

ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི, པཉྩ སུཏྟསཏཱནི ཙ;

སཏྟཔཉྙཱས སུཏྟཱནི, སངྑྱཱ ཨངྒུཏྟརེ ཨཡཾ.

ཀཏམོ ¶ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ? སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཁུདྡཀཔཱཋཱདཡོ ཙ པུབྦེ ནིདསྶིཏཱ པནྣརསབྷེདཱ ཋཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནནྟི.

ཋཔེཏྭཱ ¶ ཙཏུརོཔེཏེ, ནིཀཱཡེ དཱིགྷཨཱདིཀེ;

ཏདཉྙཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ནིཀཱཡོ ཁུདྡཀོ མཏོཏི.

ཨེཝཾ ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཧིདཾ སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཱ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླནྟི ནཝཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱ སུཏྟནིཔཱཏེ མངྒལསུཏྟ-རཏནསུཏྟ-ནཱལཀསུཏྟ-ཏུཝཊྚཀསུཏྟཱནི ཨཉྙམྤི ཙ སུཏྟནཱམཀཾ ཏཐཱགཏཝཙནཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སབྦམྤི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིསེསེན སཾཡུཏྟཀེ སཀལོཔི སགཱཐཱཝགྒོ, སཀལཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ, ཡཉྩ ཨཉྙམྤི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཨསངྒཧིཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཏཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨཔདཾ, ཐེརགཱཐཱ, ཐེརཱིགཱཐཱ, སུཏྟནིཔཱཏེ ནོསུཏྟནཱམིཀཱ སུདྡྷིཀགཱཐཱ ཙ གཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ དྭཱསཱིཏི སུཏྟནྟཱ ཨུདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ ཨིཏིཝུཏྟཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔཎྞཀཛཱཏཀཱདཱིནི པཉྙཱསཱདྷིཀཱནི པཉྩ ཛཱཏཀསཏཱནི ཛཱཏཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༩) -ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ སབྦེཔི ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཱ སུཏྟནྟཱ ཨབྦྷུཏདྷམྨནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཙཱུལ༹ཝེདལླ-མཧཱཝེདལླ-སམྨཱདིཊྛི-སཀྐཔཉྷ-སངྑཱརབྷཱཛནིཡ-མཧཱཔུཎྞམསུཏྟཱདཡོ ¶ སབྦེཔི ཝེདཉྩ ཏུཊྛིཉྩ ལདྡྷཱ ལདྡྷཱ པུཙྪིཏསུཏྟནྟཱ ཝེདལླནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ¶ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ –

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧);

ཨེཝཾ པརིདཱིཔིཏདྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཡཾ ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀཾ ཏཏྠ ཨནུསནྡྷིཝསེན དྷམྨཀྑནྡྷགཎནཱ. གཱཐཱབནྡྷེསུ པཉྷཱཔུཙྪནཾ ¶ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ, ཝིསྶཛྫནཾ ཨེཀོ. ཨབྷིདྷམྨེ ཨེཀམེཀཾ ཏིཀ-དུཀ-བྷཱཛནཾ, ཨེཀམེཀཉྩ ཙིཏྟཝཱརབྷཱཛནཾ, ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཝིནཡེ ཨཏྠི ཝཏྠུ, ཨཏྠི མཱཏིཀཱ, ཨཏྠི པདབྷཱཛནཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨནྟརཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཨཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཨནཱཔཏྟི, ཨཏྠི པརིཙྪེདོ; ཏཏྠ ཨེཀམེཀོ ཀོཊྛཱསོ, ཨེཀམེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ.

ཨེཝམེཏཾ ཨབྷེདཏོ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ, བྷེདཏོ དྷམྨཝིནཡཱདིཝསེན དུཝིདྷཱདིབྷེདཾ བུདྡྷཝཙནཾ སངྒཱཡནྟེན མཧཱཀསྶཔཔྤམུཁེན ཝསཱིགཎེན ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ; ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ པཙྪིམབུདྡྷཝཙནཾ; ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཨིདཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ; ཨཡཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ…པེ… ཨཡཾ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ; ཨིམཱནི སུཏྟཱདཱིནི ནཝངྒཱནི, ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ པབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱཝ སངྒཱིཏཾ. ན ¶ ཀེཝལཉྩ ཨེཏྟཀམེཝ, ཨཉྙམྤི ཨུདྡཱནསངྒཧ-ཝགྒསངྒཧཔེཡྻཱལསངྒཧ-ཨེཀཀནིཔཱཏ-དུཀནིཔཱཏཱདིནིཔཱཏསངྒཧ-སཾཡུཏྟསངྒཧ-པཎྞཱསསངྒཧཱདིཨནེཀཝིདྷཾ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སནྡིསྶམཱནཾ སངྒཧཔྤབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱཨེཝ སཏྟཧི མཱསེཧི སངྒཱིཏཾ. སངྒཱིཏིཔརིཡོསཱནེ ཙསྶ – ‘‘ཨིདཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན དསབལསྶ སཱསནཾ པཉྩཝསྶསཧསྶཔརིམཱཎཾ ཀཱལཾ པཝཏྟནསམཏྠཾ ཀཏ’’ནྟི སཉྫཱཏཔྤམོདཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཝིཡ དདམཱནཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཀམྤི སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི, ཨནེཀཱནི ཙ ཨཙྪརིཡཱནི པཱཏུརཧེསུནྟི ཨཡཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིནཱམ. ཡཱ ལོཀེ –

སཏེཧི པཉྩཧི ཀཏཱ, ཏེན པཉྩསཏཱཏི ཙ;

ཐེརེཧེཝ ཀཏཏྟཱ ཙ, ཐེརིཀཱཏི པཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨིམིསྶཱ ¶ པན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཡཱ པཝཏྟམཱནཱཡ ཝིནཡཾ པུཙྪནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ‘‘པཋམཾ, ཨཱཝུསོ ཨུཔཱལི, པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཝཙནཔརིཡོསཱནེ ‘‘ཝཏྠུམྤི པུཙྪི, ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪཱི’’ཏི ཨེཏྠ ནིདཱནེ པུཙྪིཏེ ཏཾ ནིདཱནཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཡེན ཙ པཉྙཏྟཾ, ཡསྨཱ ཙ པཉྙཏྟཾ, སབྦམེཏཾ ཀཐེཏུཀཱམེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེན སམཡེན ¶ བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི སབྦཾ ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝམིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ པན ‘‘པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཨིདཾ ཝཙནཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཀདཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཀསྨཱ ཝུཏྟནྟི ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ, ཡསྨཱ ཨཡམཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན ནིདཱནཾ པུཊྛོ ཏསྨཱནེན ཏཾ ནིདཱནཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝིཏྠཱརེཏུཾ ཝུཏྟནྟི. ཨེཝམིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝདནྟེནཱཔི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱཏི ཨིམེསཾ མཱཏིཀཱཔདཱནཾ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཨིདཱནི དྷཱརིཏཾ ཡེན ཙཱབྷཏཾ, ཡཏྠཔྤཏིཊྛིཏཾ ཙེཏམེཏཾ ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོཏི ཨེཏེསཾ ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི. ཏཾ པནེཏཾ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནཔཊིམཎྜིཏནིདཱནཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཀེན དྷཱརིཏཾ, ཀེནཱབྷཏཾ, ཀཏྠ པཏིཊྛིཏནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨཱདིཏོ ཏཱཝ ཨིདཾ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན དྷཱརིཏཾ, ཏསྶ སམྨུཁཏོ ཨཔརིནིབྦུཏེ ཏཐཱགཏེ ཚལ༹བྷིཉྙཱདིབྷེདེཧི ཨནེཀེཧི བྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིནིབྦུཏེ ཏཐཱགཏེ མཧཱཀསྶཔཔྤམུཁེཧི དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི. ཀེནཱབྷཏནྟི? ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨུཔཱལིཏྠེརམཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི ཏཱཝ ཨཱབྷཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ –

ཨུཔཱལི དཱསཀོ ཙེཝ, སོཎཀོ སིགྒཝོ ཏཐཱ;

ཏིསྶོ མོགྒལིཔུཏྟོ ཙ, པཉྩེཏེ ཝིཛིཏཱཝིནོ.

པརམྤརཱཡ ཝིནཡཾ, དཱིཔེ ཛམྦུསིརིཝ྄ཧཡེ;

ཨཙྪིཛྫམཱནམཱནེསུཾ, ཏཏིཡོ ཡཱཝ སངྒཧོ.

ཨཱཡསྨཱ ¶ ཧི ཨུཔཱལི ཨིམཾ ཝིནཡཝཾསཾ ཝིནཡཏནྟིཾ ཝིནཡཔཝེཎིཾ བྷགཝཏོ

སམྨུཁཱ ཨུགྒཧེཏྭཱ བཧཱུནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཧདཡེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏསྶ ཧཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཝིནཡཝཾསཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟེསུ པུགྒལེསུ པུཐུཛྫན-སོཏཱཔནྣ-སཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམིནོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཧསྶམེཀཾ ཨཧོསི. དཱསཀཏྠེརོཔི ཏསྶེཝ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, སོ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ སམྨུཁཱ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏཐེཝ ཝིནཡཾ ཝཱཙེསི. ཏསྶཱཔི ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟཱ པུཐུཛྫནཱདཡོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཧསྶམེཝ ཨཧོསི. སོཎཀཏྠེརོཔི དཱསཀཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, སོཔི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དཱསཀཏྠེརསྶ སམྨུཁཱ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏཐེཝ ཝིནཡཾ ཝཱཙེསི. ཏསྶཱཔི ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟཱ པུཐུཛྫནཱདཡོ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཧསྶམེཝ ཨཧོསི. སིགྒཝཏྠེརོཔི སོཎཀཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི, སོཔི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ¶ སོཎཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཝིནཡཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨརཧནྟསཧསྶསྶ དྷུརགྒཱཧོ ཨཧོསི. ཏསྶ པནཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཾ པཏྟཱ པུཐུཛྫན-སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམིནོཔི ཁཱིཎཱསཝཱཔི ཨེཏྟཀཱནི ¶ སཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི སཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ ཨཔརིཙྪིནྣཱ ཨཧེསུཾ. ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔེ ཨཏིམཧཱབྷིཀྑུསམུདཱཡོ ཨཧོསི. མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ པན ཨཱནུབྷཱཝོ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཡཾ པཱཀཊོ བྷཝིསྶཏི. ཨེཝམིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨིམཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི ཏཱཝ ཨཱབྷཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ

དུཏིཡསངྒཱིཏིཝིཛཱནནཏྠཾ པན ཨཡམནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ. ཡདཱ ཧི –

སངྒཱཡིཏྭཱན སདྡྷམྨཾ, ཛོཏཡིཏྭཱ ཙ སབྦདྷི;

ཡཱཝ ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟཾ, ཋཏྭཱ པཉྩསཏཱཔི ཏེ.

ཁཱིཎཱསཝཱ ¶ ཛུཏཱིམནྟོ, ཐེརཱ ཀསྶཔཨཱདཡོ;

ཁཱིཎསྣེཧཔདཱིཔཱཝ, ནིབྦཱཡིཾསུ ཨནཱལཡཱ.

ཨཐཱནུཀྐམེན གཙྪནྟེསུ རཏྟིནྡིཝེསུ ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཝེསཱལིཀཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝེསཱལིཡཾ ‘‘ཀཔྤཏི སིངྒཱིལོཎཀཔྤོ, ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ, ཀཔྤཏི གཱམནྟརཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨཱཝཱསཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨནུམཏིཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨཱཙིཎྞཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཨམཐིཏཀཔྤོ, ཀཔྤཏི ཛལོ༹གིཾ པཱཏུཾ, ཀཔྤཏི ཨདསཀཾ ནིསཱིདནཾ, ཀཔྤཏི ཛཱཏརཱུཔརཛཏ’’ནྟི ཨིམཱནི དས ཝཏྠཱུནི དཱིཔེསུཾ. ཏེསཾ སུསུནཱགཔུཏྟོ ཀཱལཱ༹སོཀོ ནཱམ རཱཛཱ པཀྑོ ཨཧོསི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཡསོ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོ ཝཛྫཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ‘‘ཝེསཱལིཀཱ ཀིར ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝེསཱལིཡཾ དས ཝཏྠཱུནི དཱིཔེནྟཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན ཁོ པནེཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཡྭཱཧཾ དསབལསྶ སཱསནཝིཔཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷཝེཡྻཾ. ཧནྡཱཧཾ ཨདྷམྨཝཱདིནོ ¶ ནིགྒཧེཏྭཱ དྷམྨཾ ¶ དཱིཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཡེན ཝེསཱལཱི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཡསོ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསཱལིཀཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏདཧུཔོསཐེ ཀཾསཔཱཏིཾ ཨུདཀེན པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏེ ཝེསཱལིཀེ ཨུཔཱསཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘དེཐཱཝུསོ, སངྒྷསྶ ཀཧཱཔཎམྤི ཨཌྜྷམྤི པཱདམྤི མཱསཀརཱུཔམྤི, བྷཝིསྶཏི སངྒྷསྶ པརིཀྑཱརེན ཀརཎཱིཡ’’ནྟི སབྦཾ ཏཱཝ ཝཏྟབྦཾ, ཡཱཝ ‘‘ཨིམཱཡ པན ཝིནཡསངྒཱིཏིཡཱ སཏྟ བྷིཀྑུསཏཱནི ཨནཱུནཱནི ཨནདྷིཀཱནི ཨཧེསུཾ, ཏསྨཱ ཨཡཾ དུཏིཡསངྒཱིཏི སཏྟསཏིཀཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཏསྨིཉྩ སནྣིཔཱཏེ དྭཱདས བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི སནྣིཔཏིཾསུ ཨཱཡསྨཏཱ ཡསེན སམུསྶཱཧིཏཱ. ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཱཡསྨཏཱ རེཝཏེན པུཊྛེན སབྦཀཱམིཏྠེརེན ཝིནཡཾ ཝིསྶཛྫེནྟེན ཏཱནི དས ཝཏྠཱུནི ཝིནིཙྪིཏཱནི, ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམིཏཾ. ཨཐ ཐེརཱ ‘‘པུན དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི ཏིཔིཊཀདྷརེ པཏྟཔཊིསམྦྷིདེ སཏྟསཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཝེསཱལིཡཾ ¶ ཝཱལིཀཱརཱམེ སནྣིཔཏིཏྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན སངྒཱཡིཏསདིསམེཝ སབྦཾ སཱསནམལཾ སོདྷེཏྭཱ པུན པིཊཀཝསེན ནིཀཱཡཝསེན ཨངྒཝསེན དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙ སབྦཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཾསུ. ཨཡཾ སངྒཱིཏི ཨཊྛཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཱ. ཡཱ ལོཀེ –

སཏེཧི སཏྟཧི ཀཏཱ, ཏེན སཏྟསཏཱཏི ཙ;

པུབྦེ ཀཏཾ ཨུཔཱདཱཡ, དུཏིཡཱཏི ཙ ཝུཙྩཏཱིཏི.

སཱ པནཱཡཾ –

ཡེཧི ཐེརེཧི སངྒཱིཏཱ, སངྒཱིཏི ཏེསུ ཝིསྶུཏཱ;

སབྦཀཱམཱི ཙ སཱལ༹ྷོ ཙ, རེཝཏོ ཁུཛྫསོབྷིཏོ.

ཡསོ ¶ ཙ སཱཎསམྦྷཱུཏོ, ཨེཏེ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ;

ཐེརཱ ཨཱནནྡཐེརསྶ, དིཊྛཔུབྦཱ ཏཐཱགཏཾ.

སུམནོ ཝཱསབྷགཱམཱི ཙ, ཉེཡྻཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ;

དྭེ ཨིམེ ཨནུརུདྡྷསྶ, དིཊྛཔུབྦཱ ཏཐཱགཏཾ.

དུཏིཡོ ¶ པན སངྒཱིཏོ, ཡེཧི ཐེརེཧི སངྒཧོ;

སབྦེཔི པནྣབྷཱརཱ ཏེ, ཀཏཀིཙྩཱ ཨནཱསཝཱཏི.

ཨཡཾ དུཏིཡསངྒཱིཏི.

ཨེཝམིམཾ དུཏིཡསངྒཱིཏིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཐེརཱ ‘‘ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ནུ ཁོ ཨནཱགཏེཔི སཱསནསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྦུད’’ནྟི ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨིམཾ ཨདྡསཾསུ – ‘‘ཨིཏོ ཝསྶསཏསྶ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ པཱཊལིཔུཏྟེ དྷམྨཱསོཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ ཀཱརེསྶཏི. སོ བུདྡྷསཱསནེ པསཱིདིཏྭཱ མཧནྟཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཝཏྟཡིསྶཏི. ཏཏོ ཏིཏྠིཡཱ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཏྠཡམཱནཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སཀཾ སཀཾ དིཊྛིཾ པརིདཱིཔེསྶནྟི. ཨེཝཾ སཱསནེ མཧནྟཾ ཨབྦུདཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ མཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨབྦུདེ ཨུཔྤནྣེ སམྨུཁཱ བྷཝིསྶཱམ, ན བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ཏེ སབྦེཝ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨསམྨུཁབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཀལཾ མནུསྶལོཀཾ ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཉྩ ཨོལོཀེནྟཱ ན ཀཉྩི དིསྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཏིསྶཾ ནཱམ མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཨདྡསཾསུ ¶ པརིཏྟཱཡུཀཾ ཨུཔརིབྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ བྷཱཝིཏམགྒཾ. དིསྭཱན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ མཡཾ ཨེཏསྶ བྲཧྨུནོ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཀརེཡྻཱམ, ཨདྡྷཱ ཨེས ¶ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེསྶཏི. ཏཏོ ཙ མནྟེཧི པལོབྷིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏྭཱ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨདྷིགཏཔཊིསམྦྷིདོ ཧུཏྭཱ ཏིཏྠིཡེ མདྡིཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཎྷིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏེ བྲཧྨལོཀཾ གནྟྭཱ ཏིསྶཾ མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིཏོ ཝསྶསཏསྶ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ སཱསནེ མཧནྟཾ ཨབྦུདཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི. མཡཉྩ སཀལཾ མནུསྶལོཀཾ ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཉྩ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཀཉྩི སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠཾ ཨདིསྭཱ བྲཧྨལོཀཾ ཝིཙིནནྟཱ བྷཝནྟམེཝ ཨདྡསཱམ. སཱདྷུ, སཔྤུརིས, མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དསབལསྶ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུཾ པཊིཉྙཾ དེཧཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ མཧཱབྲཧྨཱ, ‘‘ཨཧཾ ཀིར སཱསནེ ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦུདཾ སོདྷེཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨུདགྒུདགྒོ ཧུཏྭཱ, ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ པཊིཉྙཾ ཨདཱསི. ཐེརཱ བྲཧྨལོཀེ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱ པུན པཙྩཱགམིཾསུ.

ཏེན ¶ ཁོ པན སམཡེན སིགྒཝཏྠེརོ ཙ ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརོ ཙ དྭེཔི ནཝཀཱ ཧོནྟི དཧརབྷིཀྑཱུ ཏིཔིཊཀདྷརཱ པཏྟཔཊིསམྦྷིདཱ ཁཱིཎཱསཝཱ, ཏེ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ན སམྤཱཔུཎིཾསུ. ཐེརཱ ‘‘ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཨམྷཱཀཾ ཨིམསྨིཾ ཨདྷིཀརཎེ ནོ སཧཱཡཀཱ ཨཧུཝཏྠ, ཏེན ཝོ ཨིདཾ དཎྜཀམྨཾ ཧོཏུ – ‘ཏིསྶོ ནཱམ བྲཧྨཱ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིསྶཏི, ཏཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨེཀོ ནཱིཧརིཏྭཱ པབྦཱཛེཏུ, ཨེཀོ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཱཔེཏཱུ’’’ཏི ཝཏྭཱ སབྦེཔི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ –

སབྦཀཱམིཔྤབྷུཏཡོ, ཏེཔི ཐེརཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ཨགྒིཀྑནྡྷཱཝ ལོཀམྷི, ཛལིཏྭཱ པརིནིབྦུཏཱ.

དུཏིཡཾ སངྒཧཾ ཀཏྭཱ, ཝིསོདྷེཏྭཱན སཱསནཾ;

ཨནཱགཏེཔི ¶ ཀཏྭཱན, ཧེཏུཾ སདྡྷམྨསུདྡྷིཡཱ.

ཁཱིཎཱསཝཱ ¶ ཝསིཔྤཏྠཱ, པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱ;

ཨནིཙྩཏཱཝསཾ ཐེརཱ, ཏེཔི ནཱམ ཨུཔཱགཏཱ.

ཨེཝཾ ཨནིཙྩཏཾ ཛམྨིཾ, ཉཏྭཱ དུརབྷིསམྦྷཝཾ;

ཏཾ པཏྟུཾ ཝཱཡམེ དྷཱིརོ, ཡཾ ནིཙྩཾ ཨམཏཾ པདནྟི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦཱཀཱརེན དུཏིཡསངྒཱིཏིཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ ཧོཏི.

དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ

ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ

ཏིསྶོཔི ཁོ མཧཱབྲཧྨཱ བྲཧྨལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སིགྒཝཏྠེརོཔི ཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པབྷུཏི སཏྟ ཝསྶཱནི བྲཱཧྨཎསྶ གེཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨེཀདིཝསམྤི ཨུལུ༹ངྐམཏྟཾ ཝཱ ཡཱགུཾ ཀཊཙྪུམཏྟཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ནཱལཏྠ. སཏྟནྣཾ པན ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨཏིཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནམཏྟཾ ཨལཏྠ. ཏཾདིཝསམེཝ བྲཱཧྨཎོཔི བཧིདྡྷཱ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ པཊིཔཐེ ཐེརཾ དིསྭཱ, ‘‘བྷོ པབྦཛིཏ, ཨམྷཱཀཾ གེཧཾ ཨགམིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཨགམིམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ཀིཉྩི ¶ ལབྷིཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལབྷིམྷཱ’’ཏི. སོ གེཧཾ གནྟྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཏསྶ པབྦཛིཏསྶ ཀིཉྩི ཨདཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ན ཀིཉྩི ཨདམྷཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ དུཏིཡདིཝསེ གྷརདྭཱརེཡེཝ ནིསཱིདི ‘‘ཨཛྫ པབྦཛིཏཾ མུསཱཝཱདེན ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ དུཏིཡདིཝསེ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྟོ. བྲཱཧྨཎོ ཐེརཾ དིསྭཱཝ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཧིཡྻོ ཨམྷཱཀཾ གེཧེ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱཡེཝ ‘ལབྷིམྷཱ’ཏི ཨཝོཙུཏྠ. ཝཊྚཏི ནུ ཁོ ཏུམྷཱཀཾ མུསཱཝཱདོ’’ཏི! ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཏུམྷཱཀཾ གེཧེ སཏྟ ཝསྶཱནི ‘ཨཏིཙྪཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟམྤི ཨལབྷིཏྭཱ ཧིཡྻོ ‘ཨཏིཙྪཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟཾ ལབྷིམྷ; ཨཐེཏཾ པཊིསནྠཱརཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨེཝམཝོཙུམྷཱ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ པཊིསནྠཱརམཏྟམྤི ལབྷིཏྭཱ ‘ལབྷིམྷཱ’ཏི པསཾསནྟི, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ¶ ལབྷིཏྭཱ ཀསྨཱ ན པསཾསནྟཱི’’ཏི པསཱིདིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ པཊིཡཱདིཏབྷཏྟཏོ ཀཊཙྪུམཏྟཾ བྷིཀྑཾ ཏདུཔིཡཉྩ བྱཉྫནཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ བྷིཀྑཾ སབྦཀཱལཾ ཏུམྷེ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . སོ པུནདིཝསཏོ པབྷུཏི ཨུཔསངྐམནྟསྶ ཐེརསྶ ཨུཔསམཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསཱིདིཏྭཱ ཐེརཾ ནིཙྩཀཱལཾ ཨཏྟནོ གྷརེ བྷཏྟཝིསྶགྒཀརཎཏྠཱཡ ཡཱཙི. ཐེརོ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ གཙྪནྟོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཀཐེཏྭཱ གཙྪཏི. སོཔི ཁོ མཱཎཝཀོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཨཧོསི. བྲཧྨལོཀཏོ ཨཱགཏསུདྡྷསཏྟསྶ ཨཱསནེ ཝཱ སཡནེ ཝཱ ཨཉྙོ ཀོཙི ནིསཛྫིཏཱ ཝཱ ནིཔཛྫིཏཱ ཝཱ ནཏྠི. སོ ཡདཱ ཨཱཙརིཡགྷརཾ གཙྪཏི, ཏདཱསྶ མཉྩཔཱིཋཾ སེཏེན ཝཏྠེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ལགྒེཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སམཡོ དཱནི མཱཎཝཀཾ པབྦཱཛེཏུཾ, ཙིརཉྩ མེ ཨིདྷཱགཙྪནྟསྶ, ན ཙ ཀཱཙི མཱཎཝཀེན སདྡྷིཾ ཀཐཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཧནྡ དཱནི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན པལླངྐཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི གེཧཾ གནྟྭཱ ཡཐཱ ཏསྨིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ མཱཎཝཀསྶ པལླངྐཾ ཨཉྙཾ ན ཀིཉྩི ཨཱསནཾ དིསྶཏི ཏཐཱ ཨདྷིཊྛཱསི. བྲཱཧྨཎསྶ གེཧཛནོ ཐེརཾ དིསྭཱ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨཱསནཾ ཨཔསྶནྟོ མཱཎཝཀསྶ པལླངྐཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཐེརསྶ ཨདཱསི. ནིསཱིདི ཐེརོ པལླངྐེ. མཱཎཝཀོཔི ཁོ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨཱཙརིཡགྷརཱ ཨཱགམྨ ཐེརཾ ཨཏྟནོ པལླངྐེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ ‘‘ཀོ མམ པལླངྐཾ སམཎསྶ པཉྙཔེསཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཐེརོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝཱུཔསནྟེ མཱཎཝཀསྶ ཙཎྜིཀྐབྷཱཝེ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཱཎཝཀ, ཀིཉྩི ¶ མནྟཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི? མཱཎཝཀོ ‘‘བྷོ པབྦཛིཏ, མཡི དཱནི མནྟེ ཨཛཱནནྟེ ཨཉྙེ ཀེ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ, ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཏུམྷེ པན མནྟཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘པུཙྪ, མཱཎཝཀ, པུཙྪིཏྭཱ སཀྐཱ ཛཱནིཏུ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ མཱཎཝཀོ ཏཱིསུ ཝེདེསུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷེསུ ¶ སཱཀྑརཔྤབྷེདེསུ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམེསུ ཡཱནི ཡཱནི གཎྛིཊྛཱནཱནི, ཡེསཾ ཡེསཾ ནཡཾ ནེཝ ཨཏྟནཱ པསྶཏི ནཱཔིསྶ ཨཱཙརིཡོ ཨདྡས, ཏེསུ ཏེསུ ཐེརཾ པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘པཀཏིཡཱཔི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ, ཨིདཱནི པན པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ, ཏེནསྶ ནཏྠི ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཝིསྶཛྫནེ བྷཱརོ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཱཎཝཀཾ ཨཱཧ – ‘‘མཱཎཝཀ, ཨཧཾ ཏཡཱ བཧུཾ པུཙྪིཏོ; ཨཧམྤི དཱནི ཏཾ ཨེཀཾ པཉྷཾ པུཙྪཱམི, བྱཱཀརིསྶསི མེ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷོ པབྦཛིཏ, པུཙྪ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ ཙིཏྟཡམཀེ ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪི –

‘‘ཡསྶ ¶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཏསྶ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏི; ཡསྶ ཝཱ པན ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏི ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི?

མཱཎཝོ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ ཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཀིཾ ནཱམ, བྷོ པབྦཛིཏ, ཨིད’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘བུདྡྷམནྟོ ནཱམཱཡཾ, མཱཎཝཱ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པནཱཡཾ, བྷོ, མཡ྄ཧམྤི དཱཏུ’’ནྟི. ‘‘སཀྐཱ མཱཎཝ, ཨམྷེཧི གཧིཏཔབྦཛྫཾ གཎྷནྟསྶ དཱཏུ’’ནྟི. ཏཏོ ¶ མཱཎཝོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ པབྦཛིཏོ བུདྡྷམནྟཾ ནཱམ ཛཱནཱཏི, ན ཙ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཨཔབྦཛིཏསྶ དེཏི, ཨཧཾ ཨེཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ མནྟཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘པབྦཛིཏྭཱཔི ནོ པུཏྟོ མནྟེ གཎྷཏུ, གཧེཏྭཱ པུནཱགམིསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནཱ ‘‘ཨུགྒཎྷ, པུཏྟཱ’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ. ཐེརོ དཱརཀཾ པབྦཱཛེཏྭཱ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ཏཱཝ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཏཏྠ པརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཏཏོ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཱམཎེརོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ, ཨབྷབྦོ དཱནི སཱསནཏོ ནིཝཏྟིཏུཾ. སཙེ པནསྶཱཧཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཀཐེཡྻཾ, ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎེཡྻ, ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷཝེཡྻ བུདྡྷཝཙནཾ གཧེཏུཾ, སམཡོ དཱནི ནཾ ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ པེསེཏུ’’ནྟི. ཏཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, སཱམཎེར, ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷ. མམ ཝཙནེན ཏཉྩ ཨཱརོགྱཾ པུཙྪ; ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པཧིཎཱི’ཏི. ‘ཀོ ནཱམ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘སིགྒཝཏྠེརོ ནཱམ, བྷནྟེ’ཏི ཝདེཡྻཱསི. ‘ཨཧཾ ཀོ ནཱམཱ’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ‘མམ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏིསྶོ སཱམཎེརོ ཐེརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཐེརོ སཱམཎེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀུཏོ ¶ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པཧིཎཱི’’ཏི. ‘‘ཀོ ནཱམ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’’ཏི? ‘‘སིགྒཝཏྠེརོ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ཀོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘མམ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ནཱམཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ‘‘པཏྟཙཱིཝརཾ དཱནི པཊིསཱམེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི སཱམཎེརོ པཏྟཙཱིཝརཾ ¶ པཊིསཱམེཏྭཱ པུནདིཝསེ པརིཝེཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ ཨུདཀདནྟཔོནཾ ཨུཔཊྛཱཔེསི. ཐེརོ ཏསྶ སམྨཛྫིཏཊྛཱནཾ པུན སམྨཛྫི ¶ . ཏཾ ཨུདཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨུདཀཾ ཨཱཧརི. ཏཉྩ དནྟཀཊྛཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ དནྟཀཊྛཾ གཎྷི. ཨེཝཾ སཏྟ དིཝསཱནི ཀཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ པུན པུཙྪི. སཱམཎེརོ པུནཔི པུབྦེ ཀཐིཏསདིསམེཝ ཀཐེསི. ཐེརོ ‘‘སོ ཝཏཱཡཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི སཉྫཱནིཏྭཱ ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཏྠཱཡ, བྷནྟེ’’ཏི. ཐེརོ ‘‘ཨུགྒཎྷ དཱནི, སཱམཎེརཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན དིཝསཏོ པབྷུཏི བུདྡྷཝཙནཾ པཊྛཔེསི. ཏིསྶོ སཱམཎེརོཝ ཧུཏྭཱ, ཋཔེཏྭཱ ཝིནཡཔིཊཀཾ སབྦཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷི སདྡྷིཾ ཨཊྛཀཐཱཡ. ཨུཔསམྤནྣཀཱལེ པན ཨཝསྶིཀོཝ སམཱནོ ཏིཔིཊཀདྷརོ ཨཧོསི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ ཧཏྠེ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིཾསུ. མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོཔི ཨཔརེན སམཡེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ བཧཱུནཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཝཱཙེསི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན བིནྡུསཱརསྶ རཉྙོ ཨེཀསཏཔུཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ སབྦེ ཨསོཀོ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨེཀམཱཏིཀཾ ཏིསྶཀུམཱརཾ ཋཔེཏྭཱ གྷཱཏེསི. གྷཱཏེནྟོ ཙ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི ཨནབྷིསིཏྟོཝ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀརཛྫཱབྷིསེཀཾ པཱཔུཎི ¶ . ཨབྷིསེཀཱནུབྷཱཝེན ཙསྶ ཨིམཱ རཱཛིདྡྷིཡོ ཨཱགཏཱ – མཧཱཔཐཝིཡཱ ཧེཊྛཱ ཡོཛནཔྤམཱཎེ ཨཱཎཱ པཝཏྟཏི; ཏཐཱ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཊྛཧི ཀཱཛེཧི སོལ༹ས པཱནཱིཡགྷཊེ དིཝསེ དིཝསེ དེཝཏཱ ཨཱཧརནྟི, ཡཏོ སཱསནེ ཨུཔྤནྣསདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛ གྷཊེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨདཱསི, དྭེ གྷཊེ སཊྛིམཏྟཱནཾ ཏིཔིཊཀདྷརབྷིཀྑཱུནཾ, དྭེ གྷཊེ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཨསནྡྷིམིཏྟཱཡ, ཙཏྟཱརོ གྷཊེ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫི; དེཝཏཱཨེཝ ཧིམཝནྟེ ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛཾ ནཱམ ཨཏྠི སིནིདྡྷཾ མུདུཀཾ རསཝནྟཾ ཏཾ དིཝསེ དིཝསེ ཨཱཧརནྟི, ཡེན རཉྙོ ཙ མཧེསིཡཱ ཙ སོལ༹སནྣཉྩ ནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཱནཾ སཊྛིམཏྟཱནཉྩ བྷིཀྑུསཧསྶཱནཾ དེཝསིཀཾ དནྟཔོནཀིཙྩཾ ནིཔྤཛྫཏི. དེཝསིཀམེཝ ཙསྶ དེཝཏཱ ཨགདཱམལཀཾ ཨགདཧརཱིཏཀཾ སུཝཎྞཝཎྞཉྩ གནྡྷརསསམྤནྣཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱཧརནྟི. ཏཐཱ ཚདྡནྟདཧཏོ པཉྩཝཎྞནིཝཱསནཔཱཝུརཎཾ པཱིཏཀཝཎྞཧཏྠཔུཙྪནཔཊཀཾ དིབྦཉྩ པཱནཀཾ ཨཱཧརནྟི. དེཝསིཀམེཝ པནསྶ ནྷཱནགནྡྷཾ ¶ ཨནུཝིལེཔནགནྡྷཾ ¶ པཱརུཔནཏྠཱཡ ཨསུཏྟམཡིཀཾ སུམནཔུཔྥཔཊཾ མཧཱརཧཉྩ ཨཉྫནཾ ནཱགབྷཝནཏོ ནཱགརཱཛཱནོ ཨཱཧརནྟི. ཚདྡནྟདཧེཝ ¶ ཨུཊྛིཏསྶ སཱལིནོ ནཝ ཝཱཧསཧསྶཱནི དིཝསེ དིཝསེ སུཀཱ ཨཱཧརནྟི. མཱུསིཀཱ ནིཏྠུསཀཎེ ཀརོནྟི, ཨེཀོཔི ཁཎྜཏཎྜུལོ ན ཧོཏི, རཉྙོ སབྦཊྛཱནེསུ ཨཡམེཝ ཏཎྜུལོ པརིབྷོགཾ གཙྪཏི. མདྷུམཀྑིཀཱ མདྷུཾ ཀརོནྟི. ཀམྨཱརསཱལཱསུ ཨཙྪཱ ཀཱུཊཾ པཧརནྟི. ཀརཝཱིཀསཀུཎཱ ཨཱགནྟྭཱ མདྷུརསྶརཾ ཝིཀཱུཛནྟཱ རཉྙོ བལིཀམྨཾ ཀརོནྟི.

ཨིམཱཧི ཨིདྡྷཱིཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ སུཝཎྞསངྑལིཀབནྡྷནཾ པེསེཏྭཱ ཙཏུནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨདྷིགཏརཱུཔདསྶནཾ ཀཔྤཱཡུཀཾ ཀཱལ༹ཾ ནཱམ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱནཡིཏྭཱ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨནེཀསཏཝཎྞེཧི ཛལཛ ཐལཛཔུཔྥེཧི སུཝཎྞཔུཔྥེཧི ཙ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏེཧི སོལ༹སཧི ནཱཊཀིཏྠིསཧསྶེཧི སམནྟཏོ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨནནྟཉཱཎསྶ ཏཱཝ མེ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ རཱུཔཾ ཨིམེསཾ ཨཀྑཱིནཾ ཨཱཔཱཐཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ནིམྨིཏཾ སཀལསརཱིརཝིཔྤཀིཎྞཔུཉྙཔྤབྷཱཝནིབྦཏྟཱསཱིཏཱནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏདྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསསྶིརཱིཀཏཱཡ ཝིཀསིཏཀམལུཔྤལཔུཎྜརཱིཀཔཊིམཎྜིཏམིཝ སལིལཏལཾ ཏཱརཱགཎརསྨིཛཱལཝིསདཝིཔྥུརིཏསོབྷཱསམུཛྫལིཏམིཝ གགནཏལཾ ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏཱདིབྷེདཝིཙིཏྲཝཎྞརཾསིཝིནདྡྷབྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཝིལཱསིཏཱཡ ¶ སཉྩཱཔྤབྷཱནུརཱགཨིནྡདྷནུཝིཛྫུལཏཱཔརིཀྑིཏྟམིཝ ཀནཀགིརིསིཁརཾ ནཱནཱཝིརཱགཝིམལཀེཏུམཱལཱསམུཛྫལིཏཙཱརུམཏྠཀསོབྷཾ ནཡནརསཱཡཏནམིཝ བྲཧྨདེཝམནུཛནཱགཡཀྑགཎཱནཾ བུདྡྷརཱུཔཾ པསྶནྟོ སཏྟ དིཝསཱནི ཨཀྑིཔཱུཛཾ ནཱམ ཨཀཱསི.

རཱཛཱ ཀིར ཨབྷིསེཀཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཏཱིཎིཡེཝ སཾཝཙྪརཱནི བཱཧིརཀཔཱསཎྜཾ པརིགྒཎྷི. ཙཏུཏྠེ སཾཝཙྪརེ བུདྡྷསཱསནེ པསཱིདི. ཏསྶ ཀིར པིཏཱ བིནྡུསཱརོ བྲཱཧྨཎབྷཏྟོ ཨཧོསི, སོ བྲཱཧྨཎཱནཉྩ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཔཱསཎྜཱནཉྩ པཎྜརངྒཔརིབྦཱཛཀཱདཱིནཾ སཊྛིསཧསྶམཏྟཱནཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི. ཨསོཀོཔི པིཏརཱ པཝཏྟིཏཾ དཱནཾ ཨཏྟནོ ཨནྟེཔུརེ ཏཐེཝ དདམཱནོ ཨེཀདིཝསཾ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ ཏེ ཨུཔསམཔརིབཱཧིརེན ཨཱཙཱརེན བྷུཉྫམཱནེ ཨསཾཡཏིནྡྲིཡེ ཨཝིནཱིཏཨིརིཡཱཔཐེ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཱིདིསཾ དཱནཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཡུཏྟཊྛཱནེ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སཱདྷུསམྨཏེ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎེ ཨནྟེཔུརཾ ཨཏིཧརཐ, དཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི རཉྙོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏེ ཏེ པཎྜརངྒཔརིབྦཱཛཀཱཛཱིཝཀནིགཎྛཱདཡོ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨིམེ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ ཨརཧནྟོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ ¶ རཱཛཱ ཨནྟེཔུརེ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ‘‘ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏེ ཨཱཧ – ‘‘ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏིརཱུཔེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ¶ . ཏེསུ ཨེཀཙྩེ བྷདྡཔཱིཋཀེསུ, ཨེཀཙྩེ ཕལཀཔཱིཋཀེསུ ནིསཱིདིཾསུ. ཏེ དིསྭཱ རཱཛཱ ‘‘ནཏྠི ནེསཾ ཨནྟོ སཱརོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏེསཾ ཨནུརཱུཔཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ དཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི.

ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཨེཀདིཝསཾ རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ ཨདྡས ནིགྲོདྷསཱམཎེརཾ རཱཛངྒཎེན གཙྪནྟཾ དནྟཾ གུཏྟཾ སནྟིནྡྲིཡཾ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣཾ. ཀོ པནཱཡཾ ནིགྲོདྷོ ནཱམ? བིནྡུསཱརརཉྙོ ཛེཊྛཔུཏྟསྶ སུམནརཱཛཀུམཱརསྶ པུཏྟོ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

བིནྡུསཱརརཉྙོ ཀིར དུབྦལཀཱལེཡེཝ ཨསོཀཀུམཱརོ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ ཨུཛྫེནཱིརཛྫཾ པཧཱཡ ཨཱགནྟྭཱ སབྦནགརཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ ཀཏྭཱ སུམནརཱཛཀུམཱརཾ ཨགྒཧེསི. ཏཾདིཝསམེཝ སུམནསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ སུམནཱ ནཱམ དེཝཱི པརིཔུཎྞགབྦྷཱ ཨཧོསི. སཱ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརཾ ཙཎྜཱལགཱམཾ སནྡྷཱཡ གཙྪནྟཱི ཛེཊྛཀཙཎྜཱལསྶ གེཧཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིགྲོདྷརུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱཡ དེཝཏཱཡ ‘‘ཨིཏོ ཨེཧི, སུམནེ’’ཏི ཝདནྟིཡཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཏསྶཱ སམཱིཔཾ གཏཱ. དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨེཀཾ སཱལཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཝསཱཧཱི’’ཏི ཨདཱསི. སཱ ཏཾ སཱལཾ པཱཝིསི. གཏདིཝསེཡེཝ ཙ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སཱ ཏསྶ ནིགྲོདྷདེཝཏཱཡ པརིགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷོ’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཛེཊྛཀཙཎྜཱལོ དིཊྛདིཝསཏོ པབྷུཏི ཏཾ ཨཏྟནོ སཱམིདྷཱིཏརཾ ཝིཡ མཉྙམཱནོ ནིབདྡྷཝཏྟཾ པཊྛཔེསི. རཱཛདྷཱིཏཱ ཏཏྠ སཏྟ ཝསྶཱནི ཝསི. ནིགྲོདྷཀུམཱརོཔི ¶ སཏྟཝསྶིཀོ ཛཱཏོ. ཏདཱ མཧཱཝརུཎཏྠེརོ ནཱམ ཨེཀོ ཨརཧཱ དཱརཀསྶ ཧེཏུསམྤདཾ དིསྭཱ རཀྑིཏྭཱ ཏཏྠ ཝིཧརམཱནོ ‘‘སཏྟཝསྶིཀོ དཱནི དཱརཀོ, ཀཱལོ ནཾ པབྦཱཛེཏུ’’ནྟི ¶ ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ ནིགྲོདྷཀུམཱརཾ པབྦཱཛེསི. ཀུམཱརོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ སརཱིརཾ ཛགྒིཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ‘‘མཱཏུཨུཔཱསིཀཱཡ གེཧདྭཱརཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམི. མཱཏུནིཝཱསནཊྛཱནཉྩསྶ དཀྑིཎདྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེན གནྟྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ གནྟབྦཾ ཧོཏི.

ཏེན ¶ ཙ སམཡེན ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ པཱཙཱིནདིསཱབྷིམུཁོ སཱིཧཔཉྫརེ ཙངྐམཏི. ཏངྑཎཉྙེཝ ནིགྲོདྷོ རཱཛངྒཎཾ སམྤཱཔུཎི སནྟིནྡྲིཡོ སནྟམཱནསོ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀདིཝསཾ རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ ཨདྡས ནིགྲོདྷསཱམཎེརཾ རཱཛངྒཎེན གཙྪནྟཾ དནྟཾ གུཏྟཾ སནྟིནྡྲིཡཾ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣ’’ནྟི. དིསྭཱ པནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཛནོ སབྦོཔི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ བྷནྟམིགཔྤཊིབྷཱགོ. ཨཡཾ པན དཱརཀོ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཨཏིཝིཡ ཙསྶ ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫནཔསཱརཎཉྩ སོབྷཏི. ཨདྡྷཱ ཨེཏསྶ ཨབྦྷནྟརེ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི རཉྙོ སཧ དསྶནེནེཝ སཱམཎེརེ ཙིཏྟཾ པསཱིདི, པེམཾ སཎྛཧི. ཀསྨཱ? པུབྦེ ཧི ཀིར པུཉྙཀརཎཀཱལེ ཨེས རཉྙོ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཝཱཎིཛཀོ ཨཧོསི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘པུབྦེ ཝ ¶ སནྣིཝཱསེན, པཙྩུཔྤནྣཧིཏེན ཝཱ;

ཨེཝཾ ཏཾ ཛཱཡཏེ པེམཾ, ཨུཔྤལཾ ཝ ཡཐོདཀེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༡༧༤);

ཨཐ རཱཛཱ སཉྫཱཏཔེམོ སབཧུམཱནོ ‘‘ཨེཏཾ སཱམཎེརཾ པཀྐོསཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ པེསེསི. ‘‘ཏེ ཨཏིཙིརཱཡནྟཱི’’ཏི པུན དྭེ ཏཡོ པེསེསི – ‘‘ཏུརིཏཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. སཱམཎེརོ ཨཏྟནོ པཀཏིཡཱ ཨེཝ ཨགམཱསི. རཱཛཱ པཏིརཱུཔམཱསནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི དཱནི ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ’’ཏི སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟཾ རཱཛཔལླངྐཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཏྟགྒཧཎཏྠཱཡ རཉྙོ ཨཱཀཱརཾ དསྶེསི. རཱཛཱ ཏཾ པལླངྐསམཱིཔཾ ཨུཔགཙྪནྟཾཡེཝ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཛྫེཝ དཱནི ཨཡཾ སཱམཎེརོ ཨིམསྶ གེཧསྶ སཱམིཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཱམཎེརོ རཉྙོ ཧཏྠེ པཏྟཾ དཏྭཱ པལླངྐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ནིསཱིདི. རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ སམྤཱདིཏཾ སབྦཾ ཡཱགུཁཛྫཀབྷཏྟཝིཀཏིཾ ¶ ཨུཔནཱམེསི. སཱམཎེརོ ཨཏྟནོ ཡཱཔནཱིཡམཏྟཀམེཝ སམྤཊིཙྪི. བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘སཏྠཱརཱ ཏུམྷཱཀཾ དིནྣོཝཱདཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཛཱནཱམི, མཧཱརཱཛ, ཨེཀདེསེནཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, མཡ྄ཧམྤི ནཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཉྙོ ཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཔདེ ཨཔྤམཱདཝགྒཾ ཨནུམོདནཏྠཱཡ ཨབྷཱསི.

རཱཛཱ པན ‘‘ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཔདཾ, པམཱདོ མཙྩུནོ པད’’ནྟི སུཏྭཱཝ ‘‘ཨཉྙཱཏཾ, ཏཱཏ, པརིཡོསཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨནུམོདནཱཝསཱནེ ཙ ‘‘ཨཊྛ ཏེ, ཏཱཏ, དྷུཝབྷཏྟཱནི དམྨཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱམཎེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཏཱནི ཨཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དམྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ, ཏཱཏ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཝཛྫཱཝཛྫཾ དིསྭཱ ཙོདེཏཱ སཱརེཏཱ ཙ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཱནིཔི ཏེ, ཏཱཏ, ཨཊྛ དམྨཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཏཱནི ¶ ཨཱཙརིཡསྶ དམྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ, ཏཱཏ, ཨཱཙརིཡོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སིཀྑིཏབྦཀདྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཔེཏཱ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, ཨཉྙཱནིཔི ཏེ ཨཊྛ དམྨཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཏཱནིཔི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དམྨི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ, ཏཱཏ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཡཾ ནིསྶཱཡ ¶ , མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཉྩ མམ ཙ པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙཱ’’ཏི. རཱཛཱ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཉྙཱནིཔི ཏེ, ཏཱཏ, ཨཊྛ དམྨཱི’’ཏི. སཱམཎེརོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པུནདིཝསེ དྭཏྟིཾས བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ རཱཛནྟེཔུརཾ པཝིསིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩམཀཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཨཉྙེཔི དྭཏྟིཾས བྷིཀྑཱུ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ སྭེ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན དིཝསེ དིཝསེ ཝཌྜྷཱཔེནྟོ སཊྛིསཧསྶཱནཾ བྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀཱདཱིནཾ བྷཏྟཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཨནྟོནིཝེསནེ སཊྛིསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི ནིགྲོདྷཏྠེརེ གཏེནེཝ པསཱདེན. ནིགྲོདྷཏྠེརོཔི རཱཛཱནཾ སཔརིསཾ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཉྩསུ ཙ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ བུདྡྷསཱསནེ པོཐུཛྫནིཀེན པསཱདེན ཨཙལཔྤསཱདཾ ཀཏྭཱ པཏིཊྛཱཔེསི. པུན རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམཾ ནཱམ མཧཱཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ སཊྛིསཧསྶཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནིཙྩབྷཏྟཾ པཊྛཔེསི. སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཀཱརཱཔེསི ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཙེཏིཡཔཊིམཎྜིཏཱནི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན.

ཨེཀདིཝསཾ ཀིར རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམེ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཊྛིསཧསྶབྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསཛྫ སངྒྷཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཝཱརེཏྭཱ ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪི ¶ – ‘‘བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དེསིཏདྷམྨོ ནཱམ ཀིཏྟཀོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨངྒཏོ, མཧཱརཱཛ, ནཝངྒཱནི, ཁནྡྷཏོ ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི. རཱཛཱ དྷམྨེ པསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀཾ དྷམྨཀྑནྡྷཾ ཨེཀེཀཝིཧཱརེན པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀདིཝསམེཝ ¶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨེཐ, བྷཎེ, ཨེཀམེཀསྨིཾ ནགརེ ཨེཀམེཀཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེནྟཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཀཱརཱཔེཐཱ’’ཏི. སཡཉྩ ཨསོཀཱརཱམེ ཨསོཀམཧཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ཀམྨཾ པཊྛཔེསི. སངྒྷོ ཨིནྡགུཏྟཏྠེརཾ ནཱམ མཧིདྡྷིཀཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ནཝཀམྨཱདྷིཊྛཱཡཀཾ ཨདཱསི. ཐེརོ ཡཾ ཡཾ ན ནིཊྛཱཏི ཏཾ ཏཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཝམྤི ཏཱིཧི སཾཝཙྪརེཧི ཝིཧཱརཀམྨཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཀདིཝསམེཝ སབྦནགརེཧི པཎྞཱནི ཨཱགམིཾསུ.

ཨམཙྩཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཱནི, དེཝ, ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནཱི’’ཏི. རཱཛཱ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘ཨིཏོ སཏྟནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཝིཧཱརམཧོ བྷཝིསྶཏི. སབྦེ ཨཊྛ སཱིལངྒཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ ཨནྟོནགརེ ཙ བཧིནགརེ ཙ ཝིཧཱརམཧཾ པཊིཡཱདེནྟཱུ’’ཏི. ཏཏོ སཏྟནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱཡ ཨནེཀསཏསཧསྶསངྑྱཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ པརིཝུཏོ དེཝལོཀེ ཨམརཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ སིརིཏོ ཨདྷིཀཏརསསྶིརཱིཀཾ ཝིཡ ནགརཾ ཀཱཏུཀཱམེན ཨུསྶཱཧཛཱཏེན མཧཱཛནེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ ནགརཾ ཨནུཝིཙརནྟོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨཊྛཱསི.

ཏསྨིཉྩ ¶ ཁཎེ སནྣིཔཏིཏཱ ཨསཱིཏི བྷིཀྑུཀོཊིཡོ ཨཧེསུཾ, བྷིཀྑུནཱིནཉྩ ཚནྣཝུཏིསཏསཧསྶཱནི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཡེཝ སཏསཧསྶསངྑྱཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཨདྷིཀཱརཾ ཨནཝསེསཾ པསྶེཡྻ ཨཏིཝིཡ བུདྡྷསཱསནེ པསཱིདེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏོ ¶ ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམེ ཋིཏོཝ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེནྟོ སམནྟཏོ སམུདྡཔརིཡནྟཾ ཛམྦུདཱིཔཾ པསྶཏི ཙཏུརཱསཱིཏིཉྩ ཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཨུལཱ༹རཱཡ ཝིཧཱརམཧཔཱུཛཱཡ ཝིརོཙམཱནཱནི. སོ ཏཾ ཝིབྷཱུཏིཾ པསྶམཱནོ ཨུལཱ༹རེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན སམནྣཱགཏོ ‘‘ཨཏྠི པན ཨཉྙསྶཔི ཀསྶཙི ཨེཝརཱུཔཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨུཔྤནྣཔུབྦ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ལོཀནཱཐསྶ དསབལསྶ སཱསནེ ཀོ མཧཱཔརིཙྩཱགཾ པརིཙྩཛི. ཀསྶ ¶ པརིཙྩཱགོ མཧནྟོཏི? བྷིཀྑུསངྒྷོ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ བྷཱརཾ ཨཀཱསི. ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, དསབལསྶ སཱསནེ པཙྩཡདཱཡཀོ ནཱམ ཏཡཱ སདིསོ དྷརམཱནེཔི ཏཐཱགཏེ ན ཀོཙི ཨཧོསི, ཏཝེཝ པརིཙྩཱགོ མཧཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུལཱ༹རེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ནིརནྟརཾ ཕུཊྛསརཱིརོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ནཏྠི ཀིར མཡཱ སདིསོ པཙྩཡདཱཡཀོ, མཡ྄ཧཾ ཀིར པརིཙྩཱགོ མཧཱ, ཨཧཾ ཀིར དེཡྻདྷམྨེན སཱསནཾ པགྒཎྷཱམི. ཀིཾ པནཱཧཾ ཨེཝཾ སཏི སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོམི, ན ཧོམཱི’’ཏི. ཏཏོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘བྷཝཱམི ནུ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, སཱསནསྶ དཱཡཱདོ’’ཏི?

ཏཏོ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ རཉྙོ ཨིདཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ རཱཛཔུཏྟསྶ མཧིནྡསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ སམྤསྶམཱནོ ‘‘སཙེ ཨཡཾ ཀུམཱརོ པབྦཛིསྶཏི སཱསནསྶ ཨཏིཝིཡ ཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོཏི; ཨཔིཙ ཁོ པཙྩཡདཱཡཀོཏི ཝཱ ཨུཔཊྛཱཀོཏི ཝཱ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཡོཔི ཧི, མཧཱརཱཛ, པཐཝིཏོ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཔརིམཱཎཾ པཙྩཡརཱསིཾ དདེཡྻ སོཔི ‘སཱསནེ དཱཡཱདོ’ཏི སངྑྱཾ ན གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀཐཾ ཙརཧི, བྷནྟེ, སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, མཧཱརཱཛ, ཨཌྜྷོ ¶ ཝཱ དལིདྡོ ཝཱ ཨཏྟནོ ཨོརསཾ པུཏྟཾ པབྦཱཛེཏི – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ, དཱཡཱདོ སཱསནསྶཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨསོཀོ རཱཛཱ ‘‘ཨཧཾ ཀིར ཨེཝརཱུཔཾ པརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱཔི ནེཝ སཱསནསྶ དཱཡཱདབྷཱཝཾ པཏྟོ’’ཏི སཱསནེ དཱཡཱདབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ ཨདྡས མཧིནྡཀུམཱརཾ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཧཾ ཨིམཾ ཀུམཱརཾ ཏིསྶཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨོཔརཛྫེ ཋཔེཏུཀཱམོ, ཨཐ ཁོ ཨོཔརཛྫཏོཔི པབྦཛྫཱཝ ¶ ཨུཏྟམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཀུམཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘སཀྑསི ཏྭཾ, ཏཱཏ, པབྦཛིཏུ’’ནྟི? ཀུམཱརོ པཀཏིཡཱཔི ཏིསྶཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པབྷུཏི པབྦཛིཏུཀཱམོཝ རཉྙོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཏིཝིཡ པཱམོཛྫཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པབྦཛཱམི, དེཝ, མཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏུམྷེ སཱསནདཱཡཱདཱ ཧོཐཱ’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛདྷཱིཏཱ སངྒྷམིཏྟཱཔི ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཋིཏཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ སཱམིཀོ ཨགྒིབྲཧྨཱ ནཱམ ཀུམཱརོ ཡུཝརཱཛེན ཏིསྶཀུམཱརེན ¶ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏྭམྤི, ཨམྨ, པབྦཛིཏུཾ སཀྑསཱི’’ཏི? ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏ, སཀྐོམཱི’’ཏི. རཱཛཱ པུཏྟཱནཾ མནཾ ལབྷིཏྭཱ པཧཊྛཙིཏྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམེ དཱརཀེ པབྦཱཛེཏྭཱ མཾ སཱསནེ དཱཡཱདཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. སངྒྷོ རཉྙོ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀུམཱརཾ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརེན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན མཧཱདེཝཏྠེརེན ཙ ཨཱཙརིཡེན པབྦཱཛེསི. མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརེན ཨཱཙརིཡེན ཨུཔསམྤཱདེསི. ཏདཱ ཀིར ཀུམཱརོ པརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶོཝ ཧོཏི. སོ ཏསྨིཾཡེཝ ཨུཔསམྤདསཱིམམཎྜལེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སངྒྷམིཏྟཱཡཔི རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཨཱཙརིཡཱ ཨཱཡུཔཱལིཏྠེརཱི ནཱམ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ པན དྷམྨཔཱལིཏྠེརཱི ནཱམ ཨཧོསི. ཏདཱ ¶ སངྒྷམིཏྟཱ ཨཊྛཱརསཝསྶཱ ཧོཏི. ཏཾ པབྦཛིཏམཏྟཾ ཏསྨིཾཡེཝ སཱིམམཎྜལེ སིཀྑཱཡ པཏིཊྛཱཔེསུཾ. ཨུབྷིནྣཾ པབྦཛིཏཀཱལེ རཱཛཱ ཚབྦསྶཱབྷིསེཀོ ཧོཏི.

ཨཐ མཧིནྡཏྠེརོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶེཝ སནྟིཀེ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ པརིཡཱཔུཎནྟོ དྭེཔི སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ ཏིཔིཊཀསངྒཧིཏཾ སཱཊྛཀཐཾ སབྦཾ ཐེརཝཱདཾ ཏིཎྞཾ ཝསྶཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ སཧསྶམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཱམོཀྑོ ཨཧོསི. ཏདཱ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ ནཝཝསྶཱབྷིསེཀོ ཧོཏི. རཉྙོ པན ཨཊྛཝསྶཱབྷིསེཀཀཱལེཡེཝ ཀོནྟཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ བྱཱདྷིཔཊིཀམྨཏྠཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཨཱཧིཎྜནྟོ པསཏམཏྟཾ སཔྤིཾ ཨལབྷིཏྭཱ བྱཱདྷིབལེན པརིཀྑཱིཎཱཡུསངྑཱརོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨཔྤམཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཐེརསྶ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘མཡི ནཱམ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཙྩཡཱ དུལླབྷཱ’’ཏི ནགརསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ པོཀྑརཎིཡོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷེསཛྫསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ དཱཔེསི.

ཏེན ཀིར སམཡེན པཱཊལིཔུཏྟསྶ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, སབྷཱཡཾ སཏསཧསྶནྟི དིཝསེ དིཝསེ པཉྩསཏསཧསྶཱནི རཉྙོ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏོ རཱཛཱ ནིགྲོདྷཏྠེརསྶ དེཝསིཀཾ སཏསཧསྶཾ ཝིསཛྫེསི. བུདྡྷསྶ ཙེཏིཡེ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛནཏྠཱཡ སཏསཧསྶཾ ¶ . དྷམྨསྶ ¶ སཏསཧསྶཾ, ཏཾ དྷམྨདྷརཱནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཙཏུཔཙྩཡཏྠཱཡ ཨུཔནཱིཡཏི. སངྒྷསྶ སཏསཧསྶཾ, ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ བྷེསཛྫཏྠཱཡ སཏསཧསྶཾ. ཨེཝཾ སཱསནེ ཨུལཱ༹རོ ལཱབྷསཀྐཱརོ ¶ ནིབྦཏྟི.

ཏིཏྠིཡཱ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརཱ ཨནྟམསོ གྷཱསཙྪཱདནམྤི ཨལབྷནྟཱ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཏྠཡམཱནཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སཀཱནི སཀཱནི དིཊྛིགཏཱནི ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ’’ཏི དཱིཔེནྟི. པབྦཛྫཾ ཨལབྷམཱནཱཔི སཡམེཝ མུཎྜེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཝིཧཱརེསུ ཝིཙརནྟཱ ཨུཔོསཐམྤི པཝཱརཎམྤི སངྒྷཀམྨམྤི གཎཀམྨམྤི པཝིསནྟི. བྷིཀྑཱུ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ན ཀརོནྟི. ཏདཱ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ དཱནི ཨིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ, ཏཾ ནཙིརསྶེཝ ཀཀྑལ༹ཾ བྷཝིསྶཏི. ན ཁོ པནེཏཾ སཀྐཱ ཨིམེསཾ མཛ྄ཛྷེ ཝསནྟེན ཝཱུཔསམེཏུ’’ནྟི མཧིནྡཏྠེརསྶ གཎཾ ནཱིཡྻཱཏེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཕཱསུཝིཧཱརེན ཝིཧརིཏུཀཱམོ ཨཧོགངྒཔབྦཏཾ ཨགམཱསི. ཏེཔི ཁོ ཏིཏྠིཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན དྷམྨེན ཝིནཡེན སཏྠུསཱསནེན ནིགྒཡ྄ཧམཱནཱཔི དྷམྨཝིནཡཱནུལོམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨསཎྛཧནྟཱ ཨནེཀརཱུཔཾ སཱསནསྶ ཨབྦུདཉྩ མལཉྩ ཀཎྚཀཉྩ སམུཊྛཱཔེསུཾ. ཀེཙི ཨགྒིཾ པརིཙརནྟི, ཀེཙི པཉྩཱཏཔེན ཏཱཔེནྟི, ཀེཙི ཨཱདིཙྩཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ཀེཙི ‘‘དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ ཝོབྷིནྡིསྶཱམཱ’’ཏི པགྒཎྷིཾསུ. ཏདཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ན ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཝཱ པཝཱརཎཾ ཝཱ ཨཀཱསི. ཨསོཀཱརཱམེ སཏྟཝསྶཱནི ཨུཔོསཐོ ཨུཔཙྪིཛྫི. རཉྙོཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’’ཏི. ཨམཙྩོ རཱཛཱནཾ པཊིཔུཙྪིཏུཾ ཨཝིསཧནྟོ ཨཉྙེ ཨམཙྩེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘རཱཛཱ མཾ ‘ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’ཏི པཧིཎི. ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམྨཏཱི’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ ¶ – ‘‘མཡཾ ཨེཝཾ སལླཀྑེམ – ‘ཡཐཱ ནཱམ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེནྟཱ ཙོརེ གྷཱཏེནྟི, ཨེཝམེཝ ཡེ ཨུཔོསཐཾ ན ཀརོནྟི, ཏེ མཱརེཏུཀཱམོ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི. ཨཐ སོ ཨམཙྩོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ རཉྙཱ ‘ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’ཏི པེསིཏོ. ཀརོཐ དཱནི, བྷནྟེ, ཨུཔོསཐ’’ནྟི. བྷིཀྑཱུ ‘‘ན མཡཾ ཏིཏྠིཡེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ཨམཙྩོ ཐེརཱསནཏོ པཊྛཱཡ ཨསིནཱ སཱིསཱནི པཱཏེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ.

ཨདྡསཱ ¶ ཁོ ཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ ཨམཙྩཾ ཏཐཱ ཝིཔྤཊིཔནྣཾ. ཏིསྶཏྠེརོ ནཱམ ན ཡོ ཝཱ སོ ཝཱ, རཉྙོ ཨེཀམཱཏིཀོ བྷཱཏཱ ཏིསྶཀུམཱརོ ནཱམ, ཏཾ ཀིར རཱཛཱ པཏྟཱབྷིསེཀོ ཨོཔརཛྫེ ཋཔེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཝནཙཱརཾ གཏོ ཨདྡས མཧནྟཾ མིགསངྒྷཾ ཙིཏྟཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ ཏཱཝ ཏིཎབྷཀྑཱ མིགཱ ཨེཝཾ ཀཱིལ༹ནྟི, ཨིམེ པན སམཎཱ ¶ རཱཛཀུལེ པཎཱིཏཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ མུདུཀཱསུ སེཡྻཱསུ སཡམཱནཱ ཀིཾ ནཱམ ཀཱིལི༹ཏཾ ན ཀཱིལི༹སྶནྟཱི’’ཏི! སོ ཏཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨིམཾ ཨཏྟནོ ཝིཏཀྐཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨཊྛཱནེ ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏཾ ཀུམཱརེན! ཧནྡ, ནཾ ཨེཝཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙི ཀཱརཎེན ཀུདྡྷོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཧི སཏྟདིཝསེན རཛྫཾ སམྤཊིཙྪ, ཏཏོ ཏཾ གྷཱཏེསྶཱམཱི’’ཏི མརཎབྷཡེན ཏཛྫེཏྭཱ ཏམཏྠཾ སཉྙཱཔེསི. སོ ཀིར ཀུམཱརོ ‘‘སཏྟམེ མཾ དིཝསེ མཱརེསྶཏཱི’’ཏི ན ཙིཏྟརཱུཔཾ ནྷཱཡི, ན བྷུཉྫི, ན སུཔི, ཨཏིཝིཡ ལཱུཁསརཱིརོ ཨཧོསི. ཏཏོ ནཾ རཱཛཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིསྶ ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔོ ཛཱཏོ’’ཏི? ‘‘མརཎབྷཡེན, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨརེ, ཏྭཾ ནཱམ པརིཙྪིནྣམརཎཾ སམྤསྶམཱནོ ¶ ཝིསྶཏྠོ ན ཀཱིལ༹སི? བྷིཀྑཱུ ཨསྶཱསཔསྶཱསནིབདྡྷཾ མརཎཾ པེཀྑམཱནཱ ཀཐཾ ཀཱིལི༹སྶནྟཱི’’ཏི! ཏཏོ པབྷུཏི ཀུམཱརོ སཱསནེ པསཱིདི.

སོ པུན ཨེཀདིཝསཾ མིགཝཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཨདྡས ཡོནཀམཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ ཨཉྙཏརེན ཧཏྠིནཱགེན སཱལསཱཁཾ གཧེཏྭཱ བཱིཛིཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ. དིསྭཱ པཱམོཛྫཛཱཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨཡཾ མཧཱཐེརོ ཝིཡ པབྦཛེཡྻཾ! སིཡཱ ནུ ཁོ སོ དིཝསོ’’ཏི. ཐེརོ ཏསྶཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨསོཀཱརཱམེ པོཀྑརཎིཡཱ ཨུདཀཏལེ ཋཏྭཱ ཙཱིཝརཉྩ ཨུཏྟརཱསངྒཉྩ ཨཱཀཱསེ ལགྒེཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ.

ཀུམཱརོ ཐེརསྶཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣོ ‘‘ཨཛྫེཝ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘པབྦཛིསྶཱམཧཾ, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱཔི ཏཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨསོཀཱརཱམགམནཱིཡམགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཀུམཱརཾ ཚཎཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཱཡ སེནཱཡ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ནེསི. ‘‘ཡུཝརཱཛཱ ཀིར པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ པཏྟཙཱིཝརཱནི པཊིཡཱདེསུཾ. ཀུམཱརོ པདྷཱནགྷརཾ ¶ གནྟྭཱ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛི སདྡྷིཾ པུརིསསཏསཧསྶེན. ཀུམཱརསྶ པན ཨནུཔབྦཛིཏཱནཾ གཎནཔརིཙྪེདོ ནཏྠི. ཀུམཱརོ རཉྙོ ཙཏུཝསྶཱབྷིསེཀཀཱལེ པབྦཛིཏོ. ཨཐཉྙོཔི རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ སངྒྷམིཏྟཱཡ སཱམིཀོ ཨགྒིབྲཧྨཱ ནཱམ ཀུམཱརོ ཨཏྠི. སངྒྷམིཏྟཱ ཏཾ པཊིཙྩ ཨེཀམེཝ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སོཔི ¶ ‘‘ཡུཝརཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ – ‘‘ཨཧམྤི, དེཝ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཡཱཙི. ‘‘པབྦཛ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཙ རཉྙཱ ཨནུཉྙཱཏོ ཏཾདིཝསམེཝ པབྦཛི.

ཨེཝཾ ¶ ཨནུཔབྦཛིཏོ, ཨུལཱ༹རཝིབྷཝེན ཁཏྟིཡཛནེན;

རཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ, ཏིསྶཏྠེརོཏི ཝིཉྙེཡྻོ.

སོ ཏཾ ཨམཙྩཾ ཏཐཱ ཝིཔྤཊིཔནྣཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ན རཱཛཱ ཐེརེ མཱརཱཔེཏུཾ པཧིཎེཡྻ; ཨདྡྷཱ ཨིམསྶེཝེཏཾ ཨམཙྩསྶ དུགྒཧིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གནྟྭཱ སཡཾ ཏསྶ ཨཱསནྣེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. སོ ཐེརཾ སཉྫཱནིཏྭཱ སཏྠཾ ནིཔཱཏེཏུཾ ཨཝིསཧནྟོ གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཧཾ, དེཝ, ཨུཔོསཐཾ ཀཱཏུཾ ཨནིཙྪནྟཱནཾ ཨེཏྟཀཱནཾ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིསཱནི པཱཏེསིཾ; ཨཐ ཨཡྻསྶ ཏིསྶཏྠེརསྶ པཊིཔཱཊི སམྤཏྟཱ, ཀིནྟི ཀརོམཱི’’ཏི? རཱཛཱ སུཏྭཱཝ – ‘‘ཨརེ! ཀིཾ པན, ཏྭཾ, མཡཱ བྷིཀྑཱུ གྷཱཏེཏུཾ པེསིཏོ’’ཏི ཏཱཝདེཝ སརཱིརེ ཨུཔྤནྣདཱཧོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨམཙྩོ མཡཱ ཨནཱཎཏྟོཝ ཨེཝཾ ཨཀཱསི, ཀསྶ ནུ ཁོ ཨིམིནཱ པཱཔེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི? ཨེཀཙྩེ ཐེརཱ, ‘‘ཨཡཾ ཏཝ ཝཙནེན ཨཀཱསི, ཏུཡ྄ཧེཏཾ པཱཔ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཨེཀཙྩེ ‘‘ཨུབྷིནྣམྤི ཝོ ཨེཏཾ པཱཔ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཨེཀཙྩེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཙིཏྟཾ ‘ཨཡཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུ གྷཱཏེཏཱུ’’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, ཀུསལཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཧཾ པེསེསིཾ – ‘སམགྒོ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔོསཐཾ ཀརོཏཱུ’’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏྭཾ ཀུསལཱདྷིཔྤཱཡོ, ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔཾ, ཨམཙྩསྶེཝེཏཾ པཱཔ’’ནྟི. རཱཛཱ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀོཙི བྷིཀྑུ མམེཏཾ དྭེལ༹ྷཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ནཱམ, སོ ¶ ཏེ ཨིམཾ དྭེལ༹ྷཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི. རཱཛཱ ཏདཧེཝ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཀཐིཀེ ཨེཀེཀབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརེ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨམཙྩེ ཨེཀེཀཔུརིསསཧསྶཔརིཝཱརེ ‘‘ཐེརཾ གཎྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ ‘‘རཱཛཱ པཀྐོསཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ནཱགཙྪི ¶ . དུཏིཡམྤི ཁོ རཱཛཱ ཨཊྛ དྷམྨཀཐིཀེ, ཨཊྛ ཙ ཨམཙྩེ སཧསྶསཧསྶཔརིཝཱརེཡེཝ པེསེསི – ‘‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝཏྭཱ གཎྷིཏྭཱཝ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐེཝ ཨཱཧཾསུ. དུཏིཡམྤི ཐེརོ ནཱགཙྪི. རཱཛཱ ཐེརེ པུཙྪི – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, དྭིཀྑཏྟུཾ པཧིཎིཾ; ཀསྨཱ ཐེརོ ནཱགཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘‘རཱཛཱ པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ, མཧཱརཱཛ, ནཱགཙྪཏི. ཨེཝཾ པན ཝུཏྟེ ཨཱགཙྪེཡྻ ‘སཱསནཾ, བྷནྟེ, ཨོསཱིདཏི, ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ པགྒཧཏྠཱཡ སཧཱཡཀཱ ཧོཐཱ’’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ཏཐཱ ཝཏྭཱ སོལ༹ས དྷམྨཀཐིཀེ, སོལ༹ས ཙ ཨམཙྩེ སཧསྶསཧསྶཔརིཝཱརེ པེསེསི. བྷིཀྑཱུ ཙ པཊིཔུཙྪི – ‘‘མཧལླཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཐེརོ དཧརོ ནུ ཁོ’’ཏི? ‘‘མཧལླཀོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཝཡ྄ཧཾ ཝཱ སིཝིཀཾ ཝཱ ཨབྷིརུཧིསྶཏི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ནཱབྷིརུཧིསྶཏི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, ཐེརོ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔརི གངྒཱཡ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ བནྡྷིཏྭཱ ¶ ཏཏྠེཝ ཐེརཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ དྭཱིསུཔི ཏཱིརེསུ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདྷཱཡ ཐེརཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཙ ཨམཙྩཱ ཙ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ རཉྙོ སཱསནཾ ཨཱརོཙེསུཾ.

ཐེརོ སུཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ སཱསནཾ པགྒཎྷིསྶཱམཱིཏི པབྦཛིཏོམྷི. ཨཡཾ དཱནི མེ སོ ཀཱལོ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི ཙམྨཁཎྜཾ གཎྷིཏྭཱཝ ཨུཊྛཧི. ཨཐ ‘‘ཐེརོ ¶ སྭེ པཱཊལིཔུཏྟཾ སམྤཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི རཏྟིབྷཱགེ རཱཛཱ སུཔིནཾ ཨདྡས. ཨེཝརཱུཔོ སུཔིནོ ཨཧོསི – ‘‘སབྦསེཏོ ཧཏྠིནཱགོ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ སཱིསཏོ པཊྛཱཡ པརཱམསིཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེ ཨགྒཧེསཱི’’ཏི. པུནདིཝསེ རཱཛཱ སུཔིནཛ྄ཛྷཱཡཀེ པུཙྪི – ‘‘མཡཱ ཨེཝརཱུཔོ སུཔིནོ དིཊྛོ, ཀིཾ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ཨེཀོ ཏཾ, ‘‘མཧཱརཱཛ, སམཎནཱགོ དཀྑིཎཧཏྠེ གཎྷིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ཏཱཝདེཝ ‘‘ཐེརོ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ གངྒཱཏཱིརཾ གནྟྭཱ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཨབྦྷུགྒཙྪནྟོ ཛཱཎུམཏྟེ ཨུདཀེ ཐེརཾ སམྤཱཔུཎིཏྭཱ ཐེརསྶ ནཱཝཱཏོ ཨོཏརནྟསྶ ཧཏྠཾ ཨདཱསི. ཐེརོ རཱཛཱནཾ དཀྑིཎཧཏྠེ ཨགྒཧེསི. ཏཾ དིསྭཱ ཨསིགྒཱཧཱ ‘‘ཐེརསྶ སཱིསཾ པཱཏེསྶཱམཱ’’ཏི ཀོསཏོ ཨསིཾ ཨབྦཱཧིཾསུ. ཀསྨཱ? ཨེཏཾ ཀིར ཙཱརིཏྟཾ རཱཛཀུལེསུ – ‘‘ཡོ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ གཎྷཏི ཏསྶ ཨསིནཱ སཱིསཾ པཱཏེཏབྦ’’ནྟི. རཱཛཱ ཚཱཡཾཡེཝ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པུབྦེཔི ཨཧཾ བྷིཀྑཱུསུ ཝིརདྡྷཀཱརཎཱ ཨསྶཱདཾ ན ཝིནྡཱམི, མཱ ཁོ ཐེརེ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྠཱ’’ཏི. ཐེརོ པན ཀསྨཱ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ ¶ ཨགྒཧེསཱིཏི? ཡསྨཱ རཉྙཱ པཉྷཾ པུཙྪནཏྠཱཡ པཀྐོསཱཔིཏོ ཏསྨཱ ‘‘ཨནྟེཝཱསིཀོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཨགྒཧེསི.

རཱཛཱ ཐེརཾ ཨཏྟནོ ཨུཡྻཱནཾ ནེཏྭཱ བཱཧིརཏོ ཏིཀྑཏྟུཾ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེཏྭཱ སཡམེཝ ཐེརསྶ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘པཊིབལོ ནུ ཁོ ཐེརོ མམ ཀངྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨུཔྤནྣཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུ’’ནྟི ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀཏརཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམོསི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘པཐཝཱིཀམྤནཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཀལཔཐཝཱིཀམྤནཾ དཊྛུཀཱམོསི, མཧཱརཱཛ, པདེསཔཐཝཱིཀམྤན’’ནྟི? ‘‘ཀཏརཾ པནེཏྠ, བྷནྟེ, དུཀྐར’’ནྟི? ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཾསཔཱཏིཡཱ ཨུདཀཔུཎྞཱཡ སབྦཾ ཨུདཀཾ ཀམྤེཏུཾ དུཀྐརཾ; ཨུདཱཧུ ཨུཔཌྜྷ’’ནྟི? ‘‘ཨུཔཌྜྷཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པདེསཔཐཝཱིཀམྤནཾ དུཀྐར’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, པདེསཔཐཝཱིཀམྤནཾ ¶ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, སམནྟཏོ ཡོཛནེ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨེཀེན ཙཀྐེན སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ རཐོ ཏིཊྛཏུ; དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ དྭཱིཧི པཱདེཧི སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཨསྶོ ཏིཊྛཏུ; པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཨེཀེན པཱདེན སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ པུརིསོ ཏིཊྛཏུ; ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུཔཌྜྷབྷཱགེན སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཨེཀཱ ཨུདཀཔཱཏི ¶ ཏིཊྛཏཱུ’’ཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཀཱརཱཔེསི. ཐེརོ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘རཱཛཱ པསྶཏཱུ’’ཏི ཡོཛནཔྤམཱཎཔཐཝཱིཙལནཾ ཨདྷིཊྛཧི. པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ རཐསྶ ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏོ པཱདོཝ ཙལི, ཨིཏརོ ན ཙལི. ཨེཝཾ དཀྑིཎཔཙྪིམདིསཱསུ ཨསྶཔུརིསཱནཾ ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏཔཱདཱཡེཝ ཙལིཾསུ, ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷཾ སརཱིརཉྩ. ཨུཏྟརདིསཱཡ ཨུདཀཔཱཏིཡཱཔི ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏཾ ཨུཔཌྜྷབྷཱགགཏམེཝ ཨུདཀཾ ཙལི, ཨཝསེསཾ ནིཙྩལམཧོསཱིཏི. རཱཛཱ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘སཀྑཏི དཱནི ཐེརོ སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུ’’ནྟི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ‘ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’ཏི པཧིཎིཾ, སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨེཏྟཀེ བྷིཀྑཱུ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི, ཨེཏཾ པཱཔཾ ཀསྶ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཙིཏྟཾ ‘ཨཡཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུ གྷཱཏེཏཱུ’’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཨེཝརཱུཔཾ ཙིཏྟཾ, ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔ’’ནྟི. ཨཐ ཐེརོ རཱཛཱནཾ ཨེཏམཏྠཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན སཉྙཱཔེསི ¶ – ‘‘ཙེཏནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨཾ ཝདཱམི. ཙེཏཡིཏྭཱ ཀམྨཾ ཀརོཏི – ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༦༣).

ཏམེཝཏྠཾ ¶ པརིདཱིཔེཏུཾ ཏིཏྟིརཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༤.༧༥) ཨཱཧརི – ‘‘ཨཏཱིཏེ, མཧཱརཱཛ, དཱིཔཀཏིཏྟིརོ ཏཱཔསཾ པུཙྪི –

‘ཉཱཏཀོ ནོ ནིསིནྣོཏི, བཧུ ཨཱགཙྪཏཱི ཛནོ;

པཊིཙྩ ཀམྨཾ ཕུསཏི, ཏསྨིཾ མེ སངྐཏེ མནོ’ཏི.

ཏཱཔསོ ཨཱཧ – ‘ཨཏྠི པན ཏེ ཙིཏྟཾ མམ སདྡེན ཙ རཱུཔདསྶནེན ཙ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཏེ པཀྑིནོ བཛ྄ཛྷནྟུ ཝཱ ཧཉྙནྟུ ཝཱ’ཏི? ‘ནཏྠི, བྷནྟེ’ཏི ཏིཏྟིརོ ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ ཏཱཔསོ སཉྙཱཔེསི – ‘སཙེ ཏེ ནཏྠི ཙིཏྟཾ, ནཏྠི པཱཔཾ; ཙེཏཡནྟམེཝ ཧི པཱཔཾ ཕུསཏི, ནཱཙེཏཡནྟཾ.

‘ན པཊིཙྩ ཀམྨཾ ཕུསཏི, མནོ ཙེ ནཔྤདུསྶཏི;

ཨཔྤོསྶུཀྐསྶ བྷདྲསྶ, ན པཱཔམུཔལིམྤཏཱི’’’ཏི.

ཨེཝཾ ཐེརོ རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཏྠེཝ རཱཛུཡྻཱནེ སཏྟ དིཝསཱནི ཝསནྟོ རཱཛཱནཾ སམཡཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. རཱཛཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཨསོཀཱརཱམེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ¶ སཱཎིཔཱཀཱརནྟརེ ནིསིནྣོ ཨེཀལདྡྷིཀེ ཨེཀལདྡྷིཀེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཏོ ཨེཀཏོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ བྷིཀྑུསམཱུཧཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾཝཱདཱི སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ཏཏོསསྶཏཝཱདིནོ ‘‘སསྶཏཝཱདཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱ…པེ… ཨནྟཱནནྟིཀཱ… ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ… ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱ… སཉྙཱིཝཱདཱ… ཨསཉྙཱིཝཱདཱ… ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱ ¶ … ཨུཙྪེདཝཱདཱ… དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱ ‘‘དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ པཋམམེཝ སམཡསྶ ཨུགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘ནཡིམེ བྷིཀྑཱུ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཨིམེ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏེསཾ སེཏཀཱནི ཝཏྠཱནི དཏྭཱ ཨུཔྤབྦཱཛེསི. ཏེ སབྦེཔི སཊྛིསཧསྶཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐཉྙེ བྷིཀྑཱུ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾཝཱདཱི, བྷནྟེ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ རཱཛཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, བྷནྟེ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘སུདྡྷཾ དཱནི, བྷནྟེ, སཱསནཾ; ཀརོཏུ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔོསཐ’’ནྟི ཨཱརཀྑཾ དཏྭཱ ནགརཾ པཱཝིསི.

སམགྒོ ¶ སངྒྷོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཨཀཱསི. ཏསྨིཾ སནྣིཔཱཏེ སཊྛི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏསྨིཾ སམཱགམེ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ པརཔྤཝཱདཾ མདྡམཱནོ ཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཾ ཨབྷཱསི. ཏཏོ སཊྛིསཏསཧསྶསངྑྱེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིདྷརཱནཾ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱནཾ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཧསྶམེཀཾ གཧེཏྭཱ ཡཐཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཙ ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོ ཡསཏྠེརོ ཙ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཾསུ; ཨེཝམེཝ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡནྟོ སབྦཾ སཱསནམལཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཾ ཨཀཱསི. སངྒཱིཏིཔརིཡོསཱནེ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ པཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ. ཨཡཾ སངྒཱིཏི ནཝཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཱ. ཡཱ ལོཀེ –

ཀཏཱ བྷིཀྑུསཧསྶེན, ཏསྨཱ སཧསྶིཀཱཏི ཙ;

པུརིམཱ དྭེ ཨུཔཱདཱཡ, ཏཏིཡཱཏི ཙ ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨཡཾ ཏཏིཡསངྒཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཀེནཱབྷཏ’’ནྟི ཨེཏསྶ པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནཏྠཾ ཡཾ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨུཔཱལིཏྠེརམཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ¶ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི ཏཱཝ ཨཱབྷཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ –

‘‘ཨུཔཱལི ¶ དཱསཀོ ཙེཝ, སོཎཀོ སིགྒཝོ ཏཐཱ;

ཏིསྶོ མོགྒལིཔུཏྟོ ཙ, པཉྩེཏེ ཝིཛིཏཱཝིནོ.

‘‘པརམྤརཱཡ ཝིནཡཾ, དཱིཔེ ཛམྦུསིརིཝ྄ཧཡེ;

ཨཙྪིཛྫམཱནམཱནེསུཾ, ཏཏིཡོ ཡཱཝ སངྒཧོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ པཀཱསིཏོཝ ཧོཏི.

ཏཏིཡསངྒཧཏོ པན ཨུདྡྷཾ ཨིམཾ དཱིཔཾ མཧིནྡཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ. མཧིནྡཏོ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཀཉྩི ཀཱལཾ ཨརིཊྛཏྠེརཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ. ཏཏོ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཏེསཾཡེཝ ཨནྟེཝཱསིཀཔརམྤརབྷཱུཏཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཨཱབྷཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཏཏོ མཧིནྡོ ཨིཊྚིཡོ, ཨུཏྟིཡོ སམྦལོ ཏཐཱ;

བྷདྡནཱམོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘ཨེཏེ ནཱགཱ མཧཱཔཉྙཱ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཝིནཡཾ ཏེ ཝཱཙཡིཾསུ, པིཊཀཾ ཏམྦཔཎྞིཡཱ.

‘‘ནིཀཱཡེ ¶ པཉྩ ཝཱཙེསུཾ, སཏྟ ཙེཝ པཀརཎེ;

ཏཏོ ཨརིཊྛོ མེདྷཱཝཱི, ཏིསྶདཏྟོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘ཝིསཱརདོ ཀཱལ༹སུམནོ, ཐེརོ ཙ དཱིགྷནཱམཀོ;

དཱིགྷསུམནོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘པུནདེཝ ཀཱལ༹སུམནོ, ནཱགཏྠེརོ ཙ བུདྡྷརཀྑིཏོ;

ཏིསྶཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, དེཝཏྠེརོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘པུནདེཝ སུམནོ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

བཧུསྶུཏོ ཙཱུལ༹ནཱགོ, གཛོཝ དུཔྤདྷཾསིཡོ.

‘‘དྷམྨཔཱལིཏནཱམོ ¶ ¶ ཙ, རོཧཎེ སཱདྷུཔཱུཛིཏོ;

ཏསྶ སིསྶོ མཧཱཔཉྙོ, ཁེམནཱམོ ཏིཔེཊཀོ.

‘‘དཱིཔེ ཏཱརཀརཱཛཱཝ, པཉྙཱཡ ཨཏིརོཙཐ;

ཨུཔཏིསྶོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཕུསྶདེཝོ མཧཱཀཐཱི.

‘‘པུནདེཝ སུམནོ མེདྷཱཝཱི, པུཔྥནཱམོ བཧུསྶུཏོ;

མཧཱཀཐཱི མཧཱསིཝོ, པིཊཀེ སབྦཏྠ ཀོཝིདོ.

‘‘པུནདེཝ ཨུཔཱལི མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

མཧཱནཱགོ མཧཱཔཉྙོ, སདྡྷམྨཝཾསཀོཝིདོ.

‘‘པུནདེཝ ཨབྷཡོ མེདྷཱཝཱི, པིཊཀེ སབྦཏྠ ཀོཝིདོ;

ཏིསྶཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ.

‘‘ཏསྶ སིསྶོ མཧཱཔཉྙོ, པུཔྥནཱམོ བཧུསྶུཏོ;

སཱསནཾ ཨནུརཀྑནྟོ, ཛམྦུདཱིཔེ པཏིཊྛིཏོ.

‘‘ཙཱུལཱ༹བྷཡོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

ཏིསྶཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, སདྡྷམྨཝཾསཀོཝིདོ.

‘‘ཙཱུལ༹དེཝོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ ཙ ཝིསཱརདོ;

སིཝཏྠེརོ ཙ མེདྷཱཝཱི, ཝིནཡེ སབྦཏྠ ཀོཝིདོ.

‘‘ཨེཏེ ནཱགཱ མཧཱཔཉྙཱ, ཝིནཡཉྙཱུ མགྒཀོཝིདཱ;

ཝིནཡཾ དཱིཔེ པཀཱསེསུཾ, པིཊཀཾ ཏམྦཔཎྞིཡཱ’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ཀིར ཨིམཾ ཏཏིཡདྷམྨསངྒཱིཏིཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ ཨནཱགཏེ སཱསནཾ སུཔྤཏིཊྛིཏཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ཨཐསྶ ཨུཔཔརིཀྑཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘པཙྩནྟིམེསུ ཁོ ཛནཔདེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ཏེསཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ ཏེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠ ཏཏྠ པེསེསི. མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརཾ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛཾ པེསེསི – ‘‘ཏྭཾ ཨེཏཾ རཊྛཾ གནྟྭཱ ཨེཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི. མཧཱདེཝཏྠེརཾ ཏཐེཝ ཝཏྭཱ མཧིཾསཀམཎྜལཾ པེསེསི. རཀྑིཏཏྠེརཾ ཝནཝཱསིཾ. ཡོནཀདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ ¶ ཨཔརནྟཀཾ. མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརཾ མཧཱརཊྛཾ. མཧཱརཀྑིཏཏྠེརཾ ཡོནཀལོཀཾ. མཛ྄ཛྷིམཏྠེརཾ ཧིམཝནྟདེསབྷཱགཾ. སོཎཏྠེརཉྩ ཨུཏྟརཏྠེརཉྩ སུཝཎྞབྷཱུམིཾ. ཨཏྟནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ མཧིནྡཏྠེརཾ ཨིཊྚིཡཏྠེརེན ཨུཏྟིཡཏྠེརེན སམྦལཏྠེརེན བྷདྡསཱལཏྠེརེན ཙ སདྡྷིཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པེསེསི – ‘‘ཏུམྷེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨེཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཐཱ’’ཏི. སབྦེཔི ཏཾ ཏཾ དིསཱབྷཱགཾ གཙྪནྟཱ ཨཏྟཔཉྩམཱ ཨགམཾསུ ‘‘པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ པཉྩཝགྒོ གཎོ ཨལཾ ཨུཔསམྤདཀམྨཱཡཱ’’ཏི མཉྙམཱནཱ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛེ སསྶཔཱཀསམཡེ ཨརཝཱལོ༹ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཀརཀཝསྶཾ ནཱམ ཝསྶཱཔེཏྭཱ སསྶཾ ཧརཱཔེཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཱཔེཏི. མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ པན པཱཊལིཔུཏྟཏོ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཧིམཝཏི ཨརཝཱལ༹དཧསྶ ཨུཔརི ཨོཏརིཏྭཱ ཨརཝཱལ༹དཧཔིཊྛིཡཾ ཙངྐམཏིཔི ཏིཊྛཏིཔི ནིསཱིདཏིཔི སེཡྻམྤི ཀཔྤེཏི. ནཱགམཱཎཝཀཱ ཏཾ དིསྭཱ ཨརཝཱལ༹སྶ ནཱགརཱཛསྶ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨེཀོ ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ བྷཎྜུ ཀཱསཱཝཝསནོ ཨམྷཱཀཾ ཨུདཀཾ དཱུསེཏཱི’’ཏི. ནཱགརཱཛཱ ཏཱཝདེཝ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཾ དིསྭཱ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ ཨནྟལིཀྑེ ཨནེཀཱནི བྷིཾསནཀཱནི ནིམྨིནི. ཏཏོ ཏཏོ བྷུསཱ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི, རུཀྑཱ ཚིཛྫནྟི, པབྦཏཀཱུཊཱནི པཏནྟི, མེགྷཱ གཛྫནྟི, ཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརནྟི, ཨསནིཡོ ཕལནྟི, བྷིནྣཾ ཝིཡ གགནཏལཾ ཨུདཀཾ པགྒྷརཏི. བྷཡཱནཀརཱུཔཱ ¶ ནཱགཀུམཱརཱ སནྣིཔཏནྟི. སཡམྤི དྷཱུམཱཡཏི, པཛྫལཏི, པཧརཎཝུཊྛིཡོ ཝིསྶཛྫེཏི. ‘‘ཀོ ཨཡཾ མུཎྜཀོ ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཕརུསཝཙནེཧི ཐེརཾ སནྟཛྫེསི. ‘‘ཨེཐ གཎྷཐ ཧནཐ ¶ ནིདྡྷམཐ ཨིམཾ སམཎ’’ནྟི ནཱགབལཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཐེརོ སབྦཾ ཏཾ བྷིཾསནཀཾ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིབལེན པཊིབཱཧིཏྭཱ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱཧ –

‘‘སདེཝཀོཔི ཙེ ལོཀོ, ཨཱགནྟྭཱ ཏཱསཡེཡྻ མཾ;

ན མེ པཊིབལོ ཨསྶ, ཛནེཏུཾ བྷཡབྷེརཝཾ.

‘‘སཙེཔི ཏྭཾ མཧིཾ སབྦཾ, སསམུདྡཾ སཔབྦཏཾ;

ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱནཱག, ཁིཔེཡྻཱསི མམཱུཔརི.

‘‘ནེཝ ¶ མེ སཀྐུཎེཡྻཱསི, ཛནེཏུཾ བྷཡབྷེརཝཾ;

ཨཉྙདཏྠུ ཏཝེཝསྶ, ཝིགྷཱཏོ ཨུརགཱདྷིཔཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ནཱགརཱཛཱ ཝིཧཏཱནུབྷཱཝོ ནིཔྥལཝཱཡཱམོ དུཀྑཱི དུམྨནོ ཨཧོསི. ཏཾ ཐེརོ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཉྩསུ ཙ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེསི སདྡྷིཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ནཱགསཧསྶེཧི. ཨཉྙེཔི བཧཱུ ཧིམཝནྟཝཱསིནོ ཡཀྑཱ ཙ གནྡྷབྦཱ ཙ ཀུམྦྷཎྜཱ ཙ ཐེརསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཧིཾསུ. པཉྩཀོཔི ཡཀྑོ སདྡྷིཾ བྷརིཡཱཡ ཡཀྑིནིཡཱ པཉྩཧི ཙ པུཏྟསཏེཧི པཋམེ ཕལེ པཏིཊྛིཏོ. ཨཐཱཡསྨཱ མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ སབྦེཔི ནཱགཡཀྑརཀྑསེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ –

‘‘མཱ དཱནི ཀོདྷཾ ཛནཡིཏྠ, ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ ཡཐཱ པུརེ;

སསྶགྷཱཏཉྩ མཱ ཀཏྠ, སུཁཀཱམཱ ཧི པཱཎིནོ;

ཀརོཐ མེཏྟཾ སཏྟེསུ, ཝསནྟུ མནུཛཱ སུཁ’’ནྟི.

ཏེ ¶ སབྦེཔི ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི ཐེརསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫིཾསུ. ཏཾདིཝསམེཝ ཙ ནཱགརཱཛསྶ པཱུཛཱསམཡོ ཧོཏི. ཨཐ ནཱགརཱཛཱ ཨཏྟནོ རཏནམཡཾ པལླངྐཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཐེརསྶ པཉྙཔེསི. ནིསཱིདི ཐེརོ པལླངྐེ. ནཱགརཱཛཱཔི ཐེརཾ བཱིཛཡམཱནོ སམཱིཔེ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛཝཱསིནོ ཨཱགནྟྭཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནཱགརཱཛཏོཔི ཐེརོ མཧིདྡྷིཀཏརོ’’ཏི ཐེརམེཝ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣཱ. ཐེརོ ཏེསཾ ཨཱསཱིཝིསོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི ¶ . སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཀུལསཏསཧསྶཾ པབྦཛི. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརཱ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏཱ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཱ ཨེཝ.

གནྟྭཱ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརཾ, ཨིསི མཛ྄ཛྷནྟིཀོ ཏདཱ;

དུཊྛཾ ནཱགཾ པསཱདེཏྭཱ, མོཙེསི བནྡྷནཱ བཧཱུཏི.

མཧཱདེཝཏྠེརོཔི མཧིཾསཀམཎྜལཾ གནྟྭཱ དེཝདཱུཏསུཏྟཾ ཀཐེསི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཙཏྟཱལཱིས པཱཎསཧསྶཱནི དྷམྨཙཀྑུཾ པཊིལབྷིཾསུ, ཙཏྟཱལཱིསཾཡེཝ པཱཎསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ.

གནྟྭཱན ¶ རཊྛཾ མཧིཾསཾ, མཧཱདེཝོ མཧིདྡྷིཀོ;

ཙོདེཏྭཱ དེཝདཱུཏེཧི, མོཙེསི བནྡྷནཱ བཧཱུཏི.

རཀྑིཏཏྠེརོ པན ཝནཝཱསིཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨནམཏགྒཔརིཡཱཡཀཐཱཡ ཝནཝཱསིཀེ པསཱདེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ པནསྶ སཊྛིསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. སཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ ¶ པབྦཛིཾསུ, པཉྩཝིཧཱརསཏཱནི པཏིཊྛཧིཾསུ. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

གནྟྭཱན རཀྑིཏཏྠེརོ, ཝནཝཱསིཾ མཧིདྡྷིཀོ;

ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ ཏཏྠ, དེསེསི ཨནམཏགྒིཡནྟི.

ཡོནཀདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརོཔི ཨཔརནྟཀཾ གནྟྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཨཔརནྟཀེ པསཱདེཏྭཱ སཏྟཏི པཱཎསཧསྶཱནི དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཁཏྟིཡཀུལཏོ ཨེཝ པུརིསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ, སམདྷིཀཱནི ཙ ཚ ཨིཏྠིསཧསྶཱནི. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཨཔརནྟཾ ཝིགཱཧིཏྭཱ, ཡོནཀོ དྷམྨརཀྑིཏོ;

ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམེནེཏྠ, པསཱདེསི ཛནེ བཧཱུཏི.

མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརོ པན མཧཱརཊྛཾ གནྟྭཱ མཧཱནཱརདཀསྶཔཛཱཏཀཀཐཱཡ མཧཱརཊྛཀེ པསཱདེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི མགྒཕལེསུ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེརསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

མཧཱརཊྛཾ ཨིསི གནྟྭཱ, སོ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏོ;

ཛཱཏཀཾ ཀཐཡིཏྭཱན, པསཱདེསི མཧཱཛནནྟི.

མཧཱརཀྑིཏཏྠེརོཔི ¶ ཡོནཀརཊྛཾ གནྟྭཱ ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཡོནཀལོཀཾ པསཱདེཏྭཱ སཏྟཏིསཧསྶཱདྷིཀསྶ པཱཎསཏསཧསྶསྶ མགྒཕལཱལངྐཱརཾ ཨདཱསི. སནྟིཀེ ཙསྶ དསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ སོཔི ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཡོནརཊྛཾ ཏདཱ གནྟྭཱ, སོ མཧཱརཀྑིཏོ ཨིསི;

ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟེན ཏེ པསཱདེསི ཡོནཀེཏི.

མཛ྄ཛྷིམཏྠེརོ ¶ ¶ པན ཀསྶཔགོཏྟཏྠེརེན ཨལ༹ཀདེཝཏྠེརེན དུནྡུབྷིསྶརཏྠེརེན མཧཱདེཝཏྠེརེན ཙ སདྡྷིཾ ཧིམཝནྟདེསབྷཱགཾ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཀཐཱཡ ཏཾ དེསཾ པསཱདེཏྭཱ ཨསཱིཏིཔཱཎཀོཊིཡོ མགྒཕལརཏནཱནི པཊིལཱབྷེསི. པཉྩཔི ཙ ཐེརཱ པཉྩ རཊྛཱནི པསཱདེསུཾ. ཨེཀམེཀསྶ སནྟིཀེ སཏསཧསྶམཏྟཱ པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ ཏེ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

གནྟྭཱན མཛ྄ཛྷིམཏྠེརོ, ཧིམཝནྟཾ པསཱདཡི;

ཡཀྑསེནཾ པཀཱསེནྟོ, དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནནྟི.

སོཎཏྠེརོཔི སདྡྷིཾ ཨུཏྟརཏྠེརེན སུཝཎྞབྷཱུམིཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏཏྠ ཨེཀཱ རཀྑསཱི སམུདྡཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཱཛཀུལེ ཛཱཏེ ཛཱཏེ དཱརཀེ ཁཱདཏི. ཏཾདིཝསམེཝ ཙ རཱཛཀུལེ ཨེཀོ དཱརཀོ ཛཱཏོ ཧོཏི. མནུསྶཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘རཀྑསཱནཾ སཧཱཡཀོ ཨེསོ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཨཱཝུདྷཱནི གཧེཏྭཱ ཐེརཾ པཧརིཏུཀཱམཱ ཨཱགཙྪནྟི. ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེ ཨཱཝུདྷཧཏྠཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘རཱཛཀུལེ ཛཱཏེ ཛཱཏེ དཱརཀེ རཀྑསཱ ཁཱདནྟི, ཏེསཾ ཏུམྷེ སཧཱཡཀཱ’’ཏི. ཐེརོ ‘‘ན མཡཾ རཀྑསཱནཾ སཧཱཡཀཱ, སམཎཱ ནཱམ མཡཾ ཝིརཏཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ…པེ… ཝིརཏཱ མཛྫཔཱནཱ ཨེཀབྷཏྟིཀཱ སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཁཎེ སཱ རཀྑསཱི སཔརིཝཱརཱ སམུདྡཏོ ནིཀྑམི ‘‘རཱཛཀུལེ དཱརཀོ ཛཱཏོ ཏཾ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེསཱ, བྷནྟེ, རཀྑསཱི ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི བྷཱིཏཱ ཝིརཝིཾསུ. ཐེརོ རཀྑསེཧི དིགུཎེ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏེཧི ཨཏྟབྷཱཝེཧི ཏཾ རཀྑསིཾ ¶ སཔརིསཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཏྭཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ པརིཀྑིཔི ¶ . ཏསྶཱ སཔརིསཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེཧི ཨིདཾ ཋཱནཾ ལདྡྷཾ བྷཝིསྶཏི. མཡཾ པན ཨིམེསཾ བྷཀྑཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི. སབྦེ རཀྑསཱ བྷཱིཏཱ ཝེགསཱ པལཱཡིཾསུ. ཐེརོཔི ཏེ ཡཱཝ ཨདསྶནཾ ཏཱཝ པལཱཔེཏྭཱ དཱིཔསྶ སམནྟཏོ རཀྑཾ ཋཔེསི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སནྣིཔཏིཏཾ མཧཱཛནཀཱཡཾ བྲཧྨཛཱལསུཏྟནྟཀཐཱཡ པསཱདེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེསི. སཊྛིསཧསྶཱནཾ པནེཏྠ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཀུལདཱརཀཱནཾ ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ, ཀུལདྷཱིཏཱནཾ དིཡཌྜྷསཧསྶཾ. ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏཏོ པབྷུཏི རཱཛཀུལེ ཛཱཏདཱརཀཱནཾ སོཎུཏྟརནཱམམེཝ ཀརོནྟི.

སུཝཎྞབྷཱུམིཾ གནྟྭཱན, སོཎུཏྟརཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

པིསཱཙེ ནིདྡྷམེཏྭཱན, བྲཧྨཛཱལཾ ཨདེསིསུནྟི.

མཧིནྡཏྠེརོ པན ‘‘ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟྭཱ སཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཙ བྷིཀྑུསངྒྷེན ¶ ཙ ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ མེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གནྟུཾ ནོ’’ཏི. ཨཐསྶ ཝཱིམཾསཏོ ‘‘ན ཏཱཝ ཀཱལོ’’ཏི ཨཧོསི. ཀིཾ པནསྶ དིསྭཱ ཨེཏདཧོསི? མུཊསིཝརཉྙོ མཧལླཀབྷཱཝཾ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ མཧལླཀོ, ན སཀྐཱ ཨིམཾ གཎྷིཏྭཱ སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ. ཨིདཱནི པནསྶ པུཏྟོ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ རཛྫཾ ཀཱརེསྶཏི. ཏཾ གཎྷིཏྭཱ སཀྐཱ བྷཝིསྶཏི སཱསནཾ པགྒཧེཏུཾ. ཧནྡ ཡཱཝ སོ སམཡོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝ ཉཱཏཀེ ཨོལོཀེམ. པུན དཱནི མཡཾ ཨིམཾ ཛནཔདཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱམ ཝཱ ན ཝཱ’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ཨསོཀཱརཱམཏོ ནིཀྑམྨ ཏེཧི ཨིཊྚིཡཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི ཐེརེཧི སངྒྷམིཏྟཱཡ པུཏྟེན སུམནསཱམཎེརེན བྷཎྜུཀེན ¶ ཙ ཨུཔཱསཀེན སདྡྷིཾ རཱཛགཧནགརཔརིཝཏྟཀེན དཀྑིཎཱགིརིཛནཔདེ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཉཱཏཀེ ཨོལོཀེནྟོ ཚ མཱསེ ཨཏིཀྐཱམེསི. ཨཐཱནུཔུབྦེན མཱཏུ ནིཝེསནཊྛཱནཾ ཝེདིསནགརཾ ནཱམ སམྤཏྟོ. ཨསོཀོ ཀིར ཀུམཱརཀཱལེ ཛནཔདཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཛྫེནིཾ གཙྪནྟོ ཝེདིསནགརཾ པཏྭཱ ཝེདིསསེཊྛིསྶ དྷཱིཏརཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཏཾདིཝསམེཝ གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ ཨུཛྫེནིཡཾ མཧིནྡཀུམཱརཾ ཝིཛཱཡི. ཀུམཱརསྶ ¶ ཙུདྡསཝསྶཀཱལེ རཱཛཱ ཨབྷིསེཀཾ པཱཔུཎི. སཱ ཏསྶ མཱཏཱ ཏེན སམཡེན ཉཱཏིགྷརེ ཝསཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐཱནུཔུབྦེན མཱཏུ ནིཝེསནཊྛཱནཾ ཝེཊིསནགརཾ ནཱམ སམྤཏྟོ’’ཏི.

སམྤཏྟཉྩ པན ཐེརཾ དིསྭཱ ཐེརམཱཏཱ དེཝཱི པཱདེསུ སིརསཱ ཝནྡིཏྭཱ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ ཐེརཾ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཝེདིསགིརིམཧཱཝིཧཱརཾ ནཱམ ཨཱརོཔེསི. ཐེརོ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨིདྷ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛིཏཾ, སམཡོ ནུ ཁོ ཨིདཱནི ལངྐཱདཱིཔཾ གནྟུ’’ནྟི. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨནུབྷཝཏུ ཏཱཝ མེ པིཏརཱ པེསིཏཾ ཨབྷིསེཀཾ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ, རཏནཏྟཡགུཎཉྩ སུཎཱཏུ, ཚཎཏྠཉྩ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མིསྶཀཔབྦཏཾ ཨབྷིརུཧཏུ, ཏདཱ ཏཾ ཏཏྠ དཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨཐཱཔརཾ ཨེཀམཱསཾ ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. མཱསཱཏིཀྐམེན ཙ ཛེཊྛམཱུལམཱསཔུཎྞམཱཡཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ སནྣིཔཏིཏཱ སབྦེཔི – ‘‘ཀཱལོ ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ གམནཱཡ, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི མནྟཡིཾསུ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘མཧིནྡོ ནཱམ ནཱམེན, སངྒྷཏྠེརོ ཏདཱ ཨཧུ;

ཨིཊྚིཡོ ཨུཏྟིཡོ ཐེརོ, བྷདྡསཱལོ ཙ སམྦལོ.

‘‘སཱམཎེརོ ¶ ཙ སུམནོ, ཚལ༹བྷིཉྙོ མཧིདྡྷིཀོ;

བྷཎྜུཀོ སཏྟམོ ཏེསཾ, དིཊྛསཙྩོ ཨུཔཱསཀོ;

ཨིཏི ཧེཏེ མཧཱནཱགཱ, མནྟཡིཾསུ རཧོགཏཱ’’ཏི.

ཏདཱ ¶ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ མཧིནྡཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱལངྐཏོ, བྷནྟེ, མུཊསིཝརཱཛཱ; ཨིདཱནི དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶམཧཱརཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེཏི. སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙ ཏུམྷེ བྱཱཀཏཱ – ‘ཨནཱགཏེ མཧིནྡོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པསཱདེསྶཏཱི’ཏི. ཏསྨཱཏིཧ ཝོ, བྷནྟེ, ཀཱལོ དཱིཔཝརཾ གམནཱཡ; ཨཧམྤི ཝོ སཧཱཡོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ཀསྨཱ པན སཀྐོ ཨེཝམཱཧ? བྷགཝཱ ཀིརསྶ བོདྷིམཱུལེཡེཝ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏྭཱ ཨནཱགཏེ ཨིམསྶ དཱིཔསྶ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཏདཱ ཏྭམྤི སཧཱཡོ བྷཝེཡྻཱསཱི’’ཏི ཙ ཨཱཎཱཔེསི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཐེརོ ཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟསཏྟམོ ཝེཊིསཀཔབྦཏཱ ཝེཧཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨནུརཱདྷཔུརསྶ པུརཏྠིམདིསཱཡ མིསྶཀཔབྦཏེ པཏིཊྛཧི. ཡཾ པནེཏརཧི ‘‘ཙེཏིཡཔབྦཏོ’’ཏིཔི སཉྫཱནནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཝེཊིསགིརིམྷི ¶ རཱཛགཧེ, ཝསིཏྭཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ;

ཀཱལོཝ གམནསྶཱཏི, གཙྪཱམ དཱིཔམུཏྟམཾ.

‘‘པལཱི༹ནཱ ཛམྦུདཱིཔཱ ཏེ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ;

ཨེཝམུཔྤཏིཏཱ ཐེརཱ, ནིཔཏིཾསུ ནགུཏྟམེ.

‘‘པུརཏོ པུརསེཊྛསྶ, པབྦཏེ མེགྷསནྣིབྷེ;

པཏིཾསུ སཱིལཀཱུཊམྷི, ཧཾསཱཝ ནགམུདྡྷནཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཨིཊྚིཡཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ པཏིཊྛཧནྟོ ཙ ཨཱཡསྨཱ མཧིནྡཏྠེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾསཏིམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ པཏིཊྛཧཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཧི ཨཊྛམེ ཝསྶེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྨིཾཡེཝ ཝསྶེ སཱིཧཀུམཱརསྶ པུཏྟོ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔསྶ ཨཱདིརཱཛཱ ཝིཛཡཀུམཱརོ ཨིམཾ དཱིཔམཱགནྟྭཱ མནུསྶཱཝཱསཾ ཨཀཱསི. ཛམྦུདཱིཔེ ཨུདཡབྷདྡསྶ ཙུདྡསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ ཝིཛཡོ ཀཱལམཀཱསི. ཨུདཡབྷདྡསྶ པཉྩདསམེ ཝསྶེ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ནཱམ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ ནཱགདཱསཀརཉྙོ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཝསྶེ ཨབྷཡོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ སུསུནཱགརཉྙོ སཏྟརསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ ཨབྷཡརཉྙོ ཝཱིསཏིཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཨཐ ཨབྷཡསྶ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ པཎྜུཀཱབྷཡོ ནཱམ དཱམརིཀོ རཛྫཾ ཨགྒཧེསི. ཏཏྠ ཀཱལཱ༹སོཀསྶ སོལ༹སམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཀསྶ སཏྟརསཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཏཱནི ཧེཊྛཱ ཨེཀེན ཝསྶེན སཧ ཨཊྛཱརས ཧོནྟི. ཏཏྠ ¶ ཙནྡགུཏྟསྶ ཙུདྡསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཀཱབྷཡོ ཀཱལམཀཱསི. མུཊསིཝརཱཛཱ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ ཨསོཀདྷམྨརཱཛསྶ སཏྟརསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ མུཊསིཝརཱཛཱ ཀཱལམཀཱསི. དེཝཱནམྤིཡཏིསྶོ རཛྫཾ པཱཔུཎི. པརིནིབྦུཏེ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཨཛཱཏསཏྟུ ཙཏུཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཨུདཡབྷདྡོ ¶ སོལ༹ས, ཨནུརུདྡྷོ ཙ མུཎྜོ ཙ ཨཊྛ, ནཱགདཱསཀོ ཙཏུཝཱིསཏི, སུསུནཱགོ ཨཊྛཱརས, ཏསྶེཝ པུཏྟོ ཀཱལཱ༹སོཀོ ཨཊྛཝཱིསཏི, ཏཏོ ཏསྶ པུཏྟཀཱ དས བྷཱཏུཀརཱཛཱནོ དྭེཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསུཾ. ཏེསཾ པཙྪཏོ ནཝ ནནྡཱ དྭེཝཱིསཏིམེཝ, ཙནྡགུཏྟོ ཙཏུཝཱིསཏི, བིནྡུསཱརོ ཨཊྛཝཱིསཏི ¶ . ཏསྶཱཝསཱནེ ཨསོཀོ རཛྫཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ པུརེ ཨབྷིསེཀཱ ཙཏྟཱརི ཨབྷིསེཀཏོ ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ མཧིནྡཏྠེརོ པཏིཊྛིཏོ. ཨེཝམེཏེན རཱཛཝཾསཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦམེཏཾ – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾསཏིམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ པཏིཊྛཧཱི’’ཏི.

ཏསྨིཉྩ དིཝསེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཛེཊྛམཱུལནཀྑཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི. རཱཛཱ ནཀྑཏྟཾ གྷོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཚཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ ཙ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཔུརིསསཧསྶཔརིཝཱརོ ནགརམྷཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡེན མིསྶཀཔབྦཏོ ཏེན པཱཡཱསི མིགཝཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ. ཨཐ ཏསྨིཾ པབྦཏེ ཨདྷིཝཏྠཱ ཨེཀཱ དེཝཏཱ ‘‘རཉྙོ ཐེརེ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི རོཧིཏམིགརཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཏིཎཔཎྞཱནི ཁཱདམཱནཱ ཝིཡ ཙརཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡུཏྟཾ དཱནི པམཏྟཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུ’’ནྟི ཛིཡཾ ཕོཊེསི. མིགོ ཨམྦཏྠལམགྒཾ གཧེཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨཱརབྷི. རཱཛཱ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷནྟོ ཨམྦཏྠལམེཝ ཨབྷིརུཧི. མིགོཔི ཐེརཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨནྟརདྷཱཡི. མཧིནྡཏྠེརོ རཱཛཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མམཾཡེཝ རཱཛཱ པསྶཏུ, མཱ ཨིཏརེ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཏིསྶ, ཏིསྶ, ཨིཏོ ཨེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ ཛཱཏོ མཾ ‘ཏིསྶཱ’ཏི ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཨཱལཔིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཨཡཾ པན ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ བྷཎྜུ ཀཱསཱཝཝསནོ མཾ ནཱམེན ཨཱལཔཏི, ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏི མནུསྶོ ཝཱ ཨམནུསྶོ ཝཱ’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ –

‘‘སམཎཱ མཡཾ མཧཱརཱཛ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱཝཀཱ;

ཏཝེཝ ཨནུཀམྤཱཡ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏཱ’’ཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན དེཝཱནམྤིཡཏིསྶམཧཱརཱཛཱ ཙ ཨསོཀདྷམྨརཱཛཱ ཙ ཨདིཊྛསཧཱཡཀཱ ཧོནྟི. དེཝཱནམྤིཡཏིསྶམཧཱརཱཛསྶ ཙ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ཚཱཏཔབྦཏཔཱདེ ཨེཀམྷི ཝེལུ༹གུམྦེ ཏིསྶོ ཝེལུ༹ཡཊྛིཡོ རཐཡཊྛིཔྤམཱཎཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ – ཨེཀཱ ལཏཱཡཊྛི ནཱམ, ཨེཀཱ པུཔྥཡཊྛི ནཱམ, ཨེཀཱ ¶ སཀུཎཡཊྛི ནཱམ. ཏཱསུ ལཏཱཡཊྛི རཛཏཝཎྞཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཔྤནྣལཏཱ ཀཉྩནཝཎྞཱ ཁཱཡཏི. པུཔྥཡཊྛིཡཾ པན ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏཀཱལ༹ཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི སུཝིབྷཏྟཝཎྚཔཏྟཀིཉྫཀྑཱནི ཧུཏྭཱ ཁཱཡནྟི. སཀུཎཡཊྛིཡཾ ཧཾསཀུཀྐུཊཛཱིཝཛཱིཝཀཱདཡོ སཀུཎཱ ནཱནཔྤཀཱརཱནི ཙ ཙཏུཔྤདཱནི སཛཱིཝཱནི ཝིཡ ཁཱཡནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དཱིཔཝཾསེ –

‘‘ཚཱཏཔབྦཏཔཱདམྷི ¶ , ཝེལུ༹ཡཊྛཱི ཏཡོ ཨཧུ;

སེཏཱ རཛཏཡཊྛཱིཝ, ལཏཱ ཀཉྩནསནྣིབྷཱ.

‘‘ནཱིལཱདི ཡཱདིསཾ པུཔྥཾ, པུཔྥཡཊྛིམྷི ཏཱདིསཾ;

སཀུཎཱ སཀུཎཡཊྛིམྷི, སརཱུཔེནེཝ སཎྛིཏཱ’’ཏི.

སམུདྡཏོཔིསྶ ¶ མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡཱདི ཨནེཀཝིཧིཏཾ རཏནཾ ཨུཔྤཛྫི. ཏམྦཔཎྞིཡཾ པན ཨཊྛ མུཏྟཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ – ཧཡམུཏྟཱ, གཛམུཏྟཱ, རཐམུཏྟཱ, ཨཱམལཀམུཏྟཱ, ཝལཡམུཏྟཱ, ཨངྒུལིཝེཋཀམུཏྟཱ, ཀཀུདྷཕལམུཏྟཱ, པཱཀཏིཀམུཏྟཱཏི. སོ ཏཱ ཙ ཡཊྛིཡོ ཏཱ ཙ མུཏྟཱ ཨཉྙཉྩ བཧུཾ རཏནཾ ཨསོཀསྶ དྷམྨརཉྙོ པཎྞཱཀཱརཏྠཱཡ པེསེསི. ཨསོཀོ པསཱིདིཏྭཱ ཏསྶ པཉྩ རཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཱནི པཧིཎི – ཚཏྟཾ, ཙཱམརཾ, ཁགྒཾ, མོལི༹ཾ, རཏནཔཱདུཀཾ, ཨཉྙཉྩ ཨབྷིསེཀཏྠཱཡ བཧུཝིདྷཾ པཎྞཱཀཱརཾ; སེཡྻཐིདཾ – སངྑཾ, གངྒོདཀཾ, ཝཌྜྷམཱནཾ, ཝཊཾསཀཾ, བྷིངྒཱརཾ, ནནྡིཡཱཝཊྚཾ, སིཝིཀཾ, ཀཉྙཾ, ཀཊཙྪུཾ, ཨདྷོཝིམཾ དུསྶཡུགཾ, ཧཏྠཔུཉྪནཾ, ཧརིཙནྡནཾ, ཨརུཎཝཎྞམཏྟིཀཾ, ཨཉྫནཾ, ཧརཱིཏཀཾ, ཨཱམལཀནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དཱིཔཝཾསེ –

‘‘ཝཱལབཱིཛནིམུཎྷཱིསཾ, ཚཏྟཾ ཁགྒཉྩ པཱདུཀཾ;

ཝེཋནཾ སཱརཔཱམངྒཾ, བྷིངྒཱརཾ ནནྡིཝཊྚཀཾ.

‘‘སིཝིཀཾ སངྑཾ ཝཊཾསཉྩ, ཨདྷོཝིམཾ ཝཏྠཀོཊིཀཾ;

སོཝཎྞཔཱཏིཾ ཀཊཙྪུཾ, མཧགྒྷཾ ཧཏྠཔུཉྪནཾ.

‘‘ཨནོཏཏྟོདཀཾ ཀཉྙཾ, ཨུཏྟམཾ ཧརིཙནྡནཾ;

ཨརུཎཝཎྞམཏྟིཀཾ ¶ , ཨཉྫནཾ ནཱགམཱཧཊཾ.

‘‘ཧརཱིཏཀཾ ¶ ཨཱམལཀཾ, མཧགྒྷཾ ཨམཏོསདྷཾ;

སཊྛིཝཱཧསཏཾ སཱལིཾ, སུགནྡྷཾ སུཝཀཱཧཊཾ;

པུཉྙཀམྨཱབྷིནིབྦཏྟཾ, པཱཧེསི ཨསོཀཝ྄ཧཡོ’’ཏི.

ན ཀེཝལཉྩེཏཾ ཨཱམིསཔཎྞཱཀཱརཾ, ཨིམཾ ཀིར དྷམྨཔཎྞཱཀཱརམྤི པེསེསི –

‘‘ཨཧཾ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ, སངྒྷཉྩ སརཎཾ གཏོ;

ཨུཔཱསཀཏྟཾ དེསེསིཾ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.

‘‘ཨིམེསུ ¶ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ, ཨུཏྟམེ ཛིནསཱསནེ;

ཏྭམྤི ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི, སདྡྷཱ སརཎམུཔེཧཱི’’ཏི.

སྭཱཡཾ རཱཛཱ ཏཾ དིཝསཾ ཨསོཀརཉྙཱ པེསིཏེན ཨབྷིསེཀེན ཨེཀམཱསཱབྷིསིཏྟོ ཧོཏི.

ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཧིསྶ ཨབྷིསེཀམཀཾསུ. སོ ཨཙིརསྶུཏཾ – ཏཾ སཱསནཔྤཝཏྟིཾ ཨནུསྶརམཱནོ ཏཾ ཐེརསྶ ‘‘སམཎཱ མཡཾ མཧཱརཱཛ དྷམྨརཱཛསྶ སཱཝཀཱ’’ཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡྻཱ ནུ ཁོ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐཡམཱནོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱན, ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསི;

ནིསཛྫ རཱཛཱ སམྨོདི, བཧུཾ ཨཏྠཱུཔསཉྷིཏ’’ནྟི.

སམྨོདནཱིཡཀཐཉྩ ཀུརུམཱནེཡེཝ ཏསྨིཾ ཏཱནིཔི ཙཏྟཱལཱིསཔུརིསསཧསྶཱནི ཨཱགནྟྭཱ སམྤརིཝཱརེསུཾ. ཏདཱ ཐེརོ ཨིཏརེཔི ཚ ཛནེ དསྶེསི. རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཀདཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ‘‘མཡཱ སདྡྷིཾཡེཝ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི པན ཛམྦུདཱིཔེ ཨཉྙེཔི ཨེཝརཱུཔཱ སམཎཱ སནྟཱི’’ཏི? ‘‘སནྟི, མཧཱརཱཛ; ཨེཏརཧི ཛམྦུདཱིཔོ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏོ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏོ. ཏསྨིཾ –

‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, ཙེཏོཔརིཡཱཡཀོཝིདཱ;

ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཧནྟོ, བཧཱུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀཱཏི.

‘‘བྷནྟེ, ཀེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ནེཝ, མཧཱརཱཛ, ཨུདཀེན ན ཐལེནཱ’’ཏི. ‘‘རཱཛཱ ཨཱཀཱསེན ¶ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨཉྙཱསི. ཐེརོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ རཉྙོ པཉྙཱཝེཡཏྟིཡ’’ནྟི ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ཨཱསནྣཾ ཨམྦརུཀྑཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ནཱམོ ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, རུཀྑོ’’ཏི? ‘‘ཨམྦརུཀྑོ ནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨིམཾ པན, མཧཱརཱཛ, ཨམྦཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙོ ཨམྦོ ཨཏྠི, ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཨཉྙེཔི བཧཱུ ཨམྦརུཀྑཱ’’ཏི. ‘‘ཨིམཉྩ ཨམྦཾ ཏེ ཙ ཨམྦེ མུཉྩིཏྭཱ ཨཏྠི ནུ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཉྙེ རུཀྑཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, ཏེ པན ན ཨམྦརུཀྑཱ’’ཏི. ‘‘ཨཉྙེ ཨམྦེ ཙ ཨནམྦེ ཙ མུཉྩིཏྭཱ ཨཏྠི པན ཨཉྙོ རུཀྑོ’’ཏི? ‘‘ཨཡམེཝ, བྷནྟེ, ཨམྦརུཀྑོ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, པཎྜིཏོསི. ཨཏྠི པན ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཏཀཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, བཧཱུ ཛནཱ’’ཏི. ‘‘ཏེ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙེ ཀེཙི ཨཉྙཱཏཀཱཔི ཨཏྠི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཉྙཱཏཀཱ, བྷནྟེ, ཉཱཏཀེཧི བཧུཏརཱ’’ཏི. ‘‘ཏཝ ཉཱཏཀེ ཙ ཨཉྙཱཏཀེ ཙ མུཉྩིཏྭཱ ཨཏྠཉྙོ ཀོཙི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཧམེཝ, ཨཉྙཱཏཀོ’’ཏི. ཨཐ ཐེརོ ‘‘པཎྜིཏོ རཱཛཱ སཀྑིསྶཏི དྷམྨཾ ཨཉྙཱཏུ’’ནྟི ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ རཱཛཱ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛཧི སདྡྷིཾ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ པཱཎསཧསྶེཧི.

ཏཾ ཁཎཉྙེཝ ཙ རཉྙོ བྷཏྟཾ ཨཱཧརིཡིཏྠ ¶ . རཱཛཱ ཙ སུཏྟནྟཾ སུཎནྟོ ཨེཝ ཨཉྙཱསི – ‘‘ན ཨིམེསཾ ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ བྷོཛནཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཔུཙྪིཏྭཱ པན བྷུཉྫིཏུཾ ཨཡུཏྟ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷུཉྫིསྶཐ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ བྷོཛནཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྨིཾ ཀཱལེ, བྷནྟེ, ཀཔྤཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨརུཎུགྒམནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཱ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪཱམ, བྷནྟེ, ནགར’’ནྟི? ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཝསཐ, ཨཡཾ དཱརཀོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཡཾ དཱརཀོ ཨཱགཏཕལོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཨིདཱནི པབྦཛིསྶཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, སྭེ རཐཾ པེསེསྶཱམི; ཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཐེརོ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོ སུམནསཱམཎེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, སུམན, དྷམྨསཝནསྶ ཀཱལཾ གྷོསེཧཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཀིཏྟཀཾ ཋཱནཾ སཱཝེནྟོ གྷོསེམཱི’’ཏི? ‘‘སཀལཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི སཱམཎེརོ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ སམཱཧིཏེན ཙིཏྟེན སཀལཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ སཱཝེནྟོ ཏིཀྑཏྟུཾ དྷམྨསཝནསྶ ཀཱལཾ གྷོསེསི. རཱཛཱ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཐེརཱནཾ སནྟིཀཾ པེསེསི – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཏྠི ཀོཙི ཨུཔདྡཝོ’’ཏི. ‘‘ནཏྠམྷཱཀཾ ཀོཙི ཨུཔདྡཝོ, དྷམྨསཝནསྶ ཀཱལཾ གྷོསཱཔཡིམྷ བུདྡྷཝཙནཾ ཀཐེཏུཀཱམམྷཱ’’ཏི ¶ . ཏཉྩ པན སཱམཎེརསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ བྷུམྨཱ དེཝཏཱ སདྡམནུསྶཱཝེསུཾ. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪི. ཏེན སདྡེན མཧཱ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི. ཐེརོ མཧནྟཾ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏཾ དིསྭཱ སམཙིཏྟསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ དེཝཏཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བཧཱུ ནཱགཱ ¶ ཙ སུཔཎྞཱ ཙ སརཎེསུ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཡཱདིསོཝ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨིམཾ སུཏྟནྟཾ ཀཐཡཏོ དེཝཏཱསནྣིཔཱཏོ ཨཧོསི, ཏཱདིསོ མཧིནྡཏྠེརསྶཱཔི ཛཱཏོ. ཨཐ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན རཱཛཱ ཐེརཱནཾ ¶ རཐཾ པེསེསི. སཱརཐཱི རཐཾ ཨེཀམནྟེ ཋཔེཏྭཱ ཐེརཱནཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཱགཏོ, བྷནྟེ, རཐོ; ཨབྷིརུཧཐ གཙྪིསྶཱམཱ’’ཏི. ཐེརཱ ‘‘ན མཡཾ རཐཾ ཨབྷིརུཧཱམ; གཙྪ ཏྭཾ, པཙྪཱ མཡཾ ཨཱགཙྪིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨནུརཱདྷཔུརསྶ པུརཏྠིམདིསཱཡཾ པཋམཀཙེཏིཡཊྛཱནེ ཨོཏརིཾསུ. ཏཉྷི ཙེཏིཡཾ ཐེརེཧི པཋམཾ ཨོཏིཎྞཊྛཱནེ ཀཏཏྟཱཡེཝ ‘‘པཋམཀཙེཏིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

རཱཛཱཔི སཱརཐིཾ པེསེཏྭཱ ‘‘ཨནྟོནིཝེསནེ མཎྜཔཾ པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏཱཝདེཝ སབྦེ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཨཏིཝིཡ པཱསཱདིཀཾ མཎྜཔཾ པཊིཡཱདེསུཾ. པུན རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཧིཡྻོ ཐེརོ སཱིལཀྑནྡྷཾ ཀཐཡམཱནོ ‘ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨཱཧ; ‘ནིསཱིདིསྶནྟི ནུ ཁོ ཨཡྻཱ ཨཱསནེསུ, ན ནིསཱིདིསྶནྟཱི’’’ཏི? ཏསྶེཝཾ ཙིནྟཡནྟསྶེཝ སོ སཱརཐི ནགརདྭཱརཾ སམྤཏྟོ. ཏཏོ ཨདྡས ཐེརེ པཋམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟེ. དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཱགཏཱ, དེཝ, ཐེརཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘རཐཾ ཨཱརཱུལ༹ྷཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན ཨཱརཱུལ༹ྷཱ, དེཝ, ཨཔི ཙ མམ པཙྪཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཋམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཋིཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘རཐམྤི ནཱབྷིརཱུཧིཾསཱུ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན དཱནི ཨཡྻཱ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ སཱདིཡིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ཐེརཱནཾ བྷཱུམཏྠརཎསངྑེཔེན ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཊིཔཐཾ ཨགམཱསི. ཨམཙྩཱ པཐཝིཡཾ ཏཊྚིཀཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཀོཛཝཀཱདཱིནི ཙིཏྟཏྠརཎཱནི པཉྙཔེསུཾ. ཨུཔྤཱཏཔཱཋཀཱ དིསྭཱ ‘‘གཧིཏཱ དཱནི ཨིམེཧི པཐཝཱི, ཨིམེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔསྶ ¶ སཱམིཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ. རཱཛཱཔི གནྟྭཱ ཐེརེ ཝནྡིཏྭཱ མཧིནྡཏྠེརསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ ཙ སཀྐཱརེན ཙ ཐེརེ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ཨནྟོནིཝེསནཾ པཝེསེསི. ཐེརོ ཨཱསནཔཉྙཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ སཀལལངྐཱདཱིཔེ པཐཝཱི ཝིཡ པཏྠཊཾ ནིཙྩལཉྩ ཧུཏྭཱ པཏིཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ནིསཱིདི. རཱཛཱ ཐེརེ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏྭཱ སམྤཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཨནུལཱ༹དེཝཱིཔམུཁཱནི པཉྩ ཨིཏྠིསཏཱནི ཐེརཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཉྩ ཀརོནྟཱུ’’ཏི པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཐེརོ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ རཉྙོ སཔརིཛནསྶ ¶ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶེནྟོ པེཏཝཏྠུཾ ¶ ཝིམཱནཝཏྠུཾ སཙྩསཾཡུཏྟཉྩ ཀཐེསི. ཏཾ ཐེརསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཏཱནི པཉྩཔི ཨིཏྠིསཏཱནི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪཱཀཾསུ.

ཡེཔི ཏེ མནུསྶཱ པུརིམདིཝསེ མིསྶཀཔབྦཏེ ཐེརེ ཨདྡསཾསུ, ཏེ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཐེརཱནཾ གུཎེ ཀཐེནྟི. ཏེསཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡོ རཱཛངྒཎེ སནྣིཔཏིཏྭཱ མཧཱསདྡཾ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེསོ སདྡོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ནཱགརཱ, དེཝ, ‘ཐེརེ དཊྛུཾ ན ལབྷཱམཱ’ཏི ཝིརཝནྟཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཙེ ཨིདྷ པཝིསིསྶནྟི, ཨོཀཱསོ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཧཏྠིསཱལཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ པཉྩཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ཙེལཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཊྛཱནེ ཐེརཱནཾ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཐེརོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ དེཝདཱུཏསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ པཱཎསཧསྶཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཏཏོ ‘‘ཧཏྠིསཱལཱ ཨཏིསམྦཱདྷཱ’’ཏི དཀྑིཎདྭཱརེ ནནྡནཝནུཡྻཱནེ ཨཱསནཾ པཉྙཔེསུཾ. ཐེརོ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱསཱིཝིསོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཏམྤི སུཏྭཱ པཱཎསཧསྶཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ¶ པཊིལབྷི.

ཨེཝཾ ཨཱགཏདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ ཨཌྜྷཏེཡྻསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཐེརསྶ ནནྡནཝནེ ཨཱགཏཱགཏཱཧི ཀུལིཏྠཱིཧི ཀུལསུཎྷཱཧི ཀུལཀུམཱརཱིཧི སདྡྷིཾ སམྨོདམཱནསྶེཝ སཱཡནྷསམཡོ ཛཱཏོ. ཐེརོ ཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམ དཱནི མིསྶཀཔབྦཏ’’ནྟི ཨུཊྛཧི. ཨམཙྩཱ – ‘‘ཀཏྠ, བྷནྟེ, གཙྪཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནིཝཱསནཊྛཱན’’ནྟི. ཏེ རཉྙོ སཾཝིདིཏཾ ཀཏྭཱ རཱཛཱནུམཏེན ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཀཱལོ, བྷནྟེ, ཨིདཱནི ཏཏྠ གནྟུཾ; ཨིདམེཝ ནནྡནཝནུཡྻཱནཾ ཨཡྻཱནཾ ཨཱཝཱསཊྛཱནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, གཙྪཱམཱ’’ཏི. པུན རཉྙོ ཝཙནེནཱཧཾསུ – ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, ཨཱཧ – ‘ཨེཏཾ མེགྷཝནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ མམ པིཏུ སནྟཀཾ ནགརཏོ ནཱཏིདཱུརཾ ནཱཙྩཱསནྣཾ གམནཱགམནསམྤནྣཾ, ཨེཏྠ ཐེརཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱུ’’’ཏི. ཝསིཾསུ ཐེརཱ མེགྷཝནེ ཨུཡྻཱནེ.

རཱཛཱཔི ཁོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན ཐེརསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ སུཁསཡིཏབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀཔྤཏི, བྷནྟེ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརཱམོ’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘ཀཔྤཏི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱཧརི – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཱམ’’ནྟི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནཾ ཨདཱསི. སཧ ¶ ཨུདཀཔཱཏེན པཐཝཱི ཀམྤི. ཨཡཾ མཧཱཝིཧཱརེ པཋམོ པཐཝཱིཀམྤོ ཨཧོསི. རཱཛཱ བྷཱིཏོ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པཐཝཱི ཀམྤཏཱི’’ཏི? ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ དསབལསྶ སཱསནཾ པཏིཊྛཧིསྶཏི; ཨིདཉྩ པཋམཾ ཝིཧཱརཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི. རཱཛཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ¶ པསཱིདི. ཐེརོ པུནདིཝསེཔི རཱཛགེཧེཡེཝ བྷུཉྫིཏྭཱ ནནྡནཝནེ ཨནམཏགྒིཡཱནི ཀཐེསི. པུནདིཝསེ ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན སཏྟ དིཝསཱནི ཀཐེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཌྜྷནཝམཱནཾ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ¶ ཙ ནནྡནཝནཾ སཱསནསྶ ཛོཏིཔཱཏུབྷཱཝཊྛཱནནྟི ཀཏྭཱ ‘‘ཛོཏིཝན’’ནྟི ནཱམཾ ལབྷི. སཏྟམེ པན དིཝསེ ཐེརཱ ཨནྟེཔུརེ རཉྙོ ཨཔྤམཱདསུཏྟཾ ཀཐཡིཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨགམཾསུ.

ཨཐ ཁོ རཱཛཱ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཐེརོ, ཨམྷེ གཱལ༹ྷེན ཨོཝཱདེན ཨོཝདཏི; གཙྪེཡྻ ནུ ཁོ’’ཏི? ཨམཙྩཱ ‘‘ཏུམྷེཧི, དེཝ, ཐེརོ ཨཡཱཙིཏོ སཡམེཝ ཨཱགཏོ; ཏསྨཱ ཏསྶ ཨནཱཔུཙྪཱཝ གམནམྤི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ རཱཛཱ རཐཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དྭེ ཙ དེཝིཡོ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིཾ ཨགམཱསི མཧཉྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན. གནྟྭཱ དེཝིཡོ ཨེཀམནྟཾ ཨཔཀྐམཱཔེཏྭཱ སཡམེཝ ཐེརཱནཾ སམཱིཔཾ ཨུཔསངྐམནྟོ ཨཏིཝིཡ ཀིལནྟརཱུཔོ ཧུཏྭཱ ཨུཔསངྐམི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཀིལམམཱནོ ཨཱགཏོ’’ཏི? ‘‘‘ཏུམྷེ མམ གཱལ༹ྷཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ཨིདཱནི གནྟུཀཱམཱ ནུ ཁོ’ཏི ཛཱནནཏྠཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ན མཡཾ, མཧཱརཱཛ, གནྟུཀཱམཱ; ཨཔིཙ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཀཱལོ ནཱམཱཡཾ མཧཱརཱཛ, ཏཏྲ སམཎེན ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཊྛཱནཾ ཉཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏཾདིཝསམེཝ ཨརིཊྛོ ནཱམ ཨམཙྩོ པཉྩཔཎྞཱསཱཡ ཛེཊྛཀནིཊྛབྷཱཏུཀེཧི སདྡྷིཾ རཉྙོ སམཱིཔེ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, དེཝ, ཐེརཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏུ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷཎེ, པབྦཛསྶཱུ’’ཏི རཱཛཱ ཨནུཛཱནིཏྭཱ ཐེརཾ སམྤཊིཙྪཱཔེསི. ཐེརོ ཏདཧེཝ པབྦཱཛེསི. སབྦེ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ.

རཱཛཱཔི ཁོ ཏངྑཎེཡེཝ ཀཎྚཀེན ཙེཏིཡངྒཎཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ དྭཱསཊྛིཡཱ ལེཎེསུ ཀམྨཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནགརམེཝ ཨགམཱསི. ཏེཔི ཐེརཱ ¶ དསབྷཱཏིཀསམཱཀུལཾ རཱཛཀུལཾ པསཱདེཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨོཝདམཱནཱ ཙེཏིཡགིརིམྷི ཝསྶཾ ཝསིཾསུ. ཏདཱཔི ཙེཏིཡགིརིམྷི པཋམཾ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ དྭཱསཊྛི ¶ ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱམཧིནྡོ ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷེཧི ཙིརདིཊྛོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨནཱཐཝཱསཾ ཝསིམྷ, ཨིཙྪཱམ མཡཾ ཛམྦུདཱིཔཾ གནྟུ’’ནྟི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧཱམི, ཨཡཉྩ མཧཱཛནོ ཏུམྷེ ནིསྶཱཡ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏོ, ཀསྨཱ ཏུམྷེ ཨུཀྐཎྛིཏཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཙིརདིཊྛོ ནོ, མཧཱརཱཛ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཀརཎཊྛཱནཾ ནཏྠི, ཏེནམྷ ཨུཀྐཎྛིཏཱ’’ཏི. ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨཝོཙུཏྠ – ‘པརིནིབྦུཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’’ཏི. ‘‘ཀིཉྩཱཔི, མཧཱརཱཛ, པརིནིབྦུཏོ; ཨཐ ཁྭསྶ སརཱིརདྷཱཏུཡོ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཱཏཾ, བྷནྟེ, ཐཱུཔཔཏིཊྛཱནཾ ཏུམྷེ ཨཱཀངྑཐཱཏི. ཀརོམི ¶ , བྷནྟེ, ཐཱུཔཾ, བྷཱུམིབྷཱགཾ དཱནི ཝིཙིནཱཐ; ཨཔིཙ, བྷནྟེ, དྷཱཏུཡོ ཀུཏོ ལཙྪཱམཱ’’ཏི? ‘‘སུམནེན སདྡྷིཾ མནྟེཧི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ སུམནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀུཏོ དཱནི, བྷནྟེ, དྷཱཏུཡོ ལཙྪཱམཱ’’ཏི? སུམནོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིཐིཡོ སོདྷཱཔེཏྭཱ དྷཛཔཊཱཀཔུཎྞགྷཊཱདཱིཧི ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ སཔརིཛནོ ཨུཔོསཐཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརེ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཙསྶ སེཏཙྪཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ མཧཱནཱགཝནུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ ཡཱཧི. ཨདྡྷཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ¶ དྷཱཏུཡོ ལཙྪསཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. ཐེརཱ ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཏྲཱཡསྨཱ མཧིནྡཏྠེརོ སུམནསཱམཎེརཾ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, སཱམཎེར, ཛམྦུདཱིཔེ ཏཝ ཨཡྻཀཾ ཨསོཀཾ དྷམྨརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘སཧཱཡོ ཝོ, མཧཱརཱཛ, དེཝཱནམྤིཡཏིསྶོ བུདྡྷསཱསནེ པསནྣོ ཐཱུཔཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཀཱམོ, ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཧཏྠེ དྷཱཏུ ཨཏྠི ཏཾ མེ དེཐཱ’ཏི. ཏཾ གཧེཏྭཱ སཀྐཾ དེཝརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར, མཧཱརཱཛ, ཧཏྠེ དྭེ དྷཱཏུཡོ ཨཏྠི – དཀྑིཎདཱཋཱ ཙ དཀྑིཎཀྑཀཉྩ; ཏཏོ ཏུམྷེ དཀྑིཎདཱཋཾ པཱུཛེཐ, དཀྑིཎཀྑཀཾ པན མཡ྄ཧཾ དེཐཱ’ཏི. ཨེཝཉྩ ནཾ ཝདེཧི – ‘ཀསྨཱ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པཧིཎིཏྭཱ པམཛྫསཱི’’’ཏི?

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སུམནོ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པཱཊལིཔུཏྟདྭཱརེ ཨོརུཡ྄ཧ རཉྙོ ¶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ སཱམཎེརསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ གནྡྷེཧི ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཝརམུཏྟསདིསཱནཾ དྷཱཏཱུནཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ སཀྐཾ དེཝརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ སཱམཎེརཾ དིསྭཱཝ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ སུམན, ཨཱཧིཎྜསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨམྷེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པེསེཏྭཱ ཀསྨཱ པམཛྫསཱི’’ཏི? ‘‘ནཔྤམཛྫཱམི, བྷནྟེ, ཝདེཧི – ‘ཀིཾ ཀརོམཱི’’’ཏི? ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཧཏྠེ དྭེ དྷཱཏུཡོ ཨཏྠི – དཀྑིཎདཱཋཱ ཙ དཀྑིཎཀྑཀཉྩ; ཏཏོ ཏུམྷེ དཀྑིཎདཱཋཾ པཱུཛེཐ, དཀྑིཎཀྑཀཾ པན མཡ྄ཧཾ དེཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ མཎིཐཱུཔཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ དཀྑིཎཀྑཀདྷཱཏུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སུམནསྶ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིམྷིཡེཝ པཏིཊྛཱསི.

ཨཐ ཁོ མཧིནྡཔམུཁཱ སབྦེཔི ཏེ མཧཱནཱགཱ ¶ ཨསོཀདྷམྨརཱཛེན དིནྣདྷཱཏུཡོ ཙེཏིཡགིརིམྷིཡེཝ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎཀྑཀཾ ཨཱདཱཡ ཝཌྜྷམཱནཀཙྪཱཡཱཡ མཧཱནཱགཝནུཡྻཱནམགམཾསུ ¶ . རཱཛཱཔི ཁོ སུམནེན ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ སཡཾ མངྒལཧཏྠིམཏྠཀེ སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཡམཱནོ མཧཱནཱགཝནཾ སམྤཱཔུཎི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ ཨཡཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དྷཱཏུ, ཚཏྟཾ ཨཔནམཏུ, མངྒལཧཏྠཱི ཛཎྞུཀེཧི བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧཏུ, དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ མཡ྄ཧཾ མཏྠཀེ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི. སཧ རཉྙོ ཙིཏྟུཔྤཱདེན ཚཏྟཾ ཨཔནམི, ཧཏྠཱི ཛཎྞུཀེཧི པཏིཊྛཧི, དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ རཉྙོ མཏྠཀེ པཏིཊྛཧི. རཱཛཱ ཨམཏེནེཝ ཨབྷིསིཏྟགཏྟོ ཝིཡ པརམེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘དྷཱཏུཾ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི? ‘‘ཧཏྠིཀུམྦྷམྷིཡེཝ ཏཱཝ, མཧཱརཱཛ, ཋཔེཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ གཧེཏྭཱ ཧཏྠིཀུམྦྷེ ཋཔེསི. པམུདིཏོ ནཱགོ ཀོཉྩནཱདཾ ནདི. མཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི. ‘‘པཙྩནྟེཔི ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དྷཱཏུ པཏིཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི དེཝམནུསྶཱ པམོདིཾསུ. ཨེཝཾ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝསིརིཡཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱིཏིཾ ཛནཡནྟོ –

པུཎྞམཱཡཾ མཧཱཝཱིརོ, ཙཱཏུམཱསིནིཡཱ ཨིདྷ;

ཨཱགནྟྭཱ དེཝལོཀམྷཱ, ཧཏྠིཀུམྦྷེ པཏིཊྛིཏོཏི.

ཨཐསྶ སོ ཧཏྠིནཱགོ ཨནེཀཏཱལཱ༹ཝཙརཔརིཝཱརིཏོ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རེན པཱུཛཱསཀྐཱརེན སཀྐརིཡམཱནོ པཙྪིམདིསཱབྷིམུཁོཝ ཧུཏྭཱ, ཨཔསཀྐནྟོ ¶ ཡཱཝ ནགརསྶ པུརཏྠིམདྭཱརཾ ཏཱཝ གནྟྭཱ པུརཏྠིམེན དྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ སཀལནཱགརེན ¶ ཨུལཱ༹རཱཡ པཱུཛཱཡ ཀརཱིཡམཱནཱཡ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཐཱུཔཱརཱམསྶ པཙྪིམདིསཱབྷཱགེ མཧེཛཝཏྠུ ནཱམ ཀིར ཨཏྠི, ཏཏྠ གནྟྭཱ པུན ཐཱུཔཱརཱམཱབྷིམུཁོཡེཝ པཊིནིཝཏྟི. ཏེན ཙ སམཡེན ཐཱུཔཱརཱམེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནཾ ཧོཏི.

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨཡཾ དཱིཔོ ཨོཛདཱིཔོ ནཱམ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཨབྷཡོ ནཱམ, ནགརཾ ཨབྷཡཔུརཾ ནཱམ, ཙེཏིཡཔབྦཏོ དེཝཀཱུཊཔབྦཏོ ནཱམ, ཐཱུཔཱརཱམོ པཊིཡཱརཱམོ ནཱམ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི. ཏསྶ སཱཝཀོ མཧཱདེཝོ ནཱམ ཐེརོ བྷིཀྑུསཧསྶེན སདྡྷིཾ དེཝཀཱུཊེ པཏིཊྛཱསི, མཧིནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཙེཏིཡཔབྦཏེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨོཛདཱིཔེ སཏྟཱ པཛྫརཀེན ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནམཱཔཛྫནྟེ. དིསྭཱ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ བྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨགམཱསི. ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཏཱཝདེཝ པཛྫརཀོ ཝཱུཔསནྟོ. རོགེ ཝཱུཔསནྟེ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ དྷམཀརཎཾ ¶ དཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ པཊིཡཱརཱམེ ཙེཏིཡཾ ཨཀཾསུ. མཧཱདེཝོ དཱིཔཾ ཨནུསཱསནྟོ ཝིཧཱསི.

ཀོཎཱགམནསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཡཾ དཱིཔོ ཝརདཱིཔོ ནཱམ ཨཧོསི, རཱཛཱ སམེཎྜཱི ནཱམ, ནགརཾ ཝཌྜྷམཱནཾ ནཱམ ¶ , པབྦཏོ སུཝཎྞཀཱུཊོ ནཱམ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝརདཱིཔེ དུབྦུཊྛིཀཱ ཧོཏི དུབྦྷིཀྑཾ དུསྶསྶཾ. སཏྟཱ ཚཱཏཀརོགེན ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀོཎཱགམནོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟེ. དིསྭཱ ཏིཾསབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ ཨགམཱསི. བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན དེཝོ སམྨཱདྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪི. སུབྷིཀྑཾ ཨཧོསི. བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརཾ མཧཱསུམནཾ ནཱམ ཐེརཾ དཱིཔེ ཋཔེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ དཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཨཀཾསུ.

ཀསྶཔསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཡཾ དཱིཔོ མཎྜདཱིཔོ ནཱམ ཨཧོསི, རཱཛཱ ཛཡནྟོ ནཱམ, ནགརཾ ཝིསཱལཾ ནཱམ, པབྦཏོ སུབྷཀཱུཊོ ནཱམ ¶ . ཏེན ཁོ པན སམཡེན མཎྜདཱིཔེ མཧཱཝིཝཱདོ ཧོཏི. བཧཱུ སཏྟཱ ཀལཧཝིགྒཧཛཱཏཱ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟེ. དིསྭཱ ཝཱིསཏིབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཝིཝཱདཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརཾ སབྦནནྡཾ ནཱམ ཐེརཾ དཱིཔེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུདཀསཱཊཀཾ དཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཾ ཨནྟོ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཨཀཾསུ. ཨེཝཾ ཐཱུཔཱརཱམེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ ཙེཏིཡཱནི པཏིཊྛཧིཾསུ. ཏཱནི སཱསནནྟརདྷཱནེན ནསྶནྟི, ཋཱནམཏྟཾ ཨཝསིསྶཏི. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེན ཙ སམཡེན ཐཱུཔཱརཱམེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏདེཏཾ ཝིནཊྛེསུ ཙེཏིཡེསུ ¶ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཀཎྚཀསམཱཀིཎྞསཱཁེཧི ནཱནཱགཙྪེཧི པརིཝུཏཾ ཏིཊྛཏི – ‘‘མཱ ནཾ ཀོཙི ཨུཙྪིཊྛཱསུཙིམལཀཙཝརེཧི པདཱུསེསཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁྭསྶ ཧཏྠིནོ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ རཱཛཔུརིསཱ སབྦགཙྪེ ཚིནྡིཏྭཱ བྷཱུམིཾ སོདྷེཏྭཱ ཏཾ ཧཏྠཏལསདིསཾ ཨཀཾསུ. ཧཏྠིནཱགོ གནྟྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ པུརཏོ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཙྪིམདིསཱབྷཱགེ བོདྷིརུཀྑཊྛཱནེ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ མཏྠཀཏོ དྷཱཏུཾ ཨོརོཔེཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ནཱགོ ཨོརོཔེཏུཾ ན དེཏི. རཱཛཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ནཱགོ དྷཱཏུཾ ཨོརོཔེཏུཾ ན དེཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱརཱུལ༹ྷཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོརོཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ ཨབྷཡཝཱཔིཡཱ ཨུདཀཾ ¶ ཚིནྣཾ ཧོཏི. སམནྟཱ བྷཱུམི ཕལིཏཱ ཧོཏི, སུཨུདྡྷརཱ མཏྟིཀཱཔིཎྜཱ. ཏཏོ མཧཱཛནོ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ མཏྟིཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཧཏྠིཀུམྦྷཔྤམཱཎཾ ཝཏྠུམཀཱསི. ཏཱཝདེཝ ཙ ཐཱུཔཀརཎཏྠཾ ཨིཊྛཀཱ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ན ཡཱཝ ཨིཊྛཀཱ པརིནིཊྛནྟི ཏཱཝ ཧཏྠིནཱགོ ཀཏིཔཱཧཾ དིཝཱ བོདྷིརུཀྑཊྛཱནེ ཧཏྠིསཱལཱཡཾ ཏིཊྛཏི, རཏྟིཾ ཐཱུཔཔཏིཊྛཱནབྷཱུམིཾ པརིཡཱཡཏི. ཨཐ ཝཏྠུཾ ཙིནཱཔེཏྭཱ རཱཛཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཱིདིསོ, བྷནྟེ, ཐཱུཔོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི? ‘‘ཝཱིཧིརཱསིསདིསོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཛངྒྷཔྤམཱཎཾ ཐཱུཔཾ ཙིནཱཔེཏྭཱ དྷཱཏུཨོརོཔནཏྠཱཡ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཱརེསི. སཀལནགརཉྩ ཛནཔདོ ཙ དྷཱཏུམཧདསྶནཏྠཾ སནྣིཔཏི. སནྣིཔཏིཏེ ཙ པན ཏསྨིཾ མཧཱཛནཀཱཡེ དསབལསྶ ¶ དྷཱཏུ ཧཏྠིཀུམྦྷཏོ སཏྟཏཱལཔྤམཱཎཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. ཏེཧི ཏེཧི དྷཱཏུཔྤདེསེཧི ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨུདཀདྷཱརཱ ཙ ཨགྒིཀྑནྡྷཱ ཙ པཝཏྟནྟི, སཱཝཏྠིཡཾ ཀཎྜམྦམཱུལེ བྷགཝཏཱ དསྶིཏཔཱཊིཧཱརིཡསདིསམེཝ ¶ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཧོསི. ཏཉྩ ཁོ ནེཝ ཐེརཱནུབྷཱཝེན, ན དེཝཏཱནུབྷཱཝེན; ཨཔིཙ ཁོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེནེཝ. བྷགཝཱ ཀིར དྷརམཱནོཝ ཨདྷིཊྛཱསི – ‘‘མཡི པརིནིབྦུཏེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཨནུརཱདྷཔུརསྶ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནེ མམ དཀྑིཎཀྑཀདྷཱཏུ པཏིཊྛཱནདིཝསེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཧོཏཱུ’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཨཙིནྟིཡཱ བུདྡྷཱ, བུདྡྷདྷམྨཱ ཨཙིནྟིཡཱ;

ཨཙིནྟིཡེ པསནྣཱནཾ, ཝིཔཱཀོ ཧོཏི ཨཙིནྟིཡོ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༨༢);

སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀིར ཨིམཾ དཱིཔཾ དྷརམཱནཀཱལེཔི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགམཱསི. པཋམཾ – ཡཀྑདམནཏྠཾ ཨེཀཀོཝ ཨཱགནྟྭཱ ཡཀྑེ དམེཏྭཱ ‘‘མཡི པརིནིབྦུཏེ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ སཱསནཾ པཏིཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ རཀྑཾ ཀརོནྟོ ཏིཀྑཏྟུཾ དཱིཔཾ ཨཱཝིཛྫི. དུཏིཡཾ – མཱཏུལབྷཱགིནེཡྻཱནཾ ནཱགརཱཛཱུནཾ དམནཏྠཱཡ ཨེཀཀོཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏེ དམེཏྭཱ ཨགམཱསི. ཏཏིཡཾ – པཉྩབྷིཀྑུསཏཔརིཝཱརོ ཨཱགནྟྭཱ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ཐཱུཔཱརཱམཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ མཧཱབོདྷིཔཏིཊྛིཏཊྛཱནེ ཙ མཧིཡངྒཎཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ མུཏིཡངྒཎཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ དཱིགྷཝཱཔིཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ཀལྱཱཎིཡཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨིདམསྶ ཙཏུཏྠཾ དྷཱཏུསརཱིརེན ཨཱགམནཾ.

དྷཱཏུསརཱིརཏོ ¶ ཙ པནསྶ ནིཀྑནྟཨུདཀཕུསིཏེཧི སཀལཏམྦཔཎྞིཏལེ ན ཀོཙི ཨཕུཊྛོཀཱསོ ནཱམ ཨཧོསི. ཨེཝམསྶ ཏཾ དྷཱཏུསརཱིརཾ ཨུདཀཕུསིཏེཧི ཏམྦཔཎྞིཏལསྶ པརིལཱ༹ཧཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ པཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ རཉྙོ མཏྠཀེ པཏིཊྛཱསི ¶ . རཱཛཱ སཕལཾ མནུསྶཔཊིལཱབྷཾ མཉྙམཱནོ མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ཀརིཏྭཱ དྷཱཏུཾ པཏིཊྛཱཔེསི. སཧ དྷཱཏུཔཏིཊྛཱཔནེན མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི. ཏསྨིཉྩ པན དྷཱཏུཔཱཊིཧཱརིཡེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ རཉྙོ བྷཱཏཱ ཨབྷཡོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ པུརིསསཧསྶེན སདྡྷིཾ པབྦཛི. ཙེཏརཊྛགཱམཏོ པཉྩ དཱརཀསཏཱནི པབྦཛིཾསུ, ཏཐཱ དྭཱརམཎྜལཱདཱིཧི གཱམཀེཧི ནིཀྑམིཏྭཱ པཉྩཔཉྩ ¶ དཱརཀསཏཱནི སབྦཱནིཔི ཨནྟོནགརཏོ ཙ བཧིནགརཏོ ཙ པབྦཛིཏཱནི ཏིཾསབྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ནིཊྛིཏེ པན ཐཱུཔསྨིཾ རཱཛཱ ཙ རཱཛབྷཱཏིཀཱ ཙ དེཝིཡོ ཙ དེཝནཱགཡཀྑཱནམྤི ཝིམྷཡཀརཾ པཙྩེཀཾ པཙྩེཀཾ པཱུཛཾ ཨཀཾསུ. ནིཊྛིཏཱཡ པན དྷཱཏུཔཱུཛཱཡ པཏིཊྛིཏེ དྷཱཏུཝརེ མཧིནྡཏྠེརོ མེགྷཝནུཡྻཱནམེཝ གནྟྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི.

ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ ཨནུལཱ༹ དེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཐེརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨནུལཱ༹, བྷནྟེ, དེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱ, པབྦཱཛེཐ ན’’ནྟི. ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ མཱཏུགཱམཾ པབྦཱཛེཏུཾ ཀཔྤཏི. པཱཊལིཔུཏྟེ པན མཡ྄ཧཾ བྷགིནཱི སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ པཀྐོསཱཔེཧི. ཨིམསྨིཉྩ པན, མཧཱརཱཛ, དཱིཔེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ བོདྷི པཏིཊྛཱསི. ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཏོ སརསརཾསིཛཱལཝིསྶཛྫནཀེན བོདྷིནཱ ཨིདྷ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཏཐཱ སཱསནཾ པཧིཎེཡྻཱསི ཡཐཱ སངྒྷམིཏྟཱ བོདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ མནྟེནྟོ ཨརིཊྛཾ ནཱམ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ ཨཱཧ – ‘‘སཀྑིསྶསི ཏྭཾ, ཏཱཏ, པཱཊལིཔུཏྟཾ གནྟྭཱ མཧཱབོདྷིནཱ སདྡྷིཾ ཨཡྻཾ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཾ ཨཱནེཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྑིསྶཱམི, དེཝ, སཙེ མེ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནིསྶསཱི’’ཏི. ‘‘གཙྪ, ཏཱཏ ¶ , ཐེརིཾ ཨཱནེཏྭཱ པབྦཛཱཧཱི’’ཏི. སོ རཉྙོ ཙ ཐེརསྶ ཙ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ཨེཀདིཝསེནེཝ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ གནྟྭཱ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམུདྡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཱཊལིཔུཏྟམེཝ ཨགམཱསི. ཨནུལཱ༹པི ཁོ དེཝཱི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ དས སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ནགརསྶ ཨེཀདེསེ ཨུཔསྶཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨརིཊྛོཔི ཏཾདིཝསམེཝ རཉྙོ སཱསནཾ ཨཔྤེསི, ཨེཝཉྩ ཨཝོཙ – ‘‘པུཏྟོ ཏེ, དེཝ, མཧིནྡཏྠེརོ ཨེཝམཱཧ – ‘སཧཱཡཀསྶ ཀིར ཏེ དེཝཱནམྤིཡཏིསྶསྶ རཉྙོ བྷཱཏུ ཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ ནཱམ དེཝཱི པབྦཛིཏུཀཱམཱ ¶ , ཏཾ པབྦཱཛེཏུཾ ཨཡྻཾ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཾ པཧིཎཐ, ཨཡྻཱཡེཝ ཙ སདྡྷིཾ མཧཱབོདྷི’’’ནྟི. ཐེརསྶ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཡྻེ, ཏུམྷཱཀཾ བྷཱཏཱ མཧིནྡཏྠེརོ མཾ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པེསེསི, དེཝཱནམྤིཡཏིསྶསྶ རཉྙོ བྷཱཏུ ཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ ནཱམ དེཝཱི ¶ པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི, པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏུཀཱམཱ, ཏཾ ཀིར ཨཱགནྟྭཱ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི. སཱ ཏཱཝདེཝ ཏུརིཏཏུརིཏཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ བྷཱཏཱ མཧིནྡཏྠེརོ ཨེཝཾ པཧིཎི, ‘རཉྙོ ཀིར བྷཱཏུ ཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ ནཱམ དེཝཱི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏུཀཱམཱ མཡ྄ཧཾ ཨཱགམནཾ ཨུདིཀྑཏི’. གཙྪཱམཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཏམྦཔཎྞིདཱིཔ’’ནྟི.

རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྨ, པུཏྟོཔི མེ མཧིནྡཏྠེརོ ནཏྟཱ ཙ མེ སུམནསཱམཎེརོ མཾ ཚིནྣཧཏྠཾ ཝིཡ ཀརོནྟཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ ¶ གཏཱ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཏེཔི ཨཔསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ སོཀོ ཏཝ མུཁཾ པསྶནྟསྶ ཝཱུཔསམྨཏི! ཨལཾ, ཨམྨ, མཱ ཏྭཾ ཨགམཱསཱི’’ཏི. ‘‘བྷཱརིཡཾ མེ, མཧཱརཱཛ, བྷཱཏུ ཝཙནཾ; ཨནུལཱ༹པི ཁཏྟིཡཱ ཨིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ པབྦཛྫཱཔུརེཀྑཱརཱ མཾ པཊིམཱནེཏི; གཙྪཱམཧཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, ཨམྨ, མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱཧཱི’’ཏི. ཀུཏོ རཉྙོ མཧཱབོདྷི? རཱཛཱ ཀིར ཏཏོ པུབྦེ ཨེཝ དྷཱཏུགྒཧཎཏྠཱཡ ཨནཱགཏེ སུམནེ ལངྐཱདཱིཔཾ མཧཱབོདྷིཾ པེསེཏུཀཱམོ, ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨསཏྠགྷཱཏཱརཧཾ མཧཱབོདྷིཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔཱཡཾ ཨཔསྶནྟོ མཧཱདེཝཾ ནཱམ ཨམཙྩཾ པུཙྪི. སོ ཨཱཧ – ‘‘སནྟི, དེཝ, བཧཱུ པཎྜིཏཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ བྷཏྟཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ སངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘གནྟབྦཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ མཧཱབོདྷིནཱ ལངྐཱདཱིཔཾ ནོ’’ཏི? སངྒྷོ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ བྷཱརཾ ཨཀཱསི.

ཐེརོ ‘‘གནྟབྦཾ, མཧཱརཱཛ, མཧཱབོདྷིནཱ ལངྐཱདཱིཔ’’ནྟི ཝཏྭཱ བྷགཝཏོ པཉྩ མཧཱཨདྷིཊྛཱནཱནི ཀཐེསི. ཀཏམཱནི པཉྩ? བྷགཝཱ ཀིར མཧཱཔརིནིབྦཱནམཉྩེ ནིཔནྣོ ལངྐཱདཱིཔེ མཧཱབོདྷིཔཏིཊྛཱཔནཏྠཱཡ ‘‘ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ མཧཱབོདྷིགྒཧཎཏྠཾ གམིསྶཏི, ཏདཱ མཧཱབོདྷིསྶ དཀྑིཎསཱཁཱ སཡམེཝ ཚིཛྫིཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདམེཀམདྷིཊྛཱནཾ.

ཏཏྠ པཏིཊྛཱནཀཱལེ ཙ ‘‘མཧཱབོདྷི ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ དུཏིཡམདྷིཊྛཱནཾ.

‘‘སཏྟམེ ¶ ¶ དིཝསེ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧནྟོ པཏྟེཧི ཙ ཕལེཧི ཙ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ མུཉྩཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ ཏཏིཡམདྷིཊྛཱནཾ.

‘‘ཐཱུཔཱརཱམེ དཀྑིཎཀྑཀདྷཱཏུ ཙེཏིཡམྷི པཏིཊྛཱནདིཝསེ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ.

ལངྐཱདཱིཔམྷིཡེཝ མེ དོཎམཏྟཱ དྷཱཏུཡོ མཧཱཙེཏིཡམྷི པཏིཊྛཱནཀཱལེ ¶ བུདྡྷཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི – ཨིདཾ པཉྩམཾ ཨདྷིཊྛཱནནྟི.

རཱཛཱ ཨིམཱནི པཉྩ མཧཱཨདྷིཊྛཱནཱནི སུཏྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པཱཊལིཔུཏྟཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷི ཏཱཝ མགྒཾ པཊིཛགྒཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧཏྠཱཡ བཧུཾ སུཝཎྞཾ ནཱིཧརཱཔེསི. ཏཱཝདེཝ ཙ རཉྙོ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཝིསྶཀམྨདེཝཔུཏྟོ ཀམྨཱརཝཎྞཾ ནིམྨིནིཏྭཱ པུརཏོ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨིམཾ སུཝཎྞཾ གཧེཏྭཱ ཀཊཱཧཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘པམཱཎཾ, དེཝ, ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཏྭམེཝ, ཏཱཏ, ཉཏྭཱ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, དེཝ, ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སུཝཎྞཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཧཏྠེན པརིམཛྫིཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧཾ ནིམྨིནི ནཝཧཏྠཔརིཀྑེཔཾ པཉྩཧཏྠུབྦེདྷཾ ཏིཧཏྠཝིཀྑམྦྷཾ ཨཊྛངྒུལབཧལཾ ཧཏྠིསོཎྜཔྤམཱཎམུཁཝཊྚིཾ. ཨཐ རཱཛཱ སཏྟཡོཛནཱཡཱམཱཡ ཏིཡོཛནཝིཏྠཱརཱཡ མཧཏིཡཱ སེནཱཡ པཱཊལིཔུཏྟཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨརིཡསངྒྷམཱདཱཡ མཧཱབོདྷིསམཱིཔཾ ཨགམཱསི. སེནཱ སམུསྶིཏདྷཛཔཊཱཀཾ ནཱནཱརཏནཝིཙིཏྟཾ ཨནེཀཱལངྐཱརཔཨམཎྜིཏཾ ནཱནཱཝིདྷཀུསུམསམཱཀིཎྞཾ ཨནེཀཏཱུརིཡསངྒྷུཊྛཾ མཧཱབོདྷིཾ པརིཀྑིཔི. རཱཛཱ སཧསྶམཏྟེ གཎཔཱམོཀྑེ མཧཱཐེརེ གཧེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཏྟཱབྷིསེཀཱནཾ རཱཛཱུནཾ སཧསྶེན ཨཏྟཱནཉྩ མཧཱབོདྷིཉྩ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིམཱུལེ ཋཏྭཱ མཧཱབོདྷིཾ ཨུལློཀེསི. མཧཱབོདྷིསྶ ཁནྡྷཉྩ དཀྑིཎམཧཱསཱཁཱཡ ཙཏུཧཏྠཔྤམཱཎཔྤདེསཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསི.

རཱཛཱ ཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ཨུཔྤནྣཔཱིཏིཔཱམོཛྫོ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ཏུཊྛོ མཧཱབོདྷིཾ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན པཱུཛེམཱི’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཝཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ ཨདཱསི. ཏཏོ ¶ པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ¶ ཋཏྭཱ སཙྩཝཙནཀིརིཡཱཡ བོདྷིཾ གཎྷིཏུཀཱམོ བྷཱུམིཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷིསྶ དཀྑིཎསཱཁཱ ཏཱཝ ཨུཙྩཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏསྶ སབྦརཏནམཡཔཱིཋསྶ ཨུཔརི སུཝཎྞཀཊཱཧཾ ཋཔཱཔེཏྭཱ རཏནཔཱིཋཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སུཝཎྞཏུལིཀཾ གཧེཏྭཱ མནོསིལཱཡ ལེཁཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡདི མཧཱབོདྷིནཱ ལངྐཱདཱིཔེ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, ཡདི ཙཱཧཾ བུདྡྷསཱསནེ ནིབྦེམཏིཀོ བྷཝེཡྻཾ, མཧཱབོདྷི ¶ སཡམེཝ ཨིམསྨིཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ ཨོརུཡ྄ཧ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི སཙྩཝཙནཀིརིཡམཀཱསི. སཧ སཙྩཀིརིཡཱཡ བོདྷིསཱཁཱ མནོསིལཱཡ པརིཙྪིནྣཊྛཱནེ ཚིཛྫིཏྭཱ གནྡྷཀལལཔཱུརསྶ སུཝཎྞཀཊཱཧསྶ ཨུཔརི ཨཊྛཱསི. ཏསྶ ཨུབྦེདྷེན དསཧཏྠོ ཁནྡྷོ ཧོཏི ཙཏུཧཏྠཱ པཉྩ མཧཱསཱཁཱ པཉྩཧིཡེཝ ཕལེཧི པཊིམཎྜིཏཱ, ཁུདྡཀསཱཁཱནཾ པན སཧསྶཾ. ཨཐ རཱཛཱ མཱུལལེཁཱཡ ཨུཔརི ཏིཝངྒུལཔྤདེསེ ཨཉྙཾ ལེཁཾ པརིཙྪིནྡི. ཏཏོ ཏཱཝདེཝ པུཔྥུལ༹ཀཱ ཧུཏྭཱ དས མཧཱམཱུལཱནི ནིཀྑམིཾསུ. པུན ཨུཔརཱུཔརི ཏིཝངྒུལེ ཏིཝངྒུལེ ཨཉྙཱ ནཝ ལེཁཱ པརིཙྪིནྡི. ཏཱཧིཔི དས དས པུཔྥུལ༹ཀཱ ཧུཏྭཱ ནཝུཏི མཱུལཱནི ནིཀྑམིཾསུ. པཋམཀཱ དས མཧཱམཱུལཱ ཙཏུརངྒུལམཏྟཾ ནིཀྑནྟཱ. ཨིཏརེཔི གཝཀྑཛཱལསདིསཾ ཨནུསིབྦནྟཱ ནིཀྑནྟཱ. ཨེཏྟཀཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ རཱཛཱ རཏནཔཱིཋམཏྠཀེ ཋིཏོཡེཝ དིསྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ མཧཱནཱདཾ ནདི. ཨནེཀཱནི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི སཱདྷུཀཱརམཀཾསུ. སཀལརཱཛསེནཱ ཨུནྣཱདིནཱི ཨཧོསི. ཙེལུཀྑེཔསཏསཧསྶཱནི པཝཏྟཡིཾསུ. བྷཱུམཊྛཀདེཝེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ དེཝཱ ¶ ཏཱཝ སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟཡིཾསུ. རཉྙོ ཨིམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ པསྶནྟསྶ པཱིཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཕུཊསརཱིརསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཋིཏསྶེཝ མཧཱབོདྷི མཱུལསཏེན སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཱསི. དས མཧཱམཱུལཱནི སུཝཎྞཀཊཱཧཏལཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཾསུ. ཨཝསེསཱནི ནཝུཏི ཁུདྡཀམཱུལཱནི ཨནུཔུབྦེན ཝཌྜྷནཀཱནི ཧུཏྭཱ གནྡྷཀལལེ ཨོརུཡ྄ཧ ཋིཏཱནི.

ཨེཝཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏམཏྟེ མཧཱབོདྷིམྷི མཧཱཔཐཝཱི ཙལི. ཨཱཀཱསེ དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཕལིཾསུ. པབྦཏཱནཾ ནཙྩེཧི དེཝཱནཾ སཱདྷུཀཱརེཧི ཡཀྑཱནཾ ཧིངྐཱརེཧི ཨསུརཱནཾ ཐུཏིཛཔྤེཧི བྲཧྨཱནཾ ཨཔྥོཊནེཧི མེགྷཱནཾ གཛྫིཏེཧི ཙཏུཔྤདཱནཾ རཝེཧི པཀྑཱིནཾ རུཏེཧི སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརཱནཾ ¶ སཀསཀཔཊིབྷཱནེཧི པཐཝཱིཏལཏོ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཏཱཝ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཨཧོསི. པཉྩསུ སཱཁཱསུ ཕལཏོ ཕལཏོ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ རཏནགོཔཱནསཱིཝིནདྡྷཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནཱ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨབྦྷུགྒཙྪིཾསུ. ཏཾ ཁཎཏོ ཙ པན པབྷུཏི སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷི ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ན ཀོཙི མཧཱབོདྷིཾ པསྶཏི. རཱཛཱ རཏནཔཱིཋཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷིཔཱུཛཾ ཀཱརེསི. སཏྟམེ དིཝསེ སབྦདིསཱཧི ཧིམཱ ཙ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ཙ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ མཧཱབོདྷིམེཝ པཝིསིཾསུ. ཝིགཏཧིམཝལཱཧཀེ ཝིཔྤསནྣེ ཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷེ མཧཱབོདྷི པརིཔུཎྞཁནྡྷསཱཁཱཔསཱཁོ ¶ པཉྩཕལཔཊིམཎྜིཏོ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏོཝ པཉྙཱཡིཏྠ. རཱཛཱ མཧཱབོདྷིཾ དིསྭཱ ཏེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི སཉྫཱཏཔཱིཏིཔཱམོཛྫོ ‘‘སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན ཏརུཎམཧཱབོདྷིཾ པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཨབྷིསེཀཾ དཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷིཊྛཱནེཡེཝ ཨཊྛཱསི.

མཧཱབོདྷི ¶ པུབྦཀཏྟིཀཔཝཱརཎཱདིཝསེ སཱཡནྷསམཡེ པཋམཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧི. ཏཏོ ཧིམགབྦྷསཏྟཱཧཾ ཨབྷིསེཀསཏྟཱཧཉྩ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཀཱལ༹པཀྑསྶ ཨུཔོསཐདིཝསེ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ པཱཊལིཔུཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཀཏྟིཀཛུཎྷཔཀྑསྶ པཱཊིཔདདིཝསེ མཧཱབོདྷིཾ པཱཙཱིནམཧཱསཱལམཱུལེ ཋཔེསི. སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏདིཝསཏོ སཏྟརསམེ དིཝསེ མཧཱབོདྷིསྶ ཨབྷིནཝངྐུརཱ པཱཏུརཧེསུཾ. ཏེ དིསྭཱཔི པསནྣོ རཱཛཱ པུན མཧཱབོདྷིཾ རཛྫེན པཱུཛེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔཱབྷིསེཀམདཱསི. ཏདཱ སུམནསཱམཎེརོ ཀཏྟིཀཔུཎྞམདིཝསེ དྷཱཏུགྒཧཎཏྠཾ གཏོ མཧཱབོདྷིསྶ ཀཏྟིཀཚཎཔཱུཛཾ ཨདྡས. ཨེཝཾ མཧཱབོདྷིམཎྜཏོ ཨཱནེཏྭཱ པཱཊལིཔུཏྟེ ཋཔིཏཾ མཧཱབོདྷིཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི, ཨམྨ, མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱཧཱི’’ཏི. སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.

རཱཛཱ མཧཱབོདྷིརཀྑཎཏྠཱཡ ཨཊྛཱརས དེཝཏཱཀུལཱནི, ཨཊྛ ཨམཙྩཀུལཱནི, ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཀུལཱནི, ཨཊྛ ཀུཊུམྦིཡཀུལཱནི, ཨཊྛ གོཔཀཀུལཱནི, ཨཊྛ ཏརཙྪཀུལཱནི, ཨཊྛ ཙ ཀཱལིངྒཀུལཱནི དཏྭཱ ཨུདཀསིཉྩནཏྠཱཡ ཙ ཨཊྛ སུཝཎྞགྷཊེ, ཨཊྛ ཙ རཛཏགྷཊེ དཏྭཱ ཨིམིནཱ པརིཝཱརེན མཧཱབོདྷིཾ ¶ གངྒཱཡ ནཱཝཾ ¶ ཨཱརོཔེཏྭཱ སཡམྤི ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷཱཊཝིཾ སམཏིཀྐམྨ ཨནུཔུབྦེན སཏྟཧི དིཝསེཧི ཏཱམལིཏྟིཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཨནྟརཱམགྒེ དེཝནཱགམནུསྶཱ ཨུལཱ༹རཾ མཧཱབོདྷིཔཱུཛཾ ཨཀཾསུ. རཱཛཱཔི སམུདྡཏཱིརེ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔམཧཱརཛྫཾ ཨདཱསི. ཨིདམསྶ ཏཏིཡཾ ཛམྦུདཱིཔརཛྫསམྤདཱནཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ མཧཱརཛྫེན པཱུཛེཏྭཱ མཱགསིརམཱསསྶ པཋམཔཱཊིཔདདིཝསེ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ མཧཱབོདྷིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ ནཱཝཱཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིམྤི སཔརིཝཱརཾ ནཱཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨརིཊྛཾ ཨམཙྩཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ, ཏཱཏ, མཧཱབོདྷིཾ ཏིཀྑཏྟུཾ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན པཱུཛེཏྭཱ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ མམ སཧཱཡཀསྶ པེསེསིཾ, སོཔི ཨེཝམེཝ མཧཱབོདྷིཾ པཱུཛེཏཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ སཧཱཡཀསྶ སཱསནཾ དཏྭཱ ‘‘གཙྪཏི ཝཏརེ, དསབལསྶ སརསརཾསིཛཱལཾ ཝིམུཉྩནྟོ མཧཱབོདྷིརུཀྑོ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཝཏྟཡམཱནོ ཨཊྛཱསི. སཱཔི ཁོ མཧཱབོདྷིསམཱརཱུལ༹ྷཱ ནཱཝཱ པསྶཏོ པསྶཏོ མཧཱརཱཛསྶ མཧཱསམུདྡཏལཾ པཀྑནྟཱ. མཧཱསམུདྡེཔི སམནྟཱ ཡོཛནཾ ཝཱིཙིཡོ ཝཱུཔསནྟཱ; པཉྩ ཝཎྞཱནི པདུམཱནི པུཔྥིཏཱནི; ཨནྟལིཀྑེ དིབྦཱནི ཏཱུརིཡཱནི པཝཛྫིཾསུ; ཨཱཀཱསེ ཛལཛཐལཛརུཀྑཱདིསནྣིསྶིཏཱཧི དེཝཏཱཧི པཝཏྟིཏཱ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རཱ པཱུཛཱ ཨཧོསི. སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱིཔི སུཔཎྞརཱུཔེན མཧཱསམུདྡེ ནཱགཀུལཱནི སནྟཱསེསི. ཏེ ཙ ཨུཏྲསྟརཱུཔཱ ནཱགཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཝིབྷཱུཏིཾ པསྶིཏྭཱ ཐེརིཾ ཡཱཙིཏྭཱ མཧཱབོདྷིཾ ནཱགབྷཝནཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི ¶ ནཱགརཛྫེན ¶ པཱུཛེཏྭཱ པུན ནཱཝཱཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ. ཏཾདིཝསམེཝ ནཱཝཱ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ ཨགམཱསི. ཨསོཀམཧཱརཱཛཱཔི མཧཱབོདྷིཝིཡོགདུཀྑིཏོ ཀནྡིཏྭཱ རོདིཏྭཱ ཡཱཝ དསྶནཝིསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཊིནིཝཏྟི.

དེཝཱནམྤིཡཏིསྶོ མཧཱརཱཛཱཔི ཁོ སུམནསཱམཎེརསྶ ཝཙནེན མཱགསིརམཱསསྶ པཋམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པབྷུཏི ཨུཏྟརདྭཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ ཏཱཝ མགྒཾ སོདྷཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ནགརཏོ ནིཀྑམནདིཝསེ ཨུཏྟརདྭཱརསམཱིཔེ སམུདྡསཱལཝཏྠུསྨིཾ ཋིཏོཡེཝ ཏཱཡ ཝིབྷཱུཏིཡཱ མཧཱསམུདྡེ ཨཱགཙྪནྟཾཡེཝ མཧཱབོདྷིཾ ཐེརསྶ ¶ ཨཱནུབྷཱཝེན དིསྭཱ ཏུཊྛམཱནསོ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦཾ མགྒཾ པཉྩཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི ཨོཀིརཱཔེནྟོ ཨནྟརནྟརེ པུཔྥཨགྒྷིཡཱནི ཋཔེནྟོ ཨེཀཱཧེནེཝ ཛམྦུཀོལཔཊྚནཾ གནྟྭཱ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརཔརིཝུཏོ པུཔྥདྷཱུམགནྡྷཝཱསཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནོ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ ‘‘ཨཱགཏོ ཝཏརེ, དསབལསྶ སརསརཾསིཛཱལཝིསྶཛྫནཀོ མཧཱབོདྷིརུཀྑོ’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ མཧཱབོདྷིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཏྟམངྒེ སིརསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཱགཏེཧི སོལ༹སཧི ཛཱཏིསམྤནྣཀུལེཧི སདྡྷིཾ སམུདྡཏོ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ སམུདྡཏཱིརེ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཱིཎི དིཝསཱནི སཀལཏམྦཔཎྞིདཱིཔརཛྫེན པཱུཛེསི, སོལ༹སནྣཾ ཛཱཏིསམྤནྣཀུལཱནཾ རཛྫཾ ཝིཙཱརེསི. ཨཐ ཙཏུཏྠེ དིཝསེ མཧཱབོདྷིཾ ཨཱདཱཡ ཨུལཱ༹རཾ པཱུཛཾ ཀུརུམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཨནུརཱདྷཔུརཾ སམྤཏྟོ. ཨནུརཱདྷཔུརེཔི མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཙཱཏུདྡསཱིདིཝསེ ཝཌྜྷམཱནཀཙྪཱཡཱཡ མཧཱབོདྷིཾ ཨུཏྟརདྭཱརེན པཝེསེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེན ཨཏིཧརནྟོ ¶ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརཏོ པཉྩདྷནུསཏིཀེ ཋཱནེ ཡཏྠ ཨམྷཱཀཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི, པུརིམཀཱ ཙ ཏཡོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ, ཡཏྠ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ མཧཱསིརཱིསབོདྷི, ཀོནཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཨུདུམྦརབོདྷི, ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཙ ནིགྲོདྷབོདྷི པཏིཊྛཱསི, ཏསྨིཾ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནསྶ ཏིལཀབྷཱུཏེ སུམནསཱམཎེརསྶ ཝཙནེན པཋམམེཝ ཀཏབྷཱུམིཔརིཀམྨེ རཱཛཝཏྠུདྭཱརཀོཊྛཀཊྛཱནེ མཧཱབོདྷིཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཀཐཾ? ཏཱནི ཀིར བོདྷིཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཱགཏཱནི སོལ༹ས ཛཱཏིསམྤནྣཀུལཱནི རཱཛཝེསཾ གཎྷིཾསུ. རཱཛཱ དོཝཱརིཀཝེསཾ གཎྷི. སོལ༹ས ཀུལཱནི མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨོརོཔཡིཾསུ. མཧཱབོདྷི ཏེསཾ ཧཏྠཏོ མུཏྟསམནནྟརམེཝ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཾ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ མུཉྩི. རཾསིཡོ སཀལདཱིཔཾ པཏྠརིཏྭཱ ཨུཔརི བྲཧྨལོཀཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཾསུ. མཧཱབོདྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔྤསཱདཱནི དསཔུརིསསཧསྶཱནི ཨནུཔུབྦཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཡཱཝ སཱུརིཡཏྠངྒམཱ མཧཱབོདྷི ཨནྟལིཀྑེ ཨཊྛཱསི. ཨཏྠངྒམིཏེ པན ¶ སཱུརིཡེ རོཧིཎིནཀྑཏྟེན པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. སཧ བོདྷིཔཏིཊྛཱནཱ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤི. པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཙ པན མཧཱབོདྷི སཏྟ དིཝསཱནི ཧིམགབྦྷེ སནྣིསཱིདི. ལོཀསྶ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསི. སཏྟམེ ¶ དིཝསེ ཝིགཏཝལཱཧཀཾ ནབྷཾ ཨཧོསི. ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ཛལནྟཱ ཝིཔྥུརནྟཱ ནིཙྪརིཾསུ. མཧཱབོདྷིསྶ ཁནྡྷོ ཙ སཱཁཱཡོ ཙ པཏྟཱནི ¶ ཙ པཉྩ ཕལཱནི ཙ དསྶིཾསུ. མཧིནྡཏྠེརོ ཙ སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱི ཙ རཱཛཱ ཙ སཔརིཝཱརཱ མཧཱབོདྷིཊྛཱནམེཝ ཨགམཾསུ. ཡེབྷུཡྻེན ཙ སབྦེ དཱིཔཝཱསིནོ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ ཨུཏྟརསཱཁཏོ ཨེཀཾ ཕལཾ པཙྩིཏྭཱ སཱཁཏོ མུཙྩི. ཐེརོ ཧཏྠཾ ཨུཔནཱམེསི. ཕལཾ ཐེརསྶ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱསི. ཏཾ ཐེརོ ‘‘རོཔཡ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཉྙོ ཨདཱསི. རཱཛཱ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ མདྷུརཔཾསུཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ གནྡྷཀལལཾ པཱུརེཏྭཱ རོཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིཨཱསནྣཊྛཱནེ ཋཔེསི. སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ ཙཏུཧཏྠཔྤམཱཎཱ ཨཊྛ ཏརུཎབོདྷིརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. རཱཛཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨཊྛ ཏརུཎབོདྷིརུཀྑེ སེཏཙྪཏྟེན པཱུཛེཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ ཨདཱསི. ཏཏོ ཨེཀཾ བོདྷིརུཀྑཾ ཨཱགམནཀཱལེ མཧཱབོདྷིནཱ པཋམཔཏིཊྛིཏོཀཱསེ ཛམྦུཀོལཔཊྚནེ རོཔཡིཾསུ, ཨེཀཾ ཏཝཀྐབྲཱཧྨཎསྶ གཱམདྭཱརེ, ཨེཀཾ ཐཱུཔཱརཱམེ, ཨེཀཾ ཨིསྶརནིམྨཱནཝིཧཱརེ, ཨེཀཾ པཋམཙེཏིཡཊྛཱནེ, ཨེཀཾ ཙེཏིཡཔབྦཏེ, ཨེཀཾ རོཧཎཛནཔདམྷི ཀཱཛརགཱམེ, ཨེཀཾ རོཧཎཛནཔདམྷིཡེཝ ཙནྡནགཱམེ. ཨིཏརེསཾ ཙཏུནྣཾ ཕལཱནཾ བཱིཛེཧི ཛཱཏེ དྭཏྟིཾས བོདྷིཏརུཎེ ཡོཛནིཡཨཱརཱམེསུ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

ཨེཝཾ པུཏྟནཏྟུཔརམྤརཱཡ སམནྟཱ དཱིཔཝཱསཱིནཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ པཏིཊྛིཏེ དསབལསྶ དྷམྨདྷཛབྷཱུཏེ མཧཱབོདྷིམྷི ¶ ཨནུལཱ༹ དེཝཱི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཨནྟེཔུརིཀཱསཏེཧཱིཏི མཱཏུགཱམསཧསྶེན སདྡྷིཾ སངྒྷམིཏྟཏྠེརིཡཱ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སཔརིཝཱརཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཨརིཊྛོཔི ཁོ རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ པཉྩཧི པུརིསསཏེཧི སདྡྷིཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སཔརིཝཱརོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ མཧཱབོདྷིཾ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཐཱུཔཱརཱམཾ གཙྪཏི. ཏསྶ ལོཧཔཱསཱདཊྛཱནཾ སམྤཏྟསྶ པུརིསཱ པུཔྥཱནི ཨབྷིཧརིཾསུ. རཱཛཱ ཐེརསྶ པུཔྥཱནི ཨདཱསི. ཐེརོ པུཔྥེཧི ལོཧཔཱསཱདཊྛཱནཾ པཱུཛེསི. པུཔྥེསུ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏམཏྟེསུ མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི. རཱཛཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, བྷཱུམི ཙལིཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨིསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོཀཱསེ སངྒྷསྶ ཨནཱགཏེ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི.

རཱཛཱ ¶ པུན ཐེརེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ ཨམྦངྒཎཊྛཱནཾ པཏྟོ. ཏཏྠསྶ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཾ ཨཏིམདྷུརརསཾ ཨེཀཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཨཱཧརཱིཡིཏྠ. རཱཛཱ ཏཾ ཐེརསྶ པརིབྷོགཏྠཱཡ ཨདཱསི. ཐེརོ ཏཏྠེཝ ¶ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨེཏྠེཝ རོཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ ཨམྦཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠེཝ རོཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩི. སཧ ཨམྦབཱིཛརོཔནེན པཐཝཱི ཨཀམྤི. རཱཛཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པཐཝཱི ཀམྤིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨིམསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོཀཱསེ སངྒྷསྶ ཨནཱགཏེ ‘ཨམྦངྒཎཾ’ ནཱམ སནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི.

རཱཛཱ ཏཏྠ ཨཊྛ པུཔྥམུཊྛིཡོ ཨོཀིརིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པུན ཐེརེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནཾ པཏྟོ. ཏཏྠསྶ པུརིསཱ ཙམྤཀཔུཔྥཱནི ཨབྷིཧརིཾསུ. ཏཱནི རཱཛཱ ཐེརསྶ ཨདཱསི. ཐེརོ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནཾ པུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡི. ཏཱཝདེཝ མཧཱཔཐཝཱི སངྐམྤི. རཱཛཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, པཐཝཱི ཀམྤིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨིམསྨིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨོཀཱསེ ཨནཱགཏེ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨསདིསོ མཧཱཐཱུཔོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶེཏཾ ¶ པུབྦནིམིཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨཧམེཝ ཀརོམི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ཏུམྷཱཀཾ ཨཉྙཾ བཧུཀམྨཾ ཨཏྠི, ཏུམྷཱཀཾ པན ནཏྟཱ དུཊྛགཱམཎཱི ཨབྷཡོ ནཱམ ཀཱརེསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ནཏྟཱ ཀརིསྶཏི, ཀཏཾཡེཝ མཡཱ’’ཏི དྭཱདསཧཏྠཾ པཱསཱཎཏྠམྦྷཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ‘‘དེཝཱནམྤིཡཏིསྶསྶ རཉྙོ ནཏྟཱ དུཊྛགཱམཎཱི ཨབྷཡོ ནཱམ ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཐཱུཔཾ ཀརོཏཱུ’’ཏི ཨཀྑརཱནི ལིཁཱཔེཏྭཱ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘པཏིཊྛིཏཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ སཱསན’’ནྟི? ‘‘པཏིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛ, སཱསནཾ; མཱུལཱནི པནསྶ ན ཏཱཝ ཨོཏརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀདཱ པན, བྷནྟེ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནི ནཱམ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཡདཱ, མཧཱརཱཛ, ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཛཱཏོ དཱརཀོ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ པབྦཛིཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔམྷིཡེཝ ཝིནཡཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཝཱཙེསྶཏི, ཏདཱ སཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནི ནཱམ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན, བྷནྟེ, ཨེདིསོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, མཧཱཨརིཊྛོ བྷིཀྑུ པཊིབལོ ཨེཏསྨིཾ ཀམྨེ’’ཏི. ‘‘མཡཱ ཨེཏྠ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི? ‘‘མཎྜཔཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ མེགྷཝཎྞཱབྷཡསྶ ཨམཙྩསྶ པརིཝེཎཊྛཱནེ མཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཨཛཱཏསཏྟུམཧཱརཱཛེན ཀཏམཎྜཔཔྤཀཱརཾ རཱཛཱནུབྷཱཝེན མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརེ སཀསཀསིཔྤེསུ པཡོཛེཏྭཱ ‘‘སཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏརནྟཱནི ¶ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནེཀཔུརིསསཧསྶཔརིཝུཏོ ཐཱུཔཱརཱམཾ ཨནུཔྤཏྟོ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཐཱུཔཱརཱམེ ཨཊྛསཊྛི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི སནྣིཔཏིཾསུ. མཧཱམཧིནྡཏྠེརསྶ ཨཱསནཾ དཀྑིཎཱབྷིམུཁཾ ¶ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི. མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ དྷམྨཱསནཾ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརོ མཧིནྡཏྠེརེན ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔེན པཏྟཱནུཀྐམེན དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི. མཧིནྡཏྠེརཔམུཁཱ ཨཊྛསཊྛི མཧཱཐེརཱ དྷམྨཱསནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ¶ ནིསཱིདིཾསུ. རཉྙོཔི ཀནིཊྛབྷཱཏཱ མཏྟཱབྷཡཏྠེརོ ནཱམ ‘‘དྷུརགྒཱཧོ ཧུཏྭཱ ཝིནཡཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ དྷམྨཱསནམེཝ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨཝསེསཱཔི བྷིཀྑཱུ སརཱཛིཀཱ ཙ པརིསཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཾསུ.

ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརོ ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེཏི ཝིནཡནིདཱནཾ ཨབྷཱསི. བྷཱསིཏེ ཙ པནཱཡསྨཏཱ ཨརིཊྛཏྠེརེན ཝིནཡནིདཱནེ ཨཱཀཱསཾ མཧཱཝིརཝཾ རཝི. ཨཀཱལཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརིཾསུ. དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཾསུ. མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ སངྐམྤི. ཨེཝཾ ཨནེཀེསུ པཱཊིཧཱརིཡེསུ ཝཏྟམཱནེསུ ཨཱཡསྨཱ ཨརིཊྛཏྠེརོ མཧཱམཧིནྡཔམུཁེཧི ཨཊྛསཊྛིཡཱ པཙྩེཀགཎཱིཧི ཁཱིཎཱསཝམཧཱཐེརེཧི ཏདཉྙེཧི ཙ ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ པཋམཀཏྟིཀཔཝཱརཎཱདིཝསེ ཐཱུཔཱརཱམཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ སཏྠུ ཀརུཎཱགུཎདཱིཔཀཾ བྷགཝཏོ ཨནུསིཊྛིཀརཱནཾ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཝིཔྥནྡིཏཝིནཡནཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ པཀཱསེསི. པཀཱསེཏྭཱ ཙ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཏིཊྛམཱནོ བཧཱུནཾ ཝཱཙེཏྭཱ བཧཱུནཾ ཧདཡེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏེཔི ཁོ མཧཱམཧིནྡཔྤམུཁཱ ཏསྨིཾ སམཱགམེ –

‘‘ཨཊྛསཊྛི ¶ མཧཱཐེརཱ, དྷུརགྒཱཧཱ སམཱགཏཱ;

པཙྩེཀགཎིནོ སབྦེ, དྷམྨརཱཛསྶ སཱཝཀཱ.

‘‘ཁཱིཎཱསཝཱ ཝསིཔྤཏྟཱ, ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཀོཝིདཱ;

ཨུཏྟམཏྠམབྷིཉྙཱཡ, ཨནུསཱསིཾསུ རཱཛིནོ.

‘‘ཨཱལོཀཾ དསྶཡིཏྭཱན, ཨོབྷཱསེཏྭཱ མཧིཾ ཨིམཾ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཱཝ, ནིབྦཱཡིཾསུ མཧེསཡོ’’.

ཏེསཾ ¶ པརིནིབྦཱནཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨཉྙེཔི ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཏིསྶདཏྟཀཱལ༹སུམན-དཱིགྷསུམནཱདཡོ ཙ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ, ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཨིམཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཨཱནེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཏིཡསངྒཧཏོ པན ཨུདྡྷཾ ཨིམཾ དཱིཔཾ མཧིནྡཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ, མཧིནྡཏོ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཀཉྩི ¶ ཀཱལཾ ཨརིཊྛཏྠེརཱདཱིཧི ཨཱབྷཏཾ, ཏཏོ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཏེསཾཡེཝ ཨནྟེཝཱསིཀཔརམྤརབྷཱུཏཱཡ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཨཱབྷཏ’’ནྟི.

ཀཏྠ པཏིཊྛིཏནྟི? ཡེསཾ པཱལི༹ཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ ཨནཱུནཾ ཝཏྟཏི, མཎིགྷཊེ པཀྑིཏྟཏེལམིཝ ཨཱིསཀམྤི ན པགྒྷརཏི, ཨེཝརཱུཔེསུ ཨདྷིམཏྟསཏི-གཏི-དྷིཏི-མནྟེསུ ལཛྫཱིསུ ཀུཀྐུཙྩཀེསུ སིཀྑཱཀཱམེསུ པུགྒལེསུ པཏིཊྛིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱ ཝིནཡཔཏིཊྛཱཔནཏྠཾ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ སལླཀྑེཏྭཱ སིཀྑཱཀཱམེན བྷིཀྑུནཱ ཝིནཡོ པརིཡཱཔུཎིཏབྦོ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསོ – ཝིནཡཔརིཡཏྟིཀུསལོ ཧི པུགྒལོ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏུཊྛཱནིཡོ ཧོཏི, ཏདཱཡཏྟཱ ཧི ནེསཾ པབྦཛྫཱ ཨུཔསམྤདཱ ཝཏྟཱནུཝཏྟཔཊིཔཏྟི ཨཱཙཱརགོཙརཀུསལཏཱ. ཨཔི ཙསྶ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོ; ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིསརཎཾ ཧོཏི; ཝིསཱརདོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝོཧརཏི; པཙྩཏྠིཀེ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷཱཏི; སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ ¶ པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ཝིནཡདྷརེ པུགྒལེ; ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོ…པེ… སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི (པརི. ༣༢༥).

ཡེ ཙཱཔི སཾཝརམཱུལཀཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཝིནཡདྷརོ པུགྒལོ ཏེསཾ དཱཡཱདོ; ཝིནཡམཱུལཀཏྟཱ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཝིནཡོ སཾཝརཏྠཱཡ, སཾཝརོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱཡ, ཨཝིཔྤཊིསཱརོ པཱམོཛྫཏྠཱཡ, པཱམོཛྫཾ པཱིཏཏྠཱཡ, པཱིཏི པསྶདྡྷཏྠཱཡ, པསྶདྡྷི སུཁཏྠཱཡ, སུཁཾ སམཱདྷཏྠཱཡ, སམཱདྷི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ནིབྦིདཏྠཱཡ, ནིབྦིདཱ ཝིརཱགཏྠཱཡ, ཝིརཱགོ ཝིམུཏྟཏྠཱཡ ¶ , ཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ. ཨེཏདཏྠཱ ཀཐཱ, ཨེཏདཏྠཱ མནྟནཱ, ཨེཏདཏྠཱ ཨུཔནིསཱ, ཨེཏདཏྠཾ སོཏཱཝདྷཱནཾ – ཡདིདཾ ཨནུཔཱདཱཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོ’’ཏི (པརི. ༣༦༦). ཏསྨཱ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ ཨཱཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ སཱ ཝིནཡསཾཝཎྞནཏྠཾ མཱཏིཀཱ ཋཔིཏཱ ཏཏྠ –

‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, དྷཱརིཏཾ ཡེན ཙཱབྷཏཾ;

ཡཏྠཔྤཏིཊྛིཏཾ ཙེཏམེཏཾ, ཝཏྭཱ ཝིདྷིཾ ཏཏོ’’ཏི.

ཨིམིསྶཱ ཏཱཝ གཱཐཱཡ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཝིནཡསྶ ཙ བཱཧིརནིདཱནཝཎྞནཱ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ སཾཝཎྞིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བཱཧིརནིདཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ¶ ¶ ¶

‘‘ཏེནཱཏིཨཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ;

དསྶཡནྟོ ཀརིསྶཱམི, ཝིནཡསྶཏྠཝཎྞན’’ནྟི.

ཝུཏྟཏྟཱ ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. སེཡྻཐིདཾ – ཏེནཱཏི ཨནིཡམནིདྡེསཝཙནཾ. ཏསྶ སརཱུཔེན ཨཝུཏྟེནཔི ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ཡེནཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཀཱཏབྦོ. ཨཔརབྷཱགེ ཧི ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པརིཝིཏཀྐོ སིདྡྷོ. ཏསྨཱ ཡེན སམཡེན སོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི, ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི སབྦསྨིམྤི ཝིནཡེ ཡུཏྟི, ཡདིདཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཏཏྠ ཏཏྠ པུབྦེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ‘‘ཡེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཀཱཏབྦོཏི.

ཏཏྲིདཾ མུཁམཏྟནིདསྶནཾ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམི, ཡེན སུདིནྣོ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝི; ཡསྨཱ པཊིསེཝི, ཏསྨཱ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ པུབྦེ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ཡེནཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཡུཛྫཏི. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི, ཡེན སམཡེན དྷནིཡོ ཀུམྦྷཀཱརཔུཏྟོ རཉྙོ དཱརཱུནི ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཱིཏི ཨེཝཾ པཙྪཱ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེན ཡེནཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིནིདྡེསོ ཡུཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟོ ཏེནཱཏི ཝཙནསྶ ཨཏྠོ. སམཡེནཱཏི ཨེཏྠ པན སམཡསདྡོ ཏཱཝ –

སམཝཱཡེ ¶ ཁཎེ ཀཱལེ, སམཱུཧེ ཧེཏུ-དིཊྛིསུ;

པཊིལཱབྷེ པཧཱནེ ཙ, པཊིཝེདྷེ ཙ དིསྶཏི.

ཏཐཱ ¶ ཧིསྶ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧) ཨེཝམཱདཱིསུ སམཝཱཡོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཀོཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༢༩) ཨེཝམཱདཱིསུ ཁཎོ. ‘‘ཨུཎྷསམཡོ ¶ པརིལཱ༹ཧསམཡོ’’ཏི (པཱཙི. ༣༥༨) ཨེཝམཱདཱིསུ ཀཱལོ. ‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨི’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ སམཱུཧོ. ‘‘སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘བྷགཝཱ ཁོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, བྷགཝཱཔི མཾ ཛཱནིསྶཏི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༣༥) ཨེཝམཱདཱིསུ ཧེཏུ. ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ པཊིཝསཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༦༠) ཨེཝམཱདཱིསུ དིཊྛི.

‘‘དིཊྛེ དྷམྨེ ཙ ཡོ ཨཏྠོ, ཡོ ཙཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ;

ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༩);

ཨེཝམཱདཱིསུ པཊིལཱབྷོ. ‘‘སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨) ཨེཝམཱདཱིསུ པཧཱནཾ. ‘‘དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོ སངྑཏཊྛོ སནྟཱཔཊྛོ ཝིཔརིཎཱམཊྛོ ཨབྷིསམཡཊྛོ’’ཏི (པཊི. མ. ༢.༨) ཨེཝམཱདཱིསུ པཊིཝེདྷོ ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནསྶ ཀཱལོ ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཡེན ཀཱལེན ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི, ཏེན ཀཱལེནཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ ཡཐཱ སུཏྟནྟེ ‘ཨེཀཾ སམཡ’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཨབྷིདྷམྨེ ཙ ‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙར’ནྟི བྷུམྨཝཙནེན, ཏཐཱ ཨཀཏྭཱ ཨིདྷ ‘ཏེན སམཡེནཱ’ཏི ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ’’ཏི? ཏཏྠ ཏཐཱ, ཨིདྷ ཙ ཨཉྙཐཱ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ. ཀཐཾ? སུཏྟནྟེ ཏཱཝ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠོ སམྦྷཝཏི. ཡཉྷི སམཡཾ བྷགཝཱ བྲཧྨཛཱལཱདཱིནི སུཏྟནྟཱནི དེསེསི, ཨཙྩནྟམེཝ ཏཾ སམཡཾ ཀརུཎཱཝིཧཱརེན ཝིཧཱསི; ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ ཨུཔཡོགནིདྡེསོ ཀཏོ. ཨབྷིདྷམྨེ ཙ ཨདྷིཀརཎཏྠོ ¶ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཨདྷིཀརཎཉྷི ཀཱལཏྠོ སམཱུཧཏྠོ ཙ སམཡོ, ཏཏྠ ཝུཏྟཱནཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ ཁཎསམཝཱཡཧེཏུསངྑཱཏསྶ ཙ སམཡསྶ བྷཱཝེན ཏེསཾ བྷཱཝོ ལཀྑིཡཏི. ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ བྷུམྨཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ. ཨིདྷ པན ཧེཏུཨཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཡོ ¶ ཧི སོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསམཡོ ¶ སཱརིཔུཏྟཱདཱིཧིཔི དུབྦིཉྙེཡྻོ, ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཙ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧཱསི; ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨིདྷ ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཨུཔཡོགེན བྷུམྨེན, ཏཾ ཏཾ ཨཏྠམཔེཀྑིཡ;

ཨཉྙཏྲ སམཡོ ཝུཏྟོ, ཀརཎེནེཝ སོ ཨིདྷཱ’’ཏི.

པོརཱཎཱ པན ཝཎྞཡནྟི – ‘ཨེཀཾ སམཡ’ནྟི ཝཱ ‘ཡསྨིཾ སམཡེ’ཏི ཝཱ ‘ཏེན སམཡེནཱ’ཏི ཝཱ ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོ ཨེས, སབྦཏྠ བྷུམྨམེཝ ཨཏྠོ’’ཏི. ཏསྨཱ ཏེསཾ ལདྡྷིཡཱ ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཨིམེསཾ པདཱནཾ པརཏོ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཝེརཉྫཱཏི ཨཉྙཏརསྶ ནགརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྶཾ ཝེརཉྫཱཡཾ; སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨཝིསེསེན ཨིརིཡཱཔཐདིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒཱིཔརིདཱིཔནམེཏཾ, ཨིདྷ པན ཋཱནགམནནིསཛྫཱསཡནཔྤབྷེདེསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཾ, ཏེན ཋིཏོཔི གཙྪནྟོཔི ནིསིནྣོཔི སཡཱནོཔི བྷགཝཱ ཝིཧརཏིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི པཝཏྟེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེཏི ཨེཏྠ ནལེ༹རུ ནཱམ ཡཀྑོ, པུཙིམནྡོཏི ¶ ནིམྦརུཀྑོ, མཱུལནྟི སམཱིཔཾ. ཨཡཉྷི མཱུལསདྡོ ‘‘མཱུལཱནི ཨུདྡྷརེཡྻ ཨནྟམསོ ཨུསཱིརནཱལི༹མཏྟཱནིཔཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༩༥) -ཨཱདཱིསུ མཱུལམཱུལེ དིསྶཏི. ‘‘ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༥) -ཨཱདཱིསུ ཨསཱདྷཱརཎཧེཏུམྷི. ‘‘ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཀཱལེ ཚཱཡཱ ཕརཏི, ནིཝཱཏེ པཎྞཱནི པཏནྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱ རུཀྑམཱུལ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སམཱིཔེ. ཨིདྷ པན སམཱིཔེ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ ནལེ༹རུཡཀྑེན ཨདྷིགྒཧིཏསྶ པུཙིམནྡསྶ སམཱིཔེཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. སོ ཀིར པུཙིམནྡོ རམཎཱིཡོ པཱསཱདིཀོ ཨནེཀེསཾ རུཀྑཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནོ ཏསྶ ནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ གམནཱགམནསམྤནྣེ ཋཱནེ ཨཧོསི. ཨཐ ¶ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ གནྟྭཱ པཏིརཱུཔེ ཋཱནེ ཝིཧརནྟོ ཏསྶ རུཀྑསྶ སམཱིཔེ ཧེཊྛཱབྷཱགེ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སིཡཱ ཡདི ཏཱཝ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི, ‘‘ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ, ཨཐ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ‘‘ཝེརཉྫཱཡ’’ནྟི ན ཝཏྟབྦཾ, ན ཧི སཀྐཱ ཨུབྷཡཏྠ ཏེནེཝ སམཡེན ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཝིཧརིཏུནྟི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙན’’ནྟི. ཏསྨཱ ཡཐཱ གངྒཱཡམུནཱདཱིནཾ སམཱིཔེ གོཡཱུཐཱནི ཙརནྟཱནི ‘‘གངྒཱཡ ཙརནྟི, ཡམུནཱཡ ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི; ཨེཝམིདྷཱཔི ཡདིདཾ ཝེརཉྫཱཡ སམཱིཔེ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཾ ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ ཝུཙྩཏི ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི. གོཙརགཱམནིདསྶནཏྠཾ ཧིསྶ ཝེརཉྫཱཝཙནཾ. པབྦཛིཏཱནུརཱུཔནིཝཱསནཊྛཱནནིདསྶནཏྠཾ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཝཙནཾ.

ཏཏྠ ཝེརཉྫཱཀིཏྟནེན ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརོ བྷགཝཏོ གཧཊྛཱནུགྒཧཀརཎཾ དསྶེཏི, ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཀིཏྟནེན པབྦཛིཏཱནུགྒཧཀརཎཾ, ཏཐཱ པུརིམེན པཙྩཡགྒཧཎཏོ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝིཝཛྫནཾ, པཙྪིམེན ཝཏྠུཀཱམཔྤཧཱནཏོ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཝིཝཛྫནུཔཱཡདསྶནཾ; པུརིམེན ཙ དྷམྨདེསནཱབྷིཡོགཾ, པཙྪིམེན ཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟིཾ; པུརིམེན ཀརུཎཱཡ ཨུཔགམནཾ ¶ , པཙྪིམེན པཉྙཱཡ ཨཔགམནཾ; པུརིམེན སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཱདྷིམུཏྟཏཾ, པཙྪིམེན པརཧིཏསུཁཀརཎེ ནིརུཔལེཔནཾ; པུརིམེན དྷམྨིཀསུཁཱཔརིཙྩཱགནིམིཏྟཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ, པཙྪིམེན ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནུཡོགནིམིཏྟཾ; པུརིམེན མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལཏཾ, པཙྪིམེན དེཝཏཱནཾ; པུརིམེན ལོཀེ ཛཱཏསྶ ལོཀེ སཾཝཌྜྷབྷཱཝཾ, པཙྪིམེན ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟཏཾ; པུརིམེན ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོ? ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠) ཝཙནཏོ ཡདཏྠཾ བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོ ཏདཏྠཔརིནིཔྥཱདནཾ, པཙྪིམེན ཡཏྠ ཨུཔྤནྣོ ཏདནུརཱུཔཝིཧཱརཾ. བྷགཝཱ ཧི པཋམཾ ལུམྦིནཱིཝནེ, དུཏིཡཾ བོདྷིམཎྜེཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཝནེཡེཝ ཨུཔྤནྣོ, ཏེནསྶ ཝནེཡེཝ ཝིཧཱརཾ དསྶེཏཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

མཧཏཱ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིནྟི ཨེཏྠ མཧཏཱཏི གུཎམཧཏྟེནཔི མཧཏཱ; སངྑྱཱམཧཏྟེནཔི, སོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷོ གུཎེཧིཔི མཧཱ ཨཧོསི, ཡསྨཱ ཡོ ཏཏྠ པཙྪིམཀོ སོ སོཏཱཔནྣོ; སངྑྱཱཡཔི མཧཱ པཉྩསཏསངྑྱཏྟཱ. བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷེན བྷིཀྑུསངྒྷེན; དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙསངྑཱཏསངྒྷཱཏེན སམཎགཎེནཱཏི ཨཏྠོ. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ. པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱིཏི པཉྩ མཏྟཱ ཨེཏེསནྟི པཉྩམཏྟཱནི. མཏྟཱཏི པམཱཎཾ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘བྷོཛནེ ¶ མཏྟཉྙཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ བྷོཛནེ མཏྟཾ ཛཱནཱཏི, པམཱཎཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ ཧོཏི; ཨེཝམིདྷཱཔི ཏེསཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཉྩ མཏྟཱ པཉྩཔྤམཱཎནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷིཀྑཱུནཾ སཏཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཏེཧི པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཨེཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷི’’ནྟི, ཨེཏྠ ཏསྶ མཧཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སངྑྱཱམཧཏྟཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. པརཏོ པནསྶ ¶ ‘‘ནིརབྦུདོ ཧི, སཱརིཔུཏྟ བྷིཀྑུསངྒྷོ ནིརཱདཱིནཝོ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོ སུདྡྷོ སཱརེ པཏིཊྛིཏོ. ཨིམེསཉྷི, སཱརིཔུཏྟ, པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཡོ པཙྪིམཀོ སོ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཙནེན གུཎམཧཏྟཾ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཨསྶོསི ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོཏི ཨསྶོསཱིཏི སུཎི ཨུཔལབྷི, སོཏདྭཱརསམྤཏྟཝཙནནིགྒྷོསཱནུསཱརེན ཨཉྙཱསི. ཁོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. ཏཏྠ ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ཨསྶོསི ཨེཝ, ནཱསྶ ཀོཙི སཝནནྟརཱཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པདཔཱུརཎེན པན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝ. ཝེརཉྫཱཡཾ ཛཱཏོ, ཝེརཉྫཱཡཾ བྷཝོ, ཝེརཉྫཱ ཝཱ ཨསྶ ནིཝཱསོཏི ཝེརཉྫོ. མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏནཱམཝསེན པནཱཡཾ ‘‘ཨུདཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྲཧྨཾ ཨཎཏཱིཏི བྲཱཧྨཎོ, མནྟེ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདམེཝ ཧི ཛཱཏིབྲཱཧྨཎཱནཾ ནིརུཏྟིཝཙནཾ. ཨརིཡཱ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ‘‘བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི.

ཨིདཱནི ཡམཏྠཾ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཨསྶོསི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘བཱཧིཏཔཱཔོཏི བྲཱཧྨཎོ (དྷ. པ. ༣༨༨), སམིཏཔཱཔཏྟཱ ¶ སམཎོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༢༦༥). བྷགཝཱ ཙ ཨནུཏྟརེན ཨརིཡམགྒེན སམིཏཔཱཔོ, ཏེནསྶ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏམེཏཾ ནཱམཾ ཡདིདཾ སམཎོཏི. ཁལཱུཏི ཨནུསྶཝནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷོཏི བྲཱཧྨཎཛཱཏིཀཱནཾ ཛཱཏིསམུདཱགཏཾ ཨཱལཔནམཏྟཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘བྷོཝཱདཱི ནཱམསོ ཧོཏི, སཙེ ཧོཏི སཀིཉྩནོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༩༦; སུ. ནི. ༦༢༥). གོཏམོཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟཝསེན པརིཀིཏྟེཏི, ཏསྨཱ ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ’’ཏི ཨེཏྠ སམཎོ ཀིར བྷོ གོཏམགོཏྟོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. སཀྱཔུཏྟོཏི ཨིདཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ, ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཀྑཱིཎཾཡེཝ, ཏཾ ཀུལཾ པཧཱཡ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ པརཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཏཾ ཁོ པནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ¶ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ ཁོ པན ¶ བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎོཏི ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ; སེཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟི ཨེཝ, ཐུཏིགྷོསོ ཝཱ.

ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཡཾ ཏཱཝ ཡོཛནཱ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཝིནཡདྷརཱནཾ སུཏྟནྟནཡཀོསལླཏྠཾ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱརམྦྷེ བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཙིཏྟསམྤཧཾསནཏྠཉྩ ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཝིཏྠཱརནཡེན ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཏསྨཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧ’’ནྟིཨཱདི; ཏཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ, མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ; ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷིཔུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱརཾ ཛརཱམརཎནེམི ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ, ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ¶ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

ཨཐ ཝཱ སཾསཱརཙཀྐནྟི ཨནམཏགྒསཾསཱརཝཊྚཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཙ ཨཝིཛྫཱ ནཱབྷི, མཱུལཏྟཱ; ཛརཱམརཎཾ ནེམི, པརིཡོསཱནཏྟཱ; སེསཱ དས དྷམྨཱ ཨརཱ, ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཏྟཱ ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཏྟཱ ཙ. ཏཏྠ དུཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཱཎཾ ཨཝིཛྫཱ, ཀཱམབྷཝེ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. རཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ རཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨརཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ ཨརཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱ ཀཱམབྷཝེ ¶ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ. ཀཱམབྷཝེ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎཾ ཀཱམབྷཝེ ནཱམརཱུཔསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཐཱ རཱུཔབྷཝེ. ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམསྶེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ ཀཱམབྷཝེ སལཱ༹ཡཏནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. རཱུཔབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ རཱུཔབྷཝེ ཏིཎྞཾ ཨཱཡཏནཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམཾ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶཱཡཏནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ སལཱ༹ཡཏནཾ ཀཱམབྷཝེ ཚབྦིདྷསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. རཱུཔབྷཝེ ཏཱིཎི ཨཱཡཏནཱནི རཱུཔབྷཝེ ཏིཎྞཾ ཕསྶཱནཾ; ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀམཱཡཏནཾ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ཚ ཕསྶཱ ཀཱམབྷཝེ ཚནྣཾ ཝེདནཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. རཱུཔབྷཝེ ཏཡོ ཏཏྠེཝ ¶ ཏིསྶནྣཾ; ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀོ ཏཏྠེཝ ཨེཀིསྶཱ ཝེདནཱཡ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ཚ ཝེདནཱ ཀཱམབྷཝེ ཚནྣཾ ཏཎྷཱཀཱཡཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. རཱུཔབྷཝེ ཏིསྶོ ཏཏྠེཝ ཏིཎྞཾ; ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀཱ ཝེདནཱ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཏཎྷཱཀཱཡསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏཏྠ སཱ སཱ ཏཎྷཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨུཔཱདཱནསྶ པཙྩཡོ; ཨུཔཱདཱནཱདཡོ བྷཝཱདཱིནཾ.

ཀཐཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ ‘‘ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི; དུཙྩརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཔཱཡེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྠསྶ ཨུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟི ཛཱཏི, པརིཔཱཀོ ཛརཱ, བྷེདོ མརཎཾ.

ཨཔརོ ¶ ‘‘སགྒསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ སུཙརིཏཾ ཙརཏི; སུཙརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ སགྒེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྠསྶ ཨུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོཏི སོ ཨེཝ ནཡོ.

ཨཔརོ པན ‘‘བྲཧྨལོཀསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཨེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏི, ཀརུཎཾ… མུདིཏཾ… ཨུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. ཏཏྠསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོཏི སོཡེཝ ནཡོ.

ཨཔརོ ‘‘ཨརཱུཔཝབྷསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཏཐེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདིསམཱཔཏྟིཡོ བྷཱཝེཏི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཏི. ཏཏྠསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟི ཛཱཏི, པརིཔཱཀོ ཛརཱ, བྷེདོ མརཎནྟི. ཨེས ནཡོ སེསུཔཱདཱནམཱུལིཀཱསུཔི ཡོཛནཱསུ.

ཨེཝཾ ‘‘ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ; ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ, ཨནཱགཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ; ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟི ཨེཏེན ནཡེན སབྦཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱ ཨེཀོ སངྑེཔོ, ཝིཉྙཱཎ-ནཱམརཱུཔ-སལཱ༹ཡཏན-ཕསྶ-ཝེདནཱ ཨེཀོ, ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ ཨེཀོ, ཛཱཏི-ཛརཱ-མརཎཾ ཨེཀོ. པུརིམསངྑེཔོ ཙེཏྠ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, དྭེ མཛ྄ཛྷིམཱ པཙྩུཔྤནྣོ, ཛཱཏིཛརཱམརཎཾ ཨནཱགཏོ. ཨཝིཛྫཱསངྑཱརགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏེ ཀམྨཝཊྚཾ; ཝིཉྙཱཎཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི ཝིཔཱཀཝཊྚཾ. ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝགྒཧཎེན ¶ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི ཀམྨཝཊྚཾ; ཛཱཏིཛརཱམརཎཱཔདེསེན ཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚཾ. ཏེ ཨཱཀཱརཏོ ཝཱིསཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི. སངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནཉྩེཏྠ ཨནྟརཱ ཨེཀོ སནྡྷི, ཝེདནཱཏཎྷཱནམནྟརཱ ཨེཀོ, བྷཝཛཱཏཱིནམནྟརཱ ཨེཀོ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཙཏུསངྑེཔཾ, ཏིཡདྡྷཾ, ཝཱིསཏཱཀཱརཾ, ཏིསནྡྷིཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏི ཨཉྙཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏཾ ཉཱཏཊྛེན ཉཱཎཾ, པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱ. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟི. ཨིམིནཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎེན བྷགཝཱ ཏེ དྷམྨེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཏྭཱ ཏེསུ ¶ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཨིམསྶ སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརེ ཧནི ཝིཧནི ཝིདྡྷཾསེསི. ཨེཝམྤི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧཾ.

ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ¶ ཨརཧཏི པཱུཛཱཝིསེསཉྩ; ཏེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ ན ཏེ ཨཉྙཏྠ པཱུཛཾ ཀརོནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེཔི དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི! ཨེཝཾ པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི; ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཐཱ ཧེས སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ, ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ བུདྡྷོ, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཉྙེཡྻཏོ, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཧཱཏབྦཏོ, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏབྦཏོ. ཏེནེཝ ཙཱཧ –

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ¶ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༦༣);

ཨཔིཙ ཙཀྑུ དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན ཏཾསམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣམཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཔི སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ. ཨེས ནཡོ སོཏ-གྷཱན-ཛིཝ྄ཧཱ-ཀཱཡམནེསུཔི. ཨེཏེནེཝ ནཡེན རཱུཔཱདཱིནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཚ ཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ ཚ ཕསྶཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདཡོ ཚ ཝེདནཱ, རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཚ སཉྙཱ, རཱུཔསཉྩེཏནཱདཡོ ཚ ཙེཏནཱ, རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ¶ ཏཎྷཱཀཱཡཱ, རཱུཔཝིཏཀྐཱདཡོ ཚ ཝིཏཀྐཱ, རཱུཔཝིཙཱརཱདཡོ ཚ ཝིཙཱརཱ ¶ , རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དས ཀསིཎཱནི, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱདིཝསེན དས སཉྙཱ, ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཀཱམབྷཝཱདཡོ ནཝ བྷཝཱ, པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, པཊིལོམཏོ ཛརཱམརཎཱདཱིནི, ཨནུལོམཏོ ཨཝིཛྫཱདཱིནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཔདཡོཛནཱ – ‘‘ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཛཱཏི སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣམྤི ནིསྶརཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོ པཊིཝིདྡྷོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི.

ཝིཛྫཱཧི པན ཙརཎེན ཙ སམྤནྣཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ; ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཏིསྶོཔི ཝིཛྫཱ, ཨཊྛཔི ཝིཛྫཱ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ བྷཡབྷེརཝསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༣༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཨམྦཊྛསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༡.༢༧༨ ཨཱདཡོ). ཏཏྲ ཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཙ སཧ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ. ཙརཎནྟི སཱིལསཾཝརོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ, སཏྟ སདྡྷམྨཱ, ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཱིཏི ཨིམེ པནྣརས དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམེཡེཝ ཧི པནྣརས དྷམྨཱ, ཡསྨཱ ཨེཏེཧི ཙརཏི ཨརིཡསཱཝཀོ གཙྪཏི ཨམཏཾ དིསཾ ཏསྨཱ, ཙརཎནྟི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༤) ཝིཏྠཱརོ. བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཝིཛྫཱཧི ཨིམིནཱ ཙ ཙརཎེན སམནྣཱགཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི ¶ . ཏཏྠ ཝིཛྫཱསམྤདཱ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ, ཙརཎསམྤདཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཾ. སོ སབྦཉྙུཏཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཏྠཱནཏྠཾ ཉཏྭཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཨནཏྠཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྠེ ནིཡོཛེཏི, ཡཐཱ ཏཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. ཏེནསྶ སཱཝཀཱ སུཔྤཊིཔནྣཱ ཧོནྟི ནོ དུཔྤཊིཔནྣཱ, ཝིཛྫཱཙརཎཝིཔནྣཱནཉྷི སཱཝཀཱ ཨཏྟནྟཔཱདཡོ ཝིཡ.

སོབྷནགམནཏྟཱ, སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ, སམྨཱགཏཏྟཱ, སམྨཱ ཙ གདཏྟཱ སུགཏོ. གམནམྤི ཧི གཏནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ བྷགཝཏོ སོབྷནཾ པརིསུདྡྷམནཝཛྫཾ ¶ . ཀིཾ ¶ པན ཏནྟི? ཨརིཡམགྒོ. ཏེན ཧེས གམནེན ཁེམཾ དིསཾ ཨསཛྫམཱནོ གཏོཏི སོབྷནགམནཏྟཱ སུགཏོ. སུནྡརཾ ཙེས ཋཱནཾ གཏོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ཨཔཙྩཱགཙྪནྟོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ – ‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨). སམྨཱ ཝཱ ཨཱགཏོ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བོདྷིམཎྜོ ཏཱཝ སམཏིཾསཔཱརམིཔཱུརིཏཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ སབྦལོཀསྶ ཧིཏསུཁམེཝ ཀརོནྟོ སསྶཏཾ ཨུཙྪེདཾ ཀཱམསུཁཾ ཨཏྟཀིལམཐནྟི ཨིམེ ཙ ཨནྟེ ཨནུཔགཙྪནྟོ ཨཱགཏོཏི སམྨཱགཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙེས གདཏི, ཡུཏྟཊྛཱནེ ཡུཏྟམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོ.

ཏཏྲིདཾ སཱདྷཀསུཏྟཾ – ‘‘ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡ. ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༨༦). ཨེཝཾ སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ པན ལོཀཝིདཱུ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི ¶ སབྦཐཱ ལོཀཾ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ¶ ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ¶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམི; ན ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཔི ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾཡེཝ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སསཉྙིམྷི སམནཀེ ལོཀཉྩ པཉྙཔེམི ལོཀསམུདཡཉྩ ལོཀནིརོདྷཉྩ ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ.

‘‘གམནེན ན པཏྟབྦོ, ལོཀསྶནྟོ ཀུདཱཙནཾ;

ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀནྟཾ, དུཀྑཱ ཨཏྠི པམོཙནཾ.

‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ;

ལོཀནྟགཱུ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ;

ནཱསཱིསཏཱི ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༤.༤༥; སཾ. ནི. ༡.༡༠༧);

ཨཔིཙ ཏཡོ ལོཀཱ – སངྑཱརལོཀོ, སཏྟལོཀོ, ཨོཀཱསལོཀོཏི; ཏཏྠ ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ – སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑཱརལོཀོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ ཨསསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ སཏྟལོཀོ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ, པརིཧརནྟི དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙནཱ;

ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ, ཨེཏྠ ཏེ ཝཏྟཏཱི ཝསོ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༥༠༣) –

ཨཱགཏཊྛཱནེ ཨོཀཱསལོཀོ, ཏམྤི བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཨཝེདི. ཏཐཱ ཧིསྶ – ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ – སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. དྭེ ལོཀཱ – ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ. ཏཡོ ལོཀཱ – ཏིསྶོ ཝེདནཱ. ཙཏྟཱརོ ལོཀཱ – ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. པཉྩ ལོཀཱ – པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ལོཀཱ – ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སཏྟ ལོཀཱ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཨཊྛ ལོཀཱ – ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ནཝ ལོཀཱ – ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ. དས ལོཀཱ – དསཱཡཏནཱནི. དྭཱདས ལོཀཱ – དྭཱདསཱཡཏནཱནི ¶ . ཨཊྛཱརས ལོཀཱ – ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢). ཨཡཾ སངྑཱརལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ.

ཡསྨཱ ¶ པནེས སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ བྷབྦེ ཨབྷབྦེ སཏྟེ ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱསྶ སཏྟལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཡཐཱ ཙ སཏྟལོཀོ ¶ ཨེཝཾ ཨོཀཱསལོཀོཔི. ཏཐཱ ཧེས ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདས སཏསཧསྶཱནི ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཙཏྟཱརི སཏཱནི པཉྙཱསཉྩ ཡོཛནཱནི. པརིཀྑེཔཏོ –

སབྦཾ སཏསཧསྶཱནི, ཚཏྟིཾས པརིམཎྜལཾ;

དསཉྩེཝ སཧསྶཱནི, ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཏཱནི ཙ.

ཏཏྠ –

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ.

ཏསྶཱ ཨེཝ སནྡྷཱརཀཾ –

ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, ཨཊྛེཝ ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, ཛལཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ.

ཏསྶཱཔི སནྡྷཱརཀོ –

ནཝསཏསཧསྶཱནི, མཱལུཏོ ནབྷམུགྒཏོ;

སཊྛི ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨེསཱ ལོཀསྶ སཎྛིཏི.

ཨེཝཾ སཎྛིཏེ ཙེཏྠ ཡོཛནཱནཾ –

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, སིནེརུཔབྦཏུཏྟམོ.

ཏཏོ ¶ ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེན, པམཱཎེན ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱ དིབྦཱ, ནཱནཱརཏནཙིཏྟིཏཱ.

ཡུགནྡྷརོ ཨཱིསདྷརོ, ཀརཝཱིཀོ སུདསྶནོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརཱི བྲཧཱ.

ཨེཏེ སཏྟ མཧཱསེལཱ, སིནེརུསྶ སམནྟཏོ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, དེཝཡཀྑནིསེཝིཏཱ.

ཡོཛནཱནཾ ¶ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོ;

ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ.

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷ, པརིཀྑེཔཱ ནགཝ྄ཧཡཱ;

པཉྙཱས ཡོཛནཀྑནྡྷ, སཱཁཱཡཱམཱ སམནྟཏོ.

སཏཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ;

ཛམྦཱུ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཛམྦུདཱིཔོ པཀཱསིཏོ.

དྭེ ཨསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ;

པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ལོཀདྷཱཏུམཡཾ ཋིཏོ.

ཏཏྠ ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ, སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནཾ; ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནཾ, ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ, ཛམྦུདཱིཔོ ཙ. ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནཾ; ཏཐཱ པུབྦཝིདེཧོ. ཨུཏྟརཀུརུ ཨཊྛསཧསྶཡོཛནོ, ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ མཧཱདཱིཔོ པཉྩསཏཔཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརོ; ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ¶ , ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ, ཏདནྟརེསུ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ. ཨེཝཾ ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ བྷགཝཱ ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཝེདི, ཨཉྙཱསི, པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཨེཝམསྶ ཨོཀཱསལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཨེཝམྤི སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ.

ཨཏྟནོ ¶ པན གུཎེཧི ཝིསིཊྛཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཱ ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨུཏྟརོཏི ཨནུཏྟརོ. ཏཐཱ ཧེས སཱིལགུཎེནཱཔི སབྦཾ ལོཀམབྷིབྷཝཏི, སམཱདྷི…པེ… པཉྙཱ… ཝིམུཏྟི… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཱཔི, སཱིལགུཎེནཱཔི ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིམོ ཨཔྤཊིབྷཱགོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཱཔི. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སམནུཔསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣཏར’’ནྟི ཝིཏྠཱརོ.

ཨེཝཾ ¶ ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡) ཙ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐི, དམེཏི ཝིནེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ པུརིསདམྨཱཏི ཨདནྟཱ དམེཏུཾ ཡུཏྟཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི མནུསྶཔུརིསཱཔི ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི ཨཔལཱལོ༹ ནཱགརཱཛཱ, ཙཱུལོ༹དརོ, མཧོདརོ, ཨགྒིསིཁོ, དྷཱུམསིཁོ, དྷནཔཱལཀོ ཧཏྠཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ དམིཏཱ, ནིབྦིསཱ ཀཏཱ, སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔིཏཱ. མནུསྶཔུརིསཱཔི སཙྩཀནིགཎྛཔུཏྟ-ཨམྦཊྛམཱཎཝ-པོཀྑརསཱཏི-སོཎདཎྜཀཱུཊདནྟཱདཡོ. ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི ཨཱལ༹ཝཀ-སཱུཙིལོམ-ཁརལོམ-ཡཀྑ-སཀྐདེཝརཱཛཱདཡོ དམིཏཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིཙིཏྲེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི. ‘‘ཨཧཾ ཁོ, ཀེསི, པུརིསདམྨཾ སཎྷེནཔི ཝིནེམི, ཕརུསེནཔི ཝིནེམི, སཎྷཕརུསེནཔི ཝིནེམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༡༡) ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཝིསུདྡྷསཱིལཱདཱིནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི སོཏཱཔནྣཱདཱིནཉྩ ཨུཏྟརིམགྒཔཊིཔདཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ དནྟེཔི དམེཏིཡེཝ.

ཨཐ ཝཱ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱིཏི ཨེཀམེཝིདཾ ཨཏྠཔདཾ ¶ . བྷགཝཱ ཧི ཏཐཱ པུརིསདམྨེ སཱརེཏི, ཡཐཱ ཨེཀཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཱ ཨཊྛ དིསཱ ཨསཛྫམཱནཱ དྷཱཝནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཧཏྠིདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠིདམྨོ སཱརིཏོ ཨེཀཾཡེཝ དིསཾ དྷཱཝཏཱི’’ཏི ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༣༡༢) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསཏཱིཏི སཏྠཱ. ཨཔིཙ སཏྠཱ ཝིཡཱཏི སཏྠཱ, བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ. ‘‘ཡཐཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྠེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཙོརཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཝཱལ༹ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, དུབྦྷིཀྑཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ནིརུདཀཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཨུཏྟཱརེཏི ནིཏྟཱརེཏི པཏཱརེཏི ¶ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔེཏི; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སཏྠཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྟེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི ཛཱཏིཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༠) ནིདྡེསནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དེཝམནུསྶཱནནྟི ¶ དཨེཝཱནཉྩ མནུསྶཱནཉྩ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ, བྷབྦཔུགྒལཔརིཙྪེདཝསེན ཙ. བྷགཝཱ པན ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ཨནུསཱསནིཔྤདཱནེན སཏྠཱཡེཝ. ཏེཔི ཧི བྷགཝཏོ དྷམྨསཝནེན ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ པཏྭཱ ཏཱཡ ཨེཝ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ དུཏིཡེ ཏཏིཡེ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ མགྒཕལབྷཱགིནོ ཧོནྟི. མཎྜཱུཀདེཝཔུཏྟཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. བྷགཝཏི ཀིར གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཙམྤཱནགརཝཱསཱིནཾ དྷམྨཾ དེསཡམཱནེ ཨེཀོ མཎྜཱུཀོ བྷགཝཏོ སརེ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི. ཏཾ ཨེཀོ ཝཙྪཔཱལཀོ དཎྜམོལུབྦྷ ཏིཊྛནྟོ ཏསྶ སཱིསེ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ ཏཱཝདེཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ དྭཱདསཡོཛནིཀེ ཀནཀཝིམཱནེ ནིབྦཏྟི. སུཏྟཔྤབུདྡྷོ ཝིཡ ཙ ཏཏྠ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏཾ ཨཏྟཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨཧམྤི ནཱམ ཨིདྷ ནིབྦཏྟོསྨི! ཀིཾ ནུ ཁོ ཀམྨཾ ཨཀཱསི’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ནཱཉྙཾ ཀིཉྩི ཨདྡས, ཨཉྙཏྲ བྷགཝཏོ སརེ ནིམིཏྟགྒཱཧཱ. སོ ¶ ཏཨཱཝདེཝ སཧ ཝིམཱནེན ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡི. བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཝ པུཙྪི –

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི.

‘‘མཎྜཱུཀོཧཾ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨུདཀེ ཝཱརིགོཙརོ;

ཏཝ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ, ཨཝདྷི ཝཙྪཔཱལཀོ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧-༨༥༨);

བྷགཝཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཝསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. དེཝཔུཏྟོཔི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ སིཏཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

ཡཾ པན ཀིཉྩི ཨཏྠི ཉེཡྻཾ ནཱམ, ཏསྶ སབྦསྶ བུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན བུདྡྷོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཏྟནཱཔི བུཛ྄ཛྷི, ཨཉྙེཔི སཏྟེ བོདྷེསི; ཏསྨཱ ཨེཝམཱདཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷོ. ཨིམསྶ ཙཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ སབྦོཔི ནིདྡེསནཡོ (མཧཱནི. ༡༩༢) པཊིསམྦྷིདཱནཡོ (པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ཝཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

བྷགཝཱཏི ¶ ཨིདཾ པནསྶ གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘བྷགཝཱཏི ¶ ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུ གཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཙཏུབྦིདྷཉྷི ནཱམཾ – ཨཱཝཏྠིཀཾ, ལིངྒིཀཾ, ནེམིཏྟིཀཾ, ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ ནཱམ ལོཀིཡཝོཧཱརེན ‘‘ཡདིཙྪཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཝཙྪོ དམྨོ བལིབདྡོ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཨཱཝཏྠིཀཾ. ‘‘དཎྜཱི ཚཏྟཱི སིཁཱི ཀརཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི ལིངྒིཀཾ. ‘‘ཏེཝིཛྫོ ཚལ༹བྷིཉྙོ’’ཏི ཨེཝམཱདི ནེམིཏྟིཀཾ. ‘‘སིརིཝཌྜྷཀོ དྷནཝཌྜྷཀོ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཝཙནཏྠམནཔེཀྑིཏྭཱ པཝཏྟཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཨིདཾ པན བྷགཝཱཏི ནཱམཾ ནེམིཏྟིཀཾ, ན མཧཱམཱཡཱཡ ན སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན ན ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིསཧསྶེཧི ཀཏཾ, ན སཀྐསནྟུསིཏཱདཱིཧི དེཝཏཱཝིསེསེཧི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ – ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ…པེ… ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ ¶ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱཔཉྙཏྟི, ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤).

ཡཾགུཎནེམིཏྟིཀཉྩེཏཾ ནཱམཾ, ཏེསཾ གུཎཱནཾ པཀཱསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟི –

‘‘བྷགཱི བྷཛཱི བྷཱགཱི ཝིབྷཏྟཝཱ ཨིཏི;

ཨཀཱསི བྷགྒནྟི གརཱུཏི བྷཱགྱཝཱ;

བཧཱུཧི ཉཱཡེཧི སུབྷཱཝིཏཏྟནོ;

བྷཝནྟགོ སོ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙེཏྠ ཏེསཾ ཏེསཾ པདཱནམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཡཾ པན ཨཔརོ ནཡོ –

‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཎྞཱགམོ ཝཎྞཝིཔརིཡཡོཏི ཨེཏཾ ནིརུཏྟིལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ སདྡནཡེན ཝཱ པིསོདརཱདིཔཀྑེཔལཀྑཎཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཡསྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱབྷིནིབྦཏྟཀཾ དཱནསཱིལཱདིཔཱརཔྤཏྟཾ བྷཱགྱམསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ‘‘བྷཱགྱཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཡསྨཱ པན ལོབྷ-དོས-མོཧ-ཝིཔརཱིཏམནསིཀཱར-ཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤ-ཀོདྷཱུཔནཱཧ-མཀྑ-པལཱ༹སཨིསྶཱ-མཙྪརིཡ-མཱཡཱསཱཋེཡྻ-ཐམྦྷ-སཱརམྦྷ-མཱནཱཏིམཱན-མད-པམཱད-ཏཎྷཱཝིཛྫཱ ¶ ཏིཝིདྷཱཀུསལམཱུལ-དུཙྩརིཏ-སཾཀིལེས-མལ-ཝིསམསཉྙཱ-ཝིཏཀྐ-པཔཉྩ-ཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེསཨཱསཝ-གནྠ-ཨོགྷ-ཡོགཱགཏི-ཏཎྷུཔྤཱདུཔཱདཱན-པཉྩཙེཏོཁཱིལ-ཝིནིབནྡྷ-ནཱིཝརཎཱབྷིནནྡནཚཝིཝཱདམཱུལ-ཏཎྷཱཀཱཡ-སཏྟཱནུསཡ-ཨཊྛམིཙྪཏྟ-ནཝཏཎྷཱམཱུལཀ-དསཱཀུསལཀམ དིཊྛིགཏ-ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཔྤབྷེད-སབྦདརཐ-པརིལཱ༹ཧ-ཀིལེསསཏསཧསྶཱནི, སངྑེཔཏོ ཝཱ པཉྩ ཀིལེས-ཨབྷིསངྑཱརཁནྡྷམཙྩུ-དེཝཔུཏྟ-མཱརེ ཨབྷཉྫི, ཏསྨཱ བྷགྒཏྟཱ ཨེཏེསཾ པརིསྶཡཱནཾ བྷགྒཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘བྷགྒརཱགོ བྷགྒདོསོ, བྷགྒམོཧོ ཨནཱསཝོ;

བྷགྒཱསྶ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

བྷཱགྱཝནྟཏཱཡ ¶ ཙསྶ སཏཔུཉྙཛལཀྑཎདྷརསྶ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟིདཱིཔིཏཱ ཧོཏི, བྷགྒདོསཏཱཡ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟི. ཏཐཱ ལོཀིཡཔརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོ, གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨབྷིགམནཱིཡཏཱ, ཨབྷིགཏཱནཉྩ ནེསཾ ཀཱཡཙིཏྟདུཀྑཱཔནཡནེ པཊིབལབྷཱཝོ, ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརིཏཱ, ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི ཙ སམྤཡོཛནསམཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

ཡསྨཱ ཙ ལོཀེ ཨིསྶརིཡ-དྷམྨ-ཡས-སིརཱི-ཀཱམ-པཡཏྟེསུ ཚསུ དྷམྨེསུ བྷགསདྡོ ཝཏྟཏི, པརམཉྩསྶ སཀཙིཏྟེ ཨིསྶརིཡཾ, ཨཎིམཱ ལགྷིམཱདིཀཾ ཝཱ ལོཀིཡསམྨཏཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཨཏྠི ཏཐཱ ལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཡསོ, རཱུཔཀཱཡདསྶནབྱཱཝཊཛནནཡནཔྤསཱདཛནནསམཏྠཱ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱ སབྦངྒཔཙྩངྒསིརཱི, ཡཾ ཡཾ ཨེཏེན ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཾ ཝཱ, ཏསྶ ཏསྶ ཏཐེཝ ཨབྷིནིཔྥནྣཏྟཱ ཨིཙྪིཏིཙྪི, ཏཏྠ ནིཔྥཏྟིསཉྙིཏོ ཀཱམོ, སབྦལོཀགརུབྷཱཝཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏོ སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ པཡཏྟོ ཙ ཨཏྠི; ཏསྨཱ ཨིམེཧི བྷགེཧི ཡུཏྟཏྟཱཔི བྷགཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཀུསལཱདཱིཧི བྷེདེཧི སབྦདྷམྨེ, ཁནྡྷཱཡཏན-དྷཱཏུསཙྩ-ཨིནྡྲིཡཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིཧི ¶ ཝཱ ཀུསལཱདིདྷམྨེ, པཱིལ༹ན-སངྑཏ-སནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛེན ཝཱ དུཀྑམརིཡསཙྩཾ, ཨཱཡཱུཧན-ནིདཱན-སཾཡོག-པལིབོདྷཊྛེན སམུདཡཾ, ནིསྶརཎཝིཝེཀཱསངྑཏ-ཨམཏཊྛེན ¶ ནིརོདྷཾ, ནིཡྻཱན-ཧེཏུ-དསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན མགྒཾ ཝིབྷཏྟཝཱ, ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ དེསིཏཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཝིབྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི ¶ .

ཡསྨཱ ཙ ཨེས དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ སུཉྙཏཔྤཎིཧིཏཱནིམིཏྟཝིམོཀྑེ ཨཉྙེ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ བྷཛི སེཝི བཧུལམཀཱསི, ཏསྨཱ བྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ གམནམནེན ཝནྟཾ, ཏསྨཱ བྷཝེསུ ཝནྟགམནོཏི ཝཏྟབྦེ བྷཝསདྡཏོ བྷཀཱརཾ, གམནསདྡཏོ གཀཱརཾ, ཝནྟསདྡཏོ ཝཀཱརཉྩ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ལོཀེ ‘‘མེཧནསྶ ཁསྶ མཱལཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘མེཁལཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སོ ཨིམཾ ལོཀནྟི སོ བྷགཝཱ ཨིམཾ ལོཀཾ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. སདེཝཀནྟི སཧ དེཝེཧི སདེཝཀཾ; ཨེཝཾ སཧ མཱརེན སམཱརཀཾ; སཧ བྲཧྨུནཱ སབྲཧྨཀཾ; སཧ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ; པཛཱཏཏྟཱ པཛཱ, ཏཾ པཛཾ; སཧ དེཝམནུསྶེཧི སདེཝམནུསྶཾ. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ, སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སབྲཧྨཀཝཙནེན བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎཾ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ, སམིཏཔཱཔ-བཱཧིཏཔཱཔ-སམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ, པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ, སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི པདེཧི ཨོཀཱསལོཀོ, དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརདེཝལོཀོ གཧིཏོ, སམཱརཀགྒཧཎེན ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཱ, སབྲཧྨཀགྒཧཎེན རཱུཔཱིབྲཧྨལོཀོ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱདིགྒཧཎེན ཙཏུཔརིསཝསེན སམྨུཏིདེཝེཧི ཝཱ སཧ མནུསྶལོཀོ, ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱ.

ཨཔིཙེཏྠ ¶ སདེཝཀཝཙནེན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ སབྦསྶཱཔི ལོཀསྶ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ སཱདྷེནྟོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ. ཏཏོ ཡེསཾ སིཡཱ – ‘‘མཱརོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཚཀཱམཱཝཙརིསྶརོ ཝསཝཏྟཱི; ཀིཾ སོཔི ཨེཏེན སཙྪིཀཏོ’’ཏི? ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སམཱརཀནྟི ¶ ཨབྦྷུགྒཏོ. ཡེསཾ པན སིཡཱ – ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ¶ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, དྭཱིཧི…པེ… དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, ཨནུཏྟརཉྩ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀིཾ སོཔི སཙྪིཀཏོ’’ཏི? ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སབྲཧྨཀནྟི ཨབྦྷུགྒཏོ. ཏཏོ ཡེསཾ སིཡཱ – ‘‘པུཐཱུསམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱ, ཀིཾ ཏེཔི སཙྪིཀཏཱ’’ཏི? ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛནྟི ཨབྦྷུགྒཏོ. ཨེཝཾ ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛཱནཾ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཐ སམྨུཏིདེཝེ ཨཝསེསམནུསྶེ ཙ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སེསསཏྟལོཀསྶ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ སདེཝམནུསྶནྟི ཨབྦྷུགྒཏོ. ཨཡམེཏྠཱནུསནྡྷིཀྐམོ.

སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན སཡནྟི སཱམཾ, ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱ; ཨབྷིཉྙཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ, ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཨེཏེན ཨནུམཱནཱདིཔཊིཀྑེཔོ ཀཏོ ཧོཏི. པཝེདེཏཱིཏི བོདྷེཏི ཉཱཔེཏི པཀཱསེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… པརིཡོསཱནཀལྱཱཎནྟི སོ བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ ཧིཏྭཱཔི ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏི.

ཀཐཾ? ཨེཀགཱཐཱཔི ཧི སམནྟབྷདྲཀཏྟཱ དྷམྨསྶ པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ, དུཏིཡཏཏིཡཔཱདེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ, པཙྪིམཔཱདེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ པཋམཱནུསནྡྷིནཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, པཙྪིམེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. སཀལོཔི སཱསནདྷམྨོ ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏེན སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ ¶ . བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔནྣེན ཨདྷིགནྟབྦཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཙྩེཀབོདྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སཱཝཀབོདྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སུཡྻམཱནོ ཙེས ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཏོ སཝནེནཔི ¶ ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཊིཔཛྫིཡམཱནོ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཡཱཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཏཐཱ པཊིཔནྣོ ཙ པཊིཔཏྟིཕལེ ནིཊྛིཏེ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཕལེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ནཱཐཔྤབྷཝཏྟཱ ཙ པབྷཝསུདྡྷིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཨཏྠསུདྡྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ ¶ , ཀིཙྩསུདྡྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏསྨཱ ཨེསོ བྷགཝཱ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ པན ཡསྨཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྩ པཀཱསེཏི, ནཱནཱནཡེཧི དཱིཔེཏི; ཏཉྩ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཔཀཱསན-ཝིཝརཎ-ཝིབྷཛན-ཨུཏྟཱནཱིཀརཎ-པཉྙཏྟི-ཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ, ཨཀྑརཔད-བྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱ-པཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠཾ, དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠཾ, དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫནཾ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ པརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟི སཱཏྠཾ, སདྡྷེཡྻཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནཾ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠཾ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ; ཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིདྡོསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ; སིཀྑཏྟཡཔརིགྒཧིཏཏྟཱ བྲཧྨབྷཱུཏེཧི སེཊྛེཧི ཙརིཏབྦཏོ ཏེསཉྩ ཙརིཡབྷཱཝཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ. ཏསྨཱ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཔིཙ ཡསྨཱ སནིདཱནཾ སཨུཔྤཏྟིཀཉྩ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ དེསེཏི, ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོ ཨཏྠསྶ ཨཝིཔརཱིཏཏཱཡ ཙ ཧེཏུདཱཧརཎཡུཏྟཏོ ཙ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ, སོཏཱུནཾ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན ནིགམནེན ¶ ཙ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ དེསེཏི. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཉྩ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོ སཱཏྠཾ, པརིཡཏྟིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཏོ སབྱཉྫནཾ, སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏོ ནིཏྠརཎཏྠཱཡ ¶ པཝཏྟིཏོ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོ ཙ པརིསུདྡྷཾ, སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ བུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཙརིཡཏོ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱཔི ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པན ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏནྟི ཡཐཱརཱུཔོ སོ བྷཝ གོཏམོ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགམེན ལོཀེ ཨརཧནྟོཏི ལདྡྷསདྡཱནཾ ཨརཧཏཾ. དསྶནཾ ཧོཏཱིཏི པསཱདསོམྨཱནི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལིཏྭཱ ‘‘དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀཏྭཱ ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི.

༢. ཡེནཱཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཡཏྠ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ ¶ . ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན, སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཙ གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏོ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ བྷགཝཏོ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདཱིཏི ཡཐཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོ བྷགཝཱ ཏེན, ཨེཝཾ སོཔི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདོ ཨཧོསི, སཱིཏོདཀཾ ཝིཡ ཨུཎྷོདཀེན སམྨོདིཏཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨགམཱསི. ཡཱཡ ཙ ‘‘ཀཙྩི, བྷོ, གོཏམ, ཁམནཱིཡཾ; ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཀཙྩི བྷོཏོ གོཏམསྶ, ཙ སཱཝཀཱནཉྩ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ཀཐཱཡ སམྨོདི, ཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏཾ སམྨོདཾ ཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ. ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ སུཙིརམྤི ཀཱལཾ སཱརེཏུཾ ¶ ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཨརཧརཱུཔཏོ སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཝཱ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ ¶ སཱརཎཱིཡཾ. ཏཐཱ བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡ སཱརཎཱིཡནྟི. ཨེཝཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི སམྨོདནཱིཡཾ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡེནཏྠེན ཨཱགཏོ ཏཾ པུཙྪིཏུཀཱམོ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ ‘‘ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༧༠) ཝིཡ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནིསིནྣོ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི ཏཐཱ ནིསཱིདཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ནིསཱིདཱིཏི ཨུཔཱཝིསི. པཎྜིཏཱ ཧི པུརིསཱ གརུཊྛཱནིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱསནཀུསལཏཱཡ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཉྩ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཏསྨཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཀཐཾ ནིསིནྣོ པན ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི? ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ. སེཡྻཐིདཾ – ཨཏིདཱུརཾ, ཨཙྩཱསནྣཾ, ཨུཔརིཝཱཏཾ, ཨུནྣཏཔྤདེསཾ, ཨཏིསམྨུཁཾ, ཨཏིཔཙྪཱཏི. ཨཏིདཱུརེ ནིསིནྣོ ཧི སཙེ ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི ཨུཙྩཱསདྡེན ཀཐེཏབྦཾ ཧོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ ནིསིནྣོ སངྒྷཊྚནཾ ཀརོཏི. ཨུཔརིཝཱཏེ ནིསིནྣོ སརཱིརགནྡྷེན བཱདྷཏི. ཨུནྣཏཔྤདེསེ ནིསིནྣོ ཨགཱརཝཾ པཀཱསེཏི. ཨཏིསམྨུཁཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི, ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུཾ ཨཱཧཙྩ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཨཏིཔཙྪཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ¶ ཨཡམྤི ཨེཏེ ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཱི’’ཏི.

ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦམཏྠཾ དསྶེཏི. དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཝོཙཱཏི ཨབྷཱསི. སུཏཾ མེཏནྟི སུཏཾ མེ ཨེཏཾ, ཨེཏཾ མཡཱ སུཏནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦམཏྠཾ དསྶེཏི. བྷོ གོཏམཱཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏེན སུཏཾ – ཏཾ དསྶེནྟོ ན སམཎོ གོཏམོཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – བྲཱཧྨཎེཏི ཛཱཏིབྲཱཧྨཎེ. ཛིཎྞེཏི ཛཛྫརཱིབྷཱུཏེ ¶ ཛརཱཡ ཁཎྜིཙྩཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདིཏེ. ཝུཌྜྷེཏི ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཝུཌྜྷིམརིཡཱདཔྤཏྟེ. མཧལླཀེཏི ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡ སམནྣཱགཏེ, ཙིརཀཱལཔྤསུཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷགཏེཏི ཨདྡྷཱནཾ གཏེ ¶ , དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟེཏི པཙྪིམཝཡཾ སམྤཏྟེ, པཙྪིམཝཡོ ནཱམ ཝསྶསཏསྶ པཙྪིམོ ཏཏིཡབྷཱགོ.

ཨཔིཙ – ཛིཎྞེཏི པོརཱཎེ, ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟཀུལནྭཡེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཌྜྷེཏི སཱིལཱཙཱརཱདིགུཎཝུཌྜྷིཡུཏྟེ. མཧལླཀེཏི ཝིབྷཝམཧཏྟཏཱཡ སམནྣཱགཏེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ. ཨདྡྷགཏེཏི མགྒཔྤཊིཔནྣེ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏཙརིཡཱདིམརིཡཱདཾ ཨཝཱིཏིཀྐམྨ ཙརམཱནེ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟེཏི ཛཱཏིཝུཌྜྷབྷཱཝཾ ཨནྟིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟེཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཨབྷིཝཱདེཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ‘‘ན སམཎོ གོཏམོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཀཱརེན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཝམཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཱནི – ‘‘ན ཝནྡཏི ཝཱ, ནཱསནཱ ཝུཊྛཧཏི ཝཱ, ནཱཔི ‘ཨིདྷ བྷོནྟོ ནིསཱིདནྟཱུ’ཏི ཨེཝཾ ཨཱསནེན ཝཱ ཨུཔནིམནྟེཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཧི ཝཱ སདྡོ ཝིབྷཱཝནེ ནཱམ ཨཏྠེ, ‘‘རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨཐ ཨཏྟནོ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཨཀརོནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ བྷོ གོཏམ ཏཐེཝཱ’’ཏི. ཡཾ ཏཾ མཡཱ སུཏཾ – ཏཾ ཏཐེཝ, ཏཾ སཝནཉྩ མེ དསྶནཉྩ སཾསནྡཏི སམེཏི, ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ‘‘ན ཧི བྷཝཾ གོཏམོ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནཱ སུཏཾ དིཊྛེན ནིགམེཏྭཱ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ བྷོ གོཏམ ན སམྤནྣམེཝཱ’’ཏི ཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ ན ཡུཏྟམེཝ.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནདོསཾ ཨནུཔགམྨ ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡེན ཏཾ ཨཉྙཱཎཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ¶ ཡུཏྟབྷཱཝཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ ཏཾ བྲཱཧྨཎ ¶ …པེ… མུདྡྷཱཔི ཏསྶ ཝིཔཏེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ‘‘ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཔྤཊིཧཏེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོཔི ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏསྨིཾ སདེཝཀཱདིབྷེདེ ལོཀེ ན པསྶཱམི, ཡམཧཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻཾ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཨནཙྪརིཡཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཡྭཱཧཾ ཨཛྫ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཔཙྩཀཱརཱརཧཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི. ཨཔིཙ ཁོ ཡདཱཔཱཧཾ སམྤཏིཛཱཏོཝ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ སཀལཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེསིཾ; ཏདཱཔི ཨེཏསྨིཾ སདེཝཀཱདིབྷེདེ ལོཀེ ཏཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི, ཡམཧཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻཾ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཨཐ ཁོ མཾ སོལ༹སཀཔྤསཧསྶཱཡུཀོ ཁཱིཎཱསཝམཧཱབྲཧྨཱཔི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ལོཀེ མཧཱཔུརིསོ, ཏྭཾ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒོ ཙ ཛེཊྛོ ཙ སེཊྛོ ཙ, ནཏྠི ཏཡཱ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི སཉྫཱཏསོམནསྶོ པཏིནཱམེསི; ཏདཱཔི ཙཱཧཾ ཨཏྟནཱ ཨུཏྟརིཏརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསིཾ – ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སམྤཏིཛཱཏསྶཔི མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིརཧོ པུགྒལོ ནཏྠི, སྭཱཧཾ ཨིདཱནི སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཏསྨཱ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, མཱ ཏཐཱགཏེ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ པཏྠཡིཏྠ. ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཏཐཱགཏོ ཨབྷིཝཱདེཡྻ ཝཱ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻ, མུདྡྷཱཔི ཏསྶ པུགྒལསྶ རཏྟིཔརིཡོསཱནེ པརིཔཱཀསིཐིལབནྡྷནཾ ཝཎྚཱ པཝུཏྟཏཱལཕལམིཝ གཱིཝཏོ པཙྪིཛྫིཏྭཱ སཧསཱཝ བྷཱུམིཡཾ ཝིཔཏེཡྻཱཏི.

༣. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི བྲཱཧྨཎོ དུཔྤཉྙཏཱཡ ཏཐཱགཏསྶ ལོཀེ ཛེཊྛབྷཱཝཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཀེཝལཾ ཏཾ ཝཙནཾ ཨསཧམཱནོ ཨཱཧ – ‘‘ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི. ཨཡཾ ཀིརསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ལོཀེ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཾ ‘‘སཱམགྒིརསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ནཏྠི ¶ , ཏསྨཱ ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨརསཛཱཏིཀོ ཨརསསབྷཱཝོཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙིཏྟམུདུབྷཱཝཛནནཏྠཾ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱཝཾ པརིཧརནྟོ ཨཉྙཐཱ ཏསྶ ཝཙནསྶཏྠཾ ཨཏྟནི སནྡསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས བྲཱཧྨཎ པརིཡཱཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པརིཡཱཡོཏི ཀཱརཎཾ; ཨཡཉྷི པརིཡཱཡསདྡོ དེསནཱ-ཝཱར-ཀཱརཎེསུ ཝཏྟཏི. ‘‘མདྷུཔིཎྜིཀཔརིཡཱཡོཏྭེཝ ནཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༠༥) ཧི ཨེས དེསནཱཡཾ ཝཏྟཏི. ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨཛྫ པརིཡཱཡོ བྷིཀྑུནིཡོ ཨོཝདིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༩༨) ཝཱརེ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཉྙཾ པརིཡཱཡཾ ཨཱཙིཀྑཏུ, ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༦༤) ཀཱརཎེ. སྭཱཡམིདྷ ཀཱརཎེ ཝཏྟཏི ¶ . ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ – ཨཏྠི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ; ཡེན ཀཱརཎེན མཾ ‘‘ཨརསརཱུཔོ ¶ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི ཝདམཱནོ པུགྒལོ སམྨཱ ཝདེཡྻ, ཨཝིཏཐཝཱདཱིཏི སངྑྱཾ གཙྪེཡྻ. ཀཏམོ པན སོཏི? ཡེ ཏེ བྲཱཧྨཎ རཱུཔརསཱ…པེ… ཕོཊྛབྦརསཱ ཏེ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེ ཏེ ཛཱཏིཝསེན ཝཱ ཨུཔཔཏྟིཝསེན ཝཱ སེཊྛསམྨཏཱནམྤི པུཐུཛྫནཱནཾ རཱུཔཱརམྨཎཱདཱིནི ཨསྶཱདེནྟཱནཾ ཨབྷིནནྡནྟཱནཾ རཛྫནྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཀཱམསུཁསྶཱདསངྑཱཏཱ རཱུཔརསསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦརསཱ, ཡེ ཨིམཾ ལོཀཾ གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ ཨཱཝིཉྪནྟི, ཝཏྠཱརམྨཎཱདིསཱམགྒིཡཉྩ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སཱམགྒིརསཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེ སབྦེཔི ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱཏི. མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱཏི ཝཏྟབྦེཔི མམཱཀཱརེན ཨཏྟཱནཾ ཨནུཀྑིཔནྟོ དྷམྨཾ དེསེཏི. དེསནཱཝིལཱསོ ཝཱ ཨེས བྷགཝཏོ.

ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཙིཏྟསནྟཱནཏོ ཝིགཏཱ ཛཧིཏཱ ཝཱ. ཨེཏསྨིཾ པནཏྠེ ཀརཎེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨུཙྪིནྣཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱམཡཾ མཱུལམེཏེསནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ. ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཏཱལརུཀྑཾ སམཱུལཾ ¶ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏསྶ ཝཏྠུམཏྟེ ཏསྨིཾ པདེསེ ཀཏེ ན པུན ཏསྶ ཏཱལསྶ ཨུཔྤཏྟི པཉྙཱཡཏི; ཨེཝཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན སམཱུལེ རཱུཔཱདིརསེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཔུབྦབྷཱཝེན ཝཏྠུམཏྟེ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀཏེ སབྦེཔི ཏེ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཝིརཱུལ༹ྷིདྷམྨཏྟཱ ཝཱ མཏྠཀཙྪིནྣཏཱལོ ཝིཡ ཀཏཱཏི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡསྨཱ པན ཨེཝཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཧོནྟི, ཡཐཱ ནེསཾ པཙྪཱབྷཱཝོ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཏཱ ཧོནྟི; ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ’’ཏི. ཨཡཉྷེཏྠ པདཙྪེདོ – ཨནུཨབྷཱཝཾ ཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱཏི. ‘‘ཨནབྷཱཝཾ གཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨནུཨབྷཱཝཾ གཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ པདཙྪེདོ ཨནུཨབྷཱཝཾ གཏཱ ཨནབྷཱཝཾ གཏཱཏི, ཡཐཱ ཨནུཨཙྪརིཡཱ ཨནཙྪརིཡཱཏི. ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི ཨནཱགཏེ ཨནུཔྤཛྫནཀསབྷཱཝཱ. ཡེ ཧི ཨབྷཱཝཾ གཏཱ, ཏེ པུན ཀཐཾ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི? ཏེནཱཧ – ‘‘ཨནབྷཱཝཾ གཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ’’ཏི.

ཨཡཾ ཁོ བྲཱཧྨཎ པརིཡཱཡོཏི ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཀཱརཎཾ ཡེན མཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ ‘‘ཨརསརཱུཔོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི. ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱིཏི ཡཉྩ ཁོ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསི, སོ པརིཡཱཡོ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ? ནནུ ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ¶ ཡོ བྲཱཧྨཎེན ཝུཏྟོ སཱམགྒིརསོ ཏསྶ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནཏཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཧོཏཱིཏི. ཝུཙྩཏེ, ན ཧོཏི. ཡོ ཧི ཏཾ སཱམགྒིརསཾ ཀཱཏུཾ བྷབྦོ ཧུཏྭཱ ན ཀརོཏི, སོ ཏདབྷཱཝེན ཨརསརཱུཔོཏི ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ. བྷགཝཱ པན ཨབྷབྦོཝ ཨེཏཾ ཀཱཏུཾ, ཏེནསྶ ཀརཎེ ཨབྷབྦཏཾ པཀཱསེནྟོ ¶ ཨཱཧ – ‘‘ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི. ཡཾ པརིཡཱཡཾ སནྡྷཱཡ ཏྭཾ མཾ ‘‘ཨརསརཱུཔོ’’ཏི ཝདེསི, སོ ཨམྷེསུ ནེཝ ཝཏྟབྦོཏི.

༤. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནཱ ཨདྷིཔྤེཏཾ ཨརསརཱུཔཏཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཐཱཔརཾ ནིབྦྷོགོ བྷཝཾ གོཏམོཏིཨཱདིམཱཧ. སབྦཔརིཡཱཡེསུ ཙེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛནཀྐམཾ ཝིདིཏྭཱ ¶ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏམཏྟཾ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ. བྲཱཧྨཎོ ཏམེཝ ཝཡོཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཀམྨཱདིཾ ལོཀེ སཱམགྒིཔརིབྷོགོཏི མཉྙམཱནོ ཏདབྷཱཝེན བྷགཝནྟཾ ནིབྦྷོགོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡྭཱཡཾ རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟཱནཾ ཚནྡརཱགཔརིབྷོགོ ཏདབྷཱཝཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི.

༥. པུན བྲཱཧྨཎོ ཡཾ ལོཀེ ཝཡོཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨཾ ལོཀིཡཱ ཀརོནྟི ཏསྶ ཨཀིརིཡཾ སམྤསྶམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨཀིརིཡཝཱདོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན, ཡསྨཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ཨཀིརིཡཾ ཝདཏི ཏསྨཱ, ཏཾ ཨཀིརིཡཝཱདཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྠ ཙ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏ-ཨདིནྣཱདཱན-མིཙྪཱཙཱརཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི མུསཱཝཱད-པིསུཎཝཱཙཱ-ཕརུསཝཱཙཱ-སམྥཔྤལཱཔཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. མནོདུཙྩརིཏནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདིཊྛིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཋཔེཏྭཱ ཏེ དྷམྨེ, ཨཝསེསཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༦. པུན བྲཱཧྨཎོ ཏམེཝ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ བྷགཝཏི ཨཔསྶནྟོ ཨིམཾ ‘‘ཨཱགམྨ ཨཡཾ ལོཀཏནྟི ལོཀཔཝེཎཱི ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨུཙྪེདཝཱདོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ ཨཊྛསུ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟེསུ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ དྭཱིསུ ཨཀུསལཙིཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནཀདོསསྶ ཙ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི. སབྦཱཀུསལསམྦྷཝསྶ པན ནིརཝསེསསྶ མོཧསྶ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི. ཋཔེཏྭཱ ཏེ ཏཡོ, ཨཝསེསཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ¶ ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི; ཏསྨཱ ཏཾ ཨུཙྪེདཝཱདཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི.

༧. པུན བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཛིགུཙྪཏི མཉྙེ སམཎོ གོཏམོ ཨིདཾ ཝཡོཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨཾ, ཏེན ཏཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཛེགུཙྪཱིཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ ཛིགུཙྪཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི; ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ¶ ? ཡཉྩ ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཡཉྩ ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, ཡཉྩ ཏིཝིདྷཾ མནོདུཙྩརིཏཾ, ཡཱ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཏཱནི ¶ དུཙྩརིཏཱནི ཨཝསེསཱནཾ ལཱམཀཊྛེན པཱཔཀཱནཾ ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟི སམཱཔཛྫནཱ སམངྒིབྷཱཝོ, ཏཾ སབྦམྤི གཱུཐཾ ཝིཡ མཎྜནཀཛཱཏིཡོ པུརིསོ ཛིགུཙྪཏི ཧིརཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཛེགུཙྪིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྠ ‘‘ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱ’’ཏི ཨུཔཡོགཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ དཊྛབྦཾ.

༨. པུན བྲཱཧྨཎོ ཏམེཝ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ བྷགཝཏི ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཨིམཾ ལོཀཛེཊྛཀཀམྨཾ ཝིནེཏི ཝིནཱསེཏི, ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨེཏཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ན ཀརོཏི ཏསྨཱ ཨཡཾ ཝིནེཏབྦོ ནིགྒཎྷིཏབྦོ’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཝེནཡིཀོཏི ཨཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཝིནཡཏཱིཏི ཝིནཡོ, ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིནཡོ ཨེཝ ཝེནཡིཀོ, ཝིནཡཾ ཝཱ ཨརཧཏཱིཏི ཝེནཡིཀོ, ནིགྒཧཾ ཨརཧཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན, ཡསྨཱ རཱགཱདཱིནཾ ཝིནཡཱཡ ཝཱུཔསམཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ཝེནཡིཀོ ཧོཏི. ཨཡམེཝ ཙེཏྠ པདཏྠོ – ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝེནཡིཀོ. ཝིཙིཏྲཱ ཧི ཏདྡྷིཏཝུཏྟི! སྭཱཡཾ ཏཾ ཝེནཡིཀབྷཱཝཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི.

༩. པུན བྲཱཧྨཎོ ཡསྨཱ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི སཱམཱིཙིཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཝཡོཝུཌྜྷེ ཏོསེནྟི ཧཱསེནྟི, ཨཀརོནྟཱ པན ཏཱཔེནྟི ཝིཧེསེནྟི དོམནསྶཾ ནེསཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, བྷགཝཱ ཙ ཏཱནི ན ཀརོཏི; ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ ཝཡོཝུཌྜྷེ ཏཔཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ སཔྤུརིསཱཙཱརཝིརཧིཏཏྟཱ ཝཱ ‘‘ཀཔཎཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཏཔསྶཱིཏི ཨཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཏཔཏཱིཏི ཏཔོ, རོསེཏི ཝིཧེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སཱམཱིཙིཀམྨཱཀརཎསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏཔོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཔསྶཱི. དུཏིཡེ ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྱཉྫནཱནི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ལོཀེ ཀཔཎཔུརིསོ ‘‘ཏཔསྶཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ པན ཡེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ལོཀཾ ཏཔནཏོ ཏཔནཱིཡཱཏི ¶ ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ ཡསྨཱ ཏཔསྶཱིཏི སངྑྱཾ གཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཏཔསྶིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཏཔནྟཱིཏི ཏཔཱ, ཨཀུསལདྷམྨཱནམེཏཾ ¶ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཨིདྷ ཏཔྤཏི པེཙྩ ཏཔྤཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཏེ ཏཔེ ཨསྶི ནིརསྶི པཧཱསི ཝིདྡྷཾསེསཱིཏི ཏཔསྶཱི.

༡༠. པུན བྲཱཧྨཎོ ཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ དེཝལོཀགབྦྷསམྤཏྟིཡཱ དེཝལོཀཔཊིསནྡྷིཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝཏི ཙསྶ ཨབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཔགབྦྷོཏི ཨཱཧ. ཀོདྷཝསེན ཝཱ བྷགཝཏོ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེ དོསཾ དསྶེནྟོཔི ཨེཝམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – གབྦྷཏོ ཨཔགཏོཏི ཨཔགབྦྷོ, ཨབྷབྦོ དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུནྟི ¶ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཧཱིནོ ཝཱ གབྦྷོ ཨསྶཱཏི ཨཔགབྦྷོ, དེཝལོཀགབྦྷཔརིབཱཧིརཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཧཱིནགབྦྷཔཊིལཱབྷབྷཱགཱིཏི, ཧཱིནོ ཝཱསྶ མཱཏུཀུཙྪིམྷི གབྦྷཝཱསོ ཨཧོསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷགཝཏོ པན ཡསྨཱ ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ ཨཔགཏཱ, ཏསྨཱ སོ ཏཾ ཨཔགབྦྷཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརམྤི པརིཡཱཡཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཏཏྲ ཙ ཡསྶ ཁོ བྲཱཧྨཎ ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱཏི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ – བྲཱཧྨཎ, ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨནཱགཏེ གབྦྷསེཡྻཱ, པུནབྦྷཝེ ཙ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཨནུཏྟརེན མགྒེན ཝིཧཏཀཱརཎཏྟཱ པཧཱིནཱཏི. གབྦྷསེཡྻགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཛལཱབུཛཡོནི གཧིཏཱ. པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིགྒཧཎེན ཨིཏརཱ ཏིསྶོཔི.

ཨཔིཙ གབྦྷསྶ སེཡྻཱ གབྦྷསེཡྻཱ, པུནབྦྷཝོ ཨེཝ ཨབྷིནིབྦཏྟི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཏི ཝུཏྟེཔི ན ཝིཉྙཱཎཏོ ཨཉྙཱ ཋིཏི ཨཏྠི, ཨེཝམིདྷཱཔི ན གབྦྷཏོ ཨཉྙཱ སེཡྻཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨབྷིནིབྦཏྟི ཙ ནཱམ ཡསྨཱ པུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཔི ཨཔུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཔི ཨཏྠི, ཨིདྷ ཙ པུནབྦྷཝབྷཱུཏཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘པུནབྦྷཝོ ཨེཝ ཨབྷིནིབྦཏྟི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱི’’ཏི.

༡༡. ཨེཝཾ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨརསརཱུཔཏཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟམྤི བྲཱཧྨཎཾ བྷགཝཱ དྷམྨིསྶརོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨསྶཱམཱི ¶ ཏཐཱགཏོ ཨནུཀམྤཱཡ སཱིཏལེནེཝ ཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ ཡཾ དྷམྨདྷཱཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟོ ཧོཏི, ཏསྶཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ ¶ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ཨནྟལིཀྑེ སམབྦྷུགྒཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ སརདཀཱལེ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ ཧདཡནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམནྟོ ཏཱནིཡེཝ ཨཀྐོསཝཏྠཱུནི ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཨཉྙཐཱ དསྶེཏྭཱ, པུནཔི ཨཏྟནོ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརཾ ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤིཡབྷཱཝེན པཊིལདྡྷཾ, ཏཱདིགུཎལཀྑཎཾ པཐཝཱིསམཙིཏྟཏཾ ཨཀུཔྤདྷམྨཏཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཀེཝལཾ པལིཏསིརཁཎྜདནྟཝལིཏྟཙཏཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཝུཌྜྷབྷཱཝཾ སཉྫཱནཱཏི, ནོ ཙ ཁོ ཛཱནཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཛཱཏིཡཱ ཨནུགཏཾ ཛརཱཡ ཨནུསཊཾ བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏཾ མརཎེན ཨབྦྷཱཧཏཾ ཝཊྚཁཱཎུབྷཱུཏཾ ཨཛྫ མརིཏྭཱ པུན སྭེཝ ཨུཏྟཱནསཡནདཱརཀབྷཱཝགམནཱིཡཾ. མཧནྟེན ཁོ པན ཨུསྶཱཧེན མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ, ཏདསྶ ཨཱགམནཾ སཱཏྠཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨཏྟནོ ཨཔྤཊིསམཾ པུརེཛཱཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ སེཡྻཐཱཔི བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེསི.

ཏཏྠ སེཡྻཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ; པཱིཏི སམྦྷཱཝནཏྠེ; ཨུབྷཡེནཱཔི ཡཐཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱཏི ¶ དསྶེཏི. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཱནི ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ དྭཱདས ཝཱཏི ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི ཀུཀྐུཊིཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཏོ ཨཱུནཱདྷིཀཱནིཔི ཨཎྜཱནི ཧོནྟི, ཨཐ ཁོ ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི ལོཀེ སིལིཊྛཝཙནཾ ཧོཏི. ཏཱནསྶཱུཏི ཏཱནི ཨསྶུ, བྷཝེཡྻུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀུཀྐུཊིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནཱིཏི ཏཱཡ ཛནེཏྟིཡཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ པཀྑེ པསཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔརི སཡནྟིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནི. སམྨཱ པརིསེདིཏཱནཱིཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེནྟིཡཱ སུཊྛུ སམནྟཏོ སེདིཏཱནི, ཨུསྨཱིཀཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམྨཱ པརིབྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ སུཊྛུ སམནྟཏོ བྷཱཝིཏཱནི, ཀུཀྐུཊགནྡྷཾ གཱཧཱཔིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏཱཡ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨེཝཾ ཏཱིཧི པཀཱརེཧི ཏཱནི ཨཎྜཱནི པརིཔཱལིཡམཱནཱནི ན པཱུཏཱིནི ཧོནྟི. ཡོཔི ནེསཾ ཨལླསིནེཧོ སོ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི. ཀཔཱལཾ ཏནུཀཾ ཧོཏི, པཱདནཁསིཁཱ ཙ མུཁཏུཎྜཀཉྩ ཁརཾ ཧོཏི, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟི, ཀཔཱལསྶ ཏནུཀཏྟཱ བཧིདྡྷཱ ¶ ཨཱལོཀོ ཨནྟོ པཉྙཱཡཏི. ཨཐ ཏེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ ‘‘ཙིརཾ ¶ ཝཏ མཡཾ སངྐུཊིཏཧཏྠཔཱདཱ སམྦཱདྷེ སཡིམྷ, ཨཡཉྩ བཧི ཨཱལོཀོ དིསྶཏི, ཨེཏྠ དཱནི ནོ སུཁཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཀཔཱལཾ པཱདེན པཧརནྟི, གཱིཝཾ པསཱརེནྟི. ཏཏོ ཏཾ ཀཔཱལཾ དྭེདྷཱ བྷིཛྫཏི, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པཀྑེ ཝིདྷུནནྟཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཾ ཝིརཝནྟཱ ནིཀྑམནྟི. ཨེཝཾ ནིཀྑམནྟཱནཉྩ ནེསཾ ཡོ པཋམཏརཾ ནིཀྑམཏི སོ ‘ཛེཊྛོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཏཱཡ ཨུཔམཱཡ ཨཏྟནོ ཛེཊྛཀབྷཱཝཾ སཱདྷེཏུཀཱམོ བྲཱཧྨཎཾ པུཙྪི – ‘‘ཡོ ནུ ཁོ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནཾ…པེ… ཀིནྟི སྭསྶ ཝཙནཱིཡོ’’ཏི. ཏཏྠ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནནྟི ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ. ཀིནྟི སྭསྶ ཝཙནཱིཡོཏི སོ ཀིནྟི ཝཙནཱིཡོ ཨསྶ, ཀིནྟི ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ ཛེཊྛོ ཝཱ ཀནིཊྛོ ཝཱཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – ‘‘ཛེཊྛོཏིསྶ བྷོ གོཏམ ཝཙནཱིཡོ’’ཏི. བྷོ, གོཏམ, སོ ཛེཊྛོ ཨིཏི ཨསྶ ཝཙནཱིཡོ. ཀསྨཱཏི ཙེ? སོ ཧི ནེསཾ ཛེཊྛོ, ཏསྨཱ སོ ནེསཾ ཝུཌྜྷཏརོཏི ཨཏྠོ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོཔམྨཾ སམྤཊིཔཱདེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཐཱ སོ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀོ ཛེཊྛོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི; ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ པཛཱཡ. ཨཝིཛྫཱགཏཱཡཱཏི ཨཝིཛྫཱ ཝུཙྩཏི ཨཉྙཱཎཾ, ཏཏྠ གཏཱཡ. པཛཱཡཱཏི སཏྟཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛེསུ སཏྟེསཱུཏི ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཎྜབྷཱུཏཱཡཱཏི ཨཎྜེ བྷཱུཏཱཡ ཛཱཏཱཡ སཉྫཱཏཱཡ. ཡཐཱ ཧི ཨཎྜེ ནིབྦཏྟཱ ཨེཀཙྩེ སཏྟཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱཏི ཝུཙྩནྟི; ཨེཝམཡཾ སབྦཱཔི པཛཱ ཨཝིཛྫཎྜཀོསེ ནིབྦཏྟཏྟཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱཏི ཝུཙྩཏི. པརིཡོནདྡྷཱཡཱཏི ཏེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསེན སམནྟཏོ ཨོནདྡྷཱཡ བདྡྷཱཡ ཝེཋིཏཱཡ ¶ . ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱཏི ཏཾ ཨཝིཛྫཱམཡཾ ཨཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ¶ . ཨེཀོཝ ལོཀེཏི སཀལེཔི ལོཀསནྣིཝཱསེ ཨཧམེཝ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ. ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨནུཏྟརནྟི ཨུཏྟརཝིརཧིཏཾ སབྦསེཊྛཾ. སམྨཱསམྦོདྷིནྟི སམྨཱ སཱམཉྩ བོདྷིཾ; ཨཐ ཝཱ པསཏྠཾ སུནྡརཉྩ བོདྷིཾ; བོདྷཱིཏི རུཀྑོཔི མགྒོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམྤི ནིབྦཱནམྤི ཝུཙྩཏི. ‘‘བོདྷིརུཀྑམཱུལེ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡; ཨུདཱ. ༡) ཙ ‘‘ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷི’’ནྟི (མཧཱཝ. ༡༡; མ. ནི. ༡.༢༨༥) ཙ ཨཱགཏཊྛཱནེསུ ཧི རུཀྑོ བོདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘བོདྷི ¶ ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཉཱཎ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ མགྒོ. ‘‘པཔྤོཏི བོདྷིཾ ཝརབྷཱུརིམེདྷསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༧) ཨཱགཏཊྛཱནེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ‘‘པཏྭཱན བོདྷིཾ ཨམཏཾ ཨསངྑཏ’’ནྟི ཨཱགཏཊྛཱནེ ནིབྦཱནཾ. ཨིདྷ པན བྷགཝཏོ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎནྟིཔི ཝདནྟི. ཨཉྙེསཾ ཨརཧཏྟམགྒོ ཨནུཏྟརཱ བོདྷི ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨསབྦགུཎདཱཡཀཏྟཱ. ཏེསཉྷི ཀསྶཙི ཨརཧཏྟམགྒོ ཨརཧཏྟཕལམེཝ དེཏི, ཀསྶཙི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཀསྶཙི ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཀསྶཙི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཀསྶཙི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ. པཙྩེཀབུདྡྷཱནམྤི པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎམེཝ དེཏི. བུདྡྷཱནཾ པན སབྦགུཎསམྤཏྟིཾ དེཏི, ཨབྷིསེཀོ ཝིཡ རཉྙོ སབྦལོཀིསྶརིཡབྷཱཝཾ. ཏསྨཱ ཨཉྙསྶ ཀསྶཙིཔི ཨནུཏྟརཱ བོདྷི ན ཧོཏཱིཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ; པཏྟོམྷི ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཡདེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ, ཏཾ ཨེཝམཏྠེན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཏྟནོ ཨཎྜེསུ ཨདྷིསཡནཱདིཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎཾ; ཨེཝཾ བོདྷིཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱཀརཎཾ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱསམྤཱདནེན ཨཎྜཱནཾ ཨཔཱུཏིབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཨཔརིཧཱནི. ཀུཀྐུཊིཡཱ ¶ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཎྜཱནཾ ཨལླསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན བྷཝཏྟཡཱནུགཏནིཀནྟིསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཎྜཀཔཱལཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཏནུབྷཱཝོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶ པཱདནཁསིཁཱཏུཎྜཀཱནཾ ཐདྡྷཁརབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཏིཀྑཁརཝིཔྤསནྣསཱུརབྷཱཝོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ¶ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶ པརིཔཱཀཀཱལོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ¶ པརིཔཱཀཀཱལོ ཝཌྜྷིཏཀཱལོ གབྦྷགྒཧཎཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏོ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱཀཱལོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཨནུཔུབྦཱདྷིགཏེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ སཀལབུདྡྷགུཎསཙྪིཀཏཀཱལོ ཝེདིཏབྦོཏི.

སྭཱཧཾ བྲཱཧྨཎ ཛེཊྛོ སེཊྛོ ལོཀསྶཱཏི སོ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎ ཡཐཱ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པཋམཏརཾ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིནིབྦྷིདོ ཀུཀྐུཊཔོཏཀོ ཛེཊྛོ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ པཛཱཡ ཏཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཋམཏརཾ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏྟཱ ཛེཊྛོ ཝུཌྜྷཏརོཏི སངྑྱཾ གཏོ. སབྦགུཎེཧི པན ཨཔྤཊིསམཏྟཱ སེཊྛོཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨནུཏྟརཾ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏཾ ཨདྷིགཏོ ཏཾ པཊིཔདཾ པུབྦབྷཱགཏོ པབྷུཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིམཾ ཝཱ བྷགཝཏོ ཨནུཏྟརཾ ¶ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟམེཝམུཔྤནྣཾ – ‘‘ཀཱཡ ནུ ཁོ པཊིཔདཱཡ ཨིམཾ པཏྟོ’’ཏི. ཏསྶ ཙིཏྟམཉྙཱཡ ‘‘ཨིམཱཡཱཧཾ པཊིཔདཱཡ ཨིམཾ ཨནུཏྟརཾ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ’’ཏི དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ བྲཱཧྨཎ ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསཱིཏི བྲཱཧྨཎ, ན མཡཱ ཨཡཾ ཨནུཏྟརོ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝོ ཀུསཱིཏེན མུཊྛསྶཏིནཱ སཱརདྡྷཀཱཡེན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟེན ཨདྷིགཏོ, ཨཔིཙ ཁོ ཏདདྷིགམཱཡ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསི, བོདྷིམཎྜེ ནིསིནྣེན མཡཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷཾ ཨཧོསི, པགྒཧིཏཾ ཨསིཐིལཔྤཝཏྟིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱརདྡྷཏྟཱཡེཝ ཙ མེ ཏཾ ཨསལླཱིནཾ ཨཧོསི. ན ཀེཝལཉྩ ཝཱིརིཡམེཝ, སཏིཔི མེ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཱིབྷཱཝེན ཨུཔཊྛིཏཱ ཨཧོསི. ཨུཔཊྛིཏཏྟཱཡེཝ ཙ ཨསམྨུཊྛཱ. པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོཏི ཀཱཡཙིཏྟཔསྶདྡྷིཝསེན ཀཱཡོཔི མེ པསྶདྡྷོ ཨཧོསི ¶ . ཏཏྠ ཡསྨཱ ནཱམཀཱཡེ པསྶདྡྷེ རཱུཔཀཱཡོཔི པསྶདྡྷོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནཱམཀཱཡོ རཱུཔཀཱཡོཏི ཨཝིསེསེཏྭཱཝ པསྶདྡྷོ ཀཱཡོཏི ཝུཏྟཾ. ཨསཱརདྡྷོཏི སོ ཙ ཁོ པསྶདྡྷཏྟཱཡེཝ ཨསཱརདྡྷོ, ཝིགཏདརཐོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒནྟི ཙིཏྟམྤི མེ སམྨཱ ¶ ཨཱཧིཏཾ སུཊྛུ ཋཔིཏཾ ཨཔྤིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི; སམཱཧིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨེཀགྒཾ ཨཙལཾ ནིཔྥནྡནནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱ ཀཐིཏཱ ཧོཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཨིདཱནི ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝིཛྫཏྟཡཔརིཡོསཱནཾ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོ ཁོ ཨཧ’’ནྟི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཀཱམཱ? ཚནྡོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, ཚནྡརཱགོ ཀཱམོ; སངྐཔྤོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི ཀཱམཱ. ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ? ཀཱམཙྪནྡོ…པེ… ཝིཙིཀིཙྪཱ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཨིཏི ཨིམེཧི ཙ ཀཱམེཧི ཨིམེཧི ཙ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ¶ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི པཝིཝིཏྟོ, ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེཡེཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱཔི ཨཊྛཀཐཱནཡཾ ཝིནཱ ན སུཊྛུ པཱཀཊོཏི ཨཊྛཀཐཱནཡེནེཝ ནཾ པཀཱསཡིསྶཱམ.

སེཡྻཐིདཾ – ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩིཏྭཱ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔསཀྐེཏྭཱ. ཡོ པནཱཡམེཏྠ ཨེཝཀཱརོ, སོ ནིཡམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡམཏྠོ, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎསམཡེ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ ཀཱམཔརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ནིཡམེ ཀརིཡམཱནེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི. ནཱུནིམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ, ཡེསུ སཏི ཨིདཾ ན པཝཏྟཏི, ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོ ཝིཡ, ཏེསཾ པརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམོ ཧོཏི, ཨོརིམཏཱིརཔརིཙྩཱགེན པཱརིམཏཱིརསྶེཝ, ཏསྨཱ ནིཡམཾ ཀརོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ – ‘‘ཀསྨཱ པནེས པུབྦཔདེཡེཝ ཝུཏྟོ ན ཨུཏྟརཔདེ, ཀིཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩཱཔི ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ན ¶ ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏནྣིསྶརཎཏོ ཧི པུབྦཔདེཨེཝ ཨེས ཝུཏྟོ. ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོ ཧི ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ, ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༧༢). ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཡཐཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩) ཨེཏྠ ཨེཝཀཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨིཏོ ཨཉྙེཧིཔི ནཱིཝརཎསངྑཱཏེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ ¶ . ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ པདདྭཡེཔི ཨེས དཊྛབྦོ. པདདྭཡེཔི ཙ ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཝིཝིཙྩཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སཱདྷཱརཎཝཙནེན ཏདངྒཝིཝེཀཱདཡོ ཀཱཡཝིཝེཀཱདཡོ ཙ སབྦེཔི ཝིཝེཀཱ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. ཏཐཱཔི ཀཱཡཝིཝེཀོ, ཙིཏྟཝིཝེཀོ, ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོཏི ཏཡོ ཨེཝ ཨིདྷ དཊྛབྦཱ. ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡེ ཙ ནིདྡེསེ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡; ཝིབྷ. ༩༦༤) ནཡེན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ཏཏྠེཝ ཝིབྷངྒེ ཙ ‘‘ཚནྡོ ¶ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡) ནཡེན ཀིལེསཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེཔི སངྒཧིཏཱ ཨིཙྩེཝ དཊྛབྦཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཝཏྠུཀཱམེཧིཔི ཝིཝིཙྩེཝཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.

ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི སབྦཱཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཝཱ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེན ཙེཏྠ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཀཱམསུཁཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ནེཀྑམྨསུཁཔརིགྒཧོ ཝིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཙ ཨེཏེསཾ པཋམེན སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ; པཋམེན ལོལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན བཱལབྷཱཝསྶ; པཋམེན ཙ པཡོགསུདྡྷི, དུཏིཡེན ཨཱསཡཔོསནཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཏབྦཾ. ཨེས ཏཱཝ ནཡོ ‘‘ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱམེསུ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ.

ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ པན ཚནྡོཏི ཙ རཱགོཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀབྷེདོ ཀཱམཙྪནྡོཡེཝ ཀཱམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔི ¶ སམཱནོ, ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀཱམཚནྡོ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཏོ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ. ཀིལེསཀཱམཏྟཱ ཝཱ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ དུཏིཡཔདེ. ཨནེཀབྷེདཏོ ཙསྶ ཀཱམཏོཏི ཨཝཏྭཱ ཀཱམེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙེསམྤི ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཀུསལབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནེ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ཨུཔརིཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ནཱིཝརཎཱནེཝ ཝུཏྟཱནི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི, ཏེསཾ ཛྷཱནངྒཱནེཝ པཊིཔཀྑཱནི, ཝིདྡྷཾསཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ, པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶ, ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ, སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ, ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱ’’ཏི པེཊཀེ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝམེཏྠ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྩནྣམྤི ནཱིཝརཎཱནཾ. ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན པན ¶ པཋམེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, དུཏིཡེན སེསནཱིཝརཎཱནཾ. ཏཐཱ པཋམེན ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶ ལོབྷསྶ, དུཏིཡེན ¶ ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནཾ དོསམོཧཱནཾ. ཨོགྷཱདཱིསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཋམེན ཀཱམོགྷ-ཀཱམཡོག-ཀཱམཱསཝ-ཀཱམུཔཱདཱན-ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠ-ཀཱམརཱག-སཾཡོཛནཱནཾ, དུཏིཡེན ཨཝསེསཨོགྷ-ཡོགཱསཝ-ཨུཔཱདཱན-གནྠ-སཾཡོཛནཱནཾ. པཋམེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ, དུཏིཡེན ཨཝིཛྫཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ. ཨཔིཙ པཋམེན ལོབྷསམྤཡུཏྟཨཊྛཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ, དུཏིཡེན སེསཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཔྤཀཱསནཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཧཱནངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམྤཡོགངྒཾ དསྶེནྟོ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཱུཧནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ, ཨཱཧནནཔརིཡཱཧནནརསོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཏེན ཡོགཱཝཙརོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨཱནཡནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ཝིཙརཎཾ ཝིཙཱརོ, ཨནུསཉྩརཎནྟི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎཱནུམཛྫནལཀྑཎོ, ཏཏྠ སཧཛཱཏཱནུཡོཛནརསོ, ཙིཏྟསྶ ཨནུཔྤབནྡྷནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན གྷཎྚཱབྷིགྷཱཏསདྡོ ཝིཡ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཏཀྐོ, སུཁུམཊྛེན ཨནུརཝོ ཝིཡ ཨནུཔྤབནྡྷོ ཝིཙཱརོ. ཝིཔྥཱརཝཱ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐོ པརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏུཀཱམསྶ པཀྑིནོ པཀྑཝིཀྑེཔོ ཝིཡ པདུམཱབྷིམུཁཔཱཏོ ཝིཡ ཙ གནྡྷཱནུབནྡྷཙེཏསོ བྷམརསྶ. སནྟཝུཏྟི ཝིཙཱརོ ནཱཏིཔརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏསྶ པཀྑིནོ པཀྑཔྤསཱརཎཾ ཝིཡ པརིབྦྷམནཾ ཝིཡ ཙ པདུམཱབྷིམུཁཔཏིཏསྶ བྷམརསྶ པདུམསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ. སོ པན ནེསཾ ཝིསེསོ པཋམ-དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན སཧ ཝཏྟཏི རུཀྑོ ཝིཡ པུཔྥེན ཙ ཕལེན ཙཱཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི ¶ སམུཔེཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༥) ནཡེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དེསནཱ ཀཏཱ. ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

ཝིཝེཀཛནྟི ཨེཏྠ ཝིཝིཏྟི ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིགམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཏྟོཏི ཝཱ ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིཝིཏྟོ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ ཛཱཏནྟི ཝིཝེཀཛཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པིནཡཏཱིཏི པཱིཏི, སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ ཀཱཡཙིཏྟཔཱིནནརསཱ ¶ , ཕརཎརསཱ ཝཱ, ཨོདགྱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. སུཁནཾ སུཁཾ, སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི ཁནཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ, ཏཾ སཱཏལཀྑཎཾ, སམྤཡུཏྟཀཱནཾ ཨུཔབྲཱུཧནརསཾ, ཨནུགྒཧཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. སཏིཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨིཊྛཱརམྨཎཔཊིལཱབྷཏུཊྛི པཱིཏི, པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནཾ སུཁཾ. ཡཏྠ པཱིཏི ཏཏྠ སུཁཾ, ཡཏྠ སུཁཾ ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏི. སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧིཏཱ པཱིཏི, ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ སུཁཾ. ཀནྟཱརཁིནྣསྶ ཝནནྟོདཀདསྶནསཝནེསུ ཝིཡ པཱིཏི, ཝནཙྪཱཡཔྤཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྩ པཱིཏི, ཨིདཉྩ སུཁཾ, ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘པཱིཏིསུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཐ ཝཱ པཱིཏི ཙ སུཁཉྩ པཱིཏིསུཁཾ, དྷམྨཝིནཡཱདཡོ ཝིཡ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁམསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁཾ. ཡཐེཝ ¶ ཧི ཛྷཱནཾ, ཨེཝཾ པཱིཏིསུཁཾ པེཏྠ ཝིཝེཀཛམེཝ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྨཱ ཨེཀཔདེནེཝ ‘‘ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁ’’ནྟིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨིདཾ སུཁཾ ཨིམཱཡ པཱིཏིཡཱ སཧགཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༧) ནཡེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

པཋམནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, ཨིདཾ པཋམཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི པཋམཾ. པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཛྷཱཔེཏཱིཏི ཛྷཱནཾ, ཨིམིནཱ ཡོགིནོ ཛྷཱཡནྟཱིཏིཔི ཛྷཱནཾ, པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཌཧནྟི གོཙརཾ ཝཱ ཙིནྟེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཡཾ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱཡཏི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཛྷཱནཾ, ཏེནེཝ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཏདེཏཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ , ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི དུཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི སཧ ཨུཔཙཱརེན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཝུཙྩནྟི. ཀསྨཱ? ཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོ. ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི ཝུཙྩནྟི. ཀསྨཱ? ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོ. ཨེཏྠ ཧི ཝིཔསྶནཱ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདཱིནི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཝིཔསྶནཱཡ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཀིཙྩཾ པན མགྒེན སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི མགྒོ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཕལཾ པན ནིརོདྷསྶ ཏཐལཀྑཎཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནམེཝ ཛྷཱནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ པན ཏཾ ཛྷཱནཾ ནཱམ, ཡཾ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ…པེ… པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཝཾ ཨཔདེསཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡཐཱ སདྷནོ སཔརིཛནོཏིཨཱདཱིསུ ཋཔེཏྭཱ དྷནཉྩ པརིཛནཉྩ ཨཉྙོ ཨཔདེསཱརཧོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏཀྐཱདིདྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཔདེསཱརཧཾ ནཏྠི. ཡཐཱ པན སརཐཱ སཔཏྟི སེནཱཏི ཝུཏྟེ སེནངྒེསུཡེཝ སེནཱསམྨུཏི, ཨེཝམིདྷ པཉྩསུ ཨངྒེསུཡེཝ ¶ ཛྷཱནསམྨུཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཏམེསུ པཉྩསུ? ཝིཏཀྐོ, ཝིཙཱརོ, པཱིཏི, སུཁཾ, ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨེཏེསུ. ཨེཏཱནེཝ ཧིསྶ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨངྒབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནི. ཨཝུཏྟཏྟཱ ཨེཀགྒཏཱ ཨངྒཾ ན ཧོཏཱིཏི ཙེ ཏཉྩ ན. ཀསྨཱ? ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཝ. སཱཔི ཧི ཝིབྷངྒེ ‘‘ཛྷཱནནྟི ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཏསྨཱ ཡཐཱ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟི, ཨེཝཾ སཙིཏྟེཀགྒཏནྟི ཨིདྷ ཨཝུཏྟེཔི ཨིམིནཱ ཝིབྷངྒཝཙནེན ཙིཏྟེཀགྒཏཱཔི ཨངྒམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝཏཱ ཨུདྡེསོ ཀཏོ, སོ ཨེཝ ཏེན ཝིབྷངྒེཔི པཀཱསིཏོཏི.

ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ¶ ཨུཔགནྟྭཱ, པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ ཝཱ, ནིཔྥཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨུཔསམྤཛྫཱཏི པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷོ པཊིལཱབྷོ པཏྟི སམྤཏྟི ཕུསནཱ སམྥུསནཱ སཙྪིཀིརིཡཱ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཱཔི ཨེཝམེཝཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝིཧཱསིནྟི བོདྷིམཎྜེ ནིསཛྫསངྑཱཏེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཨིཏིཝུཏྟཔྤཀཱརཛྷཱནསམངྒཱི ¶ ཧུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨིརིཡཾ ཝུཏྟིཾ པཱལནཾ ཡཔནཾ ཡཱཔནཾ ཙཱརཾ ཝིཧཱརཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེསིནྟི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཝིབྷངྒེ – ‘‘ཝིཧརཏཱིཏི ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏི ཙརཏི ཝིཧརཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཧརཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༢).

ཀིཾ པན ཀཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསཱིཏི? ཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ. ཀཏརཾ? ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ. ཨཉྙེན ཏདཏྠིཀེན ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི? ཨཉྙེནཔི ཨེཏཾ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནཾ པཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ བྷཱཝེཏབྦཾ. ཏེསཾ བྷཱཝནཱནཡོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༥) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདྷ པན ཝུཙྩམཱནེ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཔྤཀཱསནམཏྟམེཝ ཀརོམཱཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཝིཏཀྐསྶ ཙ ཝིཙཱརསྶ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱུཔསམཱ སམཏིཀྐམཱ; དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ ན སནྟི, ཨཉྙེཡེཝ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཕསྶཱདཡོ, ཨཉྙེ ཨིདྷ; ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམོ ¶ ཧོཏཱིཏི དཱིཔནཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨིདྷ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟམདྷིཔྤེཏཾ. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༣) ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ནིབྦཏྟནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

སམྤསཱདནནྟི སམྤསཱདནཾ ཝུཙྩཏི སདྡྷཱ. སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདནཾ, ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམྤསཱདནསམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝཱུཔསམནེན ཙེཏོ སམྤསཱདཡཏི, ཏསྨཱཔི སམྤསཱདནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིམསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ¶ ཙེཏསོཏི ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨུདཱཡཏཱིཏི ཨུདི, ཨུཊྛཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛཊྛེན ཨེཀོ ཙ སོ ཨུདི ཙཱཏི ཨེཀོདི, སམཱདྷིསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷཡཏཱིཏི ཨིདཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ. སོ པནཱཡཾ ཨེཀོདི ཡསྨཱ ཙེཏསོ, ན སཏྟསྶ ན ཛཱིཝསྶ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ.

ནནུ ཙཱཡཾ སདྡྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི ཨཏྠི, ཨཡཉྩ ཨེཀོདིནཱམཀོ སམཱདྷི; ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ སམྤསཱདནཾ ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨདུཉྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ཝཱིཙིཏརངྒསམཱཀུལམིཝ ཛལཾ ན སུཔྤསནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏིཡཱཔི སདྡྷཱཡ སམྤསཱདནནྟི ན ཝུཏྟཾ. ན སུཔྤསནྣཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟིཔི ན ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེན ལདྡྷོཀཱསཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ, བལཝསདྡྷཱསཧཱཡཔྤཊིལཱབྷེནེཝ ཙ སམཱདྷིཔི པཱཀཊོ; ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘སམྤསཱདནནྟི ཡཱ སདྡྷཱ སདྡཧནཱ ཨོཀཔྤནཱ ཨབྷིཔྤསཱདོ, ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཋིཏི…པེ… སམྨཱསམཱདྷཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེན པནེཏེན སདྡྷིཾ ཨཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི ཙེཝ སམེཏི ཙ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརནྟི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ ཨེཏསྶ ཝཱ ཝིཏཀྐོ ནཏྠཱིཏི ཨཝིཏཀྐཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཝིཙཱརཾ. ཝིབྷངྒེཔི (ཝིབྷ. ༥༧༦) ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིཏི ཨཡཉྩ ཝིཏཀྐོ ¶ ཨཡཉྩ ཝིཙཱརོ སནྟཱ ཧོནྟི སམིཏཱ ཝཱུཔསནྟཱ ཨཏྠངྒཏཱ ཨབྦྷཏྠངྒཏཱ ཨཔྤིཏཱ བྱཔྤིཏཱ སོསིཏཱ ཝིསོསིཏཱ བྱནྟཱིཀཏཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ནནུ ཙ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཨིམིནཱཔི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ, ཨཐ ཀསྨཱ པུན ཝུཏྟཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨེཝམེཏཾ སིདྡྷོ ཝཱཡམཏྠོ, ན པནེཏཾ ཏདཏྠདཱིཔཀཾ; ནནུ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ¶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ¶ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དཱིཔནཏྠཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཔིཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ སམྤསཱདནཾ, ན ཀིལེསཀཱལུསིཡསྶ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམིཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱ, ན པཋམཛ྄ཛྷཱནམིཝ ཙ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ སམྤསཱདནཨེཀོདིབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ, ན ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི ཝིཡ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཝིཡ ཙ ཨབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀཉྩ, ན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀམེཝ པན ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ, ཏསྨཱ པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཏྟབྦམེཝཱཏི.

སམཱདྷིཛནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཝཱ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཋམམྤི སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཛཱཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཝ ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན ཨཏིཝིཡ ཨཙལཏྟཱ སུཔྤསནྣཏྟཱ ཙ. ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིདམེཝ ‘‘སམཱདྷིཛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ དུཏིཡཾ, ཨིདཾ དུཏིཡཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི དུཏིཡཾ. ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠ པན ཡཐཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཱདཱིཧི པཉྩངྒིཀཾ ཧོཏི, ཨེཝམིདཾ སམྤསཱདཱདཱིཧི ‘‘ཙཏུརངྒིཀ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛྷཱནནྟི སམྤསཱདོ, པཱིཏི, སུཁཾ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༨༠). པརིཡཱཡོཡེཝ ཙེསོ. སམྤསཱདནཾ པན ཋཔེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཏིཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཏིཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི? པཱིཏི, སུཁཾ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༡). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

པཱིཏིཡཱ ¶ ཙ ཝིརཱགཱཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཏྠཱཡེཝ པཱིཏི. ཝིརཱགོཏི ཏསྶཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ. ཨུབྷིནྣམནྟརཱ ‘‘ཙ’’ སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, སོ ¶ ཧི ཝཱུཔསམཾ ཝཱ སམྤིཎྜེཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཡདཱ ཝཱུཔསམམེཝ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཝིརཱགཱ ཙ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡཾ ཝིརཱགོ ཛིགུཙྪནཏྠོ ཧོཏི. ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཱ ཙ ཝཱུཔསམཱ ཙཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡཾ ཝིརཱགོ སམཏིཀྐམནཏྠོ ཧོཏི. ཏསྨཱ པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཀཱམཉྩེཏེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ཝཱུཔསནྟཱ ཨིམསྶ པན ཛྷཱནསྶ མགྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠཉྩེཏཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི – ‘‘ནཱུན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམོ མགྒོ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཏིཡེ ཨརིཡམགྒེ ཨཔྤཧཱིནཱནམྤི སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༣༢) ཨེཝཾ པཧཱནཾ ཝུཙྩམཱནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶུཀཱནཾ ཨུསྶཱཧཛནཀཾ; ཨེཝམེཝཾ ཨིདྷ ཨཝཱུཔསནྟཱནམྤི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི. ཏེནཱཡམཏྠོ ཝུཏྟོ – ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི.

ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧཱསིནྟི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ, སམཾ པསྶཏི, ཨཔཀྑཔཏིཏཱཝ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཡ ཝིསདཱཡ ཝིཔུལཱཡ ཐཱམགཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི – ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ, བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ, སངྑཱརུཔེཀྑཱ, ཝེདནུཔེཀྑཱ, ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ, ཛྷཱནུཔེཀྑཱ, པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཏི. ཨེཝམཡཾ དསཝིདྷཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏནཡཏོ བྷཱུམིཔུགྒལཙིཏྟཱརམྨཎཏོ, ཁནྡྷསངྒཧ-ཨེཀཀྑཎཀུསལཏྟིཀསངྑེཔཝསེན ཙ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡ ¶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིདྷ པན ཝུཙྩམཱནཱ ཝིནཡནིདཱནཾ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཀརོཏཱིཏི ན ཝུཏྟཱ. ལཀྑཎཱདིཏོ པན ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏུཔེཀྑཱ མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎཱ, ཨནཱབྷོགརསཱ, ཨབྱཱཔཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, པཱིཏིཝིརཱགཔདཊྛཱནཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ ¶ – ནནུ ཙཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི, སཱ ཙ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཏྲཱཔི ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧཱསི’’ནྟི ཨེཝམཡཾ ཝཏྟབྦཱ སིཡཱ, སཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱཏི? ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ. ཨཔརིབྱཏྟཉྷི ¶ ཏསྶཱ ཏཏྠ ཀིཙྩཾ, ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟསིརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པརིབྱཏྟཀིཙྩཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧཱསི’’ནྟི ཨེཏསྶ སབྦསོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨིདཱནི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ སརཏཱིཏི སཏོ, སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. པུགྒལེན སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི, ཨསམྨུསྶནརསཱ, ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ; ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙཾ, ཏཱིརཎརསཾ, པཝིཙཡཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པུརིམཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི, མུཊྛསྶཏིསྶ ཧི ཨསམྤཛཱནསྶ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམཏྟམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཨཔྤནཱ; ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶ ཙིཏྟསྶ གཏི སུཁཱ ཧོཏི, ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པུརིསསྶ ཁུརདྷཱརཱཡཾ ཝིཡ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཔརིགྒཧིཏཱཡེཝ ཙིཏྟསྶ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱཏི ཨིདྷེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཡཐཱཔི དྷེནུཔགོ ཝཙྪོ དྷེནུཏོ ཨཔནཱིཏོ ཨརཀྑིཡམཱནོ པུནདེཝ དྷེནུཾ ཨུཔགཙྪཏི; ཨེཝམིདཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ པཱིཏིཏོ ཨཔནཱིཏམྤི སཏིསམྤཛཉྙཱརཀྑེན ཨརཀྑིཡམཱནཾ པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ. སུཁེ ཝཱཔི སཏྟཱ རཛྫནྟི, ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརཾ སུཁཾ, ཏཏོ པརཾ སུཁཱབྷཱཝཱ ¶ . སཏིསམྤཛཉྙཱནུབྷཱཝེན པནེཏྠ སུཁེ ཨསཱརཛྫནཱ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱཏི ཨིམམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཨིདྷེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསིནྟི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདནཱབྷོགོ ནཏྠི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཡཾ ཝཱ ཏཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏཾསམུཊྛཱནེནསྶ ཡསྨཱ ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན རཱུཔཀཱཡོ ཕུཊོ, ཡསྶ ¶ ཕུཊཏྟཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔི སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསི’’ནྟི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡཾཛྷཱནཧེཏུ ཡཾཛྷཱནཀཱརཎཱ ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱིཔུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི ¶ པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི པཀཱསེནྟི, པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིནྟི? ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི. ཏཾ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིནྟི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀསྨཱ པན ཏཾ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི? པསཾསཱརཧཏོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨཏིམདྷུརསུཁེ སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཀོ, ན ཏཏྠ སུཁཱབྷིསངྒེན ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི, ཡཐཱ ཙ པཱིཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི; ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིཏཱཡ སཏིམཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨརིཡཀནྟཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏམེཝ ཙ ཨསཾཀིལིཊྛཾ སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཏསྨཱ པསཾསཱརཧོ. ཨིཏི པསཾསཱརཧཏོ ནཾ ཨརིཡཱ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསཱཧེཏུབྷཱུཏེ གུཎེ པཀཱསེནྟཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ ཏཏིཡཾ. ཨིདཾ ཏཏིཡཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཏཏིཡཾ. ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ དུཏིཡཾ སམྤསཱདཱདཱིཧི ཙཏུརངྒིཀཾ; ཨེཝམིདཾ ཨུཔེཀྑཱདཱིཧི པཉྩངྒིཀཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛྷཱནནྟི ཨུཔེཀྑཱ སཏི སམྤཛཉྙཾ སུཁཾ ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༩༡). པརིཡཱཡོཡེཝ ཙེསོ. ཨུཔེཀྑཱསཏིསམྤཛཉྙཱནི པན ཋཔེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན དུཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ དུཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི ¶ ? སུཁཾ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༣). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱཏི ཀཱཡིཀསུཁསྶ ཙ ཀཱཡིཀདུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ. པུབྦེཝཱཏི ཏཉྩ ཁོ པུབྦེཝ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ¶ . སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཙ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ ཙཱཏི ཨིམེསམྤི དྭིནྣཾ པུབྦེཝ ཨཏྠངྒམཱ པཧཱནཱ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏི? ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ. སོམནསྶཉྷི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི, དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི པཋམདུཏིཡཏཏིཡཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེསུ. ཨེཝམེཏེསཾ པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནཾ, ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ པན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུདྡེསཀྐམེནེཝ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱནཾ སུཁདུཀྑསོམནསྶ དོམནསྶཱནཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདི ¶ པནེཏཱནི ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡནྟི, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ… སུཁིནྡྲིཡཾ… སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠུཔྤནྣཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) ཨེཝཾ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི? ཨཏིསཡནིརོདྷཏྟཱ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ ཧི ནེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ, ན ནིརོདྷོཡེཝ; ནིརོདྷོཡེཝ པན ཨུཔཙཱརཀྑཎེ, ནཱཏིསཡནིརོདྷོ. ཏཐཱ ཧི ནཱནཱཝཛྫནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ནིརུདྡྷསྶཱཔི དུཀྑིནྡྲིཡསྶ ཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶེན ཝཱ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔེན ཝཱ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ. ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ནིརུདྡྷམྤེཏཾ ན སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི; པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ. ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ པན པཱིཏིཕརཎེན སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏི. སུཁོཀྐནྟཀཱཡསྶ ཙ སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི དུཀྑིནྡྲིཡཾ; པཊིཔཀྑེན ཝིཧཏཏྟཱ. ནཱནཱཝཛྫནེ ཨེཝ ¶ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶ དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔྤཙྩཡེཔི ཀཱཡཀིལམཐེ ཙིཏྟུཔགྷཱཏེ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝེ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཏྠ པན ཨུཔྤཛྫཏི ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེ. ཨཔྤཧཱིནཱ ཨེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏི ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི; ཨཔྤཧཱིནཔཙྩཡཏྟཱ. ན ཏྭེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ; པཧཱིནཔཙྩཡཏྟཱ. ཏཐཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སུཁིནྡྲིཡསྶ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊཀཱཡསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ¶ པཱིཏི སབྦསོ ནིརུདྡྷཱཏི. ཏཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ, ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེན སམྨཱ ཨནཏིཀྐནྟཏྟཱ ཙ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཙ ‘‘ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔརིསེསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཨཐེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶཱུཔཙཱརེ པཧཱིནཱཔི ཨེཏཱ ཝེདནཱ ཨིདྷ ཀསྨཱ སམཱཧརཱི’’ཏི? སུཁགྒཧཎཏྠཾ. ཡཱ ཧི ཨཡཾ ‘‘ཨདུཀྑམསུཁ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སུཁུམཱ ཨཏིདུབྦིཉྙེཡྻཱ ན སཀྐཱ སུཁེན གཧེཏུཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ དུཊྛསྶ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ གོཎསྶ གཧཎཏྠཾ གོཔོ ཨེཀསྨིཾ ཝཛེ སབྦེ གཱཝོ སམཱཧརཏི, ཨཐེཀེཀཾ ནཱིཧརནྟོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ ‘‘ཨཡཾ སོ, གཎྷཐ ན’’ནྟི ཏམྤི གཱཧཱཔཡཏི; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སུཁགྒཧཎཏྠཾ སབྦཱ ཨེཏཱ སམཱཧརི. ཨེཝཉྷི ¶ སམཱཧཊཱ ཨེཏཱ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ནེཝ སུཁཾ ན དུཀྑཾ ན སོམནསྶཾ ན དོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ’’ཏི སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུཾ.

ཨཔིཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཙྩཡདསྶནཏྠཉྩཱཔི ཨེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུཁཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ, སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༥༨). ཡཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱཔི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཡོ ཏཏིཡམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཱ; ཨེཝཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམྤེཏསྶ ཛྷཱནསྶེཏཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱ ཨེཏྠ རཱགདོསཱནཾ ཨཏིདཱུརབྷཱཝཾ དསྶེཏུམྤེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ ཧི སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ, དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ, དོམནསྶཾ དོསསྶ. སུཁཱདིགྷཱཏེན ཙ ཏེ སཔྤཙྩཡཱ རཱགདོསཱ ཧཏཱཏི ཨཏིདཱུརེ ཧོནྟཱིཏི.

ཨདུཀྑམསུཁནྟི དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨདུཀྑཾ, སུཁཱབྷཱཝེན ཨསུཁཾ. ཨེཏེནེཏྠ དུཀྑསུཁཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏཏིཡཝེདནཾ དཱིཔེཏི, ན དུཀྑསུཁཱབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏིཡཝེདནཱ ནཱམ – ཨདུཀྑམསུཁཱ, ཨུཔེཀྑཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ, མཛ྄ཛྷཏྟརསཱ, ཨཝིབྷཱུཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སུཁནིརོདྷཔདཊྛཱནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཛྷཱནེ སུཔརིསུདྡྷཱ སཏི. ཡཱ ཙ ཏསྶཱ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ ན ཨཉྙེན; ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷངྒེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཡཾ སཏི ཨིམཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཝིསདཱ ཧོཏི པརིསུདྡྷཱ པརིཡོདཱཏཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༩༧). ཡཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨེཏྠ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི ཧོཏི, སཱ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཏཱཡ སཏིཡེཝ པརིསུདྡྷཱ, ཨཔིཙ ཁོ སབྦེཔི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ; སཏིསཱིསེན པན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ ¶ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཧེཊྛཱཔི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫཏི, ཡཐཱ པན དིཝཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ དིཝཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི ཙནྡལེཁཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི ཨཔརིཡོདཱཏཱ; ཨེཝམཡམྤི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི པཋམཱདིཛ྄ཛྷཱནབྷེདེསུ ཨཔརིསུདྡྷཱ ¶ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ ¶ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ དིཝཱ ཨཔརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ ཨཔརིསུདྡྷཱཝ ཧོནྟི; ཏསྨཱ ཏེསུ ཨེཀམྤི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ པཊིལཱབྷཱ ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷཱ, ཏསྶཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ པརིསུདྡྷཱ ཧོནྟི པརིཡོདཱཏཱ, ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཏུཏྠནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ ཙཏུཏྠཾ. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཙཏུཏྠཾ. ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱ ཏཏིཡཾ ཨུཔེཀྑཱདཱིཧི པཉྩངྒིཀཾ; ཨེཝམིདཾ ཨུཔེཀྑཱདཱིཧི ཏིཝངྒིཀཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛྷཱནནྟི ཨུཔེཀྑཱ, སཏི ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི. པརིཡཱཡོ ཨེཝ ཙེསོ. ཋཔེཏྭཱ པན སཏིཾ ཨུཔེཀྑེཀགྒཏམེཝ གཧེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན དུཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ དུཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི? ཨུཔེཀྑཱ, ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༥). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པུབྦེནིཝཱསཀཐཱ

༡༢. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཀེསཉྩི ཙིཏྟེཀགྒཏཏྠཱནི ཧོནྟི, ཀེསཉྩི ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཱནི, ཀེསཉྩི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཱནི, ཀེསཉྩི ནིརོདྷཔཱདཀཱནི, ཀེསཉྩི བྷཝོཀྐམནཏྠཱནི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཏྠཱནི ཧོནྟི, ཏེ ཧི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨེཀགྒཙིཏྟཱ སུཁཾ དིཝསཾ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ¶ ཨིཙྩེཝཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེནྟི. སེཀྑཔུཐུཛྫནཱནཾ ‘‘སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སམཱཧིཏེན ཙིཏྟེན ཝིཔསྶིསྶཱམཱ’’ཏི ནིབྦཏྟེནྟཱནཾ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཱནི ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནཡཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ པཏྠེནྟཱ ནིབྦཏྟེནྟི, ཏེསཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཱནི ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཨཙིཏྟཀཱ ཧུཏྭཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ པཏྭཱ སུཁཾ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིབྦཏྟེནྟི, ཏེསཾ ནིརོདྷཔཱདཀཱནི ¶ ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ཧུཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཱམཱ’’ཏི ནིབྦཏྟེནྟི, ཏེསཾ བྷཝོཀྐམནཏྠཱནི ཧོནྟི.

བྷགཝཏཱ ¶ པནིདཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ནིབྦཏྟིཏཾ, ཏཾ ཏསྶ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཉྩེཝ ཨཧོསི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཉྩ ནིརོདྷཔཱདཀཉྩ སབྦཀིཙྩསཱདྷཀཉྩ སབྦལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎདཱཡཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡེསཉྩ གུཎཱནཾ དཱཡཀཾ ཨཧོསི, ཏེསཾ ཨེཀདེསཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ སོཏི སོ ཨཧཾ. ཨེཝནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྐམནིདསྶནམེཏཾ. ཨིམིནཱ ཀམེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཊིལབྷིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱཧིཏེཏི ཨིམིནཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ. པརིསུདྡྷེཏིཨཱདཱིསུ པན ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ. པརིསུདྡྷཏྟཱཡེཝ པརིཡོདཱཏེ, པབྷསྶརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཁཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ གྷཱཏེན ཝིཧཏརཱགཱདིཨངྒཎཏྟཱ ཨནངྒཎེ. ཨནངྒཎཏྟཱཡེཝ ཙ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ; ཨངྒཎེན ཧི ཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལིསྶཏི. སུབྷཱཝིཏཏྟཱ མུདུབྷཱུཏེ, ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝསེ ཝཏྟམཱནཉྷི ཙིཏྟཾ མུདཱུཏི ཝུཙྩཏི. མུདུཏྟཱཡེཝ ཙ ཀམྨནིཡེ, ཀམྨཀྑམེ ཀམྨཡོགྒེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདུ ཧི ཙིཏྟཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི སུདྷནྟམིཝ སུཝཎྞཾ, ཏདུབྷཡམྤི ཙ སུབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨེཝ. ཡཐཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ བཧུལཱིཀཏཾ མུདུ ཙ ཧོཏི ཀམྨནིཡཉྩ, ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༢༢).

ཨེཏེསུ ¶ པརིསུདྡྷབྷཱཝཱདཱིསུ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ. ཋིཏཏྟཱཡེཝ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ, ཨཙལེ ནིརིཉྫནེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདུཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ, སདྡྷཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ. སདྡྷཱཔརིགྒཧིཏཉྷི ཙིཏྟཾ ཨསྶདྡྷིཡེན ན ཨིཉྫཏི, ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏཾ ཀོསཛྫེན ན ཨིཉྫཏི, སཏིཔརིགྒཧིཏཾ པམཱདེན ན ཨིཉྫཏི, སམཱདྷིཔརིགྒཧིཏཾ ཨུདྡྷཙྩེན ན ཨིཉྫཏི, པཉྙཱཔརིགྒཧིཏཾ ཨཝིཛྫཱཡ ན ཨིཉྫཏི, ཨོབྷཱསགཏཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརེན ན ཨིཉྫཏི. ཨིམེཧི ¶ ཚཧི དྷམྨེཧི པརིགྒཧིཏཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ. ནཱིཝརཎདཱུརཱིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ. ཝིཏཀྐཱདིསམཏིཀྐམེན པརིཡོདཱཏེ. ཛྷཱནཔྤཊིལཱབྷཔཙྩཡཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནངྒཎེ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཙིཏྟཱུཔཀྐིལེསཱནཾ ཝིགམེན ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨནངྒཎཝཏྠསུཏྟཱནུསཱརེན (མ. ནི. ༡.༥༧ ཨཱདཡོ) ཝེདིཏབྦཾ. ཝསིཔྤཏྟིཡཱ མུདུབྷཱུཏེ. ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝཱུཔགམེན ཀམྨནིཡེ. བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པཎཱིཏབྷཱཝཱུཔགམེན ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ¶ . ཡཐཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཋིཏེཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམྤི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཧོཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, པཱདཀཾ པདཊྛཱནབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ.

པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀེ ཛཱཏེ ཨེཏསྨིཾ ཙིཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིམྷི ཡཾ ཉཱཎཾ ཏདཏྠཱཡ. ཏཏྠ པུབྦེནིཝཱསོཏི པུབྦེ ཨཏཱིཏཛཱཏཱིསུ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཱ. ནིཝུཏྠཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཱ ཨནུབྷཱུཏཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷཱ ནིཝུཏྠདྷམྨཱ ཝཱ ནིཝུཏྠཱ, གོཙརནིཝཱསེན ནིཝུཏྠཱ, ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ པརིཙྪིནྣཱ, པརཝིཉྙཱཎཝིཉྙཱཏཱཔི ཝཱ ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཱདཱིསུ. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏཱིཏི ཡཱཡ སཏིཡཱ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སཱ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི. ཉཱཎནྟི ཏཱཡ སཏིཡཱ སམྤཡུཏྟཉཱཎཾ. ཨེཝམིམསྶ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎསྶ ཨཏྠཱཡ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཨེཏསྶ ཉཱཎསྶ ཨདྷིགམཱཡ པཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིནིནྣཱམེསིནྟི ཨབྷིནཱིཧརིཾ.

སོཏི ¶ སོ ཨཧཾ. ཨནེཀཝིཧིཏནྟི ཨནེཀཝིདྷཾ, ཨནེཀེཧི ཝཱ པཀཱརེཧི པཝཏྟིཏཾ སཾཝཎྞིཏནྟི ཨཏྠོ. པུབྦེནིཝཱསནྟི སམནནྟརཱཏཱིཏཾ བྷཝཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིཝུཏྠསནྟཱནཾ. ཨནུསྶརཱམཱིཏི ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱཏིཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ སརཱམི, ཨནུདེཝ ཝཱ སརཱམི, ཙིཏྟེ ¶ ཨབྷིནིནྣཱམིཏམཏྟེ ཨེཝ སརཱམཱིཏི དསྶེཏི. པཱུརིཏཔཱརམཱིནཉྷི མཧཱཔུརིསཱནཾ པརིཀམྨཀརཎཾ ནཏྠི, ཏེན ཏེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏྭཱཝ སརནྟི. ཨཱདིཀམྨིཀཀུལཔུཏྟཱ པན པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱཝ སརནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཏཾ པན ཝུཙྩམཱནཾ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ན ཝདཱམ. ཨཏྠིཀེཧི པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༠༢ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ཨིདྷ པན པཱལི༹མེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

སེཡྻཐིདནྟི ཨཱརདྡྷཔྤཀཱརདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེནེཝ ཡྭཱཡཾ པུབྦེནིཝཱསོ ཨཱརདྡྷོ, ཏསྶ པཀཱརཔྤབྷེདཾ དསྶེནྟོ ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟི ཨེཀམྤི པཊིསནྡྷིམཱུལཾ ཙུཏིཔརིཡོསཱནཾ ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ. ཨེས ནཡོ དྭེཔི ཛཱཏིཡོཏིཨཱདཱིསུ. ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེཏིཨཱདཱིསུ པན པརིཧཱཡམཱནོ ཀཔྤོ སཾཝཊྚཀཔྤོ, ཝཌྜྷམཱནོ ཝིཝཊྚཀཔྤོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཙ སཾཝཊྚེན སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི གཧིཏོ ཧོཏི ཏམྨཱུལཀཏྟཱ. ཝིཝཊྚེན ཙ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཨེཝཉྷི སཏི ཡཱནི ཏཱནི ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ¶ . ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝཊྚོ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི, ཝིཝཊྚོ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི ཏཱནི སབྦཱནི པརིགྒཧིཏཱནི ཧོནྟི.

ཏཏྠ ཏཡོ སཾཝཊྚཱ – ཏེཛོསཾཝཊྚོ, ཨཱཔོསཾཝཊྚོ, ཝཱཡོསཾཝཊྚོཏི. ཏིསྶོ སཾཝཊྚསཱིམཱ – ཨཱབྷསྶརཱ, སུབྷཀིཎྷཱ, ཝེཧཔྥལཱཏི. ཡདཱ ཀཔྤོ ཏེཛེན སཾཝཊྚཏི, ཨཱབྷསྶརཏོ ཧེཊྛཱ ཨགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི. ཡདཱ ཨུདཀེན སཾཝཊྚཏི, སུབྷཀིཎྷཏོ ཧེཊྛཱ ཨུདཀེན ཝིལཱིཡཏི. ཡདཱ ཝཱཏེན སཾཝཊྚཏི, ཝེཧཔྥལཏོ ཧེཊྛཱ ཝཱཏེན ཝིདྡྷཾསིཡཏི. ཝིཏྠཱརཏོ པན སདཱཔི ཨེཀཾ བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏི.

བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ནཱམ ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི – ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ, ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ, ཝིསཡཀྑེཏྟཉྩ. ཏཏྠ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཧོཏི, ཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཊིསནྡྷིཨཱདཱིསུ ཀམྤཏི. ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ¶ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཧོཏི. ཡཏྠ རཏནཔརིཏྟཾ, ཁནྡྷཔརིཏྟཾ, དྷཛགྒཔརིཏྟཾ, ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟཾ, མོརཔརིཏྟནྟི ཨིམེསཾ པརིཏྟཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ པཝཏྟཏི. ཝིསཡཀྑེཏྟཾ པན ཨནནྟཾ ཨཔརིམཱཎཾ, ‘‘ཡཾ ¶ ཡཱཝཏཱ ཝཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༨༡) ཝུཏྟཾ ཡཏྠ ཡཾ ཡཾ ཨཱཀངྑཏི ཏཾ ཏཾ ཨནུསྶརཏི. ཨེཝམེཏེསུ ཏཱིསུ བུདྡྷཀྑེཏྟེསུ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏི. ཏསྨིཾ པན ཝིནསྶནྟེ ཛཱཏིཀྑེཏྟམྤི ཝིནཊྛམེཝ ཧོཏི; ཝིནསྶནྟཉྩ ཨེཀཏོཝ ཝིནསྶཏི, སཎྛཧནྟམྤི ཨེཀཏོཝ སཎྛཧཏི. ཏསྶ ཝིནཱསོ ཙ སཎྛཧནཉྩ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༠༤) ཝུཏྟཾ. ཨཏྠིཀེཧི ཏཏོ གཧེཏབྦཾ.

ཡེ པནེཏེ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཱ ཝུཏྟཱ, ཨེཏེསུ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ ནིསིནྣོ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ སརི. ཀཐཾ? ‘‘ཨམུཏྲཱསི’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན. ཏཏྠ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨམུམྷི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨཧཾ ཨམུམྷི བྷཝེ ཝཱ ཡོནིཡཱ ཝཱ གཏིཡཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ ཝཱ སཏྟཱཝཱསེ ཝཱ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏི ཝེསྶནྟརོ ཝཱ ཛོཏིཔཱལོ ཝཱ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི བྷགྒཝོ ཝཱ གོཏམོ ཝཱ. ཨེཝཾཝཎྞོཏི ཨོདཱཏོ ཝཱ སཱམོ ཝཱ. ཨེཝམཱཧཱརོཏི སཱལིམཾསོདནཱཧཱརོ ཝཱ པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཝཱ. ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརེན ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཱནཾ སཱམིསནིརཱམིསཱདིཔྤབྷེདཱནཾ ཝཱ སུཁདུཀྑཱནཾ པཊིསཾཝེདཱི. ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ ཝསྶསཏཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཀཔྤསཧསྶཔརམཱཡུཔརིཡནྟོ ཝཱ.

སོ ¶ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི སོ ཨཧཾ ཏཏོ བྷཝཏོ ཡོནིཏོ གཏིཏོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཏོ སཏྟཱཝཱསཏོ སཏྟནིཀཱཡཏོ ཝཱ ཙུཏོ, པུན ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ བྷཝེ ཡོནིཡཱ གཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ སཏྟཱཝཱསེ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ ཨུདཔཱདིཾ. ཏཏྲཱཔཱསིནྟི ཨཐ ཏཏྲཱཔི བྷཝེ ཡོནིཡཱ གཏིཡཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ སཏྟཱཝཱསེ སཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ པུན ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾནཱམོཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨམུཏྲཱསིནྟི ཨིདཾ ཨནུཔུབྦེན ཨཱརོཧནྟསྶ ཡཱཝདིཙྪཀཾ སརཎཾ. སོ ཏཏོ ཙུཏོཏི པཊིནིཝཏྟནྟསྶ པཙྩཝེཀྑཎཾ. ཏསྨཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི ཨིམིསྶཱ ཨིདྷཱུཔཔཏྟིཡཱ ཨནནྟརཾ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིནྟི ཏུསིཏབྷཝནཾ སནྡྷཱཡཱཧཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོཏི ཏཏྲཱཔི ¶ ཏུསིཏབྷཝནེ ¶ སེཏཀེཏུ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཨཧོསིཾ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི ཏཱཧི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ ཨེཀགོཏྟོ. ཨེཝཾཝཎྞོཏི སུཝཎྞཝཎྞོ. ཨེཝམཱཧཱརོཏི དིབྦསུདྷཱཧཱརོ. ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཨེཝཾ དིབྦསུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི. དུཀྑཾ པན སངྑཱརདུཀྑམཏྟམེཝ. ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ སཏྟཔཉྙཱསཝསྶཀོཊིསཊྛིཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཔརིཡནྟོ. སོ ཏཏོ ཙུཏོཏི སོ ཨཧཾ ཏཏོ ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཙུཏོ. ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི ཨིདྷ མཧཱམཱཡཱཡ དེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ.

ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ. སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསནྟི ནཱམགོཏྟཝསེན སཨུདྡེསཾ, ཝཎྞཱདིཝསེན སཱཀཱརཾ. ནཱམགོཏྟཝསེན ཧི སཏྟོ ‘‘དཏྟོ, ཏིསྶོ, གོཏམོ’’ཏི ཨུདྡིསཱིཡཏི; ཝཎྞཱདཱིཧི ཨོདཱཏོ, སཱམོཏི ནཱནཏྟཏོ པཉྙཱཡཏི; ཏསྨཱ ནཱམགོཏྟཾ ཨུདྡེསོ, ཨིཏརེ ཨཱཀཱརཱ. ཀིཾ པན བུདྡྷཱཡེཝ པུབྦེནིཝཱསཾ སརནྟཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན བུདྡྷཱཡེཝ, པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀ-ཏིཏྠིཡཱཔི, ནོ ཙ ཁོ ཨཝིསེསེན. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཙཏྟཱལཱིསཾཡེཝ ཀཔྤེ སརནྟི, ན ཏཏོ པརཾ. ཀསྨཱ? དུབྦལཔཉྙཏྟཱ. ཏེསཉྷི ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཝིརཧཏོ དུབྦལཱ པཉྙཱ ཧོཏི. སཱཝཀེསུ པན ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ སརནྟི; དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨེཀམསངྑྱེཡྻཾ སཏསཧསྶཉྩ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི སཏསཧསྶཉྩ. ཨེཏྟཀོ ཧི ཏེསཾ ཨབྷིནཱིཧཱརོ. བུདྡྷཱནཾ པན པརིཙྪེདོ ནཏྠི, ཡཱཝ ཨིཙྪནྟི ཏཱཝ སརནྟི. ཏིཏྠིཡཱ ཙ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིམེཝ སརནྟི. པཊིཔཱཊིཾ མུཉྩིཏྭཱ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན སརིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏེསཉྷི ཨནྡྷཱནཾ ཝིཡ ཨིཙྪིཏཔྤདེསོཀྐམནཾ ནཏྠི. སཱཝཀཱ ཨུབྷཡཐཱཔི སརནྟི; ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ. བུདྡྷཱ པན ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེནཔི སཱིཧོཀྐནྟཝསེནཔི ཨནེཀཱསུ ཀཔྤཀོཊཱིསུ ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ ཨཱཀངྑནྟི, ཏཾ སབྦཾ སརནྟིཡེཝ.

ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདཱིསུ མེཏི མཡཱ. ཝིཛྫཱཏི ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིཛྫཱ. ཀིཾ ཝིདིཏཾ ¶ ཀརོཏི? པུབྦེནིཝཱསཾ. ཨཝིཛྫཱཏི ཏསྶེཝ པུབྦེནིཝཱསསྶ ཨཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧོ ཝུཙྩཏི. ཏམོཏི སྭེཝ མོཧོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀཊྛེན ¶ ‘‘ཏམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱལོཀོཏི སཱཡེཝཝིཛྫཱ ཨོབྷཱསཀརཎཊྛེན ‘‘ཨཱལོཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱཏི ཨཡཾ ཨཏྠོ, སེསཾ པསཾསཱཝཙནཾ. ཡོཛནཱ ¶ པནེཏྠ – ཨཡཾ ཁོ མེ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཏསྶ མེ ཨདྷིགཏཝིཛྫསྶ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིནཊྛཱཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརསྨིམྤི པདདྭཡེ.

ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ. ཏནྟི ནིཔཱཏོ. སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟསྶ. ཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ. ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཏཱཡ པཧིཏཏྟསྶ, པེསིཏཙིཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཉྙེཡྻ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏམོ ཝིཧཉྙེཡྻ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ; ཨེཝམེཝ མམ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏམོ ཝིཧཏོ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ. ཨེཏསྶ མེ པདྷཱནཱནུཡོགསྶ ཨནུརཱུཔམེཝ ཕལཾ ལདྡྷནྟི.

ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎ པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱཏི ཨཡཾ ཁོ མམ བྲཱཧྨཎ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན པུབྦེ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ པཋམཱ ནིཀྑནྟི པཋམཱ ཨརིཡཱཛཱཏི ཨཧོསི, ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏམྷཱ ཨཎྜཀོསམྷཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ནིཀྑནྟི ཀུཀྐུཊནིཀཱཡེ པཙྩཱཛཱཏཱིཏི.

པུབྦེནིཝཱསཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ

༡༣. སོ ཨེཝཾ…པེ… ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡཱཏི ཙུཏིཡཱ ཙ ཨུཔཔཱཏེ ཙ ཉཱཎཱཡ; ཡེན ཉཱཎེན སཏྟཱནཾ ཙུཏི ཙ ཨུཔཔཱཏོ ཙ ཉཱཡཏི, ཏདཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིནྟི པརིཀམྨཙིཏྟཾ ནཱིཧརིཾ. སོ དིབྦེན…པེ… པསྶཱམཱིཏི ཨེཏྠ པན པཱུརིཏཔཱརམཱིནཾ མཧཱསཏྟཱནཾ པརིཀམྨཀརཎཾ ནཏྠི. ཏེ ཧི ཙིཏྟེ ཨབྷིནིནྣཱམིཏམཏྟེ ཨེཝ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ སཏྟེ པསྶནྟི, ཨཱདིཀམྨིཀཀུལཔུཏྟཱ པན པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ. ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཏཾ པན ཝུཙྩམཱནཾ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཀརོཏི; ཏསྨཱ ཏཾ ¶ ན ཝདཱམ. ཨཏྠིཀེཧི པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༡༡) ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦཾ. ཨིདྷ པན པཱལི༹མེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

སོཏི ¶ སོ ཨཧཾ. དིབྦེནཱཏིཨཱདཱིསུ དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ ¶ . དེཝཏཱནཉྷི སུཙརིཏཀམྨནིབྦཏྟཾ པིཏྟསེམྷརུཧིརཱདཱིཧི ཨཔལིབུདྡྷཾ ཨུཔཀྐིལེསཝིནིམུཏྟཏཱཡ དཱུརེཔི ཨཱརམྨཎསམྤཊིཙྪནསམཏྠཾ དིབྦཾ པསཱདཙཀྑུ ཧོཏི. ཨིདཉྩཱཔི ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟཾ ཉཱཎཙཀྑུ ཏཱདིསམེཝཱཏི དིབྦསདིསཏྟཱ དིབྦཾ, དིབྦཝིཧཱརཝསེན པཊིལདྡྷཏྟཱ ཨཏྟནཱ ཙ དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཨཱལོཀཔརིགྒཧེན མཧཱཛུཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ, ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏརཱུཔདསྶནེན མཧཱགཏིཀཏྟཱཔི དིབྦཾ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ. ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎེན ཙཀྑུམིཝཱཏིཔི ཙཀྑུ. ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷཾ. ཡོ ཧི ཙུཏིམཏྟམེཝ པསྶཏི ན ཨུཔཔཱཏཾ, སོ ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ ཨུཔཔཱཏམཏྟམེཝ པསྶཏི ན ཙུཏིཾ, སོ ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཡོ པན ཏདུབྷཡཾ པསྶཏི, སོ ཡསྨཱ དུཝིདྷམྤི ཏཾ དིཊྛིགཏཾ ཨཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱསྶ ཏཾ དསྶནཾ དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུ ཧོཏི. ཏདུབྷཡཉྩ བྷགཝཱ ཨདྡས. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏདསྶནེན དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱ ཝིསུདྡྷ’’ནྟི.

ཨེཀཱདསཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ཝཱ ཝིསུདྡྷཾ. བྷགཝཏོ ཧི ཨེཀཱདསཔཀྐིལེསཝིརཧིཏཾ དིབྦཙཀྑུ. ཡཐཱཧ – ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, ‘ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’ཏི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧིཾ. ཨམནསིཀཱརོ…པེ… ཐིནམིདྡྷཾ… ཚམྦྷིཏཏྟཾ… ཨུཔྤིལཾ… དུཊྛུལླཾ… ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཾ… ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཾ… ཨབྷིཛཔྤཱ… ནཱནཏྟསཉྙཱ… ‘ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ རཱུཔཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’ཏི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ རཱུཔཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྷི ཁོ སཉྫཱནཱམི, ན ཙ རཱུཔཱནི པསྶཱམི. རཱུཔཱནི ཧི ཁོ པསྶཱམི, ན ཙ ཨོབྷཱསཾ སཉྫཱནཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༤༢-༢༤༣) ཨེཝམཱདི. ཏདེཝཾ ཨེཀཱདསུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ¶ ཝིསུདྡྷཾ.

མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རཱུཔདསྶནེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀཾ; མཱནུསཀཾ ཝཱ མཾསཙཀྑུཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེན དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན.

སཏྟེ ¶ པསྶཱམཱིཏི མནུསྶམཾསཙཀྑུནཱ ཝིཡ སཏྟེ པསྶཱམི དཀྑཱམི ཨོལོཀེམི. ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེཏི ཨེཏྠ ཙུཏིཀྑཎེ ཝཱ ཨུཔཔཏྟིཀྑཎེ ཝཱ ¶ དིབྦཙཀྑུནཱ དཊྛུཾ ན སཀྐཱ, ཡེ པན ཨཱསནྣཙུཏིཀཱ ཨིདཱནི ཙཝིསྶནྟི ཏེ ཙཝམཱནཱ. ཡེ ཙ གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀཱ སམྤཏིནིབྦཏྟཱ ཝཱ, ཏེ ཨུཔཔཛྫམཱནཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཨེཝརཱུཔེ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཙ པསྶཱམཱིཏི དསྶེཏི. ཧཱིནེཏི མོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཧཱིནཱནཾ ཛཱཏིཀུལབྷོགཱདཱིནཾ ཝསེན ཧཱིལི༹ཏེ ཨོཧཱིལི༹ཏེ ཨུཉྙཱཏེ ཨཝཉྙཱཏེ. པཎཱིཏེཏི ཨམོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཏབྦིཔརཱིཏེ. སུཝཎྞེཏི ཨདོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨིཊྛཀནྟམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ. དུབྦཎྞེཏི དོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཨནིཊྛཱཀནྟཨམནཱཔཝཎྞཡུཏྟེ; ཨབྷིརཱུཔེ ཝིརཱུཔེཏིཔི ཨཏྠོ. སུགཏེཏི སུགཏིགཏེ, ཨལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ. དུགྒཏེཏི དུགྒཏིགཏེ, ལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནེ. ཡཐཱཀམྨཱུཔགེཏི ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཨུཔཙིཏཾ ཏེན ཏེན ཨུཔགཏེ. ཏཏྠ པུརིམེཧི ‘‘ཙཝམཱནེ’’ཏིཨཱདཱིཧི དིབྦཙཀྑུཀིཙྩཾ ཝུཏྟཾ; ཨིམིནཱ པན པདེན ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཀིཙྩཾ.

ཏསྶ ཙ ཉཱཎསྶ ཨཡམུཔྤཏྟིཀྐམོ – སོ ཧེཊྛཱ ནིརཡཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནེརཡིཀསཏྟེ པསྶཏི མཧནྟཾ དུཀྑམནུབྷཝམཱནེ, ཏཾ དསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩམེཝ. སོ ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏི – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཨེཏཾ དུཀྑམནུབྷཝནྟཱི’’ཏི? ཨཐསྶ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏྭཱ’’ཏི ཏཾ ཀམྨཱརམྨཎཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཐཱ ཨུཔརི དེཝལོཀཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནནྡནཝན-མིསྶཀཝན-ཕཱརུསཀཝནཱདཱིསུ སཏྟེ པསྶཏི མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནེ. ཏམྤི དསྶནཾ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩམེཝ. སོ ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏི – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ སཏྟཱ ཨེཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟཱི’’ཏི? ཨཐསྶ ‘‘ཨིདཾ ¶ ནཱམ ཀཏྭཱ’’ཏི ཏཾཀམྨཱརམྨཎཾ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎཾ ནཱམ. ཨིམསྶ ཝིསུཾ པརིཀམྨཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ ཙིམསྶ, ཨེཝཾ ཨནཱགཏཾསཉཱཎསྶཔི. དིབྦཙཀྑུཔཱདཀཱནེཝ ཧི ཨིམཱནི དིབྦཙཀྑུནཱ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱཏིཨཱདཱིསུ དུཊྛུ ཙརིཏཾ དུཊྛཾ ཝཱ ཙརིཏཾ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱཏི དུཙྩརིཏཾ; ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ དུཙྩརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཨེཝཾ ཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཱནིཔི དཊྛབྦཱནི. སམནྣཱགཏཱཏི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ. ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱཏི བུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཨནྟམསོ གིཧིསོཏཱཔནྣཱནམྤི ཨནཏྠཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ¶ ཝཱ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཝཱ ཨུཔཝཱདཀཱ; ཨཀྐོསཀཱ, གརཧཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ སམཎདྷམྨོ, ཨསྶམཎཱ ཨེཏེ’’ཏི ཝདནྟོ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨུཔཝདཏི. ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ ཛྷཱནཾ ཝཱ ཝིམོཀྑོ ཝཱ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ’’ཏི ཝདནྟོ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཨུཔཝདཏཱིཏི ¶ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཛཱནཾ ཝཱ ཨུཔཝདེཡྻ ཨཛཱནཾ ཝཱ, ཨུབྷཡཐཱཔི ཨརིཡཱུཔཝཱདོཝ ཧོཏི. བྷཱརིཡཾ ཀམྨཾ སགྒཱཝརཎཾ མགྒཱཝརཎཉྩ, སཏེཀིཙྪཾ པན ཧོཏི. ཏསྶ ཙ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨིདཾ ཝཏྠུམུདཱཧརནྟི –

‘‘ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀིར གཱམེ ཨེཀོ ཐེརོ ཙ དཧརབྷིཀྑུ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརནྟི. ཏེ པཋམགྷརེཡེཝ ཨུལུ༹ངྐམཏྟཾ ཨུཎྷཡཱགུཾ ལབྷིཾསུ. ཐེརསྶ ཙ ཀུཙྪིཝཱཏོ ཨཏྠི. སོ ཙིནྟེསི – ‘ཨཡཾ ཡཱགུ མཡ྄ཧཾ སཔྤཱཡཱ, ཡཱཝ ན སཱིཏལཱ ཧོཏི ཏཱཝ ནཾ པིཝཱམཱི’ཏི. སོ མནུསྶེཧི ཨུམྨཱརཏྠཱཡ ཨཱཧཊེ དཱརུཀྑནྡྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཾ པིཝི. ཨིཏརོ ཏཾ ཛིགུཙྪི – ‘ཨཏིཙྪཱཏོ ཝཏཱཡཾ མཧལླཀོ ཨམྷཱཀཾ ལཛྫིཏབྦཀཾ ཨཀཱསཱི’ཏི. ཐེརོ གཱམེ ཙརིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དཧརབྷིཀྑུཾ ཨཱཧ – ‘ཨཏྠི ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཏིཊྛཱ’ཏི? ‘ཨཱམ, བྷནྟེ, སོཏཱཔནྣོ ཨཧ’ནྟི. ‘ཏེན ཧཱཝུསོ, ཨུཔརིམགྒཏྠཱཡ ཝཱཡཱམཾ མཱ ཨཀཱསི, ཁཱིཎཱསཝོ ཏཡཱ ཨུཔཝདིཏོ’ཏི. སོ ཏཾ ཁམཱཔེསི. ཏེནསྶ ཏཾ པཱཀཏིཀཾ ཨཧོསི’’. ཏསྨཱ ཡོ ཨཉྙོཔི ཨརིཡཾ ཨུཔཝདཏི, ཏེན གནྟྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི, ‘‘ཨཧཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཁམཱཧཱི’’ཏི ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ ནཝཀཏརོ ཧོཏི ¶ , ཝནྡིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ བྷནྟེ ཏུམྷེ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཁམཐཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ སོ ནཀྑམཏི དིསཱཔཀྐནྟོ ཝཱ ཧོཏི, ཡེ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟི ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི ཋིཏཀེནེཝ, སཙེ ནཝཀཏརོ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཁམཏུ མེ སོ ཨཱཡསྨཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝདནྟེན ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ སོ པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི, པརིནིབྦུཏམཉྩཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཡཱཝ སིཝཐིཀཾ གནྟྭཱཔི ཁམཱཔེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཀཏེ སགྒཱཝརཎཉྩ མགྒཱཝརཎཉྩ ན ཧོཏི, པཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏི.

མིཙྪཱདིཊྛིཀཱཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ. མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན སམཱདིནྣནཱནཱཝིདྷཀམྨཱ, ཡེ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིམཱུལཀེསུ ཀཱཡཀམྨཱདཱིསུ ཨཉྙེཔི ¶ སམཱདཔེནྟི. ཏཏྠ ཝཙཱིདུཙྩརིཏགྒཧཎེནེཝ ཨརིཡཱུཔཝཱདེ, མནོདུཙྩརིཏགྒཧཎེན ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སངྒཧིཏཱཡཔི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པུན ཝཙནཾ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མཧཱསཱཝཛྫོ ཧི ཨརིཡཱུཔཝཱདོ ཨཱནནྟརིཡསདིསོ. ཡཐཱཧ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ; ཨེཝཾསམྤདམིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝདཱམི ཏཾ ཝཱཙཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫིཏྭཱ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ, ཨེཝཾ ནིརཡེ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༤༩).

མིཙྪཱདིཊྛིཏོ ¶ ཙ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ ནཱམ ཨཉྙཾ ནཏྠི. ཡཐཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཨེཝཾ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ, ཡཐཡིདཾ, མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཝཛྫཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༣༡༠).

ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཨུཔཱདིནྣཀྑནྡྷཔརིཙྩཱགཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཏདནནྟརཾ ཨབྷིནིབྦཏྟཀྑནྡྷགྒཧཎེ. ཨཐཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶུཔཙྪེདཱ. པརཾ མརཎཱཏི ཙུཏིཙིཏྟཏོ ཨུདྡྷཾ. ཨཔཱཡནྟི ཨེཝམཱདི སབྦཾ ནིརཡཝེཝཙནཾ. ནིརཡོ ཧི སགྒམོཀྑཧེཏུབྷཱུཏཱ པུཉྙསམྨཏཱ ཨཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ, སུཁཱནཾ ¶ ཝཱ ཨཱཡསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཔཱཡོ. དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏི; དོསབཧུལཏཱཡ ཝཱ དུཊྛེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟཱ གཏཱིཏི དུགྒཏི. ཝིཝསཱ ནིཔཏནྟི ཨེཏྠ དུཀྐཊཀཱརིནོཏི ཝིནིཔཱཏོ; ཝིནསྶནྟཱ ཝཱ ཨེཏྠ ནིཔཏནྟི སམྦྷིཛྫམཱནངྒཔཙྩངྒཱཏི ཝིནིཔཱཏོ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨསྶཱདསཉྙིཏོ ཨཡོཏི ནིརཡོ.

ཨཐ ཝཱ ཨཔཱཡགྒཧཎེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ དཱིཔེཏི. ཏིརཙྪཱནཡོནི ཧི ཨཔཱཡོ, སུགཏིཡཱ ཨཔེཏཏྟཱ; ན དུགྒཏི, མཧེསཀྑཱནཾ ནཱགརཱཛཱདཱིནཾ སམྦྷཝཏོ. དུགྒཏིགྒཧཎེན པེཏྟིཝིསཡཾ དཱིཔེཏི. སོ ཧི ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སུགཏིཏོ ཨཔེཏཏྟཱ, དུཀྑསྶ ཙ གཏིབྷཱུཏཏྟཱ; ན ཏུ ཝིནིཔཱཏོ ཨསུརསདིསཾ ཨཝིནིཔཏིཏཏྟཱ. པེཏམཧིདྡྷིཀཱནཉྷི ཝིམཱནཱནིཔི ནིབྦཏྟནྟི. ཝིནིཔཱཏགྒཧཎེན ཨསུརཀཱཡཾ དཱིཔེཏི. སོ ཧི ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨཔཱཡོ ཙེཝ དུགྒཏི ཙ སབྦསམུསྶཡེཧི ཙ ཝིནིཔཏིཏཏྟཱ ཝིནིཔཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. ནིརཡགྒཧཎེན ཨཝཱིཙི-ཨཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ ནིརཡམེཝ དཱིཔེཏི. ཨུཔཔནྣཱཏི ཨུཔགཏཱ, ཏཏྠ ཨབྷིནིབྦཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སུཀྐཔཀྑོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ ¶ པན ཝིསེསོ – ཨེཏྠ སུགཏིགྒཧཎེན མནུསྶགཏིཔི སངྒཡ྄ཧཏི. སགྒགྒཧཎེན དེཝགཏིཡེཝ. ཏཏྠ སུནྡརཱ གཏཱིཏི སུགཏི. རཱུཔཱདིཝིསཡེཧི སུཊྛུ ཨགྒོཏི སགྒོ. སོ སབྦོཔི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོཏི ཨཡཾ ཝཙནཏྠོ. ཝིཛྫཱཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཔཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡམེཝ ཧེཏྠ ཝིསེསོ – ཡཐཱ པུབྦེནིཝཱསཀཐཱཡཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན པུབྦེནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔཨཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ; ཨེཝམིདྷ ‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན ཙུཏཱུཔཔཱཏཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ’’ཏི ཝཏྟབྦནྟི.

དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ

༡༤. སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཨིདྷ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཏྠཱཡ. ཨརཧཏྟམགྒོ ཧི ཨཱསཝཝིནཱསནཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྲ ཙེཏཾ ཉཱཎཾ ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏྟཱཏི ¶ . ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིནྟི ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརིཾ. སོ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི སབྦམྤི དུཀྑསཙྩཾ སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ ཛཱནིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ. ཏསྶ ཙ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཀཾ ཏཎྷཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཏཾ ཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི, ཏསྶ ཙ སམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ ཛཱནིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ སཙྩཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིལེསཝསེན པརིཡཱཡཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོཏི ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟསྶ ཨེཝཾ པསྶནྟསྶ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཀོཊིཔྤཏྟཾ མགྒཾ ཀཐེཏི. ཀཱམཱསཝཱཏི ཀཱམཱསཝཏོ. ཝིམུཙྩིཏྠཱཏི ཨིམིནཱ ཕལཀྑཎཾ དསྶེཏི. མགྒཀྑཎེ ཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཕལཀྑཎེ ཝིམུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎནྟི ཨིམིནཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ¶ དསྶེཏི. ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིཧི ཏསྶ བྷཱུམིཾ. ཏེན ཧི ཉཱཎེན བྷགཝཱ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཀཏམཱ པན བྷགཝཏོ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, ཀཐཉྩ ནཾ ཨབྦྷཉྙཱསཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ; ན ཨནཱགཏཱ, ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ; ན པཙྩུཔྤནྣཱ, ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡཱ པན མགྒསྶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཔྤབྷེདཱ ཛཱཏི, སཱ མགྒསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫནེན ཁཱིཎཱ; ཏཾ སོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནམྤི ཀམྨཾ ཨཱཡཏིཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟོ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ.

ཝུསིཏནྟི ཝུཏྠཾ པརིཝུཏྠཾ, ཀཏཾ ཙརིཏཾ ནིཊྛིཏནྟི ཨཏྠོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ, པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན ཧི སདྡྷིཾ སཏྟ སེཀྑཱ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཝསནྟི ནཱམ, ཁཱིཎཱསཝོ ཝུཏྠཝཱསོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ¶ སོལ༹སཝིདྷམྤི ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ ¶ . པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱདཡོ ཧི ཨེཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟི, ཁཱིཎཱསཝོ ཀཏཀརཎཱིཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཀརཎཱིཡཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཀཏཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིདཱནི པུན ཨིཏྠབྷཱཝཱཡ ཨེཝཾ སོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡ ཀིལེསཀྑཡཱཡ ཝཱ མགྒབྷཱཝནཱཀིཙྩཾ མེ ནཏྠཱིཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ.

ཨིདཱནི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཔརིགྒཧིཏཾ ཏཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱདྷིགམཾ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེནྟོ ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཡཾ ཁོ མེ བྲཱཧྨཎ ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསཱིཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཁོ མམ བྲཱཧྨཎ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཏཏིཡཱ ནིཀྑནྟི ཏཏིཡཱ ཨརིཡཛཱཏི ཨཧོསི, ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏམྷཱ ཨཎྜཀོསམྷཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ནིཀྑནྟི ཀུཀྐུཊནིཀཱཡེ པཙྩཱཛཱཏཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཀིཾ དསྶེཏཱིཏི? སོ ཧི བྲཱཧྨཎ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀོ ཨཎྜཀོསཾ

པདཱལེཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམནྟོ སཀིམེཝ ཛཱཡཏི, ཨཧཾ པན པུབྦེ-ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ, ཏཏོ སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ དུཏིཡཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ, པུན ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏིཡཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ; ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི ཏིཀྑཏྟུཾ ཛཱཏོ. སཱ ཙ མེ ཛཱཏི ཨརིཡཱ སུཔརིསུདྡྷཱཏི ཨིདཾ དསྶེསི. ཨེཝཾ དསྶེནྟོ ཙ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཨཏཱིཏཾསཉཱཎཾ, དིབྦཙཀྑུནཱ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཾསཉཱཎཾ, ཨཱསཝཀྑཡེན སཀལལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎནྟི ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སབྦེཔི སབྦཉྙུགུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེསཱིཏི.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དེསནཱནུམོདནཀཐཱ

༡༥. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ལོཀཱནུཀམྤཀེན བྲཱཧྨཎཾ ཨནུཀམྤམཱནེན ཝིནིགཱུཧིཏབྦེཔི ཨཏྟནོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝེ ཝིཛྫཏྟཡཔཀཱསིཀཱཡ ¶ དྷམྨདེསནཱཡ ཝུཏྟེ པཱིཏིཝིཔྥཱརཔརིཔུཎྞགཏྟཙིཏྟོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ བྷགཝཏོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམཱཧཾ སབྦལོཀཛེཊྛསེཊྛཾ སབྦགུཎསམནྣཱགཏཾ སབྦཉྙུཾ ‘ཨཉྙེསཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ ན ཀརོཏཱི’ཏི ཨཝཙཾ – ‘དྷཱིརཏྠུ ཝཏརེ ཨཉྙཱཎ’’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ གརཧིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དཱནི ལོཀེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ པུརེཛཱཏཊྛེན ཛེཊྛོ, སབྦགུཎེཧི ཨཔྤཊིསམཊྛེན སེཊྛོ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཛེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ སེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན ཏཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷནུམོདམཱནོ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠཱཡཾ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི; ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ¶ (ཨ. ནི. ༨.༢༠) ཧི ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. –

ཨཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༨༥༧) ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༠) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷཱཔི ཨབྦྷནུམོདནེཡེཝ. ཡསྨཱ ཙ ཨབྦྷནུམོདནེ, ཏསྨཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ’’ཏི.

ཨིམིནཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨིདྷ པསཱདཝསེན པསཾསཱཝསེན ཙཱཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨཏིཨིཊྛཾ ཨཏིམནཱཔཾ ཨཏིསུནྡརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀེན ཨབྷིཀྐནྟསདྡེན དེསནཾ ཐོམེཏི, ཨེཀེན ཨཏྟནོ པསཱདཾ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱ, ཨབྷིཀྐནྟཾ ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཾ ཨཱགམྨ མམ པསཱདོ’’ཏི. བྷགཝཏོཡེཝ ཝཱ ཝཙནཾ དྭེ ¶ དྭེ ཨཏྠེ སནྡྷཱཡ ཐོམེཏི ¶ – བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝཙནཾ ཨབྷིཀྐནྟཾ དོསནཱསནཏོ ཨབྷིཀྐནྟཾ གུཎཱདྷིགམནཏོ, ཏཐཱ སདྡྷཱཛནནཏོ པཉྙཱཛནནཏོ, སཱཏྠཏོ སབྱཉྫནཏོ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ གམྦྷཱིརཏྠཏོ, ཀཎྞསུཁཏོ ཧདཡངྒམཏོ, ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ ཨཔརཝམྦྷནཏོ, ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ པཉྙཱཝདཱཏཏོ, ཨཔཱཐརམཎཱིཡཏོ ཝིམདྡཀྑམཏོ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརམྤི ཙཏཱུཧི ཨུཔམཱཧི དེསནཾཡེཝ ཐོམེཏི. ཏཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏནྟི ཨདྷོམུཁཋཔིཏཾ, ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏཾ ཝཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཔརིམུཁཾ ཀརེཡྻ. པཊིཙྪནྣནྟི ཏིཎཔཎྞཱདིཔཊིཙྪཱདིཏཾ. ཝིཝརེཡྻཱཏི ཨུགྒྷཱཊེཡྻ. མཱུལ༹ྷསྶཱཏི དིསཱམཱུལ༹ྷསྶ. མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱཏི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨེས མགྒོཏི ¶ ཝདེཡྻ. ཨནྡྷཀཱརེཏི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱི ཨཌྜྷརཏྟ-གྷནཝནསཎྜ-མེགྷཔཊལེཧི ཙཏུརངྒེ ཏམསི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨནུཏྟཱནཔདཏྠོ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཊྛིཏཾ མཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེནྟེན; ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ, ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟརདྷཱནཱ པབྷུཏི མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣཾ སཱསནཾ ཝིཝརནྟེན; ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ ཀུམྨགྒམིཙྪཱམགྒཔྤཊིཔནྣསྶ མེ སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན; ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མོཧནྡྷཀཱརེ ནིམུགྒསྶ མེ བུདྡྷཱདིརཏནཏྟཡརཱུཔཱནི ཨཔསྶཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀདེསནཱཔཛྫོཏཾ དྷཱརེནྟེན, མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི པཀཱསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོཏི.

དེསནཱནུམོདནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པསནྣཱཀཱརཀཐཱ

ཨེཝཾ དེསནཾ ཐོམེཏྭཱ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ རཏནཏྟཡེ པསནྣཙིཏྟོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨེསཱཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེསཱཧནྟི ཨེསོ ཨཧཾ. བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎནྟི གཙྪཱམི; བྷཝཾ མེ གོཏམོ སརཎཾ, པརཱཡཎཾ, ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ, ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ གཙྪཱམི བྷཛཱམི སེཝཱམི པཡིརུཔཱསཱམི ¶ , ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི. ཡེསཉྷི དྷཱཏཱུནཾ གཏིཨཏྠོ, བུདྡྷིཔི ཏེསཾ ཨཏྠོ; ཏསྨཱ ‘‘གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨིམསྶ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱཏི ཨེཏྠ པན ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ ¶ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ; སོ ཨཏྠཏོ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤) ཝིཏྠཱརོ. ན ཀེཝལཉྩ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨརིཡཕལེཧི སདྡྷིཾ པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ ཚཏྟམཱཎཝཀཝིམཱནེ –

‘‘རཱགཝིརཱགམནེཛམསོཀཾ, དྷམྨམསངྑཏམཔྤཊིཀཱུལཾ;

མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟཾ, དྷམྨམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༧);

ཨེཏྠ ཧི རཱགཝིརཱགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོ. ཨནེཛམསོཀནྟི ཕལཾ. དྷམྨམསངྑཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ཨཔྤཊིཀཱུལཾ མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟནྟི པིཊཀཏྟཡེན ཝིབྷཏྟཱ ¶ སབྦདྷམྨཀྑནྡྷཱཏི. དིཊྛིསཱིལསངྒྷཱཏེན སཾཧཏོཏི སངྒྷོ, སོ ཨཏྠཏོ ཨཊྛཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཝིམཱནེ –

‘‘ཡཏྠ ཙ དིནྣམཧཔྥལམཱཧུ, ཙཏཱུསུ སུཙཱིསུ པུརིསཡུགེསུ;

ཨཊྛ ཙ པུགྒལདྷམྨདསཱ ཏེ, སངྒྷམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༨);

བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཎི སརཎགམནཱནི པཊིཝེདེསི.

པསནྣཱཀཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སརཎགམནཀཐཱ

ཨིདཱནི ཏེསྭེཝ ཏཱིསུ སརཎགམནེསུ ཀོསལླཏྠཾ སརཎཾ, སརཎགམནཾ, ཡོ སརཎཾ གཙྪཏི,

སརཎགམནཔྤབྷེདོ, སརཎགམནཕལཾ, སཾཀིལེསོ, བྷེདོཏི ཨཡཾ ཝིདྷི ཝེདི ཏབྦོ. སོ པན ཨིདྷ ཝུཙྩམཱནོ ཨཏིབྷཱརིཡཾ ཝིནཡནིདཱནཾ ཀརོཏཱིཏི ན ཝུཏྟོ. ཨཏྠིཀེཧི པན པཔཉྩསཱུདནིཡཾ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ བྷཡབྷེརཝསུཏྟཝཎྞནཏོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༦) སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཾ ཝཱ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༠) སརཎཝཎྞནཏོ གཧེཏབྦོཏི.

སརཎགམནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ

ཨུཔཱསཀཾ ¶ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏཱུཏི མཾ བྷཝཾ གོཏམོ ‘‘ཨུཔཱསཀོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཝཾ དྷཱརེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱསཀཝིདྷིཀོསལླཏྠཾ པནེཏྠ ཀོ ཨུཔཱསཀོ, ཀསྨཱ ¶ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཙྩཏི, ཀིམསྶ སཱིལཾ, ཀོ ཨཱཛཱིཝོ, ཀཱ ཝིཔཏྟི, ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི ཨིདཾ པཀིཎྞཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ ཨཏིབྷཱརིཡཀརཎཏོ ཨིདྷ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཨཏྠིཀེཧི པན པཔཉྩསཱུདནིཡཾ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༦) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛྫཏགྒེཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨགྒསདྡོ ཨཱདིཀོཊིཀོཊྛཱསསེཊྛེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༠) ཧི ཨཱདིམྷི དིསྶཏི. ‘‘ཏེནེཝ ཨངྒུལགྒེན ཏཾ ཨངྒུལགྒཾ པརཱམསེཡྻ (ཀཐཱ. ༤༤༡), ཨུཙྪགྒཾ ཝེལ༹གྒ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀོཊིཡཾ. ‘‘ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མདྷུརགྒཾ ཝཱ ཏིཏྟཀགྒཾ ཝཱ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༤) ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརགྒེན ཝཱ པརིཝེཎགྒེན ཝཱ བྷཱཛེཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༨) ཀོཊྛཱསེ. ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤) སེཊྛེ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཨཱདིམྷི དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ཨཛྫཏགྒེཏི ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཛྫཏནྟི ཨཛྫབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཛྫདགྒེ ཨིཙྩེཝ ཝཱ ¶ པཱཋོ, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎུཔེཏནྟི པཱཎེཧི ཨུཔེཏཾ, ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཏཱཝ ཨུཔེཏཾ ཨནཉྙསཏྠུཀཾ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི སརཎགཏཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཛཱནཱཏུ, ཨཧཉྷི སཙེཔི མེ ཏིཁིཎེན ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡེཡྻུཾ, ནེཝ བུདྡྷཾ ‘‘ན བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱ, དྷམྨཾ ‘‘ན དྷམྨོ’’ཏི ཝཱ, སངྒྷཾ ‘‘ན སངྒྷོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻནྟི. ཨེཏྠ ཙ བྲཱཧྨཎོ པཱཎུཔེཏཾ སརཎགཏནྟི པུན སརཎགམནཾ ཝདནྟོ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ སཔརིསཾ ཨུཔཊྛཱཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ ཙ མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསྶཱཝཱསཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨུཔཱསཀཉྩ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ, ཨདྷིཝཱསེཏུ ཙ མེ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསྶཱཝཱསཾ, ཏཡོ མཱསེ ཝེརཉྫཾ ཨུཔནིསྶཱཡ མམ ཨནུགྒཧཏྠཾ ཝཱསཾ སམྤཊིཙྪཏཱུཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེནཱཏི ཨཐསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཀཱཡངྒཾ ཝཱ ཝཱཙངྒཾ ཝཱ ཨཙོཔེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེཡེཝ ཁནྟིཾ ཙཱརེཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཨདྷིཝཱསེསི; བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུགྒཧཏྠཾ མནསཱཝ སམྤཊིཙྪཱིཏི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཨཐ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ སཙེ མེ ¶ སམཎོ གོཏམོ ནཱདྷིཝཱསེཡྻ, ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པཊིཀྑིཔེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེ ཁནྟིཾ དྷཱརེསི, ཏསྨཱ མེ མནསཱཝ ཨདྷིཝཱསེསཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཀཱརསལླཀྑཎཀུསལཏཱཡ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ, ཨཏྟནོ ནིསིནྣཱསནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ བྷགཝནྟཾ སཀྐཙྩཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཏཀཱལཏོ པབྷུཏི ཛཱཏིམཧལླཀབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ན ཀརོཏཱིཏི ཝིགརཧིཏྭཱཔི ཨིདཱནི ཝིཉྙཱཏབུདྡྷགུཎོ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཙ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ཝནྡནྟོཔི ཨཏིཏྟོཡེཝ ཧུཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ སིརསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡཱཝ དསྶནཝིསཡོ ཏཱཝ པཊིམུཁོཡེཝ ཨཔཀྐམིཏྭཱ དསྶནཝིསཡཾ ཝིཛཧནཊྛཱནེ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུབྦྷིཀྑཀཐཱ

༡༦. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ ཧོཏཱིཏི ཡསྨིཾ སམཡེ ཝེརཉྫེན བྲཱཧྨཎེན བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙིཏོ ¶ , ཏེན སམཡེན ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ ཧོཏི. དུབྦྷིཀྑཱཏི དུལླབྷབྷིཀྑཱ; སཱ པན དུལླབྷབྷིཀྑཏཱ ཡཏྠ མནུསྶཱ ཨསྶདྡྷཱ ཧོནྟི ཨཔྤསནྣཱ, ཏཏྠ སུསསྶཀཱལེཔི ཨཏིསམགྒྷེཔི པུབྦཎྞཱཔརཎྞེ ཧོཏི. ཝེརཉྫཱཡཾ པན ཡསྨཱ ན ཏཐཱ ཨཧོསི, ཨཔིཙ ཁོ དུསསྶཏཱཡ ཚཱཏཀདོསེན ཨཧོསི ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ དྭཱིཧིཏིཀཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྭཱིཧིཏིཀཱཏི དྭིདྷཱ པཝཏྟཨཱིཧིཏིཀཱ. ཨཱིཧིཏཾ ནཱམ ཨིརིཡཱ དྭིདྷཱ པཝཏྟཱ – ཙིཏྟཨིརིཡཱ, ཙིཏྟཨཱིཧཱ. ‘‘ཨེཏྠ ལཙྪཱམ ནུ ཁོ ཀིཉྩི བྷིཀྑམཱནཱ ན ལཙྪཱམཱ’’ཏི, ‘‘ཛཱིཝིཏུཾ ཝཱ སཀྑིསྶཱམ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཐ ཝཱ དྭཱིཧིཏིཀཱཏི དུཛྫཱིཝིཀཱ, ཨཱིཧིཏཾ ཨཱིཧཱ ཨིརིཡནཾ པཝཏྟནཾ ཛཱིཝིཏནྟིཨཱདཱིནི པདཱནི ཨེཀཏྠཱནི. ཏསྨཱ དུཀྑེན ཨཱིཧིཏཾ ཨེཏྠ པཝཏྟཏཱིཏི དྭཱིཧིཏིཀཱཏི ཨཡམེཏྠ ¶ པདཏྠོ. སེཏཊྛིཀཱཏི སེཏཀཱནི ཨཊྛཱིནི ཨེཏྠཱཏི སེཏཊྛིཀཱ. དིཝསམྤི ཡཱཙིཏྭཱ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱ མཏཱནཾ ཀཔཎམནུསྶཱནཾ ཨཧིཙྪཏྟཀཝཎྞེཧི ཨཊྛཱིཧི ཏཏྲ ཏཏྲ པརིཀིཎྞཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེཏཊྚིཀཱཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ – སེཏཱ ཨཊྚི ཨེཏྠཱཏི སེཏཊྚིཀཱ. ཨཊྚཱིཏི ཨཱཏུརཏཱ བྱཱདྷི རོགོ. ཏཏྠ ཙ སསྶཱནཾ གབྦྷགྒཧཎཀཱལེ སེཏཀརོགེན ཨུཔཧཏམེཝ པཙྪིནྣཁཱིརཾ ཨགྒཧིཏཏཎྜུལཾ པཎྜརཔཎྜརཾ སཱལིསཱིསཾ ཝཱ ཡཝགོདྷཱུམསཱིསཾ ཝཱ ནིཀྑམཏི, ཏསྨཱ ‘‘སེཏཊྚིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཝཔྤཀཱལེ ¶ སུཊྛུ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱཔི ཝུཏྟསསྶཾ ཏཏྠ སལཱཀཱ ཨེཝ སམྤཛྫཏཱིཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ; སལཱཀཱཡ ཝཱ ཏཏྠ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏཏྠ ཀིར དྷཉྙཝིཀྐཡཀཱནཾ སནྟིཀཾ ཀཡཀེསུ གཏེསུ དུབྦལམནུསྶེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ བལཝམནུསྶཱཝ དྷཉྙཾ ཀིཎིཏྭཱ གཙྪནྟི. དུབྦལམནུསྶཱ ཨལབྷམཱནཱ མཧཱསདྡཾ ཀརོནྟི. དྷཉྙཝིཀྐཡཀཱ ‘‘སབྦེསཾ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི དྷཉྙཀརཎཊྛཱནེ དྷཉྙམཱཔཀཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨེཀཔསྶེ ཝཎྞཛ྄ཛྷཀྑཾ ནིསཱིདཱཔེསུཾ. དྷཉྙཏྠིཀཱ ཝཎྞཛ྄ཛྷཀྑསྶ སནྟིཀཾ གཙྪནྟི. སོ ཨཱགཏཔཊིཔཱཊིཡཱ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཨེཏྟཀཾ དཱཏབྦ’’ནྟི སལཱཀཾ ལིཁིཏྭཱ དེཏི, ཏེ ཏཾ གཧེཏྭཱ དྷཉྙམཱཔཀསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དིནྣཔཊིཔཱཊིཡཱ དྷཉྙཾ གཎྷནྟི. ཨེཝཾ སལཱཀཱཡ ཏཏྠ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟེནྟཱིཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ.

ན ¶ སུཀརཱ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུནྟི པགྒཧེན ཡོ ཨུཉྪོ, ཏེན ཡཱཔེཏུཾ ན སུཀརཱ. པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཡཾ ཨརིཡཱ ཨུཉྪཾ ཀརོནྟི, བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཙརནྟི, ཏེན ཨུཉྪེན ཡཱཔེཏུཾ ན སུཀརཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏདཱ ཀིར ཏཏྠ སཏྟཊྛགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨེཀདིཝསམྤི ཡཱཔནམཏྟཾ ན ལབྷནྟི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུཏྟརཱཔཐཀཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ…པེ… ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ ཨུདུཀྑལསདྡནྟི – ཏེནཱཏི ཡསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགཏོ ཏེན སམཡེན. ཨུཏྟརཱཔཐཝཱསིཀཱ ཨུཏྟརཱཔཐཏོ ཝཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཨེཝཾ ལདྡྷཝོཧཱརཱ ཨསྶཝཱཎིཛཱ ཨུཏྟརཱཔཐེ ཨསྶཱནཾ ཨུཊྛཱནཊྛཱནེ ¶ པཉྩ ཨསྶསཏཱནི གཧེཏྭཱ དིགུཎཾ ཏིགུཎཾ ལཱབྷཾ པཏྠཡམཱནཱ དེསནྟརཾ གཙྪནྟཱ ཏེཧི ཨཏྟནོ ཝིཀྐཱཡིཀབྷཎྜབྷཱུཏེཧི པཉྩམཏྟེཧི ཨསྶསཏེཧི ཝེརཉྫཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགཏཱ ཧོནྟི. ཀསྨཱ? ན ཧི སཀྐཱ ཏསྨིཾ དེསེ ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ. ཨུཔགཙྪནྟཱ ཙ བཧིནགརེ ཨུདཀེན ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎཱིཡེ ཋཱནེ ཨཏྟནོ ཙ ཝཱསཱགཱརཱནི ཨསྶཱནཉྩ མནྡིརཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝཏིཡཱ པརིཀྑིཔིཾསུ. ཏཱནི ཏེསཾ ཝསནཊྛཱནཱནི ‘‘ཨསྶམཎྜལིཀཱཡོ’’ཏི པཉྙཱཡིཾསུ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏེཧི ཨསྶམཎྜལིཀཱསུ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. པཏྠཔཏྠཔུལཀནྟི ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ པཏྠཔཏྠཔམཱཎཾ པུལཀཾ. པཏྠོ ནཱམ ནཱལི༹མཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཀསྶ པུརིསསྶ ཨལཾ ཡཱཔནཱཡ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘པཏྠོདནོ ནཱལམཡཾ དུཝིནྣ’’ནྟི (ཛཱ. ༢.༢༡.༡༩༢). པུལཀཾ ནཱམ ནིཏྠུསཾ ཀཏྭཱ ཨུསྶེདེཏྭཱ གཧིཏཡཝཏཎྜུལཱ ཝུཙྩནྟི. ཡདི ཧི སཐུསཱ ཧོནྟི, པཱཎཀཱ ཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཨདྡྷཱནཀྑམཱ ན ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེ ཝཱཎིཛཱ ཨདྡྷཱནཀྑམཾ ཀཏྭཱ ཡཝཏཎྜུལམཱདཱཡ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫནྟི ¶ ‘‘ཡཏྠ ཨསྶཱནཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཏིཎཾ དུལླབྷཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཏྠེཏཾ ཨསྶབྷཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཀསྨཱ པན ཏེཧི ཏཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཉྙཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ‘‘ན ཧི ཏེ དཀྑིཎཱཔཐམནུསྶཱ ཝིཡ ཨསྶདྡྷཱ ཨཔྤསནྣཱ, ཏེ པན སདྡྷཱ པསནྣཱ བུདྡྷམཱམཀཱ, དྷམྨམཱམཀཱ, སངྒྷམཱམཀཱ; ཏེ པུབྦཎྷསམཡཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ནགརཾ པཝིསནྟཱ དྭེ ཏཡོ དིཝསེ ཨདྡསཾསུ སཏྟཊྛ བྷིཀྑཱུ སུནིཝཏྠེ སུཔཱརུཏེ ¶ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣེ སཀལམྤི ནགརཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀིཉྩི ཨལབྷམཱནེ. དིསྭཱན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡྻཱ ཨིམཾ ནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ; ཚཱཏཀཉྩ ཝཏྟཏི, ན ཙ ཀིཉྩི ལབྷནྟི, ཨཏིཝིཡ ཀིལམནྟི. མཡཉྩམྷ ཨཱགནྟུཀཱ, ན སཀྐོམ ནེསཾ དེཝསིཀཾ ཡཱགུཉྩ བྷཏྟཉྩ པཊིཡཱདེཏུཾ. ཨམྷཱཀཾ པན ཨསྶཱ སཱཡཉྩ པཱཏོ ཙ དྭིཀྑཏྟུཾ བྷཏྟཾ ལབྷནྟི. ཡཾནཱུན མཡཾ ཨེཀམེཀསྶ ཨསྶསྶ པཱཏརཱསབྷཏྟཏོ ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ དདེཡྻཱམ. ཨེཝཾ ཨཡྻཱ ཙ ན ཀིལམིསྶནྟི ¶ , ཨསྶཱ ཙ ཡཱཔེསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཀཏྭཱ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ དེཝསིཀཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཉྙཔེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེཧི ཨསྶམཎྜལིཀཱསུ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

པཉྙཏྟནྟི ནིཙྩབྷཏྟསངྑེཔེན ཋཔིཏཾ. ཨིདཱནི བྷིཀྑཱུ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱཏིཨཱདཱིསུ པུབྦཎྷསམཡནྟི དིཝསསྶ པུབྦབྷཱགསམཡཾ, པུབྦཎྷསམཡེཏི ཨཏྠོ. པུབྦཎྷེ ཝཱ སམཡཾ པུབྦཎྷསམཡཾ, པུབྦཎྷེ ཨེཀཾ ཁཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ལབྦྷཏི. ནིཝཱསེཏྭཱཏི པརིདཧིཏྭཱ, ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཝསེནེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི ཏེ ཏཏོ པུབྦེ ཨནིཝཏྠཱ ཨཧེསུཾ. པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡཱཏི པཏྟཾ ཧཏྠེཧི ཙཱིཝརཾ ཀཱཡེན ཨཱདིཡིཏྭཱ སམྤཊིཙྪཱདེཏྭཱ, དྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཧི པཀཱརེན གཎྷནྟཱ ཨཱདཱཡཨིཙྩེཝ ཝུཙྩནྟི, ཡཐཱ ‘‘སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༡). པིཎྜཾ ཨལབྷམཱནཱཏི སཀལམྤི ཝེརཉྫཾ ཙརིཏྭཱ ཏིཊྛཏུ པིཎྜོ, ཨནྟམསོ ‘‘ཨཏིཙྪཐཱ’’ཏི ཝཱཙམྤི ཨལབྷམཱནཱ.

པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ ཨཱརཱམཾ ཨཱཧརིཏྭཱཏི གཏགཏཊྛཱནེ ལདྡྷཾ ཨེཀམེཀཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཱརཱམཾ ནེཏྭཱ. ཨུདུཀྑལེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཐེརཱནཾ ཀོཙི ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ནཏྠི, ཡོ ནེསཾ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ པཙེཡྻ. སཱམམྤི པཙནཾ སམཎསཱརུཔྤཾ ན ཧོཏི ན ཙ ཝཊྚཏི. ཏེ ཨེཝཾ ནོ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱ ཙ བྷཝིསྶཏི, སཱམཔཱཀཔརིམོཙནཉྩཱཏི ཨཊྛ ཨཊྛ ¶ ཛནཱ ཝཱ དས དས ཛནཱ ཝཱ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཨུདུཀྑལེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ སཀཾ སཀཾ པཊིཝཱིསཾ ཨུདཀེན ཏེམེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི ¶ . བྷགཝཏོ པན ཏེ ཨསྶཝཱཎིཛཱ པཏྠཔུལཀཉྩ དེནྟི, ཏདུཔིཡཉྩ སཔྤིམདྷུསཀྐརཾ. ཏཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཧརིཏྭཱ སིལཱཡཾ པིསཏི. པུཉྙཝཏཱ པཎྜིཏཔུརིསེན ཀཏཾ མནཱཔམེཝ ཧོཏི. ཨཐ ནཾ པིསིཏྭཱ སཔྤིཨཱདཱིཧི སམྨཱ ཡོཛེཏྭཱ བྷགཝཏོ ¶ ཨུཔནཱམེསི. ཨཐེཏྠ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔནྟི. ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫཏི. པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཀཱལཾ ཨཏིནཱམེཏི. ན ཏཏོ པཊྛཱཡ པིཎྜཱཡ ཙརཏི.

ཀིཾ པནཱནནྡཏྠེརོ ཏདཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཧོཏཱིཏི? ཧོཏི, ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷཱ. བྷགཝཏོ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶནྟརེ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ནཏྠི. ཀདཱཙི ནཱགསམཱལཏྠེརོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཱསི, ཀདཱཙི ནཱགིཏཏྠེརོ, ཀདཱཙི མེགྷིཡཏྠེརོ, ཀདཱཙི ཨུཔཝཱཎཏྠེརོ, ཀདཱཙི སཱགཏཏྠེརོ, ཀདཱཙི སུནཀྑཏྟོ ལིཙྪཝིཔུཏྟོ. ཏེ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཡདཱ ཨིཙྪནྟི ཏདཱ པཀྐམནྟི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ཏེསུ ཏེསུ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོཏི, པཀྐནྟེསུ སཡམེཝ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀརོཏི. བྷགཝཱཔི ཀིཉྩཱཔི མེ ཉཱཏིསེཊྛོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ན ཏཱཝ ལབྷཏི, ཨཐ ཁོ ཨེཝརཱུཔེསུ ཋཱནེསུ ཨཡམེཝ པཏིརཱུཔོཏི ཨདྷིཝཱསེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཡསྨཱ པནཱནནྡོ པཏྠཔུལཀཾ སིལཱཡཾ པིསིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི, ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫཏཱི’’ཏི.

ནནུ ཙ མནུསྶཱ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཨཏིཝིཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ པུཉྙཱནི ཀརོནྟི, ཨཏྟནཱ ཨབྷུཉྫིཏྭཱཔི བྷིཀྑཱུནཾ དཱཏབྦཾ མཉྙནྟི. ཏེ ཏདཱ ཀསྨཱ ཀཊཙྪུབྷིཀྑམྤི ན ཨདཾསུ? ཨཡཉྩ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ མཧཏཱ ཨུསྶཱཧེན བྷགཝནྟཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙི, སོ ཀསྨཱ བྷགཝཏོ ཨཏྠིབྷཱཝམྤི ན ཛཱནཱཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – མཱརཱཝཊྚནཱཡ. ཝེརཉྫཉྷི བྲཱཧྨཎཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཱ པཀྐནྟམཏྟམེཝ སཀལཉྩ ནགརཾ སམནྟཱ ཙ ཡོཛནམཏྟཾ ཡཏྠ སཀྐཱ པུརེབྷཏྟཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྩཱགནྟུཾ, ཏཾ སབྦཾ མཱརོ ཨཱཝཊྚེཏྭཱ མོཧེཏྭཱ སབྦེསཾ ཨསལླཀྑཎབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏསྨཱ ན ཀོཙི ཨནྟམསོ སཱམཱིཙིཀམྨམྤི ཀཏྟབྦཾ མཉྙིཏྠ.

ཀིཾ ¶ པན བྷགཝཱཔི མཱརཱཝཊྚནཾ ཨཛཱནིཏྭཱཝ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགཏོཏི? ནོ ཨཛཱནིཏྭཱ. ཨཐ ཀསྨཱ ཙམྤཱ-སཱཝཏྠི-རཱཛགཧཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ན ཨུཔགཏོཏི? ཏིཊྛནྟུ ཙམྤཱ-སཱཝཏྠི-རཱཛགཧཱདཱིནི, སཙེཔི བྷགཝཱ ཏསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ¶ ཨུཏྟརཀུརུཾ ཝཱ ཏིདསཔུརཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཏམྤི མཱརོ ཨཱཝཊྚེཡྻ. སོ ཀིར ཏཾ སཾཝཙྪརཾ ཨཏིཝིཡ ཨཱགྷཱཏེན ¶ པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོ ཨཧོསི. ཨིདྷ པན བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཏིརེཀཀཱརཎཾ ཨདྡས – ‘‘ཨསྶཝཱཎིཛཱ བྷིཀྑཱུནཾ སངྒཧཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཝེརཉྫཱཡམེཝ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪི.

ཀིཾ པན མཱརོ ཝཱཎིཛཀེ ཨཱཝཊྚེཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི? ནོ ན སཀྐོཏི, ཏེ པན ཨཱཝཊྚིཏཔརིཡོསཱནེ ཨཱགམིཾསུ. པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཀསྨཱ ན ཨཱཝཊྚེཏཱིཏི? ཨཝིསཧཏཱཡ. ན ཧི སོ ཏཐཱགཏསྶ ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱཡ ནིབདྡྷདཱནསྶ ཨཔྤིཏཝཏྟསྶ ཨནྟརཱཡཾ ཀཱཏུཾ ཝིསཧཏི. ཙཏུནྣཉྷི ན སཀྐཱ ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཀཏམེསཾ ཙཏུནྣཾ? ཏཐཱགཏསྶ ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱསངྑེཔེན ཝཱ ནིབདྡྷདཱནསྶ ཨཔྤིཏཝཏྟསངྑེཔེན ཝཱ པརིཙྩཏྟཱནཾ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. བུདྡྷཱནཾ ཛཱིཝིཏསྶ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཨསཱིཏིཡཱ ཨནུབྱཉྫནཱནཾ བྱཱམཔྤབྷཱཡ ཝཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཙནྡིམསཱུརིཡདེཝབྲཧྨཱནམྤི ཧི པབྷཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱཔྤདེསཾ པཏྭཱ ཝིཧཏཱནུབྷཱཝཱ ཧོནྟི. བུདྡྷཱནཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུནྟི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ ཀཱཏུཾ. ཏསྨཱ མཱརེན ཨཀཏནྟརཱཡཾ བྷིཀྑཾ བྷགཝཱ སསཱཝཀསངྒྷོ ཏདཱ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫནྟོ ཙ ཨེཀདིཝསཾ ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ ཨུདུཀྑལསདྡནྟི བྷགཝཱ པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ ཀོཊྚེནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མུསལསངྒྷཊྚཛནིཏཾ ཨུདུཀྑལསདྡཾ སུཎི. ཏཏོ པརཾ ཛཱནནྟཱཔི ཏཐཱགཏཱཏི ཨེཝམཱདི ཡཾ པརཏོ ‘‘ཀིནྣུ ཁོ སོ, ཨཱནནྡ, ཨུདུཀྑལསདྡོ’’ཏི པུཙྪི, ཏསྶ པརིཧཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – ཏཐཱགཏཱ ནཱམ ཛཱནནྟཱཔི སཙེ ཏཱདིསཾ པུཙྪཱཀཱརཎཾ ཧོཏི, པུཙྪནྟི. སཙེ པན ཏཱདིསཾ པུཙྪཱཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཛཱནནྟཱཔི ¶ ན པུཙྪནྟི. ཡསྨཱ པན བུདྡྷཱནཾ ཨཛཱནནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨཛཱནནྟཱཔཱིཏི ན ཝུཏྟཾ. ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པུཙྪནྟཱིཏི སཙེ ཏསྶཱ པུཙྪཱཡ སོ ཀཱལོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པུཙྪནྟི; སཙེ ན ཧོཏི ¶ , ཨེཝམྤི ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱཝ ན པུཙྪནྟི. ཨེཝཾ པུཙྪནྟཱཔི ཙ ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཏཐཱགཏཱ པུཙྪནྟི, ཡཾ ཨཏྠནིསྶིཏཾ ཀཱརཎནིསྶིཏཾ, ཏདེཝ པུཙྪནྟི, ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨནཏྠསཾཧིཏེ སེཏུགྷཱཏོ ཏཐཱགཏཱནཾ. སེཏུ ཝུཙྩཏི མགྒོ, མགྒེནེཝ ཏཱདིསསྶ ཝཙནསྶ གྷཱཏོ, སམུཙྪེདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཨཏྠསཾཧིཏནྟི ཨེཏྠ ཡཾ ཨཏྠསནྣིསྶིཏཾ ཝཙནཾ ཏཐཱགཏཱ པུཙྪནྟི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྭཱིཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཀཱརཎེཧི. དྷམྨཾ ཝཱ དེསེསྶཱམཱཏི ཨཊྛུཔྤཏྟིཡུཏྟཾ སུཏྟཾ ཝཱ པུབྦཙརིཏཀཱརཎཡུཏྟཾ ཛཱཏཀཾ ཝཱ ཀཐཡིསྶཱམ. སཱཝཀཱནཾ ཝཱ སིཀྑཱཔདཾ ¶ པཉྙཔེསྶཱམཱཏི སཱཝཀཱནཾ ཝཱ ཏཱཡ པུཙྪཱཡ ཝཱིཏིཀྐམཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ གརུཀཾ ཝཱ ལཧུཀཾ ཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམ ཨཱཎཾ ཋཔེསྶཱམཱཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསཱིཏི ཨེཏྠ ནཏྠི ཀིཉྩི ཝཏྟབྦཾ. པུབྦེ ཝུཏྟམེཝ ཧི བྷིཀྑཱུནཾ པཏྠཔཏྠཔུལཀཔཊིལཱབྷཾ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཾ སཱམཔཱཀཔརིམོཙནཉྩ ཨཱརོཙེནྟོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨཱནནྡཱ’’ཏི ཨིདཾ པན བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སམྤཧཾསེནྟོ ཨཱཧ. སཱདྷུཀཱརཾ པན དཏྭཱ དྭཱིསུ ཨཱཀཱརེསུ ཨེཀཾ གཧེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེཧི, ཨཱནནྡ, སཔྤུརིསེཧི ཝིཛིཏཾ, པཙྪིམཱ ཛནཏཱ སཱལིམཾསོདནཾ ཨཏིམཉྙིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཏུམྷེཧི, ཨཱནནྡ, སཔྤུརིསེཧི ཨེཝཾ དུབྦྷིཀྑེ དུལླབྷཔིཎྜེ ཨིམཱཡ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱཡ ཨིམིནཱ ཙ སལླེཁེན ཝིཛིཏཾ. ཀིཾ ཝིཛིཏནྟི? དུབྦྷིཀྑཾ ཝིཛིཏཾ, ལོབྷོ ཝིཛིཏོ, ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ. ཀཐཾ? ‘‘ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, སམནྟཏོ པན ཨནནྟརཱ གཱམནིགམཱ ཕལབྷཱརནམིཏསསྶཱ སུབྷིཀྑཱ སུལབྷཔིཎྜཱ. ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷགཝཱ ཨིདྷེཝ ཨམྷེ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཝསཏཱི’’ཏི ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཙིནྟཱ ཝཱ ཝིགྷཱཏོ ཝཱ ནཏྠི. ཨེཝཾ ཏཱཝ དུབྦྷིཀྑཾ ཝིཛིཏཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟིཏཾ.

ཀཐཾ ལོབྷོ ཝིཛིཏོ? ‘‘ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, སམནྟཏོ པན ཨནནྟརཱ གཱམནིགམཱ ཕལབྷཱརནམིཏསསྶཱ སུབྷིཀྑཱ སུལབྷཔིཎྜཱ ¶ . ཧནྡ མཡཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱ’’ཏི ལོབྷཝསེན ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི རཏྟིཙྪེདོ ཝཱ ‘‘པཙྪིམིཀཱཡ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪཱམཱ’’ཏི ཝསྶཙྪེདོ ཝཱ ན ཀཏོ. ཨེཝཾ ལོབྷོ ཝིཛིཏོ.

ཀཐཾ ¶ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ? ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, ཨིམེ ཙ མནུསྶཱ ཨམྷེ དྭེ ཏཡོ མཱསེ ཝསནྟེཔི ན ཀིསྨིཉྩི མཉྙནྟི. ཡཾནཱུན མཡཾ གུཎཝཱཎིཛྫཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ བྷིཀྑུ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི…པེ… ཨསུཀོ ཚལ༹བྷིཉྙོཏི ཨེཝཾ མནུསྶཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཀཱསེཏྭཱ ཀུཙྪིཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ པཙྪཱ སཱིལཾ ཨདྷིཊྛཧེཡྻཱམཱ’’ཏི ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི ཨེཝརཱུཔཱ ཨིཙྪཱ ན ཨུཔྤཱདིཏཱ. ཨེཝཾ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟིཏོཏི.

ཨནཱགཏེ པན པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣཱ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ལབྷིཏྭཱཔི ‘‘ཀིཾ ཨིདཾ ཨུཏྟཎྜུལཾ ཨཏིཀིལིནྣཾ ཨལོཎཾ ཨཏིལོཎཾ ཨནམྦིལཾ ཨཙྩམྦིལཾ, ཀོ ཨིམིནཱ ཨཏྠོ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན སཱལིམཾསོདནཾ ཨཏིམཉྙིསྶཏི, ཨོཉྙཱཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ ཀརིསྶཏི. ཨཐ ཝཱ ཛནཔདོ ¶ ནཱམ ན སབྦཀཱལཾ དུབྦྷིཀྑོ ཧོཏི. ཨེཀདཱ དུབྦྷིཀྑོ ཧོཏི, ཨེཀདཱ སུབྷིཀྑོ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཡདཱ སུབྷིཀྑོ བྷཝིསྶཏི, ཏདཱ ཏུམྷཱཀཾ སཔྤུརིསཱནཾ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པསནྣཱ མནུསྶཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱགུཁཛྫཀཱདིཔྤབྷེདེན ཨནེཀཔྤཀཱརཾ སཱལིཝིཀཏིཾ མཾསོདནཉྩ དཱཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟི. ཏཾ ཏུམྷེ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ ཏུམྷཱཀཾ སབྲཧྨཙཱརཱིསངྑཱཏཱ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨནྟརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨནུབྷཝམཱནཱཝ ཨཏིམཉྙིསྶཏི, ཏཔྤཙྩཡཾ མཱནཉྩ ཨོམཱནཉྩ ཀརིསྶཏི. ཀཐཾ? ཀསྨཱ ཨེཏྟཀཾ པཀྐཾ, ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ བྷཱཛནཱནི ནཏྠི, ཡཏྠ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེཡྻཱཐཱཏི.

དུབྦྷིཀྑཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

མཧཱམོགྒལླཱནསྶསཱིཧནཱདཀཐཱ

༡༧. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ, གརུགཱརཝསཔྤཏིསྶཱདྷིཝཙནམེཏཾ. མཧཱམོགྒལླཱནོཏི མཧཱ ཙ སོ གུཎམཧནྟཏཱཡ མོགྒལླཱནོ ཙ གོཏྟེནཱཏི མཧཱམོགྒལླཱནོ. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ཨཝོཙ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཨེཏརཧི བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ དསྶེཏི. ཀསྨཱ ཨཝོཙ? ཐེརོ ཀིར པབྦཛིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ ¶ མཏྠཀཾ པཏྟོ, སཏྠཱརཱཔི མཧིདྡྷིཀཏཱཡ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ. སོ ཏཾ ཨཏྟནོ མཧིདྡྷིཀཏཾ ནིསྶཱཡ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཝེརཉྫཱ དུབྦྷིཀྑཱ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཀིལམནྟི, ཡཾནཱུནཱཧཾ པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ པཔྤཊཀོཛཾ བྷོཛེཡྻ’’ནྟི. ཨཐསྶ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ པནཱཧཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཝིཧརནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཡཱཙིཏྭཱ ཨེཝཾ ཀརེཡྻཾ, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ; ཡུགགྒཱཧོ ཝིཡ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཀཏོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ཏསྨཱ ཡཱཙིཏུཀཱམོ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ.

ཧེཊྛིམཏལཾ སམྤནྣནྟི པཐཝིཡཱ ཀིར ཧེཊྛིམཏལེ པཐཝིམཎྜོ པཐཝོཛོ པཐཝི-པཔྤཊཀོ ཨཏྠི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཏྠ སམྤནྣནྟི མདྷུརཾ, སཱདུརསནྟི ཨཏྠོ. ཡཐེཝ ཧི ‘‘ཏཏྲསྶ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༨) ཨེཏྠ མདྷུརཕལོཏི ཨཏྠོ; ཨེཝམིདྷཱཔི སམྤནྣནྟི མདྷུརཾ སཱདུརསནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སེཡྻཐཱཔི ཁུདྡམདྷུཾ ཨནཱིལ༹ཀནྟི ཨིདཾ པནསྶ མདྷུརཏཱཡ ཨོཔམྨནིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཁུདྡམདྷུནྟི ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཧི ཀཏམདྷུ. ཨནཱིལ༹ཀནྟི ནིམྨཀྑིཀཾ ནིམྨཀྑིཀཎྜཀཾ པརིསུདྡྷཾ. ཨེཏཾ ཀིར མདྷུ སབྦམདྷཱུཧི ཨགྒཉྩ སེཊྛཉྩ སུརསཉྩ ཨོཛཝནྟཉྩ. ཏེནཱཧ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི ཁུདྡམདྷུཾ ཨནཱིལ༹ཀཾ ཨེཝམསྶཱད’’ནྟི.

སཱདྷཱཧཾ ¶ , བྷནྟེཏི སཱདྷུ ཨཧཾ, བྷནྟེ. ཨེཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཝཙནམེཏཾ. པཐཝིཔརིཝཏྟནཾ ཨཱཡཱཙནྟོ ཧི ཐེརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཝམཱཧ. པརིཝཏྟེཡྻནྟི ཨུཀྐུཛྫེཡྻཾ, ཧེཊྛིམཏལཾ ཨུཔརིམཾ ཀརེཡྻཾ. ཀསྨཱ? ཨེཝཉྷི ཀཏེ སུཁེན བྷིཀྑཱུ པཔྤཊཀོཛཾ པཐཝིམཎྜཾ པརིབྷུཉྫིསྶནྟཱིཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཨནནུཉྙཱཏུཀཱམོཔི ཐེརཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཾ པུཙྪི – ‘‘ཡེ པན ཏེ, མོགྒལླཱན, པཐཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཏེ ཀཐཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. ཡེ པཐཝིནིསྶིཏཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ པཱཎཱ, ཏེ པཐཝིཡཱ པརིཝཏྟིཡམཱནཱཡ ཨཱཀཱསེ ¶ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ ཀཐཾ ཀརིསྶསི, ཀཏྠ ཋཔེསྶསཱིཏི? ཨཐ ཐེརོ བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨེཀཱཧཾ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཀཾ ཨཧཾ བྷནྟེ ཧཏྠཾ ཡཐཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཨེཝཾ ཨབྷིནིམྨིནིསྶཱམི, པཐཝིསདིསཾ ཀརིསྶཱམི. ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ཡེ པཐཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཏེ ཨེཀསྨིཾ ཧཏྠཏལེ ཋིཏེ པཱཎེ ཏཏོ དུཏིཡཧཏྠཏལེ སངྐཱམེནྟོ ཝིཡ ཏཏྠ སངྐཱམེསྶཱམཱིཏི.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཱཡཱཙནཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཨལཾ མོགྒལླཱནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨལནྟི པཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུནྟི ཝིཔརཱིཏགྒཱཧམྤི སཏྟཱ སམྤཱཔུཎེཡྻུཾ. ཀཐཾ? ཨཡཾ ནུ ཁོ པཐཝཱི ¶ , ཨུདཱཧུ ན ཨཡནྟི. ཨཐ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ གཱམོ, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེས’’ནྟི. ཨེཝཾ ནིགམཛནཔདཁེཏྟཱརཱམཱདཱིསུ. ན ཝཱ ཨེས ཝིཔལླཱསོ, ཨཙིནྟེཡྻོ ཧི ཨིདྡྷིམཏོ ཨིདྡྷིཝིསཡོ. ཨེཝཾ པན ཝིཔལླཱསཾ པཊིལབྷེཡྻུཾ – ཨིདཾ དུབྦྷིཀྑཾ ནཱམ ན ཨིདཱནིཡེཝ ཧོཏི, ཨནཱགཏེཔི བྷཝིསྶཏི. ཏདཱ བྷིཀྑཱུ ཏཱདིསཾ ཨིདྡྷིམནྟཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ ཀུཏོ ལབྷིསྶནྟི? ཏེ སོཏཱཔནྣ-སཀདཱགཱམི-ཨནཱགཱམི-སུཀྑཝིཔསྶཀ-ཛྷཱནལཱབྷི-པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཁཱིཎཱསཝཱཔི སམཱནཱ ཨིདྡྷིབལཱབྷཱཝཱ པརཀུལཱནི པིཎྜཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶནྟི. ཏཏྲ མནུསྶཱནཾ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི – ‘‘བུདྡྷཀཱལེ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ཨཧེསུཾ. ཏེ གུཎེ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ པཔྤཊཀོཛཾ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཨིདཱནི པན སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ནཏྠི. ཡདི སིཡུཾ, ཏཐེཝ ཀརེཡྻུཾ. ན ཨམྷཱཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི པཀྐཾ ཝཱ ཨཱམཾ ཝཱ ཁཱདིཏུཾ དདེཡྻུ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཏེསུཡེཝ ཨརིཡཔུགྒལེསུ ‘‘ནཏྠི ཨརིཡཔུགྒལཱ’’ཏི ཨིམཾ ཝིཔལླཱསཾ པཊིལབྷེཡྻུཾ. ཝིཔལླཱསཝསེན ཙ ཨརིཡེ གརཧནྟཱ ཨུཔཝདནྟཱ ཨཔཱཡུཔགཱ བྷཝེཡྻུཾ. ཏསྨཱ མཱ ཏེ རུཙྩི པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏུནྟི.

ཨཐ ཐེརོ ཨིམཾ ཡཱཙནཾ ཨལབྷམཱནོ ཨཉྙཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏམྤིསྶ བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཨལཾ ¶ མོགྒལླཱནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུ’’ནྟི, ཨཐ ཁོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ; ཨཏྠོཔི ཙསྶ ཝུཏྟསདིསམེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡདི པན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནེཡྻ, ཐེརོ ཀིཾ ཀརེཡྻཱཏི? མཧཱསམུདྡཾ ཨེཀེན ¶ པདཝཱིཏིཧཱརེན ཨཏིཀྐམིཏབྦཾ མཱཏིཀཱམཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡཏོ ཨུཏྟརཀུརུཨབྷིམུཁཾ མགྒཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨུཏྟརཀུརུཾ གམནཱགམནསམྤནྣེ ཋཱནེ ཀཏྭཱ དསྶེཡྻ, ཡཐཱ བྷིཀྑཱུ གོཙརགཱམཾ ཝིཡ ཡཐཱསུཁཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ནིཀྑམེཡྻུནྟི.

ནིཊྛིཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ སཱིཧནཱདཀཐཱ.

ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༨. ཨིདཱནི ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ མཱུལཏོ པབྷུཏི ནིདཱནཾ དསྶེཏུཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཝིཏཀྐུཔྤཱདཾ དསྶེནྟོ ¶ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཧོགཏསྶཱཏི རཧསི གཏསྶ. པཊིསལླཱིནསྶཱཏི སལླཱིནསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཏསྶ. ཀཏམེསཱནནྟི ཨཏཱིཏེསུ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིསུ བུདྡྷེསུ ཀཏམེསཾ. ཙིརཾ ཨསྶ ཋིཏི, ཙིརཱ ཝཱ ཨསྶ ཋིཏཱིཏི ཙིརཊྛིཏིཀཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ.

ཀིཾ པན ཐེརོ ཨིམཾ ཨཏྟནོ པརིཝིཏཀྐཾ སཡཾ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – སཀྐོཏི ཙ ན སཀྐོཏི ཙ. ཨཡཉྷི ཨིམེསཾ ནཱམ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི, ཨིམེསཾ ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཨེཏྟཀཾ སཀྐོཏི ཝིནིཙྪིནིཏུཾ. ཨིམིནཱ པན ཀཱརཎེན ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི, ཨིམིནཱ ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཨེཏཾ ན སཀྐོཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཨེཏམྤི སོལ༹སཝིདྷཱཡ པཉྙཱཡ མཏྠཀཾ པཏྟསྶ ཨགྒསཱཝཀསྶ ན བྷཱརིཡཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷེན པན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསནྟསྶ སཡཾ ཝིནིཙྪཡཀརཎཾ ཏུལཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཧཏྠེན ཏུལནསདིསཾ ཧོཏཱིཏི བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘བྷགཝཏོ ཙ སཱརིཔུཏྟ ཝིཔསྶིསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༩. པུན ཐེརོ ཀཱརཎཾ པུཙྪནྟོ ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏཱུཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀོ ནུ ཁོ བྷནྟེཏི ཀཱརཎཔུཙྪཱ ¶ , ཏསྶ ཀཏམོ ནུ ཁོ བྷནྟེཏི ཨཏྠོ. ཧེཏུ པཙྩཡོཏི ཨུབྷཡམེཏཾ ཀཱརཎཱདྷིཝཙནཾ; ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ཏེན ཏསྶ ཕལཾ ཧིནོཏི པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཧེཏཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཏཾ པཊིཙྩ ཨེཏི པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ པཙྩཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀམྤི ཝོཧཱརཝསེན ཙ ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཙ ཏཏྲ ཏཏྲ ཨེཏཾ ཨུབྷཡམྤི ཝུཙྩཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨིདཱནི ¶ ཏཾ ཧེཏུཉྩ པཙྩཡཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷགཝཱ ཙ སཱརིཔུཏྟ ཝིཔསྶཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིལཱསུནོ ཨཧེསུནྟི ན ཨཱལསིཡཀིལཱསུནོ, ན ཧི བུདྡྷཱནཾ ཨཱལསིཡཾ ཝཱ ཨོསནྣཝཱིརིཡཏཱ ཝཱ ཨཏྠི. བུདྡྷཱ ཧི ཨེཀསྶ ཝཱ དྭིནྣཾ ཝཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹སྶ ཝཱ དྷམྨཾ དེསེནྟཱ སམཀེནེཝ ཨུསྶཱཧེན དྷམྨཾ དེསེནྟི, ན པརིསཱཡ ཨཔྤབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨོསནྣཝཱིརིཡཱ ཧོནྟི, ནཱཔི མཧནྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨུསྶནྣཝཱིརིཡཱ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ སཏྟནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན གོཙརཱཡ པཀྐནྟོ ཁུདྡཀེ ཝཱ མཧནྟེ ཝཱ ¶ པཱཎེ ཨེཀསདིསེནེཝ ཝེགེན དྷཱཝཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘‘མཱ མེ ཛཝོ པརིཧཱཡཱི’’ཏི. ཨེཝཾ བུདྡྷཱ ཨཔྤཀཱཡ ཝཱ མཧཏིཡཱ ཝཱ པརིསཱཡ སམཀེནེཝ ཨུསྶཱཧེན དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘‘མཱ ནོ དྷམྨགརུཏཱ པརིཧཱཡཱི’’ཏི. དྷམྨགརུནོ ཧི བུདྡྷཱ དྷམྨགཱརཝཱཏི.

ཡཐཱ པན ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ མཧཱསམུདྡཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཝིཏྠཱརེན དྷམྨཾ དེསེསི, ཨེཝཾ ཏེ ན དེསེསུཾ. ཀསྨཱ? སཏྟཱནཾ ཨཔྤརཛཀྑཏཱཡ. ཏེསཾ ཀིར ཀཱལེ དཱིགྷཱཡུཀཱ སཏྟཱ ཨཔྤརཛཀྑཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཙཏུསཙྩཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཨེཀགཱཐམྤི སུཏྭཱ དྷམྨཾ ཨབྷིསམེནྟི, ཏསྨཱ ན ཝིཏྠཱརེན དྷམྨཾ དེསེསུཾ. ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨཔྤཀཉྩ ནེསཾ ཨཧོསི སུཏྟཾ…པེ… ཝེདལླནྟི. ཏཏྠ སུཏྟཱདཱིནཾ ནཱནཏྟཾ པཋམསངྒཱིཏིཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ.

ཨཔཉྙཏྟཾ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདནྟི སཱཝཀཱནཾ ནིདྡོསཏཱཡ དོསཱནུརཱུཔཏོ པཉྙཔེཏབྦཾ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷཝསེན ཨཱཎཱསིཀྑཱཔདཾ ཨཔཉྙཏྟཾ. ཨནུདྡིཊྛཾ ¶ པཱཏིམོཀྑནྟི ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཨནུདྡིཊྛཾ ཨཧོསི. ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑམེཝ ཏེ ཨུདྡིསིཾསུ; ཏམྤི ཙ ནོ ཨནྭདྡྷམཱསཾ. ཏཐཱ ཧི ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ཚནྣཾ ཚནྣཾ ཝསྶཱནཾ སཀིཾ སཀིཾ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི; ཏཉྩ ཁོ སཱམཾཡེཝ. སཱཝཀཱ པནསྶ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེསུ ན ཨུདྡིསིཾསུ. སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ བནྡྷུམཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཝསནཊྛཱནེ སབྦོཔི བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔོསཐཾ ཨཀཱསི. ཏཉྩ ཁོ སངྒྷུཔོསཐམེཝ; ན གཎུཔོསཐཾ, ན པུགྒལུཔོསཐཾ, ན པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ, ན ཨདྷིཊྛཱནུཔོསཐཾ.

ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཧོནྟི. ཨེཀམེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཨབྦོཀིཎྞཱནི དསཔི ཝཱིསཏིཔི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཝསནྟི, བྷིཡྻོཔི ཝསནྟི. ཨུཔོསཐཱརོཙིཀཱ དེཝཏཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེནྟི – ‘‘མཱརིསཱ, ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨཏིཀྐནྟཾ, དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐནྟཱནི, ཨིདཾ ཚཊྛཾ ཝསྶཾ, ཨཱགཱམིནིཡཱ པུཎྞམཱསིཡཱ བུདྡྷདསྶནཏྠཾ ཨུཔོསཐཀརཎཏྠཉྩ གནྟབྦཾ! སམྤཏྟོ ཝོ སནྣིཔཱཏཀཱལོ’’ཏི. ཏཏོ ¶ སཱནུབྷཱཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན གཙྪནྟི, ཨིཏརེ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན. ཀཐཾ? ཏེ ཀིར བྷིཀྑཱུ པཱཙཱིནསམུདྡནྟེ ཝཱ པཙྪིམཨུཏྟརདཀྑིཎསམུདྡནྟེ ཝཱ ཋིཏཱ གམིཡཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ‘‘གཙྪཱམཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེནྟི; སཧ ཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཨུཔོསཐགྒཾ གཏཱཝ ¶ ཧོནྟི. ཏེ ཝིཔསྶིཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ནིསཱིདནྟི. བྷགཝཱཔི སནྣིསིནྣཱཡ པརིསཱཡ ཨིམཾ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསཏི.

‘‘ཁནྟཱི པརམཾ ཏཔོ ཏིཏིཀྑཱ;

ནིབྦཱནཾ པརམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ;

ན ཧི པབྦཛིཏོ པརཱུཔགྷཱཏཱི;

ན སམཎོ ཧོཏི པརཾ ཝིཧེཋཡནྟོ.

‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ;

སཙིཏྟཔརིཡོདཔནཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསནཾ.

‘‘ཨནུཔཝཱདོ ¶ ཨནུཔགྷཱཏོ, པཱཏིམོཀྑེ ཙ སཾཝརོ;

མཏྟཉྙུཏཱ ཙ བྷཏྟསྨིཾ, པནྟཉྩ སཡནཱསནཾ;

ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༣-༡༨༥);

ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཨིཏརེསམྤི བུདྡྷཱནཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཝེདིཏབྦོ. སབྦབུདྡྷཱནཉྷི ཨིམཱ ཏིསྶོཝ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑགཱཐཱཡོ ཧོནྟི. ཏཱ དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཾ ཡཱཝ སཱསནཔརིཡནྟཱ ཨུདྡེསམཱགཙྪནྟི; ཨཔྤཱཡུཀབུདྡྷཱནཾ པཋམབོདྷིཡཾཡེཝ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལཏོ པན པབྷུཏི ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑམེཝ ཨུདྡིསཱིཡཏི. ཏཉྩ ཁོ བྷིཀྑཱུ ཨེཝ ཨུདྡིསནྟི, ན བུདྡྷཱ. ཏསྨཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶམཏྟམེཝ ཨིདཾ ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསི. ཨཐེཀདིཝསཾ པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ན དཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏོ པརཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམི པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསིསྶཱམི, ཏུམྷེཝ དཱནི བྷིཀྑཝེ ཨིཏོ པརཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻཱཐ, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ. ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ པརིསཱཡ ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻ, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསེཡྻཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༦). ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསནྟི. ཨིདཾ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཏེསཾ ཨནུདྡིཊྛཾ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུདྡིཊྛཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི.

ཏེསཾ ¶ བུདྡྷཱནནྟི ཏེསཾ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ. ཨནྟརདྷཱནེནཱཏི ཁནྡྷནྟརདྷཱནེན; པརིནིབྦཱནེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བུདྡྷཱནུབུདྡྷཱནནྟི ཡེ ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུབུདྡྷཱ སམྨུཁསཱཝཀཱ ཏེསཉྩ ཁནྡྷནྟརདྷཱནེན. ཡེ ཏེ པཙྪིམཱ སཱཝཀཱཏི ¶ ཡེ ཏེསཾ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཱ པཙྪིམཱ སཱཝཀཱ. ནཱནཱནཱམཱཏི ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ, དྷམྨརཀྑིཏོ’’ཏིཨཱདི ནཱམཝསེན ཝིཝིདྷནཱམཱ. ནཱནཱགོཏྟཱཏི ‘‘གོཏམོ, མོགྒལླཱནོ’’ཏིཨཱདི གོཏྟཝསེན ཝིཝིདྷགོཏྟཱ. ནཱནཱཛཙྩཱཏི ‘‘ཁཏྟིཡོ, བྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདིཛཱཏིཝསེན ནཱནཱཛཙྩཱ. ནཱནཱཀུལཱ པབྦཛིཏཱཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདིཝསེ ནེཝ ཨུཙྩནཱིཙཨུལཱ༹རུལཱ༹རབྷོགཱདིཀུལཝསེན ཝཱ ཝིཝིདྷཀུལཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏཱ.

ཏེ ཏཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཏེ པཙྪིམཱ སཱཝཀཱ ¶ ཡསྨཱ ཨེཀནཱམཱ ཨེཀགོཏྟཱ ཨེཀཛཱཏིཀཱ ཨེཀཀུལཱ པབྦཛིཏཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སཱསནཾ ཏནྟི པཝེཎཱི’’ཏི ཨཏྟནོ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨཙརིཡཾ རཀྑནྟི, ཙིརཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ པརིཧརནྟི. ཨིམེ ཙ ཏཱདིསཱ ན ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཧེཋེནྟཱ ཝིལོམཾ གཎྷནྟཱ ‘‘ཨསུཀོ ཐེརོ ཛཱནིསྶཏི, ཨསུཀོ ཐེརོ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི སིཐིལཾ ཀརོནྟཱ ཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཁིཔྤཉྙེཝ ཨནྟརདྷཱཔེསུཾ, སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ན རཀྑིཾསུ. སེཡྻཐཱཔཱིཏི ཏསྶཏྠསྶ ཨོཔམྨནིདསྶནཾ. ཝིཀིརཏཱིཏི ཝིཀྑིཔཏི. ཝིདྷམཏཱིཏི ཋཱནནྟརཾ ནེཏི. ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཋིཏཊྛཱནཏོ ཨཔནེཏི. ཡཐཱ ཏཾ སུཏྟེན ཨསངྒཧིཏཏྟཱཏི ཡཐཱ སུཏྟེན ཨསངྒཧིཏཏྟཱ ཨགནྠིཏཏྟཱ ཨབདྡྷཏྟཱ ཨེཝཾ ཝིཀིརཏི ཡཐཱ སུཏྟེན ཨསངྒཧིཏཱནི ཝིཀིརིཡནྟི, ཨེཝཾ ཝིཀིརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ. ཨནྟརདྷཱཔེསུནྟི ཝགྒསངྒཧ-པཎྞཱསསངྒཧཱདཱིཧི ཨསངྒཎྷནྟཱ ཡཾ ཡཾ ཨཏྟནོ རུཙྩཏི, ཏཾ ཏདེཝ གཧེཏྭཱ སེསཾ ཝིནཱསེསུཾ ཨདསྶནཾ ནཡིཾསུ.

ཨཀིལཱསུནོ ཙ ཏེ བྷགཝནྟོ ཨཧེསུཾ སཱཝཀེ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ཨོཝདིཏུནྟི ཨཔིཙ སཱརིཔུཏྟ ཏེ བུདྡྷཱ ཨཏྟནོ ཙེཏསཱ སཱཝཀཱནཾ ཙེཏོ པརིཙྩ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨོཝདིཏུཾ ཨཀིལཱསུནོ ཨཧེསུཾ, པརཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨནུསཱསནིཾ ན བྷཱརིཡཏོ ན པཔཉྩཏོ ཨདྡསཾསུ. བྷཱུཏཔུབྦཾ སཱརིཔུཏྟཱཏིཨཱདི ཏེསཾ ཨཀིལཱསུབྷཱཝཔྤཀཱསནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. བྷིཾསནཀེཏི བྷཡཱནཀེ བྷཡཛནནཀེ. ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐཱཏི ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཡོ ཏཡོ ཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེཐ. མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཏཡོ ཨཀུསལཝིཏཀྐེ མཱ ཝིཏཀྐཡིཏྠ. ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐཱཏི ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱ ཨསུབྷ’’ནྟི མནསི ཀརོཐ. མཱ ཨེཝཾ མནསཱ ¶ ཀཏྠཱཏི ‘‘ནིཙྩཾ སུཁཾ ཨཏྟཱ སུབྷ’’ནྟི མཱ མནསི ཨཀརིཏྠ. ཨིདཾ པཛཧཐཱཏི ཨཀུསལཾ པཛཧཐ. ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱཏི ཀུསལཾ ཨུཔསམྤཛྫ པཊིལབྷིཏྭཱ ནིཔྥཱདེཏྭཱ ཝིཧརཐ.

ཨནུཔཱདཱཡ ¶ ¶ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ. ཏེསཉྷི ཙིཏྟཱནི ཡེཧི ཨཱསཝེཧི ཝིམུཙྩིཾསུ, ན ཏེ ཏཱནི གཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ. ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན པན ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསཱུ’’ཏི. སབྦེཔི ཏེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཱུརིཡརསྨིསམྥུཊྛམིཝ པདུམཝནཾ ཝིཀསིཏཙིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྲ སུདཾ སཱརིཔུཏྟ བྷིཾསནཀསྶ ཝནསཎྜསྶ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཧོཏཱིཏི ཏཏྲཱཏི པུརིམཝཙནཱཔེཀྑཾ; སུདནྟི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ; སཱརིཔུཏྟཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཏཏྲཱཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཉྙཏརསྨིཾ བྷིཾསནཀེ ཝནསཎྜེ’’ཏི, ཏཏྲ ཡོ སོ བྷིཾསནཀོཏི ཝནསཎྜོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ བྷིཾསནཀསྶ ཝནསཎྜསྶ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཧོཏི, བྷིཾསནཀིརིཡཱཡ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ ཧོཏི? ཨིདཾ ཧོཏི – ཡོ ཀོཙི ཨཝཱིཏརཱགོ…པེ… ལོམཱནི ཧཾསནྟཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཏཏྲཱཏི སཱམིཨཏྠེ བྷུམྨཾ. སུཨིཏི ནིཔཱཏོ; ‘‘ཀིཾ སུ ནཱམ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༦༩) ཝིཡ. ཨིདནྟི ཨདྷིཔྤེཏམཏྠཾ པཙྩཀྑཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ དསྶནཝཙནཾ. སུཨིདནྟི སུདཾ, སནྡྷིཝསེན ཨིཀཱརལོཔོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཨིཏྠིནྡྲིཡཾ, ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ (ཝིབྷ. ༢༡༩), ‘‘ཀིཾ སཱུདྷ ཝིཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༣) ཝིཡ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཏསྶ སཱརིཔུཏྟ བྷིཾསནཀསྶ ཝནསཎྜསྶ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཨིདཾསུ ཧོཏི. བྷིཾསནཀཏསྨིནྟི བྷིཾསནཀབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྶ ཏཀཱརསྶ ལོཔོ དཊྛབྦོ. བྷིཾསནཀཏྟསྨིནྟིཡེཝ ཝཱ པཱཋོ. ‘‘བྷིཾསནཀཏཱཡ’’ ཨིཏི ཝཱ ཝཏྟབྦེ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོ. ནིམིཏྟཏྠེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – བྷིཾསནཀབྷཱཝེ ཨིདཾསུ ཧོཏི, བྷིཾསནཀབྷཱཝནིམིཏྟཾ བྷིཾསནཀབྷཱཝཧེཏུ བྷིཾསནཀབྷཱཝཔཙྩཡཱ ཨིདཾསུ ཧོཏི. ཡོ ཀོཙི ཨཝཱིཏརཱགོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ པཝིསཏི, ཡེབྷུཡྻེན ལོམཱནི ཧཾསནྟཱིཏི བཧུཏརཱནི ལོམཱནི ཧཾསནྟི ཨུདྡྷཾ མུཁཱནི སཱུཙིསདིསཱནི ཀཎྚཀསདིསཱནི ཙ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨཔྤཱནི ན ཧཾསནྟི. བཧུཏརཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཧཾསནྟི. ཨཔྤཀཱནཾ ཨཏིསཱུརཔུརིསཱནཾ ན ཧཾསནྟི.

ཨིདཱནི ¶ ¶ ཨཡཾ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏཱུཏིཨཱདི ནིགམནཾ. ཡཉྩེཏྠ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཏསྨཱ པཱལི༹ཀྐམེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསཱིཏི, ཏཾ པུརིསཡུགཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝསྶགཎནཱཡ ཧི ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤིསྶ ཏཏྟཀམེཝ. ཨེཝམསྶ ཡྭཱཡཾ སབྦཔཙྪིམཀོ སཱཝཀོ, ཏེན སཧ གྷཊེཏྭཱ སཏསཧསྶཾ སཊྛིམཏྟཱནི ཙ ཝསྶསཧསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ ཨཊྛཱསི. པུརིསཡུགཝསེན པན ཡུགཔརམྤརཱཡ ཨཱགནྟྭཱ དྭེཡེཝ པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛཱསི. ཏསྨཱ ན ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཝུཏྟཾ. སིཁིསྶ པན བྷགཝཏོ སཏྟཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ. སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤིསྶ ཏཏྟཀམེཝ. ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ. སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤིསྶ ཏཏྟཀམེཝ. ཨེཝཾ ཏེསམྤི ཡེ སབྦཔཙྪིམཀཱ སཱཝཀཱ ཏེཧི སཧ གྷཊེཏྭཱ སཏསཧསྶཏོ ཨུདྡྷཾ ཙཏྟཱལཱིསམཏྟཱནི ཝཱིསཏིམཏྟཱནི ཙ ཝསྶསཧསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཊྛཱསི. པུརིསཡུགཝསེན པན ཡུགཔརམྤརཱཡ ཨཱགནྟྭཱ དྭེ དྭེཡེཝ པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛཱསི. ཏསྨཱ ན ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཝུཏྟཾ.

༢༠. ཨེཝཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ན ཙིརཊྛིཏིཀཱརཎཾ སུཏྭཱ ཨིཏརེསཾ ཏིཎྞཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཱརཎཾ སོཏུཀཱམོ པུན བྷགཝནྟཾ ‘‘ཀོ པན བྷནྟེ ཧེཏཱུ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན པུཙྪི. བྷགཝཱཔིསྶ བྱཱཀཱསི. ཏཾ སབྦཾ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝེཔི ཙེཏྠ ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཏོཔི པུརིསཡུགཏོཔི ཨུབྷཡཐཱ ཙིརཊྛིཏིཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཀུསནྡྷསྶ ཧི བྷགཝཏོ ཙཏྟཱལཱིསཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ, ཀོཎཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི; སམྨུཁསཱཝཀཱནམྤི ནེསཾ ཏཏྟཀམེཝ. བཧཱུནི ཙ ནེསཾ སཱཝཀཡུགཱནི པརམྤརཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ པཝཏྟེསུཾ. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཏོཔི སཱཝཀཡུགཏོཔི ཨུབྷཡཐཱ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི.

ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཌྜྷཱཡུཀཔྤམཱཎེ དསཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ ¶ ཨུཔྤཛྫིཏབྦཾ སིཡཱ. ཏཾ ཨསམྦྷུཎནྟེན པཉྩཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ, ཨེཀཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ, པཉྩཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེཔི ཝཱ ཨུཔྤཛྫིཏབྦཾ སིཡཱ. ཡསྨཱ པནསྶ བུདྡྷཏྟཀཱརཀེ དྷམྨེ ཨེསནྟསྶ པརིཡེསནྟསྶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཙེནྟསྶ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟསྶ ཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེ ¶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཀམགམཱསི. ཏསྨཱ ཨཏིཔརིཏྟཱཡུཀཀཱལེ ཨུཔྤནྣོ. ཏེནསྶ སཱཝཀཔརམྤརཱཝསེན ཙིརཊྛིཏིཀམྤི བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཱཡུཔརིམཱཎཝསེན ཝསྶགཎནཱཡ ནཙིརཊྛིཏིཀམེཝཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

༢༡. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོཏི ཀོ ཨནུསནྡྷི? ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཱརཎཾ སུཏྭཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡེཝ ཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝཧེཏཱུཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོཔི བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཡཱཙི. ཏསྶཱ ཡཱཙནཝིདྷིདསྶནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ¶ …པེ… ཙིརཊྛིཏིཀནྟི. ཏཏྠ ཨདྡྷནིཡནྟི ཨདྡྷཱནཀྑམཾ; དཱིགྷཀཱལིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ‘‘ན ཏཱཝཱཡཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལོ’’ཏི པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཱགམེཧི ཏྭཾ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱགམེཧི ཏྭནྟི ཏིཊྛ ཏཱཝ ཏྭཾ; ཨདྷིཝཱསེཧི ཏཱཝ ཏྭནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱདརཏྠཝསེནེཝེཏྠ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཱཝཀཱནཾ ཝིསཡབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘བུདྡྷཝིསཡོཝ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟཱི’’ཏི ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཏཐཱགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཏཏྠཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཱཔེཀྑཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻཱ’’ཏི, ཏཏྠ ཏསྶཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཏཐཱགཏོཡེཝ ཀཱལཾ ཛཱནིསྶཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨཀཱལཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཏཱཝ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨཱསཝཱ ཏིཊྛནྟི ཨེཏེསཱུཏི ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ. ཡེསུ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱ དུཀྑཱསཝཱ ཀིལེསཱསཝཱ ཙ པརཱུཔཝཱདཝིཔྤཊིསཱརཝདྷབནྡྷནཱདཡོ ཙེཝ ཨཔཱཡདུཀྑཝིསེསབྷཱུཏཱ ཙ ཨཱསཝཱ ཏིཊྛནྟིཡེཝ, ཡསྨཱ ནེསཾ ¶ ཏེ ཀཱརཎཾ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ ཝཱིཏིཀྐམདྷམྨཱ ཡཱཝ ན སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི, ན ཏཱཝ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཡོཛནཱ. ཡདི ཧི པཉྙཔེཡྻ, པརཱུཔཝཱདཱ པརཱུཔཱརམྦྷཱ གརཧདོསཱ ན པརིམུཙྩེཡྻ.

ཀཐཾ? པཉྙཔེནྟེན ཧི ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི སབྦཾ པཉྙཔེཏབྦཾ བྷཝེཡྻ. ཨདིསྭཱཝ ཝཱིཏིཀྐམདོསཾ ཨིམཾ པཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ¶ པརེ ཨེཝཾ ཨུཔཝཱདཉྩ ཨུཔཱརམྦྷཉྩ གརཧཉྩ པཝཏྟེཡྻུཾ – ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སམཎོ གོཏམོ བྷིཀྑུསངྒྷོ མེ ཨནྭཱཡིཀོ ཝཙནཀརོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ སིཀྑཱཔདེཧི པལིཝེཋེསྶཏི, པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེསྶཏི? ནནུ ཨིམེ ཀུལཔུཏྟཱ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ མཧནྟཉྩ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ ཧཏྠགཏཱནི ཙ རཛྫཱནིཔི པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ, གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ སནྟུཊྛཱ, སིཀྑཱཡ ཏིབྦགཱརཝཱ, ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑཱ ཝིཧརནྟི. ཏེསུ ནཱམ ཀོ ལོཀཱམིསབྷཱུཏཾ མེཐུནཾ ཝཱ པཊིསེཝིསྶཏི, པརབྷཎྜཾ ཝཱ ཧརིསྶཏི, པརསྶ ཝཱ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ ཨཏིམདྷུརཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔཙྪིནྡིསྶཏི, ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཱཡ ཝཱ ཛཱིཝིཏཾ ཀཔྤེསྶཏི! ནནུ པཱརཱཛིཀེ ཨཔཉྙཏྟེཔི པབྦཛྫཱསངྑེཔེནེཝེཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏ’’ནྟི. ཏཐཱགཏསྶ ཙ ཐཱམཉྩ བལཉྩ སཏྟཱ ན ཛཱནེཡྻུཾ. པཉྙཏྟམྤི སིཀྑཱཔདཾ ཀུཔྤེཡྻ, ན ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛེཡྻ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨཀུསལོ ཝེཛྫོ ཀཉྩི ཨནུཔྤནྣགཎྜཾ པུརིསཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི བྷོ པུརིས, ཨིམསྨིཾ ཏེ སརཱིརཔྤདེསེ མཧཱགཎྜོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ ¶ པཱཔེསྶཏི, པཊིཀཙྩེཝ ནཾ ཏིཀིཙྪཱཔེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱཙརིཡ, ཏྭཾཡེཝ ནཾ ཏིཀིཙྪསྶཱུ’’ཏི ཝུཏྟོ ཏསྶ ཨརོགཾ སརཱིརཔྤདེསཾ ཕཱལེཏྭཱ ལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཱལེཔནབནྡྷནདྷོཝནཱདཱིཧི ཏཾ པདེསཾ སཉྪཝིཾ ཀཏྭཱ ཏཾ པུརིསཾ ཝདེཡྻ – ‘‘མཧཱརོགོ ཏེ མཡཱ ཏིཀིཙྪིཏོ, དེཧི མེ དེཡྻདྷམྨ’’ནྟི. སོ ཏཾ ‘‘ཀིམཡཾ བཱལཝེཛྫོ ཝདཏི? ཀཏརོ ཀིར མེ ཨིམིནཱ རོགོ ཏིཀིཙྪིཏོ? ནནུ མེ ཨཡཾ དུཀྑཉྩ ཛནེཏི, ལོཧིཏཀྑཡཉྩ མཾ པཱཔེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཝདེཡྻ ཙེཝ ཨུཔཱརམྦྷེཡྻ ¶ ཙ གརཧེཡྻ ཙ, ན ཙསྶ གུཎཾ ཛཱནེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཡདི ཨནུཔྤནྣེ ཝཱིཏིཀྐམདོསེ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻ, པརཱུཔཝཱདཱདཱིཧི ཙ ན པརིམུཙྩེཡྻ, ན ཙསྶ ཐཱམཾ ཝཱ བལཾ ཝཱ སཏྟཱ ཛཱནེཡྻུཾ, པཉྙཏྟམྤི སིཀྑཱཔདཾ ཀུཔྤེཡྻ, ན ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛེཡྻ. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘ན ཏཱཝ སཱརིཔུཏྟ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ…པེ… པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨཀཱལཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཀཱལཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཏོཏི ཡདཱ; ཡསྨིཾ ཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ ཝཱ ཧེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡསྨིཾ སམཡེ ‘‘ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏི སངྑྱཾ གཏཱ ཝཱིཏིཀྐམདོསཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏདཱ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི, ཨུདྡིསཏི པཱཏིམོཀྑཾ. ཀསྨཱ? ཏེསཾཡེཝ ‘‘ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏི སངྑྱཾ ¶ གཏཱནཾ ཝཱིཏིཀྐམདོསཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡ. ཨེཝཾ པཉྙཔེནྟོ ཡཐཱ ནཱམ ཀུསལོ ཝེཛྫོ ཨུཔྤནྣཾ གཎྜཾ ཕཱལནལེཔནབནྡྷནདྷོཝནཱདཱིཧི ཏིཀིཙྪནྟོ རོགཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སཉྪཝིཾ ཀཏྭཱ ན ཏྭེཝ ཨུཔཝཱདཱདིརཧོ ཧོཏི, སཀེ ཙ ཨཱཙརིཡཀེ ཝིདིཏཱནུབྷཱཝོ ཧུཏྭཱ སཀྐཱརཾ པཱཔུཎཱཏི; ཨེཝཾ ན ཙ ཨུཔཝཱདཱདིརཧོ ཧོཏི, སཀེ ཙ སབྦཉྙུཝིསཡེ ཝིདིཏཱནུབྷཱཝོ ཧུཏྭཱ སཀྐཱརཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏཉྩསྶ སིཀྑཱཔདཾ ཨཀུཔྤཾ ཧོཏི, ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཀཱལཾ ཨུཔྤཏྟིཉྩ ཀཱལནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཏཱཝ སཱརིཔུཏྟ ཨིདྷེཀཙྩེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པཱལི༹ཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡཾ པན ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – རཏྟིཡོ ཛཱནནྟཱིཏི རཏྟཉྙཱུ, ཨཏྟནོ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བཧུཀཱ རཏྟིཡོ ཛཱནནྟི, ཙིརཔབྦཛིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. རཏྟཉྙཱུཧི མཧཏྟཾ རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ; ཙིརཔབྦཛིཏེཧི མཧནྟབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྲ རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ པཏྟེ སངྒྷེ ¶ ཨུཔསེནཾ ཝངྒནྟཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སོ ཧཱཡསྨཱ ཨཱུནདསཝསྶེ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསམྤཱདེནྟེ དིསྭཱ ཨེཀཝསྶོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨུཔསམྤཱདེསི. ཨཐ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསི – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨཱུནདསཝསྶེན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ. ཡོ ཨུཔསམྤཱདེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༥). ཨེཝཾ པཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ པུན བྷིཀྑཱུ ‘‘དསཝསྶཱམྷ དསཝསྶཱམྷཱ’’ཏི བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཨུཔསམྤཱདེནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ ཨཔརམྤི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, བཱལེན ཨབྱཏྟེན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ. ཡོ ཨུཔསམྤཱདེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ པཊིབལེན དསཝསྶེན ཝཱ ཨཏིརེཀདསཝསྶེན ཝཱ ཨུཔསམྤཱདེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༧༦) རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ པཏྟཀཱལེ དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཏྟཱནི.

ཝེཔུལླམཧཏྟནྟི ཝིཔུལབྷཱཝེན མཧཏྟཾ. སངྒྷོ ཧི ཡཱཝ ན ཐེརནཝམཛ྄ཛྷིམཱནཾ ཝསེན ཝེཔུལླམཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཏཱཝ སེནཱསནཱནི པཧོནྟི. སཱསནེ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཝེཔུལླམཧཏྟཾ པན པཏྟེ ཏེ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི. ཏཏྠ ཝེཔུལླམཧཏྟཾ པཏྟེ སངྒྷེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨནུཔསམྤནྣེན ཨུཏྟརི དིརཏྟཏིརཏྟཾ སཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡཾ’’ ¶ (པཱཙི. ༥༡); ‘‘ཡཱ པན བྷིཀྑུནཱི ཨནུཝསྶཾ ཝུཊྛཱཔེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡཾ’’ (པཱཙི. ༡༡༧༡); ‘‘ཡཱ པན བྷིཀྑུནཱི ཨེཀཾ ཝསྶཾ དྭེ ཝུཊྛཱཔེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱཙི. ༡༡༧༥) ཨིམིནཱ ནཡེན ཝེདིཏབྦཱནི.

ལཱབྷགྒམཧཏྟནྟི ལཱབྷསྶ ཨགྒམཧཏྟཾ; ཡོ ལཱབྷསྶ ཨགྒོ ཨུཏྟམོ མཧནྟབྷཱཝོ, ཏཾ པཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ལཱབྷེན ཝཱ ཨགྒམཧཏྟམྤི, ལཱབྷེན སེཊྛཏྟཉྩ མཧནྟཏྟཉྩ པཏྟོཏི ཨཏྠོ. སངྒྷོ ཧི ཡཱཝ ན ལཱབྷགྒམཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཏཱཝ ན ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. པཏྟེ པན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི ¶ – ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨཙེལཀསྶ ཝཱ པརིབྦཱཛཀསྶ ཝཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཝཱ སཧཏྠཱ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ དདེཡྻ, པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱཙི. ༢༧༠). ཨིདཉྷི ལཱབྷགྒམཧཏྟཾ པཏྟེ སངྒྷེ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ.

བཱཧུསཙྩམཧཏྟནྟི བཱཧུསཙྩསྶ མཧནྟབྷཱཝཾ. སངྒྷོ ཧི ཡཱཝ ན བཱཧུསཙྩམཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཏཱཝ ན ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. བཱཧུསཙྩམཧཏྟཾ པཏྟེ པན ཡསྨཱ ཨེཀམྤི ནིཀཱཡཾ, དྭེཔི…པེ… པཉྩཔི ནིཀཱཡེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫམཱནཱ པུགྒལཱ རསེན རསཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེནྟི. ཨཐ སཏྠཱ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི…པེ… སམཎུདྡེསོཔི ཙེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༤༡༨) ནཡེན སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ ཨུཔྤཏྟིཀཱལཉྩ དསྶེཏྭཱ ཏསྨིཾ སམཡེ སབྦསོཔི ཏེསཾ ཨབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིརབྦུདོ ཧི སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནིརབྦུདོཏི ཨབྦུདཝིརཧིཏོ; ཨབྦུདཱ ཝུཙྩནྟི ཙོརཱ, ནིཙྩོརོཏི ཨཏྠོ. ཙོརཱཏི ཙ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ དུསྶཱིལཱཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཧི ཨསྶམཎཱཝ ཧུཏྭཱ སམཎཔཊིཉྙཏཱཡ པརེསཾ པཙྩཡེ ཙོརེནྟི. ཏསྨཱ ནིརབྦུདོཏི ནིཙྩོརོ, ནིདྡུསྶཱིལོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིརཱདཱིནཝོཏི ནིརུཔདྡཝོ ནིརུཔསགྒོ; དུསྶཱིལཱདཱིནཝརཧིཏོཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོཏི ཀཱལ༹ཀཱ ཝུཙྩནྟི དུསྶཱིལཱཡེཝ; ཏེ ཧི སུཝཎྞཝཎྞཱཔི སམཱནཱ ཀཱལ༹ཀདྷམྨཡོགཱ ཀཱལ༹ཀཱཏྭེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོ ¶ . ཨཔཧཏཀཱལ༹ཀོཏིཔི པཱཋོ. སུདྡྷོཏི ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཏྟཱཡེཝ སུདྡྷོ པརིཡོདཱཏོ པབྷསྶརོ. སཱརེ པཏིཊྛིཏོཏི སཱརོ ཝུཙྩནྟི སཱིལ-སམཱདྷི-པཉྙཱཝིམུཏྟི-ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎཱ, ཏསྨིཾ སཱརེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ སཱརེ པཏིཊྛིཏོ.

ཨེཝཾ སཱརེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ པུན སོ ཙསྶ སཱརེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ཨིམེསཉྷི སཱརིཔུཏྟཱཏི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – ཡཱནིམཱནི ཝེརཉྫཱཡཾ ¶ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨིམེསཾ ཡོ གུཎཝསེན པཙྪིམཀོ སབྦཔརིཏྟགུཎོ བྷིཀྑུ, སོ སོཏཱཔནྣོ. སོཏཱཔནྣོཏི སོཏཾ ཨཱཔནྣོ; སོཏོཏི ཙ མགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སོཏཱཔནྣོཏི ཏེན སམནྣཱགཏསྶ པུགྒལསྶ. ཡཐཱཧ –

‘‘སོཏོ སོཏོཏི ཧིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩཏི; ཀཏམོ ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སོཏོཏི? ཨཡམེཝ ཧི, བྷནྟེ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷཱི’’ཏི. ‘‘སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔནྣོཏི ཧིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩཏི; ཀཏམོ ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སོཏཱཔནྣོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷནྟེ, ཨིམིནཱ ཨརིཡེན ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན སམནྣཱགཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི – སོཏཱཔནྣོ. སོཡམཱཡསྨཱ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༠༡). ཨིདྷ པན མགྒེན ཕལསྶ ནཱམཾ དིནྣཾ. ཏསྨཱ ཕལཊྛོ ‘‘སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོཏི ཝིནིཔཱཏེཏཱིཏི ཝིནིཔཱཏོ; ནཱསྶ ཝིནིཔཱཏོ དྷམྨོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ, ན ཨཏྟཱནཾ ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡེ དྷམྨཱ ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ, ཏེསཾ པརིཀྑཡཱ. ཝིནིཔཏནཾ ཝཱ ཝིནིཔཱཏོ, ནཱསྶ ཝིནིཔཱཏོ དྷམྨོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ, ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོ ཨསྶ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམྨཏྟནིཡཱམེན མགྒེན ¶ ནིཡཏཏྟཱ ནིཡཏོ. སམྦོདྷི པརཾ ཨཡནཾ པརཱ གཏི ཨསྶཱཏི སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ. ཨུཔརི མགྒཏྟཡཾ ཨཝསྶཾ སམྤཱཔཀོཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? པཊིལདྡྷཔཋམམགྒཏྟཱཏི.

ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བུདྡྷཱཙིཎྞཀཐཱ

༢༢. ཨེཝཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཏཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ¶ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི. ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨཱལཔི ཨབྷཱསི སམྦོདྷེསི. ཀིནྟི? ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏནྟི ཨེཝམཱདི. ཨཱཙིཎྞནྟི ཙརིཏཾ ཝཏྟཾ ཨནུདྷམྨཏཱ. ཏཾ ཁོ པནེཏཾ ཨཱཙིཎྞཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི – བུདྡྷཱཙིཎྞཾ, སཱཝཀཱཙིཎྞནྟི. ཀཏམཾ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ? ཨིདཾ ཏཱཝ ཨེཀཾ – ཡེཧི ནིམནྟིཏཱ ཝསྶཾ ཝསནྟི, ན ཏེ ཨནཔལོཀེཏྭཱ ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟི. སཱཝཀཱ པན ཨཔལོཀེཏྭཱ ཝཱ ཨནཔལོཀེཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱསུཁཾ པཀྐམནྟི.

ཨཔརམྤི བུདྡྷཱཙིཎྞཾ – ཝུཏྠཝསྶཱ པཝཱརེཏྭཱ ཛནསངྒཧཏྠཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟིཡེཝ. ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ཙ མཧཱམཎྜལཾ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཨནྟིམམཎྜལནྟི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ མཎྜལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ མཎྜལེ ¶ ཙརནྟི. ཏཏྠ མཧཱམཎྜལཾ ནཝཡོཛནསཏིཀཾ, མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཚཡོཛནསཏིཀཾ, ཨནྟིམམཎྜལཾ ཏིཡོཛནསཏིཀཾ. ཡདཱ མཧཱམཎྜལེ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཏདཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ པཱཊིཔདདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ མཧཱཛནཾ ཨཱམིསཔཊིགྒཧེན ཨནུགྒཎྷནྟཱ དྷམྨདཱནེན ཙསྶ ཝིཝཊྚུཔནིསྶིཏཾ ཀུསལཾ ཝཌྜྷེནྟཱ ནཝཧི མཱསེཧི ཛནཔདཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. སཙེ པན ཨནྟོཝསྶེ བྷིཀྑཱུནཾ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏརུཎཱ ཧོནྟི, མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཨཔྤཝཱརེཏྭཱ པཝཱརཎཱསངྒཧཾ དཏྭཱ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡཾ པཝཱརེཏྭཱ མཱགསིརསྶ པཋམདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཨཊྛཧི མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. སཙེ པན ནེསཾ ཝུཏྠཝསྶཱནཾ ཨཔརིཔཱཀིནྡྲིཡཱ ཝེནེཡྻསཏྟཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟཱ མཱགསིརམཱསམྤི ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ ཕུསྶམཱསསྶ པཋམདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨནྟིམམཎྜལེ སཏྟཧི མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. ཏེསུ ཙ མཎྜལེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝིཙརནྟཱཔི ཏེ ཏེ སཏྟེ ཀིལེསེཧི ཝིཡོཛེནྟཱ ¶ སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིཧི པཡོཛེནྟཱ ཝེནེཡྻཝསེནེཝ ནཱནཱཝཎྞཱནི པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟཱ ཝིཡ ཙརནྟི.

ཨཔརམྤི བུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ – དེཝསིཀཾ པཙྩཱུསསམཡེ སནྟཾ སུཁཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ, ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ དེཝསིཀཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཡཱ སམཱཔཛྫནཾ, ཏཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ བོདྷནེཡྻསཏྟསམཝལོཀནཾ.

ཨཔརམྤི ¶ བུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ – ཨཱགནྟུཀེཧི སདྡྷིཾ པཋམཏརཾ པཊིསནྠཱརཀརཎཾ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན དྷམྨདེསནཱ, ཨོཏིཎྞེ དོསེ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནནྟི ཨིདཾ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ.

ཀཏམཾ སཱཝཀཱཙིཎྞཾ? བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དྭིཀྑཏྟུཾ སནྣིཔཱཏོ པུརེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎཏྠཾ, ཝུཏྠཝསྶཱནཉྩ ཨདྷིགཏགུཎཱརོཙནཏྠཾ ཨུཔརི ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎཏྠཉྩ ¶ . ཨིདཾ སཱཝཀཱཙིཎྞཾ. ཨིདྷ པན བུདྡྷཱཙིཎྞཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏཱན’’ནྟི.

ཨཱཡཱམཱཏི ཨཱགཙྪ ཡཱམ. ཨཔལོཀེསྶཱམཱཏི ཙཱརིཀཾ ཙརཎཏྠཱཡ ཨཱཔུཙྪིསྶཱམ. ཨེཝནྟི སམྤཊིཙྪནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷནྟེཏི གཱརཝཱདྷིཝཙནམེཏཾ; སཏྠུནོ པཊིཝཙནདཱནནྟིཔི ཝཊྚཏི. བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསཱིཏི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ པཊིཨསྶོསི, ཨབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ སུཎི སམྤཊིཙྪི. ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིགྒཧེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ནིཝཱསེཏྭཱཏི ཨིདྷ པུབྦཎྷསམཡནྟི ཝཱ སཱཡནྷསམཡནྟི ཝཱ ན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ མཛ྄ཛྷནྷིཀཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ ནགརདྭཱརཏོ པཊྛཱཡ ནགརཝཱིཐིཡོ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱཧི རཾསཱིཧི སམུཛྫོཏཡམཱནོ ཡེན ཝེརཉྫསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི. གྷརདྭཱརེ ཋིཏམཏྟམེཝ ཙསྶ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པརིཛནོ ཨཱརོཙེསི. བྲཱཧྨཎོ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ སཧསཱ ཝུཊྛཱཡ མཧཱརཧཾ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པཙྩུགྒམྨ ‘‘ཨིཏོ, བྷགཝཱ, ཨུཔསངྐམཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔནིསཱིདིཏུཀཱམོ ཨཏྟནཱ ཋིཏཔདེསཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨིཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཡཾ པན བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ ཡོ དེཡྻདྷམྨོ, སོ ན དིནྣོ’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ ¶ – མཡཱ ནིམནྟིཏཱནཾ ཝསྶཾཝུཏྠཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཏེམཱསཾ དིཝསེ དིཝསེ པཱཏོ ཡཱགུཁཛྫཀཾ, མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ, སཱཡནྷེ ཨནེཀཝིདྷ པཱནཝིཀཏི གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཱསཀྐཱརོཏི ཨེཝམཱདིཀོ ཡོ དེཡྻདྷམྨོ དཱཏབྦོ ཨསྶ, སོ ན དིནྣོཏི. ཏཉྩ ཁོ ནོ ཨསནྟནྟི ཨེཏྠ པན ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཁོ དེཡྻདྷམྨོ ཨམྷཱཀཾ ནོ ཨསནྟོཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ. ཨཐ ¶ ཝཱ ཡཾ དཱནཝཏྠུཾ མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ དདེཡྻཱམ, ཏཉྩ ཁོ ནོ ཨསནྟནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ནོཔི ཨདཱཏུཀམྱཏཱཏི ཨདཱཏུཀཱམཏཱཔི ¶ ནོ ནཏྠི, ཡཐཱ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱནཾ མཙྪརཱིནཾ. ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱ བཧུཀིཙྩཱ གྷརཱཝཱསཱཏི ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡསྨཱ བཧུཀིཙྩཱ གྷརཱཝཱསཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ སནྟེཔི དེཡྻདྷམྨེ དཱཏུཀམྱཏཱཡ ཙ ཏཾ ཀུཏོ ལབྦྷཱ ཀུཏོ ཏཾ སཀྐཱ ལདྡྷུཾ, ཡཾ མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ དེཡྻདྷམྨཾ དདེཡྻཱམཱཏི གྷརཱཝཱསཾ གརཧནྟོ ཨཱཧ. སོ ཀིར མཱརེན ཨཱཝཊྚིཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, ‘‘གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷེན མེ སཏིསམྨོསོ ཛཱཏོ’’ཏི མཉྙི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཔིཙ – ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ཏེམཱསབྦྷནྟརེ ཡམཧཾ ཏུམྷཱཀཾ དདེཡྻཾ, ཏཾ ཀུཏོ ལབྦྷཱ? བཧུཀིཙྩཱ ཧི གྷརཱཝཱསཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡཾ མེ ཏཱིཧི མཱསེཧི དཱཏབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ སབྦཾ ཨེཀདིཝསེནེཝ དདེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སྭཱཏནཱཡཱཏི ཡཾ མེ ཏུམྷེསུ སཀྐཱརཾ ཀརོཏོ སྭེ བྷཝིསྶཏི པུཉྙཉྩེཝ པཱིཏིཔཱམོཛྫཉྩ, ཏདཏྠཱཡ. ཨཐ ཏཐཱགཏོ ‘‘སཙེ ཨཧཾ ནཱདྷིཝཱསེཡྻཾ, ‘ཨཡཾ ཏེམཱསཾ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱ ཀུཔིཏོ མཉྙེ, ཏེན མེ ཡཱཙིཡམཱནོ ཨེཀབྷཏྟམྤི ན པཊིགྒཎྷཱཏི, ནཏྠི ཨིམསྨིཾ ཨདྷིཝཱསནཁནྟི, ཨསབྦཉྙཱུ ཨཡ’ནྟི ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎོ ཙ ཝེརཉྫཱཝཱསིནོ ཙ གརཧིཏྭཱ བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝེཡྻུཾ, ཏཾ ཏེསཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཏེསཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཙ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ བྲཱཧྨཎཾ ‘‘ཨལཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷཙིནྟཱཡཱ’’ཏི སཉྙཱཔེཏྭཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཾ ཨཏྠཾ སནྡསྶེཏྭཱ ཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཔེཏྭཱ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཙ ནཾ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཏཱཡ སཨུསྶཱཧཏཱཡ ཨཉྙེཧི ཙ ཝིཛྫམཱནགུཎེཧི སམྤཧཾསེཏྭཱ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. པཀྐནྟེ ཙ པན བྷགཝཏི ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ པུཏྟདཱརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘མཡཾ, བྷཎེ, བྷགཝནྟཾ ཏེམཱསཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཀབྷཏྟམྤི ནཱདམྷ. ཧནྡ, དཱནི ཏཐཱ དཱནཾ པཊིཡཱདེཐ ཡཐཱ ཏེམཱསིཀོཔི དེཡྻདྷམྨོ སྭེ ཨེཀདིཝསེནེཝ ¶ དཱཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཏོ པཎཱིཏཾ ¶ དཱནཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ ¶ ཡཾ དིཝསཾ བྷགཝཱ ནིམནྟིཏོ, ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན ཨཱསནཊྛཱནཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ མཧཱརཧཱནི ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ གནྡྷདྷཱུམཝཱསཀུསུམཝིཙིཏྲཾ མཧཱཔཱུཛཾ སཛྫེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན…པེ… ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི.

༢༣. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཏཏྠ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷནྟི བུདྡྷཔྤམུཁནྟི བུདྡྷཔརིཎཱཡཀཾ; བུདྡྷཾ སངྒྷཏྠེརཾ ཀཏྭཱ ནིསིནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཎཱིཏེནཱཏི ཨུཏྟམེན. སཧཏྠཱཏི སཧཏྠེན. སནྟཔྤེཏྭཱཏི སུཊྛུ ཏཔྤེཏྭཱ, པརིཔུཎྞཾ སུཧིཏཾ ཡཱཝདཏྠཾ ཀཏྭཱ. སམྤཝཱརེཏྭཱཏི སུཊྛུ པཝཱརེཏྭཱ ‘ཨལ’ནྟི ཧཏྠསཉྙཱཡ མུཁསཉྙཱཡ ཝཙཱིབྷེདེན ཙ པཊིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ. བྷུཏྟཱཝིནྟི བྷུཏྟཝནྟཾ. ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནྟི པཏྟཏོ ཨོནཱིཏཔཱཎིཾ; ཨཔནཱིཏཧཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསཱིཏི ཏིཙཱིཝརཾ བྷགཝཏོ ཨདཱསི. ཨིདཾ པན ཝོཧཱརཝཙནམཏྟཾ ཧོཏི ‘‘ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསཱི’’ཏི, ཏསྨིཉྩ ཏིཙཱིཝརེ ཨེཀམེཀོ སཱཊཀོ སཧསྶཾ ཨགྒྷཏི. ཨིཏི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཏིསཧསྶགྒྷནཀཾ ཏིཙཱིཝརམདཱསི ཨུཏྟམཾ ཀཱསིཀཝཏྠསདིསཾ. ཨེཀམེཀཉྩ བྷིཀྑུཾ ཨེཀམེཀེན དུསྶཡུགེནཱཏི ཨེཀམེཀེན དུསྶཡུགལེ༹ན. ཏཏྲ ཨེཀསཱཊཀོ པཉྩསཏཱནི ཨགྒྷཏི. ཨེཝཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཉྩསཏསཧསྶགྒྷནཀཱནི དུསྶཱནི ཨདཱསི. བྲཱཧྨཎོ ཨེཏྟཀམྤི དཏྭཱ ཨཏུཊྛོ པུན སཏྟཊྛསཧསྶགྒྷནཀེ ཨནེཀརཏྟཀམྦལེ ཙ པཊྚུཎྞཔཏྟཔཊེ ཙ ཕཱལེཏྭཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨཱཡོགཨཾསབདྡྷཀཀཱཡབནྡྷནཔརིསྶཱཝནཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨདཱསི. སཏཔཱཀསཧསྶཔཱཀཱནཉྩ བྷེསཛྫཏེལཱནཾ ཏུམྦཱནི པཱུརེཏྭཱ ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨབྦྷཉྫནཏྠཱཡ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཏེལམདཱསི. ཀིཾ བཧུནཱ, ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ན ཀོཙི པརིཀྑཱརོ སམཎཔརིབྷོགོ ¶ ཨདིནྣོ ནཱམ ཨཧོསི. པཱལི༹ཡཾ པན ཙཱིཝརམཏྟམེཝ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ མཧཱཡཱགཾ ཡཛིཏྭཱ སཔུཏྟདཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཾ བྲཱཧྨཎཾ ཏེམཱསཾ མཱརཱཝཊྚནེན དྷམྨསཝནཱམཏརསཔརིབྷོགཔརིཧཱིནཾ ཨེཀདིཝསེནེཝ དྷམྨཱམཏཝསྶཾ ཝསྶེཏྭཱ པུརིཔུཎྞསངྐཔྤཾ ཀུརུམཱནོ དྷམྨིཡཱ ¶ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ…པེ… ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. བྲཱཧྨཎོཔི སཔུཏྟདཱརོ བྷགཝནྟཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པུནཔི, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཝདནྟོ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཝཏྟཡམཱནོ ནིཝཏྟི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱཏི ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཡཐཱརུཙིཏཾ ཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཝེརཉྫཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱམཎྜལེ ཙཱརིཀཱཡ ཙརཎཀཱལེ གནྟབྦཾ བུདྡྷཝཱིཐི པཧཱཡ དུབྦྷིཀྑདོསེན ¶ ཀིལནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨུཛུནཱཝ མགྒེན གཧེཏྭཱ གནྟུཀཱམོ སོརེཡྻཱདཱིནི ཨནུཔགམྨ པཡཱགཔཏིཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ གངྒཾ ནདིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཡེན བཱརཱཎསཱི ཏདཝསརི. ཏེན ཨཝསརི ཏདཝསརི. ཏཏྲཱཔི ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཝེསཱལིཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུཔགམྨ སོརེཡྻཾ…པེ… ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡ’’ནྟི.

བུདྡྷཱཙིཎྞཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏྲིདཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟསྨིཾ –

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཏོ, ནིདཱནཝཏྠུཔྤབྷེདདཱིཔནཏོ;

པརསམཡཝིཝཛྫནཏོ, སཀསམཡཝིསུདྡྷིཏོ ཙེཝ.

བྱཉྫནཔརིསོདྷནཏོ, པདཏྠཏོ པཱལི༹ཡོཛནཀྐམཏོ;

སིཀྑཱཔདནིཙྪཡཏོ, ཝིབྷངྒནཡབྷེདདསྶནཏོ.

སམྤསྶཏཾ ན དིསྶཏི, ཀིཉྩི ཨཔཱསཱདིཀཾ ཡཏོ ཨེཏྠ;

ཝིཉྙཱུནམཡཾ ཏསྨཱ, སམནྟཔཱསཱདིཀཱཏྭེཝ.

སཾཝཎྞནཱ ¶ པཝཏྟཱ, ཝིནཡསྶ ཝིནེཡྻདམནཀུསལེན;

ཝུཏྟསྶ ལོཀནཱཐེན, ལོཀམནུཀམྤམཱནེནཱཏི.

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ

༡. པཋམཔཱརཱཛིཀཾ

སུདིནྣབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ

༢༤. ཨིཏོ ¶ ¶ པརཾ ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསཱལིཡཱ ཨཝིདཱུརེཏིཨཱདི ཡེབྷུཡྻེན ཨུཏྟཱནཏྠཾ. ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནཾ པཧཱཡ ཡཏྠ ཡཏྠ ཝཏྟབྦཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཏདེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཀལནྡགཱམོཏི ཀལནྡཀཱ ཝུཙྩནྟི ཀཱལ༹ཀཱ, ཏེསཾ ཝསེན ལདྡྷནཱམོ གཱམོ. ཀལནྡཔུཏྟོཏི གཱམཝསེན ལདྡྷནཱམསྶ རཱཛསམྨཏསྶ ཙཏྟཱལཱིསཀོཊིཝིབྷཝསྶ ཀལནྡསེཊྛིནོ པུཏྟོ. ཡསྨཱ པན ཏསྨིཾ གཱམེ ཨཉྙེཔི ཀལནྡནཱམཀཱ མནུསྶཱ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཀལནྡཔུཏྟོཏི ཝཏྭཱ པུན སེཊྛིཔུཏྟོཏི ཝུཏྟཾ. སམྦཧུལེཧཱིཏི བཧུཀེཧི. སཧཱཡཀེཧཱིཏི སུཁདུཀྑཱནི སཧ ཨཱཡནྟི ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི སཧཱཡཱ, སཧཱཡཱ ཨེཝ སཧཱཡཀཱ, ཏེཧི སཧཱཡཀེཧི. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ. ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེནཱཏི ཀེནཙིདེཝ བྷཎྜཔྤཡོཛནཨུདྡྷཱརསཱརཎཱདིནཱ ཀིཙྩེན; ཀཏྟིཀནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ཀིཙྩེནཱཏིཔི ཝདནྟི. བྷགཝཱ ཧི ཀཏྟིཀཛུཎྷཔཀྑེ ཝེསཱལིཾ སམྤཱཔུཎི. ཀཏྟིཀནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ ཙེཏྠ ཨུལཱ༹རཱ ཧོཏི. ཏདཏྠཾ གཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨདྡས ཁོཏི ཀཐཾ ཨདྡས? སོ ཀིར ནགརཏོ བྷུཏྟཔཱཏརཱསཾ སུདྡྷུཏྟརཱསངྒཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཧཏྠཾ བུདྡྷདསྶནཏྠཾ དྷམྨསཝནཏྠཉྩ ནིཀྑམནྟཾ མཧཱཛནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀྭ གཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བུདྡྷདསྶནཏྠཾ དྷམྨསཝནཏྠཉྩཱ’’ཏི. ཏེན ཧི ‘‘ཨཧམྤི གཙྪཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཙཏུབྦིདྷཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ བྲཧྨསྶརེན དྷམྨཾ དེསེནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨདྡས. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྡས ཁོ…པེ… དེསེནྟ’’ནྟི. དིསྭཱནསྶཱཏི དིསྭཱན ཨསྶ. ཨེཏདཧོསཱིཏི པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱཡ ཙོདིཡམཱནསྶ བྷབྦཀུལཔུཏྟསྶ ཨེཏཾ ཨཧོསི. ཀིཾ ཨཧོསི? ཡཾནཱུནཱཧམྤི དྷམྨཾ སུཎེཡྻནྟི ¶ . ཏཏྠ ཡནྣཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐདསྶནམེཏཾ. ཨེཝཾ ཀིརསྶ པརིཝིཏཀྐོ ཨུཔྤནྣོ ‘‘ཡམཡཾ པརིསཱ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཏཾ སུཎེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ ཡེན སཱ པརིསཱཏི ཨིདྷ ཀསྨཱ ‘‘ཡེན བྷགཝཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཡེན སཱ པརིསཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཙེ. བྷགཝནྟཉྷི པརིཝཱརེཏྭཱ ཨུལཱ༹རུལཱ༹རཛནཱ མཧཏཱི པརིསཱ ནིསིནྣཱ, ཏཏྲ ན སཀྐཱ ཨིམིནཱ པཙྪཱ ཨཱགཏེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིསཱིདིཏུཾ. པརིསཱཡ པན ཨེཀསྨིཾ པདེསེ སཀྐཱཏི སོ ཏཾ པརིསཾཡེཝ ཨུཔསངྐམནྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ¶ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ ཡེན སཱ པརིསཱ’’ཏི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣསྶ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསཱིཏི ན ནིསིནྣམཏྟསྶེཝ ཨཧོསི, ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ སིཏྟཡཱུཔསཾཧིཏཾ ཐོཀཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ; ཏཾ པནསྶ ཡསྨཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣསྶེཝ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣསྶ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསཱི’’ཏི. ཀིཾ ཨཧོསཱིཏི? ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོཏིཨཱདི.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཀཐཱ – ཨཧཾ ཁོ ཡེན ཡེན ཨཱཀཱརེན བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཏེན ཏེན མེ ཨུཔཔརིཀྑཏོ ཨེཝཾ ཧོཏི ཡདེཏཾ སིཏྟཡབྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀམྤི དིཝསཾ ཨཁཎྜཾ ཀཏྭཱ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཙརིཏབྦཾ, ཨེཀདིཝསམྤི ཙ ཀིལེསམལེན ཨམལཱིནཾ ཀཏྭཱ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ. སངྑལིཁིཏཾ ལིཁིཏསངྑསདིསཾ དྷོཏསངྑསཔྤཊིབྷཱགཾ ཙརིཏབྦཾ. ཨིདཾ ན སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟེན ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ…པེ… ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསེ ཙ མསྶུཉྩ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀསཱཡརསཔཱིཏཏཱཡ ཀཱསཱཡཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ པརིདཧིཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨགཱརསྶ ཧིཏཾ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ཨགཱརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ པབྦཛྫཱཡ ནཏྠི; ཏསྨཱ པབྦཛྫཱ ‘‘ཨནགཱརིཡཱ’’ཏི ཉཱཏབྦཱ. ཏཾ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ. པབྦཛེཡྻནྟི པརིབྦཛེཡྻཾ.

༢༥. ཨཙིརཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི སུདིནྣོ ཨཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ ན བྷགཝནྟཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཀསྨཱ? ཏཏྲསྶ ¶ བཧཱུ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ མིཏྟཱམཙྩཱ སནྟི, ཏེ ‘‘‘ཏྭཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ, ན ལབྦྷཱ ཏཡཱ པབྦཛིཏུ’ནྟི བཱཧཱཡམྤི གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷེཡྻུཾ, ཏཏོ པབྦཛྫཱཡ ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སཧེཝ པརིསཱཡ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ པུན ཀེནཙི སརཱིརཀིཙྩལེསེན ནིཝཏྟིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ ཨཙིརཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ…པེ… པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི.

བྷགཝཱ ¶ པན ཡསྨཱ རཱཧུལཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཏོ པབྷུཏི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨནནུཉྙཱཏཾ པུཏྟཾ ན པབྦཱཛེཏི, ཏསྨཱ ནཾ པུཙྪི – ‘‘ཨནུཉྙཱཏོསི པན ཏྭཾ སུདིནྣ མཱཏཱཔིཏཱུཧི…པེ… པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི.

༢༦. ཨིཏོ ¶ པརཾ པཱཋཱནུསཱརེནེཝ གནྟྭཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – དྷུརནིཀྑེཔེནེཝ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱཏི; ན ཧི པབྦཛྫཱཡ ཏིབྦཙྪནྡསྶ བྷཎྜཔྤཡོཛནཨུདྡྷཱརསཱརཎཱདཱིསུ ཝཱ ནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ཡཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ནམཏི. ཨམྨ ཏཱཏཱཏི ཨེཏྠ པན ཨམྨཱཏི མཱཏརཾ ཨཱལཔཏི; ཏཱཏཱཏི པིཏརཾ. ཏྭཾ ཁོསཱིཏི ཏྭཾ ཁོ ཨསི. ཨེཀཔུཏྟཀོཏི ཨེཀོཝ པུཏྟཀོ; ཨཉྙོ ཏེ ཛེཊྛོ ཝཱ ཀནིཊྛོ ཝཱ ནཏྠི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨེཀཔུཏྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨནུཀམྤཱཝསེན ‘‘ཨེཀཔུཏྟཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པིཡོཏི པཱིཏིཛནནཀོ. མནཱཔོཏི མནཝཌྜྷནཀོ. སུཁེདྷིཏོཏི སུཁེན ཨེདྷིཏོ; སུཁསཾཝཌྜྷིཏོཏི ཨཏྠོ. སུཁཔརིཧཏོཏི སུཁེན པརིཧཏོ; ཛཱཏཀཱལཏོ པབྷུཏི དྷཱཏཱིཧི ཨངྐཏོ ཨངྐཾ ཧརིཏྭཱ དྷཱརིཡམཱནོ ཨསྶཀརཐཀཱདཱིཧི བཱལཀཱིལ༹ནཀེཧི ཀཱིལ༹མཱནོ སཱདུརསབྷོཛནཾ བྷོཛིཡམཱནོ སུཁེན པརིཧཏོ.

ན ཏྭཾ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཀིཉྩི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསཱིཏི ཏྭཾ ཏཱཏ སུདིནྣ ཀིཉྩི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཀལབྷཱགཾ དུཀྑསྶ ན ཛཱནཱསི; ཨཐ ཝཱ ཀིཉྩི དུཀྑེན ནཱནུབྷོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, ཨནུབྷཝནཏྠེ ཙ ཛཱནནཱ; ཨཐ ཝཱ ཀིཉྩི དུཀྑཾ ནསྶརསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, སརཎཏྠེ ཙ ཛཱནནཱ. ཝིཀཔྤདྭཡེཔི པུརིམཔདསྶ ཨུཏྟརཔདེན སམཱནཝིབྷཏྟིལོཔོ དཊྛབྦོ. ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཉཱཏབྦཾ. མརཎེནཔི མཡཾ ཏེ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམཱཏི ¶ སཙེཔི ཏཝ ཨམྷེསུ ཛཱིཝམཱནེསུ མརཎཾ བྷཝེཡྻ, ཏེན ཏེ མརཎེནཔི མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཨནིཙྪཀཱ ན ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ, ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ; ཏཡཱ ཝིཡོགཾ ཝཱ པཱཔུཎིསྶཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ པན མཡཾ ཏནྟི ཨེཝཾ སནྟེ ཀིཾ པན ཀིཾ ནཱམ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཡེན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ; ཨཐ ཝཱ ཀིཾ པན མཡཾ ཏནྟི ཀེན པན ཀཱརཎེན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༢༧. ཏཏྠེཝཱཏི ཡཏྠ ནཾ ཋིཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ནཱནུཛཱནིཾསུ, ཏཏྠེཝ ཋཱནེ. ཨནནྟརཧིཏཱཡཱཏི ཀེནཙི ཨཏྠརཎེན ཨནཏྠཏཱཡ.

༢༨. པརིཙཱརེཧཱིཏི གནྡྷབྦནཊནཱཊཀཱདཱིནི པཙྩུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ ཡཐཱསུཁཾ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙཱརེཧི སཉྩཱརེཧི; ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨུཔནེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ པརིཙཱརེཧཱིཏི ¶ གནྡྷབྦནཊནཱཊཀཱདཱིནི པཙྩུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ¶ ཏཏྠ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ ལལ༹, ཨུཔལལ༹, རམ, ཀཱིལ༹སྶཱུཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོཏི ཨཏྟནོ པུཏྟདཱརེཧི སདྡྷིཾ བྷོགེ བྷུཉྫནྟོ. པུཉྙཱནི ཀརོནྟོཏི བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སངྒྷཉྩ ཨཱརབྦྷ དཱནཔྤདཱནཱདཱིནི སུགཏིམགྒསོདྷཀཱནི ཀུསལཀམྨཱནི ཀརོནྟོ. ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི ཀཐཱནུཔྤབནྡྷཝིཙྪེདནཏྠཾ ནིརཱལཱཔསལླཱཔོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཏྭཱ པཊིཝཙནམྤི ཨལབྷམཱནཱ སཧཱཡཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེས ཝོ སཧཱཡཀོ པབྦཛིཏུཀཱམོ, ནིཝཱརེཐ ན’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏེཔི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཝོཙུཾ, ཏེསམྤི ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ…པེ… ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱི’’ཏི.

༢༩. ཨཐསྶ སཧཱཡཀཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ ཨཡཾ པབྦཛྫཾ ཨལབྷམཱནོ མརིསྶཏི ན ཀོཙི གུཎོ བྷཝིསྶཏི. པབྦཛིཏཾ པན ནཾ མཱཏཱཔིཏརོཔི ཀཱལེན ཀཱལཾ པསྶིསྶནྟི. མཡམྤི པསྶིསྶཱམ. པབྦཛྫཱཔི ཙ ནཱམེསཱ བྷཱརིཡཱ, དིཝསེ དིཝསེ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏབྦཾ. ཨེཀསེཡྻཾ ཨེཀབྷཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཏིདུཀྐརཾ. ཨཡཉྩ སུཁུམཱལོ ནཱགརིཀཛཱཏིཡོ, སོ ཏཾ ཙརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པུན ཨིདྷེཝ ཨཱགམིསྶཏི. ཧནྡསྶ ¶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. མཱཏཱཔིཏརོཔི ནཾ ཨནུཛཱནིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ ཡེན སུདིནྣསྶ ཀལནྡཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ…པེ… ཨནུཉྙཱཏོསི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི.

༣༠. ཧཊྛོཏི ཏུཊྛོ. ཨུདགྒོཏི པཱིཏིཝསེན ཨབྦྷུནྣཏཀཱཡཙིཏྟོ. ཀཏིཔཱཧནྟི ཀཏིཔཡཱནི དིཝསཱནི. བལཾ གཱཧེཏྭཱཏི སཔྤཱཡབྷོཛནཱནི བྷུཉྫནྟོ, ཨུཙྪཱདནནྷཱཔནཱདཱིཧི ཙ ཀཱཡཾ པརིཧརནྟོ, ཀཱཡབལཾ ཛནེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝནྡིཏྭཱ ཨསྶུམུཁཾ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷནྟེ བྷགཝཱཏི. བྷགཝཱ སམཱིཔེ ཋིཏཾ ཨཉྙཏརཾ པིཎྜཙཱརིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི བྷིཀྑུ སུདིནྣཾ པབྦཱཛེཧི ཙེཝ ཨུཔསམྤཱདེཧི ཙཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ སུདིནྣཾ ཀལནྡཔུཏྟཾ ཛིནདཏྟིཡཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ལདྡྷཱ པབྦཱཛེསི ཙེཝ ཨུཔསམྤཱདེསི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨལཏྠ ཁོ ¶ སུདིནྣོ ཀལནྡཔུཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤད’’ནྟི.

ཨེཏྠ པན ཋཏྭཱ སབྦཨཊྛཀཐཱསུ པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙ ཀཐིཏཱ. མཡཾ པན ཡཐཱཋིཏཔཱལི༹ཝསེནེཝ ཁནྡྷཀེ ཀཐཡིསྶཱམ. ན ཀེཝལཉྩེཏཾ, ཨཉྙམྤི ཡཾ ཁནྡྷཀེ ཝཱ པརིཝཱརེ ཝཱ ཀཐེཏབྦཾ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ཝིབྷངྒེཀཐིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཀཐཡིསྶཱམ. ཨེཝཉྷི ཀཐིཡམཱནེ ¶ པཱལི༹ཀྐམེནེཝ ཝཎྞནཱ ཀཏཱ ཧོཏི. ཏཏོ ཏེན ཏེན ཝིནིཙྪཡེན ཨཏྠིཀཱནཾ པཱལི༹ཀྐམེནེཝ ཨིམཾ ཝིནཡསཾཝཎྞནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སོ སོ ཝིནིཙྪཡོ སུཝིཉྙེཡྻོ བྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོཏི ཨཙིརཾ ཨུཔསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ; ཨུཔསམྤདཏོ ནཙིརཀཱལེཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔེཏི ཨེཝཾཝིདྷེ ཨེཝཾཛཱཏིཀེ. དྷུཏགུཎེཏི ཀིལེསནིདྡྷུནནཀེ གུཎེ. སམཱདཱཡ ཝཏྟཏཱིཏི སམཱདིཡིཏྭཱ གཎྷིཏྭཱ ཝཏྟཏི ཙརཏི ཝིཧརཏི. ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏཱིཏི གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀདྷུཏངྒཝསེན ཨརཉྙཝཱསིཀོ ཧོཏི. པིཎྜཔཱཏིཀོཏི ཨཏིརེཀལཱབྷཔཊིཀྑེཔེན ཙུདྡས བྷཏྟཱནི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ པིཎྜཔཱཏིཀདྷུཏངྒཝསེན པིཎྜཔཱཏིཀོ ཧོཏི. པཾསུཀཱུལིཀོཏི གཧཔཏིཙཱིཝརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཾསུཀཱུལིཀདྷུཏངྒཝསེན པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏི. སཔདཱནཙཱརིཀོཏི ལོལུཔྤཙཱརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ སཔདཱནཙཱརིཀདྷུཏངྒཝསེན སཔདཱནཙཱརིཀོ ཧོཏི; གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ བྷིཀྑཱཡ པཝིསཏི. ཝཛྫིགཱམནྟི ཝཛྫཱིནཾ གཱམཾ ཝཛྫཱིསུ ཝཱ གཱམཾ.

ཨཌྜྷཱ མཧདྡྷནཱཏིཨཱདཱིསུ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཱུཔཀརཎམཧནྟཏཱཡ ཨཌྜྷཱ; ཡེ ཧི ཏེསཾ ཨུཔབྷོགཱ ཡཱནི ཙ ཨུཔབྷོགཱུཔཀརཎཱནི, ཏཱནི མཧནྟཱནི བཧུལཱནི སཱརཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིདྷེཏྭཱ ཋཔིཏདྷནམཧནྟཏཱཡ མཧདྡྷནཱ. མཧཱབྷོགཱཏི དིཝསཔརིབྦཡསངྑཱཏབྷོགམཧནྟཏཱཡ མཧཱབྷོགཱ. ཨཉྙེཧི ཨུཔབྷོགེཧི ཛཱཏརཱུཔརཛཏསྶེཝ པཧཱུཏཏཱཡ པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏཱ. ཨལངྐཱརབྷཱུཏསྶ ཝིཏྟཱུཔཀརཎསྶ པཱིཏིཔཱམོཛྫཀརཎསྶ པཧཱུཏཏཱཡ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱ. ཝོཧཱརཝསེན པརིཝཏྟེནྟསྶ དྷནདྷཉྙསྶ པཧཱུཏཏཱཡ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སེནཱསནཾ ¶ སཾསཱམེཏྭཱཏི སེནཱསནཾ པཊིསཱམེཏྭཱ; ཡཐཱ ན ཝིནསྶཏི ཏཐཱ ནཾ སུཊྛུ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཊྛིམཏྟེ ཐཱལིཔཱཀེཏི གཎནཔརིཙྪེདཏོ སཊྛིཐཱལིཔཱཀེ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ ཐཱལིཔཱཀོ དསནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཾ གཎྷཱཏི. ཏཾ སབྦམྤི ཚནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ བྷཏྟཾ ཧོཏི. བྷཏྟཱབྷིཧཱརཾ ཨབྷིཧརིཾསཱུཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཧརཱིཡཏཱིཏི ཨབྷིཧཱརོ. ཀིཾ ཨབྷིཧརཱིཡཏི? བྷཏྟཾ. བྷཏྟམེཝ ཨབྷིཧཱརོ བྷཏྟཱབྷིཧཱརོ, ཏཾ བྷཏྟཱབྷིཧཱརཾ. ཨབྷིཧརིཾསཱུཏི ཨབྷིམུཁཱ ཧརིཾསུ. ཏསྶ སནྟིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཏསྶ ཀིཾ པམཱཎནྟི? སཊྛི ཐཱལིཔཱཀཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཊྛིམཏྟེ ཐཱལིཔཱཀེ བྷཏྟཱབྷིཧཱརཾ ཨབྷིཧརིཾསཱུ’’ཏི. བྷིཀྑཱུནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱཏི སཡཾ ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀཏྟཱ སཔདཱནཙཱརཾ ཙརིཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུནཾ པརིབྷོགཏྠཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ དཏྭཱ. ཨཡཾ ཧི ཨཱཡསྨཱ ‘‘བྷིཀྑཱུ ཙ ལཱབྷཾ ལཙྪནྟི ཨཧཉྩ པིཎྜཀེན ན ཀིལམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཏདཏྠམེཝ ཨཱགཏོ. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཱནུརཱུཔཾ ¶ ཀརོནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ སཡཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི.

༣༡. ཉཱཏིདཱསཱིཏི ¶ ཉཱཏཀཱནཾ དཱསཱི. ཨཱབྷིདོསིཀནྟི པཱརིཝཱསིཀཾ ཨེཀརཏྟཱཏིཀྐནྟཾ པཱུཏིབྷཱུཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – པཱུཏིབྷཱཝདོསེན ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ཨབྷིདོསོ, ཨབྷིདོསོཝ ཨཱབྷིདོསིཀོ, ཨེཀརཏྟཱཏིཀྐནྟསྶ ཝཱ ནཱམསཉྙཱ ཨེསཱ, ཡདིདཾ ཨཱབྷིདོསིཀོཏི, ཏཾ ཨཱབྷིདོསིཀཾ. ཀུམྨཱསནྟི ཡཝཀུམྨཱསཾ. ཚཌྜེཏུཀཱམཱ ཧོཏཱིཏི ཡསྨཱ ཨནྟམསོ དཱསཀམྨཀརཱནམྤི གོརཱུཔཱནམྤི ཨཔརིབྷོགཱརཧོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཀཙཝརཾ ཝིཡ བཧི ཚཌྜེཏུཀཱམཱ ཧོཏི. སཙེཏནྟི སཙེ ཨེཏཾ. བྷགིནཱིཏི ཨརིཡཝོཧཱརེན ཉཱཏིདཱསིཾ ཨཱལཔཏི. ཚཌྜནཱིཡདྷམྨནྟི ཚཌྜེཏབྦསབྷཱཝཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘བྷགིནི, ཨེཏཾ སཙེ བཧི ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ནིསྶཊྛཔརིགྒཧཾ, ཏཾ ཨིདྷ མེ པཏྟེ ཨཱཀིརཱ’’ཏི.

ཀིཾ པན ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི, ཝིཉྙཏྟི ཝཱ པཡུཏྟཝཱཙཱ ཝཱ ན ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ནིསྶཊྛཔརིགྒཧཏྟཱ. ཡཉྷི ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ནིསྶཊྛཔརིགྒཧཾ, ཡཏྠ སཱམིཀཱ ཨནཱལཡཱ ཧོནྟི, ཏཾ སབྦཾ ‘‘དེཐ ཨཱཧརཐ ཨིདྷ ཨཱཀིརཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཏཐཱ ཧི ཨགྒཨརིཡཝཾསིཀོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོཔི ‘‘ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ཀུམྨཱསཾ ཨིདྷ མེ པཏྟེ ཨཱཀིརཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༩༩) ཨཝཙ. ཏསྨཱ ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ཨཔརིགྒཧིཏཾ ཝནམཱུལཕལབྷེསཛྫཱདིཀཾ ཏཾ སབྦཾ ཡཐཱསུཁཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ, ན ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏབྦཾ. ཧཏྠཱནནྟི ¶ བྷིཀྑཱགྒཧཎཏྠཾ པཏྟཾ ཨུཔནཱམཡཏོ མཎིབནྡྷཏོ པབྷུཏི དྭིནྣམྤི ཧཏྠཱནཾ. པཱདཱནནྟི ནིཝཱསནནྟཏོ པཊྛཱཡ དྭིནྣམྤི པཱདཱནཾ. སརསྶཱཏི ‘‘སཙེཏཾ བྷགིནཱི’’ཏི ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརཡཏོ སརསྶ ཙ. ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསཱིཏི གིཧིཀཱལེ སལླཀྑིཏཔུབྦཾ ཨཱཀཱརཾ ཨགྒཧེསི སཉྫཱནི སལླཀྑེསི. སུདིནྣོ ཧི བྷགཝཏོ དྭཱདསམེ ཝསྶེ པབྦཛིཏོ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ ཉཱཏིཀུལཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ སཡཾ པབྦཛྫཱཡ ཨཊྛཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ; ཏེན ནཾ སཱ ཉཱཏིདཱསཱི དིསྭཱཝ ན སཉྫཱནི, ནིམིཏྟཾ པན ཨགྒཧེསཱིཏི.

སུདིནྣསྶ མཱཏརཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨཏིགརུནཱ པབྦཛྫཱུཔགཏེན སཱམིཔུཏྟེན ¶ སདྡྷིཾ ‘‘ཏྭཾ ནུ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ སུདིནྣོ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཝཏྟུཾ ཨཝིསཧནྟཱི ཝེགེན གྷརཾ པཝིསིཏྭཱ སུདིནྣསྶ མཱཏརཾ ཨེཏཾ ཨཝོཙ. ཡགྒྷེཏི ཨཱརོཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. སཙེ ཛེ སཙྩནྟི ཨེཏྠ ཛེཏི ཨཱལཔནེ ནིཔཱཏོ. ཨེཝཉྷི ཏསྨིཾ དེསེ དཱསིཛནཾ ཨཱལཔནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཏྭཾ, བྷོཏི དཱསི, སཙེ སཙྩཾ བྷཎསཱི’’ཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༣༢. ཨཉྙཏརཾ ཀུཊྚམཱུལནྟི ཏསྨིཾ ཀིར དེསེ དཱནཔཏཱིནཾ གྷརེསུ སཱལཱ ཧོནྟི, ཨཱསནཱནི ཙེཏྠ པཉྙཏྟཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཊྛཱཔིཏཾ ཨུདཀཀཉྫིཡཾ; ཏཏྠ པབྦཛིཏཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ¶ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷུཉྫནྟི. སཙེ ཨིཙྪནྟི, དཱནཔཏཱིནམྤི སནྟཀཾ གཎྷནྟི. ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཉྙཏརསྶ ཀུལསྶ ཨཱིདིསཱཡ སཱལཱཡ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊྚམཱུལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི པབྦཛིཏཱ ཀཔཎམནུསྶཱ ཝིཡ ཨསཱརུཔྤེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷུཉྫནྟཱིཏི.

ཨཏྠི ནཱམ ཏཱཏཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཝིཛྫམཱནཏྠེ; ནཱམཱཏི པུཙྪནཏྠེ མཉྙནཏྠེ ཙ ནིཔཱཏོ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཨམྷཱཀཾ དྷནཾ, ན མཡཾ ནིདྡྷནཱཏི ཝཏྟབྦཱ, ཡེསཾ ནོ ཏྭཾ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསི’’; ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཏཾ, ན མཡཾ མཏཱཏི ཝཏྟབྦཱ, ཡེསཾ ནོ ཏྭཾ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསི’’; ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི མཉྙེ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཏཝ ཨབྦྷནྟརེ སཱསནཾ ནིསྶཱཡ པཊིལདྡྷོ ¶ སམཎགུཎོ, ཡཾ ཏྭཾ སུབྷོཛནརསསཾཝཌྜྷིཏོཔི ཨིམཾ ཛིགུཙྪནེཡྻཾ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ཨམཏམིཝ ནིབྦིཀཱརོ པརིབྷུཉྫིསྶསཱི’’ཏི.

སོ པན གཧཔཏི དུཀྑཱབྷིཏུནྣཏཱཡ ཨེཏམཏྠཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟུམསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཏྠི ནཱམ, ཏཱཏ སུདིནྣ, ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཨཝོཙ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པནེཏྠ ཨིམཾ ལཀྑཎཾ ཝདནྟི – ཨནོཀཔྤནཱམརིསནཏྠཝསེན ཨེཏཾ ཨཏྠིནཱམསདྡེ ཨུཔཔདེ ‘‘པརིབྷུཉྫིསྶསཱི’’ཏི ཨནཱགཏཝཙནཾ ཀཏཾ. ཏསྶཱཡམཏྠོ – ཨཏྠི ནཱམ…པེ… པརིབྷུཉྫིསྶསི, ཨིདཾ པཙྩཀྑམྤི ཨཧཾ ན སདྡཧཱམི ¶ ན མརིསཡཱམཱིཏི. ཏཏཱཡཾ ཨཱབྷིདོསིཀོཏི ཏཏོ ཏཝ གེཧཏོ ཨཡཾ ཨཱབྷིདོསིཀོ ཀུམྨཱསོ ལདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཏཏོཡནྟིཔི པཱཋོ. ཏདཱཡནྟིཔི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ཡེན སཀཔིཏུ ནིཝེསནནྟི ཡེན སཀསྶ པིཏུ ཨཏྟནོ པིཏུ ནིཝེསནནྟི ཨཏྠོ; ཐེརོ པིཏརི པེམེནེཝ སུབྦཙོ ཧུཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨདྷིཝཱསེསཱིཏི ཐེརོ ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀོཔི སམཱནོ ‘‘སཙེ ཨེཀབྷཏྟམྤི ན གཧེསྶཱམི, ཨཏིཝིཡ ནེསཾ དོམནསྶཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཨདྷིཝཱསེསི.

༣༣. ཨོཔུཉྫཱཔེཏྭཱཏི ཨུཔལིམྤཱཔེཏྭཱ. ཨེཀཾ ཧིརཉྙསྶཱཏི ཨེཏྠ ཧིརཉྙནྟི ཀཧཱཔཎོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིསོཏི ནཱཏིདཱིགྷོ ནཱཏིརསྶོ མཛ྄ཛྷིམཔྤམཱཎོ ཝེདིཏབྦོ. ཏིརོཀརཎཱིཡནྟི ཀརཎཏྠེ བྷུམྨཾ; སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏིརོ ཀརོནྟི ཨེཏེནཱཏི ཏིརོཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ; སམནྟཏོ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཧཱིཏི ཡསྨཱ ཨཛྫ སུདིནྣོ ཨཱགམིསྶཏི ཏེན ཀཱརཎེན. ཧི ཨིཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཏེནཱཏི ཨཡམྤི ཝཱ ཨུཡྻོཛནཏྠེ ནིཔཱཏོཡེཝ.

༣༤. པུབྦཎྷསམཡནྟི ¶ ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཱལི༹ཡཾ ཀཱལཱརོཙནཾ ན ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨཱརོཙིཏེཡེཝ ཀཱལེ ཨགམཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཾ ཏེ ཏཱཏཱཏི དྭེ པུཉྫེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. མཱཏཱུཏི ཛནེཏྟིཡཱ. མཏྟིཀནྟི མཱཏིཏོ ཨཱགཏཾ; ཨིདཾ ཏེ མཱཏཱམཧིཡཱ མཱཏུ ཨིམཾ གེཧཾ ཨཱགཙྪནྟིཡཱ དིནྣདྷནནྟི ཨཏྠོ. ཨིཏྠིཀཱཡ ཨིཏྠིདྷནནྟི ཧཱིལེ༹ནྟོ ཨཱཧ ¶ . ཨིཏྠིཀཱཡ ནཱམ ཨིཏྠིཔརིབྷོགཱནཾཡེཝ ནྷཱནཙུཎྞཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ལདྡྷཾ དྷནཾ ཀིཏྟཀཾ བྷཝེཡྻ. ཏསྶཱཔི ཏཱཝ པརིམཱཎཾ པསྶ. ཨཐ ཝཱ ཨིདཾ ཏེ ཏཱཏ སུདིནྣ མཱཏུ དྷནཾ, ཏཉྩ ཁོ མཏྟིཀཾ, ན མཡཱ དིནྣཾ, ཏཝ མཱཏུཡེཝ སནྟཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ པནེཏཾ ན ཀསིཡཱ ན ཝཎིཛྫཱཡ སམྦྷཱུཏཾ, ཨཔིཙ ཁོ ཨིཏྠིཀཱཡ ཨིཏྠིདྷནཾ. ཡཾ ཨིཏྠིཀཱཡ ཉཱཏིཀུལཏོ སཱམིཀཀུལཾ གཙྪནྟིཡཱ ལདྡྷབྦཾ ནྷཱནཙུཎྞཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨིཏྠིདྷནཾ, ཏཾ ཏཱཝ ཨེཏྟཀནྟི ཨེཝམེཏྠ ¶ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཉྙཾ པེཏྟིཀཾ ཨཉྙཾ པིཏཱམཧནྟི ཡཾ པན ཏེ པིཏུ ཙ པིཏཱམཧཱནཉྩ སནྟཀཾ, ཏཾ ཨཉྙཾཡེཝ. ནིཧིཏཉྩ པཡུཏྟཉྩ ཨཏིཝིཡ བཧུ; ཨེཏྠ ཙ པིཏཱམཧནྟི ཏདྡྷིཏལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. པེཏཱམཧནྟི ཝཱ པཱཋོ. ལབྦྷཱ ཏཱཏ སུདིནྣ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱཏི ཏཱཏ, སུདིནྣ, ཨུཏྟམཾ ཨརིཡདྡྷཛཾ པབྦཛིཏལིངྒཾ པཧཱཡ ཧཱིནཱཡ གིཧིབྷཱཝཱཡ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ ལབྦྷཱ བྷོགཱ བྷུཉྫིཏུཾ, ནཱལབྦྷཱ བྷུཉྫིཏུཾ, ན ཏྭཾ རཱཛབྷཱིཏོ པབྦཛིཏོ, ན ཨིཎཱཡིཀེཧི པལིབུདྡྷོ ཧུཏྭཱཏི. ཏཱཏ ན ཨུསྶཧཱམཱིཏི ཨེཏྠ པན ཏཱཏཱཏི ཝཙནཾ གེཧསིཏཔེམེན ཨཱཧ, ན སམཎཏེཛེན. ན ཨུསྶཧཱམཱིཏི ན སཀྐོམི. ན ཝིསཧཱམཱིཏི ནཔྤཧོམི, ན སམཏྠོམྷི.

‘‘ཝདེཡྻཱམ ཁོ ཏཾ གཧཔཏཱི’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ སམཎཏེཛེནཱཧ. ནཱཏིཀཌྜྷེཡྻཱསཱིཏི ཡཾ ཏེ མཡི པེམཾ པཏིཊྛིཏཾ, ཏཾ ཀོདྷཝསེན ན ཨཏིཀཌྜྷེཡྻཱསི; སཙེ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ སེཊྛི ‘‘པུཏྟོ མེ སངྒཧཾ མཉྙེ ཀཏྟུཀཱམོ’’ཏི ཨུདགྒཙིཏྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཝདེཧི ཏཱཏ སུདིནྣཱ’’ཏི. ཏེནཧཱིཏི ཨུཡྻོཛནཏྠེ ཝིབྷཏྟིཔཏིརཱུཔཀོ ནིཔཱཏོ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཏཾནིདཱནཾ ཏཾཧེཏུཀནྟི པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཏོ-ཨཱདེསོ ཝེདིཏབྦོ; སམཱསེ ཙསྶ ལོཔཱབྷཱཝོ. བྷཡཾ ཝཱཏི ‘‘ཀིནྟི མེ བྷོགེ ནེཝ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ རཱཛཱདིབྷཡཾ; ཙིཏྟུཏྲཱསོཏི ཨཏྠོ. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི རཱཛཱུཧི ཝཱ ཙོརེཧི ཝཱ ‘‘དྷནཾ དེཧཱི’’ཏི ཀམྨཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ ཀཱཡིཉྫནཾ ཀཱཡཀམྤོ ཧདཡམཾསཙལནཾ. ལོམཧཾསོཏི ཨུཔྤནྣེ བྷཡེ ལོམཱནཾ ཧཾསནཾ ཨུདྡྷགྒབྷཱཝོ. ཨཱརཀྑོཏི ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ རཏྟིཉྩ དིཝཱ ཙ ཨཱརཀྑཎཾ.

༣༥. ཏེན ཧི ཝདྷཱུཏི སེཊྛི གཧཔཏི དྷནཾ དསྶེཏྭཱ པུཏྟཾ ཨཏྟནཱ གིཧིབྷཱཝཏྠཱཡ པལོབྷེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘མཱཏུགཱམསདིསཾ དཱནི པུརིསཱནཾ ¶ བནྡྷནཾ ནཏྠཱི’’ཏི མཉྙིཏྭཱ ཏསྶ པུརཱཎདུཏིཡིཀཾ ¶ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི ཝདྷཱུ’’ཏི. པུརཱཎདུཏིཡིཀནྟི པུརཱཎཾ དུཏིཡིཀཾ པུབྦེ གིཧིཀཱལེ དུཏིཡིཀཾ, གེཧསིཏསུཁུཔབྷོགསཧཱཡིཀཾ བྷཱུཏཔུབྦབྷརིཡནྟི ཨཏྠོ. ཏེན ཧཱིཏི ཡེན ཀཱརཎེན མཱཏུགཱམསདིསཾ བནྡྷནཾ ནཏྠི. པཱདེསུ གཧེཏྭཱཏི ¶ པཱདེ གཧེཏྭཱ; ཨུཔཡོགཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ, པཱདེསུ ཝཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ. ‘‘ཀཱིདིསཱ ནཱམ ཏཱ ཨཡྻཔུཏྟ ཨཙྪརཱཡོ’’ཏི ཀསྨཱ ཨེཝམཱཧ? ཏདཱ ཀིར སམྦཧུལེ ཁཏྟིཡཀུམཱརེཔི བྲཱཧྨཎཀུམཱརེཔི སེཊྛིཔུཏྟེཔི མཧཱསམྤཏྟིཡོ པཧཱཡ པབྦཛནྟེ དིསྭཱ པབྦཛྫཱགུཎཾ ཨཛཱནནྟཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེནྟི – ‘‘ཀསྨཱ ཨེཏེ པབྦཛནྟཱི’’ཏི. ཨཐཉྙེ ཝདནྟི – ‘‘དེཝཙྪརཱནཾ དེཝནཱཊཀཱནཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི. སཱ ཀཐཱ ཝིཏྠཱརིཀཱ ཨཧོསི. ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཡཾ ཨེཝམཱཧཱཏི. ཐེརོ ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ན ཁོ ཨཧཾ བྷགིནཱིཏི ཨཱཧ. སམུདཱཙརཏཱིཏི ཝོཧརཏི ཝདེཏི. ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏཱ པཔཏཱཏི ནཾ བྷགིནིཝཱདེན སམུདཱཙརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཏྠིཀོ དཱནི མཡཱ ཨཡཾ ཡོ མཾ པཛཱཔཏིཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨེཀམཱཏུཀུཙྪིཡཱ སཡིཏདཱརིཀཾ ཝིཡ མཉྙཏཱི’’ཏི སམུཔྤནྣབལཝསོཀཱ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ པདེསེ མུཙྪིཏཱ པཔཏཱ; པཏིཏཱཏི ཨཏྠོ.

མཱ ནོ ཝིཧེཋཡིཏྠཱཏི མཱ ཨམྷེ དྷནཾ དསྶེཏྭཱ མཱཏུགཱམཉྩ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཝིཧེཋཡིཏྠ; ཝིཧེསཱ ཧེསཱ པབྦཛིཏཱནནྟི. ཏེན ཧི ཏཱཏ སུདིནྣ བཱིཛཀམྤི དེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཏེན ཧཱིཏི ཨབྷིརཏིཡཾ ཨུཡྻོཛེཏི. སཙེ ཏྭཾ ཨབྷིརཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརསི, ཙརིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིཏཱ ཧོཧི, ཨམྷཱཀཾ པན ཀུལཝཾསབཱིཛཀཾ ཨེཀཾ པུཏྟཾ དེཧི. མཱ ནོ ཨཔུཏྟཀཾ སཱཔཏེཡྻཾ ལིཙྪཝཡོ ཨཏིཧརཱཔེསུནྟི མཡཉྷི ལིཙྪཝཱིནཾ གཎརཱཛཱུནཾ རཛྫེ ཝསཱམ, ཏེ ཏེ པིཏུནོ ཨཙྩཡེན ཨིམཾ སཱཔཏེཡྻཾ ཨེཝཾ མཧནྟཾ ཨམྷཱཀཾ ཝིབྷཝཾ ཨཔུཏྟཀཾ ཀུལདྷནརཀྑཀེན པུཏྟེན ཝིརཧིཏཾ ཨཏྟནོ རཱཛནྟེཔུརཾ ཨཏིཧརཱཔེཡྻུནྟི, ཏཾ ཏེ མཱ ཨཏིཧརཱཔེསུཾ, མཱ ཨཏིཧརཱཔེནྟཱུཏི.

ཨེཏཾ ཁོ མེ, ཨམྨ, སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཀསྨཱ ཨེཝམཱཧ? སོ ཀིར ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཏེསཾ སཱཔཏེཡྻསྶ ཨཧམེཝ སཱམཱི, ཨཉྙོ ནཏྠི. ཏེ མཾ སཱཔཏེཡྻརཀྑཎཏྠཱཡ ནིཙྩཾ ཨནུབནྡྷིསྶནྟི; ཏེནཱཧཾ ན ལཙྪཱམི ཨཔྤོསྶུཀྐོ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཏྟཀཾ པན ལབྷིཏྭཱ ཨོརམིསྶནྟི, ཏཏོ ¶ ཨཧཾ ཡཐཱསུཁཾ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམཾ ནཡཾ པསྶནྟོ ¶ ཨེཝམཱཧཱཏི.

༣༦. པུཔྥནྟི ཨུཏུཀཱལེ ཨུཔྤནྣལོཧིཏསྶ ནཱམཾ. མཱཏུགཱམསྶ ཧི ཨུཏུཀཱལེ གབྦྷཔཏིཊྛཱནཊྛཱནེ ལོཧིཏཝཎྞཱ པིལ༹ཀཱ སཎྛཧིཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི ཝཌྜྷིཏྭཱ བྷིཛྫནྟི, ཏཏོ ལོཧིཏཾ ¶ པགྒྷརཏི, ཏསྶེཏཾ ནཱམཾ ‘‘པུཔྥ’’ནྟི. ཏཾ པན ཡཱཝ བལཝཾ ཧོཏི བཧུ པགྒྷརཏི, ཏཱཝ དིནྣཱཔི པཊིསནྡྷི ན ཏིཊྛཏི, དོསེནེཝ སདྡྷིཾ པགྒྷརཏི; དོསེ པན པགྒྷརིཏེ སུདྡྷེ ཝཏྠུམྷི དིནྣཱ པཊིསནྡྷི ཁིཔྤཾ པཏིཊྛཱཏི. པུཔྥཾསཱ ཨུཔྤཛྫཱིཏི པུཔྥཾ ཨསྶཱ ཨུཔྤཛྫི; ཨཀཱརལོཔེན སནྡྷི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡ བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱཏི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡ ཡཱ བཱཧཱ, ཏཏྲ ནཾ གཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེཏི པཋམཔཱརཱཛིཀསིཀྑཱཔདེ ཨཊྛཔིཏེ. བྷགཝཏོ ཀིར པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི བྷིཀྑཱུ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷཡིཾསུ, ན ཨེཝརཱུཔཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམཀཾསུ. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝ ཨིདཾ སུཏྟམཱཧ – ‘‘ཨཱརཱདྷཡིཾསུ ཝཏ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨེཀཾ སམཡཾ ཙིཏྟ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༢༥). ཨཐ བྷགཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ པཱརཱཛིཀཾ ཝཱ སངྒྷཱདིསེསཾ ཝཱ ན པཉྙཔེསི. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ པན ཝཏྠུསྨིཾ ཨཝསེསེ པཉྩ ཁུདྡཀཱཔཏྟིཀྑནྡྷེ ཨེཝ པཉྙཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ’’ཏི.

ཨནཱདཱིནཝདསྶོཏི ཡཾ བྷགཝཱ ཨིདཱནི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེནྟོ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེསྶཏི, ཏཾ ཨཔསྶནྟོ ཨནཝཛྫསཉྙཱི ཧུཏྭཱ. སཙེ ཧི ‘‘ཨཡཾ ཨིདཾ ན ཀརཎཱིཡནྟི ཝཱ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཝཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི ཛཱནེཡྻ, སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཏཏོནིདཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟོཔི ན ཀརེཡྻ. ཨེཏྠ པན ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟོ ནིདྡོསསཉྙཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནཱདཱིནཝདསྶོ’’ཏི. པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡཱཏི བྷུམྨཝཙནཾ. ཨབྷིཝིཉྙཱཔེསཱིཏི པཝཏྟེསི; པཝཏྟནཱཔི ཧི ཀཱཡཝིཉྙཏྟིཙོཔནཏོ ‘‘ཝིཉྙཱཔནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏིཀྑཏྟུཾ ཨབྷིཝིཉྙཱཔནཉྩེས གབྦྷསཎྛཱནསནྣིཊྛཱནཏྠམཀཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷཱིཏི སཱ ཙ ཏེནེཝ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེན གབྦྷཾ གཎྷི, ན ཨཉྙཐཱ. ཀིཾ པན ཨཉྙཐཱཔི གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏཱིཏི ¶ ? ཧོཏི. ཀཐཾ? ཀཱཡསཾསགྒེན ¶ , ཙོལ༹གྒཧཎེན, ཨསུཙིཔཱནེན, ནཱབྷིཔརཱམསནེན, རཱུཔདསྶནེན, སདྡེན, གནྡྷེན. ཨིཏྠིཡོ ཧི ཨེཀཙྩཱ ཨུཏུསམཡེ ཚནྡརཱགརཏྟཱ པུརིསཱནཾ ཧཏྠགྒཱཧ-ཝེཎིགྒཱཧ-ཨངྒཔཙྩངྒཔརཱམསནཾ སཱདིཡནྟིཡོཔི གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཨེཝཾ ཀཱཡསཾསགྒེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

ཨུདཱཡིཏྠེརསྶ པན པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ བྷིཀྑུནཱི ཏཾ ཨསུཙིཾ ཨེཀདེསཾ མུཁེན ཨགྒཧེསི, ཨེཀདེསཾ ཙོལ༹ཀེནེཝ སདྡྷིཾ ཨངྒཛཱཏེ པཀྑིཔི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཨེཝཾ ཙོལ༹གྒཧཎེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

མིགསིངྒཏཱཔསསྶ ¶ མཱཏཱ མིགཱི ཨུཏུསམཡེ ཏཱཔསསྶ པསྶཱཝཊྛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ སསམྦྷཝཾ པསྶཱཝཾ པིཝི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ མིགསིངྒཾ ཝིཛཱཡི. ཨེཝཾ ཨསུཙིཔཱནེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

སཱམསྶ པན བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཙཀྑུཔརིཧཱནིཾ ཉཏྭཱ སཀྐོ པུཏྟཾ དཱཏུཀཱམོ དུཀཱུལཔཎྜིཏཾ ཨཱཧ – ‘‘ཝཊྚཏི ཏུམྷཱཀཾ མེཐུནདྷམྨོ’’ཏི? ‘‘ཨནཏྠིཀཱ མཡཾ ཨེཏེན, ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཨིམིསྶཱ ཨུཏུསམཡེ ཨངྒུཊྛེན ནཱབྷིཾ པརཱམསེཡྻཱཐཱ’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ སཱམཾ ཏཱཔསདཱརཀཾ ཝིཛཱཡི. ཨེཝཾ ནཱབྷིཔརཱམསནེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི. ཨེཏེནེཝ ནཡེན མཎྜབྱསྶ ཙ ཙཎྜཔཛྫོཏསྶ ཙ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཐཾ རཱུཔདསྶནེན ཧོཏི? ཨིདྷེཀཙྩཱ ཨིཏྠཱི ཨུཏུསམཡེ པུརིསསཾསགྒཾ ཨལབྷམཱནཱ ཚནྡརཱགཝསེན ཨནྟོགེཧགཏཱཝ པུརིསཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི རཱཛོརོདྷཱ ཝིཡ, སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷཱཏི. ཨེཝཾ རཱུཔདསྶནེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

བལཱཀཱསུ པན པུརིསོ ནཱམ ནཏྠི, ཏཱ ཨུཏུསམཡེ མེགྷསདྡཾ སུཏྭཱ གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཀུཀྐུཊིཡོཔི ཀདཱཙི ཨེཀསྶ ཀུཀྐུཊསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ བཧུཀཱཔི གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཏཐཱ གཱཝཱི ཨུསབྷསྶ. ཨེཝཾ སདྡེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

གཱཝཱི ཨེཝ ཙ ཀདཱཙི ཨུསབྷགནྡྷེན གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཨེཝཾ གནྡྷེན གབྦྷགྒཧཎཾ ཧོཏི.

ཨིདྷ ¶ པནཱཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༠༨).

བྷུམྨཱ ¶ དེཝཱ སདྡམནུསྶཱཝེསུནྟི ཡསྨཱ ནཏྠི ལོཀེ རཧོ ནཱམ པཱཔཀམྨཾ པཀུབྦཏོ. སབྦཔཋམཾ ཧིསྶ ཏཾ པཱཔཾ ཨཏྟནཱ ཛཱནཱཏི, ཏཏོ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ, ཨཐཉྙཱཔི པརཙིཏྟཝིདུནིཡོ དེཝཏཱ. ཏསྨཱསྶ པརཙིཏྟཝིདཱུ སཀལཝནསཎྜནིསྶིཏཱ བྷུམྨཱ དེཝཱ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ དིསྭཱ སདྡཾ ཨནུསྶཱཝེསུཾ. ཡཐཱ ཨཉྙེཔི དེཝཱ སུཎནྟི, ཏཐཱ ནིཙྪཱརེསུཾ. ཀིནྟི ¶ ? ནིརབྦུདོ ཝཏ, བྷོ…པེ… ཨཱདཱིནཝོ ཨུཔྤཱདིཏོཏི. ཏསྶཏྠོ ཝེརཉྫཀཎྜེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

བྷུམྨཱནཾ དེཝཱནཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱཏི ཨེཏྠ པན བྷུམྨཱནཾ དེཝཱནཾ སདྡཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ ཨསྶོསུཾ; ཨཱཀཱསཊྛཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱཏི ཨཡམནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ. བྲཧྨཀཱཡིཀཱཏི ཨསཉྙསཏྟེ ཙ ཨརཱུཔཱཝཙརེ ཙ ཋཔེཏྭཱ སབྦེཔི བྲཧྨཱནོ ཨསྶོསུཾ; སུཏྭཱ ཙ སདྡམནུསྶཱཝེསུནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏིཧ ཏེན ཁཎེནཱཏི ཨེཝཾ ཏེན སུདིནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཀྑཎེན. ཏེན མུཧུཏྟེནཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམུཧུཏྟེནེཝ. ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཏི ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྲཧྨལོཀཱ. ཨབྦྷུགྒཙྪཱིཏི ཨབྷིཨུགྒཙྪི ཨབྦྷུཊྛཱསི ཨེཀཀོལཱཧལམཧོསཱིཏི.

པུཏྟཾ ཝིཛཱཡཱིཏི སུཝཎྞབིམྦསདིསཾ པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟཾ ཛནེསི. བཱིཛཀོཏི ནཱམམཀཾསཱུཏི ན ཨཉྙཾ ནཱམཾ ཀཱཏུམདཾསུ, ‘‘བཱིཛཀམྤི དེཧཱི’’ཏི མཱཏཱམཧིཡཱ ཝུཏྟབྷཱཝསྶ པཱཀཊཏྟཱ ‘‘བཱིཛཀོ ཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ‘‘བཱིཛཀོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. པུཏྟསྶ པན ནཱམཝསེནེཝ ཙ མཱཏཱཔིཏཱུནམྤིསྶ ནཱམམཀཾསུ. ཏེ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི བཱིཛཀཉྩ བཱིཛཀམཱཏརཉྩ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. བཱིཛཀསྶ ཀིར སཏྟཊྛཝསྶཀཱལེ ཏསྶ མཱཏཱ བྷིཀྑུནཱིསུ སོ ཙ བྷིཀྑཱུསུ པབྦཛིཏྭཱ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུབྷོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཾསཱུ’’ཏི.

༣༧. ཨེཝཾ མཱཏཱཔུཏྟཱནཾ པབྦཛྫཱ སཕལཱ ཨཧོསི. པིཏཱ པན ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སུདིནྣསྶཨཧུདེཝ ཀུཀྐུཙྩ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཧུདེཝཱཏི ¶ ¶ ཨཧུ ཨེཝ, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཧོསིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཀུཀྐུཙྩནྟི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཧེཏུཀོ པཙྪཱནུཏཱཔོ. ཝིཔྤཊིསཱརོཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. སོ ཧི ཝིཉྙཱུཧི ཨཀཏྟབྦཏཱཡ ཀུཙྪིཏཀིརིཡབྷཱཝཏོ ཀུཀྐུཙྩཾ. ཀཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཏཾ པཊིཙྩ ཝིརཱུཔཾ སརཎབྷཱཝཏོ ཝིཔྤཊིསཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཝཏ ཨལཱབྷཱ; ཡེ ཛྷཱནཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཨལཱབྷཱ ནཱམ, ཏེ མཡ྄ཧཾ, ན ཨཉྙསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱཏི ཡེཔི མེ པཊིལདྡྷཱ པབྦཛྫསརཎགམནསིཀྑཱསམཱདཱནགུཎཱ, ཏེཔི ནེཝ མཡ྄ཧཾ ལཱབྷཱ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརམལཱིནཏྟཱ. དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེཏི ཨིདཾ སཱསནཾ ལདྡྷམྤི མེ དུལླདྡྷཾ. ན ཝཏ མེ སུལདྡྷནྟི ཡཐཱ ཨཉྙེསཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ, ཨེཝཾ ན ཝཏ མེ སུལདྡྷཾ. ཀསྨཱ? ཡམཧཾ ཨེཝཾ སྭཱཀྑཱཏེ དྷམྨཝིནཡེ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུནྟི. བྲཧྨཙརིཡནྟི སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཀིསོ ཨཧོསཱིཏི ཁཱདིཏུཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐོནྟོ ཏནུཀོ ཨཧོསི ཨཔྤམཾསལོཧིཏོ ¶ . ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོཏི སཉྫཱཏུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀབྷཱཝོ པཎྜུཔལཱསཔྤཊིབྷཱགོ. དྷམནིསནྠཏགཏྟོཏི པརིཡཱདིནྣམཾསལོཧིཏཏྟཱ སིརཱཛཱལེནེཝ སནྠརིཏགཏྟོ. ཨནྟོམནོཏི ཨནུསོཙནཝསེན ཨབྦྷནྟརེཡེཝ ཋིཏཙིཏྟོ. ཧདཡཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟནཝསེན པན སབྦེཔི ཨནྟོམནཱཡེཝ. ལཱིནམནོཏི ཨུདྡེསེ པརིཔུཙྪཱཡ ཀམྨཊྛཱནེ ཨདྷིསཱིལེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨདྷིཔཉྙཱཡ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཔཱུརཎེ ཙ ནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཨཝིཔྥཱརིཀོ ཨཉྙདཏྠུ ཀོསཛྫཝསེནེཝ ལཱིནོ སངྐུཙིཏོ མནོ ཨསྶཱཏི ལཱིནམནོ. དུཀྑཱིཏི ཙེཏོདུཀྑེན དུཀྑཱི. དུམྨནོཏི དོསེན དུཊྛམནོ, ཝིརཱུཔམནོ ཝཱ དོམནསྶཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ. པཛ྄ཛྷཱཡཱིཏི ཝིཔྤཊིསཱརཝསེན ཝཧཙྪིནྣོ ཝིཡ གདྲབྷོ ཏཾ ཏཾ ཙིནྟཡི.

༣༨. སཧཱཡཀཱ བྷིཀྑཱུཏི ཏཾ ཨེཝཾབྷཱུཏཾ གཎསངྒཎིཀཱཔཔཉྩེན ཝཱིཏིནཱམེནྟཾ དིསྭཱ ཡསྶ ཝིསྶཱསིཀཱ ཀཐཱཕཱསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏེ ནཾ ཨེཏདཝོཙུཾ. པཱིཎིནྡྲིཡོཏི པསཱདཔཏིཊྛཱནོཀཱསསྶ སམྤུཎྞཏྟཱ པརིཔུཎྞཙཀྑུཨཱདིཨིནྡྲིཡོ. སོ དཱནི ཏྭནྟི ཨེཏྠ དཱནཱིཏི ནིཔཱཏོ, སོ པན ཏྭནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཙྩིནོ ཏྭནྟི ཀཙྩི ནུ ཏྭཾ ¶ . ཨནབྷིརཏོཏི ཨུཀྐཎྛིཏོ; གིཧིབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཏམེཝ ཨནབྷིརཏིཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨནབྷིརཏོ’’ཏི. ཨདྷིཀུསལཱནཾ པན དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨབྷིརཏོཝ ཨཧནྟི ¶ . ཨཏྠི མེ པཱཔཀམྨཾ ཀཏནྟི མཡཱ ཀཏཾ ཨེཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷཏི སཾཝིཛྫཏི, ནིཙྩཀཱལཾ ཨབྷིམུཁཾ ཝིཡ མེ ཏིཊྛཏི. ཨཐ ནཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨལཉྷི ཏེ, ཨཱཝུསོ སུདིནྣ, ཀུཀྐུཙྩཱཡཱཏི ཨཱཝུསོ སུདིནྣ, ཏུཡ྄ཧེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཨལཾ སམཏྠཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡ; པཊིབལཾ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨུཔྤཱདེཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཾ ཏྭནྟི ཨཱདིམྷི ཡེན པཱཔེན ཏྭཾ ན སཀྑིསྶསི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ, ཏཾ ཏེ པཱཔཾ ཨལཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡཱཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ནཾ ཨནུསཱསནྟཱ ‘‘ནནུ ཨཱཝུསོ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ ནནཱུཏི ཨནུམཏིགྒཧཎཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨནེཀཔརིཡཱཡེནཱཏི ཨནེཀཀཱརཎེན. ཝིརཱགཱཡཱཏི ཝིརཱགཏྠཱཡ. ནོ སརཱགཱཡཱཏི ནོ རཱགེན རཛྫནཏྠཱཡ. བྷགཝཏཱ ཧི ‘‘ཨིམཾ མེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཏྟཱ སབྦབྷཝབྷོགེསུ ཝིརཛྫིསྶནྟི, ནོ རཛྫིསྶནྟཱི’’ ཨེཏདཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེས ནཡོ སབྦཔདེསུ. ཨིདཾ པནེཏྠ པརིཡཱཡཝཙནམཏྟཾ. ཝིསཾཡོགཱཡཱཏི ཀིལེསེཧི ཝིསཾཡུཛྫནཏྠཱཡ. ནོ སཾཡོགཱཡཱཏི ན སཾཡུཛྫནཏྠཱཡ. ཨནུཔཱདཱནཱཡཱཏི ཨགྒཧཎཏྠཱཡ. ནོ སཨུཔཱདཱནཱཡཱཏི ན སངྒཧཎཏྠཱཡ.

ཏཏྠ ¶ ནཱམ ཏྭནྟི ཏསྨིཾ ནཱམ ཏྭཾ. སརཱགཱཡ ཙེཏེསྶསཱིཏི སཧ རཱགེན ཝཏྟམཱནཱཡ མེཐུནདྷམྨཱཡ ཙེཏེསྶསི ཀཔྤེསྶསི པཀཔྤེསྶསི; ཨེཏདཏྠཾ ཝཱཡམིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. པུན རཱགཝིརཱགཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརནིབྦཱནམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱནི. ཏསྨཱ རཱགཝིརཱགཱཡཱཏི ཝཱ མདནིམྨདནཱཡཱཏི ཝཱ ཝུཏྟེཔི ‘‘ནིབྦཱནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནིབྦཱནཉྷི ཡསྨཱ ཏཾ ཨཱགམྨ ཨཱརབྦྷ པཊིཙྩ རཱགོ ཝིརཛྫཏི ན ཧོཏི, ཏསྨཱ རཱགཝིརཱགོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ མཱནམད-པུརིསམདཱདཡོ མདཱ ནིམྨདཱ ཨམདཱ ཧོནྟི ཝིནསྶནྟི, ཏསྨཱ མདནིམྨདནནྟི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ¶ ཙ ཏཾ ཨཱགམྨ སབྦཱཔི ཀཱམཔིཔཱསཱ ཝིནཡཾ ཨབྦྷཏྠཾ ཡཱཏི, ཏསྨཱ པིཔཱསཝིནཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ པཉྩ ཀཱམགུཎཱལཡཱ སམུགྒྷཱཏཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཨཱལཡསམུགྒྷཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ ཏཾ ཨཱགམྨ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ ཨུཔཙྪིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཝཊྚུཔཙྪེདོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཨཱགམྨ སབྦསོ ཏཎྷཱ ཁཡཾ གཙྪཏི ཝིརཛྫཏི ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཙ, ཏསྨཱ ཏཎྷཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ¶ པནེཏཾ ཙཏསྶོ ཡོནིཡོ, པཉྩ གཏིཡོ, སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ, ནཝ ཙ སཏྟཱཝཱསེ, ཨཔརཱཔརབྷཱཝཱཡ ཝིནནཏོ ཨཱབནྡྷནཏོ སཾསིབྦནཏོ ཝཱནནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཾ ནིསྶཊཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏསྨཱ ནིབྦཱནནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཀཱམཱནཾ པཧཱནཾ ཨཀྑཱཏནྟི ཝཏྠུཀཱམཱནཾ, ཀིལེསཀཱམཱནཉྩ པཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. ཀཱམསཉྙཱནཾ པརིཉྙཱཏི སབྦཱསམྤི ཀཱམསཉྙཱནཾ ཉཱཏཏཱིརཎཔཧཱནཝསེན ཏིཝིདྷཱ པརིཉྙཱ ཨཀྑཱཏཱ. ཀཱམཔིཔཱསཱནནྟི ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཱནཾ ཀཱམེ ཝཱ པཱཏུམིཙྪཱནཾ. ཀཱམཝིཏཀྐཱནནྟི ཀཱམུཔསཉྷིཏཱནཾཝིཏཀྐཱནཾ. ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཱནནྟི པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགཝསེན ཨུཔྤནྣཔརིལཱ༹ཧཱནཾ ཨནྟོདཱཧཱནཾ. ཨིམེསུ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཀིལེསཀྑཡཀརོ ལོཀུཏྟརམགྒོཝ ཀཐིཏོ. སབྦཔཋམེསུ པན ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀོ མགྒོ ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ནེཏཾ ཨཱཝུསོཏི ན ཨེཏཾ ཨཱཝུསོ, ཏཝ པཱཔཀམྨཾ ཨཔྤསནྣཱནཉྩ པསཱདཱཡ ཨེཝརཱུཔཱནཾ པསཱདཏྠཱཡ ན ཧོཏི. ཨཐ ཁྭེཏནྟི ཨཐ ཁོ ཨེཏཾ. ཨཐ ཁོ ཏནྟིཔི པཱཋོ. ཨཉྙཐཏྟཱཡཱཏི པསཱདཉྙཐཱབྷཱཝཱཡ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ ཧོཏི. ཡེ མགྒེན ཨནཱགཏསདྡྷཱ, ཏེསཾ ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཀརོཏི – ‘‘ཨཱིདིསེཔི ནཱམ དྷམྨཝིནཡེ མཡཾ པསནྣཱ, ཡཏྠེཝཾ དུཔྤཊིཔནྣཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. ཡེ པན མགྒེནཱགཏསདྡྷཱ, ཏེསཾ སིནེརུ ཝིཡ ཝཱཏེཧི ཨཙལོ པསཱདོ ཨཱིདིསེཧི ཝཏྠཱུཧི ཨིཏོ ཝཱ དཱརུཎཏརེཧི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀཙྩཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཱཡཱ’’ཏི.

༣༩. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུནྟི བྷགཝཏོ ཨེཏཾ ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ པཊིཝེདཡིཾསུ. ཨཱརོཙཡམཱནཱ ¶ ཙ ནེཝ པིཡཀམྱཏཱཡ ན བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱཡ ¶ , ན ཏསྶཱཡསྨཏོ ཨཝཎྞཔཀཱསནཏྠཱཡ, ན ཀལིསཱསནཱརོཔནཏྠཱཡ, ནཱཔི ‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམསྶ སཱསནེ པཏིཊྛཾ ན དསྶཏི, ནིཀྐཌྜྷཱཔེསྶཏི ན’’ནྟི མཉྙམཱནཱ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཐ ཁོ ‘‘ཨིམཾ སཱསནེ ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦུདཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཏི, ཝེལཾ མརིཡཱདཾ ཨཱཎཾ ཋཔེསྶཏཱི’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ.

ཨེཏསྨིཾ ནིདཱནེ ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེཏི ཨེཏྠ སུདིནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཝཱིཏིཀྐམོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཀཱརཎཏྟཱ ནིདཱནཉྩེཝ པཀརཎཉྩཱཏི ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ནིདེཏི ཨཏྟནོ ཕལཾ ‘‘གཎྷཱཐ ན’’ནྟི ¶ དསྶེནྟཾ ཝིཡ ཨཔྤེཏི, པཀརོཏི ཙ ནཾ ཀཏྟུཾ ཨཱརབྷཏི, ཀརོཏིཡེཝ ཝཱ; ཏསྨཱ ནིདཱནཉྩེཝ པཀརཎཉྩཱཏི ཝུཙྩཏི. ཝིགརཧི བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝིགརཧི ནིནྡི; ཡཐཱ ཏཾ ཝཎྞཱཝཎྞཱརཧཱནཾ ཝཎྞཉྩ ཨཝཎྞཉྩ བྷཎནྟེསུ ཨགྒཔུགྒལོ. ན ཧི བྷགཝཏོ སཱིལཝཱིཏིཀྐམཀརཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཛཱཏིཡཱ ཝཱ གོཏྟེན ཝཱ ཀོལཔུཏྟིཡེན ཝཱ གནྠེན ཝཱ དྷུཏངྒེན ཝཱ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཨཱིདིསཾ པུགྒལཾ རཀྑིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ནཱཔི པེསལཾ གུཎཝནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ གུཎཾ པཊིཙྪཱདེཏུཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ཁོ གརཧིཏབྦཾ གརཧཏི ཨེཝ, པསཾསིཏབྦཉྩ པསཾསཏི ཨེཝ, ཨཡཉྩ གརཧིཏབྦོ; ཏསྨཱ ཏཾ ཏཱདིལཀྑཎེ ཋིཏོ ཨཝིཀམྤམཱནེན ཙིཏྟེན ཝིགརཧི བུདྡྷོ བྷགཝཱ ‘‘ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི.

ཏཏྠཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡདིདཾ ཏཡཱ, མོགྷཔུརིས, ཏུཙྪམནུསྶ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཾ སམཎཀརཎཱནཾ དྷམྨཱནཾ མགྒཕལནིབྦཱནསཱསནཱནཾ ཝཱ ན ཨནུཙྪཝིཀཾ, ཏེསཾ ཚཝིཾ ཚཱཡཾ སུནྡརབྷཱཝཾ ན ཨནྭེཏི ནཱནུགཙྪཏི, ཨཐ ཁོ ཨཱརཀཱཝ ཏེཧི དྷམྨེཧི. ཨནནུཙྪཝིཀཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨནནུལོམིཀཾ, ཏེསཾ ན ཨནུལོམེཏི; ཨཐ ཁོ ཝིལོམཾ པཙྩནཱིཀབྷཱཝེ ཋིཏཾ. ཨནནུལོམིཀཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ, པཏིརཱུཔཾ སདིསཾ པཊིབྷཱགཾ ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ཨསདིསཾ ཨཔྤཊིབྷཱགམེཝ. ཨཔྤཏིརཱུཔཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨསྶཱམཎཀཾ, སམཎཱནཾ ¶ ཀམྨཾ ན ཧོཏི. ཨསྶཱམཎཀཏྟཱ ཨཀཔྤིཡཾ. ཡཉྷི སམཎཀམྨཾ ན ཧོཏི, ཏཾ ཏེསཾ ན ཀཔྤཏི. ཨཀཔྤིཡཏྟཱ ཨཀརཎཱིཡཾ. ན ཧི སམཎཱ ཡཾ ན ཀཔྤཏི, ཏཾ ཀརོནྟི. ཏཉྩེཏཾ ཏཡཱ ཀཏཾ, ཏསྨཱ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཏེ, མོགྷཔུརིས, ཀཏཾ…པེ… ཨཀརཎཱིཡནྟི. ཀཐཉྷི ནཱམཱཏི ཀེན ནཱམ ཀཱརཎེན, ཀིཾ ནཱམ ཀཱརཎཾ པསྶནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ ཀཱརཎཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ པརཏོ ‘‘ནནུ མཡཱ མོགྷཔུརིསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཨིདཱནི ¶ ཡསྨཱ ཡཾ ཏེན པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཾ ཝིཔཙྩམཱནཾ ཨཏིཝིཡ དུཀྑཝིཔཱཀཾ ཧོཏི, ཏསྨཱསྶ ཏཾ ཝིཔཱཀཾ དསྶེཏུཾ ཀཏཱཔརཱདྷཾ ཝིཡ པུཏྟཾ ཨནུཀམྤཀཱ མཱཏཱཔིཏརོ དཡཱལུཀེན ཙིཏྟེན སུདིནྣཾ པརིབྷཱསནྟོ ‘‘ཝརཾ ཏེ མོགྷཔུརིསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱསུ སཱིགྷཾ ཨེཏསྶ ཝིསཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨཱསཱིཝིསོ. གྷོརཾ ཙཎྜམསྶ ཝིསནྟི གྷོརཝིསོ, ཏསྶ ཨཱསཱིཝིསསྶ གྷོརཝིསསྶ. ‘‘པཀྑིཏྟ’’ནྟི ཨེཏསྶ ‘‘ཝར’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ ¶ . ཨཱིདིསསྶ ཨཱསཱིཝིསསྶ གྷོརཝིསསྶ མུཁེ ཨངྒཛཱཏཾ ཝརཾ པཀྑིཏྟཾ; སཙེ པཀྑིཏྟཾ བྷཝེཡྻ, ཝརཾ སིཡཱ; སུནྡརཾ སཱདྷུ སུཊྛུ སིཡཱཏི ཨཏྠོ. ན ཏྭེཝཱཏི ན ཏུ ཨེཝ ཝརཾ ན སུནྡརམེཝ ན སཱདྷུམེཝ ན སུཊྛུམེཝ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀཎྷསཔྤསྶཱཏི ཀཱལ༹སཔྤསྶ. ཨངྒཱརཀཱསུཡཱཏི ཨངྒཱརཔུཎྞཀཱུཔེ, ཨངྒཱརརཱསིམྷི ཝཱ. ཨཱདིཏྟཱཡཱཏི པདིཏྟཱཡ གཧིཏཨགྒིཝཎྞཱཡ. སམྤཛྫལིཏཱཡཱཏི སམནྟཏོ པཛྫལིཏཱཡ ཨཙྩིཡོ མུཙྩནྟིཡཱ. སཛོཏིབྷཱུཏཱཡཱཏི སཔྤབྷཱཡ. སམནྟཏོ ཨུཊྛིཏཱཧི ཛཱལཱཧི ཨེཀཔྤབྷཱསམུདཡབྷཱུཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུཏི ཡཾ མཡཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝར’’ནྟི ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ, ཀཏརེན ཀཱརཎེནཱཏི ཙེ? མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻཱཏི ཡོ ཏཏྠ ཨངྒཛཱཏཾ པཀྑིཔེཡྻ, སོ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ. ཨིཏོནིདཱནཉྩ ཁོ…པེ… ཨུཔཔཛྫེཡྻཱཏི ཡཾ ཨིདཾ མཱཏུགཱམསྶ ཨངྒཛཱཏེ ཨངྒཛཱཏཔཀྑིཔནཾ, ཨིཏོནིདཱནཾ ཏསྶ ཀཱརཀོ པུགྒལོ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ; ཨེཝཾ ཀམྨསྶ མཧཱསཱཝཛྫཏཾ པསྶནྟོ ཏཾ གརཧི, ན ཏསྶ དུཀྑཱགམཾ ཨིཙྪམཱནོ. ཏཏྠ ནཱམ ཏྭནྟི ཏསྨིཾ ནཱམ ཨེཝརཱུཔེ ཀམྨེ ཨེཝཾ ¶ མཧཱསཱཝཛྫེ སམཱནེཔི ཏྭཾ. ཡཾ ཏྭནྟི ཨེཏྠ ཡནྟི ཧཱིལ༹ནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏྭནྟི ཏཾ-སདྡསྶ ཝེཝཙནཾ; དྭཱིཧིཔི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཧཱིལི༹ཏམཝཉྙཱཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསདྡྷམྨནྟི ཨསཏཾ ནཱིཙཛནཱནཾ དྷམྨཾ; ཏེཧི སེཝིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. གཱམདྷམྨནྟི གཱམཱནཾ དྷམྨཾ; གཱམཝཱསིཀམནུསྶཱནཾ དྷམྨནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝསལདྷམྨནྟི པཱཔདྷམྨེ ཝསནྟི པགྒྷརནྟཱིཏི ཝསལཱ, ཏེསཾ ཝསལཱནཾ ཧཱིནཔུརིསཱནཾ དྷམྨཾ, ཝསལཾ ཝཱ ཀིལེསཔགྒྷརཎཀཾ དྷམྨཾ. དུཊྛུལླནྟི དུཊྛུ ཙ ཀིལེསདཱུསིཏཾ ཐཱུལཉྩ ཨསུཁུམཾ, ཨནིཔུཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨོདཀནྟིཀནྟི ཨུདཀཀིཙྩཾ ཨནྟིཀཾ ཨཝསཱནཾ ཨསྶཱཏི ཨོདཀནྟིཀོ, ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ. རཧསྶནྟི རཧོབྷཝཾ, པཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ ཨུཔྤཛྫནཀཾ. ཨཡཉྷི དྷམྨོ ཛིགུཙྪནཱིཡཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨཱཝི ཨཉྙེསཾ དསྶནཝིསཡེ ཀཱཏུཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘རཧསྶ’’ནྟི. དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིནྟི དྭཱིཧི དྭཱིཧི སམཱཔཛྫིཏབྦཾ, དྭཡཾ དྭཡཾ སམཱཔཏྟིནྟིཔི པཱཋོ. དཡཾ དཡཾ སམཱཔཏྟིནྟིཔི པཋནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. སམཱཔཛྫིསྶསཱིཏི ཨེཏཾ ‘‘ཏཏྠ ནཱམ ཏྭ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཱམསདྡེན ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘སམཱཔཛྫིསྶསི ནཱམཱ’’ཏི.

བཧཱུནཾ ¶ ཁོ…པེ… ཨཱདིཀཏྟཱ པུབྦངྒམོཏི སཱསནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཏྭཾ བཧཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདིཀཏྟཱ, སབྦཔཋམཾ ¶ ཀརཎཏོ; པུབྦངྒམོ སབྦཔཋམཾ ཨེཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣཏྟཱ; དྭཱརཾདདོ, ཨུཔཱཡདསྶཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཉྷི ལེསཾ ལདྡྷཱ ཏཝ ཨནུསིཀྑམཱནཱ བཧཱུ པུགྒལཱ ནཱནཔྤཀཱརཀེ མཀྐཊིཡཱ མེཐུནཔཊིསེཝནཱདིཀེ ཨཀུསལདྷམྨེ ཀརིསྶནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨནེཀཔརིཡཱཡེནཱཏི ཨིམེཧི ‘‘ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི, བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི. དུབྦྷརཏཱཡ…པེ… ཀོསཛྫསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱཏི དུབྦྷརཏཱདཱིནཾ ཝཏྠུབྷཱུཏསྶ ཨསཾཝརསྶ ཨཝཎྞཾ ནིནྡཾ གརཧཾ བྷཱསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཧི ཨསཾཝརེ ཋིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨཏྟཱ དུབྦྷརཏཉྩེཝ དུཔྤོསཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨསཾཝརོ ‘‘དུབྦྷརཏཱ, དུཔྤོསཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པན ཨསཾཝརེ ¶ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ མཧིཙྪཏཾ སིནེརུཔྤམཱཎེཔི ཙ པཙྩཡེ ལདྡྷཱ ཨསནྟུཊྛིཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨསཾཝརོ ‘‘མཧིཙྪཏཱ, ཨསནྟུཊྛིཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ ཨསཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ གཎསངྒཎིཀཱཡ ཙེཝ ཀིལེསསངྒཎིཀཱཡ ཙ སཾཝཏྟཏི, ཀོསཛྫཱནུགཏོ ཙ ཧོཏི ཨཊྛཀུསཱིཏཝཏྠུཔཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཨསཾཝརོ ‘‘སངྒཎིཀཱ, ཙེཝ ཀོསཛྫཉྩཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སུབྷརཏཱཡ…པེ… ཝཱིརིཡཱརམྦྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱཏི སུབྷརཏཱདཱིནཾ ཝཏྠུབྷཱུཏསྶ སཾཝརསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཧི ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ སུབྷརོ ཧོཏི སུཔོསོ, ཙཏཱུསུ ཙ པཙྩཡེསུ ཨཔྤིཙྪཏཾ ནིཏྟཎྷབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨེཀམེཀསྨིཉྩ པཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷ-ཡཐཱབལ-ཡཐཱསཱརུཔྤཝསེན ཏིཔྤབྷེདཱཡ སནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘སུབྷརཏཱ ཙེཝ སུཔོསཏཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཙ སནྟུཊྛོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ ཀིལེསསལླེཁནཏཱཡ ཙེཝ ནིདྡྷུནནཏཱཡ ཙ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘སལླེཁོ ཙ དྷུཏོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ཙ ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ ཨཔྤཱསཱདིཀཾ ཨཔྤསཱདནཱིཡཾ ཨསནྟཾ ཨསཱརུཔྤཾ ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཙིཏྟསྶ ཨཔྤཱསཱདིཀཾ ¶ ཨཔྤསཱདནཱིཡཾ ཨསནྟཾ ཨསཱརུཔྤཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཏྟཡཉྩ ཨནུཔགམྨ ཏབྦིཔརཱིཏསྶ ཀཱཡཝཙཱིསུཙརིཏསྶ ཙེཝ ཀུསལཝིཏཀྐཏྟཡསྶ ཙ པཱསཱདིཀསྶ པསཱདནཱིཡསྶ སནྟསྶ སཱརུཔྤསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘པཱསཱདིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ¶ པན ཨསཾཝརཾ པཧཱཡ སཾཝརེ ཋིཏསྶ ཨཏྟཱ སབྦཀིལེསཱཔཙཡབྷཱུཏཱཡ, ཝིཝཊྚཱཡ, ཨཊྛཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཙ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཾཝརོ ‘‘ཨཔཙཡོ ཙེཝ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

བྷིཀྑཱུནཾ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཏདནུལོམིཀནྟི ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཾ ཨིདཱནི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཏི, ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀཉྩེཝ ཨནུལོམིཀཉྩ. ཡོ ཝཱ ཨཡཾ སུབྷརཏཱདཱིཧི སཾཝརོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀཉྩེཝ ཨནུལོམིཀཉྩ སཾཝརཔྤཧཱནཔཊིསཾཡུཏྟཾ ¶ ཨསུཏྟནྟཝིནིབདྡྷཾ པཱལི༹ཝིནིམུཏྟཾ ཨོཀྐནྟིཀདྷམྨདེསནཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཱ ཀིར ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ པཉྩཝཎྞཀུསུམམཱལཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ, རཏནདཱམཾ སཛྫེནྟོ ཝིཡ, ཙ ཡེ པཊིཀྑིཔནཱདྷིཔྤཱཡཱ ཨསཾཝརཱབྷིརཏཱ ཏེ སམྤརཱཡིཀེན ཝཊྚབྷཡེན ཏཛྫེནྟོ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ, ཡེ སིཀྑཱཀཱམཱ སཾཝརེ ཋིཏཱ ཏེ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཔེནྟོ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨནཱགཱམི-སཀདཱགཱམི-སོཏཱཔཏྟིཕལེསུ ཨུཔནིསྶཡཝིརཧིཏེཔི སགྒམགྒེ པཏིཊྛཔེནྟོ དཱིགྷནིཀཱཡཔྤམཱཎམྤི མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཔྤམཱཎམྤི དྷམྨདེསནཾ ཀརོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཏདནུལོམིཀཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ’’ཏི.

ཏེན ཧཱིཏི ཏེན སུདིནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན. སིཀྑཱཔདནྟི ཨེཏྠ སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ, པཛྫཏེ ཨིམིནཱཏི པདཾ, སིཀྑཱཡ པདཾ སིཀྑཱཔདཾ; སིཀྑཱཡ ཨདྷིགམུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ མཱུལཾ ནིསྶཡོ པཏིཊྛཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མེཐུནཝིརཏིཡཱ མེཐུནསཾཝརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མེཐུནསཾཝརོ ཧི ཏདཉྙེསཾ སིཀྑཱསངྑཱཏཱནཾ སཱིལཝིཔསྶནཱཛྷཱནམགྒདྷམྨཱནཾ ཝུཏྟཏྠཝསེན པདཏྟཱ ཨིདྷ ‘‘སིཀྑཱཔད’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙ ཏསྶཏྠསྶ དཱིཔཀཾ ཝཙནམྤི ‘‘སིཀྑཱཔད’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘སིཀྑཱཔདནྟི ཡོ ཏཏྠ ནཱམཀཱཡོ པདཀཱཡོ ནིརུཏྟིཀཱཡོ བྱཉྫནཀཱཡོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ‘‘ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ དྷམྨཔད’’ནྟི ཝུཏྟེ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ ཨེཀོ དྷམྨཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ ¶ ཧོཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ‘‘སིཀྑཱཔད’’ནྟི སིཀྑཱཀོཊྛཱསོ སིཀྑཱཡ ཨེཀོ པདེསོཏིཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དས ཨཏྠཝསེ པཊིཙྩཱཏི དས ཀཱརཎཝསེ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུ ཨདྷིགམནཱིཡེ ཧིཏཝིསེསེ པཊིཙྩ ཨཱགམྨ ཨཱརབྦྷ, དསནྣཾ ཧིཏཝིསེསཱནཾ ནིཔྥཏྟིཾ སམྤསྶམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཱནི ཏེ དས ཨཏྠཝསེ དསྶེནྟོ ‘‘སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སངྒྷསུཊྛུཏཱ ནཱམ སངྒྷསྶ སུཊྛུབྷཱཝོ, ‘‘སུཊྛུ དེཝཱ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེ ཝིཡ ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནསམྤཊིཙྪནབྷཱཝོ ¶ . ཡོ ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪཏི ¶ , ཏསྶ ཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ སངྒྷསྶ ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི མམ ཝཙནསམྤཊིཙྪནཏྠཾ པཉྙཔེསྶཱམི, ཨསམྤཊིཙྪནེ ཨཱདཱིནཝཾ སམྤཊིཙྪནེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ, ན བལཀྐཱརེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱཏི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱ’’ཏི. སངྒྷཕཱསུཏཱཡཱཏི སངྒྷསྶ ཕཱསུབྷཱཝཱཡ; སཧཛཱིཝིཏཱཡ སུཁཝིཧཱརཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི དུམྨངྐཱུ ནཱམ དུསྶཱིལཔུགྒལཱ; ཡེ མངྐུཏཾ ཨཱཔཱདིཡམཱནཱཔི དུཀྑེན ཨཱཔཛྫནྟི, ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོནྟཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ ན ལཛྫནྟི, ཏེསཾ ནིགྒཧཏྠཱཡ; ཏེ ཧི སིཀྑཱཔདེ ཨསཏི ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ, ཀིཾ སུཏཾ – ཀིཾ ཨམྷེཧི ཀཏཾ; ཀཏརསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཏམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨམྷེ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི སངྒྷཾ ཝིཧེཋེསྶནྟི, སིཀྑཱཔདེ པན སཏི ཏེ སངྒྷོ སིཀྑཱཔདཾ དསྶེཏྭཱ དྷམྨེན ཝིནཡེན སཏྠུསཱསནེན ནིགྒཧེསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

པེསལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡཱཏི པེསལཱནཾ པིཡསཱིལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཱཡ. པིཡསཱིལཱ ཧི བྷིཀྑཱུ ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཝེལཾ མརིཡཱདཾ ཨཛཱནནྟཱ སིཀྑཏྟཡཔཱརིཔཱུརིཡཱ གྷཊམཱནཱ ཀིལམནྟི, སནྡིཊྛམཱནཱ ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཧོནྟི. ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ པན སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཝེལཾ མརིཡཱདཾ ཉཏྭཱ སིཀྑཏྟཡཔཱརིཔཱུརིཡཱ གྷཊམཱནཱ ན ཀིལམནྟི, སནྡིཊྛམཱནཱ ན ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཧོནྟི. ཏེན ནེསཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཱ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡོ ཝཱ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧོ, སྭེཝ ཨེཏེསཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ. དུསྶཱིལཔུགྒལེ ནིསྶཱཡ ཧི ཨུཔོསཐོ ན ཏིཊྛཏི ¶ , པཝཱརཎཱ ན ཏིཊྛཏི, སངྒྷཀམྨཱནི ནཔྤཝཏྟནྟི, སཱམགྒཱི ན ཧོཏི, བྷིཀྑཱུ ཨནེཀགྒཱ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི ཨནུཡུཉྫིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. དུསྶཱིལེསུ པན ནིགྒཧིཏེསུ སབྦོཔི ཨཡཾ ཨུཔདྡཝོ ན ཧོཏི. ཏཏོ པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ཕཱསུ ཝིཧརནྟི. ཨེཝཾ ‘‘པེསལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུ ཝིཧཱརཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ དྭིདྷཱ ཨཏྠོ ¶ ཝེདིཏབྦོ.

དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀཱ ཨཱསཝཱ ནཱམ ཨསཾཝརེ ཋིཏེན ཏསྨིཉྙེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པཏྟབྦཱ པཱཎིཔྤཧཱར-དཎྜཔྤཧཱར-ཧཏྠཙྪེད-པཱདཙྪེད-ཨཀིཏྟི-ཨཡསཝིཔྤཊིསཱརཱདཡོ དུཀྑཝིསེསཱ. ཨིཏི ཨིམེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡ པིདྷཱནཱཡ ཨཱགམནམགྒཐཀནཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡཱཏི སམྤརཱཡིཀཱ ཨཱསཝཱ ནཱམ ཨསཾཝརེ ཋིཏེན ཀཏཔཱཔཀམྨམཱུལཀཱ སམྤརཱཡེ ནརཀཱདཱིསུ པཏྟབྦཱ དུཀྑཝིསེསཱ, ཏེསཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ¶ པཊིཔྤསྶམྦྷནཏྠཱཡ ཝཱུཔསམཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཔྤསནྣཱནཾ པསཱདཱཡཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧི སཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱཔཉྙཏྟཾ པཊིཔཛྫམཱནེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཝཱ ཡེཔི ཨཔྤསནྣཱ པཎྜིཏམནུསྶཱ, ཏེ ‘‘ཡཱནི ཝཏ ལོཀེ མཧཱཛནསྶ རཛྫན-དུསྶན-མུཡ྄ཧནཊྛཱནཱནི, ཏེཧི ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཨཱརཀཱ ཝིརཏཱ ཝིཧརནྟི, དུཀྐརཾ ཝཏ ཀརོནྟི, བྷཱརིཡཾ ཝཏ ཀརོནྟཱི’’ཏི པསཱདཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཝིནཡཔིཊཀེ པོཏྠཀཾ དིསྭཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀ-ཏིཝེདཱི བྲཱཧྨཎོ ཝིཡ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཔྤསནྣཱནཾ པསཱདཱཡཱ’’ཏི.

པསནྣཱནཾ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱཏི ཡེཔི སཱསནེ པསནྣཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཏེཔི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱཔཉྙཏྟཾ པཊིཔཛྫམཱནེ བྷིཀྑཱུ ཝཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨཡྻཱ དུཀྐརཀཱརིནོ, ཡེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨེཀབྷཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝིནཡསཾཝརཾ ཨནུཔཱལེནྟཱི’’ཏི བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ པསཱིདནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པསནྣཱནཾ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི.

སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱཏི ཏིཝིདྷོ སདྡྷམྨོ – པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ, པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ, ཨདྷིགམསདྡྷམྨོཏི. ཏཏྠ པིཊཀཏྟཡསངྒཧིཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ‘‘པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ’’ ནཱམ. ཏེརས དྷུཏགུཎཱ, ཙུདྡས ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི, དྭེཨསཱིཏི མཧཱཝཏྟཱནི, སཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱཏི ¶ ཨཡཾ ‘‘པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ’’ ནཱམ. ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒཱ ཙཏྟཱརི ཙ སཱམཉྙཕལཱནི ནིབྦཱནཉྩཱཏི ཨཡཾ ‘‘ཨདྷིགམསདྡྷམྨོ’’ ནཱམ. སོ སབྦོཔི ཡསྨཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཏི བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཔདཉྩ ཏསྶ ཝིབྷངྒཉྩ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨཉྙཉྩ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཡཐཱཔཉྙཏྟཉྩ པཊིཔཛྫམཱནཱ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏྭཱ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ ¶ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགཙྪནྟི, ཏསྨཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ’’ཏི.

ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧི སཏི སཾཝརཝིནཡོ ཙ པཧཱནཝིནཡོ ཙ སམཐཝིནཡོ ཙ པཉྙཏྟིཝིནཡོ ཙཱཏི ཙཏུབྦིདྷོཔི ཝིནཡོ ཨནུགྒཧིཏོ ཧོཏི ཨུཔཏྠམྦྷིཏོ སཱུཔཏྠམྦྷིཏོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

སབྦཱནེཝ ཙེཏཱནི པདཱནི ‘‘སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཱནི ¶ . ཏཏྲཱཡཾ པཋམཔཙྪིམཔདཡོཛནཱ – ‘‘སངྒྷསུཊྛུཏཱཡ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམི, ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཔི ཙེཏྠ ཡཾ སངྒྷསུཊྛུ ཏཾ སངྒྷཕཱསུ, ཡཾ སངྒྷཕཱསུ ཏཾ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི ཨེཝཾ སངྑལིཀནཡཾ; ཡཾ སངྒྷསུཊྛུ ཏཾ སངྒྷཕཱསུ, ཡཾ སངྒྷསུཊྛུ ཏཾ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི ཨེཝཉྩ ཨེཀེཀཔདམཱུལིཀཾ དསཀྑཏྟུཾ ཡོཛནཾ ཀཏྭཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ པརིཝཱརེ (པརི. ༣༣༤) –

‘‘ཨཏྠསཏཾ དྷམྨསཏཾ, དྭེ ཙ ནིརུཏྟིསཏཱནི;

ཙཏྟཱརི ཉཱཎསཏཱནི, ཨཏྠཝསེ པཀརཎེ’’ཏི.

ཏཾ སབྦཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ པནེཏཾ ཡསྨཱ པརིཝཱརེཡེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨིདྷ ན ཝཎྞིཏནྟི.

ཨེཝཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྨིཾ སིཀྑཱཔདེ བྷིཀྑཱུཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པན མཡཱ ཨིཏི སནྡསྶིཏཱནིསཾསཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསེ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ ཙ པརིཡཱཔུཎེཡྻཱཐ ཙ དྷཱརེཡྻཱཐ ཙ ཨཉྙེསཉྩ ཝཱཙེཡྻཱཐཱཏི. ཨཏིརེཀཱནཡནཏྠོ ¶ ཧི ཨེཏྠ ཙ སདྡོ, ཏེནཱཡམཏྠོ ཨཱནཱིཏོ ཧོཏཱིཏི.

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིམཾ སིཀྑཱཔད’’ནྟི ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཡྻ, པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི ཨསཾཝཱསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ པཋམཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ མཀྐཊཱིཝཏྠུ ཨུདཔཱདི. ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱིཏི. ཏསྶཏྠོ – བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨེཝཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི ཙ, ཨིདཉྩ ཨཉྙཾ ཝཏྠུ ཨུདཔཱདཱིཏི.

པཋམཔཉྙཏྟིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སུདིནྣབྷཱཎཝཱརཾ ནིཊྛིཏཾ.

མཀྐཊཱིཝཏྠུཀཐཱ

༤༠. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡཾ ཏཾ ཨཉྙཾ ཝཏྠུ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – མཀྐཊིཾ ཨཱམིསེནཱཏི མཧཱཝནེ བྷིཀྑཱུནཾ ཁནྟིམེཏྟཱདིགུཎཱནུབྷཱཝེན ནིརཱསངྐཙིཏྟཱ བཧཱུ མིགམོརཀུཀྐུཊམཀྐཊཱདཡོ ཏིརཙྪཱནཱ པདྷཱནཱགཱརཊྛཱནེསུ ཝིཙརནྟི. ཏཏྲ ཨེཀཾ མཀྐཊིཾ ཨཱམིསེན ཡཱགུབྷཏྟཁཛྫཀཱདིནཱ ཨུཔལཱཔེཏྭཱ, སངྒཎྷིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶཱཏི བྷུམྨཝཙནཾ. པཊིསེཝཏཱིཏི པཙུརཔཊིསེཝནོ ཧོཏི; པཙུརཏྠེ ཧི ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. སོ བྷིཀྑཱུཏི སོ མེཐུནདྷམྨཔཊིསེཝནཀོ བྷིཀྑུ. སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟཱཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱགནྟུཀཱ བུདྡྷདསྶནཱཡ ཨཱགཏཱ པཱཏོཝ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཱནི ལབྷིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ བྷིཀྑཱུནཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཱནི པསྶིསྶཱམཱཏི ཝིཙརིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟཱ’’ཏི. ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཏིརཙྪཱནགཏཱ ནཱམ ཨེཀབྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙེསུཔི ཏཱདིསཉྙེཝ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཏསྨཱ སཱ མཀྐཊཱི ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙ ཨཏྟནོ ཝིསྶཱསིཀབྷིཀྑུསྶེཝ ཏེསམྤི ཏཾ ཝིཀཱརཾ དསྶེསི.

ཚེཔྤནྟི ནངྒུཊྛཾ. ཨོཌྜཱིཏི ཨབྷིམུཁཾ ཋཔེསི. ནིམིཏྟམྤི ཨཀཱསཱིཏི ཡེན ནིཡཱམེན ཡཱཡ ཀིརིཡཱཡ མེཐུནཱདྷིཔྤཱཡཾ ཏེ ཛཱནནྟི ཏཾ ཨཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ ¶ . སོ བྷིཀྑཱུཏི ཡསྶཱཡཾ ཝིཧཱརོ. ཨེཀམནྟཾ ནིལཱིཡིཾསཱུཏི ཨེཀསྨིཾ ཨོཀཱསེ པཊིཙྪནྣཱ ཨཙྪིཾསུ.

༤༡. སཙྩཾ, ཨཱཝུསོཏི སཧོཌྜྷགྒཧིཏོ ཙོརོ ཝིཡ པཙྩཀྑཾ དིསྭཱ ཙོདིཏཏྟཱ ‘‘ཀིཾ ཝཱ མཡཱ ཀཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘སཙྩཾ, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཨཱཧ. ནནུ, ཨཱཝུསོ, ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཝུསོ ཡཐཱ མནུསྶིཏྠིཡཱ, ནནུ ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱཔི ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏཐེཝ ཧོཏི. མནུསྶིཏྠིཡཱཔི ཧི དསྶནམྤི གཧཎམྤི ཨཱམསནམྤི ཕུསནམྤི གྷཊྚནམྤི དུཊྛུལླམེཝ. ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱཔི ཏཾ སབྦཾ དུཊྛུལླམེཝ. ཀོ ཨེཏྠ ཝིསེསོ? ཨལེསཊྛཱནེ ཏྭཾ ལེསཾ ཨོཌྜེསཱིཏི.

༤༢. ཨནྟམསོ ཏིརཙྪཱནགཏཱཡཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི ཨསཾཝཱསོཏི ཏིརཙྪཱནགཏཱཡཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ པཱརཱཛིཀོ ཡེཝ ཧོཏཱིཏི དལ༹ྷཏརཾ སིཀྑཱཔདམཀཱསི. དུཝིདྷཉྷི ¶ སིཀྑཱཔདཾ – ལོཀཝཛྫཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཉྩ. ཏཏྠ ཡསྶ སཙིཏྟཀཔཀྑེ ཙིཏྟཾ ཨཀུསལམེཝ ཧོཏི, ཏཾ ལོཀཝཛྫཾ ནཱམ. སེསཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ. ཏཏྠ ལོཀཝཛྫེ ཨནུཔཉྙཏྟི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ རུནྡྷནྟཱི དྭཱརཾ པིདཧནྟཱི སོཏཾ པཙྪིནྡམཱནཱ གཱལ༹ྷཏརཾ ཀརོནྟཱི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཉྙཏྲ ཨདྷིམཱནཱ, ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱཏི ཨཡཾ པན ཝཱིཏིཀྐམཱབྷཱཝཱ ཨབྦོཧཱརིཀཏྟཱ ཙ ཝུཏྟཱ. པཎྞཏྟིཝཛྫེ ཨཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ སིཐིལཾ ཀརོནྟཱི མོཙེནྟཱི དྭཱརཾ དདམཱནཱ ཨཔརཱཔརམྤི ཨནཱཔཏྟིཾ ཀུརུམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, གཎབྷོཛནཔརམྤརབྷོཛནཱདཱིསུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡོ ཝིཡ. ‘‘ཨནྟམསོ ཏངྑཎིཀཱཡཔཱི’’ཏི ཨེཝརཱུཔཱ པན ཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ པཉྙཏྟིགཏིཀཱཝ ཧོཏི. ཨིདཾ པན པཋམསིཀྑཱཔདཾ ཡསྨཱ ལོཀཝཛྫཾ, ན པཎྞཏྟིཝཛྫཾ; ཏསྨཱ ཨཡམནུཔཉྙཏྟི རུནྡྷནྟཱི ¶ དྭཱརཾ པིདཧནྟཱི སོཏཾ པཙྪིནྡམཱནཱ གཱལ༹ྷཏརཾ ཀརོནྟཱི ཨུཔྤཛྫི.

ཨེཝཾ དྭེཔི ཝཏྠཱུནི སམྤིཎྜེཏྭཱ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཏརཾ ཀཏྭཱ པཋམཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཏྠུ ཨུདཔཱདི. ཏསྶུཔྤཏྟིདསྶནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ . ཏསྶཏྠོ – བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨེཝཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏི ཙ ཨིདཉྩ ཨཉྙམྤི ཝཏྠུ ཨུདཔཱདཱིཏི.

མཀྐཊཱིཝཏྠུཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སནྠཏབྷཱཎཝཱརོ

ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༣-༤༤. ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨཉྙམྤི ཝཏྠུ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཔི ཨཡམནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – ཝེསཱལིཀཱཏི ཝེསཱལིཝཱསིནོ. ཝཛྫིཔུཏྟཀཱཏི ཝཛྫིརཊྛེ ཝེསཱལིཡཾ ཀུལཱནཾ པུཏྟཱ. སཱསནེ ཀིར ཡོ ཡོ ཨུཔདྡཝོ ཨཱདཱིནཝོ ཨབྦུདམུཔྤཛྫི, སབྦཾ ཏཾ ཝཛྫིཔུཏྟཀེ ནིསྶཱཡ. ཏཐཱ ཧི དེཝདཏྟོཔི ཝཛྫིཔུཏྟཀེ པཀྑེ ལབྷིཏྭཱ སངྒྷཾ བྷིནྡི. ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ ཨེཝ ཙ ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེསུཾ. ཨིམེཔི ཏེསཾ ཡེཝ ཨེཀཙྩེ ཨེཝཾ པཉྙཏྟེཔི སིཀྑཱཔདེ ¶ ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫིཾསུ…པེ… མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཾསཱུཏི.

ཉཱཏིབྱསནེནཔཱིཏི ཨེཏྠ ཨསནཾ བྱསནཾ ཝིཀྑེཔོ ཝིདྡྷཾསནཾ ཝིནཱསོཏི སབྦམེཏཾ ཨེཀཏྠཾ. ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ ཉཱཏིབྱསནཾ, ཏེན ཉཱཏིབྱསནེན, རཱཛདཎྜབྱཱདྷིམརཎཝིཔྤཝཱསནིམིཏྟེན ¶ ཉཱཏིཝིནཱསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ དུཏིཡཔདེཔི. ཏཏིཡཔདེ པན ཨཱརོགྱཝིནཱསཀོ རོགོ ཨེཝ རོགབྱསནཾ. སོ ཧི ཨཱརོགྱཾ བྱསཏི ཝིཀྑིཔཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནཾ. རོགོཝ བྱསནཾ རོགབྱསནཾ, ཏེན རོགབྱསནེན. ཕུཊྛཱཏི ཨདྷིཔནྣཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ སམནྣཱགཏཱཏི ཨཏྠོ.

ན མཡཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, བུདྡྷགརཧིནོཏི བྷནྟེ ཨཱནནྡ, མཡཾ ན བུདྡྷཾ གརཧཱམ, ན བུདྡྷསྶ དོསཾ དེམ. ན དྷམྨགརཧིནོ, ན སངྒྷགརཧིནོ. ཨཏྟགརཧིནོ མཡནྟི ཨཏྟཱནམེཝ མཡཾ གརཧཱམ, ཨཏྟནོ དོསཾ དེམ. ཨལཀྑིཀཱཏི ནིསྶིརིཀཱ. ཨཔྤཔུཉྙཱཏི པརིཏྟཔུཉྙཱ. ཝིཔསྶཀཱ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཡེ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎེསུ ཝིབྷཏྟཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཏེསཾ ཝིཔསྶཀཱ; ཏཏོ ཏཏོ ཨཱརམྨཎཏོ ཝུཊྛཱཡ ཏེཝ དྷམྨེ ཝིཔསྶམཱནཱཏི ¶ ཨཏྠོ. པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟནྟི རཏྟིཡཱ པུབྦཾ པུབྦརཏྟཾ, རཏྟིཡཱ ཨཔརཾ ཨཔརརཏྟཾ, པཋམཡཱམཉྩ པཙྪིམཡཱམཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བོདྷིཔཀྑིཀཱནནྟི བོདྷིསྶ པཀྑེ བྷཝཱནཾ, ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསྶ ཨུཔཀཱརཀཱནནྟི ཨཏྠོ. བྷཱཝནཱནུཡོགནྟི ཝཌྜྷནཱནུཡོགཾ. ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརེཡྻཱམཱཏི གིཧིཔལིབོདྷཾ ཨཱཝཱསཔལིབོདྷཉྩ པཧཱཡ ཝིཝིཏྟེསུ སེནཱསནེསུ ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ ཨནཉྙཀིཙྩཱ ཝིཧརེཡྻཱམ.

ཨེཝམཱཝུསོཏི ཐེརོ ཨེཏེསཾ ཨཱསཡཾ ཨཛཱནནྟོ ཨིདཾ ནེསཾ མཧཱགཛྫིཏཾ སུཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨིམེ ཨཱིདིསཱ བྷཝིསྶནྟི, སཱདྷཱུ’’ཏི མཉྙམཱནོ ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོཏི ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཀཱརཎཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཀཱརཎཉྷི ཡསྨཱ ཏཏྠ ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིབྷཱཝེན ཕལཾ ཏིཊྛཏི. ཡསྨཱ ཙསྶ ཏཾ ཨོཀཱསོ ཧོཏི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིབྷཱཝེན, ཏསྨཱ ‘‘ཋཱནཉྩ ཨཝཀཱསོ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, ཨཱནནྡ ¶ , ཨནཝཀཱསོ’’ཏི. ཨེཏཾ ཋཱནཾ ཝཱ ཨོཀཱསོ ཝཱ ནཏྠི. ཡཾ ཏཐཱགཏོཏི ཡེན ཏཐཱགཏོ ཝཛྫཱིནཾ ཝཱ…པེ… སམཱུཧནེཡྻ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཡདི ཧི བྷགཝཱ ཨེཏེསཾ ‘‘ལབྷེཡྻཱམ ཨུཔསམྤད’’ནྟི ཡཱཙནྟཱནཾ ཨུཔསམྤདཾ དདེཡྻ, ཨེཝཾ སནྟེ ‘‘པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི ཨསཾཝཱསོ’’ཏི པཉྙཏྟཾ སམཱུཧནེཡྻ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ན སམཱུཧནཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

སོ ཨཱགཏོ ན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོཏི ‘‘ཡདི ཧི ཨེཝཾ ཨཱགཏོ ཨུཔསམྤདཾ ལབྷེཡྻ, སཱསནེ ཨགཱརཝོ བྷཝེཡྻ. སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ པན ཋིཏོ སགཱརཝོ ཙ བྷཝིསྶཏི, ཨཏྟཏྠཉྩ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨནུཀམྤམཱནོ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘སོ ཨཱགཏོ ན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ’’ཏི. སོ ཨཱགཏོ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོཏི ཨེཝཾ ཨཱགཏོ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨཝིཔནྣསཱིལཏཱཡ སཱསནེ སགཱརཝོ ¶ བྷཝིསྶཏི, སོ སཏི ཨུཔནིསྶཡེ ནཙིརསྶེཝ ཨུཏྟམཏྠཾ པཱཔུཎིསྶཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོཏི ཨཱཧ.

ཨེཝཾ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ ཨཱགཏེསུ ཨནུཔསམྤཱདེཏབྦཉྩ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦཉྩ དསྶེཏྭཱ ཏཱིཎིཔི ཝཏྠཱུནི སམོདྷཱནེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏུཀཱམོ ‘‘ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ…པེ… ཨསཾཝཱསོ’’ཏི པརིཔུཎྞཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསི.

ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཏྠུཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུབྦིདྷཝིནཡཀཐཱ

༤༥. ཨིདཱནིསྶ ¶ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟོ ‘‘ཡོ པནཱཏི, ཡོ ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྨིཾ པན སིཀྑཱཔདེ ཙ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ ཙ སཀལེ ཙ ཝིནཡཝིནིཙྪཡེ ཀོསལླཾ པཏྠཡནྟེན ཙཏུབྦིདྷོ ཝིནཡོ ཛཱནིཏབྦོ –

ཙཏུབྦིདྷཉྷི ཝིནཡཾ, མཧཱཐེརཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ནཱིཧརིཏྭཱ པཀཱསེསུཾ, དྷམྨསངྒཱཧཀཱ པུརཱ.

ཀཏམཾ ཙཏུབྦིདྷཾ? སུཏྟཾ, སུཏྟཱནུལོམཾ, ཨཱཙརིཡཝཱདཾ, ཨཏྟནོམཏིནྟི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཧཙྩཔདེན རསེན ཨཱཙརིཡཝཾསེན ཨདྷིཔྤཱཡཱ’’ཏི, ཨེཏྠ ཧི ཨཱཧཙྩཔདནྟི སུཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, རསོཏི སུཏྟཱནུལོམཾ, ཨཱཙརིཡཝཾསོཏི ཨཱཙརིཡཝཱདོ, ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཨཏྟནོམཏི.

ཏཏྠ སུཏྟཾནཱམ སཀལེ ཝིནཡཔིཊཀེ པཱལི༹.

སུཏྟཱནུལོམཾ ནཱམ ཙཏྟཱརོ མཧཱཔདེསཱ; ཡེ བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ – ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , མཡཱ ‘ཨིདཾ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨཔྤཊིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ ཙེ ཨཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི; ཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི, ཏཾ ཝོ ན ཀཔྤཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ‘ཨིདཾ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨཔྤཊིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ ཙེ ཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི; ཨཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི, ཏཾ ཝོ ཀཔྤཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , མཡཱ ‘ཨིདཾ ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨནནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཙེ ཨཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི, ཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི; ཏཾ ཝོ ན ཀཔྤཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ‘ཨིདཾ ཀཔྤཏཱི’ཏི ཨནནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཙེ ཀཔྤིཡཾ ཨནུལོམེཏི, ཨཀཔྤིཡཾ པཊིབཱཧཏི; ཏཾ ཝོ ཀཔྤཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༠༥).

ཨཱཙརིཡཝཱདོ ནཱམ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི པཉྩཧི ཨརཧནྟསཏེཧི ཋཔིཏཱ པཱལི༹ཝིནིམུཏྟཱ ཨོཀྐནྟཝིནིཙྪཡཔྤཝཏྟཱ ཨཊྛཀཐཱཏནྟི.

ཨཏྟནོམཏི ནཱམ སུཏྟ-སུཏྟཱནུལོམ-ཨཱཙརིཡཝཱདེ མུཉྩིཏྭཱ ཨནུམཱནེན ཨཏྟནོ ཨནུབུདྡྷིཡཱ ནཡགྒཱཧེན ཨུཔཊྛིཏཱཀཱརཀཐནཾ.

ཨཔིཙ སུཏྟནྟཱབྷིདྷམྨཝིནཡཊྛཀཐཱསུ ཨཱགཏོ སབྦོཔི ཐེརཝཱདོ ‘‘ཨཏྟནོམཏི’’ ནཱམ. ཏཾ པན ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེནྟེན ན དལ༹ྷགྒཱཧཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཝོཧརིཏབྦཾ. ཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཨཏྠེན པཱལི༹ཾ, པཱལི༹ཡཱ ཙ ཨཏྠཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. ཨཏྟནོམཏི ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཏཏྠ ཨོཏརཏི ཙེཝ སམེཏི ཙ, གཧེཏབྦཱ. སཙེ ནེཝ ཨོཏརཏི ན སམེཏི, ན གཧེཏབྦཱ. ཨཡཉྷི ཨཏྟནོམཏི ནཱམ སབྦདུབྦལཱ. ཨཏྟནོམཏིཏོ ཨཱཙརིཡཝཱདོ བལཝཏརོ.

ཨཱཙརིཡཝཱདོཔི སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦོ. ཏཏྠ ཨོཏརནྟོ སམེནྟོཡེཝ གཧེཏབྦོ, ཨིཏརོ ན གཧེཏབྦོ. ཨཱཙརིཡཝཱདཏོ ཧི སུཏྟཱནུལོམཾ བལཝཏརཾ.

སུཏྟཱནུལོམམྤི སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨོཏརནྟཾ སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨིཏརཾ ན གཧེཏབྦཾ. སུཏྟཱནུལོམཏོ ཧི སུཏྟམེཝ བལཝཏརཾ. སུཏྟཉྷི ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀཱརཀསངྒྷསདིསཾ བུདྡྷཱནཾ ཋིཏཀཱལསདིསཾ. ཏསྨཱ ཡདཱ དྭེ བྷིཀྑཱུ སཱཀཙྪནྟི, སཀཝཱདཱི སུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརཝཱདཱི སུཏྟཱནུལོམཾ. ཏེཧི ཨཉྙམཉྙཾ ཁེཔཾ ཝཱ གརཧཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ སུཏྟཱནུལོམཾ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཾ; སུཏྟསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐཱཡཾ སུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཏེཧིཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཁེཔཾ ཝཱ གརཧཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཝཱདོ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦོ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦོ. ཨནོཏརནྟོ ཨསམེནྟོ ཙ གཱརཡ྄ཧཱཙརིཡཝཱདོ ན གཧེཏབྦོ; སུཏྟསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ སུཏྟཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཏྟནོམཏིཾ. ཏེཧིཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཁེཔཾ ཝཱ གརཧཾ ཝཱ ¶ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟནོམཏི སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཱ. སུཏྟསྨིཾ ཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ སུཏྟཱནུལོམཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཾ. སུཏྟཾ སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, ཏིསྶོ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ པཱལི༹ཨཱགཏཾ པཉྙཱཡཏི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཏཐཱ པཉྙཱཡཏི ན ཨོཏརཏི ན སམེཏི, བཱཧིརཀསུཏྟཾ ཝཱ ཧོཏི སིལོཀོ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ གཱརཡ྄ཧསུཏྟཾ གུལ༹ྷཝེསྶནྟརགུལ༹ྷཝིནཡཝེདལླཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཏོ ཨཱགཏཾ, ན གཧེཏབྦཾ. སུཏྟཱནུལོམསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ¶ སུཏྟཱནུལོམཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདོ སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦོ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦོ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦོ. སུཏྟཱནུལོམེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ སུཏྟཱནུལོམཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཏྟནོམཏིཾ. ཨཏྟནོམཏི སུཏྟཱནུལོམེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཱ. སུཏྟཱནུལོམེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཾ. སུཏྟཾ ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཾ. ཨིཏརཾ གཱརཡ྄ཧསུཏྟཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཱནུལོམཾ. སུཏྟཱནུལོམཾ ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. ཨོཏརནྟཾ སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨིཏརཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཏྟནོམཏིཾ. ཨཏྟནོམཏི ཨཱཙརིཡཝཱདེ ཨོཏཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ན གཧེཏབྦཱ. ཨཱཙརིཡཝཱདེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཾ. སུཏྟཾ ཨཏྟནོམཏིཡཾ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦཾ. ཨིཏརཾ གཱརཡ྄ཧསུཏྟཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཏྟནོམཏིཡམེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ¶ ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ སུཏྟཱནུལོམཾ. སུཏྟཱནུལོམཾ ཨཏྟནོམཏིཡཾ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. ཨོཏརནྟཾ སམེནྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨིཏརཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨཏྟནོམཏིཡམེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཨཏྟནོམཏིཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཨཱཙརིཡཝཱདོ ཨཏྟནོམཏིཡཾ ཨོཏཱརེཏབྦོ. སཙེ ཨོཏརཏི སམེཏི, གཧེཏབྦོ; ཨིཏརོ གཱརཡ྄ཧཱཙརིཡཝཱདོ ན གཧེཏབྦོ. ཨཏྟནོམཏིཡམེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཏྟནོ གཧཎམེཝ ¶ བལིཡཾ ཀཱཏབྦཾ. སབྦཊྛཱནེསུ ཙ ཁེཔོ ཝཱ གརཧཱ ཝཱ ན ཀཱཏབྦཱཏི.

ཨཐ ¶ པནཱཡཾ ‘‘ཀཔྤིཡ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ‘‘ཨཀཔྤིཡ’’ནྟི. སུཏྟེ ཙ སུཏྟཱནུལོམེ ཙ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཀཔྤིཡཾ ཧོཏི, ཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ ཏསྶ ཀཔྤིཡབྷཱཝསཱདྷཀཾ སུཏྟཏོ བཧུཾ ཀཱརཎཉྩ ཝིནིཙྪཡཉྩ དསྶེཏི, པརོ ཀཱརཎཾ ན ཝིནྡཏི. ཀཔྤིཡེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ པརོ ཏསྶ ཨཀཔྤིཡབྷཱཝསཱདྷཀཾ སུཏྟཏོ བཧུཾ ཀཱརཎཉྩ ཝིནིཙྪཡཉྩ དསྶེཏི, ཨནེན ཨཏྟནོ གཧཎནྟི ཀཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཨཱདཱཡ ན ཋཱཏབྦཾ. ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཀཔྤིཡེཝ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ དྭིནྣམྤི ཀཱརཎཙྪཱཡཱ དིསྶཏི, པཊིཀྑིཏྟབྷཱཝོཡེཝ སཱདྷུ, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. ཝིནཡཉྷི པཏྭཱ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཝིཙཱརཎམཱགམྨ རུནྡྷིཏབྦཾ, གཱལ༹ྷཾ ཀཏྟབྦཾ, སོཏཾ པཙྪིནྡིཏབྦཾ, གརུཀབྷཱཝེཡེཝ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐ པནཱཡཾ ‘‘ཨཀཔྤིཡ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ཀཐེཏི, པརོ ‘‘ཀཔྤིཡ’’ནྟི. སུཏྟེ ཙ སུཏྟཱནུལོམེ ཙ ཨོཏཱརེཏབྦཾ. སཙེ ཀཔྤིཡཾ ཧོཏི, ཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ.

ཨཐཱཡཾ བཧཱུཧི སུཏྟཝིནིཙྪཡཀཱརཎེཧི ཨཀཔྤིཡབྷཱཝཾ དསྶེཏི, པརོ ཀཱརཎཾ ན ཝིནྡཏི, ཨཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ པརོ བཧཱུཧི སུཏྟཝིནིཙྪཡཀཱརཎེཧི ཀཔྤིཡབྷཱཝཾ དསྶེཏི, ཨཡཾ ཀཱརཎཾ ན ཝིནྡཏི, ཀཔྤིཡེ ཋཱཏབྦཾ. ཨཐ དྭིནྣམྤི ཀཱརཎཙྪཱཡཱ དིསྶཏི, ཨཏྟནོ གཧཎཾ ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡཀཔྤིཡེ ཙ ཝིནིཙྪཡོ ཝུཏྟོ; ཨེཝཾ ཨནཱཔཏྟིཨཱཔཏྟིཝཱདེ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིཝཱདེ ཙ, ལཧུཀགརུཀཱཔཏྟིཝཱདེ གརུཀལཧུཀཱཔཏྟིཝཱདེ ཙཱཔི ¶ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ནཱམམཏྟཾཡེཝ ཧི ཨེཏྠ ནཱནཾ, ཡོཛནཱནཡེ ནཱནཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ན ཝིཏྠཱརིཏཾ.

ཨེཝཾ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཱདིཝིནིཙྪཡེ ཨུཔྤནྣེ ཡོ སུཏྟ-སུཏྟཱནུལོམཨཱཙརིཡཝཱདཨཏྟནོམཏཱིསུ ཨཏིརེཀཀཱརཎཾ ལབྷཏི, ཏསྶ ཝཱདེ ཋཱཏབྦཾ. སབྦསོ པན ཀཱརཎཾ ཝིནིཙྪཡཾ ཨལབྷནྟེན སུཏྟཾ ན ཛཧིཏབྦཾ, སུཏྟསྨིཾཡེཝ ཋཱཏབྦནྟི. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ སིཀྑཱཔདེ ཙ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ ཙ སཀལེ ཙ ཝིནཡཝིནིཙྪཡེ ཀོསལླཾ པཏྠཡནྟེན ཨཡཾ ཙཏུབྦིདྷོ ཝིནཡོ ཛཱནིཏབྦོ.

ཨིམཉྩ ¶ ¶ པན ཙཏུབྦིདྷཾ ཝིནཡཾ ཉཏྭཱཔི ཝིནཡདྷརེན པུགྒལེན ཏིལཀྑཎསམནྣཱགཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏཱིཎི ཧི ཝིནཡདྷརསྶ ལཀྑཎཱནི ཨིཙྪིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ‘‘སུཏྟཉྩསྶ སྭཱགཏཾ ཧོཏི སུཔྤཝཏྟི སུཝིནིཙྪིཏཾ སུཏྟཏོ ཨནུབྱཉྫནཏོ’’ཏི ཨིདམེཀཾ ལཀྑཎཾ. ‘‘ཝིནཡེ ཁོ པན ཋིཏོ ཧོཏི ཨསཾཧཱིརོ’’ཏི ཨིདཾ དུཏིཡཾ. ‘‘ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཁོ པནསྶ སུགྒཧིཏཱ ཧོཏི སུམནསིཀཏཱ སཱུཔདྷཱརིཏཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏཏིཡཾ.

ཏཏྠ སུཏྟཾ ནཱམ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ. ཏཉྩསྶ སྭཱགཏཾ ཧོཏཱིཏི སུཊྛུ ཨཱགཏཾ. སུཔྤཝཏྟཱིཏི སུཊྛུ པཝཏྟཾ པགུཎཾ ཝཱཙུགྒཏཾ སུཝིནིཙྪིཏཾ. སུཏྟཏོ ཨནུབྱཉྫནཏོཏི པཱལི༹ཏོ ཙ པརིཔུཙྪཏོ ཙ ཨཊྛཀཐཱཏོ ཙ སུཝིནིཙྪིཏཾ ཧོཏི, ཀངྑཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཧིཏཾ.

ཝིནཡེ ཁོ པན ཋིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝིནཡེ ལཛྫཱིབྷཱཝེན པཏིཊྛིཏོ ཧོཏི. ཨལཛྫཱི ཧི བཧུསྶུཏོཔི སམཱནོ ལཱབྷགརུཏཱཡ ཏནྟིཾ ཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེཏྭཱ སཱསནེ མཧནྟཾ ཨུཔདྡཝཾ ཀརོཏི. སངྒྷབྷེདམྤི སངྒྷརཱཛིམྤི ཨུཔྤཱདེཏི. ལཛྫཱི པན ཀུཀྐུཙྩཀོ སིཀྑཱཀཱམོ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཏནྟིཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ དྷམྨམེཝ ཝིནཡམེཝ ཙ དཱིཔེཏི, སཏྠུསཱསནཾ གརུཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏི. ཏཐཱ ཧི པུབྦེ མཧཱཐེརཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསུཾ – ‘‘ཨནཱགཏེ ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏི, ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏི, ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཡོ ལཛྫཱི, སོ ཝིནཡཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཨཝོཀྐམནྟོ ལཛྫཱིབྷཱཝེན ཝིནཡེ ཋིཏོ ཧོཏི སུཔྤཏིཊྛིཏོཏི. ཨསཾཧཱིརོཏི སཾཧཱིརོ ནཱམ ཡོ པཱལི༹ཡཾ ཝཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝཱ ཧེཊྛཏོ ཝཱ ཨུཔརིཏོ ཝཱ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ པུཙྪིཡམཱནོ ཝིཏྠུནཏི ཝིཔྥནྡཏི སནྟིཊྛིཏུཾ ན སཀྐོཏི; ཡཾ ཡཾ པརེན ཝུཙྩཏི ཏཾ ཏཾ ཨནུཛཱནཱཏི; སཀཝཱདཾ ཚཌྜེཏྭཱ པརཝཱདཾ གཎྷཱཏི. ཡོ པན པཱལི༹ཡཾ ཝཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ཝཱ ཧེཊྛུཔརིཡེན ཝཱ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ¶ ཝཱ པུཙྪིཡམཱནོ ན ཝིཏྠུནཏི ན ཝིཔྥནྡཏི, ཨེཀེཀལོམཾ སཎྜཱསེན གཎྷནྟོ ཝིཡ ‘‘ཨེཝཾ མཡཾ ཝདཱམ; ཨེཝཾ ནོ ཨཱཙརིཡཱ ཝདནྟཱི’’ཏི ¶ ཝིསྶཛྫེཏི; ཡམྷི པཱལི༹ ཙ པཱལི༹ཝིནིཙྪཡོ ཙ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཱ ཝིཡ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ ཨགཙྪནྟོ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨསཾཧཱིརོ’’ཏི.

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཁོ པནསྶ སུགྒཧིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཐེརཔརམྤརཱ ཝཾསཔརམྤརཱ ཙསྶ སུཊྛུ གཧིཏཱ ཧོཏི. སུམནསིཀཏཱཏི སུཊྛུ མནསིཀཏཱ; ཨཱཝཛྫིཏམཏྟེ ཨུཛྫལིཏཔདཱིཔོ ཝིཡ ཧོཏི. སཱུཔདྷཱརིཏཱཏི སུཊྛུ ¶ ཨུཔདྷཱརིཏཱ པུབྦཱཔརཱནུསནྡྷིཏོ ཨཏྠཏོ ཀཱརཎཏོ ཙ ཨུཔདྷཱརིཏཱ; ཨཏྟནོ མཏིཾ པཧཱཡ ཨཱཙརིཡསུདྡྷིཡཱ ཝཏྟཱ ཧོཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ ཨསུཀཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷི, སོ ཨསུཀསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ སབྦཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཾ ཐེརཝཱདངྒཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཡཱཝ ཨུཔཱལིཏྠེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷཱིཏི པཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི. ཏཏོཔི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨུཔཱལིཏྠེརོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷི, དཱསཀཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ, སོཎཀཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དཱསཀཏྠེརསྶ, སིགྒཝཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སོཎཀཏྠེརསྶ, མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སིགྒཝཏྠེརསྶ ཙཎྜཝཛྫིཏྠེརསྶ ཙཱཏི. ཨེཝཾ སབྦཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཾ ཐེརཝཱདངྒཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡཾ པཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི. ཨེཝཾ ཨུགྒཧིཏཱ ཧི ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ སུགྒཧིཏཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨསཀྐོནྟེན པན ཨཝསྶཾ དྭེ ཏཡོ པརིཝཊྚཱ ཨུགྒཧེཏབྦཱ. སབྦཔཙྪིམེན ཧི ནཡེན ཡཐཱ ཨཱཙརིཡོ ཙ ཨཱཙརིཡཱཙརིཡོ ཙ པཱལི༹ཉྩ པརིཔུཙྪཉྩ ཝདནྟི, ཏཐཱ ཉཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨིམེཧི ཙ པན ཏཱིཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏེན ཝིནཡདྷརེན ཝཏྠུཝིནིཙྪཡཏྠཾ སནྣིཔཏིཏེ སངྒྷེ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙོདཀེན ཙ ཙུདིཏཀེན ཙ ཝུཏྟེ ཝཏྟབྦེ སཧསཱ ཨཝིནིཙྪིནིཏྭཱཝ ཚ ཋཱནཱནི ཨོལོཀེཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཚ? ཝཏྠུ ཨོལོཀེཏབྦཾ, མཱཏིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ, པདབྷཱཛནཱིཡཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ, ཏིཀཔརིཙྪེདོ ཨོལོཀེཏབྦོ, ཨནྟརཱཔཏྟི ཨོལོཀེཏབྦཱ, ཨནཱཔཏྟི ཨོལོཀེཏབྦཱཏི.

ཝཏྠུཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ¶ ཧི ‘‘ཏིཎེན ཝཱ པཎྞེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨཱགནྟབྦཾ, ན ཏྭེཝ ནགྒེན ཨཱགནྟབྦཾ; ཡོ ཨཱགཙྪེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༥༡༧) ཨེཝཾ ཨེཀཙྩཾ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶཏི. སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

མཱཏིཀཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༢) ནཡེན ¶ པཉྩནྣཾ ཨཱཔཏྟཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶཏི, སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཾ ¶ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘ཨཀྑཡིཏེ སརཱིརེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. ཡེབྷུཡྻེན ཁཡིཏེ སརཱིརེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༥༩ ཨཱདཡོ, ཨཏྠཏོ སམཱནཾ) ནཡེན སཏྟནྣཾ ཨཱཔཏྟཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶཏི, སོ པདབྷཱཛནཱིཡཏོ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཏིཀཔརིཙྪེདཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ཏིཀསངྒྷཱདིསེསཾ ཝཱ ཏིཀཔཱཙིཏྟིཡཾ ཝཱ ཏིཀདུཀྐཊཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཏིཀཔརིཙྪེདེ པསྶཏི, སོ ཏཏོ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཨནྟརཱཔཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘པཊིལཱཏཾ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པཱཙི. ༣༥༥) ཨེཝཾ ཡཱ སིཀྑཱཔདནྟརེསུ ཨནྟརཱཔཏྟི ཧོཏི ཏཾ པསྶཏི, སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཨནཱཔཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟོཔི ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཨསཱདིཡནྟསྶ, ཨཐེཡྻཙིཏྟསྶ, ན མརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ, ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶ, ན མོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶ, ཨསཉྩིཙྩ, ཨསྶཏིཡཱ, ཨཛཱནནྟསྶཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༧༢ ཨཱདཡོ) ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སིཀྑཱཔདེ ནིདྡིཊྛཾ ཨནཱཔཏྟིཾ པསྶཏི, སོ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི.

ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ཙཏུབྦིདྷཝིནཡཀོཝིདོ ཏིལཀྑཎསམྤནྣོ ཨིམཱནི ཚ ཋཱནཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེསྶཏི, ཏསྶ ཝིནིཙྪཡོ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡོ, བུདྡྷེན སཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིནིཙྪིཏསདིསོ ཧོཏི. ཏཾ ཙེཝཾ ཝིནིཙྪཡཀུསལཾ བྷིཀྑུཾ ཀོཙི ཀཏསིཀྑཱཔདཝཱིཏིཀྐམོ བྷིཀྑུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪེཡྻ; ཏེན སཱདྷུཀཾ སལླཀྑེཏྭཱ སཙེ ཨནཱཔཏྟི ཧོཏི, ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ པན ཨཱཔཏྟི ཧོཏི, ‘‘ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཱ དེསནཱགཱམིནཱི ཙེ, ‘‘དེསནཱགཱམིནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི ཙེ, ‘‘ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨཐསྶ པཱརཱཛིཀཙྪཱཡཱ ¶ དིསྶཏི, ‘‘པཱརཱཛིཀཱཔཏྟཱི’’ཏི ན ཏཱཝ ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? མེཐུནདྷམྨཝཱིཏིཀྐམོ ཧི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝཱིཏིཀྐམོ ཙ ཨོལཱ༹རིཀོ. ཨདིནྣཱདཱནམནུསྶཝིགྒཧཝཱིཏིཀྐམཱ པན སུཁུམཱ ཙིཏྟལཧུཀཱ. ཏེ སུཁུམེནེཝ ཨཱཔཛྫཏི ¶ , སུཁུམེན རཀྑཏི, ཏསྨཱ ཝིསེསེན ཏཾཝཏྠུཀཾ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪིཡམཱནོ ‘‘ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ སཙསྶ ཨཱཙརིཡོ དྷརཏི, ཏཏོ ཏེན སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཾ ¶ པུཙྪཱ’’ཏི པེསེཏབྦོ. སཙེ སོ པུན ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ སུཏྟཏོ ནཡཏོ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘སཏེཀིཙྪོ’ཏི མཾ ཨཱཧཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏཏོ ཨནེན སོ ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ ཡཾ ཨཱཙརིཡོ བྷཎཏི ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཐ པནསྶ ཨཱཙརིཡོ ནཏྠི, སདྡྷིཾ ཨུགྒཧིཏཏྠེརོ པན ཨཏྠི, ཏསྶ སནྟིཀཾ པེསེཏབྦོ – ‘‘ཨམྷེཧི སཧ ཨུགྒཧིཏཏྠེརོ གཎཔཱམོཀྑོ, ཏཾ གནྟྭཱ པུཙྪཱ’’ཏི. ཏེནཱཔི ‘‘སཏེཀིཙྪོ’’ཏི ཝིནིཙྪིཏེ ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ ཏསྶ ཝཙནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཐ སདྡྷིཾ ཨུགྒཧིཏཏྠེརོཔི ནཏྠི, ཨནྟེཝཱསིཀོ པཎྜིཏོ ཨཏྠི, ཏསྶ སནྟིཀཾ པེསེཏབྦོ – ‘‘ཨསུཀདཧརཾ གནྟྭཱ པུཙྪཱ’’ཏི. ཏེནཱཔི ‘‘སཏེཀིཙྪོ’’ཏི ཝིནིཙྪིཏེ ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ ཏསྶ ཝཙནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཐ དཧརསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཙྪཱཡཱཝ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏེནཱཔི ‘‘པཱརཱཛིཀོསཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦོ. དུལླབྷོ ཧི བུདྡྷུཔྤཱདོ, ཏཏོ དུལླབྷཏརཱ ¶ པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙ. ཨེཝཾ པན ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཝིཝིཏྟཾ ཨོཀཱསཾ སམྨཛྫིཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ སཱིལཱནི སོདྷེཏྭཱ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཏཱཝ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི. སཙེ ཏསྶ ཨརོགཾ སཱིལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གྷཊཡཏི, སངྑཱརཱ པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཨུཔཙཱརཔྤནཱཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཙིཏྟམྤི ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, དིཝསཾ ཨཏིཀྐནྟམྤི ན ཛཱནཱཏི. སོ དིཝསཱཏིཀྐམེ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏོ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀཱིདིསཱ ཏེ ཙིཏྟཔྤཝཏྟཱི’’ཏི. ཨཱརོཙིཏཱཡ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཡཱ ཝཏྟབྦོ – ‘‘པབྦཛྫཱ ནཱམ ཙིཏྟཝིསུདྡྷཏྠཱཡ, ཨཔྤམཏྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.

ཡསྶ པན སཱིལཾ བྷིནྣཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ན གྷཊཡཏི, པཏོདཱབྷིཏུནྣཾ ཝིཡ ཙིཏྟཾ ཝིཀམྤཏི, ཝིཔྤཊིསཱརགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི, ཏཏྟཔཱསཱཎེ ནིསིནྣོ ཝིཡ ཏངྑཎཉྙེཝ ཝུཊྛཱཏི. སོ ¶ ཨཱགཏོ ‘‘ཀཱ ཏེ ཙིཏྟཔྤཝཏྟཱི’’ཏི པུཙྪིཏབྦོ. ཨཱརོཙིཏཱཡ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཡཱ ‘‘ནཏྠི ལོཀེ རཧོ ནཱམ པཱཔཀམྨཾ པཀུབྦཏོ. སབྦཔཋམཉྷི པཱཔཾ ཀརོནྟོ ཨཏྟནཱ ཛཱནཱཏི, ཨཐསྶ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ པརཙིཏྟཝིདཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནནྟི, ཏྭཾཡེཝ དཱནི ཏཝ སོཏྠིཾ པརིཡེསཱཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ.

ནིཊྛིཏཱ ཙཏུབྦིདྷཝིནཡཀཐཱ

ཝིནཡདྷརསྶ ཙ ལཀྑཎཱདིཀཐཱ.

བྷིཀྑུཔདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ¶ སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒསྶ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཡཾ ཝུཏྟཾ ཡོ པནཱཏི ཡོ ཡཱདིསོཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ཡོ པནཱཏི ཝིབྷཛིཏབྦཔདཾ; ཡོ ཡཱདིསོཏིཨཱདཱིནི ཏསྶ ཝིབྷཛནཔདཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ པནཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ; ཡོཏི ཨཏྠཔདཾ; ཏཉྩ ཨནིཡམེན པུགྒལཾ དཱིཔེཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨནིཡམེན པུགྒལདཱིཔཀཾ ཡོ སདྡམེཝ ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡོ པནཱཏི ཡོ ཡོཀོཙཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ པན ཡོ ཡོཀོཙི ནཱམ, སོ ཨཝསྶཾ ལིངྒ-ཡུཏྟ-ཛཱཏི-ནཱམ-གོཏྟ-སཱིལ-ཝིཧཱར-གོཙརཝཡེསུ ཨེཀེནཱཀཱརེན པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཏཐཱ ཉཱཔེཏུཾ ཏཾ པབྷེདཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱདིསོཏི ལིངྒཝསེན ཡཱདིསོ ཝཱ ཏཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུ; དཱིགྷོ ཝཱ རསྶོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ ཨོདཱཏོ ཝཱ མངྒུརཙྪཝི ཝཱ ཀིསོ ཝཱ ཐཱུལོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཡུཏྟོཏི ཡོགཝསེན ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཡུཏྟོ ཧོཏུ; ནཝཀམྨཡུཏྟོ ཝཱ ཨུདྡེསཡུཏྟོ ཝཱ ཝཱསདྷུརཡུཏྟོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཛཙྩོཏི ཛཱཏིཝསེན ཡཾཛཙྩོ ཝཱ ཏཾཛཙྩོ ཝཱ ཧོཏུ; ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱནཱམོཏི ནཱམཝསེན ཡཐཱནཱམོ ཝཱ ཏཐཱནཱམོ ཝཱ ཧོཏུ; བུདྡྷརཀྑིཏོ ཝཱ དྷམྨརཀྑིཏོ ཝཱ སངྒྷརཀྑིཏོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱགོཏྟོཏི གོཏྟཝསེན ཡཐཱགོཏྟོ ཝཱ ཏཐཱགོཏྟོ ཝཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ གོཏྟེན ཧོཏུ; ཀཙྩཱཡནོ ཝཱ ཝཱསིཊྛོ ཝཱ ཀོསིཡོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱསཱིལོཏི སཱིལེསུ ཡཐཱསཱིལོ ཝཱ ཏཐཱསཱིལོ ཝཱ ཧོཏུ; ནཝཀམྨསཱིལོ ཝཱ ཨུདྡེསསཱིལོ ཝཱ ཝཱསདྷུརསཱིལོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཝིཧཱརཱིཏི ཝིཧཱརེསུཔི ཡཐཱཝིཧཱརཱི ཝཱ ཏཐཱཝིཧཱརཱི ཝཱ ཧོཏུ; ནཝཀམྨཝིཧཱརཱི ཝཱ ཨུདྡེསཝིཧཱརཱི ཝཱ ཝཱསདྷུརཝིཧཱརཱི ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱགོཙརོཏི གོཙརེསུཔི ཡཐཱགོཙརོ ཝཱ ཏཐཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏུ; ནཝཀམྨགོཙརོ ¶ ཝཱ ཨུདྡེསགོཙརོ ཝཱ ཝཱསདྷུརགོཙརོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཐེརོ ཝཱཏི ཨཱདཱིསུ ཝཡོཝུཌྜྷཱདཱིསུ ཡོ ཝཱ སོ ཝཱ ཧོཏུ; པརིཔུཎྞདསཝསྶཏཱཡ ཐེརོ ཝཱ ཨཱུནཔཉྩཝསྶཏཱཡ ནཝོ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཉྩཝསྶཏཱཡ ¶ མཛ྄ཛྷིམོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཁོ སབྦོཝ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨེསོ ཝུཙྩཏི ‘‘ཡོ པནཱ’’ཏི.

བྷིཀྑུནིདྡེསེ བྷིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑཀོ; ལབྷནྟོ ཝཱ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཨརིཡཱཡ ཡཱཙནཱཡ ཡཱཙཏཱིཏི ཨཏྠོ. བུདྡྷཱདཱིཧི ཨཛ྄ཛྷུཔགཏཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏཏྟཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོ ནཱམ. ཡོ ཧི ཀོཙི ཨཔྤཾ ཝཱ མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ, སོ ཀསིགོརཀྑཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཀཔྤནཾ ཧིཏྭཱ ལིངྒསམྤཊིཙྪནེནེཝ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑུ. པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཏྟཱ ཝཱ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ ཀཱཛབྷཏྟཾ བྷུཉྫམཱནོཔི ¶ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑུ; པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏཏྟཱ ཝཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑུ. ཨགྒྷཕསྶཝཎྞབྷེདེན བྷིནྣཾ པཊཾ དྷཱརེཏཱིཏི བྷིནྣཔཊདྷརོ. ཏཏྠ སཏྠཀཙྪེདནེན ཨགྒྷབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. སཧསྶགྒྷནཀོཔི ཧི པཊོ སཏྠཀེན ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྣོ བྷིནྣགྒྷོ ཧོཏི. པུརིམགྒྷཏོ ཨུཔཌྜྷམྤི ན ཨགྒྷཏི. སུཏྟསཾསིབྦནེན ཕསྶབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. སུཁསམྥསྶོཔི ཧི པཊོ སུཏྟེཧི སཾསིབྦིཏོ བྷིནྣཕསྶོ ཧོཏི. ཁརསམྥསྶཏཾ པཱཔུཎཱཏི. སཱུཙིམལཱདཱིཧི ཝཎྞབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. སུཔརིསུདྡྷོཔི ཧི པཊོ སཱུཙིཀམྨཏོ པཊྛཱཡ སཱུཙིམལེན, ཧཏྠསེདམལཛལླིཀཱཧི, ཨཝསཱནེ རཛནཀཔྤཀརཎེཧི ཙ བྷིནྣཝཎྞོ ཧོཏི; པཀཏིཝཎྞཾ ཝིཛཧཏི. ཨེཝཾ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི བྷིནྣཔཊདྷཱརཎཏོ བྷིནྣཔཊདྷརོཏི བྷིཀྑུ. གིཧིཝཏྠཝིསབྷཱགཱནཾ ཝཱ ཀཱསཱཝཱནཾ དྷཱརཎམཏྟེནེཝ བྷིནྣཔཊདྷརོཏི བྷིཀྑུ.

སམཉྙཱཡཱཏི པཉྙཏྟིཡཱ ཝོཧཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. སམཉྙཱཡ ཨེཝ ཧི ཨེཀཙྩོ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི པཉྙཱཡཏི. ཏཐཱ ཧི ནིམནྟནཱདིམྷི བྷིཀྑཱུསུ གཎིཡམཱནེསུ སཱམཎེརེཔི གཧེཏྭཱ ‘‘སཏཾ བྷིཀྑཱུ སཧསྶཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝདནྟི. པཊིཉྙཱཡཱཏི ཨཏྟནོ པཊིཛཱནནེན པཊིཉྙཱཡཔི ཧི ཨེཀཙྩོ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི པཉྙཱཡཏི. ཏསྶ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱཏི? ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༩༦) ཨེཝམཱདཱིསུ སམྦྷཝོ དཊྛབྦོ ¶ . ཨཡཾ པན ཨཱནནྡཏྠེརེན ཝུཏྟཱ དྷམྨིཀཱ པཊིཉྙཱ. རཏྟིབྷཱགེ པན དུསྶཱིལཱཔི པཊིཔཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨདྷམྨིཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ཨབྷཱུཏཱཡ ‘‘མཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝདནྟི.

ཨེཧི ¶ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཧི བྷིཀྑུ ནཱམ བྷགཝཏོ ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཙནམཏྟེན བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཾ པཏྟོ. བྷགཝཱ ཧི ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ པུགྒལཾ དིསྭཱ རཏྟཔཾསུཀཱུལནྟརཏོ སུཝཎྞཝཎྞཾ དཀྑིཎཧཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ བྲཧྨགྷོསཾ ནིཙྪཱརེནྟོ ‘‘ཨེཧི, བྷིཀྑུ, ཙར བྲཧྨཙརིཡཾ སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི ཝདཏི. ཏསྶ སཧེཝ བྷགཝཏོ ཝཙནེན གིཧིལིངྒཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི, པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙ རུཧཏི. བྷཎྜུ ཀཱསཱཡཝསནོ ཧོཏི. ཨེཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཾསེ ཋཔེཏྭཱ ཝཱམཾསཀཱུཊེ ཨཱསཏྟནཱིལུཔྤལཝཎྞམཏྟིཀཱཔཏྟོ –

‘‘ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཝཱསི སཱུཙི ཙ བནྡྷནཾ;

པརིསྶཱཝནེན ཨཊྛེཏེ, ཡུཏྟཡོགསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི པརིཀྑཱརེཧི སརཱིརེ པཊིམུཀྐེཧིཡེཝ སཊྛིཝསྶིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ བུདྡྷཱཙརིཡཀོ བུདྡྷུཔཛ྄ཛྷཱཡཀོ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཝནྡམཱནོཡེཝ ཏིཊྛཏི. བྷགཝཱ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱཡ ཨེཝ ཨུཔསམྤཱདེཏི. ཨེཝཾ ཨུཔསམྤནྣཱནི ཙ སཧསྶུཔརི ཨེཀཙཏྟཱལཱིསུཏྟརཱནི ཏཱིཎི བྷིཀྑུསཏཱནི ཨཧེསུཾ; སེཡྻཐིདཾ – པཉྩ པཉྩཝགྒིཡཏྠེརཱ, ཡསོ ཀུལཔུཏྟོ, ཏསྶ པརིཝཱརཱ ཙཏུཔཎྞཱས སཧཱཡཀཱ, ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡཱ, སཧསྶཔུརཱཎཛཊིལཱ, སདྡྷིཾ དྭཱིཧི ཨགྒསཱཝཀེཧི ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཀོ ཨངྒུལིམཱལཏྠེརོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཏཱིཎི སཏཾ སཧསྶཉྩ, ཙཏྟཱལཱིསཾ པུནཱཔརེ;

ཨེཀོ ཙ ཐེརོ སཔྤཉྙོ, སབྦེ ཏེ ཨེཧིབྷིཀྑུཀཱ’’ཏི.

ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏེ ཨེཝ, ཨཉྙེཔི བཧཱུ སནྟི. སེཡྻཐིདཾ – ཏིསཏཔརིཝཱརོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ, སཧསྶཔརིཝཱརོ མཧཱཀཔྤིནོ, དསསཧསྶཱ ¶ ཀཔིལཝཏྠུཝཱསིནོ ཀུལཔུཏྟཱ, སོལ༹སསཧསྶཱ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཏེ པན ཝིནཡཔིཊཀེ པཱལི༹ཡཾ ན ནིདྡིཊྛཏྟཱ ན ཝུཏྟཱ. ཨིམེ ཏཏྠ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཝུཏྟཱཏི.

‘‘སཏྟཝཱིས སཧསྶཱནི, ཏཱིཎིཡེཝ སཏཱནི ཙ;

ཨེཏེཔི སབྦེ སངྑཱཏཱ, སབྦེ ཏེ ཨེཧིབྷིཀྑུཀཱ’’ཏི.

ཏཱིཧི ¶ སརཎགམནེཧི ཨུཔསམྤནྣོཏི ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱཙཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཝུཏྟེཧི ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི ཨུཔསམྤནྣོ. ཨཡཉྷི ཨུཔསམྤདཱ ནཱམ ཨཊྛཝིདྷཱ – ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱ, སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ, ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ, པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ, གརུདྷམྨཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ, དཱུཏེནཱུཔསམྤདཱ, ཨཊྛཝཱཙིཀཱུཔསམྤདཱ, ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱཏི. ཏཏྠ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱ, སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ ཙ ཝུཏྟཱ ཨེཝ.

ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦཾ མེ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏི ཐེརེསུ ནཝེསུ མཛ྄ཛྷིམེསུ ཙཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ཀིཉྩི དྷམྨཾ སོསྶཱམི ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སོསྶཱམཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཧི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, ཀསྶཔ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ¶ – ‘སཱཏསཧགཏཱ ཙ མེ ཀཱཡགཏཱསཏི ན ཝིཛཧིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, ཀསྶཔ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨིམིནཱ ཨོཝཱདཔཊིགྒཧཎེན མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ.

པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ སོཔཱཀསྶ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ. བྷགཝཱ ཀིར པུབྦཱརཱམེ ཨནུཙངྐམནྟཾ སོཔཱཀསཱམཎེརཾ ‘‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱ’ཏི ཝཱ, སོཔཱཀ, ‘རཱུཔསཉྙཱ’ཏི ཝཱ ཨིམེ དྷམྨཱ ནཱནཏྠཱ ནཱནཱབྱཉྫནཱ ¶ , ཨུདཱཧུ ཨེཀཏྠཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱན’’ནྟི དས ཨསུབྷནིསྶིཏེ པཉྷེ པུཙྪི. སོ ཏེ བྱཱཀཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ‘‘ཀཏིཝསྶོསི ཏྭཾ, སོཔཱཀཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཏྟཝསྶོཧཾ, བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘སོཔཱཀ, ཏྭཾ མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ པཉྷེ བྱཱཀཱསཱི’’ཏི ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནི. ཨཡཾ པཉྷབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ.

གརུདྷམྨཔཊིགྒཧཎཱུཔསམྤདཱ ནཱམ མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ ཨཊྛགརུདྷམྨསྶ པཊིགྒཧཎེན ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ.

དཱུཏེནཱུཔསམྤདཱ ནཱམ ཨཌྜྷཀཱསིཡཱ གཎིཀཱཡ ཨནུཉྙཱཏཨུཔསམྤདཱ.

ཨཊྛཝཱཙིཀཱུཔསམྤདཱ ནཱམ བྷིཀྑུནིཡཱ བྷིཀྑུནིསངྒྷཏོ ཉཏྟིཙཏུཏྠེན བྷིཀྑུསངྒྷཏོ ཉཏྟིཙཏུཏྠེནཱཏི ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཀམྨེཧི ཨུཔསམྤདཱ.

ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱ ¶ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏརཧི ཨུཔསམྤདཱ. ཨིམཱསུ ཨཊྛསུ ཨུཔསམྤདཱསུ ‘‘ཡཱ སཱ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི ཨུཔསམྤདཱ ཨནུཉྙཱཏཱ, ཏཾ ཨཛྫཏགྒེ པཊིཀྑིཔཱམི. ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཉཏྟིཙཏུཏྠེན ཀམྨེན ཨུཔསམྤཱདེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༦༩) ཨེཝཾ ཨནུཉྙཱཏཱཡ ཨིམཱཡ ཨུཔསམྤདཱཡ ཨུཔསམྤནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བྷདྲོཏི ཨཔཱཔཀོ. ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱདཡོ ཧི ཡཱཝ ཨརཧཱ, ཏཱཝ བྷདྲེན སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘བྷདྲོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི སངྑྱཾ གཙྪནྟི. སཱརོཏི ཏེཧིཡེཝ སཱིལསཱརཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ནཱིལསམནྣཱགམེན ནཱིལོ པཊོ ཝིཡ ‘‘སཱརོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝིགཏཀིལེསཕེགྒུབྷཱཝཏོ ཝཱ ཁཱིཎཱསཝོཝ ‘‘སཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. སེཁོཏི པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན སདྡྷིཾ སཏྟ ¶ ཨརིཡཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑནྟཱིཏི སེཁཱ. ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ‘‘སེཁོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ན སིཀྑཏཱིཏི ཨསེཁོ. སེཀྑདྷམྨེ ཨཏིཀྐམྨ ཨགྒཕལེ ཋིཏོ, ཏཏོ ཨུཏྟརི སིཀྑིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘ཨསེཁོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམགྒེན སངྒྷེནཱཏི སབྦནྟིམེན པརིཡཱཡེན པཉྩཝགྒཀརཎཱིཡེ ཀམྨེ ཡཱཝཏིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཀམྨཔྤཏྟཱ, ཏེསཾ ཨཱགཏཏྟཱ ཚནྡཱརཧཱནཾ ཚནྡསྶ ཨཱཧཊཏྟཱ, སམྨུཁཱིབྷཱུཏཱནཉྩ ཨཔྤཊིཀྐོསནཏོ ཨེཀསྨིཾ ཀམྨེ སམགྒབྷཱཝཾ ཨུཔགཏེན. ཉཏྟིཙཏུཏྠེནཱཏི ¶ ཏཱིཧི ཨནུསྶཱཝནཱཧི ཨེཀཱཡ ཙ ཉཏྟིཡཱ ཀཱཏབྦེན. ཀམྨེནཱཏི དྷམྨིཀེན ཝིནཡཀམྨེན. ཨཀུཔྤེནཱཏི ཝཏྠུ-ཉཏྟི-ཨནུསྶཱཝན-སཱིམཱ-པརིསསམྤཏྟིསམྤནྣཏྟཱ ཨཀོཔེཏབྦཏཾ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཏཉྩ ཨུཔགཏེན. ཋཱནཱརཧེནཱཏི ཀཱརཎཱརཧེན སཏྠུསཱསནཱརཧེན. ཨུཔསམྤནྣོ ནཱམ ཨུཔརིབྷཱཝཾ སམཱཔནྣོ, པཏྟོཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཧི ཨུཔརིབྷཱཝོ, ཏཉྩེས ཡཐཱཝུཏྟེན ཀམྨེན སམཱཔནྣཏྟཱ ‘‘ཨུཔསམྤནྣོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཾ ཨེཀམེཝ ཨཱགཏཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཙཏྟཱརི སངྒྷཀམྨཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཐེཏབྦཱནཱིཏི སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. ཏཱནི ཙ ‘‘ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཉཏྟིཀམྨཾ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨ’’ནྟི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརེན ཁནྡྷཀཏོ པརིཝཱརཱཝསཱནེ ཀམྨཝིབྷངྒཏོ ཙ པཱལི༹ཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐིཏཱནི. ཏཱནི མཡཾ པརིཝཱརཱཝསཱནེ ཀམྨཝིབྷངྒེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨེཝཉྷི སཏི པཋམཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ཙ ¶ ན བྷཱརིཡཱ བྷཝིསྶཏི; ཡཐཱཋིཏཱཡ ཙ པཱལི༹ཡཱ ཝཎྞནཱ སུཝིཉྙེཡྻཱ བྷཝིསྶཏི. ཏཱནི ཙ ཋཱནཱནི ཨསུཉྙཱནི བྷཝིསྶནྟི; ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནམེཝ ཀརོམ.

ཏཏྲཱཏི ཏེསུ ‘‘བྷིཀྑཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེསུ བྷིཀྑཱུསུ. ཡྭཱཡཾ བྷིཀྑཱུཏི ཡོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ. སམགྒེན སངྒྷེན…པེ… ཨུཔསམྤནྣོཏི ཨཊྛསུ ཨུཔསམྤདཱསུ ཉཏྟིཙཏུཏྠེནེཝ ཀམྨེན ཨུཔསམྤནྣོ. ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏོ བྷིཀྑཱུཏི ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཏྠེ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིཏརེ པན ‘‘བྷིཀྑཀོ’’ཏི ཨཱདཡོ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཙ ‘‘བྷིཀྑཀོ’’ཏི ཨཱདཡོ ནིརུཏྟིཝསེན ཝུཏྟཱ, ‘‘སམཉྙཱཡ བྷིཀྑུ, པཊིཉྙཱཡ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨིམེ དྭེ ཨབྷིལཱཔཝསེན ཝུཏྟཱ, ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏི བུདྡྷེན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན པཊིལདྡྷཨུཔསམྤདཱཝསེན ཝུཏྟོ. སརཎགམནབྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱཡ ཀམྨཝཱཙཱཡ ཨུཔསམྤདཱཝསེན ཝུཏྟོ, ‘‘བྷདྲོ’’ཏིཨཱདཡོ གུཎཝསེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

བྷིཀྑུཔདབྷཱཛནཱིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.

སིཀྑཱསཱཛཱིཝཔདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ¶ ‘‘བྷིཀྑཱུན’’ནྟི ཨིདཾ པདཾ ཝིསེསཏྠཱབྷཱཝཏོ ཨཝིབྷཛིཏྭཱཝ ཡཾ སིཀྑཉྩ སཱཛཱིཝཉྩ སམཱཔནྣཏྟཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ སིཀྑཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ. ཏིསྶོཏི གཎནཔརིཙྪེདོ ¶ . ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཏི ཨདྷིཀཾ ཨུཏྟམཾ སཱིལནྟི ཨདྷིསཱིལཾ; ཨདྷིསཱིལཉྩ ཏཾ སིཀྑིཏབྦཏོ སིཀྑཱ ཙཱཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེས ནཡོ ཨདྷིཙིཏྟ-ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསུ.

ཀཏམཾ པནེཏྠ སཱིལཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཀཏམཾ ཙིཏྟཾ, ཀཏམཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཀཏམཱ པཉྙཱ, ཀཏམཱ ཨདྷིཔཉྙཱཏི? ཝུཙྩཏེ – པཉྩངྒདསངྒསཱིལཾ ཏཱཝ སཱིལམེཝ. ཏཉྷི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྨིཾ སཱིལེ བུདྡྷཱཔི སཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི. ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི. སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམཱདིཡནྟི. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོནྟི. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ པན ‘‘ཨདྷིསཱིལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྷི སཱུརིཡོ ཝིཡ པཛྫོཏཱནཾ སིནེརུ ཝིཡ པབྦཏཱནཾ སབྦལོཀིཡསཱིལཱནཾ ¶ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ པཝཏྟཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ན ཧི ཏཾ པཉྙཏྟིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙོ སཏྟོ ཋཔེཏུཾ སཀྐོཏི, བུདྡྷཱཡེཝ པན སབྦསོ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཨཛ྄ཛྷཱཙཱརསོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝཱིཏིཀྐམསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཏཾ སཱིལསཾཝརཾ པཉྙཔེནྟི. པཱཏིམོཀྑསཾཝརཏོཔི ཙ མགྒཕལསམྤཡུཏྟམེཝ སཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཏཾ པན ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཾ. ན ཧི ཏཾ སམཱཔནྣོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི.

ཀཱམཱཝཙརཱནི པན ཨཊྛ ཀུསལཙིཏྟཱནི, ལོཀིཡཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཱནི ཙ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. བུདྡྷུཔྤཱདཱནུཔྤཱདེ ཙསྶ པཝཏྟི, སམཱདཔནཾ སམཱདཱནཉྩ སཱིལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཾ པན ‘‘ཨདྷིཙིཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྷི ཨདྷིསཱིལཾ ཝིཡ སཱིལཱནཾ སབྦལོཀིཡཙིཏྟཱནཾ ཨདྷིཀཉྩེཝ ཨུཏྟམཉྩ, བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ ཙ ཧོཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཙིཏྟམེཝ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཏཾ པན ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཾ. ན ཧི ཏཾ སམཱཔནྣོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི.

‘‘ཨཏྠི དིནྣཾ, ཨཏྠི ཡིཊྛ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༣༧༡; ཝིབྷ. ༧༩༣; མ. ནི. ༣.༩༢) -ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ པན ཀམྨསྶཀཏཉཱཎཾ པཉྙཱ, སཱ ཧི བུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ¶ ཨནུཔྤནྣེཔི ལོཀེ ¶ པཝཏྟཏི. ཨུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྶཱ པཉྙཱཡ བུདྡྷཱཔི བུདྡྷསཱཝཀཱཔི མཧཱཛནཾ སམཱདཔེནྟི. ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཀམྨཝཱདིནོ ཙ དྷམྨིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙ མཧཱརཱཛཱནོ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙ སམཱདཔེནྟི. སཱམམྤི པཎྜིཏཱ སཏྟཱ སམཱདིཡནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨངྐུརོ དསཝསྶསཧསྶཱནི མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. ཝེལཱམོ, ཝེསྶནྟརོ, ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ པཎྜིཏམནུསྶཱ མཧཱདཱནཱནི ཨདཾསུ. ཏེ ཏཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཾསུ. ཏིལཀྑཎཱཀཱརཔརིཙྪེདཀཾ པན ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ‘‘ཨདྷིཔཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཧི ཨདྷིསཱིལ-ཨདྷིཙིཏྟཱནི ཝིཡ སཱིལཙིཏྟཱནཾ སབྦལོཀིཡཔཉྙཱནཾ ཨདྷིཀཱ ཙེཝ ཨུཏྟམཱ ཙ, ན ཙ ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ ལོཀེ པཝཏྟཏི. ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཔཉྙཱཝ ཨདྷིཔཉྙཱ, སཱ པན ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཱ. ན ཧི ཏཾ སམཱཔནྣོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏཱིཏི.

ཏཏྲཱཏི ཏཱསུ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ. ཡཱཡཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཏི ཡཱ ཨཡཾ པཱཏིམོཀྑསཱིལསངྑཱཏཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཨེཏཾ སཱཛཱིཝཾ ནཱམཱཏི ཨེཏཾ སབྦམྤི ¶ བྷགཝཏཱ ཝིནཡེ ཋཔིཏཾ སིཀྑཱཔདཾ, ཡསྨཱ ཨེཏྠ ནཱནཱདེསཛཱཏིགོཏྟཱདིབྷེདབྷིནྣཱ བྷིཀྑཱུ སཧ ཛཱིཝནྟི ཨེཀཛཱིཝིཀཱ སབྷཱགཛཱིཝིཀཱ སབྷཱགཝུཏྟིནོ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ‘‘སཱཛཱིཝ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ སིཀྑཏཱིཏི ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ ཙིཏྟསྶ ཨདྷིཀརཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཐཱསིཀྑཱཔདཾ ནུ ཁོ སིཀྑཱམི ན སིཀྑཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེན ཨོལོཀེནྟོ སིཀྑཏི. ན ཀེཝལཉྩཱཡམེཏསྨིཾ སཱཛཱིཝསངྑཱཏེ སིཀྑཱཔདེཡེཝ སིཀྑཏི, སིཀྑཱཡཔི སིཀྑཏི, ‘‘ཨེཏཾ སཱཛཱིཝཾ ནཱམཱ’’ཏི ཨིམསྶ པན ཨནནྟརསྶ པདསྶ ཝསེན ‘‘ཏསྨིཾ སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཏཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ – ཏསྶཱ ཙ སིཀྑཱཡ སིཀྑཾ པརིཔཱུརེནྟོ སིཀྑཏི, ཏསྨིཉྩ སིཀྑཱཔདེ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟོ སིཀྑཏཱིཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི སཱཛཱིཝསམཱཔནྣོཏི ཨིདམྤི ཨནནྟརསྶ སཱཛཱིཝཔདསྶེཝ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན སོ སིཀྑམྤི སམཱཔནྣོ, ཏསྨཱ སིཀྑཱསམཱཔནྣོཏིཔི ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སཏི ‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏི ཨེཏསྶ པདསྶ པདབྷཱཛནམྤི པརིཔུཎྞཾ ¶ ཧོཏི.

སིཀྑཱསཱཛཱིཝཔདབྷཱཛནཱིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.

སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝིབྷངྒཝཎྞནཱ

སིཀྑཾ ¶ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱཏི སིཀྑཉྩ ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ དུབྦལབྷཱཝཉྩ ཨཔྤཀཱསེཏྭཱ. ཡསྨཱ ཙ དུབྦལྱེ ཨཱཝིཀཏེཔི སིཀྑཱ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི, སིཀྑཱཡ པན པཙྩཀྑཱཏཱཡ དུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ན ཀོཙི ཝིསེསཏྠོ ལབྦྷཏི. ཡཐཱ པན ‘‘དིརཏྟཏིརཏྟཾ སཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དིརཏྟཝཙནེན ན ཀོཙི ཝིསེསཏྠོ ལབྦྷཏི, ཀེཝལཾ ལོཀཝོཧཱརཝསེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཡ མུཁཱརཱུལ༹ྷཏཱཡ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝམིདམྤི ཝོཧཱརཝསེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཡ མུཁཱརཱུལ༹ྷཏཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡསྨཱ ཝཱ བྷགཝཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘སིཀྑཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠཾ སམྤཱདེཏྭཱ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ བྱཉྫནཾ སམྤཱདེཏི. པརིཝཱརཀཔདཝིརཧིཏཉྷི ཨེཀམེཝ ཨཏྠཔདཾ ཝུཙྩམཱནཾ པརིཝཱརཝིརཧིཏོ རཱཛཱ ཝིཡ, ཝཏྠཱལངྐཱརཝིརཧིཏོ ཝིཡ ཙ པུརིསོ ན སོབྷཏི; པརིཝཱརཀེན པན ཨཏྠཱནུལོམེན སཧཱཡཔདེན སདྡྷིཾ ཏཾ སོབྷཏཱིཏི.

ཡསྨཱ ¶ ཝཱ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསྶ ཨེཀཙྩཾ དུབྦལྱཱཝིཀམྨཾ ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སིཀྑཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱ’’ཏིཔདསྶ ཨཏྠཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ སིཡཱ ཡསྨཱ ན སབྦཾ དུབྦལྱཱཝིཀམྨཾ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ, ཏསྨཱ ‘‘དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ’’ཏི པཋམཾ ཝཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྠནིཡམནཏྠཾ ‘‘སིཀྑཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦནྟི, ཏཉྩ ན; ཀསྨཱ? ཨཏྠཱནུཀྐམཱབྷཱཝཏོ. ‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཏྟཱ ཡཾ སིཀྑཾ སམཱཔནྣོ, ཏཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡཱཏི ཝུཙྩམཱནོ ཨནུཀྐམེནེཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ ཧོཏི, ན ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ པཋམཾ ཝུཏྟནྟི.

ཨཔིཙ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཨེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཐཾ? ‘‘སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏི ཨེཏྠ ཡཾ སིཀྑཾ སམཱཔནྣོ ཏཾ ཨཔྤཙྩཀྑཱཡ ཡཉྩ སཱཛཱིཝཾ སམཱཔནྣོ ཏཏྠ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱཏི.

ཨིདཱནི ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནདུབྦལྱཱཝིཀམྨཱནཾ ཝིསེསཱཝིསེསཾ ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནལཀྑཎཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠི བྷིཀྑཝེཏིཨཱདཱིནི དྭེ མཱཏིཀཱཔདཱནི; ཏཱནི ཝིབྷཛནྟོ ‘‘ཀཐཉྩ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – ཀཐནྟི ཀེན ཨཱཀཱརེན. དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩཱཏི དུབྦལྱསྶ ཨཱཝིཀམྨཉྩ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཨུཀྐཎྛིཏོཏི ཨནབྷིརཏིཡཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀིཙྪཛཱིཝིཀཔྤཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ཨཛྫ ཡཱམི, སྭེ ཡཱམི, ཨིཏོ ཡཱམི, ཨེཏྠ ཡཱམཱིཏི ཨུདྡྷཾ ཀཎྛཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརམཱནོ, ཝིཀྑིཏྟོ ཨནེཀགྒོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནབྷིརཏོཏི སཱསནེ ཨབྷིརཏིཝིརཧིཏོ.

སཱམཉྙཱ ཙཝིཏུཀཱམོཏི སམཎབྷཱཝཏོ ཨཔགནྟུཀཱམོ. བྷིཀྑུབྷཱཝནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝེན. ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ‘‘ཀཎྛེ ཨཱསཏྟེན ཨཊྚཱིཡེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༦༢) པན ཡཐཱལཀྑཎཾ ཀརཎཝཙནེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཊྚཱིཡམཱནོཏི ཨཊྚཾ པཱིལི༹ཏཾ དུཀྑིཏཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཙརམཱནོ; ཏེན ཝཱ བྷིཀྑུབྷཱཝེན ཨཊྚོ ཀརིཡམཱནོ པཱིལི༹ཡམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཧརཱཡམཱནོཏི ལཛྫམཱནོ. ཛིགུཙྪམཱནོཏི ཨསུཙིཾ ཝིཡ ཏཾ ཛིགུཙྪནྟོ. གིཧིབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོཏིཨཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནིཡེཝ. ཡཾནཱུནཱཧཾ བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻནྟི ཨེཏྠ ཡཾནཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐདསྶནེ ནིཔཱཏོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘སཙཱཧཾ བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻཾ, སཱདྷུ ཝཏ མེ སིཡཱ’’ཏི. ཝདཏི ཝིཉྙཱཔེཏཱིཏི ¶ ཨིམམཏྠཾ ཨེཏེཧི ཝཱ ཨཉྙེཧི ཝཱ བྱཉྫནེཧི ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝདཏི ཙེཝ, ཡསྶ ཙ ཝདཏི, ཏཾ ཝིཉྙཱཔེཏི ཛཱནཱཔེཏི. ཨེཝམྤཱིཏི ཨུཔརིམཏྠསམྤིཎྜནཏྟོ པིཀཱརོ. ཨེཝམྤི དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩེཝ ཧོཏི སིཀྑཱ ཙ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ, ཨཉྙཐཱཔི.

ཨིདཱནི ཏཾ ཨཉྙཐཱཔི དུབྦལྱཱཝིཀམྨཾ སིཀྑཱཡ ཙ ཨཔྤཙྩཀྑཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. པདཏོ པནེཏྠ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻཾ, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ, སིཀྑཾ, ཝིནཡཾ, པཱཏིམོཀྑཾ, ཨུདྡེསཾ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ, ཨཱཙརིཡཾ, སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ, ཨནྟེཝཱསིཀཾ, སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཾ, སམཱནཱཙརིཡཀཾ, སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑེཡྻ’’ནྟི ཨིམཱནི ཙུདྡས པདཱནི ¶ པཙྩཀྑཱནཱཀཱརེན ཝུཏྟཱནི.

གིཧཱི ཨསྶནྟིཨཱདཱིནི ‘‘གིཧཱི, ཨུཔཱསཀོ, ཨཱརཱམིཀོ, སཱམཎེརོ, ཏིཏྠིཡོ, ཏིཏྠིཡསཱཝཀོ, ཨསྶམཎོ, ཨསཀྱཔུཏྟིཡོ ཨསྶ’’ནྟི ཨིམཱནི ཨཊྛ པདཱནི ‘‘ཨསྶ’’ནྟི ཨིམིནཱ བྷཱཝཝིཀཔྤཱཀཱརེན ཝུཏྟཱནི. ཨེཝཾ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཊིསཾཡུཏྟཱནི དྭཱཝཱིསཏི པདཱནི.

༤༦. ཡཐཱ ¶ ཙ ཨེཏཱནི, ཨེཝཾ ‘‘ཡདི པནཱཧཾ, ཨཔཱཧཾ, ཧནྡཱཧཾ, ཧོཏི མེ’’ཏི ཨིམེསུ ཨེཀམེཀེན པཊིསཾཡུཏྟཱནི དྭཱཝཱིསཏཱིཏི སབྦཱནེཝ སཏཉྩ དས ཙ པདཱནི ཧོནྟི.

༤༧. ཏཏོ པརཾ སརིཏབྦཝཏྠུདསྶནནཡེན པཝཏྟཱནི ‘‘མཱཏརཾ སརཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིནི སཏྟརས པདཱནི. ཏཏྠ ཁེཏྟནྟི སཱལིཁེཏྟཱདིཾ. ཝཏྠུནྟི ཏིཎཔཎྞསཱཀཕལཱཕལསམུཊྛཱནཊྛཱནཾ. སིཔྤནྟི ཀུམྦྷཀཱརཔེསཀཱརསིཔྤཱདིཀཾ.

༤༨. ཏཏོ པརཾ སཀིཉྩནསཔལིབོདྷབྷཱཝདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི ‘‘མཱཏཱ མེ ཨཏྠི, སཱ མཡཱ པོསེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཝ པདཱནི.

༤༩. ཏཏོ པརཾ སནིསྶཡསཔྤཏིཊྛབྷཱཝདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི ‘‘མཱཏཱ མེ ཨཏྠི, སཱ མཾ པོསེསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི སོལ༹ས པདཱནི.

༥༠. ཏཏོ པརཾ ཨེཀབྷཏྟཨེཀསེཡྻབྲཧྨཙརིཡཱནཾ དུཀྐརབྷཱཝདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི ‘‘དུཀྐར’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཊྛ པདཱནི.

ཏཏྠ ¶ དུཀྐརནྟི ཨེཀབྷཏྟཱདཱིནཾ ཀརཎེ དུཀྐརཏཾ དསྶེཏི. ན སུཀརནྟི སུཀརབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨེཝཾ དུཙྩརཾ ན སུཙརནྟི ཨེཏྠ. ན ཨུསྶཧཱམཱིཏི ཏཏྠ ཨུསྶཱཧཱབྷཱཝཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཾ དསྶེཏི. ན ཝིསཧཱམཱིཏི ཨསཡ྄ཧཏཾ དསྶེཏི. ན རམཱམཱིཏི རཏིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ནཱབྷིརམཱམཱིཏི ཨབྷིརཏིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཙ པཉྙཱས, པུརིམཱནི ཙ དསུཏྟརསཏནྟི སཊྛིསཏཾ པདཱནི དུབྦལྱཱཝིཀམྨཝཱརེ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༥༡. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝཱརེཔི ‘‘ཀཐཉྩ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱདི སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. པདཏོ པནེཏྠཱཔི ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམི, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ, སིཀྑཾ, ཝིནཡཾ, པཱཏིམོཀྑཾ, ཨུདྡེསཾ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ, ཨཱཙརིཡཾ, སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ, ཨནྟེཝཱསིཀཾ, སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཾ, སམཱནཱཙརིཡཀཾ, སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨིམཱནི ཙུདྡས པདཱནི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝཙནསམྦནྡྷེན པཝཏྟཱནི. སབྦཔདེསུ ཙ ‘‘ཝདཏི ཝིཉྙཱཔེཏཱི’’ཏི ཝཙནསྶ ཨཡམཏྠོ – ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝདཏི, ཡསྶ ཙ ཝདཏི ཏཾ ཏེནེཝ ཝཙཱིབྷེདེན ‘‘ཨཡཾ སཱསནཾ ཛཧིཏུཀཱམོ སཱསནཏོ ¶ མུཙྩིཏུཀཱམོ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཙཛིཏུཀཱམོ ཨིམཾ ཝཱཀྱབྷེདཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཝིཉྙཱཔེཏི སཱཝེཏི ཛཱནཱཔེཏི.

སཙེ ¶ པནཱཡཾ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ པདཔཙྩཱབྷཊྛཾ ཀཏྭཱ ‘‘པཙྩཀྑཱམི བུདྡྷ’’ནྟི ཝཱ ཝདེཡྻ. མིལཀྑབྷཱསཱསུ ཝཱ ཨཉྙཏརབྷཱསཱཡ ཏམཏྠཾ ཝདེཡྻ. ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ‘‘དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻ, སེཡྻཐཱཔི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝིབྷངྒེ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘དུཏིཡཾ ཛྷཱན’’ནྟི ཝདཏི, སཙེ ཡསྶ ཝདཏི སོ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཙཛིཏུཀཱམོ ཨེཏམཏྠཾ ཝདཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམཏྟམྤི ཛཱནཱཏི, ཝིརདྡྷཾ ནཱམ ནཏྠི; ཁེཏྟམེཝ ཨོཏིཎྞཾ, པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. སཀྐཏྟཱ ཝཱ བྲཧྨཏྟཱ ཝཱ ཙུཏསཏྟོ ཝིཡ ཙུཏོཝ ཧོཏི སཱསནཱ.

སཙེ པན ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑི’’ནྟི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻ’’ནྟི ཝཱཏི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔརིཀཔྤཝཙནེཧི ཝདཏི, དཱུཏཾ ཝཱ པཧིཎཱཏི, སཱསནཾ ཝཱ པེསེཏི, ཨཀྑརཾ ཝཱ ཚིནྡཏི, ཧཏྠམུདྡཱཡ ཝཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱརོཙནཾ པན ཧཏྠམུདྡཱཡཔི སཱིསཾ ཨེཏི. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ མནུསྶཛཱཏིཀསཏྟསྶ སནྟིཀེ ཙིཏྟསམྤཡུཏྟཾ ཝཙཱིབྷེདཾ ¶ ཀརོནྟསྶེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝིཉྙཱཔེནྟོཔི ཙ ཡདི ‘‘ཨཡམེཝ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨེཀཾ ནིཡམེཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཏཉྩ སོཡེཝ ཛཱནཱཏི, པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨཐ སོ ན ཛཱནཱཏི, ཨཉྙོ སམཱིཔེ ཋིཏོ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨཐ དྭིནྣཾ ཋིཏཊྛཱནེ དྭིནྣམྤི ནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཨེཏེསཾ ཨཱརོཙེམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏེསུ ཨེཀསྨིཾ ཛཱནནྟེཔི དྭཱིསུ ཛཱནནྟེསུཔི པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨེཝཾ སམྦཧུལེསུཔི ཝེདིཏབྦཾ.

སཙེ པན ཨནབྷིརཏིཡཱ པཱིལི༹ཏོ སབྷཱགེ བྷིཀྑཱུ པརིསངྐམཱནོ ‘‘ཡོ ཀོཙི ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨུཙྩསདྡཾ ཀརོནྟོ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏཉྩ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏོ ནཝཀམྨིཀོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ སམཡཉྙཱུ པུརིསོ སུཏྭཱ ‘‘ཨུཀྐཎྛིཏོ ཨཡཾ སམཎོ གིཧིབྷཱཝཾ ¶ པཏྠེཏི, སཱསནཏོ ཙུཏོ’’ཏི ཛཱནཱཏི, པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཏངྑཎཉྙེཝ པན ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ དུཛྫཱནཾ, སཙེ ཨཱཝཛྫནསམཡེ ཛཱནཱཏི; ཡཐཱ པཀཏིཡཱ ལོཀེ མནུསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཛཱནནྟི, པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨཐ ཨཔརབྷཱགེ ‘‘ཀིཾ ཨིམིནཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཀངྑནྟོ ཙིརེན ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨིདཉྷི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཉྩ ཨུཔརི ཨབྷཱུཏཱརོཙནདུཊྛུལླཝཱཙཱ-ཨཏྟཀཱམདུཊྛདོསབྷཱུཏཱ-རོཙནསིཀྑཱཔདཱནི ཙ ཨེཀཔརིཙྪེདཱནི. ཨཱཝཛྫནསམཡེ ཉཱཏེ ཨེཝ སཱིསཾ ཨེནྟི, ‘‘ཀིཾ ཨཡཾ བྷཎཏཱི’’ཏི ཀངྑཏཱ ¶ ཙིརེན ཉཱཏེ སཱིསཾ ན ཨེནྟི. ཡཐཱ ཙཱཡཾ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི པདེ ཝིནིཙྪཡེ ཝུཏྟོ; ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཝེདིཏབྦོ.

ཡསྨཱ ཙ ཡདཱ སིཀྑཱ པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི, ཏདཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ བུདྡྷཾ པཙྩཀྑེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཝདཏཱཔི དུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏམེཝ ཧོཏི; ཏསྨཱ སབྦེསཾ པདཱནཾ ཨཝསཱནེ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝམྤི, བྷིཀྑཝེ, དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩེཝ ཧོཏི སིཀྑཱ ཙ པཙྩཀྑཱཏཱ’’ཏི.

ཏཏོ པརཾ གིཧཱིཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ཨེཏྠ སཙེཔི ‘‘གིཧཱི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གིཧཱི ཧོམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གིཧཱི ཛཱཏོམྷཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གིཧིམྷཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. སཙེ པན ‘‘ཨཛྫ པཊྛཱཡ གིཧཱིཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘སཉྫཱནཱཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི, ཨརིཡཀེན ཝཱ ཝདཏི མིལཀྑཀེན ཝཱ; ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཝུཏྟེ ¶ ཡསྶ ཝདཏི, སཙེ སོ ཛཱནཱཏི, པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི ‘‘ཨུཔཱསཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ སཏྟསུ པདེསུ. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཙ ཨཊྛ, པུརིམཱནི ཙ ཙུདྡསཱཏི དྭཱཝཱིསཏི པདཱནི ཧོནྟི.

༥༢. ཨིཏོ པརཾ པུརིམཱནེཝ ཙུདྡས པདཱནི ‘‘ཨལཾ མེ, ཀིནྣུ མེ, ན མམཏྠོ, སུམུཏྟཱཧ’’ནྟི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི ཚཔྤཉྙཱས ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨལནྟི ཧོཏུ, པརིཡཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཀིཾནུ མེཏི ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཀིཙྩཾ, ཀིཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾ སཱདྷེཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ན མམཏྠོཏི ནཏྠི མམ ཨཏྠོ. སུམུཏྟཱཧནྟི སུམུཏྟོ ཨཧཾ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཙ ཚཔྤཉྙཱས པུརིམཱནི ཙ དྭཱཝཱིསཏཱིཏི ཨཊྛསཏྟཏི པདཱནི སརཱུཔེནེཝ ¶ ཝུཏྟཱནི.

༥༣. ཡསྨཱ པན ཏེསཾ ཝེཝཙནེཧིཔི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཡཱནི ཝཱ པནཉྙཱནིཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱནི ཝཱ པནཉྙཱནིཔཱིཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘བུདྡྷ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཱགཏཔདཱནི ཋཔེཏྭཱ ཡཱནི ཨཉྙཱནི ཨཏྠི. བུདྡྷཝེཝཙནཱནི ཝཱཏི བུདྡྷསྶ ཝཱ པརིཡཱཡནཱམཱནི…པེ… ཨསཀྱཔུཏྟིཡསྶ ཝཱ. ཏཏྠ ཝཎྞཔཊྛཱནེ ཨཱགཏཾ ནཱམསཧསྶཾ ཨུཔཱལིགཱཐཱསུ (མ. ནི. ༢.༧༦) ནཱམསཏཾ ཨཉྙཱནི ཙ གུཎཏོ ལབྦྷམཱནཱནི ནཱམཱནི ‘‘བུདྡྷཝེཝཙནཱནཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི. སབྦཱནིཔི དྷམྨསྶ ནཱམཱནི དྷམྨཝེཝཙནཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ ཡཐཱརུཏམེཝ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ¶ པཙྩཀྑཱམི, ཨནནྟབུདྡྷིཾ, ཨནོམབུདྡྷིཾ, བོདྷིཔཉྙཱཎཾ, དྷཱིརཾ, ཝིགཏམོཧཾ, པབྷིནྣཁཱིལཾ, ཝིཛིཏཝིཛཡཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིབུདྡྷཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ.

དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ, ཡཐཱརུཏམེཝ. ‘‘སྭཱཀྑཱཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི, སནྡིཊྛིཀཾ, ཨཀཱལིཀཾ, ཨེཧིཔསྶིཀཾ, ཨོཔནེཡྻིཀཾ, པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཝིཉྙཱུཧི དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི. ཨསངྑཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི; ཝིརཱགཾ, ནིརོདྷཾ, ཨམཏཾ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམི, དཱིགྷནིཀཱཡཾ པཙྩཀྑཱམི, བྲཧྨཛཱལཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཾ, མཱུལཔརིཡཱཡཾ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡཾ, ཨོགྷཏརཎཾ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཾ, ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནཾ, ཁུདྡཀནིཀཱཡཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྷིདྷམྨཾ, ཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཨཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཨབྱཱཀཏཾ དྷམྨཾ, སཏིཔཊྛཱནཾ, སམྨཔྤདྷཱནཾ, ཨིདྡྷིཔཱདཾ, ཨིནྡྲིཡཾ, བལཾ, བོཛ྄ཛྷངྒཾ, མགྒཾ, ཕལཾ, ནིབྦཱནཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཨེཀདྷམྨཀྑནྡྷསྶཔི ¶ ནཱམཾ དྷམྨཝེཝཙནམེཝ. ཨེཝཾ དྷམྨཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སངྒྷཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘སུཔྤཊིཔནྣཾ སངྒྷཾ པཙྩཀྑཱམི, ཨུཛུཔྤཊིཔནྣཾ, ཉཱཡཔྤཊིཔནྣཾ, སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཾ སངྒྷཾ, ཙཏུཔུརིསཡུགཾ སངྒྷཾ, ཨཊྛཔུརིསཔུགྒལཾ སངྒྷཾ, ཨཱཧུནེཡྻཾ སངྒྷཾ, པཱཧུནེཡྻཾ, དཀྑིཎེཡྻཾ, ཨཉྫལིཀརཎཱིཡཾ, ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ སངྒྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སངྒྷཝེཝཙནེན ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུསིཀྑཾ པཙྩཀྑཱམི, བྷིཀྑུནཱིསིཀྑཾ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཾ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སིཀྑཱཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཝིནཡཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུཝིནཡཾ པཙྩཀྑཱམི, བྷིཀྑུནཱིཝིནཡཾ, པཋམཾ པཱརཱཛིཀཾ, དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠཾ པཱརཱཛིཀཾ, སངྒྷཱདིསེསཾ, ཐུལླཙྩཡཾ, པཱཙིཏྟིཡཾ, པཱཊིདེསནཱིཡཾ, དུཀྐཊཾ, དུབྦྷཱསིཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝིནཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

པཱཏིམོཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུཔཱཏིམོཀྑཾ བྷིཀྑུནཱིཔཱཏིམོཀྑཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨུདྡེསཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘བྷིཀྑུཔཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ, བྷིཀྑུནཱིཔཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ ¶ , པཋམཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ, དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠཾ པཉྩམཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷུདྡེསཾ, ཨནནྟབུདྡྷིཨུདྡེསཾ, ཨནོམབུདྡྷིཨུདྡེསཾ, བོདྷིཔཉྙཱཎུདྡེསཾ, དྷཱིརུདྡེསཾ, ཝིགཏམོཧུདྡེསཾ, པབྷིནྣཁཱིལུདྡེསཾ, ཝིཛིཏཝིཛཡུདྡེསཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཨུདྡེསཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡོ མཾ པབྦཱཛེསི, ཡོ མཾ ཨུཔསམྤཱདེསི, ཡསྶ མཱུལེནཱཧཾ པབྦཛིཏོ, ཡསྶ མཱུལེནཱཧཾ ཨུཔསམྤནྣོ, ཡསྶམཱུལིཀཱ མཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱ, ཡསྶམཱུལིཀཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔསམྤདཱ ཏཱཧཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨཱཙརིཡཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡོ མཾ པབྦཱཛེསི, ཡོ མཾ ཨནུསྶཱཝེསི, ཡཱཧཾ ནིསྶཱཡ ཝསཱམི, ཡཱཧཾ ཨུདྡིསཱཔེམི, ཡཱཧཾ ¶ པརིཔུཙྪཱམི, ཡོ མཾ ཨུདྡིསཏི, ཡོ མཾ པརིཔུཙྪཱཔེཏི ཏཱཧཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡཱཧཾ པབྦཱཛེསིཾ, ཡཱཧཾ ཨུཔསམྤཱདེསིཾ, མཡ྄ཧཾ མཱུལེན ཡོ པབྦཛིཏོ, མཡ྄ཧཾ མཱུལེན ཡོ ཨུཔསམྤནྣོ, མཡ྄ཧཾམཱུལིཀཱ ཡསྶ པབྦཛྫཱ, མཡ྄ཧཾ མཱུལིཀཱ ཡསྶ ཨུཔསམྤདཱ ཏཱཧཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཝེཝཙནེན ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨནྟེཝཱསིཀཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡཱཧཾ པབྦཱཛེསིཾ, ཡཱཧཾ ཨནུསྶཱཝེསིཾ, ཡོ མཾ ནིསྶཱཡ ཝསཏི, ཡོ མཾ ཨུདྡིསཱཔེཏི, ཡོ མཾ པརིཔུཙྪཏི, ཡསྶཱཧཾ ཨུདྡིསཱམི, ཡཱཧཾ པརིཔུཙྪཱཔེམི ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨནྟེཝཱསིཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཡཾ པབྦཱཛེསི, ཡཾ ཨུཔསམྤཱདེསི, ཡོ ཏསྶ མཱུལེན པབྦཛིཏོ, ཡོ ཏསྶ མཱུལེན ཨུཔསམྤནྣོ, ཡསྶ ཏམྨཱུལིཀཱ པབྦཛྫཱ, ཡསྶ ཏམྨཱུལིཀཱ ཨུཔསམྤདཱ ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སམཱནཱཙརིཡཀཾ ¶ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཱཙརིཡོ ཡཾ པབྦཱཛེསི, ཡཾ ཨནུསྶཱཝེསི, ཡོ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཝསཏི, ཡོ ཏཾ ཨུདྡིསཱཔེཏི པརིཔུཙྪཏི, ཡསྶ མེ ཨཱཙརིཡོ ཨུདྡིསཏི, ཡཾ པརིཔུཙྪཱཔེཏི ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམཱནཱཙརིཡཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སབྲཧྨཙཱརིཾ པཙྩཀྑཱམཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཡེནཱཧཾ སདྡྷིཾ ཨདྷིསཱིལཾ སིཀྑཱམི, ཨདྷིཙིཏྟཾ ཨདྷིཔཉྙཾ སིཀྑཱམི ཏཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སབྲཧྨཙཱརིཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

གིཧཱིཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཨཱགཱརིཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཀསྶཀོ, ཝཱཎིཛོ, གོརཀྑོ, ཨོཀལླཀོ, མོལི༹བདྡྷོ, ཀཱམགུཎིཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ གིཧིཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨུཔཱསཀོཏི ¶ མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘དྭེཝཱཙིཀོ ཨུཔཱསཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཏེཝཱཙིཀོ ཨུཔཱསཀོ, བུདྡྷཾ སརཎགམནིཀོ, དྷམྨཾ སངྒྷཾ སརཎགམནིཀོ, པཉྩསིཀྑཱཔདིཀོ དསསིཀྑཱཔདིཀོ ཨུཔཱསཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཱསཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨཱརཱམིཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཀཔྤིཡཀཱརཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ, ཨཔྤཧརིཏཀཱརཀོ, ཡཱགུབྷཱཛཀོ, ཕལབྷཱཛཀོ, ཁཛྫཀབྷཱཛཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱརཱམིཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

སཱམཎེརོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ཀུམཱརཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཙེལླཀོ, ཙེཊཀོ, མོལི༹གལློ, སམཎུདྡེསོ’ཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཱམཎེརཝེཙནེན ¶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཏིཏྠིཡོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ནིགཎྛོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ཨཱཛཱིཝཀོ, ཏཱཔསོ, པརིབྦཱཛཀོ, པཎྜརངྒོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏིཏྠིཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཏིཏྠིཡསཱཝཀོཏི ¶ མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ནིགཎྛསཱཝཀོཏི མཾ དྷཱརེཧི’’ ཨཱཛཱིཝཀ ཏཱཔས པརིབྦཱཛཀ པཎྜརངྒསཱཝཀོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ཨེཝཾ ཏིཏྠིཡསཱཝཀཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨསྶམཎོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘དུསྶཱིལོཏི མཾ དྷཱརེཧི, པཱཔདྷམྨོ, ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརོ, པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ, ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ, ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ, ཨནྟོཔཱུཏི, ཨཝསྶུཏོ, ཀསམྦུཛཱཏོ, ཀོཎྛོ’ཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསྶམཎཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཨསཀྱཔུཏྟིཡོཏི མཾ དྷཱརེཧཱིཏི ན ཝེཝཙནེན པཙྩཀྑཱནཾ. ‘‘ན སམྨཱསམྦུདྡྷཔུཏྟོཏི མཾ དྷཱརེཧི, ན ཨནནྟབུདྡྷིཔུཏྟོ, ན ཨནོམབུདྡྷིཔུཏྟོ, ན བོདྷིཔཉྙཱཎཔུཏྟོ, ན དྷཱིརཔུཏྟོ, ན ཝིགཏམོཧཔུཏྟོ, ན པབྷིནྣཁཱིལཔུཏྟོ ¶ , ན ཝིཛིཏཝིཛཡཔུཏྟོཏི མཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཨསཀྱཔུཏྟིཡཝེཝཙནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧོཏི.

ཏེཧི ཨཱཀཱརེཧི ཏེཧི ལིངྒེཧི ཏེཧི ནིམིཏྟེཧཱིཏི ཏེཧི ‘‘བུདྡྷཝེཝཙནཱནི ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི བུདྡྷཱདཱིནཾ ཝེཝཙནེཧི. ཝེཝཙནཱནི ཧི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསྶ ཀཱརཎཏྟཱ ཨཱཀཱརཱནི, བུདྡྷཱདཱིནཾ སཎྛཱནདཱིཔནཏྟཱ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསཎྛཱནཏྟཱ ཨེཝ ཝཱ ལིངྒཱནི, སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནསྶ སཉྫཱནནཧེཏུཏོ མནུསྶཱནཾ ཏིལཀཱདཱིནི ཝིཡ ནིམིཏྟཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝཾ ཁོ བྷིཀྑཝེཏི ཨིཏོ པརཾ ཨཉྙསྶ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཀཱརཎསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིཡམེནྟོ ཨཱཧ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ, ཨེཝམེཝ དུབྦལྱཱཝིཀམྨཉྩེཝ ཧོཏི སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཉྩ, ན ཨིཏོ པརཾ ཀཱརཎམཏྠཱིཏི.

༥༤. ཨེཝཾ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནལཀྑཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨཔྤཙྩཀྑཱནེ ཨསམྨོཧཏྠཾ ཏསྶེཝ ཙ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནལཀྑཎསྶ པུགྒལཱདིཝསེན ཝིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡེཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨུམྨཏྟཀོཏི ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝཱ པིཏྟུམྨཏྟཀོ ཝཱ ཡོ ཀོཙི ཝིཔརཱིཏསཉྙོ, སོ སཙེ པཙྩཀྑཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ¶ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཨུམྨཏྟཀསྶཱཏི ཏཱདིསསྶེཝ ཨུམྨཏྟཀསྶ; ཏཱདིསསྶ ཧི སནྟིཀེ སཙེ པཀཏཏྟོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཏི, ཨུམྨཏྟཀོ ན ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི སིཀྑཱ. ཁིཏྟཙིཏྟོཏི ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝུཙྩཏི. པུརིམཔདེ པན ཨུམྨཏྟཀསཱམཉྙེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝཱ པིཏྟུམྨཏྟཀོ ཝཱ’’ཏི. ཨུབྷིནྣམྤི ཝིསེསོ ཨནཱཔཏྟིཝཱརེ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི ¶ . ཨེཝཾ ཁིཏྟཙིཏྟོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. ཏསྶ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཏམྷི ཨཛཱནནྟེ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི.

ཝེདནཱཊྚོཏི བལཝཏིཡཱ དུཀྑཝེདནཱཡ ཕུཊྛོ མུཙྪཱཔརེཏོ; ཏེན ཝིལཔནྟེན པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. ཏསྶ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཏམྷི ཨཛཱནནྟེ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི.

དེཝཏཱཡ སནྟིཀེཏི བྷུམྨདེཝཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱཡ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. ཏིརཙྪཱནགཏསྶཱཏི ནཱགམཱཎཝཀསྶ ཝཱ སུཔཎྞམཱཎཝཀསྶ ཝཱ ཀིནྣར-ཧཏྠི-མཀྐཊཱདཱིནཾ ཝཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱཔི ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི ¶ . ཏཏྲ ཨུམྨཏྟཀཱདཱིནཾ སནྟིཀེ ཨཛཱནནབྷཱཝེན ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཏི ཨཱཧ. དེཝཏཱཡ སནྟིཀེ ཨཏིཁིཔྤཾ ཛཱནནབྷཱཝེན. དེཝཏཱ ནཱམ མཧཱཔཉྙཱ ཏིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀཱ ཨཏིཁིཔྤཾ ཛཱནནྟི, ཙིཏྟཉྩ ནཱམེཏཾ ལཧུཔརིཝཏྟཾ. ཏསྨཱ ཙིཏྟལཧུཀསྶ པུགྒལསྶ ཙིཏྟཝསེནེཝ ‘‘མཱ ཨཏིཁིཔྤཾ ཝིནཱསོ ཨཧོསཱི’’ཏི དེཝཏཱཡ སནྟིཀེ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ པཊིཀྑིཔི.

མནུསྶེསུ པན ནིཡམོ ནཏྠི. ཡསྶ ཀསྶཙི སབྷཱགསྶ ཝཱ ཝིསབྷཱགསྶ ཝཱ གཧཊྛསྶ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱ ཝིཉྙུསྶ སནྟིཀེ པཙྩཀྑཱཏཱ པཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏི. སཙེ པན སོ ན ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརིཡཀེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨརིཡཀཾ ནཱམ ཨརིཡཝོཧཱརོ, མཱགདྷབྷཱསཱ. མིལཀྑཀཾ ནཱམ ཡོ ཀོཙི ཨནརིཡཀོ ཨནྡྷདམིལཱ༹དི. སོ ཙ ན པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི བྷཱསནྟརེ ཝཱ ཨནབྷིཉྙཏཱཡ, བུདྡྷསམཡེ ཝཱ ཨཀོཝིདཏཱཡ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཨཏྠཾ ཨེས བྷཎཏཱི’’ཏི ནཔྤཊིཝིཛཱནཱཏི. དཝཱཡཱཏི སཧསཱ ཨཉྙཾ བྷཎིཏུཀཱམོ སཧསཱ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི. རཝཱཡཱཏི རཝཱབྷཉྙེན, ‘‘ཨཉྙཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ བྷཎནྟོ. པུརིམེན ¶ ཀོ ཝིསེསོཏི ཙེ? པུརིམཾ པཎྜིཏསྶཱཔི སཧསཱཝསེན ཨཉྙབྷཎནཾ. ཨིདཾ པན མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ ཨཔཀཏཉྙུཏྟཱ པཀྑལནྟསྶ ‘‘ཨཉྙཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙབྷཎནཾ.

ཨསཱཝེཏུཀཱམོ སཱཝེཏཱིཏི ཨིམསྶ སིཀྑཱཔདསྶ པཱལི༹ཾ ཝཱཙེཏི པརིཔུཙྪཏི ཨུགྒཎྷཱཏི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི ཝཎྞེཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨསཱཝེཏུཀཱམོ སཱཝེཏཱི’’ཏི. སཱཝེཏུཀཱམོ ན སཱཝེཏཱིཏི དུབྦལབྷཱཝཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑནྟོ ཝཙཱིབྷེདཾ ན ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘སཱཝེཏུཀཱམོ ¶ ན སཱཝེཏཱི’’ཏི. ཨཝིཉྙུསྶ སཱཝེཏཱིཏི མཧལླཀསྶ ཝཱ པོཏྠཀརཱུཔསདིསསྶ, གརུམེདྷསྶ ཝཱ སམཡེ ཨཀོཝིདསྶ, གཱམདཱརཀཱནཾ ཝཱ ཨཝིཉྙུཏཾ པཏྟཱནཾ སཱཝེཏི. ཝིཉྙུསྶ ན སཱཝེཏཱིཏི པཎྜིཏསྶ ཉཱཏུཾ སམཏྠསྶ ན སཱཝེཏི. སབྦསོ ཝཱ པནཱཏི ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཡེན ཡེན པརིཡཱཡེན སིཀྑཱ པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི, ཏཏོ ཨེཀམྤི ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ན སཱཝེཏི. ཨེཝཾ ཁོཏི ཨཔྤཙྩཀྑཱནལཀྑཎཾ ནིཡམེཏི. ཨཡཾ ཧེཏྠ ཨཏྠོ – ‘‘ཨེཝམེཝ སིཀྑཱ ཨཔྤཙྩཀྑཱཏཱ ཧོཏི, ན ཨཉྙེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི.

སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཝིབྷངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

མཱུལཔཉྙཏྟིཝཎྞནཱ

༥༥. ཨིདཱནི ¶ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠདསྶནཏྠཾ ‘‘མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱཏི ཨིདཾ ནིདྡིསིཏབྦསྶ མེཐུནདྷམྨསྶ ཨུདྡེསཔདཾ. ཨསདྡྷམྨོཏི ཨསཏཾ ནཱིཙཛནཱནཾ དྷམྨོ. གཱམདྷམྨོཏི གཱམཝཱསཱིནཾ སེཝནདྷམྨོ. ཝསལདྷམྨོཏི ཝསལཱནཾ དྷམྨོ; ཀིལེསཝསྶནཏོ ཝཱ སཡམེཝ ཝསལོ དྷམྨོཏི ཝསལདྷམྨོ. དུཊྛུལླནྟི དུཊྛུཉྩ ཀིལེསེཧི དུཊྛཏྟཱ, ཐཱུལཉྩ ཨནིཔུཎབྷཱཝཏོཏི དུཊྛུལླཾ. ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཙ ཏཱིསུ པདེསུ ‘‘ཡོ སོ’’ཏི ཨིདཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཏ’’ནྟི ཀཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ – ‘‘ཡཾ ཏཾ དུཊྛུལླཾ, ཡཾ ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ, ཡཾ ཏཾ རཧསྶ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏཾ དསྶནམྤི གཧཎམྤི ཨཱམསནམྤི ཕུསནམྤི གྷཊྚནམྤི དུཊྛུལླཾ, ཏསྨཱཔི ཏཾ ཀམྨཾ དུཊྛུལླཾ. ཡཾ ཏཾ དུཊྛུལླཾ སོ མེཐུནདྷམྨོ. ཨུདཀཾ ཨསྶ ཨནྟེ སུདྡྷཏྠཾ ཨཱདཱིཡཏཱིཏི ཨུདཀནྟཾ, ཨུདཀནྟམེཝ ཨོདཀནྟིཀཾ; ཡཾ ཏཾ ཨོདཀནྟིཀཾ ¶ , སོ མེཐུནདྷམྨོ. རཧོ པཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ ཀཏྟབྦཏཱཡ རཧསྶཾ. ཡཾ ཏཾ རཧསྶཾ, སོ མེཐུནདྷམྨོཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

དྭཡེན དྭཡེན སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟི. ཏཏྠ ཡོཛནཱ – ‘‘ཡཱ སཱ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟི སོ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱ’’ཏི. ཨིདྷ པན ཏཾ སབྦཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེསོ མེཐུནདྷམྨོ ནཱམཱ’’ཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩཏི མེཐུནདྷམྨོཏི? ཨུབྷིནྣཾ རཏྟཱནཾ སཱརཏྟཱནཾ ཨཝསྶུཏཱནཾ པརིཡུཊྛིཏཱནཾ ཨུབྷིནྣཾ སདིསཱནཾ དྷམྨོཏི, ཏཾ ཀཱརཎཱ ཝུཙྩཏི མེཐུནདྷམྨོཏི.

པཊིསེཝཏི ནཱམཱཏི ཨིདཾ ‘‘པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡེནཱཀཱརེན པཊིསེཝེཡྻཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱཀཱརསྶ དསྶནཏྠཾ མཱཏིཀཱཔདཾ. ཡོ ནིཏྟེན ནིམིཏྟནྟིཨཱདཱིསུ ཡོ བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཡཱ ནིམིཏྟེན ¶ ཨཏྟནོ ནིམིཏྟཾ, ཨིཏྠིཡཱ ཨངྒཛཱཏེན ཨཏྟནོ ཨངྒཛཱཏཾ སབྦནྟིམེན པམཱཎེན ཨེཀཏིལབཱིཛམཏྟམྤི ཝཱཏེན ཨསམྥུཊྛེ ཨལློཀཱསེ པཝེསེཏི, ཨེསོ པཊིསེཝཏི ནཱམ; ཨེཏྟཀེན སཱིལབྷེདཾ པཱཔུཎཱཏི, པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཨིཏྠིནིམིཏྟེ ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, ཝེམཛ྄ཛྷཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི ལབྦྷནྟི. པུརིསནིམིཏྟེ ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, མཛ྄ཛྷཾ, ཨུཔརིཙཱཏི ཚ. ཏསྨཱ ཨིཏྠིནིམིཏྟེ ཧེཊྛཱ པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཨུཔརིཏོ པཝེསེནྟོཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི ¶ པཝེསེནྟོཔི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི མུཉྩིཏྭཱ མཛ྄ཛྷེན པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. པུརིསནིམིཏྟཾ པན ཧེཊྛཱབྷཱགེན ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཨུཔརིབྷཱགེན ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི, མཛ྄ཛྷེནེཝ ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི སམཉྪིཏངྒུལིཾ ཝིཡ མཛ྄ཛྷིམཔབྦཔིཊྛིཡཱ སངྐོཙེཏྭཱ ཨུཔརིབྷཱགེན ཚུཔནྟཾ པཝེསེནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏུལཱདཎྜསདིསཾ པཝེསེནྟསྶཱཔི ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, མཛ྄ཛྷཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི; སངྐོཙེཏྭཱ པཝེསེནྟསྶཱཔི ཙཏྟཱརི པསྶཱནི, ཨུཔརིབྷཱགམཛ྄ཛྷཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི – ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི པུརིསནིམིཏྟེ དས ཋཱནཱནི ཧོནྟི.

ནིམིཏྟེ ཛཱཏཾ ཨནཊྛཀཱཡཔྤསཱདཾ ཙམྨཁཱིལཾ ཝཱ པིལ༹ཀཾ ཝཱ པཝེསེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. ནཊྛཀཱཡཔྤསཱདཾ མཏཙམྨཾ ཝཱ སུཀྑཔིལ༹ཀཾ ཝཱ པཝེསེཏི, ཨཱཔཏྟི ¶ དུཀྐཊསྶ. མེཐུནསྶཱདེན ལོམཾ ཝཱ ཨངྒུལི-ཨངྒུཊྛབཱིཛཱདཱིནི ཝཱ པཝེསེནྟསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. ཨཡཉྩ མེཐུནཀཐཱ ནཱམ ཡསྨཱ དུཊྛུལླཱ ཀཐཱ ཨསབྦྷིཀཐཱ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཝིནཡེ ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ ཀཐེནྟེན པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཉྩ སམཎསཉྙཉྩ ཧིརོཏྟཔྤཉྩ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེ གཱརཝཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨསམཀཱརུཎིཀསྶ ལོཀནཱཐསྶ ཀརུཎཱགུཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. སོ ཧི ནཱམ བྷགཝཱ སབྦསོ ཀཱམེཧི ཝིནིཝཏྟམཱནསོཔི སཏྟཱནུདྡཡཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཏྠཱཡ ཨཱིདིསཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. ‘‘ཨཧོ སཏྠུ ཀརུཎཱགུཎོ’’ཏི ཨེཝཾ ལོཀནཱཐསྶ ཀརུཎཱགུཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ.

ཨཔིཙ ཡདི བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན ཨཱིདིསཾ ཀཐཾ ན ཀཐེཡྻ, ཀོ ཛཱནེཡྻ ‘‘ཨེཏྟཀེསུ

ཋཱནེསུ པཱརཱཛིཀཾ, ཨེཏྟཀེསུ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨེཏྟཀེསུ དུཀྐཊ’’ནྟི. ཏསྨཱ སུཎནྟེནཔི ཀཐེནྟེནཔི བཱིཛཀེན མུཁཾ ཨཔིདྷཱཡ དནྟཝིདཾསཀཾ ཧསམཱནེན ན ནིསཱིདིཏབྦཾ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱཔི ཨཱིདིསཾ ཀཐིཏ’’ནྟི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ གབྦྷིཏེན ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣེན སཏྠུཔཊིབྷཱགེན ཧུཏྭཱ ཀཐེཏབྦནྟི.

མཱུལཔཉྙཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨནུཔཉྙཏྟིཝཱརེ ¶ – ཨནྟམསོཏི སབྦནྟིམེན པརིཙྪེདེན. ཏིརཙྪཱནགཏཱཡཔཱིཏི པཊིསནྡྷིཝསེན ཏིརཙྪཱནེསུ གཏཱཡཔི. པགེཝ མནུསྶིཏྠིཡཱཏི པཋམཏརཾ མནུསྶཛཱཏིཀཱཡ ཨིཏྠིཡཱ. པཱརཱཛིཀཝཏྠུབྷཱུཏཱ ཨེཝ ཙེཏྠ ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠཱི ཏིརཙྪཱནགཏཱཏི གཧེཏབྦཱ, ན སབྦཱ. ཏཏྲཱཡཾ པརིཙྪེདོ –

ཨཔདཱནཾ ཨཧི མཙྪཱ, དྭིཔདཱནཉྩ ཀུཀྐུཊཱི;

ཙཏུཔྤདཱནཾ མཛྫཱརཱི, ཝཏྠུ པཱརཱཛིཀསྶིམཱཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨཧིགྒཧཎེན སབྦཱཔི ཨཛགརགོནསཱདིབྷེདཱ དཱིགྷཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏསྨཱ དཱིགྷཛཱཏཱིསུ ཡཏྠ ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ སཀྐཱ ཏིལཕལམཏྟམྤི པཝེསེཏུཾ, སཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ. ཨཝསེསཱ དུཀྐཊཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཱ. མཙྪགྒཧཎེན སབྦཱཔི མཙྪཀཙྪཔམཎྜཱུཀཱདིབྷེདཱ ཨོདཀཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྲཱཔི དཱིགྷཛཱཏིཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – པཏངྒམུཁམཎྜཱུཀཱ ནཱམ ཧོནྟི ཏེསཾ མུཁསཎྛཱནཾ མཧནྟཾ, ཚིདྡཾ ཨཔྤཀཾ, ཏཏྠ པཝེསནཾ ནཔྤཧོཏི; མུཁསཎྛཱནཾ པན ཝཎསངྑེཔཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཐུལླཙྩཡཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཀུཀྐུཊིགྒཧཎེན སབྦཱཔི ཀཱཀཀཔོཏཱདིབྷེདཱ པཀྑིཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྲཱཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. མཛྫཱརིགྒཧཎེན སབྦཱཔི རུཀྑསུནཁ-མུངྒུས-གོདྷཱདིབྷེདཱ ཙཏུཔྤདཛཱཏི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྲཱཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ ཝེདིཏབྦཾ.

པཱརཱཛིཀོཏི པརཱཛིཏོ, པརཱཛཡཾ ཨཱཔནྣོ. ཨཡཉྷི པཱརཱཛིཀསདྡོ སིཀྑཱཔདཱཔཏྟིཔུགྒལེསུ ཝཏྟཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཛྫཱིནཾ ཝཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱནཾ ཝཱ ཀཱརཎཱ སཱཝཀཱནཾ པཱརཱཛིཀཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ སམཱུཧནེཡྻཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༤༣) ཨེཝཾ སིཀྑཱཔདེ ཝཏྟམཱནོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨཱཔཏྟིཾ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཱཔནྣོ པཱརཱཛིཀ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༧) ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟིཡཾ. ‘‘ན མཡཾ པཱརཱཛིཀཱ, ཡོ ཨཝཧཊོ སོ པཱརཱཛིཀོ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༥༥) ཨེཝཾ པུགྒལེ ཝཏྟམཱནོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘པཱརཱཛིཀེན དྷམྨེན ཨནུདྡྷཾསེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༣༨༤) པན དྷམྨེ ཝཏྟཏཱིཏི ཝདནྟི. ཡསྨཱ པན ཏཏྠ དྷམྨོཏི ཀཏྠཙི ཨཱཔཏྟི ¶ , ཀཏྠཙི སིཀྑཱཔདམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ སོ ཝིསུཾ ན ཝཏྟབྦོ. ཏཏྠ སིཀྑཱཔདཾ ཡོ ཏཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཏཾ པརཱཛེཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱརཱཛིཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཔཏྟི པན ཡོ ནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫཏི, ཏཾ པརཱཛེཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱརཱཛིཀཱ’’ཏི ¶ ཝུཙྩཏི. པུགྒལོ ཡསྨཱ ¶ པརཱཛིཏོ པརཱཛཡམཱཔནྣོ, ཏསྨཱ ‘‘པཱརཱཛིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏམེཝ ཧི ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ པརིཝཱརེཔི –

‘‘པཱརཱཛིཀནྟི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཎོཧི ཡཐཱཏཐཾ;

ཙུཏོ པརདྡྷོ བྷཊྛོ ཙ, སདྡྷམྨཱ ཧི ནིརངྐཏོ;

སཾཝཱསོཔི ཏཧིཾ ནཏྠི, ཏེནེཏཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. (པརི. ༣༣༩);

ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ‘‘ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟོ ཨཱཔཏྟིཉྩ ཨཱཔནྣོ པུགྒལོ ཙུཏོ ཧོཏཱིཏི སབྦཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏེན ཝུཙྩཏཱིཏི ཡེན ཀཱརཎེན ཨསྶམཎོ ཧོཏི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོ པརིབྷཊྛོ ཚིནྣོ པརཱཛིཏོ སཱསནཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི. ཀིནྟི? ‘‘པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི.

སཧ ཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི སཾཝཱསོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཾཝཱསོ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཀཀམྨ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སདྡྷིཾ ཡོཛནཱཡ ཝཎྞནཱ – ཙཏུབྦིདྷམྤི སངྒྷཀམྨཾ སཱིམཱཔརིཙྪིནྣེཧི པཀཏཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨེཀཏོ ཀཏྟབྦཏྟཱ ཨེཀཀམྨཾ ནཱམ. ཏཐཱ པཉྩཝིདྷོཔི པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཨེཀཏོ ཨུདྡིསིཏབྦཏྟཱ ཨེཀུདྡེསོ ནཱམ. པཉྙཏྟཾ པན སིཀྑཱཔདཾ སབྦེཧིཔི ལཛྫཱིཔུགྒལེཧི སམཾ སིཀྑིཏབྦབྷཱཝཏོ སམསིཀྑཏཱ ནཱམ. ཨེཏྠ ཡསྨཱ སབྦེཔི ལཛྫིནོ ཨེཏེསུ ཀམྨཱདཱིསུ སཧ ཝསནྟི, ན ཨེཀོཔི ཏཏོ བཧིདྡྷཱ སནྡིསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཱནི སབྦཱནིཔི གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེསོ སཾཝཱསོ ནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཙ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ སཾཝཱསོ ཏེན པུགྒལེན སདྡྷིཾ ནཏྠི, ཏེན ཀཱརཎེན སོ པཱརཱཛིཀོ པུགྒལོ ཨསཾཝཱསོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

༥༦. ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ‘‘པཊིསེཝེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡེནཱཀཱརེན པཊིསེཝེཡྻཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱཀཱརསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘པཊིསེཝཏི ནཱམཱ’’ཏི ཨིདཾ མཱཏིཀཱཔདཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ནིམིཏྟེན ནིམིཏྟཾ ཨངྒཛཱཏེན ཨངྒཛཱཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ན ཀེཝལཾ ཨིཏྠིཡཱ ¶ ཨེཝ ནིམིཏྟཾ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ, ན ཙ མནུསྶིཏྠིཡཱ ཨེཝ, སུཝཎྞརཛཏཱདིམཡཱནཉྩ ཨིཏྠཱིནམྤི ནིམིཏྟཾ ཝཏྠུམེཝ ན ཧོཏི; ཏསྨཱ ཡཾ ཡཾ ཝཏྠུ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏིསྶོ ཨིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡེསཾ ནིམིཏྟཱནི ཝཏྠཱུནི ཧོནྟི, ཏེ སཏྟེ ཝཏྭཱ ‘‘མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱནི ཝཏྠཱུནི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཏིསྶོ ཨིཏྠིཡོ, ཏཡོ ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱ, ཏཡོ པཎྜཀཱ, ཏཡོ པུརིསཱཏི པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུནཾ ¶ ནིམིཏྟཱནཾ ནིསྶཡཱ དྭཱདས སཏྟཱ ཧོནྟི. ཏེསུ ཨིཏྠིཔུརིསཱ པཱཀཊཱ ཨེཝ ¶ . པཎྜཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀབྷེདོ པབྦཛྫཱཁནྡྷཀཝཎྞནཱཡཾ པཱཀཊོ བྷཝིསྶཏི.

མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶཱཏི ཨེཏྠ ཙ མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཱིསུ མགྒེསཱུཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ. སབྦེ ཨེཝ ཙེཏེ མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒཱ, ཨམནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ, ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱ ཏཡོཏི ནཝ; མནུསྶཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱདཱིནཾ ནཝ; མནུསྶཔཎྜཀཱདཱིནཾ དྭེ དྭེ ཀཏྭཱ ཚ; ཏཐཱ མནུསྶཔུརིསཱདཱིནནྟི སམཏིཾས མགྒཱ ཧོནྟི. ཨེཏེསུ ནིམིཏྟསངྑཱཏེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨཏྟནོ ཨངྒཛཱཏཾ ཏིལཕལམཏྟམྤི པཝེསེཏྭཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟོ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི.

པཋམཙཏུཀྐཀཐཱཝཎྞནཱ

༥༧. ཨཱཔཛྫནྟོ པན ཡསྨཱ སེཝནཙིཏྟེནེཝ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཝིནཱ ཏེན; ཏསྨཱ ཏཾ ལཀྑཎཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘བྷིཀྑུསྶ སེཝནཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛིཏེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷིཀྑུསྶཱཏི མེཐུནསེཝནཀསྶ བྷིཀྑུསྶ. སེཝནཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛིཏེཏི བྷུམྨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, སེཝནཙིཏྟེ པཙྩུཔཊྛིཏེཏི ཨཏྠོ. ཝཙྩམགྒཾ ཨངྒཛཱཏཾ པཝེསེནྟསྶཱཏི ཡེན མགྒེན ཝཙྩཾ ནིཀྑམཏི ཏཾ མགྒཾ ཨཏྟནོ ཨངྒཛཱཏཾ པུརིསནིམིཏྟཾ ཏིལཕལམཏྟམྤི པཝེསེནྟསྶ. ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶཱཏི ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀཱ ཨསྶ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨཱཔཏྟཱིཏི ཨཱཔཛྫནཾ ཧོཏི. པཱརཱཛིཀསྶཱཏི པཱརཱཛིཀདྷམྨསྶ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

༥༨. ཨེཝཾ སེཝནཙིཏྟེནེཝ པཝེསེནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏཾ པཝེསནཾ ནཱམ ན ཀེཝལཾ ཨཏྟཱུཔཀྐམེནེཝ, པརཱུཔཀྐམེནཱཔི ཧོཏི ¶ . ཏཏྲཱཔི ཙ སཱདིཡནྟསྶེཝ ཨཱཔཏྟི པཊིསེཝནཙིཏྟསམངྒིསྶ, ན ཨིཏརསྶ. ཏསྨཱ ཡེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཀཱ པརཱུཔཀྐམེན པཝེསནེཔི སཏི ན སཱདིཡནྟི, ཏེསཾ རཀྑཎཏྠཾ ‘‘བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ མནུསྶིཏྠི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པཊིཔཀྑཾ ཨཏྠཡནྟི ཨིཙྪནྟཱིཏི པཙྩཏྠིཀཱ, བྷིཀྑཱུ ཨེཝ པཙྩཏྠིཀཱ བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ; ཝིསབྷཱགཱནཾ ཝེརིབྷིཀྑཱུནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མནུསྶིཏྠིཾ བྷིཀྑུསྶ སནྟིཀེ ཨཱནེཏྭཱཏི ཨིསྶཱཔཀཏཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ནཱསེཏུཀཱམཱ ཨཱམིསེན ཝཱ ཨུཔལཱཔེཏྭཱ མིཏྟསནྠཝཝསེན ཝཱ ‘‘ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཀིཙྩཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཉྩི མནུསྶིཏྠིཾ ¶ རཏྟིབྷཱགེ ཏསྶ བྷིཀྑུསྶ ཝསནོཀཱསཾ ¶ ཨཱནེཏྭཱ. ཝཙྩམགྒེན ཨངྒཛཱཏཾ ཨབྷིནིསཱིདེནྟཱིཏི ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཧཏྠཔཱདསཱིསཱདཱིསུ སུགྒཧིཏཾ ནིཔྤརིཔྥནྡཾ གཧེཏྭཱ ཨིཏྠིཡཱ ཝཙྩམགྒེན ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཛཱཏཾ ཨབྷིནིསཱིདེནྟི; སམྤཡོཛེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

སོ ཙེཏིཨཱདཱིསུ སོ ཙེ བྷིཀྑུ ཝཙྩམགྒབྦྷནྟརཾ ཨཏྟནོ ཨངྒཛཱཏསྶ པཝེསནཾ སཱདིཡཏི ཨདྷིཝཱསེཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ སེཝནཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏི. པཝིཊྛཾ སཱདིཡཏི ཨདྷིཝཱསེཏི, པཝིཊྛཀཱལེ སེཝནཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏི. ཋིཏཾ སཱདིཡཏི ཨདྷིཝཱསེཏི, ཋཱནཔྤཏྟཀཱལེ སུཀྐཝིསྶཊྛིསམཡེ སེཝནཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏི. ཨུདྡྷརཎཾ སཱདིཡཏི ཨདྷིཝཱསེཏི, ནཱིཧརཎཀཱལེ པཊིསེཝནཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏི. ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ སཱདིཡནྟོ ‘‘མམ ཝེརིསམཎེཧི ཨིདཾ ཀཏ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ན ལབྷཏི, པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིམེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཡཐཱ ཙ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སཱདིཡནྟོ ཨཱཔཛྫཏི; ཨེཝཾ པུརིམཾ ཨེཀཾ ཨསཱདིཡིཏྭཱ ཏཱིཎི སཱདིཡནྟོཔི, དྭེ ཨསཱདིཡིཏྭཱ དྭེ སཱདིཡནྟོཔི, ཏཱིཎི ཨསཱདིཡིཏྭཱ ཨེཀཾ སཱདིཡནྟོཔི ཨཱཔཛྫཏིཡེཝ. སབྦསོ པན ཨསཱདིཡནྟོ ཨཱསཱིཝིསམུཁཾ ཝིཡ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཝིཡ ཙ པཝིཊྛཾ ཨངྒཛཱཏཾ མཉྙམཱནོ ནཱཔཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཝེསནཾ ན སཱདིཡཏི…པེ… ཨུདྡྷརཎཾ ན སཱདིཡཏི, ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི. ཨིམཉྷི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཾ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཾ ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི སམྤཛྫལིཏཱནི ཙ སབྦཱཡཏནཱནི ཨུཀྑིཏྟཱསིཀེ ཝིཡ ཙ ཝདྷཀེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པསྶནྟཾ པུགྒལཾ རཀྑནྟོ བྷགཝཱ པཙྩཏྠིཀཱནཉྩསྶ མནོརཐཝིགྷཱཏཾ ¶ ཀརོནྟོ ཨིམཾ ‘‘པཝེསནཾ ན སཱདིཡཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙཏུཀྐཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཋཔེསཱིཏི.

པཋམཙཏུཀྐཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཀཱུནསཏྟཏིདྭིསཏཙཏུཀྐཀཐཱ

༥༩-༦༠. ཨེཝཾ པཋམཙཏུཀྐཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ ཨིཏྠིཾ ཨཱནེཏྭཱ ན ཀེཝལཾ ཝཙྩམགྒེནེཝ ཨབྷིནིསཱིདེནྟི, ཨཐ ཁོ པསྶཱཝམགྒེནཔི མུཁེནཔི. ཨིཏྠིཾ ཨཱནེཏྭཱཔི ཙ ཀེཙི ཛཱགརནྟིཾ ཨཱནེནྟི, ཀེཙི སུཏྟཾ, ཀེཙི མཏྟཾ, ཀེཙི ཨུམྨཏྟཾ, ཀེཙི པམཏྟཾ ཨཉྙཝིཧིཏཾ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟནྟི ¶ ཨཏྠོ. ཀེཙི མཏཾ ཨཀྑཱཡིཏཾ, སོཎསིངྒཱལཱདཱིཧི ཨཀྑཱཡིཏནིམིཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཀེཙི མཏཾ ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏཾ, ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏཱ ནཱམ ཡསྶཱ ནིམིཏྟེ ཝཙྩམགྒེ པསྶཱཝམགྒེ མུཁེ ཝཱ བཧུཏརོ ཨོཀཱསོ ཨཀྑཱཡིཏོ ཧོཏི. ཀེཙི མཏཾ ཡེབྷུཡྻེན ཁཱཡིཏཾ, ཡེབྷུཡྻེན ཁཱཡིཏཱ ནཱམ ཡསྶཱ ཝཙྩམགྒཱདིཀེ ནིམིཏྟེ བཧུཾ ཁཱཡིཏཾ ¶ ཧོཏི, ཨཔྤཾ ཨཀྑཱཡིཏཾ. ན ཀེཝལཉྩ མནུསྶིཏྠིམེཝ ཨཱནེནྟི, ཨཐ ཁོ ཨམནུསྶིཏྠིམྤི ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིམྤི. ན ཀེཝལཉྩ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨིཏྠིམེཝ, ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀམྤི པཎྜཀམྤི པུརིསམྤི ཨཱནེནྟི. ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན ཨཉྙཱནིཔི ཙཏུཀྐཱནི དསྶེནྟོ ‘‘བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ མནུསྶིཏྠིཾ ཛཱགརནྟི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པཱལི༹ཡཱ ཨསམྨོཧཏྠཾ ཝུཏྟཙཏུཀྐཱནི ཨེཝཾ སངྑྱཱཏོ ཝེདིཏབྦཱནི – མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཝསེན ཏཱིཎི སུདྡྷིཀཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི ཛཱགརནྟཱིཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི སུཏྟཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི མཏྟཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི ཨུམྨཏྟཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི པམཏྟཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི མཏཨཀྑཱཡིཏཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏཙཏུཀྐཱནི, ཏཱིཎི ཡེབྷུཡྻེན ཁཱཡིཏཙཏུཀྐཱནཱིཏི སཏྟཝཱིསཏི ཙཏུཀྐཱནི. ཏཐཱ ཨམནུསྶིཏྠིཡཱ; ཏཐཱ ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱཏི ཨིཏྠིཝཱརེ ཨེཀཱསཱིཏི ཙཏུཀྐཱནི. ཡཐཱ ཙ ཨིཏྠིཝཱརེ ཨེཝཾ ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཝཱརེ. པཎྜཀཔུརིསཝཱརེསུ པན དྭིནྣཾ མགྒཱནཾ ཝསེན ཙཏུཔཎྞཱས ཙཏུཔཎྞཱས ཧོནྟི. ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི དྭེསཏཱནི, སཏྟཏི ཙ ཙཏུཀྐཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནིཡེཝ.

སབྦཝཱརེསུ ¶ པནེཏྠ ‘‘མཏཾ ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏཾ ཁཱཡིཏ’’ནྟི ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཀིར དྭེ ཝིནཡདྷརཱ སམཱནཱཙརིཡཀཱ ཐེརཱ ཨཧེསུཾ – ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ ཙ, ཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཙ. ཏེ མཧཱབྷཡེ ཨུཔྤནྣེ ཝིནཡཔིཊཀཾ པརིཧརནྟཱ རཀྑིཾསུ. ཏེསུ ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ བྱཏྟཏརོ. ཏསྶཱཔི དྭེ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཨཧེསུཾ – མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཙ མཧཱསུམཏྠེརོ ཙ. ཏེསུ མཧཱསུམཏྠེརོ ནཀྑཏྟུཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨསྶོསི, མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཏེན སདྡྷིཾ ནཝཀྑཏྟུཾ, ཝིསུཉྩ ཨེཀཀོཝ ནཝཀྑཏྟུནྟི ཨཊྛཱརསཀྑཏྟུཾ ཨསྶོསི; ཨཡམེཝ ཏེསུ བྱཏྟཏརོ ¶ . ཏེསུ མཧཱསུམཏྠེརོ ནཝཀྑཏྟུཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཔརགངྒཾ ཨགམཱསི. ཏཏོ མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘སཱུརོ ཝཏ, རེ, ཨེས ཝིནཡདྷརོ ཡོ དྷརམཱནཀཾཡེཝ ཨཱཙརིཡཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཝསིཏབྦཾ མཉྙཏི. ནནུ ཨཱཙརིཡེ དྷརམཱནེ ཝིནཡཔིཊཀཉྩ ཨཊྛཀཐཱ ཙ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ གཧེཏྭཱཔི ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ, ནིཙྩཀཱལཾ སོཏབྦཾ, ཨནུསཾཝཙྪརཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏབྦ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝིནཡགརུཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཱལེ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ མཧཱཔདུམཏྠེརཔྤམུཁཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨནྟེཝཱསིཀསཏཱནཾ པཋམཔཱརཱཛིཀསིཀྑཱཔདེ ཨིམཾ པདེསཾ ཝཎྞེནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཏཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, ཡེབྷུཡྻེན ཁཱཡིཏེ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨུཔཌྜྷཀྑཱཡིཏེ ཀེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི? ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, བུདྡྷཱ ནཱམ པཱརཱཛིཀཾ ¶ པཉྙཔེནྟཱ ན སཱཝསེསཾ ཀཏྭཱ པཉྙཔེནྟི, ཨནཝསེསཾཡེཝ ཀཏྭཱ སབྦཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ སོཏཾ ཚིནྡིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠུསྨིཾ པཱརཱཛིཀམེཝ པཉྙཔེནྟི. ཨིདཉྷི སིཀྑཱཔདཾ ལོཀཝཛྫཾ, ན པཎྞཏྟིཝཛྫཾ. ཏསྨཱ ཡདི ཨུཔཌྜྷཀྑཱཡིཏེ པཱརཱཛིཀཾ བྷཝེཡྻ, པཉྙཔེཡྻ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. པཱརཱཛིཀཙྪཱཡཱ པནེཏྠ ན དིསྶཏི, ཐུལླཙྩཡམེཝ དིསྶཏཱི’’ཏི.

ཨཔིཙ མཏསརཱིརེ པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ བྷགཝཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏེ ཋཔེསི ‘‘ཏཏོ པརཾ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠཱི’’ཏི དསྶེཏུཾ. ཐུལླཙྩཡཾ པཉྙཔེནྟོ ཡེབྷུཡྻེན ཁཱཡིཏེ ཋཔེསི ‘‘ཏཏོ པརཾ ཐུལླཙྩཡཾ ནཏྠཱི’’ཏི དསྶེཏུནྟིཔི ཝེདིཏབྦཾ. ཁཱཡིཏཱཁཱཡིཏཉྩ ནཱམེཏཾ མཏསརཱིརསྨིཾཡེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ན ཛཱིཝམཱནེ. ཛཱིཝམཱནེ ཧི ནཁཔིཊྛིཔྤམཱཎེཔི ཚཝིམཾསེ ཝཱ ནྷཱརུམྷི ¶ ཝཱ སཏི པཱརཱཛིཀམེཝ ཧོཏི. ཡདིཔི ནིམིཏྟཾ སབྦསོ ཁཱཡིཏཾ ཚཝིཙམྨཾ ནཏྠི, ནིམིཏྟསཎྛཱནཾ པཉྙཱཡཏི, པཝེསནཾ ཛཱཡཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ནིམིཏྟསཎྛཱནཾ པན ཨནཝསེསེཏྭཱ སབྦསྨིཾ ནིམིཏྟེ ཚིནྡིཏྭཱ སམནྟཏོ ཏཙྪེཏྭཱ ཨུཔྤཱཊིཏེ ཝཎསངྑེཔཝསེན ཐུལླཙྩཡཾ. ནིམིཏྟཏོ པཏིཏཱཡ མཾསཔེསིཡཱ ཨུཔཀྐམནྟསྶ དུཀྐཊཾ. མཏསརཱིརེ པན ཡདིཔི སབྦཾ སརཱིརཾ ཁཱཡིཏཾ ཧོཏི, ཡདིཔི ཨཀྑཱཡིཏཾ, ཏཡོ པན མགྒཱ ཨཀྑཱཡིཏཱ, ཏེསུ ཨུཔཀྐམནྟསྶ ¶ པཱརཱཛིཀཾ. ཡེབྷུཡྻེན ཨཀྑཱཡིཏེ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨུཔཌྜྷཀྑཱཡིཏེ ཙ ཡེབྷུཡྻེན ཁཱཡིཏེ ཙ ཐུལླཙྩཡཾ.

མནུསྶཱནཾ ཛཱིཝམཱནཀསརཱིརེ ཨཀྑིནཱསཀཎྞཙྪིདྡཝཏྠིཀོསེསུ སཏྠཀཱདཱིཧི ཀཏཝཎེ ཝཱ མེཐུནརཱགེན ཏིལཕལམཏྟམྤི ཨངྒཛཱཏཾ པཝེསེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡམེཝ. ཨཝསེསསརཱིརེ ཨུཔཀཙྪཀཱདཱིསུ དུཀྐཊཾ. མཏེ ཨལླསརཱིརེ པཱརཱཛིཀཀྑེཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ, ཐུལླཙྩཡཀྑེཏྟེ ཐུལླཙྩཡཾ, དུཀྐཊཀྑེཏྟེ དུཀྐཊཾ. ཡདཱ པན སརཱིརཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཧོཏི ཀུཐིཏཾ ནཱིལམཀྑིཀསམཱཀིཎྞཾ ཀིམིཀུལསམཱཀུལཾ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི པགྒལི༹ཏཔུབྦཀུཎཔབྷཱཝེན ཨུཔགནྟུམྤི ཨསཀྐུཎེཡྻཾ, ཏདཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠུཉྩ ཐུལླཙྩཡཝཏྠུཉྩ ཝིཛཧཏི; ཏཱདིསེ སརཱིརེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨུཔཀྐམཏོ དུཀྐཊམེཝ. ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ཧཏྠི-ཨསྶ-གོཎ-གདྲབྷ-ཨོཊྛམཧིཾསཱདཱིནཾ ནཱསཱཡ ཐུལླཙྩཡཾ. ཝཏྠིཀོསེ ཐུལླཙྩཡམེཝ. སབྦེསམྤི ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ཨཀྑིཀཎྞཝཎེསུ དུཀྐཊཾ, ཨཝསེསསརཱིརེཔི དུཀྐཊམེཝ. མཏཱནཾ ཨལླསརཱིརེ པཱརཱཛིཀཀྑེཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ, ཐུལླཙྩཡཀྑེཏྟེ ཐུལླཙྩཡཾ, དུཀྐཊཀྑེཏྟེ དུཀྐཊཾ.

ཀུཐིཏཀུཎཔེ པན པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦཏྠ དུཀྐཊཾ. ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཝཱ མེཐུནརཱགེན ཝཱ ཛཱིཝམཱནཀཔུརིསསྶ ཝཏྠིཀོསཾ ཨཔྤཝེསེནྟོ ནིམིཏྟེན ནིམིཏྟཾ ཚུཔཏི, དུཀྐཊཾ. མེཐུནརཱགེན ¶ ཨིཏྠིཡཱ ཨཔྤཝེསེནྟོ ནིམིཏྟེན ནིམིཏྟཾ ཚུཔཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨིཏྠིནིམིཏྟཾ མེཐུནརཱགེན མུཁེན ཚུཔཏི ཐུལླཙྩཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཙམྨཀྑནྡྷཀེ ‘‘ཚབྦགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཨཙིརཝཏིཡཱ ནདིཡཱ གཱཝཱིནཾ ཏརནྟཱིནཾ ཝིསཱཎེསུཔི གཎྷནྟི, ཀཎྞེསུཔི གཎྷནྟི, གཱིཝཱཡཔི གཎྷནྟི, ཚེཔྤཱཡཔི གཎྷནྟི, པིཊྛིམྤི ཨབྷིརུཧནྟི, རཏྟཙིཏྟཱཔི ཨངྒཛཱཏཾ ཚུཔནྟཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༥༢) ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ན ཙ, བྷིཀྑཝེ, རཏྟཙིཏྟེན ཨངྒཛཱཏཾ ཚུཔིཏབྦཾ, ཡོ ཚུཔེཡྻ, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱ’’ཏི ¶ (མཧཱཝ. ༢༥༢). ཏཾ སབྦམྤི སཾསནྡིཏྭཱ ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ཏཐཱ གཧེཏབྦཾ. ཀཐཉྩ ¶ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི? ཡཾ ཏཱཝ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘མེཐུནརཱགེན མུཁེན ཚུཔཏཱི’’ཏི. ཏཏྲ ཀིར ནིམིཏྟམུཁཾ མུཁནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ‘‘མེཐུནརཱགེནཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱཔི ཨཡམེཝ ཏཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཝེདིཏབྦོ. ན ཧི ཨིཏྠིནིམིཏྟེ པཀཏིམུཁེན མེཐུནུཔཀྐམོ ཧོཏི. ཁནྡྷཀེཔི ཡེ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧནྟཱ མེཐུནརཱགེན ཨངྒཛཱཏེན ཨངྒཛཱཏཾ ཚུཔིཾསུ, ཏེ སནྡྷཱཡ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏརཐཱ ཧི དུཀྐཊཾ སིཡཱ. ཀེཙི པནཱཧུ ‘‘ཁནྡྷཀེཔི མུཁེནེཝ ཚུཔནཾ སནྡྷཱཡ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཀམྨསྶ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཊྛཀཐཱཡམྤི ཏཾ སནྡྷཱཡབྷཱསིཏཾ གཧེཏྭཱཝ མེཐུནརཱགེན མུཁེན ཚུཔཏི ཐུལླཙྩཡནྟི ཝུཏྟ’’ནྟི. ཏསྨཱ སུཊྛུ སལླཀྑེཏྭཱ ཨུབྷོསུ ཝིནིཙྪཡེསུ ཡོ ཡུཏྟཏརོ སོ གཧེཏབྦོ. ཝིནཡཉྙཱུ པན པུརིམཾ པསཾསནྟི. ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན པན པཀཏིམུཁེན ཝཱ ནིམིཏྟམུཁེན ཝཱ ཨིཏྠིནིམིཏྟཾ ཚུཔནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ. ཏིརཙྪཱནགཏིཏྠིཡཱ པསྶཱཝམགྒཾ ནིམིཏྟམུཁེན ཚུཔནྟསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཐུལླཙྩཡཾ. ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན དུཀྐཊནྟི.

ཨེཀཱུནསཏྟཏིདྭིསཏཙཏུཀྐཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སནྠཏཙཏུཀྐབྷེདཀཐཱ

༦༡-༦༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པཊིཔནྣཀསྶ བྷིཀྑུནོ རཀྑཎཏྠཾ སཏྟཏིདྭིསཏཙཏུཀྐཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཡེ ཨནཱགཏེ པཱཔབྷིཀྑཱུ ‘སནྠཏཾ ཨིམཾ ན ཀིཉྩི ཨུཔཱདིནྣཀཾ ཨུཔཱདིནྣཀེན ཕུསཏི, ཀོ ཨེཏྠ དོསོ’ཏི སཉྩིཙྩ ལེསཾ ཨོཌྜེསྶནྟི, ཏེསཾ སཱསནེ པཏིཊྛཱ ཨེཝ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ ཏེསུ སཏྟཏིདྭིསཏཙཏུཀྐེསུ ཨེཀམེཀཾ ཙཏུཀྐཾ ཙཏཱུཧི སནྠཏཱདིབྷེདེཧི བྷིནྡིཏྭཱ དསྶེནྟོ བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ མནུསྶིཏྠིཾ བྷིཀྑུསྶ སནྟིཀེ ཨཱནེཏྭཱ ཝཙྩམགྒེན པསྶཱཝམགྒེན མུཁེན ཨངྒཛཱཏཾ ཨབྷིནིསཱིདེནྟི སནྠཏཱཡ ཨསནྠཏསྶཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ སནྠཏཱཡ ཨསནྠཏསྶཱཏིཨཱདཱིསུ སནྠཏཱཡ ཨིཏྠིཡཱ ཝཙྩམགྒེན པསྶཱཝམགྒེན མུཁེན ¶ ཨསནྠཏསྶ བྷིཀྑུསྶ ཨངྒཛཱཏཾ ཨབྷིནིསཱིདེནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ¶ ནཡེན ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ སནྠཏཱ ནཱམ ཡསྶཱ ཏཱིསུ ¶ མགྒེསུ ཡོ ཀོཙི མགྒོ པལིཝེཋེཏྭཱ ཝཱ ཨནྟོ ཝཱ པཝེསེཏྭཱ ཡེན ཀེནཙི ཝཏྠེན ཝཱ པཎྞེན ཝཱ ཝཱཀཔཊྚེན ཝཱ ཙམྨེན ཝཱ ཏིཔུསཱིསཱདཱིནཾ པཊྚེན ཝཱ པཊིཙྪནྣོ. སནྠཏོ ནཱམ ཡསྶ ཨངྒཛཱཏཾ ཏེསཾཡེཝ ཝཏྠཱདཱིནཾ ཡེན ཀེནཙི པཊིཙྪནྣཾ. ཏཏྠ ཨུཔཱདིནྣཀེན ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ གྷཊྚིཡཏུ, ཨནུཔཱདིནྣཀེན ཝཱ ཨུཔཱདིནྣཀཾ, ཨནུཔཱདིནྣཀེན ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ, ཨུཔཱདིནྣཀེན ཝཱ ཨུཔཱདིནྣཀཾ, སཙེ ཡཏྟཀེ པཝིཊྛེ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏྟཀཾ པཝིསཏི, སབྦཏྠ སཱདིཡནྟསྶ པཱརཱཛིཀཀྑེཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ; ཐུལླཙྩཡཀྑེཏྟེ ཐུལླཙྩཡཾ, དུཀྐཊཀྑེཏྟེ དུཀྐཊམེཝ ཧོཏི. སཙེ ཨིཏྠིནིམིཏྟཾ ཁཱཎུཾ ཀཏྭཱ སནྠཏཾ, ཁཱཎུཾ གྷཊྚེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. སཙེ པུརིསནིམིཏྟཾ ཁཱཎུཾ ཀཏྭཱ སནྠཏཾ, ཁཱཎུཾ པཝེསེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. སཙེ ཨུབྷཡཾ ཁཱཎུཾ ཀཏྭཱ སནྠཏཾ, ཁཱཎུནཱ ཁཱཎུཾ གྷཊྚེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. སཙེ ཨིཏྠིནིམིཏྟེ ཝེལུ༹ནལ༹པབྦཱདཱིནཾ ཀིཉྩི པཀྑིཏྟཾ, ཏསྶ ཧེཊྛཱབྷཱགཾ ཙེཔི ཕུསནྟོ ཏིལཕལམཏྟཾ པཝེསེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨུཔརིབྷཱགཾ ཙེཔི ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཨེཀཔསྶཾ ཙེཔི ཕུསནྟོ པཝེསེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཙཏྟཱརིཔི པསྶཱནི ཨཕུསནྟོ པཝེསེཏྭཱ ཏསྶ ཏལཾ ཙེཔི ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཡདི པན པསྶེསུ ཝཱ ཏལེ ཝཱ ཨཕུསནྟོ ཨཱཀཱསགཏམེཝ ཀཏྭཱ པཝེསེཏྭཱ ནཱིཧརཏི, དུཀྐཊཾ. བཧིདྡྷཱ ཁཱཎུཀེ ཕུསཏི དུཀྐཊམེཝ. ཡཐཱ ཙ ཨིཏྠིནིམིཏྟེ ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ ལཀྑཎཾ ཝེདིཏབྦནྟི.

སནྠཏཙཏུཀྐབྷེདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཙཏུཀྐབྷེདཝཎྞནཱ

༦༣-༦༤. ཨེཝཾ སནྠཏཙཏུཀྐབྷེདཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ན ཀེཝལཾ མནུསྶིཏྠིཨཱདིཀེ བྷིཀྑུསྶ ཨེཝ སནྟིཀེ ཨཱནེནྟི. ཨཐ ཁོ བྷིཀྑུམྤི ཏཱསཾ སནྟིཀེ ཨཱནེནྟི, ཏསྨཱ ཏཔྤབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ བྷིཀྑུཾ མནུསྶིཏྠིཡཱ སནྟིཀེ’’ཏི ཨཱདིནཱ ནཡེན སབྦཱནི ཏཱནི ཙཏུཀྐཱནི པུནཔི ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེསི. ཏེསུ ཝིནིཙྪཡོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོཏི.

བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཝསེན ཙཏུཀྐབྷེདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

རཱཛཔཙྩཏྠིཀཱདིཙཏུཀྐབྷེདཀཐཱ

༦༥. ཡསྨཱ ¶ ¶ ¶ པན ན བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཱ ཨེཝ ཨེཝཾ ཀརོནྟི, རཱཛཔཙྩཏྠིཀཱདཡོཔི ཀརོནྟི. ཏསྨཱ ཏམྤི པབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘རཱཛཔཙྩཏྠིཀཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཱཛཱནོ ཨེཝ པཙྩཏྠིཀཱ རཱཛཔཙྩཏྠིཀཱ. ཏེ ཙ སཡཾ ཨཱནེནྟཱཔི ཨཉྙེཧི ཨཱཎཱཔེནྟཱཔི ཨཱནེནྟིཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཙོརཱ ཨེཝ པཙྩཏྠིཀཱ ཙོརཔཙྩཏྠིཀཱ. དྷུཏྟཱཏི མེཐུནུཔསཾཧིཏཁིཌྜཱཔསུཏཱ ནཱགརིཀཀེརཱཊིཡཔུརིསཱ, ཨིཏྠིདྷུཏྟསུརཱདྷུཏྟཱདཡོ ཝཱ; དྷུཏྟཱ ཨེཝ པཙྩཏྠིཀཱ དྷུཏྟཔཙྩཏྠིཀཱ. གནྡྷནྟི ཧདཡཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨུཔྤཱཊེནྟཱིཏི ཨུཔྤལགནྡྷཱ, ཨུཔྤལགནྡྷཱ ཨེཝ པཙྩཏྠིཀཱ ཨུཔྤལགནྡྷཔཙྩཏྠིཀཱ. ཨེཏེ ཀིར ན ཀསིཝཎིཛྫཱདཱིཧི ཛཱིཝནྟི, པནྠགྷཱཏགཱམགྷཱཏཱདཱིནི ཀཏྭཱ པུཏྟདཱརཾ པོསེནྟི. ཏེ ཀམྨསིདྡྷིཾ པཏྠཡམཱནཱ དེཝཏཱནཾ ཨཱཡཱཙེཏྭཱ ཏཱསཾ བལིཀམྨཏྠཾ མནུསྶཱནཾ ཧདཡཾ ཨུཔྤཱཊེནྟི. སབྦཀཱལེ ཙ མནུསྶཱ དུལླབྷཱ. བྷིཀྑཱུ པན ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟཱ སུལབྷཱ ཧོནྟི. ཏེ སཱིལཝནྟཾ བྷིཀྑུཾ གཧེཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཏོ ཝདྷོ ནཱམ བྷཱརིཡོ ཧོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཏསྶ སཱིལཝིནཱསནཏྠཾ མནུསྶིཏྠིཨཱདིཀེ ཝཱ ཨཱནེནྟི; ཏཾ ཝཱ ཏཏྠ ནེནྟི. ཨཡམེཏྠ ཝིསེསོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. བྷིཀྑུཔཙྩཏྠིཀཝཱརེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙ ཨིམེསུ ཙཏཱུསུཔི ཝཱརེསུ ཙཏུཀྐཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. པཱལི༹ཡཾ པན སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཱནི.

སབྦཱཀཱརེན ཙཏུཀྐབྷེདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིཝཱརཝཎྞནཱ

༦༦. ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘མནུསྶིཏྠིཡཱ ཏཡོ མགྒེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶཱ’’ཏིཨཱདི, ཨེཏྠ ཨསམྨོཧཏྠཾ ‘‘མགྒེན མགྒ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མགྒེན མགྒནྟི ཨིཏྠིཡཱ ཏཱིསུ མགྒེསུ ཨཉྙཏརེན མགྒེན ཨཏྟནོ ཨངྒཛཱཏཾ པཝེསེཏི ཨཐ ཝཱ སམྦྷིནྣེསུ དྭཱིསུ མགྒེསུ པསྶཱཝམགྒེན ཝཙྩམགྒཾ ཝཙྩམགྒེན ཝཱ པསྶཱཝམགྒཾ པཝེསེཏི. མགྒེན ཨམགྒནྟི པསྶཱཝཱདིམགྒེན པཝེསེཏྭཱ ཏསྶ སཱམནྟཱ ཝཎེན ནཱིཧརཏི. ཨམགྒེན མགྒནྟི མགྒསཱམནྟེན ཝཎེན ¶ པཝེསེཏྭཱ མགྒེན ནཱིཧརཏི. ཨམགྒེན ཨམགྒནྟི དྭཱིསུ སམྦྷིནྣཝཎེསུ ཨེཀེན ཝཎེན པཝེསེཏྭཱ དུཏིཡེན ནཱིཧརཏི. ཨིམསྶ ¶ སུཏྟསྶ ཨནུལོམཝསེན སབྦཏྠ ཝཎསངྑེཔེ ཐུལླཙྩཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཡཾ པརཏོ ཝཀྑཏི ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶཱ’’ཏི, ཏཏྠ ཨསམྨོཧཏྠཾ ¶ ‘‘བྷིཀྑུ སུཏྟབྷིཀྑུམྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡོ པཊིབུདྡྷོ སཱདིཡཏི སོ ‘‘སུཏྟམྷི མཡི ཨེསོ ཝིཔྤཊིཔཛྫི, ནཱཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ན མུཙྩཏི. ཨུབྷོ ནཱསེཏབྦཱཏི ཙེཏྠ དྭེཔི ལིངྒནཱསནེན ནཱསེཏབྦཱ. ཏཏྲ དཱུསཀསྶ པཊིཉྙཱཀརཎཾ ནཏྠི, དཱུསིཏོ པུཙྪིཏྭཱ པཊིཉྙཱཡ ནཱསེཏབྦོ. སཙེ ན སཱདིཡཏི, ན ནཱསེཏབྦོ. ཨེས ནཡོ སཱམཎེརཝཱརེཔི.

ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཏཾ ཏཾ ཨཱཔཏྟིཉྩ ཨནཱཔཏྟིཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཱཔཏྟིམེཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཛཱནནྟོ ནཱམ ཡོ མཧཱནིདྡཾ ཨོཀྐནྟོ པརེན ཀཏཾ ཨུཔཀྐམམྤི ན ཛཱནཱཏི ཝེསཱལིཡཾ མཧཱཝནེ དིཝཱཝིཧཱརགཏོ བྷིཀྑུ ཝིཡ. ཨེཝརཱུཔསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘‘ནཱཧཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱམཱི’ཏི; ‘ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑུ, ཨཛཱནནྟསྶཱ’’’ཏི (པཱརཱ. ༧༥). ཨསཱདིཡནྟོ ནཱམ ཡོ ཛཱནིཏྭཱཔི ན སཱདིཡཏི, ཏཏྠེཝ སཧསཱ ཝུཊྛིཏབྷིཀྑུ ཝིཡ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘‘ནཱཧཾ བྷགཝཱ སཱདིཡི’ནྟི. ‘ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑུ, ཨསཱདིཡནྟསྶཱ’’ཏི.

ཨུམྨཏྟཀོ ནཱམ པིཏྟུམྨཏྟཀོ. དུཝིདྷཉྷི པིཏྟཾ – བདྡྷཔིཏྟཾ, ཨབདྡྷཔིཏྟཉྩཱཏི. ཏཏྠ ཨབདྡྷཔིཏྟཾ ལོཧིཏཾ ཝིཡ སབྦངྒགཏཾ, ཏམྷི ཀུཔིཏེ སཏྟཱནཾ ཀཎྜུཀཙྪུསརཱིརཀམྤཱདཱིནི ཧོནྟི. ཏཱནི བྷེསཛྫཀིརིཡཱཡ ཝཱུཔསམནྟི. བདྡྷཔིཏྟཾ པན པིཏྟཀོསཀེ ཋིཏཾ. ཏམྷི ཀུཔིཏེ སཏྟཱ ཨུམྨཏྟཀཱ ཧོནྟི ཝིཔལླཏྠསཉྙཱ ཧིརོཏྟཔྤཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨསཱརུཔྤཱཙཱརཾ ཙརནྟི. ལཧུཀགརུཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི མདྡནྟཱཔི ན ཛཱནནྟི. བྷེསཛྫཀིརིཡཱཡཔི ཨཏེཀིཙྪཱ ཧོནྟི. ཨེཝརཱུཔསྶ ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཁིཏྟཙིཏྟོ ནཱམ ཝིསྶཊྛཙིཏྟོ ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝུཙྩཏི. ཡཀྑཱ ཀིར བྷེརཝཱནི ཝཱ ཨཱརམྨཎཱནི དསྶེཏྭཱ མུཁེན ཧཏྠཾ པཝེསེཏྭཱ ¶ ཧདཡརཱུཔཾ ཝཱ མདྡནྟཱ སཏྟེ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟེ ཝིཔལླཏྠསཉྙེ ཀརོནྟི. ཨེཝརཱུཔསྶ ཁིཏྟཙིཏྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཏེསཾ པན ཨུབྷིནྣཾ ཨཡཾ ཝིསེསོ – པིཏྟུམྨཏྟཀོ ནིཙྩམེཝ ཨུམྨཏྟཀོ ཧོཏི, པཀཏིསཉྙཾ ན ལབྷཏི. ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ¶ ཨནྟརནྟརཱ པཀཏིསཉྙཾ པཊིལབྷཏཱིཏི. ཨིདྷ པན པིཏྟུམྨཏྟཀོ ཝཱ ཧོཏུ ཡཀྑུམྨཏྟཀོ ཝཱ, ཡོ སབྦསོ མུཊྛསྶཏི ཀིཉྩི ན ཛཱནཱཏི, ཨགྒིམྤི སུཝཎྞམྤི གཱུཐམྤི ཙནྡནམྤི ཨེཀསདིསཾ མདྡནྟོཝ ཝིཙརཏི, ཨེཝརཱུཔསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨནྟརནྟརཱ སཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཉཏྭཱ ཀརོནྟསྶ པན ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

ཝེདནཱཊྚོ ¶ ནཱམ ཡོ ཨདྷིམཏྟཱཡ དུཀྑཝེདནཱཡ ཨཱཏུརོ ཀིཉྩི ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝརཱུཔསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཨཱདིཀམྨིཀོ ནཱམ ཡོ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཀམྨེ ཨཱདིབྷཱུཏོ. ཨིདྷ པན སུདིནྣཏྠེརོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཝསེསཱནཾ མཀྐཊཱིསམཎཝཛྫིཔུཏྟཀཱདཱིནཾ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ

ཨིམསྨིཾ པན སིཀྑཱཔདེ ཀོསལླཏྠཾ ཨིདཾ པཀིཎྞཀཾཝེདིཏབྦཾ –

‘‘སམུཊྛཱནཉྩ ཀིརིཡཱ, ཨཐོ སཉྙཱ སཙིཏྟཀཾ;

ལོཀཝཛྫཉྩ ཀམྨཉྩ, ཀུསལཾ ཝེདནཱཡ ཙཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘སམུཊྛཱན’’ནྟི སབྦསངྒཱཧཀཝསེན ཚ སིཀྑཱཔདསམུཊྛཱནཱནི. ཏཱནི པརིཝཱརེ ཨཱཝི བྷཝིསྶནྟི. སམཱསཏོ པན སིཀྑཱཔདཾ ནཱམ – ཨཏྠི ཚསམུཊྛཱནཾ, ཨཏྠི ཙཏུསམུཊྛཱནཾ, ཨཏྠི ཏིསམུཊྛཱནཾ, ཨཏྠི ཀཐིནསམུཊྛཱནཾ, ཨཏྠི ཨེལ༹ཀལོམསམུཊྛཱནཾ, ཨཏྠི དྷུརནིཀྑེཔཱདིསམུཊྛཱནནྟི.

ཏཏྲཱཔི ཀིཉྩི ཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི, ཀིཉྩི ཨཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི, ཀིཉྩི ཀིརིཡཱཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི, ཀིཉྩི སིཡཱ ཀིརིཡཏོ, སིཡཱ ཨཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི, ཀིཉྩི སིཡཱ ཀིརིཡཏོ སིཡཱ ཀིརིཡཱཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི.

ཏཏྲཱཔི ཨཏྠི སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཏྠི ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ. ཏཏྠ ཡཾ ཙིཏྟངྒཾ ལབྷཏིཡེཝ, ཏཾ སཉྙཱཝིམོཀྑཾ; ཨིཏརཾ ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ.

པུན ¶ ཨཏྠི སཙིཏྟཀཾ, ཨཏྠི ཨཙིཏྟཀཾ. ཡཾ སཧེཝ ཙིཏྟེན ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ སཙིཏྟཀཾ; ཡཾ ཝིནཱཔི ཙིཏྟེན ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ ཨཙིཏྟཀཾ ¶ . ཏཾ སབྦམྤི ལོཀཝཛྫཾ པཎྞཏྟིཝཛྫནྟི དུཝིདྷཾ. ཏེསཾ ལཀྑཎཾ ཝུཏྟམེཝ.

ཀམྨཀུསལཝེདནཱཝསེནཱཔི ¶ ཙེཏྠ ཨཏྠི སིཀྑཱཔདཾ ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཏྠི ཝཙཱིཀམྨཾ. ཏཏྠ ཡཾ ཀཱཡདྭཱརིཀཾ, ཏཾ ཀཱཡཀམྨཾ; ཡཾ ཝཙཱིདྭཱརིཀཾ, ཏཾ ཝཙཱིཀམྨནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏྠི པན སིཀྑཱཔདཾ ཀུསལཾ, ཨཏྠི ཨཀུསལཾ, ཨཏྠི ཨབྱཱཀཏཾ. དྭཏྟིཾསེཝ ཧི ཨཱཔཏྟིསམཨུཊྛཱཔཀཙིཏྟཱནི – ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཱནི, དྭཱདས ཨཀུསལཱནི, དས ཀཱམཱཝཙརཀིརིཡཙིཏྟཱནི, ཀུསལཏོ ཙ ཀིརིཡཏོ ཙ དྭེ ཨབྷིཉྙཱཙིཏྟཱནཱིཏི. ཏེསུ ཡཾ ཀུསལཙིཏྟེན ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ ཀུསལཾ; ཨིཏརེཧི ཨིཏརཾ. ཨཏྠི ཙ སིཀྑཱཔདཾ ཏིཝེདནཾ, ཨཏྠི དྭིཝེདནཾ, ཨཏྠི ཨེཀཝེདནཾ. ཏཏྠ ཡཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཏཱིསུ ཝེདནཱསུ ཨཉྙཏརཝེདནཱསམངྒཱི ཧུཏྭཱ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ ཏིཝེདནཾ; ཡཾ ཨཱཔཛྫནྟོ སུཁསམངྒཱི ཝཱ ཨུཔེཀྑཱསམངྒཱི ཝཱ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ དྭིཝེདནཾ; ཡཾ ཨཱཔཛྫནྟོ དུཀྑཝེདནཱསམངྒཱིཡེཝ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ ཨེཀཝེདནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ –

‘‘སམུཊྛཱནཉྩ ཀིརིཡཱ, ཨཐོ སཉྙཱ སཙིཏྟཀཾ;

ལོཀཝཛྫཉྩ ཀམྨཉྩ, ཀུསལཾ ཝེདནཱཡ ཙཱ’’ཏི.

ཨིམཾ པཀིཎྞཀཾ ཝིདིཏྭཱ ཏེསུ སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ སམུཊྛཱནཏོ ཨེཀསམུཊྛཱནཾ. ཨངྒཝསེན དུཀསམུཊྛཱནཾ, ཀཱཡཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡསམུཊྛཱནཉྩ ཀརོནྟོཡེཝ ཧི ཨེཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. མེཐུནཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཀཱམསཉྙཱཡ ཨབྷཱཝེན མུཙྩནཏོ སཉྙཱཝིམོཀྑཾ. ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. མེཐུནཙིཏྟེནེཝ ནཾ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཝིནཱ ཙིཏྟེནཱཏི སཙིཏྟཀཾ. རཱགཝསེནེཝ ཨཱཔཛྫིཏབྦཏོ ལོཀཝཛྫཾ. ཀཱཡདྭཱརེནེཝ སམུཊྛཱནཏོ ཀཱཡཀམྨཾ. ཙིཏྟཾ པནེཏྠ ཨངྒམཏྟཾ ཧོཏི, ན ཏསྶ ཝསེན ཀམྨབྷཱཝོ ལབྦྷཏི. ལོབྷཙིཏྟེན ཨཱཔཛྫིཏབྦཏོ ཨཀུསལཙིཏྟཾ. སུཁསམངྒཱི ཝཱ ཨུཔེཀྑཱསམངྒཱི ཝཱ ཏཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི དྭིཝེདནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སབྦཉྩེཏཾ ཨཱཔཏྟིཡཾ ཡུཛྫཏི. སིཀྑཱཔདསཱིསེན པན སབྦཨཊྛཀཐཱསུདེསནཱ ཨཱརཱུལ༹ྷཱ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

མཀྐཊཱི ¶ ¶ ཝཛྫིཔུཏྟཱ ཙ…པེ… ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ མིགོཏི ཨིདཾ ཀིཾ? ཨིམཱ ཝིནཱིཏཝཏྠཱུནཾ བྷགཝཏཱ སཡཾ ཝིནིཙྪིཏཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཏྠཱུནཾ ཨུདྡཱནགཱཐཱ ནཱམ. ཏཱནི ཝཏྠཱུནི ‘‘སུཁཾ ཝིནཡདྷརཱ ¶ ཨུགྒཎྷིསྶནྟཱི’’ཏི དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི ཋཔིཏཱནི. ཝཏྠུགཱཐཱ པན དྷརམཱནེཡེཝ བྷགཝཏི ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཋཔིཏཱ ‘‘ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན ཨཱཡཏིཾ ཝིནཡདྷརཱ ཝིནཡཾ ཝིནིཙྪིནིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཝུཏྟལཀྑཎཾ སཱདྷུཀཾ སལླཀྑེཏྭཱ པཋམསིཀྑཱཔདཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. དུཏིཡཱདཱིནཉྩ ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ ཝུཏྟལཀྑཎེན དུཏིཡཱདཱིནི. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུནི ཧི སིཔྤིཀཱནཾ པཊིཙྪནྣཀརཱུཔཱནི ཝིཡ ཝིནཡདྷརཱནཾ པཊིཙྪནྣཀཝཏྠཱུནི ཧོནྟཱིཏི.

༦༧. ཏཏྠ པུརིམཱནི དྭེ ཝཏྠཱུནི ཨནུཔཉྙཏྟིཡཾཡེཝ ཝུཏྟཏྠཱནི. ཏཏིཡེ ཝཏྠུམྷི གིཧིལིངྒེནཱཏི གིཧིཝེསེན ཨོདཱཏཝཏྠོ ཧུཏྭཱ. ཙཏུཏྠེ ནཏྠི ཀིཉྩི ཝཏྟབྦཾ. ཏཏོ པརེསུ སཏྟསུ ཝཏྠཱུསུ ཀུསཙཱིརནྟི ཀུསེ གནྠེཏྭཱ ཀཏཙཱིརཾ. ཝཱཀཙཱིརཾ ནཱམ ཏཱཔསཱནཾ ཝཀྐལཾ. ཕལཀཙཱིརཾ ནཱམ ཕལཀསཎྛཱནཱནི ཕལཀཱནི སིབྦིཏྭཱ ཀཏཙཱིརཾ. ཀེསཀམྦལོཏི ཀེསེཧི ཏནྟེ ཝཱཡིཏྭཱ ཀཏཀམྦལོ. ཝཱལཀམྦལོཏི ཙམརཝཱལེཧི ཝཱཡིཏྭཱ ཀཏཀམྦལོ. ཨུལཱུཀཔཀྑིཀནྟི ཨུལཱུཀསཀུཎསྶ པཀྑེཧི ཀཏནིཝཱསནཾ. ཨཛིནཀྑིཔནྟི སལོམཾ སཁུརཾ ཨཛིནམིགཙམྨཾ. དྭཱདསམེ ཝཏྠུམྷི སཱརཏྟོཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན སཱརཏྟོ; ཏཾ རཱགཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱ’’ཏི ཨཱཧ.

༦༨. ཏེརསམེ ཝཏྠུམྷི ཨུཔྤལཝཎྞཱཏི སཱ ཐེརཱི སཱཝཏྠིཡཾ སེཊྛིདྷཱིཏཱ སཏསཧསྶཀཔྤེ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣཱ. ཏསྶཱ པཀཏིཡཱཔི ཨཏིདསྶནཱིཡཱ ནཱིལུཔྤལཝཎྞཱ ཀཱཡཙྪཝི, ཨབྦྷནྟརེ པན ¶ ཀིལེསསནྟཱཔསྶ ཨབྷཱཝེན ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙཏི. སཱ ཏཱཡེཝ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ‘‘ཨུཔྤལཝཎྞཱ’’ཏི ནཱམཾ ལབྷི. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི གིཧིཀཱལཏོ པཊྛཱཡ རཏྟཙིཏྟོ; སོ ཀིར ཏསྶཱ ཉཱཏིདཱརཀོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོཏི ཨནནྟརཏྠེ ནིཔཱཏོ; མཉྩཀེ ནིསིནྣཱནནྟརམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིཝཱ བཱཧིརཏོ ཨཱགནྟྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ ནིསིནྣཱནཉྷི པཋམཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཧོཏི. སོ ཡཱཝསྶཱ ཏཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ན ནསྶཏི, ཏཱཝདེཝ ¶ ཨེཝམཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ. དཱུསེསཱིཏི པདྷཾསེསི. ཐེརཱི པན ཨནཝཛྫཱ ཨཏྟནོ སམཎསཉྙཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨསཱདིཡནྟཱི ནིསཱིདི ཨསདྡྷམྨཱདྷིཔྤཱཡེན པརཱམཊྛཱ ཨགྒིཀྑནྡྷ-སིལཱཐམྦྷ-ཁདིརསཱརཁཱཎུཀཱ ཝིཡ. སོཔི ཨཏྟནོ མནོརཐཾ པཱུརེཏྭཱ གཏོ. ཏསྶཱ ཐེརིཡཱ དསྶནཔཐཾ ཝིཛཧནྟསྶེཝ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུཔབྦཏཾ དྷཱརེཏུཾ སམཏྠཱཔི ཏཾ པཱཔཔུརིསཾ བྱཱམམཏྟཀལེ༹ཝརཾ དྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཝིཡ བྷིཛྫིཏྭཱ ཝིཝརམདཱསི. སོ ཏངྑཎཉྙེཝ ཨཝཱིཙིཛཱལཱནཾ ཨིནྡྷནབྷཱཝཾ ཨགམཱསི. བྷགཝཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཱདིཡནྟིཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརིཾ སནྡྷཱཡ དྷམྨཔདེ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཝཱརི ¶ པོཀྑརཔཏྟེཝ, ཨཱརགྒེརིཝ སཱསཔོ;

ཡོ ན ལིམྤཏི ཀཱམེསུ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༤༠༡);

༦༩. ཙུདྡསམེ ཝཏྠུམྷི ཨིཏྠིལིངྒཾ པཱཏུབྷཱུཏནྟི རཏྟིབྷཱགེ ནིདྡཾ ཨོཀྐནྟསྶ པུརིསསཎྛཱནཾ མསྶུདཱཋིཀཱདི སབྦཾ ཨནྟརཧིཏཾ ཨིཏྠིསཎྛཱནཾ ཨུཔྤནྣཾ. ཏམེཝ ཨུཔཛ྄ཛྷཾ ཏམེཝ ཨུཔསམྤདནྟི པུབྦེ གཧིཏཨུཔཛ྄ཛྷཱཡམེཝ པུབྦེ ཀཏཨུཔསམྤདམེཝ ཨནུཛཱནཱམི. པུན ཨུཔཛ྄ཛྷཱ ན གཧེཏབྦཱ; ཨུཔསམྤདཱ ན ཀཱཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཏཱནིཡེཝ ¶ ཝསྶཱནཱིཏི བྷིཀྑུཨུཔསམྤདཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ཝསྶགཎནཱ, ཏཾཡེཝ ཝསྶགཎནཾ ཨནུཛཱནཱམི. ན ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཝསྶགཎནཱ ཀཱཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑུནཱིཧི སངྒམིཏུནྟི བྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ སངྒམིཏུཾ སངྒནྟུཾ སམངྒཱི བྷཝིཏུཾ ཨནུཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཔྤཏིརཱུཔཾ དཱནིསྶཱ བྷིཀྑཱུནཾ མཛ྄ཛྷེ ཝསིཏུཾ, བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ ཝསཏཱུཏི. ཡཱ ཨཱཔཏྟིཡོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིཧི སཱདྷཱརཎཱཏི ཡཱ དེསནཱགཱམིནིཡོ ཝཱ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡོ ཝཱ ཨཱཔཏྟིཡོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ སཱདྷཱརཎཱ. ཏཱ ཨཱཔཏྟིཡོ བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀེ ཝུཊྛཱཏུནྟི ཏཱ སབྦཱཔི བྷིཀྑུནཱིཧི ཀཱཏབྦཾ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀེ ཝུཊྛཱཏུཾ ཨནུཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཧི ཨཱཔཏྟཱིཧི ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཡཱ པན བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིཧི ཨསཱདྷཱརཎཱ སུཀྐཝིསྶཊྛི-ཨཱདིཀཱ ཨཱཔཏྟིཡོ, ཏཱཧི ཨནཱཔཏྟི. ལིངྒཔརིཝཏྟནེན ཏཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝུཊྛིཏཱཝ ཧོནྟི. པུན པཀཏིལིངྒེ ཨུཔྤནྣེཔི ཏཱཧི ཨཱཔཏྟཱིཧི ཏསྶ ཨནཱཔཏྟིཡེཝཱཏི ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པཱལི༹ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཡཾ ¶ པན པཱལི༹མུཏྟོ ཨོཀྐནྟིཀཝིནིཙྪཡོ – ཨིམེསུ ཏཱཝ དྭཱིསུ ལིངྒེསུ པུརིསལིངྒཾ ཨུཏྟམཾ, ཨིཏྠིལིངྒཾ ཧཱིནཾ; ཏསྨཱ པུརིསལིངྒཾ བལཝཨཀུསལེན ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཨིཏྠིལིངྒཾ དུབྦལཀུསལེན པཏིཊྛཱཏི. ཨིཏྠིལིངྒཾ པན ཨནྟརདྷཱཡནྟཾ དུབྦལཨཀུསལེན ཨནྟརདྷཱཡཏི. པུརིསལིངྒཾ བལཝཀུསལེན པཏིཊྛཱཏི. ཨེཝཾ ཨུབྷཡམྤི ཨཀུསལེན ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཀུསལེན པཊིལབྦྷཏི.

ཏཏྠ སཙེ དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཀཏོ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ དྷམྨསཱཀཙྪཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཨེཀཱགཱརེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐནྟཱནཾ ཨེཀསྶ ཨིཏྠིལིངྒཾ པཱཏུབྷཝཏི, ཨུབྷིནྣམྤི སཧསེཡྻཱཔཏྟི ཧོཏི. སོ ཙེ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ དུཀྑཱི དུམྨནོ རཏྟིབྷཱགེཡེཝ ཨིཏརསྶ ཨཱརོཙེཡྻ, ཏེན སམསྶཱསེཏབྦོ – ‘‘ཧོཏུ, མཱ ཙིནྟཡིཏྠ. ཝཊྚསྶེཝེསོ དོསོ. སམྨཱསམྦུདྡྷེན དྭཱརཾ དིནྣཾ, བྷིཀྑུ ཝཱ ཧོཏུ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ, ཨནཱཝཊོ དྷམྨོ ¶ ཨཝཱརིཏོ སགྒམགྒོ’’ཏི. སམསྶཱསེཏྭཱ ཙ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦཾ – ‘‘ཏུམྷེཧི བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཏྠི ¶ ཝོ ཀཱཙི སནྡིཊྛཱ བྷིཀྑུནིཡོ’’ཏི. སཙསྶཱ ཧོནྟི ཏཱདིསཱ བྷིཀྑུནིཡོ ཨཏྠཱིཏི, ནོ ཙེ ཧོནྟི ནཏྠཱིཏི ཝཏྭཱ སོ བྷིཀྑུ ཝཏྟབྦོ – ‘‘མམ སངྒཧཾ ཀརོཐ; ཨིདཱནི མཾ པཋམཾ བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ ནེཐཱ’’ཏི. ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶཱ ཝཱ སནྡིཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ ཝཱ སནྡིཊྛཱནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀཾ གནྟབྦཾ. གཙྪནྟེན ཙ ན ཨེཀཀེན གནྟབྦཾ. ཙཏཱུཧི པཉྩཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཛོཏིཀཉྩ ཀཏྟརདཎྜཉྩ གཧེཏྭཱ སཾཝིདཧནཾ པརིམོཙེཏྭཱ ‘‘མཡཾ ཨསུཀཾ ནཱམ ཋཱནཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི གནྟབྦཾ. སཙེ བཧིགཱམེ དཱུརེ ཝིཧཱརོ ཧོཏི, ཨནྟརཱམགྒེ གཱམནྟར-ནདཱིཔཱར-རཏྟིཝིཔྤཝཱས-གཎཨོཧཱིཡནཱཔཏྟཱིཧི ཨནཱཔཏྟི. བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ གནྟྭཱ ཏཱ བྷིཀྑུནིཡོ ཝཏྟབྦཱ – ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ བྷིཀྑུཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ཨཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏསྶ ཨིཏྠིལིངྒཾ པཱཏུབྷཱུཏཾ, སངྒཧཾ དཱནིསྶ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏཱ ཙེ ‘‘སཱདྷུ, ཨཡྻཱ, ཨིདཱནི མཡམྤི སཛ྄ཛྷཱཡིསྶཱམ, དྷམྨཾ སོསྶཱམ, གཙྪཐ ཏུམྷེ’’ཏི ཝཏྭཱ སངྒཧཾ ཀརོནྟི, ཨཱརཱདྷིཀཱ ཙ ཧོནྟི སངྒཱཧིཀཱ ལཛྫིནིཡོ, ཏཱ ཀོཔེཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ན གནྟབྦཾ. གཙྪཏི ཙེ, གཱམནྟར-ནདཱིཔཱར-རཏྟིཝིཔྤཝཱས-གཎཨོཧཱིཡནཱཔཏྟཱིཧི ན མུཙྩཏི. སཙེ པན ལཛྫིནིཡོ ཧོནྟི, ན སངྒཱཧིཀཱཡོ; ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ ལབྦྷཏི. སཙེཔི ཨལཛྫིནིཡོ ཧོནྟི, སངྒཧཾ པན ཀརོནྟི; ཏཱཔི པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ ལབྦྷཏི. སཙེ ལཛྫིནིཡོ ཙ སངྒཱཧིཀཱ ¶ ཙ, ཉཱཏིཀཱ ན ཧོནྟི, ཨཱསནྣགཱམེ པན ཨཉྙཱ ཉཱཏིཀཱཡོ ཧོནྟི པཊིཛགྒནིཀཱ, ཏཱསམྤི སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝདནྟི. གནྟྭཱ སཙེ བྷིཀྑུབྷཱཝེཔི ནིསྶཡཔཊིཔནྣོ, པཏིརཱུཔཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ སནྟིཀེ ནིསྶཡོ གཧེཏབྦོ. མཱཏིཀཱ ཝཱ ཝིནཡོ ཝཱ ཨུགྒཧིཏོ སུགྒཧིཏོ, པུན ཨུགྒཎྷནཀཱརཎཾ ནཏྠི. སཙེ བྷིཀྑུབྷཱཝེ པརིསཱཝཙརོ, ཏསྶ སནྟིཀེཡེཝ ཨུཔསམྤནྣཱ སཱུཔསམྤནྣཱ. ཨཉྙསྶ ¶ སནྟིཀེ ནིསྶཡོ གཧེཏབྦོ. པུབྦེ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟེཧིཔི ཨཉྙསྶ སནྟིཀེཡེཝ ནིསྶཡོ གཧེཏབྦོ. པརིཔུཎྞཝསྶསཱམཎེརེནཱཔི ཨཉྙསྶ སནྟིཀེཡེཝ ཨུཔཛ྄ཛྷཱ གཧེཏབྦཱ.

ཡཾ པནསྶ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཨདྷིཊྛིཏཾ ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཏཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝིཛཧཏི, པུན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. སངྐཙྩིཀཱ ཙ ཨུདཀསཱཊིཀཱ ཙ གཧེཏབྦཱ. ཡཾ ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཏྟོ ཝཱ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏོ ཧོཏི, ཏཾ སབྦམྤི ཝིནཡཀམྨཾ ཝིཛཧཏི, པུན ཀཱཏབྦཾ. པཊིགྒཧིཏཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནིཔི པཊིགྒཧཎཾ ཝིཛཧནྟི. སཙེ པཊིགྒཧཎཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, པུན པཊིགྒཧེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཝཊྚཏི. ཡཾ པན བྷིཀྑུཀཱལེ ཨཉྙསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟཀཾ པཊིགྒཧིཏཾ, ཏཾ པཊིགྒཧཎཾ ན ཝིཛཧཏི. ཡཾ ཨུབྷིནྣཾ སཱདྷཱརཎཾ ཨཝིབྷཛིཏྭཱ ཋཔིཏཾ, ཏཾ པཀཏཏྟོ རཀྑཏི. ཡཾ པན ཝིབྷཏྟཾ ཨེཏསྶེཝ སནྟཀཾ, ཏཾ པཊིགྒཧཎཾ ཝིཛཧཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ པརིཝཱརེ –

‘‘ཏེལཾ ¶ མདྷུཾ ཕཱཎིཏཉྩཱཔི སཔྤིཾ;

སཱམཾ གཧེཏྭཱན ནིཀྑིཔེཡྻ;

ཨཝཱིཏིཝཏྟེ སཏྟཱཧེ;

སཏི པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཨཱཔཏྟི;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༨༠);

ཨིདཉྷི ལིངྒཔརིཝཏྟནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. པཊིགྒཧཎཾ ནཱམ ལིངྒཔརིཝཏྟནེན, ཀཱལཾཀིརིཡཱཡ, སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེན, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནེན, ཨནུཔསམྤནྣསྶ དཱནེན, ཨནཔེཀྑཝིསྶཛྫནེན, ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཧཎེན ཙ ཝིཛཧཏི. ཏསྨཱ སཙེཔི ཧརཱིཏཀཁཎྜམྤི པཊིགྒཧེཏྭཱ ཋཔིཏམཏྠི, སབྦམསྶ པཊིགྒཧཎཾ ཝིཛཧཏི. བྷིཀྑུཝིཧཱརེ པན ཡཾཀིཉྩིསྶཱ སནྟཀཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཝཱ ཨཔྤཊིགྒཧེཏྭཱ ¶ ཝཱ ཋཔིཏཾ, སབྦསྶ སཱཝ ཨིསྶརཱ, ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཡཾ པནེཏྠ ཐཱཝརཾ ཏསྶཱ སནྟཀཾ སེནཱསནཾ ཝཱ ཨུཔརོཔཀཱ ཝཱ, ཏེ ཡསྶིཙྪཏི ཏསྶ དཱཏབྦཱ. ཏེརསསུ སམྨུཏཱིསུ ¶ ཡཱ བྷིཀྑུཀཱལེ ལདྡྷཱ སམྨུཏི, སབྦཱ སཱ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. པུརིམིཀཱཡ སེནཱསནགྒཱཧོ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཙེ པཙྪིམིཀཱཡ སེནཱསནེ གཧིཏེ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, བྷིཀྑུནིསངྒྷོ ཙསྶཱ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ དཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨཔལོཀེཏྭཱ དཱཏབྦོ. སཙེ བྷིཀྑུནཱིཧི སཱདྷཱརཎཱཡ པཊིཙྪནྣཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ པརིཝསནྟསྶ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, པཀྑམཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. སཙེ མཱནཏྟཾ ཙརནྟསྶ པརིཝཏྟཏི, པུན པཀྑམཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཙིཎྞམཱནཏྟསྶ པརིཝཏྟཏི, བྷིཀྑུནཱིཧི ཨབྦྷཱནཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཀུསལཝིཔཱཀེ པརིཀྑཱིཎེ པཀྑམཱནཏྟཀཱལེ པུནདེཝ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, ཚཱརཏྟཾ མཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཙིཎྞེ པཀྑམཱནཏྟེ པརིཝཏྟཏི, བྷིཀྑཱུཧི ཨབྦྷཱནཀམྨཾ ཀཱཏབྦནྟི.

ཨནནྟརེ བྷིཀྑུནིཡཱ ལིངྒཔརིཝཏྟནཝཏྠུམྷི ཨིདྷ ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦོ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སཙེཔི བྷིཀྑུནིཀཱལེ ཨཱཔནྣཱ སཉྩརིཏྟཱཔཏྟི པཊིཙྪནྣཱ ཧོཏི, པརིཝཱསདཱནཾ ནཏྠི, ཚཱརཏྟཾ མཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. སཙེ པཀྑམཱནཏྟཾ ཙརནྟིཡཱ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, ན ཏེནཏྠོ, ཚཱརཏྟཾ མཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཙིཎྞམཱནཏྟཱཡ པརིཝཏྟཏི, པུན མཱནཏྟཾ ཨདཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ཨབྦྷེཏབྦོ. ཨཐ བྷིཀྑཱུཧི མཱནཏྟེ ཨདིནྣེ པུན ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, བྷིཀྑུནཱིཧི པཀྑམཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. ཨཐ ཚཱརཏྟཾ མཱནཏྟཾ ཙརནྟསྶ པུན པརིཝཏྟཏི, པཀྑམཱནཏྟམེཝ དཱཏབྦཾ. ཙིཎྞམཱནཏྟསྶ པན ལིངྒཔརིཝཏྟེ ཛཱཏེ བྷིཀྑུནཱིཧི ཨབྦྷཱནཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ ¶ . པུན པརིཝཏྟེ ཙ ལིངྒེ བྷིཀྑུནིབྷཱཝེ ཋིཏཱཡཔི ཡཱ ཨཱཔཏྟིཡོ པུབྦེ པཊིཔྤསྶདྡྷཱ, ཏཱ སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷཱ ཨེཝཱཏི.

༧༠. ཨིཏོ པརཱནི ‘‘མཱཏུཡཱ མེཐུནཾ དྷམྨ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནིཡེཝ.

༧༡. མུདུཔིཊྛིཀཝཏྠུམྷི སོ ཀིར བྷིཀྑུ ནཊཔུབྦཀོ. ཏསྶ སིཔྤཀོསལླཏྠཾ པརིཀམྨཀཏཱ ¶ པིཊྛི མུདུཀཱ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྑི.

ལམྦཱིཝཏྠུམྷི ¶ ཏསྶ བྷིཀྑུསྶ ཨངྒཛཱཏཾ དཱིགྷཾ ཧོཏི ལམྦཏི, ཏསྨཱ ལམྦཱིཏི ཝུཏྟོ.

ཨིཏོ པརཱནི དྭེ ཝཎཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཱནེཝ. ལེཔཙིཏྟཝཏྠུམྷི ལེཔཙིཏྟཾ ནཱམ ཙིཏྟཀམྨརཱུཔཾ.

དཱརུདྷཱིཏལིཀཝཏྠུམྷི དཱརུདྷཱིཏལིཀཱ ནཱམ ཀཊྛརཱུཔཾ. ཡཐཱ ཙ ཨིམེསུ དྭཱིསུ ཨེཝཾ ཨཉྙེསུཔི དནྟརཱུཔ-པོཏྠཀརཱུཔ-ལོཧརཱུཔཱདཱིསུ ཨནུཔཱདིནྣཀེསུ ཨིཏྠིརཱུཔེསུ ནིམིཏྟེ མེཐུནརཱགེན ཨུཔཀྐམནྟསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, དུཀྐཊམེཝ. ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཨུཔཀྐམནྟསྶཱཔི ཏཐེཝ དུཀྐཊཾ. མོཙནརཱགེན པན ཨུཔཀྐམནྟསྶ མུཏྟེ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨམུཏྟེ ཐུལླཙྩཡནྟི.

༧༢. སུནྡརཝཏྠུམྷི ཨཡཾ སུནྡརོ ནཱམ རཱཛགཧེ ཀུལདཱརཀོ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོ; ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིརཱུཔཏཱཡ ‘‘སུནྡརོ’’ཏི ནཱམཾ ལབྷི. ཏཾ རཐིཀཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ སམུཔྤནྣཚནྡརཱགཱ སཱ ཨིཏྠཱི ཨིམཾ ཝིཔྤཀཱརཾ ཨཀཱསི. ཐེརོ པན ཨནཱགཱམཱི. ཏསྨཱ སོ ན སཱདིཡི. ཨཉྙེསཾ པན ཨཝིསཡོ ཨེསོ.

ཨིཏོ པརེསུ ཙཏཱུསུ ཝཏྠཱུསུ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཛལཱ༹ དུམྨེདྷཱ མཱཏུགཱམསྶ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ཏཐཱ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཀུཀྐུཙྩཱཡིཾསུ.

༧༣. ཨཀྑཱཡིཏཱདཱིནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. དྭཱིསུ ཚིནྣསཱིསཝཏྠཱུསུ ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – ཝཊྚཀཏེ མུཁེ ཝིཝཊེ ཨངྒཛཱཏཾ པཝེསེནྟོ སཙེ ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ ཨུབྷཡཔསྶེཧི ཝཱ ཚུཔནྟཾ པཝེསེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཙཏཱུཧིཔི པསྶེཧི ཨཚུཔནྟཾ པཝེསེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེ ཏཱལུཀཾ ཚུཔཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཙཏྟཱརི པསྶཱནི ཏཱལུཀཉྩ ཨཚུཔནྟོ ཨཱཀཱསགཏམེཝ ¶ ཀཏྭཱ པཝེསེཏི ཙ ནཱིཧརཏི ཙ, དུཀྐཊཾ. ཡདི པན དནྟཱ སུཕུསིཏཱ, ཨནྟོམུཁེ ཨོཀཱསོ ནཏྠི, དནྟཱ ཙ བཧི ཨོཊྛམཾསེན པཊིཙྪནྣཱ, ཏཏྠ ཝཱཏེན ཨསམྥུཊྛཾ ཨལློཀཱསཾ ཏིལཕལམཏྟམྤི པཝེསེནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨུཔྤཱཊིཏེ པན ཨོཊྛམཾསེ དནྟེསུཡེཝ ཨུཔཀྐམནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡོཔི དནྟོ བཧི ནིཀྑམིཏྭཱ ཏིཊྛཏི ¶ , ན སཀྐཱ ཨོཊྛེཧི པིདཧིཏུཾ. ཏཏྠ ཨུཔཀྐམནྟེཔི བཧི ནིཀྑནྟཛིཝ྄ཧཱཡ ཨུཔཀྐམནྟེཔི ཐུལླཙྩཡམེཝ. ཛཱིཝམཱནཀསརཱིརེཔི བཧི ནིཀྑནྟཛིཝ྄ཧཱཡ ཐུལླཙྩཡམེཝ. ཡདི པན བཧིཛིཝ྄ཧཱཡ པལིཝེཋེཏྭཱ ཨནྟོམུཁཾ པཝེསེཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨུཔརིགཱིཝཱཡ ¶ ཚིནྣསཱིསསྶཔི ཨདྷོབྷཱགེན ཨངྒཛཱཏཾ པཝེསེཏྭཱ ཏཱལུཀཾ ཚུཔནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ.

ཨཊྛིཀཝཏྠུམྷི སུསཱནཾ གཙྪནྟསྶཱཔི དུཀྐཊཾ. ཨཊྛིཀཱནི སངྐཌྜྷནྟསྶཱཔི, ནིམིཏྟེ མེཐུནརཱགེན ཨུཔཀྐམནྟསྶཱཔི, ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཨུཔཀྐམནྟསྶཱཔི, མུཙྩཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, དུཀྐཊམེཝ. མོཙནརཱགེན པན ཨུཔཀྐམནྟསྶ མུཙྩནྟེ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨམུཙྩནྟེ ཐུལླཙྩཡམེཝ.

ནཱགཱིཝཏྠུམྷི ནཱགམཱཎཝིཀཱ ཝཱ ཧོཏུ ཀིནྣརཱིཨཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཱ, སབྦཏྠ པཱརཱཛིཀཾ.

ཡཀྑཱིཝཏྠུམྷི སབྦཱཔི དེཝཏཱ ཡཀྑཱིཡེཝ.

པེཏཱིཝཏྠུམྷི ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཱདིཔེཏིཡོ ཨལླཱིཡིཏུམྤི ན སཀྐཱ. ཝིམཱནཔེཏིཡོ པན ཨཏྠི; ཡཱསཾ ཀཱལ༹པཀྑེ ཨཀུསལཾ ཝིཔཙྩཏི, ཛུཎྷཔཀྑེ དེཝཏཱ ཝིཡ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོནྟི. ཨེཝརཱུཔཱཡ པེཏིཡཱ ཝཱ ཡཀྑིཡཱ ཝཱ སཙེ དསྶན-གཧཎ-ཨཱམསན-ཕུསན-གྷཊྚནཱནི པཉྙཱཡནྟི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐཱཔི དསྶནཾ ནཏྠི, ཨིཏརཱནི པཉྙཱཡནྟི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨཐ དསྶནགཧཎཱནི ན པཉྙཱཡནྟི, ཨཱམསནཕུསནགྷཊྚནེཧི པཉྙཱཡམཱནེཧི ཏཾ པུགྒལཾ ཝིསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ མནོརཐཾ པཱུརེཏྭཱ གཙྪཏི, ཨཡཾ ཨཝིསཡོ ནཱམ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཝིསཡཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. པཎྜཀཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ.

ཨུཔཧཏིནྡྲིཡཝཏྠུམྷི ཨུཔཧཏིནྡྲིཡོཏི ཨུཔཧཏཀཱཡཔྤསཱདོ ཁཱཎུཀཎྚཀམིཝ སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ན ཝེདཡཏི. ཨཝེདཡནྟསྶཱཔི སེཝནཙིཏྟཝསེན ཨཱཔཏྟི.

ཚུཔིཏམཏྟཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཡོ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏུགཱམཾ ¶ གཎྷིཏྭཱ མེཐུནེ ཝིརཛྫིཏྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི, དུཀྐཊམེཝསྶ ཧོཏི. མེཐུནདྷམྨསྶ ཧི པུབྦཔཡོགཱ ཧཏྠགྒཱཧཱདཡོ ཡཱཝ སཱིསཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝ དུཀྐཊེ ཏིཊྛནྟི. སཱིསེ པཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི. པཋམཔཱརཱཛིཀསྶ ཧི དུཀྐཊམེཝ སཱམནྟཾ. ཨིཏརེསཾ ཏིཎྞཾ ཐུལླཙྩཡཾ. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ མེཐུནདྷམྨེ ཝིརཛྫིཏྭཱ ཀཱཡསཾསགྒཾ སཱདིཡཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱ’’ཏི.

༧༤. བྷདྡིཡཝཏྠུསྨིཾ ¶ བྷདྡིཡཾ ནཱམ ཏཾ ནགརཾ. ཛཱཏིཡཱཝནཾ ནཱམ ཛཱཏིཔུཔྥགུམྦཱནཾ ཨུསྶནྣཏཱཡ ཨེཝཾ ལདྡྷནཱམཾ; ཏཾ ཏསྶ ནགརསྶ ཨུཔཙཱརེ ཝནཾ ཧོཏི. སོ ཏཏྠ ནིཔནྣོ ཏེན ཝཱཏུཔཏྠམྦྷེན མཧཱནིདྡཾ ཨོཀྐམི. ཨེཀརསཾ བྷཝངྒམེཝ ཝཏྟཏི. ཀིལིནྣཾ པསྶིཏྭཱཏི ཨསུཙིཀིལིཊྛཾ པསྶིཏྭཱ.

༧༥. ཨིཏོ པརཱནི སཱདིཡནཔཊིསཾཡུཏྟཱནི ཙཏྟཱརི ཝཏྠཱུནི, ཨཛཱནནཝཏྠུ ཙཱཏི པཉྩ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༧༦. དྭཱིསུ ཨསཱདིཡནཝཏྠཱུསུ སཧསཱ ཝུཊྛཱསཱིཏི ཨཱསཱིཝིསེན དཊྛོ ཝིཡ ཨགྒིནཱ དཌྜྷོ ཝིཡ ཙ ཏུརིཏཾ ཝུཊྛཱསི. ཨཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟེསཱིཏི ཨཔྤམཏྟོ བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི ཁིཔྤཾ ཝུཊྛཧནྟོཝ ཨཀྐམིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཊྚེནྟོ པརིཝཊྚེནྟོ ཝིཧེཋེནྟོ པཱཏེསི. པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན ཧི ཨེཝརཱུཔེསུ ཋཱནེསུ ཙིཏྟཾ རཀྑིཏབྦཾ. ཨཡཉྩ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ སངྒཱམསཱིསཡོདྷོ བྷིཀྑུ.

༧༧. དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ནིཔནྣཝཏྠུམྷི དིཝཱ པཊིསལླཱིཡནྟེནཱཏི དིཝཱ ནིཔཛྫནྟེན. དྭཱརཾ སཾཝརིཏྭཱ པཊིསལླཱིཡིཏུནྟི དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ནིཔཛྫིཏུཾ. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨཡཾ ནཱམ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ན ཝུཏྟཱ. ཝིཝརིཏྭཱ ནིཔནྣདོསེན པན ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, དིཝཱ པཊིསལླཱིཡནྟེན དྭཱརཾ སཾཝརིཏྭཱ པཊིསལླཱིཡིཏུ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨསཾཝརིཏྭཱ པཊིསལླཱིཡནྟསྶ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ. བྷགཝཏོ ཧི ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཱདཱིཧི ཨཊྛཀཐཱ ཋཔིཏཱ. ‘‘ཨཏྠཱཔཏྟི དིཝཱ ཨཱཔཛྫཏི ནོ རཏྟི’’ནྟི (པརི. ༣༢༣) ཨིམིནཱཔི ཙེཏཾ སིདྡྷཾ.

ཀཱིདིསཾ ¶ པན དྭཱརཾ སཾཝརིཏབྦཾ, ཀཱིདིསཾ ན སཾཝརིཏབྦཾ? རུཀྑཔདརཝེལུ༹པདརཀིལཉྫཔཎྞཱདཱིནཾ ¶ ཡེན ཀེནཙི ཀཝཱཊཾ ཀཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨུདུཀྑལེ ཨུཔརི ཨུཏྟརཔཱསཀེ ཙ པཝེསེཏྭཱ ཀཏཾ པརིཝཏྟཀདྭཱརམེཝ སཾཝརིཏབྦཾ. ཨཉྙཾ གོརཱུཔཱནཾ ཝཛེསུ ཝིཡ རུཀྑསཱུཙིཀཎྚཀདྭཱརཾ, གཱམཐཀནཀཾ ཙཀྐལཀཡུཏྟདྭཱརཾ, ཕལཀེསུ ཝཱ ཀིཊིཀཱསུ ཝཱ དྭེ ཏཱིཎི ཙཀྐལཀཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཀཏཾ སཾསརཎཀིཊིཀདྭཱརཾ, ཨཱཔཎེསུ ཝིཡ ཀཏཾ ཨུགྒྷཱཊནཀིཊིཀདྭཱརཾ, དྭཱིསུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཝེཎུསལཱཀཱ གོཔྥེཏྭཱ པཎྞཀུཊཱིསུ ཀཏཾ སལཱཀཧཏྠཀདྭཱརཾ, དུསྶསཱཎིདྭཱརནྟི ཨེཝརཱུཔཾ དྭཱརཾ ན སཾཝརིཏབྦཾ. པཏྟཧཏྠསྶ ཀཝཱཊཔྤཎཱམནེ པན ¶ ཨེཀཾ དུསྶསཱཎིདྭཱརམེཝ ཨནཱཔཏྟིཀརཾ, ཨཝསེསཱནི པཎཱམེནྟསྶ ཨཱཔཏྟི. དིཝཱ པཊིསལླཱིཡནྟསྶ པན པརིཝཏྟཀདྭཱརམེཝ ཨཱཔཏྟིཀརཾ, སེསཱནི སཾཝརིཏྭཱ ཝཱ ཨསཾཝརིཏྭཱ ཝཱ ནིཔནྣསྶ ཨཱཔཏྟི ནཏྠི. སཾཝརིཏྭཱ པན ནིཔཛྫིཏབྦཾ, ཨེཏཾ ཝཏྟཾ.

པརིཝཏྟཀདྭཱརཾ པན ཀིཏྟཀེན སཾཝུཏཾ ཧོཏི? སཱུཙིགྷཊིཀཱདཱིསུ དིནྣཱསུ སཾཝུཏམེཝ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཁོ སཱུཙིམཏྟེཔི དིནྣེ ཝཊྚཏི. གྷཊིཀམཏྟེཔི དིནྣེ ཝཊྚཏི. དྭཱརབཱཧཾ ཕུསིཏྭཱ པིཧིཏམཏྟེཔི ཝཊྚཏི. ཨཱིསཀཾ ཨཕུསིཏེཔི ཝཊྚཏི. སབྦནྟིམེན ཝིདྷིནཱ ཡཱཝཏཱ སཱིསཾ ནཔྤཝིསཏི ཏཱཝཏཱ ཨཕུསིཏེཔི ཝཊྚཏཱིཏི. སཙེ བཧཱུནཾ ཝལ༹ཉྫནཊྛཱནཾ ཧོཏི, བྷིཀྑུཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ ‘‘དྭཱརཾ, ཨཱཝུསོ, ཛགྒཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱཔི ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ བྷིཀྑཱུ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀརོནྟཱ ནིསིནྣཱ ཧོནྟི, ‘‘ཨེཏེ དྭཱརཾ ཛགྒིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱཔི ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨུཔཱསཀམྤི ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཝཱ, ‘ཨེས ཛགྒིསྶཏཱི’ཏི ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཝཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀེཝལཾ བྷིཀྑུནིཾ ཝཱ མཱཏུགཱམཾ ཝཱ ཨཱཔུཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཐ དྭཱརསྶ ¶ ཨུདུཀྑལཾ ཝཱ ཨུཏྟརཔཱསཀོ ཝཱ བྷིནྣོ ཝཱ ཧོཏི ཨཊྛཔིཏོ ཝཱ, སཾཝརིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ནཝཀམྨཏྠཾ ཝཱ པན ཨིཊྛཀཔུཉྫོ ཝཱ མཏྟིཀཱདཱིནཾ ཝཱ རཱསི ཨནྟོདྭཱརེ ཀཏོ ཧོཏི, ཨཊྚཾ ཝཱ བནྡྷནྟི, ཡཐཱ སཾཝརིཏུཾ ན སཀྐོཏི; ཨེཝརཱུཔེ ཨནྟརཱཡེ སཏི ཨསཾཝརིཏྭཱཔི ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡདི པན ཀཝཱཊཾ ནཏྠི, ལདྡྷཀཔྤམེཝ. ཨུཔརི སཡནྟེན ནིསྶེཎིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནིཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ ནིསྶེཎིམཏྠཀེ ཐཀནཀཾ ཧོཏི, ཐཀེཏྭཱཔི ནིཔཛྫིཏབྦཾ. གབྦྷེ ནིཔཛྫནྟེན གབྦྷདྭཱརཾ ཝཱ པམུཁདྭཱརཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི སཾཝརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ ཨེཀཀུཊྚཀེ གེཧེ དྭཱིསུ པསྶེསུ དྭཱརཱནི ཀཏྭཱ ཝལ༹ཉྫནྟི, དྭེཔི དྭཱརཱནི ཛགྒིཏབྦཱནི.

ཏིབྷཱུམཀེཔི པཱསཱདེ དྭཱརཾ ཛགྒིཏབྦམེཝ. སཙེ བྷིཀྑཱཙཱརཱ པཊིཀྐམྨ ལོཧཔཱསཱདསདིསཾ པཱསཱདཾ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ དིཝཱཝིཧཱརཏྠཾ པཝིསནྟི, སངྒྷཏྠེརེན དྭཱརཔཱལསྶ ‘‘དྭཱརཾ ཛགྒཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱ ‘‘དྭཱརཛགྒནཾ ཨེཏསྶ བྷཱརོ’’ཏི ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫིཏབྦཾ ¶ . ཡཱཝ སངྒྷནཝཀེན ཨེཝམེཝ ཀཏྟབྦཾ. པུརེ པཝིསནྟཱནཾ ‘‘དྭཱརཛགྒནཾ ནཱམ པཙྪིམཱནཾ བྷཱརོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱབྷོགཾ ཀཱཏུམྤི ཝཊྚཏི. ཨནཱཔུཙྪཱ ཝཱ ཨཱབྷོགཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ཨནྟོགབྦྷེ ཝཱ ཨསཾཝུཏདྭཱརེ བཧི ཝཱ ནིཔཛྫནྟཱནཾ ཨཱཔཏྟི. གབྦྷེ ཝཱ བཧི ཝཱ ནིཔཛྫནཀཱལེཔི ‘‘དྭཱརཛགྒནཾ ནཱམ མཧཱདྭཱརེ དྭཱརཔཱལསྶ བྷཱརོ’’ཏི ¶ ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ. ལོཧཔཱསཱདཱདཱིསུ ཨཱཀཱསཏལེ ནིཔཛྫནྟེནཱཔི དྭཱརཾ སཾཝརིཏབྦམེཝ.

ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔོ – ཨིདཾ དིཝཱཔཊིསལླཱིཡནཾ ཡེན ཀེནཙི པརིཀྑིཏྟེ སདྭཱརབནྡྷེ ཋཱནེ ཀཐིཏཾ. ཏསྨཱ ཨབྦྷོཀཱསེ ཝཱ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ མཎྜཔེ ཝཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སདྭཱརབནྡྷེ ནིཔཛྫནྟེན དྭཱརཾ སཾཝརིཏྭཱཝ ནིཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ མཧཱཔརིཝེཎཾ ཧོཏི, མཧཱབོདྷིཡངྒཎལོཧཔཱསཱདངྒཎསདིསཾ བཧཱུནཾ ཨོསརཎཊྛཱནཾ, ཡཏྠ དྭཱརཾ སཾཝུཏམྤི སཾཝུཏཊྛཱནེ ན ཏིཊྛཏི, དྭཱརཾ ཨལབྷནྟཱ པཱཀཱརཾ ཨཱརུཧིཏྭཱཔི ཝིཙརནྟི, ཏཏྠ སཾཝརཎཀིཙྩཾ ནཏྠི. རཏྟིཾ དྭཱརཾ ¶ ཝིཝརིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཨརུཎེ ཨུགྒཏེ ཨུཊྛཧཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུན སུཔཏི, ཨཱཔཏྟི. ཡོ པན ‘‘ཨརུཎེ ཨུགྒཏེ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི པརིཙྪིནྡིཏྭཱཝ དྭཱརཾ ཨསཾཝརིཏྭཱ རཏྟིཾ ནིཔཛྫཏི, ཡཐཱཔརིཙྪེདམེཝ ཙ ན ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཨེཝཾ ནིཔཛྫནྟོ ཨནཱདརིཡདུཀྐཊཱཔི ན མུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཡོ པན བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཛགྒིཏྭཱ ཨདྡྷཱནཾ ཝཱ གནྟྭཱ དིཝཱ ཀིལནྟརཱུཔོ མཉྩེ ནིསིནྣོ པཱདེ བྷཱུམིཏོ ཨམོཙེཏྭཱཝ ནིདྡཱཝསེན ནིཔཛྫཏི, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཨོཀྐནྟནིདྡོ ཨཛཱནནྟོཔི པཱདེ མཉྩཀཾ ཨཱརོཔེཏི, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཔསྶཱཡ སུཔནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཡོཔི ཙ ‘‘ནིདྡཾ ཝིནོདེསྶཱམཱི’’ཏི ཙངྐམནྟོ པཏིཏྭཱ སཧསཱཝ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. ཡོ པན པཏིཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཡཏི, ན ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ ཨཱཔཏྟི.

ཀོ མུཙྩཏི, ཀོ ན མུཙྩཏཱིཏི? མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཏཱཝ ‘‘ཨེཀབྷངྒེན ནིཔནྣཀོཡེཝ མུཙྩཏི. པཱདེ པན བྷཱུམིཏོ མོཙེཏྭཱ ནིཔནྣོ ཡཀྑགཧིཏཀོཔི ཝིསཉྙཱིབྷཱུཏོཔི ན མུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘བནྡྷིཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔིཏོཝ མུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཡོ ཙངྐམནྟོ མུཙྩིཏྭཱ པཏིཏོ ཏཏྠེཝ སུཔཏི, ཏསྶཱཔི ཨཝིསཡཏྟཱ ཨཱཔཏྟི ན དིསྶཏི. ཨཱཙརིཡཱ པན ཨེཝཾ ན ཀཐཡནྟི. ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི མཧཱཔདུམཏྠེརེན ཝུཏྟཾ. དྭེ པན ཛནཱ ཨཱཔཏྟིཏོ མུཙྩནྟིཡེཝ, ཡོ ཙ ཡཀྑགཧིཏཀོ, ཡོ ཙ བནྡྷིཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔིཏོ’’ཏི.

༧༨. བྷཱརུཀཙྪཀཝཏྠུམྷི ¶ ¶ ཨནཱཔཏྟི སུཔིནནྟེནཱཏི ཡསྨཱ སུཔིནནྟེ ཨཝིསཡཏྟཱ ཨེཝཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརོ བྷགཝཏཱ ཨཝིནིཙྪིཏཔུབྦམྤི ཨིམཾ ཝཏྠུཾ ནཡགྒཱཧེན ཝིནིཙྪིནི. བྷགཝཱཔི ཙ སུཏྭཱ ‘‘སུཀཐིཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱལིནཱ; ཨཔདེ པདཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ, ཨཱཀཱསེ པདཾ དསྶེནྟོ ཝིཡ ཨུཔཱལི ཨིམཾ པཉྷཾ ཀཐེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ ཨུཔཱལཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༨). ཨིཏོ པརཱནི ¶ སུཔབྦཱདཱིནི ཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༨༠. བྷིཀྑུནཱིསམྤཡོཛནཱདཱིསུ ཏེ ལིཙྪཝིཀུམཱརཀཱ ཁིཌྜཱཔསུཏཱ ཨཏྟནོ ཨནཱཙཱརེན ཨེཝཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙ ལིཙྪཝཱིནཾ ཝིནཱསོ ཨེཝ ཨུདཔཱདི.

༨༢. ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏཝཏྠུམྷི དསྶནཾ ཨགམཱསཱིཏི ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘ཏཾ དཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི གེཧཾ ཨགམཱསི. ཨཐསྶ སཱ ཨཏྟནོ ཙ དཱརཀཱནཉྩ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨནཱཐབྷཱཝཾ སཾཝཎྞེསི. ཨནཔེཀྑཉྩ ནཾ ཉཏྭཱ ཀུཔིཏཱ ‘‘ཨེཧི ཝིབྦྷམཱཧཱི’’ཏི བལཀྐཱརེན ཨགྒཧེསི. སོ ཨཏྟཱནཾ མོཙེཏུཾ པཊིཀྐམནྟོ ཛརཱདུབྦལཏཱཡ ཨུཏྟཱནོ པརིཔཏི. ཏཏོ སཱ ཨཏྟནོ མནཾ ཨཀཱསི. སོ པན བྷིཀྑུ ཨནཱགཱམཱི སམུཙྪིནྣཀཱམརཱགོ ཏསྨཱ ན སཱདིཡཱིཏི.

༨༣. མིགཔོཏཀཝཏྠུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཝིནཱིཏཝཏྠུ ནིཊྛིཏཾ.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

པཋམཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏྲིདཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟསྨིཾ –

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཏོ, ནིདཱནཝཏྠུཔྤབྷེདདཱིཔནཏོ;

པརསམཡཝིཝཛྫནཏོ, སཀསམཡཝིསུདྡྷིཏོ ཙེཝ.

བྱཉྫནཔརིསོདྷནཏོ, པདཏྠཏོ པཱལི༹ཡོཛནཀྐམཏོ;

སིཀྑཱཔདནིཙྪཡཏོ, ཝིབྷངྒནཡབྷེདདསྶནཏོ.

སམྤསྶཏཾ ¶ ¶ ན དིསྶཏི, ཀིཉྩི ཨཔཱསཱདིཀཾ ཡཏོ ཨེཏྠ;

ཝིཉྙཱུནམཡཾ ཏསྨཱ, སམནྟཔཱསཱདིཀཱཏྭེཝ.

སཾཝཎྞནཱ པཝཏྟཱ, ཝིནཡསྶ ཝིནེཡྻདམནཀུསལེན;

ཝུཏྟསྶ ལོཀནཱཐེན, ལོཀམནུཀམྤམཱནེནཱཏི.

པཋམཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དུཏིཡཔཱརཱཛིཀཾ

དུཏིཡཾ ¶ ཨདུཏིཡེན, ཡཾ ཛིནེན པཀཱསིཏཾ;

པཱརཱཛིཀཾ ཏསྶ དཱནི, པཏྟོ སཾཝཎྞནཱཀྐམོ.

ཡསྨཱ ཏསྨཱ སུཝིཉྙེཡྻཾ, ཡཾ པུབྦེ ཙ པཀཱསིཏཾ;

ཏཾ སབྦཾ ཝཛྫཡིཏྭཱན, ཧོཏི སཾཝཎྞནཱ ཨཡཾ.

དྷནིཡཝཏྠུཝཎྞནཱ

༨༤. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེཏི ཏཏྠ རཱཛགཧེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ, ཏཉྷི མནྡྷཱཏུ-མཧཱགོཝིནྡཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘རཱཛགཧ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཉྙེཔེཏྠ པཀཱརེ ཝཎྞཡནྟི. ཀིཾ ཏེཧི! ནཱམམེཏཾ ཏསྶ ནགརསྶ. ཏཾ པནེཏཾ བུདྡྷཀཱལེ ཙ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཙ ནགརཾ ཧོཏི. སེསཀཱལེ སུཉྙཾ ཧོཏི ཡཀྑཔརིགྒཧིཏཾ, ཏེསཾ ཝསནྟཝནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ གོཙརགཱམཾ དསྶེཏྭཱ ནིཝཱསནཊྛཱནམཱཧ – གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེཏི. སོ ཙ གིཛ྄ཛྷཱ ཏསྶ ཀཱུཊེསུ ཝསིཾསུ, གིཛ྄ཛྷསདིསཱནི ཝཱ ཏསྶ ཀཱུཊཱནི; ཏསྨཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སམྦཧུལཱཏི ཝིནཡཔརིཡཱཡེན ཏཡོ ཛནཱ སམྦཧུལཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཏོ པརཾ སངྒྷོ. སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཏཡོ ཏཡོ ཨེཝ, ཏཏོ པཊྛཱཡ སམྦཧུལཱ. ཨིདྷ པན ཏེ སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན སམྦཧུལཱཏི ¶ ཝེདིཏབྦཱ. སནྡིཊྛཱཏི ནཱཏིཝིསྶཱསིཀཱ ན དལ༹ྷམིཏྟཱ; ཏཏྠ ཏཏྠ སངྒམྨ དིཊྛཏྟཱ ཧི ཏེ སནྡིཊྛཱཏི ཝུཙྩནྟི. སམྦྷཏྟཱཏི ཨཏིཝིསྶཱསིཀཱ དལ༹ྷམིཏྟཱ; ཏེ ¶ ཧི སུཊྛུ བྷཏྟཱ ¶ བྷཛམཱནཱ ཨེཀསམྦྷོགཔརིབྷོགཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘སམྦྷཏྟཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིསིགིལིཔསྶེཏི ཨིསིགིལི ནཱམ པབྦཏོ, ཏསྶ པསྶེ. པུབྦེ ཀིར པཉྩསཏམཏྟཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཀཱསིཀོསལཱདཱིསུ ཛནཔདེསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཏསྨིཾ པབྦཏེ སནྣིཔཏིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེནྟི. མནུསྶཱ ཏེ པཝིསནྟེཝ པསྶནྟི ན ནིཀྑམནྟེ. ཏཏོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཡཾ པབྦཏོ ཨིམེ ཨིསཡོ གིལཏཱི’’ཏི. ཏདུཔཱདཱཡ ཏསྶ ‘‘ཨིསིགིལི’’ཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨུདཔཱདི, ཏསྶ པསྶེ པབྦཏཔཱདེ.

ཏིཎཀུཊིཡོ ཀརིཏྭཱཏི ཏིཎཙྪདནཱ སདྭཱརབནྡྷཱ ཀུཊིཡོ ཀཏྭཱ. ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪནྟེན ཧི ནཱལཀཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣེནཱཔི པཉྩནྣཾ ཚདནཱནཾ ཨཉྙཏརེན ཚནྣེཡེཝ སདྭཱརབནྡྷེ སེནཱསནེ ཨུཔགནྟབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨསེནཱསནིཀེན ཝསྶཾ ཨུཔགནྟབྦཾ. ཡོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༠༤). ཏསྨཱ ཝསྶཀཱལེ སཙེ སེནཱསནཾ ལབྷཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ; ནོ ཙེ ལབྷཏི, ཧཏྠཀམྨཾ པརིཡེསིཏྭཱཔི ཀཱཏབྦཾ. ཧཏྠཀམྨཾ ཨལབྷནྟེན སཱམམྤི ཀཱཏབྦཾ. ན ཏྭེཝ ཨསེནཱསནིཀེན ཝསྶཾ ཨུཔགནྟབྦཾ. ཨཡམནུདྷམྨཏཱ. ཏསྨཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏིཎཀུཊིཡོ ཀརིཏྭཱ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱདཱིནི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཏིཀཝཏྟཱནི ཙ ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི ཙ ཨདྷིཊྛཱཡ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑམཱནཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪིཾསུ.

ཨཱཡསྨཱཔི དྷནིཡོཏི ན ཀེཝལཾ ཏེ ཐེརཱཝ ཨིམསྶ སིཀྑཱཔདསྶ ཨཱདིཀམྨིཀོ ཨཱཡསྨཱ དྷནིཡོཔི. ཀུམྦྷཀཱརཔུཏྟོཏི ཀུམྦྷཀཱརསྶ པུཏྟོ; ཏསྶ ཧི ནཱམཾ དྷནིཡོ, པིཏཱ ཀུམྦྷཀཱརོ, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘དྷནིཡོ ཀུམྦྷཀཱརཔུཏྟོ’’ཏི. ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪཱིཏི ཏེཧི ཐེརེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེཡེཝ ཏིཎཀུཊིཀཾ ཀརིཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪི. ཝསྶཾཝུཏྠཱཏི པུརིམིཀཱཡ ཨུཔགཏཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརིཏཱ པཱཊིཔདདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཝུཏྠཝསྶཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝཾ ¶ ཝསྶཾཝུཏྠཱ ཧུཏྭཱ.

ཏིཎཀུཊིཡོ བྷིནྡིཏྭཱཏི ན དཎྜམུགྒརཱདཱིཧི ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀཏྭཱ, ཝཏྟསཱིསེན པན ཏིཎཉྩ དཱརུཝལླི-ཨཱདཱིནི ཙ ཨོརོཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡེན ཧི ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ ཀུཊི ཀཏཱ ཧོཏི, ཏེན སཙེ ཨཱཝཱསིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཧོནྟི, ཏེ ཨཱཔུཙྪིཏབྦཱ. ‘‘སཙེ ཨིམཾ ཀུཊིཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཀོཙི ཝསིཏུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐམིཏབྦཾ. ཡེན ཨརཉྙེ ཝཱ ཀཏཱ ཧོཏི ¶ , པཊིཛགྒནཀཾ ཝཱ ན ལབྷཏི, ཏེན ‘‘ཨཉྙེསམྤི པརིབྷོགཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཊིསཱམེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཏེ པན བྷིཀྑཱུ ཨརཉྙེ ཀུཊིཡོ ཀཏྭཱ པཊིཛགྒནཀཾ ཨལབྷནྟཱ ཏིཎཉྩ ཀཊྛཉྩ པཊིསཱམེཏྭཱ སངྒོཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཋཔིཏཾ ཏཾ ཨུཔཙིཀཱཧི ན ཁཛྫཏི ¶ , ཨནོཝསྶཀཉྩ ཧོཏི, ཏཐཱ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཋཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝསིཏུཀཱམཱནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གམིཡཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ.

ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམིཾསཱུཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཱནུཀཱུལཾ ཛནཔདཾ ཨགམཾསུ. ཨཱཡསྨཱ པན དྷནིཡོ ཀུམྦྷཀཱརཔུཏྟོ ཏཏྠེཝ ཝསྶཾ ཝསཱིཏིཨཱདི ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཡཱཝཏཏིཡཀནྟི ཡཱཝཏཏིཡཝཱརཾ. ཨནཝཡོཏི ཨནུཨཝཡོ, སནྡྷིཝསེན ཨུཀཱརལོཔོ. ཨནུ ཨནུ ཨཝཡོ, ཡཾ ཡཾ ཀུམྦྷཀཱརེཧི ཀཏྟབྦཾ ནཱམ ཨཏྠི, སབྦཏྠ ཨནཱུནོ པརིཔུཎྞསིཔྤོཏི ཨཏྠོ. སཀེཏི ཨཏྟནོ སནྟཀེ. ཨཱཙརིཡཀེཏི ཨཱཙརིཡཀམྨེ. ཀུམྦྷཀཱརཀམྨེཏི ཀུམྦྷཀཱརཱནཾ ཀམྨེ; ཀུམྦྷཀཱརེཧི ཀཏྟབྦཀམྨེཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ སརཱུཔཏོ དསྶིཏཾ ཧོཏི. པརིཡོདཱཏསིཔྤོཏི པརིསུདྡྷསིཔྤོ. ཨནཝཡཏྟེཔི སཏི ཨཉྙེཧི ཨསདིསསིཔྤོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སབྦམཏྟིཀཱམཡནྟི པིཊྛསངྒྷཱཊཀཀཝཱཊསཱུཙིགྷཊིཀཝཱཏཔཱནཀཝཱཊམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ བྷིཏྟིཚདནིཊྛཀཐམྦྷཱདིབྷེདཾ སབྦཾ གེཧསམྦྷཱརཾ མཏྟིཀཱམཡམེཝ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏིཎཉྩ ཀཊྛཉྩ གོམཡཉྩ སངྐཌྜྷིཏྭཱ ཏཾ ཀུཊིཀཾ པཙཱིཏི ཏཾ སབྦམཏྟིཀཱམཡཾ ཀཏྭཱ པཱཎིཀཱཡ གྷཾསིཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ ཏེལཏམྦམཏྟིཀཱཡ པརིམཛྫིཏྭཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཏིཎཱདཱིཧི པཱུརེཏྭཱ ཡཐཱ པཀྐཱ སུཔཀྐཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ པཙི. ཨེཝཾ པཀྐཱ ཙ པན སཱ ཨཧོསི ཀུཊིཀཱ ¶ . ཨབྷིརཱུཔཱཏི སུརཱུཔཱ. པཱསཱདིཀཱཏི པསཱདཛནིཀཱ. ལོཧིཏིཀཱཏི ལོཧིཏཝཎྞཱ. ཀིངྐཎིཀསདྡོཏི ཀིངྐཎིཀཛཱལསྶ སདྡོ. ཡཐཱ ཀིར ནཱནཱརཏནེཧི ཀཏསྶ ཀིངྐཎིཀཛཱལསྶ སདྡོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏསྶཱ ཀུཊིཀཱཡ ཝཱཏཔཱནནྟརིཀཱདཱིཧི པཝིཊྛེན ཝཱཏེན སམཱཧཏཱཡ སདྡོ ཨཧོསི. ཨེཏེནསྶཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ སུཔཀྐབྷཱཝོ དསྶིཏོ ཧོཏི. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཀིངྐཎིཀཱ’’ཏི ཀཾསབྷཱཛནཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ཨབྷིཧཏསྶ ཀཾསབྷཱཛནསྶ སདྡོ, ཨེཝམསྶཱ ཝཱཏཔྤཧཏཱཡ སདྡོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

༨༥. ཀིཾ ¶ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེཏི ཨེཏྠ ཛཱནནྟོཝ བྷགཝཱ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ པུཙྪི. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུནྟི སབྦམཏྟིཀཱམཡཱཡ ཀུཊིཀཱཡ ཀརཎབྷཱཝཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. ཀཐཉྷི ནཱམ སོ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཀུཊིཀཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ཨིདཾ ཨཏཱིཏཏྠེ ཨནཱགཏཝཙནཾ; ཨཀཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶ ལཀྑཎཾ སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦཾ. ན ཧི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྶ མོགྷཔུརིསསྶ པཱཎེསུ ཨནུདྡཡཱ ཨནུཀམྤཱ ཨཝིཧེསཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨནུདྡཡཱཏི ཨནུརཀྑཎཱ; ཨེཏེན མེཏྟཱཔུབྦབྷཱགཾ དསྶེཏི. ཨནུཀམྤཱཏི པརདུཀྑེན ཙིཏྟཀམྤནཱ. ཨཝིཧེསཱཏི ཨཝིཧིཾསནཱ; ཨེཏེཧི ཀརུཎཱཔུབྦབྷཱགཾ དསྶེཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘བྷིཀྑཝེ ¶ , ཏསྶ མོགྷཔུརིསསྶ པཐཝཱིཁཎནཙིཀྑལླམདྡནཨགྒིདཱནེསུ བཧཱུ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀེ པཱཎེ བྱཱབཱདྷེནྟསྶ ཝིནཱསེནྟསྶ ཏེསུ པཱཎེསུ མེཏྟཱཀརུཎཱནཾ པུབྦབྷཱགམཏྟཱཔི ཨནུདྡཡཱ ཨནུཀམྤཱ ཨཝིཧེསཱ ན ཧི ནཱམ བྷཝིསྶཏི ཨཔྤམཏྟཀཱཔི ནཱམ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. མཱ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ པཱཎེསུ པཱཏབྱཏཾ ཨཱཔཛྫཱིཏི པཙྪིམོ ཛནསམཱུཧོ པཱཎེསུ པཱཏབྱབྷཱཝཾ མཱ ཨཱཔཛྫི. ‘‘བུདྡྷཀཱལེཔི བྷིཀྑཱུཧི ཨེཝཾ ཀཏཾ, ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརོནྟཱནཾ ནཏྠི དོསོ’’ཏི མཉྙིཏྭཱ ཨིམསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ མཱ པཱཎེསུ པཱཏབྱེ གྷཾསིཏབྦེ ཨེཝཾ མཉྙཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ¶ དྷནིཡཾ གརཧིཏྭཱ ན ཙ, བྷིཀྑཝེ, སབྦམཏྟིཀཱམཡཱ ཀུཊིཀཱ ཀཱཏབྦཱཏི ཨཱཡཏིཾ ཏཱདིསཱཡ ཀུཊིཀཱཡ ཀརཎཾ པཊིཀྑིཔི; པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཙ ‘‘ཡོ ཀརེཡྻ ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི སབྦམཏྟིཀཱམཡཀུཊིཀཱཀརཎེ ཨཱཔཏྟིཾ ཋཔེསི. ཏསྨཱ ཡོཔི པཐཝཱིཁཎནཱདིནཱ པཱཎེསུ པཱཏབྱཏཾ ཨནཱཔཛྫནྟོ ཏཱདིསཾ ཀུཊིཀཾ ཀརོཏི, སོཔི དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. པཐཝཱིཁཎནཱདཱིཧི པན པཱཎེསུ པཱཏབྱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཡཾ ཡཾ ཝཏྠུཾ ཝཱིཏིཀྐམཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟམེཝ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. དྷནིཡཏྠེརསྶ ཨཱདིཀམྨིཀཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. སེསཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀརོནྟཱནམྤི ཀཏཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཝསནྟཱནམྤི དུཀྐཊམེཝ. དབྦསམྦྷཱརམིསྶཀཱ པན ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ མིསྶཱ ཧོཏུ, ཝཊྚཏི. སུདྡྷམཏྟིཀཱམཡཱཝ ན ཝཊྚཏི. སཱཔི ཨིཊྛཀཱཧི གིཉྫཀཱཝསཐསངྑེཔེན ཀཏཱ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ བྷནྟེཏི ཁོ…པེ… ཏཾ ཀུཊིཾ བྷིནྡིཾསཱུཏི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀཊྛེཧི ཙ པཱསཱཎེཧི ཙ ཏཾ ཀུཊིཀཾ ཝིཀིརནྟཱ བྷིནྡིཾསུ.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ དྷནིཡོཏིཨཱདིམྷི ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – དྷནིཡོ ཨེཀཔསྶེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣོ ཏེན སདྡེན ཨཱགནྟྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀིསྶ མེ ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཀུཊིཾ བྷིནྡཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ བྷེདཱཔེཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ སུབྦཙཏཱཡ སམྤཊིཙྪི.

ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨིམིནཱ ཨཏིམཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན ཨཏྟནོ ཝསནཏྠཾ ཀཏཾ ཀུཊིཀཾ བྷེདཱཔེསི, ནནུ ཨེཏསྶེཏྠ ཝཡཀམྨམྤི ཨཏྠཱིཏི? ཀིཉྩཱཔི ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ནཾ བྷགཝཱ ཨཀཔྤིཡཱཏི བྷིནྡཱཔེསི, ཏིཏྠིཡདྷཛོཏི བྷིནྡཱཔེསི. ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨཉྙཱནིཔི ཀཱརཎཱནི ཝུཏྟཱནི – སཏྟཱནུདྡཡཱཡ, པཏྟཙཱིཝརགུཏྟཏྠཱཡ, སེནཱསནབཱཧུལླཔཨསེདྷནཱཡཱཏིཨཱདཱིནི. ཏསྨཱ ཨིདཱནིཔི ཡོ བྷིཀྑུ བཧུསྶུཏོ ཝིནཡཉྙཱུ ཨཉྙཾ བྷིཀྑུཾ ཨཀཔྤིཡཾ པརིཀྑཱརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཚིནྡཱཔེཡྻ ཝཱ བྷིནྡཱཔེཡྻ ཝཱ ཨནུཔཝཛྫོ ¶ , སོ ནེཝ ཙོདེཏབྦོ ན སཱརེཏབྦོ; ན ཏཾ ལབྦྷཱ ཝཏྟུཾ ‘‘མམ པརིཀྑཱརོ ཏཡཱ ནཱསིཏོ, ཏཾ མེ དེཧཱི’’ཏི.

པཱལི༹མུཏྟཀཝིནིཙྪཡོ

ཏཏྲཱཡཾ ¶ པཱལི༹མུཏྟཀོ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཔརིཀྑཱརཝིནིཙྪཡོ – ཀེཙི ཏཱལཔཎྞཙྪཏྟཾ ཨནྟོ ཝཱ བཧི ཝཱ པཉྩཝཎྞེན སུཏྟེན སིབྦནྟཱ ཝཎྞམཊྛཾ ཀརོནྟི, ཏཾ ན ཝཊྚཏི. ཨེཀཝཎྞེན པན ནཱིལེན ཝཱ པཱིཏཀེན ཝཱ ཡེན ཀེནཙི སུཏྟེན ཨནྟོ ཝཱ བཧི ཝཱ སིབྦིཏུཾ ཚཏྟདཎྜགྒཱཧཀཾ སལཱཀཔཉྫརཾ ཝཱ ཝིནནྡྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཉྩ ཁོ ཐིརཀརཎཏྠཾ, ན ཝཎྞམཊྛཏྠཱཡ. ཚཏྟཔཎྞཀེསུ མཀརདནྟཀཾ ཝཱ ཨཌྜྷཙནྡཀཾ ཝཱ ཚིནྡིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཚཏྟདཎྜེ གེཧཐམྦྷེསུ ཝིཡ གྷཊཀོ ཝཱ ཝཱལ༹རཱུཔཀཾ ཝཱ ན ཝཊྚཏི. སཙེཔི སབྦཏྠ ཨཱརགྒེན ལེཁཱ དིནྣཱ ཧོཏི, སཱཔི ན ཝཊྚཏི. གྷཊཀམྤི ཝཱལ༹རཱུཔམྤི བྷིནྡིཏྭཱ དྷཱརེཏབྦཾ. ལེཁཱཔི གྷཾསིཏྭཱ ཝཱ ཨཔནེཏབྦཱ, སུཏྟཀེན ཝཱ དཎྜོ ཝེཋེཏབྦོ. དཎྜབུནྡེ པན ཨཧིཙྪཏྟཀསཎྛཱནཾ ཝཊྚཏི. ཝཱཏཔྤཧཱརེན ཨཙལནཏྠཾ ཚཏྟམཎྜལིཀཾ རཛྫུཀེཧི གཱཧེཏྭཱ དཎྜེ བནྡྷནྟི, ཏསྨིཾ བནྡྷནཊྛཱནེ ཝལཡམིཝ ཨུཀྐིརིཏྭཱ ལེཁཾ ཋཔེནྟི, སཱ ཝཊྚཏི.

ཙཱིཝརམཎྜནཏྠཱཡ ནཱནཱསུཏྟཀེཧི སཏཔདཱིསདིསཾ སིབྦནྟཱ ཨཱགནྟུཀཔཊྚཾ ཋཔེནྟི, ཨཉྙམྤི ཡཾཀིཉྩི སཱུཙིཀམྨཝིཀཱརཾ ཀརོནྟི, པཊྚམུཁེ ཝཱ པརིཡནྟེ ¶ ཝཱ ཝེཎིཾ ཝཱ སངྑལིཀཾ ཝཱ, ཨེཝམཱདི སབྦཾ ན ཝཊྚཏི, པཀཏིསཱུཙིཀམྨམེཝ ཝཊྚཏི. གཎྛིཀཔཊྚཀཉྩ པཱསཀཔཊྚཉྩ ཨཊྛཀོཎམྤི སོལ༹སཀོཎམྤི ཀརོནྟི, ཏཏྠ ཨགྒྷིཡགཡམུགྒརཱདཱིནི དསྶེནྟི, ཀཀྐཊཀྑཱིནི ཨུཀྐིརནྟི, སབྦཾ ན ཝཊྚཏི, ཙཏུཀོཎམེཝ ཝཊྚཏི. ཀོཎསུཏྟཔིལ༹ཀཱ ཙ ཙཱིཝརེ རཏྟེ དུཝིཉྙེཡྻརཱུཔཱ ཝཊྚནྟི. ཀཉྫིཀཔིཊྛཁལིཨཱདཱིསུ ཙཱིཝརཾ པཀྑིཔིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཙཱིཝརཀམྨཀཱལེ པན ཧཏྠམལསཱུཙིམལཱདཱིནཾ དྷོཝནཏྠཾ ཀིལིཊྛཀཱལེ ཙ དྷོཝནཏྠཾ ཝཊྚཏི. གནྡྷཾ ཝཱ ལཱཁཾ ཝཱ ཏེལཾ ¶ ཝཱ རཛནེ པཀྑིཔིཏུཾ ན ཝཊྚཏི.

ཙཱིཝརཾ རཛིཏྭཱ སངྑེན ཝཱ མཎིནཱ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ན གྷཊྚེཏབྦཾ. བྷཱུམིཡཾ ཛཱཎུཀཱནི ནིཧནྟྭཱ ཧཏྠེཧི གཧེཏྭཱ དོཎིཡམྤི ན གྷཾསིཏབྦཾ. དོཎིཡཾ ཝཱ ཕལཀེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཨནྟེ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཧཏྠེཧི པཧརིཏུཾ པན ཝཊྚཏི; ཏམྤི མུཊྛིནཱ ན ཀཱཏབྦཾ. པོརཱཎཀཏྠེརཱ པན དོཎིཡམྤི ན ཋཔེསུཾ. ཨེཀོ གཧེཏྭཱ ཏིཊྛཏི; ཨཔརོ ཧཏྠེ ཀཏྭཱ ཧཏྠེན པཧརཏི. ཙཱིཝརསྶ ཀཎྞསུཏྟཀཾ ན ཝཊྚཏི, རཛིཏཀཱལེ ཚིནྡིཏབྦཾ. ཡཾ པན ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཀཎྞསུཏྟཀ’’ནྟི ¶ (མཧཱཝ. ༣༤༤) ཨེཝཾ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཨནུཝཱཏེ པཱསཀཾ ཀཏྭཱ བནྡྷིཏབྦཾ རཛནཀཱལེ ལགྒནཏྠཱཡ. གཎྛིཀེཔི སོབྷཱཀརཎཏྠཾ ལེཁཱ ཝཱ པིལ༹ཀཱ ཝཱ ན ཝཊྚཏི, ནཱསེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ.

པཏྟེ ཝཱ ཐཱལཀེ ཝཱ ཨཱརགྒེན ལེཁཾ ཀརོནྟི, ཨནྟོ ཝཱ བཧི ཝཱ ན ཝཊྚཏི. པཏྟཾ བྷམཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མཛྫིཏྭཱ པཙནྟི – ‘‘མཎིཝཎྞཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི, ན ཝཊྚཏི; ཏེལཝཎྞོ པན ཝཊྚཏི. པཏྟམཎྜལེ བྷིཏྟིཀམྨཾ ན ཝཊྚཏི, མཀརདནྟཀཾ པན ཝཊྚཏི.

དྷམཀརཎཚཏྟཀསྶ ཨུཔརི ཝཱ ཧེཊྛཱ ཝཱ དྷམཀརཎཀུཙྪིཡཾ ཝཱ ལེཁཱ ན ཝཊྚཏི, ཚཏྟམུཁཝཊྚིཡཾ པནསྶ ལེཁཱ ཝཊྚཏི.

ཀཱཡབནྡྷནསྶ སོབྷནཏྠཾ ཏཧིཾ ཏཧིཾ དིགུཎཾ སུཏྟཾ ཀོཊྚེནྟི, ཀཀྐཊཙྪཱིནི ཨུཊྛཔེནྟི, ན ཝཊྚཏི. ཨུབྷོསུ པན ཨནྟེསུ དསཱམུཁསྶ ཐིརབྷཱཝཱཡ དིགུཎཾ ཀོཊྚེཏུཾ ཝཊྚཏི. དསཱམུཁེ པན གྷཊཀཾ ཝཱ མཀརམུཁཾ ཝཱ དེཌྜུབྷསཱིསཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཝིཀཱརརཱུཔཾ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཙྪཱིནི དསྶེཏྭཱ མཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨཱདཱིནི ཝཱ ཀཏྭཱ ཀོཊྚིཏཀཱཡབནྡྷནམྤི ན ཝཊྚཏི. ཨུཛུཀམེཝ པན མཙྪཀཎྚཀཾ ཝཱ ཁཛྫུརིཔཏྟཀཾ ཝཱ མཊྛཔཊྚིཀཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཀོཊྚིཏུཾ ¶ ཝཊྚཏི. ཀཱཡབནྡྷནསྶ དསཱ ཨེཀཱ ཝཊྚཏི, དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརིཔི ཝཊྚནྟི; ཏཏོ ¶ པརཾ ན ཝཊྚནྟི. རཛྫུཀཀཱཡབནྡྷནཾ ཨེཀམེཝ ཝཊྚཏི. པཱམངྒསཎྛཱནཾ པན ཨེཀམྤི ན ཝཊྚཏི. དསཱ པན པཱམངྒསཎྛཱནཱཔི ཝཊྚཏི. བཧུརཛྫུཀེ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ཨེཀེན ནིརནྟརཾ ཝེཋེཏྭཱ ཀཏཾ བཧུརཛྫུཀནྟི ན ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཝཊྚཏི.

ཀཱཡབནྡྷནཝིདྷེ ཨཊྛམངྒལཱདིཀཾ ཡཾཀིཉྩི ཝིཀཱརརཱུཔཾ ན ཝཊྚཏི, པརིཙྪེདལེཁཱམཏྟཾ ཝཊྚཏི. ཝིདྷཀསྶ ཨུབྷོསུ ཨནྟེསུ ཐིརཀརཎཏྠཱཡ གྷཊཀཾ ཀརོནྟི, ཨཡམྤི ཝཊྚཏི.

ཨཉྫནིཡཾ ཨིཏྠིཔུརིསཙཏུཔྤདསཀུཎརཱུཔཾ ཝཱ མཱལཱཀམྨ-ལཏཱཀམྨམཀརདནྟཀ-གོམུཏྟཀཨཌྜྷཙནྡཀཱདིབྷེདཾ ཝཱ ཝིཀཱརརཱུཔཾ ན ཝཊྚཏི. གྷཾསིཏྭཱ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱ ཝཱ ན པཉྙཱཡཏི, ཏཐཱ སུཏྟེན ཝེཋེཏྭཱ ཝལ༹ཉྫེཏབྦཱ. ཨུཛུཀམེཝ པན ཙཏུརཾསཱ ཝཱ ཨཊྛཾསཱ ཝཱ སོལ༹སཾསཱ ཝཱ ཨཉྫནཱི ཝཊྚཏི. ཧེཊྛཏོ པིསྶཱ དྭེ ཝཱ ཏིསྶོ ཝཱ ཝཊྚལེཁཱཡོ ཝཊྚནྟི. གཱིཝཱཡམྤིསྶཱ པིདྷཱནཀབནྡྷནཏྠཾ ཨེཀཱ ཝཊྚལེཁཱ ཝཊྚཏི.

ཨཉྫནིསལཱཀཱཡཔི ¶ ཝཎྞམཊྛཀམྨཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཉྫནིཏྠཝིཀཱཡམྤི ཡཾཀིཉྩི ནཱནཱཝཎྞེན སུཏྟེན ཝཎྞམཊྛཀམྨཾ ན ཝཊྚཏི. ཨེསེཝ ནཡོ ཀུཉྩིཀཱཀོསཀེཔི. ཀུཉྩིཀཱཡ ཝཎྞམཊྛཀམྨཾ ན ཝཊྚཏི, ཏཐཱ སིཔཱཊིཀཱཡཾ. ཨེཀཝཎྞསུཏྟེན པནེཏྠ ཡེན ཀེནཙི སིབྦིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཱརཀཎྚཀེཔི ཝཊྚམཎིཀཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཝཎྞམཊྛཾ ན ཝཊྚཏི. གཱིཝཱཡཾ པན པརིཙྪེདལེཁཱ ཝཊྚཏི. པིཔྥལིཀེཔི མཎིཀཾ ཝཱ པིལ༹ཀཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨུཊྛཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. དཎྜཀེ པན པརིཙྪེདལེཁཱ ཝཊྚཏི. ནཁཙྪེདནཾ ཝལིཏཀཾཡེཝ ཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ཝཊྚཏི. ཨུཏྟརཱརཎིཡཾ ཝཱ ཨདྷརཱརཎིཡཾ ཝཱ ཨརཎིདྷནུཀེ ཝཱ ¶ ཨུཔརིཔེལླནདཎྜཀེ ཝཱ མཱལཱཀམྨཱདིཀཾ ཡཾཀིཉྩི ཝཎྞམཊྛཾ ན ཝཊྚཏི, པེལླནདཎྜཀསྶ པན ཝེམཛ྄ཛྷེ མཎྜལཾ ཧོཏི, ཏཏྠ པརིཙྪེདལེཁཱམཏྟཾ ཝཊྚཏི. སཱུཙིསཎྜཱསཾ ཀརོནྟི, ཡེན སཱུཙིཾ ཌཾསཱཔེཏྭཱ གྷཾསནྟི, ཏཏྠ མཀརམུཁཱདིཀཾ ཡཾཀིཉྩི ཝཎྞམཊྛཾ ན ཝཊྚཏི, སཱུཙིཌཾསནཏྠཾ པན མུཁམཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཝཊྚཏི.

དནྟཀཊྛཙྪེདནཝཱསིཡམྤི ཡཾཀིཉྩི ཝཎྞམཊྛཾ ན ཝཊྚཏི, ཨུཛུཀམེཝ ཀཔྤིཡལོཧེན ཨུབྷོསུ ཝཱ པསྶེསུ ཙཏུརཾསཾ ཝཱ ཨཊྛཾསཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀཏྟརདཎྜེཔི ཡཾཀིཉྩི ཝཎྞམཊྛཾ ན ཝཊྚཏི, ཧེཊྛཱ ཨེཀཱ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཝཊྚལེཁཱ ཨུཔརི ཨཧིཙྪཏྟཀམཀུལ༹མཏྟཉྩ ཝཊྚཏི.

ཏེལབྷཱཛནེསུ ¶ ཝིསཱཎེ ཝཱ ནཱལི༹ཡཾ ཝཱ ཨལཱབུཀེ ཝཱ ཨཱམཎྜསཱརཀེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཨིཏྠིརཱུཔཾ པུརིསརཱུཔཉྩ ཨཝསེསཾ སབྦམྤི ཝཎྞམཊྛཀམྨཾ ཝཊྚཏི.

མཉྩཔཱིཋེ བྷིསིབིམྦོཧནེ བྷཱུམཏྠརཎེ པཱདཔུཉྪནེ ཙངྐམནབྷིསིཡཱ སམྨུཉྫནིཡཾ ཀཙཝརཚཌྜནཀེ རཛནདོཎིཀཱཡ པཱནཱིཡཨུལུ༹ངྐེ པཱནཱིཡགྷཊེ པཱདཀཐལིཀཱཡ ཕལཀཔཱིཋཀེ ཝལཡཱདྷཱརཀེ དཎྜཱདྷཱརཀེཔཏྟཔིདྷཱནེ ཏཱལཝཎྚེ ཝཱིཛནེཏི – ཨེཏེསུ སབྦཾ མཱལཱཀམྨཱདིཝཎྞམཊྛཀམྨཾ ཝཊྚཏི. སེནཱསནེ པན དྭཱརཀཝཱཊཝཱཏཔཱནཀཝཱཊཱདཱིསུ སབྦརཏནམཡམྤི ཝཎྞམཊྛཀམྨཾ ཝཊྚཏི.

སེནཱསནེ ཀིཉྩི པཊིསེདྷེཏབྦཾ ནཏྠི, ཨཉྙཏྲ ཝིརུདྡྷསེནཱསནཱ. ཝིརུདྡྷསེནཱསནཾ ནཱམ ཨཉྙེསཾ སཱིམཱཡ རཱཛཝལླབྷེཧི ཀཏསེནཱསནཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཡེ ཏཱདིསཾ སེནཱསནཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ‘‘མཱ ཨམྷཱཀཾ སཱིམཱཡ སེནཱསནཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཀརོནྟིཡེཝ, པུནཔི ཝཏྟབྦཱ – ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཨཀཏྠ, མཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཱནཾ ཨནྟརཱཡམཀཏྠ, མཱ སཱམགྒིཾ ¶ བྷིནྡིཏྠ, ཏུམྷཱཀཾ སེནཱསནཾ ཀཏམྤི ཀཏཊྛཱནེ ན ཋསྶཏཱི’’ཏི. སཙེ བལཀྐཱརེན ཀརོནྟིཡེཝ, ཡདཱ ཏེསཾ ལཛྫིཔརིསཱ ཨུསྶནྣཱ ཧོཏི, སཀྐཱ ¶ ཙ ཧོཏི ལདྡྷུཾ དྷམྨིཀོ ཝིནིཙྪཡོ, ཏདཱ ཏེསཾ པེསེཏབྦཾ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཝཱསཾ ཧརཐཱ’’ཏི. སཙེ ཡཱཝ ཏཏིཡཾ པེསིཏེ ཧརནྟི, སཱདྷུ; ནོ ཙེ ཧརནྟི, ཋཔེཏྭཱ བོདྷིཉྩ ཙེཏིཡཉྩ ཨཝསེསསེནཱསནཱནི བྷིནྡིཏབྦཱནི, ནོ ཙ ཁོ ཨཔརིབྷོགཾ ཀརོནྟེཧི, པཊིཔཱཊིཡཱ པན ཚདན-གོཔཱནསཱི-ཨིཊྛཀཱདཱིནི ཨཔནེཏྭཱ ཏེསཾ པེསེཏབྦཾ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ དབྦསམྦྷཱརེ ཧརཐཱ’’ཏི. སཙེ ཧརནྟི, སཱདྷུ; ནོ ཙེ ཧརནྟི, ཨཐ ཏེསུ དབྦསམྦྷཱརེསུ ཧིམཝསྶཝཱཏཱཏཔཱདཱིཧི པཱུཏིབྷཱུཏེསུ ཝཱ ཙོརེཧི ཝཱ ཧཊེསུ ཨགྒིནཱ ཝཱ དཌྜྷེསུ སཱིམསཱམིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨནུཔཝཛྫཱ, ན ལབྦྷཱ ཙོདེཏུཾ ‘‘ཏུམྷེཧི ཨམྷཱཀཾ དབྦསམྦྷཱརཱ ནཱསིཏཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ གཱིཝཱ’’ཏི ཝཱ. ཡཾ པན སཱིམསཱམིཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཀཏཾ, ཏཾ སུཀཏམེཝ ཧོཏཱིཏི.

པཱལི༹མུཏྟཀཝིནིཙྪཡོ ནིཊྛིཏོ.

༨༦. ཨེཝཾ བྷིནྣཱཡ པན ཀུཊིཀཱཡ དྷནིཡསྶ པརིཝིཏཀྐཉྩ པུན ཀུཊིཀརཎཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ¶ དཱརུགཧེ གཎཀོཏི རཉྙོ དཱརུབྷཎྜཱགཱརེ དཱརུགོཔཀོ. དེཝགཧདཱརཱུནཱིཏི དེཝེན གཧིཏདཱརཱུནི. རཱཛཔཊིགྒཧིཏབྷཱུཏཱནི དཱརཱུནཱིཏི ཨཏྠོ. ནགརཔཊིསངྑཱརིཀཱནཱིཏི ནགརསྶ པཊིསངྑཱརཱུཔཀརཎཱནི. ཨཱཔདཏྠཱཡ ནིཀྑིཏྟཱནཱིཏི ཨགྒིདཱཧེན ཝཱ པུརཱཎབྷཱཝེན ཝཱ པཊིརཱཛཱུཔརུནྡྷནཱདིནཱ ཝཱ གོཔུརཊྚཱལཀརཱཛནྟེཔུརཧཏྠིསཱལཱདཱིནཾ ཝིཔཏྟི ཨཱཔདཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏདཏྠཾ ནིཀྑིཏྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚེདཱཔེཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ཀུཊིཡཱ པམཱཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཀིཉྩི ཨགྒེ ཀིཉྩི མཛ྄ཛྷེ ཀིཉྩི མཱུལེ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཀརོནྟོ ཚེདཱཔེསི.

༨༧. ཝསྶཀཱརོཏི ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནཱམཾ. མགདྷམཧཱམཏྟོཏི མགདྷརཊྛེ མཧཱམཏྟོ, མཧཏིཡཱ ཨིསྶརིཡམཏྟཱཡ སམནྣཱགཏོ, མགདྷརཉྙོ ཝཱ མཧཱམཏྟོ; མཧཱཨམཙྩོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུསཉྙཱཡམཱནོཏི ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཙྩཝེཀྑམཱནོ. བྷཎེཏི ཨིསྶརཱནཾ ནཱིཙཊྛཱནིཀཔུརིསཱལཔནཾ. བནྡྷཾ ཨཱཎཱཔེསཱིཏི བྲཱཧྨཎོ པཀཏིཡཱཔི ¶ ཏསྨིཾ ཨིསྶཱཔཀཏོཝ. སོ རཉྙོ ‘‘ཨཱཎཱཔེཧཱི’’ཏི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཡསྨཱ ‘‘པཀྐོསཱཔེཧཱི’’ཏི རཉྙོ ན ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ‘‘ནཾ ཧཏྠེསུ ཙ པཱདེསུ ཙ བནྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱཎཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི བནྡྷཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ དྷནིཡོཏི ཀཐཾ ཨདྡས? སོ ཀིར ཨཏྟནཱ ལེསེན དཱརཱུནཾ ཧཊབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཨེས དཱརཱུནཾ ཀཱརཎཱ རཱཛཀུལཏོ ཝདྷཾ ཝཱ བནྡྷཾ ཝཱ པཱཔུཎིསྶཏི, ཏདཱ ནཾ ཨཧམེཝ མོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ནིཙྩཀཱལཾ ཏསྶ པཝཏྟིཾ སུཎནྟོཡེཝ ཝིཙརཏི. ཏསྨཱ ཏཁཎཉྙེཝ གནྟྭཱ ཨདྡས. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ དྷནིཡོ’’ཏི. དཱརཱུནཾ ཀིཙྩཱཏི དཱརཱུནཾ ཀཱརཎཱ. པུརཱཧཾ ཧཉྙཱམཱིཏི ཨཧཾ པུརཱ ཧཉྙཱམི; ཡཱཝ ཨཧཾ ན ཧཉྙཱམི, ཏཱཝ ཏྭཾ ཨེཡྻཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

༨༨. ཨིངྒྷ, བྷནྟེ, སརཱཔེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨིངྒྷཱཏི ཙོདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. པཋམཱབྷིསིཏྟོཏི ཨབྷིསིཏྟོ ཧུཏྭཱ པཋམཾ. ཨེཝརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ‘‘དིནྣཉྙེཝ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཏིཎཀཊྛོདཀཾ པརིབྷུཉྫནྟཱུ’’ཏི ཨིམཾ ཨེཝརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ ཨབྷིསིཏྟོ ཧུཏྭཱ པཋམམེཝ ཡཾ ཏྭཾ ཨབྷཱསི, ཏཾ སཡམེཝ བྷཱསིཏྭཱ ཨིདཱནི སརསི, ན སརསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. རཱཛཱནོ ཀིར ཨབྷིསིཏྟམཏྟཱཡེཝ དྷམྨབྷེརིཾ ཙརཱཔེནྟི – ‘‘དིནྣཉྙེཝ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཏིཎཀཊྛོདཀཾ པརིབྷུཉྫནྟཱུ’’ཏི ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེས ཝདཏི. ཏེསཾ མཡཱ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏནྟི ¶ ཏེསཾ ཨཔྤམཏྟཀེཔི ཀུཀྐུཙྩཱཡནྟཱནཾ སམིཏབཱཧིཏཔཱཔཱནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཏིཎཀཊྛོདཀཧརཎཾ སནྡྷཱཡ མཡཱ ཨེཏཾ བྷཱསིཏཾ; ན ཏུམྷཱདིསཱནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཉྩ ཁོ ཨརཉྙེ ཨཔརིགྒཧིཏནྟི ཏཉྩ ཏིཎཀཊྛོདཀཾ ཡཾ ཨརཉྙེ ཨཔརིགྒཧིཏཾ ཧོཏི; ཨེཏཾ སནྡྷཱཡ མཡཱ བྷཱསིཏནྟི དཱིཔེཏི.

ལོམེན ཏྭཾ མུཏྟོསཱིཏི ཨེཏྠ ལོམམིཝ ལོམཾ, ཀིཾ པན ཏཾ? པབྦཛྫཱལིངྒཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ནཱམ དྷུཏྟཱ ‘‘མཾསཾ ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི མཧགྒྷལོམཾ ཨེལ༹ཀཾ གཎྷེཡྻུཾ. ཏམེནཾ ཨཉྙོ ཝིཉྙུཔུརིསོ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ ཨེལ༹ཀསྶ མཾསཾ ཀཧཱཔཎམཏྟཾ ¶ ཨགྒྷཏི. ལོམཱནི པན ལོམཝཱརེ ལོམཝཱརེ ཨནེཀེ ཀཧཱཔཎེ ཨགྒྷནྟཱི’’ཏི དྭེ ཨལོམཀེ ཨེལ༹ཀེ དཏྭཱ གཎྷེཡྻ. ཨེཝཾ སོ ཨེལ༹ཀོ ཝིཉྙུཔུརིསམཱགམྨ ལོམེན མུཙྩེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཏྭཾ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཝདྷབནྡྷནཱརཧོ. ཡསྨཱ པན ཨརཧདྡྷཛོ སབྦྷི ཨཝཛ྄ཛྷརཱུཔོ, ཏྭཉྩ སཱསནེ པབྦཛིཏཏྟཱ ཡཾ པབྦཛྫཱལིངྒབྷཱུཏཾ ཨརཧདྡྷཛཾ དྷཱརེསི. ཏསྨཱ ཏྭཾ ཨིམིནཱ པབྦཛྫཱལིངྒལོམེན ཨེལ༹ཀོ ཝིཡ ཝིཉྙུཔུརིསམཱགམྨ མུཏྟོསཱིཏི.

མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི རཉྙོ པརིསཏི བྷཱསམཱནསྶ སམྨུཁཱ ཙ པརམྨུཁཱ ཙ སུཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨཝཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨཝཛཱནནྟཱ ཏཾ ཛྷཱཡནྟི ཨོལོཀེནྟི ལཱམཀཏོ ཝཱ ཙིནྟེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཁིཡྻནྟཱིཏི ཏསྶ ཨཝཎྞཾ ཀཐེནྟི པཀཱསེནྟི. ཝིཔཱཙེནྟཱིཏི ཝིཏྠཱརིཀཾ ཀརོནྟི, སབྦཏྠ པཏྠརནྟི; ཨཡཉྩ ཨཏྠོ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – ‘‘ཨལཛྫིནོ ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙིནྟེནྟཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི. ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ སཱམཉྙ’’ནྟིཨཱདཱིནི བྷཎནྟཱ ཁིཡྻནྟི. ‘‘ཨཔགཏཱ ཨིམེ སཱམཉྙཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཏྠཱརེནྟཱ ཝིཔཱཙེནྟཱིཏི. ཨེཏེན ནཡེན ཨིམེསཾ པདཱནཾ ཨིཏོ ¶ པརམྤི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏཔདཱནུརཱུཔེན ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. བྲཧྨཙཱརིནོཏི སེཊྛཙཱརིནོ. སཱམཉྙནྟི སམཎབྷཱཝོ. བྲཧྨཉྙནྟི སེཊྛབྷཱཝོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

རཉྙོ དཱརཱུནཱིཏིཨཱདིམྷི ‘‘ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡིསྶཏཱི’’ཏི ཨཡཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནཏྠོ. ཡཾ པནེཏཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘རཉྙོ དཱརཱུནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ཝཙནབྷེདེ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟེཧི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པུརཱཎཝོཧཱརིཀོ ¶ མཧཱམཏྟོཏི བྷིཀྑུབྷཱཝཏོ པུརཱཎེ གིཧིཀཱལེ ཝིནིཙྪཡཝོཧཱརེ ནིཡུཏྟཏྟཱ ‘‘ཝོཧཱརིཀོ’’ཏི སངྑཾ གཏོ མཧཱཨམཙྩོ.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི བྷགཝཱ སཱམཾཡེཝ ལོཀཝོཧཱརམྤི ཛཱནཱཏི, ཨཏཱིཏབུདྡྷཱནཾ པཉྙཏྟིམྤི ཛཱནཱཏི – ‘‘པུབྦེཔི བུདྡྷཱ ཨེཏྟཀེན པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟི, ཨེཏྟཀེན ཐུལླཙྩཡཾ, ཨེཏྟཀེན དུཀྐཊ’’ནྟི. ཨེཝཾ སནྟེཔི སཙེ ཨཉྙེཧི ལོཀཝོཧཱརཝིཉྙཱུཧི ¶ སདྡྷིཾ ཨསཾསནྡིཏྭཱ པཱདམཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེཡྻ, ཏེནསྶ སིཡུཾ ཝཏྟཱརོ ‘‘སཱིལསཾཝརོ ནཱམ ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཨཔྤམེཡྻོ ཨསངྑྱེཡྻོ མཧཱཔཐཝཱི-སམུདྡ-ཨཱཀཱསཱནི ཝིཡ ཨཏིཝིཏྠིཎྞོ, ཀཐཉྷི ནཱམ བྷགཝཱ པཱདམཏྟཀེན ནཱསེསཱི’’ཏི! ཏཏོ ཏཐཱགཏསྶ ཉཱཎབལཾ ཨཛཱནནྟཱ སིཀྑཱཔདཾ ཀོཔེཡྻུཾ, པཉྙཏྟམྤི སིཀྑཱཔདཾ ཡཐཱཋཱནེ ན ཏིཊྛེཡྻ. ལོཀཝོཧཱརཝིཉྙཱུཧི པན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ པཉྙཏྟེ སོ ཨུཔཝཱདོ ན ཧོཏི. ཨཉྙདཏྠུ ཨེཝཾ ཝཏྟཱརོ ཧོནྟི – ‘‘ཨིམེཧི ནཱམ ཨགཱརིཀཱཔི པཱདམཏྟེན ཙོརཾ ཧནནྟིཔི བནྡྷནྟིཔི པབྦཱཛེནྟིཔི. ཀསྨཱ བྷགཝཱ པབྦཛིཏཾ ན ནཱསེསྶཏི; ཡེན པརསནྟཀཾ ཏིཎསལཱཀམཏྟམྤི ན གཧེཏབྦ’’ནྟི! ཏཐཱགཏསྶ ཙ ཉཱཎབལཾ ཛཱནིསྶནྟི. པཉྙཏྟམྤི ཙ སིཀྑཱཔདཾ ཨཀུཔྤཾ བྷཝིསྶཏི, ཡཐཱཋཱནེ ཋསྶཏི. ཏསྨཱ ལོཀཝོཧཱརཝིཉྙཱུཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ པཉྙཔེཏུཀཱམོ སབྦཱཝནྟཾ པརིསཾ ཨནུཝིལོཀེནྟོ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཝིདཱུརེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཀིཏྟཀེན ཁོ བྷིཀྑུ རཱཛཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ཙོརཾ གཧེཏྭཱ ཧནཏི ཝཱ བནྡྷཏི ཝཱ པབྦཱཛེཏི ཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ མཱགདྷོཏི མགདྷཱནཾ ཨིསྶརོ. སེནིཡོཏི སེནཱཡ སམྤནྣོ. བིམྦིསཱརོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. པབྦཱཛེཏི ཝཱཏི རཊྛཏོ ནིཀྑཱམེཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. པཉྩམཱསཀོ པཱདོཏི ཏདཱ རཱཛགཧེ ཝཱིསཏིམཱསཀོ ཀཧཱཔཎོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཉྩམཱསཀོ པཱདོ. ཨེཏེན ལཀྑཎེན སབྦཛནཔདེསུ ཀཧཱཔཎསྶ ཙཏུཏྠོ བྷཱགོ ‘‘པཱདོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཁོ པོརཱཎསྶ ནཱིལཀཧཱཔཎསྶ ཝསེན, ན ཨིཏརེསཾ རུདྲདཱམཀཱདཱིནཾ. ཏེན ཧི པཱདེན ཨཏཱིཏབུདྡྷཱཔི པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེསུཾ, ཨནཱགཏཱཔི པཉྙཔེསྶནྟི. སབྦབུདྡྷཱནཉྷི པཱརཱཛིཀཝཏྠུམྷི ཝཱ པཱརཱཛིཀེ ཝཱ ནཱནཏྟཾ ¶ ནཏྠི. ཨིམཱནེཝ ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུནི ¶ . ཨིམཱནེཝ ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི. ཨིཏོ ཨཱུནཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཾ ཝཱ ནཏྠི. ཏསྨཱ བྷགཝཱཔི དྷནིཡཾ ¶ ཝིགརཧིཏྭཱ པཱདེནེཝ དུཏིཡཔཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨདིནྣཾ ཐེཡྻསངྑཱཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ དུཏིཡཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ རཛཀབྷཎྜིཀཝཏྠུ ཨུདཔཱདི, ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཙ ཨནུཔཉྙཏྟིསམྦནྡྷོ ཙ པཋམཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཨིདྷ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརེསུ སབྦསིཀྑཱཔདེསུ. ཡཾ ཡཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཾ སབྦཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི ཨཔུབྦམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཡདི ཧི ཡཾ ཡཾ ཝུཏྟནཡཾ, ཏཾ ཏཾ པུནཔི ཝཎྞཡིསྶཱམ, ཀདཱ ཝཎྞནཱཡ ཨནྟཾ གམིསྶཱམ! ཏསྨཱ ཡཾ ཡཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཾ སབྦཾ སཱདྷུཀཾ ཨུཔསལླཀྑེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཏྠོ ཙ ཡོཛནཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔུབྦཾ པན ཡཾཀིཉྩི ཨནུཏྟཱནཏྠཾ, ཏཾ སབྦཾ མཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

དྷནིཡཝཏྠུཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩༠. རཛཀཏྠརཎཾ གནྟྭཱཏི རཛཀཏིཏྠཾ གནྟྭཱ; ཏཉྷི ཡསྨཱ ཏཏྠ རཛཀཱ ཝཏྠཱནི ཨཏྠརནྟི, ཏསྨཱ རཛཀཏྠརཎནྟི ཝུཙྩཏི. རཛཀབྷཎྜིཀནྟི རཛཀཱནཾ བྷཎྜིཀཾ; རཛཀཱ སཱཡནྷསམཡེ ནགརཾ པཝིསནྟཱ བཧཱུནི ཝཏྠཱནི ཨེཀེཀཾ བྷཎྜིཀཾ བནྡྷནྟི. ཏཏོ ཨེཀཾ བྷཎྜིཀཾ ཏེསཾ པམཱདེན ཨཔསྶནྟཱནཾ ཨཝཧརིཏྭཱ ཐེནེཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

༩༢. གཱམོ ནཱམཱཏི ཨེཝམཱདི ‘‘གཱམཱ ཝཱ ཨརཉྙཱ ཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ གཱམསྶ ཙ ཨརཉྙསྶ ཙ པབྷེདདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡསྨིཾ གཱམེ ཨེཀཱ ཨེཝ ཀུཊི, ཨེཀཾ གེཧཾ སེཡྻཐཱཔི མལཡཛནཔདེ; ཨཡཾ ཨེཀཀུཊིཀོ གཱམོ ནཱམ. ཨེཏེན ནཡེན ཨཔརེཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཨམནུསྶོ ནཱམ ཡོ སབྦསོ ཝཱ མནུསྶཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཡཀྑཔརིགྒཧབྷཱུཏོ; ཡཏོ ཝཱ མནུསྶཱ ཀེནཙི ཀཱརཎེན པུནཔི ཨཱགནྟུཀཱམཱ ཨེཝ ཨཔཀྐནྟཱ. པརིཀྑིཏྟོ ནཱམ ཨིཊྛཀཔཱཀཱརཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨནྟམསོ ཀཎྚཀསཱཁཱཧིཔི པརིཀྑིཏྟོ. གོནིསཱདིནིཝིཊྛོ ནཱམ ཝཱིཐིསནྣིཝེསཱདིཝསེན ཨནིཝིསིཏྭཱ ཡཐཱ གཱཝོ ཏཏྠ ཏཏྠ དྭེ ཏཡོ ནིསཱིདནྟི, ཨེཝཾ ¶ ཏཏྠ ཏཏྠ ¶ ¶ དྭེ ཏཱིཎི གྷརཱནི ཀཏྭཱ ནིཝིཊྛོ. སཏྠོཏི ཛངྒྷསཏྠསཀཊསཏྠཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི. ཨིམསྨིཉྩ སིཀྑཱཔདེ ནིགམོཔི ནགརམྤི གཱམགྒཧཎེནེཝ གཧིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

གཱམཱུཔཙཱརོཏིཨཱདི ཨརཉྙཔརིཙྪེདདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཨིནྡཁཱིལེ ཋིཏསྶཱཏི ཡསྶ གཱམསྶ ཨནུརཱདྷཔུརསྶེཝ དྭེ ཨིནྡཁཱིལཱ, ཏསྶ ཨབྦྷནྟརིམེ ཨིནྡཁཱིལེ ཋིཏསྶ; ཏསྶ ཧི བཱཧིརོ ཨིནྡཁཱིལོ ཨཱབྷིདྷམྨིཀནཡེན ཨརཉྙསངྑེཔཾ གཙྪཏི. ཡསྶ པན ཨེཀོ, ཏསྶ གཱམདྭཱརབཱཧཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶ. ཡཏྲཱཔི ཧི ཨིནྡཁཱིལོ ནཏྠི, ཏཏྲ གཱམདྭཱརབཱཧཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷམེཝ ‘‘ཨིནྡཁཱིལོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘གཱམདྭཱརབཱཧཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶཱ’’ཏི. མཛ྄ཛྷིམསྶཱཏི ཐཱམམཛ྄ཛྷིམསྶ, ནོ པམཱཎམཛ྄ཛྷིམསྶ, ནེཝ ཨཔྤཐཱམསྶ, ན མཧཱཐཱམསྶ; མཛ྄ཛྷིམཐཱམསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལེཌྜུཔཱཏོཏི ཡཐཱ མཱཏུགཱམོ ཀཱཀེ ཨུཌྜཱཔེནྟོ ཨུཛུཀམེཝ ཧཏྠཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ལེཌྜུཾ ཁིཔཏི, ཡཐཱ ཙ ཨུདཀུཀྑེཔེ ཨུདཀཾ ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཨཁིཔིཏྭཱ ཡཐཱ ཏརུཎམནུསྶཱ ཨཏྟནོ བལཾ དསྶེནྟཱ བཱཧཾ པསཱརེཏྭཱ ལེཌྜུཾ ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཁིཏྟསྶ ལེཌྜུསྶ པཏནཊྛཱནཾ. པཏིཏོ པན ལུཋིཏྭཱ ཡཏྠ གཙྪཏི, ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ.

ཨཔརིཀྑིཏྟསྶ གཱམསྶ གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏོཏི ཨེཏྠ པན ནིབྦཀོསསྶ ཨུདཀཔཱཏཊྛཱནེ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ སུཔྤཔཱཏོ ཝཱ མུསལཔཱཏོ ཝཱ གྷརཱུཔཙཱརོ ནཱམ. ཏསྨིཾ གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶ ལེཌྜུཔཱཏོ གཱམཱུཔཙཱརོཏི ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. མཧཱཔཙྩརིཡམྤི ཏཱདིསམེཝ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘གྷརཾ ནཱམ, གྷརཱུཔཙཱརོ ནཱམ, གཱམོ ནཱམ, གཱམཱུཔཙཱརོ ནཱམཱ’’ཏི མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ནིབྦཀོསསྶ ཨུདཀཔཱཏཊྛཱནབྦྷནྟརཾ གྷརཾ ནཱམ. ཡཾ པན དྭཱརེ ཋིཏོ མཱཏུགཱམོ བྷཱཛནདྷོཝནཨུདཀཾ ཚཌྜེཏི, ཏསྶ པཏནཊྛཱནཉྩ མཱཏུགཱམེནེཝ ཨནྟོགེཧེ ཋིཏེན པཀཏིཡཱ བཧི ཁིཏྟསྶ སུཔྤསྶ ¶ ཝཱ སམྨུཉྫནིཡཱ ཝཱ པཏནཊྛཱནཉྩ, གྷརསྶ པུརཏོ དྭཱིསུ ཀོཎེསུ སམྦནྡྷིཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ རུཀྑསཱུཙིདྭཱརཾ ཋཔེཏྭཱ གོརཱུཔཱནཾ པཝེསནནིཝཱརཎཏྠཾ ཀཏཔརིཀྑེཔོ ཙ ཨཡཾ སབྦོཔི གྷརཱུཔཙཱརོ ནཱམ. ཏསྨིཾ གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏབྦྷནྟརཾ གཱམོ ནཱམ. ཏཏོ ཨཉྙསྶ ལེཌྜུཔཱཏསྶ ཨབྦྷནྟརཾ གཱམཱུཔཙཱརོ ¶ ནཱམཱཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདམེཏྠ པམཱཎཾ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཡོ ཡོ ཨཊྛཀཐཱཝཱདོ ཝཱ ཐེརཝཱདོ ཝཱ པཙྪཱ ཝུཙྩཏི སོ པམཱཎཏོ དཊྛབྦོ.

ཡཉྩེཏཾ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ པཱལི༹ཡཱ ཝིརུདྡྷམིཝ དིསྶཏི. པཱལི༹ཡཉྷི – ‘‘གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏོ’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏཾ ལེཌྜུཔཱཏཾ གཱམསངྑེཔཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པརཾ གཱམཱུཔཙཱརོ ཝུཏྟོཏི? ཝུཙྩཏེ – སཙྩམེཝ པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ ¶ , ཨདྷིཔྤཱཡོ པནེཏྠ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱནམེཝ ཝིདིཏོ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ གྷརཱུཔཙཱརལཀྑཎཾ པཱལི༹ཡཾ ཨཝུཏྟམྤི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཝསེན གཧིཏཾ. ཨེཝཾ སེསམྤི གཧེཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ – ཨིདྷ གཱམོ ནཱམ དུཝིདྷོ ཧོཏི – པརིཀྑིཏྟོ ཙ ཨཔརིཀྑིཏྟོ ཙ. ཏཏྲ པརིཀྑིཏྟསྶ པརིཀྑེཔོཡེཝ པརིཙྪེདོ. ཏསྨཱ ཏསྶ ཝིསུཾ པརིཙྪེདཾ ཨཝཏྭཱ ‘‘གཱམཱུཔཙཱརོ ནཱམ པརིཀྑིཏྟསྶ གཱམསྶ ཨིནྡཁཱིལེ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏོ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཔརིཀྑིཏྟསྶ པན གཱམསྶ གཱམཔརིཙྪེདོ ཝཏྟབྦོ. ཏསྨཱ ཏསྶ གཱམཔརིཙྪེདདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཔརིཀྑིཏྟསྶ གཱམསྶ གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. གཱམཔརིཙྪེདེ ཙ དསྶིཏེ གཱམཱུཔཙཱརལཀྑཎཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཉཱཏུནྟི པུན ‘‘ཏཏྠ ཋིཏསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏོ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ཡོ པན གྷརཱུཔཙཱརེ ཋིཏསྶ ལེཌྜུཔཱཏཾཡེཝ ‘‘གཱམཱུཔཙཱརོ’’ཏི ཝདཏི, ཏསྶ གྷརཱུཔཙཱརོ གཱམོཏི ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏོ གྷརཾ, གྷརཱུཔཙཱརོ, གཱམོ ¶ , གཱམཱུཔཙཱརོཏི ཨེས ཝིབྷཱགོ སངྐརཱིཡཏི. ཨསངྐརཏོ ཙེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ ཝིཀཱལེ གཱམཔྤཝེསནཱདཱིསུ. ཏསྨཱ པཱལི༹ཉྩ ཨཊྛཀཐཉྩ སཾསནྡིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ གཱམོ ཙ གཱམཱུཔཙཱརོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. ཡོཔི ཙ གཱམོ པུབྦེ མཧཱ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ ཀུལེསུ ནཊྛེསུ ཨཔྤཀོ ཧོཏི, སོ གྷརཱུཔཙཱརཏོ ལེཌྜུཔཱཏེནེཝ པརིཙྪིནྡིཏབྦོ. པུརིམཔརིཙྪེདོ པནསྶ པརིཀྑིཏྟསྶཱཔི ཨཔརིཀྑིཏྟསྶཱཔི ཨཔྤམཱཎམེཝཱཏི.

ཨརཉྙཾ ནཱམ ཋཔེཏྭཱ གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩཱཏི ཨིམཾ ཡཐཱཝུཏྟལཀྑཎཾ གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཨདིནྣཱདཱནསིཀྑཱཔདེ ཨཝསེསཾ ‘‘ཨརཉྙཾ’’ ¶ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨབྷིདྷམྨེ པན ‘‘ཨརཉྙནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཝུཏྟཾ. ཨཱརཉྙཀསིཀྑཱཔདེ ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨིནྡཁཱིལཏོ པཊྛཱཡ ཨཱརོཔིཏེན ཨཱཙརིཡདྷནུནཱ པཉྩདྷནུསཏཔྤམཱཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ‘‘གཱམཱ ཝཱ ཨརཉྙཱ ཝཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟེན ‘‘གྷརཾ, གྷརཱུཔཙཱརོ, གཱམོ, གཱམཱུཔཙཱརོ ཨརཉྙ’’ནྟི པཱཔབྷིཀྑཱུནཾ ལེསོཀཱསནིསེདྷནཏྠཾ པཉྩ ཀོཊྛཱསཱ དསྶིཏཱ. ཏསྨཱ གྷརེ ཝཱ གྷརཱུཔཙཱརེ ཝཱ གཱམེ ཝཱ གཱམཱུཔཙཱརེ ཝཱ ཨརཉྙེ ཝཱ པཱདགྒྷནཀཏོ པཊྛཱཡ སསྶཱམིཀཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ¶ ‘‘ཨདིནྣཾ ཐེཡྻསངྑཱཏཾ ཨཱདིཡེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨདིནྣཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨདིནྣནྟི དནྟཔོནསིཀྑཱཔདེ ཨཏྟནོ སནྟཀམྤི ཨཔྤཊིགྒཧིཏཀཾ ཀཔྤིཡཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཡཾཀིཉྩི པརཔརིགྒཧིཏཾ སསྶཱམིཀཾ བྷཎྜཾ, ཏདེཏཾ ཏེཧི སཱམིཀེཧི ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ན དིནྣནྟི ཨདིནྣཾ. ཨཏྟནོ ཧཏྠཏོ ཝཱ ཡཐཱཋིཏཊྛཱནཏོ ཝཱ ན ནིསྶཊྛནྟི ཨནིསྶཊྛཾ. ཡཐཱཋཱནེ ཋིཏམྤི ཨནཔེཀྑཏཱཡ ན པརིཙྩཏྟནྟི ཨཔརིཙྩཏྟཾ. ཨཱརཀྑསཾཝིདྷཱནེན རཀྑིཏཏྟཱ རཀྑིཏཾ. མཉྫཱུསཱདཱིསུ པཀྑིཔིཏྭཱ གོཔིཏཏྟཱ གོཔིཏཾ. ‘‘མམ ཨིད’’ནྟི ཏཎྷཱམམཏྟེན མམཱཡིཏཏྟཱ མམཱཡིཏཾ. ཏཱཧི ཨཔརིཙྩཱགརཀྑཎགོཔནཱཧི ¶ ཏེཧི བྷཎྜསཱམིཀེཧི པརེཧི པརིགྒཧིཏནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ. ཨེཏཾ ཨདིནྣཾ ནཱམ.

ཐེཡྻསངྑཱཏནྟི ཨེཏྠ ཐེནོཏི ཙོརོ, ཐེནསྶ བྷཱཝོ ཐེཡྻཾ; ཨཝཧརཎཙིཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘‘སངྑཱ, སངྑཱཏ’’ནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ; ཀོཊྛཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ‘‘སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༨༠) ཝིཡ. ཐེཡྻཉྩ ཏཾ སངྑཱཏཉྩཱཏི ཐེཡྻསངྑཱཏཾ, ཐེཡྻཙིཏྟསངྑཱཏོ ཨེཀོ ཙིཏྟཀོཊྛཱསོཏི ཨཏྠོ. ཀརཎཏྠེ ཙེཏཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཐེཡྻསངྑཱཏེནཱཏི ཨཏྠཏོ དཊྛབྦཾ. ཡོ ཙ ཐེཡྻསངྑཱཏེན ཨཱདིཡཏི, སོ ཡསྨཱ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྱཉྫནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨཝཧརཎཙིཏྟོཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཱདིཡེཡྻ ¶ , ཧརེཡྻ, ཨཝཧརེཡྻ, ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝིཀོཔེཡྻ, ཋཱནཱ ཙཱཝེཡྻ, སངྐེཏཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻཱཏི ཨེཏྠ པན པཋམཔདཾ ཨབྷིཡོགཝསེན ཝུཏྟཾ, དུཏིཡཔདཾ ཨཉྙེསཾ བྷཎྜཾ ཧརནྟསྶ གཙྪཏོ ཝསེན, ཏཏིཡཔདཾ ཨུཔནིཀྑིཏྟབྷཎྜཝསེན, ཙཏུཏྠཾ སཝིཉྙཱཎཀཝསེན, པཉྩམཾ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཱདིཝསེན, ཚཊྛཾ པརིཀཔྤཝསེན ཝཱ སུངྐགྷཱཏཝསེན ཝཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ ཨེཀབྷཎྜཝསེནཔི ནཱནཱབྷཎྜཝསེནཔི ཧོཏི. ཨེཀབྷཎྜཝསེན ཙ སཝིཉྙཱཎཀེནེཝ ལབྦྷཏི, ནཱནཱབྷཎྜཝསེན སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀམིསྶཀེན.

ཏཏྠ ནཱནཱབྷཎྜཝསེན ཏཱཝ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨཱདིཡེཡྻཱཏི ཨཱརཱམཾ ཨབྷིཡུཉྫཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. སཱམིཀསྶ ཝིམཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. སཱམིཀོ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ.

ཧརེཡྻཱཏི ¶ ཨཉྙསྶ བྷཎྜཾ ཧརནྟོ སཱིསེ བྷཱརཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨཱམསཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. ཕནྡཱཔེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཁནྡྷཾ ཨོརོཔེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ.

ཨཝཧརེཡྻཱཏི ཨུཔནིཀྑིཏྟཾ བྷཎྜཾ ‘‘དེཧི མེ བྷཎྜ’’ནྟི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘ནཱཧཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. སཱམིཀསྶ ཝིམཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. སཱམིཀོ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ དསྶཏཱི’’ཏི དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ ¶ .

ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝིཀོཔེཡྻཱཏི ‘‘སཧབྷཎྜཧཱརཀཾ ནེསྶཱམཱི’’ཏི པཋམཾ པཱདཾ སངྐཱམེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. དུཏིཡཾ པཱདཾ སངྐཱམེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ.

ཋཱནཱ ཙཱཝེཡྻཱཏི ཐལཊྛཾ བྷཎྜཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨཱམསཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. ཕནྡཱཔེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ.

སངྐེཏཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻཱཏི པརིཀཔྤིཏཊྛཱནཾ པཋམཾ པཱདཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. དུཏིཡཾ པཱདཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. ཨཐ ཝཱ པཋམཾ པཱདཾ སུངྐགྷཱཏཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. དུཏིཡཾ པཱདཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶཱཏི – ཨཡམེཏྠ ནཱནཱབྷཎྜཝསེན ཡོཛནཱ.

ཨེཀབྷཎྜཝསེན ¶ པན སསྶཱམིཀཾ དཱསཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཾ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེན ཨབྷིཡོགཱདིནཱ ནཡེན ཨཱདིཡཏི ཝཱ ཧརཏི ཝཱ ཨཝཧརཏི ཝཱ ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝཱ ཝིཀོཔེཏི, ཋཱནཱ ཝཱ ཙཱཝེཏི, པརིཙྪེདཾ ཝཱ ཨཏིཀྐཱམེཏི – ཨཡམེཏྠ ཨེཀབྷཎྜཝསེན ཡོཛནཱ.

པཉྩཝཱིསཏིཨཝཧཱརཀཐཱ

ཨཔིཙ ཨིམཱནི ཚ པདཱནི ཝཎྞེནྟེན པཉྩ པཉྩཀེ སམོདྷཱནེཏྭཱ པཉྩཝཱིསཏི ཨཝཧཱརཱ དསྶེཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཝཎྞཡཏཱ ཧི ཨིདཾ ཨདིནྣཱདཱནཔཱརཱཛིཀཾ སུཝཎྞིཏཾ ཧོཏི. ཨིམསྨིཉྩ ཋཱནེ སབྦཨཊྛཀཐཱ ཨཱཀུལཱ ལུལི༹ཏཱ དུཝིཉྙེཡྻཝིནིཙྪཡཱ. ཏཐཱ ཧི སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཡཱནི ཏཱནི པཱལི༹ཡཾ ‘‘པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡནྟསྶ ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ, པརཔརིགྒཧིཏཉྩ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཝཧཱརངྒཱནི ཝུཏྟཱནི, ཏཱནིཔི གཧེཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨེཀཾ པཉྩཀཾ དསྶིཏཾ, ཀཏྠཙི ‘‘ཚཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱགཏེཧི སདྡྷིཾ དྭེ པཉྩཀཱནི ¶ དསྶིཏཱནི. ཨེཏཱནི ཙ པཉྩཀཱནི ན ཧོནྟི. ཡཏྠ ཧི ཨེཀེཀེན པདེན ཨཝཧཱརོ སིཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ པཉྩཀཾ ནཱམ ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ པན སབྦེཧིཔི པདེཧི ཨེཀོཡེཝ ཨཝཧཱརོ. ཡཱནི ཙ ཏཏྠ ལབྦྷམཱནཱནིཡེཝ པཉྩཀཱནི དསྶིཏཱནི, ཏེསམྤི ན སབྦེསཾ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ. ཨེཝམིམསྨིཾ ཋཱནེ སབྦཨཊྛཀཐཱ ཨཱཀུལཱ ལུལི༹ཏཱ དུཝིཉྙེཡྻཝིནིཙྪཡཱ. ཏསྨཱ པཉྩ པཉྩཀེསམོདྷཱནེཏྭཱ དསྶིཡམཱནཱ ཨིམེ པཉྩཝཱིསཏི ཨཝཧཱརཱ སཱདྷུཀཾ སལླཀྑེཏབྦཱ.

པཉྩ པཉྩཀཱནི ནཱམ – ནཱནཱབྷཎྜཔཉྩཀཾ, ཨེཀབྷཎྜཔཉྩཀཾ, སཱཧཏྠིཀཔཉྩཀཾ, པུབྦཔཡོགཔཉྩཀཾ ¶ , ཐེཡྻཱཝཧཱརཔཉྩཀནྟི. ཏཏྠ ནཱནཱབྷཎྜཔཉྩཀཉྩ ཨེཀབྷཎྜཔཉྩཀཉྩ ‘‘ཨཱདིཡེཡྻ, ཧརེཡྻ, ཨཝཧརེཡྻ, ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝིཀོཔེཡྻ, ཋཱནཱ ཙཱཝེཡྻཱ’’ཏི ཨིམེསཾ པདཱནཾ ཝསེན ལབྦྷནྟི. ཏཱནི པུབྦེ ཡོཛེཏྭཱ དསྶིཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཡཾ པནེཏཾ ‘‘སངྐེཏཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻཱ’’ཏི ཚཊྛཾ པདཾ, ཏཾ པརིཀཔྤཱཝཧཱརསྶ ཙ ནིསྶགྒིཡཱཝཧཱརསྶ ཙ སཱདྷཱརཎཾ. ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏིཡཔཉྩམེསུ པཉྩཀེསུ ལབྦྷམཱནཔདཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཝུཏྟཾ ནཱནཱབྷཎྜཔཉྩཀཉྩ ཨེཀབྷཎྜཔཉྩཀཉྩ.

ཀཏམཾ སཱཧཏྠིཀཔཉྩཀཾ? པཉྩ ཨཝཧཱརཱ – སཱཧཏྠིཀོ, ཨཱཎཏྟིཀོ, ནིསྶགྒིཡོ, ཨཏྠསཱདྷཀོ, དྷུརནིཀྑེཔོཏི. ཏཏྠ སཱཧཏྠིཀོ ནཱམ པརསྶ བྷཎྜཾ སཧཏྠཱ ཨཝཧརཏི. ཨཱཎཏྟིཀོ ནཱམ ‘‘ཨསུཀསྶ བྷཎྜཾ ¶ ཨཝཧརཱ’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏི. ནིསྶགྒིཡོ ནཱམ ཨནྟོསུངྐགྷཱཏེ ཋིཏོ བཧིསུངྐགྷཱཏཾ པཱཏེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶཱཏི, ཨིམིནཱ ཙ སདྡྷིཾ ‘‘སངྐེཏཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻཱ’’ཏི ཨིདཾ པདཡོཛནཾ ལབྷཏི. ཨཏྠསཱདྷཀོ ནཱམ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ བྷཎྜཾ ཡདཱ སཀྐོསི, ཏདཱ ཨཝཧརཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེཏི. ཏཏྠ སཙེ པརོ ཨནནྟརཱཡིཀོ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཨཝཧརཏི, ཨཱཎཱཔཀོ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི, ཨཝཧཱརཀོ པན ཨཝཧཊཀཱལེ. ཨཡཾ ཨཏྠསཱདྷཀོ. དྷུརནིཀྑེཔོ པན ཨུཔནིཀྑིཏྟབྷཎྜཝསེན ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཾ སཱཧཏྠིཀཔཉྩཀཾ.

ཀཏམཾ པུབྦཔཡོགཔཉྩཀཾ? ཨཔརེཔི པཉྩ ཨཝཧཱརཱ – པུབྦཔཡོགོ, སཧཔཡོགོ, སཾཝིདཱཝཧཱརོ, སངྐེཏཀམྨཾ, ནིམིཏྟཀམྨནྟི. ཏཏྠ ཨཱཎཏྟིཝསེན པུབྦཔཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. ཋཱནཱ ཙཱཝནཝསེན སཧཔཡོགོ. ཨིཏརེ པན ཏཡོ པཱལི༹ཡཾ (པཱརཱ. ༡༡༨-༡༢༠) ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱཏི. ཨིདཾ པུབྦཔཡོགཔཉྩཀཾ.

ཀཏམཾ ཐེཡྻཱཝཧཱརཔཉྩཀཾ? ཨཔརེཔི པཉྩ ཨཝཧཱརཱ – ཐེཡྻཱཝཧཱརོ, པསཡ྄ཧཱཝཧཱརོ, པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ ¶ , པཊིཙྪནྣཱཝཧཱརོ, ཀུསཱཝཧཱརོཏི. ཏེ པཉྩཔི ‘‘ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ སངྒྷསྶ ཙཱིཝརེ བྷཱཛིཡམཱནེ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཀུསཾ སངྐཱམེཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༡༣༨) ཨེཏསྨིཾ ཀུསསངྐཱམནཝཏྠུསྨིཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨིདཾ ཐེཡྻཱཝཧཱརཔཉྩཀཾ. ཨེཝམིམཱནི པཉྩ པཉྩཀཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨིམེ པཉྩཝཱིསཏི ཨཝཧཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིམེསུ ཙ པན པཉྩསུ པཉྩཀེསུ ཀུསལེན ཝིནཡདྷརེན ཨོཏིཎྞཾ ཝཏྠུཾ སཧསཱ ཨཝིནིཙྪིནིཏྭཱཝ ¶ པཉྩ ཋཱནཱནི ཨོལོཀེཏབྦཱནི. ཡཱནི སནྡྷཱཡ པོརཱཎཱ ཨཱཧུ –

‘‘ཝཏྠུཾ ཀཱལཉྩ དེསཉྩ, ཨགྒྷཾ པརིབྷོགཔཉྩམཾ;

ཏུལཡིཏྭཱ པཉྩ ཋཱནཱནི, དྷཱརེཡྻཏྠཾ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཏྠུནྟི བྷཎྜཾ; ཨཝཧཱརཀེན ཧི ‘‘མཡཱ ཨིདཾ ནཱམ ཨཝཧཊ’’ནྟི ཝུཏྟེཔི ཨཱཔཏྟིཾ ཨནཱརོཔེཏྭཱཝ ཏཾ བྷཎྜཾ སསྶཱམིཀཾ ཝཱ ཨསྶཱམིཀཾ ཝཱཏི ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ. སསྶཱམིཀེཔི སཱམིཀཱནཾ སཱལཡབྷཱཝོ ཝཱ ནིརཱལཡབྷཱཝོ ཝཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦོ. སཙེ ཏེསཾ སཱལཡཀཱལེ ཨཝཧཊཾ, བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཨཱཔཏྟི ཀཱཏབྦཱ. སཙེ ནིརཱལཡཀཱལེ ¶ , ན པཱརཱཛིཀེན ཀཱརེཏབྦོ. བྷཎྜསཱམིཀེསུ པན བྷཎྜཾ ཨཱཧརཱཔེནྟེསུ བྷཎྜཾ དཱཏབྦཾ. ཨཡམེཏྠ སཱམཱིཙི.

ཨིམསྶ པནཏྠསྶ དཱིཔནཏྠམིདཾ ཝཏྠུ – བྷཱཏིཡརཱཛཀཱལེ ཀིར མཧཱཙེཏིཡཔཱུཛཱཡ དཀྑིཎདིསཏོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ སཏྟཧཏྠཾ པཎྜུཀཱསཱཝཾ ཨཾསེ ཀརིཏྭཱ ཙེཏིཡངྒཎཾ པཱཝིསི; ཏངྑཎམེཝ ཙ རཱཛཱཔི ཙེཏིཡཝནྡནཏྠཾ ཨཱགཏོ. ཏཏྠ ཨུསྶཱརཎཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ མཧཱཛནསམྨདྡོ ཨཧོསི. ཨཐ སོ བྷིཀྑུ ཛནསམྨདྡཔཱིལི༹ཏོ ཨཾསཏོ པཏནྟཾ ཀཱསཱཝཾ ཨདིསྭཱཝ ནིཀྑནྟོ; ནིཀྑམིཏྭཱ ཙ ཀཱསཱཝཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཀོ ཨཱིདིསེ ཛནསམྨདྡེ ཀཱསཱཝཾ ལཙྪཏི, ན དཱནི ཏཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀཏྭཱ གཏོ. ཨཐཉྙོ བྷིཀྑུ པཙྪཱ ཨཱགཙྪནྟོ ཏཾ ཀཱསཱཝཾ དིསྭཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཧེཏྭཱ པུན ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཨསྶམཎོ དཱནིམྷི, ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེཔི ‘‘ཝིནཡདྷརེ པུཙྪིཏྭཱ ཉསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཙཱུལ༹སུམནཏྠེརོ ནཱམ སབྦཔརིཡཏྟིདྷརོ ཝིནཡཱཙརིཡཔཱམོཀྑོ མཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི. སོ བྷིཀྑུ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪི. ཐེརོ ཏེན བྷཊྛེ ¶ ཛནཀཱཡེ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ གཧིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི དཱནི ཨེཏྠ ཨོཀཱསོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ ཀཱསཱཝསཱམིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱནེཡྻཱསི, སཀྐཱ ¶ བྷཝེཡྻ ཏཝ པཏིཊྛཱ ཀཱཏུ’’ནྟི. ‘‘ཀཐཱཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ དཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘ཏཧིཾ ཏཧིཾ གནྟྭཱ ཨོལོཀེཧཱི’’ཏི. སོ པཉྩཔི མཧཱཝིཧཱརེ ཨོལོཀེཏྭཱ ནེཝ ཨདྡཀྑི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ པུཙྪི – ‘‘ཀཏརཱཡ དིསཱཡ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི? ‘‘དཀྑིཎདིསཱཡ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཀཱསཱཝཾ དཱིགྷཏོ ཙ ཏིརིཡཉྩ མིནིཏྭཱ ཋཔེཧི. ཋཔེཏྭཱ དཀྑིཎདིསཱཡ ཝིཧཱརཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝིཙིནིཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ ཨཱནེསི. ཐེརོ པུཙྪི – ‘‘ཏཝེདཾ ཀཱསཱཝ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ ཏེ པཱཏིཏ’’ནྟི? སོ སབྦཾ ཨཱཙིཀྑི. ཐེརོ པན ཏེན ཀཏཾ དྷུརནིཀྑེཔཾ སུཏྭཱ ཨིཏརཾ པུཙྪི – ‘‘ཏཡཱ ཨིདཾ ཀུཧིཾ དིསྭཱ གཧིཏ’’ནྟི? སོཔི སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ ཏེ སུདྡྷཙིཏྟེན གཧིཏཾ ཨབྷཝིསྶ, ཨནཱཔཏྟིཡེཝ ཏེ ཨསྶ. ཐེཡྻཙིཏྟེན པན གཧིཏཏྟཱ དུཀྐཊཾ ཨཱཔནྣོསི. ཏཾ དེསེཏྭཱ ཨནཱཔཏྟིཀོ ཧོཧི. ཨིདཉྩ ཀཱསཱཝཾ ཨཏྟནོ ¶ སནྟཀཾ ཀཏྭཱ ཨེཏསྶེཝ བྷིཀྑུནོ དེཧཱི’’ཏི. སོ བྷིཀྑུ ཨམཏེནེཝ ཨབྷིསིཏྟོ པརམསྶཱསཔྤཏྟོ ཨཧོསཱིཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུ ཨོལོཀེཏབྦཾ.

ཀཱལོཏི ཨཝཧཱརཀཱལོ. ཏདེཝ ཧི བྷཎྜཾ ཀདཱཙི སམགྒྷཾ ཧོཏི, ཀདཱཙི མཧགྒྷཾ. ཏསྨཱ ཏཾ བྷཎྜཾ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཨཝཧཊཾ, ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ ཡོ ཏསྶ ཨགྒྷོ ཧོཏི, ཏེན ཨགྒྷེན ཨཱཔཏྟི ཀཱརེཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀཱལོ ཨོལོཀེཏབྦོ.

དེསོཏི ཨཝཧཱརདེསོ. ཏཉྷི བྷཎྜཾ ཡསྨིཾ དེསེ ཨཝཧཊཾ, ཏསྨིཾཡེཝ དེསེ ཡོ ཏསྶ ཨགྒྷོ ཧོཏི, ཏེན ཨགྒྷེན ཨཱཔཏྟི ཀཱརེཏབྦཱ. བྷཎྜུཊྛཱནདེསེ ཧི བྷཎྜཾ སམགྒྷཾ ཧོཏི, ཨཉྙཏྠ མཧགྒྷཾ.

ཨིམསྶཱཔི ཙ ཨཏྠསྶ དཱིཔནཏྠམིདཾ ཝཏྠུ – ཨནྟརསམུདྡེ ཀིར ཨེཀོ བྷིཀྑུ སུསཎྛཱནཾ ནཱལི༹ཀེརཾ ལབྷིཏྭཱ བྷམཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཐཱལཀསདིསཾ མནོརམཾ པཱནཱིཡཐཱལཀཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཋཔེཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིཾ ཨགམཱསི. ཨཐཉྙོ བྷིཀྑུ ཨནྟརསམུདྡཾ གནྟྭཱ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ པཊིཝསནྟོ ཏཾ ཐཱལཀཾ དིསྭཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨཱགཏོ. ཏསྶ ཏཏྠ ཡཱགུཾ པིཝནྟསྶ ཏཾ ¶ ཐཱལཀཾ དིསྭཱ ཐཱལཀསཱམིཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘ཀུཏོ ཏེ ཨིདཾ ལདྡྷ’’ནྟི? ‘‘ཨནྟརསམུདྡཏོ མེ ཨཱནཱིཏ’’ནྟི. སོ ཏཾ ‘‘ནེཏཾ ཏཝ སནྟཀཾ, ཐེཡྻཱཡ ཏེ གཧིཏ’’ནྟི སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ ཨཱཀཌྜྷི. ཏཏྠ ཙ ཝིནིཙྪཡཾ ཨལབྷིཏྭཱ མཧཱཝིཧཱརཾ ཨགམིཾསུ. ཏཏྠ བྷེརིཾ པཧརཱཔེཏྭཱ མཧཱཙེཏིཡསམཱིཔེ སནྣིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཝིནཡདྷརཏྠེརཱ ཨཝཧཱརཾ སཉྙཱཔེསུཾ.

ཏསྨིཉྩ ¶ སནྣིཔཱཏེ ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརོ ནཱམ ཝིནཡཀུསལོ ཧོཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨིམིནཱ ཨིདཾ ཐཱལཀཾ ཀུཧིཾ ཨཝཧཊ’’ནྟི? ‘‘ཨནྟརསམུདྡེ ཨཝཧཊ’’ནྟི. ‘‘ཏཏྲིདཾ ཀིཾ ཨགྒྷཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཀིཉྩི ཨགྒྷཏི. ཏཏྲ ཧི ནཱལི༹ཀེརཾ བྷིནྡིཏྭཱ མིཉྫཾ ཁཱདིཏྭཱ ཀཔཱལཾ ཚཌྜེནྟི, དཱརུཨཏྠཾ པན ཕརཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཏྠ ཧཏྠཀམྨཾ ཀིཾ ཨགྒྷཏཱི’’ཏི? ‘‘མཱསཀཾ ཝཱ ཨཱུནམཱསཀཾ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི པན ཀཏྠཙི སམྨཱསམྦུདྡྷེན མཱསཀེན ཝཱ ཨཱུནམཱསཀེན ཝཱ པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཏྟ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷུ! སཱདྷུ! སུཀཐིཏཾ སུཝིནིཙྪིཏ’’ནྟི ཨེཀསཱདྷུཀཱརོ ཨཧོསི. ཏེན ཙ སམཡེན བྷཱཏིཡརཱཛཱཔི ཙེཏིཡཝནྡནཏྠཾ ནགརཏོ ནིཀྑམནྟོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ སབྦཾ པཊིཔཱཊིཡཱ སུཏྭཱ ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘མཡི སནྟེ བྷིཀྑཱུནམྤི བྷིཀྑཱུནཱིནམྤི ¶ གིཧཱིནམྤི ཨདྷིཀརཎཾ ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརེན ཝིནིཙྪིཏཾ སུཝིནིཙྪིཏཾ, ཏསྶ ཝིནིཙྪཡེ ཨཏིཊྛམཱནཾ རཱཛཱཎཱཡ ཋཔེམཱི’’ཏི. ཨེཝཾ དེསོ ཨོལོཀེཏབྦོ.

ཨགྒྷོཏི བྷཎྜགྒྷོ. ནཝབྷཎྜསྶ ཧི ཡོ ཨགྒྷོ ཧོཏི, སོ པཙྪཱ པརིཧཱཡཏི; ཡཐཱ ནཝདྷོཏོ པཏྟོ ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ ཨགྒྷཏི, སོ པཙྪཱ བྷིནྣོ ཝཱ ཚིདྡོ ཝཱ ཨཱཎིགཎྛིཀཱཧཏོ ཝཱ ཨཔྤགྒྷོ ཧོཏི ཏསྨཱ ན སབྦདཱ བྷཎྜཾ པཀཏིཨགྒྷེནེཝ ཀཱཏབྦནྟི. ཨེཝཾ ཨགྒྷོ ཨོལོཀེཏབྦོ.

པརིབྷོགོཏི བྷཎྜཔརིབྷོགོ. པརིབྷོགེནཱཔི ཧི ཝཱསིཨཱདིབྷཎྜསྶ ཨགྒྷོ པརིཧཱཡཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ, སཙེ ཀོཙི ཀསྶཙི པཱདགྒྷནཀཾ ཝཱསིཾ ཧརཏི, ཏཏྲ ཝཱསིསཱམིཀོ པུཙྪིཏབྦོ ¶ – ‘‘ཏཡཱ ཨཡཾ ཝཱསི ཀིཏྟཀེན ཀཱིཏཱ’’ཏི? ‘‘པཱདེན, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏེ ཀིཎིཏྭཱཝ ཋཔིཏཱ, ཨུདཱཧུ ཏཾ ཝལ༹ཉྫེསཱི’’ཏི? སཙེ ཝདཏི ‘‘ཨེཀདིཝསཾ མེ དནྟཀཊྛཾ ཝཱ རཛནཚལླིཾ ཝཱ པཏྟཔཙནཀདཱརུཾ ཝཱ ཚིནྣཾ, གྷཾསིཏྭཱ ཝཱ ནིསིཏཱ’’ཏི. ཨཐསྶཱ པོརཱཎོ ཨགྒྷོ བྷཊྛོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཝཱསིཡཱ ཨེཝཾ ཨཉྫནིཡཱ ཝཱ ཨཉྫནིསལཱཀཱཡ ཝཱ ཀུཉྩིཀཱཡ ཝཱ པལཱལེན ཝཱ ཐུསེཧི ཝཱ ཨིཊྛཀཙུཎྞེན ཝཱ ཨེཀཝཱརཾ གྷཾསིཏྭཱ དྷོཝནམཏྟེནཱཔི ཨགྒྷོ བྷསྶཏི. ཏིཔུམཎྜལསྶ མཀརདནྟཙྪེདནེནཱཔི པརིམཛྫིཏམཏྟེནཱཔི, ཨུདཀསཱཊིཀཱཡ སཀིཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནེནཱཔི པརིབྷོགསཱིསེན ཨཾསེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ ཋཔནམཏྟེནཱཔི, ཏཎྜུལཱདཱིནཾ པཔྥོཊནེནཱཔི ཏཏོ ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཨཔནཡནེནཱཔི, ཨནྟམསོ ཨེཀཾ པཱསཱཎསཀྑརཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཚཌྜིཏམཏྟེནཱཔི, སཔྤིཏེལཱདཱིནཾ བྷཱཛནནྟརཔཨཝཏྟནེནཱཔི, ཨནྟམསོ ཏཏོ མཀྑིཀཾ ཝཱ ཀིཔིལླིཀཾ ཝཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཚཌྜིཏམཏྟེནཱཔི, གུལ༹པིཎྜཀསྶ མདྷུརབྷཱཝཛཱནནཏྠཾ ནཁེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཎུམཏྟཾ གཧིཏམཏྟེནཱཔི ཨགྒྷོ བྷསྶཏི. ཏསྨཱ ¶ ཡཾཀིཉྩི པཱདགྒྷནཀཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཱམིཀེཧི པརིབྷོགེན ཨཱུནཾ ཀཏཾ ཧོཏི, ན ཏཾ ཨཝཧཊོ བྷིཀྑུ པཱརཱཛིཀེན ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཾ པརིབྷོགོ ཨོལོཀེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨིམཱནི ཏུལཡིཏྭཱ པཉྩ ཋཱནཱནི དྷཱརེཡྻཏྠཾ ཝིཙཀྑཎོ, ཨཱཔཏྟིཾ ཝཱ ཨནཱཔཏྟིཾ ཝཱ གརུཀཾ ཝཱ ལཧུཀཾ ཝཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཡྻཱཏི.

ནིཊྛིཏོ ‘‘ཨཱདིཡེཡྻ…པེ… སངྐེཏཾ ཝཱིཏིནཱམེཡྻཱ’’ཏི.

ཨིམེསཾ པདཱནཾ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨིདཱནི ¶ ཡདིདཾ ‘‘ཡཐཱརཱུཔེ ཨདིནྣཱདཱནེ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིབྷཛནྟེན ‘‘ཡཐཱརཱུཔཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཐཱརཱུཔནྟི ཡཐཱཛཱཏིཀཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ པཱདཏོ པཊྛཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱདཾ ཝཱ པཱདཱརཧཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཱདཾ ཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཱདེན ཀཧཱཔཎསྶ ཙཏུཏྠབྷཱགཾ ཨཀཔྤིཡབྷཎྜམེཝ དསྶེཏི. པཱདཱརཧེན ¶ པཱདགྒྷནཀཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ. ཨཏིརེཀཔཱདེན ཨུབྷཡམྤི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦཱཀཱརེན དུཏིཡཔཱརཱཛིཀཔྤཧོནཀཝཏྠུ དསྶིཏཾ ཧོཏི.

པཐབྱཱ རཱཛཱཏི སཀལཔཐཝིཡཱ རཱཛཱ དཱིཔཙཀྐཝཏྟཱི ཨསོཀསདིསོ, ཡོ ཝཱ པནཉྙོཔི ཨེཀདཱིཔེ རཱཛཱ, སཱིཧལ༹རཱཛསདིསོ. པདེསརཱཛཱཏི ཨེཀདཱིཔསྶ པདེསིསྶརོ, བིམྦིསཱར-པསེནདི-ཨཱདཡོ ཝིཡ. མཎྜལིཀཱ ནཱམ ཡེ དཱིཔཔདེསེཔི ཨེཀམེཀཾ མཎྜལཾ བྷུཉྫནྟི. ཨནྟརབྷོགིཀཱ ནཱམ དྭིནྣཾ རཱཛཱུནཾ ཨནྟརཱ ཀཏིཔཡགཱམསཱམིཀཱ. ཨཀྑདསྶཱཏི དྷམྨཝིནིཙྪནཀཱ, ཏེ དྷམྨསབྷཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཔརཱདྷཱནུརཱུཔཾ ཙོརཱནཾ ཧཏྠཔཱདཙྪེཛྫཱདིཾ ཨནུསཱསནྟི. ཡེ པན ཋཱནནྟརཔྤཏྟཱ ཨམཙྩཱ ཝཱ རཱཛཀུམཱརཱ ཝཱ ཀཏཱཔརཱདྷཱ ཧོནྟི, ཏེ རཉྙོ ཨཱརོཙེནྟི, གརུཀཾ ཋཱནཾ སཡཾ ན ཝིནིཙྪིནནྟི. མཧཱམཏྟཱཏི ཋཱནནྟརཔྤཏྟཱ མཧཱཨམཙྩཱ; ཏེཔི ཏཏྠ ཏཏྠ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ནིསཱིདིཏྭཱ རཱཛཀིཙྩཾ ཀརོནྟི. ཡེ ཝཱ པནཱཏི ཨཉྙེཔི ཡེ རཱཛཀུལནིསྶིཏཱ ཝཱ སཀིསྶརིཡནིསྶིཏཱ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཚེཛྫབྷེཛྫཾ ཨནུསཱསནྟི, སབྦེཔི ཏེ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ‘‘རཱཛཱནོ’’ཏི དསྶེཏི.

ཧནེཡྻུནྟི པོཐེཡྻུཉྩེཝ ཚིནྡེཡྻུཉྩ. པབྦཱཛེཡྻུནྟི ནཱིཧརེཡྻུཾ. ཙོརོསཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙ ཝཏྭཱ པརིབྷཱསེཡྻུཾ; ཏེནེཝཱཧ – ‘‘པརིབྷཱསོ ཨེསོ’’ཏི. པུརིམཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣཾ པུགྒལཾ ཨུཔཱདཱཡ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཔདཏྠཏྟཱ ཙ པཱཀཊམེཝཱཏི.

༩༣. ཨེཝཾ ¶ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨཱདིཡེཡྻཱཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི པདེཧི སངྑེཔཏོ ཨཱདཱནཾ དསྶེཏྭཱ སངྑེཔཏོཨེཝ ‘‘པཱདཾ ཝཱ པཱདཱརཧཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཱདཾ ཝཱ’’ཏི ཨཱདཱཏབྦབྷཎྜཾ དསྶིཏཾ, ཏཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ཋིཏཾ, ཡཐཱ ཡཐཱ ཨཱདཱནཾ གཙྪཏི, ཨནཱགཏེ ¶ པཱཔབྷིཀྑཱུནཾ ལེསོཀཱསནིརུནྡྷནཏྠཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷཱུམཊྛཾ ¶ ཐལཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘བྷཱུམཊྛཾ ནཱམ བྷཎྜཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏསྶ ཝིབྷངྒཾ ཨཱཧ.

པཉྩཝཱིསཏིཨཝཧཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བྷཱུམཊྛཀཐཱ

༩༤. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝིནིཙྪཡཀཐཱ. ནིཁཱཏནྟི བྷཱུམིཡཾ ཁཎིཏྭཱ ཋཔིཏཾ. པཊིཙྪནྣནྟི པཾསུཨིཊྛཀཱདཱིཧི པཊིཙྪནྣཾ. བྷཱུམཊྛཾ བྷཎྜཾ…པེ… གཙྪཏི ཝཱ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཏཾ ཨེཝཾ ནིཁཎིཏྭཱ ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཝཱ ཋཔིཏཏྟཱ བྷཱུམིཡཾ ཋིཏཾ བྷཎྜཾ ཡོ བྷིཀྑུ ཀེནཙིདེཝ ཨུཔཱཡེན ཉཏྭཱ ‘‘ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཐེཡྻཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཨུཊྛཱཡ གཙྪཏི, སོ བྷཎྜཊྛཱནཾ ཨཔྤཏྭཱཔི སབྦཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརེསུ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀཐཾ? སོ ཧི ཏསྶ ཨཱཧརཎཏྠཱཡ ཨུཊྛཧནྟོ ཡཾ ཡཾ ཨངྒཔཙྩངྒཾ ཕནྡཱཔེཏི, སབྦཏྠ དུཀྐཊམེཝ. ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ སཎྛཔེཏི, ཧཏྠཝཱརེ ཧཏྠཝཱརེ དུཀྐཊཾ. ‘‘མཧནྟཾ ནིདྷཱནཾ ན སཀྐཱ ཨེཀེན ཨཱཧརིཏུཾ, དུཏིཡཾ པརིཡེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཀསྶཙི སཧཱཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ དྭཱརཾ ཝིཝརཏི, པདཝཱརེ ཙ ཧཏྠཝཱརེ ཙ དུཀྐཊཾ. དྭཱརཔིདཧནེ པན ཨཉྙསྨིཾ ཝཱ གམནསྶ ཨནུཔཀཱརེ ཨནཱཔཏྟི. ཏསྶ ནིཔནྣོཀཱསཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམཱ’’ཏི པཀྐོསཏི, ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝདཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊཾ. སོ ཏསྶ ཝཙནེན ཨུཊྛཧཏི, ཏསྶཱཔི དུཀྐཊཾ. ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ སཎྛཔེཏི, དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏསྶ སམཱིཔཾ གཙྪཏི, ཧཏྠཝཱརཔདཝཱརེསུ སབྦཏྠ དུཀྐཊཾ. སོ ཏཾ པུཙྪཏི ‘‘ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ཙ ཀུཧིཾ, ཨསུཀཉྩ ཨསུཀཉྩ པཀྐོསཱཧཱི’’ཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊཾ. སབྦེ སམཱགཏེ དིསྭཱ ‘‘མཡཱ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ ཨེཝརཱུཔོ ནིདྷི ཨུཔལདྡྷོ, གཙྪཱམ ཏཾ གཧེཏྭཱ པུཉྙཱནི ཙ ཀརིསྶཱམ, སུཁཉྩ ཛཱིཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊམེཝ.

ཨེཝཾ ལདྡྷསཧཱཡོ ཀུདཱལཾ པརིཡེསཏི. སཙེ པནསྶ ཨཏྟནོ ཀུདཱལོ ཨཏྠི, ‘‘ཏཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟོ ཙ གཎྷནྟོ ཙ ཨཱཧརནྟོ ཙ སབྦཏྠ ཧཏྠཝཱརཔདཝཱརེསུ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི ¶ . སཙེ ནཏྠི, ཨཉྙཾ ¶ བྷིཀྑུཾ ཝཱ གཧཊྛཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཡཱཙཏི, ཡཱཙནྟོ ཙ སཙེ ‘‘ཀུདཱལཾ མེ དེཧི, ཀུདཱལེན མེ ཨཏྠོ ¶ , ཀིཉྩི ཀཱཏབྦམཏྠི, ཏཾ ཀཏྭཱ པཙྩཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི མུསཱ ཨབྷཎནྟོ ཡཱཙཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊཾ. སཙེ ‘‘མཱཏིཀཱ སོདྷེཏབྦཱ ཨཏྠི, ཝིཧཱརེ བྷཱུམིཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ ཨཏྠཱི’’ཏི མུསཱཔི བྷཎཏི, ཡཾ ཡཾ ཝཙནཾ མུསཱ, ཏཏྠ ཏཏྠ པཱཙིཏྟིཡཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན སཙྩེཔི ཨལིཀེཔི དུཀྐཊམེཝ ཝུཏྟཾ, ཏཾ པམཱདལིཁིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི ཨདིནྣཱདཱནསྶ པུབྦཔཡོགེ པཱཙིཏྟིཡཊྛཱནེ དུཀྐཊཾ ནཱམ ཨཏྠི. སཙེ པན ཀུདཱལསྶ དཎྜོ ནཏྠི, ‘‘དཎྜཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱསིཾ ཝཱ ཕརསུཾ ཝཱ ནིསེཏི, ཏདཏྠཱཡ གཙྪཏི, གནྟྭཱ སུཀྑཀཊྛཾ ཚིནྡཏི ཏཙྪཏི ཨཱཀོཊེཏི, སབྦཏྠ ཧཏྠཝཱརཔདཝཱརེསུ དུཀྐཊཾ. ཨལླརུཀྑཾ ཚིནྡཏི, པཱཙིཏྟིཡཾ. ཏཏོ པརཾ སབྦཔཡོགེསུ དུཀྐཊཾ. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན མཧཱཔཙྩརིཡཉྩ ཏཏྠ ཛཱཏཀཀཊྛལཏཱཚེདནཏྠཾ ཝཱསིཕརསུཾ པརིཡེསནྟཱནམྤི དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ. སཙེ པན ཏེསཾ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཝཱསིཕརསུཀུདཱལེ ཡཱཙནྟཱ ཨཱསངྐིཏཱ བྷཝིསྶཱམ, ལོཧཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ ལོཧབཱིཛཏྠཾ པཐཝིཾ ཁཎནྟི, ཨཀཔྤིཡཔཐཝིཾ ཁཎནྟཱནཾ དུཀྐཊེཧི སདྡྷིཾ པཱཙིཏྟིཡཱནཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཙ ཨིདྷ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ པཱཙིཏྟིཡཊྛཱནེ དུཀྐཊཱ ན མུཙྩཏི. ཀཔྤིཡཔཐཝིཾ ཁཎནྟཱནཾ དུཀྐཊཱནིཡེཝ. བཱིཛཾ པན གཧེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སབྦཀིརིཡཱསུ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ.

པིཊཀཔརིཡེསནེཔི ཧཏྠཝཱརཔདཝཱརེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ དུཀྐཊཾ. མུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡཾ. པིཊཀཾ ཀཱཏུཀཱམཏཱཡ ཝལླིཙྪེདནེ པཱཙིཏྟིཡནྟི སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. གཙྪཏི ཝཱ ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ པརིཡིཊྛསཧཱཡཀུདཱལཔིཊཀོ ནིདྷིཊྛཱནཾ གཙྪཏི, པདཝཱརེ པདཝཱརེ དུཀྐཊཾ. སཙེ པན གཙྪནྟོ ‘‘ཨིམཾ ནིདྷིཾ ལདྡྷཱ བུདྡྷཔཱུཛཾ ཝཱ དྷམྨཔཱུཛཾ ཝཱ སངྒྷབྷཏྟཾ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཀུསལཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཀུསལཙིཏྟེན གམནེ ཨནཱཔཏྟི. ཀསྨཱ? ‘‘ཐེཡྻཙིཏྟོ དུཏིཡཾ ¶ ཝཱ…པེ… གཙྪཏི ཝཱ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ. ཡཐཱ ཙ ཨིདྷ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཐེཡྻཙིཏྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. མགྒཏོ ཨོཀྐམྨ ནིདྷཱནཊྛཱནཾ གམནཏྠཱཡ མགྒཾ ཀརོནྟོ བྷཱུཏགཱམཾ ཚིནྡཏི, པཱཙིཏྟིཡཾ. སུཀྑཀཊྛཾ ཚིནྡཏི, དུཀྐཊཾ.

ཏཏྠཛཱཏཀནྟི ཙིརནིཧིཏཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ ཨུཔརི ཛཱཏཀཾ. ཀཊྛཾ ཝཱ ལཏཾ ཝཱཏི ན ཀེཝལཾ ཀཊྛལཏམེཝ, ཡཾཀིཉྩི ཨལླཾ ཝཱ སུཀྑཾ ཝཱ ཏིཎརུཀྑལཏཱདིཾ ཚིནྡནྟསྶ སཧཔཡོགཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ ཧོཏི.

ཨཊྛཝིདྷཾ ¶ ཧེཏཾ དུཀྐཊཾ ནཱམ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཐེརེཧི དསྶིཏཾ – པུབྦཔཡོགདུཀྐཊཾ ¶ , སཧཔཡོགདུཀྐཊཾ, ཨནཱམཱསདུཀྐཊཾ, དུརུཔཙིཎྞདུཀྐཊཾ, ཝིནཡདུཀྐཊཾ, ཉཱཏདུཀྐཊཾ, ཉཏྟིདུཀྐཊཾ, པཊིསྶཝདུཀྐཊནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཐེཡྻཙིཏྟོ དུཏིཡཾ ཝཱ ཀུདཱལཾ ཝཱ པིཊཀཾ ཝཱ པརིཡེསཏི གཙྪཏི ཝཱ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ པུབྦཔཡོགདུཀྐཊཾ ནཱམ. ཨེཏྠ ཧི དུཀྐཊཊྛཱནེ དུཀྐཊཾ, པཱཙིཏྟིཡཊྛཱནེ པཱཙིཏྟིཡམེཝ ཧོཏི. ‘‘ཏཏྠཛཱཏཀཾ ཀཊྛཾ ཝཱ ལཏཾ ཝཱ ཚིནྡཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ སཧཔཡོགདུཀྐཊཾ ནཱམ. ཨེཏྠ པན པཱཙིཏྟིཡཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཝཏྠུ ཙ དུཀྐཊཊྛཱནེཡེཝ ཏིཊྛཏི. ཀསྨཱ? ཨཝཧཱརསྶ སཧཔཡོགཏྟཱཏི. ཡཾ པན དསཝིདྷཾ རཏནཾ, སཏྟཝིདྷཾ དྷཉྙཾ, སབྦཉྩ ཨཱཝུདྷབྷཎྜཱདིཾ ཨཱམསནྟསྶ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ཨནཱམཱསདུཀྐཊཾ ནཱམ. ཡཾ ཀདལིནཱལི༹ཀེརཱདཱིནཾ ཏཏྠཛཱཏཀཕལཱནི ཨཱམསནྟསྶ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ དུརུཔཙིཎྞདུཀྐཊཾ ནཱམ. ཡཾ པན པིཎྜཱཡ ཙརནྟསྶ པཏྟེ རཛེ པཏིཏེ པཏྟཾ ཨཔྤཊིགྒཧེཏྭཱ ཨདྷོཝིཏྭཱ ཝཱ ཏཏྠ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟསྶ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ཝིནཡདུཀྐཊཾ ནཱམ. ‘‘སུཏྭཱ ན ཝདནྟི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༤༡༩) ཨིདཾ ཉཱཏདུཀྐཊཾ ནཱམ. ཡཾ ཨེཀཱདསསུ སམནུབྷཱསནཱསུ ‘‘ཉཏྟིཡཱ དུཀྐཊ’’ནྟི (པཱརཱ. ༤༡༤) ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ཉཏྟིདུཀྐཊཾ ནཱམ. ‘‘ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པུརིམིཀཱ ཙ ན པཉྙཱཡཏི, པཊིསྶཝེ ཙ ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༠༧) ཨིདཾ པཊིསྶཝདུཀྐཊཾ ནཱམ. ཨིདཾ པན སཧཔཡོགདུཀྐཊཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཨལླཾ ཝཱ སུཀྑཾ ཝཱ ཏིཎརུཀྑལཏཱདིཾ ཚིནྡནྟསྶ སཧཔཡོགཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ ཧོཏཱི’’ཏི.

སཙེ པནསྶ ཏཏྠཛཱཏཀེ ཏིཎརུཀྑལཏཱདིམྷི ཚིནྣེཔི ¶ ལཛྫིདྷམྨོ ཨོཀྐམཏི, སཾཝརོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཚེདནཔཙྩཡཱ དུཀྐཊཾ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཨཐ དྷུརནིཀྑེཔཾ ཨཀཏྭཱ སཨུསྶཱཧོཝ པཾསུཾ ཁཎཏི, ཚེདནདུཀྐཊཾ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཁཎནདུཀྐཊེ པཏིཊྛཱཏི. ཨཀཔྤིཡཔཐཝིཾ ཁཎནྟོཔི ཧི ཨིདྷ སཧཔཡོགཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ པནསྶ སབྦདིསཱསུ ཁཎིཏྭཱ ཀུམྦྷིམཱུལཾ པཏྟསྶཱཔི ལཛྫིདྷམྨོ ཨོཀྐམཏི, ཁཎནཔཙྩཡཱ དུཀྐཊཾ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏི.

བྱཱུཧཏི ཝཱཏི ཨཐ པན སཨུསྶཱཧོཝ པཾསུཾ ཝིཡཱུཧཏི, ཨེཀཔསྶེ རཱསིཾ ཀརོཏི, ཁཎནདུཀྐཊཾ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཝིཡཱུཧནདུཀྐཊེ པཏིཊྛཱཏི. ཏཉྩ པཾསུཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྫཾ ཀརོནྟོ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ པན རཱསིཾ ཀཏྭཱཔི དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀརོཏི, ལཛྫིདྷམྨཾ ཨཱཔཛྫཏི ¶ , ཝིཡཱུཧནདུཀྐཊཾ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཨུདྡྷརཏི ཝཱཏི ཨཐ པན སཨུསྶཱཧོཝ པཾསུཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ བཧི པཱཏེཏི, ཝིཡཱུཧནདུཀྐཊཾ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཨུདྡྷརཎདུཀྐཊེ པཏིཊྛཱཏི. པཾསུཾ པན ཀུདཱལེན ཝཱ ཧཏྠེཧི ཝཱ པཙྪིཡཱ ཝཱ ཏཧིཾ ཏཧིཾ པཱཏེནྟོ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ པན སབྦཾ པཾསུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཀུམྦྷིཾ ཐལཊྛཾ ཀཏྭཱཔི ལཛྫིདྷམྨཾ ¶ ཨཱཔཛྫཏི, ཨུདྡྷརཎདུཀྐཊཾ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཨཐ པན སཨུསྶཱཧོཝ ཀུམྦྷིཾ ཨཱམསཏི, ཨུདྡྷརཎདུཀྐཊཾ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཨཱམསནདུཀྐཊེ པཏིཊྛཱཏི. ཨཱམསིཏྭཱཔི ཙ ལཛྫིདྷམྨཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨཱམསནདུཀྐཊཾ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཨཐ སཨུསྶཱཧོཝ ཀུམྦྷིཾ ཕནྡཱཔེཏི, ཨཱམསནདུཀྐཊཾ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ‘‘ཕནྡཱཔེཏི, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཐུལླཙྩཡེ པཏིཊྛཱཏི.

ཏཏྲཱཡཾ དུཀྐཊཐུལླཙྩཡཱནཾ དྭིནྣམྤི ཝཙནཏྠོ – པཋམཾ ཏཱཝེཏྠ དུཊྛུ ཀཏཾ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཀིཙྩཾ ཝིརཱདྷེཏྭཱ ཀཏནྟི དུཀྐཊཾ. ཨཐ ཝཱ དུཊྛཾ ཀཏཾ, ཝིརཱུཔཱ སཱ ཀིརིཡཱ བྷིཀྑུཀིརིཡཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ན སོབྷཏཱིཏི ཨེཝམྤི དུཀྐཊཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘དུཀྐཊཾ ཨིཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཎོཧི ཡཐཱཏཐཾ;

ཨཔརདྡྷཾ ཝིརདྡྷཉྩ, ཁལིཏཾ ཡཉྩ དུཀྐཊཾ.

‘‘ཡཾ མནུསྶོ ཀརེ པཱཔཾ, ཨཱཝི ཝཱ ཡདི ཝཱ རཧོ;

དུཀྐཊནྟི པཝེདེནྟི, ཏེནེཏཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩);

ཨིཏརཾ ¶ པན ཐཱུལཏྟཱ, ཨཙྩཡཏྟཱ ཙ ཐུལླཙྩཡཾ. ‘‘སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏི’’ (སཾ. ནི. ༡.༤༩), ‘‘ཡཾ ཧོཏི ཀཊུཀཔྥལ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༦༦; ནེཏྟི. ༩༡) ཝིཡ ཙེཏྠ སཾཡོགབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀསྶ སནྟིཀེ དེསེཏབྦེསུ ཧི ཨཙྩཡེསུ ཏེན སམོ ཐཱུལོ ཨཙྩཡོ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཐཱུལཏྟཱ ཨཙྩཡཏྟཱ ཙ ཐུལླཙྩཡ’’ནྟི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ཐུལླཙྩཡནྟི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཎོཧི ཡཐཱཏཐཾ;

ཨེཀསྶ མཱུལེ ཡོ དེསེཏི, ཡོ ཙ ཏཾ པཊིགྒཎྷཏི;

ཨཙྩཡོ ཏེན སམོ ནཏྠི, ཏེནེཏཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩);

ཕནྡཱཔེནྟསྶ ¶ ཙ པཡོགེ པཡོགེ ཐུལླཙྩཡཾ. ཕནྡཱཔེཏྭཱཔི ཙ ལཛྫིདྷམྨཾ ཨོཀྐནྟོ ཐུལླཙྩཡཾ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏི. སཧཔཡོགཏོ པཊྛཱཡེཝ ཙེཏྠ པུརིམཱ པུརིམཱ ཨཱཔཏྟི པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཧཔཡོགཾ པན ཨཀཏྭཱ ལཛྫིདྷམྨཾ ཨོཀྐནྟེན ཡཱ པུབྦཔཡོགེ དུཀྐཊཔཱཙིཏྟིཡཱ ཨཱཔནྣཱ, སབྦཱ ཏཱ དེསེཏབྦཱ. སཧཔཡོགེ ཙ ཏཏྠཛཱཏཀཙྪེདནེ བཧུཀཱནིཔི དུཀྐཊཱནི པཾསུཁཎནཾ པཏྭཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟི. ཨེཀཾ ཁཎནདུཀྐཊམེཝ ཧོཏི. ཁཎནེ ¶ བཧུཀཱནིཔི ཝིཡཱུཧནཾ, ཝིཡཱུཧནེ བཧུཀཱནིཔི ཨུདྡྷརཎཾ, ཨུདྡྷརཎེ བཧུཀཱནིཔི ཨཱམསནཾ, ཨཱམསནེ བཧུཀཱནིཔི ཕནྡཱཔནཾ པཏྭཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟི. པཾསུཁཎནཱདཱིསུ ཙ ལཛྫིདྷམྨེ ཨུཔྤནྣེ བཧུཀཱཔི ཨཱཔཏྟིཡོ ཧོནྟུ, ཨེཀམེཝ དེསེཏྭཱ མུཙྩཏཱིཏི ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. པུརིམཱཔཏྟིཔཊིཔྤསྶདྡྷི ཙ ནཱམེསཱ ‘‘ཉཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ, དྭཱིཧི ཀམྨཝཱཙཱཧི ཐུལླཙྩཡཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༤༡༤) ཨེཝཾ ཨནུསཱཝནཱསུཏྟེསུཡེཝ ཨཱགཏཱ. ཨིདྷ པན དུཏིཡཔཱརཱཛིཀེ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཔྤམཱཎེན གཧེཏབྦཱཏི.

ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶཱཏི ཡོ པན ཕནྡཱཔེཏྭཱཔི ལཛྫིདྷམྨཾ ཨནོཀྐམིཏྭཱཝ ཏཾ ཀུམྦྷིཾ ཋཱནཏོ ཨནྟམསོ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཋཱནཱ ཙཱཝནཉྩེཏྠ ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི ཝེདིཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཀུམྦྷིཾ མུཁཝཊྚིཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཾ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཨིམིནཱ ཨནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ¶ པཱརིམནྟེན ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཏཐེཝ གཧེཏྭཱ པརཏོ པེལླེནྟོ པཱརིམནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨིམིནཱ ཨནྟེན ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཝཱམཏོ ཝཱ དཀྑིཎཏོ ཝཱ ཨཔནཱམེནྟོ ཝཱམནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི དཀྑིཎནྟེན ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. དཀྑིཎནྟེན ཝཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཝཱམནྟེན ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨུདྡྷཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཀེསགྒམཏྟམྤི བྷཱུམིཏོ མོཙེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཁཎིཏྭཱ ཧེཊྛཏོ ཨོསཱིདེནྟོ བུནྡེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི མུཁཝཊྚིཡཱ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀནྟི ཨེཝཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཋིཏཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ. ཡདི པན ཀུམྦྷིམུཁཝཊྚིཡཱ པཱསཾ ཀཏྭཱ ལོཧཁཱཎུཾ ཝཱ ཁདིརསཱརཱདིཁཱཎུཾ ཝཱ པཐཝིཡཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཏཏྠ སངྑལིཀཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔེནྟི, ཨེཀིསྶཱ དིསཱཡ ཨེཀཱཡ སངྑལིཀཱཡ བདྡྷཱཡ དྭེ ཋཱནཱནི ལབྦྷནྟི, དྭཱིསུ ཏཱིསུ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཙཏཱུཧི སངྑལིཀཱཧི བདྡྷཱཡ པཉྩ ཋཱནཱནི ལབྦྷནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཨེཀཁཱཎུཀེ བདྡྷཀུམྦྷིཡཱ པཋམཾ ཁཱཎུཀཾ ཝཱ ཨུདྡྷརཏི, སངྑལིཀཾ ཝཱ ཚིནྡཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཏཏོ ཀུམྦྷིཾ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན ཀེསགྒམཏྟམྤི ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ པཋམཾ ཀུམྦྷིཾ ཨུདྡྷརཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཏཏོ ཁཱཎུཀཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, སངྑལིཀཾ ཝཱ ཚིནྡཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཏེན ཨུཔཱཡེན དྭཱིསུ ཏཱིསུ ཙཏཱུསུ ཁཱཎུཀེསུ བདྡྷཀུམྦྷིཡཱཔི པཙྪིམེ ཋཱནཱཙཱཝནེ པཱརཱཛིཀཾ. སེསེསུ ཐུལླཙྩཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སཙེ ཁཱཎུ ནཏྠི, སངྑལིཀཱཡ ཨགྒེ ཝལཡཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠཛཱཏཀེ མཱུལེ པཝེསིཏཾ ཧོཏི, པཋམཾ ཀུམྦྷིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པཙྪཱ མཱུལཾ ཚེཏྭཱ ཝལཡཾ ནཱིཧརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ མཱུལཾ ཨཙྪེཏྭཱ ཝལཡཾ ¶ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཱརེཏི, རཀྑཏི. སཙེ པན མཱུལཏོ ཨནཱིཧརིཏྭཱཔི ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨཡམེཏྠ ཝིསེསོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཀེཙི ¶ པན ནིམིཏྟཏྠཱཡ ཀུམྦྷིམཏྠཀེ ནིགྲོདྷརུཀྑཱདཱིནི རོཔེནྟི, མཱུལཱནི ཀུམྦྷིཾ ཝིནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཱནི ཧོནྟི, ‘‘མཱུལཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཀུམྦྷིཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཚིནྡནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཚིནྡིཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཀུམྦྷིཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. མཱུལཱནི ཚིནྡཏོཝ ལུཋིཏྭཱ ཀུམྦྷཱི ནིནྣཊྛཱནཾ གཏཱ, རཀྑཏི ཏཱཝ. གཏཊྛཱནཏོ ཨུདྡྷརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཚིནྣེསུ མཱུལེསུ ཨེཀམཱུལམཏྟེན ཀུམྦྷཱི ཏིཊྛཏི, སོ ཙ ཏཾ ‘‘ཨིམསྨིཾ མཱུལེ ཚིནྣེ པཏིསྶཏཱི’’ཏི ཚིནྡཏི, ཚིནྣམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཨེཀམཱུལེནེཝ པཱསེ བདྡྷསཱུཀརོ ཝིཡ ཋིཏཱ ཧོཏི, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ལགྒནཀཾ ནཏྠི, ཏསྨིམྤི མཱུལེ ཚིནྣམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཀུམྦྷིམཏྠཀེ མཧཱཔཱསཱཎོ ཋཔིཏོ ཧོཏི, ཏཾ དཎྜེན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཔནེཏུཀཱམོ ཀུམྦྷིམཏྠཀེ ཛཱཏརུཀྑཾ ཚིནྡཏི, དུཀྐཊཾ. ཏསྶཱ སམཱིཔེ ཛཱཏཀཾ ཚེཏྭཱ ཨཱཧརཏི, ཨཏཏྠཛཱཏཀཏྟཱ ཏཾ ཚིནྡཏོ པཱཙིཏྟིཡཾ.

ཨཏྟནོ བྷཱཛནནྟི སཙེ པན ཀུམྦྷིཾ ཨུདྡྷརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀུམྦྷིགཏབྷཎྜགྒཧཎཏྠཾ ཨཏྟནོ བྷཱཛནཾ པཝེསེཏྭཱ ཨནྟོཀུམྦྷིཡཾ པཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨགྒྷནཀཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨཱམསཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. པརིཙྪེདོ ཙེཏྠ པཱརཱཛིཀནིཡམནཏྠཾ ཝུཏྟོ. ཐེཡྻཙིཏྟེན པན ཨཱུནཔཉྩམཱསཀམྤི ཨཱམསནྟོ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏིཡེཝ.

ཕནྡཱཔེཏཱིཏི ¶ ཨེཏྠ ཡཱཝ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ བྷཱཛནཾ པཝེསེཏི, ཏཱཝ ཕནྡཱཔེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔི ཙ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཔབྱཱུཧནྟོཔི ཕནྡཱཔེཏིཡེཝ, སོ ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡདཱ པན ཨེཀཱབདྡྷབྷཱཝོ ཚིནྣོ, ཀུམྦྷིགཏཾ ཀུམྦྷིཡམེཝ, བྷཱཛནགཏམྤི བྷཱཛནེཡེཝ ཧོཏི, ཏདཱ ཨཏྟནོ བྷཱཛནགཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ཀུམྦྷིཏོ ཨནཱིཧཏེཔི ཙ བྷཱཛནེ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི.

མུཊྛིཾ ཝཱ ཚིནྡཏཱིཏི ཨེཏྠ ཡཐཱ ཨངྒུལནྟརེཧི ནིཀྑནྟཀཧཱཔཎཱ ཀུམྦྷིགཏེ ཀཧཱཔཎེ ན སམྥུསནྟི, ཨེཝཾ མུཊྛིཾ ཀརོནྟོ མུཊྛིཾ ཚིནྡཏི ནཱམ; སོཔི པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི.

སུཏྟཱརཱུལ༹ྷནྟི སུཏྟེ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ; སུཏྟེན ཨཱཝུཏསྶཱཔི སུཏྟམཡསྶཱཔི ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ¶ . པཱམངྒཱདཱིནིཧི སོཝཎྞམཡཱནིཔི ཧོནྟི རཱུཔིཡམཡཱནིཔི སུཏྟམཡཱནིཔི, མུཏྟཱཝལིཨཱདཡོཔི ཨེཏྠེཝ ¶ སངྒཧཾ གཏཱ. ཝེཋནནྟི སཱིསཝེཋནཔཊོ ཝུཙྩཏི. ཨེཏེསུ ཡཾཀིཉྩི ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨཱམསཏི, དུཀྐཊཾ. ཕནྡཱཔེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. པཱམངྒཱདཱིནི ཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསཊྛཾ ཨཀརོནྟོ ཨུཙྩཱརེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ.

གྷཾསནྟོ ནཱིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ པན པརིཔུཎྞཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ ཨུཔརི སམཏིཏྟིཀཾ ཀུམྦྷིཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཝཱ ཨེཀཾ ཀོཊིཾ བུནྡེ ཨེཀཾ ཀོཊིཾ མུཁཝཊྚིཡཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཝཱ གྷཾསནྟསྶ ནཱིཧརཏོ ཐུལླཙྩཡཾ. ཀུམྦྷིམུཁཱ མོཙེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཡཾ པན ཨུཔཌྜྷཀུམྦྷིཡཾ ཝཱ རིཏྟཀུམྦྷིཡཾ ཝཱ ཋཔིཏཾ, ཏསྶ ཨཏྟནོ ཕུཊྛོཀཱསོཝ ཋཱནཾ, ན སཀལཱ ཀུམྦྷཱི, ཏསྨཱ ཏཾ གྷཾསནྟསྶཱཔི ནཱིཧརཏོ པཏིཊྛིཏོཀཱསཏོ ཀེསགྒམཏྟེ མུཏྟེ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀུམྦྷིཡཱ པན པརིཔུཎྞཱཡ ཝཱ ཨཱུནཱཡ ཝཱ ཨུཛུཀམེཝ ཨུདྡྷརནྟསྶ ཧེཊྛིམཀོཊིཡཱ པཏིཊྛིཏོཀཱསཱ མུཏྟམཏྟེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཨནྟོཀུམྦྷིཡཾ ཋཔིཏཾ ཡཾཀིཉྩི པཱརཱཛིཀཔྤཧོནཀཾ བྷཎྜཾ སཀལཀུམྦྷིཡཾ ཙཱརེནྟསྶ, པཱམངྒཱདིཉྩ གྷཾསིཏྭཱ ནཱིཧརནྟསྶ ཡཱཝ མུཁཝཊྚིཾ ནཱཏིཀྐམཏི, ཏཱཝ ཐུལླཙྩཡམེཝ. ཏསྶ ཧི སབྦཱཔི ཀུམྦྷཱི ཋཱནནྟི སངྑེཔམཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཋཔིཏཊྛཱནམེཝ ཋཱནཾ, ན སཀལཱ ཀུམྦྷཱི. ཏསྨཱ ཡཐཱཋིཏཊྛཱནཏོ ཀེསགྒམཏྟམྤི མོཙེནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ པམཱཎཾ. ཨིཏརཾ པན ཨཱཀཱསགཏཾ ཨཀརོནྟསྶ ཙཱིཝརཝཾསེ ཋཔིཏཙཱིཝརཝེཋནཀནཡེན ཝུཏྟཾ, ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཝིནཡཝིནིཙྪཡེ ཧི ཨཱགཏེ གརུཀེ ཋཱཏབྦཾ, ཨེསཱ ཝིནཡདྷམྨཏཱ. ཨཔིཙ ‘‘ཨཏྟནོ བྷཱཛནགཏཾ ¶ ཝཱ ཀརོཏི, མུཊྛིཾ ཝཱ ཚིནྡཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ པེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཨནྟོཀུམྦྷིཡཾ ཋིཏསྶ ན སབྦཱ ཀུམྦྷཱི ཋཱནནྟི.

སཔྤིཨཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི པིཝཏོ ཨེཀཔཡོགེན པཱིཏམཏྟེ ¶ པཱརཱཛིཀནྟི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ པན ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ དསྶིཏོ – ‘‘མུཁཾ ཨནཔནེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟསྶ པིཝཏོ སཙེ པརགལགཏཾ པཱདཾ ན ཨགྒྷཏི, མུཁགཏེན སདྡྷིཾ ཨགྒྷཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. ཀཎྛེན པན པརིཙྪིནྣཀཱལེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི. སཙེཔི ཨོཊྛེཧི པརིཙྪིནྡནྟོ ཨོཊྛེ པིདཧཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨུཔྤལདཎྜཝེལུ༹ནཱལི༹ནལ༹ནཱལི༹ཨཱདཱིཧི པིཝནྟསྶཱཔི སཙེ པརགལགཏམེཝ པཱདཾ ཨགྒྷཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ སཧ མུཁགཏེན ཨགྒྷཏི, ན ཏཱཝ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི. ཨུཔྤལདཎྜཱདིགཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷབྷཱཝཾ ཀོཔེཏྭཱ ཨོཊྛེཧི པརིཙྪིནྣམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུཔྤལདཎྜཱདིགཏེན སདྡྷིཾ ཨགྒྷཏི, ཨུཔྤལདཎྜཱདཱིནཾ བུནྡེ ཨངྒུལིཡཱཔི པིཧིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པཱདགྒྷནཀེ པརགལཾ ཨཔྤཝིཊྛེ ཨུཔྤལདཎྜཱདཱིསུ ཙ མུཁེ ཙ ཨཏིརེཀཔཱདཱརཧམྤི ཨེཀཱབདྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རཀྑཏིཡེཝཱ’’ཏི. ཏཾ སབྦམྤི ཡསྨཱ ‘‘ཨཏྟནོ བྷཱཛནགཏཾ ཝཱ ཀརོཏི ¶ , མུཊྛིཾ ཝཱ ཚིནྡཏཱི’’ཏི ཨིམཾ ནཡཾ བྷཛཏི, ཏསྨཱ སུདསྶིཏམེཝ. ཨེས ཏཱཝ ཨེཀཱབདྡྷེ ནཡོ.

སཙེ པན ཧཏྠེན ཝཱ པཏྟེན ཝཱ ཐཱལཀཱདིནཱ ཝཱ ཀེནཙི བྷཱཛནེན གཧེཏྭཱ པིཝཏི, ཡམྷི པཡོགེ པཱདགྒྷནཀཾ པཱུརེཏི, ཏམྷི གཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ མཧགྒྷཾ ཧོཏི, སིཔྤིཀཱཡཔི ཨེཀཔཡོགེནེཝ པཱདགྒྷནཀཾ གཧེཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི, ཨེཀུདྡྷཱརེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ. བྷཱཛནཾ པན ནིམུཛྫཱཔེཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ཡཱཝ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཧོཏི, ཏཱཝ རཀྑཏི. མུཁཝཊྚིཔརིཙྪེདེན ཝཱ ཨུདྡྷཱརེན ཝཱ པཱརཱཛིཀཾ. ཡདཱ པན སཔྤིཾ ཝཱ ཏེལཾ ཝཱ ཨཙྪཾ ཏེལསདིསམེཝ མདྷུཕཱཎིཏཾ ཝཱ ཀུམྦྷིཾ ཨཱཝིཉྪེཏྭཱ ཨཏྟནོ བྷཱཛནེ པཝེསེཏི, ཏདཱ ཏེསཾ ཨཙྪཏཱཡ ཨེཀཱབདྡྷཏཱ ནཏྠཱིཏི པཱདགྒྷནཀེ མུཁཝཊྚིཏོ གལི༹ཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

པཙིཏྭཱ ཋཔིཏཾ པན མདྷུཕཱཎིཏཾ སིལེསོ ཝིཡ ཙིཀྐནཾ ཨཱཀཌྜྷནཝིཀཌྜྷནཡོགྒཾ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣེ ཀུཀྐུཙྩེ ཨེཀཱབདྡྷམེཝ ཧུཏྭཱ པཊིནཱིཧརིཏུཾ ¶ སཀྐོཏི, ཨེཏཾ མུཁཝཊྚིཡཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷཱཛནེ པཝིཊྛམྤི བཱཧིརེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཏྟཱ རཀྑཏི, མུཁཝཊྚིཏོ ཚིནྣམཏྟེ པན པཱརཱཛིཀཾ. ཡོཔི ཐེཡྻཙིཏྟེན ¶ པརསྶ ཀུམྦྷིཡཱ པཱདགྒྷནཀཾ སཔྤིཾ ཝཱ ཏེལཾ ཝཱ ཨཝསྶཔིཝནཀཾ ཡཾཀིཉྩི དུཀཱུལསཱཊཀཾ ཝཱ ཙམྨཁཎྜཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ པཀྑིཔཏི, ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

རིཏྟཀུམྦྷིཡཱ ‘‘ཨིདཱནི ཏེལཾ ཨཱཀིརིསྶནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི བྷཎྜཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ པཀྑིཔཏི, ཏཾ ཙེ ཏཏྠ ཏེལེ ཨཱཀིཎྞེ པཉྩམཱསཀཨགྒྷནཀཾ པིཝཏི, པཱིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀནྟི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན ཏཏྠེཝ སུཀྑཏལཱ༹ཀེ སུཀྑམཱཏིཀཱཡ ཨུཛུཀརཎཝིནིཙྪཡེན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཝཧཱརལཀྑཎཉྩེཏྠ ན པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ན གཧེཏབྦཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ པན ཏསྶ ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡུཏྟཾ.

པརསྶ རིཏྟཀུམྦྷིཡཱ སངྒོཔནཏྠཱཡ བྷཎྜཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཏེལེ ཨཱཀིཎྞེ ‘‘སཙེ ཨཡཾ ཛཱནིསྶཏི, མཾ པལིབུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི བྷཱིཏོ པཱདགྒྷནཀཾ ཏེལཾ པཱིཏཾ བྷཎྜཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨུདྡྷརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སུདྡྷཙིཏྟེན ཨུདྡྷརཏི, པརེ ཨཱཧརཱཔེནྟེ བྷཎྜདེཡྻཾ. བྷཎྜདེཡྻཾ ནཱམ ཡཾ པརསྶ ནཊྛཾ, ཏསྶ མཱུལཾ ཝཱ ཏདེཝ ཝཱ བྷཎྜཾ དཱཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ནོ ཙེ དེཏི, སཱམིཀསྶ དྷུརནིཀྑེཔེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པརསྶ ཀུམྦྷིཡཱ ཨཉྙོ སཔྤིཾ ཝཱ ཏེལཾ ཝཱ ཨཱཀིརཏི, ཏཏྲ ཙཱཡཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཏེལཔིཝནཀཾ བྷཎྜཾ པཀྑིཔཏི, ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཏྟནོ རིཏྟཀུམྦྷིཡཱ ¶ པརསྶ སཔྤིཾ ཝཱ ཏེལཾ ཝཱ ཨཱཀིརཎབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན བྷཎྜཾ ནིཀྑིཔཏི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. སུདྡྷཙིཏྟོ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པཙྪཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨུདྡྷརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. སུདྡྷཙིཏྟོཝ ཨུདྡྷརཏི, ནེཝ ཨཝཧཱརོ, ན གཱིཝཱ; མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ཨནཱཔཏྟིམཏྟམེཝ ཝུཏྟཾ. ‘‘‘ཀིསྶ མམ ཀུམྦྷིཡཾ ཏེལཾ ཨཱཀིརསཱི’ཏི ཀུཔིཏོ ཨཏྟནོ བྷཎྜཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཚཌྜེཏི, ནོ བྷཎྜདེཡྻ’’ནྟི ཀུརུནྡིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཐེཡྻཙིཏྟེན མུཁཝཊྚིཡཾ གཧེཏྭཱ ཀུམྦྷིཾ ཨཱཝིཉྪཏི ¶ ཏེལཾ གལེ༹ཏུཀཱམོ, པཱདགྒྷནཀེ གལི༹ཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཐེཡྻཙིཏྟེནེཝ ཛཛྫརཾ ཀརོཏི ‘‘སཝིཏྭཱ གམིསྶཏཱི’’ཏི པཱདགྒྷནཀེ སཝིཏྭཱ གཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཐེཡྻཙིཏྟེནེཝ ཚིདྡཾ ཀརོཏི ཨོམཊྛཾ ཝཱ ཨུམྨཊྛཾ ཝཱ ཝེམཊྛཾ ཝཱ, ཨིདཾ པན སམྨོཧཊྛཱནཾ; ཏསྨཱ སུཊྛུ སལླེཀྑེཏབྦཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ – ཨོམཊྛཾ ནཱམ ཨདྷོམུཁཚིདྡཾ; ཨུམྨཊྛཾ ནཱམ ཨུདྡྷཾམུཁཚིདྡཾ; ཝེམཊྛཾ ནཱམ ཨུལུ༹ངྐསྶེཝ ཨུཛུགཏཚིདྡཾ. ཏཏྲ ཨོམཊྛསྶ བཧི པཊྛཱཡ ཀཏསྶ ཨབྦྷནྟརནྟཏོ པཱདགྒྷནཀེ ཏེལེ གལི༹ཏེ བཧི ཨནིཀྑནྟེཔི པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏཏོ གལི༹ཏམཏྟམེཝ བཧིགཏཾ ནཱམ ¶ ཧོཏི, ན ཀུམྦྷིགཏསངྑྱཾ ལབྷཏི. ཨནྟོ པཊྛཱཡ ཀཏསྶ བཱཧིརནྟཏོ པཱདགྒྷནཀེ གལི༹ཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུམྨཊྛསྶ ཡཐཱ ཏཐཱ ཝཱ ཀཏསྶ བཱཧིརནྟཏོ པཱདགྒྷནཀེ གལི༹ཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཉྷི ཡཱཝ བཱཧིརནྟཏོ ན གལ༹ཏི, ཏཱཝ ཀུམྦྷིགཏམེཝ ཧོཏི. ‘‘ཝེམཊྛསྶ ཙ ཀཔཱལམཛ྄ཛྷཏོ གལི༹ཏཝསེན ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ པཊྛཱཡ མཛ྄ཛྷེ ཋཔེཏྭཱ ཀཏཚིདྡེ ཏལཱ༹ཀསྶ ཙ མརིཡཱདབྷེདེན སམེཏི. ཨནྟོ པཊྛཱཡ ཀཏེ པན བཱཧིརནྟེན, བཧི པཊྛཱཡ ཀཏེ ཨབྦྷནྟརནྟེན ཀཱརེཏབྦོཏི ཨིདམེཏྠ ཡུཏྟཾ. ཡོ པན ‘‘ཝཊྚིཏྭཱ གཙྪིསྶཏཱི’’ཏི ཐེཡྻཙིཏྟེན ཀུམྦྷིཡཱ ཨཱདྷཱརཀཾ ཝཱ ཨུཔཏྠམྦྷནལེཌྜུཀེ ཝཱ ཨཔནེཏི, ཝཊྚིཏྭཱ གཏཱཡ པཱརཱཛིཀཾ. ཏེལཱཀིརཎབྷཱཝཾ པན ཉཏྭཱ རིཏྟཀུམྦྷིཡཱ ཛཛྫརབྷཱཝེ ཝཱ ཚིདྡེསུ ཝཱ ཀཏེསུ པཙྪཱ ནིཀྑནྟཏེལཔྤམཱཎེན བྷཎྜདེཡྻཾ ཧོཏི. ཨཊྛཀཐཱསུ པན ཀཏྠཙི པཱརཱཛིཀནྟིཔི ལིཁིཏཾ, ཏཾ པམཱདལིཁིཏཾ.

པརིཔུཎྞཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ ཨུཔརི ཀཐལཾ ཝཱ པཱསཱཎཾ ཝཱ ‘‘པཏིཏྭཱ བྷིནྡིསྶཏི, ཏཏོ ཏེལཾ པགྒྷརིསྶཏཱི’’ཏི ཐེཡྻཙིཏྟེན དུབྦནྡྷཾ ཝཱ ཀརོཏི, དུཊྛཔིཏཾ ཝཱ ཋཔེཏི, ཨཝསྶཔཏནཀཾ ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ ཀཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. རིཏྟཀུམྦྷིཡཱ ཨུཔརི ཀརོཏི, ཏཾ པཙྪཱ པུཎྞཀཱལེ པཏིཏྭཱ བྷིནྡཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨཱིདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ བྷཎྜསྶ ནཏྠིཀཱལེ ¶ ཀཏཔཡོགཏྟཱ ཨཱདིཏོཝ པཱརཱཛིཀཾ ན ཧོཏི. བྷཎྜཝིནཱསདྭཱརསྶ པན ཀཏཏྟཱ བྷཎྜདེཡྻཾ ཧོཏི. ཨཱཧརཱཔེནྟེསུ ཨདདཏོ སཱམིཀཱནཾ དྷུརནིཀྑེཔེན པཱརཱཛིཀཾ.

ཐེཡྻཙིཏྟེན མཱཏིཀཾ ཨུཛུཀཾ ཀརོཏི ‘‘ཝཊྚིཏྭཱ ཝཱ གམིསྶཏི, ཝེལཾ ཝཱ ཨུཏྟརཱཔེསྶཏཱི’’ཏི ¶ ; ཝཊྚིཏྭཱ ཝཱ གཙྪཏུ, ཝེལཾ ཝཱ ཨུཏྟརཏུ, ཨུཛུཀརཎཀཱལེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཱིདིསཱ ཧི པཡོགཱ པུབྦཔཡོགཱཝཧཱརེ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. སུཀྑམཱཏིཀཱཡ ཨུཛུཀཏཱཡ པཙྪཱ ཨུདཀེ ཨཱགཏེ ཝཊྚིཏྭཱ ཝཱ གཙྪཏུ, ཝེལཾ ཝཱ ཨུཏྟརཏུ, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཀསྨཱ? ཋཱནཱ ཙཱཝནཔཡོགསྶ ཨབྷཱཝཱ. ཏསྶ ལཀྑཎཾ ནཱཝཊྛེ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི.

ཏཏྠེཝ བྷིནྡཏི ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཏཱཝ ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷིནྡཏི ཝཱཏི མུགྒརེན པོཐེཏྭཱ བྷིནྡཏི. ཚཌྜེཏི ཝཱཏི ཨུདཀཾ ཝཱ ཝཱལིཀཾ ཝཱ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཨུཏྟརཱཔེཏི. ཛྷཱཔེཏི ཝཱཏི དཱརཱུནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཛྷཱཔེཏི. ཨཔརིབྷོགཾ ¶ ཝཱ ཀརོཏཱིཏི ཨཁཱདིཏབྦཾ ཝཱ ཨཔཱཏབྦཾ ཝཱ ཀརོཏི; ཨུཙྩཱརཾ ཝཱ པསྶཱཝཾ ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ ཨུཙྪིཊྛཾ ཝཱ ཀུཎཔཾ ཝཱ པཱཏེསི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཋཱནཱཙཱཝནསྶ ནཏྠིཏཱཡ དུཀྐཊཾ, བུདྡྷཝིསཡོ ནཱམེསོ. ཀིཉྩཱཔི དུཀྐཊཾ, ཨཱཧརཱཔེནྟེ པན བྷཎྜདེཡྻ’’ནྟི. ཏཏྠ པུརིམདྭཡཾ ན སམེཏི. ཏཉྷི ཀུམྦྷིཛཛྫརཀརཎེན ཙ མཱཏིཀཱཨུཛུཀརཎེན ཙ སདྡྷིཾ ཨེཀལཀྑཎཾ. པཙྪིམཾ པན དྭཡཾ ཋཱནཱ ཨཙཱཝེནྟེནཱཔི སཀྐཱ ཀཱཏུཾ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝཾ ཝིནིཙྪཡཾ ཝདནྟི – ‘‘ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཀིར ‘ཋཱནཱ ཙཱཝནསྶ ནཏྠིཏཱཡ དུཀྐཊ’ནྟི ཨིདཾ པཙྪིམདྭཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཋཱནཱ ཙཱཝནཾ ཨཀརོནྟོཡེཝ ཧི ཐེཡྻཙིཏྟེན ཝཱ ཝིནཱསེཏུཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཛྷཱཔེཡྻཔི, ཨཔརིབྷོགམྤི ཀརེཡྻ. པུརིམདྭཡེ པན ཝུཏྟནཡེན བྷིནྡནྟསྶ ཝཱ ཚཌྜེནྟསྶ ཝཱ ཋཱནཱ ཙཱཝནཾ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ ཝིནཱསེཏུཀཱམཏཱཡ བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པཱརཱཛིཀ’’ནྟི. པཱལི༹ཡཾ ‘‘དུཀྐཊ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨཡུཏྟནྟི ཙེ? ན; ཨཉྙཐཱ གཧེཏབྦཏྠཏོ. པཱལི༹ཡཉྷི ཐེཡྻཙིཏྟཔཀྑེ ‘‘བྷིནྡཏི ཝཱཏི ¶ ཨུདཀེན སམྦྷིནྡཏི, ཚཌྜེཏི ཝཱཏི ཏཏྠ ཝམཏི ཝཱ པསྶཱཝཾ ཝཱ ཚཌྜེཏཱི’’ཏི ཨེཝམེཀེ ཝདནྟི.

ཨཡཾ པནེཏྠ སཱརོ – ཝིནཱིཏཝཏྠུམྷི ཏིཎཛ྄ཛྷཱཔཀོ ཝིཡ ཋཱནཱ ཨཙཱཝེཏུཀཱམོཝ ཀེཝལཾ བྷིནྡཏི, བྷིནྣཏྟཱ པན ཏེལཱདཱིནི ནིཀྑམནྟི, ཡཾ ཝཱ པནེཏྠ པཏྠིནྣཾ, ཏཾ ཨེཀཱབདྡྷམེཝ ཏིཊྛཏི. ཨཚཌྜེཏུཀཱམོཡེཝ ཙ ཀེཝལཾ ཏཏྠ ཨུདཀཝཱལིཀཱདཱིནི ཨཱཀིརཏི, ཨཱཀིཎྞཏྟཱ པན ཏེལཾ ཚཌྜཱིཡཏི. ཏསྨཱ ཝོཧཱརཝསེན ‘‘བྷིནྡཏི ཝཱ ཚཌྜེཏི ཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཨེཝམེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ནཱསེཏུཀཱམཏཱཔཀྑེ པན ཨིཏརཐཱཔི ཡུཛྫཏི. ཨེཝཉྷི ཀཐིཡམཱནེ པཱལི༹ ཙ ཨཊྛཀཐཱ ཙ པུབྦཱཔརེན སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐིཏཱ ཧོནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཙ སནྟོསཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡེ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོཏི.

བྷཱུམཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཐལཊྛཀཐཱ

༩༥. ཐལཊྛེ ¶ ཐལེ ནིཀྑིཏྟནྟི བྷཱུམིཏལེ ཝཱ པཱསཱཎཏལཔབྦཏཏལཱདཱིསུ ཝཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཊིཙྪནྣེ ཝཱ ཨཔྤཊིཙྪནྣེ ཝཱ ཋཔིཏཾ ཐལཊྛནྟི ¶ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ སཙེ རཱསིཀཏཾ ཧོཏི, ཨནྟོཀུམྦྷིཡཾ བྷཱཛནགཏཀརཎམུཊྛིཙྪེདནཝིནིཙྪཡེན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. སཙེ ཨེཀཱབདྡྷཾ སིལེསནིཡྻཱསཱདི པཀྐམདྷུཕཱཎིཏཝིནིཙྪཡེན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. སཙེ གརུཀཾ ཧོཏི བྷཱརབདྡྷཾ ལོཧཔིཎྜི-གུལ༹པིཎྜི-ཏེལམདྷུགྷཊཱདི ཝཱ, ཀུམྦྷིཡཾ ཋཱནཱཙཱཝནཝིནིཙྪཡེན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. སངྑལིཀབདྡྷསྶ ཙ ཋཱནབྷེདོ སལླཀྑེཏབྦོ. པཏྠརིཏྭཱ ཋཔིཏཾ པན པཱཝཱརཏྠརཎསཱཊཀཱདིཾ ཨུཛུཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷཏི, པཱརིམནྟེ ཨོརིམནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཝཾ སབྦདིསཱསུ སལླཀྑེཏབྦཾ. ཝེཋེཏྭཱ ཨུདྡྷརཏི, ཀེསགྒམཏྟཾ ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཐལཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱཀཱསཊྛཀཐཱ

༩༦. ཨཱཀཱསཊྛེ ¶ མོརསྶ ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི ཋཱནཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ – པུརཏོ མུཁཏུཎྜཀེན, པཙྪཏོ ཀལཱཔགྒེན, ཨུབྷཡཔསྶེསུ པཀྑཔརིཡནྟེཧི, ཨདྷོ པཱདནཁསིཁཱཡ, ཨུདྡྷཾ སིཁགྒེནཱཏི. བྷིཀྑུ ‘‘སསྶཱམིཀཾ ཨཱཀཱསཊྛཾ མོརཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པུརཏོ ཝཱ ཏིཊྛཏི, ཧཏྠཾ ཝཱ པསཱརེཏི, མོརོ ཨཱཀཱསེཡེཝ པཀྑེ ཙཱརེཏི, ཝཱཏཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ གམནཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཏསྶ བྷིཀྑུནོ དུཀྐཊཾ. ཏཾ ཨཕནྡེནྟོ ཧཏྠེན ཨཱམསཏི, དུཀྐཊམེཝ. ཋཱནཱ ཨཙཱཝེནྟོ ཕནྡཱཔེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཧཏྠེན པན གཧེཏྭཱ ཝཱ ཨགྒཧེཏྭཱ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཀལཱཔགྒཾ, ཀལཱཔགྒེན ཝཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ མུཁཏུཎྜཀཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཏཐཱ ཝཱམཔཀྑཔརིཡནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ དཀྑིཎཔཀྑཔརིཡནྟཾ, དཀྑིཎཔཀྑཔརིཡནྟེན ཝཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཝཱམཔཀྑཔརིཡནྟཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཏཐཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཕུཊྛོཀཱསཾ སིཁགྒཾ, སིཁགྒེན ཝཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ པཱདནཁསིཁཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ.

ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ མོརོ སཱིསཱདཱིསུ ཡསྨིཾ ཨངྒེ ནིལཱིཡཏི, ཏཾ ཏསྶ ཋཱནཾ. ཏསྨཱ ཏཾ ཧཏྠེ ནིལཱིནཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཀརོནྟོཔི ཕནྡཱཔེཏིཡེཝ, ཡདི པན ཨིཏརེན ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ ¶ . ཨིཏརཾ ཧཏྠཾ ཨུཔནེཏི, མོརོ སཡམེཝ ཨུཌྜེཏྭཱ ཏཏྠ ནིལཱིཡཏི, ཨནཱཔཏྟི ¶ . ཨངྒེ ནིལཱིནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨེཀཾ པདཝཱརཾ གཙྪཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. དུཏིཡེ པཱརཱཛིཀཾ.

བྷཱུམིཡཾ ཋིཏམོརོ དྭིནྣཾ ཝཱ པཱདཱནཾ ཀལཱཔསྶ ཙ ཝསེན ཏཱིཎི ཋཱནཱནི ལབྷཏི. ཏཾ ཨུཀྑིཔནྟསྶ ཡཱཝ ཨེཀམྤི ཋཱནཾ པཐཝིཾ ཕུསཏི, ཏཱཝ ཐུལླཙྩཡཾ. ཀེསགྒམཏྟམྤི པཐཝིཡཱ མོཙིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པཉྫརེ ཋིཏཾ སཧ པཉྫརེན ཨུདྡྷརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཡདི པན པཱདཾ ན ཨགྒྷཏི, སབྦཏྠ ཨགྒྷཝསེན ཀཱཏབྦཾ. ཨནྟོཝཏྠུམྷི ཙརནྟཾ མོརཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན པདསཱ བཧིཝཏྠུཾ ནཱིཧརནྟོ དྭཱརཔརིཙྪེདཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཝཛེ ཋིཏབལཱིབདྡསྶ ཧི ཝཛོ ཝིཡ ཨནྟོཝཏྠུ ཏསྶ ཋཱནཾ. ཧཏྠེན པན གཧེཏྭཱ ཨནྟོཝཏྠུསྨིམྤི ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨནྟོགཱམེ ཙརནྟམྤི གཱམཔརིཀྑེཔཾ ཨཏིཀྐཱམེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ ¶ . སཡམེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ གཱམཱུཔཙཱརེ ཝཱ ཝཏྠཱུཔཙཱརེ ཝཱ ཙརནྟཾ པན ཐེཡྻཙིཏྟོ ཀཊྛེན ཝཱ ཀཐལཱཡ ཝཱ ཨུཏྲཱསེཏྭཱ ཨཊཝིམུཁཾ ཀརོཏི, མོརོ ཨུཌྜེཏྭཱ ཨནྟོགཱམེ ཝཱ ཨནྟོཝཏྠུམྷི ཝཱ ཚདནཔིཊྛེ ཝཱ ནིལཱིཡཏི, རཀྑཏི. སཙེ པན ཨཊཝིམུཁེ ཨུཌྜེཏི ཝཱ གཙྪཏི ཝཱ ‘‘ཨཊཝིཾ པཝེསེཏྭཱ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པརིཀཔྤེ ཨསཏི པཐཝིཏོ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨུཌྜིཏམཏྟེ ཝཱ དུཏིཡཔདཝཱརེ ཝཱ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ གཱམཏོ ནིཀྑནྟསྶ ཋིཏཊྛཱནམེཝ ཋཱནཾ ཧོཏི. ཀཔིཉྫརཱདཱིསུཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

སཱཊཀཾ ཝཱཏི ཝཱཏཝེགུཀྑིཏྟཾ པཐཝིཏལེ པཏྠརིཏྭཱ ཋཔིཏམིཝ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ ཁལིབདྡྷཾ སཱཊཀཾ ཨབྷིམུཁཱགཏཾ ཧཏྠེན ཨེཀསྨིཾ ཨནྟེ གཎྷཱཏི, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཋཱནཾ ཨཝིཀོཔེནྟོཡེཝ གམནུཔཙྪེདེ དུཀྐཊཾ. ཋཱནཱཙཱཝནཾ ཨཀརོནྟོ ཙཱལེཏི, ཕནྡཱཔནེ ཐུལླཙྩཡཾ. ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཋཱནཔརིཙྪེདོ ཙསྶ མོརསྶེཝ ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི ཝེདིཏབྦོ.

ཨབདྡྷསཱཊཀོ པན ཨེཀསྨིཾ ཨནྟེ གཧིཏམཏྟེཝ དུཏིཡེནནྟེན པཏིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཱཏི, ཏསྶ དྭེ ཋཱནཱནི ཧོནྟི – ཧཏྠོ ཙེཝ བྷཱུམི ཙ. ཏཾ ཡཐཱགཧིཏམེཝ པཋམཾ གཧིཏོཀཱསཔྤདེསཏོ ཙཱལེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. པཙྪཱ བྷཱུམིཏོ དུཏིཡཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ ཨུཀྑིཔཏི, པཱརཱཛིཀཾ. པཋམཾ ¶ ཝཱ བྷཱུམིཏོ ཨུདྡྷརཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. པཙྪཱ གཧིཏོཀཱསཔྤདེསཏོ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. གཧཎཾ ཝཱ ཨམུཉྩནྟོ ཨུཛུཀམེཝ ཧཏྠཾ ཨོནཱམེཏྭཱ བྷཱུམིགཏཾ ཀཏྭཱ ཏེནེཝ ཧཏྠེན ཨུཀྑིཔཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཝེཋནེཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ཧིརཉྙཾ ¶ ཝཱ སུཝཎྞཾ ཝཱ ཚིཛྫམཱནནྟི མནུསྶཱནཾ ཨལངྐརོནྟཱནཾ གཱིཝེཡྻཀཱདིཔིལ༹ནྡྷནཾ ཝཱ སུཝཎྞསལཱཀཾ ཚིནྡནྟཱནཾ སུཝཎྞཀཱརཱནཾ སུཝཎྞཁཎྜཾ ཝཱ ཚིཛྫམཱནཾ པཏཏི, ཏཉྩེ བྷིཀྑུ ཨཱཀཱསེན ཨཱགཙྪནྟཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཧཏྠེན གཎྷཱཏི, གཧཎམེཝ ཋཱནཾ. གཧིཏཔྤདེསཏོ ¶ ཧཏྠཾ ཨཔནེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཙཱིཝརེ པཏིཏཾ ཧཏྠེན ཨུཀྑིཔཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨནུདྡྷརིཏྭཱཝ ཡཱཏི, དུཏིཡེ པདཝཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. པཏྟེ པཏིཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱིསེ ཝཱ མུཁེ ཝཱ པཱདེ ཝཱ པཏིཊྛིཏཾ ཧཏྠེན གཎྷཱཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨགྒཧེཏྭཱཝ ཡཱཏི, དུཏིཡེ པདཝཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཏཏི, ཏསྶ པཏིཏོཀཱསོཝ ཋཱནཾ, ན སབྦཾ ཨངྒཔཙྩངྒཾ པཏྟཙཱིཝརཾ ཝཱཏི.

ཨཱཀཱསཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝེཧཱསཊྛཀཐཱ

༩༧. ཝེཧཱསཊྛེ མཉྩཔཱིཋཱདཱིསུ ཋཔིཏཾ བྷཎྜཾ ཨཱམཱསཾ ཝཱ ཧོཏུ ཨནཱམཱསཾ ཝཱ, ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨཱམསནྟསྶ དུཀྐཊཾ. མཉྩཔཱིཋེསུ ཋཔིཏབྷཎྜེསུ པནེཏྠ ཐལཊྛེ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སཙེ ཁལིཡཱ བདྡྷསཱཊཀོ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ པཏྠཊོ མཛ྄ཛྷེན མཉྩཏལཾ ན ཕུསཏི, མཉྩཔཱདེཝ ཕུསཏི, ཏེསཾ ཝསེན ཋཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. པཱདཱནཾ ཨུཔརི ཕུཊྛོཀཱསམེཝ ཧི ཨཏིཀྐམིཏམཏྟེན ཏཏྠ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི. སཧ མཉྩཔཱིཋེཧི ཧརནྟསྶ པན མཉྩཔཱིཋཔཱདཱནཾ པཏིཊྛིཏོཀཱསཝསེན ཋཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཱིཝརཝཾསེ ཝཱཏི ཙཱིཝརཋཔནཏྠཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏེ ཝཾསེ ཝཱ ཀཊྛདཎྜཀེ ཝཱ. ཏཏྠ སཾཧརིཏྭཱ པཱརཏོ ཨནྟཾ ཨོརཏོ བྷོགཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཙཱིཝརསྶ པཏིཊྛིཏོཀཱསེན ཕུཊྛོཀཱསོཝ ཋཱནཾ, ན སབྦོ ཙཱིཝརཝཾསོ. ཏསྨཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཏཾ བྷོགེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟསྶ པཱརཏོ ཝཾསེ པཏིཊྛིཏོཀཱསཾ ཨོརཏོ ཙཱིཝརེན ཝཾསསྶ ཕུཊྛཔྤདེསཾ ཨཏིཀྐཱམེནྟསྶ ¶ ཨེཀདྭངྒུལམཏྟཱཀཌྜྷནེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཨནྟེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠེཝ པན ཙཱིཝརཝཾསེ ཝཱམཏོ ཝཱ དཀྑིཎཏོ ཝཱ སཱརེནྟསྶ ཝཱམནྟེན དཀྑིཎནྟཊྛཱནཾ དཀྑིཎནྟེན ཝཱ ཝཱམནྟཊྛཱནཾ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ དསདྭཱདསངྒུལམཏྟསཱརཎེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུདྡྷཾ ཨུཀྑིཔནྟསྶ ཀེསགྒམཏྟུཀྑིཔནེན པཱརཱཛིཀཾ. ཙཱིཝརཝཾསཾ ¶ ཕུསནྟཾ ཝཱ ཨཕུསནྟཾ ཝཱ རཛྫུཀེན བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏཙཱིཝརཾ མོཙེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མུཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. མུཏྟམཏྟམེཝ ཧི ཏཾ ‘‘ཋཱནཱ ཙུཏ’’ནྟི སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཝཾསེ ཝེཋེཏྭཱ ཋཔིཏཾ ནིབྦེཋེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, ནིབྦེཋིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཝལཡཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏེ ཝལཡཾ ཚིནྡཏི ཝཱ མོཙེཏི ཝཱ ཨེཀཾ ཝཱ ཝཾསཀོཊིཾ མོཙེཏྭཱ ནཱིཧརཏི, ཐུལླཙྩཡཾ ¶ . ཚིནྣམཏྟེ མུཏྟམཏྟེ ནཱིཧཊམཏྟེ ཙ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཐཱ ཨཀཏྭཱཝ ཙཱིཝརཝཾསེ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཱརེཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. ཝལཡསྶ ཧི སབྦོཔི ཙཱིཝརཝཾསོ ཋཱནཾ. ཀསྨཱ? ཏཏྠ སཾསརཎདྷམྨཏཱཡ. ཡདཱ པན ནཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོཏི, པཱརཱཛིཀཾ. པསཱརེཏྭཱ ཋཔིཏསྶ པཏིཊྛིཏོཀཱསེན ཕུཊྛོཀཱསོཝ ཋཱནཾ. ཏཏྠ སཾཧརིཏྭཱ ཋཔིཏེ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཾ པན ཨེཀེནནྟེན བྷཱུམིཾ ཕུསིཏྭཱ ཋིཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཙཱིཝརཝཾསེ ཙ བྷཱུམིཡཉྩ པཏིཊྛིཏོཀཱསཝསེན དྭེ ཋཱནཱནི. ཏཏྠ བྷཱུམིཡཾ ཨེཀེནནྟེན པཏིཊྛིཏེ ཨབདྡྷསཱཊཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཙཱིཝརརཛྫུཡཱཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨངྐུསཀེ ལགྒེཏྭཱ ཋཔིཏབྷཎྜཾ པན བྷེསཛྫགྷཊོ ཝཱ བྷེསཛྫཏྠཝིཀཱ ཝཱ སཙེ བྷིཏྟིཾ ཝཱ བྷཱུམིཾ ཝཱ ཨཕུསིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ལགྒནཀཾ གྷཾསནྟསྶ ནཱིཧརཏོ ཨངྐུསཀོཊིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ལགྒནཀཾ བདྡྷཾ ཧོཏི, བུནྡེན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོནྟསྶ ཨངྐུསཀོཊིཏོ ཨནིཀྑནྟེཔི པཱརཱཛིཀཾ. བྷིཏྟིནིསྶིཏཾ ཧོཏི, པཋམཾ ཨངྐུསཀོཊིཏོ ནཱིཧརཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. པཙྪཱ བྷིཏྟིཾ མོཙེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. པཋམཾ བྷིཏྟིཾ མོཙེཏྭཱ པཙྪཱ ཨངྐུསཏོ ནཱིཧརནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན བྷཱརིཡཾ བྷཎྜཾ ནཱིཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཡཾ བྷིཏྟིནིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཨངྐུསཏོ ནཱིཧརཏི, པུན བྷིཏྟིཾ ཨམོཙེཏྭཱཔི ཨངྐུསཏོ ནཱིཧཊམཏྟེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཏྟནཱ ཀཏཊྛཱནཉྷི ཋཱནཾ ན ཧོཏི. བྷཱུམིཾ ཕུསིཏྭཱ ཋིཏསྶ པན དྭེ ཨེཝ ཋཱནཱནི. ཏཏྠ ཝུཏྟོཡེཝ ཝིནིཙྪཡོ ¶ . ཡཾ ¶ པན སིཀྐཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ ལགྒིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ སིཀྐཱཏོ ནཱིཧརནྟསྶཱཔི སཧ སིཀྐཱཡ ཨངྐུསཏོ ནཱིཧརནྟསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ. བྷིཏྟིབྷཱུམིསནྣིསྶིཏཝསེན ཙེཏྠ ཋཱནབྷེདོཔི ཝེདིཏབྦོ.

བྷིཏྟིཁཱིལོཏི ཨུཛུཀཾ ཀཏྭཱ བྷིཏྟིཡཾ ཨཱཀོཊིཏོ ཝཱ ཏཏྠཛཱཏཀོ ཨེཝ ཝཱ; ནཱགདནྟོ པན ཝངྐོ ཨཱཀོཊིཏོ ཨེཝ. ཏེསུ ལགྒེཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཨངྐུསཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. དྭཱིསུ ཏཱིསུ པན པཊིཔཱཊིཡཱ ཋིཏེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཀུནྟཾ ཝཱ བྷིནྡིཝཱལཾ ཝཱ ཨགྒེ ཝཱ བུནྡེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷཏི, ཨེཀམེཀསྶ ཕུཊྛོཀཱསམཏྟེ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཕུཊྛོཀཱསམཏྟམེཝ ཧི ཏེསཾ ཋཱནཾ ཧོཏི, ན སབྦེ ཁཱིལཱ ཝཱ ནཱགདནྟཱ ཝཱ. བྷིཏྟིཨབྷིམུཁོ ཋཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷཏི, ཨོརིམནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ པཱརིམནྟེན ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པརཏོ པེལླེནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཨུཛུཀཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོཏི, པཱརཱཛིཀཾ. བྷིཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཋཔིཏཾ བྷིཏྟིཾ གྷཾསནྟོ ཨཱཀཌྜྷཏི, ཨགྒེན ཕུཊྛོཀཱསཾ བུནྡཾ, བུནྡེན ཝཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨགྒཾ ཨཏིཀྐཱམེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ ¶ . བྷིཏྟིཨབྷིམུཁོ ཋཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཨེཀེནནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཔརནྟཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨུཛུཀཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཀེསགྒམཏྟཾ ཨཱཀཱསགཏཾ ཀརོཏི, པཱརཱཛིཀཾ.

རུཀྑེ ཝཱ ལགྒིཏནྟི ཏཱལརུཀྑཱདཱིསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ ལགྒིཏེ ཨངྐུསཀཱདཱིསུ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠཛཱཏཀཾ པན ཏཱལཔིཎྜིཾ ཙཱལེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡསྨིཾ ཕལེ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ བནྡྷནཱ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པིཎྜིཾ ཚིནྡཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨགྒེན པཎྞནྟརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཋཔིཏཱ དྭེ ཋཱནཱནི ལབྷཏི – ཋཔིཏཊྛཱནཉྩ ཝཎྚཊྛཱནཉྩ; ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཡོ པན ‘‘ཚིནྣམཏྟཱ པཏམཱནཱ སདྡཾ ཀརེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན སཡཾ ཨགྒེན པཎྞནྟརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཚིནྡཏི, ཚིནྣམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ ¶ . ཨཏྟནཱ ཀཏཊྛཱནཉྷི ཋཱནཾ ན ཧོཏི. ཨེཏེན ཨུཔཱཡེན སབྦརུཀྑཱནཾ པུཔྥཕལེསུ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

པཏྟཱདྷཱརཀེཔཱིཏི ཨེཏྠ རུཀྑཱདྷཱརཀོ ཝཱ ཧོཏུ ཝལཡཱདྷཱརཀོ ཝཱ དཎྜཱདྷཱརཀོ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི པཏྟཊྛཔནཀཾ པཙྪིཀཱཔི ཧོཏུ པཏྟཱདྷཱརཀོ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ ཋཔིཏཔཏྟསྶ པཏྟེན ཕུཊྛོཀཱསོ ཨེཝ ¶ ཋཱནཾ. ཏཏྠ རུཀྑཱདྷཱརཀེ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཋཱནཔརིཙྪེདོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཋིཏཾ པཏྟཾ མུཁཝཊྚིཡཾ གཧེཏྭཱ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཀཌྜྷནྟོ ཨེཀེནནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཔརནྟཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨུདྡྷཾ ཀེསགྒམཏྟཾ ཨུཀྑིཔཏོ པཱརཱཛིཀཾ. སཧཱདྷཱརཀེན ཧརནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི.

ཝེཧཱསཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨུདཀཊྛཀཐཱ

༩༨. ཨུདཀཊྛེ – ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི རཱཛབྷཡཱདིབྷཱིཏེཧི ཨུདཀེན ཨཝིནསྶནདྷམྨེསུ ཏམྦལོཧབྷཱཛནཱདཱིསུ སུཔྤཊིཙྪནྣཾ ཀཏྭཱ པོཀྑརཎཱིཨཱདཱིསུ ཨསནྡནཀེ ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཏསྶ པཏིཊྛིཏོཀཱསོཡེཝ ཋཱནཾ, ན སབྦཾ ཨུདཀཾ. གཙྪཏི ཝཱ ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨགམྦྷཱིརེ ཨུདཀེ པདསཱ གཙྪནྟསྶ པདཝཱརེ པདཝཱརེ དུཀྐཊཾ. གམྦྷཱིརེ ཧཏྠེཧི ཝཱ པཱདེཧི ཝཱ པཡོགཾ ཀརོནྟསྶ ཧཏྠཝཱརེཧི ཝཱ པདཝཱརེཧི ཝཱ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཨེསེཝ ནཡོ ཀུམྦྷིགཧཎཏྠཾ ནིམུཛྫནུམྨུཛྫནེསུ. སཙེ པན ཨནྟརཱ ཀིཉྩི ཨུདཀསཔྤཾ ཝཱ ཝཱལ༹མཙྪཾ ཝཱ དིསྭཱ བྷཱིཏོ པལཱཡཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཨཱམསནཱདཱིསུ བྷཱུམིགཏཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ ¶ . ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཏཏྠ བྷཱུམིཾ ཁཎིཏྭཱ ཀཌྜྷཏི, ཨིདྷ ཀདྡམེ ཨོསཱརེཏི. ཨེཝཾ ཚཧཱཀཱརེཧི ཋཱནཔརིཙྪེདོ ཧོཏི.

ཨུཔྤལཱདཱིསུ ཡསྨིཾ པུཔྥེ ཝཏྠུཾ པཱུརེཏི, ཏསྨིཾ ཚིནྣམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུཔྤལཛཱཏིཀཱནཉྩེཏྠ ཡཱཝ ཨེཀསྨིམྤི པསྶེ ཝཱཀོ ན ཚིཛྫཏི, ཏཱཝ རཀྑཏི. པདུམཛཱཏིཀཱནཾ པན དཎྜེ ཚིནྣེ ཨབྦྷནྟརེ སུཏྟཾ ཨཙྪིནྣམྤི ན རཀྑཏི. སཱམིཀེཧི ཚིནྡིཏྭཱ ཋཔིཏཱནི ཨུཔྤལཱདཱིནི ཧོནྟི, ཡཾ ཝཏྠུཾ པཱུརེཏི, ཏསྨིཾ ཨུདྡྷཊེ ¶ པཱརཱཛིཀཾ. ཧཏྠཀབདྡྷཱནི ཧོནྟི, ཡསྨིཾ ཧཏྠཀེ ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ ཨུདྡྷཊེ པཱརཱཛིཀཾ. བྷཱརབདྡྷཱནི ཧོནྟི, ཏཾ བྷཱརཾ ཚནྣཾ ཨཱཀཱརཱནཾ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཋཱནཱ ཙཱཝེནྟསྶ བྷཱུམཊྛཀུམྦྷིཡཾ ཝུཏྟནཡེན པཱརཱཛིཀཾ. དཱིགྷནཱལཱ༹ནི ཨུཔྤལཱདཱིནི ཧོནྟི, པུཔྥེསུ ཝཱ ནཱལེ༹སུ ཝཱ ¶ ཝེཎིཾ ཀཏྭཱ ཨུདཀཔིཊྛེ རཛྫུཀེསུ ཏིཎཱནི སནྠརིཏྭཱ ཋཔེནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ, ཏེསཾ དཱིགྷཏོ པུཔྥགྒེན ཙ ནཱལ༹ནྟེན ཙ ཏིརིཡཾ པརིཡནྟེཧི ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏོཀཱསེན ཨུདྡྷཾ ཨུཔརི ཋིཏསྶ པིཊྛིཡཱཏི ཚཧཱཀཱརེཧི ཋཱནཱ ཙཱཝནཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡོཔི ཨུདཀཔིཊྛིཡཾ ཋཔིཏཔུཔྥཀལཱཔཾ ཨུདཀཾ ཙཱལེཏྭཱ ཝཱིཙིཾ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཡཐཱཋིཏཊྛཱནཏོ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ པན པརིཀཔྤེཏི ‘‘ཨེཏྠ གཏཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ; གཏཊྛཱནེ པན ཨུདྡྷརཏོ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུདཀཏོ ཨཙྩུགྒཏསྶ པུཔྥསྶ སཀལམུདཀཾ ཋཱནཾ, ཏཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཨུཛུཀཾ ཨུདྡྷརནྟསྶ ནཱལ༹ནྟེ ཀེསགྒམཏྟཾ ཨུདཀཏོ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པུཔྥེ གཧེཏྭཱ ཨཔནཱམེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཨུཔྤཱཊེཏི, ན ཨུདཀཾ ཋཱནཾ, ཨུཔྤཱཊིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཀལཱཔབདྡྷཱནི པུཔྥཱནི ཨུདཀཊྛཱནེ ཝཱ རུཀྑེ ཝཱ གཙྪེ ཝཱ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔེནྟི, བནྡྷནཾ ཨམོཙེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཀརོནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, བནྡྷནེ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པཋམཾ བནྡྷནཾ མོཙེཏྭཱ པཙྪཱ ཧརཏི, ཨེཏྠ ཚཧཱཀཱརེཧི ཋཱནཔརིཙྪེདོཏི ཨིདཾ ཨུབྷཡཾ མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ ཝུཏྟཾ. པདུམིནིཡཾ པུཔྥཱནི སཧ པདུམིནིཾཡཱ གཎྷིཏུཀཱམསྶ པུཔྥནཱལེ༹ཧི ཙ པཏྟནཱལེ༹ཧི ཙ ཕུཊྛཨུདཀཝསེན ཨུདྡྷཉྩེཝ ཏིརིཡཉྩ ཋཱནཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཾ པནསྶ པདུམིནིཾ ཨནུཔྤཱཊེཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝཱ པཏྟཱནི ཝཱ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཾ ཨཱཀཌྜྷནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཨུཔྤཱཊིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

པུཔྥཔཏྟནཱལེ༹ ཋཱནཏོ ཨཙཱཝེཏྭཱཔི པཋམཾ པདུམིནིཾ ཨུཔྤཱཊེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. པཙྪཱ པུཔྥཔཏྟནཱལེ༹སུ ཋཱནཱ ཙཱཝིཏེསུ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུཔྤཱཊིཏཱཡ པདུམིནིཡཱ པུཔྥཾ གཎྷནྟོ པན བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ¶ ཀཱརེཏབྦོ. བཧི ཋཔིཏེ རཱསིཀཏཀལཱཔབདྡྷབྷཱརབདྡྷཔུཔྥེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷིསཾ ¶ ཝཱ མུལཱ༹ལཾ ཝཱ ཡེན ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏཾ ཨུཔྤཱཊེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཀདྡམེ ཕུཊྛོཀཱསཝསེན ཙེཏྠ ཋཱནཾ པརིཙྪིནྡིཏབྦཾ. ཏཱནི ཨུཔྤཱཊེནྟསྶ སུཁུམམྤི མཱུལཾ ཨཙྪིནྣཾ ཧོཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. བྷིསཔབྦེ ཛཱཏཾ པཏྟཾ ཝཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཧོཏི, ཏམྤི རཀྑཏཱིཏི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡམེཝ ཝུཏྟཾ. བྷིསགཎྛིམྷི པན ཀཎྚཀོ ཧོཏི ཡོབྦནཔྤཏྟཱནཾ མུཁཔིལ༹ཀཱ ཝིཡ, ཨཡཾ ཨདཱིགྷཏྟཱ ན རཀྑཏི. སེསཾ ཨུཔྤལཱདཱིསུ ཝུཏྟནཡམེཝ.

མཙྪཀཙྪཔཱནཾ ¶ སསྶཱམིཀཱནཾ ཝཱཔིཨཱདཱིསུ སཀལམུདཀཾ ཋཱནཾ. ཏསྨཱ ཡོ པཊིཛགྒནཊྛཱནེ སསྶཱམིཀཾ མཙྪཾ བལི༹སེན ཝཱ ཛཱལེན ཝཱ ཀུམནེན ཝཱ ཧཏྠེན ཝཱ གཎྷཱཏི, ཏསྶ ཡེན མཙྪེན ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨུདཀཏོ ཨུདྡྷཊམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཀོཙི མཙྪོ གཡ྄ཧམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དྷཱཝཏི, ཨཱཀཱསཾ ཝཱ ཨུཔྤཏཏི, ཏཱིརེ ཝཱ པཏཏི, ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཋིཏཾ ཏཱིརེ ཝཱ པཏིཏཾ གཎྷཏོཔི པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀཙྪཔམྤི བཧི གོཙརཏྠཾ གཏཾ གཎྷཏོ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུདཀཊྛཾ པན ཨུདཀཱ མོཙཡཏོ པཱརཱཛིཀཾ.

ཏེསུ ཏེསུ པན ཛནཔདེསུ སབྦསཱདྷཱརཎསྶ མཧཱཏལཱ༹ཀསྶ ནིདྡྷམནཏུམྦཾ ནིསྶཱཡ སབྦསཱདྷཱརཎམེཝ ཀུནྣདཱིསདིསཾ ཨུདཀཝཱཧཀཾ ཁཎནྟི. ཏཏོ ཁུདྡཀམཱཏིཀཱཡོ ནཱིཧརིཏྭཱ མཱཏིཀཱཀོཊིཡཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝལ༹ཉྫནཏྠཱཡ ཨཱཝཱཊེ ཁཎནྟི. ཏེསཾ པན ཡདཱ ཨུདཀེན ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏདཱ ཨཱཝཱཊེ ཁུདྡཀམཱཏིཀཱཡོ ཨུདཀཝཱཧཀཉྩ སོདྷེཏྭཱ ནིདྡྷམནཏུམྦཾ ཨུགྒྷཱཊེནྟི. ཏཏོ ཨུདཀེན སདྡྷིཾ མཙྪཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱཝཱཊེ པཏྭཱ ཝསནྟི. ཏཏྠ ཏལཱ༹ཀེ ཙ ཨུདཀཝཱཧཀེསུ ཙ མཙྪེ གཎྷནྟེ ན ཝཱརེནྟི. ཁུདྡཀཱསུ པན ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ མཱཏིཀཱསུ ¶ ཨུདཀཨཱཝཱཊེསུ ཙ པཝིཊྛམཙྪེ གཎྷིཏུཾ ན དེནྟི, ཝཱརེནྟི; ཏཏྠ ཡོ ཏལཱ༹ཀེ ཝཱ ནིདྡྷམནཏུམྦེ ཝཱ ཨུདཀཝཱཧཀེ ཝཱ མཙྪེ གཎྷཱཏི, ཨཝཧཱརེན སོ ན ཀཱརེཏབྦོ. ཁུདྡཀམཱཏིཀཱསུ པན ཨཱཝཱཊེསུ ཝཱ པཝིཊྛཾ གཎྷནྟོ གཧིཏསྶ ཨགྒྷཝསེན ཀཱརེཏབྦོ. སཙེ ཏཏོ གཡ྄ཧམཱནོ མཙྪོ ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཨུཔྤཏཏི, ཏཱིརེ ཝཱ པཏཏི, ཏཾ ཨཱཀཱསཊྛཾ ཝཱ ཏཱིརཊྛཾ ཝཱ ཨུདཀཝིནིམུཏྟཾ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཏྟནོ པརིགྒཧཊྛཱནེ ཋིཏསྶེཝ ཏེ སཱམིཀཱ. ཨེཝརཱུཔཱ ཧི ཏཏྠ ཀཏིཀཱ. ཀཙྪཔེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སཙེ པན མཙྪོ གཡ྄ཧམཱནོ ཨཱཝཱཊཏོ ཁུདྡཀམཱཏིཀཾ ཨཱརུཧཏི, ཏཏྠ ནཾ གཎྷཏོཔི ཨཝཧཱརོཡེཝ. ཁུདྡཀམཱཏིཀཱཏོ པན ཨུདཀཝཱཧཀཾ, ཏཏོ ཙ ཏལཱ༹ཀཾ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཡོ ཨཱཝཱཊཏོ བྷཏྟསིཏྠེཧི པལོབྷེཏྭཱ མཱཏིཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཨཝཧཱརོཝ. ཏཏོ པན པལོབྷེཏྭཱ ཨུདཀཝཱཧཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཀེཙི པན ¶ ཀུཏོཙིདེཝ སབྦསཱདྷཱརཎཊྛཱནཏོ ¶ མཙྪེ ཨཱནེཏྭཱ པཙྪིམཝཏྠུབྷཱགེ ཨུདཀཱཝཱཊེ ཁིཔིཏྭཱ པོསེཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ དྭེ ཏཱིཎི ཨུཏྟརིབྷངྒཏྠཱཡ མཱརེནྟི. ཨེཝརཱུཔཾ མཙྪཾ ཨུདཀེ ཝཱ ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཏཱིརེ ཝཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཋིཏཾ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ཨེཝ. ཀཙྪཔེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ནིདཱགྷཀཱལེ པན ནདིཡཱ སོཏེ པཙྪིནྣེ ཀཏྠཙི ནིནྣཊྛཱནེ ཨུདཀཾ ཏིཊྛཏི, ཏཏྠ མནུསྶཱ མཙྪཱནཾ ཝིནཱསཱཡ མདནཕལཝསཱདཱིནི པཀྑིཔིཏྭཱ གཙྪནྟི, མཙྪཱ ཏཱནི ཁཱདནྟཱ མརིཏྭཱ ཨུཏྟཱནཱ ཨུདཀེ པླཝནྟཱ ཏིཊྛནྟི. ཡོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ‘‘ཡཱཝ སཱམིཀཱ ནཱགཙྪནྟི, ཏཱཝིམེ མཙྪེ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི གཎྷཱཏི, ཨགྒྷཝསེན ཀཱརེཏབྦོ. པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི, ཨཱཧརཱཔེནྟེ པན བྷཎྜདེཡྻཾ. མཙྪཝིསཾ པཀྑིཔིཏྭཱ གཏམནུསྶཱ བྷཱཛནཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཡཱཝ ‘‘པུནཔི ཨཱགཙྪིསྶཱམཱ’’ཏི སཱལཡཱ ཧོནྟི, ཏཱཝ ཏེ སསྶཱམིཀམཙྪཱཝ. ཡདཱ པན ཏེ ‘‘ཨལཾ ཨམྷཱཀ’’ནྟི ནིརཱལཡཱ པཀྐམནྟི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷནྟསྶ དུཀྐཊཾ. པཾསུཀཱུལསཉྙིསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཡཐཱ ཙ མཙྪཀཙྪཔེསུ, ཨེཝཾ སབྦཱཡཔི ¶ ཨོདཀཛཱཏིཡཱ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཨུདཀཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནཱཝཊྛཀཐཱ

༩༩. ནཱཝཊྛེ – པཋམཾ ཏཱཝ ནཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནཱཝཱ ནཱམ ཡཱཡ ཏརཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཨིདྷ ཨནྟམསོ རཛནདོཎིཀཱཔི ཝེཎུཀལཱཔཀོཔི ‘‘ནཱཝཱ’’ཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. སཱིམཱསམྨནྣནེ པན དྷུཝནཱཝཱ ཨནྟོ ཁཎིཏྭཱ ཝཱ ཕལཀེཧི བནྡྷིཏྭཱ ཝཱ ཀཏཱ སབྦནྟིམེན པརིཙྪེདེན ཏིཎྞཾ ཝཱཧནིཀཱ ཨེཝ ཝཊྚཏི. ཨིདྷ པན ཨེཀསྶཔི ཝཱཧནིཀཱ ‘‘ནཱཝཱ’’ ཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. ནཱཝཱཡ ནིཀྑིཏྟནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨིནྡྲིཡབདྡྷཾ ཝཱ ཨནིནྡྲིཡབདྡྷཾ ཝཱ; ཏསྶ ཨཝཧཱརལཀྑཎཾ ཐལཊྛེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ནཱཝཾ ཨཝཧརིསྶཱམཱིཏིཨཱདིམྷི ཙ དུཏིཡཔརིཡེསནགམནཨཱམསནཕནྡཱཔནཱནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. བནྡྷནཾ མོཙེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཡཱ བནྡྷནེ མུཏྟམཏྟེ ཋཱནཱ ན ཙཝཏི, ཏསྶཱ བནྡྷནཾ ཡཱཝ ¶ ན མུཏྟཾ ཧོཏི, ཏཱཝ དུཀྐཊཾ. མུཏྟེ པན ཐུལླཙྩཡམྤི པཱརཱཛིཀམྤི ཧོཏི, ཏཾ པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡཾ ཏཱཝ པཱལི༹ཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པནེཏྠ པཱལི༹མུཏྟཀཝིནིཙྪཡོ – ཙཎྜསོཏེ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏནཱཝཱཡ ཨེཀཾ ཋཱནཾ བནྡྷནམེཝ ¶ , ཏསྨིཾ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཏྠ ཡུཏྟི པུབྦེ ཝུཏྟཱ ཨེཝ. ཝིཔྤནཊྛཱ ནཱཝཱ པན ཡཾ ཡཾ ཨུདཀཔྤདེསཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཱ ཧོཏི, སྭཱསྶཱ ཋཱནཾ. ཏསྨཱ ཏཾ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨུཙྩཱརེནྟསྶ, ཨདྷོ ཝཱ ཨོཔིལཱཔེནྟསྶ, ཙཏཱུསུ ཝཱ དིསཱསུ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཏིཀྐཱམེནྟསྶ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ནིཙྩལེ ཨུདཀེ ཨབནྡྷནཾ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཋིཏནཱཝཾ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ ཝཱམདཀྑིཎཔསྶཏོ ཝཱ ཀཌྜྷནྟསྶ ཨེཀེནནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཔརེན ཨུདཀེ པཏིཊྛིཏནྟེན ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུདྡྷཾ ཀེསགྒམཏྟཾ ཨུདཀཏོ མོཙིཏེ ཨདྷོ ནཱཝཱཏལེན ཕུཊྛོཀཱསཾ མུཁཝཊྚིཾ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཱིརེ བནྡྷིཏྭཱ ནིཙྩལེ ¶ ཨུདཀེ ཋཔིཏནཱཝཱཡ བནྡྷནཉྩ ཋིཏོཀཱསོ ཙཱཏི དྭེ ཋཱནཱནི. ཏཾ པཋམཾ བནྡྷནཱ མོཙེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. པཙྪཱ ཚནྣཾ ཨཱཀཱརཱནཾ ཨཉྙཏརེན ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. པཋམཾ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏྭཱ པཙྪཱ བནྡྷནམོཙནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཐལེ ཨུསྶཱདེཏྭཱ ཨུཀྐུཛྫིཏྭཱ ཋཔིཏནཱཝཱཡ ཕུཊྛོཀཱསོཝ ཋཱནཾ. ཏསྶཱ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཋཱནཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ནིཀྐུཛྫིཏྭཱ ཋཔིཏནཱཝཱཡ པན མུཁཝཊྚིཡཱ ཕུཊྛོཀཱསོཝ ཋཱནཾ, ཏསྶཱཔི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཋཱནཔརིཙྪེདཾ ཉཏྭཱ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨུདྡྷཉྩ ཀེསགྒམཏྟཾ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཐལེ པན ཨུསྶཱདེཏྭཱ དྭིནྣཾ དཱརུགྷཊིཀཱནཾ ཨུཔརི ཋཔིཏནཱཝཱཡ དཱརུགྷཊིཀཱནཾ ཕུཊྛོཀཱསོཡེཝ ཋཱནཾ, ཏསྨཱ ཏཏྠ མཉྩཔཱདམཏྠཀེསུཡེཝ པཏྠཊབདྡྷསཱཊཀེ ནཱགདནྟེསུ ཋཔིཏབྷིནྡིཝཱལེ ཙ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡོཏྟབདྡྷཱཡ པན ནཱཝཱཡ སཊྛིསཏྟཏིབྱཱམཔྤམཱཎཾ ཡོཏྟཾ ཨམོཙེཏྭཱཝ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ

པཐཝིལགྒཾ ཀཏྭཱ སཧ ཡོཏྟེན ཐལེ ཋཔིཏཱཡ ནཱཝཱཡ ¶ ན ཕུཊྛོཀཱསམཏྟམེཝ ཋཱནཾ. ཨཐ ཁོ ཡོཏྟཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ནཱཝཱཡ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏོཀཱསསྶ པཙྪིམནྟོ ཏཱཝ དཱིགྷཏོ, ཏིརིཡཾ པན ནཱཝཱཡ ཙ ཡོཏྟསྶ ཙ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏཔརིཡནྟཔྤམཱཎཾ ཋཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ དཱིགྷཏོ ཝཱ ཏིརིཡཏོ ཝཱ ཀཌྜྷནྟསྶ ཨེཀེནནྟེན ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཔརེན པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏནྟེན ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ, ཨུདྡྷཾ ཀེསགྒམཏྟཾ སཧ ཡོཏྟེན པཐཝིཏོ མོཙིཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཡོ པན ཏིཏྠེ ཋིཏནཱཝཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨརིཏྟེན ཝཱ ཕིཡེན ཝཱ པཱཛེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཚཏྟཾ ཝཱ པཎཱམེཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ཝཱ པཱདེཧི ཨཀྐམིཏྭཱ ཧཏྠེཧི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ལངྐཱརསདིསཾ ཀཏྭཱ ཝཱཏཾ གཎྷཱཔེཏི, བལཝཱ ཙ ཝཱཏོ ཨཱགམྨ ནཱཝཾ ཧརཏི, ཝཱཏེནེཝ སཱ ཧཊཱ ཧོཏི; པུགྒལསྶ ནཏྠི ཨཝཧཱརོ. པཡོགོ ཨཏྠི, སོ པན ཋཱནཱ ཙཱཝནཔཡོགོ ¶ ན ཧོཏི. ཡདི པན ཏཾ ནཱཝཾ ཨེཝཾ གཙྪནྟིཾ པཀཏིགམནཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཉྙཾ དིསཱབྷཱགཾ ནེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཡམེཝ ཡཾཀིཉྩི ¶ གཱམཏིཏྠཾ སམྤཏྟཾ ཋཱནཱ ཨཙཱཝེནྟོཝ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ གཙྪཏི, ནེཝ ཨཏྠི ཨཝཧཱརོ. བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏཱིཏི.

ནཱཝཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཡཱནཊྛཀཐཱ

༡༠༠. ཡཱནཊྛེ – ཡཱནཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཱནཾ ནཱམ ཝཡ྄ཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔརི མཎྜཔསདིསཾ པདརཙྪནྣཾ སབྦཔལིགུཎྛིམཾ ཝཱ ཚཱདེཏྭཱ ཀཏཾ ཝཡ྄ཧཾ. ཨུབྷོསུ པསྶེསུ སུཝཎྞརཛཏཱདིམཡཱ གོཔཱནསིཡོ དཏྭཱ གརུལ༹པཀྑཀནཡེན ཀཏཱ སནྡམཱནིཀཱ. རཐོ ཙ སཀཊཉྩ པཱཀཊམེཝ. ཏེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སཝིཉྙཱཎཀཾ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཎཀཾ ཝཱ རཱསིཨཱདིཝསེན ཋཔིཏཾ བྷཎྜཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཋཱནཱ ཙཱཝེནྟསྶ ནཱཝཊྛེ ཙ ཐལཊྛེ ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཱནཊྛཾ ཏཎྜུལཱདིབྷཎྜཾ པིཊཀེན གཎྷཏོ པིཊཀེ ཨནུཀྑིཏྟེཔི པིཊཀཾ ཨཔཧརིཏྭཱ ཏཎྜུལཱདཱིནཾ ཨེཀཱབདྡྷབྷཱཝེ ཝིཀོཔིཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ཐལཊྛཱདཱིསུཔི ཨཡཾ ནཡོ ལབྦྷཏི. ཡཱནཾ ¶ ཨཝཧརིསྶཱམཱིཏིཨཱདིམྷི དུཏིཡཔརིཡེསནཱདཱིནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཋཱནཱ ཙཱཝེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན དུཀཡུཏྟསྶ ཡཱནསྶ དྭིནྣཾ གོཎཱནཾ ཨཊྛ པཱདཱ, དྭེ ཙ ཙཀྐཱནཱིཏི དས ཋཱནཱནི. ཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟསྶ དྷུརེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱཛཡཏོ གོཎཱནཾ པཱདུདྡྷཱརེ ཐུལླཙྩཡཾ. ཙཀྐཱནཾ པན པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏཔྤདེསཏོ ཀེསགྒམཏྟེ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན གོཎཱ ‘‘ནཱཡཾ ཨམྷཱཀཾ སཱམིཀོ’’ཏི ཉཏྭཱ དྷུརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟཱ ཏིཊྛནྟི ཝཱ ཕནྡནྟི ཝཱ, རཀྑཏི ཏཱཝ. གོཎེ པུན ཨུཛུཀཾ པཊིཔཱདེཏྭཱ དྷུརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཡོཛེཏྭཱ པཱཙནེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཱཛེནྟསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏེསཾ པཱདུདྡྷཱརེ ཐུལླཙྩཡཾ. ཙཀྐཱཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ.

སཙེཔི སཀདྡམེ མགྒེ ཨེཀཾ ཙཀྐཾ ཀདྡམེ ལགྒཾ ཧོཏི, དུཏིཡཾ ཙཀྐཾ གོཎཱ པརིཝཏྟེནྟཱ པཝཏྟེནྟི, ཨེཀསྶ ཋིཏཏྟཱ ན ཏཱཝ ཨཝཧཱརོ ཧོཏི ¶ . གོཎེ པན པུན ཨུཛུཀཾ པཊིཔཱདེཏྭཱ པཱཛེནྟསྶ ཋིཏཙཀྐེ ཀེསགྒམཏྟཾ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཙཏུཡུཏྟཀསྶ པན ཨཊྛཱརས ཋཱནཱནི, ཨཊྛཡུཏྟཀསྶ ཙཏུཏྟིཾསཱཏི – ཨེཏེནུཔཱཡེན ཡུཏྟཡཱནསྶ ཋཱནབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡཾ པན ཨཡུཏྟཀཾ དྷུརེ ཨེཀཱཡ པཙྪཏོ ཙ དྭཱིཧི ཨུཔཏྠམྦྷིནཱིཧི ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ ཋཔིཏཾ, ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཔཏྠམྦྷིནཱིནཾ ཙཀྐཱནཉྩ ཝསེན པཉྩ ཋཱནཱནི. སཙེ དྷུརེ ཨུཔཏྠམྦྷིནཱི ཧེཊྛཱབྷཱགེ ¶ ཀཔྤཀཏཱ ཧོཏི, ཚ ཋཱནཱནི. པཙྪཏོ པན ཨནུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ དྷུརེ ཨུཔཏྠམྦྷིཏསྶེཝ ཨུཔཏྠམྦྷིནཱིཝསེན ཏཱིཎི ཝཱ ཙཏྟཱརི ཝཱ ཋཱནཱནི. དྷུརེན ཕལཀསྶ ཝཱ དཱརུཀསྶ ཝཱ ཨུཔརི ཋཔིཏསྶ ཏཱིཎི ཋཱནཱནི. ཏཐཱ པཐཝིཡཾ ཋཔིཏསྶ. ཏཾ དྷུརཾཀཌྜྷིཏྭཱ ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཋཱནཱ ཙཱཝེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཙཀྐཱནཾ པཏིཊྛིཏཊྛཱནེ ཀེསགྒམཏྟཾ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཙཀྐཱནི ཨཔནེཏྭཱ དྭཱིཧི ཨཀྑསཱིསེཧི དཱརཱུནཾ ཨུཔརི ཋཔིཏསྶ དྭེ ཋཱནཱནི. ཏཾ ཀཌྜྷནྟོ ཝཱ ཨུཀྑིཔནྟོ ཝཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. བྷཱུམིཡཾ ཋཔིཏསྶ དྷུརེན ཙ ཙཏཱུཧི ཙ ཨཀྑུདྡྷཱིཧི པཏིཊྛིཏཝསེན པཉྩ ཋཱནཱནི. ཏཾ དྷུརེ གཧེཏྭཱ ཀཌྜྷཏོ ཨུདྡྷཱིནཾ པཙྪིམནྟེཧི པུརིམནྟེ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨུདྡྷཱིསུ གཧེཏྭཱ ཀཌྜྷཏོ ཨུདྡྷཱིནཾ པུརིམནྟེཧི པཙྪིམནྟེ ཨཏིཀྐནྟེ པཱརཱཛིཀཾ. པསྶེ གཧེཏྭཱ ཀཌྜྷཏོ ཨུདྡྷཱིནཾཡེཝ ཏིརིཡཾ པཏིཊྛིཏཊྛཱནསྶ ཨཏིཀྐམེན པཱརཱཛིཀཾ. མཛ྄ཛྷེ གཧེཏྭཱ ཨུཀྑིཔཏོ ཀེསགྒམཏྟཾ པཐཝིཏོ ¶ མུཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ ཨུདྡྷིཁཱཎུཀཱ ན ཧོནྟི, སམམེཝ བཱཧཾ ཀཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཀྑསཱིསཱནི པཝེསིཏཱནི ཧོནྟི, ཏཾ ཧེཊྛིམཏལསྶ སམནྟཱ སབྦཾ པཐཝིཾ ཕུསིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཏཏྠ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨུདྡྷཉྩ ཕུཊྛཊྛཱནཱཏིཀྐམཝསེན པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. བྷཱུམིཡཾ ནཱབྷིཡཱ ཋཔིཏཙཀྐསྶ ཨེཀམེཝ ཋཱནཾ, ཏསྶ པཉྩཧཱཀཱརེཧི པརིཙྪེདོ. ནེམིཔསྶེན ཙ ནཱབྷིཡཱ ཙ ཕུསིཏྭཱ ཋིཏསྶ དྭེ ཋཱནཱནི. ནེམིཡཱ ཨུཊྛིཏབྷཱགཾ པཱདེན ཨཀྐམིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཕུསཱཔེཏྭཱ ཨརེསུ ¶ ཝཱ ནེམིཡཱ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུཀྑིཔནྟསྶ ཨཏྟནཱ ཀཏཊྛཱནཾ ཋཱནཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ ཋིཏེཔི ཨཝསེསཊྛཱནེ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

བྷིཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཋཔིཏཙཀྐསྶཱཔི དྭེ ཋཱནཱནི. ཏཏྠ པཋམཾ བྷིཏྟིཏོ མོཙེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. པཙྪཱ པཐཝིཏོ ཀེསགྒམཏྟུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. པཋམཾ བྷཱུམིཏོ མོཙེནྟསྶ པན སཙེ བྷིཏྟིཡཾ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ན ཀུཔྤཏི, ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཐ ཨརེསུ གཧེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཀཌྜྷནྟསྶ བྷིཏྟིཾ ཕུསིཏྭཱ ཋིཏོཀཱསསྶ ཨུཔརིམོ ཨནྟོ ཧེཊྛིམཾ ཨཏིཀྐམཏི, པཱརཱཛིཀཾ. མགྒཔྤཊིཔནྣེ ཡཱནེ ཡཱནསཱམིཀོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨོརོཧིཏྭཱ མགྒཱ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏི, ཨཐཉྙོ བྷིཀྑུ པཊིཔཐཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཨཱརཀྑསུཉྙཾ པསྶིཏྭཱ, ‘‘ཡཱནཾ ཨཝཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱརོཧཏི, ཏསྶ པཡོགཾ ཝིནཱཡེཝ གོཎཱ གཧེཏྭཱ པཀྐནྟཱ, ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. སེསཾ ནཱཝཱཡཾ ཝུཏྟསདིསནྟི.

ཡཱནཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བྷཱརཊྛཀཐཱ

༡༠༡. ཨིཏོ ¶ པརཾ བྷཱརོཡེཝ བྷཱརཊྛཾ. སོ སཱིསབྷཱརཱདིཝསེན ཙཏུདྷཱ དསྶིཏོ. ཏཏྠ སཱིསབྷཱརཱདཱིསུ ཨསམྨོཧཏྠཾ སཱིསཱདཱིནཾ པརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ སཱིསསྶ ཏཱཝ པུརིམགལེ གལཝཱཊཀོ, པིཊྛིགལེ ཀེསཉྩི ཀེསནྟེ ཨཱཝཊྚོ ཧོཏི, གལསྶེཝ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཀེསཉྩི ཀེསཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཛཱཡནྟི, ཡེ ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཨདྷོབྷཱགོ ཙཱཏི ཨཡཾ ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདོ, ཏཏོ ཨུཔརི སཱིསཾ. ཨེཏྠནྟརེ ཋིཏབྷཱརོ སཱིསབྷཱརོ ནཱམ.

ཨུབྷོསུ ¶ པསྶེསུ ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ, ཀཔྤརེཧི པཊྛཱཡ ཨུཔརི, པིཊྛིགལཱཝཏྟཏོ ཙ གལཝཱཊཀཏོ ཙ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ, པིཊྛིཝེམཛ྄ཛྷཱཝཏྟཏོ ཙ ཨུརཔརིཙྪེདམཛ྄ཛྷེ ཧདཡཨཱཝཱཊཏོ ཙ པཊྛཱཡ ཨུཔརི ཁནྡྷོ. ཨེཏྠནྟརེ ཋིཏབྷཱརོ ཁནྡྷབྷཱརོ ནཱམ.

པིཊྛིཝེམཛ྄ཛྷཱཝཏྟཏོ པན ཧདཡཨཱཝཱཊཏོ ཙ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ ཡཱཝ པཱདནཁསིཁཱ, ཨཡཾ ཀཊིཔརིཙྪེདོ. ཨེཏྠནྟརེ སམནྟཏོ སརཱིརེ ཋིཏབྷཱརོ ཀཊིབྷཱརོ ནཱམ.

ཀཔྤརཏོ པཊྛཱཡ པན ཧེཊྛཱ ཡཱཝ ཧཏྠནཁསིཁཱ, ཨཡཾ ཨོལམྦཀཔརིཙྪེདོ. ཨེཏྠནྟརེ ཋིཏབྷཱརོ ཨོལམྦཀོ ནཱམ.

ཨིདཱནི སཱིསེ བྷཱརནྟིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ ཨཔུབྦཝིནིཙྪཡོ ¶ – ཡོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨིདཾ གཧེཏྭཱ ཨེཏྠ ཡཱཧཱི’’ཏི སཱམིཀེཧི ཨནཱཎཏྟོ སཡམེཝ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨིདཾ ནཱམ དེཐ, ཨཧཾ ཝོ བྷཎྜཾ ཝཧཱམཱི’’ཏི ཏེསཾ བྷཎྜཾ སཱིསེན ཨཱདཱཡ གཙྪནྟོ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཱམསཏི, དུཀྐཊཾ. ཡཐཱཝུཏྟསཱིསཔརིཙྪེདཾ ཨནཏིཀྐཱམེནྟོཝ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ གྷཾསནྟོ སཱརེཏིཔི པཙྩཱསཱརེཏིཔི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཁནྡྷཾ ཨོརོཔིཏམཏྟེ ཀིཉྩཱཔི སཱམིཀཱནཾ ‘‘ཝཧཏཱུ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨཏྠི, ཏེཧི པན ཨནཱཎཏྟཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ. ཁནྡྷཾ པན ཨནོརོཔེཏྭཱཔི སཱིསཏོ ཀེསགྒམཏྟཾ མོཙེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཡམཀབྷཱརསྶ པན ཨེཀོ བྷཱརོ སཱིསེ པཏིཊྛཱཏི, ཨེཀོ པིཊྛིཡཾ, ཏཏྠ དྭིནྣཾ ཋཱནཱནཾ ཝསེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན སུདྡྷསཱིསབྷཱརཱདཱིནཾཡེཝ ཝསེན དེསནཱ ཨཱརདྡྷཱ. ཡོ ཙཱཡཾ སཱིསབྷཱརེ ཝུཏྟོ, ཁནྡྷབྷཱརཱདཱིསུཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ཧཏྠེ བྷཱརནྟི ཨེཏྠ པན ཧཏྠེན གཧིཏཏྟཱ ཨོལམྦཀོ ‘‘ཧཏྠེ བྷཱརོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

སོ པཋམཾཡེཝ བྷཱུམིཏོ ཝཱ གཧིཏོ ཧོཏུ, སུདྡྷཙིཏྟེན སཱིསཱདཱིཧི ཝཱ, ‘‘ཧཏྠེ བྷཱརོ’’ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི ¶ . ཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཏཱདིསཾ གཧནཊྛཱནཾ དིསྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ གཙྪཱདཱིསུ ཝཱ ནིཀྑིཔནྟསྶ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. བྷཱུམིཏོ གཎྷཱཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཏེསཾ བྷཱརཱནཾ ཡཾཀིཉྩི པཱཏརཱསཱདིཀཱརཎཱ སུདྡྷཙིཏྟེན བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པུན ཐེཡྻཙིཏྟེན ཀེསགྒམཏྟཾ ཨུདྡྷརནྟསྶ པཱརཱཛིཀནྟི.

བྷཱརཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱརཱམཊྛཀཐཱ

༡༠༢. ཨཱརཱམཊྛེཔི ¶ – ཨཱརཱམཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱརཱམོ ནཱམ པུཔྥཱརཱམོ ཕལཱརཱམོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེསུ ཝསྶིཀཱདཱིནཾ པུཔྥནཀོ པུཔྥཱརཱམོ. ཨམྦཕལཱདཱིནཾ ཕལནཀོ ཕལཱརཱམོ. ཨཱརཱམེ ཙཏཱུཧི ཋཱནེཧི ནིཀྑིཏྟསྶ ཝིནིཙྪཡོ བྷཱུམཊྛཱདཱིསུ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ.

ཏཏྠཛཱཏཀེ པན མཱུལནྟི ཨུསཱིརཧིརིཝེརཱདིཀཾ ཡཾཀིཉྩི མཱུལཾ, ཏཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཝཱ ཨུཔྤཱཊིཏཾ ཝཱ གཎྷནྟསྶ ཡེན མཱུལེན ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ གཧིཏེ ¶ པཱརཱཛིཀཾ. ཀནྡོཔི མཱུལེནེཝ སངྒཧིཏོ. ཨུཔྤཱཊེནྟསྶ ཙེཏྠ ཨཔྤམཏྟཀེཔི ཨཙྪིནྣེ ཐུལླཙྩཡམེཝ. ཏཏྠ ཝིནིཙྪཡོ བྷིསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཏཙནྟི བྷེསཛྫཏྠཱཡ ཝཱ རཛནཏྠཱཡ ཝཱ ཨུཔཡོགགམནཱུཔགཾ ཡཾཀིཉྩི རུཀྑཏྟཙཾ; ཏཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཝཱ ཨུཔྤཱཊིཏཾ ཝཱ གཎྷནྟསྶ མཱུལེ ཝུཏྟནཡེན པཱརཱཛིཀཾ. པུཔྥནྟི ཝསྶིཀམལླིཀཱདིཀཾ ཡཾཀིཉྩི པུཔྥཾ, ཏཾ ཨོཙིནིཏྭཱ ཝཱ ཨོཙིནིཏཾ ཝཱ གཎྷནྟསྶ ཨུཔྤལཔདུམེསུ ཝུཏྟནཡེན པཱརཱཛིཀཾ. པུཔྥཱནམྤི ཧི ཝཎྚཾ ཝཱ བནྡྷནཾ ཝཱ ཨཙྪིནྣཾ རཀྑཏི. ཝཎྚབྦྷནྟརེ པན ཀེསཉྩི སཱུཙིཀཱ ཧོཏི, སཱ ན རཀྑཏི. ཕལནྟི ཨམྦཕལཏཱལཕལཱདིཀཾ ཡཾཀིཉྩི, ཏཾ རུཀྑཏོ གཎྷནྟསྶ ཝིནིཙྪཡོ རུཀྑེ ལགྒིཏཀཐཱཡཾ ཝུཏྟོ. ཨཔནེཏྭཱ ཋཔིཏཾ བྷཱུམཊྛཱདིསངྒཧིཏམེཝ.

ཨཱརཱམཾ ཨབྷིཡུཉྫཏཱིཏི པརསནྟཀཾ ‘‘མམ སནྟཀོ ཨཡ’’ནྟི མུསཱ བྷཎིཏྭཱ ཨབྷིཡུཉྫཏི, ཨདིནྣཱདཱནསྶ པཡོགཏྟཱ དུཀྐཊཾ. སཱམིཀསྶ ཝིམཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཝིནིཙྪཡཀུསལཏཱཡ བལཝནིསྶིཏཱདིབྷཱཝེན ཝཱ ཨཱརཱམསཱམིཀསྶ སཾསཡཾ ཛནེཏི. ཀཐཾ? ཏཉྷི ཏཐཱ ཝིནིཙྪཡཔྤསུཏཾ དིསྭཱ སཱམིཀོ ཙིནྟེཏི – ‘‘སཀྑིསྶཱམི ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིམཾ ཨཱརཱམཾ ཨཏྟནོ ཀཱཏུཾ, ན སཀྑིསྶཱམི ནུ ཁོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏསྶ ཝིམཏི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཏེན ཨུཔྤཱདིཏཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི.

དྷུརཾ ¶ ནིཀྑིཔཏཱིཏི ཡདཱ པན སཱམིཀོ ‘‘ཨཡཾ ཐདྡྷོ ཀཀྑལོ༹ ཛཱིཝིཏབྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡམྤི མེ ཀརེཡྻ, ཨལཾ དཱནི མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ ཨཱརཱམེནཱ’’ཏི དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, ཨབྷིཡུཉྫཀོ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ སཡམྤི ཀཏདྷུརནིཀྑེཔོ ཧོཏི, ཨཐ ཙ པན སཱམིཀེན དྷུརེ ནིཀྑིཏྟེཔི ཨབྷིཡུཉྫཀོ དྷུརཾ ཨནིཀྑིཔིཏྭཱཝ ‘‘ཨིམཾ སུཊྛུ པཱིལེ༹ཏྭཱ མམ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཀིངྐཱརཔྤཊིསྶཱཝིབྷཱཝེ ¶ ནཾ ཋཔེཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི དཱཏབྦབྷཱཝེ སཨུསྶཱཧོ ཧོཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. ཨཐཱཔི ཨབྷིཡུཉྫཀོ ‘‘ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ¶ ན དཱནི ནཾ ཨིམསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, སཱམིཀོ པན ན དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, པཀྑཾ པརིཡེསཏི, ཀཱལཾ ཨཱགམེཏི, ‘‘ལཛྫིཔརིསཾ ཏཱཝ ལབྷཱམི, པཙྪཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི པུན གཧཎེཡེཝ སཨུསྶཱཧོ ཧོཏི, རཀྑཏིཡེཝ. ཡདཱ པན སོཔི ‘‘ན དསྶཱམཱི’’ཏི, སཱམིཀོཔི ‘‘ན ལཙྪཱམཱི’’ཏི – ཨེཝཾ ཨུབྷོཔི དྷུརཾ ནིཀྑིཔནྟི, ཏདཱ ཨབྷིཡུཉྫཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ པན ཨབྷིཡུཉྫིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཾ ཀུརུམཱནོ ཨནིཊྛིཏེ ཝིནིཙྪཡེ སཱམིཀེནཔི དྷུརནིཀྑེཔེ ཨཀཏེ ཨཏྟནོ ཨསྶཱམིཀབྷཱཝཾ ཛཱནནྟོཡེཝ ཏཏོ ཀིཉྩི པུཔྥཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ གཎྷཱཏི, བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ.

དྷམྨཾ ཙརནྟོཏི བྷིཀྑུསངྒྷེ ཝཱ རཱཛཀུལེ ཝཱ ཝིནིཙྪཡཾ ཀརོནྟོ. སཱམིཀཾ པརཱཛེཏཱིཏི ཝིནིཙྪཡིཀཱནཾ ཨུཀྐོཙཾ དཏྭཱ ཀཱུཊསཀྑིཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨཱརཱམསཱམིཀཾ ཛིནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶཱཏི ན ཀེཝལཾ ཏསྶེཝ, སཉྩིཙྩ ཏསྶ ཨཏྠསཱདྷནེ པཝཏྟཱནཾ ཀཱུཊཝིནིཙྪཡིཀཱནམྤི ཀཱུཊསཀྑཱིནམྤི སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཏྠ ཙ སཱམིཀསྶ དྷུརནིཀྑེཔཝསེནེཝ པརཱཛཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཧི ཨཔརཱཛིཏོཝ ཧོཏི. དྷམྨཾ ཙརནྟོ པརཛྫཏཱིཏི སཙེཔི དྷམྨེན ཝིནཡེན སཏྠུསཱསནེན ཝིནིཙྪཡསྶ པཝཏྟཏྟཱ སཡཾ པརཱཛཡཾ པཱཔུཎཱཏི; ཨེཝམྤི མུསཱཝཱདེན སཱམིཀཱནཾ པཱིལཱ༹ཀརཎཔཙྩཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི.

ཨཱརཱམཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝིཧཱརཊྛཀཐཱ

༡༠༣. ཝིཧཱརཊྛེཔི – ཙཏཱུཧི ཋཱནེཧི ནིཀྑིཏྟཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨབྷིཡོགེཔི ཙེཏྠ ཙཱཏུདྡིསཾ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ བྷིཀྑཱུནཾ དིནྣཾ ཝིཧཱརཾ ཝཱ པརིཝེཎཾ ཝཱ ཨཱཝཱསཾ ཝཱ མཧནྟམྤི ཁུདྡཀམྤི ཨབྷིཡུཉྫཏོ ཨབྷིཡོགོ ན རུཧཏི. ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཎྷིཏུམྤི ན སཀྐོཏི. ཀསྨཱ? སབྦེསཾ དྷུརནིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ. ན ཧེཏྠ སབྦེ ཙཱཏུདྡིསཱ བྷིཀྑཱུ དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀརོནྟཱིཏི ¶ . དཱིགྷབྷཱཎཀཱདིབྷེདསྶ པན གཎསྶ ཨེཀཔུགྒལསྶ ཝཱ སནྟཀཾ ཨབྷིཡུཉྫིཏྭཱ གཎྷནྟོ སཀྐོཏི ¶ ཏེ དྷུརཾ ནིཀྑིཔཱཔེཏུཾ. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨཱརཱམེ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཝིཧཱརཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཁེཏྟཊྛཀཐཱ

༡༠༤. ཁེཏྟཊྛེཔི ¶ – ཁེཏྟཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཁེཏྟཾ ནཱམ ཡཏྠ པུབྦཎྞཾ ཝཱ ཨཔརཎྞཾ ཝཱ ཛཱཡཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ པུབྦཎྞནྟི སཱལིཨཱདཱིནི སཏྟ དྷཉྙཱནི; ཨཔརཎྞནྟི མུགྒམཱསཱདཱིནི; ཨུཙྪུཁེཏྟཱདིཀམྤི ཨེཏྠེཝ སངྒཧིཏཾ. ཨིདྷཱཔི ཙཏཱུཧི ཋཱནེཧི ནིཀྑིཏྟཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏཏྠཛཱཏཀེ པན སཱལིསཱིསཱདཱིནི ནིརུམྦྷིཏྭཱ ཝཱ ཨེཀམེཀཾ ཧཏྠེནེཝ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཱ ཨསིཏེན ལཱཡིཏྭཱ ཝཱ བཧཱུནི ཨེཀཏོ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཝཱ གཎྷནྟསྶ ཡསྨིཾ བཱིཛེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ མུཊྛིཡཾ ཝཱ མུགྒམཱསཱདིཕལེ ཝཱ ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ བནྡྷནཱ མོཙིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཙྪིཛྫམཱནོ པན དཎྜཀོ ཝཱ ཝཱཀོ ཝཱ ཏཙོ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀོཔི རཀྑཏི.

ཝཱིཧིནཱལ༹ཾ དཱིགྷམྤི ཧོཏི, ཡཱཝ ཨནྟོནཱལ༹ཏོ ཝཱིཧིསཱིསདཎྜཀོ ན ནིཀྑམཏི, ཏཱཝ རཀྑཏི. ཀེསགྒམཏྟམྤི ནཱལ༹ཏོ དཎྜཀསྶ ཧེཊྛིམཏལེ ནིཀྑནྟེ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨསིཏེན ལཱཡིཏྭཱ གཎྷཏོ པན མུཊྛིགཏེསུ ཧེཊྛཱ ཚིནྣེསུཔི སཙེ སཱིསཱནི ཛཊིཏཱནི, རཀྑནྟི ཏཱཝ. ཝིཛཊེཏྭཱ པན ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨུཀྑིཔཏོ སཙེ ཝཏྠུ པཱུརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཱམིཀེཧི པན ལཱཡིཏྭཱ ཋཔིཏཾ སབྷུསཾ ཝཱ ཨབྷུསཾ ཝཱ ཀཏྭཱ གཎྷཏོ ཡེན ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ གཧིཏེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པརིཀཔྤེཏི ‘‘ཨིདཾ མདྡིཏྭཱ པཔྥོཊེཏྭཱ སཱརམེཝ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི རཀྑཏི ཏཱཝ. མདྡནཔཔྥོཊནེསུ ཋཱནཱ ཙཱཝེནྟསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, པཙྪཱ བྷཱཛནགཏེ ཀཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨབྷིཡོགོ པནེཏྠ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ.

ཁཱིལསངྐམནཱདཱིསུ པཐཝཱི ནཱམ ཨནགྒྷཱ. ཏསྨཱ སཙེ ཨེཀེནེཝ ཁཱིལེན ཨིཏོ ཀེསགྒམཏྟམྤི པཐཝིཔྤདེསཾ སཱམིཀཱནཾ པསྶནྟཱནཾ ཝཱ ཨཔསྶནྟཱནཾ ཝཱ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཀརོཏི, ཏསྨིཾ ཁཱིལེ ནཱམཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཱ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཝཱ སངྐཱམིཏམཏྟེ ཏསྶ ཙ, ཡེ ཙསྶ ཨེཀཙྪནྡཱ, སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ¶ དྭཱིཧི ཁཱིལེཧི གཧེཏབྦཾ ཧོཏི, པཋམེ ཁཱིལེ ཐུལླཙྩཡཾ; དུཏིཡེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཏཱིཧི གཧེཏབྦཾ ཧོཏི, པཋམེ དུཀྐཊཾ, དུཏིཡེ ཐུལླཙྩཡཾ, ཏཏིཡེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཝཾ བཧུཀེསུཔི ཨཝསཱནེ དྭེ ཋཔེཏྭཱ པུརིམེཧི དུཀྐཊཾ, ཨཝསཱནེ ¶ ¶ དྭིནྣཾ ཨེཀེན ཐུལླཙྩཡཾ, ཨིཏརེན པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཉྩ ཁོ སཱམིཀཱནཾ དྷུརནིཀྑེཔེན. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

རཛྫུཾ ཝཱཏི ‘‘མམ སནྟཀཾ ཨིད’’ནྟི ཉཱཔེཏུཀཱམོ རཛྫུཾ ཝཱ པསཱརེཏི, ཡཊྛིཾ ཝཱ པཱཏེཏི, དུཀྐཊཾ. ‘‘ཨིདཱནི དྭཱིཧི པཡོགེཧི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏེསཾ པཋམེ ཐུལླཙྩཡཾ, དུཏིཡེ པཱརཱཛིཀཾ.

ཝཏིཾ ཝཱཏི པརསྶ ཁེཏྟཾ པརིཀྑེཔཝསེན ཨཏྟནོ ཀཱཏུཀཱམོ དཱརཱུནི ནིཁཎཏི, པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཨེཀསྨིཾ ཨནཱགཏེ ཐུལླཙྩཡཾ, ཏསྨིཾ ཨཱགཏེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཏཏྟཀེན ཨསཀྐོནྟོ སཱཁཱཔརིཝཱརེནེཝ ཨཏྟནོ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི, སཱཁཱཔཱཏནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ ཡེན ཡེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ པཋམཔཡོགེཧི དུཀྐཊཾ. ཨཝསཱནེ དྭིནྣཾ ཨེཀེན ཐུལླཙྩཡཾ, ཨིཏརེན པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ.

མརིཡཱདཾ ཝཱཏི པརསྶ ཁེཏྟཾ ‘‘མམ ཨིད’’ནྟི ཉཱཔེཏུཀཱམོ ཨཏྟནོ ཁེཏྟམརིཡཱདཾ

ཀེདཱརཔཱལི༹ཾ ཡཐཱ པརསྶ ཁེཏྟཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཨེཝཾ སངྐཱམེཏི, པཾསུམཏྟིཀཱདཱིཧི ཝཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝིཏྠཏཾ ཀརོཏི, ཨཀཏཾ ཝཱ པན པཏིཊྛཱཔེཏི, པུརིམཔཡོགེཧི དུཀྐཊཾ. དྭིནྣཾ པཙྪིམཱནཾ ཨེཀེན ཐུལླཙྩཡཾ, ཨིཏརེན པཱརཱཛིཀནྟི.

ཁེཏྟཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝཏྠུཊྛཀཐཱ

༡༠༥. ཝཏྠུཊྛེཔི – ཝཏྠུཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ཝཏྠུ ནཱམ ‘‘ཨཱརཱམཝཏྠུ ཝིཧཱརཝཏྠཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ བཱིཛཾ ཝཱ ཨུཔརོཔཀེ ཝཱ ཨརོཔེཏྭཱཝ ཀེཝལཾ བྷཱུམིཾ སོདྷེཏྭཱ ཏིཎྞཾ པཱཀཱརཱནཾ ཡེན ཀེནཙི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱ ཨཔརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱ པུཔྥཱརཱམཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཋཔིཏོ བྷཱུམིབྷཱགོ ཨཱརཱམཝཏྠུ ནཱམ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཨེཀཝིཧཱརཔརིཝེཎཨཱཝཱསཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཋཔིཏོ བྷཱུམིབྷཱགོ ཝིཧཱརཝཏྠུ ནཱམ. ཡོཔི པུབྦེ ཨཱརཱམོ ¶ ཙ ཝིཧཱརོ ཙ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ ཝིནསྶིཏྭཱ བྷཱུམིམཏྟོ ཋིཏོ, ཨཱརཱམཝིཧཱརཀིཙྩཾ ན ཀརོཏི, སོཔི ཨཱརཱམཝིཧཱརཝཏྠུསངྒཧེནེཝ སངྒཧིཏོ. ཝིནིཙྪཡོ པནེཏྠ ཁེཏྟཊྛེ ཝུཏྟསདིསོཡེཝཱཏི.

ཝཏྠུཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠༦. གཱམཊྛེ ¶ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏཾ ཝུཏྟམེཝ.

ཨརཉྙཊྛཀཐཱ

༡༠༧. ཨརཉྙཊྛེ ¶ – ཨརཉྙཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརཉྙཾ ནཱམ ཡཾ མནུསྶཱནཾ པརིགྒཧིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨརཉྙཾ ནཱམ མནུསྶཱནཾ པརིགྒཧིཏམྤི ཨཏྠི, ཨཔརིགྒཧིཏམྤི; ཨིདྷ པན ཡཾ པརིགྒཧིཏཾ སཱརཀྑཾ, ཡཏོ ན ཝིནཱ མཱུལེན ཀཊྛལཏཱདཱིནི གཧེཏུཾ ལབྦྷནྟི, ཏཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཡཾ མནུསྶཱནཾ པརིགྒཧིཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ‘‘ཨརཉྙ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི – ‘‘ན པརིགྒཧིཏབྷཱཝོ ཨརཉྙསྶ ལཀྑཎཾ. ཡཾ པན ཨཏྟནོ ཨརཉྙལཀྑཎེན ཨརཉྙཾ མནུསྶཱནཉྩ པརིགྒཧིཏཾ, ཏཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨརཉྙ’’ནྟི. ཏཏྠ ཝིནིཙྪཡོ ཨཱརཱམཊྛཱདཱིསུ ཝུཏྟསདིསོ.

ཏཏྠཛཱཏཀེསུ པནེཏྠ ཨེཀསྨིམྤི མཧགྒྷརུཀྑེ ཚིནྣམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ལཏཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཙ ཝེཏྟོཔི ལཏཱཔི ལཏཱ ཨེཝ; ཏཏྠ ཡོ ཝེཏྟོ ཝཱ ལཏཱ ཝཱ དཱིགྷཱ ཧོཏི, མཧཱརུཀྑེ ཙ གཙྪེ ཙ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝཱ ཝེཋེཏྭཱ ཝཱ གཏཱ, སཱ མཱུལེ ཚིནྣཱཔི ཨཝཧཱརཾ ན ཛནེཏི ཨགྒེ ཚིནྣཱཔི, ཡདཱ པན ཨགྒེཔི མཱུལེཔི ཚིནྣཱ ཧོཏི, ཏདཱ ཨཝཧཱརཾ ཛནེཏི. སཙེ པན ཝེཋེཏྭཱ ཋིཏཱ ཧོཏི, ཝེཋེཏྭཱ ཋིཏཱ པན རུཀྑཏོ མོཙིཏམཏྟཱ ཨཝཧཱརཾ ཛནེཏི.

ཏིཎཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཏིཎཾ ཝཱ ཧོཏུ པཎྞཾ ཝཱ, སབྦཾ ཏིཎགྒཧཎེནེཝ གཧིཏཾ; ཏཾ གེཧཙྪདནཱདཱིནམཏྠཱཡ པརེཧི ཚིནྣཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཱ གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ན ཀེཝལཉྩ ཏིཎཔཎྞམེཝ, ཨཉྙམྤི ཡཾཀིཉྩི ཝཱཀཚལླི ཨཱདི, ཡཏྠ སཱམིཀཱ སཱལཡཱ, ཏཾ གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཏཙྪེཏྭཱ ཋཔིཏོ ཨདྡྷགཏོཔི རུཀྑོ ན གཧེཏབྦོ. ཡོ པན ཨགྒེ ཙ མཱུལེ ཙ ཚིནྣོ ཧོཏི, སཱཁཱཔིསྶ པཱུཏིཀཱ ¶ ཛཱཏཱ, ཚལླིཡོཔི གལི༹ཏཱ, ‘‘ཨཡཾ སཱམིཀེཧི ཚཌྜིཏོ’’ཏི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ལཀྑཎཙྪིནྣསྶཱཔི ཡདཱ ལཀྑཎཾ ཚལླིཡཱ པརིཡོནདྡྷཾ ཧོཏི, ཏདཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. གེཧཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ རུཀྑེ ཚིནྡིཏྭཱ ཡདཱ ཏཱནི ཀཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཱནི ཙ ཧོནྟི, དཱརཱུནིཔི ཨརཉྙེ ཝསྶེན ཙ ཨཱཏཔེན ཙ ཝིནསྶནྟི, ཨཱིདིསཱནིཔི དིསྭཱ ‘‘ཚཌྜིཏཱནཱི’’ཏི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨརཉྙསཱམིཀཱ ཨེཏེསཾ ཨནིསྶརཱ. ཡེཧི ཨརཉྙསཱམིཀཱནཾ དེཡྻདྷམྨཾ དཏྭཱ ¶ ཚིནྣཱནི, ཏེ ཨེཝ ཨིསྶརཱ, ཏེཧི ཙ ཏཱནི ཚཌྜིཏཱནི, ནིརཱལཡཱ ཏཏྠ ཛཱཏཱཏི.

ཡོཔི ¶ བྷིཀྑུ པཋམཾཡེཝ ཨརཉྙཔཱལཱནཾ དེཡྻདྷམྨཾ དཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཐཱརུཙིཏེ རུཀྑེ གཱཧཱཔེཏི, ཏསྶ ཏེསཾ ཨཱརཀྑཊྛཱནཾ ཨགནྟྭཱཔི ཡཐཱརུཙིཏེན མགྒེན གནྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི པཝིསནྟོ ཨདཏྭཱ ‘‘ནིཀྑམནྟོ དསྶཱམཱི’’ཏི རུཀྑེ གཱཧཱཔེཏྭཱ ནིཀྑམནྟོ ཏེསཾ དཱཏབྦཾ དཏྭཱ གཙྪཏི, ཝཊྚཏི ཨེཝ. ཨཐཱཔི ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ གཙྪཏི ‘‘དེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དསྶཱམཱི’’ཏི, ‘‘དེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ དཱཏབྦམེཝ. སཙེ ཀོཙི ཨཏྟནོ དྷནཾ དཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑུསྶ གནྟུཾ དེཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ལདྡྷཀཔྤམེཝ, གནྟུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ཀོཙི ཨིསྶརཛཱཏིཀོ དྷནཾ ཨདཏྭཱཝ ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ བྷཱགཾ མཱ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཱརེཏི, ཨརཉྙཔཱལཱ ཙ ‘‘མཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏཱཔསཱནཉྩ བྷཱགཾ ཨགཎྷནྟཱ ཀུཏོ ལཙྪཱམ, དེཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝདནྟི, དཱཏབྦམེཝ.

ཡོ པན ཨརཉྙཔཱལེསུ ནིདྡཱཡནྟེསུ ཝཱ ཀཱིལཱ༹པསུཏེསུ ཝཱ ཀཏྠཙི པཀྐནྟེསུ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ ཨརཉྙཔཱལཱ’’ཏི པཀྐོསིཏྭཱཔི ཨདིསྭཱ གཙྪཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཡོཔི ཨཱརཀྑཊྛཱནཾ པཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི མནསིཀརོནྟོ ཝཱ ཨཉྙཝིཧིཏོ ཝཱ ཨསྶཏིཡཱ ཨཏིཀྐམཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཡསྶཱཔི ཏཾ ཋཱནཾ པཏྟསྶ ཙོརོ ཝཱ ཧཏྠཱི ཝཱ ཝཱལ༹མིགོ ཝཱ མཧཱམེགྷོ ཝཱ ཝུཊྛཧཏི, སོ ཙ ཏམྷཱ ཨུཔདྡཝཱ མུཙྩིཏུཀམྱཏཱཡ སཧསཱ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ, བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. ཨིདཾ པན ཨརཉྙེ ཨཱརཀྑཊྛཱནཾ ནཱམ སུངྐགྷཱཏཏོཔི གརུཀཏརཾ. སུངྐགྷཱཏསྶ ཧི པརིཙྪེདཾ ཨནོཀྐམིཏྭཱ དཱུརཏོཝ པརིཧརནྟོ དུཀྐཊམེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིདཾ པན ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིཧརནྟསྶ ཨཱཀཱསེན གཙྪཏོཔི པཱརཱཛིཀམེཝ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཔྤམཏྟེན བྷཝིཏབྦནྟི.

ཨརཉྙཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨུདཀཀཐཱ

༡༠༨. ཨུདཀེ ¶ པན – བྷཱཛནགཏནྟི ཨུདཀདུལླབྷཀཱལེ ཨུདཀམཎིཀཱདཱིསུ བྷཱཛནེསུ སངྒོཔེཏྭཱ ཋཔིཏཾ; ཏཾ ཡསྨིཾ བྷཱཛནེ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ བྷཱཛནཾ ཨཱཝིཉྪིཏྭཱ ཝཱ ཚིདྡཾ ཀཏྭཱ ཝཱ ཏཏྠ པོཀྑརཎཱིཏལཱ༹ཀེསུ ཙ ཨཏྟནོ བྷཱཛནཾ པཝེསེཏྭཱ ¶ གཎྷནྟསྶ སཔྤིཏེལེསུ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

མརིཡཱདཙྪེདནེ པན ཏཏྠ ཛཱཏཀབྷཱུཏགཱམེན སདྡྷིམྤི མརིཡཱདཾ ཚིནྡནྟསྶ ཨདིནྣཱདཱནཔཡོགཏྟཱ དུཀྐཊཾ. ཏཉྩ པན པཧཱརེ པཧཱརེ ཧོཏི. ཨནྟོཋཏྭཱ བཧིམུཁོ ཚིནྡནྟོ བཧི ཨནྟེན ཀཱརེཏབྦོ. བཧི ཋཏྭཱ ཨནྟོམུཁོ ཚིནྡནྟོ ¶ ཨནྟོཨནྟེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཚིནྡིཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཚིནྡནྟོ མཛ྄ཛྷེན ཀཱརེཏབྦོ. མརིཡཱདཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ གཱཝོ པཀྐོསཏི, གཱམདཱརཀེཧི ཝཱ པཀྐོསཱཔེཏི, ཏཱ ཨཱགནྟྭཱ ཁུརེཧི མརིཡཱདཾ ཚིནྡནྟི, ཏེནེཝ ཚིནྣཱ ཧོཏི. མརིཡཱདཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ གཱཝོ ཨུདཀེ པཝེསེཏི, གཱམདཱརཀེཧི ཝཱ པཝེསཱཔེཏི, ཏཱཧི ཨུཊྛཱཔིཏཝཱིཙིཡོ མརིཡཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ གཙྪནྟི. གཱམདཱརཀེ ཝཱ ‘‘ཨུདཀེ ཀཱིལ༹ཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཀཱིལ༹ནྟེ ཝཱ ཨུཏྲཱསེཏི, ཏེཧི ཨུཊྛཱཔིཏཝཱིཙིཡོཔི མརིཡཱདཾ ཚིནྡིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཨནྟོཨུདཀེ ཛཱཏརུཀྑཾ ཚིནྡཏི, ཨཉྙེན ཝཱ ཚིནྡཱཔེཏི, ཏེནཔི པཏནྟེན ཨུཊྛཱཔིཏཝཱིཙིཡོ མརིཡཱདཾ ཚིནྡིཏྭཱ གཙྪནྟི, ཏེནེཝ ཚིནྣཱ ཧོཏི. མརིཡཱདཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ ཏལཱ༹ཀརཀྑཎཏྠཱཡ ཏལཱ༹ཀཏོ ནིབྦཧནཨུདཀཾ ཝཱ ནིདྡྷམནཏུམྦཾ ཝཱ པིདཧཏི, ཨཉྙཏོ གཙྪནྟཾ ཝཱ ཨུདཀཾ ཡཐཱ ཨེཏྠ པཝིསཏི, ཨེཝཾ པཱལི༹ཾ ཝཱ བནྡྷཏི, མཱཏིཀཾ ཝཱ ཨུཛུཀཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ ཋིཏཾ ཨཏྟནོ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ བྷིནྡཏི, ཨུསྶནྣཾ ཨུདཀཾ མརིཡཱདཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏེནེཝ ཚིནྣཱ ཧོཏི. སབྦཏྠ ནིཀྑནྟཨུདཀགྒྷཱནུརཱུཔེན ཨཝཧཱརེན ཀཱརེཏབྦོ.

ནིདྡྷམནཔནཱལི༹ཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ནཱིཧརནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ཏེན མརིཡཱདཱཡ དུབྦལཱཡ ཀཏཱཡ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ཝཱ ཨནཱཎཏྟེཧི གཱམདཱརཀེཧི ཨཱརོཔིཏཱ ཝཱ གཱཝིཡོ ཁུརེཧི མརིཡཱདཾ བྷིནྡནྟི, ཨཏྟནོཡེཝ དྷམྨཏཱཡ ཨནཱཎཏྟེཧི ཝཱ གཱམདཱརཀེཧི ཨུདཀེ པཝེསིཏཱ ཝཱིཙིཡོ ཨུཊྛཱཔེནྟི, གཱམདཱརཀཱ ཝཱ སཡམེཝ པཝིསིཏྭཱ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨུཊྛཱཔེནྟི ཨནྟོཨུདཀེ ཝཱ རུཀྑོ ཨཉྙེན ཚིཛྫམཱནོ ¶ པཏིཏྭཱ ཨུཊྛཱཔེཏི, ཨུཊྛཱཔིཏཱ ཝཱིཙིཡོ མརིཡཱདཾ ཚིནྡནྟི, སཙེཔི མརིཡཱདཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ སུཀྑཏལཱ༹ཀསྶ ཨུདཀནིབྦཧནཊྛཱནཾ ¶ ཝཱ ཨུདཀནིདྡྷམནཏུམྦཾ ཝཱ པིདཧཏི, ཨཉྙཏོ གམནམགྒེ ཝཱ པཱལི༹ཾ བནྡྷཏི, སུཀྑམཱཏིཀཾ ཝཱ ཨུཛུཀཾ ཀརོཏི, པཙྪཱ དེཝེ ཝུཊྛེ ཨུདཀཾ ཨཱགནྟྭཱ མརིཡཱདཾ བྷིནྡཏི, སབྦཏྠ བྷཎྜདེཡྻཾ.

ཡོ པན ནིདཱགྷེ སུཀྑཝཱཔིཡཱ མརིཡཱདཾ ཡཱཝ ཏལཾ པཱཔེཏྭཱ ཚིནྡཏི, པཙྪཱ དེཝེ ཝུཊྛེ ཨཱགཏཱགཏཾ ཨུདཀཾ པལཱཡཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཡཏྟཀཾ ཏཔྤཙྩཡཱ སསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏོ པཱདམཏྟགྒྷནཀམྤི ཨདེནྟོ སཱམིཀཱནཾ དྷུརནིཀྑེཔེན ཨསྶམཎོ ཧོཏི.

ཡཾ པན སབྦསཱདྷཱརཎཾ ཏལཱ༹ཀཾ ཧོཏི; ཏལཱ༹ཀེ ཨུདཀསྶ སབྦེཔི མནུསྶཱ ཨིསྶརཱ. ཧེཊྛཏོ པནསྶ སསྶཱནི ཀརོནྟི, སསྶཔཱལནཏྠཾ ཏལཱ༹ཀཏོ མཧཱམཱཏིཀཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཁེཏྟམཛ྄ཛྷེན ཡཱཏི, སཱཔི སདཱ སནྡནཀཱལེ སབྦསཱདྷཱརཎཱ. ཏཏོ པན ཁུདྡཀམཱཏིཀཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ¶ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀེདཱརེསུ ཨུདཀཾ པཝེསེནྟི. ཏཾ ཨཉྙེསཾ གཧེཏུཾ ན དེནྟི. ནིདཱགྷསམཡེཝ ཨུདཀེ མནྡཱིབྷཱུཏེ ཝཱརེན ཨུདཀཾ དེནྟི, ཡོ ཨུདཀཝཱརེ སམྤཏྟེ ན ལབྷཏི, ཏསྶ སསྶཱནི མིལཱཡནྟི; ཏསྨཱ ཨཉྙེསཾ ཝཱརེ ཨཉྙོ གཧེཏུཾ ན ལབྷཏི. ཏཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ པརེསཾ ཁུདྡཀམཱཏིཀཱཏོ ཝཱ ཀེདཱརཏོ ཝཱ ཨུདཀཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ མཱཏིཀཾ ཝཱ ཀེདཱརཾ ཝཱ པཝེསེཏི, ཨཊཝིམུཁཾ ཝཱ ཝཱཧེཏི, ཨཝཧཱརོ ཝསྶ ཧོཏི.

ཡོཔི ‘‘ཙིརེན མེ ཨུདཀཝཱརོ བྷཝིསྶཏི, ཨིདཉྩ སསྶཾ མིལཱཡཏཱི’’ཏི པརེསཾ ཀེདཱརེ

པཝིསནྟསྶ ཨུདཀསྶ པཝིསནམགྒཾ པིདཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀེདཱརཾ པཝེསེཏི, ཨཝཧཱརོ ཨེཝ. སཙེ པན ཏལཱ༹ཀཏོ ཨནིགྒཏེ པརེསཾ མཱཏིཀཱམུཁཾ ཨསམྤཏྟེཝ ཨུདཀེ སུཀྑམཱཏིཀཾཡེཝ ཡཐཱ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨུདཀཾ ཨཉྙེསཾ ཀེདཱརེ ཨཔྤཝིསིཏྭཱ ཨཏྟནོཡེཝ ཀེདཱརཾ པཝིསཏི, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ བནྡྷཏི. ཨནིཀྑནྟེ བདྡྷཱ སུབདྡྷཱ, ནིཀྑནྟེ བདྡྷཱ, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཏལཱ༹ཀཾ གནྟྭཱ སཡམེཝ ནིདྡྷམནཔནཱལི༹ཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀེདཱརཾ པཝེསེནྟསྶཱཔི ནཏྠི ¶ ཨཝཧཱརོ. ཀསྨཱ? ཏལཱ༹ཀཾ ནིསྶཱཡ ཁེཏྟསྶ ཀཏཏྟཱ. ཀུརུནྡིཡཱདཱིསུ པན ‘‘ཨཝཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ¶ ‘‘ཝཏྠུཾ ཀཱལཉྩ དེསཉྩཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན ན སམེཏི. ཏསྨཱ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ ཡུཏྟནྟི.

ཨུདཀཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དནྟཔོནཀཐཱ

༡༠༩. དནྟཔོཎཾ ཨཱརཱམཊྛཀཝིནིཙྪཡེན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡོ སངྒྷསྶ ཝེཏནབྷཏོ ཧུཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཝཱ པཀྑམཱསཝཱརེན ཝཱ དནྟཀཊྛཾ ཨཱཧརཏི, སོ ཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཚིནྡིཏྭཱཔི ཡཱཝ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ན སམྤཊིཙྪཱཔེཏི, ཏཱཝ ཏསྶེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཏཏྠཛཱཏཀཾ པན གརུབྷཎྜཾ, ཏམྤི བྷིཀྑུསངྒྷེན རཀྑིཏགོཔིཏཾ གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨེསེཝ ནཡོ གཎཔུགྒལགིཧིམནུསྶསནྟཀེཔི ཚིནྣཀེ ཨཙྪིནྣཀེ ཙ. ཏེསཾ ཨཱརཱམུཡྻཱནབྷཱུམཱིསུ ཛཱཏཾ སཱམཎེརཱ ཝཱརེན བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དནྟཀཊྛཾ ཨཱཧརནྟཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནམྤི ཨཱཧརནྟི, ཏཾ ཡཱཝ ཚིནྡིཏྭཱ སངྒྷཾ ན པཊིཙྪཱཔེནྟི, ཏཱཝ སབྦཾ ཏེསཾཡེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏམྤི ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཡདཱ པན ཏེ ཚིནྡིཏྭཱ སངྒྷསྶ པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ དནྟཀཊྛམཱལ༹ཀེ ནིཀྑིཔནྟི, ‘‘ཡཐཱསུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ པརིབྷུཉྫཏཱུ’’ཏི; ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི, ཝཏྟཾ པན ཛཱནིཏབྦཾ. ཡོ ཧི དེཝསིཀཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསརཏི, ཏེན དིཝསེ དིཝསེ ཨེཀམེཝ དནྟཀཊྛཾ གཧེཏབྦཾ. ཡོ པན ¶ དེཝསིཀཾ ན ཨོསརཏི, པདྷཱནགྷརེ ཝསིཏྭཱ དྷམྨསཝནེ ཝཱ ཨུཔོསཐགྒེ ཝཱ དིསྶཏི, ཏེན པམཱཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཙཏྟཱརི པཉྩདནྟཀཊྛཱནི ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཁཱདིཏབྦཱནི. ཏེསུ ཁཱིཎེསུ སཙེ པུནཔི དནྟཀཊྛམཱལ༹ཀེ བཧཱུནི ཧོནྟིཡེཝ, པུནཔི ཨཱཧརིཏྭཱ ཁཱདིཏབྦཱནི. ཡདི པན པམཱཎཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཨཱཧརཏི, ཏེསུ ཨཀྑཱིཎེསུཡེཝ མཱལ༹ཀེ ཁཱིཡནྟི, ཏཏོ ཀེཙི ཐེརཱ ‘‘ཡེཧི གཧིཏཱནི, ཏེ པཊིཨཱཧརནྟཱུ’’ཏི ཝདེཡྻུཾ, ཀེཙི ‘‘ཁཱདནྟུ, པུན སཱམཎེརཱ ཨཱཧརིསྶནྟཱི’’ཏི, ཏསྨཱ ཝིཝཱདཔརིཧརཎཏྠཾ ¶ པམཱཎཾ སལླཀྑེཏབྦཾ. གཧཎེ པན དོསོ ནཏྠི. མགྒཾ གཙྪནྟེནཱཔི ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཐཝིཀཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ གནྟབྦནྟི.

དནྟཔོནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝནཔྤཏིཀཐཱ

༡༡༠. ཝནསྶ ¶ པཏཱིཏི ཝནཔྤཏི; ཝནཛེཊྛཀརུཀྑསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན སབྦོཔི མནུསྶེཧི པརིགྒཧིཏརུཀྑོ ཨདྷིཔྤེཏོ ཨམྦལབུཛཔནསཱདིཀོ. ཡཏྠ ཝཱ པན མརིཙཝལླིཨཱདཱིནི ཨཱརོཔེནྟི, སོ ཚིཛྫམཱནོ སཙེ ཨེཀཱཡཔི ཚལླིཡཱ ཝཱ ཝཱཀེན ཝཱ སཀལིཀཱཡ ཝཱ ཕེགྒུནཱ ཝཱ སམྦདྡྷོཝ ཧུཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཏཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ.

ཡོ པན ཚིནྣོཔི ཝལླཱིཧི ཝཱ སཱམནྟརུཀྑསཱཁཱཧི ཝཱ སམྦདྡྷོ སནྡྷཱརིཏཏྟཱ ཨུཛུཀམེཝ ཏིཊྛཏི, པཏནྟོ ཝཱ བྷཱུམིཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ནཏྠི ཏཏྠ པརིཧཱརོ, ཨཝཧཱརོ ཨེཝ ཧོཏི. ཡོཔི ཀཀཙེན ཚིནྣོ ཨཙྪིནྣོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཏཐེཝ ཏིཊྛཏི, ཏསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡོ པན རུཀྑཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཙཱལེཏྭཱ པཱཏེཏི, ཨཉྙེན ཝཱ ཙཱལཱཔེཏི; ཨཉྙཾ ཝཱསྶ སནྟིཀེ རུཀྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི, པརེན ཝཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཱཔེཏི; མཀྐཊེ ཝཱ པརིཔཱཏེཏྭཱ ཏཏྠ ཨཱརོཔེཏི, ཨཉྙེན ཝཱ ཨཱརོཔཱཔེཏི; ཝགྒུལིཡོ ཝཱ ཏཏྠ ཨཱརོཔེཏི, པརེན ཝཱ ཨཱརོཔཱཔེཏི; ཏཱ ཏཾ རུཀྑཾ པཱཏེནྟི, ཏསྶེཝ ཨཝཧཱརོ.

སཙེ པན ཏེན རུཀྑེ དུབྦལེ ཀཏེ ཨཉྙོ ཨནཱཎཏྟོ ཨེཝ ཏཾ ཙཱལེཏྭཱ པཱཏེཏི,

རུཀྑེན ཝཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི, ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མཀྐཊཱ ཝཱ ཝགྒུལིཡོ ཝཱ ཨཱརོཧནྟི, པརོ ཝཱ ཨནཱཎཏྟོ ཨཱརོཔེཏི, སཡཾ ཝཱ ཨེས ཝཱཏམུཁཾ སོདྷེཏི, བལཝཝཱཏོ ཨཱགནྟྭཱ རུཀྑཾ པཱཏེཏི; སབྦཏྠ བྷཎྜདེཡྻཾ. ཝཱཏམུཁསོདྷནཾ པནེཏྠ ཨསམྤཏྟེ ཝཱཏེ སུཀྑམཱཏིཀཱཡ ཨུཛུཀརཎཱདཱིཧི ¶ སམེཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. རུཀྑཾ ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཏྠེན ཝཱ ཨཱཀོཊེཏི, ཨགྒིཾ ཝཱ དེཏི, མཎྜུཀཀཎྚཀཾ ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ ཨཱཀོཊེཏི, ཡེན སོ མརཏི, སབྦཏྠ བྷཎྜདེཡྻམེཝཱཏི.

ཝནཔྤཏིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཧརཎཀཀཐཱ

༡༡༡. ཧརཎཀེ ¶ ¶ – ཨཉྙསྶ ཧརཎཀཾ བྷཎྜཾ ཐེཡྻཙིཏྟོ ཨཱམསཏཱིཏི པརཾ སཱིསབྷཱརཱདཱིཧི བྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝེགེན གནྟྭཱ ཨཱམསཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨསྶ དུཀྐཊཾ. ཕནྡཱཔེཏཱིཏི ཨཱཀཌྜྷནཝིཀཌྜྷནཾ ཀརོཏི, སཱམིཀོ ན མུཉྩཏི, ཏེནསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཋཱནཱ ཙཱཝེཏཱིཏི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ སཱམིཀསྶ ཧཏྠཏོ མོཙེཏི, ཏེནསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཏཾ བྷཎྜསཱམིཀོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པོཐེཏྭཱ པུན ཏཾ བྷཎྜཾ མོཙཱཔེཏྭཱ གཎྷེཡྻ, བྷིཀྑུ པཋམགྒཧཎེནེཝ པཱརཱཛིཀོ. སཱིསཏོ ཝཱ ཀཎྞཏོ ཝཱ གཱིཝཏོ ཝཱ ཧཏྠཏོ ཝཱ ཨལངྐཱརཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཱ མོཙེཏྭཱ ཝཱ གཎྷནྟསྶ སཱིསཱདཱིཧི མོཙིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཧཏྠེ པན ཝལཡཾ ཝཱ ཀཊཀཾ ཝཱ ཨནཱིཧརིཏྭཱ ཨགྒབཱཧཾ གྷཾསནྟོཝ ཨཔརཱཔརཾ ཝཱ སཱརེཏི, ཨཱཀཱསགཏཾ ཝཱ ཀརོཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. རུཀྑམཱུལཙཱིཝརཝཾསེསུ ཝལཡམིཝ ན པཱརཱཛིཀཾ ཛནེཏི. ཀསྨཱ? སཝིཉྙཱཎཀཏྟཱ. སཝིཉྙཱཎཀཀོཊྛཱསགཏཉྷི ཡཱཝ ཏཏོ ན ནཱིཧཊཾ, ཏཱཝ ཏཏྠེཝ ཧོཏི. ཨེསེཝ ནཡོ ཨངྒུལིམུདྡིཀཔཱདཀཊཀཀཊཱུཔགཔིལ༹ནྡྷནེསུ.

ཡོ པན པརསྶ ནིཝཏྠསཱཊཀཾ ཨཙྪིནྡཏི, པརོ ཙ སལཛྫིཏཱཡ སཧསཱ ན མུཉྩཏི, ཨེཀེནནྟེན ཙོརོ ཀཌྜྷཏི, ཨེཀེནནྟེན པརོ, རཀྑཏི ཏཱཝ. པརསྶ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐཱཔི ཏཾ ཀཌྜྷནྟསྶ ཚིཛྫིཏྭཱ ཨེཀདེསོ ཧཏྠགཏོ ཧོཏི, སོ ཙ པཱདཾ ཨགྒྷཏི པཱརཱཛིཀམེཝ. སཧབྷཎྜཧཱརཀནྟི ‘‘སབྷཎྜཧཱརཀཾ བྷཎྜཾ ནེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ ཡཱཧཱི’’ཏི བྷཎྜཧཱརཀཾ ཏཛྫེཏི, སོ བྷཱིཏོ ཙོརེན ཨདྷིཔྤེཏདིསཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཨེཀཾ པཱདཾ སངྐཱམེཏི, ཙོརསྶ ཐུལླཙྩཡཾ; དུཏིཡེ པཱརཱཛིཀཾ. པཱཏཱཔེཏཱིཏི ཨཐཱཔི ཙོརོ བྷཎྜཧཱརཀསྶ ཧཏྠེ ཨཱཝུདྷཾ དིསྭཱ སཱསངྐོ ཧུཏྭཱ པཱཏཱཔེཏྭཱ གཧེཏུཀཱམོ ཨེཀམནྟཾ པཊིཀྐམྨ སནྟཛྫེཏྭཱ པཱཏཱཔེཏི, པརསྶ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

པཱཏཱཔེཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏིཨཱདི པན པརིཀཔྤཝསེན ¶ ཝུཏྟཾ. ཡོ ཧི བྷཎྜཾ པཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘ཡཾ མམ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པརིཀཔྤེཏྭཱ པཱཏཱཔེཏི, ཏསྶ པཱཏཱཔནེ ཙ ཨཱམསནེ ¶ ཙ དུཀྐཊཾ, ཕནྡཱཔནེ ཐུལླཙྩཡཾ. པཱདགྒྷནཀསྶ ཋཱནཱ ཙཱཝནེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ པཙྪཱ པཊིཔཱཏིཡམཱནསྶ མུཉྩཏོཔི ནཏྠིཡེཝ སམཎབྷཱཝོ. ཡོཔི བྷཎྜཧཱརཀཾ ¶ ཨཏིཀྐམནྟཾ དིསྭཱ ཨནུབནྡྷནྟོ ‘‘ཏིཊྛ, ཏིཊྛ, བྷཎྜཾ པཱཏེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཱཏཱཔེཏི, ཏསྶཱཔི ཏེན ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

ཡོ པན ‘‘ཏིཊྛ ཏིཊྛཱ’’ཏི ཝདཏི, ‘‘པཱཏེཧཱི’’ཏི ན ཝདཏི; ཨིཏརོ ཙ ཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨེས མཾ པཱཔུཎེཡྻ, གྷཱཏེཡྻཱཔི མ’’ ནྟི སཱལཡོཝ ཧུཏྭཱ ཏཾ བྷཎྜཾ གཧནཊྛཱནེ པཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘པུན ནིཝཏྟིཏྭཱ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པཀྐམཏི, པཱཏནཔཙྩཡཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཨཱགནྟྭཱ པན ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷཏོ ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ པནསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘མཡཱ པཱཏཱཔེནྟེནེཝ ཨིདཾ མམ སནྟཀཾ ཀཏ’’ནྟི ཏཏོ ནཾ སཀསཉྙཱཡ གཎྷཱཏི; གཧཎེ རཀྑཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. ‘‘དེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨདེནྟསྶ སཱམིཀཱནཾ དྷུརནིཀྑེཔེ པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘སོ ཨིམཾ ཚཌྜེཏྭཱ གཏོ, ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ དཱནི ཨིད’’ནྟི པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ གཎྷཏོཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཐ པན སཱམིཀོ ‘‘ཏིཊྛ ཏིཊྛཱ’’ཏི ཝུཏྟམཏྟེནེཝ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ན དཱནི ཨིདཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀཏྭཱ ནིརཱལཡོ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཡཏི, ཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷཏོ ཨུདྡྷཱརེ དུཀྐཊཾ. ཨཱཧརཱཔེནྟེ དཱཏབྦཾ, ཨདེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཡོགེན ཚཌྜིཏཏྟཱཏི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཉྙེསུ པན ཝིཙཱརཎཱ ཨེཝ ནཏྠི. པུརིམནཡེནེཝ སཀསཉྙཱཡ ཝཱ པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ ཝཱ གཎྷནྟེཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོཏི.

ཧརཎཀཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨུཔནིདྷིཀཐཱ

༡༡༢. ཨུཔནིདྷིམྷི – ནཱཧཾ གཎྷཱམཱིཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེཔི ཨདིནྣཱདཱནསྶ པཡོགཏྟཱ དུཀྐཊཾ. ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེ བྷཎཐ? ནེཝིདཾ མཡ྄ཧཾ ཨནུརཱུཔཾ, ན ཏུམྷཱཀ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདནྟསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. ‘‘རཧོ མཡཱ ཨེཏསྶ ཧཏྠེ ཋཔིཏཾ, ན ¶ ཨཉྙོ ཀོཙི ཛཱནཱཏི, ‘དསྶཏི ནུ ཁོ མེ ནོ’’’ཏི སཱམིཀོ ཝིམཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏི, བྷིཀྑུསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཏསྶ ཕརུསཱདིབྷཱཝཾ དིསྭཱ སཱམིཀོ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ དསྶཏཱི’’ཏི དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, ཏཏྲ སཙཱཡཾ བྷིཀྑུ ‘‘ཀིལམེཏྭཱ ནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི དཱནེ སཨུསྶཱཧོ, རཀྑཏི ཏཱཝ. སཙེཔི སོ དཱནེ ནིརུསྶཱཧོ, བྷཎྜསྶཱམིཀོ པན གཧཎེ སཨུསྶཱཧོ ¶ , རཀྑཏེཝ. ཡདི པན སོ དཱནེ ནིརུསྶཱཧོ བྷཎྜསཱམིཀོཔི ‘‘ན མཡ྄ཧཾ དསྶཏཱི’’ཏི དྷུརཾ ནིཀྑིཔཏི, ཨེཝཾ ཨུབྷིནྣཾ དྷུརནིཀྑེཔེན བྷིཀྑུནོ པཱརཱཛིཀཾ ¶ . ཡདིཔི མུཁེན ‘‘དསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཙིཏྟེན པན ཨདཱཏུཀཱམོ, ཨེཝམྤི སཱམིཀསྶ དྷུརནིཀྑེཔེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ པན ཨུཔནིདྷི ནཱམ སངྒོཔནཏྠཱཡ ཨཏྟནོ ཧཏྠེ པརེཧི ཋཔིཏབྷཎྜཾ, ཨགུཏྟདེསཏོ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏྭཱ གུཏྟཊྛཱནེ ཋཔནཏྠཱཡ ཧརཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཐེཡྻཙིཏྟེནཔི ཋཱནཱ ཙཱཝེནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ཨཏྟནོ ཧཏྠེ ནིཀྑིཏྟཏྟཱ, བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིབྷུཉྫཏོཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཱཝཀཱལིཀགྒཧཎེཔི ཏཐེཝ. དྷམྨཾ ཙརནྟོཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡཾ ཏཱཝ པཱལི༹ཝཎྞནཱ.

པཱལི༹མུཏྟཀཝིནིཙྪཡོ པནེཏྠ པཏྟཙཏུཀྐཱདིཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟོ – ཨེཀོ ཀིར བྷིཀྑུ པརསྶ མཧགྒྷེ པཏྟེ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཧརིཏུཀཱམོ ཋཔིཏཊྛཱནམསྶ སུཊྛུ སལླཀྑེཏྭཱ ཨཏྟནོཔི པཏྟཾ ཏསྶེཝ སནྟིཀེ ཋཔེསི. སོ པཙྩཱུསསམཡེ ཨཱགནྟྭཱ དྷམྨཾ ཝཱཙཱཔེཏྭཱ ནིདྡཱཡམཱནཾ མཧཱཐེརམཱཧ – ‘‘ཝནྡཱམི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨཱགནྟུཀབྷིཀྑུ, ཀཱལསྶེཝམྷི གནྟུཀཱམོ, ཨསུཀསྨིཉྩ མེ ཋཱནེ ཨཱིདིསེན ནཱམ ཨཾསབདྡྷཀེན ཨཱིདིསཱཡ པཏྟཏྠཝིཀཱཡ པཏྟོ ཋཔིཏོ. སཱདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ ལབྷེཡྻ’’ནྟི ཐེརོ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ གཎྷི. ཨུདྡྷཱརེཡེཝ ཙོརསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀོསི ཏྭཾ ཨཝེལཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ¶ ཝུཏྟོ བྷཱིཏོ པལཱཡཏི, པཱརཱཛིཀཾ པཏྭཱཝ པལཱཡཏི. ཐེརསྶ པན སུདྡྷཙིཏྟཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ཐེརོ ‘‘ཏཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ གཎྷི, ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཨཉྙཾ ཏཱདིསམེཝ གཎྷནྟེ ཡུཛྫཏི, མནུསྶཝིགྒཧེ ཨཱཎཏྟསདིསཝཏྠུསྨིཾ ཝིཡ. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏཱདིསམེཝ གཎྷནྟེ ཡུཛྫཏི.

ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཏྟནོ པཏྟཾ གཎྷིཏྭཱ ཨདཱསི, ཙོརསྶ སཱམིཀེན དིནྣཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཨསུདྡྷཙིཏྟེན པན གཧིཏཏྟཱ དུཀྐཊཾ. ཏཾ མཉྙམཱནོ ཙོརསྶེཝ པཏྟཾ གཎྷིཏྭཱ ཨདཱསི, ཨིདྷཱཔི ཙོརསྶ ཨཏྟནོ སནྟཀཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཨསུདྡྷཙིཏྟེན པན གཧིཏཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ. སབྦཏྠ ཐེརསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཨཔརོ ¶ ‘‘པཏྟཾ ཙོརེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ ནིདྡཱཡམཱནཾ ཐེརཾ ཝནྡི. ‘‘ཀོ ཨཡ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟེ ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, གིལཱནབྷིཀྑུ, ཨེཀཾ ཏཱཝ མེ པཏྟཾ དེཐ, གཱམདྭཱརཾ གནྟྭཱ བྷེསཛྫཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཐེརོ ‘‘ཨིདྷ གིལཱནོ ནཏྠི, ཙོརོ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཧརཏཱུ’’ཏི ཨཏྟནོ ཝེརིབྷིཀྑུསྶ པཏྟཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི, དྭིནྣམྤི ཨུདྡྷཱརེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘ཝེརིབྷིཀྑུསྶ པཏྟོ’’ཏི སཉྙཱཡ ཨཉྙསྶ པཏྟཾ ཨུདྡྷརནྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ‘‘ཝེརིསྶཱཡ’’ནྟི སཉྙཱཡ ཙོརསྶེཝ པཏྟཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དེཏི, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཐེརསྶ པཱརཱཛིཀཾ, ཙོརསྶ ¶ དུཀྐཊཾ. ཨཐ ‘‘ཝེརིསྶཱཡ’’ནྟི མཉྙམཱནོ ཨཏྟནོ པཏྟཾ དེཏི, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུབྷིནྣམྤི དུཀྐཊཾ.

ཨེཀོ མཧཱཐེརོ ཨུཔཊྛཱཀཾ དཧརབྷིཀྑུཾ ‘‘པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷ, ཨསུཀཾ ནཱམ གཱམཾ གནྟྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. དཧརོ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ པཙྪཏོ པཙྪཏོ གཙྪནྟོ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཙེ སཱིསེ བྷཱརཾ ཁནྡྷེ ཀརོཏི, པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ཨཱཎཏྟིཡཱ གཧིཏཏྟཱ. སཙེ པན མགྒཏོ ཨོཀྐམྨ ཨཊཝིཾ པཝིསཏི, པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨཐ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཝིཧཱརཱབྷིམུཁོ པལཱཡིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ གཙྪཏི, ཨུཔཙཱརཱཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐཱཔི མཧཱཐེརསྶ ནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཊྛཱནཏོ གཱམཱབྷིམུཁོ པལཱཡཏི, གཱམཱུཔཙཱརཱཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ. ཡདི པན ཨུབྷོཔི པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝཱ ¶ གཧེཏྭཱ ཝཱ ནིཀྑམནྟི, ཐེརོ ཙ པུནཔི ཏཾ ཝདཏི – ‘‘པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷ, ཝིཧཱརཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏྲ ཙེ སོ པུརིམནཡེནེཝ ཐེཡྻཙིཏྟེན སཱིསེ བྷཱརཾ ཁནྡྷེ ཀརོཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. ཨཊཝིཾ པཝིསཏི, པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ. ནིཝཏྟིཏྭཱ གཱམཱབྷིམུཁོ ཨེཝ པལཱཡཏི, གཱམཱུཔཙཱརཱཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ. པུརཏོ ཝིཧཱརཱབྷིམུཁོ པལཱཡིཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཨཊྛཏྭཱ ཨནིསཱིདིཏྭཱ ཨཝཱུཔསནྟེནེཝ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཙྪཏི, ཨུཔཙཱརཱཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ. ཡོ པན ཨནཱཎཏྟོ གཎྷཱཏི, ཏསྶ སཱིསེ བྷཱརཾ ཁནྡྷེ ཀརཎཱདཱིསུཔི པཱརཱཛིཀཾ. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ.

ཡོ པན ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཙཱིཝརཾ དྷོཝིཏྭཱ རཛིཏྭཱ ཝཱ ཨེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏསྶཔི ཨནྟརཱམགྒེ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཱིསེ བྷཱརཾ ཁནྡྷེ ཀརཎཱདཱིསུ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. མགྒཱ ཨོཀྐམནེ པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ. ཏཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསནྟོ ¶ ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིབྷུཉྫནྟོ ཛཱིརཱཔེཏི, ཙོརཱ ཝཱ ཏསྶ ཏཾ ཧརནྟི, ཨཝཧཱརོ ནཏྠི, བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱགཙྪཏོཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡོ པན ཨནཱཎཏྟོ ཐེརེན ནིམིཏྟེ ཝཱ ཀཏེ སཡམེཝ ཝཱ ཀིལིཊྛཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘དེཐ, བྷནྟེ, ཙཱིཝརཾ; ཨསུཀཾ ནཱམ གཱམཾ གནྟྭཱ རཛིཏྭཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི གཧེཏྭཱ གཙྪཏི; ཏསྶ ཨནྟརཱམགྒེ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཱིསེ བྷཱརཾ ཁནྡྷེ ཀརཎཱདཱིསུ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཨནཱཎཏྟིཡཱ གཧིཏཏྟཱ. མགྒཱ ཨོཀྐམཏོཔི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཏམེཝ ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝིཧཱརསཱིམཾ ཨཏིཀྐམཏོཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཏྠ གནྟྭཱ རཛིཏྭཱ པཙྩཱགཙྪཏོཔི ཐེཡྻཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ཡཏྠ གཏོ, ཏཏྠ ཝཱ ཨནྟརཱམགྒེ ཝིཧཱརེ ཝཱ ཏམེཝ ཝིཧཱརཾ པཙྩཱགནྟྭཱ ཏསྶ ཨེཀཔསྶེ ཝཱ ཨུཔཙཱརསཱིམཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཝསནྟོ ཐེཡྻཙིཏྟེན ¶ པརིབྷུཉྫནྟོ ཛཱིརཱཔེཏི, ཙོརཱ ཝཱ ཏསྶ ཏཾ ཧརནྟི, ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ནསྶཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨུཔཙཱརསཱིམཾ ཨཏིཀྐམཏོ པན པཱརཱཛིཀཾ.

ཡོ པན ཐེརེན ནིམིཏྟེ ཀཡིརམཱནེ ‘‘དེཐ, བྷནྟེ, ཨཧཾ རཛིཏྭཱ ¶ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ གནྟྭཱ, བྷནྟེ, རཛཱམཱི’’ཏི པུཙྪཏི. ཐེརོ ཙ ནཾ ‘‘ཡཏྠ ཨིཙྪསི, ཏཏྠ གནྟྭཱ རཛཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨཡཾ ‘‘ཝིསྶཊྛདཱུཏོ’’ ནཱམ. ཐེཡྻཙིཏྟེན པལཱཡནྟོཔི ན ཨཝཧཱརེན ཀཱརེཏབྦོ. ཐེཡྻཙིཏྟེན པན པལཱཡཏོཔི པརིབྷོགེན ཝཱ ཨཉྙཐཱ ཝཱ ནཱསཡཏོཔི བྷཎྜདེཡྻམེཝ ཧོཏི. བྷིཀྑུ བྷིཀྑུསྶ ཧཏྠེ ཀིཉྩི པརིཀྑཱརཾ པཧིཎཏི – ‘‘ཨསུཀཝིཧཱརེ ཨསུཀབྷིཀྑུསྶ དེཧཱི’’ཏི, ཏསྶ ཐེཡྻཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ སབྦཊྛཱནེསུ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཙཱིཝརཾ དྷོཝིཏྭཱ རཛིཏྭཱ ཝཱ ཨེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟསདིསོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཔརོ བྷིཀྑུཾ པཧིཎིཏུཀཱམོ ནིམིཏྟཾ ཀརོཏི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ གཧེཏྭཱ གམིསྶཏཱི’’ཏི, ཏཏྲ ཙེ ཨེཀོ – ‘‘དེཐ, བྷནྟེ, ཨཧཾ གཧེཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏསྶ ཐེཡྻཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ སབྦཊྛཱནེསུ ‘‘དེཐ, བྷནྟེ, ཙཱིཝརཾ, ཨསུཀཾ ནཱམ གཱམཾ གནྟྭཱ རཛིཏྭཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟསདིསོ ཝིནིཙྪཡོ. ཐེརེན ཙཱིཝརཏྠཱཡ ཝཏྠཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ ཋཔིཏཾ ཧོཏི. ཨཐསྶ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཝཏྠཾ ཧརིཏུཀཱམོ ཏཏྲ གནྟྭཱ ‘‘ཏཾ ཀིར ཝཏྠཾ དེཐཱ’’ཏི ཐེརེན པེསིཏོ ཝིཡ ཝདཏི; ཏསྶ ཝཙནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཨུཔཱསཀེན ཋཔིཏཾ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཋཔིཏཾ ¶ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ, ཀོཙི ནཱིཧརིཏྭཱ དེཏི, ཨུདྡྷཱརེཡེཝསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཐེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀེཧི ‘‘ཨིམཾ ཐེརསྶ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཝཏྠཾ ཋཔིཏཾ ཧོཏི. ཨཐསྶ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཏཾ ཧརིཏུཀཱམོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ‘‘ཐེརསྶ ཀིར ཝཏྠཾ དཱཏུཀཱམཏྠ, ཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཝདཏི. ཏེ ཙསྶ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘མཡཾ, བྷནྟེ, བྷོཛེཏྭཱ དསྶཱམཱཏི ཋཔཡིམྷ, ཧནྡ གཎྷཱཧཱི’’ཏི དེནྟི. སཱམིཀེཧི དིནྣཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཨསུདྡྷཙིཏྟེན པན གཧིཏཏྟཱ དུཀྐཊཾ, བྷཎྜདེཡྻཉྩ ཧོཏི.

བྷིཀྑུ བྷིཀྑུསྶ ཝཏྭཱ གཱམཾ གཙྪཏི, ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ མམ ཝསྶཱཝཱསིཀཾ དསྶཏི, ཏཾ གཧེཏྭཱ ཋཔེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སོ བྷིཀྑུ ཏེན དིནྣཾ མཧགྒྷསཱཊཀཾ ཨཏྟནཱ ལདྡྷེན ཨཔྤགྒྷསཱཊཀེན སདྡྷིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏེན ཨཱགཏེན ཨཏྟནོ མཧགྒྷསཱཊཀསྶ ལདྡྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝཱ ཨཉཏྭཱ ཝཱ ‘‘དེཧི མེ ཝསྶཱཝཱསིཀ’’ནྟི ཝུཏྟོ ‘‘ཏཝ ཐཱུལསཱཊཀོ ལདྡྷོ, མཡ྄ཧཾ པན སཱཊཀོ མཧགྒྷོ, དྭེཔི ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཋཔིཏཱ, པཝིསིཏྭཱ ¶ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི. ཏེན པཝིསིཏྭཱ ཐཱུལསཱཊཀེ གཧིཏེ ཨིཏརསྶ ཨིཏརཾ གཎྷཏོ ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐཱཔི ཏསྶ སཱཊཀེ ¶ ཨཏྟནོ ནཱམཾ ཨཏྟནོ ཙ སཱཊཀེ ཏསྶ ནཱམཾ ལིཁིཏྭཱ ‘‘གཙྪ ནཱམཾ ཝཱཙེཏྭཱ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏཏྲཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡོ པན ཨཏྟནཱ ཙ ཏེན ཙ ལདྡྷསཱཊཀེ ཨེཀཏོ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘‘ཏཡཱ ཙ མཡཱ ཙ ལདྡྷསཱཊཀཱ དྭེཔི ཨནྟོགབྦྷེ ཋཔིཏཱ, གཙྪ ཡཾ ཨིཙྪསི, ཏཾ ཝིཙིནིཏྭཱ གཎྷཱཧཱི’’ཏི. སོ ཙ ལཛྫཱཡ ཨཱཝཱསིཀེན ལདྡྷཾ ཐཱུལསཱཊཀམེཝ གཎྷེཡྻ, ཏཏྲཱཝཱསིཀསྶ ཝིཙིནིཏྭཱ གཧིཏཱཝསེསཾ ཨིཏརཾ གཎྷཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཨཱགནྟུཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཝཱསིཀཱནཾ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརོནྟཱནཾ སམཱིཔེ པཏྟཙཱིཝརཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཏེ སངྒོཔེསྶནྟཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ ནྷཱཡིཏུཾ ཝཱ ཨཉྙཏྲ ཝཱ གཙྪཏི. སཙེ ནཾ ཨཱཝཱསིཀཱ སངྒོཔེནྟི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ, ནཊྛེ གཱིཝཱ ན ཧོཏི. སཙེཔི སོ ‘‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཋཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪཏི, ཨིཏརེ ཙ སཀིཙྩཔྤསུཏཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཐཱཔི ཏེ ‘‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཋཔེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ‘‘མཡཾ བྱཱཝཊཱ’’ཏི པཊིཀྑིཔནྟི, ཨིཏརོ ཙ ‘‘ཨཝསྶཾ ཋཔེསྶནྟཱི’’ཏི ཨནཱདིཡིཏྭཱ གཙྪཏི, ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ཏེན ཡཱཙིཏཱ ཝཱ ཨཡཱཙིཏཱ ཝཱ ‘‘མཡཾ ཋཔེསྶཱམ, ཏྭཾ གཙྪཱ’’ཏི ཝདནྟི; ཏཾ སངྒོཔིཏབྦཾ. ནོ ཙེ སངྒོཔེནྟི, ནཊྛེ གཱིཝཱ. ཀསྨཱ? སམྤཊིཙྪིཏཏྟཱ.

ཡོ ¶ བྷིཀྑུ བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཧུཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ ཨེཝ བྷིཀྑཱུནཾ པཏྟཙཱིཝརཱནི ཧེཊྛཱཔཱསཱདཾ ཨོརོཔེཏྭཱ དྭཱརཾ ཨཔིདཧིཏྭཱ ཏེསམྤི ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ དཱུརེ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪཏི; ཏཱནི ཙེ ཙོརཱ ཧརནྟི, ཏསྶེཝ གཱིཝཱ. ཡོ པན བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཨོརོཔེཐ, བྷནྟེ, པཏྟཙཱིཝརཱནི; ཀཱལོ སལཱཀགྒཧཎསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘སམཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, སམཱགཏམྷཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པཏྟཙཱིཝརཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ནིཀྑིཔིཏྭཱ བྷཎྜཱགཱརདྭཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ པཏྟཙཱིཝརཱནི གཧེཏྭཱ ཧེཊྛཱཔཱསཱདདྭཱརཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ གཙྪེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪཏི. ཏཏྲ ཙེཀོ ཨལསཛཱཏིཀོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུསུ གཏེསུ པཙྪཱ ཨཀྑཱིནི པུཉྪནྟོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ¶ ཨུདཀཊྛཱནཾ མུཁདྷོཝནཏྠཾ གཙྪཏི, ཏཾ ཁཎཾ དིསྭཱ ཙོརཱ ཏསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ ཧརནྟི, སུཧཊཾ. བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ གཱིཝཱ ན ཧོཏི.

སཙེཔི ཀོཙི བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ བྷཎྜཱགཱརེ ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརཾ ཋཔེཏི, ཏསྨིམྤི ནཊྛེ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ གཱིཝཱ ན ཧོཏི. སཙེ པན བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཊྛཱནེ ཋཔིཏ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ཋཔེཏི, ནཊྛེ ཏསྶ གཱིཝཱ. སཙེཔི ཋཔིཏབྷིཀྑུནཱ ‘‘མཡཱ, བྷནྟེ, ཨཱིདིསོ ནཱམ པརིཀྑཱརོ ཋཔིཏོ, ཨུཔདྷཱརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪཏི, དུནྣིཀྑིཏྟཾ ཝཱ མཉྙམཱནོ ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི, ཏསྶེཝ གཱིཝཱ. ‘‘ནཱཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔནྟསྶ པན ནཏྠི གཱིཝཱ. ཡོཔི ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཋཔེཏི, བྷཎྜཱགཱརིཀཉྩ ན སམྤཊིཙྪཱཔེཏི ¶ , ནཊྛཾ སུནཊྛམེཝ. སཙེ ཏཾ བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཨཉྙཏྲ ཋཔེཏི, ནཊྛེ གཱིཝཱ. སཙེ བྷཎྜཱགཱརཾ སུགུཏྟཾ, སབྦོ སངྒྷསྶ ཙ ཙེཏིཡསྶ ཙ པརིཀྑཱརོ ཏཏྠེཝ ཋཔཱིཡཏི, བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཙ བཱལོ ཨབྱཏྟོ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཝཱ སོཏུཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ ཀཏྠཙི གཙྪཏི, ཏཾ ཁཎཾ དིསྭཱ ཡཏྟཀཾ ཙོརཱ ཧརནྟི, སབྦཾ ཏསྶ གཱིཝཱ. བྷཎྜཱགཱརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཙངྐམནྟསྶ ཝཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ སརཱིརཾ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེནྟསྶ ཝཱ ཏཏྠེཝ སམཎདྷམྨཱནུཡོགེན ནིསིནྣསྶ ཝཱ ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀེནཙི ཀམྨེན བྱཱཝཊསྶ ཝཱ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཔཱིལི༹ཏསྶཱཔི ཏཏོ ཏཏྠེཝ ཨུཔཙཱརེ ཝིཛྫམཱནེ བཧི གཙྪཏོ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན པམཏྟསྶ སཏོ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཝཱ ཝིཝཊམེཝ པཝིསིཏྭཱ ཝཱ སནྡྷིཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཝཱ ཡཏྟཀཾ ཏསྶ པམཱདཔཙྩཡཱ ཙོརཱ ཧརནྟི, སབྦཾ ཏསྶེཝ གཱིཝཱ. ཨུཎྷསམཡེ པན ཝཱཏཔཱནཾ ཝིཝརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝདནྟི. ཨུཙྩཱརཔཱིལི༹ཏསྶ པན ¶ ཏསྨིཾ ཨུཔཙཱརེ ཨསཏི ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟསྶ གིལཱནཔཀྑེ ཋིཏཏྟཱ ཨཝིསཡོ; ཏསྨཱ གཱིཝཱ ན ཧོཏི.

ཡོ པན ཨནྟོ ཨུཎྷཔཱིལི༹ཏོ དྭཱརཾ སུགུཏྟཾ ཀཏྭཱ བཧི ནིཀྑམཏི, ཙོརཱ ཙ ནཾ གཧེཏྭཱ ‘‘དྭཱརཾ ཝིཝརཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཡཱཝ ཏཏིཡཾ ན ཝིཝརིཏབྦཾ. ཡདི པན ཏེ ཙོརཱ ‘‘སཙེ ན ཝིཝརསི, ཏཉྩ མཱརེསྶཱམ, དྭཱརཉྩ བྷིནྡིཏྭཱ པརིཀྑཱརཾ ¶ ཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཕརསུཨཱདཱིནི ཨུཀྑིཔནྟི. ‘‘མཡི ཙ མཏེ སངྒྷསྶ ཙ སེནཱསནེ ཝིནཊྛེ གུཎོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཝརིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨིདྷཱཔི ཨཝིསཡཏྟཱ གཱིཝཱ ནཏྠཱིཏི ཝདནྟི. སཙེ ཀོཙི ཨཱགནྟུཀོ ཀུཉྩིཀཾ ཝཱ དེཏི, དྭཱརཾ ཝཱ ཝིཝརཏི, ཡཏྟཀཾ ཙོརཱ ཧརནྟི, སབྦཾ ཏསྶ གཱིཝཱ. སངྒྷེན བྷཎྜཱགཱརགུཏྟཏྠཱཡ སཱུཙིཡནྟཀཉྩ ཀུཉྩིཀམུདྡིཀཱ ཙ ཡོཛེཏྭཱ དིནྣཱ ཧོཏི, བྷཎྜཱགཱརིཀོ གྷཊིཀམཏྟཾ དཏྭཱ ནིཔཛྫཏི, ཙོརཱ ཝིཝརིཏྭཱ པརིཀྑཱརཾ ཧརནྟི, ཏསྶེཝ གཱིཝཱ. སཱུཙིཡནྟཀཉྩ ཀུཉྩིཀམུདྡིཀཉྩ ཡོཛེཏྭཱ ནིཔནྣཾ པནེཏཾ སཙེ ཙོརཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཝིཝརཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཏྠ པུརིམནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཨེཝཾ གུཏྟཾ ཀཏྭཱ ནིཔནྣེ པན སཙེ བྷིཏྟིཾ ཝཱ ཚདནཾ ཝཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམངྒེན ཝཱ པཝིསིཏྭཱ ཧརནྟི, ན ཏསྶ གཱིཝཱ. སཙེ བྷཎྜཱགཱརེ ཨཉྙེཔི ཐེརཱ ཝསནྟི, ཝིཝཊེ དྭཱརེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཏེསུ གཏེསུ དྭཱརཾ ན ཛགྒཏི, སཙེ ཏཏྠ ཀིཉྩི ཨཝཧརཱིཡཏི, བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཨིསྶརཏཱཡ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶེཝ གཱིཝཱ. ཐེརེཧི པན སཧཱཡེཧི བྷཝིཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཏྠ སཱམཱིཙི.

ཡདི བྷཎྜཱགཱརིཀོ ‘‘ཏུམྷེ བཧི ཋཏྭཱཝ ཏུམྷཱཀཾ པརིཀྑཱརཾ གཎྷཐ, མཱ པཝིསིཏྠཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏེསཉྩ ཨེཀོ ལོལམཧཱཐེརོ སཱམཎེརེཧི ཙེཝ ཨུཔཊྛཱཀེཧི ཙ སདྡྷིཾ བྷཎྜཱགཱརཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདཏི ཙེཝ ནིཔཛྫཏི ཙ, ཡཏྟཀཾ བྷཎྜཾ ནསྶཏི, སབྦཾ ཏསྶ གཱིཝཱ. བྷཎྜཱགཱརིཀེན པན ཨཝསེསཏྠེརེཧི ཙ སཧཱཡེཧི བྷཝིཏབྦཾ. ཨཐ བྷཎྜཱགཱརིཀོཝ ལོལསཱམཎེརེ ཙ ཨུཔཊྛཱཀེ ཙ གཧེཏྭཱ བྷཎྜཱགཱརེ ནིསཱིདཏི ཙེཝ ནིཔཛྫཏི ཙ, ཡཾ ཏཏྠ ནསྶཏི, སབྦཾ ཏསྶེཝ གཱིཝཱ. ཏསྨཱ བྷཎྜཱགཱརིཀེནེཝ ཏཏྠ ཝསིཏབྦཾ. ཨཝསེསེཧི ཨཔྤེཝ རུཀྑམཱུལེ ཝསིཏབྦཾ, ན ཙ བྷཎྜཱགཱརེཏི.

ཡེ ¶ པན ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སབྷཱགབྷིཀྑཱུནཾ ཝསནགབྦྷེསུ པརིཀྑཱརཾ ཋཔེནྟི, པརིཀྑཱརེ ནཊྛེ ཡེཧི ཋཔིཏོ, ཏེསཾཡེཝ གཱིཝཱ. ཨིཏརེཧི པན སཧཱཡེཧི བྷཝིཏབྦཾ. ཡདི པན སངྒྷོ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཝིཧཱརེཡེཝ ཡཱགུབྷཏྟཾ དཱཔེཏི, སོ ཙ བྷིཀྑཱཙཱརཏྠཱཡ གཱམཾ གཙྪཏི, ནཊྛཾ ཏསྶེཝ ¶ གཱིཝཱ. བྷིཀྑཱཙཱརཾ པཝིསནྟེཧི ཨཏིརེཀཙཱིཝརརཀྑཎཏྠཱཡ ཋཔིཏཝིཧཱརཝཱརིཀསྶཱཔི ཡཱགུབྷཏྟཾ ཝཱ ནིཝཱཔཾ ཝཱ ལབྷམཱནསྶེཝ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪཏོ ཡཾ ཏཏྠ ནསྶཏི, སབྦཾ གཱིཝཱ. ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏྟཀམེཝ, བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཝིཡ ཡཾ ཏསྶ པམཱདཔྤཙྩཡཱ ནསྶཏི, སབྦཾ གཱིཝཱ.

སཙེ ཝིཧཱརོ མཧཱ ཧོཏི, ཨཉྙཾ པདེསཾ རཀྑིཏུཾ གཙྪནྟསྶ ཨཉྙསྨིཾ པདེསེ ནིཀྑིཏྟཾ ཧརནྟི, ཨཝིསཡཏྟཱ གཱིཝཱ ན ཧོཏི. ཨཱིདིསེ པན ཝིཧཱརེ ཝེམཛ྄ཛྷེ སབྦེསཾ ཨོསརཎཊྛཱནེ པརིཀྑཱརེ ཋཔེཏྭཱ ནིསཱིདིཏབྦཾ. ཝིཧཱརཝཱརིཀཱ ཝཱ དྭེ ཏཡོ ཋཔེཏབྦཱ. སཙེ ཏེསཾ ཨཔྤམཏྟཱནཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ རཀྑཏཾཡེཝ ཀིཉྩི ནསྶཏི, གཱིཝཱ ན ཧོཏི. ཝིཧཱརཝཱརིཀེ བནྡྷིཏྭཱ ཧརིཏབྷཎྜམྤི ཙོརཱནཾ པཊིཔཐཾ གཏེསུ ཨཉྙེན མགྒེན ཧརིཏབྷཎྜམྤི ན ཏེསཾ གཱིཝཱ. སཙེ ཝིཧཱརཝཱརིཀཱནཾ ཝིཧཱརེ དཱཏབྦཾ ཡཱགུབྷཏྟཾ ཝཱ ནིཝཱཔོ ཝཱ ན ཧོཏི, ཏེཧི པཏྟབྦལཱབྷཏོ ཨཏིརེཀཱ དྭེ ཏིསྶོ ཡཱགུསལཱཀཱ, ཏེསཾ པཧོནཀབྷཏྟསལཱཀཱ ཙ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ནིབདྡྷཾ ཀཏྭཱ པན ན ཋཔེཏབྦཱ, མནུསྶཱ ཧི ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཧོནྟི, ‘‘ཝིཧཱརཝཱརིཀཱཡེཝ ཨམྷཱཀཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟཱི’’ཏི. ཏསྨཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཋཔེཏབྦཱ. སཙེ ཏེསཾ སབྷཱགཱ སལཱཀབྷཏྟཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ དེནྟི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ; ནོ ཙེ དེནྟི, ཝཱརཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེཏབྦཱནི. སཙེ ཝིཧཱརཝཱརིཀོ དྭེ ཏིསྶོ ཡཱགུསལཱཀཱ, ཙཏྟཱརི པཉྩ སལཱཀབྷཏྟཱནི ཙ ལབྷམཱནོཝ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪཏི, བྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཝིཡ སབྦཾ ནཊྛཾ གཱིཝཱ ཧོཏི. སཙེ སངྒྷསྶ ཝིཧཱརཔཱལཱནཾ དཱཏབྦཾ བྷཏྟཾ ཝཱ ནིཝཱཔོ ཝཱ ནཏྠི, བྷིཀྑཱུ ཝིཧཱརཝཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ནིསྶིཏཀེ ཛགྒེནྟི, སམྤཏྟཝཱརཾ ཨགྒཧེཏུཾ ན ལབྷནྟི, ཡཐཱ ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ ཀརོནྟི, ཏཐེཝ ཀཱཏབྦཾ. བྷིཀྑཱུཧི པན ཨསཧཱཡཀསྶ ཝཱ ཨཏྟདུཏིཡསྶ ཝཱ ཡསྶ སབྷཱགོ བྷིཀྑུ བྷཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ དཱཏཱ ནཏྠི, ཨེཝརཱུཔསྶ ཝཱརོ ན པཱཔེཏབྦོ.

ཡམྤི ¶ ¶ པཱཀཝཏྟཏྠཱཡ ཝིཧཱརེ ཋཔེནྟི, ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཛཱིཝནྟེན ཋཱཏབྦཾ. ཡོ ཏཾ ན ཨུཔཛཱིཝཏི ¶ , སོ ཝཱརཾ ན གཱཧཱཔེཏབྦོ. ཕལཱཕལཏྠཱཡཔི ཝིཧཱརེ བྷིཀྑུཾ ཋཔེནྟི, ཛགྒིཏྭཱ གོཔེཏྭཱ ཕལཝཱརེན བྷཱཛེཏྭཱ ཁཱདནྟི. ཡོ ཏཱནི ཁཱདཏི, ཏེན ཋཱཏབྦཾ. ཨནུཔཛཱིཝནྟོ ན གཱཧཱཔེཏབྦོ. སེནཱསནམཉྩཔཱིཋཔཙྩཏྠརཎརཀྑཎཏྠཱཡཔི ཋཔེནྟི, ཨཱཝཱསེ ཝསནྟེན ཋཱཏབྦཾ. ཨབྦྷོཀཱསིཀོ པན རུཀྑམཱུལིཀོ ཝཱ ན གཱཧཱཔེཏབྦོ.

ཨེཀོ ནཝཀོ ཧོཏི, བཧུསྶུཏོ པན བཧཱུནཾ དྷམྨཾ ཝཱཙེཏི, པརིཔུཙྪཾ དེཏི, པཱལི༹ཾ ཝཎྞེཏི, དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏི, སངྒྷསྶ བྷཱརཾ ནིཏྠརཏི, ཨཡཾ ལཱབྷཾ པརིབྷུཉྫནྟོཔི ཨཱཝཱསེ ཝསནྟོཔི ཝཱརཾ ན གཱཧེཏབྦོ. ‘‘པུརིསཝིསེསོ ནཱམ ཉཱཏབྦོ’’ཏི ཝདནྟི.

ཨུཔོསཐཱགཱརཔཊིམཱགྷརཛགྒཀསྶ པན དིགུཎཾ ཡཱགུབྷཏྟཾ དེཝསིཀཾ ཏཎྜུལནཱལི༹ སཾཝཙྪརེ ཏིཙཱིཝརཾ, དསཝཱིསགྒྷནཀཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜཉྩ དཱཏབྦཾ. སཙེ པན ཏསྶ ཏཾ ལབྷམཱནསྶེཝ པམཱདེན ཏཏྠ ཀིཉྩི ནསྶཏི, སབྦཾ གཱིཝཱ. བནྡྷིཏྭཱ བལཀྐཱརེན ཨཙྪིནྣཾ པན ན གཱིཝཱ. ཏཏྠ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ སནྟཀེན ཙེཏིཡསྶ སནྟཀཾ རཀྑཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཙེཏིཡསྶ སནྟཀེན སངྒྷསྶ སནྟཀཾ རཀྑཱཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡཾ པན ཙེཏིཡསྶ སནྟཀེན སདྡྷིཾ སངྒྷསྶ སནྟཀཾ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཙེཏིཡསནྟཀེ རཀྑཱཔིཏེ རཀྑིཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝཊྚཏི. པཀྑཝཱརེན ཨུཔོསཐཱགཱརཱདཱིནི རཀྑཏོཔི པམཱདཝསེན ནཊྛཾ གཱིཝཱཡེཝཱཏི.

ཨུཔནིདྷིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སུངྐགྷཱཏཀཐཱ

༡༡༣. སུངྐཾ ཏཏོ ཧནནྟཱིཏི སུངྐགྷཱཏཾ; སུངྐཊྛཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྷི ཡསྨཱ ཏཏོ སུངྐཱརཧཾ བྷཎྜཾ སུངྐཾ ཨདཏྭཱ ནཱིཧརནྟཱ རཉྙོ སུངྐཾ ཧནནྟི ཝིནཱསེནྟི, ཏསྨཱ སུངྐགྷཱཏནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྲ པཝིསིཏྭཱཏི ཏཏྲ པབྦཏཁཎྜཱདཱིསུ རཉྙཱ པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏེ སུངྐཊྛཱནེ པཝིསིཏྭཱ. རཱཛགྒཾ བྷཎྜནྟི རཱཛཱརཧཾ བྷཎྜཾ; ཡཏོ རཉྙོ པཉྩམཱསཀཾ ¶ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨགྒྷནཀཾ སུངྐཾ དཱཏབྦཾ ཧོཏི, ཏཾ བྷཎྜནྟི ཨཏྠོ. རཱཛཀནྟིཔི ¶ པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཐེཡྻཙིཏྟོཏི ‘‘ཨིཏོ རཉྙོ སུངྐཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི ཐེཡྻཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཱམསཏི, དུཀྐཊཾ. ཋཔིཏཊྛཱནཏོ གཧེཏྭཱ ཐཝིཀཱཡ ཝཱ པཀྑིཔཏི, པཊིཙྪནྣཊྛཱནེ ཝཱ ¶ ཨཱུརུནཱ སདྡྷིཾ བནྡྷཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. སུངྐཊྛཱནེན པརིཙྪིནྣཏྟཱ ཋཱནཱཙཱཝནཾ ན ཧོཏི. སུངྐཊྛཱནཔརིཙྪེདཾ དུཏིཡཾ པཱདཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ.

བཧིསུངྐགྷཱཏཾ པཱཏེཏཱིཏི རཱཛཔུརིསཱནཾ ཨཉྙཝིཧིཏབྷཱཝཾ པསྶིཏྭཱ ཨནྟོ ཋིཏོཝ བཧི པཏནཏྠཱཡ ཁིཔཏི. ཏཉྩེ ཨཝསྶཾ པཏནཀཾ, ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཉྩེ རུཀྑེ ཝཱ ཁཱཎུམྷི ཝཱ པཊིཧཏཾ བལཝཝཱཏཝེགུཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨནྟོཡེཝ པཏཏི, རཀྑཏི. པུན གཎྷིཏྭཱ ཁིཔཏི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ. བྷཱུམིཡཾ པཏིཏྭཱ ཝཊྚནྟཾ པུན ཨནྟོ པཝིསཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀུརུནྡཱིསངྑེཔཊྛཀཐཱསུ པན ‘‘སཙེ བཧི པཏིཏཾ ཋཏྭཱ ཝཊྚནྟཾ པཝིསཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨཏིཊྛམཱནཾཡེཝ ཝཊྚིཏྭཱ པཝིསཏི རཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨནྟོ ཋཏྭཱ ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ ཡཊྛིཡཱ ཝཱ ཝཊྚེཏི, ཨཉྙེན ཝཱ ཝཊྚཱཔེཏི, སཙེ ཨཊྛཏྭཱ ཝཊྚམཱནཾ གཏཾ, པཱརཱཛིཀཾ. ཨནྟོ ཋཏྭཱ བཧི གཙྪནྟཾ རཀྑཏི, ‘‘ཝཊྚིཏྭཱ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཉྙོ ནཾ ཝཊྚེསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ ཨནྟོ ཋཔིཏཾ པཙྪཱ སཡཾ ཝཱ ཝཊྚམཱནཾ ཨཉྙེན ཝཱ ཝཊྚིཏཾ བཧི གཙྪཏི, རཀྑཏིཡེཝ. སུདྡྷཙིཏྟེན ཋཔིཏེ པན ཏཐཱ གཙྪནྟེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. དྭེ པུཊཀེ ཨེཀཱབདྡྷེ ཀཏྭཱ སུངྐཊྛཱནསཱིམནྟརེ ཋཔེཏི, ཀིཉྩཱཔི བཧིཔུཊཀེ སུངྐཾ པཱདཾ ཨགྒྷཏི, ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཏཱཡ པན ཨནྟོ པུཊཀོ རཀྑཏི. སཙེ པན པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརིམཾ བཧི ཋཔེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཀཱཛེཔི ཨེཀབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏེ ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ཨབནྡྷིཏྭཱ ཀཱཛཀོཊིཡཾ ཋཔིཏམཏྟམེཝ ཧོཏི, པཱརཱཛིཀཾ.

གཙྪནྟེ ཡཱནེ ཝཱ ཨསྶཔིཊྛིཨཱདཱིསུ ཝཱ ཋཔེཏི ‘‘བཧི ནཱིཧརིསྶཏཱི’’ཏི ནཱིཧཊེཔི ཨཝཧཱརོ ནཏྠི, བྷཎྜདེཡྻམྤི ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ‘‘ཨཏྲ པཝིཊྛསྶ ¶ སུངྐཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཨིདཉྩ སུངྐཊྛཱནསྶ བཧི ཋིཏཾ, ན ཙ ཏེན ནཱིཏཾ, ཏསྨཱ ནེཝ བྷཎྜདེཡྻཾ ན པཱརཱཛིཀཾ.

ཋིཏཡཱནཱདཱིསུ ཋཔིཏེ ཝིནཱ ཏསྶ པཡོགཾ གཏེསུ ཐེཡྻཙིཏྟེཔི སཏི ནེཝཏྠི ཨཝཧཱརོ. ཡདི པན ཋཔེཏྭཱ ཡཱནཱདཱིནི པཱཛེནྟོ ཨཏིཀྐཱམེཏི ¶ , ཧཏྠིསུཏྟཱདཱིསུ ཝཱ ཀཏཔརིཙཡཏྟཱ པུརཏོ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, རེ’’ཏི པཀྐོསཏི, སཱིམཱཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེལ༹ཀལོམསིཀྑཱཔདེ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨཉྙཾ ཧརཱཔེཏི, ཨནཱཔཏྟི, ཨིདྷ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཏྲ ཨཉྙསྶ ཡཱནེ ཝཱ བྷཎྜེ ཝཱ ཨཛཱནནྟསྶ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏིཡོཛནཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟཱིཏི པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨིདྷ ཨནཱཔཏྟི.

སུངྐཊྛཱནེ ¶ སུངྐཾ དཏྭཱཝ གནྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཀོ ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ གཙྪཏི ‘‘སཙེ ‘སུངྐཾ དེཧཱི’ཏི ཝཀྑནྟི, དསྶཱམི; ནོ ཙེ ཝཀྑནྟི, གམིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཨེཀོ སུངྐིཀོ ‘‘ཨེསོ བྷིཀྑུ གཙྪཏི, གཎྷཐ ནཾ སུངྐ’’ནྟི ཝདཏི, ཨཔརོ ‘‘ཀུཏོ པབྦཛིཏསྶ སུངྐཾ, གཙྪཏཱུ’’ཏི ཝདཏི, ལདྡྷཀཔྤཾ ཧོཏི, གནྟབྦཾ. ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ སུངྐཾ ཨདཏྭཱ གནྟུཾ ན ཝཊྚཏི, གཎྷ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘བྷིཀྑུསྶ སུངྐཾ གཎྷནྟེཧི པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏབྦཾ བྷཝིསྶཏི, ཀིཾ ཏེན, གཙྪཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ལདྡྷཀཔྤམེཝ. སཙེཔི སུངྐིཀཱ ནིདྡཱཡནྟི ཝཱ, ཛཱུཏཾ ཝཱ ཀཱིལ༹ནྟི, ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝཱ གཏཱ, ཨཡཉྩ ‘‘ཀུཧིཾ སུངྐིཀཱ’’ཏི པཀྐོསིཏྭཱཔི ན པསྶཏི, ལདྡྷཀཔྤམེཝ. སཙེཔི སུངྐཊྛཱནཾ པཏྭཱ ཨཉྙཝིཧིཏོ, ཀིཉྩི ཙིནྟེནྟོ ཝཱ སཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཝཱ མནསིཀཱརཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཝཱ ཙོརཧཏྠིསཱིཧབྱགྒྷཱདཱིཧི སཧསཱ ཝུཊྛཱཡ སམནུབདྡྷོ ཝཱ, མཧཱམེགྷཾ ཨུཊྛིཏཾ དིསྭཱ པུརཏོ སཱལཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམཏི, ལདྡྷཀཔྤམེཝ.

སུངྐཾ པརིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཙཱརཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཀིཉྩཱཔི པརིཧརཏི, ཨཝཧཱརོཡེཝཱཏི

ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾཔན ‘‘‘པརིཧརནྟཾ རཱཛཔུརིསཱ ཝིཧེཋེནྟཱི’ཏི ཀེཝལཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཔཙཱརཾ ¶ ཨོཀྐམིཏྭཱ པརིཧརཏོ དུཀྐཊཾ, ཨནོཀྐམིཏྭཱ པརིཧརཏོ ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདཾ པཱལི༹ཡཱ སམེཏི. ཨེཏྠ དྭཱིཧི ལེཌྜུཔཱཏེཧི ཨུཔཙཱརོ པརིཙྪིནྡིཏབྦོཏི.

སུངྐགྷཱཏཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཱཎཀཐཱ

༡༡༤. ཨིཏོ པརསྨིཾ ཨེཀཾསེན ཨཝཧཱརཔྤཧོནཀཔཱཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘མནུསྶཔཱཎོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏམྤི བྷུཛིསྶཾ ཧརནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཡོཔི ¶ བྷུཛིསྶོ མཱཏརཱ ཝཱ པིཏརཱ ཝཱ ཨཱཋཔིཏོ ཧོཏི, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཨཏྟནོ ཨུཔརི ཀཏྭཱ པཉྙཱསཾ ཝཱ སཊྛིཾ ཝཱ ཨགྒཧེསི, ཏམྤི ཧརནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི; དྷནཾ པན གཏཊྛཱནེ ཝཌྜྷཏི. ཨནྟོཛཱཏཀ-དྷནཀྐཱིཏ-ཀརམརཱནཱིཏཔྤབྷེདཾ པན དཱསཾཡེཝ ཧརནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ཧོཏི. ཏམེཝ ཧི སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཱཎོ ནཱམ མནུསྶཔཱཎོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ གེཧདཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི དཱསསྶ ཛཱཏོ ཨནྟོཛཱཏཀོ, དྷནེན ཀཱིཏོ དྷནཀྐཱིཏོ, པརདེསཏོ པཧརིཏྭཱ ཨཱནེཏྭཱ དཱསབྱཾ ཨུཔགམིཏོ ཀརམརཱནཱིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝརཱུཔཾ པཱཎཾ ‘‘ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱམསཏི, དུཀྐཊཾ. ཧཏྠེ ཝཱ པཱདེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུཀྑིཔནྟོ ཕནྡཱཔེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པལཱཡིཏུཀཱམོ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཋིཏཊྛཱནཏོ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཀེསེསུ ཝཱ ཧཏྠེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཀཌྜྷཏི, པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ.

པདསཱ ¶ ནེསྶཱམཱིཏི ཏཛྫེནྟོ ཝཱ པཧརནྟོ ཝཱ ‘‘ཨིཏོ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏེན ཝུཏྟདིསཱབྷཱགཾ གཙྪནྟསྶ དུཏིཡཔདཝཱརེན པཱརཱཛིཀཾ. ཡེཔི ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀཙྪནྡཱ ཧོནྟི, སབྦེསཾ ཨེཀཀྑཎེ པཱརཱཛིཀཾ. བྷིཀྑུ དཱསཾ དིསྭཱ སུཁདུཀྑཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝཱ ཨཔུཙྪིཏྭཱ ཝཱ ‘‘གཙྪ, པལཱཡིཏྭཱ སུཁཾ ཛཱིཝཱ’’ཏི ཝདཏི, སོ ཙེ པལཱཡཏི, དུཏིཡཔདཝཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ ཨཏྟནོ སམཱིཔཾ ཨཱགཏཾ ཨཉྙོ ‘‘པལཱཡཱ’’ཏི ཝདཏི, སཙེ བྷིཀྑུསཏཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཏྟནོ སམཱིཔམཱགཏཾ ཝདཏི, སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཡོ པན ཝེགསཱ པལཱཡནྟཾཡེཝ ‘‘པལཱཡ, ཡཱཝ ཏཾ ¶ སཱམིཀཱ ན གཎྷནྟཱི’’ཏི བྷཎཏི, ཨནཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. སཙེ པན སཎིཀཾ གཙྪནྟཾ བྷཎཏི, སོ ཙ ཏསྶ ཝཙནེན སཱིགྷཾ གཙྪཏི, པཱརཱཛིཀཾ. པལཱཡིཏྭཱ ཨཉྙཾ གཱམཾ ཝཱ དེསཾ ཝཱ གཏཾ དིསྭཱ ཏཏོཔི པལཱཔེནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ.

ཨདིནྣཱདཱནཾ ནཱམ པརིཡཱཡེན མུཙྩཏི. ཡོ ཧི ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘‘ཏྭཾ ཨིདྷ ཀིཾ ཀརོསི,

ཀིཾ ཏེ པལཱཡིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི ཝཱ, ཀིཾ ཀཏྠཙི གནྟྭཱ སུཁཾ ཛཱིཝིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི ཝཱ, དཱསདཱསིཡོ པལཱཡིཏྭཱ ཨམུཀཾ ནཱམ པདེསཾ གནྟྭཱ སུཁཾ ཛཱིཝནྟཱི’’ཏི ཝཱ, སོ ཙ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ པལཱཡཏི, ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཡོཔི ‘‘མཡཾ ཨམུཀཾ ནཱམ པདེསཾ གཙྪཱམ, ཏཏྲཱགཏཱ སུཁཾ ཛཱིཝནྟི, ཨམྷེཧི ཙ སདྡྷིཾ གཙྪནྟཱནཾ ཨནྟརཱམགྒེཔི པཱཐེཡྻཱདཱིཧི ཀིལམཐོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སུཁཾ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི ¶ མགྒགམནཝསེན, ན ཐེཡྻཙིཏྟེན; ནེཝཏྠི ཨཝཧཱརོ. ཨནྟརཱམགྒེ ཙ ཙོརེསུ ཨུཊྛིཏེསུ ‘‘ཨརེ! ཙོརཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཝེགེན པལཱཡ, ཨེཧི ཡཱཧཱི’’ཏི ཝདནྟསྶཱཔི ཙོརནྟརཱཡ མོཙནཏྠཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ ཨཝཧཱརཾ ན ཝདནྟཱིཏི.

པཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཔདཀཐཱ

ཨཔདེསུ ཨཧི ནཱམ སསྶཱམིཀོ ཨཧིཏུཎྜིཀཱདཱིཧི གཧིཏསཔྤོ; ཡཾ ཀཱིལཱ༹པེནྟཱ

ཨཌྜྷམྤི པཱདམྤི ཀཧཱཔཎམྤི ལབྷནྟི, མུཉྩནྟཱཔི ཧིརཉྙཾ ཝཱ སུཝཎྞཾ ཝཱ གཧེཏྭཱཝ མུཉྩནྟི. ཏེ ཀསྶཙི བྷིཀྑུནོ ནིསིནྣོཀཱསཾ གནྟྭཱ སཔྤཀརཎྜཾ ཋཔེཏྭཱ ནིདྡཱཡནྟི ཝཱ, ཀཏྠཙི ཝཱ གཙྪནྟི, ཏཏྲ ཙེ སོ བྷིཀྑུ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཏཾ ཀརཎྜཾ ཨཱམསཏི, དུཀྐཊཾ. ཕནྡཱཔེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཋཱནཱ ཙཱཝེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཀརཎྜཀཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ སཔྤཾ གཱིཝཱཡ གཎྷཱཏི, དུཀྐཊཾ. ཨུདྡྷརཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཨུཛུཀཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷརནྟསྶ ཀརཎྜཏལཏོ སཔྤསྶ ནངྒུཊྛེ ཀེསགྒམཏྟེ མུཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. གྷཾསིཏྭཱ ཀཌྜྷནྟསྶ ནངྒུཊྛེ མུཁཝཊྚིཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ ¶ . ཀརཎྜམུཁཾ ཨཱིསཀཾ ཝིཝརིཏྭཱ པཧཱརཾ ཝཱ དཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, རེ’’ཏི ནཱམེན པཀྐོསིཏྭཱ ནིཀྑཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ ¶ . ཏཐེཝ ཝིཝརིཏྭཱ མཎྜཱུཀསདྡཾ ཝཱ མཱུསིཀསདྡཾ ཝཱ ལཱཛཱཝིཀིརཎཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ནཱམེན པཀྐོསཏི, ཨཙྪརཾ ཝཱ པཧརཏི, ཨེཝཾ ནིཀྑནྟེཔི པཱརཱཛིཀཾ. མུཁཾ ཨཝིཝརིཏྭཱཔི ཨེཝཾ ཀཏེ ཚཱཏོ སཔྤོ སཱིསེན ཀརཎྜཔུཊཾ ཨཱཧཙྩ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ པལཱཡཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. སཙེ པན མུཁེ ཝིཝརིཏེ སཡམེཝ སཔྤོ ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨཐཱཔི མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཝཱ ཨཝིཝརིཏྭཱ ཝཱ ཀེཝལཾ མཎྜཱུཀམཱུསིཀསདྡཾ ལཱཛཱཝིཀིརཎམེཝ ཙ ཀརོཏི, ན ནཱམཾ གཧེཏྭཱ པཀྐོསཏི, ན ཨཙྪརཾ ཝཱ པཧརཏི, སཔྤོ ཙ ཚཱཏཏྟཱ ‘‘མཎྜཱུཀཱདཱིནི ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. མཙྪོ ཀེཝལཾ ཨིདྷ ཨཔདགྒཧཎེན ཨཱགཏོ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨུདཀཊྛེ ཝུཏྟམེཝཱཏི.

ཨཔདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དྭིཔདཀཐཱ

༡༡༥. དྭིཔདེསུ ¶ – ཡེ ཨཝཧརིཏུཾ སཀྐཱ, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘མནུསྶཱ པཀྑཛཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. དེཝཏཱ པན ཨཝཧརིཏུཾ ན སཀྐཱ. པཀྑཱ ཛཱཏཱ ཨེཏེསནྟི པཀྑཛཱཏཱ. ཏེ ལོམཔཀྑཱ ཙམྨཔཀྑཱ ཨཊྛིཔཀྑཱཏི ཏིཝིདྷཱ. ཏཏྠ མོརཀུཀྐུཊཱདཡོ ལོམཔཀྑཱ, ཝགྒུལིཨཱདཡོ ཙམྨཔཀྑཱ, བྷམརཱདཡོ ཨཊྛིཔཀྑཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ སབྦེཔི མནུསྶཱ ཙ པཀྑཛཱཏཱ ཙ ཀེཝལཾ ཨིདྷ དྭིཔདགྒཧཎེན ཨཱགཏཱ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཱཀཱསཊྛེ ཙ པཱཎེ ཙ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

དྭིཔདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཔྤདཀཐཱ

༡༡༦. ཙཏུཔྤདེསུ – པསུཀཱཏི པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱཝསེསཱ སབྦཱ ཙཏུཔྤདཛཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཧཏྠིཨཱདཡོ པཱཀཊཱཡེཝ. ཏཏྠ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཧཏྠིཾ ཨཱམསནྟསྶ དུཀྐཊཾ, ཕནྡཱཔེནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡོ པན མཧཱབལོ བལམདེན ཏརུཎཾ བྷིངྐཙྪཱཔཾ ནཱབྷིམཱུལེ སཱིསེན ཨུཙྩཱརེཏྭཱ གཎྷནྟོ ཙཏྟཱརོ པཱདེ, སོཎྜཾ ཙ བྷཱུམིཏོ ཀེསགྒམཏྟམྤི མོཙེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཧཏྠཱི པན ཀོཙི ཧཏྠིསཱལཱཡཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏོ ¶ ཧོཏི, ཀོཙི ཨབདྡྷོཝ ཏིཊྛཏི, ཀོཙི ཨནྟོཝཏྠུམྷི ¶ ཏིཊྛཏི, ཀོཙི རཱཛངྒཎེ ཏིཊྛཏི, ཏཏྠ ཧཏྠིསཱལཱཡཾ གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏསྶ གཱིཝཱབནྡྷནཉྩ ཙཏྟཱརོ ཙ པཱདཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི ཧོནྟི. གཱིཝཱཡ ཙ ཨེཀསྨིཉྩ པཱདེ ཨཡསངྑལིཀཱཡ བདྡྷསྶ ཚ ཋཱནཱནི. གཱིཝཱཡ ཙ དྭཱིསུ ཙ པཱདེསུ བདྡྷསྶ སཏྟ ཋཱནཱནི. ཏེསཾ ཝསེན ཕནྡཱཔནཋཱནཱཙཱཝནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨབདྡྷསྶ སཀལཱ ཧཏྠིསཱལཱ ཋཱནཾ. ཏཏོ ཨཏིཀྐམནེ, པཱརཱཛིཀཾ. ཨནྟོཝཏྠུམྷི ཋིཏསྶ སཀལཾ ཨནྟོཝཏྠུམེཝ ཋཱནཾ. ཏསྶ ཝཏྠུདྭཱརཱཏིཀྐམནེ པཱརཱཛིཀཾ. རཱཛངྒཎེ ཋིཏསྶ སཀལནགརཾ ཋཱནཾ. ཏསྶ ནགརདྭཱརཱཏིཀྐམནེ པཱརཱཛིཀཾ. བཧིནགརེ ཋིཏསྶ ཋིཏཊྛཱནམེཝ ཋཱནཾ. ཏཾ ཧརནྟོ པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ. ནིཔནྣསྶ ཨེཀམེཝ ཋཱནཾ. ཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨུཊྛཱཔེནྟསྶ ཨུཊྛིཏམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨསྶེཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ. སཙེ པན སོ ཙཏཱུསུ པཱདེསུ བདྡྷོ ཧོཏི, ཨཊྛ ཋཱནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེས ནཡོ ཨོཊྛེཔི.

གོཎོཔི ¶ ཀོཙི གེཧེ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏོ ཧོཏི. ཀོཙི ཨབདྡྷོཝ ཏིཊྛཏི, ཀོཙི པན ཝཛེ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏོ ཧོཏི, ཀོཙི ཨབདྡྷོཝ ཏིཊྛཏི. ཏཏྠ གེཧེ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏསྶ ཙཏྟཱརོ པཱདཱ, བནྡྷནཉྩཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི; ཨབདྡྷསྶ སཀལཾ གེཧཾ. ཝཛེཔི བདྡྷསྶ པཉྩ ཋཱནཱནི. ཨབདྡྷསྶ སཀལོ ཝཛོ. ཏཾ ཝཛདྭཱརཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. ཝཛཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཧརནྟོ ཁཎྜདྭཱརཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. དྭཱརཾ ཝཱ ཝིཝརིཏྭཱ ཝཛཾ ཝཱ བྷིནྡིཏྭཱ བཧི ཋིཏོ ནཱམེན པཀྐོསིཏྭཱ ནིཀྑཱམེཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཱཁཱབྷངྒཾ དསྶེཏྭཱ པཀྐོསནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དྭཱརཾ ཨཝིཝརིཏྭཱ ཝཛཾ ཨབྷིནྡིཏྭཱ སཱཁཱབྷངྒཾ ཙཱལེཏྭཱ པཀྐོསཏི, གོཎོ ཚཱཏཏཱཡ ཝཛཾ ལངྒྷེཏྭཱ ནིཀྑམཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. སཙེ པན དྭཱརེ ཝིཝརིཏེ ཝཛེ ཝཱ བྷིནྣེ སཡམེཝ ནིཀྑམཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཝཱ ཨཝིཝརིཏྭཱ ཝཱ ཝཛམྤི བྷིནྡིཏྭཱ ཝཱ ཨབྷིནྡིཏྭཱ ཝཱ ཀེཝལཾ སཱཁཱབྷངྒཾ ¶ ཙཱལེཏི, ན པཀྐོསཏི, གོཎོ ཚཱཏཏཱཡ པདསཱ ཝཱ ལངྒྷེཏྭཱ ཝཱ ནིཀྑམཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཨེཀོ མཛ྄ཛྷེ གཱམེ བདྡྷོ ཋིཏོ, ཨེཀོ ནིཔནྣོ. ཋིཏགོཎསྶ པཉྩ ཋཱནཱནི ཧོནྟི, ནིཔནྣསྶ དྭེ ཋཱནཱནི; ཏེསཾ ཝསེན ཕནྡཱཔནཋཱནཱཙཱཝནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཡོ པན ནིཔནྣཾ ཨནུཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཏྠེཝ གྷཱཏེཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. སུཔརིཀྑིཏྟེ པན དྭཱརཡུཏྟེ གཱམེ ཋིཏགོཎསྶ སཀལགཱམོ ཋཱནཾ. ཨཔརིཀྑིཏྟེ ཋིཏསྶ ཝཱ ཙརནྟསྶ ཝཱ པཱདེཧི ཨཀྐནྟཊྛཱནམེཝ ཋཱནཾ གདྲབྷཔསུཀཱསུཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོཏི.

ཙཏུཔྤདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བཧུཔྤདཀཐཱ

༡༡༧. བཧུཔྤདེསུ ¶ – སཙེ ཨེཀཱཡ སཏཔདིཡཱ ཝཏྠུ པཱུརཏི, ཏཾ པདསཱ ནེནྟསྶ ནཝནཝུཏི ཐུལླཙྩཡཱནི, ཨེཀཾ པཱརཱཛིཀཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

བཧུཔྤདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨོཙརཀཀཐཱ

༡༡༨. ཨོཙརཏཱིཏི ¶ ཨོཙརཀོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨནྟོ ཨནུཔཝིསཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨོཙརིཏྭཱཏི སལླཀྑེཏྭཱ, ཨུཔདྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཙིཀྑཏཱིཏི པརཀུལེསུ ཝཱ ཝིཧཱརཱདཱིསུ ཝཱ དུཊྛཔིཏཾ ཨསཾཝིཧིཏཱརཀྑཾ བྷཎྜཾ ཨཉྙསྶ ཙོརཀམྨཾ ཀཱཏུཾ པཊིབལསྶ ཨཱརོཙེཏི. ཨཱཔཏྟི ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀསྶཱཏི ཨཝསྶཾ ཧཱརིཡེ བྷཎྜེ ཨོཙརཀསྶ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ ཨིཏརསྶ ཋཱནཱཙཱཝནེཏི ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟི ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀསྶ. ཡོ པན ‘‘པུརིསོ གེཧེ ནཏྠི, བྷཎྜཾ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ པདེསེ ཋཔིཏཾ ཨསཾཝིཧིཏཱརཀྑཾ, དྭཱརཾ ཨསཾཝུཏཾ, གཏམཏྟེནེཝ སཀྐཱ ཧརིཏུཾ, ནཏྠི ནཱམ ཀོཙི པུརིསཀཱརཱུཔཛཱིཝཱི, ཡོ ཏཾ གནྟྭཱ ཧརེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པརིཡཱཡཀཐཾ ཀརོཏི, ཏཉྩ སུཏྭཱ ཨཉྙོ ‘‘ཨཧཾ དཱནི ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཧརཏི, ཏསྶ ཋཱནཱཙཱཝནེ པཱརཱཛིཀཾ, ཨིཏརསྶ པན ཨནཱཔཏྟི. པརིཡཱཡེན ཧི ཨདིནྣཱདཱནཏོ མུཙྩཏཱིཏི.

ཨོཙརཀཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨོཎིརཀྑཀཐཱ

ཨོཎིཾ རཀྑཏཱིཏི ཨོཎིརཀྑོ. ཡོ པརེན ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཨཱབྷཏཾ བྷཎྜཾ ‘‘ཨིདཾ

ཏཱཝ, བྷནྟེ, མུཧུཏྟཾ ཨོལོཀེཐ, ཡཱཝ ཨཧཾ ཨིདཾ ནཱམ ཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ¶ རཀྑཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨོཎིརཀྑོ ནཱམ ཨཱཧཊཾ བྷཎྜཾ གོཔེནྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཨོཎིརཀྑོ ཡེབྷུཡྻེན བནྡྷིཏྭཱ ལགྒེཏྭཱ ཋཔིཏབྷཎྜཾ ཨམོཙེཏྭཱཝ ཧེཊྛཱ པསིབྦཀཾ ཝཱ པུཊཀཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཀིཉྩིམཏྟཾ གཧེཏྭཱ སིབྦནཱདིཾ པུན པཱཀཏིཀཾ ཀརོཏི, ‘‘ཨེཝཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱམསནཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཨནུརུཔཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱཏི.

ཨོཎིརཀྑཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སཾཝིདཱཝཧཱརཀཐཱ

སཾཝིདྷཱཡ ¶ ¶ ཨཝཧཱརོ སཾཝིདཱཝཧཱརོ; ཨཉྙམཉྙསཉྙཏྟིཡཱ ཀཏཱཝཧཱརོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾཝིདཧིཏྭཱཏི ཨེཀཙྪནྡཏཱཡ ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ སམྨནྟཡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྲཱཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ གེཧཾ གནྟྭཱ, ཚདནཾ ཝཱ བྷིནྡིཏྭཱ, སནྡྷིཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ བྷཎྜཾ ཧརིསྶཱམཱ’’ཏི སཾཝིདཧིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཏེསུ ཨེཀོ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཏི. ཏསྶུདྡྷཱརེ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. པརིཝཱརེཔི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཙཏུརོ ཛནཱ སཾཝིདྷཱཡ, གརུབྷཎྜཾ ཨཝཱཧརུཾ;

ཏཡོ པཱརཱཛིཀཱ, ཨེཀོ ན པཱརཱཛིཀོ;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༧༩);

ཏསྶཱཡཾ ཨཏྠོ – ཙཏྟཱརོ ཛནཱ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསིཀཱ ཚམཱསཀཾ གརུབྷཎྜཾ ཨཱཧརིཏུཀཱམཱ ཛཱཏཱ. ཏཏྠ ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཏྭཾ ཨེཀཾ མཱསཀཾ ཧར, ཏྭཾ ཨེཀཾ, ཏྭཾ ཨེཀཾ, ཨཧཾ ཏཡོ ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨནྟེཝཱསིཀེསུ པན པཋམོ ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, ཏཡོ ཧརཐ, ཏྭཾ ཨེཀཾ ཧར, ཏྭཾ ཨེཀཾ, ཨཧཾ ཨེཀཾ ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིཏརེཔི དྭེ ཨེཝམེཝ ཨཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཨནྟེཝཱསིཀེསུ ཨེཀམེཀསྶ ཨེཀེཀོ མཱསཀོ སཱཧཏྠིཀོ ཧོཏི, ཏེན ནེསཾ དུཀྐཊཱཔཏྟིཡོ; པཉྩ ཨཱཎཏྟིཀཱ, ཏེཧི ཏིཎྞམྤི པཱརཱཛིཀཾ. ཨཱཙརིཡསྶ པན ཏཡོ སཱཧཏྠིཀཱ, ཏེཧིསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཏཡོ ཨཱཎཏྟིཀཱ, ཏེཧིཔི ཐུལླཙྩཡམེཝ. ཨིམསྨིཉྷི ཨདིནྣཱདཱནསིཀྑཱཔདེ སཱཧཏྠིཀཾ ཝཱ ཨཱཎཏྟིཀསྶ, ཨཱཎཏྟིཀཾ ཝཱ སཱཧཏྠིཀསྶ ¶ ཨངྒཾ ན ཧོཏི. སཱཧཏྠིཀཾ པན སཱཧཏྠིཀེནེཝ ཀཱརེཏབྦཾ, ཨཱཎཏྟིཀཾ ཨཱཎཏྟིཀེནེཝ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙཏུརོ ཛནཱ སཾཝིདྷཱཡ…པེ… པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི.

ཨཔིཙ སཾཝིདཱཝཧཱརེ ཨསམྨོཧཏྠཾ ‘‘ཨེཀབྷཎྜཾ ཨེཀཊྛཱནཾ, ཨེཀབྷཎྜཾ ནཱནཱཋཱནཾ; ནཱནཱབྷཎྜཾ ཨེཀཊྛཱནཾ, ནཱནཱབྷཎྜཾ ནཱནཱཋཱན’’ནྟི ཨིདམྤི ཙཏུཀྐཾ ཨཏྠཏོ སལླཀྑེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨེཀབྷཎྜཾ ཨེཀཊྛཱནནྟི ཨེཀཀུལསྶ ཨཱཔཎཕལཀེ པཉྩམཱསཀཾ བྷཎྜཾ དུཊྛཔིཏཾ དིསྭཱ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཔེནྟི ‘‘གཙྪེཏཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི, ཏསྶུདྡྷཱརེ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཀབྷཎྜཾ ¶ ནཱནཱཋཱནནྟི ཨེཀཀུལསྶ པཉྩསུ ཨཱཔཎཕལཀེསུ ཨེཀེཀམཱསཀཾ དུཊྛཔིཏཾ དིསྭཱ སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཔེནྟི ‘‘གཙྪེཏེ ཨཱཧརཱ’’ཏི, པཉྩམསྶ མཱསཀསྶ ཨུདྡྷཱརེ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. ནཱནཱབྷཎྜཾ ཨེཀཊྛཱནནྟི བཧཱུནཾ སནྟཀཾ པཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨགྒྷནཀཾ བྷཎྜཾ ¶ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ དུཊྛཔིཏཾ དིསྭཱ སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཔེནྟི ‘‘གཙྪེཏཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི, ཏསྶུདྡྷཱརེ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. ནཱནཱབྷཎྜཾ ནཱནཱཋཱནནྟི པཉྩནྣཾ ཀུལཱནཾ པཉྩསུ ཨཱཔཎཕལཀེསུ ཨེཀེཀམཱསཀཾ དུཊྛཔིཏཾ དིསྭཱ སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཔེནྟི ‘‘གཙྪེཏེ ཨཱཧརཱ’’ཏི, པཉྩམསྶ མཱསཀསྶ ཨུདྡྷཱརེ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀནྟི.

སཾཝིདཱཝཧཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སངྐེཏཀམྨཀཐཱ

༡༡༩. སངྐེཏཀམྨནྟི སཉྫཱནནཀམྨཾ; ཀཱལཔརིཙྪེདཝསེན སཉྙཱཎཀརཎནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘པུརེབྷཏྟཾ ཨཝཧརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཛྫ ཝཱ པུརེབྷཏྟཾ ཨཝཧརཏུ, སྭེ ཝཱ, ཨནཱགཏེ ཝཱ སཾཝཙྪརེ, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ; ཨུབྷིནྣམྤི ཨོཙརཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ‘‘ཨཛྫ པུརེབྷཏྟཾ ཨཝཧརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སྭེ པུརེབྷཏྟཾ ཨཝཧརཏི, ‘‘ཨཛྫཱ’’ཏི ནིཡཱམིཏཾ ཏཾ སངྐེཏཾ ཨཏིཀྐམྨ པཙྪཱ ཨཝཧཊཾ ཧོཏི. སཙེ ‘‘སྭེ པུརེབྷཏྟཾ ཨཝཧརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཛྫ པུརེབྷཏྟཾ ཨཝཧརཏི ¶ , ‘‘སྭེ’’ཏི ནིཡཱམིཏཾ ཏཾ སངྐེཏཾ ཨཔྤཏྭཱ པུརེ ཨཝཧཊཾ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཨཝཧརནྟསྶ ཨཝཧཱརཀསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ, མཱུལཊྛསྶ ཨནཱཔཏྟི. ‘‘སྭེ པུརེབྷཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཏདཧེཝ ཝཱ སྭེ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཝཱ ཧརནྟོཔི ཏཾ སངྐེཏཾ པུརེ ཙ པཙྪཱ ཙ ཧརཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེས ནཡོ པཙྪཱབྷཏྟརཏྟིནྡིཝེསུཔི. པུརིམཡཱམ-མཛ྄ཛྷིམཡཱམ-པཙྪིམཡཱམ-ཀཱལ༹ཛུཎྷ-མཱས-ཨུཏུ-སཾཝཙྪརཱདིཝསེནཱཔི ཙེཏྠ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘པུརེབྷཏྟཾ ཧརཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པུརེབྷཏྟམེཝ ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱཡམནྟསྶ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཧོཏི; ཨེཏྠ ཀཐནྟི? མཧཱསུམཏྠེརོ ཏཱཝ ཨཱཧ – ‘‘པུརེབྷཏྟཔཡོགོཝ ཨེསོ, ཏསྨཱ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏཱི’’ཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ ཝིསངྐེཏཾ, ཏསྨཱ མཱུལཊྛོ མུཙྩཏཱི’’ཏི.

སངྐེཏཀམྨཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིམིཏྟཀམྨཀཐཱ

༡༢༠. ནིམིཏྟཀམྨནྟི ¶ སཉྙུཔྤཱདནཏྠཾ ཀསྶཙི ནིམིཏྟསྶ ཀརཎཾ, ཏཾ ‘‘ཨཀྑིཾ ཝཱ ནིཁཎིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏིདྷཱ ཝུཏྟཾ. ཨཉྙམྤི པནེཏྠ ཧཏྠལངྒྷན-པཱཎིཔྤཧཱརཨངྒུལིཕོཊན-གཱིཝུནྣཱམན-ཨུཀྐཱསནཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ ¶ སངྒཧེཏབྦཾ. སེསམེཏྠ སངྐེཏཀམྨེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ནིམིཏྟཀམྨཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱཎཏྟིཀཐཱ

༡༢༡. ཨིདཱནི ཨེཏེསྭེཝ སངྐེཏཀམྨནིམིཏྟཀམྨེསུ ཨསམྨོཧཏྠཾ ‘‘བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སོ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཏནྟི སོ ཨཝཧཱརཀོ ཡཾ ཨཱཎཱཔཀེན ནིམིཏྟསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨེཏནྟི མཉྙམཱནོ ཏམེཝ ཨཝཧརཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. སོ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙནྟི ཡཾ ཨཝཧརཱཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨེཏནྟི མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཋཔིཏཾ ཨཝཧརཏི, མཱུལཊྛསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཏནྟི ཨཱཎཱཔཀེན ནིམིཏྟསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟབྷཎྜཾ ཨཔྤགྒྷཾ, ཨིདཾ ཨཉྙཾ ཏསྶེཝ སམཱིཔེ ཋཔིཏཾ སཱརབྷཎྜནྟི ཨེཝཾ ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཏམེཝ ཨཝཧརཏི, ཨུབྷིནྣམྤི པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙནྟི པུརིམནཡེནེཝ ཨིདཾ ཨཉྙཾ ཏསྶེཝ སམཱིཔེ ཋཔིཏཾ སཱརབྷཎྜནྟི ¶ མཉྙཏི, ཏཉྩེ ཨཉྙམེཝ ཧོཏི, ཏསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ.

ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཱཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀོ ཨཱཙརིཡོ ཏཡོ བུདྡྷརཀྑིཏ-དྷམྨརཀྑིཏ-སངྒྷརཀྑིཏནཱམཀཱ ཨནྟེཝཱསིཀཱ དཊྛབྦཱ. ཏཏྠ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཨཱཙརིཡོ ཀིཉྩི བྷཎྜཾ ཀཏྠཙི སལླཀྑེཏྭཱ ཏསྶ ཧརཎཏྠཱཡ བུདྡྷརཀྑིཏཾ ཨཱཎཱཔེཏི. ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཱཏི གཙྪ ཏྭཾ, བུདྡྷརཀྑིཏ, ཨེཏམཏྠཾ དྷམྨརཀྑིཏསྶ པཱཝད. ཨིཏྠནྣཱམོ ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཏཱུཏི དྷམྨརཀྑིཏོཔི སངྒྷརཀྑིཏསྶ པཱཝདཏུ. ཨིཏྠནྣཱམོ ཨིཏྠནྣཱམཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཏཱུཏི ཨེཝཾ ཏཡཱ ཨཱཎཏྟེན དྷམྨརཀྑིཏེན ཨཱཎཏྟོ སངྒྷརཀྑིཏོ ཨིཏྠནྣཱམཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཏུ, སོ ཧི ཨམྷེསུ ཝཱིརཛཱཏིཀོ པཊིབལོ ཨིམསྨིཾ ཀམྨེཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ ཨཱཙརིཡསྶ ཏཱཝ དུཀྐཊཾ. སཙེ པན སཱ ཨཱཎཏྟི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ¶ གཙྪཏི, ཡཾ པརཏོ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ, ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ ཏདེཝ ཧོཏི. ཨཐ ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝསྶཾ ཧཱརིཡཾ ཧོཏི, ཡཾ པརཏོ ‘‘སབྦེསཾ ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏོ ཨིམསྶ ཏངྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏཱིཏི ཨཡཾ ཡུཏྟི སབྦཏྠ ཝེདིཏབྦཱ.

སོ ཨིཏརསྶ ཨཱརོཙེཏཱིཏི བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏསྶ, དྷམྨརཀྑིཏོ ཙ སངྒྷརཀྑིཏསྶ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀིར བྷཎྜཾ ཨཝཧར, ཏྭཾ ཀིར ཨམྷེསུ ཙ ཝཱིརཔུརིསོ’’’ཏི ¶ ཨཱརོཙེཏི, ཨེཝཾ ཏེསམྤི དུཀྐཊཾ. ཨཝཧཱརཀོ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ‘‘སཱདྷུ ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི སངྒྷརཀྑིཏོ སམྤཊིཙྪཏི. མཱུལཊྛསྶ ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱཏི སངྒྷརཀྑིཏེན པཊིགྒཧིཏམཏྟེ ཨཱཙརིཡསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མཧཱཛནོ ཧི ཏེན པཱཔེ ནིཡོཛིཏོཏི. སོ ཏཾ བྷཎྜནྟི སོ ཙེ སངྒྷརཀྑིཏོ ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཏི, སབྦེསཾ ཙཏུནྣམྤི ཛནཱནཾ པཱརཱཛིཀཾ. ན ཀེཝལཉྩ ཙཏུནྣཾ, ཨེཏེན ཨུཔཱཡེན ཝིསངྐེཏཾ ཨཀཏྭཱ པརམྤརཱཡ ཨཱཎཱཔེནྟཾ སམཎསཏཾ སམཎསཧསྶཾ ཝཱ ཧོཏུ, སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀམེཝ.

དུཏིཡཝཱརེ – སོ ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི སོ ཨཱཙརིཡེན ཨཱཎཏྟོ བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏཾ ཨདིསྭཱ ཝཱ ཨཝཏྟུཀཱམོ ཝཱ ཧུཏྭཱ སངྒྷརཀྑིཏམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀིར བྷཎྜཾ ཨཝཧརཱ’’’ཏི ཨཱཎཱཔེཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨཱཎཏྟིཡཱ ཏཱཝ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ དུཀྐཊཾ. པཊིགྒཎྷཱཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི སངྒྷརཀྑིཏེན སམྤཊིཙྪིཏེ མཱུལཊྛསྶེཝ ¶ དུཀྐཊནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སཙེ པན སོ ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ཙ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ, ཨཝཧཱརཀསྶ ཙ སངྒྷརཀྑིཏསྶཱཏི ཨུབྷིནྣམྤི པཱརཱཛིཀཾ. མཱུལཊྛསྶ པན ཨཱཙརིཡསྶ ཝིསངྐེཏཏྟཱ པཱརཱཛིཀེན ཨནཱཔཏྟི. དྷམྨརཀྑིཏསྶ ཨཛཱནནཏཱཡ སབྦེན སབྦཾ ཨནཱཔཏྟི. བུདྡྷརཀྑིཏོ པན དྭིནྣཾ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནཱ ནཊྛོ.

ཨིཏོ པརེསུ ཙཏཱུསུ ཨཱཎཏྟིཝཱརེསུ པཋམེ ཏཱཝ སོ གནྟྭཱ པུན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི བྷཎྜཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཨཱརཀྑཾ དིསྭཱ ཨཝཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཱགཙྪཏི. ཡདཱ སཀྐོསི, ཏདཱཏི ཀིཾ ཨཛྫེཝ ཨཝཧཊཾ ཧོཏི? གཙྪ ཡདཱ སཀྐོསི ཏདཱ ནཾ ཨཝཧརཱཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ པུན ཨཱཎཏྟིཡཱཔི དུཀྐཊམེཝ ཧོཏི. སཙེ པན ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝསྶཾ ཧཱརིཡཾ ཧོཏི, ཨཏྠསཱདྷཀཙེཏནཱ ནཱམ མགྒཱནནྟརཕལསདིསཱ, ཏསྨཱ ¶ ཨཡཾ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀོ. སཙེཔི ཨཝཧཱརཀོ སཊྛིཝསྶཱཏིཀྐམེན ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཏི, ཨཱཎཱཔཀོ ཙ ཨནྟརཱཡེཝ ཀཱལཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཧཱིནཱཡ ཝཱ ཨཱཝཏྟཏི; ཨསྶམཎོཝ ཧུཏྭཱ ཀཱལཾ ཝཱ ཀརིསྶཏི, ཧཱིནཱཡ ཝཱ ཨཱཝཏྟིསྶཏི, ཨཝཧཱརཀསྶ པན ཨཝཧཱརཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ.

དུཏིཡཝཱརེ – ཡསྨཱ ཏཾ སཎིཀཾ ཝཱ བྷཎནྟོ ཏསྶ ཝཱ བདྷིརཏཱཡ ‘‘མཱ ཨཝཧརཱི’’ཏི

ཨེཏཾ ཝཙནཾ ན སཱཝེཏི, ཏསྨཱ མཱུལཊྛོ ན མུཏྟོ. ཏཏིཡཝཱརེ – པན སཱཝིཏཏྟཱ མུཏྟོ. ཙཏུཏྠཝཱརེ ¶ – ཏེན ཙ སཱཝིཏཏྟཱ, ཨིཏརེན ཙ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨོརཏཏྟཱ ཨུབྷོཔི མུཏྟཱཏི.

ཨཱཎཏྟིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ

༡༢༢. ཨིདཱནི ཏཏྠ ཏཏྠ ཋཱནཱ ཙཱཝནཝསེན ཝུཏྟསྶ ཨདིནྣཱདཱནསྶ ཨངྒཾ ཝཏྠུབྷེདེན ཙ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཉྩཧི ཨཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཉྩཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི; པཉྩཧི ཨངྒེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡནྟསྶ ‘‘པརཔརིགྒཧིཏཉྩ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི, ན ཏཏོ ཨཱུནེཧཱིཏི. ཏཏྲིམེ པཉྩ ཨཱཀཱརཱ – པརཔརིགྒཧིཏཾ, པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིཏཱ ¶ , པརིཀྑཱརསྶ གརུཀབྷཱཝོ, ཐེཡྻཙིཏྟཾ, ཋཱནཱཙཱཝནནྟི. ཨིཏོ པརེཧི པན དྭཱིཧི ཝཱརེཧི ལཧུཀེ པརིཀྑཱརེ ཝཏྠུབྷེདེན ཐུལླཙྩཡཉྩ དུཀྐཊཉྩ དསྶིཏཾ.

༡༢༥. ‘‘ཚཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཝཱརཏྟཡེ པན ན སཀསཉྙིཏཱ, ན ཝིསྶཱསགྒཱཧིཏཱ, ན ཏཱཝཀཱལིཀཏཱ, པརིཀྑཱརསྶ གརུཀབྷཱཝོ, ཐེཡྻཙིཏྟཾ, ཋཱནཱཙཱཝནནྟི ཨེཝཾ ཚ ཨཱཀཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཏྠུབྷེདེན པནེཏྠཱཔི པཋམཝཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. དུཏིཡཏཏིཡེསུ ཐུལླཙྩཡདུཀྐཊཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏོ པརེསུ པན ཏཱིསུ ཝཱརེསུ ཝིཛྫམཱནེཔི ཝཏྠུབྷེདེ ཝཏྠུསྶ པརེཧི ཨཔརིགྒཧིཏཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཏྲ ཡདེཏཾ ‘‘ན ¶ ཙ པརཔརིགྒཧིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ཝཱ ཧོཏུ ཚཌྜིཏཾ ཚིནྣམཱུལཀཾ ཨསྶཱམིཀཝཏྠུ, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཝཱ, ཨུབྷཡམྤི ‘‘ན ཙ པརཔརིགྒཧིཏ’’ནྟྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཡསྨཱ པནེཏྠ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙཱ ཙ ཨཏྠི, ཐེཡྻཙིཏྟེན ཙ གཧིཏཾ, ཏསྨཱ ཨནཱཔཏྟི ན ཝུཏྟཱཏི.

ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨནཱཔཏྟིབྷེདཾ

༡༣༡. ཨེཝཾ ཝཏྠུཝསེན ཙ ཙིཏྟཝསེན ཙ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནཱཔཏྟི སསཉྙིསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སསཉྙིསྶཱཏི སཀསཉྙིསྶ, ‘‘མཡ྄ཧཾ སནྟཀཾ ¶ ཨིདཾ བྷཎྜ’’ནྟི ཨེཝཾ སསཉྙིསྶ པརབྷཎྜམྤི གཎྷཏོ གཧཎེ ཨནཱཔཏྟི, གཧིཏཾ པན པུན དཱཏབྦཾ. སཙེ སཱམིཀེཧི ‘‘དེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ན དེཏི, ཏེསཾ དྷུརནིཀྑེཔེ པཱརཱཛིཀཾ.

ཝིསྶཱསགྒཱཧེཏི ཝིསྶཱསགྒཧཎེཔི ཨནཱཔཏྟི. ཝིསྶཱསགྒཱཧལཀྑཎཾ པན ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཛཱནིཏབྦཾ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཝིསྶཱསཾ གཧེཏུཾ – སནྡིཊྛོ ཙ ཧོཏི, སམྦྷཏྟོ ཙ, ཨཱལཔིཏོ ཙ, ཛཱིཝཏི ཙ, གཧིཏེ ཙ ཨཏྟམནོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༥༦). ཏཏྠ སནྡིཊྛོཏི དིཊྛམཏྟཀམིཏྟོ, སམྦྷཏྟོཏི དལ༹ྷམིཏྟོ, ཨཱལཔིཏོཏི ‘‘མམ སནྟཀཾ ཡཾ ཨིཙྪསི, ཏཾ གཎྷེཡྻཱསི, ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ གཧཎེ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཛཱིཝཏཱིཏི ཨནུཊྛཱནསེཡྻཱཡ སཡིཏོཔི ཡཱཝ ¶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཾ ན པཱཔུཎཱཏི. གཧིཏེ ཙ ཨཏྟམནོཏི གཧིཏེ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧོཏི, ཨེཝརཱུཔསྶ སནྟཀཾ ‘‘གཧིཏེ མེ ཨཏྟམནོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟེན གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཝསེན ཙེཏཱནི པཉྩངྒཱནི ཝུཏྟཱནི. ཝིསྶཱསགྒཱཧོ པན ཏཱིཧི ཨངྒེཧི རུཧཏི – སནྡིཊྛོ, ཛཱིཝཏི, གཧིཏེ ཨཏྟམནོ; སམྦྷཏྟོ, ཛཱིཝཏི, གཧིཏེ ཨཏྟམནོ; ཨཱལཔིཏོ, ཛཱིཝཏི, གཧིཏེ ཨཏྟམནོཏི.

ཡོ པན ན ཛཱིཝཏི, ན ཙ གཧིཏེ ཨཏྟམནོ ཧོཏི; ཏསྶ སནྟཀཾ ཝིསྶཱསགྒཱཧེན གཧིཏམྤི པུན དཱཏབྦཾ. དདམཱནེན ཙ མཏཀདྷནཾ ཏཱཝ ཡེ ཏསྶ དྷནེ ཨིསྶརཱ གཧཊྛཱ ཝཱ པབྦཛིཏཱ ཝཱ, ཏེསཾ དཱཏབྦཾ. ཨནཏྟམནསྶ སནྟཀཾ ཏསྶེཝ དཱཏབྦཾ. ཡོ པན པཋམཾཡེཝ ‘‘སུཊྛུ ཀཏཾ ཏཡཱ མམ སནྟཀཾ གཎྷནྟེནཱ’’ཏི ཝཙཱིབྷེདེན ཝཱ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེན ཝཱ ཨནུམོདིཏྭཱ པཙྪཱ ¶ ཀེནཙི ཀཱརཎེན ཀུཔིཏོ, པཙྩཱཧརཱཔེཏུཾ ན ལབྷཏི. ཡོཔི ཨདཱཏུཀཱམོ ཙིཏྟེན པན ཨདྷིཝཱསེཏི, ན ཀིཉྩི ཝདཏི, སོཔི པུན པཙྩཱཧརཱཔེཏུཾ ན ལབྷཏི. ཡོ པན ‘‘མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ སནྟཀཾ གཧིཏཾ ཝཱ པརིབྷུཏྟཾ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘གཧིཏཾ ཝཱ ཧོཏུ པརིབྷུཏྟཾ ཝཱ, མཡཱ པན ཏཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཋཔིཏཾ, པཱཀཏིཀཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝདཏི. ཨཡཾ པཙྩཱཧརཱཔེཏུཾ ལབྷཏི.

ཏཱཝཀཱལིཀེཏི ‘‘པཊིདསྶཱམི པཊིཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ གཎྷནྟསྶ ཏཱཝཀཱལིཀེཔི གཧཎེ ཨནཱཔཏྟི. གཧིཏཾ པན སཙེ བྷཎྜསཱམིཀོ པུགྒལོ ཝཱ གཎོ ཝཱ ‘‘ཏུཡ྄ཧེཝེཏཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨནུཛཱནཱཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ ཨནུཛཱནཱཏི, ཨཱཧརཱཔེནྟེ དཱཏབྦཾ. སངྒྷསནྟཀཾ པན པཊིདཱཏུམེཝ ཝཊྚཏི.

པེཏཔརིགྒཧེཏི ཨེཏྠ པན པེཏྟིཝིསཡེ ཨུཔཔནྣཱཔི ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིབྦཏྟཱཔི ¶ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཡོ དེཝཱཔི སབྦེ ‘‘པེཏཱ’’ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཏཱ, ཏེསཾ པརིགྒཧེ ཨནཱཔཏྟི. སཙེཔི ཧི སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱཔཎཾ པསཱརེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, དིབྦཙཀྑུཀོ ཙ བྷིཀྑུ ཏཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙཱིཝརཏྠཱཡ སཏསཧསྶགྒྷནཀམྤི སཱཊཀཾ ¶ ཏསྶ ‘‘མཱ གཎྷ, མཱ གཎྷཱ’’ཏི ཝདནྟསྶཱཔི གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ཝཊྚཏི. དེཝཏཱ པན ཨུདྡིསྶ བལིཀམྨཾ ཀརོནྟེཧི རུཀྑཱདཱིསུ ལགྒིཏསཱཊཀེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

ཏིརཙྪཱནགཏཔརིགྒཧེཏི ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི པརིགྒཧེ ཨནཱཔཏྟི. སཙེཔི ཧི ནཱགརཱཛཱ ཝཱ སུཔཎྞམཱཎཝཀོ ཝཱ མནུསྶརཱུཔེན ཨཱཔཎཾ པསཱརེཏི, ཏཏོ ཙསྶ སནྟཀཾ ཀོཙི བྷིཀྑུ པུརིམནཡེནེཝ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ཝཊྚཏི. སཱིཧོ ཝཱ བྱགྒྷོ ཝཱ མིགམཧིཾསཱདཡོ ཝདྷིཏྭཱ ཁཱདནྟོ ཛིགྷཙྪཱཔཱིལི༹ཏོ ཨཱདིཏོཝ ན ཝཱརེཏབྦོ. ཨནཏྠམྤི ཧི ཀརེཡྻ. ཡདི པན ཐོཀེ ཁཱཡིཏེ ཝཱརེཏུཾ སཀྐོཏི, ཝཱརེཏྭཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. སེནཱདཡོཔི ཨཱམིསཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟེ པཱཏཱཔེཏྭཱ གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི.

པཾསུཀཱུལསཉྙིསྶཱཏི ཨསྶཱམིཀཾ ‘‘ཨིདཾ པཾསུཀཱུལ’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙིསྶཱཔི གཧཎེ ཨནཱཔཏྟི. སཙེ པན ཏཾ སསྶཱམིཀཾ ཧོཏི, ཨཱཧརཱཔེནྟེ དཱཏབྦཾ ¶ . ཨུམྨཏྟཀསྶཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཨུམྨཏྟཀསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི ཨིདྷ དྷནིཡོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཝསེསཱནཾ པན རཛཀབྷཎྜིཀཱདིཙོརཱནཾ ཚབྦགྒིཡཱདཱིནཾ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི.

ཨནཱཔཏྟིབྷེདཾ ནིཊྛིཏཾ.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ

སམུཊྛཱནཉྩ ཀིརིཡཱ, ཨཐོ སཉྙཱ སཙིཏྟཀཾ;

ལོཀཝཛྫཉྩ ཀམྨཉྩ, ཀུསལཾ ཝེདནཱཡ ཙཱཏི.

ཨིམསྨིཾ པན པཀིཎྞཀེ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ – སཱཧཏྠིཀཾ ཀཱཡཏོ ཙ ཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཨཱཎཏྟིཀཾ ཝཱཙཏོ ཙ ཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, སཱཧཏྠིཀཱཎཏྟིཀཾ ཀཱཡཏོ ཙ ཝཱཙཏོ ཙ ཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཱསམུཊྛཱནཉྩ, ཀརོནྟོཡེཝ ཧི ཨེཏཾ ཨཱཔཛྫཏི ན ཨཀརོནྟོ. ‘‘ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཱམཱི’’ཏི སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝེན མུཙྩནཏོ སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ ¶ , ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, ཏུཊྛོ ཝཱ བྷཱིཏོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཏཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཏིཝེདནནྟི སབྦཾ པཋམསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༣༢. ཝིནཱིཏཝཏྠུཀཐཱསུ ¶ ཚབྦགྒིཡཝཏྠུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡཾ ཝུཏྟམེཝ.

དུཏིཡཝཏྠུམྷི – ཙིཏྟཾ ནཱམ པུཐུཛྫནཱནཾ རཱགཱདིཝསེན པཀཏིཾ ཝིཛཧིཏྭཱ དྷཱཝཏི སནྡྷཱཝཏི ཝིདྷཱཝཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརབྷེདཾ ཝིནཱཔི ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེན ཨཱཔཏྟིཾ པཉྙཔེཡྻ, ཀོ སཀྐུཎེཡྻ ཨནཱཔཏྟིཀཾ ཨཏྟཱནཾ ཀཱཏུཾ! ཏེནཱཧ – ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཙིཏྟུཔྤཱདེ’’ཏི. ཙིཏྟཝསིཀེན པན ན བྷཝིཏབྦཾ, པཊིསངྑཱནབལེན ཙིཏྟཾ ནིཝཱརེཏབྦམེཝཱཏི.

༡༣༣-༤. ཨཱམསན-ཕནྡཱཔན-ཋཱནཱཙཱཝནཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ཏཏོ པརཱནི ཙ ཐེཡྻཙིཏྟོ བྷཱུམིཏོ ཨགྒཧེསཱིཏི ཝཏྠུཔརིཡོསཱནཱནི.

༡༣༥. ནིརུཏྟིཔཐཝཏྠུསྨིཾ ༡.༣༢༩ ཨཱདིཡཱིཏི གཎྷི, ‘‘ཙོརོསི ཏྭ’’ནྟི པརཱམསི. ཨིཏརོ པན ‘‘ཀེན ཨཝཧཊ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘མཡཱ ཨཝཧཊ’’ནྟི པུཙྪཱསབྷཱགེན པཊིཉྙཾ ཨདཱསི. ཡདི ཧི ཨིཏརེན ‘‘ཀེན གཧིཏཾ, ཀེན ཨཔནཱིཏཾ, ཀེན ཋཔིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཨབྷཝིསྶ, ཨཐ ཨཡམྤི ‘‘མཡཱ གཧིཏཾ, ཨཔནཱིཏཾ, ཋཔིཏ’’ནྟི ཝཱ ཝདེཡྻ. མུཁཾ ནཱམ བྷུཉྫནཏྠཱཡ ཙ ཀཐནཏྠཱཡ ཙ ཀཏཾ, ཐེཡྻཙིཏྟཾ པན ཝིནཱ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ནིརུཏྟིཔཐེ’’ཏི. ཝོཧཱརཝཙནམཏྟེ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ པརཾ ཝེཋནཝཏྠུ པརིཡོསཱནཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༣༧. ཨབྷིནྣསརཱིརཝཏྠུསྨིཾ ཨདྷིཝཏྠོཏི སཱཊཀཏཎྷཱཡ ཏསྨིཾཡེཝ སརཱིརེ ནིབྦཏྟོ. ཨནཱདིཡནྟོཏི ཏསྶ ཝཙནཾ ཨགཎྷནྟོ, ཨཱདརཾ ཝཱ ཨཀརོནྟོ. ཏཾ སརཱིརཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱཏི པེཏོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ སརཱིརཾ ཨུཊྛཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏཾ སརཱིརཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱ’’ཏི. དྭཱརཾ ཐཀེསཱིཏི བྷིཀྑུསྶ སུསཱནསམཱིཔེཡེཝ ཝིཧཱརོ, ཏསྨཱ བྷཱིརུཀཛཱཏིཀོ བྷིཀྑུ ཁིཔྤམེཝ ཏཏྠ པཝིསིཏྭཱ ¶ དྭཱརཾ ཐཀེསི. ཏཏྠེཝ པརིཔཏཱིཏི དྭཱརེ ཐཀིཏེ པེཏོ སཱཊཀེ ནིརཱལཡོ ཧུཏྭཱ ཏཾ སརཱིརཾ པཧཱཡ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ སརཱིརཾ ཏཏྠེཝ པརིཔཏི, པཏིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྷིནྣེ སརཱིརེཏི ཨབྦྷུཎྷེ ཨལླསརཱིརེ པཾསུཀཱུལཾ ན གཧེཏབྦཾ, གཎྷནྟསྶ ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔདྡཝཱ ཧོནྟི, དུཀྐཊཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. བྷིནྣེ པན ¶ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ པན བྷིནྣཾ ཧོཏི? ཀཱཀ-ཀུལལ-སོཎ-སིངྒཱལཱདཱིཧི མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ དཱཋཱཡ ཝཱ ཨཱིསཀཾ ཕཱལིཏམཏྟེནཱཔི. ཡསྶ པན པཏཏོ གྷཾསནེན ཚཝིམཏྟཾ ཚིནྣཾ ཧོཏི, ཙམྨཾ ཨཙྪིནྣཾ, ཨེཏཾ ཨབྷིནྣམེཝ; ཙམྨེ པན ཚིནྣེ བྷིནྣཾ. ཡསྶཱཔི སཛཱིཝཀཱལེཡེཝ པབྷིནྣཱ གཎྜཀུཊྛཔིལ༹ཀཱ ཝཱ ཝཎོ ཝཱ ཧོཏི, ཨིདམྤི བྷིནྣཾ. ཏཏིཡདིཝསཏོ པབྷུཏི ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝེན ཀུཎཔབྷཱཝཾ ཨུཔགཏམྤི བྷིནྣམེཝ. སབྦེན སབྦཾ པན ཨབྷིནྣེཔི སུསཱནགོཔཀེཧི ཝཱ ཨཉྙེཧི ཝཱ མནུསྶེཧི གཱཧཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ནོ ཙེ ཨཉྙཾ ལབྷཏི, སཏྠཀེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ཝཎཾ ཀཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཝིསབྷཱགསརཱིརེ པན སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སམཎསཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཱིསེ ཝཱ ཧཏྠཔཱདཔིཊྛིཡཾ ཝཱ ཝཎཾ ཀཏྭཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཀུསསངྐཱམནཝཏྠུཀཐཱ

༡༣༨. ཏདནནྟརེ ¶ ཝཏྠུསྨིཾ ཀུསཾ སངྐཱམེཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ཨགྒཧེསཱིཏི པུབྦེ ‘‘ཨཱདིཡེཡྻཱ’’ཏི ཨིམསྶ པདསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ ནཱམམཏྟེན དསྶིཏེསུ ཐེཡྻཱཝཧཱར-པསཡ྄ཧཱཝཧཱར-པརིཀཔྤཱཝཧཱརཔཨཙྪནྣཱཝཧཱར-ཀུསཱཝཧཱརེསུ ཀུསཱཝཧཱརེན ཨཝཧརཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིམེསཾ པན ཨཝཧཱརཱནཾ ཨེཝཾ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཡོ ཧི ཀོཙི སསྶཱམིཀཾ བྷཎྜཾ རཏྟིབྷཱགེ ཝཱ དིཝསབྷཱགེ ཝཱ སནྡྷིཙྪེདཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཨདིསྶམཱནོ ཨཝཧརཏི, ཀཱུཊམཱནཀཱུཊཀཧཱཔཎཱདཱིཧི ཝཱ ཝཉྩེཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཏསྶེཝཾ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ‘‘ཐེཡྻཱཝཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཡོ པན པརེ པསཡ྄ཧ བལསཱ ཨབྷིབྷུཡྻ, ཨཐ ཝཱ པན སནྟཛྫེཏྭཱ བྷཡཾ དསྶེཏྭཱ ཏེསཾ སནྟཀཾ གཎྷཱཏི, པནྠགྷཱཏ-གཱམགྷཱཏཱདཱིནི ཀརོནྟཱ དཱམརིཀཙོརཱ ཝིཡ ཀོདྷཝསེན པརགྷརཝིལོཔཾ ཀརོནྟཱ ཨཏྟནོ པཏྟབལིཏོ ཙ ཨདྷིཀཾ བལཀྐཱརེན གཎྷནྟཱ རཱཛ-རཱཛམཧཱམཏྟཱདཡོ ཝིཡ; ཏསྶེཝཾ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ‘‘པསཡ྄ཧཱཝཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

པརིཀཔྤེཏྭཱ ¶ གཎྷཏོ པན ཨཝཧཱརོ ‘‘པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, སོ བྷཎྜཔརིཀཔྤ-ཨོཀཱསཔརིཀཔྤཝསེན དུཝིདྷོ ¶ . ཏཏྲཱཡཾ བྷཎྜཔརིཀཔྤོ – ཨིདྷེཀཙྩོ སཱཊཀཏྠིཀོ ཨནྟོགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘སཙེ སཱཊཀོ བྷཝིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམི; སཙེ སུཏྟཾ, ན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པརིཀཔྤེཏྭཱ ཨནྡྷཀཱརེ པསིབྦཀཾ གཎྷཱཏི, སཱཊཀོ ཙེ ཏཏྲ ཧོཏི, ཨུདྡྷཱརེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ. སུཏྟཾ ཙེ ཧོཏི, རཀྑཏི. བཧི ནཱིཧརིཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ‘‘སུཏྟ’’ནྟི ཉཏྭཱ པུན ཨཱཧརིཏྭཱ ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏི, རཀྑཏིཡེཝ. ‘‘སུཏྟ’’ནྟི ཉཏྭཱཔི ‘‘ཡཾ ལདྡྷཾ, ཏཾ གཧེཏབྦ’’ནྟི གཙྪཏི, པདཝཱརེན ཀཱརེཏབྦོ. བྷཱུམིཡཾ ཋཔེཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘ཙོརོ, ཙོརོ’’ཏི སཱམིཀེཧི པརིཡུཊྛིཏོ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཡཏི, རཀྑཏི. སཱམིཀཱ ཏཾ དིསྭཱ གཎྷནྟི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ཨཉྙོ ཙེ ཀོཙི གཎྷཱཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨཐ ནིཝཏྟེསུ སཱམིཀེསུ སཡམེཝ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘པགེཝེཏཾ མཡཱ ནཱིཧཊཾ, མམ དཱནི སནྟཀ’’ནྟི གཎྷཱཏི, རཀྑཏི; བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. ‘‘སཙེ སུཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམི; སཙེ སཱཊཀོ, ན གཎྷིསྶཱམི. སཙེ ¶ སཔྤི བྷཝིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམི; སཙེ ཏེལཾ, ན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པརིཀཔྤེཏྭཱ གཎྷནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ པན ‘‘སཱཊཀཏྠིཀོཔི སཱཊཀཔསིབྦཀམེཝ གཧེཏྭཱ ནིཀྑནྟོ བཧི ཋཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ‘སཱཊཀོ ཨཡ’ནྟི དིསྭཱ གཙྪནྟོ པདུདྡྷཱརེནེཝ ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ པན ‘‘སཙེ སཱཊཀོ བྷཝིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པརིཀཔྤིཏཏྟཱ པརིཀཔྤོ དིསྶཏི, དིསྭཱ ཧཊཏྟཱ པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ ན དིསྶཏི. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཡཾ པརིཀཔྤིཏཾ ཏཾ ཨདིཊྛཾ པརིཀཔྤིཏབྷཱཝེ ཋིཏཾཡེཝ ཨུདྡྷརནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཏཏྠ པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ དིསྶཏི. ‘‘ཏཾ མཉྙམཱནོ ཏཾ ཨཝཧརཱི’’ཏི པཱལི༹ཡཱ ཙ སམེཏཱིཏི. ཏཏྠ ཡྭཱཡཾ ‘‘སཙེ སཱཊཀོ བྷཝིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟོ པརིཀཔྤོ, ཨཡཾ ‘‘བྷཎྜཔརིཀཔྤོ’’ ནཱམ.

ཨོཀཱསཔརིཀཔྤོ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཨིདྷེཀཙྩོ ལོལབྷིཀྑུ པརཔརིཝེཎཾ ཝཱ ཀུལགྷརཾ ཝཱ ཨརཉྙེ ཀམྨནྟསཱལཾ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ཀཐཱསལླཱཔེན ནིསིནྣོ ཀིཉྩི ལོབྷནེཡྻཾ པརིཀྑཱརཾ ཨོལོཀེཏི, ཨོལོཀེནྟོ ཙ པན དིསྭཱ དྭཱརཔམུཁཧེཊྛཱཔཱསཱདཔརིཝེཎདྭཱརཀོཊྛཀརུཀྑམཱུལཱདིཝསེན པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ‘‘སཙེ མཾ ཨེཏྠནྟརེ ¶ པསྶིསྶནྟི, དཊྛུཀཱམཏཱཡ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཝིཡ ཨེཏེསཾཡེཝ དསྶཱམི; ནོ ཙེ པསྶིསྶནྟི, ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི པརིཀཔྤེཏི. ཏསྶ ཏཾ ཨཱདཱཡ པརིཀཔྤིཏཔརིཙྪེདཾ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུཔཙཱརསཱིམཾ པརིཀཔྤེཏི, ཏདབྷིམུཁོཝ གཙྪནྟོ ཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི མནསི ཀརོནྟོ ཝཱ ཨཉྙཝིཧིཏོ ཝཱ ཨསཏིཡཱ ཨུཔཙཱརསཱིམཾ ཨཏིཀྐམཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨཐཱཔིསྶ ཏཾ ཋཱནཾ པཏྟསྶ ཙོརོ ཝཱ ཧཏྠཱི ཝཱ ཝཱལ༹མིགོ ¶ ཝཱ མཧཱམེགྷོ ཝཱ ཝུཊྛཧཏི, སོ ཙ ཏམྷཱ ཨུཔདྡཝཱ མུཙྩིཏུཀམྱཏཱཡ སཧསཱ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཀེཙི པནེཏྠ ‘‘ཡསྨཱ མཱུལེཝ ཐེཡྻཙིཏྟེན གཧིཏཾ, ཏསྨཱ ན རཀྑཏི, ཨཝཧཱརོཡེཝཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨཡཾ ཏཱཝ མཧཱཨཊྛཀཐཱནཡོ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘སཙེཔི སོ ཨནྟོཔརིཙྪེདེ ཧཏྠིཾ ཝཱ ཨསྶཾ ཝཱ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏཾ ནེཝ པཱཛེཏི, ན པཱཛཱཔེཏི; པརིཙྪེདེ ཨཏིཀྐནྟེཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, བྷཎྜདེཡྻམེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྲ ཡྭཱཡཾ ‘‘སཙེ མཾ ཨེཏྠནྟརེ པསྶིསྶནྟི, དཊྛུཀཱམཏཱཡ གཧེཏྭཱ ¶ ཝིཙརནྟོ ཝིཡ ཨེཏེསཾཡེཝ དསྶཱམཱི’’ཏི པཝཏྟོ པརིཀཔྤོ, ཨཡཾ ‘‘ཨོཀཱསཔརིཀཔྤོ’’ ནཱམ.

ཨེཝམིམེསཾ དྭིནྣམྤི པརིཀཔྤཱནཾ ཝསེན པརིཀཔྤེཏྭཱ གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ ‘‘པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

པཊིཙྪཱདེཏྭཱ པན ཨཝཧརཎཾ པཊིཙྪནྣཱཝཧཱརོ. སོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཡོ བྷིཀྑུ མནུསྶཱནཾ ཨུཡྻཱནཱདཱིསུ ཀཱིལ༹ནྟཱནཾ ཝཱ པཝིསནྟཱནཾ ཝཱ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཨལངྐཱརབྷཎྜཾ དིསྭཱ ‘‘སཙེ ཨོནམིཏྭཱ གཧེསྶཱམི, ‘ཀིཾ སམཎོ གཎྷཱཏཱི’ཏི མཾ ཛཱནིཏྭཱ ཝིཧེཋེཡྻུ’’ནྟི པཾསུནཱ ཝཱ པཎྞེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏི – ‘‘པཙྪཱ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི, ཏསྶ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨུདྡྷཱརོ ནཏྠཱིཏི ན ཏཱཝ ཨཝཧཱརོ ཧོཏི. ཡདཱ པན ཏེ མནུསྶཱ ཨནྟོགཱམཾ པཝིསིཏུཀཱམཱ ཏཾ བྷཎྜཀཾ ཝིཙིནནྟཱཔི ཨཔསྶིཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨནྡྷཀཱརོ, སྭེ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི སཱལཡཱ ཨེཝ གཏཱ ཧོནྟི. ཨཐསྶ ཏཾ ཨུདྡྷརཏོ ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘པཊིཙྪནྣཀཱལེཡེཝ ¶ ཏཾ མམ སནྟཀ’’ནྟི སཀསཉྙཱཡ ཝཱ ‘‘གཏཱ དཱནི ཏེ, ཚཌྜིཏབྷཎྜཾ ཨིད’’ནྟི པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ ཝཱ གཎྷནྟསྶ པན བྷཎྜདེཡྻཾ. ཏེསུ དུཏིཡདིཝསེ ཨཱགནྟྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ ཨདིསྭཱ དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀཏྭཱ གཏེསུཔི གཧིཏཾ བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏསྶ པཡོགེན ཏེཧི ན དིཊྛཾ, ཡོ པན ཏཐཱརཱུཔཾ བྷཎྜཾ དིསྭཱ ཡཐཱཋཱནེ ཋིཏཾཡེཝ ཨཔྤཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཐེཡྻཙིཏྟོ པཱདེན ཨཀྐམིཏྭཱ ཀདྡམེ ཝཱ ཝཱལིཀཱཡ ཝཱ པཝེསེཏི, ཏསྶ པཝེསིཏམཏྟེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ.

ཀུསཾ སངྐཱམེཏྭཱ པན ཨཝཧརཎཾ ‘‘ཀུསཱཝཧཱརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སོཔི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཡོ བྷིཀྑུ ཀུསཾ པཱཏེཏྭཱ ཙཱིཝརེ བྷཱཛིཡམཱནེ ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསསྶ སམཱིཔེ ཋིཏཾ ཨཔྤགྒྷཏརཾ ཝཱ མཧགྒྷཏརཾ ཝཱ སམསམཾ ཝཱ ཨགྒྷེན པརསྶ ཀོཊྛཱསཾ ཧརིཏུཀཱམོ ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསེ པཏིཏཾ ཀུསདཎྜཀཾ པརསྶ ཀོཊྛཱསེ པཱཏེཏུཀཱམོ ཨུདྡྷརཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. པརསྶ ཀོཊྛཱསེ པཱཏེཏི, རཀྑཏེཝ. ཡདཱ པན ཏསྨིཾ པཏིཏེ པརསྶ ཀོཊྛཱསཏོ པརསྶ ཀུསདཎྜཀཾ ཨུདྡྷརཏི, ཨུདྡྷཊམཏྟེ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. སཙེ པཋམཏརཾ པརཀོཊྛཱསཏོ ཀུསདཎྜཀཾ ཨུདྡྷརཏི ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསེ ¶ པཱཏེཏུཀཱམཏཱཡ ཨུདྡྷཱརེ རཀྑཏི ¶ , པཱཏནེ རཀྑཏི. ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསཏོ པན ཨཏྟནོ ཀུསདཎྜཀཾ ཨུདྡྷརཏི, ཨུདྡྷཱརེཡེཝ རཀྑཏི. ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པརཀོཊྛཱསེ པཱཏེནྟསྶ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ.

སཙེ པན དྭཱིསུཔི ཀོཊྛཱསེསུ པཏིཏདཎྜཀེ ཨདསྶནཾ གམེཏི, ཏཏོ ཨཝསེསབྷིཀྑཱུསུ གཏེསུ ཨིཏརོ ‘‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, དཎྜཀོ ན པཉྙཱཡཏཱི’ཏི. ‘མཡ྄ཧམྤི, ཨཱཝུསོ, ན པཉྙཱཡཏཱི’ཏི. ‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ བྷཱགོ’ཏི? ‘ཨཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ བྷཱགོ’’’ཏི ཨཏྟནོ བྷཱགཾ དསྶེཏི, ཏསྨིཾ ཝིཝདིཏྭཱ ཝཱ ཨཝིཝདིཏྭཱ ཝཱ ཏཾ གཎྷིཏྭཱ གཏེ ཨིཏརོ ཏསྶ བྷཱགཾ ཨུདྡྷརཏི, ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེཔི ཏེན ‘‘ཨཧཾ མམ བྷཱགཾ ཏུཡ྄ཧཾ ན དེམི, ཏྭཾ པན ཨཏྟནོ བྷཱགཾ ཉཏྭཱ གཎྷཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཡཾ མམཱ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི ཏསྶེཝ བྷཱགཾ གཎྷཱཏི, ཨུདྡྷཱརེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཨིཏརོ ‘‘ཨཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ བྷཱགོ, ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ བྷཱགོཏི ཀིཾ ཨིམིནཱ ཝིཝཱདེནཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཝཱ པཏྟོ ཧོཏུ, ཏུམྷཱཀཾ ཝཱ, ཡོ ཝརབྷཱགོ ཏཾ ཏུམྷེ ¶ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝདཏི, དིནྣཀཾ ནཱམ གཧིཏཾ ཧོཏི, ནཏྠེཏྠ ཨཝཧཱརོ. སཙེཔི སོ ཝིཝཱདབྷཱིརུཀོ བྷིཀྑུ ‘‘ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཎྷཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ཨཏྟནོ པཏྟཾ ཝརབྷཱགཾ ཋཔེཏྭཱ ལཱམཀཾཡེཝ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཏོ ཨིཏརསྶ ཝིཙིནིཏཱཝསེསཾ གཎྷནྟསྶཱཔི ཨཝཧཱརོ ནཏྠེཝཱཏི.

ཨཊྛཀཐཱསུཔན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀུསསངྐཱམནཝསེན ཙཱིཝརབྷཱཛནཱིཡམེཝ ཨེཀཾ ཨཱགཏཾ, ཙཏུནྣམྤི པན པཙྩཡཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཉྩ བྷཱཛནཱིཡཉྩ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཏབྦ’’ནྟི ཨེཝཉྩ ཝཏྭཱ ཙཱིཝརཀྑནྡྷཀེ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཱིཝེཡྻཀཾ དུསྶཡུགཾ; བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ གཧཔཏིཙཱིཝརཾ ཨནུཛཱནཱཏཱུ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༣༧) ཨིདཾ ཛཱིཝཀཝཏྠུཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཙཱིཝརཀཐཱ, སེནཱསནཀྑནྡྷཀེ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛགཧཾ དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི, མནུསྶཱ ན སཀྐོནྟི སངྒྷབྷཏྟཾ ཀཱཏུཾ, ཨིཙྪནྟི ཨུདྡེསབྷཏྟཾ ནིམནྟནཾ སལཱཀབྷཏྟཾ པཀྑིཀཾ ཨུཔོསཐིཀཾ པཱཊིཔདིཀཾ ཀཱཏུ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༢༥) ཨིདཾ སུཏྟམཱདིཾ ཀཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཀཐཱ, སེནཱསནཀྑནྡྷཀེཡེཝ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཏྟརསཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཏརཾ པཙྩནྟིམཾ མཧཱཝིཧཱརཾ པཊིསངྑརོནྟི – ‘ཨིདྷ མཡཾ ཝསྶཾ ཝསིསྶཱམཱ’ཏི. ཨདྡསཾསུ ཁོ ཚབྦགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ སཏྟརསཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཝིཧཱརཾ པཊིསངྑརོནྟེ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༦) ཨིདཾ ཚབྦགྒིཡཝཏྠུཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཏསེནཱསནཀཐཱ, ཏདཝསཱནེ ཙ སཔྤིཨཱདིབྷེསཛྫཀཐཱ ཝིཏྠཱརེན ¶ ཀཐིཏཱ. མཡཾ པན ཏཾ སབྦཾ ཨཱགཏཱགཏཊྛཱནེཡེཝ ཀཐཡིསྶཱམ; ཨེཝཾ ཀཐནེ ཀཱརཎཾ པུབྦེ ཝུཏྟམེཝ.

ཀུསསངྐཱམནཝཏྠུཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣༩. ཨིཏོ ¶ པརཾ ཛནྟཱགྷརཝཏྠུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༤༠. པཉྩསུ ཝིགྷཱསཝཏྠཱུསུ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨནུཔསམྤནྣེན ཀཔྤིཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཝིགྷཱསཾ པན གཎྷནྟེན ཁཱདིཏཱཝསེསཾ ཚཌྜིཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཡདི སཀྐོཏི ཁཱདནྟེ ¶ ཚཌྜཱཔེཏྭཱ གཎྷིཏུཾ, ཨེཏམྤི ཝཊྚཏི. ཨཏྟགུཏྟཏྠཱཡ པན པརཱནུདྡཡཏཱཡ ཙ ན གཧེཏབྦཾ.

༡༤༡. ཨོདནཁཱདནཱིཡཔཱུཝཨུཙྪུཏིམྦརཱུསཀབྷཱཛནཱིཡཝཏྠཱུསུ ཨཔརསྶ བྷཱགཾ དེཧཱིཏི ཨསནྟཾ པུགྒལཾ ཨཱཧ. ཨམཱུལཀཾ ཨགྒཧེསཱིཏི སཱམིཀེསུ དེནྟེསུ ཨེཝཾ ཨགྒཧེསི. ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ པཱརཱཛིཀསྶཱཏི སཱམིཀེཧི དིནྣཾ ཨགྒཧེསི; ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. ཨཱཔཏྟི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡསྶཱཏི ཡོ པནཱནེན སམྤཛཱནམུསཱཝཱདོ ཝུཏྟོ, ཏསྨིཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ཨཱཧ; པརཏོ ཏེཀཊུལཡཱགུཝཏྠུམྷི ཝིཡ. གཧཎེ པན ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – སངྒྷསྶ སནྟཀཾ སམྨཏེན ཝཱ ཨཱཎཏྟེཧི ཝཱ ཨཱརཱམིཀཱདཱིཧི དིཡྻམཱནཾ, གིཧཱིནཉྩ སནྟཀཾ སཱམིཀེན ཝཱ ཨཱཎཏྟེན ཝཱ དིཡྻམཱནཾ ‘‘ཨཔརསྶ བྷཱགཾ དེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ གཎྷཏོ བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨཉྙེན དིཡྻམཱནཾ གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨསམྨཏེན ཝཱ ཨནཱཎཏྟེན ཝཱ དིཡྻམཱནེ ‘‘ཨཔརམྤི བྷཱགཾ དེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱ ཀཱུཊཝསྶཱནི གཎེཏྭཱ ཝཱ གཎྷནྟོ པཏྟཙཏུཀྐེ ཝིཡ ཏསྶུདྡྷཱརེཡེཝ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨིཏརེཧི དིཡྻམཱནཾ ཨེཝཾ གཎྷཏོ བྷཎྜདེཡྻཾ. སཱམིཀེན པན ‘‘ཨིམསྶ དེཧཱི’’ཏི དཱཔིཏཾ ཝཱ སཡཾ དིནྣཾ ཝཱ སུདིནྣནྟི ཨཡམེཏྠ སབྦཨཊྛཀཐཱཝིནིཙྪཡཏོ སཱརོ.

༡༤༢-༣. ཨོདནིཡགྷརཱདིཝཏྠཱུསུ – ཨོདནིཡགྷརཾ ནཱམ ཝིཀྐཱཡིཀབྷཏྟཔཙནགྷརཾ. སཱུནགྷརཾ ནཱམ ཝིཀྐཱཡིཀམཾསཔཙནགྷརཾ. པཱུཝགྷརཾ ནཱམ ཝིཀྐཱཡིཀཁཛྫཀཔཙནགྷརཾ. སེསམེཏྠ, པརིཀྑཱརཝཏྠཱུསུ ཙ པཱཀཊམེཝ.

༡༤༤. པཱིཋཝཏྠུསྨིཾ ¶ – སོ བྷིཀྑུ པརིཀཔྤེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ ཋཱནཾ སམྤཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི སངྐཱམེསི. ཏེནསྶ སངྐཱམནེ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. སངྐཱམེཏྭཱ པན པརིཀཔྤིཏོཀཱསཏོ གཧཎེ པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཧརནྟོ ཙ ཡདི པཱིཋཀེ ཐེཡྻཙིཏྟཾ ནཏྠི, ཐཝིཀཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ. ཨཐ ¶ པཱིཋཀེཔི ཨཏྠི, ཨུབྷོ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོཏི. བྷིསིཨཱདཱིནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི པཱཀཊཱནེཝ.

༡༤༦. ཝིསྶཱསགྒཱཧཱདཱིསུ ¶ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ གཧཎེ ཨནཱཔཏྟི, ཨཱཧརཱཔེནྟེསུ བྷཎྜདེཡྻཾ. པིཎྜཱཡ པཝིཊྛསྶ པཊིཝིསོ ཨནྟོཨུཔཙཱརསཱིམཱཡཾ ཋིཏསྶེཝ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡདི པན དཱཡཀཱ ‘‘བཧིཨུཔཙཱརཊྛཱནམྤི བྷནྟེ, བྷཱགཾ གཎྷཐ, ཨཱགནྟྭཱ པརིབྷུཉྫིསྶནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཨེཝཾ ཨནྟོགཱམཊྛཱནམྤི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༤༨-༩. སཏྟསུ ཨམྦཙོརཀཱདིཝཏྠཱུསུ པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ གཧཎེ ཨནཱཔཏྟི, ཨཱཧརཱཔེནྟེསུ བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིབྷོགེ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – སཱམིཀཱཔི སཱལཡཱ, ཙོརཱཔི སཱལཡཱ, པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ ཁཱདནྟསྶ བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷཏོ ཨུདྡྷཱརེཡེཝ ཨཝཧཱརོ, བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ. སཱམིཀཱ སཱལཡཱ, ཙོརཱ ནིརཱལཡཱ, ཨེསེཝ ནཡོ. སཱམིཀཱ ནིརཱལཡཱ, ཙོརཱ སཱལཡཱ; ‘‘པུན གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཀིསྨིཉྩིདེཝ གཧནཊྛཱནེ ཁིཔིཏྭཱ གཏཱ, ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུབྷོཔི ནིརཱལཡཱ, པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ ཁཱདཏོ ཨནཱཔཏྟི, ཐེཡྻཙིཏྟེན དུཀྐཊཾ.

སངྒྷསྶ ཨམྦཱདཱིསུ པན སངྒྷཱརཱམེ ཛཱཏཾ ཝཱ ཧོཏུ, ཨཱནེཏྭཱ དིནྣཾ ཝཱ པཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨཏིརེཀཔཉྩམཱསཀཾ ཝཱ ཨགྒྷནཀཾ ཨཝཧརནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. པཙྩནྟེ ཙོརུཔདྡཝེན གཱམེསུ ཝུཊྛཧནྟེསུ བྷིཀྑཱུཔི ཝིཧཱརེ ཚཌྜེཏྭཱ ‘‘པུན ཨཱཝསནྟེ ཛནཔདེ ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི སཨུསྶཱཧཱཝ གཙྪནྟི. བྷིཀྑཱུ ཏཱདིསཾ ཝིཧཱརཾ པཏྭཱ ཨམྦཔཀྐཱདཱིནི ‘‘ཚཌྜིཏཀཱནཱི’’ཏི པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ པརིབྷུཉྫནྟི, ཨནཱཔཏྟི; ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིབྷུཉྫཏོ ཨཝཧཱརོ ཧོཏི, བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ.

མཧཱཔཙྩརིཡཾ ¶ པན སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཉྩ ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚཌྜིཏཝིཧཱརེ པན ཕལཱཕལཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིབྷུཉྫཏོ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཨཱགཏཱནཱགཏཱནཾ སནྟཀཏྟཱ’’ཏི. གཎསནྟཀེ པན པུགྒལིཀེ ཙ སཨུསྶཱཧམཏྟམེཝ པམཱཎཾ. སཙེ པན ཏཏོ ཨམྦཔཀྐཱདིཾ ཀུལསངྒཧཎཏྠཱཡ དེཏི, ཀུལདཱུསཀདུཀྐཊཾ. ཐེཡྻཙིཏྟེན དེནྟོ ཨགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. སངྒྷིཀེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སེནཱསནཏྠཱཡ ནིཡམིཏཾ ཀུལསངྒཧཎཏྠཱཡ ¶ དདཏོ དུཀྐཊཾ, ཨིསྶརཝཏཱཡ ཐུལླཙྩཡཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ. ནོ ཙེ ཝཏྠུ པཧོཏི, ཨགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. བཧི ཨུཔཙཱརསཱིམཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨིསྶརཝཏཱཡ པརིབྷུཉྫཏོ གཱིཝཱ. གྷཎྚིཾ པཧརིཏྭཱ ཀཱལཾ གྷོསེཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཁཱདིཏཾ སུཁཱདིཏཾ. གྷཎྚིཾ ཨཔཧརིཏྭཱ ཀཱལམེཝ གྷོསེཏྭཱ, གྷཎྚིམེཝ པཧརིཏྭཱ ཀཱལཾ ཨགྷོསེཏྭཱ, གྷཎྚིམྤི ཨཔཧརིཏྭཱ ཀཱལམྤི ཨགྷོསེཏྭཱ ཨཉྙེསཾ ནཏྠིབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཁཱདིཏམྤི སུཁཱདིཏམེཝ. པུཔྥཱརཱམཝཏྠུདྭཡཾ པཱཀཊམེཝ.

༡༥༠. ཝུཏྟཝཱདཀཝཏྠུཏྟཡེ ¶ ཝུཏྟོ ཝཛྫེམཱིཏི ཏཡཱ ཝུཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཏཝ ཝཙནེན ཝདཱམཱི’’ཏི ཨཏྠོ. ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ པཱརཱཛིཀསྶཱཏི སཱམིཀེཧི དིནྣཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ན ཙ, བྷིཀྑཝེ, ‘‘ཝུཏྟོ ཝཛྫེམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོཏི ‘‘ཨཧཾ ཏཡཱ ཝུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཝ ཝཙནེན ཝདཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཉྙོ བྷིཀྑུ ཨཉྙེན བྷིཀྑུནཱ ན ཝཏྟབྦོཏི ཨཏྠོ. པརིཙྪེདཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཏཝ ཝཙནེན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཝུཏྟོ ཝཛྫེཧཱིཏི མཡཱ ཝུཏྟོ ཧུཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཝདེཧཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམེསུཔི ཙ དྭཱིསུ ཝཏྠཱུསུ པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི ཨུཔཱརམྦྷཱ མུཏྟོ ཧོཏཱིཏི.

༡༥༡-༢. མཎིཝཏྠུཏྟཡསྶ མཛ྄ཛྷིམེ ཝཏྠུསྨིཾ – ནཱཧཾ ཨཀལླཀོཏི ནཱཧཾ གིལཱནོཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༡༥༣. སཱུཀརཝཏྠུདྭཡེ – ཀིཉྩཱཔི པཋམསྶ བྷིཀྑུནོ ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟཾ དིསྭཱ ཀཱརུཉྙེན མོཙིཏཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. སཱམིཀེསུ པན ཨསམྤཊིཙྪནྟེསུ བྷཎྜདེཡྻཾ, ཏཱཝ མཧནྟོ ཝཱ མཏསཱུཀརོ ཨཱཧརིཏྭཱ དཱཏབྦོ, ཏདགྒྷནཀཾ ཝཱ བྷཎྜཾ. སཙེ པཱསསཱམིཀེ ཀུཧིཉྩིཔི ན པསྶཏི, པཱསསཱམནྟཱ ཏདགྒྷནཀཾ སཱཊཀཾ ཝཱ ཀཱསཱཝཾ ཝཱ ཐཱལཀཾ ཝཱ ཡཐཱ ཏེ ཨཱགཏཱ ¶ པསྶནྟི, ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ཋཔེཏྭཱཝ གནྟབྦཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པན མོཙེནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཀོཙི སཱུཀརོ པཱསཾ པཱདེན ཀཌྜྷིཏྭཱ ཚིནྣམཏྟེ པཱསེ ཋཱནཱཙཱཝནདྷམྨེན ཋཱནེན ཋིཏོ ཧོཏི ཙཎྜསོཏེ བདྡྷནཱཝཱ ¶ ཝིཡ. ཀོཙི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཋིཏོ, ཀོཙི ནིཔནྣོ, ཀོཙི ཀཱུཊཔཱསེན བདྡྷོ ཧོཏི. ཀཱུཊཔཱསོ ནཱམ ཡསྶ ཨནྟེ དྷནུཀཾ ཝཱ ཨངྐུསཀོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི དཎྜཀོ བདྡྷོ ཧོཏི, ཡོ ཏཏྠ ཏཏྠ རུཀྑཱདཱིསུ ལགྒིཏྭཱ སཱུཀརསྶ གམནཾ ནིཝཱརེཏི. ཏཏྲ པཱསཾ ཀཌྜྷིཏྭཱ ཋིཏསྶ ཨེཀམེཝ ཋཱནཾ པཱསབནྡྷནཾ, སོ ཧི པཱསེ མུཏྟམཏྟེ ཝཱ ཚིནྣམཏྟེ ཝཱ པལཱཡཏི. ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཋིཏསྶ བནྡྷནཉྩ ཙཏྟཱརོ ཙ པཱདཱཏི པཉྩ ཋཱནཱནི. ནིཔནྣསྶ བནྡྷནཉྩ སཡནཉྩཱཏི དྭེ ཋཱནཱནི. ཀཱུཊཔཱསབདྡྷསྶ ཡཏྠ ཡཏྠ གཙྪཏི, ཏཾ ཏདེཝ ཋཱནཾ. ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏོ ཏཏོ མོཙེནྟཱ དསཔི ཝཱིསཏིཔི སཏམྤི བྷིཀྑཱུ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ཨེཀམེཝ དཱསཾ པལཱཔེནྟོ ཝིཡ.

པུརིམཱནཾ པན ཏིཎྞཾ ཙཏུཔྤདཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན ཕནྡཱཔནཋཱནཱཙཱཝནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. སུནཁདཊྛཾ སཱུཀརཾ ཝིསྶཛྫཱཔེནྟསྶཱཔི ཀཱརུཉྙཱདྷིཔྤཱཡེན བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ. པཱསཊྛཱནཾ པན སུནཁསམཱིཔཾ ཝཱ ཨསམྤཏྟཾ པཊིཔཐཾ གནྟྭཱ པཋམམེཝ པལཱཔེནྟསྶ ཨཝཧཱརོ ནཏྠི. ཡོཔི བདྡྷསཱུཀརསྶ གྷཱསཉྩ པཱནཱིཡཉྩ དཏྭཱ བལཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོཏི – ‘‘ཨུཏྲསྟོ ¶ པལཱཡིསྶཏཱི’’ཏི; སོ ཙེ པལཱཡཏི, པཱརཱཛིཀཾ. པཱསཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ ཨུཀྐུཊྛིསདྡེན པལཱཔེནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡོ པན གྷཱསཉྩ པཱནཱིཡཉྩ དཏྭཱ གཙྪཏི, ‘‘བལཾ གཧེཏྭཱ པལཱཡིསྶཏཱི’’ཏི; སོ ཙེ པལཱཡཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. པཱསཾ དུབྦལཾ ཀཏྭཱ གཙྪནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཱསསནྟིཀེ སཏྠཾ ཝཱ ཨགྒིཾ ཝཱ ཋཔེཏི ‘‘ཚིནྣེ ཝཱ དཌྜྷེ ཝཱ པལཱཡིསྶཏཱི’’ཏི. སཱུཀརོ པཱསཾ ཙཱལེནྟོ ཚིནྣེ ཝཱ དཌྜྷེ ཝཱ པལཱཡཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. པཱསཾ ཡཊྛིཡཱ སཧ པཱཏེཏི, པཙྪཱ སཱུཀརོ ཏཾ མདྡནྟོ གཙྪཏི ¶ , བྷཎྜདེཡྻཾ. སཱུཀརོ ཨདཱུཧལཔཱསཱཎེཧི ཨཀྐནྟོ ཧོཏི, ཏཾ པལཱཔེཏུཀཱམསྶ ཨདཱུཧལཾ ཀཱརུཉྙེན ཨུཀྑིཔཏོ བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུཀྑིཏྟམཏྟེ ཨགནྟྭཱ པཙྪཱ གཙྪཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཨདཱུཧལཾ ¶ པཱཏེཏི, པཙྪཱ སཱུཀརོ ཏཾ མདྡནྟོ གཙྪཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨོཔཱཏེ པཏིཏསཱུཀརམྤི ཀཱརུཉྙེན ཨུདྡྷརཏོ བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ. ཨོཔཱཏཾ པཱུརེཏྭཱ ནཱསེཏི, པཙྪཱ སཱུཀརོ ཏཾ མདྡནྟོ གཙྪཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ. སཱུལེ ཝིདྡྷཾ ཀཱརུཉྙེན ཨུདྡྷརཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ, ཐེཡྻཙིཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ. སཱུལཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཚཌྜེཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ.

ཝིཧཱརབྷཱུམིཡཾ པན པཱསེ ཝཱ ཨདཱུཧལཾ ཝཱ ཨོཌྜེནྟཱ ཝཱརེཏབྦཱ – ‘‘མིགརཱུཔཱནཾ པཊིསརཎཊྛཱནམེཏཾ, མཱ ཨིདྷ ཨེཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. སཙེ ‘‘ཧརཱཔེཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝདནྟི, ཧརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ སཡཾ ཧརནྟི, སུནྡརམེཝ. ཨཐ ནེཝ ཧརནྟི, ན ཧརིཏུཾ དེནྟི, རཀྑཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཧརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. མནུསྶཱ སསྶརཀྑཎཀཱལེ ཁེཏྟེསུ པཱསེ ཙ ཨདཱུཧལཔཱསཱཎཱདཱིནི ཙ ཀརོནྟི – ‘‘མཾསཾ ཁཱདནྟཱ སསྶཱནི རཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི. ཝཱིཏིཝཏྟེ སསྶཀཱལེ ཏེསུ ཨནཱལཡེསུ པཀྐནྟེསུ ཏཏྠ བདྡྷཾ ཝཱ པཏིཏཾ ཝཱ མོཙེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི.

མིགཝཏྠུདྭཡེཔི སཱུཀརཝཏྠཱུསུ ཝུཏྟསདིསོཡེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

མཙྪཝཏྠུདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཀུམཱིནམུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཝཱ པཙྪཱཔུཊཀཾ མུཉྩིཏྭཱ ཝཱ པསྶེན ཚིདྡཾ ཀཏྭཱ ཝཱ ཀུམཱིནཏོ མཙྪེ པོཐེཏྭཱ པལཱཔེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ. བྷཏྟསིཏྠཱནི དསྶེཏྭཱ ཨེཝཾ པལཱཔེནྟསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ. སཧ ཀུམཱིནེན ཨུདྡྷརཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ. ཀེཝལཾ ཀུམཱིནམུཁཾ ཝིཝརཏི, པཙྪཱཔུཊཀཾ མུཉྩཏི, ཚིདྡཾ ཝཱ ཀརོཏི, མཙྪཱ པན ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པལཱཡནྟི, བྷཎྜདེཡྻཾ. ཨེཝཾ ཀཏྭཱ བྷཏྟསིཏྠཱནི དསྶེཏི, མཙྪཱ གོཙརཏྠཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡནྟི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. མུཁཾ ཨཝིཝརིཏྭཱ པཙྪཱཔུཊཀཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ ¶ པསྶེན ཚིདྡཾ ཨཀཏྭཱ ཀེཝལཾ བྷཏྟསིཏྠཱནི དསྶེཏི, མཙྪཱ པན ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟཱ སཱིསེན པཧརིཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ གོཙརཏྠཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡནྟི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཏུཙྪཀུམཱིནསྶ མུཁཾ ཝཱ ཝིཝརཏི, པཙྪཱཔུཊཀཾ ཝཱ མུཉྩཏི, ཚིདྡཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཨཱགཏཱགཏཱ མཙྪཱ དྭཱརཾ པཏྟཱ ¶ པུཊཀཚིདྡེཧི པལཱཡནྟི, བྷཎྜདེཡྻམེཝ. ཏུཙྪཀུམཱིནཾ གཧེཏྭཱ གུམྦེ ཁིཔཏི, བྷཎྜདེཡྻམེཝཱཏི. ཡཱནེ བྷཎྜཾ པཱིཋེ ཐཝིཀཱཡ སདིསཾ.

མཾསཔེསིཝཏྠུམྷི ¶ – སཙེ ཨཱཀཱསེ གཎྷཱཏི, གཧིཏཊྛཱནམེཝ ཋཱནཾ. ཏཾ ཚཧཱཀཱརེཧི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཋཱནཱཙཱཝནཾ ཝེདིཏབྦཾ. སེསམེཏྠ དཱརུགོཔཱལཀརཛཀསཱཊཀཝཏྠཱུསུ ཙ ཨམྦཙོརཀཱདིཝཏྠཱུསུ ཝུཏྟནཡེན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ.

༡༥༥. ཀུམྦྷིཝཏྠུསྨིཾ – ཡོ སཔྤིཏེལཱདཱིནི ཨཔཱདགྒྷནཀཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘ན པུན ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཾཝརེ ཋཏྭཱ དུཏིཡདིཝསཱདཱིསུཔི པུན ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཨེཝམེཝ དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟོ སབྦམྤི ཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ནེཝཏྠི པཱརཱཛིཀཾ. དུཀྐཊཾ ཝཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫཏི, བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. ཨཡམྤི བྷིཀྑུ ཨེཝམེཝམཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ པཱརཱཛིཀསྶཱ’’ཏི. དྷུརནིཀྑེཔཾ པན ཨཀཏྭཱ ‘‘དིཝསེ དིཝསེ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཐོཀཾ ཐོཀམྤི པརིབྷུཉྫཏོ ཡསྨིཾ དིཝསེ པཱདགྒྷནཀཾ པཱུརཏི, ཏསྨིཾ པཱརཱཛིཀཾ.

སཾཝིདཱཝཧཱརཝཏྠཱུནི སཾཝིདཱཝཧཱརེ, མུཊྛིཝཏྠཱུནི ཨོདནིཡགྷརཱདིཝཏྠཱུསུ དྭེ ཝིགྷཱསཝཏྠཱུནི ཨམྦཙོརཀཱདིཝཏྠཱུསུ ཝུཏྟཝིནིཙྪཡནཡེན ཝེདིཏབྦཱནི. དྭེ ཏིཎཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༡༥༦. ཨམྦབྷཱཛཱཔནཱདིཝཏྠཱུསུ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཾ གཱམཀཱཝཱསཾ པརིཙྪིནྣབྷིཀྑུཀཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ བྷིཀྑཱུ ཕལཱཕལཾ པརིབྷུཉྫམཱནཱཔི ཏེསུ ཨཱགཏེསུ ‘‘ཐེརཱནཾ ཕལཱནི དེཐཱ’’ཏི ཀཔྤིཡཀཱརཀེ ན ཨཝོཙུཾ. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀིཾ སངྒྷིཀཾ ཨམྷཱཀཾ ན པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི གྷཎྚིཾ པཧརིཏྭཱ བྷཱཛཱཔེཏྭཱ ཏེསམྤི ཝསྶགྒེན བྷཱགཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཏེན ནེསཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑཝེ, པརིབྷོགཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཨིདཱནིཔི ཡཏྠ ཨཱཝཱསིཀཱ ཨཱགནྟུཀཱནཾ ན དེནྟི, ཕལཝཱརེ ཙ སམྤཏྟེ ཨཉྙེསཾ ཨཏྠིབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཙོརིཀཱཡ ཨཏྟནཱཝ ཁཱདནྟི, ཏཏྠ ཨཱགནྟུཀེཧི ¶ གྷཎྚིཾ པཧརིཏྭཱ བྷཱཛེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཡཏྠ པན ཨཱཝཱསིཀཱ རུཀྑེ རཀྑིཏྭཱ ཕལཝཱརེ སམྤཏྟེ བྷཱཛེཏྭཱ ཁཱདནྟི, ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ¶ སམྨཱ ཨུཔནེནྟི, ཨནིསྶརཱ ཏཏྠ ཨཱགནྟུཀཱ. ཡེཔི རུཀྑཱ ཙཱིཝརཏྠཱཡ ནིཡམེཏྭཱ དིནྣཱ, ཏེསུཔི ཨཱགནྟུཀཱ ཨནིསྶརཱ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསཔཙྩཡཏྠཱཡ ནིཡམེཏྭཱ དིནྣེསུཔི.

ཡེ ¶ པན ཏཐཱ ཨནིཡམིཏཱ, ཨཱཝཱསིཀཱ ཙ ཏེ རཀྑིཏྭཱ གོཔེཏྭཱ ཙོརིཀཱཡ པརིབྷུཉྫནྟི, ན ཏེསུ ཨཱཝཱསིཀཱནཾ ཀཏིཀཱཡ ཋཱཏབྦཾ. ཡེ ཕལཔརིབྷོགཏྠཱཡ དིནྣཱ, ཨཱཝཱསིཀཱཔི ནེ རཀྑིཏྭཱ གོཔེཏྭཱ སམྨཱ ཨུཔནེནྟི, ཏེསུཡེཝ ཏེསཾ ཀཏིཀཱཡ ཋཱཏབྦཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ནིཡམེཏྭཱ དིནྣཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན པརིབྷུཉྫནྟོ བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ. པརིབྷོགཝསེནེཝ ཏཾ བྷཱཛེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟསྶ བྷཎྜདེཡྻཾ. ཡཾ པནེཏྠ སེནཱསནཏྠཱཡ ནིཡམིཏཾ, ཏཾ པརིབྷོགཝསེནེཝ བྷཱཛེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཉྩ བྷཎྜདེཡྻཉྩཱ’’ཏི.

ཨོདིསྶ ཙཱིཝརཏྠཱཡ དིནྣཾ ཙཱིཝརེཡེཝ ཨུཔནེཏབྦཾ. སཙེ དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི, བྷིཀྑཱུ པིཎྜཔཱཏེན ཀིལམནྟི, ཙཱིཝརཾ པན སུལབྷཾ, སངྒྷསུཊྛུཏཱཡ ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཀཏྭཱ པིཎྜཔཱཏེཔི ཨུཔནེཏུཾ ཝཊྚཏི. སེནཱསནེན གིལཱནཔཙྩཡེན ཝཱ ཀིལམནྟེསུ སངྒྷསུཊྛུཏཱཡ ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏདཏྠཱཡཔི ཨུཔནེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨོདིསྶ པིཎྜཔཱཏཏྠཱཡ གིལཱནཔཙྩཡཏྠཱཡ ཙ དིནྣེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨོདིསྶ སེནཱསནཏྠཱཡ དིནྣཾ པན གརུབྷཎྜཾ ཧོཏི, ཏཾ རཀྑིཏྭཱ གོཔེཏྭཱ ཏདཏྠམེཝ ཨུཔནེཏབྦཾ. སཙེ པན དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི, བྷིཀྑཱུ པིཎྜཔཱཏེན ན ཡཱཔེནྟི. ཨེཏྠ རཱཛརོགཙོརབྷཡཱདཱིཧི ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟཱནཾ ཝིཧཱརཱ པལུཛྫནྟི, ཏཱལནཱལི༹ཀེརཱདིཀེ ཝིནཱསེནྟི, སེནཱསནཔཙྩཡཾ པན ནིསྶཱཡ ཡཱཔེཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔེ ཀཱལེ སེནཱསནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱཔི སེནཱསནཛགྒནཏྠཱཡ པརིབྷོགོ བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏོ. ཏསྨཱ ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཝརསེནཱསནཱནི ཋཔེཏྭཱ ཨིཏརཱནི ལཱམཀཀོཊིཡཱ པིཎྜཔཱཏཏྠཱཡ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ཝཊྚཏི. མཱུལཝཏྠུཙྪེདཾ པན ཀཏྭཱ ན ཨུཔནེཏབྦཾ ¶ .

ཡོ པན ཨཱརཱམོ ཙཏུཔྤཙྩཡཏྠཱཡ ནིཡམེཏྭཱ དིནྣོ, ཏཏྠ ཨཔལོཀནཀམྨཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ཡེན པན པཙྩཡེན ཨཱུནཾ, ཏདཏྠཾ ཨུཔནེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཱརཱམོ ཛགྒིཏབྦོ, ཝེཏནཾ དཏྭཱཔི ཛགྒཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡེ པན ཝེཏནཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱརཱམེཡེཝ གེཧཾ ཀཏྭཱ ཝསནྟཱ རཀྑནྟི, ཏེ ཙེ ཨཱགཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནཱལི༹ཀེརཾ ཝཱ ཏཱལཔཀྐཾ ཝཱ དེནྟི, ཡཾ ཏེསཾ སངྒྷེན ཨནུཉྙཱཏཾ ཧོཏི – ‘‘དིཝསེ དིཝསེ ཨེཏྟཀཾ ནཱམ ཁཱདཐཱ’’ཏི ཏདེཝ ཏེ དཱཏུཾ ལབྷནྟི; ཏཏོ ཨུཏྟརི ཏེསཾ དདནྟཱནམྤི གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏི.

ཡོ ¶ ¶ པན ཨཱརཱམཾ ཀེཎིཡཱ གཧེཏྭཱ སངྒྷསྶ ཙཏུཔྤཙྩཡཏྠཱཡ ཀཔྤིཡབྷཎྜམེཝ དེཏི, ཨཡཾ བཧུཀམྤི དཱཏུཾ ལབྷཏི. ཙེཏིཡསྶ པདཱིཔཏྠཱཡ ཝཱ ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎཏྠཱཡ ཝཱ དིནྣོ ཨཱརཱམོཔི པཊིཛགྒིཏབྦོ; ཝེཏནཾ དཏྭཱཔི ཛགྒཱཔེཏབྦོ. ཝེཏནཉྩ པནེཏྠ ཙེཏིཡསནྟཀམྤི སངྒྷསནྟཀམྤི དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏམྤི ཨཱརཱམཾ ཝེཏནེན ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ རཀྑནྟཱནཉྩ ཀེཎིཡཱ གཧེཏྭཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜདཱཡཀཱནཉྩ ཏཏྠ ཛཱཏཀཕལདཱནཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨམྦཔཱལཀཱདིཝཏྠཱུསུ – ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑཝེ, གོཔཀསྶ དཱནེཏི ཨེཏྠ ཀཏརཾ པན གོཔཀདཱནཾ ཝཊྚཏི, ཀཏརཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི? མཧཱསུམཏྠེརོ ཏཱཝ ཨཱཧ – ‘‘ཡཾ གོཔཀསྶ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ དིནྣཾ ཧོཏི – ‘ཨེཏྟཀཾ དིཝསེ དིཝསེ གཎྷཱ’ཏི ཏདེཝ ཝཊྚཏི; ཏཏོ ཨུཏྟརི ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཀིཾ གོཔཀཱནཾ པཎྞཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནིམིཏྟསཉྙཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དིནྣཾ ཨཏྠི, ཨེཏེསཾ ཧཏྠེ ཝིསྶཊྛཀསྶ ཨེཏེ ཨིསྶརཱ, ཏསྨཱ ཡཾ ཏེ དེནྟི ཏཾ བཧུཀམྤི ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ པན ཝུཏྟཾ – ‘‘མནུསྶཱནཾ ཨཱརཱམཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཕལཱཕལཾ དཱརཀཱ རཀྑནྟི, ཏེཧི དིནྣཾ ཝཊྚཏི ¶ . ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པན ན གཧེཏབྦཾ. སངྒྷིཀེ པན ཙེཏིཡསནྟཀེ ཙ ཀེཎིཡཱ གཧེཏྭཱ རཀྑནྟསྶེཝ དཱནཾ ཝཊྚཏི. ཝེཏནེན རཀྑནྟསྶ ཨཏྟནོ བྷཱགམཏྟཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཡཾ གིཧཱིནཾ ཨཱརཱམརཀྑཀཱ བྷིཀྑཱུནཾ དེནྟི, ཨེཏཾ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པན ཨཱརཱམགོཔཀཱ ཡཾ ཨཏྟནོ བྷཏིཡཱ ཁཎྜེཏྭཱ དེནྟི, ཨེཏཾ ཝཊྚཏི. ཡོཔི ཨུཔཌྜྷཱརཱམཾ ཝཱ ཀེཙིདེཝ རུཀྑེ ཝཱ བྷཏིཾ ལབྷིཏྭཱ རཀྑཏི, ཏསྶཱཔི ཨཏྟནོ པཏྟརུཀྑཏོཡེཝ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀེཎིཡཱ གཧེཏྭཱ རཀྑནྟསྶ པན སབྦམྤི ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏཾ པན སབྦཾ བྱཉྫནཏོ ནཱནཾ, ཨཏྠཏོ ཨེཀམེཝ; ཏསྨཱ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

དཱརུཝཏྠུམྷི – ཏཱཝཀཱལིཀོ ཨཧཾ བྷགཝཱཏི ཏཱཝཀཱལིཀཙིཏྟོ ཨཧཾ བྷགཝཱཏི ཝཏྟུཀཱམེན ཝུཏྟཾ, ཏཱཝཀཱལིཀཙིཏྟོཏི ‘‘པུན ཨཱཧརིཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾཙིཏྟོ ཨཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཱ ‘‘ཏཱཝཀཱལིཀེ ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཡཾ པནེཏྠ པཱལི༹མུཏྟཀཝིནིཙྪཡོ – སཙེ སངྒྷོ སངྒྷིཀཾ ཀམྨཾ ཀཱརེཏི ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ, ཏཏོ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཧརིཏབྦཾ. ཡོ པན སངྒྷིཀོ དབྦསམྦྷཱརོ ཨགུཏྟོ དེཝེ ཝསྶནྟེ ¶ ཏེམེཏི, ཨཱཏཔེན སུཀྑཏི, ཏཾ སབྦམྤི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཝཱསེ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. སངྒྷོ ཨཱཧརཱཔེནྟོ ཨཉྙེན ཝཱ དབྦསམྦྷཱརེན མཱུལེན ཝཱ སཉྙཱཔེཏབྦོ. ན སཀྐཱ ཙེ ཧོཏི སཉྙཱཔེཏུཾ, ‘‘སངྒྷིཀེན, བྷནྟེ, ཀཏཾ སངྒྷིཀཔརིབྷོགེན ཝལ༹ཉྫཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སེནཱསནསྶ པན ཨཡམེཝ བྷིཀྑུ ཨིསྶརོ. སཙེཔི པཱསཱཎཏྠམྦྷོ ཝཱ རུཀྑཏྠམྦྷོ ཝཱ ¶ ཀཝཱཊཾ ཝཱ ཝཱཏཔཱནཾ ཝཱ ནཔྤཧོཏི, སངྒྷིཀཾ ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པཱཀཏིཀཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེས ནཡོ ཨཉྙེསུཔི དབྦསམྦྷཱརེསཱུཏི.

ཨུདཀཝཏྠུསྨིཾ – ཡདཱ ¶ ཨུདཀཾ དུལླབྷཾ ཧོཏི, ཡོཛནཏོཔི ཨཌྜྷཡོཛནཏོཔི ཨཱཧརཱིཡཏི, ཨེཝརཱུཔེ པརིགྒཧིཏཨུདཀེ ཨཝཧཱརོ. ཡཏོཔི ཨཱཧརིམཏོ ཝཱ པོཀྑརཎཱིཨཱདཱིསུ ཋིཏཏོ ཝཱ ཀེཝལཾ ཡཱགུབྷཏྟཾ སམྤཱདེནྟི, པཱནཱིཡཔརིབྷོགཉྩ ཀརོནྟི, ན ཨཉྙཾ མཧཱཔརིབྷོགཾ, ཏམྤི ཐེཡྻཙིཏྟེན གཎྷཏོ ཨཝཧཱརོ. ཡཏོ པན ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ གྷཊེ གཧེཏྭཱ ཨཱསནཾ དྷོཝིཏུཾ, བོདྷིརུཀྑེ སིཉྩིཏུཾ ཨུདཀཔཱུཛཾ ཀཱཏུཾ, རཛནཾ པཙིཏུཾ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ སངྒྷསྶ ཀཏིཀཝསེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཨཏིརེཀཾ གཎྷནྟོ, མཏྟིཀཱདཱིནི ཝཱ ཐེཡྻཙིཏྟེན པཀྑིཔནྟོ བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ.

སཙེ ཨཱཝཱསིཀཱ ཀཏིཀཝཏྟཾ དལ༹ྷཾ ཀརོནྟི, ཨཉྙེསཾ བྷཎྜཀཾ དྷོཝིཏུཾ ཝཱ རཛིཏུཾ ཝཱ ན དེནྟི, ཨཏྟནཱ པན ཨཉྙེསཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ གཧེཏྭཱ སབྦཾ ཀརོནྟི, ཏེསཾ ཀཏིཀཱཡ ན ཋཱཏབྦཾ. ཡཏྟཀཾ ཏེ དྷོཝནྟི, ཏཏྟཀཾ དྷོཝིཏབྦཾ. སཙེ སངྒྷསྶ དྭེ ཏིསྶོ པོཀྑརཎིཡོ ཝཱ ཨུདཀསོཎྜིཡོ ཝཱ ཧོནྟི, ཀཏིཀཱ ཙ ཀཏཱ ‘‘ཨེཏྠ ནྷཱཡིཏབྦཾ, ཨིཏོ པཱནཱིཡཾ གཧེཏབྦཾ, ཨིདྷ སབྦཔརིབྷོགོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི. ཀཏིཀཝཏྟེནེཝ སབྦཾ ཀཱཏབྦཾ. ཡཏྠ ཀཏིཀཱ ནཏྠི, ཏཏྠ སབྦཔརིབྷོགོ ཝཊྚཏཱིཏི.

མཏྟིཀཱཝཏྠུསྨིཾ – ཡཏྠ མཏྟིཀཱ དུལླབྷཱ ཧོཏི, ནཱནཔྤཀཱརཱ ཝཱ ཝཎྞམཏྟིཀཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ཋཔིཏཱ, ཏཏྠ ཐོཀཱཔི པཉྩམཱསཀཾ ཨགྒྷཏི, ཏསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ. སངྒྷིཀེ པན ཀམྨེ ཙེཏིཡཀམྨེ ཙ ནིཊྛིཏེ སངྒྷཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཝཱ ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཝཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. སུདྷཱཡཔི ཙིཏྟཀམྨཝཎྞེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏིཎཝཏྠཱུསུ ¶ – ཛྷཱཔིཏཏིཎེ ཋཱནཱཙཱཝནསྶ ཨབྷཱཝཱ དུཀྐཊཾ, བྷཎྜདེཡྻཾ པན ཧོཏི. སངྒྷོ ཏིཎཝཏྠུཾ ཛགྒིཏྭཱ སངྒྷིཀཾ ཨཱཝཱསཾ ཚཱདེཏི, པུན ཀདཱཙི ཛགྒིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཐཉྙོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝཏྟསཱིསེན ཛགྒཏི, སངྒྷསྶེཝེཏཾ. ནོ ཙེ ཛགྒཏི, སངྒྷེནེཀོ ¶ བྷིཀྑུ ཝཏྟབྦོ ‘‘ཛགྒིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི. སོ ཙེ བྷཱགཾ ཨིཙྪཏི, བྷཱགཾ དཏྭཱཔི ཛགྒཱཔེཏབྦཾ. སཙེ བྷཱགཾ ཝཌྜྷེཏི, དཱཏབྦམེཝ. ཝཌྜྷེཏིཡེཝ, ‘‘གཙྪ ཛགྒིཏྭཱ སབྦཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ སེནཱསནཾ ཚཱདེཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཀསྨཱ? ནཊྛེ ཨཏྠོ ནཏྠི. དདནྟེཧི པན སཝཏྠུཀཾ ན དཱཏབྦཾ ¶ , གརུབྷཎྜཾ ཧོཏི; ཏིཎམཏྟཾ པན དཱཏབྦཾ. ཏསྨིཾ ཙེ ཛགྒིཏྭཱ ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ ཚཱདེནྟེ པུན སངྒྷོ ཛགྒིཏུཾ པཧོཏི, ‘‘ཏྭཾ མཱ ཛགྒི, སངྒྷོ ཛགྒིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོཏི.

མཉྩཱདཱིནི སཏྟ ཝཏྠཱུནི པཱཀཊཱནེཝ. པཱལི༹ཡཾ པན ཨནཱགཏམྤི པཱསཱཎཏྠམྦྷཾ ཝཱ རུཀྑཏྠམྦྷཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི པཱདགྒྷནཀཾ ཧརནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ. པདྷཱནགྷརཱདཱིསུ ཚཌྜིཏཔཏིཏཱནཾ པརིཝེཎཱདཱིནཾ ཀུཊྚམྤི པཱཀཱརམྤི བྷིནྡིཏྭཱ ཨིཊྛཀཱདཱིནི ཨཝཧརནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀསྨཱ? སངྒྷིཀཾ ནཱམ ཀདཱཙི ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟི, ཀདཱཙི ན ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟི. པཙྩནྟེ ཙོརབྷཡེན ཛནཔདེ ཝུཊྛཧནྟེ ཚཌྜིཏཝིཧཱརཱདཱིསུ ཀིཉྩི པརིཀྑཱརཾ ཧརནྟསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡེ པན ཏཏོ ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཧརནྟི, པུན ཨཱཝསིཏེསུ ཙ ཝིཧཱརེསུ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧརཱཔེནྟི, དཱཏབྦཾ. སཙེཔི ཏཏོ ཨཱཧརིཏྭཱ སེནཱསནཾ ཀཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཝཱ ཏདགྒྷནཀཾ ཝཱ དཱཏབྦམེཝ. ‘‘པུན ཨཱཝསིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱལཡཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཝུཊྛིཏེསུ ཛནཔདེསུ གཎསནྟཀཾ ཝཱ པུགྒལིཀཾ ཝཱ གཧིཏཾ ཧོཏི; ཏེ ཙེ ཨནུཛཱནནྟི, པཊིཀམྨེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི. སངྒྷིཀཾ པན གརུབྷཎྜཾ, ཏསྨཱ པཊིཀམྨཾ ཀཏྟབྦམེཝ.

༡༥༧. ཝིཧཱརཔརིབྷོགཝཏྠུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཧརིཏུནྟི ཨེཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ སངྒྷིཀཾ མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ཨེཀམྤི དྭེཔི མཱསེ སངྒྷིཀཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫཏི, ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཝུཌྜྷཏརཱནཾ དེཏི, ནཔྤཊིབཱཧཏི ¶ , ཏསྶ ཏསྨིཾ ནཊྛེཔི ཛིཎྞེཔི ཙོརཱཝཧཊེཔི གཱིཝཱ ན ཧོཏི. ཝསིཏྭཱ པན གཙྪནྟེན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏབྦཾ. ཡོ པན པུགྒལིཀཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫཏི, ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཝུཌྜྷཏརཱནཾ ན ¶ དེཏི, ཏསྨིཾ ནཊྛེ ཏསྶ གཱིཝཱ ཧོཏི. ཨཉྙཾ པན ཨཱཝཱསཾ ཧརིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟེན སཙེ ཏཏྠ ཝུཌྜྷཏརོ ཨཱགནྟྭཱ ཝུཊྛཱཔེཏི, ‘‘མཡཱ ཨིདཾ ཨསུཀཱཝཱསཏོ ནཱམ ཨཱཧཊཾ, གཙྪཱམི, ནཾ པཱཀཏིཀཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨཧཾ པཱཀཏིཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏསྶ བྷཱརཾ ཀཏྭཱཔི གནྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཙམྤཱཝཏྠུམྷི – ཏེཀཊུལཡཱགཱུཏི ཏིལཏཎྜུལམུགྒེཧི ཝཱ ཏིལཏཎྜུལམཱསེཧི ཝཱ ཏིལཏཎྜུལཀུལཏྠེཧི ཝཱ ཏིལཏཎྜུལེཧི སདྡྷིཾ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀཾ ཨཔརཎྞཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏཱིཧི ཀཏཱ, ཨེཏཾ ཀིར ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཙཏུབྷཱགཨུདཀསམྦྷིནྣེ ཁཱིརེ སཔྤིམདྷུསཀྐརཱདཱིཧི ཡོཛེཏྭཱ ཀརོནྟི.

རཱཛགཧཝཏྠུམྷི ¶ – མདྷུགོལ༹ཀོཏི ཨཏིརསཀཔཱུཝོ ཝུཙྩཏི; ‘‘མདྷུསཱིསཀ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. སེསམེཏྠ ཝཏྠུདྭཡེཔི ཨོདནབྷཱཛནཱིཡཝཏྠུསྨིཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༡༥༨. ཨཛྫུཀཝཏྠུསྨིཾ – ཨེཏདཝོཙཱཏི གིལཱནོ ཧུཏྭཱ ཨཝོཙ. ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཨཱཡསྨཏོ ཨཛྫུཀསྶ པཀྑོཏི ན ཨགཏིགམནཝསེན པཀྑོ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨནཱཔཏྟིསཉྙིཏཱཡ ལཛྫཱིཨནུགྒཧེན ཝིནཡཱནུགྒཧེན ཙ ཐེརོ པཀྑོཏི ཝེདིཏབྦོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༡༥༩. བཱརཱཎསཱིཝཏྠུསྨིཾ – ཙོརེཧི ཨུཔདྡུཏནྟི ཙོརེཧི ཝིལུཏྟཾ. ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱནེཏྭཱ པཱསཱདེ ཋཔེསཱིཏི ཐེརོ ཀིར ཏཾ ཀུལཾ སོཀསལླསམཔྤིཏཾ ཨཱཝཊྚནྟཾ ཝིཝཊྚནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཀུལསྶ ཨནུཀམྤཱཡ པསཱདཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ དྷམྨཱནུགྒཧེན ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཡཱ ‘‘ཏེསཾཡེཝ པཱསཱདཾ དཱརཀཱནཾ སམཱིཔེ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. དཱརཀཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པཱསཱདོ’’ཏི སཉྫཱནིཏྭཱ ཨབྷིརུཧིཾསུ. ཏཏོ ཐེརོ ཨིདྡྷིཾ པཊིསཾཧརི, པཱསཱདོཔི ¶ སཀཊྛཱནེཡེཝ ཨཊྛཱསི. ཝོཧཱརཝསེན པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེ དཱརཀེ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱནེཏྭཱ པཱསཱདེ ཋཔེསཱི’’ཏི. ཨིདྡྷིཝིསཡེཏི ཨཱིདིསཱཡ ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཡཱ ཨནཱཔཏྟི. ཝིཀུབྦནིདྡྷི པན ན ཝཊྚཏི.

༡༦༠-༡. ཨཝསཱནེ ཝཏྠུདྭཡཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

དུཏིཡཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨནུསཱསནཱི –

དུཏིཡཾ ཨདུཏིཡེན, ཡཾ ཛིནེན པཀཱསིཏཾ;

པརཱཛིཏཀིལེསེན, པཱརཱཛིཀམིདཾ ཨིདྷ.

སིཀྑཱཔདཾ སམཾ ཏེན, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ན ཝིཛྫཏི;

ཨནེཀནཡཝོཀིཎྞཾ, གམྦྷཱིརཏྠཝིནིཙྪཡཾ.

ཏསྨཱ ཝཏྠུམྷི ཨོཏིཎྞེ, བྷིཀྑུནཱ ཝིནཡཉྙུནཱ;

ཝིནཡཱནུགྒཧེནེཏྠ, ཀརོནྟེན ཝིནིཙྪཡཾ.

པཱལི༹ཾ ¶ ཨཊྛཀཐཉྩེཝ, སཱདྷིཔྤཱཡམསེསཏོ;

ཨོགཡ྄ཧ ཨཔྤམཏྟེན, ཀརཎཱིཡོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཱཔཏྟིདསྶནུསྶཱཧོ, ན ཀཏྟབྦོ ཀུདཱཙནཾ;

པསྶིསྶཱམི ཨནཱཔཏྟི-མིཏི ཀཡིརཱཐ མཱནསཾ.

པསྶིཏྭཱཔི ཙ ཨཱཔཏྟིཾ, ཨཝཏྭཱཝ པུནཔྤུནཾ;

ཝཱིམཾསིཏྭཱཐ ཝིཉྙཱུཧི, སཾསནྡིཏྭཱ ཙ ཏཾ ཝདེ.

ཀཔྤིཡེཔི ཙ ཝཏྠུསྨིཾ, ཙིཏྟསྶ ལཧུཝཏྟིནོ;

ཝསེན སཱམཉྙགུཎཱ, ཙཝནྟཱིདྷ པུཐུཛྫནཱ.

ཏསྨཱ པརཔརིཀྑཱརཾ, ཨཱསཱིཝིསམིཝོརགཾ;

ཨགྒིཾ ཝིཡ ཙ སམྤསྶཾ, ནཱམསེཡྻ ཝིཙཀྑཎོཏི.

པཱརཱཛིཀཀཎྜ-ཨཊྛཀཐཱཡ

པཋམོ བྷཱགོ ནིཊྛིཏོ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཝིནཡཔིཊཀེ

པཱརཱཛིཀཀཎྜ-ཨཊྛཀཐཱ (དུཏིཡོ བྷཱགོ)

༣. ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཾ

ཏཏིཡཾ ¶ ¶ ¶ ཏཱིཧི སུདྡྷེན, ཡཾ བུདྡྷེན ཝིབྷཱཝིཏཾ;

པཱརཱཛིཀཾ ཏསྶ དཱནི, པཏྟོ སཾཝཎྞནཱཀྐམོ.

ཡསྨཱ ཏསྨཱ སུཝིཉྙེཡྻཾ, ཡཾ པུབྦེ ཙ པཀཱསིཏཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱ ཨསྶཱཔི, ཧོཏི སཾཝཎྞནཱ ཨཡཾ.

པཋམཔཉྙཏྟིནིདཱནཝཎྞནཱ

༡༦༢. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡནྟི ཨེཏྠ ཝེསཱལིཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན པཝཏྟཝོཧཱརེ ནགརེ. ཏཉྷི ནགརཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཝཌྜྷནེན ཝིསཱལཱིབྷཱུཏཏྟཱ ‘‘ཝེསཱལཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདམྤི ཙ ནགརཾ སབྦཉྙུཏཔྤཏྟེཡེཝ སམྨཱསམྦུདྡྷེ སབྦཱཀཱརེན ཝེཔུལླཾ པཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ གོཙརགཱམཾ དསྶེཏྭཱ ནིཝཱསཊྛཱན མཱཧ – ‘‘མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡ’’ནྟི. ཏཏྠ མཧཱཝནཾ ནཱམ སཡཾཛཱཏཾ ཨརོཔིམཾ སཔརིཙྪེདཾ མཧནྟཾ ཝནཾ. ཀཔིལཝཏྠུསཱམནྟཱ པན མཧཱཝནཾ ཧིམཝནྟེན སཧ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཨཔརིཙྪེདཾ ཧུཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཾ. ཨིདཾ ཏཱདིསཾ ན ཧོཏི, སཔརིཙྪེདཾ མཧནྟཾ ཝནནྟི མཧཱཝནཾ. ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱ པན མཧཱཝནཾ ¶ ནིསྶཱཡ ཀཏེ ཨཱརཱམེ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨནྟོ ཀཏྭཱ ཧཾསཝཊྚཀཙྪདནེན ཀཏཱ སབྦཱཀཱརསམྤནྣཱ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ གནྡྷཀུཊི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེཏཱིཏི ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི ཨསུབྷཱཀཱརསནྡསྶནཔྤཝཏྟཾ ཀཱཡཝིཙྪནྡནིཡཀཐཾ ཀཐེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ ལོམཱ…པེ. ¶ … མུཏྟ’’ནྟི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སབྦཱཀཱརེནཔི ཝིཙིནནྟོ ན ཀོཙི ཀིཉྩི མུཏྟཾ ཝཱ མཎིཾ ཝཱ ཝེལུ༹རིཡཾ ཝཱ ཨགརུཾ ཝཱ ཙནྡནཾ ཝཱ ཀུངྐུམཾ ཝཱ ཀཔྤཱུརཾ ཝཱ ཝཱསཙུཎྞཱདཱིནི ཝཱ ཨཎུམཏྟམྤི སུཙིབྷཱཝཾ པསྶཏི. ཨཐ ཁོ པརམདུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ ཨསྶིརཱིཀདསྶནཾ ཀེསལོམཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ ཨསུཙིཾཡེཝ པསྶཏི. ཏསྨཱ ན ཨེཏྠ ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱ ཀརཎཱིཡོ. ཡེཔི ཧི ཨུཏྟམངྒེ སིརསྨིཾ ཛཱཏཱ ཀེསཱ ནཱམ, ཏེཔི ཨསུབྷཱ ཙེཝ ཨསུཙིནོ ཙ པཊིཀྐཱུལཱ ཙ. སོ ཙ ནེསཾ ཨསུབྷཱསུཙིཔཊིཀྐཱུལབྷཱཝོ ཝཎྞཏོཔི སཎྛཱནཏོཔི གནྡྷཏོཔི ཨཱསཡཏོཔི ཨོཀཱསཏོཔཱིཏི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ལོམཱདཱིནནྟི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༨༢) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨེཀམེཀསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ པཉྩཔཉྩཔྤབྷེདེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེཏི.

ཨསུབྷཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིཝསེན ཨསུབྷམཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པདབྷཱཛནཱིཡེན ཏཾ ཝིབྷཛནྟོ ཝཎྞེནྟོ སཾཝཎྞེནྟོ ཨསུབྷཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཨསུབྷབྷཱཝནཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཡཱ ཨཡཾ ཀེསཱདཱིསུ ཝཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིསུ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱཝཏྠཱུསུ ཨསུབྷཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ པཝཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ བྷཱཝནཱ ཝཌྜྷནཱ ཕཱཏིཀམྨཾ, ཏསྶཱ ཨསུབྷབྷཱཝནཱཡ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེནྟོ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, གུཎཾ པརིཀིཏྟེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨསུབྷབྷཱཝནཱབྷིཡུཏྟོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ ཀེསཱདཱིསུ ཝཱ ཝཏྠཱུསུ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིསུ ཝཱ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ¶ པཊིལབྷཏི. སོ ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ ཙིཏྟམཉྫཱུསཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨུཏྟམཏྠཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི.

ཏཏྲིམཱནི ¶ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ དས ལཀྑཎཱནི – པཱརིཔནྠིཀཏོ ཙིཏྟཝིསུདྡྷི, མཛ྄ཛྷིམསྶ སམཱདྷིནིམིཏྟསྶ པཊིཔཏྟི, ཏཏྠ ཙིཏྟཔཀྑནྡནཾ, ཝིསུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, སམཐཔྤཊིཔནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེན ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱཏི.

ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – ‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀོ ཨཱདི, ཀིཾ མཛ྄ཛྷེ, ཀིཾ པརིཡོསཱནཾ? པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? ཨཱདིསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཡོ ཏསྶ པརིཔནྠོ ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. ཡཉྩ པརིཔནྠཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, ཡཉྩ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩ’.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? མཛ྄ཛྷསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, སམཐཔྤཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ སམཐཔྤཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ¶ , ཡཉྩ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩ’.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? པརིཡོསཱནསྶ ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི – ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི ¶ . ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཙཏུལཀྑཎསམྤནྣཉྩ. ‘‘ཨེཝཾ ཏིཝིདྷཏྟགཏཾ ཙིཏྟཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཀཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ ¶ ཝིཏཀྐསམྤནྣཉྩེཝ ཧོཏི ཝིཙཱརསམྤནྣཉྩ པཱིཏིསམྤནྣཉྩ སུཁསམྤནྣཉྩ ཙིཏྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནསམྤནྣཉྩ སདྡྷཱསམྤནྣཉྩ ཝཱིརིཡསམྤནྣཉྩ སཏིསམྤནྣཉྩ སམཱདྷིསམྤནྣཉྩ པཉྙཱསམྤནྣཉྩཱ’’ཏི (པཊི. རོ. ༡.༡༥༨).

ཨཱདིསྶ ཨཱདིསྶ ཨསུབྷསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ‘‘ཨེཝམྤི ཨིཏྠམྤཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝཝཏྠཱནཾ ཀཏྭཱ ཨཱདིསནྟོ ཨསུབྷསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏི, གུཎཾ པརིཀིཏྟེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨསུབྷསཉྙཱཔརིཙིཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཙེཏསཱ བཧུལཾ ཝིཧརཏོ མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཊྚཏི, ན སམྤསཱརཱིཡཏི, ཨུཔེཀྑཱ ཝཱ པཱཊིཀུལྱཏཱ ཝཱ སཎྛཱཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀུཀྐུཊཔཏྟཾ ཝཱ ནྷཱརུདདྡུལཾ ཝཱ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཊྚཏི, ན སམྤསཱརཱིཡཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསུབྷསཉྙཱཔརིཙིཏེན བྷིཀྑུནོ ¶ ཙེཏསཱ བཧུལཾ ཝིཧརཏོ མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཊྚཏི, ན སམྤསཱརཱིཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༤༩).

ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷམཱསཾ པཊིསལླཱིཡིཏུནྟི ཨཧཾ བྷིཀྑཝེ ཨེཀཾ ཨདྡྷམཱསཾ པཊིསལླཱིཡིཏུཾ ནིལཱིཡིཏུཾ ཨེཀོཝ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིཏུཾ ཨིཙྪཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ནམྷི ཀེནཙི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ཨཉྙཏྲ ཨེཀེན པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀེནཱཏི ཡོ ཨཏྟནཱ པཡུཏྟཝཱཙཾ ཨཀཏྭཱ མམཏྠཱཡ སདྡྷེསུ ཀུལེསུ པཊིཡཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔནཱམེཏི, ཏཾ པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཋཔེཏྭཱ ནམྷི ཨཉྙེན ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོཏི.

ཀསྨཱ པན ཨེཝམཱཧཱཏི? ཨཏཱིཏེ ཀིར པཉྩསཏཱ མིགལུདྡཀཱ མཧཏཱིཧི དཎྜཝཱགུརཱཧི ཨརཉྙཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཨེཀཏོཡེཝ ཡཱཝཛཱིཝཾ མིགཔཀྑིགྷཱཏཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ ནིརཡེ ཨུཔཔནྣཱ; ཏེ ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ པུབྦེ ཀཏེན ཀེནཙིདེཝ ཀུསལཀམྨེན མནུསྶེསུ ཨུཔཔནྣཱ ཀལྱཱཎཱུཔནིསྶཡཝསེན སབྦེཔི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཉྩ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཾསུ; ཏེསཾ ཏཏོ མཱུལཱཀུསལཀམྨཏོ ཨཝིཔཀྐཝིཔཱཀཱ ཨཔརཱཔརཙེཏནཱ ཏསྨིཾ ཨདྡྷམཱསབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱུཔཀྐམེན ཙ པརཱུཔཀྐམེན ཙ ཛཱིཝཏུཔཙྪེདཱཡ ཨོཀཱསམཀཱསི, ཏཾ བྷགཝཱ ཨདྡས. ཀམྨཝིཔཱཀོ ནཱམ ན སཀྐཱ ཀེནཙི པཊིབཱཧིཏུཾ. ཏེསུ ཙ བྷིཀྑཱུསུ པུཐུཛྫནཱཔི ཨཏྠི སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིཨནཱགཱམཱིཁཱིཎཱསཝཱཔི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ, ཨིཏརེ ཨརིཡསཱཝཀཱ ¶ ནིཡཏགཏིཀཱ སུགཏིཔརཱཡཎཱ, པུཐུཛྫནཱནཾ པན གཏི ཨནིཡཏཱ. ཨཐ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི ¶ – ‘‘ཨིམེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཚནྡརཱགེན མརཎབྷཡབྷཱིཏཱ ན སཀྑིསྶནྟི གཏིཾ ཝིསོདྷེཏུཾ, ཧནྡ ནེསཾ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནཱཡ ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེམི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིགཏཙྪནྡརཱགཏཱཡ གཏིཝིསོདྷནཾ ཀཏྭཱ སགྒེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིསྶནྟི. ཨེཝཾ ནེསཾ མམ སནྟིཀེ པབྦཛྫཱ སཱཏྠིཀཱ ¶ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཏེསཾ ཨནུགྒཧཱཡ ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེསི ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན, ནོ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཱདྷིཔྤཱཡེན. ཀཐེཏྭཱ ཙ པནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ མཾ ཨིམཾ ཨདྡྷམཱསཾ བྷིཀྑཱུ པསྶིསྶནྟི, ‘ཨཛྫ ཨེཀོ བྷིཀྑུ མཏོ, ཨཛྫ དྭེ…པེ… ཨཛྫ དསཱ’ཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེསྶནྟི. ཨཡཉྩ ཀམྨཝིཔཱཀོ ན སཀྐཱ མཡཱ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ པཊིབཱཧིཏུཾ. སྭཱཧཾ ཏཾ སུཏྭཱཔི ཀིཾ ཀརིསྶཱམི? ཀིཾ མེ ཨནཏྠཀེན ཨནཡབྱསནེན སུཏེན? ཧནྡཱཧཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨདསྶནཾ ཨུཔགཙྪཱམཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷམཱསཾ པཏིསལླཱིཡིཏུཾ; ནམྷི ཀེནཙི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ཨཉྙཏྲ ཨེཀེན པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀེནཱ’’ཏི.

ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘པརཱུཔཝཱདཝིཝཛྫནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པཊིསལླཱིནོ’’ཏི. པརེ ཀིར བྷགཝནྟཾ ཨུཔཝདིསྶནྟི – ‘‘ཨཡཾ ‘སབྦཉྙཱུ, ཨཧཾ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟཱི’ཏི པཊིཛཱནམཱནོ ཨཏྟནོཔི སཱཝཀེ ཨཉྙམཉྙཾ གྷཱཏེནྟེ ནིཝཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཀིམཉྙཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི? ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ཝཀྑནྟི – ‘‘བྷགཝཱ པཊིསལླཱནམནུཡུཏྟོ ནཡིམཾ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཀོཙིསྶ ཨཱརོཙཡིཏཱཔི ནཏྠི, སཙེ ཛཱནེཡྻ ཨདྡྷཱ ནིཝཱརེཡྻཱ’’ཏི. ཨིདཾ པན ཨིཙྪཱམཏྟཾ, པཋམམེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ. ནཱསྶུདྷཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨསྶུདྷཱ’’ཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ; ནེཝ ཀོཙི བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནེཀེཧི ཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝོཀཱརོ ཨསྶཱཏི ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརོ; ཨནེཀཱཀཱརཝོཀིཎྞོ ཨནེཀཀཱརཎསམྨིསྶོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀོ སོ? ཨསུབྷབྷཱཝནཱནུཡོགོ, ཏཾ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཨསུབྷབྷཱཝནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི. ཨཊྚཱིཡནྟཱིཏི སཀེན ཀཱཡེན ཨཊྚཱ དུཀྑིཏཱ ཧོནྟི ¶ . ཧརཱཡནྟཱིཏི ལཛྫནྟི. ཛིགུཙྪནྟཱིཏི སཉྫཱཏཛིགུཙྪཱ ཧོནྟི. དཧརོཏི ཏརུཎོ. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ. མཎྜནཀཛཱཏིཀོཏི མཎྜནཀཔཀཏིཀོ. སཱིསཾནྷཱཏོཏི ¶ སཱིསེན སདྡྷིཾ ནྷཱཏོ. དཧརོ ཡུཝཱཏི ཙེཏྠ དཧརཝཙནེན པཋམཡོབྦནབྷཱཝཾ དསྶེཏི. པཋམཡོབྦནེ ཧི སཏྟཱ ཝིསེསེན མཎྜནཀཛཱཏིཀཱ ཧོནྟི. སཱིསཾནྷཱཏོཏི ཨིམིནཱ མཎྜནཱནུཡོགཀཱལཾ. ཡུཝཱཔི ཧི ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀཏྭཱ སཾཀིལིཊྛསརཱིརོ ན ¶ མཎྜནཱནུཡུཏྟོ ཧོཏི; སཱིསཾནྷཱཏོ པན སོ མཎྜནམེཝཱནུཡུཉྫཏི. ཨཧིཀུཎཔཱདཱིནི དཊྛུམྤི ན ཨིཙྪཏི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཧིཀུཎཔེན ཝཱ ཀུཀྐུརཀུཎཔེན ཝཱ མནུསྶཀུཎཔེན ཝཱ ཀཎྛེ ཨཱསཏྟེན ཀེནཙིདེཝ པཙྩཏྠིཀེན ཨཱནེཏྭཱ ཀཎྛེ བདྡྷེན པཊིམུཀྐེན ཡཐཱ ཨཊྚཱིཡེཡྻ ཧརཱཡེཡྻ ཛིགུཙྪེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཏེ བྷིཀྑཱུ སཀེན ཀཱཡེན ཨཊྚཱིཡནྟཱ ཧརཱཡནྟཱ ཛིགུཙྪནྟཱ སོ ཝིཡ པུརིསོ ཏཾ ཀུཎཔཾ ཝིགཏཙྪནྡརཱགཏཱཡ ཨཏྟནོ ཀཱཡཾ པརིཙྩཛིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ སཏྠཾ ཨཱདཱཡ ཨཏྟནཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི. ‘‘ཏྭཾ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧི; ཨཧཾ ཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི.

མིགལཎྜིཀམྤི སམཎཀུཏྟཀནྟི མིགལཎྜིཀོཏི ཏསྶ ནཱམཾ; སམཎཀུཏྟཀོཏི སམཎཝེསདྷཱརཀོ. སོ ཀིར སིཁཱམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ སཱིསཾ མུཎྜེཏྭཱ ཨེཀཾ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཾསེ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾཡེཝ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིགྷཱསཱདབྷཱཝེན ཛཱིཝཏི. ཏམྤི མིགལཎྜིཀཾ སམཎཀུཏྟཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདནྟི. སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནོཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ, སཱདྷུ ཨཱཝུསོ ཨམྷེ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨརིཡཱ ནེཝ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརིཾསུ ན སམཱདཔེསུཾ, ན སམནུཉྙཱ ཨཧེསུཾ. པུཐུཛྫནཱ པན སབྦམཀཾསུ. ལོཧིཏཀནྟི ལོཧིཏམཀྑིཏཾ. ཡེན ཝགྒུམུདཱནདཱིཏི ཝགྒུམཏཱ ལོཀསྶ པུཉྙསམྨཏཱ ནདཱི. སོཔི ཀིར ‘‘ཏཾ པཱཔཾ ཏཏྠ པཝཱཧེསྶཱམཱི’’ཏི སཉྙཱཡ གཏོ, ནདིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཾ པཧཱིནཾ ནཱམ ནཏྠི.

༡༦༣. ཨཧུདེཝ ཀུཀྐུཙྩནྟི ཏེསུ ཀིར བྷིཀྑཱུསུ ཀེནཙིཔི ཀཱཡཝིཀཱརོ ཝཱ ¶ ཝཙཱིཝིཀཱརོ ཝཱ ན ཀཏོ, སབྦེ སཏཱ སམྤཛཱནཱ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔཛྫིཾསུ. ཏཾ ཨནུསྶརཏོ ཏསྶ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསིཡེཝ. ཨཧུ ཝིཔྤཊིསཱརོཏི ཏསྶེཝ ཀུཀྐུཙྩསྶ སབྷཱཝནིཡམནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ ¶ . ཝིཔྤཊིསཱརཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསི, ན ཝིནཡཀུཀྐུཙྩནྟི. ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེཏིཨཱདི ཀུཀྐུཙྩསྶ པཝཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེཏི ཨཱཡཏིཾ དཱནི མམ ཧིཏསུཁལཱབྷཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨནུཏྠུནཱཏི. ‘‘ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱ’’ཏིཨིམིནཱ པན ཏམེཝཏྠཾ དལ༹ྷཾ ཀརོཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – སཙེཔི ཀོཙི ‘‘ལཱབྷཱ ཏེ’’ཏི ཝདེཡྻ, ཏཾ མིཙྪཱ, ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱཏི. དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེཏི ཀུསལཱནུབྷཱཝེན ལདྡྷམྤི ཨིདཾ མནུསྶཏྟཾ དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེ. ན ཝཏ མེ སུལདྡྷནྟིཨིམིནཱ པན ཏམེཝཏྠཾ དལ༹ྷཾ ཀརོཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – སཙེཔི ཀོཙི ‘‘སུལདྡྷཾ ཏེ’’ཏི ཝདེཡྻ, ཏཾ མིཙྪཱ; ན ཝཏ མེ སུལདྡྷནྟི. ཨཔུཉྙཾ པསུཏནྟི ཨཔུཉྙཾ ཨུཔཙིཏཾ ཛནིཏཾ ཝཱ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡོཧཾ བྷིཀྑཱུ…པེ… ཝོརོཔེསིནྟི ¶ . ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨཧཾ སཱིལཝནྟེ ཏཱཡ ཨེཝ སཱིལཝནྟཏཱཡ ཀལྱཱཎདྷམྨེ ཨུཏྟམདྷམྨེ སེཊྛདྷམྨེ བྷིཀྑཱུ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསིནྟི.

ཨཉྙཏརཱ མཱརཀཱཡིཀཱཏི ནཱམཝསེན ཨཔཱཀཊཱ ཨེཀཱ བྷུམྨདེཝཏཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མཱརཔཀྑིཀཱ མཱརསྶནུཝཏྟིཀཱ ‘‘ཨེཝམཡཾ མཱརདྷེཡྻཾ མཱརཝིསཡཾ ནཱཏིཀྐམིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སབྦཱབྷརཎཝིབྷཱུསིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶཡམཱནཱ ཨབྷིཛྫམཱནེ ཨུདཀེ པཐཝཱིཏལེ ཙངྐམམཱནཱ ཝིཡ ཨཱགནྟྭཱ མིགལཎྜིཀཾ སམཎཀུཏྟཀཾ ཨེཏདཝོཙ. སཱདྷུ སཱདྷཱུཏི སམྤཧཾསནཏྠེ ནིཔཱཏོ; ཏསྨཱ ཨེཝ དྭིཝཙནཾ ¶ ཀཏཾ. ཨཏིཎྞེ ཏཱརེསཱིཏི སཾསཱརཏོ ཨཏིཎྞེ ཨིམིནཱ ཛཱིཝིཏཱཝོརོཔནེན ཏཱརེསི པརིམོཙེསཱིཏི. ཨཡཾ ཀིར ཨེཏིསྶཱ དེཝཏཱཡ བཱལཱཡ དུམྨེདྷཱཡ ལདྡྷི ‘‘ཡེ ན མཏཱ, ཏེ སཾསཱརཏོ ན མུཏྟཱ. ཡེ མཏཱ, ཏེ མུཏྟཱ’’ཏི. ཏསྨཱ སཾསཱརམོཙཀམིལཀྑཱ ཝིཡ ཨེཝཾལདྡྷིཀཱ ཧུཏྭཱ ཏམྤི ཏཏྠ ནིཡོཛེནྟཱི ཨེཝམཱཧ. ཨཐ ཁོ མིགལཎྜིཀོ སམཎཀུཏྟཀོ ཏཱཝ བྷུསཾ ཨུཔྤནྣཝིཔྤཊིསཱརོཔི ཏཾ དེཝཏཱཡ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧ – ཨདྡྷཱ ཨིམིནཱ ཨཏྠེན ཨེཝམེཝ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘ལཱབྷཱ ཀིར མེ’’ཏིཨཱདཱིནི པརིཀིཏྟཡནྟོ. ཝིཧཱརེན ཝིཧཱརཾ པརིཝེཎེན པརིཝེཎཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཏཱིཏི ཏཾ ཏཾ ཝིཧཱརཉྩ པརིཝེཎཉྩ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘‘ཀོ ཨཏིཎྞོ, ཀཾ ཏཱརེམཱི’’ཏི?

ཧོཏིཡེཝ ¶ བྷཡནྟི མརཎཾ པཊིཙྩ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཧོཏི. ཧོཏི ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཧདཡམཾསཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏསྨཱ སརཱིརཙལནཾ ཧོཏི; ཨཏིབྷཡེན ཐདྡྷསརཱིརཏྟནྟིཔི ཨེཀེ, ཐམྦྷིཏཏྟཉྷི ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ལོམཧཾསོཏི ཨུདྡྷཾཋིཏལོམཏཱ, ཁཱིཎཱསཝཱ པན སཏྟསུཉྙཏཱཡ སུདིཊྛཏྟཱ མརཎཀསཏྟམེཝ ན པསྶནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ སབྦམྤེཏཾ ནཱཧོསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཀམྤི བྷིཀྑུཾ དྭེཔི…པེ… སཊྛིམྤི བྷིཀྑཱུ ཨེཀཱཧེན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསཱིཏི ཨེཝཾ གཎནཝསེན སབྦཱནིཔི ཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི.

༡༦༤. པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོཏི ཏེསཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཔཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝཏོ ཝུཊྛིཏོ ཛཱནནྟོཔི ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཱནནྡ ཏནུབྷཱུཏོ ཝིཡ བྷིཀྑུསངྒྷོཏི ཨཱནནྡ ཨིཏོ པུབྦེ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཨུདྡེསཾ པརིཔུཙྪཾ གཎྷནྟི སཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨེཀཔཛྫོཏོ ཝིཡ ཨཱརཱམོ དིསྶཏི, ཨིདཱནི པན ཨདྡྷམཱསམཏྟསྶ ཨཙྩཡེན ¶ ཏནུབྷཱུཏོ ཝིཡ ཏནུཀོ མནྡོ ¶ ཨཔྤཀོ ཝིརལ༹ཝིརལོ༹ ཝིཡ ཛཱཏོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཀིནྣུ ཁོ ཀཱརཎཾ, ཀིཾ དིསཱསུ པཀྐནྟཱ བྷིཀྑཱུཏི?

ཨཐཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀམྨཝིཔཱཀེན ཏེསཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཔྤཏྟིཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཔཙྩཡཱ པན སལླཀྑེནྟོ ‘‘ཏཐཱ ཧི པན བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཨཉྙཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སཱདྷུ བྷནྟེ བྷགཝཱ ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑཏུ, ཡེན བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧེཡྻ; མཧཱསམུདྡཾ ཨོརོཧཎཏིཏྠཱནི ཝིཡ ཧི ཨཉྙཱནིཔི དསཱནུསྶཏིདསཀསིཎཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནབྲཧྨཝིཧཱརཱནཱཔཱནསཏིཔྤབྷེདཱནི བཧཱུནི ནིབྦཱནོརོཧཎཀམྨཊྛཱནཱནི སནྟི. ཏེསུ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ སམསྶཱསེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑཏཱུཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཀཱཏུཀཱམོ ཐེརཾ ཨུཡྻོཛེནྟོ ‘‘ཏེནཧཱནནྡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡཱཏི ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སམནྟཱ གཱཝུཏེཔི ཨདྡྷཡོཛནེཔི ཡཱཝཏིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི ¶ , ཏེ སབྦེ སནྣིཔཱཏེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ སབྦེ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱཏི ཨཏྟནཱ གནྟུཾ ཡུཏྟཊྛཱནཾ སཡཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏྠ དཧརབྷིཀྑཱུ པཧིཎིཏྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ ཨནཝསེསེ བྷིཀྑཱུ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ སམཱུཧཾ ཀཏྭཱ. ཡསྶ དཱནི བྷནྟེ བྷགཝཱ ཀཱལཾ མཉྙཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ སནྣིཔཏིཏོ ཨེས ཀཱལོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཱཏུཾ, ཨནུསཱསནིཾ དཱཏུཾ, ཨིདཱནི ཡསྶ ཏུམྷེ ཀཱལཾ ཛཱནཱཐ, ཏཾ ཀཏྟབྦནྟི.

ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཀཐཱ

༡༦༥. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ཨཡམྤི ཁོ བྷིཀྑཝེཏི ཨཱམནྟེཏྭཱ ཙ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ པུབྦེ ཨཱཙིཀྑིཏཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཏོ ཨཉྙཾ པརིཡཱཡཾ ¶ ཨཱཙིཀྑནྟོ ‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟཔཎཱིཏཀམྨཊྛཱནདསྶནཏྠམེཝ ཨཡཾ པཱལི༹ ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱ ཨཏྠཡོཛནཱཀྐམཾ ཨེཏྠ ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཏཏྲ ‘‘ཨཡམྤི ཁོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨིམསྶ ཏཱཝ པདསྶ ཨཡཾ ཡོཛནཱ – བྷིཀྑཝེ ན ཀེཝལཾ ཨསུབྷབྷཱཝནཱཡེཝ ཀིལེསཔྤཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཨཔིཙ ཨཡམྤི ཁོ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི…པེ… ཝཱུཔསམེཏཱིཏི.

ཨཡཾ ¶ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨཱནཱཔཱནསྶཏཱིཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘ཨཱནནྟི ཨསྶཱསོ, ནོ པསྶཱསོ. ཨཔཱནནྟི པསྶཱསོ, ནོ ཨསྶཱསོ. ཨསྶཱསཝསེན ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི, པསྶཱསཝསེན ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི. ཡོ ཨསྶསཏི ཏསྶུཔཊྛཱཏི, ཡོ པསྶསཏི ཏསྶུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༠).

སམཱདྷཱིཏི ཏཱཡ ཨཱནཱཔཱནཔརིགྒཱཧིཀཱཡ སཏིཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔྤནྣཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ; སམཱདྷིསཱིསེན ཙཱཡཾ དེསནཱ, ན སཏིསཱིསེན. ཏསྨཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཡུཏྟོ སམཱདྷི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཾ ཝཱ སམཱདྷི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. བྷཱཝིཏོཏི ཨུཔྤཱདིཏོ ཝཌྜྷིཏོ ཙ. བཧུལཱིཀཏོཏི པུནཔྤུནཾ ¶ ཀཏོ. སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙཱཏི སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙེཝ, ཨུབྷཡཏྠ ཨེཝསདྡེན ནིཡམོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨཡཉྷི ཡཐཱ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ ཀེཝལཾ པཊིཝེདྷཝསེན སནྟཉྩ པཎཱིཏཉྩ ཨོལཱ༹རིཀཱརམྨཎཏྟཱ པན པཊིཀཱུལཱརམྨཎཏྟཱ ཙ ཨཱརམྨཎཝསེན ནེཝ སནྟཾ ན པཎཱིཏཾ, ན ཨེཝཾ ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཨསནྟོ ཝཱ ཨཔྤཎཱིཏོ ཝཱ, ཨཔིཙ ཁོ ཨཱརམྨཎསནྟཏཱཡཔི སནྟོ ཝཱུཔསནྟོ ནིབྦུཏོ པཊིཝེདྷསངྑཱཏཨངྒསནྟཏཱཡཔི ཨཱརམྨཎཔྤཎཱིཏཏཱཡཔི པཎཱིཏོ ཨཏིཏྟིཀརོ ཨངྒཔྤཎཱིཏཏཱཡཔཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙཱ’’ཏི.

ཨསེཙནཀོ ཙ སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོཏི ཨེཏྠ པན ནཱསྶ སེཙནནྟི ཨསེཙནཀོ ཨནཱསིཏྟཀོ ཨབྦོཀིཎྞོ ¶ པཱཊེཀྐོ ཨཱཝེཎིཀོ, ནཏྠེཏྠ པརིཀམྨེན ཝཱ ཨུཔཙཱརེན ཝཱ སནྟཏཱ ཨཱདིམནསིཀཱརཏོ པབྷུཏི ཨཏྟནོ སབྷཱཝེནེཝ སནྟོ ཙ པཎཱིཏོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི པན ཨསེཙནཀོཏི ཨནཱསིཏྟཀོ ཨོཛཝནྟོ སབྷཱཝེནེཝ མདྷུརོཏི ཝདནྟི. ཨེཝམཡཾ ཨསེཙནཀོ ཙ ཨཔྤིཏཔྤིཏཀྑཎེ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཔྤཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟནཏོ སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེཏི ཨཝིཀྑམྦྷིཏེ ཨཝིཀྑམྦྷིཏེ. པཱཔཀེཏི ལཱམཀེ. ཨཀུསལེ དྷམྨེཏི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏེ དྷམྨེ. ཋཱནསོ ཨནྟརདྷཱཔེཏཱིཏི ཁཎེནེཝ ཨནྟརདྷཱཔེཏི ཝིཀྑམྦྷེཏི. ཝཱུཔསམེཏཱིཏི སུཊྛུ ཨུཔསམེཏི, ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཏྟཱ ཝཱ ཨནུཔུབྦེན ཨརིཡམགྒཝུཌྜྷིཔྤཏོ སམུཙྪིནྡཏི པཊིཔྤསྶམྦྷེཏཱིཏིཔི ཨཏྠོ.

སེཡྻཐཱཔཱིཏི ¶ ཨོཔམྨནིདསྶནམེཏཾ. གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེཏི ཨཱསཱལ༹ྷམཱསེ. ཨཱུཧཏཾ རཛོཛལླནྟི ཨདྡྷམཱསེ ཝཱཏཱཏཔསུཀྑཱཡ གོམཧིཾསཱདིཔཱདཔྤཧཱརསམྦྷིནྣཱཡ པཐཝིཡཱ ཨུདྡྷཾ ཧཏཾ ཨཱུཧཏཾ ཨཱཀཱསེ སམུཊྛིཏཾ རཛཉྩ རེཎུཉྩ. མཧཱ ཨཀཱལམེགྷོཏི སབྦཾ ནབྷཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ ཨཱསཱལ༹ྷཛུཎྷཔཀྑེ སཀལཾ ཨདྡྷམཱསཾ ཝསྶནཀམེགྷོ. སོ ཧི ཨསམྤཏྟེ ཝསྶཀཱལེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨཀཱལམེགྷོཏི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཋཱནསོ ཨནྟརདྷཱཔེཏི ཝཱུཔསམེཏཱིཏི ཁཎེནེཝ ¶ ཨདསྶནཾ ནེཏི, པཐཝིཡཾ སནྣིསཱིདཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནམེཏཾ. ཏཏོ པརཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིདཱནི ཀཐཾ བྷཱཝིཏོ ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱིཏི ཨེཏྠ ཀཐནྟི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིབྷཱཝནཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིཏྠཱརེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. བྷཱཝིཏོ ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱིཏི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིཏྠཱརེཏུཀམྱཏཱཡ པུཊྛདྷམྨནིདསྶནཾ ¶ . ཨེས ནཡོ དུཏིཡཔདེཔི. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – བྷིཀྑཝེ ཀེནཔཀཱརེན ཀེནཱཀཱརེན ཀེན ཝིདྷིནཱ བྷཱཝིཏོ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི ཀེནཔཀཱརེན བཧུལཱིཀཏོ སནྟོ ཙེཝ…པེ… ཝཱུཔསམེཏཱིཏི.

ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑཱུཏི བྷིཀྑཝེ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བྷིཀྑུ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨིདྷསདྡོ སབྦཔྤཀཱརཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིནིབྦཏྟཀསྶ པུགྒལསྶ སནྣིསྶཡབྷཱུཏསཱསནཔརིདཱིཔནོ ཨཉྙསཱསནསྶ ཏཐཱབྷཱཝཔཊིསེདྷནོ ཙ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ…པེ… སུཉྙཱ པརཔྤཝཱདཱ སམཎེབྷི ཨཉྙེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩). ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བྷིཀྑཱུ’’ཏི.

ཨརཉྙགཏོ ཝཱ…པེ… སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱཏི ཨིདམསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིབྷཱཝནཱནུརཱུཔསེནཱསནཔརིགྒཧཔརིདཱིཔནཾ. ཨིམསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ དཱིགྷརཏྟཾ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཨནུཝིསཊཾ ཙིཏྟཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཨཱརམྨཎཾ ཨབྷིརུཧིཏུཾ ན ཨིཙྪཏི. ཀཱུཊགོཎཡུཏྟརཐོ ཝིཡ ཨུཔྤཐམེཝ དྷཱཝཏི. ཏསྨཱ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གོཔོ ཀཱུཊདྷེནུཡཱ སབྦཾ ཁཱིརཾ པིཝིཏྭཱ ཝཌྜྷིཏཾ ཀཱུཊཝཙྪཾ དམེཏུཀཱམོ དྷེནུཏོ ཨཔནེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ མཧནྟཾ ཐམྦྷཾ ནིཁཎིཏྭཱ ཏཏྠ ཡོཏྟེན བནྡྷེཡྻ. ཨཐསྶ སོ ཝཙྪོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏམེཝ ཐམྦྷཾ ཨུཔནིསཱིདེཡྻ ཝཱ ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ; ཨེཝམེཝ ཨིམིནཱཔི བྷིཀྑུནཱ དཱིགྷརཏྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཱདིརསཔཱནཝཌྜྷིཏཾ དུཊྛཙིཏྟཾ དམེཏུཀཱམེན རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཏོ ཨཔནེཏྭཱ ཨརཉྙཾ ཝཱ…པེ… སུཉྙཱགཱརཾ ཝཱ པཝེསེཏྭཱ ཏཏྠ ཨསྶཱསཔསྶཱསཐམྦྷེ སཏིཡོཏྟེན བནྡྷིཏབྦཾ. ཨེཝམསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥནྡིཏྭཱཔི པུབྦེ ཨཱཙིཎྞཱརམྨཎཾ ཨལབྷམཱནཾ ¶ སཏིཡོཏྟཾ ཚིནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ ཏམེཝཱརམྨཎཾ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝསེན ཨུཔནིསཱིདཏི ཙེཝ ཨུཔནིཔཛྫཏི ཙ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཐཱ ¶ ¶ ཐམྦྷེ ནིབནྡྷེཡྻ, ཝཙྪཾ དམྨཾ ནརོ ཨིདྷ;

བནྡྷེཡྻེཝཾ སཀཾ ཙིཏྟཾ, སཏིཡཱརམྨཎེ དལ༹ྷ’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༡༧; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༧; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

ཨེཝམསྶེཏཾ སེནཱསནཾ བྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིདམསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཨཱདྷིབྷཱཝནཱནུརཱུཔསེནཱསནཔརིགྒཧཔརིདཱིཔན’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཔྤབྷེདེ མུདྡྷབྷཱུཏཾ སབྦཉྙུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཝིསེསཱདྷིགམདིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཔདཊྛཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ ཨིཏྠིཔུརིསཧཏྠིཨསྶཱདིསདྡསམཱཀུལཾ གཱམནྟཾ ཨཔརིཙྩཛིཏྭཱ ན སུཀརཾ སམྤཱདེཏུཾ, སདྡཀཎྚཀཏྟཱ ཛྷཱནསྶ. ཨགཱམཀེ པན ཨརཉྙེ སུཀརཾ ཡོགཱཝཙརེན ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏདེཝ ཙ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ སམྤཱཔུཎིཏུཾ, ཏསྨཱསྶ ཨནུརཱུཔཾསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨརཉྙགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཝཏྠུཝིཛྫཱཙརིཡོ ཝིཡ ཧི བྷགཝཱ, སོ ཡཐཱ ཝཏྠུཝིཛྫཱཙརིཡོ ནགརབྷཱུམིཾ པསྶིཏྭཱ སུཊྛུ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ནགརཾ མཱཔེཐཱ’’ཏི ཨུཔདིསཏི, སོཏྠིནཱ ཙ ནགརེ ནིཊྛིཏེ རཱཛཀུལཏོ མཧཱསཀྐཱརཾ ལབྷཏི; ཨེཝམེཝ ཡོགཱཝཙརསྶ ཨནུརཱུཔསེནཱསནཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཨེཏྠ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫིཏབྦནྟི ཨུཔདིསཏི. ཏཏོ ཏཏྠ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟེན ཡོགིནཱ ཀམེན ཨརཧཏྟེ པཏྟེ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ’’ཏི མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ལབྷཏི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ‘‘དཱིཔིསདིསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི མཧཱདཱིཔིརཱཛཱ ཨརཉྙེ ཏིཎགཧནཾ ཝཱ ཝནགཧནཾ ཝཱ པབྦཏགཧནཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ ¶ ནིལཱིཡིཏྭཱ ཝནམཧིཾསགོཀཎྞསཱུཀརཱདཡོ མིགེ གཎྷཱཏི; ཨེཝམེཝཱཡཾ ཨརཉྙཱདཱིསུ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ བྷིཀྑུ ཡཐཱཀྐམེན སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧཏྟམགྒེ ཙེཝ ཨརིཡཕལཉྩ གཎྷཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཐཱཔི ¶ དཱིཔིཀོ ནཱམ, ནིལཱིཡིཏྭཱ གཎྷཏཱི མིགེ;

ཏཐེཝཱཡཾ བུདྡྷཔུཏྟོ, ཡུཏྟཡོགོ ཝིཔསྶཀོ;

ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱན, གཎྷཱཏི ཕལམུཏྟམ’’ནྟི. (མི. པ. ༦.༡.༥);

ཏེནསྶ པརཀྐམཛཝཡོགྒབྷཱུམིཾ ཨརཉྙསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨརཉྙགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ཨརཉྙགཏོ ཝཱཏི ཨརཉྙནྟི ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཙ ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༣) ཙ ཨེཝཾ ཝུཏྟལཀྑཎེསུ ཨརཉྙེསུ ཨནུརཱུཔཾ ཡཾཀིཉྩི པཝིཝེཀསུཁཾ ཨརཉྙཾ གཏོ. རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱཏི རུཀྑསམཱིཔཾ གཏོ. སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱཏི སུཉྙཾ ཝིཝིཏྟོཀཱསཾ གཏོ. ཨེཏྠ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཨརཉྙཉྩ རུཀྑམཱུལཉྩ ཨཝསེསསཏྟཝིདྷསེནཱསནགཏོཔི སུཉྙཱགཱརགཏོཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝམསྶ ཨུཏུཏྟཡཱནུཀཱུལཾ དྷཱཏུཙརིཡཱནུཀཱུལཉྩ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིབྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ཨུཔདིསིཏྭཱ ཨལཱིནཱནུདྡྷཙྩཔཀྑིཀཾ སནྟམིརིཡཱཔཐཾ ཨུཔདིསནྟོ ‘‘ནིསཱིདཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ ནིསཛྫཱཡ དལ༹ྷབྷཱཝཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ པཝཏྟནསུཁཏཾ ཨཱརམྨཎཔརིགྒཧཱུཔཱཡཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པལླངྐནྟི སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ. ཨཱབྷུཛིཏྭཱཏི ཨཱབནྡྷིཏྭཱ. ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱཏི ཨུཔརིམཾ སརཱིརཾ ¶ ཨུཛུཀཾ ཋཔེཏྭཱ, ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀེ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཔཱདེཏྭཱ. ཨེཝཉྷི ནིསིནྣསྶ ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི ན པཎམནྟི. ཨཐསྶ ཡཱ ཏེསཾ པཎམནཔྤཙྩཡཱ ཁཎེ ཁཎེ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཱསུ ཨནུཔྤཛྫམཱནཱསུ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ ན པརིཔཏཏི. ཝུཌྜྷིཾ ཕཱཏིཾ ཨུཔགཙྪཏི.

པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཏི ཀམྨཊྛཱནཱབྷིམུཁཾ སཏིཾ ཋཔཡིཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པརཱི’’ཏི པརིགྒཧཊྛོ; ‘‘མུཁ’’ནྟི ནིཡྻཱནཊྛོ; ‘‘སཏཱི’’ཏི ཨུཔཊྛཱནཊྛོ; ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༡.༡༦༤-༡༦༥) ཝུཏྟནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔོ – ‘‘པརིགྒཧིཏནིཡྻཱནཾ སཏིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱིཏི སོ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཝཉྩ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཏཾ སཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ སཏོཨེཝ ཨསྶསཏི, སཏོ པསྶསཏི, སཏོཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཡེཧཱཀཱརེཧི སཏོཀཱརཱི ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ – ‘‘སོ སཏོཝ ཨསྶསཏི, སཏོ པསྶསཏཱི’’ཏི ཨེཏསྶེཝ ཝིབྷངྒེ –

‘‘བཱཏྟིཾསཱཡ ¶ ཨཱཀཱརེཧི སཏོཀཱརཱི ཧོཏི. དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཏོཀཱརཱི ཧོཏི. དཱིགྷཾ པསྶཱསཝསེན…པེ… པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱི ཨསྶཱསཝསེན པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱི པསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཏོཀཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༥).

ཏཏྠ དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོཏི དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶཱསཾ པཝཏྟེནྟོ. ‘‘ཨསྶཱསོ’’ཏི བཧི ནིཀྑམནཝཱཏོ. ‘‘པསྶཱསོ’’ཏི ཨནྟོ པཝིསནཝཱཏོ. སུཏྟནྟཊྛཀཐཱསུ པན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ.

ཏཏྠ སབྦེསམྤི ¶ གབྦྷསེཡྻཀཱནཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནཀཱལེ པཋམཾ ཨབྦྷནྟརཝཱཏོ བཧི ནིཀྑམཏི. པཙྪཱ བཱཧིརཝཱཏོ སུཁུམཾ རཛཾ གཧེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརཾ པཝིསནྟོ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ ནིབྦཱཡཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཱ པན ཏེསཾ དཱིགྷརསྶཏཱ, སཱ ཨདྡྷཱནཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཧི ཨོཀཱསདྡྷཱནཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨུདཀཾ ཝཱ ཝཱལིཀཱ ཝཱ ‘‘དཱིགྷམུདཀཾ དཱིགྷཱ ཝཱལིཀཱ, རསྶམུདཀཾ རསྶཱ ཝཱལིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱཔི ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཧཏྠིསརཱིརེ ཨཧིསརཱིརེ ཙ ཏེསཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ དཱིགྷཾ ཨདྡྷཱནཾ སཎིཀཾ པཱུརེཏྭཱ སཎིཀམེཝ ནིཀྑམནྟི, ཏསྨཱ ‘‘དཱིགྷཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སུནཁསསཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ རསྶཾ ཨདྡྷཱནཾ སཱིགྷཾ པཱུརེཏྭཱ སཱིགྷམེཝ ནིཀྑམནྟི, ཏསྨཱ ‘‘རསྶཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མནུསྶེསུ པན ཀེཙི ཧཏྠིཨཧིཨཱདཡོ ཝིཡ ཀཱལདྡྷཱནཝསེན དཱིགྷཾ ཨསྶསནྟི ཙ པསྶསནྟི ཙ. ཀེཙི སུནཁསསཱདཡོ ཝིཡ རསྶཾ. ཏསྨཱ ཏེསཾ ཀཱལཝསེན དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ནིཀྑམནྟཱ ཙ པཝིསནྟཱ ཙ ཏེ དཱིགྷཱ. ཨིཏྟརམདྡྷཱནཾ ནིཀྑམནྟཱ ཙ པཝིསནྟཱ ཙ ‘‘རསྶཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྲཱཡཾ བྷིཀྑུ ནཝཧཱཀཱརེཧི དཱིགྷཾ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ ‘‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམི པསྶསཱམཱི’’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ པཛཱནཏོ ཙསྶ ཨེཀེནཱཀཱརེན ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘ཀཐཾ དཱིགྷཾ ཨསྶསནྟོ ‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, དཱིགྷཾ པསྶསནྟོ ‘དཱིགྷཾ པསྶསཱམཱི’ཏི ¶ པཛཱནཱཏི? དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ¶ ཨསྶསཏི, དཱིགྷཾ པསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ པསྶསཏི, དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏིཔི པསྶསཏིཔི. དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏོཔི པསྶསཏོཔི ཚནྡོ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི; ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏི, ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ པསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ པསྶསཏི, ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏིཔི པསྶསཏིཔི. ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏོཔི པསྶསཏོཔི པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི; པཱམོཛྫཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏི, པཱམོཛྫཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ པསྶཱསཾ…པེ… དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏིཔི པསྶསཏིཔི. པཱམོཛྫཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏོཔི པསྶསཏོཔི དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཙིཏྟཾ ཝིཝཏྟཏི, ཨུཔེཀྑཱ སཎྛཱཏི. ཨིམེཧི ནཝཧི ཨཱཀཱརེཧི དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡོ; ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི; ཨནུཔསྶནཱ ཉཱཎཾ; ཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱནཾ, ནོ སཏི; སཏི ཨུཔཊྛཱནཉྩེཝ སཏི ཙ. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན ཏཾ ཀཱཡཾ ཨནུཔསྶཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༦).

ཨེསེཝ ནཡོ རསྶཔདེཔི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ‘‘ཡཐཱ ཨེཏྠ ‘དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ’ཏི ཝུཏྟཾ; ཨེཝམིདྷ ‘རསྶཾ ཨསྶཱསཾ ཨིཏྟརསངྑཱཏེ ཨསྶསཏཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ. ཏསྨཱ ཏསྶ ཝསེན ཡཱཝ ‘‘ཏེན ཝུཙྩཏི ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱ’’ཏི ཏཱཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝམཡཾ ཨདྡྷཱནཝསེན ཨིཏྟརཝསེན ཙ ཨིམེཧཱཀཱརེཧི ཨསྶཱསཔསྶཱསེ པཛཱནནྟོ དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོ ‘‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམཱི’’ཏི པཛཱནཱཏི…པེ… རསྶཾ ཝཱ པསྶསནྟོ ‘‘རསྶཾ པསྶསཱམཱི’’ཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ¶ པཛཱནཏོ ཙསྶ –

‘‘དཱིགྷོ རསྶོ ཙ ཨསྶཱསོ;

པསྶཱསོཔི ཙ ཏཱདིསོ;

ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ ཝཏྟནྟི;

ནཱསིཀགྒེཝ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༡༩; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ¶ ¶ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱིཏི སཀལསྶ ཨསྶཱསཀཱཡསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏི. སཀལསྶ པསྶཱསཀཱཡསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ‘‘པསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏི. ཨེཝཾ ཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཨསྶསཏི ཙེཝ པསྶསཏི ཙ; ཏསྨཱ ‘‘ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཀསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཝིསཊེ ཨསྶཱསཀཱཡེ པསྶཱསཀཱཡེ ཝཱ ཨཱདི པཱཀཊོ ཧོཏི, ན མཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ. སོ ཨཱདིམེཝ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, མཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེ ཀིལམཏི. ཨེཀསྶ མཛ྄ཛྷཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, ན ཨཱདིཔརིཡོསཱནཾ. སོ མཛ྄ཛྷམེཝ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཱདིཔརིཡོསཱནེ ཀིལམཏི. ཨེཀསྶ པརིཡོསཱནཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, ན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཾ. སོ པརིཡོསཱནཾཡེཝ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཱདིམཛ྄ཛྷེ ཀིལམཏི. ཨེཀསྶ སབྦམྤི པཱཀཊཾ ཧོཏི, སོ སབྦམྤི པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ན ཀཏྠཙི ཀིལམཏི. ཏཱདིསེན བྷཝིཏབྦནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སིཀྑཏཱིཏི ཨེཝཾ གྷཊཏི ཝཱཡམཏི. ཡོ ཝཱ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ སཾཝརོ; ཨཡམེཏྠ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཡོ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ སམཱདྷི; ཨཡཾ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ. ཡཱ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ པཉྙཱ; ཨཡཾ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཏི. ཨིམཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན མནསིཀཱརེན སིཀྑཏི ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པུརིམནཡེ ཀེཝལཾ ཨསྶསིཏབྦཾ པསྶསིཏབྦམེཝ ཙ, ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱཏབྦཾ; ཨིཏོ པཊྛཱཡ པན ཉཱཎུཔྤཱདནཱདཱིསུ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. ཏསྨཱ ཏཏྠ ‘‘ཨསྶསཱམཱིཏི པཛཱནཱཏི པསྶསཱམཱིཏི པཛཱནཱཏི’’ཙྩེཝ ཝཏྟམཱནཀཱལཝསེན པཱལི༹ཾ ཝཏྭཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཀཏྟབྦསྶ ཉཱཎུཔྤཱདནཱདིནོ ཨཱཀཱརསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཨནཱགཏཝཙནཝསེན པཱལི༹ ཨཱརོཔིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶམྦྷེནྟོ པཊིཔྤསྶམྦྷེནྟོ ནིརོདྷེནྟོ ཝཱུཔསམེནྟོ ¶ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི.

ཏཏྲེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀསུཁུམཏཱ ཙ པསྶདྡྷི ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ པུབྦེ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ ཀཱཡོ ཙ ཙིཏྟཉྩ སདརཐཱ ཧོནྟི. ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཨོལཱ༹རིཀཏྟེ ¶ ཨཝཱུཔསནྟེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཔི ཨོལཱ༹རིཀཱ ཧོནྟི, བལཝཏརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི, ནཱསིཀཱ ནཔྤཧོཏི, མུཁེན ཨསྶསནྟོཔི པསྶསནྟོཔི ཏིཊྛཏི. ཡདཱ པནསྶ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི པརིགྒཧིཏཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ཏེ སནྟཱ ཧོནྟི ཝཱུཔསནྟཱ. ཏེསུ ཝཱུཔསནྟེསུ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ སུཁུམཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི, ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཱ ཧོནྟི. སེཡྻཐཱཔི པུརིསསྶ དྷཱཝིཏྭཱ པབྦཏཱ ཝཱ ཨོརོཧིཏྭཱ མཧཱབྷཱརཾ ཝཱ སཱིསཏོ ཨོརོཔེཏྭཱ ཋིཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཧོནྟི, ནཱསིཀཱ ནཔྤཧོཏི, མུཁེན ཨསྶསནྟོཔི པསྶསནྟོཔི ཏིཊྛཏི. ཡདཱ པནེས ཏཾ པརིསྶམཾ ཝིནོདེཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ ཨལླསཱཊཀཾ ཧདཡེ ཀཏྭཱ སཱིཏཱཡ ཚཱཡཱཡ ནིཔནྣོ ཧོཏི, ཨཐསྶ ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ སུཁུམཱ ཧོནྟི, ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ པུབྦེ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ ཀཱཡོ ཙ…པེ… ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཱ ཧོནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧིསྶ པུབྦེ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀོལཱ༹རིཀེ ཀཱཡསངྑཱརེ པསྶམྦྷེམཱི’’ཏི ཨཱབྷོགསམནྣཱཧཱརམནསིཀཱརཔཙྩཝེཀྑཎཱ ནཏྠི, པརིགྒཧིཏཀཱལེ པན ཨཏྠི. ཏེནསྶ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལཏོ པརིགྒཧིཏཀཱལེ ཀཱཡསངྑཱརོ སུཁུམོ ཧོཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘སཱརདྡྷེ ཀཱཡེ ཙིཏྟེ ཙ, ཨདྷིམཏྟཾ པཝཏྟཏི;

ཨསཱརདྡྷམྷི ཀཱཡམྷི, སུཁུམཾ སམྤཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢༠; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

པརིགྒཧེཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ སུཁུམོ; ཏསྨིམྤི ཨོལཱ༹རིཀོ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ སུཁུམོ. པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཙ ཨོལཱ༹རིཀོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སུཁུམོ. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཙ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཙ ¶ ཨོལཱ༹རིཀོ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སུཁུམོ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཙ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཙ ཨོལཱ༹རིཀོ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཨཏིསུཁུམོ ཨཔྤཝཏྟིམེཝ པཱཔུཎཱཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ དཱིགྷབྷཱཎཀསཾཡུཏྟབྷཱཎཀཱནཾ ¶ མཏཾ.

མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཨོལཱ༹རིཀོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ སུཁུམོ’’ཏི ཨེཝཾ ཧེཊྛིམཧེཊྛིམཛ྄ཛྷཱནཏོ ཨུཔརཱུཔརིཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཔི སུཁུམཏརཾ ཨིཙྪནྟི. སབྦེསཾཡེཝ པན མཏེན ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ པཝཏྟཀཱཡསངྑཱརོ པརིགྒཧིཏཀཱལེ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, པརིགྒཧིཏཀཱལེ པཝཏྟཀཱཡསངྑཱརོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཝཏྟཀཱཡསངྑཱརོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ སམཐེ ནཡོ.

ཝིཔསྶནཱཡཾ ¶ པན ཨཔརིགྒཧེ པཝཏྟོ ཀཱཡསངྑཱརོ ཨོལཱ༹རིཀོ, མཧཱབྷཱུཏཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, ཨུཔཱདཱརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, སཀལརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, ཨརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, རཱུཔཱརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, པཙྩཡཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཡ སུཁུམོ. སོཔི དུབྦལཝིཔསྶནཱཡ ཨོལཱ༹རིཀོ, བལཝཝིཔསྶནཱཡ སུཁུམོ. ཏཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པུརིམསྶ པུརིམསྶ པཙྪིམེན པཙྪིམེན པསྶདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམེཏྠ ཨོལཱ༹རིཀསུཁུམཏཱ ཙ པསྶདྡྷི ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

པཊིསམྦྷིདཱཡཾ པནསྶ སདྡྷིཾ ཙོདནཱསོདྷནཱཧི ཨེཝམཏྠོ ཝུཏྟོ – ‘‘ཀཐཾ པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏི? ཀཏམེ ཀཱཡསངྑཱརཱ? དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཱ ཀཱཡིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཱ ཀཱཡསངྑཱརཱ, ཏེ ཀཱཡསངྑཱརེ པསྶམྦྷེནྟོ ནིརོདྷེནྟོ ཝཱུཔསམེནྟོ སིཀྑཏི. དཱིགྷཾ པསྶཱསཱ ཀཱཡིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… རསྶཾ ཨསྶཱསཱ…པེ… རསྶཾ པསྶཱསཱ… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶཱསཱ… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶཱསཱ ཀཱཡིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཱ ཀཱཡསངྑཱརཱ, ཏེ ཀཱཡསངྑཱརེ པསྶམྦྷེནྟོ ནིརོདྷེནྟོ ཝཱུཔསམེནྟོ སིཀྑཏི.

ཡཐཱརཱུཔེཧི ཀཱཡསངྑཱརེཧི ཡཱ ཀཱཡསྶ ཨཱནམནཱ ཝིནམནཱ སནྣམནཱ ¶ པཎམནཱ ཨིཉྫནཱ ཕནྡནཱ ཙལནཱ ཀམྤནཱ པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱིཏི ¶ སིཀྑཏི, པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི.

ཡཐཱརཱུཔེཧི ཀཱཡསངྑཱརེཧི ཡཱ ཀཱཡསྶ ན ཨཱནམནཱ ན ཝིནམནཱ ན སནྣམནཱ ན པཎམནཱ ཨནིཉྫནཱ ཨཕནྡནཱ ཨཙལནཱ ཨཀམྤནཱ, སནྟཾ སུཁུམཾ པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི, པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི.

ཨིཏི ¶ ཀིར པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི, པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཝཱཏཱུཔལདྡྷིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ན ཧོཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྩ པབྷཱཝནཱ ན ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ན ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཙ པབྷཱཝནཱ ན ན ཧོཏི, ན ཙ ནཾ ཏཾ སམཱཔཏྟིཾ པཎྜིཏཱ སམཱཔཛྫནྟིཔི ཝུཊྛཧནྟིཔི.

ཨིཏི ཀིར པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཝཱཏཱུཔལདྡྷིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྩ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཏཉྩ ནཾ སམཱཔཏྟིཾ པཎྜིཏཱ སམཱཔཛྫནྟིཔི ཝུཊྛཧནྟིཔི.

ཡཐཱ ཀཐཾ ཝིཡ? སེཡྻཐཱཔི ཀཾསེ ཨཱཀོཊིཏེ པཋམཾ ཨོལཱ༹རིཀཱ སདྡཱ པཝཏྟནྟི, ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ སདྡཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི ཨོལཱ༹རིཀེ སདྡེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམཀཱ སདྡཱ པཝཏྟནྟི, སུཁུམཀཱནཾ སདྡཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི སུཁུམཀེ སདྡེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམསདྡནིམིཏྟཱརམྨཎཏཱཔི ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི; ཨེཝམེཝ པཋམཾ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཝཏྟནྟི, ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི ཨོལཱ༹རིཀེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམཀཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཝཏྟནྟི, སུཁུམཀཱནཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ ¶ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི སུཁུམཀེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཏཱཔི ཙིཏྟཾ ན ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི.

ཨེཝཾ ¶ སནྟེ ཝཱཏཱུཔལདྡྷིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྩ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཏཉྩ ནཾ སམཱཔཏྟིཾ པཎྜིཏཱ སམཱཔཛྫནྟིཔི ཝུཊྛཧནྟིཔི.

པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརནྟི ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡོ, ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི, ཨནུཔསྶནཱ ཉཱཎཾ. ཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱནཾ ནོ སཏི, སཏི ཨུཔཊྛཱནཉྩེཝ སཏི ཙ, ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན ཏཾ ཀཱཡཾ ཨནུཔསྶཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༡).

ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟསྶ པཋམཙཏུཀྐསྶ ཨནུཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

ཡསྨཱ པནེཏྠ ཨིདམེཝ ཙཏུཀྐཾ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ ཀམྨཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨིཏརཱནི པན ཏཱིཎི ཙཏུཀྐཱནི ཨེཏྠ པཏྟཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔདཊྛཱནཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ ¶ པཱཔུཎིཏུཀཱམེན བུདྡྷཔུཏྟེན ཡཾ ཀཱཏབྦཾ ཏཾ སབྦཾ ཨིདྷེཝ ཏཱཝ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཝསེན ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཙཏུབྦིདྷཾ ཏཱཝ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཏིཝིདྷཱ ཝིསོདྷནཱ – ཨནཱཔཛྫནཾ, ཨཱཔནྣཝུཊྛཱནཾ, ཀིལེསེཧི ཙ ཨཔྤཏིཔཱིལ༹ནཾ. ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷསཱིལསྶ ཧི བྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི. ཡམྤིདཾ ཙེཏིཡངྒཎཝཏྟཾ བོདྷིཡངྒཎཝཏྟཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཛནྟཱགྷརཝཏྟཾ ཨུཔོསཐཱགཱརཝཏྟཾ དྭེཨསཱིཏི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི ཙུདྡསཝིདྷཾ མཧཱཝཏྟནྟི ཨིམེསཾ ཝསེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལཾ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི སཱདྷུཀཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ. ཡོ ཧི ‘‘ཨཧཾ སཱིལཾ རཀྑཱམི, ཀིཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀེན ཀམྨ’’ནྟི ཝདེཡྻ, ཏསྶ སཱིལཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ¶ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཝཏྟེ པན པརིཔཱུརེ སཱིལཾ པརིཔཱུརཏི, སཱིལེ པརིཔཱུརེ སམཱདྷི གབྦྷཾ གཎྷཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ ‘སཱིལཱནི པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༡) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཏསྨཱ ཏེན ཡམྤིདཾ ཙེཏིཡངྒཎཝཏྟཱདི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལཾ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི སཱདྷུཀཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ. ཏཏོ –

‘‘ཨཱཝཱསོ ¶ ཙ ཀུལཾ ལཱབྷོ, གཎོ ཀམྨཉྩ པཉྩམཾ;

ཨདྡྷཱནཾ ཉཱཏི ཨཱབཱདྷོ, གནྠོ ཨིདྡྷཱིཏི ཏེ དསཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེསུ དསསུ པལིབོདྷེསུ ཡོ པལིབོདྷོ ཨཏྠི, སོ ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཨུཔཙྪིནྣཔལིབོདྷེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏམྤི དུཝིདྷཾ ཧོཏི – སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཉྩ པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཉྩ. ཏཏྠ སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ བྷིཀྑུསངྒྷཱདཱིསུ མེཏྟཱ མརཎསྶཏི ཙ ཨསུབྷསཉྙཱཏིཔི ཨེཀེ. ཀམྨཊྛཱནིཀེན ཧི བྷིཀྑུནཱ པཋམཾ ཏཱཝ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ སཱིམཊྛཀབྷིཀྑུསངྒྷེ མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ; ཏཏོ སཱིམཊྛཀདེཝཏཱསུ, ཏཏོ གོཙརགཱམེ ཨིསྶརཛནེ, ཏཏོ ཏཏྠ མནུསྶེ ཨུཔཱདཱཡ སབྦསཏྟེསུ. སོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷེ མེཏྟཱཡ སཧཝཱསཱིནཾ མུདུཙིཏྟཏཾ ཛནེཏི, ཨཐསྶ སུཁསཾཝཱསཏཱ ཧོཏི. སཱིམཊྛཀདེཝཏཱསུ མེཏྟཱཡ མུདུཀཏཙིཏྟཱཧི དེཝཏཱཧི དྷམྨིཀཱཡ རཀྑཱཡ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑོ ཧོཏི. གོཙརགཱམེ ཨིསྶརཛནེ མེཏྟཱཡ མུདུཀཏཙིཏྟསནྟཱནེཧི ཨིསྶརེཧི དྷམྨིཀཱཡ རཀྑཱཡ སུརཀྑིཏཔརིཀྑཱརོ ཧོཏི. ཏཏྠ མནུསྶེསུ མེཏྟཱཡ པསཱདིཏཙིཏྟེཧི ཏེཧི ཨཔརིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརཏི. སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཱཡ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརོ ཧོཏི.

མརཎསྶཏིཡཱ པན ‘‘ཨཝསྶཾ མརིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཨུཔརཱུཔརིཝཌྜྷམཱནསཾཝེགོ ¶ ¶ ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོ ཧོཏི. ཨསུབྷསཉྙཱཡ དིབྦེསུཔི ཨཱརམྨཎེསུ ཏཎྷཱ ནུཔྤཛྫཏི. ཏེནསྶེཏཾ ཏཡཾ ཨེཝཾ བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ ‘‘སབྦཏྠ ཨཏྠཡིཏབྦཾ ཨིཙྪིཏབྦ’’ནྟི ཀཏྭཱ ཨདྷིཔྤེཏསྶ ཙ ཡོགཱནུཡོགཀམྨསྶ པདཊྛཱནཏྟཱ ‘‘སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎེསུ པན ཡཾ ཡསྶ ཙརིཏཱནུཀཱུལཾ, ཏཾ ཏསྶ ནིཙྩཾ པརིཧརིཏབྦཏྟཱ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ‘‘པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱན’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཨིདམེཝ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ ‘‘པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན སཱིལཝིསོདྷནཀཐཾ པལིབོདྷུཔཙྪེདཀཐཉྩ ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ གཧེཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷསཱིལེན པན ཨུཔཙྪིནྣཔལིབོདྷེན ཙ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷནྟེན ཨིམིནཱཝ ཀམྨཊྛཱནེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟསྶ བུདྡྷཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏཾ ཨལབྷནྟེན ཨནཱགཱམིསྶ, ཏམྤི ¶ ཨལབྷནྟེན སཀདཱགཱམིསྶ, ཏམྤི ཨལབྷནྟེན སོཏཱཔནྣསྶ, ཏམྤི ཨལབྷནྟེན ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷིསྶ, ཏམྤི ཨལབྷནྟེན པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ཙ ཨསམྨཱུལ༹ྷསྶ ཝིནིཙྪཡཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཨརཧནྟཱདཡོ ཧི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཨཱཙིཀྑནྟི. ཨཡཾ པན གཧནཔདེསེ མཧཱཧཏྠིཔཐཾ ནཱིཧརནྟོ ཝིཡ སབྦཏྠ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཐེཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཏེན བྷིཀྑུནཱ སལླཧུཀཝུཏྟིནཱ ཝིནཡཱཙཱརསམྤནྣེན ཝུཏྟཔྤཀཱརམཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟསྶ ཏསྶ སནྟིཀེ པཉྩསནྡྷིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏཏྲིམེ པཉྩ སནྡྷཡོ ¶ – ཨུགྒཧོ, པརིཔུཙྪཱ, ཨུཔཊྛཱནཾ, ཨཔྤནཱ, ལཀྑཎནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཨུགྒཧོ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨུགྒཎྷནཾ, ‘‘པརིཔུཙྪཱ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ པརིཔུཙྪནཱ, ‘‘ཨུཔཊྛཱནཾ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ, ‘‘ཨཔྤནཱ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནཔྤནཱ, ‘‘ལཀྑཎཾ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ ལཀྑཎཾ. ‘‘ཨེཝཾལཀྑཎམིདཾ ཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཀམྨཊྛཱནསབྷཱཝཱུཔདྷཱརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ པཉྩསནྡྷིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨཏྟནཱཔི ན ཀིལམཏི, ཨཱཙརིཡམྤི ན ཝིཧེཋེཏི; ཏསྨཱ ཐོཀཾ ཨུདྡིསཱཔེཏྭཱ བཧུཀཱལཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ཨེཝཾ པཉྩསནྡྷིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཙེ ཏཏྠ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི, ཏཏྠེཝ ཝསིཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཏཏྠ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི, ཨཱཙརིཡཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ སཙེ མནྡཔཉྙོ ཡོཛནཔརམཾ གནྟྭཱ, སཙེ ཏིཀྑཔཉྙོ དཱུརམྤི གནྟྭཱ ཨཊྛཱརསསེནཱསནདོསཝིཝཛྫིཏཾ, པཉྩསེནཱསནངྒསམནྣཱགཏཾ སེནཱསནཾ ཨུཔགམྨ ཏཏྠ ཝསནྟེན ཨུཔཙྪིནྣཁུདྡཀཔལིབོདྷེན ¶ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེན བྷཏྟསམྨདཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ རཏནཏྟཡགུཎཱནུསྶརཎེན ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨཱཙརིཡུགྒཧཏོ ཨེཀཔདམྤི ཨསམྨུསྶནྟེན ཨིདཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན ཨིམཾ ཀཐཱམགྒཾ ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༥) གཧེཏབྦོ.

ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིདཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏབྦ’’ནྟི ཏཏྲཱཡཾ མནསིཀཱརཝིདྷི –

‘‘གཎནཱ ཨནུབནྡྷནཱ, ཕུསནཱ ཋཔནཱ སལླཀྑཎཱ;

ཝིཝཊྚནཱ པཱརིསུདྡྷི, ཏེསཉྩ པཊིཔསྶནཱ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢༣; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

‘‘གཎནཱ’’ཏི ¶ གཎནཱཡེཝ. ‘‘ཨནུབནྡྷནཱ’’ཏི ཨནུཝཧནཱ. ‘‘ཕུསནཱ’’ཏི ཕུཊྛཊྛཱནཾ. ‘‘ཋཔནཱ’’ཏི ཨཔྤནཱ. ‘‘སལླཀྑཎཱ’’ཏི ¶ ཝིཔསྶནཱ. ‘‘ཝིཝཊྚནཱ’’ཏི མགྒོ. ‘‘པཱརིསུདྡྷཱི’’ཏི ཕལཾ. ‘‘ཏེསཉྩ པཊིཔསྶནཱ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཎཱ. ཏཏྠ ཨིམིནཱ ཨཱདིཀམྨིཀཀུལཔུཏྟེན པཋམཾ གཎནཱཡ ཨིདཾ ཀམཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. གཎེནྟེན ཙ པཉྩནྣཾ ཧེཊྛཱ ན ཋཔེཏབྦཾ, དསནྣཾ ཨུཔརི ན ནེཏབྦཾ, ཨནྟརེ ཁཎྜཾ ན དསྶེཏབྦཾ. པཉྩནྣཾ ཧེཊྛཱ ཋཔེནྟསྶ ཧི སམྦཱདྷེ ཨོཀཱསེ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཝིཔྥནྡཏི, སམྦཱདྷེ ཝཛེ སནྣིརུདྡྷགོགཎོ ཝིཡ. དསནྣཾ ཨུཔརི ནེནྟསྶ གཎནཱནིསྶིཏོཝ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཧོཏི. ཨནྟརཱ ཁཎྜཾ དསྶེནྟསྶ ‘‘སིཁཱཔྤཏྟཾ ནུ ཁོ མེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ནོ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཝིཀམྤཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ དོསེ ཝཛྫེཏྭཱ གཎེཏབྦཾ.

གཎེནྟེན ཙ པཋམཾ དནྡྷགཎནཱཡ དྷཉྙམཱཔཀགཎནཱཡ གཎེཏབྦཾ. དྷཉྙམཱཔཀོ ཧི ནཱལི༹ཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཨེཀ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨོཀིརཏི. པུན པཱུརེནྟོ ཀིཉྩི ཀཙཝརཾ དིསྭཱ ཏཾ ཚཌྜེནྟོ ‘‘ཨེཀཾ ཨེཀ’’ནྟི ཝདཏི. ཨེས ནཡོ ‘‘དྭེ དྭེ’’ཏིཨཱདཱིསུ. ཨེཝམེཝ ཨིམིནཱཔི ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཡོ ཨུཔཊྛཱཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ ཨེཀ’’ནྟི ཨཱདིཾཀཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘དས དསཱ’’ཏི པཝཏྟམཱནཾ པཝཏྟམཱནཾ ཨུཔལཀྑེཏྭཱཝ གཎེཏབྦཾ. ཏསྶེཝཾ གཎཡཏོ ནིཀྑམནྟཱ ཙ པཝིསནྟཱ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི.

ཨཐཱནེན ཏཾ དནྡྷགཎནཾ དྷཉྙམཱཔཀགཎནཾ པཧཱཡ སཱིགྷགཎནཱཡ གོཔཱལཀགཎནཱཡ གཎེཏབྦཾ ¶ . ཚེཀོ ཧི གོཔཱལཀོ སཀྑརཱཡོ ཨུཙྪངྒེན གཧེཏྭཱ རཛྫུདཎྜཧཏྠོ པཱཏོཝ ཝཛཾ གནྟྭཱ གཱཝོ པིཊྛིཡཾ པཧརིཏྭཱ པལིགྷཏྠམྦྷམཏྠཀེ ནིསིནྣོ དྭཱརཾ པཏྟཾ པཏྟཾཡེཝ གཱཝཾ ‘‘ཨེཀོ དྭེ’’ཏི སཀྑརཾ ཁིཔིཏྭཱ ཁིཔིཏྭཱ གཎེཏི. ཏིཡཱམརཏྟིཾ སམྦཱདྷེ ཨོཀཱསེ དུཀྑཾ ཝུཏྠགོགཎོ ¶ ནིཀྑམནྟོ ཨཉྙམཉྙཾ ཨུཔནིགྷཾསནྟོ ཝེགེན ཝེགེན པུཉྫོ པུཉྫོ ཧུཏྭཱ ནིཀྑམཏི. སོ ཝེགེན ཝེགེན ‘‘ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ དསཱ’’ཏི གཎེཏིཡེཝ. ཨེཝམིམསྶཱཔི པུརིམནཡེན གཎཡཏོ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ པུནཔྤུནཾ སཉྩརནྟི. ཏཏོ ཏེན ‘‘པུནཔྤུནཾ སཉྩརནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཨགྒཧེཏྭཱ དྭཱརཔྤཏྟཾ དྭཱརཔྤཏྟཾཡེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཀོ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ¶ , ཨེཀོ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཚ, ཨེཀོ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཚ སཏྟ…པེ… ཨཊྛ… ནཝ… དསཱ’’ཏི སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ གཎེཏབྦམེཝ. གཎནཱཔཊིབདྡྷེ ཧི ཀམྨཊྛཱནེ གཎནཱབལེནེཝ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི ཨརིཏྟཱུཔཏྠམྦྷནཝསེན ཙཎྜསོཏེ ནཱཝཱཋཔནམིཝ.

ཏསྶེཝཾ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ གཎཡཏོ ཀམྨཊྛཱནཾ ནིརནྟརཔྤཝཏྟཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ཨཐ ‘‘ནིརནྟརཾ པཝཏྟཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཝཱཏཾ ཨཔརིགྒཧེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝེགེན ཝེགེན གཎེཏབྦཾ. ཨནྟོཔཝིསནཝཱཏེན ཧི སདྡྷིཾ ཙིཏྟཾ པཝེསཡཏོ ཨབྦྷནྟརཾ ཝཱཏབྦྷཱཧཏཾ མེདཔཱུརིཏཾ ཝིཡ ཧོཏི, བཧིནིཀྑམནཝཱཏེན སདྡྷིཾ ཙིཏྟཾ ནཱིཧརཏོ བཧིདྡྷཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཔཏི. ཕུཊྛོཀཱསེ པན སཏིཾ ཋཔེཏྭཱ བྷཱཝེནྟསྶེཝ བྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནྟོ ¶ ཙ བཧི ཙ ཝཱཏཾ ཨཔརིགྒཧེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝེགེན ཝེགེན གཎེཏབྦ’’ནྟི.

ཀཱིཝ ཙིརཾ པནེཏཾ གཎེཏབྦནྟི? ཡཱཝ ཝིནཱ གཎནཱཡ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱརམྨཎེ སཏི སནྟིཊྛཏི. བཧི ཝིསཊཝིཏཀྐཝིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱརམྨཎེ སཏི སཎྛཔནཏྠཾཡེཝ ཧི གཎནཱཏི.

ཨེཝཾ གཎནཱཡ མནསིཀཏྭཱ ཨནུབནྡྷནཱཡ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨནུབནྡྷནཱ ནཱམ གཎནཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ སཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ཨནུགམནཾ; ཏཉྩ ཁོ ན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱནུགམནཝསེན. བཧིནིཀྑམནཝཱཏསྶ ཧི ནཱབྷི ཨཱདི, ཧདཡཾ མཛ྄ཛྷཾ, ནཱསིཀགྒཾ པརིཡོསཱནཾ. ཨབྦྷནྟརཔཝིསནཝཱཏསྶ ནཱསིཀགྒཾ ཨཱདི, ཧདཡཾ མཛ྄ཛྷཾ, ནཱབྷི པརིཡོསཱནཾ. ཏཉྩསྶ ཨནུགཙྪཏོ ཝིཀྑེཔགཏཾ ཙིཏྟཾ སཱརདྡྷཱཡ ཙེཝ ཧོཏི ཨིཉྫནཱཡ ཙ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨསྶཱསཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཏིཡཱ ཨནུགཙྪཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝིཀྑེཔགཏེན ཙིཏྟེན ¶ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི སཱརདྡྷཱ ཙ ཧོནྟི ཨིཉྫིཏཱ ཙ ཕནྡིཏཱ ཙ. པསྶཱསཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཏིཡཱ ཨནུགཙྪཏོ བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑེཔགཏེན ཙིཏྟེན ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི སཱརདྡྷཱ ཙ ཧོནྟི ཨིཉྫིཏཱ ཙ ཕནྡིཏཱ ཙཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༥༧).

ཏསྨཱ ཨནུབནྡྷནཱཡ མནསིཀརོནྟེན ན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེན མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཔིཙ ཁོ ཕུསནཱཝསེན ཙ ཋཔནཱཝསེན ཙ མནསིཀཱཏབྦཾ. གཎནཱནུབནྡྷནཱཝསེན ¶ ཝིཡ ཧི ཕུསནཱཋཔནཱཝསེན ཝིསུཾ མནསིཀཱརོ ནཏྠི. ཕུཊྛཕུཊྛཊྛཱནེཡེཝ པན གཎེནྟོ གཎནཱཡ ཙ ཕུསནཱཡ ཙ མནསི ཀརོཏི. ཏཏྠེཝ གཎནཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ ཏེ སཏིཡཱ ཨནུབནྡྷནྟོ ཨཔྤནཱཝསེན ཙ ¶ ཙིཏྟཾ ཋཔེནྟོ ‘‘ཨནུབནྡྷནཱཡ ཙ ཕུསནཱཡ ཙ ཋཔནཱཡ ཙ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡམཏྠོ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཔངྒུལ༹དོཝཱརིཀོཔམཱཧི པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟཀཀཙོཔམཱཡ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྲཱཡཾ པངྒུལོ༹པམཱ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི པངྒུལོ༹ དོལཱཡ ཀཱིལ༹ཏཾ མཱཏཱཔུཏྟཱནཾ དོལཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏཏྠེཝ དོལཏྠམྦྷམཱུལེ ནིསིནྣོ ཀམེན ཨཱགཙྪནྟསྶ ཙ གཙྪནྟསྶ ཙ དོལཱཕལཀསྶ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ མཛ྄ཛྷཉྩ པསྶཏི, ན ཙ ཨུབྷོཀོཊིམཛ྄ཛྷཱནཾ དསྶནཏྠཾ བྱཱཝཊོ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཱཡཾ བྷིཀྑུ སཏིཝསེན ཨུཔནིབནྡྷནཏྠམྦྷམཱུལེ ཋཏྭཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསདོལཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིམིཏྟེ སཏིཡཱ ནིསིནྣོ ཀམེན ཨཱགཙྪནྟཱནཉྩ གཙྪནྟཱནཉྩ ཕུཊྛཊྛཱནེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཏིཡཱ ཨནུགཙྪནྟོ ཏཏྠ ཙ ཙིཏྟཾ ཋཔེནྟོ པསྶཏི, ན ཙ ཏེསཾ དསྶནཏྠཾ བྱཱཝཊོ ཧོཏི. ཨཡཾ པངྒུལོ༹པམཱ.

ཨཡཾ པན དོཝཱརིཀོཔམཱ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི དོཝཱརིཀོ ནགརསྶ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ པུརིསེ ‘ཀོ ཏྭཾ, ཀུཏོ ཝཱ ཨཱགཏོ, ཀུཧིཾ ཝཱ གཙྪསི, ཀིཾ ཝཱ ཏེ ཧཏྠེ’ཏི ན ཝཱིམཾསཏི, ན ཧི ཏསྶ ཏེ བྷཱརཱ. དྭཱརཔྤཏྟཾ དྭཱརཔྤཏྟཾཡེཝ པན ཝཱིམཾསཏི; ཨེཝམེཝ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནྟོ པཝིཊྛཝཱཏཱ ཙ བཧི ནིཀྑནྟཝཱཏཱ ཙ ན བྷཱརཱ ཧོནྟི, དྭཱརཔྤཏྟཱ དྭཱརཔྤཏྟཱཡེཝ བྷཱརཱཏི. ཨཡཾ དོཝཱརིཀོཔམཱ.

ཀཀཙོཔམཱ པན ཨཱདིཏོཔབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནིམིཏྟཾ ¶ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཨཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱནུཔལབྦྷཏི.

‘‘ནིམིཏྟཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི. (པཊི. མ. ༡.༡༥༩);

ཀཐཾ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨེཀཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཾ ན ཧོནྟི, ན ཙིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི ¶ ? སེཡྻཐཱཔི རུཀྑོ སམེ ¶ བྷཱུམིབྷཱགེ ནིཀྑིཏྟོ, ཏམེནཾ པུརིསོ ཀཀཙེན ཚིནྡེཡྻ, རུཀྑེ ཕུཊྛཀཀཙདནྟཱནཾ ཝསེན པུརིསསྶ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ན ཨཱགཏེ ཝཱ གཏེ ཝཱ ཀཀཙདནྟེ མནསི ཀརོཏི, ན ཨཱགཏཱ ཝཱ གཏཱ ཝཱ ཀཀཙདནྟཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི.

ཡཐཱ རུཀྑོ སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ ནིཀྑིཏྟོ; ཨེཝཾ ཨུཔནིབནྡྷནནིམིཏྟཾ. ཡཐཱ ཀཀཙདནྟཱ; ཨེཝཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ. ཡཐཱ རུཀྑེ ཕུཊྛཀཀཙདནྟཱནཾ ཝསེན པུརིསསྶ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ན ཨཱགཏེ ཝཱ གཏེ ཝཱ ཀཀཙདནྟེ མནསི ཀརོཏི, ན ཨཱགཏཱ ཝཱ གཏཱ ཝཱ ཀཀཙདནྟཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ ནཱསིཀགྒེ ཝཱ མུཁནིམིཏྟེ ཝཱ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ན ཨཱགཏེ ཝཱ གཏེ ཝཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ མནསི ཀརོཏི, ན ཨཱགཏཱ ཝཱ གཏཱ ཝཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི.

པདྷཱནནྟི ཀཏམཾ པདྷཱནཾ? ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི – ཨིདཾ པདྷཱནཾ. ཀཏམོ པཡོགོ? ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ པཧཱིཡནྟི, ཝིཏཀྐཱ ཝཱུཔསམྨནྟི – ཨཡཾ པཡོགོ. ཀཏམོ ཝིསེསོ? ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ སཾཡོཛནཱ པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱི ཧོནྟི – ཨཡཾ ཝིསེསོ. ཨེཝཾ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨེཀཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཱ ན ཧོནྟི, ན ཙིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི.

‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏཱི ¶ ཡསྶ, པརིཔུཎྞཱ སུབྷཱཝིཏཱ;

ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཱ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཱ;

སོ ཨིམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. (པཊི. མ. ༡.༡༦༠);

ཨཡཾ ཀཀཙོཔམཱ. ཨིདྷ པནསྶ ཨཱགཏཱགཏཝསེན ཨམནསིཀཱརམཏྟམེཝ པཡོཛནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོཏོ ཀསྶཙི ནཙིརེནེཝ ནིམིཏྟཉྩ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཝསེསཛ྄ཛྷཱནངྒཔཊིམཎྜིཏཱ ཨཔྤནཱསངྑཱཏཱ ཋཔནཱ ཙ སམྤཛྫཏི. ཀསྶཙི པན གཎནཱཝསེནེཝ མནསིཀཱརཀཱལཏོཔབྷུཏི ཨནུཀྐམཏོ ཨོལཱ༹རིཀཨསྶཱསཔསྶཱསནིརོདྷཝསེན ཀཱཡདརཐེ ཝཱུཔསནྟེ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི ལཧུཀཾ ཧོཏི, སརཱིརཾ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ¶ ཝིཡ ཧོཏི. ཡཐཱ སཱརདྡྷཀཱཡསྶ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ ནིསཱིདཏོ མཉྩཔཱིཋཾ ཨོནམཏི, ཝིཀཱུཛཏི, པཙྩཏྠརཎཾ ཝལིཾ གཎྷཱཏི. ཨསཱརདྡྷཀཱཡསྶ པན ནིསཱིདཏོ ནེཝ མཉྩཔཱིཋཾ ཨོནམཏི, ན ཝིཀཱུཛཏི, ན པཙྩཏྠརཎཾ ཝལིཾ གཎྷཱཏི, ཏཱུལཔིཙུཔཱུརིཏཾ ཝིཡ མཉྩཔཱིཋཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨསཱརདྡྷོ ཀཱཡོ ལཧུཀོ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ གཎནཱཝསེན མནསིཀཱརཀཱལཏོཔབྷུཏི ཨནུཀྐམཏོ ཨོལཱ༹རིཀཨསྶཱསཔསྶཱསནིརོདྷཝསེན ཀཱཡདརཐེ ཝཱུཔསནྟེ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི ལཧུཀཾ ཧོཏི, སརཱིརཾ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཧོཏི.

ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིརུདྡྷེ སུཁུམཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི, ཏསྨིམྤི ནིརུདྡྷེ ཨཔརཱཔརཾ ཏཏོ སུཁུམཏརསུཁུམཏམནིམིཏྟཱརམྨཎཾ པཝཏྟཏིཡེཝ. ཀཐཾ? ཡཐཱ པུརིསོ མཧཏིཡཱ ལོཧསལཱཀཱཡ ཀཾསཏཱལ༹ཾ ཨཱཀོཊེཡྻ, ཨེཀཔྤཧཱརེན མཧཱསདྡོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀསདྡཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟེཡྻ, ནིརུདྡྷེ ཨོལཱ༹རིཀེ སདྡེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམསདྡནིམིཏྟཱརམྨཎཾ, ཏསྨིམྤི ནིརུདྡྷེ ཨཔརཱཔརཾ ཏཏོ སུཁུམཏརསུཁུམཏམསདྡནིམིཏྟཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏེཝ; ཨེཝནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི ཀཾསེ ཨཱཀོཊིཏེ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༡) ཝིཏྠཱརོ.

ཡཐཱ ཧི ཨཉྙཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི ཨུཔརཱུཔརི ཝིབྷཱུཏཱནི ཧོནྟི, ན ཏཐཱ ཨིདཾ. ཨིདཾ པན ཨུཔརཱུཔརི བྷཱཝེནྟསྶ བྷཱཝེནྟསྶ སུཁུམཏྟཾ ¶ གཙྪཏི, ཨུཔཊྛཱནམྤི ན ཨུཔགཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨནུཔཊྛཧནྟེ པན ཏསྨིཾ ན ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཙམྨཁཎྜཾ པཔྥོཊེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ? ‘‘ཨཱཙརིཡཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ནཊྛཾ དཱནི མེ ཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝཱ ན ཝུཊྛཱཏབྦཾ, ཨིརིཡཱཔཐཾ ¶ ཝིཀོཔེཏྭཱ གཙྪཏོ ཧི ཀམྨཊྛཱནཾ ནཝནཝམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱནིསིནྣེནེཝ དེསཏོ ཨཱཧརིཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཱཧརཎཱུཔཱཡོ. ཏེན ཧི བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨནུཔཊྛཧནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ – ‘‘ཨིམེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ནཱམ ཀཏྠ ཨཏྠི, ཀཏྠ ནཏྠི, ཀསྶ ཝཱ ཨཏྠི, ཀསྶ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨཐེཝཾ པཊིསཉྩིཀྑཏཱ ‘‘ཨིམེ ཨནྟོམཱཏུཀུཙྪིཡཾ ནཏྠི, ཨུདཀེ ནིམུགྒཱནཾ ནཏྠི, ཏཐཱ ཨསཉྙཱིབྷཱུཏཱནཾ མཏཱནཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔནྣཱནཾ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝསམངྒཱིནཾ ནིརོདྷསམཱཔནྣཱན’’ནྟི ¶ ཉཏྭཱ ཨེཝཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱ པཊིཙོདེཏབྦོ – ‘‘ནནུ ཏྭཾ, པཎྜིཏ, ནེཝ མཱཏུཀུཙྪིགཏོ, ན ཨུདཀེ ནིམུགྒོ, ན ཨསཉྙཱིབྷཱུཏོ, ན མཏོ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཨཱཔནྣོ, ན རཱུཔཱརཱུཔབྷཝསམངྒཱི, ན ནིརོདྷསམཱཔནྣོ, ཨཏྠིཡེཝ ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, མནྡཔཉྙཏཱཡ པན པརིགྒཧེཏུཾ ན སཀྐོསཱི’’ཏི. ཨཐཱནེན པཀཏིཕུཊྛཝསེནེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨིམེ ཧི དཱིགྷནཱསིཀསྶ ནཱསཱ པུཊཾ གྷཊྚེནྟཱ པཝཏྟནྟི, རསྶནཱསིཀསྶ ཨུཏྟརོཊྛཾ. ཏསྨཱནེན ཨིམཾ ནཱམ ཋཱནཾ གྷཊྚེནྟཱིཏི ནིམིཏྟཾ པཊྛཔེཏབྦཾ. ཨིམམེཝ ཧི ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, མུཊྛསྶཏིསྶ ཨསམྤཛཱནསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིབྷཱཝནཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༤༩; སཾ. ནི. ༥.༩༩༢). ཀིཉྩཱཔི ཧི ཡཾཀིཉྩི ཀམྨཊྛཱནཾ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶེཝ སམྤཛྫཏི, ཨིཏོ ཨཉྙཾ པན མནསིཀརོནྟསྶ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨིདཾ པན ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ གརུཀཾ གརུཀབྷཱཝནཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷཔུཏྟཱནཾ མཧཱཔུརིསཱནམེཝ མནསིཀཱརབྷཱུམིབྷཱུཏཾ, ན ཙེཝ ཨིཏྟརཾ, ན ཙ ཨིཏྟརསཏྟསམཱསེཝིཏཾ. ཡཐཱ ཡཐཱ མནསི ཀརཱིཡཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ སནྟཉྩེཝ ¶ ཧོཏི སུཁུམཉྩ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ བལཝཏཱི སཏི ཙ པཉྙཱ ཙ ཨིཙྪིཏབྦཱ.

ཡཐཱ ཧི མཊྛསཱཊཀསྶ ཏུནྣཀརཎཀཱལེ སཱུཙིཔི སུཁུམཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱུཙིཔཱསཝེདྷནམྤི ཏཏོ སུཁུམཏརཾ; ཨེཝམེཝ མཊྛསཱཊཀསདིསསྶ ཨིམསྶ ཀམྨཊྛཱནསྶ བྷཱཝནཱཀཱལེ སཱུཙིཔཊིབྷཱགཱ སཏིཔི སཱུཙིཔཱསཝེདྷནཔཊིབྷཱགཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ པཉྙཱཔི བལཝཏཱི ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏཱཧི ཙ པན སཏིཔཉྙཱཧི སམནྣཱགཏེན བྷིཀྑུནཱ ན ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨཉྙཏྲ པཀཏིཕུཊྛོཀཱསཱ པརིཡེསིཏབྦཱ.

ཡཐཱ པན ཀསྶཀོ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱ བལིབདྡེ མུཉྩིཏྭཱ གོཙརཱབྷིམུཁེ ཀཏྭཱ ཚཱཡཱཡ ནིསིནྣོ ཝིསྶམེཡྻ, ཨཐསྶ ཏེ བལིབདྡཱ ཝེགེན ཨཊཝིཾ པཝིསེཡྻུཾ. ཡོ ཧོཏི ཚེཀོ ཀསྶཀོ སོ པུན ཏེ གཧེཏྭཱ ཡོཛེཏུཀཱམོ ན ཏེསཾ ཨནུཔདཾ གནྟྭཱ ཨཊཝིཾ ཨཱཧིཎྜཏི. ཨཐ ¶ ཁོ རསྨིཉྩ པཏོདཉྩ གཧེཏྭཱ ཨུཛུཀམེཝ ཏེསཾ ནིཔཱཏཏིཏྠཾ གནྟྭཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ ནིཔཛྫཏི ཝཱ. ཨཐ ཏེ གོཎེ དིཝསབྷཱགཾ ཙརིཏྭཱ ནིཔཱཏཏིཏྠཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ ཋིཏེ དིསྭཱ རསྨིཡཱ བནྡྷིཏྭཱ པཏོདེན ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏྭཱ པུན ཀམྨཾ ཀརོཏི; ཨེཝམེཝ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ན ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨཉྙཏྲ ¶ པཀཏིཕུཊྛོཀཱསཱ པརིཡེསིཏབྦཱ. སཏིརསྨིཾ པན པཉྙཱཔཏོདཉྩ གཧེཏྭཱ པཀཏིཕུཊྛོཀཱསེ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨེཝཉྷིསྶ མནསིཀརོཏོ ནཙིརསྶེཝ ཏེ ཨུཔཊྛཧནྟི, ནིཔཱཏཏིཏྠེ ཝིཡ གོཎཱ. ཏཏོ ཏེན སཏིརསྨིཡཱ བནྡྷིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཡོཛེཏྭཱ པཉྙཱཔཏོདེན ཝིཛ྄ཛྷནྟེན པུན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫིཏབྦཾ; ཏསྶེཝམནུཡུཉྫཏོ ནཙིརསྶེཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཾ པནེཏཾ ན སབྦེསཾ ཨེཀསདིསཾ ཧོཏི ¶ ; ཨཔིཙ ཁོ ཀསྶཙི སུཁསམྥསྶཾ ཨུཔྤཱདཡམཱནོ ཏཱུལཔིཙུ ཝིཡ, ཀཔྤཱསཔིཙུ ཝིཡ, ཝཱཏདྷཱརཱ ཝིཡ ཙ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཨེཀཙྩེ ཨཱཧུ.

ཨཡཾ པན ཨཊྛཀཐཱཝིནིཙྪཡོ – ཨིདཉྷི ཀསྶཙི ཏཱརཀརཱུཔཾ ཝིཡ, མཎིགུལི༹ཀཱ ཝིཡ, མུཏྟཱགུལི༹ཀཱ ཝིཡ ཙ ཀསྶཙི ཁརསམྥསྶཾ ཧུཏྭཱ ཀཔྤཱསཊྛི ཝིཡ, སཱརདཱརུསཱུཙི ཝིཡ ཙ ཀསྶཙི དཱིགྷཔཱམངྒསུཏྟཾ ཝིཡ, ཀུསུམདཱམཾ ཝིཡ, དྷཱུམསིཁཱ ཝིཡ ཙ ཀསྶཙི ཝིཏྠཏ མཀྐཊཀསུཏྟཾ ཝིཡ, ཝལཱཧཀཔཊལཾ ཝིཡ, པདུམཔུཔྥཾ ཝིཡ, རཐཙཀྐཾ ཝིཡ, ཙནྡམཎྜལཾ ཝིཡ, སཱུརིཡམཎྜལཾ ཝིཡ ཙ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཉྩ པནེཏཾ ཡཐཱ སམྦཧུལེསུ བྷིཀྑཱུསུ སུཏྟནྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ནིསིནྣེསུ ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀཱིདིསཾ ཧུཏྭཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀོ ‘‘མཡ྄ཧཾ མཧཏཱི པབྦཏེཡྻཱ ནདཱི ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཔརོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཀཱ ཝནརཱཛི ཝིཡ’’. ཨཉྙོ ‘‘མཡ྄ཧཾ སཱིཏཙྪཱཡོ སཱཁཱསམྤནྣོ ཕལབྷཱརབྷརིཏརུཀྑོ ཝིཡཱ’’ཏི. ཏེསཉྷི ཏཾ ཨེཀམེཝ སུཏྟཾ སཉྙཱནཱནཏཱཡ ནཱནཏོ ཨུཔཊྛཱཏི. ཨེཝཾ ཨེཀམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ སཉྙཱནཱནཏཱཡ ནཱནཏོ ཨུཔཊྛཱཏི. སཉྙཛཉྷི ཨེཏཾ སཉྙཱནིདཱནཾ སཉྙཱཔྤབྷཝཾ ཏསྨཱ སཉྙཱནཱནཏཱཡ ནཱནཏོ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཨཉྙམེཝ ཨསྶཱསཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ པསྶཱསཱརམྨཎཾ, ཨཉྙཾ ནིམིཏྟཱརམྨཎཾ ཡསྶ ཧི ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ནཏྠི, ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ནེཝ ཨཔྤནཾ ན ཨུཔཙཱརཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡསྶ པནིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཏྠི, ཏསྶེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤནཉྩ ཨུཔཙཱརཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནིམིཏྟཾ ¶ ¶ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཨཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱནུཔལབྦྷཏི.

‘‘ནིམིཏྟཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༣༡);

ཨེཝཾ ¶ ཨུཔཊྛིཏེ པན ནིམིཏྟེ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨཱཙརིཡསནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏབྦཾ – ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི. ཨཱཙརིཡེན པན ‘‘ཨེཏཾ ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ན ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝཱ ན ཝཏྟབྦཾ. ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏི, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཝཏྭཱ པན ‘‘པུནཔྤུནཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ‘‘ནིམིཏྟ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟེ ཝོསཱནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ; ‘‘ན ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟེ ནིརཱསོ ཝིསཱིདེཡྻ. ཏསྨཱ ཏདུབྷཡམྤི ཨཝཏྭཱ མནསིཀཱརེཡེཝ ནིཡོཛེཏབྦོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ དཱིགྷབྷཱཎཀཱ. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པནཱཧུ – ‘‘ནིམིཏྟམིདཾ, ཨཱཝུསོ, ཀམྨཊྛཱནཾ པུནཔྤུནཾ མནསི ཀརོཧི སཔྤུརིསཱཏི ཝཏྟབྦོ’’ཏི. ཨཐཱནེན ནིམིཏྟེཡེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨིཏོ པབྷུཏི ཋཔནཱཝསེན བྷཱཝནཱ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ནིམིཏྟེ ཋཔཡཾ ཙིཏྟཾ, ནཱནཱཀཱརཾ ཝིབྷཱཝཡཾ;

དྷཱིརོ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ, སཀཾ ཙིཏྟཾ ནིབནྡྷཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༣༢; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

ཏསྶེཝཾ ནིམིཏྟུཔཊྛཱནཏོ པབྷུཏི ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷིཏཱནེཝ ཧོནྟི ཀིལེསཱ སནྣིསིནྣཱཝ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱཡེཝ, ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏམེཝ. ཨིདཉྷི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ནཱམ ཧོཧི – ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ ཝཱ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནེན, པཊིལཱབྷབྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝེན. ཏཏྠ ‘‘ཨུཔཙཱརབྷཱུམཱི’’ཏི ཨུཔཙཱརསམཱདྷི; ‘‘པཊིལཱབྷབྷཱུམཱི’’ཏི ཨཔྤནཱསམཱདྷི. ཏེསཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ? ཨུཔཙཱརསམཱདྷི ཀུསལཝཱིཐིཡཾ ཛཝིཏྭཱ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི, ཨཔྤནཱསམཱདྷི དིཝསབྷཱགེ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ དིཝསབྷཱགམྤི ཀུསལཝཱིཐིཡཾ ཛཝཏི, ན བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི. ཨིམེསུ དྭཱིསུ སམཱདྷཱིསུ ནིམིཏྟཔཱཏུབྷཱཝེན ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ¶ . ཨཐཱནེན ཏཾ ནིམིཏྟཾ ནེཝ ཝཎྞཏོ མནསིཀཱཏབྦཾ, ན ལཀྑཎཏོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ. ཨཔིཙ ཁོ ཁཏྟིཡམཧེསིཡཱ ཙཀྐཝཏྟིགབྦྷོ ཝིཡ ཀསྶཀེན སཱལིཡཝགབྦྷོ ཝིཡ ཙ ཨཔྤམཏྟེན རཀྑིཏབྦཾ; རཀྑིཏཾ ཧིསྶ ཕལདཾ ཧོཏི.

‘‘ནིམིཏྟཾ རཀྑཏོ ལདྡྷ, པརིཧཱནི ན ཝིཛྫཏི;

ཨཱརཀྑམྷི ཨསནྟམྷི, ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ ཝིནསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ རཀྑཎཱུཔཱཡོ – ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨཱཝཱསོ, གོཙརོ, བྷསྶཾ, པུགྒལོ, བྷོཛནཾ, ཨུཏུ, ཨིརིཡཱཔཐོཏི ཨིམཱནི སཏྟ ཨསཔྤཱཡཱནི ཝཛྫེཏྭཱ ཏཱནེཝ སཏྟ སཔྤཱཡཱནི སེཝནྟེན པུནཔྤུནཾ ཏཾ ནིམིཏྟཾ མནསིཀཱཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ¶ སཔྤཱཡསེཝནེན ནིམིཏྟཾ ཐིརཾ ཀཏྭཱ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ གམཡིཏྭཱ ཝཏྠུཝིསདཀིརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནཏཱ, ནིམིཏྟཀུསལཏཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སཔགྒཧེཏབྦ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཔགྒཎྷནཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟནིགྒཎྷནཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ སམྤཧཾསེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟསམྤཧཾསནཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱ, ཨསམཱཧིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཱ, སམཱཧིཏཔུགྒལསེཝནཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི ཨིམཱནི དས ཨཔྤནཱཀོསལླཱནི ཨཝིཛཧནྟེན ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ.

ཏསྶེཝཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨིདཱནི ཨཔྤནཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི བྷཝངྒཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ནིམིཏྟཱརམྨཎཾ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྨིཉྩ ནིརུདྡྷེ ཏདེཝཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི, ཡེསཾ པཋམཾ པརིཀམྨཾ, དུཏིཡཾ ཨུཔཙཱརཾ, ཏཏིཡཾ ཨནུལོམཾ, ཙཏུཏྠཾ གོཏྲབྷུ ¶ , པཉྩམཾ ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ. པཋམཾ ཝཱ པརིཀམྨཉྩེཝ ཨུཔཙཱརཉྩ, དུཏིཡཾ ཨནུལོམཾ, ཏཏིཡཾ གོཏྲབྷུ, ཙཏུཏྠཾ ཨཔྤནཱཙིཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཙཏུཏྠམེཝ ཧི པཉྩམཾ ཝཱ ཨཔྤེཏི, ན ཚཊྛཾ སཏྟམཾ ཝཱ ཨཱསནྣབྷཝངྒཔཱཏཏྟཱ.

ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཨཱསེཝནཔཙྩཡེན ཀུསལཱ དྷམྨཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི; ཏསྨཱ ཚཊྛཾ སཏྟམཾ ཝཱ ཨཔྤེཏཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ པཊིཀྑིཏྟཾ. ཏཏྠ པུབྦབྷཱགཙིཏྟཱནི ཀཱམཱཝཙརཱནི ཧོནྟི, ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ པན རཱུཔཱཝཙརཾ. ཨེཝམནེན པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ, པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ, དསལཀྑཎསམྤནྣཾ, ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི. སོ ཏསྨིཾཡེཝཱརམྨཎེ ཝིཏཀྐཱདཡོ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི པཱཔུཎཱཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཋཔནཱཝསེན བྷཱཝནཱཡ པརིཡོསཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཀཐཱ. ཝིཏྠཱརོ པན ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ གཧེཏབྦོ.

ཨེཝཾ པཏྟཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནོ པནེཏྠ བྷིཀྑུ སལླཀྑཎཱཝིཝཊྚནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པཱརིསུདྡྷིཾ པཏྟུཀཱམོ ཏདེཝ ཛྷཱནཾ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཨདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎསངྑཱཏེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝསིཔྤཏྟཾ པགུཎཾ ཀཏྭཱ ཨརཱུཔཔུབྦངྒམཾ ཝཱ རཱུཔཾ, རཱུཔཔུབྦངྒམཾ ཝཱ ཨརཱུཔནྟི རཱུཔཱརཱུཔཾ ¶ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏི. ཀཐཾ? སོ ཧི ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཛྷཱནངྒཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ ཏེསཾ ནིསྶཡཾ ཧདཡཝཏྠུཾ ཏཾ ནིསྶཡཱནི ཙ བྷཱུཏཱནི ཏེསཉྩ ནིསྶཡཾ སཀལམྤི ¶ ཀརཛཀཱཡཾ པསྶཏི. ཏཏོ ‘‘ཛྷཱནངྒཱནི ཨརཱུཔཾ, ཝཏྠཱདཱིནི རཱུཔ’’ནྟི རཱུཔཱརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨཐ ཝཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཀེསཱདཱིསུ ཀོཊྛཱསེསུ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱདིཝསེན ཙཏྟཱརི བྷཱུཏཱནི ཏཾནིསྶིཏརཱུཔཱནི ཙ པརིགྒཧེཏྭཱ ཡཐཱཔརིགྒཧིཏརཱུཔཱརམྨཎཾ ཡཐཱཔརིགྒཧིཏརཱུཔཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཾ ཝཱ སསམྤཡུཏྟདྷམྨཾ ¶ ཝིཉྙཱཎཉྩ པསྶཏི. ཏཏོ ‘‘བྷཱུཏཱདཱིནི རཱུཔཾ སསམྤཡུཏྟདྷམྨཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཨརཱུཔ’’ནྟི ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨཐ ཝཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ སམུདཡོ ཀརཛཀཱཡོ ཙ ཙིཏྟཉྩཱཏི པསྶཏི. ཡཐཱ ཧི ཀམྨཱརགགྒརིཡཱ དྷམམཱནཱཡ བྷསྟཉྩ པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ ཝཱཏོ སཉྩརཏི; ཨེཝམེཝ ཀཱཡཉྩ ཙིཏྟཉྩ པཊིཙྩ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཏི. ཏཏོ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཙ ཀཱཡཉྩ རཱུཔཾ, ཙིཏྟཉྩ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཙ ཨརཱུཔནྟི ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨེཝཾ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏསྶ པཙྩཡཾ པརིཡེསཏི, པརིཡེསནྟོ ཙ ཏཾ དིསྭཱ ཏཱིསུཔི ཨདྡྷཱསུ ནཱམརཱུཔསྶ པཝཏྟིཾ ཨཱརབྦྷ ཀངྑཾ ཝིཏརཏི. ཝིཏིཎྞཀངྑོ ཀལཱཔསམྨསནཝསེན ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཡ པུབྦབྷཱགེ ཨུཔྤནྣེ ཨོབྷཱསཱདཡོ དས ཝིཔསྶནུཔཀྐིལེསེ པཧཱཡ ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཾ པཊིཔདཱཉཱཎཾ ‘‘མགྒོ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨུདཡཾ པཧཱཡ བྷངྒཱནུཔསྶནཾ པཏྭཱ ནིརནྟརཾ བྷངྒཱནུཔསྶནེན བྷཡཏོ ཨུཔཊྛིཏེསུ སབྦསངྑཱརེསུ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོ ཡཐཱཀྐམཾ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒེ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིབྷེདསྶ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ པརིཡནྟཔྤཏྟོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙསྶ གཎནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔརིཡོསཱནཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཙ སམཏྟཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨཡཾ སབྦཱཀཱརཏོ པཋམཙཏུཀྐཝཎྞནཱ.

ཨིཏརེསུ པན ཏཱིསུ ཙཏུཀྐེསུ ཡསྨཱ ཝིསུཾ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནཡོ ནཱམ ནཏྠི; ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནཱནཡེནེཝ ནེསཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པཱིཏིཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི པཱིཏིཾ པཊིསཾཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཏཏྠ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི – ཨཱརམྨཎཏོ ¶ ཙ ཨསམྨོཧཏོ ཙ.

ཀཐཾ ¶ ¶ ཨཱརམྨཎཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫཏི, ཏསྶ སམཱཔཏྟིཀྑཎེ ཛྷཱནཔཊིལཱབྷེན ཨཱརམྨཎཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི ཨཱརམྨཎསྶ པཊིསཾཝིདིཏཏྟཱ.

ཀཐཾ ཨསམྨོཧཏོ? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཔཱིཏིཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏི, ཏསྶ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཨསམྨོཧཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. དཱིགྷཾ པསྶཱསཝསེན…པེ… རསྶཾ ཨསྶཱསཝསེན… རསྶཾ པསྶཱསཝསེན… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶཱསཝསེན… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶཱསཝསེན… པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶཱསཝསེན… པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. ཨཱཝཛྫཏོ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི ཛཱནཏོ… པསྶཏོ… པཙྩཝེཀྑཏོ… ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧཏོ… སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཙྩཏོ… ཝཱིརིཡཾ པགྒཎྷཏོ… སཏིཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ… ཙིཏྟཾ སམཱདཧཏོ… པཉྙཱཡ པཛཱནཏོ… ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཛཱནཏོ… པརིཉྙེཡྻཾ པརིཛཱནཏོ… པཧཱཏབྦཾ པཛཧཏོ… བྷཱཝེཏབྦཾ བྷཱཝཡཏོ… སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀརོཏོ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༢).

ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཨཝསེསཔདཱནིཔི ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨིདཾ པནེཏྠ ཝིསེསམཏྟཾ. ཏིཎྞཾ ཛྷཱནཱནཾ ཝསེན སུཁཔཊིསཾཝེདིཏཱ ཙཏུནྣམྤི ཝསེན ཙིཏྟསངྑཱརཔཊིསཾཝེདིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཙིཏྟསངྑཱརོ’’ཏི ཝེདནཱདཡོ དྭེ ཁནྡྷཱ. སུཁཔྤཊིསཾཝེདིཔདེ ཙེཏྠ ཝིཔསྶནཱབྷཱུམིདསྶནཏྠཾ ‘‘སུཁནྟི དྭེ སུཁཱནི – ཀཱཡིཀཉྩ སུཁཾ ཙེཏསིཀཉྩཱ’’ཏི ¶ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟཾ. པསྶམྦྷཡཾ ཙིཏྟསངྑཱརནྟི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཙིཏྟསངྑཱརཾ པསྶམྦྷེནྟོ, ནིརོདྷེནྟོཏི ཨཏྠོ. སོ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཱཡསངྑཱརེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙེཏྠ པཱིཏིཔདེ པཱིཏིསཱིསེན ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ. སུཁཔདེ སརཱུཔེནེཝ ཝེདནཱ ¶ . དྭཱིསུ ཙིཏྟསངྑཱརཔདེསུ ‘‘སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙ ཙེཏསིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཙིཏྟཔཊིབདྡྷཱ ཙིཏྟསངྑཱརཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༤; མ. ནི. ༡.༤༦༣) ཝཙནཏོ ¶ སཉྙཱསམྤཡུཏྟཱ ཝེདནཱཏི. ཨེཝཾ ཝེདནཱནུཔསྶནཱནཡེན ཨིདཾ ཙཏུཀྐཾ བྷཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡཙཏུཀྐེཔི ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཝསེན ཙིཏྟཔཊིསཾཝེདིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨབྷིཔྤམོདཡཾ ཙིཏྟནྟི ཙིཏྟཾ མོདེནྟོ པམོདེནྟོ ཧཱསེནྟོ པཧཱསེནྟོ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཏཏྠ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཨབྷིཔྤམོདོ ཧོཏི – སམཱདྷིཝསེན ཙ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཙ.

ཀཐཾ སམཱདྷིཝསེན? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫཏི, སོ སམཱཔཏྟིཀྑཎེ སམྤཡུཏྟཱཡ པཱིཏིཡཱ ཙིཏྟཾ ཨཱམོདེཏི པམོདེཏི. ཀཐཾ ཝིཔསྶནཱཝསེན? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཔཱིཏིཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏི; ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཔཱིཏིཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟཾ ཨཱམོདེཏི པམོདེཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ‘‘ཨབྷིཔྤམོདཡཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སམཱདཧཾ ཙིཏྟནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧནྟོ སམཾ ཋཔེནྟོ ཏཱནི ཝཱ པན ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཙིཏྟཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཨུཔྤཛྫཏི ཁཎིཀཙིཏྟེཀགྒཏཱ; ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཱཡ ཁཎིཀཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཝསེནཔི ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧནྟོ སམཾ ཋཔེནྟོ ‘‘སམཱདཧཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཝིམོཙཡཾ ཙིཏྟནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎེཧི ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ, དུཏིཡེན ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི, ཏཏིཡེན པཱིཏིཡཱ, ཙཏུཏྠེན སུཁདུཀྑེཧི ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ. ཏཱནི ཝཱ པན ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ¶ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཙིཏྟཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏི. སོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཱཏོ ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ, དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ སུཁསཉྙཱཏོ, ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ཨཏྟསཉྙཱཏོ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ནནྡིཏོ, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ རཱགཏོ, ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡ སམུདཡཏོ, པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱདཱནཏོ ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ ཨསྶསཏི ཙེཝ པསྶསཏི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ¶ – ‘‘ཝིམོཙཡཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱཝསེན ཨིདཾ ཙཏུཀྐཾ བྷཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཏུཏྠཙཏུཀྐེ པན ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨནིཙྩཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཨནིཙྩཏཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ ཝེདིཏབྦཱ ¶ , ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི པཉྩཀྑནྡྷཱ. ཀསྨཱ? ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟབྷཱཝཱ. ‘‘ཨནིཙྩཏཱ’’ཏི ཏེསཉྙེཝ ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟཾ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝོ ཝཱ ནིབྦཏྟཱནཾ ཏེནེཝཱཀཱརེན ཨཋཏྭཱ ཁཎབྷངྒེན བྷེདོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ’’ཏི ཏསྶཱ ཨནིཙྩཏཱཡ ཝསེན རཱུཔཱདཱིསུ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི ཨནུཔསྶནཱ; ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི’’ཏི ཏཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ; ཏསྨཱ ཨེཝཾ བྷཱུཏོ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ ཨིདྷ ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམི, པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཝིརཱགཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཏྠ པན དྭེ ཝིརཱགཱ – ཁཡཝིརཱགོ ཙ ཨཙྩནྟཝིརཱགོ ཙ. ཏཏྠ ‘‘ཁཡཝིརཱགོ’’ཏི སངྑཱརཱནཾ ཁཎབྷངྒོ; ‘‘ཨཙྩནྟཝིརཱགོ’’ཏི ནིབྦཱནཾ; ‘‘ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱ’’ཏི ཏདུབྷཡདསྶནཝསེན པཝཏྟཱ ཝིཔསྶནཱ ཙ མགྒོ ཙ. ཏཱཡ དུཝིདྷཱཡཔི ཨནུཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ ‘‘ཝིརཱགཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ནིརོདྷཱནུཔསྶཱིཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཏྠཱཔི དྭེ པཊིནིསྶགྒཱ – པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒོ ཙ པཀྑནྡནཔཊིནིསྶགྒོ ཙ. པཊིནིསྶགྒོཡེཝ ཨནུཔསྶནཱ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱ; ཝིཔསྶནཱམགྒཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཔསྶནཱ ཧི ཏདངྒཝསེན སདྡྷིཾ ཁནྡྷཱབྷིསངྑཱརེཧི ཀིལེསེ པརིཙྩཛཏི, སངྑཏདོསདསྶནེན ¶ ཙ ཏབྦིཔརཱིཏེ ནིབྦཱནེ ཏནྣིནྣཏཱཡ པཀྑནྡཏཱིཏི པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒོ ཙེཝ པཀྑནྡནཔཊིནིསྶགྒོ ཙཱཏི ཝུཙྩཏི. མགྒོ སམུཙྪེདཝསེན སདྡྷིཾ ཁནྡྷཱབྷིསངྑཱརེཧི ཀིལེསེ པརིཙྩཛཏི, ཨཱརམྨཎཀརཎེན ཙ ནིབྦཱནེ པཀྑནྡཏཱིཏི པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒོ ཙེཝ པཀྑནྡནཔཊིནིསྶགོ ཙཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨུབྷཡམྤི པན པུརིམཔུརིམཉཱཎཱནཾ ཨནུཨནུ པསྶནཏོ ཨནུཔསྶནཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱཡ དུཝིདྷཱཡ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ པཊིནིསགྒཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོཏི ཨེཝཾ སོལ༹སཧི ཨཱཀཱརེཧི བྷཱཝིཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦༧. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱཏིཨཱདིམྷི པན ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སམསྶཱསེཏྭཱ ཨཐ ཡཾ ཏཾ ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཔཉྙཏྟིཡཱ ནིདཱནཉྩེཝ ¶ པཀརཎཉྩ ཨུཔྤནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ, ཨེཏསྨིཾ ནིདཱནེ ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ པཊིཔུཙྪིཏྭཱ ཝིགརཧིཏྭཱ ཙ ཡསྨཱ ཏཏྠ ཨཏྟནཱ ཨཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ མིགལཎྜིཀེན ཙ ཝོརོཔཱཔནཾ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ན ཧོཏི; ཏསྨཱ ཏཾ ཋཔེཏྭཱ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནམེཝ གཧེཏྭཱ པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ སཉྩིཙྩ མནུསྶཝིགྒཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨརིཡཔུགྒལམིསྶཀཏྟཱ པནེཏྠ ‘‘མོགྷཔུརིསཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཏེ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཝཏྠུ ཨུདཔཱདི, ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠཾ ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༡༦༨. ཏཏྠ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱཏི ཚནྡརཱགེན པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ; སཱརཏྟཱ ཨཔེཀྑཝནྟོཏི ཨཏྠོ. མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེམཱཏི ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ མརཎསྶ ¶ གུཎཾ ཝཎྞེམ; ཨཱནིསཾསཾ དསྶེམཱཏི. ཀཏཀལྱཱཎོཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ པདཏྠོ – ཀལྱཱཎཾ སུཙིཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཡཱཏི ཏྭཾ ཁོ ཨསི ཀཏཀལྱཱཎོ. ཏཐཱ ཀུསལཾ ཨནཝཛྫཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཡཱཏི ཀཏཀུསལོ. མརཎཀཱལེ སམྤཏྟེ ཡཱ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི བྷཡསངྑཱཏཱ བྷཱིརུཏཱ, ཏཏོ ཏཱཡནཾ རཀྑཎཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཡཱཏི ཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎོ པཱཔཾ. ལཱམཀཀམྨཾ ཨཀཏཾ ཏཡཱཏི ཨཀཏཔཱཔོ. ལུདྡཾ དཱརུཎཾ དུསྶཱིལྱཀམྨཾ ཨཀཏཾ ཏཡཱཏི ཨཀཏལུདྡོ. ཀིབྦིསཾ སཱཧསིཀཀམྨཾ ལོབྷཱདིཀིལེསུསྶདཾ ཨཀཏཾ ཏཡཱཏི ཨཀཏཀིབྦིསོ. ཀསྨཱ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི? ཡསྨཱ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཀཏཾ ཏཡཱ ཀལྱཱཎཾ, ཨཀཏཾ ཏཡཱ པཱཔཾ; ཏེན ཏཾ ཝདཱམ – ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ རོགཱབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ལཱམཀེན པཱཔཀེན དུཀྑབཧུལཏྟཱ དུཛྫཱིཝིཏེན’’. མཏཾ ཏེ ཛཱིཝིཏཱ སེཡྻོཏི ཏཝ མརཎཾ ཛཱིཝིཏཱ སུནྡརཏརཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨིཏོ ཏྭཾ ཀཱལངྐཏོ ཀཏཀཱལོ ཧུཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ མརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ…པེ… ཨུཔཔཛྫིསྶསི. ཨེཝཾ ཨུཔཔནྣོ ཙ ཏཏྠ དིབྦེཧི དེཝལོཀེ ¶ ཨུཔྤནྣེཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཀེཧི པཉྩཧི ཝཏྠུཀཱམཀོཊྛཱསེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙརིསྶསི སམྤཡུཏྟོ སམོདྷཱནགཏོ ཧུཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙརིསྶསི, ཝིཙརིསྶསི ཨབྷིརམིསྶསི ཝཱཏི ཨཏྠོ.

༡༦༩. ཨསཔྤཱཡཱནཱིཏི ཨཧིཏཱནི ཨཝུཌྜྷིཀརཱནི ཡཱནི ཁིཔྤམེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེནྟི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

༡༧༢. སཉྩིཙྩཱཏི ¶ ཨཡཾ ‘‘སཉྩིཙྩ མནུསྶཝིགྒཧ’’ནྟི མཱཏིཀཱཡ ཝུཏྟསྶ སཉྩིཙྩཔདསྶ ཨུདྡྷཱརོ. ཏཏྠ སནྟི ཨུཔསགྒོ, ཏེན སདྡྷིཾ ཨུསྶུཀྐཝཙནམེཏཾ སཉྩིཙྩཱཏི ¶ ; ཏསྶ སཉྩེཏེཏྭཱ སུཊྛུ ཙེཏེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ཡོ སཉྩིཙྩ ཝོརོཔེཏི, སོ ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཝོརོཔནཾ ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྱཉྫནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱནནྟོཏི ‘‘པཱཎོ’’ཏི ཛཱནནྟོ. སཉྫཱནནྟོཏི ‘‘ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི སཉྫཱནནྟོ; ཏེནེཝ པཱཎཛཱནནཱཀཱརེན སདྡྷིཾ ཛཱནནྟོཏི ཨཏྠོ. ཙེཙྩཱཏི ཝདྷཀཙེཏནཱཝསེན ཙེཏེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ. ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱཏི ཨུཔཀྐམཝསེན མདྡནྟོ ནིརཱསངྐཙིཏྟཾ པེསེཏྭཱ. ཝཱིཏིཀྐམོཏི ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ ཡོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཨཡཾ སཉྩིཙྩསདྡསྶ སིཁཱཔྤཏྟོ ཨཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ‘‘མནུསྶཝིགྒཧཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ མནུསྶཏྟབྷཱཝཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ དསྶེཏུཾ ‘‘མནུསྶཝིགྒཧོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གབྦྷསེཡྻཀཱནཾ ཝསེན སབྦསུཁུམཨཏྟབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ‘‘ཡཾ མཱཏུཀུཙྪིསྨི’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཋམཾ ཙིཏྟནྟི པཊིསནྡྷིཙིཏྟཾ. ཨུཔྤནྣནྟི ཛཱཏཾ. པཋམཾ ཝིཉྙཱཎཾ པཱཏུབྷཱུཏནྟི ཨིདཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ‘‘མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཋམཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཝཙནེན ཙེཏྠ སཀལཱཔི པཉྩཝོཀཱརཔཊིསནྡྷི དསྶིཏཱ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཉྩ པཋམཾ ཙིཏྟཾ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཙ ཏཡོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ ཏེན སཧ ནིབྦཏྟཉྩ ཀལལརཱུཔནྟི ཨཡཾ སབྦཔཋམོ མནུསྶཝིགྒཧོ. ཏཏྠ ‘‘ཀལལརཱུཔ’’ནྟི ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཀཱཡཝཏྠུབྷཱཝདསཀཝསེན ¶ སམཏིཾས རཱུཔཱནི, ནཔུཾསཀཱནཾ ཀཱཡཝཏྠུདསཀཝསེན ཝཱིསཏི. ཏཏྠ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཀལལརཱུཔཾ ཛཱཏིཨུཎྞཱཡ ཨེཀེན ཨཾསུནཱ ཨུདྡྷཊཏེལབིནྡུམཏྟཾ ཧོཏི ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཏིལཏེལསྶ ཡཐཱ བིནྡུ, སཔྤིམཎྜོ ཨནཱཝིལོ;

ཨེཝཾཝཎྞཔྤཊིབྷཱགཾ ཀལལནྟི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༦ པཀིཎྞཀཀཐཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཨེཝཾ པརིཏྟཀཾ ཝཏྠུཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པཀཏིཡཱ ཝཱིསཝསྶསཏཱཡུཀསྶ སཏྟསྶ ཡཱཝ མརཎཀཱལཱ ཨེཏྠནྟརེ ཨནུཔུབྦེན ¶ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨེསོ མནུསྶཝིགྒཧོ ནཱམ.

ཛཱིཝིཏཱ ¶ ཝོརོཔེཡྻཱཏི ཀལལཀཱལེཔི ཏཱཔནམདྡནེཧི ཝཱ བྷེསཛྫསམྤདཱནེན ཝཱ ཏཏོ ཝཱ ཨུདྡྷམྤི ཏདནུརཱུཔེན ཨུཔཀྐམེན ཛཱིཝིཏཱ ཝིཡོཛེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ ནཱམ ཨཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདནམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཏསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི ཨུཔརོདྷེཏི སནྟཏིཾ ཝིཀོཔེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ པཝེཎིགྷཊནཾ ཨུཔཙྪིནྡནྟོ ཨུཔརོདྷེནྟོ ཙ ‘‘ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི ཨུཔརོདྷེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡམཏྠོ ‘‘སནྟཏིཾ ཝིཀོཔེཏཱི’’ཏིཔདེན དསྶིཏོ. ཝིཀོཔེཏཱིཏི ཝིཡོཛེཏི.

ཏཏྠ དུཝིདྷཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ – རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཉྩ. ཏེསུ ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ ཨུཔཀྐམོ ནཏྠི, ཏཾ ཝོརོཔེཏུཾ ན སཀྐཱ. རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ པན ཨཏྠི, ཏཾ ཝོརོཔེཏུཾ སཀྐཱ. ཏཾ པན ཝོརོཔེནྟོ ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡམྤི ཝོརོཔེཏི. ཏེནེཝ ཧི སདྡྷིཾ ཏཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏོ. ཏཾ པན ཝོརོཔེནྟོ ཀིཾ ཨཏཱིཏཾ ཝོརོཔེཏི, ཨནཱགཏཾ, པཙྩུཔྤནྣནྟི? ནེཝ ཨཏཱིཏཾ, ན ཨནཱགཏཾ, ཏེསུ ཧི ཨེཀཾ ནིརུདྡྷཾ ཨེཀཾ ཨནུཔྤནྣནྟི ཨུབྷཔམྤི ཨསནྟཾ, ཨསནྟཏྟཱ ཨུཔཀྐམོ ནཏྠི, ཨུཔཀྐམསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཨེཀམྤི ཝོརོཔེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིཏྠ, ན ཛཱིཝཏི; ན ཛཱིཝིསྶཏི. ཨནཱགཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིསྶཏི, ན ཛཱིཝིཏྠ; ན ཛཱིཝཏི. པཙྩུཔྤནྣེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝཏི, ན ཛཱིཝིཏྠ; ན ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༡༠).

ཏསྨཱ ¶ ཡཏྠ ཛཱིཝཏི ཏཏྠ ཨུཔཀྐམོ ཡུཏྟོཏི པཙྩུཔྤནྣཾ ཝོརོཔེཏི.

པཙྩུཔྤནྣཉྩ ནཱམེཏཾ ཁཎཔཙྩུཔྤནྣཾ, སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ, ཨདྡྷཱཔཙྩུཔྤནྣནྟི ཏིཝིདྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཁཎཔཙྩུཔྤནྣཾ’’ ནཱམ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒསམངྒི, ཏཾ ཝོརོཔེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཀསྨཱ? སཡམེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནཏོ. ‘‘སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ’’ ནཱམ སཏྟཊྛཛཝནཝཱརམཏྟཾ སབྷཱགསནྟཏིཝསེན པཝཏྟིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནཀཾ, ཡཱཝ ཝཱ ཨུཎྷཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཨནྡྷཀཱརཾ ཧོཏི, སཱིཏཏོ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨོཝརཀེ ནིསིནྣསྶ ཡཱཝ ཝིསབྷཱགཨུཏུཔཱཏུབྷཱཝེན པུརིམཀོ ཨུཏུ ནཔྤཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཨེཏྠནྟརེ ‘‘སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟི ཝུཙྩཏི ¶ . པཊིསནྡྷིཏོ པན ཡཱཝ ཙུཏི, ཨེཏཾ ‘‘ཨདྡྷཱཔཙྩུཔྤནྣཾ’’ ནཱམ. ཏདུབྷཡམྤི ཝོརོཔེཏུཾ སཀྐཱ. ཀཐཾ? ཏསྨིཉྷི ཨུཔཀྐམེ ཀཏེ ལདྡྷུཔཀྐམཾ ཛཱིཝིཏནཝཀཾ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཾ དུབྦལསྶ པརིཧཱིནཝེགསྶ སནྟཱནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཏོ སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཨདྡྷཱཔཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཾ ཀཱལཾ ཨཔཏྭཱ ཨནྟརཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ¶ . ཨེཝཾ ཏདུབྷཡམྤི ཝོརོཔེཏུཾ སཀྐཱ, ཏསྨཱ ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ‘‘སནྟཏིཾ ཝིཀོཔེཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིམསྶ པནཏྠསྶ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ པཱཎོ ཝེདིཏབྦོ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཝེདིཏབྦོ, པཱཎཱཏིཔཱཏི ཝེདིཏབྦོ, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ‘‘པཱཎོ’’ཏི ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ, པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཉྷི ཨཏིཔཱཏེནྟོ ‘‘པཱཎཾ ཨཏིཔཱཏེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ’’ཏི ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཾ པཡོགཾ སམུཊྛཱཔེཏི, སཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཙེཏནཱསམངྒི པུགྒལོ དཊྛབྦོ. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཡོགོ’’ཏི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཚཔཡོགཱ – སཱཧཏྠིཀོ, ཨཱཎཏྟིཀོ, ནིསྶགྒིཡོ, ཐཱཝརོ, ཝིཛྫཱམཡོ, ཨིདྡྷིམཡོཏི.

ཏཏྠ ‘‘སཱཧཏྠིཀོ’’ཏི སཡཾ མཱརེནྟསྶ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཝཱ པཧརཎཾ. ‘‘ཨཱཎཏྟིཀོ’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝཱ པཧརིཏྭཱ ཝཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔནཾ. ‘‘ནིསྶགྒིཡོ’’ཏི དཱུརེ ཋིཏཾ མཱརེཏུཀཱམསྶ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཝཱ ཨུསུསཏྟིཡནྟཔཱསཱཎཱདཱིནཾ ནིསྶཛྫནཾ. ‘‘ཐཱཝརོ’’ཏི ཨསཉྩཱརིམེན ཨུཔཀརཎེན མཱརེཏུཀཱམསྶ ཨོཔཱཏཨཔསྶེནཨུཔནིཀྑིཔནཾ བྷེསཛྫསཾཝིདྷཱནཾ. ཏེ ཙཏྟཱརོཔི པརཏོ པཱལི༹ཝཎྞནཱཡམེཝ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཝིབྷཝིསྶནྟི.

ཝིཛྫཱམཡཨིདྡྷིམཡཱ ¶ པན པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱ. ཏེ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. སངྑེཔཏོ ཧི མཱརཎཏྠཾ ཝིཛྫཱཔརིཛཔྤནཾ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོ. ཨཊྛཀཐཱསུ ¶ པན ‘‘ཀཏམོ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོ? ཨཱཐབྦཎིཀཱ ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེནྟི; ནགརེ ཝཱ རུདྡྷེ སངྒཱམེ ཝཱ པཙྩུཔཊྛིཏེ པཊིསེནཱཡ པཙྩཏྠིཀེསུ པཙྩཱམིཏྟེསུ ཨཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཨུཔདྡཝཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, རོགཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, པཛྫརཀཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, སཱུཙིཀཾ ཀརོནྟི, ཝིསཱུཙིཀཾ ཀརོནྟི, པཀྑནྡིཡཾ ཀརོནྟི. ཨེཝཾ ཨཱཐབྦཎིཀཱ ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེནྟི. ཝིཛྫཱདྷཱརཱ ཝིཛྫཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ནགརེ ཝཱ རུདྡྷེ…པེ… པཀྑནྡིཡཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཛྫཱམཡཾ པཡོགཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཐབྦཎིཀེཧི ཙ ཝིཛྫཱདྷརེཧི ཙ མཱརིཏཱནཾ བཧཱུནི ཝཏྠཱུནི ཝུཏྟཱནི, ཀིཾ ཏེཧི! ཨིདཉྷེཏྠ ལཀྑཎཾ མཱརཎཱཡ ཝིཛྫཱཔརིཛཔྤནཾ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོཏི.

ཀམྨཝིཔཱཀཛཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ པཡོཛནཾ ཨིདྡྷིམཡོ པཡོགོ. ཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷི ཙ ནཱམེསཱ ནཱགཱནཾ ནཱགིདྡྷི, སུཔཎྞཱནཾ སུཔཎྞིདྡྷི, ཡཀྑཱནཾ ཡཀྑིདྡྷི, དེཝཱནཾ དེཝིདྡྷི, རཱཛཱུནཾ རཱཛིདྡྷཱིཏི ¶ བཧུཝིདྷཱ. ཏཏྠ དིཊྛདཊྛཕུཊྛཝིསཱནཾ ནཱགཱནཾ དིསྭཱ ཌཾསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ ཙ པརཱུཔགྷཱཏཀརཎེ ‘‘ནཱགིདྡྷི’’ ཝེདིཏབྦཱ. སུཔཎྞཱནཾ མཧཱསམུདྡཏོ དྭཏྟིབྱཱམསཏཔྤམཱཎནཱགུདྡྷརཎེ ‘‘སུཔཎྞིདྡྷི’’ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཀྑཱ པན ནེཝ ཨཱགཙྪནྟཱ ན པཧརནྟཱ དིསྶནྟི, ཏེཧི པཧཊསཏྟཱ པན ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ མརནྟི, ཏཏྲ ཏེསཾ ‘‘ཡཀྑིདྡྷི’’ དཊྛབྦཱ. ཝེསྶཝཎསྶ སོཏཱཔནྣཀཱལཏོ པུབྦེ ནཡནཱཝུདྷེན ཨོལོཀིཏཀུམྦྷཎྜཱནཾ མརཎེ ཨཉྙེསཉྩ དེཝཱནཾ ཡཐཱསཀཾ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེ ‘‘དེཝིདྡྷི’’ ཝེདིཏབྦཱ. རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ སཔརིསསྶ ཨཱཀཱསགམནཱདཱིསུ, ཨསོཀསྶ ཧེཊྛཱ ཨུཔརི ཙ ཡོཛནེ ཨཱཎཱཔཝཏྟནཱདཱིསུ, པིཏུརཉྙོ ཙ སཱིཧལ༹ནརིནྡསྶ དཱཋཱཀོཊནེན ཙཱུལ༹སུམནཀུཊུམྦིཡསྶམརཎེ ¶ ‘‘རཱཛིདྡྷི’’ དཊྛབྦཱཏི.

ཀེཙི པན ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨཉྙིསྶཱ ཀུཙྪིགཏཾ གབྦྷཾ པཱཔཀེན མནསཱཨནུཔེཀྑིཏཱ ཧོཏི ‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ཀུཙྪིགཏོ གབྦྷོ ན སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིཀྑམེཡྻཱ’ཏི. ཨེཝམྤི བྷིཀྑཝེ ཀུལུམྦསྶ ཨུཔགྷཱཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱདིཀཱནི སུཏྟཱནི དསྶེཏྭཱ བྷཱཝནཱམཡིདྡྷིཡཱཔི པརཱུཔགྷཱཏཀམྨཾ ཝདནྟི; སཧ པརཱུཔགྷཱཏཀརཎེན ཙ ཨཱདིཏྟགྷརཱུཔརིཁིཏྟསྶ ¶ ཨུདཀགྷཊསྶ བྷེདནམིཝ ཨིདྡྷིཝིནཱསཉྩ ཨིཙྪནྟི; ཏཾ ཏེསཾ ཨིཙྪཱམཏྟམེཝ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཀུསལཝེདནཱཝིཏཀྐཔརིཏྟཏྟིཀེཧི ན སམེཏི. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི བྷཱཝནཱམཡིདྡྷི ནཱམ ཀུསལཏྟིཀེ ཀུསལཱ ཙེཝ ཨབྱཱཀཏཱ ཙ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨཀུསལོ. ཝེདནཱཏྟིཀེ ཨདུཀྑམསུཁསམྤཡུཏྟཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ དུཀྑསམྤཡུཏྟོ. ཝིཏཀྐཏྟིཀེ ཨཝིཏཀྐཱཝིཙཱརཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ. པརིཏྟཏྟིཀེ མཧགྒཏཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ པརིཏྟོཏི.

སཏྠཧཱརཀཾ ཝཱསྶ པརིཡེསེཡྻཱཏི ཨེཏྠ ཧརཏཱིཏི ཧཱརཀཾ. ཀིཾ ཧརཏི? ཛཱིཝིཏཾ. ཨཐ ཝཱ ཧརིཏབྦནྟི ཧཱརཀཾ; ཨུཔནིཀྑིཔིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. སཏྠཉྩ ཏཾ ཧཱརཀཉྩཱཏི སཏྠཧཱརཀཾ. ཨསྶཱཏི མནུསྶཝིགྒཧསྶ. པརིཡེསེཡྻཱཏི ཡཐཱ ལབྷཏི ཏཐཱ ཀརེཡྻ; ཨུཔནིཀྑིཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཐཱཝརཔྤཡོགཾ དསྶེཏི. ཨིཏརཐཱ ཧི པརིཡིཊྛམཏྟེནེཝ པཱརཱཛིཀོ བྷཝེཡྻ; ན ཙེཏཾ ཡུཏྟཾ. པཱལི༹ཡཾ པན སབྦཾ བྱཉྫནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏྠ ཐཱཝརཔྤཡོགསངྒཧིཏཾ སཏྠཾ, ཏདེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསིཾ ཝཱ…པེ… རཛྫུཾ ཝཱ’’ཏི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སཏྠནྟི ཝུཏྟཱཝསེསཾ ཡཾཀིཉྩི སམུཁཾ ཝེདིཏབྦཾ. ལགུལ༹པཱསཱཎཝིསརཛྫཱུནཉྩ ཛཱིཝིཏཝིནཱསནབྷཱཝཏོ སཏྠསངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. མརཎཝཎྞཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧིམིནཱ ¶ པཱཔཀེན དུཛྫཱིཝིཏེན, ཡོ ཏྭཾ ན ལབྷསི པཎཱིཏཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོཔི ‘‘ཏྭཾ ཁོསི ཨུཔཱསཀ ཀཏཀལྱཱཎོ…པེ… ཨཀཏཾ ཏཡཱ པཱཔཾ, མཏཾ ཏེ ཛཱིཝིཏཱ སེཡྻོ, ཨིཏོ ཏྭཾ ཀཱལངྐཏོ པརིཙརིསྶསི ཨཙྪརཱཔརིཝུཏོ ནནྡནཝནེ སུཁཔྤཏྟོ ཝིཧརིསྶསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མརཎེ ཝཎྞཾ བྷཎནྟོཔི མརཎཝཎྞམེཝ སཾཝཎྞེཏི. ཏསྨཱ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏི, མརཎེ ཝཎྞཾ བྷཎཏཱི’’ཏི.

མརཎཱཡ ཝཱ སམཱདཔེཡྻཱཏི མརཎཏྠཱཡ ཨུཔཱཡཾ གཱཧཱཔེཡྻ. སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརཱཏི ཨཱདཱིསུ ཙ ཡམྤི ན ཝུཏྟཾ ‘‘སོབྦྷེ ཝཱ ནརཀེ ཝཱ པཔཱཏེ ཝཱ པཔཏཱ’’ཏིཨཱདི, ཏཾ སབྦཾ པརཏོ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨཏྠཏོ ཝུཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི སཀྐཱ སབྦཾ སརཱུཔེནེཝ ཝཏྟུཾ.

ཨིཏི ¶ ཙིཏྟམནོཏི ཨིཏིཙིཏྟོ ཨིཏིམནོ; ‘‘མཏཾ ཏེ ཛཱིཝིཏཱ སེཡྻོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟམརཎཙིཏྟོ མརཎམནོཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པནེཏྠ མནོ ཙིཏྟསདྡསྶ ཨཏྠདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟོ, ཨཏྠཏོ པནེཏཾ ཨུབྷཡམྤི ཨེཀམེཝ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཏྠཏོ ཨབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཾ ཙིཏྟཾ ཏཾ མནོ, ཡཾ མནོ ཏཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིཏིསདྡཾ པན ཨུདྡྷརིཏྭཱཔི ན ཏཱཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཙིཏྟསངྐཔྤོཏི ཨིམསྨིཾ པདེ ཨདྷིཀཱརཝསེན ཨིཏིསདྡོ ཨཱཧརིཏབྦོ. ཨིདཉྷི ‘‘ཨིཏིཙིཏྟསངྐཔྤོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཝུཏྟམྤི ཨདྷིཀཱརཏོ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧིསྶ ཏམེཝཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘མརཎསཉྙཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡསྨཱ ཙེཏྠ ‘‘སངྐཔྤོ’’ཏི ནཡིདཾ ཝིཏཀྐསྶ ནཱམཾ. ཨཐ ཁོ སཾཝིདཧནམཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྩ སཾཝིདཧནཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ སཉྙཱཙེཏནཱདྷིཔྤཱཡེཧི སངྒཧཾ གཙྪཏི. ཏསྨཱ ཙིཏྟོ ནཱནཔྤཀཱརཀོ སངྐཔྤོ ཨསྶཱཏི ཙིཏྟསངྐཔྤོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧིསྶ པདབྷཱཛནམྤི ¶ སཉྙཱཙེཏནཱདྷིཔྤཱཡཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི ཝིཏཀྐོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཙྩཱཝཙེཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏི མཧནྟཱམཧནྟེཧི ཨུཔཱཡེཧི. ཏཏྠ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནེ ཏཱཝ ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝདསྶནཝསེན ཨཝཙཱཀཱརཏཱ མརཎེ ཝཎྞབྷཎནཝསེན ཨུཙྩཱཀཱརཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སམཱདཔནེ པན མུཊྛིཛཱཎུནིཔྥོཊནཱདཱིཧི མརཎསམཱདཔནཝསེན ཨུཙྩཱཀཱརཏཱ, ཨེཀཏོ བྷུཉྫནྟསྶ ནཁེ ཝིསཾ པཀྑིཔིཏྭཱ མརཎཱདིསམཱདཔནཝསེན ཨཝཙཱཀཱརཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

སོབྦྷེ ཝཱ ནརཀེ ཝཱ པཔཱཏེ ཝཱཏི ཨེཏྠ སོབྦྷོ ནཱམ སམནྟཏོ ཚིནྣཏཊོ གམྦྷཱིརོ ཨཱཝཱཊོ. ནརཀོ ནཱམ ཏཏྠ ཏཏྠ ཕལནྟིཡཱ བྷཱུམིཡཱ སཡམེཝ ནིབྦཏྟཱ མཧཱདརཱི, ཡཏྠ ཧཏྠཱིཔི པཏནྟི, ཙོརཱཔི ནིལཱིནཱ ཏིཊྛནྟི. པཔཱཏོཏི པབྦཏནྟརེ ཝཱ ཐལནྟརེ ཝཱ ཨེཀཏོ ཚིནྣོ ¶ ཧོཏི. པུརིམེ ཨུཔཱདཱཡཱཏི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ ཨདིནྣཉྩ ཨཱདིཡིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣེ པུགྒལེ ཨུཔཱདཱཡ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ པཱཀཊམེཝཱཏི.

༡༧༤. ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཧེཊྛཱ པདབྷཱཛནཱིཡམྷི སངྑེཔེནེཝ མནུསྶཝིགྒཧཔཱརཱཛིཀཾ དསྶིཏཾ, ན ཝིཏྠཱརེན ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏནྟི ཋཔིཏཱ. སངྑེཔདསྶིཏེ ཙ ཨཏྠེ ན སབྦཱཀཱརེནེཝ ¶ བྷིཀྑཱུ ནཡཾ གཧེཏུཾ སཀྐོནྟི, ཨནཱགཏེ ཙ པཱཔཔུགྒལཱནམྤི ཨོཀཱསོ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྷིཀྑཱུནཉྩ སབྦཱཀཱརེན ནཡགྒཧཎཏྠཾ ཨནཱགཏེ ཙ པཱཔཔུགྒལཱནཾ ཨོཀཱསཔཊིབཱཧནཏྠཾ པུན ‘‘སཱམཾ ཨདྷིཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ མནུསྶཝིགྒཧཔཱརཱཛིཀཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཱམནྟི སཡཾ ཧནཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝིནིཙྪཡཀཐཱ – ཀཱཡེནཱཏི ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ མུཊྛིནཱ ཝཱ ཛཱཎུནཱ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨངྒཔཙྩངྒེན. ཀཱཡཔཊིབདྡྷེནཱཏི ཀཱཡཏོ ཨམོཙིཏེན ཨསིཨཱདིནཱ པཧརཎེན. ནིསྶགྒིཡེནཱཏི ཀཱཡཏོ ཙ ཀཱཡཔཊིབདྡྷཏོ ཙ མོཙིཏེན ཨུསུསཏྟིཨཱདིནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱཧཏྠིཀོ ¶ ཙ ནིསྶགྒིཡོ ཙཱཏི དྭེ པཡོགཱ ཝུཏྟཱ ཧོནྟི.

ཏཏྠ ཨེཀམེཀོ ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶབྷེདཏོ དུཝིདྷོ. ཏཏྠ ཨུདྡེསིཀེ ཡཾ ཨུདྡིསྶ པཧརཏི, ཏསྶེཝ མརཎེན ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. ‘‘ཡོ ཀོཙི མརཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུདྡེསིཀེ པཧཱརཔྤཙྩཡཱ ཡསྶ ཀསྶཙི མརཎེན ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. ཨུབྷཡཐཱཔི ཙ པཧརིཏམཏྟེ ཝཱ མརཏུ པཙྪཱ ཝཱ ཏེནེཝ རོགེན, པཧརིཏམཏྟེཡེཝ ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. མརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཙ པཧཱརཾ དཏྭཱ ཏེན ཨམཏསྶ པུན ཨཉྙཙིཏྟེན པཧཱརེ དིནྣེ པཙྪཱཔི ཡདི པཋམཔྤཧཱརེནེཝ མརཏི, ཏདཱ ཨེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ. ཨཐ དུཏིཡཔྤཧཱརེན མརཏི, ནཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨུབྷཡེཧི མཏེཔི པཋམཔྤཧཱརེནེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ. ཨུབྷཡེཧི ཨམཏེ ནེཝཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨེས ནཡོ བཧཱུཧིཔི ཨེཀསྶ པཧཱརེ དིནྣེ. ཏཏྲཱཔི ཧི ཡསྶ པཧཱརེན མརཏི, ཏསྶེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ ཧོཏཱིཏི.

ཀམྨཱཔཏྟིབྱཏྟིབྷཱཝཏྠཉྩེཏྠ ཨེལ༹ཀཙཏུཀྐམྤི ཝེདིཏབྦཾ. ཡོ ཧི ཨེལ༹ཀཾ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིཔནྣཾ ཨུཔདྷཱརེཏི ‘‘རཏྟིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝདྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨེལ༹ཀསྶ ཙ ནིཔནྣོཀཱསེ ཏསྶ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ ཨརཧཱ ཝཱ པཎྜུཀཱསཱཝཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཧོཏི. སོ རཏྟིབྷཱགེ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨེལ༹ཀཾ མཱརེམཱི’’ཏི མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ ཨརཧནྟཾ ཝཱ མཱརེཏི. ‘‘ཨིམཾ ཝཏྠུཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཙེཏནཱཡ ཨཏྠིབྷཱཝཏོ གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི, ཨནནྟརིཡཀམྨཉྩ ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ¶ . ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཱགནྟུཀོ ནིཔནྣོ ཧོཏི ¶ , ‘‘ཨེལ༹ཀཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཏཾ མཱརེཏི, གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཱནནྟརིཡཾ ན ཕུསཏི. ཡཀྑོ ཝཱ པེཏོ ཝཱ ནིཔནྣོ ཧོཏི, ‘‘ཨེལ༹ཀཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཏཾ མཱརེཏི གྷཱཏཀོཝ ཧོཏི, ན ཙཱནནྟརིཡཾ ཕུསཏི, ན ཙ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཐུལླཙྩཡཾ པན ཧོཏི. ཨཉྙོ ཀོཙི ནིཔནྣོ ནཏྠི, ཨེལ༹ཀོཝ ཧོཏི ཏཾ མཱརེཏི, གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི, པཱཙིཏྟིཡཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. ‘‘མཱཏཱཔིཏུཨརཧནྟཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ¶ མཱརེམཱི’’ཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཉྙཏརཾ མཱརེཏི, གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི, ཨཱནནྟརིཡཉྩ ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. ‘‘ཏེསཾ ཨཉྙཏརཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱགནྟུཀཾ མཱརེཏི, ཡཀྑཾ ཝཱ པེཏཾ ཝཱ མཱརེཏི, ཨེལ༹ཀཾ ཝཱ མཱརེཏི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདྷ པན ཙེཏནཱ དཱརུཎཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨཉྙཱནིཔི ཨེཏྠ པལཱལཔུཉྫཱདིཝཏྠཱུནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཡོ ཧི ‘‘ལོཧིཏཀཾ ཨསིཾ ཝཱ སཏྟིཾ ཝཱ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི པལཱལཔུཉྫེ པཝེསེནྟོ ཏཏྠ ནིཔནྣཾ མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ ཨརཧནྟཾ ཝཱ ཨཱགནྟུཀཔུརིསཾ ཝཱ ཡཀྑཾ ཝཱ པེཏཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནགཏཾ ཝཱ མཱརེཏི, ཝོཧཱརཝསེན ‘‘གྷཱཏཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཝདྷཀཙེཏནཱཡ པན ཨབྷཱཝཏོ ནེཝ ཀམྨཾ ཕུསཏི, ན ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ པཝེསེནྟོ སརཱིརསམྥསྶཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘སཏྟོ མཉྙེ ཨབྦྷནྟརགཏོ མརཏཱུ’’ཏི པཝེསེཏྭཱ མཱརེཏི, ཏསྶ ཏེསཾ ཝཏྠཱུནཾ ཨནུརཱུཔེན ཀམྨབདྡྷོ ཙ ཨཱཔཏྟི ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ ཏཏྠ ནིདཧནཏྠཾ པཝེསེནྟསྶཱཔི ཝནཔྤགུམྦཱདཱིསུ ཁིཔནྟསྶཱཔི.

ཡོཔི ‘‘ཙོརཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཙོརཝེསེན གཙྪནྟཾ པིཏརཾ མཱརེཏི, ཨཱནནྟརིཡཉྩ ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀོ ཙ ཧོཏི. ཡོ པན པརསེནཱཡ ཨཉྙཉྩ ཡོདྷཾ པིཏརཉྩ ཀམྨཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ཡོདྷསྶ ཨུསུཾ ཁིཔཏི, ‘‘ཨེཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མམ པིཏརཾ ཝིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ གཏེ པིཏུགྷཱཏཀོ ཧོཏི. ‘‘ཡོདྷེ ཝིདྡྷེ མམ པིཏཱ པལཱཡིསྶཏཱི’’ཏི ཁིཔཏི, ཨུསུ ཨཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ གནྟྭཱ པིཏརཾ མཱརེཏི, ཝོཧཱརཝསེན ‘‘པིཏུགྷཱཏཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི; ཨཱནནྟརིཡཾ པན ནཏྠཱིཏི.

ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱཏི སམཱིཔེ ཋཏྭཱ. ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཨུདྡིསྶ ཝཱ ཨནུདྡིསྶ ཝཱ ཨཱཎཱཔེཏི. ཏཏྠ པརསེནཱཡ པཙྩུཔཊྛིཏཱཡ ཨནུདྡིསྶེཝ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཛ྄ཛྷ ¶ , ཨེཝཾ པཧར, ཨེཝཾ གྷཱཏེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟེ ཡཏྟཀེ ཨཱཎཏྟོ གྷཱཏེཏི, ཏཏྟཀཱ ཨུབྷིནྣཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. སཙེ ཏཏྠ ཨཱཎཱཔཀསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཧོནྟི, ཨཱནནྟརིཡམྤི ཕུསཏི. སཙེ ཨཱཎཏྟསྶེཝ མཱཏཱཔིཏརོ, སོཝ ཨཱནནྟརིཡཾ ཕུསཏི. སཙེ ¶ ཨརཧཱ ཧོཏི, ཨུབྷོཔི ཨཱནནྟརིཡཾ ཕུསནྟི. ཨུདྡིསིཏྭཱ པན ‘‘ཨེཏཾ དཱིགྷཾ རསྶཾ རཏྟཀཉྩུཀཾ ནཱིལཀཉྩུཀཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣཾ ཝིཛ྄ཛྷ པཧར གྷཱཏེཧཱི’’ཏི ¶ ཨཱཎཏྟེ སཙེ སོ ཏམེཝ གྷཱཏེཏི, ཨུབྷིནྣམྤི པཱཎཱཏིཔཱཏོ; ཨཱནནྟརིཡཝཏྠུམྷི ཙ ཨཱནནྟརིཡཾ. སཙེ ཨཉྙཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨེཏེན ཨཱཎཏྟིཀོ པཡོགོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ཏཏྠ –

ཝཏྠུཾ ཀཱལཉྩ ཨོཀཱསཾ, ཨཱཝུདྷཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ;

ཏུལཡིཏྭཱ པཉྩ ཋཱནཱནི, དྷཱརེཡྻཏྠཾ ཝིཙཀྑཎོ.

ཨཔརོ ནཡོ –

ཝཏྠུ ཀཱལོ ཙ ཨོཀཱསོ, ཨཱཝུདྷཾ ཨིརིཡཱཔཐོ;

ཀིརིཡཱཝིསེསོཏི ཨིམེ, ཚ ཨཱཎཏྟིནིཡཱམཀཱ.

ཏཏྠ ‘‘ཝཏྠཱུ’’ཏི མཱརེཏབྦོ སཏྟོ. ‘‘ཀཱལོ’’ཏི པུབྦཎྷསཱཡནྷཱདིཀཱལོ ཙ ཡོབྦནཐཱཝརིཡཱདིཀཱལོ ཙ. ‘‘ཨོཀཱསོ’’ཏི གཱམོ ཝཱ ཝནཾ ཝཱ གེཧདྭཱརཾ ཝཱ གེཧམཛ྄ཛྷཾ ཝཱ རཐིཀཱ ཝཱ སིངྒྷཱཊཀཾ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ‘‘ཨཱཝུདྷ’’ནྟི ཨསི ཝཱ ཨུསུ ཝཱ སཏྟི ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ‘‘ཨིརིཡཱཔཐོ’’ཏི མཱརེཏབྦསྶ གམནཾ ཝཱ ནིསཛྫཱ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ‘‘ཀིརིཡཱཝིསེསོ’’ཏི ཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝཱ ཚེདནཾ ཝཱ བྷེདནཾ ཝཱ སངྑམུཎྜཀཾ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི.

ཡདི ཧི ཝཏྠུཾ ཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཡཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཏཏོ ཨཉྙཾ མཱརེཏི, ‘‘པུརཏོ པཧརིཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱཎཏྟོ པཙྪཏོ ཝཱ པསྶཏོ ཝཱ ཨཉྙསྨིཾ ཝཱ པདེསེ པཧརིཏྭཱ མཱརེཏི. ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི ཀམྨབནྡྷོ; ཨཱཎཏྟསྶེཝ ཀམྨབནྡྷོ. ཨཐ ཝཏྠུཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཡཐཱཎཏྟིཡཱ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ ཨཱཎཏྟསྶ ཙ མཱརཎཀྑཎེཏི ཨུབྷཡེསམྤི ཀམྨབནྡྷོ. ཝཏྠུཝིསེསེན པནེཏྠ ཀམྨཝིསེསོ ཙ ཨཱཔཏྟིཝིསེསོ ཙ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཝཏྠུམྷི སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱལེ ¶ པན ཡོ ‘‘ཨཛྫ སྭེ’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘པུབྦཎྷེ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ¶ ཡདཱ ཀདཱཙི པུབྦཎྷེ མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘ཨཛྫ པུབྦཎྷེ’’ཏི ཝུཏྟོ མཛ྄ཛྷནྷེ ཝཱ སཱཡནྷེ ཝཱ སྭེ ཝཱ པུབྦཎྷེ མཱརེཏི. ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི ཀམྨབནྡྷོ. པུབྦཎྷེ མཱརེཏུཾ ཝཱཡམནྟསྶ མཛ྄ཛྷནྷེ ཛཱཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཀཱལཔྤབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨོཀཱསེཔི ¶ ཡོ ‘‘ཨེཏཾ གཱམེ ཋིཏཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨཱཎཏྟོ ཏཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘གཱམེཡེཝཱ’’ཏི ནིཡམེཏྭཱ ཨཱཎཏྟོ ཝནེ མཱརེཏི, ཏཐཱ ‘‘ཝནེ’’ཏི ཨཱཎཏྟོ གཱམེ མཱརེཏི. ‘‘ཨནྟོགེཧདྭཱརེ’’ཏི ཨཱཎཏྟོ གེཧམཛ྄ཛྷེ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦོཀཱསབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཱཝུདྷེཔི ཡོ ‘‘ཨསིནཱ ཝཱ ཨུསུནཱ ཝཱ’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུདྷེན མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཝུདྷེན མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘ཨསིནཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ཨུསུནཱ, ‘‘ཨིམིནཱ ཝཱ ཨསིནཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ཨཉྙེན ཨསིནཱ མཱརེཏི. ཨེཏསྶེཝ ཝཱ ཨསིསྶ ‘‘ཨིམཱཡ དྷཱརཱཡ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཨིཏརཱཡ ཝཱ དྷཱརཱཡ ཏལེན ཝཱ ཏུཎྜེན ཝཱ ཐརུནཱ ཝཱ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཨཱཝུདྷབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིརིཡཱཔཐེ པན ཡོ ‘‘ཨེཏཾ གཙྪནྟཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨཱཎཏྟོ ཙ ནཾ སཙེ གཙྪནྟཾ མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ‘‘གཙྪནྟམེཝ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ པན སཙེ ནིསིནྣཾ མཱརེཏི. ‘‘ནིསིནྣམེཝ ཝཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ གཙྪནྟཾ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཨིརིཡཱཔཐབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀིརིཡཱཝིསེསེཔི ཡོ ‘‘ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཝ མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཚིནྡིཏྭཱ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཀིརིཡཱཝིསེསབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡོ པན ལིངྒཝསེན ‘‘དཱིགྷཾ རསྶཾ ཀཱལ༹ཾ ཨོདཱཏཾ ཀིསཾ ཐཱུལཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨཱཎཱཔེཏི, ཨཱཎཏྟོ ཙ ཡཾཀིཉྩི ཏཱདིསཾ ¶ མཱརེཏི, ནཏྠི ¶ ཝིསངྐེཏོ ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ པན སོ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཎཱཔེཏི, ཨཱཎཏྟོ ཙ ‘‘ཨཡམེཝ ཨཱིདིསོ’’ཏི ཨཱཎཱཔཀམེཝ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ དུཀྐཊཾ, ཝདྷཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཱཎཱཔཀོ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཎཱཔེཏི, ཨིཏརོ ཨཉྙཾ ཏཱདིསཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀོ མུཙྩཏི, ཝདྷཀསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཨོཀཱསསྶ ཨནིཡམིཏཏྟཱ. སཙེ པན ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཎཱཔེནྟོཔི ཨོཀཱསཾ ནིཡམེཏི, ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ རཏྟིཊྛཱནེ ཝཱ དིཝཱཊྛཱནེ ཝཱ ཐེརཱསནེ ཝཱ ནཝཱསནེ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཱསནེ ཝཱ ནིསིནྣཾ ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ མཱརེཧཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཙ ཨཉྙོ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སཙེ ཨཱཎཏྟོ ཏཾ མཱརེཏི, ནེཝ ཝདྷཀོ མུཙྩཏི ན ཨཱཎཱཔཀོ. ཀསྨཱ? ཨོཀཱསསྶ ནིཡམིཏཏྟཱ. སཙེ པན ནིཡམིཏོཀཱསཏོ ¶ ཨཉྙཏྲ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀོ མུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ནཡོ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ སུཊྛུ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ན ཨནཱདརིཡཾ ཀཱཏབྦནྟི.

ཨདྷིཊྛཱཡཱཏི མཱཏིཀཱཝསེན ཨཱཎཏྟིཀཔཡོགཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨིདཱནི ཡེ དཱུཏེནཱཏི ཨིམསྶ མཱཏིཀཱཔདསྶ ནིདྡེསདསྶནཏྠཾ ‘‘བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཝཱརཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསུ སོ ཏཾ མཉྙམཱནོཏི སོ ཨཱཎཏྟོ ཡོ ཨཱཎཱཔཀེན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ’’ཏི ཨཀྑཱཏོ, ཏཾ མཉྙམཱནོ ཏམེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙནྟི ‘‘ཡཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ ཏཱདིསཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, མཱུལཊྛསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཏནྟི ཡོ ཨཱཎཱཔཀེན ཝུཏྟོ, ཏསྶ བལཝསཧཱཡཾ སམཱིཔེ ཋིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ བལེནཱཡཾ གཛྫཏི, ཨིམཾ ཏཱཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི པཧརནྟོ ཨིཏརམེཝ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏཾ ‘‘སཧཱཡོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙནྟི པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཨིམཾ ཏཱཝསྶ སཧཱཡཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི སཧཱཡམེཝ ཝོརོཔེཏི, ཏསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ.

དཱུཏཔརམྤརཱཔདསྶ ནིདྡེསཝཱརེ ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཱཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀོ ཨཱཙརིཡོ ཏཡོ བུདྡྷརཀྑིཏདྷམྨརཀྑིཏསངྒྷརཀྑིཏནཱམཀཱ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ¶ དཊྛབྦཱ. ཏཏྠ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཨཱཙརིཡོ ཀཉྩི པུགྒལཾ ¶ མཱརཱཔེཏུཀཱམོ ཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ བུདྡྷརཀྑིཏཾ ཨཱཎཱཔེཏི. ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཱཏི གཙྪ ཏྭཾ, བུདྡྷརཀྑིཏ, ཨེཏམཏྠཾ དྷམྨརཀྑིཏསྶ པཱཝད. ཨིཏྠནྣཱམོ ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཏཱུཏི དྷམྨརཀྑིཏོཔི སངྒྷརཀྑིཏསྶ པཱཝདཏུ. ཨིཏྠནྣཱམོ ཨིཏྠནྣཱམཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏཱུཏི ཨེཝཾ ཏཡཱ ཨཱཎཏྟེན དྷམྨརཀྑིཏེན ཨཱཎཏྟོ སངྒྷརཀྑིཏོ ཨིཏྠནྣཱམཾ པུགྒལཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུ; སོ ཧི ཨམྷེསུ ཝཱིརཛཱཏིཀོ པཊིབལོ ཨིམསྨིཾ ཀམྨེཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ ཨཱཙརིཡསྶ ཏཱཝ དུཀྐཊཾ. སོ ཨིཏརསྶ ཨཱརོཙེཏཱིཏི བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏསྶ, དྷམྨརཀྑིཏོ ཙ སངྒྷརཀྑིཏསྶ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀིར ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱི’ཏི. ཏྭཾ ཀིར ཨམྷེསུ ཝཱིརཔུརིསོ’’ཏི ཨཱརོཙེཏི; ཨེཝཾ ཏེསམྤི དུཀྐཊཾ. ཝདྷཀོ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ‘‘སཱདྷུ ཝོརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི སངྒྷརཀྑིཏོ སམྤཊིཙྪཏི. མཱུལཊྛསྶ ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱཏི སངྒྷརཀྑིཏེན པཊིགྒཧིཏམཏྟེ ཨཱཙརིཡསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. མཧཱཛནོ ཧི ཏེན པཱཔེ ནིཡོཛིཏོཏི. སོ ཏནྟི སོ ཙེ སངྒྷརཀྑིཏོ ཏཾ པུགྒལཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, སབྦེསཾ ཙཏུནྣམྤི ཛནཱནཾ པཱརཱཛིཀཾ. ན ཀེཝལཉྩ ¶ ཙཏུནྣཾ, ཨེཏེནཱུཔཱཡེན ཝིསངྐེཏཾ ཨཀཏྭཱ པརམྤརཱཡ ཨཱཎཱཔེནྟཾ སམཎསཏཾ སམཎསཧསྶཾ ཝཱ ཧོཏུ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀམེཝ.

ཝིསཀྐིཡདཱུཏཔདནིདྡེསེ སོ ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི སོ ཨཱཙརིཡེན ཨཱཎཏྟོ བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏཾ ཨདིསྭཱ ཝཱ ཨཝཏྟུཀཱམོ ཝཱ ཧུཏྭཱ སངྒྷརཀྑིཏམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀིར ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱི’’ཏི ཝིསངྐེཏཾ ཀརོནྟོ ཨཱཎཱཔེཏི. ཝིསངྐེཏཀརཎེནེཝ ཧི ཨེས ‘‘ཝིསཀྐིཡདཱུཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨཱཎཏྟིཡཱ ཏཱཝ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ དུཀྐཊཾ. པཊིགྒཎྷཱཏི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི སངྒྷརཀྑིཏེན སམྤཊིཙྪིཏེ མཱུལཊྛསྶེཝ ¶ དུཀྐཊནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སནྟེ པཊིགྒཧཎེ ཨཱཔཏྟིཡེཝ ན སིཡཱ, སཉྩརིཏྟ པཊིགྒཧཎམརཎཱབྷིནནྡནེསུཔི ཙ ཨཱཔཏྟི ཧོཏི, མརཎཔཊིགྒཧཎེ ཀཐཾ ན སིཡཱ ཏསྨཱ པཊིགྒཎྷནྟསྶེཝེཏཾ དུཀྐཊཾ. ཏེནེཝེཏྠ ‘‘མཱུལཊྛསྶཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. པུརིམནཡེཔི ཙེཏཾ པཊིགྒཎྷནྟསྶ ཝེདིཏབྦམེཝ; ཨོཀཱསཱབྷཱཝེན པན ན ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཡོ ཡོ ¶ པཊིགྒཎྷཱཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཏཔྤཙྩཡཱ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི. ཡཐཱ ཙེཏྠ ཨེཝཾ ཨདིནྣཱདཱནེཔཱིཏི.

སཙེ པན སོ ཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ཙ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ ཝོརོཔཀསྶ ཙ སངྒྷརཀྑིཏསྶཱཏི ཨུབྷིནྣམྤི པཱརཱཛིཀཾ. མཱུལཊྛསྶ པན ཨཱཙརིཡསྶ ཝིསངྐེཏཏྟཱ པཱརཱཛིཀེན ཨནཱཔཏྟི. དྷམྨརཀྑིཏསྶ ཨཛཱནནཏཱཡ སབྦེན སབྦཾ ཨནཱཔཏྟི. བུདྡྷརཀྑིཏོ པན དྭིནྣཾ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནཱ ནཊྛོཏི.

གཏཔཙྩཱགཏདཱུཏནིདྡེསེ – སོ གནྟྭཱ པུན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཏསྶ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏབྦསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑཏྟཱ ཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཱགཙྪཏི. ཡདཱ སཀྐོསི ཏདཱཏི ཀིཾ ཨཛྫེཝ མཱརིཏོ མཱརིཏོ ཧོཏི, གཙྪ ཡདཱ སཀྐོསི, ཏདཱ ནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱིཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ པུན ཨཱཎཏྟིཡཱཔི དུཀྐཊམེཝ ཧོཏི. སཙེ པན སོ ཨཝསྶཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏབྦོ ཧོཏི, ཨཏྠསཱདྷཀཙེཏནཱ མགྒཱནནྟརཕལསདིསཱ, ཏསྨཱ ཨཡཾ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀོ. སཙེཔི ཝདྷཀོ སཊྛིཝསྶཱཏིཀྐམེན ཏཾ ཝདྷཏི, ཨཱཎཱཔཀོ ཙ ཨནྟརཱཝ ཀཱལངྐརོཏི, ཧཱིནཱཡ ཝཱ ཨཱཝཏྟཏི, ཨསྶམཎོཝ ཧུཏྭཱ ཀཱལཉྩ ཀརིསྶཏི, ཧཱིནཱཡ ཝཱ ཨཱཝཏྟིསྶཏི. སཙེ ཨཱཎཱཔཀོ གིཧིཀཱལེ མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ ཨརཧནྟཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཨེཝཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ པབྦཛཏི, ཏསྨིཾ པབྦཛིཏེ ཨཱཎཏྟོ ཏཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀོ གིཧིཀཱལེཡེཝ མཱཏུགྷཱཏཀོ པིཏུགྷཱཏཀོ ཨརཧནྟགྷཱཏཀོ ཝཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནེཝསྶ པབྦཛྫཱ ¶ , ན ཨུཔསམྤདཱ རུཧཏི. སཙེཔི མཱརེཏབྦཔུགྒལོ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ པུཐུཛྫནོ, ཡདཱ ¶ པན ནཾ ཨཱཎཏྟོ མཱརེཏི ཏདཱ ཨརཧཱ ཧོཏི, ཨཱཎཏྟཏོ ཝཱ པཧཱརཾ ལབྷིཏྭཱ དུཀྑམཱུལིཀཾ སདྡྷཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏེནེཝཱབཱདྷེན ཀཱལཾཀརོཏི, ཨཱཎཱཔཀོ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝ ཨརཧནྟགྷཱཏཀོ. ཝདྷཀོ པན སབྦཏྠ ཨུཔཀྐམཀརཎཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀོཏི.

ཨིདཱནི ཡེ སབྦེསུཡེཝ ཨིམེསུ དཱུཏཝསེན ཝུཏྟམཱཏིཀཱཔདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏདསྶནཏྠཾ

ཝུཏྟཱ ཏཡོ ཝཱརཱ, ཏེསུ པཋམཝཱརེ ཏཱཝ – ཡསྨཱ ཏཾ སཎིཀཾ ཝཱ བྷཎནྟོ ཏསྶ ཝཱ བདྷིརཏཱཡ ‘‘མཱ གྷཱཏེཧཱི’’ཏི ¶ ཨེཏཾ ཝཙནཾ ན སཱཝེཏི, ཏསྨཱ མཱུལཊྛོ ན མུཏྟོ. དུཏིཡཝཱརེ – སཱཝིཏཏྟཱ མུཏྟོ. ཏཏིཡཝཱརེ པན ཏེན ཙ སཱཝིཏཏྟཱ ཨིཏརེན ཙ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨོརཏཏྟཱ ཨུབྷོཔི མུཏྟཱཏི.

དཱུཏཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༧༥. ཨརཧོ རཧོསཉྙཱིནིདྡེསཱདཱིསུ ཨརཧོཏི སམྨུཁེ. རཧོཏི པརམྨུཁེ. ཏཏྠ ཡོ ཨུཔཊྛཱནཀཱལེ ཝེརིབྷིཀྑུམྷི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ པུརཏོ ནིསིནྣེཡེཝ ཨནྡྷཀཱརདོསེན ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིཏྠནྣཱམོ ཧཏོ ཨསྶ, ཙོརཱཔི ནཱམ ཏཾ ན ཧནནྟི, སཔྤོ ཝཱ ན ཌཾསཏི, ན སཏྠཾ ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ ཨཱཧརཏཱི’’ཏི ཏསྶ མརཎཾ ཨབྷིནནྡནྟོ ཨཱིདིསཱནི ཝཙནཱནི ཨུལླཔཏི, ཨཡཾ ཨརཧོ རཧོསཉྙཱི ཨུལླཔཏི ནཱམ. སམྨུཁེཝ ཏསྨིཾ པརམྨུཁསཉྙཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ པན ཏཾ པུརཏོ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པུན ཨུཔཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ གཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ གཏེཔི ཏསྨིཾ ‘‘ཨིདྷེཝ སོ ནིསིནྣོ’’ཏི སཉྙཱི ཧུཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུལླཔཏི, ཨཡཾ རཧོ ཨརཧོསཉྙཱི ཨུལླཔཏི ནཱམ. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཨརཧོ ཨརཧོསཉྙཱི ཙ རཧོ རཧོསཉྙཱི ཙ ཝེདིཏབྦོ. ཙཏུནྣམྤི ཙ ཨེཏེསཾ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ¶ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཱཡ ཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟེསུ པཉྩསུ ཀཱཡེན སཾཝཎྞནཱདིམཱཏིཀཱནིདྡེསེསུ – ཀཱཡེན ཝིཀཱརཾ ཀརོཏཱིཏི ཡཐཱ སོ ཛཱནཱཏི ‘‘སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ཝིསཾ ཝཱ ཁཱདིཏྭཱ རཛྫུཡཱ ཝཱ ཨུབྦནྡྷིཏྭཱ སོབྦྷཱདཱིསུ ཝཱ པཔཏིཏྭཱ ཡོ མརཏི སོ ཀིར དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏི, ཡསཾ ཝཱ ལབྷཏི, སགྒཾ ཝཱ གཙྪཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཨེཏེན ཝུཏྟོ’’ཏི ཏཐཱ ཧཏྠམུདྡཱདཱིཧི དསྶེཏི. ཝཱཙཱཡ བྷཎཏཱིཏི ཏམེཝཏྠཾ ཝཱཀྱབྷེདཾ ཀཏྭཱ བྷཎཏི. ཏཏིཡཝཱརོ ཨུབྷཡཝསེན ཝུཏྟོ. སབྦཏྠ སཾཝཎྞནཱཡ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཏསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཾ སཾཝཎྞཀསྶ ¶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡཾ ཨུདྡིསྶ སཾཝཎྞནཱ ཀཏཱ, ཏསྨིཾ མཏེ སཾཝཎྞནཀྑཎེཡེཝ སཾཝཎྞཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སོ ཏཾ ན ཛཱནཱཏི ཨཉྙོ ཉཏྭཱ ‘‘ལདྡྷོ ཝཏ མེ སུཁུཔྤཏྟིཨུཔཱཡོ’’ཏི ཏཱཡ སཾཝཎྞནཱཡ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི. དྭིནྣཾ ཨུདྡིསྶ སཾཝཎྞནཱཡ ཀཏཱཡ ཨེཀོ ཉཏྭཱ མརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. དྭེཔི མརནྟི, པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཀུསལརཱསི ཙ. ཨེས ནཡོ སམྦཧུལེསུ. ཨནུདྡིསྶ ¶ མརཎཾ སཾཝཎྞེནྟོ ཨཱཧིཎྜཏི, ཡོ ཡོ ཏཾ སཾཝཎྞནཾ ཉཏྭཱ མརཏི, སབྦོ ཏེན མཱརིཏོ ཧོཏི.

དཱུཏེན སཾཝཎྞནཱཡཾ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ གེཧཾ ཝཱ གཱམཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཨེཝཾ མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེཧཱི’’ཏི སཱསནེ ཨཱརོཙིཏམཏྟེ དུཀྐཊཾ. ཡསྶཏྠཱཡ པཧིཏོ ཏསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ མཱུལཊྛསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. དཱུཏོ ‘‘ཉཱཏོ དཱནི ཨཡཾ སགྒམགྒོ’’ཏི ཏསྶ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཉཱཏིསྶ ཝཱ སཱལོཧིཏསྶ ཝཱ ཨཱརོཙེཏི, ཏསྨིཾ མཏེ ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི, མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི. དཱུཏོ ཏཐེཝ ཙིནྟེཏྭཱ སཡཾ སཾཝཎྞནཱཡ ཝུཏྟཾ ཀཏྭཱ མརཏི, ཝིསངྐེཏོཝ. ཨནུདྡིསྶ པན སཱསནེ ཨཱརོཙིཏེ ཡཏྟཀཱ དཱུཏསྶ སཾཝཎྞནཱཡ མརནྟི, ཏཏྟཀཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. སཙེ མཱཏཱཔིཏརོ མརནྟི, ཨཱནནྟརིཡམྤི ཧོཏི.

༡༧༦. ལེཁཱསཾཝཎྞནཱཡ – ལེཁཾ ཚིནྡཏཱིཏི པཎྞེ ཝཱ པོཏྠཀེ ཝཱ ཨཀྑརཱནི ལིཁཏི – ‘‘ཡོ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ པཔཱཏེ ཝཱ པཔཏིཏྭཱ ཨཉྙེཧི ཝཱ ཨགྒིཔྤཝེསནཨུདཀཔྤཝེསནཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ¶ མརཏི, སོ ཨིདཉྩིདཉྩ ལབྷཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏསྶ དྷམྨོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཱཏི. ཨེཏྠཱཔི དུཀྐཊཐུལླཙྩཡཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏེ པན ཡཾ ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏཾ ཏསྶེཝ མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. བཧཱུ ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏེ ཡཏྟཀཱ མརནྟི, ཏཏྟཀཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ མརཎེན ཨཱནནྟརིཡཾ. ཨནུདྡིསྶ ལིཁིཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ‘‘བཧཱུ མརནྟཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཏཾ པོཏྠཀཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱ ཝཱ ཨཀྑརཱནི ན པཉྙཱཡནྟི ཏཐཱ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ སོ པརསྶ པོཏྠཀོ ཧོཏི, ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུདྡིསྶ ལིཁིཏོ ཝཱ, གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ མཱུལེན ཀཱིཏོ ཧོཏི, པོཏྠཀསྶཱམིཀཱནཾ པོཏྠཀཾ, ཡེསཾ ཧཏྠཏོ མཱུལཾ གཧིཏཾ, ཏེསཾ མཱུལཾ དཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ སམྦཧུལཱ ‘‘མརཎཝཎྞཾ ལིཁིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཏཱལརུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ པཎྞཾ ཚིནྡཏི, ཨེཀོ ཨཱཧརཏི, ཨེཀོ པོཏྠཀཾ ཀརོཏི, ཨེཀོ ལིཁཏི, ཨེཀོ སཙེ ཀཎྚཀལེཁཱ ཧོཏི, མསིཾ མཀྑེཏི, མསིཾ མཀྑེཏྭཱ ཏཾ པོཏྠཀཾ སཛྫེཏྭཱ སབྦེཝ ¶ སབྷཱཡཾ ཝཱ ཨཱཔཎེ ཝཱ ཡཏྠ ཝཱ པན ལེཁཱདསྶནཀོཏཱུཧལཀཱ བཧཱུ སནྣིཔཏནྟི, ཏཏྠ ཋཔེནྟི. ཏཾ ཝཱཙེཏྭཱ སཙེཔི ཨེཀོ མརཏི, སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ བཧུཀཱ མརནྟི, ཝུཏྟསདིསོཝ ནཡོ. ཝིཔྤཊིསཱརེ ¶ པན ཨུཔྤནྣེ ཏཾ པོཏྠཀཾ སཙེཔི མཉྫཱུསཱཡཾ གོཔེནྟི, ཨཉྙོ ཙ ཏཾ དིསྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ པུན བཧཱུནཾ དསྶེཏི, ནེཝ མུཙྩནྟི. ཏིཊྛཏུ མཉྫཱུསཱ, སཙེཔི ཏཾ པོཏྠཀཾ ནདིཡཾ ཝཱ སམུདྡེ ཝཱ ཁིཔནྟི ཝཱ དྷོཝནྟི ཝཱ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཝཱ ཚིནྡནྟི, ཨགྒིམྷི ཝཱ ཛྷཱཔེནྟི, ཡཱཝ སངྒྷཊྚིཏེཔི དུདྡྷོཏེ ཝཱ དུཛ྄ཛྷཱཔིཏེ ཝཱ པཏྟེ ཨཀྑརཱནི པཉྙཱཡནྟི, ཏཱཝ ན མུཙྩནྟི. ཡཐཱ པན ཨཀྑརཱནི ན པཉྙཱཡནྟི ཏཐེཝ ཀཏེ མུཙྩནྟཱིཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཐཱཝརཔཡོགསྶ ཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟེསུ ཨོཔཱཏཱདིམཱཏིཀཱནིདྡེསེསུ མནུསྶཾ ཨུདྡིསྶ ཨོཔཱཏཾ ཁནཏཱིཏི ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཀཉྩི མནུསྶཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཡཏྠ སོ ཨེཀཏོ ཝིཙརཏི, ཏཏྠ ཨཱཝཱཊཾ ཁནཏི, ཁནནྟསྶ ཏཱཝ སཙེཔི ཛཱཏཔཐཝིཡཱ ཁནཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཡོགཏྟཱ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཡཾ ཨུདྡིསྶ ཁནཏི, ཏསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙསྨིཾ པཏིཏྭཱ མཏེ ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཨནུདྡིསྶ ‘‘ཡོ ཀོཙི མརིསྶཏཱི’’ཏི ཁཏོ ཧོཏི, ཡཏྟཀཱ པཏིཏྭཱ མརནྟི, ཏཏྟཀཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. ཨཱནནྟརིཡཝཏྠཱུསུ ཙ ཨཱནནྟརིཡཾ ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཝཏྠཱུསུ ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི.

བཧཱུ ཏཏྠ ཙེཏནཱ; ཀཏམཱཡ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏཱིཏི? མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཏཱཝ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཝཱཊཾ གམྦྷཱིརཏོ ཙ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཁནིཏྭཱ པམཱཎེ ཋཔེཏྭཱ ཏཙྪེཏྭཱ པུཉྪིཏྭཱ པཾསུཔཙྪིཾ ཨུདྡྷརནྟསྶ སནྣིཊྛཱཔིཀཱ ཨཏྠསཱདྷཀཙེཏནཱ མགྒཱནནྟརཕལསདིསཱ. སཙེཔི ཝསྶསཏསྶ ཨཙྩཡེན པཏིཏྭཱ ཨཝསྶཾ མརཎཀསཏྟོ ཧོཏི, སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཱཡམེཝ པཱརཱཛིཀ’’ནྟི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཉྩ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨཱཝཱཊེ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱིཏི ཨེཀསྨིམྤི ཀུདྡཱལཔྤཧཱརེ དིནྣེ སཙེ ཀོཙི ཏཏྠ པཀྑལིཏོ པཏིཏྭཱ མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. སུཏྟནྟིཀཏྠེརཱ པན སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཾ གཎྷནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཀོ ¶ ‘‘ཨོཔཱཏཾ ཁནིཏྭཱ ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱནེཏྭཱ ཨིདྷ པཱཏེཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏི, སོ ཏཾ པཱཏེཏྭཱ མཱརེཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙཾ པཱཏེཏྭཱ མཱརེཏི, སཡཾ པཏིཏྭཱ མརཏི, ཨཉྙོ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏྭཱ མརཏི, སབྦཏྠ ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི, མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི. ‘‘ཨསུཀོ ཨསུཀཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨིདྷ མཱརེསྶཏཱི’’ཏི ཁཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མརིཏུཀཱམཱ ཨིདྷ མརིསྶནྟཱིཏི ཁནཏི, ཨེཀསྶ མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. བཧུནྣཾ མརཎེ ཨཀུསལརཱསི ¶ , མཱཏཱཔིཏཱུནཾ མརཎེ ཨཱནནྟརིཡཾ, ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཝཏྠཱུསུ ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི.

‘‘ཡེ ཀེཙི མཱརེཏུཀཱམཱ, ཏེ ཨིདྷ པཱཏེཏྭཱ མཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ཁནཏི, ཏཏྠ པཱཏེཏྭཱ མཱརེནྟི ¶ , ཨེཀསྨིཾ མཏེ པཱརཱཛིཀཾ, བཧཱུསུ ཨཀུསལརཱསི, ཨཱནནྟརིཡཱདིཝཏྠཱུསུ ཨཱནནྟརིཡཱདཱིནི. ཨིདྷེཝ ཨརཧནྟཱཔི སངྒཧཾ གཙྪནྟི. པུརིམནཡེ པན ‘‘ཏེསཾ མརིཏུཀཱམཏཱཡ པཏནཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཏེ ན སངྒཡ྄ཧནྟི. དྭཱིསུཔི ནཡེསུ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏྭཱ མཏེ ཝིསངྐེཏོ. ‘‘ཡེ ཀེཙི ཨཏྟནོ ཝེརིཀེ ཨེཏྠ པཱཏེཏྭཱ མཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ཁནཏི, ཏཏྠ ཙ ཝེརིཀཱ ཝེརིཀེ པཱཏེཏྭཱ མཱརེནྟི, ཨེཀསྨིཾ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, བཧཱུསུ ཨཀུསལརཱསི, མཱཏརི ཝཱ པིཏརི ཝཱ ཨརཧནྟེ ཝཱ ཝེརིཀེཧི ཨཱནེཏྭཱ ཏཏྠ མཱརིཏེ ཨཱནནྟརིཡཾ. ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏྭཱ མཏེསུ ཝིསངྐེཏོ.

ཡོ པན ‘‘མརིཏུཀཱམཱ ཝཱ ཨམརིཏུཀཱམཱ ཝཱ མཱརེཏུཀཱམཱ ཝཱ ཨམཱརེཏུཀཱམཱ ཝཱ ཡེ ཀེཙི ཨེཏྠ པཏིཏཱ ཝཱ པཱཏིཏཱ ཝཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏི སབྦཐཱཔི ཨནུདྡིསྶེཝ ཁནཏི. ཡོ ཡོ མརཏི ཏསྶ ཏསྶ མརཎེན ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཀམྨཉྩ ཕུསཏི, ཨཱཔཏྟིཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ གབྦྷིནཱི པཏིཏྭཱ སགབྦྷཱ མརཏི, དྭེ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. གབྦྷོཡེཝ ཝིནསྶཏི, ཨེཀོ. གབྦྷོ ན ཝིནསྶཏི, མཱཏཱ མརཏི, ཨེཀོཡེཝ. ཙོརེཧི ཨནུབདྡྷོ པཏིཏྭཱ མརཏི, ཨོཔཱཏཁནཀསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཙོརཱ ཏཏྠ པཱཏེཏྭཱ མཱརེནྟི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཏཏྠ པཏིཏཾ བཧི ནཱིཧརིཏྭཱ མཱརེནྟི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀསྨཱ? ཨོཔཱཏེ པཏིཏཔྤཡོགེན གཧིཏཏྟཱ. ཨོཔཱཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏེནེཝ ཨཱབཱདྷེན མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. བཧཱུནི ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པུན ཀུཔིཏེན ཏེནེཝཱབཱདྷེན མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨོཔཱཏེ པཏནཔྤཙྩཡཱ ཨུཔྤནྣརོགེན གིལཱནསྶེཝ ཨཉྙོ རོགོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨོཔཱཏརོགོ བལཝཏརོ ¶ ཧོཏི, ཏེན མཏེཔི ཨོཔཱཏཁཎཀོ ན མུཙྩཏི. སཙེ པཙྪཱ ཨུཔྤནྣརོགོ བལཝཱ ཧོཏི, ཏེན མཏེ མུཙྩཏི. ཨུབྷོཧི མཏེ ན མུཙྩཏི. ཨོཔཱཏེ ཨོཔཔཱཏིཀམནུསྶོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཏྟརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. མནུསྶཾ ཨུདྡིསྶ ཁཏེ ཡཀྑཱདཱིསུ པཏིཏྭཱ མཏེསུ ཨནཱཔཏྟི. ཡཀྑཱདཡོ ¶ ཨུདྡིསྶ ཁཏེ མནུསྶཱདཱིསུ མརནྟེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཀྑཱདཡོ ཨུདྡིསྶ ཁནནྟསྶ པན ཁནནེཔི ཏེསཾ དུཀྑུཔྤཏྟིཡམྤི དུཀྐཊམེཝ. མརཎེ ཝཏྠུཝསེན ཐུལླཙྩཡཾ ཝཱ པཱཙིཏྟིཡཾ ཝཱ. ཨནུདྡིསྶ ཁཏེ ཨོཔཱཏེ ཡཀྑརཱུཔེན ཝཱ པེཏརཱུཔེན ཝཱ པཏཏི, ཏིརཙྪཱནརཱུཔེན མརཏི, པཏནརཱུཔཾ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ ཐུལླཙྩཡནྟི ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ. མརཎརཱུཔཾ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཕུསྶདེཝཏྠེརོ. ཏིརཙྪཱནརཱུཔེན པཏིཏྭཱ ཡཀྑཔེཏརཱུཔེན མཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨོཔཱཏཁནཀོ ཨོཔཱཏཾ ཨཉྙསྶ ཝིཀྐིཎཱཏི ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དེཏི, ཡོ ཡོ པཏིཏྭཱ མརཏི, ཏཔྤཙྩཡཱ ཏསྶེཝ ཨཱཔཏྟི ཙ ཀམྨབནྡྷོ ཙ. ཡེན ལདྡྷོ སོ ནིདྡོསོ. ཨཐ སོཔི ‘‘ཨེཝཾ ¶ པཏིཏཱ ཨུཏྟརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ནསྶིསྶནྟི, སུཨུདྡྷརཱ ཝཱ ན བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཏཾ ཨོཔཱཏཾ གམྦྷཱིརཏརཾ ཝཱ ཨུཏྟཱནཏརཾ ཝཱ དཱིགྷཏརཾ ཝཱ རསྶཏརཾ ཝཱ ཝིཏྠཏཏརཾ ཝཱ སམྦཱདྷཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཨུབྷིནྣམྤི ཨཱཔཏྟི ཙ ཀམྨབནྡྷོ ཙ. བཧཱུ མརནྟཱིཏི ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨོཔཱཏཾ པཾསུནཱ པཱུརེཏི, སཙེ ཀོཙི པཾསུམྷི པཏིཏྭཱ མརཏི, པཱུརེཏྭཱཔི མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. དེཝེ ཝསྶནྟེ ཀདྡམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ལགྒིཏྭཱ མཏེཔི. རུཀྑོ ཝཱ པཏནྟོ ཝཱཏོ ཝཱ ཝསྶོདཀཾ ཝཱ པཾསུཾ ཧརཏི, ཀནྡམཱུལཏྠཾ ཝཱ པཐཝིཾ ཁནནྟཱ ཏཏྠ ཨཱཝཱཊཾ ཀརོནྟི. ཏཏྠ སཙེ ཀོཙི ལགྒིཏྭཱ ཝཱ པཏིཏྭཱ ཝཱ མརཏི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. ཏསྨིཾ པན ཨོཀཱསེ མཧནྟཾ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ པོཀྑརཎིཾ ཝཱ ཀཱརེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝཱ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ བོདྷིཾ ཝཱ རོཔེཏྭཱ ཨཱཝཱསཾ ཝཱ སཀཊམགྒཾ ཝཱ ཀཱརེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཡདཱཔི ཐིརཾ ཀཏྭཱ པཱུརིཏེ ཨོཔཱཏེ རུཀྑཱདཱིནཾ མཱུལཱནི མཱུལེཧི སཾསིབྦིཏཱནི ཧོནྟི ¶ , ཛཱཏཔཐཝཱི ཛཱཏཱ, ཏདཱཔི མུཙྩཏི. སཙེཔི ནདཱི ཨཱགནྟྭཱ ཨོཔཱཏཾ ཧརཏི, ཨེཝམྤི མུཙྩཏཱིཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨོཔཱཏཀཐཱ.

ཨོཔཱཏསྶེཝ པན ཨནུལོམེསུ པཱསཱདཱིསུཔི ཡོ ཏཱཝ པཱསཾ ཨོཌྜེཏི ‘‘ཨེཏྠ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཏྟཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཝསྶཾ བཛ྄ཛྷནཀསཏྟཱནཾ ཝསེན ¶ ཧཏྠཱ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཱནནྟརིཡཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨུདྡིསྶ ཀཏེ ཡཾ ཨུདྡིསྶ ཨོཌྜིཏོ, ཏཏོ ཨཉྙེསཾ བནྡྷནེ ཨནཱཔཏྟི. པཱསེ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེཔི མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབནྡྷོ. སཙེ ཡེན ལདྡྷོ སོ ཨུགྒལིཏཾ ཝཱ པཱསཾ སཎྛཔེཏི, པསྶེན ཝཱ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ཝཏིཾ ཀཏྭཱ སམྨུཁེ པཝེསེཏི, ཐདྡྷཏརཾ ཝཱ པཱསཡཊྛིཾ ཋཔེཏི, དལ༹ྷཏརཾ ཝཱ པཱསརཛྫུཾ བནྡྷཏི, ཐིརཏརཾ ཝཱ ཁཱཎུཀཾ ཝཱ ཨཱཀོཊེཏི, ཨུབྷོཔི ན མུཙྩནྟི. སཙེ ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ པཱསཾ ཨུགྒལཱཔེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ པུན ཨཉྙེ སཎྛཔེནྟི, བདྡྷཱ བདྡྷཱ མརནྟི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི.

སཙེ པན ཏེན པཱསཡཊྛི སཡཾ ཨཀཏཱ ཧོཏི, གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཏཏྠཛཱཏཀཡཊྛིཾ ཚིནྡིཏྭཱ མུཙྩཏི. སཡཾ ཀཏཡཊྛིཾ པན གོཔེནྟོཔི ན མུཙྩཏི. ཡདི ཧི ཏཾ ཨཉྙོ གཎྷིཏྭཱ པཱསཾ སཎྛཔེཏི, ཏཔྤཙྩཡཱ མརནྟེསུ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. སཙེ ཏཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཨལཱཏཾ ཀཏྭཱ ཚཌྜེཏི, ཏེན ཨལཱཏེན པཧཱརཾ ལདྡྷཱ མརནྟེསུཔི ན མུཙྩཏི. སབྦསོ པན ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ ནཱསེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི, པཱསརཛྫུམྤི ཨཉྙེཧི ཙ ཝཊྚིཏཾ གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. རཛྫུཀེ ལབྷིཏྭཱ སཡཾ ཝཊྚིཏཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཝཱཀེ ལབྷིཏྭཱ ཝཊྚིཏཾ ཧཱིརཾ ཧཱིརཾ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. ཨརཉྙཏོ པན སཡཾ ཝཱཀེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཝཊྚིཏཾ གོཔེནྟོཔི ན མུཙྩཏི. སབྦསོ པན ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ ནཱསེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི.

ཨདཱུཧལཾ ¶ སཛྫེནྟོ ཙཏཱུསུ པཱདེསུ ཨདཱུཧལམཉྩཾ ཋཔེཏྭཱ པཱསཱཎེ ཨཱརོཔེཏི, པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. སབྦསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཏོ ¶ མུཏྟམཏྟེ ཨཝསྶཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏབྦཀསཏྟཱནཾ ཝསེན ཨུདྡིསྶཀཱནུདྡིསྶཀཱནུརཱུཔེན པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨདཱུཧལེ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེཔི མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ. སཙེ ཡེན ལདྡྷཾ སོ པཏིཏཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཉྙེཔི པཱསཱཎེ ཨཱརོཔེཏྭཱ གརུཀཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, པསྶེན ཝཱ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ཝཏིཾ ཀཏྭཱ ཨདཱུཧལེ པཝེསེཏི, ཨུབྷོཔི ན མུཙྩནྟི. སཙེཔི ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨདཱུཧལཾ པཱཏེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ ཨཉྙོ སཎྛཔེཏི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. པཱསཱཎེ པན གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨདཱུཧལཔཱདེ ཙ པཱསཡཊྛིཡཾ ཝུཏྟནཡེན གཧིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི.

སཱུལཾ རོཔེནྟསྶཱཔི སབྦསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ སཱུལམུཁེ པཏིཏྭཱ ཨཝསྶཾ མརཎཀསཏྟཱནཾ ཝསེན ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶཱནུརཱུཔཏོ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ¶ ཝེདིཏབྦཱནི. སཱུལེ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེཔི མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ. སཙེ ཡེན ལདྡྷཾ སོ ‘‘ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཏིཁིཎཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ‘‘དུཀྑཾ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཀུཎྛཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ‘‘ཨུཙྩ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ ཝཱ ‘‘ནཱིཙ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ཨུཙྩཏརཾ ཝཱ པུན རོཔེཏི, ཝངྐཾ ཝཱ ཨུཛུཀཾ ཨཏིཨུཛུཀཾ ཝཱ ཨཱིསཀཾ པོཎཾ ཀརོཏི, ཨུབྷོཔི ན མུཙྩནྟི. སཙེ པན ‘‘ཨཊྛཱནེ ཋིཏ’’ནྟི ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི, ཏཾ ཙེ མཱརཎཏྠཱཡ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི པརིཡེསིཏྭཱ ཀཏཾ ཧོཏི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པན ཀཏམེཝ ལབྷིཏྭཱ རོཔིཏེ མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི. ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ པཱསཡཊྛིཡཾ ཝུཏྟནཡེན གཧིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི.

༡༧༧. ཨཔསྶེནེ སཏྠཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཨཔསྶེནཾ ནཱམ ནིཙྩཔརིབྷོགོ མཉྩོ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཨཔསྶེནཕལཀཾ ཝཱ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསཱིདནྟསྶ ཨཔསྶེནཀཏྠམྦྷོ ཝཱ ཏཏྠཛཱཏཀརུཀྑོ ཝཱ ཙངྐམེ ཨཔསྶཱཡ ཏིཊྛནྟསྶ ཨཱལམྦནརུཀྑོ ཝཱ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ཝཱ སབྦམྤེཏཾ ཨཔསྶཡནཱིཡཊྛེན ཨཔསྶེནཾ ¶ ནཱམ; ཏསྨིཾ ཨཔསྶེནེ ཡཐཱ ཨཔསྶཡནྟཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི ཝཱ ཚིནྡཏི ཝཱ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཝཱསིཕརསུསཏྟིཨཱརཀཎྚཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ སཏྠཾ ཋཔེཏི, དུཀྐཊཾ. དྷུཝཔརིབྷོགཊྛཱནེ ནིརཱསངྐསྶ ནིསཱིདཏོ ཝཱ ནིཔཛྫཏོ ཝཱ ཨཔསྶཡནྟསྶ ཝཱ སཏྠསམྥསྶཔཙྩཡཱ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ ཙེ ཨཉྙོཔི ཏསྶ ཝེརིབྷིཀྑུ ཝིཧཱརཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ མཉྙེ མརཎཏྠཱཡ ཨིདཾ ནིཁིཏྟཾ, སཱདྷུ སུཊྛུ མརཏཱུ’’ཏི ཨབྷིནནྡནྟོ གཙྪཏི, དུཀྐཊཾ. སཙེ པན སོཔི ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ སུཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏིཁིཎཏརཱདིཀརཎེན ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ‘‘ཨཊྛཱནེ ཋིཏ’’ནྟི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི ཏདཏྠམེཝ ཀཏྭཱ ཋཔིཏེ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. པཱཀཏིཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, མུཙྩཏི. ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཏིཁིཎཏརཾ ཋཔེཏི མཱུལཊྛོ མུཙྩཏེཝ.

ཝིསམཀྑནེཔི ཡཱཝ མརཎཱབྷིནནྡནེ དུཀྐཊཾ ཏཱཝ ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན སོཔི ཁུདྡཀཾ ཝིསམཎྜལནྟི སལླཀྑེཏྭཱ མཧནྟཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི ¶ , མཧནྟཾ ཝཱ ‘‘ཨཏིརེཀཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཁུདྡཀཾ ཀརོཏི, ཏནུཀཾ ཝཱ བཧལཾ; བཧལཾ ཝཱ ཏནུཀཾ ཀརོཏི, ཨགྒིནཱ ཏཱཔེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ སཉྩཱརེཏི, ཏསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘ཨིདཾ ཨཋཱནེ ཋིཏ’’ནྟི སབྦམེཝ ཏཙྪེཏྭཱ པུཉྪིཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི, ཨཏྟནཱ བྷེསཛྫཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཀཏེ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི ¶ , ཨཏྟནཱ ཨཀཏེ མུཙྩཏི. སཙེ པན སོ ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ཨཏིཔརིཏྟ’’ནྟི ཨཉྙམྤི ཨཱནེཏྭཱ པཀྑིཔཏི, ཡསྶ ཝིསེན མརཏི, ཏསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུབྷིནྣམྤི སནྟཀེན མརཏི, ཨུབྷིནྣམྤི པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ནིབྦིས’’ནྟི ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིསམེཝ ཋཔེཏི, ཏསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི.

དུབྦལཾ ཝཱ ཀརོཏཱིཏི ¶ མཉྩཔཱིཋཾ ཨཊནིཡཱ ཧེཊྛཱབྷཱགེ ཚིནྡིཏྭཱ ཝིདལེཧི ཝཱ རཛྫུཀེཧི ཝཱ ཡེཧི ཝཱིཏཾ ཧོཏི, ཏེ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཔྤཱཝསེསམེཝ ཀཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔཏི ‘‘ཨེཏྠ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཔསྶེནཕལཀཱདཱིནམྤི ཙངྐམེ ཨཱལམྦནརུཀྑཕལཀཔརིཡོསཱནཱནཾ པརབྷཱགཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔཏི, སོབྦྷཱདཱིསུ མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཨཔསྶེནཕལཀཾ ཝཱ ཨཱནེཏྭཱ ཋཔེཏི, ཡཐཱ ཏཏྠ ནིསིནྣམཏྟོ ཝཱ ཨཔསྶིཏམཏྟོ ཝཱ པཏཏི, སོབྦྷཱདཱིསུ ཝཱ སཉྩརཎསེཏུ ཧོཏི, ཏཾ དུབྦལཾ ཀརོཏི; ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ ཀརཎེ དུཀྐཊཾ. ཨིཏརསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. བྷིཀྑུཾ ཨཱནེཏྭཱ སོབྦྷཱདཱིནཾ ཏཊེ ཋཔེཏི ‘‘དིསྭཱ བྷཡེན ཀམྤེནྟོ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི དུཀྐཊཾ. སོ ཏཏྠེཝ པཏཏི, དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. སཡཾ ཝཱ པཱཏེཏི, ཨཉྙེན ཝཱ པཱཏཱཔེཏི, ཨཉྙོ ཨཝུཏྟོ ཝཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཱཏེཏི, ཨམནུསྶོ པཱཏེཏི, ཝཱཏཔྤཧཱརེན པཏཏི, ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏཏྟི, སབྦཏྠ མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཡོགེན སོབྦྷཱདིཏཊེ ཋིཏཏྟཱ.

ཨུཔནིཀྑིཔནཾ ནཱམ སམཱིཔེ ནིཀྑིཔནཾ. ཏཏྠ ‘‘ཡོ ཨིམིནཱ ཨསིནཱ མཏོ སོ དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མརཎཝཎྞཾ ཝཱ སཾཝཎྞེཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མརཎཏྠིཀཱ མརནྟུ, མཱརཎཏྠིཀཱ མཱརེནྟཱུ’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ ཨསིཾ ཨུཔནིཀྑིཔཏི, ཏསྶ ཨུཔནིཀྑིཔནེ དུཀྐཊཾ. མརིཏུཀཱམོ ཝཱ ཏེན ཨཏྟཱནཾ པཧརཏུ ¶ , མཱརེཏུཀཱམོ ཝཱ ཨཉྙཾ པཧརཏུ, ཨུབྷཡཐཱཔི པརསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ¶ ཨུཔནིཀྑེཔཀསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨནུདྡིསྶ ནིཀྑིཏྟེ བཧཱུནཾ མརཎེ ཨཀུསལརཱསི. པཱརཱཛིཀཱདིཝཏྠཱུསུ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི. ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨསིཾ གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཀིཎིཏྭཱ གཧིཏོ ཧོཏི, ཨསིསྶཱམིཀཱནཾ ཨསིཾ, ཡེསཾ ཧཏྠཏོ མཱུལཾ གཧིཏཾ, ཏེསཾ མཱུལཾ དཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ ལོཧཔིཎྜིཾ ཝཱ ཕཱལཾ ཝཱ ཀུདཱལཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨསི ཀཱརཱཔིཏོ ཧོཏི, ཡཾ བྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཀཱརིཏོ, ཏདེཝ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ ཀུདཱལཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཀཱརིཏཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཕཱལཾ ཀརོཏི, ཕཱལེན པཧཱརཾ ལབྷིཏྭཱ མརནྟེསུཔི པཱཎཱཏིཔཱཏཏོ ན མུཙྩཏི. སཙེ པན ལོཧཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཔནིཀྑིཔནཏྠམེཝ ཀཱརིཏོ ཧོཏི, ཨརེན གྷཾསིཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཝིཔྤཀིཎྞེ མུཙྩཏི. སཙེཔི སཾཝཎྞནཱཔོཏྠཀོ ཝིཡ བཧཱུཧི ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡེཧི ཀཏོ ཧོཏི, པོཏྠཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀམྨབནྡྷཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེས ནཡོ སཏྟིབྷེཎྜཱིསུ. ལགུལེ༹ པཱསཡཊྛིསདིསོ ཝིནིཙྪཡོ. ཏཐཱ པཱསཱཎེ. སཏྠེ ཨསིསདིསོཝ. ཝིསཾ ཝཱཏི ཝིསཾ ཨུཔནིཀྑིཔནྟསྶ ཝཏྠུཝསེན ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶཱནུརཱུཔཏོ པཱརཱཛིཀཱདིཝཏྠཱུསུ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀིཎིཏྭཱ ཋཔིཏེ པུརིམནཡེན པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. སཡཾ བྷེསཛྫེཧི ཡོཛིཏེ ཨཝིསཾ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. རཛྫུཡཱ པཱསརཛྫུསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ.

བྷེསཛྫེ – ཡོ བྷིཀྑུ ཝེརིབྷིཀྑུསྶ པཛྫརཀེ ཝཱ ཝིསབྷཱགརོགེ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ ཨསཔྤཱཡཱནིཔི སཔྤིཨཱདཱིནི སཔྤཱཡཱནཱིཏི མརཎཱདྷིཔྤཱཡོ དེཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀནྡམཱུལཕལཾ ཏསྶ ཨེཝཾ བྷེསཛྫདཱནེ དུཀྐཊཾ. པརསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཾ མརཎེ ཙ ཐུལླཙྩཡཔཱརཱཛིཀཱནི, ཨཱནནྟརིཡཝཏྠུམྷི ཨཱནནྟརིཡནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༧༨. རཱུཔཱུཔཧཱརེ – ཨུཔསཾཧརཏཱིཏི པརཾ ཝཱ ཨམནཱཔརཱུཔཾ ཏསྶ སམཱིཔེ ཋཔེཏི, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཡཀྑཔེཏཱདིཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏསྶ ཨུཔསཾཧཱརམཏྟེ དུཀྐཊཾ. པརསྶ ཏཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ བྷཡུཔྤཏྟིཡཾ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཏདེཝ རཱུཔཾ ཨེཀཙྩསྶ མནཱཔཾ ཧོཏི, ཨལཱབྷཀེན ཙ སུསྶིཏྭཱ མརཏི, ཝིསངྐེཏོ. མནཱཔིཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ པན ཝིསེསེན ¶ ཨིཏྠཱིནཾ པུརིསརཱུཔཾ པུརིསཱནཉྩ ཨིཏྠིརཱུཔཾ མནཱཔཾ ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཔསཾཧརཏི, དིཊྛམཏྟཀམེཝ ཀརོཏི, ཨཏིཙིརཾ པསྶིཏུམྤི ན དེཏི, ཨིཏརོ ཨལཱབྷཀེན སུསྶིཏྭཱ མརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུཏྟསིཏྭཱ མརཏི ¶ , ཝིསངྐེཏོ. ཨཐ པན ཨུཏྟསིཏྭཱ ཝཱ ཨལཱབྷཀེན ཝཱཏི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ‘‘ཀེཝལཾ པསྶིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔསཾཧརཏི, ཨུཏྟསིཏྭཱ ཝཱ སུསྶིཏྭཱ ཝཱ མཏེ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨེཏེནེཝཱུཔཱཡེན སདྡཱུཔཧཱརཱདཡོཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཨམནུསྶསདྡཱདཡོ ཨུཏྲཱསཛནཀཱ ཨམནཱཔསདྡཱ, པུརིསཱནཾ ཨིཏྠིསདྡམདྷུརགནྡྷབྦསདྡཱདཡོ ཙིཏྟསྶཱདཀརཱ མནཱཔསདྡཱ. ཧིམཝནྟེ ཝིསརུཀྑཱནཾ མཱུལཱདིགནྡྷཱ ཀུཎཔགནྡྷཱ ཙ ཨམནཱཔགནྡྷཱ, ཀཱལཱ༹ནུསཱརཱིམཱུལགནྡྷཱདཡོ མནཱཔགནྡྷཱ ¶ . པཊིཀཱུལམཱུལརསཱདཡོ ཨམནཱཔརསཱ, ཨཔྤཊིཀཱུལམཱུལརསཱདཡོ མནཱཔརསཱ. ཝིསཕསྶམཧཱཀཙྪུཕསྶཱདཡོ ཨམནཱཔཕོཊྛབྦཱ, ཙཱིནཔཊཧཾསཔུཔྥཏཱུལིཀཕསྶཱདཡོ མནཱཔཕོཊྛབྦཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

དྷམྨཱུཔཧཱརེ – དྷམྨོཏི དེསནཱདྷམྨོ ཝེདིཏབྦོ. དེསནཱཝསེན ཝཱ ནིརཡེ ཙ སགྒེ ཙ ཝིཔཏྟིསམྤཏྟིབྷེདཾ དྷམྨཱརམྨཎམེཝ. ནེརཡིཀསྶཱཏི བྷིནྣསཾཝརསྶ ཀཏཔཱཔསྶ ནིརཡེ ནིབྦཏྟནཱརཧསྶ སཏྟསྶ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཀམྨཀརཎཱདིནིརཡཀཐཾ ཀཐེཏི. ཏཾ ཙེ སུཏྭཱ སོ ཨུཏྟསིཏྭཱ མརཏི, ཀཐིཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན སོ སུཏྭཱཔི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི. ‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ན ཀརིསྶཏི ཨོརམིསྶཏི ཝིརམིསྶཏཱི’’ཏི ནིརཡཀཐཾ ཀཐེཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ ཨུཏྟསིཏྭཱ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི. སགྒཀཐནྟི དེཝནཱཊཀཱདཱིནཾ ནནྡནཝནཱདཱིནཉྩ སམྤཏྟིཀཐཾ; ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ སགྒཱདྷིམུཏྟོ སཱིགྷཾ ཏཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུཀཱམོ སཏྠཱཧརཎཝིསཁཱདནཨཱཧཱརུཔཙྪེད-ཨསྶཱསཔསྶཱསསནྣིརུནྡྷནཱདཱིཧི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཀཐིཀསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཏི པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན སོ སུཏྭཱཔི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི ¶ . ‘‘ཨིམཾ སུཏྭཱ པུཉྙཱནི ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཀཐེཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ ཨདྷིམུཏྟོ ཀཱལཾཀརོཏི, ཨནཱཔཏྟི.

༡༧༩. ཨཱཙིཀྑནཱཡཾ – པུཊྛོ བྷཎཏཱིཏི ‘‘བྷནྟེ ཀཐཾ མཏོ དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏི སགྒེ ཝཱ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུཙྪིཏོ བྷཎཏི.

ཨནུསཱསནིཡཾ – ཨཔུཊྛོཏི ཨེཝཾ ཨཔུཙྪིཏོ སཱམཉྙེཝ བྷཎཏི.

སངྐེཏཀམྨནིམིཏྟཀམྨཱནི ¶ ཨདིནྣཱདཱནཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨསཉྩིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསཉྩིཙྩཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨིམཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཨཙེཏེཏྭཱ. ཨེཝཉྷི ཨཙེཏེཏྭཱ ཀཏེན ཨུཔཀྐམེན པརེ མཏེཔི ཨནཱཔཏྟི, ཝཀྑཏི ཙ ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཨསཉྩིཙྩཱ’’ཏི. ཨཛཱནནྟསྶཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ ཨཡཾ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརེ མཏེཔི ཨནཱཔཏྟི, ཝཀྑཏི ཙ ཝིསགཏཔིཎྜཔཱཏཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཨཛཱནནྟསྶཱ’’ཏི. ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཏི མརཎཾ ཨནིཙྪནྟསྶ. ཡེན ཧི ཨུཔཀྐམེན པརོ མརཏི, ཏེན ཨུཔཀྐམེན ཏསྨིཾ མཱརིཏེཔི ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཝཀྑཏི ¶ ཙ ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶཱ’’ཏི. ཨུམྨཏྟཀཱདཡོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཨིདྷ པན ཨཱདིཀམྨིཀཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏབྷིཀྑཱུ, ཏེསཾ ཨནཱཔཏྟི. ཨཝསེསཱནཾ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཀཱདཱིནཾ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ – ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ; ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཙ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དུཀྑཝེདནཾ. སཙེཔི ཧི སིརིསཡནཾ ཨཱརཱུལ༹ྷོ རཛྫསམྤཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ རཱཛཱ ‘‘ཙོརོ དེཝ ཨཱནཱིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘གཙྪཐ ནཾ མཱརེཐཱ’’ཏི ཧསམཱནོཝ བྷཎཏི, དོམནསྶཙིཏྟེནེཝ བྷཎཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. སུཁཝོཀིཎྞཏྟཱ ¶ པན ཨནུཔྤབནྡྷཱབྷཱཝཱ ཙ དུཛྫཱནམེཏཾ པུཐུཛྫནེཧཱིཏི.

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༨༠. ཝིནཱིཏཝཏྠུཀཐཱསུ པཋམཝཏྠུསྨིཾ – ཀཱརུཉྙེནཱཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏསྶ མཧནྟཾ གེལཉྙདུཀྑཾ དིསྭཱ ཀཱརུཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཱ ཏྭཾ ཀཏཀུསལོ, ཀསྨཱ མཱིཡམཱནོ བྷཱཡསི, ནནུ སཱིལཝཏོ སགྒོ ནཱམ མརཎམཏྟཔཊིབདྡྷོཡེཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ མརཎཏྠིཀཱཝ ཧུཏྭཱ མརཎཏྠིཀབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟཱ མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེསུཾ. སོཔི བྷིཀྑུ ཏེསཾ སཾཝཎྞནཱཡ ¶ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨནྟརཱཝ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣཱ. ཝོཧཱརཝསེན པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱརུཉྙེན མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེསུ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཨིདཱནིཔི པཎྜིཏེན བྷིཀྑུནཱ གིལཱནསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ མརཎཝཎྞོ ན སཾཝཎྞེཏབྦོ. སཙེ ཧི ཏསྶ སཾཝཎྞནཾ སུཏྭཱ ཨཱཧཱརཱུཔཙྪེདཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨེཀཛཝནཝཱརཱཝསེསེཔི ཨཱཡུསྨིཾ ཨནྟརཱ ཀཱལཾཀརོཏི, ཨིམིནཱཝ མཱརིཏོ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པན ནཡེན ཨནུསིཊྛི དཱཏབྦཱ – ‘‘སཱིལཝཏོ ནཱམ ཨནཙྪརིཡཱ མགྒཕལུཔྤཏྟི, ཏསྨཱ ཝིཧཱརཱདཱིསུ ཨཱསཏྟིཾ ཨཀཏྭཱ བུདྡྷགཏཾ དྷམྨགཏཾ སངྒྷགཏཾ ཀཱཡགཏཉྩ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ མནསིཀཱརེ ཨཔྤམཱདོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི. མརཎཝཎྞེ ཙ སཾཝཎྞིཏེཔི ཡོ ཏཱཡ སཾཝཎྞནཱཡ ཀཉྩི ཨུཔཀྐམཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཡཐཱཡུནཱ ཡཐཱནུསནྡྷིནཱཝ མརཏི, ཏཔྤཙྩཡཱ སཾཝཎྞཀོ ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོཏི.

དུཏིཡཝཏྠུསྨིཾ – ན ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཔྤཊིཝེཀྑིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཀཱིདིསཾ ཨཱསནཾ པཊིཝེཀྑིཏབྦཾ ¶ , ཀཱིདིསཾ ན པཊིཝེཀྑིཏབྦཾ? ཡཾ སུདྡྷཾ ཨཱསནམེཝ ཧོཏི ཨཔཙྩཏྠརཎཀཾ, ཡཉྩ ཨཱགནྟྭཱ ཋིཏཱནཾ པསྶཏཾཡེཝ ཨཏྠརཱིཡཏི, ཏཾ ནཔཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ¶ , ནིསཱིདིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡམྤི མནུསྶཱ སཡཾ ཧཏྠེན ཨཀྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ བྷནྟེ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི དེནྟི, ཏསྨིམྤི ཝཊྚཏི. སཙེཔི པཋམམེཝཱགནྟྭཱ ནིསིནྣཱ པཙྪཱ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ སངྐམནྟི, པཙྩཝེཀྑཎཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཡམྤི ཏནུཀེན ཝཏྠེན ཡཐཱ ཏལཾ དིསྶཏི, ཨེཝཾ པཊིཙྪནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨིམྤི པཙྩཝེཀྑཎཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཡཾ པན པཊིཀཙྩེཝ པཱཝཱརཀོཛཝཱདཱིཧི ཨཏྠཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཧཏྠེན པརཱམསིཏྭཱ སལླཀྑེཏྭཱ ནིསཱིདིཏབྦཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘གྷནསཱཊཀེནཱཔི ཨཏྠཏེ ཡསྨིཾ ཝལི ན པཉྙཱཡཏི, ཏཾ ནཔྤཊིཝེཀྑིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ.

མུསལཝཏྠུསྨིཾ – ཨསཉྩིཙྩོཏི ཨཝདྷཀཙེཏནོ ཝིརདྡྷཔཡོགོ ཧི སོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨསཉྩིཙྩོ ཨཧ’’ནྟི. ཨུདུཀྑལཝཏྠུ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏཝཏྠཱུསུཔཋམཝཏྠུསྨིཾ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཊིབནྡྷཾ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི པཎཱམེསི. དུཏིཡཝཏྠུསྨིཾ – སངྒྷམཛ྄ཛྷེཔི གཎམཛ྄ཛྷེཔི ‘‘མཧལླཀཏྠེརསྶ པུཏྟོ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ཏེན ཝཙནེན ཨཊྚཱིཡམཱནོ ‘‘མརཏུ ཨཡ’’ནྟི པཎཱམེསི. ཏཏིཡཝཏྠུསྨིཾ – ཏསྶ དུཀྑུཔྤཱདནེན ཐུལླཙྩཡཾ.

༡༨༡. ཏཏོ ¶ པརཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ཝིསགཏཔིཎྜཔཱཏཝཏྠུསྨིཾ – སཱརཱཎཱིཡདྷམྨཔཱུརཀོ སོ བྷིཀྑུ ཨགྒཔིཎྜཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ དཏྭཱཝ བྷུཉྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨགྒཀཱརིཀཾ ཨདཱསཱི’’ཏི. ཨགྒཀཱརིཀནྟི ཨགྒཀིརིཡཾ; པཋམཾ ལདྡྷཔིཎྜཔཱཏཾ ཨགྒགྒཾ ཝཱ པཎཱིཏཔཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཡཱ པན ཏསྶ དཱནསངྑཱཏཱ ཨགྒཀིརིཡཱ, སཱ ན སཀྐཱ དཱཏུཾ, པིཎྜཔཱཏཉྷི སོ ཐེརཱསནཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཨདཱསི. ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཏེ ཐེརཱསནཏོ པཊྛཱཡ པརིབྷུཏྟཔིཎྜཔཱཏཱ བྷིཀྑཱུ; ཏེ ཀིར སབྦེཔི ཀཱལམཀཾསུ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨསྶདྡྷེསུ པན མིཙྪཱདིཊྛིཀེསུ ཀུལེསུ སཀྐཙྩཾ པཎཱིཏབྷོཛནཾ ལབྷིཏྭཱ ཨནུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ནེཝ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ, ན པརེསཾ དཱཏབྦཾ. ཡམྤི ཨཱབྷིདོསིཀཾ བྷཏྟཾ ཝཱ ཁཛྫཀཾ ཝཱ ཏཏོ ལབྷཏི, ཏམྤི ན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨཔིཧིཏཝཏྠུམྤི ཧི སཔྤཝིཙྪིཀཱདཱིཧི ཨདྷིསཡིཏཾ ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ཏཱནི ཀུལཱནི དེནྟི. གནྡྷཧལིདྡཱདིམཀྑིཏོཔི ཏཏོ པིཎྜཔཱཏོ ན གཧེཏབྦོ. སརཱིརེ རོགཊྛཱནཱནི པུཉྪིཏྭཱ ཋཔིཏབྷཏྟམྤི ཧི ཏཱནི དཱཏབྦཾ མཉྙནྟཱིཏི.

ཝཱིམཾསནཝཏྠུསྨིཾ – ཝཱིམཾསམཱནོ དྭེ ཝཱིམཾསཏི – ‘‘སཀྐོཏི ནུ ཁོ ཨིམཾ མཱརེཏུཾ ནོ’’ཏི ཝིསཾ ཝཱ ཝཱིམཾསཏི, ‘‘མརེཡྻ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨིམཾ ཝིསཾ ཁཱདིཏྭཱ ནོ’’ཏི པུགྒལཾ ཝཱ. ཨུབྷཡཐཱཔི ཝཱིམཾསཱདྷིཔྤཱཡེན དིནྣེ མརཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ ཐུལླཙྩཡཾ. ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ཨེཏཾ མཱརེཏཱུ’’ཏི ཝཱ ¶ ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཡཾ མརཏཱུ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ དིནྣེ པན སཙེ མརཏི, པཱརཱཛིཀཾ; ནོ ཙེ, ཐུལླཙྩཡཾ.

༡༨༢-༣. ཨིཏོ པརཱནི ཏཱིཎི སིལཱཝཏྠཱུནི ཏཱིཎི ཨིཊྛཀཝཱསིགོཔཱནསཱིཝཏྠཱུནི ཙ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ན ཀེཝལཉྩ སིལཱདཱིནཾཡེཝ ཝསེན ཨཡཾ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ ཧོཏི, དཎྜམུགྒརནིཁཱདནཝེམཱདཱིནམྤི ཝསེན ཧོཏིཡེཝ, ཏསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏམྤི ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྚཀཝཏྠཱུསུ – ཨཊྚཀོཏི ཝེཧཱསམཉྩོ ཝུཙྩཏི; ཡཾ སེཏཀམྨམཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ བནྡྷནྟི. ཏཏྠ ཨཱཝུསོ ཨཏྲཊྛིཏོ བནྡྷཱཧཱིཏི མརཎཱདྷིཔྤཱཡོ ཡཏྲ ཋིཏོ པཏིཏྭཱ ཁཱཎུནཱ ཝཱ བྷིཛྫེཡྻ, སོབྦྷཔཔཱཏཱདཱིསུ ཝཱ མརེཡྻ ¶ , ཏཱདིསཾ ཋཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཀོཙི ཨུཔརིཋཱནཾ ནིཡཱམེཏི ‘‘ཨིཏོ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི, ཀོཙི ཧེཊྛཱ ཋཱནཾ ‘‘ཨིདྷ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི, ཀོཙི ཨུབྷཡམྤི ‘‘ཨིཏོ ཨིདྷ པཏིཏྭཱ ¶ མརིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏྲ ཡོ ཨུཔརི ནིཡམིཏཊྛཱནཱ ཨཔཏིཏྭཱ ཨཉྙཏོ པཏཏི, ཧེཊྛཱ ནིཡམིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཨཔཏིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ པཏཏི, ཨུབྷཡནིཡཱམེ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀཾ ཝིརཱདྷེཏྭཱ པཏཏི, ཏསྨིཾ མཏེ ཝིསངྐེཏཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ཝིཧཱརཙྪཱདནཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨནབྷིརཏིཝཏྠུསྨིཾ – སོ ཀིར བྷིཀྑུ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ སམུདཱཙཱརཾ དིསྭཱ ནིཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཱསནེ ཨནབྷིརཏོ གིཧིབྷཱཝཱབྷིམུཁོ ཛཱཏོ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཱཝ སཱིལབྷེདཾ ན པཱཔུཎཱམི ཏཱཝ མརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཏཾ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཔཱཏེ པཔཏནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཝིལཱིཝཀཱརཾ ཨོཏྠརིཏྭཱ མཱརེསི. ཝིལཱིཝཀཱརནྟི ཝེཎུཀཱརཾ. ན ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦནྟི ན ཨཏྟཱ པཱཏེཏབྦོ. ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ན ཀེཝལཾ ན པཱཏེཏབྦཾ, ཨཉྙེནཔི ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཀྐམེན ཨནྟམསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདེནཔི ན མཱརེཏབྦོ. ཡོཔི ཧི གིལཱནོ ཝིཛྫམཱནེ བྷེསཛྫེ ཙ ཨུཔཊྛཱཀེསུ ཙ མརིཏུཀཱམོ ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི, དུཀྐཊམེཝ. ཡསྶ པན མཧཱཨཱབཱདྷོ ཙིརཱནུབདྡྷོ, བྷིཀྑཱུ ཨུཔཊྛཧནྟཱ ཀིལམནྟི ཛིགུཙྪནྟི ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ གིལཱནཏོ མུཙྩིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཊྚཱིཡནྟི. སཙེ སོ ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ པཊིཛགྒིཡམཱནོཔི ན ཏིཊྛཏི, བྷིཀྑཱུ ཙ ཀིལམནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི, བྷེསཛྫཾ ན སེཝཏི ཝཊྚཏི. ཡོ པན ‘‘ཨཡཾ རོགོ ཁརོ, ཨཱཡུསངྑཱརཱ ན ཏིཊྛནྟི, ཨཡཉྩ མེ ཝིསེསཱདྷིགམོ ཧཏྠཔྤཏྟོ ཝིཡ དིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔཙྪིནྡཏི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཨགིལཱནསྶཱཔི ཨུཔྤནྣསཾཝེགསྶ ‘‘ཨཱཧཱརཔརིཡེསནཾ ནཱམ པཔཉྩོ, ཀམྨཊྛཱནམེཝ ཨནུཡུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན ¶ ཨུཔཙྪིནྡནྟསྶ ཝཊྚཏི. ཝིསེསཱདྷིགམཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི, ན ཝཊྚཏི. སབྷཱགཱནཉྷི ¶ ལཛྫཱིབྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

སིལཱཝཏྠུསྨིཾ – དཝཱཡཱཏི དཝེན ཧསྶེན; ཁིཌྜཱཡཱཏི ཨཏྠོ. སིལཱཏི པཱསཱཎོ; ན ཀེཝལཉྩ པཱསཱཎོ, ཨཉྙམྤི ཡཾཀིཉྩི དཱརུཁཎྜཾ ཝཱ ཨིཊྛཀཱཁཎྜཾ ཝཱ ཧཏྠེན ཝཱ ཡནྟེན ཝཱ པཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཙེཏིཡཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ པཱསཱཎཱདཡོ ཧསནྟཱ ཧསནྟཱ པཝཊྚེནྟིཔི ཁིཔནྟིཔི ཨུཀྑིཔནྟིཔི ཀམྨསམཡོཏི ཝཊྚཏི. ཨཉྙམྤི ཨཱིདིསཾ ནཝཀམྨཾ ཝཱ ཀརོནྟཱ བྷཎྜཀཾ ཝཱ དྷོཝནྟཱ རུཀྑཾ ཝཱ དྷོཝནདཎྜཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཝཊྚཏི. བྷཏྟཝིསྶགྒཀཱལཱདཱིསུ ཀཱཀེ ཝཱ སོཎེ ཝཱ ཀཊྛཾ ཝཱ ཀཐལཾ ཝཱ ཁིཔིཏྭཱ པལཱཔེཏི, ཝཊྚཏི.

༡༨༤. སེདནཱདིཝཏྠཱུནི ¶ སབྦཱནེཝ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཨཧཾ ཀུཀྐུཙྩཀོཏི ན གིལཱནུཔཊྛཱནཾ ན ཀཱཏབྦཾ, ཧིཏཀཱམཏཱཡ སབྦཾ གིལཱནསྶ བལཱབལཉྩ རུཙིཉྩ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཉྩ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ.

༡༨༥. ཛཱརགབྦྷིནིཝཏྠུསྨིཾ – པཝུཏྠཔཏིཀཱཏི པཝཱསཾ གཏཔཏིཀཱ. གབྦྷཔཱཏནནྟི ཡེན པརིབྷུཏྟེན གབྦྷོ པཏཏི, ཏཱདིསཾ བྷེསཛྫཾ. དྭེ པཛཱཔཏིཀཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. གབྦྷམདྡནཝཏྠུསྨིཾ – ‘‘མདྡིཏྭཱ པཱཏེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཉྙེན མདྡཱཔེཏྭཱ པཱཏེཏི, ཝིསངྐེཏཾ. ‘‘མདྡཱཔེཏྭཱ པཱཏཱཔེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི སཡཾ མདྡིཏྭཱ པཱཏེཏི, ཝིསངྐེཏམེཝ. མནུསྶཝིགྒཧེ པརིཡཱཡོ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ‘‘གབྦྷོ ནཱམ མདྡིཏེ པཏཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ སཱ སཡཾ ཝཱ མདྡཏུ, ཨཉྙེན ཝཱ མདྡཱཔེཏྭཱ པཱཏེཏུ, ཝིསངྐེཏོ ནཏྠི; པཱརཱཛིཀམེཝ ཏཱཔནཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝཉྫྷིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ – ཝཉྫྷིཏྠཱི ནཱམ ཡཱ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི. གབྦྷཾ ཨགཎྷནཀཨིཏྠཱི ནཱམ ནཏྠི, ཡསྶཱ པན གཧིཏོཔི གབྦྷོ ན སཎྛཱཏི, ཏཾཡེཝ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨུཏུསམཡེ ཀིར སབྦིཏྠིཡོ གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཡཱ པནཱཡཾ ‘‘ཝཉྫྷཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ¶ ཨཀུསལཝིཔཱཀོ སམྤཱཔུཎཱཏི. ཏེ པརིཏྟཀུསལཝིཔཱཀེན གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀཱ ཨཀུསལཝིཔཱཀེན ཨདྷིབྷཱུཏཱ ཝིནསྶནྟི. ཨབྷིནཝཔཊིསནྡྷིཡཾཡེཝ ཧི ཀམྨཱནུབྷཱཝེན དྭཱིཧཱཀཱརེཧི གབྦྷོ ན སཎྛཱཏི – ཝཱཏེན ཝཱ པཱཎཀེཧི ཝཱ. ཝཱཏོ སོསེཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཔེཏི, པཱཎཀཱ ཁཱདིཏྭཱ. ཏསྶ པན ཝཱཏསྶ པཱཎཀཱནཾ ཝཱ པཊིགྷཱཏཱཡ བྷེསཛྫེ ཀཏེ གབྦྷོ སཎྛཧེཡྻ; སོ བྷིཀྑུ ཏཾ ཨཀཏྭཱ ཨཉྙཾ ཁརབྷེསཛྫཾ ཨདཱསི. ཏེན སཱ ཀཱལམཀཱསི. བྷགཝཱ བྷེསཛྫསྶ ཀཊཏྟཱ དུཀྐཊཾ པཉྙཱཔེསི.

དུཏིཡཝཏྠུསྨིམྤི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ ཨཱགཏཱགཏསྶ པརཛནསྶ བྷེསཛྫཾ ན ཀཱཏབྦཾ, ཀརོནྟོ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. པཉྩནྣཾ པན སཧདྷམྨིཀཱནཾ ཀཱཏབྦཾ བྷིཀྑུསྶ བྷིཀྑུནིཡཱ སིཀྑམཱནཱཡ སཱམཎེརསྶ སཱམཎེརིཡཱཏི. སམསཱིལསདྡྷཱཔཉྙཱནཉྷི ཨེཏེསཾ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཡུཏྟཱནཾ བྷེསཛྫཾ ཨཀཱཏུཾ ན ལབྦྷཏི, ཀརོནྟེན ཙ སཙེ ཏེསཾ ཨཏྠི, ཏེསཾ སནྟཀཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ ནཏྠི, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཏྟནོཔི ནཏྠི, བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཝཱ ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ཝཱ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཨལབྷནྟེན གིལཱནསྶ ཨཏྠཱཡ ཨཀཏཝིཉྙཏྟིཡཱཔི ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ.

ཨཔརེསམྤི ¶ པཉྩནྣཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི – མཱཏུ, པིཏུ, ཏདུཔཊྛཱཀཱནཾ, ཨཏྟནོ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ, པཎྜུཔལཱསསྶཱཏི. པཎྜུཔལཱསོ ནཱམ ཡོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཡཱཝ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིཡཱདིཡཏི ཏཱཝ ཝིཧཱརེ ཝསཏི. ཏེསུ སཙེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨིསྶརཱ ཧོནྟི, ན པཙྩཱསཱིསནྟི, ཨཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན རཛྫེཔི ཋིཏཱ པཙྩཱསཱིསནྟི, ཨཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. བྷེསཛྫཾ པཙྩཱསཱིསནྟཱནཾ བྷེསཛྫཾ དཱཏབྦཾ, ཡོཛེཏུཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སབྦེསཾ ཨཏྠཱཡ སཧདྷམྨིཀེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ པརིཡེསིཏབྦཾ. སཙེ པན མཱཏརཾ ཝིཧཱརེ ཨཱནེཏྭཱ ཛགྒཏི, སབྦཾ པརིཀམྨཾ ཨནཱམསནྟེན ཀཱཏབྦཾ. ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ སཧཏྠཱ དཱཏབྦཾ. པིཏཱ པན ཡཐཱ སཱམཎེརོ ཨེཝཾ སཧཏྠེན ནྷཱཔནསམྦཱཧནཱདཱིནི ¶ ཀཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦོ. ཡེ ཙ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔཊྛཧནྟི པཊིཛགྒནྟི, ཏེསམྤི ཨེཝམེཝ ཀཱཏབྦཾ. ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ ནཱམ ཡོ ཝེཏནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ དཱརཱུནི ཝཱ ཚིནྡཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྶ རོགེ ཨུཔྤནྣེ ཡཱཝ ཉཱཏཀཱ ན པསྶནྟི ཏཱཝ བྷེསཛྫཾ ཀཱཏབྦཾ. ཡོ པན བྷིཀྑུནིསྶིཏཀོཝ ཧུཏྭཱ སབྦཀམྨཱནི ཀརོཏི, ཏསྶ བྷེསཛྫཾ ཀཱཏབྦམེཝ. པཎྜུཔལཱསེཔི སཱམཎེརེ ཝིཡ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

ཨཔརེསམྤི དསནྣཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི – ཛེཊྛབྷཱཏུ, ཀནིཊྛབྷཱཏུ, ཛེཊྛབྷགིནིཡཱ, ཀནིཊྛབྷགིནིཡཱ, ཙཱུལ༹མཱཏུཡཱ, མཧཱམཱཏུཡཱ, ཙཱུལ༹པིཏུནོ, མཧཱཔིཏུནོ, པིཏུཙྪཱཡ, མཱཏུལསྶཱཏི. ཏེསཾ པན སབྦེསམྤི ཀརོནྟེན ཏེསཾཡེཝ སནྟཀཾ བྷེསཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཀེཝལཾ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ པན ནཔྤཧོནྟི, ཡཱཙནྟི ཙ ‘‘དེཐ ནོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ པཊིདསྶཱམཱ’’ཏི ཏཱཝཀཱལིཀཾ དཱཏབྦཾ. སཙེཔི ན ཡཱཙནྟི, ‘‘ཨམྷཱཀཾ བྷེསཛྫཾ ཨཏྠི, ཏཱཝཀཱལིཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཡདཱ ནེསཾ བྷཝིསྶཏི ཏདཱ དསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱབྷོགཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ པཊིདེནྟི, གཧེཏབྦཾ, ནོ ཙེ དེནྟི, ན ཙོདེཏབྦཱ. ཨེཏེ དས ཉཱཏཀེ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེསཾ ན ཀཱཏབྦཾ.

ཨེཏེསཾ ¶ པུཏྟཔརམྤརཱཡ པན ཡཱཝ སཏྟམོ ཀུལཔརིཝཊྚོ ཏཱཝ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ ཨཀཏཝིཉྙཏྟི ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟསྶ ཝེཛྫཀམྨཾ ཝཱ ཀུལདཱུསཀཱཔཏྟི ཝཱ ན ཧོཏི. སཙེ བྷཱཏུཛཱཡཱ བྷགིནིསཱམིཀོ ཝཱ གིལཱནཱ ཧོནྟི, ཉཱཏཀཱ ཙེ, ཏེསམྤི ཝཊྚཏི. ཨཉྙཱཏཀཱ ཙེ, བྷཱཏུ ཙ བྷགིནིཡཱ ཙ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ, ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཛགྒནཊྛཱནེ དེཐཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཏེསཾ པུཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ, ‘‘ཏུམྷཱཀཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ¶ དེཐཱ’’ཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཔདེསུཔི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ཙ སཱམཎེརེཧི ཨརཉྙཏོ བྷེསཛྫཾ ཨཱཧརཱཔེནྟེན ཉཱཏིསཱམཎེརེཧི ཝཱ ཨཱཧརཱཔེཏབྦཾ. ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ¶ དཱཏབྦཾ. ཏེཧིཔི ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨཱཧརཱམཱ’’ཏི ཝཏྟསཱིསེན ཨཱཧརིཏབྦཾ. ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ མཱཏཱཔིཏརོ གིལཱནཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཙ དིསཱཔཀྐནྟོ ཧོཏི, སདྡྷིཝིཧཱརིཀེན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟཀཾ བྷེསཛྫཾ དཱཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཨཏྠི, ཨཏྟནོ བྷེསཛྫཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པརིཙྩཛིཏྭཱ དཱཏབྦཾ. ཨཏྟནོཔི ཨསནྟེ ཝུཏྟནཡེན པརིཡེསིཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟཀཾ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ. ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེནཔི སདྡྷིཝིཧཱརིཀསྶ མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཨེཝམེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསིཀེསུཔི. ཨཉྙོཔི ཡོ ཨཱགནྟུཀོ ཝཱ ཙོརོ ཝཱ ཡུདྡྷཔརཱཛིཏོ ཨིསྶརོ ཝཱ ཉཱཏཀེཧི པརིཙྩཏྟོ ཀཔཎོ ཝཱ གམིཡམནུསྶོ ཝཱ གིལཱནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསཏི, སབྦེསཾ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟེན བྷེསཛྫཾ ཀཱཏབྦཾ.

སདྡྷཾ ཀུལཾ ཧོཏི ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཱཡཀཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཱཏཱཔིཏུཊྛཱནིཡཾ, ཏཏྲ ཙེ ཀོཙི གིལཱནོ ཧོཏི, ཏསྶཏྠཱཡ ཝིསྶཱསེན ‘‘བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ བྷནྟེ དེཐཱ’’ཏི ཝདནྟི, ནེཝ དཱཏབྦཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ཨཐ པན ཀཔྤིཡཾ ཉཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪནྟི – ‘‘བྷནྟེ, ཨསུཀསྶ ནཱམ རོགསྶ ཀིཾ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ གཧེཏྭཱ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ གིལཱནཱ, བྷེསཛྫཾ ཏཱཝ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ པུཙྪིཏེ པན ན ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. ཨཉྙམཉྙཾ པན ཀཐཱ ཀཱཏབྦཱ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀསྶ ནཱམ བྷིཀྑུནོ ཨིམསྨིཾ རོགེ ཀིཾ བྷེསཛྫཾ ཀརིཾསཱུ’’ཏི? ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ བྷནྟེ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ མཱཏུ བྷེསཛྫཾ ཀརོཏི, ཝཊྚཏེཝ.

མཧཱཔདུམཏྠེརོཔི ཀིར ཝསབྷརཉྙོ དེཝིཡཱ རོགེ ཨུཔྤནྣེ ཨེཀཱཡ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ པུཙྪིཏོ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ ཨེཝམེཝ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སམུལླཔེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏསྶཱ བྷེསཛྫམཀཾསུ. ཝཱུཔསནྟེ ཙ རོགེ ཏིཙཱིཝརེན ཏཱིཧི ཙ ཀཧཱཔཎསཏེཧི སདྡྷིཾ བྷེསཛྫཙངྐོཊཀཾ པཱུརེཏྭཱ ¶ ཨཱཧརིཏྭཱ ¶ ཐེརསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, པུཔྥཔཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཨཱཙརིཡབྷཱགོ ནཱམཱཡ’’ནྟི ཀཔྤིཡཝསེན གཱཧཱཔེཏྭཱ པུཔྥཔཱུཛཾ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ ཏཱཝ བྷེསཛྫེ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

པརིཏྟེ ¶ པན ‘‘གིལཱནསྶ པརིཏྟཾ ཀརོཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ན ཀཱཏབྦཾ, ‘‘བྷཎཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཀཱཏབྦཾ. སཙེ པིསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘མནུསྶཱ ནཱམ ན ཛཱནནྟི, ཨཀཡིརམཱནེ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཀཱཏབྦཾ; ‘‘པརིཏྟོདཀཾ པརིཏྟསུཏྟཾ ཀཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེན པན ཏེསཾཡེཝ ཨུདཀཾ ཧཏྠེན ཙཱལེཏྭཱ སུཏྟཾ པརིམཛྫེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཝིཧཱརཏོ ཨུདཀཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཝཱ སུཏྟཾ དེཏི, དུཀྐཊཾ. མནུསྶཱ ཨུདཀཉྩ སུཏྟཉྩ གཧེཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘པརིཏྟཾ བྷཎཐཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཀཱཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཛཱནནྟི, ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. བྷིཀྑཱུནཾ ནིསིནྣཱནཾ པཱདེསུ ཨུདཀཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ སུཏྟཉྩ ཋཔེཏྭཱ གཙྪནྟི ‘‘པརིཏྟཾ ཀརོཐ, པརིཏྟཾ བྷཎཐཱ’’ཏི ན པཱདཱ ཨཔནེཏབྦཱ. མནུསྶཱ ཧི ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཧོནྟི. ཨནྟོགཱམེ གིལཱནསྶཏྠཱཡ ཝིཧཱརཾ པེསེནྟི, ‘‘པརིཏྟཾ བྷཎནྟཱུ’’ཏི བྷཎིཏབྦཾ. ཨནྟོགཱམེ རཱཛགེཧཱདཱིསུ རོགེ ཝཱ ཨུཔདྡཝེ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ བྷཎཱཔེནྟི, ཨཱཊཱནཱཊིཡསུཏྟཱདཱིནི བྷཎིཏབྦཱནི. ‘‘ཨཱགནྟྭཱ གིལཱནསྶ སིཀྑཱཔདཱནི དེནྟུ, དྷམྨཾ ཀཐེནྟུ. རཱཛནྟེཔུརེ ཝཱ ཨམཙྩགེཧེ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ སིཀྑཱཔདཱནི དེནྟུ, དྷམྨཾ ཀཐེནྟཱུ’’ཏི པེསིཏེཔི གནྟྭཱ སིཀྑཱཔདཱནི དཱཏབྦཱནི, དྷམྨོ ཀཐེཏབྦོ. ‘‘མཏཱནཾ པརིཝཱརཏྠཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི པཀྐོསནྟི, ན གནྟབྦཾ. སཱིཝཐིཀདསྶནེ ཨསུབྷདསྶནེ ཙ མརཎསྶཏིཾ པཊིལབྷིསྶཱམཱིཏི ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན གནྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ པརིཏྟེ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

པིཎྜཔཱཏེ པན – ཨནཱམཊྛཔིཎྜཔཱཏོ ཀསྶ དཱཏབྦོ, ཀསྶ ན དཱཏབྦོ? མཱཏཱཔིཏུནཾ ཏཱཝ དཱཏབྦོ. སཙེཔི ཀཧཱཔཎགྒྷནཀོ ཧོཏི, སདྡྷཱདེཡྻཝིནིཔཱཏནཾ ནཏྠི. མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ པཎྜུཔལཱསསྶཱཏི ¶ ཨེཏེསམྤི དཱཏབྦོ. ཏཏྠ པཎྜུཔལཱསསྶ ཐཱལཀེ པཀྑིཔིཏྭཱཔི དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེསཾ ཨཱགཱརིཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏུནམྤི ན ཝཊྚཏི. པབྦཛིཏཔརིབྷོགོ ཧི ཨཱགཱརིཀཱནཾ ཙེཏིཡཊྛཱནིཡོ. ཨཔིཙ ཨནཱམཊྛཔིཎྜཔཱཏོ ནཱམེས སམྤཏྟསྶ དཱམརིཀཙོརསྶཱཔི ཨིསྶརསྶཱཔི དཱཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཏེ ཧི ཨདཱིཡམཱནེཔི ‘‘ན དེནྟཱི’’ཏི ཨཱམསིཏྭཱ དཱིཡམཱནེཔི ‘‘ཨུཙྪིཊྛཀཾ དེནྟཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷནྟི. ཀུདྡྷཱ ཛཱིཝིཏཱཔི ཝོརོཔེནྟི, སཱསནསྶཱཔི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོནྟི. རཛྫཾ ¶ པཏྠཡམཱནསྶ ཝིཙརཏོ ཙོརནཱགསྶ ཝཏྠུ ཙེཏྠ ཀཐེཏབྦཾ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏེ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

པཊིསནྠཱརོ པན ཀསྶ ཀཱཏབྦོ, ཀསྶ ན ཀཱཏབྦོ? པཊིསནྠཱརོ ནཱམ ཝིཧཱརཾ སམྤཏྟསྶ ¶ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཱགནྟུཀསྶ ཝཱ དལིདྡསྶ ཝཱ ཙོརསྶ ཝཱ ཨིསྶརསྶ ཝཱ ཀཱཏབྦོཡེཝ. ཀཐཾ? ཨཱགནྟུཀཾ ཏཱཝ ཁཱིཎཔརིབྦཡཾ ཝིཧཱརཾ སམྤཏྟཾ དིསྭཱ པཱནཱིཡཾ དཱཏབྦཾ, པཱདམཀྑནཏེལཾ དཱཏབྦཾ. ཀཱལེ ཨཱགཏསྶ ཡཱགུབྷཏྟཾ, ཝིཀཱལེ ཨཱགཏསྶ སཙེ ཏཎྜུལཱ ཨཏྠི; ཏཎྜུལཱ དཱཏབྦཱ. ཨཝེལཱཡཾ སམྤཏྟོ ‘‘གཙྪཱཧཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦོ. སཡནཊྛཱནཾ དཱཏབྦཾ. སབྦཾ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟེནེཝ ཀཱཏབྦཾ. ‘‘མནུསྶཱ ནཱམ ཙཏུཔཙྩཡདཱཡཀཱ ཨེཝཾ སངྒཧེ ཀཡིརམཱནེ པུནཔྤུནཾ པསཱིདིཏྭཱ ཨུཔཀཱརཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཙོརཱནཾ པན སངྒྷིཀམྤི དཱཏབྦཾ.

པཊིསནྠཱརཱནིསཾསདཱིཔནཏྠཉྩ ཙོརནཱགཝཏྠུ, བྷཱཏརཱ སདྡྷིཾ ཛམྦུདཱིཔགཏསྶ མཧཱནཱགརཉྙོ ཝཏྠུ, པིཏུརཱཛསྶ རཛྫེ ཙཏུནྣཾ ཨམཙྩཱནཾ ཝཏྠུ, ཨབྷཡཙོརཝཏྠཱུཏི ཨེཝམཱདཱིནི བཧཱུནི ¶ ཝཏྠཱུནི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཝཏྠུདཱིཔནཱ – སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀིར ཨབྷཡོ ནཱམ ཙོརོ པཉྩསཏཔརིཝཱརོ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ སམནྟཱ ཏིཡོཛནཾ ཨུབྦཱསེཏྭཱ ཝསཏི. ཨནུརཱདྷཔུརཝཱསིནོ ཀདམྦནདིཾ ན ཨུཏྟརནྟི, ཙེཏིཡགིརིམགྒེ ཛནསཉྩཱརོ ཨུཔཙྪིནྣོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཙོརོ ‘‘ཙེཏིཡགིརིཾ ཝིལུམྤིསྶཱམཱི’’ཏི ཨགམཱསི. ཨཱརཱམིཀཱ དིསྭཱ དཱིགྷབྷཱཎཀཨབྷཡཏྠེརསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. ཐེརོ ‘‘སཔྤིཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཙོརཱནཾ དེཐ, ཏཎྜུལཱ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, སངྒྷསྶཏྠཱཡ ཨཱཧཊཱ ཏཎྜུལཱ ཙ པཏྟསཱཀཉྩ གོརསོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘བྷཏྟཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཙོརཱནཾ དེཐཱ’’ཏི. ཨཱརཱམིཀཱ ཏཐཱ ཀརིཾསུ. ཙོརཱ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཀེནཱཡཾ པཊིསནྠཱརོ ཀཏོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻེན ཨབྷཡཏྠེརེནཱ’’ཏི. ཙོརཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཡཾ སངྒྷསྶ ཙ ཙེཏིཡསྶ ¶ ཙ སནྟཀཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཧེསྶཱམཱཏི ཨཱགཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ པན ཨིམིནཱ པཊིསནྠཱརེནམྷ པསནྣཱ, ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཝིཧཱརེ དྷམྨིཀཱ རཀྑཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཡཏྟཱ ཧོཏུ, ནཱགརཱ ཨཱགནྟྭཱ དཱནཾ དེནྟུ, ཙེཏིཡཾ ཝནྡནྟཱུ’’ཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙ ནཱགརེ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨཱགཙྪནྟེ ནདཱིཏཱིརེཡེཝ པཙྩུགྒནྟྭཱ རཀྑནྟཱ ཝིཧཱརཾ ནེནྟི, ཝིཧཱརེཔི དཱནཾ དེནྟཱནཾ རཀྑཾ ཀཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཏེཔི བྷིཀྑཱུནཾ བྷུཏྟཱཝསེསཾ ཙོརཱནཾ དེནྟི. གམནཀཱལེཔི ཏེ ཙོརཱ ནདཱིཏཱིརཾ པཱཔེཏྭཱ ནིཝཏྟནྟི.

ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཁཱིཡནཀཀཐཱ ཨུཔྤནྣཱ ‘‘ཐེརོ ཨིསྶརཝཏཱཡ སངྒྷསྶ སནྟཀཾ ཙོརཱནཾ ཨདཱསཱི’’ཏི. ཐེརོ སནྣིཔཱཏཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཙོརཱ སངྒྷསྶ པཀཏིཝཊྚཉྩ ཙེཏིཡསནྟཀཉྩ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱགམིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ མཡཱ ཨེཝཾ ན ཧརིསྶནྟཱིཏི ¶ ཨེཏྟཀོ ནཱམ པཊིསནྠཱརོ ཀཏོ, ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཏོ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨགྒྷཱཔེཐ. ཏེན ཀཱརཎེན ཨཝིལུཏྟཾ བྷཎྜཾ ཨེཀཏོ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨགྒྷཱཔེཐཱཏི. ཏཏོ སབྦམྤི ཐེརེན དིནྣཀཾ ཙེཏིཡགྷརེ ཨེཀཾ ཝརཔོཏྠཀཙིཏྟཏྠརཎཾ ¶ ན ཨགྒྷཏི. ཏཏོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཐེརེན ཀཏཔཊིསནྠཱརོ སུཀཏོ ཙོདེཏུཾ ཝཱ སཱརེཏུཾ ཝཱ ན ལབྦྷཱ, གཱིཝཱ ཝཱ ཨཝཧཱརོ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨེཝཾ མཧཱནིསཾསོ པཊིསནྠཱརོཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཀཏྟབྦོ པཎྜིཏེན བྷིཀྑུནཱཏི.

༡༨༧. ཨངྒུལིཔཏོདཀཝཏྠུསྨིཾ – ཨུཏྟནྟོཏི ཀིལམནྟོ. ཨནསྶཱསཀོཏི ནིརསྶཱསོ. ཨིམསྨིཾ པན ཝཏྠུསྨིཾ ཡཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ བྷཝིཏབྦཾ སཱ ‘‘ཁུདྡཀེསུ ནིདིཊྛཱ’’ཏི ཨིདྷ ན ཝུཏྟཱ.

ཏདནནྟརེ ཝཏྠུསྨིཾ – ཨོཏྠརིཏྭཱཏི ཨཀྐམིཏྭཱ. སོ ཀིར ཏེཧི ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོ པཏིཏོ. ཨེཀོ ཏསྶ ཨུདརཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ནིསཱིདི. སེསཱཔི པནྣརས ཛནཱ པཐཝིཡཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨདཱུཧལཔཱསཱཎཱ ཝིཡ མིགཾ མཱརེསུཾ. ཡསྨཱ པན ཏེ ཀམྨཱདྷིཔྤཱཡཱ, ན མརཎཱདྷིཔྤཱཡཱ; ཏསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ ན ཝུཏྟཾ.

བྷཱུཏཝེཛྫཀཝཏྠུསྨིཾ – ཡཀྑཾ མཱརེསཱིཏི བྷཱུཏཝིཛྫཱཀཔཱཋཀཱ ཡཀྑགཧིཏཾ མོཙེཏུཀཱམཱ ཡཀྑཾ ཨཱཝཱཧེཏྭཱ མུཉྩཱཏི ཝདནྟི. ནོ ཙེ མུཉྩཏི, པིཊྛེན ཝཱ མཏྟིཀཱཡ ཝཱ རཱུཔཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཱདཱིནི ཚིནྡནྟི, ཡཾ ཡཾ ཏསྶ ཚིཛྫཏི ཏཾ ཏཾ ཡཀྑསྶ ཚིནྣམེཝ ཧོཏི. སཱིསེ ཚིནྣེ ཡཀྑོཔི མརཏི ¶ . ཨེཝཾ སོཔི མཱརེསི; ཏསྨཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ. ན ཀེཝལཉྩ ཡཀྑམེཝ, ཡོཔི ཧི སཀྐཾ དེཝརཱཛཾ མཱརེཡྻ, སོཔི ཐུལླཙྩཡམེཝ ཨཱཔཛྫཏི.

ཝཱལ༹ཡཀྑཝཏྠུསྨིཾ – ཝཱལ༹ཡཀྑཝིཧཱརནྟི ཡསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝཱལོ༹ ཙཎྜོ ཡཀྑོ ཝསཏི, ཏཾ ཝིཧཱརཾ. ཡོ ཧི ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཧཱརཾ ཨཛཱནནྟོ ཀེཝལཾ ཝསནཏྠཱཡ པེསེཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཡོ མརཎཱདྷིཔྤཱཡོ པེསེཏི, སོ ཨིཏརསྶ མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ, ཨམརཎེན ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡཐཱ ཙ ཝཱལ༹ཡཀྑཝིཧཱརཾ; ཨེཝཾ ཡཏྠ ཝཱལ༹སཱིཧབྱགྒྷཱདིམིགཱ ཝཱ ཨཛགརཀཎྷསཔྤཱདཡོ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཝཱ ཝསནྟི, ཏཾ ཝཱལ༹ཝིཧཱརཾ པེསེནྟསྶཱཔི ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ ¶ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པཱལི༹མུཏྟཀནཡོ. ཡཐཱ ཙ བྷིཀྑུཾ ཝཱལ༹ཡཀྑཝིཧཱརཾ པེསེནྟསྶ; ཨེཝཾ ཝཱལ༹ཡཀྑམྤི བྷིཀྑུསནྟིཀཾ པེསེནྟསྶ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེསེཝ ནཡོ ཝཱལ༹ཀནྟཱརཱདིཝཏྠཱུསུཔི. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཡསྨིཾ ཀནྟཱརེ ཝཱལ༹མིགཱ ཝཱ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཝཱ ཨཏྠི, སོ ཝཱལ༹ཀནྟཱརོ. ཡསྨིཾ ཙོརཱ ཨཏྠི, སོ ཙོརཀནྟཱརོཏི ཨེཝཾ པདཏྠམཏྟམེཝ ནཱནཾ. མནུསྶཝིགྒཧཔཱརཱཛིཀཉྩ ནཱམེཏཾ སཎྷཾ, པརིཡཱཡཀཐཱཡ ན མུཙྩཏི; ཏསྨཱ ཡོ ཝདེཡྻ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཙོརོ ནིསིནྣོ ¶ , ཡོ ཏསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཱཧརཏི, སོ རཱཛཏོ སཀྐཱརཝིསེསཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. ཏསྶ ཙེཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཀོཙི ནཾ གནྟྭཱ མཱརེཏི, ཨཡཾ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱིཏི.

༡༨༨. ཏཾ མཉྙམཱནོཏི ཨཱདཱིསུ སོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ཝེརིབྷིཀྑུཾ མཱརེཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ མེ དིཝཱ མཱརེནྟསྶ ན སུཀརཾ བྷཝེཡྻ སོཏྠིནཱ གནྟུཾ, རཏྟིཾ ནཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ རཏྟིཾ ཨཱགམྨ བཧཱུནཾ སཡིཏཊྛཱནེ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཏམེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི. ཨཔརོ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ, ཨཔརོ ཨཉྙཾ ཏསྶེཝ སཧཱཡཾ མཉྙམཱནོ ཏཾ, ཨཔརོ ཨཉྙཾ ཏསྶེཝ སཧཱཡཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ ཏསྶ སཧཱཡམེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི. སབྦེསམྤི པཱརཱཛིཀམེཝ.

ཨམནུསྶགཧིཏཝཏྠཱུསུ པཋམེ ཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཡཀྑཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི པཧཱརཾ ཨདཱསི, ཨིཏརོ ‘‘ན དཱནཱཡཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠོ, མཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི ¶ . ཨེཏྠ ཙ ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནཱཔཏྟི ཝུཏྟཱཏི. ན ཨེཏྟཀེནེཝ ཨམནུསྶགཧིཏསྶ པཧཱརོ དཱཏབྦོ, ཏཱལཔཎྞཾ པན པརིཏྟསུཏྟཾ ཝཱ ཧཏྠེ ཝཱ པཱདེ ཝཱ བནྡྷིཏབྦཾ, རཏནསུཏྟཱདཱིནི པརིཏྟཱནི བྷཎིཏབྦཱནི, ‘‘མཱ སཱིལཝནྟཾ བྷིཀྑུཾ ཝིཧེཋེཧཱི’’ཏི དྷམྨཀཐཱ ཀཱཏབྦཱཏི. སགྒཀཐཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནི. ཡཉྷེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ཏཾ ཝུཏྟམེཝ.

༡༨༩. རུཀྑཙྪེདནཝཏྠུ ཨཊྚབནྡྷནཝཏྠུསདིསཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡོ རུཀྑེན ཨོཏྠཏོཔི ན མརཏི ¶ , སཀྐཱ ཙ ཧོཏི ཨེཀེན པསྶེན རུཀྑཾ ཚེཏྭཱ པཐཝིཾ ཝཱ ཁནིཏྭཱ ནིཀྑམིཏུཾ, ཧཏྠེ ཙསྶ ཝཱསི ཝཱ ཀུཋཱརཱི ཝཱ ཨཏྠི, ཏེན ཨཔི ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏབྦཾ, ན ཙ རུཀྑོ ཝཱ ཚིནྡིཏབྦོ, ན པཐཝཱི ཝཱ ཁཎིཏབྦཱ. ཀསྨཱ? ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི པཱཙིཏྟིཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, བུདྡྷསྶ ཨཱཎཾ བྷཉྫཏི, ན ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟཾ སཱིལཾ ཀརོཏི. ཏསྨཱ ཨཔི ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏབྦཾ, ན ཙ སཱིལནྟི པརིགྒཧེཏྭཱ ན ཨེཝཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨཉྙསྶ པན བྷིཀྑུནོ རུཀྑཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ པཐཝིཾ ཝཱ ཁནིཏྭཱ ཏཾ ནཱིཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ ཨུདུཀྑལཡནྟཀེན རུཀྑཾ པཝཊྚེཏྭཱ ནཱིཧརིཏབྦོ ཧོཏི, ཏཾཡེཝ རུཀྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨུདུཀྑལཾ གཧེཏབྦནྟི མཧཱསུམཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨཉྙམྤི ཚིནྡིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི མཧཱཔདུམཏྠེརོ. སོབྦྷཱདཱིསུ པཏིཏསྶཱཔི ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཏྟཱརཎེ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཏྟནཱ བྷཱུཏགཱམཾ ཚིནྡིཏྭཱ ནིསྶེཎཱི ན ཀཱཏབྦཱ, ཨཉྙེསཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི.

༡༩༠. དཱཡཱལིམྤནཝཏྠཱུསུ – དཱཡཾ ཨཱལིམྤེསུནྟི ཝནེ ཨགྒིཾ ཨདཾསུ. ཨེཏྠ པན ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶཝསེན པཱརཱཛིཀཱནནྟརིཡཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཝཏྠཱུནཾ ཨནུརཱུཔཏོ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ཨཀུསལརཱསིབྷཱཝོ ¶ ཙ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨལླཏིཎཝནཔྤགུམྦཱདཡོ ཌཡ྄ཧནྟཱུ’’ཏི ཨཱལིམྤེནྟསྶ ཙ པཱཙིཏྟིཡཾ. ‘‘དབྦཱུཔཀརཎཱནི ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི ཨཱལིམྤེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཁིཌྜཱདྷིཔྤཱཡེནཱཔི དུཀྐཊནྟི སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཨལླསུཀྑཾ སཨིནྡྲིཡཱནིནྡྲིཡཾ ཌཡ྄ཧཏཱུ’’ཏི ཨཱལིམྤེནྟསྶ ཝཏྠུཝསེན པཱརཱཛིཀཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡདུཀྐཊཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

པཊགྒིདཱནཾ པན པརིཏྟཀརཎཉྩ བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏསྨཱ ཨརཉྙེ ཝནཀམྨིཀེཧི ཝཱ དིནྣཾ སཡཾ ཝཱ ཨུཊྛིཏཾ ཨགྒིཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཏིཎཀུཊིཡོ མཱ ¶ ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི ཏསྶ ཨགྒིནོ པཊིཨགྒིཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཡེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཨགྒི ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ནིརུཔཱདཱནོ ནིབྦཱཏི. པརིཏྟམྤི ¶ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི ཏིཎཀུཊིཀཱནཾ སམནྟཱ བྷཱུམིཏཙྪནཾ པརིཁཱཁཎནཾ ཝཱ, ཡཐཱ ཨཱགཏོ ཨགྒི ཨུཔཱདཱནཾ ཨལབྷིཏྭཱ ནིབྦཱཏི. ཨེཏཉྩ སབྦཾ ཨུཊྛིཏེཡེཝ ཨགྒིསྨིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨནུཊྛིཏེ ཨནུཔསམྤནྣེཧི ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན ཀཱརེཏབྦཾ. ཨུདཀེན པན ནིབྦཱཔེནྟེཧི ཨཔྤཱཎཀམེཝ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩིཏབྦཾ.

༡༩༡. ཨཱགྷཱཏནཝཏྠུསྨིཾ – ཡཐཱ ཨེཀཔྤཧཱརཝཙནེ; ཨེཝཾ ‘‘དྭཱིཧི པཧཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱདིཝཙནེསུཔི པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘དྭཱིཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཙ ཨེཀེན པཧཱརེན མཱརིཏེཔི ཁེཏྟམེཝ ཨོཏིཎྞཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ, ཏཱིཧི མཱརིཏེ པན ཝིསངྐེཏཾ. ཨིཏི ཡཐཱཔརིཙྪེདེ ཝཱ པརིཙྪེདབྦྷནྟརེ ཝཱ ཨཝིསངྐེཏཾ, པརིཙྪེདཱཏིཀྐམེ པན སབྦཏྠ ཝིསངྐེཏཾ ཧོཏི, ཨཱཎཱཔཀོ མུཙྩཏི, ཝདྷཀསྶེཝ དོསོ. ཡཐཱ ཙ པཧཱརེསུ; ཨེཝཾ པུརིསེསུཔི ‘‘ཨེཀོ མཱརེཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀེནེཝ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, དྭཱིཧི མཱརིཏེ ཝིསངྐེཏཾ. ‘‘དྭེ མཱརེནྟཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀེན ཝཱ དྭཱིཧི ཝཱ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, ཏཱིཧི མཱརིཏེ ཝིསངྐེཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཀོ སངྒཱམེ ཝེགེན དྷཱཝཏོ པུརིསསྶ སཱིསཾ ཨསིནཱ ཚིནྡཏི, ཨསཱིསཀཾ ཀབནྡྷཾ དྷཱཝཏི, ཏམཉྙོ པཧརིཏྭཱ པཱཏེསི, ཀསྶ པཱརཱཛིཀནྟི ཝུཏྟེ ཨུཔཌྜྷཱ ཐེརཱ ‘‘གམནཱུཔཙྪེདཀསྶཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརོ ‘‘སཱིསཙྪེདཀསྶཱ’’ཏི. ཨེཝརཱུཔཱནིཔི ཝཏྠཱུནི ཨིམསྶ ཝཏྠུསྶ ཨཏྠདཱིཔནེ ཝཏྟབྦཱནཱིཏི.

༡༩༢. ཏཀྐཝཏྠུསྨིཾ – ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཏཀྐཾ པཱཡེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཏཀྐཾ པཱཡེཏྭཱ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ནིཡམེཏྭཱ པན ‘‘གོཏཀྐཾ མཧིཾསཏཀྐཾ ཨཛིཀཱཏཀྐ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ དྷཱུཔིཏཾ ཨདྷཱུཔིཏ’’ནྟི ཝཱ ཝུཏྟེ ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏོ ཨཉྙཾ པཱཡེཏྭཱ མཱརིཏེ ཝིསངྐེཏཾ.

ལོཎསོཝཱིརཀཝཏྠུསྨིཾ ¶ – ལོཎསོཝཱིརཀཾ ནཱམ སབྦརསཱབྷིསངྑཏཾ ཨེཀཾ བྷེསཛྫཾ. ཏཾ ཀིར ཀརོནྟཱ ¶ ཧརཱིཏཀཱམལཀཝིབྷཱིཏཀཀསཱཝེ སབྦདྷཉྙཱནི སབྦཨཔརཎྞཱནི སཏྟནྣམྤི དྷཉྙཱནཾ ཨོདནཾ ཀདལིཕལཱདཱིནི སབྦཕལཱནི ཝེཏྟཀེཏཀཁཛྫཱུརིཀལཱི༹རཱདཡོ སབྦཀལཱི༹རེ མཙྪམཾསཁཎྜཱནི ཨནེཀཱནི ཙ མདྷུཕཱཎིཏསིནྡྷཝལོཎནིཀཊུཀཱདཱིནི བྷེསཛྫཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ¶ ཀུམྦྷིམུཁཾ ལིམྤིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ སཾཝཙྪརཱནི ཋཔེནྟི, ཏཾ པརིཔཙྩིཏྭཱ ཛམྦུརསཝཎྞཾ ཧོཏི. ཝཱཏཀཱསཀུཊྛཔཎྜུབྷགནྡརཱདཱིནཾ སིནིདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཏྟཱནཉྩ ཨུཏྟརཔཱནཾ བྷཏྟཛཱིརཎཀབྷེསཛྫཾ ཏཱདིསཾ ནཏྠི. ཏཾ པནེཏཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཙྪཱབྷཏྟམྤི ཝཊྚཏི, གིལཱནཱནཾ པཱཀཏིཀམེཝ, ཨགིལཱནཱནཾ པན ཨུདཀསམྦྷིནྣཾ པཱནཔརིབྷོགེནཱཏི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀཾ

ཙཏུསཙྩཝིདཱུ ¶ སཏྠཱ, ཙཏུཏྠཾ ཡཾ པཀཱསཡི;

པཱརཱཛིཀཾ ཏསྶ དཱནི, པཏྟོ སཾཝཎྞནཱཀྐམོ.

ཡསྨཱ ཏསྨཱ སུཝིཉྙེཡྻཾ, ཡཾ པུབྦེ ཙ པཀཱསིཏཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱ ཨསྶཱཔི, ཧོཏི སཾཝཎྞནཱ ཨཡཾ.

ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡབྷིཀྑུཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༩༣. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི…པེ… གིཧཱིནཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛེམཱཏི གིཧཱིནཾ ཁེཏྟེསུ ཙེཝ ཨཱརཱམཱདཱིསུ ཙ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱམ; ‘‘ཨེཝཾ ཀཱཏབྦཾ, ཨེཝཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨཱཙིཀྑཱམ ཙེཝ ཨནུསཱསཱམ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དཱུཏེཡྻནྟི དཱུཏཀམྨཾ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶཱཏི མནུསྶེ ཨུཏྟིཎྞདྷམྨསྶ; མནུསྶེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བྲཧྨཏྟཾ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཝཱ པཱཔནཀདྷམྨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ ཝཱ སེཊྛཔུརིསཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཉྩ ཨརིཡཱནཉྩ དྷམྨསྶ. ཨསུཀོ བྷིཀྑཱུཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྟནཱ ཨེཝཾ མནྟཡིཏྭཱ པཙྪཱ གིཧཱིནཾ བྷཱསནྟཱ ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ ནཱམ བྷིཀྑུ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི, དྷམྨརཀྑིཏོ དུཏིཡསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ ནཱམཝསེནེཝ ཝཎྞཾ བྷཱསིཾསཱུཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཨེསོཡེཝ ཁོ ཨཱཝུསོ སེཡྻོཏི ཀམྨནྟཱདྷིཊྛཱནཾ དཱུཏེཡྻཧརཎཉྩ བཧུསཔཏྟཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ན ཙ སམཎསཱརུཔྤཾ. ཏཏོ པན ཨུབྷཡཏོཔི ¶ ཨེསོ ཨེཝ སེཡྻོ པཱསཾསཏརོ སུནྡརཏརོ ཡོ ཨམྷཱཀཾ གིཧཱིནཾ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶ ཝཎྞོ བྷཱསིཏོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨིརིཡཱཔཐཾ སཎྛཔེཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཝཱ ཙངྐམནྟཾ ཝཱ པུཙྪནྟཱནཾ ཝཱ ཨཔུཙྪནྟཱནཾ ཝཱ གིཧཱིནཾ ‘‘ཨཡཾ ¶ ཨསུཀོ ནཱམ བྷིཀྑུ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཡོ ཨམྷཱཀཾ ཨཉྙེན ཨཉྙསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶ ¶ ཝཎྞོ བྷཱསིཏོ བྷཝིསྶཏི, ཨེསོ ཨེཝ སེཡྻོཏི. ཨནཱགཏསམྦནྡྷེ པན ཨསཏི ན ཨེཏེཧི སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ བྷཱསིཏོཝ ཡསྨཱ ན ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨནཱགཏསམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨེཝཾ བྷཱསིཏོ བྷཝིསྶཏི, སོ ཨེཝ སེཡྻོ’’ཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ལཀྑཎཾ པན སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦཾ.

༡༩༤. ཝཎྞཝཱ ཨཧེསུནྟི ཨཉྙོཡེཝ ནེསཾ ཨབྷིནཝོ སརཱིརཝཎྞོ ཨུཔྤཛྫི, ཏེན ཝཎྞེན ཝཎྞཝནྟོ ཨཧེསུཾ. པཱིཎིནྡྲིཡཱཏི པཉྩཧི པསཱདེཧི ཨབྷིནིཝིཊྛོཀཱསསྶ པརིཔུཎྞཏྟཱ མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨམིལཱཏབྷཱཝེན པཱིཎིནྡྲིཡཱ. པསནྣམུཁཝཎྞཱཏི ཀིཉྩཱཔི ཨཝིསེསེན ཝཎྞཝནྟོ སརཱིརཝཎྞཏོ པན ནེསཾ མུཁཝཎྞོ ཨདྷིཀཏརཾ པསནྣོ; ཨཙྪོ ཨནཱཝིལོ པརིསུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཝིཔྤསནྣཚཝིཝཎྞཱཏི ཡེན ཙ ཏེ མཧཱཀཎིཀཱརཔུཔྥཱདིསདིསེན ཝཎྞེན ཝཎྞཝནྟོ, ཏཱདིསོ ཨཉྙེསམྤི མནུསྶཱནཾ ཝཎྞོ ཨཏྠི. ཡཐཱ པན ཨིམེསཾ; ཨེཝཾ ན ཏེསཾ ཚཝིཝཎྞོ ཝིཔྤསནྣོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིཔྤསནྣཚཝིཝཎྞཱ’’ཏི. ཨིཏིཧ ཏེ བྷིཀྑཱུ ནེཝ ཨུདྡེསཾ ན པརིཔུཙྪཾ ན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟཱ. ཨཐ ཁོ ཀུཧཀཏཱཡ ཨབྷཱུཏགུཎསཾཝཎྞནཱཡ ལདྡྷཱནི པཎཱིཏབྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ནིདྡཱརཱམཏཾ སངྒཎིཀཱརཱམཏཉྩ ཨནུཡུཉྫནྟཱ ཨིམཾ སརཱིརསོབྷཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཡཐཱ ཏཾ བཱལཱ བྷནྟམིགཔྤཊིབྷཱགཱཏི.

ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡཱཏི ཝགྒུམུདཱཏཱིརཝཱསིནོ. ཀཙྩི བྷིཀྑཝེ ཁམནཱིཡནྟི བྷིཀྑཝེ ཀཙྩི ཏུམྷཱཀཾ ཨིདཾ ཙཏུཙཀྐཾ ནཝདྭཱརཾ སརཱིརཡནྟཾ ཁམནཱིཡཾ སཀྐཱ ཁམིཏུཾ སཧིཏུཾ པརིཧརིཏུཾ ན ཀིཉྩི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི. ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡནྟི ཀཙྩི སབྦཀིཙྩེསུ ཡཱཔེཏུཾ གམེཏུཾ སཀྐཱ, ན ཀིཉྩི ཨནྟརཱཡཾ དསྶེཏཱིཏི. ཀུཙྪི པརིཀནྟོཏི ཀུཙྪི པརིཀནྟིཏོ ཝརཾ བྷཝེཡྻ; ‘‘པརིཀཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ ཡུཛྫཏི. ཨེཝཾ ¶ ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡེ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཝིགརཧིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏེཧི ཀཏཀམྨཾ ཙོརཀམྨཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཡཏིཾ ཨཉྙེསམྤི ཨེཝརཱུཔསྶ ཀམྨསྶ ཨཀརཎཏྠཾ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི.

༡༩༥. ཨཱམནྟེཏྭཱ ¶ ཙ པན ‘‘པཉྩིམེ བྷིཀྑཝེ མཧཱཙོརཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱཏི ཨཏྠི ཙེཝ ཨུཔལབྦྷནྟི ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཏྟལོཀེ. ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ¶ ཨེཝཾ པུབྦབྷཱགེ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧནྟི ཨེཏྠ སུཨིཏི ནིཔཱཏོ; ཀུདཱ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. སོ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི སོ པུབྦབྷཱགེ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པརིསཾ ཝཌྜྷེནྟོ པནྠདཱུཧནཀམྨཾ པཙྩནྟིམགཱམཝིལོཔནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟཔརིསོ ཧུཏྭཱ གཱམེཔི ཨགཱམེ, ཛནཔདེཔི ཨཛནཔདེ ཀརོནྟོ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ ཚིནྡནྟོ ཚེདཱཔེནྟོ པཙནྟོ པཱཙེནྟོ.

ཨིཏི བཱཧིརཀམཧཱཙོརཾ དསྶེཏྭཱ ཏེན སདིསེ སཱསནེ པཉྩ མཧཱཙོརེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱཔབྷིཀྑུནོཏི ཨཉྙེསུ ཋཱནེསུ མཱུལཙྪིནྣོ པཱརཱཛིཀཔྤཏྟོ ‘‘པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན པཱརཱཛིཀཾ ཨནཱཔནྣོ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཋིཏོ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི མདྡིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ‘‘པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྶཱཔི བཱཧིརཀཙོརསྶ ཝིཡ པུབྦབྷཱགེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ…པེ… པརིཀྑཱརཱན’’ནྟི. ཏཏྠ སཀྐཏོཏི སཀྐཱརཔྤཏྟོ. གརུཀཏོཏི གརུཀཱརཔྤཏྟོ. མཱནིཏོཏི མནསཱ པིཡཱཡིཏོ. པཱུཛིཏོཏི ཙཏུཔཙྩཡཱབྷིཧཱརཔཱུཛཱཡ པཱུཛིཏོ. ཨཔཙིཏོཏི ཨཔཙིཏིཔྤཏྟོ. ཏཏྠ ཡསྶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ སཀྐརིཏྭཱ སུཊྛུ ཨབྷིསངྑཏེ པཎཱིཏཔཎཱིཏེ ཀཏྭཱ དེནྟི, སོ སཀྐཏོ. ཡསྨིཾ གརུབྷཱཝཾ པཙྩུཔེཏྭཱ དེནྟི, སོ གརུཀཏོ. ཡཾ མནསཱ པིཡཱཡནྟི, སོ མཱནིཏོ. ཡསྶ སབྦམྤེཏཾ ཀརོནྟི, སོ པཱུཛིཏོ. ཡསྶ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨཱདིཝསེན ¶ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི, སོ ཨཔཙིཏོ. ཨིམསྶ ཙ པན སབྦམྤི ཨིམཾ ལོཀཱམིསཾ པཏྠཡམཱནསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི.

སོ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི སོ པུབྦབྷཱགེ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན སིཀྑཱཡ ཨཏིབྦགཱརཝེ ཨུདྡྷཏེ ཨུནྣལེ༹ ཙཔལེ མུཁརེ ཝིཀིཎྞཝཱཙེ མུཊྛསྶཏཱི ཨསམྤཛཱནེ པཱཀཏིནྡྲིཡེ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི པརིཙྩཏྟཀེ ལཱབྷགརུཀེ པཱཔབྷིཀྑཱུ སངྒཎྷིཏྭཱ ཨིརིཡཱཔཐསཎྛཔནཱདཱིནི ཀུཧཀཝཏྟཱནི སིཀྑཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ སེནཱསནེ ཝསྶཾ ཨུཔགམྨ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ པཱུརཡམཱནོ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ནིགྒཏོ’’ཏི ལོཀསམྨཏསེནཱསནསཾཝཎྞནཱདཱིཧི ¶ ཨུཔཱཡེཧི ལོཀཾ པརིཔཱཙེཏུཾ པཊིབལེཧི ཛཱཏཀཱདཱིསུ ཀཏཔརིཙཡེཧི སརསམྤནྣེཧི པཱཔབྷིཀྑཱུཧི སཾཝཎྞིཡམཱནགུཎོ ཧུཏྭཱ སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ…པེ… བྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ པཋམོ མཧཱཙོརོཏི ཨཡཾ སནྡྷིཙྪེདཱདིཙོརཀོ ཝིཡ ན ཨེཀཾ ཀུལཾ ན དྭེ, ཨཐ ཁོ མཧཱཛནཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཙཏུཔཙྩཡགཧཎཏོ ‘‘པཋམོ མཧཱཙོརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡེ པན སུཏྟནྟིཀཱ ཝཱ ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ ཝཱ ཝིནཡདྷརཱ ཝཱ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑཱཙཱརེ ཨསམྤཛྫམཱནེ པཱལི༹ཾ ཝཱཙེནྟཱ ཨཊྛཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨནུམོདནཱཡ དྷམྨཀཐཱཡ ཨིརིཡཱཔཐསམྤཏྟིཡཱ ཙ ལོཀཾ པསཱདེནྟཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ¶ ཙརནྟི སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཨཔཙིཏཱ, ཏེ ‘‘ཏནྟིཔཝེཎིགྷཊནཀཱ སཱསནཛོཏཀཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏནྟི ཏཐཱགཏེན པཊིཝིདྡྷཾ པཙྩཀྑཀཏཾ ཛཱནཱཔིཏཾ ཝཱ. ཨཏྟནོ དཧཏཱིཏི པརིསམཛ྄ཛྷེ པཱལི༹ཉྩ ཨཊྛཀཐཉྩ སཾསནྡིཏྭཱ མདྷུརེན སརེན པསཱདནཱིཡཾ སུཏྟནྟཾ ཀཐེཏྭཱ དྷམྨཀཐཱཝསེན ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཛཱཏེན ཝིཉྙཱུཛནེན ‘‘ཨཧོ, བྷནྟེ, པཱལི༹ ཙ ཨཊྛཀཐཱ ཙ སུཔརིསུདྡྷཱ, ཀསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཏོ ‘‘ཀོ ཨམྷཱདིསེ ཨུགྒཧཱཔེཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི ཨཱཙརིཡཾ ཨནུདྡིསིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ¶ པཊིཝིདྡྷཾ སཡམྦྷུཉཱཎཱདྷིགཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ པཝེདེཏི. ཨཡཾ ཏཐཱགཏེན སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀིཙྪེན ཀསིརེན པཊིཝིདྡྷདྷམྨཏྠེནཀོ དུཏིཡོ མཧཱཙོརོ.

སུདྡྷཾ བྲཧྨཙཱརིནྟི ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུཾ. པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ སེཊྛཙརིཡཾ ཙརནྟཾ; ཨཉྙམྤི ཝཱ ཨནཱགཱམིཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སཱིལཝནྟཾ པུཐུཛྫནཾ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཝཏྠུཀཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཾ. ཨམཱུལཀེན ཨབྲཧྨཙརིཡེན ཨནུདྡྷཾསེཏཱིཏི ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཝིཛྫམཱནེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨནུཝདཏི ཙོདེཏི; ཨཡཾ ཝིཛྫམཱནགུཎམཀྑཱི ཨརིཡགུཎཏྠེནཀོ ཏཏིཡོ མཧཱཙོརོ.

གརུབྷཎྜཱནི གརུཔརིཀྑཱརཱནཱིཏི ཡཐཱ ཨདིནྣཱདཱནེ ‘‘ཙཏུརོ ཛནཱ སཾཝིདྷཱཡ གརུབྷཎྜཾ ཨཝཱཧརུ’’ནྟི (པརི. ༤༧༩) ཨེཏྠ པཉྩམཱསཀགྒྷནཀཾ ‘‘གརུབྷཎྜ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨིདྷ པན ན ཨེཝཾ. ཨཐ ཁོ ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིསྶཛྫིཡཱནི ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཱནི སངྒྷེན ཝཱ གཎེན ཝཱ པུགྒལེན ཝཱ. ཝིསྶཛྫིཏཱནིཔི ཨཝིསྶཛྫིཏཱནི ¶ ཧོནྟི. ཡོ ཝིསྶཛྫེཡྻ, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམཝཏྠུ…པེ… དཱརུབྷཎྜཾ, མཏྟིཀཱབྷཎྜ’’ནྟི ཝཙནཏོ ཨཝིསྶཛྫིཏབྦཏྟཱ གརུབྷཎྜཱནི. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝེབྷངྒིཡཱནི ན ཝིབྷཛིཏབྦཱནི སངྒྷེན ཝཱ གཎེན ཝཱ པུགྒལེན ཝཱ. ཝིབྷཏྟཱནིཔི ཨཝིབྷཏྟཱནི ཧོནྟི. ཡོ ཝིབྷཛེཡྻ, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམཝཏྠུ…པེ… དཱརུབྷཎྜཾ, མཏྟིཀཱབྷཎྜ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༢༢) ཝཙནཏོ ཨཝེབྷངྒིཡཏྟཱ སཱདྷཱརཎཔརིཀྑཱརབྷཱཝེན གརུཔརིཀྑཱརཱནི. ཨཱརཱམོ ཨཱརཱམཝཏྠཱུཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏཾ སབྦཾ ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིསྶཛྫིཡཱནཱི’’ཏི ཁནྡྷཀེ ཨཱགཏསུཏྟཝཎྞནཱཡམེཝ ¶ བྷཎིསྶཱམ. ཏེཧི གིཧཱི སངྒཎྷཱཏཱིཏི ཏཱནི དཏྭཱ དཏྭཱ གིཧཱིཾ སངྒཎྷཱཏི ཨནུགྒཎྷཱཏི. ཨུཔལཱཔེཏཱིཏི ‘‘ཨཧོ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻོ’’ཏི ཨེཝཾ ལཔནཀེ ཨནུབནྡྷནཀེ སསྣེཧེ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཨཝིསྶཛྫིཡཾ ཨཝེབྷངྒིཡཉྩ ¶ གརུཔརིཀྑཱརཾ ཏཐཱབྷཱཝཏོ ཐེནེཏྭཱ གིཧི སངྒཎྷནཀོ ཙཏུཏྠོ མཧཱཙོརོ. སོ ཙ པནཱཡཾ ཨིམཾ གརུབྷཎྜཾ ཀུལསངྒཎྷནཏྠཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཀུལདཱུསཀདུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཱརཧོ ཙ ཧོཏི. བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨིསྶརཝཏཱཡ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཐེཡྻཙིཏྟེན ཝིསྶཛྫེནྟོ བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོཏི.

ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོཏི ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙོརཱནཾ ཛེཊྛཙོརོ; ཨིམིནཱ སདིསོ ཙོརོ ནཱམ ནཏྠི, ཡོ པཉྩིནྡྲིཡགྒཧཎཱཏཱིཏཾ ཨཏིསཎྷསུཁུམཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཐེནེཏི. ཀིཾ པན སཀྐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདཱིནི ཝིཡ ཝཉྩེཏྭཱ ཐེནེཏྭཱ གཧེཏུནྟི? ན སཀྐཱ, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི. ཨཡཉྷི ཨཏྟནི ཨསནྟཾ ཏཾ དྷམྨཾ ཀེཝལཾ ‘‘ཨཏྠི མཡ྄ཧཾ ཨེསོ’’ཏི ཨུལླཔཏི, ན པན སཀྐོཏི ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ, ཨཏྟནི ཝཱ སཾཝིཛྫམཱནཾ ཀཱཏུཾ. ཨཐ ཀསྨཱ ཙོརོཏི ཝུཏྟོཏི? ཡསྨཱ ཏཾ ཨུལླཔིཏྭཱ ཨསནྟསམྦྷཱཝནཱཡ ཨུཔྤནྣེ པཙྩཡེ གཎྷཱཏི. ཨེཝཉྷི གཎྷཏཱ ཏེ པཙྩཡཱ སུཁུམེན ཨུཔཱཡེན ཝཉྩེཏྭཱ ཐེནེཏྭཱ གཧིཏཱ ཧོནྟི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཐེཡྻཱཡ ཝོ བྷིཀྑཝེ རཊྛཔིཎྜོ བྷུཏྟོ’’ཏི. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨཏྠོ – ཡཾ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོ, ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི ¶ . ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུཏི ཀེན ཀཱརཎེན ཨེཏཾ ཨཝོཙུམྷཱཏི ཙེ. ‘‘ཐེཡྻཱཡ ཝོ བྷིཀྑཝེ རཊྛཔིཎྜོ བྷུཏྟོ’’ཏི བྷིཀྑཝེ ཡསྨཱ སོ ཏེན རཊྛཔིཎྜོ ཐེཡྻཱཡ ཐེཡྻཙིཏྟེན བྷུཏྟོ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི ཝོཀཱརོ ‘‘ཡེ ཧི ཝོ ཨརིཡཱ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༥-༣༦) ཝིཡ ¶ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཏསྨཱ ‘‘ཏུམྷེཧི བྷུཏྟོ’’ཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ན དཊྛབྦོ.

ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ གཱཐཱཧི ཝིབྷཱུཏཏརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨཉྙཐཱ སནྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཉྙཐཱ སནྟནྟི ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིཀེན ཨཉྙེནཱཀཱརེན སནྟཾ. ཨཉྙཐཱ ཡོ པཝེདཡེཏི པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིཀེན ཨཉྙེན ཨཱཀཱརེན ཡོ པཝེདེཡྻ. ‘‘པརམཔརིསུདྡྷོ ཨཧཾ, ཨཏྠི མེ ཨབྦྷནྟརེ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནཱཔེཡྻ. པཝེདེཏྭཱ ཙ པན ཏཱཡ པཝེདནཱཡ ཨུཔྤནྣཾ བྷོཛནཾ ཨརཧཱ ཝིཡ བྷུཉྫཏི. ནིཀཙྩ ཀིཏཝསྶེཝ བྷུཏྟཾ ཐེཡྻེན ཏསྶ ཏནྟི ནིཀཙྩཱཏི ཝཉྩེཏྭཱ ཨཉྙཐཱ སནྟཾ ཨཉྙཐཱ དསྶེཏྭཱ. ཨགུམྦཨགཙྪབྷཱུཏམེཝ སཱཁཱཔལཱསཔལླཝཱདིཙྪཱདནེན གུམྦམིཝ གཙྪམིཝ ཙ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ. ཀིཏཝསྶེཝཱཏི ཝཉྩཀསྶ ཀེརཱཊིཀསྶ གུམྦགཙྪསཉྙཱཡ ཨརཉྙེ ཨཱགཏཱགཏེ སཀུཎེ གཧེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀཔྤཀསྶ སཱཀུཎིཀསྶེཝ. བྷུཏྟཾ ཐེཡྻེན ཏསྶ ཏནྟི ཏསྶཱཔི ཨནརཧནྟསྶེཝ སཏོ ཨརཧནྟབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ལདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཉྫཏོ; ཡཾ ཏཾ བྷུཏྟཾ ཏཾ ཡཐཱ སཱཀུཎིཀཀིཏཝསྶ ནིཀཙྩ ¶ ཝཉྩེཏྭཱ སཀུཎགྒཧཎཾ, ཨེཝཾ མནུསྶེ ཝཉྩེཏྭཱ ལདྡྷསྶ བྷོཛནསྶ བྷུཏྟཏྟཱ ཐེཡྻེན བྷུཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི.

ཨིམཾ པན ཨཏྠཝསཾ ཨཛཱནནྟཱ ཡེ ཨེཝཾ བྷུཉྫནྟི, ཀཱསཱཝཀཎྛཱ…པེ… ནིརཡཾ ཏེ ཨུཔཔཛྫརེ ཀཱསཱཝཀཎྛཱཏི ཀཱསཱཝེན ཝེཋིཏཀཎྛཱ. ཨེཏྟཀམེཝ ཨརིཡདྡྷཛདྷཱརཎམཏྟཾ, སེསཾ སཱམཉྙཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘བྷཝིསྶནྟི ཁོ པནཱནནྡ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ གོཏྲབྷུནོ ཀཱསཱཝཀཎྛཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༨༠) ཨེཝཾ ཝུཏྟདུསྶཱིལཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཱཔདྷམྨཱཏི ལཱམཀདྷམྨཱ. ཨསཉྙཏཱཏི ཀཱཡཱདཱིཧི ཨསཉྙཏཱ. པཱཔཱཏི ལཱམཀཔུགྒལཱ. པཱཔེཧི ཀམྨེཧཱིཏི ཏེཧི ཀརཎཀཱལེ ཨཱདཱིནཝཾ ཨདིསྭཱ ཀཏེཧི པརཝཉྩནཱདཱིཧི པཱཔཀམྨེཧི. ནིརཡཾ ཏེ ཨུཔཔཛྫརེཏི ནིརསྶཱདཾ དུགྒཏིཾ ཏེ ཨུཔཔཛྫནྟི; ཏསྨཱ སེཡྻོ ཨཡོགུལོ༹ཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སཙཱཡཾ དུསྶཱིལོ ཨསཉྙཏོ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཋིཏོ ¶ ཀུཧནཱཡ ལོཀཾ ཝཉྩཀོ པུགྒལོ ཏཏྟཾ ཨགྒིསིཁཱུཔམཾ ཨཡོགུལ༹ཾ བྷུཉྫེཡྻ ¶ ཨཛ྄ཛྷོཧརེཡྻ, ཏསྶ ཡཉྩེཏཾ རཊྛཔིཎྜཾ བྷུཉྫེཡྻ, ཡཉྩེཏཾ ཨཡོགུལ༹ཾ, ཏེསུ དྭཱིསུ ཨཡོགུལོ༹ཝ བྷུཏྟོ སེཡྻོ སུནྡརཏརོ པཎཱིཏཏརོ ཙ བྷཝེཡྻ, ན ཧི ཨཡོགུལ༹སྶ བྷུཏྟཏྟཱ སམྤརཱཡེ སབྦཉྙུཏཉཱཎེནཱཔི དུཛྫཱནཔརིཙྪེདཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏི. ཨེཝཾ པཊིལདྡྷསྶ པན ཏསྶ རཊྛཔིཎྜསྶ བྷུཏྟཏྟཱ སམྤརཱཡེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི, ཨཡཉྷི ཀོཊིཔྤཏྟོ མིཙྪཱཛཱིཝོཏི.

ཨེཝཾ པཱཔཀིརིཡཱཡ ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱིནཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཝིགརཧིཏྭཱ དུབྦྷརཏཱཡ དུཔྤོསཏཱཡ…པེ… ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཙ ཝཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨནབྷིཛཱན’’ནྟི ཨཱདིམཱཧ.

ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔྤཉྙཏྟཏྠཱཡ ཨདྷིམཱནཝཏྠུ ཨུདཔཱདི. ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠཾ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨདྷིམཱནཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༩༦. ཏཏྠ ཨདིཊྛེ དིཊྛསཉྙིནོཏི ཨརཧཏྟེ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨདིཊྛེཡེཝ ‘‘དིཊྛཾ ཨམྷེཧི ཨརཧཏྟ’’ནྟི དིཊྛསཉྙིནོ ཧུཏྭཱ. ཨེས ནཡོ ཨཔྤཏྟཱདཱིསུ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཔྤཏྟེཏི ཨཏྟནོ ¶ སནྟཱནེ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཨཔྤཏྟེ. ཨནདྷིགཏེཏི མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨནདྷིགཏེ; ཨཔྤཊིལདྡྷེཏིཔི ཨཏྠོ. ཨསཙྪིཀཏེཏི ཨཔྤཊིཝིདྡྷེ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཝཱ ཨཔྤཙྩཀྑཀཏེ. ཨདྷིམཱནེནཱཏི ཨདྷིགཏམཱནེན; ‘‘ཨདྷིགཏཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནེནཱཏི ཨཏྠོ, ཨདྷིཀམཱནེན ཝཱ ཐདྡྷམཱནེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙཾ བྱཱཀརིཾསཱུཏི ཨརཧཏྟཾ བྱཱཀརིཾསུ; ‘‘པཏྟཾ ཨཱཝུསོ ཨམྷེཧི ཨརཧཏྟཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེསཾ མགྒེན ཨཔྤཧཱིནཀིལེསཏྟཱ ཀེཝལཾ སམཐཝིཔསྶནཱབལེན ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསཱནཾ ཨཔརེན སམཡེན ཏཐཱརཱུཔཔཙྩཡསམཱཡོགེ རཱགཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི; རཱགཏྠཱཡ ནམཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ.

ཏཉྩ ¶ ཁོ ཨེཏཾ ཨབྦོཧཱརིཀནྟི ཏཉྩ ཁོ ཨེཏཾ ཏེསཾ ཨཉྙབྱཱཀརཎཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ ཨཱཔཏྟིཔཉྙཱཔནེ ཝོཧཱརཾ ན གཙྪཏི; ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨངྒཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀསྶ ¶ པནཱཡཾ ཨདྷིམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀསྶ ནུཔྤཛྫཏཱིཏི? ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཏཱཝ ནུཔྤཛྫཏི སོ ཧི མགྒཕལནིབྦཱནཔཧཱིནཀིལེསཨཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎེན སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨརིཡགུཎཔཊིཝེདྷེ ནིཀྐངྑོ. ཏསྨཱ སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ ‘‘ཨཧཾ སཀདཱགཱམཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན ཨདྷིམཱནོ ནུཔྤཛྫཏི. དུསྶཱིལསྶ ནུཔྤཛྫཏི, སོ ཧི ཨརིཡགུཎཱདྷིགམེ ནིརཱསོཝ. སཱིལཝཏོཔི པརིཙྩཏྟཀམྨཊྛཱནསྶ ནིདྡཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟསྶ ནུཔྤཛྫཏི. སུཔརིསུདྡྷསཱིལསྶ པན ཀམྨཊྛཱནེ ཨཔྤམཏྟསྶ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཝིཏིཎྞཀངྑསྶ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ སུདྡྷསམཐལཱབྷིཾ ཝཱ སུདྡྷཝིཔསྶནཱལཱབྷིཾ ཝཱ ཨནྟརཱ ཋཔེཏི, སོ ཧི དསཔི ཝཱིསཏིཔི ཏིཾསམྤི ཝསྶཱནི ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཀདཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ མཉྙཏི. སམཐཝིཔསྶནཱལཱབྷིཾ པན ཨརཧཏྟེཡེཝ ཋཔེཏི. ཏསྶ ཧི སམཱདྷིབལེན ཀིལེསཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱ, ཝིཔསྶནཱབལེན སངྑཱརཱ སུཔརིགྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ སཊྛིམྤི ཝསྶཱནི ཨསཱིཏིམྤི ཝསྶཱནི ཝསྶསཏམྤི ཀིལེསཱ ན སམུདཱཙརནྟི, ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཙཱརོ ཧོཏི. སོ ཨེཝཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨནྟརཱ ཨཋཏྭཱཝ ‘‘ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི མཉྙཏཱིཏི.

སཝིབྷངྒསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༡༩༧. ཨནབྷིཛཱནནྟི ན ཨབྷིཛཱནཾ. ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཨནབྷིཛཱནཾ སམུདཱཙརཏི, སྭསྶ སནྟཱནེ ¶ ཨནུཔྤནྣོ ཉཱཎེན ཙ ཨསཙྪིཀཏོཏི ཨབྷཱུཏོ ཧོཏི. ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨསཾཝིཛྫམཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཛཱནནྟོ ཨཔསྶནྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ¶ .

ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨནྟི ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཉྩེཝ ཨརིཡཱནཉྩ དྷམྨཾ. ཨཏྟུཔནཱཡིཀནྟི ཨཏྟནི ཏཾ ཨུཔནེཏི, ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཏཏྠ ཨུཔནེཏཱིཏི ཨཏྟུཔནཱཡིཀོ, ཏཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ; ཨེཝཾ ཀཏྭཱ སམུདཱཙརེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡསྨཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ནཱམ ཛྷཱནཾ ཝིམོཀྑཾ སམཱདྷི སམཱཔཏྟི ཉཱཎདསྶནཾ…པེ… སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརཏཱིཏི ཨེཝཾ ཛྷཱནཱདཡོ ཨནེཀདྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ཏསྨཱ ཏེསཾ སབྦེསཾ ཝསེན ཨཏྟུཔནཱཡིཀབྷཱཝཾ ¶ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེ ཝཱ ཀུསལེ དྷམྨེ ཨཏྟནི ཨུཔནེཏཱི’’ཏི བཧུཝཙནནིདྡེསཾ ཨཀཱསི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཏེ དྷམྨཱ མཡི སནྡིསྶནྟཱི’’ཏི སམུདཱཙརནྟོ ཨཏྟནི ཨུཔནེཏི. ‘‘ཨཧཾ ཨེཏེསུ སནྡིསྶཱམཱི’’ཏི སམུདཱཙརནྟོ ཨཏྟཱནཾ ཏེསུ ཨུཔནེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནནྟི ཨེཏྠ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ པཉྙཱ ཛཱནནཊྛེན ཉཱཎཾ, ཙཀྑུནཱ དིཊྛམིཝ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཀརཎཏོ དསྶནཊྛེན དསྶནནྟི ཉཱཎདསྶནཾ. ཨརིཡཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨུཏྟམཾ ཉཱཎདསྶནནྟི ཨརིཡཉཱཎདསྶནཾ. ཨལཾ པརིཡཏྟཾ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནསམཏྠཾ ཨརིཡཉཱཎདསྶནམེཏྠ, ཛྷཱནཱདིབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨལཾ ཝཱ ཨརིཡཉཱཎདསྶནམསྶཱཏི ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནོ, ཏཾ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨནྟི ཨེཝཾ པདཏྠསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཡེན ཉཱཎདསྶནེན སོ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནོཏི ཝུཙྩཏི. ཏདེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཉཱཎནྟི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, དསྶནནྟི ཡཾ ཉཱཎཾ ཏཾ དསྶནཾ; ཡཾ དསྶནཾ ཏཾ ཉཱཎ’’ནྟི ཝིཛྫཱསཱིསེན པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. མཧགྒཏལོཀུཏྟརཱ པནེཏྠ སབྦཱཔི པཉྙཱ ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

སམུདཱཙརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཀཏྭཱ ཨཱརོཙེཡྻ. ཨིཏྠིཡཱ ཝཱཏིཨཱདི པན ཨཱརོཙེཏབྦཔུགྒལནིདསྶནཾ. ཨེཏེསཉྷི ཨཱརོཙིཏེ ཨཱརོཙིཏཾ ཧོཏི ན དེཝམཱརབྲཧྨཱནཾ, ནཱཔི པེཏཡཀྑཏིརཙྪཱནགཏཱནནྟི. ཨིཏི ཛཱནཱམི ཨིཏི པསྶཱམཱིཏི སམུདཱཙརཎཱཀཱརནིདསྶནམེཏཾ. པདབྷཱཛནེ པནསྶ ‘‘ཛཱནཱམཧཾ ཨེཏེ དྷམྨེ, པསྶཱམཧཾ ཨེཏེ དྷམྨེ’’ཏི ཨིདཾ ཏེསུ ཛྷཱནཱདཱིསུ དྷམྨེསུ ཛཱནནཔསྶནཱནཾ པཝཏྟིདཱིཔནཾ, ‘‘ཨཏྠི ཙ མེ ཨེཏེ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདི ཨཏྟུཔནཱཡིཀབྷཱཝདཱིཔནཾ ¶ .

༡༩༨. ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི ཨཱཔཏྟིཔཊིཛཱནནསམཡདསྶནམེཏཾ. ཨཡཾ པན ཨཱརོཙིཏཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཱཔཏྟིཾ པན ཨཱཔནྣོ ཡསྨཱ པརེན ཙོདིཏོ ཝཱ ཨཙོདིཏོ ¶ ཝཱ པཊིཛཱནཱཏི; ཏསྨཱ ‘‘སམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ ཨསམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སམནུགྒཱཧིཡམཱནེ ཏཱཝ – ཀིཾ ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཨདྷིགམཔུཙྪཱ; ཛྷཱནཝིམོཀྑཱདཱིསུ, སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདཱིསུ ཝཱ ཀིཾ ཏཡཱ ཨདྷིགཏནྟི. ཀིནྟི ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཨུཔཱཡཔུཙྪཱ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠཱདྷིཔྤཱཡོ – ཀིཾ ཏཡཱ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ¶ དྷུརཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ, དུཀྑཱནཏྟལཀྑཎེསུ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ? ཀིཾ ཝཱ སམཱདྷིཝསེན ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, ཨུདཱཧུ ཝིཔསྶནཱཝསེན? ཏཐཱ ཀིཾ རཱུཔེ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, ཨུདཱཧུ ཨརཱུཔེ? ཀིཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, ཨུདཱཧུ བཧིདྡྷཱཏི? ཀདཱ ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཀཱལཔུཙྪཱ. པུབྦཎྷམཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིསུ ཀཏརསྨིཾ ཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཀཏྠ ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཨོཀཱསཔུཙྪཱ. ཀཏརསྨིཾ ཨོཀཱསེ, ཀིཾ རཏྟིཊྛཱནེ, དིཝཱཊྛཱནེ, རུཀྑམཱུལེ, མཎྜཔེ, ཀཏརསྨིཾ ཝཱ ཝིཧཱརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏམེ ཏེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱཏི པཧཱིནཀིལེསཔུཙྪཱ. ཀཏརམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཏཝ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏམེསཾ ཏྭཾ དྷམྨཱནཾ ལཱབྷཱིཏི པཊིལདྡྷདྷམྨཔུཙྪཱ. པཋམམགྒཱདཱིསུ ཀཏམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཏྭཾ ལཱབྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཨིདཱནི ཙེཔི ཀོཙི བྷིཀྑུ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱདྷིགམཾ བྱཱཀརེཡྻ, ན སོ ཨེཏྟཱཝཏཱཝ སཀྐཱཏབྦོ. ཨིམེསུ པན ཚསུ ཋཱནེསུ སོདྷནཏྠཾ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀིཾ ཏེ ཨདྷིགཏཾ, ཀིཾ ཛྷཱནཾ, ཨུདཱཧུ ཝིམོཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཏར’’ནྟི? ཡོ ཧི ཡེན ཨདྷིགཏོ དྷམྨོ, སོ ཏསྶ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ མེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀིནྟི ཏེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཨནིཙྩལཀྑཎཱདཱིསུ ཀིཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཝཱ ཨཱརམྨཎེསུ རཱུཔཱརཱུཔཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱདིབྷེདེསུ ¶ ཝཱ དྷམྨེསུ ཀེན མུཁེན ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ’’ཏི ཡོ ཧི ཡསྶཱབྷིནིཝེསོ, སོ ཏསྶ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨཡཾ ནཱམ མེ ཨབྷིནིཝེསོ ཨེཝཾ མཡཱ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀདཱ ཏེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཀིཾ པུབྦཎྷེ, ཨུདཱཧུ མཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀཱལེ’’ཏི སབྦེསཉྷི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཀཱལོ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ ཨདྷིགཏནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀཏྠ ཏེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཀིཾ དིཝཱཊྛཱནེ, ཨུདཱཧུ རཏྟིཊྛཱནཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨོཀཱསེ’’ཏི སབྦེསཉྷི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏོཀཱསོ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ མེ ཨོཀཱསེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀཏམེ ཏེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཀིཾ པཋམམགྒཝཛ྄ཛྷཱ, ཨུདཱཧུ དུཏིཡཱདིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ’’ཏི སབྦེསཉྷི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒེན པཧཱིནཀིལེསཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི. སཙེ ‘‘ཨིམེ ནཱམ མེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀཏམེསཾ ཏྭཾ དྷམྨཱནཾ ལཱབྷཱི’’ཏི པུཙྪིཏབྦོ ¶ , ‘‘ཀིཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ, ཨུདཱཧུ སཀདཱགཱམིམགྒཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྶཱ’’ཏི སབྦེསཾ ཧི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏདྷམྨཱ ¶ པཱཀཊཱ ཧོནྟི. སཙེ ‘‘ཨིམེསཾ ནཱམཱཧཾ དྷམྨཱནཾ ལཱབྷཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱཔིསྶ ཝཙནཾ ན སདྡྷཱཏབྦཾ, བཧུསྶུཏཱ ཧི ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཀུསལཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམཱནི ཚ ཋཱནཱནི སོདྷེཏུཾ སཀྐོནྟི.

ཨིམསྶ པན བྷིཀྑུནོ ཨཱགམནཔཊིཔདཱ སོདྷེཏབྦཱ. ཡདི ཨཱགམནཔཊིཔདཱ ན སུཛ྄ཛྷཏི, ‘‘ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ནཱམ ན ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨཔནེཏབྦོ. ཡདི པནསྶ ཨཱགམནཔཊིཔདཱ སུཛ྄ཛྷཏི, ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཨཔྤམཏྟོ ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨལགྒོ ཨཱཀཱསེ པཱཎིསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི པཉྙཱཡཏི, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ བྱཱཀརཎཾ པཊིཔདཱཡ སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གངྒོདཀཾ ཡམུནོདཀེན སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི སམེཏི; ཨེཝམེཝ སུཔཉྙཏྟཱ ཏེན བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ ནིབྦཱནགཱམིནཱི པཊིཔདཱ སཾསནྡཏི ནིབྦཱནཉྩ པཊིཔདཱ ཙཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༩༦) ཝུཏྟསདིསཾ ཧོཏི.

ཨཔིཙ ཁོ ན ཨེཏྟཀེནཱཔི སཀྐཱརོ ཀཱཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཨེཀཙྩསྶ ཧི པུཐུཛྫནསྶཱཔི སཏོ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིསདིསཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སོ བྷིཀྑུ ཏེཧི ཏེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨུཏྟཱསེཏབྦོ. ཁཱིཎཱསཝསྶ ནཱམ ཨསནིཡཱཔི མཏྠཀེ ¶ པཏམཱནཱཡ བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ ན ཧོཏི. སཙསྶ བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘‘ན ཏྭཾ ཨརཧཱ’’ཏི ཨཔནེཏབྦོ. སཙེ པན ཨབྷཱིརཱུ ཨཙྪམྦྷཱི ཨནུཏྲཱསཱི ཧུཏྭཱ སཱིཧོ ཝིཡ ནིསཱིདཏི, ཨཡཾ བྷིཀྑུ སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎོ སམནྟཱ རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིཧི པེསིཏཾ སཀྐཱརཾ ཨརཧཏཱིཏི.

པཱཔིཙྪོཏི ཡཱ སཱ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ དུསྶཱིལོཝ སམཱནོ སཱིལཝཱཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུཏི ཨིཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༥༡) ནཡེན ཝུཏྟཱ པཱཔིཙྪཱ ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཨིཙྪཱཔཀཏོཏི ཏཱཡ པཱཔིཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཨཔཀཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ པཱརཱཛིཀོ ཧུཏྭཱ.

ཝིསུདྡྷཱཔེཀྑོཏི ཨཏྟནོ ཝིསུདྡྷིཾ ཨཔེཀྑམཱནོ ཨིཙྪམཱནོ པཏྠཡམཱནོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣོ, ཏསྨཱ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨབྷབྦོ ཛྷཱནཱདཱིནི ཨདྷིགནྟུཾ, བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཧིསྶ སགྒནྟརཱཡོ ཙེཝ ཧོཏི མགྒནྟརཱཡོ ཙ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སཱམཉྙཾ དུཔྤརཱམཊྛཾ ནིརཡཱཡུཔཀཌྜྷཏཱི’’ཏི ¶ (དྷ. པ. ༣༡༡). ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ – ‘‘སིཐིལོ ཧི པརིབྦཱཛོ, བྷིཡྻོ ཨཱཀིརཏེ རཛ’’ནྟི (དྷ. པ. ༣༡༣). ཨིཙྩསྶ བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཝིསུདྡྷི ནཱམ ན ཧོཏི ¶ . ཡསྨཱ པན གིཧཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨཱརཱམིཀོ ཝཱ སཱམཎེརོ ཝཱ ཧུཏྭཱ དཱནསརཎསཱིལསཾཝརཱདཱིཧི སགྒམགྒཾ ཝཱ ཛྷཱནཝིམོཀྑཱདཱིཧི མོཀྑམགྒཾ ཝཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ བྷབྦོ ཧོཏི, ཏསྨཱསྶ གིཧིཨཱདིབྷཱཝོ ཝིསུདྡྷི ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཝིསུདྡྷིཾ ཨཔེཀྑནཏོ ‘‘ཝིསུདྡྷཱཔེཀྑོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝ ཙསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘གིཧཱི ཝཱ ཧོཏུཀཱམོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱཏི ཨེཝཾ བྷཎེཡྻ. ཀཐཾ? ‘‘ཨཛཱནམེཝཾ ཨཱཝུསོ ཨཝཙཾ ཛཱནཱམི, ཨཔསྶཾ པསྶཱམཱི’’ཏི. པདབྷཱཛནེ པན ‘‘ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱ’’ཏི ཨིདཾ པདཾ ཨནུདྡྷརིཏྭཱཝ ཡཐཱ ཝདནྟོ ‘‘ཨཛཱནམེཝཾ ཨཱཝུསོ ཨཝཙཾ ཛཱནཱམི, ཨཔསྶཾ པསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི ནཱམཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཏེ དྷམྨེ ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏུཙྪཾ མུསཱ ཝིལཔིནྟི ཨཧཾ ཝཙནཏྠཝིརཧཏོ ཏུཙྪཾ ཝཉྩནཱདྷིཔྤཱཡཏོ མུསཱ ཝིལཔིཾ, ཨབྷཎིནྟི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པདབྷཱཛནེ པནསྶ ཨཉྙེན པདབྱཉྫནེན ཨཏྠམཏྟཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏུཙྪཀཾ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

པུརིམེ ཨུཔཱདཱཡཱཏི པུརིམཱནི ཏཱིཎི པཱརཱཛིཀཱནི ཨཱཔནྣེ པུགྒལེ ཨུཔཱདཱཡ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

༡༩༩. ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཧེཊྛཱ པདབྷཱཛནཱིཡམྷི ‘‘ཛྷཱནཾ ཝིམོཀྑཾ སམཱདྷི སམཱཔཏྟི ཉཱཎདསྶནཾ…པེ… སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཾཁིཏྟེནེཝ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ དསྶིཏོ, ན ཝིཏྠཱརེན ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏནྟི ཋཔིཏཱ. སངྑེཔདསྶིཏེ ཙ ཨཏྠེ ན སབྦེ སབྦཱཀཱརེན ནཡཾ གཧེཏུཾ སཀྐོནྟི, ཏསྨཱ སབྦཱཀཱརེན ནཡགྒཧཎཏྠཾ པུན ཏདེཝ པདབྷཱཛནཾ མཱཏིཀཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཛྷཱནནྟི པཋམཾ ཛྷཱནཾ, དུཏིཡཾ ཛྷཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི མེཏྟཱཛྷཱནཱདཱིནིཔི ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནིཔི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནམྤི ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནམྤི ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནམྤི སངྒཧིཏམེཝ. ཏསྨཱ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིནྟིཔི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛ྄ཛྷཱནཾ, མེཏྟཱཛྷཱནཾ, ཨུཔེཀྑཱཛྷཱནཾ ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ , ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི’’ནྟིཔི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སུཊྛུ ¶ མུཏྟོ ཝིཝིདྷེཧི ཝཱ ཀིལེསེཧི མུཏྟོཏི ཝིམོཀྑོ. སོ པནཱཡཾ རཱགདོསམོཧེཧི སུཉྙཏྟཱ སུཉྙཏོ. རཱགདོསམོཧནིམིཏྟེཧི ཨནིམིཏྟཏྟཱ ཨནིམིཏྟོ. རཱགདོསམོཧཔཎིདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨཔྤཎིཧིཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧཏི ཨཱརམྨཎེ ཋཔེཏཱིཏི སམཱདྷི. ཨརིཡེཧི སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ སམཱཔཏྟི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཝིམོཀྑཏྟིཀེན ཙ སམཱདྷིཏྟིཀེན ཙ ཨརིཡམགྒོཝ ¶ ཝུཏྟོ. སམཱཔཏྟིཏྟིཀེན པན ཕལསམཱཔཏྟི. ཏེསུ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀམྤི པདཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏི.

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི, དིབྦཙཀྑུ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎནྟི. ཏཏྠ ཨེཀིསྶཱཔི ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམིསྶཱ ཝིཛྫཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཝིཛྫཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི བྷཎནྟོཔི ‘ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི བྷཎནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མགྒབྷཱཝནཱཔདབྷཱཛནེ ཝུཏྟཱ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ མགྒསམྤཡུཏྟཱ ལོཀུཏྟརཱཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྨཱ ལོཀུཏྟརཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ བལཱནཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ ལཱབྷཱིམྷཱིཏི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀནྟི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ པན ‘‘སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཀོཊྛཱསཝསེནཱཔི ‘ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨེཀེཀདྷམྨཝསེནཱཔི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀམེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏམྤི སམེཏི. ཀསྨཱ? མགྒཀྑཎུཔྤནྣེཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ. ཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡཔི ཨེཀེཀཕལཝསེན པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ.

རཱགསྶ པཧཱནནྟིཨཱདིཏྟིཀེ ཀིལེསཔྤཧཱནམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ མགྒེན ཝིནཱ ནཏྠི, ཏཏིཡམགྒེན ཧི ཀཱམརཱགདོསཱནཾ པཧཱནཾ, ཙཏུཏྠེན མོཧསྶ, ཏསྨཱ ‘‘རཱགོ མེ པཧཱིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ.

རཱགཱ ཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཏཱཏིཨཱདིཏྟིཀེ ལོཀུཏྟརཙིཏྟམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘རཱགཱ མེ ཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀམེཝ.

སུཉྙཱགཱརཔདབྷཱཛནེ ¶ པན ཡསྨཱ ཛྷཱནེན ཨགྷཊེཏྭཱ ‘‘སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརམཱམཱི’’ཏི ཝཙནམཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ ནཱདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘པཋམེན ཛྷཱནེན སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཡོ ཛྷཱནེན གྷཊེཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ¶ ནཱམ ཛྷཱནེན སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརམཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨཡམེཝ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཡཱ ¶ ཙ ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཨིམསྶ པདབྷཱཛནེ ཨམྦཊྛསུཏྟཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱསུ ཨཊྛསུ ཝིཛྫཱསུ ཝིཔསྶནཱཉཱཎམནོམཡིདྡྷིཨིདྡྷིཝིདྷདིབྦསོཏཙེཏོཔརིཡཉཱཎབྷེདཱ པཉྩ ཝིཛྫཱ ན ཨཱགཏཱ, ཏཱསུ ཨེཀཱ ཝིཔསྶནཱཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ན ཧོཏི, སེསཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཔསྶནཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏིཔི ‘‘ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏིཔི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཕུསྶདེཝཏྠེརོ པན བྷཎཏི – ‘‘ཨིཏརཱཔི ཙཏསྶོ ཝིཛྫཱ ཉཱཎེན ཨགྷཊིཏཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུ ན ཧོནྟི. ཏསྨཱ ‘མནོམཡསྶ ལཱབྷཱིམྷི, ཨིདྡྷིཝིདྷསྶ, དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ, ཙེཏོཔརིཡསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏཾ ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀེཧེཝ པཊིཀྑིཏྟཾ – ‘‘ཨཱཙརིཡོ ན ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ བྷུམྨནྟརཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨབྷིཉྙཱ ནཱམ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔཱདཀོཝ མཧགྒཏདྷམྨོ, ཛྷཱནེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ མནོམཡསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཝཱ ‘མནོམཡཉཱཎསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཝཱ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཝདཏུ པཱརཱཛིཀམེཝཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ནིབྦཱནཾ པཱལི༹ཡཱ ཨནཱགཏཾ, ཨཐ ཁོ ‘‘ནིབྦཱནཾ མེ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཝཱ ཝདཏོ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀསྨཱ? ནིབྦཱནསྶ ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརཏྟཱ. ཏཐཱ ‘‘ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ པཊིཝིདྡྷཱནི མཡཱ’’ཏི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀསྨཱ? སཙྩཔྤཊིཝེདྷོཏི ཧི མགྒསྶ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཡསྨཱ པན ‘‘ཏིསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཏོ ཙཏཱུསུ ཉཱཎསམྤཡུཏྟེསུ ཙིཏྟུཔྤཱདེསུ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀྲིཡཏོ ཙཏཱུསུ ཉཱཎསམྤཡུཏྟེསུ ཙིཏྟུཔྤཱདེསུ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ ཨེཏེསུ ཙེཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཙཏཱུསུ ཕལེསུ ཙ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༧༤༦) ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘ནིརུཏྟི…པེ… པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཡ ¶ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ལོཀིཡཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ‘‘པཊིསམྦྷིདཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ན ཏཱཝ སཱིསཾ ཨོཏརཏི. ‘‘ལོཀུཏྟརཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པན པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོམྷཱིཏི ཨཝིསེསེནཱཔི ཝདཏོ ¶ པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ. ཀུརུནྡིཡམྤི ‘‘ན མུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ན པཱརཱཛིཀ’’ནྟི ཝིཙཱརིཏཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨཉྙཾ པམཱཎཾ ཀཱཏུནྟི.

‘‘ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ལཱབྷཱིམྷཱཧཾ ཏསྶཱ’’ཏི ཝཱ ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ ནེཝ ལོཀིཡཏྟཱ ན ལོཀུཏྟརཏྟཱཏི. སཙེ པནསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘ནིརོདྷཾ ནཱམ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ ཁཱིཎཱསཝོ ཝཱ སམཱཔཛྫཏི, ཏེསཾ མཾ ཨཉྙཏརོཏི ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརོཏི, སོ ཙ ནཾ ཏཐཱ ཛཱནཱཏི, པཱརཱཛིཀནྟི མཧཱཔཙྩརིསངྑེཔཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

‘‘ཨཏཱིཏབྷཝེ ¶ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ སོཏཱཔནྣོམྷཱི’’ཏི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཨཏཱིཏཀྑནྡྷཱནཉྷི པརཱམཊྛཏྟཱ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏཱིཏི. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨཏཱིཏེ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཀུཔྤདྷམྨཏྟཱ ཨིདྷ པན ‘‘ཨཏྠི ཨཀུཔྤདྷམྨཏྟཱཏི ཀེཙི ཝདནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏམྤི ཏཏྠེཝ ‘‘ཨཏཱིཏཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཀཐེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ ན ཧོཏི, པཙྩུཔྤནྣཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཀཐེནྟསྶེཝ ཧོཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟཾ.

སུདྡྷིཀཝཱརཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༠༠. ཨེཝཾ ཛྷཱནཱདཱིནི དས མཱཏིཀཱཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔནྟོ ཡཾ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདཾ བྷཎཏི, ཏསྶ ཨངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྶེཝ ཝིཏྠཱརསྶ ཝསེན ཙཀྐཔེཡྻཱལཾ བནྡྷནྟོ ཨུལླཔནཱཀཱརཉྩ ཨཱཔཏྟིབྷེདཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུདྡྷིཀཝཱརོ ཝཏྟུཀཱམཝཱརོ པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཝཱརོཏི ཏཡོ མཧཱཝཱརཱ. ཏེསུ ¶ སུདྡྷིཀཝཱརེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ མོཧཱ ཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཔདཾ, ཏཱཝ ཨེཀམེཀསྨིཾ པདེ སམཱཔཛྫིཾ, སམཱཔཛྫཱམི, སམཱཔནྣོ, ལཱབྷཱིམྷི, ཝསཱིམྷི, སཙྪིཀཏཾ མཡཱཏི ཨིམེསུ ཚསུ པདེསུ ཨེཀམེཀཾ པདཾ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི, ཙཏཱུཧི, པཉྩཧི, ཚཧི, སཏྟཧཱཀཱརེཧཱིཏི ཨེཝཾ པཉྩཀྑཏྟུཾ ཡོཛེཏྭཱ སུདྡྷིཀནཡོ ནཱམ ཝུཏྟོ. ཏཏོ པཋམཉྩ ཛྷཱནཾ, དུཏིཡཉྩ ཛྷཱནནྟི ཨེཝཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ ཨེཀམེཀཾ ¶ པདཾ གྷཊེནྟེན སབྦཔདཱནི གྷཊེཏྭཱ ཏེནེཝ ཝིཏྠཱརེན ཁཎྜཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི པུན ཨཱནེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི ན ཡོཛིཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཁཎྜཙཀྐ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏོ དུཏིཡཉྩ ཛྷཱནཾ, ཏཏིཡཉྩ ཛྷཱནནྟི ཨེཝཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ ཨེཀམེཀཾ པདཾ གྷཊེཏྭཱ པུན ཨཱནེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ཏེནེཝ ཝིཏྠཱརེན བདྡྷཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ ཡཐཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ, ཨེཝཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧིཔི སདྡྷིཾ, ཨེཀམེཀཾ པདཾ གྷཊེཏྭཱ པུན ཨཱནེཏྭཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི སདྡྷིཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ཏེནེཝ ཝིཏྠཱརེན ཨཉྙཱནིཔི ཨེཀཱུནཏིཾས བདྡྷཙཀྐཱནི ཝཏྭཱ ཨེཀམཱུལཀནཡོ ནིཊྛཱཔིཏོ. པཱཋོ པན སངྑེཔེན དསྶིཏོ, སོ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡཐཱ ཙ ཨེཀམཱུལཀོ, ཨེཝཾ དུམཱུལཀཱདཡོཔི སབྦམཱུལཀཔརིཡོསཱནཱ ཙཏུནྣཾ སཏཱནཾ ཨུཔརི པཉྩཏིཾས ནཡཱ ཝུཏྟཱ. སེཡྻཐིདཾ – དྭིམཱུལཀཱ ཨེཀཱུནཏིཾས, ཏིམཱུལཀཱ ཨཊྛཝཱིས, ཙཏུམཱུལཀཱ སཏྟཝཱིས; ཨེཝཾ པཉྩམཱུལཀཱདཡོཔི ཨེཀེཀཾ ཨཱུནཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཏིཾསམཱུལཀཱ, ཏཱཝ ཝེདིཏབྦཱ. པཱཋེ པན ཏེསཾ ནཱམམྤི སངྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སབྦམཱུལཀ’’ནྟི ཏིཾསམཱུལཀནཡོ ཨེཀོ དསྶིཏོ. ཡསྨཱ ཙ སུཉྙཱགཱརཔདཾ ཛྷཱནེན ཨགྷཊིཏཾ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ¶ མོཧཱ ཙིཏྟཾ ¶ ཝིནཱིཝརཎཔདཔརིཡོསཱནཱཡེཝ སབྦཏྠ ཡོཛནཱ དསྶིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི གྷཊེཏྭཱ ཝཱ ཨགྷཊེཏྭཱ ཝཱ སམཱཔཛྫིནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུལླཔཏོ མོཀྑོ ནཏྠི, པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏིཡེཝཱཏི.

ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ དསྶནཝསེན ཝུཏྟེ ཙ པནེཏསྨིཾ སུདྡྷིཀམཧཱཝཱརེ ཨཡཾ སངྑེཔཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱིཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདསྶ ཨངྒབྷཱུཏེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི. པུབྦེཝསྶ ཧོཏཱིཏི པུབྦབྷཱགེཡེཝ ཨསྶ པུགྒལསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི. བྷཎནྟསྶ ཧོཏཱིཏི བྷཎམཱནསྶ ཧོཏི. བྷཎིཏསྶ ཧོཏཱིཏི བྷཎིཏེ ཨསྶ ཧོཏི, ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏསྨིཾ ཝུཏྟེ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྷཎིཏསྶཱཏི ཝུཏྟཝཏོ ནིཊྛིཏཝཙནསྶ ཧོཏཱིཏི. ཡོ ཨེཝཾ པུབྦབྷཱགེཔི ཛཱནཱཏི, བྷཎནྟོཔི ཛཱནཱཏི, པཙྪཱཔི ཛཱནཱཏི, ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི སོ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི’’ནྟི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. ཀིཉྩཱཔི དསྶིཏོ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཏྠ ཝིསེསོ – པུཙྪཱ ཏཱཝ ཧོཏི ‘‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’ནྟི པུབྦབྷཱགོ ཨཏྠི, ‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’ནྟི པཙྪཱབྷཱགོ ནཏྠི, ཝུཏྟམཏྟམེཝ ཧི ཀོཙི པམུསྶཏི, ཀིཾ ཏསྶ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི, ན ཧོཏཱི’’ཏི? སཱ ཨེཝཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝིསྶཛྫིཏཱ – པུབྦབྷཱགེ ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཙ བྷཎནྟསྶ ¶ ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཙ ཛཱནཏོ པཙྪཱབྷཱགེ ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ན སཀྐཱ ན བྷཝིཏུཾ. སཙེཔི ན ཧོཏི པཱརཱཛིཀམེཝ. པུརིམམེཝ ཧི ཨངྒདྭཡཾ པམཱཎཾ. ཡསྶཱཔི པུབྦབྷཱགེ ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཨཱབྷོགོ ནཏྠི, བྷཎནྟོ པན ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི, བྷཎིཏེཔི ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཛཱནཱཏི, སོ ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོ. པུབྦབྷཱགོ ཧི པམཱཎཏརོ. ཏསྨིཾ ཨསཏི དཝཱ བྷཎིཏཾ ཝཱ རཝཱ བྷཎིཏཾ ཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཏཾཉཱཎཏཱ ཙ ཉཱཎསམོདྷཱནཉྩ པརིཙྩཛིཏབྦཾ. ཏཾཉཱཎཏཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱཏི ¶ ཡེན ཙིཏྟེན ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཛཱནཱཏི, ཏེནེཝ ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཙ ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཙ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀཙིཏྟེནེཝ ཏཱིསུ ཁཎེསུ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཡཾ ཏཾཉྙཎཏཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱ, ན ཧི སཀྐཱ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན ཏཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནིཏུཾ ཡཐཱ ན སཀྐཱ ཏེནེཝ ཨསིནཱ སོ ཨསི ཚིནྡིཏུནྟི. པུརིམཾ པུརིམཾ པན ཙིཏྟཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ ཙིཏྟསྶ ཏཐཱ ཨུཔྤཏྟིཡཱ པཙྩཡོ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པམཱཎཾ པུབྦབྷཱགོཝ, ཏསྨིཾ སཏི ན ཧེསྶཏི;

སེསདྭཡནྟི ནཏྠེཏ, མིཏི ཝཱཙཱ ཏིཝངྒིཀཱ’’ཏི.

‘‘ཉཱཎསམོདྷཱནཾ ¶ པརིཙྩཛིཏབྦ’’ནྟི ཨེཏཱནི ཏཱིཎི ཙིཏྟཱནི ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ན གཧེཏབྦཱནི. ཨིདཉྷི ཙིཏྟཾ ནཱམ –

ཨནིརུདྡྷམྷི པཋམེ, ན ཨུཔྤཛྫཏི པཙྪིམཾ;

ནིརནྟརུཔྤཛྫནཏོ, ཨེཀཾ ཝིཡ པཀཱསཏི.

ཨིཏོ པརཾ པན ཡྭཱཡཾ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི’’ནྟི སམྤཛཱནམུསཱ བྷཎཏི, ཡསྨཱ སོ ‘‘ནཏྠི མེ པཋམཾ ཛྷཱན’’ནྟི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ཏསྶ ཧི ཨཏྠེཝཱཡཾ ལདྡྷི. ཏཐཱ ‘‘ནཏྠི མེ པཋམཾ ཛྷཱན’’ནྟི ཨེཝམསྶ ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙ. ཨེཝཾསབྷཱཝམེཝ ཙསྶ ཙིཏྟཾ ‘‘ནཏྠི མེ པཋམཾ ཛྷཱན’’ནྟི. ཡདཱ པན མུསཱ ཝཏྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ ཏཾ དིཊྛིཾ ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཧ ཁནྟིཾ ཝཱ དིཊྛིཁནྟཱིཧི སདྡྷིཾ རུཙིཾ ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙཱིཧི སདྡྷིཾ བྷཱཝཾ ཝཱ ཝིནིདྷཱཡ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ བྷཎཏི, ཏསྨཱ ཏེསམྤི ཝསེན ཨངྒབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པརིཝཱརེ ཙ ‘‘ཨཊྛངྒིཀོ ¶ མུསཱཝཱདོ’’ཏི (པཊི. ༣༢༨) ཝུཏྟཏྟཱ ཏཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཱཡ སཉྙཱཡ སདྡྷིཾ ཨཉྙོཔི ཨིདྷ ‘‘ཨཊྛཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཀོ ¶ ནཡོ ཡོཛེཏབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ ཝིནིདྷཱཡ དིཊྛིནྟི བལཝདྷམྨཝིནིདྷཱནཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིནིདྷཱཡ ཁནྟིནྟིཨཱདཱིནི ཏཏོ དུབྦལདུབྦལཱནཾ ཝིནིདྷཱནཝསེན. ཝིནིདྷཱཡ སཉྙནྟི ཨིདཾ པནེཏྠ སབྦདུབྦལདྷམྨཝིནིདྷཱནཾ. སཉྙཱམཏྟམྤི ནཱམ ཨཝིནིདྷཱཡ སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཡསྨཱ པན ‘‘སམཱཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནཱགཏཝཙནེན པཱརཱཛིཀཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘སམཱཔཛྫི’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཏཱིཏཝཏྟམཱནཔདཱནེཝ པཱཋེ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༢༠༧. ཨིཏོ པརཾ སབྦམྤི ཨིམསྨིཾ སུདྡྷིཀམཧཱཝཱརེ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ན ཧེཏྠ ཏཾ ཨཏྠི – ཡཾ ཨིམིནཱ ཝིནིཙྪཡེན ན སཀྐཱ བྷཝེཡྻ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཋཔེཏྭཱ ཀིལེསཔྤཧཱནཔདསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘རཱགོ མེ ཙཏྟོ ཝནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ. སྭཱཡཾ ཝུཙྩཏི – ཨེཏྠ ཧི ཙཏྟོཏི ཨིདཾ སཀབྷཱཝཔརིཙྩཛནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཝནྟོཏི ཨིདཾ པུན ཨནཱདིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན. མུཏྟོཏི ཨིདཾ སནྟཏིཏོ ཝིམོཙནཝསེན. པཧཱིནོཏི ཨིདཾ མུཏྟསྶཱཔི ཀྭཙི ཨནཝཊྛཱནདསྶནཝསེན. པཊིནིསྶཊྛོཏི ཨིདཾ པུབྦེ ཨཱདིནྣཔུབྦསྶ པཊིནིསྶགྒདསྶནཝསེན. ཨུཀྑེཊིཏོཏི ཨིདཾ ཨརིཡམགྒེན ཨུཏྟཱསིཏཏྟཱ པུན ཨནལླཱིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན. སྭཱཡམཏྠོ སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦོ ¶ . སམུཀྑེཊིཏོཏི ཨིདཾ སུཊྛུ ཨུཏྟཱསེཏྭཱ ཨཎུསཧགཏསྶཱཔི པུན ཨནལླཱིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན ཝུཏྟནྟི.

སུདྡྷིཀཝཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝཏྟུཀཱམཝཱརཀཐཱ

༢༡༥. ཝཏྟུཀཱམཝཱརེཔི ‘‘ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ, ཝཱརཔེཡྻཱལཔྤབྷེདོ ཙ སབྦོ ཨིདྷ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཉྷི ཡཾ ‘‘མཡཱ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཏྟུཀཱམེན ཨཉྙཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ནཏྠི མཡ྄ཧཾ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨོཀཱསགཝེསཀཱནཾ པཱཔཔུགྒལཱནཾ ཨོཀཱསནིསེདྷནཏྠཾ ཝུཏྟོ. ཡཐེཝ ཧི ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཔདེསུ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཝདནྟོཔི ཁེཏྟེ ཨོཏིཎྞཏྟཱ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱཏཀོཝ ¶ ཧོཏི; ཨེཝཾ ¶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཔདེསུ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀཾ ཝཏྟུཀཱམོ ཏཏོ ཨཉྙཾ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཝདནྟོཔི ཁེཏྟེ ཨོཏིཎྞཏྟཱ པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏི. སཙེ ཡསྶ ཝདཏི, སོ ཏམཏྠཾ ཏངྑཎཉྙེཝ ཛཱནཱཏི. ཛཱནནལཀྑཎཉྩེཏྠ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧཏྠམུདྡཱཡ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏི. ཨིདཾ ཨབྷཱུཏཱརོཙནཾ ཧཏྠམུདྡཱཡཔི ཨོཏརཏི. ཡོ ཧི ཧཏྠཝིཀཱརཱདཱིཧིཔི ཨངྒཔཙྩངྒཙོཔནེཧི ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཝིཉྙཏྟིཔཐེ ཋིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨཱརོཙེཏི, སོ ཙ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏི. ཨཐ པན ཡསྶ ཨཱརོཙེཏི, སོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཀི ཨཡཾ བྷཎཏཱི’’ཏི, སཾསཡཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫཏི, ཙིརཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཝཱ པཙྪཱ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཊིཝིཛཱནནྟོ ཨིཙྩེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛཱནནྟསྶ ཝུཏྟེ ཐུལླཙྩཡཾ ཧོཏི. ཡོ པན ཛྷཱནཱདཱིནི ཨཏྟནོ ཨདྷིགམཝསེན ཝཱ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱདིཝསེན ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, ཀེཝལཾ ཛྷཱནནྟི ཝཱ ཝིམོཀྑོཏི ཝཱ ཝཙནམཏྟམེཝ སུཏཾ ཧོཏི, སོཔི ཏེན ཝུཏྟེ ‘‘ཛྷཱནཾ ཀིར སམཱཔཛྫིནྟི ཨེས ཝདཏཱི’’ཏི ཡདི ཨེཏྟཀམཏྟམྤི ཛཱནཱཏི, ཛཱནཱཏིཙྩེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཏསྶ ཝུཏྟེ པཱརཱཛིཀམེཝ. སེསོ ཨེཀསྶ ཝཱ དྭིནྣཾ ཝཱ བཧཱུནཾ ཝཱ ནིཡམིཏཱནིཡམིཏཝསེན ཝིསེསོ སབྦོ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཝཏྟུཀཱམཝཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཝཱརཀཐཱ

༢༢༠. པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཝཱརེཔི ¶ – སབྦཾ ཝཱརཔེཡྻཱལབྷེདཾ པུབྦེ ཨཱགཏཔདཱནཉྩ ཨཏྠཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཉཏྭཱ པཱལི༹ཀྐམོ ཏཱཝ ཨེཝཾ ཛཱནིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཧི ‘‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ ཝསི, ཡོ ཏེ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫི, ཡོ ཏེ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫི, ཡོ ཏེ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫི, ཡོ ཏེ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཱི’’ཏི ཨིམེ པཉྩ པཙྩཏྟཝཙནཝཱརཱ, ‘‘ཡེན ཏེ ཝིཧཱརོ པརིབྷུཏྟོ’’ཏིཨཱདཡོ པཉྩ ཀརཎཝཙནཝཱརཱ, ‘‘ཡཾ ཏྭཾ ཨཱགམྨ ཝིཧཱརཾ ཨདཱསཱི’’ཏིཨཱདཡོ པཉྩ ཨུཔཡོགཝཙནཝཱརཱ ཝུཏྟཱ ¶ , ཏེསཾ ཝསེན ཨིདྷ ཝུཏྟེན སུཉྙཱགཱརཔདེན སདྡྷིཾ པུབྦེ ཝུཏྟེསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ སབྦཔདེསུ ¶ ཝཱརཔེཡྻཱལབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ, ཡེན ཏེ ཝིཧཱརོ, ཡཾ ཏྭཾ ཨཱགམྨ ཝིཧཱར’’ནྟི ཨེཝཾ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཏྟཱ པན ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཙ ཨཝུཏྟཏྟཱ པཊིཝིཛཱནནྟསྶ ཝུཏྟེཔི ཨིདྷ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨཔཊིཝིཛཱནནྟསྶ དུཀྐཊནྟི ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨནཱཔཏྟིབྷེདཀཐཱ

ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརཝསེན ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཱཔཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨདྷིམཱནེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨདྷིམཱནེནཱཏི ཨདྷིགཏམཱནེན སམུདཱཙརནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཏི ཀོཧཉྙེ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཨཋཏྭཱ ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ སནྟིཀེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀཱདཡོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱཨེཝ. ཨིདྷ པན ཨཱདིཀམྨིཀཱ ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡཱ བྷིཀྑཱུ. ཏེསཾ ཨནཱཔཏྟཱིཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ – ཧཏྠམུདྡཱཡ ཨཱརོཙེནྟསྶ ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཙཱིབྷེདེན ཨཱརོཙེནྟསྶ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཨུབྷཡཾ ཀརོནྟསྶ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནཾ ཧསནྟོཔི ཧི སོམནསྶིཀོ ཨུལླཔཏི བྷཱཡནྟོཔི མཛ྄ཛྷཏྟོཔཱིཏི.

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༢༢༣. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ – ཨདྷིམཱནཝཏྠུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡཝཏྠུསྨིཾ ¶ – པཎིདྷཱཡཱཏི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ. ཨེཝཾ མཾ ཛནོ སམྦྷཱཝེསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨརཉྙེ ཝསནྟཾ མཾ ཛནོ ཨརཧཏྟེ ཝཱ སེཀྑབྷཱུམིཡཾ ཝཱ སམྦྷཱཝེསྶཏི, ཏཏོ ལོཀསྶ སཀྐཏོ བྷཝིསྶཱམི གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ པཎིདྷཱཡ ‘‘ཨརཉྙེ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟསྶ པདཝཱརེ པདཝཱརེ དུཀྐཊཾ. ཏཐཱ ཨརཉྙེ ཀུཊིཀརཎཙངྐམནནིསཱིདནནིཝཱསནཔཱཝུརཎཱདཱིསུ སབྦཀིཙྩེསུ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ¶ ཨརཉྙེ ན ཝསིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཝསནྟོ ཧི སམྦྷཱཝནཾ ལབྷཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡོ པན སམཱདིནྣདྷུཏངྒོ ¶ ‘‘དྷུཏངྒཾ རཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གཱམནྟེ མེ ཝསཏོ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཔཏི, ཨརཉྙཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨརཉྙེ ཏིཎྞཾ ཝིཝེཀཱནཾ ཨཉྙཏརཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ན ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨརཉྙཝཱསོ ནཱམ བྷགཝཏཱ པསཏྠོ, མཡི ཙ ཨརཉྙེ ཝསནྟེ བཧཱུ སབྲཧྨཙཱརིནོ གཱམནྟཾ ཧིཏྭཱ ཨཱརཉྙཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཨནཝཛྫཝཱསཾ ཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏེན ཝསིཏབྦཾ.

ཏཏིཡཝཏྠུསྨིམྤི – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱདཱིནི སཎྛཔེཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཀིཙྩཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བྷོཛནཔརིཡོསཱནཾ ཏཱཝ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. སམྦྷཱཝནཾ ལབྷཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ དུཀྐཊམེཝ. ཁནྡྷཀཝཏྟསེཁིཡཝཏྟཔརིཔཱུརཎཏྠཾ པན སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནཏྠཾ ཝཱ པཱསཱདིཀེཧི ཨབྷིཀྐམཔཊིཀྐམཱདཱིཧི པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཨནུཔཝཛྫོ ཝིཉྙཱུནནྟི.

ཙཏུཏྠཔཉྩམཝཏྠཱུསུ – ‘‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ ཝསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཨཝུཏྟཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཨཏྟུཔནཱཡིཀམེཝ ཧི སམུདཱཙརནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ.

པཎིདྷཱཡ ཙངྐམཱིཏིཨཱདཱིནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱནེཝ.

སཾཡོཛནཝཏྠུསྨིཾ – སཾཡོཛནཱ པཧཱིནཱཏིཔི ‘‘དས སཾཡོཛནཱ པཧཱིནཱ’’ཏིཔི ‘‘ཨེཀཾ སཾཡོཛནཾ པཧཱིན’’ནྟིཔི ཝདཏོ ཀིལེསཔྤཧཱནམེཝ ཨཱརོཙིཏཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ.

༢༢༤. རཧོཝཏྠཱུསུ – རཧོ ཨུལླཔཏཱིཏི ‘‘རཧོགཏོ ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི ཝདཏི, ན མནསཱ ཙིནྟིཏམེཝ ཀརོཏི. ཏེནེཏྠ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ.

ཝིཧཱརཝཏྠུ ¶ ཨུཔཊྛཱནཝཏྠུ ཙ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༢༢༥. ན དུཀྐརཝཏྠུསྨིཾ – ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཡཾ ལདྡྷི – ‘‘ཨརིཡཔུགྒལཱཝ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ’’ཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡེ ཁོ ཏེ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཏེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུ’’ནྟི. ཡསྨཱ ཙསྶ ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘སཱིལཝཏཱ ¶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀེན ན དུཀྐརཾ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱཏུཾ, པཊིབལོ སོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུ’’ནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཧ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཝཱིརིཡཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཨཱརཱདྷནཱིཡོཏི སཀྐཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ སམྤཱདེཏུཾ ནིབྦཏྟེཏུནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

མཙྩུཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཡསྶ ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ བྷཱཡེཡྻ. མཡ྄ཧཾ པན ཨཝིཔྤཊིསཱརཝཏྠུཀཱནི པརིསུདྡྷཱནི སཱིལཱནི, སྭཱཧཾ ཀིཾ མརཎསྶ བྷཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘‘ནཱཧཾ ཨཱཝུསོ མཙྩུནོ བྷཱཡཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཝིཔྤཊིསཱརཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏོ པརཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཝཱིརིཡཝཏྠུསདིསཱནེཝ.

ཝེདནཱཝཏྠཱུསུཔཋམསྨིཾ ཏཱཝ སོ བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱནབལེན ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཾ ཋཏྭཱ ‘‘ནཱཝུསོ སཀྐཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཨདྷིཝཱསེཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

དུཏིཡེ པན ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ནཱཝུསོ སཀྐཱ པུཐུཛྫནེནཱ’’ཏི པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཏྟཱ ཐུལླཙྩཡཾ.

༢༢༦. བྲཱཧྨཎཝཏྠཱུསུསོ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ན ཀེཝལཾ ‘‘ཨཱཡནྟུ བྷོནྟོ ཨརཧནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཾ ཡཾ པནསྶ ཝཙནཾ མུཁཏོ ནིགྒཙྪཏི, སབྦཾ ‘‘ཨརཧནྟཱནཾ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཐ, པཱདོདཀཾ དེཐ, ཨརཧནྟོ པཱདེ དྷོཝནྟཱུ’’ཏི ཨརཧནྟཝཱདཔཊིསཾཡུཏྟཾཡེཝ. ཏཾ པནསྶ པསཱདབྷཉྙཾ སདྡྷཱཙརིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱབལེན སམུསྶཱཧིཏསྶ ཝཙནཾ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑཝེ, པསཱདབྷཉྙེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཝུཙྩམཱནེན པན བྷིཀྑུནཱ ན ཧཊྛཏུཊྛེནེཝ པཙྩཡཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཱ, ‘‘ཨརཧཏྟསམྤཱཔིཀཾ པཊིཔདཾ པརིཔཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི.

ཨཉྙབྱཱཀརཎཝཏྠཱུནིསཾཡོཛནཝཏྠུསདིསཱནེཝ. ཨགཱརཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ གིཧིབྷཱཝེ ཨནཏྠིཀཏཱཡ ¶ ཨནཔེཀྑཏཱཡ ‘‘ཨབྷབྦོ ཁོ ཨཱཝུསོ མཱདིསོ’’ཏི ཨཱཧ, ན ཨུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡེན. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

༢༢༧. ཨཱཝཊཀཱམཝཏྠུསྨིཾ ¶ སོ བྷིཀྑུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཙ ཀིལེསཀཱམེསུ ཙ ལོཀིཡེནེཝ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ནིརཔེཀྑོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝཊཱ མེ ཨཱཝུསོ ཀཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱཝཊཱཏི ¶ ཨཱཝཱརིཏཱ ནིཝཱརིཏཱ, པཊིཀྑིཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཨབྷིརཏིཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ སཱསནེ ཨནུཀྐཎྛིཏབྷཱཝེན ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིསུ ཙ ཨབྷིརཏབྷཱཝེན ‘‘ཨབྷིརཏོ ཨཧཾ ཨཱཝུསོ པརམཱཡ ཨབྷིརཏིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ, ན ཨུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡེན. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

པཀྐམནཝཏྠུསྨིཾ ཡོ ཨིམམྷཱ ཨཱཝཱསཱ པཋམཾ པཀྐམིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཝཱསཾ ཝཱ མཎྜཔཾ ཝཱ སཱིམཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཋཱནཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཏཱཡ ཀཏིཀཱཡ ཡོ ‘‘མཾ ཨརཧཱཏི ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཏམྷཱ ཋཱནཱ པཋམཾ པཀྐམཏི, པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཡོ པན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཝཱ ཀིཙྩེན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཝཱ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན བྷིཀྑཱཙཱརཏྠཾ ཝཱ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱནཾ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཨཉྙེན ཝཱ ཏཱདིསེན ཀརཎཱིཡེན ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གཙྪཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེཔིསྶ ཨེཝཾ གཏསྶ པཙྪཱ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི ‘‘ན དཱནཱཧཾ ཏཏྠ གམིསྶཱམི ཨེཝཾ མཾ ཨརཧཱཏི སམྦྷཱཝེསྶནྟཱི’’ཏི ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ཡོཔི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡམནསིཀཱརཱདིཝསེན ཨཉྙཝིཧིཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཙོརཱདཱིཧི ཝཱ ཨནུབདྡྷོ མེགྷཾ ཝཱ ཨུཊྛིཏཾ དིསྭཱ ཨནོཝསྶཀཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཡཱནེན ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཱ གཙྪནྟོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཱཔཛྫཏི, པདགམནེནེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཏམྤི ཡེཧི སཧ ཀཏིཀཱ ཀཏཱ, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཔུབྦཾཨཙརིམཾ གཙྪནྟོ ནཱཔཛྫཏི. ཨེཝཾ གཙྪནྟཱ ཧི སབྦེཔི ཨཉྙམཉྙཾ རཀྑནྟི. སཙེཔི མཎྜཔརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ ཀིཉྩི ཋཱནཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨེཏྠ ནིསཱིདཏི ཝཱ ཙངྐམཏི ཝཱ, ཏཾ ཨརཧཱཏི ཛཱནིསྶཱམ’’ པུཔྥཱནི ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨིམཱནི གཧེཏྭཱ པཱུཛཾ ཀརིསྶཏི, ཏཾ ཨརཧཱཏི ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཀཏིཀཱ ཀཏཱ ཧོཏི, ཏཏྲཱཔི ཨིཙྪཱཙཱརཝསེན ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ. སཙེཔི ཨུཔཱསཀེན ཨནྟརཱམགྒེ ཝིཧཱརོ ཝཱ ཀཏོ ཧོཏི, ཙཱིཝརཱདཱིནི ཝཱ ཋཔིཏཱནི ཧོནྟི, ‘‘ཡེ ཨརཧནྟོ ཏེ ཨིམསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝསནྟུ, ཙཱིཝརཱདཱིནི ཙ གཎྷནྟཱུ’’ཏི. ཏཏྲཱཔི ཨིཙྪཱཙཱརཝསེན ཝསནྟསྶ ཝཱ ཙཱིཝརཱདཱིནི ཝཱ གཎྷནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ ¶ . ཨེཏཾ པན ཨདྷམྨིཀཀཏིཀཝཏྟཾ ¶ , ཏསྨཱ ན ཀཱཏབྦཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཏེམཱསབྦྷནྟརེ ¶ སབྦེཝ ཨཱརཉྙཀཱ ཧོནྟུ, པིཎྜཔཱཏིཀངྒཱདིཨཝསེསདྷུཏངྒདྷརཱ ཝཱ ཨཐ ཝཱ སབྦེཝ ཁཱིཎཱསཝཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདི. ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ ཧི བྷིཀྑཱུ སནྣིཔཏནྟི. ཏཏྠ ཀེཙི དུབྦལཱ ཨཔྤཐཱམཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཝཏྟཾ ཨནུཔཱལེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔམྤི ཝཏྟཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ‘‘ཨིམཾ ཏེམཱསཾ སབྦེཧེཝ ན ཨུདྡིསིཏབྦཾ, ན པརིཔུཙྪིཏབྦཾ, ན པབྦཱཛེཏབྦཾ, མཱུགབྦཏཾ གཎྷིཏབྦཾ, བཧི སཱིམཊྛསྶཱཔི སངྒྷལཱབྷོ དཱཏབྦོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ པན ན ཀཱཏབྦམེཝ.

༢༢༨. ལཀྑཎསཾཡུཏྟེ ཡྭཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཙ ལཀྑཎོཏི ལཀྑཎཏྠེརོ ཝུཏྟོ, ཨེས ཛཊིལསཧསྶསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱཡ ཨུཔསམྤནྣོ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡཱཝསཱནེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨེཀོ མཧཱསཱཝཀོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ པནེས ལཀྑཎསམྤནྣེན སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརེན བྲཧྨསམེན ཨཏྟབྷཱཝེན སམནྣཱགཏོ, ཏསྨཱ ལཀྑཎོཏི སངྑཾ གཏོ. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ པན པབྦཛིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ དུཏིཡོ ཨགྒསཱཝཀོ.

སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི མནྡཧསིཏཾ པཱཏུཨཀཱསི, པཀཱསཡི དསྶེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ པན དིསྭཱ ཐེརོ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི? ཨུཔརི པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཾ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཾ ཨེཀཾ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟཾ སཏྟཾ དིསྭཱ, ཏཉྩ ཁོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ, ན པསཱདཙཀྑུནཱ. པསཱདཙཀྑུསྶ ཧི ཨེཏེ ཨཏྟབྷཱཝཱ ན ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཨེཝརཱུཔཾ པན ཨཏྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཀཱརུཉྙེ ཀཱཏབྦེ ཀསྨཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི? ཨཏྟནོ ཙ བུདྡྷཉཱཎསྶ ཙ སམྤཏྟིསམནུསྶརཎཏོ. ཏཉྷི དིསྭཱ ཐེརོ ‘‘ཨདིཊྛསཙྩེན ནཱམ པུགྒལེན པཊིལབྷིཏབྦཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཏྟབྷཱཝཱ མུཏྟོ ཨཧཾ, ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ’’ཏི ཨཏྟནོ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཨཧོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ¶ ཉཱཎསམྤཏྟི, ཡོ ‘ཀམྨཝིཔཱཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻོ; ན ཙིནྟེཏབྦོ’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧) དེསེསི, པཙྩཀྑཾ ཝཏ ཀཏྭཱ བུདྡྷཱ དེསེནྟི, སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཉཱཎསམྤཏྟིཉྩ སརིཏྭཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི. ཡསྨཱ པན ཁཱིཎཱསཝཱ ནཱམ ན ཨཀཱརཎཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ལཀྑཎཏྠེརོ པུཙྪི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཱཝུསོ མོགྒལླཱན ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡཱ’’ཏི. ཐེརོ པན ཡསྨཱ ཡེཧི ཨཡཾ ཨུཔཔཏྟི སཱམཾ ཨདིཊྛཱ, ཏེ དུསྶདྡྷཱཔཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ བྷགཝནྟཾ སཀྑིཾ ཀཏྭཱ བྱཱཀཱཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ ¶ . ཏཏོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པུཊྛོ ‘‘ཨིདྷཱཧཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཨཊྛིཀསངྑལིཀནྟི སེཏཾ ནིམྨཾསལོཧིཏཾ ཨཊྛིསངྒྷཱཏཾ. གིཛ྄ཛྷཱཔི ཀཱཀཱཔི ཀུལལཱཔཱིཏི ཨེཏེཔི ཡཀྑགིཛ྄ཛྷཱ ཙེཝ ཡཀྑཀཱཀཱ ཙ ཡཀྑཀུལལཱ ཙ པཙྩེཏབྦཱ. པཱཀཏིཀཱནཾ པན གིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨཱཔཱཐམྤི ཨེཏཾ རཱུཔཾ ནཱགཙྪཏི. ཨནུཔཏིཏྭཱ ཨནུཔཏིཏྭཱཏི ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ. ཝིཏུཌེནྟཱིཏི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཝིཏུདེནྟཱིཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨསིདྷཱརཱུཔམེཧི ཏིཁིཎེཧི ལོཧཏུཎྜེཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ སུདཾ ཨཊྚསྶརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཏྠ སུདནྟི ནིཔཱཏོ, སཱ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱ ཨཊྚསྶརཾ ཨཱཏུརསྶརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཀུསལཝིཔཱཀཱནུབྷཝནཏྠཾ ཀིར ཡོཛནཔྤམཱཎཱཔི ཏཱདིསཱ ཨཏྟབྷཱཝཱ ནིབྦཏྟནྟི, པསཱདུསྶདཱ ཙ ཧོནྟི པཀྐགཎྜསདིསཱ; ཏསྨཱ སཱ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱ བལཝཝེདནཱཏུརཱ ཏཱདིསཾ སརམཀཱསཱིཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ‘‘ཝཊྚགཱམིཀསཏྟཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཏྟབྷཱཝཱ ན མུཙྩནྟཱི’’ཏི སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ དྷམྨསཾཝེགཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨཱཝུསོ ཨེཏདཧོསི; ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ བྷོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཡེསཾ སཱ པེཏཱུཔཔཏྟི ཨཔྤཙྩཀྑཱ, ཏེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ¶ . བྷགཝཱ པན ཐེརསྶཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཙཀྑུབྷཱུཏཱ ཝཏ བྷིཀྑཝེ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑུ བྷཱུཏཾ ཛཱཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཏེསནྟི ཙཀྑུབྷཱུཏཱ; བྷཱུཏཙཀྑུཀཱ ཨུཔྤནྣཙཀྑུཀཱ, ཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཝིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཏྲ ཧི ནཱམཱཏི ཨེཏྠ ཡཏྲཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. ཏཏྲཱཡམཏྠཡོཛནཱ; ཡསྨཱ ནཱམ སཱཝཀོཔི ཨེཝརཱུཔཾ ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ སཀྑིཾ ཝཱ ཀརིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཙཀྑུབྷཱུཏཱ ཝཏ བྷིཀྑཝེ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟི, ཉཱཎབྷཱུཏཱ ཝཏ བྷིཀྑཝེ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

པུབྦེཝ མེ སོ བྷིཀྑཝེ སཏྟོ དིཊྛོཏི བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཔྤཊིཝེདྷེན ཨཔྤམཱཎེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཔྤམཱཎེ སཏྟནིཀཱཡེ བྷཝགཏིཡོནིཋིཏིནིཝཱསེ ཙ པཙྩཀྑཾ ཀརོནྟེན མཡཱ པུབྦེཝ སོ སཏྟོ དིཊྛོཏི ཝདཏི.

གོགྷཱཏཀོཏི ¶ གཱཝོ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨཊྛིཏོ མཾསཾ མོཙེཏྭཱ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཀཔྤནཀསཏྟོ. ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེནཱཏི ཏསྶ ནཱནཱཙེཏནཱཧི ཨཱཡཱུཧིཏསྶ ཨཔརཱཔརིཡཀམྨསྶ. ཏཏྲ ཧི ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ནརཀེ པཊིསནྡྷི ཛནིཏཱ, ཏསྶཱ ཝིཔཱཀེ པརིཀྑཱིཎེ ཨཝསེསཀམྨཾ ཝཱ ཀམྨནིམིཏྟཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པུན པེཏཱདཱིསུ པཊིསནྡྷི ནིབྦཏྟཏི, ཏསྨཱ སཱ པཊིསནྡྷི ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ ཝཱ ཨཱརམྨཎསབྷཱགཏཱཡ ཝཱ ‘‘ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ¶ ཝིཔཱཀཱཝསེསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཉྩ སཏྟོ ཨེཝཾ ཨུཔཔནྣོ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེནཱ’’ཏི. ཏསྶ ཀིར ནརཀཱ ཙཝནཀཱལེ ནིམྨཾསཀཏཱནཾ གུནྣཾ ཨཊྛིརཱསི ཨེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. སོ པཊིཙྪནྣམྤི ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཉྙཱུནཾ པཱཀཊཾ ཝིཡ ཀརོནྟོ ཨཊྛིསངྑལིཀཔེཏོ ཛཱཏོ.

༢༢༩. མཾསཔེསིཝཏྠུསྨིཾ ¶ གོགྷཱཏཀོཏི གོམཾསཔེསིཡོ ཀཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ ཝལླཱུརཝིཀྐཡེན ཨནེཀཱནི ཝསྶཱནི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏེནསྶ ནརཀཱ ཙཝནཀཱལེ མཾསཔེསིཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. སོ མཾསཔེསིཔེཏོ ཛཱཏོ.

མཾསཔིཎྜཝཏྠུསྨིཾ སོ སཱཀུཎིཀོ སཀུཎེ གཧེཏྭཱ ཝིཀྐིཎནཀཱལེ ནིཔྤཀྑཙམྨེ མཾསཔིཎྜམཏྟེ ཀཏྭཱ ཝིཀྐིཎནྟོ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏེནསྶ ནརཀཱ ཙཝནཀཱལེ མཾསཔིཎྜོཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. སོ མཾསཔིཎྜཔེཏོ ཛཱཏོ.

ནིཙྪཝིཝཏྠུསྨིཾ ཏསྶ ཨོརབྦྷིཀསྶ ཨེལ༹ཀེ ཝདྷིཏྭཱ ནིཙྩམྨེ ཀཏྭཱ ཀཔྤིཏཛཱིཝིཀསྶ པུརིམནཡེནེཝ ནིཙྩམྨཾ ཨེལ༹ཀསརཱིརཾ ནིམིཏྟམཧོསི. སོ ནིཙྪཝིཔེཏོ ཛཱཏོ.

ཨསིལོམཝཏྠུསྨིཾ སོ སཱུཀརིཀོ དཱིགྷརཏྟཾ ནིཝཱཔཔུཊྛེ སཱུཀརེ ཨསིནཱ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏེནསྶ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀབྷཱཝོཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨསིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

སཏྟིལོམཝཏྠུསྨིཾ སོ མཱགཝིཀོ ཨེཀཾ མིགཉྩ སཏྟིཉྩ གཧེཏྭཱ ཝནཾ གནྟྭཱ ཏསྶ མིགསྶ སམཱིཔཾ ཨཱགཏཱགཏེ མིགེ སཏྟིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེསི, ཏསྶ སཏྟིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷནཀབྷཱཝོཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ སཏྟིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

ཨུསུལོམཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཀཱརཎིཀོཏི རཱཛཱཔརཱདྷིཀེ ཨནེཀཱཧི ཀཱརཎཱཧི པཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཝསཱནེ ཀཎྜེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརཎཀཔུརིསོ. སོ ཀིར ཨསུཀསྨིཾ པདེསེ ཝིདྡྷོ མརཏཱིཏི ཉཏྭཱཝ ཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶེཝཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ ནརཀེ ཨུཔྤནྣསྶ ཏཏོ པཀྐཱཝསེསེན ཨིདྷཱུཔཔཏྟིཀཱལེ ཨུསུནཱ ཝིཛ྄ཛྷནབྷཱཝོཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨུསུལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

སཱུཙིལོམཝཏྠུསྨིཾ སཱརཐཱིཏི ཨསྶདམཀོ. གོདམཀོཏིཔི ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾཝུཏྟཾ. ཏསྶ པཏོདསཱུཙིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷནབྷཱཝོཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ སཱུཙིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

དུཏིཡསཱུཙིལོམཝཏྠུསྨིཾ ¶ སཱུཙཀོཏི པེསུཉྙཀཱརཀོ ¶ . སོ ཀིར མནུསྶེ ཨཉྙམཉྙཉྩ བྷིནྡི. རཱཛཀུལེ ཙ ‘‘ཨིམསྶ ཨིམཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཨིམིནཱ ཨིདཾ ནཱམ ཀཏ’’ནྟི སཱུཙེཏྭཱ སཱུཙེཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསི. ཏསྨཱ ཡཐཱནེན སཱུཙེཏྭཱ མནུསྶཱ བྷིནྣཱ, ཏཐཱ སཱུཙཱིཧི བྷེདནདུཀྑཾ པཙྩནུབྷོཏུཾ ཀམྨམེཝ ནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ སཱུཙིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

ཨཎྜབྷཱརིཏཝཏྠུསྨིཾ གཱམཀཱུཊོཏི ཝིནིཙྪཡཱམཙྩོ. ཏསྶ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ ཀུམྦྷམཏྟཱ མཧཱགྷཊཔྤམཱཎཱ ཨཎྜཱ ཨཧེསུཾ. སོ ཧི ཡསྨཱ རཧོ པཊིཙྪནྣ ཋཱནེ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཀཱུཊཝིནིཙྪཡེན པཱཀཊཾ དོསཾ ཀརོནྟོ སཱམིཀེ ཨསྶཱམིཀེ ཨཀཱསི. ཏསྨཱསྶ རཧསྶཾ ཨངྒཾ པཱཀཊཾ ནིབྦཏྟཾ. ཡསྨཱ དཎྜཾ པཊྛཔེནྟོ པརེསཾ ཨསཡ྄ཧཾ བྷཱརཾ ཨཱརོཔེསི, ཏསྨཱསྶ རཧསྶངྒཾ ཨསཡ྄ཧབྷཱརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཾ. ཡསྨཱ ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏེན སམེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ ཋཏྭཱ ཝིསམོ ཨཧོསི, ཏསྨཱསྶ རཧསྶངྒེ ཝིསམཱ ནིསཛྫཱ ཨཧོསཱིཏི.

པཱརདཱརིཀཝཏྠུསྨིཾ སོ སཏྟོ པརསྶ རཀྑིཏཾ གོཔིཏཾ སསྶཱམིཀཾ ཕསྶཾ ཕུསནྟོ མཱིལ༹ྷསུཁེན ཀཱམསུཁེན ཙིཏྟཾ རམཡིཏྭཱ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ གཱུཐཕསྶཾ ཕུསནྟོ དུཀྑམནུབྷཝིཏུཾ ཏཏྠ ནིབྦཏྟོ. དུཊྛབྲཱཧྨཎཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ.

༢༣༠. ནིཙྪཝིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ ཡསྨཱ མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨཏྟནོ ཕསྶེ ཨནིསྶརོ, སཱ ཙ ཏཾ སཱམིཀསྶ སནྟཀཾ ཕསྶཾ ཐེནེཏྭཱ པརེསཾ ཨབྷིརཏིཾ ¶ ཨུཔྤཱདེསི, ཏསྨཱ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ སུཁསམྥསྶཱ དྷཾསིཏྭཱ དུཀྑསམྥསྶཾ ཨནུབྷཝིཏུཾ ནིཙྪཝིཏྠཱི ཧུཏྭཱ ཨུཔཔནྣཱ.

མངྒུལིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ མངྒུལིནྟི ¶ ཝིརཱུཔཾ དུདྡསིཀཾ བཱིབྷཙྪཾ, སཱ ཀིར ཨིཀྑཎིཀཱཀམྨཾ ཡཀྑདཱསིཀམྨཾ ཀརོནྟཱི ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཨེཝཾ བལིཀམྨེ ཀཏེ ཨཡཾ ནཱམ ཏུམྷཱཀཾ ཝཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཧཱཛནསྶ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཝཉྩནཱཡ གཧེཏྭཱ མཧཱཛནཾ དུདྡིཊྛིཾ མིཙྪཱདིཊྛིཾ གཎྷཱཔེསི, ཏསྨཱ ཏཱཡ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནཾ ཐེནིཏཏྟཱ དུགྒནྡྷཱ དུདྡསྶནསྶ གཱཧིཏཏྟཱ དུདྡསིཀཱ ཝིརཱུཔཱ བཱིབྷཙྪཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ.

ཨོཀིལིནིཝཏྠུསྨིཾ ཨུཔྤཀྐཾ ཨོཀིལིནིཾ ཨོཀིརིནིནྟི སཱ ཀིར ཨངྒཱརཙིཏཀེ ནིཔནྣཱ ཝིཔྥནྡམཱནཱ ཝིཔརིཝཏྟམཱནཱ པཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨུཔྤཀྐཱ ཙེཝ ཧོཏི ཁརེན ཨགྒིནཱ པཀྐསརཱིརཱ; ཨོཀིལིནཱི ཙ ཀིལིནྣསརཱིརཱ བིནྡུབིནྡཱུནི ཧིསྶཱ སརཱིརཏོ པགྒྷརནྟི. ཨོཀིརིནཱི ཙ ཨངྒཱརསམྤརིཀིཎྞཱ, ཏསྶཱ ཧི ཧེཊྛཏོཔི ཀིཾསུཀཔུཔྥཝཎྞཱ ཨངྒཱརཱ, ཨུབྷཡཔསྶེསུཔི ¶ , ཨཱཀཱསཏོཔིསྶཱ ཨུཔརི ཨངྒཱརཱ པཏནྟི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུཔྤཀྐཾ ཨོཀིལིནིཾ ཨོཀིརིནི’’ནྟི. སཱ ཨིསྶཱཔཀཏཱ སཔཏྟིཾ ཨངྒཱརཀཊཱཧེན ཨོཀིརཱིཏི ཏསྶཱ ཀིར ཀལིངྒརཉྙོ ཨེཀཱ ནཱཊཀིནཱི ཨངྒཱརཀཊཱཧཾ སམཱིཔེ ཋཔེཏྭཱ གཏྟཏོ ཨུདཀཉྩ པུཉྪཏི, པཱཎིནཱ ཙ སེདཾ ཀརོཏི. རཱཛཱཔི ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀཐཉྩ ཀརོཏི, པརིཏུཊྛཱཀཱརཉྩ དསྶེཏི. ཨགྒམཧེསཱི ཏཾ ཨསཧམཱནཱ ཨིསྶཱཔཀཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོ ཏཾ ཨངྒཱརཀཊཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶཱ ཨུཔརི ཨངྒཱརེ ཨོཀིརི. སཱ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཱདིསཾཡེཝ ཝིཔཱཀཾ པཙྩནུབྷཝིཏུཾ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟཱ.

ཙོརགྷཱཏཀཝཏྠུསྨིཾ ¶ སོ རཉྙོ ཨཱཎཱཡ དཱིགྷརཏྟཾ ཙོརཱནཾ སཱིསཱནི ཚིནྡིཏྭཱ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟནྟོ ཨསཱིསཀཾ ཀབནྡྷཾ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི.

བྷིཀྑུཝཏྠུསྨིཾ པཱཔབྷིཀྑཱུཏི ལཱམཀབྷིཀྑུ. སོ ཀིར ལོཀསྶ སདྡྷཱདེཡྻེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེཧི ཨསཾ ཡཏོ བྷིནྣཱཛཱིཝོ ཙིཏྟཀེལི༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝིཙརི. ཏཏོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟནྟོ བྷིཀྑུསདིསེནེཝ ཨཏྟབྷཱཝེན ནིབྦཏྟི. བྷིཀྑུནཱི-སིཀྑམཱནཱ-སཱམཎེར-སཱམཎེརཱིཝཏྠཱུསུཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

༢༣༡. ཏཔོདཱཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཨཙྪོདཀོཏི པསནྣོདཀོ. སཱིཏོདཀོཏི སཱིཏལཨུདཀོ. སཱཏོདཀོཏི མདྷུརོདཀོ. སེཏཀོཏི པརིསུདྡྷོ ནིསྶེཝཱལཔཎཀཀདྡམོ. སུཔྤཏིཏྠོཏི སུནྡརེཧི ཏིཏྠེཧི ཨུཔཔནྣོ. རམཎཱིཡོཏི རཏིཛནཀོ. ཙཀྐམཏྟཱནཱིཏི རཐཙཀྐཔྤམཱཎཱནི. ཀུཐིཏཱ སནྡཏཱིཏི ཏཏྲཱ སནྟཏྟཱ ཧུཏྭཱ སནྡཏི. ཡཏཱཡཾ བྷིཀྑཝེཏི ཡཏོ ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ. སོ དཧོཏི སོ རཧདོ. ཀུཏོ པནཱཡཾ སནྡཏཱིཏི? ཝེབྷཱརཔབྦཏསྶ ཀིར ཧེཊྛཱ བྷུམྨཊྛཀནཱགཱནཾ པཉྩཡོཛནསཏིཀཾ ནཱགབྷཝནཾ དེཝལོཀསདིསཾ མཎིམཡེན ཏལེན ཨཱརཱམུཡྻཱནེཧི ཙ སམནྣཱགཏཾ; ཏཏྠ ནཱགཱནཾ ཀཱིལ༹ནཊྛཱནེ སོ ཨུདཀདཧོ, ཏཏོ ཨཡཾ ཏཔོདཱ སནྡཏི. དྭིནྣཾ མཧཱནིརཡཱནཾ ཨནྟརིཀཱཡ ཨཱགཙྪཏཱིཏི རཱཛགཧནགརཾ ཀིར ཨཱཝིཉྫེཏྭཱ མཧཱཔེཏལོཀོ, ཏཏྠ དྭིནྣཾ མཧཱལོཧཀུམྦྷིནིརཡཱནཾ ཨནྟརེན ཨཡཾ ཏཔོདཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏསྨཱ ཀུཐིཏཱ སནྡཏཱིཏི.

ཡུདྡྷཝཏྠུསྨིཾ ¶ ནནྡཱི ཙརཏཱིཏི ཝིཛཡབྷེརཱི ཨཱཧིཎྜཏི. རཱཛཱ ཨཱཝུསོ ལིཙྪཝཱིཧཱིཏི ཐེརོ ཀིར ཨཏྟནོ དིཝཱཊྛཱནེ ཙ རཏྟིཊྛཱནེ ཙ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ལིཙྪཝཡོ ཀཏཧཏྠཱ ཀཏཱུཔཱསནཱ, རཱཛཱ ཙ ཏེཧི སདྡྷིཾ སམྤཧཱརཾ དེཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱཛཱནཾ པརཱཛིཏཾ པལཱཡམཱནཾ ཨདྡས. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ ཨཱཝུསོ ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཊྛཱཀོ ལིཙྪཝཱིཧི པབྷགྒོ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. སཙྩཾ, བྷིཀྑཝེ, མོགྒལླཱནོ ཨཱཧཱཏི པརཱཛིཀཀཱལེ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཡཾ དིཊྛཾ ཏཾ བྷཎནྟོ སཙྩཾ ཨཱཧ.

༢༣༢. ནཱགོགཱཧཝཏྠུསྨིཾ སཔྤིནིཀཱཡཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱཡ. ཨཱནེཉྫཾ སམཱདྷིནྟི ཨནེཛཾ ཨཙལཾ ཀཱཡཝཱཙཱཝིཔྥནྡཝིརཧིཏཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཾ. ནཱགཱནནྟི ཧཏྠཱིནཾ. ཨོགཡ྄ཧ ཨུཏྟརནྟཱནནྟི ཨོགཡ྄ཧ ཨོགཱཧེཏྭཱ པུན ཨུཏྟརནྟཱནཾ. ཏེ ཀིར གམྦྷཱིརཾ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཏྠ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ སོཎྜཱཡ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལོལེནྟཱ ཨུཏྟརནྟི, ཏེསཾ ཨེཝཾ ཨོགཡ྄ཧ ཨུཏྟརནྟཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀོཉྩཾ ཀརོནྟཱནནྟི ནདཱིཏཱིརེ ཋཏྭཱ སོཎྜཾ མུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀོཉྩནཱདཾ ཀརོནྟཱནཾ. སདྡཾ ཨསྶོསིནྟི ཏཾ ¶ ཀོཉྩནཱདསདྡཾ ཨསྶོསིཾ. ཨཏྠེསོ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷི སོ ཙ ཁོ ཨཔརིསུདྡྷོཏི ཨཏྠི ཨེསོ སམཱདྷི མོགྒལླཱནསྶ, སོ ཙ ཁོ པརིསུདྡྷོ ན ཧོཏི. ཐེརོ ཀིར པབྦཛིཏཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཏདཧུཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨནཱཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝོ ¶ སམཱདྷིཔརིཔནྠཀེ དྷམྨེ ན སུཊྛུ པརིསོདྷེཏྭཱ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཱདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎཱནཾ སཉྙཱམཏྟཀམེཝ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣོ, ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ནཱགཱནཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ ཨསྶོསི’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྠེསོ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷི; སོ ཙ ཁོ ཨཔརིསུདྡྷོ’’ཏི.

སོབྷིཏཝཏྠུསྨིཾ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཨནུསྶརཱམཱིཏི ཨེཀཱཝཛྫནེན ཨནུསྶརཱམཱིཏི ཨཱཧ. ཨིཏརཐཱ ཧི ཨནཙྪརིཡཾ ཨརིཡསཱཝཀཱནཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ནཱནཱཝཛྫནེན ཏསྶ ཏསྶ ཨཏཱིཏེ ནིཝཱསསྶ ཨནུསྶརཎནྟི ན བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡེཡྻུཾ. ཡསྨཱ པནེས ‘‘ཨེཀཱཝཛྫནེན ཨནུསྶརཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ, ཏསྨཱ བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སོབྷིཏསྶ, སཱ ཙ ཁོ ཨེཀཱཡེཝ ཛཱཏཱིཏི ཡཾ སོབྷིཏོ ཛཱཏིཾ ཨནུསྶརཱམཱིཏི ཨཱཧ, ཨཏྠེསཱ ཛཱཏི སོབྷིཏསྶ, སཱ ཙ ཁོ ཨེཀཱཡེཝ ཨནནྟརཱ ན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུསྶརིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཀཐཾ པནཱཡཾ ཨེཏཾ ཨནུསྶརཱིཏི? ཨཡཾ ཀིར པཉྩནྣཾ ཀཔྤསཏཱནཾ ཨུཔརི ཏིཏྠཱཡཏནེ

པབྦཛིཏྭཱ ཨསཉྙསམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟི. ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨཝསཱནེ མནུསྶལོཀེ ཨུཔྤནྣོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪཱཀཱསི. སོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརམཱནོ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ པཊིསནྡྷིཾ དིསྭཱ ཏཏོ པརཾ ཏཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཙུཏིམེཝ ཨདྡས. ཨཐ ཨུབྷིནྣམནྟརཱ ཨཙིཏྟཀཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨནུསྶརིཏུཾ ¶ ཨསཀྐོནྟོ ནཡཏོ སལླཀྑེསི – ‘‘ཨདྡྷཱཨཧཾ ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟོ’’ཏི. ཨེཝཾ སལླཀྑེནྟེན པནཱནེན དུཀྐརཾ ཀཏཾ, སཏདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཡཱ ཀོཊི པཊིཝིདྡྷཱ, ཨཱཀཱསེ པདཾ དསྶིཏཾ. ཏསྨཱ ནཾ བྷགཝཱ ¶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཝཏྠུསྨིཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟཱནཾ ཡདིདཾ སོབྷིཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༧).

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཝཎྞནཱ

༢༣༣. ཨུདྡིཊྛཱ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨནྟོ ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱཏི ཨིདཾ ཨིདྷ ཨུདྡིཊྛཔཱརཱཛིཀཔརིདཱིཔནམེཝ. སམོདྷཱནེཏྭཱ པན སབྦཱནེཝ ཙཏུཝཱིསཏི པཱརཱཛིཀཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏུཝཱིསཏི? པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱནི ཏཱཝ བྷིཀྑཱུནཾ ཙཏྟཱརི, བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨསཱདྷཱརཎཱནི ཙཏྟཱརཱིཏི ཨཊྛ. ཨེཀཱདས ཨབྷབྦཔུགྒལཱ, ཏེསུ པཎྜཀཏིརཙྪཱནགཏཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱ, ཏཡོ ཝཏྠུཝིཔནྣཱ ཨཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀཱ, ཏེསཾ སགྒོ ཨཝཱརིཏོ མགྒོ པན ཝཱརིཏོ, ཨབྷབྦཱ ཧི ཏེ མགྒཔྤཊིལཱབྷཱཡ ཝཏྠུཝིཔནྣཏྟཱཏི. པབྦཛྫཱཔི ནེསཾ པཊིཀྑིཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏེཔི པཱརཱཛིཀཱ. ཐེཡྻསཾཝཱསཀོ, ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟཀོ, མཱཏུགྷཱཏཀོ, པིཏུགྷཱཏཀོ, ཨརཧནྟགྷཱཏཀོ, བྷིཀྑུནཱིདཱུསཀོ, ལོཧིཏུཔྤཱདཀོ, སངྒྷབྷེདཀོཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཨཏྟནོ ཀིརིཡཱཡ ཝིཔནྣཏྟཱ ཨབྷབྦཊྛཱནཾ པཏྟཱཏི པཱརཱཛིཀཱཝ. ཏེསུ ཐེཡྻསཾཝཱསཀོ, ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟཀོ, བྷིཀྑུནཱིདཱུསཀོཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ སགྒོ ཨཝཱརིཏོ མགྒོ པན ཝཱརིཏོཝ. ཨིཏརེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུབྷཡམྤི ཝཱརིཏཾ. ཏེ ཧི ཨནནྟརབྷཝེ ནརཀེ ནིབྦཏྟནཀསཏྟཱ. ཨིཏི ཨིམེ ཙ ཨེཀཱདས, པུརིམཱ ཙ ཨཊྛཱཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི. ཏེ གིཧིལིངྒེ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ གིཧིནིཝཱསནནིཝཏྠཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱིསཏི. སཱ ཧི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཀཏྭཱཔི ཨེཏྟཱཝཏཱཝ ཨསྶམཎཱིཏི ཨིམཱནི ཏཱཝ ཝཱིསཏི པཱརཱཛིཀཱནི.

ཨཔརཱནིཔི – ལམྦཱི, མུདུཔིཊྛིཀོ, པརསྶ ཨངྒཛཱཏཾ མུཁེན གཎྷཱཏི, པརསྶ ཨངྒཛཱཏེ ཨབྷིནིསཱིདཏཱིཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཝསེན ཙཏྟཱརི ཨནུལོམཔཱརཱཛིཀཱནཱིཏི ཝདནྟི. ཨེཏཱནི ཧི ཡསྨཱ ཨུབྷིནྣཾ རཱགཝསེན སདིསབྷཱཝཱུཔགཏཱནཾ དྷམྨོ ‘‘མེཐུནདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེན པརིཡཱཡེན མེཐུནདྷམྨཾ ¶ ཨཔྤཊིསེཝིཏྭཱཡེཝ ཀེཝལཾ མགྒེན མགྒཔྤཝེསནཝསེན ཨཱཔཛྫིཏབྦཏྟཱ མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀསྶ ཨནུལོམེནྟཱིཏི ཨནུལོམཔཱརཱཛིཀཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙ ཙཏྟཱརི ¶ པུརིམཱནི ཙ ཝཱིསཏཱིཏི སམོདྷཱནེཏྭཱ སབྦཱནེཝ ཙཏུཝཱིསཏི པཱརཱཛིཀཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ན ལབྷཏི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསནྟི ཨུཔོསཐ-པཝཱརཎ-པཱཏིམོཀྑུདྡེས-སངྒྷཀམྨཔྤབྷེདཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ན ལབྷཏི. ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱཏི ཡཐཱ པུབྦེ གིཧིཀཱལེ ཨནུཔསམྤནྣཀཱལེ ཙ པཙྪཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣོཔི ཏཐེཝ ཨསཾཝཱསོ ཧོཏི. ནཏྠི ཏསྶ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ¶ ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཔཱཏིམོཀྑུདྡེསསངྒྷཀམྨཔྤབྷེདོ སཾཝཱསོཏི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ན ལབྷཏི. ཏཏྠཱཡསྨནྟེ པུཙྪཱམཱིཏི ཏེསུ ཙཏཱུསུ པཱརཱཛིཀེསུ ཨཱཡསྨནྟེ ‘‘ཀཙྩིཏྠ པརིསུདྡྷཱ’’ཏི པུཙྪཱམི. ཀཙྩིཏྠཱཏི ཀཙྩི ཨེཏྠ; ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ པཱརཱཛིཀེསུ ཀཙྩི པརིསུདྡྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཀཙྩིཏྠ པརིསུདྡྷཱཏི ཀཙྩི པརིསུདྡྷཱ ཨཏྠ, བྷཝཐཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སངྒྷཱདིསེསཀཎྜཾ

༡. སུཀྐཝིསྶཊྛིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

ཡཾ ¶ ¶ པཱརཱཛིཀཀཎྜསྶ, སངྒཱིཏཾ སམནནྟརཾ;

ཏསྶ ཏེརསཀསྶཱཡམཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

༢༣༤. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ སེཡྻསཀོ ཨནབྷིརཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནཾ. སེཡྻསཀོཏི ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ནཱམཾ. ཨནབྷིརཏོཏི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཀཱམརཱགཔརིལཱ༹ཧེན པརིཌཡ྄ཧམཱནོ ན པན གིཧིབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོ. སོ ཏེན ཀིསོ ཧོཏཱིཏི སོ སེཡྻསཀོ ཏེན ཨནབྷིརཏབྷཱཝེན ཀིསོ ཧོཏི.

ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱིཏི ཨེཏྠ ཨུདཱཡཱིཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ, ཨཡཉྷི སེཡྻསཀསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ལཱལུ༹དཱཡཱི ནཱམ བྷནྟམིགསཔྤཊིབྷཱགོ ནིདྡཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟཱནཾ ཨཉྙཏརོ ལོལབྷིཀྑུ. ཀཙྩི ནོ ཏྭནྟི ཀཙྩི ནུ ཏྭཾ. ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཝཏཱ ཨཏྠོཏི ཡཱཝདཏྠཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཱཝཏཱ ཏེ བྷོཛནེན ཨཏྠོ ཡཏྟཀཾ ཏྭཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ བྷུཉྫ, ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ རཏྟིཾ ཝཱ དིཝཱ ཝཱ སུཔིཏུཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ སུཔ, མཏྟིཀཱདཱིཧི ཀཱཡཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཙུཎྞཱདཱིཧི གྷཾསིཏྭཱ ཡཏྟཀཾ ནྷཱནཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ ནྷཱཡ, ཨུདྡེསེན ཝཱ པརིཔུཙྪཱཡ ཝཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནེན ཝཱ ཨཏྠོ ནཏྠཱིཏི. ཡདཱ ཏེ ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཏཝ ¶ ཀཱམརཱགཝསེན ཨུཀྐཎྛིཏཏཱ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི. རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏཱིཏི ཀཱམརཱགོ ཙིཏྟཾ དྷཾསེཏི པདྷཾསེཏི ཝིཀྑིཔཏི ཙེཝ མིལཱཔེཏི ཙ. ཏདཱ ཧཏྠེན ཨུཔཀྐམིཏྭཱ ཨསུཙིཾ མོཙེཧཱིཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཧཏྠེན ཝཱཡམིཏྭཱ ཨསུཙིམོཙནཾ ཀརོཧི, ཨེཝཉྷི ཏེ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ བྷཝིསྶཏི. ཨིཏི ཏཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུསཱསི ཡཐཱ ཏཾ བཱལོ བཱལཾ མགོ མགཾ.

༢༣༥. ཏེསཾ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨསམྤཛཱནཱནཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟཱནནྟི སཏིསམྤཛཉྙཾ པཧཱཡ ནིདྡཾ ཨོཏརནྟཱནཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟཱནཾ ཨབྱཱཀཏོ ¶ བྷཝངྒཝཱརོ པཝཏྟཏི, སཏིསམྤཛཉྙཝཱརོ གལ༹ཏི, ཏཐཱཔི སཡནཀཱལེ མནསིཀཱརོ ཀཱཏབྦོ. དིཝཱ སུཔནྟེན ཡཱཝ ནྷཱཏསྶ ¶ བྷིཀྑུནོ ཀེསཱ ན སུཀྑནྟི ཏཱཝ སུཔིཏྭཱ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི སཨུསྶཱཧེན སུཔིཏབྦཾ. རཏྟིཾ སུཔནྟེན ཨེཏྟཀཾ ནཱམ རཏྟིབྷཱགཾ སུཔིཏྭཱ ཙནྡེན ཝཱ ཏཱརཀཱཡ ཝཱ ཨིདཾ ནཱམ ཋཱནཾ པཏྟཀཱལེ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི སཨུསྶཱཧེན སུཔིཏབྦཾ. བུདྡྷཱནུསྶཏིཨཱདཱིསུ ཙ དསསུ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨེཀཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ཙིཏྟརུཙིཡཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཝ ནིདྡཱ ཨོཀྐམིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི སཏོ སམྤཛཱནོ སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཨཝིཛཧིཏྭཱཝ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏེ པན བྷིཀྑཱུ བཱལཱ ལོལཱ བྷནྟམིགསཔྤཊིབྷཱགཱ ན ཨེཝམཀཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེསཾ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨསམྤཛཱནཱནཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟཱན’’ནྟི.

ཨཏྠི ཙེཏྠ ཙེཏནཱ ལབྦྷཏཱིཏི ཨེཏྠ ཙ སུཔིནནྟེ ཨསྶཱདཙེཏནཱ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷཏི. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏནཱ; སཱ ཙ ཁོ ཨབྦོཧཱརིཀཱཏི བྷིཀྑཝེ ཨེསཱ ཨསྶཱདཙེཏནཱ ཨཏྠི, སཱ ཙ ཁོ ཨཝིསཡེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱ, ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨངྒཾ ན ཧོཏི. ཨིཏི བྷགཝཱ སུཔིནནྟེ ཙེཏནཱཡ ཨབྦོཧཱརིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཉྩ པན བྷིཀྑཝེ ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ, སཉྩེཏནིཀཱ སུཀྐཝིསྶཊྛི ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱ སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི སཱནུཔཉྙཏྟིཀཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི.

༢༣༦-༢༣༧. ཏཏྠ སཾཝིཛྫཏི ཙེཏནཱ ཨསྶཱཏི སཉྩེཏནཱ, སཉྩེཏནཱཝ སཉྩེཏནིཀཱ, སཉྩེཏནཱ ཝཱ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི སཉྩེཏནིཀཱ. ཡསྨཱ པན ཡསྶ སཉྩེཏནིཀཱ ¶ སུཀྐཝིསྶཊྛི ཧོཏི སོ ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཧོཏི, སཱ ཙསྶ སུཀྐཝིསྶཊྛི ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྱཉྫནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱནནྟོཏི ཨུཔཀྐམཱམཱིཏི ཛཱནནྟོ. སཉྫཱནནྟོཏི སུཀྐཾ མོཙེམཱིཏི སཉྫཱནནྟོ, ཏེནེཝ ཨུཔཀྐམཛཱནནཱཀཱརེན སདྡྷིཾ ཛཱནནྟོཏི ཨཏྠོ. ཙེཙྩཱཏི མོཙནསྶཱདཙེཏནཱཝསེན ཙེཏེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ. ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱཏི ཨུཔཀྐམཝསེན མདྡནྟོ ནིརཱསངྐཙིཏྟཾ པེསེཏྭཱ. ཝཱིཏིཀྐམོཏི ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ ཡོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཨཡཾ སཉྩེཏནིཀཱསདྡསྶ སིཁཱཔྤཏྟོ ཨཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ¶ སུཀྐཝིསྶཊྛཱིཏི ཨེཏྠ ཡསྶ སུཀྐསྶ ཝིསྶཊྛི ཏཾ ཏཱཝ སངྑྱཱཏོ ཝཎྞབྷེདཏོ ཙ དསྶེཏུཾ ‘‘སུཀྐནྟི དས སུཀྐཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཀྐཱནཾ ཨཱསཡབྷེདཏོ དྷཱཏུནཱནཏྟཏོ ཙ ནཱིལཱདིཝཎྞབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསྶཊྛཱིཏི ཝིསྶགྒོ, ཨཏྠཏོ པནེཏཾ ཋཱནཱཙཱཝནཾ ཧོཏི, ཏེནཱཧ – ‘‘ཝིསྶཊྛཱིཏི ཋཱནཏོ ཙཱཝནཱ ¶ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཝཏྠིསཱིསཾ ཀཊི ཀཱཡོཏི ཏིདྷཱ སུཀྐསྶ ཋཱནཾ པཀཔྤེནྟི, ཨེཀོ ཀིརཱཙརིཡོ ‘‘ཝཏྠིསཱིསཾ སུཀྐསྶ ཋཱན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨེཀོ ‘‘ཀཊཱི’’ཏི, ཨེཀོ ‘‘སཀལོ ཀཱཡོ’’ཏི, ཏེསུ ཏཏིཡསྶ བྷཱསིཏཾ སུབྷཱསིཏཾ. ཀེསལོམནཁདནྟཱནཉྷི མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱཐདྡྷསུཀྑཙམྨཱནི ཙ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝསེསོ ཚཝིམཾསལོཧིཏཱནུགཏོ སབྦོཔི ཀཱཡོ ཀཱཡཔྤསཱདབྷཱཝཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱབདྡྷཔིཏྟཱནཾ སམྦྷཝསྶ ཙ ཋཱནམེཝ. ཏཐཱ ཧི རཱགཔརིཡུཊྛཱནེནཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ ཧཏྠཱིནཾ ཨུབྷོཧི ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི སམྦྷཝོ ནིཀྑམཏི, མཧཱསེནརཱཛཱ ཙ རཱགཔརིཡུཊྛིཏོ སམྦྷཝཝེགཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཏྠེན བཱཧུསཱིསཾ ཕཱལེཏྭཱ ཝཎམུཁེན ནིཀྑནྟཾ སམྦྷཝཾ དསྶེསཱིཏི.

ཨེཏྠ པན པཋམསྶ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱདེ མོཙནསྶཱདེན ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམཏོ ཡཏྟཀཾ ཨེཀཱ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱ པིཝེཡྻ ཏཏྟཀེ ཨསུཙིམྷི ཝཏྠིསཱིསཏོ མུཉྩིཏྭཱ ¶ དཀསོཏཾ ཨོཏིཎྞམཏྟེ བཧི ནིཀྑནྟེ ཝཱ ཨནིཀྑནྟེ ཝཱ སངྒྷཱདིསེསོ. དུཏིཡསྶ ཝཱདེ ཏཐེཝ ཀཊིཏོ མུཙྩིཏྭཱ དཀསོཏཾ ཨོཏིཎྞམཏྟེ, ཏཏིཡསྶ ཝཱདེ ཏཐེཝ སཀལཀཱཡཾ སངྑོབྷེཏྭཱ ཏཏོ མུཙྩིཏྭཱ དཀསོཏཾ ཨོཏིཎྞམཏྟེ བཧི ནིཀྑནྟེ ཝཱ ཨནིཀྑནྟེ ཝཱ སངྒྷཱདིསེསོ. དཀསོཏོརོཧཎཉྩེཏྠ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཨནྟརཱ ནིཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཝུཏྟཾ, ཋཱནཱ ཙུཏཉྷི ཨཝསྶཾ དཀསོཏཾ ཨོཏརཏི. ཏསྨཱ ཋཱནཱ ཙཱཝནམཏྟེནེཝེཏྠ ཨཱཔཏྟི ཝེདིཏབྦཱ, སཱ ཙ ཁོ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམནྟསྶེཝ ཧཏྠཔརིཀམྨཔཱདཔརིཀམྨགཏྟཔརིཀམྨཀརཎེན སཙེཔི ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཨཡཾ སབྦཱཙརིཡསཱདྷཱརཎཝིནིཙྪཡོ.

ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱཏི ཨེཏྠ སུཔིནོ ཨེཝ སུཔིནནྟོ, ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཔནེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཉྩ པན སུཔིནཾ པསྶནྟོ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པསྶཏི ¶ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ ཝཱ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ ཝཱ དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ ཝཱ པུབྦནིམིཏྟཏོ ཝཱཏི.

ཏཏྠ པིཏྟཱདཱིནཾ ཁོབྷཀརཎཔཙྩཡཡོགེན ཁུབྷིཏདྷཱཏུཀོ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, པསྶནྟོ ཙ ནཱནཱཝིདྷཾ སུཔིནཾ པསྶཏི – པབྦཏཱ པཏནྟོ ཝིཡ, ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཝིཡ, ཝཱལ༹མིགཧཏྠཱིཙོརཱདཱིཧི ཨནུབདྡྷོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ པསྶནྟོ པུབྦེ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཾ ཨཱརམྨཎཾ པསྶཏི. དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ པསྶནྟསྶ དེཝཏཱ ཨཏྠཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཨནཏྠཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཨནཏྠཱཡ ཝཱ ནཱནཱཝིདྷཱནི ཨཱརམྨཎཱནི ཨུཔསཾཧརནྟི, སོ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཱནི ཨཱརམྨཎཱནི པསྶཏི. པུབྦནིམིཏྟཏོ པསྶནྟོ པུཉྙཱཔུཉྙཝསེན ཨུཔྤཛྫིཏུཀཱམསྶ ཨཏྠསྶ ཝཱ ཨནཏྠསྶ ཝཱ པུབྦནིམིཏྟབྷཱུཏཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, བོདྷིསཏྟསྶམཱཏཱ ¶ ཝིཡ པུཏྟཔཊིལཱབྷནིམིཏྟཾ, བོདྷིསཏྟོ ཝིཡ པཉྩ མཧཱསུཔིནེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༦), ཀོསལརཱཛཱ ཝིཡ སོལ༹ས སུཔིནེཏི.

ཏཏྠ ཡཾ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ ཙ སུཔིནཾ པསྶཏི ན ཏཾ སཙྩཾ ཧོཏི. ཡཾ དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ པསྶཏི ཏཾ སཙྩཾ ཝཱ ཧོཏི ཨལཱིཀཾ ཝཱ, ཀུདྡྷཱ ཧི དེཝཏཱ ཨུཔཱཡེན ཝིནཱསེཏུཀཱམཱ ཝིཔརཱིཏམྤི ཀཏྭཱ དསྶེནྟི. ཡཾ པན པུབྦནིམིཏྟཏོ པསྶཏི ¶ ཏཾ ཨེཀནྟསཙྩམེཝ ཧོཏི. ཨེཏེསཉྩ ཙཏུནྣཾ མཱུལཀཱརཎཱནཾ སཾསགྒབྷེདཏོཔི སུཔིནབྷེདོ ཧོཏིཡེཝ.

ཏཉྩ པནེཏཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི སུཔིནཾ སེཀྑཔུཐུཛྫནཱཝ པསྶནྟི ཨཔྤཧཱིནཝིཔལླཱསཏྟཱ, ཨསེཀྑཱ པན ན པསྶནྟི པཧཱིནཝིཔལླཱསཏྟཱ. ཀིཾ པནེཏཾ པསྶནྟོ སུཏྟོ པསྶཏི པཊིབུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ནེཝ སུཏྟོ ན པཊིབུདྡྷོཏི? ཀིཉྩེཏྠ ཡདི ཏཱཝ སུཏྟོ པསྶཏི ཨབྷིདྷམྨཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི, བྷཝངྒཙིཏྟེན ཧི སུཔཏི ཏཾ རཱུཔནིམིཏྟཱདིཨཱརམྨཎཾ རཱགཱདིསམྤཡུཏྟཾ ཝཱ ན ཧོཏི, སུཔིནཾ པསྶནྟསྶ ཙ ཨཱིདིསཱནི ཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཐ པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི ཝིནཡཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི, ཡཉྷི པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི ཏཾ སབྦོཧཱརིཀཙིཏྟེན པསྶཏི, སབྦོཧཱརིཀཙིཏྟེན ཙ ཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨནཱཔཏྟི ནཱམ ནཏྠི. སུཔིནཾ པསྶནྟེན པན ཀཏེཔི ཝཱིཏིཀྐམེ ཨེཀནྟཾ ཨནཱཔཏྟི ཨེཝ. ཨཐ ནེཝ སུཏྟོ ན པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི, ཀོ ནཱམ པསྶཏི; ཨེཝཉྩ སཏི སུཔིནསྶ ཨབྷཱཝོཝ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི, ན ཨབྷཱཝོ. ཀསྨཱ ¶ ? ཡསྨཱ ཀཔིམིདྡྷཔརེཏོ པསྶཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀཔིམིདྡྷཔརེཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སུཔིནཾ པསྶཏཱི’’ཏི. ཀཔིམིདྡྷཔརེཏོཏི མཀྐཊནིདྡཱཡ ཡུཏྟོ. ཡཐཱ ཧི མཀྐཊསྶ ནིདྡཱ ལཧུཔརིཝཏྟཱ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཡཱ ནིདྡཱ པུནཔྤུནཾ ཀུསལཱདིཙིཏྟཝོཀིཎྞཏྟཱ ལཧུཔརིཝཏྟཱ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཡཾ པུནཔྤུནཾ བྷཝངྒཏོ ཨུཏྟརཎཾ ཧོཏི ཏཱཡ ཡུཏྟོ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཏེནཱཡཾ སུཔིནོ ཀུསལོཔི ཧོཏི ཨཀུསལོཔི ཨབྱཱཀཏོཔི. ཏཏྠ སུཔིནནྟེ ཙེཏིཡཝནྡནདྷམྨསྶཝནདྷམྨདེསནཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཀུསལོ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཨཀུསལོ, དྭཱིཧི ཨནྟེཧི མུཏྟོ ཨཱཝཛྫནཏདཱརམྨཎཀྑཎེ ཨབྱཱཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. སྭཱཡཾ དུབྦལཝཏྠུཀཏྟཱ ཙེཏནཱཡ པཊིསནྡྷིཾ ཨཱཀཌྜྷིཏུཾ ཨསམཏྠོ, པཝཏྟེ པན ཨཉྙེཧི ཀུསལཱཀུསལེཧི ཨུཔཏྠམྦྷིཏོ ཝིཔཱཀཾ དེཏི. ཀིཉྩཱཔི ཝིཔཱཀཾ དེཏི? ཨཐ ཁོ ཨཝིསཡེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱཝ སུཔིནནྟཙེཏནཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཋཔེཏྭཱ སུཔིནནྟ’’ནྟི.

སངྒྷཱདིསེསོཏི ཨིམསྶ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡསྶ ནཱམཾ. ཏསྨཱ ཡཱ ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱ སཉྩེཏནིཀཱ སུཀྐཝིསྶཊྛི ¶ , ཨཡཾ སངྒྷཱདིསེསོ ནཱམ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡོཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ ¶ . ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ སངྒྷོ ཨཱདིམྷི ཙེཝ སེསེ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ ཨསྶཱཏི སངྒྷཱདིསེསོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨིམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཏུཀཱམསྶ ཡཾ ཏཾ ཨཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཾ, ཏསྶ ཨཱདིམྷི ཙེཝ པརིཝཱསདཱནཏྠཱཡ ཨཱདིཏོ སེསེ ཙ མཛ྄ཛྷེ མཱནཏྟདཱནཏྠཱཡ མཱུལཱཡ པཊིཀསྶནེན ཝཱ སཧ མཱནཏྟདཱནཏྠཱཡ ཨཝསཱནེ ཨབྦྷཱནཏྠཱཡ སངྒྷོ ཨིཙྪིཏབྦོ. ན ཧེཏྠ ཨེཀམྤི ཀམྨཾ ཝིནཱ སངྒྷེན སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི སངྒྷོ ཨཱདིམྷི ཙེཝ སེསེ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ ཨསྶཱཏི སངྒྷཱདིསེསོཏི. བྱཉྫནཾ པན ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྒྷོཝ ཏསྶཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ པརིཝཱསཾ དེཏི, མཱུལཱཡ པཊིཀསྶཏི, མཱནཏྟཾ དེཏི, ཨབྦྷེཏི ན སམྦཧུལཱ ན ཨེཀཔུགྒལོ, ཏེན ཝུཙྩཏི སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི ཨིདམསྶ པདབྷཱཛནཾ –

‘‘སངྒྷཱདིསེསོཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཎོཧི ཡཐཱཏཐཾ;

སངྒྷོཝ དེཏི པརིཝཱསཾ, མཱུལཱཡ པཊིཀསྶཏི;

མཱནཏྟཾ དེཏི ཨབྦྷེཏི, ཏེནེཏཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩) –

པརིཝཱརེ ¶ ཝཙནཀཱརཎཉྩ ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ པརིཝཱསདཱནཱདཱིནི སམུཙྩཡཀྑནྡྷཀེ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱགཏཱནི, ཏཏྠེཝ ནེསཾ སཾཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ.

ཏསྶེཝ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡསྶཱཏི ཏསྶ ཨེཝ ཨཱཔཏྟིསམཱུཧསྶ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི, རཱུལ༹ྷིསདྡེན པན ཨཝཡཝེ སམཱུཧཝོཧཱརེན ཝཱ ‘‘ནིཀཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ – ‘‘ཨེཀོ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, ཨེཀོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ.

ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིམཾ སུཀྐཝིསྶཊྛིཾ ཨཱཔཛྫནྟསྶ ཨུཔཱཡཉྩ ཀཱལཉྩ ཨདྷིཔྤཱཡཉྩ ཨདྷིཔྤཱཡཝཏྠུཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ མོཙེཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི པདེཧི ཨུཔཱཡོ དསྶིཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཝཱ མོཙེཡྻ བཧིདྡྷཱརཱུཔེ ཝཱ ཨུབྷཡཏྠ ཝཱ ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཀཊིཾ ཀམྤེནྟོ, ཨིཏོ པརཾ ཨཉྙོ ཨུཔཱཡོ ནཏྠི. ཏཏྠ རཱུཔེ གྷཊྚེཏྭཱ མོཙེནྟོཔི རཱུཔེན གྷཊྚེཏྭཱ མོཙེནྟོཔི རཱུཔེ མོཙེཏིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོ. རཱུཔེ ཧི ¶ སཏི སོ མོཙེཏི ན རཱུཔཾ ཨལབྷིཏྭཱ. རཱགཱུཔཏྠམྦྷཱདཱིཧི པན པཉྩཧི ཀཱལོ དསྶིཏོ. རཱགཱུཔཏྠམྦྷཱདིཀཱལེསུ ཧི ཨངྒཛཱཏཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི, ཡསྶ ཀམྨནིཡཏྟེ སཏི མོཙེཏི. ཨིཏོ པརཾ ཨཉྙོ ཀཱལོ ནཏྠི, ན ཧི ཝིནཱ རཱགཱུཔཏྠམྦྷཱདཱིཧི པུབྦཎྷཱདཡོ ཀཱལབྷེདཱ མོཙནེ ནིམིཏྟཾ ཧོནྟི.

ཨཱརོགྱཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིཧི ¶ དསཧི ཨདྷིཔྤཱཡོ དསྶིཏོ, ཨེཝརཱུཔེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡབྷེདེན མོཙེཏི ན ཨཉྙཐཱ. ནཱིལཱདཱིཧི པན དསཧི ནཝམསྶ ཨདྷིཔྤཱཡསྶ ཝཏྠུ དསྶིཏཾ, ཝཱིམཾསནྟོ ཧི ནཱིལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྶ ཝསེན ཝཱིམཾསཏི ན ཏེཧི ཝིནིམུཏྟནྟི.

༢༣༨. ཨིཏོ པརཾ པན ཨིམེསཾཡེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིནཾ པདཱནཾ པཀཱསནཏྠཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཱདིནྣེ རཱུཔེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཱདིནྣེ རཱུཔེཏི ཨཏྟནོ ཧཏྠཱདིབྷེདེ རཱུཔེ. བཧིདྡྷཱ ཨུཔཱདིནྣེཏི པརསྶ ཏཱདིསེཡེཝ. ཨནུཔཱདིནྣེཏི ཏཱལ༹ཙྪིདྡཱདིབྷེདེ. ཏདུབྷཡེཏི ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ རཱུཔེ, ཨུབྷཡགྷཊྚནཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨཏྟནོ རཱུཔེན ཙ ཨནུཔཱདིནྣརཱུཔེན ཙ ཨེཀཏོ གྷཊྚནེཔི ལབྦྷཏི. ཨཱཀཱསེ ཝཱཡམནྟསྶཱཏི ཀེནཙི རཱུཔེན ཨགྷཊྚེཏྭཱ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཀཊིཀམྤནཔཡཨོགེན ཨངྒཛཱཏཾ ཙཱལེནྟསྶ.

རཱགཱུཔཏྠམྦྷེཏི ¶ རཱགསྶ བལཝབྷཱཝེ, རཱགེན ཝཱ ཨངྒཛཱཏསྶ ཨུཔཏྠམྦྷེ, ཐདྡྷབྷཱཝེ སཉྫཱཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀམྨནིཡཾ ཧོཏཱིཏི མོཙནཀམྨཀྑམཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ ཨུཔཀྐམཱརཧཾ ཧོཏི.

ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀདཊྛཱུཔཏྠམྦྷེཏི ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀདཊྛེན ཨངྒཛཱཏེ ཨུཔཏྠམྦྷེ. ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀཱ ནཱམ ལོམསཔཱཎཀཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ལོམེཧི ཕུཊྛཾ ཨངྒཛཱཏཾ ཀཎྜུཾ གཧེཏྭཱ ཐདྡྷཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཡསྨཱ ཏཱནི ལོམཱནི ཨངྒཛཱཏཾ ཌཾསནྟཱནི ཝིཡ ཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀདཊྛེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨཏྠཏོ པན ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀལོམཝེདྷནེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢༣༩. ཨརོགོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཨརོགོ བྷཝིསྶཱམི. སུཁཾ ཝེདནཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི མོཙནེན ཙ མུཙྩནུཔྤཏྟིཡཱ མུཏྟཔཙྩཡཱ ཙ ཡཱ སུཁཱ ཝེདནཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. བྷེསཛྫཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ¶ ཨིདཾ མེ མོཙིཏཾ ཀིཉྩིདེཝ བྷེསཛྫཾ བྷཝིསྶཏི. དཱནཾ དསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཀིཔིལླིཀཱདཱིནཾ དཱནཾ དསྶཱམི. པུཉྙཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཱདཱིནཾ དེནྟསྶ པུཉྙཾ བྷཝིསྶཏི. ཡཉྙཾ ཡཛིསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཱདཱིནཾ ཡཉྙཾ ཡཛིསྶཱམི. ཀིཉྩི ཀིཉྩི མནྟཔདཾ ཝཏྭཱ དསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སགྒཾ གམིསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཱདཱིནཾ དིནྣདཱནེན ཝཱ པུཉྙེན ཝཱ ཡཉྙེན ཝཱ སགྒཾ གམིསྶཱམི. བཱིཛཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀུལཝཾསངྐུརསྶ དཱརཀསྶ བཱིཛཾ བྷཝིསྶཏི, ‘‘ཨིམིནཱ བཱིཛེན པུཏྟོ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན མོཙེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཱིམཾསཏྠཱཡཱཏི ཛཱནནཏྠཱཡ. ནཱིལཾ བྷཝིསྶཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཛཱནིསྶཱམི ཏཱཝ ཀིཾ མེ མོཙིཏཾ ནཱིལཾ བྷཝིསྶཏི པཱིཏཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཝཎྞནྟི ¶ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཁིཌྜཱདྷིཔྤཱཡོཏི ཁིཌྜཱཔསུཏོ, ཏེན ཏེན ཨདྷིཔྤཱཡེན ཀཱིལ༹ནྟོ མོཙེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢༤༠. ཨིདཱནི ཡདིདཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ མོཙེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ ཏཏྠ ཡཐཱ མོཙེནྟོ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏེསཉྩ པདཱནཾ ཝསེན ཡཏྟཀོ ཨཱཔཏྟིབྷེདོ ཧོཏི, ཏཾ སབྦཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏི ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ཙེཏེཏཱིཏི མོཙནསྶཱདསམྤཡུཏྟཱཡ ཙེཏནཱཡ མུཙྩཏཱུཏི ཙེཏེཏི. ཨུཔཀྐམཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔཾ ཝཱཡཱམཾ ཀརོཏི. མུཙྩཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙེཏེནྟསྶ ཏདནུརཱུཔེན ཝཱཡཱམེན ཝཱཡམཏོ སུཀྐཾ ཋཱནཱ ཙཝཏི. ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱཏི ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཨངྒེཧི ཨསྶ པུགྒལསྶ སངྒྷཱདིསེསོ ནཱམ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ བཧིདྡྷཱརཱུཔེཏིཨཱདཱིསུཔི ཨཝསེསེསུ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ པདེསུ.

ཨེཏྠ པན དྭེ ཨཱཔཏྟིསཧསྶཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཏབྦཱནི. ཀཐཾ? ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཏཱཝ རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ ནཱིལཾ མོཙེནྟསྶ ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི, ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེཡེཝ རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ པཱིཏཱདཱིནཾ མོཙནཝསེན ཨཔརཱ ནཝཱཏི དས. ཡཐཱ ཙ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ དས, ཨེཝཾ སུཁཱདཱིནཾ ནཝནྣཾ པདཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཨེཀེཀཔདེ དས དས ཀཏྭཱ ནཝུཏི, ཨིཏི ཨིམཱ ཙ ནཝུཏི པུརིམཱ ཙ དསཱཏི རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཏཱཝ སཏཾ. ཡཐཱ པན རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཨེཝཾ ཝཙྩཱུཔཏྠམྦྷཱདཱིསུཔི ཙཏཱུསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཨུཔཏྠམྦྷེ སཏཾ ¶ སཏཾ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཏཱནི, ཨིཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པུརིམཉྩ ཨེཀནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཏཱཝ པཉྩནྣཾ ཨུཔཏྠམྦྷཱནཾ ཝསེན པཉྩ སཏཱནི. ཡཐཱ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ པཉྩ, ཨེཝཾ བཧིདྡྷཱརཱུཔེ པཉྩ, ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརཱུཔེ པཉྩ, ཨཱཀཱསེ ཀཊིཾ ཀམྤེནྟསྶ པཉྩཱཏི སབྦཱནིཔི ཙཏུནྣཾ པཉྩཀཱནཾ ཝསེན དྭེ ཨཱཔཏྟིསཧསྶཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨིདཱནི ཨཱརོགྱཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཏཱཝ དསསུ པདེསུ པཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཧེཊྛཱ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུཔརི གཎྷནྟསྶ, ཨུཔརི ཝཱ གཧེཏྭཱ ཧེཊྛཱ གཎྷནྟསྶ, ཨུབྷཏོ ཝཱ གཧེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཋཔེནྟསྶ, མཛ྄ཛྷེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུབྷཏོ ཧརནྟསྶ, སབྦམཱུལཾ ཝཱ ཀཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ཙེཏནཱུཔཀྐམམོཙནེ སཏི ཝིསངྐེཏོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརོགྱཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩཱ’’ཏི ཁཎྜཙཀྐབདྡྷཙཀྐཱདིབྷེདཝིཙིཏྟཾ པཱལི༹མཱཧ.

ཏཏྠ ཨཱརོགྱཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩ ཨཱརོགྱཏྠཉྩ བྷེསཛྫཏྠཉྩཱ ཏི ཨེཝཾ ཨཱརོགྱཔདཾ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝུཏྟམེཀཾ ཁཎྜཙཀྐཾ. སུཁཔདཱདཱིནི སབྦཔདེཧི ¶ ཡོཛེཏྭཱ ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཏཱིཏཱནནྟརཔདཾ ཏཱཝ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི ནཝ བདྡྷཙཀྐཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀམཱུལཀཱནི དས ཙཀྐཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི དུམཱུལཀཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨསམྨོཧཏོ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཏྠོ པནེཏྠ པཱཀཊོཡེཝ.

ཡཐཱ ¶ ཙ ཨཱརོགྱཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ དསསུ པདེསུ, ཨེཝཾ ནཱིལཱདཱིསུཔི ‘‘ནཱིལཉྩ པཱིཏཀཉྩ ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དས ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི, ཏཱནིཔི ཨསམྨོཧཏོ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཏྠོ པནེཏྠ པཱཀཊོཡེཝ.

པུན ཨཱརོགྱཏྠཉྩ ནཱིལཉྩ ཨཱརོགྱཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩ ནཱིལཉྩ པཱིཏཀཉྩཱཏི ཨེཀེནེཀཾ དྭཱིཧི དྭེ…པེ… དསཧི དསཱཏི ཨེཝཾ པུརིམཔདེཧི སདྡྷིཾ པཙྪིམཔདཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཨེཀཾ མིསྶཀཙཀྐཾ ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ‘‘ནཱིལཾ མོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཙེཏེཏྭཱ ཨུཔཀྐམནྟསྶ པཱིཏཀཱདཱིསུ མུཏྟེསུཔི པཱིཏཀཱདིཝསེན ཙེཏེཏྭཱ ཨུཔཀྐམནྟསྶ ཨིཏརེསུ མུཏྟེསུཔི ནེཝཏྠི ཝིསངྐེཏོ ¶ , ཏསྨཱ ཨེཏམྤི ནཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནཱིལཾ མོཙེསྶཱམཱིཏི ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏི པཱིཏཀཾ མུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏོ པརཾ སབྦཔཙྪིམཔདཾ ནཱིལཱདཱིཧི ནཝཧི པདེཧི སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ ཀུཙྪིཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ པཱིཏཀཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ཨེཀེན ནཱིལཔདེནེཝ སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ པིཊྛིཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ ལོཧིཏཀཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ཨེཀེན པཱིཏཀཔདེནེཝ སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ དུཏིཡཾ པིཊྛིཙཀྐཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ལོཧིཏཀཔདཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨིཏརཱནི ནཝ ནཝ པདཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཨཉྙཱནིཔི ཨཊྛ ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི ཨེཝཾ དསགཏིཀཾ པིཊྛིཙཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཁཎྜཙཀྐཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཙཀྐཱནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ གརུཀཱཔཏྟིམེཝ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨངྒཝསེནེཝ གརུཀཱཔཏྟིཉྩ ལཧུཀཱཔཏྟིཉྩ ཨནཱཔཏྟིཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམནཡེན ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ རཱགཱདིཨུཔཏྠམྦྷེ སཏི ཨཱརོགྱཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཙེཏེནྟསྶ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ ཨསུཙིམོཙནེ ཏིཝངྒསམྤནྣཱ གརུཀཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. དུཏིཡེན ནཡེན ཙེཏེནྟསྶ ཨུཔཀྐམནྟསྶ ཙ མོཙནེ ཨསཏི དུཝངྒསམྤནྣཱ ལཧུཀཱ ཐུལླཙྩཡཱཔཏྟི. ‘‘ཙེཏེཏི ན ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི ནཡེཧི ཨནཱཔཏྟི.

ཨཡཾ པན ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ སཎྷོ སུཁུམོ, ཏསྨཱ སུཊྛུ སལླཀྑེཏབྦོ ¶ . སུཊྛུ སལླཀྑེཏྭཱ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪིཏེན ཨཱཔཏྟི ཝཱ ཨནཱཔཏྟི ཝཱ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ, ཝིནཡཀམྨཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ. ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཀརོནྟོ ཧི རོགནིདཱནཾ ཨཛཱནིཏྭཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོ ཝེཛྫོ ཝིཡ ཝིགྷཱཏཉྩ ¶ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཙ ཏཾ པུགྒལཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི. ཏཏྲཱཡཾ སལླཀྑཎཝིདྷི – ཀུཀྐུཙྩེན ཨཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡཱཝཏཏིཡཾ པུཙྪིཏབྦོ – ‘‘ཀཏརེན པཡོགེན ཀཏརེན རཱགེན ཨཱཔནྣོསཱི’’ཏི. སཙེ པཋམཾ ཨཉྙཾ ཝཏྭཱ པཙྪཱ ཨཉྙཾ ཝདཏི ན ཨེཀམགྒེན ཀཐེཏི, སོ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཏྭཾ ན ཨེཀམགྒེན ཀཐེསི པརིཧརསི, ན སཀྐཱ ཏཝ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏུཾ གཙྪ སོཏྠིཾ གཝེསཱ’’ཏི. སཙེ པན ཏིཀྑཏྟུམྤི ཨེཀམགྒེནེཝ ཀཐེཏི, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀརོཏི, ཨཐསྶ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིགརུཀལཧུཀཱཔཏྟིཝིནིཙྪཡཏྠཾ ཨེཀཱདསནྣཾ རཱགཱནཾ ཝསེན ཨེཀཱདས པཡོགཱ སམཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཏཏྲིམེ ¶ ཨེཀཱདས རཱགཱ – མོཙནསྶཱདོ, མུཙྩནསྶཱདོ, མུཏྟསྶཱདོ, མེཐུནསྶཱདོ, ཕསྶསྶཱདོ, ཀཎྜུཝནསྶཱདོ, དསྶནསྶཱདོ, ནིསཛྫསྶཱདོ, ཝཱཙསྶཱདོ, གེཧསྶིཏཔེམཾ, ཝནབྷངྒིཡནྟི. ཏཏྠ མོཙེཏུཾ ཨསྶཱདོ མོཙནསྶཱདོ, མུཙྩནེ ཨསྶཱདོ མུཙྩནསྶཱདོ, མུཏྟེ ཨསྶཱདོ མུཏྟསྶཱདོ, མེཐུནེ ཨསྶཱདོ མེཐུནསྶཱདོ, ཕསྶེ ཨསྶཱདོ ཕསྶསྶཱདོ, ཀཎྜུཝནེ ཨསྶཱདོ ཀཎྜུཝནསྶཱདོ, དསྶནེ ཨསྶཱདོ དསྶནསྶཱདོ, ནིསཛྫཱཡ ཨསྶཱདོ ནིསཛྫསྶཱདོ, ཝཱཙཱཡ ཨསྶཱདོ ཝཱཙསྶཱདོ, གེཧསྶིཏཾ པེམཾ གེཧསྶིཏཔེམཾ, ཝནབྷངྒིཡནྟི ཡཾཀིཉྩི པུཔྥཕལཱདི ཝནཏོ བྷཉྫིཏྭཱ ཨཱཧཊཾ. ཨེཏྠ ཙ ནཝཧི པདེཧི སམྤཡུཏྟཨསྶཱདསཱིསེན རཱགོ ཝུཏྟོ. ཨེཀེན པདེན སརཱུཔེནེཝ, ཨེཀེན པདེན ཝཏྠུནཱ ཝུཏྟོ, ཝནབྷངྒོ ཧི རཱགསྶ ཝཏྠུ ན རཱགོཡེཝ.

ཨེཏེསཾ པན རཱགཱནཾ ཝསེན ཨེཝཾ པཡོགཱ སམཝེཀྑིཏབྦཱ – མོཙནསྶཱདེ མོཙནསྶཱདཙེཏནཱཡ ཙེཏེནྟོ ཙེཝ ཨསྶཱདེནྟོ ཙ ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏི སངྒྷཱདིསེསོ. ཏཐེཝ ཙེཏེནྟོ ཙ ཨསྶཱདེནྟོ ཙ ཨུཔཀྐམཏི ན མུཙྩཏི ཐུལླཙྩཡཾ. སཙེ པན སཡནཀཱལེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཱུརུནཱ ཝཱ མུཊྛིནཱ ཝཱ ཨངྒཛཱཏཾ གཱལ༹ྷཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ སཨུསྶཱཧོཝ སུཔཏི, སུཔནྟསྶ ཙསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ རཱགཔརིཡུཊྛཱནཾ ཨསུབྷམནསིཀཱརེན ཝཱུཔསམེཏྭཱ སུདྡྷཙིཏྟོ སུཔཏི, སུཔནྟསྶ མུཏྟེཔི ཨནཱཔཏྟི.

མུཙྩནསྶཱདེ ¶ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མུཙྩམཱནཾ ཨསྶཱདེཏི ན ཨུཔཀྐམཏི ཨནཱཔཏྟི. སཙེ པན མུཙྩམཱནཾ ཨསྶཱདེནྟོ ཨུཔཀྐམཏི, ཏེན ཨུཔཀྐམེན མུཏྟེ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ¶ མུཙྩམཱནེ ‘‘མཱ ཀཱསཱཝཾ ཝཱ སེནཱསནཾ ཝཱ དུསྶཱི’’ཏི ཨངྒཛཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཛགྒནཏྠཱཡ ཨུདཀཊྛཱནཾ གཙྪཏི ཝཊྚཏཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ.

མུཏྟསྶཱདེ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མུཏྟེ ཋཱནཱ ཙུཏེ ཨསུཙིམྷི པཙྪཱ ཨསྶཱདེནྟསྶ ཝིནཱ ཨུཔཀྐམེན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཨསྶཱདེཏྭཱ པུན མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

མེཐུནསྶཱདེ མེཐུནརཱགེན མཱཏུགཱམཾ གཎྷཱཏི, ཏེན པཡོགེན ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མེཐུནདྷམྨསྶ ¶ པཡོགཏྟཱ པན ཏཱདིསེ གཧཎེ དུཀྐཊཾ, སཱིསཾ པཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ མེཐུནརཱགེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ཕསྶསྶཱདེ དུཝིདྷོ ཕསྶོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀོ, བཱཧིརོ ཙ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེ ཏཱཝ ཨཏྟནོ ནིམིཏྟཾ ཐདྡྷཾ མུདུཀནྟི ཛཱནིསྶཱམཱིཏི ཝཱ ལོལབྷཱཝེན ཝཱ ཀཱིལཱ༹པཡཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. བཱཧིརཕསྶེ པན ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན མཱཏུགཱམསྶ ཨངྒམངྒཱནི པརཱམསཏོ ཙེཝ ཨཱལིངྒཏོ ཙ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཱཡསཾསགྒསངྒྷཱདིསེསཾ པན ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི ཝིསཊྛིཔཙྩཡཱཔི སངྒྷཱདིསེསོ.

ཀཎྜུཝནསྶཱདེ དདྡུཀཙྪུཔིལ༹ཀཔཱཎཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཀཎྜུཝམཱནཾ ནིམིཏྟཾ ཀཎྜུཝནསྶཱདེ ནེཝ ཀཎྜུཝཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཎྜུཝནསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

དསྶནསྶཱདེ དསྶནསྶཱདེན པུནཔྤུནཾ མཱཏུགཱམསྶ ཨནོཀཱསཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མཱཏུགཱམསྶ ཨནོཀཱསུཔནིཛ྄ཛྷཱནེ པན ¶ དུཀྐཊཾ. སཙེ དསྶནསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ནིསཛྫསྶཱདེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ རཧོ ནིསཛྫསྶཱདརཱགེན ནིསིནྣསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. རཧོ ནིསཛྫཔཙྩཡཱ པན ཨཱཔནྣཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཀཱརེཏབྦོ. སཙེ ནིསཛྫསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ཝཱཙསྶཱདེ ¶ ཝཱཙསྶཱདརཱགེན མཱཏུགཱམཾ མེཐུནསནྣིསྶིཏཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨོབྷཱསནྟསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. དུཊྛུལླཝཱཙཱསངྒྷཱདིསེསཾ པན ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ ཝཱཙསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

གེཧསྶིཏཔེམེ མཱཏརཾ ཝཱ མཱཏུཔེམེན བྷགིནིཾ ཝཱ བྷགིནིཔེམེན པུནཔྤུནཾ པརཱམསཏོ ¶ ཙེཝ ཨཱལིངྒཏོ ཙ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. གེཧསྶིཏཔེམེན པན ཕུསནཔཙྩཡཱ དུཀྐཊཾ. སཙེ གེཧསྶིཏཔེམེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ཝནབྷངྒེ ཨིཏྠིཔུརིསཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཀིཉྩིདེཝ ཏམྦཱུལགནྡྷཔུཔྥཝཱསཱདིཔྤཀཱརཾ པཎྞཱཀཱརཾ མིཏྟསནྠཝབྷཱཝསྶ དལ༹ྷབྷཱཝཏྠཱཡ པེསེནྟི ཨཡཾ ཝནབྷངྒོ ནཱམ. ཏཉྩེ མཱཏུགཱམོ ཀསྶཙི སཾསཊྛཝིཧཱརིཀསྶ ཀུལཱུཔཀབྷིཀྑུནོ པེསེཏི, ཏསྶ ཙ ‘‘ཨསུཀཱཡ ནཱམ ཨིདཾ པེསིཏ’’ནྟི སཱརཏྟསྶ པུནཔྤུནཾ ཧཏྠེཧི ཏཾ ཝནབྷངྒཾ ཀཱིལཱ༹པཡཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཝནབྷངྒེ སཱརཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ ཨུཔཀྐམནྟེཔི ན མུཙྩཏི, ཐུལླཙྩཡཾ.

ཨེཝམེཏེསཾ ཨེཀཱདསནྣཾ རཱགཱནཾ ཝསེན ཨིམེ ཨེཀཱདས པཡོགེ སམེཝེཀྑིཏྭཱ ཨཱཔཏྟི ཝཱ ཨནཱཔཏྟི ཝཱ སལླཀྑེཏབྦཱ. སལླཀྑེཏྭཱ སཙེ གརུཀཱ ཧོཏི ‘‘གརུཀཱ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ. སཙེ ལཧུཀཱ ཧོཏི ‘‘ལཧུཀཱ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ. ཏདནུརཱུཔཉྩ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི ཀཏཾ སུཀཏཾ ཧོཏི རོགནིདཱནཾ ཉཏྭཱ ཝེཛྫེན ཀཏབྷེསཛྫམིཝ, ཏསྶ ཙ པུགྒལསྶ སོཏྠིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

༢༦༢. ཙེཏེཏི ན ཨུཔཀྐམཏཱིཏིཨཱདཱིསུ མོཙནསྶཱདཙེཏནཱཡ ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མོཙནསྶཱདཔཱིལི༹ཏོ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ¶ མུཙྩེཡྻཱ’’ཏི ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, ན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མོཙནསྶཱདེན ན ཙེཏེཏི, ཕསྶསྶཱདེན ཀཎྜུཝནསྶཱདེན ཝཱ ཨུཔཀྐམཏི, མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཏཐེཝ ན ཙེཏེཏི, ཨུཔཀྐམཏི, ན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེནྟོ མོཙནཏྠཱཡ ན ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ པནསྶ ཝིཏཀྐཡཏོཔི ན མུཙྩཏི ཨིདཾ ཨཱགཏམེཝ ཧོཏི, ‘‘ན ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, ན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི.

ཨནཱཔཏྟི ¶ སུཔིནནྟེནཱཏི སུཏྟསྶ སུཔིནེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཝིཡ ཀཱཡསཾསགྒཱདཱིནི ཨཱཔཛྫནྟསྶ ཝིཡ སུཔིནནྟེནེཝ ཀཱརཎེན ཡསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. སུཔིནེ པན ¶ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨསྶཱདཙེཏནཱཡ སཙསྶ ཝིསཡོ ཧོཏི, ནིཙྩལེན བྷཝིཏབྦཾ, ན ཧཏྠེན ནིམིཏྟཾ ཀཱིལཱ༹པེཏབྦཾ, ཀཱསཱཝཔཙྩཏྠརཎརཀྑཎཏྠཾ པན ཧཏྠཔུཊེན གཧེཏྭཱ ཛགྒནཏྠཱཡ ཨུདཀཊྛཱནཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏི.

ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཏི ཡསྶ བྷེསཛྫེན ཝཱ ནིམིཏྟཾ ཨཱལིམྤནྟསྶ ཨུཙྩཱརཱདཱིནི ཝཱ ཀརོནྟསྶ ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶ མུཙྩཏི, ཏསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀསྶ དུཝིདྷསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨིདྷ སེཡྻསཀོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ པཋམཔཱརཱཛིཀསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཱ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དྭིཝེདནཾ, སུཁམཛ྄ཛྷཏྟདྭཡེནཱཏི.

༢༦༣. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ སུཔིནཝཏྠུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

ཝིཏཀྐཝཏྠུསྨིཾ ཀཱམཝིཏཀྐནྟི གེཧསྶིཏཀཱམཝིཏཀྐཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨནཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ, ཨཐ ཁོ ཝིཏཀྐགཏིཀེན ན བྷཝིཏབྦཾ. ཨུཎྷོདཀཝཏྠཱུསུ པཋམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. དུཏིཡེ སོ བྷིཀྑུ མོཙེཏུཀཱམོ ཨུཎྷོདཀེན ནིམིཏྟཾ པཧརིཏྭཱ པཧརིཏྭཱ ནྷཱཡི, ཏེནསྶ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. ཏཏིཡེ ཨུཔཀྐམསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ཐུལླཙྩཡཾ. བྷེསཛྫཀཎྜུཝནཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༢༦༤. མགྒཝཏྠཱུསུ ¶ པཋམསྶ ཐུལཨཱུརུཀསྶ མགྒཾ གཙྪནྟསྶ སམྦཱདྷཊྛཱནེ གྷཊྚནཱཡ ཨསུཙི མུཙྩི, ཏསྶ ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. དུཏིཡསྶ ཏཐེཝ མུཙྩི, མོཙནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ པན སངྒྷཱདིསེསོ. ཏཏིཡསྶ ན མུཙྩི, ཨུཔཀྐམསབྦྷཱཝཏོ པན ཐུལླཙྩཡཾ. ཏསྨཱ མགྒཾ གཙྪནྟེན ཨུཔྤནྣེ པརིལཱ༹ཧེ ན གནྟབྦཾ, གམནཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཨསུབྷཱདིམནསིཀཱརེན ཙིཏྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སུདྡྷཙིཏྟེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱདཱཡ གནྟབྦཾ. སཙེ ཋིཏོ ཝིནོདེཏུཾ ¶ ན སཀྐོཏི, མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིནོདེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱདཱཡ སུདྡྷཙིཏྟེནེཝ གནྟབྦཾ.

ཝཏྠིཝཏྠཱུསུ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཝཏྠིཾ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེནྟཱ ¶ གཱམདཱརཀཱ ཝིཡ པསྶཱཝམཀཾསུ. ཛནྟཱགྷརཝཏྠུསྨིཾ ཨུདརཾ ཏཱཔེནྟསྶ མོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཔི ཨམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཔི མུཏྟེ ཨནཱཔཏྟིཡེཝ. པརིཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ནིམིཏྟཙཱལནཝསེན ཨསུཙི མུཙྩི, ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟིཊྛཱནེ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ.

༢༦༥. ཨཱུརུགྷཊྚཱཔནཝཏྠཱུསུ ཡེསཾ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ ཏེ ཨངྒཛཱཏམྤི ཕུསཱཔེསུནྟི ཝེདིཏབྦཱཏི ཨེཝཾ ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. སཱམཎེརཱདིཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༢༦༦. ཀཱཡཏྠམྦྷནཝཏྠུསྨིཾ ཀཱཡཾ ཐམྦྷེནྟསྶཱཏི ཙིརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝཱ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཝཱ ནཝཀམྨཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཨཱལསིཡཝིམོཙནཏྠཾ ཝིཛམྦྷེནྟསྶ.

ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཝཏྠུསྨིཾ སཙེཔི པཊསཏཾ ནིཝཏྠཱ ཧོཏི པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ ཋཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ནིམིཏྟ’’ནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ དུཀྐཊམེཝ. ཨནིཝཏྠཱནཾ གཱམདཱརིཀཱནཾ ནིམིཏྟཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ པན ཀིམེཝ ཝཏྟབྦཾ. ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ནིམིཏྟེ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཝིལོཀེཏྭཱ པན དིཝསམྤི ཨེཀཔཡོགེན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཨེཀམེཝ དུཀྐཊཾ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཨུམྨཱིལནནིམཱིལནཝསེན པན ན ཀཱརེཏབྦོ. སཧསཱ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ པུན པཊིསངྑཱཡ སཾཝརེ ཏིཊྛཏོ ཨནཱཔཏྟི, ཏཾ སཾཝརཾ པཧཱཡ པུན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏོ དུཀྐཊམེཝ.

༢༦༧. ཏཱལ༹ཙྪིདྡཱདིཝཏྠཱུནི ¶ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ནྷཱནཝཏྠཱུསུ ཡེ ཨུདཀསོཏཾ ནིམིཏྟེན པཧརིཾསུ ཏེསཾ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. ཨུདཉྫལཝཏྠཱུསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཨུདཉྫལནྟི ཨུདཀཙིཀྑལློ ཝུཙྩཏི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཨིཏོ པརཱནི སབྦཱནེཝ ཨུདཀེ དྷཱཝནཱདིཝཏྠཱུནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ. པུཔྥཱཝལི༹ཡཝཏྠཱུསུ སཙེཔི ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནཱཔཏྟི, ཀཱིལ༹ནཔཙྩཡཱ པན དུཀྐཊཾ ཧོཏཱིཏི.

སུཀྐཝིསྶཊྛིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཀཱཡསཾསགྒསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༦༩. ཏེན ¶ ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཀཱཡསཾསགྒསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – ཨརཉྙེ ཝིཧརཏཱིཏི ན ཨཱཝེཎིཀེ ཨརཉྙེ, ཛེཏཝནཝིཧཱརསྶེཝ པཙྩནྟེ ཨེཀཔསྶེ. མཛ྄ཛྷེ གབྦྷོཏི ཏསྶ ཙ ཝིཧཱརསྶ མཛ྄ཛྷེ གབྦྷོ ཧོཏི. སམནྟཱ པརིཡཱགཱརོཏི སམནྟཱ པནསྶ མཎྜལམཱལ༹པརིཀྑེཔོ ཧོཏི. སོ ཀིར མཛ྄ཛྷེ ཙཏུརསྶཾ གབྦྷཾ ཀཏྭཱ བཧི མཎྜལམཱལ༹པརིཀྑེཔེན ཀཏོ, ཡཐཱ སཀྐཱ ཧོཏི ཨནྟོཡེཝ ཨཱཝིཉྪནྟེཧི ཝིཙརིཏུཾ.

སུཔཉྙཏྟནྟི སུཊྛ ཋཔིཏཾ, ཡཐཱ ཡཐཱ ཡསྨིཾ ཡསྨིཉྩ ཨོཀཱསེ ཋཔིཏཾ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ལོཀརཉྫཀཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཋཔིཏཾ, ཝཏྟསཱིསེན ཧི སོཾ ཨེཀཀིཙྩམྤི ན ཀརོཏི. ཨེཀཙྩེ ཝཱཏཔཱནེ ཝིཝརནྟོཏི ཡེསུ ཝིཝཊེསུ ཨནྡྷཀཱརོ ཧོཏི ཏཱནི ཝིཝརནྟོ ཡེསུ ཝིཝཊེསུ ཨཱལོཀོ ཧོཏི ཏཱནི ཐཀེནྟོ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱ བྲཱཧྨཎཱི ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཝཾ ཏེན བྲཱཧྨཎེན པསཾསིཏྭཱ ཝུཏྟེ སཱ བྲཱཧྨཎཱི ‘‘པསནྣོ ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏུཀཱམོ མཉྙེ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ནིགཱུཧིཏབྦམྤི ཏཾ ཨཏྟནོ ཝིཔྤཀཱརཾ པཀཱསེནྟཱི ཀེཝལཾ ཏསྶ སདྡྷཱཝིགྷཱཏཱཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ ཨེཏཾ ‘‘ཀུཏོ ཏསྶ ཨུལཱ༹རཏྟཏཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནམཝོཙ. ཏཏྠ ཨུལཱ༹རོ ཨཏྟཱ ཨསྶཱཏི ཨུལཱ༹རཏྟཱ, ཨུལཱ༹རཏྟནོ བྷཱཝོ ཨུཊྛཱརཏྟཏཱ. ཀུལིཏྠཱིཧཱིཏིཨཱདཱིསུ ཀུལིཏྠིཡོ ནཱམ གྷརསྶཱམིནིཡོ. ཀུལདྷཱིཏརོ ནཱམ པུརིསནྟརགཏཱ ཀུལདྷཱིཏརོ ¶ . ཀུལཀུམཱརིཡོ ནཱམ ཨནིཝིཊྛཱ ཝུཙྩནྟི. ཀུལསུཎྷཱ ནཱམ པརཀུལཏོ ཨཱནཱིཏཱ ཀུལདཱརཀཱནཾ ཝདྷུཡོ.

༢༧༠. ཨོཏིཎྞོཏི ཡཀྑཱདཱིཧི ཝིཡ སཏྟཱ ཨནྟོ ཨུཔྤཛྫནྟེན རཱགེན ཨོཏིཎྞོ, ཀཱུཔཱདཱིནི ཝིཡ སཏྟཱ ཨསམཔེཀྑིཏྭཱ རཛནཱིཡེ ཋཱནེ རཛྫནྟོ སཡཾ ཝཱ རཱགཾ ཨོཏིཎྞོ, ཡསྨཱ པན ཨུབྷཡཐཱཔི རཱགསམངྒིསྶེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨོཏིཎྞོ ནཱམ སཱརཏྟོ ཨཔེཀྑཝཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ¶ སཱརཏྟོཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན སུཊྛུ རཏྟོ. ཨཔེཀྑཝཱཏི ཀཱཡསཾསགྒཱཔེཀྑཱཡ ཨཔེཀྑཝཱ. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེནེཝ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ. ཝིཔརིཎཏེནཱཏི པརིསུདྡྷབྷཝངྒསནྟཏིསངྑཱཏཾ པཀཏིཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཐཱ པཝཏྟེན, ཝིརཱུཔཾ ཝཱ པརིཎཏེན ¶ ཝིརཱུཔཾ པརིཝཏྟེན, ཡཐཱ པརིཝཏྟམཱནཾ ཝིརཱུཔཾ ཧོཏི ཨེཝཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢༧༡. ཡསྨཱ པནེཏཾ རཱགཱདཱིཧི སམྤཡོགཾ ནཱཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཔརིཎཏནྟི རཏྟམྤི ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེནསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝཏྭཱ ཨནྟེ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔིཙ རཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཾ ཝིཔརིཎཏ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཏདཧུཛཱཏཱཏི ཏཾདིཝསཾ ཛཱཏཱ ཛཱཏམཏྟཱ ཨལླམཾསཔེསིཝཎྞཱ, ཨེཝརཱུཔཱཡཔི ཧི སདྡྷིཾ ཀཱཡསཾསགྒེ སངྒྷཱདིསེསོ, མེཐུནཝཱིཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ, རཧོ ནིསཛྫསྶཱདེ པཱཙིཏྟིཡཉྩ ཧོཏི. པགེཝཱཏི པཋམམེཝ.

ཀཱཡསཾསགྒཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཧཏྠགྒཧཎཱདིཀཱཡསམྤཡོགཾ ཀཱཡམིསྶཱིབྷཱཝཾ སམཱཔཛྫེཡྻ, ཡསྨཱ པནེཏཾ སམཱཔཛྫནྟསྶ ཡོ སོ ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ སོ ཨཏྠཏོ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཧོཏི, རཱགཝསེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སཉྙམཝེལཾ ཨཱཙཱརོ, ཏསྨཱསྶ སངྑེཔན ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པདབྷཱཛནམཱཧ.

ཧཏྠགྒཱཧཾ ཝཱཏིཨཱདིབྷེདཾ པནསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠདསྶནཾ. ཏཏྠ ཧཏྠཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ‘‘ཧཏྠོ ནཱམ ཀཔྤརཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ ཏཏྠ ཀཔྤརཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི དུཏིཡཾ. མཧཱསནྡྷིཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཨཉྙཏྠ པན མཎིབནྡྷཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨགྒནཁཱ ཧཏྠོ ཨིདྷ སདྡྷིཾ ཨགྒབཱཧཱཡ ཀཔྤརཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷིཔྤེཏོ.

སུདྡྷཀེསཱ ཝཱཏི སུཏྟཱདཱིཧི ཨམིསྶཱ སུདྡྷཱ ཀེསཱཡེཝ. ཝེཎཱིཏི ཏཱིཧི ཀེསཝཊྚཱིཧི ཝིནནྡྷིཏྭཱ ཀཏཀེསཀལཱཔསྶེཏཾ ནཱམཾ. སུཏྟམིསྶཱཏི པཉྩཝཎྞེན སུཏྟེན ཀེསེ མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. མཱལཱམིསྶཱཏི ཝསྶིཀཔུཔྥཱདཱིཧི མིསྶེཏྭཱ ཏཱིཧི ཀེསཝཊྚཱིཧི ཝིནནྡྷིཏྭཱ ¶ ཀཏཱ, ཨཝིནདྡྷོཔི ཝཱ ཀེཝལཾ པུཔྥམིསྶཀོ ཀེསཀལཱཔོ ཨིདྷ ‘‘ཝེཎཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཧིརཉྙམིསྶཱཏི ཀཧཱཔཎམཱལཱཡ མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. སུཝཎྞམིསྶཱཏི སུཝཎྞཙཱིརཀེཧི ཝཱ པཱམངྒཱདཱིཧི ཝཱ མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. མུཏྟཱམིསྶཱཏི མུཏྟཱཝལཱིཧི མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. མཎིམིསྶཱཏི སུཏྟཱརཱུལ༹ྷེཧི མཎཱིཧི མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. ཨེཏཱསུ ཧི ཡཾཀིཉྩི ཝེཎིཾ གཎྷནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོཡེཝ. ‘‘ཨཧཾ མིསྶཀཝེཎིཾ ཨགྒཧེསི’’ནྟི ཝདནྟསྶ མོཀྑོ ནཏྠི. ཝེཎིགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཀེསཱཔི གཧིཏཱཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཡོ ཨེཀམྤི ཀེསཾ གཎྷཱཏི ཏསྶཔི ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

ཧཏྠཉྩ ¶ ཝེཎིཉྩ ཋཔེཏྭཱཏི ཨིདྷ ཝུཏྟལཀྑཎཾ ཧཏྠཉྩ སབྦཔྤཀཱརཉྩ ཝེཎིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ སརཱིརཾ ‘‘ཨངྒ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣེསུ ཧཏྠཱདཱིསུ ཧཏྠསྶ གཧཎཾ ཧཏྠགྒཱཧོ, ཝེཎིཡཱ གཧཎཾ ཝེཎིགྒཱཧོ, ཨཝསེསསསརཱིརསྶ པརཱམསནཾ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ, ཡོ ཏཾ ཧཏྠགྒཱཧཾ ཝཱ ཝེཎིགྒཱཧཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ སམཱཔཛྫེཡྻ, ཏསྶ སངྒྷཱདིསེསོ ནཱམ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡོ ཧོཏཱིཏི. ཨཡཾ སིཀྑཱཔདསྶ ཨཏྠོ.

༢༧༢. ཡསྨཱ པན ཡོ ཙ ཧཏྠགྒཱཧོ ཡོ ཙ ཝེཎིགྒཱཧོ ཡཉྩ ཨཝསེསསྶ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ ཏཾ སབྦམྤི བྷེདཏོ དྭཱདསཝིདྷཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ བྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱམསནཱ པརཱམསནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེནསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཉྩ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱམསནཱ ནཱམ ཨཱམཊྛམཏྟཱ’’ཏི ཡཉྩ ‘‘ཚུཔནཾ ནཱམ ཕུཊྛམཏྟ’’ནྟི, ཨིམེསཾ ཨཡཾ ཝིསེསོ – ཨཱམསནཱཏི ཨཱམཛྫནཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱཔི ཏཏྠེཝ སངྒྷཊྚནཱ. ཨཡཉྷི ‘‘ཨཱམཊྛམཏྟཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཚུཔནནྟི ཨསངྒྷཊྚེཏྭཱ ཕུཊྛམཏྟཾ.

ཡམྤི ¶ ཨུམྨསནཱཡ ཙ ཨུལླངྒྷནཱཡ ཙ ནིདྡེསེ ‘‘ཨུདྡྷཾ ཨུཙྩཱརཎཱ’’ཏི ཨེཀམེཝ པདཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྲཱཔི ཨཡཾ ཝིསེསོ – པཋམཾ ཨཏྟནོ ཀཱཡསྶ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེ ཨུདྡྷཾ པེསནཝསེན ཝུཏྟཾ, དུཏིཡཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡཾ ཨུཀྑིཔནཝསེན, སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༢༧༣. ཨིདཱནི ¶ ཡྭཱཡཾ ཨོཏིཎྞོ ཝིཔརིཎཏེན ཙིཏྟེན ཀཱཡསཾསགྒཾ སམཱཔཛྫཏི, ཏསྶ ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏྠཱི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི སཱརཏྟོ ཙ བྷིཀྑུ ཙ ནཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེན ཀཱཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷིཀྑུ ཙ ནཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེན ཀཱཡནྟི སོ སཱརཏྟོ ཙ ཨིཏྠིསཉྙཱི ཙ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ཀཱཡེན. ནནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏཾ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཧཏྠཱདིབྷེདཾ ཀཱཡཾ. ཨཱམསཏི པརཱམསཏཱིཏི ཨེཏེསུ ཙེ ཨེཀེནཱཔི ཨཱཀཱརེན ཨཛ྄ཛྷཱཙརཏི, ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶ. ཏཏྠ སཀིཾ ཨཱམསཏོ ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི, པུནཔྤུནཾ ཨཱམསཏོ པཡོགེ པཡོགེ སངྒྷཱདིསེསོ.

པརཱམསནྟོཔི སཙེ ཀཱཡཏོ ཨམོཙེཏྭཱཝ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཏྟནོ ཧཏྠཾ ཝཱ ཀཱཡཾ ཝཱ སཉྩོཔེཏི ཧརཏི པེསེཏི དིཝསམྤི པརཱམསཏོ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. སཙེ ཀཱཡཏོ མོཙེཏྭཱ མོཙེཏྭཱ པརཱམསཏི པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི.

ཨོམསནྟོཔི ¶ སཙེ ཀཱཡཏོ ཨམོཙེཏྭཱཝ ཨིཏྠིཡཱ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཱདཔིཊྛིཾ ཨོམསཏི ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. སཙེ པན ཨུདརཱདཱིསུ ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ཨོམསཏི པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. ཨུམྨསནཱཡཔི པཱདཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སཱིསཾ ཨུམྨསནྟསྶ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨོལངྒྷནཱཡ མཱཏུགཱམཾ ཀེསེསུ གཧེཏྭཱ ནཱམེཏྭཱ ཙུམྦནཱདཱིསུ ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨིཙྪཏི ཏཾ ཀཏྭཱ མུཉྩཏོ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. ཨུཊྛིཏཾ པུནཔྤུནཾ ནཱམཡཏོ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. ཨུལླངྒྷནཱཡཔི ཀེསེསུ ཝཱ ཧཏྠེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཝུཊྛཱཔཡཏོ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཀཌྜྷནཱཡ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཾ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཡཱཝ ན མུཉྩཏི ཏཱཝ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. མུཉྩིཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. པཏིཀཌྜྷནཱཡཔི པརམྨུཁཾ པིཊྛིཡཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔྤཎཱམཡཏོ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨབྷིནིགྒཎྷནཱཡ ¶ ཧཏྠེ ཝཱ བཱཧཱཡ ཝཱ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནམྤི གཙྪཏོ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. མུཉྩིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ གཎྷཏོ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. ཨམུཉྩིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཕུསཏོ ཙ ཨཱལིངྒཏོ ཙ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟཱིཏི མཧཱསུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱཔདུམཏྠེརོ ¶ པནཱཧ – ‘‘མཱུལགྒཧཎམེཝ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ ཡཱཝ ན མུཉྩཏི ཏཱཝ ཨེཀཱ ཨེཝ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི.

ཨབྷིནིཔྤཱིལ༹ནཱཡ ཝཏྠེན ཝཱ ཨཱབྷརཎེན ཝཱ སདྡྷིཾ པཱིལ༹ཡཏོ ཨངྒཾ ཨཕུསནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, ཕུསནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨེཀཔཡོགེན ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི, ནཱནཱཔཡོགེན ནཱནཱ.

གཧཎཚུཔནེསུ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཝིཀཱརཾ ཨཀརོནྟོཔི གཧིཏམཏྟཕུཊྛམཏྟེནཱཔི ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཨེཝམེཏེསུ ཨཱམསནཱདཱིསུ ཨེཀེནཱཔི ཨཱཀཱརེན ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཏོ ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙིསྶ སངྒྷཱདིསེསོ, ཝེམཏིཀསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, པཎྜཀཔུརིསཏིརཙྪཱནགཏསཉྙིསྶཱཔི ཐུལླཙྩཡམེཝ. པཎྜཀེ པཎྜཀསཉྙིསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, ཝེམཏིཀསྶ དུཀྐཊཾ. པུརིསཏིརཙྪཱནགཏཨིཏྠིསཉྙིསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. པུརིསེ པུརིསསཉྙིསྶཱཔི ཝེམཏིཀསྶཱཔི ཨིཏྠིཔཎྜཀཏིརཙྪཱནགཏསཉྙིསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. ཏིརཙྪཱནགཏེཔི སབྦཱཀཱརེན དུཀྐཊམེཝཱཏི. ཨིམཱ ཨེཀམཱུལཀནཡེ ཝུཏྟཱ ཨཱཔཏྟིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ ཨིམིནཱཝ ཨུཔཱཡེན ‘‘དྭེ ཨིཏྠིཡོ དྭིནྣཾ ཨིཏྠཱིན’’ནྟིཨཱདིཝསེན ཝུཏྟེ དུམཱུལཀནཡེཔི ¶ དིགུཎཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙ དྭཱིསུ ཨིཏྠཱིསུ དྭེ སངྒྷཱདིསེསཱ; ཨེཝཾ སམྦཧུལཱསུ སམྦཧུལཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡོ ཧི ཨེཀཏོ ཋིཏཱ སམྦཧུལཱ ཨིཏྠིཡོ བཱཧཱཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷཱཏི སོ ཡཏྟཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཕུཊྛཱ ཏཱསཾ གཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསེ ཨཱཔཛྫཏི, མཛ྄ཛྷགཏཱནཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ. ཏཱ ཧི ཏེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི. ཡོ པན སམྦཧུལཱནཾ ཨངྒུལིཡོ ཝཱ ཀེསེ ཝཱ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ གཎྷཱཏི, སོ ཨངྒུལིཡོ ཙ ཀེསེ ཙ ཨགཎེཏྭཱ ཨིཏྠིཡོ གཎེཏྭཱ སངྒྷཱདིསེསེཧི ཀཱརེཏབྦོ. ཡཱསཉྩ ཨིཏྠཱིནཾ ཨངྒུལིཡོ ཝཱ ཀེསཱ ཝཱ མཛ྄ཛྷགཏཱ ཧོནྟི, ཏཱསཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཱ ཧི ཏེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི, སམྦཧུལཱ པན ཨིཏྠིཡོ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེཧི རཛྫུཝཏྠཱདཱིཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷནྟོ སབྦཱསཾཡེཝ ¶ ཨནྟོཔརིཀྑེཔགཏཱནཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ ཨཱཔཛྫཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཨཕུཊྛཱསུ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཔྤཊིབདྡྷེན ¶ ཨཱམསནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ སབྦམྤི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཔྤཊིབདྡྷཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེནེཝ སངྒཧེཏྭཱ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཉྩ ཀུརུནྡིཡཉྩ ཝུཏྟོ པུརིམནཡོཡེཝེཏྠ ཡུཏྟཏརོ དིསྶཏི.

ཡོ ཧི ཧཏྠེན ཧཏྠཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋིཏཱསུ ཨིཏྠཱིསུ སམསཱརཱགོ ཨེཀཾ ཧཏྠེ གཎྷཱཏི, སོ གཧིཏིཏྠིཡཱ ཝསེན ཨེཀཾ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏརཱསཾ གཎནཱཡ པུརིམནཡེནེཝ ཐུལླཙྩཡེ. སཙེ སོ ཏཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེ ཝཏྠེ ཝཱ པུཔྥེ ཝཱ གཎྷཱཏི, སབྦཱསཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ ཨཱཔཛྫཏི. ཡཐེཝ ཧི རཛྫུཝཏྠཱདཱིཧི པརིཀྑིཔནྟེན སབྦཱཔི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨིདྷཱཔི སབྦཱཔི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི. སཙེ པན ཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཨཉྙམཉྙཾ ཝཏྠཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ ཧོནྟི, ཏཏྲ ཙེསོ པུརིམནཡེནེཝ པཋམཾ ཨིཏྠིཾ ཧཏྠེ གཎྷཱཏི གཧིཏཱཡ ཝསེན སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏརཱསཾ གཎནཱཡ དུཀྐཊཱནི. སབྦཱསཉྷི ཏཱསཾ ཏེན པུརིམནཡེནེཝ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ཨཱམཊྛཾ ཧོཏི. སཙེ པན སོཔི ཏཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེཡེཝ གཎྷཱཏི ཏསྶཱ ཝསེན ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏརཱསཾ གཎནཱཡ ཨནནྟརནཡེནེཝ དུཀྐཊཱནི.

ཡོ པན གྷནཝཏྠནིཝཏྠཾ ཨིཏྠིཾ ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཝཏྠེ གྷཊྚེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཝིརལ༹ཝཏྠནིཝཏྠཾ གྷཊྚེཏི, ཏཏྲ ཙེ ཝཏྠནྟརེཧི ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ ནིཀྑནྟལོམཱནི བྷིཀྑུཾ བྷིཀྑུནོ ཝཱ པཝིཊྛལོམཱནི ཨིཏྠིཾ ཕུསནྟི, ཨུབྷིནྣཾ ལོམཱནིཡེཝ ཝཱ ལོམཱནི ཕུསནྟི, སངྒྷཱདིསེསོ. ཨུཔཱདིནྣཀེན ¶ ཧི ཀམྨཛརཱུཔེན ཨུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀེནཔི ཀེནཙི ཀེསཱདིནཱ ཨུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཕུསནྟོཔི སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏིཡེཝ.

ཏཏྠ ཀུརུནྡིཡཾ ‘‘ལོམཱནི གཎེཏྭཱ སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ལོམཱནི གཎེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོ, ཨེཀམེཝ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི. སངྒྷིཀམཉྩེ པན ཨཔཙྩཏྠརིཏྭཱ ནིཔནྣོ ལོམཱནི གཎེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ¶ , ཏདེཝ ཡུཏྟཾ. ཨིཏྠིཝསེན ཧི ཨཡཾ ཨཱཔཏྟི, ན ཀོཊྛཱསཝསེནཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ ¶ ‘‘ཡོ པན ‘ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཾ གཎྷཱཏི, ‘ཀཱཡཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཎྷཱཏི, སོ ཀིཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི. མཧཱསུམཏྠེརོ ཏཱཝ ‘‘ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨཡཾ ཀིརསྶ ལདྡྷི –

‘‘ཝཏྠུ སཉྙཱ ཙ རཱགོ ཙ, ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཱ;

ཡཐཱནིདྡིཊྛནིདྡེསེ, གརུཀཾ ཏེན ཀཱརཡེ’’ཏི.

ཨེཏྠ ‘‘ཝཏྠཱུ’’ཏི ཨིཏྠཱི. ‘‘སཉྙཱ’’ཏི ཨིཏྠིསཉྙཱ. ‘‘རཱགོ’’ཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགོ. ‘‘ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཱ’’ཏི ཀཱཡསཾསགྒཕསྶཛཱནནཱ. ཏསྨཱ ཡོ ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙཱི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ‘‘ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པཝཏྟོཔི ཀཱཡཾ ཕུསཏི, གརུཀཾ སངྒྷཱདིསེསཾཡེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིཏརོཔི ཐུལླཙྩཡནྟི མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ –

‘‘སཉྙཱཡ ཝིརཱགིཏམྷི, གཧཎེ ཙ ཝིརཱགིཏེ;

ཡཐཱནིདྡིཊྛནིདྡེསེ, གརུཀཾ ཏཏྠ ན དིསྶཏཱི’’ཏི.

ཨསྶཱཔཱཡཾ ལདྡྷི ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙིནོ ཧི སངྒྷཱདིསེསོ ཝུཏྟོ. ཨིམིནཱ ཙ ཨིཏྠིསཉྙཱ ཝིརཱགིཏཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷསཉྙཱ ཨུཔྤཱདིཏཱ, ཏཾ གཎྷནྟསྶ པན ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ ཙ གཧཎམྤི ཝིརཱགིཏཾ ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨིཏྠཱི གཧིཏཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨིཏྠིསཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ སངྒྷཱདིསེསོ ན དིསྶཏི, ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷསྶ ཨགྒཧིཏཏྟཱ ཐུལླཙྩཡཾ ན དིསྶཏི, ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཕུཊྛཏྟཱ པན དུཀྐཊཾ. ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཧི ཨིམཾ ནཱམ ཝཏྠུཾ ཕུསཏོ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ནཏྠི, ཏསྨཱ དུཀྐཊམེཝཱཏི.

ཨིདཉྩ ¶ པན ཝཏྭཱ ཨིདཾ ཙཏུཀྐམཱཧ. ‘‘སཱརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི སཱརཏྟཾ གཎྷི སངྒྷཱདིསེསོ, ‘ཝིརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཝིརཏྟཾ གཎྷི དུཀྐཊཾ, ‘སཱརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཝིརཏྟཾ གཎྷི དུཀྐཊཾ, ‘ཝིརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི སཱརཏྟཾ གཎྷི དུཀྐཊམེཝཱ’’ཏི. ཀིཉྩཱཔི ཨེཝམཱཧ? ཨཐ ཁོ མཧཱསུམཏྠེརཝཱདོཡེཝེཏྠ ‘‘ཨིཏྠི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི སཱརཏྟོ ཙ བྷིཀྑུ ཙ ནཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ¶ ཨཱམསཏི པརཱམསཏི…པེ… གཎྷཱཏི ཚུཔཏི ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱ’’ཏི ཨིམཱཡ པཱལི༹ཡཱ ‘‘ཡོ ཧི ཨེཀཏོ ཋིཏཱ སམྦཧུལཱ ཨིཏྠིཡོ བཱཧཱཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷཱཏི, སོ ཡཏྟཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཕུཊྛཱ ཏཱསཾ གཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསེ ཨཱཔཛྫཏི, མཛ྄ཛྷགཏཱནཾ ¶ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཊྛཀཐཱཝིནིཙྪཡེཧི ཙ སམེཏི. ཡདི ཧི སཉྙཱདིཝིརཱགེན ཝིརཱགིཏཾ ནཱམ བྷཝེཡྻ ‘‘པཎྜཀོ ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ‘‘ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཉྩ ཧོཏི ཀཱཡསཉྙཱི ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ནཡེན པཱལི༹ཡཾ ཝིསེསཾ ཝདེཡྻ. ཡསྨཱ པན སོ ན ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙཱཡ སཏི ཨིཏྠིཾ ཨཱམསནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ, ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ཨཱམསནྟསྶ ཐུལླཙྩཡནྟི ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝ ཡུཛྫཏི.

མཧཱཔཙྩརིཡམྤི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཱིལཾ པཱརུཔིཏྭཱ སཡིཏཱཡ ཀཱལི༹ཏྠིཡཱ ཀཱཡཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཾ གྷཊྚེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ; ‘ཀཱཡཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ནཱིལཾ གྷཊྚེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ; ‘ནཱིལཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཾ གྷཊྚེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ; ‘ནཱིལཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ནཱིལཾ གྷཊྚེཏི, ཐུལླཙྩཡ’’ནྟི. ཡོཔཱཡཾ ‘‘ཨིཏྠཱི ཙ པཎྜཀོ ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཏྠུམིསྶཀནཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྨིམྤི ཝཏྠུ སཉྙཱཝིམཏིཝསེན ཝུཏྟཱ ཨཱཔཏྟིཡོ པཱལི༹ཡཾ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟེན ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱཡེནཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཝཱརེ པན ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙིསྶ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཎྷཏོ ཐུལླཙྩཡཾ, སེསེ སབྦཏྠ དུཀྐཊཾ. ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེནཀཱཡཝཱརེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེནཀཨཱཡཔྤཊིབདྡྷཝཱརེ ཙ ནིསྶགྒིཡེནཀཱཡཝཱརཱདཱིསུ ཙསྶ སབྦཏྠ དུཀྐཊམེཝ.

‘‘ཨིཏྠཱི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི སཱརཏྟོ ཙ ཨིཏྠཱི ཙ ནཾ བྷིཀྑུསྶ ཀཱཡེན ཀཱཡ’’ནྟིཨཱདིཝཱརོ པན བྷིཀྑུམྷི མཱཏུགཱམསྶ རཱགཝསེན ཝུཏྟོ. ཏཏྠ ཨིཏྠཱི ཙ ནཾ བྷིཀྑུསྶ ཀཱཡེན ཀཱཡནྟི བྷིཀྑུམྷི སཱརཏྟཱ ཨིཏྠཱི ཏསྶ ནིསིནྣོཀཱསཾ ཝཱ ནིཔནྣོཀཱསཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཀཱཡེན ཏཾ བྷིཀྑུསྶ ཀཱཡཾ ཨཱམསཏི…པེ… ཚུཔཏི. སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱཡ ཨཱམཊྛོ ཝཱ ཚུཔིཏོ ཝཱ སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཧུཏྭཱ སཙེ ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཏྠཾ ཨཱིསཀམྤི ཀཱཡཾ ཙཱལེཏི ཕནྡེཏི, སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི.

དྭེ ¶ ཨིཏྠིཡོཏི ཨེཏྠ དྭེ སངྒྷཱདིསེསེ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏྠིཡཱ ཙ པཎྜཀེ ཙ སངྒྷཱདིསེསེན སཧ དུཀྐཊཾ ¶ . ཨེཏེན ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ‘‘ནིསྶགྒིཡེན ནིསྶགྒིཡཾ ཨཱམསཏི, སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི ཏཱཝ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱཔཏྟིབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠ ¶ ཙ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྟནཱ ནིསྶཊྛཾ པུཔྥཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨིཏྠིཾ ཨཏྟནོ ནིསྶགྒིཡེན པུཔྥེན ཝཱ ཕལེན ཝཱ པཧརནྟིཾ དིསྭཱ ཀཱཡེན ཝིཀཱརཾ ཀརོཏི, ཨངྒུལིཾ ཝཱ ཙཱལེཏི, བྷམུཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཀྑིཾ ཝཱ ནིཁཎཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཀཱརཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ཨཡམྤི ཀཱཡེན ཝཱཡམིཏཏྟཱ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི, དྭཱིསུ ཨིཏྠཱིསུ དྭེ, ཨིཏྠཱིཔཎྜཀེསུཔི དྭེ ཨེཝ དུཀྐཊེ ཨཱཔཛྫཏི.

༢༧༩. ཨེཝཾ ཝཏྠུཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ལཀྑཎཝསེན སངྑེཔཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཉྩ ཨནཱཔཏྟིབྷེདཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམནཡེ ཨིཏྠིཡཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ སངྒྷཱདིསེསོ. དུཏིཡེ ནཡེ ནིསྶགྒིཡེན ནིསྶགྒིཡཱམསནེ ཝིཡ ཝཱཡམིཏྭཱ ཨཚུཔནེ ཝིཡ ཙ ཕསྶསྶ ཨཔྤཊིཝིཛཱནནཏོ དུཝངྒསམྤཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ. ཏཏིཡེ ཀཱཡེན ཨཝཱཡམཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཡོ ཧི སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོཔི ནིཙྩལེན ཀཱཡེན ཀེཝལཾ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི སཱདིཡཏི ཨནུབྷོཏི, ཏསྶ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཙཏུཏྠེ པན ནིསྶགྒིཡེན ནིསྶགྒིཡཱམསནེ ཝིཡ ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཱཔི ནཏྠི, ཀེཝལཾ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟམེཝ, ཏསྨཱ ཨནཱཔཏྟི. མོཀྑཱདྷིཔྤཱཡསྶ སབྦཱཀཱརེསུ ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ཨེཏྠ པན ཡོ ཨིཏྠིཡཱ གཧིཏོ ཏཾ ཨཏྟནོ སརཱིརཱ མོཙེཏུཀཱམོ པཊིཔྤཎཱམེཏི ཝཱ པཧརཏི ཝཱ ཨཡཾ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི. ཡོ ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ཏཏོ མུཉྩིཏུཀཱམོ ཨུཏྟཱསེཏྭཱ པལཱཔེཏི, ཨཡཾ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི. ཡོ ཏཱདིསཾ དཱིགྷཛཱཏིཾ ཀཱཡེ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ དིསྭཱ ‘‘སཎིཀཾ གཙྪཏུ གྷཊྚིཡམཱནཱ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི ¶ ན གྷཊྚེཏི, ཨིཏྠིམེཝ ཝཱ ཨངྒཾ ཕུསམཱནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེསཱ ‘ཨནཏྠིཀོ ཨཡཾ མཡཱ’ཏི སཡམེཝ པཀྐམིསྶཏཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ ནིཙྩལོ ཧོཏི, བལཝིཏྠིཡཱ ཝཱ གཱལ༹ྷཾ ཨཱལིངྒིཏྭཱ གཧིཏོ དཧརབྷིཀྑུ པལཱཡིཏུཀཱམོཔི སུཊྛུ གཧིཏཏྟཱ ནིཙྩལོ ཧོཏི, ཨཡཾ ན ཙ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི. ཡོ པན ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ ¶ ཏཱཝ ཏཏོ ནཾ པཧརིཏྭཱ ཝཱ པཎཱམེཏྭཱ ¶ ཝཱ པཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཙྩལོ ཧོཏི, ཨཡཾ མོཀྑཱདྷིཔྤཱཡོ ན ཙ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༢༨༠. ཨསཉྩིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཨིམཾ ཕུསིསྶཱམཱིཏི ཨཙེཏེཏྭཱ, ཨེཝཉྷི ཨཙེཏེཏྭཱ པཏྟཔྤཊིགྒཧཎཱདཱིསུ མཱཏུགཱམསྶ ཨངྒེ ཕུཊྛེཔི ཨནཱཔཏྟི.

ཨསཏིཡཱཏི ཨཉྙཝིཧིཏོ ཧོཏི མཱཏུགཱམཾ ཕུསཱམཱིཏི སཏི ནཏྠི, ཨེཝཾ ཨསཏིཡཱ ཧཏྠཔཱདཔསཱརཎཱདིཀཱལེ ཕུསནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཨཛཱནནྟསྶཱཏི དཱརཀཝེསེན ཋིཏཾ དཱརིཀཾ ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཕུསཏི, ཨེཝཾ ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟསྶ ཕུསཏོ ཨནཱཔཏྟི.

ཨསཱདིཡནྟསྶཱཏི ཀཱཡསཾསགྒཾ ཨསཱདིཡནྟསྶ, ཏསྶ བཱཧཱཔརམྤརཱཡ ནཱིཏབྷིཀྑུསྶ ཝིཡ ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱཨེཝ. ཨིདྷ པན ཨུདཱཡིཏྠེརོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ པཋམཔཱརཱཛིཀསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དྭིཝེདནཾ, སུཁམཛ྄ཛྷཏྟདྭཡེནཱཏི.

༢༨༡. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ – མཱཏུཡཱ མཱཏུཔེམེནཱཏི མཱཏུཔེམེན མཱཏུཡཱ ཀཱཡཾ ཨཱམསི. ཨེས ནཡོ དྷཱིཏུབྷགིནིཝཏྠཱུསུ. ཏཏྠ ཡསྨཱ མཱཏཱ ཝཱ ཧོཏུ དྷཱིཏཱ ཝཱ ཨིཏྠཱི ནཱམ སབྦཱཔི བྲཧྨཙརིཡསྶ པཱརིཔནྠིཀཱཝ. ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ མེ མཱཏཱ ཨཡཾ དྷཱིཏཱ ཨཡཾ མེ བྷགིནཱི’’ཏི གེཧསྶིཏཔེམེན ཨཱམསཏོཔི དུཀྐཊམེཝ ཝུཏྟཾ.

ཨིམཾ པན བྷགཝཏོ ཨཱཎཾ ཨནུསྶརནྟེན སཙེཔི ནདཱིསོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ མཱཏརཾ པསྶཏི ནེཝ ཧཏྠེན པརཱམསིཏབྦཱ. པཎྜིཏེན པན བྷིཀྑུནཱ ནཱཝཱ ཝཱ ཕལཀཾ ¶ ཝཱ ཀདལིཀྑནྡྷོ ཝཱ དཱརུཀྑནྡྷོ ཝཱ ཨུཔསཾཧརིཏབྦོ. ཏསྨིཾ ཨསཏི ཀཱསཱཝམྤི ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ པུརཏོ ཋཔེཏབྦཾ, ‘‘ཨེཏྠ ¶ ¶ གཎྷཱཧཱི’’ཏི པན ན ཝཏྟབྦཱ. གཧིཏེ པརིཀྑཱརཾ ཀཌྜྷཱམཱིཏི ཀཌྜྷནྟེན གནྟབྦཾ. སཙེ བྷཱཡཏི པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི སམསྶཱསེཏབྦཱ. སཙེ བྷཱཡམཱནཱ པུཏྟསྶ སཧསཱ ཁནྡྷེ ཝཱ ཨབྷིརུཧཏི, ཧཏྠེ ཝཱ གཎྷཱཏི, ན ‘‘ཨཔེཧི མཧལླིཀེ’’ཏི ནིདྡྷུནིཏབྦཱ, ཐལཾ པཱཔེཏབྦཱ. ཀདྡམེ ལགྒཱཡཔི ཀཱུཔེ པཏིཏཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྲཔི ཧི ཡོཏྟཾ ཝཱ ཝཏྠཾ ཝཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ཧཏྠེན གཧིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏབྦཱ, ནཏྭེཝ ཨཱམསིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩ མཱཏུགཱམསྶ སརཱིརམེཝ ཨནཱམཱསཾ, ནིཝཱསནཔཱཝུརཎམྤི ཨཱབྷརཎབྷཎྜམྤི ཏིཎཎྜུཔཀཾ ཝཱ ཏཱལ༹པཎྞམུདྡིཀཾ ཝཱ ཨུཔཱདཱཡ ཨནཱམཱསམེཝ, ཏཉྩ ཁོ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ པིལ༹ནྡྷནཏྠཱཡ ཋཔིཏམེཝ. སཙེ པན ནིཝཱསནཾ ཝཱ པཱརུཔནཾ ཝཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཙཱིཝརཏྠཱཡ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏི ཝཊྚཏི. ཨཱབྷརཎབྷཎྜེསུ པན སཱིསཔསཱདྷནཀདནྟསཱུཙིཨཱདིཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ‘‘ཨིམཾ བྷནྟེ ཏུམྷཱཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དིཡྻམཱནཾ སིཔཱཊིཀཱསཱུཙིཨཱདིཨུཔཀརཎཏྠཱཡ གཧེཏབྦཾ. སུཝཎྞརཛཏམུཏྟཱདིམཡཾ པན ཨནཱམཱསམེཝ དཱིཡྻམཱནམྤི ན གཧེཏབྦཾ. ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏཱསཾ སརཱིརཱུཔགམེཝ ཨནཱམཱསཾ, ཨིཏྠིསཎྛཱནེན ཀཏཾ ཀཊྛརཱུཔམྤི དནྟརཱུཔམྤི ཨཡརཱུཔམྤི ལོཧརཱུཔམྤི ཏིཔུརཱུཔམྤི པོཏྠཀརཱུཔམྤི སབྦརཏནརཱུཔམྤི ཨནྟམསོ པིཊྛམཡརཱུཔམྤི ཨནཱམཱསམེཝ. པརིབྷོགཏྠཱཡ པན ‘‘ཨིདཾ ཏུམྷཱཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ལབྷིཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ སབྦརཏནམཡཾ ཨཝསེསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཔཀརཎཱརཧཾ ཨུཔཀརཎེ པརིབྷོགཱརཧཾ པརིབྷོགེ ཨུཔནེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཡཐཱ ཙ ཨིཏྠིརཱུཔཀཾ; ཨེཝཾ སཏྟཝིདྷམྤི དྷཉྙཾ ཨནཱམཱསཾ. ཏསྨཱ ཁེཏྟམཛ྄ཛྷེན གཙྪཏཱ ཏཏྠཛཱཏཀམྤི དྷཉྙཕལཾ ན ཨཱམསནྟེན གནྟབྦཾ. སཙེ གྷརདྭཱརེ ཝཱ ཨནྟརཱམགྒེ ཝཱ དྷཉྙཾ པསཱརིཏཾ ཧོཏི པསྶེན ཙ མགྒོ ཨཏྠི ¶ ན མདྡནྟེན གནྟབྦཾ. གམནམགྒེ ཨསཏི མགྒཾ ཨདྷིཊྛཱཡ གནྟབྦཾ. ཨནྟརགྷརེ དྷཉྙསྶ ཨུཔརི ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དེནྟི ནིསཱིདིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀེཙི ཨཱསནསཱལཱཡཾ དྷཉྙཾ ཨཱཀིརནྟི, སཙེ སཀྐཱ ཧོཏི ཧརཱཔེཏུཾ ཧརཱཔེཏབྦཾ, ནོ ཙེ ཨེཀམནྟཾ དྷཉྙཾ ཨམདྡནྟེན པཱིཋཀཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསཱིདིཏབྦཾ. སཙེ ཨོཀཱསོ ན ཧོཏི, མནུསྶཱ དྷཉྙམཛ྄ཛྷེཡེཝ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ དེནྟི, ནིསཱིདིཏབྦཾ. ཏཏྠཛཱཏཀཱནི མུགྒམཱསཱདཱིནི ཨཔརཎྞཱནིཔི ཏཱལཔནསཱདཱིནི ཝཱ ཕལཱནི ཀཱིལ༹ནྟེན ན ཨཱམསིཏབྦཱནི. མནུསྶེཧི རཱསིཀཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨརཉྙེ པན རུཀྑཏོ པཏིཏཱནི ཕལཱནི ‘‘ཨནུཔསམྤནྣཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི.

མུཏྟཱ ¶ , མཎི, ཝེལུ༹རིཡོ, སངྑོ, སིལཱ, པཝཱལ༹ཾ, རཛཏཾ, ཛཱཏརཱུཔཾ, ལོཧིཏངྐོ, མསཱརགལླནྟི ¶ ཨིམེསུ དསསུ རཏནེསུ མུཏྟཱ ཨདྷོཏཱ ཨནིཝིདྡྷཱ ཡཐཱཛཱཏཱཝ ཨཱམསིཏུཾ ཝཊྚཏི. སེསཱ ཨནཱམཱསཱཏི ཝདནྟི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘མུཏྟཱ དྷོཏཱཔི ཨདྷོཏཱཔི ཨནཱམཱསཱ བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ ཙ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཀུཊྛརོགསྶ བྷེསཛྫཏྠཱཡ པན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨནྟམསོ ཛཱཏིཕལིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ སབྦོཔི ནཱིལཔཱིཏཱདིཝཎྞབྷེདོ མཎི དྷོཏཝིདྡྷཝཊྚིཏོ ཨནཱམཱསོ, ཡཐཱཛཱཏོ པན ཨཱཀརམུཏྟོ པཏྟཱདིབྷཎྜམཱུལཏྠཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟོ. སོཔི མཧཱཔཙྩརིཡཾ པཊིཀྑིཏྟོ, པཙིཏྭཱ ཀཏོ ཀཱཙམཎིཡེཝེཀོ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟོ. ཝེལུ༹རིཡེཔི མཎིསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ.

སངྑོ དྷམནསངྑོ ཙ དྷོཏཝིདྡྷོ ཙ རཏནམིསྶོ ཨནཱམཱསོ. པཱནཱིཡསངྑོ དྷོཏོཔི ཨདྷོཏོཔི ཨཱམཱསོཝ སེསཉྩ ཨཉྫནཱདིབྷེསཛྫཏྠཱཡཔི བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡཔི སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. སིལཱ དྷོཏཝིདྡྷཱ རཏནསཾཡུཏྟཱ མུགྒཝཎྞཱཝ ཨནཱམཱསཱ. སེསཱ སཏྠཀནིསཱནཱདིཨཏྠཱཡ གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏྠ ཙ རཏནསཾཡུཏྟཱཏི སུཝཎྞེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ པཙིཏྭཱ ཀཏཱཏི ཝདནྟི. པཝཱལ༹ཾ དྷོཏཝིདྡྷཾ ཨནཱམཱསཾ. སེསཾ ཨཱམཱསཾ བྷཎྜམཱུལཏྠཉྩ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ ¶ པན ‘‘དྷོཏམྤི ཨདྷོཏམྤི སབྦཾ ཨནཱམཱསཾ, ན ཙ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཉྩ ཀཏབྷཎྜམྤི ཨཀཏབྷཎྜམྤི སབྦེན སབྦཾ བཱིཛཏོ པཊྛཱཡ ཨནཱམཱསཉྩ ཨསམྤཊིཙྪིཡཉྩ, ཨུཏྟརརཱཛཔུཏྟོ ཀིར སུཝཎྞཙེཏིཡཾ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱཔདུམཏྠེརསྶ པེསེསི. ཐེརོ ‘‘ན ཀཔྤཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཙེཏིཡགྷརེ སུཝཎྞཔདུམསུཝཎྞབུབྦུལ༹ཀཱདཱིནི ཧོནྟི, ཨེཏཱནིཔི ཨནཱམཱསཱནི. ཙེཏིཡགྷརགོཔཀཱ པན རཱུཔིཡཚཌྜཀཊྛཱནེ ཋིཏཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཀེལཱ༹པཡིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཀུརུནྡིཡཾ པན ཏཾ པཊིཀྑིཏྟཾ. སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཀཙཝརམེཝ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཨནུཉྙཱཏཾ. ཨཱརཀཱུཊལོཧམྤི ཛཱཏརཱུཔགཏིཀམེཝ ཨནཱམཱསནྟི སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. སེནཱསནཔརིབྷོགོ པན སབྦཀཔྤིཡོ, ཏསྨཱ ཛཱཏརཱུཔརཛཏམཡཱ སབྦེཔི སེནཱསནཔརིཀྑཱརཱ ཨཱམཱསཱ. བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཝིནཡཝཎྞནཊྛཱནེ རཏནམཎྜཔེ ¶ ཀརོནྟི ཕལིཀཏྠམྦྷེ རཏནདཱམཔཏིམཎྜིཏེ, ཏཏྠ སབྦཱུཔཀརཎཱནི བྷིཀྑཱུནཾ པཊིཛགྒིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ལོཧིཏངྐམསཱརགལླཱ དྷོཏཝིདྡྷཱ ཨནཱམཱསཱ, ཨིཏརེ ཨཱམཱསཱ, བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ ཝཊྚནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘དྷོཏཱཔི ཨདྷོཏཱཔི སབྦསོ ཨནཱམཱསཱ ན ཙ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

སབྦཾ ཨཱཝུདྷབྷཎྜཾ ཨནཱམཱསཾ, བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ དཱིཡྻམཱནམྤི ན སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. སཏྠཝཎིཛྫཱ ¶ ནཱམ ན ཝཊྚཏི. སུདྡྷདྷནུདཎྜོཔི དྷནུཛིཡཱཔི པཏོདོཔི ཨངྐུསོཔི ཨནྟམསོ ཝཱསིཕརསུཨཱདཱིནིཔི ཨཱཝུདྷསངྑེཔེན ཀཏཱནི ཨནཱམཱསཱནི. སཙེ ཀེནཙི ཝིཧཱརེ སཏྟི ཝཱ ཏོམརོ ཝཱ ཋཔིཏོ ཧོཏི, ཝིཧཱརཾ ཛགྒནྟེན ‘‘ཧརནྟཱུ’’ཏི སཱམིཀཱནཾ པེསེཏབྦཾ. སཙེ ན ཧརནྟི, ཏཾ ཨཙཱལེནྟེན ཝིཧཱརོ པཊིཛགྒིཏབྦོ. ཡུདྡྷབྷཱུམིཡཾ པཏིཏཾ ཨསིཾ ཝཱ སཏྟིཾ ཝཱ ཏོམརཾ ཝཱ དིསྭཱ པཱསཱཎེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ཨསིཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཏྠཀཏྠཱཡ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨིཏརཱནིཔི ཝིཡོཛེཏྭཱ ¶ ཀིཉྩི སཏྠཀཏྠཱཡ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི ཀིཉྩི ཀཏྟརདཎྜཱདིཨཏྠཱཡ. ‘‘ཨིདཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དཱིཡྻམཱནཾ པན ‘‘ཝིནཱསེཏྭཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སབྦམྤི སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི.

མཙྪཛཱལཔཀྑིཛཱལཱདཱིནིཔི ཕལཀཛཱལིཀཱདཱིནི སརཔརིཏྟཱནཱནཱིཔི སབྦཱནི ཨནཱམཱསཱནི. པརིབྷོགཏྠཱཡ ལབྦྷམཱནེསུ པན ཛཱལཾ ཏཱཝ ‘‘ཨཱསནསྶ ཝཱ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ ཨུཔརི བནྡྷིསྶཱམི, ཚཏྟཾ ཝཱ ཝེཋེསྶཱམཱི’’ཏི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. སརཔརིཏྟཱནཾ སབྦམྤི བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. པརཱུཔརོདྷནིཝཱརཎཉྷི ཨེཏཾ ན ཨུཔརོདྷཀརནྟི ཕལཀཾ དནྟཀཊྛབྷཱཛནཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཙམྨཝིནདྡྷཱནི ཝཱིཎཱབྷེརིཨཱདཱིནི ཨནཱམཱསཱནི. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘བྷེརིསངྒྷཱཊོཔི ཝཱིཎཱསངྒྷཱཊོཔི ཏུཙྪཔོཀྑརམྤི མུཁཝཊྚིཡཾ ཨཱརོཔིཏཙམྨམྤི ཝཱིཎཱདཎྜཀོཔི སབྦཾ ཨནཱམཱས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨོནཧིཏུཾ ཝཱ ཨོནཧཱཔེཏུཾ ཝཱ ཝཱདེཏུཾ ཝཱ ཝཱདཱཔེཏུཾ ཝཱ ན ལབྦྷཏིཡེཝ. ཙེཏིཡངྒཎེ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ མནུསྶེཧི ཚཌྜིཏཾ དིསྭཱཔི ཨཙཱལེཏྭཱཝ ཨནྟརནྟརེ སམྨཛྫིཏབྦཾ, ཀཙཝརཚཌྜནཀཱལེ པན ཀཙཝརནིཡཱམེནེཝ ཧརིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིཀྑིཔིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ. བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪིཏུམྤི ཝཊྚཏི. པརིབྷོགཏྠཱཡ ལབྦྷམཱནེསུ པན ཝཱིཎཱདོཎིཀཉྩ བྷེརིཔོཀྑརཉྩ དནྟཀཊྛབྷཱཛནཾ ¶ ཀརིསྶཱམ ཙམྨཾ སཏྠཀཀོསཀནྟི ཨེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ པརིཀྑཱརསྶ ཨུཔཀརཎཏྠཱཡ གཧེཏྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཝཏྠུ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཡཀྑིཝཏྠུསྨིཾ སཙེཔི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིདེཝིཡཱ ཀཱཡསཾསགྒཾ སམཱཔཛྫཏི ཐུལླཙྩཡམེཝ. པཎྜཀཝཏྠུ ཙ སུཏྟིཏྠིཝཏྠུ ཙ པཱཀཊམེཝ. མཏིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ པཱརཱཛིཀཔྤཧོནཀཀཱལེ ཐུལླཙྩཡཾ, ཏཏོ པརཾ དུཀྐཊཾ. ཏིརཙྪཱནགཏཝཏྠུསྨིཾ ¶ ནཱགམཱཎཝིཀཱཡཔི སུཔཎྞམཱཎཝིཀཱཡཔི ཀིནྣརིཡཱཔི གཱཝིཡཱཔི དུཀྐཊམེཝ. དཱརུདྷཱིཏལིཀཱཝཏྠུསྨིཾ ¶ ན ཀེཝལཾ དཱརུནཱ ཨེཝ, ཨནྟམསོ ཙིཏྟཀམྨལིཁིཏེཔི ཨིཏྠིརཱུཔེ དུཀྐཊམེཝ.

༢༨༢. སམྤཱིལ༹ནཝཏྠུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. སངྐམཝཏྠུསྨིཾ ཨེཀཔདིཀསངྐམོ ཝཱ ཧོཏུ སཀཊམགྒསངྐམོ ཝཱ, ཙཱལེསྶཱམཱིཏི པཡོགེ ཀཏམཏྟེཝ ཙཱལེཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, དུཀྐཊཾ. མགྒཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ. རུཀྑཝཏྠུསྨིཾ རུཀྑོ མཧནྟོ ཝཱ ཧོཏུ མཧཱཛམྦུཔྤམཱཎོ ཁུདྡཀོ ཝཱ, ཏཾ ཙཱལེཏུཾ སཀྐོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, པཡོགམཏྟེན དུཀྐཊཾ. ནཱཝཱཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ. རཛྫཝཏྠུསྨིཾ ཡཾ རཛྫུཾ ཨཱཝིཉྪནྟོ ཋཱནཱ ཙཱལེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏཏྠ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡཱ མཧཱརཛྫུ ཧོཏི, ཨཱིསཀམྤི ཋཱནཱ ན ཙལཏི, ཏཏྠ དུཀྐཊཾ. དཎྜེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷཱུམིཡཾ པཏིཏམཧཱརུཀྑོཔི ཧི དཎྜགྒཧཎེནེཝ ཨིདྷ གཧིཏོ. པཏྟཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ. ཝནྡནཝཏྠུསྨིཾ ཨིཏྠཱི པཱདེ སམྦཱཧིཏྭཱ ཝནྡིཏུཀཱམཱ ཝཱརེཏབྦཱ པཱདཱ ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏབྦཱ, ནིཙྩལེན ཝཱ བྷཝིཏབྦཾ. ནིཙྩལསྶ ཧི ཙིཏྟེན སཱདིཡཏོཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨཝསཱནེ གཧཎཝཏྠུཔཱཀཊམེཝཱཏི.

ཀཱཡསཾསགྒསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དུཊྛུལླཝཱཙཱསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༨༣. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཊྛུལླཝཱཙཱསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཱདིསྶཱཏི ཨཔདིསིཏྭཱ. ཝཎྞམྤི བྷཎཏཱིཏིཨཱདཱིནི པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶནྟི. ཚིནྣིཀཱཏི ཚིནྣཨོཏྟཔྤཱ. དྷུཏྟིཀཱཏི སཋཱ. ཨཧིརིཀཱཡོཏི ནིལླཛྫཱ ¶ . ཨུཧསནྟཱིཏི སིཏཾ ཀཏྭཱ མནྡཧསིཏཾ ཧསནྟི. ཨུལླཔནྟཱིཏི ‘‘ཨཧོ ཨཡྻོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུཙྩཀརཎིཾ ནཱནཱཝིདྷཾ པལོབྷནཀཐཾ ཀཐེནྟི. ཨུཛྫགྒྷནྟཱིཏི མཧཱཧསིཏཾ ཧསནྟི. ཨུཔྤཎྜེནྟཱིཏི ‘‘པཎྜཀོ ཨཡཾ, ནཱཡཾ པུརིསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི.

༢༨༥. སཱརཏྟོཏི དུཊྛུལླཝཱཙསྶཱདརཱགེན སཱརཏྟོ. ཨཔེཀྑཝཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཝུཏྟནཡམེཝ, ཀེཝལཾ ཨིདྷ ཝཱཙསྶཱདརཱགོ ཡོཛེཏབྦོ. མཱཏུགཱམཾ དུཊྛུལླཱཧི ཝཱཙཱཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཾ མཱཏུགཱམཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཱཏུགཱམོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པཊིབལཱ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཾ དུཊྛུལླཱདུཊྛུལླཾ ཨཱཛཱནིཏུནྟི ཡཱ པཎྜིཏཱ སཱཏྠཀནིརཏྠཀཀཐཾ ཨསདྡྷམྨསདྡྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཀཐཉྩ ཛཱནིཏུཾ པཊིབལཱ, ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡཱ པན མཧལླིཀཱཔི བཱལཱ ཨེལམཱུགཱ ཨཡཾ ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཱཏི དསྶེཏི.

ཨོབྷཱསེཡྻཱཏི ¶ ཨཝབྷཱསེཡྻ ནཱནཱཔྤཀཱརཀཾ ཨསདྡྷམྨཝཙནཾ ཝདེཡྻ. ཡསྨཱ པནེཝཾ ཨོབྷཱསནྟསྶ ཡོ སོ ཨོབྷཱསོ ནཱམ, སོ ཨཏྠཏོ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཧོཏི རཱགཝསེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སཉྙམཝེལཾ ཨཱཙཱརོ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསེཡྻཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཡཐཱ ཡུཝཱ ཡུཝཏིནྟི ཨཏྠོ.

དྭེ མགྒེ ཨཱདིསྶཱཏིཨཱདི ཡེནཱཀཱརེན ཨོབྷཱསཏོ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དྭེ མགྒེཏི ཝཙྩམགྒཉྩ པསྶཱཝམགྒཉྩ. སེསཾ ཨུདྡེསེ ཏཱཝ པཱཀཊམེཝ. ནིདྡེསེ པན ཐོམེཏཱིཏི ‘‘ཨིཏྠིལཀྑཎེན སུབྷལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱསཱི’’ཏི ཝདཏི, ན ཏཱཝ སཱིསཾ ཨེཏི. ‘‘ཏཝ ཝཙྩམགྒོ ཙ པསྶཱཝམགྒོ ཙ ཨཱིདིསོ ཏེན ནཱམ ཨཱིདིསེན ཨིཏྠིལཀྑཎེན སུབྷལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱསཱི’’ཏི ཝདཏི, སཱིསཾ ཨེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. ཝཎྞེཏི པསཾསཏཱིཏི ཨིམཱནི པན ཐོམནཔདསྶེཝ ཝེཝཙནཱནི.

ཁུཾསེཏཱིཏི ཝཱཙཱཔཏོདེན གྷཊྚེཏི. ཝམྦྷེཏཱིཏི ཨཔསཱདེཏི. གརཧཏཱིཏི དོསཾ དེཏི. པརཏོ པན པཱལི༹ཡཱ ཨཱགཏེཧི ‘‘ཨནིམིཏྟཱསཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ¶ ཨེཀཱདསཧི པདེཧི ཨགྷཊིཏེ སཱིསཾ ན ཨེཏི, གྷཊིཏེཔི ཏེསུ སིཁརཎཱིསི སམྦྷིནྣཱསི ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱསཱིཏི ཨིམེཧི ཏཱིཧི གྷཊིཏེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ.

དེཧི མེཏི ཡཱཙནཱཡཔི ཨེཏྟཀེནེཝ སཱིསཾ ན ཨེཏི, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ དེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏེ ཨེཝ སངྒྷཱདིསེསོ.

ཀདཱ ཏེ མཱཏཱ པསཱིདིསྶཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཡཱཙནཝཙནེསུཔི ཨེཏྟཀེནེཝ ¶ སཱིསཾ ན ཨེཏི, ‘‘ཀདཱ ཏེ མཱཏཱ པསཱིདིསྶཏི, ཀདཱ ཏེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏཝ མཱཏརི པསནྣཱཡ མེཐུནཾ དྷམྨཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱདིནཱ པན ནཡེན མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ.

ཀཐཾ ཏྭཾ སཱམིཀསྶ དེསཱིཏིཨཱདཱིསུ པུཙྪཱཝཙནེསུཔི མེཐུནདྷམྨནྟི ཝུཏྟེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ, ན ཨིཏརཐཱ. ཨེཝཾ ཀིར ཏྭཾ སཱམིཀསྶ དེསཱིཏི པཊིཔུཙྪཱཝཙནེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཙིཀྑནཱཡ པུཊྛོ བྷཎཏཱིཏི ‘‘ཀཐཾ དདམཱནཱ སཱམིཀསྶ པིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨཱཙིཀྑཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨེཝཾ ¶ དེཧི ཨེཝཾ དདམཱནཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི སཱིསཾ ན ཨེཏི. ‘‘མེཐུནདྷམྨཾ ཨེཝཾ དེཧི ཨེཝཾ ཨུཔནེཧི ཨེཝཾ མེཐུནདྷམྨཾ དདམཱནཱ ཨུཔནཡམཱནཱ པིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པན ནཡེན མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨནུསཱསནཱིཝཙནེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཀྐོསནིདྡེསེ – ཨནིམིཏྟཱསཱིཏི ནིམིཏྟརཧིཏཱསི, ཀུཉྩིཀཔཎཱལིམཏྟམེཝ ཏཝ དཀསོཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ནིམིཏྟམཏྟཱསཱིཏི ཏཝ ཨིཏྠིནིམིཏྟཾ ཨཔརིཔུཎྞཾ སཉྙཱམཏྟམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལོཧིཏཱཏི སུཀྑསོཏཱ. དྷུཝལོཧིཏཱཏི ནིཙྩལོཧིཏཱ ཀིལིནྣདཀསོཏཱ. དྷུཝཙོལཱ༹ཏི ནིཙྩཔཀྑིཏྟཱཎིཙོལཱ༹, སདཱ ཨཱཎིཙོལ༹ཀཾ སེཝསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པགྒྷརནྟཱིཏི སཝནྟཱི; སདཱ ཏེ མུཏྟཾ སཝཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིཁརཎཱིཏི བཧིནིཀྑནྟཨཱཎིམཾསཱ. ཨིཏྠིཔཎྜཀཱཏི ཨནིམིཏྟཱཝ ཝུཙྩཏི. ཝེཔུརིསིཀཱཏི སམསྶུདཱཋིཀཱ པུརིསརཱུཔཱ ¶ ཨིཏྠཱི. སམྦྷིནྣཱཏི སམྦྷིནྣཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒཱ. ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱཏི ཨིཏྠིནིམིཏྟེན ཙ པུརིསནིམིཏྟེན ཙཱཏི ཨུབྷོཧི བྱཉྫནེཧི སམནྣཱགཏཱ.

ཨིམེསུ ཙ པན ཨེཀཱདསསུ པདེསུ སིཁརཎཱིསི སམྦྷིནྣཱསི ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱསཱིཏི ཨིམཱནིཡེཝ ཏཱིཎི པདཱནི སུདྡྷཱནི སཱིསཾ ཨེནྟི. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙ ཏཱིཎི པུརིམཱནི ཙ ཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒམེཐུནདྷམྨཔདཱནི ཏཱིཎཱིཏི ཚ པདཱནི སུདྡྷཱནི ཨཱཔཏྟིཀརཱནི. སེསཱནི ཨནིམིཏྟཱཏིཨཱདཱིནི ‘‘ཨནིམིཏྟེ ¶ མེཐུནདྷམྨཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནིམིཏྟཱསི མེཐུནདྷམྨཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱདིནཱ ནཡེན མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏཱནེཝ ཨཱཔཏྟིཀརཱནི ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༢༨༦. ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ཨོཏིཎྞོ ཝིཔརིཎཏེན ཙིཏྟེན ཨོབྷཱསཏི, ཏསྶ ཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒེ ཨཱདིསྶ ཨེཏེསཾ ཝཎྞབྷཎནཱདཱིནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏྠཱི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེསཾ ཨཏྠོ ཀཱཡསཾསགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨདྷཀྑཀནྟི ཨཀྑཀཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷོ. ཨུབྦྷཛཱཎུམཎྜལ ཛཱཎུམཎྜལཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ. ཨུབྦྷཀྑཀནྟི ཨཀྑཀཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ. ཨདྷོ ཛཱཎུམཎྜལནྟི ཛཱཎུམཎྜལཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷོ. ཨཀྑཀཾ པན ཛཱཎུམཎྜལཉྩ ཨེཏྠེཝ དུཀྐཊཀྑེཏྟེ སངྒཧཾ གཙྪནྟི བྷིཀྑུནིཡཱ ཀཱཡསཾསགྒེ ཝིཡ. ན ཧི བུདྡྷཱ གརུཀཱཔཏྟིཾ སཱཝསེསཾ པཉྙཔེནྟཱིཏི. ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷནྟི ཝཏྠཾ ཝཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཨཱབྷརཎཾ ཝཱ.

༢༨༧. ཨཏྠཔུརེཀྑཱརསྶཱཏི ¶ ཨནིམིཏྟཱཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ ཀཐེནྟསྶ, ཨཊྛཀཐཾ ཝཱ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟསྶ.

དྷམྨཔུརེཀྑཱརསྶཱཏི པཱལི༹ཾ ཝཱཙེནྟསྶ ཝཱ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཝཱ. ཨེཝཾ ཨཏྠཉྩ དྷམྨཉྩ པུརཀྑཏྭཱ བྷཎནྟསྶ ཨཏྠཔུརེཀྑཱརསྶ ཙ དྷམྨཔུརེཀྑཱརསྶ ཙ ཨནཱཔཏྟི.

ཨནུསཱསནིཔུརེཀྑཱརསྶཱཏི ‘‘ཨིདཱནིཔི ཨནིམིཏྟཱསི ཨུབྷཏྟོབྱཉྫནཱསི ཨཔྤམཱདཾ ཨིདཱནི ཀརེཡྻཱསི, ཡཐཱ ཨཱཡཏིམྤི ཨེཝརཱུཔཱ ན ཧོཧིསཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུསིཊྛིཾ པུརཀྑཏྭཱ བྷཎནྟསྶ ཨནུསཱསནིཔུརེཀྑཱརསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཡོ པན བྷིཀྑུནཱིནཾ པཱལི༹ཾ ཝཱཙེནྟོ པཀཏིཝཱཙནཱམགྒཾ པཧཱཡ ཧསནྟོ ཧསནྟོ ‘‘སིཁརཎཱིསི སམྦྷིནྣཱསི ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱསཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ བྷཎཏི, ཏསྶ ¶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨིདྷ ཨཱདིཀམྨིཀོ ཨུདཱཡིཏྠེརོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ ¶ , སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དྭིཝེདནནྟི.

༢༨༨. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ ལོཧིཏཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཡཱ ལོཧིཏཀཾ ནིམིཏྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ཨིཏརཱ ན ཨཉྙཱསི, ཏསྨཱ དུཀྐཊཾ.

ཀཀྐསལོམནྟི རསྶལོམེཧི བཧུལོམཾ. ཨཱཀིཎྞལོམནྟི ཛཊིཏལོམཾ. ཁརལོམནྟི ཐདྡྷལོམཾ. དཱིགྷལོམནྟི ཨརསྶལོམཾ. སབྦཾ ཨིཏྠིནིམིཏྟམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༢༨༩. ཝཱཔིཏཾ ཁོ ཏེཏི ཨསདྡྷམྨཾ སནྡྷཱཡཱཧ, སཱ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ནོ ཙ ཁོ པཊིཝུཏྟནྟི ཨཱཧ. པཊིཝུཏྟཾ ནཱམ ཨུདཀཝཔྤེ བཱིཛེཧི ཨཔྤཏིཊྛིཏོཀཱསེ པཱཎཀེཧི ཝིནཱསིཏབཱིཛེ ཝཱ ཨོཀཱསེ པུན བཱིཛཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུདཀེན ཨཱསིཏྟཾ, ཐལཝཔྤེ ཝིསམཔཏིཏཱནཾ ཝཱ བཱིཛཱནཾ སམཀརཎཏྠཱཡ པུན ཨཊྛདནྟཀེན སམཱིཀཏཾ, ཏེསུ ཨཉྙཏརཾ སནྡྷཱཡ ཨེསཱ ཨཱཧ.

མགྒཝཏྠུསྨིཾ ¶ མགྒོ སཾསཱིདཏཱིཏི ཨངྒཛཱཏམགྒཾ སནྡྷཱཡཱཧ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

དུཊྛུལླཝཱཙཱསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༩༠. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཨཏྟཀཱམསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཀུལཱུཔཀོཏི ཀུལཔཡིརུཔཱསནཀོ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཀུལཱུཔསངྐམནེ ནིཙྩཔྤཡུཏྟོ.

ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ¶ ཙཱིཝརཉྩ པིཎྜཔཱཏཉྩ སེནཱསནཉྩ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཉྩ. གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ཙེཏྠ པཏིཀརཎཏྠེན པཙྩཡོ, ཡསྶ ཀསྶཙི སཔྤཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷིསཀྐསྶ ཀམྨཾ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཏྟཱཏི བྷེསཛྫཾ. གིལཱནཔཙྩཡོཝ བྷེསཛྫཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ, ཡཾཀིཉྩི གིལཱནསྶ སཔྤཱཡཾ བྷིསཀྐཀམྨཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརིཀྑཱརོཏི པན ‘‘སཏྟཧི ནགརཔརིཀྑཱརེཧི སུཔརིཀྑཏཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༧) པརིཝཱརོ ཝུཙྩཏི. ‘‘རཐོ ¶ སཱིསཔརིཀྑཱརོ ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤) ཨལངྐཱརོ. ‘‘ཡེ ཙིམེ པབྦཛིཏེན ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱ སམུདཱནེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (རོ. ནི. ༡.༡.༡༩༡) སམྦྷཱརོ. ཨིདྷ པན སམྦྷཱརོཔི པརིཝཱརོཔི ཝཊྚཏི. ཏཉྷི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ ཛཱིཝིཏསྶ པརིཝཱརོཔི ཧོཏི ཛཱིཝིཏཝིནཱསཀཱབཱདྷུཔྤཏྟིཡཱ ཨནྟརཾ ཨདཏྭཱ རཀྑཎཏོ, སམྦྷཱརོཔི ཡཐཱ ཙིརཾ པཝཏྟཏི ཨེཝམསྶ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ, ཏསྨཱ པརིཀྑཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཉྩ ཏཾ པརིཀྑཱརོ ཙཱཏི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརོ, ཏཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཝསལནྟི ཧཱིནཾ ལཱམཀཾ. ཨཐ ཝཱ ཝསྶཏཱིཏི ཝསལོ, པགྒྷརཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཏཾ ཝསལཾ, ཨསུཙིཔགྒྷརཎཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཊྛུཧིཏྭཱཏི ཁེལ༹ཾ པཱཏེཏྭཱ.

ཀསྶཱཧཾ ཀེན ཧཱཡཱམཱིཏི ཨཧཾ ཀསྶཱ ཨཉྙིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཀེན བྷོགེན ཝཱ ཨལངྐཱརེན ཝཱ རཱུཔེན ཝཱ པརིཧཱཡཱམི, ཀཱ ནཱམ མཡཱ ཨུཏྟརིཏརཱཏི དཱིཔེཏི.

༢༩༡. སནྟིཀེཏི ཨུཔཙཱརེ ཋཏྭཱ སཱམནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, པདབྷཱཛནེཔི ཨཡམེཝཨཏྠོ དཱིཔིཏོ ¶ . ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡཱཏི མེཐུནདྷམྨསངྑཱཏེན ཀཱམེན པཱརིཙརིཡཱ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ. ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཀཱམིཏཱ ཨིཙྪིཏཱཏི ཨཏྟཀཱམཱ, སཡཾ མེཐུནརཱགཝསེན པཏྠིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟཀཱམཱ ཙ སཱ པཱརིཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ, ཏསྶཱ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ. ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻཱཏི གུཎཾ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེཡྻ.

ཏཏྲ ¶ ཡསྨཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཀཱམོ ཙེཝ ཧེཏུ ཙ པཱརིཙརིཡཱ ཙ ཨཏྠོ, སེསཾ བྱཉྫནཾ. ‘‘ཨཏྟཀཱམཱ ཙ སཱ པཱརིཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙེཝ པཱརིཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ, སེསཾ བྱཉྫནཾ. ཏསྨཱ བྱཉྫནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམཏྟམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏྟནོ ཀཱམཾ ཨཏྟནོ ཧེཏུཾ ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཏྟནོ པཱརིཙརིཡ’’ནྟི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཏྟནོ ཀཱམཾ ཨཏྟནོ ཧེཏུཾ ཨཏྟནོ པཱརིཙརིཡ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟེ ཛཱནིསྶནྟི པཎྜིཏཱ ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཏྟནོ པཱརིཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟེཔི ཛཱནིསྶནྟི ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནཱ ཨིཙྪིཏཀཱམིཏཊྛེན ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཏསྶཱ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞབྷཱསནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཏདགྒ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུདྡེསཏོཔི ནིདྡེསཏོཔི ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ པདསམྦནྡྷོ ཙ ཨཱཔཏྟིཝིནིཙྪཡོ ཙ – ཨེཏདགྒཾ…པེ… པརིཙརེཡྻཱཏི ཡཱ མཱདིསཾ སཱིལཝནྟཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ བྲཧྨཙཱརིཾ ཨེཏེན དྷམྨེན པརིཙརེཡྻ, ཏསྶཱ ཨེཝཾ མཱདིསཾ པརིཙརནྟིཡཱ ཡཱ ཨཡཾ པཱརིཙརིཡཱ ནཱམ, ཨེཏདགྒཾ པཱརིཙརིཡཱནནྟི.

མེཐུནུཔསཾཧིཏེན སངྒྷཱདིསེསོཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟོ ཙ མེཐུནུཔསཾཧིཏེན མེཐུནདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟེནེཝ ཝཙནེན ཡོ བྷཱསེཡྻ, ཏསྶ སངྒྷཱདིསེསོཏི.

ཨིདྷཱནི ཡསྨཱ མེཐུནུཔསཾཧིཏེནེཝ བྷཱསནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ, ཏྭམྤི ཁཏྟིཡཱ, ཨརཧཏི ཁཏྟིཡཱ ཁཏྟིཡསྶ དཱཏུཾ སམཛཱཏིཀཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཝཙནེཧི པཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསམཱནསྶཱཔི སངྒྷཱདིསེསོ ནཏྠི. ‘‘ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ’’ཏིཨཱདིཀེ པན བཧཱུཔི པརིཡཱཡེ ཝཏྭཱ ‘‘ཨརཧསི ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ མེཐུནདྷམྨཾ དཱཏུ’’ནྟི ཨེཝཾ མེཐུནཔྤཊིསཾཡུཏྟེནེཝ བྷཱསམཱནསྶ སངྒྷཱདིསེསོཏི.

ཨིཏྠཱི ¶ ཙ ཧོཏཱིཏིཨཱདི པུབྦེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིདྷ ཨུདཱཡིཏྠེརོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

སམུཊྛཱནཱདི སབྦཾ དུཊྛུལླཝཱཙཱསདིསཾ. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝཱཏི.

ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སཉྩརིཏྟསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༩༦. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི སཉྩརིཏྟཾ. ཏཏྠ པཎྜིཏཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ གཏིམནྟཱ. བྱཏྟཱཏི ཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏཱ, ཨུཔཱཡེན སམནྣཱགཏཱ ཨུཔཱཡཉྙཱུ ཝིསཱརདཱ. མེདྷཱཝིནཱིཏི མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏཱ, དིཊྛཾ དིཊྛཾ ཀརོཏི. དཀྑཱཏི ཚེཀཱ. ཨནལསཱཏི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡསམྤནྣཱ. ཚནྣཱཏི ཨནུཙྪཝིཀཱ.

ཀིསྨིཾ ཝིཡཱཏི ཀིཙྪཾ ཝིཡ ཀིལེསོ ཝིཡ, ཧིརི ཝིཡ ཨམྷཱཀཾ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀུམཱརིཀཱཡ ཝཏྟུནྟི ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཀུམཱརིཀཱཡ ཀཱརཎཱ ཝཏྟུཾ.

ཨཱཝཱཧཱདཱིསུ ཨཱཝཱཧོཏི དཱརཀསྶ པརཀུལཏོ དཱརིཀཱཡ ¶ ཨཱཧརཎཾ. ཝིཝཱཧོཏི ཨཏྟནོ དཱརིཀཱཡ པརཀུལཔེསནཾ. ཝཱརེཡྻནྟི ‘‘དེཐ ནོ དཱརཀསྶ དཱརིཀ’’ནྟི ཡཱཙནཾ, དིཝསནཀྑཏྟམུཧུཏྟཔརིཙྪེདཀརཎཾ ཝཱ.

༢༩༧. པུརཱཎགཎཀིཡཱཏི ཨེཀསྶ གཎཀསྶ བྷརིཡཱཡ, སཱ ཏསྨིཾ ཛཱིཝམཱནེ གཎཀཱིཏི པཉྙཱཡིཏྠ, མཏེ པན པུརཱཎགཎཀཱིཏི སངྑཾ གཏཱ. ཏིརོགཱམོཏི བཧིགཱམོ, ཨཉྙོ གཱམོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནུསྶཱཏི ཨུདཱཡིསྶ ཨིམཾ སཉྩརིཏྟཀམྨེ ཡུཏྟཔཡུཏྟབྷཱཝཾ ཛཱནནཀམནུསྶཱ.

སུཎིསབྷོགེནཱཏི ཡེན བྷོགེན སུཎིསཱ བྷུཉྫིཏབྦཱ ཧོཏི རནྡྷཱཔནཔཙཱཔནཔཨཝེསནཱདིནཱ, ཏེན བྷུཉྫིཾསུ. ཏཏོ ཨཔརེན དཱསིབྷོགེནཱཏི མཱསཱཏིཀྐམེ ཡེན བྷོགེན དཱསཱི བྷུཉྫིཏབྦཱ ཧོཏི ཁེཏྟཀམྨཀཙཝརཚཌྜནཨུདཀཱཧརཎཱདིནཱ, ཏེན བྷུཉྫིཾསུ. དུགྒཏཱཏི དལིདྡཱ, ཡཏྠ ཝཱ གཏཱ དུགྒཏཱ ཧོཏི ཏཱདིསཾ ཀུལཾ གཏཱ. མཱཡྻོ ཨིམཾ ཀུམཱརིཀནྟི མཱ ཨཡྻོ ཨིམཾ ཀུམཱརིཀཾ. ཨཱཧཱརཱུཔཧཱརོཏི ཨཱཧཱརོ ཙ ཨུཔཧཱརོ ཙ གཧཎཉྩ དཱནཉྩ, ན ཨམྷེཧི ¶ ཀིཉྩི ཨཱཧཊཾ ན ཨུཔཱཧཊཾ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཀཡཝིཀྐཡོ ཝོཧཱརོ ཨམྷཱཀཾ ནཏྠཱིཏི དཱིཔེནྟི. སམཎེན བྷཝིཏབྦཾ ཨབྱཱཝཊེན, སམཎོ ཨསྶ སུསམཎོཏི སམཎེན ནཱམ ཨཱིདིསེསུ ཀམྨེསུ ཨབྱཱཝཊེན ཨབྱཱཔཱརེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ¶ བྷཝནྟོ ཧི སམཎོ སུསམཎོ ཨསྶཱཏི, ཨེཝཾ ནཾ ཨཔསཱདེཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཏྭཾ ན མཡཾ ཏཾ ཛཱནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

༢༩༨. སཛྫིཏོཏི སབྦཱུཔཀརཎསམྤནྣོ མཎྜིཏཔསཱདྷིཏོ ཝཱ.

༣༠༠. དྷུཏྟཱཏི ཨིཏྠིདྷུཏྟཱ. པརིཙཱརེནྟཱཏི མནཱཔིཡེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སམནྟཱ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙཱརེནྟཱ, ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨབྷིརམནྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྦྷུཏམཀཾསཱུཏི ཡདི ཀརིསྶཏི ཏྭཾ ཨེཏྟཀཾ ཛིཏོ, ཡདི ན ཀརིསྶཏི ཨཧཾ ཨེཏྟཀནྟི པཎམཀཾསུ. བྷིཀྑཱུནཾ པན ཨབྦྷུཏཾ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡོ ཀརོཏི པརཱཛིཏེན དཱཏབྦནྟི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཀཐཉྷི ནཱམ ཨཡྻོ ཨུདཱཡཱི ཏངྑཎིཀནྟི ཨེཏྠ ཏངྑཎོཏི ཨཙིརཀཱལོ ¶ ཝུཙྩཏི. ཏངྑཎིཀནྟི ཨཙིརཀཱལཱདྷིཀཱརིཀཾ.

༣༠༡. སཉྩརིཏྟཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཏི སཉྩརཎབྷཱཝཾ སམཱཔཛྫེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཏཾ སམཱཔཛྫནྟེན ཀེནཙི པེསིཏེན ཀཏྠཙི གནྟབྦཾ ཧོཏི, པརཏོ ཙ ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསམཏི’’ནྟི ཨཱདིཝཙནཏོ ཨིདྷ ཨིཏྠིཔུརིསཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པཧིཏོ པུརིསསྶ སནྟིཀེ གཙྪཏི, པུརིསེན ཝཱ པཧིཏོ ཨིཏྠིཡཱ སནྟིཀེ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསམཏིཾ པུརིསསྶ ཝཱ ཨིཏྠིམཏིནྟི ཨེཏྠ ཨཱརོཙེཡྻཱཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ, ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘པུརིསསྶ མཏིཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱརོཙེཏི, ཨིཏྠིཡཱ མཏིཾ པུརིསསྶ ཨཱརོཙེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཏཾ ཏེསཾ མཏིཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཚནྡཾ རུཙིཾ ཨཱརོཙེཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཛཱཡཏྟནེ ཝཱ ཛཱརཏྟནེ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛཱཡཏྟནེཏི ཛཱཡཱབྷཱཝེ. ཛཱརཏྟནེཏི ཛཱརབྷཱཝེ. པུརིསསྶ ཧི མཏིཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱརོཙེནྟོ ཛཱཡཏྟནེ ཨཱརོཙེཏི, ཨིཏྠིཡཱ མཏིཾ པུརིསསྶ ཨཱརོཙེནྟོ ཛཱརཏྟནེ ཨཱརོཙེཏི; ཨཔིཙ པུརིསསྶེཝ མཏིཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱརོཙེནྟོ ཛཱཡཏྟནེ ཝཱ ཨཱརོཙེཏི ནིབདྡྷབྷརིཡཱབྷཱཝེ, ཛཱརཏྟནེ ཝཱ མིཙྪཱཙཱརབྷཱཝེ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ཨཱརོཙེནྟེན ‘‘ཏྭཾ ཀིརསྶ ཛཱཡཱ བྷཝིསྶསཱི’’ཏིཨཱདི ཝཏྟབྦཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཝཏྟབྦཏཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱཡཏྟནེ ཝཱཏི ཛཱཡཱ བྷཝིསྶསི, ཛཱརཏྟནེ ¶ ཝཱཏི ཛཱརཱི བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨསྶ པདབྷཱཛནཾ ¶ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེནེཝ ཙ ཨུཔཱཡེན ཨིཏྠིཡཱ མཏིཾ པུརིསསྶ ཨཱརོཙནེཔི པཏི བྷཝིསྶསི, སཱམིཀོ བྷཝིསྶསི, ཛཱརོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཝཏྟབྦཏཱཀཱརོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨནྟམསོ ཏངྑཎིཀཱཡཔཱིཏི སབྦནྟིམེན པརིཙྪེདེན ཡཱ ཨཡཾ ཏངྑཎེ མུཧུཏྟམཏྟེ པཊིསཾཝསིཏབྦཏོ ཏངྑཎིཀཱཏི ཝུཙྩཏི, མུཧུཏྟིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶཱཔི ‘‘མུཧུཏྟིཀཱ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུརིསམཏིཾ ཨཱརོཙེནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ‘‘མུཧུཏྟིཀོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུརིསསྶ ཨིཏྠིམཏིཾ ཨཱརོཙེནྟོཔི སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༠༣. ཨིདཱནི ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསམཏི’’ནྟི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཱ ཨིཏྠིཡོ པབྷེདཏོ དསྶེཏྭཱ ཏཱསུ སཉྩརིཏྟཝསེན ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དས ཨིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཱཏུརཀྑིཏཱཏི མཱཏརཱ རཀྑིཏཱ. ཡཐཱ པུརིསེན སཾཝཱསཾ ན ཀཔྤེཏི, ཨེཝཾ མཱཏརཱ རཀྑིཏཱ, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘མཱཏཱ རཀྑཏི ¶ གོཔེཏི ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེཏི ཝསཾ ཝཏྟེཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ རཀྑཏཱིཏི ཀཏྠཙི གནྟུཾ ན དེཏི. གོཔེཏཱིཏི ཡཐཱ ཨཉྙེ ན པསྶནྟི, ཨེཝཾ གུཏྟཊྛཱནེ ཋཔེཏི. ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེཏཱིཏི སེརིཝིཧཱརམསྶཱ ནིསེདྷེནྟཱི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟཏི. ཝསཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ‘‘ཨིདཾ ཀརོཧི, ཨིདཾ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝསཾ ཏསྶཱ ཨུཔརི ཝཏྟེཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན པིཏུརཀྑིཏཱདཡོཔི ཉཱཏབྦཱ. གོཏྟཾ ཝཱ དྷམྨོ ཝཱ ན རཀྑཏི, སགོཏྟེཧི པན སཧདྷམྨིཀེཧི ཙ ཨེཀཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏེཧི ཨེཀགཎཔརིཡཱཔནྣེཧི ཙ རཀྑིཏཱ ‘‘གོཏྟརཀྑིཏཱ དྷམྨརཀྑིཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ པདཱནཾ ‘‘སགོཏྟཱ རཀྑནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

སཧ ཨཱརཀྑེནཱཏི སཱརཀྑཱ. སཧ པརིདཎྜེནཱཏི སཔརིདཎྜཱ. ཏཱསཾ ནིདྡེསཱ པཱཀཊཱཝ. ཨིམཱསུ དསསུ པཙྪིམཱནཾ དྭིནྣམེཝ པུརིསནྟརཾ གཙྪནྟཱིནཾ མིཙྪཱཙཱརོ ཧོཏི, ན ཨིཏརཱསཾ.

དྷནཀྐཱིཏཱདཱིསུ ཨཔྤེན ཝཱ བཧུནཱ ཝཱ དྷནེན ཀཱིཏཱ དྷནཀྐཱིཏཱ. ཡསྨཱ པན སཱ ན ཀཱིཏམཏྟཱ ཨེཝ སཾཝཱསཏྠཱཡ པན ཀཱིཏཏྟཱ བྷརིཡཱ, ཏསྨཱསྶ ནིདྡེསེ དྷནེན ཀིཎིཏྭཱ ཝཱསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ.

ཚནྡེན ¶ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཝསཏཱིཏི ཚནྡཝཱསིནཱི. ཡསྨཱ པན སཱ ན ཨཏྟནོ ཚནྡམཏྟེནེཝ ¶ བྷརིཡཱ ཧོཏི པུརིསེན པན སམྤཊིཙྪིཏཏྟཱ, ཏསྨཱསྶ ནིདྡེསེ ‘‘པིཡོ པིཡཾ ཝཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

བྷོགེན ཝསཏཱིཏི བྷོགཝཱསིནཱི. ཨུདུཀྑལམུསལཱདིགྷརཱུཔཀརཎཾ ལབྷིཏྭཱ བྷརིཡཱབྷཱཝཾ གཙྪནྟིཡཱ ཛནཔདིཏྠིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

པཊེན ཝསཏཱིཏི པཊཝཱསིནཱི. ནིཝཱསནམཏྟམྤི པཱཝུརཎམཏྟམྤི ལབྷིཏྭཱ བྷརིཡཱབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪནྟིཡཱ དལིདྡིཏྠིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཨོདཔཏྟཀིནཱིཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨེཀིསྶཱ ཨུདཀཔཱཏིཡཱ ཧཏྠེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ སཾསཊྛཱ ཨབྷེཛྫཱ ཧོཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པརིགྒཧིཏཱཡ ཝོཧཱརནཱམམེཏཾ, ནིདྡེསེཔིསྶ ‘‘ཏཱཡ སཧ ཨུདཀཔཏྟཾ ཨཱམསིཏྭཱ ཏཾ ཝཱསེཏཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨོབྷཊཾ ཨོརོཔིཏཾ ཙུམྦཊམསྶཱཏི ཨོབྷཊཙུམྦཊཱ, ཀཊྛཧཱརིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ, ཡསྶཱ སཱིསཏོ ཙུམྦཊཾ ཨོརོཔེཏྭཱ གྷརེ ཝཱསེཏི, ཏསྶཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

དཱསཱི ཙཱཏི ཨཏྟནོཡེཝ དཱསཱི ཙ ཧོཏི བྷརིཡཱ ཙ.

ཀམྨཀཱརཱི ནཱམ གེཧེ བྷཏིཡཱ ཀམྨཾ ¶ ཀརོཏི, ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀོཙི གྷརཱཝཱསཾ ཀཔྤེཏི ཨཏྟནོ བྷརིཡཱཡ ཨནཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཀམྨཀཱརཱི ཙ བྷརིཡཱ ཙཱ’’ཏི.

དྷཛེན ཨཱཧཊཱ དྷཛཱཧཊཱ, ཨུསྶིཏདྡྷཛཱཡ སེནཱཡ གནྟྭཱ པརཝིསཡཾ ཝིལུམྤིཏྭཱ ཨཱནཱིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཀོཙི བྷརིཡཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ དྷཛཱཧཊཱ ནཱམ. མུཧུཏྟིཀཱ ཝུཏྟནཡཱཨེཝ, ཨེཏཱསཾ དསནྣམྤི པུརིསནྟརགམནེ མིཙྪཱཙཱརོ ཧོཏི. པུརིསཱནཾ པན ཝཱིསཏིཡཱཔི ཨེཏཱསུ མིཙྪཱཙཱརོ ཧོཏི, བྷིཀྑུནོ ཙ སཉྩརིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི.

༣༠༥. ཨིདཱནི པུརིསོ བྷིཀྑུཾ པཧིཎཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི སོ བྷིཀྑུ ཏསྶ པུརིསསྶ ‘‘གཙྪ, བྷནྟེ, ཨིཏྠནྣཱམཾ མཱཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧི, ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ དྷནཀྐཱིཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཝཙནཾ ‘‘སཱདྷུ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝཱ སཱིསཀམྤནཱདཱིཧི ཝཱ སམྤཊིཙྪཏི. ཝཱིམཾསཏཱིཏི ¶ ¶ ཨེཝཾ པཊིགྒཎྷིཏྭཱ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏི. པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཏེན ཨཱརོཙིཏེ སཱ ཨིཏྠཱི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪཏུ ཝཱ པཊིཀྑིཔཏུ ཝཱ ལཛྫཱཡ ཝཱ ཏུཎྷཱི ཧོཏུ, པུན ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཱཡ པཊིགྒཧཎཱརོཙནཔཙྩཱཧརཎསངྑཱཏཱཡ ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏི. སཱ པན ཏསྶ བྷརིཡཱ ཧོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨཀཱརཎམེཏཾ. སཙེ པན སོ མཱཏུརཀྑིཏཱཡ སནྟིཀཾ པེསིཏོ ཏཾ ཨདིསྭཱ ཏསྶཱ མཱཏུཡཱ ཏཾ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏི, བཧིདྡྷཱ ཝིམཊྛཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝིསངྐེཏནྟི མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱསུམཏྠེརོ པན མཱཏཱ ཝཱ ཧོཏུ པིཏཱ ཝཱ ཨནྟམསོ གེཧདཱསཱིཔི ཨཉྙོ ཝཱཔི ཡོ ཀོཙི ཏཾ ཀིརིཡཾ སམྤཱདེསྶཏི, ཏསྶ ཝུཏྟེཔི ཝིམཊྛཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏིཝངྒསམྤཏྟིཀཱལེ ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

ནནུ ཡཐཱ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝདེཡྻ པཙྩཀྑཱཏཱཝསྶ སིཀྑཱ. ཡཐཱ ཝཱ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝདེཡྻ ཨཱཔནྣོཝསྶ ¶ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཝཾསམྤདམིདནྟི ཨཱཧ. ཏཾ པནེཏཾ ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏི, ཨནྟེཝཱསིཾ ཝཱིམཾསཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ པཙྩཱཧརཏི, ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམེཏི, ཏསྨཱ སུབྷཱསིཏཾ.

ཡཐཱ ཙ ‘‘མཱཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི ཝུཏྟསྶ གནྟྭཱ ཏསྶཱ ཨཱརོཙེཏུཾ སམཏྠཱནཾ མཱཏཱདཱིནམྤི ཝདཏོ ཝིསངྐེཏོ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ དྷནཀྐཱིཏཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ ཚནྡཝཱསིནཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟེསུ ཚནྡཝཱསིནིཨཱདཱིསུ ཝཙནེསུ ཨཉྙཏརཝསེན ཝཱ ཨཝུཏྟེསུཔི ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ ཛཱཡཱ པཛཱཔཏི པུཏྟམཱཏཱ གྷརཎཱི གྷརསཱམིནཱི བྷཏྟརནྡྷིཀཱ སུསྶཱུསིཀཱ པརིཙཱརིཀཱ’’ཏིཨེཝམཱདཱིསུ སཾཝཱསཔརིདཱིཔཀེསུ ཝཙནེསུ ཨཉྙཏརཝསེན ཝཱ ཝདནྟསྶཱཔི ཝིསངྐེཏོ ནཏྠི ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ‘‘མཱཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི པེསིཏསྶ པན གནྟྭཱ ཨཉྙཱསུ པིཏུརཀྑིཏཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝདནྟསྶ ཝིསངྐེཏཾ. ཨེས ནཡོ ‘‘པིཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཀེཝལཉྷེཏྠ ¶ ཨེཀམཱུལཀདུམཱུལཀཱདིཝསེན ‘‘པུརིསསྶ མཱཏཱ བྷིཀྑུཾ པཧིཎཏི, མཱཏུརཀྑིཏཱཡ མཱཏཱ བྷིཀྑུཾ པཧིཎཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ མཱུལཊྛཱནཉྩ ཝསེན པེཡྻཱལབྷེདོཡེཝ ཝིསེསོ ¶ . སོཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱལི༹ཨནུསཱརེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ནཱསྶ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ཨཱདརཾ ཀརིམྷ.

༣༣༨. པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པན དྭཱིསུ ཙཏུཀྐེསུ པཋམཙཏུཀྐེ ཨཱདིཔདེན ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ སངྒྷཱདིསེསོ, མཛ྄ཛྷེ དྭཱིཧི དུཝངྒསམྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨནྟེ ཨེཀེན ཨེཀངྒསམྤཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ. དུཏིཡཙཏུཀྐེ ཨཱདིཔདེན དུཝངྒསམྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མཛ྄ཛྷེ དྭཱིཧི ཨེཀངྒསམྤཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ, ཨནྟེ ཨེཀེན ཨངྒཱབྷཱཝཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཏཏྠ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ཨཱཎཱཔཀསྶ སཱསནཾ པཊིགྒཎྷཱཏི. ཝཱིམཾསཏཱིཏི པཧིཏཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཱརོཙེཏི. པཙྩཱཧརཏཱིཏི པུན ཨཱགནྟྭཱ མཱུལཊྛསྶ ཨཱརོཙེཏི.

ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཨཱརོཙེཏྭཱ ཨེཏྟོཝ པཀྐམཏི. པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཝཱིམཾསཏཱིཏི པུརིསེན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམཾ གནྟྭཱ བྲཱུཧཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏསྶ སཱསནཾ པཊིགྒཎྷིཏྭཱ ཏཾ པམུསྶིཏྭཱ ཝཱ ཨཔྤམུསྶིཏྭཱ ཝཱ ¶ ཨཉྙེན ཀརཎཱིཡེན ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཝཱིམཾསཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ནཾ སཱ ཨིཏྠཱི སཡམེཝ ཝདཏི ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཨུཔཊྛཱཀོ མཾ གེཧེ ཀཱཏུཀཱམོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཙ ‘‘ཨཧཾ ཏསྶ བྷརིཡཱ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ན བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི. སོ ཏསྶཱ ཝཙནཾ ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོཝ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཏསྶ པུརིསསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ན ཝཱིམཾསཏི པཙྩཱཧརཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ན ཝཱིམཾསཏི ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཀེཝལཾ སཱསནཱརོཙནཀཱལེ པཊིགྒཎྷཱཏིཡེཝ, ཨིཏརཾ པན དྭཡཾ ན ཀརོཏི.

ན པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱིམཾསཏི པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཀོཙི པུརིསོ བྷིཀྑུསྶ ཋིཏཊྛཱནེ ཝཱ ནིསིནྣཊྛཱནེ ཝཱ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཀཐཾ ཀཐེཏི, བྷིཀྑུ ཏེན ཨཔྤཧིཏོཔི པཧིཏོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨིཏྠིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཏསྶཱ རུཙིཾ ཝཱ ཨརུཙིཾ ཝཱ པུན ཨཱགནྟྭཱ ཨིམསྶ ཨཱརོཙེཏི. ཏེནེཝ ནཡེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨཔཙྩཱཧརནྟོ ¶ ‘‘ན པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱིམཾསཏི ན པཙྩཱཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝ ནཡེན གཏོ ཨཝཱིམཾསིཏྭཱ ཏཱཡ སམུཊྛཱཔིཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ པཋམཙཏུཀྐསྶ ཏཏིཡཔདེ ཝུཏྟནཡེན ཨཱགནྟྭཱ ཨིམསྶ ཨཱརོཙེནྟོ ‘‘ན པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཝཱིམཾསཏི པཙྩཱཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཙཏུཏྠཔདཾ པཱཀཊམེཝ.

སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏིཨཱདིནཡཱ པཱཀཊཱཡེཝ. ཡཐཱ པན སམྦཧུལཱཔི ཨེཀཝཏྠུམྷི ཨཱཔཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨེཀསྶཔི སམྦཧུལཝཏྠཱུསུ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? པུརིསོ བྷིཀྑུཾ ¶ ཨཱཎཱཔེཏི ‘‘གཙྪ, བྷནྟེ, ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ པཱསཱདེ སཊྛིམཏྟཱ ཝཱ སཏྟཏིམཏྟཱ ཝཱ ཨིཏྠིཡོ ཋིཏཱ ཏཱ ཝདེཧི, ཧོཐ ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱཡོ’’ཏི. སོ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏྭཱ པུན ཏཾ སཱསནཾ པཙྩཱཧརཏི. ཡཏྟཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཏྟཀཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པརིཝཱརེཔི –

‘‘པདཝཱིཏིཧཱརམཏྟེན, ཝཱཙཱཡ བྷཎིཏེན ཙ;

སབྦཱནི གརུཀཱནི སཔྤཊིཀམྨཱནི;

ཙཏུསཊྛི ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫེཡྻ ཨེཀཏོ;

པཉྷཱམེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༨༠);

ཨིམཾ ¶ ཀིར ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨཡཾ པཉྷོ ཝུཏྟོ. ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཙེཏྠ ‘‘ཙཏུསཊྛི ཨཱཔཏྟིཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ པན སཏམྤི སཧསྶམྤི ཨཱཔཛྫཏཱིཏི. ཡཐཱ ཙ ཨེཀེན པེསིཏསྶ ཨེཀསྶ སམྦཧུལཱསུ ཨིཏྠཱིསུ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ, ཨེཝཾ ཨེཀོ པུརིསོ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀིསྶཱ སནྟིཀཾ པེསེཏི, སབྦེསཾ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨེཀོ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སམྦཧུལཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སནྟིཀཾ པེསེཏི, ཨིཏྠིགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ པུརིསཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཀིསྶཱ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, པུརིསགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ སམྦཧུལཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, ཝཏྠུགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ སམྦཧུལེ ཨེཀིསྶཱ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, ཝཏྠུགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ པུརིསཱ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སམྦཧུལཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, ཝཏྠུགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. ཨེས ནཡོ ‘‘ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི ཨེཀཾ བྷིཀྑུ’’ནྟིཨཱདཱིསུཔི. ཨེཏྠ ཙ སབྷཱགཝིབྷཱགཏཱ ནཱམ ཨཔྤམཱཎཾ, མཱཏཱཔིཏུནམྤི པཉྩསཧདྷམྨིཀཱནམྤི སཉྩརིཏྟཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

པུརིསོ ¶ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏི གཙྪ བྷནྟེཏི ཙཏུཀྐཾ ཨངྒཝསེན ཨཱཔཏྟིབྷེད དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྶ པཙྪིམཔདེ ཨནྟེཝཱསཱི ཝཱིམཾསིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨེཏྟོཝ གནྟྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཱརོཙེཏི. ཨཱཔཏྟི ཨུབྷིནྣཾ ཐུལླཙྩཡསྶཱཏི ཨཱཙརིཡསྶ པཊིགྒཧིཏཏྟཱ ཙ ཝཱིམཾསཱཔིཏཏྟཱ ཙ དྭཱིཧངྒེཧི ཐུལླཙྩཡཾ, ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཝཱིམཾསིཏཏྟཱ ཙ པཙྩཱཧཊཏྟཱ ཙ དྭཱིཧངྒེཧི ཐུལླཙྩཡཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༣༣༩. གཙྪནྟོ སམྤཱདེཏཱིཏི པཊིགྒཎྷཱཏི ཙེཝ ཝཱིམཾསཏི ཙ. ཨཱགཙྪནྟོ ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ན པཙྩཱཧརཏི. གཙྪནྟོ ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ན པཊིགྒཎྷཱཏི. ཨཱགཙྪནྟོ སམྤཱདེཏཱིཏི ¶ ཝཱིམཾསཏི ཙེཝ པཙྩཱཧརཏི ཙ. ཨེཝཾ ཨུབྷཡཏྠ དྭཱིཧངྒེཧི ཐུལླཙྩཡཾ. ཏཏིཡཔདེ ཨཱཔཏྟི, ཙཏུཏྠེ ཨནཱཔཏྟི.

༣༤༠. ཨནཱཔཏྟི སངྒྷསྶ ཝཱ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ གིལཱནསྶ ཝཱ ཀརཎཱིཡེན གཙྪཏི ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི ཨེཏྠ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཝཱ ཝིཔྤཀཏཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཱརུཀཱནཾ ¶ བྷཏྟཝེཏནཏྠཱཡ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ སནྟིཀཾ བྷིཀྑུཾ པཧིཎེཡྻ, ཨུཾཔཱསིཀཱ ཝཱ ཨུཔཱསཀསྶ, ཨེཝརཱུཔེན སངྒྷསྶ ཀརཎཱིཡེན གཙྪནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཙེཏིཡཀམྨེ ཀཡིརམཱནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གིལཱནསྶ བྷེསཛྫཏྠཱཡཔི ཨུཔཱསཀེན ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ སནྟིཀཾ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ ཨུཔཱསཀསྶ སནྟིཀཾ པཧིཏསྶ གཙྪཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀཨཱདིཀམྨིཀཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཚསམུཊྛཱནཾ, སཱིསུཀྑིཔནཱདིནཱ ཀཱཡཝིཀཱརེན སཱསནཾ གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ ཧཏྠམུདྡཱཡ ཝཱིམཾསིཏྭཱ པུན ཨཱགནྟྭཱ ཧཏྠམུདྡཱཡ ཨེཝ ཨཱརོཙེནྟསྶ ཀཱཡཏོ སམུཊྛཱཏི. ཨཱསནསཱལཱཡ ནིསིནྣསྶ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམཱ ཨཱགམིསྶཏི, ཏསྶཱ ཙིཏྟཾ ཛཱནེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཀེནཙི ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཨཱགཏཾ ཝཏྭཱ ཏསྶཱ གཏཱཡ པུན ཏསྨིཾ པུརིསེ ཨཱགཏེ ཨཱརོཙེནྟསྶ ཝཱཙཏོ སམུཊྛཱཏི. ཝཱཙཱཡ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙེན ཀརཎཱིཡེན ཏསྶཱ གྷརཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏྠ ཝཱ གམནཀཱལེ ཏཾ དིསྭཱ ཝཙཱིབྷེདེནེཝ ཝཱིམཾསིཏྭཱ པུན ཨཉྙེནེཝ ¶ ཀརཎཱིཡེན ཏཏོ ཨཔཀྐམྨ ཀདཱཙིདེཝ ཏཾ པུརིསཾ དིསྭཱ ཨཱརོཙེནྟསྶཱཔི ཝཱཙཏོཝ སམུཊྛཱཏི. པཎྞཏྟིཾ ཨཛཱནནྟསྶ པན ཁཱིཎཱསཝསྶཱཔི ཀཱཡཝཱཙཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀཐཾ? སཙེ ཧིསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨལཾཝཙནཱིཡཱ ཧོནྟི, ཏཉྩ བྷིཀྑུཾ གྷརཾ ཨུཔགཏཾ ཐེརཔིཏཱ ཝདཏི ‘‘མཱཏཱ ཏེ ཏཱཏ མཾ མཧལླཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཉཱཏིཀུལཾ གཏཱ, གཙྪ ཏཾ མཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ པེསེཧཱི’’ཏི. སོ ཙེ གནྟྭཱ ཏཾ ཝཏྭཱ པུན པིཏུནོ ཏསྶཱ ཨཱགམནཾ ཝཱ ཨནཱགམནཾ ཝཱ ཨཱརོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཨཙིཏྟཀསམུཊྛཱནཱནི.

པཎྞཏྟིཾ པན ཛཱནིཏྭཱ ཨེཏེཧེཝ ཏཱིཧི ནཡེཧི སཉྩརིཏྟཾ སམཱཔཛྫཏོ ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཨིམཱནི ཏཱིཎི པཎྞཏྟིཛཱནནཙིཏྟེན སཙིཏྟཀསམུཊྛཱནཱནི. ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཀུསལཱདིཝསེན ཙེཏྠ ཏཱིཎི ཙིཏྟཱནི, སུཁཱདིཝསེན ཏིསྶོ ཝེདནཱཏི.

༣༤༡. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ ¶ ཨཱདིཏོ ཝཏྠུཔཉྩཀེ པཊིགྒཧིཏམཏྟཏྟཱ དུཀྐཊཾ.

ཀལཧཝཏྠུསྨིཾ སམྨོདནཱིཡཾ ཨཀཱསཱིཏི ཏཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ¶ པུན གེཧགམནཱིཡཾ

ཨཀཱསི. ནཱལཾཝཙནཱིཡཱཏི ན པརིཙྩཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱ ཧི ཡཐཱ ཡཐཱ ཡེསུ ཡེསུ ཛནཔདེསུ པརིཙྩཏྟཱ པརིཙྩཏྟཱཝ ཧོཏི, བྷརིཡཱབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཨཡཾ ‘‘ཨལཾཝཙནཱིཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེསཱ པན ན ཨལཾཝཙནཱིཡཱ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན ཀལཧཾ ཀཏྭཱ གཏཱ, ཏེནེཝེཏྠ བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ པན ཀཱཡསཾསགྒེ ཡཀྑིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ དུཊྛུལླཱདཱིསུཔི ཡཀྑིཔེཏིཡོ ཐུལླཙྩཡཝཏྠུམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཊྛཀཐཱསུ པནེཏཾ ན ཝིཙཱརིཏཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སཉྩརིཏྟསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༤༢. ཏེན སམཡེནཱཏི ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཱལ༹ཝཀཱཏི ཨཱལ༹ཝིརཊྛེ ཛཱཏཱ དཱརཀཱ ཨཱལ༹ཝཀཱ ནཱམ, ཏེ པབྦཛིཏཀཱལེཔི ‘‘ཨཱལ༹ཝཀཱ’’ཏྭེཝ པཉྙཱཡིཾསུ. ཏེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱལ༹ཝཀཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. སཉྙཱཙིཀཱཡོཏི ¶ སཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ གཧིཏཱུཔཀརཎཱཡོ. ཀཱརཱཔེནྟཱིཏི ཀརོནྟིཔི ཀཱརཱཔེནྟིཔི, ཏེ ཀིར སཱསནེ ཝིཔསྶནཱདྷུརཉྩ གནྠདྷུརཉྩཱཏི དྭེཔི དྷུརཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ནཝཀམྨམེཝ དྷུརཾ ཀཏྭཱ པགྒཎྷིཾསུ. ཨསྶཱམིཀཱཡོཏི ཨནིསྶརཱཡོ, ཀཱརེཏཱ དཱཡཀེན ཝིརཧིཏཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟུདྡེསིཀཱཡོཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡིསྶ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨཱརདྡྷཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤམཱཎིཀཱཡོཏི ‘‘ཨེཏྟཀེན ནིཊྛཾ གཙྪིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཔརིཙྪིནྣཔྤམཱཎཱཡོ, ཝུདྡྷིཔྤམཱཎཱཡོ ཝཱ མཧནྟཔྤམཱཎཱཡོཏི ཨཏྠོ.

ཡཱཙནཱ ཨེཝ བཧུལཱ ཨེཏེསཾ མནྡཾ ཨཉྙཾ ཀམྨནྟི ཡཱཙནབཧུལཱ. ཨེཝཾ ཝིཉྙཏྟིབཧུལཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྠཏོ པནེཏྠ ནཱནཱཀརཎཾ ནཏྠི, ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ‘‘པུརིསཾ དེཐ, པུརིསཏྠཀརཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙནྟཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ པུརིསཾ ཡཱཙིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སཧཱཡཏྠཱཡ ཀམྨཀརཎཏྠཱཡ ‘‘པུརིསཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. པུརིསཏྠཀརནྟི པུརིསེན ཀཱཏབྦཾ ཧཏྠཀམྨཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཧཏྠཀམྨཾ ནཱམ ཀིཉྩི ཝཏྠུ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ¶ ཋཔེཏྭཱ མིགལུདྡཀམཙྪབནྡྷཀཱདཱིནཾ སཀཀམྨཾ ཨཝསེསཾ སབྦཾ ཀཔྤིཡཾ. ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཱགཏཏྠ ཀེན ཀམྨ’’ནྟི པུཙྪིཏེ ཝཱ ཨཔུཙྪིཏེ ཝཱ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཝིཉྙཏྟིཔཙྩཡཱ དོསོ ནཏྠི. ཏསྨཱ མིགལུདྡཀཱདཡོ སཀཀམྨཾ ན ཡཱཙིཏབྦཱ, ‘‘ཧཏྠཀམྨཾ དེཐཱ’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱཔི ན ཡཱཙིཏབྦཱ; ཨེཝཾ ¶ ཡཱཙིཏཱ ཧི ཏེ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ མིགེཔི མཱརེཏྭཱ ཨཱཧརེཡྻུཾ. ནིཡམེཏྭཱ པན ‘‘ཝིཧཱརེ ཀིཉྩི ཀཏྟབྦཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཧཏྠཀམྨཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏབྦཱ. ཕཱལནངྒལཱདཱིནི ཨུཔཀརཎཱནི གཧེཏྭཱ ཀསིཏུཾ ཝཱ ཝཔིཏུཾ ཝཱ ལཱཡིཏུཾ ཝཱ གཙྪནྟཾ སཀིཙྩཔསུཏམྤི ཀསྶཀཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏེཝ. ཡོ པན ཝིགྷཱསཱདོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི ནིཀྐམྨོ ནིརཏྠཀཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིདྡཱཡནྟོ ཝཱ ཝིཧརཏི, ཨེཝརཱུཔཾ ཨཡཱཙིཏྭཱཔི ‘‘ཨེཧི རེ ཨིདཾ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཡདིཙྪཀཾ ཀཱརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཧཏྠཀམྨསྶ པན སབྦཀཔྤིཡབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ ཨིམཾ ནཡཾ ཀཐེནྟི. སཙེ ཧི བྷིཀྑུ པཱསཱདཾ ཀཱརེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཐམྦྷཏྠཱཡ པཱསཱཎཀོཊྚཀཱནཾ གྷརཾ གནྟྭཱ ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཧཏྠཀམྨཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི. ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ, བྷནྟེ,ཏི? པཱསཱཎཏྠམྦྷཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དཱཏབྦཱཏི. སཙེ ཏེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ¶ ཝཱ དེནྟི, ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནིཀྑིཏྟེ ཨཏྟནོ ཐམྦྷེ ཝཱ དེནྟི, ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི ཝདནྟི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཧཏྠཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཁཎོ ནཏྠི, ཨཉྙཾ ཨུདྡྷརཱཔེཐ, ཏསྶ མཱུལཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ ‘‘པཱསཱཎཏྠམྦྷེ ཨུདྡྷཊམནུསྶཱནཾ མཱུལཾ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན པཱསཱདདཱརཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཌྜྷཀཱིནཾ སནྟིཀཾ ཨིཊྛཀཏྠཱཡ ཨིཊྛཀཝཌྜྷཀཱིནཾ ཚདནཏྠཱཡ གེཧཙྪཱདཀཱནཾ ཙིཏྟཀམྨཏྠཱཡ ཙིཏྟཀཱརཱནནྟི ཡེན ཡེན ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠཱཡ ཏེསཾ ཏེསཾ སིཔྤཀཱརཀཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཧཏྠཀམྨཡཱཙནཝསེན ཙ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཝཱ བྷཏྟཝེཏནཱནུཔྤདཱནེན ཝཱ ལདྡྷམྤི སབྦཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨརཉྙཏོ ཨཱཧརཱཔེནྟེན ཙ སབྦཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ཨཱཧརཱཔེཏབྦཾ.

ན ཀེཝལཉྩ པཱསཱདཾ ཀཱརེཏུཀཱམེན མཉྩཔཱིཋཔཏྟཔརིསྶཱཝནདྷམཀརཀཙཱིཝརཱདཱིནི ¶ ཀཱརཱཔེཏུཀཱམེནཱཔི དཱརུལོཧསུཏྟཱདཱིནི ལབྷིཏྭཱ ཏེ ཏེ སིཔྤཀཱརཀེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏབྦཾ. ཧཏྠཀམྨཡཱཙནཝསེན ཙ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཝཱ བྷཏྟཝེཏནཱནུཔྤདཱནེན ཝཱ ལདྡྷམྤི སབྦཾ གཧེཏབྦཾ. སཙེ པན ཀཱཏུཾ ན ཨིཙྪནྟི, བྷཏྟཝེཏནཾ པཙྩཱསཱིསནྟི, ཨཀཔྤིཡཀཧཱཔཎཱདི ན དཱཏབྦཾ. བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཏཎྜུལཱདཱིནི པརིཡེསིཏྭཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཧཏྠཀམྨཝསེན པཏྟཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཐེཝ པཱཙེཏྭཱ ནཝཔཀྐསྶ པཏྟསྶ པུཉྪནཏེལཏྠཱཡ ཨནྟོགཱམཾ པཝིཊྛེན ‘‘བྷིཀྑཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཡཱགུཡཱ ཝཱ བྷཏྟེ ཝཱ ཨཱནཱིཏེ ཧཏྠེན པཏྟོ པིདྷཱཏབྦོ. སཙེ ཨུཔཱསིཀཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪཏི, ‘‘ནཝཔཀྐོ པཏྟོ པུཉྪནཏེལེན ཨཏྠོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ སཱ ‘‘དེཧི, བྷནྟེ’’ཏི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཏེལེན པུཉྪིཏྭཱ ཡཱགུཡཱ ཝཱ བྷཏྟསྶ ཝཱ པཱུརེཏྭཱ དེཏི, ཝིཉྙཏྟི ནཱམ ན ཧོཏི, གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི.

བྷིཀྑཱུ ¶ པགེཝ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཾ གནྟྭཱ ཨཱསནཾ ཨཔསྶནྟཱ ཏིཊྛནྟི. ཏཏྲ ཙེ ཨུཔཱསཀཱ བྷིཀྑཱུ ཋིཏེ དིསྭཱ སཡམེཝ ཨཱསནཱནི ཨཱཧརཱཔེནྟི, ནིསཱིདིཏྭཱ གཙྪནྟེཧི ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཨནཱཔུཙྪཱ གཏཱནམྤི ནཊྛཾ གཱིཝཱ ན ཧོཏི, ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ གམནཾ པན ཝཏྟཾ. སཙེ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཨཱསནཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེཧི ཨཱཧཊཱནི ཧོནྟི, ཨཱཔུཙྪིཏྭཱཝ གནྟབྦཾ. ཨནཱཔུཙྪཱ གཏཱནཾ ཝཏྟབྷེདོ ཙ ནཊྛཉྩ གཱིཝཱཏི. ཨཏྠརཎཀོཛཝཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

མཀྑིཀཱཡོ ¶ བཧུཀཱ ཧོནྟི, ‘‘མཀྑིཀཱབཱིཛནིཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. པུཙིམནྡསཱཁཱདཱིནི ཨཱཧརནྟི, ཀཔྤིཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ པཊིགྒཧེཏབྦཱནི. ཨཱསནསཱལཱཡ ཨུདཀབྷཱཛནཾ རིཏྟཾ ཧོཏི, ‘‘དྷམཀརཎཾ གཎྷཱ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. དྷམཀརཀཉྷི རིཏྟབྷཱཛནེ པཀྑིཔནྟོ བྷིནྡེཡྻ ‘‘ནདིཾ ཝཱ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ གནྟྭཱ པན ཨུདཀཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘གེཧཏོ ཨཱཧརཱ’’ཏི ནེཝ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི, ན ཨཱཧཊཾ ¶ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨཱསནསཱལཱཡཾ ཝཱ ཨརཉྙཀེ ཝཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརོནྟེཧི ཏཏྠཛཱཏཀཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ཡཾཀིཉྩི ཨུཏྟརིབྷངྒཱརཧཾ པཏྟཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ སཙེ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོནྟཾ ཨཱཧརཱཔེཏི, ཧཏྠཀམྨཝསེན ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨལཛྫཱིཧི པན བྷིཀྑཱུཧི ཝཱ སཱམཎེརེཧི ཝཱ ཧཏྠཀམྨཾ ན ཀཱརེཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ པུརིསཏྠཀརེ ནཡོ.

གོཎཾ པན ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཉཱཏིཔཝཱརིཏཊྛཱནཏོཔི མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཡཱཙིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཏཱཝཀཱལིཀནཡེན སབྦཏྠ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ ཨཱཧརཱཔིཏཉྩ གོཎཾ རཀྑིཏྭཱ ཛགྒིཏྭཱ སཱམིཀཱ པཊིཙྪཱཔེཏབྦཱ. སཙསྶ པཱདོ ཝཱ སིངྒཾ ཝཱ བྷིཛྫཏི ཝཱ ནསྶཏི ཝཱ སཱམིཀཱ ཙེ སམྤཊིཙྪནྟི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ སམྤཊིཙྪནྟི, གཱིཝཱ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཏུམྷཱཀཾཡེཝ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི ན སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. ‘‘ཝིཧཱརསྶ དེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘ཨཱརཱམིཀཱནཾ ཨཱཙིཀྑཐ ཛགྒནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ.

‘‘སཀཊཾ དེཐཱ’’ཏིཔི ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏེ ཝཏྟུཾ ན ཝཊྚཏི, ཝིཉྙཏྟིཨེཝ ཧོཏི དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཉཱཏིཔཝཱརིཏཊྛཱནེ པན ཝཊྚཏི, ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཝཊྚཏི ཀམྨཾ ཀཏྭཱ པུན དཱཏབྦཾ. སཙེ ནེམིཡཱདཱིནི བྷིཛྫནྟི པཱཀཏིཀཱནི ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ. ནཊྛེ གཱིཝཱ ཧོཏི. ‘‘ཏུམྷཱཀམེཝ དེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དཱརུབྷཎྜཾ ནཱམ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེས ནཡོ ཝཱསིཕརསུཀུཋཱརཱིཀུདཱལནིཁཱདནེསུ. ཝལླིཨཱདཱིསུ ཙ པརཔརིགྒཧིཏེསུ. གརུབྷཎྜཔྤཧོནཀེསུཡེཝ ཙ ཝལླིཨཱདཱིསུ ཝིཉྙཏྟི ཧོཏི, ན ཏཏོ ཨོརཾ.

ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ¶ པན ཡཾཀིཉྩི ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. རཀྑིཏགོཔིཏཊྛཱནེཡེཝ ཧི ཝིཉྙཏྟི ནཱམ ཝུཙྩཏི. སཱ དྭཱིསུ པཙྩཡེསུ སབྦེན སབྦཾ ན ཝཊྚཏི, སེནཱསནཔཙྩཡེ པན ‘‘ཨཱཧར དེཧཱི’’ཏི ཝིཉྙཏྟིམཏྟམེཝ ན ཝཊྚཏི ¶ , པརིཀཐོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨཱནི ཝཊྚནྟི. ཏཏྠ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི སེནཱསནཾ ཨིཙྪཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཏ ཨོཀཱསེ ཨེཝརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཡུཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཝཱཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཝཙནཾ པརིཀཐཱ ནཱམ. ‘‘ཨུཔཱསཀཱ ཏུམྷེ ཀུཧིཾ ཝསཐཱ’’ཏི? ‘‘པཱསཱདེ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ བྷིཀྑཱུནཾ པན ཨུཔཱསཀཱ པཱསཱདོ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནཾ ཨོབྷཱསོ ནཱམ. མནུསྶེ དིསྭཱ རཛྫུཾ པསཱརེཏི, ཁཱིལེ ཨཱཀོཊཱཔེཏི. ‘‘ཀིཾ ཨིདཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིདྷ ཨཱཝཱསཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀརཎཾ པན ནིམིཏྟཀམྨཾ ནཱམ. གིལཱནཔཙྩཡེ པན ཝིཉྙཏྟིཔི ཝཊྚཏི, པགེཝ པརིཀཐཱདཱིནི.

མནུསྶཱ ཨུཔདྡུཏཱ ཡཱཙནཱཡ ཨུཔདྡུཏཱ ཝིཉྙཏྟིཡཱཏི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏཱཡ ཡཱཙནཱཡ ཙ ཝིཉྙཏྟིཡཱ ཙ པཱིལི༹ཏཱ. ཨུབྦིཛྫནྟིཔཱིཏི ‘‘ཀིཾ ནུ ཨཱཧརཱཔེསྶནྟཱི’’ཏི ཨུབྦེགཾ ཨིཉྫནཾ ཙལནཾ པཊིལབྷནྟི. ཨུཏྟསནྟིཔཱིཏི ཨཧིཾ ཝིཡ དིསྭཱ སཧསཱ ཏསིཏྭཱ ཨུཀྐམནྟི. པལཱཡནྟིཔཱིཏི དཱུརཏོཝ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡནྟི. ཨཉྙེནཔི གཙྪནྟཱིཏི ཡཾ མགྒཾ པཊིཔནྣཱ ཏཾ པཧཱཡ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཝཱམཾ ཝཱ དཀྑིཎཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, དྭཱརམྤི ཐཀེནྟི.

༣༤༤. བྷཱུཏཔུབྦཾ བྷིཀྑཝེཏི ཨིཏི བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ གརཧིཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཉྩ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ པུནཔི ཝིཉྙཏྟིཡཱ དོསཾ པཱཀཊཾ ཀུརུམཱནོ ཨིམིནཱ ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི དསྶེསི. ཏཏྠ མཎིཀཎྛོཏི སོ ཀིར ནཱགརཱཛཱ སབྦཀཱམདདཾ མཧགྒྷཾ མཎིཾ ཀཎྛེ པིལནྡྷིཏྭཱ ཙརཏི, ཏསྨཱ ‘‘མཎིཀཎྛོ’’ ཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི སོ ཀིར ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨིསཱིནཾ ཀནིཊྛོ ཨིསི མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཨཧོསི, ཏསྨཱ ནཱགརཱཛཱ ནདིཏོ ཨུཏྟརིཏྭཱ དེཝཝཎྞཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ ཏཾ དེཝཝཎྞཾ པཧཱཡ སཀཝཎྞམེཝ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ ཨིསིཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཚཏྟཾ ཝིཡ དྷཱརཡམཱནོ མུཧུཏྟཾ ཋཏྭཱ པཀྐམཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱི’’ཏི. མཎིམསྶ ཀཎྛེ པིལནྡྷནནྟི མཎིཾ ཨསྶ ཀཎྛེ པིལནྡྷིཏཾ, ཨཱམུཀྐནྟི ཨཏྠོ. ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསཱིཏི ཏེན དེཝཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ ཏཱཔསེན སདྡྷིཾ སམྨོདམཱནོ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ ཨཊྛཱསི.

མམནྣཔཱནནྟི ¶ མམ ཨནྣཉྩ པཱནཉྩ. ཝིཔུལནྟི བཧུལཾ. ཨུལཱ༹རནྟི པཎཱིཏཾ ¶ . ཨཏིཡཱཙཀོསཱིཏི ¶ ཨཏིཝིཡ ཡཱཙཀོ, ཨསི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུསཱུཏི ཏརུཎོ, ཐཱམསམྤནྣོ ཡོབྦནཔྤཏྟཔུརིསོ. སཀྑརཱ ཝུཙྩཏི ཀཱལ༹སིལཱ, ཏཏྠ དྷོཏོ ཨསི ‘‘སཀྑརདྷོཏོ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, སཀྑརདྷོཏོ པཱཎིམྷི ཨསྶཱཏི སཀྑརདྷོཏཔཱཎི, པཱསཱཎེ དྷོཏནིསིཏཁགྒཧཏྠོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ སོ ཨསིཧཏྠོ པུརིསོ ཏཱསེཡྻ, ཨེཝཾ ཏཱསེསི མཾ སེལཾ ཡཱཙམཱནོ, མཎིཾ ཡཱཙནྟོཏི ཨཏྠོ.

ན ཏཾ ཡཱཙེཏི ཏཾ ན ཡཱཙེཡྻ. ཀཏརཾ? ཡསྶ པིཡཾ ཛིགཱིསེཏི ཡཾ ཨསྶ སཏྟསྶ པིཡནྟི ཛཱནེཡྻ.

ཀིམངྒཾ པན མནུསྶབྷཱུཏཱནནྟི མནུསྶབྷཱུཏཱནཾ ཨམནཱཔཱཏི ཀིམེཝེཏྠ ཝཏྟབྦཾ.

༣༤༥. སཀུཎསངྒྷསྶ སདྡེན ཨུབྦཱལ༹ྷོཏི སོ ཀིར སཀུཎསངྒྷོ པཋམཡཱམཉྩ པཙྪིམཡཱམཉྩ ནིརནྟརཾ སདྡམེཝ ཀརོཏི, སོ བྷིཀྑུ ཏེན སདྡེན པཱིལི༹ཏོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏི.

ཀུཏོ ཙ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨཱགཙྪསཱིཏི ཨེཏྠ ནིསིནྣོ སོ བྷིཀྑུ ན ཨཱགཙྪཏི ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ པན ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཀུཏོ ཙ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨཱགཙྪསཱི’’ཏི, ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ཨཧཾ བྷགཝཱ ཨཱགཙྪཱམཱིཏི ཨེཏྠཱཔི སོ ཨེཝ ནཡོ. ཨུབྦཱལ༹ྷོཏི པཱིལི༹ཏོ, ཨུཀྐཎྛཱཔིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

སོ སཀུཎསངྒྷོ ‘‘བྷིཀྑུ པཏྟཾ ཡཱཙཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ན ཏེ སཀུཎཱ བྷིཀྑུནོ ཝཙནཾ ཛཱནནྟི, བྷགཝཱ པན ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཡཐཱ ཛཱནནྟི ཏཐཱ ཨཀཱསི.

༣༤༦. ཨཔཱཧཾ ཏེ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཨཔི ཨཧཾ ཏེ ཛནེ ‘‘ཀེ ཝཱ ཨིམེ, ཀསྶ ཝཱ ཨིམེ’’ཏི ན ཛཱནཱམི. སངྒམྨ ཡཱཙནྟཱིཏི སམཱགནྟྭཱ ཝགྒཝགྒཱ ཧུཏྭཱ ཡཱཙནྟི. ཡཱཙཀོ ཨཔྤིཡོ ཧོཏཱིཏི ཡོ ཡཱཙཏི སོ ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. ཡཱཙཾ ཨདདམཔྤིཡོཏི ཡཱཙནྟི ཡཱཙིཏཾ ཝུཙྩཏི, ཡཱཙིཏམཏྠཾ ཨདདནྟོཔི ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཱཙནྟི ཡཱཙནྟསྶ, ཨདདམཔྤིཡོཏི ¶ ཨདེནྟོ ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. མཱ མེ ཝིདེསྶནཱ ཨཧཱུཏི མཱ མེ ཨཔྤིཡབྷཱཝོ ཨཧུ, ཨཧཾ ཝཱ ཏཝ, ཏྭཾ ཝཱ མམ ཝིདེསྶོ ཨཔྤིཡོ མཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༧. དུསྶཾཧརཱནཱིཏི ¶ ཀསིགོརཀྑཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི དུཀྑེན སཾཧརཎཱིཡཱནི.

༣༤༨-༩. སཉྙཱཙིཀཱཡ པན བྷིཀྑུནཱཏི ཨེཏྠ སཉྙཱཙིཀཱ ནཱམ སཡཾ པཝཏྟིཏཡཱཙནཱ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ‘‘སཉྙཱཙིཀཱཡཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ¶ ཡཱཙནཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སཡཾ ཡཱཙིཏཀེཧི ཨུཔཀརཎེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན སཱ སཡཾཡཱཙིཏཀེཧི ཀཡིརམཱནཱ སཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཀཡིརམཱནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཏྠཔརིཡཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ པུརིསམྤཱི’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཨུལླིཏྟཱཏི ཨནྟོལིཏྟཱ. ཨཝལིཏྟཱཏི བཧིལིཏྟཱ. ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱཏི ཨནྟརབཱཧིརལིཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀཱརཡམཱནེནཱཏི ཨིམསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཀཱརཱཔེནྟེནཱ’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཨེཝཉྷི བྱཉྫནཾ སམེཏི. ཡསྨཱ པན སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཾ ཀརོནྟེནཱཔི ཨིདྷ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཀརོནྟོ ཝཱ ཧོཏུ ཀཱརཱཔེནྟོ ཝཱ ཨུབྷོཔེཏེ ‘‘ཀཱརཡམཱནེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱཝ པདེན སངྒཧིཏཱཏི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀརོནྟོ ཝཱ ཀཱརཱཔེནྟོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡདི པན ཀརོནྟེན ཝཱ ཀཱརཱཔེནྟེན ཝཱཏི ཝདེཡྻ, བྱཉྫནཾ ཝིལོམིཏཾ བྷཝེཡྻ, ན ཧི ཀཱརཱཔེནྟོ ཀརོནྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠམཏྟམེཝེཏྠ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཏྟུདྡེསནྟི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེསཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཱ ཨུདྡེསོ ཨསྶཱཏི ཨཏྟུདྡེསཱ, ཏཾ ཨཏྟུདྡེསཾ. ཡསྨཱ པན ཡསྶཱ ཨཏྟཱ ཨུདྡེསོ སཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠཔརིཡཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྟུདྡེསནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. པམཱཎིཀཱ ཀཱརེཏབྦཱཏི པམཱཎཡུཏྟཱ ཀཱརེཏབྦཱ. ཏཏྲིདཾ པམཱཎནྟི ཏསྶཱ ཀུཊིཡཱ ཨིདཾ པམཱཎཾ. སུགཏཝིདཏྠིཡཱཏི སུགཏཝིདཏྠི ནཱམ ཨིདཱནི མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ཏིསྶོ ¶ ཝིདཏྠིཡོ ཝཌྜྷཀཱིཧཏྠེན དིཡཌྜྷོ ཧཏྠོ ཧོཏི. བཱཧིརིམེན མཱནེནཱཏི ཀུཊིཡཱ བཧིཀུཊྚམཱནེན དྭཱདས ཝིདཏྠིཡོ, མིནནྟེན པན སབྦཔཋམཾ དིནྣོ མཧཱམཏྟིཀཔརིཡནྟོ ན གཧེཏབྦོ. ཐུསཔིཎྜཔརིཡནྟེན མིནིཏབྦཾ. ཐུསཔིཎྜསྶཨུཔརི སེཏཀམྨཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ. སཙེ ཐུསཔིཎྜེན ཨནཏྠིཀོ མཧཱམཏྟིཀཱཡ ཨེཝ ནིཊྛཱཔེཏི, མཧཱམཏྟིཀཱཝ པརིཙྪེདོ.

ཏིརིཡནྟི ཝིཏྠཱརཏོ. སཏྟཱཏི སཏྟ སུགཏཝིདཏྠིཡོ. ཨནྟརཱཏི ཨིམསྶ པན ཨཡཾ ནིདྡེསོ ¶ , ‘‘ཨབྦྷནྟརིམེན མཱནེནཱ’’ཏི, ཀུཊྚསྶ བཧི ཨནྟཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརིམེན ཨནྟེན མིནིཡམཱནེ ཏིརིཡཾ སཏྟ ¶ སུགཏཝིདཏྠིཡོ པམཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡོ པན ལེསཾ ཨོཌྜེནྟོ ཡཐཱཝུཏྟཔྤམཱཎམེཝ ཀརིསྶཱམཱིཏི དཱིགྷཏོ ཨེཀཱདས ཝིདཏྠིཡོ ཏིརིཡཾ ཨཊྛ ཝིདཏྠིཡོ, དཱིགྷཏོ ཝཱ ཏེརས ཝིདཏྠིཡོ ཏིརིཡཾ ཚ ཝིདཏྠིཡོ ཀརེཡྻ, ན ཝཊྚཏི. ཨེཀཏོབྷཱགེན ཨཏིཀྐནྟམྤི ཧི པམཱཎཾ ཨཏིཀྐནྟམེཝ ཧོཏི. ཏིཊྛཏུ ཝིདཏྠི, ཀེསགྒམཏྟམྤི དཱིགྷཏོ ཝཱ ཧཱཔེཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཏིརིཡཏོ ཝཱ ཧཱཔེཏྭཱ དཱིགྷཾ ཝཌྜྷེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨུབྷཏོ ཝཌྜྷནེ? ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཱཡཱམཏོ ཝཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཝཱ ཨནྟམསོ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀརོཏི ཝཱ ཀཱརཱཔེཏི ཝཱ པཡོགེ དུཀྐཊ’’ནྟིཨཱདི (པཱརཱ. ༣༥༣). ཡཐཱཝུཏྟཔྤམཱཎཱ ཨེཝ པན ཝཊྚཏི. ཡཱ པན དཱིགྷཏོ སཊྛིཧཏྠཱཔི ཧོཏི ཏིརིཡཾ ཏིཧཏྠཱ ཝཱ ཨཱུནཀཙཏུཧཏྠཱ ཝཱ ཡཏྠ པམཱཎཡུཏྟོ མཉྩོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ན པརིཝཏྟཏི, ཨཡཾ ཀུཊཱིཏི སངྑྱཾ ན གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན པཙྪིམཀོཊིཡཱ ཙཏུཧཏྠཝིཏྠཱརཱ ཝུཏྟཱ, ཏཏོ ཧེཊྛཱ ཨཀུཊི. པམཱཎིཀཱཔི པན ཨདེསིཏཝཏྠུཀཱ ཝཱ སཱརམྦྷཱ ཝཱ ཨཔརིཀྐམནཱ ཝཱ ན ཝཊྚཏི. པམཱཎིཀཱ དེསིཏཝཏྠུཀཱ ཨནཱརམྦྷཱ སཔརིཀྐམནཱཝ ཝཊྚཏི. པམཱཎཏོ ཨཱུནཏརམྤི ཙཏུཧཏྠཾ པཉྩཧཏྠམྤི ཀརོནྟེན དེསིཏཝཏྠུཀཱཝ ཀཱརེཏབྦཱ. པམཱཎཱཏིཀྐནྟཉྩ པན ཀརོནྟོ ལེཔཔརིཡོསཱནེ གརུཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཏཏྠ ལེཔོ ཙ ཨལེཔོ ཙ ལེཔོཀཱསོ ཙ ཨལེཔོཀཱསོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – ལེཔོཏི དྭེ ལེཔཱ – མཏྟིཀཱལེཔོ ཙ སུདྷཱལེཔོ ཙ. ཋཔེཏྭཱ པན ཨིམེ དྭེ ལེཔེ ཨཝསེསོ བྷསྨགོམཡཱདིབྷེདོ ལེཔོ, ཨལེཔོ. སཙེཔི ཀལལལེཔོ ཧོཏི, ཨལཔོ ཨེཝ. ལེཔོཀཱསོཏི བྷིཏྟིཡོ ཙེཝ ཚདནཉྩ, ཋཔེཏྭཱ ¶ པན བྷིཏྟིཙྪདནེ ཨཝསེསོ ཐམྦྷཏུལཱཔིཊྛསངྒྷཱཊཝཱཏཔཱནདྷཱུམཙྪིདྡཱདི ཨལེཔཱརཧོ ཨོཀཱསོ སབྦོཔི ཨལེཔོཀཱསོཏི ཝེདིཏབྦོ.

བྷིཀྑཱུ ཨབྷིནེཏབྦཱ ཝཏྠུདེསནཱཡཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཀུཊིཾ ཀཱརེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝཏྠུདེསནཏྠཱཡ བྷིཀྑཱུ ནེཏབྦཱ. ཏེན ཀུཊིཀཱརཀེནཱཏིཨཱདི པན ཡེན ཝིདྷིནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨབྷིནེཏབྦཱ, ཏསྶ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀུཊིཝཏྠུཾ སོདྷེཏྭཱཏི ན ཝིསམཾ ཨརཉྙཾ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ གནྟབྦཾ ¶ , ཀུཊིཝཏྠུཾ པན པཋམམེཝ སོདྷེཏྭཱ སམཏལཾ སཱིམམཎྜལསདིསཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ སངྒྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཏྭཱ ནེཏབྦཱཏི དསྶེཏི. ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོཏི སངྒྷོ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ ཨསྶ. པརཏོ པན ‘‘དུཏིཡམྤི ཡཱཙིཏབྦཱ’’ཏི བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ བཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ནོ ཙེ སབྦོ སངྒྷོ ཨུསྶཧཏཱིཏི སཙེ སབྦོ སངྒྷོ ན ཨིཙྪཏི, སཛ྄ཛྷཱཡམནསིཀཱརཱདཱིསུ ཨུཡྻུཏྟཱ ཏེ ཏེ ¶ བྷིཀྑཱུ ཧོནྟི. སཱརམྦྷཾ ཨནཱརམྦྷནྟི སཨུཔདྡཝཾ ཨནུཔདྡཝཾ. སཔརིཀྐམནཾ ཨཔརིཀྐམནནྟི སཨུཔཙཱརཾ ཨནུཔཙཱརཾ.

པཏྟཀལླནྟི པཏྟོ ཀཱལོ ཨིམསྶ ཨོལོཀནསྶཱཏི པཏྟཀཱལཾ, པཏྟཀཱལམེཝ པཏྟཀལླཾ. ཨིདཉྩ ཝཏྠུཾཨོལོཀནཏྠཱཡ སམྨུཏིཀམྨཾ ཨནུསཱཝནཱནཡེན ཨོལོཀེཏྭཱཔི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. པརཏོ པན ཝཏྠུདེསནཱཀམྨཾ ཡཐཱཝུཏྟཱཡ ཨེཝ ཉཏྟིཡཱ ཙ ཨནུསཱཝནཱཡ ཙ ཀཱཏབྦཾ, ཨོལོཀེཏྭཱ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི.

༣༥༣. ཀིཔིལླིཀཱནནྟི རཏྟཀཱལ༹པིངྒལཱདིབྷེདཱནཾ ཡཱསཾ ཀཱསཉྩི ཀིཔིལླིཀཱནཾ. ཀིཔཱིལླཀཱནནྟིཔི པཱཋོ. ཨཱསཡོཏི ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནཾ, ཡཐཱ ཙ ཀིཔིལླིཀཱནཾ ཨེཝཾ ཨུཔཙིཀཱདཱིནམྤི ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནཾཡེཝ ཨཱསཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཏྠ པན ཏེ གོཙརཏྠཱཡ ཨཱགནྟྭཱ གཙྪནྟི, སབྦེསམྤི ཏཱདིསོ སཉྩརཎཔྤདེསོ ཨཝཱརིཏོ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨཔནེཏྭཱ སོདྷེཏྭཱ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨིམཱནི ཏཱཝ ཚ ཋཱནཱནིསཏྟཱནུདྡཡཱཡ པཊིཀྑིཏྟཱནི.

ཧཏྠཱིནཾ ཝཱཏི ཧཏྠཱིནཾ པན ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནམྤི ནིབདྡྷགོཙརཊྛཱནམྤི ན ཝཊྚཏི, སཱིཧཱདཱིནཾ ཨཱསཡོ ཙ གོཙརཱཡ པཀྐམནྟཱནཾ ནིབདྡྷགམནམགྒོ ཙ ན ཝཊྚཏི. ཨེཏེསཾ གོཙརབྷཱུམི ན གཧིཏཱ. ཡེསཾ ཀེསཉྩཱིཏི ཨཉྙེསམྤི ཝཱལཱ༹ནཾ ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ¶ . ཨིམཱནི སཏྟ ཋཱནཱནི སཔྤཊིབྷཡཱནི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ པཊིཀྑིཏྟཱནི. སེསཱནི ནཱནཱཨུཔདྡཝེཧི སཨུཔདྡཝཱནི. ཏཏྠ པུབྦཎྞནིསྶིཏནྟི པུབྦཎྞཾ ནིསྶིཏཾ སཏྟནྣཾ ¶ དྷཉྙཱནཾ ཝིརུཧནཀཁེཏྟསཱམནྟཱ ཋིཏཾ. ཨེསེཝ ནཡོ ཨཔརཎྞནིསྶིཏཱདཱིསུཔི. ཨེཏྠ པན ཨབྦྷཱགྷཱཏནྟི ཀཱརཎཱགྷརཾ ཝེརིགྷརཾ, ཙོརཱནཾ མཱརཎཏྠཱཡ ཀཏནྟི ཀུརུནྡིཨཱདཱིསུ.

ཨཱགྷཱཏནནྟི དྷམྨགནྡྷིཀཱ ཝུཙྩཏི. སུསཱནནྟི མཧཱསུསཱནཾ. སཾསརཎནྟི ཨནིབྦིཛ྄ཛྷགམནཱིཡོ གཏཔཙྩཱགཏམགྒོ ཝུཙྩཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ན སཀྐཱ ཧོཏི ཡཐཱཡུཏྟེན སཀཊེནཱཏི དྭཱིཧི བལིབདྡེཧི ཡུཏྟེན སཀཊེན ཨེཀཾ ཙཀྐཾ ནིབྦོདཀཔཏནཊྛཱནེ ཨེཀཾ བཧི ཀཏྭཱ ཨཱཝིཛྫིཏུཾ ན སཀྐཱ ཧོཏི. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘ཙཏཱུཧི ཡུཏྟེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སམནྟཱ ནིསྶེཎིཡཱ ཨནུཔརིགནྟུནྟི ནིསྶེཎིཡཾ ཋཏྭཱ གེཧཾ ཚཱདེནྟེཧི ན སཀྐཱ ཧོཏི སམནྟཱ ནིསྶེཎིཡཱ ཨཱཝིཛྫིཏུཾ. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔེ སཱརམྦྷེ ཙ ཨཔརིཀྐམནེ ཙ ཋཱནེ ¶ ན ཀཱརེཏབྦཱ. ཨནཱརམྦྷེ པན སཔརིཀྐམནེ ཀཱརེཏབྦཱ, ཏཾ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏམེཝ.

པུན སཉྙཱཙིཀཱ ནཱམཱཏི ཨེཝམཱདི ‘‘སཱརམྦྷེ ཙེ བྷིཀྑུ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔརིཀྐམནེ སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཾ ཀཱརེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟསཾཡཱཙིཀཱདཱིནཾ ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ ཝུཏྟཾ.

པཡོགེ དུཀྐཊནྟི ཨེཝཾ ཨདེསིཏཝཏྠུཀཾ ཝཱ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ ཝཱ ཀུཊིཾ ཀཱརེསྶཱམཱིཏི ཨརཉྙཏོ རུཀྑཱ ཧརཎཏྠཱཡ ཝཱསིཾ ཝཱ ཕརསུཾ ཝཱ ནིསེཏི དུཀྐཊཾ, ཨརཉྙཾ པཝིསཏི དུཀྐཊཾ, ཏཏྠ ཨལླཏིཎཱནི ཚིནྡཏི དུཀྐཊེན སདྡྷིཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, སུཀྑཱནི ཚིནྡཏི དུཀྐཊཾ. རུཀྑེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷཱུམིཾ སོདྷེཏི ཁཎཏི, པཾསུཾ ཨུདྡྷརཏི, ཙིནཱཏི; ཨེཝཾ ཡཱཝ པཱཙཱིརཾ བནྡྷཏི ཏཱཝ པུབྦཔཡོགོ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨིཾ པུབྦཔཡོགེ སབྦཏྠ པཱཙིཏྟིཡཊྛཱནེ དུཀྐཊེན སདྡྷིཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, དུཀྐཊཊྛཱནེ དུཀྐཊཾ, ཏཏོ པཊྛཱཡ སཧཔཡོགོ ནཱམ. ཏཏྠ ཐམྦྷེཧི ཀཱཏབྦཱཡ ཐམྦྷཾ ཨུསྶཱཔེཏི, དུཀྐཊཾ. ཨིཊྛཀཱཧི ཙིནིཏབྦཱཡ ¶ ཨིཊྛཀཾ ཨཱཙིནཱཏི, དུཀྐཊཾ. ཨེཝཾ ཡཾ ཡཾ ཨུཔཀརཎཾ ཡོཛེཏི, སབྦཏྠ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཏཙྪནྟསྶ ཧཏྠཝཱརེ ཧཏྠཝཱརེ ཏདཏྠཱཡ གཙྪནྟསྶ པདེ པདེ དུཀྐཊཾ. ཨེཝཾ ཀཏཾ པན དཱརུཀུཊྚིཀཾ ཝཱ ཨིཊྛཀཀུཊྚིཀཾ ཝཱ སིལཱཀུཊྚིཀཾ ཝཱ ཨནྟམསོ པཎྞསཱལམྤི སབྷིཏྟིཙྪདནཾ ལིམྤིསྶཱམཱིཏི ¶ སུདྷཱཡ ཝཱ མཏྟིཀཱཡ ཝཱ ལིམྤནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ ཡཱཝ ཐུལླཙྩཡཾ ན ཧོཏི, ཏཱཝ དུཀྐཊཾ. ཨེཏཾ པན དུཀྐཊཾ མཧཱལེཔེནེཝ ཝཊྚཏི, སེཏརཏྟཝཎྞཀརཎེ ཝཱ ཙིཏྟཀམྨེ ཝཱ ཨནཱཔཏྟི.

ཨེཀཾ པིཎྜཾ ཨནཱགཏེཏི ཡོ སབྦཔཙྪིམོ ཨེཀོ ལེཔཔིཎྜོ, ཏཾ ཨེཀཾ པིཎྜཾ ཨསམྤཏྟེ ཀུཊིཀམྨེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨིདཱནི དྭཱིཧི པིཎྜེཧི ནིཊྛཱནཾ གམིསྶཏཱིཏི ཏེསུ པཋམཔིཎྜདཱནེ ཐུལླཙྩཡནྟི.

ཏསྨིཾ པིཎྜེ ཨཱགཏེཏི ཡཾ ཨེཀཾ པིཎྜཾ ཨནཱགཏེ ཀུཊིཀམྨེ ཐུལླཙྩཡཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཨཝསཱནཔིཎྜེ ཨཱགཏེ དིནྣེ ཋཔིཏེ ལེཔསྶ གྷཊིཏཏྟཱ ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶ. ཨེཝཾ ལེམྤནྟསྶ ཙ ཨནྟོལེཔེ ཝཱ ཨནྟོལེཔེན སདྡྷིཾ བྷིཏྟིཉྩ ཚདནཉྩ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀཏྭཱ གྷཊིཏེ བཧིལེཔེ ཝཱ བཧིལེཔེན སདྡྷིཾ གྷཊིཏེ སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ པན དྭཱརབདྡྷཾ ཝཱ ཝཱཏཔཱནཾ ཝཱ ཨཊྛཔེཏྭཱཝ མཏྟིཀཱཡ ལིམྤཏི, ཏསྨིཉྩ ཏསྶོཀཱསཾ པུན ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཱ ཨཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཱ ཋཔིཏེ ལེཔོ ན གྷཊཱིཡཏི རཀྑཏི ཏཱཝ, པུན ལིམྤནྟསྶ པན གྷཊིཏམཏྟེ སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ ཏཾ ཋཔིཡམཱནཾ ¶ པཋམཾ དིནྣལེཔེན སདྡྷིཾ ནིརནྟརམེཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, པཋམམེཝ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨུཔཙིཀཱམོཙནཏྠཾ ཨཊྛངྒུལམཏྟེན ཨཔྤཏྟཙྪདནཾ ཀཏྭཱ བྷིཏྟིཾ ལིམྤཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཨུཔཙིཀཱམོཙནཏྠམེཝ ཧེཊྛཱ པཱསཱཎཀུཊྚཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཨལིམྤིཏྭཱ ཨུཔརི ལིམྤཏི, ལེཔོ ན གྷཊིཡཏི ནཱམ, ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ཨིཊྛཀཀུཊྚིཀཱཡ ཨིཊྛཀཱཧིཡེཝ ཝཱཏཔཱནེ ¶ ཙ དྷཱུམནེཏྟཱནི ཙ ཀརོཏི, ལེཔགྷཊནེནེཝ ཨཱཔཏྟི. པཎྞསཱལཾ ལིམྤཏི, ལེཔགྷཊནེནེཝ ཨཱཔཏྟི. ཏཏྠ ཨཱལོཀཏྠཱཡ ཨཊྛངྒུལམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ལིམྤཏི, ལེཔོ ན གྷཊཱིཡཏི ནཱམ, ཨནཱཔཏྟིཡེཝ. སཙེ ‘‘ཝཱཏཔཱནཾ ལདྡྷཱ ཨེཏྠ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཀརོཏི, ཝཱཏཔཱནེ ཋཔིཏེ ལེཔགྷཊནེན ཨཱཔཏྟི. སཙེ མཏྟིཀཱཡ ཀུཊྚཾ ཀརོཏི, ཚདནལེཔེན སདྡྷིཾ གྷཊནེ ཨཱཔཏྟི. ཨེཀོ ཨེཀཔིཎྜཱཝསེསཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏི, ཨཉྙོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘དུཀྐཏཾ ཨིད’’ནྟི ཝཏྟསཱིསེན ལིམྤཏི ཨུབྷིནྣམྤི ཨནཱཔཏྟི.

༣༥༤. བྷིཀྑུ ཀུཊིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཚཏྟིཾས ཙཏུཀྐཱནི ཨཱཔཏྟིབྷེདདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི, ཏཏྠ སཱརམྦྷཱཡ དུཀྐཊཾ, ཨཔརིཀྐམནཱཡ དུཀྐཊཾ ¶ , པམཱཎཱཏིཀྐནྟཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨདེསིཏཝཏྠུཀཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨེཏེསཾ ཝསེན ཝོམིསྶཀཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ.

༣༥༥. ཨཱཔཏྟི དྭིནྣཾ སངྒྷཱདིསེསེན དྭིནྣཾ དུཀྐཊཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཙ དྭཱིཧི སངྒྷཱདིསེསེཧི སདྡྷིཾ དྭིནྣཾ དུཀྐཊཱནནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༦༡. སོ ཙེ ཝིཔྤཀཏེ ཨཱགཙྪཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཡཾ ཨཏྠཝིནིཙྪཡོ. སོཏི སམཱདིསིཏྭཱ པཀྐནྟབྷིཀྑུ. ཝིཔྤཀཏེཏི ཨནིཊྛིཏེ ཀུཊིཀམྨེ. ཨཉྙསྶ ཝཱ དཱཏབྦཱཏི ཨཉྙསྶ པུགྒལསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཙཛིཏྭཱ དཱཏབྦཱ. བྷིནྡིཏྭཱ ཝཱ པུན ཀཱཏབྦཱཏི ཀིཏྟཀེན བྷིནྣཱ ཧོཏི, སཙེ ཐམྦྷཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཱཏཱ, ཨུདྡྷརིཏབྦཱ. སཙེ པཱསཱཎཱནཾ ཨུཔརི ཋཔིཏཱ, ཨཔནེཏབྦཱ. ཨིཊྛཀཙིཏཱཡ ཡཱཝ མངྒལིཊྛཀཱ ཏཱཝ ཀུཊྚཱ ཨཔཙིནིཏབྦཱ. སངྑེཔཏོ བྷཱུམིསམཾ ཀཏྭཱ ཝིནཱསིཏཱ བྷིནྣཱ ཧོཏི, བྷཱུམིཏོ ཨུཔརི ཙཏུརངྒུལམཏྟེཔི ཋིཏེ ཨབྷིནྣཱཝ. སེསཾ སབྦཙཏུཀྐེསུ པཱཀཊམེཝ. ན ཧེཏྠ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨཏྠི, ཡཾ པཱལི༹ཨནུསཱརེནེཝ དུབྦིཉྙེཡྻཾ སིཡཱ.

༣༦༣. ཨཏྟནཱ ཝིཔྤཀཏནྟིཨཱདཱིསུ པན ཨཏྟནཱ ཨཱརདྡྷཾ ཀུཊིཾ. ཨཏྟནཱ པརིཡོསཱཔེཏཱིཏི ¶ མཧཱམཏྟིཀཱཡ ཝཱ ཐུསམཏྟིཀཱཡ ཝཱ ཡཱཡ ཀཏཾ པརིཡོསིཏབྷཱཝཾ པཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཱཡ ཨཝསཱནཔིཎྜཾ དེནྟོ པརིཡོསཱཔེཏི ¶ .

པརེཧི པརིཡོསཱཔེཏཱིཏི ཨཏྟནོཝ ཨཏྠཱཡ པརེཧི པརིཡོསཱཔེཏི. ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧི ཝིཔྤཀཏཱ ཧོཏུ པརེཧི ཝཱ ཨུབྷཡེཧི ཝཱ, ཏཾ ཙེ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨཏྟནཱ ཝཱ པརིཡོསཱཔེཏི, པརེཧི ཝཱ པརིཡོསཱཔེཏི, ཨཏྟནཱ ཙ པརེཧི ཙཱཏི ཡུགནདྡྷཾ ཝཱ པརིཡོསཱཔེཏི, སངྒྷཱདིསེསོཡེཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ.

ཀུརུནྡིཡཾཔན ཝུཏྟཾ – ‘‘དྭེ ཏཡོ བྷིཀྑཱུ ‘ཨེཀཏོ ཝསིསྶཱམཱ’ཏི ཀརོནྟི, རཀྑཏི ཏཱཝ, ཨཝིབྷཏྟཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ‘ཨིདཾ ཋཱནཾ ཏཝ, ཨིདཾ མམཱ’ཏི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀརོནྟི ཨཱཔཏྟི. སཱམཎེརོ ཙ བྷིཀྑུ ཙ ཨེཀཏོ ཀརོནྟི, ཡཱཝ ཨཝིབྷཏྟཱ ཏཱཝ རཀྑཏི. པུརིམནཡེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀརོནྟི, བྷིཀྑུསྶ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི.

༣༦༤. ཨནཱཔཏྟི ¶ ལེཎེཏིཨཱདཱིསུ ལེཎཾ མཧནྟམྤི ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ན ཧེཏྠ ལེཔོ གྷཊཱིཡཏི. གུཧམྤི ཨིཊྛཀཱགུཧཾ ཝཱ སིལཱགུཧཾ ཝཱ དཱརུགུཧཾ ཝཱ བྷཱུམིགུཧཾ ཝཱ མཧནྟམྤི ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཏིཎཀུཊིཀཱཡཱཏི སཏྟབྷཱུམིཀོཔི པཱསཱདོ ཏིཎཔཎྞཙྪདནོ ‘‘ཏིཎཀུཊིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཊྛཀཐཱསུ པན ཀུཀྐུཊཙྪིཀགེཧནྟི ཚདནཾ དཎྜཀེཧི ཛཱལབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཏིཎེཧི ཝཱ པཎྞེཧི ཝཱ ཚཱདིཏཀུཊིཀཱཝ ཝུཏྟཱ, ཏཏྠ ཨནཱཔཏྟི. མཧནྟམྤི ཏིཎཙྪདནགེཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨུལླིཏྟཱདིབྷཱཝོ ཨེཝ ཧི ཀུཊིཡཱ ལཀྑཎཾ, སོ ཙ ཚདནམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཙངྐམནསཱལཱཡཾ ཏིཎཙུཎྞཾ པརིཔཏཏི ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨོགུམྥེཏྭཱ ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཾ ཀཱཏུ’’ནྟིཨཱདཱིནི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༦༠) ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི, ཏསྨཱ ཨུབྷཏོ པཀྑཾ ཝཱ ཀཱུཊབདྡྷཾ ཝཱ ཝཊྚཾ ཝཱ ཙཏུརསྶཾ ཝཱ ཡཾ ‘‘ཨིམཾ ཨེཏསྶ གེཧསྶ ཚདན’’ནྟི ཚདནསངྑེཔེན ཀཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ བྷིཏྟིལེཔེན སདྡྷིཾ ལེཔེ གྷཊིཏེ ཨཱཔཏྟི. སཙེ པན ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཙྪདནསྶ གེཧསྶ ལེཔརཀྑཎཏྠཾ ཨུཔརི ཏིཎེན ཚཱདེནྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏིཎཀུཊི ནཱམ ན ཧོཏི. ཀིཾ པནེཏྠ ཨདེསིཏཝཏྠུཀཔྤམཱཎཱཏིཀྐནྟཔཙྩཡཱཝ ཨནཱཔཏྟི, ཨུདཱཧུ སཱརམྦྷཨཔརིཀྐམནཔཙྩཡཱཔཱིཏི སབྦཏྠཱཔི ¶ ཨནཱཔཏྟི. ཏཐཱ ཧི ཏཱདིསཾ ཀུཊིཾ སནྡྷཱཡ པརིཝཱརེ ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷིཀྑུ ¶ སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཾ ཀརོཏི;

ཨདེསིཏཝཏྠུཀཾ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ;

སཱརམྦྷཾ ཨཔརིཀྐམནཾ ཨནཱཔཏྟི;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༧༩);

ཨཉྙསྶཏྠཱཡཱཏི ཀུཊིལཀྑཎཔྤཏྟམྤི ཀུཊིཾ ཨཉྙསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཝཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཡཾ པན ‘‘ཨཱཔཏྟི ཀཱརུཀཱནཾ ཏིཎྞཾ དུཀྐཊཱན’’ནྟིཨཱདི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡཐཱསམཱདིཊྛཱཡ ཨཀརཎཔཙྩཡཱ ཝུཏྟཾ.

ཝཱསཱགཱརཾ ཋཔེཏྭཱ སབྦཏྠཱཏི ཨཏྟནོ ཝསནཏྠཱཡ ཨགཱརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ ཛནྟཱགྷརཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཱ ཝཱ ཨགྒིསཱལཱ ཝཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀཱརེཏི, སབྦཏྠ ཨནཱཔཏྟི. སཙེཔིསྶ ཧོཏི ‘‘ཨུཔོསཐཱགཱརཉྩ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཉྩ ཝསིསྶཱམི ཛནྟཱགྷརཉྩ བྷོཛནསཱལཱ ¶ ཙ ཨགྒིསཱལཱ ཙ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཉྩ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱརིཏེཔི ཨཱནཱཔཏྟིཡེཝ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཝཱསཱགཱརཏྠཱཡ ཀརོནྟསྶེཝ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨཱདིཀམྨིཀཱནཉྩ ཨཱལ༹ཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནཱཔཏྟི.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཚསམུཊྛཱནཾ ཀིརིཡཉྩ ཀིརིཡཱཀིརིཡཉྩ, ཨིདཉྷི ཝཏྠུཾ དེསཱཔེཏྭཱ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ ཀརོཏོ ཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི, ཝཏྠུཾ ཨདེསཱཔེཏྭཱ ཀརོཏོ ཀིརིཡཱཀིརིཡཏོ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཝིཧཱརཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༦༥. ཏེན སམཡེནཱཏི ཝིཧཱརཀཱརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཀོསམྦིཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. གྷོསིཏཱརཱམེཏི གྷོསིཏསྶ ཨཱརཱམེ. གྷོསིཏནཱམཀེན ཀིར སེཊྛིནཱ སོ ཀཱརིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘གྷོསིཏཱརཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཚནྣསྶཱཏི བོདྷིསཏྟཀཱལེ ཨུཔཊྛཱཀཚནྣསྶ. ཝིཧཱརཝཏྠུཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱཧཱིཏི ཝིཧཱརསྶ པཏིཊྛཱནཊྛཱནཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱཧི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཧཱརོཏི ན སཀལཝིཧཱརོ, ཨེཀོ ཨཱཝཱསོ, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཡྻསྶ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི.

ཙེཏིཡརུཀྑནྟི ¶ ¶ ཨེཏྠ ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན ཙེཏིཡཾ, པཱུཛཱརཧཱནཾ དེཝཊྛཱནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ‘‘ཙེཏིཡ’’ནྟི སམྨཏཾ རུཀྑཾ ཙེཏིཡརུཀྑཾ. གཱམེན པཱུཛིཏཾ གཱམསྶ ཝཱ པཱུཛིཏནྟི གཱམཔཱུཛིཏཾ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསཔདེསུཔི. ཨཔིཙེཏྠ ཛནཔདོཏི ཨེཀསྶ རཉྙོ རཛྫེ ཨེཀེཀོ ཀོཊྛཱསོ. རཊྛནྟི སཀལརཛྫཾ ཝེདིཏབྦཾ, སཀལརཛྫམྤི ཧི ཀདཱཙི ཀདཱཙི ཏསྶ རུཀྑསྶ པཱུཛཾ ཀརོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཊྛཔཱུཛིཏ’’ནྟི. ཨེཀིནྡྲིཡནྟི ཀཱཡིནྡྲིཡཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི. ཛཱིཝསཉྙིནོཏི སཏྟསཉྙིནོ.

༣༦༦. མཧལླཀནྟི སསྶཱམིཀབྷཱཝེན སཾཡཱཙིཀཀུཊིཏོ མཧནྟབྷཱཝོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མཧལླཀོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཝཏྠུཾ དེསཱཔེཏྭཱ པམཱཎཱཏིཀྐམེནཔི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ པམཱཎམཧནྟཏཱཡཔི མཧལླཀོ ¶ , ཏཾ མཧལླཀཾ. ཡསྨཱ པནསྶ ཏཾ པམཱཎམཧཏྟཾ སསྶཱམིཀཏྟཱཝ ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཏདཏྠདསྶནཏྠཾ ‘‘མཧལླཀོ ནཱམ ཝིཧཱརོ སསྶཱམིཀོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. སེསཾ སབྦཾ ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ སདྡྷིཾ སམུཊྛཱནཱདཱིཧི. སསྶཱམིཀབྷཱཝམཏྟམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱནཱབྷཱཝོ པམཱཎནིཡམཱབྷཱཝོ ཙ ཝིསེསོ, པམཱཎནིཡམཱབྷཱཝཱ ཙ ཙཏུཀྐཔཱརིཧཱནཱིཏི.

ཝིཧཱརཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. པཋམདུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༨༠. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེཏི ཝེལུ༹ཝནནྟི ཏསྶ ཨུཡྻཱནསྶ ནཱམཾ, ཏཾ ཀིར ཝེལུ༹ཧི ཙ པརིཀྑིཏྟཾ ཨཧོསི ཨཊྛཱརསཧཏྠེན ཙ པཱཀཱརེན གོཔུརཊྚཱལཀཡུཏྟཾ ནཱིལོབྷཱསཾ མནོརམཾ ཏེན ‘‘ཝེལུ༹ཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཀལནྡཀཱནཉྩེཏྠ ནིཝཱཔཾ ཨདཾསུ ཏེན ‘‘ཀལནྡཀནིཝཱཔ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

པུབྦེ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཏཏྠ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ནཏྠཾ ཨཱགཏོ, སུརཱམདེན མཏྟོ དིཝཱསེཡྻཾ སུཔི, པརིཛནོཔིསྶ སུཏྟོ རཱཛཱཏི པུཔྥཕལཱདཱིཧི པལོབྷིཡམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཀྐམི. ཨཐ སུརཱགནྡྷེན ཨཉྙཏརསྨཱ སུསིརརུཀྑཱ ཀཎྷསཔྤོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཉྙོ ཨབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ རུཀྑདེཝཏཱ ‘‘རཉྙོ ཛཱིཝིཏཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱལ༹ཀཝེསེན ཨཱགནྟྭཱ ཀཎྞམཱུལེ སདྡམཀཱསི, རཱཛཱ པཊིབུཛ྄ཛྷི, ཀཎྷསཔྤོ ནིཝཏྟོ, སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ཀཱལ༹ཀཱཡ མམ ཛཱིཝིཏཾ དིནྣ’’ནྟི ཀཱལ༹ཀཱནཾ ¶ ཏཏྠ ནིཝཱཔཾ པཊྛཔེསི, ཨབྷཡགྷོསནཉྩ གྷོསཱཔེསི ¶ , ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏོཔབྷུཏི ཀལནྡཀནིཝཱཔནྟི སངྑྱཾ གཏཾ. ཀལནྡཀཱཏི ཧི ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ.

དབྦོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ. མལླཔུཏྟོཏི མལླརཱཛསྶ པུཏྟོ. ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀཏནྟི ཐེརོ ཀིར སཏྟཝསྶིཀོཝ སཾཝེགཾ ལབྷིཏྭཱ པབྦཛིཏོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཾཀིཉྩི སཱཝཀེན པཏྟབྦཾ སབྦཾ ཏེན ཨནུཔྤཏྟནྟི སཱཝཀེན པཏྟབྦཾ ¶ ནཱམ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱཏི ཨིདཾ གུཎཛཱཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཏེན ཨནུཔྤཏྟཾ ཧོཏི. ནཏྠི ཙསྶ ཀིཉྩི ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ, ཙཏཱུཧི མགྒེཧི, སོལ༹སཝིདྷསྶ ཀིཙྩསྶ ཀཏཏྟཱ ཨིདཱནིསྶ ཀིཉྩི ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡཾ ནཏྠི. ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡོཏི ཏསྶེཝ ཀཏསྶ ཀིཙྩསྶ པུན ཝཌྜྷནམྤི ནཏྠི, དྷོཏསྶ ཝིཡ ཝཏྠསྶ པཊིདྷོཝནཾ པིསིཏསྶ ཝིཡ གནྡྷསྶ པཊིཔིསནཾ, པུཔྥིཏསྶ ཝིཡ ཙ པུཔྥསྶ པཊིཔུཔྥནནྟི. རཧོགཏསྶཱཏི རཧསི གཏསྶ. པཊིསལླཱིནསྶཱཏི ཏཏོ ཏཏོ པཊིཀྐམིཏྭཱ སལླཱིནསྶ, ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཏསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡནྣཱུནཱཧཾ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཔེཡྻཾ བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསེཡྻ’’ནྟི ཐེརོ ཀིར ཨཏྟནོ ཀཏཀིཙྩབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཨནྟིམསརཱིརཾ དྷཱརེམི, ཏཉྩ ཁོ ཝཱཏམུཁེ ཋིཏ པདཱིཔོ ཝིཡ ཨནིཙྩཏཱམུཁེ ཋིཏཾ, ནཙིརསྶེཝ ནིབྦཱཡནདྷམྨཾ ཡཱཝ ན ནིབྦཱཡཏི ཏཱཝ ཀིནྣུ ཁོ ཨཧཾ སངྒྷསྶ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘ཏིརོརཊྛེསུ བཧཱུ ཀུལཔུཏྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨདིསྭཱཝ པབྦཛནྟི, ཏེ བྷགཝནྟཾ ‘པསྶིསྶཱམ ཙེཝ ཝནྡིསྶཱམ ཙཱ’ཏི དཱུརཏོཔི ཨཱགཙྪནྟི, ཏཏྲ ཡེསཾ སེནཱསནཾ ནཔྤཧོཏི, ཏེ སིལཱཔཊྚཀེཔི སེཡྻཾ ཀཔྤེནྟི. པཧོམི ཁོ པནཱཧཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏེསཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ¶ ཨིཙྪཱཝསེན པཱསཱདཝིཧཱརཨཌྜྷཡོགཱདཱིནི མཉྩཔཱིཋཀཏྠརཎཱདཱིནི ཙ སེནཱསེནཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ དཱཏུཾ. པུནདིཝསེ ཙེཏྠ ཨེཀཙྩེ ཨཏིཝིཡ ཀིལནྟརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཏེ གཱརཝེན བྷིཀྑཱུནཾ པུརཏོ ཋཏྭཱ བྷཏྟཱནིཔི ན ཨུདྡིསཱཔེནྟི, ཨཧཾ ཁོ པན ནེསཾ བྷཏྟཱནིཔི ཨུདྡིསིཏུཾ པཧོམཱི’’ཏི. ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑནྟསྶ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཡནྣཱུནཱཧཾ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཔེཡྻཾ བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསེཡྻ’’ནྟི.

ནནུ ཙ ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི བྷསྶཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟསྶ ཡུཏྟཱནི, ཨཡཉྩ ཁཱིཎཱསཝོ ནིཔྤཔཉྩཱརཱམོ, ཨིམསྶ ཀསྨཱ ཨིམཱནི པཊིབྷཾསཱུཏི? པུབྦཔཏྠནཱཡ ཙོདིཏཏྟཱ. སབྦབུདྡྷཱནཾ ཀིར ¶ ཨིམཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྟཱ སཱཝཀཱ ཧོནྟིཡེཝ. ཨཡཉྩ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཨིམཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཊྛསཊྛིཡཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶེཧི ¶ སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ སཏྟ དིཝསཱནི ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཏུམྷཱདིསསྶ བུདྡྷསྶ ཨུཔྤནྣཀཱལེ ཨཧམྤི ཨིཏྠནྣཱམོ ཏུམྷཱཀཾ སཱཝཀོ ཝིཡ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀོ ཙ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཙ ཨསྶ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨདྡས, དིསྭཱ ཙ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏདཱ ཏྭཾ དབྦོ ནཱམ མལླཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརིསྶསི, ཨིམཉྩ ཋཱནནྟརཾ ལཙྪསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སོ ཏཏོཔབྷུཏི དཱནསཱིལཱདཱིནི པཱུརཡམཱནོ དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏེན བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏསདིསམེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨཐསྶ རཧོགཏསྶ ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཨཧཾ སངྒྷསྶ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟཡཏོ ཏཱཡ པུབྦཔཏྠནཱཡ ཙོདིཏཏྟཱ ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི པཊིབྷཾསཱུཏི.

ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཁོ ཨནིསྶརོསྨི ཨཏྟནི, སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསཱམི, སཙེ མཾ བྷགཝཱ ཨནུཛཱནིསྶཏི ¶ , ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི སམཱདིཡིསྶཱམཱི’’ཏི བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ དབྦོ མལླཔུཏྟོ…པེ… བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསིཏུ’’ནྟི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ དབྦཱ’’ཏི སམྤཧཾསེཏྭཱ ཡསྨཱ ཨརཧཏི ཨེཝརཱུཔོ ཨགཏིགམནཔརིབཱཧིརོ བྷིཀྑུ ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི ཝིཙཱརེཏུཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ དབྦ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཔེཧི བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསཱིཏི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ པཏིཨསྶོསི ཨབྷིམུཁོ ཨསྶོསི, སམྤཊིཙྪཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པཋམཾ དབྦོ ཡཱཙིཏབྦོཏི ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཡཱཙཱཔེཏི? གརཧམོཙནཏྠཾ. པསྶཏི ཧི བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱགཏེ དབྦསྶ ཨིམཾ ཋཱནཾ ནིསྶཱཡ མེཏྟིཡབྷུམཛཀཱནཾ ཝསེན མཧཱཨུཔདྡཝོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏཏྲ ཀེཙི གརཧིསྶནྟི ‘ཨཡཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཀསྨཱ ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ ཝིཙཱརེཏཱི’ཏི. ཏཏོ ཨཉྙེ ཝཀྑནྟི ‘ཀོ ཨིམསྶ དོསོ ཨེཏེཧེཝ ཡཱཙིཏྭཱ ཋཔིཏོ’ཏི ཨེཝཾ གརཧཏོ མུཙྩིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ གརཧམོཙནཏྠཾ ཡཱཙཱཔེཏྭཱཔི པུན ཡསྨཱ ཨསམྨཏེ བྷིཀྑུསྨིཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀིཉྩི ཀཐཡམཱནེ ཁིཡྻནདྷམྨོ ཨུཔྤཛྫཏི ‘‘ཨཡཾ ཀསྨཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨུཙྩཱསདྡཾ ཀརོཏི, ཨིསྶརིཡཾ དསྶེཏཱི’’ཏི. སམྨཏེ པན ཀཐེནྟེ ¶ ‘‘མཱཡསྨནྟོ ཀིཉྩི ཨཝཙུཏྠ, སམྨཏོ ཨཡཾ, ཀཐེཏུ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི ཝཏྟཱརོ བྷཝནྟི. ཨསམྨཏཉྩ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟསྶ ལཧུཀཱ ཨཱཔཏྟི ཧོཏི དུཀྐཊམཏྟཱ. སམྨཏཾ པན ཨབྦྷཱཙིཀྑཏོ གརུཀཏརཱ ¶ པཱཙིཏྟིཡཱཔཏྟི ཧོཏི. ཨཐ སམྨཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཔཏྟིཡཱ གརུཀབྷཱཝེན ཝེརཱིཧིཔི དུཔྤདྷཾསིཡཏརོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ སམྨནྣཱཔེཏུཾ ‘‘བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀིཾ པན དྭེ སམྨུཏིཡོ ཨེཀསྶ དཱཏུཾ ཝཊྚནྟཱིཏི? ན ཀེཝལཾ དྭེ, སཙེ པཧོཏི, ཏེརསཱཔི དཱཏུཾ ཝཊྚནྟི. ཨཔྤཧོནྟཱནཾ པན ཨེཀཱཔི དྭིནྣཾ ཝཱ ཏིཎྞཾ ཝཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

༣༨༢. སབྷཱགཱནནྟི གུཎསབྷཱགཱནཾ, ན མིཏྟསནྠཝསབྷཱགཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ སུཏྟནྟིཀཱ ཏེསཾ ཨེཀཛ྄ཛྷ’’ནྟིཨཱདི ¶ . ཡཱཝཏིཀཱ ཧི སུཏྟནྟིཀཱ ཧོནྟི, ཏེ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཨེཀཏོ ཏེསཾ ཨནུརཱུཔམེཝ སེནཱསནཾ པཉྙཔེཏི; ཨེཝཾ སེསཱནཾ. ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལཱཏི ཀཱཡསྶ དལ༹ྷཱིབྷཱཝཀརཎབཧུལཱ, ཀཱཡཔོསནབཧུལཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམཱཡཔིམེ ཨཱཡསྨནྟོ རཏིཡཱཏི ཨིམཱཡ སགྒམགྒསྶ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱཡ ཏིརཙྪཱནཀཐཱརཏིཡཱ. ཨཙྪིསྶནྟཱིཏི ཝིཧརིསྶནྟི.

ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏེནེཝཱལོཀེནཱཏི ཏེཛོཀསིཎཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎེན ཨངྒུལིཛལནཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཏེནེཝ ཏེཛོདྷཱཏུསམཱཔཏྟིཛནིཏེན ཨངྒུལིཛཱལཱལོཀེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པན ཐེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝོ ནཙིརསྶེཝ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ཨཧོསི, ཏཾ སུཏྭཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམཱ ཨཔིསུ བྷིཀྑཱུ སཉྩིཙྩ ཝིཀཱལེ ཨཱགཙྪནྟི. ཏེ སཉྩིཙྩ དཱུརེ ཨཔདིསནྟཱིཏི ཛཱནནྟཱཝ དཱུརེ ཨཔདིསནྟི. ཀཐཾ? ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཝུསོ དབྦ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ’’ཏི ཨིམིནཱ ནཡེན.

ཨངྒུལིཡཱ ཛལམཱནཱཡ པུརཏོ པུརཏོ གཙྪཏཱིཏི སཙེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཧོཏི, སཡམེཝ གཙྪཏི. སཙེ བཧཱུ ཧོནྟི, བཧཱུ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནཱཏི. སབྦེ ཨཏྟནཱ སདིསཱ ཨེཝ སེནཱསནཾ པཉྙཔེནྟི.

ཨཡཾ མཉྩོཏིཨཱདཱིསུ པན ཐེརེ ‘‘ཨཡཾ མཉྩོ’’ཏི ཝདནྟེ ནིམྨིཏཱཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གཏགཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཡཾ མཉྩོ’’ཏི ཝདནྟི; ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ. ཨཡཉྷི ནིམྨིཏཱནཾ དྷམྨཏཱ –

‘‘ཨེཀསྨིཾ ¶ བྷཱསམཱནསྨིཾ, སབྦེ བྷཱསནྟི ནིམྨིཏཱ;

ཨེཀསྨིཾ ཏུཎྷིམཱསཱིནེ, སབྦེ ཏུཎྷཱི བྷཝནྟི ཏེ’’ཏི.

ཡསྨིཾ པན ཝིཧཱརེ མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི ན པརིཔཱུརནྟི, ཏསྨིཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན པཱུརེནྟི. ཏེན ནིམྨིཏཱནཾ ཨཝཏྠུཀཝཙནཾ ན ཧོཏི.

སེནཱསནཾ ¶ པཉྙཔེཏྭཱ པུནདེཝ ཝེལུ༹ཝནཾ པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཏེཧི སདྡྷིཾ ཛནཔདཀཐཾ ཀཐེནྟོ ན ནིསཱིདཏི, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ པཙྩཱགཙྪཏི.

༣༨༣. མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱཏི མེཏྟིཡོ ཙེཝ བྷཱུམཛཀོ ཙ, ཚབྦགྒིཡཱནཾ ཨགྒཔུརིསཱ ཨེཏེ. ལཱམཀཱནི ཙ བྷཏྟཱནཱིཏི སེནཱསནཱནི ¶ ཏཱཝ ནཝཀཱནཾ ལཱམཀཱནི པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨནཙྪརིཡམེཏཾ. བྷཏྟཱནི པན སལཱཀཱཡོ པཙྪིཡཾ ཝཱ ཙཱིཝརབྷོགེ ཝཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱལོལེ༹ཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པཉྙཱཔེནྟི, ཏཱནིཔི ཏེསཾ མནྡཔུཉཏཱཡ ལཱམཀཱནི སབྦཔཙྪིམཱནེཝ པཱཔུཎནྟི. ཡམྤི ཨེཀཙཱརིཀབྷཏྟཾ ཧོཏི, ཏམྤི ཨེཏེསཾ པཏྟདིཝསེ ལཱམཀཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨེཏེ ཝཱ དིསྭཱཝ པཎཱིཏཾ ཨདཏྭཱ ལཱམཀམེཝ དེནྟི.

ཨབྷིསངྑཱརིཀནྟི ནཱནཱསམྦྷཱརེཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཀཏཾ སུསཛྫིཏཾ, སུསམྤཱདིཏནྟི ཨཏྠོ. ཀཎཱཛཀནྟི སཀུཎྜཀབྷཏྟཾ. བིལངྒདུཏིཡནྟི ཀཉྫིཀདུཏིཡཾ.

ཀལྱཱཎབྷཏྟིཀོཏི ཀལྱཱཎཾ སུནྡརཾ ཨཏིཝིཡ པཎཱིཏཾ བྷཏྟམསྶཱཏི ཀལྱཱཎབྷཏྟིཀོ, པཎཱིཏདཱཡཀཏྟཱ བྷཏྟེནེཝ པཉྙཱཏོ. ཙཏུཀྐབྷཏྟཾ དེཏཱིཏི ཙཏྟཱརི བྷཏྟཱནི དེཏི, ཏདྡྷིཏཝོཧཱརེན པན ‘‘ཙཏུཀྐབྷཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨུཔཏིཊྛིཏྭཱ པརིཝིསཏཱིཏི སབྦཀམྨནྟེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧནྟཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ སམཱིཔེ ཋཏྭཱ པརིཝིསཏི. ཨོདནེན པུཙྪནྟཱིཏི ཨོདནཧཏྠཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ བྷནྟེ ཨོདནཾ དེམཱ’’ཏི པུཙྪནྟི, ཨེཝཾ ཀརཎཏྠེཡེཝ ཀརཎཝཙནཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སཱུཔཱདཱིསུ.

སྭཱཏནཱཡཱཏི སྭེ བྷཝོ བྷཏྟཔརིབྷོགོ སྭཱཏནོ ཏསྶཏྠཱཡ, སྭཱཏནཱཡ སྭེ ཀཏྟབྦསྶ བྷཏྟཔརིབྷོགསྶཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུདྡིཊྛཾ ཧོཏཱིཏི པཱཔེཏྭཱ དིནྣཾ ཧོཏི. མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱནཾ ཁོ གཧཔཏཱིཏི ཨིདཾ ཐེརོ ཨསམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨཱཧ. ཨེཝཾབལཝཏཱི ཧི ཏེསཾ ¶ མནྡཔུཉྙཏཱ, ཡཾ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟཱནམྤི ཨསམནྣཱཧཱརོ ཧོཏི. ཡེ ཛེཏི ཨེཏྠ ཛེཏི དཱསིཾ ཨཱལཔཏི.

ཧིཡྻོ ཁོ ཨཱཝུསོ ཨམྷཱཀནྟི རཏྟིཾ སམྨནྟཡམཱནཱ ཨཏཱིཏཾ དིཝསབྷཱགཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཧིཡྻོ’’ཏི ཝདནྟི. ན ཙིཏྟརཱུཔནྟི ན ཙིཏྟཱནུརཱུཔཾ, ཡཐཱ པུབྦེ ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྟཀཾ སུཔནྟི, ན ཨེཝཾ སུཔིཾསུ, ཨཔྤཀམེཝ སུཔིཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བཧཱརཱམཀོཊྛཀེཏི ¶ ཝེལུ༹ཝནཝིཧཱརསྶ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ. པཏྟཀྑནྡྷཱཏི པཏིཏཀྑནྡྷཱ ཁནྡྷཊྛིཀཾ ནཱམེཏྭཱ ནིསིནྣཱ. པཛ྄ཛྷཱཡནྟཱཏི པདྷཱུཔཱཡནྟཱ.

ཡཏོ ནིཝཱཏཾ ¶ ཏཏོ སཝཱཏནྟི ཡཏྠ ནིཝཱཏཾ ཨཔྤཀོཔི ཝཱཏོ ནཏྠི, ཏཏྠ མཧཱཝཱཏོ ཨུཊྛིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨུདཀཾ མཉྙེ ཨཱདིཏྟནྟི ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨཱདིཏྟཾ.

༣༨༤. སརསི ཏྭཾ དབྦ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཏྟཱཏི ཏྭཾ དབྦ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཏྟཱ སརསི. ཨཐ ཝཱ སརསི ཏྭཾ དབྦ ཨེཝརཱུཔཾ ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུནཱི ཨཱཧ, ཀཏྟཱ དྷཱསི ཨེཝརཱུཔཾ, ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུནཱི ཨཱཧཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏྭཱཔེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡེ པན ‘‘ཀཏྭཱ’’ཏི པཋནྟི ཏེསཾ ཨུཛུཀམེཝ.

ཡཐཱ མཾ བྷནྟེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏཱིཏི ཐེརོ ཀིཾ དསྶེཏི. བྷགཝཱ བྷནྟེ སབྦཉྙཱུ, ཨཧཉྩ ཁཱིཎཱསཝོ, ནཏྠི མཡ྄ཧཾ ཝཏྠུཔཊིསེཝནཱ, ཏཾ མཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི, ཏཏྲཱཧཾ ཀིཾ ཝཀྑཱམི, ཡཐཱ མཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི ཏཐེཝཱཧཾ དཊྛབྦོཏི.

ན ཁོ དབྦ དབྦཱ ཨེཝཾ ནིབྦེཋེནྟཱིཏི ཨེཏྠ ན ཁོ དབྦ པཎྜིཏཱ ཡཐཱ ཏྭཾ པརཔྤཙྩཡེན ནིབྦེཋེསི, ཨེཝཾ ནིབྦེཋེནྟི; ཨཔི ཙ ཁོ ཡདེཝ སཱམཾ ཉཱཏཾ ཏེན ནིབྦེཋེནྟཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. སཙེ ཏཡཱ ཀཏཾ ཀཏནྟི ཨིམིནཱ ཀིཾ དསྶེཏི? ན ཧི སཀྐཱ པརིསབལེན ཝཱ པཀྑུཔཏྠམྦྷེན ཝཱ ཨཀཱརཀོ ཀཱརཀོ ཀཱཏུཾ, ཀཱརཀོ ཝཱ ཨཀཱརཀོ ཀཱཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཾ སཡཾ ཀཏཾ ཝཱ ཨཀཏཾ ཝཱ ཏདེཝ ཝཏྟབྦནྟི དསྶེཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཔི ‘‘ཨཧཾ ཛཱནཱམི, ཁཱིཎཱསཝོ ཏྭཾ; ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ དོསོ, ཨཡཾ བྷིཀྑུནཱི ¶ མུསཱཝཱདིནཱི’’ཏི ནཱཝོཙཱཏི? པརཱནུདྡཡཏཱཡ. སཙེ ཧི བྷགཝཱ ཡཾ ཡཾ ཛཱནཱཏི ཏཾ ཏཾ ཝདེཡྻ, ཨཉྙེན པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣེན པུཊྛེན ‘‘ཨཧཾ ཛཱནཱམི ཏྭཾ པཱརཱཛིཀོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ བྷཝེཡྻ, ཏཏོ སོ པུགྒལོ ‘‘ཨཡཾ པུབྦེ དབྦཾ མལླཔུཏྟཾ སུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨིདཱནི མཾ ཨསུདྡྷཾ ཀརོཏི; ཀསྶ དཱནི ཀིཾ ཝདཱམི, ཡཏྲ སཏྠཱཔི སཱཝཀེསུ ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི; ཀུཏོ ཨིམསྶ སབྦཉྙུབྷཱཝོ’’ཏི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨཔཱཡཱུཔགོ བྷཝེཡྻ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨིམཱཡ པརཱནུདྡཡཏཱཡ ཛཱནནྟོཔི ནཱཝོཙ.

ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཨུཔཝཱདཔརིཝཛྫནཏོཔི ནཱཝོཙ. ཡདི ཧི བྷགཝཱ ཨེཝཾ ¶ ཝདེཡྻ, ཨེཝཾ ཨུཔཝཱདོ བྷཝེཡྻ ‘‘དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ ཝུཊྛཱནཾ ནཱམ བྷཱརིཡཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཾ པན སཀྑིཾ ལབྷིཏྭཱ ཝུཊྛིཏོ’’ཏི. ཨིདཉྩ ཝུཊྛཱནལཀྑཎཾ མཉྙམཱནཱ ‘‘བུདྡྷཀཱལེཔི སཀྑིནཱ སུདྡྷི ཝཱ ཨསུདྡྷི ¶ ཝཱ ཧོཏི མཡཾ ཛཱནཱམ, ཨཡཾ པུགྒལོ ཨསུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ལཛྫིམྤི ཝིནཱསེཡྻུནྟི. ཨཔིཙ ཨནཱགཏེཔི བྷིཀྑཱུ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ‘‘སཙེ ཏཡཱ ཀཏཾ, ‘ཀཏ’ནྟི ཝདེཧཱི’’ཏི ལཛྫཱིནཾ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཀམྨཾ ཀརིསྶནྟཱིཏི ཝིནཡལཀྑཎེ ཏནྟིཾ ཋཔེནྟོ ‘‘ཨཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱཝ ‘‘སཙེ ཏཡཱ ཀཏཾ, ‘ཀཏ’ནྟི ཝདེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ནཱབྷིཛཱནཱམི སུཔིནནྟེནཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏཱཏི སུཔིནནྟེནཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ ན ཨབྷིཛཱནཱམི, ན པཊིསེཝིཏཱ ཨཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ པཊིསེཝིཏཱ ཧུཏྭཱ སུཔིནནྟེནཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡེ པན ‘‘པཊིསེཝིཏྭཱ’’ཏི པཋནྟི ཏེསཾ ཨུཛུཀམེཝ. པགེཝ ཛཱགརོཏི ཛཱགརནྟོ པན པཋམཾཡེཝ ན ཛཱནཱམཱིཏི.

ཏེན ཧི བྷིཀྑཝེ མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱཏི ཡསྨཱ དབྦསྶ ཙ ཨིམིསྶཱ ཙ ཝཙནཾ ན གྷཊཱིཡཏི ཏསྨཱ མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཏིསྶོ ནཱསནཱ – ལིངྒནཱསནཱ, སཾཝཱསནཱསནཱ, དཎྜཀམྨནཱསནཱཏི. ཏཱསུ ‘‘དཱུསཀོ ནཱསེཏབྦོ’’ཏི (པཱརཱ. ༦༦) ཨཡཾ ‘‘ལིངྒནཱསནཱ’’. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨདསྶནེ ཝཱ ཨཔྤཊིཀམྨེ ཝཱ པཱཔིཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཔྤཊིནིསྶགྒེ ཝཱ ཨུཀྑེཔནཱིཡཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཡཾ ‘‘སཾཝཱསནཱསནཱ’’. ‘‘ཙར ¶ པིརེ ཝིནསྶཱ’’ཏི (པཱཙི. ༤༢༩) དཎྜཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཡཾ ‘‘དཎྜཀམྨནཱསནཱ’’. ཨིདྷ པན ལིངྒནཱསནཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱ’’ཏི.

ཨིམེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫཐཱཏི ཨིམིནཱ ཨིམཾ དཱིཔེཏི ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུནཱི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨཀཱརིཀཱ ཨདྡྷཱ ཨཉྙེཧི ཨུཡྻོཛིཏཱ, ཏསྨཱ ཡེཧི ཨུཡྻོཛིཏཱ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫཐ གཝེསཐ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི.

ཀིཾ པན བྷགཝཏཱ མེཏྟིཡཱ བྷིཀྑུནཱི པཊིཉྙཱཡ ནཱསིཏཱ ཨཔྤཊིཉྙཱཡ ནཱསིཏཱཏི, ཀིཉྩེཏྠ ཡདི ཏཱཝ པཊིཉྙཱཡ ནཱསིཏཱ, ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏི སདོསོ? ཨཐ ཨཔྤཊིཉྙཱཡ, ཐེརོ ཨཀཱརཀོ ཧོཏི ནིདྡོསོ.

བྷཱཏིཡརཱཛཀཱལེཔི མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཉྩ ཨབྷཡགིརིཝཱསཱིནཉྩ ¶ ཐེརཱནཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ པདེ ཝིཝཱདོ ཨཧོསི. ཨབྷཡགིརིཝཱསིནོཔི ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. མཧཱཝིཧཱརཝཱསིནོཔི ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ ཝདནྟི. པཉྷོ ན ཚིཛྫཏི. རཱཛཱ སུཏྭཱ ཐེརེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ དཱིགྷཀཱརཱཡནཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཾ ཨམཙྩཾ ‘‘ཐེརཱནཾ ཀཐཾ སུཎཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩོ ཀིར པཎྜིཏོ བྷཱསནྟརཀུསལོ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཝདནྟུ ཏཱཝ ཐེརཱ སུཏྟ’’ནྟི. ཏཏོ ཨབྷཡགིརིཐེརཱ ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝདིཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ སཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ནཱསེཐཱ’’ཏི. ཨམཙྩོ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏི སདོསོ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཝིཧཱརཝཱསིནོཔི ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝདིཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱ’’ཏི. ཨམཙྩོ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཨཀཱརཀོ ཧོཏི ནིདྡོསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ པནེཏྠ ཡུཏྟཾ? ཡཾ པཙྪཱ ཝུཏྟཾ ཝིཙཱརིཏཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི, བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨམཱུལཀེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨནུདྡྷཾསེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ; བྷིཀྑུནིཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི, དུཀྐཊཾ. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘མུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིཙཱརཎཱ, པུརིམནཡེ ཏཱཝ ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ ཡུཛྫཏི. ཡཐཱ སཏིཔི མུསཱཝཱདེ བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑུསྨིཾ སངྒྷཱདིསེསོ, སཏིཔི ཙ མུསཱཝཱདེ ཨསུདྡྷཾ སུདྡྷདིཊྛིནོ ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡེན ཝདནྟསྶ ཨོམསཝཱདེནེཝ ¶ པཱཙིཏྟིཡཾ, ན སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེན; ཨེཝཾ ཨིདྷཱཔི ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡཾ ན ཡུཛྫཏི, དུཀྐཊམེཝ ཡུཏྟཾ. པཙྪིམནཡེཔི མུསཱཝཱདཏྟཱ པཱཙིཏྟིཡམེཝ ཡུཛྫཏི, ཝཙནཔྤམཱཎཏོ ཧི ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡེན བྷིཀྑུསྶ བྷིཀྑུསྨིཾ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཙ ཨོམསཝཱདོ. བྷིཀྑུསྶ པན བྷིཀྑུནིཡཱ དུཀྐཊནྟིཝཙནཾ ནཏྠི, སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཝཙནམཏྠི, ཏསྨཱ པཱཙིཏྟིཡམེཝ ཡུཛྫཏི.

ཏཏྲ པན ཨིདཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ – ‘‘ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡེ ཨསཏི པཱཙིཏྟིཡཾ, ཏསྨིཾ སཏི ཀེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི? ཏཏྲ ཡསྨཱ མུསཱ བྷཎནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡེ སིདྡྷེཔི ཨམཱུལཀེན སངྒྷཱདིསེསེན ཨནུདྡྷཾསནེ ཝིསུཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡེ སཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ¶ པཱཙིཏྟིཡསྶ ཨོཀཱསོ ན དིསྶཏི, ན ཙ སཀྐཱ ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟིཡཱ བྷཝིཏུནྟི པུརིམནཡོཝེཏྠ པརིསུདྡྷཏརོ ཁཱཡཏི. ཏཐཱ བྷིཀྑུནཱི བྷིཀྑུནིཾ ཨམཱུལཀེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨནུདྡྷཾསེཏི སངྒྷཱདིསེསོ, བྷིཀྑུཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི དུཀྐཊཾ, ཏཏྲ སངྒྷཱདིསེསོ ཝུཊྛཱནགཱམཱི དུཀྐཊཾ, དེསནཱགཱམཱི ཨེཏེཧི ནཱསནཱ ནཏྠི. ཡསྨཱ པན སཱ པཀཏིཡཱཝ དུསྶཱིལཱ པཱཔབྷིཀྑུནཱི ཨིདཱནི ཙ སཡམེཝ ‘‘དུསྶཱིལཱམྷཱི’’ཏི ཝདཏི ཏསྨཱ ནཾ བྷགཝཱ ཨསུདྡྷཏྟཱཡེཝ ནཱསེསཱིཏི.

ཨཐ ¶ ཁོ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱཏི ཨེཝཾ ‘‘མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐ, ཨིམེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཝིཊྛེ བྷགཝཏི ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི ‘‘དེཐ དཱནི ཨིམིསྶཱ སེཏཀཱནཱི’’ཏི ནཱསིཡམཱནཾ ཏཾ བྷིཀྑུནིཾ དིསྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཾ མོཙེཏུཀཱམཏཱཡ ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷཾ ཨཱཝིཀརིཾསུ, ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཁོ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༣༨༥-༦. དུཊྛོ དོསོཏི དཱུསིཏོ ཙེཝ དཱུསཀོ ཙ. ཨུཔྤནྣེ ཧི དོསེ པུགྒལོ ཏེན དོསེན དཱུསིཏོ ཧོཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧཱཔིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརཉྩ དཱུསེཏི ཝིནཱསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘དོསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏི ‘‘དུཊྛོ དོསོ’’ཏི ཨེཀསྶེཝེཏཾ པུགྒལསྶ ཨཱཀཱརནཱནཏྟེན ནིདསྶནཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དུཊྛོ དོསོཏི དཱུསིཏོ ཙེཝ ¶ དཱུསཀོ ཙཱ’’ཏི ཏཏྠ སདྡལཀྑཎཾ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཡསྨཱ པན སོ ‘‘དུཊྛོ དོསོ’’ཏི སངྑྱཾ གཏོ པཊིགྷསམངྒཱིཔུགྒལོ ཀུཔིཏཱདིབྷཱཝེ ཋིཏོཝ ཧོཏི, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཀུཔིཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀུཔིཏོཏི ཀུཔྤབྷཱཝཾ པཀཏིཏོ ཙཝནབྷཱཝཾ པཏྟོ. ཨནཏྟམནོཏི ན སཀམནོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཨཊྛིཏཙིཏྟོ; ཨཔིཙ པཱིཏིསུཁེཧི ན ཨཏྟམནོ ན ཨཏྟཙིཏྟོཏི ཨནཏྟམནོ. ཨནབྷིརདྡྷོཏི ན སུཁིཏོ ན ཝཱ པསཱདིཏོཏི ཨནབྷིརདྡྷོ. པཊིགྷེན ཨཱཧཏཾ ཙིཏྟམསྶཱཏི ཨཱཧཏཙིཏྟོ. ཙིཏྟཐདྡྷབྷཱཝཙིཏྟཀཙཝརསངྑཱཏཾ པཊིགྷཁཱིལཾ ¶ ཛཱཏམསྶཱཏི ཁིལཛཱཏོ. ཨཔྤཏཱིཏོཏི ནཔྤཏཱིཏོ པཱིཏིསུཁཱདཱིཧི ཝཛྫིཏོ, ན ཨབྷིསཊོཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ཝསེན ཨཔྤཏཱིཏོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཙ ཀོཔེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཏེན ཙ ཀོཔེནཱཏི ཡེན དུཊྛོཏི ཙ ཀུཔིཏོཏི ཙ ཝུཏྟོ ཨུབྷཡམྤི ཧེཏཾ པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧཱཔནཏོ ཨེཀཱཀཱརཾ ཧོཏི. ཏེན ཙ དོསེནཱཏི ཡེན ‘‘དོསོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིམེཧི དྭཱིཧི སངྑཱརཀྑནྡྷམེཝ དསྶེཏི.

ཏཱཡ ཙ ཨནཏྟམནཏཱཡཱཏི ཡཱཡ ‘‘ཨནཏྟམནོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཱཡ ཙ ཨནབྷིརདྡྷིཡཱཏི ཡཱཡ ‘‘ཨནབྷིརདྡྷོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཝེདནཱཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི.

ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེནཱཏི ཨེཏྠ ནཱསྶ མཱུལནྟི ཨམཱུལཀཾ, ཏཾ པནསྶ ཨམཱུལཀཏྟཾ ཡསྨཱ ཙོདཀཝསེན ཨདྷིཔྤེཏཾ, ན ཙུདིཏཀཝསེན. ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨམཱུལཀཾ ནཱམ ཨདིཊྛཾ ཨསུཏཾ ཨཔརིསངྐིཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེན ཨིམཾ དཱིཔེཏི ‘‘ཡཾ པཱརཱཛིཀཾ ཙོདཀེན ཙུདིཏཀམྷི པུགྒལེ ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ ན པརིསངྐིཏཾ ཨིདཾ ཨེཏེསཾ དསྶནསཝནཔརིསངྐཱསངྑཱཏཱནཾ མཱུལཱནཾ ¶ ཨབྷཱཝཏོ ཨམཱུལཀཾ ནཱམ, ཏཾ པན སོ ཨཱཔནྣོ ཝཱ ཧོཏུ ཨནཱཔནྣོ ཝཱ ཨེཏཾ ཨིདྷ ཨཔྤམཱཎནྟི.

ཏཏྠ ཨདིཊྛཾ ནཱམ ཨཏྟནོ པསཱདཙཀྑུནཱ ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱ ཨདིཊྛཾ. ཨསུཏཾ ནཱམ ཏཐེཝ ཀེནཙི ཝུཙྩམཱནཾ ན སུཏཾ. ཨཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ ཙིཏྟེན ཨཔརིསངྐིཏཾ.

‘‘དིཊྛཾ’’ ¶ ནཱམ ཨཏྟནཱ ཝཱ པརེན ཝཱ པསཱདཙཀྑུནཱ ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱ དིཊྛཾ. ‘‘སུཏཾ’’ ནཱམ ཏཐེཝ སུཏཾ. ‘‘པརིསངྐིཏ’’མྤི ཨཏྟནཱ ཝཱ པརེན ཝཱ པརིསངྐིཏཾ. ཏཏྠ ཨཏྟནཱ དིཊྛཾ དིཊྛམེཝ, པརེཧི དིཊྛཾ ཨཏྟནཱ སུཏཾ, པརེཧི སུཏཾ, པརེཧི པརིསངྐིཏནྟི ཨིདཾ པན སབྦམྤི ཨཏྟནཱ སུཏཊྛཱནེཡེཝ ཏིཊྛཏི.

པརིསངྐིཏཾ པན ཏིཝིདྷཾ – དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ, སུཏཔརིསངྐིཏཾ, མུཏཔརིསངྐིཏནྟི. ཏཏྠ དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེན གཱམསམཱིཔེ ཨེཀཾ གུམྦཾ པཝིཊྛོ, ཨཉྙཏརཱཔི ཨིཏྠཱི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཏཾ གུམྦཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཝཏྟཱ, ནཱཔི བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཾ ཨདྡས; ན ཨིཏྠཱི བྷིཀྑུཾ, ཨདིསྭཱཝ ཨུབྷོཔི ཡཐཱརུཙིཾ པཀྐནྟཱ, ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨུབྷིནྣཾ ཏཏོ ནིཀྑམནཾ ¶ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེསཾ ཀཏཾ ཝཱ ཀརིསྶནྟི ཝཱ’’ཏི པརིསངྐཏི, ཨིདཾ དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ.

སུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ པཊིཙྪནྣེ ཝཱ ཨོཀཱསེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ བྷིཀྑུནོ ཏཱདིསཾ པཊིསནྠཱརཝཙནཾ སུཎཱཏི, སམཱིཔེ ཨཉྙཾ ཝིཛྫམཱནམྤི ‘‘ཨཏྠི ནཏྠཱི’’ཏི ན ཛཱནཱཏི, སོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེསཾ ཀཏཾ ཝཱ ཀརིསྶནྟི ཝཱ’’ཏི པརིསངྐཏི, ཨིདཾ སུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ.

མུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ སམྦཧུལཱ དྷུཏྟཱ རཏྟིབྷཱགེ པུཔྥགནྡྷམཾསསུརཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཨིཏྠཱིཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཾ པཙྩནྟཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ མཎྜཔེ ཝཱ བྷོཛནསཱལཱདཱིསུ ཝཱ ཡཐཱསུཁཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ པུཔྥཱདཱིནི ཝིཀིརིཏྭཱ གཏཱ, པུནདིཝསེ བྷིཀྑཱུ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀསྶིདཾ ཀམྨ’’ནྟི ཝིཙིནནྟི. ཏཏྲ ཙ ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ པགེཝ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཝཏྟསཱིསེན མཎྜཔཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ པཊིཛགྒནྟེན པུཔྥཱདཱིནི ཨཱམཊྛཱནི ཧོནྟི, ཀེནཙི ཨུཔཊྛཱཀཀུལཏོ ཨཱབྷཏེཧི པུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཱ ཀཏཱ ཧོཏི, ཀེནཙི བྷེསཛྫཏྠཾ ཨརིཊྛཾ པཱིཏཾ ཧོཏི, ཨཐ ཏེ ‘‘ཀསྶིདཾ ཀམྨ’’ནྟི ཝིཙིནནྟཱ ¶ བྷིཀྑཱུ ཏེསཾ ཧཏྠགནྡྷཉྩ མུཁགནྡྷཉྩ གྷཱཡིཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ པརིསངྐནྟི, ཨིདཾ མུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ.

ཏཏྠ དིཊྛཾ ཨཏྠི སམཱུལཀཾ, ཨཏྠི ཨམཱུལཀཾ; དིཊྛམེཝ ཨཏྠི སཉྙཱསམཱུལཀཾ, ཨཏྠི སཉྙཱཨམཱུལཀཾ. ཨེས ནཡོ སུཏེཔི. པརིསངྐིཏེ པན དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ ཨཏྠི སམཱུལཀཾ, ཨཏྠི ཨམཱུལཀཾ; དིཊྛཔརིསངྐིཏམེཝ ཨཏྠི སཉྙཱསམཱུལཀཾ ¶ , ཨཏྠི སཉྙཱཨམཱུལཀཾ. ཨེས ནཡོ སུཏམུཏཔརིསངྐིཏེསུ. ཏཏྠ དིཊྛཾ སམཱུལཀཾ ནཱམ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫནྟཾ དིསྭཱཝ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ’’ཏི ཝདཏི, ཨམཱུལཀཾ ནཱམ པཊིཙྪནྣོཀཱསཏོ ནིཀྑམནྟཾ དིསྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨདིསྭཱ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ’’ཏི ཝདཏི. དིཊྛམེཝ སཉྙཱསམཱུལཀཾ ནཱམ དིསྭཱཝ དིཊྛསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཙོདེཏི, སཉྙཱཨམཱུལཀཾ ནཱམ པུབྦེ པཱརཱཛིཀཝཱིཏིཀྐམཾ དིསྭཱ པཙྪཱ ཨདིཊྛསཉྙཱི ཛཱཏོ, སོ སཉྙཱཡ ཨམཱུལཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ’’ཏི ཙོདེཏི. ཨེཏེན ནཡེན སུཏམུཏཔརིསངྐིཏཱནིཔི ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཏྠ ཙ སབྦཔྤཀཱརེཎཱཔི སམཱུལཀེན ཝཱ སཉྙཱསམཱུལཀེན ཝཱ ཙོདེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི, ཨམཱུལཀེན ཝཱ པན སཉྙཱཨམཱུལཀེན ཝཱ ཙོདེནྟསྶེཝ ¶ ཨཱཔཏྟི.

ཨནུདྡྷཾསེཡྻཱཏི དྷཾསེཡྻ པདྷཾསེཡྻ ཨབྷིབྷཝེཡྻ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརེཡྻ. ཏཾ པན ཨནུདྡྷཾསནཾ ཡསྨཱ ཨཏྟནཱ ཙོདེནྟོཔི པརེན ཙོདཱཔེནྟོཔི ཀརོཏིཡེཝ, ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཙོདེཏི ཝཱ ཙོདཱཔེཏི ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཙོདེཏཱིཏི ‘‘པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཱཔནྣོསཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི སཡཾ ཙོདེཏི, ཏསྶ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ. ཙོདཱཔེཏཱིཏི ཨཏྟནཱ སམཱིཔེ ཋཏྭཱ ཨཉྙཾ བྷིཀྑུ ཨཱཎཱཔེཏི, སོ ཏསྶ ཝཙནེན ཏཾ ཙོདེཏི, ཙོདཱཔཀསྶེཝ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨཐ སོཔི ‘‘མཡཱ དིཊྛཾ སུཏཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཙོདེཏི, དྭིནྣམྤི ཛནཱནཾ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ.

ཙོདནཱཔྤབྷེདཀོསལླཏྠཾ པནེཏྠ ཨེཀཝཏྠུཨེཀཙོདཀཱདིཙཏུཀྐཾ ཏཱཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཀེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏི, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ཨེཀཾ ཝཏྠུ ཨེཀོ ཙོདཀོ. སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ ཨེཀཝཏྠུནཱ ཙོདེནྟི, པཉྩསཏཱ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཔྤམུཁཱ ཚབྦགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ དབྦཾ མལླཔུཏྟམིཝ, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ཨེཀཾ ཝཏྠུ ནཱནཱཙོདཀཱ. ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སམྦཧུལེཧི ཝཏྠཱུཧི ཙོདེཏི, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ནཱནཱཝཏྠཱུནི ཨེཀོ ཙོདཀོ. སམྦཧུལཱ སམྦཧུལེ སམྦཧུལེཧི ཝཏྠཱུཧི ཙོདེནྟི, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ནཱནཱཝཏྠཱུནི ནཱནཱཙོདཀཱ.

ཙོདེཏུཾ ¶ ¶ པན ཀོ ལབྷཏི, ཀོ ན ལབྷཏཱིཏི? དུབྦལཙོདཀཝཙནཾ ཏཱཝ གཧེཏྭཱ ཀོཙི ན ལབྷཏི. དུབྦལཙོདཀོ ནཱམ སམྦཧུལེསུ ཀཐཱསལླཱཔེན ནིསིནྣེསུ ཨེཀོ ཨེཀཾ ཨཱརབྦྷ ཨནོདིསྶཀཾ ཀཏྭཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠུཾ ཀཐེཏི, ཨཉྙོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརསྶ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི. སོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཀིར མཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཝདསཱི’’ཏི ཝདཏི. སོ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཛཱནཱམི, ཀཐཱཔཝཏྟིཡཾ པན མཡཱ ཨནོདིསྶཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟམཏྠི, སཙེ ཨཧཾ ཏཝ ཨིམཾ དུཀྑུཔྤཏྟིཾ ཛཱནེཡྻཾ, ཨེཏྟཀམྤི ན ཀཐེཡྻ’’ནྟི ཨཡཾ དུབྦལཙོདཀོ. ཏསྶེཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཀོཙི ཙོདེཏུཾ ན ལབྷཏི. ཨེཏཾ པན ཨགྒཧེཏྭཱ སཱིལསམྤནྣོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཝཱ བྷིཀྑུནིཾ ཝཱ སཱིལསམྤནྣཱ ཙ བྷིཀྑུནཱི བྷིཀྑུནཱིམེཝ ཙོདེཏུཾ ¶ ལབྷཏཱིཏི མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱསུམཏྠེརོ པན ‘‘པཉྩཔི སཧདྷམྨིཀཱ ལབྷནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. གོདཏྟཏྠེརོ པན ‘‘ན ཀོཙི ན ལབྷཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑུསྶ སུཏྭཱ ཙོདེཏི, བྷིཀྑུནིཡཱ སུཏྭཱ ཙོདེཏི…པེ… ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱནཾ སུཏྭཱ ཙོདེཏཱི’’ཏི ཨིདཾ སུཏྟམཱཧརི. ཏིཎྞམྤི ཐེརཱནཾ ཝཱདེ ཙུདིཏཀསྶེཝ པཊིཉྙཱཡ ཀཱརེཏབྦོ.

ཨཡཾ པན ཙོདནཱ ནཱམ དཱུཏཾ ཝཱ པཎྞཾ ཝཱ སཱསནཾ ཝཱ པེསེཏྭཱ ཙོདེནྟསྶ སཱིསཾ ན ཨེཏི, པུགྒལསྶ པན སམཱིཔེ ཋཏྭཱཝ ཧཏྠམུདྡཱཡ ཝཱ ཝཙཱིབྷེདེན ཝཱ ཙོདེནྟསྶེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནམེཝ ཧི ཧཏྠམུདྡཱཡ སཱིསཾ ན ཨེཏི, ཨིདཾ པན ཨནུདྡྷཾསནཾ ཨབྷཱུཏཱརོཙནཉྩ ཨེཏིཡེཝ. ཡོ པན དྭིནྣཾ ཋིཏཊྛཱནེ ཨེཀཾ ནིཡམེཏྭཱ ཙོདེཏི, སོ ཙེ ཛཱནཱཏི, སཱིསཾ ཨེཏི. ཨིཏརོ ཛཱནཱཏི, སཱིསཾ ན ཨེཏི. དྭེཔི ནིཡམེཏྭཱ ཙོདེཏི, ཨེཀོ ཝཱ ཛཱནཱཏུ དྭེ ཝཱ, སཱིསཾ ཨེཏིཡེཝ. ཨེསཝ ནཡོ སམྦཧུལེསུ. ཏངྑཎེཡེཝ ཙ ཛཱནནཾ ནཱམ དུཀྐརཾ, སམཡེན ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཉཱཏེ པན ཉཱཏམེཝ ཧོཏི. པཙྪཱ ཙེ ཛཱནཱཏི, སཱིསཾ ན ཨེཏི. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཨབྷཱུཏཱརོཙནཾ དུཊྛུལླཝཱཙཱ-ཨཏྟཀཱམ-དུཊྛདོསབྷཱུཏཱརོཙནསིཀྑཱཔདཱནཱིཏི སབྦཱནེཝ ཧི ཨིམཱནི ཨེཀཔརིཙྪེདཱནི.

ཨེཝཾ ཀཱཡཝཱཙཱཝསེན ཙཱཡཾ དུཝིདྷཱཔི ཙོདནཱ. པུན དིཊྛཙོདནཱ, སུཏཙོདནཱ, པརིསངྐིཏཙོདནཱཏི ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཨཔརཱཔི ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི – སཱིལཝིཔཏྟིཙོདནཱ, ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཙོདནཱ, དིཊྛིཝིཔཏྟིཙོདནཱ, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིཙོདནཱཏི. ཏཏྠ གརུཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ ཝསེན སཱིལཝིཔཏྟིཙོདནཱ ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཝསེསཱནཾ ཝསེན ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཙོདནཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཨནྟགྒཱཧིཀདིཊྛིཝསེན དིཊྛིཝིཔཏྟིཙོདནཱ, ཨཱཛཱིཝཧེཏུ པཉྙཏྟཱནཾ ཚནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཝསེན ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིཙོདནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔརཱཔི ¶ ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི – ཝཏྠུསནྡསྶནཱ, ཨཱཔཏྟིསནྡསྶནཱ, སཾཝཱསཔཊིཀྑེཔོ, སཱམཱིཙིཔཊིཀྑེཔོཏི. ཏཏྠ ཝཏྠུསནྡསྶནཱ ནཱམ ‘‘ཏྭཾ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྠ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡིཏྠ, མནུསྶཾ གྷཱཏཡིཏྠ, ཨབྷཱུཏཾ ཨཱརོཙཡིཏྠཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ. ཨཱཔཏྟིསནྡསྶནཱ ནཱམ ‘‘ཏྭཾ མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ. སཾཝཱསཔཊིཀྑེཔོ ནཱམ ‘‘ནཏྠི ¶ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ པཝཱརཎཱ ཝཱ སངྒྷཀམྨཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ; ཨེཏྟཱཝཏཱ པན སཱིསཾ ན ཨེཏི, ‘‘ཨསྶམཎོསི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི སདྡྷིཾ གྷཊིཏེཡེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. སཱམཱིཙིཔཊིཀྑེཔོ ནཱམ ཨབྷིཝཱདན-པཙྩུཊྛཱན-ཨཉྫལིཀམྨ-བཱིཛནཱདིཀམྨཱནཾ ཨཀརཎཾ. ཏཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཝནྡནཱདཱིནི ཀརོཏོ ཨེཀསྶ ཨཀཏྭཱ སེསཱནཾ ཀརཎཀཱལེ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཙོདནཱ ནཱམ ཧོཏི, ཨཱཔཏྟི པན སཱིསཾ ན ཨེཏི. ‘‘ཀསྨཱ མམ ཝནྡནཱདཱིནི ན ཀརོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏེ པན ‘‘ཨསྶམཎོསི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི སདྡྷིཾ གྷཊིཏེཡེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. ཡཱགུབྷཏྟཱདིནཱ པན ཡཾ ཨིཙྪཏི ཏཾ ཨཱཔུཙྪཏི, ན ཏཱཝཏཱ ཙོདནཱ ཧོཏི.

ཨཔརཱཔི པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཀྑནྡྷཀེ ‘‘ཨེཀཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷམྨིཀཾ པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཾ ཨེཀཾ དྷམྨིཀ’’ནྟི ཨཱདིཾ ‘‘ཀཏྭཱ ཡཱཝ དས ཨདྷམྨིཀཱནི པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཱནི དས དྷམྨིཀཱནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༧) ཨེཝཾ ཨདྷམྨིཀཱ པཉྩཔཉྙཱས དྷམྨིཀཱ པཉྩཔཉྙཱསཱཏི དསུཏྟརསཏཾ ཙོདནཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱ དིཊྛེན ཙོདེནྟསྶ དསུཏྟརསཏཾ, སུཏེན ཙོདེནྟསྶ དསུཏྟརསཏཾ, པརིསངྐིཏེན ཙོདེནྟསྶ དསུཏྟརསཏནྟི ཏིཾསཱནི ཏཱིཎི སཏཱནི ཧོནྟི. ཏཱནི ཀཱཡེན ཙོདེནྟསྶ, ཝཱཙཱཡ ཙོདེནྟསྶ, ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཙོདེནྟསྶཱཏི ཏིགུཎཱནི ཀཏཱནི ནཝུཏཱནི ནཝ སཏཱནི ཧོནྟི. ཏཱནི ཨཏྟནཱ ཙོདེནྟསྶཱཔི པརེན ཙོདཱཔེནྟསྶཱཔི ཏཏྟཀཱནེཝཱཏི ཝཱིསཏིཨཱུནཱནི དྭེ སཧསྶཱནི ཧོནྟི, པུན དིཊྛཱདིབྷེདེ སམཱུལཀཱམཱུལཀཝསེན ཨནེཀསཧསྶཱ ཙོདནཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིམསྨིཾ ¶ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ‘‘ཨཏྟཱདཱནཾ ཨཱདཱཏུཀཱམེན ཨུཔཱལི བྷིཀྑུནཱ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཏྟཱདཱནཾ ཨཱདཱཏབྦ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༨) ཙ ‘‘ཙོདཀེན ཨུཔཱལི བྷིཀྑུནཱ པརཾ ཙོདེཏུཀཱམེན པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརོ ཙོདེཏབྦོ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༩) ཙ ཨེཝཾ ཨུཔཱལིཔཉྩཀཱདཱིསུ ཝུཏྟཱནི བཧཱུནི སུཏྟཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟཱདཱནལཀྑཎཉྩ ཙོདཀཝཏྟཉྩ ཙུདིཏཀཝཏྟཉྩ སངྒྷེན ཀཱཏབྦཀིཙྩཉྩ ཨནུཝིཛྫཀཝཏྟཉྩ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐིཏཾ, ཏཾ མཡཾ ཡཐཱཨཱགཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཝུཏྟཔྤབྷེདཱསུ ¶ པན ཨིམཱསུ ཙོདནཱསུ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ¶ ཙོདནཱཡ ཝསེན སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསཊེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙུདིཏཀཙོདཀཱ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཏུམྷེ ཨམྷཱཀཾ ཝིནིཙྪཡེན ཏུཊྛཱ བྷཝིསྶཐཱ’’ཏི. སཙེ ‘‘བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི, སངྒྷེན ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. ཨཐ པན ‘‘ཝིནིཙྪིནཐ ཏཱཝ, བྷནྟེ, སཙེ ཨམྷཱཀཾ ཁམིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘ཙེཏིཡཾ ཏཱཝ ཝནྡཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ དཱིགྷསུཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫིཏབྦཾ. ཏེ ཙེ ཙིརརཏྟཾ ཀིལནྟཱ པཀྐནྟཔརིསཱ ཨུཔཙྪིནྣཔཀྑཱ ཧུཏྭཱ པུན ཡཱཙནྟི, ཡཱཝཏཏིཡཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཡདཱ ནིམྨདཱ ཧོནྟི ཏདཱ ནེསཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. ཝིནིཙྪིནནྟེཧི ཙ སཙེ ཨལཛྫུསྶནྣཱ ཧོཏི, པརིསཱ ཨུབྦཱཧིཀཱཡ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. སཙེ བཱལུསྶནྣཱ ཧོཏི པརིསཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སབྷཱགེ ཝིནཡདྷརེ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཝིནཡདྷརེ པརིཡེསཱཔེཏྭཱ ཡེན དྷམྨེན ཡེན ཝིནཡེན ཡེན སཏྠུསཱསནེན ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམཏི, ཏཐཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཙ ‘‘དྷམྨོ’’ཏི བྷཱུཏཾ ཝཏྠུ. ‘‘ཝིནཡོ’’ཏི ཙོདནཱ སཱརཎཱ ཙ. ‘‘སཏྠུསཱསན’’ནྟི ཉཏྟིསམྤདཱ ཙ ཨནུསཱཝནསམྤདཱ ཙ. ཏསྨཱ ཙོདཀེན ཝཏྠུསྨིཾ ཨཱརོཙིཏེ ཙུདིཏཀོ པུཙྪིཏབྦོ ‘‘སནྟམེཏཾ, ནོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ བྷཱུཏེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ཙ ཉཏྟིསམྤདཱཡ ཨནུསཱཝནསམྤདཱཡ ཙ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏབྦཾ. ཏཏྲ ཙེ ཨལཛྫཱི ལཛྫིཾ ཙོདེཏི, སོ ཙ ཨལཛྫཱི བཱལོ ཧོཏི ཨབྱཏྟོ ནཱསྶ ནཡོ དཱཏབྦོ. ཨེཝཾ པན ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀིམྷི ནཾ ཙོདེསཱི’’ཏི? ཨདྡྷཱ སོ ཝཀྑཏི – ‘‘ཀིམིདཾ, བྷནྟེ, ཀིམྷི ནཾ ནཱམཱ’’ཏི. ཏྭཾ ཀིམྷི ནམྤི ན ཛཱནཱསི, ན ཡུཏྟཾ ཏཡཱ ཨེཝརཱུཔེན བཱལེན པརཾ ཙོདེཏུནྟི ཨུཡྻོཛེཏབྦོ ནཱསྶ ཨནུཡོགོ དཱཏབྦོ. སཙེ པན སོ ཨལཛྫཱི པཎྜིཏོ ཧོཏི ¶ བྱཏྟོ དིཊྛེན ཝཱ སུཏེན ཝཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ སམྤཱདེཏུཾ སཀྐོཏི ཨེཏསྶ ཨནུཡོགཾ དཏྭཱ ལཛྫིསྶེཝ པཊིཉྙཱཡ ཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ.

སཙེ ལཛྫཱི ཨལཛྫིཾ ཙོདེཏི, སོ ཙ ལཛྫཱི བཱལོ ཧོཏི ཨབྱཏྟོ, ན སཀྐོཏི ཨནུཡོགཾ དཱཏུཾ. ཏསྶ ནཡོ དཱཏབྦོ – ‘‘ཀིམྷི ནཾ ཙོདེསི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཨཱདཱིསུ ¶ ཝཱ ཨེཀིསྶཱ’’ཏི. ཀསྨཱ པན ཨིམསྶེཝ ཨེཝཾ ནཡོ དཱཏབྦོ, ན ཨིཏརསྶ? ནནུ ན ཡུཏྟཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགཏིགམནནྟི? ན ཡུཏྟམེཝ. ཨིདཾ པན ཨགཏིགམནཾ ན ཧོཏི, དྷམྨཱནུགྒཧོ ནཱམ ཨེསོ ཨལཛྫིནིགྒཧཏྠཱཡ ཧི ལཛྫིཔགྒཧཏྠཱཡ ཙ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ. ཏཏྲ ཨལཛྫཱི ནཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟོ ཨེཧཱིཏི, ལཛྫཱི པན ནཡཾ ལབྷིཏྭཱ དིཊྛེ དིཊྛསནྟཱནེན, སུཏེ སུཏསནྟཱནེན པཏིཊྛཱཡ ཀཐེསྶཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ དྷམྨཱནུགྒཧོ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ¶ སོ ལཛྫཱི པཎྜིཏོ ཧོཏི བྱཏྟོ, པཏིཊྛཱཡ ཀཐེཏི, ཨལཛྫཱི ཙ ‘‘ཨེཏམྤི ནཏྠི, ཨེཏམྤི ནཏྠཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ན དེཏི, ཨལཛྫིསྶ པཊིཉྙཱཡ ཨེཝ ཀཱཏབྦཾ.

ཏདཏྠདཱིཔནཏྠཉྩ ཨིདཾ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ. ཏེཔིཊཀཙཱུལཱ༹བྷཡཏྠེརོ ཀིར ལོཧཔཱསཱདསྶ ཧེཊྛཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡཾ ཀཐེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ ཝུཊྛཱནསམཡེ དྭེ ཨཏྟཔཙྩཏྠིཀཱ ཀཐཾ པཝཏྟེསུཾ. ཨེཀོ ‘‘ཨེཏམྤི ནཏྠི, ཨེཏམྤི ནཏྠཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ན དེཏི. ཨཐ ཨཔྤཱཝསེསེ པཋམཡཱམེ ཐེརསྶ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ‘‘ཨཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཀཐེཏི, ཨཡཾ པན པཊིཉྙཾ ན དེཏི, བཧཱུནི ཙ ཝཏྠཱུནི ཨོསཊཱནི ཨདྡྷཱ ཨེཏཾ ཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨསུདྡྷལདྡྷི ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ བཱིཛནཱིདཎྜཀེན པཱདཀཐལིཀཱཡ སཉྙཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱཝུསོ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ཨནནུཙྪཝིཀོ ཨཉྙེན ཝིནིཙྪིནཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀསྨཱ བྷནྟེཏི? ཐེརོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི, ཙུདིཏཀཔུགྒལསྶ ཀཱཡེ ཌཱཧོ ཨུཊྛིཏོ, ཏཏོ སོ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ཨནུརཱུཔེན ཝིནཡདྷརེན ནཱམ ཏུམྷཱདིསེནེཝ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཙོདཀེན ཙ ཨཱིདིསེནེཝ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སེཏཀཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ ‘‘ཙིརཾ ཀིལམིཏཏྠ མཡཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨེཝཾ ལཛྫིནཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨལཛྫཱི བཧཱུསུཔི ཝཏྠཱུསུ ཨུཔྤནྣེསུ པཊིཉྙཾ ན དེཏི, སོ ནེཝ ‘‘སུདྡྷོ’’ཏི ཝཏྟབྦོ ན ‘‘ཨསུདྡྷོ’’ཏི. ཛཱིཝམཏཀོ ནཱམ ཨཱམཀཔཱུཏིཀོ ནཱམ ཙེས.

སཙེ ¶ པནསྶ ཨཉྙམྤི ཏཱདིསཾ ཝཏྠུཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ ¶ . ཏཐཱ ནཱསིཏཀོཝ བྷཝིསྶཏི. སཙེ པན ཨལཛྫཱིཡེཝ ཨལཛྫིཾ ཙོདེཏི, སོ ཝཏྟབྦོ ‘‘ཨཱཝུསོ ཏཝ ཝཙནེནཱཡཾ ཀིཾ སཀྐཱ ཝཏྟུ’’ནྟི ཨིཏརམྤི ཏཐེཝ ཝཏྭཱ ཨུབྷོཔི ‘‘ཨེཀསམྦྷོགཔརིབྷོགཱ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེཏབྦཱ, སཱིལཏྠཱཡ ཏེསཾ ཝིནིཙྪཡོ ན ཀཱཏབྦོ. པཏྟཙཱིཝརཔརིཝེཎཱདིཨཏྠཱཡ པན པཏིརཱུཔཾ སཀྑིཾ ལབྷིཏྭཱ ཀཱཏབྦོ.

ཨཐ ལཛྫཱི ལཛྫིཾ ཙོདེཏི, ཝིཝཱདོ ཙ ནེསཾ ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཨཔྤམཏྟཀོ ཧོཏི, སཉྙཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཙྩཡཾ དེསཱཔེཏྭཱ ཨུཡྻོཛེཏབྦཱ. ཨཐ པནེཏྠ ཙུདིཏཀེན སཧསཱ ཝིརདྡྷཾ ཧོཏི, ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨལཛྫཱི ནཱམ ནཏྠི. སོ ཙ པཀྑཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ པཊིཉྙཾ ན དེཏི, ‘‘མཡཾ སདྡཧཱམ, མཡཾ སདྡཧཱམཱ’’ཏི བཧཱུ ཨུཊྛཧནྟི. སོ ཏེསཾ པཊིཉྙཱཡ ཨེཀཝཱརཾ དྭེཝཱརཾ སུདྡྷོ ཧོཏུ. ཨཐ པན ཝིརདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཋཱནེ ན ཏིཊྛཏི, ཝིནིཙྪཡོ ན དཱཏབྦོ.

ཨེཝཾ ¶ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ཙོདནཱཡ ཝསེན སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསཊེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙུདིཏཀཙོདཀེསུ པཊིཔཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཏསྶཱཡེཝ ཙོདནཱཡ སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཛཱནནཏྠཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱདཱིནཾ ཝསེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ ཙོདནཱཡ ཀོ ཨཱདི, ཀིཾ མཛ྄ཛྷེ, ཀིཾ པརིཡོསཱནཾ? ཙོདནཱཡ ‘‘ཨཧཾ ཏཾ ཝཏྟུཀཱམོ, ཀརོཏུ མེ ཨཱཡསྨཱ ཨོཀཱས’’ནྟི ཨེཝཾ ཨོཀཱསཀམྨཾ ཨཱདི, ཨོཏིཎྞེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡོ མཛ྄ཛྷེ, ཨཱཔཏྟིཡཾ ཝཱ ཨནཱཔཏྟིཡཾ ཝཱ པཏིཊྛཱཔནེན སམཐོ པརིཡོསཱནཾ.

ཙོདནཱཡ ཀཏི མཱུལཱནི, ཀཏི ཝཏྠཱུནི, ཀཏི བྷཱུམིཡོ? ཙོདནཱཡ དྭེ མཱུལཱནི – སམཱུལིཀཱ ཝཱ ཨམཱུལིཀཱ ཝཱ; ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི – དིཊྛཾ, སུཏཾ, པརིསངྐིཏཾ; པཉྩ བྷཱུམིཡོ – ཀཱལེན ཝཀྑཱམི ནོ ཨཀཱལེན, བྷཱུཏེན ཝཀྑཱམི ནོ ཨབྷཱུཏེན, སཎྷེན ཝཀྑཱམི ནོ ཕརུསེན, ཨཏྠསཾཧིཏེན ཝཀྑཱམི ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན, མེཏྟཙིཏྟོ ཝཀྑཱམི ནོ དོསནྟརོཏི. ཨིམཱཡ ཙ པན ཙོདནཱཡ ཙོདཀེན པུགྒལེན ‘‘པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ནུ ཁོམྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༩) ནཡེན ཨུཔཱལིཔཉྩཀེ ཝུཏྟེསུ པནྣརསསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, ཙུདིཏཀེན དྭཱིསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཏབྦཾ སཙྩེ ཙ ཨཀུཔྤེ ཙཱཏི.

ཨཔྤེཝ ¶ ནཱམ ནཾ ཨིམམྷཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻནྟི ཨཔི ¶ ཨེཝ ནཱམ ནཾ པུགྒལཾ ཨིམམྷཱ སེཊྛཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻཾ, ‘‘སཱདྷུ ཝཏསྶ སཙཱཧཾ ཨིམཾ པུགྒལཾ ཨིམམྷཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨནུདྡྷཾསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾཧོཏི. པདབྷཱཛནེ པན ‘‘བྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻ’’ནྟི ཨིམསྶེཝ པརིཡཱཡམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷིཀྑུབྷཱཝཱ ཙཱཝེཡྻ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཁཎཱདཱིནི སམཡཝེཝཙནཱནི. ཏཾ ཁཎཾ ཏཾ ལཡཾ ཏཾ མུཧུཏྟཾ ཝཱིཏིཝཏྟེཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏསྨིཾ ལཡེ ཏསྨིཾ མུཧུཏྟེ ཝཱིཏིཝཏྟེ. བྷུམྨཔྤཏྟིཡཱ ཧི ཨིདཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

སམནུགྒཱཧིཡམཱནནིདྡེསེ ཡེན ཝཏྠུནཱ ཨནུདྡྷཾསིཏོ ཧོཏཱིཏི ཙཏཱུསུ པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུསུ ཡེན ཝཏྠུནཱ ཙོདཀེན ཙུདིཏཀོ ཨནུདྡྷཾསིཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ ཧོཏི. ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ སམནུགྒཱཧིཡམཱནོཏི ཏསྨིཾ ཙོདཀེན ཝུཏྟཝཏྠུསྨིཾ སོ ཙོདཀོ ཨནུཝིཛྫཀེན ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིནྟི ཏེ དིཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནུཝིཛྫིཡམཱནོ ཝཱིམཾསིཡམཱནོ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནོ.

ཨསམནུགྒཱཧིཡམཱནནིདྡེསེ ན ཀེནཙི ཝུཙྩམཱནོཏི ཨནུཝིཛྫཀེན ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི, ཨཐ ཝཱ དིཊྛཱདཱིསུ ཝཏྠཱུསུ ཀེནཙི ཨཝུཙྩམཱནོ. ཨེཏེསཉྩ དྭིནྣཾ མཱཏིཀཱཔདཱནཾ པརཏོ ¶ ‘‘བྷིཀྑུ ཙ དོསཾ པཏིཊྛཱཏཱི’’ཏིཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཨེཝཾ སམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ ཨསམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ བྷིཀྑུ ཙ དོསཾ པཏིཊྛཱཏི པཊིཙྩ ཏིཊྛཏི པཊིཛཱནཱཏི སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི. ཨིདཉྩ ཨམཱུལཀབྷཱཝསྶ པཱཀཊཀཱལདསྶནཏྠམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཱཔཏྟིཾ པན ཨནུདྡྷཾསིཏཀྑཎེཡེཝ ཨཱཔཛྫཏི.

ཨིདཱནི ‘‘ཨམཱུལཀཉྩེཝ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ཨམཱུལཀལཀྑཎཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཝཏྭཱ ཨཔུབྦམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨདྷིཀརཎཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཨདྷིཀརཎཊྛེན ཨེཀམྤི ཝཏྠུཝསེན ནཱནཱ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ ནཱནཏྟཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརི ཨདྷིཀརཎཱནི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཀོ པན སོ ཨདྷིཀརཎཊྛོ, ཡེནེཏཾ ཨེཀཾ ཧོཏཱིཏི? སམཐེཧི ཨདྷིཀརཎཱིཡཏཱ. ཏསྨཱ ཡཾ ཨདྷིཀིཙྩ ཨཱརབྦྷ པཊིཙྩ སནྡྷཱཡ སམཐཱ ཝཏྟནྟི, ཏཾ ‘‘ཨདྷིཀརཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྛཀཐཱསུ ¶ པན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྷིཀརཎནྟི ཀེཙི གཱཧཾ ཝདནྟི, ཀེཙི ཙེཏནཾ, ཀེཙི ¶ ཨཀྑནྟིཾ ཀེཙི ཝོཧཱརཾ, ཀེཙི པཎྞཏྟི’’ནྟི. པུན ཨེཝཾ ཝིཙཱརིཏཾ ‘‘ཡདི གཱཧོ ཨདྷིཀརཎཾ ནཱམ, ཨེཀོ ཨཏྟཱདཱནཾ གཧེཏྭཱ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནོ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ པུན ཙཛཏི, ཏསྶ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམཐཔྤཏྟཾ བྷཝིསྶཏི. ཡདི ཙེཏནཱ ཨདྷིཀརཎཾ, ‘‘ཨིདཾ ཨཏྟཱདཱནཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཱ ཙེཏནཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཡདི ཨཀྑནྟི ཨདྷིཀརཎཾ, ཨཀྑནྟིཡཱ ཨཏྟཱདཱནཾ གཧེཏྭཱཔི ཨཔརབྷཱགེ ཝིནིཙྪཡཾ ཨལབྷམཱནོ ཝཱ ཁམཱཔིཏོ ཝཱ ཙཛཏི. ཡདི ཝོཧཱརོ ཨདྷིཀརཎཾ, ཀཐེནྟོ ཨཱཧིཎྜིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཏུཎྷཱི ཧོཏི ནིརཝོ, ཨེཝམསྶ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམཐཔྤཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ པཎྞཏྟི ཨདྷིཀརཎནྟི.

ཏཾ པནེཏཾ ‘‘མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟི མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཡཱ ཏབྦྷཱགིཡཱ…པེ… ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎསྶ ཏབྦྷཱགིཡནྟི ཙ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ སིཡཱ ཀུསལཾ སིཡཱ ཨཀུསལཾ སིཡཱ ཨབྱཱཀཏ’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ན ཧི ཏེ པཎྞཏྟིཡཱ ཀུསལཱདིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟི, ན ཙ ‘‘ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེན དྷམྨེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཱགཏོ པཱརཱཛིཀདྷམྨོ པཎྞཏྟི ནཱམ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨཙྩནྟཨཀུསལཏྟཱ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ སིཡཱ ཨཀུསལཾ སིཡཱ ཨབྱཱཀཏ’’ནྟི (པརི. ༣༠༣).

ཡཉྩེཏཾ ‘‘ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨམཱུལཀཾ པཱརཱཛིཀཾ ནིདྡིཊྛཾ, ཏསྶེཝཱཡཾ ‘‘ཨམཱུལཀཉྩེཝ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི པཊིནིདྡེསོ, ན པཎྞཏྟིཡཱ ན ཧི ཨཉྙཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ¶ ཨཉྙཾ པཊིནིདྡིསཏི. ཡསྨཱ པན ཡཱཡ པཎྞཏྟིཡཱ ཡེན ཨབྷིལཱཔེན ཙོདཀེན སོ པུགྒལོ པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོཏི པཉྙཏྟོ, པཱརཱཛིཀསངྑཱཏསྶ ཨདྷིཀརཎསྶ ཨམཱུལཀཏྟཱ སཱཔི པཉྙཏྟི ཨམཱུལིཀཱ ཧོཏི, ཨདྷིཀརཎེ པཝཏྟཏྟཱ ཙ ཨདྷིཀརཎཾ. ཏསྨཱ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན པཎྞཏྟི ‘‘ཨདྷིཀརཎ’’ནྟི ཡུཛྫེཡྻ, ཡསྨཱ ཝཱ ཡཾ ཨམཱུལཀཾ ནཱམ ཨདྷིཀརཎཾ ཏཾ སབྷཱཝཏོ ནཏྠི, པཉྙཏྟིམཏྟམེཝ ཨཏྠི. ཏསྨཱཔི པཎྞཏྟི ཨདྷིཀརཎནྟི ཡུཛྫེཡྻ. ཏཉྩ ཁོ ཨིདྷེཝ ན སབྦཏྠ. ན ཧི ཝིཝཱདཱདཱིནཾ པཎྞཏྟི ཨདྷིཀརཎཾ. ཨདྷིཀརཎཊྛོ པན ཏེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟསམཐེཧི ཨདྷིཀརཎཱིཡཏཱ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཀརཎཊྛེན ཨིདྷེཀཙྩོ ཝིཝཱདོ ཝིཝཱདོ ཙེཝ ཨདྷིཀརཎཉྩཱཏི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ ¶ .

ཏཏྠ ¶ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཱུ ཝིཝདནྟི དྷམྨོཏི ཝཱ ཨདྷམྨོཏི ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཊྛཱརས བྷེདཀརཝཏྠཱུནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ ཝིཝཱདོ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ. ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨནུཝདནྟི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙཏསྶོ ཝིཔཏྟིཡོ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ ཨནུཝཱདོ ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎཾ. ‘‘པཉྩཔི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ, སཏྟཔི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟིཡེཝ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ. ‘‘ཡཱ སངྒྷསྶ ཀིཙྩཡཏཱ ཀརཎཱིཡཏཱ ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཉཏྟིཀམྨཾ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༡༥) ཨེཝཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སངྒྷཀིཙྩཾ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིསངྑཱཏཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. སེསཱནི ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟཱནི, ཨེཏྟཀཱ ཧི ཨདྷིཀརཎསདྡསྶ ཨཏྠཱ. ཏེསུ པཱརཱཛིཀམེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཾ དིཊྛཱདཱིཧི མཱུལེཧི ཨམཱུལཀཉྩེཝ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏི. ཨཡཉྩ བྷིཀྑུ དོསཾ པཏིཊྛཱཏི, པཊིཙྩ ཏིཊྛཏི ‘‘ཏུཙྪཀཾ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདནྟོ པཊིཛཱནཱཏི. ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུདྡྷཾསིཏཀྑཎེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོཏི ཨཡཾ ཏཱཝསྶ སཔདཱནུཀྐམནིདྡེསསྶ སིཀྑཱཔདསྶ ཨཏྠོ.

༣༨༧. ཨིདཱནི ཡཱནི ཏཱནི སངྑེཔཏོ དིཊྛཱདཱིནི ཙོདནཱཝཏྠཱུནི ཝུཏྟཱནི, ཏེསཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིཾ རོཔེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཨདིཊྛསྶ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨདིཊྛསྶ ཧོཏཱིཏི ཨདིཊྛོ ཨསྶ ཧོཏི. ཨེཏེན ཙོདཀེན ཨདིཊྛོ ཧོཏི, སོ པུགྒལོ པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ཨསུཏསྶ ཧོཏཱིཏིཨཱདཱིསུཔི.

དིཊྛོ མཡཱཏི དིཊྛོསི མཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སུཏོ མཡཱཏིཨཱདཱིསུཔི. སེསཾ ཨདིཊྛམཱུལཀེ ¶ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. དིཊྛམཱུལཀེ པན ཏཉྩེ ཙོདེཏི ‘‘སུཏོ མཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནཾ སུཏྟཱདཱིནཾ ཨཱབྷཱཝེན ཨམཱུལཀཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སབྦསྨིཾཡེཝ ཙ ཨིམསྨིཾ ཙོདཀཝཱརེ ཡཐཱ ཨིདྷཱགཏེསུ ‘‘པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསི, ཨསྶམཎོསི, ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསཱི’’ཏི ཨིམེསུ ཝཙནེསུ ཨེཀེཀསྶ ཝསེན ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ¶ ཨཉྙཏྲ ཨཱགཏེསུ ‘‘དུསྶཱིལོ, པཱཔདྷམྨོ, ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརོ, པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ ¶ , ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ, ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ, ཨནྟོཔཱུཏི, ཨཝསྶུཏོ, ཀསམྦུཛཱཏོ’’ཏི ཨིམེསུཔི ཝཙནེསུ ཨེཀེཀསྶ ཝསེན ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏིཡེཝ.

‘‘ནཏྠི ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ པཝཱརཎཱ ཝཱ སངྒྷཀམྨཾ ཝཱ’’ཏི ཨིམཱནི པན སུདྡྷཱནི སཱིསཾ ན ཨེནྟི, ‘‘དུསྶཱིལོསི ནཏྠི ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ དུསྶཱིལཱདིཔདེསུ པན ‘‘པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསཱི’’ཏིཨཱདིཔདེསུ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི སདྡྷིཾ གྷཊིཏཱནེཝ སཱིསཾ ཨེནྟི, སངྒྷཱདིསེསཀརཱནི ཧོནྟི.

མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ན ཀེཝལཾ ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནི ‘དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ’ཏིཨཱདིཔདཱནེཝ སཱིསཾ ཨེནྟི, ‘ཀོཎྛོསི མཧཱསཱམཎེརོསི, མཧཱཨུཔཱསཀོསི, ཛེཊྛབྦཏིཀོསི, ནིགཎྛོསི, ཨཱཛཱིཝཀོསི, ཏཱཔསོསི, པརིབྦཱཛཀོསི, པཎྜཀོསི, ཐེཡྻསཾཝཱསཀོསི, ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟཀོསི, ཏིརཙྪཱནགཏོསི, མཱཏུགྷཱཏཀོསི, པིཏུགྷཱཏཀོསི, ཨརཧནྟགྷཱཏཀོསི, སངྒྷབྷེདཀོསི, ལོཧིཏུཔྤཱདཀོསི, བྷིཀྑུནཱིདཱུསཀོསི, ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཨོསཱི’ཏི ཨིམཱནིཔི སཱིསཾ ཨེནྟིཡེཝཱ’’ཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོཡེཝ ཙ ‘‘དིཊྛེ ཝེམཏིཀོཏིཨཱདཱིསུ ཡདགྒེན ཝེམཏིཀོ ཏདགྒེན ནོ ཀཔྤེཏི, ཡདགྒེན ནོ ཀཔྤེཏི ཏདགྒེན ནསྶརཏི, ཡདགྒེན ནསྶརཏི ཏདགྒེན པམུཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདཏི.

མཧཱསུམཏྠེརོ པན ཨེཀེཀཾ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཙཏུནྣམྤི པཱཊེཀྐཾ ནཡཾ དསྶེཏི. ཀཐཾ? དིཊྛེ ཝེམཏིཀོཏི ཨཡཾ ཏཱཝ དསྶནེ ཝཱ ཝེམཏིཀོ ཧོཏི པུགྒལེ ཝཱ, ཏཏྠ ‘‘དིཊྛོ ནུཁོ མཡཱ ན དིཊྛོ’’ཏི ཨེཝཾ དསྶནེ ཝེམཏིཀོ ཧོཏི. ‘‘ཨཡཾ ནུཁོ མཡཱ དིཊྛོ ཨཉྙོ’’ཏི ཨེཝཾ པུགྒལེ ཝེམཏིཀོ ཧོཏི. ཨེཝཾ དསྶནཾ ཝཱ ནོ ཀཔྤེཏི པུགྒལཾ ཝཱ, དསྶནཾ ཝཱ ནསྶརཏི པུགྒལཾ ཝཱ, དསྶནཾ ཝཱ པམུཊྛོ ཧོཏི པུགྒལཾ ཝཱ. ཨེཏྠ ཙ ཝེམཏིཀོཏི ཝིམཏིཛཱཏོ. ནོ ཀཔྤེཏཱིཏི ན སདྡཧཏི. ནསྶརཏཱིཏི ཨསཱརིཡམཱནོ ནསྶརཏི. ཡདཱ པན ཏཾ ¶ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ བྷནྟེ ཋཱནེ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ’’ཏི སཱརེནྟི ཏདཱ སརཏི. པམུཊྛོཏི ¶ ཡོ ཏེཧི ཏེཧི ཨུཔཱཡེཧི སཱརིཡམཱནོཔི ནསྶརཏིཡེཝཱཏི ¶ . ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཙོདཱཔཀཝཱརོཔི ཝེདིཏབྦོ, ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ ‘‘མཡཱ’’ཏི པརིཧཱིནཾ, སེསཾ ཙོདཀཝཱརསདིསམེཝ.

༣༨༩. ཏཏོ པརཾ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ ཨནཱཔཏྟིབྷེདཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསུདྡྷེ སུདྡྷདིཊྛཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙཏུཀྐཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ པདཾ ཙཏཱུཧི ཙཏཱུཧི བྷེདེཧི ནིདྡིཊྛཾ, ཏཾ སབྦཾ པཱལི༹ནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ. ཀེཝལཾ ཧེཏྠཱདྷིཔྤཱཡབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི ཨདྷིཔྤཱཡོ ནཱམ – ཙཱཝནཱདྷིཔྤཱཡོ, ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡོ, ཀམྨཱདྷིཔྤཱཡོ, ཝུཊྛཱནཱདྷིཔྤཱཡོ, ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཊྛཔནཱདྷིཔྤཱཡོ, ཨནུཝིཛྫནཱདྷིཔྤཱཡོ, དྷམྨཀཐཱདྷིཔྤཱཡོཏི ཨནེཀཝིདྷོ. ཏཏྠ པུརིམེསུ ཙཏཱུསུ ཨདྷིཔྤཱཡེསུ ཨོཀཱསཾ ཨཀཱརཱཔེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཨོཀཱསཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱཔི ཙ སམྨུཁཱ ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེན ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨམཱུལཀེན སངྒྷཱདིསེསེན ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཡཱ ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡེན ཝདནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨསམྨུཁཱ པན སཏྟཧིཔི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷེཧི ཝདནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཨསམྨུཁཱ ཨེཝ སཏྟཝིདྷམྤི ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ དུཀྐཊམེཝ.

ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘ཝུཊྛཱནཱདྷིཔྤཱཡེན ‘ཏྭཾ ཨིམཾ ནཱམ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ ཏཾ པཊིཀརོཧཱི’ཏི ཝདནྟསྶ ཨོཀཱསཀིཙྩཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སབྦཏྠེཝ པན ‘‘ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཾ ཋཔེནྟསྶ ཨོཀཱསཀམྨཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཋཔནཀྑེཏྟཾ པན ཛཱནིཏབྦཾ. ‘‘སུཎཱཏུ མེ བྷནྟེ སངྒྷོ ཨཛྫུཔོསཐོ པནྣརསོ ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ སངྒྷོ ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻ’’ཏི ཨེཏསྨིཉྷི རེ-ཀཱརེ ཨནཏིཀྐནྟེཡེཝ ཋཔེཏུཾ ལབྦྷཏི. ཏཏོ པརཾ པན ཡྻ-ཀཱརེ པཏྟེ ན ལབྦྷཏི. ཨེས ནཡོ པཝཱརཎཱཡ. ཨནུཝིཛྫཀསྶཱཔི ཨོསཊེ ཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨཏྠེཏཾ ཏཝཱ’’ཏི ཨནུཝིཛྫནཱདྷིཔྤཱཡེན ཝདནྟསྶ ཨོཀཱསཀམྨཾ ནཏྠི.

དྷམྨཀཐིཀསྶཱཔི དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརོཏི, ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨསྶམཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནོདིསྶ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ ཨོཀཱསཀམྨཾ ནཏྠི. སཙེ པན ཨོདིསྶ ནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ¶ ཙ ཨསྶམཎོ ཨནུཔཱསཀོ’’ཏི ཀཐེཏི, དྷམྨཱསནཏོ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ དེསེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཡཾ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཨནོཀཱསཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏསྶ ཨོཀཱསཾ ཨཀཱརཱཔེཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ན ཧི ཀོཙི ཨནོཀཱསོ ནཱམ ཨཏྠི, ཡམོཀཱསཾ ¶ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨོཀཱསཾ པན ཨཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.