📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཝིནཡཔིཊཀེ

པཱརཱཛིཀཀཎྜ-ཨཊྛཀཐཱ (དུཏིཡོ བྷཱགོ)

༣. ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཾ

ཏཏིཡཾ ¶ ¶ ¶ ཏཱིཧི སུདྡྷེན, ཡཾ བུདྡྷེན ཝིབྷཱཝིཏཾ;

པཱརཱཛིཀཾ ཏསྶ དཱནི, པཏྟོ སཾཝཎྞནཱཀྐམོ.

ཡསྨཱ ཏསྨཱ སུཝིཉྙེཡྻཾ, ཡཾ པུབྦེ ཙ པཀཱསིཏཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱ ཨསྶཱཔི, ཧོཏི སཾཝཎྞནཱ ཨཡཾ.

པཋམཔཉྙཏྟིནིདཱནཝཎྞནཱ

༡༦༢. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡནྟི ཨེཏྠ ཝེསཱལིཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན པཝཏྟཝོཧཱརེ ནགརེ. ཏཉྷི ནགརཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཝཌྜྷནེན ཝིསཱལཱིབྷཱུཏཏྟཱ ‘‘ཝེསཱལཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདམྤི ཙ ནགརཾ སབྦཉྙུཏཔྤཏྟེཡེཝ སམྨཱསམྦུདྡྷེ སབྦཱཀཱརེན ཝེཔུལླཾ པཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ གོཙརགཱམཾ དསྶེཏྭཱ ནིཝཱསཊྛཱན མཱཧ – ‘‘མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡ’’ནྟི. ཏཏྠ མཧཱཝནཾ ནཱམ སཡཾཛཱཏཾ ཨརོཔིམཾ སཔརིཙྪེདཾ མཧནྟཾ ཝནཾ. ཀཔིལཝཏྠུསཱམནྟཱ པན མཧཱཝནཾ ཧིམཝནྟེན སཧ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཨཔརིཙྪེདཾ ཧུཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཾ. ཨིདཾ ཏཱདིསཾ ན ཧོཏི, སཔརིཙྪེདཾ མཧནྟཾ ཝནནྟི མཧཱཝནཾ. ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱ པན མཧཱཝནཾ ¶ ནིསྶཱཡ ཀཏེ ཨཱརཱམེ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨནྟོ ཀཏྭཱ ཧཾསཝཊྚཀཙྪདནེན ཀཏཱ སབྦཱཀཱརསམྤནྣཱ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ གནྡྷཀུཊི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེཏཱིཏི ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི ཨསུབྷཱཀཱརསནྡསྶནཔྤཝཏྟཾ ཀཱཡཝིཙྪནྡནིཡཀཐཾ ཀཐེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ ལོམཱ…པེ. ¶ … མུཏྟ’’ནྟི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སབྦཱཀཱརེནཔི ཝིཙིནནྟོ ན ཀོཙི ཀིཉྩི མུཏྟཾ ཝཱ མཎིཾ ཝཱ ཝེལུ༹རིཡཾ ཝཱ ཨགརུཾ ཝཱ ཙནྡནཾ ཝཱ ཀུངྐུམཾ ཝཱ ཀཔྤཱུརཾ ཝཱ ཝཱསཙུཎྞཱདཱིནི ཝཱ ཨཎུམཏྟམྤི སུཙིབྷཱཝཾ པསྶཏི. ཨཐ ཁོ པརམདུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཾ ཨསྶིརཱིཀདསྶནཾ ཀེསལོམཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ ཨསུཙིཾཡེཝ པསྶཏི. ཏསྨཱ ན ཨེཏྠ ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱ ཀརཎཱིཡོ. ཡེཔི ཧི ཨུཏྟམངྒེ སིརསྨིཾ ཛཱཏཱ ཀེསཱ ནཱམ, ཏེཔི ཨསུབྷཱ ཙེཝ ཨསུཙིནོ ཙ པཊིཀྐཱུལཱ ཙ. སོ ཙ ནེསཾ ཨསུབྷཱསུཙིཔཊིཀྐཱུལབྷཱཝོ ཝཎྞཏོཔི སཎྛཱནཏོཔི གནྡྷཏོཔི ཨཱསཡཏོཔི ཨོཀཱསཏོཔཱིཏི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ལོམཱདཱིནནྟི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༨༢) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨེཀམེཀསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ པཉྩཔཉྩཔྤབྷེདེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེཏི.

ཨསུབྷཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིཝསེན ཨསུབྷམཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པདབྷཱཛནཱིཡེན ཏཾ ཝིབྷཛནྟོ ཝཎྞེནྟོ སཾཝཎྞེནྟོ ཨསུབྷཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཨསུབྷབྷཱཝནཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཡཱ ཨཡཾ ཀེསཱདཱིསུ ཝཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིསུ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱཝཏྠཱུསུ ཨསུབྷཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ པཝཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ བྷཱཝནཱ ཝཌྜྷནཱ ཕཱཏིཀམྨཾ, ཏསྶཱ ཨསུབྷབྷཱཝནཱཡ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེནྟོ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, གུཎཾ པརིཀིཏྟེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨསུབྷབྷཱཝནཱབྷིཡུཏྟོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ ཀེསཱདཱིསུ ཝཱ ཝཏྠཱུསུ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིསུ ཝཱ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ¶ པཊིལབྷཏི. སོ ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ ཙིཏྟམཉྫཱུསཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨུཏྟམཏྠཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི.

ཏཏྲིམཱནི ¶ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ དས ལཀྑཎཱནི – པཱརིཔནྠིཀཏོ ཙིཏྟཝིསུདྡྷི, མཛ྄ཛྷིམསྶ སམཱདྷིནིམིཏྟསྶ པཊིཔཏྟི, ཏཏྠ ཙིཏྟཔཀྑནྡནཾ, ཝིསུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, སམཐཔྤཊིཔནྣསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེན ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱཏི.

ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – ‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀོ ཨཱདི, ཀིཾ མཛ྄ཛྷེ, ཀིཾ པརིཡོསཱནཾ? པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? ཨཱདིསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཡོ ཏསྶ པརིཔནྠོ ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. ཡཉྩ པརིཔནྠཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, ཡཉྩ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩ’.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? མཛ྄ཛྷསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི – ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, སམཐཔྤཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ སམཐཔྤཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ¶ , ཡཉྩ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩ’.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? པརིཡོསཱནསྶ ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི – ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི ¶ . ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཙཏུལཀྑཎསམྤནྣཉྩ. ‘‘ཨེཝཾ ཏིཝིདྷཏྟགཏཾ ཙིཏྟཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཀཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ ¶ ཝིཏཀྐསམྤནྣཉྩེཝ ཧོཏི ཝིཙཱརསམྤནྣཉྩ པཱིཏིསམྤནྣཉྩ སུཁསམྤནྣཉྩ ཙིཏྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནསམྤནྣཉྩ སདྡྷཱསམྤནྣཉྩ ཝཱིརིཡསམྤནྣཉྩ སཏིསམྤནྣཉྩ སམཱདྷིསམྤནྣཉྩ པཉྙཱསམྤནྣཉྩཱ’’ཏི (པཊི. རོ. ༡.༡༥༨).

ཨཱདིསྶ ཨཱདིསྶ ཨསུབྷསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ‘‘ཨེཝམྤི ཨིཏྠམྤཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝཝཏྠཱནཾ ཀཏྭཱ ཨཱདིསནྟོ ཨསུབྷསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏི, གུཎཾ པརིཀིཏྟེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨསུབྷསཉྙཱཔརིཙིཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཙེཏསཱ བཧུལཾ ཝིཧརཏོ མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཊྚཏི, ན སམྤསཱརཱིཡཏི, ཨུཔེཀྑཱ ཝཱ པཱཊིཀུལྱཏཱ ཝཱ སཎྛཱཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀུཀྐུཊཔཏྟཾ ཝཱ ནྷཱརུདདྡུལཾ ཝཱ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཊྚཏི, ན སམྤསཱརཱིཡཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསུབྷསཉྙཱཔརིཙིཏེན བྷིཀྑུནོ ¶ ཙེཏསཱ བཧུལཾ ཝིཧརཏོ མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ པཊིལཱིཡཏི པཊིཀུཊཏི པཊིཝཊྚཏི, ན སམྤསཱརཱིཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༤༩).

ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷམཱསཾ པཊིསལླཱིཡིཏུནྟི ཨཧཾ བྷིཀྑཝེ ཨེཀཾ ཨདྡྷམཱསཾ པཊིསལླཱིཡིཏུཾ ནིལཱིཡིཏུཾ ཨེཀོཝ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིཏུཾ ཨིཙྪཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ནམྷི ཀེནཙི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ཨཉྙཏྲ ཨེཀེན པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀེནཱཏི ཡོ ཨཏྟནཱ པཡུཏྟཝཱཙཾ ཨཀཏྭཱ མམཏྠཱཡ སདྡྷེསུ ཀུལེསུ པཊིཡཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔནཱམེཏི, ཏཾ པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཋཔེཏྭཱ ནམྷི ཨཉྙེན ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོཏི.

ཀསྨཱ པན ཨེཝམཱཧཱཏི? ཨཏཱིཏེ ཀིར པཉྩསཏཱ མིགལུདྡཀཱ མཧཏཱིཧི དཎྜཝཱགུརཱཧི ཨརཉྙཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཨེཀཏོཡེཝ ཡཱཝཛཱིཝཾ མིགཔཀྑིགྷཱཏཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ ནིརཡེ ཨུཔཔནྣཱ; ཏེ ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ པུབྦེ ཀཏེན ཀེནཙིདེཝ ཀུསལཀམྨེན མནུསྶེསུ ཨུཔཔནྣཱ ཀལྱཱཎཱུཔནིསྶཡཝསེན སབྦེཔི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཉྩ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཾསུ; ཏེསཾ ཏཏོ མཱུལཱཀུསལཀམྨཏོ ཨཝིཔཀྐཝིཔཱཀཱ ཨཔརཱཔརཙེཏནཱ ཏསྨིཾ ཨདྡྷམཱསབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱུཔཀྐམེན ཙ པརཱུཔཀྐམེན ཙ ཛཱིཝཏུཔཙྪེདཱཡ ཨོཀཱསམཀཱསི, ཏཾ བྷགཝཱ ཨདྡས. ཀམྨཝིཔཱཀོ ནཱམ ན སཀྐཱ ཀེནཙི པཊིབཱཧིཏུཾ. ཏེསུ ཙ བྷིཀྑཱུསུ པུཐུཛྫནཱཔི ཨཏྠི སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིཨནཱགཱམཱིཁཱིཎཱསཝཱཔི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ, ཨིཏརེ ཨརིཡསཱཝཀཱ ¶ ནིཡཏགཏིཀཱ སུགཏིཔརཱཡཎཱ, པུཐུཛྫནཱནཾ པན གཏི ཨནིཡཏཱ. ཨཐ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི ¶ – ‘‘ཨིམེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཚནྡརཱགེན མརཎབྷཡབྷཱིཏཱ ན སཀྑིསྶནྟི གཏིཾ ཝིསོདྷེཏུཾ, ཧནྡ ནེསཾ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནཱཡ ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེམི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིགཏཙྪནྡརཱགཏཱཡ གཏིཝིསོདྷནཾ ཀཏྭཱ སགྒེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིསྶནྟི. ཨེཝཾ ནེསཾ མམ སནྟིཀེ པབྦཛྫཱ སཱཏྠིཀཱ ¶ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཏེསཾ ཨནུགྒཧཱཡ ཨསུབྷཀཐཾ ཀཐེསི ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན, ནོ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཱདྷིཔྤཱཡེན. ཀཐེཏྭཱ ཙ པནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སཙེ མཾ ཨིམཾ ཨདྡྷམཱསཾ བྷིཀྑཱུ པསྶིསྶནྟི, ‘ཨཛྫ ཨེཀོ བྷིཀྑུ མཏོ, ཨཛྫ དྭེ…པེ… ཨཛྫ དསཱ’ཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེསྶནྟི. ཨཡཉྩ ཀམྨཝིཔཱཀོ ན སཀྐཱ མཡཱ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ པཊིབཱཧིཏུཾ. སྭཱཧཾ ཏཾ སུཏྭཱཔི ཀིཾ ཀརིསྶཱམི? ཀིཾ མེ ཨནཏྠཀེན ཨནཡབྱསནེན སུཏེན? ཧནྡཱཧཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨདསྶནཾ ཨུཔགཙྪཱམཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷམཱསཾ པཏིསལླཱིཡིཏུཾ; ནམྷི ཀེནཙི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ཨཉྙཏྲ ཨེཀེན པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀེནཱ’’ཏི.

ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘པརཱུཔཝཱདཝིཝཛྫནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པཊིསལླཱིནོ’’ཏི. པརེ ཀིར བྷགཝནྟཾ ཨུཔཝདིསྶནྟི – ‘‘ཨཡཾ ‘སབྦཉྙཱུ, ཨཧཾ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟཱི’ཏི པཊིཛཱནམཱནོ ཨཏྟནོཔི སཱཝཀེ ཨཉྙམཉྙཾ གྷཱཏེནྟེ ནིཝཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཀིམཉྙཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི? ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ཝཀྑནྟི – ‘‘བྷགཝཱ པཊིསལླཱནམནུཡུཏྟོ ནཡིམཾ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཀོཙིསྶ ཨཱརོཙཡིཏཱཔི ནཏྠི, སཙེ ཛཱནེཡྻ ཨདྡྷཱ ནིཝཱརེཡྻཱ’’ཏི. ཨིདཾ པན ཨིཙྪཱམཏྟཾ, པཋམམེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ. ནཱསྶུདྷཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨསྶུདྷཱ’’ཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ; ནེཝ ཀོཙི བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནེཀེཧི ཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝོཀཱརོ ཨསྶཱཏི ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརོ; ཨནེཀཱཀཱརཝོཀིཎྞོ ཨནེཀཀཱརཎསམྨིསྶོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀོ སོ? ཨསུབྷབྷཱཝནཱནུཡོགོ, ཏཾ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཨསུབྷབྷཱཝནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཡུཏྟཔཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི. ཨཊྚཱིཡནྟཱིཏི སཀེན ཀཱཡེན ཨཊྚཱ དུཀྑིཏཱ ཧོནྟི ¶ . ཧརཱཡནྟཱིཏི ལཛྫནྟི. ཛིགུཙྪནྟཱིཏི སཉྫཱཏཛིགུཙྪཱ ཧོནྟི. དཧརོཏི ཏརུཎོ. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ. མཎྜནཀཛཱཏིཀོཏི མཎྜནཀཔཀཏིཀོ. སཱིསཾནྷཱཏོཏི ¶ སཱིསེན སདྡྷིཾ ནྷཱཏོ. དཧརོ ཡུཝཱཏི ཙེཏྠ དཧརཝཙནེན པཋམཡོབྦནབྷཱཝཾ དསྶེཏི. པཋམཡོབྦནེ ཧི སཏྟཱ ཝིསེསེན མཎྜནཀཛཱཏིཀཱ ཧོནྟི. སཱིསཾནྷཱཏོཏི ཨིམིནཱ མཎྜནཱནུཡོགཀཱལཾ. ཡུཝཱཔི ཧི ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀཏྭཱ སཾཀིལིཊྛསརཱིརོ ན ¶ མཎྜནཱནུཡུཏྟོ ཧོཏི; སཱིསཾནྷཱཏོ པན སོ མཎྜནམེཝཱནུཡུཉྫཏི. ཨཧིཀུཎཔཱདཱིནི དཊྛུམྤི ན ཨིཙྪཏི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཧིཀུཎཔེན ཝཱ ཀུཀྐུརཀུཎཔེན ཝཱ མནུསྶཀུཎཔེན ཝཱ ཀཎྛེ ཨཱསཏྟེན ཀེནཙིདེཝ པཙྩཏྠིཀེན ཨཱནེཏྭཱ ཀཎྛེ བདྡྷེན པཊིམུཀྐེན ཡཐཱ ཨཊྚཱིཡེཡྻ ཧརཱཡེཡྻ ཛིགུཙྪེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཏེ བྷིཀྑཱུ སཀེན ཀཱཡེན ཨཊྚཱིཡནྟཱ ཧརཱཡནྟཱ ཛིགུཙྪནྟཱ སོ ཝིཡ པུརིསོ ཏཾ ཀུཎཔཾ ཝིགཏཙྪནྡརཱགཏཱཡ ཨཏྟནོ ཀཱཡཾ པརིཙྩཛིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ སཏྠཾ ཨཱདཱཡ ཨཏྟནཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི. ‘‘ཏྭཾ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧི; ཨཧཾ ཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི.

མིགལཎྜིཀམྤི སམཎཀུཏྟཀནྟི མིགལཎྜིཀོཏི ཏསྶ ནཱམཾ; སམཎཀུཏྟཀོཏི སམཎཝེསདྷཱརཀོ. སོ ཀིར སིཁཱམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ སཱིསཾ མུཎྜེཏྭཱ ཨེཀཾ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཾསེ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾཡེཝ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིགྷཱསཱདབྷཱཝེན ཛཱིཝཏི. ཏམྤི མིགལཎྜིཀཾ སམཎཀུཏྟཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདནྟི. སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནོཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ, སཱདྷུ ཨཱཝུསོ ཨམྷེ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨརིཡཱ ནེཝ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརིཾསུ ན སམཱདཔེསུཾ, ན སམནུཉྙཱ ཨཧེསུཾ. པུཐུཛྫནཱ པན སབྦམཀཾསུ. ལོཧིཏཀནྟི ལོཧིཏམཀྑིཏཾ. ཡེན ཝགྒུམུདཱནདཱིཏི ཝགྒུམཏཱ ལོཀསྶ པུཉྙསམྨཏཱ ནདཱི. སོཔི ཀིར ‘‘ཏཾ པཱཔཾ ཏཏྠ པཝཱཧེསྶཱམཱི’’ཏི སཉྙཱཡ གཏོ, ནདིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཾ པཧཱིནཾ ནཱམ ནཏྠི.

༡༦༣. ཨཧུདེཝ ཀུཀྐུཙྩནྟི ཏེསུ ཀིར བྷིཀྑཱུསུ ཀེནཙིཔི ཀཱཡཝིཀཱརོ ཝཱ ¶ ཝཙཱིཝིཀཱརོ ཝཱ ན ཀཏོ, སབྦེ སཏཱ སམྤཛཱནཱ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔཛྫིཾསུ. ཏཾ ཨནུསྶརཏོ ཏསྶ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསིཡེཝ. ཨཧུ ཝིཔྤཊིསཱརོཏི ཏསྶེཝ ཀུཀྐུཙྩསྶ སབྷཱཝནིཡམནཏྠམེཏཾ ཝུཏྟཾ ¶ . ཝིཔྤཊིསཱརཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧོསི, ན ཝིནཡཀུཀྐུཙྩནྟི. ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེཏིཨཱདི ཀུཀྐུཙྩསྶ པཝཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེཏི ཨཱཡཏིཾ དཱནི མམ ཧིཏསུཁལཱབྷཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨནུཏྠུནཱཏི. ‘‘ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱ’’ཏིཨིམིནཱ པན ཏམེཝཏྠཾ དལ༹ྷཾ ཀརོཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – སཙེཔི ཀོཙི ‘‘ལཱབྷཱ ཏེ’’ཏི ཝདེཡྻ, ཏཾ མིཙྪཱ, ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱཏི. དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེཏི ཀུསལཱནུབྷཱཝེན ལདྡྷམྤི ཨིདཾ མནུསྶཏྟཾ དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེ. ན ཝཏ མེ སུལདྡྷནྟིཨིམིནཱ པན ཏམེཝཏྠཾ དལ༹ྷཾ ཀརོཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – སཙེཔི ཀོཙི ‘‘སུལདྡྷཾ ཏེ’’ཏི ཝདེཡྻ, ཏཾ མིཙྪཱ; ན ཝཏ མེ སུལདྡྷནྟི. ཨཔུཉྙཾ པསུཏནྟི ཨཔུཉྙཾ ཨུཔཙིཏཾ ཛནིཏཾ ཝཱ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡོཧཾ བྷིཀྑཱུ…པེ… ཝོརོཔེསིནྟི ¶ . ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨཧཾ སཱིལཝནྟེ ཏཱཡ ཨེཝ སཱིལཝནྟཏཱཡ ཀལྱཱཎདྷམྨེ ཨུཏྟམདྷམྨེ སེཊྛདྷམྨེ བྷིཀྑཱུ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསིནྟི.

ཨཉྙཏརཱ མཱརཀཱཡིཀཱཏི ནཱམཝསེན ཨཔཱཀཊཱ ཨེཀཱ བྷུམྨདེཝཏཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མཱརཔཀྑིཀཱ མཱརསྶནུཝཏྟིཀཱ ‘‘ཨེཝམཡཾ མཱརདྷེཡྻཾ མཱརཝིསཡཾ ནཱཏིཀྐམིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སབྦཱབྷརཎཝིབྷཱུསིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶཡམཱནཱ ཨབྷིཛྫམཱནེ ཨུདཀེ པཐཝཱིཏལེ ཙངྐམམཱནཱ ཝིཡ ཨཱགནྟྭཱ མིགལཎྜིཀཾ སམཎཀུཏྟཀཾ ཨེཏདཝོཙ. སཱདྷུ སཱདྷཱུཏི སམྤཧཾསནཏྠེ ནིཔཱཏོ; ཏསྨཱ ཨེཝ དྭིཝཙནཾ ¶ ཀཏཾ. ཨཏིཎྞེ ཏཱརེསཱིཏི སཾསཱརཏོ ཨཏིཎྞེ ཨིམིནཱ ཛཱིཝིཏཱཝོརོཔནེན ཏཱརེསི པརིམོཙེསཱིཏི. ཨཡཾ ཀིར ཨེཏིསྶཱ དེཝཏཱཡ བཱལཱཡ དུམྨེདྷཱཡ ལདྡྷི ‘‘ཡེ ན མཏཱ, ཏེ སཾསཱརཏོ ན མུཏྟཱ. ཡེ མཏཱ, ཏེ མུཏྟཱ’’ཏི. ཏསྨཱ སཾསཱརམོཙཀམིལཀྑཱ ཝིཡ ཨེཝཾལདྡྷིཀཱ ཧུཏྭཱ ཏམྤི ཏཏྠ ནིཡོཛེནྟཱི ཨེཝམཱཧ. ཨཐ ཁོ མིགལཎྜིཀོ སམཎཀུཏྟཀོ ཏཱཝ བྷུསཾ ཨུཔྤནྣཝིཔྤཊིསཱརོཔི ཏཾ དེཝཏཱཡ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧ – ཨདྡྷཱ ཨིམིནཱ ཨཏྠེན ཨེཝམེཝ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘ལཱབྷཱ ཀིར མེ’’ཏིཨཱདཱིནི པརིཀིཏྟཡནྟོ. ཝིཧཱརེན ཝིཧཱརཾ པརིཝེཎེན པརིཝེཎཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཏཱིཏི ཏཾ ཏཾ ཝིཧཱརཉྩ པརིཝེཎཉྩ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘‘ཀོ ཨཏིཎྞོ, ཀཾ ཏཱརེམཱི’’ཏི?

ཧོཏིཡེཝ ¶ བྷཡནྟི མརཎཾ པཊིཙྩ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཧོཏི. ཧོཏི ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཧདཡམཾསཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏསྨཱ སརཱིརཙལནཾ ཧོཏི; ཨཏིབྷཡེན ཐདྡྷསརཱིརཏྟནྟིཔི ཨེཀེ, ཐམྦྷིཏཏྟཉྷི ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ལོམཧཾསོཏི ཨུདྡྷཾཋིཏལོམཏཱ, ཁཱིཎཱསཝཱ པན སཏྟསུཉྙཏཱཡ སུདིཊྛཏྟཱ མརཎཀསཏྟམེཝ ན པསྶནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ སབྦམྤེཏཾ ནཱཧོསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཀམྤི བྷིཀྑུཾ དྭེཔི…པེ… སཊྛིམྤི བྷིཀྑཱུ ཨེཀཱཧེན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསཱིཏི ཨེཝཾ གཎནཝསེན སབྦཱནིཔི ཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི.

༡༦༤. པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོཏི ཏེསཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཔཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝཏོ ཝུཊྛིཏོ ཛཱནནྟོཔི ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཱནནྡ ཏནུབྷཱུཏོ ཝིཡ བྷིཀྑུསངྒྷོཏི ཨཱནནྡ ཨིཏོ པུབྦེ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཨུདྡེསཾ པརིཔུཙྪཾ གཎྷནྟི སཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨེཀཔཛྫོཏོ ཝིཡ ཨཱརཱམོ དིསྶཏི, ཨིདཱནི པན ཨདྡྷམཱསམཏྟསྶ ཨཙྩཡེན ¶ ཏནུབྷཱུཏོ ཝིཡ ཏནུཀོ མནྡོ ¶ ཨཔྤཀོ ཝིརལ༹ཝིརལོ༹ ཝིཡ ཛཱཏོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཀིནྣུ ཁོ ཀཱརཎཾ, ཀིཾ དིསཱསུ པཀྐནྟཱ བྷིཀྑཱུཏི?

ཨཐཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀམྨཝིཔཱཀེན ཏེསཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཔྤཏྟིཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཔཙྩཡཱ པན སལླཀྑེནྟོ ‘‘ཏཐཱ ཧི པན བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཨཉྙཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སཱདྷུ བྷནྟེ བྷགཝཱ ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཙིཀྑཏུ, ཡེན བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧེཡྻ; མཧཱསམུདྡཾ ཨོརོཧཎཏིཏྠཱནི ཝིཡ ཧི ཨཉྙཱནིཔི དསཱནུསྶཏིདསཀསིཎཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནབྲཧྨཝིཧཱརཱནཱཔཱནསཏིཔྤབྷེདཱནི བཧཱུནི ནིབྦཱནོརོཧཎཀམྨཊྛཱནཱནི སནྟི. ཏེསུ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ སམསྶཱསེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑཏཱུཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཀཱཏུཀཱམོ ཐེརཾ ཨུཡྻོཛེནྟོ ‘‘ཏེནཧཱནནྡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡཱཏི ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སམནྟཱ གཱཝུཏེཔི ཨདྡྷཡོཛནེཔི ཡཱཝཏིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི ¶ , ཏེ སབྦེ སནྣིཔཱཏེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ སབྦེ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱཏི ཨཏྟནཱ གནྟུཾ ཡུཏྟཊྛཱནཾ སཡཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏྠ དཧརབྷིཀྑཱུ པཧིཎིཏྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ ཨནཝསེསེ བྷིཀྑཱུ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ སམཱུཧཾ ཀཏྭཱ. ཡསྶ དཱནི བྷནྟེ བྷགཝཱ ཀཱལཾ མཉྙཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ སནྣིཔཏིཏོ ཨེས ཀཱལོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཱཏུཾ, ཨནུསཱསནིཾ དཱཏུཾ, ཨིདཱནི ཡསྶ ཏུམྷེ ཀཱལཾ ཛཱནཱཐ, ཏཾ ཀཏྟབྦནྟི.

ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཀཐཱ

༡༦༥. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ཨཡམྤི ཁོ བྷིཀྑཝེཏི ཨཱམནྟེཏྭཱ ཙ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ པུབྦེ ཨཱཙིཀྑིཏཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཏོ ཨཉྙཾ པརིཡཱཡཾ ¶ ཨཱཙིཀྑནྟོ ‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟཔཎཱིཏཀམྨཊྛཱནདསྶནཏྠམེཝ ཨཡཾ པཱལི༹ ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱ ཨཏྠཡོཛནཱཀྐམཾ ཨེཏྠ ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཏཏྲ ‘‘ཨཡམྤི ཁོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨིམསྶ ཏཱཝ པདསྶ ཨཡཾ ཡོཛནཱ – བྷིཀྑཝེ ན ཀེཝལཾ ཨསུབྷབྷཱཝནཱཡེཝ ཀིལེསཔྤཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཨཔིཙ ཨཡམྤི ཁོ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི…པེ… ཝཱུཔསམེཏཱིཏི.

ཨཡཾ ¶ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨཱནཱཔཱནསྶཏཱིཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསཔརིགྒཱཧིཀཱ སཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘ཨཱནནྟི ཨསྶཱསོ, ནོ པསྶཱསོ. ཨཔཱནནྟི པསྶཱསོ, ནོ ཨསྶཱསོ. ཨསྶཱསཝསེན ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི, པསྶཱསཝསེན ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི. ཡོ ཨསྶསཏི ཏསྶུཔཊྛཱཏི, ཡོ པསྶསཏི ཏསྶུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༠).

སམཱདྷཱིཏི ཏཱཡ ཨཱནཱཔཱནཔརིགྒཱཧིཀཱཡ སཏིཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔྤནྣཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ; སམཱདྷིསཱིསེན ཙཱཡཾ དེསནཱ, ན སཏིསཱིསེན. ཏསྨཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཡུཏྟོ སམཱདྷི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཾ ཝཱ སམཱདྷི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. བྷཱཝིཏོཏི ཨུཔྤཱདིཏོ ཝཌྜྷིཏོ ཙ. བཧུལཱིཀཏོཏི པུནཔྤུནཾ ¶ ཀཏོ. སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙཱཏི སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙེཝ, ཨུབྷཡཏྠ ཨེཝསདྡེན ནིཡམོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨཡཉྷི ཡཐཱ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ ཀེཝལཾ པཊིཝེདྷཝསེན སནྟཉྩ པཎཱིཏཉྩ ཨོལཱ༹རིཀཱརམྨཎཏྟཱ པན པཊིཀཱུལཱརམྨཎཏྟཱ ཙ ཨཱརམྨཎཝསེན ནེཝ སནྟཾ ན པཎཱིཏཾ, ན ཨེཝཾ ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཨསནྟོ ཝཱ ཨཔྤཎཱིཏོ ཝཱ, ཨཔིཙ ཁོ ཨཱརམྨཎསནྟཏཱཡཔི སནྟོ ཝཱུཔསནྟོ ནིབྦུཏོ པཊིཝེདྷསངྑཱཏཨངྒསནྟཏཱཡཔི ཨཱརམྨཎཔྤཎཱིཏཏཱཡཔི པཎཱིཏོ ཨཏིཏྟིཀརོ ཨངྒཔྤཎཱིཏཏཱཡཔཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙཱ’’ཏི.

ཨསེཙནཀོ ཙ སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོཏི ཨེཏྠ པན ནཱསྶ སེཙནནྟི ཨསེཙནཀོ ཨནཱསིཏྟཀོ ཨབྦོཀིཎྞོ ¶ པཱཊེཀྐོ ཨཱཝེཎིཀོ, ནཏྠེཏྠ པརིཀམྨེན ཝཱ ཨུཔཙཱརེན ཝཱ སནྟཏཱ ཨཱདིམནསིཀཱརཏོ པབྷུཏི ཨཏྟནོ སབྷཱཝེནེཝ སནྟོ ཙ པཎཱིཏོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི པན ཨསེཙནཀོཏི ཨནཱསིཏྟཀོ ཨོཛཝནྟོ སབྷཱཝེནེཝ མདྷུརོཏི ཝདནྟི. ཨེཝམཡཾ ཨསེཙནཀོ ཙ ཨཔྤིཏཔྤིཏཀྑཎེ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཔྤཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟནཏོ སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེཏི ཨཝིཀྑམྦྷིཏེ ཨཝིཀྑམྦྷིཏེ. པཱཔཀེཏི ལཱམཀེ. ཨཀུསལེ དྷམྨེཏི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏེ དྷམྨེ. ཋཱནསོ ཨནྟརདྷཱཔེཏཱིཏི ཁཎེནེཝ ཨནྟརདྷཱཔེཏི ཝིཀྑམྦྷེཏི. ཝཱུཔསམེཏཱིཏི སུཊྛུ ཨུཔསམེཏི, ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཏྟཱ ཝཱ ཨནུཔུབྦེན ཨརིཡམགྒཝུཌྜྷིཔྤཏོ སམུཙྪིནྡཏི པཊིཔྤསྶམྦྷེཏཱིཏིཔི ཨཏྠོ.

སེཡྻཐཱཔཱིཏི ¶ ཨོཔམྨནིདསྶནམེཏཾ. གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེཏི ཨཱསཱལ༹ྷམཱསེ. ཨཱུཧཏཾ རཛོཛལླནྟི ཨདྡྷམཱསེ ཝཱཏཱཏཔསུཀྑཱཡ གོམཧིཾསཱདིཔཱདཔྤཧཱརསམྦྷིནྣཱཡ པཐཝིཡཱ ཨུདྡྷཾ ཧཏཾ ཨཱུཧཏཾ ཨཱཀཱསེ སམུཊྛིཏཾ རཛཉྩ རེཎུཉྩ. མཧཱ ཨཀཱལམེགྷོཏི སབྦཾ ནབྷཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ ཨཱསཱལ༹ྷཛུཎྷཔཀྑེ སཀལཾ ཨདྡྷམཱསཾ ཝསྶནཀམེགྷོ. སོ ཧི ཨསམྤཏྟེ ཝསྶཀཱལེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨཀཱལམེགྷོཏི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཋཱནསོ ཨནྟརདྷཱཔེཏི ཝཱུཔསམེཏཱིཏི ཁཎེནེཝ ¶ ཨདསྶནཾ ནེཏི, པཐཝིཡཾ སནྣིསཱིདཱཔེཏི. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནམེཏཾ. ཏཏོ པརཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིདཱནི ཀཐཾ བྷཱཝིཏོ ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱིཏི ཨེཏྠ ཀཐནྟི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིབྷཱཝནཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིཏྠཱརེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. བྷཱཝིཏོ ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷཱིཏི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིཏྠཱརེཏུཀམྱཏཱཡ པུཊྛདྷམྨནིདསྶནཾ ¶ . ཨེས ནཡོ དུཏིཡཔདེཔི. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – བྷིཀྑཝེ ཀེནཔཀཱརེན ཀེནཱཀཱརེན ཀེན ཝིདྷིནཱ བྷཱཝིཏོ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི ཀེནཔཀཱརེན བཧུལཱིཀཏོ སནྟོ ཙེཝ…པེ… ཝཱུཔསམེཏཱིཏི.

ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑཱུཏི བྷིཀྑཝེ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བྷིཀྑུ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨིདྷསདྡོ སབྦཔྤཀཱརཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིནིབྦཏྟཀསྶ པུགྒལསྶ སནྣིསྶཡབྷཱུཏསཱསནཔརིདཱིཔནོ ཨཉྙསཱསནསྶ ཏཐཱབྷཱཝཔཊིསེདྷནོ ཙ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ…པེ… སུཉྙཱ པརཔྤཝཱདཱ སམཎེབྷི ཨཉྙེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩). ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བྷིཀྑཱུ’’ཏི.

ཨརཉྙགཏོ ཝཱ…པེ… སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱཏི ཨིདམསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིབྷཱཝནཱནུརཱུཔསེནཱསནཔརིགྒཧཔརིདཱིཔནཾ. ཨིམསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ དཱིགྷརཏྟཾ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཨནུཝིསཊཾ ཙིཏྟཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཨཱརམྨཎཾ ཨབྷིརུཧིཏུཾ ན ཨིཙྪཏི. ཀཱུཊགོཎཡུཏྟརཐོ ཝིཡ ཨུཔྤཐམེཝ དྷཱཝཏི. ཏསྨཱ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གོཔོ ཀཱུཊདྷེནུཡཱ སབྦཾ ཁཱིརཾ པིཝིཏྭཱ ཝཌྜྷིཏཾ ཀཱུཊཝཙྪཾ དམེཏུཀཱམོ དྷེནུཏོ ཨཔནེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ མཧནྟཾ ཐམྦྷཾ ནིཁཎིཏྭཱ ཏཏྠ ཡོཏྟེན བནྡྷེཡྻ. ཨཐསྶ སོ ཝཙྪོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏམེཝ ཐམྦྷཾ ཨུཔནིསཱིདེཡྻ ཝཱ ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ; ཨེཝམེཝ ཨིམིནཱཔི བྷིཀྑུནཱ དཱིགྷརཏྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཱདིརསཔཱནཝཌྜྷིཏཾ དུཊྛཙིཏྟཾ དམེཏུཀཱམེན རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཏོ ཨཔནེཏྭཱ ཨརཉྙཾ ཝཱ…པེ… སུཉྙཱགཱརཾ ཝཱ པཝེསེཏྭཱ ཏཏྠ ཨསྶཱསཔསྶཱསཐམྦྷེ སཏིཡོཏྟེན བནྡྷིཏབྦཾ. ཨེཝམསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥནྡིཏྭཱཔི པུབྦེ ཨཱཙིཎྞཱརམྨཎཾ ཨལབྷམཱནཾ ¶ སཏིཡོཏྟཾ ཚིནྡིཏྭཱ པལཱཡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ ཏམེཝཱརམྨཎཾ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝསེན ཨུཔནིསཱིདཏི ཙེཝ ཨུཔནིཔཛྫཏི ཙ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཐཱ ¶ ¶ ཐམྦྷེ ནིབནྡྷེཡྻ, ཝཙྪཾ དམྨཾ ནརོ ཨིདྷ;

བནྡྷེཡྻེཝཾ སཀཾ ཙིཏྟཾ, སཏིཡཱརམྨཎེ དལ༹ྷ’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༡༧; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༧; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

ཨེཝམསྶེཏཾ སེནཱསནཾ བྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིདམསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཨཱདྷིབྷཱཝནཱནུརཱུཔསེནཱསནཔརིགྒཧཔརིདཱིཔན’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཔྤབྷེདེ མུདྡྷབྷཱུཏཾ སབྦཉྙུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཝིསེསཱདྷིགམདིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཔདཊྛཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ ཨིཏྠིཔུརིསཧཏྠིཨསྶཱདིསདྡསམཱཀུལཾ གཱམནྟཾ ཨཔརིཙྩཛིཏྭཱ ན སུཀརཾ སམྤཱདེཏུཾ, སདྡཀཎྚཀཏྟཱ ཛྷཱནསྶ. ཨགཱམཀེ པན ཨརཉྙེ སུཀརཾ ཡོགཱཝཙརེན ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏདེཝ ཙ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ སམྤཱཔུཎིཏུཾ, ཏསྨཱསྶ ཨནུརཱུཔཾསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨརཉྙགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཝཏྠུཝིཛྫཱཙརིཡོ ཝིཡ ཧི བྷགཝཱ, སོ ཡཐཱ ཝཏྠུཝིཛྫཱཙརིཡོ ནགརབྷཱུམིཾ པསྶིཏྭཱ སུཊྛུ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ནགརཾ མཱཔེཐཱ’’ཏི ཨུཔདིསཏི, སོཏྠིནཱ ཙ ནགརེ ནིཊྛིཏེ རཱཛཀུལཏོ མཧཱསཀྐཱརཾ ལབྷཏི; ཨེཝམེཝ ཡོགཱཝཙརསྶ ཨནུརཱུཔསེནཱསནཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཨེཏྠ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫིཏབྦནྟི ཨུཔདིསཏི. ཏཏོ ཏཏྠ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟེན ཡོགིནཱ ཀམེན ཨརཧཏྟེ པཏྟེ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ’’ཏི མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ལབྷཏི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ‘‘དཱིཔིསདིསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི མཧཱདཱིཔིརཱཛཱ ཨརཉྙེ ཏིཎགཧནཾ ཝཱ ཝནགཧནཾ ཝཱ པབྦཏགཧནཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ ¶ ནིལཱིཡིཏྭཱ ཝནམཧིཾསགོཀཎྞསཱུཀརཱདཡོ མིགེ གཎྷཱཏི; ཨེཝམེཝཱཡཾ ཨརཉྙཱདཱིསུ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ བྷིཀྑུ ཡཐཱཀྐམེན སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧཏྟམགྒེ ཙེཝ ཨརིཡཕལཉྩ གཎྷཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡཐཱཔི ¶ དཱིཔིཀོ ནཱམ, ནིལཱིཡིཏྭཱ གཎྷཏཱི མིགེ;

ཏཐེཝཱཡཾ བུདྡྷཔུཏྟོ, ཡུཏྟཡོགོ ཝིཔསྶཀོ;

ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱན, གཎྷཱཏི ཕལམུཏྟམ’’ནྟི. (མི. པ. ༦.༡.༥);

ཏེནསྶ པརཀྐམཛཝཡོགྒབྷཱུམིཾ ཨརཉྙསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨརཉྙགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ཨརཉྙགཏོ ཝཱཏི ཨརཉྙནྟི ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཙ ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༣) ཙ ཨེཝཾ ཝུཏྟལཀྑཎེསུ ཨརཉྙེསུ ཨནུརཱུཔཾ ཡཾཀིཉྩི པཝིཝེཀསུཁཾ ཨརཉྙཾ གཏོ. རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱཏི རུཀྑསམཱིཔཾ གཏོ. སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱཏི སུཉྙཾ ཝིཝིཏྟོཀཱསཾ གཏོ. ཨེཏྠ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཨརཉྙཉྩ རུཀྑམཱུལཉྩ ཨཝསེསསཏྟཝིདྷསེནཱསནགཏོཔི སུཉྙཱགཱརགཏོཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝམསྶ ཨུཏུཏྟཡཱནུཀཱུལཾ དྷཱཏུཙརིཡཱནུཀཱུལཉྩ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིབྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ཨུཔདིསིཏྭཱ ཨལཱིནཱནུདྡྷཙྩཔཀྑིཀཾ སནྟམིརིཡཱཔཐཾ ཨུཔདིསནྟོ ‘‘ནིསཱིདཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ ནིསཛྫཱཡ དལ༹ྷབྷཱཝཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ པཝཏྟནསུཁཏཾ ཨཱརམྨཎཔརིགྒཧཱུཔཱཡཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པལླངྐནྟི སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ. ཨཱབྷུཛིཏྭཱཏི ཨཱབནྡྷིཏྭཱ. ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱཏི ཨུཔརིམཾ སརཱིརཾ ¶ ཨུཛུཀཾ ཋཔེཏྭཱ, ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀེ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཔཱདེཏྭཱ. ཨེཝཉྷི ནིསིནྣསྶ ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི ན པཎམནྟི. ཨཐསྶ ཡཱ ཏེསཾ པཎམནཔྤཙྩཡཱ ཁཎེ ཁཎེ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཱསུ ཨནུཔྤཛྫམཱནཱསུ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ ན པརིཔཏཏི. ཝུཌྜྷིཾ ཕཱཏིཾ ཨུཔགཙྪཏི.

པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཏི ཀམྨཊྛཱནཱབྷིམུཁཾ སཏིཾ ཋཔཡིཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པརཱི’’ཏི པརིགྒཧཊྛོ; ‘‘མུཁ’’ནྟི ནིཡྻཱནཊྛོ; ‘‘སཏཱི’’ཏི ཨུཔཊྛཱནཊྛོ; ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༡.༡༦༤-༡༦༥) ཝུཏྟནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔོ – ‘‘པརིགྒཧིཏནིཡྻཱནཾ སཏིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. སོ སཏོཝ ཨསྶསཏཱིཏི སོ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཝཉྩ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཏཾ སཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ སཏོཨེཝ ཨསྶསཏི, སཏོ པསྶསཏི, སཏོཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཡེཧཱཀཱརེཧི སཏོཀཱརཱི ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ – ‘‘སོ སཏོཝ ཨསྶསཏི, སཏོ པསྶསཏཱི’’ཏི ཨེཏསྶེཝ ཝིབྷངྒེ –

‘‘བཱཏྟིཾསཱཡ ¶ ཨཱཀཱརེཧི སཏོཀཱརཱི ཧོཏི. དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཏོཀཱརཱི ཧོཏི. དཱིགྷཾ པསྶཱསཝསེན…པེ… པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱི ཨསྶཱསཝསེན པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱི པསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཏོཀཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༥).

ཏཏྠ དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོཏི དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶཱསཾ པཝཏྟེནྟོ. ‘‘ཨསྶཱསོ’’ཏི བཧི ནིཀྑམནཝཱཏོ. ‘‘པསྶཱསོ’’ཏི ཨནྟོ པཝིསནཝཱཏོ. སུཏྟནྟཊྛཀཐཱསུ པན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ.

ཏཏྠ སབྦེསམྤི ¶ གབྦྷསེཡྻཀཱནཾ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནཀཱལེ པཋམཾ ཨབྦྷནྟརཝཱཏོ བཧི ནིཀྑམཏི. པཙྪཱ བཱཧིརཝཱཏོ སུཁུམཾ རཛཾ གཧེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརཾ པཝིསནྟོ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ ནིབྦཱཡཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཱ པན ཏེསཾ དཱིགྷརསྶཏཱ, སཱ ཨདྡྷཱནཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཧི ཨོཀཱསདྡྷཱནཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨུདཀཾ ཝཱ ཝཱལིཀཱ ཝཱ ‘‘དཱིགྷམུདཀཾ དཱིགྷཱ ཝཱལིཀཱ, རསྶམུདཀཾ རསྶཱ ཝཱལིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱཔི ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཧཏྠིསརཱིརེ ཨཧིསརཱིརེ ཙ ཏེསཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ དཱིགྷཾ ཨདྡྷཱནཾ སཎིཀཾ པཱུརེཏྭཱ སཎིཀམེཝ ནིཀྑམནྟི, ཏསྨཱ ‘‘དཱིགྷཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སུནཁསསཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ རསྶཾ ཨདྡྷཱནཾ སཱིགྷཾ པཱུརེཏྭཱ སཱིགྷམེཝ ནིཀྑམནྟི, ཏསྨཱ ‘‘རསྶཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མནུསྶེསུ པན ཀེཙི ཧཏྠིཨཧིཨཱདཡོ ཝིཡ ཀཱལདྡྷཱནཝསེན དཱིགྷཾ ཨསྶསནྟི ཙ པསྶསནྟི ཙ. ཀེཙི སུནཁསསཱདཡོ ཝིཡ རསྶཾ. ཏསྨཱ ཏེསཾ ཀཱལཝསེན དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ནིཀྑམནྟཱ ཙ པཝིསནྟཱ ཙ ཏེ དཱིགྷཱ. ཨིཏྟརམདྡྷཱནཾ ནིཀྑམནྟཱ ཙ པཝིསནྟཱ ཙ ‘‘རསྶཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྲཱཡཾ བྷིཀྑུ ནཝཧཱཀཱརེཧི དཱིགྷཾ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ ‘‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམི པསྶསཱམཱི’’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ པཛཱནཏོ ཙསྶ ཨེཀེནཱཀཱརེན ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘ཀཐཾ དཱིགྷཾ ཨསྶསནྟོ ‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, དཱིགྷཾ པསྶསནྟོ ‘དཱིགྷཾ པསྶསཱམཱི’ཏི ¶ པཛཱནཱཏི? དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ¶ ཨསྶསཏི, དཱིགྷཾ པསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ པསྶསཏི, དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏིཔི པསྶསཏིཔི. དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏོཔི པསྶསཏོཔི ཚནྡོ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི; ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏི, ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ པསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ པསྶསཏི, ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏིཔི པསྶསཏིཔི. ཚནྡཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏོཔི པསྶསཏོཔི པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི; པཱམོཛྫཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏི, པཱམོཛྫཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ པསྶཱསཾ…པེ… དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏིཔི པསྶསཏིཔི. པཱམོཛྫཝསེན ཏཏོ སུཁུམཏརཾ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ ཨསྶསཏོཔི པསྶསཏོཔི དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཙིཏྟཾ ཝིཝཏྟཏི, ཨུཔེཀྑཱ སཎྛཱཏི. ཨིམེཧི ནཝཧི ཨཱཀཱརེཧི དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡོ; ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི; ཨནུཔསྶནཱ ཉཱཎཾ; ཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱནཾ, ནོ སཏི; སཏི ཨུཔཊྛཱནཉྩེཝ སཏི ཙ. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན ཏཾ ཀཱཡཾ ཨནུཔསྶཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༦).

ཨེསེཝ ནཡོ རསྶཔདེཔི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ‘‘ཡཐཱ ཨེཏྠ ‘དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཾ ཨདྡྷཱནསངྑཱཏེ’ཏི ཝུཏྟཾ; ཨེཝམིདྷ ‘རསྶཾ ཨསྶཱསཾ ཨིཏྟརསངྑཱཏེ ཨསྶསཏཱི’’ཏི ཨཱགཏཾ. ཏསྨཱ ཏསྶ ཝསེན ཡཱཝ ‘‘ཏེན ཝུཙྩཏི ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱ’’ཏི ཏཱཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝམཡཾ ཨདྡྷཱནཝསེན ཨིཏྟརཝསེན ཙ ཨིམེཧཱཀཱརེཧི ཨསྶཱསཔསྶཱསེ པཛཱནནྟོ དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོ ‘‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམཱི’’ཏི པཛཱནཱཏི…པེ… རསྶཾ ཝཱ པསྶསནྟོ ‘‘རསྶཾ པསྶསཱམཱི’’ཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ¶ པཛཱནཏོ ཙསྶ –

‘‘དཱིགྷོ རསྶོ ཙ ཨསྶཱསོ;

པསྶཱསོཔི ཙ ཏཱདིསོ;

ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ ཝཏྟནྟི;

ནཱསིཀགྒེཝ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༡༩; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ¶ ¶ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱིཏི སཀལསྶ ཨསྶཱསཀཱཡསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏི. སཀལསྶ པསྶཱསཀཱཡསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ‘‘པསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏི. ཨེཝཾ ཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཨསྶསཏི ཙེཝ པསྶསཏི ཙ; ཏསྨཱ ‘‘ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཀསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཝིསཊེ ཨསྶཱསཀཱཡེ པསྶཱསཀཱཡེ ཝཱ ཨཱདི པཱཀཊོ ཧོཏི, ན མཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ. སོ ཨཱདིམེཝ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, མཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེ ཀིལམཏི. ཨེཀསྶ མཛ྄ཛྷཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, ན ཨཱདིཔརིཡོསཱནཾ. སོ མཛ྄ཛྷམེཝ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཱདིཔརིཡོསཱནེ ཀིལམཏི. ཨེཀསྶ པརིཡོསཱནཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, ན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཾ. སོ པརིཡོསཱནཾཡེཝ པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཱདིམཛ྄ཛྷེ ཀིལམཏི. ཨེཀསྶ སབྦམྤི པཱཀཊཾ ཧོཏི, སོ སབྦམྤི པརིགྒཧེཏུཾ སཀྐོཏི, ན ཀཏྠཙི ཀིལམཏི. ཏཱདིསེན བྷཝིཏབྦནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ སིཀྑཏཱིཏི ཨེཝཾ གྷཊཏི ཝཱཡམཏི. ཡོ ཝཱ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ སཾཝརོ; ཨཡམེཏྠ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ. ཡོ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ སམཱདྷི; ཨཡཾ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ. ཡཱ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ པཉྙཱ; ཨཡཾ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཏི. ཨིམཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན མནསིཀཱརེན སིཀྑཏི ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པུརིམནཡེ ཀེཝལཾ ཨསྶསིཏབྦཾ པསྶསིཏབྦམེཝ ཙ, ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱཏབྦཾ; ཨིཏོ པཊྛཱཡ པན ཉཱཎུཔྤཱདནཱདཱིསུ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. ཏསྨཱ ཏཏྠ ‘‘ཨསྶསཱམཱིཏི པཛཱནཱཏི པསྶསཱམཱིཏི པཛཱནཱཏི’’ཙྩེཝ ཝཏྟམཱནཀཱལཝསེན པཱལི༹ཾ ཝཏྭཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཀཏྟབྦསྶ ཉཱཎུཔྤཱདནཱདིནོ ཨཱཀཱརསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཨནཱགཏཝཙནཝསེན པཱལི༹ ཨཱརོཔིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶམྦྷེནྟོ པཊིཔྤསྶམྦྷེནྟོ ནིརོདྷེནྟོ ཝཱུཔསམེནྟོ ¶ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི.

ཏཏྲེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀསུཁུམཏཱ ཙ པསྶདྡྷི ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ པུབྦེ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ ཀཱཡོ ཙ ཙིཏྟཉྩ སདརཐཱ ཧོནྟི. ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཨོལཱ༹རིཀཏྟེ ¶ ཨཝཱུཔསནྟེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཔི ཨོལཱ༹རིཀཱ ཧོནྟི, བལཝཏརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི, ནཱསིཀཱ ནཔྤཧོཏི, མུཁེན ཨསྶསནྟོཔི པསྶསནྟོཔི ཏིཊྛཏི. ཡདཱ པནསྶ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི པརིགྒཧིཏཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ཏེ སནྟཱ ཧོནྟི ཝཱུཔསནྟཱ. ཏེསུ ཝཱུཔསནྟེསུ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ སུཁུམཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི, ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཱ ཧོནྟི. སེཡྻཐཱཔི པུརིསསྶ དྷཱཝིཏྭཱ པབྦཏཱ ཝཱ ཨོརོཧིཏྭཱ མཧཱབྷཱརཾ ཝཱ སཱིསཏོ ཨོརོཔེཏྭཱ ཋིཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཧོནྟི, ནཱསིཀཱ ནཔྤཧོཏི, མུཁེན ཨསྶསནྟོཔི པསྶསནྟོཔི ཏིཊྛཏི. ཡདཱ པནེས ཏཾ པརིསྶམཾ ཝིནོདེཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ ཨལླསཱཊཀཾ ཧདཡེ ཀཏྭཱ སཱིཏཱཡ ཚཱཡཱཡ ནིཔནྣོ ཧོཏི, ཨཐསྶ ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ སུཁུམཱ ཧོནྟི, ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ པུབྦེ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ ཀཱཡོ ཙ…པེ… ཝིཙེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཱ ཧོནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧིསྶ པུབྦེ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀོལཱ༹རིཀེ ཀཱཡསངྑཱརེ པསྶམྦྷེམཱི’’ཏི ཨཱབྷོགསམནྣཱཧཱརམནསིཀཱརཔཙྩཝེཀྑཎཱ ནཏྠི, པརིགྒཧིཏཀཱལེ པན ཨཏྠི. ཏེནསྶ ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལཏོ པརིགྒཧིཏཀཱལེ ཀཱཡསངྑཱརོ སུཁུམོ ཧོཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘སཱརདྡྷེ ཀཱཡེ ཙིཏྟེ ཙ, ཨདྷིམཏྟཾ པཝཏྟཏི;

ཨསཱརདྡྷམྷི ཀཱཡམྷི, སུཁུམཾ སམྤཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢༠; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

པརིགྒཧེཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ སུཁུམོ; ཏསྨིམྤི ཨོལཱ༹རིཀོ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ སུཁུམོ. པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཙ ཨོལཱ༹རིཀོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སུཁུམོ. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཙ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཙ ¶ ཨོལཱ༹རིཀོ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སུཁུམོ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཙ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཙ ཨོལཱ༹རིཀོ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཨཏིསུཁུམོ ཨཔྤཝཏྟིམེཝ པཱཔུཎཱཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ དཱིགྷབྷཱཎཀསཾཡུཏྟབྷཱཎཀཱནཾ ¶ མཏཾ.

མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཨོལཱ༹རིཀོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ སུཁུམོ’’ཏི ཨེཝཾ ཧེཊྛིམཧེཊྛིམཛ྄ཛྷཱནཏོ ཨུཔརཱུཔརིཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཔི སུཁུམཏརཾ ཨིཙྪནྟི. སབྦེསཾཡེཝ པན མཏེན ཨཔརིགྒཧིཏཀཱལེ པཝཏྟཀཱཡསངྑཱརོ པརིགྒཧིཏཀཱལེ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, པརིགྒཧིཏཀཱལེ པཝཏྟཀཱཡསངྑཱརོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ པཝཏྟཀཱཡསངྑཱརོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ སམཐེ ནཡོ.

ཝིཔསྶནཱཡཾ ¶ པན ཨཔརིགྒཧེ པཝཏྟོ ཀཱཡསངྑཱརོ ཨོལཱ༹རིཀོ, མཧཱབྷཱུཏཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, ཨུཔཱདཱརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, སཀལརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, ཨརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, རཱུཔཱརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, པཙྩཡཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔཔརིགྒཧེ སུཁུམོ. སོཔི ཨོལཱ༹རིཀོ, ལཀྑཎཱརམྨཎིཀཝིཔསྶནཱཡ སུཁུམོ. སོཔི དུབྦལཝིཔསྶནཱཡ ཨོལཱ༹རིཀོ, བལཝཝིཔསྶནཱཡ སུཁུམོ. ཏཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པུརིམསྶ པུརིམསྶ པཙྪིམེན པཙྪིམེན པསྶདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམེཏྠ ཨོལཱ༹རིཀསུཁུམཏཱ ཙ པསྶདྡྷི ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

པཊིསམྦྷིདཱཡཾ པནསྶ སདྡྷིཾ ཙོདནཱསོདྷནཱཧི ཨེཝམཏྠོ ཝུཏྟོ – ‘‘ཀཐཾ པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱི’’ཏི སིཀྑཏི? ཀཏམེ ཀཱཡསངྑཱརཱ? དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཱ ཀཱཡིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཱ ཀཱཡསངྑཱརཱ, ཏེ ཀཱཡསངྑཱརེ པསྶམྦྷེནྟོ ནིརོདྷེནྟོ ཝཱུཔསམེནྟོ སིཀྑཏི. དཱིགྷཾ པསྶཱསཱ ཀཱཡིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… རསྶཾ ཨསྶཱསཱ…པེ… རསྶཾ པསྶཱསཱ… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶཱསཱ… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶཱསཱ ཀཱཡིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཱ ཀཱཡསངྑཱརཱ, ཏེ ཀཱཡསངྑཱརེ པསྶམྦྷེནྟོ ནིརོདྷེནྟོ ཝཱུཔསམེནྟོ སིཀྑཏི.

ཡཐཱརཱུཔེཧི ཀཱཡསངྑཱརེཧི ཡཱ ཀཱཡསྶ ཨཱནམནཱ ཝིནམནཱ སནྣམནཱ ¶ པཎམནཱ ཨིཉྫནཱ ཕནྡནཱ ཙལནཱ ཀམྤནཱ པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱིཏི ¶ སིཀྑཏི, པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི.

ཡཐཱརཱུཔེཧི ཀཱཡསངྑཱརེཧི ཡཱ ཀཱཡསྶ ན ཨཱནམནཱ ན ཝིནམནཱ ན སནྣམནཱ ན པཎམནཱ ཨནིཉྫནཱ ཨཕནྡནཱ ཨཙལནཱ ཨཀམྤནཱ, སནྟཾ སུཁུམཾ པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི, པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི.

ཨིཏི ¶ ཀིར པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི, པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཝཱཏཱུཔལདྡྷིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ན ཧོཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྩ པབྷཱཝནཱ ན ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ན ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཙ པབྷཱཝནཱ ན ན ཧོཏི, ན ཙ ནཾ ཏཾ སམཱཔཏྟིཾ པཎྜིཏཱ སམཱཔཛྫནྟིཔི ཝུཊྛཧནྟིཔི.

ཨིཏི ཀིར པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམི…པེ… པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཝཱཏཱུཔལདྡྷིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྩ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཏཉྩ ནཾ སམཱཔཏྟིཾ པཎྜིཏཱ སམཱཔཛྫནྟིཔི ཝུཊྛཧནྟིཔི.

ཡཐཱ ཀཐཾ ཝིཡ? སེཡྻཐཱཔི ཀཾསེ ཨཱཀོཊིཏེ པཋམཾ ཨོལཱ༹རིཀཱ སདྡཱ པཝཏྟནྟི, ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ སདྡཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི ཨོལཱ༹རིཀེ སདྡེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམཀཱ སདྡཱ པཝཏྟནྟི, སུཁུམཀཱནཾ སདྡཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི སུཁུམཀེ སདྡེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམསདྡནིམིཏྟཱརམྨཎཏཱཔི ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི; ཨེཝམེཝ པཋམཾ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཝཏྟནྟི, ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི ཨོལཱ༹རིཀེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམཀཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཝཏྟནྟི, སུཁུམཀཱནཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཏྟཱ སུམནསིཀཏཏྟཱ ¶ སཱུཔདྷཱརིཏཏྟཱ ནིརུདྡྷེཔི སུཁུམཀེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཏཱཔི ཙིཏྟཾ ན ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི.

ཨེཝཾ ¶ སནྟེ ཝཱཏཱུཔལདྡྷིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཉྩ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཙ པབྷཱཝནཱ ཧོཏི, ཏཉྩ ནཾ སམཱཔཏྟིཾ པཎྜིཏཱ སམཱཔཛྫནྟིཔི ཝུཊྛཧནྟིཔི.

པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརནྟི ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཀཱཡོ, ཨུཔཊྛཱནཾ སཏི, ཨནུཔསྶནཱ ཉཱཎཾ. ཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱནཾ ནོ སཏི, སཏི ཨུཔཊྛཱནཉྩེཝ སཏི ཙ, ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན ཏཾ ཀཱཡཾ ཨནུཔསྶཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱ སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༡).

ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟསྶ པཋམཙཏུཀྐསྶ ཨནུཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

ཡསྨཱ པནེཏྠ ཨིདམེཝ ཙཏུཀྐཾ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ ཀམྨཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨིཏརཱནི པན ཏཱིཎི ཙཏུཀྐཱནི ཨེཏྠ པཏྟཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝེདནཱཙིཏྟདྷམྨཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔདཊྛཱནཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ ¶ པཱཔུཎིཏུཀཱམེན བུདྡྷཔུཏྟེན ཡཾ ཀཱཏབྦཾ ཏཾ སབྦཾ ཨིདྷེཝ ཏཱཝ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཝསེན ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཙཏུབྦིདྷཾ ཏཱཝ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཏིཝིདྷཱ ཝིསོདྷནཱ – ཨནཱཔཛྫནཾ, ཨཱཔནྣཝུཊྛཱནཾ, ཀིལེསེཧི ཙ ཨཔྤཏིཔཱིལ༹ནཾ. ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷསཱིལསྶ ཧི བྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི. ཡམྤིདཾ ཙེཏིཡངྒཎཝཏྟཾ བོདྷིཡངྒཎཝཏྟཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཛནྟཱགྷརཝཏྟཾ ཨུཔོསཐཱགཱརཝཏྟཾ དྭེཨསཱིཏི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི ཙུདྡསཝིདྷཾ མཧཱཝཏྟནྟི ཨིམེསཾ ཝསེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལཾ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི སཱདྷུཀཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ. ཡོ ཧི ‘‘ཨཧཾ སཱིལཾ རཀྑཱམི, ཀིཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀེན ཀམྨ’’ནྟི ཝདེཡྻ, ཏསྶ སཱིལཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ¶ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཝཏྟེ པན པརིཔཱུརེ སཱིལཾ པརིཔཱུརཏི, སཱིལེ པརིཔཱུརེ སམཱདྷི གབྦྷཾ གཎྷཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ ‘སཱིལཱནི པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༡) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཏསྨཱ ཏེན ཡམྤིདཾ ཙེཏིཡངྒཎཝཏྟཱདི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལཾ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི སཱདྷུཀཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ. ཏཏོ –

‘‘ཨཱཝཱསོ ¶ ཙ ཀུལཾ ལཱབྷོ, གཎོ ཀམྨཉྩ པཉྩམཾ;

ཨདྡྷཱནཾ ཉཱཏི ཨཱབཱདྷོ, གནྠོ ཨིདྡྷཱིཏི ཏེ དསཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེསུ དསསུ པལིབོདྷེསུ ཡོ པལིབོདྷོ ཨཏྠི, སོ ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཨུཔཙྪིནྣཔལིབོདྷེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏམྤི དུཝིདྷཾ ཧོཏི – སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཉྩ པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཉྩ. ཏཏྠ སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ བྷིཀྑུསངྒྷཱདཱིསུ མེཏྟཱ མརཎསྶཏི ཙ ཨསུབྷསཉྙཱཏིཔི ཨེཀེ. ཀམྨཊྛཱནིཀེན ཧི བྷིཀྑུནཱ པཋམཾ ཏཱཝ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ སཱིམཊྛཀབྷིཀྑུསངྒྷེ མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ; ཏཏོ སཱིམཊྛཀདེཝཏཱསུ, ཏཏོ གོཙརགཱམེ ཨིསྶརཛནེ, ཏཏོ ཏཏྠ མནུསྶེ ཨུཔཱདཱཡ སབྦསཏྟེསུ. སོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷེ མེཏྟཱཡ སཧཝཱསཱིནཾ མུདུཙིཏྟཏཾ ཛནེཏི, ཨཐསྶ སུཁསཾཝཱསཏཱ ཧོཏི. སཱིམཊྛཀདེཝཏཱསུ མེཏྟཱཡ མུདུཀཏཙིཏྟཱཧི དེཝཏཱཧི དྷམྨིཀཱཡ རཀྑཱཡ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑོ ཧོཏི. གོཙརགཱམེ ཨིསྶརཛནེ མེཏྟཱཡ མུདུཀཏཙིཏྟསནྟཱནེཧི ཨིསྶརེཧི དྷམྨིཀཱཡ རཀྑཱཡ སུརཀྑིཏཔརིཀྑཱརོ ཧོཏི. ཏཏྠ མནུསྶེསུ མེཏྟཱཡ པསཱདིཏཙིཏྟེཧི ཏེཧི ཨཔརིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརཏི. སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཱཡ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརོ ཧོཏི.

མརཎསྶཏིཡཱ པན ‘‘ཨཝསྶཾ མརིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཨུཔརཱུཔརིཝཌྜྷམཱནསཾཝེགོ ¶ ¶ ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོ ཧོཏི. ཨསུབྷསཉྙཱཡ དིབྦེསུཔི ཨཱརམྨཎེསུ ཏཎྷཱ ནུཔྤཛྫཏི. ཏེནསྶེཏཾ ཏཡཾ ཨེཝཾ བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ ‘‘སབྦཏྠ ཨཏྠཡིཏབྦཾ ཨིཙྪིཏབྦ’’ནྟི ཀཏྭཱ ཨདྷིཔྤེཏསྶ ཙ ཡོགཱནུཡོགཀམྨསྶ པདཊྛཱནཏྟཱ ‘‘སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎེསུ པན ཡཾ ཡསྶ ཙརིཏཱནུཀཱུལཾ, ཏཾ ཏསྶ ནིཙྩཾ པརིཧརིཏབྦཏྟཱ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ‘‘པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱན’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཨིདམེཝ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ ‘‘པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན སཱིལཝིསོདྷནཀཐཾ པལིབོདྷུཔཙྪེདཀཐཉྩ ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ གཧེཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷསཱིལེན པན ཨུཔཙྪིནྣཔལིབོདྷེན ཙ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷནྟེན ཨིམིནཱཝ ཀམྨཊྛཱནེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟསྶ བུདྡྷཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏཾ ཨལབྷནྟེན ཨནཱགཱམིསྶ, ཏམྤི ¶ ཨལབྷནྟེན སཀདཱགཱམིསྶ, ཏམྤི ཨལབྷནྟེན སོཏཱཔནྣསྶ, ཏམྤི ཨལབྷནྟེན ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷིསྶ, ཏམྤི ཨལབྷནྟེན པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ཙ ཨསམྨཱུལ༹ྷསྶ ཝིནིཙྪཡཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཨརཧནྟཱདཡོ ཧི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཨཱཙིཀྑནྟི. ཨཡཾ པན གཧནཔདེསེ མཧཱཧཏྠིཔཐཾ ནཱིཧརནྟོ ཝིཡ སབྦཏྠ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཐེཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཏེན བྷིཀྑུནཱ སལླཧུཀཝུཏྟིནཱ ཝིནཡཱཙཱརསམྤནྣེན ཝུཏྟཔྤཀཱརམཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟསྶ ཏསྶ སནྟིཀེ པཉྩསནྡྷིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏཏྲིམེ པཉྩ སནྡྷཡོ ¶ – ཨུགྒཧོ, པརིཔུཙྪཱ, ཨུཔཊྛཱནཾ, ཨཔྤནཱ, ལཀྑཎནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཨུགྒཧོ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨུགྒཎྷནཾ, ‘‘པརིཔུཙྪཱ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ པརིཔུཙྪནཱ, ‘‘ཨུཔཊྛཱནཾ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ, ‘‘ཨཔྤནཱ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནཔྤནཱ, ‘‘ལཀྑཎཾ’’ ནཱམ ཀམྨཊྛཱནསྶ ལཀྑཎཾ. ‘‘ཨེཝཾལཀྑཎམིདཾ ཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཀམྨཊྛཱནསབྷཱཝཱུཔདྷཱརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ པཉྩསནྡྷིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨཏྟནཱཔི ན ཀིལམཏི, ཨཱཙརིཡམྤི ན ཝིཧེཋེཏི; ཏསྨཱ ཐོཀཾ ཨུདྡིསཱཔེཏྭཱ བཧུཀཱལཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ཨེཝཾ པཉྩསནྡྷིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཙེ ཏཏྠ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི, ཏཏྠེཝ ཝསིཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཏཏྠ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི, ཨཱཙརིཡཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ སཙེ མནྡཔཉྙོ ཡོཛནཔརམཾ གནྟྭཱ, སཙེ ཏིཀྑཔཉྙོ དཱུརམྤི གནྟྭཱ ཨཊྛཱརསསེནཱསནདོསཝིཝཛྫིཏཾ, པཉྩསེནཱསནངྒསམནྣཱགཏཾ སེནཱསནཾ ཨུཔགམྨ ཏཏྠ ཝསནྟེན ཨུཔཙྪིནྣཁུདྡཀཔལིབོདྷེན ¶ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེན བྷཏྟསམྨདཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ རཏནཏྟཡགུཎཱནུསྶརཎེན ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨཱཙརིཡུགྒཧཏོ ཨེཀཔདམྤི ཨསམྨུསྶནྟེན ཨིདཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན ཨིམཾ ཀཐཱམགྒཾ ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༥) གཧེཏབྦོ.

ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིདཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏབྦ’’ནྟི ཏཏྲཱཡཾ མནསིཀཱརཝིདྷི –

‘‘གཎནཱ ཨནུབནྡྷནཱ, ཕུསནཱ ཋཔནཱ སལླཀྑཎཱ;

ཝིཝཊྚནཱ པཱརིསུདྡྷི, ཏེསཉྩ པཊིཔསྶནཱ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢༣; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

‘‘གཎནཱ’’ཏི ¶ གཎནཱཡེཝ. ‘‘ཨནུབནྡྷནཱ’’ཏི ཨནུཝཧནཱ. ‘‘ཕུསནཱ’’ཏི ཕུཊྛཊྛཱནཾ. ‘‘ཋཔནཱ’’ཏི ཨཔྤནཱ. ‘‘སལླཀྑཎཱ’’ཏི ¶ ཝིཔསྶནཱ. ‘‘ཝིཝཊྚནཱ’’ཏི མགྒོ. ‘‘པཱརིསུདྡྷཱི’’ཏི ཕལཾ. ‘‘ཏེསཉྩ པཊིཔསྶནཱ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཎཱ. ཏཏྠ ཨིམིནཱ ཨཱདིཀམྨིཀཀུལཔུཏྟེན པཋམཾ གཎནཱཡ ཨིདཾ ཀམཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. གཎེནྟེན ཙ པཉྩནྣཾ ཧེཊྛཱ ན ཋཔེཏབྦཾ, དསནྣཾ ཨུཔརི ན ནེཏབྦཾ, ཨནྟརེ ཁཎྜཾ ན དསྶེཏབྦཾ. པཉྩནྣཾ ཧེཊྛཱ ཋཔེནྟསྶ ཧི སམྦཱདྷེ ཨོཀཱསེ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཝིཔྥནྡཏི, སམྦཱདྷེ ཝཛེ སནྣིརུདྡྷགོགཎོ ཝིཡ. དསནྣཾ ཨུཔརི ནེནྟསྶ གཎནཱནིསྶིཏོཝ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཧོཏི. ཨནྟརཱ ཁཎྜཾ དསྶེནྟསྶ ‘‘སིཁཱཔྤཏྟཾ ནུ ཁོ མེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ནོ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཝིཀམྤཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ དོསེ ཝཛྫེཏྭཱ གཎེཏབྦཾ.

གཎེནྟེན ཙ པཋམཾ དནྡྷགཎནཱཡ དྷཉྙམཱཔཀགཎནཱཡ གཎེཏབྦཾ. དྷཉྙམཱཔཀོ ཧི ནཱལི༹ཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཨེཀ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨོཀིརཏི. པུན པཱུརེནྟོ ཀིཉྩི ཀཙཝརཾ དིསྭཱ ཏཾ ཚཌྜེནྟོ ‘‘ཨེཀཾ ཨེཀ’’ནྟི ཝདཏི. ཨེས ནཡོ ‘‘དྭེ དྭེ’’ཏིཨཱདཱིསུ. ཨེཝམེཝ ཨིམིནཱཔི ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཡོ ཨུཔཊྛཱཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ ཨེཀ’’ནྟི ཨཱདིཾཀཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘དས དསཱ’’ཏི པཝཏྟམཱནཾ པཝཏྟམཱནཾ ཨུཔལཀྑེཏྭཱཝ གཎེཏབྦཾ. ཏསྶེཝཾ གཎཡཏོ ནིཀྑམནྟཱ ཙ པཝིསནྟཱ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི.

ཨཐཱནེན ཏཾ དནྡྷགཎནཾ དྷཉྙམཱཔཀགཎནཾ པཧཱཡ སཱིགྷགཎནཱཡ གོཔཱལཀགཎནཱཡ གཎེཏབྦཾ ¶ . ཚེཀོ ཧི གོཔཱལཀོ སཀྑརཱཡོ ཨུཙྪངྒེན གཧེཏྭཱ རཛྫུདཎྜཧཏྠོ པཱཏོཝ ཝཛཾ གནྟྭཱ གཱཝོ པིཊྛིཡཾ པཧརིཏྭཱ པལིགྷཏྠམྦྷམཏྠཀེ ནིསིནྣོ དྭཱརཾ པཏྟཾ པཏྟཾཡེཝ གཱཝཾ ‘‘ཨེཀོ དྭེ’’ཏི སཀྑརཾ ཁིཔིཏྭཱ ཁིཔིཏྭཱ གཎེཏི. ཏིཡཱམརཏྟིཾ སམྦཱདྷེ ཨོཀཱསེ དུཀྑཾ ཝུཏྠགོགཎོ ¶ ནིཀྑམནྟོ ཨཉྙམཉྙཾ ཨུཔནིགྷཾསནྟོ ཝེགེན ཝེགེན པུཉྫོ པུཉྫོ ཧུཏྭཱ ནིཀྑམཏི. སོ ཝེགེན ཝེགེན ‘‘ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ དསཱ’’ཏི གཎེཏིཡེཝ. ཨེཝམིམསྶཱཔི པུརིམནཡེན གཎཡཏོ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ པུནཔྤུནཾ སཉྩརནྟི. ཏཏོ ཏེན ‘‘པུནཔྤུནཾ སཉྩརནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཨགྒཧེཏྭཱ དྭཱརཔྤཏྟཾ དྭཱརཔྤཏྟཾཡེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཀོ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ¶ , ཨེཀོ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཚ, ཨེཀོ དྭེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི པཉྩ ཚ སཏྟ…པེ… ཨཊྛ… ནཝ… དསཱ’’ཏི སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ གཎེཏབྦམེཝ. གཎནཱཔཊིབདྡྷེ ཧི ཀམྨཊྛཱནེ གཎནཱབལེནེཝ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི ཨརིཏྟཱུཔཏྠམྦྷནཝསེན ཙཎྜསོཏེ ནཱཝཱཋཔནམིཝ.

ཏསྶེཝཾ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ གཎཡཏོ ཀམྨཊྛཱནཾ ནིརནྟརཔྤཝཏྟཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ཨཐ ‘‘ནིརནྟརཾ པཝཏྟཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཝཱཏཾ ཨཔརིགྒཧེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝེགེན ཝེགེན གཎེཏབྦཾ. ཨནྟོཔཝིསནཝཱཏེན ཧི སདྡྷིཾ ཙིཏྟཾ པཝེསཡཏོ ཨབྦྷནྟརཾ ཝཱཏབྦྷཱཧཏཾ མེདཔཱུརིཏཾ ཝིཡ ཧོཏི, བཧིནིཀྑམནཝཱཏེན སདྡྷིཾ ཙིཏྟཾ ནཱིཧརཏོ བཧིདྡྷཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཔཏི. ཕུཊྛོཀཱསེ པན སཏིཾ ཋཔེཏྭཱ བྷཱཝེནྟསྶེཝ བྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནྟོ ¶ ཙ བཧི ཙ ཝཱཏཾ ཨཔརིགྒཧེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝེགེན ཝེགེན གཎེཏབྦ’’ནྟི.

ཀཱིཝ ཙིརཾ པནེཏཾ གཎེཏབྦནྟི? ཡཱཝ ཝིནཱ གཎནཱཡ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱརམྨཎེ སཏི སནྟིཊྛཏི. བཧི ཝིསཊཝིཏཀྐཝིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱརམྨཎེ སཏི སཎྛཔནཏྠཾཡེཝ ཧི གཎནཱཏི.

ཨེཝཾ གཎནཱཡ མནསིཀཏྭཱ ཨནུབནྡྷནཱཡ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨནུབནྡྷནཱ ནཱམ གཎནཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ སཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ཨནུགམནཾ; ཏཉྩ ཁོ ན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱནུགམནཝསེན. བཧིནིཀྑམནཝཱཏསྶ ཧི ནཱབྷི ཨཱདི, ཧདཡཾ མཛ྄ཛྷཾ, ནཱསིཀགྒཾ པརིཡོསཱནཾ. ཨབྦྷནྟརཔཝིསནཝཱཏསྶ ནཱསིཀགྒཾ ཨཱདི, ཧདཡཾ མཛ྄ཛྷཾ, ནཱབྷི པརིཡོསཱནཾ. ཏཉྩསྶ ཨནུགཙྪཏོ ཝིཀྑེཔགཏཾ ཙིཏྟཾ སཱརདྡྷཱཡ ཙེཝ ཧོཏི ཨིཉྫནཱཡ ཙ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨསྶཱསཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཏིཡཱ ཨནུགཙྪཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝིཀྑེཔགཏེན ཙིཏྟེན ¶ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི སཱརདྡྷཱ ཙ ཧོནྟི ཨིཉྫིཏཱ ཙ ཕནྡིཏཱ ཙ. པསྶཱསཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཏིཡཱ ཨནུགཙྪཏོ བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑེཔགཏེན ཙིཏྟེན ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི སཱརདྡྷཱ ཙ ཧོནྟི ཨིཉྫིཏཱ ཙ ཕནྡིཏཱ ཙཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༥༧).

ཏསྨཱ ཨནུབནྡྷནཱཡ མནསིཀརོནྟེན ན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེན མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཔིཙ ཁོ ཕུསནཱཝསེན ཙ ཋཔནཱཝསེན ཙ མནསིཀཱཏབྦཾ. གཎནཱནུབནྡྷནཱཝསེན ¶ ཝིཡ ཧི ཕུསནཱཋཔནཱཝསེན ཝིསུཾ མནསིཀཱརོ ནཏྠི. ཕུཊྛཕུཊྛཊྛཱནེཡེཝ པན གཎེནྟོ གཎནཱཡ ཙ ཕུསནཱཡ ཙ མནསི ཀརོཏི. ཏཏྠེཝ གཎནཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ ཏེ སཏིཡཱ ཨནུབནྡྷནྟོ ཨཔྤནཱཝསེན ཙ ¶ ཙིཏྟཾ ཋཔེནྟོ ‘‘ཨནུབནྡྷནཱཡ ཙ ཕུསནཱཡ ཙ ཋཔནཱཡ ཙ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡམཏྠོ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཔངྒུལ༹དོཝཱརིཀོཔམཱཧི པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟཀཀཙོཔམཱཡ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྲཱཡཾ པངྒུལོ༹པམཱ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི པངྒུལོ༹ དོལཱཡ ཀཱིལ༹ཏཾ མཱཏཱཔུཏྟཱནཾ དོལཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏཏྠེཝ དོལཏྠམྦྷམཱུལེ ནིསིནྣོ ཀམེན ཨཱགཙྪནྟསྶ ཙ གཙྪནྟསྶ ཙ དོལཱཕལཀསྶ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ མཛ྄ཛྷཉྩ པསྶཏི, ན ཙ ཨུབྷོཀོཊིམཛ྄ཛྷཱནཾ དསྶནཏྠཾ བྱཱཝཊོ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཱཡཾ བྷིཀྑུ སཏིཝསེན ཨུཔནིབནྡྷནཏྠམྦྷམཱུལེ ཋཏྭཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསདོལཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིམིཏྟེ སཏིཡཱ ནིསིནྣོ ཀམེན ཨཱགཙྪནྟཱནཉྩ གཙྪནྟཱནཉྩ ཕུཊྛཊྛཱནེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཏིཡཱ ཨནུགཙྪནྟོ ཏཏྠ ཙ ཙིཏྟཾ ཋཔེནྟོ པསྶཏི, ན ཙ ཏེསཾ དསྶནཏྠཾ བྱཱཝཊོ ཧོཏི. ཨཡཾ པངྒུལོ༹པམཱ.

ཨཡཾ པན དོཝཱརིཀོཔམཱ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི དོཝཱརིཀོ ནགརསྶ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ པུརིསེ ‘ཀོ ཏྭཾ, ཀུཏོ ཝཱ ཨཱགཏོ, ཀུཧིཾ ཝཱ གཙྪསི, ཀིཾ ཝཱ ཏེ ཧཏྠེ’ཏི ན ཝཱིམཾསཏི, ན ཧི ཏསྶ ཏེ བྷཱརཱ. དྭཱརཔྤཏྟཾ དྭཱརཔྤཏྟཾཡེཝ པན ཝཱིམཾསཏི; ཨེཝམེཝ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནྟོ པཝིཊྛཝཱཏཱ ཙ བཧི ནིཀྑནྟཝཱཏཱ ཙ ན བྷཱརཱ ཧོནྟི, དྭཱརཔྤཏྟཱ དྭཱརཔྤཏྟཱཡེཝ བྷཱརཱཏི. ཨཡཾ དོཝཱརིཀོཔམཱ.

ཀཀཙོཔམཱ པན ཨཱདིཏོཔབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནིམིཏྟཾ ¶ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཨཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱནུཔལབྦྷཏི.

‘‘ནིམིཏྟཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི. (པཊི. མ. ༡.༡༥༩);

ཀཐཾ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨེཀཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཾ ན ཧོནྟི, ན ཙིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི ¶ ? སེཡྻཐཱཔི རུཀྑོ སམེ ¶ བྷཱུམིབྷཱགེ ནིཀྑིཏྟོ, ཏམེནཾ པུརིསོ ཀཀཙེན ཚིནྡེཡྻ, རུཀྑེ ཕུཊྛཀཀཙདནྟཱནཾ ཝསེན པུརིསསྶ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ན ཨཱགཏེ ཝཱ གཏེ ཝཱ ཀཀཙདནྟེ མནསི ཀརོཏི, ན ཨཱགཏཱ ཝཱ གཏཱ ཝཱ ཀཀཙདནྟཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི.

ཡཐཱ རུཀྑོ སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ ནིཀྑིཏྟོ; ཨེཝཾ ཨུཔནིབནྡྷནནིམིཏྟཾ. ཡཐཱ ཀཀཙདནྟཱ; ཨེཝཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ. ཡཐཱ རུཀྑེ ཕུཊྛཀཀཙདནྟཱནཾ ཝསེན པུརིསསྶ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ན ཨཱགཏེ ཝཱ གཏེ ཝཱ ཀཀཙདནྟེ མནསི ཀརོཏི, ན ཨཱགཏཱ ཝཱ གཏཱ ཝཱ ཀཀཙདནྟཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ ནཱསིཀགྒེ ཝཱ མུཁནིམིཏྟེ ཝཱ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ན ཨཱགཏེ ཝཱ གཏེ ཝཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ མནསི ཀརོཏི, ན ཨཱགཏཱ ཝཱ གཏཱ ཝཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི.

པདྷཱནནྟི ཀཏམཾ པདྷཱནཾ? ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི – ཨིདཾ པདྷཱནཾ. ཀཏམོ པཡོགོ? ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ པཧཱིཡནྟི, ཝིཏཀྐཱ ཝཱུཔསམྨནྟི – ཨཡཾ པཡོགོ. ཀཏམོ ཝིསེསོ? ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ སཾཡོཛནཱ པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱི ཧོནྟི – ཨཡཾ ཝིསེསོ. ཨེཝཾ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨེཀཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཱ ན ཧོནྟི, ན ཙིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཝིདིཏཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑེཔཾ གཙྪཏི, པདྷཱནཉྩ པཉྙཱཡཏི, པཡོགཉྩ སཱདྷེཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི.

‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏཱི ¶ ཡསྶ, པརིཔུཎྞཱ སུབྷཱཝིཏཱ;

ཨནུཔུབྦཾ པརིཙིཏཱ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཱ;

སོ ཨིམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. (པཊི. མ. ༡.༡༦༠);

ཨཡཾ ཀཀཙོཔམཱ. ཨིདྷ པནསྶ ཨཱགཏཱགཏཝསེན ཨམནསིཀཱརམཏྟམེཝ པཡོཛནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོཏོ ཀསྶཙི ནཙིརེནེཝ ནིམིཏྟཉྩ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཝསེསཛ྄ཛྷཱནངྒཔཊིམཎྜིཏཱ ཨཔྤནཱསངྑཱཏཱ ཋཔནཱ ཙ སམྤཛྫཏི. ཀསྶཙི པན གཎནཱཝསེནེཝ མནསིཀཱརཀཱལཏོཔབྷུཏི ཨནུཀྐམཏོ ཨོལཱ༹རིཀཨསྶཱསཔསྶཱསནིརོདྷཝསེན ཀཱཡདརཐེ ཝཱུཔསནྟེ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི ལཧུཀཾ ཧོཏི, སརཱིརཾ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ¶ ཝིཡ ཧོཏི. ཡཐཱ སཱརདྡྷཀཱཡསྶ མཉྩེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ ནིསཱིདཏོ མཉྩཔཱིཋཾ ཨོནམཏི, ཝིཀཱུཛཏི, པཙྩཏྠརཎཾ ཝལིཾ གཎྷཱཏི. ཨསཱརདྡྷཀཱཡསྶ པན ནིསཱིདཏོ ནེཝ མཉྩཔཱིཋཾ ཨོནམཏི, ན ཝིཀཱུཛཏི, ན པཙྩཏྠརཎཾ ཝལིཾ གཎྷཱཏི, ཏཱུལཔིཙུཔཱུརིཏཾ ཝིཡ མཉྩཔཱིཋཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨསཱརདྡྷོ ཀཱཡོ ལཧུཀོ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ གཎནཱཝསེན མནསིཀཱརཀཱལཏོཔབྷུཏི ཨནུཀྐམཏོ ཨོལཱ༹རིཀཨསྶཱསཔསྶཱསནིརོདྷཝསེན ཀཱཡདརཐེ ཝཱུཔསནྟེ ཀཱཡོཔི ཙིཏྟམྤི ལཧུཀཾ ཧོཏི, སརཱིརཾ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ཝིཡ ཧོཏི.

ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིརུདྡྷེ སུཁུམཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི, ཏསྨིམྤི ནིརུདྡྷེ ཨཔརཱཔརཾ ཏཏོ སུཁུམཏརསུཁུམཏམནིམིཏྟཱརམྨཎཾ པཝཏྟཏིཡེཝ. ཀཐཾ? ཡཐཱ པུརིསོ མཧཏིཡཱ ལོཧསལཱཀཱཡ ཀཾསཏཱལ༹ཾ ཨཱཀོཊེཡྻ, ཨེཀཔྤཧཱརེན མཧཱསདྡོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀསདྡཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟེཡྻ, ནིརུདྡྷེ ཨོལཱ༹རིཀེ སདྡེ ཨཐ པཙྪཱ སུཁུམསདྡནིམིཏྟཱརམྨཎཾ, ཏསྨིམྤི ནིརུདྡྷེ ཨཔརཱཔརཾ ཏཏོ སུཁུམཏརསུཁུམཏམསདྡནིམིཏྟཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏེཝ; ཨེཝནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི ཀཾསེ ཨཱཀོཊིཏེ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༡) ཝིཏྠཱརོ.

ཡཐཱ ཧི ཨཉྙཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི ཨུཔརཱུཔརི ཝིབྷཱུཏཱནི ཧོནྟི, ན ཏཐཱ ཨིདཾ. ཨིདཾ པན ཨུཔརཱུཔརི བྷཱཝེནྟསྶ བྷཱཝེནྟསྶ སུཁུམཏྟཾ ¶ གཙྪཏི, ཨུཔཊྛཱནམྤི ན ཨུཔགཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨནུཔཊྛཧནྟེ པན ཏསྨིཾ ན ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཙམྨཁཎྜཾ པཔྥོཊེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ? ‘‘ཨཱཙརིཡཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ནཊྛཾ དཱནི མེ ཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝཱ ན ཝུཊྛཱཏབྦཾ, ཨིརིཡཱཔཐཾ ¶ ཝིཀོཔེཏྭཱ གཙྪཏོ ཧི ཀམྨཊྛཱནཾ ནཝནཝམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱནིསིནྣེནེཝ དེསཏོ ཨཱཧརིཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཱཧརཎཱུཔཱཡོ. ཏེན ཧི བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨནུཔཊྛཧནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ – ‘‘ཨིམེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ནཱམ ཀཏྠ ཨཏྠི, ཀཏྠ ནཏྠི, ཀསྶ ཝཱ ཨཏྠི, ཀསྶ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨཐེཝཾ པཊིསཉྩིཀྑཏཱ ‘‘ཨིམེ ཨནྟོམཱཏུཀུཙྪིཡཾ ནཏྠི, ཨུདཀེ ནིམུགྒཱནཾ ནཏྠི, ཏཐཱ ཨསཉྙཱིབྷཱུཏཱནཾ མཏཱནཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔནྣཱནཾ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝསམངྒཱིནཾ ནིརོདྷསམཱཔནྣཱན’’ནྟི ¶ ཉཏྭཱ ཨེཝཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱ པཊིཙོདེཏབྦོ – ‘‘ནནུ ཏྭཾ, པཎྜིཏ, ནེཝ མཱཏུཀུཙྪིགཏོ, ན ཨུདཀེ ནིམུགྒོ, ན ཨསཉྙཱིབྷཱུཏོ, ན མཏོ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཨཱཔནྣོ, ན རཱུཔཱརཱུཔབྷཝསམངྒཱི, ན ནིརོདྷསམཱཔནྣོ, ཨཏྠིཡེཝ ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, མནྡཔཉྙཏཱཡ པན པརིགྒཧེཏུཾ ན སཀྐོསཱི’’ཏི. ཨཐཱནེན པཀཏིཕུཊྛཝསེནེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨིམེ ཧི དཱིགྷནཱསིཀསྶ ནཱསཱ པུཊཾ གྷཊྚེནྟཱ པཝཏྟནྟི, རསྶནཱསིཀསྶ ཨུཏྟརོཊྛཾ. ཏསྨཱནེན ཨིམཾ ནཱམ ཋཱནཾ གྷཊྚེནྟཱིཏི ནིམིཏྟཾ པཊྛཔེཏབྦཾ. ཨིམམེཝ ཧི ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, མུཊྛསྶཏིསྶ ཨསམྤཛཱནསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིབྷཱཝནཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༤༩; སཾ. ནི. ༥.༩༩༢). ཀིཉྩཱཔི ཧི ཡཾཀིཉྩི ཀམྨཊྛཱནཾ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶེཝ སམྤཛྫཏི, ཨིཏོ ཨཉྙཾ པན མནསིཀརོནྟསྶ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨིདཾ པན ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ གརུཀཾ གརུཀབྷཱཝནཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷཔུཏྟཱནཾ མཧཱཔུརིསཱནམེཝ མནསིཀཱརབྷཱུམིབྷཱུཏཾ, ན ཙེཝ ཨིཏྟརཾ, ན ཙ ཨིཏྟརསཏྟསམཱསེཝིཏཾ. ཡཐཱ ཡཐཱ མནསི ཀརཱིཡཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ སནྟཉྩེཝ ¶ ཧོཏི སུཁུམཉྩ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ བལཝཏཱི སཏི ཙ པཉྙཱ ཙ ཨིཙྪིཏབྦཱ.

ཡཐཱ ཧི མཊྛསཱཊཀསྶ ཏུནྣཀརཎཀཱལེ སཱུཙིཔི སུཁུམཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱུཙིཔཱསཝེདྷནམྤི ཏཏོ སུཁུམཏརཾ; ཨེཝམེཝ མཊྛསཱཊཀསདིསསྶ ཨིམསྶ ཀམྨཊྛཱནསྶ བྷཱཝནཱཀཱལེ སཱུཙིཔཊིབྷཱགཱ སཏིཔི སཱུཙིཔཱསཝེདྷནཔཊིབྷཱགཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ པཉྙཱཔི བལཝཏཱི ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏཱཧི ཙ པན སཏིཔཉྙཱཧི སམནྣཱགཏེན བྷིཀྑུནཱ ན ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨཉྙཏྲ པཀཏིཕུཊྛོཀཱསཱ པརིཡེསིཏབྦཱ.

ཡཐཱ པན ཀསྶཀོ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱ བལིབདྡེ མུཉྩིཏྭཱ གོཙརཱབྷིམུཁེ ཀཏྭཱ ཚཱཡཱཡ ནིསིནྣོ ཝིསྶམེཡྻ, ཨཐསྶ ཏེ བལིབདྡཱ ཝེགེན ཨཊཝིཾ པཝིསེཡྻུཾ. ཡོ ཧོཏི ཚེཀོ ཀསྶཀོ སོ པུན ཏེ གཧེཏྭཱ ཡོཛེཏུཀཱམོ ན ཏེསཾ ཨནུཔདཾ གནྟྭཱ ཨཊཝིཾ ཨཱཧིཎྜཏི. ཨཐ ¶ ཁོ རསྨིཉྩ པཏོདཉྩ གཧེཏྭཱ ཨུཛུཀམེཝ ཏེསཾ ནིཔཱཏཏིཏྠཾ གནྟྭཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ ནིཔཛྫཏི ཝཱ. ཨཐ ཏེ གོཎེ དིཝསབྷཱགཾ ཙརིཏྭཱ ནིཔཱཏཏིཏྠཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ ཋིཏེ དིསྭཱ རསྨིཡཱ བནྡྷིཏྭཱ པཏོདེན ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏྭཱ པུན ཀམྨཾ ཀརོཏི; ཨེཝམེཝ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ན ཏེ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨཉྙཏྲ ¶ པཀཏིཕུཊྛོཀཱསཱ པརིཡེསིཏབྦཱ. སཏིརསྨིཾ པན པཉྙཱཔཏོདཉྩ གཧེཏྭཱ པཀཏིཕུཊྛོཀཱསེ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨེཝཉྷིསྶ མནསིཀརོཏོ ནཙིརསྶེཝ ཏེ ཨུཔཊྛཧནྟི, ནིཔཱཏཏིཏྠེ ཝིཡ གོཎཱ. ཏཏོ ཏེན སཏིརསྨིཡཱ བནྡྷིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཡོཛེཏྭཱ པཉྙཱཔཏོདེན ཝིཛ྄ཛྷནྟེན པུན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫིཏབྦཾ; ཏསྶེཝམནུཡུཉྫཏོ ནཙིརསྶེཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཾ པནེཏཾ ན སབྦེསཾ ཨེཀསདིསཾ ཧོཏི ¶ ; ཨཔིཙ ཁོ ཀསྶཙི སུཁསམྥསྶཾ ཨུཔྤཱདཡམཱནོ ཏཱུལཔིཙུ ཝིཡ, ཀཔྤཱསཔིཙུ ཝིཡ, ཝཱཏདྷཱརཱ ཝིཡ ཙ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཨེཀཙྩེ ཨཱཧུ.

ཨཡཾ པན ཨཊྛཀཐཱཝིནིཙྪཡོ – ཨིདཉྷི ཀསྶཙི ཏཱརཀརཱུཔཾ ཝིཡ, མཎིགུལི༹ཀཱ ཝིཡ, མུཏྟཱགུལི༹ཀཱ ཝིཡ ཙ ཀསྶཙི ཁརསམྥསྶཾ ཧུཏྭཱ ཀཔྤཱསཊྛི ཝིཡ, སཱརདཱརུསཱུཙི ཝིཡ ཙ ཀསྶཙི དཱིགྷཔཱམངྒསུཏྟཾ ཝིཡ, ཀུསུམདཱམཾ ཝིཡ, དྷཱུམསིཁཱ ཝིཡ ཙ ཀསྶཙི ཝིཏྠཏ མཀྐཊཀསུཏྟཾ ཝིཡ, ཝལཱཧཀཔཊལཾ ཝིཡ, པདུམཔུཔྥཾ ཝིཡ, རཐཙཀྐཾ ཝིཡ, ཙནྡམཎྜལཾ ཝིཡ, སཱུརིཡམཎྜལཾ ཝིཡ ཙ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཉྩ པནེཏཾ ཡཐཱ སམྦཧུལེསུ བྷིཀྑཱུསུ སུཏྟནྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ནིསིནྣེསུ ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀཱིདིསཾ ཧུཏྭཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀོ ‘‘མཡ྄ཧཾ མཧཏཱི པབྦཏེཡྻཱ ནདཱི ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཔརོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཀཱ ཝནརཱཛི ཝིཡ’’. ཨཉྙོ ‘‘མཡ྄ཧཾ སཱིཏཙྪཱཡོ སཱཁཱསམྤནྣོ ཕལབྷཱརབྷརིཏརུཀྑོ ཝིཡཱ’’ཏི. ཏེསཉྷི ཏཾ ཨེཀམེཝ སུཏྟཾ སཉྙཱནཱནཏཱཡ ནཱནཏོ ཨུཔཊྛཱཏི. ཨེཝཾ ཨེཀམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ སཉྙཱནཱནཏཱཡ ནཱནཏོ ཨུཔཊྛཱཏི. སཉྙཛཉྷི ཨེཏཾ སཉྙཱནིདཱནཾ སཉྙཱཔྤབྷཝཾ ཏསྨཱ སཉྙཱནཱནཏཱཡ ནཱནཏོ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཨཉྙམེཝ ཨསྶཱསཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ པསྶཱསཱརམྨཎཾ, ཨཉྙཾ ནིམིཏྟཱརམྨཎཾ ཡསྶ ཧི ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ནཏྠི, ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ནེཝ ཨཔྤནཾ ན ཨུཔཙཱརཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡསྶ པནིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཏྠི, ཏསྶེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤནཉྩ ཨུཔཙཱརཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནིམིཏྟཾ ¶ ¶ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཨཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱནུཔལབྦྷཏི.

‘‘ནིམིཏྟཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ, ཨནཱརམྨཎམེཀཙིཏྟསྶ;

ཛཱནཏོ ཙ ཏཡོ དྷམྨེ, བྷཱཝནཱ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༣༡);

ཨེཝཾ ¶ ཨུཔཊྛིཏེ པན ནིམིཏྟེ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨཱཙརིཡསནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏབྦཾ – ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏི. ཨཱཙརིཡེན པན ‘‘ཨེཏཾ ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ན ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝཱ ན ཝཏྟབྦཾ. ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏི, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཝཏྭཱ པན ‘‘པུནཔྤུནཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ‘‘ནིམིཏྟ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟེ ཝོསཱནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ; ‘‘ན ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟེ ནིརཱསོ ཝིསཱིདེཡྻ. ཏསྨཱ ཏདུབྷཡམྤི ཨཝཏྭཱ མནསིཀཱརེཡེཝ ནིཡོཛེཏབྦོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ དཱིགྷབྷཱཎཀཱ. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པནཱཧུ – ‘‘ནིམིཏྟམིདཾ, ཨཱཝུསོ, ཀམྨཊྛཱནཾ པུནཔྤུནཾ མནསི ཀརོཧི སཔྤུརིསཱཏི ཝཏྟབྦོ’’ཏི. ཨཐཱནེན ནིམིཏྟེཡེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨིཏོ པབྷུཏི ཋཔནཱཝསེན བྷཱཝནཱ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ནིམིཏྟེ ཋཔཡཾ ཙིཏྟཾ, ནཱནཱཀཱརཾ ཝིབྷཱཝཡཾ;

དྷཱིརོ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ, སཀཾ ཙིཏྟཾ ནིབནྡྷཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༣༢; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༣);

ཏསྶེཝཾ ནིམིཏྟུཔཊྛཱནཏོ པབྷུཏི ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷིཏཱནེཝ ཧོནྟི ཀིལེསཱ སནྣིསིནྣཱཝ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱཡེཝ, ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏམེཝ. ཨིདཉྷི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ནཱམ ཧོཧི – ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ ཝཱ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནེན, པཊིལཱབྷབྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝེན. ཏཏྠ ‘‘ཨུཔཙཱརབྷཱུམཱི’’ཏི ཨུཔཙཱརསམཱདྷི; ‘‘པཊིལཱབྷབྷཱུམཱི’’ཏི ཨཔྤནཱསམཱདྷི. ཏེསཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ? ཨུཔཙཱརསམཱདྷི ཀུསལཝཱིཐིཡཾ ཛཝིཏྭཱ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི, ཨཔྤནཱསམཱདྷི དིཝསབྷཱགེ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ དིཝསབྷཱགམྤི ཀུསལཝཱིཐིཡཾ ཛཝཏི, ན བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི. ཨིམེསུ དྭཱིསུ སམཱདྷཱིསུ ནིམིཏྟཔཱཏུབྷཱཝེན ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ¶ . ཨཐཱནེན ཏཾ ནིམིཏྟཾ ནེཝ ཝཎྞཏོ མནསིཀཱཏབྦཾ, ན ལཀྑཎཏོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ. ཨཔིཙ ཁོ ཁཏྟིཡམཧེསིཡཱ ཙཀྐཝཏྟིགབྦྷོ ཝིཡ ཀསྶཀེན སཱལིཡཝགབྦྷོ ཝིཡ ཙ ཨཔྤམཏྟེན རཀྑིཏབྦཾ; རཀྑིཏཾ ཧིསྶ ཕལདཾ ཧོཏི.

‘‘ནིམིཏྟཾ རཀྑཏོ ལདྡྷ, པརིཧཱནི ན ཝིཛྫཏི;

ཨཱརཀྑམྷི ཨསནྟམྷི, ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ ཝིནསྶཏཱི’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ རཀྑཎཱུཔཱཡོ – ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨཱཝཱསོ, གོཙརོ, བྷསྶཾ, པུགྒལོ, བྷོཛནཾ, ཨུཏུ, ཨིརིཡཱཔཐོཏི ཨིམཱནི སཏྟ ཨསཔྤཱཡཱནི ཝཛྫེཏྭཱ ཏཱནེཝ སཏྟ སཔྤཱཡཱནི སེཝནྟེན པུནཔྤུནཾ ཏཾ ནིམིཏྟཾ མནསིཀཱཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ¶ སཔྤཱཡསེཝནེན ནིམིཏྟཾ ཐིརཾ ཀཏྭཱ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ གམཡིཏྭཱ ཝཏྠུཝིསདཀིརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནཏཱ, ནིམིཏྟཀུསལཏཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སཔགྒཧེཏབྦ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཔགྒཎྷནཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟནིགྒཎྷནཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ སམྤཧཾསེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟསམྤཧཾསནཱ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱ, ཨསམཱཧིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཱ, སམཱཧིཏཔུགྒལསེཝནཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི ཨིམཱནི དས ཨཔྤནཱཀོསལླཱནི ཨཝིཛཧནྟེན ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ.

ཏསྶེཝཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨིདཱནི ཨཔྤནཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི བྷཝངྒཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ནིམིཏྟཱརམྨཎཾ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྨིཉྩ ནིརུདྡྷེ ཏདེཝཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི, ཡེསཾ པཋམཾ པརིཀམྨཾ, དུཏིཡཾ ཨུཔཙཱརཾ, ཏཏིཡཾ ཨནུལོམཾ, ཙཏུཏྠཾ གོཏྲབྷུ ¶ , པཉྩམཾ ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ. པཋམཾ ཝཱ པརིཀམྨཉྩེཝ ཨུཔཙཱརཉྩ, དུཏིཡཾ ཨནུལོམཾ, ཏཏིཡཾ གོཏྲབྷུ, ཙཏུཏྠཾ ཨཔྤནཱཙིཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཙཏུཏྠམེཝ ཧི པཉྩམཾ ཝཱ ཨཔྤེཏི, ན ཚཊྛཾ སཏྟམཾ ཝཱ ཨཱསནྣབྷཝངྒཔཱཏཏྟཱ.

ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཨཱསེཝནཔཙྩཡེན ཀུསལཱ དྷམྨཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི; ཏསྨཱ ཚཊྛཾ སཏྟམཾ ཝཱ ཨཔྤེཏཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ པཊིཀྑིཏྟཾ. ཏཏྠ པུབྦབྷཱགཙིཏྟཱནི ཀཱམཱཝཙརཱནི ཧོནྟི, ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ པན རཱུཔཱཝཙརཾ. ཨེཝམནེན པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ, པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ, དསལཀྑཎསམྤནྣཾ, ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི. སོ ཏསྨིཾཡེཝཱརམྨཎེ ཝིཏཀྐཱདཡོ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི པཱཔུཎཱཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཋཔནཱཝསེན བྷཱཝནཱཡ པརིཡོསཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཀཐཱ. ཝིཏྠཱརོ པན ཨིཙྪནྟེན ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ གཧེཏབྦོ.

ཨེཝཾ པཏྟཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནོ པནེཏྠ བྷིཀྑུ སལླཀྑཎཱཝིཝཊྚནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པཱརིསུདྡྷིཾ པཏྟུཀཱམོ ཏདེཝ ཛྷཱནཾ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཨདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎསངྑཱཏེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝསིཔྤཏྟཾ པགུཎཾ ཀཏྭཱ ཨརཱུཔཔུབྦངྒམཾ ཝཱ རཱུཔཾ, རཱུཔཔུབྦངྒམཾ ཝཱ ཨརཱུཔནྟི རཱུཔཱརཱུཔཾ ¶ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏི. ཀཐཾ? སོ ཧི ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཛྷཱནངྒཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ ཏེསཾ ནིསྶཡཾ ཧདཡཝཏྠུཾ ཏཾ ནིསྶཡཱནི ཙ བྷཱུཏཱནི ཏེསཉྩ ནིསྶཡཾ སཀལམྤི ¶ ཀརཛཀཱཡཾ པསྶཏི. ཏཏོ ‘‘ཛྷཱནངྒཱནི ཨརཱུཔཾ, ཝཏྠཱདཱིནི རཱུཔ’’ནྟི རཱུཔཱརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨཐ ཝཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཀེསཱདཱིསུ ཀོཊྛཱསེསུ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱདིཝསེན ཙཏྟཱརི བྷཱུཏཱནི ཏཾནིསྶིཏརཱུཔཱནི ཙ པརིགྒཧེཏྭཱ ཡཐཱཔརིགྒཧིཏརཱུཔཱརམྨཎཾ ཡཐཱཔརིགྒཧིཏརཱུཔཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཾ ཝཱ སསམྤཡུཏྟདྷམྨཾ ¶ ཝིཉྙཱཎཉྩ པསྶཏི. ཏཏོ ‘‘བྷཱུཏཱདཱིནི རཱུཔཾ སསམྤཡུཏྟདྷམྨཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཨརཱུཔ’’ནྟི ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨཐ ཝཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ སམུདཡོ ཀརཛཀཱཡོ ཙ ཙིཏྟཉྩཱཏི པསྶཏི. ཡཐཱ ཧི ཀམྨཱརགགྒརིཡཱ དྷམམཱནཱཡ བྷསྟཉྩ པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ ཝཱཏོ སཉྩརཏི; ཨེཝམེཝ ཀཱཡཉྩ ཙིཏྟཉྩ པཊིཙྩ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཏི. ཏཏོ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཙ ཀཱཡཉྩ རཱུཔཾ, ཙིཏྟཉྩ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཙ ཨརཱུཔནྟི ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨེཝཾ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏསྶ པཙྩཡཾ པརིཡེསཏི, པརིཡེསནྟོ ཙ ཏཾ དིསྭཱ ཏཱིསུཔི ཨདྡྷཱསུ ནཱམརཱུཔསྶ པཝཏྟིཾ ཨཱརབྦྷ ཀངྑཾ ཝིཏརཏི. ཝིཏིཎྞཀངྑོ ཀལཱཔསམྨསནཝསེན ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶནཱཡ པུབྦབྷཱགེ ཨུཔྤནྣེ ཨོབྷཱསཱདཡོ དས ཝིཔསྶནུཔཀྐིལེསེ པཧཱཡ ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཾ པཊིཔདཱཉཱཎཾ ‘‘མགྒོ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨུདཡཾ པཧཱཡ བྷངྒཱནུཔསྶནཾ པཏྭཱ ནིརནྟརཾ བྷངྒཱནུཔསྶནེན བྷཡཏོ ཨུཔཊྛིཏེསུ སབྦསངྑཱརེསུ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོ ཡཐཱཀྐམཾ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒེ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིབྷེདསྶ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ པརིཡནྟཔྤཏྟོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙསྶ གཎནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔརིཡོསཱནཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཙ སམཏྟཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨཡཾ སབྦཱཀཱརཏོ པཋམཙཏུཀྐཝཎྞནཱ.

ཨིཏརེསུ པན ཏཱིསུ ཙཏུཀྐེསུ ཡསྨཱ ཝིསུཾ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནཡོ ནཱམ ནཏྠི; ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནཱནཡེནེཝ ནེསཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པཱིཏིཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི པཱིཏིཾ པཊིསཾཝིདིཏཾ ཀརོནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཏཏྠ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི – ཨཱརམྨཎཏོ ¶ ཙ ཨསམྨོཧཏོ ཙ.

ཀཐཾ ¶ ¶ ཨཱརམྨཎཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫཏི, ཏསྶ སམཱཔཏྟིཀྑཎེ ཛྷཱནཔཊིལཱབྷེན ཨཱརམྨཎཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི ཨཱརམྨཎསྶ པཊིསཾཝིདིཏཏྟཱ.

ཀཐཾ ཨསམྨོཧཏོ? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཔཱིཏིཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏི, ཏསྶ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཨསམྨོཧཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. དཱིགྷཾ པསྶཱསཝསེན…པེ… རསྶཾ ཨསྶཱསཝསེན… རསྶཾ པསྶཱསཝསེན… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶཱསཝསེན… སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶཱསཝསེན… པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶཱསཝསེན… པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶཱསཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, ཏཱཡ སཏིཡཱ ཏེན ཉཱཎེན སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. ཨཱཝཛྫཏོ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི ཛཱནཏོ… པསྶཏོ… པཙྩཝེཀྑཏོ… ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧཏོ… སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཙྩཏོ… ཝཱིརིཡཾ པགྒཎྷཏོ… སཏིཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ… ཙིཏྟཾ སམཱདཧཏོ… པཉྙཱཡ པཛཱནཏོ… ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཛཱནཏོ… པརིཉྙེཡྻཾ པརིཛཱནཏོ… པཧཱཏབྦཾ པཛཧཏོ… བྷཱཝེཏབྦཾ བྷཱཝཡཏོ… སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀརོཏོ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༢).

ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཨཝསེསཔདཱནིཔི ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨིདཾ པནེཏྠ ཝིསེསམཏྟཾ. ཏིཎྞཾ ཛྷཱནཱནཾ ཝསེན སུཁཔཊིསཾཝེདིཏཱ ཙཏུནྣམྤི ཝསེན ཙིཏྟསངྑཱརཔཊིསཾཝེདིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཙིཏྟསངྑཱརོ’’ཏི ཝེདནཱདཡོ དྭེ ཁནྡྷཱ. སུཁཔྤཊིསཾཝེདིཔདེ ཙེཏྠ ཝིཔསྶནཱབྷཱུམིདསྶནཏྠཾ ‘‘སུཁནྟི དྭེ སུཁཱནི – ཀཱཡིཀཉྩ སུཁཾ ཙེཏསིཀཉྩཱ’’ཏི ¶ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟཾ. པསྶམྦྷཡཾ ཙིཏྟསངྑཱརནྟི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཙིཏྟསངྑཱརཾ པསྶམྦྷེནྟོ, ནིརོདྷེནྟོཏི ཨཏྠོ. སོ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཱཡསངྑཱརེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙེཏྠ པཱིཏིཔདེ པཱིཏིསཱིསེན ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ. སུཁཔདེ སརཱུཔེནེཝ ཝེདནཱ ¶ . དྭཱིསུ ཙིཏྟསངྑཱརཔདེསུ ‘‘སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙ ཙེཏསིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཙིཏྟཔཊིབདྡྷཱ ཙིཏྟསངྑཱརཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༧༤; མ. ནི. ༡.༤༦༣) ཝཙནཏོ ¶ སཉྙཱསམྤཡུཏྟཱ ཝེདནཱཏི. ཨེཝཾ ཝེདནཱནུཔསྶནཱནཡེན ཨིདཾ ཙཏུཀྐཾ བྷཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡཙཏུཀྐེཔི ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཝསེན ཙིཏྟཔཊིསཾཝེདིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨབྷིཔྤམོདཡཾ ཙིཏྟནྟི ཙིཏྟཾ མོདེནྟོ པམོདེནྟོ ཧཱསེནྟོ པཧཱསེནྟོ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏི. ཏཏྠ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཨབྷིཔྤམོདོ ཧོཏི – སམཱདྷིཝསེན ཙ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཙ.

ཀཐཾ སམཱདྷིཝསེན? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫཏི, སོ སམཱཔཏྟིཀྑཎེ སམྤཡུཏྟཱཡ པཱིཏིཡཱ ཙིཏྟཾ ཨཱམོདེཏི པམོདེཏི. ཀཐཾ ཝིཔསྶནཱཝསེན? སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཔཱིཏིཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏི; ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཔཱིཏིཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟཾ ཨཱམོདེཏི པམོདེཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ‘‘ཨབྷིཔྤམོདཡཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སམཱདཧཾ ཙིཏྟནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧནྟོ སམཾ ཋཔེནྟོ ཏཱནི ཝཱ པན ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཙིཏྟཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཨུཔྤཛྫཏི ཁཎིཀཙིཏྟེཀགྒཏཱ; ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཱཡ ཁཎིཀཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཝསེནཔི ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧནྟོ སམཾ ཋཔེནྟོ ‘‘སམཱདཧཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཝིམོཙཡཾ ཙིཏྟནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎེཧི ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ, དུཏིཡེན ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི, ཏཏིཡེན པཱིཏིཡཱ, ཙཏུཏྠེན སུཁདུཀྑེཧི ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ. ཏཱནི ཝཱ པན ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ¶ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཀཙིཏྟཾ ཁཡཏོ ཝཡཏོ སམྨསཏི. སོ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཱཏོ ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ, དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ སུཁསཉྙཱཏོ, ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ཨཏྟསཉྙཱཏོ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ནནྡིཏོ, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ རཱགཏོ, ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡ སམུདཡཏོ, པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱདཱནཏོ ཙིཏྟཾ མོཙེནྟོ ཝིམོཙེནྟོ ཨསྶསཏི ཙེཝ པསྶསཏི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ¶ – ‘‘ཝིམོཙཡཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱཝསེན ཨིདཾ ཙཏུཀྐཾ བྷཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཏུཏྠཙཏུཀྐེ པན ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨནིཙྩཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཨནིཙྩཏཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ ཝེདིཏབྦཱ ¶ , ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི པཉྩཀྑནྡྷཱ. ཀསྨཱ? ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟབྷཱཝཱ. ‘‘ཨནིཙྩཏཱ’’ཏི ཏེསཉྙེཝ ཨུཔྤཱདཝཡཉྙཐཏྟཾ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝོ ཝཱ ནིབྦཏྟཱནཾ ཏེནེཝཱཀཱརེན ཨཋཏྭཱ ཁཎབྷངྒེན བྷེདོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ’’ཏི ཏསྶཱ ཨནིཙྩཏཱཡ ཝསེན རཱུཔཱདཱིསུ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི ཨནུཔསྶནཱ; ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི’’ཏི ཏཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ; ཏསྨཱ ཨེཝཾ བྷཱུཏོ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ ཨིདྷ ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམི, པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཝིརཱགཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཏྠ པན དྭེ ཝིརཱགཱ – ཁཡཝིརཱགོ ཙ ཨཙྩནྟཝིརཱགོ ཙ. ཏཏྠ ‘‘ཁཡཝིརཱགོ’’ཏི སངྑཱརཱནཾ ཁཎབྷངྒོ; ‘‘ཨཙྩནྟཝིརཱགོ’’ཏི ནིབྦཱནཾ; ‘‘ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱ’’ཏི ཏདུབྷཡདསྶནཝསེན པཝཏྟཱ ཝིཔསྶནཱ ཙ མགྒོ ཙ. ཏཱཡ དུཝིདྷཱཡཔི ཨནུཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ ‘‘ཝིརཱགཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ནིརོདྷཱནུཔསྶཱིཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱིཏི ཨེཏྠཱཔི དྭེ པཊིནིསྶགྒཱ – པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒོ ཙ པཀྑནྡནཔཊིནིསྶགྒོ ཙ. པཊིནིསྶགྒོཡེཝ ཨནུཔསྶནཱ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱ; ཝིཔསྶནཱམགྒཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝིཔསྶནཱ ཧི ཏདངྒཝསེན སདྡྷིཾ ཁནྡྷཱབྷིསངྑཱརེཧི ཀིལེསེ པརིཙྩཛཏི, སངྑཏདོསདསྶནེན ¶ ཙ ཏབྦིཔརཱིཏེ ནིབྦཱནེ ཏནྣིནྣཏཱཡ པཀྑནྡཏཱིཏི པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒོ ཙེཝ པཀྑནྡནཔཊིནིསྶགྒོ ཙཱཏི ཝུཙྩཏི. མགྒོ སམུཙྪེདཝསེན སདྡྷིཾ ཁནྡྷཱབྷིསངྑཱརེཧི ཀིལེསེ པརིཙྩཛཏི, ཨཱརམྨཎཀརཎེན ཙ ནིབྦཱནེ པཀྑནྡཏཱིཏི པརིཙྩཱགཔཊིནིསྶགྒོ ཙེཝ པཀྑནྡནཔཊིནིསྶགོ ཙཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨུབྷཡམྤི པན པུརིམཔུརིམཉཱཎཱནཾ ཨནུཨནུ པསྶནཏོ ཨནུཔསྶནཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱཡ དུཝིདྷཱཡ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶསནྟོ ཙ པསྶསནྟོ ཙ པཊིནིསགྒཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམི པསྶསིསྶཱམཱིཏི སིཀྑཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོཏི ཨེཝཾ སོལ༹སཧི ཨཱཀཱརེཧི བྷཱཝིཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦༧. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱཏིཨཱདིམྷི པན ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སམསྶཱསེཏྭཱ ཨཐ ཡཾ ཏཾ ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཔཉྙཏྟིཡཱ ནིདཱནཉྩེཝ ¶ པཀརཎཉྩ ཨུཔྤནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ, ཨེཏསྨིཾ ནིདཱནེ ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ པཊིཔུཙྪིཏྭཱ ཝིགརཧིཏྭཱ ཙ ཡསྨཱ ཏཏྠ ཨཏྟནཱ ཨཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ མིགལཎྜིཀེན ཙ ཝོརོཔཱཔནཾ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ན ཧོཏི; ཏསྨཱ ཏཾ ཋཔེཏྭཱ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནམེཝ གཧེཏྭཱ པཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ སཉྩིཙྩ མནུསྶཝིགྒཧ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨརིཡཔུགྒལམིསྶཀཏྟཱ པནེཏྠ ‘‘མོགྷཔུརིསཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཏེ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔཉྙཏྟཏྠཱཡ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཝཏྠུ ཨུདཔཱདི, ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠཾ ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༡༦༨. ཏཏྠ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱཏི ཚནྡརཱགེན པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ; སཱརཏྟཱ ཨཔེཀྑཝནྟོཏི ཨཏྠོ. མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེམཱཏི ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ མརཎསྶ ¶ གུཎཾ ཝཎྞེམ; ཨཱནིསཾསཾ དསྶེམཱཏི. ཀཏཀལྱཱཎོཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ པདཏྠོ – ཀལྱཱཎཾ སུཙིཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཡཱཏི ཏྭཾ ཁོ ཨསི ཀཏཀལྱཱཎོ. ཏཐཱ ཀུསལཾ ཨནཝཛྫཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཡཱཏི ཀཏཀུསལོ. མརཎཀཱལེ སམྤཏྟེ ཡཱ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི བྷཡསངྑཱཏཱ བྷཱིརུཏཱ, ཏཏོ ཏཱཡནཾ རཀྑཎཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཡཱཏི ཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎོ པཱཔཾ. ལཱམཀཀམྨཾ ཨཀཏཾ ཏཡཱཏི ཨཀཏཔཱཔོ. ལུདྡཾ དཱརུཎཾ དུསྶཱིལྱཀམྨཾ ཨཀཏཾ ཏཡཱཏི ཨཀཏལུདྡོ. ཀིབྦིསཾ སཱཧསིཀཀམྨཾ ལོབྷཱདིཀིལེསུསྶདཾ ཨཀཏཾ ཏཡཱཏི ཨཀཏཀིབྦིསོ. ཀསྨཱ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི? ཡསྨཱ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཀཏཾ ཏཡཱ ཀལྱཱཎཾ, ཨཀཏཾ ཏཡཱ པཱཔཾ; ཏེན ཏཾ ཝདཱམ – ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ རོགཱབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ལཱམཀེན པཱཔཀེན དུཀྑབཧུལཏྟཱ དུཛྫཱིཝིཏེན’’. མཏཾ ཏེ ཛཱིཝིཏཱ སེཡྻོཏི ཏཝ མརཎཾ ཛཱིཝིཏཱ སུནྡརཏརཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨིཏོ ཏྭཾ ཀཱལངྐཏོ ཀཏཀཱལོ ཧུཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ མརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ…པེ… ཨུཔཔཛྫིསྶསི. ཨེཝཾ ཨུཔཔནྣོ ཙ ཏཏྠ དིབྦེཧི དེཝལོཀེ ¶ ཨུཔྤནྣེཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཀེཧི པཉྩཧི ཝཏྠུཀཱམཀོཊྛཱསེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙརིསྶསི སམྤཡུཏྟོ སམོདྷཱནགཏོ ཧུཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙརིསྶསི, ཝིཙརིསྶསི ཨབྷིརམིསྶསི ཝཱཏི ཨཏྠོ.

༡༦༩. ཨསཔྤཱཡཱནཱིཏི ཨཧིཏཱནི ཨཝུཌྜྷིཀརཱནི ཡཱནི ཁིཔྤམེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེནྟི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

༡༧༢. སཉྩིཙྩཱཏི ¶ ཨཡཾ ‘‘སཉྩིཙྩ མནུསྶཝིགྒཧ’’ནྟི མཱཏིཀཱཡ ཝུཏྟསྶ སཉྩིཙྩཔདསྶ ཨུདྡྷཱརོ. ཏཏྠ སནྟི ཨུཔསགྒོ, ཏེན སདྡྷིཾ ཨུསྶུཀྐཝཙནམེཏཾ སཉྩིཙྩཱཏི ¶ ; ཏསྶ སཉྩེཏེཏྭཱ སུཊྛུ ཙེཏེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ཡོ སཉྩིཙྩ ཝོརོཔེཏི, སོ ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཝོརོཔནཾ ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྱཉྫནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱནནྟོཏི ‘‘པཱཎོ’’ཏི ཛཱནནྟོ. སཉྫཱནནྟོཏི ‘‘ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི སཉྫཱནནྟོ; ཏེནེཝ པཱཎཛཱནནཱཀཱརེན སདྡྷིཾ ཛཱནནྟོཏི ཨཏྠོ. ཙེཙྩཱཏི ཝདྷཀཙེཏནཱཝསེན ཙེཏེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ. ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱཏི ཨུཔཀྐམཝསེན མདྡནྟོ ནིརཱསངྐཙིཏྟཾ པེསེཏྭཱ. ཝཱིཏིཀྐམོཏི ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ ཡོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཨཡཾ སཉྩིཙྩསདྡསྶ སིཁཱཔྤཏྟོ ཨཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ‘‘མནུསྶཝིགྒཧཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ མནུསྶཏྟབྷཱཝཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ དསྶེཏུཾ ‘‘མནུསྶཝིགྒཧོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གབྦྷསེཡྻཀཱནཾ ཝསེན སབྦསུཁུམཨཏྟབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ‘‘ཡཾ མཱཏུཀུཙྪིསྨི’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཋམཾ ཙིཏྟནྟི པཊིསནྡྷིཙིཏྟཾ. ཨུཔྤནྣནྟི ཛཱཏཾ. པཋམཾ ཝིཉྙཱཎཾ པཱཏུབྷཱུཏནྟི ཨིདཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ‘‘མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཋམཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཝཙནེན ཙེཏྠ སཀལཱཔི པཉྩཝོཀཱརཔཊིསནྡྷི དསྶིཏཱ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཉྩ པཋམཾ ཙིཏྟཾ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཙ ཏཡོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ ཏེན སཧ ནིབྦཏྟཉྩ ཀལལརཱུཔནྟི ཨཡཾ སབྦཔཋམོ མནུསྶཝིགྒཧོ. ཏཏྠ ‘‘ཀལལརཱུཔ’’ནྟི ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཀཱཡཝཏྠུབྷཱཝདསཀཝསེན ¶ སམཏིཾས རཱུཔཱནི, ནཔུཾསཀཱནཾ ཀཱཡཝཏྠུདསཀཝསེན ཝཱིསཏི. ཏཏྠ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཀལལརཱུཔཾ ཛཱཏིཨུཎྞཱཡ ཨེཀེན ཨཾསུནཱ ཨུདྡྷཊཏེལབིནྡུམཏྟཾ ཧོཏི ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཏིལཏེལསྶ ཡཐཱ བིནྡུ, སཔྤིམཎྜོ ཨནཱཝིལོ;

ཨེཝཾཝཎྞཔྤཊིབྷཱགཾ ཀལལནྟི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༦ པཀིཎྞཀཀཐཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༣༥);

ཨེཝཾ པརིཏྟཀཾ ཝཏྠུཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པཀཏིཡཱ ཝཱིསཝསྶསཏཱཡུཀསྶ སཏྟསྶ ཡཱཝ མརཎཀཱལཱ ཨེཏྠནྟརེ ཨནུཔུབྦེན ¶ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨེསོ མནུསྶཝིགྒཧོ ནཱམ.

ཛཱིཝིཏཱ ¶ ཝོརོཔེཡྻཱཏི ཀལལཀཱལེཔི ཏཱཔནམདྡནེཧི ཝཱ བྷེསཛྫསམྤདཱནེན ཝཱ ཏཏོ ཝཱ ཨུདྡྷམྤི ཏདནུརཱུཔེན ཨུཔཀྐམེན ཛཱིཝིཏཱ ཝིཡོཛེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ ནཱམ ཨཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདནམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཏསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི ཨུཔརོདྷེཏི སནྟཏིཾ ཝིཀོཔེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ པཝེཎིགྷཊནཾ ཨུཔཙྪིནྡནྟོ ཨུཔརོདྷེནྟོ ཙ ‘‘ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི ཨུཔརོདྷེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡམཏྠོ ‘‘སནྟཏིཾ ཝིཀོཔེཏཱི’’ཏིཔདེན དསྶིཏོ. ཝིཀོཔེཏཱིཏི ཝིཡོཛེཏི.

ཏཏྠ དུཝིདྷཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ – རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཉྩ. ཏེསུ ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ ཨུཔཀྐམོ ནཏྠི, ཏཾ ཝོརོཔེཏུཾ ན སཀྐཱ. རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ པན ཨཏྠི, ཏཾ ཝོརོཔེཏུཾ སཀྐཱ. ཏཾ པན ཝོརོཔེནྟོ ཨརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡམྤི ཝོརོཔེཏི. ཏེནེཝ ཧི སདྡྷིཾ ཏཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏོ. ཏཾ པན ཝོརོཔེནྟོ ཀིཾ ཨཏཱིཏཾ ཝོརོཔེཏི, ཨནཱགཏཾ, པཙྩུཔྤནྣནྟི? ནེཝ ཨཏཱིཏཾ, ན ཨནཱགཏཾ, ཏེསུ ཧི ཨེཀཾ ནིརུདྡྷཾ ཨེཀཾ ཨནུཔྤནྣནྟི ཨུབྷཔམྤི ཨསནྟཾ, ཨསནྟཏྟཱ ཨུཔཀྐམོ ནཏྠི, ཨུཔཀྐམསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཨེཀམྤི ཝོརོཔེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིཏྠ, ན ཛཱིཝཏི; ན ཛཱིཝིསྶཏི. ཨནཱགཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིསྶཏི, ན ཛཱིཝིཏྠ; ན ཛཱིཝཏི. པཙྩུཔྤནྣེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝཏི, ན ཛཱིཝིཏྠ; ན ཛཱིཝིསྶཏཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༡༠).

ཏསྨཱ ¶ ཡཏྠ ཛཱིཝཏི ཏཏྠ ཨུཔཀྐམོ ཡུཏྟོཏི པཙྩུཔྤནྣཾ ཝོརོཔེཏི.

པཙྩུཔྤནྣཉྩ ནཱམེཏཾ ཁཎཔཙྩུཔྤནྣཾ, སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ, ཨདྡྷཱཔཙྩུཔྤནྣནྟི ཏིཝིདྷཾ. ཏཏྠ ‘‘ཁཎཔཙྩུཔྤནྣཾ’’ ནཱམ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒསམངྒི, ཏཾ ཝོརོཔེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཀསྨཱ? སཡམེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནཏོ. ‘‘སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ’’ ནཱམ སཏྟཊྛཛཝནཝཱརམཏྟཾ སབྷཱགསནྟཏིཝསེན པཝཏྟིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནཀཾ, ཡཱཝ ཝཱ ཨུཎྷཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཨནྡྷཀཱརཾ ཧོཏི, སཱིཏཏོ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨོཝརཀེ ནིསིནྣསྶ ཡཱཝ ཝིསབྷཱགཨུཏུཔཱཏུབྷཱཝེན པུརིམཀོ ཨུཏུ ནཔྤཊིཔྤསྶམྦྷཏི, ཨེཏྠནྟརེ ‘‘སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟི ཝུཙྩཏི ¶ . པཊིསནྡྷིཏོ པན ཡཱཝ ཙུཏི, ཨེཏཾ ‘‘ཨདྡྷཱཔཙྩུཔྤནྣཾ’’ ནཱམ. ཏདུབྷཡམྤི ཝོརོཔེཏུཾ སཀྐཱ. ཀཐཾ? ཏསྨིཉྷི ཨུཔཀྐམེ ཀཏེ ལདྡྷུཔཀྐམཾ ཛཱིཝིཏནཝཀཾ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཾ དུབྦལསྶ པརིཧཱིནཝེགསྶ སནྟཱནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཏོ སནྟཏིཔཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཨདྡྷཱཔཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཾ ཀཱལཾ ཨཔཏྭཱ ཨནྟརཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ¶ . ཨེཝཾ ཏདུབྷཡམྤི ཝོརོཔེཏུཾ སཀྐཱ, ཏསྨཱ ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ‘‘སནྟཏིཾ ཝིཀོཔེཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིམསྶ པནཏྠསྶ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ པཱཎོ ཝེདིཏབྦོ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཝེདིཏབྦོ, པཱཎཱཏིཔཱཏི ཝེདིཏབྦོ, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ‘‘པཱཎོ’’ཏི ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ, པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཉྷི ཨཏིཔཱཏེནྟོ ‘‘པཱཎཾ ཨཏིཔཱཏེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ’’ཏི ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཾ པཡོགཾ སམུཊྛཱཔེཏི, སཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཙེཏནཱསམངྒི པུགྒལོ དཊྛབྦོ. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཡོགོ’’ཏི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཚཔཡོགཱ – སཱཧཏྠིཀོ, ཨཱཎཏྟིཀོ, ནིསྶགྒིཡོ, ཐཱཝརོ, ཝིཛྫཱམཡོ, ཨིདྡྷིམཡོཏི.

ཏཏྠ ‘‘སཱཧཏྠིཀོ’’ཏི སཡཾ མཱརེནྟསྶ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཝཱ པཧརཎཾ. ‘‘ཨཱཎཏྟིཀོ’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝཱ པཧརིཏྭཱ ཝཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔནཾ. ‘‘ནིསྶགྒིཡོ’’ཏི དཱུརེ ཋིཏཾ མཱརེཏུཀཱམསྶ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཝཱ ཨུསུསཏྟིཡནྟཔཱསཱཎཱདཱིནཾ ནིསྶཛྫནཾ. ‘‘ཐཱཝརོ’’ཏི ཨསཉྩཱརིམེན ཨུཔཀརཎེན མཱརེཏུཀཱམསྶ ཨོཔཱཏཨཔསྶེནཨུཔནིཀྑིཔནཾ བྷེསཛྫསཾཝིདྷཱནཾ. ཏེ ཙཏྟཱརོཔི པརཏོ པཱལི༹ཝཎྞནཱཡམེཝ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཝིབྷཝིསྶནྟི.

ཝིཛྫཱམཡཨིདྡྷིམཡཱ ¶ པན པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱ. ཏེ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. སངྑེཔཏོ ཧི མཱརཎཏྠཾ ཝིཛྫཱཔརིཛཔྤནཾ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོ. ཨཊྛཀཐཱསུ ¶ པན ‘‘ཀཏམོ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོ? ཨཱཐབྦཎིཀཱ ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེནྟི; ནགརེ ཝཱ རུདྡྷེ སངྒཱམེ ཝཱ པཙྩུཔཊྛིཏེ པཊིསེནཱཡ པཙྩཏྠིཀེསུ པཙྩཱམིཏྟེསུ ཨཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཨུཔདྡཝཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, རོགཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, པཛྫརཀཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, སཱུཙིཀཾ ཀརོནྟི, ཝིསཱུཙིཀཾ ཀརོནྟི, པཀྑནྡིཡཾ ཀརོནྟི. ཨེཝཾ ཨཱཐབྦཎིཀཱ ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེནྟི. ཝིཛྫཱདྷཱརཱ ཝིཛྫཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ནགརེ ཝཱ རུདྡྷེ…པེ… པཀྑནྡིཡཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཛྫཱམཡཾ པཡོགཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཐབྦཎིཀེཧི ཙ ཝིཛྫཱདྷརེཧི ཙ མཱརིཏཱནཾ བཧཱུནི ཝཏྠཱུནི ཝུཏྟཱནི, ཀིཾ ཏེཧི! ཨིདཉྷེཏྠ ལཀྑཎཾ མཱརཎཱཡ ཝིཛྫཱཔརིཛཔྤནཾ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོཏི.

ཀམྨཝིཔཱཀཛཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ པཡོཛནཾ ཨིདྡྷིམཡོ པཡོགོ. ཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷི ཙ ནཱམེསཱ ནཱགཱནཾ ནཱགིདྡྷི, སུཔཎྞཱནཾ སུཔཎྞིདྡྷི, ཡཀྑཱནཾ ཡཀྑིདྡྷི, དེཝཱནཾ དེཝིདྡྷི, རཱཛཱུནཾ རཱཛིདྡྷཱིཏི ¶ བཧུཝིདྷཱ. ཏཏྠ དིཊྛདཊྛཕུཊྛཝིསཱནཾ ནཱགཱནཾ དིསྭཱ ཌཾསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ ཙ པརཱུཔགྷཱཏཀརཎེ ‘‘ནཱགིདྡྷི’’ ཝེདིཏབྦཱ. སུཔཎྞཱནཾ མཧཱསམུདྡཏོ དྭཏྟིབྱཱམསཏཔྤམཱཎནཱགུདྡྷརཎེ ‘‘སུཔཎྞིདྡྷི’’ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཀྑཱ པན ནེཝ ཨཱགཙྪནྟཱ ན པཧརནྟཱ དིསྶནྟི, ཏེཧི པཧཊསཏྟཱ པན ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ མརནྟི, ཏཏྲ ཏེསཾ ‘‘ཡཀྑིདྡྷི’’ དཊྛབྦཱ. ཝེསྶཝཎསྶ སོཏཱཔནྣཀཱལཏོ པུབྦེ ནཡནཱཝུདྷེན ཨོལོཀིཏཀུམྦྷཎྜཱནཾ མརཎེ ཨཉྙེསཉྩ དེཝཱནཾ ཡཐཱསཀཾ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེ ‘‘དེཝིདྡྷི’’ ཝེདིཏབྦཱ. རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ སཔརིསསྶ ཨཱཀཱསགམནཱདཱིསུ, ཨསོཀསྶ ཧེཊྛཱ ཨུཔརི ཙ ཡོཛནེ ཨཱཎཱཔཝཏྟནཱདཱིསུ, པིཏུརཉྙོ ཙ སཱིཧལ༹ནརིནྡསྶ དཱཋཱཀོཊནེན ཙཱུལ༹སུམནཀུཊུམྦིཡསྶམརཎེ ¶ ‘‘རཱཛིདྡྷི’’ དཊྛབྦཱཏི.

ཀེཙི པན ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨཉྙིསྶཱ ཀུཙྪིགཏཾ གབྦྷཾ པཱཔཀེན མནསཱཨནུཔེཀྑིཏཱ ཧོཏི ‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ཀུཙྪིགཏོ གབྦྷོ ན སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིཀྑམེཡྻཱ’ཏི. ཨེཝམྤི བྷིཀྑཝེ ཀུལུམྦསྶ ཨུཔགྷཱཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱདིཀཱནི སུཏྟཱནི དསྶེཏྭཱ བྷཱཝནཱམཡིདྡྷིཡཱཔི པརཱུཔགྷཱཏཀམྨཾ ཝདནྟི; སཧ པརཱུཔགྷཱཏཀརཎེན ཙ ཨཱདིཏྟགྷརཱུཔརིཁིཏྟསྶ ¶ ཨུདཀགྷཊསྶ བྷེདནམིཝ ཨིདྡྷིཝིནཱསཉྩ ཨིཙྪནྟི; ཏཾ ཏེསཾ ཨིཙྪཱམཏྟམེཝ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཀུསལཝེདནཱཝིཏཀྐཔརིཏྟཏྟིཀེཧི ན སམེཏི. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི བྷཱཝནཱམཡིདྡྷི ནཱམ ཀུསལཏྟིཀེ ཀུསལཱ ཙེཝ ཨབྱཱཀཏཱ ཙ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨཀུསལོ. ཝེདནཱཏྟིཀེ ཨདུཀྑམསུཁསམྤཡུཏྟཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ དུཀྑསམྤཡུཏྟོ. ཝིཏཀྐཏྟིཀེ ཨཝིཏཀྐཱཝིཙཱརཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ. པརིཏྟཏྟིཀེ མཧགྒཏཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏོ པརིཏྟོཏི.

སཏྠཧཱརཀཾ ཝཱསྶ པརིཡེསེཡྻཱཏི ཨེཏྠ ཧརཏཱིཏི ཧཱརཀཾ. ཀིཾ ཧརཏི? ཛཱིཝིཏཾ. ཨཐ ཝཱ ཧརིཏབྦནྟི ཧཱརཀཾ; ཨུཔནིཀྑིཔིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. སཏྠཉྩ ཏཾ ཧཱརཀཉྩཱཏི སཏྠཧཱརཀཾ. ཨསྶཱཏི མནུསྶཝིགྒཧསྶ. པརིཡེསེཡྻཱཏི ཡཐཱ ལབྷཏི ཏཐཱ ཀརེཡྻ; ཨུཔནིཀྑིཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཐཱཝརཔྤཡོགཾ དསྶེཏི. ཨིཏརཐཱ ཧི པརིཡིཊྛམཏྟེནེཝ པཱརཱཛིཀོ བྷཝེཡྻ; ན ཙེཏཾ ཡུཏྟཾ. པཱལི༹ཡཾ པན སབྦཾ བྱཉྫནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏྠ ཐཱཝརཔྤཡོགསངྒཧིཏཾ སཏྠཾ, ཏདེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསིཾ ཝཱ…པེ… རཛྫུཾ ཝཱ’’ཏི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སཏྠནྟི ཝུཏྟཱཝསེསཾ ཡཾཀིཉྩི སམུཁཾ ཝེདིཏབྦཾ. ལགུལ༹པཱསཱཎཝིསརཛྫཱུནཉྩ ཛཱིཝིཏཝིནཱསནབྷཱཝཏོ སཏྠསངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. མརཎཝཎྞཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧིམིནཱ ¶ པཱཔཀེན དུཛྫཱིཝིཏེན, ཡོ ཏྭཾ ན ལབྷསི པཎཱིཏཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོཔི ‘‘ཏྭཾ ཁོསི ཨུཔཱསཀ ཀཏཀལྱཱཎོ…པེ… ཨཀཏཾ ཏཡཱ པཱཔཾ, མཏཾ ཏེ ཛཱིཝིཏཱ སེཡྻོ, ཨིཏོ ཏྭཾ ཀཱལངྐཏོ པརིཙརིསྶསི ཨཙྪརཱཔརིཝུཏོ ནནྡནཝནེ སུཁཔྤཏྟོ ཝིཧརིསྶསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མརཎེ ཝཎྞཾ བྷཎནྟོཔི མརཎཝཎྞམེཝ སཾཝཎྞེཏི. ཏསྨཱ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏི, མརཎེ ཝཎྞཾ བྷཎཏཱི’’ཏི.

མརཎཱཡ ཝཱ སམཱདཔེཡྻཱཏི མརཎཏྠཱཡ ཨུཔཱཡཾ གཱཧཱཔེཡྻ. སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརཱཏི ཨཱདཱིསུ ཙ ཡམྤི ན ཝུཏྟཾ ‘‘སོབྦྷེ ཝཱ ནརཀེ ཝཱ པཔཱཏེ ཝཱ པཔཏཱ’’ཏིཨཱདི, ཏཾ སབྦཾ པརཏོ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨཏྠཏོ ཝུཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི སཀྐཱ སབྦཾ སརཱུཔེནེཝ ཝཏྟུཾ.

ཨིཏི ¶ ཙིཏྟམནོཏི ཨིཏིཙིཏྟོ ཨིཏིམནོ; ‘‘མཏཾ ཏེ ཛཱིཝིཏཱ སེཡྻོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟམརཎཙིཏྟོ མརཎམནོཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པནེཏྠ མནོ ཙིཏྟསདྡསྶ ཨཏྠདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟོ, ཨཏྠཏོ པནེཏཾ ཨུབྷཡམྤི ཨེཀམེཝ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཏྠཏོ ཨབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཾ ཙིཏྟཾ ཏཾ མནོ, ཡཾ མནོ ཏཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིཏིསདྡཾ པན ཨུདྡྷརིཏྭཱཔི ན ཏཱཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཙིཏྟསངྐཔྤོཏི ཨིམསྨིཾ པདེ ཨདྷིཀཱརཝསེན ཨིཏིསདྡོ ཨཱཧརིཏབྦོ. ཨིདཉྷི ‘‘ཨིཏིཙིཏྟསངྐཔྤོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཝུཏྟམྤི ཨདྷིཀཱརཏོ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧིསྶ ཏམེཝཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘མརཎསཉྙཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡསྨཱ ཙེཏྠ ‘‘སངྐཔྤོ’’ཏི ནཡིདཾ ཝིཏཀྐསྶ ནཱམཾ. ཨཐ ཁོ སཾཝིདཧནམཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྩ སཾཝིདཧནཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ སཉྙཱཙེཏནཱདྷིཔྤཱཡེཧི སངྒཧཾ གཙྪཏི. ཏསྨཱ ཙིཏྟོ ནཱནཔྤཀཱརཀོ སངྐཔྤོ ཨསྶཱཏི ཙིཏྟསངྐཔྤོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧིསྶ པདབྷཱཛནམྤི ¶ སཉྙཱཙེཏནཱདྷིཔྤཱཡཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི ཝིཏཀྐོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཙྩཱཝཙེཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏི མཧནྟཱམཧནྟེཧི ཨུཔཱཡེཧི. ཏཏྠ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནེ ཏཱཝ ཛཱིཝིཏེ ཨཱདཱིནཝདསྶནཝསེན ཨཝཙཱཀཱརཏཱ མརཎེ ཝཎྞབྷཎནཝསེན ཨུཙྩཱཀཱརཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སམཱདཔནེ པན མུཊྛིཛཱཎུནིཔྥོཊནཱདཱིཧི མརཎསམཱདཔནཝསེན ཨུཙྩཱཀཱརཏཱ, ཨེཀཏོ བྷུཉྫནྟསྶ ནཁེ ཝིསཾ པཀྑིཔིཏྭཱ མརཎཱདིསམཱདཔནཝསེན ཨཝཙཱཀཱརཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

སོབྦྷེ ཝཱ ནརཀེ ཝཱ པཔཱཏེ ཝཱཏི ཨེཏྠ སོབྦྷོ ནཱམ སམནྟཏོ ཚིནྣཏཊོ གམྦྷཱིརོ ཨཱཝཱཊོ. ནརཀོ ནཱམ ཏཏྠ ཏཏྠ ཕལནྟིཡཱ བྷཱུམིཡཱ སཡམེཝ ནིབྦཏྟཱ མཧཱདརཱི, ཡཏྠ ཧཏྠཱིཔི པཏནྟི, ཙོརཱཔི ནིལཱིནཱ ཏིཊྛནྟི. པཔཱཏོཏི པབྦཏནྟརེ ཝཱ ཐལནྟརེ ཝཱ ཨེཀཏོ ཚིནྣོ ¶ ཧོཏི. པུརིམེ ཨུཔཱདཱཡཱཏི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྭཱ ཨདིནྣཉྩ ཨཱདིཡིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣེ པུགྒལེ ཨུཔཱདཱཡ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ པཱཀཊམེཝཱཏི.

༡༧༤. ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཧེཊྛཱ པདབྷཱཛནཱིཡམྷི སངྑེཔེནེཝ མནུསྶཝིགྒཧཔཱརཱཛིཀཾ དསྶིཏཾ, ན ཝིཏྠཱརེན ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏནྟི ཋཔིཏཱ. སངྑེཔདསྶིཏེ ཙ ཨཏྠེ ན སབྦཱཀཱརེནེཝ ¶ བྷིཀྑཱུ ནཡཾ གཧེཏུཾ སཀྐོནྟི, ཨནཱགཏེ ཙ པཱཔཔུགྒལཱནམྤི ཨོཀཱསོ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྷིཀྑཱུནཉྩ སབྦཱཀཱརེན ནཡགྒཧཎཏྠཾ ཨནཱགཏེ ཙ པཱཔཔུགྒལཱནཾ ཨོཀཱསཔཊིབཱཧནཏྠཾ པུན ‘‘སཱམཾ ཨདྷིཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ མནུསྶཝིགྒཧཔཱརཱཛིཀཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཱམནྟི སཡཾ ཧནཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝིནིཙྪཡཀཐཱ – ཀཱཡེནཱཏི ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ མུཊྛིནཱ ཝཱ ཛཱཎུནཱ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨངྒཔཙྩངྒེན. ཀཱཡཔཊིབདྡྷེནཱཏི ཀཱཡཏོ ཨམོཙིཏེན ཨསིཨཱདིནཱ པཧརཎེན. ནིསྶགྒིཡེནཱཏི ཀཱཡཏོ ཙ ཀཱཡཔཊིབདྡྷཏོ ཙ མོཙིཏེན ཨུསུསཏྟིཨཱདིནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱཧཏྠིཀོ ¶ ཙ ནིསྶགྒིཡོ ཙཱཏི དྭེ པཡོགཱ ཝུཏྟཱ ཧོནྟི.

ཏཏྠ ཨེཀམེཀོ ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶབྷེདཏོ དུཝིདྷོ. ཏཏྠ ཨུདྡེསིཀེ ཡཾ ཨུདྡིསྶ པཧརཏི, ཏསྶེཝ མརཎེན ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. ‘‘ཡོ ཀོཙི མརཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུདྡེསིཀེ པཧཱརཔྤཙྩཡཱ ཡསྶ ཀསྶཙི མརཎེན ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. ཨུབྷཡཐཱཔི ཙ པཧརིཏམཏྟེ ཝཱ མརཏུ པཙྪཱ ཝཱ ཏེནེཝ རོགེན, པཧརིཏམཏྟེཡེཝ ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. མརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཙ པཧཱརཾ དཏྭཱ ཏེན ཨམཏསྶ པུན ཨཉྙཙིཏྟེན པཧཱརེ དིནྣེ པཙྪཱཔི ཡདི པཋམཔྤཧཱརེནེཝ མརཏི, ཏདཱ ཨེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ. ཨཐ དུཏིཡཔྤཧཱརེན མརཏི, ནཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨུབྷཡེཧི མཏེཔི པཋམཔྤཧཱརེནེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ. ཨུབྷཡེཧི ཨམཏེ ནེཝཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨེས ནཡོ བཧཱུཧིཔི ཨེཀསྶ པཧཱརེ དིནྣེ. ཏཏྲཱཔི ཧི ཡསྶ པཧཱརེན མརཏི, ཏསྶེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ ཧོཏཱིཏི.

ཀམྨཱཔཏྟིབྱཏྟིབྷཱཝཏྠཉྩེཏྠ ཨེལ༹ཀཙཏུཀྐམྤི ཝེདིཏབྦཾ. ཡོ ཧི ཨེལ༹ཀཾ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིཔནྣཾ ཨུཔདྷཱརེཏི ‘‘རཏྟིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝདྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨེལ༹ཀསྶ ཙ ནིཔནྣོཀཱསེ ཏསྶ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ ཨརཧཱ ཝཱ པཎྜུཀཱསཱཝཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཧོཏི. སོ རཏྟིབྷཱགེ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨེལ༹ཀཾ མཱརེམཱི’’ཏི མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ ཨརཧནྟཾ ཝཱ མཱརེཏི. ‘‘ཨིམཾ ཝཏྠུཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཙེཏནཱཡ ཨཏྠིབྷཱཝཏོ གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི, ཨནནྟརིཡཀམྨཉྩ ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ¶ . ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཱགནྟུཀོ ནིཔནྣོ ཧོཏི ¶ , ‘‘ཨེལ༹ཀཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཏཾ མཱརེཏི, གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཱནནྟརིཡཾ ན ཕུསཏི. ཡཀྑོ ཝཱ པེཏོ ཝཱ ནིཔནྣོ ཧོཏི, ‘‘ཨེལ༹ཀཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཏཾ མཱརེཏི གྷཱཏཀོཝ ཧོཏི, ན ཙཱནནྟརིཡཾ ཕུསཏི, ན ཙ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཐུལླཙྩཡཾ པན ཧོཏི. ཨཉྙོ ཀོཙི ནིཔནྣོ ནཏྠི, ཨེལ༹ཀོཝ ཧོཏི ཏཾ མཱརེཏི, གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི, པཱཙིཏྟིཡཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. ‘‘མཱཏཱཔིཏུཨརཧནྟཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ¶ མཱརེམཱི’’ཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཉྙཏརཾ མཱརེཏི, གྷཱཏཀོ ཙ ཧོཏི, ཨཱནནྟརིཡཉྩ ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. ‘‘ཏེསཾ ཨཉྙཏརཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱགནྟུཀཾ མཱརེཏི, ཡཀྑཾ ཝཱ པེཏཾ ཝཱ མཱརེཏི, ཨེལ༹ཀཾ ཝཱ མཱརེཏི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདྷ པན ཙེཏནཱ དཱརུཎཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨཉྙཱནིཔི ཨེཏྠ པལཱལཔུཉྫཱདིཝཏྠཱུནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཡོ ཧི ‘‘ལོཧིཏཀཾ ཨསིཾ ཝཱ སཏྟིཾ ཝཱ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི པལཱལཔུཉྫེ པཝེསེནྟོ ཏཏྠ ནིཔནྣཾ མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ ཨརཧནྟཾ ཝཱ ཨཱགནྟུཀཔུརིསཾ ཝཱ ཡཀྑཾ ཝཱ པེཏཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནགཏཾ ཝཱ མཱརེཏི, ཝོཧཱརཝསེན ‘‘གྷཱཏཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཝདྷཀཙེཏནཱཡ པན ཨབྷཱཝཏོ ནེཝ ཀམྨཾ ཕུསཏི, ན ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ པཝེསེནྟོ སརཱིརསམྥསྶཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘སཏྟོ མཉྙེ ཨབྦྷནྟརགཏོ མརཏཱུ’’ཏི པཝེསེཏྭཱ མཱརེཏི, ཏསྶ ཏེསཾ ཝཏྠཱུནཾ ཨནུརཱུཔེན ཀམྨབདྡྷོ ཙ ཨཱཔཏྟི ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ ཏཏྠ ནིདཧནཏྠཾ པཝེསེནྟསྶཱཔི ཝནཔྤགུམྦཱདཱིསུ ཁིཔནྟསྶཱཔི.

ཡོཔི ‘‘ཙོརཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཙོརཝེསེན གཙྪནྟཾ པིཏརཾ མཱརེཏི, ཨཱནནྟརིཡཉྩ ཕུསཏི, པཱརཱཛིཀོ ཙ ཧོཏི. ཡོ པན པརསེནཱཡ ཨཉྙཉྩ ཡོདྷཾ པིཏརཉྩ ཀམྨཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ཡོདྷསྶ ཨུསུཾ ཁིཔཏི, ‘‘ཨེཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མམ པིཏརཾ ཝིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ གཏེ པིཏུགྷཱཏཀོ ཧོཏི. ‘‘ཡོདྷེ ཝིདྡྷེ མམ པིཏཱ པལཱཡིསྶཏཱི’’ཏི ཁིཔཏི, ཨུསུ ཨཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ གནྟྭཱ པིཏརཾ མཱརེཏི, ཝོཧཱརཝསེན ‘‘པིཏུགྷཱཏཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི; ཨཱནནྟརིཡཾ པན ནཏྠཱིཏི.

ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱཏི སམཱིཔེ ཋཏྭཱ. ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཨུདྡིསྶ ཝཱ ཨནུདྡིསྶ ཝཱ ཨཱཎཱཔེཏི. ཏཏྠ པརསེནཱཡ པཙྩུཔཊྛིཏཱཡ ཨནུདྡིསྶེཝ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཛ྄ཛྷ ¶ , ཨེཝཾ པཧར, ཨེཝཾ གྷཱཏེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟེ ཡཏྟཀེ ཨཱཎཏྟོ གྷཱཏེཏི, ཏཏྟཀཱ ཨུབྷིནྣཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. སཙེ ཏཏྠ ཨཱཎཱཔཀསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཧོནྟི, ཨཱནནྟརིཡམྤི ཕུསཏི. སཙེ ཨཱཎཏྟསྶེཝ མཱཏཱཔིཏརོ, སོཝ ཨཱནནྟརིཡཾ ཕུསཏི. སཙེ ¶ ཨརཧཱ ཧོཏི, ཨུབྷོཔི ཨཱནནྟརིཡཾ ཕུསནྟི. ཨུདྡིསིཏྭཱ པན ‘‘ཨེཏཾ དཱིགྷཾ རསྶཾ རཏྟཀཉྩུཀཾ ནཱིལཀཉྩུཀཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣཾ ཝིཛ྄ཛྷ པཧར གྷཱཏེཧཱི’’ཏི ¶ ཨཱཎཏྟེ སཙེ སོ ཏམེཝ གྷཱཏེཏི, ཨུབྷིནྣམྤི པཱཎཱཏིཔཱཏོ; ཨཱནནྟརིཡཝཏྠུམྷི ཙ ཨཱནནྟརིཡཾ. སཙེ ཨཉྙཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨེཏེན ཨཱཎཏྟིཀོ པཡོགོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ཏཏྠ –

ཝཏྠུཾ ཀཱལཉྩ ཨོཀཱསཾ, ཨཱཝུདྷཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ;

ཏུལཡིཏྭཱ པཉྩ ཋཱནཱནི, དྷཱརེཡྻཏྠཾ ཝིཙཀྑཎོ.

ཨཔརོ ནཡོ –

ཝཏྠུ ཀཱལོ ཙ ཨོཀཱསོ, ཨཱཝུདྷཾ ཨིརིཡཱཔཐོ;

ཀིརིཡཱཝིསེསོཏི ཨིམེ, ཚ ཨཱཎཏྟིནིཡཱམཀཱ.

ཏཏྠ ‘‘ཝཏྠཱུ’’ཏི མཱརེཏབྦོ སཏྟོ. ‘‘ཀཱལོ’’ཏི པུབྦཎྷསཱཡནྷཱདིཀཱལོ ཙ ཡོབྦནཐཱཝརིཡཱདིཀཱལོ ཙ. ‘‘ཨོཀཱསོ’’ཏི གཱམོ ཝཱ ཝནཾ ཝཱ གེཧདྭཱརཾ ཝཱ གེཧམཛ྄ཛྷཾ ཝཱ རཐིཀཱ ཝཱ སིངྒྷཱཊཀཾ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ‘‘ཨཱཝུདྷ’’ནྟི ཨསི ཝཱ ཨུསུ ཝཱ སཏྟི ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ‘‘ཨིརིཡཱཔཐོ’’ཏི མཱརེཏབྦསྶ གམནཾ ཝཱ ནིསཛྫཱ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ‘‘ཀིརིཡཱཝིསེསོ’’ཏི ཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝཱ ཚེདནཾ ཝཱ བྷེདནཾ ཝཱ སངྑམུཎྜཀཾ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི.

ཡདི ཧི ཝཏྠུཾ ཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཡཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཏཏོ ཨཉྙཾ མཱརེཏི, ‘‘པུརཏོ པཧརིཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱཎཏྟོ པཙྪཏོ ཝཱ པསྶཏོ ཝཱ ཨཉྙསྨིཾ ཝཱ པདེསེ པཧརིཏྭཱ མཱརེཏི. ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི ཀམྨབནྡྷོ; ཨཱཎཏྟསྶེཝ ཀམྨབནྡྷོ. ཨཐ ཝཏྠུཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཡཐཱཎཏྟིཡཱ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ ཨཱཎཏྟསྶ ཙ མཱརཎཀྑཎེཏི ཨུབྷཡེསམྤི ཀམྨབནྡྷོ. ཝཏྠུཝིསེསེན པནེཏྠ ཀམྨཝིསེསོ ཙ ཨཱཔཏྟིཝིསེསོ ཙ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཝཏྠུམྷི སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱལེ ¶ པན ཡོ ‘‘ཨཛྫ སྭེ’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘པུབྦཎྷེ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ¶ ཡདཱ ཀདཱཙི པུབྦཎྷེ མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘ཨཛྫ པུབྦཎྷེ’’ཏི ཝུཏྟོ མཛ྄ཛྷནྷེ ཝཱ སཱཡནྷེ ཝཱ སྭེ ཝཱ པུབྦཎྷེ མཱརེཏི. ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི ཀམྨབནྡྷོ. པུབྦཎྷེ མཱརེཏུཾ ཝཱཡམནྟསྶ མཛ྄ཛྷནྷེ ཛཱཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཀཱལཔྤབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨོཀཱསེཔི ¶ ཡོ ‘‘ཨེཏཾ གཱམེ ཋིཏཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨཱཎཏྟོ ཏཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘གཱམེཡེཝཱ’’ཏི ནིཡམེཏྭཱ ཨཱཎཏྟོ ཝནེ མཱརེཏི, ཏཐཱ ‘‘ཝནེ’’ཏི ཨཱཎཏྟོ གཱམེ མཱརེཏི. ‘‘ཨནྟོགེཧདྭཱརེ’’ཏི ཨཱཎཏྟོ གེཧམཛ྄ཛྷེ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦོཀཱསབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཱཝུདྷེཔི ཡོ ‘‘ཨསིནཱ ཝཱ ཨུསུནཱ ཝཱ’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུདྷེན མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཝུདྷེན མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘ཨསིནཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ཨུསུནཱ, ‘‘ཨིམིནཱ ཝཱ ཨསིནཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ཨཉྙེན ཨསིནཱ མཱརེཏི. ཨེཏསྶེཝ ཝཱ ཨསིསྶ ‘‘ཨིམཱཡ དྷཱརཱཡ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཨིཏརཱཡ ཝཱ དྷཱརཱཡ ཏལེན ཝཱ ཏུཎྜེན ཝཱ ཐརུནཱ ཝཱ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཨཱཝུདྷབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིརིཡཱཔཐེ པན ཡོ ‘‘ཨེཏཾ གཙྪནྟཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨཱཎཏྟོ ཙ ནཾ སཙེ གཙྪནྟཾ མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ‘‘གཙྪནྟམེཝ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ པན སཙེ ནིསིནྣཾ མཱརེཏི. ‘‘ནིསིནྣམེཝ ཝཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ གཙྪནྟཾ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཨིརིཡཱཔཐབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀིརིཡཱཝིསེསེཔི ཡོ ‘‘ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཝ མཱརེཏི, ནཏྠི ཝིསངྐེཏོ. ཡོ པན ‘‘ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཚིནྡིཏྭཱ མཱརེཏི, ཝིསངྐེཏོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཀིརིཡཱཝིསེསབྷེདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡོ པན ལིངྒཝསེན ‘‘དཱིགྷཾ རསྶཾ ཀཱལ༹ཾ ཨོདཱཏཾ ཀིསཾ ཐཱུལཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨཱཎཱཔེཏི, ཨཱཎཏྟོ ཙ ཡཾཀིཉྩི ཏཱདིསཾ ¶ མཱརེཏི, ནཏྠི ¶ ཝིསངྐེཏོ ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཐ པན སོ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཎཱཔེཏི, ཨཱཎཏྟོ ཙ ‘‘ཨཡམེཝ ཨཱིདིསོ’’ཏི ཨཱཎཱཔཀམེཝ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ དུཀྐཊཾ, ཝདྷཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཱཎཱཔཀོ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཎཱཔེཏི, ཨིཏརོ ཨཉྙཾ ཏཱདིསཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀོ མུཙྩཏི, ཝདྷཀསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཨོཀཱསསྶ ཨནིཡམིཏཏྟཱ. སཙེ པན ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཎཱཔེནྟོཔི ཨོཀཱསཾ ནིཡམེཏི, ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ རཏྟིཊྛཱནེ ཝཱ དིཝཱཊྛཱནེ ཝཱ ཐེརཱསནེ ཝཱ ནཝཱསནེ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཱསནེ ཝཱ ནིསིནྣཾ ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ མཱརེཧཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཙ ཨཉྙོ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སཙེ ཨཱཎཏྟོ ཏཾ མཱརེཏི, ནེཝ ཝདྷཀོ མུཙྩཏི ན ཨཱཎཱཔཀོ. ཀསྨཱ? ཨོཀཱསསྶ ནིཡམིཏཏྟཱ. སཙེ པན ནིཡམིཏོཀཱསཏོ ¶ ཨཉྙཏྲ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀོ མུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ནཡོ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ སུཊྛུ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ན ཨནཱདརིཡཾ ཀཱཏབྦནྟི.

ཨདྷིཊྛཱཡཱཏི མཱཏིཀཱཝསེན ཨཱཎཏྟིཀཔཡོགཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨིདཱནི ཡེ དཱུཏེནཱཏི ཨིམསྶ མཱཏིཀཱཔདསྶ ནིདྡེསདསྶནཏྠཾ ‘‘བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཝཱརཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསུ སོ ཏཾ མཉྙམཱནོཏི སོ ཨཱཎཏྟོ ཡོ ཨཱཎཱཔཀེན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ’’ཏི ཨཀྑཱཏོ, ཏཾ མཉྙམཱནོ ཏམེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙནྟི ‘‘ཡཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ ཏཱདིསཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, མཱུལཊྛསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཏནྟི ཡོ ཨཱཎཱཔཀེན ཝུཏྟོ, ཏསྶ བལཝསཧཱཡཾ སམཱིཔེ ཋིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ བལེནཱཡཾ གཛྫཏི, ཨིམཾ ཏཱཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི པཧརནྟོ ཨིཏརམེཝ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏཾ ‘‘སཧཱཡོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙནྟི པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཨིམཾ ཏཱཝསྶ སཧཱཡཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི སཧཱཡམེཝ ཝོརོཔེཏི, ཏསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ.

དཱུཏཔརམྤརཱཔདསྶ ནིདྡེསཝཱརེ ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཱཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀོ ཨཱཙརིཡོ ཏཡོ བུདྡྷརཀྑིཏདྷམྨརཀྑིཏསངྒྷརཀྑིཏནཱམཀཱ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ¶ དཊྛབྦཱ. ཏཏྠ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཨཱཙརིཡོ ཀཉྩི པུགྒལཾ ¶ མཱརཱཔེཏུཀཱམོ ཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ བུདྡྷརཀྑིཏཾ ཨཱཎཱཔེཏི. ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཱཏི གཙྪ ཏྭཾ, བུདྡྷརཀྑིཏ, ཨེཏམཏྠཾ དྷམྨརཀྑིཏསྶ པཱཝད. ཨིཏྠནྣཱམོ ཨིཏྠནྣཱམསྶ པཱཝདཏཱུཏི དྷམྨརཀྑིཏོཔི སངྒྷརཀྑིཏསྶ པཱཝདཏུ. ཨིཏྠནྣཱམོ ཨིཏྠནྣཱམཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏཱུཏི ཨེཝཾ ཏཡཱ ཨཱཎཏྟེན དྷམྨརཀྑིཏེན ཨཱཎཏྟོ སངྒྷརཀྑིཏོ ཨིཏྠནྣཱམཾ པུགྒལཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུ; སོ ཧི ཨམྷེསུ ཝཱིརཛཱཏིཀོ པཊིབལོ ཨིམསྨིཾ ཀམྨེཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ ཨཱཙརིཡསྶ ཏཱཝ དུཀྐཊཾ. སོ ཨིཏརསྶ ཨཱརོཙེཏཱིཏི བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏསྶ, དྷམྨརཀྑིཏོ ཙ སངྒྷརཀྑིཏསྶ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝཾ ཝདཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀིར ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱི’ཏི. ཏྭཾ ཀིར ཨམྷེསུ ཝཱིརཔུརིསོ’’ཏི ཨཱརོཙེཏི; ཨེཝཾ ཏེསམྤི དུཀྐཊཾ. ཝདྷཀོ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ‘‘སཱདྷུ ཝོརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི སངྒྷརཀྑིཏོ སམྤཊིཙྪཏི. མཱུལཊྛསྶ ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱཏི སངྒྷརཀྑིཏེན པཊིགྒཧིཏམཏྟེ ཨཱཙརིཡསྶ ཐུལླཙྩཡཾ. མཧཱཛནོ ཧི ཏེན པཱཔེ ནིཡོཛིཏོཏི. སོ ཏནྟི སོ ཙེ སངྒྷརཀྑིཏོ ཏཾ པུགྒལཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, སབྦེསཾ ཙཏུནྣམྤི ཛནཱནཾ པཱརཱཛིཀཾ. ན ཀེཝལཉྩ ¶ ཙཏུནྣཾ, ཨེཏེནཱུཔཱཡེན ཝིསངྐེཏཾ ཨཀཏྭཱ པརམྤརཱཡ ཨཱཎཱཔེནྟཾ སམཎསཏཾ སམཎསཧསྶཾ ཝཱ ཧོཏུ སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀམེཝ.

ཝིསཀྐིཡདཱུཏཔདནིདྡེསེ སོ ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི སོ ཨཱཙརིཡེན ཨཱཎཏྟོ བུདྡྷརཀྑིཏོ དྷམྨརཀྑིཏཾ ཨདིསྭཱ ཝཱ ཨཝཏྟུཀཱམོ ཝཱ ཧུཏྭཱ སངྒྷརཀྑིཏམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀིར ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱི’’ཏི ཝིསངྐེཏཾ ཀརོནྟོ ཨཱཎཱཔེཏི. ཝིསངྐེཏཀརཎེནེཝ ཧི ཨེས ‘‘ཝིསཀྐིཡདཱུཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨཱཎཏྟིཡཱ ཏཱཝ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ དུཀྐཊཾ. པཊིགྒཎྷཱཏི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི སངྒྷརཀྑིཏེན སམྤཊིཙྪིཏེ མཱུལཊྛསྶེཝ ¶ དུཀྐཊནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སནྟེ པཊིགྒཧཎེ ཨཱཔཏྟིཡེཝ ན སིཡཱ, སཉྩརིཏྟ པཊིགྒཧཎམརཎཱབྷིནནྡནེསུཔི ཙ ཨཱཔཏྟི ཧོཏི, མརཎཔཊིགྒཧཎེ ཀཐཾ ན སིཡཱ ཏསྨཱ པཊིགྒཎྷནྟསྶེཝེཏཾ དུཀྐཊཾ. ཏེནེཝེཏྠ ‘‘མཱུལཊྛསྶཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. པུརིམནཡེཔི ཙེཏཾ པཊིགྒཎྷནྟསྶ ཝེདིཏབྦམེཝ; ཨོཀཱསཱབྷཱཝེན པན ན ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཡོ ཡོ ¶ པཊིགྒཎྷཱཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཏཔྤཙྩཡཱ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི. ཡཐཱ ཙེཏྠ ཨེཝཾ ཨདིནྣཱདཱནེཔཱིཏི.

སཙེ པན སོ ཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ཙ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ ཝོརོཔཀསྶ ཙ སངྒྷརཀྑིཏསྶཱཏི ཨུབྷིནྣམྤི པཱརཱཛིཀཾ. མཱུལཊྛསྶ པན ཨཱཙརིཡསྶ ཝིསངྐེཏཏྟཱ པཱརཱཛིཀེན ཨནཱཔཏྟི. དྷམྨརཀྑིཏསྶ ཨཛཱནནཏཱཡ སབྦེན སབྦཾ ཨནཱཔཏྟི. བུདྡྷརཀྑིཏོ པན དྭིནྣཾ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནཱ ནཊྛོཏི.

གཏཔཙྩཱགཏདཱུཏནིདྡེསེ – སོ གནྟྭཱ པུན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཏསྶ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏབྦསྶ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑཏྟཱ ཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཱགཙྪཏི. ཡདཱ སཀྐོསི ཏདཱཏི ཀིཾ ཨཛྫེཝ མཱརིཏོ མཱརིཏོ ཧོཏི, གཙྪ ཡདཱ སཀྐོསི, ཏདཱ ནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཧཱིཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ པུན ཨཱཎཏྟིཡཱཔི དུཀྐཊམེཝ ཧོཏི. སཙེ པན སོ ཨཝསྶཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏབྦོ ཧོཏི, ཨཏྠསཱདྷཀཙེཏནཱ མགྒཱནནྟརཕལསདིསཱ, ཏསྨཱ ཨཡཾ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀོ. སཙེཔི ཝདྷཀོ སཊྛིཝསྶཱཏིཀྐམེན ཏཾ ཝདྷཏི, ཨཱཎཱཔཀོ ཙ ཨནྟརཱཝ ཀཱལངྐརོཏི, ཧཱིནཱཡ ཝཱ ཨཱཝཏྟཏི, ཨསྶམཎོཝ ཧུཏྭཱ ཀཱལཉྩ ཀརིསྶཏི, ཧཱིནཱཡ ཝཱ ཨཱཝཏྟིསྶཏི. སཙེ ཨཱཎཱཔཀོ གིཧིཀཱལེ མཱཏརཾ ཝཱ པིཏརཾ ཝཱ ཨརཧནྟཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཨེཝཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ པབྦཛཏི, ཏསྨིཾ པབྦཛིཏེ ཨཱཎཏྟོ ཏཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀོ གིཧིཀཱལེཡེཝ མཱཏུགྷཱཏཀོ པིཏུགྷཱཏཀོ ཨརཧནྟགྷཱཏཀོ ཝཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནེཝསྶ པབྦཛྫཱ ¶ , ན ཨུཔསམྤདཱ རུཧཏི. སཙེཔི མཱརེཏབྦཔུགྒལོ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ པུཐུཛྫནོ, ཡདཱ ¶ པན ནཾ ཨཱཎཏྟོ མཱརེཏི ཏདཱ ཨརཧཱ ཧོཏི, ཨཱཎཏྟཏོ ཝཱ པཧཱརཾ ལབྷིཏྭཱ དུཀྑམཱུལིཀཾ སདྡྷཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏེནེཝཱབཱདྷེན ཀཱལཾཀརོཏི, ཨཱཎཱཔཀོ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝ ཨརཧནྟགྷཱཏཀོ. ཝདྷཀོ པན སབྦཏྠ ཨུཔཀྐམཀརཎཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀོཏི.

ཨིདཱནི ཡེ སབྦེསུཡེཝ ཨིམེསུ དཱུཏཝསེན ཝུཏྟམཱཏིཀཱཔདེསུ སངྐེཏཝིསངྐེཏདསྶནཏྠཾ

ཝུཏྟཱ ཏཡོ ཝཱརཱ, ཏེསུ པཋམཝཱརེ ཏཱཝ – ཡསྨཱ ཏཾ སཎིཀཾ ཝཱ བྷཎནྟོ ཏསྶ ཝཱ བདྷིརཏཱཡ ‘‘མཱ གྷཱཏེཧཱི’’ཏི ¶ ཨེཏཾ ཝཙནཾ ན སཱཝེཏི, ཏསྨཱ མཱུལཊྛོ ན མུཏྟོ. དུཏིཡཝཱརེ – སཱཝིཏཏྟཱ མུཏྟོ. ཏཏིཡཝཱརེ པན ཏེན ཙ སཱཝིཏཏྟཱ ཨིཏརེན ཙ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨོརཏཏྟཱ ཨུབྷོཔི མུཏྟཱཏི.

དཱུཏཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༧༥. ཨརཧོ རཧོསཉྙཱིནིདྡེསཱདཱིསུ ཨརཧོཏི སམྨུཁེ. རཧོཏི པརམྨུཁེ. ཏཏྠ ཡོ ཨུཔཊྛཱནཀཱལེ ཝེརིབྷིཀྑུམྷི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ པུརཏོ ནིསིནྣེཡེཝ ཨནྡྷཀཱརདོསེན ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིཏྠནྣཱམོ ཧཏོ ཨསྶ, ཙོརཱཔི ནཱམ ཏཾ ན ཧནནྟི, སཔྤོ ཝཱ ན ཌཾསཏི, ན སཏྠཾ ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ ཨཱཧརཏཱི’’ཏི ཏསྶ མརཎཾ ཨབྷིནནྡནྟོ ཨཱིདིསཱནི ཝཙནཱནི ཨུལླཔཏི, ཨཡཾ ཨརཧོ རཧོསཉྙཱི ཨུལླཔཏི ནཱམ. སམྨུཁེཝ ཏསྨིཾ པརམྨུཁསཉྙཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ པན ཏཾ པུརཏོ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པུན ཨུཔཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ གཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ གཏེཔི ཏསྨིཾ ‘‘ཨིདྷེཝ སོ ནིསིནྣོ’’ཏི སཉྙཱི ཧུཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུལླཔཏི, ཨཡཾ རཧོ ཨརཧོསཉྙཱི ཨུལླཔཏི ནཱམ. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཨརཧོ ཨརཧོསཉྙཱི ཙ རཧོ རཧོསཉྙཱི ཙ ཝེདིཏབྦོ. ཙཏུནྣམྤི ཙ ཨེཏེསཾ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ¶ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཱཡ ཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟེསུ པཉྩསུ ཀཱཡེན སཾཝཎྞནཱདིམཱཏིཀཱནིདྡེསེསུ – ཀཱཡེན ཝིཀཱརཾ ཀརོཏཱིཏི ཡཐཱ སོ ཛཱནཱཏི ‘‘སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ཝིསཾ ཝཱ ཁཱདིཏྭཱ རཛྫུཡཱ ཝཱ ཨུབྦནྡྷིཏྭཱ སོབྦྷཱདཱིསུ ཝཱ པཔཏིཏྭཱ ཡོ མརཏི སོ ཀིར དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏི, ཡསཾ ཝཱ ལབྷཏི, སགྒཾ ཝཱ གཙྪཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཨེཏེན ཝུཏྟོ’’ཏི ཏཐཱ ཧཏྠམུདྡཱདཱིཧི དསྶེཏི. ཝཱཙཱཡ བྷཎཏཱིཏི ཏམེཝཏྠཾ ཝཱཀྱབྷེདཾ ཀཏྭཱ བྷཎཏི. ཏཏིཡཝཱརོ ཨུབྷཡཝསེན ཝུཏྟོ. སབྦཏྠ སཾཝཎྞནཱཡ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཏསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཾ སཾཝཎྞཀསྶ ¶ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡཾ ཨུདྡིསྶ སཾཝཎྞནཱ ཀཏཱ, ཏསྨིཾ མཏེ སཾཝཎྞནཀྑཎེཡེཝ སཾཝཎྞཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སོ ཏཾ ན ཛཱནཱཏི ཨཉྙོ ཉཏྭཱ ‘‘ལདྡྷོ ཝཏ མེ སུཁུཔྤཏྟིཨུཔཱཡོ’’ཏི ཏཱཡ སཾཝཎྞནཱཡ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི. དྭིནྣཾ ཨུདྡིསྶ སཾཝཎྞནཱཡ ཀཏཱཡ ཨེཀོ ཉཏྭཱ མརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. དྭེཔི མརནྟི, པཱརཱཛིཀཉྩ ཨཀུསལརཱསི ཙ. ཨེས ནཡོ སམྦཧུལེསུ. ཨནུདྡིསྶ ¶ མརཎཾ སཾཝཎྞེནྟོ ཨཱཧིཎྜཏི, ཡོ ཡོ ཏཾ སཾཝཎྞནཾ ཉཏྭཱ མརཏི, སབྦོ ཏེན མཱརིཏོ ཧོཏི.

དཱུཏེན སཾཝཎྞནཱཡཾ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ གེཧཾ ཝཱ གཱམཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཨེཝཾ མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེཧཱི’’ཏི སཱསནེ ཨཱརོཙིཏམཏྟེ དུཀྐཊཾ. ཡསྶཏྠཱཡ པཧིཏོ ཏསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ མཱུལཊྛསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. དཱུཏོ ‘‘ཉཱཏོ དཱནི ཨཡཾ སགྒམགྒོ’’ཏི ཏསྶ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཉཱཏིསྶ ཝཱ སཱལོཧིཏསྶ ཝཱ ཨཱརོཙེཏི, ཏསྨིཾ མཏེ ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི, མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི. དཱུཏོ ཏཐེཝ ཙིནྟེཏྭཱ སཡཾ སཾཝཎྞནཱཡ ཝུཏྟཾ ཀཏྭཱ མརཏི, ཝིསངྐེཏོཝ. ཨནུདྡིསྶ པན སཱསནེ ཨཱརོཙིཏེ ཡཏྟཀཱ དཱུཏསྶ སཾཝཎྞནཱཡ མརནྟི, ཏཏྟཀཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. སཙེ མཱཏཱཔིཏརོ མརནྟི, ཨཱནནྟརིཡམྤི ཧོཏི.

༡༧༦. ལེཁཱསཾཝཎྞནཱཡ – ལེཁཾ ཚིནྡཏཱིཏི པཎྞེ ཝཱ པོཏྠཀེ ཝཱ ཨཀྑརཱནི ལིཁཏི – ‘‘ཡོ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ པཔཱཏེ ཝཱ པཔཏིཏྭཱ ཨཉྙེཧི ཝཱ ཨགྒིཔྤཝེསནཨུདཀཔྤཝེསནཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ¶ མརཏི, སོ ཨིདཉྩིདཉྩ ལབྷཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏསྶ དྷམྨོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཱཏི. ཨེཏྠཱཔི དུཀྐཊཐུལླཙྩཡཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏེ པན ཡཾ ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏཾ ཏསྶེཝ མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. བཧཱུ ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏེ ཡཏྟཀཱ མརནྟི, ཏཏྟཀཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ མརཎེན ཨཱནནྟརིཡཾ. ཨནུདྡིསྶ ལིཁིཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ‘‘བཧཱུ མརནྟཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཏཾ པོཏྠཀཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱ ཝཱ ཨཀྑརཱནི ན པཉྙཱཡནྟི ཏཐཱ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ སོ པརསྶ པོཏྠཀོ ཧོཏི, ཨུདྡིསྶ ལིཁིཏོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུདྡིསྶ ལིཁིཏོ ཝཱ, གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ མཱུལེན ཀཱིཏོ ཧོཏི, པོཏྠཀསྶཱམིཀཱནཾ པོཏྠཀཾ, ཡེསཾ ཧཏྠཏོ མཱུལཾ གཧིཏཾ, ཏེསཾ མཱུལཾ དཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ སམྦཧུལཱ ‘‘མརཎཝཎྞཾ ལིཁིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཏཱལརུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ པཎྞཾ ཚིནྡཏི, ཨེཀོ ཨཱཧརཏི, ཨེཀོ པོཏྠཀཾ ཀརོཏི, ཨེཀོ ལིཁཏི, ཨེཀོ སཙེ ཀཎྚཀལེཁཱ ཧོཏི, མསིཾ མཀྑེཏི, མསིཾ མཀྑེཏྭཱ ཏཾ པོཏྠཀཾ སཛྫེཏྭཱ སབྦེཝ ¶ སབྷཱཡཾ ཝཱ ཨཱཔཎེ ཝཱ ཡཏྠ ཝཱ པན ལེཁཱདསྶནཀོཏཱུཧལཀཱ བཧཱུ སནྣིཔཏནྟི, ཏཏྠ ཋཔེནྟི. ཏཾ ཝཱཙེཏྭཱ སཙེཔི ཨེཀོ མརཏི, སབྦེསཾ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ བཧུཀཱ མརནྟི, ཝུཏྟསདིསོཝ ནཡོ. ཝིཔྤཊིསཱརེ ¶ པན ཨུཔྤནྣེ ཏཾ པོཏྠཀཾ སཙེཔི མཉྫཱུསཱཡཾ གོཔེནྟི, ཨཉྙོ ཙ ཏཾ དིསྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ པུན བཧཱུནཾ དསྶེཏི, ནེཝ མུཙྩནྟི. ཏིཊྛཏུ མཉྫཱུསཱ, སཙེཔི ཏཾ པོཏྠཀཾ ནདིཡཾ ཝཱ སམུདྡེ ཝཱ ཁིཔནྟི ཝཱ དྷོཝནྟི ཝཱ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཝཱ ཚིནྡནྟི, ཨགྒིམྷི ཝཱ ཛྷཱཔེནྟི, ཡཱཝ སངྒྷཊྚིཏེཔི དུདྡྷོཏེ ཝཱ དུཛ྄ཛྷཱཔིཏེ ཝཱ པཏྟེ ཨཀྑརཱནི པཉྙཱཡནྟི, ཏཱཝ ན མུཙྩནྟི. ཡཐཱ པན ཨཀྑརཱནི ན པཉྙཱཡནྟི ཏཐེཝ ཀཏེ མུཙྩནྟཱིཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཐཱཝརཔཡོགསྶ ཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟེསུ ཨོཔཱཏཱདིམཱཏིཀཱནིདྡེསེསུ མནུསྶཾ ཨུདྡིསྶ ཨོཔཱཏཾ ཁནཏཱིཏི ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཀཉྩི མནུསྶཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཡཏྠ སོ ཨེཀཏོ ཝིཙརཏི, ཏཏྠ ཨཱཝཱཊཾ ཁནཏི, ཁནནྟསྶ ཏཱཝ སཙེཔི ཛཱཏཔཐཝིཡཱ ཁནཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཡོགཏྟཱ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཡཾ ཨུདྡིསྶ ཁནཏི, ཏསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙསྨིཾ པཏིཏྭཱ མཏེ ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཨནུདྡིསྶ ‘‘ཡོ ཀོཙི མརིསྶཏཱི’’ཏི ཁཏོ ཧོཏི, ཡཏྟཀཱ པཏིཏྭཱ མརནྟི, ཏཏྟཀཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. ཨཱནནྟརིཡཝཏྠཱུསུ ཙ ཨཱནནྟརིཡཾ ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཝཏྠཱུསུ ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི.

བཧཱུ ཏཏྠ ཙེཏནཱ; ཀཏམཱཡ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏཱིཏི? མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཏཱཝ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱཝཱཊཾ གམྦྷཱིརཏོ ཙ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཁནིཏྭཱ པམཱཎེ ཋཔེཏྭཱ ཏཙྪེཏྭཱ པུཉྪིཏྭཱ པཾསུཔཙྪིཾ ཨུདྡྷརནྟསྶ སནྣིཊྛཱཔིཀཱ ཨཏྠསཱདྷཀཙེཏནཱ མགྒཱནནྟརཕལསདིསཱ. སཙེཔི ཝསྶསཏསྶ ཨཙྩཡེན པཏིཏྭཱ ཨཝསྶཾ མརཎཀསཏྟོ ཧོཏི, སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཱཡམེཝ པཱརཱཛིཀ’’ནྟི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཉྩ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨཱཝཱཊེ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱིཏི ཨེཀསྨིམྤི ཀུདྡཱལཔྤཧཱརེ དིནྣེ སཙེ ཀོཙི ཏཏྠ པཀྑལིཏོ པཏིཏྭཱ མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. སུཏྟནྟིཀཏྠེརཱ པན སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཾ གཎྷནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཀོ ¶ ‘‘ཨོཔཱཏཾ ཁནིཏྭཱ ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱནེཏྭཱ ཨིདྷ པཱཏེཏྭཱ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏི, སོ ཏཾ པཱཏེཏྭཱ མཱརེཏི, ཨུབྷིནྣཾ པཱརཱཛིཀཾ. ཨཉྙཾ པཱཏེཏྭཱ མཱརེཏི, སཡཾ པཏིཏྭཱ མརཏི, ཨཉྙོ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏྭཱ མརཏི, སབྦཏྠ ཝིསངྐེཏོ ཧོཏི, མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི. ‘‘ཨསུཀོ ཨསུཀཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨིདྷ མཱརེསྶཏཱི’’ཏི ཁཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མརིཏུཀཱམཱ ཨིདྷ མརིསྶནྟཱིཏི ཁནཏི, ཨེཀསྶ མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. བཧུནྣཾ མརཎེ ཨཀུསལརཱསི ¶ , མཱཏཱཔིཏཱུནཾ མརཎེ ཨཱནནྟརིཡཾ, ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཝཏྠཱུསུ ཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི.

‘‘ཡེ ཀེཙི མཱརེཏུཀཱམཱ, ཏེ ཨིདྷ པཱཏེཏྭཱ མཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ཁནཏི, ཏཏྠ པཱཏེཏྭཱ མཱརེནྟི ¶ , ཨེཀསྨིཾ མཏེ པཱརཱཛིཀཾ, བཧཱུསུ ཨཀུསལརཱསི, ཨཱནནྟརིཡཱདིཝཏྠཱུསུ ཨཱནནྟརིཡཱདཱིནི. ཨིདྷེཝ ཨརཧནྟཱཔི སངྒཧཾ གཙྪནྟི. པུརིམནཡེ པན ‘‘ཏེསཾ མརིཏུཀཱམཏཱཡ པཏནཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཏེ ན སངྒཡ྄ཧནྟི. དྭཱིསུཔི ནཡེསུ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏྭཱ མཏེ ཝིསངྐེཏོ. ‘‘ཡེ ཀེཙི ཨཏྟནོ ཝེརིཀེ ཨེཏྠ པཱཏེཏྭཱ མཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ཁནཏི, ཏཏྠ ཙ ཝེརིཀཱ ཝེརིཀེ པཱཏེཏྭཱ མཱརེནྟི, ཨེཀསྨིཾ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, བཧཱུསུ ཨཀུསལརཱསི, མཱཏརི ཝཱ པིཏརི ཝཱ ཨརཧནྟེ ཝཱ ཝེརིཀེཧི ཨཱནེཏྭཱ ཏཏྠ མཱརིཏེ ཨཱནནྟརིཡཾ. ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏིཏྭཱ མཏེསུ ཝིསངྐེཏོ.

ཡོ པན ‘‘མརིཏུཀཱམཱ ཝཱ ཨམརིཏུཀཱམཱ ཝཱ མཱརེཏུཀཱམཱ ཝཱ ཨམཱརེཏུཀཱམཱ ཝཱ ཡེ ཀེཙི ཨེཏྠ པཏིཏཱ ཝཱ པཱཏིཏཱ ཝཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏི སབྦཐཱཔི ཨནུདྡིསྶེཝ ཁནཏི. ཡོ ཡོ མརཏི ཏསྶ ཏསྶ མརཎེན ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཀམྨཉྩ ཕུསཏི, ཨཱཔཏྟིཉྩ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ གབྦྷིནཱི པཏིཏྭཱ སགབྦྷཱ མརཏི, དྭེ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ. གབྦྷོཡེཝ ཝིནསྶཏི, ཨེཀོ. གབྦྷོ ན ཝིནསྶཏི, མཱཏཱ མརཏི, ཨེཀོཡེཝ. ཙོརེཧི ཨནུབདྡྷོ པཏིཏྭཱ མརཏི, ཨོཔཱཏཁནཀསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ. ཙོརཱ ཏཏྠ པཱཏེཏྭཱ མཱརེནྟི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཏཏྠ པཏིཏཾ བཧི ནཱིཧརིཏྭཱ མཱརེནྟི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀསྨཱ? ཨོཔཱཏེ པཏིཏཔྤཡོགེན གཧིཏཏྟཱ. ཨོཔཱཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏེནེཝ ཨཱབཱདྷེན མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. བཧཱུནི ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པུན ཀུཔིཏེན ཏེནེཝཱབཱདྷེན མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨོཔཱཏེ པཏནཔྤཙྩཡཱ ཨུཔྤནྣརོགེན གིལཱནསྶེཝ ཨཉྙོ རོགོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨོཔཱཏརོགོ བལཝཏརོ ¶ ཧོཏི, ཏེན མཏེཔི ཨོཔཱཏཁཎཀོ ན མུཙྩཏི. སཙེ པཙྪཱ ཨུཔྤནྣརོགོ བལཝཱ ཧོཏི, ཏེན མཏེ མུཙྩཏི. ཨུབྷོཧི མཏེ ན མུཙྩཏི. ཨོཔཱཏེ ཨོཔཔཱཏིཀམནུསྶོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཏྟརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ མརཏི, པཱརཱཛིཀམེཝ. མནུསྶཾ ཨུདྡིསྶ ཁཏེ ཡཀྑཱདཱིསུ པཏིཏྭཱ མཏེསུ ཨནཱཔཏྟི. ཡཀྑཱདཡོ ¶ ཨུདྡིསྶ ཁཏེ མནུསྶཱདཱིསུ མརནྟེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཀྑཱདཡོ ཨུདྡིསྶ ཁནནྟསྶ པན ཁནནེཔི ཏེསཾ དུཀྑུཔྤཏྟིཡམྤི དུཀྐཊམེཝ. མརཎེ ཝཏྠུཝསེན ཐུལླཙྩཡཾ ཝཱ པཱཙིཏྟིཡཾ ཝཱ. ཨནུདྡིསྶ ཁཏེ ཨོཔཱཏེ ཡཀྑརཱུཔེན ཝཱ པེཏརཱུཔེན ཝཱ པཏཏི, ཏིརཙྪཱནརཱུཔེན མརཏི, པཏནརཱུཔཾ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ ཐུལླཙྩཡནྟི ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ. མརཎརཱུཔཾ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཕུསྶདེཝཏྠེརོ. ཏིརཙྪཱནརཱུཔེན པཏིཏྭཱ ཡཀྑཔེཏརཱུཔེན མཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨོཔཱཏཁནཀོ ཨོཔཱཏཾ ཨཉྙསྶ ཝིཀྐིཎཱཏི ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དེཏི, ཡོ ཡོ པཏིཏྭཱ མརཏི, ཏཔྤཙྩཡཱ ཏསྶེཝ ཨཱཔཏྟི ཙ ཀམྨབནྡྷོ ཙ. ཡེན ལདྡྷོ སོ ནིདྡོསོ. ཨཐ སོཔི ‘‘ཨེཝཾ ¶ པཏིཏཱ ཨུཏྟརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ནསྶིསྶནྟི, སུཨུདྡྷརཱ ཝཱ ན བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཏཾ ཨོཔཱཏཾ གམྦྷཱིརཏརཾ ཝཱ ཨུཏྟཱནཏརཾ ཝཱ དཱིགྷཏརཾ ཝཱ རསྶཏརཾ ཝཱ ཝིཏྠཏཏརཾ ཝཱ སམྦཱདྷཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཨུབྷིནྣམྤི ཨཱཔཏྟི ཙ ཀམྨབནྡྷོ ཙ. བཧཱུ མརནྟཱིཏི ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨོཔཱཏཾ པཾསུནཱ པཱུརེཏི, སཙེ ཀོཙི པཾསུམྷི པཏིཏྭཱ མརཏི, པཱུརེཏྭཱཔི མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. དེཝེ ཝསྶནྟེ ཀདྡམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ལགྒིཏྭཱ མཏེཔི. རུཀྑོ ཝཱ པཏནྟོ ཝཱཏོ ཝཱ ཝསྶོདཀཾ ཝཱ པཾསུཾ ཧརཏི, ཀནྡམཱུལཏྠཾ ཝཱ པཐཝིཾ ཁནནྟཱ ཏཏྠ ཨཱཝཱཊཾ ཀརོནྟི. ཏཏྠ སཙེ ཀོཙི ལགྒིཏྭཱ ཝཱ པཏིཏྭཱ ཝཱ མརཏི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. ཏསྨིཾ པན ཨོཀཱསེ མཧནྟཾ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ པོཀྑརཎིཾ ཝཱ ཀཱརེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝཱ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ བོདྷིཾ ཝཱ རོཔེཏྭཱ ཨཱཝཱསཾ ཝཱ སཀཊམགྒཾ ཝཱ ཀཱརེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཡདཱཔི ཐིརཾ ཀཏྭཱ པཱུརིཏེ ཨོཔཱཏེ རུཀྑཱདཱིནཾ མཱུལཱནི མཱུལེཧི སཾསིབྦིཏཱནི ཧོནྟི ¶ , ཛཱཏཔཐཝཱི ཛཱཏཱ, ཏདཱཔི མུཙྩཏི. སཙེཔི ནདཱི ཨཱགནྟྭཱ ཨོཔཱཏཾ ཧརཏི, ཨེཝམྤི མུཙྩཏཱིཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨོཔཱཏཀཐཱ.

ཨོཔཱཏསྶེཝ པན ཨནུལོམེསུ པཱསཱདཱིསུཔི ཡོ ཏཱཝ པཱསཾ ཨོཌྜེཏི ‘‘ཨེཏྠ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཏྟཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཝསྶཾ བཛ྄ཛྷནཀསཏྟཱནཾ ཝསེན ¶ ཧཏྠཱ མུཏྟམཏྟེ པཱརཱཛིཀཱནནྟརིཡཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨུདྡིསྶ ཀཏེ ཡཾ ཨུདྡིསྶ ཨོཌྜིཏོ, ཏཏོ ཨཉྙེསཾ བནྡྷནེ ཨནཱཔཏྟི. པཱསེ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེཔི མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབནྡྷོ. སཙེ ཡེན ལདྡྷོ སོ ཨུགྒལིཏཾ ཝཱ པཱསཾ སཎྛཔེཏི, པསྶེན ཝཱ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ཝཏིཾ ཀཏྭཱ སམྨུཁེ པཝེསེཏི, ཐདྡྷཏརཾ ཝཱ པཱསཡཊྛིཾ ཋཔེཏི, དལ༹ྷཏརཾ ཝཱ པཱསརཛྫུཾ བནྡྷཏི, ཐིརཏརཾ ཝཱ ཁཱཎུཀཾ ཝཱ ཨཱཀོཊེཏི, ཨུབྷོཔི ན མུཙྩནྟི. སཙེ ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ པཱསཾ ཨུགྒལཱཔེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ པུན ཨཉྙེ སཎྛཔེནྟི, བདྡྷཱ བདྡྷཱ མརནྟི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི.

སཙེ པན ཏེན པཱསཡཊྛི སཡཾ ཨཀཏཱ ཧོཏི, གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཏཏྠཛཱཏཀཡཊྛིཾ ཚིནྡིཏྭཱ མུཙྩཏི. སཡཾ ཀཏཡཊྛིཾ པན གོཔེནྟོཔི ན མུཙྩཏི. ཡདི ཧི ཏཾ ཨཉྙོ གཎྷིཏྭཱ པཱསཾ སཎྛཔེཏི, ཏཔྤཙྩཡཱ མརནྟེསུ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. སཙེ ཏཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཨལཱཏཾ ཀཏྭཱ ཚཌྜེཏི, ཏེན ཨལཱཏེན པཧཱརཾ ལདྡྷཱ མརནྟེསུཔི ན མུཙྩཏི. སབྦསོ པན ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ ནཱསེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི, པཱསརཛྫུམྤི ཨཉྙེཧི ཙ ཝཊྚིཏཾ གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. རཛྫུཀེ ལབྷིཏྭཱ སཡཾ ཝཊྚིཏཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཝཱཀེ ལབྷིཏྭཱ ཝཊྚིཏཾ ཧཱིརཾ ཧཱིརཾ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. ཨརཉྙཏོ པན སཡཾ ཝཱཀེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཝཊྚིཏཾ གོཔེནྟོཔི ན མུཙྩཏི. སབྦསོ པན ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ ནཱསེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི.

ཨདཱུཧལཾ ¶ སཛྫེནྟོ ཙཏཱུསུ པཱདེསུ ཨདཱུཧལམཉྩཾ ཋཔེཏྭཱ པཱསཱཎེ ཨཱརོཔེཏི, པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. སབྦསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཏོ ¶ མུཏྟམཏྟེ ཨཝསྶཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏབྦཀསཏྟཱནཾ ཝསེན ཨུདྡིསྶཀཱནུདྡིསྶཀཱནུརཱུཔེན པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨདཱུཧལེ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེཔི མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ. སཙེ ཡེན ལདྡྷཾ སོ པཏིཏཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཉྙེཔི པཱསཱཎེ ཨཱརོཔེཏྭཱ གརུཀཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, པསྶེན ཝཱ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ཝཏིཾ ཀཏྭཱ ཨདཱུཧལེ པཝེསེཏི, ཨུབྷོཔི ན མུཙྩནྟི. སཙེཔི ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨདཱུཧལཾ པཱཏེཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ ཨཉྙོ སཎྛཔེཏི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. པཱསཱཎེ པན གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨདཱུཧལཔཱདེ ཙ པཱསཡཊྛིཡཾ ཝུཏྟནཡེན གཧིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི.

སཱུལཾ རོཔེནྟསྶཱཔི སབྦསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ སཱུལམུཁེ པཏིཏྭཱ ཨཝསྶཾ མརཎཀསཏྟཱནཾ ཝསེན ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶཱནུརཱུཔཏོ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ¶ ཝེདིཏབྦཱནི. སཱུལེ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེཔི མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ. སཙེ ཡེན ལདྡྷཾ སོ ‘‘ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཏིཁིཎཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ‘‘དུཀྑཾ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཀུཎྛཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ‘‘ཨུཙྩ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ནཱིཙཏརཾ ཝཱ ‘‘ནཱིཙ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ཨུཙྩཏརཾ ཝཱ པུན རོཔེཏི, ཝངྐཾ ཝཱ ཨུཛུཀཾ ཨཏིཨུཛུཀཾ ཝཱ ཨཱིསཀཾ པོཎཾ ཀརོཏི, ཨུབྷོཔི ན མུཙྩནྟི. སཙེ པན ‘‘ཨཊྛཱནེ ཋིཏ’’ནྟི ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི, ཏཾ ཙེ མཱརཎཏྠཱཡ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི པརིཡེསིཏྭཱ ཀཏཾ ཧོཏི, མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པན ཀཏམེཝ ལབྷིཏྭཱ རོཔིཏེ མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི. ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ པཱསཡཊྛིཡཾ ཝུཏྟནཡེན གཧིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཝཱ མུཙྩཏི.

༡༧༧. ཨཔསྶེནེ སཏྠཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཨཔསྶེནཾ ནཱམ ནིཙྩཔརིབྷོགོ མཉྩོ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཨཔསྶེནཕལཀཾ ཝཱ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསཱིདནྟསྶ ཨཔསྶེནཀཏྠམྦྷོ ཝཱ ཏཏྠཛཱཏཀརུཀྑོ ཝཱ ཙངྐམེ ཨཔསྶཱཡ ཏིཊྛནྟསྶ ཨཱལམྦནརུཀྑོ ཝཱ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ཝཱ སབྦམྤེཏཾ ཨཔསྶཡནཱིཡཊྛེན ཨཔསྶེནཾ ¶ ནཱམ; ཏསྨིཾ ཨཔསྶེནེ ཡཐཱ ཨཔསྶཡནྟཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི ཝཱ ཚིནྡཏི ཝཱ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཝཱསིཕརསུསཏྟིཨཱརཀཎྚཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ སཏྠཾ ཋཔེཏི, དུཀྐཊཾ. དྷུཝཔརིབྷོགཊྛཱནེ ནིརཱསངྐསྶ ནིསཱིདཏོ ཝཱ ནིཔཛྫཏོ ཝཱ ཨཔསྶཡནྟསྶ ཝཱ སཏྠསམྥསྶཔཙྩཡཱ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ. ཏཾ ཙེ ཨཉྙོཔི ཏསྶ ཝེརིབྷིཀྑུ ཝིཧཱརཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ མཉྙེ མརཎཏྠཱཡ ཨིདཾ ནིཁིཏྟཾ, སཱདྷུ སུཊྛུ མརཏཱུ’’ཏི ཨབྷིནནྡནྟོ གཙྪཏི, དུཀྐཊཾ. སཙེ པན སོཔི ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ སུཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏིཁིཎཏརཱདིཀརཎེན ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ‘‘ཨཊྛཱནེ ཋིཏ’’ནྟི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི ཏདཏྠམེཝ ཀཏྭཱ ཋཔིཏེ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི. པཱཀཏིཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, མུཙྩཏི. ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཏིཁིཎཏརཾ ཋཔེཏི མཱུལཊྛོ མུཙྩཏེཝ.

ཝིསམཀྑནེཔི ཡཱཝ མརཎཱབྷིནནྡནེ དུཀྐཊཾ ཏཱཝ ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན སོཔི ཁུདྡཀཾ ཝིསམཎྜལནྟི སལླཀྑེཏྭཱ མཧནྟཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི ¶ , མཧནྟཾ ཝཱ ‘‘ཨཏིརེཀཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཁུདྡཀཾ ཀརོཏི, ཏནུཀཾ ཝཱ བཧལཾ; བཧལཾ ཝཱ ཏནུཀཾ ཀརོཏི, ཨགྒིནཱ ཏཱཔེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ སཉྩཱརེཏི, ཏསྶཱཔི པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘ཨིདཾ ཨཋཱནེ ཋིཏ’’ནྟི སབྦམེཝ ཏཙྪེཏྭཱ པུཉྪིཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏི, ཨཏྟནཱ བྷེསཛྫཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཀཏེ མཱུལཊྛོ ན མུཙྩཏི ¶ , ཨཏྟནཱ ཨཀཏེ མུཙྩཏི. སཙེ པན སོ ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ཨཏིཔརིཏྟ’’ནྟི ཨཉྙམྤི ཨཱནེཏྭཱ པཀྑིཔཏི, ཡསྶ ཝིསེན མརཏི, ཏསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུབྷིནྣམྤི སནྟཀེན མརཏི, ཨུབྷིནྣམྤི པཱརཱཛིཀཾ. ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ནིབྦིས’’ནྟི ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིསམེཝ ཋཔེཏི, ཏསྶེཝ པཱརཱཛིཀཾ མཱུལཊྛོ མུཙྩཏི.

དུབྦལཾ ཝཱ ཀརོཏཱིཏི ¶ མཉྩཔཱིཋཾ ཨཊནིཡཱ ཧེཊྛཱབྷཱགེ ཚིནྡིཏྭཱ ཝིདལེཧི ཝཱ རཛྫུཀེཧི ཝཱ ཡེཧི ཝཱིཏཾ ཧོཏི, ཏེ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཔྤཱཝསེསམེཝ ཀཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔཏི ‘‘ཨེཏྠ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཔསྶེནཕལཀཱདཱིནམྤི ཙངྐམེ ཨཱལམྦནརུཀྑཕལཀཔརིཡོསཱནཱནཾ པརབྷཱགཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔཏི, སོབྦྷཱདཱིསུ མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཨཔསྶེནཕལཀཾ ཝཱ ཨཱནེཏྭཱ ཋཔེཏི, ཡཐཱ ཏཏྠ ནིསིནྣམཏྟོ ཝཱ ཨཔསྶིཏམཏྟོ ཝཱ པཏཏི, སོབྦྷཱདཱིསུ ཝཱ སཉྩརཎསེཏུ ཧོཏི, ཏཾ དུབྦལཾ ཀརོཏི; ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ ཀརཎེ དུཀྐཊཾ. ཨིཏརསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. བྷིཀྑུཾ ཨཱནེཏྭཱ སོབྦྷཱདཱིནཾ ཏཊེ ཋཔེཏི ‘‘དིསྭཱ བྷཡེན ཀམྤེནྟོ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི དུཀྐཊཾ. སོ ཏཏྠེཝ པཏཏི, དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. སཡཾ ཝཱ པཱཏེཏི, ཨཉྙེན ཝཱ པཱཏཱཔེཏི, ཨཉྙོ ཨཝུཏྟོ ཝཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཱཏེཏི, ཨམནུསྶོ པཱཏེཏི, ཝཱཏཔྤཧཱརེན པཏཏི, ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ པཏཏྟི, སབྦཏྠ མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཡོགེན སོབྦྷཱདིཏཊེ ཋིཏཏྟཱ.

ཨུཔནིཀྑིཔནཾ ནཱམ སམཱིཔེ ནིཀྑིཔནཾ. ཏཏྠ ‘‘ཡོ ཨིམིནཱ ཨསིནཱ མཏོ སོ དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མརཎཝཎྞཾ ཝཱ སཾཝཎྞེཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མརཎཏྠིཀཱ མརནྟུ, མཱརཎཏྠིཀཱ མཱརེནྟཱུ’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ ཨསིཾ ཨུཔནིཀྑིཔཏི, ཏསྶ ཨུཔནིཀྑིཔནེ དུཀྐཊཾ. མརིཏུཀཱམོ ཝཱ ཏེན ཨཏྟཱནཾ པཧརཏུ ¶ , མཱརེཏུཀཱམོ ཝཱ ཨཉྙཾ པཧརཏུ, ཨུབྷཡཐཱཔི པརསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཱ ¶ ཨུཔནིཀྑེཔཀསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. ཨནུདྡིསྶ ནིཀྑིཏྟེ བཧཱུནཾ མརཎེ ཨཀུསལརཱསི. པཱརཱཛིཀཱདིཝཏྠཱུསུ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི. ཝིཔྤཊིསཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཨསིཾ གཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ མུཙྩཏི. ཀིཎིཏྭཱ གཧིཏོ ཧོཏི, ཨསིསྶཱམིཀཱནཾ ཨསིཾ, ཡེསཾ ཧཏྠཏོ མཱུལཾ གཧིཏཾ, ཏེསཾ མཱུལཾ དཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ ལོཧཔིཎྜིཾ ཝཱ ཕཱལཾ ཝཱ ཀུདཱལཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨསི ཀཱརཱཔིཏོ ཧོཏི, ཡཾ བྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཀཱརིཏོ, ཏདེཝ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. སཙེ ཀུདཱལཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཀཱརིཏཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཕཱལཾ ཀརོཏི, ཕཱལེན པཧཱརཾ ལབྷིཏྭཱ མརནྟེསུཔི པཱཎཱཏིཔཱཏཏོ ན མུཙྩཏི. སཙེ པན ལོཧཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཔནིཀྑིཔནཏྠམེཝ ཀཱརིཏོ ཧོཏི, ཨརེན གྷཾསིཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཝིཔྤཀིཎྞེ མུཙྩཏི. སཙེཔི སཾཝཎྞནཱཔོཏྠཀོ ཝིཡ བཧཱུཧི ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡེཧི ཀཏོ ཧོཏི, པོཏྠཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀམྨབནྡྷཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེས ནཡོ སཏྟིབྷེཎྜཱིསུ. ལགུལེ༹ པཱསཡཊྛིསདིསོ ཝིནིཙྪཡོ. ཏཐཱ པཱསཱཎེ. སཏྠེ ཨསིསདིསོཝ. ཝིསཾ ཝཱཏི ཝིསཾ ཨུཔནིཀྑིཔནྟསྶ ཝཏྠུཝསེན ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶཱནུརཱུཔཏོ པཱརཱཛིཀཱདིཝཏྠཱུསུ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀིཎིཏྭཱ ཋཔིཏེ པུརིམནཡེན པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. སཡཾ བྷེསཛྫེཧི ཡོཛིཏེ ཨཝིསཾ ཀཏྭཱ མུཙྩཏི. རཛྫུཡཱ པཱསརཛྫུསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ.

བྷེསཛྫེ – ཡོ བྷིཀྑུ ཝེརིབྷིཀྑུསྶ པཛྫརཀེ ཝཱ ཝིསབྷཱགརོགེ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ ཨསཔྤཱཡཱནིཔི སཔྤིཨཱདཱིནི སཔྤཱཡཱནཱིཏི མརཎཱདྷིཔྤཱཡོ དེཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀནྡམཱུལཕལཾ ཏསྶ ཨེཝཾ བྷེསཛྫདཱནེ དུཀྐཊཾ. པརསྶ དུཀྑུཔྤཏྟིཡཾ མརཎེ ཙ ཐུལླཙྩཡཔཱརཱཛིཀཱནི, ཨཱནནྟརིཡཝཏྠུམྷི ཨཱནནྟརིཡནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༧༨. རཱུཔཱུཔཧཱརེ – ཨུཔསཾཧརཏཱིཏི པརཾ ཝཱ ཨམནཱཔརཱུཔཾ ཏསྶ སམཱིཔེ ཋཔེཏི, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཡཀྑཔེཏཱདིཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏསྶ ཨུཔསཾཧཱརམཏྟེ དུཀྐཊཾ. པརསྶ ཏཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ བྷཡུཔྤཏྟིཡཾ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཎེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན ཏདེཝ རཱུཔཾ ཨེཀཙྩསྶ མནཱཔཾ ཧོཏི, ཨལཱབྷཀེན ཙ སུསྶིཏྭཱ མརཏི, ཝིསངྐེཏོ. མནཱཔིཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ པན ཝིསེསེན ¶ ཨིཏྠཱིནཾ པུརིསརཱུཔཾ པུརིསཱནཉྩ ཨིཏྠིརཱུཔཾ མནཱཔཾ ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཔསཾཧརཏི, དིཊྛམཏྟཀམེཝ ཀརོཏི, ཨཏིཙིརཾ པསྶིཏུམྤི ན དེཏི, ཨིཏརོ ཨལཱབྷཀེན སུསྶིཏྭཱ མརཏི, པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ ཨུཏྟསིཏྭཱ མརཏི ¶ , ཝིསངྐེཏོ. ཨཐ པན ཨུཏྟསིཏྭཱ ཝཱ ཨལཱབྷཀེན ཝཱཏི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ‘‘ཀེཝལཾ པསྶིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔསཾཧརཏི, ཨུཏྟསིཏྭཱ ཝཱ སུསྶིཏྭཱ ཝཱ མཏེ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཨེཏེནེཝཱུཔཱཡེན སདྡཱུཔཧཱརཱདཡོཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཨམནུསྶསདྡཱདཡོ ཨུཏྲཱསཛནཀཱ ཨམནཱཔསདྡཱ, པུརིསཱནཾ ཨིཏྠིསདྡམདྷུརགནྡྷབྦསདྡཱདཡོ ཙིཏྟསྶཱདཀརཱ མནཱཔསདྡཱ. ཧིམཝནྟེ ཝིསརུཀྑཱནཾ མཱུལཱདིགནྡྷཱ ཀུཎཔགནྡྷཱ ཙ ཨམནཱཔགནྡྷཱ, ཀཱལཱ༹ནུསཱརཱིམཱུལགནྡྷཱདཡོ མནཱཔགནྡྷཱ ¶ . པཊིཀཱུལམཱུལརསཱདཡོ ཨམནཱཔརསཱ, ཨཔྤཊིཀཱུལམཱུལརསཱདཡོ མནཱཔརསཱ. ཝིསཕསྶམཧཱཀཙྪུཕསྶཱདཡོ ཨམནཱཔཕོཊྛབྦཱ, ཙཱིནཔཊཧཾསཔུཔྥཏཱུལིཀཕསྶཱདཡོ མནཱཔཕོཊྛབྦཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

དྷམྨཱུཔཧཱརེ – དྷམྨོཏི དེསནཱདྷམྨོ ཝེདིཏབྦོ. དེསནཱཝསེན ཝཱ ནིརཡེ ཙ སགྒེ ཙ ཝིཔཏྟིསམྤཏྟིབྷེདཾ དྷམྨཱརམྨཎམེཝ. ནེརཡིཀསྶཱཏི བྷིནྣསཾཝརསྶ ཀཏཔཱཔསྶ ནིརཡེ ནིབྦཏྟནཱརཧསྶ སཏྟསྶ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཀམྨཀརཎཱདིནིརཡཀཐཾ ཀཐེཏི. ཏཾ ཙེ སུཏྭཱ སོ ཨུཏྟསིཏྭཱ མརཏི, ཀཐིཀསྶ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན སོ སུཏྭཱཔི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི. ‘‘ཨིདཾ སུཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཾ ན ཀརིསྶཏི ཨོརམིསྶཏི ཝིརམིསྶཏཱི’’ཏི ནིརཡཀཐཾ ཀཐེཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ ཨུཏྟསིཏྭཱ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི. སགྒཀཐནྟི དེཝནཱཊཀཱདཱིནཾ ནནྡནཝནཱདཱིནཉྩ སམྤཏྟིཀཐཾ; ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ སགྒཱདྷིམུཏྟོ སཱིགྷཾ ཏཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུཀཱམོ སཏྠཱཧརཎཝིསཁཱདནཨཱཧཱརུཔཙྪེད-ཨསྶཱསཔསྶཱསསནྣིརུནྡྷནཱདཱིཧི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཀཐིཀསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, མརཏི པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ པན སོ སུཏྭཱཔི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མརཏི, ཨནཱཔཏྟི ¶ . ‘‘ཨིམཾ སུཏྭཱ པུཉྙཱནི ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཀཐེཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ ཨདྷིམུཏྟོ ཀཱལཾཀརོཏི, ཨནཱཔཏྟི.

༡༧༩. ཨཱཙིཀྑནཱཡཾ – པུཊྛོ བྷཎཏཱིཏི ‘‘བྷནྟེ ཀཐཾ མཏོ དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏི སགྒེ ཝཱ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུཙྪིཏོ བྷཎཏི.

ཨནུསཱསནིཡཾ – ཨཔུཊྛོཏི ཨེཝཾ ཨཔུཙྪིཏོ སཱམཉྙེཝ བྷཎཏི.

སངྐེཏཀམྨནིམིཏྟཀམྨཱནི ¶ ཨདིནྣཱདཱནཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨསཉྩིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསཉྩིཙྩཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨིམཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཨཙེཏེཏྭཱ. ཨེཝཉྷི ཨཙེཏེཏྭཱ ཀཏེན ཨུཔཀྐམེན པརེ མཏེཔི ཨནཱཔཏྟི, ཝཀྑཏི ཙ ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཨསཉྩིཙྩཱ’’ཏི. ཨཛཱནནྟསྶཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ ཨཡཾ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརེ མཏེཔི ཨནཱཔཏྟི, ཝཀྑཏི ཙ ཝིསགཏཔིཎྜཔཱཏཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ཨཛཱནནྟསྶཱ’’ཏི. ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཏི མརཎཾ ཨནིཙྪནྟསྶ. ཡེན ཧི ཨུཔཀྐམེན པརོ མརཏི, ཏེན ཨུཔཀྐམེན ཏསྨིཾ མཱརིཏེཔི ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཝཀྑཏི ¶ ཙ ‘‘ཨནཱཔཏྟི བྷིཀྑུ ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶཱ’’ཏི. ཨུམྨཏྟཀཱདཡོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཨིདྷ པན ཨཱདིཀམྨིཀཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏབྷིཀྑཱུ, ཏེསཾ ཨནཱཔཏྟི. ཨཝསེསཱནཾ མརཎཝཎྞསཾཝཎྞནཀཱདཱིནཾ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ – ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ; ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཙ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དུཀྑཝེདནཾ. སཙེཔི ཧི སིརིསཡནཾ ཨཱརཱུལ༹ྷོ རཛྫསམྤཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ རཱཛཱ ‘‘ཙོརོ དེཝ ཨཱནཱིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘གཙྪཐ ནཾ མཱརེཐཱ’’ཏི ཧསམཱནོཝ བྷཎཏི, དོམནསྶཙིཏྟེནེཝ བྷཎཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. སུཁཝོཀིཎྞཏྟཱ ¶ པན ཨནུཔྤབནྡྷཱབྷཱཝཱ ཙ དུཛྫཱནམེཏཾ པུཐུཛྫནེཧཱིཏི.

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༨༠. ཝིནཱིཏཝཏྠུཀཐཱསུ པཋམཝཏྠུསྨིཾ – ཀཱརུཉྙེནཱཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏསྶ མཧནྟཾ གེལཉྙདུཀྑཾ དིསྭཱ ཀཱརུཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཱ ཏྭཾ ཀཏཀུསལོ, ཀསྨཱ མཱིཡམཱནོ བྷཱཡསི, ནནུ སཱིལཝཏོ སགྒོ ནཱམ མརཎམཏྟཔཊིབདྡྷོཡེཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ མརཎཏྠིཀཱཝ ཧུཏྭཱ མརཎཏྠིཀབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟཱ མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེསུཾ. སོཔི བྷིཀྑུ ཏེསཾ སཾཝཎྞནཱཡ ¶ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨནྟརཱཝ ཀཱལམཀཱསི. ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣཱ. ཝོཧཱརཝསེན པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱརུཉྙེན མརཎཝཎྞཾ སཾཝཎྞེསུ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཨིདཱནིཔི པཎྜིཏེན བྷིཀྑུནཱ གིལཱནསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ མརཎཝཎྞོ ན སཾཝཎྞེཏབྦོ. སཙེ ཧི ཏསྶ སཾཝཎྞནཾ སུཏྭཱ ཨཱཧཱརཱུཔཙྪེདཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཨེཀཛཝནཝཱརཱཝསེསེཔི ཨཱཡུསྨིཾ ཨནྟརཱ ཀཱལཾཀརོཏི, ཨིམིནཱཝ མཱརིཏོ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པན ནཡེན ཨནུསིཊྛི དཱཏབྦཱ – ‘‘སཱིལཝཏོ ནཱམ ཨནཙྪརིཡཱ མགྒཕལུཔྤཏྟི, ཏསྨཱ ཝིཧཱརཱདཱིསུ ཨཱསཏྟིཾ ཨཀཏྭཱ བུདྡྷགཏཾ དྷམྨགཏཾ སངྒྷགཏཾ ཀཱཡགཏཉྩ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ མནསིཀཱརེ ཨཔྤམཱདོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི. མརཎཝཎྞེ ཙ སཾཝཎྞིཏེཔི ཡོ ཏཱཡ སཾཝཎྞནཱཡ ཀཉྩི ཨུཔཀྐམཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཡཐཱཡུནཱ ཡཐཱནུསནྡྷིནཱཝ མརཏི, ཏཔྤཙྩཡཱ སཾཝཎྞཀོ ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོཏི.

དུཏིཡཝཏྠུསྨིཾ – ན ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཔྤཊིཝེཀྑིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཀཱིདིསཾ ཨཱསནཾ པཊིཝེཀྑིཏབྦཾ ¶ , ཀཱིདིསཾ ན པཊིཝེཀྑིཏབྦཾ? ཡཾ སུདྡྷཾ ཨཱསནམེཝ ཧོཏི ཨཔཙྩཏྠརཎཀཾ, ཡཉྩ ཨཱགནྟྭཱ ཋིཏཱནཾ པསྶཏཾཡེཝ ཨཏྠརཱིཡཏི, ཏཾ ནཔཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ¶ , ནིསཱིདིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡམྤི མནུསྶཱ སཡཾ ཧཏྠེན ཨཀྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ བྷནྟེ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི དེནྟི, ཏསྨིམྤི ཝཊྚཏི. སཙེཔི པཋམམེཝཱགནྟྭཱ ནིསིནྣཱ པཙྪཱ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ སངྐམནྟི, པཙྩཝེཀྑཎཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཡམྤི ཏནུཀེན ཝཏྠེན ཡཐཱ ཏལཾ དིསྶཏི, ཨེཝཾ པཊིཙྪནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨིམྤི པཙྩཝེཀྑཎཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཡཾ པན པཊིཀཙྩེཝ པཱཝཱརཀོཛཝཱདཱིཧི ཨཏྠཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཧཏྠེན པརཱམསིཏྭཱ སལླཀྑེཏྭཱ ནིསཱིདིཏབྦཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘གྷནསཱཊཀེནཱཔི ཨཏྠཏེ ཡསྨིཾ ཝལི ན པཉྙཱཡཏི, ཏཾ ནཔྤཊིཝེཀྑིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ.

མུསལཝཏྠུསྨིཾ – ཨསཉྩིཙྩོཏི ཨཝདྷཀཙེཏནོ ཝིརདྡྷཔཡོགོ ཧི སོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨསཉྩིཙྩོ ཨཧ’’ནྟི. ཨུདུཀྑལཝཏྠུ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏཝཏྠཱུསུཔཋམཝཏྠུསྨིཾ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཊིབནྡྷཾ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི པཎཱམེསི. དུཏིཡཝཏྠུསྨིཾ – སངྒྷམཛ྄ཛྷེཔི གཎམཛ྄ཛྷེཔི ‘‘མཧལླཀཏྠེརསྶ པུཏྟོ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ཏེན ཝཙནེན ཨཊྚཱིཡམཱནོ ‘‘མརཏུ ཨཡ’’ནྟི པཎཱམེསི. ཏཏིཡཝཏྠུསྨིཾ – ཏསྶ དུཀྑུཔྤཱདནེན ཐུལླཙྩཡཾ.

༡༨༡. ཏཏོ ¶ པརཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ཝིསགཏཔིཎྜཔཱཏཝཏྠུསྨིཾ – སཱརཱཎཱིཡདྷམྨཔཱུརཀོ སོ བྷིཀྑུ ཨགྒཔིཎྜཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ དཏྭཱཝ བྷུཉྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨགྒཀཱརིཀཾ ཨདཱསཱི’’ཏི. ཨགྒཀཱརིཀནྟི ཨགྒཀིརིཡཾ; པཋམཾ ལདྡྷཔིཎྜཔཱཏཾ ཨགྒགྒཾ ཝཱ པཎཱིཏཔཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཡཱ པན ཏསྶ དཱནསངྑཱཏཱ ཨགྒཀིརིཡཱ, སཱ ན སཀྐཱ དཱཏུཾ, པིཎྜཔཱཏཉྷི སོ ཐེརཱསནཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཨདཱསི. ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཏེ ཐེརཱསནཏོ པཊྛཱཡ པརིབྷུཏྟཔིཎྜཔཱཏཱ བྷིཀྑཱུ; ཏེ ཀིར སབྦེཔི ཀཱལམཀཾསུ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨསྶདྡྷེསུ པན མིཙྪཱདིཊྛིཀེསུ ཀུལེསུ སཀྐཙྩཾ པཎཱིཏབྷོཛནཾ ལབྷིཏྭཱ ཨནུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ནེཝ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ, ན པརེསཾ དཱཏབྦཾ. ཡམྤི ཨཱབྷིདོསིཀཾ བྷཏྟཾ ཝཱ ཁཛྫཀཾ ཝཱ ཏཏོ ལབྷཏི, ཏམྤི ན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨཔིཧིཏཝཏྠུམྤི ཧི སཔྤཝིཙྪིཀཱདཱིཧི ཨདྷིསཡིཏཾ ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ ཏཱནི ཀུལཱནི དེནྟི. གནྡྷཧལིདྡཱདིམཀྑིཏོཔི ཏཏོ པིཎྜཔཱཏོ ན གཧེཏབྦོ. སརཱིརེ རོགཊྛཱནཱནི པུཉྪིཏྭཱ ཋཔིཏབྷཏྟམྤི ཧི ཏཱནི དཱཏབྦཾ མཉྙནྟཱིཏི.

ཝཱིམཾསནཝཏྠུསྨིཾ – ཝཱིམཾསམཱནོ དྭེ ཝཱིམཾསཏི – ‘‘སཀྐོཏི ནུ ཁོ ཨིམཾ མཱརེཏུཾ ནོ’’ཏི ཝིསཾ ཝཱ ཝཱིམཾསཏི, ‘‘མརེཡྻ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨིམཾ ཝིསཾ ཁཱདིཏྭཱ ནོ’’ཏི པུགྒལཾ ཝཱ. ཨུབྷཡཐཱཔི ཝཱིམཾསཱདྷིཔྤཱཡེན དིནྣེ མརཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ ཐུལླཙྩཡཾ. ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ཨེཏཾ མཱརེཏཱུ’’ཏི ཝཱ ¶ ‘‘ཨིདཾ ཝིསཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨཡཾ མརཏཱུ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ དིནྣེ པན སཙེ མརཏི, པཱརཱཛིཀཾ; ནོ ཙེ, ཐུལླཙྩཡཾ.

༡༨༢-༣. ཨིཏོ པརཱནི ཏཱིཎི སིལཱཝཏྠཱུནི ཏཱིཎི ཨིཊྛཀཝཱསིགོཔཱནསཱིཝཏྠཱུནི ཙ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ན ཀེཝལཉྩ སིལཱདཱིནཾཡེཝ ཝསེན ཨཡཾ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ ཧོཏི, དཎྜམུགྒརནིཁཱདནཝེམཱདཱིནམྤི ཝསེན ཧོཏིཡེཝ, ཏསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏམྤི ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྚཀཝཏྠཱུསུ – ཨཊྚཀོཏི ཝེཧཱསམཉྩོ ཝུཙྩཏི; ཡཾ སེཏཀམྨམཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ བནྡྷནྟི. ཏཏྠ ཨཱཝུསོ ཨཏྲཊྛིཏོ བནྡྷཱཧཱིཏི མརཎཱདྷིཔྤཱཡོ ཡཏྲ ཋིཏོ པཏིཏྭཱ ཁཱཎུནཱ ཝཱ བྷིཛྫེཡྻ, སོབྦྷཔཔཱཏཱདཱིསུ ཝཱ མརེཡྻ ¶ , ཏཱདིསཾ ཋཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཀོཙི ཨུཔརིཋཱནཾ ནིཡཱམེཏི ‘‘ཨིཏོ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི, ཀོཙི ཧེཊྛཱ ཋཱནཾ ‘‘ཨིདྷ པཏིཏྭཱ མརིསྶཏཱི’’ཏི, ཀོཙི ཨུབྷཡམྤི ‘‘ཨིཏོ ཨིདྷ པཏིཏྭཱ ¶ མརིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏྲ ཡོ ཨུཔརི ནིཡམིཏཊྛཱནཱ ཨཔཏིཏྭཱ ཨཉྙཏོ པཏཏི, ཧེཊྛཱ ནིཡམིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཨཔཏིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ པཏཏི, ཨུབྷཡནིཡཱམེ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀཾ ཝིརཱདྷེཏྭཱ པཏཏི, ཏསྨིཾ མཏེ ཝིསངྐེཏཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ཝིཧཱརཙྪཱདནཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨནབྷིརཏིཝཏྠུསྨིཾ – སོ ཀིར བྷིཀྑུ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ སམུདཱཙཱརཾ དིསྭཱ ནིཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཱསནེ ཨནབྷིརཏོ གིཧིབྷཱཝཱབྷིམུཁོ ཛཱཏོ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཱཝ སཱིལབྷེདཾ ན པཱཔུཎཱམི ཏཱཝ མརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཏཾ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཔཱཏེ པཔཏནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཝིལཱིཝཀཱརཾ ཨོཏྠརིཏྭཱ མཱརེསི. ཝིལཱིཝཀཱརནྟི ཝེཎུཀཱརཾ. ན ཙ བྷིཀྑཝེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏེཏབྦནྟི ན ཨཏྟཱ པཱཏེཏབྦོ. ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ན ཀེཝལཾ ན པཱཏེཏབྦཾ, ཨཉྙེནཔི ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཀྐམེན ཨནྟམསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདེནཔི ན མཱརེཏབྦོ. ཡོཔི ཧི གིལཱནོ ཝིཛྫམཱནེ བྷེསཛྫེ ཙ ཨུཔཊྛཱཀེསུ ཙ མརིཏུཀཱམོ ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི, དུཀྐཊམེཝ. ཡསྶ པན མཧཱཨཱབཱདྷོ ཙིརཱནུབདྡྷོ, བྷིཀྑཱུ ཨུཔཊྛཧནྟཱ ཀིལམནྟི ཛིགུཙྪནྟི ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ གིལཱནཏོ མུཙྩིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཊྚཱིཡནྟི. སཙེ སོ ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ པཊིཛགྒིཡམཱནོཔི ན ཏིཊྛཏི, བྷིཀྑཱུ ཙ ཀིལམནྟཱི’’ཏི ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི, བྷེསཛྫཾ ན སེཝཏི ཝཊྚཏི. ཡོ པན ‘‘ཨཡཾ རོགོ ཁརོ, ཨཱཡུསངྑཱརཱ ན ཏིཊྛནྟི, ཨཡཉྩ མེ ཝིསེསཱདྷིགམོ ཧཏྠཔྤཏྟོ ཝིཡ དིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔཙྪིནྡཏི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཨགིལཱནསྶཱཔི ཨུཔྤནྣསཾཝེགསྶ ‘‘ཨཱཧཱརཔརིཡེསནཾ ནཱམ པཔཉྩོ, ཀམྨཊྛཱནམེཝ ཨནུཡུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན ¶ ཨུཔཙྪིནྡནྟསྶ ཝཊྚཏི. ཝིསེསཱདྷིགམཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཨཱཧཱརཾ ཨུཔཙྪིནྡཏི, ན ཝཊྚཏི. སབྷཱགཱནཉྷི ¶ ལཛྫཱིབྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

སིལཱཝཏྠུསྨིཾ – དཝཱཡཱཏི དཝེན ཧསྶེན; ཁིཌྜཱཡཱཏི ཨཏྠོ. སིལཱཏི པཱསཱཎོ; ན ཀེཝལཉྩ པཱསཱཎོ, ཨཉྙམྤི ཡཾཀིཉྩི དཱརུཁཎྜཾ ཝཱ ཨིཊྛཀཱཁཎྜཾ ཝཱ ཧཏྠེན ཝཱ ཡནྟེན ཝཱ པཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཙེཏིཡཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ པཱསཱཎཱདཡོ ཧསནྟཱ ཧསནྟཱ པཝཊྚེནྟིཔི ཁིཔནྟིཔི ཨུཀྑིཔནྟིཔི ཀམྨསམཡོཏི ཝཊྚཏི. ཨཉྙམྤི ཨཱིདིསཾ ནཝཀམྨཾ ཝཱ ཀརོནྟཱ བྷཎྜཀཾ ཝཱ དྷོཝནྟཱ རུཀྑཾ ཝཱ དྷོཝནདཎྜཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཝཊྚཏི. བྷཏྟཝིསྶགྒཀཱལཱདཱིསུ ཀཱཀེ ཝཱ སོཎེ ཝཱ ཀཊྛཾ ཝཱ ཀཐལཾ ཝཱ ཁིཔིཏྭཱ པལཱཔེཏི, ཝཊྚཏི.

༡༨༤. སེདནཱདིཝཏྠཱུནི ¶ སབྦཱནེཝ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཨཧཾ ཀུཀྐུཙྩཀོཏི ན གིལཱནུཔཊྛཱནཾ ན ཀཱཏབྦཾ, ཧིཏཀཱམཏཱཡ སབྦཾ གིལཱནསྶ བལཱབལཉྩ རུཙིཉྩ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཉྩ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ.

༡༨༥. ཛཱརགབྦྷིནིཝཏྠུསྨིཾ – པཝུཏྠཔཏིཀཱཏི པཝཱསཾ གཏཔཏིཀཱ. གབྦྷཔཱཏནནྟི ཡེན པརིབྷུཏྟེན གབྦྷོ པཏཏི, ཏཱདིསཾ བྷེསཛྫཾ. དྭེ པཛཱཔཏིཀཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. གབྦྷམདྡནཝཏྠུསྨིཾ – ‘‘མདྡིཏྭཱ པཱཏེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཉྙེན མདྡཱཔེཏྭཱ པཱཏེཏི, ཝིསངྐེཏཾ. ‘‘མདྡཱཔེཏྭཱ པཱཏཱཔེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི སཡཾ མདྡིཏྭཱ པཱཏེཏི, ཝིསངྐེཏམེཝ. མནུསྶཝིགྒཧེ པརིཡཱཡོ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ‘‘གབྦྷོ ནཱམ མདྡིཏེ པཏཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ སཱ སཡཾ ཝཱ མདྡཏུ, ཨཉྙེན ཝཱ མདྡཱཔེཏྭཱ པཱཏེཏུ, ཝིསངྐེཏོ ནཏྠི; པཱརཱཛིཀམེཝ ཏཱཔནཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝཉྫྷིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ – ཝཉྫྷིཏྠཱི ནཱམ ཡཱ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི. གབྦྷཾ ཨགཎྷནཀཨིཏྠཱི ནཱམ ནཏྠི, ཡསྶཱ པན གཧིཏོཔི གབྦྷོ ན སཎྛཱཏི, ཏཾཡེཝ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨུཏུསམཡེ ཀིར སབྦིཏྠིཡོ གབྦྷཾ གཎྷནྟི. ཡཱ པནཱཡཾ ‘‘ཝཉྫྷཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ¶ ཨཀུསལཝིཔཱཀོ སམྤཱཔུཎཱཏི. ཏེ པརིཏྟཀུསལཝིཔཱཀེན གཧིཏཔཊིསནྡྷིཀཱ ཨཀུསལཝིཔཱཀེན ཨདྷིབྷཱུཏཱ ཝིནསྶནྟི. ཨབྷིནཝཔཊིསནྡྷིཡཾཡེཝ ཧི ཀམྨཱནུབྷཱཝེན དྭཱིཧཱཀཱརེཧི གབྦྷོ ན སཎྛཱཏི – ཝཱཏེན ཝཱ པཱཎཀེཧི ཝཱ. ཝཱཏོ སོསེཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཔེཏི, པཱཎཀཱ ཁཱདིཏྭཱ. ཏསྶ པན ཝཱཏསྶ པཱཎཀཱནཾ ཝཱ པཊིགྷཱཏཱཡ བྷེསཛྫེ ཀཏེ གབྦྷོ སཎྛཧེཡྻ; སོ བྷིཀྑུ ཏཾ ཨཀཏྭཱ ཨཉྙཾ ཁརབྷེསཛྫཾ ཨདཱསི. ཏེན སཱ ཀཱལམཀཱསི. བྷགཝཱ བྷེསཛྫསྶ ཀཊཏྟཱ དུཀྐཊཾ པཉྙཱཔེསི.

དུཏིཡཝཏྠུསྨིམྤི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ ཨཱགཏཱགཏསྶ པརཛནསྶ བྷེསཛྫཾ ན ཀཱཏབྦཾ, ཀརོནྟོ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. པཉྩནྣཾ པན སཧདྷམྨིཀཱནཾ ཀཱཏབྦཾ བྷིཀྑུསྶ བྷིཀྑུནིཡཱ སིཀྑམཱནཱཡ སཱམཎེརསྶ སཱམཎེརིཡཱཏི. སམསཱིལསདྡྷཱཔཉྙཱནཉྷི ཨེཏེསཾ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཡུཏྟཱནཾ བྷེསཛྫཾ ཨཀཱཏུཾ ན ལབྦྷཏི, ཀརོནྟེན ཙ སཙེ ཏེསཾ ཨཏྠི, ཏེསཾ སནྟཀཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ ནཏྠི, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ ཨཏྟནོཔི ནཏྠི, བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཝཱ ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ཝཱ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཨལབྷནྟེན གིལཱནསྶ ཨཏྠཱཡ ཨཀཏཝིཉྙཏྟིཡཱཔི ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ.

ཨཔརེསམྤི ¶ པཉྩནྣཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི – མཱཏུ, པིཏུ, ཏདུཔཊྛཱཀཱནཾ, ཨཏྟནོ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ, པཎྜུཔལཱསསྶཱཏི. པཎྜུཔལཱསོ ནཱམ ཡོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཡཱཝ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིཡཱདིཡཏི ཏཱཝ ཝིཧཱརེ ཝསཏི. ཏེསུ སཙེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨིསྶརཱ ཧོནྟི, ན པཙྩཱསཱིསནྟི, ཨཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན རཛྫེཔི ཋིཏཱ པཙྩཱསཱིསནྟི, ཨཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. བྷེསཛྫཾ པཙྩཱསཱིསནྟཱནཾ བྷེསཛྫཾ དཱཏབྦཾ, ཡོཛེཏུཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སབྦེསཾ ཨཏྠཱཡ སཧདྷམྨིཀེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ པརིཡེསིཏབྦཾ. སཙེ པན མཱཏརཾ ཝིཧཱརེ ཨཱནེཏྭཱ ཛགྒཏི, སབྦཾ པརིཀམྨཾ ཨནཱམསནྟེན ཀཱཏབྦཾ. ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ སཧཏྠཱ དཱཏབྦཾ. པིཏཱ པན ཡཐཱ སཱམཎེརོ ཨེཝཾ སཧཏྠེན ནྷཱཔནསམྦཱཧནཱདཱིནི ¶ ཀཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦོ. ཡེ ཙ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔཊྛཧནྟི པཊིཛགྒནྟི, ཏེསམྤི ཨེཝམེཝ ཀཱཏབྦཾ. ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ ནཱམ ཡོ ཝེཏནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ དཱརཱུནི ཝཱ ཚིནྡཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྶ རོགེ ཨུཔྤནྣེ ཡཱཝ ཉཱཏཀཱ ན པསྶནྟི ཏཱཝ བྷེསཛྫཾ ཀཱཏབྦཾ. ཡོ པན བྷིཀྑུནིསྶིཏཀོཝ ཧུཏྭཱ སབྦཀམྨཱནི ཀརོཏི, ཏསྶ བྷེསཛྫཾ ཀཱཏབྦམེཝ. པཎྜུཔལཱསེཔི སཱམཎེརེ ཝིཡ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

ཨཔརེསམྤི དསནྣཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི – ཛེཊྛབྷཱཏུ, ཀནིཊྛབྷཱཏུ, ཛེཊྛབྷགིནིཡཱ, ཀནིཊྛབྷགིནིཡཱ, ཙཱུལ༹མཱཏུཡཱ, མཧཱམཱཏུཡཱ, ཙཱུལ༹པིཏུནོ, མཧཱཔིཏུནོ, པིཏུཙྪཱཡ, མཱཏུལསྶཱཏི. ཏེསཾ པན སབྦེསམྤི ཀརོནྟེན ཏེསཾཡེཝ སནྟཀཾ བྷེསཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཀེཝལཾ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ པན ནཔྤཧོནྟི, ཡཱཙནྟི ཙ ‘‘དེཐ ནོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ པཊིདསྶཱམཱ’’ཏི ཏཱཝཀཱལིཀཾ དཱཏབྦཾ. སཙེཔི ན ཡཱཙནྟི, ‘‘ཨམྷཱཀཾ བྷེསཛྫཾ ཨཏྠི, ཏཱཝཀཱལིཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཡདཱ ནེསཾ བྷཝིསྶཏི ཏདཱ དསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱབྷོགཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ པཊིདེནྟི, གཧེཏབྦཾ, ནོ ཙེ དེནྟི, ན ཙོདེཏབྦཱ. ཨེཏེ དས ཉཱཏཀེ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེསཾ ན ཀཱཏབྦཾ.

ཨེཏེསཾ ¶ པུཏྟཔརམྤརཱཡ པན ཡཱཝ སཏྟམོ ཀུལཔརིཝཊྚོ ཏཱཝ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ ཨཀཏཝིཉྙཏྟི ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟསྶ ཝེཛྫཀམྨཾ ཝཱ ཀུལདཱུསཀཱཔཏྟི ཝཱ ན ཧོཏི. སཙེ བྷཱཏུཛཱཡཱ བྷགིནིསཱམིཀོ ཝཱ གིལཱནཱ ཧོནྟི, ཉཱཏཀཱ ཙེ, ཏེསམྤི ཝཊྚཏི. ཨཉྙཱཏཀཱ ཙེ, བྷཱཏུ ཙ བྷགིནིཡཱ ཙ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ, ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཛགྒནཊྛཱནེ དེཐཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཏེསཾ པུཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ, ‘‘ཏུམྷཱཀཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ¶ དེཐཱ’’ཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཔདེསུཔི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ཙ སཱམཎེརེཧི ཨརཉྙཏོ བྷེསཛྫཾ ཨཱཧརཱཔེནྟེན ཉཱཏིསཱམཎེརེཧི ཝཱ ཨཱཧརཱཔེཏབྦཾ. ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ¶ དཱཏབྦཾ. ཏེཧིཔི ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨཱཧརཱམཱ’’ཏི ཝཏྟསཱིསེན ཨཱཧརིཏབྦཾ. ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ མཱཏཱཔིཏརོ གིལཱནཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཙ དིསཱཔཀྐནྟོ ཧོཏི, སདྡྷིཝིཧཱརིཀེན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟཀཾ བྷེསཛྫཾ དཱཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཨཏྠི, ཨཏྟནོ བྷེསཛྫཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པརིཙྩཛིཏྭཱ དཱཏབྦཾ. ཨཏྟནོཔི ཨསནྟེ ཝུཏྟནཡེན པརིཡེསིཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟཀཾ ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ. ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེནཔི སདྡྷིཝིཧཱརིཀསྶ མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཨེཝམེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསིཀེསུཔི. ཨཉྙོཔི ཡོ ཨཱགནྟུཀོ ཝཱ ཙོརོ ཝཱ ཡུདྡྷཔརཱཛིཏོ ཨིསྶརོ ཝཱ ཉཱཏཀེཧི པརིཙྩཏྟོ ཀཔཎོ ཝཱ གམིཡམནུསྶོ ཝཱ གིལཱནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསཏི, སབྦེསཾ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟེན བྷེསཛྫཾ ཀཱཏབྦཾ.

སདྡྷཾ ཀུལཾ ཧོཏི ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཱཡཀཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཱཏཱཔིཏུཊྛཱནིཡཾ, ཏཏྲ ཙེ ཀོཙི གིལཱནོ ཧོཏི, ཏསྶཏྠཱཡ ཝིསྶཱསེན ‘‘བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ བྷནྟེ དེཐཱ’’ཏི ཝདནྟི, ནེཝ དཱཏབྦཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ཨཐ པན ཀཔྤིཡཾ ཉཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪནྟི – ‘‘བྷནྟེ, ཨསུཀསྶ ནཱམ རོགསྶ ཀིཾ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ གཧེཏྭཱ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ གིལཱནཱ, བྷེསཛྫཾ ཏཱཝ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ པུཙྪིཏེ པན ན ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. ཨཉྙམཉྙཾ པན ཀཐཱ ཀཱཏབྦཱ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀསྶ ནཱམ བྷིཀྑུནོ ཨིམསྨིཾ རོགེ ཀིཾ བྷེསཛྫཾ ཀརིཾསཱུ’’ཏི? ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ བྷནྟེ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ མཱཏུ བྷེསཛྫཾ ཀརོཏི, ཝཊྚཏེཝ.

མཧཱཔདུམཏྠེརོཔི ཀིར ཝསབྷརཉྙོ དེཝིཡཱ རོགེ ཨུཔྤནྣེ ཨེཀཱཡ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ པུཙྪིཏོ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ ཨེཝམེཝ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སམུལླཔེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏསྶཱ བྷེསཛྫམཀཾསུ. ཝཱུཔསནྟེ ཙ རོགེ ཏིཙཱིཝརེན ཏཱིཧི ཙ ཀཧཱཔཎསཏེཧི སདྡྷིཾ བྷེསཛྫཙངྐོཊཀཾ པཱུརེཏྭཱ ¶ ཨཱཧརིཏྭཱ ¶ ཐེརསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, པུཔྥཔཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཨཱཙརིཡབྷཱགོ ནཱམཱཡ’’ནྟི ཀཔྤིཡཝསེན གཱཧཱཔེཏྭཱ པུཔྥཔཱུཛཾ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ ཏཱཝ བྷེསཛྫེ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

པརིཏྟེ ¶ པན ‘‘གིལཱནསྶ པརིཏྟཾ ཀརོཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ན ཀཱཏབྦཾ, ‘‘བྷཎཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཀཱཏབྦཾ. སཙེ པིསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘མནུསྶཱ ནཱམ ན ཛཱནནྟི, ཨཀཡིརམཱནེ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཀཱཏབྦཾ; ‘‘པརིཏྟོདཀཾ པརིཏྟསུཏྟཾ ཀཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེན པན ཏེསཾཡེཝ ཨུདཀཾ ཧཏྠེན ཙཱལེཏྭཱ སུཏྟཾ པརིམཛྫེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཝིཧཱརཏོ ཨུདཀཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཝཱ སུཏྟཾ དེཏི, དུཀྐཊཾ. མནུསྶཱ ཨུདཀཉྩ སུཏྟཉྩ གཧེཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘པརིཏྟཾ བྷཎཐཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཀཱཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཛཱནནྟི, ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. བྷིཀྑཱུནཾ ནིསིནྣཱནཾ པཱདེསུ ཨུདཀཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ སུཏྟཉྩ ཋཔེཏྭཱ གཙྪནྟི ‘‘པརིཏྟཾ ཀརོཐ, པརིཏྟཾ བྷཎཐཱ’’ཏི ན པཱདཱ ཨཔནེཏབྦཱ. མནུསྶཱ ཧི ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཧོནྟི. ཨནྟོགཱམེ གིལཱནསྶཏྠཱཡ ཝིཧཱརཾ པེསེནྟི, ‘‘པརིཏྟཾ བྷཎནྟཱུ’’ཏི བྷཎིཏབྦཾ. ཨནྟོགཱམེ རཱཛགེཧཱདཱིསུ རོགེ ཝཱ ཨུཔདྡཝེ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ བྷཎཱཔེནྟི, ཨཱཊཱནཱཊིཡསུཏྟཱདཱིནི བྷཎིཏབྦཱནི. ‘‘ཨཱགནྟྭཱ གིལཱནསྶ སིཀྑཱཔདཱནི དེནྟུ, དྷམྨཾ ཀཐེནྟུ. རཱཛནྟེཔུརེ ཝཱ ཨམཙྩགེཧེ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ སིཀྑཱཔདཱནི དེནྟུ, དྷམྨཾ ཀཐེནྟཱུ’’ཏི པེསིཏེཔི གནྟྭཱ སིཀྑཱཔདཱནི དཱཏབྦཱནི, དྷམྨོ ཀཐེཏབྦོ. ‘‘མཏཱནཾ པརིཝཱརཏྠཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི པཀྐོསནྟི, ན གནྟབྦཾ. སཱིཝཐིཀདསྶནེ ཨསུབྷདསྶནེ ཙ མརཎསྶཏིཾ པཊིལབྷིསྶཱམཱིཏི ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན གནྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ པརིཏྟེ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

པིཎྜཔཱཏེ པན – ཨནཱམཊྛཔིཎྜཔཱཏོ ཀསྶ དཱཏབྦོ, ཀསྶ ན དཱཏབྦོ? མཱཏཱཔིཏུནཾ ཏཱཝ དཱཏབྦོ. སཙེཔི ཀཧཱཔཎགྒྷནཀོ ཧོཏི, སདྡྷཱདེཡྻཝིནིཔཱཏནཾ ནཏྠི. མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ པཎྜུཔལཱསསྶཱཏི ¶ ཨེཏེསམྤི དཱཏབྦོ. ཏཏྠ པཎྜུཔལཱསསྶ ཐཱལཀེ པཀྑིཔིཏྭཱཔི དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙེསཾ ཨཱགཱརིཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏུནམྤི ན ཝཊྚཏི. པབྦཛིཏཔརིབྷོགོ ཧི ཨཱགཱརིཀཱནཾ ཙེཏིཡཊྛཱནིཡོ. ཨཔིཙ ཨནཱམཊྛཔིཎྜཔཱཏོ ནཱམེས སམྤཏྟསྶ དཱམརིཀཙོརསྶཱཔི ཨིསྶརསྶཱཔི དཱཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཏེ ཧི ཨདཱིཡམཱནེཔི ‘‘ན དེནྟཱི’’ཏི ཨཱམསིཏྭཱ དཱིཡམཱནེཔི ‘‘ཨུཙྪིཊྛཀཾ དེནྟཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷནྟི. ཀུདྡྷཱ ཛཱིཝིཏཱཔི ཝོརོཔེནྟི, སཱསནསྶཱཔི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོནྟི. རཛྫཾ ¶ པཏྠཡམཱནསྶ ཝིཙརཏོ ཙོརནཱགསྶ ཝཏྠུ ཙེཏྠ ཀཐེཏབྦཾ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏེ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

པཊིསནྠཱརོ པན ཀསྶ ཀཱཏབྦོ, ཀསྶ ན ཀཱཏབྦོ? པཊིསནྠཱརོ ནཱམ ཝིཧཱརཾ སམྤཏྟསྶ ¶ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཱགནྟུཀསྶ ཝཱ དལིདྡསྶ ཝཱ ཙོརསྶ ཝཱ ཨིསྶརསྶ ཝཱ ཀཱཏབྦོཡེཝ. ཀཐཾ? ཨཱགནྟུཀཾ ཏཱཝ ཁཱིཎཔརིབྦཡཾ ཝིཧཱརཾ སམྤཏྟཾ དིསྭཱ པཱནཱིཡཾ དཱཏབྦཾ, པཱདམཀྑནཏེལཾ དཱཏབྦཾ. ཀཱལེ ཨཱགཏསྶ ཡཱགུབྷཏྟཾ, ཝིཀཱལེ ཨཱགཏསྶ སཙེ ཏཎྜུལཱ ཨཏྠི; ཏཎྜུལཱ དཱཏབྦཱ. ཨཝེལཱཡཾ སམྤཏྟོ ‘‘གཙྪཱཧཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦོ. སཡནཊྛཱནཾ དཱཏབྦཾ. སབྦཾ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟེནེཝ ཀཱཏབྦཾ. ‘‘མནུསྶཱ ནཱམ ཙཏུཔཙྩཡདཱཡཀཱ ཨེཝཾ སངྒཧེ ཀཡིརམཱནེ པུནཔྤུནཾ པསཱིདིཏྭཱ ཨུཔཀཱརཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཙོརཱནཾ པན སངྒྷིཀམྤི དཱཏབྦཾ.

པཊིསནྠཱརཱནིསཾསདཱིཔནཏྠཉྩ ཙོརནཱགཝཏྠུ, བྷཱཏརཱ སདྡྷིཾ ཛམྦུདཱིཔགཏསྶ མཧཱནཱགརཉྙོ ཝཏྠུ, པིཏུརཱཛསྶ རཛྫེ ཙཏུནྣཾ ཨམཙྩཱནཾ ཝཏྠུ, ཨབྷཡཙོརཝཏྠཱུཏི ཨེཝམཱདཱིནི བཧཱུནི ¶ ཝཏྠཱུནི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཝཏྠུདཱིཔནཱ – སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀིར ཨབྷཡོ ནཱམ ཙོརོ པཉྩསཏཔརིཝཱརོ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ སམནྟཱ ཏིཡོཛནཾ ཨུབྦཱསེཏྭཱ ཝསཏི. ཨནུརཱདྷཔུརཝཱསིནོ ཀདམྦནདིཾ ན ཨུཏྟརནྟི, ཙེཏིཡགིརིམགྒེ ཛནསཉྩཱརོ ཨུཔཙྪིནྣོ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཙོརོ ‘‘ཙེཏིཡགིརིཾ ཝིལུམྤིསྶཱམཱི’’ཏི ཨགམཱསི. ཨཱརཱམིཀཱ དིསྭཱ དཱིགྷབྷཱཎཀཨབྷཡཏྠེརསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. ཐེརོ ‘‘སཔྤིཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཙོརཱནཾ དེཐ, ཏཎྜུལཱ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, སངྒྷསྶཏྠཱཡ ཨཱཧཊཱ ཏཎྜུལཱ ཙ པཏྟསཱཀཉྩ གོརསོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘བྷཏྟཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཙོརཱནཾ དེཐཱ’’ཏི. ཨཱརཱམིཀཱ ཏཐཱ ཀརིཾསུ. ཙོརཱ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཀེནཱཡཾ པཊིསནྠཱརོ ཀཏོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻེན ཨབྷཡཏྠེརེནཱ’’ཏི. ཙོརཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཡཾ སངྒྷསྶ ཙ ཙེཏིཡསྶ ¶ ཙ སནྟཀཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཧེསྶཱམཱཏི ཨཱགཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ པན ཨིམིནཱ པཊིསནྠཱརེནམྷ པསནྣཱ, ཨཛྫ པཊྛཱཡ ཝིཧཱརེ དྷམྨིཀཱ རཀྑཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཡཏྟཱ ཧོཏུ, ནཱགརཱ ཨཱགནྟྭཱ དཱནཾ དེནྟུ, ཙེཏིཡཾ ཝནྡནྟཱུ’’ཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙ ནཱགརེ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨཱགཙྪནྟེ ནདཱིཏཱིརེཡེཝ པཙྩུགྒནྟྭཱ རཀྑནྟཱ ཝིཧཱརཾ ནེནྟི, ཝིཧཱརེཔི དཱནཾ དེནྟཱནཾ རཀྑཾ ཀཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཏེཔི བྷིཀྑཱུནཾ བྷུཏྟཱཝསེསཾ ཙོརཱནཾ དེནྟི. གམནཀཱལེཔི ཏེ ཙོརཱ ནདཱིཏཱིརཾ པཱཔེཏྭཱ ནིཝཏྟནྟི.

ཨཐེཀདིཝསཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཁཱིཡནཀཀཐཱ ཨུཔྤནྣཱ ‘‘ཐེརོ ཨིསྶརཝཏཱཡ སངྒྷསྶ སནྟཀཾ ཙོརཱནཾ ཨདཱསཱི’’ཏི. ཐེརོ སནྣིཔཱཏཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཙོརཱ སངྒྷསྶ པཀཏིཝཊྚཉྩ ཙེཏིཡསནྟཀཉྩ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱགམིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ མཡཱ ཨེཝཾ ན ཧརིསྶནྟཱིཏི ¶ ཨེཏྟཀོ ནཱམ པཊིསནྠཱརོ ཀཏོ, ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཏོ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨགྒྷཱཔེཐ. ཏེན ཀཱརཎེན ཨཝིལུཏྟཾ བྷཎྜཾ ཨེཀཏོ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨགྒྷཱཔེཐཱཏི. ཏཏོ སབྦམྤི ཐེརེན དིནྣཀཾ ཙེཏིཡགྷརེ ཨེཀཾ ཝརཔོཏྠཀཙིཏྟཏྠརཎཾ ¶ ན ཨགྒྷཏི. ཏཏོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཐེརེན ཀཏཔཊིསནྠཱརོ སུཀཏོ ཙོདེཏུཾ ཝཱ སཱརེཏུཾ ཝཱ ན ལབྦྷཱ, གཱིཝཱ ཝཱ ཨཝཧཱརོ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨེཝཾ མཧཱནིསཾསོ པཊིསནྠཱརོཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཀཏྟབྦོ པཎྜིཏེན བྷིཀྑུནཱཏི.

༡༨༧. ཨངྒུལིཔཏོདཀཝཏྠུསྨིཾ – ཨུཏྟནྟོཏི ཀིལམནྟོ. ཨནསྶཱསཀོཏི ནིརསྶཱསོ. ཨིམསྨིཾ པན ཝཏྠུསྨིཾ ཡཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ བྷཝིཏབྦཾ སཱ ‘‘ཁུདྡཀེསུ ནིདིཊྛཱ’’ཏི ཨིདྷ ན ཝུཏྟཱ.

ཏདནནྟརེ ཝཏྠུསྨིཾ – ཨོཏྠརིཏྭཱཏི ཨཀྐམིཏྭཱ. སོ ཀིར ཏེཧི ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོ པཏིཏོ. ཨེཀོ ཏསྶ ཨུདརཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ནིསཱིདི. སེསཱཔི པནྣརས ཛནཱ པཐཝིཡཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨདཱུཧལཔཱསཱཎཱ ཝིཡ མིགཾ མཱརེསུཾ. ཡསྨཱ པན ཏེ ཀམྨཱདྷིཔྤཱཡཱ, ན མརཎཱདྷིཔྤཱཡཱ; ཏསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ ན ཝུཏྟཾ.

བྷཱུཏཝེཛྫཀཝཏྠུསྨིཾ – ཡཀྑཾ མཱརེསཱིཏི བྷཱུཏཝིཛྫཱཀཔཱཋཀཱ ཡཀྑགཧིཏཾ མོཙེཏུཀཱམཱ ཡཀྑཾ ཨཱཝཱཧེཏྭཱ མུཉྩཱཏི ཝདནྟི. ནོ ཙེ མུཉྩཏི, པིཊྛེན ཝཱ མཏྟིཀཱཡ ཝཱ རཱུཔཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཱདཱིནི ཚིནྡནྟི, ཡཾ ཡཾ ཏསྶ ཚིཛྫཏི ཏཾ ཏཾ ཡཀྑསྶ ཚིནྣམེཝ ཧོཏི. སཱིསེ ཚིནྣེ ཡཀྑོཔི མརཏི ¶ . ཨེཝཾ སོཔི མཱརེསི; ཏསྨཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ. ན ཀེཝལཉྩ ཡཀྑམེཝ, ཡོཔི ཧི སཀྐཾ དེཝརཱཛཾ མཱརེཡྻ, སོཔི ཐུལླཙྩཡམེཝ ཨཱཔཛྫཏི.

ཝཱལ༹ཡཀྑཝཏྠུསྨིཾ – ཝཱལ༹ཡཀྑཝིཧཱརནྟི ཡསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝཱལོ༹ ཙཎྜོ ཡཀྑོ ཝསཏི, ཏཾ ཝིཧཱརཾ. ཡོ ཧི ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཧཱརཾ ཨཛཱནནྟོ ཀེཝལཾ ཝསནཏྠཱཡ པེསེཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཡོ མརཎཱདྷིཔྤཱཡོ པེསེཏི, སོ ཨིཏརསྶ མརཎེན པཱརཱཛིཀཾ, ཨམརཎེན ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡཐཱ ཙ ཝཱལ༹ཡཀྑཝིཧཱརཾ; ཨེཝཾ ཡཏྠ ཝཱལ༹སཱིཧབྱགྒྷཱདིམིགཱ ཝཱ ཨཛགརཀཎྷསཔྤཱདཡོ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཝཱ ཝསནྟི, ཏཾ ཝཱལ༹ཝིཧཱརཾ པེསེནྟསྶཱཔི ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ ¶ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པཱལི༹མུཏྟཀནཡོ. ཡཐཱ ཙ བྷིཀྑུཾ ཝཱལ༹ཡཀྑཝིཧཱརཾ པེསེནྟསྶ; ཨེཝཾ ཝཱལ༹ཡཀྑམྤི བྷིཀྑུསནྟིཀཾ པེསེནྟསྶ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེསེཝ ནཡོ ཝཱལ༹ཀནྟཱརཱདིཝཏྠཱུསུཔི. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཡསྨིཾ ཀནྟཱརེ ཝཱལ༹མིགཱ ཝཱ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཝཱ ཨཏྠི, སོ ཝཱལ༹ཀནྟཱརོ. ཡསྨིཾ ཙོརཱ ཨཏྠི, སོ ཙོརཀནྟཱརོཏི ཨེཝཾ པདཏྠམཏྟམེཝ ནཱནཾ. མནུསྶཝིགྒཧཔཱརཱཛིཀཉྩ ནཱམེཏཾ སཎྷཾ, པརིཡཱཡཀཐཱཡ ན མུཙྩཏི; ཏསྨཱ ཡོ ཝདེཡྻ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཙོརོ ནིསིནྣོ ¶ , ཡོ ཏསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཱཧརཏི, སོ རཱཛཏོ སཀྐཱརཝིསེསཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. ཏསྶ ཙེཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཀོཙི ནཾ གནྟྭཱ མཱརེཏི, ཨཡཾ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱིཏི.

༡༨༨. ཏཾ མཉྙམཱནོཏི ཨཱདཱིསུ སོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ཝེརིབྷིཀྑུཾ མཱརེཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ མེ དིཝཱ མཱརེནྟསྶ ན སུཀརཾ བྷཝེཡྻ སོཏྠིནཱ གནྟུཾ, རཏྟིཾ ནཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ རཏྟིཾ ཨཱགམྨ བཧཱུནཾ སཡིཏཊྛཱནེ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཏམེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི. ཨཔརོ ཏཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ, ཨཔརོ ཨཉྙཾ ཏསྶེཝ སཧཱཡཾ མཉྙམཱནོ ཏཾ, ཨཔརོ ཨཉྙཾ ཏསྶེཝ སཧཱཡཾ མཉྙམཱནོ ཨཉྙཾ ཏསྶ སཧཱཡམེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི. སབྦེསམྤི པཱརཱཛིཀམེཝ.

ཨམནུསྶགཧིཏཝཏྠཱུསུ པཋམེ ཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཡཀྑཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི པཧཱརཾ ཨདཱསི, ཨིཏརོ ‘‘ན དཱནཱཡཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠོ, མཱརེསྶཱམི ན’’ནྟི ¶ . ཨེཏྠ ཙ ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནཱཔཏྟི ཝུཏྟཱཏི. ན ཨེཏྟཀེནེཝ ཨམནུསྶགཧིཏསྶ པཧཱརོ དཱཏབྦོ, ཏཱལཔཎྞཾ པན པརིཏྟསུཏྟཾ ཝཱ ཧཏྠེ ཝཱ པཱདེ ཝཱ བནྡྷིཏབྦཾ, རཏནསུཏྟཱདཱིནི པརིཏྟཱནི བྷཎིཏབྦཱནི, ‘‘མཱ སཱིལཝནྟཾ བྷིཀྑུཾ ཝིཧེཋེཧཱི’’ཏི དྷམྨཀཐཱ ཀཱཏབྦཱཏི. སགྒཀཐཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནི. ཡཉྷེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ཏཾ ཝུཏྟམེཝ.

༡༨༩. རུཀྑཙྪེདནཝཏྠུ ཨཊྚབནྡྷནཝཏྠུསདིསཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡོ རུཀྑེན ཨོཏྠཏོཔི ན མརཏི ¶ , སཀྐཱ ཙ ཧོཏི ཨེཀེན པསྶེན རུཀྑཾ ཚེཏྭཱ པཐཝིཾ ཝཱ ཁནིཏྭཱ ནིཀྑམིཏུཾ, ཧཏྠེ ཙསྶ ཝཱསི ཝཱ ཀུཋཱརཱི ཝཱ ཨཏྠི, ཏེན ཨཔི ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏབྦཾ, ན ཙ རུཀྑོ ཝཱ ཚིནྡིཏབྦོ, ན པཐཝཱི ཝཱ ཁཎིཏབྦཱ. ཀསྨཱ? ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི པཱཙིཏྟིཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, བུདྡྷསྶ ཨཱཎཾ བྷཉྫཏི, ན ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟཾ སཱིལཾ ཀརོཏི. ཏསྨཱ ཨཔི ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛིཏབྦཾ, ན ཙ སཱིལནྟི པརིགྒཧེཏྭཱ ན ཨེཝཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨཉྙསྶ པན བྷིཀྑུནོ རུཀྑཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ པཐཝིཾ ཝཱ ཁནིཏྭཱ ཏཾ ནཱིཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ ཨུདུཀྑལཡནྟཀེན རུཀྑཾ པཝཊྚེཏྭཱ ནཱིཧརིཏབྦོ ཧོཏི, ཏཾཡེཝ རུཀྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨུདུཀྑལཾ གཧེཏབྦནྟི མཧཱསུམཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨཉྙམྤི ཚིནྡིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི མཧཱཔདུམཏྠེརོ. སོབྦྷཱདཱིསུ པཏིཏསྶཱཔི ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཏྟཱརཎེ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཏྟནཱ བྷཱུཏགཱམཾ ཚིནྡིཏྭཱ ནིསྶེཎཱི ན ཀཱཏབྦཱ, ཨཉྙེསཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི.

༡༩༠. དཱཡཱལིམྤནཝཏྠཱུསུ – དཱཡཾ ཨཱལིམྤེསུནྟི ཝནེ ཨགྒིཾ ཨདཾསུ. ཨེཏྠ པན ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶཝསེན པཱརཱཛིཀཱནནྟརིཡཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཝཏྠཱུནཾ ཨནུརཱུཔཏོ པཱརཱཛིཀཱདཱིནི ཨཀུསལརཱསིབྷཱཝོ ¶ ཙ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨལླཏིཎཝནཔྤགུམྦཱདཡོ ཌཡ྄ཧནྟཱུ’’ཏི ཨཱལིམྤེནྟསྶ ཙ པཱཙིཏྟིཡཾ. ‘‘དབྦཱུཔཀརཎཱནི ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི ཨཱལིམྤེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཁིཌྜཱདྷིཔྤཱཡེནཱཔི དུཀྐཊནྟི སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཨལླསུཀྑཾ སཨིནྡྲིཡཱནིནྡྲིཡཾ ཌཡ྄ཧཏཱུ’’ཏི ཨཱལིམྤེནྟསྶ ཝཏྠུཝསེན པཱརཱཛིཀཐུལླཙྩཡཔཱཙིཏྟིཡདུཀྐཊཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

པཊགྒིདཱནཾ པན པརིཏྟཀརཎཉྩ བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏསྨཱ ཨརཉྙེ ཝནཀམྨིཀེཧི ཝཱ དིནྣཾ སཡཾ ཝཱ ཨུཊྛིཏཾ ཨགྒིཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཏིཎཀུཊིཡོ མཱ ¶ ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི ཏསྶ ཨགྒིནོ པཊིཨགྒིཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཡེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཨགྒི ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ནིརུཔཱདཱནོ ནིབྦཱཏི. པརིཏྟམྤི ¶ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི ཏིཎཀུཊིཀཱནཾ སམནྟཱ བྷཱུམིཏཙྪནཾ པརིཁཱཁཎནཾ ཝཱ, ཡཐཱ ཨཱགཏོ ཨགྒི ཨུཔཱདཱནཾ ཨལབྷིཏྭཱ ནིབྦཱཏི. ཨེཏཉྩ སབྦཾ ཨུཊྛིཏེཡེཝ ཨགྒིསྨིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨནུཊྛིཏེ ཨནུཔསམྤནྣེཧི ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན ཀཱརེཏབྦཾ. ཨུདཀེན པན ནིབྦཱཔེནྟེཧི ཨཔྤཱཎཀམེཝ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩིཏབྦཾ.

༡༩༡. ཨཱགྷཱཏནཝཏྠུསྨིཾ – ཡཐཱ ཨེཀཔྤཧཱརཝཙནེ; ཨེཝཾ ‘‘དྭཱིཧི པཧཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱདིཝཙནེསུཔི པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘དྭཱིཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཙ ཨེཀེན པཧཱརེན མཱརིཏེཔི ཁེཏྟམེཝ ཨོཏིཎྞཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ, ཏཱིཧི མཱརིཏེ པན ཝིསངྐེཏཾ. ཨིཏི ཡཐཱཔརིཙྪེདེ ཝཱ པརིཙྪེདབྦྷནྟརེ ཝཱ ཨཝིསངྐེཏཾ, པརིཙྪེདཱཏིཀྐམེ པན སབྦཏྠ ཝིསངྐེཏཾ ཧོཏི, ཨཱཎཱཔཀོ མུཙྩཏི, ཝདྷཀསྶེཝ དོསོ. ཡཐཱ ཙ པཧཱརེསུ; ཨེཝཾ པུརིསེསུཔི ‘‘ཨེཀོ མཱརེཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀེནེཝ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, དྭཱིཧི མཱརིཏེ ཝིསངྐེཏཾ. ‘‘དྭེ མཱརེནྟཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀེན ཝཱ དྭཱིཧི ཝཱ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ, ཏཱིཧི མཱརིཏེ ཝིསངྐེཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཀོ སངྒཱམེ ཝེགེན དྷཱཝཏོ པུརིསསྶ སཱིསཾ ཨསིནཱ ཚིནྡཏི, ཨསཱིསཀཾ ཀབནྡྷཾ དྷཱཝཏི, ཏམཉྙོ པཧརིཏྭཱ པཱཏེསི, ཀསྶ པཱརཱཛིཀནྟི ཝུཏྟེ ཨུཔཌྜྷཱ ཐེརཱ ‘‘གམནཱུཔཙྪེདཀསྶཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརོ ‘‘སཱིསཙྪེདཀསྶཱ’’ཏི. ཨེཝརཱུཔཱནིཔི ཝཏྠཱུནི ཨིམསྶ ཝཏྠུསྶ ཨཏྠདཱིཔནེ ཝཏྟབྦཱནཱིཏི.

༡༩༢. ཏཀྐཝཏྠུསྨིཾ – ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཏཀྐཾ པཱཡེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཏཀྐཾ པཱཡེཏྭཱ མཱརིཏེ པཱརཱཛིཀཾ. ནིཡམེཏྭཱ པན ‘‘གོཏཀྐཾ མཧིཾསཏཀྐཾ ཨཛིཀཱཏཀྐ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ དྷཱུཔིཏཾ ཨདྷཱུཔིཏ’’ནྟི ཝཱ ཝུཏྟེ ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏོ ཨཉྙཾ པཱཡེཏྭཱ མཱརིཏེ ཝིསངྐེཏཾ.

ལོཎསོཝཱིརཀཝཏྠུསྨིཾ ¶ – ལོཎསོཝཱིརཀཾ ནཱམ སབྦརསཱབྷིསངྑཏཾ ཨེཀཾ བྷེསཛྫཾ. ཏཾ ཀིར ཀརོནྟཱ ¶ ཧརཱིཏཀཱམལཀཝིབྷཱིཏཀཀསཱཝེ སབྦདྷཉྙཱནི སབྦཨཔརཎྞཱནི སཏྟནྣམྤི དྷཉྙཱནཾ ཨོདནཾ ཀདལིཕལཱདཱིནི སབྦཕལཱནི ཝེཏྟཀེཏཀཁཛྫཱུརིཀལཱི༹རཱདཡོ སབྦཀལཱི༹རེ མཙྪམཾསཁཎྜཱནི ཨནེཀཱནི ཙ མདྷུཕཱཎིཏསིནྡྷཝལོཎནིཀཊུཀཱདཱིནི བྷེསཛྫཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ¶ ཀུམྦྷིམུཁཾ ལིམྤིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ སཾཝཙྪརཱནི ཋཔེནྟི, ཏཾ པརིཔཙྩིཏྭཱ ཛམྦུརསཝཎྞཾ ཧོཏི. ཝཱཏཀཱསཀུཊྛཔཎྜུབྷགནྡརཱདཱིནཾ སིནིདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཏྟཱནཉྩ ཨུཏྟརཔཱནཾ བྷཏྟཛཱིརཎཀབྷེསཛྫཾ ཏཱདིསཾ ནཏྠི. ཏཾ པནེཏཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཙྪཱབྷཏྟམྤི ཝཊྚཏི, གིལཱནཱནཾ པཱཀཏིཀམེཝ, ཨགིལཱནཱནཾ པན ཨུདཀསམྦྷིནྣཾ པཱནཔརིབྷོགེནཱཏི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀཾ

ཙཏུསཙྩཝིདཱུ ¶ སཏྠཱ, ཙཏུཏྠཾ ཡཾ པཀཱསཡི;

པཱརཱཛིཀཾ ཏསྶ དཱནི, པཏྟོ སཾཝཎྞནཱཀྐམོ.

ཡསྨཱ ཏསྨཱ སུཝིཉྙེཡྻཾ, ཡཾ པུབྦེ ཙ པཀཱསིཏཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱ ཨསྶཱཔི, ཧོཏི སཾཝཎྞནཱ ཨཡཾ.

ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡབྷིཀྑུཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༩༣. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི…པེ… གིཧཱིནཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛེམཱཏི གིཧཱིནཾ ཁེཏྟེསུ ཙེཝ ཨཱརཱམཱདཱིསུ ཙ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱམ; ‘‘ཨེཝཾ ཀཱཏབྦཾ, ཨེཝཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨཱཙིཀྑཱམ ཙེཝ ཨནུསཱསཱམ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དཱུཏེཡྻནྟི དཱུཏཀམྨཾ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶཱཏི མནུསྶེ ཨུཏྟིཎྞདྷམྨསྶ; མནུསྶེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བྲཧྨཏྟཾ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཝཱ པཱཔནཀདྷམྨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ ཝཱ སེཊྛཔུརིསཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཉྩ ཨརིཡཱནཉྩ དྷམྨསྶ. ཨསུཀོ བྷིཀྑཱུཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྟནཱ ཨེཝཾ མནྟཡིཏྭཱ པཙྪཱ གིཧཱིནཾ བྷཱསནྟཱ ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ ནཱམ བྷིཀྑུ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི, དྷམྨརཀྑིཏོ དུཏིཡསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ ནཱམཝསེནེཝ ཝཎྞཾ བྷཱསིཾསཱུཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཨེསོཡེཝ ཁོ ཨཱཝུསོ སེཡྻོཏི ཀམྨནྟཱདྷིཊྛཱནཾ དཱུཏེཡྻཧརཎཉྩ བཧུསཔཏྟཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ན ཙ སམཎསཱརུཔྤཾ. ཏཏོ པན ཨུབྷཡཏོཔི ¶ ཨེསོ ཨེཝ སེཡྻོ པཱསཾསཏརོ སུནྡརཏརོ ཡོ ཨམྷཱཀཾ གིཧཱིནཾ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶ ཝཎྞོ བྷཱསིཏོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨིརིཡཱཔཐཾ སཎྛཔེཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཝཱ ཙངྐམནྟཾ ཝཱ པུཙྪནྟཱནཾ ཝཱ ཨཔུཙྪནྟཱནཾ ཝཱ གིཧཱིནཾ ‘‘ཨཡཾ ¶ ཨསུཀོ ནཱམ བྷིཀྑུ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཡོ ཨམྷཱཀཾ ཨཉྙེན ཨཉྙསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶ ¶ ཝཎྞོ བྷཱསིཏོ བྷཝིསྶཏི, ཨེསོ ཨེཝ སེཡྻོཏི. ཨནཱགཏསམྦནྡྷེ པན ཨསཏི ན ཨེཏེཧི སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ བྷཱསིཏོཝ ཡསྨཱ ན ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨནཱགཏསམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨེཝཾ བྷཱསིཏོ བྷཝིསྶཏི, སོ ཨེཝ སེཡྻོ’’ཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ལཀྑཎཾ པན སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦཾ.

༡༩༤. ཝཎྞཝཱ ཨཧེསུནྟི ཨཉྙོཡེཝ ནེསཾ ཨབྷིནཝོ སརཱིརཝཎྞོ ཨུཔྤཛྫི, ཏེན ཝཎྞེན ཝཎྞཝནྟོ ཨཧེསུཾ. པཱིཎིནྡྲིཡཱཏི པཉྩཧི པསཱདེཧི ཨབྷིནིཝིཊྛོཀཱསསྶ པརིཔུཎྞཏྟཱ མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨམིལཱཏབྷཱཝེན པཱིཎིནྡྲིཡཱ. པསནྣམུཁཝཎྞཱཏི ཀིཉྩཱཔི ཨཝིསེསེན ཝཎྞཝནྟོ སརཱིརཝཎྞཏོ པན ནེསཾ མུཁཝཎྞོ ཨདྷིཀཏརཾ པསནྣོ; ཨཙྪོ ཨནཱཝིལོ པརིསུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཝིཔྤསནྣཚཝིཝཎྞཱཏི ཡེན ཙ ཏེ མཧཱཀཎིཀཱརཔུཔྥཱདིསདིསེན ཝཎྞེན ཝཎྞཝནྟོ, ཏཱདིསོ ཨཉྙེསམྤི མནུསྶཱནཾ ཝཎྞོ ཨཏྠི. ཡཐཱ པན ཨིམེསཾ; ཨེཝཾ ན ཏེསཾ ཚཝིཝཎྞོ ཝིཔྤསནྣོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིཔྤསནྣཚཝིཝཎྞཱ’’ཏི. ཨིཏིཧ ཏེ བྷིཀྑཱུ ནེཝ ཨུདྡེསཾ ན པརིཔུཙྪཾ ན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟཱ. ཨཐ ཁོ ཀུཧཀཏཱཡ ཨབྷཱུཏགུཎསཾཝཎྞནཱཡ ལདྡྷཱནི པཎཱིཏབྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ནིདྡཱརཱམཏཾ སངྒཎིཀཱརཱམཏཉྩ ཨནུཡུཉྫནྟཱ ཨིམཾ སརཱིརསོབྷཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཡཐཱ ཏཾ བཱལཱ བྷནྟམིགཔྤཊིབྷཱགཱཏི.

ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡཱཏི ཝགྒུམུདཱཏཱིརཝཱསིནོ. ཀཙྩི བྷིཀྑཝེ ཁམནཱིཡནྟི བྷིཀྑཝེ ཀཙྩི ཏུམྷཱཀཾ ཨིདཾ ཙཏུཙཀྐཾ ནཝདྭཱརཾ སརཱིརཡནྟཾ ཁམནཱིཡཾ སཀྐཱ ཁམིཏུཾ སཧིཏུཾ པརིཧརིཏུཾ ན ཀིཉྩི དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི. ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡནྟི ཀཙྩི སབྦཀིཙྩེསུ ཡཱཔེཏུཾ གམེཏུཾ སཀྐཱ, ན ཀིཉྩི ཨནྟརཱཡཾ དསྶེཏཱིཏི. ཀུཙྪི པརིཀནྟོཏི ཀུཙྪི པརིཀནྟིཏོ ཝརཾ བྷཝེཡྻ; ‘‘པརིཀཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ ཡུཛྫཏི. ཨེཝཾ ¶ ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡེ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཝིགརཧིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏེཧི ཀཏཀམྨཾ ཙོརཀམྨཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཡཏིཾ ཨཉྙེསམྤི ཨེཝརཱུཔསྶ ཀམྨསྶ ཨཀརཎཏྠཾ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི.

༡༩༥. ཨཱམནྟེཏྭཱ ¶ ཙ པན ‘‘པཉྩིམེ བྷིཀྑཝེ མཧཱཙོརཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱཏི ཨཏྠི ཙེཝ ཨུཔལབྦྷནྟི ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཏྟལོཀེ. ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ¶ ཨེཝཾ པུབྦབྷཱགེ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧནྟི ཨེཏྠ སུཨིཏི ནིཔཱཏོ; ཀུདཱ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. སོ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི སོ པུབྦབྷཱགེ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པརིསཾ ཝཌྜྷེནྟོ པནྠདཱུཧནཀམྨཾ པཙྩནྟིམགཱམཝིལོཔནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟཔརིསོ ཧུཏྭཱ གཱམེཔི ཨགཱམེ, ཛནཔདེཔི ཨཛནཔདེ ཀརོནྟོ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ ཚིནྡནྟོ ཚེདཱཔེནྟོ པཙནྟོ པཱཙེནྟོ.

ཨིཏི བཱཧིརཀམཧཱཙོརཾ དསྶེཏྭཱ ཏེན སདིསེ སཱསནེ པཉྩ མཧཱཙོརེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱཔབྷིཀྑུནོཏི ཨཉྙེསུ ཋཱནེསུ མཱུལཙྪིནྣོ པཱརཱཛིཀཔྤཏྟོ ‘‘པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན པཱརཱཛིཀཾ ཨནཱཔནྣོ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཋིཏོ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི མདྡིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ‘‘པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྶཱཔི བཱཧིརཀཙོརསྶ ཝིཡ པུབྦབྷཱགེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ…པེ… པརིཀྑཱརཱན’’ནྟི. ཏཏྠ སཀྐཏོཏི སཀྐཱརཔྤཏྟོ. གརུཀཏོཏི གརུཀཱརཔྤཏྟོ. མཱནིཏོཏི མནསཱ པིཡཱཡིཏོ. པཱུཛིཏོཏི ཙཏུཔཙྩཡཱབྷིཧཱརཔཱུཛཱཡ པཱུཛིཏོ. ཨཔཙིཏོཏི ཨཔཙིཏིཔྤཏྟོ. ཏཏྠ ཡསྶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ སཀྐརིཏྭཱ སུཊྛུ ཨབྷིསངྑཏེ པཎཱིཏཔཎཱིཏེ ཀཏྭཱ དེནྟི, སོ སཀྐཏོ. ཡསྨིཾ གརུབྷཱཝཾ པཙྩུཔེཏྭཱ དེནྟི, སོ གརུཀཏོ. ཡཾ མནསཱ པིཡཱཡནྟི, སོ མཱནིཏོ. ཡསྶ སབྦམྤེཏཾ ཀརོནྟི, སོ པཱུཛིཏོ. ཡསྶ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨཱདིཝསེན ¶ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི, སོ ཨཔཙིཏོ. ཨིམསྶ ཙ པན སབྦམྤི ཨིམཾ ལོཀཱམིསཾ པཏྠཡམཱནསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི.

སོ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི སོ པུབྦབྷཱགེ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན སིཀྑཱཡ ཨཏིབྦགཱརཝེ ཨུདྡྷཏེ ཨུནྣལེ༹ ཙཔལེ མུཁརེ ཝིཀིཎྞཝཱཙེ མུཊྛསྶཏཱི ཨསམྤཛཱནེ པཱཀཏིནྡྲིཡེ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི པརིཙྩཏྟཀེ ལཱབྷགརུཀེ པཱཔབྷིཀྑཱུ སངྒཎྷིཏྭཱ ཨིརིཡཱཔཐསཎྛཔནཱདཱིནི ཀུཧཀཝཏྟཱནི སིཀྑཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ སེནཱསནེ ཝསྶཾ ཨུཔགམྨ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ པཱུརཡམཱནོ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ནིགྒཏོ’’ཏི ལོཀསམྨཏསེནཱསནསཾཝཎྞནཱདཱིཧི ¶ ཨུཔཱཡེཧི ལོཀཾ པརིཔཱཙེཏུཾ པཊིབལེཧི ཛཱཏཀཱདཱིསུ ཀཏཔརིཙཡེཧི སརསམྤནྣེཧི པཱཔབྷིཀྑཱུཧི སཾཝཎྞིཡམཱནགུཎོ ཧུཏྭཱ སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ…པེ… བྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ པཋམོ མཧཱཙོརོཏི ཨཡཾ སནྡྷིཙྪེདཱདིཙོརཀོ ཝིཡ ན ཨེཀཾ ཀུལཾ ན དྭེ, ཨཐ ཁོ མཧཱཛནཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཙཏུཔཙྩཡགཧཎཏོ ‘‘པཋམོ མཧཱཙོརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡེ པན སུཏྟནྟིཀཱ ཝཱ ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ ཝཱ ཝིནཡདྷརཱ ཝཱ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑཱཙཱརེ ཨསམྤཛྫམཱནེ པཱལི༹ཾ ཝཱཙེནྟཱ ཨཊྛཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨནུམོདནཱཡ དྷམྨཀཐཱཡ ཨིརིཡཱཔཐསམྤཏྟིཡཱ ཙ ལོཀཾ པསཱདེནྟཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ¶ ཙརནྟི སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཨཔཙིཏཱ, ཏེ ‘‘ཏནྟིཔཝེཎིགྷཊནཀཱ སཱསནཛོཏཀཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏནྟི ཏཐཱགཏེན པཊིཝིདྡྷཾ པཙྩཀྑཀཏཾ ཛཱནཱཔིཏཾ ཝཱ. ཨཏྟནོ དཧཏཱིཏི པརིསམཛ྄ཛྷེ པཱལི༹ཉྩ ཨཊྛཀཐཉྩ སཾསནྡིཏྭཱ མདྷུརེན སརེན པསཱདནཱིཡཾ སུཏྟནྟཾ ཀཐེཏྭཱ དྷམྨཀཐཱཝསེན ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཛཱཏེན ཝིཉྙཱུཛནེན ‘‘ཨཧོ, བྷནྟེ, པཱལི༹ ཙ ཨཊྛཀཐཱ ཙ སུཔརིསུདྡྷཱ, ཀསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཎྷིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཏོ ‘‘ཀོ ཨམྷཱདིསེ ཨུགྒཧཱཔེཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི ཨཱཙརིཡཾ ཨནུདྡིསིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ¶ པཊིཝིདྡྷཾ སཡམྦྷུཉཱཎཱདྷིགཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ པཝེདེཏི. ཨཡཾ ཏཐཱགཏེན སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀིཙྪེན ཀསིརེན པཊིཝིདྡྷདྷམྨཏྠེནཀོ དུཏིཡོ མཧཱཙོརོ.

སུདྡྷཾ བྲཧྨཙཱརིནྟི ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུཾ. པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ སེཊྛཙརིཡཾ ཙརནྟཾ; ཨཉྙམྤི ཝཱ ཨནཱགཱམིཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སཱིལཝནྟཾ པུཐུཛྫནཾ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཝཏྠུཀཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཾ. ཨམཱུལཀེན ཨབྲཧྨཙརིཡེན ཨནུདྡྷཾསེཏཱིཏི ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཝིཛྫམཱནེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨནུཝདཏི ཙོདེཏི; ཨཡཾ ཝིཛྫམཱནགུཎམཀྑཱི ཨརིཡགུཎཏྠེནཀོ ཏཏིཡོ མཧཱཙོརོ.

གརུབྷཎྜཱནི གརུཔརིཀྑཱརཱནཱིཏི ཡཐཱ ཨདིནྣཱདཱནེ ‘‘ཙཏུརོ ཛནཱ སཾཝིདྷཱཡ གརུབྷཎྜཾ ཨཝཱཧརུ’’ནྟི (པརི. ༤༧༩) ཨེཏྠ པཉྩམཱསཀགྒྷནཀཾ ‘‘གརུབྷཎྜ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨིདྷ པན ན ཨེཝཾ. ཨཐ ཁོ ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིསྶཛྫིཡཱནི ན ཝིསྶཛྫེཏབྦཱནི སངྒྷེན ཝཱ གཎེན ཝཱ པུགྒལེན ཝཱ. ཝིསྶཛྫིཏཱནིཔི ཨཝིསྶཛྫིཏཱནི ¶ ཧོནྟི. ཡོ ཝིསྶཛྫེཡྻ, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམཝཏྠུ…པེ… དཱརུབྷཎྜཾ, མཏྟིཀཱབྷཎྜ’’ནྟི ཝཙནཏོ ཨཝིསྶཛྫིཏབྦཏྟཱ གརུབྷཎྜཱནི. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝེབྷངྒིཡཱནི ན ཝིབྷཛིཏབྦཱནི སངྒྷེན ཝཱ གཎེན ཝཱ པུགྒལེན ཝཱ. ཝིབྷཏྟཱནིཔི ཨཝིབྷཏྟཱནི ཧོནྟི. ཡོ ཝིབྷཛེཡྻ, ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམཝཏྠུ…པེ… དཱརུབྷཎྜཾ, མཏྟིཀཱབྷཎྜ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༢༢) ཝཙནཏོ ཨཝེབྷངྒིཡཏྟཱ སཱདྷཱརཎཔརིཀྑཱརབྷཱཝེན གརུཔརིཀྑཱརཱནི. ཨཱརཱམོ ཨཱརཱམཝཏྠཱུཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏཾ སབྦཾ ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིསྶཛྫིཡཱནཱི’’ཏི ཁནྡྷཀེ ཨཱགཏསུཏྟཝཎྞནཱཡམེཝ ¶ བྷཎིསྶཱམ. ཏེཧི གིཧཱི སངྒཎྷཱཏཱིཏི ཏཱནི དཏྭཱ དཏྭཱ གིཧཱིཾ སངྒཎྷཱཏི ཨནུགྒཎྷཱཏི. ཨུཔལཱཔེཏཱིཏི ‘‘ཨཧོ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻོ’’ཏི ཨེཝཾ ལཔནཀེ ཨནུབནྡྷནཀེ སསྣེཧེ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཨཝིསྶཛྫིཡཾ ཨཝེབྷངྒིཡཉྩ ¶ གརུཔརིཀྑཱརཾ ཏཐཱབྷཱཝཏོ ཐེནེཏྭཱ གིཧི སངྒཎྷནཀོ ཙཏུཏྠོ མཧཱཙོརོ. སོ ཙ པནཱཡཾ ཨིམཾ གརུབྷཎྜཾ ཀུལསངྒཎྷནཏྠཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཀུལདཱུསཀདུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཱརཧོ ཙ ཧོཏི. བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨིསྶརཝཏཱཡ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཐེཡྻཙིཏྟེན ཝིསྶཛྫེནྟོ བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོཏི.

ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོཏི ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙོརཱནཾ ཛེཊྛཙོརོ; ཨིམིནཱ སདིསོ ཙོརོ ནཱམ ནཏྠི, ཡོ པཉྩིནྡྲིཡགྒཧཎཱཏཱིཏཾ ཨཏིསཎྷསུཁུམཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཐེནེཏི. ཀིཾ པན སཀྐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདཱིནི ཝིཡ ཝཉྩེཏྭཱ ཐེནེཏྭཱ གཧེཏུནྟི? ན སཀྐཱ, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི. ཨཡཉྷི ཨཏྟནི ཨསནྟཾ ཏཾ དྷམྨཾ ཀེཝལཾ ‘‘ཨཏྠི མཡ྄ཧཾ ཨེསོ’’ཏི ཨུལླཔཏི, ན པན སཀྐོཏི ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ, ཨཏྟནི ཝཱ སཾཝིཛྫམཱནཾ ཀཱཏུཾ. ཨཐ ཀསྨཱ ཙོརོཏི ཝུཏྟོཏི? ཡསྨཱ ཏཾ ཨུལླཔིཏྭཱ ཨསནྟསམྦྷཱཝནཱཡ ཨུཔྤནྣེ པཙྩཡེ གཎྷཱཏི. ཨེཝཉྷི གཎྷཏཱ ཏེ པཙྩཡཱ སུཁུམེན ཨུཔཱཡེན ཝཉྩེཏྭཱ ཐེནེཏྭཱ གཧིཏཱ ཧོནྟི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཐེཡྻཱཡ ཝོ བྷིཀྑཝེ རཊྛཔིཎྜོ བྷུཏྟོ’’ཏི. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨཏྠོ – ཡཾ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོ, ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི ¶ . ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུཏི ཀེན ཀཱརཎེན ཨེཏཾ ཨཝོཙུམྷཱཏི ཙེ. ‘‘ཐེཡྻཱཡ ཝོ བྷིཀྑཝེ རཊྛཔིཎྜོ བྷུཏྟོ’’ཏི བྷིཀྑཝེ ཡསྨཱ སོ ཏེན རཊྛཔིཎྜོ ཐེཡྻཱཡ ཐེཡྻཙིཏྟེན བྷུཏྟོ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི ཝོཀཱརོ ‘‘ཡེ ཧི ཝོ ཨརིཡཱ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༥-༣༦) ཝིཡ ¶ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཏསྨཱ ‘‘ཏུམྷེཧི བྷུཏྟོ’’ཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ན དཊྛབྦོ.

ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ གཱཐཱཧི ཝིབྷཱུཏཏརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨཉྙཐཱ སནྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཉྙཐཱ སནྟནྟི ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིཀེན ཨཉྙེནཱཀཱརེན སནྟཾ. ཨཉྙཐཱ ཡོ པཝེདཡེཏི པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིཀེན ཨཉྙེན ཨཱཀཱརེན ཡོ པཝེདེཡྻ. ‘‘པརམཔརིསུདྡྷོ ཨཧཾ, ཨཏྠི མེ ཨབྦྷནྟརེ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནཱཔེཡྻ. པཝེདེཏྭཱ ཙ པན ཏཱཡ པཝེདནཱཡ ཨུཔྤནྣཾ བྷོཛནཾ ཨརཧཱ ཝིཡ བྷུཉྫཏི. ནིཀཙྩ ཀིཏཝསྶེཝ བྷུཏྟཾ ཐེཡྻེན ཏསྶ ཏནྟི ནིཀཙྩཱཏི ཝཉྩེཏྭཱ ཨཉྙཐཱ སནྟཾ ཨཉྙཐཱ དསྶེཏྭཱ. ཨགུམྦཨགཙྪབྷཱུཏམེཝ སཱཁཱཔལཱསཔལླཝཱདིཙྪཱདནེན གུམྦམིཝ གཙྪམིཝ ཙ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ. ཀིཏཝསྶེཝཱཏི ཝཉྩཀསྶ ཀེརཱཊིཀསྶ གུམྦགཙྪསཉྙཱཡ ཨརཉྙེ ཨཱགཏཱགཏེ སཀུཎེ གཧེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀཔྤཀསྶ སཱཀུཎིཀསྶེཝ. བྷུཏྟཾ ཐེཡྻེན ཏསྶ ཏནྟི ཏསྶཱཔི ཨནརཧནྟསྶེཝ སཏོ ཨརཧནྟབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ལདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཉྫཏོ; ཡཾ ཏཾ བྷུཏྟཾ ཏཾ ཡཐཱ སཱཀུཎིཀཀིཏཝསྶ ནིཀཙྩ ¶ ཝཉྩེཏྭཱ སཀུཎགྒཧཎཾ, ཨེཝཾ མནུསྶེ ཝཉྩེཏྭཱ ལདྡྷསྶ བྷོཛནསྶ བྷུཏྟཏྟཱ ཐེཡྻེན བྷུཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི.

ཨིམཾ པན ཨཏྠཝསཾ ཨཛཱནནྟཱ ཡེ ཨེཝཾ བྷུཉྫནྟི, ཀཱསཱཝཀཎྛཱ…པེ… ནིརཡཾ ཏེ ཨུཔཔཛྫརེ ཀཱསཱཝཀཎྛཱཏི ཀཱསཱཝེན ཝེཋིཏཀཎྛཱ. ཨེཏྟཀམེཝ ཨརིཡདྡྷཛདྷཱརཎམཏྟཾ, སེསཾ སཱམཉྙཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘བྷཝིསྶནྟི ཁོ པནཱནནྡ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ གོཏྲབྷུནོ ཀཱསཱཝཀཎྛཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༨༠) ཨེཝཾ ཝུཏྟདུསྶཱིལཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཱཔདྷམྨཱཏི ལཱམཀདྷམྨཱ. ཨསཉྙཏཱཏི ཀཱཡཱདཱིཧི ཨསཉྙཏཱ. པཱཔཱཏི ལཱམཀཔུགྒལཱ. པཱཔེཧི ཀམྨེཧཱིཏི ཏེཧི ཀརཎཀཱལེ ཨཱདཱིནཝཾ ཨདིསྭཱ ཀཏེཧི པརཝཉྩནཱདཱིཧི པཱཔཀམྨེཧི. ནིརཡཾ ཏེ ཨུཔཔཛྫརེཏི ནིརསྶཱདཾ དུགྒཏིཾ ཏེ ཨུཔཔཛྫནྟི; ཏསྨཱ སེཡྻོ ཨཡོགུལོ༹ཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སཙཱཡཾ དུསྶཱིལོ ཨསཉྙཏོ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཋིཏོ ¶ ཀུཧནཱཡ ལོཀཾ ཝཉྩཀོ པུགྒལོ ཏཏྟཾ ཨགྒིསིཁཱུཔམཾ ཨཡོགུལ༹ཾ བྷུཉྫེཡྻ ¶ ཨཛ྄ཛྷོཧརེཡྻ, ཏསྶ ཡཉྩེཏཾ རཊྛཔིཎྜཾ བྷུཉྫེཡྻ, ཡཉྩེཏཾ ཨཡོགུལ༹ཾ, ཏེསུ དྭཱིསུ ཨཡོགུལོ༹ཝ བྷུཏྟོ སེཡྻོ སུནྡརཏརོ པཎཱིཏཏརོ ཙ བྷཝེཡྻ, ན ཧི ཨཡོགུལ༹སྶ བྷུཏྟཏྟཱ སམྤརཱཡེ སབྦཉྙུཏཉཱཎེནཱཔི དུཛྫཱནཔརིཙྪེདཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏི. ཨེཝཾ པཊིལདྡྷསྶ པན ཏསྶ རཊྛཔིཎྜསྶ བྷུཏྟཏྟཱ སམྤརཱཡེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི, ཨཡཉྷི ཀོཊིཔྤཏྟོ མིཙྪཱཛཱིཝོཏི.

ཨེཝཾ པཱཔཀིརིཡཱཡ ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱིནཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཝིགརཧིཏྭཱ དུབྦྷརཏཱཡ དུཔྤོསཏཱཡ…པེ… ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཙ ཝཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀཾ པཉྙཔེནྟོ ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨནབྷིཛཱན’’ནྟི ཨཱདིམཱཧ.

ཨེཝཾ མཱུལཙྪེཛྫཝསེན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀེ པཉྙཏྟེ ཨཔརམྤི ཨནུཔྤཉྙཏྟཏྠཱཡ ཨདྷིམཱནཝཏྠུ ཨུདཔཱདི. ཏསྶུཔྤཏྟིདཱིཔནཏྠཾ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝཉྩིདཾ བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨདྷིམཱནཝཏྠུཝཎྞནཱ

༡༩༦. ཏཏྠ ཨདིཊྛེ དིཊྛསཉྙིནོཏི ཨརཧཏྟེ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨདིཊྛེཡེཝ ‘‘དིཊྛཾ ཨམྷེཧི ཨརཧཏྟ’’ནྟི དིཊྛསཉྙིནོ ཧུཏྭཱ. ཨེས ནཡོ ཨཔྤཏྟཱདཱིསུ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཔྤཏྟེཏི ཨཏྟནོ ¶ སནྟཱནེ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཨཔྤཏྟེ. ཨནདྷིགཏེཏི མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨནདྷིགཏེ; ཨཔྤཊིལདྡྷེཏིཔི ཨཏྠོ. ཨསཙྪིཀཏེཏི ཨཔྤཊིཝིདྡྷེ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཝཱ ཨཔྤཙྩཀྑཀཏེ. ཨདྷིམཱནེནཱཏི ཨདྷིགཏམཱནེན; ‘‘ཨདྷིགཏཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམཱནེནཱཏི ཨཏྠོ, ཨདྷིཀམཱནེན ཝཱ ཐདྡྷམཱནེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙཾ བྱཱཀརིཾསཱུཏི ཨརཧཏྟཾ བྱཱཀརིཾསུ; ‘‘པཏྟཾ ཨཱཝུསོ ཨམྷེཧི ཨརཧཏྟཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེསཾ མགྒེན ཨཔྤཧཱིནཀིལེསཏྟཱ ཀེཝལཾ སམཐཝིཔསྶནཱབལེན ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསཱནཾ ཨཔརེན སམཡེན ཏཐཱརཱུཔཔཙྩཡསམཱཡོགེ རཱགཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི; རཱགཏྠཱཡ ནམཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ.

ཏཉྩ ¶ ཁོ ཨེཏཾ ཨབྦོཧཱརིཀནྟི ཏཉྩ ཁོ ཨེཏཾ ཏེསཾ ཨཉྙབྱཱཀརཎཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ ཨཱཔཏྟིཔཉྙཱཔནེ ཝོཧཱརཾ ན གཙྪཏི; ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨངྒཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀསྶ ¶ པནཱཡཾ ཨདྷིམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀསྶ ནུཔྤཛྫཏཱིཏི? ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཏཱཝ ནུཔྤཛྫཏི སོ ཧི མགྒཕལནིབྦཱནཔཧཱིནཀིལེསཨཝསིཊྛཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎེན སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨརིཡགུཎཔཊིཝེདྷེ ནིཀྐངྑོ. ཏསྨཱ སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ ‘‘ཨཧཾ སཀདཱགཱམཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན ཨདྷིམཱནོ ནུཔྤཛྫཏི. དུསྶཱིལསྶ ནུཔྤཛྫཏི, སོ ཧི ཨརིཡགུཎཱདྷིགམེ ནིརཱསོཝ. སཱིལཝཏོཔི པརིཙྩཏྟཀམྨཊྛཱནསྶ ནིདྡཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟསྶ ནུཔྤཛྫཏི. སུཔརིསུདྡྷསཱིལསྶ པན ཀམྨཊྛཱནེ ཨཔྤམཏྟསྶ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཝིཏིཎྞཀངྑསྶ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ སུདྡྷསམཐལཱབྷིཾ ཝཱ སུདྡྷཝིཔསྶནཱལཱབྷིཾ ཝཱ ཨནྟརཱ ཋཔེཏི, སོ ཧི དསཔི ཝཱིསཏིཔི ཏིཾསམྤི ཝསྶཱནི ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཀདཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནཱགཱམཱི’’ཏི ཝཱ མཉྙཏི. སམཐཝིཔསྶནཱལཱབྷིཾ པན ཨརཧཏྟེཡེཝ ཋཔེཏི. ཏསྶ ཧི སམཱདྷིབལེན ཀིལེསཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱ, ཝིཔསྶནཱབལེན སངྑཱརཱ སུཔརིགྒཧིཏཱ, ཏསྨཱ སཊྛིམྤི ཝསྶཱནི ཨསཱིཏིམྤི ཝསྶཱནི ཝསྶསཏམྤི ཀིལེསཱ ན སམུདཱཙརནྟི, ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཙཱརོ ཧོཏི. སོ ཨེཝཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཀིལེསསམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨནྟརཱ ཨཋཏྭཱཝ ‘‘ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི མཉྙཏཱིཏི.

སཝིབྷངྒསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༡༩༧. ཨནབྷིཛཱནནྟི ན ཨབྷིཛཱནཾ. ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཨནབྷིཛཱནཾ སམུདཱཙརཏི, སྭསྶ སནྟཱནེ ¶ ཨནུཔྤནྣོ ཉཱཎེན ཙ ཨསཙྪིཀཏོཏི ཨབྷཱུཏོ ཧོཏི. ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨསཾཝིཛྫམཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཛཱནནྟོ ཨཔསྶནྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ¶ .

ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨནྟི ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཉྩེཝ ཨརིཡཱནཉྩ དྷམྨཾ. ཨཏྟུཔནཱཡིཀནྟི ཨཏྟནི ཏཾ ཨུཔནེཏི, ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཏཏྠ ཨུཔནེཏཱིཏི ཨཏྟུཔནཱཡིཀོ, ཏཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ; ཨེཝཾ ཀཏྭཱ སམུདཱཙརེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡསྨཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ནཱམ ཛྷཱནཾ ཝིམོཀྑཾ སམཱདྷི སམཱཔཏྟི ཉཱཎདསྶནཾ…པེ… སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརཏཱིཏི ཨེཝཾ ཛྷཱནཱདཡོ ཨནེཀདྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ཏསྨཱ ཏེསཾ སབྦེསཾ ཝསེན ཨཏྟུཔནཱཡིཀབྷཱཝཾ ¶ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེ ཝཱ ཀུསལེ དྷམྨེ ཨཏྟནི ཨུཔནེཏཱི’’ཏི བཧུཝཙནནིདྡེསཾ ཨཀཱསི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཏེ དྷམྨཱ མཡི སནྡིསྶནྟཱི’’ཏི སམུདཱཙརནྟོ ཨཏྟནི ཨུཔནེཏི. ‘‘ཨཧཾ ཨེཏེསུ སནྡིསྶཱམཱི’’ཏི སམུདཱཙརནྟོ ཨཏྟཱནཾ ཏེསུ ཨུཔནེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནནྟི ཨེཏྠ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ པཉྙཱ ཛཱནནཊྛེན ཉཱཎཾ, ཙཀྑུནཱ དིཊྛམིཝ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཀརཎཏོ དསྶནཊྛེན དསྶནནྟི ཉཱཎདསྶནཾ. ཨརིཡཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨུཏྟམཾ ཉཱཎདསྶནནྟི ཨརིཡཉཱཎདསྶནཾ. ཨལཾ པརིཡཏྟཾ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནསམཏྠཾ ཨརིཡཉཱཎདསྶནམེཏྠ, ཛྷཱནཱདིབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨལཾ ཝཱ ཨརིཡཉཱཎདསྶནམསྶཱཏི ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནོ, ཏཾ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨནྟི ཨེཝཾ པདཏྠསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཡེན ཉཱཎདསྶནེན སོ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནོཏི ཝུཙྩཏི. ཏདེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཉཱཎནྟི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, དསྶནནྟི ཡཾ ཉཱཎཾ ཏཾ དསྶནཾ; ཡཾ དསྶནཾ ཏཾ ཉཱཎ’’ནྟི ཝིཛྫཱསཱིསེན པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. མཧགྒཏལོཀུཏྟརཱ པནེཏྠ སབྦཱཔི པཉྙཱ ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

སམུདཱཙརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཀཏྭཱ ཨཱརོཙེཡྻ. ཨིཏྠིཡཱ ཝཱཏིཨཱདི པན ཨཱརོཙེཏབྦཔུགྒལནིདསྶནཾ. ཨེཏེསཉྷི ཨཱརོཙིཏེ ཨཱརོཙིཏཾ ཧོཏི ན དེཝམཱརབྲཧྨཱནཾ, ནཱཔི པེཏཡཀྑཏིརཙྪཱནགཏཱནནྟི. ཨིཏི ཛཱནཱམི ཨིཏི པསྶཱམཱིཏི སམུདཱཙརཎཱཀཱརནིདསྶནམེཏཾ. པདབྷཱཛནེ པནསྶ ‘‘ཛཱནཱམཧཾ ཨེཏེ དྷམྨེ, པསྶཱམཧཾ ཨེཏེ དྷམྨེ’’ཏི ཨིདཾ ཏེསུ ཛྷཱནཱདཱིསུ དྷམྨེསུ ཛཱནནཔསྶནཱནཾ པཝཏྟིདཱིཔནཾ, ‘‘ཨཏྠི ཙ མེ ཨེཏེ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདི ཨཏྟུཔནཱཡིཀབྷཱཝདཱིཔནཾ ¶ .

༡༩༨. ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེནཱཏི ཨཱཔཏྟིཔཊིཛཱནནསམཡདསྶནམེཏཾ. ཨཡཾ པན ཨཱརོཙིཏཀྑཎེཡེཝ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཱཔཏྟིཾ པན ཨཱཔནྣོ ཡསྨཱ པརེན ཙོདིཏོ ཝཱ ཨཙོདིཏོ ¶ ཝཱ པཊིཛཱནཱཏི; ཏསྨཱ ‘‘སམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ ཨསམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སམནུགྒཱཧིཡམཱནེ ཏཱཝ – ཀིཾ ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཨདྷིགམཔུཙྪཱ; ཛྷཱནཝིམོཀྑཱདཱིསུ, སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདཱིསུ ཝཱ ཀིཾ ཏཡཱ ཨདྷིགཏནྟི. ཀིནྟི ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཨུཔཱཡཔུཙྪཱ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠཱདྷིཔྤཱཡོ – ཀིཾ ཏཡཱ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ¶ དྷུརཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ, དུཀྑཱནཏྟལཀྑཎེསུ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ? ཀིཾ ཝཱ སམཱདྷིཝསེན ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, ཨུདཱཧུ ཝིཔསྶནཱཝསེན? ཏཐཱ ཀིཾ རཱུཔེ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, ཨུདཱཧུ ཨརཱུཔེ? ཀིཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, ཨུདཱཧུ བཧིདྡྷཱཏི? ཀདཱ ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཀཱལཔུཙྪཱ. པུབྦཎྷམཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིསུ ཀཏརསྨིཾ ཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཀཏྠ ཏེ ཨདྷིགཏནྟི ཨོཀཱསཔུཙྪཱ. ཀཏརསྨིཾ ཨོཀཱསེ, ཀིཾ རཏྟིཊྛཱནེ, དིཝཱཊྛཱནེ, རུཀྑམཱུལེ, མཎྜཔེ, ཀཏརསྨིཾ ཝཱ ཝིཧཱརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏམེ ཏེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱཏི པཧཱིནཀིལེསཔུཙྪཱ. ཀཏརམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཏཝ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏམེསཾ ཏྭཾ དྷམྨཱནཾ ལཱབྷཱིཏི པཊིལདྡྷདྷམྨཔུཙྪཱ. པཋམམགྒཱདཱིསུ ཀཏམེསཾ དྷམྨཱནཾ ཏྭཾ ལཱབྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཨིདཱནི ཙེཔི ཀོཙི བྷིཀྑུ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱདྷིགམཾ བྱཱཀརེཡྻ, ན སོ ཨེཏྟཱཝཏཱཝ སཀྐཱཏབྦོ. ཨིམེསུ པན ཚསུ ཋཱནེསུ སོདྷནཏྠཾ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀིཾ ཏེ ཨདྷིགཏཾ, ཀིཾ ཛྷཱནཾ, ཨུདཱཧུ ཝིམོཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཏར’’ནྟི? ཡོ ཧི ཡེན ཨདྷིགཏོ དྷམྨོ, སོ ཏསྶ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ མེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀིནྟི ཏེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཨནིཙྩལཀྑཎཱདཱིསུ ཀིཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཝཱ ཨཱརམྨཎེསུ རཱུཔཱརཱུཔཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱདིབྷེདེསུ ¶ ཝཱ དྷམྨེསུ ཀེན མུཁེན ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ’’ཏི ཡོ ཧི ཡསྶཱབྷིནིཝེསོ, སོ ཏསྶ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨཡཾ ནཱམ མེ ཨབྷིནིཝེསོ ཨེཝཾ མཡཱ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀདཱ ཏེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཀིཾ པུབྦཎྷེ, ཨུདཱཧུ མཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀཱལེ’’ཏི སབྦེསཉྷི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཀཱལོ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ ཨདྷིགཏནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀཏྠ ཏེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཀིཾ དིཝཱཊྛཱནེ, ཨུདཱཧུ རཏྟིཊྛཱནཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨོཀཱསེ’’ཏི སབྦེསཉྷི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏོཀཱསོ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ མེ ཨོཀཱསེ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀཏམེ ཏེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི པུཙྪིཏབྦོ, ‘‘ཀིཾ པཋམམགྒཝཛ྄ཛྷཱ, ཨུདཱཧུ དུཏིཡཱདིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ’’ཏི སབྦེསཉྷི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒེན པཧཱིནཀིལེསཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི. སཙེ ‘‘ཨིམེ ནཱམ མེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏཏོ ‘‘ཀཏམེསཾ ཏྭཾ དྷམྨཱནཾ ལཱབྷཱི’’ཏི པུཙྪིཏབྦོ ¶ , ‘‘ཀིཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ, ཨུདཱཧུ སཀདཱགཱམིམགྒཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྶཱ’’ཏི སབྦེསཾ ཧི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏདྷམྨཱ ¶ པཱཀཊཱ ཧོནྟི. སཙེ ‘‘ཨིམེསཾ ནཱམཱཧཾ དྷམྨཱནཾ ལཱབྷཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱཔིསྶ ཝཙནཾ ན སདྡྷཱཏབྦཾ, བཧུསྶུཏཱ ཧི ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཀུསལཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམཱནི ཚ ཋཱནཱནི སོདྷེཏུཾ སཀྐོནྟི.

ཨིམསྶ པན བྷིཀྑུནོ ཨཱགམནཔཊིཔདཱ སོདྷེཏབྦཱ. ཡདི ཨཱགམནཔཊིཔདཱ ན སུཛ྄ཛྷཏི, ‘‘ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ནཱམ ན ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨཔནེཏབྦོ. ཡདི པནསྶ ཨཱགམནཔཊིཔདཱ སུཛ྄ཛྷཏི, ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཨཔྤམཏྟོ ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨལགྒོ ཨཱཀཱསེ པཱཎིསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི པཉྙཱཡཏི, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ བྱཱཀརཎཾ པཊིཔདཱཡ སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གངྒོདཀཾ ཡམུནོདཀེན སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི སམེཏི; ཨེཝམེཝ སུཔཉྙཏྟཱ ཏེན བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ ནིབྦཱནགཱམིནཱི པཊིཔདཱ སཾསནྡཏི ནིབྦཱནཉྩ པཊིཔདཱ ཙཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༩༦) ཝུཏྟསདིསཾ ཧོཏི.

ཨཔིཙ ཁོ ན ཨེཏྟཀེནཱཔི སཀྐཱརོ ཀཱཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཨེཀཙྩསྶ ཧི པུཐུཛྫནསྶཱཔི སཏོ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིསདིསཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སོ བྷིཀྑུ ཏེཧི ཏེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨུཏྟཱསེཏབྦོ. ཁཱིཎཱསཝསྶ ནཱམ ཨསནིཡཱཔི མཏྠཀེ ¶ པཏམཱནཱཡ བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ ན ཧོཏི. སཙསྶ བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘‘ན ཏྭཾ ཨརཧཱ’’ཏི ཨཔནེཏབྦོ. སཙེ པན ཨབྷཱིརཱུ ཨཙྪམྦྷཱི ཨནུཏྲཱསཱི ཧུཏྭཱ སཱིཧོ ཝིཡ ནིསཱིདཏི, ཨཡཾ བྷིཀྑུ སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎོ སམནྟཱ རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིཧི པེསིཏཾ སཀྐཱརཾ ཨརཧཏཱིཏི.

པཱཔིཙྪོཏི ཡཱ སཱ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ དུསྶཱིལོཝ སམཱནོ སཱིལཝཱཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུཏི ཨིཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༥༡) ནཡེན ཝུཏྟཱ པཱཔིཙྪཱ ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཨིཙྪཱཔཀཏོཏི ཏཱཡ པཱཔིཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཨཔཀཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ པཱརཱཛིཀོ ཧུཏྭཱ.

ཝིསུདྡྷཱཔེཀྑོཏི ཨཏྟནོ ཝིསུདྡྷིཾ ཨཔེཀྑམཱནོ ཨིཙྪམཱནོ པཏྠཡམཱནོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣོ, ཏསྨཱ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨབྷབྦོ ཛྷཱནཱདཱིནི ཨདྷིགནྟུཾ, བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཧིསྶ སགྒནྟརཱཡོ ཙེཝ ཧོཏི མགྒནྟརཱཡོ ཙ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སཱམཉྙཾ དུཔྤརཱམཊྛཾ ནིརཡཱཡུཔཀཌྜྷཏཱི’’ཏི ¶ (དྷ. པ. ༣༡༡). ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ – ‘‘སིཐིལོ ཧི པརིབྦཱཛོ, བྷིཡྻོ ཨཱཀིརཏེ རཛ’’ནྟི (དྷ. པ. ༣༡༣). ཨིཙྩསྶ བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཝིསུདྡྷི ནཱམ ན ཧོཏི ¶ . ཡསྨཱ པན གིཧཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨཱརཱམིཀོ ཝཱ སཱམཎེརོ ཝཱ ཧུཏྭཱ དཱནསརཎསཱིལསཾཝརཱདཱིཧི སགྒམགྒཾ ཝཱ ཛྷཱནཝིམོཀྑཱདཱིཧི མོཀྑམགྒཾ ཝཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ བྷབྦོ ཧོཏི, ཏསྨཱསྶ གིཧིཨཱདིབྷཱཝོ ཝིསུདྡྷི ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཝིསུདྡྷིཾ ཨཔེཀྑནཏོ ‘‘ཝིསུདྡྷཱཔེཀྑོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝ ཙསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘གིཧཱི ཝཱ ཧོཏུཀཱམོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱཏི ཨེཝཾ བྷཎེཡྻ. ཀཐཾ? ‘‘ཨཛཱནམེཝཾ ཨཱཝུསོ ཨཝཙཾ ཛཱནཱམི, ཨཔསྶཾ པསྶཱམཱི’’ཏི. པདབྷཱཛནེ པན ‘‘ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱ’’ཏི ཨིདཾ པདཾ ཨནུདྡྷརིཏྭཱཝ ཡཐཱ ཝདནྟོ ‘‘ཨཛཱནམེཝཾ ཨཱཝུསོ ཨཝཙཾ ཛཱནཱམི, ཨཔསྶཾ པསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི ནཱམཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཏེ དྷམྨེ ཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏུཙྪཾ མུསཱ ཝིལཔིནྟི ཨཧཾ ཝཙནཏྠཝིརཧཏོ ཏུཙྪཾ ཝཉྩནཱདྷིཔྤཱཡཏོ མུསཱ ཝིལཔིཾ, ཨབྷཎིནྟི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པདབྷཱཛནེ པནསྶ ཨཉྙེན པདབྱཉྫནེན ཨཏྠམཏྟཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏུཙྪཀཾ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

པུརིམེ ཨུཔཱདཱཡཱཏི པུརིམཱནི ཏཱིཎི པཱརཱཛིཀཱནི ཨཱཔནྣེ པུགྒལེ ཨུཔཱདཱཡ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ

༡༩༩. ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཧེཊྛཱ པདབྷཱཛནཱིཡམྷི ‘‘ཛྷཱནཾ ཝིམོཀྑཾ སམཱདྷི སམཱཔཏྟི ཉཱཎདསྶནཾ…པེ… སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཾཁིཏྟེནེཝ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ དསྶིཏོ, ན ཝིཏྠཱརེན ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏནྟི ཋཔིཏཱ. སངྑེཔདསྶིཏེ ཙ ཨཏྠེ ན སབྦེ སབྦཱཀཱརེན ནཡཾ གཧེཏུཾ སཀྐོནྟི, ཏསྨཱ སབྦཱཀཱརེན ནཡགྒཧཎཏྠཾ པུན ཏདེཝ པདབྷཱཛནཾ མཱཏིཀཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཛྷཱནནྟི པཋམཾ ཛྷཱནཾ, དུཏིཡཾ ཛྷཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི མེཏྟཱཛྷཱནཱདཱིནིཔི ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནིཔི ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནམྤི ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནམྤི ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནམྤི སངྒཧིཏམེཝ. ཏསྨཱ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིནྟིཔི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛ྄ཛྷཱནཾ, མེཏྟཱཛྷཱནཾ, ཨུཔེཀྑཱཛྷཱནཾ ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ , ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི’’ནྟིཔི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སུཊྛུ ¶ མུཏྟོ ཝིཝིདྷེཧི ཝཱ ཀིལེསེཧི མུཏྟོཏི ཝིམོཀྑོ. སོ པནཱཡཾ རཱགདོསམོཧེཧི སུཉྙཏྟཱ སུཉྙཏོ. རཱགདོསམོཧནིམིཏྟེཧི ཨནིམིཏྟཏྟཱ ཨནིམིཏྟོ. རཱགདོསམོཧཔཎིདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨཔྤཎིཧིཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཙིཏྟཾ སམཾ ཨཱདཧཏི ཨཱརམྨཎེ ཋཔེཏཱིཏི སམཱདྷི. ཨརིཡེཧི སམཱཔཛྫིཏབྦཏོ སམཱཔཏྟི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཝིམོཀྑཏྟིཀེན ཙ སམཱདྷིཏྟིཀེན ཙ ཨརིཡམགྒོཝ ¶ ཝུཏྟོ. སམཱཔཏྟིཏྟིཀེན པན ཕལསམཱཔཏྟི. ཏེསུ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀམྤི པདཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏི.

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི, དིབྦཙཀྑུ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎནྟི. ཏཏྠ ཨེཀིསྶཱཔི ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམིསྶཱ ཝིཛྫཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཝིཛྫཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི བྷཎནྟོཔི ‘ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི བྷཎནྟོཔི པཱརཱཛིཀོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མགྒབྷཱཝནཱཔདབྷཱཛནེ ཝུཏྟཱ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ མགྒསམྤཡུཏྟཱ ལོཀུཏྟརཱཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྨཱ ལོཀུཏྟརཱནཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ བལཱནཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶ ལཱབྷཱིམྷཱིཏི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀནྟི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ པན ‘‘སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཀོཊྛཱསཝསེནཱཔི ‘ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨེཀེཀདྷམྨཝསེནཱཔི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀམེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏམྤི སམེཏི. ཀསྨཱ? མགྒཀྑཎུཔྤནྣེཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ. ཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡཔི ཨེཀེཀཕལཝསེན པཱརཱཛིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ.

རཱགསྶ པཧཱནནྟིཨཱདིཏྟིཀེ ཀིལེསཔྤཧཱནམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ མགྒེན ཝིནཱ ནཏྠི, ཏཏིཡམགྒེན ཧི ཀཱམརཱགདོསཱནཾ པཧཱནཾ, ཙཏུཏྠེན མོཧསྶ, ཏསྨཱ ‘‘རཱགོ མེ པཧཱིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ.

རཱགཱ ཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཏཱཏིཨཱདིཏྟིཀེ ལོཀུཏྟརཙིཏྟམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘རཱགཱ མེ ཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀམེཝ.

སུཉྙཱགཱརཔདབྷཱཛནེ ¶ པན ཡསྨཱ ཛྷཱནེན ཨགྷཊེཏྭཱ ‘‘སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརམཱམཱི’’ཏི ཝཙནམཏྟེན པཱརཱཛིཀཾ ནཱདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘པཋམེན ཛྷཱནེན སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཡོ ཛྷཱནེན གྷཊེཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ¶ ནཱམ ཛྷཱནེན སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརམཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨཡམེཝ པཱརཱཛིཀོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཡཱ ¶ ཙ ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཨིམསྶ པདབྷཱཛནེ ཨམྦཊྛསུཏྟཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱསུ ཨཊྛསུ ཝིཛྫཱསུ ཝིཔསྶནཱཉཱཎམནོམཡིདྡྷིཨིདྡྷིཝིདྷདིབྦསོཏཙེཏོཔརིཡཉཱཎབྷེདཱ པཉྩ ཝིཛྫཱ ན ཨཱགཏཱ, ཏཱསུ ཨེཀཱ ཝིཔསྶནཱཝ པཱརཱཛིཀཝཏྠུ ན ཧོཏི, སེསཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཔསྶནཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏིཔི ‘‘ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏིཔི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཕུསྶདེཝཏྠེརོ པན བྷཎཏི – ‘‘ཨིཏརཱཔི ཙཏསྶོ ཝིཛྫཱ ཉཱཎེན ཨགྷཊིཏཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུ ན ཧོནྟི. ཏསྨཱ ‘མནོམཡསྶ ལཱབྷཱིམྷི, ཨིདྡྷིཝིདྷསྶ, དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ, ཙེཏོཔརིཡསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏཾ ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀེཧེཝ པཊིཀྑིཏྟཾ – ‘‘ཨཱཙརིཡོ ན ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ བྷུམྨནྟརཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨབྷིཉྙཱ ནཱམ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔཱདཀོཝ མཧགྒཏདྷམྨོ, ཛྷཱནེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ མནོམཡསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཝཱ ‘མནོམཡཉཱཎསྶ ལཱབྷཱིམྷཱི’ཏི ཝཱ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཝདཏུ པཱརཱཛིཀམེཝཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ནིབྦཱནཾ པཱལི༹ཡཱ ཨནཱགཏཾ, ཨཐ ཁོ ‘‘ནིབྦཱནཾ མེ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཝཱ ཝདཏོ པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀསྨཱ? ནིབྦཱནསྶ ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརཏྟཱ. ཏཐཱ ‘‘ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ པཊིཝིདྡྷཱནི མཡཱ’’ཏི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀམེཝ. ཀསྨཱ? སཙྩཔྤཊིཝེདྷོཏི ཧི མགྒསྶ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཡསྨཱ པན ‘‘ཏིསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཏོ ཙཏཱུསུ ཉཱཎསམྤཡུཏྟེསུ ཙིཏྟུཔྤཱདེསུ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀྲིཡཏོ ཙཏཱུསུ ཉཱཎསམྤཡུཏྟེསུ ཙིཏྟུཔྤཱདེསུ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ ཨེཏེསུ ཙེཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙཏཱུསུ མགྒེསུ ཙཏཱུསུ ཕལེསུ ཙ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༧༤༦) ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘ནིརུཏྟི…པེ… པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཡ ¶ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ལོཀིཡཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ‘‘པཊིསམྦྷིདཱནཾ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ན ཏཱཝ སཱིསཾ ཨོཏརཏི. ‘‘ལོཀུཏྟརཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཡ ལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པན པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོམྷཱིཏི ཨཝིསེསེནཱཔི ཝདཏོ ¶ པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ. ཀུརུནྡིཡམྤི ‘‘ན མུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ན པཱརཱཛིཀ’’ནྟི ཝིཙཱརིཏཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨཉྙཾ པམཱཎཾ ཀཱཏུནྟི.

‘‘ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ལཱབྷཱིམྷཱཧཾ ཏསྶཱ’’ཏི ཝཱ ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ ནེཝ ལོཀིཡཏྟཱ ན ལོཀུཏྟརཏྟཱཏི. སཙེ པནསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘ནིརོདྷཾ ནཱམ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ ཁཱིཎཱསཝོ ཝཱ སམཱཔཛྫཏི, ཏེསཾ མཾ ཨཉྙཏརོཏི ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརོཏི, སོ ཙ ནཾ ཏཐཱ ཛཱནཱཏི, པཱརཱཛིཀནྟི མཧཱཔཙྩརིསངྑེཔཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

‘‘ཨཏཱིཏབྷཝེ ¶ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ སོཏཱཔནྣོམྷཱི’’ཏི ཝདཏོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཨཏཱིཏཀྑནྡྷཱནཉྷི པརཱམཊྛཏྟཱ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏཱིཏི. སངྑེཔཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨཏཱིཏེ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱིམྷཱི’’ཏི ཝདཏོ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཀུཔྤདྷམྨཏྟཱ ཨིདྷ པན ‘‘ཨཏྠི ཨཀུཔྤདྷམྨཏྟཱཏི ཀེཙི ཝདནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏམྤི ཏཏྠེཝ ‘‘ཨཏཱིཏཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཀཐེནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ ན ཧོཏི, པཙྩུཔྤནྣཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཀཐེནྟསྶེཝ ཧོཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟཾ.

སུདྡྷིཀཝཱརཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༠༠. ཨེཝཾ ཛྷཱནཱདཱིནི དས མཱཏིཀཱཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔནྟོ ཡཾ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདཾ བྷཎཏི, ཏསྶ ཨངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྶེཝ ཝིཏྠཱརསྶ ཝསེན ཙཀྐཔེཡྻཱལཾ བནྡྷནྟོ ཨུལླཔནཱཀཱརཉྩ ཨཱཔཏྟིབྷེདཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུདྡྷིཀཝཱརོ ཝཏྟུཀཱམཝཱརོ པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཝཱརོཏི ཏཡོ མཧཱཝཱརཱ. ཏེསུ ¶ སུདྡྷིཀཝཱརེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ མོཧཱ ཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཔདཾ, ཏཱཝ ཨེཀམེཀསྨིཾ པདེ སམཱཔཛྫིཾ, སམཱཔཛྫཱམི, སམཱཔནྣོ, ལཱབྷཱིམྷི, ཝསཱིམྷི, སཙྪིཀཏཾ མཡཱཏི ཨིམེསུ ཚསུ པདེསུ ཨེཀམེཀཾ པདཾ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི, ཙཏཱུཧི, པཉྩཧི, ཚཧི, སཏྟཧཱཀཱརེཧཱིཏི ཨེཝཾ པཉྩཀྑཏྟུཾ ཡོཛེཏྭཱ སུདྡྷིཀནཡོ ནཱམ ཝུཏྟོ. ཏཏོ པཋམཉྩ ཛྷཱནཾ, དུཏིཡཉྩ ཛྷཱནནྟི ཨེཝཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ ཨེཀམེཀཾ ¶ པདཾ གྷཊེནྟེན སབྦཔདཱནི གྷཊེཏྭཱ ཏེནེཝ ཝིཏྠཱརེན ཁཎྜཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི པུན ཨཱནེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི ན ཡོཛིཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཁཎྜཙཀྐ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏོ དུཏིཡཉྩ ཛྷཱནཾ, ཏཏིཡཉྩ ཛྷཱནནྟི ཨེཝཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ ཨེཀམེཀཾ པདཾ གྷཊེཏྭཱ པུན ཨཱནེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ཏེནེཝ ཝིཏྠཱརེན བདྡྷཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ ཡཐཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན སདྡྷིཾ, ཨེཝཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧིཔི སདྡྷིཾ, ཨེཀམེཀཾ པདཾ གྷཊེཏྭཱ པུན ཨཱནེཏྭཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི སདྡྷིཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ཏེནེཝ ཝིཏྠཱརེན ཨཉྙཱནིཔི ཨེཀཱུནཏིཾས བདྡྷཙཀྐཱནི ཝཏྭཱ ཨེཀམཱུལཀནཡོ ནིཊྛཱཔིཏོ. པཱཋོ པན སངྑེཔེན དསྶིཏོ, སོ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡཐཱ ཙ ཨེཀམཱུལཀོ, ཨེཝཾ དུམཱུལཀཱདཡོཔི སབྦམཱུལཀཔརིཡོསཱནཱ ཙཏུནྣཾ སཏཱནཾ ཨུཔརི པཉྩཏིཾས ནཡཱ ཝུཏྟཱ. སེཡྻཐིདཾ – དྭིམཱུལཀཱ ཨེཀཱུནཏིཾས, ཏིམཱུལཀཱ ཨཊྛཝཱིས, ཙཏུམཱུལཀཱ སཏྟཝཱིས; ཨེཝཾ པཉྩམཱུལཀཱདཡོཔི ཨེཀེཀཾ ཨཱུནཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཏིཾསམཱུལཀཱ, ཏཱཝ ཝེདིཏབྦཱ. པཱཋེ པན ཏེསཾ ནཱམམྤི སངྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སབྦམཱུལཀ’’ནྟི ཏིཾསམཱུལཀནཡོ ཨེཀོ དསྶིཏོ. ཡསྨཱ ཙ སུཉྙཱགཱརཔདཾ ཛྷཱནེན ཨགྷཊིཏཾ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ¶ མོཧཱ ཙིཏྟཾ ¶ ཝིནཱིཝརཎཔདཔརིཡོསཱནཱཡེཝ སབྦཏྠ ཡོཛནཱ དསྶིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིཧི གྷཊེཏྭཱ ཝཱ ཨགྷཊེཏྭཱ ཝཱ སམཱཔཛྫིནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུལླཔཏོ མོཀྑོ ནཏྠི, པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏིཡེཝཱཏི.

ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ དསྶནཝསེན ཝུཏྟེ ཙ པནེཏསྨིཾ སུདྡྷིཀམཧཱཝཱརེ ཨཡཾ སངྑེཔཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱིཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདསྶ ཨངྒབྷཱུཏེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི. པུབྦེཝསྶ ཧོཏཱིཏི པུབྦབྷཱགེཡེཝ ཨསྶ པུགྒལསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི. བྷཎནྟསྶ ཧོཏཱིཏི བྷཎམཱནསྶ ཧོཏི. བྷཎིཏསྶ ཧོཏཱིཏི བྷཎིཏེ ཨསྶ ཧོཏི, ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏསྨིཾ ཝུཏྟེ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྷཎིཏསྶཱཏི ཝུཏྟཝཏོ ནིཊྛིཏཝཙནསྶ ཧོཏཱིཏི. ཡོ ཨེཝཾ པུབྦབྷཱགེཔི ཛཱནཱཏི, བྷཎནྟོཔི ཛཱནཱཏི, པཙྪཱཔི ཛཱནཱཏི, ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི སོ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི’’ནྟི བྷཎནྟོ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. ཀིཉྩཱཔི དསྶིཏོ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཏྠ ཝིསེསོ – པུཙྪཱ ཏཱཝ ཧོཏི ‘‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’ནྟི པུབྦབྷཱགོ ཨཏྠི, ‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’ནྟི པཙྪཱབྷཱགོ ནཏྠི, ཝུཏྟམཏྟམེཝ ཧི ཀོཙི པམུསྶཏི, ཀིཾ ཏསྶ པཱརཱཛིཀཾ ཧོཏི, ན ཧོཏཱི’’ཏི? སཱ ཨེཝཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝིསྶཛྫིཏཱ – པུབྦབྷཱགེ ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཙ བྷཎནྟསྶ ¶ ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཙ ཛཱནཏོ པཙྪཱབྷཱགེ ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ན སཀྐཱ ན བྷཝིཏུཾ. སཙེཔི ན ཧོཏི པཱརཱཛིཀམེཝ. པུརིམམེཝ ཧི ཨངྒདྭཡཾ པམཱཎཾ. ཡསྶཱཔི པུབྦབྷཱགེ ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཨཱབྷོགོ ནཏྠི, བྷཎནྟོ པན ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི, བྷཎིཏེཔི ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཛཱནཱཏི, སོ ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོ. པུབྦབྷཱགོ ཧི པམཱཎཏརོ. ཏསྨིཾ ཨསཏི དཝཱ བྷཎིཏཾ ཝཱ རཝཱ བྷཎིཏཾ ཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཏཾཉཱཎཏཱ ཙ ཉཱཎསམོདྷཱནཉྩ པརིཙྩཛིཏབྦཾ. ཏཾཉཱཎཏཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱཏི ¶ ཡེན ཙིཏྟེན ‘‘མུསཱ བྷཎིསྶ’’ནྟི ཛཱནཱཏི, ཏེནེཝ ‘‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’ཏི ཙ ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཙ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀཙིཏྟེནེཝ ཏཱིསུ ཁཎེསུ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཡཾ ཏཾཉྙཎཏཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱ, ན ཧི སཀྐཱ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན ཏཾ ཙིཏྟཾ ཛཱནིཏུཾ ཡཐཱ ན སཀྐཱ ཏེནེཝ ཨསིནཱ སོ ཨསི ཚིནྡིཏུནྟི. པུརིམཾ པུརིམཾ པན ཙིཏྟཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ ཙིཏྟསྶ ཏཐཱ ཨུཔྤཏྟིཡཱ པཙྩཡོ ཧུཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པམཱཎཾ པུབྦབྷཱགོཝ, ཏསྨིཾ སཏི ན ཧེསྶཏི;

སེསདྭཡནྟི ནཏྠེཏ, མིཏི ཝཱཙཱ ཏིཝངྒིཀཱ’’ཏི.

‘‘ཉཱཎསམོདྷཱནཾ ¶ པརིཙྩཛིཏབྦ’’ནྟི ཨེཏཱནི ཏཱིཎི ཙིཏྟཱནི ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ན གཧེཏབྦཱནི. ཨིདཉྷི ཙིཏྟཾ ནཱམ –

ཨནིརུདྡྷམྷི པཋམེ, ན ཨུཔྤཛྫཏི པཙྪིམཾ;

ནིརནྟརུཔྤཛྫནཏོ, ཨེཀཾ ཝིཡ པཀཱསཏི.

ཨིཏོ པརཾ པན ཡྭཱཡཾ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫི’’ནྟི སམྤཛཱནམུསཱ བྷཎཏི, ཡསྨཱ སོ ‘‘ནཏྠི མེ པཋམཾ ཛྷཱན’’ནྟི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ཏསྶ ཧི ཨཏྠེཝཱཡཾ ལདྡྷི. ཏཐཱ ‘‘ནཏྠི མེ པཋམཾ ཛྷཱན’’ནྟི ཨེཝམསྶ ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙ. ཨེཝཾསབྷཱཝམེཝ ཙསྶ ཙིཏྟཾ ‘‘ནཏྠི མེ པཋམཾ ཛྷཱན’’ནྟི. ཡདཱ པན མུསཱ ཝཏྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ ཏཾ དིཊྛིཾ ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཧ ཁནྟིཾ ཝཱ དིཊྛིཁནྟཱིཧི སདྡྷིཾ རུཙིཾ ཝཱ, དིཊྛིཁནྟིརུཙཱིཧི སདྡྷིཾ བྷཱཝཾ ཝཱ ཝིནིདྷཱཡ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ བྷཎཏི, ཏསྨཱ ཏེསམྤི ཝསེན ཨངྒབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པརིཝཱརེ ཙ ‘‘ཨཊྛངྒིཀོ ¶ མུསཱཝཱདོ’’ཏི (པཊི. ༣༢༨) ཝུཏྟཏྟཱ ཏཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཱཡ སཉྙཱཡ སདྡྷིཾ ཨཉྙོཔི ཨིདྷ ‘‘ཨཊྛཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏི ཨེཀོ ¶ ནཡོ ཡོཛེཏབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ ཝིནིདྷཱཡ དིཊྛིནྟི བལཝདྷམྨཝིནིདྷཱནཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིནིདྷཱཡ ཁནྟིནྟིཨཱདཱིནི ཏཏོ དུབྦལདུབྦལཱནཾ ཝིནིདྷཱནཝསེན. ཝིནིདྷཱཡ སཉྙནྟི ཨིདཾ པནེཏྠ སབྦདུབྦལདྷམྨཝིནིདྷཱནཾ. སཉྙཱམཏྟམྤི ནཱམ ཨཝིནིདྷཱཡ སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཡསྨཱ པན ‘‘སམཱཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནཱགཏཝཙནེན པཱརཱཛིཀཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘སམཱཔཛྫི’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨཏཱིཏཝཏྟམཱནཔདཱནེཝ པཱཋེ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༢༠༧. ཨིཏོ པརཾ སབྦམྤི ཨིམསྨིཾ སུདྡྷིཀམཧཱཝཱརེ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ན ཧེཏྠ ཏཾ ཨཏྠི – ཡཾ ཨིམིནཱ ཝིནིཙྪཡེན ན སཀྐཱ བྷཝེཡྻ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཋཔེཏྭཱ ཀིལེསཔྤཧཱནཔདསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘རཱགོ མེ ཙཏྟོ ཝནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ. སྭཱཡཾ ཝུཙྩཏི – ཨེཏྠ ཧི ཙཏྟོཏི ཨིདཾ སཀབྷཱཝཔརིཙྩཛནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཝནྟོཏི ཨིདཾ པུན ཨནཱདིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན. མུཏྟོཏི ཨིདཾ སནྟཏིཏོ ཝིམོཙནཝསེན. པཧཱིནོཏི ཨིདཾ མུཏྟསྶཱཔི ཀྭཙི ཨནཝཊྛཱནདསྶནཝསེན. པཊིནིསྶཊྛོཏི ཨིདཾ པུབྦེ ཨཱདིནྣཔུབྦསྶ པཊིནིསྶགྒདསྶནཝསེན. ཨུཀྑེཊིཏོཏི ཨིདཾ ཨརིཡམགྒེན ཨུཏྟཱསིཏཏྟཱ པུན ཨནལླཱིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན. སྭཱཡམཏྠོ སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦོ ¶ . སམུཀྑེཊིཏོཏི ཨིདཾ སུཊྛུ ཨུཏྟཱསེཏྭཱ ཨཎུསཧགཏསྶཱཔི པུན ཨནལླཱིཡནབྷཱཝདསྶནཝསེན ཝུཏྟནྟི.

སུདྡྷིཀཝཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝཏྟུཀཱམཝཱརཀཐཱ

༢༡༥. ཝཏྟུཀཱམཝཱརེཔི ‘‘ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ, ཝཱརཔེཡྻཱལཔྤབྷེདོ ཙ སབྦོ ཨིདྷ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཉྷི ཡཾ ‘‘མཡཱ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཏྟུཀཱམེན ཨཉྙཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ནཏྠི མཡ྄ཧཾ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨོཀཱསགཝེསཀཱནཾ པཱཔཔུགྒལཱནཾ ཨོཀཱསནིསེདྷནཏྠཾ ཝུཏྟོ. ཡཐེཝ ཧི ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཔདེསུ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཝདནྟོཔི ཁེཏྟེ ཨོཏིཎྞཏྟཱ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱཏཀོཝ ¶ ཧོཏི; ཨེཝཾ ¶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཔདེསུ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀཾ ཝཏྟུཀཱམོ ཏཏོ ཨཉྙཾ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཝདནྟོཔི ཁེཏྟེ ཨོཏིཎྞཏྟཱ པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏི. སཙེ ཡསྶ ཝདཏི, སོ ཏམཏྠཾ ཏངྑཎཉྙེཝ ཛཱནཱཏི. ཛཱནནལཀྑཎཉྩེཏྠ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཧཏྠམུདྡཱཡ སཱིསཾ ན ཨོཏརཏི. ཨིདཾ ཨབྷཱུཏཱརོཙནཾ ཧཏྠམུདྡཱཡཔི ཨོཏརཏི. ཡོ ཧི ཧཏྠཝིཀཱརཱདཱིཧིཔི ཨངྒཔཙྩངྒཙོཔནེཧི ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཝིཉྙཏྟིཔཐེ ཋིཏསྶ པུགྒལསྶ ཨཱརོཙེཏི, སོ ཙ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, པཱརཱཛིཀོཝ ཧོཏི. ཨཐ པན ཡསྶ ཨཱརོཙེཏི, སོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཀི ཨཡཾ བྷཎཏཱི’’ཏི, སཾསཡཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫཏི, ཙིརཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཝཱ པཙྪཱ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤཊིཝིཛཱནནྟོ ཨིཙྩེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛཱནནྟསྶ ཝུཏྟེ ཐུལླཙྩཡཾ ཧོཏི. ཡོ པན ཛྷཱནཱདཱིནི ཨཏྟནོ ཨདྷིགམཝསེན ཝཱ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱདིཝསེན ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, ཀེཝལཾ ཛྷཱནནྟི ཝཱ ཝིམོཀྑོཏི ཝཱ ཝཙནམཏྟམེཝ སུཏཾ ཧོཏི, སོཔི ཏེན ཝུཏྟེ ‘‘ཛྷཱནཾ ཀིར སམཱཔཛྫིནྟི ཨེས ཝདཏཱི’’ཏི ཡདི ཨེཏྟཀམཏྟམྤི ཛཱནཱཏི, ཛཱནཱཏིཙྩེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཏསྶ ཝུཏྟེ པཱརཱཛིཀམེཝ. སེསོ ཨེཀསྶ ཝཱ དྭིནྣཾ ཝཱ བཧཱུནཾ ཝཱ ནིཡམིཏཱནིཡམིཏཝསེན ཝིསེསོ སབྦོ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཝཏྟུཀཱམཝཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཝཱརཀཐཱ

༢༢༠. པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཝཱརེཔི ¶ – སབྦཾ ཝཱརཔེཡྻཱལབྷེདཾ པུབྦེ ཨཱགཏཔདཱནཉྩ ཨཏྠཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཉཏྭཱ པཱལི༹ཀྐམོ ཏཱཝ ཨེཝཾ ཛཱནིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཧི ‘‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ ཝསི, ཡོ ཏེ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫི, ཡོ ཏེ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫི, ཡོ ཏེ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫི, ཡོ ཏེ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཱི’’ཏི ཨིམེ པཉྩ པཙྩཏྟཝཙནཝཱརཱ, ‘‘ཡེན ཏེ ཝིཧཱརོ པརིབྷུཏྟོ’’ཏིཨཱདཡོ པཉྩ ཀརཎཝཙནཝཱརཱ, ‘‘ཡཾ ཏྭཾ ཨཱགམྨ ཝིཧཱརཾ ཨདཱསཱི’’ཏིཨཱདཡོ པཉྩ ཨུཔཡོགཝཙནཝཱརཱ ཝུཏྟཱ ¶ , ཏེསཾ ཝསེན ཨིདྷ ཝུཏྟེན སུཉྙཱགཱརཔདེན སདྡྷིཾ པུབྦེ ཝུཏྟེསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ སབྦཔདེསུ ¶ ཝཱརཔེཡྻཱལབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ, ཡེན ཏེ ཝིཧཱརོ, ཡཾ ཏྭཾ ཨཱགམྨ ཝིཧཱར’’ནྟི ཨེཝཾ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཏྟཱ པན ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཙ ཨཝུཏྟཏྟཱ པཊིཝིཛཱནནྟསྶ ཝུཏྟེཔི ཨིདྷ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨཔཊིཝིཛཱནནྟསྶ དུཀྐཊནྟི ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨནཱཔཏྟིབྷེདཀཐཱ

ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརཝསེན ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཱཔཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨདྷིམཱནེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨདྷིམཱནེནཱཏི ཨདྷིགཏམཱནེན སམུདཱཙརནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཏི ཀོཧཉྙེ ཨིཙྪཱཙཱརེ ཨཋཏྭཱ ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ སནྟིཀེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀཱདཡོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱཨེཝ. ཨིདྷ པན ཨཱདིཀམྨིཀཱ ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡཱ བྷིཀྑཱུ. ཏེསཾ ཨནཱཔཏྟཱིཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ – ཧཏྠམུདྡཱཡ ཨཱརོཙེནྟསྶ ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཙཱིབྷེདེན ཨཱརོཙེནྟསྶ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཨུབྷཡཾ ཀརོནྟསྶ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནཾ ཧསནྟོཔི ཧི སོམནསྶིཀོ ཨུལླཔཏི བྷཱཡནྟོཔི མཛ྄ཛྷཏྟོཔཱིཏི.

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༢༢༣. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ – ཨདྷིམཱནཝཏྠུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡཝཏྠུསྨིཾ ¶ – པཎིདྷཱཡཱཏི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ. ཨེཝཾ མཾ ཛནོ སམྦྷཱཝེསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨརཉྙེ ཝསནྟཾ མཾ ཛནོ ཨརཧཏྟེ ཝཱ སེཀྑབྷཱུམིཡཾ ཝཱ སམྦྷཱཝེསྶཏི, ཏཏོ ལོཀསྶ སཀྐཏོ བྷཝིསྶཱམི གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོཏི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཝཾ པཎིདྷཱཡ ‘‘ཨརཉྙེ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟསྶ པདཝཱརེ པདཝཱརེ དུཀྐཊཾ. ཏཐཱ ཨརཉྙེ ཀུཊིཀརཎཙངྐམནནིསཱིདནནིཝཱསནཔཱཝུརཎཱདཱིསུ སབྦཀིཙྩེསུ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ¶ ཨརཉྙེ ན ཝསིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཝསནྟོ ཧི སམྦྷཱཝནཾ ལབྷཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡོ པན སམཱདིནྣདྷུཏངྒོ ¶ ‘‘དྷུཏངྒཾ རཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘གཱམནྟེ མེ ཝསཏོ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཔཏི, ཨརཉྙཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨརཉྙེ ཏིཎྞཾ ཝིཝེཀཱནཾ ཨཉྙཏརཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ན ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨརཉྙཝཱསོ ནཱམ བྷགཝཏཱ པསཏྠོ, མཡི ཙ ཨརཉྙེ ཝསནྟེ བཧཱུ སབྲཧྨཙཱརིནོ གཱམནྟཾ ཧིཏྭཱ ཨཱརཉྙཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཨནཝཛྫཝཱསཾ ཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏེན ཝསིཏབྦཾ.

ཏཏིཡཝཏྠུསྨིམྤི – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱདཱིནི སཎྛཔེཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཀིཙྩཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བྷོཛནཔརིཡོསཱནཾ ཏཱཝ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. སམྦྷཱཝནཾ ལབྷཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ དུཀྐཊམེཝ. ཁནྡྷཀཝཏྟསེཁིཡཝཏྟཔརིཔཱུརཎཏྠཾ པན སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནཏྠཾ ཝཱ པཱསཱདིཀེཧི ཨབྷིཀྐམཔཊིཀྐམཱདཱིཧི པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཨནུཔཝཛྫོ ཝིཉྙཱུནནྟི.

ཙཏུཏྠཔཉྩམཝཏྠཱུསུ – ‘‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ ཝསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཨཝུཏྟཏྟཱ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི. ཨཏྟུཔནཱཡིཀམེཝ ཧི སམུདཱཙརནྟསྶ པཱརཱཛིཀཾ ཝུཏྟཾ.

པཎིདྷཱཡ ཙངྐམཱིཏིཨཱདཱིནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱནེཝ.

སཾཡོཛནཝཏྠུསྨིཾ – སཾཡོཛནཱ པཧཱིནཱཏིཔི ‘‘དས སཾཡོཛནཱ པཧཱིནཱ’’ཏིཔི ‘‘ཨེཀཾ སཾཡོཛནཾ པཧཱིན’’ནྟིཔི ཝདཏོ ཀིལེསཔྤཧཱནམེཝ ཨཱརོཙིཏཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱརཱཛིཀཾ.

༢༢༤. རཧོཝཏྠཱུསུ – རཧོ ཨུལླཔཏཱིཏི ‘‘རཧོགཏོ ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི ཝདཏི, ན མནསཱ ཙིནྟིཏམེཝ ཀརོཏི. ཏེནེཏྠ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ.

ཝིཧཱརཝཏྠུ ¶ ཨུཔཊྛཱནཝཏྠུ ཙ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༢༢༥. ན དུཀྐརཝཏྠུསྨིཾ – ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཡཾ ལདྡྷི – ‘‘ཨརིཡཔུགྒལཱཝ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ’’ཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡེ ཁོ ཏེ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཏེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུ’’ནྟི. ཡསྨཱ ཙསྶ ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘སཱིལཝཏཱ ¶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀེན ན དུཀྐརཾ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱཏུཾ, པཊིབལོ སོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུ’’ནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཧ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཝཱིརིཡཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཨཱརཱདྷནཱིཡོཏི སཀྐཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ སམྤཱདེཏུཾ ནིབྦཏྟེཏུནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

མཙྩུཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཡསྶ ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ བྷཱཡེཡྻ. མཡ྄ཧཾ པན ཨཝིཔྤཊིསཱརཝཏྠུཀཱནི པརིསུདྡྷཱནི སཱིལཱནི, སྭཱཧཾ ཀིཾ མརཎསྶ བྷཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘‘ནཱཧཾ ཨཱཝུསོ མཙྩུནོ བྷཱཡཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཝིཔྤཊིསཱརཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏོ པརཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཝཱིརིཡཝཏྠུསདིསཱནེཝ.

ཝེདནཱཝཏྠཱུསུཔཋམསྨིཾ ཏཱཝ སོ བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱནབལེན ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཾ ཋཏྭཱ ‘‘ནཱཝུསོ སཀྐཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཨདྷིཝཱསེཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

དུཏིཡེ པན ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ནཱཝུསོ སཀྐཱ པུཐུཛྫནེནཱ’’ཏི པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཏྟཱ ཐུལླཙྩཡཾ.

༢༢༦. བྲཱཧྨཎཝཏྠཱུསུསོ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ན ཀེཝལཾ ‘‘ཨཱཡནྟུ བྷོནྟོ ཨརཧནྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཾ ཡཾ པནསྶ ཝཙནཾ མུཁཏོ ནིགྒཙྪཏི, སབྦཾ ‘‘ཨརཧནྟཱནཾ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཐ, པཱདོདཀཾ དེཐ, ཨརཧནྟོ པཱདེ དྷོཝནྟཱུ’’ཏི ཨརཧནྟཝཱདཔཊིསཾཡུཏྟཾཡེཝ. ཏཾ པནསྶ པསཱདབྷཉྙཾ སདྡྷཱཙརིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱབལེན སམུསྶཱཧིཏསྶ ཝཙནཾ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱཔཏྟི, བྷིཀྑཝེ, པསཱདབྷཉྙེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཝུཙྩམཱནེན པན བྷིཀྑུནཱ ན ཧཊྛཏུཊྛེནེཝ པཙྩཡཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཱ, ‘‘ཨརཧཏྟསམྤཱཔིཀཾ པཊིཔདཾ པརིཔཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི.

ཨཉྙབྱཱཀརཎཝཏྠཱུནིསཾཡོཛནཝཏྠུསདིསཱནེཝ. ཨགཱརཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ གིཧིབྷཱཝེ ཨནཏྠིཀཏཱཡ ¶ ཨནཔེཀྑཏཱཡ ‘‘ཨབྷབྦོ ཁོ ཨཱཝུསོ མཱདིསོ’’ཏི ཨཱཧ, ན ཨུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡེན. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

༢༢༧. ཨཱཝཊཀཱམཝཏྠུསྨིཾ ¶ སོ བྷིཀྑུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཙ ཀིལེསཀཱམེསུ ཙ ལོཀིཡེནེཝ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ནིརཔེཀྑོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝཊཱ མེ ཨཱཝུསོ ཀཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱཝཊཱཏི ¶ ཨཱཝཱརིཏཱ ནིཝཱརིཏཱ, པཊིཀྑིཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཨབྷིརཏིཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ སཱསནེ ཨནུཀྐཎྛིཏབྷཱཝེན ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིསུ ཙ ཨབྷིརཏབྷཱཝེན ‘‘ཨབྷིརཏོ ཨཧཾ ཨཱཝུསོ པརམཱཡ ཨབྷིརཏིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ, ན ཨུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡེན. ཏེནསྶ ཨནཱཔཏྟི.

པཀྐམནཝཏྠུསྨིཾ ཡོ ཨིམམྷཱ ཨཱཝཱསཱ པཋམཾ པཀྐམིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཝཱསཾ ཝཱ མཎྜཔཾ ཝཱ སཱིམཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཋཱནཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཏཱཡ ཀཏིཀཱཡ ཡོ ‘‘མཾ ཨརཧཱཏི ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཏམྷཱ ཋཱནཱ པཋམཾ པཀྐམཏི, པཱརཱཛིཀོ ཧོཏི. ཡོ པན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཝཱ ཀིཙྩེན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཝཱ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན བྷིཀྑཱཙཱརཏྠཾ ཝཱ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱནཾ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཨཉྙེན ཝཱ ཏཱདིསེན ཀརཎཱིཡེན ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གཙྪཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེཔིསྶ ཨེཝཾ གཏསྶ པཙྪཱ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི ‘‘ན དཱནཱཧཾ ཏཏྠ གམིསྶཱམི ཨེཝཾ མཾ ཨརཧཱཏི སམྦྷཱཝེསྶནྟཱི’’ཏི ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ཡོཔི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡམནསིཀཱརཱདིཝསེན ཨཉྙཝིཧིཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཙོརཱདཱིཧི ཝཱ ཨནུབདྡྷོ མེགྷཾ ཝཱ ཨུཊྛིཏཾ དིསྭཱ ཨནོཝསྶཀཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཡཱནེན ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཱ གཙྪནྟོཔི པཱརཱཛིཀཾ ནཱཔཛྫཏི, པདགམནེནེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཏམྤི ཡེཧི སཧ ཀཏིཀཱ ཀཏཱ, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཔུབྦཾཨཙརིམཾ གཙྪནྟོ ནཱཔཛྫཏི. ཨེཝཾ གཙྪནྟཱ ཧི སབྦེཔི ཨཉྙམཉྙཾ རཀྑནྟི. སཙེཔི མཎྜཔརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ ཀིཉྩི ཋཱནཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨེཏྠ ནིསཱིདཏི ཝཱ ཙངྐམཏི ཝཱ, ཏཾ ཨརཧཱཏི ཛཱནིསྶཱམ’’ པུཔྥཱནི ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨིམཱནི གཧེཏྭཱ པཱུཛཾ ཀརིསྶཏི, ཏཾ ཨརཧཱཏི ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཀཏིཀཱ ཀཏཱ ཧོཏི, ཏཏྲཱཔི ཨིཙྪཱཙཱརཝསེན ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ. སཙེཔི ཨུཔཱསཀེན ཨནྟརཱམགྒེ ཝིཧཱརོ ཝཱ ཀཏོ ཧོཏི, ཙཱིཝརཱདཱིནི ཝཱ ཋཔིཏཱནི ཧོནྟི, ‘‘ཡེ ཨརཧནྟོ ཏེ ཨིམསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝསནྟུ, ཙཱིཝརཱདཱིནི ཙ གཎྷནྟཱུ’’ཏི. ཏཏྲཱཔི ཨིཙྪཱཙཱརཝསེན ཝསནྟསྶ ཝཱ ཙཱིཝརཱདཱིནི ཝཱ གཎྷནྟསྶ པཱརཱཛིཀམེཝ ¶ . ཨེཏཾ པན ཨདྷམྨིཀཀཏིཀཝཏྟཾ ¶ , ཏསྨཱ ན ཀཱཏབྦཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཏེམཱསབྦྷནྟརེ ¶ སབྦེཝ ཨཱརཉྙཀཱ ཧོནྟུ, པིཎྜཔཱཏིཀངྒཱདིཨཝསེསདྷུཏངྒདྷརཱ ཝཱ ཨཐ ཝཱ སབྦེཝ ཁཱིཎཱསཝཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདི. ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ ཧི བྷིཀྑཱུ སནྣིཔཏནྟི. ཏཏྠ ཀེཙི དུབྦལཱ ཨཔྤཐཱམཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཝཏྟཾ ཨནུཔཱལེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔམྤི ཝཏྟཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ‘‘ཨིམཾ ཏེམཱསཾ སབྦེཧེཝ ན ཨུདྡིསིཏབྦཾ, ན པརིཔུཙྪིཏབྦཾ, ན པབྦཱཛེཏབྦཾ, མཱུགབྦཏཾ གཎྷིཏབྦཾ, བཧི སཱིམཊྛསྶཱཔི སངྒྷལཱབྷོ དཱཏབྦོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ པན ན ཀཱཏབྦམེཝ.

༢༢༨. ལཀྑཎསཾཡུཏྟེ ཡྭཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཙ ལཀྑཎོཏི ལཀྑཎཏྠེརོ ཝུཏྟོ, ཨེས ཛཊིལསཧསྶསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱཡ ཨུཔསམྤནྣོ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡཱཝསཱནེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨེཀོ མཧཱསཱཝཀོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ པནེས ལཀྑཎསམྤནྣེན སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརེན བྲཧྨསམེན ཨཏྟབྷཱཝེན སམནྣཱགཏོ, ཏསྨཱ ལཀྑཎོཏི སངྑཾ གཏོ. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ པན པབྦཛིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ དུཏིཡོ ཨགྒསཱཝཀོ.

སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི མནྡཧསིཏཾ པཱཏུཨཀཱསི, པཀཱསཡི དསྶེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ པན དིསྭཱ ཐེརོ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི? ཨུཔརི པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཾ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཾ ཨེཀཾ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟཾ སཏྟཾ དིསྭཱ, ཏཉྩ ཁོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ, ན པསཱདཙཀྑུནཱ. པསཱདཙཀྑུསྶ ཧི ཨེཏེ ཨཏྟབྷཱཝཱ ན ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཨེཝརཱུཔཾ པན ཨཏྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཀཱརུཉྙེ ཀཱཏབྦེ ཀསྨཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི? ཨཏྟནོ ཙ བུདྡྷཉཱཎསྶ ཙ སམྤཏྟིསམནུསྶརཎཏོ. ཏཉྷི དིསྭཱ ཐེརོ ‘‘ཨདིཊྛསཙྩེན ནཱམ པུགྒལེན པཊིལབྷིཏབྦཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཏྟབྷཱཝཱ མུཏྟོ ཨཧཾ, ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ’’ཏི ཨཏྟནོ ཙ སམྤཏྟིཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཨཧོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ¶ ཉཱཎསམྤཏྟི, ཡོ ‘ཀམྨཝིཔཱཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻོ; ན ཙིནྟེཏབྦོ’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧) དེསེསི, པཙྩཀྑཾ ཝཏ ཀཏྭཱ བུདྡྷཱ དེསེནྟི, སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཉཱཎསམྤཏྟིཉྩ སརིཏྭཱ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསཱིཏི. ཡསྨཱ པན ཁཱིཎཱསཝཱ ནཱམ ན ཨཀཱརཎཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ལཀྑཎཏྠེརོ པུཙྪི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཱཝུསོ མོགྒལླཱན ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡཱ’’ཏི. ཐེརོ པན ཡསྨཱ ཡེཧི ཨཡཾ ཨུཔཔཏྟི སཱམཾ ཨདིཊྛཱ, ཏེ དུསྶདྡྷཱཔཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ བྷགཝནྟཾ སཀྑིཾ ཀཏྭཱ བྱཱཀཱཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ ¶ . ཏཏོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པུཊྛོ ‘‘ཨིདྷཱཧཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ ¶ ཨཊྛིཀསངྑལིཀནྟི སེཏཾ ནིམྨཾསལོཧིཏཾ ཨཊྛིསངྒྷཱཏཾ. གིཛ྄ཛྷཱཔི ཀཱཀཱཔི ཀུལལཱཔཱིཏི ཨེཏེཔི ཡཀྑགིཛ྄ཛྷཱ ཙེཝ ཡཀྑཀཱཀཱ ཙ ཡཀྑཀུལལཱ ཙ པཙྩེཏབྦཱ. པཱཀཏིཀཱནཾ པན གིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨཱཔཱཐམྤི ཨེཏཾ རཱུཔཾ ནཱགཙྪཏི. ཨནུཔཏིཏྭཱ ཨནུཔཏིཏྭཱཏི ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ. ཝིཏུཌེནྟཱིཏི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཝིཏུདེནྟཱིཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨསིདྷཱརཱུཔམེཧི ཏིཁིཎེཧི ལོཧཏུཎྜེཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ སུདཾ ཨཊྚསྶརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཏྠ སུདནྟི ནིཔཱཏོ, སཱ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱ ཨཊྚསྶརཾ ཨཱཏུརསྶརཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཀུསལཝིཔཱཀཱནུབྷཝནཏྠཾ ཀིར ཡོཛནཔྤམཱཎཱཔི ཏཱདིསཱ ཨཏྟབྷཱཝཱ ནིབྦཏྟནྟི, པསཱདུསྶདཱ ཙ ཧོནྟི པཀྐགཎྜསདིསཱ; ཏསྨཱ སཱ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱ བལཝཝེདནཱཏུརཱ ཏཱདིསཾ སརམཀཱསཱིཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ‘‘ཝཊྚགཱམིཀསཏྟཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཏྟབྷཱཝཱ ན མུཙྩནྟཱི’’ཏི སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ དྷམྨསཾཝེགཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨཱཝུསོ ཨེཏདཧོསི; ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ བྷོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཡེསཾ སཱ པེཏཱུཔཔཏྟི ཨཔྤཙྩཀྑཱ, ཏེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ¶ . བྷགཝཱ པན ཐེརསྶཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཙཀྑུབྷཱུཏཱ ཝཏ བྷིཀྑཝེ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑུ བྷཱུཏཾ ཛཱཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཏེསནྟི ཙཀྑུབྷཱུཏཱ; བྷཱུཏཙཀྑུཀཱ ཨུཔྤནྣཙཀྑུཀཱ, ཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཝིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཏྲ ཧི ནཱམཱཏི ཨེཏྠ ཡཏྲཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. ཏཏྲཱཡམཏྠཡོཛནཱ; ཡསྨཱ ནཱམ སཱཝཀོཔི ཨེཝརཱུཔཾ ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ སཀྑིཾ ཝཱ ཀརིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘ཙཀྑུབྷཱུཏཱ ཝཏ བྷིཀྑཝེ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟི, ཉཱཎབྷཱུཏཱ ཝཏ བྷིཀྑཝེ སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

པུབྦེཝ མེ སོ བྷིཀྑཝེ སཏྟོ དིཊྛོཏི བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉཱཎཔྤཊིཝེདྷེན ཨཔྤམཱཎེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཔྤམཱཎེ སཏྟནིཀཱཡེ བྷཝགཏིཡོནིཋིཏིནིཝཱསེ ཙ པཙྩཀྑཾ ཀརོནྟེན མཡཱ པུབྦེཝ སོ སཏྟོ དིཊྛོཏི ཝདཏི.

གོགྷཱཏཀོཏི ¶ གཱཝོ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨཊྛིཏོ མཾསཾ མོཙེཏྭཱ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཀཔྤནཀསཏྟོ. ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེནཱཏི ཏསྶ ནཱནཱཙེཏནཱཧི ཨཱཡཱུཧིཏསྶ ཨཔརཱཔརིཡཀམྨསྶ. ཏཏྲ ཧི ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ནརཀེ པཊིསནྡྷི ཛནིཏཱ, ཏསྶཱ ཝིཔཱཀེ པརིཀྑཱིཎེ ཨཝསེསཀམྨཾ ཝཱ ཀམྨནིམིཏྟཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པུན པེཏཱདཱིསུ པཊིསནྡྷི ནིབྦཏྟཏི, ཏསྨཱ སཱ པཊིསནྡྷི ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ ཝཱ ཨཱརམྨཎསབྷཱགཏཱཡ ཝཱ ‘‘ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ¶ ཝིཔཱཀཱཝསེསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཉྩ སཏྟོ ཨེཝཾ ཨུཔཔནྣོ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེནཱ’’ཏི. ཏསྶ ཀིར ནརཀཱ ཙཝནཀཱལེ ནིམྨཾསཀཏཱནཾ གུནྣཾ ཨཊྛིརཱསི ཨེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. སོ པཊིཙྪནྣམྤི ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཉྙཱུནཾ པཱཀཊཾ ཝིཡ ཀརོནྟོ ཨཊྛིསངྑལིཀཔེཏོ ཛཱཏོ.

༢༢༩. མཾསཔེསིཝཏྠུསྨིཾ ¶ གོགྷཱཏཀོཏི གོམཾསཔེསིཡོ ཀཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ ཝལླཱུརཝིཀྐཡེན ཨནེཀཱནི ཝསྶཱནི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏེནསྶ ནརཀཱ ཙཝནཀཱལེ མཾསཔེསིཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. སོ མཾསཔེསིཔེཏོ ཛཱཏོ.

མཾསཔིཎྜཝཏྠུསྨིཾ སོ སཱཀུཎིཀོ སཀུཎེ གཧེཏྭཱ ཝིཀྐིཎནཀཱལེ ནིཔྤཀྑཙམྨེ མཾསཔིཎྜམཏྟེ ཀཏྭཱ ཝིཀྐིཎནྟོ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏེནསྶ ནརཀཱ ཙཝནཀཱལེ མཾསཔིཎྜོཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. སོ མཾསཔིཎྜཔེཏོ ཛཱཏོ.

ནིཙྪཝིཝཏྠུསྨིཾ ཏསྶ ཨོརབྦྷིཀསྶ ཨེལ༹ཀེ ཝདྷིཏྭཱ ནིཙྩམྨེ ཀཏྭཱ ཀཔྤིཏཛཱིཝིཀསྶ པུརིམནཡེནེཝ ནིཙྩམྨཾ ཨེལ༹ཀསརཱིརཾ ནིམིཏྟམཧོསི. སོ ནིཙྪཝིཔེཏོ ཛཱཏོ.

ཨསིལོམཝཏྠུསྨིཾ སོ སཱུཀརིཀོ དཱིགྷརཏྟཾ ནིཝཱཔཔུཊྛེ སཱུཀརེ ཨསིནཱ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཏེནསྶ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀབྷཱཝོཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨསིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

སཏྟིལོམཝཏྠུསྨིཾ སོ མཱགཝིཀོ ཨེཀཾ མིགཉྩ སཏྟིཉྩ གཧེཏྭཱ ཝནཾ གནྟྭཱ ཏསྶ མིགསྶ སམཱིཔཾ ཨཱགཏཱགཏེ མིགེ སཏྟིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེསི, ཏསྶ སཏྟིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷནཀབྷཱཝོཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ སཏྟིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

ཨུསུལོམཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཀཱརཎིཀོཏི རཱཛཱཔརཱདྷིཀེ ཨནེཀཱཧི ཀཱརཎཱཧི པཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཝསཱནེ ཀཎྜེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརཎཀཔུརིསོ. སོ ཀིར ཨསུཀསྨིཾ པདེསེ ཝིདྡྷོ མརཏཱིཏི ཉཏྭཱཝ ཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶེཝཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ ནརཀེ ཨུཔྤནྣསྶ ཏཏོ པཀྐཱཝསེསེན ཨིདྷཱུཔཔཏྟིཀཱལེ ཨུསུནཱ ཝིཛ྄ཛྷནབྷཱཝོཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨུསུལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

སཱུཙིལོམཝཏྠུསྨིཾ སཱརཐཱིཏི ཨསྶདམཀོ. གོདམཀོཏིཔི ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾཝུཏྟཾ. ཏསྶ པཏོདསཱུཙིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷནབྷཱཝོཡེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ སཱུཙིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

དུཏིཡསཱུཙིལོམཝཏྠུསྨིཾ ¶ སཱུཙཀོཏི པེསུཉྙཀཱརཀོ ¶ . སོ ཀིར མནུསྶེ ཨཉྙམཉྙཉྩ བྷིནྡི. རཱཛཀུལེ ཙ ‘‘ཨིམསྶ ཨིམཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཨིམིནཱ ཨིདཾ ནཱམ ཀཏ’’ནྟི སཱུཙེཏྭཱ སཱུཙེཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསི. ཏསྨཱ ཡཐཱནེན སཱུཙེཏྭཱ མནུསྶཱ བྷིནྣཱ, ཏཐཱ སཱུཙཱིཧི བྷེདནདུཀྑཾ པཙྩནུབྷོཏུཾ ཀམྨམེཝ ནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ སཱུཙིལོམཔེཏོ ཛཱཏོ.

ཨཎྜབྷཱརིཏཝཏྠུསྨིཾ གཱམཀཱུཊོཏི ཝིནིཙྪཡཱམཙྩོ. ཏསྶ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ ཀུམྦྷམཏྟཱ མཧཱགྷཊཔྤམཱཎཱ ཨཎྜཱ ཨཧེསུཾ. སོ ཧི ཡསྨཱ རཧོ པཊིཙྪནྣ ཋཱནེ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཀཱུཊཝིནིཙྪཡེན པཱཀཊཾ དོསཾ ཀརོནྟོ སཱམིཀེ ཨསྶཱམིཀེ ཨཀཱསི. ཏསྨཱསྶ རཧསྶཾ ཨངྒཾ པཱཀཊཾ ནིབྦཏྟཾ. ཡསྨཱ དཎྜཾ པཊྛཔེནྟོ པརེསཾ ཨསཡ྄ཧཾ བྷཱརཾ ཨཱརོཔེསི, ཏསྨཱསྶ རཧསྶངྒཾ ཨསཡ྄ཧབྷཱརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཾ. ཡསྨཱ ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏེན སམེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ ཋཏྭཱ ཝིསམོ ཨཧོསི, ཏསྨཱསྶ རཧསྶངྒེ ཝིསམཱ ནིསཛྫཱ ཨཧོསཱིཏི.

པཱརདཱརིཀཝཏྠུསྨིཾ སོ སཏྟོ པརསྶ རཀྑིཏཾ གོཔིཏཾ སསྶཱམིཀཾ ཕསྶཾ ཕུསནྟོ མཱིལ༹ྷསུཁེན ཀཱམསུཁེན ཙིཏྟཾ རམཡིཏྭཱ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ གཱུཐཕསྶཾ ཕུསནྟོ དུཀྑམནུབྷཝིཏུཾ ཏཏྠ ནིབྦཏྟོ. དུཊྛབྲཱཧྨཎཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ.

༢༣༠. ནིཙྪཝིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ ཡསྨཱ མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨཏྟནོ ཕསྶེ ཨནིསྶརོ, སཱ ཙ ཏཾ སཱམིཀསྶ སནྟཀཾ ཕསྶཾ ཐེནེཏྭཱ པརེསཾ ཨབྷིརཏིཾ ¶ ཨུཔྤཱདེསི, ཏསྨཱ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ སུཁསམྥསྶཱ དྷཾསིཏྭཱ དུཀྑསམྥསྶཾ ཨནུབྷཝིཏུཾ ནིཙྪཝིཏྠཱི ཧུཏྭཱ ཨུཔཔནྣཱ.

མངྒུལིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ མངྒུལིནྟི ¶ ཝིརཱུཔཾ དུདྡསིཀཾ བཱིབྷཙྪཾ, སཱ ཀིར ཨིཀྑཎིཀཱཀམྨཾ ཡཀྑདཱསིཀམྨཾ ཀརོནྟཱི ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཨེཝཾ བལིཀམྨེ ཀཏེ ཨཡཾ ནཱམ ཏུམྷཱཀཾ ཝཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཧཱཛནསྶ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཝཉྩནཱཡ གཧེཏྭཱ མཧཱཛནཾ དུདྡིཊྛིཾ མིཙྪཱདིཊྛིཾ གཎྷཱཔེསི, ཏསྨཱ ཏཱཡ ཀམྨསབྷཱགཏཱཡ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནཾ ཐེནིཏཏྟཱ དུགྒནྡྷཱ དུདྡསྶནསྶ གཱཧིཏཏྟཱ དུདྡསིཀཱ ཝིརཱུཔཱ བཱིབྷཙྪཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ.

ཨོཀིལིནིཝཏྠུསྨིཾ ཨུཔྤཀྐཾ ཨོཀིལིནིཾ ཨོཀིརིནིནྟི སཱ ཀིར ཨངྒཱརཙིཏཀེ ནིཔནྣཱ ཝིཔྥནྡམཱནཱ ཝིཔརིཝཏྟམཱནཱ པཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨུཔྤཀྐཱ ཙེཝ ཧོཏི ཁརེན ཨགྒིནཱ པཀྐསརཱིརཱ; ཨོཀིལིནཱི ཙ ཀིལིནྣསརཱིརཱ བིནྡུབིནྡཱུནི ཧིསྶཱ སརཱིརཏོ པགྒྷརནྟི. ཨོཀིརིནཱི ཙ ཨངྒཱརསམྤརིཀིཎྞཱ, ཏསྶཱ ཧི ཧེཊྛཏོཔི ཀིཾསུཀཔུཔྥཝཎྞཱ ཨངྒཱརཱ, ཨུབྷཡཔསྶེསུཔི ¶ , ཨཱཀཱསཏོཔིསྶཱ ཨུཔརི ཨངྒཱརཱ པཏནྟི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུཔྤཀྐཾ ཨོཀིལིནིཾ ཨོཀིརིནི’’ནྟི. སཱ ཨིསྶཱཔཀཏཱ སཔཏྟིཾ ཨངྒཱརཀཊཱཧེན ཨོཀིརཱིཏི ཏསྶཱ ཀིར ཀལིངྒརཉྙོ ཨེཀཱ ནཱཊཀིནཱི ཨངྒཱརཀཊཱཧཾ སམཱིཔེ ཋཔེཏྭཱ གཏྟཏོ ཨུདཀཉྩ པུཉྪཏི, པཱཎིནཱ ཙ སེདཾ ཀརོཏི. རཱཛཱཔི ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀཐཉྩ ཀརོཏི, པརིཏུཊྛཱཀཱརཉྩ དསྶེཏི. ཨགྒམཧེསཱི ཏཾ ཨསཧམཱནཱ ཨིསྶཱཔཀཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོ ཏཾ ཨངྒཱརཀཊཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶཱ ཨུཔརི ཨངྒཱརེ ཨོཀིརི. སཱ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཱདིསཾཡེཝ ཝིཔཱཀཾ པཙྩནུབྷཝིཏུཾ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟཱ.

ཙོརགྷཱཏཀཝཏྠུསྨིཾ ¶ སོ རཉྙོ ཨཱཎཱཡ དཱིགྷརཏྟཾ ཙོརཱནཾ སཱིསཱནི ཚིནྡིཏྭཱ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟནྟོ ཨསཱིསཀཾ ཀབནྡྷཾ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི.

བྷིཀྑུཝཏྠུསྨིཾ པཱཔབྷིཀྑཱུཏི ལཱམཀབྷིཀྑུ. སོ ཀིར ལོཀསྶ སདྡྷཱདེཡྻེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེཧི ཨསཾ ཡཏོ བྷིནྣཱཛཱིཝོ ཙིཏྟཀེལི༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝིཙརི. ཏཏོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ པེཏལོཀེ ནིབྦཏྟནྟོ བྷིཀྑུསདིསེནེཝ ཨཏྟབྷཱཝེན ནིབྦཏྟི. བྷིཀྑུནཱི-སིཀྑམཱནཱ-སཱམཎེར-སཱམཎེརཱིཝཏྠཱུསུཔི ཨཡམེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

༢༣༡. ཏཔོདཱཝཏྠུསྨིཾ ¶ ཨཙྪོདཀོཏི པསནྣོདཀོ. སཱིཏོདཀོཏི སཱིཏལཨུདཀོ. སཱཏོདཀོཏི མདྷུརོདཀོ. སེཏཀོཏི པརིསུདྡྷོ ནིསྶེཝཱལཔཎཀཀདྡམོ. སུཔྤཏིཏྠོཏི སུནྡརེཧི ཏིཏྠེཧི ཨུཔཔནྣོ. རམཎཱིཡོཏི རཏིཛནཀོ. ཙཀྐམཏྟཱནཱིཏི རཐཙཀྐཔྤམཱཎཱནི. ཀུཐིཏཱ སནྡཏཱིཏི ཏཏྲཱ སནྟཏྟཱ ཧུཏྭཱ སནྡཏི. ཡཏཱཡཾ བྷིཀྑཝེཏི ཡཏོ ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ. སོ དཧོཏི སོ རཧདོ. ཀུཏོ པནཱཡཾ སནྡཏཱིཏི? ཝེབྷཱརཔབྦཏསྶ ཀིར ཧེཊྛཱ བྷུམྨཊྛཀནཱགཱནཾ པཉྩཡོཛནསཏིཀཾ ནཱགབྷཝནཾ དེཝལོཀསདིསཾ མཎིམཡེན ཏལེན ཨཱརཱམུཡྻཱནེཧི ཙ སམནྣཱགཏཾ; ཏཏྠ ནཱགཱནཾ ཀཱིལ༹ནཊྛཱནེ སོ ཨུདཀདཧོ, ཏཏོ ཨཡཾ ཏཔོདཱ སནྡཏི. དྭིནྣཾ མཧཱནིརཡཱནཾ ཨནྟརིཀཱཡ ཨཱགཙྪཏཱིཏི རཱཛགཧནགརཾ ཀིར ཨཱཝིཉྫེཏྭཱ མཧཱཔེཏལོཀོ, ཏཏྠ དྭིནྣཾ མཧཱལོཧཀུམྦྷིནིརཡཱནཾ ཨནྟརེན ཨཡཾ ཏཔོདཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏསྨཱ ཀུཐིཏཱ སནྡཏཱིཏི.

ཡུདྡྷཝཏྠུསྨིཾ ¶ ནནྡཱི ཙརཏཱིཏི ཝིཛཡབྷེརཱི ཨཱཧིཎྜཏི. རཱཛཱ ཨཱཝུསོ ལིཙྪཝཱིཧཱིཏི ཐེརོ ཀིར ཨཏྟནོ དིཝཱཊྛཱནེ ཙ རཏྟིཊྛཱནེ ཙ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ལིཙྪཝཡོ ཀཏཧཏྠཱ ཀཏཱུཔཱསནཱ, རཱཛཱ ཙ ཏེཧི སདྡྷིཾ སམྤཧཱརཾ དེཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱཛཱནཾ པརཱཛིཏཾ པལཱཡམཱནཾ ཨདྡས. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ ཨཱཝུསོ ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཊྛཱཀོ ལིཙྪཝཱིཧི པབྷགྒོ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. སཙྩཾ, བྷིཀྑཝེ, མོགྒལླཱནོ ཨཱཧཱཏི པརཱཛིཀཀཱལེ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཡཾ དིཊྛཾ ཏཾ བྷཎནྟོ སཙྩཾ ཨཱཧ.

༢༣༢. ནཱགོགཱཧཝཏྠུསྨིཾ སཔྤིནིཀཱཡཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱཡ. ཨཱནེཉྫཾ སམཱདྷིནྟི ཨནེཛཾ ཨཙལཾ ཀཱཡཝཱཙཱཝིཔྥནྡཝིརཧིཏཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཾ. ནཱགཱནནྟི ཧཏྠཱིནཾ. ཨོགཡ྄ཧ ཨུཏྟརནྟཱནནྟི ཨོགཡ྄ཧ ཨོགཱཧེཏྭཱ པུན ཨུཏྟརནྟཱནཾ. ཏེ ཀིར གམྦྷཱིརཾ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཏྠ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ སོཎྜཱཡ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལོལེནྟཱ ཨུཏྟརནྟི, ཏེསཾ ཨེཝཾ ཨོགཡ྄ཧ ཨུཏྟརནྟཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀོཉྩཾ ཀརོནྟཱནནྟི ནདཱིཏཱིརེ ཋཏྭཱ སོཎྜཾ མུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀོཉྩནཱདཾ ཀརོནྟཱནཾ. སདྡཾ ཨསྶོསིནྟི ཏཾ ¶ ཀོཉྩནཱདསདྡཾ ཨསྶོསིཾ. ཨཏྠེསོ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷི སོ ཙ ཁོ ཨཔརིསུདྡྷོཏི ཨཏྠི ཨེསོ སམཱདྷི མོགྒལླཱནསྶ, སོ ཙ ཁོ པརིསུདྡྷོ ན ཧོཏི. ཐེརོ ཀིར པབྦཛིཏཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཏདཧུཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨནཱཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝོ ¶ སམཱདྷིཔརིཔནྠཀེ དྷམྨེ ན སུཊྛུ པརིསོདྷེཏྭཱ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཱདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎཱནཾ སཉྙཱམཏྟཀམེཝ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣོ, ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ནཱགཱནཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ ཨསྶོསི’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙཱི ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྠེསོ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷི; སོ ཙ ཁོ ཨཔརིསུདྡྷོ’’ཏི.

སོབྷིཏཝཏྠུསྨིཾ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཨནུསྶརཱམཱིཏི ཨེཀཱཝཛྫནེན ཨནུསྶརཱམཱིཏི ཨཱཧ. ཨིཏརཐཱ ཧི ཨནཙྪརིཡཾ ཨརིཡསཱཝཀཱནཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ནཱནཱཝཛྫནེན ཏསྶ ཏསྶ ཨཏཱིཏེ ནིཝཱསསྶ ཨནུསྶརཎནྟི ན བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡེཡྻུཾ. ཡསྨཱ པནེས ‘‘ཨེཀཱཝཛྫནེན ཨནུསྶརཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ, ཏསྨཱ བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སོབྷིཏསྶ, སཱ ཙ ཁོ ཨེཀཱཡེཝ ཛཱཏཱིཏི ཡཾ སོབྷིཏོ ཛཱཏིཾ ཨནུསྶརཱམཱིཏི ཨཱཧ, ཨཏྠེསཱ ཛཱཏི སོབྷིཏསྶ, སཱ ཙ ཁོ ཨེཀཱཡེཝ ཨནནྟརཱ ན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུསྶརིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཀཐཾ པནཱཡཾ ཨེཏཾ ཨནུསྶརཱིཏི? ཨཡཾ ཀིར པཉྩནྣཾ ཀཔྤསཏཱནཾ ཨུཔརི ཏིཏྠཱཡཏནེ

པབྦཛིཏྭཱ ཨསཉྙསམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟི. ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨཝསཱནེ མནུསྶལོཀེ ཨུཔྤནྣོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪཱཀཱསི. སོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརམཱནོ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ པཊིསནྡྷིཾ དིསྭཱ ཏཏོ པརཾ ཏཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཙུཏིམེཝ ཨདྡས. ཨཐ ཨུབྷིནྣམནྟརཱ ཨཙིཏྟཀཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨནུསྶརིཏུཾ ¶ ཨསཀྐོནྟོ ནཡཏོ སལླཀྑེསི – ‘‘ཨདྡྷཱཨཧཾ ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟོ’’ཏི. ཨེཝཾ སལླཀྑེནྟེན པནཱནེན དུཀྐརཾ ཀཏཾ, སཏདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཡཱ ཀོཊི པཊིཝིདྡྷཱ, ཨཱཀཱསེ པདཾ དསྶིཏཾ. ཏསྨཱ ནཾ བྷགཝཱ ¶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཝཏྠུསྨིཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟཱནཾ ཡདིདཾ སོབྷིཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༧).

ཝིནཱིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཝཎྞནཱ

༢༣༣. ཨུདྡིཊྛཱ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨནྟོ ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱཏི ཨིདཾ ཨིདྷ ཨུདྡིཊྛཔཱརཱཛིཀཔརིདཱིཔནམེཝ. སམོདྷཱནེཏྭཱ པན སབྦཱནེཝ ཙཏུཝཱིསཏི པཱརཱཛིཀཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏུཝཱིསཏི? པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱནི ཏཱཝ བྷིཀྑཱུནཾ ཙཏྟཱརི, བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨསཱདྷཱརཎཱནི ཙཏྟཱརཱིཏི ཨཊྛ. ཨེཀཱདས ཨབྷབྦཔུགྒལཱ, ཏེསུ པཎྜཀཏིརཙྪཱནགཏཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱ, ཏཡོ ཝཏྠུཝིཔནྣཱ ཨཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀཱ, ཏེསཾ སགྒོ ཨཝཱརིཏོ མགྒོ པན ཝཱརིཏོ, ཨབྷབྦཱ ཧི ཏེ མགྒཔྤཊིལཱབྷཱཡ ཝཏྠུཝིཔནྣཏྟཱཏི. པབྦཛྫཱཔི ནེསཾ པཊིཀྑིཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏེཔི པཱརཱཛིཀཱ. ཐེཡྻསཾཝཱསཀོ, ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟཀོ, མཱཏུགྷཱཏཀོ, པིཏུགྷཱཏཀོ, ཨརཧནྟགྷཱཏཀོ, བྷིཀྑུནཱིདཱུསཀོ, ལོཧིཏུཔྤཱདཀོ, སངྒྷབྷེདཀོཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཨཏྟནོ ཀིརིཡཱཡ ཝིཔནྣཏྟཱ ཨབྷབྦཊྛཱནཾ པཏྟཱཏི པཱརཱཛིཀཱཝ. ཏེསུ ཐེཡྻསཾཝཱསཀོ, ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟཀོ, བྷིཀྑུནཱིདཱུསཀོཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ སགྒོ ཨཝཱརིཏོ མགྒོ པན ཝཱརིཏོཝ. ཨིཏརེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུབྷཡམྤི ཝཱརིཏཾ. ཏེ ཧི ཨནནྟརབྷཝེ ནརཀེ ནིབྦཏྟནཀསཏྟཱ. ཨིཏི ཨིམེ ཙ ཨེཀཱདས, པུརིམཱ ཙ ཨཊྛཱཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི. ཏེ གིཧིལིངྒེ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ གིཧིནིཝཱསནནིཝཏྠཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱིསཏི. སཱ ཧི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཀཏྭཱཔི ཨེཏྟཱཝཏཱཝ ཨསྶམཎཱིཏི ཨིམཱནི ཏཱཝ ཝཱིསཏི པཱརཱཛིཀཱནི.

ཨཔརཱནིཔི – ལམྦཱི, མུདུཔིཊྛིཀོ, པརསྶ ཨངྒཛཱཏཾ མུཁེན གཎྷཱཏི, པརསྶ ཨངྒཛཱཏེ ཨབྷིནིསཱིདཏཱིཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཝསེན ཙཏྟཱརི ཨནུལོམཔཱརཱཛིཀཱནཱིཏི ཝདནྟི. ཨེཏཱནི ཧི ཡསྨཱ ཨུབྷིནྣཾ རཱགཝསེན སདིསབྷཱཝཱུཔགཏཱནཾ དྷམྨོ ‘‘མེཐུནདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེན པརིཡཱཡེན མེཐུནདྷམྨཾ ¶ ཨཔྤཊིསེཝིཏྭཱཡེཝ ཀེཝལཾ མགྒེན མགྒཔྤཝེསནཝསེན ཨཱཔཛྫིཏབྦཏྟཱ མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀསྶ ཨནུལོམེནྟཱིཏི ཨནུལོམཔཱརཱཛིཀཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙ ཙཏྟཱརི ¶ པུརིམཱནི ཙ ཝཱིསཏཱིཏི སམོདྷཱནེཏྭཱ སབྦཱནེཝ ཙཏུཝཱིསཏི པཱརཱཛིཀཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ན ལབྷཏི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསནྟི ཨུཔོསཐ-པཝཱརཎ-པཱཏིམོཀྑུདྡེས-སངྒྷཀམྨཔྤབྷེདཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ན ལབྷཏི. ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱཏི ཡཐཱ པུབྦེ གིཧིཀཱལེ ཨནུཔསམྤནྣཀཱལེ ཙ པཙྪཱ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣོཔི ཏཐེཝ ཨསཾཝཱསོ ཧོཏི. ནཏྠི ཏསྶ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ¶ ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཔཱཏིམོཀྑུདྡེསསངྒྷཀམྨཔྤབྷེདོ སཾཝཱསོཏི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ན ལབྷཏི. ཏཏྠཱཡསྨནྟེ པུཙྪཱམཱིཏི ཏེསུ ཙཏཱུསུ པཱརཱཛིཀེསུ ཨཱཡསྨནྟེ ‘‘ཀཙྩིཏྠ པརིསུདྡྷཱ’’ཏི པུཙྪཱམི. ཀཙྩིཏྠཱཏི ཀཙྩི ཨེཏྠ; ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ པཱརཱཛིཀེསུ ཀཙྩི པརིསུདྡྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཀཙྩིཏྠ པརིསུདྡྷཱཏི ཀཙྩི པརིསུདྡྷཱ ཨཏྠ, བྷཝཐཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཙཏུཏྠཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སངྒྷཱདིསེསཀཎྜཾ

༡. སུཀྐཝིསྶཊྛིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

ཡཾ ¶ ¶ པཱརཱཛིཀཀཎྜསྶ, སངྒཱིཏཾ སམནནྟརཾ;

ཏསྶ ཏེརསཀསྶཱཡམཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

༢༣༤. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ སེཡྻསཀོ ཨནབྷིརཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནཾ. སེཡྻསཀོཏི ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ནཱམཾ. ཨནབྷིརཏོཏི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཀཱམརཱགཔརིལཱ༹ཧེན པརིཌཡ྄ཧམཱནོ ན པན གིཧིབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནོ. སོ ཏེན ཀིསོ ཧོཏཱིཏི སོ སེཡྻསཀོ ཏེན ཨནབྷིརཏབྷཱཝེན ཀིསོ ཧོཏི.

ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱིཏི ཨེཏྠ ཨུདཱཡཱིཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ, ཨཡཉྷི སེཡྻསཀསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ལཱལུ༹དཱཡཱི ནཱམ བྷནྟམིགསཔྤཊིབྷཱགོ ནིདྡཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟཱནཾ ཨཉྙཏརོ ལོལབྷིཀྑུ. ཀཙྩི ནོ ཏྭནྟི ཀཙྩི ནུ ཏྭཾ. ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཝཏཱ ཨཏྠོཏི ཡཱཝདཏྠཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཱཝཏཱ ཏེ བྷོཛནེན ཨཏྠོ ཡཏྟཀཾ ཏྭཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ བྷུཉྫ, ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ རཏྟིཾ ཝཱ དིཝཱ ཝཱ སུཔིཏུཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ སུཔ, མཏྟིཀཱདཱིཧི ཀཱཡཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཙུཎྞཱདཱིཧི གྷཾསིཏྭཱ ཡཏྟཀཾ ནྷཱནཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ ནྷཱཡ, ཨུདྡེསེན ཝཱ པརིཔུཙྪཱཡ ཝཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནེན ཝཱ ཨཏྠོ ནཏྠཱིཏི. ཡདཱ ཏེ ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཏཝ ¶ ཀཱམརཱགཝསེན ཨུཀྐཎྛིཏཏཱ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི. རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏཱིཏི ཀཱམརཱགོ ཙིཏྟཾ དྷཾསེཏི པདྷཾསེཏི ཝིཀྑིཔཏི ཙེཝ མིལཱཔེཏི ཙ. ཏདཱ ཧཏྠེན ཨུཔཀྐམིཏྭཱ ཨསུཙིཾ མོཙེཧཱིཏི ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཧཏྠེན ཝཱཡམིཏྭཱ ཨསུཙིམོཙནཾ ཀརོཧི, ཨེཝཉྷི ཏེ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ བྷཝིསྶཏི. ཨིཏི ཏཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུསཱསི ཡཐཱ ཏཾ བཱལོ བཱལཾ མགོ མགཾ.

༢༣༥. ཏེསཾ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨསམྤཛཱནཱནཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟཱནནྟི སཏིསམྤཛཉྙཾ པཧཱཡ ནིདྡཾ ཨོཏརནྟཱནཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟཱནཾ ཨབྱཱཀཏོ ¶ བྷཝངྒཝཱརོ པཝཏྟཏི, སཏིསམྤཛཉྙཝཱརོ གལ༹ཏི, ཏཐཱཔི སཡནཀཱལེ མནསིཀཱརོ ཀཱཏབྦོ. དིཝཱ སུཔནྟེན ཡཱཝ ནྷཱཏསྶ ¶ བྷིཀྑུནོ ཀེསཱ ན སུཀྑནྟི ཏཱཝ སུཔིཏྭཱ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི སཨུསྶཱཧེན སུཔིཏབྦཾ. རཏྟིཾ སུཔནྟེན ཨེཏྟཀཾ ནཱམ རཏྟིབྷཱགཾ སུཔིཏྭཱ ཙནྡེན ཝཱ ཏཱརཀཱཡ ཝཱ ཨིདཾ ནཱམ ཋཱནཾ པཏྟཀཱལེ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱིཏི སཨུསྶཱཧེན སུཔིཏབྦཾ. བུདྡྷཱནུསྶཏིཨཱདཱིསུ ཙ དསསུ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨེཀཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ཙིཏྟརུཙིཡཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཝ ནིདྡཱ ཨོཀྐམིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི སཏོ སམྤཛཱནོ སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཨཝིཛཧིཏྭཱཝ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏེ པན བྷིཀྑཱུ བཱལཱ ལོལཱ བྷནྟམིགསཔྤཊིབྷཱགཱ ན ཨེཝམཀཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེསཾ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨསམྤཛཱནཱནཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟཱན’’ནྟི.

ཨཏྠི ཙེཏྠ ཙེཏནཱ ལབྦྷཏཱིཏི ཨེཏྠ ཙ སུཔིནནྟེ ཨསྶཱདཙེཏནཱ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷཏི. ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏནཱ; སཱ ཙ ཁོ ཨབྦོཧཱརིཀཱཏི བྷིཀྑཝེ ཨེསཱ ཨསྶཱདཙེཏནཱ ཨཏྠི, སཱ ཙ ཁོ ཨཝིསཡེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱ, ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨངྒཾ ན ཧོཏི. ཨིཏི བྷགཝཱ སུཔིནནྟེ ཙེཏནཱཡ ཨབྦོཧཱརིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཉྩ པན བྷིཀྑཝེ ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ, སཉྩེཏནིཀཱ སུཀྐཝིསྶཊྛི ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱ སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི སཱནུཔཉྙཏྟིཀཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི.

༢༣༦-༢༣༧. ཏཏྠ སཾཝིཛྫཏི ཙེཏནཱ ཨསྶཱཏི སཉྩེཏནཱ, སཉྩེཏནཱཝ སཉྩེཏནིཀཱ, སཉྩེཏནཱ ཝཱ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི སཉྩེཏནིཀཱ. ཡསྨཱ པན ཡསྶ སཉྩེཏནིཀཱ ¶ སུཀྐཝིསྶཊྛི ཧོཏི སོ ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཧོཏི, སཱ ཙསྶ སུཀྐཝིསྶཊྛི ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྱཉྫནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱནནྟོ སཉྫཱནནྟོ ཙེཙྩ ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱནནྟོཏི ཨུཔཀྐམཱམཱིཏི ཛཱནནྟོ. སཉྫཱནནྟོཏི སུཀྐཾ མོཙེམཱིཏི སཉྫཱནནྟོ, ཏེནེཝ ཨུཔཀྐམཛཱནནཱཀཱརེན སདྡྷིཾ ཛཱནནྟོཏི ཨཏྠོ. ཙེཙྩཱཏི མོཙནསྶཱདཙེཏནཱཝསེན ཙེཏེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ. ཨབྷིཝིཏརིཏྭཱཏི ཨུཔཀྐམཝསེན མདྡནྟོ ནིརཱསངྐཙིཏྟཾ པེསེཏྭཱ. ཝཱིཏིཀྐམོཏི ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ ཡོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཨཡཾ སཉྩེཏནིཀཱསདྡསྶ སིཁཱཔྤཏྟོ ཨཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ¶ སུཀྐཝིསྶཊྛཱིཏི ཨེཏྠ ཡསྶ སུཀྐསྶ ཝིསྶཊྛི ཏཾ ཏཱཝ སངྑྱཱཏོ ཝཎྞབྷེདཏོ ཙ དསྶེཏུཾ ‘‘སུཀྐནྟི དས སུཀྐཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཀྐཱནཾ ཨཱསཡབྷེདཏོ དྷཱཏུནཱནཏྟཏོ ཙ ནཱིལཱདིཝཎྞབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསྶཊྛཱིཏི ཝིསྶགྒོ, ཨཏྠཏོ པནེཏཾ ཋཱནཱཙཱཝནཾ ཧོཏི, ཏེནཱཧ – ‘‘ཝིསྶཊྛཱིཏི ཋཱནཏོ ཙཱཝནཱ ¶ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཝཏྠིསཱིསཾ ཀཊི ཀཱཡོཏི ཏིདྷཱ སུཀྐསྶ ཋཱནཾ པཀཔྤེནྟི, ཨེཀོ ཀིརཱཙརིཡོ ‘‘ཝཏྠིསཱིསཾ སུཀྐསྶ ཋཱན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨེཀོ ‘‘ཀཊཱི’’ཏི, ཨེཀོ ‘‘སཀལོ ཀཱཡོ’’ཏི, ཏེསུ ཏཏིཡསྶ བྷཱསིཏཾ སུབྷཱསིཏཾ. ཀེསལོམནཁདནྟཱནཉྷི མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཾ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱཐདྡྷསུཀྑཙམྨཱནི ཙ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝསེསོ ཚཝིམཾསལོཧིཏཱནུགཏོ སབྦོཔི ཀཱཡོ ཀཱཡཔྤསཱདབྷཱཝཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱབདྡྷཔིཏྟཱནཾ སམྦྷཝསྶ ཙ ཋཱནམེཝ. ཏཐཱ ཧི རཱགཔརིཡུཊྛཱནེནཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ ཧཏྠཱིནཾ ཨུབྷོཧི ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི སམྦྷཝོ ནིཀྑམཏི, མཧཱསེནརཱཛཱ ཙ རཱགཔརིཡུཊྛིཏོ སམྦྷཝཝེགཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཏྠེན བཱཧུསཱིསཾ ཕཱལེཏྭཱ ཝཎམུཁེན ནིཀྑནྟཾ སམྦྷཝཾ དསྶེསཱིཏི.

ཨེཏྠ པན པཋམསྶ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱདེ མོཙནསྶཱདེན ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམཏོ ཡཏྟཀཾ ཨེཀཱ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱ པིཝེཡྻ ཏཏྟཀེ ཨསུཙིམྷི ཝཏྠིསཱིསཏོ མུཉྩིཏྭཱ ¶ དཀསོཏཾ ཨོཏིཎྞམཏྟེ བཧི ནིཀྑནྟེ ཝཱ ཨནིཀྑནྟེ ཝཱ སངྒྷཱདིསེསོ. དུཏིཡསྶ ཝཱདེ ཏཐེཝ ཀཊིཏོ མུཙྩིཏྭཱ དཀསོཏཾ ཨོཏིཎྞམཏྟེ, ཏཏིཡསྶ ཝཱདེ ཏཐེཝ སཀལཀཱཡཾ སངྑོབྷེཏྭཱ ཏཏོ མུཙྩིཏྭཱ དཀསོཏཾ ཨོཏིཎྞམཏྟེ བཧི ནིཀྑནྟེ ཝཱ ཨནིཀྑནྟེ ཝཱ སངྒྷཱདིསེསོ. དཀསོཏོརོཧཎཉྩེཏྠ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཨནྟརཱ ནིཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཝུཏྟཾ, ཋཱནཱ ཙུཏཉྷི ཨཝསྶཾ དཀསོཏཾ ཨོཏརཏི. ཏསྨཱ ཋཱནཱ ཙཱཝནམཏྟེནེཝེཏྠ ཨཱཔཏྟི ཝེདིཏབྦཱ, སཱ ཙ ཁོ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམནྟསྶེཝ ཧཏྠཔརིཀམྨཔཱདཔརིཀམྨགཏྟཔརིཀམྨཀརཎེན སཙེཔི ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཨཡཾ སབྦཱཙརིཡསཱདྷཱརཎཝིནིཙྪཡོ.

ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱཏི ཨེཏྠ སུཔིནོ ཨེཝ སུཔིནནྟོ, ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཔནེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཉྩ པན སུཔིནཾ པསྶནྟོ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པསྶཏི ¶ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ ཝཱ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ ཝཱ དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ ཝཱ པུབྦནིམིཏྟཏོ ཝཱཏི.

ཏཏྠ པིཏྟཱདཱིནཾ ཁོབྷཀརཎཔཙྩཡཡོགེན ཁུབྷིཏདྷཱཏུཀོ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ སུཔིནཾ པསྶཏི, པསྶནྟོ ཙ ནཱནཱཝིདྷཾ སུཔིནཾ པསྶཏི – པབྦཏཱ པཏནྟོ ཝིཡ, ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཝིཡ, ཝཱལ༹མིགཧཏྠཱིཙོརཱདཱིཧི ཨནུབདྡྷོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ པསྶནྟོ པུབྦེ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཾ ཨཱརམྨཎཾ པསྶཏི. དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ པསྶནྟསྶ དེཝཏཱ ཨཏྠཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཨནཏྠཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཨནཏྠཱཡ ཝཱ ནཱནཱཝིདྷཱནི ཨཱརམྨཎཱནི ཨུཔསཾཧརནྟི, སོ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཱནི ཨཱརམྨཎཱནི པསྶཏི. པུབྦནིམིཏྟཏོ པསྶནྟོ པུཉྙཱཔུཉྙཝསེན ཨུཔྤཛྫིཏུཀཱམསྶ ཨཏྠསྶ ཝཱ ཨནཏྠསྶ ཝཱ པུབྦནིམིཏྟབྷཱུཏཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, བོདྷིསཏྟསྶམཱཏཱ ¶ ཝིཡ པུཏྟཔཊིལཱབྷནིམིཏྟཾ, བོདྷིསཏྟོ ཝིཡ པཉྩ མཧཱསུཔིནེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༦), ཀོསལརཱཛཱ ཝིཡ སོལ༹ས སུཔིནེཏི.

ཏཏྠ ཡཾ དྷཱཏུཀྑོབྷཏོ ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཏོ ཙ སུཔིནཾ པསྶཏི ན ཏཾ སཙྩཾ ཧོཏི. ཡཾ དེཝཏོཔསཾཧཱརཏོ པསྶཏི ཏཾ སཙྩཾ ཝཱ ཧོཏི ཨལཱིཀཾ ཝཱ, ཀུདྡྷཱ ཧི དེཝཏཱ ཨུཔཱཡེན ཝིནཱསེཏུཀཱམཱ ཝིཔརཱིཏམྤི ཀཏྭཱ དསྶེནྟི. ཡཾ པན པུབྦནིམིཏྟཏོ པསྶཏི ¶ ཏཾ ཨེཀནྟསཙྩམེཝ ཧོཏི. ཨེཏེསཉྩ ཙཏུནྣཾ མཱུལཀཱརཎཱནཾ སཾསགྒབྷེདཏོཔི སུཔིནབྷེདོ ཧོཏིཡེཝ.

ཏཉྩ པནེཏཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི སུཔིནཾ སེཀྑཔུཐུཛྫནཱཝ པསྶནྟི ཨཔྤཧཱིནཝིཔལླཱསཏྟཱ, ཨསེཀྑཱ པན ན པསྶནྟི པཧཱིནཝིཔལླཱསཏྟཱ. ཀིཾ པནེཏཾ པསྶནྟོ སུཏྟོ པསྶཏི པཊིབུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ནེཝ སུཏྟོ ན པཊིབུདྡྷོཏི? ཀིཉྩེཏྠ ཡདི ཏཱཝ སུཏྟོ པསྶཏི ཨབྷིདྷམྨཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི, བྷཝངྒཙིཏྟེན ཧི སུཔཏི ཏཾ རཱུཔནིམིཏྟཱདིཨཱརམྨཎཾ རཱགཱདིསམྤཡུཏྟཾ ཝཱ ན ཧོཏི, སུཔིནཾ པསྶནྟསྶ ཙ ཨཱིདིསཱནི ཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཐ པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི ཝིནཡཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི, ཡཉྷི པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི ཏཾ སབྦོཧཱརིཀཙིཏྟེན པསྶཏི, སབྦོཧཱརིཀཙིཏྟེན ཙ ཀཏེ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨནཱཔཏྟི ནཱམ ནཏྠི. སུཔིནཾ པསྶནྟེན པན ཀཏེཔི ཝཱིཏིཀྐམེ ཨེཀནྟཾ ཨནཱཔཏྟི ཨེཝ. ཨཐ ནེཝ སུཏྟོ ན པཊིབུདྡྷོ པསྶཏི, ཀོ ནཱམ པསྶཏི; ཨེཝཉྩ སཏི སུཔིནསྶ ཨབྷཱཝོཝ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི, ན ཨབྷཱཝོ. ཀསྨཱ ¶ ? ཡསྨཱ ཀཔིམིདྡྷཔརེཏོ པསྶཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀཔིམིདྡྷཔརེཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, སུཔིནཾ པསྶཏཱི’’ཏི. ཀཔིམིདྡྷཔརེཏོཏི མཀྐཊནིདྡཱཡ ཡུཏྟོ. ཡཐཱ ཧི མཀྐཊསྶ ནིདྡཱ ལཧུཔརིཝཏྟཱ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཡཱ ནིདྡཱ པུནཔྤུནཾ ཀུསལཱདིཙིཏྟཝོཀིཎྞཏྟཱ ལཧུཔརིཝཏྟཱ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཡཾ པུནཔྤུནཾ བྷཝངྒཏོ ཨུཏྟརཎཾ ཧོཏི ཏཱཡ ཡུཏྟོ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཏེནཱཡཾ སུཔིནོ ཀུསལོཔི ཧོཏི ཨཀུསལོཔི ཨབྱཱཀཏོཔི. ཏཏྠ སུཔིནནྟེ ཙེཏིཡཝནྡནདྷམྨསྶཝནདྷམྨདེསནཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཀུསལོ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ཨཀུསལོ, དྭཱིཧི ཨནྟེཧི མུཏྟོ ཨཱཝཛྫནཏདཱརམྨཎཀྑཎེ ཨབྱཱཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. སྭཱཡཾ དུབྦལཝཏྠུཀཏྟཱ ཙེཏནཱཡ པཊིསནྡྷིཾ ཨཱཀཌྜྷིཏུཾ ཨསམཏྠོ, པཝཏྟེ པན ཨཉྙེཧི ཀུསལཱཀུསལེཧི ཨུཔཏྠམྦྷིཏོ ཝིཔཱཀཾ དེཏི. ཀིཉྩཱཔི ཝིཔཱཀཾ དེཏི? ཨཐ ཁོ ཨཝིསཡེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱཝ སུཔིནནྟཙེཏནཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཋཔེཏྭཱ སུཔིནནྟ’’ནྟི.

སངྒྷཱདིསེསོཏི ཨིམསྶ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡསྶ ནཱམཾ. ཏསྨཱ ཡཱ ཨཉྙཏྲ སུཔིནནྟཱ སཉྩེཏནིཀཱ སུཀྐཝིསྶཊྛི ¶ , ཨཡཾ སངྒྷཱདིསེསོ ནཱམ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡོཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ ¶ . ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ སངྒྷོ ཨཱདིམྷི ཙེཝ སེསེ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ ཨསྶཱཏི སངྒྷཱདིསེསོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨིམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཏུཀཱམསྶ ཡཾ ཏཾ ཨཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཾ, ཏསྶ ཨཱདིམྷི ཙེཝ པརིཝཱསདཱནཏྠཱཡ ཨཱདིཏོ སེསེ ཙ མཛ྄ཛྷེ མཱནཏྟདཱནཏྠཱཡ མཱུལཱཡ པཊིཀསྶནེན ཝཱ སཧ མཱནཏྟདཱནཏྠཱཡ ཨཝསཱནེ ཨབྦྷཱནཏྠཱཡ སངྒྷོ ཨིཙྪིཏབྦོ. ན ཧེཏྠ ཨེཀམྤི ཀམྨཾ ཝིནཱ སངྒྷེན སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི སངྒྷོ ཨཱདིམྷི ཙེཝ སེསེ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ ཨསྶཱཏི སངྒྷཱདིསེསོཏི. བྱཉྫནཾ པན ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྒྷོཝ ཏསྶཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ པརིཝཱསཾ དེཏི, མཱུལཱཡ པཊིཀསྶཏི, མཱནཏྟཾ དེཏི, ཨབྦྷེཏི ན སམྦཧུལཱ ན ཨེཀཔུགྒལོ, ཏེན ཝུཙྩཏི སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི ཨིདམསྶ པདབྷཱཛནཾ –

‘‘སངྒྷཱདིསེསོཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཎོཧི ཡཐཱཏཐཾ;

སངྒྷོཝ དེཏི པརིཝཱསཾ, མཱུལཱཡ པཊིཀསྶཏི;

མཱནཏྟཾ དེཏི ཨབྦྷེཏི, ཏེནེཏཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩) –

པརིཝཱརེ ¶ ཝཙནཀཱརཎཉྩ ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ པརིཝཱསདཱནཱདཱིནི སམུཙྩཡཀྑནྡྷཀེ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱགཏཱནི, ཏཏྠེཝ ནེསཾ སཾཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ.

ཏསྶེཝ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡསྶཱཏི ཏསྶ ཨེཝ ཨཱཔཏྟིསམཱུཧསྶ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི, རཱུལ༹ྷིསདྡེན པན ཨཝཡཝེ སམཱུཧཝོཧཱརེན ཝཱ ‘‘ནིཀཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ – ‘‘ཨེཀོ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, ཨེཀོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ.

ཨེཝཾ ཨུདྡིཊྛསིཀྑཱཔདཾ པདཱནུཀྐམེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིམཾ སུཀྐཝིསྶཊྛིཾ ཨཱཔཛྫནྟསྶ ཨུཔཱཡཉྩ ཀཱལཉྩ ཨདྷིཔྤཱཡཉྩ ཨདྷིཔྤཱཡཝཏྠུཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ མོཙེཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི པདེཧི ཨུཔཱཡོ དསྶིཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཝཱ མོཙེཡྻ བཧིདྡྷཱརཱུཔེ ཝཱ ཨུབྷཡཏྠ ཝཱ ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཀཊིཾ ཀམྤེནྟོ, ཨིཏོ པརཾ ཨཉྙོ ཨུཔཱཡོ ནཏྠི. ཏཏྠ རཱུཔེ གྷཊྚེཏྭཱ མོཙེནྟོཔི རཱུཔེན གྷཊྚེཏྭཱ མོཙེནྟོཔི རཱུཔེ མོཙེཏིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོ. རཱུཔེ ཧི ¶ སཏི སོ མོཙེཏི ན རཱུཔཾ ཨལབྷིཏྭཱ. རཱགཱུཔཏྠམྦྷཱདཱིཧི པན པཉྩཧི ཀཱལོ དསྶིཏོ. རཱགཱུཔཏྠམྦྷཱདིཀཱལེསུ ཧི ཨངྒཛཱཏཾ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི, ཡསྶ ཀམྨནིཡཏྟེ སཏི མོཙེཏི. ཨིཏོ པརཾ ཨཉྙོ ཀཱལོ ནཏྠི, ན ཧི ཝིནཱ རཱགཱུཔཏྠམྦྷཱདཱིཧི པུབྦཎྷཱདཡོ ཀཱལབྷེདཱ མོཙནེ ནིམིཏྟཾ ཧོནྟི.

ཨཱརོགྱཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིཧི ¶ དསཧི ཨདྷིཔྤཱཡོ དསྶིཏོ, ཨེཝརཱུཔེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡབྷེདེན མོཙེཏི ན ཨཉྙཐཱ. ནཱིལཱདཱིཧི པན དསཧི ནཝམསྶ ཨདྷིཔྤཱཡསྶ ཝཏྠུ དསྶིཏཾ, ཝཱིམཾསནྟོ ཧི ནཱིལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྶ ཝསེན ཝཱིམཾསཏི ན ཏེཧི ཝིནིམུཏྟནྟི.

༢༣༨. ཨིཏོ པརཾ པན ཨིམེསཾཡེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིནཾ པདཱནཾ པཀཱསནཏྠཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཱདིནྣེ རཱུཔེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཱདིནྣེ རཱུཔེཏི ཨཏྟནོ ཧཏྠཱདིབྷེདེ རཱུཔེ. བཧིདྡྷཱ ཨུཔཱདིནྣེཏི པརསྶ ཏཱདིསེཡེཝ. ཨནུཔཱདིནྣེཏི ཏཱལ༹ཙྪིདྡཱདིབྷེདེ. ཏདུབྷཡེཏི ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ རཱུཔེ, ཨུབྷཡགྷཊྚནཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨཏྟནོ རཱུཔེན ཙ ཨནུཔཱདིནྣརཱུཔེན ཙ ཨེཀཏོ གྷཊྚནེཔི ལབྦྷཏི. ཨཱཀཱསེ ཝཱཡམནྟསྶཱཏི ཀེནཙི རཱུཔེན ཨགྷཊྚེཏྭཱ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཀཊིཀམྤནཔཡཨོགེན ཨངྒཛཱཏཾ ཙཱལེནྟསྶ.

རཱགཱུཔཏྠམྦྷེཏི ¶ རཱགསྶ བལཝབྷཱཝེ, རཱགེན ཝཱ ཨངྒཛཱཏསྶ ཨུཔཏྠམྦྷེ, ཐདྡྷབྷཱཝེ སཉྫཱཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀམྨནིཡཾ ཧོཏཱིཏི མོཙནཀམྨཀྑམཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ ཨུཔཀྐམཱརཧཾ ཧོཏི.

ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀདཊྛཱུཔཏྠམྦྷེཏི ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀདཊྛེན ཨངྒཛཱཏེ ཨུཔཏྠམྦྷེ. ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀཱ ནཱམ ལོམསཔཱཎཀཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ལོམེཧི ཕུཊྛཾ ཨངྒཛཱཏཾ ཀཎྜུཾ གཧེཏྭཱ ཐདྡྷཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཡསྨཱ ཏཱནི ལོམཱནི ཨངྒཛཱཏཾ ཌཾསནྟཱནི ཝིཡ ཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀདཊྛེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨཏྠཏོ པན ཨུཙྩཱལིངྒཔཱཎཀལོམཝེདྷནེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢༣༩. ཨརོགོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཨརོགོ བྷཝིསྶཱམི. སུཁཾ ཝེདནཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི མོཙནེན ཙ མུཙྩནུཔྤཏྟིཡཱ མུཏྟཔཙྩཡཱ ཙ ཡཱ སུཁཱ ཝེདནཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. བྷེསཛྫཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ¶ ཨིདཾ མེ མོཙིཏཾ ཀིཉྩིདེཝ བྷེསཛྫཾ བྷཝིསྶཏི. དཱནཾ དསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཀིཔིལླིཀཱདཱིནཾ དཱནཾ དསྶཱམི. པུཉྙཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཱདཱིནཾ དེནྟསྶ པུཉྙཾ བྷཝིསྶཏི. ཡཉྙཾ ཡཛིསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཱདཱིནཾ ཡཉྙཾ ཡཛིསྶཱམི. ཀིཉྩི ཀིཉྩི མནྟཔདཾ ཝཏྭཱ དསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སགྒཾ གམིསྶཱམཱིཏི མོཙེཏྭཱ ཀཱིཊཱདཱིནཾ དིནྣདཱནེན ཝཱ པུཉྙེན ཝཱ ཡཉྙེན ཝཱ སགྒཾ གམིསྶཱམི. བཱིཛཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀུལཝཾསངྐུརསྶ དཱརཀསྶ བཱིཛཾ བྷཝིསྶཏི, ‘‘ཨིམིནཱ བཱིཛེན པུཏྟོ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན མོཙེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཱིམཾསཏྠཱཡཱཏི ཛཱནནཏྠཱཡ. ནཱིལཾ བྷཝིསྶཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཛཱནིསྶཱམི ཏཱཝ ཀིཾ མེ མོཙིཏཾ ནཱིལཾ བྷཝིསྶཏི པཱིཏཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཝཎྞནྟི ¶ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཁིཌྜཱདྷིཔྤཱཡོཏི ཁིཌྜཱཔསུཏོ, ཏེན ཏེན ཨདྷིཔྤཱཡེན ཀཱིལ༹ནྟོ མོཙེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢༤༠. ཨིདཱནི ཡདིདཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ མོཙེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ ཏཏྠ ཡཐཱ མོཙེནྟོ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏེསཉྩ པདཱནཾ ཝསེན ཡཏྟཀོ ཨཱཔཏྟིབྷེདོ ཧོཏི, ཏཾ སབྦཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏི ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ཙེཏེཏཱིཏི མོཙནསྶཱདསམྤཡུཏྟཱཡ ཙེཏནཱཡ མུཙྩཏཱུཏི ཙེཏེཏི. ཨུཔཀྐམཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔཾ ཝཱཡཱམཾ ཀརོཏི. མུཙྩཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙེཏེནྟསྶ ཏདནུརཱུཔེན ཝཱཡཱམེན ཝཱཡམཏོ སུཀྐཾ ཋཱནཱ ཙཝཏི. ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱཏི ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཨངྒེཧི ཨསྶ པུགྒལསྶ སངྒྷཱདིསེསོ ནཱམ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ བཧིདྡྷཱརཱུཔེཏིཨཱདཱིསུཔི ཨཝསེསེསུ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ པདེསུ.

ཨེཏྠ པན དྭེ ཨཱཔཏྟིསཧསྶཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཏབྦཱནི. ཀཐཾ? ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཏཱཝ རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ ནཱིལཾ མོཙེནྟསྶ ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི, ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེཡེཝ རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ པཱིཏཱདཱིནཾ མོཙནཝསེན ཨཔརཱ ནཝཱཏི དས. ཡཐཱ ཙ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ དས, ཨེཝཾ སུཁཱདཱིནཾ ནཝནྣཾ པདཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཨེཀེཀཔདེ དས དས ཀཏྭཱ ནཝུཏི, ཨིཏི ཨིམཱ ཙ ནཝུཏི པུརིམཱ ཙ དསཱཏི རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཏཱཝ སཏཾ. ཡཐཱ པན རཱགཱུཔཏྠམྦྷེ ཨེཝཾ ཝཙྩཱུཔཏྠམྦྷཱདཱིསུཔི ཙཏཱུསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཨུཔཏྠམྦྷེ སཏཾ ¶ སཏཾ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཏཱནི, ཨིཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པུརིམཉྩ ཨེཀནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ ཏཱཝ པཉྩནྣཾ ཨུཔཏྠམྦྷཱནཾ ཝསེན པཉྩ སཏཱནི. ཡཐཱ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ པཉྩ, ཨེཝཾ བཧིདྡྷཱརཱུཔེ པཉྩ, ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརཱུཔེ པཉྩ, ཨཱཀཱསེ ཀཊིཾ ཀམྤེནྟསྶ པཉྩཱཏི སབྦཱནིཔི ཙཏུནྣཾ པཉྩཀཱནཾ ཝསེན དྭེ ཨཱཔཏྟིསཧསྶཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨིདཱནི ཨཱརོགྱཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཏཱཝ དསསུ པདེསུ པཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཧེཊྛཱ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུཔརི གཎྷནྟསྶ, ཨུཔརི ཝཱ གཧེཏྭཱ ཧེཊྛཱ གཎྷནྟསྶ, ཨུབྷཏོ ཝཱ གཧེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཋཔེནྟསྶ, མཛ྄ཛྷེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨུབྷཏོ ཧརནྟསྶ, སབྦམཱུལཾ ཝཱ ཀཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ཙེཏནཱུཔཀྐམམོཙནེ སཏི ཝིསངྐེཏོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརོགྱཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩཱ’’ཏི ཁཎྜཙཀྐབདྡྷཙཀྐཱདིབྷེདཝིཙིཏྟཾ པཱལི༹མཱཧ.

ཏཏྠ ཨཱརོགྱཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩ ཨཱརོགྱཏྠཉྩ བྷེསཛྫཏྠཉྩཱ ཏི ཨེཝཾ ཨཱརོགྱཔདཾ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝུཏྟམེཀཾ ཁཎྜཙཀྐཾ. སུཁཔདཱདཱིནི སབྦཔདེཧི ¶ ཡོཛེཏྭཱ ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཏཱིཏཱནནྟརཔདཾ ཏཱཝ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི ནཝ བདྡྷཙཀྐཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀམཱུལཀཱནི དས ཙཀྐཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི དུམཱུལཀཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨསམྨོཧཏོ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཏྠོ པནེཏྠ པཱཀཊོཡེཝ.

ཡཐཱ ¶ ཙ ཨཱརོགྱཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ དསསུ པདེསུ, ཨེཝཾ ནཱིལཱདཱིསུཔི ‘‘ནཱིལཉྩ པཱིཏཀཉྩ ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དས ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི, ཏཱནིཔི ཨསམྨོཧཏོ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཏྠོ པནེཏྠ པཱཀཊོཡེཝ.

པུན ཨཱརོགྱཏྠཉྩ ནཱིལཉྩ ཨཱརོགྱཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩ ནཱིལཉྩ པཱིཏཀཉྩཱཏི ཨེཀེནེཀཾ དྭཱིཧི དྭེ…པེ… དསཧི དསཱཏི ཨེཝཾ པུརིམཔདེཧི སདྡྷིཾ པཙྪིམཔདཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཨེཀཾ མིསྶཀཙཀྐཾ ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ‘‘ནཱིལཾ མོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཙེཏེཏྭཱ ཨུཔཀྐམནྟསྶ པཱིཏཀཱདཱིསུ མུཏྟེསུཔི པཱིཏཀཱདིཝསེན ཙེཏེཏྭཱ ཨུཔཀྐམནྟསྶ ཨིཏརེསུ མུཏྟེསུཔི ནེཝཏྠི ཝིསངྐེཏོ ¶ , ཏསྨཱ ཨེཏམྤི ནཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནཱིལཾ མོཙེསྶཱམཱིཏི ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏི པཱིཏཀཾ མུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏོ པརཾ སབྦཔཙྪིམཔདཾ ནཱིལཱདཱིཧི ནཝཧི པདེཧི སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ ཀུཙྪིཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ པཱིཏཀཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ཨེཀེན ནཱིལཔདེནེཝ སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ པིཊྛིཙཀྐཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ ལོཧིཏཀཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ཨེཀེན པཱིཏཀཔདེནེཝ སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ དུཏིཡཾ པིཊྛིཙཀྐཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ལོཧིཏཀཔདཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨིཏརཱནི ནཝ ནཝ པདཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཨཉྙཱནིཔི ཨཊྛ ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི ཨེཝཾ དསགཏིཀཾ པིཊྛིཙཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཁཎྜཙཀྐཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཙཀྐཱནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ གརུཀཱཔཏྟིམེཝ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨངྒཝསེནེཝ གརུཀཱཔཏྟིཉྩ ལཧུཀཱཔཏྟིཉྩ ཨནཱཔཏྟིཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙེཏེཏི ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམནཡེན ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ རཱགཱདིཨུཔཏྠམྦྷེ སཏི ཨཱརོགྱཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཙེཏེནྟསྶ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ ཨསུཙིམོཙནེ ཏིཝངྒསམྤནྣཱ གརུཀཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. དུཏིཡེན ནཡེན ཙེཏེནྟསྶ ཨུཔཀྐམནྟསྶ ཙ མོཙནེ ཨསཏི དུཝངྒསམྤནྣཱ ལཧུཀཱ ཐུལླཙྩཡཱཔཏྟི. ‘‘ཙེཏེཏི ན ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི ནཡེཧི ཨནཱཔཏྟི.

ཨཡཾ པན ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིབྷེདོ སཎྷོ སུཁུམོ, ཏསྨཱ སུཊྛུ སལླཀྑེཏབྦོ ¶ . སུཊྛུ སལླཀྑེཏྭཱ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪིཏེན ཨཱཔཏྟི ཝཱ ཨནཱཔཏྟི ཝཱ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ, ཝིནཡཀམྨཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ. ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཀརོནྟོ ཧི རོགནིདཱནཾ ཨཛཱནིཏྭཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོ ཝེཛྫོ ཝིཡ ཝིགྷཱཏཉྩ ¶ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཙ ཏཾ པུགྒལཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི. ཏཏྲཱཡཾ སལླཀྑཎཝིདྷི – ཀུཀྐུཙྩེན ཨཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡཱཝཏཏིཡཾ པུཙྪིཏབྦོ – ‘‘ཀཏརེན པཡོགེན ཀཏརེན རཱགེན ཨཱཔནྣོསཱི’’ཏི. སཙེ པཋམཾ ཨཉྙཾ ཝཏྭཱ པཙྪཱ ཨཉྙཾ ཝདཏི ན ཨེཀམགྒེན ཀཐེཏི, སོ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཏྭཾ ན ཨེཀམགྒེན ཀཐེསི པརིཧརསི, ན སཀྐཱ ཏཝ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏུཾ གཙྪ སོཏྠིཾ གཝེསཱ’’ཏི. སཙེ པན ཏིཀྑཏྟུམྤི ཨེཀམགྒེནེཝ ཀཐེཏི, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀརོཏི, ཨཐསྶ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིགརུཀལཧུཀཱཔཏྟིཝིནིཙྪཡཏྠཾ ཨེཀཱདསནྣཾ རཱགཱནཾ ཝསེན ཨེཀཱདས པཡོགཱ སམཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཏཏྲིམེ ¶ ཨེཀཱདས རཱགཱ – མོཙནསྶཱདོ, མུཙྩནསྶཱདོ, མུཏྟསྶཱདོ, མེཐུནསྶཱདོ, ཕསྶསྶཱདོ, ཀཎྜུཝནསྶཱདོ, དསྶནསྶཱདོ, ནིསཛྫསྶཱདོ, ཝཱཙསྶཱདོ, གེཧསྶིཏཔེམཾ, ཝནབྷངྒིཡནྟི. ཏཏྠ མོཙེཏུཾ ཨསྶཱདོ མོཙནསྶཱདོ, མུཙྩནེ ཨསྶཱདོ མུཙྩནསྶཱདོ, མུཏྟེ ཨསྶཱདོ མུཏྟསྶཱདོ, མེཐུནེ ཨསྶཱདོ མེཐུནསྶཱདོ, ཕསྶེ ཨསྶཱདོ ཕསྶསྶཱདོ, ཀཎྜུཝནེ ཨསྶཱདོ ཀཎྜུཝནསྶཱདོ, དསྶནེ ཨསྶཱདོ དསྶནསྶཱདོ, ནིསཛྫཱཡ ཨསྶཱདོ ནིསཛྫསྶཱདོ, ཝཱཙཱཡ ཨསྶཱདོ ཝཱཙསྶཱདོ, གེཧསྶིཏཾ པེམཾ གེཧསྶིཏཔེམཾ, ཝནབྷངྒིཡནྟི ཡཾཀིཉྩི པུཔྥཕལཱདི ཝནཏོ བྷཉྫིཏྭཱ ཨཱཧཊཾ. ཨེཏྠ ཙ ནཝཧི པདེཧི སམྤཡུཏྟཨསྶཱདསཱིསེན རཱགོ ཝུཏྟོ. ཨེཀེན པདེན སརཱུཔེནེཝ, ཨེཀེན པདེན ཝཏྠུནཱ ཝུཏྟོ, ཝནབྷངྒོ ཧི རཱགསྶ ཝཏྠུ ན རཱགོཡེཝ.

ཨེཏེསཾ པན རཱགཱནཾ ཝསེན ཨེཝཾ པཡོགཱ སམཝེཀྑིཏབྦཱ – མོཙནསྶཱདེ མོཙནསྶཱདཙེཏནཱཡ ཙེཏེནྟོ ཙེཝ ཨསྶཱདེནྟོ ཙ ཨུཔཀྐམཏི མུཙྩཏི སངྒྷཱདིསེསོ. ཏཐེཝ ཙེཏེནྟོ ཙ ཨསྶཱདེནྟོ ཙ ཨུཔཀྐམཏི ན མུཙྩཏི ཐུལླཙྩཡཾ. སཙེ པན སཡནཀཱལེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཱུརུནཱ ཝཱ མུཊྛིནཱ ཝཱ ཨངྒཛཱཏཾ གཱལ༹ྷཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ སཨུསྶཱཧོཝ སུཔཏི, སུཔནྟསྶ ཙསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ རཱགཔརིཡུཊྛཱནཾ ཨསུབྷམནསིཀཱརེན ཝཱུཔསམེཏྭཱ སུདྡྷཙིཏྟོ སུཔཏི, སུཔནྟསྶ མུཏྟེཔི ཨནཱཔཏྟི.

མུཙྩནསྶཱདེ ¶ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མུཙྩམཱནཾ ཨསྶཱདེཏི ན ཨུཔཀྐམཏི ཨནཱཔཏྟི. སཙེ པན མུཙྩམཱནཾ ཨསྶཱདེནྟོ ཨུཔཀྐམཏི, ཏེན ཨུཔཀྐམེན མུཏྟེ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ¶ མུཙྩམཱནེ ‘‘མཱ ཀཱསཱཝཾ ཝཱ སེནཱསནཾ ཝཱ དུསྶཱི’’ཏི ཨངྒཛཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཛགྒནཏྠཱཡ ཨུདཀཊྛཱནཾ གཙྪཏི ཝཊྚཏཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ.

མུཏྟསྶཱདེ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ མུཏྟེ ཋཱནཱ ཙུཏེ ཨསུཙིམྷི པཙྪཱ ཨསྶཱདེནྟསྶ ཝིནཱ ཨུཔཀྐམེན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཨསྶཱདེཏྭཱ པུན མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

མེཐུནསྶཱདེ མེཐུནརཱགེན མཱཏུགཱམཾ གཎྷཱཏི, ཏེན པཡོགེན ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མེཐུནདྷམྨསྶ ¶ པཡོགཏྟཱ པན ཏཱདིསེ གཧཎེ དུཀྐཊཾ, སཱིསཾ པཏྟེ པཱརཱཛིཀཾ. སཙེ མེཐུནརཱགེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ཕསྶསྶཱདེ དུཝིདྷོ ཕསྶོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀོ, བཱཧིརོ ཙ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེ ཏཱཝ ཨཏྟནོ ནིམིཏྟཾ ཐདྡྷཾ མུདུཀནྟི ཛཱནིསྶཱམཱིཏི ཝཱ ལོལབྷཱཝེན ཝཱ ཀཱིལཱ༹པཡཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. བཱཧིརཕསྶེ པན ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན མཱཏུགཱམསྶ ཨངྒམངྒཱནི པརཱམསཏོ ཙེཝ ཨཱལིངྒཏོ ཙ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཱཡསཾསགྒསངྒྷཱདིསེསཾ པན ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི ཝིསཊྛིཔཙྩཡཱཔི སངྒྷཱདིསེསོ.

ཀཎྜུཝནསྶཱདེ དདྡུཀཙྪུཔིལ༹ཀཔཱཎཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཀཎྜུཝམཱནཾ ནིམིཏྟཾ ཀཎྜུཝནསྶཱདེ ནེཝ ཀཎྜུཝཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཎྜུཝནསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

དསྶནསྶཱདེ དསྶནསྶཱདེན པུནཔྤུནཾ མཱཏུགཱམསྶ ཨནོཀཱསཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མཱཏུགཱམསྶ ཨནོཀཱསུཔནིཛ྄ཛྷཱནེ པན ¶ དུཀྐཊཾ. སཙེ དསྶནསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ནིསཛྫསྶཱདེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ རཧོ ནིསཛྫསྶཱདརཱགེན ནིསིནྣསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. རཧོ ནིསཛྫཔཙྩཡཱ པན ཨཱཔནྣཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཀཱརེཏབྦོ. སཙེ ནིསཛྫསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ཝཱཙསྶཱདེ ¶ ཝཱཙསྶཱདརཱགེན མཱཏུགཱམཾ མེཐུནསནྣིསྶིཏཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨོབྷཱསནྟསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. དུཊྛུལླཝཱཙཱསངྒྷཱདིསེསཾ པན ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ ཝཱཙསྶཱདེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

གེཧསྶིཏཔེམེ མཱཏརཾ ཝཱ མཱཏུཔེམེན བྷགིནིཾ ཝཱ བྷགིནིཔེམེན པུནཔྤུནཾ པརཱམསཏོ ¶ ཙེཝ ཨཱལིངྒཏོ ཙ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. གེཧསྶིཏཔེམེན པན ཕུསནཔཙྩཡཱ དུཀྐཊཾ. སཙེ གེཧསྶིཏཔེམེན རཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ.

ཝནབྷངྒེ ཨིཏྠིཔུརིསཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཀིཉྩིདེཝ ཏམྦཱུལགནྡྷཔུཔྥཝཱསཱདིཔྤཀཱརཾ པཎྞཱཀཱརཾ མིཏྟསནྠཝབྷཱཝསྶ དལ༹ྷབྷཱཝཏྠཱཡ པེསེནྟི ཨཡཾ ཝནབྷངྒོ ནཱམ. ཏཉྩེ མཱཏུགཱམོ ཀསྶཙི སཾསཊྛཝིཧཱརིཀསྶ ཀུལཱུཔཀབྷིཀྑུནོ པེསེཏི, ཏསྶ ཙ ‘‘ཨསུཀཱཡ ནཱམ ཨིདཾ པེསིཏ’’ནྟི སཱརཏྟསྶ པུནཔྤུནཾ ཧཏྠེཧི ཏཾ ཝནབྷངྒཾ ཀཱིལཱ༹པཡཏོ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཝནབྷངྒེ སཱརཏྟོ པུན ཨསྶཱདེཏྭཱ མོཙནཏྠཱཡ ནིམིཏྟེ ཨུཔཀྐམིཏྭཱ མོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ ཨུཔཀྐམནྟེཔི ན མུཙྩཏི, ཐུལླཙྩཡཾ.

ཨེཝམེཏེསཾ ཨེཀཱདསནྣཾ རཱགཱནཾ ཝསེན ཨིམེ ཨེཀཱདས པཡོགེ སམེཝེཀྑིཏྭཱ ཨཱཔཏྟི ཝཱ ཨནཱཔཏྟི ཝཱ སལླཀྑེཏབྦཱ. སལླཀྑེཏྭཱ སཙེ གརུཀཱ ཧོཏི ‘‘གརུཀཱ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ. སཙེ ལཧུཀཱ ཧོཏི ‘‘ལཧུཀཱ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱ. ཏདནུརཱུཔཉྩ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི ཀཏཾ སུཀཏཾ ཧོཏི རོགནིདཱནཾ ཉཏྭཱ ཝེཛྫེན ཀཏབྷེསཛྫམིཝ, ཏསྶ ཙ པུགྒལསྶ སོཏྠིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

༢༦༢. ཙེཏེཏི ན ཨུཔཀྐམཏཱིཏིཨཱདཱིསུ མོཙནསྶཱདཙེཏནཱཡ ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མོཙནསྶཱདཔཱིལི༹ཏོ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ¶ མུཙྩེཡྻཱ’’ཏི ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, ན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. མོཙནསྶཱདེན ན ཙེཏེཏི, ཕསྶསྶཱདེན ཀཎྜུཝནསྶཱདེན ཝཱ ཨུཔཀྐམཏི, མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཏཐེཝ ན ཙེཏེཏི, ཨུཔཀྐམཏི, ན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེནྟོ མོཙནཏྠཱཡ ན ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ པནསྶ ཝིཏཀྐཡཏོཔི ན མུཙྩཏི ཨིདཾ ཨཱགཏམེཝ ཧོཏི, ‘‘ན ཙེཏེཏི, ན ཨུཔཀྐམཏི, ན མུཙྩཏི, ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི.

ཨནཱཔཏྟི ¶ སུཔིནནྟེནཱཏི སུཏྟསྶ སུཔིནེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཝིཡ ཀཱཡསཾསགྒཱདཱིནི ཨཱཔཛྫནྟསྶ ཝིཡ སུཔིནནྟེནེཝ ཀཱརཎེན ཡསྶ ཨསུཙི མུཙྩཏི, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. སུཔིནེ པན ¶ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨསྶཱདཙེཏནཱཡ སཙསྶ ཝིསཡོ ཧོཏི, ནིཙྩལེན བྷཝིཏབྦཾ, ན ཧཏྠེན ནིམིཏྟཾ ཀཱིལཱ༹པེཏབྦཾ, ཀཱསཱཝཔཙྩཏྠརཎརཀྑཎཏྠཾ པན ཧཏྠཔུཊེན གཧེཏྭཱ ཛགྒནཏྠཱཡ ཨུདཀཊྛཱནཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏི.

ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཏི ཡསྶ བྷེསཛྫེན ཝཱ ནིམིཏྟཾ ཨཱལིམྤནྟསྶ ཨུཙྩཱརཱདཱིནི ཝཱ ཀརོནྟསྶ ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶ མུཙྩཏི, ཏསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀསྶ དུཝིདྷསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨིདྷ སེཡྻསཀོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ པཋམཔཱརཱཛིཀསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཱ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དྭིཝེདནཾ, སུཁམཛ྄ཛྷཏྟདྭཡེནཱཏི.

༢༦༣. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ སུཔིནཝཏྠུ ཨནུཔཉྙཏྟིཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

ཝིཏཀྐཝཏྠུསྨིཾ ཀཱམཝིཏཀྐནྟི གེཧསྶིཏཀཱམཝིཏཀྐཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨནཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ, ཨཐ ཁོ ཝིཏཀྐགཏིཀེན ན བྷཝིཏབྦཾ. ཨུཎྷོདཀཝཏྠཱུསུ པཋམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. དུཏིཡེ སོ བྷིཀྑུ མོཙེཏུཀཱམོ ཨུཎྷོདཀེན ནིམིཏྟཾ པཧརིཏྭཱ པཧརིཏྭཱ ནྷཱཡི, ཏེནསྶ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. ཏཏིཡེ ཨུཔཀྐམསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ཐུལླཙྩཡཾ. བྷེསཛྫཀཎྜུཝནཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༢༦༤. མགྒཝཏྠཱུསུ ¶ པཋམསྶ ཐུལཨཱུརུཀསྶ མགྒཾ གཙྪནྟསྶ སམྦཱདྷཊྛཱནེ གྷཊྚནཱཡ ཨསུཙི མུཙྩི, ཏསྶ ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. དུཏིཡསྶ ཏཐེཝ མུཙྩི, མོཙནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ པན སངྒྷཱདིསེསོ. ཏཏིཡསྶ ན མུཙྩི, ཨུཔཀྐམསབྦྷཱཝཏོ པན ཐུལླཙྩཡཾ. ཏསྨཱ མགྒཾ གཙྪནྟེན ཨུཔྤནྣེ པརིལཱ༹ཧེ ན གནྟབྦཾ, གམནཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཨསུབྷཱདིམནསིཀཱརེན ཙིཏྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སུདྡྷཙིཏྟེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱདཱཡ གནྟབྦཾ. སཙེ ཋིཏོ ཝིནོདེཏུཾ ¶ ན སཀྐོཏི, མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིནོདེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱདཱཡ སུདྡྷཙིཏྟེནེཝ གནྟབྦཾ.

ཝཏྠིཝཏྠཱུསུ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཝཏྠིཾ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེནྟཱ ¶ གཱམདཱརཀཱ ཝིཡ པསྶཱཝམཀཾསུ. ཛནྟཱགྷརཝཏྠུསྨིཾ ཨུདརཾ ཏཱཔེནྟསྶ མོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཔི ཨམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱཔི མུཏྟེ ཨནཱཔཏྟིཡེཝ. པརིཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ནིམིཏྟཙཱལནཝསེན ཨསུཙི མུཙྩི, ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟིཊྛཱནེ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ.

༢༦༥. ཨཱུརུགྷཊྚཱཔནཝཏྠཱུསུ ཡེསཾ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ ཏེ ཨངྒཛཱཏམྤི ཕུསཱཔེསུནྟི ཝེདིཏབྦཱཏི ཨེཝཾ ཀུརུནྡཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. སཱམཎེརཱདིཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༢༦༦. ཀཱཡཏྠམྦྷནཝཏྠུསྨིཾ ཀཱཡཾ ཐམྦྷེནྟསྶཱཏི ཙིརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝཱ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཝཱ ནཝཀམྨཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཨཱལསིཡཝིམོཙནཏྠཾ ཝིཛམྦྷེནྟསྶ.

ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཝཏྠུསྨིཾ སཙེཔི པཊསཏཾ ནིཝཏྠཱ ཧོཏི པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ ཋཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ནིམིཏྟ’’ནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ དུཀྐཊམེཝ. ཨནིཝཏྠཱནཾ གཱམདཱརིཀཱནཾ ནིམིཏྟཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ པན ཀིམེཝ ཝཏྟབྦཾ. ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ནིམིཏྟེ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཝིལོཀེཏྭཱ པན དིཝསམྤི ཨེཀཔཡོགེན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཨེཀམེཝ དུཀྐཊཾ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཨུམྨཱིལནནིམཱིལནཝསེན པན ན ཀཱརེཏབྦོ. སཧསཱ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ པུན པཊིསངྑཱཡ སཾཝརེ ཏིཊྛཏོ ཨནཱཔཏྟི, ཏཾ སཾཝརཾ པཧཱཡ པུན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏོ དུཀྐཊམེཝ.

༢༦༧. ཏཱལ༹ཙྪིདྡཱདིཝཏྠཱུནི ¶ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. ནྷཱནཝཏྠཱུསུ ཡེ ཨུདཀསོཏཾ ནིམིཏྟེན པཧརིཾསུ ཏེསཾ ཨཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. ཨུདཉྫལཝཏྠཱུསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཨུདཉྫལནྟི ཨུདཀཙིཀྑལློ ཝུཙྩཏི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཨིཏོ པརཱནི སབྦཱནེཝ ཨུདཀེ དྷཱཝནཱདིཝཏྠཱུནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ. པུཔྥཱཝལི༹ཡཝཏྠཱུསུ སཙེཔི ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནཱཔཏྟི, ཀཱིལ༹ནཔཙྩཡཱ པན དུཀྐཊཾ ཧོཏཱིཏི.

སུཀྐཝིསྶཊྛིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཀཱཡསཾསགྒསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༦༩. ཏེན ¶ ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཀཱཡསཾསགྒསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ – ཨརཉྙེ ཝིཧརཏཱིཏི ན ཨཱཝེཎིཀེ ཨརཉྙེ, ཛེཏཝནཝིཧཱརསྶེཝ པཙྩནྟེ ཨེཀཔསྶེ. མཛ྄ཛྷེ གབྦྷོཏི ཏསྶ ཙ ཝིཧཱརསྶ མཛ྄ཛྷེ གབྦྷོ ཧོཏི. སམནྟཱ པརིཡཱགཱརོཏི སམནྟཱ པནསྶ མཎྜལམཱལ༹པརིཀྑེཔོ ཧོཏི. སོ ཀིར མཛ྄ཛྷེ ཙཏུརསྶཾ གབྦྷཾ ཀཏྭཱ བཧི མཎྜལམཱལ༹པརིཀྑེཔེན ཀཏོ, ཡཐཱ སཀྐཱ ཧོཏི ཨནྟོཡེཝ ཨཱཝིཉྪནྟེཧི ཝིཙརིཏུཾ.

སུཔཉྙཏྟནྟི སུཊྛ ཋཔིཏཾ, ཡཐཱ ཡཐཱ ཡསྨིཾ ཡསྨིཉྩ ཨོཀཱསེ ཋཔིཏཾ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ལོཀརཉྫཀཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཋཔིཏཾ, ཝཏྟསཱིསེན ཧི སོཾ ཨེཀཀིཙྩམྤི ན ཀརོཏི. ཨེཀཙྩེ ཝཱཏཔཱནེ ཝིཝརནྟོཏི ཡེསུ ཝིཝཊེསུ ཨནྡྷཀཱརོ ཧོཏི ཏཱནི ཝིཝརནྟོ ཡེསུ ཝིཝཊེསུ ཨཱལོཀོ ཧོཏི ཏཱནི ཐཀེནྟོ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱ བྲཱཧྨཎཱི ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཝཾ ཏེན བྲཱཧྨཎེན པསཾསིཏྭཱ ཝུཏྟེ སཱ བྲཱཧྨཎཱི ‘‘པསནྣོ ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏུཀཱམོ མཉྙེ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ནིགཱུཧིཏབྦམྤི ཏཾ ཨཏྟནོ ཝིཔྤཀཱརཾ པཀཱསེནྟཱི ཀེཝལཾ ཏསྶ སདྡྷཱཝིགྷཱཏཱཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ ཨེཏཾ ‘‘ཀུཏོ ཏསྶ ཨུལཱ༹རཏྟཏཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནམཝོཙ. ཏཏྠ ཨུལཱ༹རོ ཨཏྟཱ ཨསྶཱཏི ཨུལཱ༹རཏྟཱ, ཨུལཱ༹རཏྟནོ བྷཱཝོ ཨུཊྛཱརཏྟཏཱ. ཀུལིཏྠཱིཧཱིཏིཨཱདཱིསུ ཀུལིཏྠིཡོ ནཱམ གྷརསྶཱམིནིཡོ. ཀུལདྷཱིཏརོ ནཱམ པུརིསནྟརགཏཱ ཀུལདྷཱིཏརོ ¶ . ཀུལཀུམཱརིཡོ ནཱམ ཨནིཝིཊྛཱ ཝུཙྩནྟི. ཀུལསུཎྷཱ ནཱམ པརཀུལཏོ ཨཱནཱིཏཱ ཀུལདཱརཀཱནཾ ཝདྷུཡོ.

༢༧༠. ཨོཏིཎྞོཏི ཡཀྑཱདཱིཧི ཝིཡ སཏྟཱ ཨནྟོ ཨུཔྤཛྫནྟེན རཱགེན ཨོཏིཎྞོ, ཀཱུཔཱདཱིནི ཝིཡ སཏྟཱ ཨསམཔེཀྑིཏྭཱ རཛནཱིཡེ ཋཱནེ རཛྫནྟོ སཡཾ ཝཱ རཱགཾ ཨོཏིཎྞོ, ཡསྨཱ པན ཨུབྷཡཐཱཔི རཱགསམངྒིསྶེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨོཏིཎྞོ ནཱམ སཱརཏྟོ ཨཔེཀྑཝཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ¶ སཱརཏྟོཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན སུཊྛུ རཏྟོ. ཨཔེཀྑཝཱཏི ཀཱཡསཾསགྒཱཔེཀྑཱཡ ཨཔེཀྑཝཱ. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེནེཝ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ. ཝིཔརིཎཏེནཱཏི པརིསུདྡྷབྷཝངྒསནྟཏིསངྑཱཏཾ པཀཏིཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨཉྙཐཱ པཝཏྟེན, ཝིརཱུཔཾ ཝཱ པརིཎཏེན ¶ ཝིརཱུཔཾ པརིཝཏྟེན, ཡཐཱ པརིཝཏྟམཱནཾ ཝིརཱུཔཾ ཧོཏི ཨེཝཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢༧༡. ཡསྨཱ པནེཏཾ རཱགཱདཱིཧི སམྤཡོགཾ ནཱཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཔརིཎཏནྟི རཏྟམྤི ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེནསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝཏྭཱ ཨནྟེ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔིཙ རཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཾ ཝིཔརིཎཏ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཏདཧུཛཱཏཱཏི ཏཾདིཝསཾ ཛཱཏཱ ཛཱཏམཏྟཱ ཨལླམཾསཔེསིཝཎྞཱ, ཨེཝརཱུཔཱཡཔི ཧི སདྡྷིཾ ཀཱཡསཾསགྒེ སངྒྷཱདིསེསོ, མེཐུནཝཱིཏིཀྐམེ པཱརཱཛིཀཾ, རཧོ ནིསཛྫསྶཱདེ པཱཙིཏྟིཡཉྩ ཧོཏི. པགེཝཱཏི པཋམམེཝ.

ཀཱཡསཾསགྒཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཧཏྠགྒཧཎཱདིཀཱཡསམྤཡོགཾ ཀཱཡམིསྶཱིབྷཱཝཾ སམཱཔཛྫེཡྻ, ཡསྨཱ པནེཏཾ སམཱཔཛྫནྟསྶ ཡོ སོ ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ སོ ཨཏྠཏོ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཧོཏི, རཱགཝསེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སཉྙམཝེལཾ ཨཱཙཱརོ, ཏསྨཱསྶ སངྑེཔན ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པདབྷཱཛནམཱཧ.

ཧཏྠགྒཱཧཾ ཝཱཏིཨཱདིབྷེདཾ པནསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠདསྶནཾ. ཏཏྠ ཧཏྠཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ‘‘ཧཏྠོ ནཱམ ཀཔྤརཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ ཏཏྠ ཀཔྤརཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི དུཏིཡཾ. མཧཱསནྡྷིཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཨཉྙཏྠ པན མཎིབནྡྷཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨགྒནཁཱ ཧཏྠོ ཨིདྷ སདྡྷིཾ ཨགྒབཱཧཱཡ ཀཔྤརཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷིཔྤེཏོ.

སུདྡྷཀེསཱ ཝཱཏི སུཏྟཱདཱིཧི ཨམིསྶཱ སུདྡྷཱ ཀེསཱཡེཝ. ཝེཎཱིཏི ཏཱིཧི ཀེསཝཊྚཱིཧི ཝིནནྡྷིཏྭཱ ཀཏཀེསཀལཱཔསྶེཏཾ ནཱམཾ. སུཏྟམིསྶཱཏི པཉྩཝཎྞེན སུཏྟེན ཀེསེ མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. མཱལཱམིསྶཱཏི ཝསྶིཀཔུཔྥཱདཱིཧི མིསྶེཏྭཱ ཏཱིཧི ཀེསཝཊྚཱིཧི ཝིནནྡྷིཏྭཱ ¶ ཀཏཱ, ཨཝིནདྡྷོཔི ཝཱ ཀེཝལཾ པུཔྥམིསྶཀོ ཀེསཀལཱཔོ ཨིདྷ ‘‘ཝེཎཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཧིརཉྙམིསྶཱཏི ཀཧཱཔཎམཱལཱཡ མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. སུཝཎྞམིསྶཱཏི སུཝཎྞཙཱིརཀེཧི ཝཱ པཱམངྒཱདཱིཧི ཝཱ མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. མུཏྟཱམིསྶཱཏི མུཏྟཱཝལཱིཧི མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. མཎིམིསྶཱཏི སུཏྟཱརཱུལ༹ྷེཧི མཎཱིཧི མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱ. ཨེཏཱསུ ཧི ཡཾཀིཉྩི ཝེཎིཾ གཎྷནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོཡེཝ. ‘‘ཨཧཾ མིསྶཀཝེཎིཾ ཨགྒཧེསི’’ནྟི ཝདནྟསྶ མོཀྑོ ནཏྠི. ཝེཎིགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཀེསཱཔི གཧིཏཱཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཡོ ཨེཀམྤི ཀེསཾ གཎྷཱཏི ཏསྶཔི ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

ཧཏྠཉྩ ¶ ཝེཎིཉྩ ཋཔེཏྭཱཏི ཨིདྷ ཝུཏྟལཀྑཎཾ ཧཏྠཉྩ སབྦཔྤཀཱརཉྩ ཝེཎིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ སརཱིརཾ ‘‘ཨངྒ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣེསུ ཧཏྠཱདཱིསུ ཧཏྠསྶ གཧཎཾ ཧཏྠགྒཱཧོ, ཝེཎིཡཱ གཧཎཾ ཝེཎིགྒཱཧོ, ཨཝསེསསསརཱིརསྶ པརཱམསནཾ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ, ཡོ ཏཾ ཧཏྠགྒཱཧཾ ཝཱ ཝེཎིགྒཱཧཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ སམཱཔཛྫེཡྻ, ཏསྶ སངྒྷཱདིསེསོ ནཱམ ཨཱཔཏྟིནིཀཱཡོ ཧོཏཱིཏི. ཨཡཾ སིཀྑཱཔདསྶ ཨཏྠོ.

༢༧༢. ཡསྨཱ པན ཡོ ཙ ཧཏྠགྒཱཧོ ཡོ ཙ ཝེཎིགྒཱཧོ ཡཉྩ ཨཝསེསསྶ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ ཏཾ སབྦམྤི བྷེདཏོ དྭཱདསཝིདྷཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ བྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱམསནཱ པརཱམསནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེནསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཉྩ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱམསནཱ ནཱམ ཨཱམཊྛམཏྟཱ’’ཏི ཡཉྩ ‘‘ཚུཔནཾ ནཱམ ཕུཊྛམཏྟ’’ནྟི, ཨིམེསཾ ཨཡཾ ཝིསེསོ – ཨཱམསནཱཏི ཨཱམཛྫནཱ ཕུཊྛོཀཱསཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱཔི ཏཏྠེཝ སངྒྷཊྚནཱ. ཨཡཉྷི ‘‘ཨཱམཊྛམཏྟཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཚུཔནནྟི ཨསངྒྷཊྚེཏྭཱ ཕུཊྛམཏྟཾ.

ཡམྤི ¶ ཨུམྨསནཱཡ ཙ ཨུལླངྒྷནཱཡ ཙ ནིདྡེསེ ‘‘ཨུདྡྷཾ ཨུཙྩཱརཎཱ’’ཏི ཨེཀམེཝ པདཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྲཱཔི ཨཡཾ ཝིསེསོ – པཋམཾ ཨཏྟནོ ཀཱཡསྶ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེ ཨུདྡྷཾ པེསནཝསེན ཝུཏྟཾ, དུཏིཡཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡཾ ཨུཀྑིཔནཝསེན, སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༢༧༣. ཨིདཱནི ¶ ཡྭཱཡཾ ཨོཏིཎྞོ ཝིཔརིཎཏེན ཙིཏྟེན ཀཱཡསཾསགྒཾ སམཱཔཛྫཏི, ཏསྶ ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏྠཱི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི སཱརཏྟོ ཙ བྷིཀྑུ ཙ ནཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེན ཀཱཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷིཀྑུ ཙ ནཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེན ཀཱཡནྟི སོ སཱརཏྟོ ཙ ཨིཏྠིསཉྙཱི ཙ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ཀཱཡེན. ནནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏཾ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཧཏྠཱདིབྷེདཾ ཀཱཡཾ. ཨཱམསཏི པརཱམསཏཱིཏི ཨེཏེསུ ཙེ ཨེཀེནཱཔི ཨཱཀཱརེན ཨཛ྄ཛྷཱཙརཏི, ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶ. ཏཏྠ སཀིཾ ཨཱམསཏོ ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི, པུནཔྤུནཾ ཨཱམསཏོ པཡོགེ པཡོགེ སངྒྷཱདིསེསོ.

པརཱམསནྟོཔི སཙེ ཀཱཡཏོ ཨམོཙེཏྭཱཝ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཏྟནོ ཧཏྠཾ ཝཱ ཀཱཡཾ ཝཱ སཉྩོཔེཏི ཧརཏི པེསེཏི དིཝསམྤི པརཱམསཏོ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. སཙེ ཀཱཡཏོ མོཙེཏྭཱ མོཙེཏྭཱ པརཱམསཏི པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི.

ཨོམསནྟོཔི ¶ སཙེ ཀཱཡཏོ ཨམོཙེཏྭཱཝ ཨིཏྠིཡཱ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པཱདཔིཊྛིཾ ཨོམསཏི ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. སཙེ པན ཨུདརཱདཱིསུ ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ཨོམསཏི པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. ཨུམྨསནཱཡཔི པཱདཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སཱིསཾ ཨུམྨསནྟསྶ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨོལངྒྷནཱཡ མཱཏུགཱམཾ ཀེསེསུ གཧེཏྭཱ ནཱམེཏྭཱ ཙུམྦནཱདཱིསུ ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨིཙྪཏི ཏཾ ཀཏྭཱ མུཉྩཏོ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. ཨུཊྛིཏཾ པུནཔྤུནཾ ནཱམཡཏོ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. ཨུལླངྒྷནཱཡཔི ཀེསེསུ ཝཱ ཧཏྠེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཝུཊྛཱཔཡཏོ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཀཌྜྷནཱཡ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཾ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཡཱཝ ན མུཉྩཏི ཏཱཝ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. མུཉྩིཏྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. པཏིཀཌྜྷནཱཡཔི པརམྨུཁཾ པིཊྛིཡཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔྤཎཱམཡཏོ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨབྷིནིགྒཎྷནཱཡ ¶ ཧཏྠེ ཝཱ བཱཧཱཡ ཝཱ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནམྤི གཙྪཏོ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. མུཉྩིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ གཎྷཏོ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟི. ཨམུཉྩིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཕུསཏོ ཙ ཨཱལིངྒཏོ ཙ པཡོགེ པཡོགེ ཨཱཔཏྟཱིཏི མཧཱསུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱཔདུམཏྠེརོ ¶ པནཱཧ – ‘‘མཱུལགྒཧཎམེཝ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ ཡཱཝ ན མུཉྩཏི ཏཱཝ ཨེཀཱ ཨེཝ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི.

ཨབྷིནིཔྤཱིལ༹ནཱཡ ཝཏྠེན ཝཱ ཨཱབྷརཎེན ཝཱ སདྡྷིཾ པཱིལ༹ཡཏོ ཨངྒཾ ཨཕུསནྟསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, ཕུསནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨེཀཔཡོགེན ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི, ནཱནཱཔཡོགེན ནཱནཱ.

གཧཎཚུཔནེསུ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཝིཀཱརཾ ཨཀརོནྟོཔི གཧིཏམཏྟཕུཊྛམཏྟེནཱཔི ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཨེཝམེཏེསུ ཨཱམསནཱདཱིསུ ཨེཀེནཱཔི ཨཱཀཱརེན ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཏོ ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙིསྶ སངྒྷཱདིསེསོ, ཝེམཏིཀསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, པཎྜཀཔུརིསཏིརཙྪཱནགཏསཉྙིསྶཱཔི ཐུལླཙྩཡམེཝ. པཎྜཀེ པཎྜཀསཉྙིསྶ ཐུལླཙྩཡཾ, ཝེམཏིཀསྶ དུཀྐཊཾ. པུརིསཏིརཙྪཱནགཏཨིཏྠིསཉྙིསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. པུརིསེ པུརིསསཉྙིསྶཱཔི ཝེམཏིཀསྶཱཔི ཨིཏྠིཔཎྜཀཏིརཙྪཱནགཏསཉྙིསྶཱཔི དུཀྐཊམེཝ. ཏིརཙྪཱནགཏེཔི སབྦཱཀཱརེན དུཀྐཊམེཝཱཏི. ཨིམཱ ཨེཀམཱུལཀནཡེ ཝུཏྟཱ ཨཱཔཏྟིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ ཨིམིནཱཝ ཨུཔཱཡེན ‘‘དྭེ ཨིཏྠིཡོ དྭིནྣཾ ཨིཏྠཱིན’’ནྟིཨཱདིཝསེན ཝུཏྟེ དུམཱུལཀནཡེཔི ¶ དིགུཎཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙ དྭཱིསུ ཨིཏྠཱིསུ དྭེ སངྒྷཱདིསེསཱ; ཨེཝཾ སམྦཧུལཱསུ སམྦཧུལཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡོ ཧི ཨེཀཏོ ཋིཏཱ སམྦཧུལཱ ཨིཏྠིཡོ བཱཧཱཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷཱཏི སོ ཡཏྟཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཕུཊྛཱ ཏཱསཾ གཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསེ ཨཱཔཛྫཏི, མཛ྄ཛྷགཏཱནཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ. ཏཱ ཧི ཏེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི. ཡོ པན སམྦཧུལཱནཾ ཨངྒུལིཡོ ཝཱ ཀེསེ ཝཱ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ གཎྷཱཏི, སོ ཨངྒུལིཡོ ཙ ཀེསེ ཙ ཨགཎེཏྭཱ ཨིཏྠིཡོ གཎེཏྭཱ སངྒྷཱདིསེསེཧི ཀཱརེཏབྦོ. ཡཱསཉྩ ཨིཏྠཱིནཾ ཨངྒུལིཡོ ཝཱ ཀེསཱ ཝཱ མཛ྄ཛྷགཏཱ ཧོནྟི, ཏཱསཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཱ ཧི ཏེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི, སམྦཧུལཱ པན ཨིཏྠིཡོ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེཧི རཛྫུཝཏྠཱདཱིཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷནྟོ སབྦཱསཾཡེཝ ¶ ཨནྟོཔརིཀྑེཔགཏཱནཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ ཨཱཔཛྫཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཨཕུཊྛཱསུ དུཀྐཊཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཔྤཊིབདྡྷེན ¶ ཨཱམསནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ སབྦམྤི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཔྤཊིབདྡྷཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེནེཝ སངྒཧེཏྭཱ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཉྩ ཀུརུནྡིཡཉྩ ཝུཏྟོ པུརིམནཡོཡེཝེཏྠ ཡུཏྟཏརོ དིསྶཏི.

ཡོ ཧི ཧཏྠེན ཧཏྠཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋིཏཱསུ ཨིཏྠཱིསུ སམསཱརཱགོ ཨེཀཾ ཧཏྠེ གཎྷཱཏི, སོ གཧིཏིཏྠིཡཱ ཝསེན ཨེཀཾ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏརཱསཾ གཎནཱཡ པུརིམནཡེནེཝ ཐུལླཙྩཡེ. སཙེ སོ ཏཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེ ཝཏྠེ ཝཱ པུཔྥེ ཝཱ གཎྷཱཏི, སབྦཱསཾ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ ཨཱཔཛྫཏི. ཡཐེཝ ཧི རཛྫུཝཏྠཱདཱིཧི པརིཀྑིཔནྟེན སབྦཱཔི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨིདྷཱཔི སབྦཱཔི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཨཱམཊྛཱ ཧོནྟི. སཙེ པན ཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཨཉྙམཉྙཾ ཝཏྠཀོཊིཡཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ ཧོནྟི, ཏཏྲ ཙེསོ པུརིམནཡེནེཝ པཋམཾ ཨིཏྠིཾ ཧཏྠེ གཎྷཱཏི གཧིཏཱཡ ཝསེན སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏརཱསཾ གཎནཱཡ དུཀྐཊཱནི. སབྦཱསཉྷི ཏཱསཾ ཏེན པུརིམནཡེནེཝ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ཨཱམཊྛཾ ཧོཏི. སཙེ པན སོཔི ཏཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེཡེཝ གཎྷཱཏི ཏསྶཱ ཝསེན ཐུལླཙྩཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏརཱསཾ གཎནཱཡ ཨནནྟརནཡེནེཝ དུཀྐཊཱནི.

ཡོ པན གྷནཝཏྠནིཝཏྠཾ ཨིཏྠིཾ ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཝཏྠེ གྷཊྚེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ. ཝིརལ༹ཝཏྠནིཝཏྠཾ གྷཊྚེཏི, ཏཏྲ ཙེ ཝཏྠནྟརེཧི ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ ནིཀྑནྟལོམཱནི བྷིཀྑུཾ བྷིཀྑུནོ ཝཱ པཝིཊྛལོམཱནི ཨིཏྠིཾ ཕུསནྟི, ཨུབྷིནྣཾ ལོམཱནིཡེཝ ཝཱ ལོམཱནི ཕུསནྟི, སངྒྷཱདིསེསོ. ཨུཔཱདིནྣཀེན ¶ ཧི ཀམྨཛརཱུཔེན ཨུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀེནཔི ཀེནཙི ཀེསཱདིནཱ ཨུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ ཝཱ ཕུསནྟོཔི སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏིཡེཝ.

ཏཏྠ ཀུརུནྡིཡཾ ‘‘ལོམཱནི གཎེཏྭཱ སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ལོམཱནི གཎེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོ, ཨེཀམེཝ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི. སངྒྷིཀམཉྩེ པན ཨཔཙྩཏྠརིཏྭཱ ནིཔནྣོ ལོམཱནི གཎེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ¶ , ཏདེཝ ཡུཏྟཾ. ཨིཏྠིཝསེན ཧི ཨཡཾ ཨཱཔཏྟི, ན ཀོཊྛཱསཝསེནཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ ¶ ‘‘ཡོ པན ‘ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཾ གཎྷཱཏི, ‘ཀཱཡཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཎྷཱཏི, སོ ཀིཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི. མཧཱསུམཏྠེརོ ཏཱཝ ‘‘ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨཡཾ ཀིརསྶ ལདྡྷི –

‘‘ཝཏྠུ སཉྙཱ ཙ རཱགོ ཙ, ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཱ;

ཡཐཱནིདྡིཊྛནིདྡེསེ, གརུཀཾ ཏེན ཀཱརཡེ’’ཏི.

ཨེཏྠ ‘‘ཝཏྠཱུ’’ཏི ཨིཏྠཱི. ‘‘སཉྙཱ’’ཏི ཨིཏྠིསཉྙཱ. ‘‘རཱགོ’’ཏི ཀཱཡསཾསགྒརཱགོ. ‘‘ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཱ’’ཏི ཀཱཡསཾསགྒཕསྶཛཱནནཱ. ཏསྨཱ ཡོ ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙཱི ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ‘‘ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པཝཏྟོཔི ཀཱཡཾ ཕུསཏི, གརུཀཾ སངྒྷཱདིསེསཾཡེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིཏརོཔི ཐུལླཙྩཡནྟི མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ –

‘‘སཉྙཱཡ ཝིརཱགིཏམྷི, གཧཎེ ཙ ཝིརཱགིཏེ;

ཡཐཱནིདྡིཊྛནིདྡེསེ, གརུཀཾ ཏཏྠ ན དིསྶཏཱི’’ཏི.

ཨསྶཱཔཱཡཾ ལདྡྷི ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙིནོ ཧི སངྒྷཱདིསེསོ ཝུཏྟོ. ཨིམིནཱ ཙ ཨིཏྠིསཉྙཱ ཝིརཱགིཏཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷསཉྙཱ ཨུཔྤཱདིཏཱ, ཏཾ གཎྷནྟསྶ པན ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ ཙ གཧཎམྤི ཝིརཱགིཏཾ ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨིཏྠཱི གཧིཏཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨིཏྠིསཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ སངྒྷཱདིསེསོ ན དིསྶཏི, ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷསྶ ཨགྒཧིཏཏྟཱ ཐུལླཙྩཡཾ ན དིསྶཏི, ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཕུཊྛཏྟཱ པན དུཀྐཊཾ. ཀཱཡསཾསགྒརཱགེན ཧི ཨིམཾ ནཱམ ཝཏྠུཾ ཕུསཏོ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ནཏྠི, ཏསྨཱ དུཀྐཊམེཝཱཏི.

ཨིདཉྩ ¶ པན ཝཏྭཱ ཨིདཾ ཙཏུཀྐམཱཧ. ‘‘སཱརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི སཱརཏྟཾ གཎྷི སངྒྷཱདིསེསོ, ‘ཝིརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཝིརཏྟཾ གཎྷི དུཀྐཊཾ, ‘སཱརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི ཝིརཏྟཾ གཎྷི དུཀྐཊཾ, ‘ཝིརཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏི སཱརཏྟཾ གཎྷི དུཀྐཊམེཝཱ’’ཏི. ཀིཉྩཱཔི ཨེཝམཱཧ? ཨཐ ཁོ མཧཱསུམཏྠེརཝཱདོཡེཝེཏྠ ‘‘ཨིཏྠི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི སཱརཏྟོ ཙ བྷིཀྑུ ཙ ནཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡེན ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ¶ ཨཱམསཏི པརཱམསཏི…པེ… གཎྷཱཏི ཚུཔཏི ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶཱ’’ཏི ཨིམཱཡ པཱལི༹ཡཱ ‘‘ཡོ ཧི ཨེཀཏོ ཋིཏཱ སམྦཧུལཱ ཨིཏྠིཡོ བཱཧཱཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷཱཏི, སོ ཡཏྟཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཕུཊྛཱ ཏཱསཾ གཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསེ ཨཱཔཛྫཏི, མཛ྄ཛྷགཏཱནཾ ¶ གཎནཱཡ ཐུལླཙྩཡེ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཊྛཀཐཱཝིནིཙྪཡེཧི ཙ སམེཏི. ཡདི ཧི སཉྙཱདིཝིརཱགེན ཝིརཱགིཏཾ ནཱམ བྷཝེཡྻ ‘‘པཎྜཀོ ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ‘‘ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཉྩ ཧོཏི ཀཱཡསཉྙཱི ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ནཡེན པཱལི༹ཡཾ ཝིསེསཾ ཝདེཡྻ. ཡསྨཱ པན སོ ན ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙཱཡ སཏི ཨིཏྠིཾ ཨཱམསནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ, ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ཨཱམསནྟསྶ ཐུལླཙྩཡནྟི ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝ ཡུཛྫཏི.

མཧཱཔཙྩརིཡམྤི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ནཱིལཾ པཱརུཔིཏྭཱ སཡིཏཱཡ ཀཱལི༹ཏྠིཡཱ ཀཱཡཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཾ གྷཊྚེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ; ‘ཀཱཡཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ནཱིལཾ གྷཊྚེཏི, ཐུལླཙྩཡཾ; ‘ནཱིལཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ཀཱཡཾ གྷཊྚེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ; ‘ནཱིལཾ གྷཊྚེསྶཱམཱི’ཏི ནཱིལཾ གྷཊྚེཏི, ཐུལླཙྩཡ’’ནྟི. ཡོཔཱཡཾ ‘‘ཨིཏྠཱི ཙ པཎྜཀོ ཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཏྠུམིསྶཀནཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྨིམྤི ཝཏྠུ སཉྙཱཝིམཏིཝསེན ཝུཏྟཱ ཨཱཔཏྟིཡོ པཱལི༹ཡཾ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟེན ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱཡེནཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཝཱརེ པན ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིསཉྙིསྶ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ གཎྷཏོ ཐུལླཙྩཡཾ, སེསེ སབྦཏྠ དུཀྐཊཾ. ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེནཀཱཡཝཱརེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེནཀཨཱཡཔྤཊིབདྡྷཝཱརེ ཙ ནིསྶགྒིཡེནཀཱཡཝཱརཱདཱིསུ ཙསྶ སབྦཏྠ དུཀྐཊམེཝ.

‘‘ཨིཏྠཱི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི སཱརཏྟོ ཙ ཨིཏྠཱི ཙ ནཾ བྷིཀྑུསྶ ཀཱཡེན ཀཱཡ’’ནྟིཨཱདིཝཱརོ པན བྷིཀྑུམྷི མཱཏུགཱམསྶ རཱགཝསེན ཝུཏྟོ. ཏཏྠ ཨིཏྠཱི ཙ ནཾ བྷིཀྑུསྶ ཀཱཡེན ཀཱཡནྟི བྷིཀྑུམྷི སཱརཏྟཱ ཨིཏྠཱི ཏསྶ ནིསིནྣོཀཱསཾ ཝཱ ནིཔནྣོཀཱསཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཀཱཡེན ཏཾ བྷིཀྑུསྶ ཀཱཡཾ ཨཱམསཏི…པེ… ཚུཔཏི. སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱཡ ཨཱམཊྛོ ཝཱ ཚུཔིཏོ ཝཱ སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཧུཏྭཱ སཙེ ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཏྠཾ ཨཱིསཀམྤི ཀཱཡཾ ཙཱལེཏི ཕནྡེཏི, སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏི.

དྭེ ¶ ཨིཏྠིཡོཏི ཨེཏྠ དྭེ སངྒྷཱདིསེསེ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིཏྠིཡཱ ཙ པཎྜཀེ ཙ སངྒྷཱདིསེསེན སཧ དུཀྐཊཾ ¶ . ཨེཏེན ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ‘‘ནིསྶགྒིཡེན ནིསྶགྒིཡཾ ཨཱམསཏི, སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི ཏཱཝ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱཔཏྟིབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠ ¶ ཙ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྟནཱ ནིསྶཊྛཾ པུཔྥཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨིཏྠིཾ ཨཏྟནོ ནིསྶགྒིཡེན པུཔྥེན ཝཱ ཕལེན ཝཱ པཧརནྟིཾ དིསྭཱ ཀཱཡེན ཝིཀཱརཾ ཀརོཏི, ཨངྒུལིཾ ཝཱ ཙཱལེཏི, བྷམུཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཀྑིཾ ཝཱ ནིཁཎཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཀཱརཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ཨཡམྤི ཀཱཡེན ཝཱཡམིཏཏྟཱ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི, དྭཱིསུ ཨིཏྠཱིསུ དྭེ, ཨིཏྠཱིཔཎྜཀེསུཔི དྭེ ཨེཝ དུཀྐཊེ ཨཱཔཛྫཏི.

༢༧༩. ཨེཝཾ ཝཏྠུཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ལཀྑཎཝསེན སངྑེཔཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཉྩ ཨནཱཔཏྟིབྷེདཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམནཡེ ཨིཏྠིཡཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ སངྒྷཱདིསེསོ. དུཏིཡེ ནཡེ ནིསྶགྒིཡེན ནིསྶགྒིཡཱམསནེ ཝིཡ ཝཱཡམིཏྭཱ ཨཚུཔནེ ཝིཡ ཙ ཕསྶསྶ ཨཔྤཊིཝིཛཱནནཏོ དུཝངྒསམྤཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ. ཏཏིཡེ ཀཱཡེན ཨཝཱཡམཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཡོ ཧི སེཝནཱདྷིཔྤཱཡོཔི ནིཙྩལེན ཀཱཡེན ཀེཝལཾ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི སཱདིཡཏི ཨནུབྷོཏི, ཏསྶ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཙཏུཏྠེ པན ནིསྶགྒིཡེན ནིསྶགྒིཡཱམསནེ ཝིཡ ཕསྶཔྤཊིཝིཛཱནནཱཔི ནཏྠི, ཀེཝལཾ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟམེཝ, ཏསྨཱ ཨནཱཔཏྟི. མོཀྑཱདྷིཔྤཱཡསྶ སབྦཱཀཱརེསུ ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ཨེཏྠ པན ཡོ ཨིཏྠིཡཱ གཧིཏོ ཏཾ ཨཏྟནོ སརཱིརཱ མོཙེཏུཀཱམོ པཊིཔྤཎཱམེཏི ཝཱ པཧརཏི ཝཱ ཨཡཾ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི. ཡོ ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ཏཏོ མུཉྩིཏུཀཱམོ ཨུཏྟཱསེཏྭཱ པལཱཔེཏི, ཨཡཾ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི. ཡོ ཏཱདིསཾ དཱིགྷཛཱཏིཾ ཀཱཡེ ཨཱརཱུལ༹ྷཾ དིསྭཱ ‘‘སཎིཀཾ གཙྪཏུ གྷཊྚིཡམཱནཱ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི ¶ ན གྷཊྚེཏི, ཨིཏྠིམེཝ ཝཱ ཨངྒཾ ཕུསམཱནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེསཱ ‘ཨནཏྠིཀོ ཨཡཾ མཡཱ’ཏི སཡམེཝ པཀྐམིསྶཏཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ ནིཙྩལོ ཧོཏི, བལཝིཏྠིཡཱ ཝཱ གཱལ༹ྷཾ ཨཱལིངྒིཏྭཱ གཧིཏོ དཧརབྷིཀྑུ པལཱཡིཏུཀཱམོཔི སུཊྛུ གཧིཏཏྟཱ ནིཙྩལོ ཧོཏི, ཨཡཾ ན ཙ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏི. ཡོ པན ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཱགཙྪཏུ ¶ ཏཱཝ ཏཏོ ནཾ པཧརིཏྭཱ ཝཱ པཎཱམེཏྭཱ ¶ ཝཱ པཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཙྩལོ ཧོཏི, ཨཡཾ མོཀྑཱདྷིཔྤཱཡོ ན ཙ ཀཱཡེན ཝཱཡམཏི, ན ཙ ཕསྶཾ པཊིཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༢༨༠. ཨསཉྩིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཨིམཾ ཕུསིསྶཱམཱིཏི ཨཙེཏེཏྭཱ, ཨེཝཉྷི ཨཙེཏེཏྭཱ པཏྟཔྤཊིགྒཧཎཱདཱིསུ མཱཏུགཱམསྶ ཨངྒེ ཕུཊྛེཔི ཨནཱཔཏྟི.

ཨསཏིཡཱཏི ཨཉྙཝིཧིཏོ ཧོཏི མཱཏུགཱམཾ ཕུསཱམཱིཏི སཏི ནཏྠི, ཨེཝཾ ཨསཏིཡཱ ཧཏྠཔཱདཔསཱརཎཱདིཀཱལེ ཕུསནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཨཛཱནནྟསྶཱཏི དཱརཀཝེསེན ཋིཏཾ དཱརིཀཾ ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཕུསཏི, ཨེཝཾ ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟསྶ ཕུསཏོ ཨནཱཔཏྟི.

ཨསཱདིཡནྟསྶཱཏི ཀཱཡསཾསགྒཾ ཨསཱདིཡནྟསྶ, ཏསྶ བཱཧཱཔརམྤརཱཡ ནཱིཏབྷིཀྑུསྶ ཝིཡ ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀཱདཡོ ཝུཏྟནཡཱཨེཝ. ཨིདྷ པན ཨུདཱཡིཏྠེརོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ པཋམཔཱརཱཛིཀསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དྭིཝེདནཾ, སུཁམཛ྄ཛྷཏྟདྭཡེནཱཏི.

༢༨༡. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ – མཱཏུཡཱ མཱཏུཔེམེནཱཏི མཱཏུཔེམེན མཱཏུཡཱ ཀཱཡཾ ཨཱམསི. ཨེས ནཡོ དྷཱིཏུབྷགིནིཝཏྠཱུསུ. ཏཏྠ ཡསྨཱ མཱཏཱ ཝཱ ཧོཏུ དྷཱིཏཱ ཝཱ ཨིཏྠཱི ནཱམ སབྦཱཔི བྲཧྨཙརིཡསྶ པཱརིཔནྠིཀཱཝ. ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ མེ མཱཏཱ ཨཡཾ དྷཱིཏཱ ཨཡཾ མེ བྷགིནཱི’’ཏི གེཧསྶིཏཔེམེན ཨཱམསཏོཔི དུཀྐཊམེཝ ཝུཏྟཾ.

ཨིམཾ པན བྷགཝཏོ ཨཱཎཾ ཨནུསྶརནྟེན སཙེཔི ནདཱིསོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ མཱཏརཾ པསྶཏི ནེཝ ཧཏྠེན པརཱམསིཏབྦཱ. པཎྜིཏེན པན བྷིཀྑུནཱ ནཱཝཱ ཝཱ ཕལཀཾ ¶ ཝཱ ཀདལིཀྑནྡྷོ ཝཱ དཱརུཀྑནྡྷོ ཝཱ ཨུཔསཾཧརིཏབྦོ. ཏསྨིཾ ཨསཏི ཀཱསཱཝམྤི ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ པུརཏོ ཋཔེཏབྦཾ, ‘‘ཨེཏྠ ¶ ¶ གཎྷཱཧཱི’’ཏི པན ན ཝཏྟབྦཱ. གཧིཏེ པརིཀྑཱརཾ ཀཌྜྷཱམཱིཏི ཀཌྜྷནྟེན གནྟབྦཾ. སཙེ བྷཱཡཏི པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ ‘‘མཱ བྷཱཡཱི’’ཏི སམསྶཱསེཏབྦཱ. སཙེ བྷཱཡམཱནཱ པུཏྟསྶ སཧསཱ ཁནྡྷེ ཝཱ ཨབྷིརུཧཏི, ཧཏྠེ ཝཱ གཎྷཱཏི, ན ‘‘ཨཔེཧི མཧལླིཀེ’’ཏི ནིདྡྷུནིཏབྦཱ, ཐལཾ པཱཔེཏབྦཱ. ཀདྡམེ ལགྒཱཡཔི ཀཱུཔེ པཏིཏཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྲཔི ཧི ཡོཏྟཾ ཝཱ ཝཏྠཾ ཝཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ཧཏྠེན གཧིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏབྦཱ, ནཏྭེཝ ཨཱམསིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩ མཱཏུགཱམསྶ སརཱིརམེཝ ཨནཱམཱསཾ, ནིཝཱསནཔཱཝུརཎམྤི ཨཱབྷརཎབྷཎྜམྤི ཏིཎཎྜུཔཀཾ ཝཱ ཏཱལ༹པཎྞམུདྡིཀཾ ཝཱ ཨུཔཱདཱཡ ཨནཱམཱསམེཝ, ཏཉྩ ཁོ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ པིལ༹ནྡྷནཏྠཱཡ ཋཔིཏམེཝ. སཙེ པན ནིཝཱསནཾ ཝཱ པཱརུཔནཾ ཝཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཙཱིཝརཏྠཱཡ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏི ཝཊྚཏི. ཨཱབྷརཎབྷཎྜེསུ པན སཱིསཔསཱདྷནཀདནྟསཱུཙིཨཱདིཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ‘‘ཨིམཾ བྷནྟེ ཏུམྷཱཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དིཡྻམཱནཾ སིཔཱཊིཀཱསཱུཙིཨཱདིཨུཔཀརཎཏྠཱཡ གཧེཏབྦཾ. སུཝཎྞརཛཏམུཏྟཱདིམཡཾ པན ཨནཱམཱསམེཝ དཱིཡྻམཱནམྤི ན གཧེཏབྦཾ. ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏཱསཾ སརཱིརཱུཔགམེཝ ཨནཱམཱསཾ, ཨིཏྠིསཎྛཱནེན ཀཏཾ ཀཊྛརཱུཔམྤི དནྟརཱུཔམྤི ཨཡརཱུཔམྤི ལོཧརཱུཔམྤི ཏིཔུརཱུཔམྤི པོཏྠཀརཱུཔམྤི སབྦརཏནརཱུཔམྤི ཨནྟམསོ པིཊྛམཡརཱུཔམྤི ཨནཱམཱསམེཝ. པརིབྷོགཏྠཱཡ པན ‘‘ཨིདཾ ཏུམྷཱཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ལབྷིཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ སབྦརཏནམཡཾ ཨཝསེསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཔཀརཎཱརཧཾ ཨུཔཀརཎེ པརིབྷོགཱརཧཾ པརིབྷོགེ ཨུཔནེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཡཐཱ ཙ ཨིཏྠིརཱུཔཀཾ; ཨེཝཾ སཏྟཝིདྷམྤི དྷཉྙཾ ཨནཱམཱསཾ. ཏསྨཱ ཁེཏྟམཛ྄ཛྷེན གཙྪཏཱ ཏཏྠཛཱཏཀམྤི དྷཉྙཕལཾ ན ཨཱམསནྟེན གནྟབྦཾ. སཙེ གྷརདྭཱརེ ཝཱ ཨནྟརཱམགྒེ ཝཱ དྷཉྙཾ པསཱརིཏཾ ཧོཏི པསྶེན ཙ མགྒོ ཨཏྠི ¶ ན མདྡནྟེན གནྟབྦཾ. གམནམགྒེ ཨསཏི མགྒཾ ཨདྷིཊྛཱཡ གནྟབྦཾ. ཨནྟརགྷརེ དྷཉྙསྶ ཨུཔརི ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དེནྟི ནིསཱིདིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀེཙི ཨཱསནསཱལཱཡཾ དྷཉྙཾ ཨཱཀིརནྟི, སཙེ སཀྐཱ ཧོཏི ཧརཱཔེཏུཾ ཧརཱཔེཏབྦཾ, ནོ ཙེ ཨེཀམནྟཾ དྷཉྙཾ ཨམདྡནྟེན པཱིཋཀཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསཱིདིཏབྦཾ. སཙེ ཨོཀཱསོ ན ཧོཏི, མནུསྶཱ དྷཉྙམཛ྄ཛྷེཡེཝ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ དེནྟི, ནིསཱིདིཏབྦཾ. ཏཏྠཛཱཏཀཱནི མུགྒམཱསཱདཱིནི ཨཔརཎྞཱནིཔི ཏཱལཔནསཱདཱིནི ཝཱ ཕལཱནི ཀཱིལ༹ནྟེན ན ཨཱམསིཏབྦཱནི. མནུསྶེཧི རཱསིཀཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨརཉྙེ པན རུཀྑཏོ པཏིཏཱནི ཕལཱནི ‘‘ཨནུཔསམྤནྣཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི.

མུཏྟཱ ¶ , མཎི, ཝེལུ༹རིཡོ, སངྑོ, སིལཱ, པཝཱལ༹ཾ, རཛཏཾ, ཛཱཏརཱུཔཾ, ལོཧིཏངྐོ, མསཱརགལླནྟི ¶ ཨིམེསུ དསསུ རཏནེསུ མུཏྟཱ ཨདྷོཏཱ ཨནིཝིདྡྷཱ ཡཐཱཛཱཏཱཝ ཨཱམསིཏུཾ ཝཊྚཏི. སེསཱ ཨནཱམཱསཱཏི ཝདནྟི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘མུཏྟཱ དྷོཏཱཔི ཨདྷོཏཱཔི ཨནཱམཱསཱ བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ ཙ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཀུཊྛརོགསྶ བྷེསཛྫཏྠཱཡ པན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨནྟམསོ ཛཱཏིཕལིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ སབྦོཔི ནཱིལཔཱིཏཱདིཝཎྞབྷེདོ མཎི དྷོཏཝིདྡྷཝཊྚིཏོ ཨནཱམཱསོ, ཡཐཱཛཱཏོ པན ཨཱཀརམུཏྟོ པཏྟཱདིབྷཎྜམཱུལཏྠཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟོ. སོཔི མཧཱཔཙྩརིཡཾ པཊིཀྑིཏྟོ, པཙིཏྭཱ ཀཏོ ཀཱཙམཎིཡེཝེཀོ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟོ. ཝེལུ༹རིཡེཔི མཎིསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ.

སངྑོ དྷམནསངྑོ ཙ དྷོཏཝིདྡྷོ ཙ རཏནམིསྶོ ཨནཱམཱསོ. པཱནཱིཡསངྑོ དྷོཏོཔི ཨདྷོཏོཔི ཨཱམཱསོཝ སེསཉྩ ཨཉྫནཱདིབྷེསཛྫཏྠཱཡཔི བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡཔི སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. སིལཱ དྷོཏཝིདྡྷཱ རཏནསཾཡུཏྟཱ མུགྒཝཎྞཱཝ ཨནཱམཱསཱ. སེསཱ སཏྠཀནིསཱནཱདིཨཏྠཱཡ གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏྠ ཙ རཏནསཾཡུཏྟཱཏི སུཝཎྞེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ པཙིཏྭཱ ཀཏཱཏི ཝདནྟི. པཝཱལ༹ཾ དྷོཏཝིདྡྷཾ ཨནཱམཱསཾ. སེསཾ ཨཱམཱསཾ བྷཎྜམཱུལཏྠཉྩ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ ¶ པན ‘‘དྷོཏམྤི ཨདྷོཏམྤི སབྦཾ ཨནཱམཱསཾ, ན ཙ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཉྩ ཀཏབྷཎྜམྤི ཨཀཏབྷཎྜམྤི སབྦེན སབྦཾ བཱིཛཏོ པཊྛཱཡ ཨནཱམཱསཉྩ ཨསམྤཊིཙྪིཡཉྩ, ཨུཏྟརརཱཛཔུཏྟོ ཀིར སུཝཎྞཙེཏིཡཾ ཀཱརེཏྭཱ མཧཱཔདུམཏྠེརསྶ པེསེསི. ཐེརོ ‘‘ན ཀཔྤཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཙེཏིཡགྷརེ སུཝཎྞཔདུམསུཝཎྞབུབྦུལ༹ཀཱདཱིནི ཧོནྟི, ཨེཏཱནིཔི ཨནཱམཱསཱནི. ཙེཏིཡགྷརགོཔཀཱ པན རཱུཔིཡཚཌྜཀཊྛཱནེ ཋིཏཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཀེལཱ༹པཡིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཀུརུནྡིཡཾ པན ཏཾ པཊིཀྑིཏྟཾ. སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཀཙཝརམེཝ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཨནུཉྙཱཏཾ. ཨཱརཀཱུཊལོཧམྤི ཛཱཏརཱུཔགཏིཀམེཝ ཨནཱམཱསནྟི སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. སེནཱསནཔརིབྷོགོ པན སབྦཀཔྤིཡོ, ཏསྨཱ ཛཱཏརཱུཔརཛཏམཡཱ སབྦེཔི སེནཱསནཔརིཀྑཱརཱ ཨཱམཱསཱ. བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཝིནཡཝཎྞནཊྛཱནེ རཏནམཎྜཔེ ¶ ཀརོནྟི ཕལིཀཏྠམྦྷེ རཏནདཱམཔཏིམཎྜིཏེ, ཏཏྠ སབྦཱུཔཀརཎཱནི བྷིཀྑཱུནཾ པཊིཛགྒིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ལོཧིཏངྐམསཱརགལླཱ དྷོཏཝིདྡྷཱ ཨནཱམཱསཱ, ཨིཏརེ ཨཱམཱསཱ, བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ ཝཊྚནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘དྷོཏཱཔི ཨདྷོཏཱཔི སབྦསོ ཨནཱམཱསཱ ན ཙ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

སབྦཾ ཨཱཝུདྷབྷཎྜཾ ཨནཱམཱསཾ, བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ དཱིཡྻམཱནམྤི ན སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. སཏྠཝཎིཛྫཱ ¶ ནཱམ ན ཝཊྚཏི. སུདྡྷདྷནུདཎྜོཔི དྷནུཛིཡཱཔི པཏོདོཔི ཨངྐུསོཔི ཨནྟམསོ ཝཱསིཕརསུཨཱདཱིནིཔི ཨཱཝུདྷསངྑེཔེན ཀཏཱནི ཨནཱམཱསཱནི. སཙེ ཀེནཙི ཝིཧཱརེ སཏྟི ཝཱ ཏོམརོ ཝཱ ཋཔིཏོ ཧོཏི, ཝིཧཱརཾ ཛགྒནྟེན ‘‘ཧརནྟཱུ’’ཏི སཱམིཀཱནཾ པེསེཏབྦཾ. སཙེ ན ཧརནྟི, ཏཾ ཨཙཱལེནྟེན ཝིཧཱརོ པཊིཛགྒིཏབྦོ. ཡུདྡྷབྷཱུམིཡཾ པཏིཏཾ ཨསིཾ ཝཱ སཏྟིཾ ཝཱ ཏོམརཾ ཝཱ དིསྭཱ པཱསཱཎེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ཨསིཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཏྠཀཏྠཱཡ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨིཏརཱནིཔི ཝིཡོཛེཏྭཱ ¶ ཀིཉྩི སཏྠཀཏྠཱཡ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི ཀིཉྩི ཀཏྟརདཎྜཱདིཨཏྠཱཡ. ‘‘ཨིདཾ གཎྷཐཱ’’ཏི དཱིཡྻམཱནཾ པན ‘‘ཝིནཱསེཏྭཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སབྦམྤི སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི.

མཙྪཛཱལཔཀྑིཛཱལཱདཱིནིཔི ཕལཀཛཱལིཀཱདཱིནི སརཔརིཏྟཱནཱནཱིཔི སབྦཱནི ཨནཱམཱསཱནི. པརིབྷོགཏྠཱཡ ལབྦྷམཱནེསུ པན ཛཱལཾ ཏཱཝ ‘‘ཨཱསནསྶ ཝཱ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ ཨུཔརི བནྡྷིསྶཱམི, ཚཏྟཾ ཝཱ ཝེཋེསྶཱམཱི’’ཏི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. སརཔརིཏྟཱནཾ སབྦམྤི བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. པརཱུཔརོདྷནིཝཱརཎཉྷི ཨེཏཾ ན ཨུཔརོདྷཀརནྟི ཕལཀཾ དནྟཀཊྛབྷཱཛནཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཙམྨཝིནདྡྷཱནི ཝཱིཎཱབྷེརིཨཱདཱིནི ཨནཱམཱསཱནི. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘བྷེརིསངྒྷཱཊོཔི ཝཱིཎཱསངྒྷཱཊོཔི ཏུཙྪཔོཀྑརམྤི མུཁཝཊྚིཡཾ ཨཱརོཔིཏཙམྨམྤི ཝཱིཎཱདཎྜཀོཔི སབྦཾ ཨནཱམཱས’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨོནཧིཏུཾ ཝཱ ཨོནཧཱཔེཏུཾ ཝཱ ཝཱདེཏུཾ ཝཱ ཝཱདཱཔེཏུཾ ཝཱ ན ལབྦྷཏིཡེཝ. ཙེཏིཡངྒཎེ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ མནུསྶེཧི ཚཌྜིཏཾ དིསྭཱཔི ཨཙཱལེཏྭཱཝ ཨནྟརནྟརེ སམྨཛྫིཏབྦཾ, ཀཙཝརཚཌྜནཀཱལེ པན ཀཙཝརནིཡཱམེནེཝ ཧརིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིཀྑིཔིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ. བྷཎྜམཱུལཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪིཏུམྤི ཝཊྚཏི. པརིབྷོགཏྠཱཡ ལབྦྷམཱནེསུ པན ཝཱིཎཱདོཎིཀཉྩ བྷེརིཔོཀྑརཉྩ དནྟཀཊྛབྷཱཛནཾ ¶ ཀརིསྶཱམ ཙམྨཾ སཏྠཀཀོསཀནྟི ཨེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ པརིཀྑཱརསྶ ཨུཔཀརཎཏྠཱཡ གཧེཏྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཝཏྠུ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཡཀྑིཝཏྠུསྨིཾ སཙེཔི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིདེཝིཡཱ ཀཱཡསཾསགྒཾ སམཱཔཛྫཏི ཐུལླཙྩཡམེཝ. པཎྜཀཝཏྠུ ཙ སུཏྟིཏྠིཝཏྠུ ཙ པཱཀཊམེཝ. མཏིཏྠིཝཏྠུསྨིཾ པཱརཱཛིཀཔྤཧོནཀཀཱལེ ཐུལླཙྩཡཾ, ཏཏོ པརཾ དུཀྐཊཾ. ཏིརཙྪཱནགཏཝཏྠུསྨིཾ ¶ ནཱགམཱཎཝིཀཱཡཔི སུཔཎྞམཱཎཝིཀཱཡཔི ཀིནྣརིཡཱཔི གཱཝིཡཱཔི དུཀྐཊམེཝ. དཱརུདྷཱིཏལིཀཱཝཏྠུསྨིཾ ¶ ན ཀེཝལཾ དཱརུནཱ ཨེཝ, ཨནྟམསོ ཙིཏྟཀམྨལིཁིཏེཔི ཨིཏྠིརཱུཔེ དུཀྐཊམེཝ.

༢༨༢. སམྤཱིལ༹ནཝཏྠུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. སངྐམཝཏྠུསྨིཾ ཨེཀཔདིཀསངྐམོ ཝཱ ཧོཏུ སཀཊམགྒསངྐམོ ཝཱ, ཙཱལེསྶཱམཱིཏི པཡོགེ ཀཏམཏྟེཝ ཙཱལེཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, དུཀྐཊཾ. མགྒཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ. རུཀྑཝཏྠུསྨིཾ རུཀྑོ མཧནྟོ ཝཱ ཧོཏུ མཧཱཛམྦུཔྤམཱཎོ ཁུདྡཀོ ཝཱ, ཏཾ ཙཱལེཏུཾ སཀྐོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, པཡོགམཏྟེན དུཀྐཊཾ. ནཱཝཱཝཏྠུསྨིམྤི ཨེསེཝ ནཡོ. རཛྫཝཏྠུསྨིཾ ཡཾ རཛྫུཾ ཨཱཝིཉྪནྟོ ཋཱནཱ ཙཱལེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏཏྠ ཐུལླཙྩཡཾ. ཡཱ མཧཱརཛྫུ ཧོཏི, ཨཱིསཀམྤི ཋཱནཱ ན ཙལཏི, ཏཏྠ དུཀྐཊཾ. དཎྜེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷཱུམིཡཾ པཏིཏམཧཱརུཀྑོཔི ཧི དཎྜགྒཧཎེནེཝ ཨིདྷ གཧིཏོ. པཏྟཝཏྠུ པཱཀཊམེཝ. ཝནྡནཝཏྠུསྨིཾ ཨིཏྠཱི པཱདེ སམྦཱཧིཏྭཱ ཝནྡིཏུཀཱམཱ ཝཱརེཏབྦཱ པཱདཱ ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏབྦཱ, ནིཙྩལེན ཝཱ བྷཝིཏབྦཾ. ནིཙྩལསྶ ཧི ཙིཏྟེན སཱདིཡཏོཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨཝསཱནེ གཧཎཝཏྠུཔཱཀཊམེཝཱཏི.

ཀཱཡསཾསགྒསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དུཊྛུལླཝཱཙཱསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༨༣. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཊྛུལླཝཱཙཱསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཱདིསྶཱཏི ཨཔདིསིཏྭཱ. ཝཎྞམྤི བྷཎཏཱིཏིཨཱདཱིནི པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶནྟི. ཚིནྣིཀཱཏི ཚིནྣཨོཏྟཔྤཱ. དྷུཏྟིཀཱཏི སཋཱ. ཨཧིརིཀཱཡོཏི ནིལླཛྫཱ ¶ . ཨུཧསནྟཱིཏི སིཏཾ ཀཏྭཱ མནྡཧསིཏཾ ཧསནྟི. ཨུལླཔནྟཱིཏི ‘‘ཨཧོ ཨཡྻོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུཙྩཀརཎིཾ ནཱནཱཝིདྷཾ པལོབྷནཀཐཾ ཀཐེནྟི. ཨུཛྫགྒྷནྟཱིཏི མཧཱཧསིཏཾ ཧསནྟི. ཨུཔྤཎྜེནྟཱིཏི ‘‘པཎྜཀོ ཨཡཾ, ནཱཡཾ པུརིསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི.

༢༨༥. སཱརཏྟོཏི དུཊྛུལླཝཱཙསྶཱདརཱགེན སཱརཏྟོ. ཨཔེཀྑཝཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཝུཏྟནཡམེཝ, ཀེཝལཾ ཨིདྷ ཝཱཙསྶཱདརཱགོ ཡོཛེཏབྦོ. མཱཏུགཱམཾ དུཊྛུལླཱཧི ཝཱཙཱཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཾ མཱཏུགཱམཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཱཏུགཱམོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པཊིབལཱ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཾ དུཊྛུལླཱདུཊྛུལླཾ ཨཱཛཱནིཏུནྟི ཡཱ པཎྜིཏཱ སཱཏྠཀནིརཏྠཀཀཐཾ ཨསདྡྷམྨསདྡྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཀཐཉྩ ཛཱནིཏུཾ པཊིབལཱ, ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡཱ པན མཧལླིཀཱཔི བཱལཱ ཨེལམཱུགཱ ཨཡཾ ཨིདྷ ཨནདྷིཔྤེཏཱཏི དསྶེཏི.

ཨོབྷཱསེཡྻཱཏི ¶ ཨཝབྷཱསེཡྻ ནཱནཱཔྤཀཱརཀཾ ཨསདྡྷམྨཝཙནཾ ཝདེཡྻ. ཡསྨཱ པནེཝཾ ཨོབྷཱསནྟསྶ ཡོ སོ ཨོབྷཱསོ ནཱམ, སོ ཨཏྠཏོ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཧོཏི རཱགཝསེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སཉྙམཝེལཾ ཨཱཙཱརོ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསེཡྻཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཡཐཱ ཡུཝཱ ཡུཝཏིནྟི ཨཏྠོ.

དྭེ མགྒེ ཨཱདིསྶཱཏིཨཱདི ཡེནཱཀཱརེན ཨོབྷཱསཏོ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དྭེ མགྒེཏི ཝཙྩམགྒཉྩ པསྶཱཝམགྒཉྩ. སེསཾ ཨུདྡེསེ ཏཱཝ པཱཀཊམེཝ. ནིདྡེསེ པན ཐོམེཏཱིཏི ‘‘ཨིཏྠིལཀྑཎེན སུབྷལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱསཱི’’ཏི ཝདཏི, ན ཏཱཝ སཱིསཾ ཨེཏི. ‘‘ཏཝ ཝཙྩམགྒོ ཙ པསྶཱཝམགྒོ ཙ ཨཱིདིསོ ཏེན ནཱམ ཨཱིདིསེན ཨིཏྠིལཀྑཎེན སུབྷལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱསཱི’’ཏི ཝདཏི, སཱིསཾ ཨེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. ཝཎྞེཏི པསཾསཏཱིཏི ཨིམཱནི པན ཐོམནཔདསྶེཝ ཝེཝཙནཱནི.

ཁུཾསེཏཱིཏི ཝཱཙཱཔཏོདེན གྷཊྚེཏི. ཝམྦྷེཏཱིཏི ཨཔསཱདེཏི. གརཧཏཱིཏི དོསཾ དེཏི. པརཏོ པན པཱལི༹ཡཱ ཨཱགཏེཧི ‘‘ཨནིམིཏྟཱསཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ¶ ཨེཀཱདསཧི པདེཧི ཨགྷཊིཏེ སཱིསཾ ན ཨེཏི, གྷཊིཏེཔི ཏེསུ སིཁརཎཱིསི སམྦྷིནྣཱསི ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱསཱིཏི ཨིམེཧི ཏཱིཧི གྷཊིཏེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ.

དེཧི མེཏི ཡཱཙནཱཡཔི ཨེཏྟཀེནེཝ སཱིསཾ ན ཨེཏི, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ དེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏེ ཨེཝ སངྒྷཱདིསེསོ.

ཀདཱ ཏེ མཱཏཱ པསཱིདིསྶཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཡཱཙནཝཙནེསུཔི ཨེཏྟཀེནེཝ ¶ སཱིསཾ ན ཨེཏི, ‘‘ཀདཱ ཏེ མཱཏཱ པསཱིདིསྶཏི, ཀདཱ ཏེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏཝ མཱཏརི པསནྣཱཡ མེཐུནཾ དྷམྨཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱདིནཱ པན ནཡེན མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ.

ཀཐཾ ཏྭཾ སཱམིཀསྶ དེསཱིཏིཨཱདཱིསུ པུཙྪཱཝཙནེསུཔི མེཐུནདྷམྨནྟི ཝུཏྟེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ, ན ཨིཏརཐཱ. ཨེཝཾ ཀིར ཏྭཾ སཱམིཀསྶ དེསཱིཏི པཊིཔུཙྪཱཝཙནེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཙིཀྑནཱཡ པུཊྛོ བྷཎཏཱིཏི ‘‘ཀཐཾ དདམཱནཱ སཱམིཀསྶ པིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨཱཙིཀྑཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨེཝཾ ¶ དེཧི ཨེཝཾ དདམཱནཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི སཱིསཾ ན ཨེཏི. ‘‘མེཐུནདྷམྨཾ ཨེཝཾ དེཧི ཨེཝཾ ཨུཔནེཧི ཨེཝཾ མེཐུནདྷམྨཾ དདམཱནཱ ཨུཔནཡམཱནཱ པིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པན ནཡེན མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨནུསཱསནཱིཝཙནེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཀྐོསནིདྡེསེ – ཨནིམིཏྟཱསཱིཏི ནིམིཏྟརཧིཏཱསི, ཀུཉྩིཀཔཎཱལིམཏྟམེཝ ཏཝ དཀསོཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ནིམིཏྟམཏྟཱསཱིཏི ཏཝ ཨིཏྠིནིམིཏྟཾ ཨཔརིཔུཎྞཾ སཉྙཱམཏྟམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལོཧིཏཱཏི སུཀྑསོཏཱ. དྷུཝལོཧིཏཱཏི ནིཙྩལོཧིཏཱ ཀིལིནྣདཀསོཏཱ. དྷུཝཙོལཱ༹ཏི ནིཙྩཔཀྑིཏྟཱཎིཙོལཱ༹, སདཱ ཨཱཎིཙོལ༹ཀཾ སེཝསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པགྒྷརནྟཱིཏི སཝནྟཱི; སདཱ ཏེ མུཏྟཾ སཝཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིཁརཎཱིཏི བཧིནིཀྑནྟཨཱཎིམཾསཱ. ཨིཏྠིཔཎྜཀཱཏི ཨནིམིཏྟཱཝ ཝུཙྩཏི. ཝེཔུརིསིཀཱཏི སམསྶུདཱཋིཀཱ པུརིསརཱུཔཱ ¶ ཨིཏྠཱི. སམྦྷིནྣཱཏི སམྦྷིནྣཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒཱ. ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱཏི ཨིཏྠིནིམིཏྟེན ཙ པུརིསནིམིཏྟེན ཙཱཏི ཨུབྷོཧི བྱཉྫནེཧི སམནྣཱགཏཱ.

ཨིམེསུ ཙ པན ཨེཀཱདསསུ པདེསུ སིཁརཎཱིསི སམྦྷིནྣཱསི ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱསཱིཏི ཨིམཱནིཡེཝ ཏཱིཎི པདཱནི སུདྡྷཱནི སཱིསཾ ཨེནྟི. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙ ཏཱིཎི པུརིམཱནི ཙ ཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒམེཐུནདྷམྨཔདཱནི ཏཱིཎཱིཏི ཚ པདཱནི སུདྡྷཱནི ཨཱཔཏྟིཀརཱནི. སེསཱནི ཨནིམིཏྟཱཏིཨཱདཱིནི ‘‘ཨནིམིཏྟེ ¶ མེཐུནདྷམྨཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨནིམིཏྟཱསི མེཐུནདྷམྨཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱདིནཱ ནཡེན མེཐུནདྷམྨེན གྷཊིཏཱནེཝ ཨཱཔཏྟིཀརཱནི ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༢༨༦. ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ཨོཏིཎྞོ ཝིཔརིཎཏེན ཙིཏྟེན ཨོབྷཱསཏི, ཏསྶ ཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒེ ཨཱདིསྶ ཨེཏེསཾ ཝཎྞབྷཎནཱདཱིནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏྠཱི ཙ ཧོཏི ཨིཏྠིསཉྙཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེསཾ ཨཏྠོ ཀཱཡསཾསགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨདྷཀྑཀནྟི ཨཀྑཀཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷོ. ཨུབྦྷཛཱཎུམཎྜལ ཛཱཎུམཎྜལཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ. ཨུབྦྷཀྑཀནྟི ཨཀྑཀཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ. ཨདྷོ ཛཱཎུམཎྜལནྟི ཛཱཎུམཎྜལཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷོ. ཨཀྑཀཾ པན ཛཱཎུམཎྜལཉྩ ཨེཏྠེཝ དུཀྐཊཀྑེཏྟེ སངྒཧཾ གཙྪནྟི བྷིཀྑུནིཡཱ ཀཱཡསཾསགྒེ ཝིཡ. ན ཧི བུདྡྷཱ གརུཀཱཔཏྟིཾ སཱཝསེསཾ པཉྙཔེནྟཱིཏི. ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷནྟི ཝཏྠཾ ཝཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཨཱབྷརཎཾ ཝཱ.

༢༨༧. ཨཏྠཔུརེཀྑཱརསྶཱཏི ¶ ཨནིམིཏྟཱཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠཾ ཀཐེནྟསྶ, ཨཊྛཀཐཾ ཝཱ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟསྶ.

དྷམྨཔུརེཀྑཱརསྶཱཏི པཱལི༹ཾ ཝཱཙེནྟསྶ ཝཱ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཝཱ. ཨེཝཾ ཨཏྠཉྩ དྷམྨཉྩ པུརཀྑཏྭཱ བྷཎནྟསྶ ཨཏྠཔུརེཀྑཱརསྶ ཙ དྷམྨཔུརེཀྑཱརསྶ ཙ ཨནཱཔཏྟི.

ཨནུསཱསནིཔུརེཀྑཱརསྶཱཏི ‘‘ཨིདཱནིཔི ཨནིམིཏྟཱསི ཨུབྷཏྟོབྱཉྫནཱསི ཨཔྤམཱདཾ ཨིདཱནི ཀརེཡྻཱསི, ཡཐཱ ཨཱཡཏིམྤི ཨེཝརཱུཔཱ ན ཧོཧིསཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུསིཊྛིཾ པུརཀྑཏྭཱ བྷཎནྟསྶ ཨནུསཱསནིཔུརེཀྑཱརསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཡོ པན བྷིཀྑུནཱིནཾ པཱལི༹ཾ ཝཱཙེནྟོ པཀཏིཝཱཙནཱམགྒཾ པཧཱཡ ཧསནྟོ ཧསནྟོ ‘‘སིཁརཎཱིསི སམྦྷིནྣཱསི ཨུབྷཏོབྱཉྫནཱསཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ བྷཎཏི, ཏསྶ ¶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨིདྷ ཨཱདིཀམྨིཀོ ཨུདཱཡིཏྠེརོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ ¶ , སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དྭིཝེདནནྟི.

༢༨༨. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ ལོཧིཏཝཏྠུསྨིཾ སོ བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཡཱ ལོཧིཏཀཾ ནིམིཏྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ཨིཏརཱ ན ཨཉྙཱསི, ཏསྨཱ དུཀྐཊཾ.

ཀཀྐསལོམནྟི རསྶལོམེཧི བཧུལོམཾ. ཨཱཀིཎྞལོམནྟི ཛཊིཏལོམཾ. ཁརལོམནྟི ཐདྡྷལོམཾ. དཱིགྷལོམནྟི ཨརསྶལོམཾ. སབྦཾ ཨིཏྠིནིམིཏྟམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༢༨༩. ཝཱཔིཏཾ ཁོ ཏེཏི ཨསདྡྷམྨཾ སནྡྷཱཡཱཧ, སཱ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ནོ ཙ ཁོ པཊིཝུཏྟནྟི ཨཱཧ. པཊིཝུཏྟཾ ནཱམ ཨུདཀཝཔྤེ བཱིཛེཧི ཨཔྤཏིཊྛིཏོཀཱསེ པཱཎཀེཧི ཝིནཱསིཏབཱིཛེ ཝཱ ཨོཀཱསེ པུན བཱིཛཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུདཀེན ཨཱསིཏྟཾ, ཐལཝཔྤེ ཝིསམཔཏིཏཱནཾ ཝཱ བཱིཛཱནཾ སམཀརཎཏྠཱཡ པུན ཨཊྛདནྟཀེན སམཱིཀཏཾ, ཏེསུ ཨཉྙཏརཾ སནྡྷཱཡ ཨེསཱ ཨཱཧ.

མགྒཝཏྠུསྨིཾ ¶ མགྒོ སཾསཱིདཏཱིཏི ཨངྒཛཱཏམགྒཾ སནྡྷཱཡཱཧ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

དུཊྛུལླཝཱཙཱསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༩༠. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཨཏྟཀཱམསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཀུལཱུཔཀོཏི ཀུལཔཡིརུཔཱསནཀོ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཀུལཱུཔསངྐམནེ ནིཙྩཔྤཡུཏྟོ.

ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ¶ ཙཱིཝརཉྩ པིཎྜཔཱཏཉྩ སེནཱསནཉྩ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཉྩ. གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ཙེཏྠ པཏིཀརཎཏྠེན པཙྩཡོ, ཡསྶ ཀསྶཙི སཔྤཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷིསཀྐསྶ ཀམྨཾ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཏྟཱཏི བྷེསཛྫཾ. གིལཱནཔཙྩཡོཝ བྷེསཛྫཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ, ཡཾཀིཉྩི གིལཱནསྶ སཔྤཱཡཾ བྷིསཀྐཀམྨཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརིཀྑཱརོཏི པན ‘‘སཏྟཧི ནགརཔརིཀྑཱརེཧི སུཔརིཀྑཏཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༧) པརིཝཱརོ ཝུཙྩཏི. ‘‘རཐོ ¶ སཱིསཔརིཀྑཱརོ ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤) ཨལངྐཱརོ. ‘‘ཡེ ཙིམེ པབྦཛིཏེན ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱ སམུདཱནེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (རོ. ནི. ༡.༡.༡༩༡) སམྦྷཱརོ. ཨིདྷ པན སམྦྷཱརོཔི པརིཝཱརོཔི ཝཊྚཏི. ཏཉྷི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ ཛཱིཝིཏསྶ པརིཝཱརོཔི ཧོཏི ཛཱིཝིཏཝིནཱསཀཱབཱདྷུཔྤཏྟིཡཱ ཨནྟརཾ ཨདཏྭཱ རཀྑཎཏོ, སམྦྷཱརོཔི ཡཐཱ ཙིརཾ པཝཏྟཏི ཨེཝམསྶ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ, ཏསྨཱ པརིཀྑཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཉྩ ཏཾ པརིཀྑཱརོ ཙཱཏི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརོ, ཏཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཝསལནྟི ཧཱིནཾ ལཱམཀཾ. ཨཐ ཝཱ ཝསྶཏཱིཏི ཝསལོ, པགྒྷརཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཏཾ ཝསལཾ, ཨསུཙིཔགྒྷརཎཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཊྛུཧིཏྭཱཏི ཁེལ༹ཾ པཱཏེཏྭཱ.

ཀསྶཱཧཾ ཀེན ཧཱཡཱམཱིཏི ཨཧཾ ཀསྶཱ ཨཉྙིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཀེན བྷོགེན ཝཱ ཨལངྐཱརེན ཝཱ རཱུཔེན ཝཱ པརིཧཱཡཱམི, ཀཱ ནཱམ མཡཱ ཨུཏྟརིཏརཱཏི དཱིཔེཏི.

༢༩༡. སནྟིཀེཏི ཨུཔཙཱརེ ཋཏྭཱ སཱམནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, པདབྷཱཛནེཔི ཨཡམེཝཨཏྠོ དཱིཔིཏོ ¶ . ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡཱཏི མེཐུནདྷམྨསངྑཱཏེན ཀཱམེན པཱརིཙརིཡཱ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ. ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཀཱམིཏཱ ཨིཙྪིཏཱཏི ཨཏྟཀཱམཱ, སཡཾ མེཐུནརཱགཝསེན པཏྠིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟཀཱམཱ ཙ སཱ པཱརིཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ, ཏསྶཱ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ. ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻཱཏི གུཎཾ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེཡྻ.

ཏཏྲ ¶ ཡསྨཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཀཱམོ ཙེཝ ཧེཏུ ཙ པཱརིཙརིཡཱ ཙ ཨཏྠོ, སེསཾ བྱཉྫནཾ. ‘‘ཨཏྟཀཱམཱ ཙ སཱ པཱརིཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙེཝ པཱརིཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ, སེསཾ བྱཉྫནཾ. ཏསྨཱ བྱཉྫནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམཏྟམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏྟནོ ཀཱམཾ ཨཏྟནོ ཧེཏུཾ ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཏྟནོ པཱརིཙརིཡ’’ནྟི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཏྟནོ ཀཱམཾ ཨཏྟནོ ཧེཏུཾ ཨཏྟནོ པཱརིཙརིཡ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟེ ཛཱནིསྶནྟི པཎྜིཏཱ ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཏྟནོ པཱརིཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟེཔི ཛཱནིསྶནྟི ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནཱ ཨིཙྪིཏཀཱམིཏཊྛེན ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཏསྶཱ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞབྷཱསནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཏདགྒ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨུདྡེསཏོཔི ནིདྡེསཏོཔི ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ པདསམྦནྡྷོ ཙ ཨཱཔཏྟིཝིནིཙྪཡོ ཙ – ཨེཏདགྒཾ…པེ… པརིཙརེཡྻཱཏི ཡཱ མཱདིསཾ སཱིལཝནྟཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ བྲཧྨཙཱརིཾ ཨེཏེན དྷམྨེན པརིཙརེཡྻ, ཏསྶཱ ཨེཝཾ མཱདིསཾ པརིཙརནྟིཡཱ ཡཱ ཨཡཾ པཱརིཙརིཡཱ ནཱམ, ཨེཏདགྒཾ པཱརིཙརིཡཱནནྟི.

མེཐུནུཔསཾཧིཏེན སངྒྷཱདིསེསོཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟོ ཙ མེཐུནུཔསཾཧིཏེན མེཐུནདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟེནེཝ ཝཙནེན ཡོ བྷཱསེཡྻ, ཏསྶ སངྒྷཱདིསེསོཏི.

ཨིདྷཱནི ཡསྨཱ མེཐུནུཔསཾཧིཏེནེཝ བྷཱསནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ, ཏྭམྤི ཁཏྟིཡཱ, ཨརཧཏི ཁཏྟིཡཱ ཁཏྟིཡསྶ དཱཏུཾ སམཛཱཏིཀཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཝཙནེཧི པཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསམཱནསྶཱཔི སངྒྷཱདིསེསོ ནཏྠི. ‘‘ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ’’ཏིཨཱདིཀེ པན བཧཱུཔི པརིཡཱཡེ ཝཏྭཱ ‘‘ཨརཧསི ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ མེཐུནདྷམྨཾ དཱཏུ’’ནྟི ཨེཝཾ མེཐུནཔྤཊིསཾཡུཏྟེནེཝ བྷཱསམཱནསྶ སངྒྷཱདིསེསོཏི.

ཨིཏྠཱི ¶ ཙ ཧོཏཱིཏིཨཱདི པུབྦེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིདྷ ཨུདཱཡིཏྠེརོ ཨཱདིཀམྨིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི.

སམུཊྛཱནཱདི སབྦཾ དུཊྛུལླཝཱཙཱསདིསཾ. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝཱཏི.

ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སཉྩརིཏྟསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༢༩༦. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི སཉྩརིཏྟཾ. ཏཏྠ པཎྜིཏཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ གཏིམནྟཱ. བྱཏྟཱཏི ཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏཱ, ཨུཔཱཡེན སམནྣཱགཏཱ ཨུཔཱཡཉྙཱུ ཝིསཱརདཱ. མེདྷཱཝིནཱིཏི མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏཱ, དིཊྛཾ དིཊྛཾ ཀརོཏི. དཀྑཱཏི ཚེཀཱ. ཨནལསཱཏི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡསམྤནྣཱ. ཚནྣཱཏི ཨནུཙྪཝིཀཱ.

ཀིསྨིཾ ཝིཡཱཏི ཀིཙྪཾ ཝིཡ ཀིལེསོ ཝིཡ, ཧིརི ཝིཡ ཨམྷཱཀཾ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀུམཱརིཀཱཡ ཝཏྟུནྟི ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཀུམཱརིཀཱཡ ཀཱརཎཱ ཝཏྟུཾ.

ཨཱཝཱཧཱདཱིསུ ཨཱཝཱཧོཏི དཱརཀསྶ པརཀུལཏོ དཱརིཀཱཡ ¶ ཨཱཧརཎཾ. ཝིཝཱཧོཏི ཨཏྟནོ དཱརིཀཱཡ པརཀུལཔེསནཾ. ཝཱརེཡྻནྟི ‘‘དེཐ ནོ དཱརཀསྶ དཱརིཀ’’ནྟི ཡཱཙནཾ, དིཝསནཀྑཏྟམུཧུཏྟཔརིཙྪེདཀརཎཾ ཝཱ.

༢༩༧. པུརཱཎགཎཀིཡཱཏི ཨེཀསྶ གཎཀསྶ བྷརིཡཱཡ, སཱ ཏསྨིཾ ཛཱིཝམཱནེ གཎཀཱིཏི པཉྙཱཡིཏྠ, མཏེ པན པུརཱཎགཎཀཱིཏི སངྑཾ གཏཱ. ཏིརོགཱམོཏི བཧིགཱམོ, ཨཉྙོ གཱམོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནུསྶཱཏི ཨུདཱཡིསྶ ཨིམཾ སཉྩརིཏྟཀམྨེ ཡུཏྟཔཡུཏྟབྷཱཝཾ ཛཱནནཀམནུསྶཱ.

སུཎིསབྷོགེནཱཏི ཡེན བྷོགེན སུཎིསཱ བྷུཉྫིཏབྦཱ ཧོཏི རནྡྷཱཔནཔཙཱཔནཔཨཝེསནཱདིནཱ, ཏེན བྷུཉྫིཾསུ. ཏཏོ ཨཔརེན དཱསིབྷོགེནཱཏི མཱསཱཏིཀྐམེ ཡེན བྷོགེན དཱསཱི བྷུཉྫིཏབྦཱ ཧོཏི ཁེཏྟཀམྨཀཙཝརཚཌྜནཨུདཀཱཧརཎཱདིནཱ, ཏེན བྷུཉྫིཾསུ. དུགྒཏཱཏི དལིདྡཱ, ཡཏྠ ཝཱ གཏཱ དུགྒཏཱ ཧོཏི ཏཱདིསཾ ཀུལཾ གཏཱ. མཱཡྻོ ཨིམཾ ཀུམཱརིཀནྟི མཱ ཨཡྻོ ཨིམཾ ཀུམཱརིཀཾ. ཨཱཧཱརཱུཔཧཱརོཏི ཨཱཧཱརོ ཙ ཨུཔཧཱརོ ཙ གཧཎཉྩ དཱནཉྩ, ན ཨམྷེཧི ¶ ཀིཉྩི ཨཱཧཊཾ ན ཨུཔཱཧཊཾ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཀཡཝིཀྐཡོ ཝོཧཱརོ ཨམྷཱཀཾ ནཏྠཱིཏི དཱིཔེནྟི. སམཎེན བྷཝིཏབྦཾ ཨབྱཱཝཊེན, སམཎོ ཨསྶ སུསམཎོཏི སམཎེན ནཱམ ཨཱིདིསེསུ ཀམྨེསུ ཨབྱཱཝཊེན ཨབྱཱཔཱརེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ¶ བྷཝནྟོ ཧི སམཎོ སུསམཎོ ཨསྶཱཏི, ཨེཝཾ ནཾ ཨཔསཱདེཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཏྭཾ ན མཡཾ ཏཾ ཛཱནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

༢༩༨. སཛྫིཏོཏི སབྦཱུཔཀརཎསམྤནྣོ མཎྜིཏཔསཱདྷིཏོ ཝཱ.

༣༠༠. དྷུཏྟཱཏི ཨིཏྠིདྷུཏྟཱ. པརིཙཱརེནྟཱཏི མནཱཔིཡེསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སམནྟཱ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙཱརེནྟཱ, ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨབྷིརམནྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྦྷུཏམཀཾསཱུཏི ཡདི ཀརིསྶཏི ཏྭཾ ཨེཏྟཀཾ ཛིཏོ, ཡདི ན ཀརིསྶཏི ཨཧཾ ཨེཏྟཀནྟི པཎམཀཾསུ. བྷིཀྑཱུནཾ པན ཨབྦྷུཏཾ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡོ ཀརོཏི པརཱཛིཏེན དཱཏབྦནྟི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཀཐཉྷི ནཱམ ཨཡྻོ ཨུདཱཡཱི ཏངྑཎིཀནྟི ཨེཏྠ ཏངྑཎོཏི ཨཙིརཀཱལོ ¶ ཝུཙྩཏི. ཏངྑཎིཀནྟི ཨཙིརཀཱལཱདྷིཀཱརིཀཾ.

༣༠༡. སཉྩརིཏྟཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཏི སཉྩརཎབྷཱཝཾ སམཱཔཛྫེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཏཾ སམཱཔཛྫནྟེན ཀེནཙི པེསིཏེན ཀཏྠཙི གནྟབྦཾ ཧོཏི, པརཏོ ཙ ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསམཏི’’ནྟི ཨཱདིཝཙནཏོ ཨིདྷ ཨིཏྠིཔུརིསཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པཧིཏོ པུརིསསྶ སནྟིཀེ གཙྪཏི, པུརིསེན ཝཱ པཧིཏོ ཨིཏྠིཡཱ སནྟིཀེ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསམཏིཾ པུརིསསྶ ཝཱ ཨིཏྠིམཏིནྟི ཨེཏྠ ཨཱརོཙེཡྻཱཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ, ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘པུརིསསྶ མཏིཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱརོཙེཏི, ཨིཏྠིཡཱ མཏིཾ པུརིསསྶ ཨཱརོཙེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཡདཏྠཾ ཏཾ ཏེསཾ མཏིཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཚནྡཾ རུཙིཾ ཨཱརོཙེཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཛཱཡཏྟནེ ཝཱ ཛཱརཏྟནེ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛཱཡཏྟནེཏི ཛཱཡཱབྷཱཝེ. ཛཱརཏྟནེཏི ཛཱརབྷཱཝེ. པུརིསསྶ ཧི མཏིཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱརོཙེནྟོ ཛཱཡཏྟནེ ཨཱརོཙེཏི, ཨིཏྠིཡཱ མཏིཾ པུརིསསྶ ཨཱརོཙེནྟོ ཛཱརཏྟནེ ཨཱརོཙེཏི; ཨཔིཙ པུརིསསྶེཝ མཏིཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱརོཙེནྟོ ཛཱཡཏྟནེ ཝཱ ཨཱརོཙེཏི ནིབདྡྷབྷརིཡཱབྷཱཝེ, ཛཱརཏྟནེ ཝཱ མིཙྪཱཙཱརབྷཱཝེ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ཨཱརོཙེནྟེན ‘‘ཏྭཾ ཀིརསྶ ཛཱཡཱ བྷཝིསྶསཱི’’ཏིཨཱདི ཝཏྟབྦཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཝཏྟབྦཏཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཛཱཡཏྟནེ ཝཱཏི ཛཱཡཱ བྷཝིསྶསི, ཛཱརཏྟནེ ¶ ཝཱཏི ཛཱརཱི བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨསྶ པདབྷཱཛནཾ ¶ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེནེཝ ཙ ཨུཔཱཡེན ཨིཏྠིཡཱ མཏིཾ པུརིསསྶ ཨཱརོཙནེཔི པཏི བྷཝིསྶསི, སཱམིཀོ བྷཝིསྶསི, ཛཱརོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཝཏྟབྦཏཱཀཱརོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨནྟམསོ ཏངྑཎིཀཱཡཔཱིཏི སབྦནྟིམེན པརིཙྪེདེན ཡཱ ཨཡཾ ཏངྑཎེ མུཧུཏྟམཏྟེ པཊིསཾཝསིཏབྦཏོ ཏངྑཎིཀཱཏི ཝུཙྩཏི, མུཧུཏྟིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶཱཔི ‘‘མུཧུཏྟིཀཱ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུརིསམཏིཾ ཨཱརོཙེནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ‘‘མུཧུཏྟིཀོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུརིསསྶ ཨིཏྠིམཏིཾ ཨཱརོཙེནྟོཔི སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༠༣. ཨིདཱནི ‘‘ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསམཏི’’ནྟི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཱ ཨིཏྠིཡོ པབྷེདཏོ དསྶེཏྭཱ ཏཱསུ སཉྩརིཏྟཝསེན ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དས ཨིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཱཏུརཀྑིཏཱཏི མཱཏརཱ རཀྑིཏཱ. ཡཐཱ པུརིསེན སཾཝཱསཾ ན ཀཔྤེཏི, ཨེཝཾ མཱཏརཱ རཀྑིཏཱ, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘མཱཏཱ རཀྑཏི ¶ གོཔེཏི ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེཏི ཝསཾ ཝཏྟེཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ རཀྑཏཱིཏི ཀཏྠཙི གནྟུཾ ན དེཏི. གོཔེཏཱིཏི ཡཐཱ ཨཉྙེ ན པསྶནྟི, ཨེཝཾ གུཏྟཊྛཱནེ ཋཔེཏི. ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེཏཱིཏི སེརིཝིཧཱརམསྶཱ ནིསེདྷེནྟཱི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟཏི. ཝསཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ‘‘ཨིདཾ ཀརོཧི, ཨིདཾ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝསཾ ཏསྶཱ ཨུཔརི ཝཏྟེཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན པིཏུརཀྑིཏཱདཡོཔི ཉཱཏབྦཱ. གོཏྟཾ ཝཱ དྷམྨོ ཝཱ ན རཀྑཏི, སགོཏྟེཧི པན སཧདྷམྨིཀེཧི ཙ ཨེཀཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏེཧི ཨེཀགཎཔརིཡཱཔནྣེཧི ཙ རཀྑིཏཱ ‘‘གོཏྟརཀྑིཏཱ དྷམྨརཀྑིཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ པདཱནཾ ‘‘སགོཏྟཱ རཀྑནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

སཧ ཨཱརཀྑེནཱཏི སཱརཀྑཱ. སཧ པརིདཎྜེནཱཏི སཔརིདཎྜཱ. ཏཱསཾ ནིདྡེསཱ པཱཀཊཱཝ. ཨིམཱསུ དསསུ པཙྪིམཱནཾ དྭིནྣམེཝ པུརིསནྟརཾ གཙྪནྟཱིནཾ མིཙྪཱཙཱརོ ཧོཏི, ན ཨིཏརཱསཾ.

དྷནཀྐཱིཏཱདཱིསུ ཨཔྤེན ཝཱ བཧུནཱ ཝཱ དྷནེན ཀཱིཏཱ དྷནཀྐཱིཏཱ. ཡསྨཱ པན སཱ ན ཀཱིཏམཏྟཱ ཨེཝ སཾཝཱསཏྠཱཡ པན ཀཱིཏཏྟཱ བྷརིཡཱ, ཏསྨཱསྶ ནིདྡེསེ དྷནེན ཀིཎིཏྭཱ ཝཱསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ.

ཚནྡེན ¶ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཝསཏཱིཏི ཚནྡཝཱསིནཱི. ཡསྨཱ པན སཱ ན ཨཏྟནོ ཚནྡམཏྟེནེཝ ¶ བྷརིཡཱ ཧོཏི པུརིསེན པན སམྤཊིཙྪིཏཏྟཱ, ཏསྨཱསྶ ནིདྡེསེ ‘‘པིཡོ པིཡཾ ཝཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

བྷོགེན ཝསཏཱིཏི བྷོགཝཱསིནཱི. ཨུདུཀྑལམུསལཱདིགྷརཱུཔཀརཎཾ ལབྷིཏྭཱ བྷརིཡཱབྷཱཝཾ གཙྪནྟིཡཱ ཛནཔདིཏྠིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

པཊེན ཝསཏཱིཏི པཊཝཱསིནཱི. ནིཝཱསནམཏྟམྤི པཱཝུརཎམཏྟམྤི ལབྷིཏྭཱ བྷརིཡཱབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪནྟིཡཱ དལིདྡིཏྠིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཨོདཔཏྟཀིནཱིཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨེཀིསྶཱ ཨུདཀཔཱཏིཡཱ ཧཏྠེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ སཾསཊྛཱ ཨབྷེཛྫཱ ཧོཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པརིགྒཧིཏཱཡ ཝོཧཱརནཱམམེཏཾ, ནིདྡེསེཔིསྶ ‘‘ཏཱཡ སཧ ཨུདཀཔཏྟཾ ཨཱམསིཏྭཱ ཏཾ ཝཱསེཏཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨོབྷཊཾ ཨོརོཔིཏཾ ཙུམྦཊམསྶཱཏི ཨོབྷཊཙུམྦཊཱ, ཀཊྛཧཱརིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ, ཡསྶཱ སཱིསཏོ ཙུམྦཊཾ ཨོརོཔེཏྭཱ གྷརེ ཝཱསེཏི, ཏསྶཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

དཱསཱི ཙཱཏི ཨཏྟནོཡེཝ དཱསཱི ཙ ཧོཏི བྷརིཡཱ ཙ.

ཀམྨཀཱརཱི ནཱམ གེཧེ བྷཏིཡཱ ཀམྨཾ ¶ ཀརོཏི, ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀོཙི གྷརཱཝཱསཾ ཀཔྤེཏི ཨཏྟནོ བྷརིཡཱཡ ཨནཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཀམྨཀཱརཱི ཙ བྷརིཡཱ ཙཱ’’ཏི.

དྷཛེན ཨཱཧཊཱ དྷཛཱཧཊཱ, ཨུསྶིཏདྡྷཛཱཡ སེནཱཡ གནྟྭཱ པརཝིསཡཾ ཝིལུམྤིཏྭཱ ཨཱནཱིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཀོཙི བྷརིཡཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ དྷཛཱཧཊཱ ནཱམ. མུཧུཏྟིཀཱ ཝུཏྟནཡཱཨེཝ, ཨེཏཱསཾ དསནྣམྤི པུརིསནྟརགམནེ མིཙྪཱཙཱརོ ཧོཏི. པུརིསཱནཾ པན ཝཱིསཏིཡཱཔི ཨེཏཱསུ མིཙྪཱཙཱརོ ཧོཏི, བྷིཀྑུནོ ཙ སཉྩརིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི.

༣༠༥. ཨིདཱནི པུརིསོ བྷིཀྑུཾ པཧིཎཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི སོ བྷིཀྑུ ཏསྶ པུརིསསྶ ‘‘གཙྪ, བྷནྟེ, ཨིཏྠནྣཱམཾ མཱཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧི, ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ དྷནཀྐཱིཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཝཙནཾ ‘‘སཱདྷུ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝཱ སཱིསཀམྤནཱདཱིཧི ཝཱ སམྤཊིཙྪཏི. ཝཱིམཾསཏཱིཏི ¶ ¶ ཨེཝཾ པཊིགྒཎྷིཏྭཱ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏི. པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཏེན ཨཱརོཙིཏེ སཱ ཨིཏྠཱི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪཏུ ཝཱ པཊིཀྑིཔཏུ ཝཱ ལཛྫཱཡ ཝཱ ཏུཎྷཱི ཧོཏུ, པུན ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཱཡ པཊིགྒཧཎཱརོཙནཔཙྩཱཧརཎསངྑཱཏཱཡ ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏི. སཱ པན ཏསྶ བྷརིཡཱ ཧོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨཀཱརཎམེཏཾ. སཙེ པན སོ མཱཏུརཀྑིཏཱཡ སནྟིཀཾ པེསིཏོ ཏཾ ཨདིསྭཱ ཏསྶཱ མཱཏུཡཱ ཏཾ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏི, བཧིདྡྷཱ ཝིམཊྛཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝིསངྐེཏནྟི མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱསུམཏྠེརོ པན མཱཏཱ ཝཱ ཧོཏུ པིཏཱ ཝཱ ཨནྟམསོ གེཧདཱསཱིཔི ཨཉྙོ ཝཱཔི ཡོ ཀོཙི ཏཾ ཀིརིཡཾ སམྤཱདེསྶཏི, ཏསྶ ཝུཏྟེཔི ཝིམཊྛཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏིཝངྒསམྤཏྟིཀཱལེ ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

ནནུ ཡཐཱ ‘‘བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘དྷམྨཾ པཙྩཀྑཱམཱི’’ཏི ཝདེཡྻ པཙྩཀྑཱཏཱཝསྶ སིཀྑཱ. ཡཐཱ ཝཱ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཀཱམོ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཝདེཡྻ ཨཱཔནྣོཝསྶ ¶ པཱརཱཛིཀཾ. ཨེཝཾསམྤདམིདནྟི ཨཱཧ. ཏཾ པནེཏཾ ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏི, ཨནྟེཝཱསིཾ ཝཱིམཾསཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ པཙྩཱཧརཏི, ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམེཏི, ཏསྨཱ སུབྷཱསིཏཾ.

ཡཐཱ ཙ ‘‘མཱཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི ཝུཏྟསྶ གནྟྭཱ ཏསྶཱ ཨཱརོཙེཏུཾ སམཏྠཱནཾ མཱཏཱདཱིནམྤི ཝདཏོ ཝིསངྐེཏོ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ དྷནཀྐཱིཏཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ ཚནྡཝཱསིནཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟེསུ ཚནྡཝཱསིནིཨཱདཱིསུ ཝཙནེསུ ཨཉྙཏརཝསེན ཝཱ ཨཝུཏྟེསུཔི ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ ཛཱཡཱ པཛཱཔཏི པུཏྟམཱཏཱ གྷརཎཱི གྷརསཱམིནཱི བྷཏྟརནྡྷིཀཱ སུསྶཱུསིཀཱ པརིཙཱརིཀཱ’’ཏིཨེཝམཱདཱིསུ སཾཝཱསཔརིདཱིཔཀེསུ ཝཙནེསུ ཨཉྙཏརཝསེན ཝཱ ཝདནྟསྶཱཔི ཝིསངྐེཏོ ནཏྠི ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ‘‘མཱཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི པེསིཏསྶ པན གནྟྭཱ ཨཉྙཱསུ པིཏུརཀྑིཏཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝདནྟསྶ ཝིསངྐེཏཾ. ཨེས ནཡོ ‘‘པིཏུརཀྑིཏཾ བྲཱུཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཀེཝལཉྷེཏྠ ¶ ཨེཀམཱུལཀདུམཱུལཀཱདིཝསེན ‘‘པུརིསསྶ མཱཏཱ བྷིཀྑུཾ པཧིཎཏི, མཱཏུརཀྑིཏཱཡ མཱཏཱ བྷིཀྑུཾ པཧིཎཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ མཱུལཊྛཱནཉྩ ཝསེན པེཡྻཱལབྷེདོཡེཝ ཝིསེསོ ¶ . སོཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱལི༹ཨནུསཱརེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ནཱསྶ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ཨཱདརཾ ཀརིམྷ.

༣༣༨. པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པན དྭཱིསུ ཙཏུཀྐེསུ པཋམཙཏུཀྐེ ཨཱདིཔདེན ཏིཝངྒསམྤཏྟིཡཱ སངྒྷཱདིསེསོ, མཛ྄ཛྷེ དྭཱིཧི དུཝངྒསམྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, ཨནྟེ ཨེཀེན ཨེཀངྒསམྤཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ. དུཏིཡཙཏུཀྐེ ཨཱདིཔདེན དུཝངྒསམྤཏྟིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ, མཛ྄ཛྷེ དྭཱིཧི ཨེཀངྒསམྤཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ, ཨནྟེ ཨེཀེན ཨངྒཱབྷཱཝཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཏཏྠ པཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ཨཱཎཱཔཀསྶ སཱསནཾ པཊིགྒཎྷཱཏི. ཝཱིམཾསཏཱིཏི པཧིཏཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨཱརོཙེཏི. པཙྩཱཧརཏཱིཏི པུན ཨཱགནྟྭཱ མཱུལཊྛསྶ ཨཱརོཙེཏི.

ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཨཱརོཙེཏྭཱ ཨེཏྟོཝ པཀྐམཏི. པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཝཱིམཾསཏཱིཏི པུརིསེན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམཾ གནྟྭཱ བྲཱུཧཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏསྶ སཱསནཾ པཊིགྒཎྷིཏྭཱ ཏཾ པམུསྶིཏྭཱ ཝཱ ཨཔྤམུསྶིཏྭཱ ཝཱ ¶ ཨཉྙེན ཀརཎཱིཡེན ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཝཱིམཾསཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ནཾ སཱ ཨིཏྠཱི སཡམེཝ ཝདཏི ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཨུཔཊྛཱཀོ མཾ གེཧེ ཀཱཏུཀཱམོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཙ ‘‘ཨཧཾ ཏསྶ བྷརིཡཱ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ན བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི. སོ ཏསྶཱ ཝཙནཾ ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོཝ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཏསྶ པུརིསསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ན ཝཱིམཾསཏི པཙྩཱཧརཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ན ཝཱིམཾསཏི ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཀེཝལཾ སཱསནཱརོཙནཀཱལེ པཊིགྒཎྷཱཏིཡེཝ, ཨིཏརཾ པན དྭཡཾ ན ཀརོཏི.

ན པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱིམཾསཏི པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཀོཙི པུརིསོ བྷིཀྑུསྶ ཋིཏཊྛཱནེ ཝཱ ནིསིནྣཊྛཱནེ ཝཱ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཀཐཾ ཀཐེཏི, བྷིཀྑུ ཏེན ཨཔྤཧིཏོཔི པཧིཏོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨིཏྠིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཧོཧི ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཏསྶཱ རུཙིཾ ཝཱ ཨརུཙིཾ ཝཱ པུན ཨཱགནྟྭཱ ཨིམསྶ ཨཱརོཙེཏི. ཏེནེཝ ནཡེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨཔཙྩཱཧརནྟོ ¶ ‘‘ན པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱིམཾསཏི ན པཙྩཱཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝ ནཡེན གཏོ ཨཝཱིམཾསིཏྭཱ ཏཱཡ སམུཊྛཱཔིཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ པཋམཙཏུཀྐསྶ ཏཏིཡཔདེ ཝུཏྟནཡེན ཨཱགནྟྭཱ ཨིམསྶ ཨཱརོཙེནྟོ ‘‘ན པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཝཱིམཾསཏི པཙྩཱཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཙཏུཏྠཔདཾ པཱཀཊམེཝ.

སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏིཨཱདིནཡཱ པཱཀཊཱཡེཝ. ཡཐཱ པན སམྦཧུལཱཔི ཨེཀཝཏྠུམྷི ཨཱཔཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨེཀསྶཔི སམྦཧུལཝཏྠཱུསུ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? པུརིསོ བྷིཀྑུཾ ¶ ཨཱཎཱཔེཏི ‘‘གཙྪ, བྷནྟེ, ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ པཱསཱདེ སཊྛིམཏྟཱ ཝཱ སཏྟཏིམཏྟཱ ཝཱ ཨིཏྠིཡོ ཋིཏཱ ཏཱ ཝདེཧི, ཧོཐ ཀིར ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷརིཡཱཡོ’’ཏི. སོ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏྭཱ པུན ཏཾ སཱསནཾ པཙྩཱཧརཏི. ཡཏྟཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཏྟཀཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པརིཝཱརེཔི –

‘‘པདཝཱིཏིཧཱརམཏྟེན, ཝཱཙཱཡ བྷཎིཏེན ཙ;

སབྦཱནི གརུཀཱནི སཔྤཊིཀམྨཱནི;

ཙཏུསཊྛི ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫེཡྻ ཨེཀཏོ;

པཉྷཱམེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༨༠);

ཨིམཾ ¶ ཀིར ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨཡཾ པཉྷོ ཝུཏྟོ. ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཙེཏྠ ‘‘ཙཏུསཊྛི ཨཱཔཏྟིཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ པན སཏམྤི སཧསྶམྤི ཨཱཔཛྫཏཱིཏི. ཡཐཱ ཙ ཨེཀེན པེསིཏསྶ ཨེཀསྶ སམྦཧུལཱསུ ཨིཏྠཱིསུ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ, ཨེཝཾ ཨེཀོ པུརིསོ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀིསྶཱ སནྟིཀཾ པེསེཏི, སབྦེསཾ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨེཀོ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སམྦཧུལཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སནྟིཀཾ པེསེཏི, ཨིཏྠིགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ པུརིསཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཀིསྶཱ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, པུརིསགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ སམྦཧུལཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, ཝཏྠུགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ སམྦཧུལེ ཨེཀིསྶཱ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, ཝཏྠུགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. སམྦཧུལཱ པུརིསཱ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ སམྦཧུལཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ སནྟིཀཾ པེསེནྟི, ཝཏྠུགཎནཱཡ སངྒྷཱདིསེསཱ. ཨེས ནཡོ ‘‘ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི ཨེཀཾ བྷིཀྑུ’’ནྟིཨཱདཱིསུཔི. ཨེཏྠ ཙ སབྷཱགཝིབྷཱགཏཱ ནཱམ ཨཔྤམཱཎཾ, མཱཏཱཔིཏུནམྤི པཉྩསཧདྷམྨིཀཱནམྤི སཉྩརིཏྟཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

པུརིསོ ¶ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེཏི གཙྪ བྷནྟེཏི ཙཏུཀྐཾ ཨངྒཝསེན ཨཱཔཏྟིབྷེད དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྶ པཙྪིམཔདེ ཨནྟེཝཱསཱི ཝཱིམཾསིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨེཏྟོཝ གནྟྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཱརོཙེཏི. ཨཱཔཏྟི ཨུབྷིནྣཾ ཐུལླཙྩཡསྶཱཏི ཨཱཙརིཡསྶ པཊིགྒཧིཏཏྟཱ ཙ ཝཱིམཾསཱཔིཏཏྟཱ ཙ དྭཱིཧངྒེཧི ཐུལླཙྩཡཾ, ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཝཱིམཾསིཏཏྟཱ ཙ པཙྩཱཧཊཏྟཱ ཙ དྭཱིཧངྒེཧི ཐུལླཙྩཡཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༣༣༩. གཙྪནྟོ སམྤཱདེཏཱིཏི པཊིགྒཎྷཱཏི ཙེཝ ཝཱིམཾསཏི ཙ. ཨཱགཙྪནྟོ ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ན པཙྩཱཧརཏི. གཙྪནྟོ ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ན པཊིགྒཎྷཱཏི. ཨཱགཙྪནྟོ སམྤཱདེཏཱིཏི ¶ ཝཱིམཾསཏི ཙེཝ པཙྩཱཧརཏི ཙ. ཨེཝཾ ཨུབྷཡཏྠ དྭཱིཧངྒེཧི ཐུལླཙྩཡཾ. ཏཏིཡཔདེ ཨཱཔཏྟི, ཙཏུཏྠེ ཨནཱཔཏྟི.

༣༤༠. ཨནཱཔཏྟི སངྒྷསྶ ཝཱ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ གིལཱནསྶ ཝཱ ཀརཎཱིཡེན གཙྪཏི ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི ཨེཏྠ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཝཱ ཝིཔྤཀཏཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཱརུཀཱནཾ ¶ བྷཏྟཝེཏནཏྠཱཡ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ སནྟིཀཾ བྷིཀྑུཾ པཧིཎེཡྻ, ཨུཾཔཱསིཀཱ ཝཱ ཨུཔཱསཀསྶ, ཨེཝརཱུཔེན སངྒྷསྶ ཀརཎཱིཡེན གཙྪནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཙེཏིཡཀམྨེ ཀཡིརམཱནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གིལཱནསྶ བྷེསཛྫཏྠཱཡཔི ཨུཔཱསཀེན ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ སནྟིཀཾ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ ཨུཔཱསཀསྶ སནྟིཀཾ པཧིཏསྶ གཙྪཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཨུམྨཏྟཀཨཱདིཀམྨིཀཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

པདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཚསམུཊྛཱནཾ, སཱིསུཀྑིཔནཱདིནཱ ཀཱཡཝིཀཱརེན སཱསནཾ གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ ཧཏྠམུདྡཱཡ ཝཱིམཾསིཏྭཱ པུན ཨཱགནྟྭཱ ཧཏྠམུདྡཱཡ ཨེཝ ཨཱརོཙེནྟསྶ ཀཱཡཏོ སམུཊྛཱཏི. ཨཱསནསཱལཱཡ ནིསིནྣསྶ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམཱ ཨཱགམིསྶཏི, ཏསྶཱ ཙིཏྟཾ ཛཱནེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཀེནཙི ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཨཱགཏཾ ཝཏྭཱ ཏསྶཱ གཏཱཡ པུན ཏསྨིཾ པུརིསེ ཨཱགཏེ ཨཱརོཙེནྟསྶ ཝཱཙཏོ སམུཊྛཱཏི. ཝཱཙཱཡ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙེན ཀརཎཱིཡེན ཏསྶཱ གྷརཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏྠ ཝཱ གམནཀཱལེ ཏཾ དིསྭཱ ཝཙཱིབྷེདེནེཝ ཝཱིམཾསིཏྭཱ པུན ཨཉྙེནེཝ ¶ ཀརཎཱིཡེན ཏཏོ ཨཔཀྐམྨ ཀདཱཙིདེཝ ཏཾ པུརིསཾ དིསྭཱ ཨཱརོཙེནྟསྶཱཔི ཝཱཙཏོཝ སམུཊྛཱཏི. པཎྞཏྟིཾ ཨཛཱནནྟསྶ པན ཁཱིཎཱསཝསྶཱཔི ཀཱཡཝཱཙཏོ སམུཊྛཱཏི. ཀཐཾ? སཙེ ཧིསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨལཾཝཙནཱིཡཱ ཧོནྟི, ཏཉྩ བྷིཀྑུཾ གྷརཾ ཨུཔགཏཾ ཐེརཔིཏཱ ཝདཏི ‘‘མཱཏཱ ཏེ ཏཱཏ མཾ མཧལླཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཉཱཏིཀུལཾ གཏཱ, གཙྪ ཏཾ མཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ པེསེཧཱི’’ཏི. སོ ཙེ གནྟྭཱ ཏཾ ཝཏྭཱ པུན པིཏུནོ ཏསྶཱ ཨཱགམནཾ ཝཱ ཨནཱགམནཾ ཝཱ ཨཱརོཙེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ. ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཨཙིཏྟཀསམུཊྛཱནཱནི.

པཎྞཏྟིཾ པན ཛཱནིཏྭཱ ཨེཏེཧེཝ ཏཱིཧི ནཡེཧི སཉྩརིཏྟཾ སམཱཔཛྫཏོ ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཨིམཱནི ཏཱིཎི པཎྞཏྟིཛཱནནཙིཏྟེན སཙིཏྟཀསམུཊྛཱནཱནི. ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཀུསལཱདིཝསེན ཙེཏྠ ཏཱིཎི ཙིཏྟཱནི, སུཁཱདིཝསེན ཏིསྶོ ཝེདནཱཏི.

༣༤༡. ཝིནཱིཏཝཏྠཱུསུ ¶ ཨཱདིཏོ ཝཏྠུཔཉྩཀེ པཊིགྒཧིཏམཏྟཏྟཱ དུཀྐཊཾ.

ཀལཧཝཏྠུསྨིཾ སམྨོདནཱིཡཾ ཨཀཱསཱིཏི ཏཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ¶ པུན གེཧགམནཱིཡཾ

ཨཀཱསི. ནཱལཾཝཙནཱིཡཱཏི ན པརིཙྩཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱ ཧི ཡཐཱ ཡཐཱ ཡེསུ ཡེསུ ཛནཔདེསུ པརིཙྩཏྟཱ པརིཙྩཏྟཱཝ ཧོཏི, བྷརིཡཱབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམཏི, ཨཡཾ ‘‘ཨལཾཝཙནཱིཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེསཱ པན ན ཨལཾཝཙནཱིཡཱ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན ཀལཧཾ ཀཏྭཱ གཏཱ, ཏེནེཝེཏྠ བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ པན ཀཱཡསཾསགྒེ ཡཀྑིཡཱ ཐུལླཙྩཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ དུཊྛུལླཱདཱིསུཔི ཡཀྑིཔེཏིཡོ ཐུལླཙྩཡཝཏྠུམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཊྛཀཐཱསུ པནེཏཾ ན ཝིཙཱརིཏཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སཉྩརིཏྟསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༤༢. ཏེན སམཡེནཱཏི ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཱལ༹ཝཀཱཏི ཨཱལ༹ཝིརཊྛེ ཛཱཏཱ དཱརཀཱ ཨཱལ༹ཝཀཱ ནཱམ, ཏེ པབྦཛིཏཀཱལེཔི ‘‘ཨཱལ༹ཝཀཱ’’ཏྭེཝ པཉྙཱཡིཾསུ. ཏེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱལ༹ཝཀཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. སཉྙཱཙིཀཱཡོཏི ¶ སཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ གཧིཏཱུཔཀརཎཱཡོ. ཀཱརཱཔེནྟཱིཏི ཀརོནྟིཔི ཀཱརཱཔེནྟིཔི, ཏེ ཀིར སཱསནེ ཝིཔསྶནཱདྷུརཉྩ གནྠདྷུརཉྩཱཏི དྭེཔི དྷུརཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ནཝཀམྨམེཝ དྷུརཾ ཀཏྭཱ པགྒཎྷིཾསུ. ཨསྶཱམིཀཱཡོཏི ཨནིསྶརཱཡོ, ཀཱརེཏཱ དཱཡཀེན ཝིརཧིཏཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟུདྡེསིཀཱཡོཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡིསྶ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨཱརདྡྷཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤམཱཎིཀཱཡོཏི ‘‘ཨེཏྟཀེན ནིཊྛཾ གཙྪིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཔརིཙྪིནྣཔྤམཱཎཱཡོ, ཝུདྡྷིཔྤམཱཎཱཡོ ཝཱ མཧནྟཔྤམཱཎཱཡོཏི ཨཏྠོ.

ཡཱཙནཱ ཨེཝ བཧུལཱ ཨེཏེསཾ མནྡཾ ཨཉྙཾ ཀམྨནྟི ཡཱཙནབཧུལཱ. ཨེཝཾ ཝིཉྙཏྟིབཧུལཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྠཏོ པནེཏྠ ནཱནཱཀརཎཾ ནཏྠི, ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ‘‘པུརིསཾ དེཐ, པུརིསཏྠཀརཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙནྟཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ པུརིསཾ ཡཱཙིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སཧཱཡཏྠཱཡ ཀམྨཀརཎཏྠཱཡ ‘‘པུརིསཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. པུརིསཏྠཀརནྟི པུརིསེན ཀཱཏབྦཾ ཧཏྠཀམྨཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཧཏྠཀམྨཾ ནཱམ ཀིཉྩི ཝཏྠུ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ¶ ཋཔེཏྭཱ མིགལུདྡཀམཙྪབནྡྷཀཱདཱིནཾ སཀཀམྨཾ ཨཝསེསཾ སབྦཾ ཀཔྤིཡཾ. ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཱགཏཏྠ ཀེན ཀམྨ’’ནྟི པུཙྪིཏེ ཝཱ ཨཔུཙྪིཏེ ཝཱ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཝིཉྙཏྟིཔཙྩཡཱ དོསོ ནཏྠི. ཏསྨཱ མིགལུདྡཀཱདཡོ སཀཀམྨཾ ན ཡཱཙིཏབྦཱ, ‘‘ཧཏྠཀམྨཾ དེཐཱ’’ཏི ཨནིཡམེཏྭཱཔི ན ཡཱཙིཏབྦཱ; ཨེཝཾ ¶ ཡཱཙིཏཱ ཧི ཏེ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ མིགེཔི མཱརེཏྭཱ ཨཱཧརེཡྻུཾ. ནིཡམེཏྭཱ པན ‘‘ཝིཧཱརེ ཀིཉྩི ཀཏྟབྦཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཧཏྠཀམྨཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏབྦཱ. ཕཱལནངྒལཱདཱིནི ཨུཔཀརཎཱནི གཧེཏྭཱ ཀསིཏུཾ ཝཱ ཝཔིཏུཾ ཝཱ ལཱཡིཏུཾ ཝཱ གཙྪནྟཾ སཀིཙྩཔསུཏམྤི ཀསྶཀཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏེཝ. ཡོ པན ཝིགྷཱསཱདོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི ནིཀྐམྨོ ནིརཏྠཀཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིདྡཱཡནྟོ ཝཱ ཝིཧརཏི, ཨེཝརཱུཔཾ ཨཡཱཙིཏྭཱཔི ‘‘ཨེཧི རེ ཨིདཾ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཡདིཙྪཀཾ ཀཱརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཧཏྠཀམྨསྶ པན སབྦཀཔྤིཡབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ ཨིམཾ ནཡཾ ཀཐེནྟི. སཙེ ཧི བྷིཀྑུ པཱསཱདཾ ཀཱརེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཐམྦྷཏྠཱཡ པཱསཱཎཀོཊྚཀཱནཾ གྷརཾ གནྟྭཱ ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཧཏྠཀམྨཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི. ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ, བྷནྟེ,ཏི? པཱསཱཎཏྠམྦྷཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དཱཏབྦཱཏི. སཙེ ཏེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ¶ ཝཱ དེནྟི, ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནིཀྑིཏྟེ ཨཏྟནོ ཐམྦྷེ ཝཱ དེནྟི, ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི ཝདནྟི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཧཏྠཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཁཎོ ནཏྠི, ཨཉྙཾ ཨུདྡྷརཱཔེཐ, ཏསྶ མཱུལཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ ‘‘པཱསཱཎཏྠམྦྷེ ཨུདྡྷཊམནུསྶཱནཾ མཱུལཾ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན པཱསཱདདཱརཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཌྜྷཀཱིནཾ སནྟིཀཾ ཨིཊྛཀཏྠཱཡ ཨིཊྛཀཝཌྜྷཀཱིནཾ ཚདནཏྠཱཡ གེཧཙྪཱདཀཱནཾ ཙིཏྟཀམྨཏྠཱཡ ཙིཏྟཀཱརཱནནྟི ཡེན ཡེན ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠཱཡ ཏེསཾ ཏེསཾ སིཔྤཀཱརཀཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཧཏྠཀམྨཡཱཙནཝསེན ཙ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཝཱ བྷཏྟཝེཏནཱནུཔྤདཱནེན ཝཱ ལདྡྷམྤི སབྦཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨརཉྙཏོ ཨཱཧརཱཔེནྟེན ཙ སབྦཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ཨཱཧརཱཔེཏབྦཾ.

ན ཀེཝལཉྩ པཱསཱདཾ ཀཱརེཏུཀཱམེན མཉྩཔཱིཋཔཏྟཔརིསྶཱཝནདྷམཀརཀཙཱིཝརཱདཱིནི ¶ ཀཱརཱཔེཏུཀཱམེནཱཔི དཱརུལོཧསུཏྟཱདཱིནི ལབྷིཏྭཱ ཏེ ཏེ སིཔྤཀཱརཀེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏབྦཾ. ཧཏྠཀམྨཡཱཙནཝསེན ཙ མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཝཱ བྷཏྟཝེཏནཱནུཔྤདཱནེན ཝཱ ལདྡྷམྤི སབྦཾ གཧེཏབྦཾ. སཙེ པན ཀཱཏུཾ ན ཨིཙྪནྟི, བྷཏྟཝེཏནཾ པཙྩཱསཱིསནྟི, ཨཀཔྤིཡཀཧཱཔཎཱདི ན དཱཏབྦཾ. བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཏཎྜུལཱདཱིནི པརིཡེསིཏྭཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཧཏྠཀམྨཝསེན པཏྟཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཐེཝ པཱཙེཏྭཱ ནཝཔཀྐསྶ པཏྟསྶ པུཉྪནཏེལཏྠཱཡ ཨནྟོགཱམཾ པཝིཊྛེན ‘‘བྷིཀྑཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཡཱགུཡཱ ཝཱ བྷཏྟེ ཝཱ ཨཱནཱིཏེ ཧཏྠེན པཏྟོ པིདྷཱཏབྦོ. སཙེ ཨུཔཱསིཀཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪཏི, ‘‘ནཝཔཀྐོ པཏྟོ པུཉྪནཏེལེན ཨཏྠོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ སཱ ‘‘དེཧི, བྷནྟེ’’ཏི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཏེལེན པུཉྪིཏྭཱ ཡཱགུཡཱ ཝཱ བྷཏྟསྶ ཝཱ པཱུརེཏྭཱ དེཏི, ཝིཉྙཏྟི ནཱམ ན ཧོཏི, གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི.

བྷིཀྑཱུ ¶ པགེཝ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཾ གནྟྭཱ ཨཱསནཾ ཨཔསྶནྟཱ ཏིཊྛནྟི. ཏཏྲ ཙེ ཨུཔཱསཀཱ བྷིཀྑཱུ ཋིཏེ དིསྭཱ སཡམེཝ ཨཱསནཱནི ཨཱཧརཱཔེནྟི, ནིསཱིདིཏྭཱ གཙྪནྟེཧི ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཨནཱཔུཙྪཱ གཏཱནམྤི ནཊྛཾ གཱིཝཱ ན ཧོཏི, ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ གམནཾ པན ཝཏྟཾ. སཙེ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཨཱསནཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེཧི ཨཱཧཊཱནི ཧོནྟི, ཨཱཔུཙྪིཏྭཱཝ གནྟབྦཾ. ཨནཱཔུཙྪཱ གཏཱནཾ ཝཏྟབྷེདོ ཙ ནཊྛཉྩ གཱིཝཱཏི. ཨཏྠརཎཀོཛཝཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

མཀྑིཀཱཡོ ¶ བཧུཀཱ ཧོནྟི, ‘‘མཀྑིཀཱབཱིཛནིཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. པུཙིམནྡསཱཁཱདཱིནི ཨཱཧརནྟི, ཀཔྤིཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ པཊིགྒཧེཏབྦཱནི. ཨཱསནསཱལཱཡ ཨུདཀབྷཱཛནཾ རིཏྟཾ ཧོཏི, ‘‘དྷམཀརཎཾ གཎྷཱ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. དྷམཀརཀཉྷི རིཏྟབྷཱཛནེ པཀྑིཔནྟོ བྷིནྡེཡྻ ‘‘ནདིཾ ཝཱ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ གནྟྭཱ པན ཨུདཀཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘གེཧཏོ ཨཱཧརཱ’’ཏི ནེཝ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི, ན ཨཱཧཊཾ ¶ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨཱསནསཱལཱཡཾ ཝཱ ཨརཉྙཀེ ཝཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརོནྟེཧི ཏཏྠཛཱཏཀཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ཡཾཀིཉྩི ཨུཏྟརིབྷངྒཱརཧཾ པཏྟཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ སཙེ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོནྟཾ ཨཱཧརཱཔེཏི, ཧཏྠཀམྨཝསེན ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨལཛྫཱིཧི པན བྷིཀྑཱུཧི ཝཱ སཱམཎེརེཧི ཝཱ ཧཏྠཀམྨཾ ན ཀཱརེཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ པུརིསཏྠཀརེ ནཡོ.

གོཎཾ པན ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཉཱཏིཔཝཱརིཏཊྛཱནཏོཔི མཱུལཙྪེཛྫཱཡ ཡཱཙིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཏཱཝཀཱལིཀནཡེན སབྦཏྠ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ ཨཱཧརཱཔིཏཉྩ གོཎཾ རཀྑིཏྭཱ ཛགྒིཏྭཱ སཱམིཀཱ པཊིཙྪཱཔེཏབྦཱ. སཙསྶ པཱདོ ཝཱ སིངྒཾ ཝཱ བྷིཛྫཏི ཝཱ ནསྶཏི ཝཱ སཱམིཀཱ ཙེ སམྤཊིཙྪནྟི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ སམྤཊིཙྪནྟི, གཱིཝཱ ཧོཏི. སཙེ ‘‘ཏུམྷཱཀཾཡེཝ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི ན སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. ‘‘ཝིཧཱརསྶ དེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘ཨཱརཱམིཀཱནཾ ཨཱཙིཀྑཐ ཛགྒནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ.

‘‘སཀཊཾ དེཐཱ’’ཏིཔི ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏེ ཝཏྟུཾ ན ཝཊྚཏི, ཝིཉྙཏྟིཨེཝ ཧོཏི དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཉཱཏིཔཝཱརིཏཊྛཱནེ པན ཝཊྚཏི, ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཝཊྚཏི ཀམྨཾ ཀཏྭཱ པུན དཱཏབྦཾ. སཙེ ནེམིཡཱདཱིནི བྷིཛྫནྟི པཱཀཏིཀཱནི ཀཏྭཱ དཱཏབྦཾ. ནཊྛེ གཱིཝཱ ཧོཏི. ‘‘ཏུམྷཱཀམེཝ དེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ དཱརུབྷཎྜཾ ནཱམ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེས ནཡོ ཝཱསིཕརསུཀུཋཱརཱིཀུདཱལནིཁཱདནེསུ. ཝལླིཨཱདཱིསུ ཙ པརཔརིགྒཧིཏེསུ. གརུབྷཎྜཔྤཧོནཀེསུཡེཝ ཙ ཝལླིཨཱདཱིསུ ཝིཉྙཏྟི ཧོཏི, ན ཏཏོ ཨོརཾ.

ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཀཾ ¶ པན ཡཾཀིཉྩི ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. རཀྑིཏགོཔིཏཊྛཱནེཡེཝ ཧི ཝིཉྙཏྟི ནཱམ ཝུཙྩཏི. སཱ དྭཱིསུ པཙྩཡེསུ སབྦེན སབྦཾ ན ཝཊྚཏི, སེནཱསནཔཙྩཡེ པན ‘‘ཨཱཧར དེཧཱི’’ཏི ཝིཉྙཏྟིམཏྟམེཝ ན ཝཊྚཏི ¶ , པརིཀཐོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨཱནི ཝཊྚནྟི. ཏཏྠ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི སེནཱསནཾ ཨིཙྪཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཏ ཨོཀཱསེ ཨེཝརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཡུཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཝཱཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཝཙནཾ པརིཀཐཱ ནཱམ. ‘‘ཨུཔཱསཀཱ ཏུམྷེ ཀུཧིཾ ཝསཐཱ’’ཏི? ‘‘པཱསཱདེ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ བྷིཀྑཱུནཾ པན ཨུཔཱསཀཱ པཱསཱདོ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནཾ ཨོབྷཱསོ ནཱམ. མནུསྶེ དིསྭཱ རཛྫུཾ པསཱརེཏི, ཁཱིལེ ཨཱཀོཊཱཔེཏི. ‘‘ཀིཾ ཨིདཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིདྷ ཨཱཝཱསཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀརཎཾ པན ནིམིཏྟཀམྨཾ ནཱམ. གིལཱནཔཙྩཡེ པན ཝིཉྙཏྟིཔི ཝཊྚཏི, པགེཝ པརིཀཐཱདཱིནི.

མནུསྶཱ ཨུཔདྡུཏཱ ཡཱཙནཱཡ ཨུཔདྡུཏཱ ཝིཉྙཏྟིཡཱཏི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏཱཡ ཡཱཙནཱཡ ཙ ཝིཉྙཏྟིཡཱ ཙ པཱིལི༹ཏཱ. ཨུབྦིཛྫནྟིཔཱིཏི ‘‘ཀིཾ ནུ ཨཱཧརཱཔེསྶནྟཱི’’ཏི ཨུབྦེགཾ ཨིཉྫནཾ ཙལནཾ པཊིལབྷནྟི. ཨུཏྟསནྟིཔཱིཏི ཨཧིཾ ཝིཡ དིསྭཱ སཧསཱ ཏསིཏྭཱ ཨུཀྐམནྟི. པལཱཡནྟིཔཱིཏི དཱུརཏོཝ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡནྟི. ཨཉྙེནཔི གཙྪནྟཱིཏི ཡཾ མགྒཾ པཊིཔནྣཱ ཏཾ པཧཱཡ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཝཱམཾ ཝཱ དཀྑིཎཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, དྭཱརམྤི ཐཀེནྟི.

༣༤༤. བྷཱུཏཔུབྦཾ བྷིཀྑཝེཏི ཨིཏི བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ གརཧིཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཉྩ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ པུནཔི ཝིཉྙཏྟིཡཱ དོསཾ པཱཀཊཾ ཀུརུམཱནོ ཨིམིནཱ ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི དསྶེསི. ཏཏྠ མཎིཀཎྛོཏི སོ ཀིར ནཱགརཱཛཱ སབྦཀཱམདདཾ མཧགྒྷཾ མཎིཾ ཀཎྛེ པིལནྡྷིཏྭཱ ཙརཏི, ཏསྨཱ ‘‘མཎིཀཎྛོ’’ ཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི སོ ཀིར ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨིསཱིནཾ ཀནིཊྛོ ཨིསི མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཨཧོསི, ཏསྨཱ ནཱགརཱཛཱ ནདིཏོ ཨུཏྟརིཏྭཱ དེཝཝཎྞཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ ཏཾ དེཝཝཎྞཾ པཧཱཡ སཀཝཎྞམེཝ ཨུཔགནྟྭཱ ཏཾ ཨིསིཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཚཏྟཾ ཝིཡ དྷཱརཡམཱནོ མུཧུཏྟཾ ཋཏྭཱ པཀྐམཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔརིམུདྡྷནི མཧནྟཾ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱི’’ཏི. མཎིམསྶ ཀཎྛེ པིལནྡྷནནྟི མཎིཾ ཨསྶ ཀཎྛེ པིལནྡྷིཏཾ, ཨཱམུཀྐནྟི ཨཏྠོ. ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསཱིཏི ཏེན དེཝཝཎྞེན ཨཱགནྟྭཱ ཏཱཔསེན སདྡྷིཾ སམྨོདམཱནོ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ ཨཊྛཱསི.

མམནྣཔཱནནྟི ¶ མམ ཨནྣཉྩ པཱནཉྩ. ཝིཔུལནྟི བཧུལཾ. ཨུལཱ༹རནྟི པཎཱིཏཾ ¶ . ཨཏིཡཱཙཀོསཱིཏི ¶ ཨཏིཝིཡ ཡཱཙཀོ, ཨསི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུསཱུཏི ཏརུཎོ, ཐཱམསམྤནྣོ ཡོབྦནཔྤཏྟཔུརིསོ. སཀྑརཱ ཝུཙྩཏི ཀཱལ༹སིལཱ, ཏཏྠ དྷོཏོ ཨསི ‘‘སཀྑརདྷོཏོ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, སཀྑརདྷོཏོ པཱཎིམྷི ཨསྶཱཏི སཀྑརདྷོཏཔཱཎི, པཱསཱཎེ དྷོཏནིསིཏཁགྒཧཏྠོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ སོ ཨསིཧཏྠོ པུརིསོ ཏཱསེཡྻ, ཨེཝཾ ཏཱསེསི མཾ སེལཾ ཡཱཙམཱནོ, མཎིཾ ཡཱཙནྟོཏི ཨཏྠོ.

ན ཏཾ ཡཱཙེཏི ཏཾ ན ཡཱཙེཡྻ. ཀཏརཾ? ཡསྶ པིཡཾ ཛིགཱིསེཏི ཡཾ ཨསྶ སཏྟསྶ པིཡནྟི ཛཱནེཡྻ.

ཀིམངྒཾ པན མནུསྶབྷཱུཏཱནནྟི མནུསྶབྷཱུཏཱནཾ ཨམནཱཔཱཏི ཀིམེཝེཏྠ ཝཏྟབྦཾ.

༣༤༥. སཀུཎསངྒྷསྶ སདྡེན ཨུབྦཱལ༹ྷོཏི སོ ཀིར སཀུཎསངྒྷོ པཋམཡཱམཉྩ པཙྪིམཡཱམཉྩ ནིརནྟརཾ སདྡམེཝ ཀརོཏི, སོ བྷིཀྑུ ཏེན སདྡེན པཱིལི༹ཏོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏི.

ཀུཏོ ཙ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨཱགཙྪསཱིཏི ཨེཏྠ ནིསིནྣོ སོ བྷིཀྑུ ན ཨཱགཙྪཏི ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ པན ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཀུཏོ ཙ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨཱགཙྪསཱི’’ཏི, ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ཨཧཾ བྷགཝཱ ཨཱགཙྪཱམཱིཏི ཨེཏྠཱཔི སོ ཨེཝ ནཡོ. ཨུབྦཱལ༹ྷོཏི པཱིལི༹ཏོ, ཨུཀྐཎྛཱཔིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

སོ སཀུཎསངྒྷོ ‘‘བྷིཀྑུ པཏྟཾ ཡཱཙཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ན ཏེ སཀུཎཱ བྷིཀྑུནོ ཝཙནཾ ཛཱནནྟི, བྷགཝཱ པན ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཡཐཱ ཛཱནནྟི ཏཐཱ ཨཀཱསི.

༣༤༦. ཨཔཱཧཾ ཏེ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཨཔི ཨཧཾ ཏེ ཛནེ ‘‘ཀེ ཝཱ ཨིམེ, ཀསྶ ཝཱ ཨིམེ’’ཏི ན ཛཱནཱམི. སངྒམྨ ཡཱཙནྟཱིཏི སམཱགནྟྭཱ ཝགྒཝགྒཱ ཧུཏྭཱ ཡཱཙནྟི. ཡཱཙཀོ ཨཔྤིཡོ ཧོཏཱིཏི ཡོ ཡཱཙཏི སོ ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. ཡཱཙཾ ཨདདམཔྤིཡོཏི ཡཱཙནྟི ཡཱཙིཏཾ ཝུཙྩཏི, ཡཱཙིཏམཏྠཾ ཨདདནྟོཔི ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཱཙནྟི ཡཱཙནྟསྶ, ཨདདམཔྤིཡོཏི ¶ ཨདེནྟོ ཨཔྤིཡོ ཧོཏི. མཱ མེ ཝིདེསྶནཱ ཨཧཱུཏི མཱ མེ ཨཔྤིཡབྷཱཝོ ཨཧུ, ཨཧཾ ཝཱ ཏཝ, ཏྭཾ ཝཱ མམ ཝིདེསྶོ ཨཔྤིཡོ མཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༧. དུསྶཾཧརཱནཱིཏི ¶ ཀསིགོརཀྑཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི དུཀྑེན སཾཧརཎཱིཡཱནི.

༣༤༨-༩. སཉྙཱཙིཀཱཡ པན བྷིཀྑུནཱཏི ཨེཏྠ སཉྙཱཙིཀཱ ནཱམ སཡཾ པཝཏྟིཏཡཱཙནཱ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ‘‘སཉྙཱཙིཀཱཡཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ¶ ཡཱཙནཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སཡཾ ཡཱཙིཏཀེཧི ཨུཔཀརཎེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན སཱ སཡཾཡཱཙིཏཀེཧི ཀཡིརམཱནཱ སཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཀཡིརམཱནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཏྠཔརིཡཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ པུརིསམྤཱི’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཨུལླིཏྟཱཏི ཨནྟོལིཏྟཱ. ཨཝལིཏྟཱཏི བཧིལིཏྟཱ. ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱཏི ཨནྟརབཱཧིརལིཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀཱརཡམཱནེནཱཏི ཨིམསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཀཱརཱཔེནྟེནཱ’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཨེཝཉྷི བྱཉྫནཾ སམེཏི. ཡསྨཱ པན སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཾ ཀརོནྟེནཱཔི ཨིདྷ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཀརོནྟོ ཝཱ ཧོཏུ ཀཱརཱཔེནྟོ ཝཱ ཨུབྷོཔེཏེ ‘‘ཀཱརཡམཱནེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱཝ པདེན སངྒཧིཏཱཏི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀརོནྟོ ཝཱ ཀཱརཱཔེནྟོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡདི པན ཀརོནྟེན ཝཱ ཀཱརཱཔེནྟེན ཝཱཏི ཝདེཡྻ, བྱཉྫནཾ ཝིལོམིཏཾ བྷཝེཡྻ, ན ཧི ཀཱརཱཔེནྟོ ཀརོནྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠམཏྟམེཝེཏྠ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཏྟུདྡེསནྟི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེསཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཱ ཨུདྡེསོ ཨསྶཱཏི ཨཏྟུདྡེསཱ, ཏཾ ཨཏྟུདྡེསཾ. ཡསྨཱ པན ཡསྶཱ ཨཏྟཱ ཨུདྡེསོ སཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠཔརིཡཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྟུདྡེསནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. པམཱཎིཀཱ ཀཱརེཏབྦཱཏི པམཱཎཡུཏྟཱ ཀཱརེཏབྦཱ. ཏཏྲིདཾ པམཱཎནྟི ཏསྶཱ ཀུཊིཡཱ ཨིདཾ པམཱཎཾ. སུགཏཝིདཏྠིཡཱཏི སུགཏཝིདཏྠི ནཱམ ཨིདཱནི མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ཏིསྶོ ¶ ཝིདཏྠིཡོ ཝཌྜྷཀཱིཧཏྠེན དིཡཌྜྷོ ཧཏྠོ ཧོཏི. བཱཧིརིམེན མཱནེནཱཏི ཀུཊིཡཱ བཧིཀུཊྚམཱནེན དྭཱདས ཝིདཏྠིཡོ, མིནནྟེན པན སབྦཔཋམཾ དིནྣོ མཧཱམཏྟིཀཔརིཡནྟོ ན གཧེཏབྦོ. ཐུསཔིཎྜཔརིཡནྟེན མིནིཏབྦཾ. ཐུསཔིཎྜསྶཨུཔརི སེཏཀམྨཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ. སཙེ ཐུསཔིཎྜེན ཨནཏྠིཀོ མཧཱམཏྟིཀཱཡ ཨེཝ ནིཊྛཱཔེཏི, མཧཱམཏྟིཀཱཝ པརིཙྪེདོ.

ཏིརིཡནྟི ཝིཏྠཱརཏོ. སཏྟཱཏི སཏྟ སུགཏཝིདཏྠིཡོ. ཨནྟརཱཏི ཨིམསྶ པན ཨཡཾ ནིདྡེསོ ¶ , ‘‘ཨབྦྷནྟརིམེན མཱནེནཱ’’ཏི, ཀུཊྚསྶ བཧི ཨནྟཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརིམེན ཨནྟེན མིནིཡམཱནེ ཏིརིཡཾ སཏྟ ¶ སུགཏཝིདཏྠིཡོ པམཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡོ པན ལེསཾ ཨོཌྜེནྟོ ཡཐཱཝུཏྟཔྤམཱཎམེཝ ཀརིསྶཱམཱིཏི དཱིགྷཏོ ཨེཀཱདས ཝིདཏྠིཡོ ཏིརིཡཾ ཨཊྛ ཝིདཏྠིཡོ, དཱིགྷཏོ ཝཱ ཏེརས ཝིདཏྠིཡོ ཏིརིཡཾ ཚ ཝིདཏྠིཡོ ཀརེཡྻ, ན ཝཊྚཏི. ཨེཀཏོབྷཱགེན ཨཏིཀྐནྟམྤི ཧི པམཱཎཾ ཨཏིཀྐནྟམེཝ ཧོཏི. ཏིཊྛཏུ ཝིདཏྠི, ཀེསགྒམཏྟམྤི དཱིགྷཏོ ཝཱ ཧཱཔེཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཏིརིཡཏོ ཝཱ ཧཱཔེཏྭཱ དཱིགྷཾ ཝཌྜྷེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨུབྷཏོ ཝཌྜྷནེ? ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཱཡཱམཏོ ཝཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཝཱ ཨནྟམསོ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀརོཏི ཝཱ ཀཱརཱཔེཏི ཝཱ པཡོགེ དུཀྐཊ’’ནྟིཨཱདི (པཱརཱ. ༣༥༣). ཡཐཱཝུཏྟཔྤམཱཎཱ ཨེཝ པན ཝཊྚཏི. ཡཱ པན དཱིགྷཏོ སཊྛིཧཏྠཱཔི ཧོཏི ཏིརིཡཾ ཏིཧཏྠཱ ཝཱ ཨཱུནཀཙཏུཧཏྠཱ ཝཱ ཡཏྠ པམཱཎཡུཏྟོ མཉྩོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ན པརིཝཏྟཏི, ཨཡཾ ཀུཊཱིཏི སངྑྱཾ ན གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན པཙྪིམཀོཊིཡཱ ཙཏུཧཏྠཝིཏྠཱརཱ ཝུཏྟཱ, ཏཏོ ཧེཊྛཱ ཨཀུཊི. པམཱཎིཀཱཔི པན ཨདེསིཏཝཏྠུཀཱ ཝཱ སཱརམྦྷཱ ཝཱ ཨཔརིཀྐམནཱ ཝཱ ན ཝཊྚཏི. པམཱཎིཀཱ དེསིཏཝཏྠུཀཱ ཨནཱརམྦྷཱ སཔརིཀྐམནཱཝ ཝཊྚཏི. པམཱཎཏོ ཨཱུནཏརམྤི ཙཏུཧཏྠཾ པཉྩཧཏྠམྤི ཀརོནྟེན དེསིཏཝཏྠུཀཱཝ ཀཱརེཏབྦཱ. པམཱཎཱཏིཀྐནྟཉྩ པན ཀརོནྟོ ལེཔཔརིཡོསཱནེ གརུཀཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཏཏྠ ལེཔོ ཙ ཨལེཔོ ཙ ལེཔོཀཱསོ ཙ ཨལེཔོཀཱསོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – ལེཔོཏི དྭེ ལེཔཱ – མཏྟིཀཱལེཔོ ཙ སུདྷཱལེཔོ ཙ. ཋཔེཏྭཱ པན ཨིམེ དྭེ ལེཔེ ཨཝསེསོ བྷསྨགོམཡཱདིབྷེདོ ལེཔོ, ཨལེཔོ. སཙེཔི ཀལལལེཔོ ཧོཏི, ཨལཔོ ཨེཝ. ལེཔོཀཱསོཏི བྷིཏྟིཡོ ཙེཝ ཚདནཉྩ, ཋཔེཏྭཱ ¶ པན བྷིཏྟིཙྪདནེ ཨཝསེསོ ཐམྦྷཏུལཱཔིཊྛསངྒྷཱཊཝཱཏཔཱནདྷཱུམཙྪིདྡཱདི ཨལེཔཱརཧོ ཨོཀཱསོ སབྦོཔི ཨལེཔོཀཱསོཏི ཝེདིཏབྦོ.

བྷིཀྑཱུ ཨབྷིནེཏབྦཱ ཝཏྠུདེསནཱཡཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཀུཊིཾ ཀཱརེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝཏྠུདེསནཏྠཱཡ བྷིཀྑཱུ ནེཏབྦཱ. ཏེན ཀུཊིཀཱརཀེནཱཏིཨཱདི པན ཡེན ཝིདྷིནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨབྷིནེཏབྦཱ, ཏསྶ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀུཊིཝཏྠུཾ སོདྷེཏྭཱཏི ན ཝིསམཾ ཨརཉྙཾ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ གནྟབྦཾ ¶ , ཀུཊིཝཏྠུཾ པན པཋམམེཝ སོདྷེཏྭཱ སམཏལཾ སཱིམམཎྜལསདིསཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ སངྒྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཏྭཱ ནེཏབྦཱཏི དསྶེཏི. ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོཏི སངྒྷོ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ ཨསྶ. པརཏོ པན ‘‘དུཏིཡམྤི ཡཱཙིཏབྦཱ’’ཏི བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ བཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ནོ ཙེ སབྦོ སངྒྷོ ཨུསྶཧཏཱིཏི སཙེ སབྦོ སངྒྷོ ན ཨིཙྪཏི, སཛ྄ཛྷཱཡམནསིཀཱརཱདཱིསུ ཨུཡྻུཏྟཱ ཏེ ཏེ ¶ བྷིཀྑཱུ ཧོནྟི. སཱརམྦྷཾ ཨནཱརམྦྷནྟི སཨུཔདྡཝཾ ཨནུཔདྡཝཾ. སཔརིཀྐམནཾ ཨཔརིཀྐམནནྟི སཨུཔཙཱརཾ ཨནུཔཙཱརཾ.

པཏྟཀལླནྟི པཏྟོ ཀཱལོ ཨིམསྶ ཨོལོཀནསྶཱཏི པཏྟཀཱལཾ, པཏྟཀཱལམེཝ པཏྟཀལླཾ. ཨིདཉྩ ཝཏྠུཾཨོལོཀནཏྠཱཡ སམྨུཏིཀམྨཾ ཨནུསཱཝནཱནཡེན ཨོལོཀེཏྭཱཔི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. པརཏོ པན ཝཏྠུདེསནཱཀམྨཾ ཡཐཱཝུཏྟཱཡ ཨེཝ ཉཏྟིཡཱ ཙ ཨནུསཱཝནཱཡ ཙ ཀཱཏབྦཾ, ཨོལོཀེཏྭཱ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི.

༣༥༣. ཀིཔིལླིཀཱནནྟི རཏྟཀཱལ༹པིངྒལཱདིབྷེདཱནཾ ཡཱསཾ ཀཱསཉྩི ཀིཔིལླིཀཱནཾ. ཀིཔཱིལླཀཱནནྟིཔི པཱཋོ. ཨཱསཡོཏི ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནཾ, ཡཐཱ ཙ ཀིཔིལླིཀཱནཾ ཨེཝཾ ཨུཔཙིཀཱདཱིནམྤི ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནཾཡེཝ ཨཱསཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཏྠ པན ཏེ གོཙརཏྠཱཡ ཨཱགནྟྭཱ གཙྪནྟི, སབྦེསམྤི ཏཱདིསོ སཉྩརཎཔྤདེསོ ཨཝཱརིཏོ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨཔནེཏྭཱ སོདྷེཏྭཱ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨིམཱནི ཏཱཝ ཚ ཋཱནཱནིསཏྟཱནུདྡཡཱཡ པཊིཀྑིཏྟཱནི.

ཧཏྠཱིནཾ ཝཱཏི ཧཏྠཱིནཾ པན ནིབདྡྷཝསནཊྛཱནམྤི ནིབདྡྷགོཙརཊྛཱནམྤི ན ཝཊྚཏི, སཱིཧཱདཱིནཾ ཨཱསཡོ ཙ གོཙརཱཡ པཀྐམནྟཱནཾ ནིབདྡྷགམནམགྒོ ཙ ན ཝཊྚཏི. ཨེཏེསཾ གོཙརབྷཱུམི ན གཧིཏཱ. ཡེསཾ ཀེསཉྩཱིཏི ཨཉྙེསམྤི ཝཱལཱ༹ནཾ ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ¶ . ཨིམཱནི སཏྟ ཋཱནཱནི སཔྤཊིབྷཡཱནི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ པཊིཀྑིཏྟཱནི. སེསཱནི ནཱནཱཨུཔདྡཝེཧི སཨུཔདྡཝཱནི. ཏཏྠ པུབྦཎྞནིསྶིཏནྟི པུབྦཎྞཾ ནིསྶིཏཾ སཏྟནྣཾ ¶ དྷཉྙཱནཾ ཝིརུཧནཀཁེཏྟསཱམནྟཱ ཋིཏཾ. ཨེསེཝ ནཡོ ཨཔརཎྞནིསྶིཏཱདཱིསུཔི. ཨེཏྠ པན ཨབྦྷཱགྷཱཏནྟི ཀཱརཎཱགྷརཾ ཝེརིགྷརཾ, ཙོརཱནཾ མཱརཎཏྠཱཡ ཀཏནྟི ཀུརུནྡིཨཱདཱིསུ.

ཨཱགྷཱཏནནྟི དྷམྨགནྡྷིཀཱ ཝུཙྩཏི. སུསཱནནྟི མཧཱསུསཱནཾ. སཾསརཎནྟི ཨནིབྦིཛ྄ཛྷགམནཱིཡོ གཏཔཙྩཱགཏམགྒོ ཝུཙྩཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ན སཀྐཱ ཧོཏི ཡཐཱཡུཏྟེན སཀཊེནཱཏི དྭཱིཧི བལིབདྡེཧི ཡུཏྟེན སཀཊེན ཨེཀཾ ཙཀྐཾ ནིབྦོདཀཔཏནཊྛཱནེ ཨེཀཾ བཧི ཀཏྭཱ ཨཱཝིཛྫིཏུཾ ན སཀྐཱ ཧོཏི. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘ཙཏཱུཧི ཡུཏྟེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སམནྟཱ ནིསྶེཎིཡཱ ཨནུཔརིགནྟུནྟི ནིསྶེཎིཡཾ ཋཏྭཱ གེཧཾ ཚཱདེནྟེཧི ན སཀྐཱ ཧོཏི སམནྟཱ ནིསྶེཎིཡཱ ཨཱཝིཛྫིཏུཾ. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔེ སཱརམྦྷེ ཙ ཨཔརིཀྐམནེ ཙ ཋཱནེ ¶ ན ཀཱརེཏབྦཱ. ཨནཱརམྦྷེ པན སཔརིཀྐམནེ ཀཱརེཏབྦཱ, ཏཾ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏམེཝ.

པུན སཉྙཱཙིཀཱ ནཱམཱཏི ཨེཝམཱདི ‘‘སཱརམྦྷེ ཙེ བྷིཀྑུ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔརིཀྐམནེ སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཾ ཀཱརེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟསཾཡཱཙིཀཱདཱིནཾ ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ ཝུཏྟཾ.

པཡོགེ དུཀྐཊནྟི ཨེཝཾ ཨདེསིཏཝཏྠུཀཾ ཝཱ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ ཝཱ ཀུཊིཾ ཀཱརེསྶཱམཱིཏི ཨརཉྙཏོ རུཀྑཱ ཧརཎཏྠཱཡ ཝཱསིཾ ཝཱ ཕརསུཾ ཝཱ ནིསེཏི དུཀྐཊཾ, ཨརཉྙཾ པཝིསཏི དུཀྐཊཾ, ཏཏྠ ཨལླཏིཎཱནི ཚིནྡཏི དུཀྐཊེན སདྡྷིཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, སུཀྑཱནི ཚིནྡཏི དུཀྐཊཾ. རུཀྑེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷཱུམིཾ སོདྷེཏི ཁཎཏི, པཾསུཾ ཨུདྡྷརཏི, ཙིནཱཏི; ཨེཝཾ ཡཱཝ པཱཙཱིརཾ བནྡྷཏི ཏཱཝ པུབྦཔཡོགོ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨིཾ པུབྦཔཡོགེ སབྦཏྠ པཱཙིཏྟིཡཊྛཱནེ དུཀྐཊེན སདྡྷིཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, དུཀྐཊཊྛཱནེ དུཀྐཊཾ, ཏཏོ པཊྛཱཡ སཧཔཡོགོ ནཱམ. ཏཏྠ ཐམྦྷེཧི ཀཱཏབྦཱཡ ཐམྦྷཾ ཨུསྶཱཔེཏི, དུཀྐཊཾ. ཨིཊྛཀཱཧི ཙིནིཏབྦཱཡ ¶ ཨིཊྛཀཾ ཨཱཙིནཱཏི, དུཀྐཊཾ. ཨེཝཾ ཡཾ ཡཾ ཨུཔཀརཎཾ ཡོཛེཏི, སབྦཏྠ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཏཙྪནྟསྶ ཧཏྠཝཱརེ ཧཏྠཝཱརེ ཏདཏྠཱཡ གཙྪནྟསྶ པདེ པདེ དུཀྐཊཾ. ཨེཝཾ ཀཏཾ པན དཱརུཀུཊྚིཀཾ ཝཱ ཨིཊྛཀཀུཊྚིཀཾ ཝཱ སིལཱཀུཊྚིཀཾ ཝཱ ཨནྟམསོ པཎྞསཱལམྤི སབྷིཏྟིཙྪདནཾ ལིམྤིསྶཱམཱིཏི ¶ སུདྷཱཡ ཝཱ མཏྟིཀཱཡ ཝཱ ལིམྤནྟསྶ པཡོགེ པཡོགེ ཡཱཝ ཐུལླཙྩཡཾ ན ཧོཏི, ཏཱཝ དུཀྐཊཾ. ཨེཏཾ པན དུཀྐཊཾ མཧཱལེཔེནེཝ ཝཊྚཏི, སེཏརཏྟཝཎྞཀརཎེ ཝཱ ཙིཏྟཀམྨེ ཝཱ ཨནཱཔཏྟི.

ཨེཀཾ པིཎྜཾ ཨནཱགཏེཏི ཡོ སབྦཔཙྪིམོ ཨེཀོ ལེཔཔིཎྜོ, ཏཾ ཨེཀཾ པིཎྜཾ ཨསམྤཏྟེ ཀུཊིཀམྨེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨིདཱནི དྭཱིཧི པིཎྜེཧི ནིཊྛཱནཾ གམིསྶཏཱིཏི ཏེསུ པཋམཔིཎྜདཱནེ ཐུལླཙྩཡནྟི.

ཏསྨིཾ པིཎྜེ ཨཱགཏེཏི ཡཾ ཨེཀཾ པིཎྜཾ ཨནཱགཏེ ཀུཊིཀམྨེ ཐུལླཙྩཡཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཨཝསཱནཔིཎྜེ ཨཱགཏེ དིནྣེ ཋཔིཏེ ལེཔསྶ གྷཊིཏཏྟཱ ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶ. ཨེཝཾ ལེམྤནྟསྶ ཙ ཨནྟོལེཔེ ཝཱ ཨནྟོལེཔེན སདྡྷིཾ བྷིཏྟིཉྩ ཚདནཉྩ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀཏྭཱ གྷཊིཏེ བཧིལེཔེ ཝཱ བཧིལེཔེན སདྡྷིཾ གྷཊིཏེ སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ པན དྭཱརབདྡྷཾ ཝཱ ཝཱཏཔཱནཾ ཝཱ ཨཊྛཔེཏྭཱཝ མཏྟིཀཱཡ ལིམྤཏི, ཏསྨིཉྩ ཏསྶོཀཱསཾ པུན ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཱ ཨཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཱ ཋཔིཏེ ལེཔོ ན གྷཊཱིཡཏི རཀྑཏི ཏཱཝ, པུན ལིམྤནྟསྶ པན གྷཊིཏམཏྟེ སངྒྷཱདིསེསོ. སཙེ ཏཾ ཋཔིཡམཱནཾ ¶ པཋམཾ དིནྣལེཔེན སདྡྷིཾ ནིརནྟརམེཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, པཋམམེཝ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨུཔཙིཀཱམོཙནཏྠཾ ཨཊྛངྒུལམཏྟེན ཨཔྤཏྟཙྪདནཾ ཀཏྭཱ བྷིཏྟིཾ ལིམྤཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཨུཔཙིཀཱམོཙནཏྠམེཝ ཧེཊྛཱ པཱསཱཎཀུཊྚཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཨལིམྤིཏྭཱ ཨུཔརི ལིམྤཏི, ལེཔོ ན གྷཊིཡཏི ནཱམ, ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ཨིཊྛཀཀུཊྚིཀཱཡ ཨིཊྛཀཱཧིཡེཝ ཝཱཏཔཱནེ ¶ ཙ དྷཱུམནེཏྟཱནི ཙ ཀརོཏི, ལེཔགྷཊནེནེཝ ཨཱཔཏྟི. པཎྞསཱལཾ ལིམྤཏི, ལེཔགྷཊནེནེཝ ཨཱཔཏྟི. ཏཏྠ ཨཱལོཀཏྠཱཡ ཨཊྛངྒུལམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ལིམྤཏི, ལེཔོ ན གྷཊཱིཡཏི ནཱམ, ཨནཱཔཏྟིཡེཝ. སཙེ ‘‘ཝཱཏཔཱནཾ ལདྡྷཱ ཨེཏྠ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཀརོཏི, ཝཱཏཔཱནེ ཋཔིཏེ ལེཔགྷཊནེན ཨཱཔཏྟི. སཙེ མཏྟིཀཱཡ ཀུཊྚཾ ཀརོཏི, ཚདནལེཔེན སདྡྷིཾ གྷཊནེ ཨཱཔཏྟི. ཨེཀོ ཨེཀཔིཎྜཱཝསེསཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏི, ཨཉྙོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘དུཀྐཏཾ ཨིད’’ནྟི ཝཏྟསཱིསེན ལིམྤཏི ཨུབྷིནྣམྤི ཨནཱཔཏྟི.

༣༥༤. བྷིཀྑུ ཀུཊིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཚཏྟིཾས ཙཏུཀྐཱནི ཨཱཔཏྟིབྷེདདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི, ཏཏྠ སཱརམྦྷཱཡ དུཀྐཊཾ, ཨཔརིཀྐམནཱཡ དུཀྐཊཾ ¶ , པམཱཎཱཏིཀྐནྟཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨདེསིཏཝཏྠུཀཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ, ཨེཏེསཾ ཝསེན ཝོམིསྶཀཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ.

༣༥༥. ཨཱཔཏྟི དྭིནྣཾ སངྒྷཱདིསེསེན དྭིནྣཾ དུཀྐཊཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཙ དྭཱིཧི སངྒྷཱདིསེསེཧི སདྡྷིཾ དྭིནྣཾ དུཀྐཊཱནནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༦༡. སོ ཙེ ཝིཔྤཀཏེ ཨཱགཙྪཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཡཾ ཨཏྠཝིནིཙྪཡོ. སོཏི སམཱདིསིཏྭཱ པཀྐནྟབྷིཀྑུ. ཝིཔྤཀཏེཏི ཨནིཊྛིཏེ ཀུཊིཀམྨེ. ཨཉྙསྶ ཝཱ དཱཏབྦཱཏི ཨཉྙསྶ པུགྒལསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཙཛིཏྭཱ དཱཏབྦཱ. བྷིནྡིཏྭཱ ཝཱ པུན ཀཱཏབྦཱཏི ཀིཏྟཀེན བྷིནྣཱ ཧོཏི, སཙེ ཐམྦྷཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཁཱཏཱ, ཨུདྡྷརིཏབྦཱ. སཙེ པཱསཱཎཱནཾ ཨུཔརི ཋཔིཏཱ, ཨཔནེཏབྦཱ. ཨིཊྛཀཙིཏཱཡ ཡཱཝ མངྒལིཊྛཀཱ ཏཱཝ ཀུཊྚཱ ཨཔཙིནིཏབྦཱ. སངྑེཔཏོ བྷཱུམིསམཾ ཀཏྭཱ ཝིནཱསིཏཱ བྷིནྣཱ ཧོཏི, བྷཱུམིཏོ ཨུཔརི ཙཏུརངྒུལམཏྟེཔི ཋིཏེ ཨབྷིནྣཱཝ. སེསཾ སབྦཙཏུཀྐེསུ པཱཀཊམེཝ. ན ཧེཏྠ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨཏྠི, ཡཾ པཱལི༹ཨནུསཱརེནེཝ དུབྦིཉྙེཡྻཾ སིཡཱ.

༣༦༣. ཨཏྟནཱ ཝིཔྤཀཏནྟིཨཱདཱིསུ པན ཨཏྟནཱ ཨཱརདྡྷཾ ཀུཊིཾ. ཨཏྟནཱ པརིཡོསཱཔེཏཱིཏི ¶ མཧཱམཏྟིཀཱཡ ཝཱ ཐུསམཏྟིཀཱཡ ཝཱ ཡཱཡ ཀཏཾ པརིཡོསིཏབྷཱཝཾ པཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཱཡ ཨཝསཱནཔིཎྜཾ དེནྟོ པརིཡོསཱཔེཏི ¶ .

པརེཧི པརིཡོསཱཔེཏཱིཏི ཨཏྟནོཝ ཨཏྠཱཡ པརེཧི པརིཡོསཱཔེཏི. ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧི ཝིཔྤཀཏཱ ཧོཏུ པརེཧི ཝཱ ཨུབྷཡེཧི ཝཱ, ཏཾ ཙེ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨཏྟནཱ ཝཱ པརིཡོསཱཔེཏི, པརེཧི ཝཱ པརིཡོསཱཔེཏི, ཨཏྟནཱ ཙ པརེཧི ཙཱཏི ཡུགནདྡྷཾ ཝཱ པརིཡོསཱཔེཏི, སངྒྷཱདིསེསོཡེཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ.

ཀུརུནྡིཡཾཔན ཝུཏྟཾ – ‘‘དྭེ ཏཡོ བྷིཀྑཱུ ‘ཨེཀཏོ ཝསིསྶཱམཱ’ཏི ཀརོནྟི, རཀྑཏི ཏཱཝ, ཨཝིབྷཏྟཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ‘ཨིདཾ ཋཱནཾ ཏཝ, ཨིདཾ མམཱ’ཏི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀརོནྟི ཨཱཔཏྟི. སཱམཎེརོ ཙ བྷིཀྑུ ཙ ཨེཀཏོ ཀརོནྟི, ཡཱཝ ཨཝིབྷཏྟཱ ཏཱཝ རཀྑཏི. པུརིམནཡེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀརོནྟི, བྷིཀྑུསྶ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི.

༣༦༤. ཨནཱཔཏྟི ¶ ལེཎེཏིཨཱདཱིསུ ལེཎཾ མཧནྟམྤི ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ན ཧེཏྠ ལེཔོ གྷཊཱིཡཏི. གུཧམྤི ཨིཊྛཀཱགུཧཾ ཝཱ སིལཱགུཧཾ ཝཱ དཱརུགུཧཾ ཝཱ བྷཱུམིགུཧཾ ཝཱ མཧནྟམྤི ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཏིཎཀུཊིཀཱཡཱཏི སཏྟབྷཱུམིཀོཔི པཱསཱདོ ཏིཎཔཎྞཙྪདནོ ‘‘ཏིཎཀུཊིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཊྛཀཐཱསུ པན ཀུཀྐུཊཙྪིཀགེཧནྟི ཚདནཾ དཎྜཀེཧི ཛཱལབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཏིཎེཧི ཝཱ པཎྞེཧི ཝཱ ཚཱདིཏཀུཊིཀཱཝ ཝུཏྟཱ, ཏཏྠ ཨནཱཔཏྟི. མཧནྟམྤི ཏིཎཙྪདནགེཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨུལླིཏྟཱདིབྷཱཝོ ཨེཝ ཧི ཀུཊིཡཱ ལཀྑཎཾ, སོ ཙ ཚདནམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཙངྐམནསཱལཱཡཾ ཏིཎཙུཎྞཾ པརིཔཏཏི ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨོགུམྥེཏྭཱ ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཾ ཀཱཏུ’’ནྟིཨཱདཱིནི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༦༠) ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི, ཏསྨཱ ཨུབྷཏོ པཀྑཾ ཝཱ ཀཱུཊབདྡྷཾ ཝཱ ཝཊྚཾ ཝཱ ཙཏུརསྶཾ ཝཱ ཡཾ ‘‘ཨིམཾ ཨེཏསྶ གེཧསྶ ཚདན’’ནྟི ཚདནསངྑེཔེན ཀཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ བྷིཏྟིལེཔེན སདྡྷིཾ ལེཔེ གྷཊིཏེ ཨཱཔཏྟི. སཙེ པན ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཙྪདནསྶ གེཧསྶ ལེཔརཀྑཎཏྠཾ ཨུཔརི ཏིཎེན ཚཱདེནྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏིཎཀུཊི ནཱམ ན ཧོཏི. ཀིཾ པནེཏྠ ཨདེསིཏཝཏྠུཀཔྤམཱཎཱཏིཀྐནྟཔཙྩཡཱཝ ཨནཱཔཏྟི, ཨུདཱཧུ སཱརམྦྷཨཔརིཀྐམནཔཙྩཡཱཔཱིཏི སབྦཏྠཱཔི ¶ ཨནཱཔཏྟི. ཏཐཱ ཧི ཏཱདིསཾ ཀུཊིཾ སནྡྷཱཡ པརིཝཱརེ ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷིཀྑུ ¶ སཉྙཱཙིཀཱཡ ཀུཊིཾ ཀརོཏི;

ཨདེསིཏཝཏྠུཀཾ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ;

སཱརམྦྷཾ ཨཔརིཀྐམནཾ ཨནཱཔཏྟི;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༧༩);

ཨཉྙསྶཏྠཱཡཱཏི ཀུཊིལཀྑཎཔྤཏྟམྤི ཀུཊིཾ ཨཉྙསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཝཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཡཾ པན ‘‘ཨཱཔཏྟི ཀཱརུཀཱནཾ ཏིཎྞཾ དུཀྐཊཱན’’ནྟིཨཱདི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡཐཱསམཱདིཊྛཱཡ ཨཀརཎཔཙྩཡཱ ཝུཏྟཾ.

ཝཱསཱགཱརཾ ཋཔེཏྭཱ སབྦཏྠཱཏི ཨཏྟནོ ཝསནཏྠཱཡ ཨགཱརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ ཛནྟཱགྷརཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཱ ཝཱ ཨགྒིསཱལཱ ཝཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀཱརེཏི, སབྦཏྠ ཨནཱཔཏྟི. སཙེཔིསྶ ཧོཏི ‘‘ཨུཔོསཐཱགཱརཉྩ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཉྩ ཝསིསྶཱམི ཛནྟཱགྷརཉྩ བྷོཛནསཱལཱ ¶ ཙ ཨགྒིསཱལཱ ཙ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཉྩ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱརིཏེཔི ཨཱནཱཔཏྟིཡེཝ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཝཱསཱགཱརཏྠཱཡ ཀརོནྟསྶེཝ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུམྨཏྟཀསྶ ཨཱདིཀམྨིཀཱནཉྩ ཨཱལ༹ཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནཱཔཏྟི.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཚསམུཊྛཱནཾ ཀིརིཡཉྩ ཀིརིཡཱཀིརིཡཉྩ, ཨིདཉྷི ཝཏྠུཾ དེསཱཔེཏྭཱ པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ ཀརོཏོ ཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱཏི, ཝཏྠུཾ ཨདེསཱཔེཏྭཱ ཀརོཏོ ཀིརིཡཱཀིརིཡཏོ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཝིཧཱརཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༦༥. ཏེན སམཡེནཱཏི ཝིཧཱརཀཱརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཀོསམྦིཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. གྷོསིཏཱརཱམེཏི གྷོསིཏསྶ ཨཱརཱམེ. གྷོསིཏནཱམཀེན ཀིར སེཊྛིནཱ སོ ཀཱརིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘གྷོསིཏཱརཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཚནྣསྶཱཏི བོདྷིསཏྟཀཱལེ ཨུཔཊྛཱཀཚནྣསྶ. ཝིཧཱརཝཏྠུཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱཧཱིཏི ཝིཧཱརསྶ པཏིཊྛཱནཊྛཱནཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱཧི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཧཱརོཏི ན སཀལཝིཧཱརོ, ཨེཀོ ཨཱཝཱསོ, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཡྻསྶ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི.

ཙེཏིཡརུཀྑནྟི ¶ ¶ ཨེཏྠ ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན ཙེཏིཡཾ, པཱུཛཱརཧཱནཾ དེཝཊྛཱནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ‘‘ཙེཏིཡ’’ནྟི སམྨཏཾ རུཀྑཾ ཙེཏིཡརུཀྑཾ. གཱམེན པཱུཛིཏཾ གཱམསྶ ཝཱ པཱུཛིཏནྟི གཱམཔཱུཛིཏཾ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསཔདེསུཔི. ཨཔིཙེཏྠ ཛནཔདོཏི ཨེཀསྶ རཉྙོ རཛྫེ ཨེཀེཀོ ཀོཊྛཱསོ. རཊྛནྟི སཀལརཛྫཾ ཝེདིཏབྦཾ, སཀལརཛྫམྤི ཧི ཀདཱཙི ཀདཱཙི ཏསྶ རུཀྑསྶ པཱུཛཾ ཀརོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཊྛཔཱུཛིཏ’’ནྟི. ཨེཀིནྡྲིཡནྟི ཀཱཡིནྡྲིཡཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི. ཛཱིཝསཉྙིནོཏི སཏྟསཉྙིནོ.

༣༦༦. མཧལླཀནྟི སསྶཱམིཀབྷཱཝེན སཾཡཱཙིཀཀུཊིཏོ མཧནྟབྷཱཝོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མཧལླཀོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཝཏྠུཾ དེསཱཔེཏྭཱ པམཱཎཱཏིཀྐམེནཔི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ པམཱཎམཧནྟཏཱཡཔི མཧལླཀོ ¶ , ཏཾ མཧལླཀཾ. ཡསྨཱ པནསྶ ཏཾ པམཱཎམཧཏྟཾ སསྶཱམིཀཏྟཱཝ ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཏདཏྠདསྶནཏྠཾ ‘‘མཧལླཀོ ནཱམ ཝིཧཱརོ སསྶཱམིཀོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. སེསཾ སབྦཾ ཀུཊིཀཱརསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ སདྡྷིཾ སམུཊྛཱནཱདཱིཧི. སསྶཱམིཀབྷཱཝམཏྟམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཀིརིཡཏོ སམུཊྛཱནཱབྷཱཝོ པམཱཎནིཡམཱབྷཱཝོ ཙ ཝིསེསོ, པམཱཎནིཡམཱབྷཱཝཱ ཙ ཙཏུཀྐཔཱརིཧཱནཱིཏི.

ཝིཧཱརཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. པཋམདུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༨༠. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེཏི ཝེལུ༹ཝནནྟི ཏསྶ ཨུཡྻཱནསྶ ནཱམཾ, ཏཾ ཀིར ཝེལུ༹ཧི ཙ པརིཀྑིཏྟཾ ཨཧོསི ཨཊྛཱརསཧཏྠེན ཙ པཱཀཱརེན གོཔུརཊྚཱལཀཡུཏྟཾ ནཱིལོབྷཱསཾ མནོརམཾ ཏེན ‘‘ཝེལུ༹ཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཀལནྡཀཱནཉྩེཏྠ ནིཝཱཔཾ ཨདཾསུ ཏེན ‘‘ཀལནྡཀནིཝཱཔ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

པུབྦེ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཏཏྠ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ནཏྠཾ ཨཱགཏོ, སུརཱམདེན མཏྟོ དིཝཱསེཡྻཾ སུཔི, པརིཛནོཔིསྶ སུཏྟོ རཱཛཱཏི པུཔྥཕལཱདཱིཧི པལོབྷིཡམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཀྐམི. ཨཐ སུརཱགནྡྷེན ཨཉྙཏརསྨཱ སུསིརརུཀྑཱ ཀཎྷསཔྤོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཉྙོ ཨབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ དིསྭཱ རུཀྑདེཝཏཱ ‘‘རཉྙོ ཛཱིཝིཏཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱལ༹ཀཝེསེན ཨཱགནྟྭཱ ཀཎྞམཱུལེ སདྡམཀཱསི, རཱཛཱ པཊིབུཛ྄ཛྷི, ཀཎྷསཔྤོ ནིཝཏྟོ, སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ཀཱལ༹ཀཱཡ མམ ཛཱིཝིཏཾ དིནྣ’’ནྟི ཀཱལ༹ཀཱནཾ ¶ ཏཏྠ ནིཝཱཔཾ པཊྛཔེསི, ཨབྷཡགྷོསནཉྩ གྷོསཱཔེསི ¶ , ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏོཔབྷུཏི ཀལནྡཀནིཝཱཔནྟི སངྑྱཾ གཏཾ. ཀལནྡཀཱཏི ཧི ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ.

དབྦོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ. མལླཔུཏྟོཏི མལླརཱཛསྶ པུཏྟོ. ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀཏནྟི ཐེརོ ཀིར སཏྟཝསྶིཀོཝ སཾཝེགཾ ལབྷིཏྭཱ པབྦཛིཏོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཾཀིཉྩི སཱཝཀེན པཏྟབྦཾ སབྦཾ ཏེན ཨནུཔྤཏྟནྟི སཱཝཀེན པཏྟབྦཾ ¶ ནཱམ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱཏི ཨིདཾ གུཎཛཱཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཏེན ཨནུཔྤཏྟཾ ཧོཏི. ནཏྠི ཙསྶ ཀིཉྩི ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ, ཙཏཱུཧི མགྒེཧི, སོལ༹སཝིདྷསྶ ཀིཙྩསྶ ཀཏཏྟཱ ཨིདཱནིསྶ ཀིཉྩི ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡཾ ནཏྠི. ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡོཏི ཏསྶེཝ ཀཏསྶ ཀིཙྩསྶ པུན ཝཌྜྷནམྤི ནཏྠི, དྷོཏསྶ ཝིཡ ཝཏྠསྶ པཊིདྷོཝནཾ པིསིཏསྶ ཝིཡ གནྡྷསྶ པཊིཔིསནཾ, པུཔྥིཏསྶ ཝིཡ ཙ པུཔྥསྶ པཊིཔུཔྥནནྟི. རཧོགཏསྶཱཏི རཧསི གཏསྶ. པཊིསལླཱིནསྶཱཏི ཏཏོ ཏཏོ པཊིཀྐམིཏྭཱ སལླཱིནསྶ, ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཏསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡནྣཱུནཱཧཾ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཔེཡྻཾ བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསེཡྻ’’ནྟི ཐེརོ ཀིར ཨཏྟནོ ཀཏཀིཙྩབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཨནྟིམསརཱིརཾ དྷཱརེམི, ཏཉྩ ཁོ ཝཱཏམུཁེ ཋིཏ པདཱིཔོ ཝིཡ ཨནིཙྩཏཱམུཁེ ཋིཏཾ, ནཙིརསྶེཝ ནིབྦཱཡནདྷམྨཾ ཡཱཝ ན ནིབྦཱཡཏི ཏཱཝ ཀིནྣུ ཁོ ཨཧཾ སངྒྷསྶ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘ཏིརོརཊྛེསུ བཧཱུ ཀུལཔུཏྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨདིསྭཱཝ པབྦཛནྟི, ཏེ བྷགཝནྟཾ ‘པསྶིསྶཱམ ཙེཝ ཝནྡིསྶཱམ ཙཱ’ཏི དཱུརཏོཔི ཨཱགཙྪནྟི, ཏཏྲ ཡེསཾ སེནཱསནཾ ནཔྤཧོཏི, ཏེ སིལཱཔཊྚཀེཔི སེཡྻཾ ཀཔྤེནྟི. པཧོམི ཁོ པནཱཧཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏེསཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ¶ ཨིཙྪཱཝསེན པཱསཱདཝིཧཱརཨཌྜྷཡོགཱདཱིནི མཉྩཔཱིཋཀཏྠརཎཱདཱིནི ཙ སེནཱསེནཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ དཱཏུཾ. པུནདིཝསེ ཙེཏྠ ཨེཀཙྩེ ཨཏིཝིཡ ཀིལནྟརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཏེ གཱརཝེན བྷིཀྑཱུནཾ པུརཏོ ཋཏྭཱ བྷཏྟཱནིཔི ན ཨུདྡིསཱཔེནྟི, ཨཧཾ ཁོ པན ནེསཾ བྷཏྟཱནིཔི ཨུདྡིསིཏུཾ པཧོམཱི’’ཏི. ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑནྟསྶ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཡནྣཱུནཱཧཾ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཔེཡྻཾ བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསེཡྻ’’ནྟི.

ནནུ ཙ ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི བྷསྶཱརཱམཏཱདིམནུཡུཏྟསྶ ཡུཏྟཱནི, ཨཡཉྩ ཁཱིཎཱསཝོ ནིཔྤཔཉྩཱརཱམོ, ཨིམསྶ ཀསྨཱ ཨིམཱནི པཊིབྷཾསཱུཏི? པུབྦཔཏྠནཱཡ ཙོདིཏཏྟཱ. སབྦབུདྡྷཱནཾ ཀིར ¶ ཨིམཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྟཱ སཱཝཀཱ ཧོནྟིཡེཝ. ཨཡཉྩ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཨིམཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཊྛསཊྛིཡཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶེཧི ¶ སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ སཏྟ དིཝསཱནི ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཏུམྷཱདིསསྶ བུདྡྷསྶ ཨུཔྤནྣཀཱལེ ཨཧམྤི ཨིཏྠནྣཱམོ ཏུམྷཱཀཾ སཱཝཀོ ཝིཡ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀོ ཙ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཙ ཨསྶ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. བྷགཝཱ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨདྡས, དིསྭཱ ཙ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏདཱ ཏྭཾ དབྦོ ནཱམ མལླཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརིསྶསི, ཨིམཉྩ ཋཱནནྟརཾ ལཙྪསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སོ ཏཏོཔབྷུཏི དཱནསཱིལཱདཱིནི པཱུརཡམཱནོ དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏེན བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏསདིསམེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨཐསྶ རཧོགཏསྶ ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཨཧཾ སངྒྷསྶ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟཡཏོ ཏཱཡ པུབྦཔཏྠནཱཡ ཙོདིཏཏྟཱ ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི པཊིབྷཾསཱུཏི.

ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཁོ ཨནིསྶརོསྨི ཨཏྟནི, སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསཱམི, སཙེ མཾ བྷགཝཱ ཨནུཛཱནིསྶཏི ¶ , ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི སམཱདིཡིསྶཱམཱི’’ཏི བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ དབྦོ མལླཔུཏྟོ…པེ… བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསིཏུ’’ནྟི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ དབྦཱ’’ཏི སམྤཧཾསེཏྭཱ ཡསྨཱ ཨརཧཏི ཨེཝརཱུཔོ ཨགཏིགམནཔརིབཱཧིརོ བྷིཀྑུ ཨིམཱནི དྭེ ཋཱནཱནི ཝིཙཱརེཏུཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ དབྦ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཔེཧི བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསཱིཏི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ པཏིཨསྶོསི ཨབྷིམུཁོ ཨསྶོསི, སམྤཊིཙྪཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པཋམཾ དབྦོ ཡཱཙིཏབྦོཏི ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཡཱཙཱཔེཏི? གརཧམོཙནཏྠཾ. པསྶཏི ཧི བྷགཝཱ ‘‘ཨནཱགཏེ དབྦསྶ ཨིམཾ ཋཱནཾ ནིསྶཱཡ མེཏྟིཡབྷུམཛཀཱནཾ ཝསེན མཧཱཨུཔདྡཝོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏཏྲ ཀེཙི གརཧིསྶནྟི ‘ཨཡཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཀསྨཱ ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ ཝིཙཱརེཏཱི’ཏི. ཏཏོ ཨཉྙེ ཝཀྑནྟི ‘ཀོ ཨིམསྶ དོསོ ཨེཏེཧེཝ ཡཱཙིཏྭཱ ཋཔིཏོ’ཏི ཨེཝཾ གརཧཏོ མུཙྩིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ གརཧམོཙནཏྠཾ ཡཱཙཱཔེཏྭཱཔི པུན ཡསྨཱ ཨསམྨཏེ བྷིཀྑུསྨིཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀིཉྩི ཀཐཡམཱནེ ཁིཡྻནདྷམྨོ ཨུཔྤཛྫཏི ‘‘ཨཡཾ ཀསྨཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨུཙྩཱསདྡཾ ཀརོཏི, ཨིསྶརིཡཾ དསྶེཏཱི’’ཏི. སམྨཏེ པན ཀཐེནྟེ ¶ ‘‘མཱཡསྨནྟོ ཀིཉྩི ཨཝཙུཏྠ, སམྨཏོ ཨཡཾ, ཀཐེཏུ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི ཝཏྟཱརོ བྷཝནྟི. ཨསམྨཏཉྩ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟསྶ ལཧུཀཱ ཨཱཔཏྟི ཧོཏི དུཀྐཊམཏྟཱ. སམྨཏཾ པན ཨབྦྷཱཙིཀྑཏོ གརུཀཏརཱ ¶ པཱཙིཏྟིཡཱཔཏྟི ཧོཏི. ཨཐ སམྨཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཔཏྟིཡཱ གརུཀབྷཱཝེན ཝེརཱིཧིཔི དུཔྤདྷཾསིཡཏརོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ སམྨནྣཱཔེཏུཾ ‘‘བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀིཾ པན དྭེ སམྨུཏིཡོ ཨེཀསྶ དཱཏུཾ ཝཊྚནྟཱིཏི? ན ཀེཝལཾ དྭེ, སཙེ པཧོཏི, ཏེརསཱཔི དཱཏུཾ ཝཊྚནྟི. ཨཔྤཧོནྟཱནཾ པན ཨེཀཱཔི དྭིནྣཾ ཝཱ ཏིཎྞཾ ཝཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

༣༨༢. སབྷཱགཱནནྟི གུཎསབྷཱགཱནཾ, ན མིཏྟསནྠཝསབྷཱགཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ སུཏྟནྟིཀཱ ཏེསཾ ཨེཀཛ྄ཛྷ’’ནྟིཨཱདི ¶ . ཡཱཝཏིཀཱ ཧི སུཏྟནྟིཀཱ ཧོནྟི, ཏེ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཨེཀཏོ ཏེསཾ ཨནུརཱུཔམེཝ སེནཱསནཾ པཉྙཔེཏི; ཨེཝཾ སེསཱནཾ. ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལཱཏི ཀཱཡསྶ དལ༹ྷཱིབྷཱཝཀརཎབཧུལཱ, ཀཱཡཔོསནབཧུལཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམཱཡཔིམེ ཨཱཡསྨནྟོ རཏིཡཱཏི ཨིམཱཡ སགྒམགྒསྶ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱཡ ཏིརཙྪཱནཀཐཱརཏིཡཱ. ཨཙྪིསྶནྟཱིཏི ཝིཧརིསྶནྟི.

ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏེནེཝཱལོཀེནཱཏི ཏེཛོཀསིཎཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎེན ཨངྒུལིཛལནཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཏེནེཝ ཏེཛོདྷཱཏུསམཱཔཏྟིཛནིཏེན ཨངྒུལིཛཱལཱལོཀེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པན ཐེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝོ ནཙིརསྶེཝ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ཨཧོསི, ཏཾ སུཏྭཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དཊྛུཀཱམཱ ཨཔིསུ བྷིཀྑཱུ སཉྩིཙྩ ཝིཀཱལེ ཨཱགཙྪནྟི. ཏེ སཉྩིཙྩ དཱུརེ ཨཔདིསནྟཱིཏི ཛཱནནྟཱཝ དཱུརེ ཨཔདིསནྟི. ཀཐཾ? ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཝུསོ དབྦ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ’’ཏི ཨིམིནཱ ནཡེན.

ཨངྒུལིཡཱ ཛལམཱནཱཡ པུརཏོ པུརཏོ གཙྪཏཱིཏི སཙེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཧོཏི, སཡམེཝ གཙྪཏི. སཙེ བཧཱུ ཧོནྟི, བཧཱུ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནཱཏི. སབྦེ ཨཏྟནཱ སདིསཱ ཨེཝ སེནཱསནཾ པཉྙཔེནྟི.

ཨཡཾ མཉྩོཏིཨཱདཱིསུ པན ཐེརེ ‘‘ཨཡཾ མཉྩོ’’ཏི ཝདནྟེ ནིམྨིཏཱཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གཏགཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཡཾ མཉྩོ’’ཏི ཝདནྟི; ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ. ཨཡཉྷི ནིམྨིཏཱནཾ དྷམྨཏཱ –

‘‘ཨེཀསྨིཾ ¶ བྷཱསམཱནསྨིཾ, སབྦེ བྷཱསནྟི ནིམྨིཏཱ;

ཨེཀསྨིཾ ཏུཎྷིམཱསཱིནེ, སབྦེ ཏུཎྷཱི བྷཝནྟི ཏེ’’ཏི.

ཡསྨིཾ པན ཝིཧཱརེ མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི ན པརིཔཱུརནྟི, ཏསྨིཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན པཱུརེནྟི. ཏེན ནིམྨིཏཱནཾ ཨཝཏྠུཀཝཙནཾ ན ཧོཏི.

སེནཱསནཾ ¶ པཉྙཔེཏྭཱ པུནདེཝ ཝེལུ༹ཝནཾ པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཏེཧི སདྡྷིཾ ཛནཔདཀཐཾ ཀཐེནྟོ ན ནིསཱིདཏི, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ པཙྩཱགཙྪཏི.

༣༨༣. མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱཏི མེཏྟིཡོ ཙེཝ བྷཱུམཛཀོ ཙ, ཚབྦགྒིཡཱནཾ ཨགྒཔུརིསཱ ཨེཏེ. ལཱམཀཱནི ཙ བྷཏྟཱནཱིཏི སེནཱསནཱནི ¶ ཏཱཝ ནཝཀཱནཾ ལཱམཀཱནི པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨནཙྪརིཡམེཏཾ. བྷཏྟཱནི པན སལཱཀཱཡོ པཙྪིཡཾ ཝཱ ཙཱིཝརབྷོགེ ཝཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱལོལེ༹ཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པཉྙཱཔེནྟི, ཏཱནིཔི ཏེསཾ མནྡཔུཉཏཱཡ ལཱམཀཱནི སབྦཔཙྪིམཱནེཝ པཱཔུཎནྟི. ཡམྤི ཨེཀཙཱརིཀབྷཏྟཾ ཧོཏི, ཏམྤི ཨེཏེསཾ པཏྟདིཝསེ ལཱམཀཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨེཏེ ཝཱ དིསྭཱཝ པཎཱིཏཾ ཨདཏྭཱ ལཱམཀམེཝ དེནྟི.

ཨབྷིསངྑཱརིཀནྟི ནཱནཱསམྦྷཱརེཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཀཏཾ སུསཛྫིཏཾ, སུསམྤཱདིཏནྟི ཨཏྠོ. ཀཎཱཛཀནྟི སཀུཎྜཀབྷཏྟཾ. བིལངྒདུཏིཡནྟི ཀཉྫིཀདུཏིཡཾ.

ཀལྱཱཎབྷཏྟིཀོཏི ཀལྱཱཎཾ སུནྡརཾ ཨཏིཝིཡ པཎཱིཏཾ བྷཏྟམསྶཱཏི ཀལྱཱཎབྷཏྟིཀོ, པཎཱིཏདཱཡཀཏྟཱ བྷཏྟེནེཝ པཉྙཱཏོ. ཙཏུཀྐབྷཏྟཾ དེཏཱིཏི ཙཏྟཱརི བྷཏྟཱནི དེཏི, ཏདྡྷིཏཝོཧཱརེན པན ‘‘ཙཏུཀྐབྷཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨུཔཏིཊྛིཏྭཱ པརིཝིསཏཱིཏི སབྦཀམྨནྟེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ མཧནྟཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ སམཱིཔེ ཋཏྭཱ པརིཝིསཏི. ཨོདནེན པུཙྪནྟཱིཏི ཨོདནཧཏྠཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ བྷནྟེ ཨོདནཾ དེམཱ’’ཏི པུཙྪནྟི, ཨེཝཾ ཀརཎཏྠེཡེཝ ཀརཎཝཙནཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སཱུཔཱདཱིསུ.

སྭཱཏནཱཡཱཏི སྭེ བྷཝོ བྷཏྟཔརིབྷོགོ སྭཱཏནོ ཏསྶཏྠཱཡ, སྭཱཏནཱཡ སྭེ ཀཏྟབྦསྶ བྷཏྟཔརིབྷོགསྶཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུདྡིཊྛཾ ཧོཏཱིཏི པཱཔེཏྭཱ དིནྣཾ ཧོཏི. མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱནཾ ཁོ གཧཔཏཱིཏི ཨིདཾ ཐེརོ ཨསམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨཱཧ. ཨེཝཾབལཝཏཱི ཧི ཏེསཾ ¶ མནྡཔུཉྙཏཱ, ཡཾ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟཱནམྤི ཨསམནྣཱཧཱརོ ཧོཏི. ཡེ ཛེཏི ཨེཏྠ ཛེཏི དཱསིཾ ཨཱལཔཏི.

ཧིཡྻོ ཁོ ཨཱཝུསོ ཨམྷཱཀནྟི རཏྟིཾ སམྨནྟཡམཱནཱ ཨཏཱིཏཾ དིཝསབྷཱགཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཧིཡྻོ’’ཏི ཝདནྟི. ན ཙིཏྟརཱུཔནྟི ན ཙིཏྟཱནུརཱུཔཾ, ཡཐཱ པུབྦེ ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྟཀཾ སུཔནྟི, ན ཨེཝཾ སུཔིཾསུ, ཨཔྤཀམེཝ སུཔིཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བཧཱརཱམཀོཊྛཀེཏི ¶ ཝེལུ༹ཝནཝིཧཱརསྶ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ. པཏྟཀྑནྡྷཱཏི པཏིཏཀྑནྡྷཱ ཁནྡྷཊྛིཀཾ ནཱམེཏྭཱ ནིསིནྣཱ. པཛ྄ཛྷཱཡནྟཱཏི པདྷཱུཔཱཡནྟཱ.

ཡཏོ ནིཝཱཏཾ ¶ ཏཏོ སཝཱཏནྟི ཡཏྠ ནིཝཱཏཾ ཨཔྤཀོཔི ཝཱཏོ ནཏྠི, ཏཏྠ མཧཱཝཱཏོ ཨུཊྛིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨུདཀཾ མཉྙེ ཨཱདིཏྟནྟི ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨཱདིཏྟཾ.

༣༨༤. སརསི ཏྭཾ དབྦ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཏྟཱཏི ཏྭཾ དབྦ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཏྟཱ སརསི. ཨཐ ཝཱ སརསི ཏྭཾ དབྦ ཨེཝརཱུཔཾ ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུནཱི ཨཱཧ, ཀཏྟཱ དྷཱསི ཨེཝརཱུཔཾ, ཡཐཱཡཾ བྷིཀྑུནཱི ཨཱཧཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏྭཱཔེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡེ པན ‘‘ཀཏྭཱ’’ཏི པཋནྟི ཏེསཾ ཨུཛུཀམེཝ.

ཡཐཱ མཾ བྷནྟེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏཱིཏི ཐེརོ ཀིཾ དསྶེཏི. བྷགཝཱ བྷནྟེ སབྦཉྙཱུ, ཨཧཉྩ ཁཱིཎཱསཝོ, ནཏྠི མཡ྄ཧཾ ཝཏྠུཔཊིསེཝནཱ, ཏཾ མཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི, ཏཏྲཱཧཾ ཀིཾ ཝཀྑཱམི, ཡཐཱ མཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི ཏཐེཝཱཧཾ དཊྛབྦོཏི.

ན ཁོ དབྦ དབྦཱ ཨེཝཾ ནིབྦེཋེནྟཱིཏི ཨེཏྠ ན ཁོ དབྦ པཎྜིཏཱ ཡཐཱ ཏྭཾ པརཔྤཙྩཡེན ནིབྦེཋེསི, ཨེཝཾ ནིབྦེཋེནྟི; ཨཔི ཙ ཁོ ཡདེཝ སཱམཾ ཉཱཏཾ ཏེན ནིབྦེཋེནྟཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. སཙེ ཏཡཱ ཀཏཾ ཀཏནྟི ཨིམིནཱ ཀིཾ དསྶེཏི? ན ཧི སཀྐཱ པརིསབལེན ཝཱ པཀྑུཔཏྠམྦྷེན ཝཱ ཨཀཱརཀོ ཀཱརཀོ ཀཱཏུཾ, ཀཱརཀོ ཝཱ ཨཀཱརཀོ ཀཱཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཾ སཡཾ ཀཏཾ ཝཱ ཨཀཏཾ ཝཱ ཏདེཝ ཝཏྟབྦནྟི དསྶེཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཔི ‘‘ཨཧཾ ཛཱནཱམི, ཁཱིཎཱསཝོ ཏྭཾ; ནཏྠི ཏུཡ྄ཧཾ དོསོ, ཨཡཾ བྷིཀྑུནཱི ¶ མུསཱཝཱདིནཱི’’ཏི ནཱཝོཙཱཏི? པརཱནུདྡཡཏཱཡ. སཙེ ཧི བྷགཝཱ ཡཾ ཡཾ ཛཱནཱཏི ཏཾ ཏཾ ཝདེཡྻ, ཨཉྙེན པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣེན པུཊྛེན ‘‘ཨཧཾ ཛཱནཱམི ཏྭཾ པཱརཱཛིཀོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ བྷཝེཡྻ, ཏཏོ སོ པུགྒལོ ‘‘ཨཡཾ པུབྦེ དབྦཾ མལླཔུཏྟཾ སུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨིདཱནི མཾ ཨསུདྡྷཾ ཀརོཏི; ཀསྶ དཱནི ཀིཾ ཝདཱམི, ཡཏྲ སཏྠཱཔི སཱཝཀེསུ ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི; ཀུཏོ ཨིམསྶ སབྦཉྙུབྷཱཝོ’’ཏི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨཔཱཡཱུཔགོ བྷཝེཡྻ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨིམཱཡ པརཱནུདྡཡཏཱཡ ཛཱནནྟོཔི ནཱཝོཙ.

ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཨུཔཝཱདཔརིཝཛྫནཏོཔི ནཱཝོཙ. ཡདི ཧི བྷགཝཱ ཨེཝཾ ¶ ཝདེཡྻ, ཨེཝཾ ཨུཔཝཱདོ བྷཝེཡྻ ‘‘དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ ཝུཊྛཱནཾ ནཱམ བྷཱརིཡཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཾ པན སཀྑིཾ ལབྷིཏྭཱ ཝུཊྛིཏོ’’ཏི. ཨིདཉྩ ཝུཊྛཱནལཀྑཎཾ མཉྙམཱནཱ ‘‘བུདྡྷཀཱལེཔི སཀྑིནཱ སུདྡྷི ཝཱ ཨསུདྡྷི ¶ ཝཱ ཧོཏི མཡཾ ཛཱནཱམ, ཨཡཾ པུགྒལོ ཨསུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ལཛྫིམྤི ཝིནཱསེཡྻུནྟི. ཨཔིཙ ཨནཱགཏེཔི བྷིཀྑཱུ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ‘‘སཙེ ཏཡཱ ཀཏཾ, ‘ཀཏ’ནྟི ཝདེཧཱི’’ཏི ལཛྫཱིནཾ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཀམྨཾ ཀརིསྶནྟཱིཏི ཝིནཡལཀྑཎེ ཏནྟིཾ ཋཔེནྟོ ‘‘ཨཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱཝ ‘‘སཙེ ཏཡཱ ཀཏཾ, ‘ཀཏ’ནྟི ཝདེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ནཱབྷིཛཱནཱམི སུཔིནནྟེནཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏཱཏི སུཔིནནྟེནཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ ན ཨབྷིཛཱནཱམི, ན པཊིསེཝིཏཱ ཨཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ པཊིསེཝིཏཱ ཧུཏྭཱ སུཔིནནྟེནཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡེ པན ‘‘པཊིསེཝིཏྭཱ’’ཏི པཋནྟི ཏེསཾ ཨུཛུཀམེཝ. པགེཝ ཛཱགརོཏི ཛཱགརནྟོ པན པཋམཾཡེཝ ན ཛཱནཱམཱིཏི.

ཏེན ཧི བྷིཀྑཝེ མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱཏི ཡསྨཱ དབྦསྶ ཙ ཨིམིསྶཱ ཙ ཝཙནཾ ན གྷཊཱིཡཏི ཏསྨཱ མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཏིསྶོ ནཱསནཱ – ལིངྒནཱསནཱ, སཾཝཱསནཱསནཱ, དཎྜཀམྨནཱསནཱཏི. ཏཱསུ ‘‘དཱུསཀོ ནཱསེཏབྦོ’’ཏི (པཱརཱ. ༦༦) ཨཡཾ ‘‘ལིངྒནཱསནཱ’’. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨདསྶནེ ཝཱ ཨཔྤཊིཀམྨེ ཝཱ པཱཔིཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཔྤཊིནིསྶགྒེ ཝཱ ཨུཀྑེཔནཱིཡཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཡཾ ‘‘སཾཝཱསནཱསནཱ’’. ‘‘ཙར ¶ པིརེ ཝིནསྶཱ’’ཏི (པཱཙི. ༤༢༩) དཎྜཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཡཾ ‘‘དཎྜཀམྨནཱསནཱ’’. ཨིདྷ པན ལིངྒནཱསནཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱ’’ཏི.

ཨིམེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫཐཱཏི ཨིམིནཱ ཨིམཾ དཱིཔེཏི ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུནཱི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨཀཱརིཀཱ ཨདྡྷཱ ཨཉྙེཧི ཨུཡྻོཛིཏཱ, ཏསྨཱ ཡེཧི ཨུཡྻོཛིཏཱ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫཐ གཝེསཐ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི.

ཀིཾ པན བྷགཝཏཱ མེཏྟིཡཱ བྷིཀྑུནཱི པཊིཉྙཱཡ ནཱསིཏཱ ཨཔྤཊིཉྙཱཡ ནཱསིཏཱཏི, ཀིཉྩེཏྠ ཡདི ཏཱཝ པཊིཉྙཱཡ ནཱསིཏཱ, ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏི སདོསོ? ཨཐ ཨཔྤཊིཉྙཱཡ, ཐེརོ ཨཀཱརཀོ ཧོཏི ནིདྡོསོ.

བྷཱཏིཡརཱཛཀཱལེཔི མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཉྩ ཨབྷཡགིརིཝཱསཱིནཉྩ ¶ ཐེརཱནཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ པདེ ཝིཝཱདོ ཨཧོསི. ཨབྷཡགིརིཝཱསིནོཔི ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. མཧཱཝིཧཱརཝཱསིནོཔི ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ ཝདནྟི. པཉྷོ ན ཚིཛྫཏི. རཱཛཱ སུཏྭཱ ཐེརེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ དཱིགྷཀཱརཱཡནཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཾ ཨམཙྩཾ ‘‘ཐེརཱནཾ ཀཐཾ སུཎཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩོ ཀིར པཎྜིཏོ བྷཱསནྟརཀུསལོ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཝདནྟུ ཏཱཝ ཐེརཱ སུཏྟ’’ནྟི. ཏཏོ ཨབྷཡགིརིཐེརཱ ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝདིཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ སཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ནཱསེཐཱ’’ཏི. ཨམཙྩོ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཀཱརཀོ ཧོཏི སདོསོ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཝིཧཱརཝཱསིནོཔི ཨཏྟནོ སུཏྟཾ ཝདིཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱ’’ཏི. ཨམཙྩོ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེ ཐེརོ ཨཀཱརཀོ ཧོཏི ནིདྡོསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ པནེཏྠ ཡུཏྟཾ? ཡཾ པཙྪཱ ཝུཏྟཾ ཝིཙཱརིཏཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི, བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཨམཱུལཀེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨནུདྡྷཾསེཏི, སངྒྷཱདིསེསོ; བྷིཀྑུནིཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི, དུཀྐཊཾ. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘མུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིཙཱརཎཱ, པུརིམནཡེ ཏཱཝ ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ དུཀྐཊམེཝ ཡུཛྫཏི. ཡཐཱ སཏིཔི མུསཱཝཱདེ བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑུསྨིཾ སངྒྷཱདིསེསོ, སཏིཔི ཙ མུསཱཝཱདེ ཨསུདྡྷཾ སུདྡྷདིཊྛིནོ ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡེན ཝདནྟསྶ ཨོམསཝཱདེནེཝ ¶ པཱཙིཏྟིཡཾ, ན སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེན; ཨེཝཾ ཨིདྷཱཔི ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡཏྟཱ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡཾ ན ཡུཛྫཏི, དུཀྐཊམེཝ ཡུཏྟཾ. པཙྪིམནཡེཔི མུསཱཝཱདཏྟཱ པཱཙིཏྟིཡམེཝ ཡུཛྫཏི, ཝཙནཔྤམཱཎཏོ ཧི ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡེན བྷིཀྑུསྶ བྷིཀྑུསྨིཾ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཙ ཨོམསཝཱདོ. བྷིཀྑུསྶ པན བྷིཀྑུནིཡཱ དུཀྐཊནྟིཝཙནཾ ནཏྠི, སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཝཙནམཏྠི, ཏསྨཱ པཱཙིཏྟིཡམེཝ ཡུཛྫཏི.

ཏཏྲ པན ཨིདཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ – ‘‘ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡེ ཨསཏི པཱཙིཏྟིཡཾ, ཏསྨིཾ སཏི ཀེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི? ཏཏྲ ཡསྨཱ མུསཱ བྷཎནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡེ སིདྡྷེཔི ཨམཱུལཀེན སངྒྷཱདིསེསེན ཨནུདྡྷཾསནེ ཝིསུཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནུདྡྷཾསནཱདྷིཔྤཱཡེ སཏི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ¶ པཱཙིཏྟིཡསྶ ཨོཀཱསོ ན དིསྶཏི, ན ཙ སཀྐཱ ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟིཡཱ བྷཝིཏུནྟི པུརིམནཡོཝེཏྠ པརིསུདྡྷཏརོ ཁཱཡཏི. ཏཐཱ བྷིཀྑུནཱི བྷིཀྑུནིཾ ཨམཱུལཀེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨནུདྡྷཾསེཏི སངྒྷཱདིསེསོ, བྷིཀྑུཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི དུཀྐཊཾ, ཏཏྲ སངྒྷཱདིསེསོ ཝུཊྛཱནགཱམཱི དུཀྐཊཾ, དེསནཱགཱམཱི ཨེཏེཧི ནཱསནཱ ནཏྠི. ཡསྨཱ པན སཱ པཀཏིཡཱཝ དུསྶཱིལཱ པཱཔབྷིཀྑུནཱི ཨིདཱནི ཙ སཡམེཝ ‘‘དུསྶཱིལཱམྷཱི’’ཏི ཝདཏི ཏསྨཱ ནཾ བྷགཝཱ ཨསུདྡྷཏྟཱཡེཝ ནཱསེསཱིཏི.

ཨཐ ¶ ཁོ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱཏི ཨེཝཾ ‘‘མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐ, ཨིམེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཝིཊྛེ བྷགཝཏི ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི ‘‘དེཐ དཱནི ཨིམིསྶཱ སེཏཀཱནཱི’’ཏི ནཱསིཡམཱནཾ ཏཾ བྷིཀྑུནིཾ དིསྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཾ མོཙེཏུཀཱམཏཱཡ ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷཾ ཨཱཝིཀརིཾསུ, ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཁོ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༣༨༥-༦. དུཊྛོ དོསོཏི དཱུསིཏོ ཙེཝ དཱུསཀོ ཙ. ཨུཔྤནྣེ ཧི དོསེ པུགྒལོ ཏེན དོསེན དཱུསིཏོ ཧོཏི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧཱཔིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརཉྩ དཱུསེཏི ཝིནཱསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘དོསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏི ‘‘དུཊྛོ དོསོ’’ཏི ཨེཀསྶེཝེཏཾ པུགྒལསྶ ཨཱཀཱརནཱནཏྟེན ནིདསྶནཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དུཊྛོ དོསོཏི དཱུསིཏོ ཙེཝ ¶ དཱུསཀོ ཙཱ’’ཏི ཏཏྠ སདྡལཀྑཎཾ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཡསྨཱ པན སོ ‘‘དུཊྛོ དོསོ’’ཏི སངྑྱཾ གཏོ པཊིགྷསམངྒཱིཔུགྒལོ ཀུཔིཏཱདིབྷཱཝེ ཋིཏོཝ ཧོཏི, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཀུཔིཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀུཔིཏོཏི ཀུཔྤབྷཱཝཾ པཀཏིཏོ ཙཝནབྷཱཝཾ པཏྟོ. ཨནཏྟམནོཏི ན སཀམནོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཨཊྛིཏཙིཏྟོ; ཨཔིཙ པཱིཏིསུཁེཧི ན ཨཏྟམནོ ན ཨཏྟཙིཏྟོཏི ཨནཏྟམནོ. ཨནབྷིརདྡྷོཏི ན སུཁིཏོ ན ཝཱ པསཱདིཏོཏི ཨནབྷིརདྡྷོ. པཊིགྷེན ཨཱཧཏཾ ཙིཏྟམསྶཱཏི ཨཱཧཏཙིཏྟོ. ཙིཏྟཐདྡྷབྷཱཝཙིཏྟཀཙཝརསངྑཱཏཾ པཊིགྷཁཱིལཾ ¶ ཛཱཏམསྶཱཏི ཁིལཛཱཏོ. ཨཔྤཏཱིཏོཏི ནཔྤཏཱིཏོ པཱིཏིསུཁཱདཱིཧི ཝཛྫིཏོ, ན ཨབྷིསཊོཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ཝསེན ཨཔྤཏཱིཏོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཙ ཀོཔེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཏེན ཙ ཀོཔེནཱཏི ཡེན དུཊྛོཏི ཙ ཀུཔིཏོཏི ཙ ཝུཏྟོ ཨུབྷཡམྤི ཧེཏཾ པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧཱཔནཏོ ཨེཀཱཀཱརཾ ཧོཏི. ཏེན ཙ དོསེནཱཏི ཡེན ‘‘དོསོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིམེཧི དྭཱིཧི སངྑཱརཀྑནྡྷམེཝ དསྶེཏི.

ཏཱཡ ཙ ཨནཏྟམནཏཱཡཱཏི ཡཱཡ ‘‘ཨནཏྟམནོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཱཡ ཙ ཨནབྷིརདྡྷིཡཱཏི ཡཱཡ ‘‘ཨནབྷིརདྡྷོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཝེདནཱཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི.

ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེནཱཏི ཨེཏྠ ནཱསྶ མཱུལནྟི ཨམཱུལཀཾ, ཏཾ པནསྶ ཨམཱུལཀཏྟཾ ཡསྨཱ ཙོདཀཝསེན ཨདྷིཔྤེཏཾ, ན ཙུདིཏཀཝསེན. ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨམཱུལཀཾ ནཱམ ཨདིཊྛཾ ཨསུཏཾ ཨཔརིསངྐིཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེན ཨིམཾ དཱིཔེཏི ‘‘ཡཾ པཱརཱཛིཀཾ ཙོདཀེན ཙུདིཏཀམྷི པུགྒལེ ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ ན པརིསངྐིཏཾ ཨིདཾ ཨེཏེསཾ དསྶནསཝནཔརིསངྐཱསངྑཱཏཱནཾ མཱུལཱནཾ ¶ ཨབྷཱཝཏོ ཨམཱུལཀཾ ནཱམ, ཏཾ པན སོ ཨཱཔནྣོ ཝཱ ཧོཏུ ཨནཱཔནྣོ ཝཱ ཨེཏཾ ཨིདྷ ཨཔྤམཱཎནྟི.

ཏཏྠ ཨདིཊྛཾ ནཱམ ཨཏྟནོ པསཱདཙཀྑུནཱ ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱ ཨདིཊྛཾ. ཨསུཏཾ ནཱམ ཏཐེཝ ཀེནཙི ཝུཙྩམཱནཾ ན སུཏཾ. ཨཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ ཙིཏྟེན ཨཔརིསངྐིཏཾ.

‘‘དིཊྛཾ’’ ¶ ནཱམ ཨཏྟནཱ ཝཱ པརེན ཝཱ པསཱདཙཀྑུནཱ ཝཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱ དིཊྛཾ. ‘‘སུཏཾ’’ ནཱམ ཏཐེཝ སུཏཾ. ‘‘པརིསངྐིཏ’’མྤི ཨཏྟནཱ ཝཱ པརེན ཝཱ པརིསངྐིཏཾ. ཏཏྠ ཨཏྟནཱ དིཊྛཾ དིཊྛམེཝ, པརེཧི དིཊྛཾ ཨཏྟནཱ སུཏཾ, པརེཧི སུཏཾ, པརེཧི པརིསངྐིཏནྟི ཨིདཾ པན སབྦམྤི ཨཏྟནཱ སུཏཊྛཱནེཡེཝ ཏིཊྛཏི.

པརིསངྐིཏཾ པན ཏིཝིདྷཾ – དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ, སུཏཔརིསངྐིཏཾ, མུཏཔརིསངྐིཏནྟི. ཏཏྠ དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེན གཱམསམཱིཔེ ཨེཀཾ གུམྦཾ པཝིཊྛོ, ཨཉྙཏརཱཔི ཨིཏྠཱི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཏཾ གུམྦཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཝཏྟཱ, ནཱཔི བྷིཀྑུ ཨིཏྠིཾ ཨདྡས; ན ཨིཏྠཱི བྷིཀྑུཾ, ཨདིསྭཱཝ ཨུབྷོཔི ཡཐཱརུཙིཾ པཀྐནྟཱ, ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨུབྷིནྣཾ ཏཏོ ནིཀྑམནཾ ¶ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེསཾ ཀཏཾ ཝཱ ཀརིསྶནྟི ཝཱ’’ཏི པརིསངྐཏི, ཨིདཾ དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ.

སུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ པཊིཙྪནྣེ ཝཱ ཨོཀཱསེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ བྷིཀྑུནོ ཏཱདིསཾ པཊིསནྠཱརཝཙནཾ སུཎཱཏི, སམཱིཔེ ཨཉྙཾ ཝིཛྫམཱནམྤི ‘‘ཨཏྠི ནཏྠཱི’’ཏི ན ཛཱནཱཏི, སོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམེསཾ ཀཏཾ ཝཱ ཀརིསྶནྟི ཝཱ’’ཏི པརིསངྐཏི, ཨིདཾ སུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ.

མུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ སམྦཧུལཱ དྷུཏྟཱ རཏྟིབྷཱགེ པུཔྥགནྡྷམཾསསུརཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཨིཏྠཱིཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཾ པཙྩནྟཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ མཎྜཔེ ཝཱ བྷོཛནསཱལཱདཱིསུ ཝཱ ཡཐཱསུཁཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ པུཔྥཱདཱིནི ཝིཀིརིཏྭཱ གཏཱ, པུནདིཝསེ བྷིཀྑཱུ ཏཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀསྶིདཾ ཀམྨ’’ནྟི ཝིཙིནནྟི. ཏཏྲ ཙ ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ པགེཝ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཝཏྟསཱིསེན མཎྜཔཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ པཊིཛགྒནྟེན པུཔྥཱདཱིནི ཨཱམཊྛཱནི ཧོནྟི, ཀེནཙི ཨུཔཊྛཱཀཀུལཏོ ཨཱབྷཏེཧི པུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཱ ཀཏཱ ཧོཏི, ཀེནཙི བྷེསཛྫཏྠཾ ཨརིཊྛཾ པཱིཏཾ ཧོཏི, ཨཐ ཏེ ‘‘ཀསྶིདཾ ཀམྨ’’ནྟི ཝིཙིནནྟཱ ¶ བྷིཀྑཱུ ཏེསཾ ཧཏྠགནྡྷཉྩ མུཁགནྡྷཉྩ གྷཱཡིཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ པརིསངྐནྟི, ཨིདཾ མུཏཔརིསངྐིཏཾ ནཱམ.

ཏཏྠ དིཊྛཾ ཨཏྠི སམཱུལཀཾ, ཨཏྠི ཨམཱུལཀཾ; དིཊྛམེཝ ཨཏྠི སཉྙཱསམཱུལཀཾ, ཨཏྠི སཉྙཱཨམཱུལཀཾ. ཨེས ནཡོ སུཏེཔི. པརིསངྐིཏེ པན དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ ཨཏྠི སམཱུལཀཾ, ཨཏྠི ཨམཱུལཀཾ; དིཊྛཔརིསངྐིཏམེཝ ཨཏྠི སཉྙཱསམཱུལཀཾ ¶ , ཨཏྠི སཉྙཱཨམཱུལཀཾ. ཨེས ནཡོ སུཏམུཏཔརིསངྐིཏེསུ. ཏཏྠ དིཊྛཾ སམཱུལཀཾ ནཱམ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫནྟཾ དིསྭཱཝ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ’’ཏི ཝདཏི, ཨམཱུལཀཾ ནཱམ པཊིཙྪནྣོཀཱསཏོ ནིཀྑམནྟཾ དིསྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨདིསྭཱ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ’’ཏི ཝདཏི. དིཊྛམེཝ སཉྙཱསམཱུལཀཾ ནཱམ དིསྭཱཝ དིཊྛསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཙོདེཏི, སཉྙཱཨམཱུལཀཾ ནཱམ པུབྦེ པཱརཱཛིཀཝཱིཏིཀྐམཾ དིསྭཱ པཙྪཱ ཨདིཊྛསཉྙཱི ཛཱཏོ, སོ སཉྙཱཡ ཨམཱུལཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ’’ཏི ཙོདེཏི. ཨེཏེན ནཡེན སུཏམུཏཔརིསངྐིཏཱནིཔི ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཏྠ ཙ སབྦཔྤཀཱརེཎཱཔི སམཱུལཀེན ཝཱ སཉྙཱསམཱུལཀེན ཝཱ ཙོདེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི, ཨམཱུལཀེན ཝཱ པན སཉྙཱཨམཱུལཀེན ཝཱ ཙོདེནྟསྶེཝ ¶ ཨཱཔཏྟི.

ཨནུདྡྷཾསེཡྻཱཏི དྷཾསེཡྻ པདྷཾསེཡྻ ཨབྷིབྷཝེཡྻ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརེཡྻ. ཏཾ པན ཨནུདྡྷཾསནཾ ཡསྨཱ ཨཏྟནཱ ཙོདེནྟོཔི པརེན ཙོདཱཔེནྟོཔི ཀརོཏིཡེཝ, ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཙོདེཏི ཝཱ ཙོདཱཔེཏི ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཙོདེཏཱིཏི ‘‘པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཱཔནྣོསཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི སཡཾ ཙོདེཏི, ཏསྶ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ. ཙོདཱཔེཏཱིཏི ཨཏྟནཱ སམཱིཔེ ཋཏྭཱ ཨཉྙཾ བྷིཀྑུ ཨཱཎཱཔེཏི, སོ ཏསྶ ཝཙནེན ཏཾ ཙོདེཏི, ཙོདཱཔཀསྶེཝ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨཐ སོཔི ‘‘མཡཱ དིཊྛཾ སུཏཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཙོདེཏི, དྭིནྣམྤི ཛནཱནཾ ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ.

ཙོདནཱཔྤབྷེདཀོསལླཏྠཾ པནེཏྠ ཨེཀཝཏྠུཨེཀཙོདཀཱདིཙཏུཀྐཾ ཏཱཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཀེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏི, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ཨེཀཾ ཝཏྠུ ཨེཀོ ཙོདཀོ. སམྦཧུལཱ ཨེཀཾ ཨེཀཝཏྠུནཱ ཙོདེནྟི, པཉྩསཏཱ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཔྤམུཁཱ ཚབྦགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ དབྦཾ མལླཔུཏྟམིཝ, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ཨེཀཾ ཝཏྠུ ནཱནཱཙོདཀཱ. ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སམྦཧུལེཧི ཝཏྠཱུཧི ཙོདེཏི, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ནཱནཱཝཏྠཱུནི ཨེཀོ ཙོདཀོ. སམྦཧུལཱ སམྦཧུལེ སམྦཧུལེཧི ཝཏྠཱུཧི ཙོདེནྟི, ཨིམིསྶཱ ཙོདནཱཡ ནཱནཱཝཏྠཱུནི ནཱནཱཙོདཀཱ.

ཙོདེཏུཾ ¶ ¶ པན ཀོ ལབྷཏི, ཀོ ན ལབྷཏཱིཏི? དུབྦལཙོདཀཝཙནཾ ཏཱཝ གཧེཏྭཱ ཀོཙི ན ལབྷཏི. དུབྦལཙོདཀོ ནཱམ སམྦཧུལེསུ ཀཐཱསལླཱཔེན ནིསིནྣེསུ ཨེཀོ ཨེཀཾ ཨཱརབྦྷ ཨནོདིསྶཀཾ ཀཏྭཱ པཱརཱཛིཀཝཏྠུཾ ཀཐེཏི, ཨཉྙོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརསྶ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི. སོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཀིར མཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཝདསཱི’’ཏི ཝདཏི. སོ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཛཱནཱམི, ཀཐཱཔཝཏྟིཡཾ པན མཡཱ ཨནོདིསྶཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟམཏྠི, སཙེ ཨཧཾ ཏཝ ཨིམཾ དུཀྑུཔྤཏྟིཾ ཛཱནེཡྻཾ, ཨེཏྟཀམྤི ན ཀཐེཡྻ’’ནྟི ཨཡཾ དུབྦལཙོདཀོ. ཏསྶེཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཀོཙི ཙོདེཏུཾ ན ལབྷཏི. ཨེཏཾ པན ཨགྒཧེཏྭཱ སཱིལསམྤནྣོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུཾ ཝཱ བྷིཀྑུནིཾ ཝཱ སཱིལསམྤནྣཱ ཙ བྷིཀྑུནཱི བྷིཀྑུནཱིམེཝ ཙོདེཏུཾ ¶ ལབྷཏཱིཏི མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱསུམཏྠེརོ པན ‘‘པཉྩཔི སཧདྷམྨིཀཱ ལབྷནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. གོདཏྟཏྠེརོ པན ‘‘ན ཀོཙི ན ལབྷཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑུསྶ སུཏྭཱ ཙོདེཏི, བྷིཀྑུནིཡཱ སུཏྭཱ ཙོདེཏི…པེ… ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱནཾ སུཏྭཱ ཙོདེཏཱི’’ཏི ཨིདཾ སུཏྟམཱཧརི. ཏིཎྞམྤི ཐེརཱནཾ ཝཱདེ ཙུདིཏཀསྶེཝ པཊིཉྙཱཡ ཀཱརེཏབྦོ.

ཨཡཾ པན ཙོདནཱ ནཱམ དཱུཏཾ ཝཱ པཎྞཾ ཝཱ སཱསནཾ ཝཱ པེསེཏྭཱ ཙོདེནྟསྶ སཱིསཾ ན ཨེཏི, པུགྒལསྶ པན སམཱིཔེ ཋཏྭཱཝ ཧཏྠམུདྡཱཡ ཝཱ ཝཙཱིབྷེདེན ཝཱ ཙོདེནྟསྶེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནམེཝ ཧི ཧཏྠམུདྡཱཡ སཱིསཾ ན ཨེཏི, ཨིདཾ པན ཨནུདྡྷཾསནཾ ཨབྷཱུཏཱརོཙནཉྩ ཨེཏིཡེཝ. ཡོ པན དྭིནྣཾ ཋིཏཊྛཱནེ ཨེཀཾ ནིཡམེཏྭཱ ཙོདེཏི, སོ ཙེ ཛཱནཱཏི, སཱིསཾ ཨེཏི. ཨིཏརོ ཛཱནཱཏི, སཱིསཾ ན ཨེཏི. དྭེཔི ནིཡམེཏྭཱ ཙོདེཏི, ཨེཀོ ཝཱ ཛཱནཱཏུ དྭེ ཝཱ, སཱིསཾ ཨེཏིཡེཝ. ཨེསཝ ནཡོ སམྦཧུལེསུ. ཏངྑཎེཡེཝ ཙ ཛཱནནཾ ནཱམ དུཀྐརཾ, སམཡེན ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཉཱཏེ པན ཉཱཏམེཝ ཧོཏི. པཙྪཱ ཙེ ཛཱནཱཏི, སཱིསཾ ན ཨེཏི. སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཨབྷཱུཏཱརོཙནཾ དུཊྛུལླཝཱཙཱ-ཨཏྟཀཱམ-དུཊྛདོསབྷཱུཏཱརོཙནསིཀྑཱཔདཱནཱིཏི སབྦཱནེཝ ཧི ཨིམཱནི ཨེཀཔརིཙྪེདཱནི.

ཨེཝཾ ཀཱཡཝཱཙཱཝསེན ཙཱཡཾ དུཝིདྷཱཔི ཙོདནཱ. པུན དིཊྛཙོདནཱ, སུཏཙོདནཱ, པརིསངྐིཏཙོདནཱཏི ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཨཔརཱཔི ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི – སཱིལཝིཔཏྟིཙོདནཱ, ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཙོདནཱ, དིཊྛིཝིཔཏྟིཙོདནཱ, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིཙོདནཱཏི. ཏཏྠ གརུཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ ཝསེན སཱིལཝིཔཏྟིཙོདནཱ ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཝསེསཱནཾ ཝསེན ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཙོདནཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཨནྟགྒཱཧིཀདིཊྛིཝསེན དིཊྛིཝིཔཏྟིཙོདནཱ, ཨཱཛཱིཝཧེཏུ པཉྙཏྟཱནཾ ཚནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཝསེན ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིཙོདནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔརཱཔི ¶ ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི – ཝཏྠུསནྡསྶནཱ, ཨཱཔཏྟིསནྡསྶནཱ, སཾཝཱསཔཊིཀྑེཔོ, སཱམཱིཙིཔཊིཀྑེཔོཏི. ཏཏྠ ཝཏྠུསནྡསྶནཱ ནཱམ ‘‘ཏྭཾ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏྠ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡིཏྠ, མནུསྶཾ གྷཱཏཡིཏྠ, ཨབྷཱུཏཾ ཨཱརོཙཡིཏྠཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ. ཨཱཔཏྟིསནྡསྶནཱ ནཱམ ‘‘ཏྭཾ མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ. སཾཝཱསཔཊིཀྑེཔོ ནཱམ ‘‘ནཏྠི ¶ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ པཝཱརཎཱ ཝཱ སངྒྷཀམྨཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ; ཨེཏྟཱཝཏཱ པན སཱིསཾ ན ཨེཏི, ‘‘ཨསྶམཎོསི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི སདྡྷིཾ གྷཊིཏེཡེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. སཱམཱིཙིཔཊིཀྑེཔོ ནཱམ ཨབྷིཝཱདན-པཙྩུཊྛཱན-ཨཉྫལིཀམྨ-བཱིཛནཱདིཀམྨཱནཾ ཨཀརཎཾ. ཏཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཝནྡནཱདཱིནི ཀརོཏོ ཨེཀསྶ ཨཀཏྭཱ སེསཱནཾ ཀརཎཀཱལེ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཙོདནཱ ནཱམ ཧོཏི, ཨཱཔཏྟི པན སཱིསཾ ན ཨེཏི. ‘‘ཀསྨཱ མམ ཝནྡནཱདཱིནི ན ཀརོསཱི’’ཏི པུཙྪིཏེ པན ‘‘ཨསྶམཎོསི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི སདྡྷིཾ གྷཊིཏེཡེཝ སཱིསཾ ཨེཏི. ཡཱགུབྷཏྟཱདིནཱ པན ཡཾ ཨིཙྪཏི ཏཾ ཨཱཔུཙྪཏི, ན ཏཱཝཏཱ ཙོདནཱ ཧོཏི.

ཨཔརཱཔི པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཀྑནྡྷཀེ ‘‘ཨེཀཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷམྨིཀཾ པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཾ ཨེཀཾ དྷམྨིཀ’’ནྟི ཨཱདིཾ ‘‘ཀཏྭཱ ཡཱཝ དས ཨདྷམྨིཀཱནི པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཱནི དས དྷམྨིཀཱནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༧) ཨེཝཾ ཨདྷམྨིཀཱ པཉྩཔཉྙཱས དྷམྨིཀཱ པཉྩཔཉྙཱསཱཏི དསུཏྟརསཏཾ ཙོདནཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱ དིཊྛེན ཙོདེནྟསྶ དསུཏྟརསཏཾ, སུཏེན ཙོདེནྟསྶ དསུཏྟརསཏཾ, པརིསངྐིཏེན ཙོདེནྟསྶ དསུཏྟརསཏནྟི ཏིཾསཱནི ཏཱིཎི སཏཱནི ཧོནྟི. ཏཱནི ཀཱཡེན ཙོདེནྟསྶ, ཝཱཙཱཡ ཙོདེནྟསྶ, ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཙོདེནྟསྶཱཏི ཏིགུཎཱནི ཀཏཱནི ནཝུཏཱནི ནཝ སཏཱནི ཧོནྟི. ཏཱནི ཨཏྟནཱ ཙོདེནྟསྶཱཔི པརེན ཙོདཱཔེནྟསྶཱཔི ཏཏྟཀཱནེཝཱཏི ཝཱིསཏིཨཱུནཱནི དྭེ སཧསྶཱནི ཧོནྟི, པུན དིཊྛཱདིབྷེདེ སམཱུལཀཱམཱུལཀཝསེན ཨནེཀསཧསྶཱ ཙོདནཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིམསྨིཾ ¶ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ‘‘ཨཏྟཱདཱནཾ ཨཱདཱཏུཀཱམེན ཨུཔཱལི བྷིཀྑུནཱ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཏྟཱདཱནཾ ཨཱདཱཏབྦ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༨) ཙ ‘‘ཙོདཀེན ཨུཔཱལི བྷིཀྑུནཱ པརཾ ཙོདེཏུཀཱམེན པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརོ ཙོདེཏབྦོ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༩) ཙ ཨེཝཾ ཨུཔཱལིཔཉྩཀཱདཱིསུ ཝུཏྟཱནི བཧཱུནི སུཏྟཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྟཱདཱནལཀྑཎཉྩ ཙོདཀཝཏྟཉྩ ཙུདིཏཀཝཏྟཉྩ སངྒྷེན ཀཱཏབྦཀིཙྩཉྩ ཨནུཝིཛྫཀཝཏྟཉྩ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐིཏཾ, ཏཾ མཡཾ ཡཐཱཨཱགཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཝུཏྟཔྤབྷེདཱསུ ¶ པན ཨིམཱསུ ཙོདནཱསུ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ¶ ཙོདནཱཡ ཝསེན སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསཊེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙུདིཏཀཙོདཀཱ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཏུམྷེ ཨམྷཱཀཾ ཝིནིཙྪཡེན ཏུཊྛཱ བྷཝིསྶཐཱ’’ཏི. སཙེ ‘‘བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི, སངྒྷེན ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. ཨཐ པན ‘‘ཝིནིཙྪིནཐ ཏཱཝ, བྷནྟེ, སཙེ ཨམྷཱཀཾ ཁམིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘ཙེཏིཡཾ ཏཱཝ ཝནྡཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ དཱིགྷསུཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫིཏབྦཾ. ཏེ ཙེ ཙིརརཏྟཾ ཀིལནྟཱ པཀྐནྟཔརིསཱ ཨུཔཙྪིནྣཔཀྑཱ ཧུཏྭཱ པུན ཡཱཙནྟི, ཡཱཝཏཏིཡཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཡདཱ ནིམྨདཱ ཧོནྟི ཏདཱ ནེསཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. ཝིནིཙྪིནནྟེཧི ཙ སཙེ ཨལཛྫུསྶནྣཱ ཧོཏི, པརིསཱ ཨུབྦཱཧིཀཱཡ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ. སཙེ བཱལུསྶནྣཱ ཧོཏི པརིསཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སབྷཱགེ ཝིནཡདྷརེ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཝིནཡདྷརེ པརིཡེསཱཔེཏྭཱ ཡེན དྷམྨེན ཡེན ཝིནཡེན ཡེན སཏྠུསཱསནེན ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམཏི, ཏཐཱ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཙ ‘‘དྷམྨོ’’ཏི བྷཱུཏཾ ཝཏྠུ. ‘‘ཝིནཡོ’’ཏི ཙོདནཱ སཱརཎཱ ཙ. ‘‘སཏྠུསཱསན’’ནྟི ཉཏྟིསམྤདཱ ཙ ཨནུསཱཝནསམྤདཱ ཙ. ཏསྨཱ ཙོདཀེན ཝཏྠུསྨིཾ ཨཱརོཙིཏེ ཙུདིཏཀོ པུཙྪིཏབྦོ ‘‘སནྟམེཏཾ, ནོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ བྷཱུཏེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ཙ ཉཏྟིསམྤདཱཡ ཨནུསཱཝནསམྤདཱཡ ཙ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏབྦཾ. ཏཏྲ ཙེ ཨལཛྫཱི ལཛྫིཾ ཙོདེཏི, སོ ཙ ཨལཛྫཱི བཱལོ ཧོཏི ཨབྱཏྟོ ནཱསྶ ནཡོ དཱཏབྦོ. ཨེཝཾ པན ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀིམྷི ནཾ ཙོདེསཱི’’ཏི? ཨདྡྷཱ སོ ཝཀྑཏི – ‘‘ཀིམིདཾ, བྷནྟེ, ཀིམྷི ནཾ ནཱམཱ’’ཏི. ཏྭཾ ཀིམྷི ནམྤི ན ཛཱནཱསི, ན ཡུཏྟཾ ཏཡཱ ཨེཝརཱུཔེན བཱལེན པརཾ ཙོདེཏུནྟི ཨུཡྻོཛེཏབྦོ ནཱསྶ ཨནུཡོགོ དཱཏབྦོ. སཙེ པན སོ ཨལཛྫཱི པཎྜིཏོ ཧོཏི ¶ བྱཏྟོ དིཊྛེན ཝཱ སུཏེན ཝཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ སམྤཱདེཏུཾ སཀྐོཏི ཨེཏསྶ ཨནུཡོགཾ དཏྭཱ ལཛྫིསྶེཝ པཊིཉྙཱཡ ཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ.

སཙེ ལཛྫཱི ཨལཛྫིཾ ཙོདེཏི, སོ ཙ ལཛྫཱི བཱལོ ཧོཏི ཨབྱཏྟོ, ན སཀྐོཏི ཨནུཡོགཾ དཱཏུཾ. ཏསྶ ནཡོ དཱཏབྦོ – ‘‘ཀིམྷི ནཾ ཙོདེསི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཨཱདཱིསུ ¶ ཝཱ ཨེཀིསྶཱ’’ཏི. ཀསྨཱ པན ཨིམསྶེཝ ཨེཝཾ ནཡོ དཱཏབྦོ, ན ཨིཏརསྶ? ནནུ ན ཡུཏྟཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགཏིགམནནྟི? ན ཡུཏྟམེཝ. ཨིདཾ པན ཨགཏིགམནཾ ན ཧོཏི, དྷམྨཱནུགྒཧོ ནཱམ ཨེསོ ཨལཛྫིནིགྒཧཏྠཱཡ ཧི ལཛྫིཔགྒཧཏྠཱཡ ཙ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ. ཏཏྲ ཨལཛྫཱི ནཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟོ ཨེཧཱིཏི, ལཛྫཱི པན ནཡཾ ལབྷིཏྭཱ དིཊྛེ དིཊྛསནྟཱནེན, སུཏེ སུཏསནྟཱནེན པཏིཊྛཱཡ ཀཐེསྶཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ དྷམྨཱནུགྒཧོ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ¶ སོ ལཛྫཱི པཎྜིཏོ ཧོཏི བྱཏྟོ, པཏིཊྛཱཡ ཀཐེཏི, ཨལཛྫཱི ཙ ‘‘ཨེཏམྤི ནཏྠི, ཨེཏམྤི ནཏྠཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ན དེཏི, ཨལཛྫིསྶ པཊིཉྙཱཡ ཨེཝ ཀཱཏབྦཾ.

ཏདཏྠདཱིཔནཏྠཉྩ ཨིདཾ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ. ཏེཔིཊཀཙཱུལཱ༹བྷཡཏྠེརོ ཀིར ལོཧཔཱསཱདསྶ ཧེཊྛཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡཾ ཀཐེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ ཝུཊྛཱནསམཡེ དྭེ ཨཏྟཔཙྩཏྠིཀཱ ཀཐཾ པཝཏྟེསུཾ. ཨེཀོ ‘‘ཨེཏམྤི ནཏྠི, ཨེཏམྤི ནཏྠཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ན དེཏི. ཨཐ ཨཔྤཱཝསེསེ པཋམཡཱམེ ཐེརསྶ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ‘‘ཨཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཀཐེཏི, ཨཡཾ པན པཊིཉྙཾ ན དེཏི, བཧཱུནི ཙ ཝཏྠཱུནི ཨོསཊཱནི ཨདྡྷཱ ཨེཏཾ ཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨསུདྡྷལདྡྷི ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ བཱིཛནཱིདཎྜཀེན པཱདཀཐལིཀཱཡ སཉྙཾ དཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱཝུསོ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ཨནནུཙྪཝིཀོ ཨཉྙེན ཝིནིཙྪིནཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀསྨཱ བྷནྟེཏི? ཐེརོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི, ཙུདིཏཀཔུགྒལསྶ ཀཱཡེ ཌཱཧོ ཨུཊྛིཏོ, ཏཏོ སོ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ཨནུརཱུཔེན ཝིནཡདྷརེན ནཱམ ཏུམྷཱདིསེནེཝ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཙོདཀེན ཙ ཨཱིདིསེནེཝ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སེཏཀཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ ‘‘ཙིརཾ ཀིལམིཏཏྠ མཡཱ’’ཏི ཁམཱཔེཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨེཝཾ ལཛྫིནཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨལཛྫཱི བཧཱུསུཔི ཝཏྠཱུསུ ཨུཔྤནྣེསུ པཊིཉྙཾ ན དེཏི, སོ ནེཝ ‘‘སུདྡྷོ’’ཏི ཝཏྟབྦོ ན ‘‘ཨསུདྡྷོ’’ཏི. ཛཱིཝམཏཀོ ནཱམ ཨཱམཀཔཱུཏིཀོ ནཱམ ཙེས.

སཙེ ¶ པནསྶ ཨཉྙམྤི ཏཱདིསཾ ཝཏྠུཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ ¶ . ཏཐཱ ནཱསིཏཀོཝ བྷཝིསྶཏི. སཙེ པན ཨལཛྫཱིཡེཝ ཨལཛྫིཾ ཙོདེཏི, སོ ཝཏྟབྦོ ‘‘ཨཱཝུསོ ཏཝ ཝཙནེནཱཡཾ ཀིཾ སཀྐཱ ཝཏྟུ’’ནྟི ཨིཏརམྤི ཏཐེཝ ཝཏྭཱ ཨུབྷོཔི ‘‘ཨེཀསམྦྷོགཔརིབྷོགཱ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེཏབྦཱ, སཱིལཏྠཱཡ ཏེསཾ ཝིནིཙྪཡོ ན ཀཱཏབྦོ. པཏྟཙཱིཝརཔརིཝེཎཱདིཨཏྠཱཡ པན པཏིརཱུཔཾ སཀྑིཾ ལབྷིཏྭཱ ཀཱཏབྦོ.

ཨཐ ལཛྫཱི ལཛྫིཾ ཙོདེཏི, ཝིཝཱདོ ཙ ནེསཾ ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཨཔྤམཏྟཀོ ཧོཏི, སཉྙཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཙྩཡཾ དེསཱཔེཏྭཱ ཨུཡྻོཛེཏབྦཱ. ཨཐ པནེཏྠ ཙུདིཏཀེན སཧསཱ ཝིརདྡྷཾ ཧོཏི, ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨལཛྫཱི ནཱམ ནཏྠི. སོ ཙ པཀྑཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ པཊིཉྙཾ ན དེཏི, ‘‘མཡཾ སདྡཧཱམ, མཡཾ སདྡཧཱམཱ’’ཏི བཧཱུ ཨུཊྛཧནྟི. སོ ཏེསཾ པཊིཉྙཱཡ ཨེཀཝཱརཾ དྭེཝཱརཾ སུདྡྷོ ཧོཏུ. ཨཐ པན ཝིརདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཋཱནེ ན ཏིཊྛཏི, ཝིནིཙྪཡོ ན དཱཏབྦོ.

ཨེཝཾ ¶ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ཙོདནཱཡ ཝསེན སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསཊེ ཝཏྠུསྨིཾ ཙུདིཏཀཙོདཀེསུ པཊིཔཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཏསྶཱཡེཝ ཙོདནཱཡ སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཛཱནནཏྠཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱདཱིནཾ ཝསེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ ཙོདནཱཡ ཀོ ཨཱདི, ཀིཾ མཛ྄ཛྷེ, ཀིཾ པརིཡོསཱནཾ? ཙོདནཱཡ ‘‘ཨཧཾ ཏཾ ཝཏྟུཀཱམོ, ཀརོཏུ མེ ཨཱཡསྨཱ ཨོཀཱས’’ནྟི ཨེཝཾ ཨོཀཱསཀམྨཾ ཨཱདི, ཨོཏིཎྞེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡོ མཛ྄ཛྷེ, ཨཱཔཏྟིཡཾ ཝཱ ཨནཱཔཏྟིཡཾ ཝཱ པཏིཊྛཱཔནེན སམཐོ པརིཡོསཱནཾ.

ཙོདནཱཡ ཀཏི མཱུལཱནི, ཀཏི ཝཏྠཱུནི, ཀཏི བྷཱུམིཡོ? ཙོདནཱཡ དྭེ མཱུལཱནི – སམཱུལིཀཱ ཝཱ ཨམཱུལིཀཱ ཝཱ; ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི – དིཊྛཾ, སུཏཾ, པརིསངྐིཏཾ; པཉྩ བྷཱུམིཡོ – ཀཱལེན ཝཀྑཱམི ནོ ཨཀཱལེན, བྷཱུཏེན ཝཀྑཱམི ནོ ཨབྷཱུཏེན, སཎྷེན ཝཀྑཱམི ནོ ཕརུསེན, ཨཏྠསཾཧིཏེན ཝཀྑཱམི ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན, མེཏྟཙིཏྟོ ཝཀྑཱམི ནོ དོསནྟརོཏི. ཨིམཱཡ ཙ པན ཙོདནཱཡ ཙོདཀེན པུགྒལེན ‘‘པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ནུ ཁོམྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༩) ནཡེན ཨུཔཱལིཔཉྩཀེ ཝུཏྟེསུ པནྣརསསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, ཙུདིཏཀེན དྭཱིསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཏབྦཾ སཙྩེ ཙ ཨཀུཔྤེ ཙཱཏི.

ཨཔྤེཝ ¶ ནཱམ ནཾ ཨིམམྷཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻནྟི ཨཔི ¶ ཨེཝ ནཱམ ནཾ པུགྒལཾ ཨིམམྷཱ སེཊྛཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻཾ, ‘‘སཱདྷུ ཝཏསྶ སཙཱཧཾ ཨིམཾ པུགྒལཾ ཨིམམྷཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨནུདྡྷཾསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾཧོཏི. པདབྷཱཛནེ པན ‘‘བྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱཝེཡྻ’’ནྟི ཨིམསྶེཝ པརིཡཱཡམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷིཀྑུབྷཱཝཱ ཙཱཝེཡྻ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཁཎཱདཱིནི སམཡཝེཝཙནཱནི. ཏཾ ཁཎཾ ཏཾ ལཡཾ ཏཾ མུཧུཏྟཾ ཝཱིཏིཝཏྟེཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏསྨིཾ ལཡེ ཏསྨིཾ མུཧུཏྟེ ཝཱིཏིཝཏྟེ. བྷུམྨཔྤཏྟིཡཱ ཧི ཨིདཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

སམནུགྒཱཧིཡམཱནནིདྡེསེ ཡེན ཝཏྠུནཱ ཨནུདྡྷཾསིཏོ ཧོཏཱིཏི ཙཏཱུསུ པཱརཱཛིཀཝཏྠཱུསུ ཡེན ཝཏྠུནཱ ཙོདཀེན ཙུདིཏཀོ ཨནུདྡྷཾསིཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ ཧོཏི. ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ སམནུགྒཱཧིཡམཱནོཏི ཏསྨིཾ ཙོདཀེན ཝུཏྟཝཏྠུསྨིཾ སོ ཙོདཀོ ཨནུཝིཛྫཀེན ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིནྟི ཏེ དིཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནུཝིཛྫིཡམཱནོ ཝཱིམཾསིཡམཱནོ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནོ.

ཨསམནུགྒཱཧིཡམཱནནིདྡེསེ ན ཀེནཙི ཝུཙྩམཱནོཏི ཨནུཝིཛྫཀེན ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི, ཨཐ ཝཱ དིཊྛཱདཱིསུ ཝཏྠཱུསུ ཀེནཙི ཨཝུཙྩམཱནོ. ཨེཏེསཉྩ དྭིནྣཾ མཱཏིཀཱཔདཱནཾ པརཏོ ¶ ‘‘བྷིཀྑུ ཙ དོསཾ པཏིཊྛཱཏཱི’’ཏིཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཨེཝཾ སམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ ཨསམནུགྒཱཧིཡམཱནོ ཝཱ བྷིཀྑུ ཙ དོསཾ པཏིཊྛཱཏི པཊིཙྩ ཏིཊྛཏི པཊིཛཱནཱཏི སངྒྷཱདིསེསོ’’ཏི. ཨིདཉྩ ཨམཱུལཀབྷཱཝསྶ པཱཀཊཀཱལདསྶནཏྠམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཱཔཏྟིཾ པན ཨནུདྡྷཾསིཏཀྑཎེཡེཝ ཨཱཔཛྫཏི.

ཨིདཱནི ‘‘ཨམཱུལཀཉྩེཝ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ཨམཱུལཀལཀྑཎཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཝཏྭཱ ཨཔུབྦམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨདྷིཀརཎཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཨདྷིཀརཎཊྛེན ཨེཀམྤི ཝཏྠུཝསེན ནཱནཱ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ ནཱནཏྟཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརི ཨདྷིཀརཎཱནི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཀོ པན སོ ཨདྷིཀརཎཊྛོ, ཡེནེཏཾ ཨེཀཾ ཧོཏཱིཏི? སམཐེཧི ཨདྷིཀརཎཱིཡཏཱ. ཏསྨཱ ཡཾ ཨདྷིཀིཙྩ ཨཱརབྦྷ པཊིཙྩ སནྡྷཱཡ སམཐཱ ཝཏྟནྟི, ཏཾ ‘‘ཨདྷིཀརཎ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྛཀཐཱསུ ¶ པན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྷིཀརཎནྟི ཀེཙི གཱཧཾ ཝདནྟི, ཀེཙི ཙེཏནཾ, ཀེཙི ¶ ཨཀྑནྟིཾ ཀེཙི ཝོཧཱརཾ, ཀེཙི པཎྞཏྟི’’ནྟི. པུན ཨེཝཾ ཝིཙཱརིཏཾ ‘‘ཡདི གཱཧོ ཨདྷིཀརཎཾ ནཱམ, ཨེཀོ ཨཏྟཱདཱནཾ གཧེཏྭཱ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནོ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ པུན ཙཛཏི, ཏསྶ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམཐཔྤཏྟཾ བྷཝིསྶཏི. ཡདི ཙེཏནཱ ཨདྷིཀརཎཾ, ‘‘ཨིདཾ ཨཏྟཱདཱནཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཱ ཙེཏནཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཡདི ཨཀྑནྟི ཨདྷིཀརཎཾ, ཨཀྑནྟིཡཱ ཨཏྟཱདཱནཾ གཧེཏྭཱཔི ཨཔརབྷཱགེ ཝིནིཙྪཡཾ ཨལབྷམཱནོ ཝཱ ཁམཱཔིཏོ ཝཱ ཙཛཏི. ཡདི ཝོཧཱརོ ཨདྷིཀརཎཾ, ཀཐེནྟོ ཨཱཧིཎྜིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཏུཎྷཱི ཧོཏི ནིརཝོ, ཨེཝམསྶ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམཐཔྤཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ པཎྞཏྟི ཨདྷིཀརཎནྟི.

ཏཾ པནེཏཾ ‘‘མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟི མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཡཱ ཏབྦྷཱགིཡཱ…པེ… ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎསྶ ཏབྦྷཱགིཡནྟི ཙ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ སིཡཱ ཀུསལཾ སིཡཱ ཨཀུསལཾ སིཡཱ ཨབྱཱཀཏ’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ན ཧི ཏེ པཎྞཏྟིཡཱ ཀུསལཱདིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟི, ན ཙ ‘‘ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེན དྷམྨེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཱགཏོ པཱརཱཛིཀདྷམྨོ པཎྞཏྟི ནཱམ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨཙྩནྟཨཀུསལཏྟཱ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ སིཡཱ ཨཀུསལཾ སིཡཱ ཨབྱཱཀཏ’’ནྟི (པརི. ༣༠༣).

ཡཉྩེཏཾ ‘‘ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨམཱུལཀཾ པཱརཱཛིཀཾ ནིདྡིཊྛཾ, ཏསྶེཝཱཡཾ ‘‘ཨམཱུལཀཉྩེཝ ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི པཊིནིདྡེསོ, ན པཎྞཏྟིཡཱ ན ཧི ཨཉྙཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ¶ ཨཉྙཾ པཊིནིདྡིསཏི. ཡསྨཱ པན ཡཱཡ པཎྞཏྟིཡཱ ཡེན ཨབྷིལཱཔེན ཙོདཀེན སོ པུགྒལོ པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོཏི པཉྙཏྟོ, པཱརཱཛིཀསངྑཱཏསྶ ཨདྷིཀརཎསྶ ཨམཱུལཀཏྟཱ སཱཔི པཉྙཏྟི ཨམཱུལིཀཱ ཧོཏི, ཨདྷིཀརཎེ པཝཏྟཏྟཱ ཙ ཨདྷིཀརཎཾ. ཏསྨཱ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན པཎྞཏྟི ‘‘ཨདྷིཀརཎ’’ནྟི ཡུཛྫེཡྻ, ཡསྨཱ ཝཱ ཡཾ ཨམཱུལཀཾ ནཱམ ཨདྷིཀརཎཾ ཏཾ སབྷཱཝཏོ ནཏྠི, པཉྙཏྟིམཏྟམེཝ ཨཏྠི. ཏསྨཱཔི པཎྞཏྟི ཨདྷིཀརཎནྟི ཡུཛྫེཡྻ. ཏཉྩ ཁོ ཨིདྷེཝ ན སབྦཏྠ. ན ཧི ཝིཝཱདཱདཱིནཾ པཎྞཏྟི ཨདྷིཀརཎཾ. ཨདྷིཀརཎཊྛོ པན ཏེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟསམཐེཧི ཨདྷིཀརཎཱིཡཏཱ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཀརཎཊྛེན ཨིདྷེཀཙྩོ ཝིཝཱདོ ཝིཝཱདོ ཙེཝ ཨདྷིཀརཎཉྩཱཏི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ ¶ .

ཏཏྠ ¶ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཱུ ཝིཝདནྟི དྷམྨོཏི ཝཱ ཨདྷམྨོཏི ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཊྛཱརས བྷེདཀརཝཏྠཱུནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ ཝིཝཱདོ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ. ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨནུཝདནྟི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙཏསྶོ ཝིཔཏྟིཡོ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ ཨནུཝཱདོ ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎཾ. ‘‘པཉྩཔི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ, སཏྟཔི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟིཡེཝ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ. ‘‘ཡཱ སངྒྷསྶ ཀིཙྩཡཏཱ ཀརཎཱིཡཏཱ ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཉཏྟིཀམྨཾ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༡༥) ཨེཝཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སངྒྷཀིཙྩཾ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིསངྑཱཏཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. སེསཱནི ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟཱནི, ཨེཏྟཀཱ ཧི ཨདྷིཀརཎསདྡསྶ ཨཏྠཱ. ཏེསུ པཱརཱཛིཀམེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཾ དིཊྛཱདཱིཧི མཱུལེཧི ཨམཱུལཀཉྩེཝ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏི. ཨཡཉྩ བྷིཀྑུ དོསཾ པཏིཊྛཱཏི, པཊིཙྩ ཏིཊྛཏི ‘‘ཏུཙྪཀཾ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདནྟོ པཊིཛཱནཱཏི. ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུདྡྷཾསིཏཀྑཎེཡེཝ སངྒྷཱདིསེསོཏི ཨཡཾ ཏཱཝསྶ སཔདཱནུཀྐམནིདྡེསསྶ སིཀྑཱཔདསྶ ཨཏྠོ.

༣༨༧. ཨིདཱནི ཡཱནི ཏཱནི སངྑེཔཏོ དིཊྛཱདཱིནི ཙོདནཱཝཏྠཱུནི ཝུཏྟཱནི, ཏེསཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱཔཏྟིཾ རོཔེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཨདིཊྛསྶ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨདིཊྛསྶ ཧོཏཱིཏི ཨདིཊྛོ ཨསྶ ཧོཏི. ཨེཏེན ཙོདཀེན ཨདིཊྛོ ཧོཏི, སོ པུགྒལོ པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ཨསུཏསྶ ཧོཏཱིཏིཨཱདཱིསུཔི.

དིཊྛོ མཡཱཏི དིཊྛོསི མཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སུཏོ མཡཱཏིཨཱདཱིསུཔི. སེསཾ ཨདིཊྛམཱུལཀེ ¶ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. དིཊྛམཱུལཀེ པན ཏཉྩེ ཙོདེཏི ‘‘སུཏོ མཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནཾ སུཏྟཱདཱིནཾ ཨཱབྷཱཝེན ཨམཱུལཀཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སབྦསྨིཾཡེཝ ཙ ཨིམསྨིཾ ཙོདཀཝཱརེ ཡཐཱ ཨིདྷཱགཏེསུ ‘‘པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསི, ཨསྶམཎོསི, ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསཱི’’ཏི ཨིམེསུ ཝཙནེསུ ཨེཀེཀསྶ ཝསེན ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ¶ ཨཉྙཏྲ ཨཱགཏེསུ ‘‘དུསྶཱིལོ, པཱཔདྷམྨོ, ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརོ, པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ ¶ , ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ, ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ, ཨནྟོཔཱུཏི, ཨཝསྶུཏོ, ཀསམྦུཛཱཏོ’’ཏི ཨིམེསུཔི ཝཙནེསུ ཨེཀེཀསྶ ཝསེན ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསོ ཧོཏིཡེཝ.

‘‘ནཏྠི ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ པཝཱརཎཱ ཝཱ སངྒྷཀམྨཾ ཝཱ’’ཏི ཨིམཱནི པན སུདྡྷཱནི སཱིསཾ ན ཨེནྟི, ‘‘དུསྶཱིལོསི ནཏྠི ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ དུསྶཱིལཱདིཔདེསུ པན ‘‘པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསཱི’’ཏིཨཱདིཔདེསུ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི སདྡྷིཾ གྷཊིཏཱནེཝ སཱིསཾ ཨེནྟི, སངྒྷཱདིསེསཀརཱནི ཧོནྟི.

མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ན ཀེཝལཾ ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནི ‘དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ’ཏིཨཱདིཔདཱནེཝ སཱིསཾ ཨེནྟི, ‘ཀོཎྛོསི མཧཱསཱམཎེརོསི, མཧཱཨུཔཱསཀོསི, ཛེཊྛབྦཏིཀོསི, ནིགཎྛོསི, ཨཱཛཱིཝཀོསི, ཏཱཔསོསི, པརིབྦཱཛཀོསི, པཎྜཀོསི, ཐེཡྻསཾཝཱསཀོསི, ཏིཏྠིཡཔཀྐནྟཀོསི, ཏིརཙྪཱནགཏོསི, མཱཏུགྷཱཏཀོསི, པིཏུགྷཱཏཀོསི, ཨརཧནྟགྷཱཏཀོསི, སངྒྷབྷེདཀོསི, ལོཧིཏུཔྤཱདཀོསི, བྷིཀྑུནཱིདཱུསཀོསི, ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཨོསཱི’ཏི ཨིམཱནིཔི སཱིསཾ ཨེནྟིཡེཝཱ’’ཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོཡེཝ ཙ ‘‘དིཊྛེ ཝེམཏིཀོཏིཨཱདཱིསུ ཡདགྒེན ཝེམཏིཀོ ཏདགྒེན ནོ ཀཔྤེཏི, ཡདགྒེན ནོ ཀཔྤེཏི ཏདགྒེན ནསྶརཏི, ཡདགྒེན ནསྶརཏི ཏདགྒེན པམུཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདཏི.

མཧཱསུམཏྠེརོ པན ཨེཀེཀཾ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཙཏུནྣམྤི པཱཊེཀྐཾ ནཡཾ དསྶེཏི. ཀཐཾ? དིཊྛེ ཝེམཏིཀོཏི ཨཡཾ ཏཱཝ དསྶནེ ཝཱ ཝེམཏིཀོ ཧོཏི པུགྒལེ ཝཱ, ཏཏྠ ‘‘དིཊྛོ ནུཁོ མཡཱ ན དིཊྛོ’’ཏི ཨེཝཾ དསྶནེ ཝེམཏིཀོ ཧོཏི. ‘‘ཨཡཾ ནུཁོ མཡཱ དིཊྛོ ཨཉྙོ’’ཏི ཨེཝཾ པུགྒལེ ཝེམཏིཀོ ཧོཏི. ཨེཝཾ དསྶནཾ ཝཱ ནོ ཀཔྤེཏི པུགྒལཾ ཝཱ, དསྶནཾ ཝཱ ནསྶརཏི པུགྒལཾ ཝཱ, དསྶནཾ ཝཱ པམུཊྛོ ཧོཏི པུགྒལཾ ཝཱ. ཨེཏྠ ཙ ཝེམཏིཀོཏི ཝིམཏིཛཱཏོ. ནོ ཀཔྤེཏཱིཏི ན སདྡཧཏི. ནསྶརཏཱིཏི ཨསཱརིཡམཱནོ ནསྶརཏི. ཡདཱ པན ཏཾ ¶ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ བྷནྟེ ཋཱནེ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེ’’ཏི སཱརེནྟི ཏདཱ སརཏི. པམུཊྛོཏི ¶ ཡོ ཏེཧི ཏེཧི ཨུཔཱཡེཧི སཱརིཡམཱནོཔི ནསྶརཏིཡེཝཱཏི ¶ . ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཙོདཱཔཀཝཱརོཔི ཝེདིཏབྦོ, ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ ‘‘མཡཱ’’ཏི པརིཧཱིནཾ, སེསཾ ཙོདཀཝཱརསདིསམེཝ.

༣༨༩. ཏཏོ པརཾ ཨཱཔཏྟིབྷེདཾ ཨནཱཔཏྟིབྷེདཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསུདྡྷེ སུདྡྷདིཊྛཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཙཏུཀྐཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ པདཾ ཙཏཱུཧི ཙཏཱུཧི བྷེདེཧི ནིདྡིཊྛཾ, ཏཾ སབྦཾ པཱལི༹ནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ. ཀེཝལཾ ཧེཏྠཱདྷིཔྤཱཡབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི ཨདྷིཔྤཱཡོ ནཱམ – ཙཱཝནཱདྷིཔྤཱཡོ, ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡོ, ཀམྨཱདྷིཔྤཱཡོ, ཝུཊྛཱནཱདྷིཔྤཱཡོ, ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཊྛཔནཱདྷིཔྤཱཡོ, ཨནུཝིཛྫནཱདྷིཔྤཱཡོ, དྷམྨཀཐཱདྷིཔྤཱཡོཏི ཨནེཀཝིདྷོ. ཏཏྠ པུརིམེསུ ཙཏཱུསུ ཨདྷིཔྤཱཡེསུ ཨོཀཱསཾ ཨཀཱརཱཔེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཨོཀཱསཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱཔི ཙ སམྨུཁཱ ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེན ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསོ. ཨམཱུལཀེན སངྒྷཱདིསེསེན ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཡཱ ཨནུདྡྷཾསེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡེན ཝདནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨསམྨུཁཱ པན སཏྟཧིཔི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷེཧི ཝདནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཨསམྨུཁཱ ཨེཝ སཏྟཝིདྷམྤི ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ དུཀྐཊམེཝ.

ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘ཝུཊྛཱནཱདྷིཔྤཱཡེན ‘ཏྭཾ ཨིམཾ ནཱམ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ ཏཾ པཊིཀརོཧཱི’ཏི ཝདནྟསྶ ཨོཀཱསཀིཙྩཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སབྦཏྠེཝ པན ‘‘ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཾ ཋཔེནྟསྶ ཨོཀཱསཀམྨཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཋཔནཀྑེཏྟཾ པན ཛཱནིཏབྦཾ. ‘‘སུཎཱཏུ མེ བྷནྟེ སངྒྷོ ཨཛྫུཔོསཐོ པནྣརསོ ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ སངྒྷོ ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻ’’ཏི ཨེཏསྨིཉྷི རེ-ཀཱརེ ཨནཏིཀྐནྟེཡེཝ ཋཔེཏུཾ ལབྦྷཏི. ཏཏོ པརཾ པན ཡྻ-ཀཱརེ པཏྟེ ན ལབྦྷཏི. ཨེས ནཡོ པཝཱརཎཱཡ. ཨནུཝིཛྫཀསྶཱཔི ཨོསཊེ ཝཏྠུསྨིཾ ‘‘ཨཏྠེཏཾ ཏཝཱ’’ཏི ཨནུཝིཛྫནཱདྷིཔྤཱཡེན ཝདནྟསྶ ཨོཀཱསཀམྨཾ ནཏྠི.

དྷམྨཀཐིཀསྶཱཔི དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརོཏི, ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨསྶམཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནོདིསྶ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ ཨོཀཱསཀམྨཾ ནཏྠི. སཙེ པན ཨོདིསྶ ནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ¶ ཙ ཨསྶམཎོ ཨནུཔཱསཀོ’’ཏི ཀཐེཏི, དྷམྨཱསནཏོ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ དེསེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཡཾ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཨནོཀཱསཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏསྶ ཨོཀཱསཾ ཨཀཱརཱཔེཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ན ཧི ཀོཙི ཨནོཀཱསོ ནཱམ ཨཏྠི, ཡམོཀཱསཾ ¶ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨོཀཱསཾ པན ཨཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ¶ ཏིསམུཊྛཱནཾ – ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དུཀྑཝེདནནྟི.

པཋམདུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. དུཏིཡདུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༣༩༡. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཏིཡདུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཧནྡ མཡཾ ཨཱཝུསོ ཨིམཾ ཚགལཀཾ དབྦཾ མལླཔུཏྟཾ ནཱམ ཀརོམཱཏི ཏེ ཀིར པཋམཝཏྠུསྨིཾ ཨཏྟནོ མནོརཐཾ སམྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ལདྡྷནིགྒཧཱ ཝིགྷཱཏཔྤཏྟཱ ‘‘ཨིདཱནི ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཱདིསཾ ཝཏྠུཾ པརིཡེསམཱནཱ ཝིཙརནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ དིསྭཱ ཏུཊྛཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཚགལཀཾ དབྦཾ མལླཔུཏྟཾ ནཱམ ཀརོམཱ’’ཏི, ‘‘དབྦོ མལླཔུཏྟོ ནཱམཱཡ’’ནྟི ཨེཝམསྶ ནཱམཾ ཀརོམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ མེཏྟིཡཾ ནཱམ བྷིཀྑུནིནྟི ཨེཏྠཱཔི.

ཏེ བྷིཀྑཱུ མེཏྟིཡབྷུམཛཀེ བྷིཀྑཱུ ཨནུཡུཉྫིཾསཱུཏི ཨེཝཾ ཨནུཡུཉྫིཾསུ –‘‘ཨཱཝུསོ, ཀུཧིཾ ཏུམྷེཧི དབྦོ མལླཔུཏྟོ མེཏྟིཡཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ སདྡྷིཾ དིཊྛོ’’ཏི? ‘‘གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཔབྦཏཔཱདེ’’ཏི. ‘‘ཀཱཡ ཝེལཱཡ’’ཏི? ‘‘བྷིཀྑཱཙཱརགམནཝེལཱཡཱ’’ཏི. ཨཱཝུསོ དབྦ ཨིམེ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘ཏྭཾ ཏདཱ ཀུཧི’’ནྟི? ‘‘ཝེལུ༹ཝནེ བྷཏྟཱནི ཨུདྡིསཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏཝ ཏཱཡ ཝེལཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ཀོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷོ, བྷནྟེ’’ཏི. ཏེ སངྒྷཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཛཱནཱཐ ཏུམྷེ ཏཱཡ ཝེལཱཡ ཨིམསྶ ཝེལུ༹ཝནེ ཨཏྠིབྷཱཝ’’ནྟི. ‘‘ཨཱམ, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱམ, ཐེརོ སམྨུཏིལདྡྷདིཝསཏོ ¶ པཊྛཱཡ ཝེལུ༹ཝནེཡེཝཱ’’ཏི. ཏཏོ མེཏྟིཡབྷུམཛཀེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷཱཀཾ ཀཐཱ ན སམེཏི, ཀཙྩི ནོ ལེསཾ ཨོཌྜེཏྭཱ ཝདཐཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེ ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨནུཡུཉྫིཡམཱནཱ ཨཱམ ཨཱཝུསོཏི ཝཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ.

ཀིཾ ¶ པན ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱཡསྨནྟཾ དབྦཾ མལླཔུཏྟཾ ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཉྙབྷཱགསྶ ཨིདཾ, ཨཉྙབྷཱགོ ཝཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཉྙབྷཱགིཡཾ. ཨདྷིཀརཎནྟི ཨཱདྷཱརོ ཝེདིཏབྦོ, ཝཏྠུ ཨདྷིཊྛཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ ཧི སོ ‘‘དབྦོ མལླཔུཏྟོ ནཱམཱ’’ཏི ཚགལཀོ ཝུཏྟོ, སོ ཡྭཱཡཾ ཨཱཡསྨཏོ དབྦསྶ མལླཔུཏྟསྶ བྷཱགོ ཀོཊྛཱསོ པཀྑོ མནུསྶཛཱཏི ཙེཝ བྷིཀྑུབྷཱཝོ ཙ ཏཏོ ཨཉྙསྶ བྷཱགསྶ ཀོཊྛཱསསྶ པཀྑསྶ ཧོཏི ཏིརཙྪཱནཛཱཏིཡཱ ¶ ཙེཝ ཚགལཀབྷཱཝསྶ ཙ སོ ཝཱ ཨཉྙབྷཱགོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྨཱ ཨཉྙབྷཱགིཡསངྑྱཾ ལབྷཏི. ཡསྨཱ ཙ ཏེསཾ ‘‘ཨིམཾ མཡཾ དབྦཾ མལླཔུཏྟཾ ནཱམ ཀརོམཱ’’ཏི ཝདནྟཱནཾ ཏསྶཱ ནཱམཀརཎསཉྙཱཡ ཨཱདྷཱརོ ཝཏྠུ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ ཨདྷིཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཏཉྷི སནྡྷཱཡ ‘‘ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ, ན ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ. ཀསྨཱ? ཨསམྦྷཝཏོ. ན ཧི ཏེ ཙཏུནྣཾ ཨདྷིཀརཎཱནཾ ཀསྶཙི ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶ ཀཉྩིདེསཾ ལེསམཏྟཾ ཨུཔཱདིཡིཾསུ. ན ཙ ཙཏུནྣཾ ཨདྷིཀརཎཱནཾ ལེསོ ནཱམ ཨཏྠི. ཛཱཏིལེསཱདཡོ ཧི པུགྒལཱནཾཡེཝ ལེསཱ ཝུཏྟཱ, ན ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཱདཱིནཾ. ཨིདཉྩ ‘‘དབྦོ མལླཔུཏྟོ’’ཏི ནཱམཾ ཏསྶ ཨཉྙབྷཱགིཡཱདྷིཀརཎབྷཱཝེ ཋིཏསྶ ཚགལཀསྶ ཀོཙི དེསོ ཧོཏི ཐེརཾ ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེན ཨནུདྡྷཾསེཏུཾ ལེསམཏྟོ.

ཨེཏྠ ཙ དིསྶཏི ཨཔདིསྶཏི ཨསྶ ཨཡནྟི ཝོཧརཱིཡཏཱིཏི དེསོ. ཛཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཀོཊྛཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཉྙམྤི ཝཏྠུཾ ལིསྶཏི སིལིསྶཏི ཝོཧཱརམཏྟེནེཝ ཨཱིསཀཾ ཨལླཱིཡཏཱིཏི ལེསོ. ཛཱཏིཨཱདཱིནཾཡེཝ ཨཉྙཏརཀོཊྛཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡམྤི ཨཡམེཝཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡསྶ ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶ ཀིཉྩིདེསཾ ལེསམཏྟཾ ཨུཔཱདཱཡ པཱརཱཛིཀེན དྷམྨེན ཨནུདྡྷཾསེཡྻ ¶ , ཏཾ ཡསྨཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེནེཝ ཨཱཝིབྷཱུཏཾ, ཏསྨཱ ན ཝིབྷཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༣༩༣. ཡཱནི པན ཨདྷིཀརཎནྟི ཝཙནསཱམཉྙཏོ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན པཝཏྟཱནི ཙཏྟཱརི ཨདྷིཀརཎཱནི, ཏེསཾ ཨཉྙབྷཱགིཡཏཱ ཙ ཏབྦྷཱགིཡཏཱ ཙ ཡསྨཱ ཨཔཱཀཊཱ ཛཱནིཏབྦཱ ཙ ཝིནཡདྷརེཧི, ཏསྨཱ ཝཙནསཱམཉྙཏོ ལདྡྷཾ ¶ ཨདྷིཀརཎཾ ནིསྶཱཡ ཏཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶཱཏི ཨཱཔཏྟཉྙབྷཱགིཡཾ ཝཱ ཧོཏི ཨདྷིཀརཎཉྙབྷཱགིཡཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡཱ ཙ སཱ ཨཝསཱནེ ཨཱཔཏྟཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶ ཝསེན ཙོདནཱ ཝུཏྟཱ, ཏམྤི དསྶེཏུཾ ཨཡཾ སབྦཱདྷིཀརཎཱནཾ ཏབྦྷཱགིཡཨཉྙབྷཱགིཡཏཱ སམཱཧཊཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྠ ཙ ཨཱཔཏྟཉྙབྷཱགིཡཾ ཝཱཏི པཋམཾ ཨུདྡིཊྛཏྟཱ ‘‘ཀཐཉྩ ཨཱཔཏྟི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨཉྙབྷཱགིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི ནིདྡེསེ ཨཱརབྷིཏབྦེ ཡསྨཱ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎསྶ ཏབྦྷཱགིཡཝིཙཱརཎཱཡཾཡེཝ ཨཡམཏྠོ ཨཱགམིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨནཱརབྷིཏྭཱ ‘‘ཀཐཉྩ ཨདྷིཀརཎཾ ཨདྷིཀརཎསྶ ཨཉྙབྷཱགིཡ’’ནྟི པཙྪིམཔདཾཡེཝ གཧེཏྭཱ ནིདྡེསོ ཨཱརདྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ¶ ཨཉྙབྷཱགིཡཝཱརོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ. ཨེཀམེཀཉྷི ཨདྷིཀརཎཾ ཨིཏརེསཾ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ ཨཉྙབྷཱགིཡཾ ཨཉྙཔཀྑིཡཾ ཨཉྙཀོཊྛཱསིཡཾ ཧོཏི, ཝཏྠུཝིསབྷཱགཏྟཱ, ཏབྦྷཱགིཡཝཱརེ པན ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎསྶ ཏབྦྷཱགིཡཾ ཏཔྤཀྑིཡཾ ཏཾཀོཊྛཱསིཡཾ ཝཏྠུསབྷཱགཏྟཱ, ཏཐཱ ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎཾ ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎསྶ. ཀཐཾ? བུདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧི ཨཊྛཱརས བྷེདཀརཝཏྠཱུནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཝིཝཱདོ ཙ ཨིདཱནི ཨུཔྤཛྫནཀཝིཝཱདོ ཙ ཝཏྠུསབྷཱགཏཱཡ ཨེཀཾ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎམེཝ ཧོཏི, ཏཐཱ བུདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཙཏསྶོ ཝིཔཏྟིཡོ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཨནུཝཱདོ ཙ ཨིདཱནི ཨུཔྤཛྫནཀཨནུཝཱདོ ཙ ཝཏྠུསབྷཱགཏཱཡ ཨེཀཾ ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎམེཝ ཧོཏི. ཡསྨཱ པན ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎསྶ སབྷཱགཝིསབྷཱགཝཏྠུཏོ སབྷཱགསརིཀྑཱསརིཀྑཏོ ཙ ཨེཀཾསེན ཏབྦྷཱགིཡཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎསྶ སིཡཱ ཏབྦྷཱགིཡཾ སིཡཱ ཨཉྙབྷཱགིཡནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ པཋམཾ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨིདྷཱཔི ཨཉྙབྷཱགིཡམེཝ པཋམཾ ནིདྡིཊྛཾ, ཏཏྠ ཨཉྙབྷཱགིཡཏྟཉྩ པརཏོ ཏབྦྷཱགིཡཏྟཉྩ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀིཙྩཱདྷིཀརཎཾ ¶ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎསྶ ཏབྦྷཱགིཡནྟི ཨེཏྠ པན བུདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཙཏྟཱརི སངྒྷཀམྨཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཨདྷིཀརཎཉྩ ཨིདཱནི ཙཏྟཱརི སངྒྷཀམྨཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཨདྷིཀརཎཉྩ སབྷཱགཏཱཡ སརིཀྑཏཱཡ ཙ ཨེཀཾ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎམེཝ ཧོཏི. ཀིཾ པན སངྒྷཀམྨཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཨདྷིཀརཎཾ ¶ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎཾ, ཨུདཱཧུ སངྒྷཀམྨཱནམེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི? སངྒྷཀམྨཱནམེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི སངྒྷཀམྨཾ ནཱམ ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཨེཝཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཡཾ ཀམྨལཀྑཎཾ མནསིཀརོཏི ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཏོ པུརིམཾ པུརིམཾ སངྒྷཀམྨཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཙ སངྒྷཀམྨཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎནྟི ཝུཏྟཾ.

༣༩༤. ཀིཉྩི དེསཾ ལེསམཏྟཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ དེསོཏི ཝཱ ལེསམཏྟོཏི ཝཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ བྱཉྫནཏོ ནཱནཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, ཏསྨཱ ‘‘ལེསོ ནཱམ དས ལེསཱ ཛཱཏིལེསོ ནཱམལེསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛཱཏིཡེཝ ཛཱཏིལེསོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ.

༣༩༥. ཨིདཱནི ཏམེཝ ལེསཾ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ ཡཐཱ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨནུདྡྷཾསནཱ ཧོཏི ཏཐཱ སཝཏྠུཀཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཛཱཏིལེསོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ དིཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཁཏྟིཡོ དིཊྛོ ཧོཏཱིཏི ཨཉྙོ ཀོཙི ཁཏྟིཡཛཱཏིཡོ ཨིམིནཱ ཙོདཀེན དིཊྛོ ཧོཏི. པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫནྟོཏི མེཐུནདྷམྨཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཛྫནྟོ. ཨཉྙཾ ཁཏྟིཡཾ པསྶིཏྭཱ ¶ ཙོདེཏཱིཏི ཨཐ སོ ཨཉྙཾ ཨཏྟནོ ཝེརིཾ ཁཏྟིཡཛཱཏིཡཾ བྷིཀྑུཾ པསྶིཏྭཱ ཏཾ ཁཏྟིཡཛཱཏིལེསཾ གཧེཏྭཱ ཨེཝཾ ཙོདེཏི ‘‘ཁཏྟིཡོ མཡཱ དིཊྛོ པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫནྟོ, ཏྭཾ ཁཏྟིཡོ, པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསཱི’’ ཨཐ ཝཱ ‘‘ཏྭཾ སོ ཁཏྟིཡོ, ན ཨཉྙོ, པཱརཱཛིཀཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོསི, ཨསྶམཎོསི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོསི ནཏྠི ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐོ ཝཱ པཝཱརཎཱ ཝཱ སངྒྷཀམྨཾ ཝཱ’’ཏི, ཨཱཔཏྟི ཝཱཙཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷཱདིསེསསྶ. ཨེཏྠ ཙ ཏེསཾ ཁཏྟིཡཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསདིསསྶ ཏསྶ ཏསྶ དཱིགྷཱདིནོ ཝཱ དིཊྛཱདིནོ ཝཱ ཝསེན ཨཉྙབྷཱགིཡཏཱ ཁཏྟིཡཛཱཏིཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཱདྷཱརཝསེན ཨདྷིཀརཎཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ, ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཔདེསུ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༠༠. པཏྟལེསནིདྡེསེ ཙ ¶ སཱཊཀཔཏྟོཏི ལོཧཔཏྟསདིསོ སུསཎྛཱནོ སུཙྪཝི སིནིདྡྷོ བྷམརཝཎྞོ མཏྟིཀཱཔཏྟོ ཝུཙྩཏི. སུམྦྷཀཔཏྟོཏི པཀཏིམཏྟིཀཱཔཏྟོ.

༤༠༦. ཡསྨཱ ¶ པན ཨཱཔཏྟིལེསསྶ ཨེཀཔདེནེཝ སངྑེཔཏོ ནིདྡེསོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཝིཏྠཱརཏོཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བྷིཀྑུ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔཛྫནྟོ དིཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཀསྨཱ པནསྶ ཏཏྠེཝ ནིདྡེསཾ ཨཝཏྭཱ ཨིདྷ ཝིསུཾ ཝུཏྟོཏི? སེསནིདྡེསེཧི ཨསབྷཱགཏྟཱ. སེསནིདྡེསཱ ཧི ཨཉྙཾ དིསྭཱ ཨཉྙསྶ ཙོདནཱཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨཡཾ པན ཨེཀམེཝ ཨཉྙཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫནྟཾ དིསྭཱ ཨཉྙཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདནཱཝསེན ཝུཏྟོ. ཡདི ཨེཝཾ ཀཐཾ ཨཉྙབྷཱགིཡཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཧོཏཱིཏི? ཨཱཔཏྟིཡཱ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝམྤི ཨཱཔཏྟཉྙབྷཱགིཡཉྩ ཧོཏི ལེསོ ཙ ཨུཔཱདིནྣོ’’ཏི. ཡཉྷི སོ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔནྣོ ཏཾ པཱརཱཛིཀསྶ ཨཉྙབྷཱགིཡཾ ཨདྷིཀརཎཾ. ཏསྶ པན ཨཉྙབྷཱགིཡསྶ ཨདྷིཀརཎསྶ ལེསོ ནཱམ ཡོ སོ སབྦཁཏྟིཡཱནཾ སཱདྷཱརཎོ ཁཏྟིཡབྷཱཝོ ཝིཡ སབྦཱཔཏྟཱིནཾ སཱདྷཱརཎོ ཨཱཔཏྟིབྷཱཝོ. ཨེཏེནུཔཱཡེན སེསཱཔཏྟིམཱུལཀནཡོ ཙོདཱཔཀཝཱརོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

༤༠༨. ཨནཱཔཏྟི ཏཐཱསཉྙཱི ཙོདེཏི ཝཱ ཙོདཱཔེཏི ཝཱཏི ‘‘པཱརཱཛིཀཾཡེཝ ཨཡཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི ཡོ ཨེཝཾ ཏཐཱསཉྙཱི ཙོདེཏི ཝཱ ཙོདཱཔེཏི ཝཱ ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. སམུཊྛཱནཱདཱིནིཔི པཋམདུཊྛདོསསདིསཱནེཝཱཏི.

དུཏིཡདུཊྛདོསསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. པཋམསངྒྷབྷེདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༠༩. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི སངྒྷབྷེདསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཐ ཁོ དེཝདཏྟོཏིཨཱདཱིསུ ཡོ ཙ དེཝདཏྟོ, ཡཐཱ ཙ པབྦཛིཏོ, ཡེན ཙ ཀཱརཎེན ཀོཀཱལིཀཱདཡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨེཐ མཡཾ ཨཱཝུསོ སམཎསྶ གོཏམསྶ སངྒྷབྷེདཾ ཀརིསྶཱམ ཙཀྐབྷེད’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཾ སབྦཾ སངྒྷབྷེདཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༣) ཨཱགཏམེཝ. པཉྩཝཏྠུཡཱཙནཱ པན ཀིཉྩཱཔི ཏཏྠེཝ ཨཱགམིསྶཏི. ཨཐ ཁོ ཨིདྷཱཔི ཨཱགཏཏྟཱ ཡདེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཝཏྭཱཝ གམིསྶཱམ.

སཱདྷུ བྷནྟེཏི ཨཱཡཱཙནཱ. བྷིཀྑཱུ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨཱརཉྙིཀཱ ཨསྶཱུཏི ཨཱརཉྙིཀདྷུཏངྒཾ སམཱདཱཡ སབྦེཔི བྷིཀྑཱུ ཡཱཝ ཛཱིཝནྟི ཏཱཝ ཨཱརཉྙིཀཱ ཧོནྟུ ¶ , ཨརཉྙེཡེཝ ཝསནྟུ. ཡོ གཱམནྟཾ ཨོསརེཡྻ ཝཛྫཾ ནཾ ཕུསེཡྻཱཏི ¶ ཡོ ཨེཀབྷིཀྑུཔི ཨརཉྙཾ པཧཱཡ ནིཝཱསཏྠཱཡ གཱམནྟཾ ཨོསརེཡྻ, ཝཛྫཾ ཏཾ ཕུསེཡྻ ནཾ བྷིཀྑུཾ དོསོ ཕུསཏུ, ཨཱཔཏྟིཡཱ ནཾ བྷགཝཱ ཀཱརེཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝདཏི. ཨེས ནཡོ སེསཝཏྠཱུསུཔི.

༤༡༠. ཛནཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱཏི ཛནཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཔྤིཙྪཏཱདིབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམ, ཨཐ ཝཱ པརིཏོསེསྶཱམ པསཱདེསྶཱམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིམཱནི པན པཉྩ ཝཏྠཱུནི ཡཱཙཏོ དེཝདཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱཝ ཨཉྙཱསི བྷགཝཱ ‘‘སངྒྷབྷེདཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཡཾ ཡཱཙཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཏཱནི ཨནུཛཱནིཡམཱནཱནི བཧཱུནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ མགྒནྟརཱཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨལཾ དེཝདཏྟཱ’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཡོ ཨིཙྪཏི ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨེཏྠ པན བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཀུལཔུཏྟེན ཨཏྟནོ པཏིརཱུཔཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྷེཏྠ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨེཀོ བྷིཀྑུ མཧཛ྄ཛྷཱསཡོ ཧོཏི མཧུསྶཱཧོ, སཀྐོཏི གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ དུཀྑསྶནྟཾ ཀཱཏུཾ. ཨེཀོ དུབྦལོ ཧོཏི ཨཔྤཐཱམོ ཨརཉྙེ ན སཀྐོཏི, གཱམནྟེཡེཝ སཀྐོཏི. ཨེཀོ མཧབྦལོ སམཔྤཝཏྟདྷཱཏུཀོ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིསམྤནྣོ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ སམཙིཏྟོ ཨརཉྙེཔི གཱམནྟེཔི སཀྐོཏིཡེཝ. ཨེཀོ ནེཝ གཱམནྟེ ན ཨརཉྙེ སཀྐོཏི པདཔརམོ ཧོཏི.

ཏཏྲ ¶ ཡྭཱཡཾ མཧཛ྄ཛྷཱསཡོ ཧོཏི མཧུསྶཱཧོ, སཀྐོཏི གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ དུཀྑསྶནྟཾ ཀཱཏུཾ, སོ ཨརཉྙེཡེཝ ཝསཏུ, ཨིདམསྶ པཏིརཱུཔཾ. སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཡོཔི ཙསྶ ཨནུསིཀྑམཱནཱ ཨརཉྙེ ཝིཧཱཏབྦམེཝ མཉྙིསྶནྟི.

ཡོ པན དུབྦལོ ཧོཏི ཨཔྤཐཱམོ གཱམནྟེཡེཝ སཀྐོཏི དུཀྑསྶནྟཾ ཀཱཏུཾ, ན ཨརཉྙེ སོ གཱམནྟེཡེཝ ཝསཏུ, ཡྭཱཡཾ མཧབྦལོ སམཔྤཝཏྟདྷཱཏུཀོ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིསམྤནྣོ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ སམཙིཏྟོ ཨརཉྙེཔི གཱམནྟེཔི སཀྐོཏིཡེཝ, ཨཡམྤི གཱམནྟསེནཱསནཾ པཧཱཡ ¶ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏུ, ཨིདམསྶ པཏིརཱུཔཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱཔི ཧིསྶ ཨནུསིཀྑམཱནཱ ཨརཉྙེ ཝིཧཱཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟི.

ཡོ པནཱཡཾ ནེཝ གཱམནྟེ ན ཨརཉྙེ སཀྐོཏི པདཔརམོ ཧོཏི. ཨཡམྤི ཨརཉྙེཡེཝ ¶ ཝསཏུ. ཨཡཾ ཧིསྶ དྷུཏངྒསེཝནཱ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱ ཙ ཨཱཡཏིཾ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡོ བྷཝིསྶཏི. སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཡོ ཙསྶ ཨནུསིཀྑམཱནཱ ཨརཉྙེ ཝིཧཱཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ ཡྭཱཡཾ དུབྦལོ ཧོཏི ཨཔྤཐཱམོ གཱམནྟེཡེཝ ཝིཧརནྟོ སཀྐོཏི དུཀྑསྶནྟཾ ཀཱཏུཾ ན ཨརཉྙེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ‘‘ཡོ ཨིཙྪཏི གཱམནྟེ ཝིཧརཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིམིནཱ ཙ པུགྒལེན ཨཉྙེསམྤི དྭཱརཾ དིནྣཾ.

ཡདི པན བྷགཝཱ དེཝདཏྟསྶ ཝཱདཾ སམྤཊིཙྪེཡྻ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ པཀཏིཡཱ དུབྦལོ ཧོཏི ཨཔྤཐཱམོ, ཡོཔི དཧརཀཱལེ ཨརཉྙཝཱསཾ ཨབྷིསམྦྷུཎིཏྭཱ ཛིཎྞཀཱལེ ཝཱ ཝཱཏཔིཏྟཱདཱིཧི སམུཔྤནྣདྷཱཏུཀྑོབྷཀཱལེ ཝཱ ནཱབྷིསམྦྷུཎཱཏི, གཱམནྟེཡེཝ པན ཝིཧརནྟོ སཀྐོཏི དུཀྑསྶནྟཾ ཀཱཏུཾ, ཏེསཾ ཨརིཡམགྒུཔཙྪེདོ བྷཝེཡྻ, ཨརཧཏྟཕལཱདྷིགམོ ན བྷཝེཡྻ, ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ ཝིལོམཾ ཨནིཡྻཱནིཀཾ སཏྠུ སཱསནཾ བྷཝེཡྻ, སཏྠཱ ཙ ཏེསཾ ཨསབྦཉྙཱུ ཨསྶ ‘‘སཀཝཱདཾ ཚཌྜེཏྭཱ དེཝདཏྟཝཱདེ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི གཱརཡ྄ཧོ ཙ བྷཝེཡྻ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨེཝརཱུཔེ པུགྒལེ སངྒཎྷནྟོ དེཝདཏྟསྶ ཝཱདཾ པཊིཀྑིཔི. ཨེཏེནེཝཱུཔཱཡེན པིཎྜཔཱཏིཀཝཏྠུསྨིམྤི པཾསུཀཱུལིཀཝཏྠུསྨིམྤི ཨཊྛ མཱསེ རུཀྑམཱུལིཀཝཏྠུསྨིམྤི ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཙཏྟཱརོ པན མཱསེ རུཀྑམཱུལསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཏྟམེཝ.

མཙྪམཾསཝཏྠུསྨིཾ ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷནྟི ཏཱིཧི ཀོཊཱིཧི པརིསུདྡྷཾ, དིཊྛཱདཱིཧི ཨཔརིསུདྡྷཱིཧི ཝིརཧིཏནྟི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨདིཊྛཾ, ཨསུཏཾ, ཨཔརིསངྐིཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ‘‘ཨདིཊྛཾ’’ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠཱཡ མིགམཙྪེ ཝདྷིཏྭཱ གཡ྄ཧམཱནཾ ཨདིཊྛཾ. ‘‘ཨསུཏཾ’’ ནཱམ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ ཨཏྠཱཡ མིགམཙྪེ ཝདྷིཏྭཱ གཧིཏནྟི ཨསུཏཾ. ‘‘ཨཔརིསངྐིཏཾ’’ པན དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ སུཏཔརིསངྐིཏཾ ཏདུབྷཡཝིམུཏྟཔརིསངྐིཏཉྩ ཉཏྭཱ ཏབྦིཔཀྑཏོ ཛཱནིཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཨིདྷ བྷིཀྑཱུ པསྶནྟི མནུསྶེ ཛཱལཝཱགུརཱདིཧཏྠེ ¶ གཱམཏོ ཝ ནིཀྑམནྟེ ཨརཉྙེ ཝཱ ཝིཙརནྟེ, དུཏིཡདིཝསེ ཙ ནེསཾ ཏཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ ¶ པཝིཊྛཱནཾ སམཙྪམཾསཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨབྷིཧརནྟི. ཏེ ཏེན དིཊྛེན པརིསངྐནྟི ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ནུཁོ ཨཏྠཱཡ ཀཏ’’ནྟི ཨིདཾ དིཊྛཔརིསངྐིཏཾ, ནཱམ ཨེཏཾ གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡཾ ཨེཝཾ ཨཔརིསངྐིཏཾ ཏཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ཏེ མནུསྶཱ ‘‘ཀསྨཱ བྷནྟེ ན གཎྷཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ སུཏྭཱ ‘‘ནཡིདཾ བྷནྟེ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཀཏཾ, ཨམྷེཧི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝཱ རཱཛཡུཏྟཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཀཏ’’ནྟི ཝདནྟི ཀཔྤཏི.

ནཧེཝ ཁོ བྷིཀྑཱུ པསྶནྟི; ཨཔིཙ སུཎནྟི, མནུསྶཱ ཀིར ཛཱལཝཱགུརཱདིཧཏྠཱ གཱམཏོ ཝཱ ནིཀྑམནྟི, ཨརཉྙེ ཝཱ ཝིཙརནྟཱི’’ཏི. དུཏིཡདིཝསེ ཙ ནེསཾ ཏཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛཱནཾ ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ནུཁོ ཨཏྠཱཡ ཀཏ’’ནྟི ཨིདཾ ‘‘སུཏཔརིསངྐིཏཾ’’ ནཱམ. ཨེཏཾ གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཡཾ ཨེཝཾ ཨཔརིསངྐིཏཾ ཏཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ཏེ མནུསྶཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ན གཎྷཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ སུཏྭཱ ‘‘ནཡིདཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཀཏཾ, ཨམྷེཧི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝཱ རཱཛཡུཏྟཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཀཏ’’ནྟི ཝདནྟི ཀཔྤཏི.

ནཧེཝ ཁོ པན བྷིཀྑཱུ པསྶནྟི, ན སུཎནྟི; ཨཔིཙ ཁོ ཏེསཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛཱནཾ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ སམཙྪམཾསཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨབྷིཧརནྟི, ཏེ པརིསངྐནྟི ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ནུཁོ ཨཏྠཱཡ ཀཏ’’ནྟི ཨིདཾ ‘‘ཏདུབྷཡཝིམུཏྟཔརིསངྐིཏཾ’’ ནཱམ. ཨེཏཾ གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡཾ ཨེཝཾ ཨཔརིསངྐིཏཾ ཏཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ཏེ མནུསྶཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ན གཎྷཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ སུཏྭཱ ‘‘ནཡིདཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཀཏཾ ཨམྷེཧི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝཱ རཱཛཡུཏྟཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཱ ཀཏཾ པཝཏྟམཾསཾ ཝཱ ཀཔྤིཡམེཝ ལབྷིཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠཱཡ སམྤཱདིཏ’’ནྟི ཝདནྟི ཀཔྤཏི. མཏཱནཾ པེཏཀིཙྩཏྠཱཡ མངྒལཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཀཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཾ ཡཉྷི བྷིཀྑཱུནཾཡེཝ ཨཏྠཱཡ ཨཀཏཾ, ཡཏྠ ཙ ནིབྦེམཏིཀོ ཧོཏི, ཏཾ སབྦཾ ཀཔྤཏི.

སཙེ པན ཨེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཧོཏི, ཏེ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནནྟི, ཨཉྙེ ཛཱནནྟི. ཡེ ཛཱནནྟི, ཏེསཾ ན ཝཊྚཏི ¶ , ཨིཏརེསཾ ཝཊྚཏི. ཨཉྙེ ན ཛཱནནྟི, ཏེཡེཝ ཛཱནནྟི, ཏེསཾཡེཝ ན ཝཊྚཏི, ཨཉྙེསཾ ཝཊྚཏི. ཏེཔི ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཱཡ ཀཏནྟི ཛཱནནྟི, ཨཉྙེཔི ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ¶ ཀཏནྟི ཛཱནནྟི, སབྦེསམྤི ན ཝཊྚཏི, སབྦེ ¶ ན ཛཱནནྟི, སབྦེསམྤི ཝཊྚཏི. པཉྩསུ ཧི སཧདྷམྨིཀེསུ ཡསྶ ཝཱ ཏསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ, སབྦེསཾ ན ཀཔྤཏི.

སཙེ པན ཀོཙི ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཝདྷིཏྭཱ ཏསྶ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཏི, སོ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཀཏབྷཱཝཾ ཛཱནཾཡེཝ གཧེཏྭཱ ཨཉྙསྶ བྷིཀྑུནོ དེཏི, སོ ཏསྶ སདྡྷཱཡ པརིབྷུཉྫཏི, ཀསྶ ཨཱཔཏྟཱིཏི? དྭིནྣམྤི ཨནཱཔཏྟི. ཡཉྷི ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཏསྶ ཨབྷུཏྟཏཱཡ ཨནཱཔཏྟི, ཨིཏརསྶ ཨཛཱནནཏཱཡ. ཀཔྤིཡམཾསསྶ ཧི པཊིགྒཧཎེ ཨཱཔཏྟི ནཏྠི. ཨུདྡིསྶ ཀཏཉྩ ཨཛཱནིཏྭཱ བྷུཏྟསྶ པཙྪཱ ཉཏྭཱ ཨཱཔཏྟིདེསནཱཀིཙྩཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨཀཔྤིཡམཾསཾ པན ཨཛཱནིཏྭཱ བྷུཏྟེན པཙྪཱ ཉཏྭཱཔི ཨཱཔཏྟི དེསེཏབྦཱ, ཨུདྡིསྶ ཀཏཉྷི ཉཏྭཱ བྷུཉྫཏོཝ ཨཱཔཏྟི. ཨཀཔྤིཡམཾསཾ ཨཛཱནིཏྭཱ བྷུཉྫནྟསྶཱཔི ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཏསྨཱ ཨཱཔཏྟིབྷཱིརུཀེན རཱུཔཾ སལླཀྑེནྟེནཔི པུཙྪིཏྭཱཝ མཾསཾ པཊིགྒཧེཏབྦཾ. པརིབྷོགཀཱལེ པུཙྪིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱིཏི ཝཱ གཧེཏྭཱ པུཙྪིཏྭཱཝ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? དུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ. ཨཙྪམཾསཾ ཧི སཱུཀརམཾསསདིསཾ ཧོཏི, དཱིཔིམཾསཱདཱིནིཔི མིགམཾསཱདིསདིསཱནི, ཏསྨཱ པུཙྪིཏྭཱ གཧཎམེཝ ཝཏྟནྟི ཝདནྟི.

ཧཊྛོ ཨུདགྒོཏི ཏུཊྛོ ཙེཝ ཨུནྣཏཀཱཡཙིཏྟོ ཙ ཧུཏྭཱ. སོ ཀིར ‘‘ན བྷགཝཱ ཨིམཱནི པཉྩ ཝཏྠཱུནི ཨནུཛཱནཱཏི, ཨིདཱནི སཀྑིསྶཱམི སངྒྷབྷེདཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཀོཀཱལིཀསྶ ཨིངྒིཏཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཡཐཱ ཝིསཾ ཝཱ ཁཱདིཏྭཱ རཛྫུཡཱ ཝཱ ཨུབྦནྡྷིཏྭཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ མརིཏུཀཱམོ པུརིསོ ཝིསཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཔྤཙྩཡཱ ཨཱསནྣམྤི མརཎདུཀྑཾ ཨཛཱནནྟོ ཧཊྛོ ཨུདགྒོ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ སངྒྷབྷེདཔཙྩཡཱ ཨཱསནྣམྤི ཨཝཱིཙིམྷི ནིབྦཏྟིཏྭཱ པཊིསཾཝེདནཱིཡཾ དུཀྑཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ལདྡྷོ དཱནི མེ སངྒྷབྷེདསྶ ཨུཔཱཡོ’’ཏི ཧཊྛོ ཨུདགྒོ སཔརིསོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཏེནེཝ ཧཊྛབྷཱཝེན བྷགཝནྟཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཏེ མཡཾ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཝཏྠཱུཧི སམཱདཱཡ ཝཏྟཱམཱཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཨིམཱནི པཉྩ ཝཏྠཱུནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེཔི ཏེ མཡཾ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཝཏྠཱུཧི ཛནཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱཏི ཨབྷིཎྷཾ པརིཝིཏཀྐཝསེན ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཨབྷིཎྷཾ པརིཝིཏཀྐཱནུརཱུཔམེཝ ‘‘ཏེ མཡཾ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཝཏྠཱུཧཱི’’ཏི ཨཱཧ, ཡཐཱ ཏཾ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ.

དྷུཏཱ ¶ ¶ སལླེཁཝུཏྟིནོཏི ཡཱ པཊིཔདཱ ཀིལེསེ དྷུནཱཏི, ཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ དྷུཏཱ. ཡཱ ཙ ཀིལེསེ སལླིཁཏི, སཱ ཨེཏེསཾ ཝུཏྟཱིཏི སལླེཁཝུཏྟིནོ.

བཱཧུལིཀོཏི ཙཱིཝརཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ བཧུལབྷཱཝོ བཱཧུལླཾ, ཏཾ བཱཧུལླམསྶ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ ཝཱ བཱཧུལླེ ནིཡུཏྟོ ཋིཏོཏི བཱཧུལིཀོ. བཱཧུལླཱཡ ཙེཏེཏཱིཏི བཱཧུལཏྟཱཡ ཙེཏེཏི ཀཔྤེཏི པཀཔྤེཏི. ཀཐཉྷི ནཱམ མཡ྄ཧཉྩ སཱཝཀཱནཉྩ ཙཱིཝརཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ བཧུལབྷཱཝོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨེཝཾ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙཀྐབྷེདཱཡཱཏི ཨཱཎཱབྷེདཱཡ.

དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱཏི ཁནྡྷཀེ ཝུཏྟནཡེན ‘‘ཨལཾ, དེཝདཏྟ, མཱ ཏེ རུཙྩི སངྒྷབྷེདོ. གརུཀོ ཁོ, དེཝདཏྟ, སངྒྷབྷེདོ. ཡོ ཁོ, དེཝདཏྟ, སམགྒཾ སངྒྷཾ བྷིནྡཏི, ཀཔྤཊྛིཀཾ ཀིབྦིསཾ པསཝཏི, ཀཔྤཾ ནིརཡམྷི པཙྩཏི, ཡོ ཙ ཁོ, དེཝདཏྟ, བྷིནྣཾ སངྒྷཾ སམགྒཾ ཀརོཏི, བྲཧྨཾ པུཉྙཾ པསཝཏི, ཀཔྤཾ སགྒམྷི མོདཏཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༣) ཨེཝམཱདིཀཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ དེཝདཏྟསྶ ཙ བྷིཀྑཱུནཉྩ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཏདནུལོམིཀཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ.

༤༡༡. སམགྒསྶཱཏི སཧིཏསྶ ཙིཏྟེན ཙ སརཱིརེན ཙ ཨཝིཡུཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེཔི ཧི ཨཡམེཝ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. སམཱནསཾཝཱསཀོཏི ཧི ཝདཏཱ ཙིཏྟེན ཨཝིཡོགོ དསྶིཏོ ཧོཏི. སམཱནསཱིམཱཡཾ ཋིཏོཏི ཝདཏཱ སརཱིརེན. ཀཐཾ? སམཱནསཾཝཱསཀོ ཧི ལདྡྷིནཱནཱསཾཝཱསཀེན ཝཱ ཀམྨནཱནཱསཾཝཱསཀེན ཝཱ ཝིརཧིཏོ སམཙིཏྟཏཱཡ ཙིཏྟེན ཨཝིཡུཏྟོ ཧོཏི. སམཱནསཱིམཱཡཾ ཋིཏོ ཀཱཡསཱམགྒིདཱནཏོ སརཱིརེན ཨཝིཡུཏྟོ.

བྷེདནསཾཝཏྟནིཀཾ ཝཱ ཨདྷིཀརཎནྟི བྷེདནསྶ སངྒྷབྷེདསྶ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟནིཀཾ ཀཱརཎཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཨོཀཱསེ ¶ ‘‘ཀཱམཧེཏུ ཀཱམནིདཱནཾ ཀཱམཱདྷིཀརཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༦༨) ཝིཡ ཀཱརཎཾ ཨདྷིཀརཎནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྩ ཡསྨཱ ཨཊྛཱརསཝིདྷཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨཊྛཱརས བྷེདཀརཝཏྠཱུནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཱནི པན ‘‘ཨིདྷཱུཔཱལི, བྷིཀྑུ ཨདྷམྨཾ དྷམྨོཏི དཱིཔེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༥༢) ནཡེན ཁནྡྷཀེ ཨཱགཏཱནི, ཏསྨཱ ཏཏྲེཝ ནེསཾ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཡོཔི ཙཱཡཾ ཨིམཱནི ཝཏྠཱུནི ནིསྶཱཡ ཨཔརེཧིཔི ཀམྨེན, ཨུདྡེསེན, ཝོཧཱརེན, ཨནུསཱཝནཱཡ, སལཱཀགྒཱཧེནཱཏི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི སངྒྷབྷེདོ ཧོཏི, ཏམྤི ཨཱགཏཊྛཱནེཡེཝ པཀཱསཡིསྶཱམ. སངྑེཔཏོ པན བྷེདནསཾཝཏྟནིཀཾ ཝཱ ཨདྷིཀརཎཾ སམཱདཱཡཱཏི ཨེཏྠ སངྒྷབྷེདསྶ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟནིཀཾ སངྒྷབྷེདནིཔྥཏྟིསམཏྠཾ ཀཱརཎཾ གཧེཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པགྒཡ྄ཧཱཏི པགྒཧིཏཾ ཨབྦྷུསྶིཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ. ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཡཐཱསམཱདིནྣཾ ཡཐཱཔགྒཧིཏམེཝ ཙ ཀཏྭཱ ཨཙྪེཡྻ ¶ . ཡསྨཱ པན ཨེཝཾ པགྒཎྷཏཱ ཏིཊྛཏཱ ཙ ཏཾ དཱིཔིཏཉྩེཝ ཨཔྤཊིནིསྶཊྛཉྩ ཧོཏི, ཏསྨཱ པདབྷཱཛནེ ‘‘དཱིཔེཡྻཱ’’ཏི ཙ ‘‘ནཔྤཊིནིསྶཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ.

བྷིཀྑཱུཧི ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོཏི ཨཉྙེཧི ལཛྫཱིཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ. པདབྷཱཛནེ ཙསྶ ཡེ པསྶནྟཱིཏི ཡེ སམྨུཁཱ པགྒཡ྄ཧ ཏིཊྛནྟཾ པསྶནྟི. ཡེ སུཎནྟཱིཏི ཡེཔི ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ བྷེདནསཾཝཏྟནིཀཾ ཨདྷིཀརཎཾ སམཱདཱཡ པགྒཡ྄ཧ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི སུཎནྟི.

སམེཏཱཡསྨཱ སངྒྷེནཱཏི ཨཱཡསྨཱ སངྒྷེན སདྡྷིཾ སམེཏུ སམཱགཙྪཏུ ཨེཀལདྡྷིཀོ ཧོཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སམགྒོ ཧི སངྒྷོ སམྨོདམཱནོ ཨཝིཝདམཱནོ ཨེཀུདྡེསོ ཕཱསུ ཝིཧརཏཱིཏི.

ཏཏྠ སམྨོདམཱནོཏི ཨཉྙམཉྙཾ སམྤཏྟིཡཱ སཊྛུ མོདམཱནོ. ཨཝིཝདམཱནོཏི ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ན ཝིཝདམཱནོ. ཨེཀོ ཨུདྡེསོ ཨསྶཱཏི ཨེཀུདྡེསོ, ཨེཀཏོ པཝཏྟཔཱཏིམོཀྑུདྡེསོ, ན ཝིསུནྟི ཨཏྠོ. ཕཱསུ ཝིཧརཏཱིཏི སུཁཾ ཝིཧརཏི.

ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལནྟི ཨེཏཾ པཊིནིསྶཛྫནཾ ཀུསལཾ ཁེམཾ སོཏྠིབྷཱཝོ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ. ནོ ཙེ པཊིནིསྶཛྫཏི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟསྶ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫཏོ དུཀྐཊཾ. སུཏྭཱ ན ཝདནྟི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཡེ སུཏྭཱ ན ཝདནྟི, ཏེསམྤི ¶ དུཀྐཊཾ. ཀཱིཝདཱུརེ སུཏྭཱ ཨཝདནྟཱནཾ དུཀྐཊཾ? ཨེཀཝིཧཱརེ ཏཱཝ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘སམནྟཱ ཨདྡྷཡོཛནེ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཱརོ. དཱུཏཾ ཝཱ པཎྞཾ ཝཱ པེསེཏྭཱ ཝདཏོཔི ཨཱཔཏྟིམོཀྑོ ནཏྠི. སཡམེཝ གནྟྭཱ ‘གརུཀོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷབྷེདོ ¶ , མཱ སངྒྷབྷེདཱཡ, པརཀྐམཱི’ཏི ནིཝཱརེཏབྦོ’’ཏི. པཧོནྟེན པན དཱུརམྤི གནྟབྦཾ ཨགིལཱནཱནཉྷི དཱུརེཔི བྷཱརོཡེཝ.

ཨིདཱནི ‘‘ཨེཝཉྩ སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྠམཏྟམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ བྷིཀྑུ སངྒྷམཛ྄ཛྷམྤི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཝཏྟབྦོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སངྒྷམཛ྄ཛྷམྤི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱཏི སཙེ པུརིམནཡེན ཝུཙྩམཱནོ ན པཊིནིསྶཛྫཏི ཧཏྠེསུ ཙ པཱདེསུ ཙ གཧེཏྭཱཔི སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ པུནཔི ‘‘མཱ ཨཱཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཏྟབྦོ.

ཡཱཝཏཏིཡཾ སམནུབྷཱསིཏབྦོཏི ཡཱཝ ཏཏིཡཾ སམནུབྷཱསནཾ ཏཱཝ སམནུབྷཱསིཏབྦོ. ཏཱིཧི སམནུབྷཱསནཀམྨཝཱཙཱཧི ཀམྨཾ ཀཱཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པདབྷཱཛནེ པནསྶ ཨཏྠམེཝ གཧེཏྭཱ སམནུབྷཱསནཝིདྷིཾ ¶ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ བྷིཀྑུ སམནུབྷཱསིཏབྦོ. ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, སམནུབྷཱསིཏབྦོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༤༡༤. ཏཏྠ ཉཏྟིཡཱ དུཀྐཊཾ དྭཱིཧི ཀམྨཝཱཙཱཧི ཐུལླཙྩཡཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟཱིཏི ཡཉྩ ཉཏྟིཔརིཡོསཱནེ དུཀྐཊཾ ཨཱཔནྣོ, ཡེ ཙ དྭཱིཧི ཀམྨཝཱཙཱཧི ཐུལླཙྩཡེ, ཏཱ ཏིསྶོཔི ཨཱཔཏྟིཡོ ‘‘ཡསྶ ནཀྑམཏི སོ བྷཱསེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡྻ-ཀཱརཔྤཏྟམཏྟཱཡ ཏཏིཡཀམྨཝཱཙཱཡ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟི སངྒྷཱདིསེསོཡེཝ ཏིཊྛཏི. ཀིཾ པན ཨཱཔནྣཱཔཏྟིཡོ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟི ཨནཱཔནྣཱཏི? མཧཱསུམཏྠེརོ ཏཱཝ ཝདཏི ‘‘ཡོ ཨཝསཱནེ པཊིནིསྶཛྫིསྶཏི, སོ ཏཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ན ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨནཱཔནྣཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟཱི’’ཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པན ལིངྒཔརིཝཏྟེན ཨསཱདྷཱརཎཱཔཏྟིཡོ ཝིཡ ཨཱཔནྣཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟི, ཨནཱཔནྣཱནཾ ཀིཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ.

༤༡༥. དྷམྨཀམྨེ དྷམྨཀམྨསཉྙཱིཏི ཏཉྩེ སམནུབྷཱསནཀམྨཾ དྷམྨཀམྨཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ དྷམྨཀམྨསཉྙཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨིདྷ སཉྙཱ ན རཀྑཏི, ཀམྨསྶ དྷམྨིཀཏྟཱ ¶ ཨེཝ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫནྟོ ཨཱཔཛྫཏི.

༤༡༦. ཨསམནུབྷཱསནྟསྶཱཏི ཨསམནུབྷཱསིཡམཱནསྶ ཨཔྤཊིནིསྶཛྫནྟསྶཱཔི སངྒྷཱདིསེསེན ཨནཱཔཏྟི.

པཊིནིསྶཛྫནྟསྶཱཏི ¶ ཉཏྟིཏོ པུབྦེ ཝཱ ཉཏྟིཀྑཎེ ཝཱ ཉཏྟིཔརིཡོསཱནེ ཝཱ པཋམཱཡ ཝཱ ཨནུསཱཝནཱཡ དུཏིཡཱཡ ཝཱ ཏཏིཡཱཡ ཝཱ ཡཱཝ ཡྻ-ཀཱརཾ ན སམྤཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝ པཊིནིསྶཛྫནྟསྶ སངྒྷཱདིསེསེན ཨནཱཔཏྟི.

ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱཏི. ཨེཏྠ པན ‘‘དེཝདཏྟོ སམགྒསྶ སངྒྷསྶ བྷེདཱཡ པརཀྐམི, ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི པརིཝཱརེ (པརི. ༡༧) ཨཱགཏཏྟཱ དེཝདཏྟོ ཨཱདིཀམྨིཀོ. སོ ཙ ཁོ སངྒྷབྷེདཱཡ པརཀྐམནསྶེཝ, ན ཨཔྤཊིནིསྶཛྫནསྶ. ན ཧི ཏསྶ ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ. ཀཐམིདཾ ཛཱནིཏབྦནྟི ཙེ? སུཏྟཏོ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨརིཊྛོ བྷིཀྑུ གདྡྷབཱདྷིཔུབྦོ ཡཱཝཏཏིཡཾ སམནུབྷཱསནཱཡ ན པཊིནིསྶཛྫི, ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི པརིཝཱརེ (པརི. ༡༢༡) ཨཱགཏཏྟཱ ཨརིཊྛསྶ ཀམྨཾ ཀཏནྟི པཉྙཱཡཏི, ན ཏཐཱ དེཝདཏྟསྶ. ཨཐཱཔིསྶ ཀཏེན བྷཝིཏབྦནྟི ཀོཙི ཨཏྟནོ རུཙིམཏྟེན ཝདེཡྻ, ཏཐཱཔི ཨཔྤཊིནིསྶཛྫནེ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ ཨནཱཔཏྟི ནཱམ ¶ ནཏྠི. ན ཧི པཉྙཏྟཾ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམནྟསྶ ཨཉྙཏྲ ཨུདྡིསྶ ཨནུཉྙཱཏཏོ ཨནཱཔཏྟི ནཱམ དིསྶཏི. ཡམྤི ཨརིཊྛསིཀྑཱཔདསྶ ཨནཱཔཏྟིཡཾ ‘‘ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱ’’ཏི པོཏྠཀེསུ ལིཁིཏཾ, ཏཾ པམཱདལིཁིཏཾ. པམཱདལིཁིཏབྷཱཝོ ཙསྶ ‘‘པཋམཾ ཨརིཊྛོ བྷིཀྑུ ཙོདེཏབྦོ, ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏབྦོ, སཱརེཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ རོཔེཏབྦོ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༦༥) ཨེཝཾ ཀམྨཀྑནྡྷཀེ ཨཱཔཏྟིརོཔནཝཙནཏོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིཏི བྷེདཱཡ པརཀྐམནེ ཨཱདིཀམྨིཀསྶ དེཝདཏྟསྶ ཡསྨཱ ཏཾ ཀམྨཾ ན ཀཏཾ, ཏསྨཱསྶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ ན ཛཱཏཱ. སིཀྑཱཔདཾ པན ཏཾ ཨཱརབྦྷ པཉྙཏྟནྟི ཀཏྭཱ ‘‘ཨཱདིཀམྨིཀོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིཏི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོཡེཝསྶ ཨནཱཔཏྟི ཝུཏྟཱ. སཱ པནེསཱ ཀིཉྩཱཔི ཨསམནུབྷཱསནྟསྶཱཏི ཨིམིནཱཝ སིདྡྷཱ, ཡསྨཱ པན ཨསམནུབྷཱསནྟོ ནཱམ ཡསྶ ཀེཝལཾ སམནུབྷཱསནཾ ན ཀརོནྟི, སོ ¶ ཝུཙྩཏི, ན ཨཱདིཀམྨིཀོ. ཨཡཉྩ དེཝདཏྟོ ཨཱདིཀམྨིཀོཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཋཔེཏྭཱ ཨརིཊྛསིཀྑཱཔདཾ སབྦསམནུབྷཱསནཱསུ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཏིཝངྒིཀཾ ཨེཀསམུཊྛཱནཾ, སམནུབྷཱསནསམུཊྛཱནཾ ནཱམམེཏཾ, ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ སམུཊྛཱཏི. པཊིནིསྶཛྫཱམཱིཏི ཀཱཡཝིཀཱརཾ ཝཱ ཝཙཱིབྷེདཾ ཝཱ ¶ ཨཀརོནྟསྶེཝ པན ཨཱཔཛྫནཏོ ཨཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དུཀྑཝེདནནྟི.

པཋམསངྒྷབྷེདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. དུཏིཡསངྒྷབྷེདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༡༧-༨. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཏིཡསངྒྷབྷེདསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨནུཝཏྟཀཱཏི ཏསྶ དིཊྛིཁནྟིརུཙིགྒཧཎེན ཨནུཔཊིཔཛྫནཀཱ. ཝགྒཾ ཨསཱམགྒིཔཀྑིཡཝཙནཾ ཝདནྟཱིཏི ཝགྒཝཱདཀཱ. པདབྷཱཛནེ པན ‘‘ཏསྶ ཝཎྞཱཡ པཀྑཱཡ ཋིཏཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྶ སངྒྷབྷེདཱཡ པརཀྐམནྟསྶ ཝཎྞཏྠཱཡ ཙ པཀྑཝུཌྜྷིཨཏྠཱཡ ཙ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཧི ཝགྒཝཱདཀཱ, ཏེ ནིཡམེན ཨཱིདིསཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཏིཎྞཾ ཨུདྡྷཾ ཀམྨཱརཧཱ ན ཧོནྟི, ན ཧི སངྒྷོ སངྒྷསྶ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཨེཀོ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱཏི ཝུཏྟཾ.

ཛཱནཱཏི ¶ ནོཏི ཨམྷཱཀཾ ཚནྡཱདཱིནི ཛཱནཱཏི. བྷཱསཏཱིཏི ‘‘ཨེཝཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཨམྷེཧི སདྡྷིཾ བྷཱསཏི. ཨམྷཱཀམྤེཏཾ ཁམཏཱིཏི ཡཾ སོ ཀརོཏི, ཨེཏཾ ཨམྷཱཀམྤི རུཙྩཏི.

སམེཏཱཡསྨནྟཱནཾ སངྒྷེནཱཏི ཨཱཡསྨནྟཱནཾ ཙིཏྟཾ སངྒྷེན སདྡྷིཾ སམེཏུ སམཱགཙྪཏུ, ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཡཱཏཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ པཋམསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ པཱཀཊམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནིཔི པཋམསིཀྑཱཔདསདིསཱནེཝཱཏི.

དུཏིཡསངྒྷབྷེདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. དུབྦཙསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༢༤. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུབྦཙསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨནཱཙཱརཾ ཨཱཙརཏཱིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ ནཱམཱཏི ཝམྦྷནཝཙནམེཏཾ. ཨཧཾ ཁོ ནཱམཱཏི ཨུཀྐཾསཝཙནཾ. ཏུམྷེ ཝདེཡྻནྟི ¶ ‘‘ཨིདཾ ཀརོཐ, ཨིདཾ མཱ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཧཾ ཏུམྷེ ཝཏྟུཾ ¶ ཨརཧཱམཱིཏི དསྶེཏི. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཀཎྚཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཡཱ སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏོཏིཨེཝམཱདིམཏྠཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ’’ཏི ཝཏྭཱ པན ཨཏྟནོ སནྟཀབྷཱཝེ ཡུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻཔུཏྟེན དྷམྨོ ཨབྷིསམིཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻཔུཏྟེན ཙཏུསཙྩདྷམྨོ པཊིཝིདྡྷོ, ཏསྨཱ དྷམྨོཔི ཨམྷཱཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སངྒྷཾ པན ཨཏྟནོ ཝེརིཔཀྑེ ཋིཏཾ མཉྙམཱནོ ཨམྷཱཀཾ སངྒྷོཏི ན ཝདཏི. ཨུཔམཾ པན ཝཏྭཱ སངྒྷཾ ཨཔསཱདེཏུཀཱམོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏིཎཀཊྛཔཎྞསཊནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ པཏིཏཾ ཏིཎཀཊྛཔཎྞཾ. ཨཐ ཝཱ ཏིཎཉྩ ནིསྶཱརཀཾ ལཧུཀཾ ཀཊྛཉྩ ཏིཎཀཊྛཾ. པཎྞསཊནྟི པུརཱཎཔཎྞཾ. ཨུསྶཱརེཡྻཱཏི རཱསིཾ ཀརེཡྻ.

པབྦཏེཡྻཱཏི པབྦཏཔྤབྷཝཱ, སཱ ཧི སཱིགྷསོཏཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམེཝ གཎྷཱཏི. སངྑསེཝཱལཔཎཀནྟི ཨེཏྠ སངྑོཏི དཱིགྷམཱུལཀོ པཎྞསེཝཱལོ ཝུཙྩཏི. སེཝཱལོཏི ནཱིལསེཝཱལོ, ཨཝསེསོ ཨུདཀཔཔྤཊཀཏིལབཱིཛཀཱདི སབྦོཔི པཎཀོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཀཏོ ཨུསྶཱརིཏཱཏི ཨེཀཊྛཱནེ ཀེནཱཔི སམྤིཎྜིཏཱ རཱསཱིཀཏཱཏི དསྶེཏི.

༤༢༥-༦. དུབྦཙཛཱཏིཀོཏི དུབྦཙསབྷཱཝོ ཝཏྟུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེཔིསྶ ¶ དུབྦཙོཏི དུཀྑེན ཀིཙྪེན ཝདིཏབྦོ, ན སཀྐཱ སུཁེན ཝཏྟུནྟི ཨཏྠོ. དོཝཙསྶཀརཎེཧཱིཏི དུབྦཙབྷཱཝཀརཎཱིཡེཧི, ཡེ དྷམྨཱ དུབྦཙཾ པུགྒལཾ ཀརོནྟི, ཏེཧི སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེ པན ‘‘ཀཏམེ ཙ, ཨཱཝུསོ, དོཝཙསྶཀརཎཱ དྷམྨཱ? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ པཱཔིཙྪོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུམཱནསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༡༨༡) ཨཱགཏཱ པཱཔིཙྪཏཱ, ཨཏྟུཀྐཾསཀཔརཝམྦྷཀཏཱ, ཀོདྷནཏཱ, ཀོདྷཧེཏུ ཨུཔནཱཧིཏཱ, ཀོདྷཧེཏུཨབྷིསངྒིཏཱ, ཀོདྷཧེཏུཀོདྷསཱམནྟཝཱཙཱནིཙྪཱརཎཏཱ, ཙོདཀཾ པཊིཔྥརཎཏཱ, ཙོདཀཾ ཨཔསཱདནཏཱ, ཙོདཀསྶ པཙྩཱརོཔནཏཱ, ཨཉྙེན ཨཉྙཾཔཊིཙརཎཏཱ ¶ , ཨཔདཱནེན ན སམྤཱཡནཏཱ, མཀྑིཔལཱ༹སིཏཱ, ཨིསྶུཀཱིམཙྪརིཏཱ, སཋམཱཡཱཝིཏཱ, ཐདྡྷཱཏིམཱནིཏཱ, སནྡིཊྛིཔརཱམཱསིཨཱདྷཱནགྒཧིདུཔྤཊིནིསྶགྒིཏཱཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨོཝཱདཾ ¶ ནཀྑམཏི ན སཧཏཱིཏི ཨཀྑམོ. ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཨཔྤཊིཔཛྫནཏོ པདཀྑིཎེན ཨནུསཱསནིཾ ན གཎྷཱཏཱིཏི ཨཔྤདཀྑིཎགྒཱཧཱི ཨནུསཱསནིཾ.

ཨུདྡེསཔརིཡཱཔནྣེསཱུཏི ཨུདྡེསེ པརིཡཱཔནྣེསུ ཨནྟོགདྷེསུ. ‘‘ཡསྶ སིཡཱ ཨཱཔཏྟི, སོ ཨཱཝིཀརེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ སངྒཧིཏཏྟཱ ཨནྟོ པཱཏིམོཀྑསྶ ཝཏྟམཱནེསཱུཏི ཨཏྠོ. སཧདྷམྨིཀཾ ཝུཙྩམཱནོཏི སཧདྷམྨིཀེན ཝུཙྩམཱནོ ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, པཉྩཧི སཧདྷམྨིཀེཧི སིཀྑིཏབྦཏྟཱ ཏེསཾ ཝཱ སནྟཀཏྟཱ སཧདྷམྨིཀནྟི ལདྡྷནཱམེན བུདྡྷཔཉྙཏྟེན སིཀྑཱཔདེན ཝུཙྩམཱནོཏི ཨཏྠོ.

ཝིརམཐཱཡསྨནྟོ མམ ཝཙནཱཡཱཏི ཡེན ཝཙནེན མཾ ཝདཐ, ཏཏོ མམ ཝཙནཏོ ཝིརམཐ. མཱ མཾ ཏཾ ཝཙནཾ ཝདཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཝདཏུ སཧདྷམྨེནཱཏི སཧདྷམྨིཀེན སིཀྑཱཔདེན སཧདྷམྨེན ཝཱ ཨཉྙེནཔི པཱསཱདིཀབྷཱཝསཾཝཏྟནིཀེན ཝཙནེན ཝདཏུ. ཡདིདནྟི ཝུཌྜྷིཀཱརཎནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེན ‘‘ཡཾ ཨིདཾ ཨཉྙམཉྙསྶ ཧིཏཝཙནཾ ཨཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཔནཉྩ ཏེན ཨཉྙམཉྙཝཙནེན ཨཉྙམཉྙཝུཊྛཱཔནེན ཙ སཾཝཌྜྷཱ པརིསཱ’’ཏི ཨེཝཾ པརིསཱཡ ཝུཌྜྷིཀཱརཎཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནི པཋམསངྒྷབྷེདསདིསཱནེཝཱཏི.

དུབྦཙསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. ཀུལདཱུསཀསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༣༡. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཀུལདཱུསཀསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ ནཱམཱཏི ཨསྶཛི ཙེཝ པུནབྦསུཀོ ཙ. ཀཱིཊཱགིརིསྨིནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ཛནཔདེ. ཨཱཝཱསིཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱཝཱསོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཱཝཱསིཀཱ. ‘‘ཨཱཝཱསོ’’ཏི ཝིཧཱརོ ཝུཙྩཏི. སོ ཡེསཾ ཨཱཡཏྟོ ནཝཀམྨཀརཎཔུརཱཎཔཊིསངྑརཎཱདིབྷཱརཧཱརཏཱཡ, ཏེ ཨཱཝཱསིཀཱ. ཡེ པན ཀེཝལཾ ཝིཧཱརེ ཝསནྟི, ཏེ ནེཝཱསིཀཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེ ཨཱཝཱསིཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨལཛྫིནོ པཱཔབྷིཀྑཱུཏི ¶ ནིལླཛྫཱ ལཱམཀབྷིཀྑཱུ, ཏེ ཧི ཚབྦགྒིཡཱནཾ ཛེཊྛཀཚབྦགྒིཡཱ.

སཱཝཏྠིཡཾ ¶ ཀིར ཚ ཛནཱ སཧཱཡཀཱ ‘‘ཀསིཀམྨཱདཱིནི དུཀྐརཱནི, ཧནྡ མཡཾ སམྨཱ པབྦཛཱམ! པབྦཛནྟེཧི ཙ ཨུཔྤནྣེ ཀིཙྩེ ནིཏྠརཎཀཊྛཱནེ པབྦཛིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སམྨནྟཡིཏྭཱ དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཏེ པཉྩཝསྶཱ ཧུཏྭཱ མཱཏིཀཾ པགུཎཾ ཀཏྭཱ མནྟཡིཾསུ ‘‘ཛནཔདོ ནཱམ ཀདཱཙི སུབྷིཀྑོ ཧོཏི ཀདཱཙི དུབྦྷིཀྑོ, མཡཾ མཱ ཨེཀཊྛཱནེ ཝསིམྷ, ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཝསཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ པཎྜུཀལོཧིཏཀེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, སཱཝཏྠི ནཱམ སཏྟཔཉྙཱསཱཡ ཀུལསཏསཧསྶེཧི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཱ, ཨསཱིཏིགཱམསཧསྶཔཊིམཎྜིཏཱནཾ ཏིཡོཛནསཏིཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཀཱསིཀོསལརཊྛཱནཾ ཨཱཡམུཁབྷཱུཏཱ, ཏཏྲ ཏུམྷེ དྷུརཊྛཱནེཡེཝ པརིཝེཎཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཨམྦཔནསནཱལི༹ཀེརཱདཱིནི རོཔེཏྭཱ པུཔྥེཧི ཙ ཕལེཧི ཙ ཀུལཱནི སངྒཎྷནྟཱ ཀུལདཱརཀེ པབྦཱཛེཏྭཱ པརིསཾ ཝཌྜྷེཐཱ’’ཏི.

མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, རཱཛགཧཾ ནཱམ ཨཊྛཱརསཧི མནུསྶཀོཊཱིཧི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཾ ཨསཱིཏིགཱམསཧསྶཔཊིམཎྜིཏཱནཾ ཏིཡོཛནསཏིཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཨངྒམགདྷརཊྛཱནཾ ཨཱཡམུཁབྷཱུཏཾ, ཏཏྲ ཏུམྷེ དྷུརཊྛཱནེཡེཝ…པེ… པརིསཾ ཝཌྜྷེཐཱ’’ཏི.

ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀཱིཊཱགིརི ནཱམ དྭཱིཧི མེགྷེཧི ཨནུགྒཧིཏོ ཏཱིཎི སསྶཱནི པསཝནྟི, ཏཏྲ ཏུམྷེ དྷུརཊྛཱནེཡེཝ པརིཝེཎཱནི ཀཱརེཏྭཱ…པེ… པརིསཾ ཝཌྜྷེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཏེསུ ཨེཀམེཀསྶ པཀྑསྶ པཉྩ པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི པརིཝཱརཱ, ཨེཝཾ སམདྷིཀཾ དིཡཌྜྷབྷིཀྑུསཧསྶཾ ཧོཏི. ཏཏྲ པཎྜུཀལོཧིཏཀཱ སཔརིཝཱརཱ སཱིལཝནྟོཝ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཛནཔདཙཱརིཀམྤི ཙརནྟི, ཏེ ཨཀཏཝཏྠུཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཾ པན ན མདྡནྟི, ཨིཏརེ སབྦེ ཨལཛྫིནོ ཨཀཏཝཏྠུཉྩ ཨུཔྤཱདེནྟི, པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཉྩ མདྡནྟི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨལཛྫིནོ པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི.

ཨེཝརཱུཔནྟི ¶ ¶ ཨེཝཾཛཱཏིཀཾ. ཨནཱཙཱརཾ ཨཱཙརནྟཱིཏི ཨནཱཙརིཏབྦཾ ཨཱཙརནྟི, ཨཀཱཏབྦཾ ཀརོནྟི. མཱལཱཝཙྪནྟི ཏརུཎཔུཔྥརུཀྑཾ, ཏརུཎཀཱ ཧི པུཔྥརུཀྑཱཔི པུཔྥགཙྪཱཔི མཱལཱཝཙྪཱ ཏྭེཝ ཝུཙྩནྟི, ཏེ ཙ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ མཱལཱཝཙྪཾ སཡམྤི རོཔེནྟི, ཨཉྙེནཔི རོཔཱཔེནྟི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘མཱལཱཝཙྪཾ རོཔེནྟིཔི རོཔཱཔེནྟིཔཱི’’ཏི. སིཉྩནྟཱིཏི སཡམེཝ ཨུདཀེན སིཉྩནྟི. སིཉྩཱཔེནྟཱིཏི ཨཉྙེནཔི སིཉྩཱཔེནྟི.

ཨེཏྠ ¶ པན ཨཀཔྤིཡཝོཧཱརོ ཀཔྤིཡཝོཧཱརོ པརིཡཱཡོ ཨོབྷཱསོ ནིམིཏྟཀམྨནྟི ཨིམཱནི པཉྩ ཛཱནིཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཨཀཔྤིཡཝོཧཱརོ ནཱམ ཨལླཧརིཏཱནཾ ཀོཊྚནཾ ཀོཊྚཱཔནཾ, ཨཱཝཱཊསྶ ཁཎནཾ ཁཎཱཔནཾ, མཱལཱཝཙྪསྶ རོཔནཾ རོཔཱཔནཾ, ཨཱལི༹ཡཱ བནྡྷནཾ བནྡྷཱཔནཾ, ཨུདཀསྶ སེཙནཾ སེཙཱཔནཾ, མཱཏིཀཱཡ སམྨུཁཀརཎཾ ཀཔྤིཡཨུདཀསིཉྩནཾ ཧཏྠམུཁཔཱདདྷོཝནནྷཱནོདཀསིཉྩནནྟི. ཀཔྤིཡཝོཧཱརོ ནཱམ ‘‘ཨིམཾ རུཀྑཾ ཛཱན, ཨིམཾ ཨཱཝཱཊཾ ཛཱན, ཨིམཾ མཱལཱཝཙྪཾ ཛཱན, ཨེཏྠ ཨུདཀཾ ཛཱནཱ’’ཏི ཝཙནཾ སུཀྑམཱཏིཀཱཡ ཨུཛུཀརཎཉྩ. པརིཡཱཡོ ནཱམ ‘‘པཎྜིཏེན ནཱམ མཱལཱཝཙྪཱདཡོ རོཔཱཔེཏབྦཱ ནཙིརསྶེཝ ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ. ཨོབྷཱསོ ནཱམ ཀུདཱལཁཎིཏྟཱདཱིནི ཙ མཱལཱཝཙྪེ ཙ གཧེཏྭཱ ཋཱནཾ, ཨེཝཾ ཋིཏཉྷི སཱམཎེརཱདཡོ དིསྭཱ ཐེརོ ཀཱརཱཔེཏུཀཱམོཏི གནྟྭཱ ཀརོནྟི. ནིམིཏྟཀམྨཾ ནཱམ ཀུདཱལ-ཁཎིཏྟི-ཝཱསི-ཕརསུ-ཨུདཀབྷཱཛནཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ སམཱིཔེ ཋཔནཾ.

ཨིམཱནི པཉྩཔི ཀུལསངྒཧཏྠཱཡ རོཔནེ ན ཝཊྚནྟི, ཕལཔརིབྷོགཏྠཱཡ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཝོཧཱརདྭཡམེཝ ན ཝཊྚཏི, ཨིཏརཏྟཡཾ ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཀཔྤིཡཝོཧཱརོཔི ཝཊྚཏི. ཡཉྩ ཨཏྟནོ པརིབྷོགཏྠཱཡ ཝཊྚཏི, ཏཾ ཨཉྙཔུགྒལསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡཔི ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨཱརཱམཏྠཱཡ པན ཝནཏྠཱཡཙ ཚཱཡཏྠཱཡ ཙ ཨཀཔྤིཡཝོཧཱརམཏྟམེཝ ན ཙ ཝཊྚཏི, སེསཾ ཝཊྚཏི, ན ཀེཝལཉྩ སེསཾ ཡཾཀིཉྩི མཱཏིཀམྤི ཨུཛུཾ ཀཱཏུཾ ཀཔྤིཡཨུདཀཾ སིཉྩིཏུཾ ནྷཱནཀོཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཧཏྠཔཱདམུཁདྷོཝནུདཀཱནི ¶ ཙ ཏཏྠ ཚཌྜེཏུམྤི ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ཀུརུནྡིཡཉྩ ‘‘ཀཔྤིཡཔཐཝིཡཾ སཡཾ རོཔེཏུམྤི ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཱརཱམཱདིཨཏྠཱཡ པན རོཔིཏསྶ ཝཱ རོཔཱཔིཏསྶ ཝཱ ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུམྤི ཝཊྚཏི.

ཨོཙིནནཨོཙིནཱཔནེ པཀཏིཡཱཔི པཱཙིཏྟིཡཾ. ཀུལདཱུསནཏྠཱཡ པན པཱཙིཏྟིཡཉྩེཝ དུཀྐཊཉྩ. གནྠནཱདཱིསུ ཙ ཨུརཙྪདཔརིཡོསཱནེསུ ཀུལདཱུསནཏྠཱཡ ཨཉྙཏྠཱཡ ཝཱ ཀརོནྟསྶ དུཀྐཊམེཝ ¶ . ཀསྨཱ? ཨནཱཙཱརཏྟཱ, ‘‘པཱཔསམཱཙཱརོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔཱཔསམཱཙཱརཏྟཱ ཙ. ཨཱརཱམཱདིཨཏྠཱཡ རུཀྑརོཔནེ ཝིཡ ཝཏྠུཔཱུཛནཏྠཱཡ ཀསྨཱ ན ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཙེ? ཨནཱཔཏྟིཡེཝ. ཡཐཱ ཧི ཏཏྠ ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན པརིཡཱཡཱདཱིཧི ཙ ཨནཱཔཏྟི ཏཐཱ ཝཏྠུཔཱུཛཏྠཱཡཔི ཨནཱཔཏྟིཡེཝ.

ནནུ ¶ ཙ ཏཏྠ ‘‘ཀཔྤིཡཔཐཝིཡཾ སཡཾ རོཔེཏུམྤི ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཝུཏྟཾ, ན པན མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ. ཨཐཱཔི མཉྙེཡྻཱསི ཨིཏརཱསུ ཝུཏྟམྤི པམཱཎཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཉྩ ཀཔྤིཡཨུདཀསེཙནཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཀཐནྟི? ཏམྤི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཏྲ ཧི ཨཝིསེསེན ‘‘རུཀྑཾ རོཔེནྟིཔི རོཔཱཔེནྟིཔི, སིཉྩནྟིཔི སིཉྩཱཔེནྟིཔཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘མཱལཱཝཙྪ’’ནྟི ཝདནྟོ ཉཱཔེཏི ‘‘ཀུལསངྒཧཏྠཱཡ པུཔྥཕལཱུཔགམེཝ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨཉྙཏྲ པན པརིཡཱཡོ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཏཏྠ པརིཡཱཡཾ, ཨིདྷ ཙ པརིཡཱཡཱབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཝུཏྟམེཝ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘བུདྡྷེན དྷམྨོ ཝིནཡོ ཙ ཝུཏྟོ;

ཡོ ཏསྶ པུཏྟེཧི ཏཐེཝ ཉཱཏོ;

སོ ཡེཧི ཏེསཾ མཏིམཙྩཛནྟཱ;

ཡསྨཱ པུརེ ཨཊྛཀཐཱ ཨཀཾསུ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ;

ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱན པམཱདལེཁཾ;

སབྦམྤི སིཀྑཱསུ སགཱརཝཱནཾ;

ཡསྨཱ པམཱཎཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱན’’ནྟི.

སབྦཾ ¶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ སིཡཱ ཡདི ཝཏྠུཔཱུཛནཏྠཱཡཔི གནྠཱནཱདཱིསུ ཨཱཔཏྟི, ཧརཎཱདཱིསུ ཀསྨཱ ཨནཱཔཏྟཱིཏི? ཀུལིཏྠཱིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཧརཎཏོ ཧརཎཱདྷིཀཱརེ ཧི ཝིསེསེཏྭཱ ཏེ ཀུལིཏྠཱིནནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཧརནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཏཏྠ ཨེཀཏོཝཎྚིཀནྟི པུཔྥཱནཾ ཝཎྚེ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ཀཏམཱལཾ. ཨུབྷཏོཝཎྚིཀནྟི ཨུབྷོཧི པསྶེཧི པུཔྥཝཎྚེ ཀཏྭཱ ཀཏམཱལཾ. མཉྫརིཀནྟིཨཱདཱིསུ པན མཉྫརཱི ཝིཡ ཀཏཱ པུཔྥཝིཀཏི མཉྫརིཀཱཏི ཝུཙྩཏི. ཝིདྷཱུཏིཀཱཏི སཱུཙིཡཱ ཝཱ སལཱཀཱཡ ཝཱ སིནྡུཝཱརཔུཔྥཱདཱིནི ¶ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཏཱ. ཝཊཾསཀོཏི ཝཏཾསཀོ. ཨཱཝེལཱ༹ཏི ཀཎྞིཀཱ. ཨུརཙྪདོཏི ཧཱརསདིསཾ ཨུརེ ཋཔནཀཔུཔྥདཱམཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པན ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཝིཏྠཱརེན ཨཱཔཏྟིཝིནིཙྪཡོ. ཀུལདཱུསནཏྠཱཡ ཨཀཔྤིཡཔཐཝིཡཾ མཱལཱཝཙྪཾ རོཔེནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡཉྩེཝ དུཀྐཊཉྩ, ཏཐཱ ཨཀཔྤིཡཝོཧཱརེན རོཔཱཔེནྟསྶ. ཀཔྤིཡཔཐཝིཡཾ རོཔནེཔི ¶ རོཔཱཔནེཔི དུཀྐཊམེཝ. ཨུབྷཡཏྠཱཔི སཀིཾ ཨཱཎཏྟིཡཱ བཧུནྣམྤི རོཔནེ ཨེཀམེཝ སཔཱཙིཏྟིཡདུཀྐཊཾ ཝཱ སུདྡྷདུཀྐཊཾ ཝཱ ཧོཏི. པརིབྷོགཏྠཱཡ ཧི ཀཔྤིཡབྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཨཀཔྤིཡབྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན རོཔཱཔནེ ཨནཱཔཏྟི. ཨཱརཱམཱདིཨཏྠཱཡཔི ཨཀཔྤིཡཔཐཝིཡཾ རོཔེནྟསྶ ཝཱ ཨཀཔྤིཡཝཙནེན རོཔཱཔེནྟསྶ ཝཱ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཡཾ པན ནཡོ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ན སུཊྛུ ཝིབྷཏྟོ, མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝིབྷཏྟོཏི.

སིཉྩནསིཉྩཱཔནེ པན ཨཀཔྤིཡཨུདཀེན སབྦཏྠ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཀུལདཱུསནཔརིབྷོགཏྠཱཡ དུཀྐཊམྤི. ཀཔྤིཡེན ཏེསཾཡེཝ དྭིནྣམཏྠཱཡ དུཀྐཊཾ. པརིབྷོགཏྠཱཡ ཙེཏྠ ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན སིཉྩཱཔནེ ཨནཱཔཏྟི. ཨཱཔཏྟིཊྛཱནེ པན དྷཱརཱཝཙྪེདཝསེན པཡོགབཧུལཏཱཡ ཨཱཔཏྟིབཧུལཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀུལདཱུསནཏྠཱཡ ཨོཙིནནེ པུཔྥགཎནཱཡ དུཀྐཊཔཱཙིཏྟིཡཱནི ཨཉྙཏྠ པཱཙིཏྟིཡཱནེཝ. བཧཱུནི པན པུཔྥཱནི ཨེཀཔཡོགེན ཨོཙིནནྟོ པཡོགཝསེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨོཙིནཱཔནེ ཀུལདཱུསནཏྠཱཡ ¶ སཀིཾ ཨཱཎཏྟོ བཧུམྤི ཨོཙིནཏི, ཨེཀམེཝ སཔཱཙིཏྟིཡདུཀྐཊཾ, ཨཉྙཏྲ པཱཙིཏྟིཡམེཝ.

གནྠནཱདཱིསུ སབྦཱཔི ཚ པུཔྥཝིཀཏིཡོ ཝེདིཏབྦཱ – གནྠིམཾ, གོཔྥིམཾ, ཝེདྷིམཾ, ཝེཋིམཾ, པཱུརིམཾ, ཝཱཡིམནྟི. ཏཏྠ ‘‘གནྠིམཾ’’ ནཱམ སདཎྜཀེསུ ཝཱ ཨུཔྤལཔདུམཱདཱིསུ ཨཉྙེསུ ཝཱ དཱིགྷཝཎྚེསུ པུཔྥེསུ དཊྛབྦཾ. དཎྜཀེན དཎྜཀཾ ཝཎྚེན ཝཱ ཝཎྚཾ གནྠེཏྭཱ ཀཏམེཝ ཧི གནྠིམཾ. ཏཾ བྷིཀྑུསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནིཡཱ ཝཱ ཀཱཏུམྤི ཨཀཔྤིཡཝཙནེན ཀཱརཱཔེཏུམྤི ན ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ ཛཱན, ཨེཝཾ ཀཏེ སོབྷེཡྻ, ཡཐཱ ཨེཏཱནི པུཔྥཱནི ན ཝིཀིརིཡནྟི ཏཐཱ ཀརོཧཱིཏིཨཱདིནཱ པན ཀཔྤིཡཝཙནེན ཀཱརེཏུཾ ཝཊྚཏི.

‘‘གོཔྥིམཾ’’ ནཱམ སུཏྟེན ཝཱ ཝཱཀཱདཱིཧི ཝཱ ཝསྶིཀཔུཔྥཱདཱིནཾ ཨེཀཏོཝཎྚིཀཨུབྷཏོཝཎྚིཀམཱལཱཝསེན གོཔྥནཾ, ཝཱཀཾ ཝཱ རཛྫུཾ ཝཱ དིགུཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཨཝཎྚཀཱནི ¶ ནཱིཔཔུཔྥཱདཱིནི པཝེསེཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ བནྡྷནྟི, ཨེཏམྤི གོཔྥིམམེཝ. སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ན ཝཊྚཏི.

‘‘ཝེདྷིམཾ’’ ནཱམ སཝཎྚཀཱནི ཝསྶིཀཔུཔྥཱདཱིནི ཝཎྚེསུ, ཨཝཎྚཀཱནི ཝཱ ཝཀུལཔུཔྥཱདཱིནི ཨནྟོཚིདྡེ སཱུཙིཏཱལཧཱིརཱདཱིཧི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཱཝུནནྟི, ཨེཏཾ ཝེདྷིམཾ ནཱམ, ཏམྤི པུརིམནཡེནེཝ ན ཝཊྚཏི. ཀེཙི པན ཀདལིཀྑནྡྷམྷི ཀཎྚཀེ ཝཱ ¶ ཏཱལཧཱིརཱདཱིནི ཝཱ པཝེསེཏྭཱ ཏཏྠ པུཔྥཱནི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋཔེནྟི, ཀེཙི ཀཎྚཀསཱཁཱསུ, ཀེཙི པུཔྥཙྪཏྟཔུཔྥཀཱུཊཱགཱརཀརཎཏྠཾ ཚཏྟེ ཙ བྷིཏྟིཡཉྩ པཝེསེཏྭཱ ཋཔིཏཀཎྚཀེསུ, ཀེཙི དྷམྨཱསནཝིཏཱནེ བདྡྷཀཎྚཀེསུ, ཀེཙི ཀཎིཀཱརཔུཔྥཱདཱིནི སལཱཀཱཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཚཏྟཱདྷིཚཏྟཾ ཝིཡ ཙ ཀརོནྟི, ཏཾ ཨཏིཨོལཱ༹རིཀམེཝ ¶ . པུཔྥཝིཛ྄ཛྷནཏྠཾ པན དྷམྨཱསནཝིཏཱནེ ཀཎྚཀམྤི བནྡྷིཏུཾ ཀཎྚཀཱདཱིཧི ཝཱ ཨེཀཔུཔྥམྤི ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ པུཔྥེཡེཝ ཝཱ པུཔྥཾ པཝེསེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཛཱལཝིཏཱནཝེདིཀ-ནཱགདནྟཀ པུཔྥཔཊིཙྪཀཏཱལཔཎྞགུལ༹ཀཱདཱིནཾ པན ཚིདྡེསུ ཨསོཀཔིཎྜིཡཱ ཝཱ ཨནྟརེསུ པུཔྥཱནི པཝེསེཏུཾ ན དོསོ. ཨེཏཾ ཝེདྷིམཾ ནཱམ ན ཧོཏི. དྷམྨརཛྫུཡམྤི ཨེསེཝ ནཡོ.

‘‘ཝེཋིམཾ’’ ནཱམ པུཔྥདཱམཔུཔྥཧཏྠཀེསུ དཊྛབྦཾ. ཀེཙི ཧི མཏྠཀདཱམཾ ཀརོནྟཱ ཧེཊྛཱ གྷཊཀཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ པུཔྥེཧི ཝེཋེནྟི, ཀེཙི ཨཊྛཊྛ ཝཱ དས དས ཝཱ ཨུཔྤལཔུཔྥཱདཱིནི སུཏྟེན ཝཱ ཝཱཀེན ཝཱ དཎྜཀེསུ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཔྤལཧཏྠཀེ ཝཱ པདུམཧཏྠཀེ ཝཱ ཀརོནྟི, ཏཾ སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ན ཝཊྚཏི. སཱམཎེརེཧི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཐལེ ཋཔིཏཨུཔྤལཱདཱིནི ཀཱསཱཝེན བྷཎྜིཀམྤི བནྡྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཏེསཾཡེཝ པན ཝཱཀེན ཝཱ དཎྜཀེན ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཨཾསབྷཎྜིཀཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཾསབྷཎྜིཀཱ ནཱམ ཁནྡྷེ ཋཔིཏཀཱསཱཝསྶ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨཱཧརིཏྭཱ བྷཎྜིཀཾ ཀཏྭཱ ཏསྨིཾ པསིབྦཀེ ཝིཡ པུཔྥཱནི པཀྑིཔནྟི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཾསབྷཎྜིཀཱ, ཨེཏཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. དཎྜཀེཧི པདུམིནིཔཎྞཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུཔྤལཱདཱིནི པཎྞེན ཝེཋེཏྭཱ གཎྷནྟི, ཏཏྲཱཔི པུཔྥཱནཾ ཨུཔརི པདུམིནིཔཎྞམེཝ བནྡྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཧེཊྛཱ དཎྜཀཾ པན བནྡྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི.

‘‘པཱུརིམཾ’’ ནཱམ མཱལཱགུཎེ ཙ པུཔྥཔཊེ ཙ དཊྛབྦཾ. ཡོ ཧི མཱལཱགུཎེན ཙེཏིཡཾ ཝཱ བོདྷིཾ ཝཱ ཝེདིཀཾ ཝཱ པརིཀྑིཔནྟོ པུན ཨཱནེཏྭཱ པཱུརིམཋཱནཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱཔི པཱུརིམཾ ནཱམ ཧོཏི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ པརིཀྑིཔནྟསྶ, ནཱགདནྟ-ཀནྟརེཧི པཝེསེཏྭཱ ཧརནྟོ ཨོལམྦཀཾ ཀཏྭཱ པུན ནཱགདནྟཀཾ པརིཀྑིཔཏི, ཨེཏམྤི པཱུརིམཾ ནཱམ. ནཱགདནྟཀེ པན པུཔྥཝལཡཾ པཝེསེཏུཾ ཝཊྚཏི. མཱལཱགུཎེཧི པུཔྥཔཊཾ ཀརོནྟི. ཏཏྲཱཔི ཨེཀམེཝ མཱལཱགུཎཾ ¶ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི. པུན པཙྩཱཧརཏོ པཱུརིམམེཝ ཧོཏི, ཏཾ སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ན ཝཊྚཏི. མཱལཱགུཎེཧི པན བཧཱུཧིཔི ཀཏཾ པུཔྥདཱམཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱསནམཏྠཀཱདཱིསུ ¶ བནྡྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཏིདཱིགྷཾ པན མཱལཱགུཎཾ ¶ ཨེཀཝཱརཾ ཧརིཏྭཱ ཝཱ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱ པུན ཨཉྙསྶ བྷིཀྑུནོ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏེནཱཔི ཏཐེཝ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི.

‘‘ཝཱཡིམཾ’’ ནཱམ པུཔྥཛཱལཔུཔྥཔཊཔུཔྥརཱུཔེསུ དཊྛབྦཾ. ཙེཏིཡེསུ པུཔྥཛཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨེཀམེཀམྷི ཛཱལཙྪིདྡེ དུཀྐཊཾ. བྷིཏྟིཙྪཏྟབོདྷིཏྠམྦྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པུཔྥཔཊཾ པན པརེཧི པཱུརིཏམྤི ཝཱཡིཏུཾ ན ལབྦྷཏི. གོཔྥིམཔུཔྥེཧེཝ ཧཏྠིཨསྶཱདིརཱུཔཀཱནི ཀརོནྟི, ཏཱནིཔི ཝཱཡིམཊྛཱནེ ཏིཊྛནྟི. པུརིམནཡེནེཝ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཉྙེཧི ཀཏཔརིཙྪེདེ པན པུཔྥཱནི ཋཔེནྟེན ཧཏྠིཨསྶཱདིརཱུཔཀམྤི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ཀལམྦཀེན ཨཌྜྷཙནྡཀེན ཙ སདྡྷིཾ ཨཊྛཔུཔྥཝིཀཏིཡོ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཀལམྦཀོཏི ཨཌྜྷཙནྡཀནྟརེ གྷཊིཀདཱམཨོལམྦཀོ ཝུཏྟོ. ‘‘ཨཌྜྷཙནྡཀོ’’ཏི ཨཌྜྷཙནྡཱཀཱརེན མཱལཱགུཎཔརིཀྑེཔོ. ཏདུབྷཡམྤི པཱུརིམེཡེཝ པཝིཊྛཾ. ཀུརུནྡིཡཾ པན ‘‘དྭེ ཏཡོ མཱལཱགུཎེ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ པུཔྥདཱམཀརཎམྤི ཝཱཡིམཾཡེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏམྤི ཨིདྷ པཱུརིམཊྛཱནེཡེཝ པཝིཊྛཾ, ན ཀེཝལཉྩ པུཔྥགུལ༹དཱམམེཝ པིཊྛམཡདཱམམྤི གེཎྜུཀཔུཔྥདཱམམྤི ཀུརུནྡིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཁརཔཏྟདཱམམྤི སིཀྑཱཔདསྶ སཱདྷཱརཎཏྟཱ བྷིཀྑཱུནམྤི བྷིཀྑུནཱིནམྤི ནེཝ ཀཱཏུཾ ན ཀཱརཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. པཱུཛཱནིམིཏྟཾ པན ཀཔྤིཡཝཙནཾ སབྦཏྠ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. པརིཡཱཡཨོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨཱནི ཝཊྚནྟིཡེཝ.

ཏུཝཊྚེནྟཱིཏི ནིཔཛྫནྟི. ལཱསེནྟཱིཏི པཱིཏིཡཱ ཨུཔྤིལཝམཱནཱ ཝིཡ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ལཱསིཡནཱཊཀཾ ནཱཊེནྟི, རེཙཀཾ དེནྟི. ནཙྩནྟིཡཱཔི ནཙྩནྟཱིཏི ཡདཱ ནཱཊཀིཏྠཱི ནཙྩཏི, ཏདཱ ཏེཔི ཏསྶཱ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ གཙྪནྟཱ ནཙྩནྟི. ནཙྩནྟིཡཱཔི གཱཡནྟཱིཏི ཡདཱ སཱ ནཙྩཏི, ཏདཱ ནཙྩཱནུརཱུཔཾ གཱཡནྟི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཊྛཔདེཔི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཨཊྛཔདཕལཀེ ཛཱུཏཾ ཀཱིལ༹ནྟི. ཏཐཱ དསཔདེ, ཨཱཀཱསེཔཱིཏི ཨཊྛཔདདསཔདེསུ ¶ ཝིཡ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཀཱིལ༹ནྟི. པརིཧཱརཔཐེཔཱིཏི བྷཱུམིཡཾ ནཱནཱཔཐམཎྜལཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ པརིཧརིཏབྦཔཐཾ པརིཧརནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. སནྟིཀཱཡཔི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི སནྟིཀཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟི, ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཋཔིཏཱ སཱརིཡོ ཝཱ པཱསཱཎསཀྑརཱཡོ ཝཱ ཨཙཱལེནྟཱ ནཁེནེཝ ཨཔནེནྟི ཙ ཨུཔནེནྟི ཙ, སཙེ ཏཏྠ ཀཱཙི ཙལཏི, པརཱཛཡོ ཧོཏི. ཁལིཀཱཡཱཏི ཛཱུཏཕལཀེ པཱསཀཀཱིལཱ༹ཡ ཀཱིལ༹ནྟི. གྷཊིཀཱཡཱཏི གྷཊིཀཱ ཝུཙྩཏི དཎྜཀཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. དཱིགྷདཎྜཀེན རསྶདཎྜཀཾ པཧརནྟཱ ཝིཙརནྟི.

སལཱཀཧཏྠེནཱཏི ¶ ¶ ལཱཁཱཡ ཝཱ མཉྫཊྛིཡཱ ཝཱ པིཊྛཨུདཀེ ཝཱ སལཱཀཧཏྠཾ ཏེམེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཧོཏཱུ’’ཏི བྷཱུམིཡཾ ཝཱ བྷིཏྟིཡཾ ཝཱ ཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠིཨསྶཱདཱིརཱུཔཱནི དསྶེནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. ཨཀྑེནཱཏི གུལེ༹ན. པངྒཙཱིརེནཱཏི པངྒཙཱིརཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹ཀཱ, ཏཾ དྷམནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. ཝངྐཀེནཱཏི གཱམདཱརཀཱནཾ ཀཱིལ༹ནཀེན ཁུདྡཀནངྒལེན. མོཀྑཙིཀཱཡཱཏི མོཀྑཙིཀཱ ཝུཙྩཏི སམྤརིཝཏྟཀཀཱིལཱ༹, ཨཱཀཱསེ ཝཱ དཎྜཾ གཧེཏྭཱ, བྷཱུམིཡཾ ཝཱ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཧེཊྛུཔརིཡབྷཱཝེན པརིཝཏྟནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཙིངྒུལཀེནཱཏི ཙིངྒུལཀཾ ཝུཙྩཏི ཏཱལཔཎྞཱདཱིཧི ཀཏཾ ཝཱཏཔྤཧཱརེན པརིབྦྷམནཙཀྐཾ, ཏེན ཀཱིལ༹ནྟི. པཏྟཱལ༹ྷཀེནཱཏི པཏྟཱལ༹ྷཀཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹, ཏཱཡ ཝཱལིཀཱདཱིནི མིནནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. རཐཀེནཱཏི ཁུདྡཀརཐེན. དྷནུཀེནཱཏི ཁུདྡཀདྷནུནཱ.

ཨཀྑརིཀཱཡཱཏི ཨཀྑརིཀཱ ཝུཙྩཏི ཨཱཀཱསེ ཝཱ པིཊྛིཡཾ ཝཱ ཨཀྑརཛཱནནཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. མནེསིཀཱཡཱཏི མནེསིཀཱ ཝུཙྩཏི མནསཱ ཙིནྟིཏཛཱནནཀཱིལཱ༹, ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི. ཡཐཱཝཛྫེནཱཏི ཡཐཱཝཛྫཾ ཝུཙྩཏི ཀཱཎཀུཎིཀཁཉྫཱདཱིནཾ ཡཾ ཡཾ ཝཛྫཾ ཏཾ ཏཾ པཡོཛེཏྭཱ དསྶནཀཱིལཱ༹ ཏཱཡ ཀཱིལ༹ནྟི, ཝེལམྦྷཀཱ ཝིཡ. ཧཏྠིསྨིམྤི སིཀྑནྟཱིཏི ཧཏྠིནིམིཏྟཾ ཡཾ སིཔྤཾ སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཾ སིཀྑནྟི. ཨེསེཝ ནཡོ ཨསྶཱདཱིསུ. དྷཱཝནྟིཔཱིཏི པརམྨུཁཱ གཙྪནྟཱ དྷཱཝནྟི. ཨཱདྷཱཝནྟིཔཱིཏི ཡཏྟཀཾ དྷཱཝནྟི, ཏཏྟཀམེཝ ¶ ཨབྷིམུཁཱ པུན ཨཱགཙྪནྟཱ ཨཱདྷཱཝནྟི. ནིབྦུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི མལླཡུདྡྷཾ ཀརོནྟི. ནལཱཊིཀམྤི དེནྟཱིཏི ‘‘སཱདྷུ, སཱདྷུ, བྷགིནཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ནལཱཊེ ཨངྒུལིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶཱ ནལཱཊེ ཋཔེནྟི. ཝིཝིདྷམྤི ཨནཱཙཱརཾ ཨཱཙརནྟཱིཏི ཨཉྙམྤི པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཾ མུཁཌིཎྜིམཱདིཝིཝིདྷཾ ཨནཱཙཱརཾ ཨཱཙརནྟི.

༤༣༢. པཱསཱདིཀེནཱཏི པསཱདཱཝཧེན, སཱརུཔྤེན སམཎཱནུཙྪཝིཀེན. ཨབྷིཀྐནྟེནཱཏི གམནེན. པཊིཀྐནྟེནཱཏི ནིཝཏྟནེན. ཨཱལོཀིཏེནཱཏི པུརཏོ དསྶནེན. ཝིལོཀིཏེནཱཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དསྶནེན. སམིཉྫིཏེནཱཏི པབྦསངྐོཙནེན. པསཱརིཏེནཱཏི ཏེསཾཡེཝ པསཱརཎེན. སབྦཏྠ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ, སཏིསམྤཛཉྙེཧི ཨབྷིསངྑཏཏྟཱ པཱསཱདིཀ ཨབྷིཀྐནྟ-པཊིཀྐནྟ-ཨཱལོཀིཏ-ཝིལོཀིཏ-སམིཉྫིཏ-པསཱརིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཧེཊྛཱ-ཁིཏྟཙཀྑུ ¶ . ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོཏི ཏཱཡ པཱསཱདིཀཨབྷིཀྐནྟཱདིཏཱཡ སམྤནྣཨིརིཡཱཔཐོ.

ཀྭཱཡནྟི ཀོ ཨཡཾ. ཨབལབལོ ཝིཡཱཏི ཨབལོ ཀིར བོནྡོ ཝུཙྩཏི, ཨཏིསཡཏྠེ ཙ ཨིདཾ ཨཱམེཌིཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏིབོནྡོ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མནྡམནྡོཏི ཨབྷིཀྐནྟཱདཱིནཾ ཨནུདྡྷཏཏཱཡ ¶ ཨཏིམནྡོ. ཨཏིསཎྷོཏི ཨེཝཾ གུཎམེཝ དོསཏོ དསྶེནྟི. བྷཱཀུཊིཀབྷཱཀུཊིཀོ ཝིཡཱཏི ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱཡ བྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱ སངྐུཊིཏམུཁོ ཀུཔིཏོ ཝིཡ ཝིཙརཏཱིཏི མཉྙམཱནཱ ཝདནྟི. སཎྷཱཏི ནིཔུཎཱ, ‘‘ཨམྨ ཏཱཏ བྷགིནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཱསཀཛནཾ ཡུཏྟཊྛཱནེ ཨུཔནེཏུཾ ཚེཀཱ, ན ཡཐཱ ཨཡཾ; ཨེཝཾ ཨབལབལོ ཝིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཁིལཱཏི སཱཁལྱེན ཡུཏྟཱ. སུཁསམྦྷཱསཱཏི ཨིདཾ པུརིམསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡེསཉྷི སུཁསམྦྷཱསཱ སམྨོདནཱིཡཀཐཱ ནེལཱ ཧོཏི ཀཎྞསུཁཱ, ཏེ སཁིལཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེནཱཧཾསུ – ‘‘སཁིལཱ སུཁསམྦྷཱསཱ’’ཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻཱ ཨུཔཱསཀེ དིསྭཱ མདྷུརཾ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟི, ཏསྨཱ སཁིལཱ སུཁསམྦྷཱསཱ, ན ཡཐཱ ཨཡཾ; ཨེཝཾ མནྡམནྡཱ ཝིཡཱཏི. མིཧིཏཔུབྦངྒམཱཏི མིཧིཏཾ པུབྦངྒམཾ ཨེཏེསཾ ཝཙནསྶཱཏི མིཧིཏཔུབྦངྒམཱ, པཋམཾ སིཏཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཧིསྭཱགཏཝཱདིནོཏི ཨུཔཱསཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཧི སྭཱགཏཾ ¶ ཏཝཱ’’ཏི ཨེཝཾཝཱདིནོ, ན ཡཐཱ ཨཡཾ; ཨེཝཾ སངྐུཊིཏམུཁཏཱཡ བྷཱཀུཊིཀབྷཱཀུཊིཀཱ ཝིཡ ཨེཝཾ མིཧིཏཔུབྦངྒམཱདིཏཱཡ ཨབྷཱཀུཊིཀབྷཱཝཾ ཨཏྠཏོ དསྶེཏྭཱ པུན སརཱུཔེནཔི དསྶེནྟོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨབྷཱཀུཊིཀཱ ཨུཏྟཱནམུཁཱ པུབྦབྷཱསིནོ’’ཏི. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཏིཎྞམྤི ཨཱཀཱརཱནཾ ཨབྷཱཝདསྶནམེཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཨེཏྠ ཧི ‘‘ཨབྷཱཀུཊིཀཱ’’ཏི ཨིམིནཱ བྷཱཀུཊིཀབྷཱཀུཊིཀཱཀཱརསྶ ཨབྷཱཝོ དསྶིཏོ. ‘‘ཨུཏྟཱནམུཁཱ’’ཏི ཨིམིནཱ མནྡམནྡཱཀཱརསྶ, ཡེ ཧི ཙཀྑཱུནི ཨུམྨིལེཏྭཱ ཨཱལོཀནེན ཨུཏྟཱནམུཁཱ ཧོནྟི, ན ཏེ མནྡམནྡཱ. པུབྦབྷཱསིནོཏི ཨིམིནཱ ཨབལབལཱཀཱརསྶ ཨབྷཱཝོ དསྶིཏོ, ཡེ ཧི ཨཱབྷཱསནཀུསལཏཱཡ ‘‘ཨམྨ ཏཱཏཱ’’ཏི པཋམཏརཾ ཨཱབྷཱསནྟི, ན ཏེ ཨབལབལཱཏི.

ཨེཧི, བྷནྟེ, གྷརཾ གམིསྶཱམཱཏི སོ ཀིར ཨུཔཱསཀོ ‘‘ན ཁོ, ཨཱཝུསོ, པིཎྜོ ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ བྷིཀྑཱུཧིཡེཝ ཨེཏཾ ཀཏཾ ¶ , སཀལམྤི གཱམཾ ཝིཙརནྟཱ ན ལཙྪཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ དཱཏུཀཱམོ ‘‘ཨེཧི, བྷནྟེ, གྷརཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ པནཱཡཾ པཡུཏྟཝཱཙཱ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. པུཙྪིཏཔཉྷོ ནཱམཱཡཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏསྨཱ ཨིདཱནི ཙེཔི པུབྦཎྷེ ཝཱ སཱཡནྷེ ཝཱ ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛཾ བྷིཀྑུཾ ཀོཙི པུཙྪེཡྻ – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ཙརཐཱ’’ཏི? ཡེནཏྠེན ཙརཏི, ཏཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ལདྡྷཾ ན ལདྡྷ’’ནྟི ཝུཏྟེ སཙེ ན ལདྡྷཾ, ‘‘ན ལདྡྷ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཡཾ སོ དེཏི, ཏཾ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི.

དུཊྛོཏི ན པསཱདཱདཱིནཾ ཝིནཱསེན དུཊྛོ, པུགྒལཝསེན དུཊྛོ. དཱནཔཐཱནཱིཏི དཱནཱནིཡེཝ ཝུཙྩནྟི. ཨཐ ཝཱ དཱནཔཐཱནཱིཏི དཱནནིབདྡྷཱནི དཱནཝཏྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔཙྪིནྣཱནཱིཏི དཱཡཀེཧི ¶ ཨུཔཙྪིནྣཱནི, ན ཏེ ཏཱནི ཨེཏརཧི དེནྟི. རིཉྩནྟཱིཏི ཝིསུཾ ཧོནྟི ནཱནཱ ཧོནྟི, པཀྐམནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཎྛཧེཡྻཱཏི སམྨཱ ཏིཊྛེཡྻ, པེསལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཏིཊྛཱ བྷཝེཡྻ.

ཨེཝམཱཝུསོཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ སདྡྷསྶ པསནྣསྶ ཨུཔཱསཀསྶ སཱསནཾ སམྤཊིཙྪི. ཨེཝརཱུཔཾ ཀིར སཱསནཾ ཀཔྤིཡཾ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ‘‘མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ ཝནྡཐཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཙེཏིཡཾ པཊིམཾ བོདྷིཾ སངྒྷཏྠེརཾ ཝནྡཐཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཙེཏིཡེ གནྡྷཔཱུཛཾ ཀརོཐ, པུཔྥཔཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷིཀྑཱུ སནྣིཔཱཏེཐ, དཱནཾ དསྶཱམ ¶ , དྷམྨཾ སོསྶཱམཱཏི ཝཱ ཨཱིདིསེསུ སཱསནེསུ ཀུཀྐུཙྩཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ཀཔྤིཡསཱསནཱནི ཨེཏཱནི ན གིཧཱིནཾ གིཧིཀམྨཔཊིསཾཡུཏྟཱནཱིཏི. ཀུཏོ ཙ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཱགཙྪསཱིཏི ནིསིནྣོ སོ བྷིཀྑུ ན ཨཱགཙྪཏི ཨཏྠཏོ པན ཨཱགཏོ ཧོཏི; ཨེཝཾ སནྟེཔི ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ན དོསོ. པརིཡོསཱནེ ‘‘ཏཏོ ཨཧཾ བྷགཝཱ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཝཙནེ ཨེསེཝ ནཡོ.

༤༣༣. པཋམཾ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཙོདེཏབྦཱཏི ‘‘མཡཾ ཏུམྷེ ཝཏྟུཀཱམཱ’’ཏི ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཏྠུནཱ ཙ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙ ཙོདེཏབྦཱ. ཙོདེཏྭཱ ཡཾ ན སརནྟི, ཏཾ སཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཝཏྠུཉྩ ཨཱཔཏྟིཉྩ པཊིཛཱནནྟི, ཨཱཔཏྟིམེཝ ཝཱ པཊིཛཱནནྟི, ན ཝཏྠུཾ, ཨཱཔཏྟིཾ རོཔེཏབྦཱ. ཨཐ ཝཏྠུམེཝ པཊིཛཱནནྟི, ནཱཔཏྟིཾ; ཨེཝམྤི ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཡཾ ནཱམ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི རོཔེཏབྦཱ ཨེཝ. ཡདི ནེཝ ཝཏྠུཾ, ནཱཔཏྟིཾ པཊིཛཱནནྟི, ཨཱཔཏྟིཾ ན རོཔེཏབྦཱ ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ. ཡཐཱཔཊིཉྙཱཡ པན ཨཱཔཏྟིཾ ¶ རོཔེཏྭཱ; ཨེཝཾ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཾ ཀཱཏབྦནྟི དསྶེནྟོ ‘‘བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨེཝཾ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཀཏེན བྷིཀྑུནཱ ཡསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝསནྟེན ཡསྨིཾ གཱམེ ཀུལདཱུསཀཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝཱ ཏསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ན ཝསིཏབྦཾ. ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝསནྟེན སཱམནྟགཱམེཔི པིཎྜཱཡ ན ཙརིཏབྦཾ. སཱམནྟཝིཧཱརེཔི ཝསནྟེན ཏསྨིཾ གཱམེ པིཎྜཱཡ ན ཙརིཏབྦཾ. ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ པན ‘‘བྷནྟེ ནགརཾ ནཱམ མཧནྟཾ དྭཱདསཡོཛནིཀམྤི ཧོཏཱི’’ཏི ཨནྟེཝཱསིཀེཧི ཝུཏྟོ ‘‘ཡསྶཱ ཝཱིཐིཡཱ ཀུལདཱུསཀཀམྨཾ ཀཏཾ ཏཏྠེཝ ཝཱརིཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏོ ‘‘ཝཱིཐིཔི མཧཏཱི ནགརཔྤམཱཎཱཝ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཡསྶཱ གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ, ‘‘གྷརཔཊིཔཱཊཱིཔི ཝཱིཐིཔྤམཱཎཱཝ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཏྟ གྷརཱནི ཝཱརིཏཱནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ པན སབྦཾ ཐེརསྶ མནོརཐམཏྟམེཝ. སཙེཔི ཝིཧཱརོ ཏིཡོཛནཔརམོ ཧོཏི དྭཱདསཡོཛནཔརམཉྩ ནགརཾ, ནེཝ ཝིཧཱརེ ཝསིཏུཾ ལབྦྷཏི, ན ནགརེ ཙརིཏུནྟི.

༤༣༥. ཏེ ¶ ¶ སངྒྷེན པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཀཏཱཏི ཀཐཾ སངྒྷོ ཏེསཾ ཀམྨཾ ཨཀཱསི? ན གནྟྭཱཝ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨཀཱསི, ཨཐ ཁོ ཀུལེཧི ནིམནྟེཏྭཱ སངྒྷབྷཏྟེསུ ཀཡིརམཱནེསུ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཐེརཱ སམཎཔཊིཔདཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སམཎོ, ཨཡཾ ཨསྶམཎོ’’ཏི མནུསྶེ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨེཀཾ དྭེ བྷིཀྑཱུ སཱིམཾ པཝེ སེཏྭཱ ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན སབྦེསཾ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཾ ཨཀཾསཱུཏི. ཨེཝཾ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཀཏསྶ ཙ ཨཊྛཱརས ཝཏྟཱནི པཱུརེཏྭཱ ཡཱཙནྟསྶ ཀམྨཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏབྦཾ. པཊིཔྤསྶདྡྷཀམྨེནཱཔི ཙ ཏེན ཡེསུ ཀུལེསུ པུབྦེ ཀུལདཱུསཀཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཏོ པཙྩཡཱ ན གཧེཏབྦཱ, ཨཱསཝཀྑཡཔྤཏྟེནཱཔི ན གཧེཏབྦཱ, ཨཀཔྤིཡཱཝ ཧོནྟི. ‘‘ཀསྨཱ ན གཎྷཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏེན ‘‘པུབྦེ ཨེཝཾ ཀཏཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟེ, སཙེ ཝདནྟི ‘‘ན མཡཾ ཏེན ཀཱརཎེན དེམ ཨིདཱནི སཱིལཝནྟཏཱཡ དེམཱ’’ཏི གཧེཏབྦཱ. པཀཏིཡཱ དཱནཊྛཱནེཡེཝ ཀུལདཱུསཀཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི. ཏཏོ པཀཏིདཱནམེཝ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཡཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ དེནྟི, ཏཾ ན ཝཊྚཏི.

ན སམྨཱ ཝཏྟནྟཱིཏི ཏེ པན ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ ཨཊྛཱརསསུ ཝཏྟེསུ སམྨཱ ན ཝཏྟནྟི. ན ལོམཾ པཱཏེནྟཱིཏི ཨནུལོམཔཊིཔདཾ ཨཔྤཊིཔཛྫནཏཱཡ ན པནྣལོམཱ ཧོནྟི. ན ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྟནོ ནིཏྠརཎམགྒཾ ན པཊིཔཛྫནྟི ¶ . ན བྷིཀྑཱུ ཁམཱཔེནྟཱིཏི ‘‘དུཀྐཊཾ, བྷནྟེ, ཨམྷེཧི, ན པུན ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམ, ཁམཐ ཨམྷཱཀ’’ནྟི ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཁམཱཔནཾ ན ཀརོནྟི. ཨཀྐོསནྟཱིཏི ཀཱརཀསངྒྷཾ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟི. པརིབྷཱསནྟཱིཏི བྷཡཾ ནེསཾ དསྶེནྟི. ཚནྡགཱམིཏཱ…པེ… བྷཡགཱམིཏཱ པཱཔེནྟཱིཏི ཨེཏེ ཚནྡགཱམིནོ ཙ…པེ… བྷཡགཱམིནོ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཚནྡགཱམིཏཱཡཔི…པེ… བྷཡགཱམིཏཱཡཔི པཱཔེནྟི, ཡོཛེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཀྐམནྟཱིཏི ཏེསཾ པརིཝཱརེསུ པཉྩསུ སམཎསཏེསུ ཨེཀཙྩེ དིསཱ པཀྐམནྟི. ཝིབྦྷམནྟཱིཏི ཨེཀཙྩེ གིཧཱི ཧོནྟི. ཀཐཉྷི ནཱམ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཏྠ དྭིནྣཾ པམོཀྑཱནཾ ཝསེན སབྦེཔི ‘‘ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ’’ཏི ¶ ཝུཏྟཱ.

༤༣༦-༧. གཱམཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ནགརམྤི གཱམགྒཧཎེནེཝ གཧིཏཾ. ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘གཱམོཔི ནིགམོཔི ནགརམྤི གཱམོ ཙེཝ ནིགམོ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔཱཀཱརཔརིཀྑེཔོ སཨཱཔཎོ ནིགམོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཀུལཱནི དཱུསེཏཱིཏི ཀུལདཱུསཀོ. དཱུསེནྟོ ཙ ན ཨསུཙིཀདྡམཱདཱིཧི དཱུསེཏི, ཨཐ ཁོ ཨཏྟནོ དུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཏེསཾ པསཱདཾ ཝིནཱསེཏི. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘པུཔྥེན ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡོ ཧརིཏྭཱ ཝཱ ཧརཱཔེཏྭཱ ཝཱ པཀྐོསིཏྭཱ ཝཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཝཱ སཡཾ ཝཱ ཨུཔགཏཱནཾ ¶ ཡཾཀིཉྩི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པུཔྥཾ ཀུལསངྒཧཏྠཱཡ དེཏི, དུཀྐཊཾ. པརསནྟཀཾ དེཏི, དུཀྐཊམེཝ. ཐེཡྻཙིཏྟེན དེཏི, བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. ཨེསེཝ ནཡོ སངྒྷིཀེཔི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ, སེནཱསནཏྠཱཡ ནིཡཱམིཏཾ ཨིསྶརཝཏཱཡ དདཏོ ཐུལླཙྩཡཾ.

པུཔྥཾ ནཱམ ཀསྶ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཀསྶ ན ཝཊྚཏཱིཏི? མཱཏཱཔིཏཱུནྣཾ ཏཱཝ ཧརིཏྭཱཔི ཧརཱཔེཏྭཱཔི པཀྐོསིཏྭཱཔི པཀྐོསཱཔེཏྭཱཔི དཱཏུཾ ཝཊྚཏི, སེསཉཱཏཀཱནཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱཝ. ཏཉྩ ཁོ ཝཏྠུཔཱུཛནཏྠཱཡ, མཎྜནཏྠཱཡ པན སིཝལིངྒཱདིཔཱུཛནཏྠཱཡ ཝཱ ཀསྶཙིཔི དཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. མཱཏཱཔིཏཱུནཉྩ ཧརཱཔེནྟེན ཉཱཏིསཱམཎེརེཧེཝ ཧརཱཔེཏབྦཾ. ཨིཏརེ པན ཡདི སཡམེཝ ཨིཙྪནྟི, ཝཊྚཏི. སམྨཏེན པུཔྥབྷཱཛཀེན བྷཱཛནཀཱལེ སམྤཏྟཱནཾ སཱམཎེརཱནཾ ཨུཔཌྜྷབྷཱགཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀུརུནྡིཡཾ སམྤཏྟགིཧཱིནཾ ཨུཔཌྜྷབྷཱགཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ ‘‘ཙཱུལ༹ཀཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨསམྨཏེན ཨཔལོཀེཏྭཱ དཱཏབྦཾ.

ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེསུ ¶ སགཱརཝཱ སཱམཎེརཱ བཧཱུནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ རཱསིཾ ཀཏྭཱ ཋཔེནྟི, ཐེརཱ པཱཏོཝ སམྤཏྟཱནཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཝཱ ‘‘ཏྭཾ ཨིདཾ གཎྷ, ཏྭཾ ཨིདཾ གཎྷཱ’’ཏི དེནྟི, པུཔྥདཱནཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ‘‘ཙེཏིཡཾ པཱུཛེསྶཱམཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ གཙྪནྟཱཔི པཱུཛཾ ཀརོནྟཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ སམྤཏྟཱནཾ ཙེཏིཡཔཱུཛནཏྠཱཡ དེནྟི, ཨེཏམྤི པུཔྥདཱནཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཨུཔཱསཀེ ཨཀྐཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛེནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཝིཧཱརེ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཱདཱིནི ཨཏྠི, ཨུཔཱསཀཱ ཏཱནི གཧེཏྭཱ པཱུཛེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུམྤི ¶ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑཱུ པུཔྥཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ དིཝཱཏརཾ གཱམཾ པཝིཊྛེ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཏིདིཝཱ པཝིཊྛཏྠཱ’’ཏི པུཙྪནྟི, ‘‘ཝིཧཱརེ བཧཱུནི པུཔྥཱནི པཱུཛཾ ཨཀརིམྷཱ’’ཏི ཝདནྟི. མནུསྶཱ ‘‘བཧཱུནི ཀིར ཝིཧཱརེ པུཔྥཱནཱི’’ཏི པུནདིཝསེ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པུཔྥཔཱུཛཉྩ ཀརོནྟི, དཱནཉྩ དེནྟི, ཝཊྚཏི. མནུསྶཱ ‘‘མཡཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀདིཝསཾ ནཱམ པཱུཛེསྶཱམཱ’’ཏི པུཔྥཝཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨནུཉྙཱཏདིཝསེ ཨཱགཙྪནྟི, སཱམཎེརེཧི ཙ པགེཝ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ ཋཔིཏཱནི ཧོནྟི, ཏེ རུཀྑེསུ པུཔྥཱནི ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, པུཔྥཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི, སཱམཎེརེཧི ཨོཙིནིཏྭཱ ཋཔིཏཱནི ཏུམྷེ པན པཱུཛེཏྭཱ གཙྪཐ, སངྒྷོ ཨཉྙཾ དིཝསཾ པཱུཛེསྶཏཱིཏི. ཏེ པཱུཛེཏྭཱ དཱནཾ དཏྭཱ གཙྪནྟི, ཝཊྚཏི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ཀུརུནྡིཡཉྩ ‘‘ཐེརཱ སཱམཎེརེཧི དཱཔེཏུཾ ན ལབྷནྟི. སཙེ སཡམེཝ ཏཱནི པུཔྥཱནི ཏེསཾ དེནྟི, ཝཊྚཏི. ཐེརེཧི པན ‘སཱམཎེརེཧི ཨོཙིནིཏྭཱ ཋཔིཏཱནཱི’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝཏྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སཙེ པན པུཔྥཝཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨནོཙིཏེསུ པུཔྥེསུ ཡཱགུབྷཏྟཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ སཱམཎེརེ ‘‘ཨོཙིནིཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཉཱཏཀསཱམཎེརཱནཾཡེཝ ཨོཙིནིཏྭཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཉྙཱཏཀེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ རུཀྑསཱཁཱཡ ¶ ཋཔེནྟི, ན ཨོརོཧིཏྭཱ པལཱཡིཏབྦཾ, ཨོཙིནིཏྭཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པན ཀོཙི དྷམྨཀཐིཀོ ‘‘བཧཱུནི ཨུཔཱསཀཱ ཝིཧཱརེ པུཔྥཱནི ཡཱགུབྷཏྟཱདཱིནི ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ པུཔྥཔཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏསྶེཝ ན ཀཔྤཏཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཉྩ ཀུརུནྡིཡཉྩ ཝུཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨེཏཾ ཨཀཔྤིཡཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ.

ཕལམྤི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ མཱཏཱཔིཏཱུནཾཉྩ སེསཉཱཏཀཱནཉྩ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀུལསངྒཧཏྠཱཡ པན དེནྟསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྟནོ སནྟཀེ པརསནྟཀེ སངྒྷིཀེ སེནཱསནཏྠཱཡ ནིཡཱམིཏེ ཙ དུཀྐཊཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཏྟནོ སནྟཀཾཡེཝ གིལཱནམནུསྶཱནཾ ཝཱ སམྤཏྟཨིསྶརཱནཾ ཝཱ ¶ ཁཱིཎཔརིབྦཡཱནཾ ཝཱ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཕལདཱནཾ ན ཧོཏི. ཕལབྷཱཛཀེནཱཔི སམྨཏེན སངྒྷསྶ ཕལབྷཱཛནཀཱལེ སམྤཏྟམནུསྶཱནཾ ཨུཔཌྜྷབྷཱགཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨསམྨཏེན ཨཔལོཀེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སངྒྷཱརཱམེཔི ¶ ཕལཔརིཙྪེདེན ཝཱ རུཀྑཔརིཙྪེདེན ཝཱ ཀཏིཀཱ ཀཱཏབྦཱ. ཏཏོ གིལཱནམནུསྶཱནཾ ཝཱ ཨཉྙེསཾ ཝཱ ཕལཾ ཡཱཙནྟཱནཾ ཡཐཱཔརིཙྪེདེན ཙཏྟཱརི པཉྩ ཕལཱནི དཱཏབྦཱནི. རུཀྑཱ ཝཱ དསྶེཏབྦཱ ‘‘ཨིཏོ གཧེཏུཾ ལབྦྷཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིགྷ ཕལཱནི སུནྡརཱནི, ཨིཏོ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ པན ན ཝཏྟབྦཾ.

ཙུཎྞེནཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ སིརཱིསཙུཎྞཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀསཱཝཾ ཡཾཀིཉྩི ཀུལསངྒཧཏྠཱཡ དེཏི, དུཀྐཊཾ. པརསནྟཀཱདཱིསུཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨིདྷ སངྒྷསྶ རཀྑིཏགོཔིཏཱཔི རུཀྑཙྪལླི གརུབྷཎྜམེཝ. མཏྟིཀདནྟཀཊྛཝེལཱུ༹སུཔི གརུབྷཎྜཱུཔགཾ ཉཏྭཱ ཙུཎྞེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. པཎྞདཱནཾ པན ཨེཏྠ ན ཨཱགཏཾ, ཏམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. པརཏོཔི གརུབྷཎྜཝིནིཙྪཡེ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེན ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཝེཛྫིཀཱཡ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཝེཛྫཀམྨཝིདྷི ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཛངྒྷཔེསནིཀེནཱཏི ཨེཏྠ ཛངྒྷཔེསནིཡནྟི གིཧཱིནཾ དཱུཏེཡྻསཱསནཧརཎཀམྨཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ན ཀཱཏབྦཾ. གིཧཱིནཉྷི སཱསནཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟསྶ པདེ པདེ དུཀྐཊཾ. ཏཾ ཀམྨཾ ནིསྶཱཡ ལདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟསྶཱཔི ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེ ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེ དུཀྐཊཾ. པཋམཾ སཱསནཾ ཨགྒཧེཏྭཱཔི པཙྪཱ ‘‘ཨཡཾ དཱནི སོ གཱམོ ཧནྡ ཏཾ སཱསནཾ ཨཱརོཙེམཱི’’ཏི མགྒཱ ཨོཀྐམནྟསྶཱཔི པདེ པདེ དུཀྐཊཾ. སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ལདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཉྫཏོ པུརིམནཡེནེཝ དུཀྐཊཾ. སཱསནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཱགཏེན པན ‘‘བྷནྟེ ཏསྨིཾ གཱམེ ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཀཱ པཝཏྟཱི’’ཏི པུཙྪིཡམཱནེན ཀཐེཏུཾ ¶ ཝཊྚཏི, པུཙྪིཏཔཉྷེ དོསོ ནཏྠི. པཉྩནྣཾ པན སཧདྷམྨིཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པཎྜུཔལཱསསྶ ཨཏྟནོ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརསྶ ཙ སཱསནཾ ཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི, གིཧཱིནཉྩ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཀཔྤིཡསཱསནཾ. ཨིདཉྷི ཛངྒྷཔེསནིཡཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཨིམེཧི པན ཨཊྛཧི ¶ ཀུལདཱུསཀཀམྨེཧི ཨུཔྤནྣཔཙྩཡཱ པཉྩནྣམྤི སཧདྷམྨིཀཱནཾ ན ཀཔྤནྟི, ཨབྷཱུཏཱརོཙནརཱུཔིཡསཾཝོཧཱརེཧི ཨུཔྤནྣཔཙྩཡསདིསཱཝ ཧོནྟི.

པཱཔཱ ¶ སམཱཙཱརཱ ཨསྶཱཏི པཱཔསམཱཙཱརོ. ཏེ པན ཡསྨཱ མཱལཱཝཙྪརོཔནཱདཡོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏསྨཱ ‘‘མཱལཱཝཙྪཾ རོཔེནྟིཔཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེནསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཏིརོཀྑཱཏི པརམྨུཁཱ. ཀུལཱནི ཙ ཏེན དུཊྛཱནཱིཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ ‘‘ཀུལཱནཱི’’ཏི ཝོཧཱརམཏྟམེཏཾ, ཨཏྠཏོ ཧི མནུསྶཱ ཏེན དུཊྛཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘པུབྦེ སདྡྷཱ ཧུཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཚནྡགཱམིནོཏི ཚནྡེན གཙྪནྟཱིཏི ཚནྡགཱམིནོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ. སམནུབྷཱསིཏབྦོ ཏསྶ པཊིནིསྶགྒཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཀུལདཱུསཀཀམྨེན དུཀྐཊམེཝ. ཡཾ པན སོ སངྒྷཾ པརིབྷཝིཏྭཱ ‘‘ཚནྡགཱམིནོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶ པཊིནིསྶགྒཱཡ སམནུབྷཱསནཀམྨཾ ཀཱཏབྦནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནིཔི པཋམསངྒྷབྷེདསདིསཱནེཝཱཏི.

ཀུལདཱུསཀསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཝཎྞནཱ

༤༤༢. ཨུདྡིཊྛཱ ཁོ…པེ… ཨེཝམེཏཾ དྷཱརཡཱམཱིཏི ཨེཏྠ པཋམཾ ཨཱཔཏྟི ཨེཏེསནྟི པཋམཱཔཏྟིཀཱ, པཋམཾ ཝཱིཏིཀྐམཀྑཎེཡེཝ ཨཱཔཛྫིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏརེ པན ཡཐཱ ཏཏིཡེ ཙཏུཏྠེ ཙ དིཝསེ ཧོཏཱིཏི ཛརོ ‘‘ཏཏིཡཀོ ཙཏུཏྠཀོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི; ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡེ སམནུབྷཱསནཀམྨེ ཧོནྟཱིཏི ཡཱཝཏཏིཡཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཱཝཏཱིཧཾ ཛཱནཾ པཊིཙྪཱདེཏཱིཏི ཡཏྟཀཱནི ཨཧཱནི ཛཱནནྟོ པཊིཙྪཱདེཏི, ‘‘ཨཧཾ ཨིཏྠནྣཱམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ནཱརོཙེཏི. ཏཱཝཏཱིཧནྟི ཏཏྟཀཱནི ཨཧཱནི. ཨཀཱམཱ པརིཝཏྠབྦནྟི ན ཀཱམེན, ན ཝསེན, ཨཐ ཁོ ཨཀཱམེན ཨཝསེན པརིཝཱསཾ སམཱདཱཡ ཝཏྠབྦཾ. ཨུཏྟརི ཚཱརཏྟནྟི པརིཝཱསཏོ ཨུཏྟརི ཚ རཏྟིཡོ. བྷིཀྑུམཱནཏྟཱཡཱཏི བྷིཀྑཱུནཾ མཱནནབྷཱཝཱཡ, ཨཱརཱདྷནཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཱིསཏིསངྒྷོ གཎོ ཨསྶཱཏི ཝཱིསཏིགཎོ ¶ . ཏཏྲཱཏི ཡཏྲ སབྦནྟིམེན ¶ པརིཙྪེདེན ཝཱིསཏིགཎོ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཏྠི ཏཏྲ. ཨབྦྷེཏབྦོཏི ཨབྷིཨེཏབྦོ སམྤཊིཙྪིཏབྦོ, ཨབྦྷཱནཀམྨཝསེན ཨོསཱརེཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ¶ , ཨཝ྄ཧཱཏབྦོཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཨནབྦྷིཏོཏི ན ཨབྦྷིཏོ, ཨསམྤཊིཙྪིཏོ, ཨཀཏབྦྷཱནཀམྨོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨནཝ྄ཧཱཏོཏི ཝཱ ཨཏྠོ. སཱམཱིཙཱིཏི ཨནུདྷམྨཏཱ, ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨནུགཏཱ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱི, སཱམཱིཙི དྷམྨཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཏེརསཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཨནིཡཏཀཎྜཾ

༡. པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༤༣. ཏེན ¶ ¶ ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཀཱལཡུཏྟཾ སམུལླཔནྟོཏི ཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཡདཱ ན ཨཉྙོ ཀོཙི སམཱིཔེན གཙྪཏི ཝཱ ཨཱགཙྪཏི ཝཱ ཏདཱ ཏདནུརཱུཔཾ ‘‘ཀཙྩི ན ཨུཀྐཎྛསི, ན ཀིལམསི, ན ཚཱཏཱསཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ གེཧསྶིཏཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ. ཀཱལཡུཏྟཾ དྷམྨཾ བྷཎནྟོཏི ཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཡདཱ ཨཉྙོ ཀོཙི སམཱིཔེན གཙྪཏི ཝཱ ཨཱགཙྪཏི ཝཱ ཏདཱ ཏདནུརཱུཔཾ ‘‘ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻཱསི, སལཱཀབྷཏྟཾ དདེཡྻཱསཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེནྟོ.

བཧཱུ དྷཱིཏརོ ཙ པུཏྟཱ ཙ ཨསྶཱཏི བཧུཔུཏྟཱ. ཏསྶཱ ཀིར དས པུཏྟཱ དས དྷཱིཏརོ ཨཧེསུཾ, བཧཱུ ནཏྟཱརོ ཨསྶཱཏི བཧུནཏྟཱ. ཡཐེཝ ཧི ཏསྶཱ ཨེཝམསྶཱ པུཏྟདྷཱིཏཱནམྤི ཝཱིསཏི ཝཱིསཏི དཱརཀཱ ཨཧེསུཾ, ཨིཏི སཱ ཝཱིསུཏྟརཙཏུསཏཔུཏྟནཏྟཔརིཝཱརཱ ཨཧོསི. ཨབྷིམངྒལསམྨཏཱཏི ཨུཏྟམམངྒལསམྨཏཱ. ཡཉྙེསཱུཏི དཱནཔྤདཱནེསུ. ཚཎེསཱུཏི ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧམངྒལཱདཱིསུ ཨནྟརུསྶཝེསུ. ཨུསྶཝེསཱུཏི ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔཝཱརཎནཀྑཏྟཱདཱིསུ མཧུསྶཝེསུ. པཋམཾ བྷོཛེནྟཱིཏི ‘‘ཨིམེཔི དཱརཀཱ ཏཡཱ སམཱནཱཡུཀཱ ནིརོགཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཨཱཡཱཙནྟཱ པཋམཾཡེཝ བྷོཛེནྟི, ཡེཔི སདྡྷཱ ཧོནྟི པསནྣཱ, ཏེཔི བྷིཀྑཱུ བྷོཛེཏྭཱ ཏདནནྟརཾ སབྦཔཋམཾ ཏཾཡེཝ བྷོཛེནྟི. ནཱདིཡཱིཏི ཏསྶཱ ཝཙནཾ ན ཨཱདིཡི, ན གཎྷི, ན ཝཱ ཨཱདརམཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༤༤-༥. ཨལཾཀམྨནིཡེཏི ཀམྨཀྑམཾ ཀམྨཡོགྒནྟི ཀམྨནིཡཾ, ཨལཾ པརིཡཏྟཾ ཀམྨནིཡབྷཱཝཱཡཱཏི ཨལཾཀམྨནིཡཾ, ཏསྨིཾ ཨལཾཀམྨནིཡེ, ཡཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཀརོནྟཱ སཀྐོནྟི, ཏཾ ཀམྨཾ ¶ ཀཱཏུཾ ཏཱདིསེཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ཝུཏྟཾ – ‘‘སཀྐཱ ཧོཏི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏུ’’ནྟི, ཡཏྠ མེཐུནཾ དྷམྨཾ སཀྐཱ ཧོཏི པཊིསེཝིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིསཛྫཾ ¶ ཀཔྤེཡྻཱཏི ནིསཛྫཾ ཀརེཡྻ, ནིསཱིདེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ནིསཱིདིཏྭཱཝ ¶ ནིཔཛྫཏི, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ཨུབྷཡམྤི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨུཔནིསིནྣོཏི ཨུཔགནྟྭཱ ནིསིནྣོ. ཨེཝཾ ཨུཔནིཔནྣོཔི ཝེདིཏབྦོ. བྷིཀྑུ ནིསིནྣེཏི བྷིཀྑུམྷི ནིསིནྣེཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷོ ཝཱ ནིསིནྣཱཏི དྭེཔི ཨཔཙྪཱ ཨཔུརིམཾ ནིསིནྣཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི པཱལི༹ཡཾ ‘‘སོཏསྶ རཧོ’’ཏི ཨཱགཏཾ, ཙཀྑུསྶ རཧེནེཝ པན པརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. སཙེཔི ཧི པིཧིཏཀཝཱཊསྶ གབྦྷསྶ དྭཱརེ ནིསིནྣོ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཧོཏི, ནེཝ ཨནཱཔཏྟིཾ ཀརོཏི. ཨཔིཧིཏཀཝཱཊསྶ པན དྭཱརེ ནིསིནྣོ ཨནཱཔཏྟིཾ ཀརོཏི. ན ཀེཝལཉྩ དྭཱརེ ཨནྟོདྭཱདསཧཏྠེཔི ཨོཀཱསེ ནིསིནྣོ, སཙེ སཙཀྑུཀོ ཝིཀྑིཏྟོཔི ནིདྡཱཡནྟོཔི ཨནཱཔཏྟིཾ ཀརོཏི. སམཱིཔེ ཋིཏོཔི ཨནྡྷོ ན ཀརོཏི, ཙཀྑུམཱཔི ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡཱཡནྟོ ན ཀརོཏི. ཨིཏྠཱིནཾ པན སཏམྤི ཨནཱཔཏྟིཾ ན ཀརོཏིཡེཝ.

སདྡྷེཡྻཝཙསཱཏི སདྡྷཱཏབྦཝཙནཱ. སཱ པན ཡསྨཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱཝ ཧོཏི, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨཱགཏཕལཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱགཏཾ ཕལཾ ཨསྶཱཏི ཨཱགཏཕལཱ པཊིལདྡྷསོཏཱཔཏྟིཕལཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིསམེཏཱཝིནཱིཏི པཊིཝིདྡྷཙཏུསཙྩཱ. ཝིཉྙཱཏཾ སིཀྑཏྟཡསཱསནཾ ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཉྙཱཏསཱསནཱ. ནིསཛྫཾ བྷིཀྑུ པཊིཛཱནམཱནོཏི ཀིཉྩཱཔི ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔཱསིཀཱ དིསྭཱ ཝདཏི, ཨཐ ཁོ བྷིཀྑུ ནིསཛྫཾ པཊིཛཱནམཱནོཡེཝ ཏིཎྞཾ དྷམྨཱནཾ ཨཉྙཏརེན ཀཱརེཏབྦོ, ན ཨཔྤཊིཛཱནམཱནོཏི ཨཏྠོ.

ཡེན ཝཱ སཱ སདྡྷེཡྻཝཙསཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝདེཡྻ ཏེན སོ བྷིཀྑུ ཀཱརེཏབྦོཏི ནིསཛྫཱདཱིསུ ཨཱཀཱརེསུ ཡེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན སདྡྷིཾ མེཐུནདྷམྨཱདཱིནི ཨཱརོཔེཏྭཱ སཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝདེཡྻ, པཊིཛཱནམཱནོཝ ཏེན སོ བྷིཀྑུ ཀཱརེཏབྦོ. ཨེཝརཱུཔཱཡཔི ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཙནམཏྟེན ན ཀཱརེཏབྦོཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ དིཊྛཾ ནཱམ ཏཐཱཔི ཧོཏི, ཨཉྙཐཱཔི ཧོཏི.

ཏདཏྠཛོཏནཏྠཉྩ ཨིདཾ ཝཏྠུཾ ཨུདཱཧརནྟི – མལླཱརཱམཝིཧཱརེ ¶ ཀིར ཨེཀོ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཊྛཱཀཀུལཾ གནྟྭཱ ཨནྟོགེཧེ ནིསཱིདི, ཨུཔཱསིཀཱཔི སཡནཔལླངྐཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ ཧོཏི. ཨཐེཀོ པིཎྜཙཱརིཀོ དྭཱརེ ཋིཏོ དིསྭཱ ‘‘ཐེརོ ཨུཔཱསིཀཱཡ སདྡྷིཾ ཨེཀཱསནེ ནིསིནྣོ’’ཏི སཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨོལོཀེསི. ཐེརོཔི ‘‘ཨཡཾ མཡི ཨསུདྡྷལདྡྷིཀོ ཛཱཏོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨནྟོཝ ནིསཱིདི. སོཔི བྷིཀྑུ ‘‘ཐེརཾ ཙོདེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཨཱགནྟྭཱ ཨུཀྐཱསིཏྭཱ དྭཱརཾ ཝིཝརི. ཐེརོ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཀཱུཊཱགཱརཀཎྞིཀཾ ནིསྶཱཡ པལླངྐེན ནིསཱིདི. སོཔི བྷིཀྑུ ¶ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཉྩ ཧེཊྛཱམཉྩཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ ཐེརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེསི, ཨཐ ཨཱཀཱསེ ནིསིནྣཾ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀཱ ནཱམ ཏུམྷེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱསནེ ནིསིནྣབྷཱཝཾ ཝདཱཔེཐ ཨེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘ཨནྟརགྷརསྶེཝེསོ ཨཱཝུསོ དོསོ, ཨཧཾ པན ཏཾ སདྡྷཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨེཝམཀཱསིཾ, རཀྑེཡྻཱསི མ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨོཏརཱིཏི.

༤༤༦. ཨིཏོ པརཾ སཱ ཙེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱཏིཨཱདི སབྦཾ པཊིཉྙཱཡ ཀཱརཎཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ མཱཏུགཱམསྶ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟོཏི མཱཏུགཱམསྶ མགྒེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟོཏི ཨཏྠོ. ནིསཛྫཱཡ ཀཱརེཏབྦོཏི ནིསཛྫཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ མེཐུནདྷམྨཔཊིསེཝནཾ ཨཔྤཊིཛཱནནྟོ མེཐུནདྷམྨཔཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཡཱ ཨཀཱརེཏྭཱ ནིསཛྫཱམཏྟེན ཡཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི ཏཱཡ ཀཱརེཏབྦོ, པཱཙིཏྟིཡཱཔཏྟིཡཱ ཀཱརེཏབྦོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཙཏུཀྐེསུ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

༤༥༡. སིཀྑཱཔདཔརིཡོསཱནེ པན ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིཔརིཙྪེདདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟེསུ གམནཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏིཨཱདཱིསུ གམནཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘རཧོནིསཛྫསྶཱདཏྠཾ གཏོམྷཱི’’ཏི ཨེཝཾ གམནཾ པཊིཛཱནཱཏི, ནིསཛྫནྟི ནིསཛྫསྶཱདེནེཝ ནིསཛྫཾ པཊིཛཱནཱཏི. ཨཱཔཏྟིནྟི ཏཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཏྟིཾ. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཀཱརེཏབྦོཏི ཏཱིསུ ཡཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཏཱཡ ཀཱརེཏབྦོ. སེསམེཏྠ ཙཏུཀྐེ ཨུཏྟཱནཱདྷིཔྤཱཡམེཝ. དུཏིཡཙཏུཀྐེ པན གམནཾ ན པཊིཛཱནཱཏཱིཏི རཧོ ནིསཛྫསྶཱདཝསེན ན པཊིཛཱནཱཏི ¶ , ‘‘སལཱཀབྷཏྟཱདིནཱ ཨཏྟནོ ཀམྨེན གཏོམྷི, སཱ པན མཡ྄ཧཾ ནིསིནྣཊྛཱནཾ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཝདཏི. སེསམེཏྠཱཔི ཨུཏྟཱནཱདྷིཔྤཱཡམེཝ.

ཨཡཾ པན སབྦཏྠ ཝིནིཙྪཡོ – རཧོ ནིསཛྫསྶཱདོཏི མེཐུནདྷམྨསནྣིསྶིཏཀིལེསོ ཝུཙྩཏི. ཡོ བྷིཀྑུ ཏེནསྶཱདེན མཱཏུགཱམསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ ཨཀྑིཾ ཨཉྫེཏི, དུཀྐཊཾ. ནིཝཱསནཾ ནིཝཱསེཏི, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷཏི, ཙཱིཝརཾ པཱརུཔཏི, སབྦཏྠ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. གཙྪཏི, པདཝཱརེ པདཝཱརེ དུཀྐཊཾ. གནྟྭཱ ནིསཱིདཏི, དུཀྐཊམེཝ. མཱཏུགཱམེ ཨཱགནྟྭཱ ནིསིནྣམཏྟེ ¶ པཱཙིཏྟིཡཾ. སཙེ སཱ ཨིཏྠཱི ཀེནཙི ཀརཎཱིཡེན ཨུཊྛཱཡུཊྛཱཡ པུནཔྤུནཾ ནིསཱིདཏི, ནིསཛྫཱཡ ནིསཛྫཱཡ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ གཏོ, སཱ ན དིཊྛཱ, ཨཉྙཱ ཨཱགནྟྭཱ ནིསཱིདཏི, ཨསྶཱདེ ཨུཔྤནྣེ པཱཙིཏྟིཡཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘གམནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨསུདྡྷཙིཏྟཏྟཱ ཨཱཔཏྟིཡེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཙེ སམྦཧུལཱ ཨཱགཙྪནྟི, མཱཏུགཱམགཎནཱཡ པཱཙིཏྟིཡཱནི. སཙེ ཨུཊྛཱཡུཊྛཱཡ པུནཔྤུནཾ ནིསཱིདནྟི, ནིསཛྫཱགཎནཱཡ པཱཙིཏྟིཡཱནི. ཨནིཡམེཏྭཱ ¶ དིཊྛདིཊྛཱཡ སདྡྷིཾ རཧསྶཱདཾ ཀཔྤེསྶཱམཱིཏི གནྟྭཱ ནིསིནྣསྶཱཔི ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཝསེན པུནཔྤུནཾ ནིསཛྫཱཝསེན ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱཔཏྟིཡོ ཝེདིཏབྦཱ. སཙེ སུདྡྷཙིཏྟེན གནྟྭཱ ནིསིནྣསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ནིསིནྣཱཡ ཨིཏྠིཡཱ རཧསྶཱདོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨནཱཔཏྟི.

སམུཊྛཱནཱདཱིནི པཋམཔཱརཱཛིཀསདིསཱནེཝཱཏི.

པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དུཏིཡཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༥༢. ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི དུཏིཡཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ བྷགཝཏཱ པཊིཀྑིཏྟནྟིཨཱདིམྷི ‘‘ཡཾ ཨེཀོ ཨེཀཱཡ རཧོ པཊིཙྪནྣེ ཨཱསནེ ཨལཾཀམྨནིཡེ ནིསཛྫཾ ཀཔྤེཡྻ, ཏཾ ནིསཛྫཾ ཀཔྤེཏུཾ པཊིཀྑིཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི ‘‘ཨེཀསྶ ཨེཀཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཀསྨཱ? ‘‘པཊིཀྑིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ. སཱམིཨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

༤༥༣. ན ཧེཝ ཁོ པན པཊིཙྪནྣནྟི ཨེཏྠ པན ཡམྤི བཧི པརིཀྑིཏྟཾ ཨནྟོ ཝིཝཊཾ པརིཝེཎངྒཎཱདི, ཏམྤི ¶ ཨནྟོགདྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝརཱུཔཉྷི ཋཱནཾ ཨཔྤཊིཙྪནྣེཡེཝ གཧིཏནྟི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ. སེསཾ པཋམསིཀྑཱཔདནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཀེཝལཉྷི ཨིདྷ ཨིཏྠཱིཔི པུརིསོཔི ཡོ ཀོཙི ཝིཉྙཱུ ཨནནྡྷོ ཨབདྷིརོ ཨནྟོདྭཱདསཧཏྠེ ཨོཀཱསེ ཋིཏོ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ ཝིཀྑིཏྟོཔི ནིདྡཱཡནྟོཔི ཨནཱཔཏྟིཾ ཀརོཏི. བདྷིརོ པན ཙཀྑུམཱཔི ཨནྡྷོ ཝཱ ཨབདྷིརོཔི ན ཀརོཏི. པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཉྩ པརིཧཱཔེཏྭཱ དུཊྛུལླཝཱཙཱཔཏྟི ཝུཏྟཱཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ. ཨུབྷཡཏྠཱཔི ཨུམྨཏྟཀཨཱདིཀམྨིཀཱནཾ ཨནཱཔཏྟི.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ¶ ཨིདཾསིཀྑཱཔདཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ – ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི. ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, སུཁམཛ྄ཛྷཏྟཝེདནཱཧི དྭིཝེདནཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

དུཏིཡཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

ཨནིཡཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ནིསྶགྒིཡཀཎྜཾ

༡. ཙཱིཝརཝགྒོ

༡. པཋམཀཐིནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

ཏིཾས ¶ ¶ ནིསྶགྒིཡཱ དྷམྨཱ, ཡེ ཝུཏྟཱ སམིཏཱཝིནཱ;

ཏེསཾ དཱནི ཀརིསྶཱམི, ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཾ.

༤༥༩. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི གོཏམཀེ ཙེཏིཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཏིཙཱིཝརཾ ཨནུཉྙཱཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཏིཙཱིཝརནྟི ཨནྟརཝཱསཀོ ཨུཏྟརཱསངྒོ སངྒྷཱཊཱིཏི ཨིདཾ ཙཱིཝརཏྟཡཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨནུཉྙཱཏཾ ཧོཏི. ཡཏྠ པནེཏཾ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཡདཱ ཙ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཡེན ཙ ཀཱརཎེན ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཙཱིཝརཀྑནྡྷཀེ ཛཱིཝཀཝཏྠུསྨིཾ (མཧཱཝ. ༣༢༦ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏམེཝ. ཨཉྙེནེཝ ཏིཙཱིཝརེན གཱམཾ པཝིསནྟཱིཏི ཡེན ཝིཧཱརེ ཨཙྪནྟི ནྷཱནཉྩ ཨོཏརནྟི, ཏཏོ ཨཉྙེན, ཨེཝཾ དིཝསེ དིཝསེ ནཝ ཙཱིཝརཱནི དྷཱརེནྟི.

༤༦༠. ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱིཏི ཨནུཔཉྙཏྟིཡཱ དྭཱརཾ དདམཱནཾ པཊིལཱབྷཝསེན ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, ནོ ནིཔྥཏྟིཝསེན.

ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ དཱཏུཀཱམོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཡསྨཱ ཀིར ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙོ ཨེཝརཱུཔོ གུཎཝིསིཊྛོ པུགྒལོ ནཏྠཱིཏི གུཎབཧུམཱནེན ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨཏིམམཱཡཏི. སོ སདཱཔི མནཱཔཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ རཛིཏྭཱ ཀཔྤབིནྡུཾ དཏྭཱ ཐེརསྶེཝ དེཏི, པུརེབྷཏྟེ པཎཱིཏཾ ཡཱགུཁཛྫཀཾ ཝཱ པིཎྜཔཱཏཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱཔི ཐེརསྶེཝ དེཏི, པཙྪཱབྷཏྟེ མདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ལབྷིཏྭཱཔི ཐེརསྶེཝ དེཏི, ཨུཔཊྛཱཀཀུལེཧི དཱརཀེ ནིཀྑཱམེཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱཔི ཐེརསྶ ¶ སནྟིཀེ ཨུཔཛ྄ཛྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཨནུསཱཝནཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨཱཡསྨཱཔི སཱརིཔུཏྟོ ‘‘པིཏུ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནཱམ ཛེཊྛཔུཏྟསྶ བྷཱརོ, ཏཾ མཡཱ བྷགཝཏོ ཀཏྟབྦཾ ཀིཙྩཾ ཨཱནནྡོ ཀརོཏི, ཨཧཾ ¶ ཨཱནནྡཾ ནིསྶཱཡ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཝིཧརིཏུཾ ལབྷཱམཱི’’ཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཏིཝིཡ མམཱཡཏི, སོཔི མནཱཔཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶེཝ དེཏཱིཏི སབྦཾ པུརིམསདིསམེཝ ¶ . ཨེཝཾ གུཎབཧུམཱནེན མམཱཡནྟོ ཏདཱ ཨུཔྤནྣམྤི ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ དཱཏུཀཱམོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ནཝམཾ ཝཱ བྷགཝཱ དིཝསཾ དསམཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ པན སཙེ བྷཝེཡྻ ‘‘ཀཐཾ ཐེརོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི? བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཛཱནཱཏི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཀིར ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟོ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱཝ པཀྐམཏི ‘‘ཨཧཾ ཨེཏྟཀེན ནཱམ ཀཱལེན ཨཱགཙྪིསྶཱམི, ཨེཏྠནྟརེ བྷགཝནྟཾ མཱ པམཛྫཱི’’ཏི. སཙེ སམྨུཁཱ ན ཨཱཔུཙྪཏི, བྷིཀྑཱུ པེསེཏྭཱཔི ཨཱཔུཙྪིཏྭཱཝ གཙྪཏི. སཙེ ཨཉྙཏྠ ཝསྶཾ ཝསཏི, ཡེ པཋམཏརཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱགཙྪནྟི, ཏེ ཨེཝཾ པཧིཎཏི ‘‘མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ ཙ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཐ, ཨཱནནྡསྶ ཙ ཨཱརོགྱཾ ཝཏྭཱ མཾ ‘ཨསུཀདིཝསེ ནཱམ ཨཱགམིསྶཏཱི’ཏི ཝདཐཱ’’ཏི སདཱ ཙ ཡཐཱཔརིཙྪིནྣདིཝསེཡེཝ ཨེཏི. ཨཔིཙཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨནུམཱནེནཔི ཛཱནཱཏི ‘‘ཨེཏྟཀེ དིཝསེ བྷགཝཏཱ ཝིཡོགཾ སཧནྟོ ཨདྷིཝཱསེནྟོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཝསི, ཨིཏོ དཱནི པཊྛཱཡ ཨསུཀཾ ནཱམ དིཝསཾ ན ཨཏིཀྐམིསྶཏི ཨདྡྷཱ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི. ཡེསཾ ཡེསཉྷི པཉྙཱ མཧཏཱི ཏེསཾ ཏེསཾ བྷགཝཏི པེམཉྩ གཱརཝོ ཙ མཧཱ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེནཱཔི ཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཛཱནཱཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ནཝམཾ ཝཱ བྷགཝཱ དིཝསཾ དསམཾ ཝཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཡསྨཱ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ན ལོཀཝཛྫཾ; ཏསྨཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟསདིསམེཝ པརིཙྪེདཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… དྷཱརེཏུ’’ནྟི. སཙེ པན ཐེརེན ཨདྡྷམཱསོ ཝཱ མཱསོ ཝཱ ཨུདྡིཊྛོ ཨབྷཝིསྶ, སོཔི བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏོ ཨསྶ.

༤༦༢-༣. ནིཊྛིཏཙཱིཝརསྨིནྟི ཡེན ཀེནཙི ནིཊྛཱནེན ནིཊྛིཏེ ཙཱིཝརསྨིཾ. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཀརཎེནཔི ནིཊྛིཏཾ ཧོཏི, ནསྶནཱདཱིཧིཔི ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ ཨཏྠམཏྟམེཝ ¶ དསྶེཏུཾ བྷིཀྑུནོ ཙཱིཝརཾ ཀཏཾ ཝཱ ཧོཏཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཏནྟི སཱུཙིཀམྨཔརིཡོསཱནེན ཀཏཾ, སཱུཙིཀམྨཔརིཡོསཱནཾ ནཱམ ཡཾཀིཉྩི སཱུཙིཡཱ ཀཏྟབྦཾ པཱསཔཊྚགཎྛིཀཔཊྚཔརིཡོསཱནཾ ཀཏྭཱ སཱུཙིཡཱ པཊིསཱམནཾ. ནཊྛནྟི ཙོརཱདཱིཧི ཧཊཾ, ཨེཏམྤི ཧི ཀརཎཔལིབོདྷསྶ ནིཊྛིཏཏྟཱ ནིཊྛིཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིནཊྛནྟི ཨུཔཙིཀཱདཱིཧི ཁཱཡིཏཾ. དཌྜྷནྟི ཨགྒིནཱ དཌྜྷཾ. ཙཱིཝརཱསཱ ཝཱ ཨུཔཙྪིནྣཱཏི ¶ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཀུལེ ¶ ཙཱིཝརཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཡཱ ཙཱིཝརཱསཱ ཨུཔྤནྣཱ ཧོཏི, སཱ ཝཱ ཨུཔཙྪིནྣཱ, ཨེཏེསམྤི ཧི ཀརཎཔལིབོདྷསྶེཝ ནིཊྛིཏཏྟཱ ནིཊྛིཏབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུབྦྷཏསྨིཾ ཀཐིནེཏི ཀཐིནེ ཙ ཨུབྦྷཏསྨིཾ. ཨེཏེན དུཏིཡསྶ པལིབོདྷསྶ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏཾ པན ཀཐིནཾ ཡསྨཱ ཨཊྛསུ ཝཱ མཱཏིཀཱསུ ཨེཀཱཡ ཨནྟརུབྦྷཱརེན ཝཱ ཨུདྡྷརཱིཡཏི, ཏེནསྶ ནིདྡེསེ ‘‘ཨཊྛནྣཾ མཱཏིཀཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨཊྛིམཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏིཀཱ ཀཐིནསྶ ཨུབྦྷཱརཱཡ – པཀྐམནནྟིཀཱ, ནིཊྛཱནནྟིཀཱ, སནྣིཊྛཱནནྟིཀཱ, ནཱསནནྟིཀཱ, སཝནནྟིཀཱ, ཨཱསཱཝཙྪེདིཀཱ, སཱིམཱཏིཀྐནྟིཀཱ, སཧུབྦྷཱརཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཊྛ མཱཏིཀཱཡོ ཀཐིནཀྑནྡྷཀེ ཨཱགཏཱ. ཨནྟརུབྦྷཱརོཔི ‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ; ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, སངྒྷོ ཀཐིནཾ ཨུདྡྷརེཡྻ, ཨེསཱ ཉཏྟི. སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ; སངྒྷོ ཀཐིནཾ ཨུདྡྷརཏི, ཡསྶཱཡསྨཏོ ཁམཏི, ཀཐིནསྶ ཨུབྦྷཱརོ, སོ ཏུཎྷསྶ; ཡསྶ ནཀྑམཏི, སོ བྷཱསེཡྻ. ཨུབྦྷཏཾ སངྒྷེན ཀཐིནཾ, ཁམཏི སངྒྷསྶ, ཏསྨཱ ཏུཎྷཱི, ཨེཝམེཏཾ དྷཱརཡཱམཱི’’ཏི (པཱཙི. ༩༢༦) ཨེཝཾ བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒེ ཨཱགཏོ. ཏཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ ཏཾ ཨཱགཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨིདྷ པན ཝུཙྩམཱནེ པཱལི༹ ཨཱཧརིཏབྦཱ ཧོཏི, ཨཏྠོཔི ཝཏྟབྦོ. ཝུཏྟོཔི ཙ ན སུཝིཉྙེཡྻོ ཧོཏི, ཨཊྛཱནེ ཝུཏྟཏྟཱཡ.

དསཱཧཔརམནྟི དས ཨཧཱནི པརམོ པརིཙྪེདོ ཨསྶཱཏི དསཱཧཔརམོ, ཏཾ དསཱཧཔརམཾ ཀཱལཾ དྷཱརེཏབྦནྟི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ ¶ པན ཨཏྠམཏྟམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘དསཱཧཔརམཏཱ དྷཱརེཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ‘‘དསཱཧཔརམ’’ནྟི ཨེཏྠ ཡཱ དསཱཧཔརམཏཱ དསཱཧཔརམབྷཱཝོ, ཨཡཾ ཨེཏྟཀོ ཀཱལོ ཡཱཝ ནཱཏིཀྐམཏི ཏཱཝ དྷཱརེཏབྦནྟི.

ཨདྷིཊྛིཏཝིཀཔྤིཏེསུ ཨཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཨཏིརེཀཾ ཙཱིཝརནྟི ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནདྷིཊྛིཏཾ ཨཝིཀཔྤིཏ’’ནྟི.

ཚནྣཾ ཙཱིཝརཱནཾ ཨཉྙཏརནྟི ཁོམཾ, ཀཔྤཱསིཀཾ, ཀོསེཡྻཾ, ཀམྦལཾ, སཱཎཾ, བྷངྒནྟི ཨིམེསཾ ཚནྣཾ ཙཱིཝརཱནཾ ཨཉྙཏརཾ. ཨེཏེན ཙཱིཝརསྶ ཛཱཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པམཱཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝིཀཔྤནུཔགཾ པཙྪིམ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྶ པམཱཎཾ དཱིགྷཏོ ¶ དྭེ ཝིདཏྠིཡོ, ཏིརིཡཾ ཝིདཏྠི. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཡཱམེན ཨཊྛངྒུལཾ སུགཏངྒུལེན ཙཏུརངྒུལཝིཏྠཏཾ པཙྪིམཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཀཔྤེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༣༥༨).

ཏཾ ¶ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཛཱཏིཔྤམཱཎཾ ཙཱིཝརཾ དསཱཧཔརམཾ ཀཱལཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ, ཨེཏྠནྟརེ ཡཐཱ ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ ན ཧོཏི ཏཐཱ ཨཀུབྦཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཏཉྩ ཙཱིཝརཾ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏི, པཱཙིཏྟིཡཱཔཏྟི ཙསྶ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ནིསྶཛྫནཾ ནིསྶགྒིཡཾ, པུབྦབྷཱགེ ཀཏྟབྦསྶ ཝིནཡཀམྨསྶེཏཾ ནཱམཾ. ནིསྶགྒིཡམསྶ ཨཏྠཱིཏི ནིསྶགྒིཡམིཙྩེཝ. ཀིནྟཾ? པཱཙིཏྟིཡཾ. ཏཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ སནིསྶགྒིཡཝིནཡཀམྨཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ཧོཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན པཋམཾ ཏཱཝ ཨཏྠཝིཀཔྤཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏཱི’’ཏི མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཀཱདསེ ཨརུཎུགྒམནེ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏི, ནིསྶཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པུན ཡསྶ ཙ ནིསྶཛྫིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཙ ནིསྶཛྫིཏབྦཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྒྷསྶ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨེཀཱདསེ ཨརུཎུགྒམནེཏི ཨེཏྠ ཡཾ དིཝསཾ ཙཱིཝརཾ ཨུཔྤནྣཾ ཏསྶ ཡོ ཨརུཎོ, སོ ཨུཔྤནྣདིཝསནིསྶིཏོ, ཏསྨཱ ཙཱིཝརུཔྤཱདདིཝསཨེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱདསེ ཨརུཎུགྒམནེ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སཙེཔི བཧཱུནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝཱ ཝེཋེཏྭཱ ཝཱ ཋཔིཏཱནི ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. ཨབདྡྷཱཝེཋིཏེསུ ཝཏྠུགཎནཱཡ ཨཱཔཏྟིཡོ.

ནིསྶཛྫིཏྭཱ ¶ ཨཱཔཏྟི དེསེཏབྦཱཏི ཀཐཾ དེསེཏབྦཱ? ཡཐཱ ཁནྡྷཀེ ཝུཏྟཾ, ཀཐཉྩ ཏཏྠ ཝུཏྟཾ? ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཝུཌྜྷཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨིཏྠནྣཱམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ, ཏཾ པཊིདེསེམཱི’’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༣༩). ཨིདྷ པན སཙེ ཨེཀཾ ཙཱིཝརཾ ཧོཏི ‘‘ཨེཀཾ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ དྭེ, ‘‘དྭེ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ བཧཱུནི ‘‘སམྦཧུལཱནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ནིསྶཛྫནེཔི སཙེ ཨེཀཾ ཡཐཱཔཱལི༹མེཝ ‘‘ཨིདཾ མེ, བྷནྟེ, ཙཱིཝར’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ དྭེ ཝཱ བཧཱུནི ཝཱ, ‘‘ཨིམཱནི མེ, བྷནྟེ, ཙཱིཝརཱནི དསཱཧཱཏིཀྐནྟཱནི ནིསྶགྒིཡཱནི, ཨིམཱནཱཧཾ སངྒྷསྶ ནིསྶཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. པཱལི༹ཾ ཝཏྟུཾ ཨསཀྐོནྟེན ཨཉྙཐཱཔི ཝཏྟབྦཾ.

བྱཏྟེན ¶ བྷིཀྑུནཱ པཊིབལེན ཨཱཔཏྟི པཊིགྒཧེཏབྦཱཏི ཁནྡྷཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིགྒཧེཏབྦཱ. ཨེཝཉྷི ཏཏྠ ཝུཏྟཾ – ‘‘བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ པཊིབལེན སངྒྷོ ཉཱཔེཏབྦོ –

‘སུཎཱཏུ མེ བྷནྟེ སངྒྷོ, ཨཡཾ ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑུ ཨཱཔཏྟིཾ སརཏི ཝིཝརཏི ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཏི དེསེཏི, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཔཏྟིཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ’ནྟི.

ཏེན ¶ ཝཏྟབྦོ ‘པསྶསཱི’ཏི? ‘ཨཱམ, པསྶཱམཱི’ཏི. ཨཱཡཏིཾ སཾཝརེཡྻཱསཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༣༩). དྭཱིསུ པན སམྦཧུལཱསུ ཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝཙནབྷེདོ ཉཱཏབྦོ.

ཙཱིཝརདཱནེཔི ‘‘སངྒྷོ ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ ཨིམཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’’ཏི ཝཏྠུཝསེན ཝཙནབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. གཎསྶ ཙ པུགྒལསྶ ཙ ནིསྶཛྫནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཔཏྟིདེསནཱཔཊིགྒཧཎེསུ པནེཏྠ ཨཡཾ པཱལི༹ – ‘‘ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ སམྦཧུལེ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀཏྭཱ ཝུཌྜྷཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨེཝམསྶུ ཝཙནཱིཡཱ – ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨིཏྠནྣཱམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ ཏཾ པཊིདེསེམཱི’ཏི. བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ པཊིབལེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཉཱཔེཏབྦཱ –

‘སུཎནྟུ མེ ཨཱཡསྨནྟཱ, ཨཡཾ ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑུ ཨཱཔཏྟིཾ སརཏི ཝིཝརཏི ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཏི དེསེཏི. ཡདཱཡསྨནྟཱནཾ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཔཏྟིཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ’ནྟི.

ཏེན ཝཏྟབྦོ ‘པསྶསཱི’ཏི? ‘ཨཱམ, པསྶཱམཱི’ཏི. ‘ཨཱཡཏིཾ ¶ སཾཝརེཡྻཱསཱི’ཏི.

ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིཏྠནྣཱམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ ཏཾ པཊིདེསེམཱི’ཏི. ཏེན ཝཏྟབྦོ ‘པསྶསཱི’ཏི, ཨཱམ པསྶཱམཱིཏི ཨཱཡཏིཾ སཾཝརེཡྻཱསཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༣༩). ཏཏྠ ¶ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱཔཏྟིཡཱ ནཱམགྒཧཎཾ ཝཙནབྷེདོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཡཐཱ ཙ གཎསྶ ནིསྶཛྫནེ ཨེཝཾ དྭིནྣཾ ནིསྶཛྫནེཔི པཱལི༹ ཝེདིཏབྦཱ. ཡདི ཧི ཝིསེསོ བྷཝེཡྻ, ཡཐེཝ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞནྣཾ པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ ཀཱཏུཾ, ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཏབྦོ. བྱཏྟེན བྷིཀྑུནཱ པཊིབལེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཉཱཔེཏབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ‘‘ཏིཎྞནྣཾ པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ པུན ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, དྭིནྣཾ པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ ཀཱཏུཾ, ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཏབྦོ. ཐེརེན བྷིཀྑུནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༡༦༨) ནཡེན ཝིསུཾཡེཝ དྭིནྣཾ པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐོ ཝུཏྟོ, ཨེཝམིདྷཱཔི ¶ ཝིསུཾ པཱལི༹ཾ ཝདེཡྻ, ཡསྨཱ པན ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨཝཏྭཱ གཏོཏི, གཎསྶ ཝུཏྟཱ པཱལི༹ཡེཝེཏྠ པཱལི༹.

ཨཱཔཏྟིཔཊིགྒཧཎེ པན ཨཡཾ ཝིསེསོ, ཡཐཱ གཎསྶ ནིསྶཛྫིཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ དེསིཡམཱནཱཡ ཨཱཔཏྟིཔཊིགྒཱཧཀོ བྷིཀྑུ ཉཏྟིཾ ཋཔེཏི, ཨེཝཾ ཨཊྛཔེཏྭཱ དྭཱིསུ ཨཉྙཏརེན ཡཐཱ ཨེཀཔུགྒལོ པཊིགྒཎྷཱཏི, ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟི པཊིགྒཧེཏབྦཱ. དྭིནྣཉྷི ཉཏྟིཊྛཔནཱ ནཱམ ནཏྠི, ཡདི སིཡཱ དྭིནྣཾ པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ ཝིསུཾ ན ཝདེཡྻ.

ནིསྶཊྛཙཱིཝརདཱནེཔི ཡཐཱ ‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ ཨཱཡསྨཏོ དམྨཱི’’ཏི ཨེཀོ ཝདཏི, ཨེཝཾ ‘‘ཨིམཾ མཡཾ ཙཱིཝརཾ ཨཱཡསྨཏོ དེམཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨིཏོ གརུཀཏརཱནི ཧི ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཱནིཔི ‘‘ཨཔལོཀེཏྭཱ ཀཱཏབྦཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི ཨཏྠི, ཏེསཾ ཨེཏཾ ཨནུལོམཾ ནིསྶཊྛཙཱིཝརཾ པན དཱཏབྦམེཝ ཨདཱཏུཾ ན ལབྦྷཏི, ཝིནཡཀམྨམཏྟཉྷེཏཾ. ན ཏཾ ཏེན སངྒྷསྶ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ པུགྒལསྶ ཝཱ དིནྣམེཝ ཧོཏཱིཏི.

༤༦༨. དསཱཧཱཏིཀྐནྟེ ཨཏིཀྐནྟསཉྙཱིཏི དསཱཧཾ ཨཏིཀྐནྟེ ཙཱིཝརེ ‘‘ཨཏིཀྐནྟཾ ཨིད’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙཱི, དསཱཧེ ཝཱ ཨཏིཀྐནྟེ ‘‘ཨཏིཀྐནྟོ ¶ དསཱཧོ’’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི. ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡནྟི ན ཨིདྷ སཉྙཱ རཀྑཏི. ཡོཔི ཨེཝཾསཉྙཱི, ཏསྶཔི ཏཾ ཙཱིཝརཾ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཱཔཏྟི ཙ. སནིསྶགྒིཡཝིནཡཀམྨཾ ཝཱ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཨུབྷོཔི ཨཏྠཝིཀཔྤཱ ཡུཛྫནྟི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

ཨཝིསྶཛྫིཏེ ¶ ཝིསྶཛྫིཏསཉྙཱིཏི ཀསྶཙི ཨདིནྣེ ཨཔརིཙྩཏྟེ ‘‘པརིཙྩཏྟཾ མཡཱ’’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི.

ཨནཊྛེ ནཊྛསཉྙཱིཏི ཨཏྟནོ ཙཱིཝརེན སདྡྷིཾ བཧཱུནི ཨཉྙེསཾ ཙཱིཝརཱནི ཨེཀཏོ ཋཔིཏཱནི ཙོརཱ ཧརནྟི. ཏཏྲེས ཨཏྟནོ ཙཱིཝརེ ཨནཊྛེ ནཊྛསཉྙཱི ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཨཝིནཊྛཱདཱིསུཔི.

ཨཝིལུཏྟེཏི ཨེཏྠ པན གབྦྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ པསཡ྄ཧཱཝཧཱརཝསེན ཨཝིལུཏྟེཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨནིསྶཛྫིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཏི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི སཀིཾ ནིཝཏྠཾ ཝཱ སཀིཾ པཱརུཏཾ ཝཱ ཀཱཡཏོ ཨམོཙེཏྭཱ དིཝསམྤི ཝིཙརཏི, ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟི. མོཙེཏྭཱ མོཙེཏྭཱ ནིཝཱསེཏི ཝཱ པཱརུཔཏི ¶ ཝཱ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ སཎྛཔེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཉྙསྶ ཏཾ པརིབྷུཉྫཏོཔི ཨནཱཔཏྟི, ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨཉྙེན ཀཏཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཏཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༥༧༠) ཨཱདིཝཙནཉྩེཏྠ སཱདྷཀཾ. ཨནཏིཀྐནྟེ ཨཏིཀྐནྟསཉྙིནོ ཝེམཏིཀསྶ ཙ དུཀྐཊཾ པརིབྷོགཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༤༦༩. ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨནྟོདསཱཧཾ ཨདྷིཊྛེཏི, ཝིཀཔྤེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ པན ཨདྷིཊྛཱནུཔགཾ ཝིཀཔྤནུཔགཉྩ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – ཨཐ ཁོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡཱནི ཏཱནི བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཱནི ‘ཏིཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཝསྶིཀསཱཊིཀཱ’ཏི ཝཱ ‘ནིསཱིདན’ནྟི ཝཱ ‘པཙྩཏྠརཎ’ནྟི ཝཱ ‘ཀཎྜུཔྤཊིཙྪཱདཱི’ཏི ཝཱ མུཁཔུཉྪནཙོལ༹ཀནྟི ཝཱ པརིཀྑཱརཙོལ༹ནྟི ཝཱ སབྦཱནི ཏཱནི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱནཱིཏི ནུ ཁོ ཨུདཱཧུ ཝིཀཔྤེཏབྦཱནཱི’’ཏི, བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ –

‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཏིཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝིཀཔྤེཏུཾ; ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ ཝསྶཱནཾ ཙཱཏུམཱསཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཏཏོ པརཾ ཝིཀཔྤེཏུཾ; ནིསཱིདནཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝིཀཔྤེཏུཾ; པཙྩཏྠརཎཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝིཀཔྤེཏུཾ; ཀཎྜུཔྤཊིཙྪཱདིཾ ཡཱཝཨཱབཱདྷཱ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཏཏོ པརཾ ཝིཀཔྤེཏུཾ; མུཁཔུཉྪནཙོལ༹ཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ¶ ན ཝིཀཔྤེཏུཾ; པརིཀྑཱརཙོལ༹ཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝིཀཔྤེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༣༥༨).

‘‘ཏཏྠ ¶ ཏིཙཱིཝརཾ’’ ཨདྷིཊྛཧནྟེན རཛིཏྭཱ ཀཔྤབིནྡུཾ དཏྭཱ པམཱཎཡུཏྟམེཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཏསྶ པམཱཎཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན སུགཏཙཱིཝརཏོ ཨཱུནཀཾ ཝཊྚཏི, ལཱམཀཔརིཙྪེདེན སངྒྷཱཊིཡཱ ཨུཏྟརཱསངྒསྶ ཙ དཱིགྷཏོ མུཊྛིཔཉྩཀཾ ཏིརིཡཾ མུཊྛིཏྟིཀཾ པམཱཎཾ ཝཊྚཏི. ཨནྟརཝཱསཀོ དཱིགྷཏོ མུཊྛིཔཉྩཀོ ཏིརིཡཾ དྭིཧཏྠོཔི ཝཊྚཏི. པཱརུཔཎེནཔི ཧི སཀྐཱ ནཱབྷིཾ པཊིཙྪཱདེཏུནྟི. ཝུཏྟཔྤམཱཎཏོ པན ཨཏིརེཀཾ ཨཱུནཀཉྩ པརིཀྑཱརཙོལ༹ནྟི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ‘‘དྭེ ཙཱིཝརསྶ ཨདྷིཊྛཱནཱ – ཀཱཡེན ཝཱ ཨདྷིཊྛེཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཨདྷིཊྛེཏཱི’’ཏི (པརི. ༣༢༢) ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ པུརཱཎསངྒྷཱཊིཾ ‘‘ཨིམཾ སངྒྷཱཊིཾ པཙྩུདྡྷརཱམཱི’’ཏི པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ནཝཾ སངྒྷཱཊིཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ སངྒྷཱཊིཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེན ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཀཱཡཝིཀཱརཾ ཀརོནྟེན ཀཱཡེན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. ཨིདཾ ཀཱཡེན ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏཾ ཡེན ཀེནཙི སརཱིརཱཝཡཝེན ཨཕུསནྟསྶ ན ཝཊྚཏི. ཝཱཙཱཡ ཨདྷིཊྛཱནེ པན ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. ཏཏྲ དུཝིདྷཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ – སཙེ ཧཏྠཔཱསེ ཧོཏི ‘‘ཨིམཾ སངྒྷཱཊིཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཝཱཙཱ བྷིནྡིཏབྦཱ. ཨཐ ཨནྟོགབྦྷེ ཝཱ ཨུཔརིཔཱསཱདེ ཝཱ སཱམནྟཝིཧཱརེ ཝཱ ཧོཏི ཋཔིཏཊྛཱནཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ སངྒྷཱཊིཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཝཱཙཱ ¶ བྷིནྡིཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ ཨུཏྟརཱསངྒེ ཨནྟརཝཱསཀེ ཙ. ནཱམམཏྟམེཝ ཧི ཝིསེསོ. ཏསྨཱ སབྦཱནི སངྒྷཱཊིཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཨནྟརཝཱསཀནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ནཱམེནེཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱནི. སཙེ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཋཔིཏཝཏྠེཧི སངྒྷཱཊིཨཱདཱིནི ཀརོཏི, ནིཊྛིཏེ རཛནེ ཙ ཀཔྤེ ཙ ཨིམཾ ‘‘པཙྩུདྡྷརཱམཱི’’ཏི པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ པུན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱནི. ཨདྷིཊྛིཏེན པན སདྡྷིཾ མཧནྟཏརམེཝ དུཏིཡཔཊྚཾ ཝཱ ཁཎྜཾ ཝཱ སཾསིབྦནྟེན པུན ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ. སམེ ཝཱ ཁུདྡཀེ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ ནཏྠི.

ཏིཙཱིཝརཾ པན པརིཀྑཱརཙོལ༹ཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཊྚཏི ¶ ན ཝཊྚཏཱིཏི? མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཀིརཱཧ – ‘‘ཏིཙཱིཝརཾ ཏིཙཱིཝརམེཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. སཙེ པརིཀྑཱརཙོལཱ༹དྷིཊྛཱནཾ ལབྷེཡྻ ཨུདོསིཏསིཀྑཱཔདེ པརིཧཱརོ ནིརཏྠཀོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀིར ཨཝསེསཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘པརིཀྑཱརཙོལ༹མྤི བྷགཝཏཱཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. མཧཱཔཙྩརིཡམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘པརིཀྑཱརཙོལ༹ཾ ནཱམ པཱཊེཀྐཾ ནིདྷཱནམུཁམེཏནྟི ཏིཙཱིཝརཾ ¶ པརིཀྑཱརཙོལ༹ནྟི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨུདོསིཏསིཀྑཱཔདེ པན ཏིཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིཧརནྟསྶ པརིཧཱརོ ཝུཏྟོ’’ཏི. ཨུབྷཏོཝིབྷངྒབྷཱཎཀོ པུཎྞཝཱལིཀཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོཔི ཀིར ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ པུབྦེ མཧཱཐེརཱནཾ ཨསྶུམྷ, ཨརཉྙཝཱསིནོ བྷིཀྑཱུ རུཀྑསུསིརཱདཱིསུ ཙཱིཝརཾ ཋཔེཏྭཱ པདྷཱནཾ པདཧནཏྠཱཡ གཙྪནྟི. སཱམནྟཝིཧཱརེ དྷམྨསཝནཏྠཱཡ གཏཱནཉྩ ནེསཾ སཱུརིཡེ ཨུཊྛིཏེ སཱམཎེརཱ ཝཱ དཧརབྷིཀྑཱུ ཝཱ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ སུཁཔརིབྷོགཏྠཾ ཏིཙཱིཝརཾ པརིཀྑཱརཙོལ༹ནྟི ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. མཧཱཔཙྩརིཡམྤི ཝུཏྟཾ པུབྦེ ཨཱརཉྙིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨབདྡྷསཱིམཱཡཾ དུཔྤརིཧཱརནྟི ཏིཙཱིཝརཾ པརིཀྑཱརཙོལ༹མེཝ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཾསཱུ’’ཏི.

‘‘ཝསྶིཀསཱཊིཀཱ’’ ཨནཏིརིཏྟཔྤམཱཎཱ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཏྟཱརོ ཝསྶིཀེ མཱསེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ, ཏཏོ པརཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཝིཀཔྤེཏབྦཱ. ཝཎྞབྷེདམཏྟརཏྟཱཔི ཙེསཱ ཝཊྚཏི. དྭེ པན ན ཝཊྚནྟི. ‘‘ནིསཱིདནཾ’’ ཝུཏྟནཡེན ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ, ཏཉྩ ཁོ པམཱཎཡུཏྟཾ ཨེཀམེཝ, དྭེ ན ཝཊྚནྟི. ‘‘པཙྩཏྠརཎ’’མྤི ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ, ཏཾ པན མཧནྟམྤི ཝཊྚཏི, ཨེཀམྤི ཝཊྚཏི, བཧཱུནིཔི ཝཊྚནྟི. ནཱིལམྤི པཱིཏཀམྤི སདསམྤི པུཔྥདསམྤཱིཏི སབྦཔྤཀཱརཾ ཝཊྚཏི. སཀིཾ ཨདྷིཊྛིཏཾ ཨདྷིཊྛིཏམེཝ ཧོཏི. ‘‘ཀཎྜུཔྤཊིཙྪཱདི’’ ཡཱཝ ཨཱབཱདྷོ ཨཏྠི, ཏཱཝ པམཱཎིཀཱ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. ཨཱབཱདྷེ ཝཱུཔསནྟེ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཝིཀཔྤེཏབྦཱ, ཨེཀཱཝ ཝཊྚཏི ¶ . ‘‘མུཁཔུཉྪནཙོལ༹ཾ’’ ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ, ཡཱཝ ཨེཀཾ དྷོཝིཡཏི, ཏཱཝ ཨཉྙཾ པརིབྷོགཏྠཱཡ ཨིཙྪིཏབྦནྟི ¶ དྭེ ཝཊྚནྟི. ཨཔརེ པན ཐེརཱ ‘‘ནིདྷཱནམུཁམེཏཾ བཧཱུནིཔི ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. པརིཀྑཱརཙོལེ༹ གཎནཱ ནཏྠི, ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪཏི ཏཏྟཀཾ ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ. ཐཝིཀཱཔི པརིསྶཱཝནམྤི ཝིཀཔྤནུཔགཾ པཙྪིམཙཱིཝརཔྤམཱཎཾ ‘‘པརིཀྑཱརཙོལ༹ཀ’’ནྟི ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ. བཧཱུནི ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིམཱནི ཙཱིཝརཱནི པརིཀྑཱརཙོལཱ༹ནི ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཏུམྤི ཝཊྚཏིཡེཝ. བྷེསཛྫནཝཀམྨམཱཏཱཔིཏུཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཋཔེནྟེནཔི ཨདྷིཊྛཱཏབྦམེཝ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཉྩབྷིསི པཱིཋཀབྷིསི བིམྦོཧནཾ པཱཝཱརོ ཀོཛཝོཏི ཨེཏེསུ པན སེནཱསནཔརིཀྑཱརཏྠཱཡ དིནྣཔཙྩཏྠརཎེ ཙ ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ ནཏྠིཡེཝ.

ཨདྷིཊྛིཏཙཱིཝརཾ པན པརིབྷུཉྫཏོ ཀཐཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝིཛཧཏཱིཏི? ཨཉྙསྶ དཱནེན, ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཧཎེན, ཝིསྶཱསགྒཱཧེན, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནེན, སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེན ¶ , ཀཱལཾཀིརིཡཱཡ, ལིངྒཔརིཝཏྟནེན, པཙྩུདྡྷརཎེན, ཚིདྡབྷཱཝེནཱཏི ཨིམེཧི ནཝཧི ཀཱརཎེཧི ཝིཛཧཏི. ཏཏྠ པུརིམེཧི ཨཊྛཧི སབྦཙཱིཝརཱནི ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝིཛཧནྟི, ཚིདྡབྷཱཝེན པན ཏིཙཱིཝརསྶེཝ སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཨདྷིཊྛཱནཝིཛཧནཾ ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ ནཁཔིཊྛིཔྤམཱཎེན ཚིདྡེན. ཏཏྠ ནཁཔིཊྛིཔྤམཱཎཾ ཀནིཊྛངྒུལིནཁཝསེན ཝེདིཏབྦཾ, ཚིདྡཉྩ ཝིནིབྦིདྡྷཚིདྡམེཝ. ཚིདྡསྶ ཧི ཨབྦྷནྟརེ ཨེཀཏནྟུ ཙེཔི ཨཙྪིནྣོ ཧོཏི, རཀྑཏི. ཏཏྠ སངྒྷཱཊིཡཱ ཙ ཨུཏྟརཱསངྒསྶ ཙ དཱིགྷནྟཏོ ཝིདཏྠིཔྤམཱཎསྶ ཏིརིཡནྟཏོ ཨཊྛངྒུལཔྤམཱཎསྶ པདེསསྶ ཨོརཏོ ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ བྷིནྡཏི, པརཏོ ན བྷིནྡཏི. ཨནྟརཝཱསཀསྶ པན དཱིགྷནྟཏོ ཝིདཏྠིཔྤམཱཎསྶེཝ ཏིརིཡནྟཏོ ཙཏུརངྒུལཔྤམཱཎསྶ པདེསསྶ ཨོརཏོ ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ བྷིནྡཏི, པརཏོ ¶ ན བྷིནྡཏི. ཏསྨཱ ཛཱཏེ ཚིདྡེ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨཏིརེཀཙཱིཝརཊྛཱནེ ཏིཊྛཏི, སཱུཙིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པུན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. མཧཱསུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘པམཱཎཙཱིཝརསྶ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ བྷིནྡཏི, མཧནྟསྶ པན པམཱཎཏོ བཧི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིནྡཏི, ཨནྟོཛཱཏཾ བྷིནྡཏཱི’’ཏི. ཀརཝཱིཀཏིསྶཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཁུདྡཀཾ མཧནྟཾ ན པམཱཎཾ, དྭེ ཙཱིཝརཱནི པཱརུཔནྟསྶ ཝཱམཧཏྠེ སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔིཏཊྛཱནེ ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིནྡཏི, ཨོརབྷཱགེ བྷིནྡཏི. ཨནྟརཝཱསཀསྶཔི ཨོཝཊྚིཀཾ ཀརོནྟེན སངྒྷརིཏཊྛཱནེ ཚིདྡཾ ན བྷིནྡཏི, ཏཏོ ཨོརཾ བྷིནྡཏཱི’’ཏི. ཨནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏིཙཱིཝརེ མཧཱསུམཏྠེརཝཱདཾ པམཱཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཏྟརིམྤི ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘པཙྪིམཔྤམཱཎཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ རཀྑཏཱི’’ཏི. པརིཀྑཱརཙོལེ༹ དཱིགྷསོ ཨཊྛངྒུལེ སུགཏངྒུལེན ཏིརིཡཾ ཙཏུརངྒུལེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝིཛཧཏི. མཧནྟེ ཙོལེ༹ ཏཏོ པརེན ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན ཝིཛཧཏི. ཨེས ནཡོ སབྦེསུ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཀེསུ ཙཱིཝརེསཱུ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ སབྦེསམྤི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཀཙཱིཝརཱནཾ ཝིཀཔྤནུཔགཔཙྪིམཔྤམཱཎཏོ ཨཉྙཾ པཙྪིམཔྤམཱཎཾ ¶ ནཱམ ནཏྠི, ཡཉྷི ནིསཱིདན-ཀཎྜུཔྤཊིཙྪཱདི-ཝསྶིཀསཱཊིཀཱནཾ པམཱཎཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཀྐཊྛཾ, ཏཏོ ཨུཏྟརི པཊིསིདྡྷཏྟཱ ན པཙྪིམཾ ཏཏོ ཧེཊྛཱ ཨཔྤཊིསིདྡྷཏྟཱ. ཏིཙཱིཝརསྶཱཔི སུགཏཙཱིཝརཔྤམཱཎཏོ ཨཱུནཀཏྟཾ ཨུཀྐཊྛཔྤམཱཎམེཝ. པཙྪིམཾ པན ཝིསུཾ སུཏྟེ ཝུཏྟཾ ནཏྠི. མུཁཔུཉྪནཔཙྩཏྠརཎཔརིཀྑཱརཙོལཱ༹ནཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདོ ནཏྠིཡེཝ. ཝིཀཔྤནུཔགཔཙྪིམེན པན པཙྪིམཔརིཙྪེདོ ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཡཾ ཏཱཝ ཨནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ ¶ ‘‘པཙྪིམཔྤམཱཎཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ རཀྑཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ པརིཀྑཱརཙོལ༹སྶེཝ སུགཏངྒུལེན ཨཊྛངྒུལཙཏུརངྒུལཔཙྪིམཔྤམཱཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨིཏརེསཾ ཏིཙཱིཝརཱདཱིནཾ མུཊྛིཔཉྩཀཱདིཔབྷེདཾ ¶ པཙྪིམཔྤམཱཎཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེས ནཡོ སབྦེསུ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཀེསུཙཱིཝརེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ན སམེཏི.

ཀརཝཱིཀཏིསྶཏྠེརཝཱདེཔི དཱིགྷནྟཏོཡེཝ ཚིདྡཾ དསྶིཏཾ, ཏིརིཡནྟཏོ ན དསྶིཏཾ, ཏསྨཱ སོ ཨཔརིཙྪིནྣོ. མཧཱསུམཏྠེརཝཱདེ ‘‘པམཱཎཙཱིཝརསྶ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ བྷིནྡཏི, མཧནྟསྶ པན པམཱཎཏོ བཧི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིནྡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདཾ པན ན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིདཾ ནཱམ པམཱཎཙཱིཝརཾ ཨིཏོ ཨུཏྟརི མཧནྟཾ ཙཱིཝར’’ནྟི. ཨཔིཙེཏྠ ཏིཙཱིཝརཱདཱིནཾ མུཊྛིཔཉྩཀཱདིབྷེདཾ པཙྪིམཔྤམཱཎནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཏྠ ཡདི པཙྪིམཔྤམཱཎཏོ བཧི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིནྡེཡྻ, ཨུཀྐཊྛཔཏྟསྶཱཔི མཛ྄ཛྷིམཔཏྟསྶ ཝཱ ཨོམཀཔྤམཱཎཏོ བཧི ཚིདྡཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིནྡེཡྻ, ན ཙ ན བྷིནྡཏི. ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཝཱདོ ཨཔརིཙྪིནྣོ.

ཡོ པནཱཡཾ སབྦཔཋམོ ཨཊྛཀཐཱཝཱདོ, ཨཡམེཝེཏྠ པམཱཎཾ. ཀསྨཱ? པརིཙྪེདསབྦྷཱཝཏོ. ཏིཙཱིཝརསྶ ཧི པཙྪིམཔྤམཱཎཉྩ ཚིདྡཔྤམཱཎཉྩ ཚིདྡུཔྤཏྟིདེསཔྤམཱཎཉྩ སབྦཨཊྛཀཐཱསུཡེཝ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ སྭེཝ ཝཱདོ པམཱཎཾ. ཨདྡྷཱ ཧི སོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨནུགནྟྭཱ ཝུཏྟོ. ཨིཏརེསུ པན ནེཝ པརིཙྪེདོ ཨཏྠི, ན པུབྦཱཔརཾ སམེཏཱིཏི.

ཡོ པན དུབྦལཊྛཱནེ པཋམཾ ཨགྒལ༹ཾ དཏྭཱ པཙྪཱ དུབྦལཊྛཱནཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཔནེཏི, ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིཛྫཏི. མཎྜལཔརིཝཏྟནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དུཔཊྚསྶ ཨེཀསྨིཾ པཊལེ ཚིདྡེ ཝཱ ཛཱཏེ གལི༹ཏེ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིཛྫཏི, ཁུདྡཀཾ ཙཱིཝརཾ མཧནྟཾ ཀརོཏི, མཧནྟཾ ཝཱ ཁུདྡཀཾ ཀརོཏི, ཨདྷིཊྛཱནཾ ན བྷིཛྫཏི. ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ མཛ྄ཛྷེ ཀརོནྟོ སཙེ པཋམཾ ཚིནྡིཏྭཱ པཙྪཱ གྷཊེཏི, ཨདྷིཊྛཱནཾ བྷིཛྫཏི. ཨཐ གྷཊེཏྭཱ ཚིནྡཏི, ན བྷིཛྫཏི, རཛཀེཧི དྷོཝཱཔེཏྭཱ སེཏཾ ཀཱརཱཔེནྟསྶཱཔི ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནམེཝཱཏི ¶ . ཨཡཾ ཏཱཝ ‘‘ཨནྟོདསཱཧཾ ཨདྷིཊྛེཏི ཝིཀཔྤེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨདྷིཊྛཱནེ ཝིནིཙྪཡོ.

ཝིཀཔྤནེ ¶ ¶ པན དྭེ ཝིཀཔྤནཱ – སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཙ པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཙ. ཀཐཾ སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཧོཏཱིཏི? ཙཱིཝརཱནཾ ཨེཀབཧུབྷཱཝཾ སནྣིཧིཏཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཉྩ ཉཏྭཱ ‘‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཨིམཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’ཏི ཝཱ ‘ཨེཏཾ ཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཨེཏཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཝིཀཔྤེམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, ཨཡམེཀཱ སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, པརིབྷུཉྫིཏུཾ པན ཝིསྶཛྫེཏུཾ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཱ ན ཝཊྚཏི. ‘‘མཡ྄ཧཾ སནྟཀཾ, མཡ྄ཧཾ སནྟཀཱནི པརིབྷུཉྫ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཧི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ པན ཝུཏྟེ པཙྩུདྡྷཱརོ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏོཔབྷུཏི པརིབྷོགཱདཡོཔི ཝཊྚནྟི.

ཨཔརོཔི ནཡོ – ཏཐེཝ ཙཱིཝརཱནཾ ཨེཀབཧུབྷཱཝཾ སནྣིཧིཏཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཉྩ ཉཏྭཱ ཏསྶེཝ བྷིཀྑུནོ སནྟིཀེ ‘‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཨིམཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’ཏི ཝཱ ‘ཨེཏཾ ཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཨེཏཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ པཉྩསུ སཧདྷམྨིཀེསུ ཨཉྙཏརསྶ ཨཏྟནཱ ཨབྷིརུཙིཏསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ‘‘‘ཏིསྶསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཀཔྤེམཱི’ཏི ཝཱ ‘ཏིསྶཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ, སིཀྑམཱནཱཡ, ཏིསྶསྶ སཱམཎེརསྶ, ཏིསྶཱཡ སཱམཎེརིཡཱ ཝིཀཔྤེམཱི’’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ, ཨཡཾ ཨཔརཱཔི སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, པརིབྷོགཱདཱིསུ པན ཨེཀམྤི ན ཝཊྚཏི. ཏེན པན བྷིཀྑུནཱ ‘‘ཏིསྶསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟཀཾ…པེ… ཏིསྶཱཡ སཱམཎེརིཡཱ སནྟཀཾ པརིབྷུཉྫ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཧི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པཙྩུདྡྷཱརོ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏོཔབྷུཏི པརིབྷོགཱདཡོཔི ཝཊྚནྟི.

ཀཐཾ པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཧོཏཱིཏི? ཙཱིཝརཱནཾ ཏཐེཝ ཨེཀབཧུབྷཱཝཾ སནྣིཧིཏཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཉྩ ཉཏྭཱ ‘‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཨིམཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’ཏི ཝཱ ‘ཨེཏཾ ཙཱིཝར’ནྟི ཝཱ ‘ཨེཏཱནི ཙཱིཝརཱནཱི’’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཝིཀཔྤནཏྠཱཡ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཏེན ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀོ ཏེ མིཏྟོ ཝཱ སནྡིཊྛོ ཝཱ’’ཏི? ཏཏོ ཨིཏརེན པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཏིསྶོ བྷིཀྑཱུཏི ཝཱ…པེ… ཏིསྶཱ སཱམཎེརཱི’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ. པུན ཏེན བྷིཀྑུནཱ ¶ ‘‘ཨཧཾ ཏིསྶསྶ བྷིཀྑུནོ དམྨཱིཏི ཝཱ…པེ… ཏིསྶཱཡ སཱམཎེརིཡཱ དམྨཱི’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ, ཨཡཾ པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, པརིབྷོགཱདཱིསུ པན ཨེཀམྤི ན ཝཊྚཏི. ཏེན པན བྷིཀྑུནཱ དུཏིཡསམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ སནྟཀཾ པརིབྷུཉྫ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཧི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པཙྩུདྡྷཱརོ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏོཔབྷུཏི པརིབྷོགཱདཡོཔི ཝཊྚནྟི.

དྭིནྣཾ ¶ ཝིཀཔྤནཱནཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ? སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱཡཾ སཡཾ ཝིཀཔྤེཏྭཱ པརེན པཙྩུདྡྷརཱཔེཏི ¶ . པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱཡ པརེནེཝ ཝིཀཔྤཱཔེཏྭཱ པརེནེཝ པཙྩུདྡྷརཱཔེཏི, ཨིདམེཏྠ ནཱནཱཀརཎཾ. སཙེ པན ཡསྶ ཝིཀཔྤེཏི, སོ པཉྙཏྟིཀོཝིདོ ན ཧོཏི, ན ཛཱནཱཏི པཙྩུདྡྷརིཏུཾ, ཏཾ ཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙསྶ བྱཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པུན ཝིཀཔྤེཏྭཱ པཙྩུདྡྷརཱཔེཏབྦཾ. ཝིཀཔྤིཏཝིཀཔྤནཱ ནཱམེསཱ ཝཊྚཏི. ཨཡཾ ‘‘ཝིཀཔྤེཏཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ པདེ ཝིནིཙྪཡོ.

‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཏིཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝིཀཔྤེཏུ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཏོ ཙ ཨིདཾ ‘‘ཝིཀཔྤེཏཱི’’ཏི ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཝཙནཾ ཝིརུདྡྷཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ན ཙ ཝིརུདྡྷཾ ཏཐཱགཏཱ བྷཱསནྟི. ཏསྨཱ ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ཏིཙཱིཝརཾ ཏིཙཱིཝརསངྑེཔེནེཝ པརིཧརཏོ ཨདྷིཊྛཱཏུམེཝ ཨནུཛཱནཱམི, ན ཝིཀཔྤེཏུཾ. ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ པན ཙཱཏུམཱསཏོ པརཾ ཝིཀཔྤེཏུམེཝ ན ཨདྷིཊྛཱཏུཾ. ཨེཝཉྩ སཏི ཡོ ཏིཙཱིཝརེ ཨེཀེན ཙཱིཝརེན ཝིཔྤཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏསྶ ཏིཙཱིཝརཱདྷིཊྛཱནཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཝིཔྤཝཱསསུཁཏྠཾ ཝིཀཔྤནཱཡ ཨོཀཱསོ དིནྣོ ཧོཏི. དསཱཧཱཏིཀྐམེ ཙ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཝིཀཔྤནཱཡ ཨཔྤཊིསིདྡྷབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི ཨཉྙསྶ དེཏི. ཀཐཾ པན དིནྣཾ ཧོཏི, ཀཐཾ གཧིཏཾ? ‘‘ཨིམཾ ཏུཡ྄ཧཾ དེམི དདཱམི དཛྫཱམི ཨོཎོཛེམི པརིཙྩཛཱམི ནིསྶཛྫཱམི ཝིསྶཛྫཱམཱིཏི ཝཱ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ དེམི…པེ… ནིསྶཛྫཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི, སམྨུཁཱཔི ¶ པརམྨུཁཱཔི དིནྣཾཡེཝ ཧོཏི. ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཡ྄ཧཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, སུདིནྣཾ སུགྒཧིཏཉྩ. ‘‘ཏཝ སནྟཀཾ ཀརོཧི, ཏཝ སནྟཀཾ ཧོཏུ, ཏཝ སནྟཀཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མམ སནྟཀཾ ཀརོམི, མམ སནྟཀཾ ཧོཏུ, མམ སནྟཀཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, དུདྡིནྣཾ དུགྒཧིཏཉྩ. ནེཝ དཱཏཱ དཱཏུཾ ཛཱནཱཏི, ན ཨིཏརོ གཧེཏུཾ. སཙེ པན ‘‘ཏཝ སནྟཀཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི གཎྷཱཏི, སུགྒཧིཏཾ. སཙེ པན ‘‘ཨེཀོ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨིཏརོ ‘‘ན གཎྷཱམཱི’’ཏི པུན སོ ‘‘དིནྣཾ མཡཱ ཏུཡ྄ཧཾ, གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨིཏརོཔི ‘‘ན མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ ཨཏྠོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ པུརིམོཔི ‘‘མཡཱ དིནྣ’’ནྟི དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, པཙྪིམོཔི ‘‘མཡཱ པཊིཀྑིཏྟ’’ནྟི. ཀསྶ ཨཱཔཏྟཱིཏི? ན ཀསྶཙི ཨཱཔཏྟི. ཡསྶ པན རུཙྩཏི, ཏེན ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ.

ཡོ ¶ པན ཨདྷིཊྛཱནེ ཝེམཏིཀོ, ཏེན ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ? ཝེམཏིཀབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཙེ ཨནདྷིཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཝཾ མེ ཀཔྤིཡཾ ཧོཏཱིཏི ཝཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིསྶཛྫིཏབྦཾ. ན ཧི ཨེཝཾ ¶ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཝིནཡཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ མུསཱཝཱདོ ཧོཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ ཝིསྶཱསཾ གཧེཏྭཱ པུན དིནྣཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ན ཡུཛྫཏི. ན ཧི ཏསྶེཏཾ ཝིནཡཀམྨཾ, ནཱཔི ཏཾ ཨེཏྟཀེན ཨཉྙཾ ཝཏྠུཾ ཧོཏི.

ནསྶཏཱིཏིཨཱདི ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཡོ ན དདེཡྻ ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཏྠ ‘‘མཡ྄ཧཾ དིནྣཾ ཨིམིནཱ’’ཏི ཨིམཱཡ སཉྙཱཡ ན དེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཏསྶ སནྟཀབྷཱཝཾ པན ཉཏྭཱ ལེསེན ཨཙྪིནྡནྟོ བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོཏི.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཀཐིནསམུཊྛཱནཾ ནཱམ ཀཱཡཝཱཙཱཏོ ཙ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཨནདྷིཊྛཱནེན ཙ ཨཝིཀཔྤནེན ཙ ཨཱཔཛྫནཏོ ཨཀིརིཡཾ, སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝེཔི ན མུཙྩཏི, ཨཛཱནནྟོཔི ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

པཋམཀཐིནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨུདོསིཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༧༡. ཏེན ¶ སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི ཨུདོསིཏསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ སནྟརུཏྟརེནཱཏི ཨནྟརནྟི ཨནྟརཝཱསཀོ ཝུཙྩཏི, ཨུཏྟརནྟི ཨུཏྟརཱསངྒོ, སཧ ཨནྟརེན ཨུཏྟརཾ སནྟརུཏྟརཾ, ཏེན སནྟརུཏྟརེན, སཧ ཨནྟརཝཱསཀེན ཨུཏྟརཱསངྒེནཱཏི ཨཏྠོ. ཀཎྞཀིཏཱནཱིཏི སེདེན ཕུཊྛོཀཱསེསུ སཉྫཱཏཀཱལ༹སེཏམཎྜལཱནི. ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟོཏི ཐེརོ ཀིར བྷགཝཏི དིཝཱ པཊིསལླཱནཏྠཱཡ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛེ ཏཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ དུནྣིཀྑིཏྟཱནི དཱརུབྷཎྜམཏྟིཀཱབྷཎྜཱནི པཊིསཱམེནྟོ ཨསམྨཊྛཊྛཱནཾ སམྨཛྫནྟོ གིལཱནེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ སེནཱསནཊྛཱནཾ སམྤཏྟོ ཨདྡས. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྡས ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟོ’’ཏི.

༤༧༣. ཨཝིཔྤཝཱསསམྨུཏིཾ དཱཏུནྟི ཨཝིཔྤཝཱསེ སམྨུཏི ཨཝིཔྤཝཱསསམྨུཏི, ཨཝིཔྤཝཱསཱཡ ཝཱ སམྨུཏི ཨཝིཔྤཝཱསསམྨུཏི. ཀོ པནེཏྠ ཨཱནིསཾསོ? ཡེན ཙཱིཝརེན ཝིཔྤཝསཏི, ཏཾ ནིསྶགྒིཡཾ ན ཧོཏི, ཨཱཔཏྟིཉྩ ནཱཔཛྫཏི. ཀིཏྟཀཾ ཀཱལཾ? མཧཱསུམཏྠེརོ ཏཱཝ ཨཱཧ – ‘‘ཡཱཝ རོགོ ན ཝཱུཔསམཏི, ཝཱུཔསནྟེ པན རོགེ སཱིགྷཾ ཙཱིཝརཊྛཱནཾ ཨཱགནྟབྦ’’ནྟི ¶ . མཧཱཔདུམཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘སཱིགྷཾ ཨཱགཙྪཏོ རོགོ པཊིཀུཔྤེཡྻ, ཏསྨཱ སཎིཀཾ ཨཱགནྟབྦཾ. ཡཏོ པཊྛཱཡ ཧི སཏྠཾ ཝཱ པརིཡེསཏི, ‘གཙྪཱམཱི’ཏི ཨཱབྷོགཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝཊྚཏི. ‘ན དཱནི གམིསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ པན དྷུརནིཀྑེཔཾ ཀརོནྟེན པཙྩུདྡྷརིཏབྦཾ, ཨཏིརེཀཙཱིཝརཊྛཱནེ ཋསྶཏཱི’’ཏི. སཙེ པནསྶ རོགོ པཊིཀུཔྤཏི, ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི? ཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཏཱཝ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ སོཡེཝ རོགོ པཊིཀུཔྤཏི, སཱ ཨེཝ སམྨུཏི, པུན སམྨུཏིདཱནཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཨཐཉྙོ ཀུཔྤཏི, པུན དཱཏབྦཱ སམྨུཏཱི’’ཏི. ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘སོ ཝཱ རོགོ ཧོཏུ, ཨཉྙོ ཝཱ པུན སམྨུཏིདཱནཀིཙྩཾ ནཏྠཱི’’ཏི.

༤༧༥-༦. ནིཊྛིཏཙཱིཝརསྨིཾ བྷིཀྑུནཱཏི ཨིདྷ པན པུརིམསིཀྑཱཔདེ ཝིཡ ཨཏྠཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ནིཊྛིཏེ ཙཱིཝརསྨིཾ བྷིཀྑུནོཏི ཨེཝཾ སཱམིཝསེན ཀརཎཝཙནསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀརཎཝསེན ¶ ཧི བྷིཀྑུནཱ ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏབྦནྟི ནཏྠི. སཱམིཝསེན པན བྷིཀྑུནོ ཙཱིཝརསྨིཾ ནིཊྛིཏེ ཀཐིནེ ཙ ཨུབྦྷཏེ ཨེཝཾ ཚིནྣཔལིབོདྷོ ཨེཀརཏྟམྤི ཙེ བྷིཀྑུ ཏིཙཱིཝརེན ཝིཔྤཝསེཡྻཱཏི ཨེཝཾ ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཏཏྠ ཏིཙཱིཝརེནཱཏི ཨདྷིཊྛིཏེསུ ཏཱིསུ ཙཱིཝརེསུ ཡེན ཀེནཙི. ཨེཀེན ཝིཔྤཝུཏྠོཔི ཧི ཏིཙཱིཝརེན ཝིཔྤཝུཏྠོ ཧོཏི, པཊིསིདྡྷཔརིཡཱཔནྣེན ཝིཔྤཝུཏྠཏྟཱ. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘སངྒྷཱཊིཡཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཝིཔྤཝསེཡྻཱཏི ཝིཔྤཡུཏྟོ ཝསེཡྻ.

༤༧༧-༨. གཱམོ ཨེཀཱུཔཙཱརོཏིཨཱདི ཨཝིཔྤཝཱསལཀྑཎཝཝཏྠཱཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ པརཾ ཡཐཱཀྐམེན ཏཱནེཝ པནྣརས མཱཏིཀཱཔདཱནི ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘གཱམོ ཨེཀཱུཔཙཱརོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཀཀུལསྶ གཱམོཏི ཨེཀསྶ རཉྙོ ཝཱ བྷོཛཀསྶ ཝཱ གཱམོ. པརིཀྑིཏྟོཏི ཡེན ¶ ཀེནཙི པཱཀཱརེན ཝཱ ཝཏིཡཱ ཝཱ པརིཀྑཱཡ ཝཱ པརིཀྑིཏྟོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨེཀཀུལགཱམསྶ ཨེཀཱུཔཙཱརཏཱ དསྶིཏཱ. ཨནྟོགཱམེ ཝཏྠབྦནྟི ཨེཝརཱུཔེ གཱམེ ཙཱིཝརཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ གཱམབྦྷནྟརེ ཡཐཱརུཙིཏེ ཋཱནེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཔརིཀྑིཏྟོཏི ཨིམིནཱ ཏསྶེཝ གཱམསྶ ནཱནཱུཔཙཱརཏཱ དསྶིཏཱ. ཨེཝརཱུཔེ གཱམེ ཡསྨིཾ གྷརེ ཙཱིཝརཾ ནིཀྑིཏྟཾ, ཏཏྠ ཝཏྠབྦཾ. ཧཏྠཔཱསཱ ཝཱ ན ཝིཛཧིཏབྦནྟི ཨཐ ཝཱ ཏཾ གྷརཾ སམནྟཏོ ཧཏྠཔཱསཱ ན ཝིཛཧིཏབྦཾ, ཨཌྜྷཏེཡྻརཏནཔྤམཱཎཔྤདེསཱ ཨུདྡྷཾ ན ཝིཛཧིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཌྜྷཏེཡྻརཏནབྦྷནྟརེ པན ཝཏྠུཾ ཝཊྚཏི. ཏཾ པམཱཎཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཙེཔི ཨིདྡྷིམཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཀཱསེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏི, ནིསྶགྒིཡམེཝ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨིཾ གྷརེཏི གྷརཔརིཙྪེདོ ‘‘ཨེཀཀུལསྶ ནིཝེསནཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༤༨༠) ལཀྑཎེན ཝེདིཏབྦོ.

༤༧༩. ནཱནཱཀུལསྶ ¶ གཱམོཏི ནཱནཱརཱཛཱུནཾ ཝཱ བྷོཛཀཱནཾ ཝཱ གཱམོ, ཝེསཱལིཀུསིནཱརཱདིསདིསོ. པརིཀྑིཏྟོཏི ཨིམིནཱ ནཱནཱཀུལགཱམསྶ ཨེཀཱུཔཙཱརཏཱ དསྶིཏཱ. སབྷཱཡེ ཝཱ དྭཱརམཱུལེ ཝཱཏི ཨེཏྠ སབྷཱཡནྟི ལིངྒབྱཏྟཡེན སབྷཱ ཝུཏྟཱ. དྭཱརམཱུལེཏི ནགརདྭཱརསྶ སམཱིཔེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི – ཨེཝརཱུཔེ གཱམེ ཡསྨིཾ གྷརེ ཙཱིཝརཾ ནིཀྑིཏྟཾ, ཏཏྠ ཝཱ ཝཏྠབྦཾ. ཏཏྠ སདྡསངྒྷཊྚནེན ཝཱ ཛནསམྦཱདྷེན ཝཱ ཝསིཏུཾ ཨསཀྐོནྟེན སབྷཱཡེ ཝཱ ཝཏྠབྦཾ ནགརདྭཱརམཱུལེ ཝཱ. ཏཏྲཔི ཝསིཏུཾ ཨསཀྐོནྟེན ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཕཱསུཀཊྛཱནེ ཝསིཏྭཱ ཨནྟོཨརུཎེ ཨཱགམྨ ཏེསཾཡེཝ སབྷཱཡདྭཱརམཱུལཱནཾ ཧཏྠཔཱསཱ ཝཱ ན ཝིཛཧིཏབྦཾ. གྷརསྶ པན ཙཱིཝརསྶ ཝཱ ཧཏྠཔཱསེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

སབྷཱཡཾ གཙྪནྟེན ཧཏྠཔཱསེ ཙཱིཝརཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱཏི སཙེ གྷརེ ཨཊྛཔེཏྭཱ སབྷཱཡེ ཋཔེསྶཱམཱིཏི སབྷཱཡཾ གཙྪཏི, ཏེན སབྷཱཡཾ གཙྪནྟེན ཧཏྠཔཱསེཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘ཧནྡིམཾ ཙཱིཝརཾ ཋཔེམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ནིཀྑེཔསུཁེ ཧཏྠཔཱསགཏེ ཀིསྨིཉྩི ཨཱཔཎེ ཙཱིཝརཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ སབྷཱཡེ ཝཱ ཝཏྠབྦཾ དྭཱརམཱུལེ ཝཱ, ཧཏྠཔཱསཱ ཝཱ ན ཝིཛཧིཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – ཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཏཱཝ ཨཱཧ – ‘‘ཙཱིཝརཧཏྠཔཱསེ ཝསིཏབྦཾ ནཏྠི, ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝཱིཐིཧཏྠཔཱསེཔི སབྷཱཡཧཏྠཔཱསེཔི དྭཱརཧཏྠཔཱསེཔི ¶ ཝསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ནགརསྶ བཧཱུནིཔི དྭཱརཱནི ཧོནྟི བཧཱུནིཔི སབྷཱཡཱནི, ཏསྨཱ སབྦཏྠ ན ཝཊྚཏི. ཡསྶཱ པན ཝཱིཐིཡཱ ཙཱིཝརཾ ཋཔིཏཾ ཡཾ ཏསྶཱ སམྨུཁཊྛཱནེ སབྷཱཡཉྩ དྭཱརཉྩ ཏསྶ སབྷཱཡསྶ ཙ དྭཱརསྶ ཙ ཧཏྠཔཱསཱ ན ཝིཛཧིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི སཏི སཀྐཱ ཙཱིཝརསྶ པཝཏྟི ཛཱནིཏུ’’ནྟི. སབྷཱཡཾ པན གཙྪནྟེན ཡསྶ ཨཱཔཎིཀསྶ ཧཏྠེ ནིཀྑིཏྟཾ, སཙེ སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ གྷརེ ནིཀྑིཔཏི, ཝཱིཐིཧཏྠཔཱསོ ན རཀྑཏི, གྷརསྶ ཧཏྠཔཱསེ ཝཏྠབྦཾ. སཙེ མཧནྟཾ གྷརཾ ཧོཏི, དྭེ ཝཱིཐིཡོ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ ཧཏྠཔཱསེཡེཝ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏབྦཾ. སབྷཱཡེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པན སབྷཱཡེ ཝཱ ཏསྶ སམྨུཁེ ནགརདྭཱརམཱུལེ ཝཱ ཏེསཾཡེཝ ཧཏྠཔཱསེ ཝཱ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏབྦཾ.

ཨཔརིཀྑིཏྟོཏིཨིམིནཱ ཏསྶེཝ གཱམསྶ ནཱནཱུཔཙཱརཏཱ དསྶིཏཱ. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨེཀཱུཔཙཱརཏཱ ཙ ནཱནཱུཔཙཱརཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘གཱམོ ཨེཀཱུཔཙཱརོ ¶ ནཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདིམྷི ‘‘ཨཛ྄ཛྷོཀཱསོ ཨེཀཱུཔཙཱརོ ནཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནྟེ ཙ ཨེཀམེཝ མཱཏིཀཱཔདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པདབྷཱཛནཾ ཝིཏྠཱརིཏཾ. ཏསྨཱ ཏསྶེཝ པདསྶཱནུསཱརེན སབྦཏྠ པརིཀྑེཔཱདིཝསེན ཨེཀཱུཔཙཱརཏཱ ཙ ནཱནཱུཔཙཱརཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༨༠-༡. ནིཝེསནཱདཱིསུ ¶ ཨོཝརཀཱཏི གབྦྷཱནཾཡེཝེཏཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཧཏྠཔཱསཱ ཝཱཏི གབྦྷསྶ ཧཏྠཔཱསཱ. དྭཱརམཱུལེ ཝཱཏི སབྦེསཾ སཱདྷཱརཎེ གྷརདྭཱརམཱུལེ. ཧཏྠཔཱསཱ ཝཱཏི གབྦྷསྶ ཝཱ གྷརདྭཱརམཱུལསྶ ཝཱ ཧཏྠཔཱསཱ.

༤༨༢-༧. ཨུདོསིཏོཏི ཡཱནཱདཱིནཾ བྷཎྜཱནཾ སཱལཱ. ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཙ ནིཝེསནེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཊྚོཏི པཊིརཱཛཱདིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ཨིཊྛཀཱཧི ཀཏོ བཧལབྷིཏྟིཀོ ཙཏུཔཉྩབྷཱུམིཀོ པཏིསྶཡཝིསེསོ. མཱལོ༹ཏི ཨེཀཀཱུཊསངྒཧིཏོ ཙཏུརསྶཔཱསཱདོ. པཱསཱདོཏི དཱིགྷཔཱསཱདོ. ཧམྨིཡནྟི མུཎྜཙྪདནཔཱསཱདོ.

༤༨༩. སཏྟབྦྷནྟརཱཏིཨེཏྠ ཨེཀཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཨཊྛཝཱིསཏིཧཏྠཾ ཧོཏི. སཙེ སཏྠོ གཙྪནྟོ གཱམཾ ཝཱ ནདིཾ ཝཱ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཏིཊྛཏི ཨནྟོཔཝིཊྛེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨོརཉྩ པཱརཉྩ ཕརིཏྭཱ ཋིཏོ ཧོཏི, སཏྠཔརིཧཱརོཝ ལབྦྷཏི. ཨཐ གཱམེ ཝཱ ནདིཡཱ ཝཱ པརིཡཱཔནྣོ ཧོཏི ཨནྟོཔཝིཊྛོ ¶ , གཱམཔརིཧཱརོ ཙེཝ ནདཱིཔརིཧཱརོ ཙ ལབྦྷཏི. སཙེ ཝིཧཱརསཱིམཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨནྟོསཱིམཱཡ ཙ ཙཱིཝརཾ ཧོཏི, ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཝསིཏབྦཾ. སཙེ བཧིསཱིམཱཡ ཙཱིཝརཾ ཧོཏི སཏྠསམཱིཔེཡེཝ ཝསིཏབྦཾ. སཙེ གཙྪནྟོ སཀཊེ ཝཱ བྷགྒེ གོཎེ ཝཱ ནཊྛེ ཨནྟརཱ ཚིཛྫཏི, ཡསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ ཙཱིཝརཾ ཏཏྠ ཝསིཏབྦཾ.

༤༩༠. ཨེཀཀུལསྶ ཁེཏྟེ ཧཏྠཔཱསོ ནཱམ ཙཱིཝརཧཏྠཔཱསོཡེཝ, ནཱནཱཀུལསྶ ཁེཏྟེ ཧཏྠཔཱསོ ནཱམ ཁེཏྟདྭཱརསྶ ཧཏྠཔཱསོ. ཨཔརིཀྑིཏྟེ ཙཱིཝརསྶེཝ ཧཏྠཔཱསོ.

༤༩༡-༤. དྷཉྙཀརཎནྟི ཁལཾ ཝུཙྩཏི. ཨཱརཱམོཏི པུཔྥཱརཱམོ ¶ ཝཱ ཕལཱརཱམོ ཝཱ. དྭཱིསུཔི ཁེཏྟེ ཝུཏྟསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ. ཝིཧཱརོ ནིཝེསནསདིསོ. རུཀྑམཱུལེ ཨནྟོཚཱཡཱཡནྟི ཚཱཡཱཡ ཕུཊྛོཀཱསསྶ ཨནྟོ ཨེཝ. ཝིརལ༹སཱཁསྶ པན རུཀྑསྶ ཨཱཏཔེན ཕུཊྛོཀཱསེ ཋཔིཏཾ ནིསྶགྒིཡམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཱདིསསྶ སཱཁཱཙྪཱཡཱཡ ཝཱ ཁནྡྷཙྪཱཡཱཡ ཝཱ ཋཔེཏབྦཾ. སཙེ སཱཁཱཡ ཝཱ ཝིཊཔེ ཝཱ ཋཔེཏི, ཨུཔརི ཨཉྙསཱཁཱཙྪཱཡཱཡ ཕུཊྛོཀཱསེཡེཝ ཋཔེཏབྦཾ. ཁུཛྫརུཀྑསྶ ཚཱཡཱ དཱུརཾ གཙྪཏི, ཚཱཡཱཡ གཏཊྛཱནེ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཨིདྷཱཔི ཧཏྠཔཱསོ ཙཱིཝརཧཏྠཔཱསོཡེཝ.

ཨགཱམཀེ ཨརཉྙེཏི ཨགཱམཀཾ ནཱམ ཨརཉྙཾ ཝིཉྫྷཱཊཝཱིཨཱདཱིསུ ཝཱ སམུདྡམཛ྄ཛྷེ ཝཱ མཙྪབནྡྷཱནཾ ཨགམནཔཐེ དཱིཔཀེསུ ལབྦྷཏི. སམནྟཱ སཏྟབྦྷནྟརཱཏི མཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶ སམཏྟཱ སབྦདིསཱསུ ¶ སཏྟབྦྷནྟརཱ, ཝིནིབྦེདྷེན ཙུདྡས ཧོནྟི. མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ པུརཏྠིམཱཡ ཝཱ པཙྪིམཱཡ ཝཱ དིསཱཡ པརིཡནྟེ ཋཔིཏཙཱིཝརཾ རཀྑཏི. སཙེ པན ཨརུཎུགྒམནསམཡེ ཀེསགྒམཏྟམྤི པུརཏྠིམཾ དིསཾ གཙྪཏི, པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཙཱིཝརཾ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཨིཏརསྨིཾ. ཨུཔོསཐཀཱལེ པན པརིསཔརིཡནྟེ ནིསིནྣབྷིཀྑུཏོ པཊྛཱཡ སཏྟབྦྷནྟརསཱིམཱ སོདྷེཏབྦཱ. ཡཏྟཀཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཝཌྜྷཏི, སཱིམཱཔི ཏཏྟཀཾ ཝཌྜྷཏི.

༤༩༥. ཨནིསྶཛྫིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཏི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཏྠ སཙེ པདྷཱནིཀོ བྷིཀྑུ སབྦརཏྟིཾ པདྷཱནམནུཡུཉྫིཏྭཱ པཙྩུསསམཡེ ‘‘ནྷཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཱིཎིཔི ཙཱིཝརཱནི ཏཱིརེ ཋཔེཏྭཱ ནདིཾ ཨོཏརཏི, ནྷཱཡནྟསྶེཝ ཙསྶ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཧཏི, ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ. སོ ཧི ཡདི ཨུཏྟརིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ནིཝཱསེཏི, ནིསྶགྒིཡཙཱིཝརཾ ¶ ཨནིསྶཛྫིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནཔཙྩཡཱ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཐ ནགྒོ གཙྪཏི, ཨེཝམྤི དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ན ཨཱཔཛྫཏི. སོ ཧི ཡཱཝ ཨཉྙཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཝིནཡཀམྨཾ ན ཀརོཏི, ཏཱཝ ཏེསཾ ¶ ཙཱིཝརཱནཾ ཨཔརིབྷོགཱརཧཏྟཱ ནཊྛཙཱིཝརཊྛཱནེ ཋིཏོ ཧོཏི. ནཊྛཙཱིཝརསྶ ཙ ཨཀཔྤིཡཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨེཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ དྭེ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ དཱུརེ ཝིཧཱརོ ཧོཏི, ཨནྟརཱམགྒེ མནུསྶཱ སཉྩརནྟི. ཨེཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཾསཀཱུཊེ ཋཔེཏྭཱ གནྟབྦཾ. སཙེ ཝིཧཱརེ སབྷཱགབྷིཀྑཱུ ན པསྶཏི, བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཏཱ ཧོནྟི, སངྒྷཱཊིཾ བཧིགཱམེ ཋཔེཏྭཱ སནྟརུཏྟརེན ཨཱསནསཱལཾ གནྟྭཱ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ བཧིགཱམེ ཙོརབྷཡཾ ཧོཏི, པཱརུཔིཏྭཱ གནྟབྦཾ. སཙེ ཨཱསནསཱལཱ སམྦཱདྷཱ ཧོཏི ཛནཱཀིཎྞཱ, ན སཀྐཱ ཨེཀམནྟེ ཙཱིཝརཾ ཨཔནེཏྭཱ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱདཱཡ བཧིགཱམཾ གནྟྭཱ ཝིནཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཱིཝརཱནི པརིབྷུཉྫིཏབྦཱནི.

སཙེ བྷིཀྑཱུ དཧརཱནཾ ཧཏྠེ པཏྟཙཱིཝརཾ དཏྭཱ མགྒཾ གཙྪནྟཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ སཡིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཙཱིཝརཾ ཧཏྠཔཱསེ ཀཏྭཱཝ སཡིཏབྦཾ. སཙེ གཙྪནྟཱནཾཡེཝ ཨསམྤཏྟེསུ དཧརེསུ ཨརུཎཾ ཨུགྒཙྪཏི, ཙཱིཝརཾ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏི, ནིསྶཡོ པན ན པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, དཧརཱནམྤི པུརཏོ གཙྪནྟཱནཾ ཐེརེསུ ཨསམྤཏྟེསུ ཨེསེཝ ནཡོ. མགྒཾ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཔསྶནྟེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན དཧརཱ ‘‘མཡཾ, བྷནྟེ, མུཧུཏྟཾ སཡིཏྭཱ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཏུམྷེ སམྤཱཔུཎིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཡཱཝ ཨརུཎུགྒམནཱ སཡནྟི, ཙཱིཝརཉྩ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏི, ནིསྶཡོ ཙ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི, དཧརེ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཐེརེསུ སཡནྟེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དྭེདྷཱཔཐཾ དིསྭཱ ཐེརཱ ‘‘ཨཡཾ མགྒོ’’ དཧརཱ ‘‘ཨཡཾ མགྒོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ གཏཱ, སཧ ཨརུཎུགྒམནཱ ཙཱིཝརཱནི ཙ ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི ¶ , ནིསྶཡོ ཙ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཙེ དཧརཱ མགྒཏོ ཨོཀྐམྨ ‘‘ཨནྟོཨརུཎེཡེཝ ནིཝཏྟིསྶཱམཱ’’ཏི བྷེསཛྫཏྠཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟི. ཨསམྤཏྟཱནཾཡེཝ ཙ ¶ ཏེསཾ ཨརུཎོ ཨུགྒཙྪཏི, ཙཱིཝརཱནི ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི, ནིསྶཡོ པན ན པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཙེ པན དྷེནུབྷཡེན ཝཱ སུནཁབྷཡེན ཝཱ ‘‘མུཧུཏྟཾ ཋཏྭཱ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཋཏྭཱ ཝཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝཱ གཙྪནྟི, ཨནྟརཱ ཨརུཎེ ཨུགྒཏེ ཙཱིཝརཱནི ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི, ནིསྶཡོ ཙ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཙེ ‘‘ཨནྟོཨརུཎེཡེཝ ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནྟོསཱིམཱཡཾ ¶ གཱམཾ པཝིཊྛཱནཾ ཨནྟརཱ ཨརུཎོ ཨུགྒཙྪཏི, ནེཝ ཙཱིཝརཱནི ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི, ན ནིསྶཡོ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཙེ པན ‘‘ཝིབྷཱཡཏུ ཏཱཝཱ’’ཏི ནིསཱིདནྟི, ཨརུཎེ ཨུགྒཏེཔི ན ཙཱིཝརཱནི ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི, ནིསྶཡོ པན པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. ཡེཔི ‘‘ཨནྟོཨརུཎེཡེཝ ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི སཱམནྟཝིཧཱརཾ དྷམྨསཝནཏྠཱཡ སཨུསྶཱཧཱ གཙྪནྟི, ཨནྟརཱམགྒེཡེཝ ཙ ནེསཾ ཨརུཎོ ཨུགྒཙྪཏི, ཙཱིཝརཱནི ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི, ནིསྶཡོ པན ན པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. སཙེ དྷམྨགཱརཝེན ‘‘ཡཱཝ པརིཡོསཱནཾ སུཏྭཱཝ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ནིསཱིདནྟི, སཧ ཨརུཎསྶུགྒམནཱ ཙཱིཝརཱནིཔི ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི, ནིསྶཡོཔི པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. ཐེརེན དཧརཾ ཙཱིཝརདྷོཝནཏྠཱཡ གཱམཀཾ པེསེནྟེན ཨཏྟནོ ཙཱིཝརཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱཝ དཱཏབྦཾ. དཧརསྶཱཔི ཙཱིཝརཾ པཙྩུདྡྷརཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏབྦཾ. སཙེ ཨསྶཏིཡཱ གཙྪཏི, ཨཏྟནོ ཙཱིཝརཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ དཧརསྶ ཙཱིཝརཾ ཝིསྶཱསེན གཧེཏྭཱ ཋཔེཏབྦཾ. སཙེ ཐེརོ ནསྶརཏི, དཧརོ ཨེཝ སརཏི, དཧརེན ཨཏྟནོ ཙཱིཝརཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཐེརསྶ ཙཱིཝརཾ ཝིསྶཱསེན གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ ཝཏྟབྦོ ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཨཏྟནོཔི ཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨེཀསྶ སཏིཡཱཔི ཨཱཔཏྟིམོཀྑོ ཧོཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ ¶ .

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ པཋམཀཐིནསིཀྑཱཔདེ ཨནདྷིཊྛཱནཾ ཨཝིཀཔྤནཉྩ ཨཀིརིཡཾ, ཨིདྷ ཨཔཙྩུདྡྷརཎཾ ཨཡམེཝ ཝིསེསོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨུདོསིཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཏཏིཡཀཐིནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༤༩༧. ཏེན སམཡེནཱཏི ཏཏིཡཀཐིནསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝིམཛྫཏཱིཏི ‘‘ཝལཱིསུ ནཊྛཱསུ ཨིདཾ མཧནྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ ཨུདཀེན སིཉྩིཏྭཱ པཱདེཧི ཨཀྐམིཏྭཱ ¶ ཧཏྠེཧི ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པིཊྛིཡཾ གྷཾསཏི, ཏཾ ཨཱཏཔེ སུཀྑཾ པཋམཔྤམཱཎམེཝ ཧོཏི. སོ པུནཔི ཏཐཱ ཀརོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུསྶཱཔེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝིམཛྫཏཱི’’ཏི. ཏཾ ཨེཝཾ ཀིལམནྟཾ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ དིསྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟོ ཝིཡ ཏཏྠ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདྡས ཁོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི.

༤༩༩-༥༠༠. ཨེཀཱདསམཱསེཏི ¶ ཨེཀཾ པཙྪིམཀཏྟིཀམཱསཾ ཋཔེཏྭཱ སེསེ ཨེཀཱདསམཱསེ. སཏྟམཱསེཏི ཀཏྟིཀམཱསཾ ཧེམནྟིཀེ ཙ ཙཏྟཱརོཏི པཉྩམཱསེ ཋཔེཏྭཱ སེསེ སཏྟམཱསེ. ཀཱལེཔི ཨཱདིསྶ དིནྣནྟི སངྒྷསྶ ཝཱ ‘‘ཨིདཾ ཨཀཱལཙཱིཝར’’ནྟི ཨུདྡིསིཏྭཱ དིནྣཾ, ཨེཀཔུགྒལསྶ ཝཱ ‘‘ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ དམྨཱི’’ཏི དིནྣཾ.

སངྒྷཏོ ཝཱཏི ཨཏྟནོ པཏྟབྷཱགཝསེན སངྒྷཏོ ཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ. གཎཏོ ཝཱཏི ཨིདཾ སུཏྟནྟིཀགཎསྶ དེམ, ཨིདཾ ཨཱབྷིདྷམྨིཀགཎསྶཱཏི ཨེཝཾ གཎསྶ དེནྟི. ཏཏོ ཨཏྟནོ པཏྟབྷཱགཝསེན གཎཏོ ཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ.

ནོ ཙསྶ པཱརིཔཱུརཱིཏི ནོ ཙེ པཱརིཔཱུརཱི བྷཝེཡྻ, ཡཏྟཀེན ཀཡིརམཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཙཱིཝརཾ པཧོཏི, ཏཉྩེ ཙཱིཝརཾ ཏཏྟཀཾ ན བྷཝེཡྻ, ཨཱུནཀཾ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

པཙྩཱསཱ ཧོཏི སངྒྷཏོ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཨསུཀདིཝསཾ ནཱམ སངྒྷོ ཙཱིཝརཱནི ལབྷིསྶཏི, གཎོ ལབྷིསྶཏི, ཏཏོ མེ ཙཱིཝརཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ སངྒྷཏོ ཝཱ གཎཏོ ཝཱ པཙྩཱསཱ ཧོཏི. ཉཱཏཀེཧི མེ ཙཱིཝརཏྠཱཡ པེསིཏཾ, མིཏྟེཧི པེསིཏཾ, ཏེ ཨཱགཏཱ ཙཱིཝརེ དསྶནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཉཱཏིཏོ ཝཱ མིཏྟཏོ ཝཱ པཙྩཱསཱ ཧོཏི. པཾསུཀཱུལཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ པན པཾསུཀཱུལཾ ཝཱ ལཙྪཱམཱིཏི ¶ ཨེཝཾ པཙྩཱསཱ ཧོཏཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཏྟནོ ཝཱ དྷནེནཱཏི ཨཏྟནོ ཀཔྤཱསསུཏྟཱདིནཱ དྷནེན, ཨསུཀདིཝསཾ ནཱམ ལཙྪཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཝཱ པཙྩཱསཱ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏོ ཙེ ཨུཏྟརི ནིཀྑིཔེཡྻ སཏིཡཱཔི པཙྩཱསཱཡཱཏི མཱསཔརམཏོ ཙེ ཨུཏྟརི ནིཀྑིཔེཡྻ, ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པན ཨཝཏྭཱ ཡསྨཱ ཨནྟརཱ ཨུཔྤཛྫམཱནེ པཙྩཱསཱཙཱིཝརེ མཱུལཙཱིཝརསྶ ཨུཔྤནྣདིཝསཏོ ཡཱཝ ཝཱིསཏིམོ དིཝསོ ཏཱཝ ཨུཔྤནྣཾ པཙྩཱསཱཙཱིཝརཾ མཱུལཙཱིཝརཾ ཨཏྟནོ གཏིཀཾ ཀརོཏི, ཏཏོ ཨུདྡྷཾ མཱུལཙཱིཝརཾ པཙྩཱསཱཙཱིཝརཾ ¶ ཨཏྟནོ གཏིཀཾ ཀརོཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏདཧུཔྤནྣེ མཱུལཙཱིཝརེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཝིསབྷཱགེ ཨུཔྤནྣེ མཱུལཙཱིཝརེཏི ཡདི མཱུལཙཱིཝརཾ སཎྷཾ, པཙྩཱསཱཙཱིཝརཾ ཐཱུལཾ, ན སཀྐཱ ཡོཛེཏུཾ. རཏྟིཡོ ཙ སེསཱ ཧོནྟི, ན ཏཱཝ མཱསོ པཱུརཏི ¶ , ན ཨཀཱམཱ ནིགྒཧེན ཙཱིཝརཾ ཀཱརེཏབྦཾ. ཨཉྙཾ པཙྩཱསཱཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱཡེཝ ཀཱལབྦྷནྟརེ ཀཱརེཏབྦཾ. པཙྩཱསཱཙཱིཝརམྤི པརིཀྑཱརཙོལ༹ཾ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཨཐ མཱུལཙཱིཝརཾ ཐཱུལཾ ཧོཏི, པཙྩཱསཱཙཱིཝརཾ སཎྷཾ, མཱུལཙཱིཝརཾ པརིཀྑཱརཙོལ༹ཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པཙྩཱསཱཙཱིཝརམེཝ མཱུལཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏབྦཾ. ཏཾ པུན མཱསཔརིཧཱརཾ ལབྷཏི, ཨེཏེནུཔཱཡེན ཡཱཝ ཨིཙྪཏི ཏཱཝ ཨཉྙམཉྙཾ མཱུལཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནི པཋམཀཐིནསདིསཱནེཝཱཏི.

ཏཏིཡཀཐིནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པུརཱཎཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༠༣-༥. ཏེན སམཡེནཱཏི པུརཱཎཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱཏི པིཏུཔིཏཱ པིཏཱམཧོ, པིཏཱམཧསྶ ཡུགཾ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཡུགནྟི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཝུཙྩཏི. ཨབྷིལཱཔ མཏྟམེཝ ཙེཏཾ. ཨཏྠཏོ པན པིཏཱམཧོཡེཝ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཏཏོ ཨུདྡྷཾ སབྦེཔི པུབྦཔུརིསཱ པིཏཱམཧགྒཧཎེནེཝ གཧིཏཱ. ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམོ པུརིསོ ཏཱཝ ཡཱ ཨསམྦདྡྷཱ སཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨསམྦདྡྷཱཏི ¶ ཝུཙྩཏི. དེསནཱམུཁམེཝ ཙེཏཾ. ‘‘མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ’’ཏིཝཙནཏོ པན པིཏཱམཧཡུགམྤི པིཏཱམཧིཡུགམྤི མཱཏཱམཧཡུགམྤི མཱཏཱམཧིཡུགམྤི ཏེསཾ བྷཱཏུབྷགིནཱིབྷཱགིནེཡྻཔུཏྟཔཔུཏྟཱདཡོཔི སབྦེ ཨིདྷ སངྒཧིཏཱ ཨེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིཏྠཱརནཡོ – པིཏཱ པིཏུཔིཏཱ ཏསྶ པིཏཱ ཏསྶཱཔི པིཏཱཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, པིཏཱ པིཏུམཱཏཱ ཏསྶཱ པིཏཱ ཙ མཱཏཱ ཙ བྷཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ པུཏྟཱ ཙ དྷཱིཏརོ ཙཱཏི ཨེཝམྤི ཨུདྡྷཉྩ ཨདྷོ ཙ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, པིཏཱ པིཏུབྷཱཏཱ པིཏུབྷགིནཱི པིཏུཔུཏྟཱ པིཏུདྷཱིཏརོ ཏེསམྤི པུཏྟདྷཱིཏུཔརམྤརཱཏི ཨེཝམྤི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, མཱཏཱ མཱཏུམཱཏཱ ཏསྶཱ མཱཏཱ ཏསྶཱཔི མཱཏཱཏི ཨེཝམྤི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, མཱཏཱ མཱཏུཔིཏཱ ཏསྶ མཱཏཱ ཙ པིཏཱ ཙ ¶ བྷཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ པུཏྟཱ ཙ དྷཱིཏརོ ཙཱཏི, ཨེཝམྤི ཨུདྡྷཉྩ ཨདྷོ ཙ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, མཱཏཱ མཱཏུབྷཱཏཱ མཱཏུབྷགིནཱི མཱཏུཔུཏྟཱ མཱཏུདྷཱིཏརོ ཏེསམྤི པུཏྟདྷཱིཏུཔརམྤརཱཏི ¶ ཨེཝམྤི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, ནེཝ མཱཏུསམྦནྡྷེན ན པིཏུསམྦནྡྷེན སམྦདྡྷཱ, ཨཡཾ ཨཉྙཱཏིཀཱ ནཱམ.

ཨུབྷཏོ སངྒྷེཏི བྷིཀྑུནིསངྒྷེ ཉཏྟིཙཏུཏྠེན བྷིཀྑུསངྒྷེ ཉཏྟིཙཏུཏྠེནཱཏི ཨཊྛཝཱཙིཀཝིནཡཀམྨེན ཨུཔསམྤནྣཱ.

སཀིཾ ནིཝཏྠམྤི སཀིཾ པཱརུཏམྤཱིཏི རཛིཏྭཱ ཀཔྤཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཝཱརམྤི ནིཝཏྠཾ ཝཱ པཱརུཏཾ ཝཱ. ཨནྟམསོ པརིབྷོགསཱིསེན ཨཾསེ ཝཱ མཏྠཀེ ཝཱ ཀཏྭཱ མགྒཾ གཏོ ཧོཏི, ཨུསྶཱིསཀཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ནིཔནྣོ ཧོཏི, ཨེཏམྤི པུརཱཎཙཱིཝརམེཝ. སཙེ པན པཙྩཏྠརཎསྶ ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫཏི, ཧཏྠེཧི ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ སཱིསེན ཨཕུསནྟོ གཙྪཏི, ཨཡཾ པརིབྷོགོ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི ཀུརུནྡིཡཾ ཝུཏྟཾ.

དྷོཏཾ ནིསྶགྒིཡནྟི ཨེཏྠ ཨེཝཾ ཨཱཎཏྟཱ བྷིཀྑུནཱི དྷོཝནཏྠཱཡ ཨུདྡྷནཾ སཛྫེཏི, དཱརཱུནི སཾཧརཏི, ཨགྒིཾ ཀརོཏི, ཨུདཀཾ ཨཱཧརཏི ཡཱཝ ནཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨུཀྑིཔཏི, ཏཱཝ བྷིཀྑུནིཡཱ པཡོགེ པཡོགེ བྷིཀྑུསྶ དུཀྐཊཾ. དྷོཝིཏྭཱ ¶ ཨུཀྑིཏྟམཏྟེ ནིསྶགྒིཡཾ ཧོཏི. སཙེ དུདྡྷོཏནྟི མཉྙམཱནཱ པུན སིཉྩཏི ཝཱ དྷོཝཏི ཝཱ ཡཱཝ ནིཊྛཱནཾ ན གཙྪཏི ཏཱཝ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ. ཨེས ནཡོ རཛནཱཀོཊནེསུ. རཛནདོཎིཡཉྷི རཛནཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཡཱཝ སཀིཾ ཙཱིཝརཾ རཛཏི, ཏཏོ པུབྦེ ཡཾཀིཉྩི རཛནཏྠཱཡ ཀརོཏི, པཙྪཱ ཝཱ པཊིརཛཏི, སབྦཏྠ པཡོགེ པཡོགེ བྷིཀྑུསྶ དུཀྐཊཾ. ཨེཝཾ ཨཱཀོཊནེཔི པཡོགོ ཝེདིཏབྦོ.

༥༠༦. ཨཉྙཱཏིཀཱཡ ཨཉྙཱཏིཀསཉྙཱི པུརཱཎཙཱིཝརཾ དྷོཝཱཔེཏཱིཏི ནོ ཙེཔི ‘‘ཨིམཾ དྷོཝཱ’’ཏི ཝདཏི, ཨཐ ཁོ དྷོཝནཏྠཱཡ ཀཱཡཝིཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠེན ཝཱ ཧཏྠེ དེཏི, པཱདམཱུལེ ཝཱ ཋཔེཏི, ཨུཔརི ཝཱ ཁིཔཏི, སིཀྑམཱནཱསཱམཎེརཱིསཱམཎེརཨུཔཱསཀཏིཏྠིཡཱདཱིནཾ ཝཱ ཧཏྠེ པེསེཏི, ནདཱིཏིཏྠེ དྷོཝནྟིཡཱ ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ཁིཔཏི, ཨནྟོདྭཱདསཧཏྠེ ཨོཀཱསེ ཋཏྭཱ, དྷོཝཱཔིཏཾཡེཝ ཧོཏི. སཙེ པན ཨུཔཙཱརཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨོརཏོ ཋཔེཏི སཱ ཙེ དྷོཝིཏྭཱ ཨཱནེཏི, ཨནཱཔཏྟི. སིཀྑམཱནཱཡ ཝཱ སཱམཎེརིཡཱ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ ཧཏྠེ དྷོཝནཏྠཱཡ དེཏི, སཱ ཙེ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ དྷོཝཏི, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཨུཔཱསཀསྶ ཧཏྠེ དེཏི, སོ ཙེ ལིངྒེ པརིཝཏྟེ བྷིཀྑུནཱིསུ ¶ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ དྷོཝཏི ¶ , ཨཱཔཏྟིཡེཝ. སཱམཎེརསྶ ཝཱ བྷིཀྑུསྶ ཝཱ ཧཏྠེ དིནྣེཔི ལིངྒཔརིཝཏྟནེ ཨེསེཝ ནཡོ.

དྷོཝཱཔེཏི རཛཱཔེཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀེན ཝཏྠུནཱ ནིསྶགྒིཡཾ, དུཏིཡེན དུཀྐཊཾ. ཏཱིཎིཔི ཀཱརཱཔེནྟསྶ ཨེཀེན ནིསྶགྒིཡཾ, སེསེཧི དྭེ དུཀྐཊཱནི. ཡསྨཱ པནེཏཱནི དྷོཝནཱདཱིནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཝཱ ཀཱརེནྟསྶ མོཀྑོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཏཱིཎི ཙཏུཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི. སཙེཔི ཧི ‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ རཛིཏྭཱ དྷོཝིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ སཱ བྷིཀྑུནཱི པཋམཾ དྷོཝིཏྭཱ པཙྪཱ རཛཏི, ནིསྶགྒིཡེན དུཀྐཊམེཝ. ཨེཝཾ སབྦེསུ ཝིཔརཱིཏཝཙནེསུ ནཡོ ནེཏབྦོ. སཙེ པན ‘‘དྷོཝིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ དྷོཝཏི ཙེཝ རཛཏི ཙ, དྷོཝཱཔནཔཙྩཡཱ ཨེཝ ཨཱཔཏྟི, རཛནེ ཨནཱཔཏྟི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཝུཏྟཱདྷིཀཀརཎེ ‘‘ཨཝུཏྟཱ དྷོཝཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན ཨནཱཔཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཨིམསྨིཾ ¶ ཙཱིཝརེ ཡཾ ཀཱཏབྦཾ, སབྦཾ ཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ བྷཱརོ’’ཏི ཝདནྟོ པན ཨེཀཝཱཙཱཡ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི.

ཨཉྙཱཏིཀཱཡ ཝེམཏིཀོ ཨཉྙཱཏིཀཱཡ ཉཱཏིཀསཉྙཱིཏི ཨིམཱནིཔི པདཱནི ཝུཏྟཱནཾཡེཝ ཏིཎྞཾ ཙཏུཀྐཱནཾ ཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨེཀཏོ ཨུཔསམྤནྣཱཡཱཏི བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤནྣཱཡ དྷོཝཱཔེནྟསྶ དུཀྐཊཾ. བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤནྣཱཡ པན ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝ, བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤནྣཱ ནཱམ པཉྩསཏཱ སཱཀིཡཱནིཡོ.

༥༠༧. ཨཝུཏྟཱ དྷོཝཏཱིཏི ཨུདྡེསཱཡ ཝཱ ཨོཝཱདཱཡ ཝཱ ཨཱགཏཱ ཀིལིནྣཾ ཙཱིཝརཾ དིསྭཱ ཋཔིཏཊྛཱནཏོ གཧེཏྭཱ ཝཱ ‘‘དེཐ, ཨཡྻ, དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཝཱ དྷོཝཏི ཙེཝ རཛཏི ཙ ཨཱཀོཊེཏི ཙ, ཨཡཾ ཨཝུཏྟཱ དྷོཝཏི ནཱམ. ཡཱཔི ‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ དྷོཝཱ’’ཏི དཧརཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ བྷིཀྑུནོ སུཏྭཱ ‘‘ཨཱཧརཐཡྻ ཨཧཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི དྷོཝཏི, ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ དྷོཝིཏྭཱ རཛིཏྭཱ དེཏི, ཨཡམྤི ཨཝུཏྟཱ དྷོཝཏི ནཱམ.

ཨཉྙཾ པརིཀྑཱརནྟི ཨུཔཱཧནཏྠཝིཀཔཏྟཏྠཝིཀཨཾསབདྡྷཀཀཱཡབནྡྷནམཉྩཔཱིཋབྷིསིཏཊྚིཀཱདིཾ ཡཾཀིཉྩི དྷོཝཱཔེཏི, ཨནཱཔཏྟི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ¶ ¶ པན ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

པུརཱཎཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཙཱིཝརཔཊིགྒཧཎསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༠༨. ཏེན སམཡེནཱཏི ཙཱིཝརཔཊིགྒཧཎསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟཱཏི པིཎྜཔཱཏཏོ པཊིཀྐནྟཱ. ཡེན ཨནྡྷཝནཾ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ ཡེན ཨནྡྷཝནཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཀཏཀམྨཱཏི ཀཏཙོརིཀཀམྨཱ, སནྡྷིཙྪེདནཱདཱིཧི པརབྷཎྜཾ ཧརིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙོརགཱམཎིཀོཏི ཙོརཛེཊྛཀོ. སོ ཀིར པུབྦེ ཐེརིཾ ¶ ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཙོརཱནཾ པུརཏོ གཙྪནྟོ དིསྭཱ ‘‘ཨིཏོ མཱ གཙྪཐ, སབྦེ ཨིཏོ ཨེཐཱ’’ཏི ཏེ གཧེཏྭཱ ཨཉྙེན མགྒེན ཨགམཱསི. སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི ཐེརཱི ཀིར པརིཙྪིནྣཝེལཱཡཾཡེཝ སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛཧི. སོཔི ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཨེཝཾ ཨཝཙ, ཏསྨཱ སཱ ཨསྶོསི, སུཏྭཱ ཙ ‘‘ནཏྠི དཱནི ཨཉྙོ ཨེཏྠ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨཉྙཏྲ མཡཱ’’ཏི ཏཾ མཾསཾ ཨགྒཧེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨུཔྤལཝཎྞཱ བྷིཀྑུནཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨོཧིཡྻཀོཏི ཨཝཧཱིཡཀོ ཨཝསེསོ, ཝིཧཱརཝཱརཾ པཏྭཱ ཨེཀོཝ ཝིཧཱརེ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. སཙེ མེ ཏྭཾ ཨནྟརཝཱསཀཾ དདེཡྻཱསཱིཏི ཀསྨཱ ཨཱཧ? སཎྷཾ གྷནམཊྛཾ ཨནྟརཝཱསཀཾ དིསྭཱ ལོབྷེན, ཨཔིཙ ཨཔྤཀོ ཏསྶཱ ཨནྟརཝཱསཀེ ལོབྷོ, ཐེརིཡཱ པན སིཁཱཔྤཏྟཱ ཀོཊྛཱསསམྤཏྟི ཏེནསྶཱ སརཱིརཔཱརིཔཱུརིཾ པསྶིསྶཱམཱིཏི ཝིསམལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཨནྟིམནྟི པཉྩནྣཾ ཙཱིཝརཱནཾ སབྦཔརིཡནྟཾ ཧུཏྭཱ ཨནྟིམཾ, ཨནྟིམནྟི པཙྪིམཾ. ཨཉྙཾ ལེསེནཱཔི ཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝཱ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཝཱ ཋཔིཏཾ ཙཱིཝརཾ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ ཡཐཱཨནུཉྙཱཏཱནཾ པཉྩནྣཾ ཙཱིཝརཱནཾ དྷཱརཎཝསེནེཝ ཨཱཧ, ན ལོབྷེན, ན ཧི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ལོབྷོ ཨཏྠི. ནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནཱཏི ཨུཔམཾ དསྶེཏྭཱ གཱལ༹ྷཾ པཱིལ༹ཡམཱནཱ.

ཨནྟརཝཱསཀཾ ¶ དཏྭཱ ཨུཔསྶཡཾ ཨགམཱསཱིཏི སངྐཙྩིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཡཐཱ ཏསྶ མནོརཐོ ན པཱུརཏི, ཨེཝཾ ཧཏྠཏལེཡེཝ དསྶེཏྭཱ ཨགམཱསི.

༥༡༠. ཀསྨཱ ¶ པཱརིཝཏྟཀཙཱིཝརཾ ཨཔྤཊིགཎྷནྟེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ? ‘‘སཙེ ཨེཏྟཀོཔི ཨམྷེསུ ཨཡྻཱནཾ ཝིསྶཱསོ ནཏྠི, ཀཐཾ མཡཾ ཡཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཝིཧཏྠཏཱཡ སམབྷིཏུནྣཏྟཱ.

ཨནུཛཱནཱམི བྷིཀྑཝེ ཨིམེསཾ པཉྩནྣནྟི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ སཧདྷམྨིཀཱནཾ སམསདྡྷཱནཾ སམསཱིལཱནཾ སམདིཊྛཱིནཾ པཱརིཝཏྟཀཾ གཧེཏུཾ ཨནུཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༡༢. པཡོགེ དུཀྐཊནྟི གཧཎཏྠཱཡ ཧཏྠཔྤསཱརཎཱདཱིསུ དུཀྐཊཾ. པཊིལཱབྷེནཱཏི པཊིགྒཧཎེན. ཏཏྠ ཙ ཧཏྠེན ཝཱ ཧཏྠེ དེཏུ, པཱདམཱུལེ ཝཱ ཋཔེཏུ, ཨུཔརི ཝཱ ཁིཔཏུ, སོ ཙེ སཱདིཡཏི ¶ , གཧིཏམེཝ ཧོཏི. སཙེ པན སིཀྑམཱནཱསཱམཎེརསཱམཎེརཱིཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱདཱིནཾ ཧཏྠེ པེསིཏཾ པཊིགྒཎྷཱཏི, ཨནཱཔཏྟི. དྷམྨཀཐཾ ཀཐེནྟསྶ ཙཏསྶོཔི པརིསཱ ཙཱིཝརཱནི ཙ ནཱནཱཝིརཱགཝཏྠཱནི ཙ ཨཱནེཏྭཱ པཱདམཱུལེ ཋཔེནྟི, ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ཋཏྭཱ ཨུཔཙཱརཾ ཝཱ མུཉྩིཏྭཱ ཁིཔནྟི, ཡཾ ཏཏྠ བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟཀཾ, ཏཾ ཨཉྙཏྲ པཱརིཝཏྟཀཱ གཎྷནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཨཐ པན རཏྟིབྷཱགེ ཁིཏྟཱནི ཧོནྟི, ‘‘ཨིདཾ བྷིཀྑུནིཡཱ, ཨིདཾ ཨཉྙེས’’ནྟི ཉཱཏུཾ ན སཀྐཱ, པཱརིཝཏྟཀཀིཙྩཾ ནཏྠཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཀུརུནྡིཡཉྩ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཙིཏྟཀབྷཱཝེན ན སམེཏི. སཙེ བྷིཀྑུནཱི ཝསྶཱཝཱསིཀཾ དེཏི, པཱརིཝཏྟཀམེཝ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ པན སངྐཱརཀཱུཊཱདཱིསུ ཋཔེཏི, ‘‘པཾསུཀཱུལཾ གཎྷིསྶནྟཱི’’ཏི པཾསུཀཱུལཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི.

༥༡༣. ཨཉྙཱཏིཀཱཡ ཨཉྙཱཏིཀསཉྙཱིཏི ཏིཀཔཱཙིཏྟིཡཾ. ཨེཀཏོ ཨུཔསམྤནྣཱཡཱཏི བྷིཀྑུནཱིནཾ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤནྣཱཡ ཧཏྠཏོ གཎྷནྟསྶ དུཀྐཊཾ, བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ ཨུཔསམྤནྣཱཡ པན པཱཙིཏྟིཡམེཝ.

༥༡༤. པརིཏྟེན ཝཱ ཝིཔུལནྟི ཨཔྤགྒྷཙཱིཝརེན ཝཱ ཨུཔཱཧནཏྠཝིཀཔཏྟཏྠཝིཀཨཾསབདྡྷཀཀཱཡབནྡྷནཱདིནཱ ཝཱ མཧགྒྷཾ ཙེཏཱཔེཏྭཱ སཙེཔི ཙཱིཝརཾ ¶ པཊིགྒཎྷཱཏི, ཨནཱཔཏྟི. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཨནྟམསོ ཧརཱིཏཀཱིཁཎྜེནཱཔཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝིཔུལེན ཝཱ པརིཏྟནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨཉྙཾ པརིཀྑཱརནྟི པཏྟཏྠཝིཀཱདིཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཀཔྤནུཔགཔཙྪིམཙཱིཝརཔྤམཱཎཾ པན པཊཔརིསྶཱཝནམྤི ན ཝཊྚཏི. ཡཾ ནེཝ ཨདྷིཊྛཱནུཔགཾ ན ཝིཀཔྤནུཔགཾ ཏཾ སབྦཾ ཝཊྚཏི. སཙེཔི མཉྩཔྤམཱཎཱ བྷིསིཙྪཝི ཧོཏི, ཝཊྚཏིཡེཝ; ཀོ པན ཝཱདོ པཏྟཏྠཝིཀཱདཱིསུ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ¶ ཨིདཾ ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཱཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ ¶ , པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཙཱིཝརཔཊིགྒཧཎསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༡༥. ཏེན སམཡེནཱཏི ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨུཔནནྡོ སཀྱཔུཏྟོཏི ཨསཱིཏིསཧསྶམཏྟཱནཾ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཏིཀིཊྛོ ལོལཛཱཏིཀོ. པཊྚོཏི ཚེཀོ སམཏྠོ པཊིབལོ སརསམྤནྣོ ཀཎྛམཱདྷུརིཡེན སམནྣཱགཏོ. ཀིསྨིཾ ཝིཡཱཏི ཀིཾསུ ཝིཡ ཀིལེསོ ཝིཡ, ཧིརོཏྟཔྤཝསེན ཀམྤནཾ ཝིཡ སངྐམྤནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨདྡྷཱནམགྒནྟི ཨདྡྷཱནསངྑཱཏཾ དཱིགྷམགྒཾ, ན ནགརཝཱིཐིམགྒནྟི ཨཏྠོ. ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཙྪིནྡིཾསཱུཏི མུསིཾསུ, པཏྟཙཱིཝརཱནི ནེསཾ ཧརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨནུཡུཉྫཱཧཱིཏི བྷིཀྑུབྷཱཝཛཱནནཏྠཱཡ པུཙྪ. ཨནུཡུཉྫིཡམཱནཱཏི པབྦཛྫཱཨུཔསམྤདཱཔཏྟཙཱིཝརཱདྷིཊྛཱནཱདཱིནི པུཙྪིཡམཱནཱ. ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཡོ ‘‘སཱཀེཏཱ སཱཝཏྠིཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟོ, ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ.

༥༡༧. ཨཉྙཱཏཀཾ གཧཔཏིཾ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ པརཏོ ‘‘ཏིཎེན ཝཱ པཎྞེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ. སཙེ ཙོརེ པསྶིཏྭཱ དཧརཱ པཏྟཙཱིཝརཱནི གཧེཏྭཱ པལཱཏཱ, ཙོརཱ ཐེརཱནཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནམཏྟཾཡེཝ ཧརིཏྭཱ གཙྪནྟི, ཐེརེཧི ¶ ནེཝ ཏཱཝ ཙཱིཝརཾ ཝིཉྙཱཔེཏབྦཾ, ན སཱཁཱཔལཱསཾ བྷཉྫིཏབྦཾ. ཨཐ དཧརཱ སབྦཾ བྷཎྜཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཏཱ, ཙོརཱ ཐེརཱནཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ ཏཉྩ བྷཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི, དཧརེཧི ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཱནི ན ཏཱཝ ཐེརཱནཾ དཱཏབྦཱནི, ན ཧི ཨནཙྪིནྣཙཱིཝརཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ སཱཁཱཔལཱསཾ བྷཉྫིཏུཾ ལབྷནྟི, ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཱནཾ པན ཨཏྠཱཡ ལབྷནྟི, ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཱཝ ཨཏྟནོཔི པརེསམྤི ཨཏྠཱཡ ལབྷནྟི. ཏསྨཱ ཐེརེཧི ཝཱ སཱཁཱཔལཱསཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཝཱཀཱདཱིཧི གནྠེཏྭཱ དཧརཱནཾ དཱཏབྦཾ, དཧརེཧི ཝཱ ཐེརཱནཾ ཨཏྠཱཡ བྷཉྫིཏྭཱ གནྠེཏྭཱ ཏེསཾ ཧཏྠེ དཏྭཱ ཝཱ ཨདཏྭཱ ཝཱ ¶ ཨཏྟནཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཱནི ཐེརཱནཾ དཱཏབྦཱནི, ནེཝ བྷཱུཏགཱམཔཱཏབྱཏཱཡ པཱཙིཏྟིཡཾ ཧོཏི, ན ཏེསཾ དྷཱརཎེ དུཀྐཊཾ.

སཙེ ¶ ཨནྟརཱམགྒེ རཛཀཏྠརཎཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨཉྙེ ཝཱ ཏཱདིསེ མནུསྶེ པསྶནྟི, ཙཱིཝརཾ ཝིཉྙཱཔེཏབྦཾ. ཡཱནི ཙ ནེསཾ ཏེ ཝཱ ཝིཉྙཏྟམནུསྶཱ ཨཉྙེ ཝཱ སཱཁཱཔལཱསནིཝཱསནེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ཝཏྠཱནི དེནྟི, ཏཱནི སདསཱནི ཝཱ ཧོནྟུ ཨདསཱནི ཝཱ ནཱིལཱདིནཱནཱཝཎྞཱནི ཝཱ ཀཔྤིཡཱནིཔི ཨཀཔྤིཡཱནིཔི སབྦཱནི ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཊྛཱནེ ཋིཏཏྟཱ ཏེསཾ ནིཝཱསེཏུཉྩ པཱརུཔིཏུཉྩ ཝཊྚནྟི. ཝུཏྟམྤིཧེཏཾ པརིཝཱརེ –

‘‘ཨཀཔྤཀཏཾ ནཱཔི རཛནཱཡ རཏྟཾ;

ཏེན ནིཝཏྠོ ཡེན ཀཱམཾ ཝཛེཡྻ;

ན ཙསྶ ཧོཏི ཨཱཔཏྟི;

སོ ཙ དྷམྨོ སུགཏེན དེསིཏོ;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༨༡);

ཨཡཉྷི པཉྷོ ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཀཾ བྷིཀྑུཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟོ. ཨཐ པན ཏིཏྠིཡེཧི སཧགཙྪནྟི, ཏེ ཙ ནེསཾ ཀུསཙཱིརཝཱཀཙཱིརཕལཀཙཱིརཱནི དེནྟི, ཏཱནིཔི ལདྡྷིཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ནིཝཱསེཏུཾ ཝཊྚནྟི, ནིཝཱསེཏྭཱཔི ལདྡྷི ན གཧེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ‘‘ཡཾ ཨཱཝཱསཾ པཋམཾ ཨུཔགཙྪཏི, སཙེ ཏཏྠ ཧོཏི སངྒྷསྶ ཝིཧཱརཙཱིཝརཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཧཱརཙཱིཝརཾ ནཱམ མནུསྶཱ ཨཱཝཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ‘‘ཙཏྟཱརོཔི པཙྩཡཱ ཨམྷཱཀཾཡེཝ སནྟཀཱ པརིབྷོགཾ གཙྪནྟཱུ’’ཏི ¶ ཏིཙཱིཝརཾ སཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཀཱརཱཔིཏེ ཨཱཝཱསེ ཋཔེནྟི, ཨེཏཾ ཝིཧཱརཙཱིཝརཾ ནཱམ. ཨུཏྟརཏྠརཎནྟི མཉྩཀསྶ ཨུཔརི ཨཏྠརཎཀཾ ཝུཙྩཏི. བྷུམཏྠརཎནྟི པརིཀམྨཀཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ རཀྑཎཏྠཾ ཙིམིལིཀཱཧི ཀཏཨཏྠརཎཾ ཏསྶ ཨུཔརི ཏཊྚིཀཾ པཏྠརིཏྭཱ ཙངྐམནྟི. བྷིསིཙྪཝཱིཏི མཉྩབྷིསིཡཱ ཝཱ པཱིཋབྷིསིཡཱ ཝཱ ¶ ཚཝི, སཙེ པཱུརིཏཱ ཧོཏི ཝིདྷུནིཏྭཱཔི གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝམེཏེསུ ཝིཧཱརཙཱིཝརཱདཱིསུ ཡཾ ཏཏྠ ཨཱཝཱསེ ཧོཏི, ཏཾ ཨནཱཔུཙྪཱཔི གཧེཏྭཱ ནིཝཱསེཏུཾ ཝཱ པཱརུཔིཏུཾ ཝཱ ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ལབྦྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཉྩ ཁོ ལབྷིཏྭཱ ཨོདཧིསྶཱམི པུན ཋཔེསྶཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ན མཱུལཙྪེཛྫཱཡ. ལབྷིཏྭཱ ཙ པན ཉཱཏིཏོ ཝཱ ཨུཔཊྛཱཀཏོ ཝཱ ཨཉྙཏོ ཝཱ ཀུཏོཙི པཱཀཏིཀམེཝ ཀཱཏབྦཾ. ཝིདེསགཏེན ཨེཀསྨིཾ སངྒྷིཀེ ཨཱཝཱསེ སངྒྷིཀཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫནཏྠཱཡ ཋཔེཏབྦཾ. སཙསྶ པརིབྷོགེནེཝ ཏཾ ཛཱིརཏི ཝཱ ནསྶཏི ཝཱ གཱིཝཱ ན ཧོཏི. སཙེ པན ཨེཏེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ གིཧིཝཏྠཱདཱིནཾ བྷིསིཙྪཝིཔརིཡནྟཱནཾ ཀིཉྩི ན ལབྦྷཏི, ཏེན ཏིཎེན ཝཱ པཎྞེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨཱགནྟབྦནྟི.

༥༡༩. ཡེཧི ¶ ཀེཧིཙི ཝཱ ཨཙྪིནྣནྟི ཨེཏྠ ཡམྤི ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཨཉྙེ ‘‘ཨཱཧརཐ, ཨཱཝུསོ, ཙཱིཝར’’ནྟི ཡཱཙིཏྭཱ ཝཱ ཝིསྶཱསེན ཝཱ གཎྷནྟི, ཏམྤི སངྒཧཾ གཙྪཏཱིཏི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

པརིབྷོགཛིཎྞཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཙ ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཱནཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིནཾ ཨཏྟནཱ ཏིཎཔཎྞེཧི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ དིནྣཙཱིཝརམྤི སངྒཧཾ གཙྪཏཱིཏི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ ཨཙྪིནྣཙཱིཝརཊྛཱནེ ནཊྛཙཱིཝརཊྛཱནེ ཙ ཋིཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཏེན ནེསཾ ཝིཉྙཏྟིཡཾ ཨཀཔྤིཡཙཱིཝརཔརིབྷོགེ ཙ ཨནཱཔཏྟི ཨནུརཱུཔཱ བྷཝིསྶཏི.

༥༢༡. ཉཱཏཀཱནཾ པཝཱརིཏཱནནྟི ཨེཏྠ ‘‘ཨེཏེསཾ སནྟཀཾ དེཐཱ’’ཏི ཝིཉྙཱཔེནྟསྶ ཡཱཙནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ན ཧི ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཱནཾ ཨཱཔཏྟི ཝཱ ཨནཱཔཏྟི ཝཱ ཧོཏི. ཨཏྟནོ དྷནེནཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨཏྟནོ ཀཔྤིཡབྷཎྜེན ཀཔྤིཡཝོཧཱརེནེཝ ཙཱིཝརཾ ཝིཉྙཱཔེནྟསྶ ཙེཏཱཔེནྟསྶ ¶ པརིཝཏྟཱཔེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. པཝཱརིཏཱནནྟི ཨེཏྠ ཙ སངྒྷཝསེན པཝཱརིཏེསུ པམཱཎམེཝ ཝཊྚཏི. པུགྒལིཀཔཝཱརཎཱཡ ཡཾ ཡཾ པཝཱརེཏི, ཏཾ ཏཾཡེཝ ཝིཉྙཱཔེཏབྦཾ. ཡོ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཝཱརེཏྭཱ སཡམེཝ སལླཀྑེཏྭཱ ཀཱལཱནུཀཱལཾ ཙཱིཝརཱནི དིཝསེ དིཝསེ ཡཱགུབྷཏྟཱདཱིནཱིཏི ¶ ཨེཝཾ ཡེན ཡེནཏྠོ ཏཾ ཏཾ དེཏི, ཏསྶ ཝིཉྙཱཔནཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཡོ པན པཝཱརེཏྭཱ བཱལཏཱཡ ཝཱ སཏིསམྨོསེན ཝཱ ན དེཏི, སོ ཝིཉྙཱཔེཏབྦོ. ཡོ ‘‘མཡ྄ཧཾ གེཧཾ པཝཱརེམཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏསྶ གེཧཾ གནྟྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ནིསཱིདིཏབྦཾ ནིཔཛྫིཏབྦཾ, ན ཀིཉྩི གཧེཏབྦཾ. ཡོ པན ‘‘ཡཾ མཡ྄ཧཾ གེཧེ ཨཏྠི, ཏཾ པཝཱརེམཱི’’ཏི ཝདཏི. ཡཾ ཏཏྠ ཀཔྤིཡཾ, ཏཾ ཝིཉྙཱཔེཏབྦཾ, གེཧེ པན ནིསཱིདིཏུཾ ཝཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཱ ན ལབྦྷཏཱིཏི ཀུརུནྡིཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཨཉྙསྶཏྠཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནོ ཉཱཏཀཔཝཱརིཏེ ན ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙསྶཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཔེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨཡམེཀོ ཨཏྠོ. ཨཡཾ པན དུཏིཡོ ཨཉྙསྶཱཏི ཡེ ཨཉྙསྶ ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཱ, ཏེ ཏསྶེཝ ‘‘ཨཉྙསྶཱ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརསྶ བུདྡྷརཀྑིཏསྶ ཝཱ དྷམྨརཀྑིཏསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཔེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདམྤི ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཏཏུཏྟརིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༢༢-༤. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི ཏཏུཏྟརིསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཧཊྛུནྟི ཨབྷཱིཏི ཨུཔསགྒོ, ཧརིཏུནྟི ཨཏྠོ, གཎྷིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཝཱརེཡྻཱཏི ཨིཙྪཱཔེཡྻ, ཨིཙྪཾ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ, ཝདེཡྻ ནིམནྟེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིཧཊྛུཾ པཝཱརེནྟེན པན ཡཐཱ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཱཝཏཀཾ ཨིཙྪསི ཏཱཝཏཀཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨེཝམསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ‘‘ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ’’ཏི (སུ. ནི. ༤༢༦, ༡༡༠༤; ཙཱུལ༹ནི. ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༦༧) ཨེཏྠ དིསྭཱཏི ཨཏྠོ, ཨེཝམིདྷཱཔི ‘‘ཨབྷིཨཊྛུཾ པཝཱརེཡྻཱ’’ཏི ཨབྷིཧརིཏྭཱ པཝཱརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ¶ ཀཱཡཱབྷིཧཱརོ ཝཱཙཱབྷིཧཱརོཏི དུཝིདྷོ ཨབྷིཧཱརོ, ཀཱཡེན ཝཱ ཧི ཝཏྠཱནི ཨབྷིཧརིཏྭཱ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདནྟོ པཝཱརེཡྻ, ཝཱཙཱཡ ཝཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ དུསྶཀོཊྛཱགཱརཾ པརིཔུཎྞཾ, ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪསི ཏཏྟཀཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདནྟོ པཝཱརེཡྻ, ཏདུབྷཡམྤི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨབྷིཧཊྛུཾ པཝཱརེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

སནྟརུཏྟརཔརམནྟི སཨནྟརཾ ¶ ཨུཏྟརཾ པརམཾ ཨསྶ ཙཱིཝརསྶཱཏི སནྟརུཏྟརཔརམཾ, ནིཝཱསནེན སདྡྷིཾ པཱརུཔནཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདོ ཨསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ ཙཱིཝརཾ སཱདིཏབྦནྟི ཏཏོ ཨབྷིཧཊཙཱིཝརཏོ ཨེཏྟཀཾ ཙཱིཝརཾ གཧེཏབྦཾ, ན ཨིཏོ པརནྟི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ཨཙྪིནྣསབྦཙཱིཝརེན ཏིཙཱིཝརིཀེནེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ, ཨཉྙེན ཨཉྙཐཱཔི, ཏསྨཱ ཏཾ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཙེ ཏཱིཎི ནཊྛཱནི ཧོནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེནསྶ པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – ཡསྶ ཏཱིཎི ནཊྛཱནི, ཏེན དྭེ སཱདིཏབྦཱནི, ཨེཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨཉྙཾ སབྷཱགཊྛཱནཏོ པརིཡེསིསྶཏི. ཡསྶ དྭེ ནཊྛཱནི, ཏེན ཨེཀཾ སཱདིཏབྦཾ. སཙེ པཀཏིཡཱཝ སནྟརུཏྟརེན ཙརཏི, དྭེ སཱདིཏབྦཱནི. ཨེཝཾ ཨེཀཾ སཱདིཡནྟེནེཝ སམོ བྷཝིསྶཏི. ཡསྶ ཏཱིསུ ཨེཀཾ ནཊྛཾ, ན སཱདིཏབྦཾ. ཡསྶ པན དྭཱིསུ ཨེཀཾ ནཊྛཾ, ཨེཀཾ སཱདིཏབྦཾ. ཡསྶ ཨེཀཾཡེཝ ཧོཏི, ཏཉྩ ནཊྛཾ, དྭེ སཱདིཏབྦཱནི. བྷིཀྑུནིཡཱ པན པཉྩསུཔི ནཊྛེསུ དྭེ སཱདིཏབྦཱནི. ཙཏཱུསུ ནཊྛེསུ ཨེཀཾ སཱདིཏབྦཾ, ཏཱིསུ ནཊྛེསུ ཀིཉྩི ན སཱདིཏབྦཾ, ཀོ པན ཝཱདོ དྭཱིསུ ཝཱ ཨེཀསྨིཾ ཝཱ. ཡེན ཀེནཙི ཧི སནྟརུཏྟརཔརམཏཱཡ ཋཱཏབྦཾ, ཏཏོ ཨུཏྟརི ན ལབྦྷཏཱིཏི ཨིདམེཏྠ ལཀྑཎཾ.

༥༢༦. སེསཀཾ ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི དྭེ ཙཱིཝརཱནི ཀཏྭཱ སེསཾ པུན ཨཱཧརིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ན ཨཙྪིནྣཀཱརཎཱཏི ¶ བཱཧུསཙྩཱདིགུཎཝསེན དེནྟི. ཉཱཏཀཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཉཱཏཀཱནཾ དེནྟཱནཾ སཱདིཡནྟསྶ པཝཱརིཏཱནཾ དེནྟཱནཾ སཱདིཡནྟསྶ ཨཏྟནོ དྷནེན སཱདིཡནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཀཐཱསུ པན ‘‘ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཊྛཱནེ པཀཏིཡཱ བཧུམྤི ཝཊྚཏི, ཨཙྪིནྣཀཱརཎཱ པམཱཎམེཝ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ པཱལི༹ཡཱ ན སམེཏི. ཡསྨཱ པནིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨཉྙསྶཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཔནཝཏྠུསྨིཾཡེཝ པཉྙཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨིདྷ ‘‘ཨཉྙསྶཏྠཱཡཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ¶ ཨིདམྤི ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཏཏུཏྟརིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. པཋམཨུཔཀྑཊསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༢༧. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི ཨུཔཀྑཊསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཏྠཱཝུསོ མཾ སོ ཨུཔཊྛཱཀོཏི ཨཱཝུསོ, ཡཾ ཏྭཾ བྷཎསི, ཨཏྠི ཨེཝརཱུཔོ སོ མམ ཨུཔཊྛཱཀོཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཨཔི མེཡྻ ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ཨཔི མེ ཨཡྻ ཨེཝཾ ཧོཏི, ཨཔི མཡྻཱ ཨེཝནྟིཔི པཱཋོ.

༥༢༨-༩. བྷིཀྑུཾ པནེཝ ཨུདྡིསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨུདྡིསྶཱཏི ཨཔདིསྶ ཨཱརབྦྷ. ཡསྨཱ པན ཡཾ ཨུདྡིསྶ ཨུཔཀྑཊཾ ཧོཏི, ཏཾ ཏསྶཏྠཱཡ ཨུཔཀྑཊཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘བྷིཀྑུསྶཏྠཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

བྷིཀྑུཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀརིཏྭཱཏི བྷིཀྑུཾ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ, ཡཉྷི བྷིཀྑུཾ ཨུདྡིསྶ ཨུཔཀྑཊཾ, ཏཾ ནིཡམེནེཝ བྷིཀྑུཾ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཔཀྑཊཾ ཧོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷིཀྑུཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀརིཏྭཱ’’ཏི. པཙྩཡོཔི ཧི ‘‘ལབྷཏི མཱརོ ཨཱརམྨཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༢༤༣) ཨཱརམྨཎནྟི ཨཱགཏོ. ཨིདཱནི ‘‘ཨུདྡིསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡོ ཀཏྟཱ, ཏསྶ ཨཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ‘‘བྷིཀྑུཾ ཨཙྪཱདེཏུཀཱམོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. བྷིཀྑུཾ ཨཙྪཱདེཏུཀཱམེན ཧི ཏེན ཏཾ ཨུདྡིསྶ ཨུཔཀྑཊཾ, ན ཨཉྙེན ཀཱརཎེན. ཨིཏི སོ ཨཙྪཱདེཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷིཀྑུཾ ཨཙྪཱདེཏུཀཱམོ’’ཏི.

ཨཉྙཱཏཀསྶ ¶ གཧཔཏིསྶ ཝཱཏི ཨཉྙཱཏཀེན གཧཔཏིནཱ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཀརཎཏྠེ ཧི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ. པདབྷཱཛནེ པན བྱཉྫནཾ ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ཨཏྠམཏྟམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཉྙཱཏཀོ ནཱམ…པེ… གཧཔཏི ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣནྟི ཙཱིཝརམཱུལཾ, ཏཾ པན ཡསྨཱ ཧིརཉྙཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཧིརཉྙཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨུཔཀྑཊཾ ཧོཏཱིཏི སཛྫིཏཾ ཧོཏི, སཾཧརིཏྭཱ ཋཔིཏཾ, ཡསྨཱ པན ‘‘ཧིརཉྙཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ཝཙནེནསྶ ཨུཔཀྑཊབྷཱཝོ དསྶིཏོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཔཀྑཊཾ ནཱམཱ’’ཏི པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཝིསུཾ པདབྷཱཛནཾ ན ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱཏི ཨུཔཀྑཊཾ སནྡྷཱཡཱཧ, ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘པཙྩུཔཊྛིཏེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཉྷི ཨུཔཀྑཊཾ སཾཧརིཏྭཱ ཋཔིཏཾ, ཏཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏཱིཏི. ཨཙྪཱདེསྶཱམཱིཏི ཝོཧཱརཝཙནམེཏཾ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷིཀྑུནོ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེཔི ‘‘དསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྲ ཙེ སོ བྷིཀྑཱུཏི ཡཏྲ སོ གཧཔཏི ¶ ཝཱ གཧཔཏཱནཱི ཝཱ ཏཏྲ སོ བྷིཀྑུ པུབྦེ ཨཔྤཝཱརིཏོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙཱིཝརེ ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ ཙེཏི ཨཡམེཏྠ པདསམྦནྡྷོ. ཏཏྠ ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨིམསྶ གནྟྭཱཏི ཨིམིནཱཝ ཨཏྠེ སིདྡྷེ པཙུརཝོཧཱརཝསེན ‘‘གྷར’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡཏྲ པན སོ དཱཡཀོ ཏཏྲ གནྟྭཱཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ, ཏསྨཱ པུནཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ’’ཏི. ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཝིསིཊྛཀཔྤཾ ཨདྷིཀཝིདྷཱནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ, པདབྷཱཛནེ པན ཡེནཱཀཱརེན ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔནྣོ ཧོཏི ཏམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱཡཏཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནེ ནིཔཱཏོ. ཝཏཱཏི པརིཝིཏཀྐེ. མནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. ཨཱཡསྨཱཏི པརཾ ཨཱལཔཏི ཨཱམནྟེཏི. ཡསྨཱ པནིདཾ སབྦཾ བྱཉྫནམཏྟམེཝ, ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ, ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ ཨཏྠོ ན ཝུཏྟོ. ཀལྱཱཎཀམྱཏཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི སུནྡརཀཱམཏཾ ཝིསིཊྛཀཱམཏཾ ཙིཏྟེན གཧེཏྭཱ, ཏསྶ ‘‘ཨཱཔཛྫེཡྻ ཙེ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཡསྨཱ པན ཡོ ཀལྱཱཎཀམྱཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨཱཔཛྫཏི, སོ སཱདྷཏྠིཀོ མཧགྒྷཏྠིཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱསྶ པདབྷཱཛནེ བྱཉྫནཾ པཧཱཡ ཨདྷིཔྤེཏཏྠམེཝ དསྶེཏུཾ ཏདེཝ ཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ན ཨིམསྶ ཨཱཔཛྫནམཏྟེནེཝ ཨཱཔཏྟི སཱིསཾ ཨེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཏསྶ ཝཙནེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༥༣༡. ཨནཱཔཏྟི ཉཱཏཀཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཉཱཏཀཱནཾ ཙཱིཝརེ ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔཛྫནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. མཧགྒྷཾ ཙེཏཱཔེཏུཀཱམསྶ ཨཔྤགྒྷཾ ཙེཏཱཔེཏཱིཏི གཧཔཏིསྶ ཝཱིསཏིཨགྒྷནཀཾ ཙཱིཝརཾ ཙེཏཱཔེཏུཀཱམསྶ ‘‘ཨལཾ མཡ྄ཧཾ ཨེཏེན, དསགྒྷནཀཾ ཝཱ ཨཊྛགྒྷནཀཾ ཝཱ དེཧཱི’’ཏི ཝདཏི ཨནཱཔཏྟི. ཨཔྤགྒྷནྟི ཨིདཉྩ ཨཏིརེཀནིཝཱརཎཏྠམེཝ ཝུཏྟཾ, སམཀེཔི པན ཨནཱཔཏྟི ¶ , ཏཉྩ ཁོ ཨགྒྷཝསེནེཝ ན པམཱཎཝསེན, ཨགྒྷཝཌྜྷནཀཉྷི ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ. ཏསྨཱ ཡོ ཝཱིསཏིཨགྒྷནཀཾ ཨནྟརཝཱསཀཾ ཙེཏཱཔེཏུཀཱམོ ¶ , ‘‘ཏཾ ཨེཏྟཀམེཝ མེ ཨགྒྷནཀཾ ཙཱིཝརཾ དེཧཱི’’ཏི ཝཏྟུམྤི ཝཊྚཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནིཔི ཏཏུཏྟརིསིཀྑཱཔདསདིསཱནེཝཱཏི.

པཋམཨུཔཀྑཊསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. དུཏིཡཨུཔཀྑཊསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༣༢. དུཏིཡཨུཔཀྑཊེཔི ¶ ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཉྷི ཨིམསྶ ཨནུཔཉྙཏྟིསདིསཾ. ཀེཝལཾ པཋམསིཀྑཱཔདེ ཨེཀསྶ པཱིལཱ༹ ཀཏཱ, དུཏིཡེ དྭིནྣཾ, ཨཡམེཝེཏྠ ཝིསེསོ. སེསཾ སབྦཾ པཋམསདིསམེཝ. ཡཐཱ ཙ དྭིནྣཾ, ཨེཝཾ བཧཱུནཾ པཱིལ༹ཾ ཀཏྭཱ གཎྷཏོཔི ཨཱཔཏྟི ཝེདིཏབྦཱཏི.

དུཏིཡཨུཔཀྑཊསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. རཱཛསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༣༧. ཏེན སམཡེནཱཏི རཱཛསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨུཔཱསཀཾ སཉྙཱཔེཏྭཱཏི ཛཱནཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཨིམིནཱ མཱུལེན ཙཱིཝརཾ ཀིཎིཏྭཱ ཐེརསྶ དེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཉྙཱསབནྡྷོཏི པཉྙཱསཀཧཱཔཎདཎྜོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཉྙཱསཾ བདྡྷོཏིཔི པཱཋོ, པཉྙཱསཾ ཛིཏོ པཉྙཱསཾ དཱཔེཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཛྫཎྷོ, བྷནྟེ, ཨཱགམེཧཱིཏི བྷནྟེ, ཨཛྫ ཨེཀདིཝསཾ ཨམྷཱཀཾ ཏིཊྛ, ཨདྷིཝཱསེཧཱིཏི ཨཏྠོ. པརཱམསཱིཏི གཎྷི. ཛཱིནོསཱིཏི ཛིཏོསི.

༥༣༨-༩. རཱཛབྷོགྒོཏི རཱཛཏོ བྷོགྒཾ བྷུཉྫིཏབྦཾ ཨསྶཏྠཱིཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཱཛབྷོགོཏིཔི པཱཋོ, རཱཛཏོ བྷོགོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

པཧིཎེཡྻཱཏི པེསེཡྻ, ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ པནསྶ པདབྷཱཛནཾ ན ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཙ ཨེཏསྶ, ཨེཝཾ ‘‘ཙཱིཝརཾ ཨིཏྠནྣཱམཾ བྷིཀྑུ’’ནྟིཨཱདཱིནམྤི པདཱནཾ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱཡེཝ པདབྷཱཛནཾ ན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ ¶ . ཨཱབྷཏནྟི ཨཱནཱིཏཾ. ཀཱལེན ཀཔྤིཡནྟི ¶ ཡུཏྟཔཏྟཀཱལེན, ཡདཱ ནོ ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏདཱ ཀཔྤིཡཾ ཙཱིཝརཾ གཎྷཱམཱཏི ཨཏྠོ.

ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོཏི ཀིཙྩཀརོ, ཀཔྤིཡཀཱརཀོཏི ཨཏྠོ. སཉྙཏྟོ སོ མཡཱཏི ཨཱཎཏྟོ སོ མཡཱ, ཡཐཱ ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརེན ཨཏྠེ སཏི ཙཱིཝརཾ དསྶཏི, ཨེཝཾ ཝུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠོ མེ ཨཱཝུསོ ཙཱིཝརེནཱཏི ཙོདནཱལཀྑཎནིདསྶནམེཏཾ, ཨིདཉྷི ཝཙནཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨསྶ ཝཱ ཨཏྠོ ¶ ཡཱཡ ཀཱཡཙི བྷཱསཱཡ; ཨིདཾ ཙོདནཱལཀྑཎཾ. ‘‘དེཧི མེ ཙཱིཝར’’ནྟིཨཱདཱིནི པན ནཝཏྟབྦཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི, ཨེཏཱནི ཧི ཝཙནཱནི ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཏྠོ ཡཱཡ ཀཱཡཙི བྷཱསཱཡ ན ཝཏྟབྦོ.

དུཏིཡམྤི ཝཏྟབྦོ ཏཏིཡམྤི ཝཏྟབྦོཏི ‘‘ཨཏྠོ མེ ཨཱཝུསོ ཙཱིཝརེནཱ’’ཏི ཨིདམེཝ ཡཱཝཏཏིཡཾ ཝཏྟབྦོཏི. ཨེཝཾ ‘‘དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཙོདེཏབྦོ སཱརེཏབྦོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨུདྡིཊྛཙོདནཱཔརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཙོདཡམཱནོ སཱརཡམཱནོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེཡྻ, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལ’’ནྟི ཨིམེསཾ པདཱནཾ སངྑེཔཏོ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཙེ ཨབྷིནིཔྥཱདེཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཾ ཙོདེནྟོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཡདི ནིཔྥཱདེཏི, སཀྐོཏི ཨཏྟནོ པཊིལཱབྷཝསེན ནིཔྥཱདེཏུཾ, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ སཱདྷུ སུཊྛུ སུནྡརཾ.

ཙཏུཀྑཏྟུཾ པཉྩཀྑཏྟུཾ ཚཀྑཏྟུཔརམཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེན ཨུདྡིསྶ ཋཱཏབྦནྟི ཋཱནལཀྑཎནིདསྶནམེཏཾ. ཚཀྑཏྟུཔརམནྟི ཙ བྷཱཝནཔུཾསཀཝཙནམེཏཾ, ཚཀྑཏྟུཔརམཉྷི ཨེཏེན ཙཱིཝརཾ ཨུདྡིསྶ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེན ཋཱཏབྦཾ, ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱཏབྦཾ, ཨིདཾ ཋཱནལཀྑཎཾ. ཏཏྠ ཡོ སབྦཊྛཱནཱནཾ སཱདྷཱརཎོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ, ཏཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ན ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏབྦནྟི ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེནཱཔི ན ནིསཱིདིཏབྦཾ. ན ཨཱམིསཾ པཊིགྒཧེཏབྦནྟི ཡཱགུཁཛྫཀཱདིབྷེདཾ ཀིཉྩི ཨཱམིསཾ ‘‘གཎྷཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཡཱཙིཡམཱནེནཱཔི ན གཎྷིཏབྦཾ. ན དྷམྨོ བྷཱསིཏབྦོཏི མངྒལཾ ཝཱ ཨནུམོདནཾ ཝཱ བྷཱསཐཱཏི ཡཱཙིཡམཱནེནཱཔི ཀིཉྩི ན བྷཱསིཏབྦཾ, ཀེཝལཾ ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཡམཱནེན ‘‘ཛཱནཱསི, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཝཏྟབྦོ. པུཙྪིཡམཱནོཏི ཨིདཉྷི ཀརཎཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ པུཙྪཾ ཀུརུམཱནོ པུཙྪིཡམཱནོཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡོ ཧི པུཙྪཾ ཀརོཏི, སོ ཨེཏྟཀཾ ཝཏྟབྦོཏི ཋཱནཾ བྷཉྫཏཱིཏི ཨཱགཏཀཱརཎཾ བྷཉྫཏི.

ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡཱ ཏིསྶོ ཙོདནཱ, ཚ ཙ ཋཱནཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ ཝུཌྜྷིཉྩ ཧཱནིཉྩ དསྶེནྟོ ¶ ‘‘ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཙོདེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡསྨཱ ཙ ཨེཏྠ ཨེཀཙོདནཱཝུཌྜྷིཡཱ དྭིནྣཾ ཋཱནཱནཾ ཧཱནི ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀཱ ཙོདནཱ དིགུཎཾ ཋཱན’’ནྟི ལཀྑཎཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨིཏི ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན ཏིཀྑཏྟུཾ ཙོདེཏྭཱ ཚཀྑཏྟུཾ ཋཱཏབྦཾ, དྭིཀྑཏྟུཾ ཙོདེཏྭཱ ཨཊྛཀྑཏྟུཾ ཋཱཏབྦཾ, སཀིཾ ཙོདེཏྭཱ དསཀྑཏྟུཾ ཋཱཏབྦནྟི. ཡཐཱ ཙ ‘‘ཚཀྑཏྟུཾ ཙོདེཏྭཱ ན ཋཱཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ ‘‘དྭཱདསཀྑཏྟུཾ ཋཏྭཱ ན ཙོདེཏབྦ’’ནྟིཔི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ སཙེ ཙོདེཏིཡེཝ ན ཏིཊྛཏི, ཚ ཙོདནཱ ལབྦྷནྟི. སཙེ ཏིཊྛཏིཡེཝ ན ཙོདེཏི, དྭཱདས ཋཱནཱནི ལབྦྷནྟི. སཙེ ཙོདེཏིཔི ཏིཊྛཏིཔི, ཨེཀཱཡ ཙོདནཱཡ དྭེ ཋཱནཱནི ཧཱཔེཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཡོ ཨེཀདིཝསམེཝ པུནཔྤུནཾ གནྟྭཱ ཚཀྑཏྟུཾ ཙོདེཏི, སཀིཾཡེཝ ཝཱ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠོ མེ, ཨཱཝུསོ, ཙཱིཝརེནཱ’’ཏི ཚཀྑཏྟུཾ ཝདཏི. ཏཐཱ ཨེཀདིཝསམེཝ པུནཔྤུནཾ གནྟྭཱ དྭཱདསཀྑཏྟུཾ ཏིཊྛཏི, སཀིཾཡེཝ ཝཱ གནྟྭཱ ཏཏྲ ཏཏྲ ཋཱནེ ཏིཊྛཏི, སོཔི སབྦཙོདནཱཡོ སབྦཊྛཱནཱནི ཙ བྷཉྫཏི. ཀོ པན ཝཱདོ ནཱནཱདིཝསེསུ ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡཏསྶ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ ཨཱབྷཏནྟི ཡཏོ རཱཛཏོ ཝཱ རཱཛབྷོགྒཏོ ཝཱ ཨསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ ཨཱནཱིཏཾ. ཡཏྭསྶཱཏིཔི པཱཋོ. ཨཡམེཝཏྠོ. ‘‘ཡཏྠསྶཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨསྶ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ པེསིཏནྟི ཙ ཨཏྠཾ ཀཐེནྟི, བྱཉྫནཾ པན ན སམེཏི. ཏཏྠཱཏི ཏསྶ རཉྙོ ཝཱ རཱཛབྷོགྒསྶ ཝཱ སནྟིཀེ; སམཱིཔཏྠེ ཧི ཨིདཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ན ཏཾ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཀིཉྩི ཨཏྠཾ ཨནུབྷོཏཱིཏི ཏཾ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཀིཉྩི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཀམྨཾ ན ནིཔྥཱདེཏི. ཡུཉྫནྟཱཡསྨནྟོ སཀནྟི ཨཱཡསྨནྟོ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ དྷནཾ པཱཔུཎནྟུ. མཱ ཝོ སཀཾ ཝིནསྶཱཏི ཏུམྷཱཀཾ སནྟཀཾ མཱ ཝིནསྶཏུ. ཡོ པན ནེཝ སཱམཾ གཙྪཏི, ན དཱུཏཾ པཱཧེཏི, ཝཏྟབྷེདེ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཀིཾ ¶ པན སབྦཀཔྤིཡཀཱརཀེསུ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫིཏབྦནྟི? ན པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ནཱམ སངྑེཔཏོ དུཝིདྷོ ནིདྡིཊྛོ ཙ ཨནིདྡིཊྛོ ཙ. ཏཏྠ ནིདྡིཊྛོ དུཝིདྷོ – བྷིཀྑུནཱ ནིདྡིཊྛོ, དཱུཏེན ནིདྡིཊྛོཏི. ཨནིདྡིཊྛོཔི དུཝིདྷོ – མུཁཝེཝཊིཀ ཀཔྤིཡཀཱརཀོ, པརམྨུཁཀཔྤིཡཀཱརཀོཏི. ཏེསུ བྷིཀྑུནཱ ¶ ནིདྡིཊྛོ སམྨུཁཱསམྨུཁཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཏཐཱ དཱུཏེན ནིདྡིཊྛོཔི.

ཀཐཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུསྶ ཙཱིཝརཏྠཱཡ དཱུཏེན ཨཀཔྤིཡཝཏྠུཾ པཧིཎཏི, དཱུཏོ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཨིཏྠནྣཱམེན ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཏྠཱཡ པཧིཏཾ, གཎྷཐ ན’’ནྟི ཝདཏི, བྷིཀྑུ ‘‘ནཡིདཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔཏི, དཱུཏོ ‘‘ཨཏྠི པན ཏེ, བྷནྟེ, ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ’’ཏི ¶ པུཙྪཏི, པུཉྙཏྠིཀེཧི ཙ ཨུཔཱསཀེཧི ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཎཏྟཱ ཝཱ, བྷིཀྑཱུནཾ ཝཱ སནྡིཊྛཱ སམྦྷཏྟཱ ཀེཙི ཝེཡྻཱཝཙྩཀརཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཏསྨིཾ ཁཎེ བྷིཀྑུསྶ སནྟིཀེ ནིསིནྣོ ཧོཏི, བྷིཀྑུ ཏཾ ནིདྡིསཏི ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ’’ཏི. དཱུཏོ ཏསྶ ཧཏྠེ ཨཀཔྤིཡཝཏྠུཾ དཏྭཱ ‘‘ཐེརསྶ ཙཱིཝརཾ ཀིཎིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི གཙྪཏི, ཨཡཾ བྷིཀྑུནཱ སམྨུཁཱནིདྡིཊྛོ.

ནོ ཙེ བྷིཀྑུསྶ སནྟིཀེ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ཨཔིཙ ཁོ བྷིཀྑུ ནིདྡིསཏི – ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑཱུནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ’’ཏི, སོ གནྟྭཱ ཏསྶ ཧཏྠེ ཨཀཔྤིཡཝཏྠུཾ དཏྭཱ ‘‘ཐེརསྶ ཙཱིཝརཾ ཀིཎིཏྭཱ དདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ བྷིཀྑུསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ གཙྪཏི, ཨཡམེཀོ བྷིཀྑུནཱ ཨསམྨུཁཱནིདྡིཊྛོ.

ན ཧེཝ ཁོ སོ དཱུཏོ ཨཏྟནཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཨཔིཙ ཁོ ཨཉྙཾ པཧིཎཏི ‘‘དིནྣཾ མཡཱ, བྷནྟེ, ཏསྶ ཧཏྠེ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ, ཙཱིཝརཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’’ཏི, ཨཡཾ དུཏིཡོ བྷིཀྑུནཱ ཨསམྨུཁཱནིདྡིཊྛོ.

ན ཧེཝ ཁོ ཨཉྙཾ པཧིཎཏི, ཨཔིཙ ཁོ གཙྪནྟོཝ བྷིཀྑུཾ ཝདཏི ‘‘ཨཧཾ ཏསྶ ཧཏྠེ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ དསྶཱམི, ཏུམྷེ ཙཱིཝརཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’’ཏི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ བྷིཀྑུནཱ ཨསམྨུཁཱནིདྡིཊྛོཏི ཨེཝཾ ཨེཀོ སམྨུཁཱནིདྡིཊྛོ ཏཡོ ཨསམྨུཁཱནིདྡིཊྛཱཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ བྷིཀྑུནཱ ནིདྡིཊྛཝེཡྻཱཝཙྩཀརཱ ¶ ནཱམ. ཨེཏེསུ ཨིམསྨིཾ རཱཛསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ.

ཨཔརོ བྷིཀྑུ པུརིམནཡེནེཝ དཱུཏེན པུཙྪིཏོ ནཏྠིཏཱཡ ཝཱ, ཨཝིཙཱརེཏུཀཱམཏཱཡ ཝཱ ‘‘ནཏྠམྷཱཀཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀོ’’ཏི ཝདཏི, ཏསྨིཉྩ ཁཎེ ཀོཙི མནུསྶོ ཨཱགཙྪཏི, དཱུཏོ ཏསྶ ཧཏྠེ ཨཀཔྤིཡཝཏྠུཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ ཧཏྠཏོ ཙཱིཝརཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪཏི, ཨཡཾ དཱུཏེན སམྨུཁཱནིདྡིཊྛོ.

ཨཔརོ ¶ དཱུཏོ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨབྷིརུཙིཏསྶ ཀསྶཙི ཧཏྠེ ཨཀཔྤིཡཝཏྠུཾ དཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ པཧིཎཏི, ‘‘ཨཧཾ ཨསུཀསྶ ནཱམ ཧཏྠེ ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ དསྶཱམི, ཏུམྷེ ཙཱིཝརཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱ གཙྪཏི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ དཱུཏེན ཨསམྨུཁཱནིདྡིཊྛོཏི ཨེཝཾ ཨེཀོ སམྨུཁཱནིདྡིཊྛོ, ཏཡོ ཨསམྨུཁཱནིདྡིཊྛཱཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ དཱུཏེན ནིདྡིཊྛཝེཡྻཱཝཙྩཀརཱ ¶ ནཱམ. ཨེཏེསུ མེཎྜཀསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེན པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, མནུསྶཱ སདྡྷཱ པསནྣཱ, ཏེ ཀཔྤིཡཀཱརཀཱནཾ ཧཏྠེ ཧིརཉྙཾ ཨུཔནིཀྑིཔནྟི – ‘ཨིམིནཱ ཨཡྻསྶ ཡཾ ཀཔྤིཡཾ ཏཾ དེཐཱ’ཏི. ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ ཏཏོ ཀཔྤིཡཾ ཏཾ སཱདིཏུཾ, ན ཏྭེཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཏབྦཾ པརིཡེསིཏབྦནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༩༩). ཨེཏྠ ཙ ཙོདནཱཡ པམཱཎཾ ནཏྠི, མཱུལཾ ཨསཱདིཡནྟེན སཧསྶཀྑཏྟུམྤི ཙོདནཱཡ ཝཱ ཋཱནེན ཝཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ སཱདིཏུཾ ཝཊྚཏི. ནོ ཙེ དེཏི, ཨཉྙཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ ཋཔེཏྭཱཔི ཨཱཧརཱཔེཏབྦཾ. སཙེ ཨིཙྪཏི མཱུལསཱམིཀཱནམྤི ཀཐེཏབྦཾ; ནོ ཙེ ཨིཙྪཏི ན ཀཐེཏབྦཾ.

ཨཔརོ བྷིཀྑུ པུརིམནཡེནེཝ དཱུཏེན པུཙྪིཏོ ‘‘ནཏྠམྷཱཀཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀོ’’ཏི ཝདཏི, ཏདཉྙོ སམཱིཔེ ཋིཏོ སུཏྭཱ ‘‘ཨཱཧར བྷོ ཨཧཾ ཨཡྻསྶ ཙཱིཝརཾ ཙེཏཱཔེཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. དཱུཏོ ‘‘ཧནྡ བྷོ དདེཡྻཱསཱི’’ཏི ཏསྶ ཧཏྠེ དཏྭཱ བྷིཀྑུསྶ ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ གཙྪཏི, ཨཡཾ མུཁཝེཝཊིཀཀཔྤིཡཀཱརཀོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུནོ ཨུཔཊྛཱཀསྶ ཝཱ ཨཉྙསྶ ཝཱ ཧཏྠེ ཨཀཔྤིཡཝཏྠུཾ དཏྭཱ ‘‘ཐེརསྶ ཙཱིཝརཾ དདེཡྻཱསཱི’’ཏི ¶ ཨེཏྟོཝ པཀྐམཏི, ཨཡཾ པརམྨུཁཀཔྤིཡཀཱརཀོཏི ཨིམེ དྭེ ཨནིདྡིཊྛཀཔྤིཡཀཱརཀཱ ནཱམ. ཨེཏེསུ ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏེསུ ཝིཡ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ སཡམེཝ ཙཱིཝརཾ ཨཱནེཏྭཱ དདནྟི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ, ཀིཉྩི ན ཝཏྟབྦཱ. དེསནཱམཏྟམེཝ ཙེཏཾ ‘‘དཱུཏེན ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ པཧིཎེཡྻཱ’’ཏི སཡཾ ཨཱཧརིཏྭཱཔི པིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ དདནྟེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ན ཀེཝལཉྩ ཨཏྟནོཡེཝ ཨཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སཙེཔི ཀོཙི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སངྒྷསྶ དམྨི, ཨཱརཱམཾ ཝཱ ཀརོཐ ཙེཏིཡཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏར’’ནྟི ཝདཏི, ཨིདམྤི སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡསྶ ཀསྶཙི ཧི ཨཉྙསྶཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪནྟསྶ དུཀྐཊཾ ཧོཏཱིཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ.

སཙེ ¶ པན ‘‘ནཡིདཾ བྷིཀྑཱུནཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟེ ‘‘ཝཌྜྷཀཱིནཾ ཝཱ ཀམྨཀརཱནཾ ཝཱ ཧཏྠེ བྷཝིསྶཏི, ཀེཝལཾ ཏུམྷེ སུཀཏདུཀྐཊཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ ཧཏྠེ དཏྭཱ པཀྐམཏི, ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི ‘‘མམ མནུསྶཱནཾ ཧཏྠེ བྷཝིསྶཏི མཡ྄ཧམེཝ ཝཱ ཧཏྠེ བྷཝིསྶཏི, ཀེཝལཾ ཏུམྷེ ཡཾ ཡསྶ དཱཏབྦཾ, ཏདཏྠཱཡ པེསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི.

སཙེ པན སངྒྷཾ ཝཱ གཎཾ ཝཱ པུགྒལཾ ཝཱ ཨནཱམསིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཙེཏིཡསྶ དེམ, ཝིཧཱརསྶ དེམ, ནཝཀམྨསྶ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི, པཊིཀྑིཔིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ‘‘ཨིམེ ཨིདཾ བྷཎནྟཱི’’ཏི ¶ ཀཔྤིཡཀཱརཀཱནཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. ‘‘ཙེཏིཡཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཏུམྷེ གཧེཏྭཱ ཋཔེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེན པན ‘‘ཨམྷཱཀཾ གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏབྦཾ.

སཙེ པན ཀོཙི བཧུཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཨཱནེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སངྒྷསྶ དམྨི, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏཾ ཙེ སངྒྷོ སམྤཊིཙྪཏི, པཊིགྒཧཎེཔི པརིབྷོགེཔི ཨཱཔཏྟི. ཏཏྲ ཙེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ‘‘ནཡིདཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔཏི, ཨུཔཱསཀོ ཙ ‘‘ཡདི ན ཀཔྤཏི, མཡ྄ཧམེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གཙྪཏི. སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཏཡཱ སངྒྷསྶ ལཱབྷནྟརཱཡོ ཀཏོ’’ཏི ན ཀེནཙི ཀིཉྩི ཝཏྟབྦོ. ཡོ ཧི ཏཾ ཙོདེཏི, སྭེཝ སཱཔཏྟིཀོ ཧོཏི, ཏེན པན ཨེཀེན བཧཱུ ཨནཱཔཏྟིཀཱ ཀཏཱ. སཙེ ¶ པན བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟེ ‘‘ཀཔྤིཡཀཱརཀཱནཾ ཝཱ ཧཏྠེ བྷཝིསྶཏི, མམ པུརིསཱནཾ ཝཱ མཡ྄ཧཾ ཝཱ ཧཏྠེ བྷཝིསྶཏི, ཀེཝལཾ ཏུམྷེ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཝཊྚཏི.

ཙཏུཔཙྩཡཏྠཱཡ ཙ དིནྣཾ ཡེན ཡེན པཙྩཡེན ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏདཏྠཾ ཨུཔནེཏབྦཾ, ཙཱིཝརཏྠཱཡ དིནྣཾ ཙཱིཝརེཡེཝ ཨུཔནེཏབྦཾ. སཙེ ཙཱིཝརེན ཏཱདིསོ ཨཏྠོ ནཏྠི, པིཎྜཔཱཏཱདཱིཧི སངྒྷོ ཀིལམཏི, སངྒྷསུཊྛུཏཱཡ ཨཔལོཀེཏྭཱ ཏདཏྠཱཡཔི ཨུཔནེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ པིཎྜཔཱཏགིལཱནཔཙྩཡཏྠཱཡ དིནྣེཔི, སེནཱསནཏྠཱཡ དིནྣཾ པན སེནཱསནསྶ གརུབྷཎྜཏྟཱ སེནཱསནེཡེཝ ཨུཔནེཏབྦཾ. སཙེ པན བྷིཀྑཱུསུ སེནཱསནཾ ཚཌྜེཏྭཱ གཏེསུ སེནཱསནཾ ཝིནསྶཏི, ཨཱིདིསེ ཀཱལེ སེནཱསནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱཔི བྷིཀྑཱུནཾ པརིབྷོགོ ཨནུཉྙཱཏོ, ཏསྨཱ སེནཱསནཛགྒནཏྠཾ མཱུལཙྪེཛྫཾ ཨཀཏྭཱ ཡཱཔནམཏྟཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ.

ན ¶ ཀེཝལཉྩ ཧིརཉྙསུཝཎྞམེཝ, ཨཉྙམྤི ཁེཏྟཝཏྠཱདི ཨཀཔྤིཡཾ ན སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. སཙེ ཧི ཀོཙི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཏིསསྶསམྤཱདནཀཾ མཧཱཏལཱ༹ཀཾ ཨཏྠི, ཏཾ སངྒྷསྶ དམྨཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏཾ ཙེ སངྒྷོ སམྤཊིཙྪཏི, པཊིགྒཧཎེཔི པརིབྷོགེཔི ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཡོ པན ཏཾ པཊིཀྑིཔཏི, སོ པུརིམནཡེནེཝ ན ཀེནཙི ཀིཉྩི ཝཏྟབྦོ. ཡོ ཧི ཏཾ ཙོདེཏི, སྭེཝ སཱཔཏྟིཀོ ཧོཏི, ཏེན པན ཨེཀེན བཧཱུ ཨནཱཔཏྟིཀཱ ཀཏཱ.

ཡོ པན ‘‘ཏཱདིསཾཡེཝ ཏལཱ༹ཀཾ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟོ ཝདཏི ‘‘ཨསུཀཉྩ ཨསུཀཉྩ སངྒྷསྶ ཏལཱ༹ཀཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཀཐཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀཔྤིཡཾ ཀཏྭཱ དིནྣཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཀཐཾ དིནྣཾ ཀཔྤིཡཾ ཧོཏཱིཏི? ‘‘ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དིནྣནྟི. སོ སཙེ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ སངྒྷོ པརིབྷུཉྫཏཱུ’’ཏི ¶ དེཏི, ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི ‘‘ཏལཱ༹ཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟོ ‘‘ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ¶ ཝུཏྟེ ‘‘ཨིདཾ ཨསུཀོ ནཱམ ཝིཙཱརེསྶཏི, ཨསུཀསྶ ཝཱ ཧཏྠེ, མཡ྄ཧཾ ཝཱ ཧཏྠེ བྷཝིསྶཏི, སངྒྷོ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ པརིབྷུཉྫཏཱུ’’ཏི ཝདཏི, ཝཊྚཏི. སཙེཔི ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟོ ‘‘ཨུདཀཾ པརིབྷུཉྫིསྶཏི, བྷཎྜཀཾ དྷོཝིསྶཏི, མིགཔཀྑིནོ པིཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཝདཏི, ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟོ ཝདཏི ‘‘ཀཔྤིཡསཱིསེན གཎྷཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, ཨུཔཱསཀ, སངྒྷོ པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཏི, བྷཎྜཀཾ དྷོཝིསྶཏི, མིགཔཀྑིནོ པིཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཐཱཔི ‘‘མམ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ པོཀྑརཎིཾ ཝཱ སངྒྷསྶ དམྨཱི’’ཏི ‘‘ཝུཏྟེ, སཱདྷུ, ཨུཔཱསཀ, སངྒྷོ པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཡདི པན བྷིཀྑཱུཧི ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏྭཱ སཧཏྠེན ཙ ཀཔྤིཡཔཐཝིཾ ཁནིཏྭཱ ཨུདཀཔརིབྷོགཏྠཱཡ ཏལཱ༹ཀཾ ཀཱརིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཙེ ནིསྶཱཡ སསྶཾ ནིཔྥཱདེཏྭཱ མནུསྶཱ ཝིཧཱརེ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དེནྟི, ཝཊྚཏི. ཨཐ མནུསྶཱ ཨེཝ སངྒྷསྶ ཨུཔཀཱརཏྠཱཡ སངྒྷིཀབྷཱུམིཾ ཁནིཏྭཱ ཏཾ ནིསྶཱཡ ནིཔྥནྣསསྶཏོ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དེནྟི, ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ ཋཔེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཙ ཋཔེཏུམྤི ལབྦྷཏི. ཨཐ པན ཏེ མནུསྶཱ རཱཛབལིནཱ ཨུཔདྡུཏཱ པཀྐམནྟི, ཨཉྙེ པཊིཔཛྫནྟི, ན ཙ བྷིཀྑཱུནཾ ཀིཉྩི དེནྟི, ཨུདཀཾ ཝཱརེཏུཾ ལབྦྷཏི. ཏཉྩ ཁོ ཀསིཀམྨཀཱལེཡེཝ, ན སསྶཀཱལེ. སཙེ ཏེ ཝདནྟི ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, པུབྦེཔི མནུསྶཱ ཨིམཾ ནིསྶཱཡ སསྶཾ ཨཀཾསཱུ’’ཏི ¶ . ཏཏོ ཝཏྟབྦཱ – ‘‘ཏེ སངྒྷསྶ ཨིམཉྩ ཨིམཉྩ ཨུཔཀཱརཾ ཨཀཾསུ, ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ཨདཾསཱུ’’ཏི. སཙེ ཝདནྟི – ‘‘མཡམྤི དསྶཱམཱ’’ཏི, ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི.

སཙེ པན ཀོཙི ཨབྱཏྟོ ཨཀཔྤིཡཝོཧཱརེན ཏལཱ༹ཀཾ པཊིགྒཎྷཱཏི ཝཱ ཀཱརེཏི ཝཱ, ཏཾ བྷིཀྑཱུཧི ན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ, ཏཾ ནིསྶཱཡ ལདྡྷཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜམྤི ཨཀཔྤིཡམེཝ. སཙེ བྷིཀྑཱུཧི པརིཙྩཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཱམིཀོ ཝཱ ཏསྶ པུཏྟདྷཱིཏརོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི ཝཾསེ ཨུཔྤནྣོ པུན ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན དེཏི, ཝཊྚཏི. པཙྪིནྣེ ཀུལཝཾསེ ཡོ ཏསྶ ཛནཔདསྶ སཱམིཀོ, སོ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ¶ པུན དེཏི, ཙིཏྟལཔབྦཏེ བྷིཀྑུནཱ ནཱིཧཊཨུདཀཝཱཧཀཾ ཨལ༹ནཱགརཱཛམཧེསཱི ཝིཡ, ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི.

ཀཔྤིཡཝོཧཱརེཔི ཨུདཀཝསེན པཊིགྒཧིཏཏལཱ༹ཀེ སུདྡྷཙིཏྟཱནཾ མཏྟིཀུདྡྷརཎཔཱལི༹བནྡྷནཱདཱིནི ¶ ཙ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཾ ནིསྶཱཡ པན སསྶཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡདི ཏེ སཡམེཝ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དེནྟི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ དེནྟི, ན ཙོདེཏབྦཾ, ན སཱརེཏབྦཾ. པཙྩཡཝསེན པཊིགྒཧིཏཏལཱ༹ཀེ ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. མཏྟིཀུདྡྷརཎཔཱལི༹བནྡྷནཱདཱིནི པན ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. སཙེ ཀཔྤིཡཀཱརཀཱ སཡམེཝ ཀརོནྟི, ཝཊྚཏི. ཨབྱཏྟེན པན ལཛྫིབྷིཀྑུནཱ ཀཱརཱཔིཏེསུ ཀིཉྩཱཔི པཊིགྒཧཎེ ཀཔྤིཡཾ, བྷིཀྑུསྶ པཡོགཔཙྩཡཱ ཨུཔྤནྣེན མིསྶཀཏྟཱ ཝིསགཏཔིཎྜཔཱཏོ ཝིཡ ཨཀཔྤིཡམཾསརསམིསྶཀབྷོཛནཾ ཝིཡ ཙ དུབྦིནིབྦྷོགཾ ཧོཏི, སབྦེསཾ ཨཀཔྤིཡམེཝ.

སཙེ པན ‘‘ཨུདཀསྶ ཨོཀཱསོ ཨཏྠི, ཏལཱ༹ཀསྶ པཱལི༹ ཐིརཱ, ཡཐཱ བཧུཾ ཨུདཀཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝཾ ཀརོཧི, ཏཱིརསམཱིཔེ ཨུདཀཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུདཀམེཝ ཝིཙཱརེཏི, ཝཊྚཏི. ཨུདྡྷནེ ཨགྒིཾ ན པཱཏེནྟི, ‘‘ཨུདཀཀམྨཾ ལབྦྷཏུ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘སསྶཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ པན ན ཝཊྚཏི. སཙེ པན ཏལཱ༹ཀེ ཨཏིབཧུཾ ཨུདཀཾ དིསྭཱ པསྶཏོ ཝཱ པིཊྛིཏོ ཝཱ མཱཏིཀཾ ནཱིཧརཱཔེཏི, ཝནཾ ཚིནྡཱཔེཏྭཱ ཀེདཱརེ ཀཱརཱཔེཏི, པོརཱཎཀེདཱརེསུ ཝཱ པཀཏིབྷཱགཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཏིརེཀཾ གཎྷཱཏི, ནཝསསྶེ ཝཱ ཨཀཱལསསྶེ ཝཱ ཨཔརིཙྪིནྣབྷཱགེ ‘‘ཨེཏྟཀེ ཀཧཱཔཎེ དེཐཱ’’ཏི ཀཧཱཔཎེ ཨུཊྛཱཔེཏི, སབྦེསཾ ཨཀཔྤིཡཾ.

ཡོ ¶ པན ‘‘ཀསྶཐ ཝཔཐཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཱཡ བྷཱུམིཡཱ, ཨེཏྟཀོ ནཱམ བྷཱགོ’’ཏི ཨེཝཾ བྷཱུམིཾ ཝཱ པཏིཊྛཔེཏི, ‘‘ཨེཏྟཀེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཨམྷེཧི སསྶཾ ཀཏཾ, ཨེཏྟཀཾ ནཱམ བྷཱགཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝདནྟེསུ ཀསྶཀེསུ བྷཱུམིཔྤམཱཎགྒཧཎཏྠཾ ¶ རཛྫུཡཱ ཝཱ དཎྜེན ཝཱ མིནཱཏི, ཁལེ ཝཱ ཋཏྭཱ རཀྑཏི, ཁལཏོ ཝཱ ནཱིཧརཱཔེཏི, ཀོཊྛཱགཱརེ ཝཱ པཊིསཱམེཏི, ཏསྶེཝ ཏཾ ཨཀཔྤིཡཾ.

སཙེ ཀསྶཀཱ ཀཧཱཔཎེ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘ཨིམེ སངྒྷསྶ ཨཱཧཊཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཨཉྙཏརོ ཙ བྷིཀྑུ ‘‘ན སངྒྷོ ཀཧཱཔཎེ ཁཱདཏཱི’’ཏི སཉྙཱཡ ‘‘ཨེཏྟཀེཧི ཀཧཱཔཎེཧི སཱཊཀེ ཨཱཧར, ཨེཏྟཀེཧི ཡཱགུཨཱདཱིནི སམྤཱདེཧཱི’’ཏི ཝདཏི. ཡཾ ཏེ ཨཱཧརནྟི, སབྦེསཾ ཨཀཔྤིཡཾ. ཀསྨཱ? ཀཧཱཔཎཱནཾ ཝིཙཱརིཏཏྟཱ.

སཙེ དྷཉྙཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨིདཾ སངྒྷསྶ ཨཱཧཊནྟི ཝདནྟི, ཨཉྙཏརོ ཙ བྷིཀྑུ པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཨེཏྟཀེཧི ཝཱིཧཱིཧི ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝདཏི. ཡཾ ཏེ ཨཱཧརནྟི, ཏསྶེཝ ཨཀཔྤིཡཾ. ཀསྨཱ? དྷཉྙསྶ ཝིཙཱརིཏཏྟཱ.

སཙེ ¶ ཏཎྜུལཾ ཝཱ ཨཔརཎྞཾ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སངྒྷསྶ ཨཱཧཊ’’ནྟི ཝདནྟི, ཨཉྙཏརོ ཙ བྷིཀྑུ པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཨེཏྟཀེཧི ཏཎྜུལེཧི ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝདཏི. ཡཾ ཏེ ཨཱཧརནྟི, སབྦེསཾ ཀཔྤིཡཾ. ཀསྨཱ? ཀཔྤིཡཱནཾ ཏཎྜུལཱདཱིནཾ ཝིཙཱརིཏཏྟཱ. ཀཡཝིཀྐཡེཔི ཨནཱཔཏྟི, ཀཔྤིཡཀཱརཀསྶ ཨཱཙིཀྑིཏཏྟཱ.

པུབྦེ པན ཙིཏྟལཔབྦཏེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཙཏུསཱལདྭཱརེ ‘‘ཨཧོ ཝཏ སྭེ སངྒྷསྶ ཨེཏྟཀཔྤམཱཎེ པཱུཝེ པཙེཡྻུ’’ནྟི ཨཱརཱམིཀཱནཾ སཉྙཱཛནནཏྠཾ བྷཱུམིཡཾ མཎྜལཾ ཨཀཱསི, ཏཾ དིསྭཱ ཚེཀོ ཨཱརཱམིཀོ ཏཐེཝ ཀཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ བྷེརིཡཱ ཨཱཀོཊིཏཱཡ སནྣིཔཏིཏེ སངྒྷེ པཱུཝཾ གཧེཏྭཱ སངྒྷཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷེཧི ཨིཏོ པུབྦེ ནེཝ པིཏཱུནཾ ན པིཏཱམཧཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ སུཏཔུབྦཾ, ཨེཀེན ཨཡྻེན ཙཏུསྶཱལདྭཱརེ པཱུཝཏྠཱཡ སཉྙཱ ཀཏཱ, ཨིཏོ དཱནི པབྷུཏི ཨཡྻཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཱནུརཱུཔཾ ཝདནྟུ, ཨམྷཱཀམྤི ཕཱསུཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. མཧཱཐེརོ ཏཏོཝ ནིཝཏྟི, ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི པཱུཝོ ན གཧིཏོ. ཨེཝཾ པུབྦེ ཏཏྲུཔྤཱདམྤི ན པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཏསྨཱ –

སལླེཁཾ ¶ ཨཙྩཛནྟེན, ཨཔྤམཏྟེན བྷིཀྑུནཱ;

ཀཔྤིཡེཔི ན ཀཱཏབྦཱ, ཨཱམིསཏྠཱཡ ལོལཏཱཏི.

ཡོ ¶ ཙཱཡཾ ཏལཱ༹ཀེ ཝུཏྟོ, པོཀྑརཎཱི-ཨུདཀཝཱཧཀམཱཏིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པུབྦཎྞཱཔརཎྞཨུཙྪུཕལཱཕལཱདཱིནཾ ཝིརུཧནཊྛཱནཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཁེཏྟཾ ཝཱ ཝཏྠུཾ ཝཱ དམྨཱིཏི ཝུཏྟེཔི ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏལཱ༹ཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡདཱ ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན ‘‘ཙཏུཔཙྩཡཔརིབྷོགཏྠཱཡ དམྨཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏདཱ སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ, ‘‘ཝནཾ དམྨི, ཨརཉྙཾ དམྨཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཝཊྚཏི. སཙེ མནུསྶཱ བྷིཀྑཱུཧི ཨནཱཎཏྟཱཡེཝ ཏཏྠ རུཀྑེ ཚིནྡིཏྭཱ ཨཔརཎྞཱདཱིནི སམྤཱདེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཱགཾ དེནྟི, ཝཊྚཏི; ཨདེནྟཱ ན ཙོདེཏབྦཱ. སཙེ ཀེནཙིདེཝ ཨནྟརཱཡེན ཏེསུ པཀྐནྟེསུ ཨཉྙེ ཀརོནྟི, ན ཙ བྷིཀྑཱུནཾ ཀིཉྩི དེནྟི, ཏེ ཝཱརེཏབྦཱ. སཙེ ཝདནྟི – ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, པུབྦེཔི མནུསྶཱ ཨིདྷ སསྶཱནི ཨཀཾསཱུ’’ཏི, ཏཏོ ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ‘‘ཏེ སངྒྷསྶ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ཨདཾསཱུ’’ཏི. སཙེ ཝདནྟི – ‘‘མཡམྤི དསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཊྚཏི.

ཀཉྩི ¶ སསྶུཊྛཱནཀཾ བྷཱུམིཔྤདེསཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སཱིམཾ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཝཊྚཏི. སཱིམཱ པརིཙྪེདནཏྠཾ པན ཐམྦྷཱ ཝཱ པཱསཱཎཱ ཝཱ སཡཾ ན ཋཔེཏབྦཱ. ཀསྨཱ? བྷཱུམི ནཱམ ཨནགྒྷཱ ཨཔྤཀེནཱཔི པཱརཱཛིཀོ བྷཝེཡྻ, ཨཱརཱམིཀཱནཾ པན ཝཏྟབྦཾ – ‘‘ཨིམིནཱ ཋཱནེན ཨམྷཱཀཾ སཱིམཱ གཏཱ’’ཏི. སཙེཔི ཧི ཏེ ཨདྷིཀཾ གཎྷནྟི, པརིཡཱཡེན ཀཐིཏཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི. ཡདི པན རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཡོ སཡམེཝ ཐམྦྷེ ཋཔཱཔེཏྭཱ ‘‘ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི དེནྟི, ཝཊྚཏིཡེཝ.

སཙེ ཀོཙི ཨནྟོསཱིམཱཡ ཏལཱ༹ཀཾ ཁནཏི, ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེན ཝཱ མཱཏིཀཾ ནེཏི, ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཱདཱིནི དུསྶནྟི, ཝཱརེཏབྦོ. སཙེ སངྒྷོ ཀིཉྩི ལབྷིཏྭཱ ཨཱམིསགརུཀཏཱཡ ན ཝཱརེཏི, ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝཱརེཏི, སོཝ བྷིཀྑུ ཨིསྶརོ. སཙེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ན ཝཱརེཏི, ‘‘ནེཐ ཏུམྷེ’’ཏི ཏེསཾཡེཝ པཀྑོ ཧོཏི, སངྒྷོ ཝཱརེཏི, སངྒྷོཝ ཨིསྶརོ. སངྒྷིཀེསུ ཧི ཀམྨེསུ ཡོ དྷམྨཀམྨཾ ཀརོཏི, སོཝ ཨིསྶརོ. སཙེ ཝཱརིཡམཱནོཔི ཀརོཏི, ཧེཊྛཱ གཧིཏཾ པཾསུཾ ཧེཊྛཱ པཀྑིཔིཏྭཱ, ཨུཔརི གཧིཏཾ པཾསུཾ ཨུཔརི པཀྑིཔིཏྭཱ པཱུརེཏབྦཱ.

སཙེ ¶ ཀོཙི ཡཐཱཛཱཏམེཝ ཨུཙྪུཾ ཝཱ ཨཔརཎྞཾ ཝཱ ཨལཱབུཀུམྦྷཎྜཱདིཀཾ ¶ ཝཱ ཝལླིཕལཾ དཱཏུཀཱམོ ‘‘ཨེཏཾ སབྦཾ ཨུཙྪུཁེཏྟཾ ཨཔརཎྞཝཏྠུཾ ཝལླིཕལཱཝཱཊཾ དམྨཱི’’ཏི ཝདཏི, སཧ ཝཏྠུནཱ པརཱམཊྛཏྟཱ ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི མཧཱསུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པན ‘‘ཨབྷིལཱཔམཏྟམེཏཾ སཱམིཀཱནཾཡེཝ ཧི སོ བྷཱུམིབྷཱགོ ཏསྨཱ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

‘‘དཱསཾ དམྨཱི’’ཏི ཝདཏི, ན ཝཊྚཏི. ‘‘ཨཱརཱམིཀཾ དམྨི, ཝེཡྻཱཝཙྩཀརཾ དམྨི, ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ དམྨཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཝཊྚཏི. སཙེ སོ ཨཱརཱམིཀོ པུརེབྷཏྟམྤི པཙྪཱབྷཏྟམྤི སངྒྷསྶེཝ ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱམཎེརསྶ ཝིཡ སབྦཾ བྷེསཛྫཔཊིཛགྒནམྤི ཏསྶ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ པུརེབྷཏྟམེཝ སངྒྷསྶ ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪཱབྷཏྟཾ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱཡཾ ནིཝཱཔོ ན དཱཏབྦོ. ཡེཔི པཉྩདིཝསཝཱརེན ཝཱ པཀྑཝཱརེན ཝཱ སངྒྷསྶ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ སེསཀཱལེ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཏེསམྤི ཀརཎཀཱལེཡེཝ བྷཏྟཉྩ ནིཝཱཔོ ཙ དཱཏབྦོ. སཙེ སངྒྷསྶ ཀམྨཾ ནཏྠི, ཨཏྟནོཡེཝ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝནྟི, ཏེ ཙེ ཧཏྠཀམྨམཱུལཾ ཨཱནེཏྭཱ དེནྟི, གཧེཏབྦཾ. ནོ ཙེ དེནྟི, ན ཀིཉྩི ཝཏྟབྦཱ. ཡཾ ཀིཉྩི རཛཀདཱསམྤི པེསཀཱརདཱསམྤི ཨཱརཱམིཀནཱམེན སམྤཊིཙྪིཏུཾ ཝཊྚཏི.

སཙེ ‘‘གཱཝོ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི, ‘‘ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏབྦཱ. ཨིམཱ གཱཝོ ཀུཏོཏི ¶ པཎྜིཏེཧི པཉྩ གོརསཔརིབྷོགཏྠཱཡ དིནྣཱཏི, ‘‘མཡམྤི པཉྩགོརསཔརིབྷོགཏྠཱཡ དེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཝཊྚཏི. ཨཛིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ‘‘ཧཏྠིཾ དེམ, ཨསྶཾ མཧིསཾ ཀུཀྐུཊཾ སཱུཀརཾ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི, སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. སཙེ ཀེཙི མནུསྶཱ ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐཱ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཧོཐ, མཡཾ ཨིམེ གཧེཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དསྶཱམཱ’’ཏི གཎྷནྟི, ཝཊྚཏི. ‘‘ཀུཀྐུཊསཱུཀརཱ སུཁཾ ཛཱིཝནྟཱུ’’ཏི ཨརཉྙེ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘ཨིམཾ ཏལཱ༹ཀཾ, ཨིམཾ ཁེཏྟཾ, ཨིམཾ ཝཏྠུཾ, ཝིཧཱརསྶ དེམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པཊིཀྑིཔིཏུཾ ན ལབྦྷཏཱིཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདམྤི ཚསམུཊྛཱནཾ ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ ¶ , ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

རཱཛསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙཱིཝརཝགྒོ པཋམོ.

༢. ཀོསིཡཝགྒོ

༡. ཀོསིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༤༢. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི ཀོསིཡསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ སནྠརིཏྭཱ ཀཏཾ ཧོཏཱིཏི སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཀོསིཡཾསཱུནི ཨུཔརཱུཔརི སནྠརིཏྭཱ ཀཉྫིཀཱདཱིཧི སིཉྩིཏྭཱ ཀཏཾ ཧོཏི. ཨེཀེནཔི ཀོསིཡཾསུནཱ མིསྶིཏྭཱཏི ཏིཊྛཏུ ཨཏྟནོ རུཙིཝསེན མིསྶིཏཾ, སཙེཔི ཏསྶ ཀརཎཊྛཱནེ ཝཱཏོ ཨེཀཾ ཀོསིཡཾསུཾ ཨཱནེཏྭཱ པཱཏེཏི, ཨེཝམྤི མིསྶེཏྭཱ ཀཏམེཝ ཧོཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ,

ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཀོསིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སུདྡྷཀཱལ༹ཀསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༤༧. ཏེན སམཡེནཱཏི སུདྡྷཀཱལ༹ཀསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ སུདྡྷཀཱལ༹ཀཱནནྟི སུདྡྷཱནཾ ཀཱལ༹ཀཱནཾ ¶ , ཨཉྙེཧི ཨམིསྶིཏཀཱལ༹ཀཱནནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. སམུཊྛཱནཱདཱིནིཔི ཀོསིཡསིཀྑཱཔདསདིསཱནེཝཱཏི.

སུདྡྷཀཱལ༹ཀསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དྭེབྷཱགསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༥༢. ཏེན སམཡེནཱཏི དྭེབྷཱགསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨནྟེ ཨཱདིཡིཏྭཱཏི སནྠཏསྶ ཨནྟེ ཨནུཝཱཏཾ ཝིཡ དསྶེཏྭཱ ཨོདཱཏཾ ཨལླིཡཱཔེཏྭཱ.

དྭེ བྷཱགཱཏི དྭེ ཀོཊྛཱསཱ. ཨཱདཱཏབྦཱཏི གཧེཏབྦཱ. གོཙརིཡཱནནྟི ཀཔིལཝཎྞཱནཾ. དྭེ ཏུལཱ ཨཱདཱཏབྦཱཏི ཙཏཱུཧི ཏུལཱཧི ཀཱརེཏུཀཱམཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཏྠཏོ པན ཡཏྟཀེཧི ཨེལ༹ཀལོམེཧི ཀཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏེསུ དྭེ ཀོཊྛཱསཱ ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཨེཀོ ཨོདཱཏཱནཾ, ཨེཀོ གོཙརིཡཱནནྟི ཨིདམེཝ དསྶིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནིཔི ¶ ཀོསིཡསིཀྑཱཔདསདིསཱནེཝ. ཀེཝལཾ ཨིདཾ ཨཱདཱཡ ཨནཱདཱཡ ཙ ཀརཎཏོ ཀིརིཡཱཀིརིཡཾ ཝེདིཏབྦནྟི.

དྭེབྷཱགསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཚབྦསྶསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༥༧. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི ཚབྦསྶསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཱུཧདནྟིཔི ཨུམྨིཧནྟིཔཱིཏི སནྠཏཱནཾ ཨུཔརི ཝཙྩམྤི པསྶཱཝམྤི ཀརོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

དིནྣཱ སངྒྷེན ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷིཀྑུནོ སནྠཏསམྨུཏཱིཏི ཨེཝཾ ལདྡྷསམྨུཏིཀོ བྷིཀྑུ ཡཱཝ རོགོ ན ཝཱུཔསམྨཏི, ཏཱཝ ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ གཙྪཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ སནྠཏཾ ཀཱཏུཾ ལབྷཏི. སཙེ ཨརོགོ ཧུཏྭཱ པུན མཱུལབྱཱདྷིནཱཝ གིལཱནོ ཧོཏི, སོཡེཝ པརིཧཱརོ, ནཏྠཉྙཾ སམྨུཏིཀིཙྩནྟི ཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ པན ‘‘སོ ཝཱ བྱཱདྷི པཊིཀུཔྤཏུ, ཨཉྙོ ཝཱ, ‘སཀིཾ གིལཱནོ’ཏི ནཱམཾ ལདྡྷཾ ལདྡྷམེཝ, པུན སམྨུཏིཀིཙྩཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨོརེན ¶ ཙེ ཚནྣཾ ཝསྶཱནནྟི ཚནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨོརིམབྷཱགེ, ཨནྟོཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན སངྑྱཱམཏྟདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཱུནཀཚབྦསྶཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨནཱཔཏྟི ཚབྦསྶཱནི ཀརོཏཱིཏི ཡདཱ ཚབྦསྶཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཧོནྟི, ཏདཱ སནྠཏཾ ཀརོཏི. དུཏིཡཔདེཔི ‘‘ཡདཱ ཨཏིརེཀཚབྦསྶཱནི ཧོནྟི, ཏདཱ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ན ཧི སོ ཚབྦསྶཱནི ཀརོཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནི ཀོསིཡསིཀྑཱཔདསདིསཱནེཝཱཏི.

ཚབྦསྶསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ནིསཱིདནསནྠཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༦༥. ཏེན སམཡེནཱཏི ནིསཱིདནསནྠཏསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨིཙྪཱམཧཾ བྷིཀྑཝེཏི བྷགཝཱ ཀིར ཏཾ ཏེམཱསཾ ན ཀིཉྩི བོདྷནེཡྻསཏྟཾ ཨདྡས, ཏསྨཱ ¶ ཨེཝམཱཧ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཏནྟིཝསེན དྷམྨདེསནཱ ཀཏྟབྦཱ སིཡཱ. ཡསྨཱ པནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཡི ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ པཊིསལླཱིནེ བྷིཀྑཱུ ཨདྷམྨིཀཾ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀརིསྶནྟི, ཏཾ ཨུཔསེནོ བྷིནྡིསྶཏི. ཨཧཾ ཏསྶ པསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམི, ཏཏོ མཾ པསྶིཏུཀཱམཱ བཧཱུ བྷིཀྑཱུ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡིསྶནྟི, ཨཧཉྩ ཏེཧི ཨུཛ྄ཛྷིཏསནྠཏཔཙྩཡཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨེཝཾ བཧཱུནི ཧི ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསཱནཱིཏི.

སཔརིསོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ¶ ཐེརོ ཀིར ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱུནདསཝསྶེན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ, ཡོ ཨུཔསམྤཱདེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༥) ཨིམསྨིཾ ཁནྡྷཀསིཀྑཱཔདེ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ ཏྭཾ མོགྷཔུརིས ཨཉྙེཧི ཨོཝདིཡོ ཨནུསཱསིཡོ ཨཉྙཾ ཨོཝདིཏུཾ ཨནུསཱསིཏུཾ མཉྙིསྶསཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན གརཧཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མཡ྄ཧཾ པརིསཾ ནིསྶཱཡ གརཧཾ ཨདཱསི, སོ དཱནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཏེནེཝ པུཎྞཙནྡསསྶིརཱིཀེན སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞེན མུཁེན བྲཧྨགྷོསཾ ནིཙྪཱརེཏྭཱ པརིསཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སཱདྷུཀཱརཾ དཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི སུཧདཡོ ཀུལཔུཏྟོ ཨཏིརེཀཡོཛནསཏཾ པཊིཀྐམིཏྭཱ པརིསཾ ཙིནིཏྭཱ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི པརིཝུཏོ པུན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམནྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཔརིསོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏི. ན ཧི སཀྐཱ བུདྡྷཱནཾ ཨཉྙཐཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ ཨཉྙཏྲ ཝཏྟསམྤཏྟིཡཱ.

བྷགཝཏོ ¶ ཨཝིདཱུརེ ནིསིནྣོཏི ཝཏྟསམྤཏྟིཡཱ པརིསུདྡྷབྷཱཝེན ནིརཱསངྐོ སཱིཧོ ཝིཡ ཀཉྩནཔབྦཏསྶ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ནིསིནྣོ. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ཨེཏཾ ཨཝོཙ. མནཱཔཱནི ཏེ བྷིཀྑུ པཾསུཀཱུལཱནཱིཏི བྷིཀྑུ ཏཝ ཨིམཱནི པཾསུཀཱུལཱནི མནཱཔཱནི, ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཁནྟིཡཱ གཧིཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ན ཁོ མེ, བྷནྟེ, མནཱཔཱནཱིཏི, བྷནྟེ ན མཡཱ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ གཧིཏཱནི, གལགྒཱཧེན ཝིཡ མཏྠཀཏཱལ༹ནེན ཝིཡ ཙ གཱཧིཏོམྷཱིཏི དསྶེཏི.

པཉྙཱཡིསྶཏཱིཏི པཉྙཱཏོ ཨབྷིཉྙཱཏོ བྷཝིསྶཏི, ཏཏྠ སནྡིསྶིསྶཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན མཡཾ ཨཔཉྙཏྟཾ པཉྙཔེསྶཱམཱཏི མཡཾ སཱཝཀཱ ནཱམ ཨཔཉྙཏྟཾ ན པཉྙཔེསྶཱམ, བུདྡྷཝིསཡོ ཧི ཨེསོ ཡདིདཾ ¶ ‘‘པཱཙིཏྟིཡཾ དུཀྐཊ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཔཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཔཉྙཔནཾ པཉྙཏྟསམུཙྪིནྡནཾ ཝཱ. སམཱདཱཡཱཏི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡིཏྭཱ, ‘‘སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཡཐཱཔཉྙཏྟེསུ སབྦསིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑིསྶཱམཱཏི དསྶེཏི. ཏསྶ ¶ ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ པུནཔི ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི སཱདྷུཀཱརམདཱསི.

༥༦༦. ཨནུཉྙཱཏཱཝུསོཏི ཨནུཉྙཱཏཾ, ཨཱཝུསོ. པིཧེནྟཱཏི པིཧཡནྟཱ. སནྠཏཱནི ཨུཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི སནྠཏེ ཙཏུཏྠཙཱིཝརསཉྙིཏཱཡ སབྦསནྠཏཱནི ཨུཛ྄ཛྷིཏྭཱ. དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི བྷགཝཱ སནྠཏཱནི ཝིཔྤཀིཎྞཱནི དིསྭཱ ‘‘སདྡྷཱདེཡྻཝིནིཔཱཏནེ ཀཱརཎཾ ནཏྠི, པརིབྷོགུཔཱཡཾ ནེསཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི.

༥༦༧. སཀིཾ ནིཝཏྠམྤི སཀིཾ པཱརུཏམྤཱིཏི སཀིཾ ནིསིནྣཉྩེཝ ནིཔནྣཉྩ. སཱམནྟཱཏི ཨེཀཔསྶཏོ ཝཊྚཾ ཝཱ ཙཏུརསྶཾ ཝཱ ཚིནྡིཏྭཱ གཧིཏཊྛཱནཾ ཡཐཱ ཝིདཏྠིམཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ གཧེཏབྦཾ, སནྠརནྟེན པན པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨེཀདེསེ ཝཱ སནྠརིཏབྦཾ, ཝིཛཊེཏྭཱ ཝཱ མིསྶཀཾ ཀཏྭཱ སནྠརིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཐིརཏརཾ ཧོཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིནི ཀིརིཡཱཀིརིཡཏྟཱ ཨིམསྶ སིཀྑཱཔདསྶ དྭེབྷཱགསིཀྑཱཔདསདིསཱནཱིཏི.

ཨིམེསུ པན པཉྩསུ སནྠཏེསུ པུརིམཱནི ཏཱིཎི ཝིནཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཊིལབྷིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཝཊྚནྟི, པཙྪིམཱནི དྭེ ཝཊྚནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི.

ནིསཱིདནསནྠཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཨེལ༹ཀལོམསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༧༡. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི ཨེལ༹ཀལོམསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨུཔྤཎྜེསུནྟི ‘‘ཀིཏྟཀེན, བྷནྟེ, ཀཱིཏཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ ཨཝཧསིཾསུ. ཋིཏཀོཝ ཨཱསུམྦྷཱིཏི ཡཐཱ མནུསྶཱ ཨརཉྙཏོ མཧནྟཾ དཱརུབྷཱརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀིལནྟཱ ཋིཏཀཱཝ པཱཏེནྟི, ཨེཝཾ པཱཏེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༥༧༢. སཧཏྠཱཏི ¶ སཧཏྠེན, ཨཏྟནཱ ཧརིཏབྦཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བཧིཏིཡོཛནཾ པཱཏེཏཱིཏི ཏིཡོཛནཏོ བཧི པཱཏེཏི. ཨནནྟརཱཡེན པཏནཀེ ཧཏྠཏོ མུཏྟམཏྟེ ལོམགཎནཱཡ ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡཱནི. སཙེ བཧིཏིཡོཛནེ རུཀྑེ ཝཱ ཐམྦྷེ ཝཱ པཊིཧཉྙིཏྭཱ པུན ཨནྟོ པཏནྟི, ཨནཱཔཏྟི ¶ . བྷཱུམིཡཾ པཏིཏྭཱ ཋཏྭཱ ཋཏྭཱ ཝཊྚམཱནཱ ཨེལ༹ཀལོམབྷཎྜིཀཱ པུན ཨནྟོ པཝིསཏི, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ཨནྟོ ཋཏྭཱ ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ ཡཊྛིཡཱ ཝཱ ཝཊྚེཏི ཋཏྭཱ ཝཱ ཨཋཏྭཱ ཝཱ ཝཊྚམཱནཱ བྷཎྜིཀཱ གཙྪཏུ, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. ‘‘ཨཉྙོ ཧརིསྶཏཱི’’ཏི ཋཔེཏི, ཏེན ཧརིཏེཔི ཨཱཔཏྟིཡེཝ. སུདྡྷཙིཏྟེན ཋཔིཏཾ ཝཱཏོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ བཧི པཱཏེཏི, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. སཨུསྶཱཧཏྟཱ ཨཙིཏྟཀཏྟཱ ཙ སིཀྑཱཔདསྶ. ཀུརུནྡིཡཱདཱིསུ པན ‘‘ཨེཏྠ ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ, སཱ ཨནཱཔཏྟི པཱལི༹ཡཱ ན སམེཏི. ཨུབྷཏོབྷཎྜིཀཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བྷཎྜིཀཾ ཨནྟོསཱིམཱཡ ཨེཀཾ བཧིསཱིམཱཡ ཀརོནྟོ ཋཔེཏི, རཀྑཏི ཏཱཝ. ཨེཀཱབདྡྷེ ཀཱཛེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡདི པན ཨབནྡྷིཏྭཱ ཀཱཛཀོཊིཡཾ ཋཔིཏམཏྟམེཝ ཧོཏི, ན རཀྑཏི. ཨེཀཱབདྡྷེཔི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཋཔིཏེ ཨཱཔཏྟིཡེཝ.

ཨཉྙསྶ ཡཱནེ ཝཱཏི ཨེཏྠ གཙྪནྟེ ཡཱནེ ཝཱ ཧཏྠིཔིཊྛིཨཱདཱིསུ ཝཱ སཱམིཀསྶ ཨཛཱནནྟསྶེཝ ཧརིསྶཏཱིཏི ཋཔེཏི, ཏསྨིཾ ཏིཡོཛནཾ ཨཏིཀྐནྟེ ཨཱཔཏྟི. ཨགཙྪནྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ པན ཨགཙྪནྟེ ཡཱནེ ཝཱ ཧཏྠིཔིཊྛིཡཱདཱིསུ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སཱརེཏི, ཧེཊྛཱ ཝཱ གཙྪནྟོ ཙོདེཏི, པཀྐོསནྟོ ཝཱ ཨནུབནྡྷཱཔེཏི, ‘‘ཨཉྙཾ ཧརཱཔེཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཨནཱཔཏྟི. ཀུརུནྡིཡཱདཱིསུ པན ‘‘ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ‘‘ཨཉྙཾ ཧརཱཔེཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ན སམེཏི. ཨདིནྣཱདཱནེ པན སུངྐགྷཱཏེ ཨཱཔཏྟི ཧོཏི. ཡཱ ཧི ཏཏྠ ཨཱཔཏྟི, སཱ ཨིདྷ ཨནཱཔཏྟི. ཡཱ ཨིདྷ ཨཱཔཏྟི, སཱ ཏཏྠ ཨནཱཔཏྟི. ཏཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ཨཉྙཝིཧིཏོ ཝཱ ཙོརཱདཱིཧི ཝཱ ཨུཔདྡུཏོ གཙྪཏི, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. སབྦཏྠ ལོམགཎནཱཡ ཨཱཔཏྟིཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ.

༥༧༥. ཏིཡོཛནཾ ཝཱསཱདྷིཔྤཱཡོ གནྟྭཱ ཏཏོ པརཾ ཧརཏཱིཏི ཡཏྠ གཏོ, ཏཏྠ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིནཾ ¶ ཝཱ པཙྩཡཱདཱིནཾ ཝཱ ཨལཱབྷེན ཏཏོ ¶ པརཾ ཨཉྙཏྠ གཙྪཏི, ཏཏོཔི ཨཉྙཏྠཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛནསཏམྤི ཧརནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཙྪིནྣཾ པཊིལབྷིཏྭཱཏི ཙོརཱ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ནིརཏྠཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཊིདེནྟི, ཏཾ ཧརནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི. ནིསྶཊྛཾ པཊིལབྷིཏྭཱཏི ཝིནཡཀམྨཀཏཾ པཊིལབྷིཏྭཱཏི ¶ ཨཏྠོ.

ཀཏབྷཎྜནྟི ཀཏཾབྷཎྜཾ ཀམྦལཀོཛཝསནྠཏཱདིཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཨནྟམསོ སུཏྟཀེན བདྡྷམཏྟམྤི. ཡོ པན ཏནུཀཔཏྟཏྠཝིཀནྟརེ ཝཱ ཨཱཡོགཨཾསབདྡྷཀཀཱཡབནྡྷནཱདཱིནཾ ཨནྟརེསུ ཝཱ པིཔྥལིཀཱདཱིནཾ མལརཀྑཎཏྠཾ སིཔཱཊིཀཱཡ ཝཱ ཨནྟམསོ ཝཱཏཱབཱདྷིཀོ ཀཎྞཙྪིདྡེཔི ལོམཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ གཙྪཏི, ཨཱཔཏྟིཡེཝ. སུཏྟཀེན པན བནྡྷིཏྭཱ པཀྑིཏྟཾ ཀཏབྷཎྜཊྛཱནེ ཏིཊྛཏི, ཝེཎིཾ ཀཏྭཱ ཧརཏི, ཨིདཾ ནིདྷཱནམུཁཾ ནཱམ, ཨཱཔཏྟིཡེཝཱཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཨིདཾ ཨེལ༹ཀལོམསམུཊྛཱནཾ ནཱམ, ཀཱཡཏོ ཙ ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཨེལ༹ཀལོམསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨེལ༹ཀལོམདྷོཝཱཔནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༧༦. ཏེན སམཡེནཱཏི ཨེལ༹ཀལོམདྷོཝཱཔནསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ རིཉྩནྟཱིཏི ཨུཛ྄ཛྷནྟི ཝིསྶཛྫེནྟི, ན སཀྐོནྟི ཨནུཡུཉྫིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ པུརཱཎཙཱིཝརསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སདྡྷིཾ སམུཊྛཱནཱདཱིཧཱིཏི.

ཨེལ༹ཀལོམདྷོཝཱཔནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. རཱུཔིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༨༢. ཏེན སམཡེནཱཏི རཱུཔིཡསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ པཊིཝིསོཏི ཀོཊྛཱསོ.

༥༨༣-༤. ཛཱཏརཱུཔརཛཏནྟི ¶ ཨེཏྠ ཛཱཏརཱུཔནྟི སུཝཎྞསྶ ནཱམཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞསདིསཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘སཏྠུཝཎྞོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པདབྷཱཛནེ ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཡོ ¶ སཏྠུཝཎྞོ ལོཧཝིསེསོ, ཨིདཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ནཱམཱ’’ཏི རཛཏཾ པན ‘‘སངྑོ, སིལཱ, པཝཱལ, རཛཏཾ, ཛཱཏརཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༥༠༦) རཱུཔིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཡཾ ཀིཉྩི ཝོཧཱརགམནཱིཡཾ ཀཧཱཔཎཱདི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཀཧཱཔཎོ ལོཧམཱསཀོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཧཱཔཎོཏི སོཝཎྞམཡོ ཝཱ རཱུཔིཡམཡོ ཝཱ པཱཀཏིཀོ ཝཱ. ལོཧམཱསཀོཏི ཏམྦལོཧཱདཱིཧི ཀཏམཱསཀོ. དཱརུམཱསཀོཏི སཱརདཱརུནཱ ཝཱ ཝེལུ༹པེསིཀཱཡ ཝཱ ཨནྟམསོ ཏཱལཔཎྞེནཱཔི རཱུཔཾ ¶ ཚིནྡིཏྭཱ ཀཏམཱསཀོ. ཛཏུམཱསཀོཏི ལཱཁཱཡ ཝཱ ནིཡྻཱསེན ཝཱ རཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཀཏམཱསཀོ. ‘‘ཡེ ཝོཧཱརཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡོ ཡོ ཡཏྠ ཡཏྠ ཛནཔདེ ཡདཱ ཡདཱ ཝོཧཱརཾ གཙྪཏི, ཨནྟམསོ ཨཊྛིམཡོཔི ཙམྨམཡོཔི རུཀྑཕལབཱིཛམཡོཔི སམུཊྛཱཔིཏརཱུཔོཔི ཨསམུཊྛཱཔིཏརཱུཔོཔི སབྦོ སངྒཧིཏོ.

ཨིཙྩེཏཾ སབྦམྤི རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཛཱཏརཱུཔམཱསཀོ, ཝུཏྟཔྤབྷེདོ སབྦོཔི རཛཏམཱསཀོཏི ཙཏུབྦིདྷཾ ནིསྶགྒིཡཝཏྠུ ཧོཏི. མུཏྟཱ, མཎི, ཝེལུ༹རིཡོ, སངྑོ, སིལཱ, པཝཱལ, ལོཧིཏངྐོ, མསཱརགལླཾ, སཏྟ དྷཉྙཱནི, དཱསིདཱསཁེཏྟཝཏྠུཔུཔྥཱརཱམཕལཱརཱམཱདཡོཏི ཨིདཾ དུཀྐཊཝཏྠུ. སུཏྟཾ ཕཱལོ པཊཀོ ཀཔྤཱསོ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཨཔརཎྞཾ སཔྤིནཝནཱིཏཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདིབྷེསཛྫཉྩ ཨིདཾ ཀཔྤིཡཝཏྠུ. ཏཏྠ ནིསྶགྒིཡཝཏྠུཾ ཨཏྟནོ ཝཱ སངྒྷགཎཔུགྒལཙེཏིཡཱནཾ ཝཱ ཨཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ཧོཏི, སེསཱནཾ ཨཏྠཱཡ དུཀྐཊཾ. དུཀྐཊཝཏྠུཾ སབྦེསམྤི ཨཏྠཱཡ སམྤཊིཙྪཏོ དུཀྐཊམེཝ. ཀཔྤིཡཝཏྠུམྷི ཨནཱཔཏྟི. སབྦམྤི ནིཀྑིཔནཏྠཱཡ བྷཎྜཱགཱརིཀསཱིསེན སམྤཊིཙྪཏོ ཨུཔརི རཏནསིཀྑཱཔདེ ཨཱགཏཝསེན པཱཙིཏྟིཡཾ.

ཨུགྒཎྷེཡྻཱཏི གཎྷེཡྻ. ཡསྨཱ པན གཎྷནྟོ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏེནསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘སཡཾ གཎྷཱཏི ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེས ནཡོ སེསཔདེསུཔི.

ཏཏྠ ¶ ཛཱཏརཱུཔརཛཏབྷཎྜེསུ ཀཧཱཔཎམཱསཀེསུ ཙ ཨེཀཾ གཎྷཏོ ཝཱ གཎྷཱཔཡཏོ ཝཱ ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི. སཧསྶཾ ཙེཔི ཨེཀཏོ གཎྷཱཏི, གཎྷཱཔེཏི, ཝཏྠུགཎནཱཡ ཨཱཔཏྟིཡོ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ཀུརུནྡིཡཉྩ སིཐིལབདྡྷཱཡ ཐཝིཀཱཡ སིཐིལཔཱུརིཏེ ཝཱ བྷཱཛནེ རཱུཔགཎནཱཡ ཨཱཔཏྟི. གྷནབདྡྷེ པན གྷནཔཱུརིཏེ ཝཱ ཨེཀཱཝ ཨཱཔཏྟཱིཏི ཝུཏྟཾ.

ཨུཔནིཀྑིཏྟསཱདིཡནེ པན ‘‘ཨིདཾ ཨཡྻསྶ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ སཙེཔི ཙིཏྟེན སཱདིཡཏི, གཎྷིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ‘‘ནཡིདཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔཏི, ཨནཱཔཏྟི. ཀཱཡཝཱཙཱཧི ¶ ཝཱ ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱཔི ¶ སུདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ནཡིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ན སཱདིཡཏི, ཨནཱཔཏྟིཡེཝ. ཏཱིསུ དྭཱརེསུ ཧི ཡེན ཀེནཙི པཊིཀྑིཏྟཾ པཊིཀྑིཏྟམེཝ ཧོཏི. སཙེ པན ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཙིཏྟེན ཨདྷིཝཱསེཏི, ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཀཏྟབྦསྶ པཊིཀྑེཔསྶ ཨཀརཎཏོ ཨཀིརིཡསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡདྭཱརེ ཙ ཝཙཱིདྭཱརེ ཙ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, མནོདྭཱརེ པན ཨཱཔཏྟི ནཱམ ནཏྠི.

ཨེཀོ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏི ‘‘ཏུཡ྄ཧིདཾ ཧོཏཱུ’’ཏི, བྷིཀྑཱུ ‘‘ནཡིདཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔཏི, ཨུཔཱསཀོ པརིཙྩཏྟཾ མཡཱ ཏུམྷཱཀནྟི གཏོ, ཨཉྙོ ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱ པུཙྪཏི – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨིད’’ནྟི? ཡཾ ཏེན ཨཏྟནཱ ཙ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. སོ ཙེ ཝདཏི – ‘‘གོཔཡིསྶཱམི, བྷནྟེ, གུཏྟཊྛཱནཾ དསྶེཐཱ’’ཏི, སཏྟབྷཱུམིཀམྤི པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ གུཏྟཊྛཱན’’ནྟི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ, ‘‘ཨིདྷ ནིཀྑིཔཱཧཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀཔྤིཡཉྩ ཨཀཔྤིཡཉྩ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ ཧོཏི. དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ རཀྑནྟེན ཝསིཏབྦཾ. སཙེ ཀིཉྩི ཝིཀྐཱཡིཀབྷཎྜཾ པཏྟཾ ཝཱ ཙཱིཝརཾ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨིདཾ གཧེསྶཐ བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨུཔཱསཀ ཨཏྠི ཨམྷཱཀཾ ཨིམིནཱ ཨཏྠོ, ཝཏྠུ ཙ ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ སཾཝིཛྫཏི, ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སཙེ སོ ཝདཏི, ‘‘ཨཧཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀོ བྷཝིསྶཱམི, དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི, དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཋཔིཏ’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ, ‘‘ཨིདཾ གཎྷཱ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝམྤི ཀཔྤིཡཉྩ ཨཀཔྤིཡཉྩ ནིསྶཱཡ ཋིཏམེཝ ཧོཏི, སོ ཙེ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དེཏི, ཝཊྚཏི. སཙེ ཨདྷིཀཾ གཎྷཱཏི, ‘‘ན མཡཾ ཏཝ བྷཎྜཾ གཎྷཱམ, ‘‘ནིཀྑམཱཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ.

སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསྶཛྫིཏབྦནྟི ཨེཏྠ ཡསྨཱ རཱུཔིཡཾ ནཱམ ཨཀཔྤིཡཾ, ‘‘ཏསྨཱ ནིསྶཛྫིཏབྦཾ སངྒྷསྶ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ པུགྒལསྶ ཝཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཏཾ པཊིགྒཧིཏམཏྟམེཝ ན ཏེན ཀིཉྩི ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ཙེཏཱཔིཏཾ, ཏསྨཱ ཨུཔཱཡེན ¶ པརིབྷོགདསྶནཏྠཾ ‘‘སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསྶཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཀཔྤིཡཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ སཔྤི ཝཱཏི ‘‘པབྦཛིཏཱནཾ སཔྤི ཝཱ ཏེལཾ ཝཱ ཝཊྚཏི ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ.

རཱུཔིཡཔཊིགྒཱཧཀཾ ཋཔེཏྭཱ སབྦེཧེཝ པརིབྷུཉྫིཏབྦནྟི ¶ སབྦེཧི བྷཱཛེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. རཱུཔིཡཔཊིགྒཱཧཀེན བྷཱགོ ན གཧེཏབྦོ. ཨཉྙེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝཱ ཨཱརཱམིཀཱནཾ ཝཱ པཏྟབྷཱགམྤི ལབྷིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཨནྟམསོ མཀྐཊཱདཱིཧི ཏཏོ ཧརིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཋཔིཏཾ ཝཱ ཏེསཾ ཧཏྠཏོ གལི༹ཏཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནགཏཔརིགྒཧིཏམྤི པཾསུཀཱུལམྤི ན ཝཊྚཏིཡེཝ, ཏཏོ ¶ ཨཱཧཊེན ཕཱཎིཏེན སེནཱསནདྷཱུཔནམྤི ན ཝཊྚཏི. སཔྤིནཱ ཝཱ ཏེལེན ཝཱ པདཱིཔཾ ཀཏྭཱ དཱིཔཱལོཀེ ནིཔཛྫིཏུཾ ཀསིཎཔརིཀམྨམྤི ཀཱཏུཾ, པོཏྠཀམྤི ཝཱཙེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཏེལམདྷུཕཱཎིཏེཧི པན སརཱིརེ ཝཎཾ མཀྑེཏུཾ ན ཝཊྚཏིཡེཝ. ཏེན ཝཏྠུནཱ མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི ཝཱ གཎྷནྟི, ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཝཱ བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ ཀརོནྟི, པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཚཱཡཱཔི གེཧཔརིཙྪེདེན ཋིཏཱ ན ཝཊྚཏི, པརིཙྪེདཱཏིཀྐནྟཱ ཨཱགནྟུཀཏྟཱ ཝཊྚཏི. ཏཾ ཝཏྠུཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཀཏེན མགྒེནཔི སེཏུནཱཔི ནཱཝཱཡཔི ཨུལུ༹མྤེནཔི གནྟུཾ ན ཝཊྚཏི, ཏེན ཝཏྠུནཱ ཁནཱཔིཏཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཨུབྦྷིདོདཀཾ པཱཏུཾ ཝཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཱ ན ཝཊྚཏི. ཨནྟོ ཨུདཀེ པན ཨསཏི ཨཉྙཾ ཨཱགནྟུཀཾ ཨུདཀཾ ཝཱ ཝསྶོདཀཾ ཝཱ པཝིཊྛཾ ཝཊྚཏི. ཀཱིཏཱཡ ཡེན ཨུདཀེན སདྡྷིཾ ཀཱིཏཱ ཏཾ ཨཱགནྟུཀམྤི ན ཝཊྚཏི, ཏཾ ཝཏྠུཾ ཨུཔནིཀྑེཔཾ ཋཔེཏྭཱ སངྒྷོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫཏི, ཏེཔི པཙྩཡཱ ཏསྶ ན ཝཊྚནྟི. ཨཱརཱམོ གཧིཏོ ཧོཏི, སོཔི པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཡདི བྷཱུམིཔི བཱིཛམྤི ཨཀཔྤིཡཾ ནེཝ བྷཱུམིཾ ན ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ བྷཱུམིཾཡེཝ ཀིཎིཏྭཱ ཨཉྙཱནི བཱིཛཱནི རོཔིཏཱནི ཕལཾ ཝཊྚཏི, ཨཐ བཱིཛཱནི ཀིཎིཏྭཱ ཀཔྤིཡབྷཱུམིཡཾ རོཔིཏཱནི, ཕལཾ ན ཝཊྚཏི, བྷཱུམིཡཾ ནིསཱིདིཏུཾ ཝཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ཝཱ ཝཊྚཏི.

སཙེ སོ ཚཌྜེཏཱིཏི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཁིཔཏི, ཨཐཱཔི ན ཚཌྜེཏི, སཡཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ན ཝཱརེཏབྦོ. ནོ ཙེ ཚཌྜེཏཱིཏི ཨཐ ནེཝ གཧེཏྭཱ གཙྪཏི, ན ཚཌྜེཏི, ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ བྱཱཔཱརེནཱཏི ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི, ཏཏོ ཡཐཱཝུཏྟལཀྑཎོ རཱུཔིཡཚཌྜཀོ སམྨནྣིཏབྦོ.

ཡོ ¶ ན ཚནྡཱགཏིནྟིཨཱདཱིསུ ལོབྷཝསེན ཏཾ ཝཏྠུཾ ཨཏྟནོ ཝཱ ཀརོནྟོ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨུཀྐཾསེནྟོ ཚནྡཱགཏིཾ ནཱམ གཙྪཏི ¶ . དོསཝསེན ‘‘ནེཝཱཡཾ མཱཏིཀཾ ཛཱནཱཏི, ན ཝིནཡ’’ནྟི པརཾ ཨཔསཱདེནྟོ དོསཱགཏིཾ ནཱམ གཙྪཏི. མོཧཝསེན མུཊྛཔམུཊྛསྶཏིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫནྟོ མོཧཱགཏིཾ ནཱམ གཙྪཏི. རཱུཔིཡཔཊིགྒཱཧཀསྶ བྷཡེན ཚཌྜེཏུཾ ཨཝིསཧནྟོ བྷཡཱགཏིཾ ནཱམ གཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨཀརོནྟོ ན ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༥༨༥. ཨནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱཏི ནིམིཏྟཾ ཨཀཏྭཱ, ཨཀྑཱིནི ནིམྨཱིལེཏྭཱ ནདིཡཱ ཝཱ པཔཱཏེ ཝཱ ཝནགཧནེ ཝཱ གཱུཐཾ ཝིཡ ཨནཔེཀྑེན པཏིཏོཀཱསཾ ཨསམནྣཱཧརནྟེན པཱཏེཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཛིགུཙྪིཏབྦེཔི རཱུཔིཡེ བྷགཝཱ པརིཡཱཡེན བྷིཀྑཱུནཾ པརིབྷོགཾ ཨཱཙིཀྑི. རཱུཔིཡཔཊིགྒཱཧཀསྶ པན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཏཏོ ཨུཔྤནྣཔཙྩཡཔརིབྷོགོ ན ཝཊྚཏི. ཡཐཱ ཙཱཡཾ ཨེཏསྶ ན ཝཊྚཏི, ཨེཝཾ ཨསནྟསམྦྷཱཝནཱཡ ཝཱ ཀུལདཱུསཀཀམྨེན ཝཱ ཀུཧནཱདཱིཧི ཝཱ ཨུཔྤནྣཔཙྩཡཱ ¶ ནེཝ ཏསྶ ན ཨཉྙསྶ ཝཊྚནྟི, དྷམྨེན སམེན ཨུཔྤནྣཱཔི ཨཔྤཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཝཊྚནྟི.

ཙཏྟཱརོ ཧི པརིབྷོགཱ – ཐེཡྻཔརིབྷོགོ, ཨིཎཔརིབྷོགོ, དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ, སཱམིཔརིབྷོགོཏི. ཏཏྠ སངྒྷམཛ྄ཛྷེཔི ནིསཱིདིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟསྶ དུསྶཱིལསྶ པརིབྷོགོ ‘‘ཐེཡྻཔརིབྷོགོ’’ ནཱམ. སཱིལཝཏོ ཨཔྤཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགོ ‘‘ཨིཎཔརིབྷོགོ’’ ནཱམ. ཏསྨཱ ཙཱིཝརཾ པརིབྷོགེ པརིབྷོགེ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ, པིཎྜཔཱཏོ ཨཱལོཔེ ཨཱལོཔེ. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟེན པུརེབྷཏྟཔཙྪཱབྷཏྟཔུརིམཡཱམཔཙྪིམཡཱམེསུ. སཙསྶ ཨཔྤཙྩཝེཀྑཏོཝ ཨརུཎོ ཨུགྒཙྪཏི, ཨིཎཔརིབྷོགཊྛཱནེ ཏིཊྛཏི. སེནཱསནམྤི པརིབྷོགེ པརིབྷོགེ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ, བྷེསཛྫསྶ པཊིགྒཧཎེཔི པརིབྷོགེཔི སཏིཔཙྩཡཏཱ ཝཊྚཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི པཊིགྒཧཎེ སཏིཾ ཀཏྭཱ པརིབྷོགེ ཨཀརོནྟསྶེཝ ཨཱཔཏྟི, པཊིགྒཧཎེ པན སཏིཾ ཨཀཏྭཱ པརིབྷོགེ ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཙཏུབྦིདྷཱ ཧི སུདྡྷི – དེསནཱསུདྡྷི, སཾཝརསུདྡྷི, པརིཡེཊྛིསུདྡྷི, པཙྩཝེཀྑཎསུདྡྷཱིཏི. ཏཏྠ དེསནཱསུདྡྷི ནཱམ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ¶ , ཏཉྷི དེསནཱཡ སུཛ྄ཛྷནཏོ ¶ ‘‘དེསནཱསུདྡྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཾཝརསུདྡྷི ནཱམ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ, ཏཉྷི ན པུན ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ཙིཏྟཱདྷིཊྛཱནསཾཝརེནེཝ སུཛ྄ཛྷནཏོ ‘‘སཾཝརསུདྡྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརིཡེཊྛིསུདྡྷི ནཱམ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ཏཉྷི ཨནེསནཾ པཧཱཡ དྷམྨེན སམེན པཙྩཡེ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ པརིཡེསནཱཡ སུདྡྷཏྟཱ ‘‘པརིཡེཊྛིསུདྡྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཙྩཝེཀྑཎསུདྡྷི ནཱམ པཙྩཡཔརིབྷོགསནྣིསྶིཏསཱིལཾ, ཏཉྷི ‘‘པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན ཝུཏྟེན པཙྩཝེཀྑཎེན སུཛ྄ཛྷནཏོ ‘‘པཙྩཝེཀྑཎསུདྡྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཊིགྒཧཎེ པན སཏིཾ ཨཀཏྭཱ པརིབྷོགེ ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི.

སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ པཙྩཡཔརིབྷོགོ དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ ནཱམ, ཏེ ཧི བྷགཝཏོ པུཏྟཱ, ཏསྨཱ པིཏུསནྟཀཱནཾ པཙྩཡཱནཾ དཱཡཱདཱ ཧུཏྭཱ ཏེ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟི. ཀིཾ པན ཏེ བྷགཝཏོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟི, གིཧཱིནཾ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི? གིཧཱིཧི དིནྣཱཔི བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཏྟཱ བྷགཝཏོ སནྟཀཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏེ བྷགཝཏོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི (མ. ནི. ༡.༢༩) ཝེདིཏབྦཾ, དྷམྨདཱཡཱདསུཏྟཉྩེཏྠ སཱདྷཀཾ.

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ¶ པརིབྷོགོ སཱམིཔརིབྷོགོ ནཱམ, ཏེ ཧི ཏཎྷཱཡ དཱསབྱཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སཱམིནོ ཧུཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི. ཨིམེསུ པརིབྷོགེསུ སཱམིཔརིབྷོགོ ཙ དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ ཙ སབྦེསམྤི ཝཊྚཏི. ཨིཎཔརིབྷོགོ ན ཝཊྚཏི, ཐེཡྻཔརིབྷོགེ ཀཐཱཡེཝ ནཏྠི.

ཨཔརེཔི ཙཏྟཱརོ པརིབྷོགཱ – ལཛྫིཔརིབྷོགོ, ཨལཛྫིཔརིབྷོགོ, དྷམྨིཡཔརིབྷོགོ, ཨདྷམྨིཡཔརིབྷོགོཏི.

ཏཏྠ ཨལཛྫིནོ ལཛྫིནཱ སདྡྷིཾ པརིབྷོགོ ཝཊྚཏི, ཨཱཔཏྟིཡཱ ན ཀཱརེཏབྦོ. ལཛྫིནོ ཨལཛྫིནཱ སདྡྷིཾ ཡཱཝ ན ཛཱནཱཏི, ཏཱཝ ཝཊྚཏི. ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཧི ཨལཛྫཱི ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཡདཱསྶ ཨལཛྫཱིབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི ཏདཱ ཝཏྟབྦོ ‘‘ཏུམྷེ ཀཱཡདྭཱརེ ཙ ཝཙཱིདྭཱརེ ཙ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོཐ, ཏཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ མཱ ཨེཝམཀཏྠཱ’’ཏི. སཙེ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཀརོཏིཡེཝ, ཡདི ཏེན སདྡྷིཾ པརིབྷོགཾ ཀརོཏི, སོཔི ཨལཛྫཱིཡེཝ ཧོཏི. ཡོཔི ཨཏྟནོ བྷཱརབྷཱུཏེན ཨལཛྫིནཱ སདྡྷིཾ པརིབྷོགཾ ཀརོཏི, སོཔི ནིཝཱརེཏབྦོ. སཙེ ¶ ན ཨོརམཏི, ཨཡམྤི ཨལཛྫཱིཡེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨེཀོ ཨལཛྫཱི ཨལཛྫཱིསཏམྤི ཀརོཏི. ཨལཛྫིནོ ¶ པན ཨལཛྫིནཱཝ སདྡྷིཾ པརིབྷོགེ ཨཱཔཏྟི ནཱམ ནཏྠི. ལཛྫིནོ ལཛྫིནཱ སདྡྷིཾ པརིབྷོགོ དྭིནྣཾ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱནཾ སུཝཎྞཔཱཏིཡཾ བྷོཛནསདིསོཏི.

དྷམྨིཡཱདྷམྨིཡཔརིབྷོགོ པཙྩཡཝསེན ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ སཙེ པུགྒལོཔི ཨལཛྫཱི པིཎྜཔཱཏོཔི ཨདྷམྨིཡོ, ཨུབྷོ ཛེགུཙྪཱ. པུགྒལོ ཨལཛྫཱི པིཎྜཔཱཏོ དྷམྨིཡོ, པུགྒལཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ པིཎྜཔཱཏོ ན གཧེཏབྦོ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན དུསྶཱིལོ སངྒྷཏོ ཨུདྡེསབྷཏྟཱདཱིནི ལབྷིཏྭཱ སངྒྷསྶེཝ དེཏི, ཨེཏཱནི ཡཐཱདཱནམེཝ གཏཏྟཱ ཝཊྚནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ. པུགྒལོ ལཛྫཱི པིཎྜཔཱཏོ ཨདྷམྨིཡོ, པིཎྜཔཱཏོ ཛེགུཙྪོ ན གཧེཏབྦོ. པུགྒལོ ལཛྫཱི, པིཎྜཔཱཏོཔི དྷམྨིཡོ, ཝཊྚཏི.

ཨཔརེ དྭེ པགྒཧཱ; དྭེ ཙ པརིབྷོགཱ – ལཛྫིཔགྒཧོ, ཨལཛྫིཔགྒཧོ; དྷམྨཔརིབྷོགོ ཨཱམིསཔརིབྷོགོཏི.

ཏཏྠ ཨལཛྫིནོ ལཛྫིཾ པགྒཧེཏུཾ ཝཊྚཏི, ན སོ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཀཱརེཏབྦོ. སཙེ པན ལཛྫཱི ཨལཛྫིཾ པགྒཎྷཱཏི, ཨནུམོདནཱཡ ཨཛ྄ཛྷེསཏི, དྷམྨཀཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷེསཏི, ཀུལེསུ ཨུཔཏྠམྦྷེཏི ¶ . ཨིཏརོཔི ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཱིདིསོ ཙ ཨཱིདིསོ ཙཱ’’ཏི ཏསྶ པརིསཏི ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨཡཾ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེཏི ཨནྟརདྷཱཔེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

དྷམྨཔརིབྷོག-ཨཱམིསཔརིབྷོགེསུ པན ཡཏྠ ཨཱམིསཔརིབྷོགོ ཝཊྚཏི, ཏཏྠ དྷམྨཔརིབྷོགོཔི ཝཊྚཏི. ཡོ པན ཀོཊིཡཾ ཋིཏོ གནྠོ ཏསྶ པུགྒལསྶ ཨཙྩཡེན ནསྶིསྶཏི, ཏཾ དྷམྨཱནུགྒཧེན ཨུགྒཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – མཧཱབྷཡེ ཀིར ཨེཀསྶེཝ བྷིཀྑུནོ མཧཱནིདྡེསོ པགུཎོ ཨཧོསི. ཨཐ ཙཏུནིཀཱཡིཀཏིསྶཏྠེརསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཧཱཏིཔིཊཀཏྠེརོ ནཱམ མཧཱརཀྑིཏཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ མཧཱརཀྑིཏ, ཨེཏསྶ སནྟིཀེ མཧཱནིདྡེསཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི. ‘‘པཱཔོ ཀིརཱཡཾ, བྷནྟེ, ན གཎྷཱམཱི’’ཏི. ‘‘གཎྷཱཝུསོ, ཨཧཾ ཏེ སནྟིཀེ ནིསཱིདིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཏུམྷེསུ ནིསིནྣེསུ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པཊྛཔེཏྭཱ རཏྟིནྡིཝཾ ནིརནྟརཾ པརིཡཱཔུཎནྟོ ¶ ཨོསཱནདིཝསེ ཧེཊྛཱམཉྩེ ཨིཏྠིཾ དིསྭཱ ‘‘བྷནྟེ, སུཏཾཡེཝ མེ པུབྦེ, སཙཱཧཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཾ, ན ཨཱིདིསསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎེཡྻ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྶ པན སནྟིཀེ ¶ བཧཱུ མཧཱཐེརཱ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ མཧཱནིདྡེསཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

༥༨༦. རཱུཔིཡེ རཱུཔིཡསཉྙཱིཏི ཨེཏྠ སབྦམྤི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ རཱུཔིཡསངྒཧམེཝ གཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

རཱུཔིཡེ ཝེམཏིཀོཏི ‘‘སུཝཎྞཾ ནུ ཁོ, ཁརཔཏྟཾ ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སཾསཡཛཱཏོ.

རཱུཔིཡེ ཨརཱུཔིཡསཉྙཱིཏི སུཝཎྞཱདཱིསུ ཁརཔཏྟཱདིསཉྙཱི. ཨཔིཙ པུཉྙཀཱམཱ རཱཛོརོདྷཱདཡོ བྷཏྟཁཛྫཀགནྡྷཔིཎྜཱདཱིསུ པཀྑིཔིཏྭཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ དེནྟི, ཙོལ༹བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟཱནཾ དསྶནྟེ བདྡྷཀཧཱཔཎཱདཱིཧིཡེཝ སདྡྷིཾ ཙོལ༹ཀཱནི དེནྟི, བྷིཀྑཱུ བྷཏྟཱདིསཉྙཱཡ ཝཱ ཙོལ༹ཀསཉྙཱཡ ཝཱ པཊིགྒཎྷནྟི, ཨེཝམྤི རཱུཔིཡེ ཨརཱུཔིཡསཉྙཱི རཱུཔིཡཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. པཊིགྒཎྷནྟེན པན ‘‘ཨིམསྨིཾ གེཧེ ཨིདཾ ལདྡྷ’’ནྟི སལླཀྑེཏབྦཾ. ཡེན ཧི ཨསྶཏིཡཱ དིནྣཾ ཧོཏི, སོ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པུན ཨཱགཙྪཏི, ཨཐསྶ ཝཏྟབྦཾ – ‘‘ཏཝ ཙོལ༹ཀཾ པསྶཱཧཱི’’ཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

སམུཊྛཱནཱདཱིསུ ཚསམུཊྛཱནཾ, སིཡཱ ཀིརིཡཾ གཧཎེན ཨཱཔཛྫནཏོ, སིཡཱ ཨཀིརིཡཾ པཊིཀྑེཔསྶ ¶ ཨཀརཎཏོ རཱུཔིཡཨཉྙཝཱདཀཨུཔསྶུཏིསིཀྑཱཔདཱནི ཧི ཏཱིཎི ཨེཀཔརིཙྪེདཱནི, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

རཱུཔིཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༨༧. ཏེན སམཡེནཱཏི རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ནཱནཔྤཀཱརཀནྟི ཀཏཱཀཏཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷཾ. རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརནྟི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔརིཝཏྟནཾ. སམཱཔཛྫནྟཱིཏི པཊིགྒཧཎསྶེཝ པཊིཀྑིཏཏྟཱ པཊིགྒཧིཏཔརིཝཏྟནེ དོསཾ ཨཔསྶནྟཱ ཀརོནྟི.

༥༨༩. སཱིསཱུཔགནྟིཨཱདཱིསུ ¶ སཱིསཾ ཨུཔགཙྪཏཱིཏི སཱིསཱུཔགཾ, པོཏྠཀེསུ པན ‘‘སཱིསཱུཔཀ’’ནྟི ལིཁིཏཾ, ཡསྶ ཀསྶཙི སཱིསཱལངྐཱརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀཏེན ཀཏནྟིཨཱདཱིསུ སུདྡྷོ རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརོཡེཝ.

རཱུཔིཡེ རཱུཔིཡསཉྙཱིཏིཨཱདིམྷི པུརིམསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟཝཏྠཱུསུ ནིསྶགྒིཡཝཏྠུནཱ ནིསྶགྒིཡཝཏྠུཾ ཙེཏཱཔེནྟསྶ ¶ མཱུལགྒཧཎེ པུརིམསིཀྑཱཔདེན ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཨཔརཱཔརཔརིཝཏྟནེ ཨིམིནཱ ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡམེཝ. ནིསྶགྒིཡཝཏྠུནཱ དུཀྐཊཝཏྠུཾ ཝཱ ཀཔྤིཡཝཏྠུཾ ཝཱ ཙེཏཱཔེནྟསྶཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡོ ཧི ཨཡཾ ཨརཱུཔིཡེ རཱུཔིཡསཉྙཱི རཱུཔིཡཾ ཙེཏཱཔེཏཱིཏིཨཱདི དུཏིཡོ ཏིཀོ ཝུཏྟོ, ཏསྶཱནུལོམཏྟཱ ཨཝུཏྟོཔི ཨཡམཔརོཔི རཱུཔིཡེ རཱུཔིཡསཉྙཱི ཨརཱུཔིཡཾ ཙེཏཱཔེཏཱིཏིཨཱདི ཏིཀོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྟནོ ཝཱ ཧི ཨརཱུཔིཡེན པརསྶ རཱུཔིཡཾ ཙེཏཱཔེཡྻ ཨཏྟནོ ཝཱ རཱུཔིཡེན པརསྶ ཨརཱུཔིཡཾ, ཨུབྷཡཐཱཔི རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརོ ཀཏོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ཨེཀནྟེན རཱུཔིཡཔཀྑེ ཨེཀོཡེཝ ཏིཀོ ཝུཏྟོཏི.

དུཀྐཊཝཏྠུནཱ པན ནིསྶགྒིཡཝཏྠུཾ ཙེཏཱཔེནྟསྶ མཱུལགྒཧཎེ པུརིམསིཀྑཱཔདེན དུཀྐཊཾ, པཙྪཱ པརིཝཏྟནེ ཨིམིནཱ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, གརུཀསྶ ཙེཏཱཔིཏཏྟཱ. དུཀྐཊཝཏྠུནཱ དུཀྐཊཝཏྠུམེཝ, ཀཔྤིཡཝཏྠུཾ ཝཱ ཙེཏཱཔེནྟསྶ མཱུལགྒཧཎེ པུརིམསིཀྑཱཔདེན དུཀྐཊཾ, པཙྪཱ པརིཝཏྟནེཔི ཨིམིནཱ དུཀྐཊམེཝ. ཀསྨཱ? ཨཀཔྤིཡཝཏྠུནཱ ཙེཏཱཔིཏཏྟཱ. ཨནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘སཙེ ཀཡཝིཀྐཡཾ སམཱཔཛྫེཡྻ, ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི བྷཱསིཏཾ, ཏཾ དུབྦྷཱསིཏཾ. ཀསྨཱ? ན ཧི དཱནགྒཧཎཏོ ཨཉྙོ ཀཡཝིཀྐཡོ ནཱམ ཨཏྠི, ཀཡཝིཀྐཡསིཀྑཱཔདཉྩ ཀཔྤིཡཝཏྠུནཱ ¶ ཀཔྤིཡཝཏྠུཔརིཝཏྟནམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཉྙཏྲ སཧདྷམྨིཀེཧི. ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ རཱུཔིཡེན ཙ རཱུཔིཡཱརཱུཔིཡཙེཏཱཔནཾ ཨརཱུཔིཡེན ཙ རཱུཔིཡཙེཏཱཔནཾ. དུཀྐཊཝཏྠུནཱ པན དུཀྐཊཝཏྠུནོ ཙེཏཱཔནཾ ནེཝ ཨིདྷ ན ཏཏྠ པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ, ན ཙེཏྠ ཨནཱཔཏྟི བྷཝིཏུཾ ཨརཧཏི. ཏསྨཱ ཡཐེཝ དུཀྐཊཝཏྠུནོ པཊིགྒཧཎེ དུཀྐཊཾ, ཏཐེཝ ཏསྶ ཝཱ ཏེན ཝཱ ཙེཏཱཔནེཔི དུཀྐཊཾ ཡུཏྟནྟི བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཉྙཱུཧི ཝུཏྟཾ.

ཀཔྤིཡཝཏྠུནཱ ¶ པན ནིསྶགྒིཡཝཏྠུཾ ཙེཏཱཔེནྟསྶ མཱུལགྒཧཎེ པུརིམསིཀྑཱཔདེན ཨནཱཔཏྟི, པཙྪཱ པརིཝཏྟནེ ཨིམིནཱ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨརཱུཔིཡེ ཨརཱུཔིཡསཉྙཱི རཱུཔིཡཾ ཙེཏཱཔེཏི ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ¶ . ཏེནེཝ ཀཔྤིཡཝཏྠུནཱ དུཀྐཊཝཏྠུཾ ཙེཏཱཔེནྟསྶ མཱུལཔཊིགྒཧཎེ ཏཐེཝ ཨནཱཔཏྟི, པཙྪཱ པརིཝཏྟནེ ཨིམིནཱ དུཀྐཊཾ. ཀསྨཱ? ཨཀཔྤིཡསྶ ཙེཏཱཔིཏཏྟཱ. ཀཔྤིཡཝཏྠུནཱ པན ཀཔྤིཡཝཏྠུཾ ཨཉྙཏྲ སཧདྷམྨིཀེཧི ཙེཏཱཔེནྟསྶ མཱུལགྒཧཎེ པུརིམསིཀྑཱཔདེན ཨནཱཔཏྟི, པཙྪཱ པརིཝཏྟནེ ཨུཔརི ཀཡཝིཀྐཡསིཀྑཱཔདེན ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཀཡཝིཀྐཡཾ མོཙེཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ཨུཔརིསིཀྑཱཔདེནཔི ཨནཱཔཏྟི, ཝཌྜྷིཾ པཡོཛེནྟསྶ དུཀྐཊཾ.

ཨིམསྶ ཙ རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརསྶ གརུཀབྷཱཝདཱིཔཀཾ ཨིདཾ པཏྟཙཏུཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཡོ ཧི རཱུཔིཡཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏེན ཨཡབཱིཛཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཏཾ ཀོཊྚཱཔེཏྭཱ ཏེན ལོཧེན པཏྟཾ ཀཱརེཏི, ཨཡཾ པཏྟོ མཧཱཨཀཔྤིཡོ ནཱམ, ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཀཔྤིཡོ ཀཱཏུཾ. སཙེ ཧི ཏཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཐཱལཀཾ ཀཱརེཏི, ཏམྤི ཨཀཔྤིཡཾ. ཝཱསིཾ ཀཱརེཏི, ཏཱཡ ཚིནྣཾ དནྟཀཊྛམྤི ཨཀཔྤིཡཾ. བལི༹སཾ ཀཱརོཏི, ཏེན མཱརིཏཱ མཙྪཱཔི ཨཀཔྤིཡཱ. ཝཱསིཕལཾ ཏཱཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཝཱ ཁཱིརཾ ཝཱ ཨུཎྷཱཔེཏི, ཏམྤི ཨཀཔྤིཡམེཝ.

ཡོ པན རཱུཔིཡཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏེན པཏྟཾ ཀིཎཱཏི, ཨཡམྤི པཏྟོ ཨཀཔྤིཡོ. ‘‘པཉྩནྣམྤི སཧདྷམྨིཀཱནཾ ན ཀཔྤཏཱི’’ཏི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ. སཀྐཱ པན ཀཔྤིཡོ ཀཱཏུཾ, སོ ཧི མཱུལེ མཱུལསཱམིཀཱནཾ པཏྟེ ཙ པཏྟསཱམིཀཱནཾ དིནྣེ ཀཔྤིཡོ ཧོཏི. ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དཏྭཱ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཡོཔི རཱུཔིཡཾ ཨུགྒཎྷཱཔེཏྭཱ ཀཔྤིཡཀཱརཀེན སདྡྷིཾ ཀམྨཱརཀུལཾ གནྟྭཱ པཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏཱི’’ཏི ཝདཏི. ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ཙ ཏཾ རཱུཔིཡཾ དཏྭཱ ཀམྨཱརཾ སཉྙཱཔེཏི, ཨཡམྤི ¶ པཏྟོ ཀཔྤིཡཝོཧཱརེན གཧིཏོཔི དུཏིཡཔཏྟསདིསོཡེཝ, མཱུལསྶ སམྤཊིཙྪིཏཏྟཱ ཨཀཔྤིཡོ. ཀསྨཱ སེསཱནཾ ན ཀཔྤཏཱིཏི? མཱུལསྶ ཨནིསྶཊྛཏྟཱ.

ཡོ པན རཱུཔིཡཾ ཨསམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཐེརསྶ པཏྟཾ ཀིཎིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི པཧིཏཀཔྤིཡཀཱརཀེན སདྡྷིཾ ཀམྨཱརཀུལཾ གནྟྭཱ པཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཀཧཱཔཎེ ¶ གཧེཏྭཱ ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི ཀཧཱཔཎེ དཱཔེཏྭཱ གཧིཏོ, ཨཡཾ པཏྟོ ཨེཏསྶེཝ བྷིཀྑུནོ ན ཝཊྚཏི དུབྦིཙཱརིཏཏྟཱ, ཨཉྙེསཾ པན ཝཊྚཏི, མཱུལསྶ ཨསམྤཊིཙྪིཏཏྟཱ.

མཧཱསུམཏྠེརསྶ ཀིར ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ ནཱམ ཨཧོསི. སོ ཨཏྟནོ ཨེཝརཱུཔཾ ¶ པཏྟཾ སཔྤིསྶ པཱུརེཏྭཱ སངྒྷསྶ ནིསྶཛྫི. ཏིཔིཊཀཙཱུལ༹ནཱགཏྠེརསྶཔི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱནཾ ཨེཝརཱུཔོ པཏྟོ ཨཧོསི. ཏཾ ཐེརོཔི སཔྤིསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ སངྒྷསྶ ནིསྶཛྫཱཔེསཱིཏི. ཨིདཾ ཨཀཔྤིཡཔཏྟཙཏུཀྐཾ.

སཙེ པན རཱུཔིཡཾ ཨསམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཐེརསྶ པཏྟཾ ཀིཎིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི པཧིཏཀཔྤིཡཀཱརཀེན སདྡྷིཾ ཀམྨཱརཀུལཾ གནྟྭཱ པཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིམཱཧཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝདཏི, ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ཙ ཏཾ རཱུཔིཡཾ དཏྭཱ ཀམྨཱརཾ སཉྙཱཔེཏི, ཨཡཾ པཏྟོ སབྦཀཔྤིཡོ བུདྡྷཱནམྤི པརིབྷོགཱརཧོཏི.

༥༩༡. ཨརཱུཔིཡེ རཱུཔིཡསཉྙཱིཏི ཁརཔཏྟཱདཱིསུ སུཝཎྞཱདིསཉྙཱི. ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི སཙེ ཏེན ཨརཱུཔིཡཾ ཙེཏཱཔེཏི དུཀྐཊཱཔཏྟི ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཝེམཏིཀེ. ཨརཱུཔིཡསཉྙིསྶ པན པཉྩཧི སཧདྷམྨིཀེཧི སདྡྷི ‘‘ཨིདཾ གཧེཏྭཱ ཨིདཾ དེཐཱ’’ཏི ཀཡཝིཀྐཡཾ ཀརོནྟསྶཱཔི ཨནཱཔཏྟི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

རཱུཔིཡསཾཝོཧཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀཡཝིཀྐཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༩༣. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི ཀཡཝིཀྐཡསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཀཏི ཧིཔི ཏྱཱཡནྟི ཀཏི ཏེ ཨཡཾ, ཧིཀཱརོ པནེཏྠ པདཔཱུརཎོ, པིཀཱརོ གརཧཱཡཾ, ཨཡཾ དུབྦལསངྒྷཱཊི ཏཝ ཀཏི དིཝསཱནི བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཀཏིཧམྤི ཏྱཱཡནྟིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ ཀཏིཧནྟི ཀཏི ཨཧཱནི, ཀཏི དིཝསཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཀཏིཧིཔི མྱཱཡནྟི ཨིདམྤི ¶ ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. གིཧཱིཔི ནཾ གིཧིསྶཱཏི ཨེཏྠ ནནྟི ནཱམཏྠེ ནིཔཱཏོ, གིཧཱི ནཱམ གིཧིསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༩༤. ནཱནཔྤཀཱརཀནྟི ཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜཱནཾ ཝསེན ཨནེཀཝིདྷཾ. ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ཙཱིཝརཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ དསིཀསུཏྟཔརིཡོསཱནཾ ཀཔྤིཡབྷཎྜམེཝ དསྶིཏཾ. ཨཀཔྤིཡབྷཎྜཔརིཝཏྟནཉྷི ཀཡཝིཀྐཡསངྒཧཾ ན གཙྪཏི. ཀཡཝིཀྐཡནྟི ཀཡཉྩེཝ ཝིཀྐཡཉྩ. ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཧི ནཡེན པརསྶ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ གཎྷནྟོ ཀཡཾ སམཱཔཛྫཏི, ཨཏྟནོ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ དེནྟོ ཝིཀྐཡཾ ¶ .

༥༩༥. ཨཛ྄ཛྷཱཙརཏཱིཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཙརཏི, ཝཱིཏིཀྐམཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཏོ ཀཡིཏཉྩ ཧོཏི ཝིཀྐཡིཏཉྩཱཏི ཡདཱ ཀཡིཏཉྩ ཧོཏི པརབྷཎྜཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ ཀརོནྟེན, ཝིཀྐཱིཏཉྩ ཨཏྟནོ བྷཎྜཾ པརཧཏྠགཏཾ ཀརོནྟེན. ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཱནུརཱུཔཏོ པན པཱཋེ པཋམཾ ཨཏྟནོ བྷཎྜཾ དསྶིཏཾ.

ནིསྶཛྫིཏབྦནྟི ཨེཝཾ པརསྶ ཧཏྠཏོ ཀཡཝསེན གཧིཏཀཔྤིཡབྷཎྜཾ ནིསྶཛྫིཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ཀཡཝིཀྐཡོ ཋཔེཏྭཱ པཉྩ སཧདྷམྨིཀེ ཨཝསེསེཧི གིཧིཔབྦཛིཏེཧི ཨནྟམསོ མཱཏཱཔིཏཱུཧིཔི སདྡྷིཾ ན ཝཊྚཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – ཝཏྠེན ཝཱ ཝཏྠཾ ཧོཏུ བྷཏྟེན ཝཱ བྷཏྟཾ, ཡཾ ཀིཉྩི ཀཔྤིཡཾ ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི ཝདཏི, དུཀྐཊཾ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ མཱཏུཡཱཔི ཨཏྟནོ བྷཎྜཾ དེཏི, དུཀྐཊཾ. ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཝཱ ‘‘ཨིམཾ དེཧི, ཨིམཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱ མཱཏུཡཱཔི བྷཎྜཾ ཨཏྟནཱ གཎྷཱཏི, དུཀྐཊཾ. ཨཏྟནོ བྷཎྜེ པརཧཏྠཾ པརབྷཎྜེ ཙ ཨཏྟནོ ཧཏྠཾ སམྤཏྟེ ནིསྶགྒིཡཾ. མཱཏརཾ པན པིཏརཾ ཝཱ ‘‘ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི ཝདཏོ ཝིཉྙཏྟི ན ཧོཏི. ‘‘ཨིམཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏོ སདྡྷཱདེཡྻཝིནིཔཱཏནཾ ན ཧོཏི. ཨཉྙཱཏཀཾ ‘‘ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི ཝདཏོ ཝིཉྙཏྟི ¶ ཧོཏི. ‘‘ཨིམཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཝདཏོ སདྡྷཱདེཡྻཝིནིཔཱཏནཾ ཧོཏི. ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི ཀཡཝིཀྐཡཾ ཨཱཔཛྫཏོ ནིསྶགྒིཡཾ. ཏསྨཱ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ པརིཝཏྟེནྟེན མཱཏཱཔིཏཱུཧིཔི སདྡྷིཾ ཀཡཝིཀྐཡཾ ཨཉྙཱཏཀེཧི སདྡྷིཾ ཏིསྶོ ཨཱཔཏྟིཡོ མོཙེནྟེན པརིཝཏྟེཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ¶ པརིཝཏྟནཝིདྷི – བྷིཀྑུསྶ པཱཐེཡྻཏཎྜུལཱ ཧོནྟི, སོ ཨནྟརཱམགྒེ བྷཏྟཧཏྠཾ པུརིསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཏཎྜུལཱ ཨཏྠི, ན ཙ ནོ ཨིམེཧི ཨཏྠོ, བྷཏྟེན པན ཨཏྠོ’’ཏི ཝདཏི. པུརིསོ ཏཎྜུལེ གཧེཏྭཱ བྷཏྟཾ དེཏི, ཝཊྚཏི. ཏིསྶོཔི ཨཱཔཏྟིཡོ ན ཧོནྟི. ཨནྟམསོ ནིམིཏྟཀམྨམཏྟམྤི ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? མཱུལསྶ ཨཏྠིཏཱཡ. པརཏོ ཙ ཝུཏྟམེཝ ‘‘ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠི, ཨམྷཱཀཉྩ ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཨཏྠོཏི བྷཎཏཱི’’ཏི. ཡོ པན ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམཾ དེཧཱི’’ཏི པརིཝཏྟེཏི; ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝ ¶ . ཝིགྷཱསཱདཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨོདནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, རཛནཾ ཝཱ དཱརཱུནི ཝཱ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝདཏི, རཛནཚལླིགཎནཱཡ དཱརུགཎནཱཡ ཙ ནིསྶགྒིཡཱནི ཧོནྟི. ‘‘ཨིམཾ ཨོདནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨིདཾ ནཱམ ཀརོཐཱ’’ཏི དནྟཀཱརཱདཱིཧི སིཔྤིཀེཧི དྷམཀརཎཱདཱིསུ ཏཾ ཏཾ པརིཀྑཱརཾ ཀཱརེཏི, རཛཀེཧི ཝཱ ཝཏྠཾ དྷོཝཱཔེཏི; ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝ. ནྷཱཔིཏེན ཀེསེ ཚིནྡཱཔེཏི, ཀམྨཀཱརེཧི ནཝཀམྨཾ ཀཱརེཏི; ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝ. སཙེ པན ‘‘ཨིདཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨིདཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ན ཝདཏི ‘‘ཨིདཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫ བྷུཏྟོསི བྷུཉྫིསྶསི, ཨིདཾ ནཱམ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝདཏི, ཝཊྚཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ཝཏྠདྷོཝནེ ཝཱ ཀེསཙྪེདནེ ཝཱ བྷཱུམིསོདྷནཱདིནཝཀམྨེ ཝཱ པརབྷཎྜཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ ནིསྶཛྫིཏབྦཾ ནཱམ ནཏྠི. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨེཏཾ པཊིཀྑིཔིཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ནིསྶགྒིཡཝཏྠུམྷི པརིབྷུཏྟེ ཝཱ ནཊྛེ ཝཱ པཱཙིཏྟིཡཾ དེསེཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི དེསེཏབྦཾ.

༥༩༦. ཀཡཝིཀྐཡེ ཀཡཝིཀྐཡསཉྙཱིཏིཨཱདིམྷི ཡོ ཀཡཝིཀྐཡཾ སམཱཔཛྫཏི, སོ ཏསྨིཾ ཀཡཝིཀྐཡསཉྙཱི ཝཱ བྷཝཏུ ཝེམཏིཀོ ཝཱ, ན ཀཡཝིཀྐཡསཉྙཱི ཝཱ ནིསྶགྒིཡཔཱཙིཏྟིཡམེཝ. ཙཱུལ༹ཏྟིཀེ དྭཱིསུ པདེསུ དུཀྐཊམེཝཱཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

༥༩༧. ཨགྒྷཾ པུཙྪཏཱིཏི ‘‘ཨཡཾ ཏཝ པཏྟོ ཀིཾ ཨགྒྷཏཱི’’ཏི པུཙྪཏི. ‘‘ཨིདཾ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན སཙེ ཏསྶ ཀཔྤིཡབྷཎྜཾ མཧགྒྷཾ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ ནཾ པཊིཝདཏི ‘‘ཨུཔཱསཀ, མམ ཨིདཾ ཝཏྠུ མཧགྒྷཾ, ཏཝ པཏྟཾ ཨཉྙསྶ དེཧཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ ‘‘ཨཉྙཾ ཐཱལཀམྤི དསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི, ‘‘ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟལཀྑཎེ པཏཏི ¶ . སཙེ སོ པཏྟོ མཧགྒྷོ, བྷིཀྑུནོ ཝཏྠུ ཨཔྤགྒྷཾ, པཏྟསཱམིཀོ ཙསྶ ཨཔྤགྒྷབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, པཏྟོ ན གཧེཏབྦོ, ‘‘མམ ཝཏྠུ ཨཔྤགྒྷ’’ནྟི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. མཧགྒྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ¶ ཝཉྩེཏྭཱ གཎྷནྟོ ཧི གཧིཏབྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཙེ པཏྟསཱམིཀོ ‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ, སེསཾ མམ པུཉྙཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དེཏི, ཝཊྚཏི.

ཀཔྤིཡཀཱརཀསྶ ¶ ཨཱཙིཀྑཏཱིཏི ཡསྶ ཧཏྠཏོ བྷཎྜཾ གཎྷཱཏི, ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨནྟམསོ ཏསྶ པུཏྟབྷཱཏིཀམྤི ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཨིམཾ ནཱམ གཧེཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཙིཀྑཏི. སོ ཙེ ཚེཀོ ཧོཏི, པུནཔྤུནཾ ཨཔནེཏྭཱ ཝིཝདིཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེན ཋཱཏབྦཾ. ནོ ཙེ ཚེཀོ ཧོཏི, ན ཛཱནཱཏི གཧེཏུཾ, ཝཱཎིཛཀོ ཏཾ ཝཉྩེཏི, ‘‘མཱ གཎྷཱ’’ཏི ཝཏྟབྦོ.

ཨིདཾ ཨམྷཱཀནྟིཨཱདིམྷི ‘‘ཨིདཾ པཊིགྒཧིཏཾ ཏེལཾ ཝཱ སཔྤི ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠི, ཨམྷཱཀཉྩ ཨཉྙེན ཨཔྤཊིགྒཧིཏཀེན ཨཏྠོ’’ཏི བྷཎཏི. སཙེ སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཾ དེཏི, པཋམཾ ཨཏྟནོ ཏེལཾ ན མིནཱཔེཏབྦཾ. ཀསྨཱ? ནཱལི༹ཡཉྷི ཨཝསིཊྛཏེལཾ ཧོཏི, ཏཾ པཙྪཱ མིནནྟསྶ ཨཔྤཊིགྒཧིཏཀཾ དཱུསེཡྻཱཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཀཡཝིཀྐཡསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཀོསིཡཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. པཏྟཝགྒོ

༡. པཏྟསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༥༩༨. ཏེན སམཡེནཱཏི པཏྟསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ པཏྟཝཱཎིཛྫནྟི གཱམནིགམཱདཱིསུ ཝིཙརནྟཱ པཏྟཝཱཎིཛྫཾ ཝཱ ཀརིསྶནྟི. ཨཱམཏྟིཀཱཔཎཾ ཝཱཏི ཨམཏྟཱནི ཝུཙྩནྟི བྷཱཛནཱནི, ཏཱནི ཡེསཾ བྷཎྜཾ ཏེ ཨཱམཏྟིཀཱ, ཏེསཾ ཨཱམཏྟིཀཱནཾ ཨཱཔཎཾ ཨཱམཏྟིཀཱཔཎཾ, ཀུལཱལབྷཎྜཝཱཎིཛཀཱཔཎནྟི ཨཏྠོ.

༦༠༢. ཏཡོ ¶ པཏྟསྶ ཝཎྞཱཏི ཏཱིཎི པཏྟསྶ པམཱཎཱནི. ཨཌྜྷཱལ༹ྷཀོདནཾ གཎྷཱཏཱིཏི མགདྷནཱལི༹ཡཱ དྭིནྣཾ ཏཎྜུལནཱལཱི༹ནཾ ཨོདནཾ གཎྷཱཏི. མགདྷནཱལི༹ ¶ ནཱམ ཨཌྜྷཏེརསཔལཱ ཧོཏཱིཏི ཨནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. སཱིཧལ༹དཱིཔེ པཀཏིནཱལི༹ མཧནྟཱ, དམིལ༹ནཱལི༹ ཁུདྡཀཱ, མགདྷནཱལི༹ པམཱཎཡུཏྟཱ, ཏཱཡ མགདྷནཱལི༹ཡཱ དིཡཌྜྷནཱལི༹ ཨེཀཱ སཱིཧལ༹ནཱལི༹ ཧོཏཱིཏི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཙཏུབྷཱགཾ ཁཱདནནྟི ཨོདནསྶ ཙཏུཏྠབྷཱགཔྤམཱཎཾ ཁཱདནཾ, ཏཾ ཧཏྠཧཱརིཡསྶ མུགྒསཱུཔསྶ ¶ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཏདུཔིཡཾ བྱཉྫནནྟི ཏསྶ ཨོདནསྶ ཨནུརཱུཔཾ མཙྪམཾསསཱཀཕལཀལཱི༹རཱདིབྱཉྫནཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཝིནིཙྪཡོ – ཨནུཔཧཏཔུརཱཎསཱལིཏཎྜུལཱནཾ སུཀོཊྚིཏཔརིསུདྡྷཱནཾ དྭེ མགདྷནཱལི༹ཡོ གཧེཏྭཱ ཏེཧི ཏཎྜུལེཧི ཨནུཏྟཎྜུལཾ ཨཀིལིནྣཾ ཨཔིཎྜིཏཾ སུཝིསདཾ ཀུནྡམཀུལ༹རཱསིསདིསཾ ཨཝསྶཱཝིཏོདནཾ པཙིཏྭཱ ནིརཝསེསཾ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ ཨོདནསྶ ཙཏུཏྠབྷཱགཔྤམཱཎོ ནཱཏིགྷནོ ནཱཏིཏནུཀོ ཧཏྠཧཱརིཡོ སབྦསམྦྷཱརསངྑཏོ མུགྒསཱུཔོ པཀྑིཔིཏབྦོ. ཏཏོ ཨཱལོཔསྶ ཨཱལོཔསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཡཱཝཙརིམཱལོཔཔྤཧོནཀཾ མཙྪམཾསཱདིབྱཉྫནཾ པཀྑིཔིཏབྦཾ, སཔྤིཏེལཏཀྐརསཀཉྫིཀཱདཱིནི པན གཎནཱུཔགཱནི ན ཧོནྟི, ཏཱནི ཧི ཨོདནགཏིཀཱནེཝ, ནེཝ ཧཱཔེཏུཾ ན ཝཌྜྷེཏུཾ སཀྐོནྟི. ཨེཝམེཏཾ སབྦམྤི པཀྑིཏྟཾ སཙེ པཏྟསྶ མུཁཝཊྚིཡཱ ཧེཊྛིམརཱཛིསམཾ ཏིཊྛཏི, སུཏྟེན ཝཱ ཧཱིརེན ཝཱ ཚིནྡནྟསྶ སུཏྟསྶ ཝཱ ཧཱིརསྶ ཝཱ ཧེཊྛིམནྟཾ ཕུསཏི, ཨཡཾ ཨུཀྐཊྛོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ ཏཾ རཱཛིཾ ཨཏིཀྐམྨ ཐཱུཔཱིཀཏཾ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ ཨུཀྐཊྛོམཀོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ ཏཾ རཱཛིཾ ན སམྤཱཔུཎཱཏི, ཨནྟོགཏམེཝ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛོ ནཱམ པཏྟོ.

ནཱལི༹ཀོདནནྟི མགདྷནཱལི༹ཡཱ ཨེཀཱཡ ཏཎྜུལནཱལི༹ཡཱ ཨོདནཾ. པཏྠོདནནྟི མགདྷནཱལི༹ཡཱ ཨུཔཌྜྷནཱལི༹ཀོདནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ནཱམམཏྟེ ཝིསེསོ – སཙེ ནཱལི༹ཀོདནཱདི སབྦམྤི པཀྑིཏྟཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཧེཊྛིམརཱཛིསམཾ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ ཏཾ རཱཛིཾ ཨཏིཀྐམྨ ཐཱུཔཱིཀཏཾ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམོམཀོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ ཏཾ རཱཛིཾ ན སམྤཱཔུཎཱཏི ཨནྟོགཏམེཝ ཧོཏི, ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམུཀྐཊྛོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ པཏྠོདནཱདི སབྦམྤི པཀྑིཏྟཾ ཧེཊྛིམརཱཛིསམཾ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ ཨོམཀོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ ཏཾ རཱཛིཾ ཨཏིཀྐམྨ ཐཱུཔཱིཀཏཾ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ ཨོམཀོམཀོ ནཱམ པཏྟོ. སཙེ ཏཾ རཱཛིཾ ན པཱཔུཎཱཏི ཨནྟོགཏམེཝ ཧོཏི, ཨཡཾ ¶ ཨོམཀུཀྐཊྛོ ནཱམ པཏྟོཏི ཨེཝམེཏེ ནཝ པཏྟཱ. ཏེསུ དྭེ ཨཔཏྟཱ ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛོ ¶ ཙ ཨོམཀོམཀོ ཙ. ‘‘ཏཏོ ཨུཀྐཊྛོ ¶ ཨཔཏྟོ ཨོམཀོ ཨཔཏྟོ’’ཏི ཨིདཉྷི ཨེཏེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛོ ཧི ཨེཏྠ ཨུཀྐཊྛཏོ ཨུཀྐཊྛཏྟཱ ‘‘ཏཏོ ཨུཀྐཊྛོ ཨཔཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨོམཀོམཀོ ཙ ཨོམཀཏོ ཨོམཀཏྟཱ ཏཏོ ཨོམཀོ ཨཔཏྟོཏི ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ ཨེཏེ བྷཱཛནཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏབྦཱ, ན ཨདྷིཊྛཱནུཔགཱ, ན ཝིཀཔྤནུཔགཱ. ཨིཏརེ པན སཏྟ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཝཱ ཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཱ, ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ཏཾ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཏཾ སཏྟཝིདྷམྤི པཏྟཾ དསཱཧཔརམཾ ཀཱལཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ.

༦༠༧. ནིསྶགྒིཡཾ པཏྟཾ ཨནིསྶཛྫིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ དྷོཏེ དུཀྐཊཾ, ཁཉྫཀཾ ཁཱདིཏྭཱ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ དྷོཏེ དུཀྐཊནྟི ཨེཝཾ པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊཾ.

༦༠༨. ཨནཱཔཏྟི ཨནྟོདསཱཧཾ ཨདྷིཊྛེཏི ཝིཀཔྤེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན པམཱཎཡུཏྟསྶཔི ཨདྷིཊྛཱནཝིཀཔྤནུཔགཏྟཾ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨཡོཔཏྟོ པཉྩཧི པཱཀེཧི མཏྟིཀཱཔཏྟོ དྭཱིཧི པཱཀེཧི པཀྐོ ཨདྷིཊྛཱནུཔགོ, ཨུབྷོཔི ཡཾ མཱུལཾ དཱཏབྦཾ, ཏསྨིཾ དིནྣེཡེཝ. སཙེ ཨེཀོཔི པཱཀོ ཨཱུནོ ཧོཏི, ཀཱཀཎིཀམཏྟམྤི ཝཱ མཱུལཾ ཨདིནྣཾ, ན ཨདྷིཊྛཱནུཔགོ. སཙེཔི པཏྟསཱམིཀོ ཝདཏི ‘‘ཡདཱ ཏུམྷཱཀཾ མཱུལཾ བྷཝིསྶཏི, ཏདཱ དསྶཐ, ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ནེཝ ཨདྷིཊྛཱནུཔགོ ཧོཏི, པཱཀསྶ ཧི ཨཱུནཏྟཱ པཏྟསངྑཾ ན གཙྪཏི, མཱུལསྶ སཀལསྶ ཝཱ ཨེཀདེསསྶ ཝཱ ཨདིནྣཏྟཱ སཀབྷཱཝཾ ན ཨུཔེཏི, ཨཉྙསྶེཝ སནྟཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཱཀེ ཙ མཱུལེ ཙ ནིཊྛིཏེཡེཝ ཨདྷིཊྛཱནུཔགོ ཧོཏི. ཡོ ཨདྷིཊྛཱནུཔགོ, སྭེཝ ཝིཀཔྤནུཔགོ, སོ ཧཏྠཾ ཨཱགཏོཔི ཨནཱགཏོཔི ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ ཝིཀཔྤེཏབྦོ ཝཱ. ཡདི ཧི པཏྟཀཱརཀོ མཱུལཾ ལབྷིཏྭཱ སཡཾ ཝཱ དཱཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨསུཀདིཝསེ ནཱམ པཙིཏྭཱ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, བྷིཀྑུ ཙ ཏེན པརིཙྪིནྣདིཝསཏོ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ནིསྶགྒིཡཾ ¶ པཱཙིཏྟིཡཾ. སཙེ པན པཏྟཀཱརཀོ ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཾ ཀཏྭཱ པཙིཏྭཱ སཱསནཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏི, ཏེན པེསིཏབྷིཀྑུ པན ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཨཱརོཙེཏི, ཨཉྙོ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, པཏྟོ ནིཊྛིཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེཏི, ཨེཏསྶ ཨཱརོཙནཾ ནཔམཱཎཾ. ཡདཱ པན ཏེན པེསིཏོཡེཝ ¶ ཨཱརོཙེཏི, ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. སཙེ པཏྟཀཱརཀོ ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཾ ཀཏྭཱ པཙིཏྭཱ ཀསྶཙི ཧཏྠེ པཧིཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏི, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏབྷིཀྑུ པན ཨཏྟནོ པརིཝེཎེ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶ ན ཨཱརོཙེཏི, ཨཉྙོ ཀོཙི བྷཎཏི ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, ཨདྷུནཱ ཨཱབྷཏོ པཏྟོ སུནྡརོ’’ཏི! ‘‘ཀུཧིཾ, ཨཱཝུསོ, པཏྟོ’’ཏི? ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཧཏྠེ པེསིཏོ’’ཏི. ཨེཏསྶཔི ཝཙནཾ ན པམཱཎཾ. ཡདཱ པན སོ བྷིཀྑུ པཏྟཾ དེཏི ¶ , ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཏསྨཱ དསཱཧཾ ཨནཏིཀྐཱམེཏྭཱཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ ཝིཀཔྤེཏབྦོ ཝཱ.

ཏཏྠ དྭེ པཏྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནཱ – ཀཱཡེན ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏི. ཏེསཾ ཝསེན ཨདྷིཊྛཧནྟེན ཙ ‘‘ཨིམཾ པཏྟཾ པཙྩུདྡྷརཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏཾ པཏྟཾ པཙྩུདྡྷརཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ སམྨུཁེ ཝཱ པརམྨུཁེ ཝཱ ཋིཏཾ པུརཱཎཔཏྟཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙསྶ ཝཱ དཏྭཱ ནཝཾ པཏྟཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཋིཏཾ ཧཏྠེན པརཱམསིཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ པཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེན ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཀཱཡཝིཀཱརཾ ཀརོནྟེན ཀཱཡེན ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ, ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ. ཏཏྲ དུཝིདྷཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ – སཙེ ཧཏྠཔཱསེ ཧོཏི ‘‘ཨིམཾ པཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཝཱཙཱ བྷིནྡིཏབྦཱ. ཨཐ ཨནྟོགབྦྷེ ཝཱ ཨུཔརིཔཱསཱདེ ཝཱ སཱམནྟཝིཧཱརེ ཝཱ ཧོཏི, ཋཔིཏཊྛཱནཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཾ པཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཝཱཙཱ བྷིནྡིཏབྦཱ.

ཨདྷིཊྛཧནྟེན པན ཨེཀཀེན ཨདྷིཊྛཱཏུམྤི ཝཊྚཏི, ཨཉྙསྶ སནྟིཀེ ཨདྷིཊྛཱཏུམྤི ཝཊྚཏི. ཨཉྙསྶ སནྟིཀེ ཨཡམཱནིསཾསོ – སཙསྶ ‘‘ཨདྷིཊྛིཏོ ནུ ཁོ མེ, ནོ’’ཏི ཝིམཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིཏརོ སཱརེཏྭཱ ཝིམཏིཾ ཚིནྡིསྶཏཱིཏི. སཙེ ཀོཙི དས པཏྟེ ལབྷིཏྭཱ སབྦེཝ ཨཏྟནཱཝ པརིབྷུཉྫིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ན སབྦེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. ཨེཀཾ པཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པུནདིཝསེ ཏཾ པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཨཉྙོ ¶ ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཝསྶསཏམྤི པརིཧརིཏུཾ སཀྐཱ.

ཨེཝཾ ཨཔྤམཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ སིཡཱ ཨདྷིཊྛཱནཝིཛཧནནྟི? སིཡཱ. སཙེ ཧི ཨཡཾ པཏྟཾ ཨཉྙསྶ ཝཱ དེཏི, ཝིབྦྷམཏི ཝཱ སིཀྑཾ ཝཱ པཙྩཀྑཱཏི, ཀཱལཾ ཝཱ ཀརོཏི, ལིངྒཾ ཝཱསྶ པརིཝཏྟཏི, པཙྩུདྡྷརཏི ཝཱ, པཏྟེ ཝཱ ཚིདྡཾ ཧོཏི, ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝིཛཧཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘དིནྣཝིབྦྷནྟཔཙྩཀྑཱ ¶ , ཀཱལཾཀིརིཡཀཏེན ཙ;

ལིངྒཔཙྩུདྡྷརཱ ཙེཝ, ཚིདྡེན བྷཝཏི སཏྟམ’’ནྟི.

ཙོརཧརཎཝིསྶཱསགྒཱཧེཧིཔི ཝིཛཧཏིཡེཝ. ཀིཏྟཀེན ཚིདྡེན ཨདྷིཊྛཱནཾ བྷིཛྫཏི? ཡེན ཀངྒུསིཏྠཾ ནིཀྑམཏི ཙེཝ པཝིསཏི ཙ. ཨིདཉྷི སཏྟནྣཾ དྷཉྙཱནཾ ལཱམཀདྷཉྙསིཏྠཾ, ཏསྨིཾ ཨཡཙུཎྞེན ཝཱ ཨཱཎིཡཱ ཝཱ པཊིཔཱཀཏིཀེ ཀཏེ དསཱཧབྦྷནྟརེ པུན ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ‘‘ཨནྟོདསཱཧཾ ཨདྷིཊྛེཏི ཝིཀཔྤེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨདྷིཊྛཱནེ ཝིནིཙྪཡོ.

ཝིཀཔྤནེ ¶ པན དྭེ ཝིཀཔྤནཱ – སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཙ པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཙ. ཀཐཾ སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཧོཏི? པཏྟཱནཾ ཨེཀབཧུབྷཱཝཾ སནྣིཧིཏཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཉྩ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨིམེ པཏྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏཾ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨེཏེ པཏྟེ’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཝིཀཔྤེམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨཡམེཀཱ སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཱ ན ཝཊྚཏི. ‘‘མཡ྄ཧཾ སནྟཀཾ པརིབྷུཉྫ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཧི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ པན ཝུཏྟེ པཙྩུདྡྷཱརོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཏོཔབྷུཏི པརིབྷོགཱདཡོཔི ཝཊྚནྟི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཏཐེཝ པཏྟཱནཾ ཨེཀབཧུབྷཱཝཾ སནྣིཧིཏཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཉྩ ཉཏྭཱ ཏསྶེཝ བྷིཀྑུནོ སནྟིཀེ ‘‘ཨིམཾ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨིམེ པཏྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏཾ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨེཏེ པཏྟེ’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ པཉྩསུ སཧདྷམྨིཀེསུ ཨཉྙཏརསྶ ཨཏྟནཱ ཨབྷིརུཙིཏསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏིསྶསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཀཔྤེམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏིསྶཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ སིཀྑམཱནཱཡ སཱམཎེརསྶ ཏིསྶཱཡ ¶ སཱམཎེརིཡཱ ཝིཀཔྤེམཱི’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ, ཨཡཾ ཨཔརཱཔི སམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, པརིབྷོགཱདཱིསུ པན ཨེཀམྤི ན ཝཊྚཏི. ཏེན པན བྷིཀྑུནཱ ‘‘ཏིསྶསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟཀཾ…པེ… ཏིསྶཱཡ སཱམཎེརིཡཱ སནྟཀཾ པརིབྷུཉྫ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཧི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པཙྩུདྡྷཱརོ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏོཔབྷུཏི པརིབྷོགཱདཡོཔི ཝཊྚནྟི.

ཀཐཾ པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ ཧོཏི? པཏྟཱནཾ ཏཐེཝ ཨེཀབཧུབྷཱཝཾ སནྣིཧིཏཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཉྩ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨིམེ པཏྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏཾ པཏྟ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨེཏེ པཏྟེ’’ཏི ཝཱ ཝཏྭཱ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཝིཀཔྤནཏྠཱཡ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཏེན ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཀོ ཏེ མིཏྟོ ཝཱ སནྡིཊྛོ ཝཱ’’ཏི? ཏཏོ ཨིཏརེན པུརིམནཡེནེཝ ¶ ‘‘ཏིསྶོ བྷིཀྑཱུཏི ཝཱ…པེ… ཏིསྶཱ སཱམཎེརཱི’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ. པུན ཏེན བྷིཀྑུནཱ ‘‘ཨཧཾ ཏིསྶསྶ བྷིཀྑུནོ དམྨཱི’’ཏི ཝཱ…པེ… ‘‘ཏིསྶཱཡ སཱམཎེརིཡཱ དམྨཱི’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦཾ, ཨཡཾ པརམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱ. ཨེཏྟཱཝཏྟཱ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, པརིབྷོགཱདཱིསུ པན ཨེཀམྤི ན ཝཊྚཏི. ཏེན པན བྷིཀྑུནཱ དུཏིཡསམྨུཁཱཝིཀཔྤནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ སནྟཀཾ པརིབྷུཉྫ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཧི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པཙྩུདྡྷཱརོ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏོཔབྷུཏི པརིབྷོགཱདཡོཔི ཝཊྚནྟི.

ཨིམཱསཾ ¶ པན དྭིནྣཾ ཝིཀཔྤནཱནཾ ནཱནཱཀརཎཾ, ཨཝསེསོ ཙ ཝཙནཀྐམོ སབྦོ པཋམཀཐིནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ སདྡྷིཾ སམུཊྛཱནཱདཱིཧཱིཏི.

པཏྟསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༠༩. ཏེན སམཡེནཱཏི ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ན ཡཱཔེཏཱིཏི སོ ཀིར ཡདི ཨརིཡསཱཝཀོ ནཱབྷཝིསྶཱ, ཨཉྙཐཏྟམྤི ཨགམིསྶཱ, ཨེཝཾ ཏེཧི ཨུབྦཱལ༹ྷོ, སོཏཱཔནྣཏྟཱ པན ཀེཝལཾ སརཱིརེནེཝ ན ཡཱཔེཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྟནཱཔི ན ཡཱཔེཏི, པུཏྟདཱརཱཔིསྶ ཀིལམནྟཱི’’ཏི.

༦༡༢-༣. ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནེནཱཏི ཨེཏྠ ཨཱུནཱནི པཉྩ བནྡྷནཱནི ཨསྶཱཏི ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནོ, ནཱསྶ པཉྩ བནྡྷནཱནི པཱུརེནྟཱིཏི ཨཏྠོ, ཏེན ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནེན. ཨིཏྠམྦྷཱུཏསྶ ལཀྑཎེ ཀརཎཝཙནཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨབནྡྷནསྶཱཔི པཉྩ བནྡྷནཱནི ན པཱུརེནྟི, སབྦསོ ནཏྠིཏཱཡ, ཏསྨཱ པདབྷཱཛནེ ‘‘ཨབནྡྷནོ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ ¶ . ‘‘ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནེནཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱ ཡསྶ པཉྩབནྡྷནོ པཏྟོ ཧོཏི, ཏསྶ སོ ཨཔཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཉྙཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. བནྡྷནཉྩ ནཱམེཏཾ ཡསྨཱ བནྡྷནོཀཱསེ སཏི ཧོཏི, ཨསཏི ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ལཀྑཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨབནྡྷནོཀཱསོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

དྭངྒུལཱ རཱཛི ན ཧོཏཱིཏི མུཁཝཊྚིཏོ ཧེཊྛཱ དྭངྒུལཔྤམཱཎཱ ཨེཀཱཔི རཱཛི ན ཧོཏི. ཡསྶ དྭངྒུལཱ རཱཛི ཧོཏཱིཏི ཡསྶ པན ཏཱདིསཱ ཨེཀཱ ¶ རཱཛི ཧོཏི, སོ ཏསྶཱ རཱཛིཡཱ ཧེཊྛིམཔརིཡནྟེ པཏྟཝེདྷཀེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཙིཏྭཱ སུཏྟརཛྫུཀ-མཀཙིརཛྫུཀཱདཱིཧི ཝཱ ཏིཔུསུཏྟཀེན ཝཱ བནྡྷིཏབྦོ, ཏཾ བནྡྷནཾ ཨཱམིསསྶ ཨལགྒནཏྠཾ ཏིཔུཔཊྚཀེན ཝཱ ཀེནཙི བདྡྷསིལེསེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏབྦཾ. སོ ཙ པཏྟོ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦོ, སུཁུམཾ ཝཱ ཚིདྡཾ ཀཏྭཱ བནྡྷིཏབྦོ. སུདྡྷེཧི པན མདྷུསིཏྠཀལཱཁཱསཛྫུལསཱདཱིཧི བནྡྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཕཱཎིཏཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ པཱསཱཎཙུཎྞེན བནྡྷིཏུཾ ཝཊྚཏི. མུཁཝཊྚིསམཱིཔེ པན པཏྟཝེདྷཀེན ཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནོ ཀཔཱལསྶ བཧལཏྟཱ བྷིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཧེཊྛཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦོ. ཡསྶ པན དྭེ རཱཛིཡོ ཨེཀཱཡེཝ ཝཱ ཙཏུརངྒུལཱ, ཏསྶ དྭེ བནྡྷནཱནི དཱཏབྦཱནི. ཡསྶ ཏིསྶོ ཨེཀཱཡེཝ ཝཱ ཚལ༹ངྒུལཱ, ཏསྶ ཏཱིཎི. ཡསྶ ཙཏསྶོ ཨེཀཱཡེཝ ཝཱ ཨཊྛངྒུལཱ, ཏསྶ ཙཏྟཱརི. ཡསྶ པཉྩ ¶ ཨེཀཱཡེཝ ཝཱ དསངྒུལཱ, སོ བདྡྷོཔི ཨབདྡྷོཔི ཨཔཏྟོཡེཝ, ཨཉྙོ ཝིཉྙཱཔེཏབྦོ. ཨེས ཏཱཝ མཏྟིཀཱཔཏྟེ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཡོཔཏྟེ པན སཙེཔི པཉྩ ཝཱ ཨཏིརེཀཱནི ཝཱ ཚིདྡཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི ཙེ ཨཡཙུཎྞེན ཝཱ ཨཱཎིཡཱ ཝཱ ལོཧམཎྜལཀེན ཝཱ བདྡྷཱནི མཊྛཱནི ཧོནྟི, སྭེཝ པཏྟོ པརིབྷུཉྫིཏབྦོ, ན ཨཉྙོ ཝིཉྙཱཔེཏབྦོ. ཨཐ པན ཨེཀམྤི ཚིདྡཾ མཧནྟཾ ཧོཏི, ལོཧམཎྜལཀེན བདྡྷམྤི མཊྛཾ ན ཧོཏི, པཏྟེ ཨཱམིསཾ ལགྒཏི, ཨཀཔྤིཡོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨཔཏྟོ. ཨཉྙོ ཝིཉྙཱཔེཏབྦོ.

༦༡༥. ཐེརོ ཝཏྟབྦོཏི པཏྟེ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, པཏྟོ པམཱཎཡུཏྟོ སུནྡརོ ཐེརཱནུརཱུཔོ, ཏཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཡོ ན གཎྷེཡྻཱཏི ཨནུཀམྤཱཡ ན གཎྷནྟསྶ དུཀྐཊཾ. ཡོ པན སནྟུཊྛིཡཱ ‘‘ཀིཾ མེ ཨཉྙེན པཏྟེནཱ’’ཏི ན གཎྷཱཏི, ཏསྶ ཨནཱཔཏྟི. པཏྟཔརིཡནྟོཏི ཨེཝཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ¶ པརིཡནྟེ ཋིཏཔཏྟོ.

ན ཨདེསེཏི མཉྩཔཱིཋཚཏྟནཱགདནྟཀཱདིཀེ ཨདེསེ, ན ནིཀྑིཔིཏབྦོ. ཡཏྠ པུརིམཾ སུནྡརཾ པཏྟཾ ཋཔེཏི, ཏཏྠེཝ ཋཔེཏབྦོ. པཏྟསྶ ཧི ནིཀྑིཔནདེསོ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདྷཱརཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཁནྡྷཀེ ཝུཏྟོཡེཝ.

ན ¶ ཨབྷོགེནཱཏི ཡཱགུརནྡྷནརཛནཔཙནཱདིནཱ ཨཔརིབྷོགེན ན པརིབྷུཉྫིཏབྦོ. ཨནྟརཱམགྒེ པན བྱཱདྷིམྷི ཨུཔྤནྣེ ཨཉྙསྨིཾ བྷཱཛནེ ཨསཏི མཏྟིཀཱཡ ལིམྤེཏྭཱ ཡཱགུཾ ཝཱ པཙིཏུཾ ཨུདཀཾ ཝཱ ཏཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ན ཝིསྶཛྫེཏབྦོཏི ཨཉྙསྶ ན དཱཏབྦོ. སཙེ པན སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཝཱ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝརཔཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ སཱརུཔྤོ, ཨཡཾ ཐེརསྶཱ’’ཏི གཎྷཱཏི, ཝཊྚཏི. ཨཉྙོ ཝཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཾ དེཏི, ཝཊྚཏི. ‘‘མཡ྄ཧམེཝ པཏྟཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཀིཙྩཾ ནཏྠི.

༦༡༧. པཝཱརིཏཱནནྟི ཨེཏྠ སངྒྷཝསེན པཝཱརིཏཊྛཱནེ པཉྩབནྡྷནེནེཝ ཝཊྚཏི. པུགྒལཝསེན པཝཱརིཏཊྛཱནེ ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནེནཱཔི ཝཊྚཏཱིཏི ཀུརུནྡིཡཾ ཝུཏྟཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཚསམུཊྛཱནཾ ¶ , ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. བྷེསཛྫསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༡༨. ཏེན སམཡེནཱཏི བྷེསཛྫསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཨཏྠོ, བྷནྟེཏི རཱཛཱ བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻུཏྟཔྤཡུཏྟེ ཐེརསྶ ལེཎཏྠཱཡ པབྦྷཱརཾ སོདྷེནྟེ དིསྭཱ ཨཱརཱམིཀཾ དཱཏུཀཱམོ པུཙྪི.

༦༡༩-༢༡. པཱཊིཡེཀྐོཏི ཝིསུཾ ཨེཀོ. མཱལཱཀིཏེཏི ཀཏམཱལེ མཱལཱདྷརེ, ཀུསུམམཱལཱཔཊིམཎྜིཏེཏི ཨཏྠོ. ཏིཎཎྜུཔཀནྟི ཏིཎཙུམྦཊཀཾ. པཊིམུཉྩཱིཏི ཋཔེསི. སཱ ཨཧོསི སུཝཎྞམཱལཱཏི དཱརིཀཱཡ སཱིསེ ཋཔིཏམཏྟཱཡེཝ ཐེརསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན སུཝཎྞཔདུམམཱལཱ ཨཧོསི. ཏཉྷི ཏིཎཎྜུཔཀཾ སཱིསེ ཋཔིཏམཏྟམེཝ ‘‘སུཝཎྞམཱལཱ ཧོཏཱུ’’ཏི ཐེརོ ཨདྷིཊྛཱསི. དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ…. ཏེནུཔསངྐམཱིཏི དུཏིཡདིཝསེཡེཝ ཨུཔསངྐམི.

སུཝཎྞནྟི ¶ ཨདྷིམུཙྩཱིཏི ‘‘སོཝཎྞམཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. པཉྩནྣཾ བྷེསཛྫཱནནྟི སཔྤིཨཱདཱིནཾ. བཱཧུལིཀཱཏི ¶ པཙྩཡབཱཧུལིཀཏཱཡ པཊིཔནྣཱ. ཀོལམྦེཔི གྷཊེཔཱིཏིཨེཏྠ ཀོལམྦཱ ནཱམ མཧཱམུཁཙཱཊིཡོ ཝུཙྩནྟི. ཨོལཱིནཝིལཱིནཱནཱིཏི ཧེཊྛཱ ཙ ཨུབྷཏོཔསྶེསུ ཙ གལི༹ཏཱནི. ཨོཀིཎྞཝིཀིཎྞཱཏི སཔྤིཨཱདཱིནཾ གནྡྷེན བྷཱུམིཾ ཁནནྟེཧི ཨོཀིཎྞཱ, བྷིཏྟིཡོ ཁནནྟེཧི ཨུཔརི སཉྩརནྟེཧི ཙ ཝིཀིཎྞཱ. ཨནྟོཀོཊྛཱགཱརིཀཱཏི ཨབྦྷནྟརེ སཾཝིཧིཏཀོཊྛཱགཱརཱ.

༦༢༢. པཊིསཱཡནཱིཡཱནཱིཏི པཊིསཱཡིཏབྦཱནི, པརིབྷུཉྫིཏབྦཱནཱིཏི ཨཏྠོ. བྷེསཛྫཱནཱིཏི བྷེསཛྫཀིཙྩཾ ཀརོནྟུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨེཝཾ ལདྡྷཝོཧཱརཱནི. ‘‘གོསཔྤཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ལོཀེ པཱཀཊཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡེསཾ མཾསཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཉྙེསམྤི མིགརོཧིཏསསཱདཱིནཾ སཔྤིཾ སངྒཧེཏྭཱ དསྶེསི. ཡེསཉྷི ཁཱིརཾ ཨཏྠི, སཔྤིཔི ཏེསཾ ཨཏྠིཡེཝ, ཏཾ པན སུལབྷཾ ཝཱ ཧོཏུ དུལླབྷཾ ཝཱ, ཨསམྨོཧཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ནཝནཱིཏམྤི.

སནྣིདྷིཀཱརཀཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཱནཱིཏི སནྣིདྷིཾ ཀཏྭཱ ནིདཧིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཱནི. ཀཐཾ? པཱལི༹ཡཱ ཨཱགཏསཔྤིཨཱདཱིསུ སཔྤི ཏཱཝ པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ ཏདཧུཔུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ནིརཱམིསམྤི ¶ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ སཙེ ཨེཀབྷཱཛནེ ཋཔིཏཾ, ཨེཀཾ ནིསྶགྒིཡཾ. སཙེ བཧཱུསུ ཝཏྠུགཎནཱཡ ནིསྶགྒིཡཱནི, པཙྪཱབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. པུརེབྷཏྟཾ ཝཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཝཱ ཨུགྒཧིཏཀཾ ཀཏྭཱ ནིཀྑིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏུཾ ན ཝཊྚཏི; ཨབྦྷཉྫནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི, ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཏཾ ཨཱཔནྣཏྟཱ. ‘‘པཊིསཱཡནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. སཙེ ཨནུཔསམྤནྣོ པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏནཝནཱིཏེན སཔྤིཾ ཀཏྭཱ དེཏི, པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསཾ ཝཊྚཏི. སཙེ སཡཾ ཀརོཏི, སཏྟཱཧམྤི ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. པཙྪཱབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏནཝནཱིཏེན པན ཡེན ཀེནཙི ཀཏསཔྤི སཏྟཱཧམྤི ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. ཨུགྒཧིཏཀེན ཀཏེ པུབྦེ ཝུཏྟསུདྡྷསཔྤིནཡེནེཝ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཁཱིརེན ཝཱ དདྷིནཱ ཝཱ ཀཏསཔྤི ¶ ཨནུཔསམྤནྣེན ཀཏཾ སཱམིསམྤི ཏདཧུཔུརེབྷཏྟཾ ཝཊྚཏི. སཡཾཀཏཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི ¶ . ནཝནཱིཏཾ ཏཱཔེནྟསྶ ཧི སཱམཾཔཱཀོ ན ཧོཏི, སཱམཾཔཀྐེན པན ཏེན སདྡྷིཾ ཨཱམིསཾ ན ཝཊྚཏི. པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ཙ ན ཝཊྚཏིཡེཝ. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི, སཝཏྠུཀསྶ པཊིགྒཧིཏཏྟཱ, ‘‘ཏཱནི པཊིགྒཧེཏྭཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. པཙྪཱབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏེཧི ཀཏཾ པན ཨབྦྷཉྫནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ. པུརེབྷཏྟམྤི ཙ ཨུགྒཧིཏཀེཧི ཀཏཾ ཨུབྷཡེསམྤི སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ ཨནཱཔཏྟི. ཨེསེཝ ནཡོ ཨཀཔྤིཡམཾསསཔྤིམྷི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཏྠ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏསཔྤིནཱ ནིསྶགྒིཡཾ, ཏཏྠ ཨིམིནཱ དུཀྐཊཾ. ཨནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ ཀཱརཎཔཏིརཱུཔཀཾ ཝཏྭཱ མནུསྶསཔྤི ཙ ནཝནཱིཏཉྩ པཊིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ དུཔྤཊིཀྑིཏྟཾ, སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཨནུཉྙཱཏཏྟཱ. པརཏོ ཙསྶ ཝིནིཙྪཡོཔི ཨཱགཙྪིསྶཏི.

པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཾ ནཝནཱིཏམྤི པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ ཏདཧུཔུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ནིརཱམིསམེཝ. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ ནཱནཱབྷཱཛནེསུ ཋཔིཏེ བྷཱཛནགཎནཱཡ ཨེཀབྷཱཛནེཔི ཨམིསྶེཏྭཱ པིཎྜཔིཎྜཝསེན ཋཔིཏེ པིཎྜགཎནཱཡ ནིསྶགྒིཡཱནི. པཙྪཱབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ སཔྤིནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ པན དདྷིགུལི༹ཀཱཡོཔི ཏཀྐབིནྡཱུནིཔི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ དྷོཏཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨུཔཌྜྷཏྠེརཱ ཨཱཧཾསུ. མཧཱསཱིཝཏྠེརོ པན ‘‘བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཀྐཏོ ཨུདྡྷཊམཏྟམེཝ ཁཱདིཾསཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨཱ ནཝནཱིཏཾ པརིབྷུཉྫནྟེན དྷོཝིཏྭཱ དདྷིཏཀྐམཀྑིཀཱཀིཔིལླིཀཱདཱིནི ཨཔནེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. པཙིཏྭཱ སཔྤིཾ ཀཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཀཱམེན ཨདྷོཏམྤི པཙིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡཾ ཏཏྠ དདྷིགཏཾ ཝཱ ཏཀྐགཏཾ ཝཱ ཏཾ ཁཡཾ གམིསྶཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི སཝཏྠུཀཔཊིགྒཧིཏཾ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱམིསེན ¶ སདྡྷིཾ པཀྐཏྟཱ པན ཏསྨིམྤི ཀུཀྐུཙྩཱཡནྟི ཀུཀྐུཙྩཀཱ. ཨིདཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཋཔིཏནཝནཱིཏེ ཙ པུརེབྷཏྟཾ ཁཱིརདདྷཱིནི ¶ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཀཏནཝནཱིཏེ ཙ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཏཱནི པཊིགྒཧེཏྭཱ ཀཏནཝནཱིཏེ ཙ ཨུགྒཧིཏེཧི ཀཏནཝཝཱིཏེ ཙ ཨཀཔྤིཡམཾསནཝནཱིཏེ ཙ སབྦོ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིཔརིབྷོགཱཔརིབྷོགནཡོ སཔྤིམྷི ཝུཏྟཀྐམེནེཝ གཧེཏབྦོ.

ཏེལབྷིཀྑཱཡ པཝིཊྛཱནཾ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཏཏྠེཝ སཔྤིམྤི ནཝནཱིཏམྤི པཀྐཏེལམྤི ཨཔཀྐཏེལམྤི ཨཱཀིརནྟི, ཏཏྠ ཏཀྐདདྷིབིནྡཱུནིཔི བྷཏྟསིཏྠཱནིཔི ཏཎྜུལཀཎཱཔི མཀྑིཀཱདཡོཔི ཧོནྟི. ཨཱདིཙྩཔཱཀཾ ཀཏྭཱ ¶ པརིསྶཱཝེཏྭཱ གཧིཏཾ སཏྟཱཧཀཱལིཀཾ ཧོཏི, པཊིགྒཧེཏྭཱ ཋཔིཏབྷེསཛྫེཧི སདྡྷིཾ པཙིཏྭཱ ནཏྠུཔཱནམྤི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ ཝདྡལིསམཡེ ལཛྫི སཱམཎེརོ ཡཐཱ ཏཏྠ པཏིཏཏཎྜུལཀཎཱདཡོ ན པཙྩནྟི, ཨེཝཾ སཱམིསཔཱཀཾ མོཙེནྟོ ཨགྒིམྷི ཝིལཱིཡཱཔེཏྭཱ པརིསྶཱཝེཏྭཱ པུན པཙིཏྭཱ དེཏི, པུརིམནཡེནེཝ སཏྟཱཧཾ ཝཊྚཏི.

ཏེལེསུ ཏིལཏེལཾ ཏཱཝ པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ནིརཱམིསམེཝ. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ པནསྶ བྷཱཛནགཎནཱཡ ནིསྶགྒིཡབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. པཙྪཱབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. ཨུགྒཧིཏཀཾ ཀཏྭཱ ནིཀྑིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སཱིསམཀྑནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. པུརེབྷཏྟཾ ཏིལེ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཀཏཏེལཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ ཧོཏི, སཱིསམཀྑནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. པཙྪཱབྷཏྟཾ ཏིལེ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཀཏཏེལཾ ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡམེཝ, སཝཏྠུཀཔཊིགྒཧིཏཏྟཱ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི, སཱིསམཀྑནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ. པུརེབྷཏྟཾ ཝཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཝཱ ཨུགྒཧིཏཀཏིལེཧི ཀཏཏེལེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཀཏིལེ བྷཛྫིཏྭཱ ཝཱ ཏིལཔིཊྛཾ ཝཱ སེདེཏྭཱ ཨུཎྷོདཀེན ཝཱ ཏེམེཏྭཱ ཀཏཏེལཾ སཙེ ཨནུཔསམྤནྣེན ཀཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི. ཨཏྟནཱ ཀཏཏེལཾ པན ནིབྦཊྚིཏཏྟཱ པུརེབྷཏྟཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. སཱམཾཔཀྐཏྟཱ ¶ སཱམིསཾ ན ཝཊྚཏི, སཝཏྠུཀཔཊིགྒཧིཏཏྟཱ པན པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ཨུབྷཡམྤི ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ, སཱིསམཀྑནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. ཡདི པན ཨཔྤཾ ཨུཎྷོདཀཾ ཧོཏི ཨབྦྷུཀྐིརཎམཏྟཾ, ཨབྦོཧཱརིཀཾ ཧོཏི, སཱམཔཱཀགཎནཾ ན གཙྪཏི. སཱསཔཏེལཱདཱིསུཔི ཨཝཏྠུཀཔཊིགྒཧིཏེསུ ཨཝཏྠུཀཏིལཏེལེ ཝུཏྟསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ.

སཙེ ¶ པན པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཱནཾ སཱསཔཱདཱིནཾ ཙུཎྞེཧི ཨཱདིཙྩཔཱཀེན སཀྐཱ ཏེལཾ ཀཱཏུཾ, ཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ནིརཱམིསམེཝ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ ནིསྶགྒིཡཾ. ཡསྨཱ པན སཱསཔམདྷུཀཙུཎྞཱདཱིནི སེདེཏྭཱ ཨེརཎྜཀཊྛཱིནི ཙ བྷཛྫིཏྭཱ ཨེཝ ཏེལཾ ཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཏེལཾ ཨནུཔསམྤནྣེཧི ཀཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི. ཝཏྠཱུནཾ ཡཱཝཛཱིཝིཀཏྟཱ པན སཝཏྠུཀཔཊིགྒཧཎེ དོསོ ནཏྠཱིཏི. ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ¶ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསཔརིབྷོགེནེཝ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨུགྒཧིཏཀེཧི ཀཏཾ ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ བཱཧིརཔརིབྷོགེ ཝཊྚཏི, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི.

ཏེལཀརཎཏྠཱཡ སཱསཔམདྷུཀཨེརཎྜཀཊྛཱིནི ཝཱ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཀཏཾ ཏེལཾ སཏྟཱཧཀཱལིཀཾ. དུཏིཡདིཝསེ ཀཏཾ ཚཱཧཾ ཝཊྚཏི. ཏཏིཡདིཝསེ ཀཏཾ པཉྩཱཧཾ ཝཊྚཏི. ཙཏུཏྠ-པཉྩམ-ཚཊྛསཏྟཱམདིཝསེ ཀཏཾ ཏདཧེཝ ཝཊྚཏི. སཙེ ཡཱཝ ཨརུཎསྶ ཨུགྒམནཱ ཏིཊྛཏི, ནིསྶགྒིཡཾ. ཨཊྛམེ དིཝསེ ཀཏཾ ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ. ཨནིསྶགྒིཡཏྟཱ པན བཱཧིརཔརིབྷོགེ ཝཊྚཏི. སཙེཔི ན ཀརོཏི, ཏེལཏྠཱཡ གཧིཏསཱསཔཱདཱིནཾ སཏྟཱཧཱཏིཀྐམནེ དུཀྐཊམེཝ. པཱལི༹ཡཾ པན ཨནཱགཏཱནི ཨཉྙཱནིཔི ནཱལི༹ཀེརནིམྦཀོསམྦཀཀརམནྡཨཏསཱིཨཱདཱིནཾ ཏེལཱནི ཨཏྠི, ཏཱནི པཊིགྒཧེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ དུཀྐཊཾ ཧོཏི. ཨཡམེཏེསུ ཝིསེསོ. སེསཾ ཡཱཝཀཱལིཀཝཏྠུཾ ཡཱཝཛཱིཝིཀཝཏྠུཉྩ སལླཀྑེཏྭཱ སཱམཾཔཱཀསཝཏྠུཀཔུརེབྷཏྟཔཙྪཱབྷཏྟཔཊིགྒཧིཏཨུགྒཧིཏཀཝཏྠུཝིདྷཱནཾ སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༦༢༣. ཝསཱཏེལནྟི ¶ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝསཱནི བྷེསཛྫཱནི, ཨཙྪཝསཾ, མཙྪཝསཾ, སུསུཀཱཝསཾ, སཱུཀརཝསཾ, གདྲབྷཝས’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༦༢) ཨེཝཾ ཨནུཉྙཱཏཝསཱནཾ ཏེལཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཙྪཝས’’ནྟི ཝཙནེན ཋཔེཏྭཱ མནུསྶཝསཾ སབྦེསཾ ཨཀཔྤིཡམཾསཱན ཝསཱ ཨནུཉྙཱཏཱ. མཙྪགྒཧཎེན ཙ སུསུཀཱཔི གཧིཏཱ ཧོནྟི, ཝཱལ༹མཙྪཏྟཱ པན ཝིསུཾ ཝུཏྟཾ. མཙྪཱདིགྒཧཎེན ཙེཏྠ སབྦེསམྤི ཀཔྤིཡམཾསཱནཾ ཝསཱ ཨནུཉྙཱཏཱ. མཾསེསུ ཧི དསམནཨུསྶ-ཧཏྠི-ཨསྶ-སུནཁ-ཨཧི-སཱིཧ-བྱགྒྷ-དཱིཔི-ཨཙྪ-ཏརཙྪཱནཾ མཾསཱནི ཨཀཔྤིཡཱནི. ཝསཱསུ ཨེཀཱ མནུསྶཝསཱཝ. ཁཱིརཱདཱིསུ ཨཀཔྤིཡཾ ནཱམ ནཏྠི.

ཨནུཔསམྤནྣེཧི ཀཏནིབྦཊྚིཏཝསཱཏེལཾ པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི. པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. ཡཾ པན ཏཏྠ སུཁུམརཛསདིསཾ མཾསཾ ཝཱ ནྷཱརུ ཝཱ ཨཊྛི ཝཱ ལོཧིཏཾ ཝཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ. སཙེ པན ཝསཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ སཡཾ ཀརོཏི, པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ པཙིཏྭཱ པརིསྶཱཝེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ ¶ . ནིརཱམིསཔརིབྷོགཉྷི སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཀཱལེ ¶ པཊིགྒཧིཏཾ ཀཱལེ ནིཔྤཀྐཾ ཀཱལེ སཾསཊྛཾ ཏེལཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༦༢). ཏཏྲཱཔི ཨབྦོཧཱརིཀཾ ཨབྦོཧཱརིཀམེཝ. པཙྪཱབྷཏྟཾ པན པཊིགྒཧིཏུཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ ཝཱ ན ཝཊྚཏིཡེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཝིཀཱལེ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པཊིགྒཧིཏཾ ཝིཀཱལེ ནིཔྤཀྐཾ ཝིཀཱལེ སཾསཊྛཾ, ཏཾ ཙེ པརིབྷུཉྫེཡྻ, ཨཱཔཏྟི ཏིཎྞཾ དུཀྐཊཱནཾ. ཀཱལེ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པཊིགྒཧིཏཾ ཝིཀཱལེ ནིཔྤཀྐཾ ཝིཀཱལེ སཾསཊྛཾ, ཏཾ ཙེ པརིབྷུཉྫེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དྭིནྣཾ དུཀྐཊཱནཾ. ཀཱལེ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པཊིགྒཧིཏཾ ཀཱལེ ནིཔྤཀྐཾ ཝིཀཱལེ སཾསཊྛཾ, ཏཾ ཙེ པརིབྷུཉྫེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶ. ཀཱལེ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པཊིགྒཧིཏཾ ཀཱལེ ནིཔྤཀྐཾ ཀཱལེ སཾསཊྛཾ, ཏཾ ཙེ པརིབྷུཉྫེཡྻ, ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི.

ཨུཔཏིསྶཏྠེརཾ པན ཨནྟེཝཱསིཀཱ པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, སཔྤིནཝནཱིཏཝསཱནི ¶ ཨེཀཏོ པཙིཏྭཱ ནིབྦཊྚིཏཱནི ཝཊྚནྟི, ན ཝཊྚནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཝཊྚནྟི, ཨཱཝུསོ’’ཏི. ཐེརོ ཀིརེཏྠ པཀྐཏེལཀསཊེ ཝིཡ ཀུཀྐུཙྩཱཡཏི. ཏཏོ ནཾ ཨུཏྟརི པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ནཝནཱིཏེ དདྷིགུལི༹ཀཱ ཝཱ ཏཀྐབིནྡུ ཝཱ ཧོཏི, ཨེཏཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཏམྤི, ཨཱཝུསོ, ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཨེཀཏོ པཙིཏྭཱ སཾསཊྛཱནི ཏེཛཝནྟཱནི ཧོནྟི, རོགཾ ནིགྒཎྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི ཐེརོ སམྤཊིཙྪི.

མཧཱསུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཀཔྤིཡམཾསཝསཱ སཱམིསཔརིབྷོགེ ཝཊྚཏི, ཨིཏརཱ ནིརཱམིསཔརིབྷོགེ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པན ‘‘ཨིདཾ ཀི’’ནྟི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ནནུ ཝཱཏཱབཱདྷིཀཱ བྷིཀྑཱུ པཉྩམཱུལཀསཱཝཡཱགུཡཾ ཨཙྪསཱུཀརཏེལཱདཱིནི པཀྑིཔིཏྭཱ ཡཱགུཾ པིཝནྟི, སཱ ཏེཛུསྶདཏྟཱ རོགཾ ནིགྒཎྷཱཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

མདྷུ ནཱམ མཀྑིཀཱམདྷཱུཏི མདྷུཀརཱིཧི ནཱམ མདྷུམཀྑིཀཱཧི ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཧི བྷམརམཀྑིཀཱཧི ཙ ཀཏཾ མདྷུ. ཏཾ པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསཔརིབྷོགམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསཔརིབྷོགམེཝ ཝཊྚཏི. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ སཙེ སིལེསསདིསཾ མཧཱམདྷུཾ ཁཎྜཾ ཁཎྜཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཾ, ཨིཏརཾ ཝཱ ནཱནཱབྷཱཛནེསུ, ཝཏྠུགཎནཱཡ ནིསྶགྒིཡཱནི. སཙེ ཨེཀམེཝ ཁཎྜཾ, ཨེཀབྷཱཛནེ ཝཱ ཨིཏརཾ ཨེཀམེཝ ནིསྶགྒིཡཾ. ཨུགྒཧིཏཀཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ཨརུམཀྑནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ. མདྷུཔཊལཾ ¶ ཝཱ མདྷུསིཏྠཀཾ ཝཱ སཙེ མདྷུནཱ ཨམཀྑིཏཾ ¶ པརིསུདྡྷཾ, ཡཱཝཛཱིཝིཀཾ. མདྷུམཀྑིཏཾ པན མདྷུགཏིཀམེཝ. ཙཱིརིཀཱ ནཱམ སཔཀྑཱ དཱིགྷམཀྑིཀཱ, ཏུམྦལནཱམིཀཱ ཙ ཨཊྛིཔཀྑཱ ཀཱལ༹མཧཱབྷམརཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨཱསཡེསུ ནིཡྻཱསསདིསཾ མདྷུ ཧོཏི, ཏཾ ཡཱཝཛཱིཝིཀཾ.

ཕཱཎིཏཾ ནཱམ ཨུཙྪུམྷཱ ནིབྦཏྟནྟི ཨུཙྪུརསཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨཔཀྐཱ ཝཱ ཨཝཏྠུཀཔཀྐཱ ཝཱ སབྦཱཔི ཨཝཏྠུཀཱ ཨུཙྪུཝིཀཏི ཕཱཎིཏནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཾ ཕཱཎིཏཾ པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ ཝཏྠུགཎནཱཡ ¶ ནིསྶགྒིཡཾ. བཧཱུ པིཎྜཱ ཙུཎྞེཏྭཱ ཨེཀབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟཱ ཧོནྟི གྷནསནྣིཝེསཱ, ཨེཀམེཝ ནིསྶགྒིཡཾ. ཨུགྒཧིཏཀཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, གྷརདྷཱུཔནཱདཱིསུ ཨུཔནེཏབྦཾ. པུརེབྷཏྟཾ པཊིགྒཧིཏེན ཨཔརིསྶཱཝིཏཨུཙྪུརསེན ཀཏཕཱཎིཏཾ སཙེ ཨནུཔསམྤནྣེན ཀཏཾ, སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི. སཡཾཀཏཾ ནིརཱམིསམེཝ ཝཊྚཏི. པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ པན སཝཏྠུཀཔཊིགྒཧིཏཏྟཱ ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡཾ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. པཙྪཱབྷཏྟཾ ཨཔརིསྶཱཝིཏཔཊིགྒཧིཏེན ཀཏམྤི ཨནཛ྄ཛྷོཧརཎཱིཡམེཝ, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨེས ནཡོ ཨུཙྪུཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཀཏཕཱཎིཏེཔི. པུརེབྷཏྟཾ པན པརིསྶཱཝིཏཔཊིགྒཧིཏཀེན ཀཏཾ སཙེ ཨནུཔསམྤནྣེན ཀཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསམྤི ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསམེཝ. སཡཾཀཏཾ པུརེབྷཏྟམྤི ནིརཱམིསམེཝ. པཙྪཱབྷཏྟཾ པརིསྶཱཝིཏཔཊིགྒཧིཏེན ཀཏཾ པན ནིརཱམིསམེཝ སཏྟཱཧཾ ཝཊྚཏི. ཨུགྒཧིཏཀཀཏཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ‘‘ཛྷཱམཨུཙྪུཕཱཎིཏཾ ཝཱ ཀོཊྚིཏཨུཙྪུཕཱཎིཏཾ ཝཱ པུརེབྷཏྟམེཝ ཝཊྚཏཱི’’ཏི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ.

མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཨེཏཾ སཝཏྠུཀཔཀྐཾ ཝཊྚཏི, ནོ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུཙྪཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨུཙྪུཕཱཎིཏཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ ནོཝཊྚནཀཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡུཏྟཾ. སཱིཏུདཀེན ཀཏཾ མདྷུཀཔུཔྥཕཱཎིཏཾ པུརེབྷཏྟཾ སཱམིསཾ ཝཊྚཏི, པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧཾ ནིརཱམིསམེཝ. སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ ཝཏྠུགཎནཱཡ དུཀྐཊཾ. ཁཱིརཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཏཾ མདྷུཀཕཱཎིཏཾ ཡཱཝཀཱལིཀཾ. ཁཎྜསཀྑརཾ པན ཁཱིརཛལླིཀཾ ཨཔནེཏྭཱ སོདྷེནྟི, ཏསྨཱ ཝཊྚཏི. མདྷུཀཔུཔྥཾ པན པུརེབྷཏྟཾ ཨལླཾ ཝཊྚཏི, བྷཛྫིཏམྤི ཝཊྚཏི. བྷཛྫིཏྭཱ ཏིལཱདཱིཧི མིསྶཾ ཝཱ ¶ ཨམིསྶཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཀོཊྚིཏམྤི ཝཊྚཏི. ཡདི པན ཏཾ གཧེཏྭཱ མེརཡཏྠཱཡ ཡོཛེནྟི, ཡོཛིཏཾ བཱིཛཏོ པཊྛཱཡ ན ཝཊྚཏི. ཀདལཱི-ཁཛྫཱུརཱི-ཨམྦ-ལབུཛ-པནས-ཙིཉྩཱདཱིནཾ སབྦེསཾ ཡཱཝཀཱལིཀཕལཱནཾ ¶ ཕཱཎིཏཾ ཡཱཝཀཱལིཀམེཝ. མརིཙཔཀྐེཧི ཕཱཎིཏཾ ཀརོནྟི, ཏཾ ཡཱཝཛཱིཝིཀཾ.

ཏཱནི པཊིགྒཧེཏྭཱཏི སཙེཔི སབྦཱནིཔི པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨེཀ གྷཊེ ཨཝིནིབྦྷོགཱནི ཀཏྭཱ ནིཀྑིཔཏི ¶ , སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ ཨེཀམེཝ ནིསྶགྒིཡཾ. ཝིནིབྷུཏྟེསུ པཉྩ ནིསྶགྒིཡཱནི. སཏྟཱཧཾ པན ཨནཏིཀྐཱམེཏྭཱ གིལཱནེནཔི ཨགིལཱནེནཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡཐཱསུཁཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ. སཏྟཝིདྷཉྷི ཨོདིསྶཾ ནཱམ – བྱཱདྷིཨོདིསྶཾ, པུགྒལོདིསྶཾ, ཀཱལོདིསྶཾ, སམཡོདིསྶཾ, དེསོདིསྶཾ, ཝསོདིསྶཾ, བྷེསཛྫོདིསྶནྟི.

ཏཏྠ བྱཱདྷིཨོདིསྶཾ ནཱམ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨམནུསྶིཀཱབཱདྷེ ཨཱམཀམཾསཾ ཨཱམཀལོཧིཏ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༦༤) ཨེཝཾ བྱཱདྷིཾ ཨུདྡིསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཏེནེཝ ཨཱབཱདྷེན ཨཱབཱདྷིཀསྶ ཝཊྚཏི, ན ཨཉྙསྶ. ཏཉྩ ཁོ ཀཱལེཔི ཝིཀཱལེཔི ཀཔྤིཡམྤི ཨཀཔྤིཡམྤི ཝཊྚཏིཡེཝ.

པུགྒལོདིསྶཾ ནཱམ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, རོམནྠཀསྶ རོམནྠནཾ. ན ཙ, བྷིཀྑཝེ, བཧིམུཁདྭཱརཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏབྦ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༧༣) ཨེཝཾ པུགྒལཾ ཨུདྡིསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཏསྶེཝ ཝཊྚཏི, ན ཨཉྙསྶ.

ཀཱལོདིསྶཾ ནཱམ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི མཧཱཝིཀཊཱནི དཱཏུཾ – གཱུཐཾ, མུཏྟཾ, ཚཱརིཀཾ, མཏྟིཀ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༦༨) ཨེཝཾ ཨཧིནཱ དཊྛཀཱལཾ ཨུདྡིསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ ཨཔྤཊིགྒཧིཏཀམྤི ཝཊྚཏི, ན ཨཉྙསྨིཾ.

སམཡོདིསྶཾ ནཱམ – ‘‘གཎབྷོཛནེ ཨཉྙཏྲ སམཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༢༡༧) ནཡེན ཏཾ ཏཾ སམཡཾ ཨུདྡིསྶ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨནཱཔཏྟིཡོ, ཏཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾཡེཝ སམཡེ ཨནཱཔཏྟིཡོ ཧོནྟི, ན ཨཉྙདཱ.

དེསོདིསྶཾ ནཱམ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔེསུ པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ ཝིནཡདྷརཔཉྩམེན གཎེན ཨུཔསམྤད’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༥༩) ཨེཝཾ པཙྩནྟདེསེ ཨུདྡིསྶ ཨནུཉྙཱཏཱནི ཨུཔསམྤདཱདཱིནི, ཏཱནི ཏཏྠེཝ ཝཊྚནྟི, ན མཛ྄ཛྷིམདེསེ.

ཝསོདིསྶཾ ¶ ནཱམ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝསཱནི བྷེསཛྫཱནཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༦༢) ཨེཝཾ ཝསཱནཱམེན ཨནུཉྙཱཏཾ ¶ , ཏཾ ཋཔེཏྭཱ མནུསྶཝསཾ སབྦེསཾ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཝསཱནཾ ཏེལཾ ཏཾཏདཏྠིཀཱནཾ ཏེལཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི.

བྷེསཛྫོདིསྶཾ ¶ ནཱམ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བྷེསཛྫཱནཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༦༠-༢༦༡) ཨེཝཾ བྷེསཛྫནཱམེན ཨནུཉྙཱཏཱནི ཨཱཧཱརཏྠཾ ཕརིཏུཾ སམཏྠཱནི སཔྤིནཝནཱིཏཏེལམདྷུཕཱཎིཏནྟི. ཏཱནི པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏདཧུཔུརེབྷཏྟཾ ཡཐཱསུཁཾ པཙྪཱབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ སཏི པཙྩཡེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏྟཱཧཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཱནི.

༦༢༤. སཏྟཱཧཱཏིཀྐནྟེ ཨཏིཀྐནྟསཉྙཱི ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡནྟི སཙེཔི སཱསཔམཏྟཾ ཧོཏི སཀིཾ ཝཱ ཨངྒུལིཡཱ གཧེཏྭཱ ཛིཝ྄ཧཱཡ སཱཡནམཏྟཾ ནིསྶཛྫིཏབྦམེཝ, པཱཙིཏྟིཡཉྩ དེསེཏབྦཾ.

ན ཀཱཡིཀེན པརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏབྦནྟི ཀཱཡོ ཝཱ ཀཱཡེ ཨརུ ཝཱ ན མཀྑེཏབྦཾ. ཏེཧི མཀྑིཏཱནི ཀཱསཱཝཀཏྟརཡཊྛིཨུཔཱཧནཔཱདཀཐལིཀམཉྩཔཱིཋཱདཱིནིཔི ཨཔརིབྷོགཱནི. ‘‘དྭཱརཝཱཏཔཱནཀཝཱཊེསུཔི ཧཏྠེན གཧཎཊྛཱནཾ ན མཀྑེཏབྦ’’ནྟི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཀསཱཝེ པན པཀྑིཔིཏྭཱ དྭཱརཝཱཏཔཱནཀཝཱཊཱནི མཀྑེཏབྦཱནཱི’’ཏི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཨནཱཔཏྟི ཨནྟོསཏྟཱཧཾ ཨདྷིཊྛེཏཱིཏི སཏྟཱཧབྦྷནྟརེ སཔྤིཉྩ ཏེལཉྩ ཝསཉྩ མུདྡྷནིཏེལཾ ཝཱ ཨབྦྷཉྫནཾ ཝཱ མདྷུཾ ཨརུམཀྑནཾ ཕཱཎིཏཾ གྷརདྷཱུཔནཾ ཨདྷིཊྛེཏི, ཨནཱཔཏྟི. སཙེ ཨདྷིཊྛིཏཏེལཾ ཨནདྷིཊྛིཏཏེལབྷཱཛནེ ཨཱཀིརིཏུཀཱམོ ཧོཏི, བྷཱཛནེ ཙེ སུཁུམཾ ཚིདྡཾ པཝིཊྛཾ པཝིཊྛཾ ཏེལཾ པུརཱཎཏེལེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཱིཡཏི, པུན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཨཐ མཧཱམུཁཾ ཧོཏི, སཧསཱཝ བཧུཏེལཾ པཝིསིཏྭཱ པུརཱཎཏེལཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི, པུན ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཨདྷིཊྛིཏགཏིཀམེཝ ཧི ཏཾ ཧོཏི, ཨེཏེན ནཡེན ཨདྷིཊྛིཏཏེལབྷཱཛནེ ཨནདྷིཊྛིཏཏེལཱཀིརཎམྤི ¶ ཝེདིཏབྦཾ.

༦༢༥. ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི ཨེཏྠ སཙེ དྭིནྣཾ སནྟཀཾ ཨེཀེན པཊིགྒཧིཏཾ ཨཝིབྷཏྟཾ ཧོཏི, སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེ དྭིནྣམྤི ཨནཱཔཏྟི, པརིབྷུཉྫིཏུཾ པན ན ཝཊྚཏི. སཙེ ཡེན པཊིགྒཧིཏཾ, སོ ཨིཏརཾ བྷཎཏི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཏེལཾ སཏྟཱཧམཏྟཾ པརིབྷུཉྫ ཏྭ’’ནྟི. སོ ཙ པརིབྷོགཾ ན ཀརོཏི, ཀསྶ ཨཱཔཏྟི? ན ཀསྶཙིཔི ཨཱཔཏྟི ¶ . ཀསྨཱ? ཡེན པཊིགྒཧིཏཾ ཏེན ཝིསྶཛྫིཏཏྟཱ, ཨིཏརསྶ ཨཔྤཊིགྒཧིཏཏྟཱ.

ཝིནསྶཏཱིཏི ཨཔརིབྷོགཾ ཧོཏི. ཙཏྟེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཡེན ཙིཏྟེན བྷེསཛྫཾ ཙཏྟཉྩ ཝནྟཉྩ མུཏྟཉྩ ཧོཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཙཏྟཾ ཝནྟཾ མུཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཙིཏྟེན པུགྒལོ ཨནཔེཀྑོཏི ཝུཙྩཏྟི, ཨེཝཾ ཨནཔེཀྑོ སཱམཎེརསྶ དཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ? ‘‘ཨེཝཾ ¶ ཨནྟོསཏྟཱཧེ དཏྭཱ པཙྪཱ ལབྷིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཨནཱཔཏྟིདསྶནཏྠ’’ནྟི མཧཱསུམཏྠེརོ ཨཱཧ. མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ནཡིདཾ ཡཱཙིཏབྦཾ, ཨནྟོསཏྟཱཧེ དིནྣསྶ ཧི པུན པརིབྷོགེ ཨཱཔཏྟིཡེཝ ནཏྠི. སཏྟཱཧཱཏིཀྐནྟསྶ པན པརིབྷོགེ ཨནཱཔཏྟིདསྶནཏྠམིདཾ ཝུཏྟ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ དིནྣཾ བྷེསཛྫཾ སཙེ སཱམཎེརོ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཝཱ ཨནབྷིསངྑརིཏྭཱ ཝཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ནཏྠུཀམྨཏྠཾ དདེཡྻ, གཧེཏྭཱ ནཏྠུཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ བཱལོ ཧོཏི, དཱཏུཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨཉྙེན བྷིཀྑུནཱ ཝཏྟབྦོ – ‘‘ཨཏྠི ཏེ, སཱམཎེར, ཏེལ’’ནྟི ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱཧར, ཐེརསྶ བྷེསཛྫཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཀཐིནསམུཊྛཱནཾ, ཨཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ,

ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

བྷེསཛྫསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཝསྶིཀསཱཊིཀསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༢༦. ཏེན སམཡེནཱཏི ཝསྶིཀསཱཊིཀསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཝསྶིཀསཱཊིཀཱ ཨནུཉྙཱཏཱཏི ཙཱིཝརཀྑནྡྷཀེ ཝིསཱཁཱཝཏྠུསྨིཾ (མཧཱཝ. ༣༤༩ ཨཱདཡོ) ཨནུཉྙཱཏཱ. པཊིཀཙྩེཝཱཏི པུརེཡེཝ.

༦༢༧. མཱསོ སེསོ གིམྷཱནནྟི ཙཏུནྣཾ གིམྷམཱསཱནཾ ཨེཀོ པཙྪིམམཱསོ སེསོ. ཀཏྭཱཏི སིབྦནརཛནཀཔྤཔརིཡོསཱནེན ནིཊྛཔེཏྭཱ. ཀརོནྟེན ¶ ཙ ཨེཀམེཝ ཀཏྭཱ སམཡེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ, དྭེ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝཊྚནྟི.

ཨཏིརེཀམཱསེ སེསེ གིམྷཱནེཏི གིམྷཱནནཱམཀེ ཨཏིརེཀམཱསེ སེསེ.

ཨཏིརེཀདྡྷམཱསེ ¶ སེསེ གིམྷཱནེ ཀཏྭཱ ནིཝཱསེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཋཏྭཱ ཝསྶིཀསཱཊིཀཱཡ པརིཡེསནཀྑེཏྟཾ ཀརཎཀྑེཏྟཾ ནིཝཱསནཀྑེཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱནཀྑེཏྟནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ ཁེཏྟཾ, ཀུཙྪིསམཡོ པིཊྛིསམཡོཏི དུཝིདྷོ སམཡོ, པིཊྛིསམཡཙཏུཀྐཾ ཀུཙྪིསམཡཙཏུཀྐནྟི དྭེ ཙཏུཀྐཱནི ཙ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཏཏྠ ཛེཊྛམཱུལཔུཎྞམཱསིཡཱ པཙྪིམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀཱལ༹པཀྑུཔོསཐཱ, ཨཡམེཀོ ཨདྡྷམཱསོ པརིཡེསནཀྑེཏྟཉྩེཝ ཀརཎཀྑེཏྟཉྩ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ ཨལདྡྷཾ པརིཡེསིཏུཾ ལདྡྷཾ ཀཱཏུཉྩ ཝཊྚཏི, ནིཝཱསེཏུཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཉྩ ན ཝཊྚཏི. ཀཱལ༹པཀྑུཔོསཐསྶ པཙྪིམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམཱ, ཨཡམེཀོ ¶ ཨདྡྷམཱསོ པརིཡེསནཀརཎནིཝཱསནཱནཾ ཏིཎྞམྤི ཁེཏྟཾ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ པརིཡེསིཏུཾ ཀཱཏུཾ ནིཝཱསེཏུཉྩ ཝཊྚཏི, ཨདྷིཊྛཱཏུཾཡེཝ ན ཝཊྚཏི. ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམཱསིཡཱ པཙྪིམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ མཱསཱ པརིཡེསནཀརཎནིཝཱསནཱདྷིཊྛཱནཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཁེཏྟཾ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ ཨལདྡྷཾ པརིཡེསིཏུཾ ལདྡྷཾ ཀཱཏུཾ ནིཝཱསེཏུཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཉྩ ཝཊྚཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ ཙཏུབྦིདྷཾ ཁེཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱསིཡཱ པན པཙྪིམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཛེཊྛམཱུལཔུཎྞམཱ, ཨིམེ སཏྟ མཱསཱ པིཊྛིསམཡོ ནཱམ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ ‘‘ཀཱལོ ཝསྶིཀསཱཊིཀཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སཏུཔྤཱདཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ཝསྶིཀསཱཊིཀཙཱིཝརཾ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨིམིནཱ སིཀྑཱཔདེན ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ‘‘དེཐ མེ ཝསྶིཀསཱཊིཀཙཱིཝར’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཉྙཏྟིཾ ཀཏྭཱ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདེན ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏུཔྤཱདཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨིམིནཱཝ སིཀྑཱཔདེན ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ¶ . ཝིཉྙཏྟིཾ ཀཏྭཱ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདེན ཨནཱཔཏྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པརིཝཱརེ –

‘‘མཱཏརཾ ཙཱིཝརཾ ཡཱཙེ, ནོ ཙ སངྒྷེ པརིཎཏཾ;

ཀེནསྶ ཧོཏི ཨཱཔཏྟི, ཨནཱཔཏྟི ཙ ཉཱཏཀེ;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༨༡);

ཨཡཉྷི ¶ པཉྷོ ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟོཏི. ཨེཝཾ པིཊྛིསམཡཙཏུཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཛེཊྛམཱུལཔུཎྞམཱསིཡཱ པན པཙྪིམཔཱཊིཔདདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱ, ཨིམེ པཉྩ མཱསཱ ཀུཙྪིསམཡོ ནཱམ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨནྟརེ ཝུཏྟནཡེན སཏུཔྤཱདཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ཝསྶིཀསཱཊིཀཙཱིཝརཾ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཝཏྟབྷེདེ དུཀྐཊཾ. ཡེ མནུསྶཱ པུབྦེཔི ཝསྶིཀསཱཊིཀཙཱིཝརཾ དེནྟི, ཨིམེ པན སཙེཔི ཨཏྟནོ ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏཱ ཧོནྟི, ཝཏྟབྷེདོ ནཏྠི, ཏེསུ སཏུཔྤཱདཀརཎསྶ ཨནུཉྙཱཏཏྟཱ. ཝིཉྙཏིཾ ཀཏྭཱ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདེན ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨིདཾ པན པཀཏིཡཱ ཝསྶིཀསཱཊིཀདཱཡཀེསུཔི ¶ ཧོཏིཡེཝ. ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏུཔྤཱདཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཀཔཝཱརིཏཊྛཱནཏོ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨིམིནཱ སིཀྑཱཔདེན ཨནཱཔཏྟི. ཝིཉྙཏྟིཾ ཀཏྭཱ ནིཔྥཱདེནྟསྶ ཨཉྙཱཏཀཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདེན ཨནཱཔཏྟི. ‘‘ན ཝཏྟབྦཱ དེཐ མེ’’ཏི ཨིདཉྷི པརིཡེསནཀཱལེ ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏེཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཀུཙྪིསམཡཙཏུཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ནགྒོ ཀཱཡཾ ཨོཝསྶཱཔེཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨུདཀཕུསིཏགཎནཱཡ ཨཀཏྭཱ ནྷཱནཔརིཡོསཱནཝསེན པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊེན ཀཱརེཏབྦོ. སོ ཙ ཁོ ཝིཝཊངྒཎེ ཨཱཀཱསཏོ པཏིཏཨུདཀེནེཝ ནྷཱཡནྟོ. ནྷཱནཀོཊྛཀཝཱཔིཨཱདཱིསུ གྷཊེཧི ཨཱསིཏྟཨུདཀེན ཝཱ ནྷཱཡནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཝསྶཾ ཨུཀྐཌྜྷིཡཏཱིཏི ཨེཏྠ སཙེ ཀཏཔརིཡེསིཏཱཡ ཝསྶིཀསཱཊིཀཱཡ གིམྷཱནཾ པཙྪིམ མཱསཾ ཁེཔེཏྭཱ པུན ཝསྶཱནསྶ པཋམམཱསཾ ཨུཀྐཌྜྷིཏྭཱ གིམྷཱནཾ པཙྪིམམཱསམེཝ ཀརོནྟི, ཝསྶིཀསཱཊིཀཱ དྷོཝིཏྭཱ ནིཀྑིཔིཏབྦཱ. ཨནདྷིཊྛིཏཱ ཨཝིཀཔྤིཏཱ དྭེ མཱསེ པརིཧཱརཾ ¶ ལབྷཏི, ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. སཙེ སཏིསམྨོསེན ཝཱ ཨཔྤཧོནཀབྷཱཝེན ཝཱ ཨཀཏཱ ཧོཏི, ཏེ ཙ དྭེ མཱསེ ཝསྶཱནསྶ ཙ ཙཱཏུམཱསནྟི ཚ མཱསེ པརིཧཱརཾ ལབྷཏི. སཙེ པན ཀཏྟིཀམཱསེ ཀཐིནཾ ཨཏྠརཱིཡཏི, ཨཔརེཔི ཙཏྟཱརོ མཱསེ ལབྷཏི, ཨེཝཾ དས མཱསཱ ཧོནྟི. ཏཏོ པརམྤི སཏིཡཱ པཙྩཱསཱཡ མཱུལཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཋཔེནྟསྶ ཨེཀམཱསནྟི ¶ ཨེཝཾ ཨེཀཱདས མཱསེ པརིཧཱརཾ ལབྷཏི. སཙེ པན ཨེཀཱཧདྭཱིཧཱདིཝསེན ཡཱཝ དསཱཧཱནཱགཏཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཨནྟོཝསྶེ ཝཱ ལདྡྷཱ ཙེཝ ནིཊྛིཏཱ ཙ, ཀདཱ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱཏི ཨེཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ན ཝིཙཱརིཏཾ. ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨནྟོདསཱཧེ ནིཊྛིཏཱ པན ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོདསཱཧེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. དསཱཧཱཏིཀྐམེ ནིཊྛིཏཱ ཏདཧེཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. དསཱཧེ ཨཔྤཧོནྟེ ཙཱིཝརཀཱལཾ ནཱཏིཀྐམེཏབྦཱཏི ཨཡཾ ནོ ཨཏྟནོམཏི. ཀསྨཱ? ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཏིཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ན ཝིཀཔྤེཏུཾ; ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ ཝསྶཱནཾ ཙཱཏུམཱསཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ, ཏཏོ པརཾ ཝིཀཔྤེཏུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༣༥༨) ཧི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཏོ པུབྦེ དསཱཧཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. ‘‘དསཱཧཔརམཾ ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏབྦ’’ནྟི (པཱརཱ. ༤༦༢) ཙ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨེཀཱཧདྭཱིཧཱདིཝསེན ཡཱཝ དསཱཧཱནཱགཏཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཨནྟོཝསྶེ ཝཱ ལདྡྷཱ ཙེཝ ནིཊྛིཏཱ ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨནྟོདསཱཧེ ཝཱ ཏདཧུ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ, དསཱཧེ ཨཔྤཧོནྟེ ཙཱིཝརཀཱལཾ ནཱཏིཀྐམེཏབྦཱ.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཝསྶཱནཾ ཙཱཏུམཱསཾ ཨདྷིཊྛཱཏུ’’ནྟི ཝཙནཏོ ‘‘ཙཱཏུམཱསབྦྷནྟརེ ཡདཱ ཝཱ ཏདཱ ¶ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཡདི ཨེཝཾ, ‘‘ཀཎྜུཔྤཊིཙྪཱདིཾ ཡཱཝ ཨཱབཱདྷཱ ཨདྷིཊྛཱཏུ’’ནྟི ཝུཏྟཾ སཱཔི, ཙ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམེཏབྦཱ སིཡཱ. ཨེཝཉྩ སཏི ‘‘དསཱཧཔརམཾ ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏབྦ’’ནྟི ཨིདཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ གཧེཏབྦཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཨཙལཾ ཀཱརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཚཌྜེཏབྦཾ. ཨཔིཙ ཀུརུནྡིཡམྤི ནིསྶགྒིཡཱཝསཱནེ ¶ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཀདཱ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ? ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨནྟོདསཱཧེ ནིཊྛིཏཱ པན ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོདསཱཧེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ. ཡདི ནཔྤཧོཏི ཡཱཝ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱ པརིཧཱརཾ ལབྷཏཱི’’ཏི.

༦༣༠. ཨཙྪིནྣཙཱིཝརསྶཱཏི ཨེཏཾ ཝསྶིཀསཱཊིཀམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏེསཉྷི ནགྒཱནཾ ཀཱཡོཝསྶཱཔནེ ཨནཱཔཏྟི. ཨེཏྠ ཙ མཧགྒྷཝསྶིཀསཱཊིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ནྷཱཡནྟསྶ ཙོརུཔདྡཝོ ཨཱཔདཱ ནཱམ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཚསམུཊྛཱནཾ ¶ , ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཝསྶིཀསཱཊིཀསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཙཱིཝརཨཙྪིནྡནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༣༡. ཏེན སམཡེནཱཏི ཙཱིཝརཨཙྪིནྡནསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཡམྤི ཏྱཱཧནྟི ཡམྤི ཏེ ཨཧཾ. སོ ཀིར ‘‘མམ པཏྟཙཱིཝརཨུཔཱཧནཔཙྩཏྠརཎཱནི ཝཧནྟོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཙཱརིཀཾ པཀྐམིསྶཏཱི’’ཏི ཨདཱསི. ཏེནེཝམཱཧ. ཨཙྪིནྡཱིཏི བལཀྐཱརེན ཨགྒཧེསི, སཀསཉྙཱཡ གཧིཏཏྟཱ པནསྶ པཱརཱཛིཀཾ ནཏྠི, ཀིལམེཏྭཱ གཧིཏཏྟཱ ཨཱཔཏྟི པཉྙཏྟཱ.

༦༣༣. སཡཾ ཨཙྪིནྡཏི ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡནྟི ཨེཀཾ ཙཱིཝརཾ ཨེཀཱབདྡྷཱནི ཙ བཧཱུནི ཨཙྪིནྡཏོ ཨེཀཱ ཨཱཔཏྟི. ཨེཀཏོ ཨབདྡྷཱནི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཋིཏཱནི ཙ བཧཱུནི ཨཙྪིནྡཏོ ‘‘སངྒྷཱཊིཾ ཨཱཧར, ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཧརཱཔཡཏོ ཙ ཝཏྠུགཎནཱཡ ཨཱཔཏྟིཡོ. ‘‘མཡཱ དིནྣཱནི སབྦཱནི ཨཱཧརཱ’’ཏི ཝདཏོཔི ཨེཀཝཙནེནེཝ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ.

ཨཉྙཾ ཨཱཎཱཔེཏི ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱཏི ‘‘ཙཱིཝརཾ གཎྷཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེཏི, ཨེཀཾ དུཀྐཊཾ. ཨཱཎཏྟོ བཧཱུནི གཎྷཱཏི, ཨེཀཾ པཱཙིཏྟིཡཾ ‘‘སངྒྷཱཊིཾ གཎྷ, ཨུཏྟརཱསངྒཾ གཎྷཱ’’ཏི ཝདཏོ ཝཱཙཱཡ ¶ ཝཱཙཱཡ དུཀྐཊཾ. ‘‘མཡཱ དིནྣཱནི སབྦཱནི གཎྷཱ’’ཏི ཝདཏོ ཨེཀཝཱཙཱཡ སམྦཧུལཱ ཨཱཔཏྟིཡོ.

༦༣༤. ཨཉྙཾ པརིཀྑཱརནྟི ཝིཀཔྤནུཔགཔཙྪིམཙཱིཝརཾ ཋཔེཏྭཱ ཡཾ ཀིཉྩི ཨནྟམསོ སཱུཙིམྤི. ཝེཋེཏྭཱ ཋཔིཏསཱུཙཱིསུཔི ཝཏྠུགཎནཱཡ དུཀྐཊཱནི. སིཐིལཝེཋིཏཱསུ ཨེཝཾ. གཱལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ བདྡྷཱསུ པན ཨེཀམེཝ དུཀྐཊནྟི མཧཱཔཙྩརིཡཾ ¶ ཝུཏྟཾ. སཱུཙིགྷརེ པཀྑིཏྟཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཐཝིཀཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ སིཐིལབདྡྷ གཱལ༹ྷབདྡྷེསུ ཏིཀཊུཀཱདཱིསུ བྷེསཛྫེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༦༣༥. སོ ¶ ཝཱ དེཏཱིཏི ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾཡེཝ ཨིདཾ སཱརུཔྤ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཱ དེཏི, ཨཐ ཝཱ པན ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ‘ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀརིསྶཏི, ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཨུཔཛ྄ཛྷཾ གཎྷིསྶཏི, དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིསྶཏཱི’ཏི ཙཱིཝརཾ ཨདམྷ, སོ དཱནི ཏྭཾ ན ཝཏྟཾ ཀརོསི, ན ཨུཔཛ྄ཛྷཾ གཎྷཱསི, ན དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱསཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཝུཏྟོ ‘‘བྷནྟེ, ཙཱིཝརཏྠཱཡ མཉྙེ བྷཎཐ, ཨིདཾ ཝོ ཙཱིཝར’’ནྟི དེཏི, ཨེཝམྤི སོ ཝཱ དེཏི. དིསཱཔཀྐནྟཾ ཝཱ པན དཧརཾ ‘‘ནིཝཏྟེཐ ན’’ནྟི བྷཎཏི, སོ ན ནིཝཏྟཏི. ཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ རུནྡྷཐཱཏི, ཨེཝཾ ཙེ ནིཝཏྟཏི, སཱདྷུ. སཙེ ‘‘པཏྟཙཱིཝརཏྠཱཡ མཉྙེ ཏུམྷེ བྷཎཐ, གཎྷཐ ན’’ནྟི དེཏི. ཨེཝམྤི སོ ཝཱ དེཏི, ཝིབྦྷནྟཾ ཝཱ དིསྭཱ ‘‘མཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ‘ཝཏྟཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི པཏྟཙཱིཝརཾ ཨདམྷ, སོ དཱནི ཏྭཾ ཝིབྦྷམིཏྭཱ ཙརསཱི’’ཏི ཝདཏི. ཨིཏརོ ‘‘གཎྷཐ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཙཱིཝར’’ནྟི དེཏི, ཨེཝམྤི སོ ཝཱ དེཏི. ‘‘མམ སནྟིཀེ ཨུཔཛ྄ཛྷཾ གཎྷནྟསྶེཝ དེམི, ཨཉྙཏྠ གཎྷནྟསྶ ན དེམི. ཝཏྟཾ ཀརོནྟསྶེཝ དེམི, ཨཀརོནྟསྶ ན དེམི, དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟསྶེཝ དེམི, ཨཔརིཡཱཔུཎནྟསྶ ན དེམི, ཨཝིབྦྷམནྟསྶེཝ དེམི, ཝིབྦྷམནྟསྶ ན དེམཱི’’ཏི ཨེཝཾ པན དཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི, དདཏོ དུཀྐཊཾ. ཨཱཧརཱཔེཏུཾ པན ཝཊྚཏི. ཙཛིཏྭཱ དིནྣཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཎྷནྟོ བྷཎྜགྒྷེན ཀཱརེཏབྦོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཏིསམུཊྛཱནཾ – ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, དུཀྑཝེདནནྟི.

ཙཱིཝརཨཙྪིནྡནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སུཏྟཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༣༦. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི སུཏྟཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཁོམནྟི ཁོམཝཱཀེཧི ཀཏསུཏྟཾ. ཀཔྤཱསིཀནྟི ཀཔྤཱསཏོ ནིབྦཏྟཾ. ཀོསེཡྻནྟི ཀོསིཡཾསཱུཧི ཀནྟིཏྭཱ ཀཏསུཏྟཾ. ཀམྦལནྟི ཨེལ༹ཀལོམསུཏྟཾ. སཱཎནྟི སཱཎཝཱཀསུཏྟཾ. བྷངྒནྟི པཱཊེཀྐཾ ཝཱཀསུཏྟམེཝཱཏི ཨེཀེ. ཨེཏེཧི པཉྩཧི ¶ མིསྶེཏྭཱ ཀཏསུཏྟཾ པན ‘‘བྷངྒ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝཱཡཱཔེཏི པཡོགེ པཡོགེ དུཀྐཊནྟི སཙེ ཏནྟཝཱཡསྶ ཏུརིཝེམཱདཱིནི ནཏྠི, ཏཱནི ‘‘ཨརཉྙཏོ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱསིཾ ཝཱ ཕརསུཾ ཝཱ ¶ ནིསེཏི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཾ ཡཾ ཨུཔཀརཎཏྠཱཡ ཝཱ ཙཱིཝརཝཱཡནཏྠཱཡ ཝཱ ཀརོཏི, སབྦཏྠ ཏནྟཝཱཡསྶ པཡོགེ པཡོགེ བྷིཀྑུསྶ དུཀྐཊཾ. དཱིགྷཏོ ཝིདཏྠིམཏྟེ ཏིརིཡཉྩ ཧཏྠམཏྟེ ཝཱིཏེ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. མཧཱཔཙྩརིཡཾ པན ‘‘ཡཱཝ པརིཡོསཱནཾ ཝཱཡཱཔེནྟསྶ ཕལཀེ ཕལཀེ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏམྤི ཨིདམེཝ པམཱཎཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཀཔྤནུཔགཔཙྪིམཉྷི ཙཱིཝརསངྑྱཾ གཙྪཏཱིཏི.

ཨཔིཙེཏྠ ཨེཝཾ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ – སུཏྟཾ ཏཱཝ སཱམཾ ཝིཉྙཱཔིཏཾ ཨཀཔྤིཡཾ, སེསཾ ཉཱཏཀཱདིཝསེན ཨུཔྤནྣཾ ཀཔྤིཡཾ. ཏནྟཝཱཡོཔི ཨཉྙཱཏཀཨཔྤཝཱརིཏོ ཝིཉྙཏྟིཡཱ ལདྡྷོ ཨཀཔྤིཡོ, སེསོ ཀཔྤིཡོ. ཏཏྠ ཨཀཔྤིཡསུཏྟཾ ཨཀཔྤིཡཏནྟཝཱཡེན ཝཱཡཱཔེནྟསྶ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན ནིསྶགྒིཡཾ. ཏེནེཝ པན ཀཔྤིཡསུཏྟཾ ཝཱཡཱཔེནྟསྶ ཡཐཱ པུབྦེ ནིསྶགྒིཡཾ, ཨེཝཾ དུཀྐཊཾ. ཏེནེཝ ཀཔྤིཡཾ ཨཀཔྤིཡཉྩ སུཏྟཾ ཝཱཡཱཔེནྟསྶ ཡདི པཙྪིམཙཱིཝརཔྤམཱཎེན ཨེཀོ པརིཙྪེདོ སུདྡྷཀཔྤིཡསུཏྟམཡོ, ཨེཀོ ཨཀཔྤིཡསུཏྟམཡོཏི ཨེཝཾ ཀེདཱརབདྡྷཾ ཝིཡ ཙཱིཝརཾ ཧོཏི, ཨཀཔྤིཡསུཏྟམཡེ པརིཙྪེདེ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཨིཏརསྨིཾ ཏཐེཝ དུཀྐཊཾ. ཡདི ཏཏོ ཨཱུནཔརིཙྪེདཱ ཧོནྟི, ཨནྟམསོ ཨཙྪིམཎྜལཔྤམཱཎཱཔི, སབྦཔརིཙྪེདེསུ པརིཙྪེདགཎནཱཡ དུཀྐཊཾ. ཨཐ ཨེཀནྟརིཀེན ཝཱ སུཏྟེན དཱིགྷཏོ ཝཱ ཀཔྤིཡཾ ཏིརིཡཾ ཨཀཔྤིཡཾ ཀཏྭཱ ཝཱིཏཾ ཧོཏི, ཕལཀེ ཕལཀེ དུཀྐཊཾ. ཀཔྤིཡཏནྟཝཱཡེནཔི ཨཀཔྤིཡསུཏྟཾ ཝཱཡཱཔེནྟསྶ ཡཐཱ པུབྦེ ནིསྶགྒིཡཾ, ཨེཝཾ དུཀྐཊཾ. ཏེནེཝ ཀཔྤིཡཉྩ ཨཀཔྤིཡཉྩ སུཏྟཾ ཝཱཡཱཔེནྟསྶ སཙེ པཙྪིམཙཱིཝརཔྤམཱཎཱ ཨཱུནཀཱ ཝཱ ཨཀཔྤིཡསུཏྟཔརིཙྪེདཱ ཧོནྟི, ཏེསུ པརིཙྪེདགཎནཱཡ དུཀྐཊཾ. ཀཔྤིཡསུཏྟཔརིཙྪེདེསུ ¶ ཨནཱཔཏྟི. ཨཐ ཨེཀནྟརིཀེན ཝཱ སུཏྟེན དཱིགྷཏོ ཝཱ ཀཔྤིཡཾ ཏིརིཡཾ ཨཀཔྤིཡཾ ཀཏྭཱ ཝཱིཏཾ ཧོཏི, ཕལཀེ ཕལཀེ དུཀྐཊཾ.

ཡདི ¶ པན དྭེ ཏནྟཝཱཡཱ ཧོནྟི, ཨེཀོ ཀཔྤིཡོ ཨེཀོ ཨཀཔྤིཡོ, སུཏྟཉྩ ཨཀཔྤིཡཾ, ཏེ ཙེ ཝཱརེན ཝིནནྟི, ཨཀཔྤིཡཏནྟཝཱཡེན ཝཱིཏེ ཕལཀེ ཕལཀེ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཨཱུནཏརེ དུཀྐཊཾ. ཨིཏརེན ཝཱིཏེ ཨུབྷཡཏྠ དུཀྐཊཾ. སཙེ དྭེཔི ཝེམཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཏོ ཝིནནྟི, ཕལཀེ ཕལཀེ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཐ སུཏྟཾ ཀཔྤིཡཾ, ཙཱིཝརཉྩ ཀེདཱརབདྡྷཱདཱིཧི སཔརིཙྪེདཾ, ཨཀཔྤིཡཏནྟཝཱཡེན ཝཱིཏེ པརིཙྪེདེ པརིཙྪེདེ དུཀྐཊཾ, ཨིཏརེན ཝཱིཏེ ཨནཱཔཏྟི. སཙེ དྭེཔི ¶ ཝེམཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཏོ ཝིནནྟི, ཕལཀེ ཕལཀེ དུཀྐཊཾ. ཨཐ སུཏྟམྤི ཀཔྤིཡཉྩ ཨཀཔྤིཡཉྩ, ཏེ ཙེ ཝཱརེན ཝིནནྟི, ཨཀཔྤིཡཏནྟཝཱཡེན ཨཀཔྤིཡསུཏྟམཡེསུ པཙྪིམཙཱིཝརཔྤམཱཎེསུ པརིཙྪེདེསུ ཝཱིཏེསུ པརིཙྪེདགཎནཱཡ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཱུནཀཏརེསུ ཀཔྤིཡསུཏྟམཡེསུ ཙ དུཀྐཊཾ. ཀཔྤིཡཏནྟཝཱཡེན ཨཀཔྤིཡསུཏྟམཡེསུ པམཱཎཡུཏྟེསུ ཝཱ ཨཱུནཀེསུ ཝཱ དུཀྐཊམེཝ. ཀཔྤིཡསུཏྟམཡེསུ ཨནཱཔཏྟི.

ཨཐ ཨེཀནྟརིཀེན ཝཱ སུཏྟེན དཱིགྷཏོ ཝཱ ཨཀཔྤིཡཾ ཏིརིཡཾ ཀཔྤིཡཾ ཀཏྭཱ ཝིནནྟི, ཨུབྷོཔི ཝཱ ཏེ ཝེམཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཏོ ཝིནནྟི, ཨཔརིཙྪེདེ ཙཱིཝརེ ཕལཀེ ཕལཀེ དུཀྐཊཾ, སཔརིཙྪེདེ པརིཙྪེདཝསེན དུཀྐཊཱནཱིཏི. ཨཡཾ པན ཨཏྠོ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཨཔཱཀཊོ, མཧཱཔཙྩརིཡཱདཱིསུ པཱཀཊོ. ཨིདྷ སབྦཱཀཱརེནེཝ པཱཀཊོ.

སཙེ སུཏྟམྤི ཀཔྤིཡཾ, ཏནྟཝཱཡོཔི ཀཔྤིཡོ ཉཱཏཀཔྤཝཱརིཏོ ཝཱ མཱུལེན ཝཱ པཡོཛིཏོ, ཝཱཡཱཔནཔཙྩཡཱ ཨནཱཔཏྟི. དསཱཧཱཏིཀྐམནཔཙྩཡཱ པན ཨཱཔཏྟིཾ རཀྑནྟེན ཝིཀཔྤནུཔགཔྤམཱཎམཏྟེ ཝཱིཏེ ཏནྟེ ཋིཏཾཡེཝ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. དསཱཧཱཏིཀྐམེན ནིཊྛཱཔིཡམཱནཉྷི ནིསྶགྒིཡཾ བྷཝེཡྻཱཏི. ཉཱཏཀཱདཱིཧི ཏནྟཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཨིདཾ ཙཱིཝརཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’’ཏི ནིཡྻཱཏིཏེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སཙེ ཏནྟཝཱཡོ ཨེཝཾ པཡོཛིཏོ ཝཱ སཡཾ དཱཏུཀཱམོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཾ ¶ ཨསུཀདིཝསེ ནཱམ ཝཱཡིཏྭཱ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི, བྷིཀྑུ ཙ ཏེན པརིཙྪིནྣདིཝསཏོ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ.

སཙེ པན ཏནྟཝཱཡོ ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཾ ཝཱཡིཏྭཱ སཱསནཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏི, ཏེན པེསིཏབྷིཀྑུ པན ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཨཱརོཙེཏི, ཨཉྙོ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཙཱིཝརཾ ནིཊྛིཏ’’ནྟི ཨཱརོཙེཏི, ཨེཏསྶ ཨཱརོཙནཾ ན པམཱཎཾ. ཡདཱ ¶ པན ཏེན པེསིཏོཡེཝ ཨཱརོཙེཏི, ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ.

སཙེ ཏནྟཝཱཡོ ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཾ ཝཱཡིཏྭཱ ཀསྶཙི ཧཏྠེ པཧིཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏི, ཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ གཏབྷིཀྑུ པན ཨཏྟནོ པརིཝེཎེ ཋཔེཏྭཱ ཏསྶ ན ཨཱརོཙེཏི, ཨཉྙོ ཀོཙི བྷཎཏི ¶ ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, ཨདྷུནཱ ཨཱབྷཏཾ ཙཱིཝརཾ སུནྡར’’ནྟི? ‘‘ཀུཧིཾ, ཨཱཝུསོ, ཙཱིཝར’’ནྟི? ‘‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཧཏྠེ པེསིཏ’’ནྟི. ཨེཏསྶཔི ཝཙནཾ ན པམཱཎཾ. ཡདཱ པན སོ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ དེཏི, ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསཱཧཾ ཨཏིཀྐཱམཡཏོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. སཙེ པན ཝཱཡཱཔནམཱུལཾ ཨདིནྣཾ ཧོཏི, ཡཱཝ ཀཱཀཎིཀམཏྟམྤི ཨཝསིཊྛཾ, ཏཱཝ རཀྑཏི.

༦༤༠. ཨནཱཔཏྟི ཙཱིཝརཾ སིབྦེཏུནྟི ཙཱིཝརསིབྦནཏྠཱཡ སུཏྟཾ ཝིཉྙཱཔེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཡོགེཏིཨཱདཱིསུཔི ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ, ཨཱཡོགཱདིནིམིཏྟཾ ཝིཉྙཱཔེནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

སུཏྟཝིཉྙཏྟིསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. མཧཱཔེསཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༤༡. ཏེན སམཡེནཱཏི མཧཱཔེསཀཱརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ སུཏྟཾ དྷཱརཡིཏྭཱཏི སུཏྟཾ ཏུལེཏྭཱ པལཔརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ. ཨཔྤིཏནྟི གྷནཾ. སུཝཱིཏནྟི སུཊྛུ ཝཱིཏཾ, སབྦཊྛཱནེསུ སམཾ ཀཏྭཱ ཝཱིཏཾ. སུཔྤཝཱཡིཏནྟི སུཊྛུ པཝཱཡིཏཾ སབྦཊྛཱནེསུ སམཾ ཀཏྭཱ ཏནྟེ པསཱརིཏཾ. སུཝིལེཁིཏནྟི ལེཁནིཡཱ སུཊྛུ ཝིལིཁིཏཾ. སུཝིཏཙྪིཏནྟི ཀོཙྪེན སུཊྛུ ཝིཏཙྪིཏཾ, སུནིདྡྷོཏནྟི ཨཏྠོ. པཊིབདྡྷནྟི ཝེཀལླཾ ¶ . ཏནྟེཏི ཏནྟེ དཱིགྷཏོ པསཱརཎེཡེཝ ཨུཔནེཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

༦༤༢. ཏཏྲ ཙེ སོ བྷིཀྑཱུཏི ཡཏྲ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཏེ ཏནྟཝཱཡཱ ཏཏྲ. ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ¶ ཝིསིཊྛཾ ཀཔྤཾ ཨདྷིཀཝིདྷཱནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ. པཱལི༹ཡཾ པན ཡེནཱཀཱརེན ཝིཀཔྤཾ ཨཱཔནྣོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

དྷམྨམྤི བྷཎཏཱིཏི དྷམྨཀཐམྤི ཀཐེཏི, ‘‘ཏསྶ ཝཙནེན ཨཱཡཏཾ ཝཱ ཝིཏྠཏཾ ཝཱ ཨཔྤིཏཾ ཝཱ’’ཏི སུཏྟཝཌྜྷནཨཱཀཱརམེཝ དསྶེཏི.

པུབྦེ ¶ ཨཔྤཝཱརིཏོཏི ཙཱིཝརསཱམིཀེཧི པུབྦེ ཨཔྤཝཱརིཏོ ཧུཏྭཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཚསམུཊྛཱནཾ, ཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ,

ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

མཧཱཔེསཀཱརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཨཙྩེཀཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༤༦-༩. ཏེན སམཡེནཱཏི ཨཙྩེཀཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ དསཱཧཱནཱགཏནྟི དས ཨཧཱནི དསཱཧཾ, ཏེན དསཱཧེན ཨནཱགཏཱ དསཱཧཱནཱགཏཱ, དསཱཧེན ཨསམྤཏྟཱཏི ཨཏྠོ, ཏཾ དསཱཧཱནཱགཏཾ, ཨཙྩནྟསཾཡོགཝསེན བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏེནེཝསྶ པདབྷཱཛནེ ‘‘དསཱཧཱནཱགཏཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཝཱརཎཱཡཱཏི ཨིདཾ པན ཡཱ སཱ དསཱཧཱནཱགཏཱཏི ཝུཏྟཱ, ཏཾ སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ཨསམྨོཧཏྠཾ ཨནུཔཡོགཝཙནཾ.

ཀཏྟིཀཏེམཱསིཀཔུཎྞམནྟི པཋམཀཏྟིཀཏེམཱསིཀཔུཎྞམཾ. ཨིདྷཱཔི པཋམཔདསྶ ཨནུཔཡོགཏྟཱ པུརིམནཡེནེཝ བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘‘ཡཏོ པཊྛཱཡ པཋམམཧཱཔཝཱརཎཱ དསཱཧཱནཱགཏཱ’ཏི ཝུཙྩཏི, སཙེཔི ཏཱནི དིཝསཱནི ཨཙྩནྟམེཝ བྷིཀྑུནོ ཨཙྩེཀཙཱིཝརཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ‘ཨཙྩེཀཾ ཨིད’ནྟི ཛཱནམཱནེན བྷིཀྑུནཱ སབྦམྤི པཊིགྒཧེཏབྦ’’ནྟི. ཏེན པཝཱརཎཱམཱསསྶ ཛུཎྷཔཀྑཔཉྩམིཏོ པཋཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཙཱིཝརསྶ ནིདྷཱནཀཱལོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ཀཱམཉྩེས ‘‘དསཱཧཔརམཾ ཨཏིརེཀཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏབྦ’’ནྟི ཨིམིནཱཝ སིདྡྷོ, ཨཏྠུཔྤཏྟིཝསེན པན ཨཔུབྦཾ ཝིཡ ཨཏྠཾ དསྶེཏྭཱ སིཀྑཱཔདཾ ¶ ཋཔིཏཾ.

ཨཙྩེཀཙཱིཝརནྟི ཨཙྩཱཡིཀཙཱིཝརཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྶ པན ཨཙྩཱཡིཀབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སེནཱཡ ཝཱ གནྟུཀཱམོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སདྡྷཱཏི ཨིམིནཱ སདྡྷཱམཏྟཀམེཝ དསྶིཏཾ. པསཱདོཏི ¶ ཨིམིནཱ སུཔྤསནྣཱ བལཝསདྡྷཱ. ཨེཏཾ ཨཙྩེཀཙཱིཝརཾ ནཱམཱཏི ཨེཏཾ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི དཱཏུཀཱམེན དཱུཏཾ ཝཱ པེསེཏྭཱ སཡཾ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཝསྶཱཝཱསིཀཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱརོཙིཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨཙྩེཀཙཱིཝརཾ ནཱམ ཧོཏཱི. ཚཊྛིཏོ པཊྛཱཡ ¶ པན ཨུཔྤནྣཾ ཨནཙྩེཀཙཱིཝརམྤི པཙྩུདྡྷརིཏྭཱ ཋཔིཏཙཱིཝརམྤི ཨེཏཾ པརིཧཱརཾ ལབྷཏིཡེཝ.

སཉྙཱཎཾ ཀཏྭཱ ནིཀྑིཔིཏབྦནྟི ཀིཉྩི ནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏབྦཾ. ཀསྨཱ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ? ཡདི ཧི ཏཾ པུརེ པཝཱརཎཱཡ ཝིབྷཛནྟི. ཡེན གཧིཏཾ, ཏེན ཚིནྣཝསྶེན ན བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ པན ཧོཏི, ཏཾ ཙཱིཝརཾ སངྒྷིཀམེཝ ཧོཏི. ཏཏོ སལླཀྑེཏྭཱ སུཁཾ དཱཏུཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི.

༦༥༠. ཨཙྩེཀཙཱིཝརེ ཨཙྩེཀཙཱིཝརསཉྙཱིཏི ཨེཝམཱདི ཝིབྷཛིཏྭཱ གཧིཏམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སཙེ པན ཨཝིབྷཏྟཾ ཧོཏི, སངྒྷསྶ ཝཱ བྷཎྜཱགཱརེ, ཙཱིཝརསམཡཱཏིཀྐམེཔི ཨནཱཔཏྟི. ཨིཏི ཨཏིརེཀཙཱིཝརསྶ དསཱཧཾ པརིཧཱརོ. ཨཀཏསྶ ཝསྶིཀསཱཊིཀཙཱིཝརསྶ ཨནཏྠཏེ ཀཐིནེ པཉྩ མཱསཱ, ཝསྶེ ཨུཀྐཌྜྷིཏེ ཚ མཱསཱ, ཨཏྠཏེ ཀཐིནེ ཨཔརེ ཙཏྟཱརོ མཱསཱ. ཧེམནྟསྶ པཙྪིམེ དིཝསེ མཱུལཙཱིཝརཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཨཔརོཔི ཨེཀོ མཱསོཏི ཨེཀཱདས མཱསཱ པརིཧཱརོ. སཏིཡཱ པཙྩཱསཱཡ མཱུལཙཱིཝརསྶ ཨེཀོ མཱསོ, ཨཙྩེཀཙཱིཝརསྶ ཨནཏྠཏེ ཀཐིནེ ཨེཀཱདསདིཝསཱདྷིཀོ མཱསོ, ཨཏྠཏེ ཀཐིནེ ཨེཀཱདསདིཝསཱདྷིཀཱ པཉྩ མཱསཱ, ཏཏོ པརཾ ཨེཀདིཝསམྤི པརིཧཱརོ ནཏྠཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨནཙྩེཀཙཱིཝརེཏི ཨཙྩེཀཙཱིཝརསདིསེ ཨཉྙསྨིཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཀཐིནསམུཊྛཱནཾ – ཨཀིརིཡཾ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

ཨཙྩེཀཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. སཱསངྐསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༥༢. ཏེན ¶ སམཡེནཱཏི སཱསངྐསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ ཝུཏྠཝསྶཱ ཨཱརཉྙཀེསཱུཏི ཏེ པུབྦེཔི ཨརཉྙེཡེཝ ཝིཧརིཾསུ. དུབྦལཙཱིཝརཏྟཱ པན པཙྩཡཝསེན གཱམནྟསེནཱསནེ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ནིཊྛིཏཙཱིཝརཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ནིཔྤལིབོདྷཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱརཉྙཀེསུ སེནཱསནེསུ ¶ ¶ ཝིཧརནྟི. ཀཏྟིཀཙོརཀཱཏི ཀཏྟིཀམཱསེ ཙོརཱ. པརིཔཱཏེནྟཱིཏི ཨུཔདྡཝནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ ཨུཏྟཱསེནྟི པལཱཔེནྟི. ཨནྟརགྷརེ ནིཀྑིཔིཏུནྟི ཨནྟོགཱམེ ནིཀྑིཔིཏུཾ. བྷགཝཱ ཡསྨཱ པཙྩཡཱ ནཱམ དྷམྨེན སམེན དུལླབྷཱ, སལླེཁཝཱ ཧི བྷིཀྑུ མཱཏརམྤི ཝིཉྙཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏསྨཱ ཙཱིཝརགུཏྟཏྠཾ ཨནྟརགྷརེ ནིཀྑིཔིཏུཾ ཨནུཛཱནཱཏི. བྷིཀྑཱུནཾ པན ཨནུརཱུཔཏྟཱ ཨརཉྙཝཱསཾ ན པཊིཀྑིཔི.

༦༥༣. ཨུཔཝསྶཾ ཁོ པནཱཏི ཨེཏྠ ཨུཔཝསྶནྟི ཨུཔཝསྶ; ཨུཔཝསིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཛྫནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཧི ཨེཏྠ ཨནུནཱསིཀོ དཊྛབྦོ. ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཝསིཏྭཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྶ ཙ པདསྶ ‘‘ཏཐཱརཱུཔེསུ བྷིཀྑུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཝསིཏྭཱ ཙ ཏཏོ པརཾ པཙྪིམཀཏྟིཀཔུཎྞམཔརིཡོསཱནཀཱལཾ ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི ཨཱརཉྙཀཱནི སེནཱསནཱནི སཱསངྐསམྨཏཱནི སཔྤཊིབྷཡཱནི; ཏཐཱརཱུཔེསུ བྷིཀྑུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟོ ཨཱཀངྑམཱནོ ཏིཎྞཾ ཙཱིཝརཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཙཱིཝརཾ ཨནྟརགྷརེ ནིཀྑིཔེཡྻཱཏི. ཡསྨཱ པན ཡོ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཡཱཝ པཋམཀཏྟིཀཔུཎྞམཾ ཝསཏི, སོ ཝུཊྛཝསྶཱནཾ ཨབྦྷནྟརོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཨཏིགཧནཾ བྱཉྫནཝིཙཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ པདབྷཱཛནེ ཀེཝལཾ ཙཱིཝརནིཀྑེཔཱརཧཾ པུགྒལཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཝུཊྛཝསྶཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཱཔི ‘‘བྷིཀྑུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨཏྠོ ‘‘ཝུཊྛཝསྶཱནཾ བྷིཀྑུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟོ’’ཏི ཨེཝརཱུཔཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཡོ ཀོཙི བྷིཀྑཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨརཉྙལཀྑཎཾ ཨདིནྣཱདཱནཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སཙེ ཝིཧཱརོ པརིཀྑིཏྟོ ཧོཏི, པརིཀྑིཏྟསྶ ¶ གཱམསྶ ཨིནྡཁཱིལཏོ ཨཔརིཀྑིཏྟསྶ པརིཀྑེཔཱརཧཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝིཧཱརཔརིཀྑེཔཱ མིནིཏབྦཾ. སཙེ ཝིཧཱརོ ཨཔརིཀྑིཏྟོ ཧོཏི, ཡཾ སབྦཔཋམཾ སེནཱསནཾ ཝཱ བྷཏྟསཱལཱ ཝཱ དྷུཝསནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ ཝཱ བོདྷིཝཱ ཙེཏིཡཾ ཝཱ དཱུརེ ཙེཔི སེནཱསནཏོ ཧོཏི, ཏཾ པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ མིནིཏབྦཾ. སཙེཔི ཨཱསནྣེ གཱམོ ཧོཏི, ཝིཧཱརེ ཋིཏེཧི གྷརམཱནུསཀཱནཾ སདྡོ སཱུཡཏི, པབྦཏནདཱིཨཱདཱིཧི པན ཨནྟརིཏཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨུཛུཾ གནྟུཾ, ཡོ ཙསྶ པཀཏིམགྒོ ཧོཏི, སཙེཔི ནཱཝཱཡ སཉྩརིཏབྦོ, ཏེན མགྒེན གཱམཏོ ¶ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ གཧེཏབྦཾ. ཡོ ཨཱསནྣགཱམསྶ ཨངྒསམྤཱདནཏྠཾ ཏཏོ ཏཏོ མགྒཾ པིདཧཏི, ཨཡཾ ‘‘དྷུཏངྒཙོརོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱསངྐསམྨཏཱནཱིཏི ¶ ‘‘སཱསངྐཱནཱི’’ཏི སམྨཏཱནི; ཨེཝཾ སཉྙཱཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡེན ཀཱརཎེན ཏཱནི སཱསངྐསམྨཏཱནི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརཱམེ ཨཱརཱམཱུཔཙཱརེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

སཧ པཊིབྷཡེན སཔྤཊིབྷཡཱནི, སནྣིཧིཏབལཝབྷཡཱནཱིཏི ཨཏྠོ. པདབྷཱཛནེ པན ཡེན ཀཱརཎེན ཏཱནི སཔྤཊིབྷཡཱནི; ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཱརཱམེ ཨཱརཱམཱུཔཙཱརེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

སམནྟཱ གོཙརགཱམེ ནིཀྑིཔེཡྻཱཏི ཨཱརཉྙཀསྶ སེནཱསནསྶ སམནྟཱ སབྦདིསཱབྷཱགེསུ ཨཏྟནཱ ཨབྷིརུཙིཏེ གོཙརགཱམེ སཏིཡཱ ཨངྒསམྤཏྟིཡཱ ནིཀྑིཔེཡྻ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨངྒསམྤཏྟི – པུརིམིཀཱཡ ཨུཔགནྟྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརིཏོ ཧོཏི, ཨིདམེཀཾ ཨངྒཾ. སཙེ པཙྪིམིཀཱཡ ཝཱ ཨུཔགཏོ ཧོཏི ཚིནྣཝསྶོ ཝཱ, ནིཀྑིཔིཏུཾ ན ལབྷཏི. ཀཏྟིཀམཱསོཡེཝ ཧོཏི, ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨངྒཾ. ཀཏྟིཀམཱསཏོ པརཾ ན ལབྷཏི, པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམམེཝ པམཱཎཡུཏྟཾ སེནཱསནཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨངྒཾ. ཨཱུནཔྤམཱཎེ ཝཱ གཱཝུཏཏོ ཨཏིརེཀཔྤམཱཎེ ཝཱ ན ལབྷཏི, ཡཏྲ ཧི པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པུན ཝིཧཱརཾ བྷཏྟཝེལཱཡཾ སཀྐཱ ཨཱགནྟུཾ, ཏདེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ནིམནྟིཏོ པན ཨདྡྷཡོཛནམྤི ཡོཛནམྤི གནྟྭཱ ཝསིཏུཾ པཙྩེཏི, ཨིདམཔྤམཱཎཾ. སཱསངྐསཔྤཊིབྷཡམེཝ ཧོཏི, ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ¶ ཨངྒཾ. ཨནཱསངྐཨཔྤཊིབྷཡེ ཧི ཨངྒཡུཏྟེཔི སེནཱསནེ ཝསནྟོ ནིཀྑིཔིཏུཾ ན ལབྷཏཱིཏི.

ཨཉྙཏྲ བྷིཀྑུསམྨུཏིཡཱཏི ཡཱ ཨུདོསིཏསིཀྑཱཔདེ ཀོསམྦཀསམྨུཏི (པཱརཱ. ༤༧༥) ཨནུཉྙཱཏཱ ཏསྶཱ སམྨུཏིཡཱ ཨཉྙཏྲ; སཙེ སཱ ལདྡྷཱ ཧོཏི, ཚཱརཏྟཱཏིརེཀམྤི ཝིཔྤཝསིཏུཾ ཝཊྚཏི.

པུན གཱམསཱིམཾ ཨོཀྐམིཏྭཱཏི སཙེ གོཙརགཱམཏོ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ སེནཱསནཾ; ཨཡཉྩ པཙྪིམདིསཾ གཏོ ཧོཏི, སེནཱསནཾ ཨཱགནྟྭཱ སཏྟམཾ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟེན གཱམསཱིམམྤི ཨོཀྐམིཏྭཱ ¶ སབྷཱཡཾ ཝཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝཱ ཝསིཏྭཱ ཙཱིཝརཔྤཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ པཀྐམིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨསཀྐོནྟེན ཏཏྠེཝ ཋིཏེན པཙྩུདྡྷརིཏབྦཾ, ཨཏིརེཀཙཱིཝརཊྛཱནེ ཋསྶཏཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཀཐིནསམུཊྛཱནཾ ¶ – ཀཱཡཝཱཙཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཨཀིརིཡཱ, ནོསཉྙཱཝིམོཀྑཾ, ཨཙིཏྟཀཾ, པཎྞཏྟིཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཏིཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

སཱསངྐསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. པརིཎཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

༦༥༧. ཏེན སམཡེནཱཏི པརིཎཏསིཀྑཱཔདཾ. ཏཏྠ པཱུགསྶཱཏི སམཱུཧསྶ; དྷམྨགཎསྶཱཏི ཨཏྠོ. པཊིཡཏྟནྟི པཊིཡཱདིཏཾ. བཧཱུ སངྒྷསྶ བྷཏྟཱཏི སངྒྷསྶ བཧཱུནི བྷཏྟཱནི ཨནེཀཱནི ལཱབྷམུཁཱནི; ན སངྒྷསྶ ཀེནཙི པརིཧཱནཱིཏི དཱིཔེནྟི. ཨོཎོཛེཐཱཏི དེཐ. ཀིཾ པནེཝཾ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཀསྨཱ ན ཝཊྚཏི? ཨཡཉྷི ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱ ཨབྷིཧརིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨོཀཱསེ སངྒྷསྶཏྠཱཡ པཊིཡཏྟཱ ཨབྷིཧཊཔཊིཡཏྟེ ཙ ཨུདྡིསྶ ཋཔིཏབྷཱགེ ཙ པཡུཏྟཝཱཙཱ ནཱམ ནཏྠི.

༦༥༨. སངྒྷིཀནྟི སངྒྷསྶ སནྟཀཾ. སོ ཧི སངྒྷསྶ པརིཎཏཏྟཱ ཧཏྠཾ ཨནཱརཱུལ༹ྷོཔི ཨེཀེན པརིཡཱཡེན སངྒྷསྶ སནྟཀོ ཧོཏི, པདབྷཱཛནེ པན ‘‘སངྒྷིཀཾ ནཱམ སངྒྷསྶ དིནྣཾ ཧོཏི པརིཙྩཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ནིཔྤརིཡཱཡཏོཝ སངྒྷིཀཾ དསྶིཏཾ. ལཱབྷནྟི པཊིལབྷིཏབྦཝཏྠུཾ ¶ ཨཱཧ. ཏེནེཝསྶ ནིདྡེསེ ‘‘ཙཱིཝརམྤཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པརིཎཏནྟི སངྒྷསྶ ནིནྣཾ སངྒྷསྶ པོཎཾ སངྒྷསྶ པབྦྷཱརཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏཾ. ཡེན པན ཀཱརཎེན སོ པརིཎཏོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དསྶཱམ ཀརིསྶཱམཱཏི ཝཱཙཱ བྷིནྣཱ ཧོཏཱི’’ཏི པདབྷཱཛནཾ ཝུཏྟཾ.

༦༥༩. པཡོགེ ¶ དུཀྐཊནྟི པརིཎཏལཱབྷསྶ ཨཏྟནོ པརིཎཱམནཔཡོགེ དུཀྐཊཾ, པཊིལཱབྷེན ཏསྨིཾ ཧཏྠཾ ཨཱརཱུལ༹ྷེ ནིསྶགྒིཡཾ. སཙེ པན སངྒྷསྶ དིནྣཾ ཧོཏི, ཏཾ གཧེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སངྒྷསྶེཝ དཱཏབྦཾ. ཡོཔི ཨཱརཱམིཀེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཁཱདཏི, བྷཎྜཾ ཨགྒྷཱཔེཏྭཱ ཀཱརེཏབྦོ. པརིཎཏཾ པན སཧདྷམྨིཀཱནཾ ཝཱ གིཧཱིནཾ ཝཱ ཨནྟམསོ མཱཏུསནྟཀམྤི ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ དེཧཱི’’ཏི སངྒྷསྶ པརིཎཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིཎཱམེཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ‘‘ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ དེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཉྙསྶ པརིཎཱམེནྟསྶ སུདྡྷིཀཔཱཙིཏྟིཡཾ. ཨེཀཾ པཏྟཾ ཝཱ ཙཱིཝརཾ ཝཱ ཨཏྟནོ, ཨེཀཾ ཨཉྙསྶ པརིཎཱམེཏི, ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཉྩེཝ སུདྡྷིཀཔཱཙིཏྟིཡཉྩ. ཨེསེཝ ནཡོ བཧཱུསུ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ནིསྶགྒིཡེན ¶ ཨཱཔཏྟིཾ, སུདྡྷིཀེན པཱཙིཏྟིཡཾ;

ཨཱཔཛྫེཡྻ ཨེཀཏོ;

པཉྷཱ མེསཱ ཀུསལེཧི ཙིནྟིཏཱ’’ཏི. (པརི. ༤༨༠);

ཨཡཉྷི པརིཎཱམནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟོ. ཡོཔི ཝསྶིཀསཱཊིཀསམཡེ མཱཏུགྷརེཔི སངྒྷསྶ པརིཎཏཾ ཝསྶིཀསཱཊིཀཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིཎཱམེཏི, ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. པརསྶ པརིཎཱམེཏི, སུདྡྷིཀཔཱཙིཏྟིཡཾ. མནུསྶཱ ‘‘སངྒྷབྷཏྟཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི སཔྤིཏེལཱདཱིནི ཨཱཧརནྟི, གིལཱནོ ཙེཔི བྷིཀྑུ སངྒྷསྶ པརིཎཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀིཉྩི ཡཱཙཏི, ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡམེཝ. སཙེ པན སོ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སཔྤིཨཱདཱིནི ཨཱབྷཊཱནི ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, ཨཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཡ྄ཧམྤི དེཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཝཊྚཏི. ཨཐཱཔི ནཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡནྟཾ ཨུཔཱསཀཱ ཝདནྟི – ‘‘སངྒྷོཔི ཨམྷེཧི དིནྣམེཝ ལབྷཏི; གཎྷཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨེཝམྤི ཝཊྚཏི.

༦༦༠. སངྒྷསྶ པརིཎཏཾ ཨཉྙསངྒྷསྶཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ སངྒྷསྶ པརིཎཏཾ ཨཉྙཾ ཝིཧཱརཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ མཧཱཝིཧཱརེ སངྒྷསྶ དེཐཱ’’ཏི པརིཎཱམེཏི ¶ .

ཙེཏིཡསྶ ཝཱཏི ‘‘ཀིཾ སངྒྷསྶ དིནྣེན, ཙེཏིཡསྶཔཱུཛཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙེཏིཡསྶ ཝཱ པརིཎཱམེཏི.

ཙེཏིཡསྶ ¶ པརིཎཏནྟི ཨེཏྠ ནིཡམེཏྭཱ ཨཉྙཙེཏིཡསྶཏྠཱཡ རོཔིཏམཱལཱཝཙྪཏོ ཨཉྙཙེཏིཡམྷི པུཔྥམྤི ཨཱརོཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨེཀསྶ ཙེཏིཡསྶ པན ཚཏྟཾ ཝཱ པཊཱཀཾ ཝཱ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཋིཏཾ དིསྭཱ སེསཾ ཨཉྙསྶ ཙེཏིཡསྶ དཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི.

པུགྒལསྶ པརིཎཏནྟི ཨནྟམསོ སུནཁསྶཱཔི པརིཎཏཾ ‘‘ཨིམསྶ སུནཁསྶ མཱ དེཧི, ཨེཏསྶ དེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཉྙཔུགྒལསྶ པརིཎཱམེཏི, དུཀྐཊཾ. སཙེ པན དཱཡཀཱ ‘‘མཡཾ སངྒྷསྶ བྷཏྟཾ དཱཏུཀཱམཱ, ཙེཏིཡསྶ པཱུཛཾ ཀཱཏུཀཱམཱ, ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཀྑཱརཾ དཱཏུཀཱམཱ, ཏུམྷཱཀཾ རུཙིཡཱ དསྶཱམ; བྷཎཐ, ཀཏྠ དེམཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ‘‘ཡཏྠ ཨིཙྪཐ, ཏཏྠ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཱ. སཙེ པན ཀེཝལཾ ‘‘ཀཏྠ དེམཱ’’ཏི པུཙྪནྟི, པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝཏྟབྦཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཏིསམུཊྛཱནཾ ¶ – ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙ སམུཊྛཱཏི, ཀིརིཡཾ, སཉྙཱཝིམོཀྑཾ, སཙིཏྟཀཾ, ལོཀཝཛྫཾ, ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཀུསལཙིཏྟཾ, ཏིཝེདནནྟི.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ

པརིཎཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ པཏྟཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ནིསྶགྒིཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཱརཱཛིཀཀཎྜ-ཨཊྛཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.