📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཝིནཡཔིཊཀེ

སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ (པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

མཧཱཀཱརུཎིཀཾ བུདྡྷཾ, དྷམྨཉྩ ཝིམལཾ ཝརཾ;

ཝནྡེ ཨརིཡསངྒྷཉྩ, དཀྑིཎེཡྻཾ ནིརངྒཎཾ.

ཨུལཱ༹རཔུཉྙཏེཛེན, ཀཏྭཱ སཏྟུཝིམདྡནཾ;

པཏྟརཛྫཱབྷིསེཀེན, སཱསནུཛྫོཏནཏྠིནཱ.

ནིསྶཱཡ སཱིཧལི༹ནྡེན, ཡཾ པརཀྐམབཱཧུནཱ;

ཀཏྭཱ ནིཀཱཡསཱམགྒིཾ, སཱསནཾ སུཝིསོདྷིཏཾ.

ཀསྶཔཾ ཏཾ མཧཱཐེརཾ, སངྒྷསྶ པརིཎཱཡཀཾ;

དཱིཔསྨིཾ ཏམྦཔཎྞིམྷི, སཱསནོདཡཀཱརཀཾ.

པཊིཔཏྟིཔརཱདྷཱིནཾ, སདཱརཉྙནིཝཱསིནཾ;

པཱཀཊཾ གགནེ ཙནྡ-མཎྜལཾ ཝིཡ སཱསནེ.

སངྒྷསྶ པིཏརཾ ཝནྡེ, ཝིནཡེ སུཝིསཱརདཾ;

ཡཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟོཧཾ, ཝུདྡྷིཔྤཏྟོསྨི སཱསནེ.

ཨནུཐེརཾ མཧཱཔུཉྙཾ, སུམེདྷཾ སུཏིཝིསྶུཏཾ;

ཨཝིཁཎྜིཏསཱིལཱདི-པརིསུདྡྷགུཎོདཡཾ.

བཧུསྶུཏཾ སཏིམནྟཾ, དནྟཾ སནྟཾ སམཱཧིཏཾ;

ནམཱམི སིརསཱ དྷཱིརཾ, གརུཾ མེ གཎཝཱཙཀཾ.

ཨཱགཏཱགམཏཀྐེསུ, སདྡསཏྠནཡཉྙུསུ;

ཡསྶནྟེཝཱསིབྷིཀྑཱུསུ, སཱསནཾ སུཔྤཏིཊྛིཏཾ.

ཝིནཡཊྛཀཐཱཡཱཧཾ, ལཱིནསཱརཏྠདཱིཔནིཾ;

ཀརིསྶཱམི སུཝིཉྙེཡྻཾ, པརིཔུཎྞམནཱཀུལཾ.

པོརཱཎེཧི ཀཏཾ ཡཾ ཏུ, ལཱིནཏྠསྶ པཀཱསནཾ;

ན ཏཾ སབྦཏྠ བྷིཀྑཱུནཾ, ཨཏྠཾ སཱདྷེཏི སབྦསོ.

དུཝིཉྙེཡྻསབྷཱཝཱཡ, སཱིཧལཱ༹ཡ ནིརུཏྟིཡཱ;

གཎྛིཔདེསྭནེཀེསུ, ལིཁིཏཾ ཀིཉྩི ཀཏྠཙི.

མཱགདྷིཀཱཡ བྷཱསཱཡ, ཨཱརབྷིཏྭཱཔི ཀེནཙི;

བྷཱསནྟརེཧི སམྨིསྶཾ, ལིཁིཏཾ ཀིཉྩིདེཝ ཙ.

ཨསཱརགནྠབྷཱརོཔི, ཏཏྠེཝ བཧུ དིསྶཏི;

ཨཱཀུལཉྩ ཀཏཾ ཡཏྠ, སུཝིཉྙེཡྻམྤི ཨཏྠཏོ.

ཏཏོ ཨཔརིཔུཎྞེན, ཏཱདིསེནེཏྠ སབྦསོ;

ཀཐམཏྠཾ ཝིཛཱནནྟི, ནཱནཱདེསནིཝཱསིནོ.

བྷཱསནྟརཾ ཏཏོ ཧིཏྭཱ, སཱརམཱདཱཡ སབྦསོ;

ཨནཱཀུལཾ ཀརིསྶཱམི, པརིཔུཎྞཝིནིཙྪཡནྟི.

གནྠཱརམྦྷཀཐཱཝཎྞནཱ

ཝིནཡསཾཝཎྞནཱརམྦྷེ རཏནཏྟཡཾ ནམསྶིཏུཀཱམོ ཏསྶ ཝིསིཊྛགུཎཡོགསནྡསྶནཏྠཾ ‘‘ཡོ ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝིསིཊྛགུཎཡོགེན ཧི ཝནྡནཱརཧབྷཱཝོ, ཝནྡནཱརཧེ ཙ ཀཏཱ ཝནྡནཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ སཱདྷེཏི. ཨེཏྠ ཙ སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ རཏནཏྟཡཔཎཱམཀརཎཔྤཡོཛནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ བཧུདྷཱ པཔཉྩེནྟི ཨཱཙརིཡཱ. ཏཐཱ ཧི ཝཎྞཡནྟི –

‘‘སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ རཏནཏྟཡཝནྡནཱ སཾཝཎྞེཏབྦསྶ དྷམྨསྶ པབྷཝནིསྶཡཝིསུདྡྷིཔཊིཝེདནཏྠཾ, ཏཾ པན དྷམྨསཾཝཎྞནཱསུ ཝིཉྙཱུནཾ བཧུམཱནུཔྤཱདནཏྠཾ, ཏཾ སམྨདེཝ ཏེསཾ ཨུགྒཧཎདྷཱརཎཱདིཀྐམལདྡྷབྦཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ སབྦཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཏྠཾ. ཨཐ ཝཱ མངྒལབྷཱཝཏོ, སབྦཀིརིཡཱསུ པུབྦཀིཙྩབྷཱཝཏོ, པཎྜིཏེཧི སམཱཙརིཏབྷཱཝཏོ, ཨཱཡཏིཾ པརེསཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནཏོ ཙ སཾཝཎྞནཱཡཾ རཏནཏྟཡཔཎཱམཀིརིཡཱ’’ཏི.

མཡཾ པན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏམེཝ པཡོཛནཾ དསྶཡིསྶཱམ. ཏསྨཱ སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ རཏནཏྟཡཔཎཱམཀརཎཾ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཏསཾཝཎྞནཱཡ ཨནནྟརཱཡེན པརིསམཱཔནཏྠནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདམེཝ ཧི པཡོཛནཾ ཨཱཙརིཡེན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི –

‘‘ཨིཙྩེཝམཙྩནྟནམསྶནེཡྻཾ,

ནམསྶམཱནོ རཏནཏྟཡཾ ཡཾ;

པུཉྙཱབྷིསནྡཾ ཝིཔུལཾ ཨལཏྠཾ,

ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཧཏནྟརཱཡོ’’ཏི.

རཏནཏྟཡཔཎཱམཀརཎེན ཙེཏྠ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཏསཾཝཎྞནཱཡ ཨནནྟརཱཡེན པརིསམཱཔནཾ རཏནཏྟཡཔཱུཛཱཡ པཉྙཱཔཱཊཝབྷཱཝཏོ, ཏཱཡ པཉྙཱཔཱཊཝཉྩ རཱགཱདིམལཝིདྷམནཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱནཱམ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི, ནེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན དོསཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡༡.༡༡).

ཏསྨཱ རཏནཏྟཡཔཱུཛནེན ཝིཀྑཱལིཏམལཱཡ པཉྙཱཡ པཱཊཝསིདྡྷི.

ཨཐ ཝཱ རཏནཏྟཡཔཱུཛནསྶ པཉྙཱཔདཊྛཱནསམཱདྷིཧེཏུཏྟཱ པཉྙཱཔཱཊཝཾ. ཝུཏྟཉྷི ཏསྶ སམཱདྷིཧེཏུཏྟཾ –

‘‘ཨེཝཾ ཨུཛུགཏཙིཏྟོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདིཡཏི, སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༡.༡༡.).

སམཱདྷིསྶ ཙ པཉྙཱཡ པདཊྛཱནབྷཱཝོ ཝུཏྟོཡེཝ ‘‘སམཱཧིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༩༩; མི. པ. ༢.༡.༡༤). ཏཏོ ཨེཝཾ པཊུབྷཱུཏཱཡ པཉྙཱཡ པཊིཉྙཱམཧཏྟཀཏཾ ཁེདམབྷིབྷུཡྻ ཨནནྟརཱཡེན སཾཝཎྞནཾ སམཱཔཡིསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནནྟརཱཡེན པརིསམཱཔནཏྠ’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ རཏནཏྟཡཔཱུཛཱཡ ཨཱཡུཝཎྞསུཁབལཝཌྜྷནཏོ ཨནནྟརཱཡེན པརིསམཱཔནཾ ཝེདིཏབྦཾ. རཏནཏྟཡཔཎཱམེན ཧི ཨཱཡུཝཎྞསུཁབལཱནི ཝཌྜྷནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨབྷིཝཱདནསཱིལིསྶ, ནིཙྩཾ ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡིནོ;

ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཝཌྜྷནྟི, ཨཱཡུ ཝཎྞོ སུཁཾ བལ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༡༠༩);

ཏཏོ ཨཱཡུཝཎྞསུཁབལཝུཌྜྷིཡཱ ཧོཏེཝ ཀཱརིཡནིཊྛཱནམིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནནྟརཱཡེན པརིསམཱཔནཏྠ’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ རཏནཏྟཡགཱརཝསྶ པཊིབྷཱནཱཔརིཧཱནཱཝཧཏྟཱ. ཨཔརིཧཱནཱཝཧཉྷི ཏཱིསུཔི རཏནེསུ གཱརཝཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརིཧཱནིཡཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ སཏྟ? སཏྠུགཱརཝཏཱ དྷམྨགཱརཝཏཱ སངྒྷགཱརཝཏཱ སིཀྑཱགཱརཝཏཱ སམཱདྷིགཱརཝཏཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ སོཝཙསྶཏཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༣༤).

ཧོཏེཝ ཙ ཏཏོ པཊིབྷཱནཱཔརིཧཱནེན ཡཐཱཔཊིཉྙཱཏཔརིསམཱཔནཾ.

ཨཐ ཝཱ པསཱདཝཏྠཱུསུ པཱུཛཱཡ པུཉྙཱཏིསཡབྷཱཝཏོ. ཝུཏྟཉྷི ཏསྶ པུཉྙཱཏིསཡཏྟཾ –

‘‘པཱུཛཱརཧེ པཱུཛཡཏོ, བུདྡྷེ ཡདིཝ སཱཝཀེ;

པཔཉྩསམཏིཀྐནྟེ, ཏིཎྞསོཀཔརིདྡཝེ.

‘‘ཏེ ཏཱདིསེ པཱུཛཡཏོ, ནིབྦུཏེ ཨཀུཏོབྷཡེ;

ན སཀྐཱ པུཉྙཾ སངྑཱཏུཾ, ཨིམེཏྟམཔི ཀེནཙཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༩༥-༡༩༦; ཨཔ. ཐེར ༡.༡༠.༡-༢);

པུཉྙཱཏིསཡོ ཙ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཔརིསམཱཔནུཔཱཡོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨེས དེཝམནུསྶཱནཾ, སབྦཀཱམདདོ ནིདྷི;

ཡཾ ཡདེཝཱབྷིཔཏྠེནྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱི’’ཏི. (ཁུ. པཱ. ༨.༡༠);

ཨུཔཱཡེསུ ཙ པཊིཔནྣསྶ ཧོཏེཝ ཀཱརིཡནིཊྛཱནཾ. རཏནཏྟཡཔཱུཛཱ ཧི ནིརཏིསཡཔུཉྙཀྑེཏྟསཾབུདྡྷིཡཱ ཨཔརིམེཡྻཔྤབྷཝོ པུཉྙཱཏིསཡོཏི བཧུཝིདྷནྟརཱཡེཔི ལོཀསནྣིཝཱསེ ཨནྟརཱཡནིབནྡྷནསཀལསཾཀིལེསཝིདྡྷཾསནཱཡ པཧོཏི, བྷཡཱདིཨུཔདྡཝཉྩ ནིཝཱརེཏི. ཏསྨཱ སུཝུཏྟཾ ‘‘སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ རཏནཏྟཡཔཎཱམཀརཎཾ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཏསཾཝཎྞནཱཡ ཨནནྟརཱཡེན པརིསམཱཔནཏྠནྟི ཝེདིཏབྦ’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན སཔྤཡོཛནཾ རཏནཏྟཡཝནྡནཾ ཀཏྟུཀཱམོ པཋམཾ ཏཱཝ བྷགཝཏོ ཝནྡནཾ ཀཱཏུཾ ཏམྨཱུལཀཏྟཱ སེསརཏནཱནཾ ‘‘ཡོ ཀཔྤ…པེ… མཧཱཀཱརུཎིཀསྶ ཏསྶཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏྠ པན ཡསྶཱ དེསནཱཡ སཾཝཎྞནཾ ཀཏྟུཀཱམོ, སཱ ཡསྨཱ ཀརུཎཱཔྤདྷཱནཱ, ན སུཏྟནྟདེསནཱ ཝིཡ ཀརུཎཱཔཉྙཱཔྤདྷཱནཱ, ནཱཔི ཨབྷིདྷམྨདེསནཱ ཝིཡ པཉྙཱཔྤདྷཱནཱ, ཏསྨཱ ཀརུཎཱཔྤདྷཱནམེཝ བྷགཝཏོ ཐོམནཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཨེསཱ ཧི ཨཱཙརིཡསྶ པཀཏི, ཡདིདཾ ཨཱརམྦྷཱནུརཱུཔཐོམནཱ. ཏེནེཝ སུཏྟནྟདེསནཱཡ སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡཾ, པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི ཀརུཎཱཔཉྙཱཔྤདྷཱནཾ, ཨབྷིདྷམྨདེསནཱཡ སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ ‘‘ཀརུཎཱ ཝིཡ སཏྟེསུ, པཉྙཱ ཡསྶ མཧེསིནོ’’ཏི པཉྙཱཔྤདྷཱནཉྩ ཐོམནཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཀརུཎཱཔཉྙཱཔྤདྷཱནཱ ཧི སུཏྟནྟདེསནཱ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཱདྷིམུཏྟིཙརིཡཱདིབྷེདཔརིཙྪིནྡནསམཏྠཱཡ པཉྙཱཡ སཏྟེསུ ཙ མཧཱཀརུཎཱཡ ཏཏྠ སཱཏིསཡཔྤཝཏྟིཏོ. སུཏྟནྟདེསནཱཡ ཧི མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིབཧུལོ ཝེནེཡྻསནྟཱནེསུ ཏདཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམེན གམྦྷཱིརམཏྠཔདཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨབྷིདྷམྨདེསནཱ ཙ ཀེཝལཾ པཉྙཱཔྤདྷཱནཱ པརམཏྠདྷམྨཱནཾ ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཝེདྷསམཏྠཱཡ པཉྙཱཡ ཏཏྠ སཱཏིསཡཔྤཝཏྟིཏོ.

ཝིནཡདེསནཱ པན ཨཱསཡཱདིནིརཔེཀྑཾ ཀེཝལཾ ཀརུཎཱཡ པཱཀཏིཀསཏྟེནཔི ཨསོཏབྦཱརཧཾ སུཎནྟོ ཨཔུཙྪིཏབྦཱརཧཾ པུཙྪནྟོ ཨཝཏྟབྦཱརཧཉྩ ཝདནྟོ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསཱིཏི ཀརུཎཱཔྤདྷཱནཱ. ཏཐཱ ཧི ཨུཀྐཾསཔརིཡནྟགཏཧིརོཏྟཔྤོཔི བྷགཝཱ ལོཀིཡསཱདྷུཛནེཧིཔི པརིཧརིཏབྦཱནི ‘‘སིཁརཎཱིསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཙནཱནི ཡཐཱཔརཱདྷཉྩ གརཧཝཙནཱནི ཝིནཡཔིཊཀདེསནཱཡ མཧཱཀརུཎཱསཉྩོདིཏམཱནསོ མཧཱཔརིསམཛ྄ཛྷེ ཨབྷཱསི, ཏཾཏཾསིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱརཎཱཔེཀྑཱཡ ཝེརཉྫཱདཱིསུ སཱརཱིརིཀཉྩ ཁེདམནུབྷོསི. ཏསྨཱ ཀིཉྩཱཔི བྷཱུམནྟརཔཙྩཡཱཀཱརསམཡནྟརཀཐཱནཾ ཝིཡ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཔི སམུཊྛཱཔིཀཱ པཉྙཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏཱཡ ཨཏིསཡཀིཙྩཝཏཱི, ཀརུཎཱཡ ཀིཙྩཾ པན ཏཏོཔི ཨདྷིཀནྟི ཀརུཎཱཔྤདྷཱནཱ ཝིནཡདེསནཱ. ཀརུཎཱབྱཱཔཱརཱདྷིཀཏཱཡ ཧི དེསནཱཡ ཀརུཎཱཔྤདྷཱནཏཱ. ཏསྨཱ ཨཱརམྦྷཱནུརཱུཔཾ ཀརུཎཱཔྤདྷཱནམེཝ ཨེཏྠ ཐོམནཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀརུཎཱགྒཧཎེན ཙ ཨཔརིམེཡྻཔྤབྷཱཝཱ སབྦེཔི བུདྡྷགུཎཱ སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཱ ཏཾམཱུལཀཏྟཱ སེསབུདྡྷགུཎཱནཾ. མཧཱཀརུཎཱཡ ཝཱ ཚསུ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎེསུ ཨཉྙཏརཏྟཱ ཏཾསཧཙརིཏསེསཱསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནམྤི གཧཎསབྦྷཱཝཏོ སབྦེཔི བུདྡྷགུཎཱ ནཡཏོ དསྶིཏཱཝ ཧོནྟི. ཨེསོཡེཝ ཧི ནིརཝསེསཏོ བུདྡྷགུཎཱནཾ དསྶནུཔཱཡོ ཡདིདཾ ནཡགྒཱཧོ. ཨཉྙཐཱ ཀོ ནཱམ སམཏྠོ བྷགཝཏོ གུཎེ ཨནུཔདཾ ནིརཝསེསཏོ དསྶེཏུཾ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘བུདྡྷོཔི བུདྡྷསྶ བྷཎེཡྻ ཝཎྞཾ,

ཀཔྤམྤི ཙེ ཨཉྙམབྷཱསམཱནོ;

ཁཱིཡེཐ ཀཔྤོ ཙིརདཱིགྷམནྟརེ,

ཝཎྞོ ན ཁཱིཡེཐ ཏཐཱགཏསྶཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༠༤; ༣.༡༤༡; མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤༢༥);

ཏེནེཝ ཙ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེནཔི བུདྡྷགུཎཔརིཙྪེདནཾ པཏིཨནུཡུཏྟེན ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨཔིཙ མེ, བྷནྟེ, དྷམྨནྭཡོ ཝིདིཏོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༦) ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཡོ ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཀརུཎཱམུཁེན སངྑེཔཏོ སཀལསབྦཉྙུགུཎེཧི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨཡམེཏྠ སམུདཱཡཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨཝཡཝཏྠོ – ཡོཏི ཨནིཡམཝཙནཾ. ཏསྶ ‘‘ནཱཐོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ‘‘ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པན ཡཱཡ ཀརུཎཱཡ སོ ‘‘མཧཱཀཱརུཎིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱ ཝསེན ཀཔྤཀོཊིགཎནཱཡཔི ཨཔྤམེཡྻཾ ཀཱལཾ ལོཀཧིཏཏྠཱཡ ཨཏིདུཀྐརཾ ཀརོནྟསྶ བྷགཝཏོ དུཀྑཱནུབྷཝནཾ དསྶེཏི. ཀརུཎཱཡ བལེནེཝ ཧི སོ བྷགཝཱ ཧཏྠགཏམྤི ནིབྦཱནཾ པཧཱཡ སཾསཱརཔངྐེ ནིམུགྒཾ སཏྟནིཀཱཡཾ ཏཏོ སམུདྡྷརཎཏྠཾ ཙིནྟེཏུམྤི ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ནཡནཛཱིཝིཏཔུཏྟབྷརིཡདཱནཱདིཀཾ ཨཏིདུཀྐརམཀཱསི. ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔི ཨཔྤམེཡྻཾ ཀཱལནྟི ཀཔྤཀོཊིགཎནཱཡཔི ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཀཔྤཀོཊིཡོ’’ཏི པམེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ཀཱལཾ, ཀཔྤཀོཊིགཎནཝསེནཔི པརིཙྪིནྡིཏུམསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨཔརིཙྪིནྣཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཔྤཀོཊིཝསེནེཝ ཧི སོ ཀཱལོ ཨཔྤམེཡྻོ, ཨསངྑྱེཡྻཝསེན པན པརིཙྪིནྣོཡེཝ. ‘‘ཀཔྤཀོཊཱིཧིཔཱི’’ཏི ཨཔིསདྡོ ཀཔྤཀོཊིཝསེནཔི ཏཱཝ པམེཏུཾ ན སཀྐཱ, པགེཝ ཝསྶགཎནཱཡཱཏི དསྶེཏི. ‘‘ཨཔྤམེཡྻཾ ཀཱལ’’ནྟི ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ‘‘མཱསམདྷཱིཏེ, དིཝསཾ ཙརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཀརོནྟོ ཨཏིདུཀྐརཱནཱིཏི པཉྩམཧཱཔརིཙྩཱགཱདཱིནི ཨཏིདུཀྐརཱནི ཀརོནྟོ. ཨེཝམཏིདུཀྐརཱནི ཀརོནྟོ ཀིཾ ཝིནྡཱིཏི ཙེ? ཁེདཾ གཏོ, ཀཱཡིཀཾ ཁེདམུཔགཏོ, པརིསྶམཾ པཏྟོཏི ཨཏྠོ, དུཀྑམནུབྷཝཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དུཀྑཉྷི ཁིཛྫཏི སཧིཏུམསཀྐུཎེཡྻནྟི ‘‘ཁེདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ལོཀཧིཏཱཡཱཏི ‘‘ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཝཊྚདུཀྑེན ཨཙྩནྟཔཱིལི༹ཏཾ སཏྟལོཀཾ ཏམྷཱ དུཀྑཏོ མོཙེཏྭཱ ནིབྦཱནསུཁབྷཱགིཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཏྟལོཀསྶ ཧིཏཀརཎཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨསྶ ཙ ‘‘ཨཏིདུཀྐརཱནི ཀརོནྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ལོཀཧིཏཱཡ ཁེདཾ གཏོཏི ཡོཛནཱཡཔི ནཏྠི དོསོ. མཧཱགཎྛིཔདེཔི ཧི ‘‘ཨཏིདུཀྐརཱནི ཀརོནྟོ ཁེདཾ གཏོ, ཀིམཏྠནྟི ཙེ? ལོཀཧིཏཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཡཾ པན ཨེཝཾ ཡོཛནཾ ཨསམྦྷཱཝེནྟེན ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཧི བྷགཝཱ ལོཀཧིཏཱཡ སཾསཱརདུཀྑམནུབྷཝཏི. ན ཧི ཀསྶཙི དུཀྑཱནུབྷཝནཾ ལོཀསྶ ཨུཔཀཱརཾ ཨཱཝཧཏཱི’’ཏི, ཏཾ ཏསྶ མཏིམཏྟཾ. ཨེཝཾ ཡོཛནཱཡཔི ཨཏིདུཀྐརཱནི ཀརོནྟསྶ བྷགཝཏོ དུཀྑཱནུབྷཝནཾ ལོཀཧིཏཀརཎཏྠཱཡཱཏི ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི, ན ཏུ དུཀྑཱནུབྷཝནེནེཝ ལོཀཧིཏསིདྡྷཱིཏི. པཋམཾ ཝུཏྟཡོཛནཱཡཔི ཧི ན དུཀྐརཀརཎམཏྟེན ལོཀཧིཏསིདྡྷི. ན ཧི དུཀྐརཾ ཀརོནྟོ ཀཉྩི སཏྟཾ མགྒཕལཱདཱིསུ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཨཐ ཁོ ཏཱདིསཾ ཨཏིདུཀྐརཾ ཀཏྭཱ སབྦཉྙུབྷཱཝཾ སཙྪིཀཏྭཱ ནིཡྻཱནིཀདྷམྨདེསནཱཡ མགྒཕལཱདཱིསུ སཏྟེ པཏིཊྛཱཔེནྟོ ལོཀསྶ ཧིཏཾ སཱདྷེཏི.

ཀཱམཉྩེཏྠ སཏྟསངྑཱརབྷཱཛནཝསེན ཏིཝིདྷོ ལོཀོ, ཧིཏཀརཎསྶ པན ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཏཾཝིསཡསྶེཝ སཏྟལོཀསྶ ཝསེན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. སོ ཧི ལོཀཱིཡནྟི ཨེཏྠ པུཉྙཔཱཔཱནི ཏཾཝིཔཱཀོ ཙཱཏི ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཏྠཙི པན ‘‘སནརཱམརལོཀགརུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སམཱུཧཏྠོཔི ལོཀསདྡོ སམུདཱཡཝསེན ལོཀཱིཡཏི པཉྙཱཔཱིཡཏཱིཏི. ཡཾ པནེཏྠ ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིམིནཱ སཏྟལོཀཉྩ ཛཱཏིལོཀཉྩ སངྒཎྷཱཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ སཏྟལོཀསྶ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཧིཏཾ, ཨཏིཀྐནྟཔརལོཀཱནཾ ཝཱ ཨུཙྪིནྣལོཀསམུདཡཱནཾ ཨིདྷ ཛཱཏིལོཀེ ཨོཀཱསལོཀེ ཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསངྑཱཏཉྩ ཧིཏཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ ལོཀསྶ, ལོཀཱནཾ, ལོཀེ ཝཱ ཧིཏནྟི སརཱུཔེཀསེསཾ ཀཏྭཱ ལོཀཧིཏམིཙྩེཝཱཧཱ’’ཏི, ན ཏཾ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསངྑཨཱཏཧིཏསྶཔི སཏྟལོཀཝིསཡཏྟཱ, སཏྟལོཀགྒཧཎེནེཝ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནམྤི སངྒཧིཏཏྟཱ.

སབྦཏྠ ‘‘ཀེནཙཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཝཛིརབུདྡྷིཊཱིཀཱཀཱརེནཱ’’ཏི གཧེཏབྦཾ. ‘‘མཧཱགཎྛིཔདེ’’ཏི ཝཱ ‘‘མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ ‘‘སཱིཧལ༹གཎྛིཔདེསཱུ’’ཏི གཧེཏབྦཾ. ཀེཝལཾ ‘‘གཎྛིཔདེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཱགདྷབྷཱསཱཡ ལིཁིཏེ གཎྛིཔདེ’’ཏི གཧེཏབྦཾ.

ནཱཐོཏི ལོཀཔཊིསརཎོ, ལོཀསཱམཱི ལོཀནཱཡཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི སབྦཱནཏྠཔཨཧཱརཔུབྦངྒམཱཡ ནིརཝསེསཧིཏསུཁཝིདྷཱནཏཔྤརཱཡ ནིརཏིསཡཱཡ པཡོགསམྤཏྟིཡཱ སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཙྩནྟུཔཀཱརིཏཱཡ ཨཔརིམིཏནིརུཔམཔྤབྷཱཝགུཎཝིསེསསམངྒིཏཱཡ ཙ སབྦསཏྟུཏྟམོ བྷགཝཱ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨེཀཔཊིསརཎོ པཏིཊྛཱ. ཨཐ ཝཱ ནཱཐཏཱིཏི ནཱཐོ, ཝེནེཡྻཱནཾ ཧིཏསུཁཾ མེཏྟཱཡནཝསེན ཨཱསཱིསཏི པཏྠེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ནཱཐཏི ཝེནེཡྻགཏེ ཀིལེསེ ཨུཔཏཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ, ནཱཐཏཱིཏི ཝཱ ཡཱཙཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཱ ཧི ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༨.༧) སཏྟཱནཾ ཏཾ ཏཾ ཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ ཡཱཙིཏྭཱཔི ཀརུཎཱཡ སམུསྶཱཧིཏོ ཏེ ཏཏྠ ནིཡོཛེཏི. པརམེན ཝཱ ཙིཏྟིསྶརིཡེན སམནྣཱགཏོ སབྦསཏྟེ ཨཱིསཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི པརམིསྶརོ བྷགཝཱ ‘‘ནཱཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སབྦོཔི ཙཱཡམཏྠོ སདྡསཏྠཱནུསཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ.

མཧཱཀཱརུཎིཀསྶཱཏི ཡོ ཀརུཎཱཡ ཀམྤིཏཧདཡཏྟཱ ལོཀཧིཏཏྠཾ ཨཏིདུཀྐརཀིརིཡཱཡ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཏཱདིསཾ སཾསཱརདུཀྑམནུབྷཝིཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཏསྶ མཧཱཀཱརུཎིཀསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིརཏཱིཏི ཀརུཎཱ, པརདུཀྑཾ ཝིཀྑིཔཏི ཨཔནེཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཀྑིཏེསུ ཝཱ ཀིརཱིཡཏི པསཱརཱིཡཏཱིཏི ཀརུཎཱ. ཨཐ ཝཱ ཀིཎཱཏཱིཏི ཀརུཎཱ, པརདུཀྑེ སཏི ཀཱརུཎིཀཾ ཧིཾསཏི ཝིབཱདྷེཏི, ཝིནཱསེཏི ཝཱ པརསྶ དུཀྑནྟི ཨཏྠོ. པརདུཀྑེ སཏི སཱདྷཱུནཾ ཀམྤནཾ ཧདཡཁེདཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ ཀརུཎཱ. ཨཐ ཝཱ ཀམིཏི སུཁཾ, ཏཾ རུནྡྷཏཱིཏི ཀརུཎཱ. ཨེསཱ ཧི པརདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱལཀྑཎཱ ཨཏྟསུཁནིརཔེཀྑཏཱཡ ཀཱརུཎིཀཱནཾ སུཁཾ རུནྡྷཏི ཝིབཱདྷེཏཱིཏི. ཀརུཎཱཡ ནིཡུཏྟོཏི ཀཱརུཎིཀོ ཡཐཱ ‘‘དོཝཱརིཀོ’’ཏི. ཡཐཱ ཧི དྭཱརཊྛཱནཏོ ཨཉྙཏྠ ཝཏྟམཱནོཔི དྭཱརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀོ པུརིསོ དྭཱརཱནཏིཝཏྟཝུཏྟིཏཱཡ དྭཱརེ ནིཡུཏྟོཏི ‘‘དོཝཱརིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཱ མེཏྟཱདིཝསེན ཀརུཎཱཝིཧཱརཏོ ཨཉྙཏྠ ཝཏྟམཱནོཔི ཀརུཎཱནཏིཝཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཀརུཎཱཡ ནིཡུཏྟོཏི ‘‘ཀཱརུཎིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. མཧཱབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཧི ཡཱཝ མཧཱཔརིནིབྦཱནཱ ལོཀཧིཏཏྠམེཝ ལོཀནཱཐཱ ཏིཊྛནྟི. མཧནྟོ ཀཱརུཎིཀོཏི མཧཱཀཱརུཎིཀོ. སཏིཔི བྷགཝཏོ ཏདཉྙགུཎཱནམྤི ཝསེན མཧནྟབྷཱཝེ ཀཱརུཎིཀསདྡསནྣིདྷཱནེན ཝུཏྟཏྟཱ ཀརུཎཱཝསེནེཏྠ མཧནྟབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ ཡཐཱ ‘‘མཧཱཝེཡྻཱཀརཎོ’’ཏི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘མཧཱཀཱརུཎིཀསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན སཏྠུ མཧཱཀརུཎཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི.

ཨཐ ཝཱ ཀརུཎཱ ཀརུཎཱཡནཾ སཱིལཾ པཀཏི ཨེཏསྶཱཏི ཀཱརུཎིཀོ, པཐཝཱིཕསྶཱདཡོ ཝིཡ ཀཀྑལ༹ཕུསནཱདིསབྷཱཝཱ ཀརུཎཱཡནསབྷཱཝོ སབྷཱཝབྷཱུཏཀརུཎོཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ. ཨཐ ཝཱ མཧཱཝིསཡཏཱཡ མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ མཧཱབལཏཱཡ ཙ མཧཏཱི ཀརུཎཱཏི མཧཱཀརུཎཱ. བྷགཝཏོ ཧི ཀརུཎཱ ནིརཝསེསེསུ སཏྟེསུ པཝཏྟཏི, པཝཏྟམཱནཱ ཙ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ པཝཏྟཏི, དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཉྩ མཧནྟམེཝ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཾ ཨེཀནྟཏོ ནིཔྥཱདེཏི, མཧཱཀརུཎཱཡ ནིཡུཏྟོཏི མཧཱཀཱརུཎིཀོཏི སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ མཧཏཱི པསཏྠཱ ཀརུཎཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མཧཱཀཱརུཎིཀོ. པཱུཛཱཝཙནོ ཧེཏྠ མཧནྟསདྡོ ‘‘མཧཱཔུརིསོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པསཏྠཱ ཙ བྷགཝཏོ ཀརུཎཱ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཝསེནཔི པཝཏྟིཏོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏྟཱཏི.

ཨེཝཾ ཀརུཎཱམུཁེན སངྑེཔཏོ སཀལསབྦཉྙུགུཎེཧི བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏྭཱ ཨིདཱནི སདྡྷམྨཾ ཐོམེཏུཾ ‘‘ཨསམྦུདྷ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨསམྦུདྷནྟི པུབྦཀཱལཀིརིཡཱནིདྡེསོ, ཏསྶ ཨསམྦུཛ྄ཛྷནྟོ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཏི ཨཏྠོ, ཡཐཱསབྷཱཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧེཏུཨཏྠོ ཧེཏྠ ཨནྟསདྡོ ‘‘པཋནྟོ ནིསཱིདཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ནྟི པུབྦཀཱལཀིརིཡཱཡ ཨནིཡམཏོ ཀམྨནིདྡེསོ. བུདྡྷནིསེཝིཏནྟི ཏསྶ ཝིསེསནཾ. ཏཏྠ བུདྡྷསདྡསྶ ཏཱཝ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༢) ནིདྡེསནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ སཝཱསནཱཡ ཨཉྙཱཎནིདྡཱཡ ཨཙྩནྟཝིགམཏོ, བུདྡྷིཡཱ ཝཱ ཝིཀསིཏབྷཱཝཏོ བུདྡྷཝཱཏི བུདྡྷོ ཛཱགརཎཝིཀསནཏྠཝསེན. ཨཐ ཝཱ ཀསྶཙིཔི ཉེཡྻདྷམྨསྶ ཨནཝབུདྡྷསྶ ཨབྷཱཝེན ཉེཡྻཝིསེསསྶ ཀམྨབྷཱཝེན ཨགྒཧཎཏོ ཀམྨཝཙནིཙྪཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨཝགམནཏྠཝསེནེཝ ཀཏྟུནིདྡེསོ ལབྦྷཏཱིཏི བུདྡྷཝཱཏི བུདྡྷོ. ཨཏྠཏོ པན པཱརམིཏཱཔརིབྷཱཝིཏོ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན སཧ ཝཱསནཱཡ ཝིཧཏཝིདྡྷཾསིཏནིརཝསེསཀིལེསོ མཧཱཀརུཎཱསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདིཨཔརིམེཡྻགུཎགཎཱདྷཱརོ ཁནྡྷསནྟཱནོ བུདྡྷོ. ཡཐཱཧ ‘‘བུདྡྷོཏི ཡོ སོ བྷགཝཱ སཡམྦྷཱུ ཨནཱཙརིཡཀོ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾ སཙྩཱནི ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི, ཏཏྠ ཙ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝ’’ནྟི (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༡). ཏེན ཨེཝཾ ནིརུཔམཔྤབྷཱཝེན བུདྡྷེན ནིསེཝིཏཾ གོཙརཱསེཝནཱབྷཱཝནཱསེཝནཱཧི ཡཐཱརཧཾ ནིསེཝིཏཾ ཨནུབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ ནིབྦཱནཾ གོཙརཱསེཝནཱཝསེནེཝ ནིསེཝིཏཾ, མགྒོ པན ཨཏྟནཱ བྷཱཝིཏོ ཙ བྷཱཝནཱསེཝནཱཝསེན སེཝིཏོ, པརེཧི ཨུཔྤཱདིཏཱནི པན མགྒཕལཱནི ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཱདིནཱ ཡདཱ པརིཛཱནཱཏི, ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏཱནི ཝཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན པརིཙྪིནྡཏི, ཏདཱ གོཙརཱསེཝནཱཝསེནཔི སེཝིཏཱནི ཧོནྟིཡེཝ. ཨེཏྠ ཙ པརིཡཏྟིདྷམྨསྶཔི པརིཡཱཡཏོ དྷམྨགྒཧཎེན གཧཎེ སཏི སོཔི དེསནཱསམྨསནཉཱཎགོཙརཏཱཡ གོཙརཱསེཝནཱཡ སེཝིཏོཏི སཀྐཱ གཧེཏུཾ. ‘‘ཨབྷིདྷམྨནཡསམུདྡཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སམྨསཱི’’ཏི ཙ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཏྟཱ པརིཡཏྟིདྷམྨསྶཔི སཙྪིཀིརིཡཱཡ སམྨསནཔརིཡཱཡོ ལབྦྷཏཱིཏི ཡཾ ཨསམྦུདྷཾ ཨསམྦུཛ྄ཛྷནྟོ ཨསཙྪིཀརོནྟོཏི ཨཏྠསམྦྷཝཏོ སོཔི ཨིདྷ ཝུཏྟོ ཨེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏམྤི ཙ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ བྷཝཱབྷཝཾ གཙྪཏི, པརིཉྙཱཏདྷམྨཝིནཡོ པན ཏདཏྠཔཊིཔཏྟིཡཱ སམྨཱཔཊིཔནྣོ ན ཙིརསྶེཝ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧསྶཏི;

པཧཱཡ ཛཱཏིསཾསཱརཾ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༡༨༥; སཾ. ནི. ༡.༡༨༥);

ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི མགྒཕལནིབྦཱནཱནི པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀེཧིཔི གོཙརཱསེཝནཱདིནཱ སེཝིཏཱནི ཧོནྟི, ཏཐཱཔི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན ‘‘བུདྡྷནིསེཝིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཀེནཙི པན བུདྡྷསདྡསྶ སཱམཉྙཏོ བུདྡྷཱནུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱནམྤི ཨེཏྠེཝ སངྒཧོ ཝུཏྟོ.

བྷཝཱབྷཝནྟི ཨཔརཀཱལཀིརིཡཱཡ ཀམྨནིདྡེསོ, བྷཝཏོ བྷཝནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྷཝཱབྷཝནྟི སུགཏིདུགྒཏིཝསེན ཧཱིནཔཎཱིཏཝསེན ཙ ཁུདྡཀཾ མཧནྟཉྩ བྷཝནྟི ཨཏྠོ. ཝུདྡྷཏྠོཔི ཧི ཨ-ཀཱརོ དིསྶཏི ‘‘ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཨབྷཝོཏི མཧཱབྷཝོ ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ བྷཝོཏི ཝུདྡྷི, ཨབྷཝོཏི ཧཱནི. བྷཝོཏི ཝཱ སསྶཏདིཊྛི, ཨབྷཝོཏི ཨུཙྪེདདིཊྛི. ཝུཏྟཔྤཀཱརོ བྷཝོ ཙ ཨབྷཝོ ཙ བྷཝཱབྷཝོ. ཏཾ བྷཝཱབྷཝཾ. གཙྪཏཱིཏི ཨཔརཀཱལཀིརིཡཱནིདྡེསོ. ཛཱིཝལོཀོཏི སཏྟལོཀོ. ཛཱིཝགྒཧཎེན ཧི སངྑཱརབྷཱཛནལོཀཾ ནིཝཏྟེཏི ཏསྶ བྷཝཱབྷཝགམནཱསམྦྷཝཏོ. ནམོ ཨཏྠཱུཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ.

ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསཛཱལཝིདྡྷཾསིནོཏི དྷམྨཝིསེསནཾ. ཏཏྠ ཨཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. པཱུརེཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛེན ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདི ཨཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཨལདྡྷབྦནྟི ཨཏྠོ. ཏབྦིཔརཱིཏཏོ ཀཱཡསུཙརིཏཱདི ཝིནྡིཡཾ ནཱམ, ཏཾ ཝིནྡིཡཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཝཱ ཨཝིཛྫཱ, ཁནྡྷཱནཾ རཱསཊྛཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནཊྛཾ, དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཏཊྛཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིཡཊྛཾ, སཙྩཱནཾ ཏཐཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ ཨཝིཛྫཱ, དུཀྑཱདཱིནཾ པཱིལ༹ནཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཏྠཾ ཨཝིདིཏཾ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཝིཛྫཱ, ཨནྟཝིརཧིཏེ སཾསཱརེ སབྦཡོནིགཏིབྷཝཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ སཏྟེ ཛཝཱཔེཏཱིཏི ཝཱ ཨཝིཛྫཱ, པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནེསུཔི ཨིཏྠིཔུརིསཱདཱིསུ ཛཝཏི, ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཁནྡྷཱདཱིསུ ན ཛཝཏཱིཏི ཝཱ ཨཝིཛྫཱ. སཱ ཨཱདི ཡེསཾ ཏཎྷཱདཱིནཾ ཏེ ཨཝིཛྫཱདཡོ, ཏེཡེཝ ཀིལིསྶནྟི ཨེཏེཧི སཏྟཱཏི ཀིལེསཱ, ཏེཡེཝ ཙ སཏྟཱནཾ བནྡྷནཊྛེན ཛཱལསདིསཱཏི ཛཱལཾ, ཏཾ ཝིདྡྷཾསེཏི སབྦསོ ཝིནཱསེཏི སཱིལེནཱཏི ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསཛཱལཝིདྡྷཾསཱི. ནནུ ཙེཏྠ སཔརིཡཏྟིཀོ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏཏྠ ཙ མགྒོཡེཝ ཀིལེསེ ཝིདྡྷཾསེཏི, ནེཏརེཏི ཙེ? ཝུཙྩཏེ. མགྒསྶཔི ནིབྦཱནམཱགམྨ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནཏོ ནིབྦཱནམྤི ཀིལེསེ ཝིདྡྷཾསེཏི ནཱམ, མགྒསྶ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནཀིཙྩཾ ཕལེན ནིཔྥནྣནྟི ཕལམྤི ‘‘ཀིལེསཝིདྡྷཾསཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི ཀིལེསཝིདྡྷཾསནསྶ པཙྩཡཏྟཱ ‘‘ཀིལེསཝིདྡྷཾསཱི’’ཏི ཝཏྟུམརཧཏཱིཏི ན ཀོཙི དོསོ.

དྷམྨཝརསྶ ཏསྶཱཏི པུབྦེ ཨནིཡམིཏསྶ ནིཡམཝཙནཾ. ཏཏྠ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ.

‘‘ཡེ ཀེཙི དྷམྨཾ སརཎཾ གཏཱསེ, ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ, དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧) –

ཧི ཝུཏྟཾ. སཾསཱརདུཀྑེ ཝཱ ཨཔཏམཱནེ ཀཏྭཱ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ མགྒཕལུཔྤཏྟིཡཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམཏཱདིཝསེན སཾསཱརསྶ པརིཙྪིནྣཏྟཱ. ཨཔཱཡཱདིནིབྦཏྟཀཀིལེསཝིདྡྷཾསནཉྩེཏྠ དྷཱརཎཾ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨརིཡམགྒོ ཏསྶ ཏདཏྠསིདྡྷིཧེཏུཏཱཡ ནིབྦཱནཉྩཱཏི ཨུབྷཡམེཝ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ དྷཱརེཏི, ཨརིཡཕལཾ པན ཏཾསམུཙྪིནྣཀིལེསཔཊིཔྤསྶམྦྷནེན ཏདནུགུཎཏཱཡ, པརིཡཏྟིདྷམྨོ ཏདདྷིགམཧེཏུཏཱཡཱཏི ཨུབྷཡཾ པརིཡཱཡཏོ དྷཱརེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དྷམྨོཡེཝ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཏརཱབྷཱཝེན ཝརོ པཝརོ ཨནུཏྟརོཏི དྷམྨཝརོ, ཏསྶ དྷམྨཝརསྶ ནམོ ཨཏྠཱུཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེཏྠ ཨམྷེཧི སཱརཏྠོ པཀཱསིཏོ. ཡཾ པནེཏྠ ཀེནཙི པཔཉྩིཏཾ, ཨམྷེཧི ཙ ཨིདྷ ན དསྶིཏཾ, ན ཏཾ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦཾ. ཏསྨཱ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ སཱརཏྠམེཝ དསྶཡིསྶཱམ. ཡཏྠ པན ཀེནཙི ཨཙྩནྟཝིརུདྡྷཾ ལིཁིཏཾ, ཏམྤི ཀཏྠཙི དསྶཡིསྶཱམ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཝིཛྫཱདིཀིལེསཛཱལཝིདྡྷཾསིནོ’’ཏི ཨེཏེན སྭཱཀྑཱཏཏཱདཱིཧི དྷམྨཾ ཐོམེཏི, ‘‘དྷམྨཝརསྶཱ’’ཏི ཨེཏེན ཨཉྙསྶ ཝིསིཊྛསྶ ཨབྷཱཝདཱིཔནཏོ པརིཔུཎྞཏཱཡ. པཋམེན ཝཱ པཧཱནསམྤདཾ དྷམྨསྶ དསྶེཏི, དུཏིཡེན པབྷཱཝསམྤདཾ.

ཨེཝཾ སངྑེཔེནེཝ སབྦདྷམྨགུཎེཧི སདྡྷམྨཾ ཐོམེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨརིཡསངྒྷཾ ཐོམེཏུཾ ‘‘གུཎེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ‘‘གུཎེཧཱི’’ཏི པདསྶ ‘‘ཡུཏྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཨིདཱནི ཡེཧི གུཎེཧི ཡུཏྟོ, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘སཱིལསམཱདྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདི ‘‘སཱིལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. སམཱདྷཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདི. སམཱདྷིསཱིསེན ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཡོ ཝུཏྟཱ. པཉྙཱཏི མགྒཔཉྙཱ. ཝིམུཏྟི ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎཉྩ ཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎནྟི ཝཏྟབྦེ ཨེཀདེསསརཱུཔེཀསེསནཡེན ‘‘ཝིམུཏྟིཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཱདིསདྡཔརིཡཱཡེན པབྷུཏིསདྡེན ཝཱ ཝིམུཏྟིགྒཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཝིམུཏྟཱིཏི ཕལཾ. ཝིམུཏྟིཉཱཎནྟི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ. པབྷུཏི-སདྡེན ཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱདཡོ གུཎཱ སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ སཱིལཱདཡོ གུཎཱ ལོཀིཡཱ ལོཀུཏྟརཱ ཙ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ནིདྡིཊྛཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཾ པནེཏྠ ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘སཱིལཱདཡོ ཀིཉྩཱཔི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ལབྦྷནྟི, ཏཐཱཔི ཨནྟེ ‘ཨརིཡསངྒྷ’ནྟི ཝཙནཏོ སཱིལཱདཡོ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཀྑནྡྷཱ ལོཀུཏྟརཱཝཱ’’ཏི, ཏཾ ཏསྶ མཏིམཏྟཾ. ན ཧི ཨརིཡསངྒྷསྶ ལོཀིཡགུཎེཧིཔི ཐོམནཱཡ ཀོཙི དོསོ དིསྶཏི, སབྦཉྙུབུདྡྷསྶཔི ཏཱཝ ལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎེཧི ཐོམནཱ ཧོཏི, ཀིམངྒཾ པན ཨརིཡསངྒྷསྶཱཏི.

ཀུསལཏྠིཀཱནཾ ཛནཱནཾ པུཉྙསྶ ཝུདྡྷིཡཱ ཁེཏྟསདིསཏྟཱ ཁེཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཁེཏྟཾ ཛནཱནཾ ཀུསལཏྠིཀཱན’’ནྟི. ཁིཏྟཾ བཱིཛཾ མཧཔྥལབྷཱཝཀརཎེན ཏཱཡཏཱིཏི ཧི ཁེཏྟཾ, པུབྦཎྞཱཔརཎྞཝིརུཧནབྷཱུམི, ཏཾསདིསཏྟཱ ཨརིཡསངྒྷོཔི ‘‘ཁེཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིམིནཱ ཨརིཡསངྒྷསྶ ཨནུཏྟརཔུཉྙཀྑེཏྟབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ‘‘ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ནྟི པུབྦེ ‘‘ཡོ’’ཏི ཨནིཡམེན ཝུཏྟསྶ ནིཡམཝཙནཾ. ཨརིཡསངྒྷནྟི ཨེཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ ཀིལེསེཧི, ཨནཡེ ན ཨིརིཡནཏོ, ཨཡེ ཙ ཨིརིཡནཏོ ཨརིཡཱ ནིརུཏྟིནཡེན. ཨཐ ཝཱ སདེཝཀེན ལོཀེན སརཎནྟི ཨརཎཱིཡཏོ ཨུཔགནྟབྦཏོ ཨུཔགཏཱནཉྩ ཏདཏྠསིདྡྷིཏོ ཨརིཡཱ. ཨརིཡཱནཾ སངྒྷོ སམཱུཧོཏི ཨརིཡསངྒྷོ. ཨཐ ཝཱ ཨརིཡོ ཙ སོ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན སངྒྷོ ཙ དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏབྷཱཝཏོཏི ཨརིཡསངྒྷོ, ཨཊྛ ཨརིཡཔུགྒལཱ. ཏཾ ཨརིཡསངྒྷཾ. བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ བུདྡྷདྷམྨརཏནཱནམྤི སམདྷིགམོ སངྒྷརཏནཱདྷཱིནོཏི ཨརིཡསངྒྷསྶ བཧཱུཔཀཱརཏཾ དསྶེཏུཾ ཨིདྷེཝ ‘‘སིརསཱ ནམཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ གཱཐཱཏྟཡེན སངྑེཔཏོ སཀལགུཎསཾཀིཏྟནམུཁེན རཏནཏྟཡསྶ པཎཱམཾ ཀཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཡཐཱདྷིཔྤེཏེ པཡོཛནེ པརིཎཱམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིཙྩེཝ’’མིཙྩཱདི. ཨིཙྩེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན ཨཙྩནྟཾ ཨེཀནྟེན ནམསྶནེཡྻཾ ནམསྶིཏབྦཾ རཏནཏྟཡཾ ནམསྶམཱནོ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི ཝནྡམཱནོ ཨཧཾ ཝིཔུལཾ ཡཾ པུཉྙཱབྷིསནྡཾ ཨལཏྠནྟི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ བུདྡྷཱདཡོ རཏིཛནནཊྛེན རཏནཾ. ཏེསཉྷི ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱབྷཱུཏགུཎེ ཨཱཝཛྫེནྟསྶ ཨམཏཱདྷིགམཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨནཔྤཀཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱནཱམ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི, ནེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན དོསཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨུཛུགཏཙིཏྟོ ཁོ པན, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡༡.༡༡).

ཙིཏྟཱིཀཏཱདིབྷཱཝོ ཝཱ རཏནཊྛོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཉྩ, ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ;

ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾ, རཏནཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༣);

ཙིཏྟཱིཀཏབྷཱཝཱདཡོ ཙ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ བུདྡྷཱདཱིསུཡེཝ ལབྦྷནྟཱིཏི.

‘‘པུཉྙཱབྷིསནྡནྟི པུཉྙརཱསིཾ པུཉྙཔྤཝཏྟཾ ཝཱ’’ཏི མཧཱགཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ པན ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ ཙ ‘‘པུཉྙཱབྷིསནྡནྟི པུཉྙཱབྷིནིསཾས’’ནྟིཔི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. པུཉྙཱབྷིསནྡནྟི པུཉྙནདིཾ, པུཉྙཔྤཝཱཧནྟི ཨེཝཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཝིཙྪེདེན པཝཏྟིཡམཱནཉྷི པུཉྙཾ ཨབྷིསནྡནཊྛེན ‘‘པུཉྙཱབྷིསནྡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝ སཱརཏྠཔཀཱསིནིཡཱ སཾཡུཏྟནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༥.༡༠༢༧) –

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི, ཨཡཾ པཋམོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༢༧) –

ཨེཝམཱདིཀཱཡ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱཏི པུཉྙནདིཡོ ཀུསལནདིཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན གཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ ‘‘པུཉྙཱབྷིསནྡནྟི པུཉྙཕལ’’ནྟི, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ན ཧི རཏནཏྟཡཾ ནམསྶམཱནོ ཏསྨིཾ ཁཎེ པུཉྙཕལཾ ཨལཏྠ, ཀིནྟུ ཨནཔྤཀཾ པུཉྙརཱསིཾ ཏདཱ ཨལབྷི, ཏསྶ ཙ ཕལཾ པརལོཀབྷཱགཱི, དིཊྛདྷམྨེ ཏུ ཨནྟརཱཡཝིགྷཱཏོ ཏསྶ ཙ པུཉྙསྶ ཨཱནིསཾསམཏྟཀཾ, ‘‘ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཧཏནྟརཱཡོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ, ན ཙ པུཉྙཕལེ ཨནུཔྤནྣེ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཧཏནྟརཱཡབྷཱཝོ ན སིཛ྄ཛྷཏི, ན ཙེཏཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཏསྶ མཧཏོ པུཉྙཔྤཝཱཧསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ཧཏནྟརཱཡོཏི ཨཡམེཝ ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཨཐཱཔི པཎཱམཀིརིཡཱཡ ཛནིཏཏྟཱ པུཉྙམེཝ པུཉྙཕལནྟི ཏསྶཱདྷིཔྤཱཡོ སིཡཱ, ཨེཝཾ སཏི ཡུཛྫེཡྻ. སོ ཙ པུཉྙཔྤཝཱཧོ ན ཨཔྤམཏྟཀོ, ཨཐ ཁོ མཧནྟོཡེཝཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིཔུལ’’ནྟི, མཧནྟཾ ཨནཔྤཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལཏྠནྟི ཨལབྷིཾ, པཱཔུཎིནྟི ཨཏྠོ.

ཏསྶཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཏསྶ ཡཐཱཝུཏྟསྶ པུཉྙཔྤཝཱཧསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན བལེན. ཧཏནྟརཱཡོཏི ཏཾཏཾསམྤཏྟིཡཱ ཝིབནྡྷནཝསེན སཏྟསནྟཱནསྶ ཨནྟརེ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཨེཏི ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨནྟརཱཡོ, དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨནཏྠོ. པཎཱམཔཡོཛནེ ཝུཏྟཝིདྷིནཱ ཧཏོ ཝིདྡྷསྟོ ཨནྟརཱཡོ ཨུཔདྡཝོ ཨསྶཱཏི ཧཏནྟརཱཡོ. ཨསྶ ‘‘ཝཎྞཡིསྶཾ ཝིནཡ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ, ཧཏནྟརཱཡོ ཧུཏྭཱ ཝིནཡཾ ཝཎྞཡིསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏེན ཏསྶ པུཉྙཔྤཝཱཧསྶ ཨཏྟནོ པསཱདསམྤཏྟིཡཱ རཏནཏྟཡསྶ ཙ ཁེཏྟབྷཱཝསམྤཏྟིཡཱ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཡ ཨུཔགྷཱཏཀཨུཔདྡཝཱནཾ ཧནནེ སམཏྠཏཾ དཱིཔེཏི.

ཨེཝཾ རཏནཏྟཡསྶ ནིཔཙྩཀཱརཀརཎེ པཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྶ ཝིནཡཔིཊཀསྶ ཨཏྠཾ སཾཝཎྞེཏུཀཱམོ, ཏསྶ ཏཱཝ བྷགཝཏོ སཱསནསྶ མཱུལཔཏིཊྛཱནབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཏམྤི ཐོམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡསྨིཾ ཋིཏེ’’ཏིཨཱདི. ཨཊྛིཏསྶ སུསཎྛིཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཡསྨིཾ ཋིཏེ པཏིཊྛིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཡསྨིནྟི ཡསྨིཾ ཝིནཡཔིཊཀེ. ཋིཏེཏི པཱལི༹ཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ ཨནཱུནཾ ཧུཏྭཱ ལཛྫཱིཔུགྒལེསུ པཝཏྟནཊྛེན ཋིཏེཏི ཨཏྠོ. སཱསནནྟི ཨདྷིསཱིལཨདྷིཙིཏྟཨདྷིཔཉྙཱསངྑཱཏསིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ སཱསནཾ. ཨཊྛིཏསྶཱཏི ཀཱམསུཁལླིཀཏྟཀིལམཐཱནུཡོགསངྑཱཏེ ཨནྟདྭཡེ ཨཊྛིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཔྤཏིཊྛཾ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨནཱཡཱུཧཾ ཨོགྷམཏརི’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༡) ཧི ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྩཏྠོ ཏཱིསུཔི སཱིཧལ༹གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟོཡེཝ. གཎྛིཔདེ པན ‘‘ཨཊྛིཏསྶཱཏི པརིནིབྦུཏསྶཔི བྷགཝཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

པཏིཊྛིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཏེསུཡེཝ ལཛྫཱིཔུགྒལེསུ པཝཏྟནཊྛེན པཏིཊྛིཏཾ ཧོཏི. སུསཎྛིཏསྶཱཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནེཧི སམནྣཱགམནཝསེན སུསཎྛཱནསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨནེན ཨསྶ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟིཾ ནིདསྶེཏཱི’’ཏི. གཎྛིཔདེ པན ‘‘ཡཐཱཋཱནེ པཏིཊྛིཏེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ རཱུཔཀཱཡེན སུསཎྛིཏོ, ཀཱཡཝངྐཱདིརཧིཏཏྟཱ ཏཱདིལཀྑཎསམནྣཱགཏཏྟཱ ཙ ནཱམཀཱཡེནཔཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀེནཙི པན ‘‘ཙཏུབྲཧྨཝིཧཱརཝསེན སཏྟེསུ སུཊྛུ སམྨཱ ཙ ཋིཏསྶཱཏི ཨཏྠཝསེན ཝཱ སུསཎྛིཏསྶ. སུསཎྛིཏཏྟཱ ཧེས ཀེཝལཾ སཏྟཱནཾ དུཀྑཾ ཨཔནེཏུཀཱམོ ཧིཏཾ ཨུཔསཾཧརིཏུཀཱམོ སམྤཏྟིཡཱ ཙ པམུདིཏོ ཨཔཀྑཔཏིཏོ ཙ ཧུཏྭཱ ཝིནཡཾ དེསེཏི. ཏསྨཱ ཨིམསྨིཾ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱདྷིཀཱརེ སཱརུཔྤཱཡ ཐུཏིཡཱ ཐོམེནྟོ ཨཱཧ ‘སུསཎྛིཏསྶཱ’’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏཱདྷིཀཱརཱནུརཱུཔོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི – ཡཐཱཝུཏྟཀཱམསུཁལླིཀཱདིཨནྟདྭཡེ ཨཊྛིཏཏྟཱཡེཝ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ སམྨཱ ཋིཏཏྟཱ སུསཎྛིཏསྶཱཏི ཨེཝམཏྠོ གཧེཏབྦོཏི. ཨེཝཉྷི སཏི ཨཱརམྦྷཱནུརཱུཔཐོམནཱ ཀཏཱ ཧོཏི ཡཐཱཝུཏྟཨནྟདྭཡཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཡེཝ ཡེབྷུཡྻེན པཀཱསནཏོ.

ནྟི པུབྦེ ‘‘ཡསྨི’’ནྟི ཨནིཡམེཏྭཱ ཝུཏྟསྶ ནིཡམཝཙནཾ, ཏསྶ ‘‘ཝིནཡ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཨསམྨིསྶནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ནིཀཱཡནྟརལདྡྷཱིཧི ཨསམྨིསྶཾ ཀཏྭཱ ཨནཱཀུལཾ ཀཏྭཱ ཝཎྞཡིསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨནུརཱུཔསྶ ཀཱལམཏྟསྶཔི དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསདིསེནཔི དུཝིཉྙེཡྻབྷཱཝཏོ ཀེཝལཾ བུདྡྷཝིསཡཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨཏྟནོ བལེན ཝཎྞཡིསྶཱམཱིཏི ཝཙནམཏྟམྤི ཨཉྙེཧི ཝཏྟུམསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ‘‘ནིསྶཱཡ པུབྦཱཙརིཡཱནུབྷཱཝ’’ནྟི ཨཱཧ. པུབྦཱཙརིཡཱནུབྷཱཝོ ནཱམ ཨཏྠཏོ པུབྦཱཙརིཡེཧི སཾཝཎྞིཏཱ ཨཊྛཀཐཱ, ཏཏོཡེཝ ཙ ‘‘པུབྦཱཙརིཡཱནུབྷཱཝོ ཨཊྛཀཐཱ’’ཏི སབྦཏྠ གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ པུབྦཱཙརིཡེཧི སཾཝཎྞིཏཾ ཨཊྛཀཐཾ ནིསྶཱཡ ཝཎྞཡིསྶཾ, ན ཨཏྟནོཡེཝ བལཾ ནིསྶཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ ‘‘པོརཱཎཊྛཀཐཱསུ ཝིཛྫམཱནཱསུ པུན ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ ཀིཾ པཡོཛན’’ནྟི ཡོ ཝདེཡྻ, ཏསྶ པོརཱཎཊྛཀཐཱཡ ཨནཱུནབྷཱཝཾ ཨཏྟནོ ཙ སཾཝཎྞནཱཡ པཡོཛནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱམཉྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀཱམནྟི ཨེཀནྟེན, ཡཐིཙྪཀཾ ཝཱ, སབྦསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྶ ‘‘སཾཝཎྞིཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཀཱམཾ སཾཝཎྞིཏོཡེཝ, ནོ ན སཾཝཎྞིཏོཏི ཨཏྠོ. ཀེཧི པན སོ ཝིནཡོ སཾཝཎྞིཏོཏི ཨཱཧ ‘‘པུབྦཱཙརིཡཱསབྷེཧཱི’’ཏི. མཧཱཀསྶཔཏྠེརཱདཡོ པུབྦཱཙརིཡཱ ཨེཝ ཨཀམྤིཡཊྛེན ཨུཏྟམཊྛེན ཙ ཨཱསབྷཱ, ཏེཧི པུབྦཱཙརིཡཱསབྷེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱིདིསཱ པནེཏེ པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཉཱཎམྦཱུ’’ཏིཨཱདི. ཨགྒམགྒཉཱཎསངྑཱཏེན ཨམྦུནཱ སལིལེན ནིདྡྷོཏཱནི ནིསྶེསཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཱཔཱདནེན དྷོཏཱནི ཝིཀྑཱལིཏཱནི ཝིསོདྷིཏཱནི རཱགཱདཱིནི ཏཱིཎི མལཱནི ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཙ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ ཡེཧི ཏེ ཉཱཎམྦུནིདྡྷཱཏམལཱསཝཱ, ཏེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཙ ན ཀེཝལཾ ཨེཏེསུ ཨཱཙརིཡབྷཱཝོཡེཝ, ཨཐ ཁོ རཱགཱདིམལརཧིཏཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཝིསུདྡྷསཏྟཱ ཨེཏེཏི དསྶེཏི.

ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝེཔི ན ཨེཏེ སུཀྑཝིཔསྶཀཱ, ཨཐ ཁོ ཨེཝརཱུཔེཧིཔི ཨཱནུབྷཱཝེཧི སམནྣཱགཏཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིསུདྡྷཝིཛྫཱཔཊིསམྦྷིདེཧཱི’’ཏི. ཝིསུདྡྷཱ ཨཙྩནྟཔརིསུདྡྷཱ ཝིཛྫཱ ཙཏསྶོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱ ཡེསཾ ཏེ ཝིསུདྡྷཝིཛྫཱཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏེཧི. ཨེཀདེསེན པཊིསམྦྷིདཾ ཨཔྤཏྟཱནཾ ཨརིཡཱནམེཝ ཨབྷཱཝཏོ ཨེཏེཧི ཨདྷིགཏཔཊིསམྦྷིདཱ པཊུཏརལདྡྷཔྤབྷེདཱཏི དསྶེཏུཾ ཝིསུདྡྷགྒཧཎཾ ཀཏཾ. ཝིཛྫཱཏི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཝཱ. ཏཏྠ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཾ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཉྩཱཏི ཨིམཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ. ཨཊྛ ཝིཛྫཱ པན –

‘‘ཝིཔསྶནཱཉཱཎམནོམཡིདྡྷི,

ཨིདྡྷིཔྤབྷེདོཔི ཙ དིབྦསོཏཾ;

པརསྶ ཙེཏོཔརིཡཱཡཉཱཎཾ,

པུབྦེནིཝཱསཱནུགཏཉྩ ཉཱཎཾ;

དིབྦཉྩ ཙཀྑཱསཝསངྑཡོ ཙ,

ཨེཏཱནི ཉཱཎཱནི ཨིདྷཊྛ ཝིཛྫཱ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎམནོམཡིདྡྷཱིཧི སདྡྷིཾ པརིགྒཧིཏཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱཡེཝ. ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཧེཏུཧེཏུཕལཱནུརཱུཔཾ ཝོཧཱརེསུ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ, ཨིདཾ ཉཱཎཾ ཨིམམཏྠཾ ཛོཏཡཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེསུ ཏཱིསུ ཉཱཎེསུ པཝཏྟཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ. ཨེཏཱསཾ པན ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཨཏིཔཔཉྩབྷཱཝཏོ ཨིདྷ ན ཝུཙྩཏི. པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཱནཾ སདྡྷམྨེསུ ཚེཀབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘སདྡྷམྨསཾཝཎྞནཀོཝིདེཧཱི’’ཏི. ‘‘པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཱནམྤི དྷམྨེསུ ཨབྷིཡོགཝསེན ཝིསེསོ ཧོཏཱིཏི ལདྡྷཔཊིསམྦྷིདཱསུ སཱཏིསཡཏཾ དསྶེཏུཾ ཨཱཧཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི. སདྡྷམྨསཾཝཎྞནཀོཝིདེཧཱིཏི པིཊཀཏྟཡསངྑཱཏསྶ སདྡྷམྨསྶ སཾཝཎྞནེ སབྦསོ ཨཏྠཔྤཀཱསནེ ཀོཝིདེཧི ཚེཀེཧི, ཀུསལེཧཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀིལེསཛཱལཾ པརིཀྑཱརབཱཧུལླཾ ཝཱ སཾལིཁཏི ཏནུཾ ཀརོཏཱིཏི སལླེཁོ. ཨིདྷ པན ཁཱིཎཱསཝཱདྷིཀཱརཏྟཱ པརིཀྑཱརབཱཧུལླསྶ སལླིཁནཝསེནེཝ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ, ཏཏོཡེཝ ཙ གཎྛིཔདེ ‘‘སལླེཁིཡེ པརིམིཏཔརིཀྑཱརཝུཏྟིཡཱ’’ཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. སལླེཁསྶ བྷཱཝོ སལླེཁིཡཾ, ཏསྨིཾ སལླེཁིཡེ, སལླེཁཔཊིཔཏྟིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནོསུལབྷཱུཔམེཧཱིཏི ཨསུལབྷཱུཔམེཧི སལླེཁཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨསུཀསདིསཱཏི ཏེསཾ ཨུཔམཱཡ ཨནུཙྪཝིཀཔུགྒལཱནཾ དུལླབྷཏྟཱ ནཏྠི སུལབྷཱ ཨུཔམཱ ཨེཏེསནྟི ནོསུལབྷཱུཔམཱ. མཧཱཝིཧཱརསྶཱཏི ཙིཏྟལཔབྦཏཨབྷཡགིརིསེསནིཀཱཡདྭཡཾ པཊིཀྑིཔཏི. དྷཛཱུཔམེཧཱིཏི རཐསྶ སཉྫཱནནཧེཏུཀཾ རཐེ བདྡྷདྷཛཾ ཝིཡ ཨཛཱནནྟཱནཾ ‘‘ཨསུཀེཧི ཙ ཨསུཀེཧི ཙ ཐེརེཧི ནིཝཱསིཏོ མཧཱཝིཧཱརོ ནཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ མཧཱཝིཧཱརསྶ སཉྫཱནནཧེཏུཏྟཱ མཧཱཝིཧཱརསྶ དྷཛཱུཔམེཧི. སཾཝཎྞིཏོཏི སམྨཱ ཨནཱུནཾ ཀཏྭཱ ཝཎྞིཏོ. སཾཝཎྞིཏོ ཨཡཾ ཝིནཡོཏི པདཙྪེདོ ཀཱཏབྦོ. ཙིཏྟེཧི ནཡེཧཱིཏི ཨནེཀཔྤབྷེདནཡཏྟཱ ཝིཙིཏྟེཧི ནཡེཧི. སམྦུདྡྷཝརནྭཡེཧཱིཏི སབྦཉྙུབུདྡྷཝརཾ ཨནུགཏེཧི, བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཱནུགཏེཧི ནཡེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ བུདྡྷཝརཾ ཨནུགཏེཧི པུབྦཱཙརིཡཱསབྷེཧཱིཏི སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ.

ཨེཝཾ པོརཱཎཊྛཀཐཱཡ ཨནཱུནབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནོ སཾཝཎྞནཱཡ པཡོཛནཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཾཝཎྞནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀིཉྩཱཔི པུབྦཱཙརིཡཱསབྷེཧི ཡཐཱཝུཏྟགུཎཝིསིཊྛེཧི ཨཡཾ ཝིནཡོ སབྦསོ ཝཎྞིཏོ, ཏཐཱཔི ཏེསཾ ཨེསཱ སཾཝཎྞནཱ སཱིཧལ༹དཱིཔཝཱསཱིནཾ བྷཱསཱཡ སངྑཏཏྟཱ རཙིཏཏྟཱ དཱིཔནྟརེ བྷིཀྑུཛནསྶ སཱིཧལ༹དཱིཔཏོ ཨཉྙདཱིཔཝཱསིནོ བྷིཀྑུགཎསྶ ཀིཉྩི ཨཏྠཾ པཡོཛནཾ ཡསྨཱ ནཱབྷིསམྦྷུཎཱཏི ན སམྤཱདེཏི ན སཱདྷེཏི, ཏསྨཱ ཨིམཾ སཾཝཎྞནཾ པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔཾ ཀཏྭཱ བུདྡྷསིརིཏྠེརེན ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཨིདཱནི སམཱརབྷིསྶནྟི. ཏཏྠ སཾཝཎྞིཡཏི ཨཏྠོ ཨེཏཱཡཱཏི སཾཝཎྞནཱ, ཨཊྛཀཐཱ. སཱ པན དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི པཋམཾ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སངྒཱཡིཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱནུརཱུཔེནེཝ ཝཱཙནཱམགྒཾ ཨཱརོཔིཏཏྟཱ ཏིསྶོ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརུལ༹ྷོཡེཝ བུདྡྷཝཙནསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱབྷཱུཏོ ཀཐཱམགྒོ. སོཡེཝ ཙ མཧཱམཧིནྡཏྠེརེན ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ ཨཱབྷཏོ, པཙྪཱ ཏམྦཔཎྞིཡེཧི མཧཱཐེརེཧི ནིཀཱཡནྟརལདྡྷཱིཧི སངྐརཔརིཧརཎཏྠཾ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ ཋཔིཏོ. ཏེནཱཧ ‘‘སཱིཧལ༹དཱིཔཀེནཱ’’ཏིཨཱདི. སཱིཧསྶ ལཱནཏོ གཧཎཏོ སཱིཧལོ༹, སཱིཧཀུམཱརོ. ཏཾཝཾསཛཱཏཏཱཡ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཁཏྟིཡཱནཾ ཏེསཾ ནིཝཱསཏཱཡ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔསྶཔི སཱིཧལ༹བྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ, ཏསྨིཾ སཱིཧལ༹དཱིཔེ བྷཱུཏཏྟཱ སཱིཧལ༹དཱིཔཀེན ཝཱཀྱེན ཝཙནེན, སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔནྟི པཱལི༹ནཡསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཀཏྭཱ, མཱགདྷབྷཱསཱཡ པརིཝཏྟིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷེསནནྟི གརུཊྛཱནིཡཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ གརུཏརཾ པཡོཛནཾ ཨུདྡིསྶ ཨབྷིཔཏྠནཱ ཨཛ྄ཛྷེསནཱ, ཏཾ ཨཛ྄ཛྷེསནཾ, ཨཱཡཱཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏསྶ ‘‘སམནུསྶརནྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཀསྶ ཨཛ྄ཛྷེསནནྟི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷསིརིཝ྄ཧཡསྶ ཐེརསྶཱ’’ཏི. བུདྡྷསིརཱིཏི ཨཝ྄ཧཡོ ནཱམཾ ཡསྶ སོཡཾ བུདྡྷསིརིཝ྄ཧཡོ, ཏསྶ, ཨིཏྠནྣཱམསྶ ཐེརསྶ ཨཛ྄ཛྷེསནཾ སམྨཱ ཨཱདརེན སམནུསྶརནྟོ ཧདཡེ ཋཔེནྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨཏྟནོ སཾཝཎྞནཱཡ ཀརཎཔྤཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཾཝཎྞནཾ ཏཉྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཉྩ ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཾ སཾཝཎྞནཾ སམཱརབྷནྟོ སཀལཱཡཔི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡ ཨིདྷ གཧེཏབྦཏོ མཧཱཨཊྛཀཐཾ ཏསྶཱ ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱཡ སཾཝཎྞནཱཡ སརཱིརཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཙྩརིཡཾ ཡོ ཝིནིཙྪཡོ ཝུཏྟོ, ཏཐེཝ ཀུརུནྡཱིནཱམཱདཱིསུ ཝིསྶུཏཱསུ ཨཊྛཀཐཱསུ ཡོ ཝིནིཙྪཡོ ཝུཏྟོ, ཏཏོཔི ཝིནིཙྪཡཏོ ཡུཏྟམཏྠཾ ཨཔརིཙྩཛནྟོ ཨནྟོགདྷཏྠེརཝཱདཾ ཀཏྭཱ སཾཝཎྞནཾ སམཱརབྷིསྶནྟི པདཏྠསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཨཏྠོ ཀཐིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཨཏྠཀཐཱ, སཱཡེཝ ཨཊྛཀཐཱ ཏྠཀཱརསྶ ཊྛཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཊི. མ. ༡.༡༧; ༢.༨) ཝིཡ. མཧཱཔཙྩརིཡནྟི ཨེཏྠ པཙྩརཱིཏི ཨུལུ༹མྤཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀཏཏྟཱ ཏམེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཀུརུནྡིཝལླིཝིཧཱརོ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཀཏཏྟཱ ཀུརུནྡཱིཏི ནཱམཾ ཛཱཏནྟི ཝདནྟི. ཨཱདིསདྡེན ཨནྡྷཀཊྛཀཐཾ སངྑེཔཊྛཀཐཉྩ སངྒཎྷཱཏི. ཝིསྶུཏཱསཱུཏི སབྦཏྠ པཏྠཊཱསུ, པཱཀཊཱསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡུཏྟམཏྠནྟི ཨེཏྠ ཏཱཝ མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ ཙ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡུཏྟམཏྠནྟི སཾཝཎྞེཏབྦཊྛཱནསྶ ཡུཏྟམཏྠཾ, ན པན ཏཏྠ ཨཡུཏྟམྤི ཨཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. མཧཱགཎྛིཔདེ པནེཏྠ ན ཀིཉྩི ཝུཏྟཾ. ཀེནཙི པན ‘‘མཧཱཨཊྛཀཐཱནཡེན ཝིནཡཡུཏྟིཡཱ ཝཱ ཡུཏྟམཏྠ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡུཏྟཾ ཝིཡ དིསྶཏི མཧཱཔཙྩརིཨཱདཱིསུཔི ཀཏྠཙི ཨཡུཏྟསྶཱཔི ཨཏྠསྶ ཨུཔརི ཝིབྷཱཝནཏོ. ‘‘ཨཊྛཀཐཾཡེཝ གཧེཏྭཱ སཾཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཏྠེརཝཱདཱནཾ བཱཧིརབྷཱཝོ སིཡཱཏི ཏེཔི ཨནྟོཀཏྟུཀཱམོ ‘‘ཨནྟོགདྷཐེརཝཱད’’ནྟི ཨཱཧ, ཐེརཝཱདེཔི ཨནྟོཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾཝཎྞནནྟི ཨཔརཀཱལཀིརིཡཱཡ ཀམྨནིདྡེསོ. པུབྦེ ཝུཏྟཾ ཏུ ‘‘སཾཝཎྞན’’ནྟི ཝཙནཾ ཏཏྠེཝ ‘‘སམཱརབྷནྟོ’’ཏི པུབྦཀཱལཀིརིཡཱཡ ཀམྨབྷཱཝེན ཡོཛེཏབྦཾ. སམྨཱཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷཝསེན རསྶབྷཱཝོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཀརཎཔྤཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སོཏཱུཧི པཊིཔཛྫིཏབྦཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཾ མེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཾ ཏཾ མམ སཾཝཎྞནཾ དྷམྨཔདཱིཔསྶ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨཾ སཱསནདྷམྨཾ པཱལི༹དྷམྨཾ ཝཱ སཀྐཙྩཾ པཊིམཱནཡནྟཱ པཱུཛེནྟཱ ཐིརེཧི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཐེརཱ, ཨཙིརཔབྦཛིཏཏྟཱ ནཝཱ, ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ བྷཝཏྟཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཙ བྷིཀྑཱུ པསནྣཙིཏྟཱ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན སཔྤཡོཛནཏྟཱ ཨུཔརི ཝཀྑམཱནཝིདྷིནཱ པམཱཎཏྟཱ ཙ སདྡཧིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཡུཏྟཙིཏྟཱ ཨིསྶཱཔཀཏཱ ཨཧུཏྭཱ ནིསཱམེནྟུ སུཎནྟཱུཏི. ཏཏྠ དྷམྨཔྤདཱིཔསྶཱཏི དྷམྨོཡེཝ སཏྟསནྟཱནེསུ མོཧནྡྷཀཱརཝིདྷམནཏོ པདཱིཔསདིསཏྟཱ པདཱིཔོ ཨསྶཱཏི དྷམྨཔདཱིཔོ, བྷགཝཱ. ཏསྶ དྷམྨཔདཱིཔསྶ.

ཨིདཱནི ཨཏྟནོ སཾཝཎྞནཱཡ ཨཱགམཝིསུདྡྷིཾ དསྶེཏྭཱ པམཱཎབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘བུདྡྷེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡཐེཝ བུདྡྷེན ཡོ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ ཝུཏྟོ, སོ ཏསྶ བུདྡྷསྶ ཡེཧི པུཏྟེཧི དྷམྨསེནཱཔཏིཨཱདཱིཧི ཏཐེཝ ཉཱཏོ, ཏེསཾ བུདྡྷཔུཏྟཱནཾ མཏིམཙྩཛནྟཱ སཱིཧལ༹ཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ཡསྨཱ པུརེ ཨཊྛཀཐཱ ཨཀཾསཱུཏི ཨཡམེཏྠ སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ དྷམྨོཏི སུཏྟཱབྷིདྷམྨེ སངྒཎྷཱཏི, ཝིནཡོཏི སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ནིདྡིཊྛཾ ཧོཏི. སཀལཉྷི བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ ཧོཏི. ཝུཏྟོཏི པཱལི༹ཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཝུཏྟོ. ན ཧི བྷགཝཏཱ ཨབྱཱཀཏཾ ནཱམ ཏནྟིཔདཾ ཨཏྠི, སབྦེསཾཡེཝ ཨཏྠོ ཀཐིཏོ, ཏསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེནེཝ ཏིཎྞཾ པིཊཀཱནཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོཔི བྷཱསིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ བྷགཝཏཱ པཝཏྟིཏཱ པཀིཎྞཀདེསནཱཡེཝ ཧི ཨཊྛཀཐཱ. ཏཐེཝ ཉཱཏོཏི ཡཐེཝ བུདྡྷེན ཝུཏྟོ, ཏཐེཝ ཨེཀཔདམྤི ཨེཀཀྑརམྤི ཨཝིནཱསེཏྭཱ ཨདྷིཔྤཱཡཉྩ ཨཝིཀོཔེཏྭཱ ཉཱཏོ ཝིདིཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེསཾ མཏིམཙྩཛནྟཱཏི ཏེསཾ བུདྡྷཔུཏྟཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཔརིཙྩཛནྟཱ. ཨཊྛཀཐཱ ཨཀཾསཱུཏི ཨཊྛཀཐཱཡོ ཨཀཾསུ. ཀཏྠཙི ‘‘ཨཊྛཀཐཱམཀཾསཱུ’’ཏི པཱཋོ དིསྶཏི, ཏཏྠཱཔི སོཡེཝཏྠོ, མ-ཀཱརོ པན པདསནྡྷིཝསེན ཨཱགཏོཏི དཊྛབྦོ. ‘‘ཨཊྛཀཐཱ’’ཏི བཧུཝཙནནིདྡེསེན མཧཱཔཙྩརིཡཱདིཀཾ སངྒཎྷཱཏི.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཏེསཾ བུདྡྷཔུཏྟཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཝིཀོཔེཏྭཱ པུརེ ཨཊྛཀཐཱ ཨཀཾསུ, ཏསྨཱཏི ཨཏྠོ. ཧཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ ཧེཏུཨཏྠསྶ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏི ཨིམིནཱཡེཝ པཀཱསིཏཏྟཱ. ཡདི ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ སབྦམྤི པམཱཎཾ, ཨེཝཾ སཏི ཏཏྠ པམཱདལེཁཱཔི པམཱཎཾ སིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཛྫཡིཏྭཱན པམཱདལེཁ’’ནྟི. ཏཏྠ པམཱདལེཁནྟི ཨཔརབྷཱགེ པོཏྠཀཱརུལ༹ྷཀཱལེ པམཛྫིཏྭཱ ལིཁནཝསེན པཝཏྟཾ པམཱདཔཱཋཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – པམཱདེན སཏིཾ ཨཔཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨདིནྣཱདཱནསྶ པུབྦཔཡོགེ ‘‘སཙྩེཔི ཨལིཀེཔི དུཀྐཊ’’ནྟི ཝུཏྟཝཙནསདིསཾ ཡཾ ལིཁིཏཾ, ཏཾ ཝཛྫཡིཏྭཱ ཨཔནེཏྭཱ སབྦཾ པམཱཎནྟི. ཝཀྑཏི ཧི ཏཏྠ –

‘‘མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ པན སཙྩེཔི ཨལིཀེཔི དུཀྐཊམེཝ ཝུཏྟཾ, ཏཾ པམཱདལིཁིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི ཨདིནྣཱདཱནསྶ པུབྦཔཡོགེ པཱཙིཏྟིཡཊྛཱནེ དུཀྐཊཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༩༤).

ཀེསཾ པམཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘སིཀྑཱསུ སགཱརཝཱནཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱན’’ནྟི. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. པུན ‘‘ཡསྨཱ’’ཏི ཝཙནསྶ ཀོ སམྦནྡྷོཏི ཙེ? ཨེཏྠ ཏཱཝ མཧཱགཎྛིཔདེ གཎྛིཔདེ ཙ ན ཀིཉྩི ཝུཏྟཾ, མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ པན ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ ཙ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡསྨཱ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ ནིསཱམེནྟུ པསནྣཙིཏྟཱ’’ཏི. ཨེཝམསྶ སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ. ཡསྨཱ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ ཨིདྷ ཝུཏྟམྤི པམཱཎམེཝཱཏི པཱཋསེསཾ ཀཏྭཱ ཝཛིརབུདྡྷིཏྠེརོ ཝདཏི. ཏཏྠ ཨིདྷཱཏི ཨིམིསྶཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཱཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ.

ཏཏྠ ‘‘ཡསྨཱ’’ཏི ཝཙནསྶ པཋམཾ ཝུཏྟསམྦནྡྷཝསེན ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ སབྦམྤི པམཱཎནྟི སཱདྷིཏཏྟཱ ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱཔི སཾཝཎྞནཱ ཀེཝལཾ ཝཙནམཏྟེནེཝ བྷིནྣཱ, ཨཏྠཏོ པན ཨཊྛཀཐཱཡེཝཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏོ ཙ བྷཱསནྟརམེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པཙྪཱ ཝུཏྟསམྦནྡྷཝསེན པན ཨིདྷ ཝུཏྟམྤི ཀསྨཱ པམཱཎནྟི ཙེ? ཡསྨཱ ཝཙནམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེསཱཔི ཨཊྛཀཐཱཡེཝ, ཏསྨཱ པམཱཎནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏོ ཙ བྷཱསནྟརམེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཝམཱཀུལཾ དུབྦིཉྙེཡྻསབྷཱཝཉྩ ཀཏྭཱ གཎྛིཔདེསུ སམྦནྡྷོ དསྶིཏོ, ཨནཱཀུལཝཙནོ ཙ བྷདནྟབུདྡྷགྷོསཱཙརིཡོ. ན ཧི སོ ཨེཝམཱཀུལཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟུམརཧཏི, ཏསྨཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏམཏྠམནཱཀུལཾ སུཝིཉྙེཡྻཉྩ ཀཏྭཱ ཡཐཱཋིཏསྶ སམྦནྡྷཝསེནེཝ དསྶཡིསྶཱམ. ཀཐཾ? ཡསྨཱ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ པམཱཎཾ, ཏསྨཱ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ. ཡདི ནཱམ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ པམཱཎཾ, ཨཡཾ པན ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱ ཀསྨཱ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཙ བྷཱསནྟརམེཝ ཧིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡསྨཱ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ པམཱཎཾ, ཡསྨཱ ཙ ཨཡཾ སཾཝཎྞནཱཔི བྷཱསནྟརཔརིཙྩཱགཱདིམཏྟཝིསིཊྛཱ, ཨཏྠཏོ པན ཨབྷིནྣཱཝ, ཏཏོཡེཝ ཙ པམཱཎབྷཱུཏཱ ཧེསྶཏི, ཏསྨཱ སཀྐཙྩཾ ཨཱདརཾ ཀཏྭཱ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི. ཏཐཱ ཧི པོརཱཎཊྛཀཐཱནཾ པམཱཎབྷཱཝོ, ཨིམིསྶཱ ཙ སཾཝཎྞནཱཡ བྷཱསནྟརཔརིཙྩཱགཱདིམཏྟཝིསིཊྛཱཡ ཨཏྠཏོ ཏཏོ ཨབྷིནྣབྷཱཝོཏི ཨུབྷཡམྤེཏཾ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦབྷཱཝཧེཏཱུཏི དཊྛབྦཾ. ན ཧི ཀེཝལཾ པོརཱཎཊྛཀཐཱནཾ སཏིཔི པམཱཎབྷཱཝེ ཨཡཾ སཾཝཎྞནཱ ཏཏོ བྷིནྣཱ ཨཏྠཏོ ཨཉྙཱཡེཝ ཙ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི ཝཏྟུམརཧཏི, ནཱཔི ཨིམིསྶཱ སཾཝཎྞནཱཡ ཏཏོཨབྷིནྣབྷཱཝེཔི པོརཱཎཊྛཀཐཱནཾ ཨསཏི པམཱཎབྷཱཝེ ཨཡཾ སཾཝཎྞནཱ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི ཝཏྟུཾ ཡུཏྟརཱུཔཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན ཨུབྷཡམྤེཏཾ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦབྷཱཝཧེཏཱུཏི དཊྛབྦཾ.

ཏཏོཏི ཨཊྛཀཐཱཏོ. བྷཱསནྟརམེཝ ཧིཏྭཱཏི ཀཉྩུཀསདིསཾ སཱིཧལ༹བྷཱསཾ ཨཔནེཏྭཱ. ཝིཏྠཱརམགྒཉྩ སམཱསཡིཏྭཱཏི པོརཱཎཊྛཀཐཱསུ ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནམྤི ཨཱནེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཔཉྩིཏཾ ‘‘ཉཏྟིཙཏུཏྠེན ཀམྨེན ཨཀུཔྤེན ཋཱནཱརཧེན ཨུཔསམྤནྣོཏི བྷིཀྑཱུ’’ཏི (པཱརཱ. ༤༥) ཨེཏྠ ཨཔལོཀནཱདཱིནཾ ཙཏུནྣམྤི ཀམྨཱནཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིཡ ཏཱདིསཾ ཝིཏྠཱརམགྒཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཝཎྞཡིསྶཱམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི –

‘‘ཨེཏྠ ཙ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཾ ཨེཀམེཝ ཨཱགཏཾ, ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཙཏྟཱརི སངྒྷཀམྨཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཐེཏབྦཱནཱིཏི སབྦཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ, ཏཱནི ཙ ‘ཨཔལོཀནཀམྨཾ ཉཏྟིཀམྨཾ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨ’ནྟི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ ཝིཏྠཱརེན ཁནྡྷཀཏོ པརིཝཱརཱཝསཱནེ ཀམྨཝིབྷངྒཏོ ཙ པཱལི༹ཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐིཏཱནི. ཏཱནི མཡཾ པརིཝཱརཱཝསཱནེ ཀམྨཝིབྷངྒེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨེཝཉྷི སཏི པཋམཔཱརཱཛིཀཝཎྞནཱ ཙ ན བྷཱརིཡཱ བྷཝིསྶཏི, ཡཐཱཋིཏཱཡ ཙ པཱལི༹ཡཱ ཝཎྞནཱ སུཝིཉྙེཡྻཱ བྷཝིསྶཏི, ཏཱནི ཙ ཋཱནཱནི ཨསུཉྙཱནི བྷཝིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནམེཝ ཀརོམཱ’’ཏི (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༤༥ བྷིཀྑུཔདབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ).

ཝིནིཙྪཡཾ སབྦམསེསཡིཏྭཱཏི ཏཾཏཾཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ སབྦམྤི ཝིནིཙྪཡཾ ཨསེསཡིཏྭཱ སེསཾ ཨཀཏྭཱ, ཀིཉྩིམཏྟམྤི ཨཔརིཙྩཛིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཎྞིཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔཾ ཧུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨཱགཏཾ པཱལི༹ཾ ཨཔརིཙྩཛིཏྭཱ སཾཝཎྞནཏོ སཱིཧལ༹ཊྛཀཐཱསུ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ ཝཎྞིཏཾ ཡཐཱཋཱནེཡེཝ སཾཝཎྞནཏོ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏནྟིཀྐམཾ ཀིཉྩི ཨཝོཀྐམིཏྭཱ’’ཏི, ཀིཉྩི པཱལི༹ཀྐམཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནུཀྐམེནེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སུཏྟནྟིཀཱནཾ ཝཙནཱནམཏྠནྟི སུཏྟནྟཔཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱནམྤི ཝཙནཱནམཏྠཾ. སཱིཧལ༹ཊྛཀཐཱསུ ‘‘སུཏྟནྟིཀཱནཾ བྷཱརོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཝུཏྟཱནམྤི ཝེརཉྫཀཎྜཱདཱིསུ ཛྷཱནཀཐཱཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཨཱདྷིཨཱདཱིནཾ སུཏྟནྟཝཙནཱནམཏྠཾ ཏཾཏཾསུཏྟཱནུརཱུཔཾ སབྦསོ པརིདཱིཔཡིསྶཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཧེསྶཏཱིཏི བྷཝིསྶཏི, ཀརིཡིསྶཏཱིཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ པཋམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྷཱསནྟརཔརིཙྩཱགཱདིཀཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཀིཙྩཾ ནིཔྥཱདེཏྭཱ སུཏྟནྟིཀཱནཾ ཝཙནཱནམཏྠཾ པརིདཱིཔཡནྟཱི ཨཡཾ ཝཎྞནཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝཎྞནཱཡ ཝསེན སམཱནཀཏྟུཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. པཙྪིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ པན ཧེཊྛཱཝུཏྟབྷཱསནྟརཔརིཙྩཱགཱདིཾ ཀཏྭཱ སུཏྟནྟིཀཱནཾ ཝཙནཱནམཏྠཾ པརིདཱིཔཡནྟཱི ཨཡཾ ཝཎྞནཱ ཨམྷེཧི ཀརིཡིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡཝསེན སམཱནཀཏྟུཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཎྞནཱཔཱིཏི ཨེཏྠ ཨཔིསདྡཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏསྨཱཔི སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི ཡོཛེཏབྦ’’ནྟི ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཡོཛནཝིསེསཾ པམཱཎབྷཱཝཉྩ སམྤིཎྜེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ པན ‘‘ཏསྨཱ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཔཱི’’ཏི སམྦནྡྷོ ཝུཏྟོ. ཨེཏྠ པན ན ཀེཝལཾ ཨཡཾ ཝཎྞནཱ ཧེསྶཏི, ཨཐ ཁོ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཔཱིཏི ཨིམམཏྠཾ སམྤིཎྜེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཏྠཱཔི ཡཐཱཋིཏཝསེནེཝ ཨཔིསདྡསྶ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོཏི ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡསྨཱ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ པམཱཎཾ, ཡསྨཱ ཙ ཨཡཾ ཝཎྞནཱཔི ཏཏོ ཨབྷིནྣཏྟཱ པམཱཎབྷཱུཏཱཡེཝ ཧེསྶཏི, ཏསྨཱ སཀྐཙྩཾ ཨནུསིཀྑིཏབྦཱཏི.

གནྠཱརམྦྷཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

བཱཧིརནིདཱནཀཐཱ

ཨིདཱནི ‘‘ཏཾ ཝཎྞཡིསྶཾ ཝིནཡ’’ནྟི པཊིཉྙཱཏཏྟཱ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཏཝིནཡསཾཝཎྞནཾ ཀཏྟུཀཱམོ སཾཝརཝིནཡཔཧཱནཝིནཡཱདིཝསེན ཝིནཡསྶ བཧུཝིདྷཏྟཱ ཨིདྷ སཾཝཎྞེཏབྦབྷཱཝེན ཨདྷིཔྤེཏོ ཏཱཝ ཝིནཡོ ཝཝཏྠཔེཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏཱསུ གཱཐཱསུ. ཏཱཝ-སདྡོ པཋམནྟི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ དཊྛབྦོ. ཏེན པཋམཾ ཝིནཡཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྪཱ ཏསྶ ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི དཱིཔེཏི. ཝཝཏྠཔེཏབྦོཏི ནིཡམེཏབྦོ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཡསྨཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ, ཏེན ཧེཏུནཱ ཨེཏཾ ‘‘ཝིནཡོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ནིཡཱམཀཝཙནཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨསྶཱཏི ཝིནཡསྶ. མཱཏིཀཱཏི ཨུདྡེསོ. སོ ཧི ནིདྡེསཔདཱནཾ ཛནནཱིཋཱནེ ཋིཏཏྟཱ མཱཏཱ ཝིཡཱཏི མཱཏིཀཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཨིདཱནི ཝཎྞེཏབྦམཏྠཾ མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝུཏྟཾ ཡེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨེཏཾ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནིདཱནཝཙནཔཊིམཎྜིཏཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཡེན པུགྒལེན ཝུཏྟཾ, ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཝུཏྟཾ, ཡསྨཱ ཀཱརཎཱ ཝུཏྟཾ, ཡེན དྷཱརིཏཾ, ཡེན ཙ ཨཱབྷཏཾ, ཡེསུ པཏིཊྛིཏཾ, ཨེཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཝིདྷཱནཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདིཔཱཋསྶ ཨཏྠཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཏོ དསྶཡནྟོ ཝིནཡསྶ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནིདཱནཝཙནམཏྟཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝཏྟུཀཱམོཔི ཝིསུཾ ཨཝཏྭཱ ‘‘ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ‘ཨིདམཝོཙཱ’ཏི ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎ’’ནྟི ཙ ཝཙནཏོ ནིདཱནནིགམནཱནིཔི སཏྠུདེསནཱཡ ཨནུཝིདྷཱནཏྟཱ ཏདནྟོགདྷཱནེཝཱཏི ནིདཱནསྶཔི ཝིནཡཔཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨནྟོགདྷཏྟཱ ‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ’’ཏི ཨིདམྤི ཝིནཡཔིཊཀསམྦནྡྷཾཡེཝ ཀཏྭཱ མཱཏིཀཾ ཋཔེསི. མཱཏིཀཱཡ ཧི ‘‘ཨེཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཝིནཡཔིཊཀཾཡེཝ སཱམཉྙཏོ སབྦཏྠ སམྦནྡྷམུཔགཙྪཏི.

ཨིདཱནི པན ཏཾ ཝིསུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ མཱཏིཀཱཔདེསུ. ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ ཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིདཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཨིདནྟི ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ. ཧི-སདྡོ ཡསྨཱཏི ཨཏྠེ དཊྛབྦོ, ཡསྨཱ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟཔཙྩཀྑཝཙནཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཏྟཔཙྩཀྑཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྟནོ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཝཙནཾ ན ཧོཏི, བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཏྟཔཙྩཀྑཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧཙྩ བྷཱསིཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི ཀེནཙི ཝུཏྟཾ. གཎྛིཔདེ པན ‘‘ཨཏྟཔཙྩཀྑཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྟནོ དྷརམཱནཀཱལེ ཝུཏྟཝཙནཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ལིཁིཏཾ. ཏདུབྷཡམྤི ཨཏྠཏོ སམཱནམེཝ. ཨིདཱནི པཉྷཀརཎཾ ཝཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཡཐཱཝུཏྟཔཉྷཝིསྶཛྫནཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨཱཡསྨཏཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིམིནཱ པུགྒལཾ ནིཡམེཏི, ‘‘ཏཉྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀཱལཾ ནིཡམེཏི. ཏཉྩ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟཝཙནཾ ཀཱལཏོ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟནྟི ཨཏྠོ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཏཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཏསྶཱ ཏནྟིཨཱརུལ༹ྷཱཡ ཨིདྷ ཝཙནེ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམ ཙེསཱ…པེ… ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམ ཙེསཱཏི -སདྡོ ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཝཏྟབྦསམྤིཎྜནཏྠོ, ཏཉྩ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟཾ, ཨེསཱ ཙ པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔཉྙཱསཏྠོ ཝཱ -སདྡོ. ཨུཔཉྙཱསོཏི ཙ ཝཱཀྱཱརམྦྷོ ཝུཙྩཏི. ཨེསཱ ཧི གནྠཀཱརཱནཾ པཀཏི, ཡདིདཾ ཀིཉྩི ཝཏྭཱ པུན པརཾ ཝཏྟུམཱརབྷནྟཱནཾ ཙསདྡཔྤཡོགོ. ཡཾ པན ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམ ཙཱཏི ཨེཏྠ ཙ-སདྡོ ཨཏིརེཀཏྠོ, ཏེན ཨཉྙཱཔི ཨཏྠཱིཏི དཱིཔེཏཱི’’ཏི. ཏདེཝ ཏསྶ གནྠཀྐམེ ཨཀོཝིདཏཾ དསྶེཏི. ན ཧེཏྠ ཙསདྡེན ཨཏིརེཀཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ཡདི ཙེཏྠ ཨེཏདཏྠོཡེཝ ཙ-ཀཱརོ ཨདྷིཔྤེཏོ སིཡཱ, ཨེཝཾ སཏི ན ཀཏྟབྦོཡེཝ པཋམསདྡེནེཝ ཨཉྙཱསཾ དུཏིཡཱདིསངྒཱིཏཱིནམྤི ཨཏྠིབྷཱཝསྶ དཱིཔིཏཏྟཱ. དུཏིཡཱདིཾ ཨུཔཱདཱཡ ཧི པཋམསདྡཔྤཡོགོ དཱིགྷཱདིཾ ཨུཔཱདཱཡ རསྶཱདིསདྡཔྤཡོགོ ཝིཡ. ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཏཏྠ ཏཏྠ དེསིཏཏྟཱ པཉྙཏྟཏྟཱ ཙ ཝིཔྤཀིཎྞཱནཾ དྷམྨཝིནཡཱནཾ སངྒཧེཏྭཱ གཱཡནཾ ཀཐནཾ སངྒཱིཏི. ཨེཏེན ཏཾཏཾསིཀྑཱཔདཱནཾ སུཏྟཱནཉྩ ཨཱདིཔརིཡོསཱནེསུ ཨནྟརནྟརཱ ཙ སམྦནྡྷཝསེན ཋཔིཏཾ སངྒཱིཏིཀཱརཝཙནཾ སངྒཧིཏཾ ཧོཏི. མཧཱཝིསཡཏྟཱ པཱུཛནཱིཡཏྟཱ ཙ མཧཏཱི སངྒཱིཏི མཧཱསངྒཱིཏི, པཋམཱ མཧཱསངྒཱིཏི པཋམམཧཱསངྒཱིཏི. ནིདཱནཀོསལླཏྠནྟི ནིདདཱཏི དེསནཾ དེསཀཱལཱདིཝསེན ཨཝིདིཏཾ ཝིདིཏཾ ཀཏྭཱ ནིདསྶེཏཱིཏི ནིདཱནཾ, ཏཏྠ ཀོསལླཾ ནིདཱནཀོསལླཾ, ཏདཏྠནྟི ཨཏྠོ.

སཏྟཱནཾ དསྶནཱནུཏྟརིཡསརཎཱདིཔཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱུཏཱསུ ཝིཛྫམཱནཱསུཔི ཨཉྙཱསུ བྷགཝཏོ ཀིརིཡཱསུ ‘‘བུདྡྷོ བོདྷེཡྻ’’ནྟི པཊིཉྙཱཡ ཨནུལོམནཏོ ཝེནེཡྻཱནཾ མགྒཕལུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱ ཀིརིཡཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན བུདྡྷཀིཙྩནྟི ཨཱཧ ‘‘དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཉྷི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ སདྡྷིནྡྲིཡཱདིདྷམྨོཡེཝ པཝཏྟནཊྛེན ཙཀྐནྟི དྷམྨཙཀྐཾ. ཨཐ ཝཱ ཙཀྐནྟི ཨཱཎཱ, དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཉྩ ཏཾ ཙཀྐཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨེན ཉཱཡེན ཙཀྐནྟིཔི དྷམྨཙཀྐཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘དྷམྨཉྩ པཝཏྟེཏི ཙཀྐཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, ཙཀྐཉྩ པཝཏྟེཏི དྷམྨཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨེན པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨཙརིཡཱཡ པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐ’’ནྟིཨཱདི (པཊི. མ. ༢.༤༠).

ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེཏི ཀཏཾ པརིནིཊྛཱཔིཏཾ བུདྡྷཀིཙྩཾ ཡེན, ཏསྨིཾ ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཏེན བུདྡྷཀཏྟབྦསྶ ཀསྶཙིཔི ཨསེསིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏཏོཡེཝ ཧི སོ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོཏི. ནནུ ཙ སཱཝཀེཧི ཝིནཱིཏཱཔི ཝིནེཡྻཱ བྷགཝཏཱཡེཝ ཝིནཱིཏཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཧི སཱཝཀབྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ བུདྡྷཝཙནནྟི ཝུཙྩཏི, སཱཝཀཝིནེཡྻཱ ཙ ན ཏཱཝ ཝིནཱིཏཱཏི? ནཱཡཾ དོསོ ཏེསཾ ཝིནཡནཱུཔཱཡསྶ སཱཝཀེསུ ཋཔིཏཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ པཱཔིམ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི, ཡཱཝ ན བྷིཀྑཱུ ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསེསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨).

‘‘ཀུསིནཱརཱཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ བྷགཝཏོ པརིནིབྦུཏདེསཀཱལཝིསེསདསྶནཾ, ‘‘ཨཔརིནིབྦུཏོ བྷགཝཱ’’ཏི གཱཧསྶ མིཙྪཱབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ལོཀེ ཛཱཏསཾཝཌྜྷབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ. ཏཐཱ ཧི མནུསྶབྷཱཝསྶ སུཔཱཀཊཀརཎཏྠཾ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙརིམབྷཝེ དཱརཔརིགྒཧཱདཱིནིཔི ཀརོནྟཱིཏི. ཀུསིནཱརཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. སམཱིཔཏྠེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཨུཔཝཏྟནེ མལླཱནཾ སཱལཝནེཏི ཏསྶ ནགརསྶ ཨུཔཝཏྟནབྷཱུཏཾ མལླརཱཛཱུནཾ སཱལཝནུཡྻཱནཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ནགརཾ པཝིསིཏུཀཱམཱ ཨུཡྻཱནཏོ ཨུཔེཙྩ ཝཏྟནྟི གཙྪནྟི ཨེཏེནཱཏི ཨུཔཝཏྟནནྟི སཱལཝནཾ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི ཨནུརཱདྷཔུརསྶ ཐཱུཔཱརཱམོ དཀྑིཎཔཙྪིམདིསཱཡཾ, ཨེཝཾ ཏཾ ཨུཡྻཱནཾ ཀུསིནཱརཱཡ དཀྑིཎཔཙྪིམདིསཱཡ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ ཐཱུཔཱརཱམཏོ དཀྑིཎདྭཱརེན ནགརཾ པཝིསནམགྒོ པཱཙཱིནམུཁོ གནྟྭཱ ཨུཏྟརེན ནིཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨུཡྻཱནཏོ སཱལཔནྟི པཱཙཱིནམུཁཱ གནྟྭཱ ཨུཏྟརེན ནིཝཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘ཨུཔཝཏྟན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡམཀསཱལཱནམནྟརེཏི ཡམཀསཱལཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ. ཏཏྠ ཀིར བྷགཝཏོ པཉྙཏྟསྶ པརིནིབྦཱནམཉྩསྶ ཨེཀཱ སཱལཔནྟི སཱིསབྷཱགེ ཧོཏི, ཨེཀཱ པཱདབྷཱགེ, ཏཏྲཱཔི ཨེཀོ ཏརུཎསཱལོ སཱིསབྷཱགསྶ ཨཱསནྣོ ཧོཏི, ཨེཀོ པཱདབྷཱགསྶ, ཏསྨཱ ‘‘ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཔི ཙ ‘‘ཡམཀསཱལཱ ནཱམ མཱུལཀྑནྡྷཝིཊཔཔཏྟེཧི ཨཉྙམཉྙཾ སཾསིབྦེཏྭཱ ཋིཏསཱལཱ’’ཏིཔི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱཏི ཨུཔཱདཱིཡཏེ ཀམྨཀིལེསེཧཱིཏི ཨུཔཱདི, ཝིཔཱཀཀྑནྡྷཱ ཀཊཏྟཱ ཙ རཱུཔཾ. སོ པན ཨུཔཱདི ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརམཱརནིམྨཐནེན ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཾ ཨནོསྶཊྛོ, ཨིདྷ ཁནྡྷམཙྩུམཱརནིམྨཐནེན ཨོསྶཊྛོ ནིསེསིཏོཏི ཨཡཾ ཨནུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ ནཏྠི ཨེཏིསྶཱ ཨུཔཱདིསེསོཏི ཀཏྭཱ. ནིབྦཱནདྷཱཏཱུཏི ཙེཏྠ ནིབྦུཏིམཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཙཱཡཾ ཀརཎནིདྡེསོ. པརིནིབྦཱནེཏི པརིནིབྦཱནཊྛཱནེ, ནིམིཏྟཏྠེ ཝཱ བྷུམྨཝཙནཾ, པརིནིབྦཱནཧེཏུ སནྣིཔཏིཏཱནནྟི ཨཏྠོ. སངྒྷསྶ ཐེརོ སངྒྷཏྠེརོ. སོ པན སངྒྷོ ཀིཾཔརིམཱཎོཏི ཨཱཧ ‘‘སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱན’’ནྟི. ནིཙྩསཱཔེཀྑཏྟཱ ཧི ཨཱིདིསེསུ སམཱསོ ཧོཏིཡེཝ ཡཐཱ ‘‘དེཝདཏྟསྶ གརུཀུལ’’ནྟི. སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནནྟི ཙ སངྒྷཏྠེརཱནཾཡེཝ སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ. ཏདཱ ཧི ‘‘སནྣིཔཏིཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཏྟཀཱ’’ཏི པམཱཎརཧིཏཱ. ཏཐཱ ཧི ཝེལུ༹ཝགཱམེ ཝེདནཱཝིཀྑམྦྷནཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ན ཙིརེན བྷགཝཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགཏེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཨེཀབྷིཀྑུཔི པཀྐནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ གཎནཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ སངྒྷོ ཨཧོསི. ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

ཏཏྠ མཧཱཀསྶཔོཏི མཧནྟེཧི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ མཧནྟོ ཀསྶཔོཏི མཧཱཀསྶཔོ, ཨཔིཙ ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨཡཾ མཧཱཐེརོ ‘‘མཧཱཀསྶཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཀིམཏྠཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ’’ཏིཨཱདི. སཏྟ ཨཧཱནི སམཱཧཊཱནི སཏྟཱཧཾ, སཏྟཱཧཾ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསྶཱཏི སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏོ, བྷགཝཱ, ཏསྨིཾ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི, བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནདིཝསཏོ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧེ ཝཱིཏིཝཏྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ཝུཏྟཝཙནཾ སམནུསྶརནྟོཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ སུབྷདྡོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཝུཌྜྷཀཱལེ པན པབྦཛིཏཏྟཱ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨལཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏེན ཝུཏྟཝཙནཾ ནིདསྶེཏི. སོ ཧི སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན སདྡྷིཾ པཱཝཱཡ ཀུསིནཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣེསུ པཉྩམཏྟེསུ བྷིཀྑུསཏེསུ ཨཝཱིཏརཱགེ བྷིཀྑཱུ ཨནྟརཱམགྒེ དིཊྛཨཱཛཱིཝཀསྶ སནྟིཀཱ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནཾ སུཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཱནི ཚཌྜེཏྭཱ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ནཱནཔྤཀཱརཾ པརིདེཝནྟེ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧ.

ཀསྨཱ པན སོ ཨེཝམཱཧ? བྷགཝཏི ཨཱགྷཱཏེན. ཨཡཾ ཀིར སོ ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༣༠༣) ཨཱགཏེ ཨཱཏུམཱཝཏྠུསྨིཾ ནཧཱཔིཏཔུབྦཀོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ བྷགཝཏི ཀུསིནཱརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཱཏུམཾ གཙྪནྟེ ‘‘བྷགཝཱ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཨཱགཏཀཱལེ ‘‘ཡཱགུདཱནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ ཋིཏེ དྭེ པུཏྟེ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྷགཝཱ ཀིར ཏཱཏཱ ཨཱཏུམཾ ཨཱགཙྪཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི, གཙྪཐ ཏུམྷེ ཏཱཏཱ ཁུརབྷཎྜཾ ཨཱདཱཡ ནཱལི༹ཡཱཝཱཔཀེན ཨནུགྷརཀཾ ཨནུགྷརཀཾ ཨཱཧིཎྜཐ, ལོཎམྤི ཏེལམྤི ཏཎྜུལམྤི ཁཱདནཱིཡམྤི སཾཧརཐ, བྷགཝཏོ ཨཱགཏསྶ ཡཱགུདཱནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཨཐ བྷགཝཏི ཨཱཏུམཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷུསཱགཱརཀཾ པཝིཊྛེ སུབྷདྡོ སཱཡནྷསམཡཾ གཱམདྭཱརཾ གནྟྭཱ མནུསྶེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཧཏྠཀམྨམཏྟཾ མེ དེཐཱ’’ཏི ཧཏྠཀམྨཾ ཡཱཙིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ བྷནྟེ ཀརོམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ གཎྷཐཱ’’ཏི སབྦཱུཔཀརཎཱནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཨུདྡྷནཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཨེཀཾ ཀཱལ༹ཀཾ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཏཱདིསམེཝ པཱརུཔིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཀརོཐ, ཨིདཾ ཀརོཐཱ’’ཏི སབྦརཏྟིཾ ཝིཙཱརེནྟོ སཏསཧསྶཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བྷོཛྫཡཱགུཉྩ མདྷུགོལ༹ཀཉྩ པཊིཡཱདཱཔེསི. བྷོཛྫཡཱགུ ནཱམ བྷུཉྫིཏྭཱ པཱཏབྦཡཱགུ, ཏཏྠ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏམཙྪམཾསཔུཔྥཕལརསཱདི ཡཾ ཀིཉྩི ཁཱདནཱིཡཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཾ པཝིསཏི, ཀཱིལི༹ཏུཀཱམཱནཾ སཱིསམཀྑནཡོགྒཱ ཧོཏི སུགནྡྷགནྡྷཱ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཀཱལསྶེཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུཾ ཨཱཏུམཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. མནུསྶཱ ཏསྶ ཨཱརོཙེསུཾ ‘‘བྷགཝཱ པིཎྜཱཡ གཱམཾ པཝིསཏི, ཏཡཱ ཀསྶ ཡཱགུ པཊིཡཱདིཏཱ’’ཏི. སོ ཡཐཱནིཝཏྠཔཱརུཏེཧེཝ ཏེཧི ཀཱལ༹ཀཀཱསཱཝེཧི ཨེཀེན ཧཏྠེན དབྦིཉྩ ཀཊཙྪུཉྩ གཧེཏྭཱ བྲཧྨཱ ཝིཡ དཀྑིཎཛཱཎུམཎྜལཾ བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པཊིགྒཎྷཏུ མེ བྷནྟེ བྷགཝཱ ཡཱགུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏོ ‘‘ཛཱནནྟཱཔི ཏཐཱགཏཱ པུཙྪནྟཱི’’ཏི ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༣༠༣) ཨཱགཏནཡེན བྷགཝཱ པུཙྪིཏྭཱ ཙ སུཏྭཱ ཙ ཏཾ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏཾ ཝིགརཧིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཀཔྤིཡསམཱདཱཔནསིཀྑཱཔདཾ ཁུརབྷཎྜཔརིཧརཎསིཀྑཱཔདཉྩཱཏི དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཝེ ཨནེཀཀཔྤཀོཊིཡོ བྷོཛནཾ པརིཡེསནྟེཧེཝ ཝཱིཏིནཱམིཏཱ, ཨིདཾ པན ཏུམྷཱཀཾ ཨཀཔྤིཡཾ, ཨདྷམྨེན ཨུཔྤནྣབྷོཛནཾ ཨིམཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨནེཀཱནི ཨཏྟབྷཱཝསཧསྶཱནི ཨཔཱཡེསྭེཝ ནིབྦཏྟིསྶནྟི, ཨཔེཐ མཱ གཎྷཐཱ’’ཏི བྷིཀྑཱཙཱརཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི, ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི ན ཀིཉྩི གཧིཏཾ.

སུབྷདྡོ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ‘སབྦཾ ཛཱནཱམཱི’ཏི ཨཱཧིཎྜཏི, སཙེ ན གཧེཏུཀཱམོ པེསེཏྭཱ ཨཱརོཙེཏབྦཾ ཨསྶ, པཀྐཱཧཱརོ ནཱམ སབྦཙིརཾ ཏིཊྛནྟོ སཏྟཱཧམཏྟཾ ཏིཊྛེཡྻ, ཨིདཉྩ མམ ཡཱཝཛཱིཝཾ པརིཡཏྟཾ ཨསྶ, སབྦཾ ཏེན ནཱསིཏཾ, ཨཧིཏཀཱམོ ཨཡཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི བྷགཝཏི ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ དསབལེ དྷརམཱནེ ཀིཉྩི ཝཏྟུཾ ནཱསཀྑི. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི ‘‘ཨཡཾ ཨུཙྩཀུལཱ པབྦཛིཏོ མཧཱཔུརིསོ, སཙེ ཀིཉྩི ཝཀྑཱམི, མམཾཡེཝ སནྟཛྫེསྶཏཱི’’ཏི. སྭཱཡཾ ཨཛྫ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟོ ‘‘པརིནིབྦུཏོ བྷགཝཱ’’ཏི སུཏྭཱ ལདྡྷསྶཱསོ ཝིཡ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨེཝམཱཧ. ཐེརོ པན ཏཾ སུཏྭཱ ཧདཡེ པཧཱརཾ ཝིཡ མཏྠཀེ པཏིཏསུཀྐཱསནིཾ ཝིཡ མཉྙི, དྷམྨསཾཝེགོ ཙསྶ ཨུཔྤཛྫི ‘‘སཏྟཱཧམཏྟཔརིནིབྦུཏོ བྷགཝཱ, ཨཛྫཱཔིསྶ སུཝཎྞཝཎྞཾ སརཱིརཾ དྷརཏིཡེཝ, དུཀྑེན བྷགཝཏཱ ཨཱརཱདྷིཏསཱསནེ ནཱམ ཨེཝཾ ལཧུཾ མཧནྟཾ པཱཔཀསཊཾ ཀཎྚཀོ ཨུཔྤནྣོ, ཨལཾ ཁོ པནེས པཱཔོ ཝཌྜྷམཱནོ ཨཉྙེཔི ཨེཝརཱུཔེ སཧཱཡེ ལབྷིཏྭཱ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེཏུ’’ནྟི.

ཏཏོ ཐེརོ ཙིནྟེསི ‘‘སཙེ ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཾ མཧལླཀཾ ཨིདྷེཝ པིལོཏིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཚཱརིཀཱཡ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེསྶཱམི, མནུསྶཱ ‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སརཱིརེ དྷརམཱནེཡེཝ སཱཝཀཱ ཝིཝདནྟཱི’ཏི ཨམྷཱཀཾ དོསཾ དསྶེསྶནྟི, ཨདྷིཝཱསེམི ཏཱཝ. བྷགཝཏཱ ཧི དེསིཏདྷམྨོ ཨསངྒཧིཏཔུཔྥརཱསིསདིསོ, ཏཏྠ ཡཐཱ ཝཱཏེན པཧཊཔུཔྥཱནི ཡཏོ ཝཱ ཏཏོ ཝཱ གཙྪནྟི, ཨེཝམེཝ ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཝསེན གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཝིནཡེ ཨེཀཾ དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི ནསྶིསྶནྟི ཝིནསྶིསྶནྟི, སུཏྟེ ཨེཀོ དྭེ པཉྷཝཱརཱ ནསྶིསྶནྟི, ཨབྷིདྷམྨེ ཨེཀཾ དྭེ བྷཱུམནྟརཱནི ནསྶིསྶནྟི, ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན མཱུལེ ནཊྛེ པིསཱཙསདིསཱ བྷཝིསྶཱམ, ཏསྨཱ དྷམྨཝིནཡསངྒཧཾ ཀརིསྶཱམི, ཨེཝཾ སཏི དལ༹ྷསུཏྟེན སངྒཧིཏཔུཔྥཱནི ཝིཡ ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ ནིཙྩལོ བྷཝིསྶཏི. ཨེཏདཏྠཉྷི བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ ཏཱིཎི གཱཝུཏཱནི པཙྩུགྒམནཾ ཨཀཱསི, ཏཱིཧི ཨོཝཱདེཧི ཨུཔསམྤདཾ ཨཀཱསི, ཀཱཡཏོ ཙཱིཝརཔརིཝཏྟནཾ ཨཀཱསི, ཨཱཀཱསེ པཱཎིཾ ཙཱལེཏྭཱ ཙནྡོཔམཔཊིཔདཾ ཀཐེནྟོ མཉྙེཝ སཀྑིཾ ཀཏྭཱ ཀཐེསི, ཏིཀྑཏྟུཾ སཀལསཱསནརཏནཾ པཊིཙྪཱཔེསི, མཱདིསེ བྷིཀྑུམྷི ཏིཊྛམཱནེ ཨཡཾ པཱཔོ སཱསནེ ཝཌྜྷིཾ མཱ ཨལཏྠུ, ཡཱཝ ཨདྷམྨོ ན དིཔྤཏི, དྷམྨོ ན པཊིབཱཧཱིཡཏི, ཨཝིནཡོ ན དིཔྤཏི, ཝིནཡོ ན པཊིབཱཧཱིཡཏི, ཨདྷམྨཝཱདིནོ ན བལཝནྟོ ཧོནྟི, དྷམྨཝཱདིནོ ན དུབྦལཱ ཧོནྟི, ཨཝིནཡཝཱདིནོ ན བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཝིནཡཝཱདིནོ ན དུབྦལཱ ཧོནྟི, ཏཱཝ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམི, ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཧོནཀཾ གཧེཏྭཱ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡེ ཀཐེསྶནྟི, ཨཐཱཡཾ པཱཔོ སཡམེཝ ནིགྒཧཾ པཱཔུཎིསྶཏི, པུན སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི, སཱསནཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཙིནྟེཏྭཱ སོ ‘‘ཨེཝཾ ནཱམ མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ཀསྶཙི ཨནཱརོཙེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སམསྶཱསེཏྭཱ ཨཐ པཙྪཱ དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ…པེ… དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཨལནྟི པཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ཨཱཝུསོཏི པརིདེཝནྟེ བྷིཀྑཱུ ཨཱལཔཏི. མཱ སོཙིཏྠཱཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣབལཝསོཀེན མཱ སོཙིཏྠ. མཱ པརིདེཝིཏྠཱཏི ཝཱཙཱཡ མཱ པརིདེཝིཏྠ ‘‘པརིདེཝནཾ ཝིལཱཔོ’’ཏི ཝཙནཏོ. ཨིདཱནི ཨསོཙནཱདཱིསུ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུམུཏྟཱ མཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏེན མཧཱསམཎེནཱཏི ནིསྶཀྐེ ཀརཎཝཙནཾ, ཏཏོ མཧཱསམཎཏོ སུཊྛུ མུཏྟཱ མཡནྟི ཨཏྠོ, ཨུཔདྡུཏཱ ཙ ཧོམ ཏདཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཧོམཱཏི ཝཱ ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ, ཨཧུམྷཱཏི ཨཏྠོ, ཨནུསྶརནྟོ དྷམྨསཾཝེགཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམྨསབྷཱཝཙིནྟཱཝསེན པཝཏྟཾ སཧོཏྟཔྤཉཱཎཾ དྷམྨསཾཝེགོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སབྦསངྑཏདྷམྨེསུ, ཨོཏྟཔྤཱཀཱརསཎྛིཏཾ;

ཉཱཎམོཧིཏབྷཱརཱནཾ, དྷམྨསཾཝེགསཉྙིཏ’’ནྟི.

ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཏིཊྛཏི ཨེཏྠ ཕལཾ ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡཱཏི ཋཱནཾ, ཧེཏུ. ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎེ, ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏེཝ, ནོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ ཏཾ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཀཱརཎནིདྡེསོ ཝཱ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ, ཏདེཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཱཔབྷིཀྑཱུཏི པཱཔིཀཱཡ ལཱམིཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑཱུ. ཨཏཱིཏོ ཨཏིཀྐནྟོ སཏྠཱ ཨེཏྠ, ཨེཏསྶཱཏི ཝཱ ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ, པཱཝཙནཾ. པདྷཱནཾ ཝཙནཾ པཱཝཙནཾ, དྷམྨཝིནཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཀྑཾ ལབྷིཏྭཱཏི ཨལཛྫཱིཔཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ. ན ཙིརསྶེཝཱཏི ན ཙིརེནེཝ. ཡཱཝ ཙ དྷམྨཝིནཡོ ཏིཊྛཏཱིཏི ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ ལཛྫཱིཔུགྒལེསུ ཏིཊྛཏི.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱཏི པརིནིབྦཱནམཉྩཀེ ནིཔནྣེན བྷགཝཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨོཝདནྟེན ཨེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཨཏྠོ. དེསིཏོ པཉྙཏྟོཏི དྷམྨོཔི དེསིཏོ ཙེཝ པཉྙཏྟོ ཙ. སུཏྟཱབྷིདྷམྨསངྒཧིཏསྶ ཧི དྷམྨསྶ ཨབྷིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ དེསནཱ, ཏསྶེཝ པཀཱརཏོ ཉཱཔནཾ ཝིནེཡྻསནྟཱནེ ཋཔནཾ པཉྙཱཔནཾ, ཏསྨཱ དྷམྨོཔི དེསིཏོ ཙེཝ པཉྙཏྟོ ཙཱཏི ཝུཏྟོ. པཉྙཏྟོཏི ཙ ཋཔིཏོཏི ཨཏྠོ. ཝིནཡོཔི དེསིཏོ ཙེཝ པཉྙཏྟོ ཙ. ཝིནཡཏནྟིསངྒཧིཏསྶ ཧི ཨཏྠསྶ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ ཝིནཡནཏོ ཝིནཡོཏི ལདྡྷཱདྷིཝཙནསྶ ཨཏིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ དེསནཱ, ཏསྶེཝ པཀཱརཏོ ཉཱཔནཾ ཨསངྐརཏོ ཋཔནཾ པཉྙཱཔནཾ, ཏསྨཱ ཝིནཡོཔི དེསིཏོ ཙེཝ པཉྙཏྟོ ཙཱཏི ཝུཙྩཏི.

སོ ཝོ མམཙྩཡེནཱཏི སོ དྷམྨཝིནཡོ ཏུམྷཱཀཾ མམཙྩཡེན སཏྠཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – མཡཱ ཝོ ཋིཏེནེཝ ‘‘ཨིདཾ ལཧུཀཾ, ཨིདཾ གརུཀཾ, ཨིདཾ སཏེཀིཙྪཾ, ཨིདཾ ཨཏེཀིཙྪཾ, ཨིདཾ ལོཀཝཛྫཾ, ཨིདཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཾ. ཨཡཾ ཨཱཔཏྟི པུགྒལསྶ སནྟིཀེ ཝུཊྛཱཏི, ཨཡཾ གཎསྶ, ཨཡཾ སངྒྷསྶ སནྟིཀེ ཝུཊྛཱཏཱི’’ཏི སཏྟནྣཾ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ ཨཝཱིཏིཀྐམནཱིཡཏཱཝསེན ཨོཏིཎྞཝཏྠུསྨིཾ སཁནྡྷཀཔརིཝཱརོ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒོ མཧཱཝིནཡོ ནཱམ དེསིཏོ, ཏཾ སཀལམྤི ཝིནཡཔིཊཀཾ མཡི པརིནིབྦུཏེ ཏུམྷཱཀཾ སཏྠུཀིཙྩཾ སཱདྷེསྶཏི ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཀཏྟབྦཾ, ཨིདཾ ཝོ ན ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦསྶ ཝིབྷཱགེན ཨནུསཱསནཏོ. ཋིཏེནེཝ ཙ མཡཱ ‘‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱནི, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ’’ཏི ཏེན ཏེན ཝིནེཡྻཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔེན པཀཱརེན ཨིམེ སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ ཝིབྷཛིཏྭཱ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ དེསིཏཾ, ཏཾ སཀལམྤི སུཏྟནྟཔིཊཀཾ མཡི པརིནིབྦུཏེ ཏུམྷཱཀཾ སཏྠུཀིཙྩཾ སཱདྷེསྶཏི ཏཾཏཾཙརིཡཱནུརཱུཔཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨནུསཱསནཏོ. ཋིཏེནེཝ ཙ མཡཱ ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི, བཱཝཱིསཏིནྡྲིཡཱནི, ནཝ ཧེཏཱུ, ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ, སཏྟ ཕསྶཱ, སཏྟ ཝེདནཱ, སཏྟ སཉྙཱ, སཏྟ ཙེཏནཱ, སཏྟ ཙིཏྟཱནི, ཏཏྲཱཔི ཨེཏྟཀཱ དྷམྨཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཨེཏྟཀཱ རཱུཔཱཝཙརཱ, ཨེཏྟཀཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ, ཨེཏྟཀཱ པརིཡཱཔནྣཱ, ཨེཏྟཀཱ ཨཔརིཡཱཔནྣཱ, ཨེཏྟཀཱ ལོཀིཡཱ, ཨེཏྟཀཱ ལོཀུཏྟརཱ’’ཏི ཨིམེ དྷམྨེ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ དེསིཏཾ, ཏཾ སཀལམྤི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ མཡི པརིནིབྦུཏེ ཏུམྷཱཀཾ སཏྠུཀིཙྩཾ སཱདྷེསྶཏི, ཁནྡྷཱདིཝིབྷཱགེན ཉཱཡམཱནཾ ཙཏུསཙྩསམྦོདྷཱཝཧཏྟཱ སཏྠཱརཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཔྥཱདེསྶཏི. ཨིཏི སབྦམྤེཏཾ ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ ཡཱཝ པརིནིབྦཱནཱ པཉྩཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི བྷཱསིཏཾ ལཔིཏཾ, ཏཱིཎི པིཊཀཱནི, པཉྩ ནིཀཱཡཱ, ནཝངྒཱནི, ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱིཏི ཨེཝཾ མཧཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཨིཏི ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི ཏིཊྛནྟི, ཨཧཾ ཨེཀོཝ པརིནིབྦཱཡཱམི, ཨཧཉྩ པནིདཱནི ཨེཀོཝ ཨོཝདཱམི ཨནུསཱསཱམི, མཡི པརིནིབྦུཏེ ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏི བུདྡྷསཧསྶཱནི ཏུམྷེ ཨོཝདིསྶནྟི ཨནུསཱསིསྶནྟི ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཀིཙྩསྶ ནིཔྥཱདནཏོཏི.

སཱསནནྟི པརིཡཏྟིཔཊིཔཏྟིཔཊིཝེདྷཝསེན ཏིཝིདྷཾ སཱསནཾ, ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ. ཨདྡྷནིཡནྟི ཨདྡྷཱནམགྒགཱམཱིཏི ཨདྡྷནིཡཾ, ཨདྡྷཱནཀྑམནྟི ཨཏྠོ. ཙིརཊྛིཏིཀནྟི ཙིརཾ ཋིཏི ཨེཏསྶཱཏི ཙིརཊྛིཏིཀཾ, སཱསནཾ, ཨསྶ བྷཝེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཡེན པཀཱརེན ཨིདཾ སཱསནཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ པཝཏྟིཏུཾ སམཏྠཾ, ཏཏོཡེཝ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨསྶ, ཏཐཱ ཏེན པཀཱརེན དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻནྟི.

ཨིདཱནི སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨཏྟནོ ཀཏཾ ཨནུགྒཧཝིསེསཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཉྩཱཧཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ‘‘ཡཉྩཱཧ’’ནྟི ཨེཏསྶ ‘‘ཨནུགྒཧིཏོ’’ཏི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ ནྟི ཡསྨཱ, ཡེན ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིརིཡཱཔརཱམསནཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཏེན ‘‘ཨནུགྒཧིཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨནུགྒཎྷནཾ པརཱམསཏི. དྷཱརེསྶསཱིཏིཨཱདིཀཾ པན བྷགཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན པཉྙཏྟསངྒྷཱཊིཡཾ ནིསིནྣོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཀསིཏཔདུམཔུཔྥཝཎྞེན པཱཎིནཱ ཨནྟརེ པརཱམསནྟོ ཨཱཧ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཀསྶཔསཾཡུཏྟེ (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) མཧཱཀསྶཔཏྠེརེནེཝ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཀཐེནྟེན –

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཡེན ཨཉྙཏརཾ རུཀྑམཱུལཾ ཏེནུཔསངྐམི, ཨཐ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, པཊཔིལོཏིཀཱནཾ སངྒྷཱཊིཾ ཙཏུགྒུཎཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ ‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ནིསཱིདཏུ, ཡཾ མམསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’ཏི. ནིསཱིདི ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ, ནིསཛྫ ཁོ མཾ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ ‘མུདུཀཱ ཁོ ཏྱཱཡཾ ཀསྶཔ པཊཔིལོཏིཀཱནཾ སངྒྷཱཊཱི’ཏི. ‘པཊིགྒཎྷཱཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཊཔིལོཏིཀཱནཾ སངྒྷཱཊིཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’ཏི. ‘དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ ཀསྶཔ སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནཱི’ཏི. ‘དྷཱརེསྶཱམཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནཱི’ཏི. སོ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, པཊཔིལོཏིཀཱནཾ སངྒྷཱཊིཾ བྷགཝཏོ པཱདཱསིཾ, ཨཧཾ པན བྷགཝཏོ སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནི པཊིཔཛྫི’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤).

ཏཏྠ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༡༥༤) མུདུཀཱ ཁོ ཏྱཱཡནྟི མུདུཀཱ ཁོ ཏེ ཨཡཾ. ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧཱཏི? ཐེརེན སཧ ཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེཏུཀཱམཏཱཡ. ཀསྨཱ པརིཝཏྟེཏུཀཱམོ ཛཱཏོཏི? ཐེརཾ ཨཏྟནོ ཋཱནེ ཋཔེཏུཀཱམཏཱཡ. ཀིཾ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ ནཏྠཱིཏི? ཨཏྠི, ཨེཝཾ པནསྶ ཨཧོསི ‘‘ཨིམེ ན ཙིརཾ ཋསྶནྟི, ཀསྶཔོ པན ཝཱིསཝསྶསཏཱཡུཀོ, ‘སོ མཡི པརིནིབྦུཏེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱཡཾ ཝསིཏྭཱ དྷམྨཝིནཡསངྒཧཾ ཀཏྭཱ མམ སཱསནཾ པཉྩཝསྶསཧསྶཔརིམཱཎཾ ཀཱལཾ པཝཏྟནཀཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི ཨཏྟནོ ནཾ ཋཱནེ ཋཔེམི, ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུ ཀསྶཔསྶ སུསྶཱུསིཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟཱི’’ཏི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཐེརོ པན ཡསྨཱ ཙཱིཝརསྶ ཝཱ པཏྟསྶ ཝཱ ཝཎྞེ ཀཐིཏེ ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཙཱརིཏྟམེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པཊིགྒཎྷཱཏུ མེ བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ ཀསྶཔཱཏི ཀསྶཔ ཏྭཾ ཨིམཱནི པརིབྷོགཛིཎྞཱནི པཾསུཀཱུལཱནི པཱརུཔིཏུཾ སཀྑིསྶསཱིཏི ཝདཏི. ཏཉྩ ཁོ ན ཀཱཡབལཾ སནྡྷཱཡ, པཊིཔཏྟིཔཱུརཎཾ པན སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ པུཎྞཾ ནཱམ དཱསིཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨཱམཀསུསཱནེ ཚཌྜིཏཾ ཏུམྦམཏྟེཧི པཱཎཀེཧི སམྤརིཀིཎྞཾ ཏེ པཱཎཀེ ཝིདྷུནིཏྭཱ མཧཱཨརིཡཝཾསེ ཋཏྭཱ ཨགྒཧེསིཾ, ཏསྶ མེ ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ གཧིཏདིཝསེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ མཧཱཔཐཝཱི མཧཱརཝཾ ཝིརཝམཱནཱ ཀམྤིཏྠ, ཨཱཀཱསཾ ཏཊཏཊཱཡི, ཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཾསུ ‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ གཎྷནྟེན བྷིཀྑུནཱ ཛཱཏིཔཾསུཀཱུལིཀེན ཛཱཏིཨཱརཉྙིཀེན ཛཱཏིཨེཀཱསནིཀེན ཛཱཏིསཔདཱནཙཱརིཀེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏྭཾ ཨིམསྶ ཙཱིཝརསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀཱཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི. ཐེརོཔི ཨཏྟནཱ པཉྩནྣཾ ཧཏྠཱིནཾ བལཾ དྷཱརེཏི. སོ ཏཾ ཨཏཀྐཡིཏྭཱ ‘‘ཨཧམེཏཾ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧེན སུགཏཙཱིཝརསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀཱཏུཀཱམོ ‘‘དྷཱརེསྶཱམཧཾ བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. པཊིཔཛྫིནྟི པཊིཔནྣོསིཾ. ཨེཝཾ པན ཙཱིཝརཔརིཝཏྟནཾ ཀཏྭཱ ཐེརེན པཱརུཏཙཱིཝརཾ བྷགཝཱ པཱརུཔི, སཏྠུ ཙཱིཝརཾ ཐེརོ. ཏསྨིཾ སམཡེ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨུནྣདནྟཱི ཀམྤིཏྠ.

སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནཱིཏི མཏཀལེ༹ཝརཾ པརིཝེཋེཏྭཱ ཚཌྜིཏཱནི ཏུམྦམཏྟེ ཀིམཱི པཔྥོཊེཏྭཱ གཧིཏཱནི སཱཎཝཱཀམཡཱནི པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཱནི. རཐིཀསུསཱནསངྐཱརཀཱུཊཱདཱིནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཾསཱུནཾ ཨུཔརི ཋིཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཊྛེན ཏེསུ པཾསུཀཱུལམིཝཱཏི པཾསུཀཱུལཾ. ཨཐ ཝཱ པཾསུ ཝིཡ ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ ཨུལཏི གཙྪཏཱིཏི པཾསུཀཱུལནྟི པཾསུཀཱུལསདྡསྶ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནིབྦསནཱནཱིཏི ནིཊྛིཏཝསནཀིཙྩཱནི, པརིབྷོགཛིཎྞཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨེཀམེཝ ཏཾ ཙཱིཝརཾ, ཨནེཀཱཝཡཝཏྟཱ པན བཧུཝཙནཾ ཀཏ’’ནྟི མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེནཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནཱ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེནཱཏི ཝིཉྙཱཡམཱནཏྟཱ ཝིཉྙཱཡམཱནཏྠསྶ ཙ-སདྡསྶ པཡོགེ ཀཱམཱཙཱརཏྟཱ ‘‘ཨཏྟནཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ‘‘དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟཏྟཱ ཨཏྟནཱཝ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགོ ཝིཉྙཱཡཏི, ནཱཉྙེན. ན ཧི ཀེཝལཾ སདྡཏོཡེཝ སབྦཏྠ ཨཏྠནིཙྪཡོ བྷཝིསྶཏི ཨཏྠཔཀརཎཱདིནཱཔི ཡེབྷུཡྻེན ཨཏྠསྶ ནིཡམེཏབྦཏྟཱ. ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན པནེཏྠ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེནཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེནཱཏི ཨིདྷ ཨཏྟནཱསདྡཾ ཨཱནེཏྭཱ ཙཱིཝརེ ཨཏྟནཱ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེནཱ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

‘‘ཡསྶ ཡེན ཧི སམྦནྡྷོ, དཱུརཊྛམྤི ཙ ཏསྶ ཏཾ;

ཨཏྠཏོ ཧྱསམཱནཱནཾ, ཨཱསནྣཏྟམཀཱརཎ’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ བྷགཝཏཱ ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན བྷགཝཏཱ ཨནུགྒཧིཏོཏི ཡོཛནཱིཡཾ ཨེཀསྶཔི ཀརཎནིདྡེསསྶ སཧཡོགཀཏྟུཏྠཛོཏཀཏྟསམྦྷཝཏོཏི. སབྦཏྠ ‘‘ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སུཏྟནྟཊཱིཀཱཀཱརེནཱཏི གཧེཏབྦཾ. སམཱནཾ དྷཱརཎམེཏསྶཱཏི སཱདྷཱརཎོ, པརིབྷོགོ. སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན ཙེཝ སམསམཊྛཔནེན ཙ ཨནུགྒཧིཏོཏི སམྦནྡྷོ.

ཨིདཱནི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༢) –

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཱམི, སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེམི, ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི, ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ…པེ… ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ…པེ… ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི…པེ… ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི…པེ… སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོམི, ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོམི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོམི, ཨཱཝིབྷཱཝཾ ཏིརོབྷཱཝཾ ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪཱམི སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ, པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརོམི སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ, ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནེ གཙྪཱམི སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ, ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམཱམི སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི སཀུཎོ, ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསཱམི པརིམཛྫཱམི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེམི. ཀསྶཔོཔི བྷིཀྑཝེ ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོཏི…པེ… ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཨུབྷོ སདྡེ སུཎཱམི དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙ. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ…པེ… ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙ.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱམི, སརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སརཱགཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནཱམི, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཝཱིཏརཱགཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནཱམི, སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… སཾཁིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… མཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱཏི, སརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སརཱགཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནཱཏི…པེ… ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནཱཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི. སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ ‘ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ, ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ’ཏི. ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ, ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ. ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ, ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ, ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི.

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༢) –

ཨེཝཾ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནཏྠཱཡ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ ཀསྶཔསཾཡུཏྟེ ཨཱགཏཾ པཱལི༹མིམཾ པེཡྻཱལམུཁེན ཨཱདིགྒཧཎེན ཙ སངྑིཔིཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམཱིཏི ཡཱཝདེཝ ཨིཙྪཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོཡེཝ ཧི མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ ཙ ‘‘ཡཱཝདེཏི ཡཱཝདེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ལིཁིཏཾ. སཾཡུཏྟནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡམྤི ‘‘ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམཱིཏི ཡཱཝདེཝ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ལཱིནཏྠཔཀཱསནིཡཾ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེནེཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཱཝདེཝཱཏི ཨིམིནཱ སམཱནཏྠཾ ཡཱཝདེཏི ཨིདཾ པད’’ནྟི. པོཏྠཀེསུ པན ཀཏྠཙི ‘‘ཡཱཝདེཝཱ’’ཏི ཨཡམེཝ པཱཋོ དིསྶཏི. ཡཱནི པན ཨིཏོ པརཾ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཀིརིཡཛྷཱནཱནི, ‘‘སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, ‘‘སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ནིརོདྷསམཱཔཏྟི, ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིཉྙཱ ཙ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཨནུཔདཝཎྞནཱཡ ཙེཝ བྷཱཝནཱཝིདྷཱནེན ཙ སདྡྷིཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༦༩-༧༠) སབྦསོ ཝིཏྠཱརིཏཾ. ཨིདྷཱཔི ཙ ཝེརཉྫཀཎྜེ ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛྷཱནཱནི ཏིསྶོ ཙ ཝིཛྫཱ ཨཱཝི བྷཝིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཏཏྠེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེཏི ཨེཏྠ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཱ ནཱམ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སམཱཔཛྫིཏབྦབྷཱཝཏོ ཨེཝཾསཉྙིཏཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ སཧ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ. ཚལ༹བྷིཉྙཱ ནཱམ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎེན སདྡྷིཾ པཉྩཱབྷིཉྙཱཡོཏི ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཱ སབྦཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེཏི ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཉྩེཝ ཨརིཡཱནཉྩ དྷམྨོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ. ཨཐ ཝཱ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱཏི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ, མནུསྶདྷམྨོ ནཱམ དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨོ. སོ ཧི ཝིནཱ བྷཱཝནཱམནསིཀཱརེན པཀཏིཡཱཝ མནུསྶེཧི ནིབྦཏྟེཏབྦཏོ མནུསྶཏྟབྷཱཝཱཝཧཏོ ཝཱ ‘‘མནུསྶདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ ཨུཏྟརི པན ཛྷཱནཱདཱིནི ‘‘ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེནཱཏི ཨཧཾ ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཡཏྟཀེ ཝཱ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརེ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ ཝལ༹ཉྫེམི, ཏཐཱ ཀསྶཔོཔཱིཏི ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཀཏྭཱ ཋཔནེན. ཨིདཉྩ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱདིབྷཱཝསཱམཉྙེན པསཾསཱམཏྟཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ན ཧི ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཝིཡ དེཝསིཀཾ ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫཏི, ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཱདིཝསེན ཝཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཝལ༹ཉྫེཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེནཱ’’ཏི ཨིདཾ ནིདསྶནམཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཨོཝད ཀསྶཔ བྷིཀྑཱུ, ཀརོཧི ཀསྶཔ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ, ཨཧཾ ཝཱ ཀསྶཔ བྷིཀྑཱུ ཨོཝདེཡྻཾ ཏྭཾ ཝཱ, ཨཧཾ ཝཱ ཀསྶཔ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀརེཡྻཾ ཏྭཾ ཝཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༤༩).

ཨེཝམྤི ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཱནེ ཋཔེཏིཡེཝ, ཏསྶ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏི ཨཉྙཏྲ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ ‘‘ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཨནུགྒཧསྶཱ’’ཏི མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. ཏསྶ མེཏི ཝཱ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. པོཏྠཀེསུ ཧི ཀཏྠཙི ‘‘ཏསྶ མེ’’ཏི པཱཋོཡེཝ དིསྶཏི, དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཀིཾ ནཱམ ཏསྶ མེ ཨཱཎཎྱཾ ཨཎཎབྷཱཝོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཨུཔམཱཝསེན ཝིབྷཱཝེཏི. སཀཀཝཙཨིསྶརིཡཱནུཔྤདཱནེནཱཏི ཨེཏྠ ཙཱིཝརསྶ ནིདསྶནཝསེན ཀཝཙསྶ གཧཎཾ ཀཏཾ, སམཱཔཏྟིཡཱ ནིདསྶནཝསེན ཨིསྶརིཡཾ གཧིཏཾ. ཀུལཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀནྟི ཀུལཝཾསསྶ ཀུལཔྤཝེཎིཡཱ པཏིཊྛཱཔཀཾ. ‘‘མེ སདྡྷམྨཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀོ’’ཏི ནིཙྩསཱཔེཀྑཏྟཱ སམཱསོ དཊྛབྦོ, མེ སདྡྷམྨཝཾསསྶ པཏིཊྛཱཔཀོ པཝཏྟཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཝཙནམནུསྶརནྟོ ཨནུགྒཧེསཱིཏི ཙིནྟཡནྟོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱིཏི སམྦནྡྷོ, དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ པཱལི༹ཡཱ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨེཀམིདཱཧནྟི ཨེཏྠ ཨིདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨེཀཾ སམཡནྟི ཙ བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཨེཀསྨིཾ སམཡེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཝཱཡཱཏི པཱཝཱནགརཏོ, ཏཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀུསིནཱརཾ གམིསྶཱམཱིཏི ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷཱནམགྒོཏི ཙ དཱིགྷམགྒོ ཝུཙྩཏི. དཱིགྷཔརིཡཱཡོ ཧེཏྠ ཨདྡྷཱནསདྡོ. མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིནྟི གུཎམཧཏྟེནཔི སངྑྱཱམཧཏྟེནཔི མཧཏཱ. བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷེན བྷིཀྑུསངྒྷེན, སམཎགཎེན སདྡྷིཾ ཨེཀཏོཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཉྩམཏྟེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སངྑྱཱམཧཏྟཾ ཝིབྷཱཝེཏི. མཏྟ-སདྡོ ཙེཏྠ པམཱཎཝཙནོ ‘‘བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦནྟི སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཨིདྷ ཨཱནེཏྭཱ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

‘‘ཏཏོ པརནྟི ཏཏོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཛནནཏོ པར’’ནྟི ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ཝུཏྟཾ. མཧཱགཎྛིཔདེ པན ‘‘ཏཏོ པརནྟི སུབྷདྡཀཎྜཏོ པར’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདམེཝེཏྠ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦནྟི ནོ ཏཀྐོ. ཨཡམེཝ ཧི ཨུསྶཱཧཛནནཔྤཀཱརོ, ཡདིདཾ ‘‘ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏཱི’’ཏིཨཱདི, ཏསྨཱ ཨུསྶཱཧཛནནཏོ པརནྟི ན ཝཏྟབྦཾ ཧེཊྛཱ ཨུསྶཱཧཛནནཔྤཀཱརསྶ པཱལི༹ཡཾ ཨཝུཏྟཏྟཱ. ཨཡཉྷེཏྠ པཱལི༹ཀྐམོ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི, ཨེཀམིདཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སམཡཾ པཱཝཱཡ ཀུསིནཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདིཾ.

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརོ ཨཱཛཱིཝཀོ ཀུསིནཱརཱཡ མནྡཱརཝཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱ པཱཝཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཏཾ ཨཱཛཱིཝཀཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ, དིསྭཱན ཏཾ ཨཱཛཱིཝཀཾ ཨེཏདཝོཙཾ ‘ཨཔཱཝུསོ, ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱརཾ ཛཱནཱསཱི’ཏི? ‘ཨཱམ, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱམི. ཨཛྫ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏོ སམཎོ གོཏམོ, ཏཏོ མེ ཨིདཾ མནྡཱརཝཔུཔྥཾ གཧིཏནྟི. ཏཏྲཱཝུསོ, ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཝཱིཏརཱགཱ, ཨཔྤེཀཙྩེ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟི, ཚིནྣཔཱཏཾ པཔཏནྟི ཨཱཝཊྚནྟི ཝིཝཊྚནྟི, ‘ཨཏིཁིཔྤཾ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ, ཨཏིཁིཔྤཾ སུགཏོ པརིནིབྦུཏོ, ཨཏིཁིཔྤཾ ཙཀྑུཾ ལོཀེ ཨནྟརཧིཏ’ནྟི. ཡེ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཝཱིཏརཱགཱ, ཏེ སཏཱ སམྤཛཱནཱ ཨདྷིཝཱསེནྟི ‘ཨནིཙྩཱ སངྑཱརཱ, ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱ’’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ, མཱ སོཙིཏྠ མཱ པརིདེཝིཏྠ, ནནྭེཏཾ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཏཱ པཊིཀཙྩེཝ ཨཀྑཱཏཾ ‘སབྦེཧེཝ པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ ཨཉྙཐཱབྷཱཝོ. ཏཾ ཀུཏེཏྠ, ཨཱཝུསོ, ལབྦྷཱ, ཡཾ ཏཾ ཛཱཏཾ བྷཱུཏཾ སངྑཏཾ པལོཀདྷམྨཾ, ཏཾ ཝཏ མཱ པལུཛྫཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན, ཨཱཝུསོ, སུབྷདྡོ ནཱམ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ ཏསྶཾ པརིསཱཡཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཝུསོ སུབྷདྡོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ ‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ, མཱ སོཙིཏྠ མཱ པརིདེཝིཏྠ, སུམུཏྟཱ མཡཾ ཏེན མཧཱསམཎེན, ཨུཔདྡུཏཱ ཙ མཡཾ ཧོམ’ ‘ཨིདཾ ཝོ ཀཔྤཏི, ཨིདཾ ཝོ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི, ‘ཨིདཱནི པན མཡཾ ཡཾ ཨིཙྪིསྶཱམ, ཏཾ ཀརིསྶཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪིསྶཱམ, ན ཏཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི. ཧནྡ མཡཾ ཨཱཝུསོ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏི, དྷམྨོ པཊིབཱཧཱིཡཏི, ཨཝིནཡོ པུརེ དིཔྤཏི, ཝིནཡོ པཊིབཱཧཱིཡཏི, པུརེ ཨདྷམྨཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, དྷམྨཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟི, པུརེ ཨཝིནཡཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཝིནཡཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.

‘‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨེཀེནཱུནཔཉྩཨརཧནྟསཏཱནི ཨུཙྩིནི. བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀསྶཔཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ, ཨབྷབྦོ ཚནྡཱ དོསཱ མོཧཱ བྷཡཱ ཨགཏིཾ གནྟུཾ, བཧུ ཙཱནེན བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ པརིཡཏྟོ. ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཏཱུ’’’ཏིཨཱདི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཏསྨཱ ཏཏོ པརནྟི ཨེཏྠ སུབྷདྡཀཎྜཏོ པརནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. ‘‘སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦ’’ནྟི ཧི ཨིམིནཱ ‘‘ཡཾ ན ཨིཙྪིསྶཱམ, ན ཏཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཏཾ པརིཡནྟཾ སུབྷདྡཀཎྜཔཱལི༹ཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝསེསཾ ཨུསྶཱཧཛནནཔྤཀཱརཔྤཝཏྟཾ པཱལི༹མེཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཧནྡ མཡཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨདྷམྨོ ནཱམ དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ཨདྷམྨོ. པུརེ དིཔྤཏཱིཏི ཨཔི ནཱམ དིཔྤཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཱཝ ཨདྷམྨོ དྷམྨཾ པཊིབཱཧིཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི, ཏཏོ པུརེཏརམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱསནྣེ ཧི ཨནཱགཏེ ཨཡཾ པུརེསདྡོ. དིཔྤཏཱིཏི དིཔྤིསྶཏི. པུརེ-སདྡཡོགེན ཧི ཨནཱགཏཏྠེ ཨཡཾ ཝཏྟམཱནཔཡོགོ ཡཐཱ ‘‘པུརཱ ཝསྶཏི དེཝོ’’ཏི. ཀེཙི པནེཏྠ ཨེཝཾ ཝཎྞཡནྟི ‘‘པུརེཏི པཙྪཱ ཨནཱགཏེ ཡཐཱ ཨདྡྷཱནཾ གཙྪནྟསྶ གནྟབྦམགྒོ ‘པུརེ’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཐཱ ཨིདྷ དཊྛབྦ’’ནྟི. ཨཝིནཡོཏི པཧཱནཝིནཡསཾཝརཝིནཡཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ཨཝིནཡོ. ‘‘ཝིནཡཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨིཏི-སདྡོཔི ཨེཏྠ དཊྛབྦོ, ‘‘ཏཏོ པརཾ ཨཱཧཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. པོཏྠཀེསུ པན ཀཏྠཙི ཨིཏི-སདྡོ ན དིསྶཏི, པཱལི༹ཡཾ པན དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཉྩ ཨཏྠེཝ ཨིཏི-སདྡོ.

ཏེན ཧཱིཏི ཨུཡྻོཛནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨུཙྩིནནེ ཨུཡྻོཛེནྟཱ ཧི ཏཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ ཨེཝམཱཧཾསུ. བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནཏཱུཏི སངྒཱིཏིཡཱ ཨནུརཱུཔེ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ གཎྷཱཏཱུཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཀལནཝངྒ…པེ… པརིགྒཧེསཱི’’ཏི ཨེཏེན སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝཔརིཡནྟཱནཾ ཡཐཱཝུཏྟཔུགྒལཱནཾ སཏིཔི ཨཱགམཱདྷིགམསབྦྷཱཝེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཏེཝིཛྫཱདིགུཎཡུཏྟཱནཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཡཱ ཨུཀྐཾསགཏཏྟཱ སངྒཱིཏིཡཱ བཧཱུཔཀཱརཏཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརེཏི སཀལཾ སུཏྟགེཡྻཱདི ནཝངྒཾ ཨེཏྠ, ཨེཏསྶ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི སཀལནཝངྒཾ, སཏྠུསཱསནཾ. ཨཏྠཀཱམེན པརིཡཱཔུཎིཏབྦཏོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཔུརིསཏྟཔརིཡཏྟབྷཱཝཏོ ཙ པརིཡཏྟཱིཏི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཝུཙྩནྟི, ཏཾ སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནསངྑཱཏཾ པརིཡཏྟིཾ དྷཱརེནྟཱིཏི སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརཱ, ཏཱདིསེཏི ཨཏྠོ. བཧཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ཙ ཨཝིཧཏཏྟཱ ཏཱ ཛནེནྟི, ཏཱཧི ཝཱ ཛནིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ. དུཝིདྷཱ པུཐུཛྫནཱ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱཏི. ཏཏྠ ཡེསཾ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱདཱིསུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱསཝནདྷཱརཎཔཙྩཝེཀྑཎཱནི ནཏྠི, ཏེ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ. ཡེསཾ ཏཱནི ཨཏྠི, ཏེ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱ. ཏེ ཨིདྷ ‘‘པུཐུཛྫནཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. སམཐབྷཱཝནཱསིནེཧཱབྷཱཝེན སུཀྑཱ ལཱུཁཱ ཨསིནིདྡྷཱ ཝིཔསྶནཱ ཨེཏེསནྟི སུཀྑཝིཔསྶཀཱ.

ཏིཔིཊཀསབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདདྷརེཏི ཏིཎྞཾ པིཊཀཱནཾ སམཱཧཱརོ ཏིཔིཊཀཾ, ཏིཔིཊཀསངྑཱཏཾ ནཝངྒཱདིཝསེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣཾ སབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདཾ དྷཱརེནྟཱིཏི ཏིཔིཊཀསབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདདྷརཱ, ཏཱདིསེཏི ཨཏྠོ. ཨནུ ཨནུ ཏཾསམངྒཱིནཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨནུབྷཱཝོ, ཨནུབྷཱཝོ ཨེཝ ཨཱནུབྷཱཝོ, པབྷཱཝོ. མཧནྟོ ཨཱནུབྷཱཝོ ཡེསཾ ཏེ མཧཱནུབྷཱཝཱ. ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདེཏི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཡེཝ ཏེཝིཛྫཱ, ཏཱ ཨཱདི ཡེསཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱདཱིནཾ ཏེ ཏེཝིཛྫཱདཡོ, ཏེ བྷེདཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཱ བྷིནྣཱ ཨེཏེསནྟི ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདཱ, ཁཱིཎཱསཝཱ, ཏཱདིསེཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏེཝིཛྫོ, སོ ཨཱདི ཡེསཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱདཱིནཾ ཏེ ཏེཝིཛྫཱདཡོ, ཏེ བྷེདཱ ཡེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཏེ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདཱ, ཏཱདིསེཏི ཨཏྠོ. ཡེ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཡེ བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) ཝུཏྟནྟི ཨཏྠོ.

ཀིསྶ པནཱཏི ཀསྨཱ པན. སིཀྑཏཱིཏི སེཀྑོ, ཨཐ ཝཱ སིཀྑནཾ སིཀྑཱ, སཱཡེཝ ཏསྶ སཱིལནྟི སེཀྑོ. སོ ཧི ཨཔརིཡོསིཏསིཀྑཏྟཱ ཙ ཏདདྷིམུཏྟཏྟཱ ཙ ཨེཀནྟེན སིཀྑནསཱིལོ ན ཨསེཀྑོ ཝིཡ པརིནིཊྛིཏསིཀྑོ ཏཏྠ པཊིཔསྶདྡྷུསྶཱཧོ, ནཱཔི ཝིསྶཊྛསིཀྑོ པཙུརཛནོ ཝིཡ ཏཏྠ ཨནདྷིམུཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ ཛཱཏོ, ཏཏྠ ཝཱ བྷཝོཏི སེཀྑོ. ཨཐ ཝཱ ཨིཀྑཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཨིཀྑཱ, མགྒཕལསམྨཱདིཊྛི. སཧ ཨིཀྑཱཡཱཏི སེཀྑོ. ཨུཔརིམགྒཏྟཡཀིཙྩསྶ ཨཔརིཡོསིཏཏྟཱ སཧ ཀརཎཱིཡེནཱཏི སཀརཎཱིཡོ. ཨསྶཱཏི ཨནེན. ཨསམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ནནུ ཙ –

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧) –

ཝུཏྟཏྟཱ ཀཐམེཏཾ ཡུཛྫཏཱིཏི? དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོཏི ཝུཏྟམྤི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པཊིགྒཧིཏམེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ནཱཡཾ ཝིརོདྷོ. བཧུཀཱརཏྟཱཏི བཧུཨུཔཀཱརཏྟཱ. ཨུཔཀཱརཝཙནོ ཧེཏྠ ཀཱརསདྡོ. ཨསྶཱཏི བྷཝེཡྻ.

ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠོཏི ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཱསིཀོ. ནྟི ཨཱནནྡཏྠེརཾ, ‘‘ཨོཝདཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཡེབྷུཡྻེན ནཝཀཱཡ པརིསཱཡ ཝིབྦྷམནེན མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨེཝམཱཧ ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཧི པརིནིབྦུཏེ སཏྠརི མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ སཏྠུཔརིནིབྦཱནེ སནྣིཔཏིཏསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ པཉྩསཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱ དྷམྨཝིནཡཾ སངྒཱཡེཡྻཱམ, ཏུམྷེ པུརེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པལིབོདྷཾ པཙྪིནྡིཏྭཱ རཱཛགཧེ སནྣིཔཏཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏྟནཱ རཱཛགཧཾ གཏོ. ཨཱནནྡཏྠེརོཔི བྷགཝཏོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ མཧཱཛནཾ སཉྙཱཔེནྟོ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམྨ རཱཛགཧཾ གཙྪནྟོ དཀྑིཎགིརིསྨིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཏིཾསམཏྟཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ ཡེབྷུཡྻེན ཀུམཱརབྷཱུཏཱ ཨེཀཝསྶིཀདུཝསྶིཀབྷིཀྑཱུ ཙེཝ ཨནུཔསམྤནྣཱ ཙ ཝིབྦྷམིཾསུ. ཀསྨཱ པནེཏེ པབྦཛིཏཱ, ཀསྨཱ ཝིབྦྷམིཾསཱུཏི? ཏེསཾ ཀིར མཱཏཱཔིཏརོ ཙིནྟེསུཾ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ སཏྠུཝིསྶཱསིཀོ ཨཊྛ ཝརེ ཡཱཙིཏྭཱ ཨུཔཊྛཧཏི, ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾ སཏྠཱརཾ གཧེཏྭཱ གནྟུཾ སཀྐོཏི, ཨམྷཱཀཾ དཱརཀེ ཨེཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསྶཱམ, སོ སཏྠཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམིསྶཏི, ཏསྨིཾ ཨཱགཏེ མཡཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཱཏུཾ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏཱཝ ཀཱརཎེན ནེསཾ ཉཱཏཀཱ ཏེ པབྦཱཛེསུཾ. སཏྠརི པན པརིནིབྦུཏེ ཏེསཾ སཱ པཏྠནཱ ཨུཔཙྪིནྣཱ, ཨཐ ནེ ཨེཀདིཝསེནེཝ ཨུཔྤབྦཱཛེསུཾ.

ཨཐ ཨཱནནྡཏྠེརཾ དཀྑིཎགིརིསྨིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ རཱཛགཧམཱགཏཾ དིསྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨེཝམཱཧ ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཀསྶཔསཾཡུཏྟེ –

‘‘ཨཐ ཀིཉྩརཧི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཨིམེཧི ནཝེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརེཧི བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུཧི ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟེཧི སདྡྷིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརསི, སསྶགྷཱཏཾ མཉྙེ ཙརསི, ཀུལཱུཔགྷཱཏཾ མཉྙེ ཙརསི, ཨོལུཛྫཏི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, པརིསཱ, པལུཛྫནྟི ཁོ ཏེ ཨཱཝུསོ ནཝཔྤཱཡཱ, ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱིཏི.

‘‘ཨཔི མེ བྷནྟེ ཀསྶཔ སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ ཙ པན མཡཾ ཨཛྫཱཔི ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ ཀུམཱརཀཝཱདཱ ན མུཙྩཱམཱཏི. ཏཐཱ ཧི པན ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཨིམེཧི ནཝེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརེཧི བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུཧི ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟེཧི སདྡྷིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརསི, སསྶགྷཱཏཾ མཉྙེ ཙརསི, ཀུལཱུཔགྷཱཏཾ མཉྙེ ཙརསི, ཨོལུཛྫཏི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, པརིསཱ, པལུཛྫནྟི ཁོ ཏེ ཨཱཝུསོ ནཝཔྤཱཡཱ, ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤).

ཏཏྠ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༡༥༤) སསྶགྷཱཏཾ མཉྙེཙརསཱིཏི སསྶཾ གྷཱཏེནྟོ ཝིཡ ཨཱཧིཎྜསི. ཀུལཱུཔགྷཱཏཾ མཉྙེ ཙརསཱིཏི ཀུལཱནི ཨུཔགྷཱཏེནྟོ ཝིཡ ཧནནྟོ ཝིཡ ཨཱཧནནྟོ ཝིཡ ཨཱཧིཎྜསི. ཨོལུཛྫཏཱིཏི པལུཛྫཏི བྷིཛྫཏི. པལུཛྫནྟི ཁོ ཏེ ཨཱཝུསོ ནཝཔྤཱཡཱཏི, ཨཱཝུསོ, ཨེཝཾ ཨེཏེ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཡེན ཡེབྷུཡྻེན ནཝཀཱ ཨེཀཝསྶིཀདུཝསྶིཀདཧརཱ ཙེཝ སཱམཎེརཱ ཙ པལུཛྫནྟི. ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱིཏི ཨཡཾ ཀུམཱརཀོ ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཝཏ ཛཱནཱཏཱིཏི ཐེརཾ ཏཛྫེནྟོ ཨཱཧ. ཀུམཱརཀཝཱདཱ ན མུཙྩཱམཱཏི ཀུམཱརཀཝཱདཏོ ན མུཙྩཱམ. ཏཐཱ ཧི པན ཏྭནྟི ཨིདམསྶ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦཏཱཡ ཀཱརཎདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡསྨཱ ཏྭཾ ཨིམེཧི ནཝཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརརཧིཏེཧི སདྡྷིཾ ཝིཙརསི, ཏསྨཱ ཀུམཱརཀེཧི སདྡྷིཾ ཙརནྟོ ‘‘ཀུམཱརཀོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧསཱིཏི.

‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝཱ-སདྡོ པདཔཱུརཎེ. ཝཱ-སདྡོ ཧི ཨུཔམཱནསམུཙྩཡསཾསཡཝཝསྶགྒཔདཔཱུརཎཝིཀཔྤཱདཱིསུ བཧཱུསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘པཎྜིཏོ ཝཱཔི ཏེན སོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༦༣) ཨུཔམཱནེ དིསྶཏི, སདིསབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༢༡༣) སམུཙྩཡེ. ‘‘ཀེ ཝཱ ཨིམེ ཀསྶ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༩༦) སཾསཡེ. ‘‘ཨཡཾ ཝཱ ཨིམེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སབྦབཱལོ སབྦམཱུལ༹ྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡༨༡) ཝཝསྶགྒེ. ‘‘ཡེ ཧི ཀེཙི, བྷིཀྑཝེ, སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༧༠; སཾ. ནི. ༢.༡༣) ཝིཀཔྤེཏི. ཨིདྷ པན པདཔཱུརཎེ དཊྛབྦོ. ཏེནེཝ ཙ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝཱསདྡསྶ ཨཏྠུདྡྷཱརཾ ཀརོནྟེན ‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) པདཔཱུརཎེ’’ཏི. ཨཊྛཀཐཱཡམྤི (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༡༥༤) ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱིཏི ཨཡཾ ཀུམཱརཀོ ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཝཏ ཛཱནཱཏཱིཏི ཐེརཾ ཏཛྫེནྟོ ཨཱཧཱ’’ཏི. ཨེཏྠཱཔི ཝཏཱཏི ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ཡཾ པནེཏྠ ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཝཱཡནྟི ཨེཏྠ ཝཱཏི ཝིབྷཱསཱ, ཨཉྙཱསིཔི ན ཨཉྙཱསིཔཱིཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཏཾ ཏསྶ མཏིམཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ན ཧེཏྠ ཨཡམཏྠོ སམྦྷཝཏི, ཏསྨཱ ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ནཱཉྙཱསཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྲཱཏི ཨེཝཾ སཏི. ཚནྡཱགམནཾ ཝིཡཱཏི ཨེཏྠ ཚནྡཱ ཨཱགམནཾ ཝིཡཱཏི པདཙྪེདོ ཀཱཏབྦོ, ཚནྡེན ཨཱགམནཾ པཝཏྟནཾ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ, ཚནྡེན ཨཀཏྟབྦཀརཎཾ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཚནྡཾ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི སམྤཡོགཝསེནཱཏི ཚནྡཱགམནཾ, ཏཐཱ པཝཏྟོ ཨཔཱཡགམནཱིཡོ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདོ. ཨཐ ཝཱ ཨནནུརཱུཔཾ གམནཾ ཨགམནཾ, ཚནྡེན ཨགམནཾ ཚནྡཱགམནཾ, ཚནྡེན སིནེཧེན ཨནནུརཱུཔཾ གམནཾ པཝཏྟནཾ ཨཀཏྟབྦཀརཎཾ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེཏི ཨསེཀྑབྷཱུཏཱ པཊིསམྦྷིདཱ ཨསེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱ, ཏཾ པཏྟེ, པཊིལདྡྷཨསེཀྑཔཊིསམྦྷིདེཏི ཨཏྠོ. ཨནུམཏིཡཱཏི ཨནུཉྙཱཡ, ཡཱཙནཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

‘‘ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ’’ཏི ཨིདཾ ན སེཀྑཱནཾ ཨགཏིགམནསབྦྷཱཝེན ཝུཏྟཾ, ཨསེཀྑཱནཾཡེཝ པན ཨུཙྩིནིཏཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ. པཋམམགྒེནེཝ ཧི ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནི པཧཱིཡནྟི, ཏསྨཱ ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ, ཏཐཱཔི ཐེརོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཏཱུཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ན པན ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ, ཏཐཱཔི ཨབྷབྦོ ཨགཏིཾ གནྟུནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘ཨབྷབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ པན དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ ཏསྶ ཨརཧབྷཱཝཾ དསྶེནྟཱ ཝིཛྫམཱནེ གུཎེ ཀཐེནྟི. ཏཏྠ ཚནྡཱཏི ཚནྡེན, སིནེཧེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨགཏིཾ གནྟུནྟི ཨགནྟབྦཾ གནྟུཾ, ཨཀཏྟབྦཾ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཱནི པན ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནི བྷཎྜབྷཱཛནཱིཡེ ཙ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ཙ ལབྦྷནྟི. ཏཏྠ བྷཎྜབྷཱཛནཱིཡེ ཏཱཝ ཨཏྟནོ བྷཱརབྷཱུཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨམནཱཔེ བྷཎྜེ སམྤཏྟེ ཏཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ མནཱཔཾ དེནྟོ ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཨཏྟནོ པན ཨབྷཱརབྷཱུཏཱནཾ མནཱཔེ བྷཎྜེ སམྤཏྟེ ཏཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨམནཱཔཾ དེནྟོ དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. བྷཎྜེསུ བྷཱཛནཱིཡཝཏྠུཉྩ ཋིཏིཀཉྩ ཨཛཱནནྟོ མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. མུཁརཱནཾ ཝཱ རཱཛཱདིནིསྶིཏཱནཾ ཝཱ ‘‘ཨིམེ མེ ཨམནཱཔེ བྷཎྜེ དིནྣེ ཨནཏྠཾ ཀརེཡྻུ’’ནྟི བྷཡེན པརིཝཏྟིཏྭཱ མནཱཔཾ དེནྟོ བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཡོ པན ཨེཝཾ ན གཙྪཏི, སབྦེསཾ ཏུལཱབྷཱུཏོ པམཱཎབྷཱུཏོ མཛ྄ཛྷཏྟོཝ ཧུཏྭཱ ཡཾ ཡསྶ པཱཔུཎཱཏི, ཏདེཝ ཏསྶ དེཏི, ཨཡཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨགཏིཾ ན གཙྪཏི ནཱམ. ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ པན ཨཏྟནོ བྷཱརབྷཱུཏསྶ གརུཀཱཔཏྟིཾ ལཧུཀཱཔཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོ ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཨིཏརསྶ ལཧུཀཱཔཏྟིཾ གརུཀཱཔཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོ དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཨཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཾ པན སམུཙྩཡཀྑནྡྷཀཉྩ ཨཛཱནནྟོ མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. མུཁརསྶ ཝཱ རཱཛཔཱུཛིཏསྶ ཝཱ ‘‘ཨཡཾ མེ གརུཀཾ ཀཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཀཐེནྟསྶ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱ’’ཏི གརུཀམེཝ ལཧུཀཱཔཏྟིཾ ཀཐེནྟོ བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཡོ པན སབྦེསཾ ཡཐཱབྷཱུཏམེཝ ཀཐེསི, ཨཡཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨགཏིགམནཾ ན གཙྪཏི ནཱམ. ཐེརོཔི ཏཱདིསོ ཙཏུནྣམྤི ཨགཏིགམནཱནཾ པཋམམགྒེནེཝ པཧཱིནཏྟཱ, ཏསྨཱ སངྒཱཡནཝསེན དྷམྨཝིནཡཝིནིཙྪཡེ སམྤཏྟེ ཚནྡཱདིཝསེན ཨཉྙཐཱ ཨཀཐེཏྭཱ ཡཐཱབྷཱུཏམེཝ ཀཐེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨབྷབྦོ…པེ… ཨགཏིཾ གནྟུ’’ནྟི. པརིཡཏྟོཏི ཨདྷཱིཏོ, ཨུགྒཧིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨུཙྩིནིཏེནཱཏི ཨུཙྩིནིཏྭཱ གཧིཏེན. ཨེཏདཧོསཱིཏི ཨེཏཾ པརིཝིཏཀྐནཾ ཨཧོསི. རཱཛགཧཾ ཁོ མཧཱགོཙརནྟི ཨེཏྠ ‘‘རཱཛགཧནྟི རཱཛགཧསཱམནྟཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ ཙ ཝུཏྟཾ. གཱཝོ ཙརནྟི ཨེཏྠཱཏི གོཙརོ, གོཙརོ ཝིཡ གོཙརོ, བྷིཀྑཱཙརཎཊྛཱནཾ. སོ མཧནྟོ ཨསྶ, ཨེཏྠཱཏི ཝཱ མཧཱགོཙརཾ, རཱཛགཧཾ. ཐཱཝརཀམྨནྟི ཙིརཊྛཱཡིཀམྨཾ. ཝིསབྷཱགཔུགྒལོ སུབྷདྡསདིསོ. ཨུཀྐོཊེཡྻཱཏི ནིཝཱརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཉཏྟིདུཏིཡེན ཀམྨེན སཱཝེསཱིཏི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, སངྒྷོ ཨིམཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི སམྨནྣེཡྻ ‘རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནི དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦ’ནྟི, ཨེསཱ ཉཏྟི.

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ, སངྒྷོ ཨིམཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི སམྨནྣཏི ‘རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནི དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦ’ནྟི, ཡསྶཱཡསྨཏོ ཁམཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ སམྨུཏི ‘རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦ’ནྟི, སོ ཏུཎྷསྶ. ཡསྶ ནཀྑམཏི, སོ བྷཱསེཡྻ.

‘‘སམྨཏཱནི སངྒྷེན ཨིམཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ‘རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནི དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦ’ནྟི, ཁམཏི སངྒྷསྶ, ཏསྨཱ ཏུཎྷཱི, ཨེཝམེཏཾ དྷཱརཡཱམཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) –

ཨེཝཾ ཉཏྟིདུཏིཡེན ཀམྨེན སཱཝེསི. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཉཱཏབྦ’’ནྟི.

ཨཡཾ པན ཀམྨཝཱཙཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ ཨེཀཝཱིསཏིམེ དིཝསེ ཀཏཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.པཋམསངྒཱིཏིཀཐཱ) ‘‘ཨཡཾ པན ཀམྨཝཱཙཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ ཨེཀཝཱིསཏིམེ དིཝསེ ཀཏཱ. བྷགཝཱ ཧི ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ པཙྩཱུསསམཡེ པརིནིབྦུཏོ, ཨཐསྶ སཏྟཱཧཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ སརཱིརཾ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡིཾསུ. ཨེཝཾ སཏྟཱཧཾ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ. ཏཏོ སཏྟཱཧཾ ཙིཏཀཱཡ ཨགྒིནཱ ཛྷཱཡི, སཏྟཱཧཾ སཏྟིཔཉྫརཾ ཀཏྭཱ སནྠཱགཱརསཱལཱཡཾ དྷཱཏུཔཱུཛཾ ཀརིཾསཱུཏི ཨེཀཝཱིསཏི དིཝསཱ གཏཱ. ཛེཊྛམཱུལསུཀྐཔཀྑཔཉྩམིཡཾ པན དྷཱཏུཡོ བྷཱཛཡིཾསུ. ཨེཏསྨིཾ དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ སནྣིཔཏིཏསྶ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷསྶ སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ཀཏཾ ཨནཱཙཱརཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཨཡཾ ཀམྨཝཱཙཱ ཀཏཱ. ཨིམཉྩ པན ཀམྨཝཱཙཾ ཀཏྭཱ ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི ‘ཨཱཝུསོ ཨིདཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཙཏྟཱལཱིསདིཝསཱ ཨོཀཱསོ, ཏཏོ པརཾ ཨཡཾ ནཱམ ནོ པལིབོདྷོ ཨཏྠཱིཏི ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠནྟརེ ཡསྶ རོགཔལིབོདྷོ ཝཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཔལིབོདྷོ ཝཱ མཱཏཱཔིཏུཔལིབོདྷོ ཝཱ ཨཏྠི, པཏྟཾ ཝཱ པན པཙིཏབྦཾ ཙཱིཝརཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ, སོ ཏཾ པལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཀརཎཱིཡཾ ཀརོཏཱུ’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཨཏྟནོ པཉྩསཏཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ རཱཛགཧཾ གཏོ, ཨཉྙེཔི མཧཱཐེརཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརཾ གཧེཏྭཱ སོཀསལླསམཔྤིཏཾ མཧཱཛནཾ ཨསྶཱསེཏུཀཱམཱ ཏཾ ཏཾ དིསཾ པཀྐནྟཱ. པུཎྞཏྠེརོ པན སཏྟསཏབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ‘ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཊྛཱནཾ ཨཱགཏཱགཏཾ མཧཱཛནཾ ཨསྶཱསེསྶཱམཱི’ཏི ཀུསིནཱརཱཡམེཝ ཨཊྛཱསི. ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡཐཱ པུབྦེ ཨཔརིནིབྦུཏསྶ, ཨེཝཾ པརིནིབྦུཏསྶཔི བྷགཝཏོ སཡམེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. གཙྪཏོ པནསྶ པརིཝཱརཱ བྷིཀྑཱུ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ’’ཏི. ཏསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ ཏཱིསུ སཏྟཱཧེསུ ཨཏིཀྐནྟེསུ ཨེཀཝཱིསཏིམེ དིཝསེ ཨིམཾ ཀམྨཝཱཙཾ སཱཝེཏྭཱ ཐེརོ རཱཛགཧཾ པཀྐནྟོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ པན ཨིདྷ མངྒལསུཏྟཊྛཀཐཱཡཉྩ (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༥.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ) ‘‘སཏྟསུ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསུ སཏྟསུ ཙ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ? སཏྟསུ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུ གཧིཏེསུ ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ མཛ྄ཛྷེ ཙིཏཀཱཡ ཛྷཱཔནསཏྟཱཧམྤི གཧིཏམེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཝིསུཾ ན ཝུཏྟཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཡདི ཨེཝཾ ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ, དིཡཌྜྷམཱསོ སེསོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟནྟི? ནཱཡཾ དོསོ. ཨཔྤཀཉྷི ཨཱུནམདྷིཀཾ ཝཱ གཎནཱུཔགཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ སམུདཱཡོ ཨཔྤཀེན ཨདྷིཀོཔི ཨནདྷིཀོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨཌྜྷམཱསཏོ ཨདྷིཀེཔི པཉྩ དིཝསེ ‘‘ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ‘‘དྭཱསཱིཏིཁནྡྷཀཝཏྟཱནཾ ཀཏྠཙི ཨསཱིཏིཁནྡྷཀཝཏྟཱནཱི’’ཏི ཝཙནཾ ཝིཡ. ཏཐཱ ཨཔྤཀེན ཨཱུནོཔི ཙ སམུདཱཡོ ཨནཱུནོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘དིཡཌྜྷམཱསཏོ ཨཱུནེཔི པཉྩ དིཝསེ དིཡཌྜྷམཱསོ སེསོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ. སཏིཔཊྛཱནཝིབྷངྒཊྛཀཐཱཡཉྷི (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༣༥༦) ཚམཱསཏོ ཨཱུནེཔི ཨཌྜྷམཱསེ ‘‘ཚ མཱསེ སཛ྄ཛྷཱཡོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཝཙནཾ ཝིཡ. ཏཏྠ ཧི ཏཙཔཉྩཀཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པཉྩཀེསུ དྭཱིསུ ཙ ཚཀྐེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཨནུལོམཏོ པཉྩཱཧཾ, པཊིལོམཏོ པཉྩཱཧཾ, ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ པཉྩཱཧཾ, ཏཐཱ པུརིམཔུརིམེཧི པཉྩཀཚཀྐེཧི སདྡྷིཾ ཨནུལོམཏོ པཉྩཱཧཾ, པཊིལོམཏོ པཉྩཱཧཾ, ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ པཉྩཱཧནྟི ཨེཝཾ ཝིསུཾ ཏིཔཉྩཱཧཾ ཨེཀཏོ ཏིཔཉྩཱཧཉྩ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀཏྭཱ ཚམཱསཾ སཛ྄ཛྷཱཡོ ཀཱཏབྦོཏི ཝཙནཾ ཝིཡ. ཏཏྠ ཧི ཝཀྐཔཉྩཀཱདཱིསུ ཏཱིསུ པཉྩཀེསུ དྭཱིསུ ཙ ཚཀྐེསུ ཝིསུཾ ཧེཊྛིམེཧི ཨེཀཏོ ཙ སཛ྄ཛྷཱཡེ པཉྩནྣཾ པཉྩནྣཾ པཉྩཀཱནཾ ཝསེན པཉྩམཱསཔརིཔུཎྞཱ ལབྦྷནྟི, ཏཙཔཉྩཀེ པན ཝིསུཾ ཏིཔཉྩཱཧམེཝཱཏི ཨཌྜྷམཱསོཡེཝེཀོ ལབྦྷཏཱིཏི ཨཌྜྷམཱསཱདྷིཀཔཉྩམཱསཱ ལབྦྷནྟི.

ཨེཝཾ སཏི ཡཐཱ ཏཏྠ ཨཌྜྷམཱསེ ཨཱུནེཔི མཱསཔརིཙྪེདེན པརིཙྪིཛྫམཱནེ སཛ྄ཛྷཱཡེ ཚ མཱསཱ པརིཙྪེདཀཱ ཧོནྟཱིཏི པརིཙྪིཛྫམཱནསྶ སཛ྄ཛྷཱཡསྶ སཏྟམཱསཱདིམཱསནྟརགམནནིཝཱརཎཏྠཾ ཚམཱསགྒཧཎཾ ཀཏཾ, ན སཀལཚམཱསེ སཛ྄ཛྷཱཡཔྤཝཏྟིདསྶནཏྠཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི མཱསཝསེན ཀཱལེ པརིཙྪིཛྫམཱནེ ཨཱུནེཔི པཉྩདིཝསེ དིཡཌྜྷམཱསོ པརིཙྪེདཀོ ཧོཏཱིཏི པརིཙྪིཛྫམཱནསྶ ཀཱལསྶ དྭིམཱསཱདིམཱསནྟརགམནནིཝཱརཎཏྠཾ ‘‘དིཡཌྜྷམཱསོ སེསོ’’ཏི དིཡཌྜྷམཱསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨཉྙཐཱ ཙ ཨཊྛཀཐཱཝཙནཱནཾ ཨཉྙམཉྙཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཀཱཧམེཝ ཝཱ བྷགཝཏོ སརཱིརཾ ཙིཏཀཱཡ ཛྷཱཡཱིཏི ཁུདྡཀབྷཱཎཀཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི གཧེཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི སཏི པརིནིབྦཱནཏོ སཏྟསུ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ ཨཊྛམིཡཾ ཙིཏཀཱཡ བྷགཝཏོ སརཱིརཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སཏྟསུ དིཝསེསུ དྷཱཏུཔཱུཛཾ ཨཀཾསཱུཏི ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ, གིམྷཱནཾ དིཡཌྜྷོ ཙ མཱསོ སེསོ ཧོཏི. པརིནིབྦཱནསུཏྟནྟཔཱལི༹ཡམྤི ཧི ཙིཏཀཱཡ ཛྷཱཔནསཏྟཱཧཾ ན ཨཱགཏཾ, དྭེཡེཝ སཏྟཱཧཱནི ཨཱགཏཱནི, ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ པན ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཨིཏོ ཨཉྙེན ཝཱ པཀཱརེན ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱ ཀཱརཎཾ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཡཾ པནེཏྠ ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོཏི ཨེཏྠ ཨེཀོ དིཝསོ ནཊྛོ. སོ པཱཊིཔདདིཝསོ ཀོལཱཧལདིཝསོ ནཱམ, ཏསྨཱ ཨིདྷ ན གཧིཏོ’’ཏི. ཏཾ ན སུནྡརཾ པརིནིབྦཱནསུཏྟནྟཔཱལི༹ཡཾ པཱཊིཔདདིཝསཏོཡེཝ པཊྛཱཡ སཏྟཱཧསྶ ཝུཏྟཏྟཱ ཨཊྛཀཐཱཡཉྩ པརིནིབྦཱནདིཝསེནཔི སདྡྷིཾ ཏིཎྞཾ སཏྟཱཧཱནཾ གཧིཏཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི པརིནིབྦཱནདིཝསེན སདྡྷིཾ ཏིཎྞཾ སཏྟཱཧཱནཾ གཧིཏཏྟཱ ཛེཊྛམཱུལསུཀྐཔཉྩམཱི ཨེཀཝཱིསཏིམོ དིཝསོ ཧོཏི.

སཏྟསུ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསཱུཏི ཨེཏྠ སཱདྷུཀཱིལ༹ནཾ ནཱམ སཾཝེགཝཏྠུཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཀིཏྟེཏྭཱ ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱནི གཱིཏཱནི གཱཡིཏྭཱ པཱུཛཱཝསེན ཀཱིལ༹ནཏོ སུནྡརཾ ཀཱིལ༹ནནྟི སཱདྷུཀཱིལ༹ནཾ. ཨཐ ཝཱ སཔརཧིཏསཱདྷནཊྛེན སཱདྷུ, ཏེསཾ སཾཝེགཝཏྠུཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཀིཏྟེཏྭཱ ཀཱིལ༹ནཾ སཱདྷུཀཱིལ༹ནཾ, ཨུལཱ༹རཔུཉྙཔསཝནཏོ སམྤརཱཡིཀཏྠཱཝིརོདྷིཀཱིལཱ༹ཝིཧཱརོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམསྨིཾ སཏྟཱཧེ སཱདྷུཀཱིལཱ༹ཡ ཨེཀདེསེན ཀཏཏྟཱ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསཱ ནཱམ ཏེ ཛཱཏཱ. ཝིསེསཏོ པན དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུཡེཝ སཱདྷུཀཱིལ༹ནཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོཡེཝ ཙ མཧཱཔརིནིབྦཱནསུཏྟནྟཔཱལི༹ཡཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཀོསིནཱརཀཱ མལླཱ བྷགཝཏོ སརཱིརཱནི སཏྟཱཧཾ སནྠཱགཱརེ སཏྟིཔཉྫརཾ ཀརིཏྭཱ དྷནུཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ནཙྩེཧི གཱིཏེཧི ཝཱདིཏེཧི མཱལེཧི གནྡྷེཧི སཀྐརིཾསུ གརུཾ ཀརིཾསུ མཱནེསུཾ པཱུཛེསུ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༢༣༥).

ཨེཏསྶ ཨཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢༣༥) ཝུཏྟཾ –

‘‘ཀསྨཱ པནེཏེ ཨེཝམཀཾསཱུཏི? ཨིཏོ པུརིམེསུ དྭཱིསུ སཏྟཱཧེསུ ཏེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཋཱནནིསཛྫོཀཱསཾ ཀརོནྟཱ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཱདཱིནི སཾཝིདཧནྟཱ སཱདྷུཀཱིལི༹ཀཱཡ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷིཾསུ. ཏཏོ ནེསཾ ཨཧོསི ‘ཨིམཾ སཏྟཱཧཾ སཱདྷུཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱིལི༹སྶཱམ, ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཨམྷཱཀཾ པམཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀོཙིདེཝ ཨཱགནྟྭཱ དྷཱཏུཡོ གཎྷེཡྻ, ཏསྨཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེཏྭཱ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’ཏི, ཏེན ཏེ ཨེཝམཀཾསཱུ’’ཏི.

ཏསྨཱ ཝིསེསཏོ སཱདྷུཀཱིལི༹ཀཱ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུཡེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏེ པན དྷཱཏུཔཱུཛཱཡ ཀཏཏྟཱ ‘‘དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསཱ’’ཏི པཱཀཊཱ ཛཱཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཏྟསུ ཙ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསཱུ’’ཏི. ཨུཔཀཊྛཱཏི ཨཱསནྣཱ. ཝསྶཾ ཨུཔནེནྟི ཨུཔགཙྪནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ. ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོཏི ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨསྶཱསེཏུཾ ཨེཀེན མགྒེན གཏོ. ཨེཝཾ ཨནུརུདྡྷཏྠེརཱདཡོཔི ཏེསུ ཏེསུ ཛནཔདེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨསྶཱསེནྟཱ གཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཡེན སཱཝཏྠི, ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམཱིཏི ཡཏྠ སཱཝཏྠི, ཏཏྠ ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི, ཡེན ཝཱ དིསཱབྷཱགེན སཱཝཏྠི པཀྐམིཏབྦཱ ཧོཏི, ཏེན དིསཱབྷཱགེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྲཱཏི ཏསྶཾ སཱཝཏྠིཡཾ. སུདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱཡཱཏི ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱཡ. ཨསམུཙྪིནྣཏཎྷཱནུསཡཏྟཱ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱབྷིསངྑཏེན ཀམྨུནཱ བྷཝཡོནིགཏིཋིཏིསཏྟཱཝཱསེསུ ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཛནེཏི ཨབྷིནིབྦཏྟེཏཱིཏི ཛནོ, ཀིལེསེ ཛནེཏི, ཨཛནི, ཛནིསྶཏཱིཏི ཝཱ ཛནོ, མཧནྟོ ཛནོཏི མཧཱཛནོ, ཏཾ མཧཱཛནཾ, བཧུཛནནྟི ཨཏྠོ. སཉྙཱཔེཏྭཱཏི སམསྶཱསེཏྭཱ. གནྡྷཀུཊིཡཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱཏི པརིབྷོགཙེཏིཡབྷཱཝཏོ གནྡྷཀུཊིཾ ཝནྡིཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཡཱ དྭཱརཾ ཝིཝརཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེནེཝ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ) ‘‘གནྡྷཀུཊིཾ ཝནྡིཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མིལཱཏཾ མཱལཱཀཙཝརཾ མིལཱཏམཱལཱཀཙཝརཾ. ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱཏི པཋམཋིཏཊྛཱནཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཡཐཱཋིཏཊྛཱནེཡེཝ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ ཋིཏཀཱལེ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྟཾ སབྦམཀཱསཱིཏི སེནཱསནེ ཀཏྟབྦཝཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཀརོནྟོ ཙ ནྷཱནཀོཊྛཀེ སམྨཛྫནཨུདཀཱུཔཊྛཱནཱདིཀཱལེསུ གནྡྷཀུཊིཾ གནྟྭཱ ‘‘ནནུ བྷགཝཱ ཨཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ནྷཱནཀཱལོ, ཨཡཾ དྷམྨདེསནཱཀཱལོ, ཨཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཀཱལོ, ཨཡཾ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤནཀཱལོ, ཨཡཾ མུཁདྷོཝནཀཱལོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པརིདེཝམཱནོཝ ཨཀཱསི. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ ‘‘བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཏུམྷེ ཨེཝཾ པརིདེཝམཱནཱ ཀཐཾ ཨཉྙེ ཨསྶཱསཡིསྶཐཱ’’ཏི སཾཝེཛེསི. སོ ཏསྶཱ ཝཙནེན སཾཝིགྒཧདཡོ སནྠམྦྷིཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ པབྷུཏི ཋཱནནིསཛྫབཧུལཏཱཡ ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀཾ ཀཱཡཾ སམསྶཱསེཏུཾ ཁཱིརཝིརེཙནཾ པིཝི. ཨིདཱནི ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཐེརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀནྟི ཨུཔཙིཏསེམྷཱདིདྷཱཏུཀཾ ཀཱཡཾ. སམསྶཱསེཏུནྟི སནྟཔྤེཏུཾ. དུཏིཡདིཝསེཏི དེཝཏཱཡ སཾཝེཛིཏདིཝསཏོ. ‘‘ཛེཏཝནཝིཧཱརཾ པཝིཊྛདིཝསཏོ ཝཱ དུཏིཡདིཝསེ’’ཏི ཝདནྟི. ཝིརིཙྩཏི ཨེཏེནཱཏི ཝིརེཙནཾ, ཨོསདྷཔརིབྷཱཝིཏཾ ཁཱིརམེཝ ཝིརེཙནནྟི ཁཱིརཝིརེཙནཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡཱཏི ཡཾ བྷེསཛྫཔཱནཾ སནྡྷཱཡ. ཨངྒསུབྷཏཱཡ སུབྷོཏི ཨེཝཾ ལདྡྷནཱམཏྟཱ སུབྷེན མཱཎཝེན. པཧིཏཾ མཱཎཝཀནྟི ‘‘སཏྠཱ པརིནིབྦུཏོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཀིརསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ, མཧཱཛནོ ཙ ཏཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཝིཧཱརཾ ཁོ པན གནྟྭཱ མཧཱཛནམཛ྄ཛྷེ ན སཀྐཱ སུཁེན པཊིསནྠཱརཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ དྷམྨཀཐཾ ཝཱ སོཏུཾ, གེཧཾ ཨཱགཏཾཡེཝ ནཾ དིསྭཱ སུཁེན པཊིསནྠཱརཾ ཀརིསྶཱམི, ཨེཀཱ ཙ མེ ཀངྑཱ ཨཏྠི, ཏམྤི ནཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སུབྷེན མཱཎཝེན པེསིཏཾ མཱཎཝཀཾ. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཨཝོཙ. ཨཀཱལོ ཁོཏི ཨཛྫ གནྟུཾ ཡུཏྟཀཱལོ ན ཧོཏི. ཀསྨཱཏི ཙེ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠི མེ ཨཛྫཱ’’ཏིཨཱདི. བྷེསཛྫམཏྟཱཏི ཨཔྤམཏྟཀཾ བྷེསཛྫཾ. ཨཔྤཏྠོ ཧི ཨཡཾ མཏྟཱསདྡོ ‘‘མཏྟཱ སུཁཔརིཙྩཱགཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ.

དུཏིཡདིཝསེཏི ཁཱིརཝིརེཙནཾ པཱིཏདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ. ཙེཏཀཏྠེརེནཱཏི ཙེཏིཡརཊྛེ ཛཱཏཏྟཱ ‘‘ཙེཏཀོ’’ཏི ཨེཝཾལདྡྷནཱམེན. སུབྷེན མཱཎཝེན པུཊྛོཏི ‘‘ཡེསུ དྷམྨེསུ བྷཝཾ གོཏམོ ཨིམཾ ལོཀཾ པཏིཊྛཱཔེསི, ཏེ ཏསྶ ཨཙྩཡེན ནཊྛཱ ནུ ཁོ, དྷརནྟི, སཙེ དྷརནྟི, ཨཱནནྡོ ཛཱནིསྶཏི, ཧནྡ ནཾ པུཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཡེསཾ སོ བྷཝཾ གོཏམོ དྷམྨཱནཾ ཝཎྞཝཱདཱི ཨཧོསི, ཡཏྠ ཙ ཨིམཾ ཛནཏཾ སམཱདཔེསི ནིཝེསེསི པཏིཊྛཱཔེསི, ཀཏམེསཱནཾ ཁོ བྷོ ཨཱནནྡ དྷམྨཱནཾ སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཝཎྞཝཱདཱི ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༨) སུབྷེན མཱཎཝེན པུཊྛོ. ཨཐསྶ ཐེརོ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཏིཎྞཾ ཁོ, མཱཎཝ, ཁནྡྷཱནཾ སོ བྷགཝཱ ཝཎྞཝཱདཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སུབྷསུཏྟམབྷཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘དཱིགྷནིཀཱཡེ སུབྷསུཏྟཾ ནཱམ དསམཾ སུཏྟམབྷཱསཱི’’ཏི.

ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎནྟི ཨེཏྠ ཁཎྜནྟི ཚིནྣཾ. ཕུལླནྟི བྷིནྣཾ. ཏེསཾ པཊིསངྑརཎཾ པུན སམྨཱ པཱཀཏིཀཀརཎཾ, ཨབྷིནཝཀརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. རཱཛགཧནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ ནགརཾ. ཏཉྷི མནྡྷཏུམཧཱགོཝིནྡཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘རཱཛགཧ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཚཌྜིཏཔཏིཏཨུཀླཱཔཱཏི ཚཌྜིཏཱ ཙ པཏིཏཱ ཙ ཨུཀླཱཔཱ ཙ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནཊྛཱནཾ གཙྪནྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཚཌྜིཏཱ ཝིསྶཊྛཱ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨུཔཙིཀཱདཱིཧི ཁཱདིཏཏྟཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཏིཏཱ, སམྨཛྫནཱབྷཱཝེན ཨཱཀིཎྞཀཙཝརཏྟཱ ཨུཀླཱཔཱ ཙ ཨཧེསུནྟི. ཨིམམེཝཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྷགཝཏོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. པརིཙྪེདཝསེན ཝེཎིཡཏི དིསྶཏཱིཏི པརིཝེཎཾ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཝིཧཱརེསུ. ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. པཋམཾ མཱསནྟི ཝསྶཱནསྶ པཋམཾ མཱསཾ, ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. སེནཱསནཝཏྟཱནཾ པཉྙཏྟཏྟཱ སེནཱསནཀྑནྡྷཀེ ཙ སེནཱསནཔཊིབདྡྷཱནཾ བཧཱུནཾ ཝཙནཏོ ‘‘བྷགཝཏཱ…པེ… ཝཎྞིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

དུཏིཡདིཝསེཏི ‘‘ཁཎྜཕུལླཔཊིསངྑརཎཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཙིནྟིཏདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ. སོ ཙ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏེ ཧི ཐེརཱ ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམཱཡ ཨུཔོསཐཾ ཀཏྭཱ པཱཊིཔདེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསུཾ. ཨཛཱཏསཏྟུ རཱཛཱཏི ཨཛཱཏོ ཧུཏྭཱ པིཏུནོ པཙྩཏྠིཀོ ཛཱཏོཏི ‘‘ཨཛཱཏསཏྟཱུ’’ཏི ལདྡྷཝོཧཱརོ རཱཛཱ. ཏསྨིཾ ཀིར ཀུཙྪིགཏེ དེཝིཡཱ ཨེཝརཱུཔོ དོཧལོ༹ ཨུཔྤཛྫི ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ རཉྙོ དཀྑིཎབཱཧུཏོ ལོཧིཏཾ པིཝེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཏསྶཱ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟིཡཱ ཀིསབྷཱཝཾ དུབྦཎྞབྷཱཝཉྩ དིསྭཱ རཱཛཱ སཡམེཝ པུཙྪིཏྭཱ ཉཏྭཱ ཙ ཝེཛྫེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞསཏྠཀེན བཱཧུཾ ཕཱལེཏྭཱ སུཝཎྞསརཀེན ལོཧིཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀེན སམྦྷིནྡིཏྭཱ པཱཡེསི. ནེམིཏྟཀཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེས གབྦྷོ རཉྙོ སཏྟུ བྷཝིསྶཏི, ཨིམིནཱ རཱཛཱ ཧཉྙིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཛཱཏོཡེཝ རཉྙོ སཏྟུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནེམིཏྟཀེཧི ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨཛཱཏསཏྟུ ནཱམ ཛཱཏོ. ཀིནྟི ཀཱརཎཔུཙྪནཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཀསྨཱཏི ཨཏྠོ. པཊིཝེདེསུནྟི ནིཝེདེསུཾ, ཛཱནཱཔེསུནྟི ཨཏྠོ. ཝིསྶཏྠཱཏི ནིརཱསངྐཙིཏྟཱ. ཨཱཎཱཙཀྐནྟི ཨཱཎཱཡེཝ ཨཔྤཊིཧཏཝུཏྟིཡཱ པཝཏྟནཊྛེན ཙཀྐནྟི ཨཱཎཱཙཀྐཾ. སནྣིསཛྫཊྛཱནནྟི སནྣིཔཏིཏྭཱ ནིསཱིདནཊྛཱནཾ.

རཱཛབྷཝནཝིབྷཱུཏིནྟི རཱཛབྷཝནསམྤཏྟིཾ. ཨཝཧསནྟམིཝཱཏི ཨཝཧཱསཾ ཀུརུམཱནཾ ཝིཡ. སིརིཡཱ ནིཀེཏམིཝཱཏི སིརིཡཱ ཝསནཊྛཱནམིཝ. ཨེཀནིཔཱཏཏིཏྠམིཝ ཙ དེཝམནུསྶནཡནཝིཧངྒཱནནྟི ཨེཀསྨིཾ པཱནཱིཡཏིཏྠེ སནྣིཔཏནྟཱ པཀྑིནོ ཝིཡ སབྦེསཾ ཛནཱནཾ ཙཀྑཱུནི མཎྜཔེཡེཝ ནིཔཏནྟཱིཏི དེཝམནུསྶཱནཾ ནཡནསངྑཱཏཝིཧངྒཱནཾ ཨེཀནིཔཱཏཏིཏྠམིཝ ཙ. ལོཀརཱམཎེཡྻཀམིཝ སམྤིཎྜིཏནྟི ཨེཀཏྠ སམྤིཎྜིཏཾ རཱསིཀཏཾ ལོཀེ རམཎཱིཡབྷཱཝཾ ཝིཡ. ཡདི ལོཀེ ཝིཛྫམཱནཾ རམཎཱིཡཏྟཾ སབྦམེཝ ཨཱནེཏྭཱ ཨེཀཏྠ སམྤིཎྜིཏཾ སིཡཱ, ཏཾ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘དཊྛབྦསཱརམཎྜནྟི ཕེགྒུརཧིཏསཱརཾ ཝིཡ ཀསཊཝིནིམུཏྟཾ པསནྣབྷཱུཏཾ ཝིཡ ཙ དཊྛབྦེསུ དཊྛུཾ ཨརཧརཱུཔེསུ སཱརབྷཱུཏཾ པསནྣབྷཱུཏཉྩཱ’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. དཊྛབྦོ དསྶནཱིཡོ སཱརབྷཱུཏོ ཝིསིཊྛཏརོ མཎྜོ མཎྜནཾ ཨལངྐཱརོ ཨེཏསྶཱཏི དཊྛབྦསཱརམཎྜོ, མཎྜཔོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོཏི ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི, ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཡུཏྟཏརཾ གཧེཏབྦཾ. མཎྜཾ སཱུརིཡརསྨིཾ པཱཏི ནིཝཱརེཏཱིཏི མཎྜཔོ. ཝིཝིདྷ…པེ… ཙཱརུཝིཏཱནནྟི ཨེཏྠ ཀུསུམདཱམཱནི ཙ ཏཱནི ཨོལམྦཀཱནི ཙཱཏི ཀུསུམདཱམཨོལམྦཀཱནི. ཨེཏྠ ཙ ཝིསེསནསྶ པརནིཔཱཏོ དཊྛབྦོ, ཨོལམྦཀཀུསུམདཱམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱནི ཝིཝིདྷཱནི ཨནེཀཔྤཀཱརཱནི ཝིནིགྒལནྟཾ ཝམེནྟཾ ནིཀྑཱམེནྟམིཝ ཙཱརུ སོབྷནཾ ཝིཏཱནཾ ཨེཏྠཱཏི ཝིཝིདྷཀུསུམདཱམཨོལམྦཀཝིནིགྒལནྟཙཱརུཝིཏཱནོ, མཎྜཔོ, ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. རཏནཝིཙིཏྲམཎིཀཨོཊྚིམཏལམིཝཱཏི ནཱནཱཔུཔྥཱུཔཧཱརཝིཙིཏྟསུཔརིནིཊྛིཏབྷཱུམིཀམྨཏྟཱཡེཝ ནཱནཱརཏནེཧི ཝིཙིཏྟབྷཱུཏམཎིཀོཊྚིམཏལམིཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ རཏནཝིཙིཏྟགྒཧཎཾ ནཱནཱཔུཔྥཱུཔཧཱརཝིཙིཏྟཏཱཡ ནིདསྶནཾ, མཎིཀོཊྚིམཏལགྒཧཎཾ སུཔརིནིཊྛིཏབྷཱུམིཔརིཀམྨཏཱཡཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. མཎིཡོ ཀོཊྚེཏྭཱ ཀཏཏལཏྟཱ མཎིཀོཊྚནེན ནིབྦཏྟཏལནྟི མཎིཀོཊྚིམཏལཾ. ནྟི མཎྜཔཾ. པུཔྥཱུཔཧཱརོ པུཔྥཔཱུཛཱ. ཨུཏྟརཱབྷིམུཁནྟི ཨུཏྟརདིསཱབྷིམུཁཾ. ཨཱསནཱརཧནྟི ནིསཱིདནཱརཧཾ. དནྟཁཙིཏནྟི དནྟེཧི རཙིཏཾ, དནྟེཧི ཀཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠཱཏི ཨཱསནེ. ནིཊྛིཏཾ བྷནྟེ མམ ཀིཙྩནྟི མཡཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛིཏནྟི ཨཏྠོ.

ཏསྨིཾ པན དིཝསེ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཾསུ ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིཙརཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨཉྙོ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིཙརཎཀབྷིཀྑུ ནཱམ ནཏྠི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེ མཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫི. ཨེཀཙྩེ ནཾ ཨཱཧཾསུཡེཝ ‘‘སྭེ, ཨཱཝུསོ, སནྣིཔཱཏོ’’ཏིཨཱདི. ཨིདཱནི ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱཧཾསཱུ’’ཏིཨཱདི. ཏེནཱཏི ཏསྨཱ. ཨཱཝཛྫེསཱིཏི ཨུཔནཱམེསི. ཨནུཔཱདཱཡཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨགཧེཏྭཱ, ཡེཧི ཝཱ ཀིལེསེཧི སབྦེཧི ཝིམུཙྩཏི, ཏེསཾ ལེསམཏྟམྤི ཨགཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཝེཧཱིཏི བྷཝཏོ ཨཱབྷཝགྒཾ དྷམྨཏོ ཝཱ ཨཱགོཏྲབྷུཾ སཝནཏོ པཝཏྟནཏོ ཨཱསཝསཉྙིཏེཧི ཀིལེསེཧི. ལཀྑཎཝཙནཉྩེཏཾ ཨཱསཝེཧཱིཏི, ཏདེཀཊྛཏཱཡ པན སབྦེཧིཔི ཀིལེསེཧི, སབྦེཧིཔི པཱཔདྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏིཡེཝ. ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཱིཏི ཙིཏྟཾ ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ ཨཱསཝེཧི ཝིམུཙྩམཱནཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཝིམུཙྩཱིཏི ཨཏྠོ. ཙངྐམེནཱཏི ཙངྐམནཀིརིཡཱཡ. ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡབྷཱུཏཾ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏཾ པུཉྙཾ ཨེཏེནཱཏི ཀཏཔུཉྙོ, ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡ ཀཏཱདྷིཀཱརོཏི ཨཏྠོ. པདྷཱནམནུཡུཉྫཱཏི ཝཱིརིཡཾ ཨནུཡུཉྫ, ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡ ཨནུཡོགཾ ཀརོཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཐཱདོསོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཀཐཱཡ ཨཔརཛ྄ཛྷཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨཙྩཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡནྟི ཨཏིཝིཡ ཨཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ. ཨུདྡྷཙྩཱཡཱཏི ཨུདྡྷཏབྷཱཝཱཡ. ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེམཱིཏི ཙངྐམནཝཱིརིཡསྶ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ ཏསྶ པཧཱནཝསེན སམཱདྷིནཱ སམརསཏཱཔཱདནེན ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེམི.

དུཏིཡདིཝསེཏི ཐེརེན ཨརཧཏྟཔྤཏྟདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ. དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཱཏི པཀྑསྶ པཉྩམིཡཾ སནྣིཔཏིཾསུ. ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོཏི ‘‘སེཀྑཏཱཡ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ གཧེཏུཾ ཨཡུཏྟམྤི བཧུསྶུཏཏྟཱ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ནིསིནྣཱནཾ ཐེརཱནཾ ‘‘ཨིདཱནི ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ’’ཏི སོམནསྶུཔྤཱདནཏྠཾ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི དིནྣཨོཝཱདསྶ སཕལཏཱདཱིཔནཏྠཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཨཀཏྭཱ ཨཉྙབྱཱཀརཎསྶ བྷགཝཏཱ སཾཝཎྞིཏཏྟཱ ཙ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ ཨཧོསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཝུཌྜྷནྟི ཝུཌྜྷཔཊིཔཱཊིཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ. ཨེཀེཏི མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱནཾཡེཝ ཨེཀེ. པུབྦེ ཝུཏྟམྤི ཧི སབྦཾ མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ ཝདནྟིཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. དཱིགྷབྷཱཎཀཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ) པནེཏྠ ཨེཝཾ ཝདནྟི –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨརཧཱ སམཱནོ སནྣིཔཱཏཾ ཨགམཱསི. ཀཐཾ ཨགམཱསི? ‘ཨིདཱནིམྷི སནྣིཔཱཏམཛ྄ཛྷཾ པཝིསནཱརཧོ’ཏི ཧཊྛཏུཊྛཙིཏྟོ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ བནྡྷནཱ མུཏྟཏཱལཔཀྐཾ ཝིཡ པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟཛཱཏིམཎི ཝིཡ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ནབྷེ སམུགྒཏཔུཎྞཙནྡོ ཝིཡ བཱལཱཏཔསམྥསྶཝིཀསིཏརེཎུཔིཉྫརགབྦྷཾ པདུམཾ ཝིཡ ཙ པརིསུདྡྷེན པརིཡོདཱཏེན སཔྤབྷེན སསྶིརིཀེན མུཁཝརེན ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཨཱརོཙཡམཱནོ ཝིཡ ཙ ཨགམཱསི. ཨཐ ནཾ དིསྭཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ ཨེཏདཧོསི ‘སོབྷཏི ཝཏ བྷོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨཱནནྡོ, སཙེ སཏྠཱ དྷརེཡྻ, ཨདྡྷཱ ཨཛྫ ཨཱནནྡསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དདེཡྻ, ཧནྡ ཨིམསྶཱཧཾ ཨིདཱནི སཏྠཱརཱ དཱཏབྦཾ སཱདྷུཀཱརཾ དདཱམཱི’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ སཱདྷུཀཱརམདཱསཱི’’ཏི.

ཨཱཀཱསེན ཨཱགནྟྭཱ ནིསཱིདཱིཏིཔི ཨེཀེཏི ཨེཏྠ པན ཏེསཾ ཏེསཾ ཏཐཱ ཏཐཱ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝཙནེ ཨཉྙཾ ཝིསེསཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཝདནྟི. ཨུཔཏིསྶཏྠེརོ པནཱཧ ‘‘སཏྟམཱསཾ ཀཏཱཡ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ ཀདཱཙི པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨཱགཏཏྟཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀེ ཝདནྟི. ཀདཱཙི ཨཱཀཱསེན ཨཱགཏཏྟཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀེ ཝདནྟཱི’’ཏི.

བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི བྷིཀྑཱུ ཨཱལཔི ཨབྷཱསི སམྦོདྷེསཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཨཉྙཏྲ པན ཉཱཔནེཔི ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱམནྟཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, (དཱི. ནི. ༢.༢༡༨) པཊིཝེདཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༧༢). པཀྐོསནེཔི དིསྶཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, མམ ཝཙནེན སཱརིཔུཏྟཾ ཨཱམནྟེཧཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༡༡). ཨཱཝུསོཏི ཨཱམནྟནཱཀཱརདཱིཔནཾ. ཀཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱཏི ཀཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ. ཀིཾ ཨཱནནྡོ ནཔྤཧོཏཱིཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ཋཔིཏཔུཙྪཱ. ནཔྤཧོཏཱིཏི ན སཀྐོཏི. ཨེཏདགྒནྟི ཨེསོ ཨགྒོ. ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཧི ཨཡཾ ནིདྡེསོ. ཡདིདནྟི ཙ ཡོ ཨཡནྟི ཨཏྠོ, ཡདིདཾ ཁནྡྷཔཉྩཀནྟི ཝཱ ཡོཛེཏབྦཾ. སམྨནྣཱིཏི སམྨཏཾ ཨཀཱསི. ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻནྟི པུཙྪདྷཱཏུསྶ དྭིཀམྨཀཏྟཱ ཝུཏྟཾ. བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱཏི ཨེཏྠ བཱིཛནཱིགཧཎཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ དྷམྨཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. བྷགཝཱཔི ཧི དྷམྨཀཐིཀཱནཾ དྷམྨཏཱདསྶནཏྠམེཝ ཝིཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཎྷཱཏི. ན ཧི ཨཉྙཐཱ སབྦསྶཔི ལོཀསྶ ཨལངྐཱརབྷཱུཏཾ པརམུཀྐཾསགཏསིཀྑཱསཾཡམཱནཾ བུདྡྷཱནཾ མུཁཙནྡམཎྜལཾ པཊིཙྪཱདེཏབྦཾ ཧོཏི. ‘‘པཋམཾ, ཨཱཝུསོ ཨུཔཱལི, པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ ཏསྶ སངྒཱིཏིཡཱ པུརིམཀཱལེ པཋམབྷཱཝོ ན ཡུཏྟོཏི? ནོ ན ཡུཏྟོ བྷགཝཏཱ པཉྙཏྟཱནུཀྐམེན པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱནུཀྐམེན ཙ པཋམབྷཱཝསྶ སིདྡྷཏྟཱ. ཡེབྷུཡྻེན ཧི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི བྷགཝཏོ དྷརམཱནཀཱལེ ཋིཏཱནུཀྐམེནེཝ སངྒཱིཏཱནི, ཝིསེསཏོ ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཔིཊཀཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ མེཐུནདྷམྨེཏི ཙ ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ.

ཝཏྠུམྤི པུཙྪཱིཏིཨཱདི ‘‘ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ དསྶིཏེན སཧ ཏཏོ ཨཝསིཊྛམྤི སངྒཧེཏྭཱ དསྶནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཀིཾ པནེཏྠ པཋམཔཱརཱཛིཀཔཱལི༹ཡཾ ཀིཉྩི ཨཔནེཏབྦཾ ཝཱ པཀྑིཔིཏབྦཾ ཝཱ ཨཱསི ནཱསཱིཏི? བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏེ ཨཔནེཏབྦཾ ནཱམ ནཏྠི. ན ཧི ཏཐཱགཏཱ ཨེཀབྱཉྫནམྤི ནིརཏྠཀཾ ཝདནྟི, སཱཝཀཱནཾ པན དེཝཏཱནཾ ཝཱ བྷཱསིཏེ ཨཔནེཏབྦམྤི ཧོཏི, ཏཾ དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརཱ ཨཔནཡིཾསུ, པཀྑིཔིཏབྦཾ པན སབྦཏྠཱཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཡཾ ཡཏྠ པཀྑིཔིཏུཾ ཡུཏྟཾ, ཏཾ ཏཏྠ པཀྑིཔིཾསུཡེཝ. ཀིཾ པན ཏནྟི ཙེ? ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཐ ཁོ’’ཨིཏི ཝཱ ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིཀཾ སམྦནྡྷཝཙནམཏྟཾ. ཨེཝཾ པཀྑིཔིཏབྦཡུཏྟཾ པཀྑིཔིཏྭཱ པན ཨིདཾ པཋམཔཱརཱཛིཀནྟི ཋཔེསུཾ. པཋམཔཱརཱཛིཀེ སངྒཧམཱརུལ༹ྷེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏནཡེནེཝ གཎསཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཙ ནེསཾ སཛ྄ཛྷཱཡཱརམྦྷཀཱལེཡེཝ སཱདྷུཀཱརཾ དདམཱནཱ ཝིཡ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤིཏྠ. ཏེ ཨེཏེནེཝ ནཡེན སེསཔཱརཱཛིཀཱནིཔི སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ པཱརཱཛིཀཀཎྜ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. ཨེཝཾ ཏེརས སངྒྷཱདིསེསཱནི ‘‘ཏེརསཀ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཝཱིསཱདྷིཀཱནི དྭེ སིཀྑཱཔདསཏཱནི ‘‘མཧཱཝིབྷངྒོ’’ཏི ཀིཏྟེཏྭཱ ཋཔེསུཾ. མཧཱཝིབྷངྒཱཝསཱནེཔི པུརིམནཡེནེཝ མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ. ཏཏོ བྷིཀྑུནིཝིབྷངྒེ ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཏཱིཎི སིཀྑཱཔདསཏཱནི ཙཏྟཱརི ཙ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘བྷིཀྑུནིཝིབྷངྒོ’’ཏི ཀིཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒོ ནཱམ ཙཏུསཊྛིབྷཱཎཝཱརོ’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱཝསཱནེཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཨསཱིཏིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ ཁནྡྷཀཾ པཉྩཝཱིསཏིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ པརིཝཱརཉྩ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ནཱམཱ’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཝིནཡཔིཊཀཱཝསཱནེཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཐཝཱིཀམྤོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཝུཏྟོཔི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སངྒཧམཱརོཔེཏྭཱ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ སངྒཱཡིཾསུ. ཨིདཱནི ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིནཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷམྨཾ པུཙྪཱིཏི ཨེཏྠ ཨཡམནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ – ཨཱནནྡཏྠེརེ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསིནྣེ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི ‘‘ཀཏརཾ, ཨཱཝུསོ, པིཊཀཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི? ‘‘སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, བྷནྟེཏི. སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཙཏསྶོ སངྒཱིཏིཡོ, ཏཱསུ པཋམཾ ཀཏརཾ སངྒཱིཏིནྟི? དཱིགྷསངྒཱིཏིཾ, བྷནྟེཏི. དཱིགྷསངྒཱིཏིཡཾ ཙཏུཏྟིཾས སུཏྟཱནི, ཏཡོ ཙ ཝགྒཱ, ཏེསུ པཋམཾ ཀཏརཾ ཝགྒནྟི. སཱིལཀྑནྡྷཝགྒཾ, བྷནྟེཏི. སཱིལཀྑནྡྷཝགྒེ ཏེརས སུཏྟནྟཱ, ཏེསུ པཋམཾ ཀཏརཾ སུཏྟནྟི? བྲཧྨཛཱལསུཏྟཾ ནཱམ བྷནྟེ ཏིཝིདྷསཱིལཱལངྐཏཾ ནཱནཱཝིདྷམིཙྪཱཛཱིཝཀུཧནལཔནཱདིཝིདྡྷཾསནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཛཱལཝིནིཝེཋནཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཔཀམྤནཾ, ཏཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི?

ཨནྟརཱ ཙ བྷནྟེ རཱཛགཧཾ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡནྟི ཨེཏྠ ཨནྟརཱ-སདྡོ ཀཱརཎཁཎཙིཏྟཝེམཛ྄ཛྷཝིཝརཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཏདནྟརཾ ཀོ ཛཱནེཡྻ ཨཉྙཏྲ ཏཐཱགཏཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༤༤; ༡༠.༧༥) ཙ, ‘‘ཛནཱ སངྒམྨ མནྟེནྟི, མཉྩ ཏཉྩ ཀིམནྟར’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༢༨) ཙ ཨཱདཱིསུ ཀཱརཎེ ཨནྟརཱསདྡོ ཝཏྟཏི. ‘‘ཨདྡས མཾ བྷནྟེ ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ བྷཱཛནཾ དྷོཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཁཎེ. ‘‘ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༠) ཙིཏྟེ. ‘‘ཨནྟརཱ ཝོསཱནམཱཔཱདཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝེམཛ྄ཛྷེ. ‘‘ཨཔི ཙཱཡཾ ཏཔོདཱ དྭིནྣཾ མཧཱནིརཡཱནཾ ཨནྟརིཀཱཡ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༣༡) ཝིཝརེ. སྭཱཡམིདྷ ཝིཝརེ ཝཏྟཏི, ཏསྨཱ རཱཛགཧསྶ ཙ ནཱལ༹ནྡཱཡ ཙ ཝིཝརེཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ, ཨནྟརཱསདྡེན པན ཡུཏྟཏྟཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ. ཨཱིདིསེསུ ཙ ཋཱནེསུ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ‘‘ཨནྟརཱ གཱམཉྩ ནདིཉྩ ཡཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀམེཝ ཨནྟརཱསདྡཾ པཡུཛྫནྟི, སོ དུཏིཡཔདེནཔི ཡོཛེཏབྦོ ཧོཏི. ཨཡོཛིཡམཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ན པཱཔུཎཱཏི སཱམིཝཙནཔྤསངྒེ ཨནྟརཱསདྡཡོགེན ཨུཔཡོགཝཙནསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ. ཨིདྷ པན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟོ. རཱཛཱགཱརཀེཏི ཏཏྠ རཉྙོ ཀཱིལ༹ནཏྠཾ པཊིབྷཱནཙིཏྟཝིཙིཏྲཾ ཨགཱརཾ ཨཀཾསུ, ཏཾ རཱཛཱགཱརཀནྟི པཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ. ཨམྦལཊྛིཀཱཏི རཉྙོ ཨུཡྻཱནཾ. ཏསྶ ཀིར དྭཱརསམཱིཔེ ཏརུཎོ ཨམྦརུཀྑོ ཨཏྠི, ཏཾ ཨམྦལཊྛིཀཱཏི ཝདནྟི. ཏསྶ ཨཝིདཱུརབྷཝཏྟཱ ཨུཡྻཱནམྤི ཨམྦལཊྛིཀཱཏྭེཝ སངྑྱཾ གཏཾ ‘‘ཝརུཎཱནགར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ.

སུཔྤིཡཉྩ པརིབྦཱཛཀནྟི ཨེཏྠ སུཔྤིཡོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, པརིབྦཱཛཀོཏི སཉྫཡསྶ ཨནྟེཝཱསཱི ཚནྣཔརིབྦཱཛཀོ. བྲཧྨདཏྟཉྩ མཱཎཝཀནྟི ཨེཏྠ བྲཧྨདཏྟོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. མཱཎཝོཏི སཏྟོཔི ཙོརོཔི ཏརུཎོཔི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཙོདིཏཱ དེཝདཱུཏེཧི, ཡེ པམཛྫནྟི མཱཎཝཱ;

ཏེ དཱིགྷརཏྟཾ སོཙནྟི, ཧཱིནཀཱཡཱུཔགཱ ནརཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༣.༢༧༡; ཨ. ནི. ༣.༣༦) –

ཨཱདཱིསུ སཏྟོ མཱཎཝོཏི ཝུཏྟོ. ‘‘མཱཎཝེཧིཔི སམཱགཙྪནྟི ཀཏཀམྨེཧིཔི ཨཀཏཀམྨེཧིཔཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཙོརོ. ‘‘ཨམྦཊྛམཱཎཝོ ཨངྒཀོ མཱཎཝོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༨-༢༦༡, ༣༡༦) ཏརུཎོ མཱཎཝོཏི ཝུཏྟོ. ཨིདྷཱཔི ཨཡམེཝ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ‘‘བྲཧྨདཏྟཾ ནཱམ ཏརུཎཔུརིསཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི. ཛཱིཝཀམྦཝནེཏི ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནེ. ཨཐ ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཀེནསདྡྷི’’ནྟི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ? ན ཨེཏཾ སུཏྟཾ བྷགཝཏཱ ཨེཝ ཝུཏྟཾ, རཉྙཱཔི ‘‘ཡཐཱ ནུ ཁོ ཨིམཱནི པུཐུསིཔྤཱཡཏནཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཀིཉྩི ཀིཉྩི ཝུཏྟཾ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཝེདེཧིཔུཏྟེནཱཏི ཨཡཾ ཀོསལརཉྙོ དྷཱིཏཱཡ པུཏྟོ, ན ཝིདེཧརཉྙོ, ‘‘ཝེདེཧཱི’’ཏི པན པཎྜིཏཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཝིདནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝེདོ, ཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝེདེན ཨཱིཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏཱིཏི ཝེདེཧཱི, ཝེདེཧིཡཱ པུཏྟོ ཝེདེཧིཔུཏྟོ, ཏེན.

ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན པཉྩ ནིཀཱཡེ པུཙྪཱིཏི ཨེཏྠ ཨཡམནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟནཡེན བྲཧྨཛཱལསྶ པུཙྪཱཝིསཛྫནཱཝསཱནེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙ པཐཝཱིཀམྤོ ཨཧོསི. ཨེཝཾ བྲཧྨཛཱལཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ‘‘སཱམཉྙཕལཾ པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ པུཙྪཱཝིསཛྫནཱནུཀྐམེན སདྡྷིཾ བྲཧྨཛཱལེན ཏེརསསུཏྟནྟཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོ ནཱམཱ’’ཏི ཀིཏྟེཏྭཱ ཋཔེསུཾ. ཏདནནྟརཾ མཧཱཝགྒཾ, ཏདནནྟརཾ པཱཐིཀཝགྒནྟི ཨེཝཾ ཏིཝགྒསངྒཧཾ ཙཏུཏྟིཾསསུཏྟནྟཔཊིམཎྜིཏཾ ཙཏུསཊྛིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ ཏནྟིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཏུཡ྄ཧཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨནནྟརཾ ཨསཱིཏིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ནིསྶིཏཀེ པཊིཙྪཱཔེསུཾ ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷེ པརིཧརཐཱ’’ཏི. ཏདནནྟརཾ བྷཱཎཝཱརསཏཔརིམཱཎཾ སཾཡུཏྟནིཀཱཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཐཱ’’ཏི. ཏདནནྟརཾ ཝཱིསཏིབྷཱཎཝཱརསཏཔཨམཱཎཾ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཨནུརུདྡྷཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཐཱ’’ཏི.

ཏདནནྟརཾ –

‘‘དྷམྨསངྒཎིཾ ཝིབྷངྒཉྩ, ཀཐཱཝཏྠུཉྩ པུགྒལཾ;

དྷཱཏུཡམཀཾ པཊྛཱནཾ, ཨབྷིདྷམྨོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ སཾཝཎྞིཏཾ སུཁུམཉཱཎགོཙརཾ ཏནྟིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཝུཏྟནཡེནེཝ པཐཝཱིཀམྤོ ཨཧོསི. ཏཏོ པརཾ ཛཱཏཀཾ མཧཱནིདྡེསོ པཊིསམྦྷིདཱམགྒོ ཨཔདཱནཾ སུཏྟནིཔཱཏོ ཁུདྡཀཔཱཋོ དྷམྨཔདཾ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཝིམཱནཝཏྠུ པེཏཝཏྠུ ཐེརགཱཐཱ ཐེརཱིགཱཐཱཏི ཨིམཾ ཏནྟིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཁུདྡཀགནྠོ ནཱམ ཨཡ’’ནྟི ཙ ཝཏྭཱ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀསྨིཾཡེཝ སངྒཧཾ ཨཱརོཔཡིཾསཱུཏི དཱིགྷབྷཱཎཀཱ ཝདནྟི. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ‘‘ཙརིཡཱཔིཊཀབུདྡྷཝཾསེཧི སདྡྷིཾ སབྦམྤི ཏཾ ཁུདྡཀགནྠཾ སུཏྟནྟཔིཊཀེ པརིཡཱཔནྣ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཛཱཏཀཱདིཀེ ཁུདྡཀནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣེ ཡེབྷུཡྻེན ཙ དྷམྨནིདྡེསབྷཱུཏེ ཏཱདིསེ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ སངྒཎྷིཏུཾ ཡུཏྟཾ, ན པན དཱིགྷནིཀཱཡཱདིཔྤཀཱརེ སུཏྟནྟཔིཊཀེ, ནཱཔི པཉྙཏྟིནིདྡེསབྷཱུཏེ ཝིནཡཔིཊཀེཏི. དཱིགྷབྷཱཎཀཱ ‘‘ཛཱཏཀཱདཱིནཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ སངྒཧོ’’ཏི ཝདནྟི. ཙརིཡཱཔིཊཀབུདྡྷཝཾསཱནཉྩེཏྠ ཨགྒཧཎཾ ཛཱཏཀགཏིཀཏྟཱ. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན དེསིཏཱནཾ ཛཱཏཀཱདཱིནཾ ཡཐཱནུལོམདེསནཱབྷཱཝཏོ ཏཱདིསེ སུཏྟནྟཔིཊཀེ སངྒཧོ ཡུཏྟོ, ན པན སབྷཱཝདྷམྨནིདྡེསབྷཱུཏེ ཡཐཱདྷམྨསཱསནེ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེཏི ཛཱཏཀཱདཱིནཾ སུཏྟཔརིཡཱཔནྣཏཾ ཝདནྟི. ཏཏྠ ཡུཏྟཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཁུདྡཀནིཀཱཡསྶ སེསནིཀཱཡཱནཾ ཝིཡ ཨཔཱཀཊཏྟཱ སེསེ ཋཔེཏྭཱ ཁུདྡཀནིཀཱཡཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྠ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ནིཀཱཡེསུ. ཏཏྠཱཏི ཁུདྡཀནིཀཱཡེ.

ཨེཝཾ ནིམིཏྟཔཡོཛནཀཱལདེསཀཱརཀཀརཎཔྤཀཱརེཧི པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ ཝཝཏྠཱཔིཏེསུ དྷམྨཝིནཡེསུ ནཱནཔྤཀཱརཀོསལླཏྠཾ ཨེཀཝིདྷཱདིབྷེདེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏདེཏཾ སབྦམྤཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིནྟི ཨེཏྠ ཨནཱཝརཎཉཱཎཔདཊྛཱནཾ མགྒཉཱཎཾ མགྒཉཱཎཔདཊྛཱནཉྩ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ ‘‘སམྨཱསམྦོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཙྩཝེཀྑནྟེན ཝཱཏི ཨུདཱནཱདིཝསེན པཝཏྟདྷམྨཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཝིམུཏྟིརསནྟི ཨརཧཏྟཕལསྶཱདཾ ཝིམུཏྟིསམྤཏྟིཀཾ ཝཱ ཨགྒཕལནིཔྥཱདནཏོ, ཝིམུཏྟིཀིཙྩཾ ཝཱ ཀིལེསཱནཾ ཨཙྩནྟཝིམུཏྟིསམྤཱདནཏོ.

ཀིཉྩཱཔི ཨཝིསེསེན སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ཀིལེསཝིནཡནེན ཝིནཡོ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཨཔཱཡཔཏནཱདིཏོ དྷཱརཎེན དྷམྨོ ཙ ཧོཏི, ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏེ པན དྷམྨཝིནཡེ ནིདྡྷཱརེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཝིནཡཔིཊཀ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཁནྡྷཱདིཝསེན སབྷཱཝདྷམྨདེསནཱབཱཧུལླཏོ ཨཱཧ ‘‘ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཡདིཔི དྷམྨོཡེཝ ཝིནཡོ པརིཡཏྟིཨཱདིབྷཱཝཏོ, ཏཐཱཔི ཝིནཡསདྡསནྣིདྷཱནོ ཨབྷིནྣཱདྷིཀརཎབྷཱཝེན པཡུཏྟོ དྷམྨསདྡོ ཝིནཡཏནྟིཝིཔརཱིཏཾ ཏནྟིཾ དཱིཔེཏི ཡཐཱ ‘‘པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརོ, གོབལཱིབདྡ’’ནྟིཨཱདི.

ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརནྟི ཨཡཾ གཱཐཱ བྷགཝཏཱ ཨཏྟནོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑནྟེན ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམསྶ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ ཨནནྟརཾ བྷཱསིཏཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙན’’ནྟི. ཨིདཾ ཀིར སབྦབུདྡྷེཧི ཨཝིཛཧིཏཨུདཱནཾ. ཨཡམསྶ སངྑེཔཏྠོ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༡༥༤) – ཨཧཾ ཨིམསྶ ཨཏྟབྷཱཝགེཧསྶ ཀཱརཀཾ ཏཎྷཱཝཌྜྷཀིཾ གཝེསནྟོ ཡེན ཉཱཎེན ཏཾ དཊྛུཾ སཀྐཱ, ཏསྶ བོདྷིཉཱཎསྶཏྠཱཡ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ ཨནེཀཛཱཏིསཏསཧསྶསངྑྱཾ སཾསཱརཝཊྚཾ ཨནིབྦིསཾ ཨནིབྦིསནྟོ ཏཾ ཉཱཎཾ ཨཝིནྡནྟོ ཨལབྷནྟོཡེཝ སནྡྷཱཝིསྶཾ སཾསརིཾ. ཡསྨཱ ཛརཱབྱཱདྷིམརཎམིསྶཏཱཡ ཛཱཏི ནཱམེསཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔགནྟུཾ དུཀྑཱ, ན ཙ སཱ ཏསྨིཾ ཨདིཊྛེ ནིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཏཾ གཝེསནྟོ སནྡྷཱཝིསྶནྟི ཨཏྠོ.

དིཊྛོསཱིཏི ཨིདཱནི མཡཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟེན དིཊྛོ ཨསི. པུན གེཧནྟི པུན ཨིམཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ མམ གེཧཾ ན ཀཱཧསི ན ཀརིསྶསི. ཏཝ སབྦཱ ཨནཝསེསཱ ཀིལེསཕཱསུཀཱ མཡཱ བྷགྒཱ. ཨིམསྶ ཏཡཱ ཀཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝགེཧསྶ ཀཱུཊཾ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཾ ཀཎྞིཀམཎྜལཾ ཝིསངྑཏཾ ཝིདྡྷཾསིཏཾ. ཝིསངྑཱརཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན གཏཾ ཨནུཔཝིཊྛཾ ཨིདཱནི མམ ཙིཏྟཾ, ཨཧཉྩ ཏཎྷཱནཾ ཁཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཨདྷིགཏོ པཏྟོསྨཱིཏི ཨཏྠོ. གཎྛིཔདེསུ པན ‘‘ཝིསངྑཱརགཏནྟི ཙིཏྟམེཝ ཏཎྷཱནཾ ཁཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཨདྷིགཏོ པཏྟོ’’ཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨཡཾ མནསཱ པཝཏྟིཏདྷམྨཱནཾ ཨཱདི. ‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱཏི ཨཡཾ པན ཝཱཙཱཡ པཝཏྟིཏདྷམྨཱནཾ ཨཱདཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨནྟོཛཔྤནཝསེན ཀིར བྷགཝཱ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཀེཙཱིཏི ཁནྡྷཀབྷཱཎཀཱ. པཋམཾ ཝུཏྟོ པན དྷམྨཔདབྷཱཎཀཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཁནྡྷཀབྷཱཎཀཱ ཝདནྟི ‘‘དྷམྨཔདབྷཱཎཀཱནཾ གཱཐཱ མནསཱ དེསིཏཏྟཱ ཏདཱ མཧཏོ ཛནསྶ ཨུཔཀཱརཱཡ ན ཧོཏི, ཨམྷཱཀཾ པན གཱཐཱ ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ དེསིཏཏྟཱ ཏདཱ སུཎནྟཱནཾ དེཝབྲཧྨཱནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཨིདམེཝ པཋམབུདྡྷཝཙན’’ནྟི. དྷམྨཔདབྷཱཎཀཱ པན ‘‘དེསནཱཡ ཛནསྶ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརབྷཱཝོ ལཀྑཎཾ ན ཧོཏི, བྷགཝཏཱ མནསཱ དེསིཏཏྟཱཡེཝ ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙན’’ནྟི ཝདནྟི, ཏསྨཱ ཨུབྷཡམྤི ཨཉྙམཉྙཾ ཝིརུདྡྷཾ ན ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ནནུ ཙ ཡདི ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟི མནསཱ དེསིཏཾ, ཨཐ ཀསྨཱ དྷམྨཔདཨཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༡༥༣-༡༥༤) ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརནྟི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ སཏྠཱ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣོ ཨུདཱནཝསེན ཨུདཱནེཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨཱནནྡཏྠེརེན པུཊྛོ ཀཐེསཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཏཏྠཱཔི མནསཱ ཨུདཱནེཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ མནསཱཝ དེསིཏནྟི ཨེཝཾ གཧཎེ ཀིཾ ཀཱརཎནྟི ཙེ? ཡདི ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ དེསིཏཾ སིཡཱ, ཨུདཱནཔཱལི༹ཡཾ ཨཱརུལ༹ྷཾ བྷཝེཡྻ, ཏསྨཱ ཨུདཱནཔཱལི༹ཡཾ ཨནཱརུལ༹ྷབྷཱཝོཡེཝ ཝཙཱིབྷེདཾ ཨཀཏྭཱ མནསཱ དེསིཏབྷཱཝེ ཀཱརཎནྟི ཝདནྟི.

ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱཏི ཨེཏྠ ཨིཏིསདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ. ཏེན ‘‘ཨཱཏཱཔིནོ ཛྷཱཡཏོ བྲཱཧྨཎསྶ, ཨཐསྶ ཀངྑཱ ཝཔཡནྟི སབྦཱ. ཡཏོ པཛཱནཱཏི སཧེཏུདྷམྨ’’ནྟི ཨཱདིགཱཐཱཏྟཡཾ སངྒཎྷཱཏི. ཨུདཱནགཱཐནྟི པན ཛཱཏིཡཱ ཨེཀཝཙནཾ, ཏཏྠཱཔི པཋམགཱཐཾཡེཝ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ པན ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཁནྡྷཀེ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. པཱཊིཔདདིཝསེཏི ཨིདཾ ‘‘སབྦཉྙུབྷཱཝཔྤཏྟསྶཱ’’ཏི ན ཨེཏེན སམྦནྡྷིཏབྦཾ, ‘‘པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཨེཏེན པན སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡམེཝ ཧི བྷགཝཱ པཙྩཱུསསམཡེ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོཏི. སོམནསྶམཡཉཱཎེནཱཏི སོམནསྶསམྤཡུཏྟཉཱཎེན. ཨཱམནྟཡཱམཱིཏི ནིཝེདཡཱམི, བོདྷེམཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཡདྷམྨཱཏི ཨནིཙྩལཀྑཎམུཁེན དུཀྑཱནཏྟལཀྑཎམྤི སངྑཱརཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥) ཝཙནཏོ. ལཀྑཎཏྟཡཝིབྷཱཝནནཡེནེཝ ཏདཱརམྨཎཾ ཝིཔསྶནཾ དསྶེནྟོ སབྦཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཝིསཡབྷཱུཏཾ བུདྡྷཱཝེཎིཀཾ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ ནིབྦཱནགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ པཀཱསེཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨིདཱནི ཏཏྠ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ ནིཡོཛེཏི ‘‘ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཝཡདྷམྨཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཨེཏེན སངྑེཔེན སཾཝེཛེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི སངྑེཔེནེཝ ནིརཝསེསཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི. ཨཔྤམཱདཔདཉྷི སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ སཱསནཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི. ཨནྟརེཏི ཨནྟརཱལེ༹, ཝེམཛ྄ཛྷེཏི ཨཏྠོ.

སུཏྟནྟཔིཊཀནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱ ཀམྨམེཝ ཀམྨནྟཾ, ཨེཝཾ སུཏྟམེཝ སུཏྟནྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨསངྒཱིཏནྟི སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཱདི. ཀེཙི པན ‘‘སུབྷསུཏྟམྤི པཋམསངྒཱིཏིཡཾ ཨསངྒཱིཏ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏཾ ན ཡུཛྫཏི. ‘‘པཋམསངྒཱིཏིཏོ པུརེཏརམེཝ ཧི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟེན སུབྷསྶ མཱཎཝསྶ དེསིཏ’’ནྟི ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ཝུཏྟཾ. སུབྷསུཏྟཾ པན ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༤) ཨཱགཏཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཾ པཋམསངྒཱིཏིཡཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརེནེཝ ཝཏྟུཾ ཡུཏྟརཱུཔཾ ན ཧོཏི. ན ཧི ཨཱནནྡཏྠེརོ སཡམེཝ སུབྷསུཏྟཾ དེསེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདཏི. ཨེཝཾ པན ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ ‘‘ཨེཀམིདཱཧཾ, བྷནྟེ, སམཡཾ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཱམི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’’ཏི, ཏསྨཱ དུཏིཡཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ སུབྷསུཏྟཾ སངྒཱིཏིམཱརོཔིཏཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཨཐ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརསྶ ཨེཝམདྷིཔྤཱཡོ སིཡཱ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརེནེཝ ཝུཏྟམྤི སུབྷསུཏྟཾ པཋམསངྒཱིཏིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏནྟིཾ ཋཔེཏུཀཱམེཧི མཧཱཀསྶཔཏྠེརཱདཱིཧི ཨཉྙེསུ སུཏྟེསུ ཨཱགཏནཡེནེཝ ‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’ནྟིཨཱདིནཱ ཏནྟི ཋཔིཏཱ’’ཏི, ཨེཝཾ སཏི ཡུཛྫེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ སུབྷསུཏྟཾ སཡཾ དེསེནྟོཔི སཱམཉྙཕལཱདཱིསུ བྷགཝཏཱ དེསིཏནཡེནེཝ དེསེསཱིཏི བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ལདྡྷནཡེ ཋཏྭཱ དེསིཏཏྟཱ བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ ཨཏྟནི ཨདཧནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧཱཏི ཨེཝམདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུབྷཡཱནི པཱཏིམོཀྑཱནཱིཏི བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཔཱཏིམོཀྑཝསེན. དྭེ ཝིབྷངྒཱནཱིཏི བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒཝསེནེཝ དྭེ ཝིབྷངྒཱནི. དྭཱཝཱིསཏི ཁནྡྷཀཱནཱིཏི མཧཱཝགྒཙཱུལ༹ཝགྒེསུ ཨཱགཏཱནི དྭཱཝཱིསཏི ཁནྡྷཀཱནི. སོལ༹སཔརིཝཱརཱཏི སོལ༹སཧི པརིཝཱརེཧི ཨུཔལཀྑིཏཏྟཱ སོལ༹སཔརིཝཱརཱཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི པརིཝཱརཔཱལི༹ཡཾ ‘‘ཡཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པཋམཾ པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པརི. ༡) པཉྙཏྟིཝཱརོ, ཏཏོ པརཾ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟོ ཀཏི ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པརི. ༡༥༧) ཀཏཱཔཏྟིཝཱརོ, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡོ ཙཏུནྣཾ ཝིཔཏྟཱིནཾ ཀཏི ཝིཔཏྟིཡོ བྷཛནྟཱི’’ཏིཨཱདིཔྤབྷེདོ (པརི. ༡༨༢) ཝིཔཏྟིཝཱརོ, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡོ སཏྟནྣཾ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ ཀཏིཧི ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷེཧི སངྒཧིཏཱ’’ཏིཨཱདིཔྤབྷེདོ (པརི. ༡༨༣) སངྒཧཝཱརོ, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡོ ཚནྣཾ ཨཱཔཏྟིསམུཊྛཱནཱནཾ ཀཏིཧི སམུཊྛཱནེཧི སམུཊྛནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པརི. ༡༨༤) སམུཊྛཱནཝཱརོ, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡོ ཙཏུནྣཾ ཨདྷིཀརཎཱནཾ ཀཏམཾ ཨདྷིཀརཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པརི. ༡༨༥) ཨདྷིཀརཎཝཱརོ, ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟསྶ ཨཱཔཏྟིཡོ སཏྟནྣཾ སམཐཱནཾ ཀཏིཧི སམཐེཧི སམྨནྟཱི’’ཏིཨཱདིཔྤབྷེདོ (པརི. ༡༨༦) སམཐཝཱརོ, ཏདནནྟརཾ སམུཙྩཡཝཱརོ ཙཱཏི ཨཊྛ ཝཱརཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏོ པརཾ ‘‘མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནཔཙྩཡཱ པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པརི. ༡༨༨) ནཡེན པུན པཙྩཡཝསེན ཨེཀོ པཉྙཏྟིཝཱརོ, ཏསྶ ཝསེན པུརིམསདིསཱ ཨེཝ ཀཏཱཔཏྟིཝཱརཱདཡོ སཏྟ ཝཱརཱཏི ཨེཝཾ ཨཔརེཔི ཨཊྛ ཝཱརཱ ཝུཏྟཱ. ཨིཏི ཨིམཱནི ཨཊྛ, པུརིམཱནིཔི ཨཊྛཱཏི མཧཱཝིབྷངྒེ སོལ༹ས ཝཱརཱ དསྶིཏཱ. ཏཏོ པརཾ ཏེནེཝ ནཡེན བྷིཀྑུནིཝིབྷངྒེཔི སོལ༹ས ཝཱརཱ ཨཱགཏཱཏི ཨིམེཧི སོལ༹སཧི ཝཱརེཧི ཨུཔལཀྑིཏཏྟཱ སོལ༹སཔརིཝཱརཱཏི ཝུཙྩཏི. པོཏྠཀེསུ པན ཀཏྠཙི ‘‘པརིཝཱརོ’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ དིསྶཏི, བཧཱུསུ པན པོཏྠཀེསུ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ ཨབྷིདྷམྨཊྛཀཐཱཡཉྩ ‘‘སོལ༹སཔརིཝཱརཱ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཝུཏྟཏྟཱ ཨཡམྤི པཱཋོ ན སཀྐཱ པཊིབཱཧིཏུནྟི ཏསྶེཝཏྠོ ཝུཏྟོ.

བྲཧྨཛཱལཱདིཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོཏི བྲཧྨཛཱལསུཏྟཱདཱིནི ཙཏུཏྟིཾས སུཏྟཱནི སངྒཡ྄ཧནྟི ཨེཏྠ, ཨེཏེནཱཏི ཝཱ བྲཧྨཛཱལཱདིཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོ. ཝུཏྟཔྤམཱཎཱནཾ ཝཱ སུཏྟཱནཾ སངྒཧོ ཨེཏསྶཱཏི བྲཧྨཛཱལཱདིཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོཏི. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིཝིདྷཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. དལ༹ྷཱིཀམྨསིཐིལཀརཎཔྤཡོཛནཱཏི ཡཐཱཀྐམཾ ལོཀཝཛྫེསུ སིཀྑཱཔདེསུ དལ༹ྷཱིཀམྨཔྤཡོཛནཱ, པཎྞཏྟིཝཛྫེསུ སིཐིལཀརཎཔྤཡོཛནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརནིསེདྷནཏོཏི སཉྙམཝེལཾ ཨཏིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟོ ཨཱཙཱརོ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ, ཝཱིཏིཀྐམོ, ཏསྶ ནིསེདྷནཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཏི ཝིཝིདྷནཡཏྟཱདིཧེཏུནཱ. ཨེཏནྟི ‘‘ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐཱཝཙནཾ. ཨེཏསྶཱཏི ཝིནཡསྶ. ཨིཏརཾ པནཱཏི སུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོཏིཨཱདིགཱཐཱཡ ཨཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱདིབྷེདེཏི ཡོ ཏཾ སུཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཏི སུཎཱཏི ཝཱཙེཏི ཙིནྟེཏི དེསེཏི ཙ, སུཏྟེན སངྒཧིཏོ སཱིལཱདིཨཏྠོ ཏསྶཔི ཧོཏི, ཏེན པརསྶ སཱདྷེཏབྦཏོ པརསྶཔི ཧོཏཱིཏི ཏདུབྷཡཾ ཏཾ སུཏྟཾ སཱུཙེཏི དཱིཔེཏི. ཏཐཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠེ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཏྠེ ཙཱཏི ཨེཝམཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ ཨཱདིསདྡེན སངྒཎྷཱཏི. ཨཏྠསདྡོ ཙཱཡཾ ཧིཏཔརིཡཱཡཝཙནོ, ན བྷཱསིཏཏྠཝཙནོ. ཡདི སིཡཱ, སུཏྟཾ ཨཏྟནོཔི བྷཱསིཏཏྠཾ སཱུཙེཏི པརསྶཔཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ སིཡཱ, སུཏྟེན ཙ ཡོ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ, སོ ཏསྶེཝ ཧོཏི, ན ཏེན པརཏྠོ སཱུཙིཏོ ཧོཏཱིཏི. ཏེན སཱུཙེཏབྦསྶ པརཏྠསྶ ནིཝཏྟེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཏྟགྒཧཎཉྩ ན ཀཏྟབྦཾ. ཨཏྟཏྠཔརཏྠཝིནིམུཏྟསྶ བྷཱསིཏཏྠསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཱདིགྒཧཎཉྩ ན ཀཏྟབྦཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟསྶ ཧིཏཔརིཡཱཡསྶ ཨཏྠསྶ སུཏྟེ ཨསམྦྷཝཏོ སུཏྟཱདྷཱརསྶ པུགྒལསྶ ཝསེན ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱ ཝུཏྟཱ.

ཨཐ ཝཱ སུཏྟཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ཡེ ཨཏྟཏྠཱདཡོ ཨཏྠཔྤབྷེདཱ ‘‘ན ཧཉྙདཏྠཏྠི པསཾསལཱབྷཱ’’ཏི ཨེཏསྶ པདསྶ ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༦༣) ཝུཏྟཱ ཨཏྟཏྠོ, པརཏྠོ, ཨུབྷཡཏྠོ, དིཊྛདྷམྨིཀོ ཨཏྠོ, སམྤརཱཡིཀོ ཨཏྠོ, ཨུཏྟཱནོ ཨཏྠོ, གམྦྷཱིརོ ཨཏྠོ, གུལ༹ྷོ ཨཏྠོ, པཊིཙྪནྣོ ཨཏྠོ, ནེཡྻོ ཨཏྠོ, ནཱིཏོ ཨཏྠོ, ཨནཝཛྫོ ཨཏྠོ, ནིཀྐིལེསོ ཨཏྠོ, ཝོདཱནོ ཨཏྠོ, པརམཏྠོཏི, ཏེ ཨཏྠེ སུཏྟཾ སཱུཙེཏཱིཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ཀིཉྩཱཔི སུཏྟནིརཔེཀྑཾ ཨཏྟཏྠཱདཡོ ཝུཏྟཱ སུཏྟཏྠབྷཱཝེན ཨནིདྡིཊྛཏྟཱ, ཏེསུ པན ཨེཀོཔི ཨཏྠཔྤབྷེདོ སུཏྟེན དཱིཔེཏབྦཏཾ ནཱཏིཀྐམཏི, ཏསྨཱ ཏེ ཨཏྠེ སུཏྟཾ སཱུཙེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཨཏྠ-སདྡོཡཾ བྷཱསིཏཏྠཔརིཡཱཡོཔི ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི པུརིམཀཱ པཉྩ ཨཏྠཔྤབྷེདཱ ཧིཏཔརིཡཱཡཱ, ཏཏོ པརེ ཚ བྷཱསིཏཏྠབྷེདཱ, པཙྪིམཀཱ པན ཨུབྷཡསབྷཱཝཱ. ཏཏྠ དུརདྷིགམཏཱཡ ཝིབྷཱཝནེ ཨགཱདྷབྷཱཝོ གམྦྷཱིརོ, ན ཝིཝཊོ གུལ༹ྷོ, མཱུལུདཀཱདཡོ ཝིཡ པཾསུནཱ ཨཀྑརསནྣིཝེསཱདིནཱ ཏིརོཧིཏོ པཊིཙྪནྣོ. ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཉཱཔེཏབྦོ ནེཡྻོ, ཡཐཱརུཏཝསེན ཝེདིཏབྦོ ནཱིཏོ. ཨནཝཛྫནིཀྐིལེསཝོདཱནཱ པརིཡཱཡཝསེན ཝུཏྟཱ, ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡདྷམྨཝསེན ཝཱ. པརམཏྠོ ནིབྦཱནཾ, དྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ ཨེཝ ཝཱ.

ཨཐ ཝཱ ཨཏྟནཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྟཏྠཾ, ཨཔྤིཙྪཱཀཐཉྩ པརེསཾ ཀཏྟཱ ཧོཏཱིཏི པརཏྠཾ སཱུཙེཏི. ཨེཝཾ ‘‘ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༩༩) སུཏྟཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེཧི ཙ ཝིསེསེཏྭཱ སུཏྟསདྡསྶ ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ, ཏསྨཱ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཝསཔྤཝཏྟཱཡ དེསནཱཡ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱདཱིནི སཱཏིསཡཾ པཀཱསིཏཱནི ཧོནྟི ཏཔྤདྷཱནབྷཱཝཏོ, ན ཨཱཎཱདྷམྨསབྷཱཝཝསཔྤཝཏྟཱཡཱཏི ཨིདམེཝ ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ སུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ སུཏྟཱགཏཾ སུཏྟཔརིཡཱཔནྣ’’ནྟི (པཱཙི. ༦༥༥) ཙ ‘‘སཀཝཱདེ པཉྩ སུཏྟསཏཱནཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ སུཏྟསདྡོ ཨུཔཙརིཏོཏི གཧེཏབྦོ.

སུཏྟེསུ ཨཱཎཱདྷམྨསབྷཱཝཱ ཙ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨནུཝཏྟནྟི, ན ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེསུ ཝིཡ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཱཎཱདྷམྨསབྷཱཝེ, ཏསྨཱ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨེཀནྟཧིཏཔཊིལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཱ སུཏྟནྟདེསནཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘སུཝུཏྟཱ ཙེཏྠ ཨཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨེཀནྟཧིཏཔཊིལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཱ སུཏྟནྟདེསནཱ’’ཏི ཨིདམྤི ཝེནེཡྻཱནཾ ཧིཏསམྤཱཔནེ སུཏྟནྟདེསནཱཡ ཏཔྤརབྷཱཝཾཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཔྤརབྷཱཝོ ཙ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམཏོ དཊྛབྦོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམེན ཝུཏྟཏྟཱ’’ཏི. ཝིནཡདེསནཾ ཝིཡ ཨིསྶརབྷཱཝཏོ ཨཱཎཱཔཏིཊྛཱཔནཝསེན ཨདེསེཏྭཱ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམེན ཙརིཡཱནུརཱུཔཾ ཝུཏྟཏྟཱ དེསིཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཨནུཔུབྦསིཀྑཱདིཝསེན ཀཱལནྟརེ ཨབྷིནིཔྥཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སསྶམིཝ ཕལ’’ནྟི. པསཝཏཱིཏི ཕལཏི, ནིཔྥཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱཡསམངྒཱིནཾཡེཝ ནིཔྥཛྫནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘དྷེནུ ཝིཡ ཁཱིར’’ནྟི ཨཱཧ. དྷེནུཏོཔི ཧི ཨུཔཱཡཝནྟཱནཾཡེཝ ཁཱིརཔཊིལཱབྷོ ཧོཏི. ཨནུཔཱཡེན ཧི ཨཀཱལེ ཨཛཱཏཝཙྪཾ དྷེནུཾ དོཧནྟོ ཀཱལེཔི ཝཱ ཝིསཱཎཾ གཧེཏྭཱ དོཧནྟོ ནེཝ ཁཱིརཾ པཊིལབྷཏི. ‘‘སུཏྟཱཎཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ‘‘སུཊྛུ ཙ ནེ ཏཱཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

སུཏྟསབྷཱགནྟི སུཏྟསདིསཾ. སུཏྟསབྷཱགཏཾཡེཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཙྪཀཱནཾ སུཏྟནྟི ཝཌྜྷཀཱིནཾ ཀཱལ༹སུཏྟཾ. པམཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ཏདནུསཱརེན ཏཙྪནཏོ. ཨེཝམེཏམྤི ཝིཉྙཱུནནྟི ཡཐཱ ཀཱལ༹སུཏྟཾ པསཱརེཏྭཱ སཉྙཱཎེ ཀཏེ གཧེཏབྦཾ ཝིསྶཛྫེཏབྦཉྩ པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཝིཝཱདེསུ ཨུཔྤནྣེསུ སུཏྟེ ཨཱནཱིཏམཏྟེ ‘‘ཨིདཾ གཧེཏབྦཾ, ཨིདཾ ཝིསྶཛྫེཏབྦ’’ནྟི ཝིཉྙཱུནཾ པཱཀཊཏྟཱ ཝིཝཱདོ ཝཱུཔསམྨཏཱིཏི ཨེཏམྤི སུཏྟཾ ཝིཉྙཱུནཾ པམཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི ཨཉྙཐཱཔི སུཏྟསབྷཱགཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི. སུཏྟཾ ཝིཡ པམཱཎཏྟཱ སངྒཱཧཀཏྟཱ ཙ སུཏྟམིཝ སུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཏྟཏྠཱདིཝིདྷཱནེ སུཏྟསྶ པམཱཎབྷཱཝོ ཨཏྟཏྠཱདཱིནཾཡེཝ ཙ སངྒཱཧཀཏྟཾ ཡོཛེཏབྦཾ ཏདཏྠཔྤཀཱསནཔདྷཱནཏྟཱ སུཏྟསྶ. ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེཧི ཝིསེསཏྟཉྩ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཏནྟི ‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཨཏྠཝཙནཾ. ཨེཏསྶཱཏི སུཏྟསྶ.

ནྟི ཡསྨཱ. ཨེཏྠཱཏི ཨབྷིདྷམྨེ. ཨབྷིཀྐམནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨབྷི-སདྡོ ཀམནཀིརིཡཱཡ ཝུཌྜྷིབྷཱཝཾ ཨཏིརེཀཏཾ དཱིཔེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཀྐམནྟཱིཏིཨཱདཱིསུ ཝུཌྜྷིཡཾ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཨབྷིཉྙཱཏཱཏི ཨཌྜྷཙནྡཱདིནཱ ཀེནཙི སཉྙཱཎེན ཉཱཏཱ པཉྙཱཏཱ པཱཀཊཱཏི ཨཏྠོ. ཨཌྜྷཙནྡཱདིབྷཱཝོ ཧི རཏྟིཡཱ ཨུཔལཀྑཎཝསེན སཉྙཱཎཾ ཧོཏི, ཡསྨཱ ཨཌྜྷོ ཙནྡོ, ཏསྨཱ ཨཊྛམཱི, ཡསྨཱ ཨཱུནོ, ཏསྨཱ ཙཱཏུདྡསཱི, ཡསྨཱ པུཎྞོ, ཏསྨཱ པནྣརསཱིཏི. ཨབྷིལཀྑིཏཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨཡམེཝཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྷིལཀྑིཏསདྡཔརིཡཱཡོ ཨབྷིཉྙཱཏསདྡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིལཀྑིཏཱཏིཨཱདཱིསུ ལཀྑཎེ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝཱཙཀསདྡནྟརསནྣིདྷཱནེན ནིཔཱཏཱནཾ ཏདཏྠཛོཏཀམཏྟཏྟཱ ལཀྑིཏསདྡཏྠཛོཏཀོ ཨབྷིསདྡོ ལཀྑཎེ ཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟོ. རཱཛཱབྷིརཱཛཱཏི རཱཛཱུཧི པཱུཛེཏུཾ ཨརཧོ རཱཛཱ. པཱུཛིཏེཏི པཱུཛཱརཧེ.

ཨབྷིདྷམྨེཏི ‘‘སུཔིནནྟེན སུཀྐཝིསྶཊྛིཡཱ ཨནཱཔཏྟིབྷཱཝེཔི ཨཀུསལཙེཏནཱ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ སངྐརཝིརཧིཏེ དྷམྨེ. ‘‘པུབྦཱཔརཝིརོདྷཱབྷཱཝཏོ དྷམྨཱནཾཡེཝ ཙ ཨཉྙམཉྙསངྐརཝིརཧིཏེ དྷམྨེ’’ཏིཔི ཝདནྟི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨཀུསལ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ཙ མརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ ཨཀུསལཾ, ན པཱཎསངྑཱཏཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཙྪེདསངྑཱཏོ ཨཏིཔཱཏོ, ཏཐཱ ཨདིནྣསྶ པརསནྟཀསྶ ཨཱདཱནསངྑཱཏཱ ཝིཉྙཏྟི ཨབྱཱཀཏོ དྷམྨོ, ཏཾཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨཀུསལོ དྷམྨོཏི ཨེཝམཱདིནཱཔི ཨཉྙམཉྙསངྐརཝིརཧིཏེ དྷམྨེཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྷིཝིནཡེཏི ཨེཏྠ ‘‘ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ ན པཊིགྒཧེཏབྦ’’ནྟི ཝདནྟོ ཝིནཡེ ཝིནེཏི ནཱམ. ཨེཏྠ ‘‘ཨེཝཾ པཊིགྒཎྷཏོ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཨེཝཾ དུཀྐཊནྟི ཝདནྟོ ཙ ཨབྷིཝིནཡེ ཝིནེཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཏསྨཱ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན པརསནྟཀཾ གཎྷནྟསྶ ཡཐཱཝཏྠུ པཱརཱཛིཀཐུལླཙྩཡདུཀྐཊེསུ ཨཉྙཏརཾ, བྷཎྜཱགཱརིཀསཱིསེན གཎྷནྟསྶ པཱཙིཏྟིཡཾ, ཨཏྟཏྠཱཡ གཎྷནྟསྶ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཀེཝལཾ ལོལཏཱཡ གཎྷནྟསྶ ཨནཱམཱསདུཀྐཊཾ, རཱུཔིཡཚཌྜཀསྶ སམྨཏསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙསངྐརཝིརཧིཏེ ཝིནཡེ པཊིབལོ ཝིནེཏུནྟི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྷིཀྐནྟེནཱཏི ཨེཏྠ ཀནྟིཡཱ ཨདྷིཀཏྟཾ ཨབྷིསདྡོ དཱིཔེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨདྷིཀེ’’ཏི.

ནནུ ཙ ‘‘ཨབྷིཀྐམནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨབྷིསདྡོ ཀམནཀིརིཡཱཡ ཝུཌྜྷིབྷཱཝཾ ཨཏིརེཀཏཾ དཱིཔེཏི, ‘‘ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིལཀྑིཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཉཱཎལཀྑཎཀིརིཡཱནཾ སུཔཱཀཊཏྟཱ ཝིསེསཾ, ‘‘ཨབྷིཀྐནྟེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཀནྟིཡཱ ཨདྷིཀཏྟཾ ཝིསིཊྛཏཾ དཱིཔེཏཱིཏི ཨིདཾ ཏཱཝ ཡུཏྟཾ ཀིརིཡཱཝིསེསཀཏྟཱ ཨུཔསགྒསྶ, ‘‘ཨབྷིརཱཛཱ ཨབྷིཝིནཡོ’’ཏི པན པཱུཛིཏཔརིཙྪིནྣེསུ རཱཛཝིནཡེསུ ཨབྷིསདྡོ ཝཏྟཏཱིཏི ཀཐམེཏཾ ཡུཛྫེཡྻཱཏི ཙེ? ཨིདྷཱཔི ནཏྠི དོསོ པཱུཛནཔརིཙྪེདནཀིརིཡཱདཱིཔནཏོ, ཏཱཧི ཙ ཀིརིཡཱཧི རཱཛཝིནཡཱནཾ ཡུཏྟཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཏིམཱལཱདཱིསུ ཨཏིསདྡོ ཝིཡ ཨབྷིསདྡོ སཧ སཱདྷནེན ཀིརིཡཾ ཝདཏཱིཏི ཨབྷིརཱཛཨབྷིཝིནཡསདྡཱ སིདྡྷཱ, ཨེཝཾ ཨབྷིདྷམྨསདྡེ ཨབྷིསདྡོ སཧ སཱདྷནེན ཝུཌྜྷིཡཱདིཀིརིཡཾ དཱིཔེཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ.

ཨེཏྠ ཙཱཏི ཨབྷིདྷམྨེ. བྷཱཝེཏཱིཏི ཙིཏྟསྶ ཝཌྜྷནཾ ཝུཏྟཾ. ཕརིཏྭཱཏི ཨཱརམྨཎསྶ ཝཌྜྷནཾ ཝུཏྟཾ. ཝུཌྜྷིམནྟོཏི བྷཱཝནཱཕརཎཝུཌྜྷཱིཧི ཝུཌྜྷིམནྟོཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱརམྨཎཱདཱིཧཱིཏི ཨཱརམྨཎསམྤཡུཏྟཀམྨདྭཱརཔཊིཔདཱདཱིཧི. ལཀྑཎཱིཡཏྟཱཏི སཉྫཱནིཏབྦཏྟཱ. ཨེཀནྟཏོ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾཡེཝ པཱུཛཱརཧཏྟཱ ‘‘སེཀྑཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ལོཀུཏྟརཱཡེཝ པཱུཛིཏཱཏི དསྶིཏཱ. སབྷཱཝཔརིཙྪིནྣཏྟཱཏི ཕུསནཱདིསབྷཱཝེན པརིཙྪིནྣཏྟཱ. ཨདྷིཀཱཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱཏི ཨེཏྠ ཀཱམཱཝཙརེཧི མཧནྟབྷཱཝཏོ མཧགྒཏཱ དྷམྨཱཔི ཨདྷིཀཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨདྷིཀཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ.

ཡཾ པནེཏྠ ཨཝིསིཊྛནྟི ཨེཏྠ ཝིནཡཱདཱིསུ ཏཱིསུ ཨཉྙམཉྙཝིསིཊྛེསུ ཡཾ ཨཝིསིཊྛཾ སམཱནཾ, ཏཾ པིཊཀསདྡནྟི ཨཏྠོ. ཝིནཡཱདཡོ ཧི ཏཡོ སདྡཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཝིསིཊྛཱ ནཱམ, པིཊཀསདྡོ པན ཏེཧི ཏཱིཧིཔི སཱདྷཱརཎཏྟཱ ཨཝིསིཊྛོཏི ཝུཙྩཏི. མཱ པིཊཀསམྤདཱནེནཱཏི པཱལི༹སམྤདཱནཝསེན མཱ གཎྷཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀུདཱལཉྩ པིཊཀཉྩ ཀུདཱལཔིཊཀཾ. ཏཏྠ ཀུ ཝུཙྩཏི པཐཝཱི, ཏསྶཱ དཱལནཏོ ཝིདཱལནཏོ ཨཡོམཡོ ཨུཔཀརཎཝིསེསོ ཀུདཱལཾ ནཱམ, ཏཱལཔཎྞཝེཏྟལཏཱདཱིཧི ཀཏོ བྷཱཛནཝིསེསོ པིཊཀཾ ནཱམ, ཏཾ ཨཱདཱཡ གཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཝུཏྟེནཱཏི ‘‘ཨེཝཾ དུཝིདྷཏྠེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན.

དེསནཱསཱསནཀཐཱབྷེདནྟི ཨེཏྠ ཀཐེཏབྦཱནཾ ཨཏྠཱནཾ དེསཀཱཡཏྟེན ཨཱཎཱདིཝིདྷིནཱ ཨབྷིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ དེསནཱ. སཱསིཏབྦཔུགྒལགཏེན ཡཐཱཔརཱདྷཱདིནཱ སཱསིཏབྦབྷཱཝེན ཨནུསཱསནཾ ཝིནཡནཾ སཱསནཾ. ཀཐེཏབྦསྶ སཾཝརཱསཾཝརཱདིནོ ཨཏྠསྶ ཀཐནཾ ཝཙནཔཊིབདྡྷཏཱཀརཎཾ ཀཐཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ དེསིཏཱརཾ བྷགཝནྟམཔེཀྑིཏྭཱ དེསནཱ, སཱསིཏབྦཔུགྒལཝསེན སཱསནཾ, ཀཐེཏབྦསྶ ཨཏྠསྶ ཝསེན ཀཐཱཏི ཨེཝམེཏྠ དེསནཱདཱིནཾ ནཱནཱཀརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི དེསནཱདཡོ དེསེཏབྦཱདིནིརཔེཀྑཱ ན ཧོནྟི, ཨཱཎཱདཡོ པན ཝིསེསཏོ དེསཀཱདིཨདྷཱིནཱཏི ཏཾཏཾཝིསེསཡོགཝསེན དེསནཱདཱིནཾ བྷེདོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཨཱཎཱཝིདྷཱནཾ ཝིསེསཏོ ཨཱཎཱརཧཱདྷཱིནཾ ཏཏྠ ཀོསལླཡོགཏོ. ཨེཝཾ ཝོཧཱརཔརམཏྠཝིདྷཱནཱནི ཙ ཝིདྷཱཡཀཱདྷཱིནཱནཱིཏི ཨཱཎཱདིཝིདྷིནོ དེསཀཱཡཏྟཏཱ ཝུཏྟཱ. ཨཔརཱདྷཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཝིཡ དྷམྨཱནུརཱུཔམྤི སཱསནཾ ཝིསེསཏོ, ཏཐཱ ཝིནེཏབྦཔུགྒལཱཔེཀྑནྟི སཱསིཏབྦཔུགྒལཝསེན སཱསནཾ ཝུཏྟཾ. སཾཝརཱསཾཝརནཱམརཱུཔཱནཾ ཝིཡ ཝིནིཝེཋེཏབྦཱཡ དིཊྛིཡཱཔི ཀཐནཾ སཏི ཝཱཙཱཝཏྠུསྨིཾ ནཱསཏཱིཏི ཝིསེསཏོ ཏདདྷཱིནནྟི ཀཐེཏབྦསྶ ཨཏྠསྶ ཝསེན ཀཐཱ ཝུཏྟཱ. བྷེདསདྡོ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཡོཛེཏབྦོ ‘‘དེསནཱབྷེདཾ སཱསནབྷེདཾ ཀཐཱབྷེདཉྩ ཡཐཱརཧཾ པརིདཱིཔཡེ’’ཏི. བྷེདནྟི ཙ ནཱནཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཏེསུ པིཊཀེསུ སིཀྑཱ ཙ པཧཱནཱནི ཙ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཙ སིཀྑཱཔཧཱནགམྦྷཱིརབྷཱཝཾ, ཏཉྩ ཡཐཱརཧཾ པརིདཱིཔཡེཏི ཨཏྠོ. པརིཡཏྟིབྷེདཉྩ ཝིབྷཱཝཡེཏི སམྦནྡྷོ.

པརིཡཏྟིབྷེདནྟི ཙ པརིཡཱཔུཎནབྷེདནྟི ཨཏྠོ. ཡཧིནྟི ཡསྨིཾ ཝིནཡཱདིཀེ པིཊཀེ. ཡཾ སམྤཏྟིཉྩ ཝིཔཏྟིཉྩ ཡཐཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེཏི སམྦནྡྷོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཉྩ ཝིཔཏྟིཉྩཱཔི ཡཧིཾ ཡཐཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཡེཧི ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུཔརིཡཱཔུཎནཱདིཔྤཀཱརེཧི ཨུཔཱརམྦྷནིསྶརཎདྷམྨཀོསཀརཀྑཎཧེཏུཔརིཡཱཔུཎནཾ སུཔྤཊིཔཏྟི དུཔྤཊིཔཏྟཱིཏི ཨེཏེཧི པཀཱརེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པརིདཱིཔནཱ ཝིབྷཱཝནཱ ཙཱཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟསྶ ཨནུརཱུཔཏོ ཝུཏྟཾ, ཨཏྠཏོ པན ཨེཀམེཝ. ཨཱཎཱརཧེནཱཏི ཨཱཎཾ ཋཔེཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཱཎཱརཧོ, བྷགཝཱ. སོ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷཏཱཡ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཙ ཨཝིཔརཱིཏཧིཏོཔདེསཀབྷཱཝེན པམཱཎཝཙནཏྟཱ ཨཱཎཾ པཎེཏུཾ ཨརཧཏི, ཝོཧཱརཔརམཏྠཱནམྤི སམྦྷཝཏོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱཎཱབཱཧུལླཏོ’’ཏི. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པཋམནྟི ཝིནཡཔིཊཀཾ. པཙུརཱཔརཱདྷཱ སེཡྻསཀཏྠེརཱདཡོ. ཏེ ཧི དོསབཱཧུལླཏོ ‘‘པཙུརཱཔརཱདྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. པཙུརོ བཧུཀོ བཧུལོ ཨཔརཱདྷོ དོསོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཡེསཾ ཏེ པཙུརཱཔརཱདྷཱ. ཨནེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཱསཡོཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ. སོ ཙ ཨཏྠཏོ དིཊྛི ཉཱཎཉྩ, པབྷེདཏོ པན ཙཏུབྦིདྷཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི པུབྦཙརིཡཝསེན ཨཱཡཏིཾ སཏི པཙྩཡེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱརཧཱ སསྶཏུཙྪེདསངྑཱཏཱ མིཙྪཱདིཊྛི སཙྩཱནུལོམིཀཉཱཎཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎསངྑཱཏཱ སམྨཱདིཊྛི ཙ ‘‘ཨཱསཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སསྶཏུཙྪེདདིཊྛི ཙ, ཁནྟི ཙེཝཱནུལོམིཀཱ;

ཡཐཱབྷཱུཏཉྩ ཡཾ ཉཱཎཾ, ཨེཏཾ ཨཱསཡསཉྙིཏ’’ནྟི.

ཨིདཉྩ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཱསཡནྟི ཨེཏྠ སཏྟཱ ནིཝསནྟཱིཏི ཨཱསཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨནུསཡཱ ཀཱམརཱགབྷཝརཱགདིཊྛིཔཊིགྷཝིཙིཀིཙྪཱམཱནཱཝིཛྫཱཝསེན སཏྟ. མཱུསིཀཝིསཾ ཝིཡ ཀཱརཎལཱབྷེ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཱ ཨནཱགཏཱ ཀིལེསཱ, ཨཏཱིཏཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ཙ ཏཐེཝ ཝུཙྩནྟི. ན ཧི ཀཱལབྷེདེན དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝབྷེདོ ཨཏྠཱིཏི. ཙརིཡཱཏི རཱགཙརིཡཱདིཀཱ ཚ མཱུལཙརིཡཱ, ཨནྟརབྷེདེན ཨནེཀཝིདྷཱ, སཾསགྒཝསེན པན ཏེསཊྛི ཧོནྟི. ཨཐ ཝཱ ཙརིཡཱཏི ཙརིཏཾ, ཏཾ སུཙརིཏདུཙྩརིཏཝསེན དུཝིདྷཾ. ‘‘ཨདྷིམུཏྟི ནཱམ ‘ཨཛྫེཝ པབྦཛིསྶཱམི, ཨཛྫེཝ ཨརཧཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’ཏིཨཱདིནཱ ཏནྣིནྣབྷཱཝེན པཝཏྟམཱནཾ སནྣིཊྛཱན’’ནྟི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན པན ‘‘སཏྟཱནཾ པུབྦཙརིཡཝསེན ཨབྷིརུཙཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཱ དུཝིདྷཱ ཧཱིནཔཎཱིཏབྷེདེན. ཡཐཱནུལོམནྟི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱདཱིནཾ ཨནུརཱུཔཾ. ཨཧཾ མམཱཏི སཉྙིནོཏི དིཊྛིམཱནཏཎྷཱཝསེན ཨཧཾ མམཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟསཉྙིནོ. ཡཐཱདྷམྨནྟི ནཏྠེཏྠ ཨཏྟཱ ཨཏྟནིཡཾ ཝཱ, ཀེཝལཾ དྷམྨམཏྟམེཏནྟི ཨེཝཾ དྷམྨསབྷཱཝཱནུརཱུཔནྟི ཨཏྠོ.

སཾཝརཱསཾཝརོཏི ཨེཏྠ སཾཝརཎཾ སཾཝརོ, ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཨཝཱིཏིཀྐམོ. མཧནྟོ སཾཝརོ ཨསཾཝརོ. ཝུཌྜྷིཨཏྠོ ཧི ཨཡཾ ཨ-ཀཱརོ ཡཐཱ ‘‘ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ’’ཏི, ཏསྨཱ ཁུདྡཀོ མཧནྟོ ཙ སཾཝརོཏི ཨཏྠོ. དིཊྛིཝིནིཝེཋནཱཏི དིཊྛིཡཱ ཝིམོཙནཾ. ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགོ པརཏོ པཋམཔཱརཱཛིཀསཾཝཎྞནཱཡ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. སུཏྟནྟཔཱལི༹ཡཾ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སམཱདྷིདེསནཱབཱཧུལླཏོ ‘‘སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ ཀིལེསཱནནྟི སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ ཀམྨཀིལེསཱནཾ ཝཱ ཡོ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེཧི ཝཱིཏིཀྐམོ, ཏསྶ པཧཱནཾ. ཨནུསཡཝསེན སནྟཱནེ ཨནུཝཏྟནྟཱ ཀིལེསཱ ཀཱརཎལཱབྷེ པརིཡུཊྛིཏཱཔི སཱིལབྷེདཝསེན ཝཱིཏིཀྐམིཏུཾ ན ལབྷནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཱིཏིཀྐམཔཊིཔཀྑཏྟཱ སཱིལསྶཱ’’ཏི. པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནནྟི ཨོཀཱསདཱནཝསེན ཀིལེསཱནཾ ཙིཏྟེ ཀུསལཔྤཝཏྟིཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཨུཊྛཱནཾ པརིཡུཊྛཱནཾ, ཏསྶ པཧཱནཾ ཙིཏྟསནྟཱནེསུ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཀིལེསཱནཾ པརིཡུཊྛཱནསྶ པཧཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུསཡཔྤཧཱནནྟི ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝེན སནྟཱནེ ཨནུ ཨནུ སཡནཀཱ ཀཱརཎལཱབྷེ ཨུཔྤཏྟིཨརཧཱ ཨནུསཡཱ. ཏེ པན ཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ ལདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཱ ཐཱམགཏཱ ཀཱམརཱགཱདཡོ སཏྟ ཀིལེསཱ, ཏེསཾ པཧཱནཾ ཨནུསཡཔྤཧཱནཾ. ཏེ ཙ སབྦསོ ཨརིཡམགྒཔཉྙཱཡ པཧཱིཡནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནུསཡཔཊིཔཀྑཏྟཱ པཉྙཱཡཱ’’ཏི.

ཏདངྒཔྤཧཱནནྟི དཱིཔཱལོཀེནེཝ ཏམསྶ དཱནཱདིཔུཉྙཀིརིཡཝཏྠུགཏེན ཏེན ཏེན ཀུསལངྒེན ཏསྶ ཏསྶ ཨཀུསལངྒསྶ པཧཱནཾ ‘‘ཏདངྒཔྤཧཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཏེན ཏེན སུསཱིལྱངྒེན ཏསྶ ཏསྶ དུསྶཱིལྱངྒསྶ པཧཱནཾ ‘‘ཏདངྒཔྤཧཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཀྑམྦྷནསམཨུཙྪེདཔྤཧཱནཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདེན སམཱདྷིནཱ པཝཏྟིནིཝཱརཎེན གྷཊཔྤཧཱརེནེཝ ཛལཏལེ སེཝཱལསྶ ཏེསཾ ཏེསཾ ནཱིཝརཎཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན པཧཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ. ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཾཏཾམགྒཝཏོ སནྟཱནེ སམུདཡཔཀྑིཀསྶ ཀིལེསགཎསྶ ཨཙྩནྟཾ ཨཔྤཝཏྟིསངྑཱཏསམུཙྪེདཝསེན པཧཱནཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ. དུཙྩརིཏསཾཀིལེསསྶ པཧཱནནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདི དུཊྛུ ཙརིཏཾ, ཀིལེསེཧི ཝཱ དཱུསིཏཾ ཙརིཏནྟི དུཙྩརིཏཾ. ཏདེཝ ཡཏྠ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཾ སནྟཱནཾ སམྨཱ ཀིལེསེཏི བཱདྷཡཏི ཨུཔཏཱཔེཏི ཙཱཏི སཾཀིལེསོ, ཏསྶ པཧཱནཾ, ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཝསེན པཝཏྟསཾཀིལེསསྶ ཏདངྒཝསེན པཧཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱདྷིསྶ ཀཱམཙྪནྡཔཊིཔཀྑཏྟཱ སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཏཎྷཱསཾཀིལེསསྶ པཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. ཨཏྟཱདིཝིནིམུཏྟསབྷཱཝདྷམྨཔྤཀཱསནཏོ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ དིཊྛིསཾཀིལེསསྶ པཧཱནཾ ཝུཏྟཾ.

ཨེཀམེཀསྨིཉྩེཏྠཱཏི ཨེཏེསུ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཨེཀམེཀསྨིཾ པིཊཀེཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. དྷམྨོཏི པཱལཱི༹ཏི ཨེཏྠ པཀཊྛཱནཾ ཨུཀྐཊྛཱནཾ སཱིལཱདིཨཏྠཱནཾ བོདྷནཏོ སབྷཱཝནིརུཏྟིབྷཱཝཏོ བུདྡྷཱདཱིཧི བྷཱསིཏཏྟཱ ཙ པཀཊྛཱནཾ ཝཙནཔྤབནྡྷཱནཾ ཨཱལཱི༹ཏི པཱལི༹, པརིཡཏྟིདྷམྨོ. ‘‘དྷམྨོཏི པཱལཱི༹ཏི ཨེཏྠ བྷགཝཏཱ ཝུཙྩམཱནསྶ ཨཏྠསྶ ཝོཧཱརསྶ ཙ དཱིཔནོ སདྡོཡེཝ པཱལི༹ ནཱམཱ’’ཏི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཨབྷིདྷམྨཊྛཀཐཱཡ ལིཁིཏེ སཱིཧལ༹གཎྛིཔདེ པན ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – སབྷཱཝཏྠསྶ སབྷཱཝཝོཧཱརསྶ ཙ ཨནུརཱུཔཝསེན བྷགཝཏཱ མནསཱ ཝཝཏྠཱཔིཏཱ པཎྜཏྟི པཱལཱི༹ཏི ཝུཙྩཏི. ཡདི སདྡོཡེཝ པཱལི༹ སིཡཱ, པཱལི༹ཡཱ དེསནཱཡ ཙ ནཱནཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ. མནསཱ ཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ ཙ པཱལི༹ཡཱ ཝཙཱིབྷེདཀརཎམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ དེསནཱཡ ནཱནཏྟཾ ནཏྠི. ཏཐཱ ཧི དེསནཾ དསྶེནྟེན མནསཱ ཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ པཱལི༹ཡཱ དེསནཱཏི ཝཙཱིབྷེདཀརཎམཏྟཾ ཝིནཱ པཱལི༹ཡཱ སཧ དེསནཱཡ ཨནཉྙཐཱ ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ ཙ ཨུཔརི ‘‘དེསནཱཏི པཉྙཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ དེསནཱཡ ཨནཉྙབྷཱཝེན པཱལི༹ཡཱ པཎྞཏྟིབྷཱཝོ ཀཐིཏོ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཡདི པཱལི༹ཡཱ ཨཉྙཱཡེཝ དེསནཱ སིཡཱ, ‘‘པཱལི༹ཡཱ ཙ པཱལི༹ཨཏྠསྶ ཙ དེསནཱཡ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཨེཝཾ པན ཨཝཏྭཱ ‘‘པཱལི༹ཡཱ ཙ པཱལི༹ཨཏྠསྶ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ པཱལི༹ཡཱ དེསནཱཡ ཙ ཨནཉྙབྷཱཝོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨུཔརི ‘‘དེསནཱ ནཱམ པཉྙཏྟཱི’’ཏི དསྶེནྟེན དེསནཱཡ ཨནཉྙབྷཱཝཏོ པཱལི༹ཡཱ པཎྞཏྟིབྷཱཝོ ཀཐིཏོཝ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སདྡོཡེཝ པཱལི༹ ནཱམཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ པཀྑེ དྷམྨསྶཔི སདྡསབྷཱཝཏྟཱ དྷམྨདེསནཱནཾ ཀོ ཝིསེསོཏི ཙེ? ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཏྠཱནཾ བོདྷཀབྷཱཝེན ཉཱཏོ ཨུགྒཧཎཱདིཝསེན ཙ པུབྦེ ཝཝཏྠཱཔིཏོ སདྡཔྤབནྡྷོ དྷམྨོ, པཙྪཱ པརེསཾ ཨཝབོདྷནཏྠཾ པཝཏྟིཏོ ཏདཏྠཔྤཀཱསཀོ སདྡོ དེསནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟསདྡསམུཊྛཱཔཀོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ དེསནཱ ‘‘དེསཱིཡཏི སམུཊྛཱཔཱིཡཏི སདྡོ ཨེཏེནཱ’’ཏི ཀཏྭཱ མུསཱཝཱདཱདཡོ ཝིཡ. ཏཏྠཱཔི ཧི མུསཱཝཱདཱདིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདཱདིསདྡེན ཝོཧརཱིཡཏི.

ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཨེཏེ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷཱཏི ཨེཏྠ པཱལི༹ཨཏྠོ པཱལི༹དེསནཱ པཱལི༹ཨཏྠཔཊིཝེདྷོ ཙཱཏི ཨིམེ ཏཡོ པཱལི༹ཝིསཡཱ ཧོནྟཱིཏི ཝིནཡཔིཊཀཱདཱིནཾ ཨཏྠསྶ དེསནཱཡ པཊིཝེདྷསྶ ཙ ཨཱདྷཱརབྷཱཝོ ཡུཏྟོ, པིཊཀཱནི པན པཱལི༹ཡོཡེཝཱཏི ཏེསཾ དྷམྨསྶ ཨཱདྷཱརབྷཱཝོ ཀཐཾ ཡུཛྫེཡྻཱཏི ཙེ? པཱལི༹སམུདཱཡསྶ ཨཝཡཝཔཱལི༹ཡཱ ཨཱདྷཱརབྷཱཝཏོ. ཨཝཡཝསྶ ཧི སམུདཱཡོ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘རུཀྑེ སཱཁཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ དྷམྨཱདཱིནཾ དུཀྑོགཱཧབྷཱཝཏོ ཏེཧི དྷམྨཱདཱིཧི ཝིནཡཱདཡོ གམྦྷཱིརཱཏི ཝིནཡཱདཱིནམྤི ཙཏུབྦིདྷོ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝུཏྟོཡེཝ, ཏསྨཱ དྷམྨཱདཡོ ཨེཝ དུཀྑོགཱཧཏྟཱ གམྦྷཱིརཱ, ན ཝིནཡཱདཡོཏི ན ཙོདེཏབྦམེཏཾ སམྨུཁེན ཝིསཡཝིསཡཱིམུཁེན ཙ ཝིནཡཱདཱིནཾཡེཝ གམྦྷཱིརབྷཱཝསྶ ཝུཏྟཏྟཱ. དྷམྨོ ཧི ཝིནཡཱདཡོ, ཏེསཾ ཝིསཡོ ཨཏྠོ, དྷམྨཏྠཝིསཡཱ ཙ དེསནཱཔཊིཝེདྷཱཏི. ཏཏྠ པཊིཝེདྷསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དྷམྨཏྠཱནཾ, དེསནཱཉཱཎསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དེསནཱཡ ཙ དུཀྑོགཱཧབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. པཊིཝེདྷསྶ པན ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཏཾཝིསཡཉཱཎུཔྤཏྟིཡཱ ཙ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དུཀྑོགཱཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. དུཀྑེན ཨོགཡ྄ཧནྟཱིཏི དུཀྑོགཱཧཱ. ཨེཀདེསེན ཨོགཱཧནྟེཧིཔི མནྡབུདྡྷཱིཧི པཏིཊྛཱ ལདྡྷུཾ ན སཀྐཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙཱ’’ཏི. ཨེཀམེཀསྨིནྟི ཨེཀེཀསྨིཾ པིཊཀེ. ཨེཏྠཱཏི ཨེཏེསུ པིཊཀེསུ. ནིདྡྷཱརཎེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ.

ཨིདཱནི ཧེཏུཧེཏུཕལཱདཱིནཾ ཝསེནཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཔརོ ནཡོ’’ཏིཨཱདི. ཧེཏཱུཏི པཙྩཡོ. སོ ཧི ཨཏྟནོ ཕལཾ དཧཏི ཝིདཧཏཱིཏི དྷམྨོཏི ཝུཙྩཏི. དྷམྨསདྡསྶ ཙེཏྠ ཧེཏུཔརིཡཱཡཏཱ ཀཐཾ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏ’’ནྟིཨཱདི. ནནུ ཙ ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏེན ཝཙནེན དྷམྨསྶ ཧེཏུབྷཱཝོ ཀཐཾ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཙེ? དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཨེཏསྶ སམཱསཔདསྶ ཨཝཡཝཔདཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ. ‘‘དྷམྨེ པཊིསམྦྷིདཱ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཧི ‘‘དྷམྨེ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཧེཏུམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ‘‘པཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི, ཏསྨཱ ཧེཏུདྷམྨསདྡཱ ཨེཀཏྠཱ ཉཱཎཔཊིསམྦྷིདཱསདྡཱ ཙཱཏི ཨིམམཏྠཾ ཝདནྟེན སཱདྷིཏོ དྷམྨསྶ ཧེཏུབྷཱཝོ. ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཨེཏེན ཝཙནེན སཱདྷིཏོ ཨཏྠསྶ ཧེཏུཕལབྷཱཝོཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ. ཧེཏུནོ ཕལཾ ཧེཏུཕལཾ. ཏཉྩ ཡསྨཱ ཧེཏུཨནུསཱརེན ཨརཱིཡཏི ཨདྷིགམཱིཡཏི སམྤཱཔུཎཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨཏྠོཏི ཝུཙྩཏི.

ཡཐཱདྷམྨནྟི ཨེཏྠ དྷམྨསདྡོ ཧེཏུཾ ཧེཏུཕལཉྩ སབྦཾ སངྒཎྷཱཏི. སབྷཱཝཝཱཙཀོ ཧེས དྷམྨསདྡོ, ན པརིཡཏྟིཧེཏུབྷཱཝཝཱཙཀོ, ཏསྨཱ ཡཐཱདྷམྨནྟི ཡོ ཡོ ཨཝིཛྫཱདིསངྑཱརཱདིདྷམྨོ, ཏསྨིཾ ཏསྨིནྟི ཨཏྠོ. དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཝཱ ཡཐཱདྷམྨཾ. དེསནཱཔི ཧི པཊིཝེདྷོ ཝིཡ ཨཝིཔརཱིཏཝིསཡཝིབྷཱཝནཏོ དྷམྨཱནུརཱུཔཾ པཝཏྟཏི, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨཝིཔརཱིཏཱབྷིལཱཔོཏི ཝུཙྩཏི. དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨཏྠབྱཉྫནཀོ ཨཝིཔརཱིཏཱབྷིལཱཔོ. ཨེཏྠ ཙ ཨབྷིལཔྤཏཱིཏི ཨབྷིལཱཔོཏི སདྡོ ཝུཙྩཏི. ཨེཏེན ‘‘ཏཏྲ དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༡༨) ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ དྷམྨནིརུཏྟིཾ དསྶེཏི སདྡསབྷཱཝཏྟཱ དེསནཱཡ. ཏཐཱ ཧི ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཡ པརིཏྟཱརམྨཎཱདིབྷཱཝོ པཊིསམྦྷིདཱཝིབྷངྒཔཱལི༹ཡཾ (ཝིབྷ. ༧༡༨ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟོ. ཨཊྛཀཐཱཡཉྩ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༧༡༨) ‘‘ཏཾ སབྷཱཝནིརུཏྟིཾ སདྡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སདྡཱརམྨཎཏཱ དསྶིཏཱ. ཏཐཱ ཧི ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ ཨཡཾ སདྡོ ཝཱཙཀོཏི ཝཙནཝཙནཏྠེ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏཾཏཾཝཙནཏྠཝིབྷཱཝནཝསེན པཝཏྟིཏོ སདྡོ དེསནཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཨེཏེན ‘‘དེསནཱཏི པཉྙཏྟཱི’’ཏི ཨེཏཾ ཝཙནཾ དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ན ཏཏོ ཝིནིམུཏྟཾ པཉྙཏྟིཾ སནྡྷཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡཾ དསྶེཏི. དེསཱིཡཏི ཨཏྠོ ཨེཏེནཱཏི ཧི དེསནཱ, པཀཱརེན ཉཱཔཱིཡཏི ཨེཏེན, པཀཱརཏོ ཉཱཔེཏཱིཏི ཝཱ པཉྙཏྟཱིཏི དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔོ ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ‘‘དེསནཱ ནཱམ སདྡོ’’ཏི ཨིམསྨིཾ པཀྑེ ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘དེསནཱཏི པཉྙཏྟཱི’’ཏི ཨེཏྠ པཉྙཏྟིཝཱདིནོ པན ཨེཝཾ ཝདནྟི – ཀིཉྩཱཔི ‘‘དྷམྨཱབྷིལཱཔོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨབྷིལཔྤཏཱིཏི ཨབྷིལཱཔོཏི སདྡོ ཝུཙྩཏི, ན པཎྞཏྟི, ཏཐཱཔི སདྡེ ཝུཙྩམཱནེ ཏདནུརཱུཔཾ ཝོཧཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏེན ཝོཧཱརེན དཱིཔིཏསྶ ཨཏྠསྶ ཛཱནནཏོ སདྡེ ཀཐིཏེ ཏདནུརཱུཔཱ པཎྞཏྟིཔི ཀཱརཎཱུཔཙཱརེན ཀཐིཏཱཡེཝ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨཏྠོ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ དེསནཱ ནཱམ སདྡོ ན ཧོཏཱིཏི དཱིཔིཏམེཝཱཏི.

ཨིདཱནི པཊིཝེདྷཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཊིཝེདྷོཏི ཨབྷིསམཡོ’’ཏི. པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཉཱཎཾ པཊིཝེདྷོཏི ཝུཙྩཏི. པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ པཊིཝེདྷོ, ཨབྷིསམེཏཱིཏི ཨབྷིསམཡོ, ཨབྷིསམེནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཨབྷིསམཡོ. ཨིདཱནི ཨབྷིསམཡཔྤབྷེདཏོ ཨབྷིསམཡཔྤཀཱརཏོ ཨཱརམྨཎཏོ སབྷཱཝཏོ ཙ པཱཀཊཾ ཀཱཏུཾ ‘‘སོ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝིསཡཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཙ ཨཝབོདྷོཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ ཝིསཡཏོ ཨཏྠཱདིཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཱདཱིསུ ཨཝབོདྷོ ནཱམ ཨཝིཛྫཱདིདྷམྨཱརམྨཎོ སངྑཱརཱདིཨཏྠཱརམྨཎོ ཏདུབྷཡཔཉྙཱཔནཱརམྨཎོ ལོཀིཡོ ཨཝབོདྷོ. ཨསམྨོཧཏོ ཨཏྠཱདིཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཱདཱིསུ ཨཝབོདྷོ པན ནིབྦཱནཱརམྨཎོ མགྒཡུཏྟོ ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨཏྠཔཉྙཏྟཱིསུ སམྨོཧཝིདྡྷཾསནོ ལོཀུཏྟརོ ཨབྷིསམཡོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨཡཾ ཧེཏུ, ཨིདམསྶ ཕལཾ, ཨཡཾ ཏདུབྷཡཱནུརཱུཔོ ཝོཧཱརོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ལོཀིཡཉཱཎཾ ཝིསཡཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ལོཀུཏྟརཉཱཎཾ པན ཧེཏུཧེཏུཕལཱདཱིསུ སམྨོཧསྶ མགྒཉཱཎེན སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཨསམྨོཧཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ དྷམྨེསཱུཏི ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, སངྑཱརེ ཨུཔྤཱདེཏི ཨཝིཛྫཱཏི ཨེཝཾ ཀཱརིཡཱནུརཱུཔཾ ཀཱརཎེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརེསུ ཏཱིསུ ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརསྶ སམྤཡུཏྟཨཝིཛྫཱ པཙྩཡོ, ཨིཏརེསཾ ཡཐཱནུརཱུཔནྟིཨཱདིནཱ ཀཱརིཡཱནུརཱུཔཾ ཀཱརཎེསུ པཊིཝེདྷོཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠེསཱུཏི ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀཱརཎཱནུརཱུཔཾ ཀཱརིཡེསུ ཨཝབོདྷོཏི ཨཏྠོ. པཉྙཏྟིཔཐཱནུརཱུཔཾ པཉྙཏྟཱིསཱུཏི པཉྙཏྟིཡཱ ཝུཙྩམཱནདྷམྨཱནུརཱུཔཾ པཎྞཏྟཱིསུ ཨཝབོདྷོཏི ཨཏྠོ.

ཡཐཱཝུཏྟེཧི དྷམྨཱདཱིཧི པིཊཀཱནཾ གམྦྷཱིརབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཏེསུ པིཊཀེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. དྷམྨཛཱཏནྟི ཀཱརཎཔྤབྷེདོ ཀཱརཎམེཝ ཝཱ. ཨཏྠཛཱཏནྟི ཀཱརིཡཔྤབྷེདོ ཀཱརིཡམེཝ ཝཱ. ཡཱ ཙཱཡཾ དེསནཱཏི སམྦནྡྷོ. ཡོ ཙེཏྠཱཏི ཨེཏཱསུ ཏཾཏཾཔིཊཀགཏཱསུ དྷམྨཏྠདེསནཱསུ ཡོ པཊིཝེདྷོཏི ཨཏྠོ. དུཀྑོགཱཧནྟི ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱདཱིནཾ དྷམྨཏྠཱནཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱཡ དུཀྑོགཱཧཏཱ. ཏེསཾ པཉྙཱཔནསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དེསནཱཡ པཊིཝེདྷནསངྑཱཏསྶ པཊིཝེདྷསྶ ཙ ཨུཔྤཱདནཝིསཡཱིཀརཎཱནཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ དུཀྑོགཱཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམྤཱིཏི པིསདྡོ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརནྟརཾ སམྤིཎྜེཏི. ཨེཏྠཱཏི ཨེཏེསུ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ. ཝུཏྟཏྠཱཏི ཝུཏྟོ སཾཝཎྞིཏོ ཨཏྠོ ཨསྶཱཏི ཝུཏྟཏྠཱ.

ཏཱིསུ པིཊཀེསཱུཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨེཀེཀསྨི’’ནྟི ཨདྷིཀཱརཏོ པཀརཎཏོ ཝཱ ཝེདིཏབྦཾ. པརིཡཏྟིབྷེདོཏི པརིཡཱཔུཎནཾ པརིཡཏྟི. པརིཡཱཔུཎནཝཱཙཀོ ཧེཏྠ པརིཡཏྟིསདྡོ, ན པཱལི༹པརིཡཱཡོ, ཏསྨཱ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ ‘‘ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ པརིཡཱཔུཎནཔྤཀཱརོ དཊྛབྦོ ཉཱཏབྦོ’’ཏི. ཏཏོཡེཝ ཙ ‘‘པརིཡཏྟིཡོ པརིཡཱཔུཎནཔྤཀཱརཱ’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཱིཧི པཀཱརེཧི པརིཡཱཔུཎིཏབྦཱ པཱལི༹ཡོ ཨེཝ པརིཡཏྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཏོཡེཝ ཙ ‘‘པརིཡཏྟིཡོ པཱལི༹ཀྐམཱ’’ཏི ཨབྷིདྷམྨཊྛཀཐཱཡ ལིཁིཏེ སཱིཧལ༹གཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. ཨེཝམྤི ཧི ཨལགདྡཱུཔམཱཔརིཡཱཔུཎནཡོགཏོ ཨལགདྡཱུཔམཱ པརིཡཏྟཱིཏི པཱལི༹པི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ, ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘དུགྒཧིཏཱ ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ ཨལགདྡཱུཔམཱ’’ཏི པརཏོ ནིདྡེསཝཙནམྤི ཨུཔཔནྣཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཧི པཱལི༹ཡེཝ དུགྒཧིཏཱ པརིཡཱཔུཊཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨལགདྡཱུཔམཱཏི ཨལགདྡོ ཨལགདྡགྒཧཎཾ ཨུཔམཱ ཨེཏིསྶཱཏི ཨལགདྡཱུཔམཱ. ཨལགདྡསྶ གཧཎཉྷེཏྠ ཨལགདྡསདྡེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ‘‘ཨཱཔཱུཔིཀོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཔཱུཔསདྡེན ཨཔཱུཔཁཱདནཾ ཝིཡ ཨལགདྡགྒཧཎེན གཧིཏཔརིཡཏྟི ཨུཔམཱིཡཏི, ན པན ཨལགདྡེན. ‘‘ཨལགདྡགྒཧཎཱུཔམཱ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦེ མཛ྄ཛྷེཔདལོཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨལགདྡཱུཔམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨོཊྛམུཁོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨལགདྡོཏི ཙེཏྠ ཨཱསཱིཝིསོ ཝུཙྩཏི. གདོཏི ཧི ཝིསསྶ ནཱམཾ. ཏཉྩ ཏསྶ ཨལཾ པརིཔུཎྞཾ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨལཾ པརིཡཏྟོ པརིཔུཎྞོ གདོ ཨསྶཱཏི ཨནུནཱསིཀལོཔཾ དཀཱརཱགམཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཨལགདྡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨལཾ ཛཱིཝིཏཧརཎེ སམཏྠོ གདོ ཨསྶཱཏི ཨལགདྡོ. ནིསྶརཎཏྠཱཏི ཝཊྚདུཀྑཏོ ནིསྶརཎཾ ཨཏྠོ པཡོཛནཾ ཨེཏིསྶཱཏི ནིསྶརཎཏྠཱ. བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟཱིཏི ཨེཏྠ བྷཎྜཱགཱརེ ནིཡུཏྟོ བྷཎྜཱགཱརིཀོ, བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཝིཡ བྷཎྜཱགཱརིཀོ, དྷམྨརཏནཱནུཔཱལཀོ. ཨཉྙཾ ཨཏྠཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶེཝ སཏོ པརིཡཏྟི བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི.

དུགྒཧིཏཱཏི དུཊྛུ གཧིཏཱ. དུགྒཧིཏབྷཱཝམེཝ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ’’ཏི, ཨུཔཱརམྦྷཱ ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱདིཧེཏུ ཨུགྒཧིཏཱཏི ཨཏྠོ. ལཱབྷསཀྐཱརཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཎནམྤི ཨེཏྠེཝ སངྒཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨལགདྡསུཏྟཊྛཀཐཱཡཾ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༣༩) –

‘‘ཡོ ཧི བུདྡྷཝཙནཾ ‘ཨེཝཾ ཙཱིཝརཱདཱིནི ཝཱ ལབྷིསྶཱམི, ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ ཝཱ མཾ ཛཱནིསྶནྟཱི’ཏི ལཱབྷསཀྐཱརཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཎཱཏི, ཏསྶ སཱ པརིཡཏྟི ཨལགདྡཔརིཡཏྟི ནཱམ. ཨེཝཾ པརིཡཱཔུཎནཏོ ཧི བུདྡྷཝཙནཾ ཨཔརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ནིདྡོཀྐམནཾ ཝརཏར’’ནྟི.

ནནུ ཙ ཨལགདྡགྒཧཎཱུཔམཱ པརིཡཏྟི ཨལགདྡཱུཔམཱཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཉྩ སཏི སུགྒཧིཏཱཔི པརིཡཏྟི ཨལགདྡཱུཔམཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི ཏཏྠཱཔི ཨལགདྡགྒཧཎསྶ ཨུཔམཱབྷཱཝེན པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨལགདྡཏྠིཀོ ཨལགདྡགཝེསཱི ཨལགདྡཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ, སོ པསྶེཡྻ མཧནྟཾ ཨལགདྡཾ, ཏམེནཾ ཨཛཔདེན དཎྜེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷེཡྻ, ཨཛཔདེན དཎྜེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ གཱིཝཱཡ སུགྒཧིཏཾ གཎྷེཡྻ. ཀིཉྩཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨལགདྡོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཧཏྠཾ ཝཱ བཱཧཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ བྷོགེཧི པལིཝེཋེཡྻ, ཨཐ ཁོ སོ ནེཝ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ, སུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨལགདྡསྶ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩེ ཀུལཔུཏྟཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི སུཏྟཾ གེཡྻ’’ནྟིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༢༣༩).

ཏསྨཱ ཨིདྷ དུགྒཧིཏཱ ཨེཝ པརིཡཏྟི ཨལགདྡཱུཔམཱཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཀུཏོ ཝིཉྙཱཡཏི, ཡེན དུགྒཧིཏཱ ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ ཨལགདྡཱུཔམཱཏི ཝུཙྩཏཱིཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨིདཾ པན པཱརིསེསཉཱཡེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ནིསྶརཎཏྠབྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟཱིནཾ ཝིསུཾ གཧིཏཏྟཱ པཱརིསེསཏོ ཨལགདྡསྶ དུགྒཧཎཱུཔམཱ པརིཡཏྟི ཨལགདྡཱུཔམཱཏི ཝིཉྙཱཡཏི. སུགྒཧཎཱུཔམཱ ཧི པརིཡཏྟི ནིསྶརཎཏྠཱ ཝཱ ཧོཏི བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི ཝཱ, ཏསྨཱ སུཝུཏྟམེཏཾ ‘‘དུགྒཧིཏཱ ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ ཨལགདྡཱུཔམཱ’’ཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡཱཏི ཡཾ པརིཡཏྟིདུགྒཧཎཾ སནྡྷཱཡ. ཝུཏྟནྟི ཨལགདྡསུཏྟེ ཝུཏྟཾ.

ཨལགདྡཏྠིཀོཏི ཨཱསཱིཝིསཏྠིཀོ. ཨལགདྡཾ གཝེསཏི པརིཡེསཏི སཱིལེནཱཏི ཨལགདྡགཝེསཱི. ཨལགདྡཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོཏི ཨལགདྡཔརིཡེསནཏྠཾ ཙརམཱནོ. བྷོགེཏི སརཱིརེ. ཧཏྠེ ཝཱ བཱཧཱཡ ཝཱཏི ཨེཏྠ མཎིབནྡྷཀོ ཡཱཝ ཨགྒནཁཱ ‘‘ཧཏྠོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ, སདྡྷིཾ ཨགྒབཱཧཱཡ ཨཝསེསཱ ‘‘བཱཧཱ’’ཏི. ཀཏྠཙི པན ‘‘ཀཔྤརཏོ པཊྛཱཡཔི ཡཱཝ ཨགྒནཁཱ ཧཏྠོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒེཏི ཝུཏྟལཀྑཎཾ ཧཏྠཉྩ བཱཧཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ སརཱིརཾ ‘‘ཨངྒཔཙྩངྒ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཏཾནིདཱནཾ, ཏཾཀཱརཎཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུརིམཔདེ ཧི ཝིབྷཏྟིཨལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོ. ཏཾ ཧཏྠཱདཱིསུ ཌཾསནཾ ནིདཱནཾ ཀཱརཎཾ ཨེཏསྶཱཏི ཏཾནིདཱནནྟི ཧི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཏཏོནིདཱན’’ནྟི པུརིམཔདེ པཙྩཏྟེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཙ ལོཔཾ ཨཀཏྭཱ ནིདྡེསོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ ཧཏྠཱདཱིསུ ཌཾསནཾ ཏཾནིདཱནཉྩ མརཎཱདིཨུཔགམནཾ, ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི ཙེ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཨེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱཏི ཨེཀཙྩེ ཏུཙྪཔུརིསཱ. དྷམྨནྟི པཱལི༹དྷམྨཾ. པརིཡཱཔུཎནྟཱིཏི ཨུགྒཎྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ, སཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཙེཝ ཝཱཙུགྒཏཱ ཀརོནྟཱ དྷཱརེནྟི ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཏྠནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ བྷཱསིཏཏྠཾ པཡོཛནཏྠཉྩ. ན ཨུཔཔརིཀྑནྟཱིཏི ན པརིགྒཎྷནྟི ན ཝིཙཱརེནྟི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སཱིལཾ ཀཐིཏཾ, ཨིདྷ སམཱདྷི, ཨིདྷ པཉྙཱ ཀཐིཏཱ, མཡཉྩ ཏཾ པཱུརེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ བྷཱསིཏཏྠཾ པཡོཛནཏྠཉྩ ‘‘སཱིལཾ སམཱདྷིསྶ ཀཱརཎཾ, སམཱདྷི ཝིཔསྶནཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ན པརིགྒཎྷནྟཱིཏི. ཨནུཔཔརིཀྑཏནྟི ཨནུཔཔརིཀྑནྟཱནཾ. ན ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟཱིཏི ནིཛ྄ཛྷཱནཔཉྙཾ ནཀྑམནྟི, ནིཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ པཉྙཱཡ དིསྭཱ རོཙེཏྭཱ གཧེཏབྦཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེན ཨིམམཏྠཾ དཱིཔེཏི ‘‘ཏེསཾ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨནུཔཔརིཀྑནྟཱནཾ ཏེ དྷམྨཱ ན ཨུཔཊྛཧནྟི, ‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སཱིལཾ, སམཱདྷི, ཝིཔསྶནཱ, མགྒོ, ཕལཾ, ཝཊྚཾ, ཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏ’ནྟི ཨེཝཾ ཛཱནིཏུཾ ན སཀྐཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.

ཏེ ཨུཔཱརམྦྷཱནིསཾསཱ ཙེཝཱཏི ཏེ པརེསཾ ཝཱདེ དོསཱརོཔནཱནིསཾསཱ ཧུཏྭཱ པརིཡཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ ཙཱཏི ཨིཏི ཨེཝཾ ཨེཏཱཡ པརིཡཏྟིཡཱ ཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ, ཨཏྟནོ ཨུཔརི པརེཧི ཨཱརོཔིཏཝཱདསྶ ནིགྒཧསྶ པམོཀྑཔྤཡོཛནཱ ཧུཏྭཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – པརེཧི སཀཝཱདེ དོསེ ཨཱརོཔིཏེ ཏཾ དོསཾ ཨེཝཉྩ ཨེཝཉྩ མོཙེསྶཱམཱཏི ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེན པརིཡཱཔུཎནྟཱིཏི. ཨཐ ཝཱ སོ སོ ཝཱདོ ཨིཏིཝཱདོ, ཨིཏིཝཱདསྶ པམོཀྑོ ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑོ, ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑོ ཨཱནིསཾསོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ, ཏཾཏཾཝཱདཔྤམོཙནཱནིསཾསཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྶ ཙཏྠཱཡ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟཱིཏི ཡསྶ ཙ སཱིལཱདིཔཱུརཎསྶ མགྒཕལནིབྦཱནསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀུལཔུཏྟཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི. ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ནཱནུབྷོནྟཱིཏི ཏཉྩ ཨསྶ དྷམྨསྶ སཱིལཱདིཔརིཔཱུརཎསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ ཨེཏེ དུགྒཧིཏགཱཧིནོ ནཱནུབྷོནྟི ན ཝིནྡནྟི.

ཨཐ ཝཱ ཡསྶ ཨུཔཱརམྦྷསྶ ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཡེ མོགྷཔུརིསཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཏེ པརེཧི ‘‘ཨཡམཏྠོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ དུགྒཧིཏཏྟཱཡེཝ སོཡེཝཏྠོཏི པཊིཔཱདནཀྑམཱ ན ཧོནྟཱིཏི པརསྶ ཝཱདེ ཨུཔཱརམྦྷཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ཨཏྟནོ ཝཱདཱ ཏཾ མོཙེཏུཉྩ ཨསཀྐོནྟཱཔི ཏཾ ཨཏྠཾ ནཱནུབྷོནྟིཡེཝཱཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ དུགྒཧིཏཏྟཱ ཨུཔཱརམྦྷམཱནདཔྤམཀྑཔལཱསཱདིཧེཏུབྷཱཝེན དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཨེཏྠ ཧི ཀཱརཎེ ཕལཝོཧཱརེན ‘‘ཏེ དྷམྨཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཀིཉྩཱཔི ན ཏེ དྷམྨཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཏཐཱཔི ཝུཏྟནཡེན པརིཡཱཔུཎནྟཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཱལེ ཝིཝཱདསམཡེ ཙ ཏཾམཱུལཀཱནཾ ཨུཔཱརམྦྷཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཨཀུསལཱནཾ ཨུཔྤཏྟིསབྦྷཱཝཏོ ‘‘ཏེ དྷམྨཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི ཀཱརཎེ ཕལཝོཧཱརེན ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུཏི ཨེཏྠ ནྟི ཡཐཱཝུཏྟསྶཏྠསྶ ཨནབྷིསམྦྷུཎནཾ ཏེསཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནཾ པརཱམསཏི.

སཱིལཀྑནྡྷཱདིཔཱརིཔཱུརིཾཡེཝཱཏི ཨེཏྠ ཨཱདིསདྡེན སམཱདྷིཝིཔསྶནཱདཱིནཾ སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. ཡོ ཧི བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ སཱིལསྶ ཨཱགཏཊྛཱནེ སཱིལཾ པཱུརེཏྭཱ སམཱདྷིནོ ཨཱགཏཊྛཱནེ སམཱདྷིགབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱགཏཊྛཱནེ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ མགྒཕལཱནཾ ཨཱགཏཊྛཱནེ མགྒཾ བྷཱཝེསྶཱམི, ཕལཾ སཙྪིཀརིསྶཱམཱིཏི ཨུགྒཎྷཱཏི, ཏསྶེཝ སཱ པརིཡཏྟི ནིསྶརཎཏྠཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི ཡཾ པརིཡཏྟིསུགྒཧཎཾ སནྡྷཱཡ ཨལགདྡསུཏྟེ ཝུཏྟཾ. དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི སཱིལཱདཱིནཾ ཨཱགཏཊྛཱནེ སཱིལཱདཱིནི པཱུརེནྟཱནམྤི ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པརིསམཛ྄ཛྷེ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ དྷམྨདེསནཱཡ པསནྣེཧི ཨུཔནཱིཏེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟཱནམྤི པརེསཾ ཝཱདེ སཧདྷམྨེན ཨུཔཱརམྦྷཾ ཨཱརོཔེནྟཱནམྤི སཀཝཱདཏོ དོསཾ ཧརནྟཱནམྤི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཐཱ ཧི ན ཀེཝལཾ སུགྒཧིཏཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཕལསཙྪིཀིརིཡཱདཱིནེཝ, པརཝཱདནིགྒཧསཀཝཱདཔཏིཊྛཱཔནཱནིཔི ཨིཛ྄ཛྷནྟི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨).

པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷོཏི དུཀྑཔརིཛཱནནེན པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷོ. པཧཱིནཀིལེསོཏི སམུདཡཔྤཧཱནེན པཧཱིནཀིལེསོ. པཊིཝིདྡྷཱཀུཔྤོཏི པཊིཝིདྡྷཨརཧཏྟཕལོ. ན ཀུཔྤཏཱིཏི ཨཀུཔྤནྟི ཧི ཨརཧཏྟཕལསྶེཏཾ ནཱམཾ. སཏིཔི ཧི ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ ཙཏུནྣཉྩ ཕལཱནཾ ཨཀུཔྤསབྷཱཝེ སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ སཀསཀནཱམཔརིཙྩཱགེན ཨུཔརཱུཔརི ནཱམནྟརཔྤཏྟིཏོ ཏེསཾ མགྒཕལཱནི ‘‘ཨཀུཔྤཱནཱི’’ཏི ན ཝུཙྩནྟི, ཨརཧཱ པན སབྦདཱཔི ཨརཧཱཡེཝ ནཱམཱཏི ཏསྶེཝ ཕལཾ ‘‘ཨཀུཔྤ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ ཙ ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ པརིཡཏྟི བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི ནཱམཱ’’ཏི. ཏསྶ ཧི ཨཔརིཉྙཱཏཾ ཨཔྤཧཱིནཾ ཨབྷཱཝིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ཝཱ ནཏྠི, ཏསྨཱ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎནྟོ ཏནྟིདྷཱརཀོ པཝེཎཱིཔཱལཀོ ཝཾསཱནུརཀྑཀོ ཙ ཧུཏྭཱ ཨུགྒཎྷཱཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘པཝེཎཱིཔཱལནཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཝེཎཱིཏི དྷམྨསནྟཏི, དྷམྨསྶ ཨཝིཙྪེདེན པཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཾསཱནུརཀྑཎཏྠཱཡཱཏི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཝཾསཱནུརཀྑཎཏྠཾ. ཏསྶ ཝཾསོཔི ཨཏྠཏོ པཝེཎཱིཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ནནུ ཙ ཡདི པཝེཎཱིཔཱལནཏྠཱཡ བུདྡྷཝཙནསྶ པརིཡཱཔུཎནཾ བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི, ཀསྨཱ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨེཀཙྩསྶ པུཐུཛྫནསྶཔི ཧི ཨཡཾ ནཡོ ལབྦྷཏི. ཏཐཱ ཧི ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཚཱཏཀབྷཡཱདཱིསུ གནྠདྷརེསུ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཝསིཏུཾ ཨསཀྐོནྟེསུ སཡཾ བྷིཀྑཱཙཱརེན ཨཀིལམམཱནོ ཨཏིམདྷུརཾ བུདྡྷཝཙནཾ མཱ ནསྶཏུ, ཏནྟིཾ དྷཱརེསྶཱམི, ཝཾསཾ ཋཔེསྶཱམི, པཝེཎིཾ པཱལེསྶཱམཱིཏི པརིཡཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཏསྶཔི པརིཡཏྟི བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི ནཱམ ཀསྨཱ ན ཧོཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨེཝཾ སནྟེཔི པུཐུཛྫནསྶ པརིཡཏྟི བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི ནཱམ ན ཧོཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི པུཐུཛྫནོ ‘‘པཝེཎིཾ པཱལེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན པརིཡཱཔུཎཱཏི, ཨཏྟནོ པན བྷཝཀནྟཱརཏོ ཨནིཏྟིཎྞཏྟཱ ཏསྶ པརིཡཏྟི ནིསྶརཎཔརིཡཏྟི ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ པུཐུཛྫནསྶ པརིཡཏྟི ཨལགདྡཱུཔམཱ ཝཱ ཧོཏི ནིསྶརཎཏྠཱ ཝཱ, སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ ནིསྶརཎཏྠཱཝ, ཁཱིཎཱསཝཱནཾ བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟིཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཁཱིཎཱསཝོ ཙ བྷཎྜཱགཱརིཀསདིསཏྟཱ བྷཎྜཱགཱརིཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཨལངྐཱརབྷཎྜཾ པཊིསཱམེཏྭཱ པསཱདྷནཀཱལེ ཏདུཔིཡཾ ཨལངྐཱརབྷཎྜཾ རཉྙོ ཨུཔནཱམེཏྭཱ ཨལངྐརོཏི, ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝོཔི དྷམྨརཏནབྷཎྜཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མོཀྑཱདྷིགམསྶ བྷབྦརཱུཔེ སཧེཏུཀེ སཏྟེ པསྶིཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཾ དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ མགྒངྒབོཛ྄ཛྷངྒཱདིསངྑཱཏེན ལོཀུཏྟརེན ཨལངྐཱརེན ཨལངྐརོཏཱིཏི བྷཎྜཱགཱརིཀོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨེཝཾ ཏིསྶོ པརིཡཏྟིཡོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱིསུཔི པིཊཀེསུ ཡཐཱརཧཾ སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཡོ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིནཡེ པནཱ’’ཏིཨཱདི. སཱིལསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པཱཔུཎཱཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཡསྨཱ སཱིལཾ ཝིསུཛ྄ཛྷམཱནཾ སཏིསམྤཛཉྙབལེན ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎབལེན ཙ སཾཀིལེསམལཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, པཱརིཔཱུརིཉྩ གཙྪཏི, ཏསྨཱ སཱིལསམྤདཱ སིཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིབྷཱཝེན སཏིབལཾ ཉཱཎབལཉྩ པཙྩུཔཊྛཔེཏཱིཏི ཏསྶཱ ཝིཛྫཏྟཡཱུཔནིསྶཡཏཱ ཝེདིཏབྦཱ སབྷཱགཧེཏུསམྤདཱནཏོ. སཏིབལེན ཧི པུབྦེནིཝཱསཝིཛྫཱསིདྡྷི, སམྤཛཉྙེན སབྦཀིཙྩེསུ སུདིཊྛཀཱརིཏཱཔརིཙཡེན ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱནུབདྡྷཱཡ དུཏིཡཝིཛྫཱཡ སིདྡྷི, ཝཱིཏིཀྐམཱབྷཱཝེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནསབྦྷཱཝཏོ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཏཱཝསེན ཨཛ྄ཛྷཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཏཏིཡཝིཛྫཱསིདྡྷི. པུརེཏརསིདྡྷཱནཾ སམཱདྷིཔཉྙཱནཾ པཱརིཔཱུརིཾ ཝིནཱ སཱིལསྶ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱུཔནིསྶཡཏཱ སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝེཧི དཱིཔེཏབྦཱ. ‘‘སམཱཧིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༩༩; ༣.༥; ནེཏྟི. ༤༠; མི. པ. ༢.༡.༡༤) ཝཙནཏོ སམཱདྷིསམྤདཱ ཚལ༹བྷིཉྙཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡོ. ‘‘ཡོགཱ ཝེ ཛཱཡཏི བྷཱུརཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༢༨༢) ཝཙནཏོ པུབྦཡོགེན གརུཝཱསདེསབྷཱསཱཀོསལླཨུགྒཧཎཔརིཔུཙྪཱདཱིཧི ཙ པརིབྷཱཝིཏཱ པཉྙཱསམྤཏྟི པཊིསམྦྷིདཱཔྤབྷེདསྶ ཨུཔནིསྶཡོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སཱིལསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཡསྶ སམཱདྷིཝིཛམྦྷནབྷཱུཏཱ ཨནཝསེསཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ན ཨིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྶ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན ན སམཱདྷིསམྤདཱ ཨཏྠཱིཏི སཏིཔི ཝིཛྫཱནཾ ཨབྷིཉྙེཀདེསབྷཱཝེ སཱིལསམྤཏྟིསམུདཱགཏཱ ཨེཝ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ གཧིཏཱ. ཡཐཱ ཧི པཉྙཱསམྤཏྟིསམུདཱགཏཱ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣསྶ མགྒེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི མགྒཀྑཎེ ཨེཝ ཏཱསཾ པཊིལབྷིཏབྦཏོ. ཨེཝཾ སཱིལསམྤཏྟིསམུདཱགཏཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སམཱདྷིསམྤཏྟིསམུདཱགཏཱ ཙ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣསྶ མགྒེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི མགྒཱདྷིགམེནེཝ ཏཱསཾ ཨདྷིགམོ ཝེདིཏབྦོ. པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཉྩ པཙྩེཀབོདྷིསམྨཱསམྦོདྷིདྷམྨསམདྷིགམསདིསཱ ཧི ཨིམེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཨིམེ ཝིསེསཱདྷིགམཱཏི.

ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོཏི ཨེཏྠ ཏཱསཾཡེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎཾ པཱཔུཎིཏབྦཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱནཾ ཝིནཡེ པབྷེདཝཙནཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཝེརཉྫཀཎྜེ ཧི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཝ ཝིབྷཏྟཱཏི. དུཏིཡེ ཏཱསཾཡེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎཾ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཀཏཾ, ན ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ. ཏཱ ཧི ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨནྟོགདྷཏྟཱ སུཏྟེ ཝིབྷཏྟཱཡེཝཱཏི. ཏཱསཉྩཱཏི ཨེཏྠ -སདྡེན སེསཱནམྤི ཏཏྠ ཨཏྠིབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཧི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཙཏསྶོ ཙ པཊིསམྦྷིདཱ ཝུཏྟཱཡེཝ. པཊིསམྦྷིདཱནཾ པན ཨཉྙཏྠ པབྷེདཝཙནཱབྷཱཝཾ ཏཏྠེཝ ཙ སམྨཱ ཝིབྷཏྟབྷཱཝཾ དཱིཔེཏུཀཱམོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཨཝདྷཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཏཏྠེཝཱ’’ཏི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨཝདྷཱརཎཾ ཋཔེསི.

ཨིདཱནི ‘‘ཝིནཡེ དུཔྤཊིཔནྣོ ‘མུདུཀཱནཾ ཨཏྠརཎཱདཱིནཾ སམྥསྶོ ཝིཡ ཨིཏྠིསམྥསྶོཔི ཝཊྚཏཱི’ཏི མེཐུནཝཱིཏིཀྐམེ དོསཾ ཨདིསྭཱ སཱིལཝིཔཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིནཡེ པན དུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སུཁོ སམྥསྶོ ཨེཏེསནྟི སུཁསམྥསྶཱནི, ཨཏྠརཎཔཱཝུརཎཱདཱིནི. ཨུཔཱདིནྣཕསྶོ ཨིཏྠིཕསྶོ, མེཐུནདྷམྨོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏནྟི ཨརིཊྛེན བྷིཀྑུནཱ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཀམྨཀིལེསཝིཔཱཀཨུཔཝཱདཨཱཎཱཝཱིཏིཀྐམཝསེན པཉྩཝིདྷེསུ ཨནྟརཱཡིཀེསུ སེསནྟརཱཡིཀེ ཛཱནཱཏི, ཝིནཡེ པན ཨཀོཝིདཏྟཱ པཎྞཏྟིཝཱིཏིཀྐམནྟརཱཡིཀེ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ རཧོགཏོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིམེ ཨགཱརིཀཱ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པརིབྷུཉྫནྟཱ སོཏཱཔནྣཱཔི སཀདཱགཱམིནོཔི ཨནཱགཱམིནོཔི ཧོནྟི. བྷིཀྑཱུཔི མནཱཔིཀཱནི ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱནི རཱུཔཱནི པསྶནྟི…པེ… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻེ ཕོཊྛབྦེ ཕུསནྟི, མུདུཀཱནི ཨཏྠརཎཔཱཝུརཎཱདཱིནི པརིབྷུཉྫནྟི, ཨེཏཾ སབྦཾ ཝཊྚཏི, ཀསྨཱ ཨིཏྠཱིནཾཡེཝ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱ ན ཝཊྚནྟི, ཨེཏེཔི ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཨནཝཛྫེན པཙྩཡཔརིབྷུཉྫནརསེན སཱཝཛྫཀཱམགུཎཔརིབྷོགརསཾ སཾསནྡིཏྭཱ སཙྪནྡརཱགཔརིབྷོགཉྩ ནིཙྪནྡརཱགཔརིབྷོགཉྩ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ ཐཱུལཝཱཀེཧི སདྡྷིཾ ཨཏིསུཁུམསུཏྟཾ གྷཊེནྟོ ཝིཡ སཱསཔེན སདྡྷིཾ སིནེརུནོ སདིསཏཾ ཨུཔསཾཧརནྟོ ཝིཡ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ བྷགཝཏཱ མཧཱསམུདྡཾ བནྡྷནྟེན ཝིཡ མཧཏཱ ཨུསྶཱཧེན པཋམཔཱརཱཛིཀཾ པཉྙཏྟཾ, ནཏྠི ཨེཏྠ དོསོ’’ཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷནྟོ ཝེསཱརཛྫཉཱཎཾ པཊིབཱཧནྟོ ཨརིཡམགྒེ ཁཱཎུཀཎྚཀཱདཱིནི པཀྑིཔནྟོ ‘‘མེཐུནདྷམྨེ དོསོ ནཏྠཱི’’ཏི ཛིནསྶ ཨཱཎཱཙཀྐེ པཧཱརམདཱསི. ཏེནཱཧ ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ ཨནྟརཱཡིཀཱཏི ཏཾཏཾསམྤཏྟིཡཱ ཝིབནྡྷནཝསེན སཏྟསནྟཱནསྶ ཨནྟརེ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཨེཏི ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨནྟརཱཡོ, དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨནཏྠོ. ཨནཏིཀྐམནཊྛེན ཏསྨིཾ ཨནྟརཱཡེ ནིཡུཏྟཱ, ཨནྟརཱཡཾ ཝཱ ཕལཾ ཨརཧནྟི, ཨནྟརཱཡསྶ ཝཱ ཀརཎསཱིལཱཏི ཨནྟརཱཡིཀཱ, སགྒམོཀྑཱནཾ ཨནྟརཱཡཀརཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཙ ཀམྨཀིལེསཝིཔཱཀཨུཔཝཱདཨཱཎཱཝཱིཏིཀྐམཝསེན པཉྩཝིདྷཱ. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ པརཏོ ཨརིཊྛསིཀྑཱཔདེ (པཱཙི. ༤༡༧) ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ པདཏྠསམྦནྡྷོ – ཡེ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནྟརཱཡིཀཱ ཨནྟརཱཡཀརཱཏི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཱ དེསིཏཱ ཙེཝ པཉྙཏྟཱ ཙ, ཏེ དྷམྨེ པཊིསེཝཏོ པཊིསེཝནྟསྶ ཡཐཱ ཡེན པཀཱརེན ཏེ དྷམྨཱ ཨནྟརཱཡཱཡ སགྒམོཀྑཱནཾ ཨནྟརཱཡཀརཎཏྠཾ ནཱལཾ སམཏྠཱ ན ཧོནྟི, ཏཐཱ ཏེན པཀཱརེནཱཧཾ བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ ཨཱཛཱནཱམཱིཏི. ཏཏོ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཏཏོ ཨནཝཛྫསཉྙཱིབྷཱཝཧེཏུཏོ ཝཱིཏིཀྐམིཏྭཱ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིནཱ –

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ, ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ, པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ནེཝ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༩༦; པུ. པ. མཱཏིཀཱ, ཙཏུཀྐཨུདྡེས ༢༤) –

ཨཱདིནཱ པུགྒལདེསནཱཔཊིསཾཡུཏྟསུཏྟནྟཔཱལི༹ཾ ནིདསྶེཏི. ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟོཏི ‘‘ཨཡཾ པུགྒལདེསནཱ ཝོཧཱརཝསེན, ན པརམཏྠཏོ’’ཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ. བུདྡྷསྶ ཧི བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ དེསནཱ སམྨུཏིདེསནཱ པརམཏྠདེསནཱ ཙཱཏི. ཏཏྠ ‘‘པུགྒལོ སཏྟོ ཨིཏྠཱི པུརིསོ ཁཏྟིཡོ བྲཱཧྨཎོ དེཝོ མཱརོ’’ཏི ཨེཝརཱུཔཱ སམྨུཏིདེསནཱ. ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ ཁནྡྷཱ དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནི སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི ཨེཝརཱུཔཱ པརམཏྠདེསནཱ. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཡེ སམྨུཏིཝསེན དེསནཾ སུཏྭཱ ཨཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མོཧཾ པཧཱཡ ཝིསེསམདྷིགནྟུཾ སམཏྠཱ, ཏེསཾ སམྨུཏིདེསནཾ དེསེཏི. ཡེ པན པརམཏྠཝསེན དེསནཾ སུཏྭཱ ཨཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མོཧཾ པཧཱཡ ཝིསེསམདྷིགནྟུཾ སམཏྠཱ, ཏེསཾ པརམཏྠདེསནཾ དེསེཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨུཔམཱ – ཡཐཱ ཧི དེསབྷཱསཱཀུསལོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ ཨཏྠསཾཝཎྞཀོ ཨཱཙརིཡོ ཡེ དམིལ༹བྷཱསཱཡ ཝུཏྟེ ཨཏྠཾ ཛཱནནྟི, ཏེསཾ དམིལ༹བྷཱསཱཡ ཨཱཙིཀྑཏི, ཡེ ཨནྡྷཀབྷཱསཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཱཡ, ཏེསཾ ཏཱཡ བྷཱསཱཡ, ཨེཝཾ ཏེ མཱཎཝཱ ཚེཀཾ བྱཏྟཾ ཨཱཙརིཡམཱགམྨ ཁིཔྤམེཝ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟི. ཏཏྠ ཨཱཙརིཡོ ཝིཡ བུདྡྷོ བྷགཝཱ, ཏཡོ ཝེདཱ ཝིཡ ཀཐེཏབྦབྷཱཝེ ཋིཏཱནི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི, དེསབྷཱསཱཡ ཀོསལླམིཝ སམྨུཏིཔརམཏྠཀོསལླཾ, ནཱནཱདེསབྷཱསཱམཱཎཝཀཱ ཝིཡ སམྨུཏིཔརམཏྠཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷནསམཏྠཱ ཝེནེཡྻསཏྟཱ, ཨཱཙརིཡསྶ དམིལ༹བྷཱསཱདིཨཱཙིཀྑནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ སམྨུཏིཔརམཏྠཝསེནཔི དེསནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘དུཝེ སཙྩཱནི ཨཀྑཱསི, སམྦུདྡྷོ ཝདཏཾ ཝརོ;

སམྨུཏིཾ པརམཏྠཉྩ, ཏཏིཡཾ ནཱུཔལབྦྷཏི.

‘‘སངྐེཏཝཙནཾ སཙྩཾ, ལོཀསམྨུཏིཀཱརཎཱ;

པརམཏྠཝཙནཾ སཙྩཾ, དྷམྨཱནཾ བྷཱུཏཀཱརཎཱ.

‘‘ཏསྨཱ ཝོཧཱརཀུསལསྶ, ལོཀནཱཐསྶ སཏྠུནོ;

སམྨུཏིཾ ཝོཧརནྟསྶ, མུསཱཝཱདོ ན ཛཱཡཏཱི’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༥༧; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༧༠);

ཨཔིཙ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི – ཧིརོཏྟཔྤདཱིཔནཏྠཾ ཀམྨསྶཀཏཱདཱིཔནཏྠཾ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརདཱིཔནཏྠཾ ཨཱནནྟརིཡདཱིཔནཏྠཾ བྲཧྨཝིཧཱརདཱིཔནཏྠཾ པུབྦེནིཝཱསདཱིཔནཏྠཾ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིདཱིཔནཏྠཾ ལོཀསམྨུཏིཡཱ ཨཔྤཧཱནཏྠཉྩཱཏི. ‘‘ཁནྡྷཱ དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནི ཧིརིཡནྟི ཨོཏྟཔྤནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ མཧཱཛནོ ན ཛཱནཱཏི, སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, པཊིསཏྟུ ཧོཏི ‘‘ཀིམིདཾ ཁནྡྷཱ དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནི ཧིརིཡནྟི ཨོཏྟཔྤནྟི ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨིཏྠཱི ཧིརིཡཏི ཨོཏྟཔྤཏི, པུརིསོ ཁཏྟིཡོ བྲཱཧྨཎོ དེཝོ མཱརོ’’ཏི ཝུཏྟེ མཧཱཛནོ ཛཱནཱཏི, ན སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, ན པཊིསཏྟུ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཧིརོཏྟཔྤདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི. ‘‘ཁནྡྷཱ ཀམྨསྶཀཱ དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཀམྨསྶཀཏཱདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི. ‘‘ཝེལུ༹ཝནཱདཡོ མཧཱཝིཧཱརཱ ཁནྡྷེཧི ཀཱརཱཔིཏཱ, དྷཱཏཱུཧི ཨཱཡཏནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི. ‘‘ཁནྡྷཱ མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི, པིཏརཾ ཨརཧནྟཾ, རུཧིརུཔྤཱདཀམྨཾ སངྒྷབྷེདཾ ཀརོནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཱནནྟརིཡདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.

‘‘ཁནྡྷཱ མེཏྟཱཡནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ བྲཧྨཝིཧཱརདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི. ‘‘ཁནྡྷཱ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ པུབྦེནིཝཱསདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི. ‘‘ཁནྡྷཱ དཱནཾ པཊིགྒཎྷནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི མཧཱཛནོ ན ཛཱནཱཏི, སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, པཊིསཏྟུ ཧོཏི ‘‘ཀིམིདཾ ཁནྡྷཱ དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནི པཊིགྒཎྷནྟི ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘པུགྒལཱ པཊིགྒཎྷནྟི སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཛཱནཱཏི, ན སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, ན པཊིསཏྟུ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི. ལོཀསམྨུཏིཉྩ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ན ཝིཛཧནྟི, ལོཀསམཉྙཱཡ ལོཀནིརུཏྟིཡཱ ལོཀཱབྷིལཱཔེ ཋིཏཱཡེཝ དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ལོཀསམྨུཏིཡཱ ཨཔྤཧཱནཏྠམྤི པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ ཙ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝཏོ པུགྒལདེསནཱ, ན པརམཏྠདེསནཱཏི ཨེཝཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

དུགྒཧིཏཾ གཎྷཱཏཱིཏི ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཡཐཱ ཏདེཝིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ སནྡྷཱཝཏི སཾསརཏི, ཨནཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ དུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཝིཔརཱིཏཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དུགྒཧིཏནྟི ཧི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ. ཡཾ སནྡྷཱཡཱཏི ཡཾ དུགྒཧིཏགཱཧཾ སནྡྷཱཡ. ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན དྷམྨེནཱཏི པཱཋསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ དུགྒཧཎཾ དུགྒཧིཏཾ. ཨཏྟནཱཏི ཙ སཱམིཨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནོ དུགྒཧཎེན ཝིཔརཱིཏགཱཧེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨམྷེ ཙེཝ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏཱིཏི ཨམྷཱཀཉྩ ཨབྦྷཱཙིཀྑནཾ ཀརོཏི. ཨཏྟཱནཉྩ ཁནཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཀུསལམཱུལཱནི ཁནནྟོ ཨཏྟཱནཾ ཁནཏི ནཱམ.

དྷམྨཙིནྟནྟི དྷམྨསབྷཱཝཝིཛཱནནཾ. ཨཏིདྷཱཝནྟོཏི ཋཱཏབྦམརིཡཱདཱཡཾ ཨཊྛཏྭཱ ‘‘ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེན དཱནཾ ཧོཏི, སཡམེཝ ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, སབྦཾ ཙིཏྟཾ ཨསབྷཱཝདྷམྨཱརམྨཎ’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ཨཏིདྷཱཝནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟམཱནོ. ཙཏྟཱརཱིཏི བུདྡྷཝིསཡཨིདྡྷིཝིསཡཀམྨཝིཔཱཀལོཀཝིསཡསངྑཱཏཱནི ཙཏྟཱརི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻཱནི ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? བུདྡྷཱནཾ བྷིཀྑཝེ བུདྡྷཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོ ན ཙིནྟེཏབྦོ, ཡཾ ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཛྷཱཡིསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཛྷཱནཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོ ན ཙིནྟེཏབྦོ…པེ… ཀམྨཝིཔཱཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻོ ན ཙིནྟེཏབྦོ…པེ… ལོཀཙིནྟཱ བྷིཀྑཝེ ཨཙིནྟེཡྻཱ ན ཙིནྟེཏབྦཱ…པེ… ཨིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨཙིནྟེཡྻཱནི ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧).

ཏཏྠ ‘‘ཨཙིནྟེཡྻཱནཱི’’ཏི ཏེསཾ སབྷཱཝནིདསྶནཾ. ‘‘ན ཙིནྟེཏབྦཱནཱི’’ཏི ཏཏྠ ཀཏྟབྦཏཱནིདསྶནཾ. ཏཏྠ ཨཙིནྟེཡྻཱནཱིཏི ཙིནྟེཏུམསཀྐུཎེཡྻཱནི, ཙིནྟེཏུཾ ཨརཧརཱུཔཱནི ན ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཙིནྟེཡྻཏྟཱ ཨེཝ ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཀཱམཾ ཨཙིནྟེཡྻཱནིཔི ཚ ཨསཱདྷཱརཎཱདཱིནི ཨནུསྶརནྟསྶ ཀུསལུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱཝཏོ ཏཱནི ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཨིམཱནི པན ཨེཝཾ ན ཧོནྟཱིཏི ཨཕལབྷཱཝཏོ ན ཙིནྟེཏབྦཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ཏེསནྟི ཏེསཾ པིཊཀཱནཾ.

ཨེཏནྟི ཨེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ. ཏིཝགྒསངྒཧཱནཱིཏི སཱིལཀྑནྡྷཝགྒམཧཱཝགྒཔཱཐིཀཝགྒསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི ཝགྒེཧི སངྒཧོ ཨེཏེསནྟི ཏིཝགྒསངྒཧཱནི. ཙཏུཏྟིཾསེཝ སུཏྟནྟཱཏི གཱཐཱཡ ཨེཝམཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཡསྶ ནིཀཱཡསྶ སུཏྟགཎནཱཏོ ཙཏུཏྟིཾསེཝ ཙ སུཏྟནྟཱ ཝགྒསངྒཧཝསེན ཏཡོ ཝགྒཱ ཨསྶ སངྒཧསྶཱཏི ཏིཝགྒོ སངྒཧོ. ཨེས པཋམོ ནིཀཱཡོ དཱིགྷནིཀཱཡོཏི ཨནུལོམིཀོ ཨཔཙྩནཱིཀོ, ཨཏྠཱནུལོམནཏོ ཨནྭཏྠནཱམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཏྠཱནུལོམནཏོ ཨནུལོམིཀོ, ཨནུལོམིཀཏྟཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཀསྨཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཀནིཀཱཡམྤཱིཏི ཨེཀསམཱུཧམྤི. ཨེཝཾ ཙིཏྟནྟི ཨེཝཾ ཝིཙིཏྟཾ. ཡཐཡིདནྟི ཡཐཱ ཨིམེ. པོཎིཀཱ ཙིཀྑལླིཀཱ ཙ ཁཏྟིཡཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ པོཎིཀནིཀཱཡོ ཙིཀྑལླིཀནིཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི སཱསནཏོ ཙ ལོཀཏོ ཙཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨུདཱཧརཎཱནི ཨེཏྠ ནིཀཱཡསདྡསྶ སམཱུཧནིཝཱསཱནཾ ཝཱཙཀབྷཱཝེ སཱསནཏོ ཙ ཝོཧཱརཏོ ཙ སཱདྷཀཱནི པམཱཎཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ པཋམམུདཱཧརཎཾ སཱསནཏོ སཱདྷཀཝཙནཾ, དུཏིཡཾ ལོཀཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

པཉྩདསཝགྒསངྒཧཱནཱིཏི མཱུལཔརིཡཱཡཝགྒཱདཱིཧི པཉྩདསཧི ཝགྒེཧི སངྒཧོ ཨེཏེསནྟི པཉྩདསཝགྒསངྒཧཱནི. དིཡཌྜྷསཏཾ དྭེ ཙ སུཏྟཱནཱིཏི ཨཌྜྷེན དུཏིཡཾ དིཡཌྜྷཾ, ཨེཀཾ སཏཾ དྭེ པཉྙཱསསུཏྟཱནི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ ནིཀཱཡེ. པཉྩདསཝགྒཔརིགྒཧོཏི པཉྩདསཧི ཝགྒེཧི པརིགྒཧིཏོ སངྒཧིཏོཏི ཨཏྠོ.

སུཏྟནྟཱནཾ སཧསྶཱནི སཏྟསུཏྟསཏཱནི ཙཱཏི པཱཋེ སུཏྟནྟཱནཾ སཏྟ སཧསྶཱནི སཏྟ སཏཱནི ཙཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཀཏྠཙི པན ‘‘སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི སཏྟ སུཏྟསཏཱནི ཙཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. སཾཡུཏྟསངྒཧོཏི སཾཡུཏྟནིཀཱཡསྶ སངྒཧོ.

པུབྦེ ནིདསྶིཏཱཏི སུཏྟནྟཔིཊཀནིདྡེསེ ནིདསྶིཏཱ. ཝུཏྟམེཝ པཀཱརནྟརེན སངྑིཔིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀནྟིཨཱདིནཱ ནིདྡིཊྛམེཝ ཧི ཨིམིནཱ པཀཱརནྟརེན སངྑིཔིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཙཏུརོཔེཏེ’’ཏིཨཱདི. ཏདཉྙནྟི ཏེཧི ཙཏཱུཧི ནིཀཱཡེཧི ཨཉྙཾ ཨཝསེསནྟི ཨཏྠོ.

སབྦམེཝ ཧིདནྟི སབྦམེཝ ཨིདཾ བུདྡྷཝཙནཾ. ནཝཔྤབྷེདནྟི ཨེཏྠ ཀཐཾ པནེཏཾ ནཝཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ནཝཧི ཨངྒེཧི ཝཝཏྠིཏེཧི ཨཉྙམཉྙསངྐརརཧིཏེཧི བྷཝིཏབྦཾ, ཏཐཱ ཙ སཏི ཨསུཏྟསབྷཱཝཱནེཝ གེཡྻངྒཱདཱིནི སིཡུཾ, ཨཐ སུཏྟསབྷཱཝཱནེཝ གེཡྻངྒཱདཱིནི, ཨེཝཾ སཏི སུཏྟནྟི ཝིསུཾ སུཏྟངྒམེཝ ན སིཡཱ, ཨེཝཾ སནྟེ ཨཊྛངྒཾ སཱསནནྟི ཨཱཔཛྫཏི. ཨཔིཙ ‘‘སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. སུཏྟཉྩ ནཱམ སགཱཐཀཾ ཝཱ སིཡཱ ནིགྒཱཐཀཾ ཝཱཏི ཨངྒདྭཡེནེཝ ཏདུབྷཡཾ སངྒཧིཏནྟི ཏདུབྷཡཝིནིམུཏྟཉྩ སུཏྟཾ ཨུདཱནཱདིཝིསེསསཉྙཱརཧིཏཾ ནཏྠི, ཡཾ སུཏྟངྒཾ སིཡཱ, ཨཐཱཔི ཀཐཉྩི ཝིསུཾ སུཏྟངྒཾ སིཡཱ, མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ སུཏྟངྒསངྒཧོ ཝཱ ན སིཡཱ གཱཐཱབྷཱཝཏོ དྷམྨཔདཱདཱིནཾ ཝིཡ, གེཡྻངྒསངྒཧོ ཝཱ སིཡཱ སགཱཐཀཏྟཱ སགཱཐཀཝགྒསྶ ཝིཡ, ཏཐཱ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ སགཱཐཀཔྤདེསཱནནྟི? ཝུཙྩཏེ –

སུཏྟནྟི སཱམཉྙཝིདྷི, ཝིསེསཝིདྷཡོ པརེ;

སནིམིཏྟཱ ནིརུལ༹ྷཏྟཱ, སཧཏཱཉྙེན ནཱཉྙཏོ.

ཡཐཱཝུཏྟསྶ དོསསྶ, ནཏྠི ཨེཏྠཱཝགཱཧཎཾ;

ཏསྨཱ ཨསངྐརཾཡེཝ, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ.

སབྦསྶཔི ཧི བུདྡྷཝཙནསྶ སུཏྟནྟི ཨཡཾ སཱམཉྙཝིདྷི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ སུཏྟཱགཏཾ སུཏྟཔརིཡཱཔནྣཾ, སཱཝཏྠིཡཱ སུཏྟཝིབྷངྒེ, སཀཝཱདེ པཉྩ སུཏྟསཏཱནཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཔརིཡཏྟིཝིསེསེསུཔི སུཏྟཝོཧཱརོ དིསྶཏི. ཏེནེཝ ཙ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ནེཏྟིཡཾ (ནེཏྟི. སངྒཧཝཱར) ཨཱཧ – ‘‘ནཝཝིདྷསུཏྟནྟཔརིཡེཊྛཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཧི སུཏྟཱདིཝསེན ནཝངྒསྶ སཱསནསྶ པརིཡེཊྛི པརིཡེསནཱ ཨཏྠཝིཙཱརཎཱ ‘‘ནཝཝིདྷསུཏྟནྟཔརིཡེཊྛཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏདེཀདེསེསུ པན གེཡྻཱདཡོ ཝིསེསཝིདྷཡོ ཏེན ཏེན ནིམིཏྟེན པཏིཊྛིཏཱ. ཏཐཱ ཧི གེཡྻསྶ སགཱཐཀཏྟཾ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟཾ. ལོཀེཔི ཧི སསིལོཀཾ སགཱཐཀཾ ཝཱ ཙུཎྞིཡགནྠཾ ‘‘གེཡྻ’’ནྟི ཝདནྟི. གཱཐཱཝིརཧེ པན སཏི པུཙྪཾ ཀཏྭཱ ཝིསཛྫནབྷཱཝོ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟཾ. པུཙྪཱཝིསཛྫནཉྷི ‘‘བྱཱཀརཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. བྱཱཀརཎམེཝ ཝེཡྻཱཀརཎཾ. ཨེཝཾ སནྟེ སགཱཐཀཱདཱིནམྤི པུཙྪཾ ཀཏྭཱ ཝིསཛྫནཝསེན པཝཏྟཱནཾ ཝེཡྻཱཀརཎབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི. གེཡྻཱདིསཉྙཱནཾ ཨནོཀཱསབྷཱཝཏོ སཨོཀཱསཏོ ཨནོཀཱསཝིདྷི བལཝཱཏི ‘‘གཱཐཱཝིརཧེ སཏཱི’’ཏི ཝིསེསིཏཏྟཱ ཙ. ཏཐཱ ཧི དྷམྨཔདཱདཱིསུ ཀེཝལཾ གཱཐཱབནྡྷེསུ སགཱཐཀཏྟེཔི སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཡུཏྟེསུ ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏ’’ནྟིཨཱདིཝཙནསམྦནྡྷེསུ ཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟེསུ ཙ སུཏྟཝིསེསེསུ ཡཐཱཀྐམཾ གཱཐཱཨུདཱནཨིཏིཝུཏྟཀཨབྦྷུཏདྷམྨསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱ. ཨེཏྠ ཧི སཏིཔི སཉྙནྟརནིམིཏྟཡོགེ ཨནོཀཱསསཉྙཱནཾ བལཝབྷཱཝེནེཝ གཱཐཱདིསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱ, ཏཐཱ སཏིཔི གཱཐཱབནྡྷབྷཱཝེ བྷགཝཏོ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཙརིཡཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསཀེསུ ཛཱཏཀསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱ, སཏིཔི པཉྷཱཝིསཛྫནབྷཱཝེ སགཱཐཀཏྟེ ཙ ཀེསུཙི སུཏྟནྟེསུ ཝེདསྶ ལབྷཱཔནཏོ ཝེདལླསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཨེཝཾ ཏེན ཏེན སགཱཐཀཏྟཱདིནཱ ནིམིཏྟེན ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟཝིསེསེསུ གེཡྻཱདིསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཝིསེསཝིདྷཡོ སུཏྟངྒཏོ པརེ གེཡྻཱདཡོ. ཡཾ པནེཏྠ གེཡྻངྒཱདིནིམིཏྟརཧིཏཾ, ཏཾ སུཏྟངྒཾ ཝིསེསསཉྙཱཔརིཧཱརེན སཱམཉྙསཉྙཱཡ པཝཏྟནཏོ.

ནནུ ཙ ཨེཝཾ སནྟེཔི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི སུཏྟངྒཾ ན སམྦྷཝཏཱིཏི ཙོདནཱ ཏདཝཏྠཱ ཨེཝཱཏི? ན ཏདཝཏྠཱ. སོདྷིཏཏྟཱ. སོདྷིཏཉྷི པུབྦེ གཱཐཱཝིརཧེ སཏི པུཙྪཱཝིསཛྫནབྷཱཝོ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟནྟི. ཡཉྩ ཝུཏྟཾ ‘‘གཱཐཱབྷཱཝཏོ མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ སུཏྟངྒསངྒཧོ ན སིཡཱ’’ཏི, ཏཾ ན, ནིརུལ༹ྷཏྟཱཏི. ནིརུལ༹ྷོ ཧི མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ སུཏྟབྷཱཝོ. ན ཧི ཏཱནི དྷམྨཔདབུདྡྷཝཾསཱདཡོ ཝིཡ གཱཐཱབྷཱཝེན པཉྙཱཏཱནི, ཨཐ ཁོ སུཏྟབྷཱཝེནེཝ. ཏེནེཝ ཧི ཨཊྛཀཐཱཡཾ སུཏྟནཱམཀནྟི ནཱམགྒཧཎཾ ཀཏཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘སགཱཐཀཏྟཱ གེཡྻངྒསངྒཧོ སིཡཱ’’ཏི, ཏམྤི ནཏྠི. ཡསྨཱ སཧཏཱཉྙེན. སཧབྷཱཝོ ཧི ནཱམ ཨཏྠཏོ ཨཉྙེན ཧོཏི, སཧ གཱཐཱཧཱིཏི ཙ སགཱཐཀཾ. ན ཙ མངྒལསུཏྟཱདཱིསུ གཱཐཱཝིནིམུཏྟོ ཀོཙི སུཏྟཔྤདེསོ ཨཏྠི, ཡོ ‘‘སཧ གཱཐཱཧཱི’’ཏི ཝུཙྩེཡྻ. ནནུ ཙ གཱཐཱསམུདཱཡོ གཱཐཱཧི ཨཉྙོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཙ ཏསྶ ཝསེན སཧ གཱཐཱཧཱིཏི སགཱཐཀནྟི སཀྐཱ ཝཏྟུནྟི? ཏཾ ན. ན ཧི ཨཝཡཝཝིནིམུཏྟོ སམུདཱཡོ ནཱམ ཀོཙི ཨཏྠི. ཡམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ སགཱཐཀཔྤདེསཱནཾ གེཡྻངྒསངྒཧོ སིཡཱ’’ཏི, ཏམྤི ན ཨཉྙཏོ. ཨཉྙཱཡེཝ ཧི ཏཱ གཱཐཱ ཛཱཏཀཱདིཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ. ཨཐོ ན ཏཱཧི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིནཾ གེཡྻངྒབྷཱཝོཏི ཨེཝཾ སུཏྟཱདཱིནཾ ཨངྒཱནཾ ཨཉྙམཉྙསངྐརཱབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིདཱནི སུཏྟཱདཱིནི ནཝངྒཱནི ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ནིདྡེསོ ནཱམ སུཏྟནིཔཱཏེ –

‘‘ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶ, ཏསྶ ཙེཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏི;

ཨདྡྷཱ པཱིཏིམནོ ཧོཏི, ལདྡྷཱ མཙྩོ ཡདིཙྪཏཱི’’ཏི. (སུ. ནི. ༧༧༢) –

ཨཱདིནཱ ཨཱགཏསྶ ཨཊྛཀཝགྒསྶ,

‘‘ཀེནསྶུ ནིཝུཏོ ལོཀོ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨཛིཏོ;)

ཀེནསྶུ ནཔྤཀཱསཏི;

ཀིསྶཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུསི,

ཀིཾསུ ཏསྶ མཧབྦྷཡ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༠༣༨) –

ཨཱདིནཱ ཨཱགཏསྶ པཱརཱཡནཝགྒསྶ,

‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ,

ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ;

ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡཾ,

ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༣༥) –

ཨཱདིནཱ ཨཱགཏསྶ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཙ ཏདཏྠཝིབྷཱགཝསེན སཏྠུཀཔྤེན ཨཱཡསྨཏཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརེན ཀཏོ ནིདྡེསོ མཧཱནིདྡེསོ ཙཱུལ༹ནིདྡེསོཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨེཝམིདྷ ནིདྡེསསྶ སུཏྟངྒསངྒཧོ བྷདནྟབུདྡྷགྷོསཱཙརིཡེན དསྶིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཉྙཏྠཱཔི ཙ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱདཱིསུ སབྦཏྠ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱཏི ནིདྡེསསྶ སུཏྟངྒསངྒཧོ ཨེཝ དསྶིཏོ. ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེནཔི ནེཏྟིཔཀརཎཊྛཀཐཱཡཾ ཨེཝམེཏསྶ སུཏྟངྒསངྒཧོཝ ཀཐིཏོ. ཀེཙི པན ནིདྡེསསྶ གཱཐཱཝེཡྻཱཀརཎངྒེསུ དྭཱིསུ སངྒཧཾ ཝདནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ནིདྡེསཨཊྛཀཐཱཡཾ ཨུཔསེནཏྠེརེན

‘‘ཏདེཏཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣཾ, དཱིགྷནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩསུ མཧཱནིཀཱཡེསུ ཁུདྡཀམཧཱནིཀཱཡེ པརིཡཱཔནྣཾ, སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཏྠུསཱསནངྒེསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ གཱཐཱཝེཡྻཱཀརཎངྒདྭཡསངྒཧིཏ’’ནྟི (མཧཱནི. ཨཊྛ. གནྠཱརམྦྷཀཐཱ).

ཨེཏྠ ཏཱཝ ཀཏྠཙི པུཙྪཱཝིསཛྫནསབྷཱཝཏོ ནིདྡེསེཀདེསསྶ ཝེཡྻཱཀརཎངྒསངྒཧོ ཡུཛྫཏུ ནཱམ, གཱཐངྒསངྒཧོ པན ཀཐཾ ཡུཛྫེཡྻཱཏི ཨིདམེཏྠ ཝཱིམཾསིཏབྦཾ. དྷམྨཔདཱདཱིནཾ ཝིཡ ཧི ཀེཝལཾ གཱཐཱབནྡྷབྷཱཝོ གཱཐངྒསྶ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟཾ. དྷམྨཔདཱདཱིསུ ཧི ཀེཝལཾ གཱཐཱབནྡྷེསུ གཱཐཱསམཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱ, ནིདྡེསེ ཙ ན ཀོཙི ཀེཝལོ གཱཐཱབནྡྷཔྤདེསོ ཨུཔལབྦྷཏི. སམྨཱསམྦུདྡྷེན བྷཱསིཏཱནཾཡེཝ ཧི ཨཊྛཀཝགྒཱདིསངྒཧིཏཱནཾ གཱཐཱནཾ ནིདྡེསམཏྟཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཀཏཾ. ཨཏྠཝིབྷཛནཏྠཾ ཨཱནཱིཏཱཔི ཧི ཏཱ ཨཊྛཀཝགྒཱདིསངྒཧིཏཱ ནིདྡིསིཏབྦཱ མཱུལགཱཐཱཡོ སུཏྟནིཔཱཏཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཨཉྙཱཡེཝཱཏི ན ནིདྡེསསངྑྱཾ གཙྪནྟི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ ཨཱགཏབྷཱཝེཔི ཏཾ ཝོཧཱརཾ ཨལབྷམཱནཱ ཛཱཏཀཱདིགཱཐཱཔརིཡཱཔནྣཱ གཱཐཱཡོ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཀཱརཎནྟརམེཏྠ གཝེསིཏབྦཾ, ཡུཏྟཏརཾ ཝཱ གཧེཏབྦཾ.

ནཱལཀསུཏྟཏུཝཊྚཀསུཏྟཱནཱིཏི ཨེཏྠ ནཱལཀསུཏྟཾ ནཱམ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཾ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ དིསྭཱ ཏདཏྠཾ ཨབྷིཀངྑམཱནེན ཏཏོ པབྷུཏི ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨཱགཏེན ཨསིཏསྶ ཨིསིནོ བྷཱགིནེཡྻེན ནཱལཀཏྠེརེན དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ‘‘ཨཉྙཱཏམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཊྛེན བྷགཝཏཱ ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༧༠༦) ནཱལཀཏྠེརསྶ བྷཱསིཏཾ མོནེཡྻཔཊིཔདཱཔརིདཱིཔཀཾ སུཏྟཾ. ཏུཝཊྚཀསུཏྟཾ པན མཧཱསམཡསུཏྟནྟདེསནཱཡ སནྣིཔཏིཏེསུ དེཝེསུ ‘‘ཀཱ ནུ ཁོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ པཊིཔཏྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༩༢༡; མཧཱནི. ༡༥༠ ) ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱུལཾ པཔཉྩསངྑཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༩༢༢) བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ. ཨེཝམིདྷསུཏྟནིཔཱཏེ ཨཱགཏཱནཾ མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ སུཏྟངྒསངྒཧོ དསྶིཏོ, ཏཏྠེཝ ཨཱགཏཱནཾ ཨསུཏྟནཱམིཀཱནཾ སུདྡྷིཀགཱཐཱནཾ གཱཐངྒསངྒཧཉྩ དསྶཡིསྶཏི, ཨེཝཾ སཏི སུཏྟནིཔཱཏཊྛཀཐཱརམྦྷེ –

‘‘གཱཐཱསཏསམཱཀིཎྞོ, གེཡྻབྱཱཀརཎངྐིཏོ;

ཀསྨཱ སུཏྟནིཔཱཏོཏི, སངྑམེས གཏོཏི ཙེ’’ཏི. (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.གནྠཱརམྦྷཀཐཱ) –

སཀལསྶཔི སུཏྟནིཔཱཏསྶ གེཡྻཝེཡྻཱཀརཎངྒསངྒཧོ ཀསྨཱ ཙོདིཏོཏི? ནཱཡཾ ཝིརོདྷོ. ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ ཙོདཀེན སགཱཐཀཏྟཾ ཀཏྠཙི པུཙྪཱཝིསཛྫནམཏྟཉྩ གཧེཏྭཱ ཙོདནཱམཏྟཾ ཀཏནྟི གཧེཏབྦཾ. ཨཉྙཐཱ སུཏྟནིཔཱཏེ ནིགྒཱཐཀསྶ སུཏྟསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོ ཝེཡྻཱཀརཎངྒསངྒཧོ ན ཙོདེཏབྦོ སིཡཱཏི. སགཱཐཱཝགྒོ གེཡྻནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཨསངྒཧིཏཾ ནཱམ པཊིསམྦྷིདཱདཱི’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཀེཙི པན པཊིསམྦྷིདཱམགྒསྶ གེཡྻཝེཡྻཱཀརཎངྒདྭཡསངྒཧཾ ཝདནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཊྛཀཐཱཡཾ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.གནྠཱརམྦྷཀཐཱ) ‘‘ནཝསུ སཏྠུསཱསནངྒེསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ གེཡྻཝེཡྻཱཀརཎངྒདྭཡསངྒཧིཏ’’ནྟི.

ནོསུཏྟནཱམིཀཱཏི ཨསུཏྟནཱམིཀཱ. ‘‘སུདྡྷིཀགཱཐཱ ནཱམ ཝཏྠུགཱཐཱ’’ཏི ཏཱིསུ གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝཏྠུགཱཐཱཏི –

‘‘ཀོསལཱནཾ པུརཱ རམྨཱ, ཨགམཱ དཀྑིཎཱཔཐཾ;

ཨཱཀིཉྩཉྙཾ པཏྠཡཱནོ, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ’’ཏི. (སུ. ནི. ༩༨༢) –

ཨཱདིནཱ པཱརཱཡནཝགྒསྶ ནིདཱནཾ ཨཱརོཔེནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན སངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟཱ ཚཔྤཉྙཱས ཙ གཱཐཱཡོ, ཨཱནནྡཏྠེརེནེཝ སངྒཱིཏིཀཱལེ ནཱལཀསུཏྟསྶ ནིདཱནཾ ཨཱརོཔེནྟེན ཝུཏྟཱ –

‘‘ཨཱནནྡཛཱཏེ ཏིདསགཎེ པཏཱིཏེ,

སཀྐཉྩ ཨིནྡཾ སུཙིཝསནེ ཙ དེཝེ;

དུསྶཾ གཧེཏྭཱ ཨཏིརིཝ ཐོམཡནྟེ,

ཨསིཏོ ཨིསི ཨདྡས དིཝཱཝིཧཱརེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༦༨༤) –

ཨཱདིཀཱ ཝཱིསཏིམཏྟཱ གཱཐཱཡོ ཙ ཝུཙྩནྟི. ཏཏྠ ‘‘ནཱལཀསུཏྟསྶ ཝཏྠུགཱཐཱཡོ ནཱལཀསུཏྟསངྑྱཾཡེཝ གཙྪནྟཱི’’ཏི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ སུཏྟནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༦༨༥) –

‘‘པརིནིབྦུཏེ པན བྷགཝཏི སངྒཱིཏིཾ ཀརོནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏམེཝ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཊྛོ ཡེན ཡདཱ ཙ སམཱདཔིཏོ ནཱལཀོ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི, ཏཾ སབྦཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ‘ཨཱནནྡཛཱཏེ’ཏིཨཱདིཀཱ ཝཱིསཏི ཝཏྠུགཱཐཱཡོ ཝཏྭཱ ཨབྷཱསི. ཏཾ སབྦམྤི ནཱལཀསུཏྟནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏསྨཱ ནཱལཀསུཏྟསྶ ཝཏྠུགཱཐཱཡོ ནཱལཀསུཏྟགྒཧཎེནེཝ སངྒཧིཏཱཏི པཱརཱཡནིཀཝགྒསྶ ཝཏྠུགཱཐཱཡོ ཨིདྷ སུདྡྷིཀགཱཐཱཏི གཧེཏབྦཾ. ཏཏྠེཝ པནསྶ པཱརཱཡནིཡཝགྒེ ཨཛིཏམཱཎཝཀཱདཱིནཾ སོལ༹སནྣཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུཙྪཱགཱཐཱ བྷགཝཏོ ཝིསཛྫནགཱཐཱ ཙ ཨིདྷ སུདྡྷིཀགཱཐཱཏི ཨེཝམྤི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཏཱཔི ཧི པཱལི༹ཡཾ སུཏྟནཱམེན ཨཝཏྭཱ ‘‘ཨཛིཏམཱཎཝཀཔུཙྪཱ ཏིསྶམེཏྟཡྻམཱཎཝཀཔུཙྪཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༡༠༣༨-༡༠༤༨) ཨཱགཏཏྟཱ ཙུཎྞིཡགནྠེཧི ཨམིསྶཏྟཱ ཙ ནོསུཏྟནཱམིཀཱ སུདྡྷིཀགཱཐཱ ནཱམཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ཨིདཱནི ཨུདཱནཾ སརཱུཔཏོ ཝཝཏྠཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ཀེནཊྛེན (ཨུདཱ. ཨཊྛ. གནྠཱརམྦྷཀཐཱ) པནེཏཾ ‘‘ཨུདཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི? ཨུདཱནནཊྛེན. ཀིམིདཾ ཨུདཱནཾ ནཱམ? པཱིཏིཝེགསམུཊྛཱཔིཏོ ཨུདཱཧཱརོ. ཡཐཱ ཧི ཡཾ ཏེལཱདི མིནིཏབྦཝཏྠུ མཱནཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཝིསྶནྡིཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ ‘‘ཨཝསེཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡཉྩ ཛལཾ ཏལཱ༹ཀཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ ‘‘མཧོགྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝ ཡཾ པཱིཏིཝེགསམུཊྛཱཔིཏཾ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརཾ ཧདཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི, སོ ཨདྷིཀོ ཧུཏྭཱ ཨནྟོ ཨསཎྛཧིཏྭཱ བཧི ཝཙཱིདྭཱརེན ནིཀྑནྟོ པཊིགྒཱཧཀནིརཔེཀྑོ ཨུདཱཧཱརཝིསེསོ ‘‘ཨུདཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. དྷམྨསཾཝེགཝསེནཔི ཨཡམཱཀཱརོ ལབྦྷཏེཝ. ཏཡིདཾ ཀཏྠཙི གཱཐཱབནྡྷཝསེན ཀཏྠཙི ཝཱཀྱཝསེན པཝཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ནིབྦཱནཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི. ཏེདྷ བྷིཀྑཱུ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏཱ དྷམྨཾ སུཎནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི ‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཏདཱཡཏནཾ, ཡཏྠ ནེཝ པཐཝཱི ན ཨཱཔོ’’’ཏི (ཨུདཱ. ༧༡-༧༢) –

ཨཱདཱིསུ སོམནསྶཉཱཎསམུཊྛིཏཝཱཀྱཝསེན པཝཏྟཾ.

ནནུ ཙ ཨུདཱནཾ ནཱམ པཱིཏིསོམནསྶསམུཊྛཱཔིཏོ དྷམྨསཾཝེགསམུཊྛཱཔིཏོ ཝཱ དྷམྨཔཊིགྒཱཧཀནིརཔེཀྑོ ཨུདཱཧཱརོ ཏཐཱ ཙེཝ སབྦཏྠ ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཨུདཱནེནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི? ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཉྙཱཔནཏྠཾ. ནིབྦཱནཔཊིསཾཡུཏྟཉྷི བྷགཝཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ནིབྦཱནགུཎཱནུསྶརཎེན ཨུཔྤནྣཔཱིཏིསོམནསྶེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ‘‘ཨིདྷ ནིབྦཱནཝཛྫོ སབྦོ སབྷཱཝདྷམྨོ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཀོཝ ཨུཔལབྦྷཏི, ན པཙྩཡནིརཔེཀྑོ, ཨཡཾ པན ནིབྦཱནདྷམྨོ ཀཐམཔྤཙྩཡོ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཏེསཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཏདཱཡཏན’’ནྟི (ཨུདཱ. ༧༡)-ཨཱདིམཱཧ. ན ཨེཀནྟཏོ ཏེ པཊིགྒཱཧཀེ ཀཏྭཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘སཙེ བྷཱཡཐ དུཀྑསྶ, སཙེ ཝོ དུཀྑམཔྤིཡཾ;

མཱཀཏྠ པཱཔཀཾ ཀམྨཾ, ཨཱཝི ཝཱ ཡདི ཝཱ རཧོ’’ཏི. (ཨུདཱ. ༤༤) –

ཨེཝམཱདིཀཾ པན དྷམྨསཾཝེགཝསཔྤཝཏྟཾ ཨུདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘སུཁཀཱམཱནི བྷཱུཏཱནི, ཡོ དཎྜེན ཝིཧིཾསཏི;

ཨཏྟནོ སུཁམེསཱནོ, པེཙྩ སོ ན ལབྷཏེ སུཁ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༡༣༡; ཨུདཱ. ༡༣) –

ཨིདམྤི དྷམྨསཾཝེགཝསཔྤཝཏྟཾ ཨུདཱནནྟི ཝདནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨེཀསྨིཾ སམཡེ སམྦཧུལཱ གོཔཱལཀཱ ཨནྟརཱ ཙ སཱཝཏྠིཾ ཨནྟརཱ ཙ ཛེཏཝནཾ ཨཧིཾ དཎྜེཧི ཧནནྟི. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཏེ དཱརཀེ ཨཧིཾ དཎྜེན ཧནནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀསྨཱ ཀུམཱརཀཱ ཨིམཾ ཨཧིཾ དཎྜེན ཧནཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཌཾསནབྷཡེན བྷནྟེ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘ཨིམེ ‘ཨཏྟནོ སུཁཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི ཨིམཾ པཧརནྟཱ ནིབྦཏྟཊྛཱནེ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝིསྶནྟི, ཨཧོ ཨཝིཛྫཱཡ ནིཀཏིཀོསལླ’’ནྟི དྷམྨསཾཝེགཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏེནེཝ ཙ དྷམྨསཾཝེགེན ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཨེཝམེཏཾ ཀཏྠཙི གཱཐཱབནྡྷཝསེན ཀཏྠཙི ཝཱཀྱཝསེན ཀཏྠཙི སོམནསྶཝསེན ཀཏྠཙི དྷམྨསཾཝེགཝསེན པཝཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཔཊིསཾཡུཏྟཱནཱི’’ཏི ཡཾ ཨུདཱནལཀྑཎཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡེབྷུཡྻཝསེན ཝུཏྟནྟི གཧེཏབྦཾ. ཡེབྷུཡྻེན ཧི ཨུདཱནཾ གཱཐཱབནྡྷཝསེན བྷཱསིཏཾ པཱིཏིསོམནསྶསམུཊྛཱཔིཏཉྩ.

ཏཡིདཾ སབྦཉྙུབུདྡྷབྷཱསིཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱསིཏཾ སཱཝཀབྷཱསིཏནྟི ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱསིཏཾ –

‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ,

ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེས’’ནྟི. –

ཨཱདིནཱ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟེ (སུ. ནི. ༣༥) ཨཱགཏམེཝ. སཱཝཀབྷཱསིཏཱནིཔི –

‘‘སབྦོ རཱགོ པཧཱིནོ མེ, སབྦོ དོསོ སམཱུཧཏོ;

སབྦོ མེ ཝིཧཏོ མོཧོ, སཱིཏིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོ’’ཏི. –

ཨཱདིནཱ ཐེརགཱཐཱསུ (ཐེརགཱ. ༧༩),

‘‘ཀཱཡེན སཾཝུཏཱ ཨཱསིཾ, ཝཱཙཱཡ ཨུད ཙེཏསཱ;

སམཱུལཾ ཏཎྷམབྦྷུཡ྄ཧ, སཱིཏིབྷཱུཏཱམྷི ནིབྦུཏཱ’’ཏི. –

ཐེརིགཱཐཱསུ (ཐེརཱིགཱ. ༡༥) ཙ ཨཱགཏཱནི. ཨཉྙཱནིཔི སཀྐཱདཱིཧི དེཝེཧི བྷཱསིཏཱནི ‘‘ཨཧོ དཱནཾ པརམདཱནཾ ཀསྶཔེ སུཔཏིཊྛིཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི (ཨུདཱ. ༢༧), སོཎདཎྜབྲཱཧྨཎཱདཱིཧི མནུསྶེཧི ཙ བྷཱསིཏཱནི ‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི (དཱི. ནི. ༢.༣༧༡; མ. ནི. ༡.༢༩༠) ཏིསྶོ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརུལ༹ྷཱནི ཨུདཱནཱནི སནྟི ཨེཝ, ན ཏཱནི ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱནི. ཡཱནི པན སམྨཱསམྦུདྡྷེན སཱམཾ ཨཱཧཙྩབྷཱསིཏཱནི ཛིནཝཙནབྷཱུཏཱནི, ཏཱནེཝ ཙ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི ‘‘ཨུདཱན’’ནྟི སངྒཱིཏཾ. ཨེཏཱནིཡེཝ ཙ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏོ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ནཝཝིདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨུདྡིསནྟེན ཨུདཱནནྟི ཝུཏྟཾ.

ཡཱ པན ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟིཨཱདིགཱཐཱ བྷགཝཏཱ བོདྷིཡཱ མཱུལེ ཨུདཱནཝསེན པཝཏྟིཏཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ ཨུདཱནབྷཱུཏཱ ཙ, ཏཱ ཨཔརབྷཱགེ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ བྷགཝཏཱ དེསིཏཏྟཱ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི ཨུདཱནཔཱལི༹ཡཾ སངྒཧཾ ཨནཱརོཔེཏྭཱ དྷམྨཔདེ སངྒཧིཏཱ. ཡཉྩ ‘‘ཨཉྙཱསི ཝཏ བྷོ ཀོཎྜཉྙོ’’ཏི ཨུདཱནཝཙནཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཝེདནསམཏྠནིགྒྷོསཝིཔྥཱརཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, ཏདཔི པཋམབོདྷིཡཾ སབྦེསཾ ཨེཝ བྷིཀྑཱུནཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཔཙྩཝེཀྑཎཧེཏུཀཾ ‘‘ཨཱརཱདྷཡིཾསུ ཝཏ མཾ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཾ (མ. ནི. ༡.༢༢༥) ཝིཡ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟདེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏདྷམྨེཀདེསསྶ ཡཐཱདེསིཏསྶ ཨརིཡམགྒསྶ སཱཝཀེསུ སབྦཔཋམཾ ཐེརེན ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨཏྟནོ པརིསྶམསྶ སཕལབྷཱཝཔཙྩཝེཀྑཎཧེཏུཀཾ པཱིཏིསོམནསྶཛནིཏཾ ཨུདཱཧཱརམཏྟཱཾ, ན ‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ (མཧཱཝ. ༡-༣; ཨུདཱ. ༡-༣) ཝིཡ པཝཏྟིཡཱ ནིཝཏྟིཡཱ ཝཱ པཀཱསནནྟི ན དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི ཨུདཱནཔཱལི༹ཡཾ སངྒཱིཏནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨུདཱནཔཱལི༹ཡཉྩ བོདྷིཝགྒཱདཱིསུ ཨཊྛསུ ཝགྒེསུ དས དས ཀཏྭཱ ཨསཱིཏིཡེཝ སུཏྟནྟཱ སངྒཱིཏཱ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨུདཱནཊྛཀཐཱཡཾ (ཨུདཱ. ཨཊྛ. གནྠཱརམྦྷཀཐཱ) ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨསཱིཏི ཨེཝ སུཏྟནྟཱ, ཝགྒཱ ཨཊྛ སམཱསཏོ;

གཱཐཱ ཙ པཉྩནཝུཏི, ཨུདཱནསྶ པཀཱསིཏཱ.

‘‘ཨཌྜྷཱུནནཝམཏྟཱ ཙ, བྷཱཎཝཱརཱ པམཱཎཏོ;

ཨེཀཱདྷིཀཱ ཏཐཱསཱིཏི, ཨུདཱནསྶཱནུསནྡྷཡོ.

‘‘ཨེཀཝཱིསསཧསྶཱནི, སཏམེཝ ཝིཙཀྑཎོ;

པདཱནེཏཱནུདཱནསྶ, གཎིཏཱནི ཝིནིདྡིསེ. –

གཱཐཱཔཱདཏོ པན –

‘‘ཨཊྛསཧསྶམཏྟཱནི, ཙཏྟཱརེཝ སཏཱནི ཙ;

པདཱནེཏཱནུདཱནསྶ, ཏེཝཱིསཏི ཙ ནིདྡིསེ.

‘‘ཨཀྑརཱནཾ སཧསྶཱནི, སཊྛི སཏྟ སཏཱནི ཙ;

ཏཱིཎི དྭཱསཱིཏི ཙ ཏཐཱ, ཨུདཱནསྶ པཝེདིཏཱ’’ཏི.

ཨིདྷ པན ‘‘དྭཱསཱིཏི སུཏྟནྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ན སམེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨསཱིཏི སུཏྟནྟཱ’’ཏི པཱཋེན བྷཝིཏབྦཾ.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཝུཏྟམརཧཏཱཏི མེ སུཏཾ. ཨེཀདྷམྨཾ, བྷིཀྑཝེ, པཛཧཐ, ཨཧཾ ཝོ པཱཊིབྷོགོ ཨནཱགཱམིཏཱཡ. ཀཏམཾ ཨེཀདྷམྨཾ? ལོབྷཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀདྷམྨཾ པཛཧཐ, ཨཧཾ ཝོ པཱཊིབྷོགོ ཨནཱགཱམིཏཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཨེཀཀདུཀཏིཀཙཏུཀྐཝསེན ཨིཏིཝུཏྟཀཔཱལི༹ཡཾ (ཨིཏིཝུ. ༡) སངྒཧམཱརོཔིཏཱནི དྭཱདསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱནི ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ནཱམཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏ’’ནྟིཨཱདི. དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘དྭཱདསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ’’ཏི པཱཋེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཨེཀཀནིཔཱཏེ ཏཱཝ སཏྟཝཱིསཏི སུཏྟཱནི, དུཀནིཔཱཏེ དྭཱཝཱིསཏི, ཏིཀནིཔཱཏེ པཉྙཱས, ཙཏུཀྐནིཔཱཏེ ཏེརསཱཏི དྭཱདསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱནེཝ ཨིཏིཝུཏྟཀཔཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱནི. ཏཏོཡེཝ ཙ པཱལི༹ཡཾ –

‘‘ལོབྷོ དོསོ ཙ མོཧོ ཙ,

ཀོདྷོ མཀྑེན པཉྩམཾ;

མཱནོ སབྦཾ པུན མཱནོ,

ལོབྷོ དོསེན ཏེརས.

‘‘མོཧོ ཀོདྷོ པུན མཀྑོ,

ནཱིཝརཎཱ ཏཎྷཱཡ པཉྩམཾ;

དྭེ སེཀྑབྷེདཱ སཱམགྒཱི,

པདུཊྛནིརཡེན ཏེརས.

‘‘པསནྣཱ ཨེཀམཱབྷཱཡི, པུགྒལཾ ཨཏཱིཏེན པཉྩམཾ;

ཨེཝཉྩེ ཨོཔདྷིཀཾ པུཉྙཾ, སཏྟཝཱིས པཀཱསིཏཱ’’ཏི. –

ཨེཝམཱདིནཱ ཨུདྡཱནགཱཐཱཧི དྭཱདསུཏྟརསཏསུཏྟཱནི གཎེཏྭཱ དསྶིཏཱནི. ཏེནེཝ ཙ ཨཊྛཀཐཱཡམྤི (ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. གནྠཱརམྦྷཀཐཱ) –

‘‘སུཏྟཏོ ཨེཀཀནིཔཱཏེ ཏཱཝ སཏྟཝཱིསཏི སུཏྟཱནི, དུཀནིཔཱཏེ དྭཱཝཱིསཏི, ཏིཀནིཔཱཏེ པཉྙཱས, ཙཏུཀྐནིཔཱཏེ ཏེརསཱཏི དྭཱདསཱདྷིཀསཏསུཏྟསངྒཧ’’ནྟི –

ཝུཏྟཾ. ཀཱམཉྩེཏྠ ཨཔྤཀཾ ཨཱུནམདྷིཀཾ ཝཱ གཎནཱུཔགཾ ན ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘དྭཱསཱིཏི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨསཱིཏི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཝཙནཾ ཝིཡ ‘‘དྭཱདསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟིཔི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ, ཏཐཱཔི ཨཱིདིསེ ཋཱནེ པམཱཎཾ དསྶེནྟེན ཡཱཐཱཝཏོཝ ནིཡམེཏྭཱ དསྶེཏབྦནྟི ‘‘དྭཱདསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ’’ ཨིཙྩེཝ པཱཋེན བྷཝིཏབྦཾ.

ཛཱཏཾ བྷཱུཏཾ པུརཱཝུཏྠཾ བྷགཝཏོ པུབྦཙརིཏཾ ཀཱཡཏི ཀཐེཏི པཀཱསེཏཱིཏི ཛཱཏཀཾ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི, ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི. སཙེ བྷིཀྑུནཱིཔརིསཱ…པེ… ཨུཔཱསཀཔརིསཱ…པེ… ཨུཔཱསིཀཱ པརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི, ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༢༩) ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ སབྦེཔི ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཱ སུཏྟནྟཱ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ནཱམཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི.

ཙཱུལ༹ཝེདལླཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༦༠ ཨཱདཡོ) ཝིསཱཁེན ནཱམ ཨུཔཱསཀེན པུཊྛཱཡ དྷམྨདིནྣཱཡ ནཱམ བྷིཀྑུནིཡཱ བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ ཙཱུལ༹ཝེདལླནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མཧཱཝེདལླཾ (མ. ནི. ༡.༤༤༩ ཨཱདཡོ) པན མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརེན པུཙྪིཏེན ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན བྷཱསིཏཾ. སམྨཱདིཊྛིསུཏྟམྤི (མ. ནི. ༡.༨༩ ཨཱདཡོ) བྷིཀྑཱུཧི པུཊྛེན ཏེནེཝཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན བྷཱསིཏཾ. ཨེཏཱནི མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཱནི. སཀྐཔཉྷཾ (དཱི. ནི. ༢.༣༤༤ ཨཱདཡོ) པན སཀྐེན པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨབྷཱསི, ཏཉྩ དཱིགྷནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣནྟི ཝེདིཏབྦཾ. མཧཱཔུཎྞམསུཏྟམྤི (མ. ནི. ༣.༨༥ ཨཱདཡོ) ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ པུཎྞམཱཡ རཏྟིཡཱ ཨཉྙཏརེན བྷིཀྑུནཱ པུཊྛེན བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, ཏཾ པན མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝེདནྟི ཉཱཎཾ. ཏུཊྛིནྟི ཡཐཱབྷཱསིཏདྷམྨདེསནཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ ཨཡྻེ, སཱདྷཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨབྦྷནུམོདནཝསཔྤཝཏྟཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ. ལདྡྷཱ ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ ལབྷིཏྭཱ, པུནཔྤུནཾ ལབྷིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ཨངྒཝསེན སཀལམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐེཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཀཐཾ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེནཱཏི དྷམྨརཱསིཝསེན. དྭཱསཱིཏི སཧསྶཱནི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ གཎྷིནྟི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ བུདྡྷཏོ གཎྷིནྟི སམྨཱསམྦུདྡྷཏོ ཨུགྒཎྷིཾ, དྭེསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཨསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི སཏྠུ སནྟིཀཱ ཨདྷིགཎྷིནྟི ཨཏྠོ. དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོཏི དྭེ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ ཨུགྒཎྷིཾ, དྷམྨསེནཱཔཏིཨཱདཱིནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཱ ཨདྷིགཎྷིཾ. སཱརིཔུཏྟཏྠེརཱདཱིཧི བྷཱསིཏཱནཾ སམྨཱདིཊྛིསུཏྟནྟཱདཱིནཾ ཝསེན ཧི ‘‘དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནཱིཏི ཏདུབྷཡཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཙཏུསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཨསཱིཏི སཧསྶཱནི. ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོཏི ཡེ དྷམྨཱ མམ པཝཏྟིནོ པཝཏྟམཱནཱ པགུཎཱ ཝཱཙུགྒཏཱ ཛིཝ྄ཧགྒེ པརིཝཏྟནྟི, ཏེ དྷམྨཱ ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཡེ ཨིམེ’’ཏི པདཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡེ ཨིམེ དྷམྨཱ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱུནཉྩ པཝཏྟིནོ, ཏེཧི པཝཏྟིཏཱ, ཏེསྭཱཧཾ དྭཱསཱིཏི སཧསྶཱནི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོཏི ཨེཝཾ ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷཾ ཝདནྟི.

ཨེཏྠ ཙ སུབྷསུཏྟཾ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༤ ཨཱདཡོ) གོཔཀམོགྒལླཱནསུཏྟཉྩ (མ. ནི. ༣.༧༩ ཨཱདཡོ) པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨཱནནྡཏྠེརེན ཝུཏྟཏྟཱ ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཨནྟོགདྷཾ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི? ཏཏྠ པཊིསམྦྷིདཱགཎྛིཔདེ ཏཱཝ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སཡཾ ཝུཏྟདྷམྨཀྑནྡྷཱནཾ བྷིཀྑུཏོ གཧིཏེཡེཝ སངྒཧེཏྭཱ ཨེཝམཱཧཱཏི དཊྛབྦ’’ནྟི. བྷགཝཏཱ པན དིནྣནཡེ ཋཏྭཱ བྷཱསིཏཏྟཱ སཡཾ ཝུཏྟདྷམྨཀྑནྡྷཱནམྤི ‘‘བུདྡྷཏོ གཎྷི’’ནྟི ཨེཏྠ སངྒཧཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟནྟི ཨེཝམེཏྠ ཝཏྟུཾ ཡུཏྟཏརཾ ཝིཡ དིསྶཏི. བྷགཝཏཱཡེཝ ཧི དིནྣནཡེ ཋཏྭཱ སཱཝཀཱ དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཏེནེཝ ཧི ཏཏིཡསངྒཱིཏིཡཉྩ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརེན བྷཱསིཏམྤི ཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཾ བུདྡྷབྷཱསིཏཾ ནཱམ ཛཱཏཾ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨཏྟནཱ བྷཱསིཏམྤི སུབྷསུཏྟཱདི སངྒཱིཏིཾ ཨཱརོཔེནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ པརིདཱིཔིཏདྷམྨཀྑནྡྷཝསེནཱཏི གོཔཀམོགྒལླཱནེན བྲཱཧྨཎེན ‘‘ཏྭཾ བཧུསྶུཏོཏི བུདྡྷསཱསནེ པཱཀཊོ, ཀིཏྟཀཱ དྷམྨཱ ཏེ སཏྠཱརཱ བྷཱསིཏཱ, ཏཡཱ དྷཱརིཏཱ’’ཏི པུཙྪིཏེ ཏསྶ པཊིཝཙནཾ དེནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡཏྠེརེན ཨེཝཾ ‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷི’’ནྟིཨཱདིནཱ པརིདཱིཔིཏདྷམྨཀྑནྡྷཱནཾ ཝསེན. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ སཏིཔཊྛཱནཱདི. སཏིཔཊྛཱནསུཏྟཉྷི ‘‘ཨེཀཱཡནོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མགྒོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༣) ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཏེསཾཡེཝ ཝིབྷཱགདསྶནཝསེན པཝཏྟཏྟཱ ‘‘ཨེཀཱནུསནྡྷིཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀནྟི ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ པརིནིབྦཱནསུཏྟཱདི. པརིནིབྦཱནསུཏྟཉྷི ནཱནཱཋཱནེསུ ནཱནཱདྷམྨདེསནཱནཾ ཝསེན པཝཏྟཏྟཱ ‘‘ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. གཱཐཱབནྡྷེསུ པཉྷཔུཙྪནནྟི –

‘‘ཀཏི ཚིནྡེ ཀཏི ཛཧེ, ཀཏི ཙུཏྟརི བྷཱཝཡེ;

ཀཏི སངྒཱཏིགོ བྷིཀྑུ, ‘ཨོགྷཏིཎྞོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༥) –

ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ པཉྷཔུཙྪནཾ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཨཏྠོ.

‘‘པཉྩ ཚིནྡེ པཉྩ ཛཧེ, པཉྩ ཙུཏྟརི བྷཱཝཡེ;

པཉྩ སངྒཱཏིགོ བྷིཀྑུ, ‘ཨོགྷཏིཎྞོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༥) –

ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཝིསཛྫནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏིཀདུཀབྷཱཛནཾ ནིཀྑེཔཀཎྜཨཊྛཀཐཱཀཎྜཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ, སུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ དྷམྨཱ, དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ དྷམྨཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཏིཀེསུ ཀུསལཏྟིཀསྶ ཝིབྷཛནཝསེན ཡཾ ཝུཏྟཾ ནིཀྑེཔཀཎྜེ (དྷ. ས. ༩༨༥-༩༨༧) –

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི ཨལོབྷོ ཨདོསོ ཨམོཧོ, ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ སཉྙཱཀྑནྡྷོ སངྑཱརཀྑནྡྷོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ, ཏཾསམུཊྛཱནཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཝཙཱིཀམྨཾ མནོཀམྨཾ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ? ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི ལོབྷོ དོསོ མོཧོ, ཏདེཀཊྛཱ ཙ ཀིལེསཱ, ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ…པེ… མནོཀམྨཾ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨབྱཱཀཏཱ? ཀུསལཱཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིཔཱཀཱ ཀཱམཱཝཙརཱ རཱུཔཱཝཙརཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ ཨཔརིཡཱཔནྣཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ …པེ… ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ, ཡེ ཙ དྷམྨཱ ཀིརིཡཱ ནེཝ ཀུསལཱ ནཱཀུསལཱ ན ཙ ཀམྨཝིཔཱཀཱ སབྦཉྩ རཱུཔཾ ཨསངྑཏཱ ཙ དྷཱཏུ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྱཱཀཏཱ’’ཏི –

ཨཡམེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཨེཝཾ སེསཏྟིཀཱནམྤི ཨེཀེཀསྶ ཏིཀསྶ ཝིབྷཛནཾ ཨེཀེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཐཱ ‘‘ཧེཏཱུ དྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀེསུ དུཀེསུ ཨེཀེཀསྶ དུཀསྶ ཝིབྷཛནཝསེན ཡཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཧེཏཱུ? ཏཡོ ཀུསལཱ ཧེཏཱུ, ཏཡོ ཨཀུསལཱ ཧེཏཱུ, ཏཡོ ཨབྱཱཀཏཱ ཧེཏཱུ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༠༥༩) –

ཨཱདི, ཏཏྠཱཔི ཨེཀེཀསྶ དུཀསྶ ཝིབྷཛནཾ ཨེཀེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. པུན ཨཊྛཀཐཱཀཎྜེ (དྷ. ས. ༡༣༨༤-༡༣༨༦) –

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཙཏཱུསུ བྷཱུམཱིསུ ཀུསལཾ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ. ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ? དྭཱདས ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ. ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨབྱཱཀཏཱ? ཙཏཱུསུ བྷཱུམཱིསུ ཝིཔཱཀོ ཏཱིསུ བྷཱུམཱིསུ ཀིརིཡཱབྱཱཀཏཾ རཱུཔཉྩ ནིབྦཱནཉྩ. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨབྱཱཀཏཱ’’ཏི –

ཨེཝམཱདིནཱ ཀུསལཏྟིཀཱདིཝིབྷཛནཝསེན པཝཏྟེསུ ཏིཀབྷཱཛནེསུ ཨེཀེཀསྶ ཏིཀསྶ བྷཱཛནཾ ཨེཀེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཏཐཱ –

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཧེཏཱུ? ཏཡོ ཀུསལཱ ཧེཏཱུ, ཏཡོ ཨཀུསལཱ ཧེཏཱུ, ཏཡོ ཨབྱཱཀཏཱ ཧེཏཱུ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༤༤༡) –

ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟེསུ དུཀབྷཱཛནེསུ ཨེཀམེཀཾ དུཀབྷཱཛནཾ ཨེཀེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཨེཝམེཏྠ ཏིཀདུཀབྷཱཛནཝསེན དྷམྨཀྑནྡྷཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཀམེཀཉྩ ཙིཏྟཝཱརབྷཱཛནནྟི ཨེཏྠ པན –

‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི སོམནསྶསཧགཏཾ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ…པེ… ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི…པེ… ཨཝིཀྑེཔོ ཧོཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡) –

ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟེ ཙིཏྟུཔྤཱདཀཎྜེ ཨེཀམེཀཾ ཙིཏྟཝཱརབྷཱཛནཾ ཨེཀེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི གཧེཏབྦཾ. ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨེཀེཀཏིཀདུཀབྷཱཛནཾ ཨེཀམེཀཾ ཙིཏྟཝཱརབྷཱཛན’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཀེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨེཀེཀོ’’ཏི ཨཝུཏྟེཔི ཧི ཨཡམཏྠོ ཨཏྠཏོ ཝིཉྙཱཡམཱནོཝ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྠི ཝཏྠཱུཏིཨཱདཱིསུ ཝཏྠུ ནཱམ སུདིནྣཀཎྜཱདི. མཱཏིཀཱཏི ‘‘ཡོ པན བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༤༤) ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཾ. པདབྷཱཛནཱིཡནྟི ཏསྶ ཏསྶ སིཀྑཱཔདསྶ ‘‘ཡོ པནཱཏི ཡོ ཡཱདིསོ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ (པཱརཱ. ༤༥) ཝིབྷཛནཾ. ཨནྟརཱཔཏྟཱིཏི ‘‘པཊིལཱཏཾ ཨུཀྑིཔཏི, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པཱཙི. ༣༥༥) ཨེཝམཱདིནཱ སིཀྑཱཔདནྟརེསུ པཉྙཏྟཱ ཨཱཔཏྟི. ཨནཱཔཏྟཱིཏི ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶ ཨསཱདིཡནྟསྶ ཨུམྨཏྟཀསྶ ཁིཏྟཙིཏྟསྶ ཝེདནཱཊྚསྶ ཨཱདིཀམྨིཀསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཀཙྪེདོཏི ‘‘དསཱཧཱཏིཀྐནྟེ ཨཏིཀྐནྟསཉྙཱི ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, དསཱཧཱཏིཀྐནྟེ ཝེམཏིཀོ ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡཾ, དསཱཧཱཏིཀྐནྟེ ཨནཏིཀྐནྟསཉྙཱི ནིསྶགྒིཡཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱརཱ. ༤༦༨) ཨེཝམཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཏིཀཔཱཙིཏྟིཡཏིཀདུཀྐཊཱདིབྷེདོ ཏིཀཔརིཙྪེདོ.

ཨིདཱནི ཨེཝམེཏཾ ཨབྷེདཏོ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷནྟིཨཱདིནཱ ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ…པེ… ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨཝིནཡཱདིབྷེདེན ཝཝཏྠཔེཏྭཱ སངྒཱཡནྟེན མཧཱཀསྶཔཔམུཁེན ཝསཱིགཎེན ཨནེཀཙྪརིཡཔཱཏུབྷཱཝཔཊིམཎྜིཏཱཡ སངྒཱིཏིཡཱ ཨིམསྶ པིཊཀསྶ ཝིནཡབྷཱཝོ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཱདིབྷཱཝོ ཙ ཝཝཏྠཱཔིཏོཏི དསྶེཏི. ན ཀེཝལཾ ཨིམམེཝིམསྶ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ སངྒཱིཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙམྤཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཀེཝལཉྩ ཨིམམེཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨུདྡཱནསངྒཧོ པཋམཔཱརཱཛིཀཱདཱིསུ ཨཱགཏཱནཾ ཝིནཱིཏཝཏྠུཨཱདཱིནཾ སངྑེཔཏོ སངྒཧདསྶནཝསེན དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི ཀཐིཏཱ –

‘‘མཀྐཊཱི ཝཛྫིཔུཏྟཱ ཙ, གིཧཱི ནགྒོ ཙ ཏིཏྠིཡཱ;

དཱརིཀུཔྤལཝཎྞཱ ཙ, བྱཉྫནེཧིཔརེ དུཝེ’’ཏི. (པཱརཱ. ༦༦) –

ཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ. སཱིལཀྑནྡྷཝགྒམཱུལཔརིཡཱཡཝགྒཱདིཝསེན སངྒཧོ ཝགྒསངྒཧོ. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཔེཡྻཱལནཱིལཙཀྐཔེཡྻཱལཱདིཝཝཏྠཱཔནཝསེན པེཡྻཱལསངྒཧོ. ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཱདཱིསུ ཨེཀཀནིཔཱཏཱདིསངྒཧོ. སཾཡུཏྟནིཀཱཡེ དེཝཏཱསཾཡུཏྟཱདིཝསེན སཾཡུཏྟསངྒཧོ. མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཱདཱིསུ མཱུལཔཎྞཱསཀཱདིཝསེན པཎྞཱསཀསངྒཧོ.

ཨསྶ བུདྡྷཝཙནསྶ སངྒཱིཏིཔརིཡོསཱནེ སཱདྷུཀཱརཾ དདམཱནཱ ཝིཡཱཏི སམྦནྡྷོ. སངྐམྤཱིཏི ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ གཙྪནྟཱི སུཊྛུ ཀམྤི. སམྤཀམྤཱིཏི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ གཙྪནྟཱི སམྤཀམྤི. སམྤཝེདྷཱིཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ གཙྪནྟཱི སུཊྛུ པཝེདྷི. ཨཙྪརཾ པཧརིཏུཾ ཡུཏྟཱནི ཨཙྪརིཡཱནི, པུཔྥཝསྶཙེལུཀྑེཔཱདཱིནི. ཡཱ པཋམམཧཱསངྒཱིཏི དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི མཧཱཀསྶཔཱདཱིཧི པཉྩཧི སཏེཧི ཡེན ཀཏཱ སངྒཱིཏཱ, ཏེན པཉྩསཏཱནི ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ‘‘པཉྩསཏཱ’’ཏི ཙ, ཐེརེཧེཝ ཀཏཏྟཱ ཐེརཱ མཧཱཀསྶཔཱདཡོ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ‘‘ཐེརིཀཱ’’ཏི ཙ ལོཀེ ཝུཙྩཏི, ཨཡཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམཱཏི སམྦནྡྷོ.

ཨེཝཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཡདཏྠཾ སཱ ཨིདྷ ནིདསྶིཏཱ, ཏཾ ནིགམནཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམིསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ཝུཏྟནྟི ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝཀྑམཱནཾ སབྦཾ ནིདཱནཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ཀིམཏྠཾ པནེཏྠ དྷམྨཝིནཡསངྒཧེ ཀཐིཡམཱནེ ནིདཱནཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ནནུ ཙ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཝཙནསྶེཝ སངྒཧོ ཀཱཏབྦོཏི? ཝུཙྩཏེ – དེསནཱཡ ཋིཏིཨསམྨོསསདྡྷཨེཡྻབྷཱཝསམྤཱདནཏྠཾ. ཀཱལདེསདེསཀཔརིསཱཔདེསེཧི ཨུཔནིབནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏཱ ཧི དེསནཱ ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཧོཏི ཨསམྨོསདྷམྨཱ སདྡྷེཡྻཱ ཙ, དེསཀཱལཀཏྟུཧེཏུནིམིཏྟེཧི ཨུཔནིབནྡྷོ ཝིཡ ཝོཧཱརཝིནིཙྪཡོ. ཏེནེཝ ཙ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ‘‘པཋམཔཱརཱཛིཀཾ ཨཱཝུསོ, ཨུཔཱལི, ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ དེསཱདིཔུཙྪཱསུ ཀཏཱསུ ཏཱསཾ ཝིསཛྫནཾ ཀརོནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཔཱལིཏྠེརེན ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཋམཔཱརཱཛིཀསྶ ནིདཱནཾ བྷཱསིཏཾ.

ཨཔིཙ སཱསནསམྤཏྟིཔཀཱསནཏྠཾ ནིདཱནཝཙནཾ. ཉཱཎཀརུཎཱཔརིགྒཧིཏསབྦཀིརིཡསྶ ཧི བྷགཝཏོ ནཏྠི ནིརཏྠཀཱ པཊིཔཏྟི ཨཏྟཧིཏཏྠཱ ཝཱ, ཏསྨཱ པརེསཾཡེཝཏྠཱཡ པཝཏྟསབྦཀིརིཡསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཀལམྤི ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨཾ ཡཐཱཔཝཏྟཾ ཝུཙྩམཱནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ སཏྟཱནཾ ཨནུསཱསནཊྛེན སཱསནཾ, ན ཀབྦརཙནཱ. ཏཡིདཾ སཏྠུརཙིཏཾ ཀཱལདེསདེསཀཔརིསཱཔདེསེཧི སདྡྷིཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིདཱནཝཙནེཧི ཡཐཱརཧཾ པཀཱསཱིཡཏི.

ཨཔིཙ སཏྠུནོ པམཱཎབྷཱཝཔྤཀཱསནེན སཱསནསྶ པམཱཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ནིདཱནཝཙནཾ, ཏཉྩསྶ པམཱཎབྷཱཝདསྶནཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདདྭཡེན ཝིབྷཱཝིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. བུདྡྷོཏི ཧི ཨིམིནཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎསུཔརིསུདྡྷཉཱཎཱདིགུཎཝིསེསཡོགཔརིདཱིཔནེན, བྷགཝཱཏི ཙ ཨིམིནཱ རཱགདོསམོཧཱདིསབྦཀིལེསམལདུཙྩརིཏཱདིདོསཔྤཧཱནདཱིཔནེན, ཏཏོ ཨེཝ ཙ སབྦསཏྟུཏྟམབྷཱཝདཱིཔནེན ཨཡམཏྠོ སབྦཐཱ པཀཱསིཏོ ཧོཏཱིཏི ཨིདམེཏྠ ནིདཱནཝཙནཔྤཡོཛནསྶ མུཁམཏྟནིདསྶནཾ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཏི ཏསྨིཾ ཛམྦུདཱིཔེ ཨཡཾ ཨཱཙརིཡཱནཾ པརམྤརཱ པཝེཎཱི པཊིཔཱཊི. ཨུཔཱལི དཱསཀོཏིཨཱདཱིསུ ཨུཔཱལིཏྠེརོ པཱཀཊོཡེཝ, དཱསཀཏྠེརཱདཡོ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. ཝེསཱལིཡཾ ཀིར ཨེཀོ དཱསཀོ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཱཎཝོ ཏིཎྞཾ ཨནྟེཝཱསིཀསཏཱནཾ ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀོ ཧུཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟོ དྭཱདསཝསྶིཀོཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨནྟེཝཱསིཀཔརིཝུཏོ དྷམྨཝིནཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཝཱལིཀཱརཱམེ ནིཝསནྟཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝེདེསུ སབྦཱནི གཎྛིཊྛཱནཱནི ཐེརཾ པུཙྪི. ཐེརོཔི སབྦཾ བྱཱཀརིཏྭཱ སཡམྤི ཨེཀཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ ནཱམཾ སནྡྷཱཡ ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪི ‘‘ཨེཀདྷམྨོ ཁོ, མཱཎཝ, སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔཏཏི, སབྦེཔི, མཱཎཝ, དྷམྨཱ ཨེཀདྷམྨསྨིཾ ཨོསརནྟི, ཀཏམོ ནུ ཁོ སོ, མཱཎཝཀ, དྷམྨོ’’ཏི. སོཔི ཁོ མཱཎཝོ པཉྷསྶ ཨཏྠཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘ཀིམིདཾ བྷོ པབྦཛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. བུདྡྷམནྟོཡཾ མཱཎཝཱཏི. སཀྐཱ པནཱཡཾ བྷོ མཡ྄ཧམྤི དཱཏུནྟི. སཀྐཱ, མཱཎཝ, ཨམྷེཧི གཧིཏཔབྦཛྫཾ གཎྷནྟསྶ དཱཏུནྟི. ‘‘སཱདྷུ ཁོ བྷོ པབྦཛིཏཱ’’ཏི མཱཎཝོ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནོ མཱཏརཾ པིཏརཾ ཨཱཙརིཡཉྩ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ ཏཱིཧི ཨནྟེཝཱསིཀསཏེཧི སདྡྷིཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ པརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶོ ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཐེརོ ཏཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ ཁཱིཎཱསཝསཧསྶསྶ པིཊཀཏྟཡཾ ཝཱཙེསི.

སོཎཀོ པན དཱསཀཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ. སོ ཀིར ཀཱསཱིསུ ཨེཀསྶ ཝཱཎིཛཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཉྩདསཝསྶུདྡེསིཀོ ཨེཀཾ སམཡཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧི སདྡྷིཾ ཝཱཎིཛྫཱཡ གིརིབྦཛཾ གཏོ. ཏཏོ པཉྩཔཉྙཱསདཱརཀེཧི སདྡྷིཾ ཝེལུ༹ཝནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ དཱསཀཏྠེརཾ སཔརིསཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣོ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཐེརེན མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ ‘‘པབྦཛཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོ མཱཏཱཔིཏུསནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེསུ ཨནིཙྪནྟེསུ ཚིནྣབྷཏྟོ ཧུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ པཉྩཔཉྙཱསཱཡ དཱརཀེཧི སདྡྷིཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཾ ཐེརོ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. སོཔི གཎཔཱམོཀྑོ ཧུཏྭཱ བཧཱུནཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཝཱཙེསི.

སིགྒཝཏྠེརོ པན སོཎཀཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨཧོསི. སོ ཀིར པཱཊལིཔུཏྟེ སིགྒཝོ ནཱམ ཨམཙྩཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ སཧཱཡེན ཙཎྜཝཛྫིནཱ སེཊྛིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སཔརིཝཱརོ ཀུཀྐུཊཱརཱམཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སོཎཀཏྠེརཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨནཱལཔནྟཾ ཉཏྭཱ གནྟྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪིཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣཱ ནཱལཔནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧནྟཱི’’ཏི པུན པུཙྪིཏྭཱ ཏེཧི ཙ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘སཏྠུནོ ཙེཝ སངྒྷསྶ ཙ པཀྐོསནཱཡ ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལཏོ ཨཱཡུསངྑཡཱ ཙ ཝུཊྛཧནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ སཔརིཝཱརསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ སངྒྷསྶ ཝཙནེན ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཱཔིཏཾ སོཎཀཏྠེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, མཡཱ སདྡྷིཾ ནཱལཔིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཐེརེན ‘‘བྷུཉྫིཏབྦཀཾ ཀུམཱར བྷུཉྫིམྷཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཀྐཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨམྷེཧིཔི ཏཾ བྷོཛེཏུ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཀྐཱ, ཀུམཱར, ཨམྷཱདིསེ ཀཏྭཱ བྷོཛེཏུ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཏམཏྠཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེཧི ཨནུཉྙཱཏོ ཨཏྟནོ སཧཱཡེན ཙཎྜཝཛྫིནཱ ཏེཧི ཙ པཉྩཧི པུརིསསཏེཧི སདྡྷིཾ སོཎཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤནྣོ ཨཧོསི. ཏཏྠ སིགྒཝོ ཙ ཙཎྜཝཛྫཱི ཙ དྭེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶེཝ སནྟིཀེ དྷམྨཝིནཡཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཨཧེསུཾ.

ཏིསྶསྶ པན མོགྒལིཔུཏྟསྶ ཨནུཔུབྦཀཐཱ པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཝིཛིཏཱཝིནོཏི ཝིཛིཏསབྦཀིལེསཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཝིཛིཏཝནྟོ. པརམྤརཱཡཱཏི པཊིཔཱཊིཡཱ, ཨནུཀྐམེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛམྦུསིརིཝ྄ཧཡེཏི ཛམྦུསདིསནཱམེ, ཛམྦུནཱམཀེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཧནྟེན ཧི ཛམྦུརུཀྑེན ཨབྷིལཀྑིཏཏྟཱ དཱིཔོཔི ‘‘ཛམྦཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཙྪིཛྫམཱནཾ ཨཝིནསྶམཱནཾ ཀཏྭཱ.

ཝིནཡཝཾསནྟིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཝིནཡཔཱལི༹ཡེཝ ཀཐིཏཱ པརིཡཱཡཝཙནཏྟཱ. པཀཏཉྙུཏནྟི ཝེཡྻཏྟིཡཾ, པཊུབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷུརགྒཱཧོ ཨཧོསཱིཏི པདྷཱནགྒཱཧཱི ཨཧོསི, སབྦེསཾ པཱམོཀྑོ ཧུཏྭཱ གཎྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷིཀྑཱུནཾ སམུདཱཡོ སམཱུཧོ བྷིཀྑུསམུདཱཡོ, སམཎགཎོཏི ཨཏྠོ.

ཨིཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡ སཱརཏྠདཱིཔནིཡཾ

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ

‘‘ཡདཱ ནིབྦཱཡིཾསཱུ’’ཏི སམྦནྡྷོ. ཛོཏཡིཏྭཱ ཙ སབྦདྷཱིཏི ཏམེཝ སདྡྷམྨཾ སབྦཏྠ པཀཱསཡིཏྭཱ. ‘‘ཛུཏིམནྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷཝསེན ‘‘ཛུཏཱིམནྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, པཉྙཱཛོཏིསམྤནྣཱཏི ཨཏྠོ, ཏེཛཝནྟོཏི ཝཱ, མཧཱནུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིབྦཱཡིཾསཱུཏི ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡིཾསུ. པཧཱིནསབྦཀིལེསཏྟཱ ནཏྠི ཨེཏེསཾ ཀཏྠཙི ཨཱལཡོ ཏཎྷཱཏི ཨནཱལཡཱ, ཝཱིཏརཱགཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏཱིཏི ཝསྶསཏཾ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསྶཱཏི ཝསྶསཏཔརིནིབྦུཏོ, བྷགཝཱ, ཏསྨིཾ པརིནིབྦཱནཏོ ཝསྶསཏེ ཨཏིཀྐནྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝེསཱལིཀཱཏི ཝེསཱལཱིནིཝཱསིནོ. ཝཛྫིཔུཏྟཀཱཏི ཝཛྫིརཊྛེ ཝེསཱལིཡཾ ཀུལཱནཾ པུཏྟཱ. ཀཔྤཏི སིངྒཱིལོཎཀཔྤོཏི སིངྒེན ལོཎཾ པརིཧརིཏྭཱ པརིཧརིཏྭཱ ཨལོཎཀཔིཎྜཔཱཏེན སདྡྷིཾ བྷུཉྫིཏུཾ ཀཔྤཏི, ན སནྣིདྷིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོཏི དྭངྒུལཾ ཨཏིཀྐནྟཱཡ ཚཱཡཱཡ ཝིཀཱལེ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཾ ཀཔྤཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཔྤཏི གཱམནྟརཀཔྤོཏི ‘‘གཱམནྟརཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི པཝཱརིཏེན ཨནཏིརིཏྟབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཾ ཀཔྤཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཔྤཏི ཨཱཝཱསཀཔྤོཏི ཨེཀསཱིམཱཡཾ ནཱནཱསེནཱསནེསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨུཔོསཐཱདཱིནི སངྒྷཀམྨཱནི ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཔྤཏི ཨནུམཏིཀཔྤོཏི ‘‘ཨནཱགཏཱནཾ ཨཱགཏཀཱལེ ཨནུམཏིཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཏེསུ ཨནཱགཏེསུཡེཝ ཝགྒེན སངྒྷེན ཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཨནུམཏིཾ གཧེཏུཾ ཀཔྤཏི, ཝགྒཀམྨཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀཔྤཏི ཨཱཙིཎྞཀཔྤོཏི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཨཱཙིཎྞོ ཀཔྤཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོ པན ཨེཀཙྩོ ཀཔྤཏི དྷམྨིཀོ, ཨེཀཙྩོ ན ཀཔྤཏི ཨདྷམྨིཀོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀཔྤཏི ཨམཐིཏཀཔྤོཏི ཡཾ ཁཱིརཾ ཁཱིརབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏཾ དདྷིབྷཱཝཾ ཨསམྤཏྟཾ, ཏཾ བྷུཏྟཱཝིནཱ པཝཱརིཏེན ཨནཏིརིཏྟཾ བྷུཉྫིཏུཾ ཀཔྤཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཔྤཏི ཛལོགིཾ པཱཏུནྟི ཨེཏྠ ཛལོགཱིཏི ཏརུཎསུརཱ. ཡཾ མཛྫསམྦྷཱརཾ ཨེཀཏོ ཀཏཾ མཛྫབྷཱཝམསམྤཏྟཾ, ཏཾ པཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཛཱཏརཱུཔརཛཏནྟི སརསཏོ ཝིཀཱརཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ སབྦདཱ ཛཱཏཾ རཱུཔམེཝ ཧོཏཱིཏི ཛཱཏཾ རཱུཔམེཏསྶཱཏི ཛཱཏརཱུཔཾ, སུཝཎྞཾ. དྷཝལསབྷཱཝཏཱཡ རཱཛཏཱིཏི རཛཏཾ, རཱུཔིཡཾ. སུསུནཱགཔུཏྟོཏི སུསུནཱགསྶ པུཏྟོ.

ཀཱཀཎྜཀཔུཏྟོཏི ཀཱཀཎྜཀབྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ. ཝཛྫཱིསཱུཏི ཛནཔདཝཙནཏྟཱ བཧུཝཙནཾ ཀཏཾ. ཨེཀོཔི ཧི ཛནཔདོ རུལ༹ྷཱིསདྡཏྟཱ བཧུཝཙནེན ཝུཙྩཏི. ཡེན ཝེསཱལཱི, ཏདཝསརཱིཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན ཝེསཱལཱི ཨཝསརིཏབྦཱ, ཡསྨིཾ ཝཱ པདེསེ ཝེསཱལཱི, ཏདཝསརི, ཏཾ པཏྟོཏི ཨཏྠོ. མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡནྟི ཨེཏྠ མཧཱཝནཾ ནཱམ སཡཾཛཱཏམརོཔིམཾ སཔརིཙྪེདཾ མཧནྟཾ ཝནཾ. ཀཔིལཝཏྠུསཱམནྟཱ པན མཧཱཝནཾ ཧིམཝནྟེན སཧ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཨཔརིཙྪེདཾ ཧུཏྭཱ མཧཱསམུདྡཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཾ, ཨིདཾ ཏཱདིསཾ ན ཧོཏཱིཏི སཔརིཙྪེདཾ མཧནྟཾ ཝནནྟི མཧཱཝནཾ. ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱ པན མཧཱཝནཾ ནིསྶཱཡ ཀཏེ ཨཱརཱམེ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨནྟོ ཀཏྭཱ ཧཾསཝཊྚཀཙྪནྣེན ཧཾསམཎྜལཱཀཱརེན ཀཏཱ.

ཏདཧུཔོསཐེཏི ཨེཏྠ ཏདཧཱུཏི ཏསྨིཾ ཨཧནི, ཏསྨིཾ དིཝསེཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨུཔོསཐོ, ཨུཔཝསིཏབྦདིཝསོ. ཨུཔཝསནྟཱིཏི ཙ སཱིལེན ཝཱ སབྦསོ ཨཱཧཱརསྶ ཙ ཨབྷུཉྫནསངྑཱཏེན ཨནསནེན ཝཱ ཁཱིརཔཱནམདྷུཔཱནཱདིམཏྟེན ཝཱ ཨུཔེཏཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སོ པནེས དིཝསོ ཨཊྛམཱིཙཱཏུདྡསཱིཔནྣརསཱིབྷེདེན ཏིཝིདྷོ. ཀཏྠཙི པན པཱཏིམོཀྑེཔི སཱིལེཔི ཨུཔཝཱསེཔི པཉྙཏྟིཡམྤི ཨུཔོསཐསདྡོ ཨཱགཏོ. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ཨཱཡཱམཱཝུསོ ཀཔྤིན, ཨུཔོསཐཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཱཏིམོཀྑུདྡེསེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཁོ ཝིསཱཁེ ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༤༣) སཱིལེ. ‘‘སུདྡྷསྶ ཝེ སདཱ ཕེགྒུ, སུདྡྷསྶུཔོསཐོ སདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༧༩) ཨུཔཝཱསེ. ‘‘ཨུཔོསཐོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༦; མ. ནི. ༣.༢༥༨) པཉྙཏྟིཡཉྩ ཨཱགཏོ. ཏཏྠ ཨུཔེཙྩ ཝསིཏབྦཏོ ཨུཔོསཐོ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ. ཨུཔེཏེན སམནྣཱགཏེན ཧུཏྭཱ ཝསིཏབྦཏོ སནྟཱནེ ཝཱསེཏབྦཏོ ཨུཔོསཐོ སཱིལཾ. ཨསནཱདིསཾཡམཱདིཾ ཝཱ ཨུཔེཙྩ ཝསནྟཱིཏི ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝཱསོ. ཏཐཱརཱུཔེ ཧཏྠིཨསྶཝིསེསེ ཨུཔོསཐོཏི སམཉྙཱམཏྟཏོ ཨུཔོསཐོ པཉྙཏྟི. ཨིདྷ པན ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏདཧུཔོསཐེ སབྷིཀྑུཀཱ ཨཱཝཱསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༨༡) ཝིཡ ཨུཔོསཐདིཝསོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ ཏདཧུཔོསཐེཏི ཏསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེཏི ཨཏྠོ. ཀཾསཔཱཏིནྟི སུཝཎྞཔཱཏིཾ. ཀཧཱཔཎམྤཱིཏིཨཱདཱིསུ ཀཧཱཔཎསྶ སམབྷཱགོ ཨཌྜྷོ. པཱདོ ཙཏུཏྠབྷཱགོ. མཱསཀོཡེཝ མཱསཀརཱུཔཾ. སབྦཾ ཏཱཝ ཝཏྟབྦནྟི ཨིམིནཱ སཏྟསཏིཀཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏཱ སབྦཱཔི པཱལི༹ ཨིདྷ ཨཱནེཏྭཱ ཝཏྟབྦཱཏི དསྶེཏི. སཱ ཀུཏོ ཝཏྟབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཱཝ ཨིམཱཡ པན ཝིནཡསངྒཱིཏིཡཱ’’ཏིཨཱདི. སངྒཱཡིཏསདིསམེཝ སངྒཱཡིཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ.

པུབྦེ ཀཏཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི པུབྦེ ཀཏཾ པཋམསངྒཱིཏིམུཔཱདཱཡ. སཱ པནཱཡཾ སངྒཱིཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏེསཱུཏི ཏེསུ སངྒཱིཏིཀཱརཀེསུ ཐེརེསུ. ཝིསྶུཏཱཏི གཎཔཱམོཀྑཏཱཡ ཝིསྶུཏཱ སབྦཏྠ པཱཀཊཱ. ཏསྨིཉྷི སནྣིཔཱཏེ ཨཊྛེཝ གཎཔཱམོཀྑཱ མཧཱཐེརཱ ཨཧེསུཾ, ཏེསུ ཙ ཝཱསབྷགཱམཱི སུམནོཏི དྭེ ཐེརཱ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ, ཨཝསེསཱ ཚ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ. ཨེཏེ པན སབྦེཔི ཨཊྛ མཧཱཐེརཱ བྷགཝནྟཾ དིཊྛཔུབྦཱ. ཨིདཱནི ཏེ ཐེརེ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སབྦཀཱམཱི ཙཱ’’ཏིཨཱདི. སཱཎསམྦྷཱུཏོཏི སཱཎདེསཝཱསཱི སམྦྷཱུཏཏྠེརོ. དུཏིཡོ སངྒཧོཏི སམྦནྡྷོ. པནྣབྷཱརཱཏི པཏིཏཀྑནྡྷབྷཱརཱ. ‘‘བྷཱརཱ ཧཝེ པཉྩཀྑནྡྷཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༢༢) ཧི ཝུཏྟཾ. ཀཏཀིཙྩཱཏི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཀཏྟབྦསྶ པརིཉྙཱཔཧཱནསཨཚཀིརིཡཱབྷཱཝནཱསངྑཱཏསྶ སོལ༹སཝིདྷསྶཔི ཀིཙྩསྶ པརིནིཊྛིཏཏྟཱ ཀཏཀིཙྩཱ.

ཨབྦུདནྟི ཨུཔདྡཝཾ ཝདནྟི ཙོརཀམྨམྤི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཐེནེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཙནསྶ དཱིཔནཏོ. གཎྛིཔདེ པན ‘‘ཨབྦུདཾ གཎྜོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམནྟི ཝཀྑམཱནནིདསྶནཾ. སནྡིསྶམཱནཱ མུཁཱ སམྨུཁཱ. ཨུཔརིབྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ བྷཱཝིཏམགྒནྟི ཨུཔརིབྲཧྨལོཀེ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ཨུཔྤཱདིཏཛ྄ཛྷཱནཾ. ཛྷཱནཉྷི ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ ཨུཔཱཡབྷཱཝཏོ ཨིདྷ ‘‘མགྒོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུཔཱཡོ ཧི ‘‘མགྒོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ – ཏཾ ཏཾ ཨུཔཔཏྟིཾ མགྒཏི གཝེསཏི ཛནེཏི ནིཔྥཱདེཏཱིཏི མགྒོཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྠཏོ ཙཱཡཾ མགྒོ ནཱམ ཙེཏནཱཔི ཧོཏི ཙེཏནཱསམྤཡུཏྟདྷམྨཱཔི ཏདུབྷཡམྤི. ‘‘ནིརཡཉྩཱཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཛཱནཱམི ནིརཡགཱམིཉྩ མགྒ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༡༥༣) ཧི ཨེཏྠ ཙེཏནཱ མགྒོ ནཱམ.

‘‘སདྡྷཱ ཧིརིཡཾ ཀུསལཉྩ དཱནཾ,

དྷམྨཱ ཨེཏེ སཔྤུརིསཱནུཡཱཏཱ;

ཨེཏཉྷི མགྒཾ དིཝིཡཾ ཝདནྟི,

ཨེཏེན ཧི གཙྪཏི དེཝལོཀ’’ནྟི. (ཨ. ནི. ༨.༣༢; ཀཐཱ. ༤༧༩) –

ཨེཏྠ ཙེཏནཱསམྤཡུཏྟདྷམྨཱ མགྒོ ནཱམ. ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ’’ཏི སངྑཱརཱུཔཔཏྟིསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༦༡) ཙེཏནཱཔི ཙེཏནཱསམྤཡུཏྟདྷམྨཱཔི མགྒོ ནཱམ. ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཛྷཱནསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཙེཏནཱསམྤཡུཏྟདྷམྨཱ གཧེཏབྦཱ.

མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶཱཏི ལོཀསམྨཏསྶ ཨཔུཏྟཀསྶ མོགྒལིནཱམབྲཱཧྨཎསྶ. ནནུ ཙ ཀཐམེཏཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ ‘‘མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེསྶཏཱི’’ཏི. ཀིཾ ཨུཔརཱུཔཔཏྟིཡཱ པཊིལདྡྷསམཱཔཏྟཱིནམྤི ཀཱམཱཝཙརེ ཨུཔྤཏྟི ཧོཏཱིཏི? ཧོཏི. སཱ ཙ ཀཏཱདྷིཀཱརཱནཾ མཧཱཔུཉྙཱནཾ ཙེཏོཔཎིདྷིཝསེན ཧོཏི, ན སབྦེསནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཐ མཧགྒཏསྶ གརུཀཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ པརིཏྟཀམྨཾ ཀཐམཏྟནོ ཝིཔཱཀསྶ ཨོཀཱསཾ ཀརོཏཱིཏི? ཨེཏྠ ཙ ཏཱཝ ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིཀནྟིབལེནེཝ ཛྷཱནཱ པརིཧཱཡཏི, ཏཏོ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཨནཱིཝརཎཱཝཏྠཱཡ ནིཀནྟིཡཱ ཛྷཱནསྶ པརིཧཱནི ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཝམེཏྠ ཀཱརཎཾ ཝདནྟི ‘‘སཏིཔི མཧགྒཏཀམྨུནོ ཝིཔཱཀཔཊིབཱཧནསམཏྠསྶ པརིཏྟཀམྨསྶཔི ཨབྷཱཝེ ‘ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༣༧; ཨ. ནི. ༨.༣༥; སཾ. ནི. ༤.༣༥༢) ཝཙནཏོ ཀཱམབྷཝེ ཙེཏོཔཎིདྷི མཧགྒཏཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ པརིཏྟཀམྨུནོ ཝིཔཱཀསྶ ཨོཀཱསཾ ཀརོཏཱི’’ཏི.

སཱདྷུ སཔྤུརིསཱཏི ཨེཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏཾ ཡཱཙཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཧཊྛཔཧཊྛོཏི ཙིཏྟཔཱིཎནཝསེན པུནཔྤུནཾ སནྟུཊྛོ. ཨུདགྒུདགྒོཏི སརཱིརཝིཀཱརུཔྤཱདནཔཱིཏིཝསེན ཨུདགྒུདགྒོ. པཱིཏིམཱ ཧི པུགྒལོ ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཨུགྒཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཏྟཱ ‘‘ཨུདགྒོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱདྷཱུཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱཏི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིཝཙནཾ དཏྭཱ. ཏཱིརེཏྭཱཏི ནིཊྛཔེཏྭཱ. པུན པཙྩཱགམིཾསཱུཏི པུན ཨཱགམིཾསུ. ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡསྨིཾ སམཡེ དུཏིཡསངྒཱིཏིཾ ཨཀཾསུ, ཏསྨིཾ སམཡེཏི ཨཏྠོ. ནཝཀཱཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘དཧརབྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ན སམྤཱཔུཎིཾསཱུཏི ཏཾ ཝཛྫིཔུཏྟཀེཧི ཨུཔྤཱདིཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན སམྤཱཔུཎིཾསུ ནཱགམིཾསུ. ནོ ཨཧུཝཏྠཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨིདཾ དཎྜཀམྨནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པརིནིབྦུཏཱཏི སམྦནྡྷོ, ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱཡུཔརིམཱཎཾ, ཏཱཝ ཋཏྭཱ པརིནིབྦུཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཀིཾ པན ཀཏྭཱ ཏེ ཐེརཱ པརིནིབྦུཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘དུཏིཡཾ སངྒཧཾ ཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཨནཱགཏེཔི སདྡྷམྨཝུཌྜྷིཡཱ ཧེཏུཾ ཀཏྭཱ པརིནིབྦུཏཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨིདཱནི ‘‘ཏེཔི ནཱམ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱ ཐེརཱ ཨནིཙྩཏཱཡ ཝསཾ གཏཱ, ཀིམངྒཾ པན ཨཉྙེ’’ཏི སཾཝེཛེཏྭཱ ཨོཝདནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཁཱིཎཱསཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཨནིཙྩཏཱཝསནྟི ཨནིཙྩཏཱཝསཏྟཾ, ཨནིཙྩཏཱཡཏྟབྷཱཝཾ ཨནིཙྩཏཱདྷཱིནབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛམྨིཾ ལཱམཀཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཾ ཨནིཙྩཏཾ ཨེཝཾ ཉཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ. ཀེཙི པན ‘‘དུརབྷིསམྦྷཝ’’ནྟི ཨེཏྠ ‘‘པཱཔུཎིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻ’’ནྟི ཨིམམཏྠཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཡཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ ནིཙྩཾ ཨམཏཾ པདཾ, ཏཾ པཏྟུཾ ཝཱཡམེ དྷཱིརོ’’ཏི སམྦནྡྷཾ ཝདནྟི. སབྦཱཀཱརེནཱཏི སབྦཔྤཀཱརེན ཝཏྟབྦཾ ཀིཉྩིཔི ཨསེསེཏྭཱ དུཏིཡསངྒཱིཏི སཾཝཎྞིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡ སཱརཏྠདཱིཔནིཡཾ

དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ

ཨིམིསྶཱ པན སངྒཱིཏིཡཱ དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི ནིཀྐཌྜྷིཏཱ ཏེ དསསཧསྶཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ བྷིཀྑཱུ པཀྑཾ པརིཡེསམཱནཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཾ དུབྦལཔཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིསུཾ མཧཱསངྒྷིཀཾ ཨཱཙརིཡཀུལཾ ནཱམ ཨཀཾསུ, ཏཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨཔརཱནི དྭེ ཨཱཙརིཡཀུལཱནི ཛཱཏཱནི གོཀུལིཀཱ ཙ ཨེཀབྱོཧཱརིཀཱ ཙ. གོཀུལིཀནིཀཱཡཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨཔརཱནི དྭེ ཨཱཙརིཡཀུལཱནི ཛཱཏཱནི པཎྞཏྟིཝཱདཱ ཙ བཱཧུལིཡཱ ཙ. བཧུསྶུཏིཀཱཏིཔི ཏེསཾཡེཝ ནཱམཾ, ཏེསཾཡེཝ ཨནྟརཱ ཙེཏིཡཝཱདཱ ནཱམ ཨཔརེ ཨཱཙརིཡཝཱདཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཨེཝཾ མཧཱསངྒྷིཀཱཙརིཡཀུལཏོ དུཏིཡེ ཝསྶསཏེ པཉྩཱཙརིཡཀུལཱནི ཨུཔྤནྣཱནི, ཏཱནི མཧཱསངྒྷིཀེཧི སདྡྷིཾ ཚ ཧོནྟི.

ཏསྨིཾཡེཝ དུཏིཡེ ཝསྶསཏེ ཐེརཝཱདཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ དྭེ ཨཱཙརིཡཝཱདཱ ཨུཔྤནྣཱ མཧིསཱསཀཱ ཙ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ ཙ. ཏཏྠ ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཱདཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨཔརེ ཙཏྟཱརོ ཨཱཙརིཡཝཱདཱ ཨུཔྤནྣཱ དྷམྨུཏྟརིཀཱ བྷདྡཡཱནིཀཱ ཚནྣཱགཱརིཀཱ སམིཏིཀཱཏི. པུན ཏསྨིཾཡེཝ དུཏིཡེ ཝསྶསཏེ མཧིསཱསཀཝཱདཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ སབྦཏྠིཝཱདཱ དྷམྨགུཏྟིཀཱཏི དྭེ ཨཱཙརིཡཝཱདཱ ཨུཔྤནྣཱ. པུན སབྦཏྠིཝཱདཀུལཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཀསྶཔིཀཱ ནཱམ ཛཱཏཱ, ཀསྶཔིཀེསུཔི བྷིནྣེསུ ཨཔརེ སངྐནྟིཀཱ ནཱམ ཛཱཏཱ, སངྐནྟིཀེསུ བྷིནྣེསུ སུཏྟཝཱདཱ ནཱམ ཛཱཏཱཏི ཐེརཝཱདཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨིམེ ཨེཀཱདས ཨཱཙརིཡཝཱདཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེ ཐེརཝཱདེན སདྡྷིཾ དྭཱདས ཧོནྟི. ཨིཏི ཨིམེ ཙ དྭཱདས མཧཱསངྒྷིཀཱནཉྩ ཚ ཨཱཙརིཡཝཱདཱཏི སབྦེ ཨཊྛཱརས ཨཱཙརིཡཝཱདཱ དུཏིཡེ ཝསྶསཏེ ཨུཔྤནྣཱ. ཨཊྛཱརས ནིཀཱཡཱཏིཔི ཨཊྛཱརསཱཙརིཡཀུལཱནཱིཏིཔི ཨེཏེསཾཡེཝ ནཱམཾ. ཨེཏེསུ པན སཏྟརས ཝཱདཱ བྷིནྣཀཱ, ཐེརཝཱདོཝེཀོ ཨསམྦྷིནྣཀོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དཱིཔཝཾསེ –

‘‘ནིཀྐཌྜྷིཏཱ པཱཔབྷིཀྑཱུ, ཐེརེཧི ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ;

ཨཉྙཾ པཀྑཾ ལབྷིཏྭཱན, ཨདྷམྨཝཱདཱི བཧཱུ ཛནཱ.

‘‘དསསཧསྶཱ སམཱགནྟྭཱ, ཨཀཾསུ དྷམྨསངྒཧཾ;

ཏསྨཱཡཾ དྷམྨསངྒཱིཏི, མཧཱསངྒཱིཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘མཧཱསངྒཱིཏིཀཱ བྷིཀྑཱུ, ཝིལོམཾ ཨཀཾསུ སཱསནེ;

བྷིནྡིཏྭཱ མཱུལསངྒཧཾ, ཨཉྙཾ ཨཀཾསུ སངྒཧཾ.

‘‘ཨཉྙཏྲ སངྒཧིཏཾ སུཏྟཾ, ཨཉྙཏྲ ཨཀརིཾསུ ཏེ;

ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ བྷིནྡིཾསུ, ཝིནཡེ ནིཀཱཡེསུ ཙ པཉྩསུ.

‘‘པརིཡཱཡདེསིཏཉྩཱཔི, ཨཐོ ནིཔྤརིཡཱཡདེསིཏཾ;

ནཱིཏཏྠཉྩེཝ ནེཡྻཏྠཾ, ཨཛཱནིཏྭཱན བྷིཀྑཝོ.

‘‘ཨཉྙཾ སནྡྷཱཡ བྷཎིཏཾ, ཨཉྙཾ ཨཏྠཾ ཋཔཡིཾསུ ཏེ;

བྱཉྫནཙྪཱཡཱཡ ཏེ བྷིཀྑཱུ, བཧུཾ ཨཏྠཾ ཝིནཱསཡུཾ.

‘‘ཚཌྜེཏྭཱན ཨེཀདེསཾ, སུཏྟཾ ཝིནཡགམྦྷིརཾ;

པཏིརཱུཔཾ སུཏྟཾ ཝིནཡཾ, ཏཉྩ ཨཉྙཾ ཀརིཾསུ ཏེ.

‘‘པརིཝཱརཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཾ, ཨབྷིདྷམྨཾ ཚཔྤཀརཎཾ;

པཊིསམྦྷིདཉྩ ནིདྡེསཾ, ཨེཀདེསཉྩ ཛཱཏཀཾ;

ཨེཏྟཀཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱན, ཨཉྙཱནི ཨཀརིཾསུ ཏེ.

‘‘ནཱམཾ ལིངྒཾ པརིཀྑཱརཾ, ཨཱཀཔྤཀརཎཱནི ཙ;

པཀཏིབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ, ཏཉྩ ཨཉྙཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘པུབྦངྒམཱ བྷིནྣཝཱདཱ, མཧཱསངྒཱིཏིཀཱརཀཱ;

ཏེསཉྩ ཨནུཀཱརེན, བྷིནྣཝཱདཱ བཧཱུ ཨཧུ.

‘‘ཏཏོ ཨཔརཀཱལམྷི, ཏསྨིཾ བྷེདོ ཨཛཱཡཐ;

གོཀུལིཀཱ ཨེཀབྱོཧཱརི, དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྠ བྷིཀྑཝོ.

‘‘གོཀུལིཀཱནཾ དྭེ བྷེདཱ, ཨཔརཀཱལམྷི ཛཱཡཐ;

བཧུསྶུཏིཀཱ ཙ པཉྙཏྟི, དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྠ བྷིཀྑཝོ.

‘‘ཙེཏིཡཱ ཙ པུནཝཱདཱི, མཧཱསངྒཱིཏིབྷེདཀཱ;

པཉྩ ཝཱདཱ ཨིམེ སབྦེ, མཧཱསངྒཱིཏིམཱུལཀཱ.

‘‘ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ བྷིནྡིཾསུ, ཨེཀདེསཉྩ སངྒཧཾ;

གནྠཉྩ ཨེཀདེསཉྷི, ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘ནཱམཾ ལིངྒཾ པརིཀྑཱརཾ, ཨཱཀཔྤཀརཎཱནི ཙ;

པཀཏིབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ, ཏཉྩ ཨཉྙཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘ཝིསུདྡྷཏྠེརཝཱདམྷི, པུན བྷེདོ ཨཛཱཡཐ;

མཧིསཱསཀཱ ཝཛྫིཔུཏྟཀཱ, དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྠ བྷིཀྑཝོ.

‘‘ཝཛྫིཔུཏྟཀཝཱདམྷི, ཙཏུདྷཱ བྷེདོ ཨཛཱཡཐ;

དྷམྨཏྟུརིཀཱ བྷདྡཡཱནིཀཱ, ཚནྣཱགཱརིཀཱ ཙ སམིཏི.

‘‘མཧིསཱསཀཱནཾ དྭེ བྷེདཱ, ཨཔརཀཱལམྷི ཨཛཱཡཐ;

སབྦཏྠིཝཱདཱ དྷམྨགུཏྟཱ, དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྠ བྷིཀྑཝོ.

‘‘སབྦཏྠིཝཱདཱནཾ ཀསྶཔིཀཱ, སངྐནྟི ཀསྶཔིཀེན ཙ;

སངྐནྟིཀཱནཾ སུཏྟཝཱདཱི, ཨནུཔུབྦེན བྷིཛྫཐ.

‘‘ཨིམེ ཨེཀཱདས ཝཱདཱ, པབྷིནྣཱ ཐེརཝཱདཏོ;

ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ བྷིནྡིཾསུ, ཨེཀདེསཉྩ སངྒཧཾ;

གནྠཉྩ ཨེཀདེསཉྷི, ཚཌྜེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘ནཱམཾ ལིངྒཾ པརིཀྑཱརཾ, ཨཱཀཔྤཀརཎཱནི ཙ;

པཀཏིབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ, ཏཉྩ ཨཉྙཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘སཏྟརས བྷིནྣཝཱདཱ, ཨེཀཝཱདོ ཨབྷིནྣཀོ;

སབྦེཝཊྛཱརས ཧོནྟི, བྷིནྣཝཱདེན ཏེ སཧ;

ནིགྲོདྷོཝ མཧཱརུཀྑོ, ཐེརཝཱདཱནམུཏྟམོ.

‘‘ཨནཱུནཾ ཨནདྷིཀཉྩ, ཀེཝལཾ ཛིནསཱསནཾ;

ཀཎྚཀཱ ཝིཡ རུཀྑམྷི, ནིབྦཏྟཱ ཝཱདསེསཀཱ.

‘‘པཋམེ ཝསྶསཏེ ནཏྠི, དུཏིཡེ ཝསྶསཏནྟརེ;

བྷིནྣཱ སཏྟརས ཝཱདཱ, ཨུཔྤནྣཱ ཛིནསཱསནེ’’ཏི.

ཨཔརཱཔརཾ པན ཧེམཝཏཱ རཱཛགིརིཀཱ སིདྡྷཏྠིཀཱ པུབྦསེལིཡཱ ཨཔརསེལིཡཱ ཝཱཛིརིཡཱཏི ཨཉྙེཔི ཚ ཨཱཙརིཡཝཱདཱ ཨུཔྤནྣཱ. པུརིམཀཱནཾ པན ཨཊྛཱརསནྣཾ ཨཱཙརིཡཝཱདཱནཾ ཝསེན པཝཏྟམཱནེ སཱསནེ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ དིཝསེ དིཝསེ བུདྡྷཔཱུཛཱཡ སཏསཧསྶཾ, དྷམྨཔཱུཛཱཡ སཏསཧསྶཾ, སངྒྷཔཱུཛཱཡ སཏསཧསྶཾ, ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡསྶ ནིགྲོདྷཏྠེརསྶ སཏསཧསྶཾ, ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ བྷེསཛྫཏྠཱཡ སཏསཧསྶནྟི པཉྩ སཏསཧསྶཱནི པརིཙྩཛནྟོ སཱསནེ ཨུལཱ༹རཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཝཏྟེསི. ཏདཱ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཨུཔྤཱདིཏཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ སཱསནམལཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིདྷརཱནཾ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཧསྶམེཀཾ གཧེཏྭཱ ཡཐཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཙ ཡསཏྠེརོ ཙ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཾསུ, ཨེཝམེཝ སངྒཱཡནྟོ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཾ ཨཀཱསི. ཨིདཱནི ཏཾ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཾ མཱུལཏོ པབྷུཏི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིསྶོཔི ཁོ མཧཱབྲཧྨཱ བྲཧྨལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསཱིཏི མོགྒལིབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསཱིཏི ཨཏྠོ. གེཧསྶ པན ཏནྣིསྶཡཏྟཱ ནིསྶིཏེ ནིསྶཡཝོཧཱརཝསེན ‘‘གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཡཐཱ ‘‘མཉྩཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟི, སབྦོ གཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏི. སཏྟཝསྶཱནཱིཏི ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨཏིཙྪཐཱཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨིཙྪཐ, ཨིདྷ བྷིཀྑཱ ན ལབྦྷཏི, ཨིཏོ ཨཉྙཏྠ གནྟྭཱ བྷིཀྑཾ པརིཡེསཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘བྷོ པབྦཛིཏཱ’’ཏིཨཱདི བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནོ གེཧེ བྷིཀྑཱལཱབྷཾ ཨནིཙྪནྟོ ཨཱཧ. པཊིཡཱདིཏབྷཏྟཏོཏི སམྤཱདེཏྭཱ ཋཔིཏབྷཏྟཏོ. ཏདུཔིཡནྟི ཏདནུརཱུཔཾ. ཨུཔསམཾ དིསྭཱཏི ཐེརསྶ ཀཱཡཙིཏྟཝཱུཔསམཾ པུནཔྤུནཾ དིསྭཱ, ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨིརིཡཱཔཐཝཱུཔསམསནྡསྶནེན ཧི ཏནྣིབནྡྷིནོ ཙིཏྟསྶ ཡོནིསོ པཝཏྟིཨུཔསམོཔི ཝིཉྙཱཡཏི. བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ པསཱིདིཏྭཱཏི པུནཔྤུནཾ ཝིསེསཏོ ཨདྷིཀཏརཾ པསཱིདིཏྭཱ. བྷཏྟཝིསྶགྒཀརཎཏྠཱཡཱཏི བྷཏྟཀིཙྩཀརཎཏྠཱཡ. ཨདྷིཝཱསེཏྭཱཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ.

སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོཏི སོལ༹སཝསྶོཏི ཨུདྡིསིཏབྦོ ཝོཧརིཏབྦོཏི སོལ༹སཝསྶུདྡེསོ, སོཡེཝ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ. སོལ༹སཝསྶོཏི ཝཱ ཨུདྡིསིཏབྦཏཾ ཨརཧཏཱིཏི སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ, སོལ༹སཝསྶཱནི ཝཱ ཨུདྡིསིཏབྦཱནི ཨསྶཱཏི སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ, སོལ༹སཝསྶོཏི ཨུདྡེསོ ཝཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ, ཨཏྠཏོ པན སོལ༹སཝསྶིཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུཏི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདསངྑཱཏཱནཾ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པགུཎཀརཎཝསེན པཱརཾ གཏོཏི པཱརགཱུ. པཱརགཱུཏི ཙེཏྠ ནིཙྩསཱཔེཀྑཏཱཡ སམཱསཱདིཀཾ ཝེདིཏབྦཾ. ལགྒེཏྭཱཏི ཨོལམྦེཏྭཱ. ན ཙ ཀཱཙཱིཏི ཨེཏྠ -སདྡོ ཨཝདྷཱརཎེ, ཀཱཙི ཀཐཱ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. པལླངྐནྟི ནིསཱིདིཏབྦཱསནཾ. ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཀཐཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོཏི ཀོཔེན ཀུཔིཏོ, ཨནཏྟམནོ དོམནསྶེན. དོམནསྶསམངྒཱི ཧི པུགྒལོ པཱིཏིསུཁེཧི ན ཨཏྟམནོ ན ཨཏྟཙིཏྟོཏི ཨནཏྟམནོཏི ཝུཙྩཏི. ན སཀམནོཏི ཝཱ ཨནཏྟམནོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཨཊྛིཏཙིཏྟཏྟཱ.

ཙཎྜིཀྐབྷཱཝེཏི ཙཎྜིཀོ ཝུཙྩཏི ཙཎྜོ ཐདྡྷཔུགྒལོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཙཎྜིཀྐཾ, ཐདྡྷབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པན ‘‘ཙཎྜིཀྐབྷཱཝེ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཙཎྜིཀོཡེཝ ཙཎྜིཀྐནྟི གཧེཏབྦཾ, ཏེན ‘‘ཙཎྜིཀྐབྷཱཝེ’’ཏི ཨེཏྠ ཐདྡྷབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིཉྩི མནྟནྟི ཀིཉྩི ཝེདཾ. ཨཉྙེ ཀེ ཛཱནིསྶནྟཱིཏི ན ཀེཙི ཛཱནིསྶནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུཙྪིཏྭཱ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ཨཏྟནོ པདེསཉཱཎེ ཋིཏཏྟཱ ཐེརོ ཨེཝམཱཧ. སབྦཉྙུབུདྡྷཱ ཨེཝ ཧི ‘‘པུཙྪ, མཱཎཝ, ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱདཱིཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེནྟི. སཱཝཀཱ པན པདེསཉཱཎེ ཋིཏཏྟཱ ‘‘སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པུཙྪིཏྭཱ སཀྐཱ ཛཱནིཏུ’’ནྟི ཝཱ ཝདནྟི.

ཏཱིསུ ཝེདེསཱུཏིཨཱདཱིསུ ཏཡོ ཝེདཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ནིགྷཎྜཱུཏི ནཱམནིགྷཎྜུརུཀྑཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔྤཀཱསཀཾ སཏྠཾ, ཝེཝཙནཔྤཀཱསཀནྟི ཙ པརིཡཱཡསདྡདཱིཔཀནྟི ཨཏྠོ, ཨེཀེཀསྶ ཨཏྠསྶ ཨནེཀཔརིཡཱཡཝཙནཝིབྷཱཝཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ ཨནེཀེསཾ ཨཏྠཱནཾ ཨེཀསདྡསྶ ཝཙནཱིཡཏཱཝིབྷཱཝནཝསེནཔི ཏསྶ གནྠསྶ པཝཏྟཏྟཱ. ཝཙནཱིཡཝཱཙཀབྷཱཝེན ཨཏྠཾ སདྡཉྩ ནིཁཎྜེཏི བྷིནྡཏི ཝིབྷཛྫ དསྶེཏཱིཏི ནིཁཎྜུ, སོ ཨེཝ ཨིདྷ ཁ-ཀཱརསྶ གྷ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ནིགྷཎྜཱུཏི ཝུཏྟོ. ཀེཊུབྷནྟི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརསཏྠཾ. ཨེཏྠ ཙ ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོཏི ཝཙཱིབྷེདཱདིལཀྑཎཱ ཀིརིཡཱ ཀཔྤཱིཡཏི ཝིཀཔྤཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ཀིརིཡཱཀཔྤོ, སོ པན ཝཎྞཔདབནྡྷཔདཏྠཱདིཝིབྷཱགཏོ བཧུཝིཀཔྤོཏི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདཉྩ མཱུལཀིརིཡཱཀཔྤགནྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི སཏསཧསྶཔརིམཱཎོ ནཡཱདིཙརིཡཱདིཀཾ པཀརཎཾ. ཝཙནཏྠཏོ པན ཀིཊཏི གམེཏི ཀིརིཡཱདིཝིབྷཱགཾ, ཏཾ ཝཱ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཏོ གམེནྟོ པཱུརེཏཱིཏི ཀེཊུབྷནྟི ཝུཙྩཏི, སཧ ནིགྷཎྜུནཱ ཀེཊུབྷེན ཙ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱ, ཏཡོ ཝེདཱ. ཏེསུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷེསུ. ཋཱནཀརཎཱདིཝིབྷཱགཏོ ནིབྦཙནཝིབྷཱགཏོ ཙ ཨཀྑརཱ པབྷེདཱིཡནྟི ཨེཏེནཱཏི ཨཀྑརཔྤབྷེདོ, སིཀྑཱ ཙ ནིརུཏྟི ཙ. སཧ ཨཀྑརཔྤབྷེདེནཱཏི སཱཀྑརཔྤབྷེདཱ, ཏེསུ སཱཀྑརཔྤབྷེདེསུ. ཨིཏིཧཱསཔཉྩམེསཱུཏི ཨཐབྦནཝེདཾ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིཏིཧ ཨཱས ཨིཏིཧ ཨཱསཱ’’ཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟོ པུརཱཎཀཐཱསངྑཱཏོ ཨིཏིཧཱསོ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱ, ཏཡོ ཝེདཱ. ཏེསུ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམེསུ. ནེཝ ཨཏྟནཱ པསྶཏཱིཏི ནེཝ སཡཾ པསྶཏི, ནེཝ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. པུཙྪ, བྱཱཀརིསྶཱམཱིཏི ‘‘སབྦཱཔི པུཙྪཱ ཝེདེསུཡེཝ ཨནྟོགདྷཱ’’ཏི སལླཀྑེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཡསྶ ཙིཏྟནྟིཨཱདིཔཉྷདྭཡཾ ཙུཏིཙིཏྟསམངྒིནོ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙུཏིཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པཋམཔཉྷེ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨུཔྤཱདཀྑཎསམངྒིཏཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི. ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ནིརོདྷཀྑཎཾ ཨཔྤཏྟཏཱཡ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶ ཙིཏྟནྟི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི པུཙྪཏི. ཡསྶ ཝཱ པནཱཏིཨཱདིཀེ པན དུཏིཡཔཉྷེ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི ཡསྶ ཙིཏྟཾ བྷངྒཀྑཎཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི. ནུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི བྷངྒཏོ པརབྷཱགེ སཡཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ནུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ པུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི པུཙྪཏི. ཨིམེསཾ པན པཉྷཱནཾ པཋམོ པཉྷོ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ, ཏསྨཱ ‘‘ཡསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི (ཡམ. ༢.ཙིཏྟཡམཀ.༦༣) ཨེཝཾ པུཊྛེན སཏཱ ཨེཝམཡཾ པཉྷོ ཙ ཝིསྶཛྫེཏབྦོ ‘‘པཙྪིམཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ན ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཨིཏརེསཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ཙེཝ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ཙཱ’’ཏི (ཡམ. ༢.ཙིཏྟཡམཀ.༦༣). ཡེསཉྷི པརིཙྪིནྣཝཊྚདུཀྑཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སབྦཔཙྪིམསྶ ཙུཏིཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ ཝཏྟཏི, ཏེསཾ ཏདེཝ ཙུཏིཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི. ཨུཔྤཱདཔྤཏྟཏཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, བྷངྒཾ ཨཔྤཏྟཏཱཡ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི. བྷངྒཾ པན པཏྭཱ ཏཾ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི, ཏཏོ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཏྟཱ ཨཉྙཾ ན ཨུཔྤཛྫིསྶཏི. ཋཔེཏྭཱ པན པཙྪིམཙིཏྟསམངྒིཁཱིཎཱསཝཾ ཨིཏརེསཾ སེཀྑཱསེཀྑཔུཐུཛྫནཱནཾ ཨུཔྤཱདཀྑཎསམངྒིཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདཔྤཏྟཏཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, བྷངྒཾ ཨཔྤཏྟཏཱཡ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི. བྷངྒཾ པན པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏེཝ, ཨཉྙཾ པན ཏསྨིཾ ཝཱ ཨཉྙསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ཙེཝ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ཙ. དུཏིཡོ པན པཉྷོ ཨརཧཏོ ཙུཏིཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ ནིཡམིཏཏྟཱ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ, ཏསྨཱ ‘‘ཡསྶ ཝཱ པན ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ན ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ན ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི པུཊྛེན ‘‘ཨཱམནྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཁཱིཎཱསཝསྶ ཧི ཨུཔྤཱདཀྑཎསམངྒིཙུཏིཙིཏྟཾ བྷངྒཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི ནཱམ, ཏཏོ པརཾ ནུཔྤཛྫིསྶཏི. ཨུཔྤཱདཀྑཎསམངྒིཏཱཡ པན ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ བྷངྒཾ ཨཔྤཏྟཏཱཡ ན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཙཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཡཾ པན མཱཎཝོ ཨེཝམིམེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏུམསཀྐོནྟོ ཝིགྷཱཏཾ པཱཔུཎི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘མཱཎཝོ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ ཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨདྷོ ཝཱ ཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཏི ཨུཔརིམཔདེ ཝཱ ཧེཊྛིམཔདཾ, ཧེཊྛིམཔདེ ཝཱ ཨུཔརིམཔདཾ ཨཏྠཏོ སམནྣཱཧརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཏི ཨཏྠོ, པུབྦེནཱཔརཾ ཡོཛེཏྭཱ པཉྷསྶ ཨཏྠཾ པརིཙྪིནྡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ཏཱཝ ཨཱཙིཀྑཱིཏི ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ’’ཏིཨཱདིཀཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ‘‘མནྟསྶ ཨུཔཙཱརོ ཨཡ’’ནྟི པཋམཾ ཨཱཙིཀྑི. སོཏཱཔནྣཱནཾ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིཏཱཡ སམཱདིནྣསཱིལཏོ ནཏྠི པརིཧཱནཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷབྦོ དཱནི སཱསནཏོ ནིཝཏྟིཏུ’’ནྟི. ཝཌྜྷེཏྭཱཏི ཨུཔརིམགྒཏྠཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ. ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷཝེཡྻ བུདྡྷཝཙནཾ གཧེཏུནྟི ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཀཏཀིཙྩབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝོཧཱརཝིདྷིམྷི ཚེཀབྷཱཝཏྠཾ ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ བྷནྟེ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པཧིཎཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨུདཀདནྟཔོནཾ ཨུཔཊྛཱཔེསཱིཏི པརིབྷོགཏྠཱཡ ཨུདཀཉྩ དནྟཀཊྛཉྩ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཋཔེསི. དནྟེ པུནནྟི ཝིསོདྷེནྟི ཨེཏེནཱཏི དནྟཔོནཾ ཝུཙྩཏི དནྟཀཊྛཾ. གུཎཝནྟཱནཾ སངྒཧེཏབྦབྷཱཝཏོ ཐེརོ སཱམཎེརསྶ ཙ ཁནྟིཝཱིརིཡཨུཔཊྛཱནཱདིགུཎེ པཙྩཀྑཀརཎཏྠཾ ཝིནཱཝ ཨབྷིཉྙཱཡ པཀཏིཡཱ ཝཱིམཾསམཱནོ པུན སམྨཛྫནཱདིཾ ཨཀཱསི. ‘‘སཱམཎེརསྶ ཙིཏྟདམནཏྠཾ ཨཀཱསཱི’’ཏིཔི ཝདནྟི. བུདྡྷཝཙནཾ པཊྛཔེསཱིཏི བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཱཔེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཋཔེཏྭཱ ཝིནཡཔིཊཀནྟི ཨེཏྠ ‘‘སཱམཎེརཱནཾ ཝིནཡཔརིཡཱཔུཎནཾ ཙཱརིཏྟཾ ན ཧོཏཱིཏི ཋཔེཏྭཱ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསཱི’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཨཝསྶིཀོཝ སམཱནོཏི ཨུཔསམྤདཏོ པཊྛཱཡ ཨཔརིཔུཎྞཨེཀཝསྶོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ ཧདཡེ པཏིཊྛཱཔིཏམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ཝོཧཱརཝསེན ཏསྶ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱཔིཏཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཧཏྠེ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ’’ཏི. ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིཾསཱུཏི མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ ཧཏྠེ སཀལསཱསནཔཏིཊྛཱཔནེན དུཏིཡསངྒཱིཏིཀཱརཀཱརོཔིཏདཎྜཀམྨཏོ མུཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིཾསུ.

བིནྡུསཱརསྶ རཉྙོ ཨེཀསཏཔུཏྟཱཏི ཨེཏྠ བིནྡུསཱརོ ནཱམ སཀྱཀུལཔྤསུཏོ ཙནྡགུཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ པུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཝིཊཊཱུབྷསངྒཱམེ ཀཔིལཝཏྠུཏོ ནིཀྑནྟསཀྱཔུཏྟེཧི མཱཔིཏེ མོརིཡནགརེ ཁཏྟིཡཀུལསམྦྷཝོ ཙནྡགུཏྟཀུམཱརོ པཱཊལིཔུཏྟེ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཏསྶ པུཏྟོ བིནྡུསཱརོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀསཏཔུཏྟཀཱནཾ ཛནཀོ ཨཧོསི. ཨེཀསཏནྟི ཨེཀཉྩ སཏཉྩ ཨེཀསཏཾ, ཨེཀེནཱདྷིཀཾ སཏནྟི ཨཏྠོ. ཨེཀཱཝ མཱཏཱ ཨསྶཱཏི ཨེཀམཱཏིཀཾ, ཨཏྟནཱ སཧོདརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏཱཝ ཨེཀརཛྫཾ ཀཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨནབྷིསིཏྟོཝ རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ’’ཏི. ཨེཀརཛྫཱབྷིསེཀནྟི སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀཱདྷིཔཙྩཝསེན ཀརིཡམཱནཾ ཨབྷིསེཀཾ. པུཉྙཔྤབྷཱཝེན པཱཔུཎིཏབྦཱཔི རཱཛིདྡྷིཡོ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཱགཏཱ པཊིསམྦྷིདཱདཡོ ཨཝསེསཝིསེསཱ ཝིཡ པཡོགསམྤཏྟིབྷཱུཏཱ ཨབྷིསེཀཱནུབྷཱཝེནེཝ ཨཱགཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིསེཀཱནུབྷཱཝེན ཙསྶ ཨིམཱ རཱཛིདྡྷིཡོ ཨཱགཏཱ’’ཏི.

ཏཏྠ རཱཛིདྡྷིཡོཏི རཱཛབྷཱཝཱནུགཏཔྤབྷཱཝཱ. ཡཏོཏི ཡཏོ སོལ༹སགྷཊཏོ. སཱསནེ ཨུཔྤནྣསདྡྷོཏི བུདྡྷསཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ. ཨསནྡྷིམིཏྟཱཏི ཏསྶཱཝ ནཱམཾ. ཏསྶཱ ཀིར སརཱིརེ སནྡྷཡོ ན པཉྙཱཡནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾནཱམིཀཱ ཛཱཏཱཏིཔི ཝདནྟི. དེཝཏཱ ཨེཝ དིཝསེ དིཝསེ ཨཱཧརནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. དེཝསིཀནྟི དིཝསེ དིཝསེ. ཨགདཱམལཀནྟི ཨཔྤཀེནེཝ སརཱིརསོདྷནཱདིསམཏྠཾ སབྦདོསཧརཎཾ ཨོསདྷཱམལཀཾ. ཨགདཧརཱིཏཀམྤི ཏཱདིསམེཝ ཧརཱིཏཀཾ. ཏེསུ ཀིར དྭཱིསུ ཡཐཱཀཱམམེཀཾ པརིབྷུཉྫཏི. ཚདྡནྟདཧཏོཏི ཚདྡནྟདཧསམཱིཔེ ཋིཏདེཝཝིམཱནཏོ ཀཔྤརུཀྑཏོ ཝཱ. ‘‘ཚདྡནྟདཧེ ཏཱདིསཱ རུཀྑཝིསེསཱ སནྟི, ཏཏོ ཨཱཧརནྟཱི’’ཏིཔི ཝདནྟི. དིབྦཉྩ པཱནཀནྟི དིབྦཕལརསཔཱནཀཉྩ. ཨསུཏྟམཡིཀནྟི ཀཔྤརུཀྑཏོ ནིབྦཏྟདིབྦདུསྶཏྟཱ སུཏྟེཧི ན ཀཏནྟི ཨསུཏྟམཡིཀཾ. སུམནཔུཔྥཔཊནྟི སབྦཏྠ སུཁུམཾ ཧུཏྭཱ ཨུགྒཏཔུཔྥཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ སུམནཔུཔྥཔཊཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཨུཊྛིཏསྶ སཱལིནོཏི སཡཾཛཱཏསཱལིནོ. སམུདཱཡཱཔེཀྑཉྩེཏྠ ཨེཀཝཙནཾ, སཱལཱིནནྟི ཨཏྠོ. ནཝ ཝཱཧསཧསྶཱནཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ཙཏསྶོ མུཊྛིཡོ ཨེཀོ ཀུཌུཝོ, ཙཏྟཱརོ ཀུཌུཝཱ ཨེཀོ པཏྠོ, ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཨེཀོ ཨཱལ༹ྷཀོ, ཙཏྟཱརོ ཨཱལ༹ྷཀཱ ཨེཀཾ དོཎཾ, ཙཏྟཱརོ དོཎཱ ཨེཀམཱནིཀཱ, ཙཏསྶོ མཱནིཀཱ ཨེཀཁཱརཱི, ཝཱིསཏི ཁཱརིཡོ ཨེཀོ ཝཱཧོ, ཏདེཝ ཨེཀཾ སཀཊ’’ནྟི སུཏྟནིཔཱཏཊྛཀཐཱདཱིསུ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༢.ཀོཀཱལིཀསུཏྟཝཎྞནཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༨༡; ཨ. ནི. ༣.༡༠; ༨༩) ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ‘‘དྭེ སཀཊཱནི ཨེཀོ ཝཱཧོ’’ཏི ཝདནྟི. ནིཏྠུསཀཎེ ཀརོནྟཱིཏི ཐུསཀུཎྜཀརཧིཏེ ཀརོནྟི. མདྷུཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཱགནྟྭཱ སམཱིཔཊྛཱནེ མདྷུཾ ཀརོནྟི. བལིཀམྨཾ ཀརོནྟཱིཏི སབྦཏྠ བལིཀམྨཀཱརཀཱ རཊྛཝཱསིནོ ཝིཡ མདྷུརསརཾ ཝིཀཱུཛནྟཱ བལིཾ ཀརོནྟི. ‘‘ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཀཱསེཡེཝ སདྡཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཨཛཱནཱཔེཏྭཱ གཙྪནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི.

སུཝཎྞསངྑལིཀཱཡེཝ བནྡྷནཾ སུཝཎྞསངྑལིཀབནྡྷནཾ. ཙཏུནྣཾ བུདྡྷཱནནྟི ཀཀུསནྡྷཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ བུདྡྷཱནཾ. ཨདྷིགཏརཱུཔདསྶནནྟི པཊིལདྡྷརཱུཔདསྶནཾ. ཨཡཾ ཀིར ཀཔྤཱཡུཀཏྟཱ ཙཏུནྣམྤི བུདྡྷཱནཾ རཱུཔསམྤཏྟིཾ པཙྩཀྑཏོ ཨདྡཀྑི. ཀཱལ༹ཾ ནཱམ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱནཡིཏྭཱཏི ཨེཏྠ སོ པན ནཱགརཱཛཱ གངྒཱཡཾ ནིཀྑིཏྟསུཝཎྞསངྑལིཀཱཡ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པཱདེསུ པཏིཏསཉྙཱཡ ཨཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ནནུ ཙ ཨསོཀསྶ རཉྙོ ཨཱཎཱ ཧེཊྛཱ ཡོཛནཏོ ཨུཔརི པཝཏྟཏི, ཨིམསྶ ཙ ཝིམཱནཾ ཡོཛནཔརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏཾ, ཏསྨཱ ཀཐཾ ཨཡཾ ནཱགརཱཛཱ རཉྙོ ཨཱཎཱཡ ཨཱགཏོཏི? ཀིཉྩཱཔི ཨཏྟནོ ཝིམཱནཾ ཡོཛནཔརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏཾ, ཏཐཱཔི རཉྙོ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནེན སཧ ཨེཀཱབདྡྷཏཱཡ ཏསྶ ཨཱཎཾ ཨཀཱསི. ཡཐཱ ཧི རཛྫསཱིམནྟརཝཱསིནོ མནུསྶཱ ཏེཧི ཏེཧི རཱཛཱུཧི ནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནཱ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཱཎཱཡ པཝཏྟནྟི, ཨེཝཾསམྤདམིདནྟི ཝདནྟི.

ཨཱཔཱཐཾ ཀརོཧཱིཏི སམྨུཁཾ ཀརོཧི, གོཙརཾ ཀརོཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེན ནིམྨིཏཾ བུདྡྷརཱུཔཾ པསྶནྟོཏི སམྦནྡྷོ. ཀཱིདིསཾ ཏཾ བུདྡྷརཱུཔནྟི ཨཱཧ ‘‘སཀལསརཱིརཝིཔྤཀིཎྞཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པུཉྙཔྤབྷཱཝནིབྦཏྟགྒཧཎཾ ཏེན ནིམྨིཏཱནམྤི ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏཱནཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནཾ བྷགཝཏོ པུཉྙཔྤབྷཱཝནིབྦཏྟཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཱདཱིཧི སདིསཏྟཱ ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ. ན ཧི ཏེན ཏདཱ ནིམྨིཏཾ ཨནེཀཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ བུདྡྷརཱུཔཾ བྷགཝཏོ པུཉྙཔྤབྷཱཝེན ནིབྦཏྟནྟི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཾ ཏམྦནཁཏུངྒནཱསཱདི. དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདཏཱདི. ཝིཀསིཏ…པེ… སལིལཏལནྟི སཱུརིཡརསྨིསམྥསྶེན ཝིཀསིཏེཧི ཝིཀཱསམུཔགཏེཧི ཀཾ ཨལངྐརོཏཱིཏི ‘‘ཀམལ’’ནྟི ལདྡྷནཱམེཧི རཏྟཔདུམེཧི ནཱིལུཔྤལཱདིབྷེདེཧི ཨུཔྤལེཧི ཙེཝ སེཏཔདུམསངྑཱཏེཧི པུཎྜརཱིཀེཧི ཙ པཊིམཎྜིཏཾ སམནྟཏོ སཛྫིཏཾ ཛལཏལམིཝ. ཏཱརཱགཎ…པེ… གགནཏལནྟི སབྦཏྠ ཝིཔྤཀིཎྞཏཱརཀགཎསྶ རསྨིཛཱལཝིསདེཧི ཝིཔྥུརིཏཱཡ བྷཱསམཱནཱཡ སོབྷཱཡ ཀནྟིཡཱ སམུཛྫལཾ སམྨཱ བྷཱསམཱནཾ གགནཏལམིཝ ཨཱཀཱསཏལམིཝ. སཉྫྷཱཔྤབྷཱ…པེ… ཀནཀགིརིསིཁརནྟི སཉྫྷཱཀཱལསཉྫཱཏཔྤབྷཱནུརཱགེཧི ཨིནྡཙཱཔེཧི ཝིཛྫུལཏཱཧི ཙ པརིཀྑིཏྟཾ སམནྟཏོ པརིཝཱརིཏཾ ཀནཀགིརིསིཁརམིཝ སུཝཎྞཔབྦཏཀཱུཊམིཝ. ཝིམལཀེཏུམཱལཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཀེཏུམཱལཱ ནཱམ སཱིསཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཔརི མུདྡྷནི པུཉྫོ ཧུཏྭཱ དིསྶམཱནརསྨིརཱསཱི’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘མུདྡྷནི མཛ྄ཛྷེ པཉྙཱཡམཱནོ ཨུནྣཏཔྤདེསོཏིཔི ཝདནྟཱི’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ སཏྟཱཧཾ ནིརཱཧཱརོ ཧུཏྭཱ ཡཐཱཋིཏོཝ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ པསཱདསོམྨེཧི ཙཀྑཱུཧི ནིརནྟརཾ བུདྡྷརཱུཔམེཝ ཨོལོཀེསི, ཏསྨཱ ཨཀྑཱིཧི པཱུཛཱ ཀཏཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཀྑིཔཱུཛཾ ནཱམ ཨཀཱསཱི’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཙཀྑཱུནཾ ཏཱདིསསྶ ཨིཊྛཱརམྨཎསྶ ཨུཔཊྛཱཔནེན ཨཀྑཱིནཾ པཱུཛཱ ཀཏཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཀྑིཔཱུཛཾ ནཱམ ཨཀཱསཱི’’ཏི.

ཨིདྡྷིཝིབྷཱཝནཱདྷིཀཱརཔྤསངྒེན ཙེཏཾ ཝཏྠུ ཝུཏྟཾ, ནཱནུཀྐམེན. ཨཡཉྷེཏྠ ཨནུཀྐམོ – ཨསོཀོ ཀིར མཧཱརཱཛཱ ཨུཔརི ཝཀྑམཱནཱནུཀྐམེན སཱིཧཔཉྫརེན ཨོལོཀེནྟོ ནིགྲོདྷསཱམཎེརཾ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣཾ ནཱགརཛནནཡནཱནི ཨཱཀཌྜྷནྟཾ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནཾ དིསྭཱ པསཱིདིཏྭཱ སཉྫཱཏཔེམོ སབཧུམཱནོ ཨཱམནྟཱཔེཏྭཱ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ སཱིཧཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ སཱམཎེརསྶ ཝཙནཱདཱསེ དིསྶམཱནཾ དསབལསྶ དྷམྨཀཱཡཾ དིསྭཱ རཏནཏྟཡེ པསཱིདིཏྭཱ སཔརིསོ སརཎསཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨབྷིཝཌྜྷམཱནསདྡྷོ པུབྦེ བྷོཛིཡམཱནཱནི ཏིཏྠིཡསཊྛིསཧསྶཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ སཊྛིསཧསྶཱནཾ སུཝཀཱཧཏསཱལིསམྤཱདིཏབྷཏྟཾ པཊྛཔེཏྭཱ དེཝཏོཔནཱིཏཾ ཨནོཏཏྟསལིལཾ ནཱགལཏཱདནྟཀཊྛཉྩ ཨུཔནཱམེཏྭཱ ནིཙྩསངྒྷུཔཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སུཝཎྞསངྑལིཀབནྡྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཀཱལ༹ཾ ནཱགརཱཛཱནཾ ཨཱནཡིཏྭཱ ཏེན ནིམྨིཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སིརཱིསོབྷགྒསམྤནྣཾ བུདྡྷརཱུཔཾ པསྶནྟོ དཱིགྷཔུཐུལནིཙྩལནཡནཔྤབྷཱཧི སཏྟཱཧཾ ཨཀྑིཔཱུཛམཀཱསི.

ཨིདཱནི པན ཡཐཱནུསནྡྷིཾ གྷཊེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཏསྶ སཱསནཱཝཏཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘རཱཛཱ ཀིར ཨབྷིསེཀཾ པཱཔུཎིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. བཱཧིརཀཔཱསཎྜནྟི བཱཧིརཀཔྤཝེདིཏཾ སམཡཝཱདཾ. བཱཧིརཀཔྤཝེདིཏཱ ཧི སམཡཝཱདཱ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱཔཱསཾ དིཊྛིཔཱསཉྩ ཌེནྟི ཨོཌྜེནྟཱིཏི ‘‘པཱསཎྜཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. པརིགྒཎྷཱིཏི ཝཱིམཾསམཱནོ པརིགྒཧེསི. བིནྡུསཱརོ བྲཱཧྨཎབྷཏྟོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྟནོ པིཏུ ཙནྡགུཏྟསྶ ཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བྲཱཧྨཎེསུ སམྦྷཏྟོ ཨཧོསི. ཙནྡཀེན ནཱམ ཀིར བྲཱཧྨཎེན སམུསྶཱཧིཏོ ཙནྡགུཏྟཀུམཱརོ ཏེན དིནྣནཡེ ཋཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀརཛྫམཀཱསི, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ བྲཱཧྨཎེ སཉྫཱཏབཧུམཱནཝསེན ཙནྡགུཏྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཊྛིསཧསྶམཏྟཱ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཀཱ ཏསྨིཾ རཱཛཀུལེ ནིཙྩབྷཏྟིཀཱ ཨཧེསུཾ. བྲཱཧྨཎཱནནྟི པཎྜརངྒཔརིབྦཱཛཀཱདིབྷཱཝམནུཔགཏེ དསྶེཏི. པཎྜརངྒཔརིབྦཱཛཀཱདཡོ ཙ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཝནྟོཏི ཨཱཧ ‘‘བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཔཱསཎྜཱན’’ནྟི. ཨེཏྠ པན དིཊྛིཔཱསཱདཱིནཾ ཨོཌྜནཏོ པཎྜརངྒཱདཡོཝ ‘‘པཱསཎྜཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. སཱིཧཔཉྫརེཏི མཧཱཝཱཏཔཱནེ. ཨུཔསམཔརིབཱཧིརེནཱཏི ཨུཔསམཏོ པརིབཱཧིརེན, ཨུཔསམརཧིཏེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨནྟེཔུརཾ ཨཏིཧརཐཱཏི ཨནྟེཔུརཾ པཝེསེཐ, ཨཱནེཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨམཱ སཧ བྷཝནྟི ཀིཙྩེསཱུཏི ཨམཙྩཱ, རཛྫཀིཙྩཝོསཱཔནཀཱ. དེཝཱཏི རཱཛཱནཾ ཨཱལཔནྟི. རཱཛཱནོ ཧི དིབྦནྟི ཀཱམགུཎེཧི ཀཱིལ༹ནྟི, ཏེསུ ཝཱ ཝིཧརནྟི ཝིཛཡསམཏྠཏཱཡོགེན པཙྩཏྠིཀེ ཝིཛེཏུཾ ཨིཙྪནྟི, ཨིསྶརིཡཋཱནཱདིསཀྐཱརདཱནགཧཎཾ ཏཾ ཏཾ ཨཏྠཱནུསཱསནཾ ཝཱ ཀརོནྟི ཝོཧརནྟི, པུཉྙཱནུབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ ཛུཏིཡཱ ཛོཏནྟཱིཏི ཝཱ ‘‘དེཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཛནཾ རཉྫེནྟཱ སཡཾ ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཝིསེསེཧི རཱཛནྟི དིཔྤནྟི སོབྷནྟཱིཏི ‘‘རཱཛཱནོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. ནིགཎྛཱདཡོཏི ཨེཏྠ ནིགཎྛོ ནཱམ ‘‘ཨམྷཱཀཾ གཎྛནཀིལེསོ སཾསཱརེ པལིབུདྡྷནཀིཙྩོ རཱགཱདིཀིལེསོ ཁེཏྟཝཏྠུཔུཏྟདཱརཱདིཝིསཡོ ནཏྠི, ཀིལེསགཎྛིརཧིཏཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཱདིཏཱཡ ‘‘ནིགཎྛཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ ཏིཏྠིཡཱ.

ཨུཙྩཱཝཙཱནཱིཏི ཨུཙྩཱནི ཙ ཨཝཙཱནི ཙ, མཧནྟཱནི ཙེཝ ཁུདྡཀཱནི ཙ, ཨཐ ཝཱ ཝིསིཊྛཱནི ཙེཝ ལཱམཀཱནི ཙཱཏི ཨཏྠོ. བྷདྡཔཱིཋཀེསཱུཏི ཝེཏྟམཡཔཱིཋེསུ. སཱརོཏི སཱིལཱདིགུཎསཱརོ. རཱཛངྒཎེནཱཏི རཱཛནིཝེསནདྭཱརེ ཝིཝཊེན བྷཱུམིཔྤདེསེན. ཨངྒཎནྟི ཧི ཀཏྠཙི ཀིལེསཱ ཝུཙྩནྟི ‘‘རཱགོ ཨངྒཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༩༢༤). རཱགཱདཡོ ཧི ཨངྒནྟི ཨེཏེཧི ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལཱ ནིཧཱིནབྷཱཝཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨངྒཎཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཀཏྠཙི མལཾ ཝཱ པངྐོ ཝཱ ‘‘ཏསྶེཝ རཛསྶ ཝཱ ཨངྒཎསྶ ཝཱ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༨༤). ཨཉྫཏི སམྨཀྑེཏཱིཏི ཧི ཨངྒཎཾ, མལཱདི. ཀཏྠཙི ཏཐཱརཱུཔོ ཝིཝཊཔྤདེསོ ‘‘ཙེཏིཡངྒཎཾ བོདྷིཡངྒཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ. ཨཉྫཏི ཏཏྠ ཋིཏཾ ཨཏིསུནྡརཏཱཡ ཨབྷིབྱཉྫེཏཱིཏི ཧི ཨངྒཎཾ, ཝིཝཊོ བྷཱུམིཔྤདེསོ. ཨིདྷཱཔི སོཡེཝ ཨདྷིཔྤེཏོ. དནྟནྟིཨཱདཱིསུ ཀིལེསཝིཔྥནྡརཧིཏཙིཏྟཏཱཡ དནྟཾ, ནིཙྩཾ པཙྩུཔཊྛིཏསཏཱརཀྑཏཱཡ གུཏྟཾ, ཙཀྑཱདིཨིནྡྲིཡཱནཾ སནྟཏཱཡ སནྟིནྡྲིཡཾ, པཱསཱདིཀེན ཨིརིཡཱཔཐེན སམནྣཱགཏཏྟཱ སམྤནྣཨིརིཡཱཔཐཾ. ཨིདཱནི ནིགྲོདྷསཱམཎེརཾ སརཱུཔཏོ ཝིབྷཱཝེཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཀོ པནཱཡཾ ནིགྲོདྷོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱཏི ཨེཏྠ བིནྡུསཱརསྶ ཀིར ཨེཀསཏཔུཏྟེསུ མོརིཡཝཾསཛཱཡ དྷམྨདེཝིཡཱ ཨསོཀཏིསྶནཱམཱནཾ དྭིནྣཾ པུཏྟཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཛེཊྛོ ཨསོཀཀུམཱརོ ཨཝནྟིརཊྛཾ བྷུཉྫཏི. པིཏརཱ པེསིཏོ པཱཊལིཔུཏྟཏོ པཉྙཱསཡོཛནམཏྠཀེ ཝིཊཊཱུབྷབྷཡཱགཏཱནཾ སཱཀིཡཱནམཱཝཱསཾ ཝེཊིསཾ ནཱམ ནགརཾ པཏྭཱ ཏཏྠ ཝེཊིསཾ ནཱམ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཨཱདཱཡ ཨུཛྫེནཱིརཱཛདྷཱནིཡཾ རཛྫཾ ཀརོནྟོ མཧིནྡཾ ནཱམ ཀུམཱརཾ སངྒྷམིཏྟཉྩ ཀུམཱརིཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ རཛྫསུཁམནུབྷཝནྟོ པིཏུནོ གིལཱནབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཨུཛྫེནིཾ པཧཱཡ སཱིགྷཾ པཱཊལིཔུཏྟཾ ཨུཔགནྟྭཱ པིཏུ ཨུཔཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ ཨགྒཧེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཡུཝརཱཛཱ སུམནཱབྷིདྷཱནོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ མེ མརཎཾ ཝཱ ཧོཏུ རཛྫཾ ཝཱ’’ཏི ཨཊྛནཝུཏིབྷཱཏིཀཔརིཝུཏོ སཾཝཊྚསཱགརེ ཛལཏརངྒསངྒྷཱཏོ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟོ ཨུཔགཙྪཏི. ཏཏོ ཨསོཀོ ཨུཛྫེནཱིརཱཛཱ སངྒཱམཾ པཀྑནྡིཏྭཱ སཏྟུམདྡནཾ ཀརོནྟོ སུམནཾ ནཱམ རཱཛཀུམཱརཾ གཧེཏྭཱ གྷཱཏེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བིནྡུསཱརརཉྙོ ཀིར དུབྦལཀཱལེཡེཝ ཨསོཀཀུམཱརོ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ ཨུཛྫེནཱིརཛྫཾ པཧཱཡ ཨཱགནྟྭཱ སབྦནགརཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ ཀཏྭཱ སུམནཾ ནཱམ རཱཛཀུམཱརཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏི.

པརིཔུཎྞགབྦྷཱཏི པརིཔཀྐགབྦྷཱ. ཨེཀཾ སཱལནྟི སབྦཔརིཙྪནྣཾ ཨེཀཾ པཱསཱདཾ. ‘‘དེཝཏཱཡ པན ཨཱནུབྷཱཝེན ཏསྨིཾ པཱསཱདེ མཧཱཛནེན ཨདིསྶམཱནཱ ཧུཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསཱི’’ཏི ཝདནྟི. ནིབདྡྷཝཏྟནྟི ‘‘ཨེཀསྶ དིཝསསྶ ཨེཏྟཀ’’ནྟི ནིཡཱམེཏྭཱ ཋཔིཏཝཏྟཾ. ཧེཏུསམྤདནྟི ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཔུཉྙསམྤདཾ. ཁུརགྒེཡེཝཱཏི ཁུརཀམྨཔརིཡོསཱནེཡེཝ, ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ པརིགྒཎྷནྟོ ཨནྟིམཱཡ ཀེསཝཊྚིཡཱ ཝོརོཔནཱཡ སམཀཱལམེཝ ཙ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སརཱིརཾ ཛགྒིཏྭཱཏི དནྟཀཊྛཁཱདནམུཁདྷོཝནཱདཱིཧི སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ.

སཱིཧཔཉྫརེ ཙངྐམཏཱིཏི སཱིཧཔཉྫརསམཱིཔེ ཨཔརཱཔརཾ ཙངྐམཏི. ཏངྑཎཉྙེཝཱཏི ཏསྨིཾ ཁཎེཡེཝ. ཨཡཾ ཛནོཏི རཱཛངྒཎེ ཙརམཱནཾ ཛནཾ དིསྭཱ ཝདཏི. བྷནྟམིགཔྤཊིབྷཱགོཏི ཨནཝཊྛིཏཏྟཱ ཀཱཡཙཱཔལླེན སམནྣཱགཏཏྟཱ བྷནྟམིགསདིསོ. ཨཏིཝིཡ སོབྷཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏནྟི ཨེཏྠ ཨཱལོཀིཏཾ ནཱམ པུརཏོཔེཀྑནཾ. ཨབྷིམུཁོལོཀནཉྷི ‘‘ཨཱལོཀིཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིལོཀིཏནྟི ཨནུདིསཱཔེཀྑནཾ, ཡཾ དིསཱབྷིམུཁཾ ཨོལོཀེཏི, ཏདནུགཏདིསཱཔེཀྑནནྟི ཨཏྠོ. སམིཉྫནཾ པབྦསངྐོཙནཾ. པསཱརཎཉྩ ཏེསཾཡེཝ པསཱརཎཾ. ལོཀུཏྟརདྷམྨོཏི སེསཛནེསུ ཨཝིཛྫམཱནོ ཝིསིཊྛདྷམྨོ. པེམཾ སཎྛཧཱིཏི པེམཾ པཏིཊྛཱསི, ཨུཔྤཛྫཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཱཎིཛཀོ ཨཧོསཱིཏི མདྷུཝཱཎིཛཀོ ཨཧོསི.

ཨཏཱིཏེ ཀིར ཏཡོ བྷཱཏརོ མདྷུཝཱཎིཛཀཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ ཀནིཊྛོ མདྷུཾ ཝིཀྐིཎཱཏི, ཨིཏརེ ཨརཉྙཏོ ཨཱཧརནྟི. ཏདཱ ཨེཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ པཎྜུཀརོགཱཏུརོ ཨཧོསི. ཨཔརོ པན པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏདཏྠཾ མདྷུབྷིཀྑཱཡ ཙརམཱནོ ནགརཾ པཱཝིསི. པཝིཊྛཉྩ ཏཾ ཨེཀཱ ཀུམྦྷདཱསཱི ཨུདཀཧརཎཏྠཾ ཏིཏྠཾ གཙྪམཱནཱ ཨདྡས. དིསྭཱ ཙ པུཙྪིཏྭཱ ཨཱགཏཀཱརཎཉྩ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ, བྷནྟེ, མདྷུཝཱཎིཛཀཱ ཝསནྟི, ཏཏྠ གཙྪཐཱ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ མདྷུཨཱཔཎཾ དསྶེསི. སོ ཙ ཏཏྠ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱ ཀནིཊྛོ མདྷུཝཱཎིཛོ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ ‘‘ཀེནཱགཏཱཏྠ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ མདྷུནོ པཱུརེཏྭཱ དདམཱནོ པཏྟཔུཎྞཾ མདྷུཾ ཨུགྒནྟྭཱ མུཁཏོ ཝིསྶནྡིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཏམཱནཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘ཨིམིནཱཧཾ, བྷནྟེ, པུཉྙཀམྨེན ཛམྦུདཱིཔེ ཨེཀརཛྫཾ ཀརེཡྻཾ, ཨཱཎཱ ཙ མེ ཨཱཀཱསེ པཐཝིཡཉྩ ཡོཛནཔྤམཱཎེ ཋཱནེ ཕརཏཱུ’’ཏི པཏྠནམཀཱསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཙ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏུ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གནྡྷམཱདནཾ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ བྷེསཛྫམཀཱསི.

ཀནིཊྛོ པན མདྷུཝཱཎིཛོ མདྷུཾ དཏྭཱ གེཧེ ནིསིནྣོ ཨིཏརེ ཨརཉྙཏོ ཨཱགཏེ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ བྷཱཏརོ ཙིཏྟཾ པསཱདེཐ, མམཉྩ ཏུམྷཱཀཉྩ མདྷུཾ གཧེཏྭཱ ཨཱིདིསསྶ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི’’ནྟི. ཏེསུ ཛེཊྛོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཙཎྜཱལཱཔི ཀཱསཱཝནིཝཱསིནོ ཧོནྟི, ནནུ ཏཝ ཧཏྠཏོ མདྷུཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ གཏོ ཙཎྜཱལོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. མཛ྄ཛྷིམོ པན ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཏཝ པཙྩེཀབུདྡྷཾ གཧེཏྭཱ པརསམུདྡེ ནིཀྑིཔཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. པཙྪཱ པན ཏེཔི དྭེ བྷཱཏརོ ཀནིཊྛེན ཝུཙྩམཱནཾ དཱནཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཀཐཾ སུཏྭཱ ཨནུམོདིཾསུཡེཝ. སཱཔི ཙ ཀུམྦྷདཱསཱི ‘‘ཏསྶ མདྷུདཱཡཀསྶ ཨགྒམཧེསཱི བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནམཀཱསི. ཏེསུ ཀནིཊྛོ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ ཨཧོསི, སཱ ཙ ཀུམྦྷདཱསཱི ཨཏིཝིཡ རཱུཔསོབྷགྒཔྤཏྟཱ ཨསནྡྷིམིཏྟཱ ནཱམ ཏསྶ ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི. པརསམུདྡཝཱདཱི པན མཛ྄ཛྷིམོ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ ནཱམ མཧཱནུབྷཱཝོ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཛེཊྛོ པན ཙཎྜཱལཝཱདིཏཱཡ ཙཎྜཱལགཱམེ ཛཱཏོ ནིགྲོདྷོ ནཱམ སཱམཎེརོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུབྦེ ཧི ཀིར པུཉྙཀརཎཀཱལེ ཨེས རཉྙོ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཝཱཎིཛཀོ ཨཧོསཱི’’ཏི.

པུབྦེ ཝ སནྣིཝཱསེནཱཏི ཨེཏྠ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༢.༢.༡༧༤) གཱཐཱབནྡྷཝསེན ཝཱ-སདྡསྶ རསྶཏྟཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ, པུབྦེ སནྣིཝཱསེན ཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ པུབྦེཏི ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ. སནྣིཝཱསེནཱཏི སཧཝཱསེན. སཧསདྡཏྠོ ཧི ཨཡཾ སཾསདྡོ. པཙྩུཔྤནྣཧིཏེན ཝཱཏི པཙྩུཔྤནྣེ ཝཏྟམཱནབྷཝེ ཧིཏཙརཎེན ཝཱ. ཨེཝཾ ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི སིནེཧསངྑཱཏཾ པེམཾ ཛཱཡཏེ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – པེམཾ ནཱམེཏཾ དྭཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི ཛཱཡཏི, པུརིམབྷཝེ མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ དྷཱིཏཱ ཝཱ པུཏྟོ ཝཱ བྷཱཏཱ ཝཱ བྷགིནཱི ཝཱ པཏི ཝཱ བྷརིཡཱ ཝཱ སཧཱཡོ ཝཱ མིཏྟོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཡོ ཡེན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ནིཝུཏྠཔུབྦོ, ཏསྶ ཨིམིནཱ པུབྦེ ཝཱ སནྣིཝཱསེན བྷཝནྟརེཔི ཨནུབནྡྷནྟོ སོ སིནེཧོ ན ཝིཛཧཏི, ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཀཏེན པཙྩུཔྤནྣེན ཧིཏེན ཝཱཏི ཨེཝཾ ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཏཾ པེམཾ ནཱམ ཛཱཡཏཱིཏི. ཀིཾ ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔྤལཾ ཝ ཡཐོདཀེ’’ཏི. ཨེཏྠཱཔི ཝཱ-སདྡསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ རསྶཏྟཾ ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཝུཏྟསམྤིཎྜནཏྠོ ཙེཏྠ ཝཱསདྡོ. ཏེན པདུམཱདཡོ སངྒཎྷཱཏི. ཡཐཱ-སདྡོ ཨུཔམཱཡཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨུཔྤལཉྩ སེསཉྩ པདུམཱདི ཨུདཀེ ཛཱཡམཱནཾ དྭེ ཀཱརཎཱནི ནིསྶཱཡ ཛཱཡཏི ཨུདཀཉྩེཝ ཀལལཉྩ, ཏཐཱ ཨེཏེཧི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི པེམཾ ཛཱཡཏཱིཏི.

རཉྙོ ཧཏྠེཏི སནྟིཀཾ ཨུཔགཏསྶ རཉྙོ ཧཏྠེ. རཉྙོ ཨནུརཱུཔནྟི ཨེཀཱུནསཏབྷཱཏུཀཱནཾ གྷཱཏིཏཏྟཱ ཙཎྜཔཀཏིཏཱཡ རཛྫེ ཋིཏཏྟཱ ཙ ‘‘པམཱདཝིཧཱརཱི ཨཡ’’ནྟི མཉྙམཱནོ ཏདནུརཱུཔཾ དྷམྨཔདེ ཨཔྤམཱདཝགྒཾ དེསེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༢༣) ཨཔྤམཱདོཏི སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ, ནིཙྩཾ ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨམཏཔདནྟི ཨམཏཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ. ཏཉྷི ཨཛཱཏཏྟཱ ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨམཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨམཏསྶ པདཾ ཨམཏཔདཾ, ཨམཏསྶ ཨདྷིགམུཔཱཡོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པམཱདོཏི པམཛྫནབྷཱཝོ, མུཊྛསྶཙྩསངྑཱཏསྶ སཏིཡཱ ཝོསྶགྒསྶེཏཾ ནཱམཾ. མཙྩུནོཏི མརཎསྶ. པདནྟི ཨུཔཱཡོ མགྒོ. པམཏྟོ ཧི ཛཱཏིཾ ནཱཏིཝཏྟཏི, ཛཱཏོ པན ཛཱིཡཏི ཙེཝ མཱིཡཏི ཙཱཏི པམཱདོ མཙྩུནོ པདཾ ནཱམ ཧོཏི, མརཎཾ ཨུཔནེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཉྙཱཏཾ ཏཱཏ, པརིཡོསཱཔེཧཱིཏི ཨིམིནཱ ‘‘སདཱ ཨཔྤམཱདེན ཧུཏྭཱ ཝཏྟིཏབྦནྟི ཨེཏྟཀེནེཝ མཡཱ ཉཱཏཾ, ཏུམྷེ དྷམྨདེསནཾ ནིཊྛཔེཐཱ’’ཏི ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྟནོ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམཏཾ དཱིཔེནྟོ དྷམྨདེསནཱཡ པརིཡོསཱནཾ པཱཔེཏྭཱ ཀཐནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཨབྷཱསཱིཏི ཨེཏྠ ‘བྷཱསིསྶཱམི ཝིཏཀྐེམཱི’ཏི ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ ‘སབྦཾ ཨཔྤམཱདཝགྒཾ བྷཱསིསྶཱམཱི’ཏི སལླཀྑིཏཏྟཱ ཨབྷཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ, རཉྙཱ པན ཨཌྜྷགཱཐཾ སུཏྭཱཝ ‘ཨཉྙཱཏཾ ཏཱཏ, པརིཡོསཱཔེཧཱི’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘ཨུཔརི ན ཀཐེསཱི’’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘ཏཾ པན ཡུཏྟཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. དྷུཝབྷཏྟཱནཱིཏི ནིཙྩབྷཏྟཱནི. ཝཛྫཱཝཛྫཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཛྫཱཝཛྫཾ དིསྭཱ ཙོདེཏཱ སཱརེཏཱ ཙཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝཛྫཱཝཛྫནྟི ཁུདྡཀཾ མཧནྟཉྩ ཝཛྫཾ. ཙོདེཏཱཏི ‘‘ཨིདཾ ཏཡཱ དུཀྐཊཾ, ཨིདཾ དུབྦྷཱསིཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཙོདེཏཱ. སཱརེཏཱཏི ཨཏྟནོ ཝཛྫཾ ཨསྶརནྟསྶ སཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏཱ, སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ ཝཱ སཱརེཏཱ, པཝཏྟེཏཱཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཨེཝཾ ཏཡཱ བུདྡྷཝཙནཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཊིཀྐམིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཱཙཱརསྶ སིཀྑཱཔནཏོ ཨཱཙརིཡོ ནཱམཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སིཀྑིཏབྦཀདྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཔེཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ སིཀྑིཏབྦཀདྷམྨོ ནཱམ སཀལཾ བུདྡྷཝཙནཾ སཱིལཱདཡོ ཙ དྷམྨཱ. ‘‘པབྦཛྫཱ ཙ ཨུཔསམྤདཱ ཙཱ’’ཏི ཨིདཾ ལབྦྷམཱནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནནྟི ཨིམིནཱ པབྦཛྫཱ ཨུཔསམྤདཱ ཙ ཡོཛེཏབྦཱ, མམ ཙཱཏི ཨིམིནཱ པན པབྦཛྫཱཝ. ཏདཱ སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ ཋིཏཏྟཱ ནིགྲོདྷསྶ བྷཱཝིནིཾ ཝཱ ཨུཔསམྤདཾ སནྡྷཱཡ ཨུབྷཡམྤི ཡོཛེཏབྦཾ. སརཎགམནཝསེན པབྦཛྫཱསིདྡྷིཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶཔི པབྦཛྫཱཡ ནིསྶཡབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. བྷཎྜུཀམྨཝསེནཔི ནིསྶཡབྷཱཝོ ལབྦྷཏེཝཱཏི གཧེཏབྦཾ. དིཝསེ དིཝསེ ཝཌྜྷཱཔེནྟོཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ དིཝསེ དིཝསེ ཏཏོ ཏཏོ དིགུཎཾ ཀཏྭཱ ཝཌྜྷཱཔེནྟོ. པོཐུཛྫནིཀེནཱཏི པུཐུཛྫནབྷཱཝཱནུརཱུཔེན. ནིགྲོདྷཏྠེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝཀིཏྟནཱདྷིཀཱརཏྟཱ པུབྦེ ཝུཏྟམྤི པཙྪཱ ཝཏྟབྦམྤི སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘པུན རཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམཾ ནཱམ མཧཱཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཙེཏིཡཔཊིམཎྜིཏཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཙཡིཏབྦཾ པཱུཛེཏབྦནྟི ཙེཏིཡཾ, ཨིཊྛཀཱདཱིཧི ཙིཏཏྟཱ ཝཱ ཙེཏིཡཾ, ཙེཏིཡེཧི པཊིམཎྜིཏཱནི ཝིབྷཱུསིཏཱནཱིཏི ཙེཏིཡཔཊིམཎྜིཏཱནི. དྷམྨེནཱཏི དྷམྨཏོ ཨནཔེཏེན.

ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཀདིཝསཾ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི. ཨསོཀཱརཱམེ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཀཏེ ཨཱརཱམེ པཙྪཱ ཀཱརཱཔཀསྶ རཉྙོ ནཱམཝསེན ནིརུལ༹ྷཾ ནཱམཔཎྞཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསོཀཱརཱམེ’’ཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཏསྨིཾ དིཝསེ རཱཛཱ ཨཏྟནོ གྷརེཡེཝ སབྦཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪཱི’’ཏི ཝདནྟི. མཧཱདཱནཾ དཏྭཱཏི བྷོཛེཏྭཱ སབྦཔརིཀྑཱརདཱནཝསེན མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དཱིཔཝཾསེ

‘‘ནིཝེསནཾ པཝེསེཏྭཱ, ནིསཱིདཱཔེཏྭཱན ཨཱསནེ;

ཡཱགུཾ ནཱནཱཝིདྷཾ ཁཛྫཾ, བྷོཛནཉྩ མཧཱརཧཾ;

ཨདཱསི པཡཏཔཱཎི, ཡཱཝདཏྠཾ ཡདིཙྪཀཾ.

‘‘བྷུཏྟཱཝིབྷིཀྑུསངྒྷསྶ, ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནོ;

ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ, ཨདཱསི ཡུགསཱཊཀཾ.

‘‘པཱདཨབྦྷཉྫནཾ ཏེལཾ, ཚཏྟཉྩཱཔི ཨུཔཱཧནཾ;

སབྦཾ སམཎཔརིཀྑཱརཾ, ཨདཱསི ཕཱཎིཏཾ མདྷུཾ.

‘‘ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ནིསཱིདི, ཨསོཀདྷམྨོ མཧཱིཔཏི;

ནིསཛྫ རཱཛཱ པཝཱརེསི, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཙྩཡཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨིཙྪནྟི, ཏཱཝ དེམི ཡདིཙྪཀཾ;

སནྟཔྤེཏྭཱ པརིཀྑཱརེན, པཝཱརེཏྭཱན པཙྩཡེ;

ཏཏོ ཨཔུཙྪི གམྦྷཱིརཾ, དྷམྨཀྑནྡྷཾ སུདེསིཏ’’ནྟི.

ཨངྒཏོ, མཧཱརཱཛ, ནཝ ཨངྒཱནཱིཏིཨཱདི མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརེན ཝུཏྟནྟི ཝདནྟི. ནཝཀམྨཱདྷིཊྛཱཡཀཾ ཨདཱསཱིཏི ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶེསུ ཀཏྟབྦསྶ ནཝཀམྨསྶ ཨདྷིཊྛཱཡཀཾ ཝིདྷཱཡཀཾ ཀཏྭཱ ཨདཱསི. ཨེཀདིཝསམེཝ སབྦནགརེཧི པཎྞཱནི ཨཱགམིཾསཱུཏི སབྦཝིཧཱརེསུ ཀིར རཱཧུནཱ ཙནྡསྶ གཧཎདིཝསེ ནཝཀམྨཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པུན རཱཧུནཱ ཙནྡསྶ གཧཎདིཝསེཡེཝ ནིཊྛཱཔེསུཾ, ཏསྨཱ ཨེཀདིཝསམེཝ པཎྞཱནི ཨཱགམིཾསཱུཏི ཝདནྟི. ཨཊྛ སཱིལངྒཱནཱིཏི ཨཊྛ ཨུཔོསཐངྒསཱིལཱནི. ‘‘སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱཡཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨསམཱདིནྣུཔོསཐངྒཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨམརཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱཏི ཏཱཝཏིཾསདེཝནགརེ. ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟནྟི ཨལངྐཏཀརཎཝསེན སབྦསཛྫིཏཾ.

ཨདྷིཀཾ ཀཱརཾ ཨདྷིཀཱརཾ, ཨདྷིཀཾ ཀིརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཾསཱུཏི ཨེཏྠ ཨནེཀསཧསྶསངྑྱསྶ ཨོཀཱསལོཀསྶ ཏནྣིཝཱསཱིསཏྟལོཀསྶ ཙ ཝིཝཊབྷཱཝཀརཎཔཱཊིཧཱརིཡཾ ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ. ཏཾ པན ཀརོནྟོ ཨིདྡྷིམཱ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝཱ ཨཱལོཀཾ ཀརོཏི, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝཊཾ, ཨནཱཔཱཐཾ ཝཱ ཨཱཔཱཐཾ ཀརོཏི. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི ཡཐཱ པཊིཙྪནྣོཔི དཱུརེ ཋིཏོཔི ཨཏྟཱ ཝཱ པརོ ཝཱ དིསྶཏི, ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ པརཾ ཝཱ པཱཀཊཾ ཀཱཏུཀཱམོ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨིདཾ ཨནྡྷཀཱརཊྛཱནཾ ཨཱལོཀཛཱཏཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིདཾ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝཊཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིདཾ ཨནཱཔཱཐཾ ཨཱཔཱཐཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ པུན པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཱཏི. སཧ ཨདྷིཊྛཱནེན ཡཐཱདྷིཊྛིཏམེཝ ཧོཏི. ཨཔརེ དཱུརེ ཋིཏཱཔི པསྶནྟི, སཡམྤི པསྶིཏུཀཱམོ པསྶཏི བྷགཝཱ ཝིཡ དེཝོརོཧཎེ. བྷགཝཱ ཧི དེཝལོཀེ ཨབྷིདྷམྨདེསནཾ ནིཊྛཔེཏྭཱ སངྐསྶནགརཾ ཨོཏརནྟོ སིནེརུམུདྡྷནི ཋཏྭཱ པུརཏྠིམཾ ལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེསི, ཨནེཀཱནི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཝིཝཊཱནི ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨེཀངྒཎཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པཀཱསིཾསུ. ཡཐཱ ཙ པུརཏྠིམེན, ཨེཝཾ པཙྪིམེནཔི ཨུཏྟརེནཔི དཀྑིཎེནཔི སབྦཾ ཝིཝཊམདྡས. ཧེཊྛཱཔི ཡཱཝ ཨཝཱིཙི ཨུཔརི ཙ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཾ, ཏཱཝ ཨདྡས. མནུསྶཱཔི དེཝེ པསྶནྟི, དེཝཱཔི མནུསྶེ. ཏཏྠ ནེཝ མནུསྶཱ ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེནྟི, ན དེཝཱ ཨདྷོ ཨོལོཀེནྟི, སབྦེ སམྨུཁསམྨུཁཱཝ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟི, ཏཾ དིཝསཾ ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ ཨཧོསི.

ཨཔིཙ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཏལ༹ངྒརཝཱསཱི དྷམྨདིནྣཏྠེརོཔི ཨིམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི. སོ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརེ ཙེཏིཡངྒཎམྷི ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཔཎྞཀཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཔཎྞཀསུཏྟཾ (ཨ. ནི. ༣.༡༦) ཀཐེནྟོ ཧེཊྛཱམུཁཾ བཱིཛནིཾ ཨཀཱསི, ཡཱཝ ཨཝཱིཙིཏོ ཨེཀངྒཎཾ ཨཧོསི, ཏཏོ ཨུཔརིམུཁཾ ཨཀཱསི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨེཀངྒཎཾ ཨཧོསི. ཐེརོ ནིརཡབྷཡེན ཏཛྫེཏྭཱ སགྒསུཁེན ཙ པལོབྷེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ, ཀེཙི སཀདཱགཱམཱི ཨནཱགཱམཱི ཨརཧནྟོཏི ཨེཝཾ ཏསྨིཾ དིཝསེཔི ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཨིམེ པན བྷིཀྑཱུ ཡཐཱ ཨསོཀོ དྷམྨརཱཛཱ ཨསོཀཱརཱམེ ཋིཏོ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེནྟོ སམནྟཏོ སམུདྡཔརིཡནྟཾ ཛམྦུདཱིཔཾ པསྶཏི, ཙཏུརཱསཱིཏི ཙ ཝིཧཱརསཧསྶཱནི ཨུལཱ༹རཱཡ ཝིཧཱརམཧཔཱུཛཱཡ ཝིརོཙམཱནཱནི, ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ལོཀཝིཝརཎཾ ནཱམ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཾསུ.

ཝིཧཱརམཧཔཱུཛཱཡཱཏི ཝིཧཱརམཧསངྑཱཏཱཡ པཱུཛཱཡ. ཝིབྷཱུཏིནྟི སམྤཏྟིཾ. ཨེཝརཱུཔཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫནྟི ཨཱིདིསཾ པརིཙྩཱགམཱུལཀཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. མོགྒལིཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ བྷཱརམཀཱསཱིཏི ཐེརསྶ མཧཱནུབྷཱཝཏྟཱ ‘‘ཨུཏྟརིཔི ཙེ ཀཐེཏབྦཾ ཨཏྠི, ཏམྤི སོཡེཝ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷིཀྑུསངྒྷོ རཉྙཱ པུཙྪིཏཔཉྷསྶ ཝིསཛྫནཾ ཐེརསྶ བྷཱརམཀཱསི. སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོམི, ན ཧོམཱིཏི སཱསནསྶ ཉཱཏཀོ ཨབྦྷནྟརོ ཧོམི, ན ཧོམཱིཏི ཨཏྠོ. ཡེསཾ སཱསནེ པབྦཛིཏཱ པུཏྟདྷཱིཏརོ ན སནྟི, ན ཏེ སཱསནེ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཏྟནོ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ ཝཧནྟཱིཏི ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཐེརོ ཨེཝམཱཧ ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཀཐཉྩརཧི, བྷནྟེ, སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཙརཧཱིཏི ནིཔཱཏོ ཨཀྑནྟིཾ དཱིཔེཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདི ཨེཝརཱུཔཾ པརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱཔི སཱསནསྶ དཱཡཱདོ ན ཧོཏི, ཨཉྙཾ ཀིཾ ནཱམ ཀཏྭཱ ཧོཏཱིཏི.

ཏིསྶཀུམཱརསྶ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པབྷུཏཱིཏི ཡདཱ ཙ ཏིསྶཀུམཱརོ པབྦཛིཏོ, ཡེན ཙ ཀཱརཎེན པབྦཛིཏོ, ཏཾ སབྦཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཨུཏྟརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. སཀྑསཱིཏི སཀྑིསྶསི. པཱམོཛྫཛཱཏོཏི སཉྫཱཏཔཱམོཛྫོ. པུཏྟཱནཾ མནཾ ལབྷིཏྭཱཏི ཨེཏྠ པུཏྟཱིཔི སཱམཉྙཏོ པུཏྟསདྡེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ, པུཏྟོ ཙ དྷཱིཏཱ ཙ པུཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཨེཀསེསནཡེན ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. དྷཱིཏུསདྡེན སཧ པཡུཛྫམཱནོ ཧི པུཏྟསདྡོ ཨེཀོཝ ཨཝསིསྶཏི, དྷཱིཏུསདྡོ ནིཝཏྟཏཱིཏི སདྡསཏྠཝིདཱུ ཝདནྟི. སིཀྑཱཡ པཏིཊྛཱཔེསུནྟི ཏསྨིཾཡེཝ སཱིམམཎྜལེ སིཀྑཱསམྨུཏིཾ དཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཨཱདཱིསུ ཝིཀཱལབྷོཛནཱཝེརམཎིཔརིཡོསཱནཱསུ ཚསུ སིཀྑཱསུ སམཱདཔནཝསེན སིཀྑཱཡ པཏིཊྛཱཔེསུཾ. སཊྛིཝསྶཱཡཔི ཧི སཱམཎེརིཡཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཾ དྭེ ཝསྶཱནི ཨཝཱིཏིཀྐམྨ སམཱདཱནཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༡༠༧༨-༡༠༧༩) ཚ སིཀྑཱཡོ སམཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑིཏབྦཱཡེཝ. ན ཧི ཨེཏཱསུ ཚསུ སིཀྑཱཔདེསུ དྭེ ཝསྶཱནི ཨསིཀྑིཏསིཀྑཾ སཱམཎེརིཾ ཨུཔསམྤཱདེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཚ ཝསྶཱནི ཨབྷིསེཀསྶ ཨསྶཱཏི ཚབྦསྶཱབྷིསེཀོ, ཨབྷིསེཀཏོ པཊྛཱཡ ཨཏིཀྐནྟཚཝསྶོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སབྦཾ ཐེརཝཱདནྟི དྭེ སངྒཱིཏིཡོ ཨཱརུལ༹ྷཱ པཱལི༹ཡེཝེཏྠ ‘‘ཐེརཝཱདོ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ཧི མཧཱཀསྶཔཔབྷུཏཱིནཾ མཧཱཐེརཱནཾ ཝཱདཏྟཱ ‘‘ཐེརཝཱདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀོནྟཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོཏི ཨེཏྠ ཀོནྟསཀུཎིཡོ ནཱམ ཀིནྣརཛཱཏིཡོ. ‘‘ཏཱསུ ཨེཀིསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ སཡིཏོ མནུསྶཛཱཏིཀོ རཉྙཱ པོསིཏོ ཀོནྟཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ནཱམཱ’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. མཧཱཝཾསེཔི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘པུརེ པཱཊལིཔུཏྟམྷཱ, ཝནེ ཝནཙརོ ཙརཾ;

ཀོནྟཀིནྣརིཡཱ སདྡྷིཾ, སཾཝཱསཾ ཀིར ཀཔྤཡི.

‘‘ཏེན སཾཝཱསམནྭཱཡ, སཱ པུཏྟེ ཛནཡཱི དུཝེ;

ཏིསྶོ ཛེཊྛོ ཀནིཊྛོ ཏུ, སུམིཏྟོ ནཱམ ནཱམཏོ.

‘‘མཧཱཝརུཎཏྠེརསྶ, ཀཱལེ པབྦཛི སནྟིཀེ;

ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཚལ༹བྷིཉྙཱགུཎཾ ཨུབྷོ’’ཏི.

ཀེཙི པན ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཀོནྟཱ ནཱམ ཀཊྛཝཱཧནརཉྙོ ཝཾསེ ཛཱཏཱ ཨེཀཱ རཱཛདྷཱིཏཱ. ཏཾ གརུལ༹ཡནྟེན ཨརཉྙགཏཾ ཨེཀོ ཝནཙརཀོ ཨཱནེཏྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ ཏསྶ ཨུབྷོ པུཏྟེ ཝིཛཱཡི. ཏཏྲཱཡཾ ཛེཊྛཀོ མཱཏུནཱམེན ཀོནྟཔུཏྟོ ནཱམ ཛཱཏོ’’ཏི. ཀཊྛཝཱཧནརཉྙོ ཀིར ནགརེ སབྦེཔི ཝིབྷཝསམྤནྣཱ ནདཱིཔབྦཏཀཱིལཱ༹དཱིསུ གརུལ༹སཀུཎསདིསཾ ཡནྟཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཊྛཝཱཧནརཱཛཱ ཝིཡ གརུལ༹ཝཱཧནེན ཝིཙརནྟི.

བྱཱདྷིཔཊིཀམྨཏྠཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཨཱཧིཎྜནྟོ པསཏམཏྟཾ སཔྤིཾ ཨལབྷིཏྭཱཏི ཏདཱ ཀིར ཛེཊྛསྶ ཀོནྟཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ ཀུཙྪིཝཱཏོ སམུཊྛཱསི. ཏཾ བཱལ༹ྷཱཡ དུཀྑཝེདནཱཡ པཱིལི༹ཏཾ ཀནིཊྛོ སུམིཏྟོ ནཱམ ཐེརོ དིསྭཱ ‘‘ཀིམེཏྠ, བྷནྟེ, ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཏིསྶཏྠེརོ, ‘‘ཨཱཝུསོ, པསཏམཏྟཾ སཔྤིཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ རཉྙོ ནིཝེདནཾ ཏསྶ གིལཱནཔཙྩཡཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ སཔྤིཨཏྠཱཡ ཙརཎཉྩ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡམེཝ པིཎྜཱཡ ཙརནྟེན ཏཡཱ ཡདི སཀྐཱ ལདྡྷུཾ, ཨེཝཾ ཝིཙརིཏྭཱ ཡཾ ལདྡྷཾ, ཏཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀནིཊྛོཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཙརནྟོ པསཏམཏྟམྤི སཔྤིཾ ནཱལཏྠ. སོ པན ཀུཙྪིཝཱཏོ བལཝཏརོ སཔྤིགྷཊསཏེནཔི ཝཱུཔསམེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ ཨཧོསི. ཐེརོ ཏེནེཝ བྱཱདྷིབལེན ཀཱལམཀཱསི. ཀེཙི པན ‘‘ཝིཙྪིཀནཱམཀེན ཀཱིཊཝིསེན ཌཊྛོ ཐེརོ ཏསྶ ཝིསཝེགེན ཨདྷིམཏྟཱཡ དུཀྑཝེདནཱཡ སམནྣཱགཏོ ཏཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ པསཏམཏྟཾ སཔྤིཾ ཨལབྷིཏྭཱ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི ཝདནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘པཱདེ ཀཱིཊཝིསེནཱསི, ཌཊྛོ ཛེཊྛོ སཝེདནོ;

ཨཱཧ པུཊྛོ ཀནིཊྛེན, བྷེསཛྫཾ པསཏཾ གྷཏཾ.

‘‘རཉྙོ ནིཝེདནཾ ཐེརོ, གིལཱནཔཙྩཡེཔི ཙ;

སཔྤིཨཏྠཉྩ ཙརཎཾ, པཙྪཱབྷཏྟཾ པཊིཀྑིཔི.

‘‘པིཎྜཱཡ ཙེ ཙརཾ སཔྤིཾ, ལབྷསེ ཏྭཾ ཏམཱཧར;

ཨིཙྩཱཧ ཏིསྶཏྠེརོ སོ, སུམིཏྟཾ ཐེརམུཏྟམཾ.

‘‘པིཎྜཱཡ ཙརཏཱ ཏེན, ན ལདྡྷཾ པསཏཾ གྷཏཾ;

སཔྤིཀུམྦྷསཏེནཱཔི, བྱཱདྷི ཛཱཏོ ཨསཱདྷིཡོ.

‘‘ཏེནེཝ བྱཱདྷིནཱ ཐེརོ, པཏྟོ ཨཱཡུཀྑཡནྟིཀཾ;

ཨོཝདིཏྭཔྤམཱདེན, ནིབྦཱཏུཾ མཱནསཾ ཨཀཱ.

‘‘ཨཱཀཱསམྷི ནིསཱིདིཏྭཱ, ཏེཛོདྷཱཏུཝསེན སོ;

ཡཐཱརུཙི ཨདྷིཊྛཱཡ, སརཱིརཾ པརིནིབྦུཏོ.

‘‘ཛཱལཱ སརཱིརཱ ནིཀྑམྨ, ནིམཾསཚཱརིཀཾ ཌཧི;

ཐེརསྶ སཀལཾ ཀཱཡཾ, ཨཊྛིཀཱནི ཏུ ནོ ཌཧཱི’’ཏི.

ཨཔྤམཱདེན ཨོཝདིཏྭཱཏི ‘‘ཨམྷཱདིསཱནམྤི ཨེཝཾ པཙྩཡཱ དུལླབྷཱ, ཏུམྷེ ལབྷམཱནེསུ པཙྩཡེསུ ཨཔྤམཛྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཔྤམཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ. པལླངྐེནཱཏི སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསནེན. ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཙེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ. ཏེཛོདྷཱཏུཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱཏི ཏེཛོདྷཱཏུཀསིཎཱརམྨཎཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ. ཐེརསྶ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱཏི ཐེརསྶ དྷཱཏུསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ. ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ པོཀྑརཎིཡོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷེསཛྫསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱཏི ཨེཀསྨིཾ དྭཱརེ ཙཏསྶོ པོཀྑརཎིཡོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཨེཀཾ པོཀྑརཎིཾ སཔྤིསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ ཨེཀཾ མདྷུནོ, ཨེཀཾ ཕཱཎིཏསྶ, ཨེཀཾ སཀྐརཱཡ པཱུརཱཔེསི. སེསདྭཱརེསུཔི ཨེཝམེཝ ཀཱརཱཔེསཱིཏི ཝདནྟི.

སབྷཱཡཾ སཏསཧསྶནྟི ནགརམཛ྄ཛྷེ ཝིནིཙྪཡསཱལཱཡཾ སཏསཧསྶཾ. ཨིམིནཱ སཀལནགརཏོ སམུཊྛིཏཾ ཨཱཡཾ ནིདསྶེཏི. པཉྩསཏསཧསྶཱནི རཉྙོ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཙ རཊྛཏོ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཨཱཡཾ ཋཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏོཏི ཡཐཱཝུཏྟཔཉྩསཏསཧསྶཏོ. ནིགྲོདྷཏྠེརསྶ དེཝསིཀཾ སཏསཧསྶཾ ཝིསཛྫེསཱིཏི ཀཐཾ པན ཐེརསྶ སཏསཧསྶཾ ཝིསཛྫེསི? རཱཛཱ ཀིར དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱཊཀེ པརིཝཏྟེནྟོ ‘‘ཐེརསྶ ཙཱིཝརཾ ནཱིཏ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ ནཱིཏ’’ནྟི སུཏྭཱཝ པརིཝཏྟེཏི. ཐེརོཔི དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ཏིཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེཏི. ཏསྶ ཧི ཏིཙཱིཝརཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ཋཔེཏྭཱ པཉྩཧི ཙ གནྡྷསམུགྒསཏེཧི པཉྩཧི ཙ མཱལཱསམུགྒསཏེཧི སདྡྷིཾ པཱཏོཝ ཨཱཧརཱིཡིཏྠ, ཏཐཱ དིཝཱ ཙེཝ སཱཡཉྩ. ཐེརོཔི ན བྷཎྜིཀཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔེསི, སམྤཏྟསབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨདཱསི. ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཡེབྷུཡྻེན ནིགྲོདྷཏྠེརསྶེཝ སནྟཀཾ ཙཱིཝརཾ ཨཧོསི. ཨེཝཾ ཐེརསྶ དིཝསེ དིཝསེ སཏསཧསྶཾ ཝིསཛྫེསི. ཨུལཱ༹རོ ལཱབྷསཀྐཱརོཏི ཨེཏྠ ལབྦྷཏི པཱཔུཎཱིཡཏཱིཏི ལཱབྷོ, ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཀྐཙྩཾ ཀཱཏབྦོ དཱཏབྦོཏི སཀྐཱརོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱཡེཝ. པཙྩཡཱ ཨེཝ ཧི པཎཱིཏཔཎཱིཏཱ སུནྡརསུནྡརཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཀཏཱ ‘‘སཀྐཱརོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཐ ཝཱ པརེཧི ཀཱཏབྦགཱརཝཀིརིཡཱ པུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཱ ཝཱ སཀྐཱརོ.

དིཊྛིགཏཱནཱིཏི ཨེཏྠ དིཊྛིཡེཝ དིཊྛིགཏཾ ‘‘གཱུཐགཏཾ མུཏྟགཏཾ (མ. ནི. ༢.༡༡༩), སངྑཱརགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༤༡) ཝིཡ. གནྟབྦཱབྷཱཝཏོ ཝཱ དིཊྛིཡཱ གཏམཏྟཾ དིཊྛིགཏཾ, དིཊྛིཡཱ གཧཎམཏྟནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛིཔྤཀཱརོ ཝཱ དིཊྛིགཏཾ, དིཊྛིབྷེདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལོཀིཡཱ ཧི ཝིདྷཡུཏྟགཏཔྤཀཱརསདྡེ སམཱནཏྠེ ཨིཙྪནྟི. ན ཁོ པནེཏཾ སཀྐཱ ཨིམེསཾ མཛ྄ཛྷེ ཝསནྟེན ཝཱུཔསམེཏུནྟི ཏེསཉྷི མཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོ ཏེསུཡེཝ ཨནྟོགདྷཏྟཱ ཨཱདེཡྻཝཙནོ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི. ཏདཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཝསནྟསྶ སུཁཝིཧཱརཱབྷཱཝཏོ ཏཾ པཧཱཡ ཨིཙྪིཏབྦསུཁཝིཧཱརམཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྟནཱ ཕཱསུཀཝིཧཱརེན ཝིཧརིཏུཀཱམོ’’ཏི. ཨཧོགངྒཔབྦཏནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ པབྦཏཾ. དྷམྨེན ཝིནཡེན སཏྠུསཱསནེནཱཏི ཨེཏྠ དྷམྨོཏི བྷཱུཏཾ ཝཏྠུ. ཝིནཡོཏི ཙོདནཱ སཱརཎཱ ཙ. སཏྠུསཱསནནྟི ཉཏྟིསམྤདཱ ཨནུསཱཝནསམྤདཱ ཙ, ཏསྨཱ བྷཱུཏེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ཉཏྟིསམྤདཱཡ ཨནུསཱཝནསམྤདཱཡ ཙ ཨུཀྑེཔནཱིཡཱདིཀམྨཝསེན ནིགྒཡ྄ཧམཱནཱཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྦུདཾ ཐེནནཊྛེན, མལཾ ཀིལིཊྛབྷཱཝཀརཎཊྛེན, ཀཎྚཀཾ ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན. ཨགྒིཾ པརིཙརནྟཱིཏི ཨགྒིཧུཏྟཀཱ ཝིཡ ཨགྒིཾ པཱུཛེནྟི. པཉྩཱཏཔེ ཏཔྤནྟཱིཏི ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ སཱུརིཡཱཏཔེན ཏཔྤནྟི. ཨཱདིཙྩཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟཱིཏི ཨུདཡཀཱལཏོ པབྷུཏི སཱུརིཡཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཡཱཝཏྠངྒམནཱ སཱུརིཡཱབྷིམུཁཱཝ པརིཝཏྟནྟི. ཝོབྷིནྡིསྶཱམཱཏི པགྒཎྷིཾསཱུཏི ཝིནཱསེསྶཱམཱཏི ཨུསྶཱཧམཀཾསུ. ཨཝིསཧནྟོཏི ཨསཀྐོནྟོ.

སཏྟདིཝསེན རཛྫཾ སམྤཊིཙྪཱཏི སཏྟདིཝསེ རཛྫསུཁཾ ཏཱཝ ཨནུབྷཝ. ཏམཏྠཾ སཉྙཱཔེསཱིཏི ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏམཏྠཾ བོདྷེསི. ཀཐཾ སཉྙཱཔེསཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སོ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི. ཙིཏྟརཱུཔནྟི ཙིཏྟཱནུརཱུཔཾ, ཡཐཱཀཱམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིསྶཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན. ཨརེ ཏྭཾ ནཱམ པརིཙྪིནྣམརཎནྟི སཏྟཧི དིཝསེཧི པརིཙྪིནྣམརཎཾ. ཝིསྶཏྠོཏི ནིརཱསངྐཙིཏྟོ, མརཎསངྐཱརཧིཏོ ནིབྦྷཡོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསྶཱསཔསྶཱསནིབདྡྷཾ མརཎཾ པེཀྑམཱནཱཏི ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, ཡདནྟརཾ ཨསྶསིཏྭཱ པསྶསཱམི པསྶསིཏྭཱ ཝཱ ཨསྶསཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཡཱ ཨནུཡུཉྫནཏོ ཨསྶཱསཔསྶཱསཔྤཝཏྟིཀཱལཔཊིབདྡྷཾ མརཎཾ པེཀྑམཱནཱ. ཏཏྠ ཨསྶཱསོཏི བཧིནིཀྑམནནཱསཝཱཏོ. པསྶཱསོཏི ཨནྟོཔཝིསནཝཱཏོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེནཔི ཝདནྟི.

མིགཝཾ ནིཀྑམིཏྭཱཏི མིགམཱརཎཏྠཱཡ ‘‘ཨརཉྙེ མིགཔརིཡེསནཾ ཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏྭཱ. ཏཏྠ མིགཝནྟི མིགཱནཾ ཝཱནནཏོ ཧེསནཏོ བཱདྷནཏོ ‘‘མིགཝ’’ནྟི ལདྡྷསམཉྙཾ མིགཝཾ. ཡོནཀམཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརནྟི ཡོནཀཝིསཡེ ཛཱཏཾ ཨིདྷཱགནྟྭཱ པབྦཛིཏཾ དྷམྨརཀྑིཏནཱམདྷེཡྻཾ མཧཱཐེརཾ. ཧཏྠིནཱགེནཱཏི མཧཱཧཏྠིནཱ. མཧནྟཔརིཡཱཡོཔི ཧི ནཱགསདྡོཏི ཝདནྟི. ཨཧིནཱགཱདིཏོ ཝཱ ཝིསེསནཏྠཾ ‘‘ཧཏྠིནཱགེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཱསཡཾ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ. ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝཱཏི ཨནཱདརེ སཱམིཝཙནཾ, ཏསྨིཾ པསྶནྟེཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཝིཀུབྦནིདྡྷི ན ཧོཏཱིཏི གིཧིསྶཔི ཨིམཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. སཱ ཧི ‘‘པཀཏིཝཎྞཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཀུམཱརཀཝཎྞཾ ཝཱ དསྶེཏི ནཱགཝཎྞཾ ཝཱ, ཝིཝིདྷམྤི སེནཱབྱཱུཧཾ དསྶེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱགཏཱ ཨིདྡྷི པཀཏིཝཎྞཝིཛཧནཝིཀཱརཝསེན པཝཏྟཏྟཱ ཝིཀུབྦནིདྡྷི ནཱམ. ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཡཱ པན པཊིཀྑེཔོ ནཏྠི. ཏཐཱ ཙ ཝཀྑཏི ཁུདྡཀཝཏྠུཀྑནྡྷཀཝཎྞནཱཡཾ (ཙཱུལ༹ཝ. ཨཊྛ. ༢༥༢) ‘‘ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡནྟི ཨེཏྠ ཝིཀུབྦནིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ པཊིཀྑིཏྟཾ, ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷི པན ཨཔྤཊིཀྑིཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི. ལགྒེཏྭཱཏི ཨཱཀཱསེ ཀཱཡབནྡྷནཾ པསཱརེཏྭཱ ཏཏྠ ཙཱིཝརཾ ལགྒེཏྭཱ.

ཚཎཝེསནྟི ཏུཊྛིཛནནཝེསཾ, ཨུསྶཝཝེསནྟི ཨཏྠོ. པཊིཡཱདེསུནྟི ‘‘ཨཱགཏཀཱལེ ཙཱིཝརཱདཱིནཾ པརིཡེསནཾ བྷཱརིཡ’’ནྟི པཋམམེཝ པཏྟཙཱིཝརཱནི སམྤཱདེསུཾ. པདྷཱནགྷརནྟི བྷཱཝནཱནུཡོགཝསེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཝིཝིཏྟསེནཱསནཾ. སོཔཱིཏི རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨནུཔབྦཛིཏོཏི ཨུལཱ༹རཝིབྷཝེན ཁཏྟིཡཛནེན ཨནུགནྟྭཱ པབྦཛིཏོ. གནྟྭཱཏི ཨིདྡྷིཡཱ གནྟྭཱ. ཀུསལཱདྷིཔྤཱཡོཏི མནཱཔཛ྄ཛྷཱསཡོ. དྭེལ༹ྷཀཛཱཏོཏི ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ན ཨེཀམགྒེན ཀཐེནྟཱི’’ཏི སཾསཡམཱཔནྣོ. ཨེཀེཀཾ བྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝཱརནྟི ཨེཀེཀསྶ ཨེཀེཀསཧསྶཔརིཙྪིནྣཾ བྷིཀྑུཔརིཝཱརཉྩ. གཎྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪཐཱཏི ཝུཏྟེཔི ‘‘སཱསནཾ པགྒཎྷིཏུཾ སམཏྠོ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘དྷམྨཀམྨ’’ནྟི མཉྙམཱནཱ གཏཱ. ཨཱིདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ ཀུཀྐུཙྩཾ ན ཀཱཏབྦཾ. ཀཔྤིཡསཱསནཉྷེཏཾ ན གིཧིཀམྨཔཊིསཾཡུཏྟཾ. ཐེརོ ནཱགཙྪཱིཏི ཀིཉྩཱཔི ‘‘རཱཛཱ པཀྐོསཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི དྷམྨཀམྨཏྠཱཡ ཨཱགནྟུཾ ཝཊྚཏི, དྭིཀྑཏྟུཾ པན པེསིཏེཔི ན ཨཱགཏོ ཀིར. ཐེརོ ཧི སབྦཏྠ ཝིཁྱཱཏཝསེན སམྦྷཱཝནུཔྤཏྟིཏོ སམྦྷཱཝིཏསྶ ཙ ཨུདྡྷཾ ཀཏྟབྦཀིཙྩསིདྡྷིཏོ ཨསཱརུཔྤཝཙནལེསེན ན ཨཱགཙྪཱིཏི. མཧལླཀོ ནུ ཁོ བྷནྟེ ཐེརོཏི ཀིཉྩཱཔི རཱཛཱ ཐེརཾ དིཊྛཔུབྦོ, ནཱམཾ པན སལླཀྑེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨེཝཾ པུཙྪཱིཏི ཝདནྟི. ཝཡ྄ཧནྟི ཨུཔརི མཎྜཔསདིསཾ པདརཙྪནྣཾ, སབྦཔལིགུཎྛིམཾ ཝཱ ཚཱདེཏྭཱ ཀཏཾ སཀཊཝིསེསཾ ཝཡ྄ཧནྟི ཝདནྟི. ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ བནྡྷིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ནཱཝཱཏི པོཏོ. སོ ཧི ཨོརཏོ པཱརཾ པཏཏི གཙྪཏཱིཏི པོཏོ, སཏྟེ ནེཏཱིཏི ནཱཝཱཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨེཀཏོ སངྒྷཊིཏཱ ནཱཝཱ ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ, ཏཐཱ ཏཾ བནྡྷིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱནཾ བཧུབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདྷཱཡཱ’’ཏི. ནྟི ཡསྨཱ, ཡེན ཀཱརཎེནཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱིཏི ནཱགོ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔཱུཙྪཱནིདྡེས ༢༧) ཝཙནཏོ པཱཔཀརཎཱབྷཱཝཏོ སམཎོ ཨིདྷ ནཱགོ ནཱམཱཏི མཉྙམཱནཱ ‘‘ཨེཀོ ཏཾ མཧཱརཱཛ སམཎནཱགོ དཀྑིཎཧཏྠེ གཎྷིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ. ཨབྦཱཧིཾསཱུཏི ཨཱཀཌྜྷིཾསུ. ‘‘རཉྙོ ཧཏྠགྒཧཎཾ ལཱིལཱ༹ཝསེན ཀཏཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཀསྨཱཏིཨཱདིཙོདནཾ ཀཏ’’ནྟི ཝདནྟི. བཱཧིརཏོཏི ཨུཡྻཱནསྶ བཱཧིརཏོ. པསྶནྟཱནཾ ཨཏིདུཀྐརཾ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པདེསཔཐཝཱིཀམྤནཾ དུཀྐར’’ནྟི. ཨདྷིཊྛཱནེ པནེཏྠ ཝིསུཾ དུཀྐརཏཱ ནཱམ ནཏྠི. སཱིམཾ ཨཀྐམིཏྭཱཏི ཨནྟོསཱིམཾ སཱིམཱཡ ཨབྦྷནྟརཾ ཨཀྐམིཏྭཱ. ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀནྟི ཨབྷིཉྙཱཡ པཏིཊྛཱབྷཱུཏཾ. ཝིཀུབྦནིདྡྷིཡཱ ཨེཝ པཊིཀྑིཏྟཏྟཱ པཐཝཱིཙལནཾ ཨདྷིཊྛཧི. རཐསྶ ཨནྟོསཱིམཱཡ ཋིཏོ པཱདོཝ ཙལཱིཏི ཨེཏྠ པཱདོཏི རཐཙཀྐཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི རཐསྶ གམནཀིཙྩསཱདྷནཏོ པཱདསདིསཏྟཱ ཨིདྷ ‘‘པཱདོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཀྑཏཱིཏི སཀྑིསྶཏི. ཨེཏམཏྠནྟི ཝིནཱ ཙེཏནཱཡ པཱཔསྶ ཨསམྦྷཝསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ. ཙེཏནཱཧནྟི ཨེཏྠ ‘‘ཙེཏནཾ ཨཧ’’ནྟི པདཙྪེདོ ཀཱཏབྦོ. ཙེཏཡིཏྭཱཏི ཙེཏནཾ པཝཏྟཡིཏྭཱ. དཱིཔཀཏིཏྟིརོཏི ཨཏྟནོ ནིསིནྣབྷཱཝསྶ དཱིཔནཏོ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ ཏིཏྟིརོ. ཡཾ ཨརཉྙཾ ནེཏྭཱ སཱཀུཎིཀོ ཏསྶ སདྡེན ཨཱགཏཱགཏེ ཏིཏྟིརེ གཎྷཱཏི.

ཏཱཔསཾ པུཙྪཱིཏི ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨེཀསྨིཾ པཙྩནྟགཱམེ ཨེཀོ སཱཀུཎིཀོ ཨེཀཾ དཱིཔཀཏིཏྟིརཾ གཧེཏྭཱ སུཊྛུ སིཀྑཱཔེཏྭཱ པཉྫརེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཊིཛགྒཏི. སོ ཏཾ ཨརཉྙཾ ནེཏྭཱ ཏསྶ སདྡེན ཨཱགཏཱགཏེ ཏིཏྟིརེ གཎྷཱཏི. ཏིཏྟིརོ ‘‘མཾ ནིསྶཱཡ བཧཱུ མམ ཉཱཏཀཱ ནསྶནྟི, མཡ྄ཧེཏཾ པཱཔ’’ནྟི ནིསྶདྡོ ཨཧོསི. སོ ཏསྶ ནིསྶདྡབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝེལུ༹པེསིཀཱཡ ཏཾ སཱིསེ པཧརཏི. ཏིཏྟིརོ དུཀྑཱཏུརཏཱཡ སདྡཾ ཀརོཏི. ཨེཝཾ སོ སཱཀུཎིཀོ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཏིཏྟིརེ གཧེཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསི. ཨཐ སོ ཏིཏྟིརོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིམེ མརནྟཱུཏི མཡ྄ཧཾ ཙེཏནཱ ནཏྠི, པཊིཙྩ ཀམྨཾ པན མཾ ཕུསཏི. མཡི སདྡཾ ཨཀརོནྟེ ཧི ཨེཏེ ནཱགཙྪནྟི, ཀརོནྟེཡེཝཱགཙྪནྟི, ཨཱགཏཱགཏེ ཨཡཾ གཧེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེཏི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏྠ མཡ྄ཧཾ པཱཔཾ, ནཏྠཱི’’ཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ མེ ཨིམཾ ཀངྑཾ ཚིནྡེཡྻཱ’’ཏི ཏཐཱརཱུཔཾ པཎྜིཏཾ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ཙརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ སོ སཱཀུཎིཀོ བཧུཀེ ཏིཏྟིརེ གཧེཏྭཱ པཙྪིཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘པཱནཱིཡཾ པིཝིསྶཱམཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟསྶ ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝསནྟསྶ ཨསྶམཾ གནྟྭཱ ཏཾ པཉྫརཾ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀེ ཋཔེཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ ཝཱལིཀཱཏལེ ནིཔནྣོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. ཏིཏྟིརོ ཏསྶ ནིདྡམོཀྐནྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘མམ ཀངྑཾ ཨིམཾ ཏཱཔསཾ པུཙྪིསྶཱམི, ཛཱནནྟོ མེ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི པཉྫརེ ནིསིནྣོཡེཝ –

‘‘ཉཱཏཀོ ནོ ནིསིནྣོཏི, བཧུ ཨཱགཙྪཏེ ཛནོ;

པཊིཙྩ ཀམྨཾ ཕུསཏི, ཏསྨིཾ མེ སངྐཏེ མནོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༧༥) –

ཏཱཔསཾ པུཙྪི. ཏསྶཏྠོ (ཛཱ. ཨཊྛ. ༣.༧༥) – བྷནྟེ, སཙཱཧཾ སདྡཾ ན ཀརེཡྻཾ, ཨཡཾ ཏིཏྟིརཛནོ ན ཨཱགཙྪེཡྻ, མཡི པན སདྡཾ ཀརོནྟེ ‘‘ཉཱཏཀོ ནོ ནིསིནྣོ’’ཏི ཨཡཾ བཧུཛནོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ ཨཱགཏཱགཏཾ ལུདྡོ གཧེཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེནྟོ མཾ པཊིཙྩ མཾ ནིསྶཱཡ ཨེཏཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨཾ ཕུསཏི པཊིལབྷཏི ཝིནྡཏི, ཏསྨིཾ མཾ པཊིཙྩ ཀཏེ པཱཔེ ‘‘མམ ནུ ཁོ ཨེཏཾ པཱཔ’’ནྟི ཨེཝཾ མེ མནོ སངྐཏི པརིསངྐཏི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི.

ན པཊིཙྩ ཀམྨཾ ཕུསཏཱིཏིཨཱདིཀཱཡ པན ཏཱཔསེན ཝུཏྟགཱཐཱཡ ཨཡམཏྠོ – ཡདི ཏཝ པཱཔཀིརིཡཱཡ མནོ ན པདུསྶཏི, ཏནྣིནྣོ ཏཔྤོཎོ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ལུདྡེན ཏཾ པཊིཙྩ ཀཏམྤི པཱཔཀམྨཾ ཏཾ ན ཕུསཏི ན ཨལླཱིཡཏི. པཱཔཀིརིཡཱཡ ཧི ཨཔྤོསྶུཀྐསྶ ནིརཱལཡསྶ བྷདྲསྶ པརིསུདྡྷསྶ སཏོ ཏཝ པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱཡ ཨབྷཱཝཱ ཏཾ པཱཔཾ ན ཨུཔལིམྤཏི, ཏཝ ཙིཏྟཾ ན ཨལླཱིཡཏཱིཏི.

སམཡཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསཱིཏི ཨཏྟནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ལདྡྷིཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱཏི ཨེཏྠ སཱཎིཔཱཀཱརནྟི ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཨཏྟཱནཉྩ ཐེརཉྩ ཡཐཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ན པསྶནྟི, ཨེཝཾ སཱཎིཔཱཀཱརེན སམནྟཏོ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ, སཱཎིཔཱཀཱརཾ ཝཱ སམནྟཏོ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. སཱཎིཔཱཀཱརནྟརེཏི སཱཎིཔཱཀཱརསྶ ཨབྦྷནྟརེ. ཨེཀལདྡྷིཀེཏི སམཱནལདྡྷིཀེ. ཀིཾ ཝདཏི སཱིལེནཱཏི ཀིཾཝཱདཱི. ཨཐ ཝཱ ཀོ ཀཏམོ ཝཱདོ ཀིཾཝཱདོ, སོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཀིཾཝཱདཱི. སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ ཝདནྟི པཉྙཔེནྟི སཱིལེནཱཏི སསྶཏཝཱདིནོ. ཨཐ ཝཱ ཝདནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝཱདོ, དིཊྛིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སསྶཏོ ཝཱདོ སསྶཏཝཱདོ, སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི སསྶཏཝཱདིནོ, སསྶཏདིཊྛིནོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ སསྶཏོ ཝཱདོ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ཏེསཉྷི ཨཏྟཱ ལོཀོ ཙ སསྶཏོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ, ན ཝཱདོཏི? སཙྩམེཏཾ. སསྶཏསཧཙརིཏཏཱཡ པན ཝཱདོཔི སསྶཏོཏི ཝུཏྟོ ཡཐཱ ‘‘ཀུནྟཱ པཙརནྟཱི’’ཏི. སསྶཏོཏི ཝཱདོ ཨེཏེསནྟི ཝཱ ཨིཏིསདྡལོཔོ དཊྛབྦོ. ཡེ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཏྟཱཏི ཙ ལོཀོཏི ཙ གཧེཏྭཱ ཏཾ སསྶཏཾ ཨམཏཾ ནིཙྩཾ དྷུཝཾ པཉྙཔེནྟི, ཏེ སསྶཏཝཱདིནོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ནིདྡེསེ པཊིསམྦྷིདཱཡཉྩ

‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཱ ཙེཝ ལོཀོ ཙ སསྶཏོ ཙཱཏི ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟི. ཝེདནཾ… སཉྙཾ… སངྑཱརེ… ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཱ ཙེཝ ལོཀོ ཙ སསྶཏོ ཙཱཏི ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི.

ཨཡཉྩ ཨཏྠོ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ཝེདནཾ… སཉྙཾ… སངྑཱརེ… ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིསྶཱ པཉྩཝིདྷཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ཝསེན ཝུཏྟོ. ‘‘རཱུཔཝནྟཾ ཨཏྟཱན’’ནྟིཨཱདིཀཱཡ པན པཉྩདསཝིདྷཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ཝསེན ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷེ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏདཉྙོ ལོཀོཏི པཉྙཔེནྟཱིཏི ཨཡཉྩ ཨཏྠོ ལབྦྷཏི. ཏཐཱ ཨེཀཾ ཁནྡྷཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཨཉྙོ ཨཏྟནོ ཨུཔབྷོགབྷཱུཏོ ལོཀོཏི, སསནྟཏིཔཏིཏེ ཝཱ ཁནྡྷེ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏདཉྙོ ལོཀོཏི པཉྙཔེནྟཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སཏྟེསུ སངྑཱརེསུ ཝཱ ཨེཀཙྩཾ སསྶཏཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨེཀཙྩསསྶཏོ, ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདོ. སོ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱ, ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདིནོ. ཏེ དུཝིདྷཱ ཧོནྟི སཏྟེཀཙྩསསྶཏིཀཱ སངྑཱརེཀཙྩསསྶཏིཀཱཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨིསྶརོ ནིཙྩོ, ཨཉྙེ སཏྟཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཱ སཏྟེཀཙྩསསྶཏིཀཱ སེཡྻཐཱཔི ཨིསྶརཝཱདཱ. ‘‘ནིཙྩོ བྲཧྨཱ, ཨཉྙེ སཏྟཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཱཔི སཏྟེཀཙྩསསྶཏིཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘པརམཱཎཝོ ནིཙྩཱ, དྭིཨཎུཀཱདཡོ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཱ སངྑཱརེཀཙྩསསྶཏིཀཱ སེཡྻཐཱཔི ཀཎཱདཝཱདཱདཡོ. ‘‘ཙཀྑཱདཡོ ཨནིཙྩཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ནིཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾཝཱདིནོཔི སངྑཱརེཀཙྩསསྶཏིཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ནནུ ‘‘ཨེཀཙྩེ དྷམྨཱ སསྶཏཱ, ཨེཀཙྩེ ཨསསྶཏཱ’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཝཱདེ ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨསསྶཏབྷཱཝསནྣིཊྛཱནཾ ཡཐཱསབྷཱཝཱཝབོདྷོ ཨེཝ, ཏཡིདཾ ཀཐཾ མིཙྪཱདསྶནནྟི? ཀོ ཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨསསྶཏབྷཱཝསནྣིཊྛཱནཾ མིཙྪཱདསྶན’’ནྟི, ཨསསྶཏེསུཡེཝ པན ཀེསཉྩི དྷམྨཱནཾ སསྶཏབྷཱཝཱབྷིནིཝེསོ ཨིདྷ མིཙྪཱདསྶནཾ. ཏེན པན ཨེཀཝཱརེ པཝཏྟམཱནེན ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨསསྶཏབྷཱཝཱཝབོདྷོ ཝིདཱུསིཏོ སཾསཊྛབྷཱཝཏོ, ཝིསསཾསཊྛོ ཝིཡ སབྦོ སཔྤིམཎྜོ སཀིཙྩཀརཎཱསམཏྠཏཱཡ སམྨཱདསྶནཔཀྑེ ཋཔེཏབྦཏཾ ནཱརཧཏཱིཏི. ཨསསྶཏབྷཱཝེན ནིཙྪིཏཱཔི ཝཱ ཙཀྑུཨཱདཡོ སམཱརོཔིཏཛཱིཝསབྷཱཝཱ ཨེཝ དིཊྛིགཏིཀེཧི གཡ྄ཧནྟཱིཏི ཏདཝབོདྷསྶ མིཙྪཱདསྶནབྷཱཝོ ན སཀྐཱ ནིཝཱརེཏུཾ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨསངྑཏཱཡ ཙ སངྑཏཱཡ ཙ དྷཱཏུཡཱ ཝསེན ཡཐཱཀྐམཾ ཨེཀཙྩེ དྷམྨཱ སསྶཏཱ, ཨེཀཙྩེ ཨསསྶཏཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ ཝིབྷཛྫཝཱདོཔི ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཙོདནཱ ཨནཝཀཱསཱ ཧོཏི ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨསབྷཱཝསམྤཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ. ཀཱམཉྩེཏྠ པུརིམསསྶཏཝཱདེཔི ཨསསྶཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ སསྶཏཱཏི གཧཎཾ ཝིསེསཏོ མིཙྪཱདསྶནཾ, སསྶཏཱནཾ པན སསྶཏཱཏི གཱཧོ ན མིཙྪཱདསྶནཾ ཡཐཱསབྷཱཝགྒཧཎབྷཱཝཏོ. ཨསསྶཏེསུཡེཝ པན ཀེཙིདེཝ དྷམྨཱ སསྶཏཱཏི གཧེཏབྦདྷམྨེསུ ཝིབྷཱགཔྤཝཏྟིཡཱ ཨིམསྶ ཝཱདསྶ ཝཱདནྟརཏཱ ཝུཏྟཱ. ན ཙེཏྠ སམུདཱཡནྟོགདྷཏྟཱ ཨེཀདེསསྶ སཔྤདེསསསྶཏགྒཱཧོ ནིཔྤདེསསསྶཏགྒཱཧེ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏཱིཏི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ཝཱདིཏབྦིསཡཝིསེསཝསེན ཝཱདདྭཡསྶ པཝཏྟཏྟཱ. ཨཉྙེ ཨེཝ ཧི དིཊྛིགཏིཀཱ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སསྶཏཱ’’ཏི ཨབྷིནིཝིཊྛཱ, ཨཉྙེ ཨེཀཙྩསསྶཏཱཏི སངྑཱརཱནཾ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ ཨེཀདེསཔརིགྒཧོ ཙ ཝཱདདྭཡསྶ པརིབྱཏྟོཡེཝཱཏི.

ཨནྟཱནནྟིཀཱཏི ཨེཏྠ ཨམཏི གཙྪཏི ཨེཏྠ སབྷཱཝོ ཨོསཱནནྟི ཨནྟོ, མརིཡཱདཱ. ཏཔྤཊིསེདྷེན ཨནནྟོ. ཀསྶ པནཱཡཾ ཨནྟཱནནྟོཏི? ལོཀཱིཡཏི སཾསཱརནིསྶརཎཏྠིཀེཧི དིཊྛིགཏིཀེཧི, ལོཀཱིཡཏི ཝཱ ཨེཏྠ ཏེཧི པུཉྙཱཔུཉྙཾ ཏབྦིཔཱཀོ ཙཱཏི ལོཀོཏི སངྑྱཾ གཏསྶ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཱདིསབྷཱཝསྶ ཨཏྟནོ. ཨནྟོ ཙ ཨནནྟོ ཙ ཨནྟཱནནྟོ ཙ ནེཝནྟནཱནནྟོ ཙཱཏི ཨནྟཱནནྟོ སཱམཉྙནིདྡེསེན, ཨེཀསེསེན ཝཱ ‘‘ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨནྟཱནནྟསཧཙརིཏོ ཝཱདོ ཨནྟཱནནྟོ ཡཐཱ ‘‘ཀུནྟཱ པཙརནྟཱི’’ཏི. ཨནྟཱནནྟསནྣིསྶཡོ ཝཱ ཡཐཱ ‘‘མཉྩཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི. སོ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཨནྟཱནནྟིཀཱ, ཨནྟཱནནྟཝཱདིནོ. ‘‘ཨནྟཝཱ ཨཡཾ ལོཀོ, ཨནནྟོ ཨཡཾ ལོཀོ, ཨནྟཝཱ ཙ ཨཡཾ ལོཀོ ཨནནྟོ ཙ, ནེཝཱཡཾ ལོཀོ ཨནྟཝཱ ན པནཱནནྟོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནྟཾ ཝཱ ཨནནྟཾ ཝཱ ཨནྟཱནནྟཾ ཝཱ ནེཝནྟནཱནནྟཾ ཝཱ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཝཱདཱཏི ཨཏྠོ. ཙཏུབྦིདྷཱ ཧི ཨནྟཱནནྟཝཱདིནོ ཨནྟཝཱདཱི ཨནནྟཝཱདཱི ཨནྟཱནནྟཝཱདཱི ནེཝནྟནཱནནྟཝཱདཱིཏི. ཏཐཱ ཧི ཀོཙི པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཨཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཾ ‘‘ལོཀོ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཨནྟསཉྙཱི ལོཀསྨིཾ ཧོཏི. ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཝཌྜྷིཏཀསིཎེ པན ཨནནྟསཉྙཱི ཧོཏི. ཨུདྡྷམདྷོ ཨཝཌྜྷེཏྭཱ པན ཏིརིཡཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨུདྡྷམདྷོ ཨནྟསཉྙཱི ཏིརིཡཾ ཨནནྟསཉྙཱི ཧོཏི. ཀོཙི པན ཡསྨཱ ལོཀསཉྙིཏོ ཨཏྟཱ ཨདྷིགཏཝིསེསེཧི མཧེསཱིཧི ཀདཱཙི ཨནནྟོ སཀྑིདིཊྛོ ཨནུསུཡྻཏི, ཏསྨཱ ནེཝནྟཝཱ. ཡསྨཱ པན ཏེཧིཡེཝ ཀདཱཙི ཨནྟཝཱ སཀྑིདིཊྛོ ཨནུསུཡྻཏི, ཏསྨཱ ན པན ཨནནྟོཏི ཨེཝཾ ནེཝནྟནཱནནྟསཉྙཱི ལོཀསྨིཾ ཧོཏི. ཀེཙི པན ཡདི པནཱཡཾ ཨཏྟཱ ཨནྟཝཱསིཡཱ, དཱུརདེསེ ཨུཔཔཛྫམཱནཱནུསྶརཎཱདིཀིཙྩནིཔྥཏྟི ན སིཡཱ. ཨཐ ཨནནྟོ ཨིདྷ ཋིཏསྶ དེཝལོཀནིརཡཱདཱིསུ སུཁདུཀྑཱནུབྷཝནམྤི སིཡཱ. སཙེ པན ཨནྟཝཱ ཙ ཨནནྟོ ཙ, ཏདུབྷཡཔཊིསེདྷདོསསམཱཡོགོ, ཏསྨཱ ཨནྟཝཱ ཨནནྟོཏི ཙ ཨབྱཱཀརཎཱིཡོ ཨཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཏཀྐནཝསེན ནེཝནྟནཱནནྟསཉྙཱི ཧོཏཱིཏི ཝཎྞཡནྟི.

ཨེཏྠ ཙ ཡུཏྟཾ ཏཱཝ པུརིམཱནཾ ཏིཎྞཾ ཝཱདཱིནཾ ཨནྟཉྩ ཨནནྟཉྩ ཨནྟཱནནྟཉྩ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟཾ, པཙྪིམསྶ པན ཏདུབྷཡཔཊིསེདྷནཝསེན པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཀཐཾ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟནྟི? ཏདུབྷཡཔཊིསེདྷནཝསེན པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཨེཝ. ཡསྨཱ ཨནྟཱནནྟཔཨསེདྷཝཱདོཔི ཨནྟཱནནྟཝིསཡོ ཨེཝ ཏཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ. ཨེཏདཏྠམེཝ ཧི ཨཱརབྦྷ ‘‘པཝཏྟཝཱདཱ’’ཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡུཏྟཾ ཏཱཝ པཙྪིམཝཱདདྭཡསྶ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟཾ, ཨནྟཱནནྟཱནཾ ཝསེན ཨུབྷཡཝིསཡཏྟཱ ཨེཏེསཾ ཝཱདསྶ, པུརིམཝཱདདྭཡསྶ པན ཀཐཾ ཝིསུཾ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟནྟི? ཨུཔཙཱརཝུཏྟིཡཱ. སམུདིཏེསུ ཧི ཨནྟཱནནྟཝཱདེསུ པཝཏྟམཱནོ ཨནྟཱནནྟིཀསདྡོ ཏཏྠ ནིརུལ༹ྷཏཱཡ པཙྩེཀམྤི ཨནྟཱནནྟཝཱདཱིསུ པཝཏྟཏི ཡཐཱ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནེསུ པཙྩེཀཾ ཨཊྛཝིམོཀྑཔརིཡཱཡོ, ཡཐཱ ཙ ལོཀེ སཏྟིསཡོཏི.

ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱཏི ཨེཏྠ ན མརཏི ན ཨུཔཙྪིཛྫཏཱིཏི ཨམརཱ. ཀཱ སཱ? ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ, ཏཐཱཏིཔི མེ ནོ, ཨཉྙཐཱཏིཔི མེ ནོ, ནོཏིཔི མེ ནོ, ནོ ནོཏིཔི མེ ནོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༦༢) ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཝསེན པརིཡནྟརཧིཏཱ དིཊྛིགཏིཀསྶ དིཊྛི ཙེཝ ཝཱཙཱ ཙ. ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝིདྷོ ནཱནཔྤཀཱརོ ཁེཔོ པརཝཱདཱིནཾ ཁིཔནཾ ཝིཀྑེཔོ, ཨམརཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཝིཀྑེཔོ ཨམརཱཝིཀྑེཔོ, སོ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ. ཨཐ ཝཱ ཨམརཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཝིཀྑིཔནྟཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔིནོ, ཨམརཱཝིཀྑེཔིནོ ཨེཝ ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ. ཨཐ ཝཱ ཨམརཱ ནཱམ མཙྪཛཱཏི, སཱ ཨུམྨུཛྫནནིམུཛྫནཱདིཝསེན ཨུདཀེ སནྡྷཱཝམཱནཱ གཧེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨེཝམེཝ ཨཡམྤི ཝཱདོ ཨེཀསྨིཾ སབྷཱཝེ ཨནཝཊྛཱནཏོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སནྡྷཱཝཏི, གཱཧཾ ན ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཨམརཱཡ ཝིཀྑེཔོ ཝིཡཱཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཉྷི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀོ ‘‘ཨིདཾ ཀུསལ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨཀུསལ’’ནྟི ཝཱ པུཊྛོ ན ཀིཉྩི བྱཱཀརོཏི. ‘‘ཨིདཾ ཀུསལ’’ནྟི ཝཱ པུཊྛོ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ཨཀུསལ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཐཱཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ‘‘ཀིཾ ཨུབྷཡཏོ ཨཉྙཐཱ’’ཏིཔི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཉྙཐཱཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ ‘‘ཏིཝིདྷེནཔི ན ཧོཏི, ཀིཾ ཏེ ལདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནོཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ནོ ནོ ཏེ ལདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནོ ནོཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཨེཝཾ ཝིཀྑེཔམེཝ ཨཱཔཛྫཏི, ཨེཀམེཀསྨིམྤི པཀྑེ ན ཏིཊྛཏི. ཏཏོ ‘‘ཨཏྠི པརོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ པུཊྛོཔི ཨེཝམེཝ ཝིཀྑིཔཏི, ན ཨེཀསྨིཾ པཀྑེ ཏིཊྛཏི. སོ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཨམརཱཝིཀྑེཔོ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ.

ནནུ ཙཱཡཾ སབྦོཔི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀོ ཀུསལཱདཡོ དྷམྨེ པརལོཀཏྠིཀཱདཱིནི ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨནཝབུཛ྄ཛྷམཱནོ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྷཾ པུཊྛོ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔནམཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྶ ཀཐཾ དིཊྛིགཏིཀབྷཱཝོ. ན ཧི ཨཝཏྟུཀཱམསྶ ཝིཡ པུཙྪིཏཾ ཨཛཱནནྟསྶ ཝིཀྑེཔཀརཎམཏྟེན དིཊྛིགཏིཀཏཱ ཡུཏྟཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ན ཧེཝ ཁོ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔཀརཎམཏྟེན ཏསྶ དིཊྛིགཏིཀཏཱ, ཨཐ ཁོ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཝསེན སསྶཏཱབྷིནིཝེསཏོ. མིཙྪཱབྷིནིཝིཊྛོཡེཝ ཧི པུགྒལོ མནྡབུདྡྷིཏཱཡ ཀུསལཱདིདྷམྨེ པརལོཀཏྠིཀཱདཱིནི ཙ ཡཱཐཱཝཏོ ཨསམྤཊིཔཛྫམཱནོ ཨཏྟནཱ ཨཝིཉྙཱཏསྶ ཨཏྠསྶ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ མུསཱཝཱདཱདིབྷཡེན ཙ ཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྟེཝ ཨུཙྪེདདིཊྛིཡོ, སེསཱ སསྶཏདིཊྛིཡོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ པུཉྙཔཱཔཱནཾ ཏབྦིཔཱཀཱནཉྩ ཨནཝབོདྷེན ཨསདྡཧནེན ཙ ཏབྦིསཡཱཡ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔཀརཎཾཡེཝ སུནྡརནྟི ཁནྟིཾ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨབྷིནིཝིསནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཝིསུཾཡེཝ ཙེསཱ ཨེཀཱ དིཊྛི སཏྟབྷངྒདིཊྛི ཝིཡཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཏོཡེཝ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིཡནྟརཧིཏཱ དིཊྛིགཏིཀསྶ དིཊྛི ཙེཝ ཝཱཙཱ ཙཱ’’ཏི.

ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱཏི ཨེཏྠ ཨདྷིཙྩ ཡདིཙྪཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཀཱརཎཾ ཝིནཱ སམུཔྤནྣོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱཏི དསྶནཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཨཏྟལོཀསཉྙིཏཱནཉྷི ཁནྡྷཱནཾ ཨདྷིཙྩུཔྤཏྟིཨཱཀཱརཱརམྨཎཾ དསྶནཾ ཏདཱཀཱརསནྣིསྶཡཝསེན པཝཏྟིཏོ ཏདཱཀཱརསཧཙརིཏཏཱཡ ཙ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘མཉྩཱ གྷོསནྟི, ཀུནྟཱ པཙརནྟཱི’’ཏི ཙ. ཏཾ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱ.

སཉྙཱིཝཱདཱཏི སཉྙཱི ཝཱདོ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི སཉྙཱིཝཱདཱ ‘‘བུདྡྷཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བུདྡྷོ’’ཏི ཡཐཱ. ཨཐ ཝཱ སཉྙཱིཏི པཝཏྟོ ཝཱདོ སཉྙཱིསཧཙརཎནཡེན. སཉྙཱི ཝཱདོ ཡེསཾ ཏེ སཉྙཱིཝཱདཱ. ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ, སཉྙཱིཏི ནཾ པཉྙཔེནྟི, ཨརཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, རཱུཔཱི ཙ ཨརཱུཔཱི ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ནེཝ རཱུཔཱི ནཱརཱུཔཱི ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏི. ཨནྟཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨནནྟཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨནྟཝཱ ཙ ཨནནྟཝཱ ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ནེཝནྟཝཱ ནཱནནྟཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏི. ཨེཀཏྟསཉྙཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, ནཱནཏྟསཉྙཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི. པརིཏྟསཉྙཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨཔྤམཱཎསཉྙཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི. ཨེཀནྟསུཁཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨེཀནྟདུཀྑཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི. སུཁདུཀྑཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨདུཀྑམསུཁཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ, སཉྙཱིཏི ནཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༧༦) ཨེཝཾ སོལ༹སཝིདྷེན ཝིབྷཏྟཝཱདཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཨསཉྙཱིཝཱདཱ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱ ཙ སཉྙཱིཝཱདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཀེཝལཉྷི ‘‘སཉྙཱི ཨཏྟཱ’’ཏི གཎྷནྟཱནཾ ཝསེན སཉྙཱིཝཱདཱ ཝུཏྟཱ, ‘‘ཨསཉྙཱི’’ཏི ཙ ‘‘ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི’’ཏི ཙ གཎྷནྟཱནཾ ཝསེན ཨསཉྙཱིཝཱདཱ ཙ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱ ཙ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨསཉྙཱིཝཱདཱ ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ, ཨསཉྙཱིཏི ནཾ པཉྙཔེནྟི, ཨརཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, རཱུཔཱི ཙ ཨརཱུཔཱི ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ནེཝ རཱུཔཱི ནཱརཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི. ཨནྟཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨནནྟཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨནྟཝཱ ཙ ཨནནྟཝཱ ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏི, ནེཝནྟཝཱ ནཱནནྟཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ, ཨསཉྙཱིཏི ནཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཊྛཝིདྷེན ཝིབྷཏྟཱ. ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱཔི ཨེཝམེཝ ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ, ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཏི ནཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༨༢) ཨཊྛཝིདྷེན ཝིབྷཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨུཙྪེདཝཱདཱཏི ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟཱ རཱུཔཱི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏི, ན ཧོཏི པརཾ མརཎཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༨༥) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཾ ཨུཙྪེདདསྶནཾ ཨུཙྪེདོ སཧཙརཎནཡེན. ཨུཙྪེདོ ཝཱདོ ཡེསཾ ཏེ ཨུཙྪེདཝཱདཱ, ཨུཙྪེདཝཱདོ ཝཱ ཨེཏེསམཏྠཱིཏི ཨུཙྪེདཝཱདཱ, ཨུཙྪེདཾ ཝདནྟཱིཏི ཝཱ ཨུཙྪེདཝཱདཱ.

དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱཏི ཨེཏྠ དིཊྛདྷམྨོ ནཱམ དསྶནབྷཱུཏེན ཉཱཎེན ཨུཔལདྡྷདྷམྨོ, པཙྩཀྑདྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཏཏྠ པཊིལདྡྷཏྟབྷཱཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དིཊྛདྷམྨེ ནིབྦཱནཾ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཾ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ དུཀྑཝཱུཔསམནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཝདནྟཱིཏི དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱ. ཏེ པན ‘‘ཡཏོ ཁོ བྷོ ཨཡཾ ཨཏྟཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ བྷོ ཨཡཾ ཨཏྟཱ པརམདིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཔྤཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༩༤) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིབྦཱནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏེ ཧི མནྡྷཱཏུཀཱམགུཎསདིསེ མཱནུསཀེ ཀཱམགུཎེ, པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིདེཝརཱཛསྶ ཀཱམགུཎསདིསེ དིབྦེ ཙ ཀཱམགུཎེ ཨུཔགཏཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཾ ཝདནྟི.

ཝིབྷཛྫཝཱདཱིཏི ཝེརཉྫཀཎྜེ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེནཡིཀཱདིབྷཱཝཾ ཝིབྷཛྫ ཝདཏཱིཏི ཝིབྷཛྫཝཱདཱི.

ཏཏྠ ཧི བྷགཝཏཱ ‘‘ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི རཱགསྶཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ ‘‘ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝེརཉྫབྲཱཧྨཎསྶ ཨཏྟནོ ཝེནཡིཀཱདིབྷཱཝོ ཝིབྷཛྫ ཝུཏྟོཏི. ཨཔིཙ སོམནསྶཱདཱིནཾ ཙཱིཝརཱདཱིནཉྩ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦབྷཱཝཾ ཝིབྷཛྫ ཝདཏཱིཏི ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, སསྶཏུཙྪེདཝཱདེ ཝཱ ཝིབྷཛྫ ཝདཏཱིཏི ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཋཔནཱིཡཱནཾ པཉྷཱནཾ ཋཔནཏོ རཱགཱདིཁཡསངྑཱཏསྶ སསྶཏསྶ རཱགཱདིཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཨུཙྪེདསྶ ཝཙནཏོ ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, སསྶཏུཙྪེདབྷཱུཏེ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨནུཔགྒམྨ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱབྷཱུཏསྶ པཊིཙྩསམུཔྤཱདསྶ དེསནཏོ ཝིབྷཛྫཝཱདཱི, བྷགཝཱ. པརཔྤཝཱདཾ མདྡནྟོཏི ཏསྨིཾ ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཱལེ ཨུཔྤནྣཾ ཝཱདཾ, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སདྡྷམྨནྟརདྷཱནཱ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཛྫནཀཝཱདཉྩ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏསྨིཉྷི སམཱགམེ ཨཡཾ ཐེརོ ཡཱནི ཙ ཏདཱ ཨུཔྤནྣཱནི ཝཏྠཱུནི, ཡཱནི ཙ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི, སབྦེསམྤི ཏེསཾ པཊིབཱཧནཏྠཾ སཏྠཱརཱ དིནྣནཡཝསེནེཝ ཏཐཱགཏེན ཋཔིཏམཱཏིཀཾ ཝིབྷཛནྟོ སཀཝཱདེ པཉྩ སུཏྟསཏཱནི, པརཝཱདེ པཉྩཱཏི སུཏྟསཧསྶཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏདཱ ཨུཔྤནྣཝཱདསྶ མདྡནཏོ པརཔྤཝཱདམདྡནཾ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཛྫནཀཝཱདཱནཾ པཊིསེདྷནལཀྑཎབྷཱཝཏོ ཨཱཡཏིཾ པཊིསེདྷལཀྑཎཾ ཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཾ ཨཀཱསི.

ཨིཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡ སཱརཏྠདཱིཔནིཡཾ

ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཀཐཱཝཎྞནཱ

‘‘ཀེནཱབྷཏ’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ ཝིསཛྫེནྟེན ཛམྦུདཱིཔེ ཏཱཝ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཡཱཝ ཏཏིཡསངྒཱིཏི, ཏཱཝ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏིཡསངྒཧཏོ པན ཨུདྡྷ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཨིམཾ དཱིཔནྟི ཨིམཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ. ཀཉྩི ཀཱལནྟི ཀིསྨིཉྩི ཀཱལེ. པོརཱཎཱཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ. བྷདྡནཱམོཏི བྷདྡསཱལཏྠེརོ. ནཱམསྶ ཨེཀདེསེནཔི ཧི ཝོཧཱརོ དིསྶཏི ‘‘དེཝདཏྟོ དཏྟོ’’ཏི ཡཐཱ. ཨཱགུཾ ན ཀརོནྟཱིཏི ནཱགཱ. ཝིནཡཔིཊཀཾ ཝཱཙཡིཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ. ཏམྦཔཎྞིཡཱཏི བྷུམྨཝཙནཾ. ནིཀཱཡེ པཉྩ ཝཱཙེསུནྟི ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཝཛྫེ དཱིགྷནིཀཱཡཱདིཀེ པཉྩ ནིཀཱཡེ ཙ ཝཱཙེསུཾ. སཏྟ ཙེཝ པཀརཎེཏི དྷམྨསངྒཎཱིཝིབྷངྒཱདིཀེ སཏྟ ཨབྷིདྷམྨཔྤཀརཎེ ཙ ཝཱཙེསུནྟི ཨཏྠོ. ཨསནི ཝིཡ སིལུཙྩཡེ ཀིལེསེ མེདྷཏི ཧིཾསཏཱིཏི མེདྷཱ, ཁིཔྤཾ གཧཎདྷཱརཎཊྛེན ཝཱ མེདྷཱ, པཉྙཱ, སཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མེདྷཱཝཱི. ཏིཔེཊཀོཏི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏིཔེཊཀོ, ཏེཔིཊཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིདྷརོཏི ཨཏྠོ. ཏཱརཀཱནཾ རཱཛཱཏི ཏཱརཀརཱཛཱ, ཙནྡིམཱ. ཨཏིརོཙཐཱཏི ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ. པུཔྥནཱམོཏི མཧཱཔདུམཏྠེརོ. སདྡྷམྨཝཾསཀོཝིདོཏི སདྡྷམྨཏནྟིཡཱ ཀོཝིདོ. པུཔྥནཱམོཏི སུམནཏྠེརོ. ཛམྦུདཱིཔེ པཏིཊྛིཏོཏི སུམནཏྠེརོ ཀིར ཨེཀསྨིཾ སམཡེ སཱིཧལ༹དཱིཔམྷི སཱསནེ ཨོསཀྐམཱནེ ཛམྦུདཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ སཱསནཾ ཨནུརཀྑནྟོ ཏཏྠེཝ པཏིཊྛཱསི. མགྒཀོཝིདཱཏི སགྒམགྒམོཀྑམགྒེསུ ཀོཝིདཱ.

བྷཱརཾ ཀཏྭཱཏི ཏེསཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཱསནཾ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ, པཊིབདྡྷཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠ ཏཏྠ པེསེསཱི’’ཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརཾ ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛཾ པེསེསཱི’’ཏིཨཱདི. མཧིཾསཀམཎྜལནྟི ཨནྡྷཀརཊྛཾ ཝདནྟི. ཝནཝཱསིནྟི ཝནཝཱསིརཊྛཾ. ཨཏྟཱ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨཏྟཔཉྩམཱ, ཏཾ ཏཾ དིསཱབྷཱགཾ པཉྩ པཉྩེཝ བྷིཀྑཱུ ཨགམཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཏཏྠ ཏཏྠ གཏཱནཾ ཐེརཱནཾ ཀིཙྩཱནུབྷཱཝཾ དསྶེཏུཀཱམོ མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརསྶ གཏཊྛཱནེ ཀིཙྩཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀརཀཝསྶནྟི ཧིམཔཱཏནཀཝསྶཾ. ཧརཱཔེཏྭཱཏི ཨུདཀོགྷེན ཧརཱཔེཏྭཱ. ཨརཝཱལ༹དཧཔིཊྛིཡནྟི ཨརཝཱལ༹དཧསྶ ཨུདཀཔིཊྛིཡཾ. ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོཏི སཏྠཀེན ཚིནྣཾ རངྒེན བྷིནྣཾ ཝཎྞཝིཀཱརམཱཔནྣཾ པཊཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ. ཨཐ ཝཱ སཏྠཀེན ཚིནྣཱནཾ གིཧིཝཏྠཝིསབྷཱགཱནཾ ཀཱསཱཝཱནཾ དྷཱརཎཏོ ཚིནྣབྷིནྣཔཊདྷརོ. བྷཎྜཱུཏི མུཎྜཀོ. ཀཱསཱཝཝསནོཏི ཀཱསཱཝཝཏྠནིཝཏྠོ. མཀྑཾ ཨསཧམཱནོཏི ཐེརཾ པཊིཙྩ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤནྣཾ པརེསཾ གུཎམཀྑནལཀྑཎཾ མཀྑཾ ཨསཧམཱནོ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨདྷིསཧིཏུཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ. བྷིཾསནཀཱནཱིཏི བྷེརཝཱརམྨཎཱནི. ཏཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏོ ཏཏོ བྷུསཱ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. བྷུསཱ ཝཱཏཱཏི རུཀྑབྷེདནཔབྦཏཀཱུཊནིཔཱཏནསམཏྠཱ བལཝཝཱཏཱ. ཨསནིཡོ ཕལནྟཱིཏི ཨསནིཡོ བྷིཛྫནྟི, པཏནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཧརཎཝུཊྛིཡོཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཨཱཝུདྷཝུཊྛིཡོ. ནིདྡྷམཐཱཏི གཧེཏྭཱ ཨཔནེཐ. བྷིཾསནཀནྟི ནཱགརཱཛསྶ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཔཡོགཛནིཏབྷཡནིམིཏྟཾ ཝིཔྤཀཱརཾ.

མེ བྷཡབྷེརཝཾ ཛནེཏུཾ པཊིབལོ ན ཨསྶ ན བྷཝེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ བྷཡབྷེརཝཾ ནཱམ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཾ བྷཡཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཡནྟི ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཾ, པཊིགྷབྷཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷེརཝནྟི བྷཡཛནཀམཱརམྨཎཾ. སཙེཔི ཏྭཾ མཧིཾ སབྦནྟི སཙེཔི ཏྭཾ མཧཱནཱག སབྦཾ མཧིཾ སམུདྡེན སཧ སསམུདྡཾ པབྦཏེན སཧ སཔབྦཏཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མམཱུཔརི མཡ྄ཧཾ སཱིསོཔརི ཁིཔེཡྻཱསཱིཏི ཨཏྠོ. མེ བྷཡབྷེརཝཾ ཛནེཏུཾ ནེཝ སཀྐུཎེཡྻཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཉྙདཏྠཱུཏི ཨེཀཾསེན. ཏཝེཝསྶ ཝིགྷཱཏོ ཨུརགཱདྷིཔཱཏི ཨུརགཱནཾ ནཱགཱནཾ ཨདྷིཔཏི རཱཛ ཏཝ ཨེཝ ཝིགྷཱཏོ དུཀྑཾ ཝིཧིཾསཱ ཨསྶ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱཏིཨཱདཱིསུ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ དིཊྛདྷམྨསམྤརཱཡིཀཾ ཨཏྠཾ སནྡསྶེཏྭཱ ཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཔེཏྭཱ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཙ ནཾ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཏཱཡ ཙ སཨུསྶཱཧཏཱཡ ཨཉྙེཧི ཙ ཝིཛྫམཱནགུཎེཧི སམྤཧཾསེཏྭཱ ཏོསེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཐེརེན ཀཏཾ ནཱགཱནུསཱསནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐཱཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ ཡཐཱ པུརེཏི ཡཐཱ ཏུམྷེ ཨིཏོ པུརེ སདྡྷམྨསཝནུཔྤཏྟིཝིརཧིཏཀཱལེ པརསྶ ཀོདྷཾ ཨུཔྤཱདཡིཏྠ, ཨིདཱནི ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨནཱགཏེ ཀོདྷཉྩ མཱ ཛནཡིཏྠ, ཝིཛཱཏམཱཏུཡཱཔི པུཏྟེ སིནེཧཙྪེདནཾ སབྦཝིནཱསམཱུལཀཾ སསྶགྷཱཏཀཉྩ མཱ ཀརིཏྠཱཏི ཨཏྠོ. སུཁཀཱམཱ ཧི པཱཎིནོཏི ཨེཏྠ ཧི-སདྡོ ཀཱརཎོཔདེསེ, ཡསྨཱ སབྦེ སཏྟཱ སུཁཀཱམཱ, ཏསྨཱ ཧིཏསུཁཨུཔཙྪེདཀརཾ སསྶགྷཱཏཉྩ མཱ ཀརོཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡཐཱནུསིཊྛནྟི ཡཾ ཡཾ ཨནུསིཊྛཾ ཡཐཱནུསིཊྛཾ, ཨནུསིཊྛཾ ཨནཏིཀྐམྨ ཝཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ, ཐེརེན དིནྣོཝཱདཾ ཨནཏིཀྐམྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི པཋམམགྒཕལཱདྷིགམོ ཨཧོསཱིཏི ཝདནྟི. ཀུལསཏསཧསྶནྟི ཨིམིནཱ པུརིསཱནཾ སཏསཧསྶཾ དསྶེཏི. ཀསྨཱིརགནྡྷཱརཱཏི ཀསྨཱིརགནྡྷཱརརཊྛཝཱསིནོ. ཀཱསཱཝཔཛྫོཏཱཏི བྷིཀྑཱུནཾ ནིཝཏྠཔཱརུཏཀཱསཱཝཝཏྠེཧི ཨོབྷཱསིཏཱ. ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཱཏི བྷིཀྑཱུནཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཝཱཏེན ཙེཝ ཧཏྠཔཱདཱནཾ སམིཉྫནཔསཱརཎཱདིཝཱཏེན ཙ སམནྟཏོ བཱིཛིཡམཱནཱ ཨཧེསུཾ. དུཊྛནྟི ཀུཔིཏཾ. བནྡྷནཱཏི སཾསཱརབནྡྷནཏོ.

དྷམྨཙཀྑུནྟི ཧེཊྛཱམགྒཏྟཡེ ཉཱཎཾ. ཀེཙི པནེཏྠ ‘‘པཋམམགྒཉཱཎམེཝ ཏེ པཊིལབྷིཾསཱུ’’ཏི ཝདནྟི. ཙོདེཏྭཱ དེཝདཱུཏེཧཱིཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༢༦༣ ཨཱདཡོ) དེཝདཱུཏསུཏྟནྟདེསནཱཝསེན (མ. ནི. ༣.༢༦༡ ཨཱདཡོ) དཧརཀུམཱརོ ཛརཱཛིཎྞསཏྟོ གིལཱནསཏྟོ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀམྨཀཱརཎིཀཱ ཝཱ མཏསཏྟོཏི ཨིམེཧི པཉྩཧི དེཝདཱུཏེཧི ཙོདེཏྭཱ ཨོཝདིཏྭཱ, སཾཝེགཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དཧརཀུམཱརཱདཡོ ཧི ཏཏྠ ‘‘དེཝདཱུཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཐཱ ཧི དཧརཀུམཱརོ ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ ‘‘པསྶཐ བྷོ མཡ྄ཧམྤི ཏུམྷཱཀཾ ཝིཡ ཧཏྠཔཱདཱ ཨཏྠི, སཀེ པནམྷི མུཏྟཀརཱིསེ པལིཔནྣོ, ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ནཧཱཡིཏུཾ ན སཀྐོམི, ‘ཨཧཾ ཀིལིཊྛོ, ནཧཱཔེཐ མ’ནྟི ཝཏྟུམྤི ན སཀྐོམི, ཛཱཏིཏོམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ, ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི ཛཱཏིཏོ ཨཔརིམུཏྟཱཝ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི ཛཱཏི ཨཱགམིསྶཏི, ཨིཏི ཏསྶཱ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེས དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཛརཱཛིཎྞསཏྟོཔི ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ ‘‘པསྶཐ བྷོ ཨཧམྤི ཏུམྷེ ཝིཡ ཏརུཎོ ཨཧོསིཾ ཨཱུརུབལབཱཧུབལཛཝསམྤནྣོ, ཏསྶ མེ ཏཱ བལཛཝསམྤཏྟིཡོ ཨནྟརཧིཏཱ, ཧཏྠཔཱདཱ ཧཏྠཔཱདཀིཙྩཉྩ ན ཀརོནྟི, ཛརཱཡམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ, ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི ཛརཱཡ ཨཔརིམུཏྟཱཝ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི ཛརཱ ཨཱགམིསྶཏི, ཨིཏི ཏསྶཱ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེས དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ.

གིལཱནསཏྟོཔི ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ ‘‘པསྶཐ བྷོ ཨཧམྤི ཏུམྷེ ཝིཡ ནིརོགོ ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཨེཏརཧི བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིཧཏོ སཀེ མུཏྟཀརཱིསེ པལིཔནྣོ, ཨུཊྛཱཏུམྤི ན སཀྐོམི, ཝིཛྫམཱནཱཔི མེ ཧཏྠཔཱདཱ ཧཏྠཔཱདཀིཙྩཾ ན ཀརོནྟི, བྱཱདྷིཏོམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ, ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི བྱཱདྷིཏོ ཨཔརིམུཏྟཱཝ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི བྱཱདྷི ཨཱགམིསྶཏི, ཨིཏི ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེས དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཀམྨཀཱརཎཱ ཀམྨཀཱརཎིཀཱ ཝཱ ཙཏུཏྠོ དེཝདཱུཏོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཀམྨཀཱརཎཔཀྑེ དྭཏྟིཾས ཏཱཝ ཀམྨཀཱརཎཱ ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདནྟི ནཱམ ‘‘མཡཾ ནིབྦཏྟམཱནཱ ན རུཀྑེ ཝཱ པཱསཱཎེ ཝཱ ནིབྦཏྟཱམ, ཏུམྷཱདིསཱནཾ སརཱིརེ ནིབྦཏྟཱམ, ཨིཏི ཨམྷཱཀཾ པུརེ ནིབྦཏྟིཏོཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེཏཱ དེཝདཱུཏཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཀམྨཀཱརཎིཀཱཔི ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདནྟི ནཱམ ‘‘མཡཾ དྭཏྟིཾས ཀམྨཀཱརཎཱ ཀརོནྟཱ ན རུཀྑཱདཱིསུ ཀརོམ, ཏུམྷཱདིསེསུ སཏྟེསུཡེཝ ཀརོམ, ཨིཏི ཨམྷཱཀཾ ཏུམྷེསུ པུརེ ཀམྨཀཱརཎཱཀཱརཎཏོཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེཏེཔི དེཝདཱུཏཱ ནཱམ ཛཱཏཱ.

མཏཀསཏྟོཔི ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ ‘‘པསྶཐ བྷོ མཾ ཨཱམཀསུསཱནེ ཚཌྜིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཾ པཏྟཾ, མརཎཏོམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ, ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི མརཎཏོ ཨཔརིམུཏྟཱཝ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི མརཎཾ ཨཱགམིསྶཏི, ཨིཏི ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེས དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཏསྨཱ དཧརཀུམཱརཱདཡོ ཨེཏྠ ‘‘དེཝདཱུཏཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནམཏགྒིཡནྟི ཨནམཏགྒསཾཡུཏྟཾ (སཾ. ནི. ༢.༡༢༤). དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསཱིཏི ལོཀུཏྟརདྷམྨཱམཏཾ པཱནཾ པཊིལཱབྷཀརཎཝསེན པཱཡེསཱིཏི ཨཏྠོ. སམདྷིཀཱནཱིཏི སཧཱདྷིཀཱནི. སཧཏྠོ ཧེཏྠ སཾསདྡོ. ཨིསཱིཏི སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ དྷམྨཀྑནྡྷེ ཨེསི གཝེསི པརིཡེསཱིཏི ཨིསཱིཏི ཝུཙྩཏི. པཉྩ རཊྛཱནཱིཏི པཉྩཝིདྷཙཱིནརཊྛཱནི. ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ པཀཱསེནྟོ ཡཀྑསེནཾ པསཱདཡཱིཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏེན ཙ སམཡེནཱཏི ཏསྨིཾ སམཡེ ཏེསཾ གམནཏོ པུབྦབྷཱགཀཱལེ. ལདྡྷཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝེསྶཝཎསནྟིཀཱ ལདྡྷཾ བྷཝིསྶཏི. ཝེགསཱཏི ཝེགེན. སམནྟཏོ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསཱིཏི ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཱ པཝིསནྟཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱནཝསེན སམནྟཱ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཧསྶཱནཱིཏི ཨཌྜྷེན ཙཏུཏྠཱནི ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི, ཨཏིརེཀཔཉྩསཏཱནི ཏཱིཎི སཧསྶཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིཡཌྜྷསཧསྶནྟི ཨཌྜྷེན དུཏིཡཾ དིཡཌྜྷཾ, ཨཏིརེཀཔཉྩསཏཾ ཨེཀཾ སཧསྶནྟི ཨཏྠོ. སོཎུཏྟརཱཏི སོཎོ ཙ ཨུཏྟརོ ཙ སོཎུཏྟརཱ. ནིདྡྷམེཏྭཱནཱཏི པལཱཔེཏྭཱན. ཨདེསིསུནྟི ཨདེསཡུཾ.

ཨཛ྄ཛྷིཊྛོཏི ཨཱཎཏྟོ. པུན དཱནཱིཏི ཨེཏྠ དཱནཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, པུན ཨཱགཙྪེཡྻཱམ ཝཱ ན ཝཱཏི ཨཏྠོ. རཱཛགཧནགརཔརིཝཏྟཀེནཱཏི རཱཛགཧནགརཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཏཏོ བཧི ཏཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཏམགྒེན གམནེན ཝཱ. ཨིདཱནི ཐེརམཱཏུཡཱ ཝེཊིསནགརེ ནིཝཱསཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ཏསྶ ནགརསྶ ཏསྶཱ ཛཱཏིབྷཱུམིབྷཱཝཾ ཐེརསྶ ཙ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསོཀོ ཀིར ཀུམཱརཀཱལེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – པུབྦེ ཀིར མོརིཡཝཾསེ ཛཱཏསྶ ཙནྡགུཏྟསྶ ནཱམ རཉྙོ པུཏྟོ བིནྡུསཱརོ ནཱམ ཀུམཱརོ པིཏུ ཨཙྩཡེན པཱཊལིཔུཏྟམྷི ནགརེ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཏསྶ དྭེ པུཏྟཱ སཨུདརིཡཱ ཨཧེསུཾ, ཏེསཾ ཨེཀཱུནསཏམཏྟཱ ཝེམཱཏིཀབྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. རཱཛཱ པན ཏེསཾ སབྦཛེཊྛཀསྶ ཨསོཀཀུམཱརསྶ ཨུཔརཛྫཊྛཱནཉྩ ཨཝནྟིརཊྛཉྩ དཏྭཱ ཨཐེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཱཏ, ཨུཔརཱཛ, ཏཝ རཊྛཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཨུཛྫེནཱིནགརེ ཝསཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. སོ པིཏུ ཝཙནེན ཏཾ ཨུཛྫེནིཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཝེཊིསགིརིནགརེ ཝེཊིསནཱམཀསྶ སེཊྛིསྶ གྷརེ ནིཝཱསཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཏསྶ སེཊྛིསྶ དྷཱིཏརཾ ལཀྑཎསམྤནྣཾ ཡོབྦནཔྤཏྟཾ ཝེཊིསགིརིཾ ནཱམ ཀུམཱརིཾ དིསྭཱ ཏཱཡ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཏེཧི དིནྣཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ ཏེན སཾཝཱསེན སཉྫཱཏགབྦྷཱ ཧུཏྭཱ ཏཏོ ཨུཛྫེནིཾ ནཱིཏཱ མཧིནྡཀུམཱརཾ ཛནཡི. ཏཏོ ཝསྶདྭཡེ ཨཏིཀྐནྟེ སངྒྷམིཏྟཉྩ དྷཱིཏརཾ ཨུཔལབྷིཏྭཱ ཨུཔརཱཛེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ ཝསཏི. ཨུཔརཱཛསྶ པན པིཏཱ བིནྡུསཱརོ མརཎམཉྩེ ནིཔནྣོ པུཏྟཾ ཨསོཀཀུམཱརཾ སརིཏྭཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏུཾ ཨུཛྫེནིཾ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ ཏཏོ ཨུཛྫེནིཾ གནྟྭཱ ཨསོཀསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེསཾ ཝཙནེན སོ པིཏུ སནྟིཀཾ ཏུརིཏགམནེནཱགཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཝེཊིསགིརིནགརམྷི པུཏྟདཱརེ ཋཔེཏྭཱ པིཏུ སནྟཀཾ པཱཊལིཔུཏྟནགརཾ གནྟྭཱ གཏསམནནྟརམེཝ ཀཱལཀཏསྶ པིཏུནོ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨེཀཱུནསཏམཏྟེ ཝེམཱཏིཀབྷཱཏརོ ཙ གྷཱཏཱཔེཏྭཱ ཝིཧཏཀཎྚཀོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨབྷིསེཀཾ གཎྷི. ཏདཱཔི ཐེརམཱཏཱ དཱརཀེ རཉྙོ སནྟིཀཾ པེསེཏྭཱ སཡཾ ཏཏྠེཝ ཝེཊིསགིརིནགརེ ཝསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱ ཏསྶ མཱཏཱ ཏེན སམཡེན ཉཱཏིགྷརེ ཝསཱི’’ཏི.

ཨཱརོཔེསཱིཏི པཊིཔཱདེསི. ཨམྷཱཀཾ ཨིདྷ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནིཊྛིཏནྟི མཱཏུ དསྶནསྶ ཀཏབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨནུབྷཝཏུ ཏཱཝ མེ པིཏརཱ པེསིཏཾ ཨབྷིསེཀནྟིཨཱདཱིསུ ཨབྷིསེཀཔེསནཱདིཀཐཱ ཝིཏྠཱརེན ཨུཏྟརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཚཎཏྠནྟི ཚཎནིམིཏྟཾ, ཚཎཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ, སཡཾ ཚཎཀཱིལ༹ཾ ཨཀཱཏུཀཱམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏདཱ ཀིར དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ ཛེཊྛམཱུལམཱསཔུཎྞམིཡཾ ནཀྑཏྟཾ གྷོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སལིལཀཱིལཱ༹ཚཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ སཡཾ མིགཝཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ མིསྶཀཔབྦཏཾ ཨགམཱསི. མིསྶཀཔབྦཏནྟི པཾསུཔཱསཱཎམིསྶཀཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཾ པབྦཏཾ. དིཊྛསཙྩོཏི ཨནཱགཱམིམགྒེན པཊིཝིདྡྷསཙྩོ, ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཀིར ཐེརེན ཨཏྟནོ མཱཏུདེཝིཡཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ སཙྪཱཀཱསི, སོ ཙ ཐེརསྶ བྷཱགིནེཡྻོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ཐེརསྶ མཱཏུདེཝིཡཱ བྷགིནཱི ཏསྶཱ དྷཱིཏཱ, ཏསྶཱ ཨཡཾ པུཏྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘དེཝིཡཱ བྷགིནཱི དྷཱིཏུ, པུཏྟོ བྷཎྜུཀནཱམཀོ;

ཐེརེན དེཝིཡཱ དྷམྨཾ, སུཏྭཱ དེསིཏམེཝ ཏུ;

ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ, ཝསི ཐེརསྶ སནྟིཀེ’’ཏི.

སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙ ཏུམྷེ བྱཱཀཏཱཏི བོདྷིམཱུལེ ཨེཝ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ དིསྭཱ ཨནཱགཏེ ཏསྶ དཱིཔསྶ སམྤཏྟིཾ དིཊྛེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ‘‘ཨནཱགཏེ མཧིནྡོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པསཱདེསྶཏཱི’’ཏི ཏུམྷེ བྱཱཀཏཱ. ཏཏྠ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔནྟི དཱིཔཝཱསིནོ ཝུཏྟཱ. ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཾ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཉྩ ‘‘བུདྡྷཙཀྑཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན པན ཨིནྡྲིཡཔརོཔརཱདིཾ ཝིནཱ ཨཉྙཾ ན སཀྐཱ དཊྛུནྟི ‘‘ཝོལོཀེནྟོ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝོལོཀེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏམཏྠནྟི ‘‘ཨནཱགཏེ མཧིནྡོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ པསཱདེསྶཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ.

ཝེཊིསགིརིམྷི རཱཛགཧེཏི དེཝིཡཱ ཀཏཝིཧཱརེ. ཀཱལོཝ གམནསྶ, གཙྪཱམ དཱིཔམུཏྟམནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིདཉྩ ཏེསཾ པརིཝིཏཀྐནིདསྶནཾ. པལི༹ནཱཏི ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡིཾསུ. ཨམྦརེཏི ཨཱཀཱསེ. ཨེཝམཱཀཱསཾ པཀྑནྡིཏྭཱ ཀིཾ ཏེ ཨཀཾསཱུཏི ཙེཏིཡཔབྦཏེ ནིཔཏིཾསཱུཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝམུཔྤཏིཏཱ ཐེརཱ, ནིཔཏིཾསུ ནགུཏྟམེ’’ཏི. ཨིདཱནི ཏསྶ པབྦཏསྶ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཐེརཱནཉྩ ཏཏྠ ནིཔཏིཏཊྛཱནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུརཏོ པུརསེཊྛསྶཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. པུརཏོཏི པཱཙཱིནདིསཱབྷཱགེ. པུརསེཊྛསྶཱཏི ཨནུརཱདྷཔུརསངྑཱཏསྶ པུརཝརསྶ. མེགྷསནྣིབྷེཏི སམནྟཏོ ནཱིལཝཎྞཏྟཱ ནཱིལམཧཱམེགྷསདིསེ. སཱིལཀཱུཊམྷཱིཏི ཨེཝཾནཱམཀེ པབྦཏཀཱུཊེ. ཧཾསཱཝ ནགམུདྡྷནཱིཏི པབྦཏམུདྡྷནི ཧཾསཱ ཝིཡ.

ཏཏྠ པན པཏིཊྛཧནྟོ ཀདཱ པཏིཊྛཧཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ ཨིཊྚིཡཱདཱིཧི སདྡྷི’’ནྟིཨཱདི. པརིནིབྦཱནཏོཏི པརིནིབྦཱནཝསྶཏོ ཏཾ ཨཝདྷིབྷཱུཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཏཏོ ཨུདྡྷཾ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾསཏིམེ ཝསྶེཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཀཐཾ ཝེདིཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏསྨིཾཡེཝ ཝསྶེཏི ཨེཏྠ ཡསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ཡསྨིཉྩ དིཝསེ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ, ཏསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ཏསྨིཾཡེཝ ཙ དིཝསེ ཝིཛཡཀུམཱརོ ཨིམཾ དཱིཔམཱགཏོཏི ཝདནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ལངྐཱཡཾ ཝིཛཡསནཱམཀོ ཀུམཱརོ,

ཨོཏིཎྞོ ཐིརམཏི ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ;

སཱལཱནཾ ཡམཀགུཎཱནམནྟརསྨིཾ,

ནིབྦཱཏུཾ སཡིཏདིནེ ཏཐཱགཏསྶཱ’’ཏི.

སཱིཧཀུམཱརསྶ པུཏྟོཏི ཨེཏྠ ཀཱལིངྒརཱཛདྷཱིཏུ ཀུཙྪིསྨིཾ སཱིཧསྶ ཛཱཏོ ཀུམཱརོ སཱིཧཀུམཱརོཏི ཝེདིཏབྦོ, པུབྦེ ཨམནུསྶཱཝཱསཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘མནུསྶཱཝཱསཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི. ཙུདྡསམེ ཝསྶེཏི ཙུདྡསམེ ཝསྶེ སམྤཏྟེ. ཨིདྷ ཝིཛཡོ ཀཱལམཀཱསཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཝིཛཡརཱཛཀུམཱརོ ཨཊྛཏིཾས ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏཐཱ ཧི ཨཛཱཏསཏྟུ རཱཛཱ དྭཏྟིཾས ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཨུདཡབྷདྡོ སོལ༹ས ཝསྶཱནི, ཏསྨཱ ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཨཊྛམཝསྶཾ ཨིདྷ ཝིཛཡསྶ པཋམཝསྶནྟི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཙཏུཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཨུདཡབྷདྡསྶ ཙུདྡས ཝསྶཱནཱིཏི ཝིཛཡསྶ ཨཊྛཏིཾས ཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝིཛཡོ ལངྐམཱགམྨ, སཏྠུ ནིབྦཱནཝཱསརེ;

ཨཊྛཏིཾས སམཱཀཱསི, རཛྫཾ ཡཀྑཝིམདྡཀོ’’ཏི.

‘‘ཨུདཡབྷདྡསྶ པཉྩདསམེ ཝསྶེ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ནཱམ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ རཛྫཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཨུདཡབྷདྡསྶ ཙུདྡསམཝསྶསངྑཱཏཾ ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ ཝིཛཡསྶ པཎྜུཝཱསུདེཝསྶ ཙ ཨནྟརེ སཱིཧལ༹ཾ ཨརཱཛིཀཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨིཉྷི ཝསྶེ ཝིཛཡརཱཛསྶ ཨམཙྩཱ ཨུཔཏིསྶཾ ནཱམ ཨམཙྩཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ནཱམེན ཀཏེ ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཝསནྟཱ ཨརཱཛིཀཾ རཛྫམནུསཱསིཾསུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཏསྨིཾ མཏེ ཨམཙྩཱ ཏེ, པེཀྑནྟཱ ཁཏྟིཡཱགམཾ;

ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཋཏྭཱན, རཊྛཾ སམནུསཱསིསུཾ.

‘‘མཏེ ཝིཛཡརཱཛམྷི, ཁཏྟིཡཱགམནཱ པུརཱ;

ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨཡཾ ལངྐཱ-དཱིཔོ ཨཱསི ཨརཱཛིཀོ’’ཏི.

ཏཏྠཱཏི ཛམྦུདཱིཔེ. ཨིདྷ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ཀཱལམཀཱསཱིཏི ཨིམསྨིཾ སཱིཧལ༹དཱིཔེ པཎྜུཝཱསུདེཝོ ཏིཾས ཝསྶཱནི རཛྫམནུསཱསིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏཐཱ ཧི ཨུདཡབྷདྡསྶ ཨནནྟརཾ ཨནུརུདྡྷོ ཙ མུཎྜོ ཙ ཨཊྛ ཝསྶཱནི རཛྫམནུསཱསིཾསུ, ཏདནནྟརཾ ནཱགདཱསཀོ ཙཏུཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, ཏསྨཱ ཨུདཡབྷདྡསྶ པཉྩདསམསོལ༹སམཝསྶེཧི སདྡྷིཾ ཨནུརུདྡྷསྶ ཙ མུཎྜསྶ ཙ ཨཊྛ ཝསྶཱནི, ནཱགདཱསཀསྶ ཙ ཙཏུཝཱིསཏིཝསྶེསུ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནཱིཏི པཎྜུཝཱསུདེཝསྶ རཉྙོ ཏིཾས ཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཏོ པཎྜུཝཱསུདེཝོ, རཛྫཾ ཏིཾས སམཱ ཨཀཱ’’ཏི;

ཏཏྠཱཏི ཛམྦུདཱིཔེ. སཏྟརསམེ ཝསྶེཏི སཏྟརསམེ ཝསྶེ སམྤཏྟེ. ཏཐཱ ཧི ནཱགདཱསཀསྶ ཨནནྟརཱ སུསུནཱགོ ཨཊྛཱརས ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཏསྨཱ ནཱགདཱསཀསྶ ཙཏུཝཱིསཏིཝསྶེསུ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསེཧི ཙཏཱུཧི ཝསྶེཧི སདྡྷིཾ སུསུནཱགསྶ ཨཊྛཱརསསུ ཝསྶེསུ སོལ༹ས ཝསྶཱནཱིཏི ཨིདྷ ཨབྷཡརཉྙོ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨབྷཡོ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, ལངྐཱརཛྫམཀཱརཡཱི’’ཏི;

དཱམརིཀོཏི ཡུདྡྷཀཱརཀོ ཙོརོ. པཎྜུཀཱབྷཡོ པན ཨབྷཡསྶ བྷཱགིནེཡྻོ རཱཛཱཡེཝ, ན ཙོརོ, བལཀྐཱརེན པན རཛྫསྶ གཧིཏཏྟཱ ‘‘དཱམརིཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. རཛྫཾ ཨགྒཧེསཱིཏི ཨེཀདེསསྶ གཧིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཨབྷཡསྶ ཧི ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ ན ཏཱཝ སབྦཾ རཛྫམགྒཧེསཱིཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཱིསཏིམཝསྶཏོ པཊྛཱཡ ཨབྷཡསྶ ནཝ བྷཱཏིཀེ ཨཏྟནོ མཱཏུལེ ཏཏྠ ཏཏྠ ཡུདྡྷཾ ཀཏྭཱ གྷཱཏེནྟསྶ ཨནབྷིསིཏྟསྶེཝ སཏྟརས ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཾསུ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཏཱནི རཱཛསུཉྙཱནི ནཱམ ཨཧེསུཾ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ –

‘‘པཎྜུཀཱབྷཡརཉྙོ ཙ, ཨབྷཡསྶ ཙ ཨནྟརེ;

རཱཛསུཉྙཱནི ཝསྶཱནི, ཨཧེསུཾ དས སཏྟ ཙཱ’’ཏི.

ཏཏྠཱཏི ཛམྦུདཱིཔེ. པཎྜུཀསྶཱཏི པཎྜུཀཱབྷཡསྶ. བྷཝཏི ཧི ཨེཀདེསེནཔི ཝོཧཱརོ ‘‘དེཝདཏྟོ དཏྟོ’’ཏི ཡཐཱ. སཏྟརས ཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསཱུཏི ཨནབྷིསིཏྟསྶེཝ པརིཔཱུརིཾསུ. ཨེཏྠ ཙ ཀཱལཱ༹སོཀསྶ སོལ༹སམཝསྶཾ ཋཔེཏྭཱ པནྣརས ཝསྶཱནི ཧེཊྛཱ སུསུནཱགསྶ སཏྟརསམཨཊྛཱརསམཝསྶཱནི ཙ དྭེ གཧེཏྭཱ སཏྟརས ཝསྶཱནི གཎིཏབྦཱནི. ཏཱནི ཧེཊྛཱ ཨེཀེན ཝསྶེན སཧ ཨཊྛཱརས ཧོནྟཱིཏི ཏཱནི རཱཛསུཉྙཱནི སཏྟརས ཝསྶཱནི ཧེཊྛཱ ཝིཛཡཔཎྜུཝཱསུདེཝརཱཛཱུནམནྟརེ ཨརཱཛིཀེན ཨེཀེན ཝསྶེན སདྡྷིཾ ཨཊྛཱརས རཱཛསུཉྙཝསྶཱནི ནཱམ ཧོནྟི.

ཙནྡགུཏྟསྶ ཙུདྡསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ པཎྜུཀཱབྷཡོ ཀཱལམཀཱསཱིཏི ཙནྡགུཏྟསྶ ཙུདྡསམེ ཝསྶེ ཨིམསྨིཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ པཎྜུཀཱབྷཡོ ནཱམ རཱཛཱ སཏྟཏི ཝསྶཱནི རཛྫམནུསཱསིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏཐཱ ཧི སུསུནཱགསྶ པུཏྟོ ཀཱལཱ༹སོཀོ ཨཊྛཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏཏོ ཏསྶ པུཏྟཱ དས བྷཱཏུཀཱ དྭེཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསུཾ, ཏེསཾ པཙྪཱ ནཝ ནནྡཱ དྭེཝཱིསཏི, ཙནྡགུཏྟོ ཙཏུཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏཏྠ ཀཱལཱ༹སོཀསྶ ཨཊྛཝཱིསཏིཝསྶེསུ པནྣརས ཝསྶཱནི ཧེཊྛཱ གཧིཏཱནཱིཏི ཏཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསཱནི ཏེརས ཝསྶཱནི, དསབྷཱཏུཀཱནཾ དྭེཝཱིསཏི, ཏཐཱ ནཝནནྡཱནཾ དྭེཝཱིསཏི, ཙནྡགུཏྟསྶ ཙུདྡསམཝསྶཾ ཋཔེཏྭཱ ཏེརས ཝསྶཱནཱིཏི པཎྜུཀཱབྷཡསྶ སཏྟཏི ཝསྶཱནི པརིཔཱུརིཾསུ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ –

‘‘པཎྜུཀཱབྷཡནཱམསྶ, རཉྙོ ཝསྶཱནི སཏྟཏཱི’’ཏི;

ཏཏྠ ཨསོཀདྷམྨརཱཛསྶ སཏྟརསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ མུཊསིཝརཱཛཱ ཀཱལམཀཱསཱིཏི ཏསྨིཾ ཛམྦུདཱིཔེ ཨསོཀདྷམྨརཱཛསྶ སཏྟརསམེ ཝསྶེ ཨིདྷ མུཊསིཝོ ནཱམ རཱཛཱ སཊྛི ཝསྶཱནི རཛྫམནུསཱསིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི. ཏཐཱ ཧི ཙནྡགུཏྟསྶ པུཏྟོ བིནྡུསཱརོ ཨཊྛཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཏཏོ ཏསྶ པུཏྟོ ཨསོཀདྷམྨརཱཛཱ རཛྫཾ པཱཔུཎི, ཏསྨཱ ཙནྡགུཏྟསྶ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེསུ ཙཏུཝཱིསཏིཝསྶེསུ ཏེརས ཝསྶཱནི གཧིཏཱནཱིཏི ཏཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསཱནི ཨེཀཱདས ཝསྶཱནི, བིནྡུསཱརསྶ ཨཊྛཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, ཨསོཀསྶ ཨནབྷིསིཏྟསྶ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི, ཨབྷིསིཏྟསྶ སཏྟརས ཝསྶཱནཱིཏི ཨེཝཾ སཊྛི ཝསྶཱནི ཨིདྷ མུཊསིཝསྶ པརིཔཱུརིཾསུ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ –

‘‘མུཊསིཝོ སཊྛི ཝསྶཱནི, ལངྐཱརཛྫམཀཱརཡཱི’’ཏི;

དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ རཛྫཾ པཱཔུཎཱིཏི ཨསོཀདྷམྨརཱཛསྶ ཨཊྛཱརསམེ ཝསྶེ པཱཔུཎི. ཨིདཱནི པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ཨཛཱཏསཏྟུཨཱདཱིནཾ ཝསྶགཎནཱཝསེན པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾསཏི ཝསྶཱནི ཨེཀཏོ གཎེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པརིནིབྦུཏེ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷེ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཙཏུཝཱིསཏཱིཏི པརིནིབྦཱནཝསྶསངྑཱཏཾ ཨཊྛམཝསྶཾ མུཉྩིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨསོཀསྶ པུཏྟཀཱ དས བྷཱཏུཀརཱཛཱནོཏི ཀཱལཱ༹སོཀསྶ པུཏྟཱ བྷདྡསེནོ ཀོརཎྜཝཎྞོ མངྐུརོ སབྦཉྫཧོ ཛཱལིཀོ ཨུབྷཀོ སཉྩཡོ ཀོརབྱོ ནནྡིཝཌྜྷནོ པཉྩམཀོཏི ཨིམེ དས བྷཱཏུཀརཱཛཱནོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨུགྒསེནནནྡོ པཎྜུཀནནྡོ པཎྜུགཏིནནྡོ བྷཱུཏཔཱལནནྡོ རཊྛཔཱལནནྡོ གོཝིསཱཎཀནནྡོ སཝིདྡྷཀནནྡོ ཀེཝཊྚཀནནྡོ དྷནནནྡོཏི ཨིམེ ནཝ ནནྡཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེན རཱཛཝཾསཱནུསཱརེནཱཏི ཨེཏེན ཛམྦུདཱིཔཝཱསིརཱཛཱུནཾ ཝཾསཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦམེཏནྟི ཨཏྠོ.

ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཝཱསཱིནམྤི པུན རཱཛཱུནཾ ཝསེན ཨེཝཾ གཎནཱ ཝེདིཏབྦཱ – སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པརིནིབྦཱནཝསྶཾ ཨིདྷ ཝིཛཡསྶ པཋམཾ ཝསྶནྟི ཀཏྭཱ ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ པརིནིབྦཱནཝསྶཏོ ཨུདྡྷཾ ཝིཛཡསྶ སཏྟཏིཾས ཝསྶཱནི, ཏཏོ ཨརཱཛིཀམེཀཝསྶཾ, པཎྜུཝཱསུདེཝསྶ ཏིཾས ཝསྶཱནི, ཨབྷཡསྶ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི, པཎྜུཀཱབྷཡསྶ ཨབྷིསེཀཏོ པུབྦེ སཏྟརས ཝསྶཱནི, ཨབྷིསིཏྟསྶ སཏྟཏི ཝསྶཱནི, མུཊསིཝསྶ སཊྛི ཝསྶཱནི, དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶསྶ པཋམཾ ཝསྶནྟི ཨེཝཾ པརིནིབྦཱནཏོ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ ཨུཔརི ཚཏྟིཾས ཝསྶཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཛེཊྛམཱསསྶ པུཎྞམིཡཾ ཛེཊྛནཀྑཏྟཾ མཱུལནཀྑཏྟཾ ཝཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཛེཊྛམཱུལནཀྑཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏསྨིཾ པན ནཀྑཏྟེ ཀཏྟབྦཚཎམྤི ཏནྣིསྶཡཏྟཱ ཏམེཝ ནཱམཾ ལབྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. མིགཝནྟི མིགཱནཾ ཝཱནནཏོ ཧེསནཏོ བཱདྷནཏོ མིགཝནྟི ལདྡྷསམཉྙཾ མིགཝཾ. རོཧིཏམིགརཱུཔནྟི གོཀཎྞམིགཝེསཾ. ཛིཡནྟི དྷནུཛིཡཾ. ཨནུབནྡྷནྟོཏི པདསཱ ཨནུདྷཱཝནྟོ. མམཾཡེཝ རཱཛཱ པསྶཏཱུཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨམྷེསུ བཧཱུསུ དིཊྛེསུ རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ བྷཱཡིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨཏྟཱནམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘མམཾཡེཝ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཙིནྟེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཙིནྟནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ ཛཱཏོ’’ཏིཨཱདི. ཐེརོ ཏསྶ པརིཝིཏཀྐཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ ཀཐེཏྭཱ ཏཾ ཨསྶཱསེཏུཀཱམོ ‘‘སམཎཱ མཡཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. མཧཱརཱཛ མཡཾ སམཎཱ ནཱམ, ཏྭཾ པརིཝིཏཀྐཾ མཱ ཨཀཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཝེཝ ཨནུཀམྤཱཡཱཏི ཏཝ ཨནུཀམྤཏྠཱཡ ཨེཝ ཨཱགཏཱ, ན ཝིམུཁབྷཱཝཏྠཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨིམེ སམཎཱ ནཱམཱ’’ཏི ཨཛཱནནྟསྶ ‘‘སམཎཱ མཡཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཀསྨཱ ཐེརོ ཨཱཧཱཏི ཙེ? ཨསོཀདྷམྨརཱཛེན པེསིཏསཱསནེནེཝ པུབྦེ གཧིཏསམཎསཉྙཾ སཱརེཏུཾ ཨེཝམཱཧཱཏི. ཨིམམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཏེན ཙ སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨདིཊྛཱ ཧུཏྭཱ སཧཱཡཀཱཏི ཨདིཊྛསཧཱཡཀཱ, ཨཉྙམཉྙཾ ཨདིསྭཱཝ སཧཱཡཀབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཚཱཏཔབྦཏཔཱདེཏི ཚཱཏཝཱཧསྶ ནཱམ པབྦཏསྶ པཱདེ. ཏཾ ཀིར པབྦཏཾ ཨནུརཱདྷཔུརཱ པུབྦདཀྑིཎདིསཱབྷཱགེ ཨཏིརེཀཡོཛནདྭཡམཏྠཀེ ཏིཊྛཏི. ཏམྷི ཋཱནེ པཙྪཱ སདྡྷཱཏིསྶོ ནཱམ མཧཱརཱཛཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེསི, ཏཾ ‘‘ཚཱཏཝིཧཱར’’ནྟི ཝོཧརིཾསུ. ‘‘རཐཡཊྛིཔྤམཱཎཱཏི ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཨཱཝཊྚཏོ ཙ རཐཔཏོདེན སམཔྤམཱཎཱ’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. མཧཱཝཾསེཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཚཱཏཔབྦཏཔཱདམྷི, ཏིསྶོ ཙ ཝེལུ༹ཡཊྛིཡོ;

ཛཱཏཱ རཐཔཏོདེན, སམཱནཱ པརིམཱཎཏོ’’ཏི.

གཎྛིཔདེ པན ‘‘རཐཡཊྛིཔྤམཱཎཱཏི རཐསྶ དྷཛཡཊྛིཔྤམཱཎཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུཔྤཛྫིཾསཱུཏི ཏསྶ ཨབྷིསེཀསམཀཱལམེཝ ཨུཔྤཛྫིཾསུ. ཨེཝམུཏྟརིཔི ཝཀྑམཱནཱནཾ ཨཙྪརིཡཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ སོ, རཱཛཱསི པིཏུཨཙྩཡེ;

ཏསྶཱབྷིསེཀེན སམཾ, བཧཱུནཙྪརིཡཱནཧཱུ’’ཏི.

ཨེཀཱ ལཏཱ ཡཊྛི ནཱམཱཏི ཀཉྩནལཏཱཡ པཊིམཎྜིཏཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཱ ཨེཀཱ ཡཊྛི ཨཧོསི. ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཔྤནྣལཏཱཏི ཏཾ རཛཏཝཎྞཾ ཡཊྛིཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཙིཏྟཀམྨཀཏཱ ཝིཡ ཨུཔྤནྣལཏཱ. ཁཱཡཏཱིཏི དིསྶཏི. ཀིཉྫཀྑཱནཱིཏི ཀེསརཱནི. ཨེཏཱནི ཙ པུཔྥཡཊྛིཡཾ ནཱིལཔུཔྥཱདཱིནི སཀུཎཡཊྛིཡཉྩ ནཱནཔྤཀཱརཱ མིགཔཀྑིནོ ཏཏྠེཝ ཙིཏྟཀམྨཀཏཱ ཝིཡ པཉྙཱཡནྟཱིཏི དཊྛབྦཾ. སེཏཱ རཛཏཡཊྛཱིཝཱཏི རཛཏམཡཡཊྛི ཝིཡ ཨེཀཱ ཡཊྛི སེཏཝཎྞཱཏི ཨཏྠོ. ལཏཱཏི ཏཏྠེཝ ཙིཏྟཀམྨཀཏཱ ཝིཡ དིསྶམཱནལཏཱ. ནཱིལཱདི ཡཱདིསཾ པུཔྥནྟི ཡཱདིསཾ ལོཀེ ནཱིལཱདིཔུཔྥཾ ཨཏྠི, ཏཱདིསཾ པུཔྥཡཊྛིམྷི ཁཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནེཀཝིཧིཏཾ རཏནཾ ཨུཔྤཛྫཱིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཾ རཏནཾ སམུདྡཏོ སཡམེཝ ཏཱིརཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ ཝེལནྟེ ཨཱུམིཝེགཱབྷིཛཱཏམརིཡཱདཝཊྚི ཝིཡ ཨུཔྤཛྫི, ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏམྦཔཎྞིཡཾ པན ཨཊྛ མུཏྟཱ ཨུཔྤཛྫིཾསཱུཏི ཨེཏྠཱཔི ཏམྦཔཎྞིཡཾ སམུདྡཏོ སཡམེཝ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཛཱཏིཏོ ཨཊྛ མུཏྟཱ སམུདྡཏཱིརེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཋིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘ལངྐཱདཱིཔམྷི སཀལེ, ནིདྷཡོ རཏནཱནི ཙ;

ཨནྟོཋིཏཱནི ཨུགྒནྟྭཱ, པཐཝཱིཏལམཱརུཧུཾ.

‘‘ལངྐཱདཱིཔསམཱིཔམྷི, བྷིནྣནཱཝཱགཏཱནི ཙ;

ཏཏྲ ཛཱཏཱནི ཙ ཐལཾ, རཏནཱནི སམཱརུཧུཾ.

‘‘ཧཡགཛཱ རཐཱམལཀཱ, ཝལཡངྒུལིཝེཋཀཱ;

ཀཀུདྷཕལཱ པཱཀཏིཀཱ, ཨིཙྩེཏཱ ཨཊྛ ཛཱཏིཏོ.

‘‘མུཏྟཱ སམུདྡཱ ཨུགྒནྟྭཱ, ཏཱིརེ ཝཊྚི ཝིཡ ཋིཏཱ;

དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶསྶ, སབྦཔུཉྙཝིཛམྦྷིཏ’’ནྟི.

ཧཡམུཏྟཱཏི ཨསྶརཱུཔསཎྛཱནམུཏྟཱ. གཛམུཏྟཱཏི ཧཏྠིརཱུཔསཎྛཱནཱ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཏཾཏཾསཎྛཱནཝསེན མུཏྟཱབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨངྒུལིཝེཋཀམུཏྟཱཏི ཨངྒུལཱིཡཀསཎྛཱནཱ, མུདྡིཀཱསཎྛཱནཱཏི ཨཏྠོ. ཀཀུདྷཕལམུཏྟཱཏི ཀཀུདྷརུཀྑཕལཱཀཱརཱ བཧཱུ ཨསཱམུདྡིཀཱ མུཏྟཱ. རཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཱནཱིཏི རཱཛཱརཧཨུཏྟམབྷཎྜཱནི. ཏཱནི སརཱུཔེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚཏྟཾ ཙཱམར’’ནྟིཨཱདི. ཨཉྙཉྩ བཧུཝིདྷཾ པཎྞཱཀཱརཾ པཧིཎཱིཏི སམྦནྡྷོ. སངྑནྟི ཨབྷིསེཀཱསིཉྩནཀཾ སཱམུདྡིཀཾ དཀྑིཎཱཝཊྚཾ སངྑཾ. ཨནོཏཏྟོདཀམེཝ ‘‘གངྒོདཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཝཌྜྷམཱནནྟི ཨལངྐཱརཙུཎྞཾ. ‘‘ནཧཱནཙུཎྞ’’ནྟི ཀེཙི. ཝཊཾསཀནྟི ཀཎྞཔིལ༹ནྡྷནཝཊཾསཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཝཊཾསཀཾ ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཊྛཱནེ ཨོལམྦཀ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. བྷིངྒཱརནྟི སུཝཎྞམཡཾ མཧཱབྷིངྒཱརཾ. ‘‘མཀརམུཁསཎྛཱནཱ བལིཀམྨཱདིཀརཎཏྠཾ ཀཏཱ བྷཱཛནཝིཀཏཱི’’ཏིཔི ཝདནྟི. ནནྡིཡཱཝཊྚནྟི ཀཱཀཔདསཎྛཱནཱ མངྒལཏྠཾ ཀཏཱ སུཝཎྞབྷཱཛནཝིཀཏི. ཀཉྙནྟི ཁཏྟིཡཀུམཱརིཾ. ཨདྷོཝིམཾ དུསྶཡུགནྟི ཀིལིཊྛེ ཛཱཏེ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟམཏྟེ པརིསུདྡྷབྷཱཝམུཔགཙྪནྟཾ ཨདྷོཝིམཾ དུསྶཡུགཾ. ཧཏྠཔུཉྪནནྟི པཱིཏཝཎྞཾ མཧགྒྷཾ ཧཏྠཔུཉྪནཔཊཾ. ཧརིཙནྡནནྟི ཧརིཝཎྞཙནྡནཾ, སུཝཎྞཝཎྞཙནྡནནྟི ཨཏྠོ. ལོཧིཏཙནྡནཾ ཝཱ, གོསིཏཙནྡནནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཀིར ཨུདྡྷནེ ཀུཐིཏཏེལམྷི པཀྑིཏྟམཏྟཾ སཀལམྤི ཏེལཾ ཨགྒིཉྩ ནིབྦཱཔནསམཏྠཾ ཙནྡནཾ. ཏེནེཝ ‘‘གོསིཏཙནྡན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. གོསདྡེན ཧི ཛལཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཝིཡ སིཏཾ ཙནྡནཾ གོསིཏཙནྡནཾ. ནཱགབྷཝནསམྦྷཝཾ ཨརུཎཝཎྞམཏྟིཀཾ. ཧརཱིཏཀཾ ཨཱམལཀནྟི ཨགདཧརཱིཏཀཾ ཨགདཱམལཀཾ. ཏཾ ཁིཔྤམེཝ སརཱིརམལསོདྷནཱདིཀརཎསམཏྠཾ ཧོཏི.

ཨུཎྷཱིསནྟི ཨུཎྷཱིསཔཊྚཾ. ཝེཋནནྟི སཱིསཝེཋནཾ. སཱརཔཱམངྒནྟི ཨུཏྟམཾ རཏནཔཱམངྒསུཏྟཾ. ཝཏྠཀོཊིཀནྟི ཝཏྠཡུགམེཝ. ནཱགམཱཧཊནྟི ནཱགེཧི ཨཱཧཊཾ. -ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨམཏོསདྷནྟི ཨེཝཾནཱམིཀཱ གུལི༹ཀཛཱཏི, ཨམཏསདིསཀིཙྩཏྟཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. ཏཾ ཀིར པརིཔནྠཾ ཝིདྷམེཏྭཱ སབྦཏྠ སཱདྷེནྟེཧི ཨགདོསདྷསམྦྷཱརེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝཊྚེཏྭཱ ཀཏཾ གུལི༹ཀཾ. ཏཾ པན རཱཛཱུནཾ མུཁསོདྷནནཧཱནཔརིཡོསཱནེ མཧཏཱ པརིཧཱརེན ཨུཔནེནྟི. ཏེན ཏེ ཨངྒརཱགཾ ནཱམ ཀརོནྟི, ཀརོནྟཱ ཙ ཡཐཱརཧཾ དྭཱིཧི ཏཱིཧི ཨགདོསདྷརངྒཏིལཀཱཧི ནལཱཊཀཨཾསཀཱུཊཨུརམཛ྄ཛྷསངྑཱཏཾ ཨངྒཾ སཛྫེཏྭཱ ཨངྒརཱགཾ ཀརོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སཱ པན གུལི༹ཀཱ ཨཧིཝིཙྪིཀཱདཱིནམྤི ཝིསཾ ཧནཏི, ཏེནཔི ཏཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨམཏོསདྷ’’ནྟི.

ཨཧཾ བུདྡྷཉྩཱཏིཨཱདཱིསུ སབྦདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབུཛ྄ཛྷི པཊིབུཛ྄ཛྷཱིཏི བུདྡྷོཏི སངྑྱཾ གཏཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཉྩ, ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོཏི སངྑྱཾ གཏཾ པརིཡཏྟིཡཱ སདྡྷིཾ ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཉྩ, དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏཏྟཱ སངྒྷོཏི སངྑྱཾ གཏཾ ཨརིཡསཱཝཀསངྒྷཉྩ ཨཧཾ སརཎཾ གཏོ པརཱཡཎནྟི ཨུཔགཏོ, བྷཛིཾ སེཝིནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཧིཾསཏི ཏཔྤསཱདཏགྒརུཀཏཱཧི ཝིཧཏཀིལེསེན ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟེན ཙིཏྟུཔྤཱདེན སརཎགཏཱནཾ ཏེནེཝ སརཎགམནེན བྷཡཾ སནྟཱསཾ དུཀྑཾ དུགྒཏིཾ པརིཀིལེསཾ ཧནཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི སརཎཾ, རཏནཏྟཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཔིཙ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧིཏེ པཝཏྟནེན ཨཧིཏཱ ཙ ནིཝཏྟནེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎནྟི ཝུཙྩཏི. དྷམྨོཔི བྷཝཀནྟཱརཱ ཨུཏྟཱརཎེན ཨསྶཱསདཱནེན ཙ སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎནྟི ཝུཙྩཏི. སངྒྷོཔི ཨཔྤཀཱནམྤི ཀཱརཱནཾ ཝིཔུལཕལཔཊིལཱབྷཀརཎེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིམིནཱ ཨཏྠེན སརཎབྷཱུཏཾ རཏནཏྟཡཾ ཏེནེཝ ཀཱརཎེན སརཎནྟི གཏོ ཨཝགཏོ, ཛཱནིནྟི ཨཏྠོ. ཨུཔཱསཀཏྟཾ དེསེསིནྟི རཏནཏྟཡཾ ཨུཔཱསཏཱིཏི ཨུཔཱསཀོཏི ཨེཝཾ དསྶིཏཾ ཨུཔཱསཀབྷཱཝཾ མཡི ཨབྷིནིཝིཊྛཾ ཝཱཙཱཡ པཀཱསེསིནྟི ཨཏྠོ, ‘‘ཨུཔཱསཀོཧཾ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེཏི སཀྱསྶ སུདྡྷོདནསྶ པུཏྟོ སོ བྷགཝཱ སཀྱཔུཏྟོ, ཏསྶ སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེཏི ཨཏྠོ. སདྡྷཱཏི སདྡྷཱཡ, ‘‘སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཡཀཱརལོཔོ དཊྛབྦོ. ཨུཔེཧཱིཏི ཨུཔགཙྪ.

ཨསོཀརཉྙཱ པེསིཏེན ཨབྷིསེཀེནཱཏི ཨསོཀརཉྙཱ པེསིཏེན ཨབྷིསེཀུཔཀརཎེན. ཡདཱ ཧི དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ མཧཱརཱཛཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡསྶ དྷམྨཱསོཀརཉྙོ ཨིཏོ ཝེལུ༹ཡཊྛིཡཱདཡོ མཧཱརཧེ པཎྞཱཀཱརེ པེསེསི. ཏདཱ སོཔི ཏེ དིསྭཱ པསཱིདིཏྭཱ ཨཏིཝིཡ ཏུཊྛོ ‘‘ཨིམེཧི ཨཏིརེཀཏརཾ ཀིཾ ནཱམ མཧགྒྷཾ པཊིཔཎྞཱཀཱརཾ སཧཱཡསྶ མེ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ ལངྐཱདཱིཔེ ཨབྷིསེཀཔརིཧཱརཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ན ཏཏྠ ཨཱིདིསོ ཨབྷིསེཀཔརིཧཱརོ ཨཏྠཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ ཝཏ མེ སཧཱཡསྶ ཨབྷིསེཀཔརིཧཱརཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཱམུདྡིཀསངྑཱདཱིནི ཏཱིཎི སངྑཱནི ཙ གངྒོདཀཉྩ ཨརུཎཝཎྞམཏྟིཀཉྩ ཨཊྛཊྛ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཉྙཱཡོ ཙ སུཝཎྞརཛཏལོཧམཏྟིཀཱམཡགྷཊེ ཙ ཨཊྛཧི སེཊྛིཀུལེཧི སདྡྷིཾ ཨཊྛ ཨམཙྩཀུལཱནི ཙཱཏི ཨེཝཾ སབྦཊྛཀཾ ནཱམ ཨིདྷ པེསེསི ‘‘ཨིམེཧི མེ སཧཱཡསྶ པུན ཨབྷིསེཀཾ ཀརོཐཱ’’ཏི, ཨཉྙཉྩ ཨབྷིསེཀཏྠཱཡ བཧུཾ པཎྞཱཀཱརཾ པེསེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསོཀརཉྙཱ པེསིཏེན ཨབྷིསེཀེནཱ’’ཏི. ཨེཀོ མཱསོ ཨབྷིསིཏྟསྶ ཨསྶཱཏི ཨེཀམཱསཱབྷིསིཏྟོ. ཀཐཾ པན ཏསྶ ཏདཱ ཨེཀམཱསཱབྷིསིཏྟཏཱ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཧིསྶ ཨབྷིསེཀམཀཾསཱུ’’ཏི, པུབྦེ ཀཏཱབྷིསེཀསྶཔི ཨསོཀརཉྙཱ པེསིཏེན ཨནགྒྷེན པརིཧཱརེན ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ པུན ཨབྷིསེཀམཀཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘ཏེ མིགསིརམཱསསྶ, ཨཱདིཙནྡོདཡཾ དིནེ;

ཨབྷིསིཏྟཉྩ ལངྐིནྡཾ, ཨམཙྩཱ སཱམིབྷཏྟིནོ.

‘‘དྷམྨཱསོཀསྶ ཝཙནཾ, སུཏྭཱ སཱམིཧིཏེ རཏཱ;

པུནཱཔི ཨབྷིསེཙིཾསུ, ལངྐཱཧིཏསུཁེ རཏ’’ནྟི.

དཱིཔཝཾསེཔི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝིསཱཁམཱསེ དྭཱདསིཡཾ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཨབྷིསེཀཾ སཔརིཝཱརཾ, ཨསོཀདྷམྨེན པེསིཏཾ.

‘‘དུཏིཡཾ ཨབྷིསིཉྩིཏྠ, རཱཛཱནཾ དེཝཱནཾཔིཡཾ;

ཨབྷིསིཏྟོ དུཏིཡཱབྷིསེཀེན, ཝིསཱཁམཱསེ ཨུཔོསཐེ.

‘‘ཏཏོ མཱསེ ཨཏིཀྐམྨ, ཛེཊྛམཱསེ ཨུཔོསཐེ;

མཧིནྡོ སཏྟམོ ཧུཏྭཱ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི.

ཏདཱ པན ཏསྶ རཉྙོ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ ཨབྷིསེཀསྶ ཀཏཏྟཱ ཏཏོ པབྷུཏི ཡཱཝཛྫཏནཱ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡམེཝ ཨབྷིསེཀཀརཎམཱཙིཎྞཾ. ཨབྷིསེཀཝིདྷཱནཉྩེཏྠ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨབྷིསེཀམངྒལཏྠཾ ཨལངྐཏཔྤཊིཡཏྟསྶ མཎྜཔསྶ ཨནྟོ ཀཏསྶ ཨུདུམྦརསཱཁམཎྜཔསྶ མཛ྄ཛྷེ སུཔྤཏིཊྛིཏེ ཨུདུམྦརབྷདྡཔཱིཋམྷི ཨབྷིསེཀཱརཧཾ ཨབྷིཛཙྩཾ ཁཏྟིཡཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ མངྒལཱབྷརཎབྷཱུསིཏཱ ཛཱཏིསམྤནྣཱ ཁཏྟིཡཀཉྙཱ གངྒོདཀཔུཎྞཾ སཱམུདྡིཀཾ དཀྑིཎཱཝཊྚསངྑཾ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི སཀྐཙྩཾ གཧེཏྭཱ སཱིསོཔརི ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏེན ཏསྶ མུདྡྷནི ཨབྷིསེཀོདཀཾ ཨབྷིསིཉྩཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི ‘‘དེཝ, ཏཾ སབྦེཔི ཁཏྟིཡགཎཱ ཨཏྟཱནམཱརཀྑཎཏྠཾ ཨིམིནཱ ཨབྷིསེཀེན ཨབྷིསེཀིཀཾ མཧཱརཱཛཾ ཀརོནྟི, ཏྭཾ རཱཛདྷམྨེསུ ཋིཏོ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེཧི, ཨེཏེསུ ཁཏྟིཡགཎེསུ ཏྭཾ པུཏྟསིནེཧཱནུཀམྤཱཡ སཧིཏཙིཏྟོ ཧིཏསམམེཏྟཙིཏྟོ ཙ བྷཝ, རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཡཱ ཏེསཾ རཀྑིཏོ ཙ བྷཝཱཧཱི’’ཏི.

ཏཏོ པུན པུརོཧིཏོཔི པུརོཧིཙྩཊྛཱནཱནུརཱུཔཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐཏཔྤཊིཡཏྟོ གངྒོདཀཔུཎྞཾ རཛཏམཡསངྑཾ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི སཀྐཙྩཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ སཱིསོཔརི ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏེན ཏསྶ མུདྡྷནི ཨབྷིསེཀོདཀཾ ཨབྷིསིཉྩཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི ‘‘དེཝ, ཏཾ སབྦེཔི བྲཱཧྨཎགཎཱ ཨཏྟཱནམཱརཀྑཎཏྠཾ ཨིམིནཱ ཨབྷིསེཀེན ཨབྷིསེཀིཀཾ མཧཱརཱཛཾ ཀརོནྟི, ཏྭཾ རཱཛདྷམྨེསུ ཋིཏོ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེཧི, ཨེཏེསུ བྲཱཧྨཎེསུ ཏྭཾ པུཏྟསིནེཧཱནུཀམྤཱཡ སཧིཏཙིཏྟོ ཧིཏསམམེཏྟཙིཏྟོ ཙ བྷཝ, རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཡཱ ཏེསཾ རཀྑིཏོ ཙ བྷཝཱཧཱི’’ཏི.

ཏཏོ པུན སེཊྛིཔི སེཊྛིཊྛཱནཱནུརཱུཔབྷཱུསནབྷཱུསིཏོ གངྒོདཀཔུཎྞཾ རཏནམཡསངྑཾ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི སཀྐཙྩཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ སཱིསོཔརི ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏེན ཏསྶ མུདྡྷནི ཨབྷིསེཀོདཀཾ ཨབྷིསིཉྩཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི ‘‘དེཝ ཏཾ སབྦེཔི གཧཔཏིགཎཱ ཨཏྟཱནམཱརཀྑཎཏྠཾ ཨིམིནཱ ཨབྷིསེཀེན ཨབྷིསེཀིཀཾ མཧཱརཱཛཾ ཀརོནྟི, ཏྭཾ རཱཛདྷམྨེསུ ཋིཏོ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེཧི, ཨེཏེསུ གཧཔཏིགཎེསུ ཏྭཾ པུཏྟསིནེཧཱནུཀམྤཱཡ སཧིཏཙིཏྟོ ཧིཏསམམེཏྟཙིཏྟོ ཙ བྷཝ, རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཡཱ ཏེསཾ རཀྑིཏོ ཙ བྷཝཱཧཱི’’ཏི.

ཏེ པན ཏསྶ ཨེཝཾ ཝདནྟཱ ‘‘སཙེ ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ ཝཙནཱནུརཱུཔེན རཛྫཾ ཀཱརེསྶསི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ ཀཱརེསྶསི, ཏཝ མུདྡྷཱ སཏྟདྷཱ ཕལཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ རཉྙོ ཨབྷིསཔནྟི ཝིཡཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨིམསྨིཾ པན དཱིཔེ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶསྶ མུདྡྷནི དྷམྨཱསོཀེནེཝ ཨིདྷ པེསིཏཱ ཁཏྟིཡཀཉྙཱཡེཝ ཨནོཏཏྟོདཀཔུཎྞེན སཱམུདྡིཀདཀྑིཎཱཝཊྚསངྑེན ཨབྷིསེཀོདཀཾ ཨབྷིསིཉྩཱིཏི ཝདནྟི. ཨིདཉྩ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨབྷིསེཀཝིདྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ ཙཱུལ༹སཱིཧནཱདསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ སཱིཧལ༹ཊྛཀཐཱཡམྤི ‘‘པཋམཾ ཏཱཝ ཨབྷིསེཀཾ གཎྷནྟཱནཾ རཱཛཱུནཾ སུཝཎྞམཡཱདཱིནི ཏཱིཎི སངྑཱནི ཙ གངྒོདཀཉྩ ཁཏྟིཡཀཉྙཉྩ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟནྟི ཝདནྟི.

སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐཡམཱནོཏི པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏསམྨོདཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ ‘‘ཀཙྩི བྷནྟེ ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཝོ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཐཾ ཀཐཡམཱནོ. ཚ ཛནེ དསྶེསཱིཏི རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཏཱནཾ ‘‘ན ཨིམེ ཡཀྑཱ, མནུསྶཱ ཨིམེ’’ཏི སཉྫཱནནཏྠཾ བྷཎྜུཀསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨཱནཱིཏཏྟཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཚ ཛནེ དསྶེསི. ཏེཝིཛྫཱཏི པུབྦེནིཝཱསདིབྦཙཀྑུཨཱསཝཀྑཡསངྑཱཏཱཧི ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སམནྣཱགཏཱ. ཨིདྡྷིཔྤཏྟཱཏི ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ པཏྟཱ. ཙེཏོཔརིཡཀོཝིདཱཏི པརེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརེ ཀུསལཱ. ཨེཝམེཏྠ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ སརཱུཔེན ཝུཏྟཱ, དིབྦསོཏཾ པན ཏཱསཾ ཝསེན ཨཱགཏམེཝ ཧོཏི. བཧཱུཏི ཨེཝརཱུཔཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ བུདྡྷསཱཝཀཱ བཧཱུ གཎནཔཐཾ ཨཏིཀྐནྟཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟཱིཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔྤཏྟཱ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱ ཙེཏོཔརིཡཀོཝིདཱ ཀེཙི ཁཱིཎཱསཝཱཏི ཝིསུཾ ཡོཛེཏྭཱ ‘ཨརཧནྟོ’ཏི ཨིམིནཱ སུཀྑཝིཔསྶཀཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི ཝདནྟི.

པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡནྟི པཉྙཱཔཱཊཝཾ, པཉྙཱཡ ཏིཀྑཝིསདབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཨཱསནྣནྟི ཨཱསནྣེ ཋིཏཾ. སཱདྷུ མཧཱརཱཛ པཎྜིཏོསཱིཏི རཱཛཱནཾ པསཾསཏི. པུན ཝཱིམཾསནྟོ ‘‘ཨཏྠི པན ཏེ མཧཱརཱཛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམསུཏྟནྟཾ ཀཐེསཱིཏི ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ ‘ཨིམེ སམཎཱ ནཱམ ཨཱིདིསཱ, སཱིལཱདིཔཊིཔཏྟི ཙ ཏེསཾ ཨཱིདིསཱི’ཏི ཙ ན ཛཱནཱཏི, ཧནྡ ནཾ ཨིམཱཡ ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམསུཏྟནྟདེསནཱཡ སམཎབྷཱཝཱུཔགམནཾ སམཎཔཊིཔཏྟིཉྩ ཝིཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པཋམཾ ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམསུཏྟནྟཾ ཀཐེསི. ཏཏྠ ཧི –

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ…པེ… སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི, ཏཾ དྷམྨཾ སུཎཱཏི གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ, སོ ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི, སོ ཏེན སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན སམནྣཱགཏོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛོཔཐོ, ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ, ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ, ཡནྣཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ ཨཔྤཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ མཧནྟཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི.

‘‘སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ, ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཏི.

‘‘ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༩༡-༢༩༢) –

ཨེཝམཱདིནཱ སཱསནེ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཾ པཊིལདྡྷསདྡྷེཧི ཙ པབྦཛྫུཔགམནཾ པབྦཛིཏེཧི ཙ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ དྷམྨཱ པཀཱསིཏཱ.

རཱཛཱ སུཏྟནྟཾ སུཎནྟོཡེཝ ཨཉྙཱསཱིཏི ‘‘སོ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཀབྷཏྟིཀོ ཧོཏི རཏྟུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྨིཾ སུཏྟནྟེ (མ. ནི. ༡.༢༩༣) ཨཱགཏཏྟཱ ཏཾ སུཎནྟོཡེཝ ཨཉྙཱསི. ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཱམཱཏི ན ཏཱཝ རཏྟིཡཱ ཨུཔཊྛིཏཏྟཱ ཨནཱགཏཝཙནམཀཱསི. ཨཱགཏཕལོཏི ཨནཱགཱམིཕལཾ སནྡྷཱཡཱཧ, སམྤཏྟཨནཱགཱམིཕལོཏི ཨཏྠོ. ཏཏོཡེཝ ཙ ཝིསེསཏོ ཨཝིཔརཱིཏཝིདིཏསཏྠུསཱསནཏྟཱ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ. ཨིདཱནི པབྦཛིསྶཏཱིཏི གིཧིལིངྒེན ཨཱནཱིཏཀིཙྩསྶ ནིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོཏི རཉྙེ ཨཙིརཔཀྐནྟེཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱཏི ཨནྟོཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ སམཱགཏཱ སུཎནྟཱུཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ.

བྷཱུམཏྠརཎསངྑེཔེནཱཏི བྷཱུམཏྠརཎཱཀཱརེན. ཨུཔྤཱཏཔཱཋཀཱཏི ནིམིཏྟཔཱཋཀཱ, ནེམིཏྟཀཱཏི ཨཏྠོ. གཧིཏཱ དཱནི ཨིམེཧི པཐཝཱིཏི ཨཱསནཱནཾ པཐཝིཡཾ ཨཏྠཏཏྟཱ ཨེཝམཱཧཾསུ. པཏིཊྛཧིསྶཏཱིཏི ཙིནྟེནྟོཏི ཨེཏྠ ཏེན ཀཱརཎེན སཱསནཔཏིཊྛཱནསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨཝསྶཾ པཏིཊྛཧནྟསྶ སཱསནསྶ པུབྦནིམིཏྟམིདནྟི ཨེཝཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན སལླཀྑེསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. པཎཱིཏེནཱཏི ཨུཏྟམེན. སཧཏྠཱཏི སཧཏྠེན སནྟཔྤེཏྭཱཏི སུཊྛུ ཏཔྤེཏྭཱ, པརིཔུཎྞཾ སུཧིཏཾ ཡཱཝདཏྠཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པེཏཝཏྠུཾ ཝིམཱནཝཏྠུཾ སཙྩསཾཡུཏྟཉྩ ཀཐེསཱིཏི དེསནཱཝིདྷིཀུསལོ ཐེརོ ཛནསྶ སཾཝེགཾ ཛནེཏུཾ པཋམཾ པེཏཝཏྠུཾ ཀཐེཏྭཱ ཏདནནྟརཾ སཾཝེགཛཱཏཾ ཛནཾ ཨསྶཱསེཏུཾ སགྒཀཐཱཝསེན ཝིམཱནཝཏྠུཉྩ ཀཐེཏྭཱ ཏདནནྟརཾ པཊིལདྡྷསྶཱསཱནཾ ‘‘མཱ ཨེཏྠ ཨསྶཱདཾ ཀརོཐ ནིབྦཱནཾ ཝིནཱ ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི སངྑཱརགཏཾ དྷུཝཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏསྨཱ པརམསྶཱསཀཾ ནིབྦཱནམདྷིགནྟུཾ ཝཱཡམཐཱ’’ཏི སཙྩཔཊིཝེདྷཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨནྟེ སཙྩསཾཡུཏྟཾ ཀཐེསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེསཾ སུཏྭཱཏི ཏེསཾ སནྟིཀཱ ཐེརཱནཾ གུཎཀཐཾ སུཏྭཱ. རཉྙོ སཾཝིདིཏཾ ཀཏྭཱཏི རཉྙོ ནིཝེདནཾ ཀཏྭཱ, རཱཛཱནཾ པཊིཝེདཡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨལཾ གཙྪཱམཱཏི པུརསྶ ཨཙྩཱསནྣཏྟཱ སཱརུཔྤཾ ན ཧོཏཱིཏི པཊིཔཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ. མེགྷཝནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནནྟི མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནཾ. ཏསྶ ཀིར ཨུཡྻཱནསྶ བྷཱུམིགྒཧཎདིཝསེ ཨཀཱལམཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སབྦཏལཱ༹ཀཔོཀྑརཎིཡོ པཱུརེནྟོ གིམྷཱབྷིཧཏརུཀྑལཏཱདཱིནཾ ཨནུགྒཎྷནྟོཝ པཱཝསྶི, ཏེན ཀཱརཎེན ཏཾ མཧཱམེགྷཝནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ ཛཱཏཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘ཨུཡྻཱནཊྛཱནགྒཧཎེ, མཧཱམེགྷོ ཨཀཱལཛོ;

པཱཝསྶི ཏེན ཨུཡྻཱནཾ, མཧཱམེགྷཝནཾ ཨཧཱུ’’ཏི.

སུཁསཡིཏབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱཏི ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ, ཨིདྷ སུཁཾ སཡིཏྠ, ཏུམྷཱཀཾ ཨིདྷ ནིཝཱསོ སུཁ’’ནྟི ཨེཝཾ སུཁསཡིཏབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཏོ ཐེརེན ‘‘སུཁསཡིཏམྷི, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཀམིདཾ ཨུཡྻཱན’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཝཾ སཏི ཨིདཾ ནོ ཨུཡྻཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཀཔྤཏི, བྷནྟེ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརཱམོ’’ཏི པུཙྪི. ཨིམཾ སུཏྟནྟི ཝེལུ༹ཝནཱརཱམཔཊིགྒཧཎེ ཝུཏྟམིམཾ སུཏྟཾ. ཨུདཀནྟི དཀྑིཎོདཀཾ. མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནཾ ཨདཱསཱིཏི ‘‘ཨིམཾ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནཾ སངྒྷསྶ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཛེཊྛམཱསསྶ ཀཱལ༹པཀྑེ དུཏིཡདིཝསེ ཨདཱསི. མཧཱཝིཧཱརསྶ དཀྑིཎོདཀཔཱཏེནེཝ སདྡྷིཾ པཏིཊྛིཏབྷཱཝེཔི ན ཏཱཝ ཏཏྠ ཝིཧཱརཀམྨཾ ནིཊྛིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིདཉྩ པཋམཾ ཝིཧཱརཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. པུནདིཝསེཔཱིཏི ཀཱལ༹པཀྑསྶ དུཏིཡདིཝསེཡེཝ. ཨཌྜྷནཝམཱནཾ པཱཎསཧསྶཱནནྟི ཨཌྜྷེན ནཝམཱནཾ པཱཎསཧསྶཱནཾ, པཉྩསཏཱདྷིཀཱནཾ ཨཊྛསཧསྶཱནནྟི ཨཏྠོ. ཛོཏིཔཱཏུབྷཱཝཊྛཱནནྟི ཉཱཎཱལོཀསྶ པཱཏུབྷཱཝཊྛཱནཾ. ཨཔྤམཱདསུཏྟནྟི ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ མཧཱཨཔྤམཱདསུཏྟཾ, རཱཛོཝཱདསུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

མཧཙྩནྟི ཀརཎཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏུམྷེ ཛཱནནཏྠནྟི སམྦནྡྷོ. ཨརིཊྛོ ནཱམ ཨམཙྩོཏི རཉྙོ བྷཱགིནེཡྻོ ཨརིཊྛོ ནཱམ ཨམཙྩོ. པཉྩཔཎྞཱསཱཡཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཙཏུཔཎྞཱསཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝཉྷི སཏི ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནཾ ‘‘དྭཱསཊྛི ཨརཧནྟོ’’ཏི ཝཙནཾ སམེཏི. ཏེནེཝ ཙ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ ལིཁིཏེ མཧཱཝཾསེ ‘‘ཙཏུཔཎྞཱསཱཡ སདྡྷི’’ནྟི ཝུཏྟཾ. དསབྷཱཏིཀསམཱཀུལཾ རཱཛཀུལནྟི མུཊསིཝསྶ པུཏྟེཧི ཨབྷཡོ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ མཧཱནཱགོ ཨུཏྟིཡོ མཏྟཱབྷཡོ སཱུརཏིསྶོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི དསཧི བྷཱཏིཀེཧི སམཱཀིཎྞཾ རཱཛཀུལཾ. ཙེཏིཡགིརིམྷི ཝསྶཾ ཝསིཾསཱུཏི ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམདིཝསེ རཉྙཱ དིནྣཝིཧཱརེཡེཝ པཊིགྒཧེཏྭཱ པཱཊིཔདདིཝསེ ཝསྶཾ ཝསིཾསུ. པཝཱརེཏྭཱཏི མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ. ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡནྟི ཨཔརཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡཾ. མཧཱམཧིནྡཏྠེརོ ཧི པུརིམིཀཱཡཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ ཏཏོ ཨེཀམཱསཾ ཨཏིཀྐམྨ ཙཱཏུམཱསིནིཡཾ པུཎྞམདིཝསེ ཨརིཡགཎཔརིཝུཏོ རཱཛཀུལཾ གནྟྭཱ བྷོཛནཱཝསཱནེ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷེཧི ཙིརདིཊྛོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིཝཙནམབྲྭི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཝཀྑཏི ‘‘པུཎྞམཱཡཾ མཧཱཝཱིརོ, ཙཱཏུམཱསིནིཡཱ ཨིདྷཱ’’ཏི. ཡཾ པནེཏྠ ཀེནཙི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱཏི ཙཱཏུམཱསིནིཡཱ པཝཱརཎཱཡཱཏི ཨཏྠོ, པཋམཔཝཱརཎཱཡ ཝཱ པཝཱརེཏྭཱ ཨེཀམཱསཾ ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ ཀཏྟིཀཔུཎྞམིཡཾ ཨཝོཙ, ཨཉྙཐཱ ‘པུཎྞམཱཡཾ མཧཱཝཱིརོ’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ན སཀྐཱ གཧེཏུ’’ནྟི, ཏཏྠ ཙཱཏུམཱསིནིཡཱ པཝཱརཎཱཡཱཏི ཨཡམཏྠཝིཀཔྤོ ན ཡུཛྫཏི. ན ཧི པུརིམིཀཱཡ ཝསྶཱུཔགཏཱ ཙཱཏུམཱསིནིཡཾ པཝཱརེནྟི. ཙིརདིཊྛོ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི སཏྠུསྶ སརཱིརཱཝཡཝོ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷོཡེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཨཝཡཝེ སམུདཱཡཝོཧཱརཝསེན ཨེཝམཱཧཱཏི དཊྛབྦཾ ཡཐཱ ‘‘སམུདྡོ དིཊྛོ’’ཏི.

ཐེརེན ཝུཏྟམྤི གམནཀཱརཎཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིདྷ ཝཱསེ པཡོཛནམེཝ དསྶེཏྭཱ གམནཾ པཊིསེདྷེཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ བྷནྟེ ཏུམྷེ’’ཏིཨཱདི. ཨབྷིཝཱདནཱདཱིསུ ཨཱཙརིཡཾ དིསྭཱ ཨབྷིཝཱདནཀརཎཾ ཨབྷིཝཱདནཾ ནཱམ. ཡསྨིཾ ཝཱ དིསཱབྷཱགེ ཨཱཙརིཡོ ཝསཏི ཨིརིཡཱཔཐེ ཀཔྤེནྟོ, ཏཏོ ཨབྷིམུཁོཝ ཝནྡིཏྭཱ གཙྪཏི, ཝནྡིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདཏི, ཝནྡིཏྭཱ ནིཔཛྫཏི, ཨིདཾ ཨབྷིཝཱདནཾ ནཱམ. ཨཱཙརིཡཾ པན དཱུརཏོཝ དིསྭཱ པཙྩུཊྛཱཡ པཙྩུགྒམནཀརཎཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ནཱམ. ཨཱཙརིཡཾ པན དིསྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ནམསྶཏི, ཡསྨིཾ དིསཱབྷཱགེ སོ ཝསཏི, ཏདབྷིམུཁོཔི ཏཐེཝ ནམསྶཏི, གཙྪནྟོཔི ཋིཏོཔི ནིསིནྣོཔི ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶཏིཡེཝཱཏི ཨིདཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ ནཱམ. ཨནུཙྪཝིཀཀམྨསྶ པན ཀརཎཾ སཱམཱིཙིཀརཎཾ ནཱམ. ཙཱིཝརཱདཱིསུ ཧི ཙཱིཝརཾ དེནྟོ ན ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ དེཏི, མཧགྒྷཾ སཏམཱུལགྒྷམྤི པཉྩསཏམཱུལགྒྷམྤི སཏསཧསྶམཱུལགྒྷམྤི དེཏིཡེཝ. པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདཾ སཱམཱིཙིཀརཎཾ ནཱམ. སརཱིརདྷཱཏུཡོཏི སརཱིརཱཝཡཝཱ. ཨཉྙཱཏནྟི ཨཉྙཱཏཾ, ཝིདིཏཾ མཡཱཏི ཨཏྠོ. ཀུཏོ ལཙྪཱམཱཏི ཀུཏོ ལབྷིསྶཱམ. སུམནེན སདྡྷིཾ མནྟེཧཱིཏི པཋམམེཝ སཱམཎེརསྶ ཀཐིཏཏྟཱ ཝཱ ‘‘ཛཱནཱཏི ཨེས ཨམྷཱཀམདྷིཔྤཱཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཝཱ ཨེཝམཱཧཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ མཧཱརཱཛཱཏི མཧཱརཱཛ ཏྭཾ དྷཱཏཱུནཾ པཊིལཱབྷེ མཱ ཨུསྶུཀྐཾ ཀརོཧི, མཱ ཏྭཾ ཏཏྠ ཝཱཝཊོ བྷཝ, ཨཉྙཾ ཏཡཱ ཀཏྟབྦཾ ཀརོཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིདཱནི ཏདེཝ རཉྙཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝཱིཐིཡོ སོདྷཱཔེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརེ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱཏི ཀཾསཏཱལཱ༹དིཏཱལ༹ཾ ཨཝཙརཏི ཨེཏྠཱཏི ཏཱལཱ༹ཝཙརཾ ཝུཙྩཏི ཨཱཏཏཝིཏཏཱདི སབྦཾ ཏཱུརིཡབྷཎྜཾ. ཏེནེཝ པརིནིབྦཱནསུཏྟཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སབྦཉྩ ཏཱལཱ༹ཝཙརཾ སནྣིཔཱཏེཐཱཏི ཨེཏྠ སབྦཉྩ ཏཱལཱ༹ཝཙརནྟི སབྦཾ ཏཱུརིཡབྷཎྜ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ པན སཧཙརཎནཡེན སབྦཏཱུརིཡབྷཎྜཱནཾ ཝཱདཀཱཔི གཧེཏུཾ ཝཊྚནྟཱིཏི ཏེ སབྦེ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ སནྣིཔཱཏེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལཙྪསཱིཏི ལབྷིསྶསི. ཐེརཱ ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨགམཾསཱུཏི རཱཛནིཝེསནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པུན ཙེཏིཡགིརིམེཝ ཨགམཾསུ.

ཏཱཝདེཝཱཏི ཏཾ ཁཎཾཡེཝ. པཱཊལིཔུཏྟདྭཱརེཏི པཱཊལིཔུཏྟནགརདྭཱརེ. ཀིཾ བྷནྟེ སུམན ཨཱཧིཎྜསཱིཏི སུམན ཏྭཾ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཀསྨཱ ཝིཙརསཱིཏི པུཙྪཏི. ཙེཏིཡགིརིམྷིཡེཝ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱཏི པཙྪཱ ཏཏྠ ཝིཧཱརཏྠཱཡ ཨཱཀངྑིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙེཏིཡགིརིམྷིཡེཝ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ. ཝཌྜྷམཱནཀཙྪཱཡཱཡཱཏི པཙྪཱབྷཏྟནྟི ཨཏྠོ. པཙྪཱབྷཏྟམེཝ ཧི ཚཱཡཱ ཝཌྜྷཏི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསཱིཏི དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི. ཚཏྟཾ ཨཔནམཏཱུཏི ཨིདཾ སེཏཙྪཏྟཾ སཡམེཝ མེ སཱིསོཔརིཏོ དྷཱཏུཙངྐོཊཀཱབྷིམུཁཾ ཧུཏྭཱ ནམཏཱུཏི ཨཏྠོ. མཡ྄ཧཾ མཏྠཀེ པཏིཊྛཱཏཱུཏི ཨིདཾ དྷཱཏུཙངྐོཊཀཾ ཐེརསྶ ཧཏྠཏོ དྷཱཏུཡཱ སཧ ཨཱགནྟྭཱ སིརསྨིཾ མེ པཏིཊྛཱཏཱུཏི ཨཏྠོ. པོཀྑརཝསྶཾ ནཱམ པོཀྑརཔཏྟཔྤམཱཎཾ ཝལཱཧཀམཛ྄ཛྷེ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཀམེན ཕརིཏྭཱ ཏེམེཏུཀཱམེཡེཝ ཏེམཡམཱནཾ མཧནྟཾ ཧུཏྭཱ ཝསྶཏི. མཧཱཝཱིརོཏི མཧཱཔརཀྐམོ. མཧཱཝཱིརཱཝཡཝཏྟཱ ཙེཏྠ སཏྠུཝོཧཱརེན དྷཱཏུཡོ ཨེཝ ནིདྡིཊྛཱ. དྷཱཏུསརཱིརེནཱགམནཉྷི སནྡྷཱཡ ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ.

པཙྪིམདིསཱབྷིམུཁོཝ ཧུཏྭཱ ཨཔསཀྐནྟོཏི པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོཡེཝ པཙྪིམདིསཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཨོསཀྐནྟོ, གཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. ཀིཉྩཱཔི ཨེས པཙྪིམདིསཾ ན ཨོལོཀེཏི, ཏཐཱཔི པཙྪིམདིསཾ སནྡྷཱཡ གཙྪཏཱིཏི ‘‘པཙྪིམདིསཱབྷིམུཁོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པུརཏྠིམེན དྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱཏི ཨེཏྠ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོཡེཝ ཨཱགནྟྭཱ དྭཱརེ སམྤཏྟེ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨུཛུཀེནེཝ ནགརཾ པཱཝིསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. མཧེཛཝཏྠུ ནཱམཱཏི མཧེཛནཱམཀེན ཡཀྑེན པརིགྒཧིཏཾ ཨེཀཾ དེཝཊྛཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནནྟི ཨེཏྠ པརིབྷུཏྟཱུཔཀརཎཱནི ནིདཧིཏྭཱ ཀཏཾ ཙེཏིཡཾ པརིབྷོགཙེཏིཡནྟི དཊྛབྦཾ. ཏིཝིདྷཉྷི ཙེཏིཡཾ ཝདནྟི པརིབྷོགཙེཏིཡཾ དྷཱཏུཙེཏིཡཾ དྷམྨཙེཏིཡནྟི. ཏཏྠ པརིབྷོགཙེཏིཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. དྷཱཏུཙེཏིཡཾ པན དྷཱཏུཡོ ནིདཧིཏྭཱ ཀཏཾ. པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིལིཁིཏཔོཏྠཀཾ ནིདཧིཏྭཱ ཀཏཾ པན དྷམྨཙེཏིཡཾ ནཱམ. སཱརཱིརིཀཾ པརིབྷོགིཀཾ ཨུདྡིསྶཀནྟི ཨེཝམྤི ཏིཔྤབྷེདཾ ཙེཏིཡཾ ཝདནྟི. ཨཡཾ པན པབྷེདོ པཊིམཱརཱུཔསྶཔི ཨུདྡིསྶཀཙེཏིཡེནེཝ སངྒཧིཏཏྟཱ སུཊྛུཏརཾ ཡུཛྫཏི.

ཀཐཾ པན ཨིདཾ ཋཱནཾ ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙེཏིཡཊྛཱནཾ ཨཧོསཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏཱིཏེ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི. པཛྫརཀེནཱཏི ཨེཏྠ པཛྫརཀོ ནཱམ རོགོ ཝུཙྩཏི. སོ ཙ ཡཀྑཱནུབྷཱཝེན སམུཔྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏདཱ ཀིར པུཎྞཀཱལོ༹ ནཱམ ཡཀྑོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན མནུསྶཱནམྤི སརཱིརེ པཛྫརཀཾ ནཱམ རོགཾ སམུཊྛཱཔེསི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘རཀྑསེཧི ཛནསྶེཏྠ, རོགོ པཛྫརཀོ ཨཧཱུ’’ཏི;

དཱིཔཝཾསེཔི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘རཀྑསཱ ཙ བཧཱུ ཏཏྠ, པཛྫརཱ ཙ སམུཊྛིཏཱ;

པཛྫརེན བཧཱུ སཏྟཱ, ནསྶནྟི དཱིཔམུཏྟམེ’’ཏི.

ཨནཡབྱསནནྟི ཨེཏྠ ཨནཡོཏི ཨཝཌྜྷི. ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཉྩ སུཁཾ བྱསཏི ཝིཀྑིཔཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱསནནྟི དུཀྑཾ ཝུཙྩཏི. ཀིཉྩཱཔི ‘‘བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཐཱཔི ‘‘ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནམཱཔཛྫནྟེ དིསྭཱ’’ཏི ཝཙནཏོ པཋམཾ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཙྪཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏེ སཏྟེ ཨནཡབྱསནམཱཔཛྫནྟེ དིསྭཱཏི གཧེཏབྦཾ. ན ཧི ཨཱསཡཱནུསཡཱདིབུདྡྷཙཀྑུསྶ ཏེ སཏྟཱ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫནྟཱ དིསྶནྟི. དུབྦུཊྛིཀཱཏི ཝིསམཝསྶཱདིཝསེན དུཊྛཱ ཨསོབྷནཱ ཝུཊྛིཡེཝ དུབྦུཊྛིཀཱ, སསྶུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱ ཀཱཡསུཁུཔྤཏྟིསཔྤཱཡཱ སཏྟུཔཀཱརཱ སམྨཱ ཝུཊྛི ཏཏྠ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏོཡེཝ ཙ ‘‘དུབྦྷིཀྑཾ དུསྶསྶ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. བྷིཀྑཱཡ ཨབྷཱཝོ, དུལླབྷབྷཱཝོ ཝཱ དུབྦྷིཀྑཾ, སུལབྷཱ ཏཏྠ བྷིཀྑཱ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སསྶཱནཾ ཨབྷཱཝོ, ཨསམྤནྣཏཱ ཝཱ དུསྶསྶཾ. དེཝོཏི མེགྷསྶེཏཾ ནཱམཾ. སམྨཱདྷཱརམནུཔཝེཙྪཱིཏི ཨུདཀདྷཱརཾ སམྨཱ ཝིམུཉྩི, སམྨཱ ཨནུཔཝསྶཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

མཧཱཝིཝཱདོ ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཀིར ཀཱལེ ཛཡནྟམཧཱརཱཛེན ཙ ཏསྶ རཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏུཀེན སམིདྡྷཀུམཱརནཱམཀེན ཨུཔརཱཛེན ཙ སདྡྷིཾ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ མཧཱཡུདྡྷཾ ཨུཔཊྛིཏཾ. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན མཎྜདཱིཔེ མཧཱཝིཝཱདོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཧོཏཱིཏི ཀིརིཡཱ ཀཱལམཔེཀྑིཏྭཱ ཝཏྟམཱནཔཡོགོ, ཝིཝཱདསྶ པན ཨཏཱིཏཀཱལིཀཏྟཾ ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱཝ ཝིཉྙཱཡཏི. སདྡནྟརསནྣིདྷཱནེན ཧེཏྠ ཨཏཱིཏཀཱལཱཝགམོ ཡཐཱ ‘‘བྷཱསཏེ ཝཌྜྷཏེ ཏདཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཝཏྟམཱནཔཡོགོ དཊྛབྦོ. ཀལཧཝིགྒཧཛཱཏཱཏི ཨེཏྠ ཀལཧོ ནཱམ མཏྠཀཔྤཏྟོ ཀཱཡཀལཧོཔི ཝཱཙཱཀལཧོཔི. ཏཏྠ ཧཏྠཔརཱམཱསཱདིཝསེན ཀཱཡེན ཀཱཏབྦོ ཀལཧོ ཀཱཡཀལཧོ. མམྨགྷཊྚནཱདིཝསེན ཝཱཙཱཡ ཀཱཏབྦོ ཀལཧོ ཝཱཙཱཀལཧོ. ཝིཔཙྩནཱིཀགཧཎཾ ཝིགྒཧོ. ཀལཧསྶ པུབྦབྷཱགེ ཨུཔྤནྣོ ཨཉྙམཉྙཝིརུདྡྷགཱཧོ. ཨཐ ཝཱ ཀལཧོ ནཱམ ཝཱཙཱཀལཧོ. ཨཉྙམཉྙཾ ཧཏྠཔརཱམཱསཱདིཝསེན ཝིརཱུཔཾ ཝིརུདྡྷཾ ཝཱ གཧཎཾ ཝིགྒཧོ ཀཱཡཀལཧོ. ཡཐཱཝུཏྟོ ཀལཧོ ཙ ཝིགྒཧོ ཙ ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ ཨེཏེསནྟི ཀལཧཝིགྒཧཛཱཏཱ, སཉྫཱཏཀལཧཝིགྒཧཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཱནི སཱསནནྟརདྷཱནེན ནསྶནྟཱིཏི པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཔཊིཔཏྟིསངྑཱཏསྶ ཏིཝིདྷསྶཔི སཱསནསྶ ཨནྟརདྷཱནེན དྷཱཏུཔརིནིབྦཱནེ སཏི ཏཱནི ཙེཏིཡཱནི ཝིནསྶནྟི. ཏཱིཎི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༦༡; ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༨༠༩) ཧི པརིནིབྦཱནཱནི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཾ དྷཱཏུཔརིནིབྦཱནནྟི, ཏཱནི པན ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཝསེན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱནི. ཏསྶ ཧི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ བོདྷིཔལླངྐེ ཨཧོསི, ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཾ ཀུསིནཱརཱཡཾ. དྷཱཏུཔརིནིབྦཱནཾ ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶཏི. སཱསནསྶ ཀིར ཨོསཀྐནཀཱལེ ཨིམསྨིཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ དྷཱཏུཡོ སནྣིཔཏིཏྭཱ མཧཱཙེཏིཡཾ གམིསྶནྟི, མཧཱཙེཏིཡཏོ ནཱགདཱིཔེ རཱཛཱཡཏནཙེཏིཡཾ, ཏཏོ མཧཱབོདྷིཔལླངྐཾ གམིསྶནྟི, ནཱགབྷཝནཏོཔི དེཝལོཀཏོཔི བྲཧྨལོཀཏོཔི དྷཱཏུཡོ མཧཱབོདྷིཔལླངྐམེཝ གམིསྶནྟི, སཱསཔམཏྟཱཔི དྷཱཏུ ན ཨནྟརཱ ནསྶིསྶཏི. སབྦཱ དྷཱཏུཡོ མཧཱབོདྷིཔལླངྐེ རཱསིབྷཱུཏཱ སུཝཎྞཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཨེཀགྒྷནཱ ཧུཏྭཱ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེསྶནྟི, ཏཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཕརིསྶནྟི. ཏཏོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ སཏྠཱ པརིནིབྦཱཏི, ཨཛྫ སཱསནཾ ཨོསཀྐཏི, པཙྪིམདསྶནཾ དཱནི ཨིདཾ ཨམྷཱཀ’’ནྟི དསབལསྶ པརིནིབྦུཏདིཝསཏོ མཧནྟཏརཾ ཀཱརུཉྙཾ ཀརིསྶནྟི, ཋཔེཏྭཱ ཨནཱགཱམིཁཱིཎཱསཝེ ཨཝསེསཱ སཀབྷཱཝེན སཎྛཱཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི. དྷཱཏཱུསུ ཏེཛོདྷཱཏུ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨུགྒཙྪིསྶཏི, སཱསཔམཏྟིཡཱཔི དྷཱཏུཡཱ སཏི ཨེཀཛཱལཱཝ བྷཝིསྶཏི, དྷཱཏཱུསུ པརིཡཱདཱནཾ གཏཱསུ པརིཙྪིཛྫིསྶཏི. ཨེཝཾ མཧནྟཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ དྷཱཏཱུསུ ཨནྟརཧིཏཱསུ སཱསནཾ ཨནྟརཧིཏཾ ནཱམ ཧོཏི.

དིཝཱ བོདྷིརུཀྑཊྛཱནེ ཧཏྠིསཱལཱཡཾ ཏིཊྛཏཱིཏི དིཝཱ ཝཏྠུཝིཙིནནཱཡ ཨོཀཱསཾ ཀུརུམཱནོ ཏཏོ དྷཱཏུཾ གཧེཏྭཱ ཀུམྦྷེ ཋཔེཏྭཱ སདྷཱཏུཀོཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝདནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱཝཾསེ

‘‘རཏྟིཾ ནཱགོནུཔརིཡཱཏི, ཏཾ ཋཱནཾ སོ སདྷཱཏུཀཾ;

བོདྷིཊྛཱནམྷི སཱལཱཡཾ, དིཝཱ ཋཱཏི སདྷཱཏུཀོ’’ཏི.

ཐཱུཔཔཏིཊྛཱནབྷཱུམིཾ པརིཡཱཡཏཱིཏི མཏྠཀཏོ དྷཱཏུཾ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སདྷཱཏུཀཾ ཐཱུཔཔཏིཊྛཱནབྷཱུམིཾ རཏྟིབྷཱགེ པརིཡཱཡཏི, སམནྟཏོ ཝིཙརཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛངྒྷཔྤམཱཎནྟི པུཔྥཊྛཱནཔྤམཱཎཾ. ཐཱུཔཀུཙྪིཏོ ཧེཊྛཱབྷཱགཉྷི ཐཱུཔསྶ ཛངྒྷཱཏི ཝདནྟི. དྷཱཏུཨོརོཔནཏྠཱཡཱཏི ཧཏྠིཀུམྦྷཏོ དྷཱཏུཀརཎྜཀསྶ ཨོརོཔནཏྠཱཡ. སཀལནགརཉྩ ཛནཔདོ ཙཱཏི ནགརཝཱསིནོ ཛནཔདཝཱསིནོ ཙ ཨབྷེདཏོ ནགརཛནཔདསདྡེཧི ཝུཏྟཱ ‘‘སབྦོ གཱམོ ཨཱགཏོ, མཉྩཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. མཧཱཛནཀཱཡེཏི མཧཱཛནསམཱུཧེ. སམཱུཧཔརིཡཱཡོ ཧེཏྠ ཀཱཡསདྡོ. ཨེཀེཀདྷཱཏུཔྤདེསཏོ ཏེཛོདཀནིཀྑམནཱདིཝསེན ཡམཀཡམཀཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ. ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ རསྨིཡོ ཙཱཏི སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ. ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨུདཀདྷཱརཱ ཙཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ སམྦནྡྷཾ ཝདནྟི. པརིནིབྦུཏེཔི བྷགཝཏི ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨེཝརཱུཔཾ པཱཊིཧཱརིཡམཧོསིཡེཝཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཝཾ ཨཙིནྟིཡཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. བུདྡྷདྷམྨཱཏི ཨེཏྠ བུདྡྷགུཎཱ.

དྷརམཱནཀཱལེཔི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགམཱསཱིཏི བྷགཝཱ ཀིར ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ ནཝམེ མཱསེ ཕུསྶཔུཎྞམདིཝསེ ཡཀྑཱདྷིཝཱསཾ ལངྐཱདཱིཔམུཔགནྟྭཱ ལངྐཱམཛ྄ཛྷེ ཏིཡོཛནཱཡཏེ ཡོཛནཝིཏྠཏེ མཧཱནཱགཝནུཡྻཱནེ མཧཱཡཀྑསམཱགམེ ཨུཔརིཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཀཔྤུཊྛཱནསམཡེ སམུཊྛིཏཝུཊྛིཝཱཏནིབྦིསེསཝསྶཝཱཡུནཱ ཙ ལོཀནྟརིཀནིརཡནྡྷཀཱརསདིསགྷོརནྡྷཀཱརནིཀཱཡེན ཙ སཱིཏནརཀནིབྦིསེསབཧལསཱིཏེན ཙ སཾཝཊྚཀཱལསཉྫཱཏཝཱཏསངྑུབྷིཏེཧི མེགྷནབྷགཛྫིཏསདིསེན གགནམེདནཱིནིནྣཱདེན ཙ ཡཀྑཱནཾ བྷཡཾ སནྟཱསཾ ཛནེཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏཱབྷཡོ ‘‘དེཐ མེ སམགྒཱ ནིསཱིདནཊྛཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘དེམ ཏེ སཀལདཱིཔཾ, དེཧི ནོ, མཱརིས, ཨབྷཡ’’ནྟི ཝུཏྟེ སབྦཾ ཏཾ ཨུཔདྡཝཾ ཨནྟརདྷཱཔེཏྭཱ ཡཀྑདཏྟབྷཱུམིཡཱ ཙམྨཁཎྜཾ པཏྠརིཏྭཱ ཏཏྠ ནིསིནྣོ སམནྟཏོ ཛལམཱནཾ ཙམྨཁཎྜཾ པསཱརེཏྭཱ ཀཔྤུཊྛཱནགྒིསདིསདཧནཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ ཛལདྷིསལིལབྷཱིཏཱནཾ སམནྟཱ ཝེལནྟེ བྷམནྟཱནཾ ཡཀྑཱནཾ གིརིདཱིཔཾ དསྶེཏྭཱ ཏེསུ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏེསུ ཏཾ ཡཐཱཋཱནེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཙམྨཁཎྜཾ སངྑིཔིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཏདཱ སམཱགཏེ ཨནེཀདེཝཏཱསནྣིཔཱཏེ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཨནེཀཔཱཎཀོཊཱིནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡཾ ཀཏྭཱ སུམནཀཱུཊཝཱསིནཱ མཧཱསུམནདེཝརཱཛེན སམདྷིགཏསོཏཱཔཏྟིཕལེན ཡཱཙིཏཔཱུཛནཱིཡོ སཱིསཾ པརཱམསིཏྭཱ མུཊྛིམཏྟཱ ནཱིལཱམལཀེསདྷཱཏུཡོ ཏསྶ དཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔམགམཱསི.

དུཏིཡཾ ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ པཉྩམེ སཾཝཙྪརེ ཙཱུལོ༹དརམཧོདརཱནཾ ཛལཐལནིཝཱསཱིནཾ མཱཏུལབྷཱགིནེཡྻཱནཾ ནཱགརཱཛཱུནཾ མཎིཔལླངྐཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔཊྛིཏམཧཱསངྒཱམེ ནཱགཱནཾ མཧཱཝིནཱསཾ དིསྭཱ ཙིཏྟམཱསཀཱལ༹པཀྑསྶ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏོཝ སམིདྡྷསུམནེན ནཱམ རུཀྑདེཝཔུཏྟེན ཚཏྟཾ ཀཏྭཱ དྷཱརིཏརཱཛཱཡཏནོ ནཱགདཱིཔཾ སམཱགནྟྭཱ སངྒཱམམཛ྄ཛྷེ ཨཱཀཱསེ པལླངྐེན ནིསིནྣོ གྷོརནྡྷཀཱརེན ནཱགེ སནྟཱསེཏྭཱ ཨསྶཱསེནྟོ ཨཱལོཀཾ དསྶེཏྭཱ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶཱནཾ ཨུཔགཏནཱགཱནཾ སཱམགྒིཀརཎཱིཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ མཱཏུལབྷཱགིནེཡྻེཧི དྭཱིཧི ནཱགརཱཛཱུཧི པཱུཛིཏེ པཐཝཱིཏལགཏེ མཎིཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ནཱགེཧི དིབྦནྣཔཱནེཧི སནྟཔྤིཏོ ཛལཐལནིཝཱསིནོ ཨསཱིཏིཀོཊིནཱགེ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏེཧི ནམསྶིཏུཾ པལླངྐཉྩ རཱཛཱཡཏནཔཱདཔཉྩ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔམགམཱསི.

ཏཏིཡམྤི ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ ཨཊྛམེ སཾཝཙྪརེ མཧོདརམཱཏུལེན མཎིཨཀྑིཀནཱགརཱཛེནཱབྷིཡཱཙིཏོ ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པཉྩབྷིཀྑུསཏཔརིཝུཏོ ཀལྱཱཎཱིཔདེསེ མཎིཨཀྑིཀསྶ བྷཝནམུཔགནྟྭཱ ཏཏྠ མཱཔིཏརུཙིརརཏནམཎྜཔེ མནོཧརཝརཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ནཱགརཱཛེན དིབྦནྣཔཱནེཧི སནྟཔྤེཏྭཱ ནཱགམཱཎཝིཀགཎཔརིཝུཏེན དིབྦམཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛིཏོ ཏཏྠ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཝུཊྛཱཡཱསནཱ སུམནཀཱུཊེ པདཾ དསྶེཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ དཱིགྷཝཱཔིཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ མུབྷིཡངྒཎཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ ཀལྱཱཎཱིཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ མཧཱབོདྷིཊྛཱནེ ཙ ཐཱུཔཱརཱམཊྛཱནེ ཙ མཧཱཙེཏིཡཊྛཱནེ ཙ སསཱཝཀོ ནིསཱིདིཏྭཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སིལཱཙེཏིཡཊྛཱནེཡེཝ ཋཏྭཱ དེཝནཱགེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔམགམཱསི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ དྷརམཱནཀཱལེཔི ཨིམཾ དཱིཔཾ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགམཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཏདེཝ ཏིཀྑཏྟུམཱགམནཾ སངྑེཔཏོ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཋམཾ ཡཀྑདམནཏྠ’’ནྟིཨཱདི. རཀྑཾ ཀརོནྟོཏི ཡཀྑཱནཾ པུན ཨཔཝིསནཏྠཱཡ རཀྑཾ ཀརོནྟོ. ཨཱཝིཛྫཱིཏི སམནྟཏོ ཝིཙརི. མཱཏུལབྷཱགིནེཡྻཱནནྟི ཙཱུལོ༹དརམཧོདརཱནཾ. ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཱ སམིདྡྷསུམནེན ནཱམ དེཝཔུཏྟེན སདྡྷིཾ ཨཱགཏོ, ཏཐཱཔི པཙྪཱསམཎེན ཨེཀེནཔི བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཨནཱགཏཏྟཱ ‘‘ཨེཀཀོཝ ཨཱགནྟྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏདནུརཱུཔསྶ པརིཔནྠསྶ ཝིཧཏཏྟཱ ‘‘པརིལཱ༹ཧཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. རཉྙོ བྷཱཏཱཏི རཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ. ཨབྷཡོཏི མཏྟཱབྷཡོ.

ཨནུལཱ༹ དེཝཱིཏི རཉྙོ ཛེཊྛབྷཱཏུཛཱཡཱ ཨནུལཱ༹ དེཝཱི. པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ བོདྷི པཏིཊྛཱསཱིཏི ཡདཱ ཧི སོ ཀཀུསནྡྷོ ནཱམ བྷགཝཱ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ མནུསྶེ པཛྫརཀཱབྷིབྷཱུཏེ ཨནཡབྱསནམཱཔཛྫནྟེ དིསྭཱ ཀརུཎཱཡ སཉྩོདིཏཧདཡོ ཨིམཾ དཱིཔམཱགཏོ, ཏདཱ ཏཾ རོགབྷཡཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ སནྣིཔཏིཏཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ བོདྷིཔཏིཊྛཱནཱརཧཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘མམ སིརཱིསམཧཱབོདྷིཏོ དཀྑིཎམཧཱསཱཁམཱདཱཡ རུཙནནྡཱ བྷིཀྑུནཱི ཨིདྷཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. སཱ སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཏངྑཎཉྙེཝ ཁེམཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཡཱ ཁེམརཱཛཱནམཱདཱཡ མཧཱབོདྷིམུཔགནྟྭཱ དཀྑིཎམཧཱསཱཁཱཡ མནོསིལཱལེཁཾ ཁེམརཱཛེན དཱཔེཏྭཱ ཏཾ སཡཾ ཚིཛྫིཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ ཋིཏཾ བོདྷིསཱཁམཱདཱཡ པཉྩསཏབྷིཀྑུནཱིཧི ཙེཝ དེཝཏཱཧི ཙ པརིཝཱརིཏཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨིདྷཱནེཏྭཱ ཏཐཱགཏེན པསཱརིཏེ དཀྑིཎཧཏྠེ སསུཝཎྞཀཊཱཧཾ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེསི. ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨབྷཡསྶ ནཱམ རཉྙོ དཏྭཱ ཏེན ཏསྨིཾ སམཡེ ‘‘མཧཱཏིཏྠཝན’’ནྟི པཉྙཱཏེ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནེ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཀོཎཱགམནོ ཙ བྷགཝཱ དུབྦུཊྛིཔཱིལི༹ཏེ དཱིཔཝཱསིནོ དིསྭཱ ཨིམཾ དཱིཔམཱགཏོ ཏཾ བྷཡཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི མགྒཕལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུབྦབོདྷིཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སམཱཔཏྟིཔརིཡོསཱནེ ‘‘མམ ཨུདུམྦརམཧཱབོདྷིཏོ དཀྑིཎམཧཱསཱཁམཱདཱཡ ཀརཀནཏྟཱ བྷིཀྑུནཱི ཨིདྷཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. སཱ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཏངྑཎཉྙེཝ སོབྷརཱཛདྷཱནིཡཱ སོབྷརཱཛཱནམཱདཱཡ མཧཱབོདྷིམུཔགནྟྭཱ དཀྑིཎམཧཱསཱཁཱཡ མནོསིལཱལེཁཾ སོབྷརཱཛེན དཱཔེཏྭཱ ཏཾ སཡཾ ཚིཛྫིཏྭཱ ཧེམཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏཾ བོདྷིསཱཁམཱདཱཡ པཉྩསཏབྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ སུརགཎཔརིཝུཏཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨིདྷཱཧརིཏྭཱ སཏྠཱརཱ པསཱརིཏདཀྑིཎཔཱཎིཏལེ སཧེམཀཊཱཧཾ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེསི. ཏཾ ཏཐཱགཏོ སམིདྡྷསྶ རཉྙོ དཏྭཱ ཏེན ཏསྨིཾ སམཡེ ‘‘མཧཱནཱགཝན’’ནྟི སངྑྱཾ གཏེ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནེ མཧཱབོདྷིཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

ཀསྶཔོཔི ཙ བྷགཝཱ ཨུཔཊྛིཏརཱཛཱུཔརཱཛཡུདྡྷེན པཱཎིནོ ཝིནཱསཾ དིསྭཱ ཀརུཎཱཡ ཙོདིཏོ ཨིམཾ དཱིཔམཱགནྟྭཱ ཏཾ ཀལཧཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི མགྒཕལཾ པཱཔེཏྭཱ མཧཱབོདྷིཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ‘‘མམ ནིགྲོདྷམཧཱབོདྷིཏོ དཀྑིཎམཧཱསཱཁམཱདཱཡ སུདྷམྨཱ བྷིཀྑུནཱི ཨིདྷཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. སཱ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ ཝིདིཏྭཱ ཏངྑཎཉྙེཝ བཱརཱཎསཱིརཱཛདྷཱནིཡཱ བྲཧྨདཏྟརཱཛཱནམཱདཱཡ མཧཱབོདྷིམུཔགནྟྭཱ དཀྑིཎམཧཱསཱཁཱཡ མནོསིལཱལེཁཾ བྲཧྨདཏྟེན དཱཔེཏྭཱ ཏཾ སཡཾ ཚིཛྫིཏྭཱ ཀནཀཀཊཱཧེ ཋིཏཾ བོདྷིསཱཁམཱདཱཡ པཉྩསཏབྷིཀྑུནཱིཔརིཝཱརཱ དེཝགཎཔརིཝུཏཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨེཏྠ ཨཱནེཏྭཱ མུནིནྡེན པསཱརིཏེ དཀྑིཎཀརཏལེ སསུཝཎྞཀཊཱཧཾ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེསི. ཏཾ བྷགཝཱ ཛཡནྟརཉྙོ དཏྭཱ ཏེན ཏསྨིཾ སམཡེ ‘‘མཧཱསཱལཝན’’ནྟི སངྑྱཾ གཏེ མཧཱམེགྷཝནུཡྻཱནེ མཧཱབོདྷིཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ བོདྷིཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཨིམསྨིཉྩ མཧཱརཱཛ དཱིཔེ པུརིམཀཱནཾ ཏིཎྞཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ བོདྷི པཏིཊྛཱསཱི’’ཏི.

སརསརཾསིཛཱལཝིསྶཛྫནཀེནཱཏི སིནིདྡྷཏཱཡ རསཝནྟཾ ཨོཛཝནྟཾ ཨབྷིནཝརཾསིཛཱལཾ ཝིསྶཛྫེནྟེན. ཨཐ ཝཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཾསརཎཏོ སརསཾ སཛཱིཝཾ ཛཱིཝམཱནཾ ཝིཡ རཾསིཛཱལཾ ཝིསྶཛྫེནྟེན. ཨཐ ཝཱ སརསཀཱལེ དྷརམཱནཀཱལེ བུདྡྷེན ཝིཡ རཾསིཛཱལཾ མུཉྩནྟེནཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི. ཨེཀདིཝསེནེཝ ཨགམཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ. པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧཱིཏི ཨཏྟནོ པརིཙཱརིཀེཧི པཉྩཧི ཀཉྙཱསཏེཧི. ཨུཔསྶཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱཏི བྷིཀྑུནུཔསྶཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ. ཨཔྤེསཱིཏི ལེཁསཱསནཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨེཝཉྩ ཨཝོཙཱཏི རཱཛསནྡེསཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཐེརསྶ མུཁསཱསནཾ ཝིཉྙཱཔེནྟོ ཨེཝཾ ཨཝོཙ. ཨུདིཀྑཏཱིཏི ཨཔེཀྑཏི པཏྠེཏི.

ཚིནྣཧཏྠཾ ཝིཡཱཏི ཚིནྣཧཏྠཝནྟཾ ཝིཡ. ཚིནྣཱ ཧཏྠཱ ཨེཏསྶཱཏི ཚིནྣཧཏྠོཏི ཨཉྙཔདཏྠསམཱསོ དཊྛབྦོ. པབྦཛྫཱཔུརེཀྑཱརཱཏི པབྦཛྫཱབྷིམུཁཱ, པབྦཛྫཱཡ སཉྫཱཏཱབྷིལཱསཱ ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཾ པཊིམཱནེཏཱིཏི མཾ ཨུདིཀྑཏི. སཏྠེན གྷཱཏཾ ན ཨརཧཏཱིཏི ཨསཏྠགྷཱཏཱརཧཾ. ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷནྟི ཧིམཔུཎྞཝལཱཧཀགབྦྷཾ. པཱཊིཧཱརིཡཝསེན ཛཱཏཾ ཧིམམེཝ ‘‘ཝལཱཧཀགབྦྷ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. དོཎམཏྟཱཏི མགདྷནཱལི༹ཡཱ སོལ༹སནཱལི༹པྤམཱཎཱ.

མགྒནྟི སཏྟཡོཛནིཀཾ མགྒཾ. པཊིཛགྒཱཔེཏྭཱཏི སོདྷཱཔེཏྭཱ, ཁཱཎུཀཎྚཀཱདཱིནི ཧརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ བཧལཝིཔུལཝཱལུཀཾ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀམྨཱརཝཎྞནྟི རཉྙོ པཀཏིསུཝཎྞཀཱརཝཎྞཾ. ནཝཧཏྠཔརིཀྑེཔནྟི ནཝཧཏྠཔྤམཱཎོ པརིཀྑེཔོ ཨསྶཱཏི ནཝཧཏྠཔརིཀྑེཔཾ, པརིཀྑེཔཏོ ནཝཧཏྠཔྤམཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘པཉྩཧཏྠུབྦེདྷ’’ནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏིཧཏྠཝིཀྑམྦྷནྟི ཏིཧཏྠཔྤམཱཎཝིཏྠཱརཾ. སམུསྶིཏདྷཛཔཊཱཀནྟི ཨུསྶཱཔིཏནཱིལཔཱིཏཱདིཝིཝིདྷདྷཛཔཊཱཀཾ. ནཱནཱརཏནཝིཙིཏྟནྟི ཏཏྠ ཏཏྠ རཙིཏནཱནཱརཏནེཧི སུཝིཙིཏྟཾ. ཨནེཀཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏནྟི པསནྣཛནཔཱུཛིཏེཧི ཧཏྠཱུཔགཱདཱིཧི ནཱནཱལངྐཱརེཧི སཛྫིཏཾ. ནཱནཱཝིདྷཀུསུམསམཱཀིཎྞནྟི ཨུཔཧཱརཝསེན ཨུཔནཱིཏེཧི ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣེཧི ཛལཐལཔུཔྥེཧི ཨཱཀིཎྞཾ. ཨནེཀཏཱུརིཡསངྒྷུཊྛནྟི ཨཱཏབྷཝིཏཏཱདིཔཉྩངྒིཀཏཱུརིཡསངྒྷོསིཏཾ. ཨཝསེསཾ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ཧནྡ, མཧཱརཱཛ, ཏཡཱ གཧེཏབྦཱ ཨཡཾ སཱཁཱ, ཏསྶ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏོ ཨཡཾ ཁནྡྷོ, ན མཡཾ ཏཡཱ གཧེཏབྦཱ’’ཏི ཝདནྟཱ ཝིཡ ཨཝསེསཱ སཱཁཱ སཏྠུ ཏེཛསཱ ཨདསྶནམགམཾསཱུཏི ཝདནྟི. གཝཀྑཛཱལསདིསནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀཾ, ཛཱལཀཝཱཊསདིསཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཙེལུཀྑེཔསཏསཧསྶཱནི པཝཏྟིཾསཱུཏི ཏེསཾ ཏེསཾ ཛནཱནཾ སཱིསོཔརི བྷམནྟཱནཾ ཨུཏྟརཱསངྒཙེལཱནཾ ཨུཀྑེཔསཏསཧསྶཱནི པཝཏྟིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. མཱུལསཏེནཱཏི དསསུ ལེཁཱསུ ཨེཀེཀཱཡ དས དས ཧུཏྭཱ ནིཀྑནྟམཱུལསཏེན. དས མཧཱམཱུལཱཏི པཋམལེཁཱཡ ནིཀྑནྟདསམཧཱམཱུལཱནི.

དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཕལིཾསཱུཏི དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཐནིཾསུ. དེཝདུནྡུབྷཱིཏི ཙ ན ཨེཏྠ ཀཱཙི བྷེརཱི ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཨཐ ཁོ ཨུཔྤཱཏབྷཱཝེན ཨཱཀཱསགཏོ ནིགྒྷོསསདྡོ. དེཝོཏི ཧི མེགྷོ. ཏསྶ ཧི ཨཙྪབྷཱཝེན ཨཱཀཱསཝཎྞསྶ དེཝསྶཱབྷཱཝེན སུཀྑགཛྫིཏསཉྙིཏེ སདྡེ ནིཙྪརནྟེ དེཝདུནྡུབྷཱིཏི སམཉྙཱ, ཏསྨཱ དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཕལིཾསཱུཏི དེཝོ སུཀྑགཛྫིཏཾ གཛྫཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པབྦཏཱནཾ ནཙྩེཧཱིཏི པཐཝཱིཀམྤེན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ བྷམནྟཱནཾ པབྦཏཱནཾ ནཙྩེཧི. ཡཀྑཱནཾ ཧིངྐཱརེཧཱིཏི ཝིམྷཡཛཱཏཱནཾ ཡཀྑཱནཾ ཝིམྷཡཔྤཀཱསནཝསེན པཝཏྟེཧི ཧིངྐཱརསདྡེཧི. ཡཀྑཱ ཧི ཝིམྷཡཛཱཏཱ ‘‘ཧིཾ ཧི’’ནྟི སདྡཾ ནིཙྪཱརེནྟི. ཐུཏིཛཔྤེཧཱིཏི པསཾསཱཝཙནེཧི. བྲཧྨཱནཾ ཨཔྥོཊནེཧཱིཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱནཾ བྲཧྨཱནཾ བཱཧཱཡཾ པཧརཎསངྑཱཏེཧི ཨཔྥོཊནེཧི. པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧི བྲཧྨཱནོ ཝཱམཧཏྠཾ སམིཉྫིཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན བཱཧཱཡཾ པཧཱརཾ དེནྟི. ཨེཀཀོལཱཧལནྟི ཨེཀཏོ པཝཏྟཀོལཱཧལཾ. ཨེཀནིནྣཱདནྟི ཨེཀཏོ པཝཏྟནིགྒྷོསཾ. ཕལཏོ ནིཀྑནྟཱ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ཨུཛུཀཾ ཨུགྒནྟྭཱ ཨོནམིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏམུཁཝཊྚིཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ རཏནགོཔཱནསཱིཝིནདྡྷཾ ཝིཡ ཀུརུམཱནཱ’’ཏི. ཏངྑཎཏོ ཙ པན པབྷུཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེན སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏསྶ མཧཱབོདྷིསྶ ཚབྦཎྞརསྨཱིནཾ ཝིསྶཛྫིཏཀཱལཏོ པབྷུཏི. ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི སུཝཎྞཀཊཱཧེནེཝ སདྡྷིཾ ཨུགྒནྟྭཱ ཧིམོདཀཔུཎྞཾ ཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. པཋམཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏོཡེཝ ཧི བོདྷི པཙྪཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཨཙྪརིཡཔཊིམཎྜིཏོ ཧུཏྭཱ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏེནེཝ ཝཀྑཏི ‘‘པཋམཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧི, ཏཏོ ཧིམགབྦྷསཏྟཱཧཾ ཨབྷིསེཀསཏྟཱཧཉྩ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏོཡེཝ ཙ མཧཱཝཾསེཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨེཝཾ སཏེན མཱུལཱནཾ, ཏཏྠེསཱ གནྡྷཀདྡམེ;

པཏིཊྛཱསི མཧཱབོདྷི, པསཱདེནྟཱི མཧཱཛནཾ.

‘‘ཏསྶཱ ཁནྡྷོ དསཧཏྠོ, པཉྩ སཱཁཱ མནོརམཱ;

ཙཏུཧཏྠཱ ཙཏུཧཏྠཱ, དསཌྜྷཕལམཎྜིཏཱ.

‘‘སཧསྶནྟུ པསཱཁཱནཾ, སཱཁཱནཾ ཏཱསམཱསི ཙ;

ཨེཝཾ ཨཱསི མཧཱབོདྷི, མནོཧརསིརིནྡྷརཱ.

‘‘ཀཊཱཧམྷི མཧཱབོདྷི, པཏིཊྛིཏཀྑཎེ མཧཱི;

ཨཀམྤི པཱཊིཧཱིརཱནི, ཨཧེསུཾ ཝིཝིདྷཱནི ཙ.

‘‘སཡཾ ནཱདེཧི ཏཱུརིཡཱནཾ, དེཝེསུ མཱནུསེསུ ཙ;

སཱདྷུཀཱརནིནྣཱདེཧི, དེཝབྲཧྨགཎསྶ ཙ.

‘‘མེགྷཱནཾ མིགཔཀྑཱིནཾ, ཡཀྑཱདཱིནཾ རཝེཧི ཙ;

རཝེཧི ཙ མཧཱིཀམྤེ, ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཨཧུ.

‘‘བོདྷིཡཱ ཕལཔཏྟེཧི, ཚབྦཎྞརཾསིཡོ སུབྷཱ;

ནིཀྑམིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ, སཀལཾ སོབྷཡིཾསུ ཙ.

‘‘སཀཊཱཧཱ མཧཱབོདྷི, ཨུགྒནྟྭཱན ཏཏོ ནབྷཾ;

ཨཊྛཱསི ཧིམགབྦྷམྷི, སཏྟཱཧཱནི ཨདསྶནཱ’’ཏི.

ཏསྨཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏོཡེཝ བོདྷི ཀཊཱཧེནེཝ སདྡྷི ཨུགྒནྟྭཱ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཧེཊྛཱ པན བྷགཝཏོ ཨདྷིཊྛཱནཀྐམཾ དསྶེནྟེན ཡཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷགཝཱ ཀིར མཧཱཔརིནིབྦཱནམཉྩེ ནིཔནྣོ ལངྐཱདཱིཔེ མཧཱབོདྷིཔཏིཊྛཱཔནཏྠཱཡ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ མཧཱབོདྷིགྒཧཎཏྠཾ གམིསྶཏི, ཏདཱ མཧཱབོདྷིསྶ དཀྑིཎསཱཁཱ སཡམེཝ ཚིཛྫིཏྭཱ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཱཏཱུཏི ཨདྷིཊྛཱསི, ཨིདམེཀམདྷིཊྛཱནཾ.

‘‘ཏཏྠ པཏིཊྛཱནཀཱལེ ཙ ‘མཧཱབོདྷི ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱུ’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི, ཨིདཾ དུཏིཡམདྷིཊྛཱནཾ.

‘‘སཏྟམེ དིཝསེ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧནྟོ པཏྟེཧི ཙ ཕལེཧི ཙ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ མུཉྩཏཱུཏི ཨདྷིཊྛཱསི, ཨིདཾ ཏཏིཡམདྷིཊྛཱན’’ནྟི.

ཏཾ ཨིམིནཱ ན སམེཏི. ཏཏྠ ཧི པཋམཾ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཙྪཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཚབྦཎྞརཾསིཝིསྶཛྫནཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧནཉྩ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨཊྛཀཐཱཡ པུབྦེནཱཔརཾ ན སམེཏི. མཧཱཝཾསེ པན ཨདྷིཊྛཱནེཔི པཋམཾ སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛཧནཾ པཙྪཱཡེཝ ཚབྦཎྞརཾསིཝིསྶཛྫནཾ ཧིམཝལཱཧཀགབྦྷཔཝིསནཉྩ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘པརིནིབྦཱནམཉྩམྷི, ནིཔནྣེན ཛིནེན ཧི;

ཀཏཾ མཧཱཨདྷིཊྛཱནཾ, པཉྩཀཾ པཉྩཙཀྑུནཱ.

‘‘གཡ྄ཧམཱནཱ མཧཱབོདྷི-སཱཁཱསོཀེན དཀྑིཎཱ;

ཚིཛྫིཏྭཱན སཡཾཡེཝ, པཏིཊྛཱཏུ ཀཊཱཧཀེ.

‘‘པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཱ སཱཁཱ, ཚབྦཎྞརསྨིཡོ སུབྷཱ;

རཱཛཡནྟཱི དིསཱ སབྦཱ, ཕལཔཏྟེཧི མུཉྩཏུ.

‘‘སསུཝཎྞཀཊཱཧཱ སཱ, ཨུགྒནྟྭཱན མནོརམཱ;

ཨདིསྶམཱནཱ སཏྟཱཧཾ, ཧིམགབྦྷམྷི ཏིཊྛཏཱུ’’ཏི.

བོདྷིཝཾསེཔི ཙ ཨཡམེཝ ཨདྷིཊྛཱནཀྐམོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟོ ཨདྷིཊྛཱནཀྐམོ ཡཐཱ པུབྦེནཱཔརཾ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱ ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦོ.

ཧིམཉྩ ཚབྦཎྞརཾསིཡོ ཙ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ མཧཱབོདྷིམེཝ པཝིསིཾསཱུཏི མཧཱབོདྷིཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ ཧིམཉྩ བོདྷིཏོ ནིཀྑནྟཚབྦཎྞརསྨིཡོ ཙ ཨཱཝཏྟིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ བོདྷིམེཝ པཝིསིཾསུ, བོདྷིཔཝིཊྛཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨནྟརཧིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ པན ‘‘ཧིམཉྩ རཾསིཡོ ཙཱ’’ཏི ཨཡམེཝ པཱཋོ སཏསོདྷིཏསམྨཏེ པོརཱཎཔོཏྠཀེ སེསེསུ ཙ སབྦཔོཏྠཀེསུ དིསྶཏི. མཧཱཝཾསེཔི ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཏཱིཏེ ཏམྷི སཏྟཱཧེ, སབྦེ ཧིམཝལཱཧཀཱ;

པཝིསིཾསུ མཧཱབོདྷིཾ, སབྦཱ ཏཱ རཾསིཡོཔི ཙཱ’’ཏི.

ཀེནཙི པན ‘‘པཉྩ རཾསིཡོ’’ཏི པཱཋཾ པརིཀཔྤེཏྭཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦདིསཱཧི པཉྩ རསྨིཡོ ཨཱཝཏྟིཏྭཱཏི པཉྩཧི ཕལེཧི ནིཀྑནྟཏྟཱ པཉྩ, ཏཱ པན ཚབྦཎྞཱཝཱ’’ཏི, ཏཾ ཏསྶ སམྨོཧཝིཛམྦྷིཏམཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. པརིཔུཎྞཁནྡྷསཱཁཱཔསཱཁཔཉྩཕལཔཊིམཎྜིཏོཏི པརིཔུཎྞཁནྡྷསཱཁཱཔསཱཁཱཧི ཙེཝ པཉྩཧི ཙ ཕལེཧི པཊིམཎྜིཏོ, སམནྟཏོ ཝིབྷཱུསིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིསེཀཾ དཏྭཱཏི ཨནོཏཏྟོདཀེན ཨབྷིསེཀཾ དཏྭཱ. མཧཱབོདྷིཊྛཱནེཡེཝ ཨཊྛཱསཱིཏི བོདྷིསམཱིཔེཡེཝ ཝསི.

པུབྦཀཏྟིཀཔཝཱརཎཱདིཝསེཏི ཨསྶཡུཛམཱསསྶ ཛུཎྷཔཀྑཔུཎྞམིཡཾ. ཙཱཏུདྡསཱིཨུཔོསཐཏྟཱ དྭིསཏྟཱཧེ ཛཱཏེ ཨུཔོསཐོ སམྤཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱལ༹པཀྑསྶ ཨུཔོསཐདིཝསེ’’ཏི, ཨསྶཡུཛམཱསཀཱལ༹པཀྑསྶ ཙཱཏུདྡསཱིཨུཔོསཐེཏི ཨཏྠོ. པཱཙཱིནམཧཱསཱལམཱུལེ ཋཔེསཱིཏི ནགརསྶ པཱཙཱིནདིསཱབྷཱགེ ཛཱཏསྶ མཧཱསཱལརུཀྑསྶ ཧེཊྛཱ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ ཋཔེསི. སཏྟརསམེ དིཝསེཏི པཱཊིཔདདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ. ཀཏྟིཀཚཎཔཱུཛཾ ཨདྡསཱཏི ཀཏྟིཀཚཎཝསེན བོདྷིསྶ ཀརིཡམཱནཾ པཱུཛཾ སུམནསཱམཎེརོ ཨདྡས, དིསྭཱ ཙ ཨཱགཏོ སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝ ཙ ཐེརོ བོདྷིཨཱཧརཎཏྠཾ པེསེསི.

ཨཊྛཱརས དེཝཏཱཀུལཱནཱིཏི མཧཱབོདྷིཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏནཱགཡཀྑཱདིདེཝཏཱཀུལཱནི དཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨམཙྩཀུལཱནི བོདྷིསྶ ཀཏྟབྦཝིཙཱརཎཏྠཱཡ ཨདཱསི, བྲཱཧྨཎཀུལཱནི ལོཀསམྨཏཏྟཱ ཨུདཀཱསིཉྩནཏྠཱཡ ཨདཱསི, ཀུཊུམྦིཡཀུལཱནི བོདྷིསྶ ཀཏྟབྦཔཱུཛོཔཀརཎགོཔནཏྠཱཡ ཨདཱསི. ‘‘གོཔཀཱ རཱཛཀམྨིནོ ཏཐཱ ཏརཙྪཱ’’ཏི མཧཱགཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. གཎྛིཔདེ པན ‘‘གོཔཀཀུལཱནི བོདྷིསིཉྩནཏྠཾ ཁཱིརདྷེནུཔཱལནཏྠཱཡ ཏརཙྪཀུལཱནི ཀཱལིངྒཀུལཱནི ཝིསྶཱསིཀཱནི པདྷཱནམནུསྶཀུལཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀཱལིངྒཀུལཱནཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨུདཀཱདིགཱཧཀཱ ཀཱལིངྒཱ’’ཏི མཧཱགཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཀལིངྒེསུ ཛནཔདེ ཛཱཏིསམྤནྣཀུལཾ ཀཱལིངྒཀུལ’’ནྟི ཀེཙི. ཨིམིནཱ པརིཝཱརེནཱཏི སཧཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ, ཨིམིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཔརིཝཱརེན སདྡྷིནྟི ཨཏྠོ. ཝིཉྫྷཱཊཝིཾ སམཏིཀྐམྨཱཏི རཱཛཱ སཡམྤི མཧཱབོདྷིསྶ པཙྩུགྒམནཾ ཀརོནྟོ སེནངྒཔརིཝུཏོ ཐལཔཐེན གཙྪནྟོ ཝིཉྫྷཱཊཝིཾ ནཱམ ཨཊཝིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཏཱམལིཏྟིཾ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཱམལིཏྟིཾ ནཱམ ཏིཏྠཾ སམྤཏྟོ. ཨིདམསྶ ཏཏིཡནྟི སུཝཎྞཀཊཱཧེ པཏིཊྛིཏམཧཱབོདྷིསྶ རཛྫསམྤདཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ པུབྦེ པནེས ཨེཀཝཱརཾ སདྡྷཱཡ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫེན མཧཱབོདྷིཾ པཱུཛེསིཡེཝ, ཏསྨཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཙཏུཏྠམིདཾ རཛྫསམྤདཱནཾ. མཧཱབོདྷིཾ པན ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ དིཝསེ རཛྫེན པཱུཛེསི, ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ དིཝསེ སཀལཛམྦུདཱིཔརཛྫཏོ ཨུཔྤནྣཾ ཨཱཡཾ གཧེཏྭཱ མཧཱབོདྷིཔཱུཛཾ ཀཱརེསི.

མཱགསིརམཱསསྶཱཏི མིགསིརམཱསསྶ. པཋམཔཱཊིཔདདིཝསེཏི སུཀྐཔཀྑཔཱཊིཔདདིཝསེ. ཏཉྷི ཀཎྷཔཀྑཔཱཊིཔདདིཝསཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘པཋམཔཱཊིཔདདིཝས’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདཉྩ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ པཝཏྟམཱནཝོཧཱརཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པན པུཎྞམིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཔརཱ པུཎྞམཱི, ཏཱཝ ཨེཀོ མཱསོཏི ཝོཧཱརསྶ པཝཏྟཏྟཱ ཏེན ཝོཧཱརེན ‘‘དུཏིཡཔཱཊིཔདདིཝསེ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཏཏྠ ཧི ཀཎྷཔཀྑཔཱཊིཔདདིཝསཾ ‘‘པཋམཔཱཊིཔད’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཀྑིཔིཏྭཱཏི མཧཱསཱལམཱུལེ དིནྣེཧི སོལ༹སཧི ཛཱཏིསམྤནྣཀུལེཧི སདྡྷིཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱཏི ཝདནྟི. གཙྪཏི ཝཏརེཏི ཨེཏྠ ཨརེཏི ཁེདེ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཀནྡིཏྭཱ’’ཏི, བོདྷིཡཱ ཨདསྶནཾ ཨསཧམཱནོ རོདིཏྭཱ པརིདེཝིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སརསརཾསིཛཱལནྟི ཨེཏྠ པན ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. མཧཱབོདྷིསམཱརུལ༹ྷཱཏི མཧཱབོདྷིནཱ སམཱརུལ༹ྷཱ. པསྶཏོ པསྶཏོཏི ཨནཱདརེ སཱམིཝཙནཾ, པསྶནྟསྶེཝཱཏི ཨཏྠོ. མཧཱསམུདྡཏལཾ པཀྑནྟཱཏི མཧཱསམུདྡསྶ ཨུདཀཏལཾ པཀྑནྡི. སམནྟཱ ཡོཛནནྟི སམནྟཏོ ཨེཀེཀེན པསྶེན ཡོཛནཔྤམཱཎེ པདེསེ. ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཝཱིཙིཡོ ཝཱུཔསནྟཱཏི ཝཱིཙིཡོ ན ཨུཊྛཧིཾསུ, ནཱཧེསུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཝཛྫིཾསཱུཏི ཝིརཝིཾསུ, ནཱདཾ པཝཏྟཡིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. རུཀྑཱདིསནྣིསྶིཏཱཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན པབྦཏཱདིསནྣིསྶིཏཱ དེཝཏཱ སངྒཎྷཱཏི.

སུཔཎྞརཱུཔེནཱཏི སུཔཎྞསདིསེན རཱུཔེན. ནཱགཀུལཱནི སནྟཱསེསཱིཏི མཧཱབོདྷིགྒཧཎཏྠཾ ཨཱགཏཱནི ནཱགཀུལཱནི སནྟཱསེསི, ཏེསཾ བྷཡཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པལཱཔེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏདཱ ཧི སམུདྡཝཱསིནོ ནཱགཱ མཧཱབོདྷིཾ གཧེཏུཾ ཝཱཏཝསྶནྡྷཀཱརཱདཱིཧི མཧནྟཾ ཝིཀུབྦནཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ སངྒྷམིཏྟཏྠེརཱི གརུལ༹ཝཎྞཾ མཱཔེཏྭཱ ཏེན གརུལ༹རཱུཔེན ཨཱཀཱསཾ པཱུརཡམཱནཱ སིཁཱམརཱིཙིཛཱལེན གགནཾ ཨེཀནྡྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཀྑཔྤཧཱརཝཱཏེན མཧཱསམུདྡཾ ཨཱལོལེ༹ཏྭཱ སཾཝཊྚཛལདྷིནཱདསདིསེན རཝེན ནཱགཱནཾ ཧདཡཱནི བྷིནྡནྟཱི ཝིཡ ཏཱསེཏྭཱ ནཱགེ པལཱཔེསི. ཏེ ཙ ཨུཏྲསྟརཱུཔཱ ནཱགཱ ཨཱགནྟྭཱཏི ཏེ ཙ ཝུཏྟནཡེན ཨུཏྟཱསིཏཱ ནཱགཱ པུན ཨཱགནྟྭཱ. ཏཾ ཝིབྷཱུཏིནྟི ཏཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡསངྑཱཏཾ ཝིབྷཱུཏིཾ, ཏཾ ཨཙྪརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཐེརཱི ཡཱཙིཏྭཱཏི ‘‘ཨཡྻེ, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ མུཙལིནྡནཱགརཱཛསྶ བྷོགཱཝལིཾ ཨཏྟནོ གནྡྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ཏསྶ སངྒཧཾ ཨཀཱསི. ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནདིཝསེ ནེརཉྫརཱནདཱིཏཱིརེ ཨཏྟནོ ཨུཙྪིཊྛཔཏྟཾ མཧཱཀཱལ༹ནཱགསྶ ཝིསྶཛྫེསི. ཨུརུཝེལནཱགེན མཱཔིཏཾ ཝིསདྷཱུམདཧནཾ ཨགཎེཏྭཱ ཏསྶ སརཎསཱིལཱབྷརཎམདཱསི. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ པེསེཏྭཱ ནནྡོཔནནྡནཱགརཱཛཱནཾ དམེཏྭཱ ནིབྦིསཾ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ སོ ལོཀནཱཡཀོ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཀཱརཀོ, ཏྭམྤི ནོ དོསམསྶརིཏྭཱ མུཧུཏྟཾ མཧཱབོདྷིཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ནཱགལོཀསྶ སགྒམོཀྑམགྒཾ སམྤཱདེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཡཱཙིཏྭཱ. མཧཱབོདྷིཝིཡོགདུཀྑིཏོཏི མཧཱབོདྷིཝིཡོགེན དུཀྑིཏོ སཉྫཱཏམཱནསིཀདུཀྑོ. ཀནྡིཏྭཱཏི ཨིམསྶ པརིཡཱཡཝཙནམཏྟཾ རོདིཏྭཱཏི, གུཎཀིཏྟནཝསེན ཝཱ པུནཔྤུནཾ རོདིཏྭཱ, ཝིལཱཔཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཨུཏྟརདྭཱརཏོཏི ཨནུརཱདྷཔུརསྶ ཨུཏྟརདྭཱརཏོ. མགྒཾ སོདྷཱཔེཏྭཱཏི ཁཱཎུཀཎྚཀཱདཱིནཾ ཨུདྡྷརཱཔནཝསེན མགྒཾ སོདྷཱཔེཏྭཱ. ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱཏི ཝཱལུཀཱདཱིནཾ ཨོཀིརཱཔནཱདིཝསེན སཛྫེཏྭཱ. སམུདྡསཱལཝཏྠུསྨིནྟི སམུདྡཱསནྣསཱལཱཡ ཝཏྠུབྷཱུཏེ པདེསེ. ཏསྨིཾ ཀིར པདེསེ ཋིཏེཧི སམུདྡསྶ དིཊྛཏྟཱ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ པཀཱསེཏུཾ ཏཏྠ ཨེཀཱ སཱལཱ ཀཏཱ. སཱ ནཱམེན ‘‘སམུདྡཱསནྣསཱལཱ’’ཏི པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སམུདྡཱསནྣསཱལཱཡ, ཋཱནེ ཋཏྭཱ མཧཎྞཝེ;

ཨཱགཙྪནྟཾ མཧཱབོདྷིཾ, མཧཱཐེརིདྡྷིཡཱདྡས.

‘‘ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཀཏཱ སཱལཱ, པཀཱསེཏུཾ ཏམབྦྷུཏཾ;

‘སམུདྡཱསནྣསཱལཱ’ཏི, ནཱམེནཱསིདྷ པཱཀཊཱ’’ཏི.

ཏཱཡ ཝིབྷཱུཏིཡཱཏི ཏཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཱུཛཱསཀྐཱརཱདིསམྤཏྟིཡཱ. ཐེརསྶཱཏི མཧཱམཧིནྡཏྠེརསྶ. མགྒསྶ ཀིར ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཨནྟརནྟརཱ པུཔྥེཧི ཀཱུཊཱགཱརསདིསསཎྛཱནཱནི པུཔྥཙེཏིཡཱནི ཀཱརཱཔེསི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནྟརནྟརེ པུཔྥཨགྒྷིཡཱནི ཋཔེནྟོ’’ཏི. ཨཱགཏོ ཝཏརེཏི ཨེཏྠ ཨརེཏི པསཾསཱཡཾ, སཱདྷུ ཝཏཱཏི ཨཏྠོ. སོལ༹སཧི ཛཱཏིསམྤནྣཀུལེཧཱིཏི ཨཊྛཧི ཨམཙྩཀུལེཧི ཨཊྛཧི ཙ བྲཱཧྨཎཀུལེཧཱིཏི ཨེཝཾ སོལ༹སཧི ཛཱཏིསམྤནྣཀུལེཧི. སམུདྡཏཱིརེ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱཏི སམུདྡཝེལཱཏལེ ཨལངྐཏཔྤཊིཡཏྟེ རམཎཱིཡེ མཎྜཔེ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱ. ཨེཝཾ པན ཀཏྭཱ སཀལཏམྦཔཎྞིརཛྫེན མཧཱབོདྷིཾ པཱུཛེཏྭཱ སོལ༹སནྣཾ ཀུལཱནཾ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སཡཾ དོཝཱརིཀཊྛཱནེ ཋཏྭཱ ཏཡོ དིཝསེ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ པཱུཛཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཱིཎི དིཝསཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. རཛྫཾ ཝིཙཱརེསཱིཏི རཛྫཾ ཝིཙཱརེཏུཾ ཝིསྶཛྫེསི, སོལ༹སཧི ཝཱ ཛཱཏིསམྤནྣཀུལེཧི རཛྫཾ ཝིཙཱརཱཔེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཏུཏྠེ དིཝསེཏི མིགསིརམཱསསྶ སུཀྐཔཀྑདསམིཡཾ. ཨནུཔུབྦེན ཨནུརཱདྷཔུརཾ སམྤཏྟོཏི དསམིཡཾ ཨལངྐཏཔྤཊིཡཏྟརཐེ མཧཱབོདྷིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨུལཱ༹རཔཱུཛཾ ཀུརུམཱནོ པཱཙཱིནཔསྶཝིཧཱརསྶ པཏིཊྛཱཏབྦཊྛཱནམཱནེཏྭཱ ཏཏྠ སངྒྷསྶ པཱཏརཱསཾ པཝཏྟེཏྭཱ མཧིནྡཏྠེརེན བྷཱསིཏཾ ནཱགདཱིཔེ དསབལེན ཀཏཾ ནཱགདམནཾ སུཏྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷེན ནིསཛྫཱདིནཱ པརིབྷུཏྟཊྛཱནེསུ ཐཱུཔཱདཱིཧི སཀྐཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཉྙཱཎཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏོ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཝཀྐབྲཱཧྨཎསྶ གཱམདྭཱརེ ཋཔེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན ཨནུརཱདྷཔུརཾ སམྤཏྟོ. ཙཱཏུདྡསཱིདིཝསེཏི མིགསིརམཱསསྶེཝ སུཀྐཔཀྑཙཱཏུདྡསེ. ཝཌྜྷམཱནཀཙྪཱཡཱཡཱཏི ཚཱཡཱཡ ཝཌྜྷམཱནསམཡེ, སཱཡནྷསམཡེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱཔཏྟིནྟི ཕལསམཱཔཏྟིཾ. ཏིལཀབྷཱུཏེཏི ཨལངྐཱརབྷཱུཏེ. རཱཛཝཏྠུདྭཱརཀོཊྛཀཊྛཱནེཏི རཱཛུཡྻཱནསྶ དྭཱརཀོཊྛཀཊྛཱནེ. ‘‘སཀལརཛྫཾ མཧཱབོདྷིསྶ དིནྣཔུབྦཏྟཱ ཨུཔཙཱརཏྠཾ རཱཛཱ དོཝཱརིཀཝེསཾ གཎྷཱི’’ཏི ཝདནྟི.

ཨནུཔུབྦཝིཔསྶནནྟི ཨུདཡབྦཡཱདིཨནུཔུབྦཝིཔསྶནཾ. པཊྛཔེཏྭཱཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ. ཨཏྠངྒམིཏེཏི ཨཏྠངྒཏེ. ‘‘སཧ བོདྷིཔཏིཊྛཱནེནཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམཾ ཀཏྭཱ ‘‘སཧ བོདྷིཔཏིཊྛཱནཱ’’ཏི ནིསྶཀྐཝཙནཾ ཀཏཾ. སཏི ཧི སཧཡོགེ ཀརཎཝཙནེན བྷཝིཏབྦཾ. མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤཱིཏི ཙ ཨིདཾ མུཁམཏྟནིདསྶནཾ, ཨཉྙཱནིཔི ཨནེཀཱནི ཨཙྪརིཡཱནི ཨཧེསུཾཡེཝ. ཏཐཱ ཧི སཧ བོདྷིཔཏིཊྛཱནེན ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤི, ཏཱནི མཱུལཱནི ཀཊཱཧམུཁཝཊྚིཏོ ཨུགྒནྟྭཱ ཏཾ ཀཊཱཧཾ ཝིནནྡྷནྟཱ པཐཝཱིཏལམོཏརིཾསུ, སམནྟཏོ དིབྦཀུསུམཱནི ཝསྶིཾསུ, ཨཱཀཱསེ དིབྦཏཱུརིཡཱནི ཝཛྫིཾསུ, མཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝུཊྛིདྷཱརམཀཱསི, ཨཱཀཱསཔདེསཱ ཝིརཝིཾསུ, ཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརིཾསུ. དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརམདཾསུ, སམཱགཏཱ སཀལདཱིཔཝཱསིནོ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡིཾསུ, གཧིཏམཀརནྡཱ མནྡམཱརུཏཱ ཝཱཡིཾསུ, སམནྟཏོ གྷནསཱིཏལཧིམཝལཱཧཀཱ མཧཱབོདྷིཾ ཚཱདཡིཾསུ. ཨེཝཾ བོདྷི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཧིམགབྦྷེ སནྣིསཱིདིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ལོཀསྶ ཨདསྶནཾ ཨགམཱསི. ཧིམགབྦྷེ སནྣིསཱིདཱིཏི ཧིམགབྦྷསྶ ཨནྟོ ཨཊྛཱསི. ཝིཔྥུརནྟཱཏི ཝིཔྥུརནྟཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཾསརནྟཱ. ནིཙྪརིཾསཱུཏི ནིཀྑམིཾསུ. དསྶིཾསཱུཏི པཉྙཱཡིཾསུ. སབྦེ དཱིཔཝཱསིནོཏི སབྦེ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཝཱསིནོ. ཨུཏྟརསཱཁཏོ ཨེཀཾ ཕལནྟི ཨུཏྟརསཱཁཱཡ ཋིཏཾ ཨེཀཾ ཕལཾ. ‘‘པཱཙཱིནསཱཁཱཡ ཨེཀཾ ཕལ’’ནྟིཔི ཀེཙི. མཧཱཨཱསནཊྛཱནེཏི པུབྦཔསྶེ མཧཱསིལཱསནེན པཏིཊྛིཏཊྛཱནེ. ཨིསྶརནིམྨཱནཝིཧཱརེཏི ཨིསྶརནིམྨཱནསངྑཱཏེ ཀསྶཔགིརིཝིཧཱརེ. ‘‘ཨིསྶརནིམྨཱནཝིཧཱརེ’’ཏི ཧི པུབྦསངྐེཏཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨིདཱནི པན སོ ཝིཧཱརོ ‘‘ཀསྶཔགིརཱི’’ཏི པཉྙཱཏོ. ‘‘ཨིསྶརསམཎཱརཱམེ’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཝཀྐབྲཱཧྨཎགཱམེ, ཐཱུཔཱརཱམེ ཏཐེཝ ཙ;

ཨིསྶརསམཎཱརཱམེ, པཋམེ ཙེཏིཡངྒཎེ’’ཏི.

ཡོཛནིཡཨཱརཱམེསཱུཏི ཨནུརཱདྷཔུརསྶ སམནྟཱ ཡོཛནསྶ ཨནྟོ ཀཏཨཱརཱམེསུ. སམནྟཱ པཏིཊྛིཏེ མཧཱབོདྷིམྷཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨནུརཱདྷཔུརསྶ སམནྟཱ ཨེཝཾ པུཏྟནཏྟུཔརམྤརཱཡ མཧཱབོདྷིམྷི པཏིཊྛིཏེཏི ཨཏྠོ. ལོཧཔཱསཱདཊྛཱནཾ པཱུཛེསཱིཏི ལོཧཔཱསཱདསྶ ཀཏྟབྦཊྛཱནཾ པཱུཛེསི. ‘‘ཀིཉྩཱཔི ལོཧཔཱསཱདཾ དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོཡེཝ མཧཱརཱཛཱ ཀཱརེསྶཏི, ཏཐཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ ཨབྷཱཝཏོ ‘ཨནཱགཏེ’ཏི ཝུཏྟ’’ནྟི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཀེཙི པན ‘‘དུཊྛགཱམཎིཨབྷཡེནེཝ ཀཱརིཏོ ལོཧཔཱསཱདོ’’ཏི ཝདནྟི. མཱུལཱནི པནསྶ ན ཏཱཝ ཨོཏརནྟཱིཏི ཨིམིནཱ, མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ སཏྠུསཱསནཾ པཏིཊྛིཏམཏྟམེཝ ཨཧོསི, ན ཏཱཝ སུཔཏིཊྛིཏནྟི དསྶེཏི, ཨསྶ སཏྠུསཱསནསྶ མཱུལཱནི པན ན ཏཱཝ ཨོཏིཎྞཱནཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨོཏརནྟཱིཏི ཧི ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཀདཱ པན བྷནྟེ མཱུལཱནི ཨོཏིཎྞཱནི ནཱམ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ཡོ ཨམཙྩོ ཙཏུཔཎྞཱསཱཡ ཛེཊྛཀཀནིཊྛབྷཱཏུཀེཧི སདྡྷིཾ ཙེཏིཡགིརིམྷི པབྦཛིཏོ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘མཧཱཨརིཊྛོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. མེགྷཝཎྞཱབྷཡསྶ ཨམཙྩསྶ པརིཝེཎཊྛཱནེཏི མེགྷཝཎྞཱབྷཡསྶ རཉྙོ ཨམཙྩེན ཀཏྟབྦསྶ པརིཝེཎསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏེ ཋཱནེ. མཎྜཔཔྤཀཱརནྟི མཎྜཔསདིསཾ. སདིསཏྠམྤི ཧི པཀཱརསདྡཾ ཝཎྞཡནྟི. སཱསནསྶ མཱུལཱནི ཨོཏརནྟཱནི པསྶིསྶཱམཱིཏི ཨིམིནཱ སཱསནསྶ སུཊྛུ པཏིཊྛཱནཱཀཱརཾ པསྶིསྶཱམཱིཏི དཱིཔེཏི.

མེགྷཝིརཧིཏསྶ ནིམྨལསྶེཝ ཨཱཀཱསསྶ ཝིརཝིཏཏྟཱ ‘‘ཨཱཀཱསཾ མཧཱཝིརཝཾ རཝཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཙྩེཀགཎཱིཧཱིཏི ཝིསུཾ ཝིསུཾ གཎཱཙརིཡེཧི. པཙྩེཀཾ གཎཾ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི པཙྩེཀགཎིནོ. ཡཐཱ ཝེཛྫོ གིལཱནེསུ ཀརུཎཱཡ ཏིཀིཙྪནམེཝ པུརཀྑཏྭཱ ཝིགཏཙྪནྡདོསོ ཛིགུཙྪནཱིཡེསུ ཝཎེསུ གུཡ྄ཧཊྛཱནེསུ ཙ བྷེསཛྫལེཔནཱདིནཱ ཏིཀིཙྪནམེཝ ཀརོཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཱཔི ཀིལེསབྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏེསུ སཏྟེསུ ཀརུཎཱཡ ཏེ སཏྟེ ཀིལེསབྱཱདྷིདུཀྑཏོ མོཙེཏུཀཱམོ ཨཝཏྟབྦཱརཧཱནི གུཡ྄ཧཊྛཱནནིསྶིཏཱནིཔི ཨསཔྤཱཡཱནི ཝདནྟོ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱ སཏྟཱནཾ ཀིལེསབྱཱདྷིཾ ཏིཀིཙྪཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྠུ ཀརུཎཱགུཎཔརིདཱིཔཀ’’ནྟི. ཨནུསིཊྛིཀརཱནནྟི ཨནུསཱསནཱིཀརཱནཾ, ཡེ བྷགཝཏོ ཨནུསཱསནིཾ སམྨཱ པཊིཔཛྫནྟི, ཏེསནྟི ཨཏྠོ. ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཝིཔྥནྡིཏཝིནཡནནྟི ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེསུ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཝསེན པཝཏྟསྶ ཀིལེསཝིཔྥནྡིཏསྶ ཝིནཡནཀརཾ.

རཱཛིནོཏི ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, རཱཛཱནམནུསཱསིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཱལོཀནྟི ཉཱཎཱལོཀཾ. ནིབྦཱཡིཾསུ མཧེསཡོཏི ཨེཏྠ མཧཱམཧིནྡཏྠེརོ དྭཱདསཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཾ སམྤཏྟོ, ཏཏྠ དྭེ ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ ཝིནཡཾ པཏིཊྛཔེསི. དྭཱསཊྛིཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦུཏོཏི ཝདནྟི.

ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱཏི ཏེསཾ མཧཱམཧིནྡཏྠེརཔྤམུཁཱནཾ ཐེརཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ. ཏིསྶདཏྟཱདཡོ པན མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ, ཏསྨཱ ཏིསྶདཏྟཀཱལ༹སུམནདཱིགྷསུམནཱདཡོ མཧཱཨརིཊྛཏྠེརསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཙཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱཏི ཨུབྷཡཐཱ ཝུཏྟཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ. པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཏི –

‘‘ཏཏོ མཧིནྡོ ཨིཊྚིཡོ, ཨུཏྟིཡོ སམྦལོ ཏཐཱ;

བྷདྡནཱམོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘ཨེཏེ ནཱགཱ མཧཱཔཉྙཱ, ཛམྦུདཱིཔཱ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཝིནཡཾ ཏེ ཝཱཙཡིཾསུ, པིཊཀཾ ཏམྦཔཎྞིཡཱ.

‘‘ནིཀཱཡེ པཉྩ ཝཱཙེསུཾ, སཏྟ ཙེཝ པཀརཎེ;

ཏཏོ ཨརིཊྛོ མེདྷཱཝཱི, ཏིསྶདཏྟོ ཙ པཎྜིཏོ.

‘‘ཝིསཱརདོ ཀཱལ༹སུམནོ, ཐེརོ ཙ དཱིགྷནཱམཀོ’’ཏི. –

ཨེཝམཱདིནཱ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ.

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝིནཡཱནིསཾསཀཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཀེནཱབྷཏ’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཀཏྠ པཏིཊྛིཏ’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཏྠ པཏིཊྛིཏ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཏེལམིཝཱཏི སཱིཧཏེལམིཝ. ཨདྷིམཏྟསཏིགཏིདྷཱིཏིམནྟེསཱུཏི ཨེཏྠ སཏཱིཏི བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ དྷཱརཎཀསཏི. གཏཱིཏི ཨུགྒཎྷནཀགཏི. དྷཱིཏཱིཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ གཎྷནཀཉཱཎཾ. གཏཱིཏི ཝཱ པཉྙཱགཏི. དྷཱིཏཱིཏི བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷནཝཱིརིཡཾ སཛ྄ཛྷཱཡནཝཱིརིཡཾ དྷཱརཎཝཱིརིཡཉྩ. ལཛྫཱིསཱུཏི པཱཔཛིགུཙྪནཀལཀྑཎཱཡ ལཛྫཱཡ སམནྣཱགཏེསུ. ཀུཀྐུཙྩཀེསཱུཏི ཨཎུམཏྟེསུཔི ཝཛྫེསུ དོསདསྶཱཝིཏཱཡ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ནིསྶཱཡ ཀུཀྐུཙྩཀཱརཱིསུ. སིཀྑཱཀཱམེསཱུཏི ཨདྷིསཱིལཨཨཙིཏྟཨདྷིཔཉྙཱཝསེན ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཀཱམཡམཱནེསུ སམྤིཡཱཡིཏྭཱ སིཀྑནྟེསུ.

ཨཀཏྟབྦཏོ ནིཝཱརེཏྭཱ ཀཏྟབྦེསུ པཏིཊྛཱཔནཏོ མཱཏཱཔིཏུཊྛཱནིཡོཏི ཝུཏྟཾ. ཨཱཙཱརགོཙརཀུསལཏཱཏི ཝེལུ༹དཱནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝསྶ ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཱདཱིནཉྩ ཨཀརཎེན སབྦསོ ཨནཱཙཱརཾ ཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཀཱཡིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ ཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨེཝཾ ཝུཏྟབྷིཀྑུསཱརུཔྤཨཱཙཱརསམྤཏྟིཡཱ ཝེསིཡཱདིཨགོཙརཾ ཝཛྫེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཱདིཨཏྠཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནསངྑཱཏགོཙརེན ཙ སམྤནྣཏྟཱ སམཎཱཙཱརེསུ ཙེཝ སམཎགོཙརེསུ ཙ ཀུསལཏཱ. ཨཔིཙ ཡོ བྷིཀྑུ སཏྠརི སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣོ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ པཱསཱདིཀེན ཨབྷིཀྐནྟེན པཊིཀྐནྟེན ཨཱལོཀིཏེན ཝིལོཀིཏེན སམིཉྫིཏེན པསཱརིཏེན ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཨཔྤིཙྪོ སནྟུཊྛོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཝིཝིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀེསུ སཀྐཙྩཀཱརཱི གརུཙིཏྟཱིཀཱརབཧུལོ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརོ.

གོཙརོ པན ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ ཨཱརཀྑགོཙརོ ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོཏི ཏིཝིདྷོ. ཏཏྠ དསཀཐཱཝཏྠུགུཎསམནྣཱགཏོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ, ཡཾ ནིསྶཱཡ ཨསྶུཏཾ སུཎཱཏི, སུཏཾ པརིཡོདཱཔེཏི, ཀངྑཾ ཝིཏརཏི, དིཊྛིཾ ཨུཛུཾ ཀརོཏི, ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི, ཡསྶ ཝཱ པན ཨནུསིཀྑམཱནོ སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི, སཱིལེན, སུཏེན, ཙཱགེན, པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི, ཨཡཾ ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ. ཡོ པན བྷིཀྑུ ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛོ ཝཱིཐིཔཊིཔནྣོ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཡུགམཏྟདསྶཱཝཱི སཾཝུཏོ གཙྪཏི, ན ཧཏྠིཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨསྶཾ, ན རཐཾ, ན པཏྟིཾ, ན ཨིཏྠིཾ, ན པུརིསཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨུདྡྷཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨདྷོ ཨོལོཀེནྟོ, ན དིསཱཝིདིསམྤི པེཀྑམཱནོ གཙྪཏི, ཨཡཾ ཨཱརཀྑགོཙརོ. ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོ པན ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ གོཙརོ སཀོ པེཏྟིཀོ ཝིསཡོ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི. ཨཡཾ ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨཱཙཱརེན ཨིམིནཱ ཙ གོཙརེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨཱཙཱརགོཙརཀུསལཏཱ. ཨེཝཾ ཨནཱཙཱརཾ ཨགོཙརཉྩ ཝཛྫེཏྭཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཡཐཱཝུཏྟཨཱཙཱརགོཙརེསུ ཀུསལབྷཱཝོ ཝིནཡདྷརཱཡཏྟོཏི ཨཡམཱནིསཾསོ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཡཱ དསྶིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡཱཏི ཝིནཡཔརིཡཱཔུཎནཾ ནིསྶཱཡ. ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོཏི ཀཐམསྶ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོ? ཨཱཔཏྟིཉྷི ཨཱཔཛྫནྟོ ཚཧཱཀཱརེཧི ཨཱཔཛྫཏི ཨལཛྫིཏཱ, ཨཉྙཱཎཏཱ, ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཏཱ, ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙིཏཱ, ཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡསཉྙིཏཱ, སཏིསམྨོསཱཏི. ཝིནཡདྷརོ པན ཨིམེཧི ཚཧཱཀཱརེཧི ཨཱཔཏྟིཾ ནཱཔཛྫཏི.

ཀཐཾ ཨལཛྫིཏཱཡ ནཱཔཛྫཏི? སོ ཧི ‘‘པསྶཐ བྷོ, ཨཡཾ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ཛཱནནྟོཡེཝ པཎྞཏྟིཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨིམཾ པརཱུཔཝཱདཾ རཀྑནྟོཔི ཨཀཔྤིཡབྷཱཝཾ ཛཱནནྟོཡེཝ མདྡིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཨལཛྫིཏཱཡ ནཱཔཛྫཏི. སཧསཱ ཨཱཔནྣམྤི དེསནཱགཱམིནིཾ དེསེཏྭཱ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ སུདྡྷནྟེ པཏིཊྛཱཏི, ཏཏོ –

‘‘སཉྩིཙྩ ཨཱཔཏྟིཾ ནཱཔཛྫཏི, ཨཱཔཏྟིཾ ན པརིགཱུཧཏི;

ཨགཏིགམནཉྩ ན གཙྪཏི, ཨེདིསོ ཝུཙྩཏི ལཛྫིཔུགྒལོ’’ཏི. (པརི. ༣༥༩) –

ཨིམསྨིཾ ལཛྫིབྷཱཝེ པཏིཊྛིཏོཝ ཧོཏི.

ཀཐཾ ཨཉྙཱཎཏཱཡ ནཱཔཛྫཏི? སོ ཧི ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཀཔྤིཡཾཡེཝ ཀརོཏི, ཨཀཔྤིཡཾ ན ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཨཉྙཱཎཏཱཡ ནཱཔཛྫཏི.

ཀཐཾ ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཏཱཡ ནཱཔཛྫཏི? ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ནིསྶཱཡ ཀུཀྐུཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཝཏྠུཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མཱཏིཀཾ པདབྷཱཛནཾ ཨནྟརཱཔཏྟིཾ ཨནཱཔཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཀཔྤིཡཾ ཙེ ཧོཏི, ཀརོཏི, ཨཀཔྤིཡཾ ཙེ, ན ཀརོཏི. ཨུཔྤནྣཾ པན ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཝིནིཙྪིནིཏྭཱཝ ‘‘ཝཊྚཏཱི’’ཏི མདྡིཏྭཱ ན ཝཱིཏིཀྐམཏི. ཨེཝཾ ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཏཱཡ ནཱཔཛྫཏི.

ཀཐཾ ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙིཏཱདཱིཧི ནཱཔཛྫཏི? སོ ཧི ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙཱི ན ཧོཏི, ཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡསཉྙཱི ན ཧོཏི, སུཔཏིཊྛིཏཱ ཙསྶ སཏི ཧོཏི, ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ ཨདྷིཊྛེཏི, ཝིཀཔྤེཏབྦཾ ཝིཀཔྤེཏི. ཨིཏི ཨིམེཧི ཚཧཱཀཱརེཧི ཨཱཔཏྟིཾ ནཱཔཛྫཏི, ཨཱཔཏྟིཾ ཨནཱཔཛྫནྟོ ཨཁཎྜསཱིལོ ཧོཏི པརིསུདྡྷསཱིལོ. ཨེཝམསྶ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷོ སུགུཏྟོ ཧོཏི སུརཀྑིཏོ.

ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཱནནྟི ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣེན ཀུཀྐུཙྩེན ཨབྷིབྷཱུཏཱནཾ. ཀཐཾ པན ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཱནཾ པཊིསརཎཾ ཧོཏི? ཏིརོརཊྛེསུ ཏིརོཛནཔདེསུ ཙ ཨུཔྤནྣཀུཀྐུཙྩཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ཀིར ཝིཧཱརེ ཝིནཡདྷརོ ཝསཏཱི’’ཏི དཱུརཏོཔི ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀུཀྐུཙྩཾ པུཙྪནྟི. སོ ཏེཧི ཀཏཀམྨསྶ ཝཏྠུཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱཔཏྟཱནཱཔཏྟིཾ གརུཀལཧུཀཱདིབྷེདཾ སལླཀྑེཏྭཱ དེསནཱགཱམིནིཾ དེསཱཔེཏྭཱ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཡཱ ཝུཊྛཱཔེཏྭཱ སུདྡྷནྟེ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨེཝཾ ཀུཀྐུཙྩཔཀཏཱནཾ པཊིསརཎཾ ཧོཏི.

ཝིསཱརདོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝོཧརཏཱིཏི ཝིགཏོ སཱརདོ བྷཡཾ ཨེཏསྶཱཏི ཝིསཱརདོ, ཨབྷཱིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཝིནཡདྷརསྶ ཧི སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀཐེནྟསྶ བྷཡཾ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐམཏི, ཝིནཡདྷརསྶ ཏཾ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ‘‘ཨེཝཾ ཀཐེནྟསྶ དོསོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ན དོསོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཀཐནཏོ.

པཙྩཏྠིཀེ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷཱཏཱིཏི ཨེཏྠ དྭིདྷཱ པཙྩཏྠིཀཱ ནཱམ ཨཏྟཔཙྩཏྠིཀཱ ཙ སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱ ཙ. ཏཏྠ མེཏྟིཡབྷུམྨཛཀཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཝཌྜྷོ ཙ ལིཙྪཝཱི ཨམཱུལཀེན ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཙོདེསུཾ, ཨིམེ ཨཏྟཔཙྩཏྠིཀཱ ནཱམ. ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ, སབྦེ ཏེ ཨཏྟཔཙྩཏྠིཀཱ. ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ པན ཨརིཊྛབྷིཀྑུཀཎྚཀསཱམཎེརཝེསཱལིཀཝཛྫིཔུཏྟཀཱ མཧཱསངྒྷིཀཱདཡོ ཙ ཨབུདྡྷསཱསནཾ ‘‘བུདྡྷསཱསན’’ནྟི ཝཏྭཱ ཀཏཔགྒཧཱ སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱ ནཱམ. ཏེ སབྦེཔི སཧདྷམྨེན སཧཀཱརཎེན ཝཙནེན ཡཐཱ ཏཾ ཨསདྡྷམྨཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨེཝཾ སུནིགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ ནིགྒཎྷཱཏི.

སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཏིཝིདྷོ སདྡྷམྨོ པརིཡཏྟིཔཊིཔཏྟིཨདྷིགམཝསེན. ཏཏྠ ཏིཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ ནཱམ. ཏེརས དྷུཏངྒགུཎཱ ཙུདྡས ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི དྭེཨསཱིཏི མཧཱཝཏྟཱནཱིཏི ཨཡཾ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ ནཱམ. ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཙ ཙཏྟཱརི ཕལཱནི ཙ, ཨཡཾ ཨདྷིགམསདྡྷམྨོ ནཱམ. ཏཏྠ ཀེཙི ཐེརཱ ‘‘ཡོ ཝོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ, སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦) ཨིམིནཱ སུཏྟེན ‘‘སཱསནསྶ པརིཡཏྟི མཱུལ’’ནྟི ཝདནྟི. ཀེཙི ཐེརཱ ‘‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ, བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སུཏྟེན (དཱི. ནི. ༢.༢༡༤) ‘‘སཱསནསྶ པཊིཔཏྟི མཱུལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ པཉྩ བྷིཀྑཱུ སམྨཱ པཊིཔནྣཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཱཝ སཱསནཾ ཋིཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨིཏརེ པན ཐེརཱ ‘‘པརིཡཏྟིཡཱ ཨནྟརཧིཏཱཡ སུཔྤཊིཔནྣསྶཔི དྷམྨཱབྷིསམཡོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཧཾསུ. སཙེཔི པཉྩ བྷིཀྑཱུ ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི རཀྑཎཀཱ ཧོནྟི, ཏེ སདྡྷེ ཀུལཔུཏྟེ པབྦཱཛེཏྭཱ པཙྩནྟིམེ ཛནཔདེ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ དསཝགྒགཎཾ པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཛནཔདེཔི ཨུཔསམྤདཾ ཀརིསྶནྟི. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཝཱིསཏིཝགྒསངྒྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཏྟནོཔི ཨབྦྷཱནཀམྨཾ ཀཏྭཱ སཱསནཾ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརུལ༹ྷིཾ གམཡིསྶནྟི. ཨེཝམཡཾ ཝིནཡདྷརོ ཏིཝིདྷསྶཔི སདྡྷམྨསྶ ཙིརཊྛིཏིཡཱ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམཡཾ ཝིནཡདྷརོ ཨིམེ པཉྩཱནིསཾསེ པཊིལབྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཝིནཡོ སཾཝརཏྠཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ (པརི. ཨཊྛ. ༣༦༦) ཝིནཡོཏི ཝིནཡསྶ པརིཡཱཔུཎནཾ, ཝིནཡོཏི ཝཱ ཝིནཡཔཉྙཏྟི ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ སཀལཱཔི ཝིནཡཔཉྙཏྟི ཝིནཡཔརིཡཱཔུཎནཾ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརསཾཝརཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ, ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔརིཡོསཱནསྶ སཱིལསྶ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཔྤཊིསཱརོཏི པཱཔཔུཉྙཱནཾ ཀཏཱཀཏཱནུསོཙནཝསེན པཝཏྟཙིཏྟཝིཔྤཊིསཱརཱབྷཱཝོ. པཱམོཛྫནྟི དུབྦལཱ ཏརུཎཔཱིཏི. པཱིཏཱིཏི བལཝཔཱིཏི. པསྶདྡྷཱིཏི ཀཱཡཙིཏྟདརཐཔཊིཔྤསྶདྡྷི. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཾ ཙེཏསིཀཉྩ སུཁཾ. ཏཉྷི དུཝིདྷམྤི སམཱདྷིསྶ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ ཧོཏི. སམཱདྷཱིཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནནྟི སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔཔརིགྒཧོ. ནིབྦིདཱཏི ཝིཔསྶནཱ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ཏརུཎཝིཔསྶནཱ, ཨུདཡབྦཡཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཧི ཏརུཎཝིཔསྶནཱཡ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ ཧོཏི. ནིབྦིདཱཏི སིཁཱཔྤཏྟཱ ཝུཊྛཱནགཱམིནིབལཝཝིཔསྶནཱ. ཝིརཱགོཏི ཨརིཡམགྒོ. ཝིམུཏྟཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཾ. ཙཏུབྦིདྷོཔི ཧི ཨརིཡམགྒོ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ ཧོཏི. ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནནྟི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ. ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡཱཏི ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨནཝསེསེཏྭཱ པརིནིབྦཱནཏྠཱཡ, ཨཔྤཙྩཡཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤཙྩཡཔརིནིབྦཱནསྶ ཧི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི ཏསྨིཾ ཨནུཔྤཏྟེ ཨཝསྶཾ པརིནིབྦཱཡིཏབྦཏོ, ན ཙ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེ ཨནུཔྤནྣེ ཨནྟརཱ པརིནིབྦཱནཾ ཧོཏི.

ཨེཏདཏྠཱ ཀཐཱཏི ཨཡཾ ཝིནཡཀཐཱ ནཱམ ཨེཏདཏྠཱཡ, ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠཔི. མནྟནཱཔི ཝིནཡམནྟནཱཨེཝ, ‘‘ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམ, ན ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝིནཡཔཊིབདྡྷསཾསནྡནཱ. ཨེཏདཏྠཱ ཨུཔནིསཱཏི ཨུཔནིསཱིདཏི ཨེཏྠ ཕལཾ ཏཔྤཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱཡཱཏི ཨུཔནིསཱ ཝུཙྩཏི ཀཱརཎཾ པཙྩཡོཏི. ‘‘ཝིནཡོ སཾཝརཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཀཱརཎཔརམྤརཱ ཨེཏདཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏདཏྠཾ སོཏཱཝདྷཱནནྟི ཨིམིསྶཱ པརམྤརཔཙྩཡཀཐཱཡ སོཏཱཝདྷཱནཾ ཨིམཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཉཱཎཾ, ཏམྤི ཨེཏདཏྠཾ. ཡདིདཾ ཨནུཔཱདཱཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོཏི ཡདིདནྟི ནིཔཱཏོ. སབྦལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙནེསུ ཏཱདིསོཝ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཏྠཏོ པརིཎཱམེཏབྦོ, ཏསྨཱ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡོ ཨཡཾ ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཨནུཔཱདིཡིཏྭཱ ཙིཏྟསྶ ཨརཧཏྟཕལསངྑཱཏོ ཝིམོཀྑོ, སོཔི ཨེཏདཏྠཱཡ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡཱཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཡོ ཨཡཾ ཨནུཔཱདཱཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑསངྑཱཏོ མགྒོ, ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཾ སབྦམྤི ཨེཏདཏྠམེཝཱཏི. ཨེཝཉྩ སཏི ཨིམིནཱ མཧུསྶཱཧཏོ སཱདྷིཏབྦཾ ནིཡཏཔྤཡོཛནཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཧེཊྛཱ ‘‘ཝིརཱགོ…པེ… ནིབྦཱནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པན ལབྦྷམཱནཱནིསཾསཕལཾ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱཡོགོཏི ཨུགྒཧཎཙིནྟནཱདིཝསེན པུནཔྤུནཾ ཨབྷིཡོགོ.

ཝིནཡཱནིསཾསཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨིཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡ སཱརཏྠདཱིཔནིཡཾ

བཱཧིརནིདཱནཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ

. སེཡྻཐིདནྟི ཏཾ ཀཏམཾ, ཏཾ ཀཐནྟི ཝཱ ཨཏྠོ. ཨནིཡམནིདྡེསཝཙནནྟི ནཏྠི ཨེཏསྶ ནིཡམོཏི ཨནིཡམོ, ནིདྡིསཱིཡཏི ཨཏྠོ ཨེཏེནཱཏི ནིདྡེསོ, ཝུཙྩཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཙནཾ, ནིདྡེསོཡེཝ ཝཙནཾ ནིདྡེསཝཙནཾ, ཨནིཡམསྶ ནིདྡེསཝཙནཾ ཨནིཡམནིདྡེསཝཙནཾ, པཋམཾ ཨནིཡམིཏསྶ སམཡསྶ ནིདྡེསཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཡེནཱཏི ཨཝཏྭཱ ཏེནཱཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཨནིཡམཾ ཀཏྭཱ ནིདྡིཊྛཝཙནཾ ཨནིཡམནིདྡེསཝཙན’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཡཾཏཾསདྡཱནཾ ནིཙྩསམྦནྡྷབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘ཏསྶ སརཱུཔེན ཨཝུཏྟེནཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ཨེཏསྶ. སརཱུཔེན ཨཝུཏྟེནཔཱིཏི ‘‘ཡེནཱ’’ཏི ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ པཱལི༹ཡཾ ཨཝུཏྟེནཔི. ཨཏྠཏོ སིདྡྷེནཱཏི པརབྷཱགེ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨུཔྤཛྫནཀཔརིཝིཏཀྐསངྑཱཏཨཏྠཏོ སིདྡྷེན. པརིཝིཏཀྐེ ཧི སིདྡྷེ ཡེན སམཡེན པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདཱིཏི ཨིདཾ ཨཏྠཏོ སིདྡྷམེཝ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཔརབྷཱགེ ཧི ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པརིཝིཏཀྐོ སིདྡྷོ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཏདཏྠམེཝ ‘‘ཡེནཱ’’ཏི ཨཏྠཏོ ཝུཙྩམཱནཏྟཱ ‘‘ཡེནཱ’’ཏི ཨཡཾ ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ཨེཏསྶ པཊིནིདྡེསོ ནཱམ ཛཱཏོ. པཊིནིདྡེསོཏི ཙ ཝིཏྠཱརནིདྡེསོཏི ཨཏྠོ.

ཨཔརབྷཱགེ ཧཱིཏི ཨེཏྠ ཧི-སདྡོ ཧེཏུམྷི, ཡསྨཱཏི ཨཏྠོ. ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏོཏི ‘‘ཨེཏསྶ བྷགཝཱ ཀཱལོ, ཨེཏསྶ སུགཏ ཀཱལོ, ཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻ, ཨུདྡིསེཡྻ པཱཏིམོཀྑཾ. ཡཐཡིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨདྡྷནིཡཾ ཨསྶ ཙིརཊྛིཏིཀ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ. པརིཝིཏཀྐོཏི ‘‘ཀཏམེསཱནཾ ཁོ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསི, ཀཏམེསཱནཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ པརིཝིཏཀྐོ. ཡཾཏཾསདྡཱནཾ ནིཙྩསམྦནྡྷོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྨཱ ཡེན སམཡེནཱ’’ཏིཨཱདི. པུབྦེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེནཱཏི པུབྦེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཨུཔྤནྣཨཏྠཏོ སིདྡྷེན. པཊིནིདྡེསོ ཀཏྟབྦོཏི ཨེཏསྶ ‘‘ཡདིད’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ‘‘པཊིནིདྡེསོ ཀཏྟབྦོ’’ཏི ཡདིདཾ ཡཾ ཨིདཾ ཝིདྷཱནཾ, ཨཡཾ སབྦསྨིཾ ཝིནཡེ ཡུཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཊིནིདྡེསོ ཀཏྟབྦོ’’ཏི ཡདིདཾ ཡཱ ཨཡཾ ཡུཏྟི, ཨཡཾ སབྦསྨིཾ ཝིནཡེ ཡུཏྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྲིདཾ མུཁམཏྟནིདསྶནནྟི ཏསྶཱ ཡཐཱཝུཏྟཡུཏྟིཡཱ པརིདཱིཔནེ ཨིདཾ མུཁམཏྟནིདསྶནཾ, ཨུཔཱཡམཏྟནིདསྶནནྟི ཨཏྠོ. མུཁཾ དྭཱརཾ ཨུཔཱཡོཏི ཧི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. ‘‘ཏེན ཧི བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེསྶཱམཱི’’ཏི པཱལི༹ཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏྠ པཊིནིདྡེསམཱཧ ‘‘ཡེན སུདིནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཏེནཱཏི ཧེཏུཨཏྠེ ཀརཎཝཙནཏྟཱ ཏསྶ པཊིནིདྡེསོཔི ཏཱདིསོཡེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཡསྨཱ པཊིསེཝཱི’’ཏི. པུབྦེ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེནཱཏི པུབྦེ ཨུཔྤནྣམེཐུནདྷམྨཔཊིསེཝནསངྑཱཏཨཏྠཏོ སིདྡྷེན. པཙྪཱ ཨཏྠཏོ སིདྡྷེནཱཏི རཉྙཱ ཨདིནྣཾ དཱརཱུནཾ ཨཱདིཡནསངྑཱཏཔཙྪཱཨུཔྤནྣཨཏྠཏོ སིདྡྷེན. སམཡསདྡོཏི ཨེཏསྶ ‘‘དིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ.

སམཝཱཡེཏི པཙྩཡསཱམགྒིཡཾ, ཀཱརཎསམཝཱཡེཏི ཨཏྠོ. ཁཎེཏི ཨོཀཱསེ. ཨསྶཱཏི ཨསྶ སམཡསདྡསྶ སམཝཱཡོ ཨཏྠོཏི སམྦནྡྷོ. ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཀཱལོ ནཱམ ཨུཔསངྐམནསྶ ཡུཏྟཔཡུཏྟཀཱལོ. སམཡོ ནཱམ ཏསྶེཝ པཙྩཡསཱམགྒཱི, ཨཏྠཏོ ཏདནུརཱུཔཾ སརཱིརབལཉྩེཝ ཏཔྤཙྩཡཔརིསྶཡཱབྷཱཝོ ཙ. ཨུཔཱདཱནཾ ནཱམ ཉཱཎེན ཏེསཾ གཧཎཾ སལླཀྑཎཾ, ཏསྨཱ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ པཉྙཱཡ གཧེཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཙེ ཨམྷཱཀཾ སྭེ གམནསྶ ཡུཏྟཀཱལོ བྷཝིསྶཏི, ཀཱཡེ བལམཏྟཱ ཙེཝ ཕརིསྶཏི, གམནཔཙྩཡཱ ཙ ཨཉྙོ ཨཕཱསུཝིཧཱརོ ན བྷཝིསྶཏི, ཨཐེཏཾ ཀཱལཉྩ གམནཀཱརཎསམཝཱཡསངྑཱཏཾ སམཡཉྩ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ཨཔི ཨེཝ ནཱམ སྭེ ཨཱགཙྪེཡྻཱམཱཏི.

ཁཎོཏི ཨོཀཱསོ. ཏཐཱགཏུཔྤཱདཱདིཀོ ཧི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨོཀཱསོ ཏཔྤཙྩཡཔཊིལཱབྷཧེཏུཏྟཱ, ཁཎོ ཨེཝ ཙ སམཡོ. ཡོ ཁཎོཏི ཙ སམཡོཏི ཙ ཝུཙྩཏི, སོ ཨེཀོཝཱཏི ཧི ཨཏྠོ. མཧཱསམཡོཏི མཧཱསམཱུཧོ. པཝུདྡྷཾ ཝནཾ པཝནཾ, ཏསྨིཾ པཝནསྨིཾ, ཝནསཎྜེཏི ཨཏྠོ. སམཡོཔི ཁོ ཏེ བྷདྡཱལི ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱིཏི ཨེཏྠ སམཡོཏི སིཀྑཱཔདཔཱུརཎསྶ ཧེཏུ. བྷདྡཱལཱིཏི ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ནཱམཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – བྷདྡཱལི ཏཡཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཏྠི, ཏམྤི ཏེ ན པཊིཝིདྡྷཾ ན སལླཀྑིཏནྟི. ཀིཾ ཏཾ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘བྷགཝཱ ཁོ’’ཏིཨཱདི.

ཨུགྒཱཧམཱནོ ཏིཨཱདཱིསུ མཱནོཏི ཏསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པཀཏིནཱམཾ, ཀིཉྩི ཀིཉྩི པན ཨུགྒཧེཏུཾ སམཏྠཏཱཡ ‘‘ཨུགྒཱཧམཱནོ’’ཏི ནཾ སཉྫཱནནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུགྒཱཧམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཎམུཎྜིཀཱཡ པུཏྟོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ. སོ ཀིར དེཝདཏྟསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ. སམཡཾ དིཊྛིཾ པཝདནྟི ཨེཏྠཱཏི སམཡཔྤཝཱདཀོ, ཏསྨིཾ སམཡཔྤཝཱདཀེ, དིཊྛིཔྤཝཱདཀེཏི ཨཏྠོ. ཏསྨིཾ ཀིར ཋཱནེ ཙངྐཱིཏཱརུཀྑཔོཀྑརསཱཏིཔབྷུཏཡོ བྲཱཧྨཎཱ ནིགཎྛཱཙེལཀཔརིབྦཱཛཀཱདཡོ ཙ པརིབྦཱཛཀཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སམཡཾ དིཊྛིཾ པཝདནྟི ཀཐེནྟི དཱིཔེནྟི, ཏསྨཱ སོ ཨཱརཱམོ ‘‘སམཡཔྤཝཱདཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, སྭེཝ ཏིནྡུཀཱཙཱིརསངྑཱཏཱཡ ཏིམྦརུརུཀྑཔནྟིཡཱ པརིཀྑིཏྟཏྟཱ ‘‘ཏིནྡུཀཱཙཱིར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨེཀཱ སཱལཱ ཨེཏྠཱཏི ཨེཀསཱལཀོ. ཡསྨཱ པནེཏྠ པཋམཾ ཨེཀཱ སཱལཱ ཀཏཱ ཨཧོསི, པཙྪཱ མཧཱཔུཉྙཾ པོཊྛཔཱདཔརིབྦཱཛཀཾ ནིསྶཱཡ བཧཱུ སཱལཱ ཀཏཱ, ཏསྨཱ ཏམེཝ ཨེཀཾ སཱལམུཔཱདཱཡ ལདྡྷནཱམཝསེན ‘‘ཨེཀསཱལཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. མལླིཀཱཡ པན པསེནདིརཉྙོ དེཝིཡཱ ཨུཡྻཱནབྷཱུཏོ སོ པུཔྥཕལསཉྪནྣོ ཨཱརཱམོཏི ཀཏྭཱ ‘‘མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམོ’’ཏི སངྑྱཾ གཏོ. ཏསྨིཾ སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ. པཊིཝསཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཝཱསཕཱསུཏཱཡ ཝསཏི.

དིཊྛེ དྷམྨེཏི པཙྩཀྑེ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨཏྠོཏི ཝུཌྜྷི. སམྤརཱཡིཀོཏི ཀམྨཀིལེསཝསེན སམྤརེཏབྦཏོ སམྤཱཔུཎིཏབྦཏོ སམྤརཱཡོ, པརལོཀོ. ཏཏྠ ནིཡུཏྟོ སམྤརཱཡིཀོ, པརལོཀཏྠོ. ཨཏྠཱབྷིསམཡཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཨུབྷཡཏྠསངྑཱཏཧིཏཔཊིལཱབྷཱ. སམྤརཱཡིཀོཔི ཧི ཨཏྠོ ཀཱརཎསྶ ནིཔྥནྣཏྟཱ པཊིལདྡྷོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཏམཏྠདྭཡཾ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. དྷིཡཱ པཉྙཱཡ རཱཏི གཎྷཱཏཱིཏི དྷཱིརོ. ཨཐ ཝཱ དྷཱི པཉྙཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི དྷཱིརོ.

སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱཏི མཱནསྶ སམྨཱ པཧཱནེན. སམྨཱཏི ཨིམིནཱ མཱནསྶ ཨགྒམགྒཉཱཎེན སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོཏིཨཱདཱིསུ དུཀྑསཙྩསྶ པཱིལ༹ནཾ ཏཾསམངྒིནོ ཧིཾསནཾ ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཀརཎཾ, པཱིལ༹ནམེཝ ཨཏྠོ པཱིལ༹ནཊྛོ, ཏྠཀཱརསྶ ཊྛཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. སམེཙྩ པཙྩཡེཧི ཀཏབྷཱཝོ སངྑཏཊྛོ. སནྟཱཔོ དུཀྑདུཀྑཏཱདིཝསེན སནྟཱཔནཾ པརིདཧནཾ. ཝིཔརིཎཱམོ ཛརཱཡ མརཎེན ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཝིཔརིཎཱམེཏབྦཏཱ. ཨབྷིསམེཏབྦོ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦོཏི ཨབྷིསམཡོ, ཨབྷིསམཡོཝ ཨཏྠོ ཨབྷིསམཡཊྛོ, པཱིལ༹ནཱདཱིནི. ཏཱནི ཧི ཨབྷིསམེཏབྦབྷཱཝེན ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨུཔནེཏྭཱ ‘‘ཨབྷིསམཡཊྛོ’’ཏི ཝུཏྟཱནི, ཨབྷིསམཡསྶ ཝཱ པཊིཝེདྷསྶ ཝིསཡབྷཱུཏོ ཨཏྠོ ཨབྷིསམཡཊྛོཏི ཏཱནེཝ པཱིལ༹ནཱདཱིནི ཨབྷིསམཡསྶ ཝིསཡབྷཱཝཱུཔགམནསཱམཉྙཏོ ཨེཀཏྟེན ཝུཏྟཱནི.

ཨེཏྠ ཙ ཨུཔསགྒཱནཾ ཛོཏཀམཏྟཏྟཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝཱཙཀོ སམཡསདྡོ ཨེཝཱཏི སམཡསདྡསྶ ཨཏྠུདྡྷཱརེཔི སཨུཔསགྒོ ཨབྷིསམཡསདྡོ ཝུཏྟོ. ཏཏྠ སཧཀཱརཱིཀཱརཎསནྣིཛ྄ཛྷཾ སམེཏི སམཝེཏཱིཏི སམཡོ, སམཝཱཡོ. སམེཏི སམཱགཙྪཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཏྠ ཏདཱདྷཱརཔུགྒལེཧཱིཏི སམཡོ, ཁཎོ. སམེནྟི ཨེཏྠ, ཨེཏེན ཝཱ སཾགཙྪནྟི དྷམྨཱ སཧཛཱཏདྷམྨེཧི ཨུཔྤཱདཱདཱིཧི ཝཱཏི སམཡོ, ཀཱལོ. དྷམྨཔྤཝཏྟིམཏྟཏཱཡ ཨཏྠཏོ ཨབྷཱུཏོཔི ཧི ཀཱལོ དྷམྨཔྤཝཏྟིཡཱ ཨདྷིཀརཎཾ ཀཱརཎཾ ཝིཡ ཙ པརིཀཔྤནཱམཏྟསིདྡྷེན རཱུཔེན ཝོཧརཱིཡཏི. སམཾ, སཧ ཝཱ ཨཝཡཝཱནཾ ཨཡནཾ པཝཏྟི ཨཝཊྛཱནནྟི སམཡོ, སམཱུཧོ ཡཐཱ ‘‘སམུདཱཡོ’’ཏི. ཨཝཡཝེན སཧཱཝཊྛཱནམེཝ ཧི སམཱུཧོ. པཙྩཡནྟརསམཱགམེ ཨེཏི ཕལཾ ཨེཏསྨཱ ཨུཔྤཛྫཏི པཝཏྟཏི ཙཱཏི སམཡོ, ཧེཏུ ཡཐཱ ‘‘སམུདཡོ’’ཏི. སམེཏི སཾཡོཛནབྷཱཝཏོ སམྦནྡྷོ ཨེཏི ཨཏྟནོ ཝིསཡེ པཝཏྟཏི, དལ༹ྷགྒཧཎབྷཱཝཏོ ཝཱ ཏཾསཾཡུཏྟཱ ཨཡནྟི པཝཏྟནྟི སཏྟཱ ཡཐཱབྷིནིཝེསཾ ཨེཏེནཱཏི སམཡོ, དིཊྛི. དིཊྛིསཾཡོཛནེན ཧི སཏྟཱ ཨཏིཝིཡ བཛ྄ཛྷནྟི. སམིཏི སངྒཏི སམོདྷཱནནྟི སམཡོ, པཊིལཱབྷོ. སམསྶ ནིརོདྷསྶ ཡཱནཾ, སམྨཱ ཝཱ ཡཱནཾ ཨཔགམོ ཨཔྤཝཏྟཱིཏི སམཡོ, པཧཱནཾ. ཉཱཎེན ཨབྷིམུཁཾ སམྨཱ ཨེཏབྦོ ཨདྷིགནྟབྦོཏི ཨབྷིསམཡོ, དྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏོ སབྷཱཝོ. ཨབྷིམུཁབྷཱཝེན སམྨཱ ཨེཏི གཙྪཏི བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨབྷིསམཡོ, དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཱཝབོདྷོ. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཏྠེ སམཡསདྡསྶ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ནནུ ཙ ཨཏྠམཏྟཾ པཊིཙྩ སདྡཱ ཨབྷིནིཝིསནྟི, ན ཨེཀེན སདྡེན ཨནེཀེ ཨཏྠཱ ཨབྷིདྷཱིཡནྟཱིཏི? སཙྩམེཏཾ སདྡཝིསེསེ ཨཔེཀྑིཏེ. སདྡཝིསེསེ ཧི ཨཔེཀྑིཡམཱནེ ཨེཀེན སདྡེན ཨནེཀཏྠཱབྷིདྷཱནཾ ན སམྦྷཝཏི. ན ཧི ཡོ ཀཱལཏྠོ སམཡསདྡོ, སོཡེཝ སམཱུཧཱདིཨཏྠཾ ཝདཏི. ཨེཏྠ པན ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཏྠཱནཾ སམཡསདྡཝཙནཱིཡཏཱསཱམཉྙམུཔཱདཱཡ ཨནེཀཏྠཏཱ སམཡསདྡསྶ ཝུཏྟཱ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠུདྡྷཱརེ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདྷ པནསྶ ཀཱལོ ཨཏྠོཏི ཨསྶ སམཡསདྡསྶ ཨིདྷ ཀཱལོ ཨཏྠོ སམཝཱཡཱདཱིནཾ ཨཏྠཱནཾ ཨིདྷ ཨསམྦྷཝཏོ དེསདེསཀཱདཱིནཾ ཝིཡ ནིདཱནབྷཱཝེན ཀཱལསྶ ཨཔདིསིཏབྦཏོ ཙ.

ཨུཔཡོགཝཙནེན བྷུམྨཝཙནེན ཙ ནིདྡེསམཀཏྭཱ ཨིདྷ ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསེ པཡོཛནཾ ནིདྡྷཱརེཏུཀཱམོ པརམྨུཁེན ཙོདནཾ སམུཊྛཱཔེཏི ‘‘ཨེཏྠཱཧཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝིཏཎྜཝཱདཱི ཨཱཧཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐཱཏི ཙོདནཱཡ ཀཏྟུཀཱམཏཾ དཱིཔེཏི, ནནཱུཏི ཨིམིནཱ སམཱནཏྠོ. ཀསྨཱ ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོཏི སམྦནྡྷོ. བྷུམྨཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཡཐཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ སུཏྟཱབྷིདྷམྨེསུ. ཏཐཱཏི ཨུཔཡོགབྷུམྨཝཙནེཧི. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ཝིནཡེ. ཨཉྙཐཱཏི ཀརཎཝཙནེན. ཨཙྩནྟམེཝཱཏི ཨཱརམྦྷཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ དེསནཱནིཊྛཱནཾ, ཏཱཝ ཨཙྩནྟམེཝ, ནིརནྟརམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཀརུཎཱཝིཧཱརེནཱཏི པརཧིཏཔཊིཔཏྟིསངྑཱཏེན ཀརུཎཱཝིཧཱརེན. ཏཐཱ ཧི ཀརུཎཱནིདཱནཏྟཱ དེསནཱཡ ཨིདྷ པརཧིཏཔཊིཔཏྟི ‘‘ཀརུཎཱཝིཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ན པན ཀརུཎཱསམཨཱཔཏྟིཝིཧཱརོ. ན ཧི དེསནཱཀཱལེ དེསེཏབྦདྷམྨཝིསཡསྶ དེསནཱཉཱཎསྶ སཏྟཝིསཡཱཡ མཧཱཀརུཎཱཡ སཧུཔྤཏྟི སམྦྷཝཏི བྷིནྣཝིསཡཏྟཱ, ཏསྨཱ ཀརུཎཱཝསེན པཝཏྟོ པརཧིཏཔཨཔཏྟིསངྑཱཏོ ཝིཧཱརོ ཨིདྷ ཀརུཎཱཝིཧཱརོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏདཏྠཛོཏནཏྠནྟི ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠདཱིཔནཏྠཾ ཨུཔཡོགནིདྡེསོ ཀཏོ ཡཐཱ ‘‘མཱསཾ ཨཛ྄ཛྷེཏཱི’’ཏི.

ཨདྷིཀརཎཏྠོཏི ཨཱདྷཱརཏྠོ. བྷཱཝོ ནཱམ ཀིརིཡཱ, ཀིརིཡཱཡ ཀིརིཡནྟརལཀྑཎཾ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཾ, སོཡེཝཏྠོ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠོ. ཀཐཾ པན ཨབྷིདྷམྨེ ཡཐཱཝུཏྟཨཏྠདྭཡསམྦྷཝོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨདྷིཀརཎཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཀཱལསངྑཱཏོ ཨཏྠོ ཀཱལཏྠོ, སམཱུཧསངྑཱཏོ ཨཏྠོ སམཱུཧཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཀཱལསདྡསྶ ཨཏྠོ ཀཱལཏྠོ, སམཱུཧསདྡསྶ ཨཏྠོ སམཱུཧཏྠོ. ཀོ སོ? སམཡོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀཱལཏྠོ སམཱུཧཏྠོ ཙ སམཡོ ཏཏྠ ཨབྷིདྷམྨེ ཝུཏྟཱནཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཨཱདྷཱརོཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ དྷམྨཔུཉྫེ ཝཱ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ པུཉྫེ ཙ ཕསྶཱདཡོཔི ཧོནྟཱིཏི ཨཡཉྷི ཏཏྠ ཨཏྠོ.

ནནུ ཙཱཡཾ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟོ ཀཱལོ སམཱུཧོ ཙ ཝོཧཱརམཏྟཀོ, སོ ཀཐཾ ཨཱདྷཱརོ ཏཏྠ ཝུཏྟདྷམྨཱནནྟི? ནཱཡཾ དོསོ. ཡཐཱ ཧི ཀཱལོ སབྷཱཝདྷམྨཔརིཙྪིནྣོ སཡཾ པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནོཔི ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན པཉྙཏྟོ ཏངྑཎཔྤཝཏྟཱནཾ ཏཏོ པུབྦེ པརཏོ ཙ ཨབྷཱཝཏོ ‘‘པུབྦཎྷེ ཛཱཏོ སཱཡནྷེ གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ, སམཱུཧོ ཙ ཨཝཡཝཝིནིམུཏྟོ ཨཝིཛྫམཱནོཔི ཀཔྤནཱམཏྟསིདྡྷོ ཨཝཡཝཱནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན པཉྙཔཱིཡཏི ‘‘རུཀྑེ སཱཁཱ, ཡཝརཱསིམྷི སམྦྷཱུཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ, ཨེཝམིདྷཱཔཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཨབྷིདྷམྨེ ཨཱདྷཱརཏྠསམྦྷཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠསམྦྷཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཁཎསམཝཱཡཧེཏུསངྑཱཏསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཁཎོ ནཱམ ཨཊྛཀྑཎཝིནིམུཏྟོ ནཝམོ བུདྡྷུཔྤཱདསངྑཱཏོ ཁཎོ, ཡཱནི ཝཱ པནེཏཱནི ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྐཱནི ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙཏུཙཀྐཾ པཝཏྟཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༡) ཨེཏྠ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡོ, ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷི, པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱཏི ཙཏྟཱརི ཙཀྐཱནི ཝུཏྟཱནི, ཏཱནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཨོཀཱསཊྛེན ཁཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཱནི ཧི ཀུསལུཔྤཏྟིཡཱ ཨོཀཱསབྷཱུཏཱནི. སམཝཱཡོ ནཱམ ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༠༤; ༣.༤༢༡; སཾ. ནི. ༤.༦༠) ཨེཝམཱདིནཱ ནིདྡིཊྛཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིསངྑཱཏསཱདྷཱརཎཕལནིཔྥཱདཀཏྟེན སཎྛིཏཱ ཙཀྑུརཱུཔཱདིཔཙྩཡསཱམགྒཱི. ཙཀྑུརཱུཔཱདཱིནཉྷི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིསཱདྷཱརཎཕལཾ. ཧེཏཱུཏི ཛནཀཧེཏུ. ཡཐཱཝུཏྟཁཎསངྑཨཱཏསྶ སམཝཱཡསངྑཱཏསྶ ཧེཏུསངྑཱཏསྶ ཙ སམཡསྶ བྷཱཝེན སཏྟཱཡ ཏེསཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ བྷཱཝོ སཏྟཱ ལཀྑཱིཡཏི ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ‘‘གཱཝཱིསུ དུཡ྄ཧམཱནཱསུ གཏོ, དུདྡྷཱསུ ཨཱགཏོ’’ཏི དོཧནཀིརིཡཱཡ གམནཀིརིཡཱ ལཀྑཱིཡཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ, ཏསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘སཏཱི’’ཏི ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཡམཱནོ ཨེཝ ཧོཏི ཨཉྙཀིརིཡཱཡ སམྦནྡྷཱབྷཱཝེ པདཏྠསྶ སཏྟཱཝིརཧཱབྷཱཝཏོཏི སམཡསྶ སཏྟཱཀིརིཡཱཡ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀིརིཡཱ ཕསྶཱདིབྷཝནཀིརིཡཱ ཙ ལཀྑཱིཡཏཱིཏི. ཨཡཉྷི ཏཏྠ ཨཏྠོ ཡསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ ཁཎེ པཙྩཡསམཝཱཡེ ཧེཏུམྷི ཙ སཏི ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ པཙྩཡསམཝཱཡེ ཧེཏུམྷི ཙ སཏི ཕསྶཱདཡོཔི ཧོནྟཱིཏི. ཏདཏྠཛོཏནཏྠནྟི ཨདྷིཀརཎཏྠསྶ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠསྶ ཙ དཱིཔནཏྠཾ.

ཨིདྷ པནཱཏི ཨིམསྨིཾ ཝིནཡེ. ཧེཏུཨཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏཱིཏི ‘‘ཨནྣེན ཝསཏི, ཝིཛྫཱཡ ཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཧེཏུཨཏྠོ ‘‘ཕརསུནཱ ཚིནྡཏི, ཀུདཱལེན ཁཎཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཀཐཾ སམྦྷཝཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡོ ཧི སོ’’ཏིཨཱདི. ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱཏི ཨེཏྠ པན ཏཾཏཾཝཏྠུཝཱིཏིཀྐམོཝ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧེཏུ ཙེཝ ཀརཎཉྩ. ཏཐཱ ཧི ཡདཱ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ པཋམམེཝ ཏེསཾ ཏེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཏཾཏཾསིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཔེཀྑམཱནོ ཝིཧརཏི, ཏདཱ ཏཾ ཏཾ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཏདཏྠཾ ཝསཏཱིཏི སིདྡྷོ ཝཏྠུཝཱིཏིཀྐམསྶ ཧེཏུབྷཱཝོ ‘‘ཨནྣེན ཝསཏི, ཨནྣཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཏདཏྠཱཡ ཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལེ པན ཏེནེཝ པུབྦསིདྡྷེན ཝཱིཏིཀྐམེན སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཱདྷཀཏམཏྟཱ ཀརཎབྷཱཝོཔི ཝཱིཏིཀྐམསྶེཝ སིདྡྷོ ‘‘ཨསིནཱ ཚིནྡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཝཱིཏིཀྐམཾ པན ཨཔེཀྑམཱནོ ཏེནེཝ སདྡྷིཾ ཏནྣིསྶཡཀཱལམྤི ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཀཱལསྶཔི ཨིདྷ ཧེཏུབྷཱཝོ ཝུཏྟོ, སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེནྟོ ཙ ཏཾ ཏཾ ཝཱིཏིཀྐམཀཱལཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཏེནེཝ ཀཱལེན སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི ཝཱིཏིཀྐམནིསྶཡསྶ ཀཱལསྶཔི ཀརཎབྷཱཝོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཀཱལསྶཔི ཧེཏུབྷཱཝོ ཀརཎབྷཱཝོ ཙ ལབྦྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱ’’ཏི. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཝཱིཏིཀྐམོཡེཝ ཧེཏུབྷཱུཏོ ཀརཎབྷཱུཏོ ཙ. སོ ཧི ཝཱིཏིཀྐམཀྑཎེ ཧེཏུ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནེ ཀརཎམྤི ཧོཏཱིཏི.

སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོཏི ཝཱིཏིཀྐམཾ པུཙྪིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨོཏིཎྞཝཏྠུཀཾ པུགྒལཾ པཊིཔུཙྪིཏྭཱ ཝིགརཧིཏྭཱ ཙ ཏཾ ཏཾ ཝཏྠུཾ ཨོཏིཎྞཀཱལཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཏེནེཝ ཀཱལེན ཀརཎབྷཱུཏེན སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོཏི ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཱདཱིསུ ཝིཡ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧེཏུབྷཱུཏཾ ཏཾ ཏཾ ཝཏྠུཾ ཝཱིཏིཀྐམསམཡཾ ཨཔེཀྑམཱནོ ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ’’ཏི ཝཙནཏོ ‘‘ཏེན སམཡེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཧེཏུབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྟབྦེཔི པཋམཾ ‘‘ཧེཏུབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨིདྷ ཧེཏུཨཏྠསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. བྷགཝཱ ཧི ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརནྟོ ཐེརསྶ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཧེཏུབྷཱུཏཾ པརིཝིཏཀྐསམཡཾ ཨཔེཀྑམཱནོ ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཝིཧཱསཱིཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཀིཾ པནེཏྠ ཡུཏྟིཙིནྟཱཡ, ཨཱཙརིཡསྶ ཨིདྷ ཀམཝཙནིཙྪཱ ནཏྠཱིཏི ཨེཝམེཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཏེནེཝ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡམྤི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.པརིབྦཱཛཀཀཐཱཝཎྞནཱ) ‘‘ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཡམེཝ ཨནུཀྐམོ ཝུཏྟོ. ན ཧི ཏཏྠ པཋམཾ ‘‘ཧེཏུབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨིདྷ ‘‘ཏེན སམཡེན ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཧེཏུཨཏྠསྶ ཨདྷིཔྤེཏབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེན སམཡེན ཝིཧཱསི, སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ ཧེཏུབྷཱུཏེན སམཡེན ཝིཧཱསཱིཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོ’’ཏིཔི ཝདནྟི. ཏདཏྠཛོཏནཏྠནྟི ཧེཏུཨཏྠསྶ ཀརཎཏྠསྶ ཝཱ དཱིཔནཏྠཾ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ཝིནཡེ. ཧོཏི ཙེཏྠཱཏི ཨེཏྠ ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཡཐཱཝུཏྟཏྠསངྒཧཝསེན ཨཡཾ གཱཐཱ ཧོཏི. ཨཉྙཏྲཱཏི སུཏྟཱབྷིདྷམྨེསུ.

པོརཱཎཱཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ. ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོཏི ཝཙནམཏྟེན ཝིསེསོ. ཏེན སུཏྟཝིནཡེསུ ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམོ ཀཏོཏི དསྶེཏི. པརཏོ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམཱཏི པརཏོ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱགཏཊྛཱནེ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཝེརཉྫཱཡནྟི ཨེཏྠ ‘‘བལིཀརགྒཧཎེན ཛནསྶ པཱིལཱ༹བྷཱཝཏོ ནིདྡོསཏྟཱ ཝིགཏོ རཛོ ཨསྶཱཏི ཝེརཉྫཱ, སེརིཝཱཎིཛཛཱཏཀེ དེཝདཏྟསྶ ཝེརུཔྤནྣཔདེསེ ཀཏཏྟཱ ཝེརཾ ཨེཏྠ ཛཱཏནྟི ཝེརཉྫཱ, པཝིཊྛཔཝིཊྛེ ནཊསམཛྫཱདཱིཧི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཱལངྐཱརཱདཱིཧི ཙ ཝིཝིདྷེཧི ཨུཔཀརཎེཧི རཉྫནཏོ ཝིཝིདྷེཧི རཉྫཡཏཱིཏི ཝེརཉྫཱ, པཊིཔཀྑེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཀཏབྷཱཝཏོ ཝེརཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཛཱཏཱཏི ཝེརཉྫཱ, ཝེརཉྫསྶ ནཱམ ཨིསིནོ ཨསྶམཊྛཱནེ ཀཏཏྟཱ ཝེརཉྫཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཀེཙི ཝཎྞཡནྟི. ཀིཾ ཨིམིནཱ, ནཱམམཏྟམེཏཾ ཏསྶ ནགརསྶཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝེརཉྫཱཏི ཨཉྙཏརསྶ ནགརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི. སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙནནྟི ‘‘གངྒཱཡཾ གཱཝོ ཙརནྟི, ཀཱུཔེ གགྒཀུལ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨཝིསེསེནཱཏི ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི. པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སབྦནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨནིམིཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སདྡནྟརསནྣིདྷཱནསིདྡྷེན ཝིསེསཔརཱམསནེན ཝིནཱ. ཨཐ ཝཱ ཨཝིསེསེནཱཏི ན ཝིསེསེན, ཝིཧཱརབྷཱཝསཱམཉྙེནཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིརིཡཱཔཐ…པེ… ཝིཧཱརེསཱུཏི ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརོ དིབྦཝིཧཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརོ ཨརིཡཝིཧཱརོཏི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ ཝིཧཱརེསུ. ཏཏྠ ཨིརིཡནཾ པཝཏྟནཾ ཨིརིཡཱ, ཀཱཡཔྤཡོགོ ཀཱཡིཀཀིརིཡཱ. ཏསྶཱ པཝཏྟནུཔཱཡབྷཱཝཏོ ཨིརིཡཱཡ པཐོཏི ཨིརིཡཱཔཐོ, ཋཱནནིསཛྫཱདི. ན ཧི ཋཱནནིསཛྫཱདཱིཧི ཨཝཏྠཱཧི ཝིནཱ ཀཉྩི ཀཱཡིཀཀིརིཡཾ པཝཏྟེཏུཾ སཀྐཱ. ཋཱནསམངྒཱི ཝཱ ཧི ཀཱཡེན ཀིཉྩི ཀརེཡྻ གམནཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསམངྒཱི ཝཱཏི. ཝིཧརཎཾ, ཝིཧརཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཝིཧཱརོ, ཨིརིཡཱཔཐོཝ ཝིཧཱརོ ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརོ, སོ ཙ ཨཏྠཏོ ཋཱནནིསཛྫཱདིཨཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙཏུསནྟཏིརཱུཔཔྤབནྡྷོཝ. དིཝི བྷཝོ དིབྦོ, ཏཏྠ བཧུལཔྤཝཏྟིཡཱ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱདིདེཝལོཀབྷཝོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཡོ དིབྦཱནུབྷཱཝོ ཏདཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཝཱ དིབྦོ, ཨབྷིཉྙཱབྷིནཱིཧཱརཝསེན མཧཱགཏིཀཏྟཱ ཝཱ དིབྦོ, དིབྦོ ཙ སོ ཝིཧཱརོ ཙཱཏི དིབྦཝིཧཱརོ, དིབྦབྷཱཝཱཝཧོ ཝཱ ཝིཧཱརོ དིབྦཝིཧཱརོ, མཧགྒཏཛ྄ཛྷཱནཱནི. ཨཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཡོཔི ཧི ཨེཏྠེཝ སངྒཧཾ གཙྪནྟི. ནེཏྟིཡཾ པན ‘‘ཙཏསྶོ ཨཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཡོ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནཱདཱིནཾ བྲཧྨཝིཧཱརཏཱ ཝིཡ ཏཱསཾ བྷཱཝནཱཝིསེསབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཊྛཀཐཱསུ པན དིབྦབྷཱཝཱཝཧསཱམཉྙཏོ ཏཱཔི ‘‘དིབྦཝིཧཱརཱ’’ཏྭེཝ ཝུཏྟཱ. བྲཧྨཱནཾ ཝིཧཱརཱ བྲཧྨཝིཧཱརཱ, བྲཧྨཱནོ ཝཱ ཝིཧཱརཱ བྲཧྨཝིཧཱརཱ, ཧིཏཱུཔསཾཧརཱདིཝསེན པཝཏྟིཡཱ བྲཧྨབྷཱུཏཱ སེཊྛབྷཱུཏཱ ཝིཧཱརཱཏི ཨཏྠོ, མེཏྟཱཛྷཱནཱདིཀཱ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ. ཨརིཡཱ ཨུཏྟམཱ ཝིཧཱརཱཏི ཨརིཡཝིཧཱརཱ, ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཨརིཡཱནཾ ཝཱ ཝིཧཱརཱ ཨརིཡཝིཧཱརཱ, ཙཏསྶོ ཕལསམཱཔཏྟིཡོ. ཝིསེསཏོ པན རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཕལསམཱཔཏྟི ཙ བྷགཝཏོ དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརཱ.

ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒཱིཔརིདཱིཔནནྟི ཡཐཱཝུཏྟཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒཱིབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. བྷགཝཱ ཧི ལོབྷདོསམོཧུསྶནྣཀཱལེ ལོཀེ ཏསྶ སཀཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཝིནཡནཏྠཾ དིབྦབྲཧྨཨཨཡཝིཧཱརེ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏཐཱ ཧི ཡདཱ སཏྟཱ ཀཱམེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི, ཏདཱ ཀིར བྷགཝཱ དིབྦེན ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨལོབྷཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ ཀཱམེསུ ཝིརཛྫེཡྻུ’’ནྟི. ཡདཱ པན ཨིསྶརིཡཏྠཾ སཏྟེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི, ཏདཱ པན བྲཧྨཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨདོསཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨདོསེན དོསཾ ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཡདཱ པན པབྦཛིཏཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཝིཝདནྟི, ཏདཱ ཨརིཡཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨམོཧཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཏཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨམོཧེན མོཧཾ ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨིམེཧི དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེཧི སཏྟཱནཾ ཝིཝིདྷཾ ཧིཏསུཁཾ ཧརཏི ཨུཔཧརཏི ཨུཔནེཏི ཛནེཏི ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ‘‘ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན པན ན ཀདཱཙི ན ཝིཧརཏི ཏཾ ཝིནཱ ཨཏྟབྷཱཝཔརིཧརཎཱབྷཱཝཏོ, ཏཏོཡེཝ ཙ དིབྦཝིཧཱརཱདཱིནམྤི སཱདྷཱརཎོ ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནནྟི ཨིཏརཝིཧཱརསམཱཡོགཔརིདཱིཔནསྶ ཝིསེསཝཙནསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནསྶ ཙ ཨཏྠསིདྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཨསྨིཾ པན པཀྑེ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཝི-སདྡོ ཝིཙྪེདཏྠཛོཏནོ, ཧརཏཱིཏི ནེཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཧརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀསྶ ཀེན ཝིཙྪིནྡནཾ, ཀཐཾ ཀསྶ པཝཏྟནནྟི ཨནྟོལཱིནཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘སོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. སོཏི བྷགཝཱ. ཡདིཔི བྷགཝཱ ཨེཀེནཔི ཨིརིཡཱཔཐེན ཙིརཏརཾ ཀཱལཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏཐཱཔི ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརསྶ ནཱམ ཨཡཾ སབྷཱཝོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཔརིཔཏནྟནྟི ཨཔཏནྟཾ. ཡསྨཱ པན བྷགཝཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསནྟོ ཝིནེཡྻཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ནཱནཱསམཱཔཏྟཱིཧི ཙ ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཝསཏཱིཏི སཏྟཱནཾ ཨཏྟནོ ཙ ཝིཝིདྷཾ ཧིཏསུཁཾ ཧརཏི ཨུཔནེཏི, ཏསྨཱ ཝིཝིདྷཾ ཧརཏཱིཏི ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེཏི ཨེཏྠ ཝཎྞཡནྟི – ནལེ༹རཱུཏི ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཡཀྑསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཏེན ཨདྷིཝཏྠོ པུཙིམནྡོ ‘‘ནལེ༹རུསྶ པུཙིམནྡོ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ནལེ༹ རུཧཏྟཱ ཛཱཏཏྟཱ ནལེ༹རུ. སུསིརམེཏྠ ནལ༹སདྡེན ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ རུཀྑསུསིརེ ཛཱཏཏྟཱ ནལེ༹རུ ཙ སོ པུཙིམནྡོ ཙཱཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡོཏི ཝུཙྩཏི. ནལ༹ཝནེ རུཧཏྟཱ ཛཱཏཏྟཱ ཝཱ ནལེ༹རུ. ནལ༹ཝནེ ཀིར སོ པུཙིམནྡརུཀྑོ ཛཱཏོ. ཨུརུནལོ༹ པུཙིམནྡོ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡོ. ཨུརུསདྡོ ཙེཏྠ མཧནྟཔརིཡཱཡོ, ནལ༹སདྡོ སུསིརཔརིཡཱཡོ, ཏསྨཱ མཧནྟེན སུསིརེན སམནྣཱགཏོ པུཙིམནྡོ ནལེ༹རུཔུཙིམནྡོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཨཱཙརིཡོ པན ཀིམེཏྠ བཧུབྷཱསིཏེནཱཏི ཨེཀམེཝཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནལེ༹རུ ནཱམ ཡཀྑོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

མཱུལ-སདྡོ ཨེཏྠ སམཱིཔཝཙནོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ན མཱུལམཱུལཱདཱིསུ ཝཏྟམཱནོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཱུལནྟི སམཱིཔ’’ནྟིཨཱདི. ནིཔྤརིཡཱཡེན སཱཁཱདིམཏོ སངྒྷཱཏསྶ སུཔྤཏིཊྛིཏབྷཱཝསཱདྷནེ ཨཝཡཝཝིསེསེ པཝཏྟམཱནོ མཱུལསདྡོ ཡསྨཱ ཏཾསདིསེསུ ཏནྣིསྶཡེ པདེསེ ཙ རུལ༹ྷཱིཝསེན པརིཡཱཡཏོ པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ‘‘མཱུལཱནི ཨུདྡྷརེཡྻཱ’’ཏི ཨེཏྠ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ མཱུལཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨེཀེན མཱུལསདྡེན ཝིསེསེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘མཱུལམཱུལེ དིསྶཏཱི’’ཏི ཡཐཱ ‘‘དུཀྑདུཀྑཾ, རཱུཔརཱུཔ’’ནྟི ཙ. ཨསཱདྷཱརཎཧེཏུམྷཱིཏི ཨསཱདྷཱརཎཀཱརཎེ. ལོབྷོ ཧི ལོབྷསཧགཏཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདསྶེཝ ཧེཏུཏྟཱ ཨསཱདྷཱརཎོ, ཏསྨཱ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདཱནམེཝ ཨཱཝེཎིཀེ ནེསཾ སུཔྤཏིཊྛིཏབྷཱཝསཱདྷནཏོ མཱུལཊྛེན ཨུཔཀཱརཀེ པཙྩཡདྷམྨཝིསེསེཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཨལོབྷཱདཡོ ཀུསལཱབྱཱཀཏསཱདྷཱརཎཱ, ལོབྷཱདཡོ པན ཏཐཱ ན ཧོནྟི ཨཀུསལསྶེཝ སཱདྷཱརཎཏྟཱཏི ཨསཱདྷཱརཎཀཱརཎཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཱདཱིསཱུཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན ཨལོབྷཱདཱིནམྤི ཀུསལཱབྱཱཀཏམཱུལཱནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཏེསུཔི ཧི ཨལོབྷཱདིཀུསལམཱུལཾ ཨཀུསལཱབྱཱཀཏེཧི ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཨསཱདྷཱརཎཀཱརཎཾ, ཏཐཱ ཨལོབྷཱདིཨབྱཱཀཏམཱུལམྤི ཨིཏརདྭཡེཧི ཨསཱདྷཱརཎཏྟཱཏི. ནིཝཱཏེཏི ཝཱཏརཧིཏེ པདེསེ, ཝཱཏསྶ ཨབྷཱཝེ ཝཱ. པཏནྟཱིཏི ནིཔཏནྟི, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. རམཎཱིཡོཏི མནུཉྙོ. པཱསཱདིཀོཏི པསཱདཱཝཧོ, པསཱདཛནཀོཏི ཨཏྠོ. ཨཱདྷིཔཙྩཾ ཀུརུམཱནོ ཝིཡཱཏི སམྦནྡྷོ.

ཏཏྠཱཏི ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ. སིཡཱཏི ཀསྶཙི ཨེཝཾ པརིཝིཏཀྐོ སིཡཱ, ཝཀྑམཱནཱཀཱརེན ཀདཱཙི ཙོདེཡྻ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡདི ཏཱཝ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཙོདཀསྶཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘པཱཊལིཔུཏྟེ པཱསཱདེ ཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཨདྷིཀརཎཱདྷིཀརཎཾ ཡདི བྷཝེཡྻ, ཏདཱ ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི ཨདྷིཀརཎདྭཡནིདྡེསོ ཡུཏྟོ སིཡཱ, ཨིམེསཾ པན བྷིནྣདེསཏྟཱ ན ཡུཏྟོ ཨུབྷཡནིདྡེསོཏི. ཨཐ ཏཏྠ ཝིཧརཏཱིཏི ཡདི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ ཝིཧརཏི. ན ཝཏྟབྦནྟི ནཱནཱཋཱནབྷཱུཏཏྟཱ ཝེརཉྫཱནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཱནཾ ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིདཱནི ཙོདཀོ ཏམེཝ ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ‘‘ན ཧི སཀྐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝརཏི. ཝེརཉྫཱནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཱནཾ བྷཱུམིབྷཱགཝསེན བྷིནྣཏྟཱཡེཝ ཧི ན སཀྐཱ ཨུབྷཡཏྠ ཏེནེཝ སམཡེན ཝིཧརིཏུཾ, ‘‘ཨུབྷཡཏྠ ཏེནེཝ སམཡེནཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱ ནཱནཱསམཡེ ཝིཧཱརོ ཨཝཱརིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨིཏརོ སབྦམེཏཾ ཨཝིཔརཱིཏམཏྠཾ ཨཛཱནནྟེན ཏཡཱ ཝུཏྟནྟི དསྶེནྟོ ‘‘ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཏནྟི ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ’’ཏི ཨེཏཾ ཝཙནཾ. ཨེཝནྟི ‘‘ཡདི ཏཱཝ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཾ ཏཾ བྷཝཏཱ ཙོདིཏཾ, ཏཾ ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ན ཁོ པན དཊྛབྦཾ, ན ཨུབྷཡཏྠ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཝིཧཱརདསྶནཏྠནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཨཝིཔརཱིཏམཏྠཾ ཏསྶ ཙ པཊིཀཙྩེཝ ཝུཏྟབྷཱཝཾ ཏེན ཙ ཨཔྤཊིཝིདྡྷཏཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ནནུ ཨཝོཙུམྷ སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. གོཡཱུཐཱནཱིཏི གོམཎྜལཱནི. ཨེཝམྤི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ ཝིཧརཏིཙྩེཝ ཝཏྟབྦཾ, ན ཝེརཉྫཱཡནྟི, ཏསྨཱ སམཱིཔཱདྷིཀརཎཏྠཝསེན ཨུབྷཡཐཱ ནིདཱནཀིཏྟནེ ཀིཾ པཡོཛནནྟི ཙོདནཾ མནསི ནིདྷཱཡཱཧ ‘‘གོཙརགཱམནིདསྶནཏྠ’’ནྟིཨཱདི. ཨསྶཱཏི བྷགཝཏོ.

ཨཝསྶཉྩེཏྠ གོཙརགཱམཀིཏྟནཾ ཀཏྟབྦཾ. ཡཐཱ ཧི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཀིཏྟནཾ པབྦཛིཏཱནུགྒཧཀརཎཱདིཨནེཀཔྤཡོཛནཾ, ཨེཝཾ གོཙརགཱམཀིཏྟནམྤི གཧཊྛཱནུགྒཧཀརཎཱདིཝིཝིདྷཔྤཡོཛནནྟི དསྶེནྟོ ‘‘ཝེརཉྫཱཀིཏྟནེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གཧཊྛཱནུགྒཧཀརཎནྟི ཏེསཾ ཏཏྠ པཙྩཡགྒཧཎེན ཨུཔསངྐམནཔཡིརུཔཱསནཱདཱིནཾ ཨོཀཱསདཱནེན དྷམྨདེསནཱཡ སརཎེསུ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔནེན ཡཐཱུཔནིསྶཡཾ ཨུཔརིཝིསེསཱདྷིགམཱཝཧནེན ཙ གཧཊྛཱནཾ ཨནུགྒཧཀརཎཾ. པབྦཛིཏཱནུགྒཧཀརཎནྟི ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགསྶ ཙ ཨནུརཱུཔཝསནཊྛཱནཔརིགྒཧེནེཏྠ པབྦཛིཏཱནཾ ཨནུགྒཧཀརཎཾ.

པཙྩཡགྒཧཎེནེཝ པཙྩཡཔརིབྷོགསིདྡྷིཏོ ཨཱཧ ‘‘ཏཐཱ པུརིམེན…པེ… ཝིཝཛྫནནྟི. ཏཏྠ པུརིམེནཱཏི ཝེརཉྫཱཝཙནེན. ཨཱཧིཏོ ཨཧཾམཱནོ ཨེཏྠཱཏི ཨཏྟཱ, ཨཏྟབྷཱཝོ. ཏསྶ ཀིལམཐོ ཀིལནྟབྷཱཝོ ཨཏྟཀིལམཐོ, ཨཏྟཔཱིལཱ༹ ཨཏྟདུཀྑནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཨནུཡོགོ ཀརཎཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོ, ཨུཔཝཱསཀཎྚཀཱཔསྶཡསེཡྻཱདིནཱ ཨཏྟནོ དུཀྑུཔྤཱདནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཝིཝཛྫནཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝིཝཛྫནཾ. ཨནྟོགཱམེ ཝསནྟཱནཾ ཨནིཙྪནྟཱནམྤི ཝིསབྷཱགརཱུཔཱདིཨཱརམྨཎདསྶནཱདིསམྦྷཝཏོ བཧིགཱམེ པཏིརཱུཔཊྛཱནེ ཝསནྟཱནཾ ཏདབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘པཙྪིམེན ཝཏྠུཀཱམཔྤཧཱནཏོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཙྪིམེནཱཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཝཙནེན. ཀིལེསཀཱམསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཏྟཱ རཱུཔཱདཡོ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ཝཏྠུཀཱམོ, ཏསྶ པཧཱནཾ ཝཏྠུཀཱམཔྤཧཱནཾ. ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཝིཝཛྫནུཔཱཡདསྶནནྟི ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམསཾཡུཏྟསྶ སུཁསྶ ཡོགོ ཨནུཡོགོ ཨནུབྷཝོ, ཏསྶ པརིཝཛྫནེ ཨུཔཱཡདསྶནཾ.

སཡམེཝ གོཙརགཱམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ དྷམྨསྶཝནཱནུརཱུཔབྷབྦཔུགྒལཱནཾ དསྶནཏོ དྷམྨདེསནཱཡ ཀཱལོ སམྤཏྟོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི དྷམྨདེསནཱཡ ཨབྷིཡོགོ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པུརིམེན ཙ དྷམྨདེསནཱབྷིཡོག’’ནྟི. དྷམྨདེསནཱཡ སཨུསྶཱཧབྷཱཝོ དྷམྨདེསནཱབྷིཡོགོ. བཧིགཱམེ ཝིཝིཏྟོཀཱསེ ཝསནྟསྶ ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརཱབྷཱཝཏོ ཀཱཡཝིཝེཀཱདཱིསུ ཨདྷིམུཏྟི ཏཔྤོཎཏཱ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པཙྪིམེན ཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟི’’ནྟི.

དྷམྨདེསནཱབྷིཡོགཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟཱིནཾ ཧེཏུབྷཱུཏཱ ཨེཝ ཀརུཎཱཔཉྙཱ དྷམྨདེསནཱཡ ཨུཔགམནསྶ ཏཏོ ཨཔགམནསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པུརིམེན ཀརུཎཱཡ ཨུཔགམན’’ནྟིཨཱདི. ཀརུཎཱཔཉྙཱཡེཝ ཧི ཨནནྟརདུཀསྶ ཧེཏཱུ ཧོནྟི. ཨེཏེན ཙ ཀརུཎཱཡ ཨུཔགམནཾ ན ལཱབྷཱདིནིམིཏྟཾ, པཉྙཱཡ ཨཔགམནཾ ན ཝིརོདྷཱདིནིམིཏྟནྟི ཨུཔགམནཱཔགམནཱནཾ ནིརུཔཀྐིལེསཏཾ ཝིབྷཱཝིབྷནྟི དཊྛབྦཾ. ཨདྷིམུཏྟཏནྟི ཏནྣིནྣབྷཱཝཾ. ནིརུཔལེཔནནྟི ཨནུཔལེཔནཾ ཨནལླཱིཡནཾ.

དྷམྨིཀསུཁཱཔརིཙྩཱགནིམིཏྟནྟི ཨེཏྠ དྷམྨིཀསུཁཾ ནཱམ ཨནཝཛྫསུཁཾ. ཏཉྷི དྷམྨིཀཾ ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ‘‘དྷམྨིཀསུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱབྷིཡོགནིམིཏྟཾ ཕཱསུཝིཧཱརནྟི སམྦནྡྷོ. མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལཏནྟི པཙྩཡཔཊིགྒཧཎདྷམྨདེསནཱདིཝསེན ཨུཔཀཱརབཧུལཏཾ. དེཝཏཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལཏཾ ཛནཝིཝིཏྟཏཱཡ. པཙུརཛནཝིཝིཏྟཉྷི ཋཱནཾ དེཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ མཉྙནྟི. ལོཀེ སཾཝཌྜྷབྷཱཝནྟི ཨཱམིསོཔབྷོགེན སཾཝཌྜྷིཏབྷཱཝཾ.

ཨེཀཔུགྒལོཏི ཨེཏྠ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༧༠) ཨེཀོཏི དུཏིཡཱདིཔཊིཀྑེཔཏྠོ གཎནཔརིཙྪེདོ. པུགྒལོཏི སམྨུཏིཀཐཱ, ན པརམཏྠཀཐཱ. བུདྡྷསྶ ཧི བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ དེསནཱ སམྨུཏིདེསནཱ པརམཏྠདེསནཱ ཙཱཏི. ཨཡམཏྠོ པན ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏོཝཱཏི ཨིདྷ ན ཝུཙྩཏི. ཨེཀོ ཙ སོ པུགྒལོ ཙཱཏི ཨེཀཔུགྒལོ. ཀེནཊྛེན ཨེཀཔུགྒལོ? ཨསདིསཊྛེན གུཎཝིསིཊྛཊྛེན ཨསམསམཊྛེན. སོ ཧི དསནྣཾ པཱརམཱིནཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱཝཛྫནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསམྦྷཱརགུཎེཧི ཙེཝ བུདྡྷགུཎེཧི ཙ སེསམཧཱཛནེན ཨསདིསོཏི ཨསདིསཊྛེནཔི ཨེཀཔུགྒལོ. ཡེ ཙསྶ ཏེ གུཎཱ, ཏེཔི ཨཉྙསཏྟཱནཾ གུཎེཧི ཝིསིཊྛཱཏི གུཎཝིསིཊྛཊྛེནཔི ཨེཀཔུགྒལོ. པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ སབྦསཏྟེཧི ཨསམཱ, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཡམེཝ ཨེཀོ རཱུཔཀཱཡགུཎེཧི ཙེཝ ནཱམཀཱཡགུཎེཧི ཙ སམོཏི ཨསམསམཊྛེནཔི ཨེཀཔུགྒལོ. ལོཀེཏི སཏྟལོཀེ.

ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨིདཾ པན ཨུབྷཡམྤི ཝིཔྤཀཏཝཙནམེཝ. ཨུཔྤཛྫནྟོ བཧུཛནཧིཏཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨཉྙེན ཀཱརཎེནཱཏི ཨེཝཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝརཱུཔཉྩེཏྠ ལཀྑཎཾ ན སཀྐཱ ཨེཏཾ ཨཉྙེན སདྡལཀྑཎེན པཊིབཱཧིཏུཾ. ཨཔིཙ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ, ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, ཨུཔྤནྣོ ནཱམཱཏི ཨཡམེཏྠ བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེས ཧི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨེ པརིཡེསནྟོ དས པཱརམིཡོ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ མཡཱ པཱུརེཏབྦཱ’’ཏི ཀཏསནྣིཊྛཱནོ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. སཱིལཔཱརམིཾ…པེ… ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིནྟི ཨིམཱ དས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. དས པརམཏྠཔཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཉཱཏཏྠཙརིཡཾ ལོཀཏྠཙརིཡཾ བུདྡྷཏྠཙརིཡཾ པཱུརཡམཱནོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ མཏྠཀཾ པཱཔེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཾ པཧཱཡ ཏུསིཏཔུརེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ སཊྛིཝསྶསཏསཧསྶཱདྷིཀཱ སཏྟཔཎྞཱས ཝསྶཀོཊིཡོ ཏིཊྛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. དེཝཏཱཧི ཡཱཙིཏོ པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏྭཱ མཱཡཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟོཔི, ཨནཱུནཱདྷིཀེ དས མཱསེ གབྦྷཝཱསཾ ཝསནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཏིཊྛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ རཱཧུལབྷདྡསྶ ཛཱཏདིཝསེ ཚནྣསཧཱཡོ ཀཎྜཀཾ ཨསྶཝརམཱརུཡ྄ཧ ནིཀྑམནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམནྟོ ཨནོམནདིཏཱིརེ པབྦཛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཚབྦསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ ཀརོནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. པརིཔཱཀགཏེ ཉཱཎེ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. སཱཡནྷསམཡེ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ མཧཱབོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཱརབལཾ ཝིདྷམེཏྭཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ པརིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམསམནནྟརེ དྭཱདསངྒཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ སམྨསིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. སོཏཱཔཏྟིཕལཀྑཎེཔི སཀདཱགཱམིཕལཀྑཎེཔི ཨནཱགཱམིཕལཀྑཎེཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ པན ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ. ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ. བུདྡྷཱནཉྷི སཱཝཀཱནཾ ཝིཡ ན པཊིཔཱཊིཡཱ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཱདཱིནི ཨུཔྤཛྫནྟི, སཧེཝ པན ཨརཧཏྟམགྒེན སཀལོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདི གུཎརཱསི ཨཱགཏོཝ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནིབྦཏྟསབྦཀིཙྩཏྟཱ ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ ཧོཏི. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཨརཧཏྟཕལཀྑཎཾཡེཝ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུཔྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ.

བཧུཛནཧིཏཱཡཱཏི མཧཱཛནསྶ ཧིཏཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི. བཧུཛནསུཁཱཡཱཏི མཧཱཛནསྶ སུཁཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི. ལོཀཱནུཀམྤཱཡཱཏི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཏརསཏྟལོཀསྶཱཏི? ཡོ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨམཏཔཱནཾ པིཝི, དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷི, ཏསྶ. བྷགཝཏཱ ཧི མཧཱབོདྷིམཎྜེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བོདྷིམཎྜཱ ཨིསིཔཏནཾ ཨཱགམྨ ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟཱ པབྦཛིཏེན ན སེཝིཏབྦཱ’’ཏི དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟེ (སཾ. ནི. ༣.༥; མཧཱཝ. ༡༣) དེསིཏེ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨཊྛཱརསཀོཊིསངྑཱ བྲཧྨཱནོ ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ, ཨེཏསྶ སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོ. པཉྩམདིཝསེ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟཔརིཡོསཱནེ པཉྩཝགྒིཡཏྠེརཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཨེཏསྶཔི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོ. ཏཏོ ཡསདཱརཀཔྤམུཁེ པཉྩཔཎྞཱས པུརིསེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི, ཏཏོ ཀཔྤཱསིཀཝནསཎྜེ ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡེ ཏཡོ མགྒེ ཙ ཕལཱནི ཙ སམྤཱཔེསི, ཨེཏསྶཔི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོ. གཡཱསཱིསེ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡཔརིཡོསཱནེ (སཾ. ནི. ༤.༢༨; མཧཱཝ. ༥༤) ཛཊིལསཧསྶཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི, ཏཏོ ལཊྛིཝནེ བིམྦིསཱརཔྤམུཁཱ ཨེཀཱདས ནཧུཏཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཨེཀཾ ནཧུཏཾ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏཾ. ཏིརོཀུཊྚཨནུམོདནཱཝསཱནེ (ཁུ. པཱ. ༧. ༡ ཨཱདཡོ) ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶེཧི ཨམཏཔཱནཾ པཱིཏཾ. སུམནམཱལཱཀཱརསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ, དྷནཔཱལསམཱགམེ དསཧི པཱཎསཧསྶེཧི, ཁདིརངྒཱརཛཱཏཀསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶེཧི, ཛམྦུཀཨཱཛཱིཝཀསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱཝ, ཨཱནནྡསེཊྛིསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱཝ པཱཎསཧསྶེཧི ཨམཏཔཱནཾ པཱིཏཾ. པཱསཱཎཀཙེཏིཡེ པཱརཱཡནསུཏྟཀཐཱདིཝསེ (སུ. ནི. ༩༨༢ ཨཱདཡོ) ཙུདྡས ཀོཊིཡོ ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ. ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདིཝསེ ཝཱིསཏི པཱཎཀོཊིཡོ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ མཱཏརཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ སཏྟཔྤཀརཎཾ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ཨསཱིཏི པཱཎཀོཊིཡོ, དེཝོརོཧཎེ ཏིཾས པཱཎཀོཊིཡོ, སཀྐཔཉྷསུཏྟནྟེ (དཱི. ནི. ༢.༣༤༤ ཨཱདཡོ) ཨསཱིཏི དེཝསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ. མཧཱསམཡསུཏྟནྟེ (དཱི. ནི. ༢.༣༣༡ ཨཱདཡོ) མངྒལསུཏྟེ (ཁུ. པཱ. ༥.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. མངྒལསུཏྟ) ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདེ (མ. ནི. ༣.༤༡༦ ཨཱདཡོ) སམཙིཏྟཔཊིཔདཱཡཱཏི (ཨ. ནི. ༢.༣༣) ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨབྷིསམཡཔྤཏྟསཏྟཱནཾ པརིཙྪེདོ ནཏྠི, ཨེཏསྶཔི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོཏི. ཡཱཝཛྫདིཝསཱ ཨིཏོ པརམྤི ཨནཱགཏེ ཨིམཾ སཱསནཾ ནིསྶཱཡ སགྒམོཀྑམགྒེ པཏིཊྛཧནྟཱནཾ ཝསེནཔི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དེཝམནུསྶཱནནྟི ན ཀེཝལཾ དེཝམནུསྶཱནཾཡེཝ, ཨཝསེསཱནཾ ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནམྤི ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡེཝ ཨུཔྤནྣོ. སཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀེ པན མགྒཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ བྷབྦེ པུགྒལེ དསྶེཏུཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨེཏེསམྤི ཨཏྠཏྠཱཡ ཧིཏཏྠཱཡ སུཁཏྠཱཡེཝ ཨུཔྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཨིདཱནི ཏཱཡ པུཙྪཱཡ པུཊྛཾ ཨེཀཔུགྒལཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏདཏྠཔརིནིཔྥཱདནནྟི ལོཀཏྠནིཔྥཱདནཾ, བུདྡྷཀིཙྩསམྤཱདནནྟི ཨཏྠོ. པཋམཾ ལུམྦིནཱིཝནེ དུཏིཡཾ བོདྷིམཎྜེཏི ལུམྦིནཱིཝནེ རཱུཔཀཱཡེན ཛཱཏོ, བོདྷིམཎྜེ དྷམྨཀཱཡེན. ཨེཝམཱདིནཱཏི ཨཱདི-སདྡེན ཝེརཉྫཱཀིཏྟནཏོ རཱུཔཀཱཡསྶ ཨནུགྒཎྷནཾ དསྶེཏི, ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལཀིཏྟནཏོ དྷམྨཀཱཡསྶ. ཏཐཱ པུརིམེན པརཱདྷཱིནཀིརིཡཱཀརཎཾ, དུཏིཡེན ཨཏྟཱདྷཱིནཀིརིཡཱཀརཎཾ. པུརིམེན ཝཱ ཀརུཎཱཀིཙྩཾ, ཨིཏརེན པཉྙཱཀིཙྩཾ, པུརིམེན ཙསྶ པརམཱཡ ཨནུཀམྤཱཡ སམནྣཱགམཾ, པཙྪིམེན པརམཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགམནྟི ཨེཝམཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི.

པཙྪིམཀོཏི གུཎེན པཙྪིམཀོ. ཨཱནནྡཏྠེརཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. སངྑྱཱཡཔཱིཏི གཎནཏོཔི. དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏཏྟཱ སངྒྷོཏི ཨིམམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙསངྑཱཏསངྒྷཱཏེན སམཎགཎེནཱ’’ཏི. ཨེཏྠ པན ‘‘ཡཱཡཾ དིཊྛི ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡ, ཏཐཱརཱུཔཱཡ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤, ༣༥༦, མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ དིཊྛིཡཱ, ‘‘ཡཱནི ཏཱནི སཱིལཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི, ཏཐཱརཱུཔེསུ སཱིལེསུ སཱིལསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤; ༣༥༦; མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནཉྩ སཱིལཱནཾ སཱམཉྙསངྑཱཏེན སངྒྷཏོ སངྒྷཊིཏོ སམེཏོཏི དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙསངྑཱཏསངྒྷཱཏོ, སམཎགཎོ. དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱདིཝཙནཏོ དིཊྛིསཱིལཱནཾ ནིཡཏསབྷཱཝཏྟཱ སོཏཱཔནྣཱཔི ཨཉྙམཉྙཾ དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏཱ, པགེཝ སཀདཱགཱམིཨཱདཡོ. ཨརིཡཔུགྒལཱ ཧི ཡཏྠ ཀཏྠཙི དཱུརེ ཋིཏཱཔི ཨཏྟནོ གུཎསཱམགྒིཡཱ སཾཧཏཱཡེཝ. ‘‘ཏཐཱརཱུཔཱཡ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤, ༣༥༦; མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤), ཏཐཱརཱུཔེསུ སཱིལེསུ སཱིལསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤, ༣༥༦; མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤) ཝཙནཏོ པུཐུཛྫནཱནམྤི དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏབྷཱཝོ ལབྦྷཏིཡེཝ, ཨིདྷ པན ཨརིཡསངྒྷོཡེཝ ཨདྷིཔྤེཏོ ‘‘ཡོ ཏཏྠ པཙྪིམཀོ, སོ སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝཙནཏོ. ཨེཏེནཱཏི ‘‘པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱི’’ཏི ཨེཏེན ཝཙནེན. ཨསྶཱཏི པཉྩམཏྟསྶ བྷིཀྑུསཏསྶ. ནིརབྦུདོཏིཨཱདཱིནཾ ཝཙནཏྠོ པརཏོ ཨེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི.

ཨསྶོསཱིཏི ཨེཏྠ སཝནམུཔལབྦྷོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨསྶོསཱིཏི སུཎི ཨུཔལབྷཱི’’ཏི, ཨཉྙཱསཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ཙཱཡམུཔལབྦྷོ སཝནཝསེནེཝཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོཏདྭཱརསམྤཏྟཝཙནནིགྒྷོསཱནུསཱརེན ཨཉྙཱསཱི’’ཏི. ཨཝདྷཱརཎཕལཏྟཱ སདྡཔྤཡོགསྶ སབྦམྤི ཝཱཀྱཾ ཨནྟོགདྷཱཝདྷཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཁོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ’’ཏི. ཨཝདྷཱརཎཏྠེཏི པན ཨིམིནཱ ཨནྟོགདྷཱཝདྷཱརཎེཔི སབྦསྨིཾ ཝཱཀྱེ ཨིཊྛཏོཝདྷཱརཎཏྠཾ ཁོསདྡགྒཧཎནྟི དསྶེཏི. ཏམེཝ ཨིཊྛཏོཝདྷཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཨཝདྷཱརཎཏྠེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཐ པདཔཱུརཎཏྠེན ཁོསདྡེན ཀིཾཔཡོཛནནྟི ཨཱཧ ‘‘པདཔཱུརཎེན པན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨསྶོསཱི’’ཏི ཧི པདཾ ཁོསདྡེ གཧིཏེ ཏེན ཕུལླིཏམཎྜིཏཝིབྷཱུསིཏཾ ཝིཡ ཧོནྟཾ པཱུརིཏཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏེན ཙ པུརིམཔཙྪིམཔདཱནི སིལིཊྛཱནི ཧོནྟི, ན ཏསྨིཾ ཨགྒཧིཏེ, ཏསྨཱ པདཔཱུརཎེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝ པཡོཛནཾ. མཏྟ-སདྡོ ཙེཏྠ ཝིསེསནིཝཏྟིཨཏྠོ, ཏེནསྶ ཨནཏྠནྟརདཱིཔནཏཾ དསྶེཏི, ཨེཝ-སདྡེན པན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཡ ཨེཀནྟིཀཏཾ.

ཝེརཉྫོཏི ཨེཏྠ སདྡལཀྑཎཱནུསཱརེན ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཛཱཏོ’’ཏིཨཱདི. བྲཧྨཾ ཨཎཏཱིཏི ཨེཏྠ བྲཧྨནྟི ཝེདོ ཝུཙྩཏི, སོ པན མནྟབྲཧྨཀཔྤཝསེན ཏིཝིདྷོ. ཏཏྠ མནྟཱ པདྷཱནམཱུལབྷཱཝཏོཡེཝ ཨཊྛཀཱདཱིཧི པཝུཏྟཱ, ཨིཏརེ པན ཏནྣིསྶཡེན ཛཱཏཱ, ཏེན པདྷཱནསྶེཝ གཧཎཾ. མནྟེ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨིརུཝེདཱདིཀེ མནྟསཏྠེ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིརུཝེདཱདཡོ ཧི གུཏྟབྷཱསིཏབྦཏཱཡ ‘‘མནྟཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིདམེཝ ཧཱིཏི ཨཝདྷཱརཎེན བྲཧྨཏོ ཛཱཏོཏིཨཱདིཀཾ ནིརུཏྟིཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཛཱཏིབྲཱཧྨཎཱནནྟི ཨིམིནཱ ཨཉྙེཔི བྲཱཧྨཎཱ ཨཏྠཱིཏི དསྶེཏི. དུཝིདྷཱ ཧི བྲཱཧྨཎཱ ཛཱཏིབྲཱཧྨཎཱ ཝིསུདྡྷིབྲཱཧྨཎཱ ཙཱཏི. ཨིདཱནི ཏཏྠ ཝིསུདྡྷིབྲཱཧྨཎཱནཾ ནིརུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨརིཡཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི.

སམིཏཔཱཔཏྟཱཏི ཨཙྩནྟཾ ཨནཝསེསཏོ སཝཱསནཾ སམིཏཔཱཔཏྟཱ. ཨེཝཉྷི བཱཧིརཀཨཝཱིཏརཱགསེཀྑཱསེཀྑཔཱཔསམཎཏོ བྷགཝཏོ པཱཔསམཎཾ ཝིསེསིཏཾ ཧོཏི. ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཨུདཱཧརཎེན ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏ’’ནྟིཨཱདི. ཨེཏྠ པན ‘‘བཱཧིཏཔཱཔོཏི བྲཱཧྨཎོ, སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨིདཾ བྷིནྣགཱཐཱསནྣིསྶིཏཔདདྭཡཾ ཨེཀཏོ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ‘‘སམིཏཏྟཱ ཧི པཱཔཱནཾ, སམཎོཏི པཝུཙྩཏཱིཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ‘སམིཏཏྟཱ སམཎོཏི ཝུཙྩཏཱི’ཏི ཝུཏྟཾ. བཱཧིཏཔཱཔོཏི བྲཱཧྨཎོཏི ཨིདཾ པན ཨཉྙསྨིཾ གཱཐཱབནྡྷེ ཝུཏྟཝཙན’’ནྟི. ཨནེཀཏྠཏྟཱ ནིཔཱཏཱནཾ ཨིདྷ ཨནུསྶཝནཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཁལཱུཏི ཨནུསྶཝནཏྠེ ནིཔཱཏོ’’ཏི. ཛཱཏིསམུདཱགཏནྟི ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཾ, ཛཱཏིསིདྡྷནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱལཔནམཏྟནྟི པིཡཱལཱཔཝཙནམཏྟཾ. པིཡསམུདཱཧཱརཱ ཧེཏེ བྷོཏི ཝཱ ཨཱཝུསོཏི ཝཱ དེཝཱནམྤིཡཱཏི ཝཱ. བྷོཝཱདཱི ནཱམ སོ ཧོཏཱིཏི ཡོ ཨཱམནྟནཱདཱིསུ ‘‘བྷོ བྷོ’’ཏི ཝདནྟོ ཝིཙརཏི, སོ བྷོཝཱདཱི ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཀིཉྩནོཏི རཱགཱདཱིཧི ཀིཉྩནེཧི སཀིཉྩནོ. རཱགཱདཡོ ཧི སཏྟེ ཀིཉྩེནྟི མདྡནྟི པལིབུནྡྷནྟཱིཏི ‘‘ཀིཉྩནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མནུསྶཱ ཀིར གོཎེཧི ཁལཾ མདྡཱཔེནྟཱ ‘‘ཀིཉྩེཧི ཀཔིལ, ཀིཉྩེཧི ཀཱལ༹ཀཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏསྨཱ མདྡནཊྛོ ཀིཉྩནཊྛོཏི ཝེདིཏབྦོ.

གོཏྟཝསེནཱཏི ཨེཏྠ གཾ ཏཱཡཏཱིཏི གོཏྟཾ. གོསདྡེན ཙེཏྠ ཨབྷིདྷཱནཾ བུདྡྷི ཙ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. གོཏམོཏི པཝཏྟམཱནཾ ཨབྷིདྷཱནཾ བུདྡྷིཉྩ ཨེཀཾསིཀཝིསཡཏཱཡ ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི གོཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི བུདྡྷི ཨཱརམྨཎབྷཱུཏེན ཨཏྠེན ཝིནཱ ན ཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨབྷིདྷཱནཾ ཨབྷིདྷེཡྻབྷཱུཏེན, ཏསྨཱ སོ གོཏྟསངྑཱཏོ ཨཏྠོ ཏཱནི བུདྡྷིཨབྷིདྷཱནཱནི ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. སོ པན ཨཉྙཀུལཔརམྤརཱཡ ཨསཱདྷཱརཎཾ ཏསྶ ཀུལསྶ ཨཱདིཔུརིསསམུདཱགཏཾ ཏཾཀུལཔརིཡཱཔནྣསཱདྷཱརཎཾ སཱམཉྙརཱུཔནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ སམཎོཏི ཨིམིནཱ སརིཀྑཀཛནེཧི བྷགཝཏོ བཧུམཏབྷཱཝོ དསྶིཏོ སམིཏཔཱཔཏཱཀིཏྟནཏོ, གོཏམོཏི ཨིམིནཱ ལོཀིཡཛནེཧི ཨུལཱ༹རཀུལསམྦྷཱུཏཏཱདཱིཔནཏོ. སཀྱསྶ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟོ སཀྱཔུཏྟོ. ཨིམིནཱ ཙ ཨུདིཏོདིཏཝིཔུལཁཏྟིཡཀུལཝིབྷཱཝནཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིདཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཙྩཱཀུལཔཨདཱིཔན’’ནྟི. སབྦཁཏྟིཡཱནཉྷི ཨཱདིབྷཱུཏམཧཱསམྨཏམཧཱརཱཛཏོ པཊྛཱཡ ཨསམྦྷིནྣཾ ཨུལཱ༹རཏམཾ སཀྱརཱཛཀུལཾ. ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོཏི ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙབྷོགཔཱརིཛུཉྙཱདིནཱ ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན པརིཧཱནིཡཱ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨནཛ྄ཛྷོཏྠཊོ. ཏཐཱ ཧི ལོཀནཱཐསྶ ཨབྷིཛཱཏིཡཾ ཏསྶ ཀུལསྶ ན ཀིཉྩི པཱརིཛུཉྙཾ, ཨཐ ཁོ ཝཌྜྷིཡེཝ. ཨབྷིནིཀྑམནེ ཙ ཏཏོ སམིདྡྷཏམབྷཱཝོ ལོཀེ པཱཀཊོ པཉྙཱཏོ. ཏེན ‘‘སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ མཧནྟཾ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ མཧནྟཉྩ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝསིདྡྷིཏོ. ཏཏོ པརནྟི ‘‘ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཨིཏྠཾ ཨིམཾ པཀཱརཾ བྷཱུཏོ ཨཱཔནྣོཏི ཨིཏྟམྦྷཱུཏོ, ཏསྶ ཨཱཁྱཱནཾ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཾ, སོཡེཝ ཨཏྠོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠཾ ཨེཝཾ པཀཱརོ བྷཱུཏོ ཛཱཏོཏི ཨེཝཾ ཀཐནཏྠོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠོ, ཏསྨིཾ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཨབྦྷུགྒཏོཏི ཨེཏྠ ཨབྷི-སདྡོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠཛོཏཀོ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨུགྒམནཔྤཀཱརསྶ དཱིཔནཏོ. ཏེན ཡོགཏོ ‘‘ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམ’’ནྟི ཨིདཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ སཱམིཨཏྠེཔི སམཱནཾ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནདཱིཔནཏོ ‘‘ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏསྶ ཁོ པན བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ‘‘སཱདྷུ དེཝདཏྟོ མཱཏརམབྷཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨབྷིསདྡཡོགཏོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨབྷི ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨུགྒཏོཏི ཨབྷིསདྡཡོགཏོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི. ‘‘སཱདྷུ དེཝདཏྟོ མཱཏརམབྷཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཧི ‘‘དེཝདཏྟོ མཱཏརམབྷི མཱཏརི ཝིསཡེ མཱཏུཡཱ ཝཱ སཱདྷཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨདྷིཀརཎཏྠེ སཱམིཨཏྠེ ཝཱ བྷུམྨཝཙནསྶ ཝཱ སཱམིཝཙནསྶ ཝཱ པསངྒེ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠཛོཏཀེན ཨབྷིསདྡེན ཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ. ཡཐཱ ཙེཏྠ ‘‘དེཝདཏྟོ མཱཏུ ཝིསཡེ མཱཏུསམྦནྡྷཱི ཝཱ སཱདྷུཏྟཔྤཀཱརཔྤཏྟོ’’ཏི ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ‘‘བྷོཏོ གོཏམསྶ སམྦནྡྷཱི ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨུགྒམནཔྤཀཱརཔྤཏྟོ’’ཏི ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ཏཏྠ ཧི དེཝདཏྟགྒཧཎཾ ཝིཡ ཨིདྷ ཀིཏྟིསདྡགྒཧཎཾ, ཏཐཱ ཏཏྠ ‘‘མཱཏར’’ནྟི ཝཙནཾ ཝིཡ ཨིདྷ ‘‘ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམ’’ནྟི ཝཙནཾ, ཏཏྠ སཱདྷུསདྡགྒཧཎཾ ཝིཡ ཨིདྷ ཨུགྒཏསདྡགྒཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀལྱཱཎོཏི བྷདྡཀོ. ཀལྱཱཎབྷཱཝོ ཙསྶ ཀལྱཱཎགུཎཝིསཡཏཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ’’ཏི, ཀལྱཱཎེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཾཝིསཡཏཱཡ ཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཏཾཝིསཡཏཱ ཧེཏྠ སམནྣཱགམོ ཀལྱཱཎགུཎཝིསཡཏཱཡ ཏནྣིསྶིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སེཊྛོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སེཊྛགུཎཝིསཡཏཱཡ ཨེཝ ཧི ཀིཏྟིསདྡསྶ སེཊྛཏཱ ‘‘བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ‘‘བྷགཝཱ ཨརཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ གུཎཱནཾ སཾཀིཏྟནཏོ སདྡནཱིཡཏོ ཙ ཀིཏྟིསདྡོ ཝཎྞོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟི ཨེཝཱ’’ཏི. ཝཎྞོཡེཝ ཧི ཀིཏྟེཏབྦཏོ ཀིཏྟིསདྡནཱིཡཏོ སདྡོཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟིཔརིཡཱཡོ ཧི སདྡསདྡོ ཡཐཱ ‘‘ཨུལཱ༹རསདྡཱ ཨིསཡོ, གུཎཝནྟོ ཏཔསྶིནོ’’ཏི. ཨབྷིཏྠཝནཝསེན པཝཏྟོ སདྡོ ཐུཏིགྷོསོ, ཨབྷིཏྠཝུདཱཧཱརོ.

‘‘ཨབྦྷུགྒཏོ’’ཏི པན ཨེཏསྶ ཨཏྠོ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ན དསྶིཏོ, ཏསྨཱ ཏསྶཏྠོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཨབྦྷུགྒཏོཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨུགྒཏོ, ཨནཉྙསཱདྷཱརཎགུཎེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ པཝཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིནྟི སདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིཏོ པརཾ པན ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཡཏྠ ཡཏྠ པཱལི༹པཱཋསྶ ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ སིཡཱ, ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘པཱལི༹ཡཾ པནཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏྠཾ དསྶཡིསྶཱམ, ཨིདཱནི ཏཏྠ པདཡོཛནཱཔུབྦཀཾ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཡཾ ཏཱཝ ཡོཛནཱ’’ཏིཨཱདི. སོ བྷགཝཱཏི ཡོ སོ སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ ལོཀནཱཐོ བྷཱགྱཝནྟཏཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱཏི ལདྡྷནཱམོ, སོ བྷགཝཱ. བྷགཝཱཏི ཧི ཨིདཾ སཏྠུ ནཱམཀིཏྟནཾ. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏ’’ནྟིཨཱདི (མཧཱནི. ༨༤). པརཏོ པན བྷགཝཱཏི གུཎཀིཏྟནམེཝ. ཡཐཱ ཀམྨཊྛཱནིཀེན ‘‘ཨརཧ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནཝསུ ཋཱནེསུ པཙྩེཀཾ ཨིཏིཔིསདྡཾ ཡོཛེཏྭཱ བུདྡྷགུཎཱ ཨནུསྶརཱིཡནྟི, ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎསཾཀིཏྟཀེནཔཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏིཔི ཨརཧཾ ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཉྷི སཏི ‘‘ཨརཧ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ནཝཧི པདེཧི ཡེ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨཏིཝིཡ པཱཀཊཱ པཉྙཱཏཱ བུདྡྷགུཎཱ, ཏེ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝིབྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི. ‘‘ཨིཏིཔེཏཾ བྷཱུཏཾ, ཨིཏིཔེཏཾ ཏཙྪ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༦) ཝིཡ ཧི ཨིདྷ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱསནྣཔཙྩཀྑཀཱརཎཏྠོ, པི-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, ཏེན ཙ ཏེསཾ གུཎཱནཾ བཧུབྷཱཝོ དཱིཔིཏོ, ཏཱནི ཙ གུཎསལླཀྑཎཀཱརཎཱནི སདྡྷཱསམྤནྣཱནཾ ཝིཉྙུཛཱཏིཀཱནཾ པཙྩཀྑཱནི ཧོནྟཱིཏི ཏཱནི སཾཀིཏྟེནྟེན ཝིཉྙུནཱ ཙིཏྟསྶ སམྨུཁཱིབྷཱུཏཱནེཝ ཀཏྭཱ སཾཀིཏྟེཏབྦཱནཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

‘‘སུཏྟནྟིཀཱནཾ ཝཙནཱནམཏྠཾ, སུཏྟཱནུརཱུཔཾ པརིདཱིཔཡནྟཱི’’ཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྟཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༥-༡༢༨) སབྦཱཀཱརཏོ སཾཝཎྞིཏམྤི ཨཏྠཾ ཨིདྷཱཔི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ཏཏྠ པཡོཛནམཱཧ ‘‘ཨིདཱནི ཝིནཡདྷརཱན’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཙིཏྟསམྤཧཾསནཏྠནྟི ཙིཏྟསནྟོསནཏྠཾ, ཙིཏྟཔྤསཱདཛནནཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨཱརཀཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱརཀཏྟཱཏི སུཝིདཱུརཏྟཱ. ཨརཱིནནྟི ཀིལེསཱརཱིནཾ. ཨརཱནནྟི སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརཱནཾ. ཧཏཏྟཱཏི ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱ. པཙྩཡཱདཱིནནྟི ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཱནཉྩེཝ པཱུཛཱཝིསེསཱནཉྩ.

ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱརཀཱ ཧི སོ’’ཏིཨཱདི. དཱུརཏཱ ནཱམ ཨཱསནྣཏཱ ཝིཡ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏཱིཏི པརམུཀྐཾསགཏཾ དཱུརབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ’’ཏི ཨཱཧ, སུཊྛུ ཝིདཱུརབྷཱཝེནེཝ ཝིདཱུརེ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. སོ པནསྶ ཀིལེསེཧི དཱུརེ ཋིཏབྷཱཝོ, ན པདེསཝསེན, ཨཐ ཁོ ཏེསཾ སབྦསོ པཧཱིནཏྟཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མགྒེན ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱ’’ཏི. ནནུ ཨཉྙེསམྤི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཏེ པཧཱིནཱ ཨེཝཱཏི ཨནུཡོགཾ མནསི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སཝཱསནཱན’’ནྟི. ན ཧི ཋཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཉྙེ སཧ ཝཱསནཱཡ ཀིལེསེ པཧཱཏུཾ སཀྐོནྟི. ཨེཏེན ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ བྷགཝཏོ ཨརཧཏྟནྟི དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཀཱ པནཱཡཾ ཝཱསནཱ ནཱམ? པཧཱིནཀིལེསསྶཔི ཨཔྤཧཱིནཀིལེསསྶ པཡོགསདིསཔཡོགཧེཏུབྷཱུཏོ ཀིལེསནིསྶིཏོ སཱམཏྠིཡཝིསེསོ ཨཱཡསྨཏོ པིལིནྡཝཙྪསྶ ཝསལསམུདཱཙཱརནིམིཏྟཾ ཝིཡ. ཀཐཾ པན ‘‘ཨཱརཀཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀིལེསེཧཱི’’ཏི ཨཡམཏྠོ ལབྦྷཏཱིཏི སཱམཉྙཙོདནཱཡ ཝིསེསེ ཨཝཊྛཱནཏོ ཝིསེསཏྠིནཱ ཙ ཝིསེསསྶ ཨནུཔཡུཛྫིཏབྦཏོ ‘‘ཨཱརཀཱསྶ ཧོནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིནི (མ. ནི. ༡.༤༣༤) སུཏྟཔདཱནེཏྠ ཨུདཱཧརིཏབྦཱནི. ཨཱརཀཱཏི ཙེཏྠ ཨཱ-ཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ, -ཀཱརསྶ ཙ ཧཀཱརཾ སཱནུསཱརཾ ཀཏྭཱ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘ཨརཧ’’ནྟི པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ སུཁགྒཧཎཏྠཾ ཨིདམེཏྠ ཝུཙྩཏི –

‘‘སོ ཏཏོ ཨཱརཀཱ ནཱམ, ཡསྶ ཡེནཱསམངྒིཏཱ;

ཨསམངྒཱི ཙ དོསེཧི, ནཱཐོ ཏེནཱརཧཾ མཏོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༥);

ཨནཏྠཙརཎེན ཀིལེསཱ ཨེཝ ཨརཡོཏི ཀིལེསཱརཡོ. ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརིཧཱཏི ཝཏྟབྦེ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘ཨརཧ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠཱཔི ཡཐཱཝུཏྟསྶཏྠསྶ སུཁགྒཧཎཏྠཾ ཨིདཾ ཝེདིཏབྦཾ –

‘‘ཡསྨཱ རཱགཱདིསངྑཱཏཱ, སབྦེཔི ཨརཡོ ཧཏཱ;

པཉྙཱསཏྠེན ནཱཐེན, ཏསྨཱཔི ཨརཧཾ མཏོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༦);

ཡཉྩེཏཾ སཾསཱརཙཀྐནྟི སམྦནྡྷོ. རཐཙཀྐསྶ ནཱབྷི ཝིཡ མཱུལཱཝཡཝབྷཱུཏཾ ཨནྟོ བཧི ཙ སམཝཊྛིཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདྭཡནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷཱི’’ཏི. ནཱབྷིཡཱ ནེམིཡཱ ཙ སམྦདྡྷཨརསདིསཱ པཙྩཡཕལབྷཱུཏེཧི ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱཛརཱམརཎེཧི སམྦདྡྷཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱར’’ནྟི. ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པརིཡནྟབྷཱཝེན པཱཀཊཾ ཛརཱམརཎནྟི ཏཾ ནེམིཊྛཱནིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཛརཱམརཎནེམཱི’’ཏི. ཡཐཱ རཐཙཀྐཔྤཝཏྟིཡཱ པདྷཱནཀཱརཎཾ ཨཀྑོ, ཨེཝཾ སཾསཱརཙཀྐཔྤཝཏྟིཡཱ ཨཱསཝསམུདཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ’’ཏི. ཨཱསཝཱ ཨེཝ ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ ཀཱརཎཏྟཱ ཨཱསཝསམུདཡོ. ཡཐཱཧ ‘‘ཨཱསཝསམུདཡཱ ཨཝིཛྫཱསམུདཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༣). ཝིཔཱཀཀཊཏྟཱརཱུཔཔྤབྷེདོ ཀཱམབྷཝཱདིཀོ ཏིབྷཝོ ཨེཝ རཐོ, ཏསྨིཾ ཏིབྷཝརཐེ. ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི སམཾ, སབྦསོ ཝཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཡོཛིཏནྟི སམཱཡོཛིཏཾ. ཨཱདིརཧིཏཾ ཀཱལཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ.

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༡༩; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༩༥ ཨཔསཱདནཱཝཎྞནཱ; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༦༠; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༡༩༩) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟསཾསཱརོཝ སཾསཱརཙཀྐཾ. ཨནེནཱཏི བྷགཝཏཱ. བོདྷིམཎྜེཏི བོདྷིསངྑཱཏསྶ ཉཱཎསྶ མཎྜབྷཱཝཔྤཏྟེ ཋཱནེ ཀཱལེ ཝཱ. བོདྷཱིཏི པཉྙཱ, སཱ ཨེཏྠ མཎྜཱ པསནྣཱ ཛཱཏཱཏི བོདྷིམཎྜོ. ཝཱིརིཡཔཱདེཧཱིཏི སཾཀིལེསཝོདཱནཔཀྑིཡེསུ སནྣིརུམྦྷནསནྣིཀྑིཔནཀིཙྩཏཱཡ དྭིདྷཱ པཝཏྟེཏི ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡསངྑཱཏེཧི པཱདེཧི. སཱིལཔཐཝིཡནྟི པཏིཊྛཱནཊྛེན སཱིལམེཝ པཐཝཱི, ཏསྶཾ. པཏིཊྛཱཡཱཏི སམྤཱདནཝསེན པཏིཊྛཧིཏྭཱ. སདྡྷཱཧཏྠེནཱཏི ཨནཝཛྫདྷམྨཱདཱནསཱདྷནཏོ སདྡྷཱཝ ཧཏྠོ, ཏེན. ཀམྨཀྑཡཀརནྟི ཀཱཡཀམྨཱདིབྷེདསྶ སབྦསྶཔི ཀམྨསྶ ཁཡཀརཎཏོ ཀམྨཀྑཡཀརཾ. ཉཱཎཕརསུནྟི སམཱདྷིསིལཱཡཾ སུནིསིཏཾ མགྒཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ.

ཨེཝཾ ‘‘ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ཨརསངྑཱཏཾ སཾསཱརཾ ཙཀྐཾ ཝིཡ ཙཀྐནྟི གཧེཏྭཱ ཨཏྠཡོཛནཾ ཀཏྭཱ ཨིདཱནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདདེསནཱཀྐམེནཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནམཏགྒསཾསཱརཝཊྚནྟི ཨནུ ཨནུ ཨམཏགྒཾ ཨཝིཉྙཱཏཔུབྦཀོཊིཀཾ སཾསཱརམཎྜལཾ. སེསཱ དས དྷམྨཱཏི སངྑཱརཱདཡོ ཛཱཏིཔརིཡོསཱནཱ དས དྷམྨཱ. ཀཐཾ ཏེསཾ སངྑཱརཱདཱིནཾ ཨརབྷཱཝོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཏྟཱ ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཏྟཱ ཙཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱ མཱུལཾ པདྷཱནཀཱརཎཾ ཡེསཾ སངྑཱརཱདཱིནཾ ཏེ ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཱ, ཏེསཾ བྷཱཝོ ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཏྟཾ. ཛརཱམརཎཾ པརིཡནྟཾ པརིཡོསཱནབྷཱུཏཾ ཨེཏེསནྟི ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཱ, སངྑཱརཱདཡོ དས དྷམྨཱ. ཏེསཾ བྷཱཝོ ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཏྟཾ. སངྑཱརཱདིཛཱཏིཔརིཡོསཱནཱནཾ དསདྷམྨཱནཾ ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཏྟཱ ཛརཱམརཎཔརིཡོསཱནཏྟཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ, ནཱབྷིབྷཱུཏཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ མཱུལཏོ ནེམིབྷཱུཏེན ཛརཱམརཎེན ཨནྟཏོ སངྑཱརཱདཱིནཾ སམྦནྡྷཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

དུཀྑཱདཱིསཱུཏི དུཀྑསམུདཡནིརོདྷམགྒེསུ. ཨཉྙཱཎནྟི ཉཱཎཔྤཊིཔཀྑཏྟཱ མོཧོ ཨཉྙཱཎཾ, ན པན ཉཱཎཏོ ཨཉྙཾ, ནཔི ཉཱཎསྶ ཨབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏྠ དུཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཱཎཾ ཡཐཱསབྷཱཝཔྤཊིཝེདྷཱཔྤདཱནཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདནཝསེནེཝ. ཨེཏྠ ཧི ཀིཉྩཱཔི ཋཔེཏྭཱ ལོཀུཏྟརསཙྩདྭཡཾ སེསཊྛཱནེསུ ཨཱརམྨཎཝསེནཔི ཨཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི པཊིཙྪཱདནཝསེནེཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ ཧི ཨུཔྤནྣཱ དུཀྑསཙྩཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཡཱཐཱཝསརསལཀྑཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན དེཏི, ཏཐཱ སམུདཡཾ ནིརོདྷཾ མགྒནྟི.

དུཀྑནྟི ཙེཏྠ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཏཾ ཀཱམབྷཝཱདིཝསེན ཏིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཐཱ ཏཔྤཊིཙྪཱདིཀཉྩ ཨཝིཛྫཾ ཏིདྷཱ ཀཏྭཱ ཨཝིཛྫཱདིཔཙྩཡེ ཏཱིསུ བྷཝེསུ སངྑཱརཱདིཀེ པཊིཔཱཊིཡཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱམབྷཝེ ཙ ཨཝིཛྫཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམབྷཝེ ཙ ཨཝིཛྫཱཏི ཀཱམབྷཝེ ཨཱདཱིནཝཔཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. རཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱནནྟི ཀཱམབྷཱུམིཔརིཡཱཔནྣཱནཾ པུཉྙཱཔུཉྙསངྑཱརཱནཾ, ཀཱམབྷཝེ ཝཱ ནིཔྥཱདེཏབྦཱ ཡེ པུཉྙཱཔུཉྙསངྑཱརཱ, ཏེསཾ ཀཱམབྷཝཱུཔཔཏྟིནིབྦཏྟཀསངྑཱརཱནནྟི ཨཏྠོ. སངྑཱརཱཏི ཙེཏྠ ལོཀིཡཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ. པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱནཾ ཏཱཝ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡེན ཙེཝ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡེན ཙཱཏི དྭིདྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨཔུཉྙཱབྷིསངྑཱརེསུ སཧཛཱཏསྶ སཧཛཱཏཱདིཝསེན, ཨསཧཛཱཏསྶ ཨནནྟརསམནནྟརཱདིཝསེན, ཨནཱནནྟརསྶ པན ཨཱརམྨཎཝསེན ཙེཝ ཨུཔནིསྶཡཝསེན ཙ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨརཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནནྟི ཨཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཱནཾ. པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡཝསེནེཝ. ཨིམསྨིཉྩ པནཏྠེ ཨེཏྠ ཝིཏྠཱརིཡམཱནེ ཨཏིཔྤཔཉྩོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ནཡིདྷ ཝིཏྠཱརཡིསྶཱམ. ཨིཏརེསཱུཏི རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ.

ཏིཎྞཾ ཨཱཡཏནཱནནྟི ཙཀྑུསོཏམནཱཡཏནཱནཾ གྷཱནཱདིཏྟཡསྶ ཏཏྠ ཨསམྦྷཝཏོ. ཨེཀསྶཱཏི མནཱཡཏནསྶ ཨིཏརེསཾ ཏཏྠ ཨསམྦྷཝཏོ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཏིཎྞཾ ཕསྶཱནནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཚབྦིདྷསྶ ཕསྶསྶཱཏི ཙཀྑུསམྥསྶསོཏསམྥསྶགྷཱནསམྥསྶཛིཝ྄ཧཱསམྥསྶཀཱཡསམྥསྶམནོསམྥསྶཱནཾ ཝསེན ཚབྦིདྷསྶ ཕསྶསྶ. ཚནྣཾ ཝེདནཱནནྟི ཙཀྑུསམྥསྶཛཱ ཝེདནཱ, ཏཐཱ སོཏསམྥསྶཛཱ གྷཱནསམྥསྶཛཱ ཛིཝ྄ཧཱསམྥསྶཛཱ ཀཱཡསམྥསྶཛཱ མནོསམྥསྶཛཱ ཝེདནཱཏི ཨིམཱསཾ ཚནྣཾ ཝེདནཱནཾ. ཚནྣཾ ཏཎྷཱཀཱཡཱནནྟི རཱུཔཏཎྷཱ སདྡཏཎྷཱ གནྡྷཏཎྷཱ རསཏཎྷཱ ཕོཊྛབྦཏཎྷཱ དྷམྨཏཎྷཱཏི ཨིམེསཾ ཚནྣཾ ཏཎྷཱཀཱཡཱནཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ སཱ སཱ ཏཎྷཱཏི རཱུཔཏཎྷཱདིབྷེདཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫནཀཏཎྷཱ.

སཱ ཏཎྷཱདིམཱུལིཀཱ ཀཐཱ ཨཏིསཾཁིཏྟཱཏི ཏཾ ཨུཔཱདཱནབྷཝེ ཙ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཐ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཏཎྷཱཔཝཏྟིམཱཧ, ཏཐཱ སགྒསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱིཏིཨཱདཱིཧི. སཱ པན ཏཎྷཱ ཡསྨཱ བྷུསམཱདཱནཝསེན པཝཏྟམཱནཱ ཀཱམུཔཱདཱནཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ’’ཏི. ཏཐེཝཱཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཨེཝ. བྲཧྨལོཀསམྤཏྟིནྟི རཱུཔཱིབྲཧྨལོཀེ སམྤཏྟིཾ. ‘‘སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ ཀཱམནཱིཡཊྛེན ཀཱམཱ’’ཏི ཝཙནཏོ བྷཝརཱགོཔི ཀཱམུཔཱདཱནམེཝཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཨེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏཱིཏི མིཛྫཏི སིནིཡ྄ཧཏཱིཏི མེཏྟཱ, ཏཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ མེཏྟཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མེཏྟཾ, ཙིཏྟཾ, ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཛྷཱནཾ ཝཱ, ཏཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏི ཨུཔྤཱདེཏི ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཀརུཎཾ བྷཱཝེཏཱིཏིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སེསུཔཱདཱནམཱུལིཀཱསུཔཱིཏི དིཊྛུཔཱདཱནསཱིལབྦཏུཔཱདཱནཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནམཱུལིཀཱསུཔི ཡོཛནཱསུ ཨེསེཝ ནཡོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཨིདྷེཀཙྩོ ‘‘ནཏྠི པརལོཀོ’’ཏི ནཏྠིཀདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, སོ དིཊྛུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཔརོ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ སམྤཏྟིབྷཝེ ཨཏྟཱ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, སོ ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརཏཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཔརོ ‘‘རཱུཔཱི མནོམཡོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟཱ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏི བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱཏི སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔརོཔི ‘‘ཨརཱུཔབྷཝེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨཏྟཱ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཨརཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏི བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱཏི སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏཱཧིཡེཝ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནམཱུལིཀཱཔི ཡོཛནཱ སཾཝཎྞིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཝཾ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཝསེནཔི ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔརོ ‘‘སཱིལེན སུདྡྷི, ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི ཨསུདྡྷིམགྒཾ ‘‘སུདྡྷིམགྒོ’’ཏི པརཱམསནྟོ སཱིལབྦཏུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏཱིཏིཨཱདི སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ སཾསཱརཙཀྐཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཀཱམབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ པཙྩཡབྷཱཝོ སངྑཱརཱདཱིནཾ པཙྩཡུཔྤནྣབྷཱཝོ ཙ དསྶིཏོ, ཏམེཝ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཔཱལི༹ཾ ཨཱནེཏྭཱ ནིགམནཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝམཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ སངྑཱརཱ ཧེཏུནིབྦཏྟཱ, ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱཔི ཀཱམཱསཝཱདིནཱ སཧེཏུཀཱ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ’’ཏི. པཙྩཡཔརིགྒཧེཏི ནཱམརཱུཔསྶ པཙྩཡཱནཾ ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ པརིཙྪིཛྫ གཧཎེ. ནིཔྥཱདེཏབྦེ བྷུམྨཾ. པཉྙཱཏི ཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷིསངྑཱཏཱ པཀཱརཏོ ཛཱནནཱ. དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནྟི ཏིཊྛནྟི ཨེཏྠ ཕལདྷམྨཱ ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡཱཏི ཋིཏི, ཀཱརཎཾ, དྷམྨཱནཾ ཋིཏི དྷམྨཊྛིཏི, དྷམྨཊྛིཏིཡཱ ཉཱཎཾ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ, པཙྩཡཉཱཎནྟི ཨཏྠོ, པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱཝབོདྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱམཉྩེཏྠ པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱཡེཝ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ, སངྑཱརེསུ པན ཨདིཊྛེསུ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝོ ན སཀྐཱ དཊྛུནྟི ‘‘སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ’’ཏི པཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨཱནམྤི གཧཎཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི ཨིདཾ པན ཨུབྷིནྣམྤི པཙྩཡུཔྤནྣབྷཱཝཾ དསྶེཏུཀཱམཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨིདཉྩ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ ཡསྨཱ ཨདྡྷཏྟཡེ ཀངྑཱམལཝིཏརཎཝསེན པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནཱིཏི ཨེཏེན ནཡེན ‘‘ཨཝིཛྫཱ ཧེཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཝིཛྫཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན ‘‘སངྑཱརཱ ཧེཏུ, ཝིཉྙཱཎཾ ཧེཏུསམུཔྤནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ སབྦཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི.

སཾཁིཔྤནྟི ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཱདཡོ ཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཙཱཏི སངྑེཔོ, ཧེཏུ ཝིཔཱཀོ ཙ. ཨཐ ཝཱ ཧེཏུཝིཔཱཀོཏི སཾཁིཔྤཏཱིཏི སངྑེཔོ, ཨཝིཛྫཱདཡོ ཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཙ. སངྑེཔབྷཱཝསཱམཉྙེན པན ཨེཀཝཙནཾ ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཏེ པན སངྑེཔཱ ཨཏཱིཏེ ཧེཏུ, ཨེཏརཧི ཝིཔཱཀོ, ཨེཏརཧི ཧེཏུ, ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀོཏི ཨེཝཾ ཀཱལཝིབྷཱགེན ཙཏྟཱརོ ཛཱཏཱ, ཏེནཱཧ ‘‘པུརིམསངྑེཔོ ཙེཏྠ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ’’ཏིཨཱདི. པཙྩུཔྤནྣོ ཨདྡྷཱཏི སམྦནྡྷོ. ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཱགཧཎེན ཀིལེསབྷཱཝསཱམཉྙཏོ ཏཎྷུཔཱདཱནཱ གཧིཏཱ, སངྑཱརགྒཧཎེན ཀམྨབྷཱཝསཱམཉྙཏོ བྷཝོ གཧིཏོ, ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱནཾ ཏེཧི ཝིནཱ སཀིཙྩཱཀརཎཏོ ཙ ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟི. ཨཐ ཝཱ ཨཝིདྭཱ པརིཏསྶཏི, པརིཏསིཏོ ཨུཔཱདིཡཏི, ཏསྶུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ, ཏསྨཱ ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱཔི གཧིཏཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ –

‘‘པུརིམཀམྨབྷཝསྨིཾ མོཧོ ཨཝིཛྫཱ, ཨཱཡཱུཧནཱ སངྑཱརཱ. ནིཀནྟི ཏཎྷཱ, ཨུཔགམནཾ ཨུཔཱདཱནཾ, ཙེཏནཱ བྷཝོ, ཨིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ པུརིམཀམྨབྷཝསྨིཾ ཨིདྷ པཊིསནྡྷིཡཱ པཙྩཡཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༤༧).

ཏཏྠ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༤༢; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༤༧) པུརིམཀམྨབྷཝསྨིནྟི པུརིམེ ཀམྨབྷཝེ, ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ ཀམྨབྷཝེ ཀརིཡམཱནེཏི ཨཏྠོ. མོཧོ ཨཝིཛྫཱཏི ཡོ ཏདཱ དུཀྑཱདཱིསུ མོཧོ ཡེན མཱུལ༹ྷོ ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱ ཨཝིཛྫཱ. ཨཱཡཱུཧནཱ སངྑཱརཱཏི ཏཾ ཀམྨཾ ཀརོཏོ ཡཱ པུརིམཙེཏནཱཡོ, ཡཐཱ ‘‘དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ མཱསམྤི སཾཝཙྪརམྤི དཱནཱུཔཀརཎཱནི སཛྫེནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ པུརིམཙེཏནཱཡོ, པཊིགྒཱཧཀཱནཾ པན ཧཏྠེ དཀྑིཎཾ པཏིཊྛཱཔཡཏོ ཙེཏནཱ བྷཝོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཀཱཝཛྫནེསུ ཝཱ ཚསུ ཛཝནེསུ ཙེཏནཱ ཨཱཡཱུཧནསངྑཱརཱ ནཱམ, སཏྟམཱ བྷཝོ. ཡཱ ཀཱཙི ཝཱ པན ཙེཏནཱ བྷཝོ, སམྤཡུཏྟཱ ཨཱཡཱུཧནསངྑཱརཱ ནཱམ. ནིཀནྟི ཏཎྷཱཏི ཡཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཏསྶ ཕལེ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེ ནིཀཱམནཱ པཏྠནཱ, སཱ ཏཎྷཱ ནཱམ. ཨུཔགམནཾ ཨུཔཱདཱནནྟི ཡཾ ཀམྨབྷཝསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ‘‘ཨིདཾ ཀཏྭཱ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ ཀཱམེ སེཝིསྶཱམི ཨུཙྪིཛྫིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཾ ཨུཔགམནཾ གཧཎཾ པརཱམསནཾ, ཨིདཾ ཨུཔཱདཱནཾ ནཱམ. ཙེཏནཱ བྷཝོཏི ‘‘ཏཾ ཀམྨཾ ཀརོཏོ ཡཱ པུརིམཱ ཙེཏནཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེསུ ཏཱིསུ ཨཏྠཝིཀཔྤེསུ ཡཱ ཙེཏནཱ བྷཝོཏི ཝུཏྟཱ, སཱ ཙེཏནཱ བྷཝོཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིདཱནི སབྦེཔེཏེ ཨཝིཛྫཱདཡོ དྷམྨེ དྭཱིཧི ཝཊྚེཧི སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏེ ཀམྨཝཊྚ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ སངྑཱརཱ བྷཝོ ཙ ཀམྨཾ, ཨཝིཛྫཱདཡོ པན ཀམྨསཧཱཡཏཱཡ ཀམྨསརིཀྑཀཱ ཏདུཔཀཱརཀཱ ཙཱཏི ཀམྨནྟི ཝུཏྟཱ. ཨཝིཛྫཱདཡོ ཧི ཝིཔཱཀདྷམྨདྷམྨཏཱཡ ཀམྨསརིཀྑཀཱ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཙ ཀམྨསྶ ཙ ཨུཔཀཱརཀཱ. ཀམྨམེཝ ཙ ཨཉྙམཉྙསམྦནྡྷཾ ཧུཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟནཊྛེན ཀམྨཝཊྚཾ. ཝིཉྙཱཎཱདཡོ པཉྩཱཏི ཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཝེདནཱཔརིཡནྟཱ པཉྩ ཨེཏརཧི ཨིདཱནི ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨེཏྠཱཔི པུབྦེ ཝིཡ ཀིལེསཀམྨབྷཱཝསཱམཉྙཏོ ཏཎྷུཔཱདཱནགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཱ གཧིཏཱ, བྷཝགྒཧཎེན སངྑཱརཱ གཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཝེ གཧིཏེ ཏསྶ པུབྦབྷཱགཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཝཱ སངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟི, ཏཎྷུཔཱདཱནགྒཧཎེན ཙ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཡཱཡ ཝཱ མཱུལ༹ྷོ ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱ ཨཝིཛྫཱཝ ཧོཏཱིཏི ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟི. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨིདྷ པརིཔཀྐཏྟཱ ཨཱཡཏནཱནཾ མོཧོ ཨཝིཛྫཱ, ཨཱཡཱུཧནཱ སངྑཱརཱ, ནིཀནྟི ཏཎྷཱ, ཨུཔགམནཾ ཨུཔཱདཱནཾ, ཙེཏནཱ བྷཝོ, ཨིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨིདྷ ཀམྨབྷཝསྨིཾ ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཡཱ པཙྩཡཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༤༧).

ཏཏྠ ཨིདྷ པརིཔཀྐཏྟཱ ཨཱཡཏནཱནནྟི པརིཔཀྐཱཡཏནསྶ ཀམྨཀརཎཀཱལེ སམྨོཧོ དསྶིཏོ. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཝིཉྙཱཎནཱམརཱུཔསལཱ༹ཡཏནཕསྶཝེདནཱནཾ ཛཱཏིཛརཱབྷངྒཱཝཏྠཱ ཛཱཏིཛརཱམརཎནྟི ཝུཏྟཱཏི ཨཝཏྠཱནཾ གཧཎེན ཨཝཏྠཱཝནྟཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟི ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཛཱཏིཛརཱམརཎཱཔདེསེན ཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ནིདྡིཊྛཏྟཱ’’ཏི. ཨཔདེསེནཱཏི ཛཱཏིཛརཱམརཎཱནཾ ཀཐནེན. ཨིམེཏི ཝིཉྙཱཎཱདཡོ. ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚནྟི པཙྩུཔྤནྣཧེཏུཏོ བྷཱཝཱིནཾ ཨནཱགཏཱནཾ གཧིཏཏྟཱ. ཏེཏི ཨཝིཛྫཱདཡོ. ཨཱཀཱརཏོཏི སརཱུཔཏོ ཨཝུཏྟཱཔི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སངྒཧེ ཨཱཀིརཱིཡནྟི ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱདིགྒཧཎེཧི པཀཱསཱིཡནྟཱིཏི ཨཱཀཱརཱ, ཨཏཱིཏཧེཏུཨཱདཱིནཾ ཝཱ པཀཱརཱ ཨཱཀཱརཱ. ཏཏོ ཨཱཀཱརཏོ. ཝཱིསཏིཝིདྷཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏཱིཏེ ཧེཏུཔཉྩཀཱདིབྷེདཏོ ཝཱིསཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི.

སངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནཉྩེཏྠ ཨནྟརཱ ཨེཀོ སནྡྷཱིཏི ཧེཏུཏོ ཕལསྶ ཨཝིཙྪེདཔྤཝཏྟིབྷཱཝཏོ ཧེཏུཕལསྶ སམྦནྡྷབྷཱུཏོ ཨེཀོ སནྡྷི, ཏཐཱ བྷཝཛཱཏཱིནམནྟརཱ. ཝེདནཱཏཎྷཱནམནྟརཱ པན ཕལཏོ ཧེཏུནོ ཨཝིཙྪེདཔྤཝཏྟིབྷཱཝཏོ ཕལཧེཏུསམྦནྡྷབྷཱུཏོ ཨེཀོ སནྡྷི. ཕལབྷཱུཏོཔི ཧི དྷམྨོ ཨཉྙསྶ ཧེཏུསབྷཱཝསྶ དྷམྨསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི.

ཨིཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཔརཱམསནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཙཏུསངྑེཔ’’ནྟིཨཱདི. སབྦཱཀཱརཏོཏི ཨིདྷ ཝུཏྟེཧི ཙ ཨཝུཏྟེཧི ཙ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཝིབྷངྒེ ཨནནྟནཡསམནྟཔཊྛཱནཱདཱིསུ ཙ ཨཱགཏེཧི སབྦེཧི ཨཱཀཱརེཧི. ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཝབུཛ྄ཛྷཏི. པསྶཏཱིཏི དསྶནབྷཱུཏེན ཉཱཎཙཀྑུནཱ པཙྩཀྑཏོ པསྶཏི. ཨཉྙཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏེསཾཡེཝ ཝེཝཙནཾ. ནྟི ཏཾ ཛཱནནཾ. ཉཱཏཊྛེནཱཏི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཛཱནནཊྛེན. པཛཱནནཊྛེནཱཏི ཨནིཙྩཱདཱིཧི པཀཱརེཧི པཊིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན.

ཨིདཱནི ཡདཏྠམིདཾ བྷཝཙཀྐཾ ཨིདྷཱནཱིཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམིནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏེ དྷམྨེཏི ཏེ ཨཝིཛྫཱདིཀེ དྷམྨེ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཏྭཱཏི མཧཱཝཛིརཉཱཎེན ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནིཏྭཱ. ནིབྦིནྡནྟོཏི བལཝཝིཔསྶནཱཡ ནིབྦིནྡནྟོ. ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོཏི ཨརིཡམགྒེཧི ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོ. ཨརེ ཧནཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ ཡདཱ བྷགཝཱ ཝིརཛྫཏི ཝིམུཙྩཏི, ཏདཱ ཨརེ ཧནཏི ནཱམ. ཏཏོ པརཾ པན ཨབྷིསམྦུདྡྷཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཧནི ཝིཧནི ཝིདྡྷཾསེསཱི’’ཏི. ཨེཝམྤི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧནྟི ཨེཝཾ ཨིམིནཱཔི པཀཱརེན ཡཐཱཝུཏྟསཾསཱརཙཀྐསྶ སངྑཱརཱདིཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧཾ. ཨེཏྠེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨརཱ སཾསཱརཙཀྐསྶ, ཧཏཱ ཉཱཎཱསིནཱ ཡཏོ;

ལོཀནཱཐེན ཏེནེས, ཨརཧནྟི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༨);

ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱཏི ཨུཏྟམདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝཏོ. ཙཀྐཝཏྟིནོ ཨཙེཏནེ ཙཀྐརཏནེ ཨུཔྤནྣེ ཏཏྠེཝ ལོཀོ པཱུཛཾ ཀརོཏི, ཨཉྙཏྠ པཱུཛཱཝིསེསཱ པཙྪིཛྫནྟི, ཀིམངྒཾ པན སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཨུཔྤནྣེཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ‘‘ཨེཀེཀཾ དྷམྨཀྑནྡྷཾ ཨེཀེཀཝིཧཱརེན པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི སཏྠཱརཾཡེཝ ཨུདྡིསྶ ཀཏཏྟཱ ‘‘བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི ཡཐཱཝུཏྟཏོ ཨཉྙེསཾ ཨམཧེསཀྑེཧི དེཝམནུསྶེཧི ཀརིཡམཱནཱནཾ ནཱཏིཨུལཱ༹རཱནཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནཾ ཨརཧབྷཱཝེ ཀཱ ནཱམ ཀཐཱ. པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧནྟི ཡཐཱཝུཏྟཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཱནཾ པཱུཛཱཝིསེསསྶ ཙ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝེན ཨནུཙྪཝིཀཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཨིམསྶཔི ཨཏྠསྶ སུཁགྒཧཎཏྠཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱུཛཱཝིསེསཾ སཧ པཙྩཡེཧི,

ཡསྨཱ ཨཡཾ ཨརཧཏི ལོཀནཱཐོ;

ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཨརཧནྟི ལོཀེ,

ཏསྨཱ ཛིནོ ཨརཧཏི ནཱམམེཏ’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༩);

ཨསིལོཀབྷཡེནཱཏི ཨཀིཏྟིབྷཡེན, ཨཡསབྷཡེན གརཧཱབྷཡེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟཱིཏི ‘‘མཱ ནཾ ཀོཙི ཛཉྙཱ’’ཏི རཧསི པཱཔཾ ཀརོནྟི. ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི ཨེས བྷགཝཱ པཱཔཧེཏཱུནཾ བོདྷིམཎྜེཡེཝ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ ཀདཱཙིཔི ཨེཝཾ ན ཀརོཏི. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཡསྨཱ ནཏྠི རཧོ ནཱམ, པཱཔཀམྨེསུ ཏཱདིནོ;

རཧཱབྷཱཝེན ཏེནེས, ཨརཧཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༣༠);

ཨིདཱནི སུཁགྒཧཎཏྠཾ ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ སབྦམྤི སངྒཧེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཧོཏི ཙེཏྠཱ’’ཏིཨཱདི. ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནཱིཏི ཨེཏྠ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ནིགྒཧཱིཏལོཔོ དཊྛབྦོ, ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ. པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོཏི ཨེཏྠཱཔི ནིགྒཧཱིཏལོཔོ ཝུཏྟནཡེནེཝ དཊྛབྦོ.

ཨརཧནྟི ཨེཏྠ ཨཡམཔརོཔི ནཡོ དཊྛབྦོ – ཨཱརཀཱཏི ཨརཧཾ, སུཝིདཱུརབྷཱཝཏོ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. ཀུཏོ པན སུཝིདཱུརབྷཱཝཏོཏི? ཡེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཔྤཧཱིནརཱགདོསམོཧཱ ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདཱ ཨརིཡདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏཱ ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨདསྶཱཝིནོ ཨཔྤཊིཔནྣཱ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ ཙ, ཏཏོ སུཝིདཱུརབྷཱཝཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སངྒྷཱཊིཀཎྞེ ཙེཔི མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གཧེཏྭཱ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷོ ཨསྶ པཱདེ པཱདཾ ནིཀྑིཔནྟོ, སོ ཙ ཧོཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཀཱམེསུ ཏིབྦསཱརཱགོ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ པདུཊྛམནསངྐཔྤོ མུཊྛསྶཏི ཨསམྤཛཱནོ ཨསམཱཧིཏོ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོ པཱཀཏིནྡྲིཡོ, ཨཐ ཁོ སོ ཨཱརཀཱཝ མཡ྄ཧཾ, ཨཧཉྩ ཏསྶ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དྷམྨཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན པསྶཏི, དྷམྨཾ ཨཔསྶནྟོ ན མཾ པསྶཏཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༩༢).

ཡཐཱཝུཏྟཔུགྒལཱ ཧི སཙེཔི སཱཡཾཔཱཏཾ སཏྠུ སནྟིཀཱཝཙརཱཝ སིཡུཾ, ན ཏེ ཏཱཝཏཱ ‘‘སཏྠུ སནྟིཀཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཱ, ཏཐཱ སཏྠཱཔི ནེསཾ. ཨིཏི ཨསཔྤུརིསཱནཾ ཨཱརཀཱ དཱུརེཏི ཨརཧཾ. ཏེནེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘སམྨཱ ན པཊིཔཛྫནྟི, ཡེ ནིཧཱིནཱསཡཱ ནརཱ;

ཨཱརཀཱ ཏེཧི བྷགཝཱ, དཱུརེ ཏེནཱརཧཾ མཏོ’’ཏི.

ཏཐཱ ཨཱརཀཱཏི ཨརཧཾ, ཨཱསནྣབྷཱཝཏོཏི ཨཏྠོ. ཀུཏོ པན ཨཱསནྣབྷཱཝཏོཏི? ཡེ བྷཱཝིཏཀཱཡཱ བྷཱཝིཏསཱིལཱ བྷཱཝིཏཙིཏྟཱ བྷཱཝིཏཔཉྙཱ, ཏཏོ ཨེཝ པཧཱིནརཱགདོསམོཧཱ ཨརིཡདྷམྨསྶ ཀོཝིདཱ ཨརིཡདྷམྨེ སུཝིནཱིཏཱ ཨརིཡདྷམྨསྶ དསྶཱཝིནོ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ, ཏཏོ ཨཱསནྣབྷཱཝཏོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡོཛནསཏེ ཙེཔི མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཧརེཡྻ, སོ ཙ ཧོཏི ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཀཱམེསུ ན ཏིབྦསཱརཱགོ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཨཔདུཊྛམནསངྐཔྤོ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི སམྤཛཱནོ སམཱཧིཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ སཾཝུཏིནྡྲིཡོ, ཨཐ ཁོ སོ སནྟིཀེཝ མཡ྄ཧཾ, ཨཧཉྩ ཏསྶ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དྷམྨཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པསྶཏི, དྷམྨཾ པསྶནྟོ མཾ པསྶཏཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༩༢).

ཏཐཱརཱུཔཱ ཧི པུགྒལཱ སཏྠུ ཡོཛནསཏནྟརིཀཱཔི ཧོནྟི, ན ཏཱཝཏཱ ཏེ ‘‘སཏྠུ དཱུརཙཱརིནོ’’ཏི ཝཏྟབྦཱ, ཏཐཱ སཏྠཱཔི ནེསཾ. ཨིཏི སཔྤུརིསཱནཾ ཨཱརཀཱ ཨཱསནྣེཏི ཨརཧཾ. ཏེནེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡེ སམྨཱ པཊིཔཛྫནྟི, སུཔྤཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀཱ;

ཨཱརཀཱ ཏེཧི ཨཱསནྣེ, ཏེནཱཔི ཨརཧཾ ཛིནོ’’ཏི.

ཡེ ཨིམེ རཱགཱདཡོ པཱཔདྷམྨཱ ཡསྨིཾ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏསྶ དིཊྛདྷམྨིཀམྤི སམྤརཱཡིཀམྤི ཨནཏྠཾ ཨཱཝཧནྟི, ནིབྦཱནགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཨེཀཾསེནེཝ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱུཏཱ ཙ, ཏེ ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཉྩ པརིཔཱུརེཏུཾ སམྨཱ པཊིཔཛྫནྟེཧི སཱདྷཱུཧི དཱུརཏོ རཧིཏབྦཱ པརིཙྩཛིཏབྦཱ པཧཱཏབྦཱཏི རཧཱ ནཱམ, ཏེ ཙ ཡསྨཱ བྷགཝཏོ བོདྷིམཱུལེཡེཝ ཨརིཡམགྒེན སབྦསོ པཧཱིནཱ སུསམུཙྪིནྣཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགོ པཧཱིནོ དོསོ མོཧོ, སབྦེཔི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༩).

ཏསྨཱ སབྦསོ ན སནྟི ཨེཏསྶ རཧཱཏི ཨརཧོཏི ཝཏྟབྦེ ཨོཀཱརསྶ སཱནུསཱརཾ ཨཀཱརཱདེསཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨརཧ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེནེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘པཱཔདྷམྨཱ རཧཱ ནཱམ, སཱདྷཱུཧི རཧིཏབྦཏོ;

ཏེསཾ སུཊྛུ པཧཱིནཏྟཱ, བྷགཝཱ ཨརཧཾ མཏོ’’ཏི.

ཡེ ཏེ སབྦསོ པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷཱ པཧཱིནཀིལེསཱ བྷཱཝིཏམགྒཱ སཙྪིཀཏནིརོདྷཱ ཨརཧནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱ, ཡེ ཙ སེཁཱ ཨཔྤཏྟམཱནསཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ པཏྠཡམཱནཱ ཝིཧརནྟི, ཡེ ཙ པརིསུདྡྷཔྤཡོགཱ ཀལྱཱཎཛ྄ཛྷཱསཡཱ སདྡྷཱསཱིལསུཏཱདིགུཎསམྤནྣཱ པུགྒལཱ, ཏེཧི ན རཧིཏབྦོ ན པརིཙྩཛིཏབྦོ, ཏེ ཙ བྷགཝཏཱཏི ཨརཧཾ. ཏཐཱ ཧི ཨརིཡཔུགྒལཱ སཏྠཱརཱ དིཊྛདྷམྨསྶ པཙྩཀྑཀརཎཏོ སཏྠུ དྷམྨསརཱིརེན ཨཝིརཧིཏཱཝ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ ཨཱཡསྨཱ པིངྒིཡོ –

‘‘པསྶཱམི ནཾ མནསཱ ཙཀྑུནཱཝ,

རཏྟིནྡིཝཾ བྲཱཧྨཎ ཨཔྤམཏྟོ;

ནམསྶམཱནོ ཝིཝསེམི རཏྟིཾ,

ཏེནེཝ མཉྙཱམི ཨཝིཔྤཝཱསཾ.

‘‘སདྡྷཱ ཙ པཱིཏི ཙ མནོ སཏི ཙ,

ནཱཔེནྟིམེ གོཏམསཱསནམྷཱ;

ཡཾ ཡཾ དིསཾ ཝཛཏི བྷཱུརིཔཉྙོ,

ས ཏེན ཏེནེཝ ནཏོཧམསྨཱི’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༡༤༨-༡༡༤༩);

ཏེནེཝ ཙ ཏེ ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ན ཨུདྡིསནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༢༨; ཨ. ནི. ༡.༢༧༦).

ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱཔི ཡེབྷུཡྻེན སཏྠརི ནིཙྩལསདྡྷཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཨིཏི སུཔྤཊིཔནྣེཧི པུརིསཝིསེསེཧི ཨཝིརཧིཏབྦཏོ ཏེསཉྩ ཨཝིརཧནཏོ ན སནྟི ཨེཏསྶ རཧཱ པརིཙྩཛནཀཱ, ནཏྠི ཝཱ ཨེཏསྶ རཧཱ སཱདྷཱུཧི པརིཙྩཛིཏབྦཏཱཏི ཨརཧཾ. ཏེནེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡེ སཙྪིཀཏསདྡྷམྨཱ, ཨརིཡཱ སུདྡྷགོཙརཱ;

ན ཏེཧི རཧིཏོ ཧོཏི, ནཱཐོ ཏེནཱརཧཾ མཏོ’’ཏི.

རཧོཏི ཙ གམནཾ ཝུཙྩཏི, བྷགཝཏོ ཙ ནཱནཱགཏཱིསུ པརིབྦྷམནསངྑཱཏཾ སཾསཱརེ གམནཾ ནཏྠི ཀམྨཀྑཡཀརེན ཨརིཡམགྒེན བོདྷིམཱུལེཡེཝ སབྦསོ སསམྦྷཱརསྶ ཀམྨཝཊྚསྶ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡེན དེཝཱུཔཔཏྱསྶ, གནྡྷབྦོ ཝཱ ཝིཧངྒམོ;

ཡཀྑཏྟཾ ཡེན གཙྪེཡྻཾ, མནུསྶཏྟཉྩ ཨབྦཛེ;

ཏེ མཡ྄ཧཾ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཝིདྡྷསྟཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༤.༣༦);

ཨེཝཾ ནཏྠི ཨེཏསྶ རཧོ གམནཾ གཏཱིསུ པཙྩཱཛཱཏཱིཏིཔི ཨརཧཾ. ཏེནེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘རཧོ ཝཱ གམནཾ ཡསྶ, སཾསཱརེ ནཏྠི སབྦསོ;

པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ, ཨརཧཾ སུགཏོ མཏོ’’ཏི.

པཱསཾསཏྟཱ ཝཱ བྷགཝཱ ཨརཧཾ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཧི པསཾསཱཡཾ ཨརཧསདྡཾ ཝཎྞེནྟི. པཱསཾསབྷཱཝོ ཙ བྷགཝཏོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོ སདེཝཀེ ལོཀེ སུཔྤཏིཊྛིཏོ. ཏཐཱ ཧེས ཨནུཏྟརེན སཱིལེན ཨནུཏྟརེན སམཱདྷིནཱ ཨནུཏྟརཱཡ པཉྙཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིམོ ཨཔྤཊིབྷཱགོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོཏི ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ གུཎེ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཙྩམཱནེ པཎྜིཏཔུརིསེཧི དེཝེཧི བྲཧྨེཧི བྷགཝཏཱ ཝཱ པན པརིཡོསཱཔེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻརཱུཔོ. ཨིཏི པཱསཾསཏྟཱཔི བྷགཝཱ ཨརཧཾ. ཏེནེདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘གུཎེཧི སདིསོ ནཏྠི, ཡསྨཱ ལོཀེ སདེཝཀེ;

ཏསྨཱ པཱསཾསིཡཏྟཱཔི, ཨརཧཾ དྭིཔདུཏྟམོ’’ཏི.

སབྦསངྒཧཝསེན པན –

ཨཱརཀཱ མནྡབུདྡྷཱིནཾ, ཨཱརཀཱ ཙ ཝིཛཱནཏཾ;

རཧཱནཾ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ, ཝིདཱུནམརཧེཡྻཏོ;

བྷཝེསུ ཙ རཧཱབྷཱཝཱ, པཱསཾསཱ ཨརཧཾ ཛིནོཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཨརཧ’’ནྟི པདསྶ སབྦསོ ཨཏྠོ ཝིབྷཏྟོ ཧོཏི.

ཨིདཱནི སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཨིམསྶ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སམྨཱ སཱམཉྩཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སམྨཱཏི ཨཝིཔརཱིཏཾ. སཱམནྟི སཡམེཝ, ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སམྦུདྡྷོཏི ཧི ཨེཏྠ སཾ-སདྡོ སཡནྟི ཨེཏསྶ ཨཏྠསྶ བོདྷཀོཏི དཊྛབྦོ. སབྦདྷམྨཱནནྟི ཨནཝསེསཱནཾ ནེཡྻདྷམྨཱནཾ. ཀཐཾ པནེཏྠ སབྦདྷམྨཱནནྟི ཨཡཾ ཝིསེསོ ལབྦྷཏཱིཏི? ཨེཀདེསསྶ ཨགྒཧཎཏོ. པདེསགྒཧཎེ ཧི ཨསཏི གཧེཏབྦསྶ ནིཔྤདེསཏཱཝ ཝིཉྙཱཡཏི ཡཐཱ ‘‘དིཀྑིཏོ ན དདཱཏཱི’’ཏི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨཏྠཝིསེསནཔེཀྑཱ ཀཏྟརི ཨེཝ བུདྡྷསདྡསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ ཀམྨཝཙནིཙྪཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ‘‘སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཧི ཨིདྷ སདྡཏོ ལབྦྷཏི, ‘‘སབྦདྷམྨཱན’’ནྟི ཨིདཾ པན ཨཏྠཏོ ལབྦྷམཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ན ཧི བུཛ྄ཛྷནཀིརིཡཱ ཨཝིསཡཱ ཡུཛྫཏི.

ཨིདཱནི ཏསྶཱ ཝིསཡཾ ‘‘སབྦདྷམྨེ’’ཏི སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཉྙེཡྻེཏི ཨནིཙྩཱདིཏོ ལཀྑཎརསཱདིཏོ ཙ ཨབྷིཝིསིཊྛེན ཉཱཎེན ཛཱནིཏབྦེ ཙཏུསཙྩདྷམྨེ. ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ བུདྡྷོཏི ཨབྷིཉྙེཡྻབྷཱཝཏོ བུཛ྄ཛྷི, པུབྦབྷཱགེ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱདཱིཧི ཨདྷིགམཀྑཎེ མགྒཔཉྙཱཡ ཨཔརབྷཱགེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདཱིཧི ཨཉྙཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེཏི ཨནིཙྩཱདིཝསེན པརིཛཱནིཏབྦཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩམཱཧ. པཧཱཏབྦེཏི སམུདཡཔཀྑིཡེ. སཙྪིཀཱཏབྦེཏི ནིབྦཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. བཧུཝཙནནིདྡེསོ པནེཏྠ སོཔཱདིསེསཱདིཀཾ པརིཡཱཡསིདྡྷཾ བྷེདམཔེཀྑིཏྭཱ ཀཏོ, ཨུདྡེསོ ཝཱ ཨཡཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཱནམྤི. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཙཀྑུ དུཀྑསཙྩ’’ནྟིཨཱདི. ཨུདྡེསོ ཙ ཨཝིནིཙྪིཏཏྠཔརིཙྪེདསྶ དྷམྨསྶ ཝསེན ཀརཱིཡཏི. ཨུདྡེསེན ཧི ཨུདྡིསིཡམཱནཱནཾ ཨཏྠིཏཱམཏྟཾ ཝུཙྩཏི, ན པརིཙྪེདོཏི ཨཔརིཙྪེདེན བཧུཝཙནེན ཝུཏྟཾ ཡཐཱ ‘‘ཨཔྤཙྩཡཱ དྷམྨཱ, ཨསངྑཏཱ དྷམྨཱ’’ཏི. སཙྪིཀཱཏབྦེཏི ཝཱ ཕལཝིམུཏྟཱིནམྤི གཧཎཾ, ན ནིབྦཱནསྶེཝཱཏི བཧུཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ. ཨེཝཉྩ བྷཱཝེཏབྦེཏི ཨེཏྠ ཛྷཱནཱནམྤི གཧཎཾ དཊྛབྦཾ. ཏེནེཝ ཙཱཧཱཏི སེལབྲཱཧྨཎསྶ ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ སཱདྷེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཀིཾ པན བྷགཝཱ སཡམེཝ ཨཏྟནོ སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝཾ སཱདྷེཏཱིཏི? སཱདྷེཏི མཧཱཀརུཎཱཡ ཨཉྙེསཾ ཨཝིསཡཏོ. ཏཏྠ ‘‘ཨེཀོམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སབྦཱབྷིབྷཱུ སབྦཝིདཱུཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདཱིནི (མ. ནི. ༢.༣༤༡; མཧཱཝ. ༡༡) སུཏྟཔདཱནི, ཨིདམེཝ ཙ ‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻ’’ནྟིཨཱདི སུཏྟཔདཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི ཨིམིནཱ དུཀྑསཙྩམཱཧ, བྷཱཝེཏབྦནྟི མགྒསཙྩཾ. -སདྡོ པནེཏྠ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན སཙྪིཀཱཏབྦསྶ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི ཨིམིནཱཝ པཱརིསེསཉཱཡེན པརིཉྙེཡྻདྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦདྷམྨེ ཙ དསྶེཏི. ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨཱིཏི ཡསྨཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི མཡཱ བུདྡྷཱནི, སཙྩཝིནིམུཏྟཉྩ ཀིཉྩི ཉེཡྻཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སབྦམྤི ཉེཡྻཾ བུདྡྷོསྨི, ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི ཨཏྠོ. སེལསུཏྟཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨིདཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི ཝིཛྫཱ ཙ ཝིམུཏྟི ཙ. བྷཱཝེཏབྦཾ མགྒསཙྩཾ. པཧཱཏབྦཾ སམུདཡསཙྩཾ. ཧེཏུཝཙནེན པན ཕལསིདྡྷིཏོ ཏེསཾ ཕལཱནི ནིརོདྷསཙྩདུཀྑསཙྩཱནིཔི ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟི. ཨེཝཾ སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀཏཾ, པརིཉྙཱཏབྦཾ པརིཉྙཱཏནྟི ཨིདམྤེཏྠ སངྒཧིཏམེཝཱཏི ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཾ ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཱཕལཉྩ ཝིམུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོསྨཱི’ཏི ཡུཏྟཧེཏུནཱ བུདྡྷབྷཱཝཾ སཱདྷེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༩༩).

ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི མགྒཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ ཨུཀྐཊྛནིདྡེསེན. ཝིམུཏྟཱིཏི ཕལཝིམུཏྟི. ཀཱམཉྩེཏྠ མགྒཝིཛྫཱཔི བྷཱཝེཏབྦབྷཱཝེན གཧིཏཱ, སབྦེཔི པན སབྷཱཝདྷམྨཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱཏི ཝིཛྫཱཡ ཨབྷིཉྙེཡྻབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན སབྦེསམྤི ཨབྷིཉྙེཡྻབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཨེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཕལེན ཝིནཱ ཧེཏུབྷཱཝསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོ ཧེཏུཝཙནེན ཕལསིདྡྷི ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ནིརོདྷསྶ ཧི སམྤཱཔནེན མགྒསྶ ཧེཏུབྷཱཝོ, དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟནེན ཏཎྷཱཡ སམུདཡབྷཱཝོཏི.

ཨེཝཾ སཙྩཝསེན སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ དྭཱརཱརམྨཎེཧི སདྡྷིཾ དྭཱརཔྤཝཏྟདྷམྨེཧི ཙེཝ ཁནྡྷཱདཱིཧི ཙ སཙྩཝསེནེཝ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེནཱཏི སནྟེསུཔི ཨཝིཛྫཱདཱིསུ ཨཉྙེསུ ཀཱརཎེསུ ཏེསམྤི མཱུལབྷཱུཏཀཱརཎབྷཱཝེན. ཏཎྷཱ ཧི ཀམྨསྶ ཝིཙིཏྟབྷཱཝཧེཏུཏོ སཧཱཡབྷཱཝཱུཔགམནཏོ ཙ དུཀྑཝིཙིཏྟཏཱཡ པདྷཱནཀཱརཎཾ. སམུཊྛཱཔིཀཱཏི ཨུཔྤཱདིཀཱ. པུརིམཏཎྷཱཏི པུརིམབྷཝསིདྡྷཱ ཏཎྷཱ. ཨུབྷིནྣནྟི ཙཀྑུསྶ ཏཾསམུདཡསྶ ཙ. ཨཔྤཝཏྟཱིཏི ཨཔྤཝཏྟིནིམིཏྟཾ. ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱཏི སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན ནིརོདྷསྶ པཊིཝིཛ྄ཛྷནཱ. ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཏི ‘‘ཙཀྑུཾ ཙཀྑུསམུདཡོ ཙཀྑུནིརོདྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཀེཀཀོཊྛཱསནིདྡྷཱརཎེན. ཏཎྷཱཡཔི པརིཉྙེཡྻབྷཱཝསབྦྷཱཝཏོ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷོགདྷཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙ དུཀྑསཙྩསངྒཧཾ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཝཏྟམཱནབྷཝེ ཏཎྷཱ ཁནྡྷཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ སངྑཱརདུཀྑབྷཱཝཏོ ཙ དུཀྑསཙྩཾ. ཡསྨིཾ པན ཨཏྟབྷཱཝེ སཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན སམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམབྷཝསིདྡྷཱ ཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩནྟི གཧེཏབྦཱ.

ཀསིཎཱནཱིཏི ཀསིཎཱརམྨཎིཀཛ྄ཛྷཱནཱནི. དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱཏི དྭཏྟིཾས ཀོཊྛཱསཱ ཏདཱརམྨཎཛ྄ཛྷཱནཱནི ཙ. ནཝ བྷཝཱཏི ཀཱམབྷཝོ རཱུཔབྷཝོ ཨརཱུཔབྷཝོ སཉྙཱིབྷཝོ ཨསཉྙཱིབྷཝོ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིབྷཝོ ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོ ཙཏུཝོཀཱརབྷཝོ པཉྩཝོཀཱརབྷཝོཏི ནཝ བྷཝཱ. ཏཏྠ བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ, ཀཱམརཱགསངྑཱཏེན ཀཱམེན ཡུཏྟོ བྷཝོ, ཀཱམསངྑཱཏོ ཝཱ བྷཝོ ཀཱམབྷཝོ, ཨེཀཱདས ཀཱམཱཝཙརབྷཱུམིཡོ. ཀཱམེ པཧཱཡ རཱུཔརཱགསངྑཱཏེན རཱུཔེན ཡུཏྟོ བྷཝོ, རཱུཔསངྑཱཏོ ཝཱ བྷཝོ རཱུཔབྷཝོ, སོལ༹ས རཱུཔཱཝཙརབྷཱུམིཡོ. ཀཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཧཱཡ ཨརཱུཔརཱགསངྑཱཏེན ཨརཱུཔེན ཡུཏྟོ བྷཝོ, ཨརཱུཔསངྑཱཏོ ཝཱ བྷཝོ ཨརཱུཔབྷཝོ, ཙཏསྶོ ཨཱརུཔྤབྷཱུམིཡོ. སཉྙཱཝཏཾ བྷཝོ སཉྙཱིབྷཝོ, སཉྙཱ ཝཱ ཨེཏྠ བྷཝེ ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱིབྷཝོ, སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ ཨསཉྙཱིབྷཝམུཏྟོ རཱུཔབྷཝོ ཙ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིབྷཝམུཏྟོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཙ ཧོཏི. ན སཉྙཱིབྷཝོ ཨསཉྙཱིབྷཝོ, སོ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱབྷཱཝཏོ ནེཝསཉྙཱ, སུཁུམཏྟསྶ སབྦྷཱཝཏོ ནཱསཉྙཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱ, ཏཱཡ ཡུཏྟོ བྷཝོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ. ཨཐ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཡ སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཱ སུཁུམཱཡ ཙ བྷཱཝཱ ནེཝསཉྙཱ ནཱསཉྙཱ ཨསྨིཾ བྷཝེཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝེཀདེསོ. ཨེཀེན རཱུཔཀྑནྡྷེན ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, ཨེཀེན ཝཱ ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨསཉྙཱིབྷཝོ. ཙཏཱུཧི ཨརཱུཔཀྑནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, ཙཏཱུཧི ཝཱ ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཙཏུཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཨརཱུཔབྷཝོ ཨེཝ. པཉྩཧི ཁནྡྷེཧི ཝོཀིཎྞོ བྷཝོ, པཉྩཧི ཝཱ ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི པཉྩཝོཀཱརབྷཝོ, སོ ཀཱམབྷཝོ ཙ རཱུཔབྷཝེཀདེསོ ཙ ཧོཏི. ཝོཀཱརོཏི ཝཱ ཁནྡྷཱནམེཏམདྷིཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཨེཀོ ཝོཀཱརོ ཨསྶ བྷཝསྶཱཏི ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོཏི ཨེཝམཱདིནཱཔེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནཱིཏི ཨགྒཧིཏཱརམྨཎཝིསེསཱནི ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི. ཝིཔཱཀཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཝཱ ཨེཏཾ གཧཎཾ. ཨེཏྠ ཙ ཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཱ ཏཎྷཱསམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀིརིཡདྷམྨཱནཾ པན ཡཏྠ ཏེ ཀིརིཡདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཱ ཏཎྷཱ. ཨནུལོམཏོཏི ཨེཏྠ ‘‘སངྑཱརཱ དུཀྑསཙྩཾ, ཨཝིཛྫཱ སམུདཡསཙྩ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨནུབུདྡྷོཏི བུཛ྄ཛྷིཏབྦདྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔཏོ བུདྡྷོ. ཏེནཱཏི ཡསྨཱ སཱམཉྙཏོ ཝིསེསཏོ ཙ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ བུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ. ཀིཾ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ’’ཏི, སབྦསྶཔི ཉེཡྻསྶ སབྦཱཀཱརཏོ ཨཝིཔརཱིཏཾ སཡམེཝ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱསྶ པརོཔདེསརཧིཏསྶ སབྦཱཀཱརེན སབྦདྷམྨཱཝབོདྷནསམཏྠསྶ ཨཱཀངྑཔྤཊིབདྡྷཝུཏྟིནོ ཨནཱཝརཎཉཱཎསངྑཱཏསྶ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཨདྷིགམོ དསྶིཏོ.

ནནུ ཙ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏོ ཨཉྙཾ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ, ཨཉྙཐཱ ‘‘ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི བུདྡྷཉཱཎཱནཱི’’ཏི ཝཙནཾ ཝིརུཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི? ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ཝིསཡཔྤཝཏྟིབྷེདཝསེན ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཨེཀསྶེཝ ཉཱཎསྶ དྭིདྷཱ ཝུཏྟཏྟཱ. ཨེཀམེཝ ཧི ཏཾ ཉཱཎཾ ཨནཝསེསསངྑཏཱསངྑཏསམྨུཏིདྷམྨཝིསཡཏཱཡ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཏཏྠ ཙ ཨཱཝརཎཱབྷཱཝཏོ ནིསྶངྒཙཱརམུཔཱདཱཡ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱཧ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༡.༡༡༩) ‘‘སབྦཾ སངྑཏམསངྑཏཾ ཨནཝསེསཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཏཏྠ ཨཱཝརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨནཱཝརཎཉཱཎ’’ནྟིཨཱདི. ཏསྨཱ ནཏྠི ནེསཾ ཨཏྠཏོ བྷེདོ, ཨེཀནྟེན ཙེཏཾ ཨེཝམིཙྪིཏབྦཾ. ཨཉྙཐཱ སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཱནཾ སཱདྷཱརཎཏཱ ཨསབྦདྷམྨཱརམྨཎཏཱ ཙ ཨཱཔཛྫེཡྻ. ན ཧི བྷགཝཏོ ཉཱཎསྶ ཨཎུམཏྟམྤི ཨཱཝརཎཾ ཨཏྠི, ཨནཱཝརཎཉཱཎསྶ ཨསབྦདྷམྨཱརམྨཎབྷཱཝེ ཡཏྠ ཏཾ ན པཝཏྟཏི, ཏཏྠཱཝརཎསབྦྷཱཝཏོ ཨནཱཝརཎབྷཱཝོཡེཝ ན སིཡཱ. ཨཐ ཝཱ པན ཧོཏུ ཨཉྙམེཝ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏོ, ཨིདྷ པན སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཝུཏྟིཏཱཡ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྶ ཙཱདྷིགམནེན བྷགཝཱ སབྦཉྙཱུ སབྦཝིདཱུ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཙ ཝུཙྩཏི ན སཀིཾཡེཝ སབྦདྷམྨཱཝབོདྷནཏོ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ (པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ‘‘ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི. སབྦདྷམྨཱཝབོདྷནསམཏྠཉཱཎསམདྷིགམེན ཧི བྷགཝཏོ སནྟཱནེ ཨནཝསེསདྷམྨེ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠཏཱ ཨཧོསཱིཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ཀིཾ པནིདཾ ཉཱཎཾ པཝཏྟམཱནཾ སཀིཾཡེཝ སབྦསྨིཾ ཝིསཡེ པཝཏྟཏི, ཨུདཱཧུ ཀམེནཱཏི. ཀིཉྩེཏྠ – ཡདི ཏཱཝ སཀིཾཡེཝ སབྦསྨིཾ ཝིསཡེ པཝཏྟཏི, ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱདིབྷེདབྷིནྣཱནཾ སངྑཏདྷམྨཱནཾ ཨསངྑཏསམྨུཏིདྷམྨཱནཉྩ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཨུཔཊྛཱནེ དཱུརཏོ ཙིཏྟཔཊཾ པེཀྑནྟསྶ ཝིཡ པཊིཝིབྷཱགེནཱཝབོདྷོ ན སིཡཱ, ཏཐཱ སཏི ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝིཔསྶནྟཱནཾ ཨནཏྟཱཀཱརེན ཝིཡ སབྦདྷམྨཱ ཨནིརཱུཔིཏརཱུཔེན བྷགཝཏོ ཉཱཎསྶ ཝིསཡཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཔཛྫཏི. ཡེཔི ‘‘སབྦཉེཡྻདྷམྨཱནཾ ཋིཏལཀྑཎཝིསཡཾ ཝིཀཔྤརཧིཏཾ སབྦཀཱལཾ བུདྡྷཱནཾ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏི, ཏེན ཏེ སབྦཝིདཱུཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘ཙརཾ སམཱཧིཏོ ནཱགོ, ཏིཊྛནྟོཔི སམཱཧིཏོ’ཏི ཨིདམྤི ཝཙནཾ སུཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཏེསམྤི ཝུཏྟདོསཱ ནཱཏིཝཏྟི, ཋིཏལཀྑཎཱརམྨཎཏཱཡ ཙ ཨཏཱིཏཱནཱགཏསམྨུཏིདྷམྨཱནཾ ཏདབྷཱཝཏོ ཨེཀདེསཝིསཡམེཝ བྷགཝཏོ ཉཱཎཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ སཀིཾཡེཝ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི ན ཡུཛྫཏི.

ཨཐ ཀམེན སབྦསྨིཾ ཝིསཡེ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི. ཨེཝམྤི ན ཡུཛྫཏི. ན ཧི ཛཱཏིབྷཱུམིསབྷཱཝཱདིཝསེན དིསཱདེསཀཱལཱདིཝསེན ཙ ཨནེཀབྷེདབྷིནྣེ ཉེཡྻེ ཀམེན གཡ྄ཧམཱནེ ཏསྶ ཨནཝསེསཔྤཊིཝེདྷོ སམྦྷཝཏི ཨཔརིཡནྟབྷཱཝཏོ ཉེཡྻསྶ. ཡེ པན ‘‘ཨཏྠསྶ ཨཝིསཾཝཱདནཏོ ཉེཡྻསྶ ཨེཀདེསཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ སེསེཔི ཨེཝནྟི ཨདྷིམུཙྩིཏྭཱ ཝཝཏྠཱཔནེན སབྦཉྙཱུ བྷགཝཱ, ཏཉྩ ཉཱཎཾ ན ཨནུམཱནཉཱཎཾ སཾསཡཱབྷཱཝཏོ. སཾསཡཱནུབདྡྷཉྷི ལོཀེ ཨནུམཱནཉཱཎ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏེསམྤི ཏཾ ན ཡུཏྟཾ. སབྦསྶ ཧི ཨཔྤཙྩཀྑབྷཱཝེ ཨཏྠཱཝིསཾཝཱདནེན ཉེཡྻསྶ ཨེཀདེསཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ སེསེཔི ཨེཝནྟི ཨདྷིམུཙྩིཏྭཱ ཝཝཏྠཱཔནསྶ ཨསམྦྷཝཏོ. ཡཉྷི ཏཾ སེསཾ, ཏཾ ཨཔྤཙྩཀྑནྟི.

ཨཐ ཏམྤི པཙྩཀྑཾ ཏསྶ སེསབྷཱཝོ ཨེཝ ན སིཡཱཏི? སབྦམེཏཾ ཨཀཱརཎཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསཡཝིཙཱརཎབྷཱཝཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘བུདྡྷཝིསཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻོ ན ཙིནྟེཏབྦོ, ཡོ ཙིནྟེཡྻ, ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧). ཨིདཾ པནེཏྠ སནྣིཊྛཱནཾ – ཡཾ ཀིཉྩི བྷགཝཏཱ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཾ སཀལཾ ཨེཀདེསོ ཝཱ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཝུཏྟིཏཱཡ པཙྩཀྑཏོ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏི ནིཙྩསམཱདྷཱནཉྩ ཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ. ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏསྶ ཙ སཀལསྶ ཨཝིསཡབྷཱཝེ ཏསྶ ཨཱཀངྑཔྤཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱ ན སིཡཱ, ཨེཀནྟེནེཝསྶཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱཝཛྫནཔྤཊིབདྡྷཱ ཨཱཀངྑཔྤཊིབདྡྷཱ མནསིཀཱརཔྤཊིབདྡྷཱ ཙིཏྟུཔྤཱདཔྤཊིབདྡྷཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༦༩; པཊི. མ. ༣.༥) ཝཙནཏོ. ཨཏཱིཏཱནཱགཏཝིསཡམྤི བྷགཝཏོ ཉཱཎཾ ཨནུམཱནཱགམཏཀྐགཧཎཝིརཧིཏཏྟཱ པཙྩཀྑམེཝ.

ནནུ ཙ ཨེཏསྨིམྤི པཀྑེ ཡདཱ སཀལཾ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཾ, ཏདཱ སཀིཾཡེཝ སཀལཝིསཡཏཱཡ ཨནིརཱུཔིཏརཱུཔེན བྷགཝཏོ ཉཱཎཾ པཝཏྟེཡྻཱཏི ཝུཏྟདོསཱ ནཱཏིཝཏྟིཡེཝཱཏི? ན, ཏསྶ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ. ཝིསོདྷིཏོ ཧི སོ བུདྡྷཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོཏི. ཨཉྙཐཱ པཙུརཛནཉཱཎསམཱནཝུཏྟིཏཱཡ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཉཱཎསྶ ཨཙིནྟེཡྻཏཱ ན སིཡཱ, ཏསྨཱ སཀལདྷམྨཱརམྨཎམྤི ཏཾ ཨེཀདྷམྨཱརམྨཎཾ ཝིཡ སུཝཝཏྠཱཔིཏེཡེཝ ཏེ དྷམྨེ ཀཏྭཱ པཝཏྟཏཱིཏི ཨིདམེཏྠ ཨཙིནྟེཡྻཾ, ‘‘ཡཱཝཏཀཾ ཉེཡྻཾ, ཏཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ. ཡཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ, ཏཱཝཏཀཾ ཉེཡྻཾ. ཉེཡྻཔརིཡནྟིཀཾ ཉཱཎཾ, ཉཱཎཔརིཡནྟིཀཾ ཉེཡྻ’’ནྟི (པཊི. མ. ༣.༥) ཨེཝམེཀཛ྄ཛྷཾ ཝིསུཾ སཀིཾ ཀམེན ཝཱ ཨིཙྪཱནུརཱུཔཾ སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ.

ཝིཛྫཱཧཱིཏི ཨེཏྠ ཝིནྡིཡཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཝིཛྫཱ, ཡཱཐཱཝཏོ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནོ ཝཱ པཊིཔཀྑསྶ ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིཛྫཱ, ཏམོཀྑནྡྷཱདིཀསྶ པདཱལནཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ཨེཝ ཨཏྟནོ ཝིསཡསྶ ཝིདིཏཀརཎཊྛེནཔི ཝིཛྫཱ. སམྤནྣཏྟཱཏི སམནྣཱགཏཏྟཱ པརིཔུཎྞཏྟཱ ཝཱ, ཨཝིཀལཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྲཱཏི ཨམྦཊྛསུཏྟེ. མནོམཡིདྡྷིཡཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨིམམྷཱ ཀཱཡཱ ཨཉྙཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནཱཏི རཱུཔིཾ མནོམཡཾ སབྦངྒཔཙྩངྒཾ ཨཧཱིནིནྡྲིཡ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༦) ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཱགཏཱ ཨིདྡྷི སརཱིརབྦྷནྟརེ ཨཉྙསྶེཝ ཛྷཱནམནེན ནིབྦཏྟཏྟཱ མནོམཡསྶ སརཱིརསྶ ནིབྦཏྟིཝསེན པཝཏྟཱ མནོམཡིདྡྷི ནཱམ. ཚ ཨབྷིཉྙཱཏི ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎེན སདྡྷིཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིཀཱ པཉྩཱབྷིཉྙཱཡོ. ཏིསྶནྣཾ ཨཊྛནྣཉྩ ཝིཛྫཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ སུཏྟེ གཧཎཾ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཝསེནཱཏི དཊྛབྦཾ. སཏྟ སདྡྷམྨཱ ནཱམ སདྡྷཱ ཧིརཱི ཨོཏྟཔྤཾ བཱཧུསཙྩཾ ཝཱིརིཡཾ སཏི པཉྙཱ ཙ. ཡེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, ཧིརིམཱ, ཨོཏྟཔྤཱི, བཧུསྶུཏོ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, ཨུཔཊྛིཏསྶཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༣༠). ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནཱིཏི ཡཱནི ཀཱནིཙི ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི.

ཀསྨཱ པནེཏྠ སཱིལཱདཡོཡེཝ པནྣརས ‘‘ཙརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱཏི ཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨིམེཡེཝ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏེན ཏེསཾ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཏོ ནིབྦཱནུཔགམནེ ཨེཀཾསཏོ སཱདྷནབྷཱཝམཱཧ. ཨིདཱནི ཏདཏྠསཱདྷནཱཡ ཨཱགམཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. བྷགཝཱཏིཨཱདི ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ ནིགམནཝསེན ཝུཏྟཾ. ནནུ ཙཱཡཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱ སཱཝཀེསུཔི ལབྦྷཏཱིཏི? ཀིཉྩཱཔི ལབྦྷཏི, ན པན ཏཐཱ, ཡཐཱ བྷགཝཏོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཝིཛྫཱསམྤདཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཱསཝཀྑཡཝིཛྫཱཡ སབྦཉྙུབྷཱཝསིདྡྷིཏོ ཨཱཧ ‘‘ཝིཛྫཱསམྤདཱ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི. ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ ཨནྟོགདྷབྷཱཝེན ཙརཎདྷམྨཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཀརུཎཱབྲཧྨཝིཧཱརསྶ ཡཐཱརཧཾ ཏསྶ ཙ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཝསེན ཨསཱདྷཱརཎསབྷཱཝསྶ བྷགཝཏི ཨུཔལབྦྷནཏོ ཨཱཧ ‘‘ཙརཎསམྤདཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི. ཡཐཱ སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྠེ ནིཡོཛནཾ པཉྙཱཡ ཝིནཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ནེསཾ ཨཏྠཱནཏྠཛཱནནཾ སཏྠུ ཀརུཎཱཡ ཝིནཱ ན ཧོཏཱིཏི ཨུབྷཡམྤི ཨུབྷཡཏྠ སཀིཙྩཀམེཝ སིཡཱ. ཡཏྠ པན ཡསྶཱ པདྷཱནབྷཱཝོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སོ སབྦཉྙུཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཏཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི ཨེཏྠ ནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཡཐཱ ཨཉྙོཔི ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ ནིཡོཛེཏི, ཏཐཱ ཨཡནྟི ཨཏྠོ. ཏེན ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣསྶེཝཱཡཾ ཨཱཝེཎིཀཱ པཊིཔཏྟཱིཏི དསྶེཏི. སཱ པནཱཡཾ སཏྠུ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀཏཱཡ སཱཝཀཱནཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨེཀནྟཀཱརཎནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེནསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཏྟནྟཔཱདཡོཏི ཨཱདི-སདྡེན པརནྟཔཨུབྷཡནྟཔཱ གཧིཏཱ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨེཏྠ ཙ ཝིཛྫཱསམྤདཱཡ སཏྠུ པཉྙཱམཧཏྟཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི, ཙརཎསམྤདཱཡ ཀརུཎཱམཧཏྟཾ. ཏེསུ པཉྙཱཡ བྷགཝཏོ དྷམྨརཛྫཔྤཏྟི, ཀརུཎཱཡ དྷམྨསཾཝིབྷཱགོ. པཉྙཱཡ སཾསཱརདུཀྑནིབྦིདཱ, ཀརུཎཱཡ སཾསཱརདུཀྑསཧནཾ. པཉྙཱཡ པརདུཀྑཔརིཛཱནནཾ, ཀརུཎཱཡ པརདུཀྑཔཏིཀཱརཱརམྦྷོ. པཉྙཱཡ པརིནིབྦཱནཱབྷིམུཁབྷཱཝོ, ཀརུཎཱཡ ཏདདྷིགམོ. པཉྙཱཡ སཡཾ ཏརཎཾ, ཀརུཎཱཡ པརེསཾ ཏཱརཎཾ. པཉྙཱཡ བུདྡྷབྷཱཝསིདྡྷི, ཀརུཎཱཡ བུདྡྷཀིཙྩསིདྡྷི. ཀརུཎཱཡ ཝཱ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ སཾསཱརཱབྷིམུཁབྷཱཝོ, པཉྙཱཡ ཏཏྠ ཨནབྷིརཏི, ཏཐཱ ཀརུཎཱཡ པརེསཾ ཨབྷིཾསཱཔནཾ, པཉྙཱཡ སཡཾ པརེཧི ཨབྷཱཡནཾ. ཀརུཎཱཡ པརཾ རཀྑནྟོ ཨཏྟཱནཾ རཀྑཏི, པཉྙཱཡ ཨཏྟཱནཾ རཀྑནྟོ པརཾ རཀྑཏི. ཏཐཱ ཀརུཎཱཡ ཨཔརནྟཔོ, པཉྙཱཡ ཨནཏྟནྟཔོ, ཏེན ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པུགྒལེསུ ཙཏུཏྠཔུགྒལབྷཱཝོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ཏཐཱ ཀརུཎཱཡ ལོཀནཱཐཏཱ, པཉྙཱཡ ཨཏྟནཱཐཏཱ. ཀརུཎཱཡ ཙསྶ ནིནྣཏཱབྷཱཝོ, པཉྙཱཡ ཨུནྣམཱབྷཱཝོ. ཏཐཱ ཀརུཎཱཡ སབྦསཏྟེསུ ཛནིཏཱནུགྒཧོ, པཉྙཱནུགཏཏྟཱ ན ཙ ན སབྦཏྠ ཝིརཏྟཙིཏྟོ, པཉྙཱཡ སབྦདྷམྨེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟོ, ཀརུཎཱནུགཏཏྟཱ ན ཙ ན སབྦསཏྟཱནུགྒཧཱཡ པཝཏྟོ. ཡཐཱ ཧི ཀརུཎཱ བྷགཝཏོ སིནེཧསོཀཝིརཧིཏཱ, ཨེཝཾ པཉྙཱ ཨཧཾཀཱརམམཾཀཱརཝིནིམུཏྟཱཏི ཨཉྙམཉྙཝིསོདྷིཏཱ པརམཝིསུདྡྷཱ གུཎཝིསེསཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱཧི པཀཱསིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཱནི སུགཏོཏི ཨིམསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོབྷནགམནཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘གཏེ ཋིཏེ’’ཏིཨཱདཱིསུ གམནམྤི གཏནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གམནམྤི ཧི གཏནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. སོབྷནནྟི སུབྷཾ, སུབྷབྷཱཝོ ཝིསུདྡྷཏཱཡ, ཝིསུདྡྷཏཱ དོསཝིགམེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘པརིསུདྡྷམནཝཛྫ’’ནྟི. གམནཉྩ ནཱམ བཧུཝིདྷནྟི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ གམནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརིཡམགྒོ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཧི ནིབྦཱནསྶ གཏི ཨདྷིགམོཏི ཙ ཀཏྭཱ གཏཾ གམནནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨིདཱནི ཏསྶེཝ གམནེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེན ཧེསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཁེམཾ དིསནྟི ནིབྦཱནཾ. ཨསཛྫམཱནོཏི པརིཔནྠཱབྷཱཝེན སུགཏིགམནེཔི ཨསཛྫནྟོ སངྒཾ ཨཀརོནྟོ, པགེཝ ཨིཏརཏྠ. ཨཐ ཝཱ ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཝསེནེཝ ཙཏུནྣམྤི མགྒཱནཾ པཊིལདྡྷབྷཱཝཏོ ཨསཛྫམཱནོ ཨབཛ྄ཛྷནྟོ གཏོ. ཡཾ གམནཾ གཙྪནྟོ སབྦགམནཏྠཾ ཨཱཝཧཏི, སབྦཉྩ ཨནུཏྟརཾ སམྤཏྟིཾ ཨཱཝཧཏི, ཏདེཝ སོབྷནཾ ནཱམ, ཏེན ཙ བྷགཝཱ གཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིཏི སོབྷནགམནཏྟཱ སུགཏོ’’ཏི སོབྷནཏྠོ སུསདྡོཏི ཀཏྭཱ.

ཨསུནྡརཱནཾ དུཀྑཱནཾ སངྑཱརཔྤཝཏྟཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨཙྩནྟསུཁཏྟཱ ཨེཀནྟཏོ སུནྡརཾ ནཱམ ཨསངྑཏཱ དྷཱཏཱུཏི ཨཱཧ ‘‘སུནྡརཉྩེས ཋཱནཾ གཏོ ཨམཏཾ ནིབྦཱན’’ནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༡༥; དྷ. པ. ༢༠༣-༢༠༤). སམྨཱཏི སུཊྛུ. སུཊྛུ གམནཉྩ ནཱམ པཊིཔཀྑེན ཨནབྷིབྷཱུཏསྶ གམནནྟི ཨཱཧ ‘‘པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ཨཔཙྩཱགཙྪནྟོ’’ཏི, པཧཱིནཱནཾ པུན ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨཔཙྩཱགཙྪནྟོ. ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཨཱགམཾ དསྶེཏྭཱ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝུཏྟཉྩེཏ’’ནྟིཨཱདི. ཨེཏནྟི ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཀིལེསཱནཾ པུན ཨཔཙྩཱགམནཾ, ཨིདཉྩ སིཁཱཔྤཏྟཾ སམྨཱགམནཾ, ཡཱཡ ཨཱགམནཱིཡཔཊིཔདཱཡ སིདྡྷཾ, སཱཔི སམྨཱགམནམེཝཱཏི ཨེཝམྤི བྷགཝཱ སུགཏོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སམྨཱ ཝཱ ཨཱགཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱཏི སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ སམྤཱཔནེ ཨཝིཔརཱིཏཔཊིཔཏྟིཡཱ. སབྦལོཀསྶ ཧིཏསུཁམེཝ ཀརོནྟཱཏི ཨེཏེན མཧཱབོདྷིཡཱ པཊིཔདཱ ཨཝིབྷཱགེན སབྦསཏྟཱནཾ སབྦདཱ ཧིཏསུཁཱཝཧབྷཱཝེནེཝ པཝཏྟཏཱིཏི དསྶེཏི. སསྶཏཾ ཨུཙྪེདནྟི ཨིམེ ཨནྟེ ཨནུཔགཙྪནྟོ གཏོཏི ཨེཏེན པཊིཙྩསམུཔྤཱདགཏིཾ དསྶེཏི. ཀཱམསུཁཾ ཨཏྟཀིལམཐནྟི ཨིམེ ཨནུཔགཙྪནྟོ གཏོཏི ཨེཏེན ཨརིཡམགྒགཏིཾ དསྶེཏི.

ཏཏྲཱཏི ཡུཏྟཊྛཱནེ ཡུཏྟསྶེཝ བྷཱསནེ. ནིཔྥཱདེཏབྦེ སཱདྷེཏབྦེ ཙེཏཾ བྷུམྨཾ. ཨབྷཱུཏནྟི ཨབྷཱུཏཏྠཾ. ཨཏྠམུཁེན ཧི ཝཱཙཱཡ ཨབྷཱུཏཏཱ བྷཱུཏཏཱ ཝཱ. ཨཏཙྪནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨནཏྠསཾཧིཏནྟི དིཊྛདྷམྨིཀེན སམྤརཱཡིཀེན ཝཱ ཨནཏྠེན སཾཧིཏཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ, ཨནཏྠཱཝཧཾ. ན ཨཏྠོཏི ཨནཏྠོ, ཨཏྠསྶ པཊིཔཀྑོ ཨབྷཱཝོ ཙ, ཏེན སཾཧིཏཾ, པིསུཎཝཱཙཾ སམྥཔྤལཱཔཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམེཏྠ ཙཏུབྦིདྷསྶཔི ཝཙཱིདུཙྩརིཏསྶ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཨེཏྠ ཙ པཋམཱ ཝཱཙཱ སཱིལཝནྟཾ ‘‘དུསྶཱིལོ’’ཏི, ཨཙཎྜཱལཱདིཾ ‘‘ཙཎྜཱལོ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷཱསམཱནསྶ དཊྛབྦཱ. དུཏིཡཱ དུསྶཱིལཾ ‘‘དུསྶཱིལོ’’ཏི, ཙཎྜཱལཱདིམེཝ ‘‘ཙཎྜཱལོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཝིནཡེན བྷཱསམཱནསྶ. ཏཏིཡཱ ནེརཡིཀཱདིཀསྶ ནེརཡིཀཱདིབྷཱཝཝིབྷཱཝནཱིཀཐཱ ཡཐཱ ‘‘ཨཱཔཱཡིཀོ དེཝདཏྟོ ནེརཡིཀོ’’ཏིཨཱདིཀཱ. ཙཏུཏྠཱི ‘‘ཝེདཝིཧིཏེན ཡཉྙཝིདྷིནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཀཏཾ སུགཏིཾ ཨཱཝཧཏཱི’’ཏི ལོཀསྶ བྱཱམོཧནཀཐཱ. པཉྩམཱི བྷཱུཏེན པེསུཉྙུཔསཾཧཱརཱ ཀཐཱ. ཚཊྛཱ ཡུཏྟཔཏྟཊྛཱནེ པཝཏྟིཏཱ དཱནསཱིལཱདིཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ གདཏྟཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨབྷཱུཏཱདིཾ ཝཛྫེཏྭཱ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ པིཡཾ མནཱཔཾ ཏཏོ ཨེཝ སམྨཱ སུཊྛུ གདནཏོ སུགཏོ. ཨཱཔཱཐགམནམཏྟེན ཀསྶཙི ཨཔྤིཡམྤི ཧི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ པིཡཾ མནཱཔམེཝ ཨཏྠསིདྡྷིཡཱ ལོཀསྶ ཧིཏསུཁཱཝཧཏྟཱ. ཨེཏྠ པན ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘སུགཏོ’’ཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨཔརོ ནཡོ – སོབྷནཾ གཏཾ གམནཾ ཨེཏསྶཱཏི སུགཏོ. བྷགཝཏོ ཧི ཝེནེཡྻཛནུཔསངྐམནཾ ཨེཀནྟེན ཏེསཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཏོ སོབྷནཾ བྷདྡཀཾ. ཏཐཱ ལཀྑཎཱནུབྱཉྫནཔྤཊིམཎྜིཏརཱུཔཀཱཡཏཱཡ དུཏཝིལམྦིཏཁལིཏཱནུཀཌྜྷནནིཔྤཱིལ༹ནུཀྐུཊིཀཀུཊིལཱཀུལཏཱདིདོསཝིརཧིཏཾ ཝིལཱསིཏརཱཛཧཾསཝསབྷཝཱརཎམིགརཱཛགམནཾ ཀཱཡགམནཾ ཉཱཎགམནཉྩ ཝིཔུལནིམྨལཀརུཎཱསཏིཝཱིརིཡཱདིགུཎཝིསེསཧིཏམབྷིནཱིཧཱརཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷི ཨནཝཛྫཏཱཡ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཏཱཡ ཙ སོབྷནམེཝ. ཨཐ ཝཱ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན སཀལམྤི ལོཀཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན པརིཛཱནནྟོ སམྨཱ གཏོ ཨཝགཏོཏི སུགཏོ. ཏཐཱ ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཱབྷིསམཡཝསེན པཛཧནྟོ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ཨཱཔཱདེནྟོ སམྨཱ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི སུགཏོ. ལོཀནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན སམྨཱ གཏོ ཨདྷིགཏོཏི སུགཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན སམྨཱ གཏོ པཊིཔནྣོཏི སུགཏོ. ཏཐཱ ཡཾ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཉཱཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, སབྦཾ ཏཾ ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ སམྨཱ པཙྩཀྑཏོ གཏོ ཨབྦྷཉྙཱསཱིཏི སུགཏོ.

ཨིདཱནི ལོཀཝིདཱུཏི ཨིམསྶ ཨཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སབྦཐཱཏི སབྦཔྤཀཱརེན, ཡོ ཡོ ལོཀོ ཡེན ཡེན པཀཱརེན ཝེདིཏབྦོ, ཏེན ཏེན པཀཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏེ པན པཀཱརེ དསྶེཏུཾ ‘‘སབྷཱཝཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སབྷཱཝཏོཏི དུཀྑསབྷཱཝཏོ. སབྦོ ཧི ལོཀོ དུཀྑསབྷཱཝོ. ཡཐཱཧ ‘‘སཾཁིཏྟེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑཱ’’ཏི. སམུདཡཏོཏི ཡཏོ སམུདེཏི, ཏཏོ ཏཎྷཱདིཏོ. ནིརོདྷཏོཏི ཡཏྠ སོ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཏོ ཝིསངྑཱརཏོ. ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི ཡེན ཝིདྷིནཱ སོ ནིརོདྷོ པཏྟབྦོ, ཏཏོ ཨརིཡམགྒཏོ ཨིཏོ ཨཉྙསྶ པཀཱརསྶ ཨབྷཱཝཱ. ཨིཏི ‘‘སབྦཐཱ ལོཀཾ ཨཝེདཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏདཏྠསཱདྷཀཾ སུཏྟཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདཉྩ སུཏྟཾ ‘‘ཡཏྠ ཁོ, བྷནྟེ, ན ཛཱཡཏི…པེ… ན ཨུཔཔཛྫཏི, སཀྐཱ ནུ ཁོ སོ, བྷནྟེ, གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟོ ཉཱཏུཾ ཝཱ དཊྛུཾ ཝཱ པཱཔུཎིཏུཾ ཝཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༠༧; ཨ. ནི. ༤.༤༥) ཨོཀཱསལོཀསྶ གཏིཾ སནྡྷཱཡ རོཧིཏདེཝཔུཏྟེན པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ན ཛཱཡཏཱིཏིཨཱདིནཱ ཨུཛུཀཾ ཛཱཏིཨཱདཱིནི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི པདདྭཡེན ཨཔརཱཔརཾ ཙཝནུཔཔཏནཱནི པཊིཀྑིཔཏི. ཀེཙི པན ‘‘ན ཛཱཡཏཱིཏིཨཱདི གབྦྷསེཡྻཀཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨིཏརཾ ཨོཔཔཱཏིཀཝསེནཱ’’ཏི ཝདནྟི. ནྟི ཛཱཏིཨཱདིརཧིཏཾ. གམནེནཱཏི པདསཱ གམནེན. ལོཀསྶནྟནྟི སངྑཱརལོཀསྶ ཨནྟབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ. ཉཱཏེཡྻནྟི ཛཱནིཏབྦཾ. དཊྛེཡྻནྟི དཊྛབྦཾ. པཏྟེཡྻནྟི པཏྟབྦཾ. ‘‘ཉཱཏཱཡཾ དིཊྛཱཡཾ པཏྟཱཡ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ, ཏཏྠ གམནེན ལོཀསྶནྟཾ ཉཱཏཱ ཨཡཾ དིཊྛཱ ཨཡཾ པཏྟཱ ཨཡནྟི ན ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡནྟི ནིབྦཱནཏྠིཀོ.

ཀཱམཾ པདསཱ གམནེན གནྟྭཱ ལོཀསྶནྟཾ ཉཱཏུཾ དཊྛུཾ པཏྟུཾ ཝཱ ན སཀྐཱ, ཨཔི ཙ པརིམིཏཔརིཙྪིནྣཊྛཱནེ ཏཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དསྶེམཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔི ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེཏི བྱཱམཔྤམཱཎེ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨིམིནཱ རཱུཔཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི. སསཉྙིམྷཱིཏི སཉྙཱཡ སཧིཏེ. ཨིམིནཱ སཉྙཱསཱིསེན ཝེདནཱདཡོ ཏཡོ ཁནྡྷེ དསྶེཏི སཉྙཱསཧིཏཏྟཱ ཨེཝ. སམནཀེཏི སཝིཉྙཱཎཀེཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི, ཨཝིཉྙཱཎཀེ པན ཨུཏུསམུཊྛཱནརཱུཔསམུདཱཡམཏྟེ པཉྙཱཔེཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ལོཀནྟི ཁནྡྷཱདིལོཀཾ. ལོཀནིརོདྷནྟི ཏསྶ ལོཀསྶ ནིརུཛ྄ཛྷནཾ ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ. ནིབྦཱནམྤི ཧི ཁནྡྷེ པཊིཙྩ པཉྙཱཔནཏོ སརཱིརསྨིཾཡེཝ པཉྙཱཔེཏི. ཨདེསམྤི ཧི ཏཾ ཡེསཾ ནིརོདྷོ, ཏེསཾ ཝསེན དེསཏོཔི ཨུཔཙཱརཝསེན ནིདྡིསཱིཡཏི ཡཐཱ ‘‘ཙཀྑུཾ ལོཀེ པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔཾ, ཨེཏྠེསཱ ཏཎྷཱ པཧཱིཡམཱནཱ པཧཱིཡཏི, ཨེཏྠ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༤༠༡; མ. ནི. ༡.༡༣༤; ཝིབྷ. ༢༠༤).

གམནེནཱཏི པཱཀཏིཀགམནེན. ལོཀསྶནྟོཏི སངྑཱརལོཀསྶ ཨནྟོ ཨནྟཀིརིཡཱཡ ཧེཏུབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ. ཀུདཱཙནནྟི ཀདཱཙིཔི. ཨཔྤཏྭཱཏི ཨགྒམགྒེན ཨནདྷིགནྟྭཱ. པམོཙནནྟི པམུཏྟི ནིསྶརཎཾ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ལོཀནྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཝཊྚདུཀྑཏོ མུཏྟི ནཏྠི, ཏསྨཱ. ཧཝེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ལོཀཝིདཱུཏི སབྷཱཝཱདིཏོ སབྦཾ ལོཀཾ ཝིཛཱནནྟོ. སུམེདྷོཏི སུནྡརཔཉྙོ. ལོཀནྟགཱུཏི པརིཉྙཱབྷིསམཡེན ལོཀཾ ཝིདིཏྭཱ པཧཱནཱབྷིསམཡེན ལོཀནྟགཱུ. མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ པརིནིཊྛིཏཏྟཱ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ. སབྦེསཾ ཀིལེསཱནཾ སམིཏཏྟཱ ཙཏུསཙྩདྷམྨཱནཾ ཝཱ ཨབྷིསམིཏཏྟཱ སམིཏཱཝཱི. ནཱསཱིསཏཱིཏི ན པཏྠེཏི, ཡཐཱ ཨིམཾ ལོཀཾ, ཨེཝཾ པརཉྩ ལོཀཾ ནཱསཱིསཏི ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཏྟཱ.

ཨེཝཾ ཡདིཔི ལོཀཝིདུཏཱ ཨནཝསེསཏོ དསྶིཏཱ སབྷཱཝཱདིཏོ དསྶིཏཏྟཱ, ལོཀོ པན ཨེཀདེསེནེཝ ཝུཏྟོཏི ཏཾ ཨནཝསེསཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔི ཙ ཏཡོ ལོཀཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨིནྡྲིཡབདྡྷཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ སམཱུཧོ སནྟཱནོ ཙ སཏྟལོཀོ. རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟཝིསཏྟཏཱཡ སཏྟོ, ལོཀཱིཡཏི ཨེཏྠ ཀུསལཱཀུསལཾ ཏབྦིཔཱཀོ ཙཱཏི ལོཀོ. ཨནིནྡྲིཡབདྡྷཱནཾ རཱུཔཱདཱིནཾ སམཱུཧོ སནྟཱནོ ཙ ཨོཀཱསལོཀོ ལོཀཱིཡནྟི ཨེཏྠ ཛངྒམཱ ཐཱཝརཱ ཙ ཏེསཉྩ ཨོཀཱསབྷཱུཏོཏི ཀཏྭཱ. ཏདཱདྷཱརཏཱཡ ཧེས ‘‘བྷཱཛནལོཀོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཨུབྷཡེཔི ཁནྡྷཱ སངྑཱརལོཀོ པཙྩཡེཧི སངྑརཱིཡནྟི ལུཛྫནྟི པལུཛྫནྟི ཙཱཏི. ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི པཙྩཡཊྛིཏིཀཱ, པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཀཱཏི ཨཏྠོ. པཙྩཡཏྠོ ཧེཏྠ ཨཱཧཱརསདྡོ ‘‘ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢) ཝིཡ. ཨེཝཉྷི ‘‘སབྦེ སཏྟཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨསཉྙསཏྟཱཔི པརིགྒཧིཏཱ ཧོནྟི. སཱ པནཱཡཾ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཏཱ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ སངྑཱརདྷམྨོ, ན སཏྟདྷམྨོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑཱརལོཀོ ཝེདིཏབྦོ’’ཏི.

ཡདི ཨེཝཾ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ’’ཏི ཨིདཾ ཀཐནྟི? པུགྒལཱདྷིཊྛཱནདེསནཱཏི ནཱཡཾ དོསོ. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཀཏྠཙི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཀཏྠཙི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི? དེསནཱཝིལཱསཏོ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཙ. དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟཱ ཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཏེ ཡཐཱརུཙི ཀཏྠཙི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཀཏྠཙི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཡེ ཝཱ པན ཝེནེཡྻཱ སཱསནཀྐམཾ ཨནོཏིཎྞཱ, ཏེསཾ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ དེསནཾ དེསེནྟི. ཡེ ཙ ཨོཏིཎྞཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཾ. སམྨུཏིསཙྩཝིསཡཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དེསནཱ, ཨིཏརཱ པརམཏྠསཙྩཝིསཡཱ. པུརིམཱ ཀརུཎཱནུཀཱུལཱ, ཨིཏརཱ པཉྙཱནུཀཱུལཱ. སདྡྷཱནུསཱརཱིགོཏྟཱནཾ ཝཱ པུརིམཱ. ཏེ ཧི པུགྒལཔྤམཱཎིཀཱ, པཙྪིམཱ དྷམྨཱནུསཱརཱིགོཏྟཱནཾ. སདྡྷཱཙརིཏཏཱཡ ཝཱ ལོཀཱདྷིཔཏཱིནཾ ཝསེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ, པཉྙཱཙརིཏཏཱཡ དྷམྨཱདྷིཔཏཱིནཾ ཝསེན དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱ. པུརིམཱ ཙ ནེཡྻཏྠཱ, པཙྪིམཱ ནཱིཏཏྠཱ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཏཾ ཏཾ ཝིསེསཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ དུཝིདྷཾ དེསནཾ དེསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

དིཊྛིགཏིཀཱནཾ སསྶཏཱདིཝསེན ‘‘ཨཏྟཱ ལོཀོ’’ཏི པརིཀཔྤནཱ ཡེབྷུཡྻེན སཏྟཝིསཡཱ, ན སངྑཱརཝིསཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ ཨསསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱཏི ཨཱགཏཊྛཱནེ སཏྟལོཀོ ཝེདིཏབྦོ’’ཏི. ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཧརནྟཱིཏི ཡཏྟཀེ ཋཱནེ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟི པརིབྦྷམནྟི. དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙམཱནཱཏི ཏེསཾ པརིབྦྷམནེནེཝ ཏཱ ཏཱ དིསཱ པབྷསྶརཱ ཧུཏྭཱ ཝིརོཙནྟི. ཨཐ ཝཱ དིསཱཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ, ཏསྨཱ སཡཾ ཝིརོཙམཱནཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཡཏྟཀཱ དིསཱ བྷནྟི སོབྷེནྟི ཨོབྷཱསཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོཏི ཏཏྟཀེན པམཱཎེན སཧསྶཔྤཀཱརོ ཨོཀཱསལོཀོ, སཧསྶལོཀདྷཱཏུཡོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏཱཝསཧསྶཝཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཏཱཝ ཏཏྟཀཾ སཧསྶཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཱཝསཧསྶཝཱ. ཨེཏྠཱཏི སཧསྶལོཀདྷཱཏུསངྑཱཏེ ལོཀེ.

ཏམྤཱིཏི ཏིཝིདྷམྤི ལོཀཾ. སབྦཐཱ ཨཝེདཱིཏི སབྦཔྤཀཱརཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཀཐཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཐཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཐཱ ཧིསྶཱཏི ཨིམསྶ ‘‘སབྦཐཱ ཝིདིཏོ’’ཏི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. ཨསྶཱཏི ཨནེན བྷགཝཏཱ. ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཡཱཡ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཀཐཱཡ སབྦེསཾ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱ ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ སབྦོ སངྑཱརལོཀོ ཨེཀཝིདྷོ པཀཱརནྟརསྶ ཨབྷཱཝཏོ. དྭེ ལོཀཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ནཱམགྒཧཎེན ཙེཏྠ ནིབྦཱནསྶ ཨགྒཧཎཾ ཏསྶ ཨལོཀསབྷཱཝཏྟཱ. ནནུ ཙ ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི ཨེཏྠ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ མགྒཕལདྷམྨཱནམྤི ལོཀཏཱ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི པརིཉྙེཡྻཱནཾ དུཀྑསཙྩདྷམྨཱནཾ ཨིདྷ ལོཀོཏི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཨཐ ཝཱ ན ལུཛྫཏི ན པལུཛྫཏཱིཏི ཡོ གཧིཏོ ཏཐཱ ན ཧོཏི, སོ ལོཀོཏི ཏཾགཧཎརཧིཏཱནཾ ལོཀུཏྟརཱནཾ ནཏྠི ལོཀཏཱ.

ཏིསྶོ ཝེདནཱཏི སུཁདུཀྑཨུཔེཀྑཱཝསེན. ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱཏི ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརོ ཕསྶཱཧཱརོ མནོསཉྩེཏནཱཧཱརོ ཝིཉྙཱཎཱཧཱརོཏི ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. ཏཏྠ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརོ ཨོཛཊྛམཀཾ རཱུཔཾ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཕསྶོ ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. མནོསཉྩེཏནཱ ཏཱིསུ བྷཝེསུ པཊིསནྡྷིཾ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཝིཉྙཱཎཾ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ནཱམརཱུཔཾ ཨཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརོ. ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནཱིཏི ཙཀྑཱཡཏནཱདིམནཱཡཏནཔརིཡནྟཱནི. སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, ཧེཊྛིམཱ ཙ ཏཡོ ཨཱརུཔྤཱཏི ཨིམཱ སཏྟ ‘‘ཝིཉྙཱཎཾ ཏིཊྛཏི ཨེཏྠཱཏི ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཏྠ ནཱནཏྟཾ ཀཱཡོ ཨེཏེསཾ, ནཱནཏྟོ ཝཱ ཀཱཡོ ཨེཏེསནྟི ནཱནཏྟཀཱཡཱ, ནཱནཏྟསཉྙཱ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ནཱནཏྟསཉྙིནོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདེསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སབྦེ མནུསྶཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༢༧; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༧.༤༤-༤༥) ཚཀཱམཱཝཙརཱ ཙ དེཝཱ ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱ ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཔརིམཱཎེསུ ཧི ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝསེན དྭེཔི ཨེཀསདིསཱ ནཏྠི. ཡེཔི ཀཏྠཙི ཡམཀབྷཱཏརོ ཝཎྞེན ཝཱ སཎྛཱནེན ཝཱ ཨེཀསདིསཱ ཧོནྟི, ཏེསམྤི ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཀཐིཏཧསིཏགམནཋཱནཱདཱིཧི ཝིསེསོ ཧོཏིཡེཝ, པཊིསནྡྷིསཉྙཱ ཙ ནེསཾ ཏིཧེཏུཀཱཔི དུཧེཏུཀཱཔི ཨཧེཏུཀཱཔི ཧོཏི, ཏསྨཱ སབྦེཔི མནུསྶཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ. ཚཀཱམཱཝཙརདེཝེསུ ཙ ཀེསཉྩི ཀཱཡོ ནཱིལོ ཧོཏི, ཀེསཉྩི པཱིཏཱདིཝཎྞོ, པཊིསནྡྷིསཉྙཱ ཙ ནེསཾ དུཧེཏུཀཱཔི ཏིཧེཏུཀཱཔི ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏེཔི ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ. ཨེཀཙྩེ ཝིནིཔཱཏིཀཱ པན ཙཏུཨཔཱཡཝིནིམུཏྟཀཱ ཨུཏྟརམཱཏཱ ཡཀྑིནཱི, པིཡངྐརམཱཏཱ, དྷམྨགུཏྟཱཏི ཨེཝམཱདཡོ དཊྛབྦཱ. ཨེཏེསཉྷི ཨོདཱཏཀཨཱལ༹མངྒུརཙྪཝིསཱམཝཎྞཱདིཝསེན ཙེཝ ཀིསཐཱུལརསྶདཱིགྷཱདིཝསེན ཙ ཀཱཡོ ནཱནཱ ཧོཏི, མནུསྶཱནཾ ཝིཡ ཏིཧེཏུཀདུཧེཏུཀཱཧེཏུཀཝསེན པཊིསནྡྷིསཉྙཱཔི, ཏེ པན དེཝཱ ཝིཡ ན མཧེསཀྑཱ, ཀཔཎམནུསྶཱ ཝིཡ ཨཔྤེསཀྑཱ དུལླབྷགྷཱསཙྪཱདནཱ དུཀྑཔཱིལི༹ཏཱ ཝིཧརནྟི, ཨེཀཙྩེ ཀཱལ༹པཀྑེ དུཀྑིཏཱ ཛུཎྷཔཀྑེ སུཁིཏཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སུཁསམུསྶཡཏོ ཝིནིཔཏིཏཏྟཱ སུཁསམུསྶཡཏོ ཝིནིཔཱཏོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཝིནིཔཱཏིཀཱཏི ཝུཏྟཱ སཏིཔི དེཝབྷཱཝེ དིབྦསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ. ཡེ པནེཏྠ ཏིཧེཏུཀཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོཔི ཧོཏི. པིཡངྐརམཱཏཱ ཧི ཡཀྑིནཱི པཙྩཱུསསམཡེ ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ དྷམྨཾ སཛ྄ཛྷཱཡཏོ སུཏྭཱ –

‘‘མཱ སདྡཾ ཀརི པིཡངྐར, བྷིཀྑུ དྷམྨཔདཱནི བྷཱསཏི;

ཨཔིཙ དྷམྨཔདཾ ཝིཛཱནིཡ, པཊིཔཛྫེམ ཧིཏཱཡ ནོ སིཡཱ.

‘‘པཱཎེསུ ཙ སཾཡམཱམསེ, སམྤཛཱནམུསཱ ན བྷཎཱམསེ;

སིཀྑེམ སུསཱིལྱམཏྟནོ, ཨཔི མུཙྩེམ པིསཱཙཡོནིཡཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༤༠) –

ཨེཝཾ པུཏྟཀཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྟཱ. ཨུཏྟརམཱཏཱ པན བྷགཝཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱཝ སོཏཱཔནྣཱ ཛཱཏཱ. ཨེཝམིམེཔི ཀཱཡསྶ ཙེཝ པཊིསནྡྷིསཉྙཱཡ ཙ ནཱནཏྟཱ ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ’’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪནྟི.

བྲཧྨཔཱརིསཛྫབྲཧྨཔུརོཧིཏམཧཱབྲཧྨསངྑཱཏཱ པན ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏབྷེདབྷིནྣེན པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནིབྦཏྟཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ ཙེཝ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཏྟཱ ཙ ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཏེསུ ཧི བྲཧྨཀཱཡིཀེསུ བྲཧྨཔུརོཧིཏཱནཾ ཀཱཡོ བྲཧྨཔཱརིསཛྫེཧི པམཱཎཏོ ཝིཔུལཏརོ ཧོཏི, མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཀཱཡོ པན བྲཧྨཔུརོཧིཏེཧིཔི པམཱཎཏོ ཝིཔུལཏརོ ཧོཏི. ཀཱམཉྩ ནེསཾ པབྷཱཝསེནཔི ཀཱཡོ ཧེཊྛིམཧེཊྛིམེཧི ཨུལཱ༹རཏརོ ཧོཏི, ཏཾ པན ཨིདྷ ཨཔྤམཱཎཾ. ཏཐཱ ཧི པརིཏྟཱབྷཱདཱིནཾ པརིཏྟསུབྷཱདཱིནཉྩ ཀཱཡེ སཏིཔི པབྷཱཝེམཏྟེ ཨེཀཏྟཝསེནེཝ ཝཝཏྠཔཱིཡཏཱིཏི ‘‘ཨེཀཏྟཀཱཡཱ’’ཏྭེཝ ཏེ ཝུཙྩནྟི. ཨེཝམིམེ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ ཀཱཡསྶ ནཱནཏྟཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཝིཔཱཀཝསེན པན པཊིསནྡྷིསཉྙཱཡ ཙ ཨེཀཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ. ཡཐཱ ཙ ཏེ, ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཏྟཱ. ནིརཡེསུ ཧི ཀེསཉྩི གཱཝུཏཾ, ཀེསཉྩི ཨཌྜྷཡོཛནཾ, ཀེསཉྩི ཡོཛནཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, དེཝདཏྟསྶ པན ཡོཛནསཏིཀོ ཛཱཏོ. ཏིརཙྪཱནེསུཔི ཀེཙི ཁུདྡཀཱ, ཀེཙི མཧནྟཱ, པེཏྟིཝིསཡེཔི ཀེཙི སཊྛིཧཏྠཱ, ཀེཙི ཨསཱིཏིཧཏྠཱ ཧོནྟི, ཀེཙི སུཝཎྞཱ, ཀེཙི དུབྦཎྞཱ, ཏཐཱ ཀཱལཀཉྩིཀཱ ཨསུརཱ. ཨཔི ཙེཏྠ དཱིགྷཔིཊྛིཀཔེཏཱ ནཱམ སཊྛིཡོཛནིཀཱཔི ཧོནྟི, པཊིསནྡྷིསཉྙཱ པན སབྦེསམྤི ཨཀུསལཝིཔཱཀཱཧེཏུཀཱཝ ཧོཏི. ཨིཏི ཨཱཔཱཡིཀཱཔི ‘‘ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ’’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪནྟི.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཀཱ པན པརིཏྟཱབྷཱ ཨཔྤམཱཎཱབྷཱ ཨཱབྷསྶརཱ ‘‘ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ནེསཉྷི སབྦེསཾ ཀཱཡོ ཨེཀཔྤམཱཎོཝ ཧོཏི, པཊིསནྡྷིསཉྙཱ པན དུཏིཡཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཝིཔཱཀཝསེན ནཱནཱ ཧོཏི.

པརིཏྟསུབྷཱ ཨཔྤམཱཎསུབྷཱ སུབྷཀིཎྷཱ པན ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཀཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ. ཏེསཾ ཝུཏྟནཡེན ཀཱཡསྶ ཙེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝིཔཱཀཝསེན པཊིསནྡྷིསཉྙཱཡ ཙ ཨེཀཏྟཱ. ‘‘ཝེཧཔྥལཱཔི ཨིམཾཡེཝ ཙཏུཏྠཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ བྷཛནྟི ཀཱཡསྶ ཙེཝ པཉྩམཛ྄ཛྷཱནཝིཔཱཀཝསེན པཊིསནྡྷིསཉྙཱཡ ཙ ཨེཀརཱུཔཏྟཱ. སུདྡྷཱཝཱསཱ པན ཨཔུནརཱཝཏྟནཏོ ཝིཝཊྚཔཀྑེ ཋིཏཱ, ན སབྦཀཱལིཀཱ. ཀཔྤསཏསཧསྶམྤི ཨསངྑྱེཡྻམྤི བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ནུཔྤཛྫནྟི, སོལ༹སཀཔྤསཧསྶབྦྷནྟརེ བུདྡྷེསུ ཨུཔྤཛྫནྟེསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིསྶ བྷགཝཏོ ཁནྡྷཱཝཱརཊྛཱནསདིསཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ནེཝ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ, ན སཏྟཱཝཱསཾ བྷཛནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. མཧཱསཱིཝཏྠེརོ པན ‘‘ན ཁོ པན སོ སཱརིཔུཏྟ ཨཱཝཱསོ སུལབྷརཱུཔོ, ཡོ མཡཱ ཨནཱཝུཊྛཔུབྦོ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ཨཉྙཏྲ སུདྡྷཱཝཱསེཧི དེཝེཧཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༠) ཨིམིནཱ སུཏྟེན ‘‘སུདྡྷཱཝཱསཱཔི ཙཏུཏྠཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ ཙཏུཏྠསཏྟཱཝཱསཾ བྷཛནྟཱི’’ཏི ཝདཏི, ཏཾ ཨཔྤཊིབཱཧིཡཏྟཱ སུཏྟསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ. ཏསྨཱ ཨསཉྙསཏྟཾ ཨཔནེཏྭཱ པརིཏྟསུབྷཱདཱིསུ ཨཀནིཊྛཔརིཡོསཱནཱསུ ནཝསུ བྷཱུམཱིསུ སཏྟཱ ‘‘ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ’’ཏི གཧེཏབྦཱ.

ཨསཉྙསཏྟཱ པན ཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝཱ ཨེཏྠ སངྒཧཾ ན གཙྪནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏིཏྠཱཡཏནེ པབྦཛིཏཱ ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘དྷཱི ཙིཏྟཾ, དྷཱི ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟསྶ ནཱམ ཨབྷཱཝོཡེཝ སཱདྷུ. ཙིཏྟཉྷི ནིསྶཱཡ ཝདྷབནྡྷཱདིཔཙྩཡཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟེ ཨསཏི ནཏྠེཏ’’ནྟི ཁནྟིཾ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ རཱུཔཔཊིསནྡྷིཝསེན ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟནྟི. ཡོ ཡསྶ ཨིརིཡཱཔཐོ མནུསྶལོཀེ པཎིཧིཏོ ཨཧོསི, སོ ཏེན ཨིརིཡཱཔཐེན ནིབྦཏྟིཏྭཱ པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཋིཏོ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ ནིཔནྣོ ཝཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཙིཏྟཝིརཱགབྷཱཝནཱཝསེན ཏེསཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎུཔྤཏྟི ན ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝཏོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཾ ཏེ ན བྷཛནྟི. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ པན ཡཐེཝ སཉྙཱཡ, ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎསྶཔི སུཁུམཏྟཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ སངྒཧཾ ན གཙྪཏི. ཏཉྷི སཉྙཱཡ ཝིཡ ཝིཉྙཱཎསྶཔི སངྑཱརཱཝསེསསུཁུམབྷཱཝཔྤཏྟཏྟཱ པརིབྱཏྟཝིཉྙཱཎཀིཙྩཱབྷཱཝཏོ ནེཝ ཝིཉྙཱཎཾ, ན ཙ སབྦསོ ཨཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ནེཝཝིཉྙཱཎཱ ནཱཝིཉྙཱཎཾ, ཏསྨཱ པརིཔྥུཊཝིཉྙཱཎཀིཙྩཝནྟཱིསུ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ སངྒཧཾ ན གཙྪཏི. ཏསྨཱ ཝིནིཔཱཏིཀེཧི སདྡྷིཾ ཚཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མནུསྶཱ ཙ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, པཋམཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཀཱ ཨཔཱཡསཏྟཱ ཙ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཀཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཀཱ ཨསཉྙསཏྟཾ ཝཛྫེཏྭཱ སེསཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཀཱ ཙ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོཏི ཨིམཱ ཙཏསྶོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདིཧེཊྛིམཱརུཔྤཏྟཡེན སདྡྷིཾ ‘‘སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱཏི ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ཡསོ ཨཡསོ ནིནྡཱ པསཾསཱ སུཁཾ དུཀྑནྟི ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀསྶ དྷམྨཏྟཱ ལོཀདྷམྨཱ. ཨིམེ ཧི སཏྟལོཀསྶ ཨཝསྶཾབྷཱཝིནོ དྷམྨཱ, ཏསྨཱ ཨེཏེཧི ཝིནིམུཏྟོ ནཱམ ཀོཙི སཏྟོ ནཏྠི. ཏེ ཧི ཨཔརཱཔརཾ ཀདཱཙི ལོཀཾ ཨནུཔཏནྟི, ཀདཱཙི ཏེ ལོཀོ ཙ ཨནུཔཏཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༦). གྷཱསཙྪཱདནཱདཱིནཾ ལདྡྷི, ཏཱནི ཨེཝ ཝཱ ལདྡྷབྦཏོ ལཱབྷོ. ཏདབྷཱཝོ ཨལཱབྷོ. ལཱབྷགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཏབྦིསཡོ ཨནུརོདྷོ གཧིཏོ, ཨལཱབྷགྒཧཎེན ཝིརོདྷོ. ཨེཝཾ ཡསཱདཱིསུཔི ཏབྦིསཡཨནུརོདྷཝིརོདྷཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ལཱབྷེ པན ཨཱགཏེ ཨལཱབྷོ ཨཱགཏོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ལཱབྷོ ཙ ཨལཱབྷོ ཙ ཝུཏྟོ. ཡསཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཐཱ ཙ ལོཧིཏེ སཏི ཏདུཔགྷཱཏཝསེན པུབྦོ ཝིཡ ལཱབྷཱདཱིསུ ཨནུརོདྷེ སཏི ཨལཱབྷཱདཱིསུ ཝིརོདྷོ ལདྡྷཱཝསརོ ཨེཝ ཧོཏི.

ནཝ སཏྟཱཝཱསཱཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟསཏྟཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཨེཝ ཨསཉྙསཏྟཙཏུཏྠཱརུཔྤེཧི སདྡྷིཾ ‘‘ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཏྟཱ ཨཱཝསནྟི ཨེཏེསཱུཏི སཏྟཱཝཱསཱ, ནཱནཏྟཀཱཡནཱནཏྟསཉྙཱིཨཱདིབྷེདཱ སཏྟནིཀཱཡཱ. ཏེ ཧི སཏྟནིཀཱཡཱ ཏཔྤརིཡཱཔནྣཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཱཡ ཨེཝ ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཨཱདྷཱརོ ཝིཡ ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧནྟི སམུདཱཡཱདྷཱརཏཱཡ ཨཝཡཝསྶ ཡཐཱ ‘‘རུཀྑེ སཱཁཱ’’ཏི. སུདྡྷཱཝཱསཱནམྤི སཏྟཱཝཱསགྒཧཎེ ཀཱརཎཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟམེཝ.

དསཱཡཏནཱནཱིཏི ཨརཱུཔསབྷཱཝཾ མནཱཡཏནཾ རཱུཔཱརཱུཔཱདིམིསྶཀཾ དྷམྨཱཡཏནཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཀེཝལཾ རཱུཔདྷམྨཱནཾཡེཝ ཝསེན ཙཀྑཱཡཏནཱདཡོ པཉྩ, རཱུཔཱཡཏནཱདཡོ པཉྩཱཏི དསཱཡཏནཱནི ཝུཏྟཱནི, མནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནེཧི པན སདྡྷིཾ ཏཱནིཡེཝ ‘‘དྭཱདསཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ཙཀྑཱདཡོ ‘‘ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི? ཨཱཡཏནཏོ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༥༤) ཨཱཡཱནཾ ཝཱ ཏནནཏོ ཨཱཡཏསྶ ཙ ནཡནཏོ ཨཱཡཏནཱནི. ཙཀྑུརཱུཔཱདཱིསུ ཧི ཏཾཏཾདྭཱརཱརམྨཎཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ སེན སེན ཨནུབྷཝནཱདིནཱ ཀིཙྩེན ཨཱཡཏནྟི ཨུཊྛཧནྟི གྷཊནྟི ཝཱཡམནྟི, ཏེ ཙ པན ཨཱཡབྷཱུཏེ དྷམྨེ ཨེཏཱནི ཏནོནྟི ཝིཏྠཱརེནྟི, ཨིདཉྩ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ པཝཏྟཾ ཨཏིཝིཡ ཨཱཡཏཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཡཱཝ ན ནིཝཏྟཏི, ཏཱཝ ནཡནྟི པཝཏྟཡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཔི ཙ ནིཝཱསཊྛཱནཊྛེན ཨཱཀརཊྛེན སམོསརཎཊྛེན སཉྫཱཏིདེསཊྛེན ཀཱརཎཊྛེན ཙ ཨཱཡཏནཱནི. ཏཐཱ ཧི ལོཀེ ‘‘ཨིསྶརཱཡཏནཾ ཝཱསུདེཝཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨཱཡཏནནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སུཝཎྞཱཡཏནཾ རཛཏཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཀརོ. སཱསནེ པན ‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིཧངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༣༨) སམོསརཎཊྛཱནཾ. ‘‘དཀྑིཎཱཔཐོ གུནྣཾ ཨཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཉྫཱཏིདེསོ. ‘‘ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༥༨; ཨ. ནི. ༣.༡༠༢; ༥.༢༣) ཀཱརཎཾ ཨཱཡཏནནྟི ཝུཙྩཏི. ཙཀྑུཨཱདཱིསུ ཙ ཏེ ཏེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ དྷམྨཱ ནིཝསནྟི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡཱཏི ཙཀྑཱདཡོ ཏེསཾ ནིཝཱསཊྛཱནཾ. ཙཀྑཱདཱིསུ ཙ ཏེ ཨཱཀིཎྞཱ ཏནྣིསྶིཏཏྟཱ ཏདཱརམྨཎཏྟཱ ཙཱཏི ཙཀྑཱདཡོཝ ནེསཾ ཨཱཀརོ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཝསེན སམོསརཎཏོ ཙཀྑཱདཡོཝ ནེསཾ སམོསརཎཊྛཱནཾ. ཏནྣིསྶཡཱརམྨཎབྷཱཝེན ཏཏྠེཝ ཨུཔྤཏྟིཏོ ཙཀྑཱདཡོཝ ནེསཾ སཉྫཱཏིདེསོ. ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེ ཨབྷཱཝཏོ ཙཀྑཱདཡོཝ ནེསཾ ཀཱརཎནྟི ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཙཀྑུ ཙ ཏཾ ཨཱཡཏནཉྩཱཏི ཙཀྑཱཡཏནཾ. ཨེཝཾ སེསཱནིཔི.

ཨིམཱནེཝ པན དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདིཚཝིཉྙཱཎེཧི སདྡྷིཾ ཨཊྛཱརས ཝིདཧནཱདིཏོ ‘‘དྷཱཏུཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཐཱ ཧི ཙཀྑཱདཱིསུ ཨེཀེཀོ དྷམྨོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝིདཧཏི, དྷཱིཡཏེ, ཝིདྷཱནཾ, ཝིདྷཱིཡཏེ ཨེཏཱཡ, ཨེཏྠ ཝཱ དྷཱིཡཏཱིཏི དྷཱཏཱུཏི ཝུཙྩཏི. ལོཀིཡཱ ཧི དྷཱཏུཡོ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཝཝཏྠིཏཱཝ ཧུཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏཱདིདྷཱཏུཡོ ཝིཡ སུཝཎྞརཛཏཱདིཾ, ཨནེཀཔྤཀཱརཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཝིདཧནྟི, བྷཱརཧཱརེཧི ཙ བྷཱརོ ཝིཡ སཏྟེཧི དྷཱིཡནྟི དྷཱརཱིཡནྟི, དུཀྑཝིདྷཱནམཏྟམེཝ ཙེཏཱ ཨཝསཝཏྟནཏོ. ཨེཏཱཧི ཙ ཀཱརཎབྷཱུཏཱཧི སཾསཱརདུཀྑཾ སཏྟེཧི ཨནུཝིདྷཱིཡཏི, ཏཐཱཝིཧིཏཉྩ ཏཾ ཨེཏཱསྭེཝ དྷཱིཡཏི ཋཔཱིཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘དྷཱཏུཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཔི ཙ ཡཐཱ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཏྟཱ ནཱམ སབྷཱཝཏོ ནཏྠི, ན ཨེཝམེཏཱ, ཨེཏཱ པན ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷཱཏུཡོ. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཝིཙིཏྟཱ ཧརིཏཱལམནོསིལཱདཡོ སེལཱཝཡཝཱ ‘‘དྷཱཏུཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝམེཏཱཔི དྷཱཏུཡོ ཝིཡ དྷཱཏུཡོ. ཝིཙིཏྟཱ ཧེཏཱ ཉཱཎཉེཡྻཱཝཡཝཱཏི. ཡཐཱ ཝཱ སརཱིརསངྑཱཏསྶ སམུདཱཡསྶ ཨཝཡཝབྷཱུཏེསུ རསསོཎིཏཱདཱིསུ ཨཉྙམཉྙཝིསབྷཱགལཀྑཎཔརིཙྪིནྣེསུ དྷཱཏུསམཉྙཱ, ཨེཝམེཏེསུཔི པཉྩཀྑནྡྷསངྑཱཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨཝཡཝེསུ དྷཱཏུསམཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཉྙམཉྙཝིསབྷཱགལཀྑཎཔརིཙྪིནྣཱ ཧེཏེ ཙཀྑཱདཡོཏི. ཨཔི ཙ དྷཱཏཱུཏི ནིཛྫཱིཝམཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཱ ‘‘ཚདྷཱཏུརོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ པུརིསོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༤༣) ཛཱིཝསཉྙཱསམཱུཧནནཏྠཾ དྷཱཏུདེསནམཀཱསི. ཏསྨཱ ནིཛྫཱིཝཊྛེནཔི དྷཱཏུཡོཏི ཝུཙྩནྟི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཝཙནེན སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩཏཱ, ཏཱཡ ཙ ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥) ཝཙནཏོ དུཀྑཱནཏྟཏཱ ཙ པཀཱསིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཏཱིཎིཔི སཱམཉྙལཀྑཎཱནི གཧིཏཱནི. ནཱམནྟི ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ, ཏེ ཙ ཨཏྠཏོ ཕསྶཱདཡོ. རཱུཔནྟི བྷཱུཏུཔཱདཱཡརཱུཔཱནི, ཏཱནི ཙ ཨཏྠཏོ པཐཝཱིཨཱདཡོཏི ཨཝིསེསེནེཝ སལཀྑཎཏོ སངྑཱརཱ གཧིཏཱ. ཏགྒཧཎེནེཝ ཡེ ཏེ སཝིསེསཱ ཀུསལཱདཡོ ཧེཏུཨཱདཡོ ཙ, ཏེཔི གཧིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིཏི ཨཡཾ སངྑཱརལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ’’ཏི.

ཨེཝཾ སངྑཱརལོཀསྶ སབྦཐཱ ཝིདིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཏྟལོཀསྶཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྨཱ པནེསཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཱགམྨ ཙིཏྟཾ སེཏི ཨེཏྠཱཏི ཨཱསཡོ མིགཱསཡོ ཝིཡ. ཡཐཱ མིགོ གོཙརཱཡ གནྟྭཱ པཙྩཱགནྟྭཱ ཏཏྠེཝ ཝནགཧནེ སཡཏཱིཏི སོ ཏསྶ ཨཱསཡོ, ཨེཝཾ ཨཉྙཐཱ པཝཏྟིཏྭཱཔི ཙིཏྟཾ ཨཱགམྨ ཡཏྠ སེཏི, སོ ཏསྶ ཨཱསཡོཏི ཝུཙྩཏི. སོ པན སསྶཏདིཊྛིཨཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘སསྶཏུཙྪེདདིཊྛཱི ཙ, ཁནྟི ཙེཝཱནུལོམིཀཱ;

ཡཐཱབྷཱུཏཉྩ ཡཾ ཉཱཎཾ, ཨེཏཾ ཨཱསཡསདྡིཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ སབྦདིཊྛཱིནཾ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛཱིཧི སངྒཧིཏཏྟཱ སབྦེཔི དིཊྛིགཏིཀཱ སཏྟཱ ཨིམཱ ཨེཝ དྭེ དིཊྛིཡོ སནྣིསྶིཏཱ. ཡཐཱཧ ‘‘དྭཡནིསྶིཏོ ཁྭཱཡཾ ཀཙྩཱན ལོཀོ ཡེབྷུཡྻེན ཨཏྠིཏཉྩེཝ ནཏྠིཏཉྩཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥). ཨཏྠིཏཱཏི ཧི སསྶཏགྒཱཧོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ནཏྠིཏཱཏི ཨུཙྪེདགྒཱཧོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཝཊྚནིསྶིཏཱནཾ པུཐུཛྫནཱནཾ ཨཱསཡོ, ཝིཝཊྚནིསྶིཏཱནཾ པན སུདྡྷསཏྟཱནཾ ཨནུལོམིཀཱ ཁནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎནྟི དུཝིདྷོ ཨཱསཡོ. ཏཏྠ ‘‘ཨནུལོམིཀཱ ཁནྟི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཾ པན མགྒཉཱཎ’’ནྟི སམྨོཧཝིནོདནིཡཱ ཝིབྷངྒཊྛཀཐཱཡཾ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༨༡༥) ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཛཱནནྟོ ཙ ཏེསཾ དིཊྛིགཏཱནཾ ཏེསཉྩ ཉཱཎཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཀྑཎེཔི ཛཱནཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཀཱམཾ སེཝནྟཉྙེཝ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ པུགྒལོ ཀཱམགརུཀོ ཀཱམཱསཡོ ཀཱམཱདྷིམུཏྟོ’ཏི, ཀཱམཾ སེཝནྟཉྙེཝ ཛཱནཱཏི ‘ཨཡཾ པུགྒལོ ནེཀྑམྨགརུཀོ ནེཀྑམྨཱསཡོ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟོ’’’ཏིཨཱདི (པཊི. མ. ༡.༡༡༣).

ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨནུ ཨནུ སཡནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ, ཨནུརཱུཔཾ ཀཱརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ནེསཾ ཀཱརཎལཱབྷེ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཏཾ དསྶེཏི. ཨཔྤཧཱིནཱ ཧི ཀིལེསཱ ཀཱརཎལཱབྷེ སཏི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀེ པན ཏེ? ཀཱམརཱགཱདཡོ སཏྟ ཨནཱགཏཱ ཀིལེསཱ, ཨཏཱིཏཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ཙ ཏཾསབྷཱཝཏྟཱ ཏཐཱ ཝུཙྩནྟི. ན ཧི དྷམྨཱནཾ ཀཱལབྷེདེན སབྷཱཝབྷེདོ ཨཏྠི, ཏཾ སཏྟཝིདྷཾ ཨནུསཡཾ ཏསྶ ཏསྶ སཏྟསྶ སནྟཱནེ པརོཔརབྷཱཝེན པཝཏྟམཱནཾ ཛཱནཱཏི.

ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏྠ ཙརིཏནྟི སུཙརིཏདུཙྩརིཏཾ. ཏཉྷི ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༨༡༤ ཨཱདཡོ) ཙརིཏནིདྡེསེ ནིདྡིཊྛཾ. ཨཐ ཝཱ ཙརིཏནྟི ཙརིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཱ པན རཱགདོསམོཧསདྡྷཱབུདྡྷིཝིཏཀྐཝསེན ཚ མཱུལཙརིཡཱ, ཏཱསཾ ཨཔརིཡནྟོ ཨནྟརབྷེདོ, སཾསགྒབྷེདོ པན ཏེསཊྛིཝིདྷོ. ཏཾ ཙརིཏཾ སབྷཱཝཏོ སཾཀིལེསཏོ ཝོདཱནཏོ སམུཊྛཱནཏོ ཕལཏོ ནིསྶནྡཏོཏི ཨེཝམཱདིནཱ པཀཱརེན ཛཱནཱཏི.

ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨདྷིམུཏྟཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡདྷཱཏུ. སཱ དུཝིདྷཱ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟི པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟཱིཏི. ཡཱཡ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ སཏྟཱ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀེཡེཝ སེཝནྟི, པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཙ པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀེ ཨེཝ. སཙེ ཧི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ན སཱིལཝནྟོ ཧོནྟི, སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱ སཱིལཝནྟོ ཧོནྟི, ཏེ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཔི ན ཨུཔསངྐམནྟི, ཨཏྟནཱ སདིསེ སཱརུཔྤབྷིཀྑཱུཡེཝ ཨུཔསངྐམནྟི. སཙེ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ སཱརུཔྤབྷིཀྑཱུ, ཨིཏརེ ཨསཱརུཔྤཱ, ཏེཔི ན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཨུཔསངྐམནྟི, ཨཏྟནཱ སདིསེ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀེ ཨེཝ ཨུཔསངྐམནྟི. ཏིཔིཊཀཙཱུལཱ༹བྷཡཏྠེརོ ཀིར ནཱགདཱིཔེ ཙེཏིཡཝནྡནཱཡ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ ཨེཀསྨིཾ གཱམེ མནུསྶེཧི ནིམནྟིཏོ ཐེརེན ཙ སདྡྷིཾ ཨེཀོ ཨསཱརུཔྤབྷིཀྑུ ཨཏྠི, དྷུརཝིཧཱརེཔི ཨེཀོ ཨསཱརུཔྤབྷིཀྑུ ཨཏྠི, བྷིཀྑུསངྒྷེསུ གཱམཾ ཨོསརནྟེསུ ཏེ ཨུབྷོ ཛནཱ ཀིཉྩཱཔི ཨཱགནྟུཀེན ནེཝཱསིཀོ, ནེཝཱསིཀེན ཝཱ ཨཱགནྟུཀོ ན དིཊྛཔུབྦོ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཧསིཏྭཱ ཧསིཏྭཱ ཀཐཡམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. ཐེརོ དིསྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཛཱནིཏྭཱ དྷཱཏུསཾཡུཏྟཾ (སཾ. ནི. ༢.༨༥ ཨཱདཡོ) ཀཐིཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨེཝམཡཾ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙམཉྙོཔསེཝནཱདིནིཡཱམིཀཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡདྷཱཏུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡབྷཱཝོ ཨདྷིམུཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི. ‘‘ཨིམསྶ ཨདྷིམུཏྟི ཧཱིནཱ, ཨིམསྶ པཎཱིཏཱ. ཏཏྠཱཔི ཨིམསྶ མུདུ, ཨིམསྶ མུདུཏརཱ, ཨིམསྶ མུདུཏམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨདྷིམུཏྟིཡཱ པན ཏིཀྑམུདུབྷཱཝཱདིཀོ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཏིཀྑམུདུབྷཱཝཱདིནཱ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔྤརཛཀྑེཏི པཉྙཱམཡེ ཨཀྑིམྷི ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ རཱགདོསམོཧརཛཾ ཨེཏེསནྟི ཨཔྤརཛཀྑཱ, ཨཔྤཾ ཝཱ རཱགཱདིརཛཾ ཨེཏེསནྟི ཨཔྤརཛཀྑཱ, ཨནུསྶདརཱགཱདིརཛཱ སཏྟཱ. ཏེ ཨཔྤརཛཀྑེ. མཧཱརཛཀྑེཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ, ཨུསྶདརཱགཱདིརཛཱ མཧཱརཛཀྑཱ. ཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘ཨིམསྶ རཱགརཛོ ཨཔྤོ, ཨིམསྶ དོསརཛོ ཨཔྤོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཔྤརཛཀྑཱདིཀེ ཛཱནཱཏི.

ཏིཀྑིནྡྲིཡེཏི ཏིཁིཎེཧི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏེ. མུདིནྡྲིཡེཏི མུདུཀེཧི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏེ. ཨུབྷཡཏྠཱཔི ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. སྭཱཀཱརེཏི སུནྡརཱཀཱརེ, ཀལྱཱཎཔཀཏིཀེ ཝིཝཊྚཛ྄ཛྷཱསཡེཏི ཨཏྠོ. ཡེསཾ ཝཱ ཨཱསཡཱདཡོ ཨཱཀཱརཱ ཀོཊྛཱསཱ སུནྡརཱ, ཏེ སྭཱཀཱརཱ. ཝིཔརཱིཏཱ དྭཱཀཱརཱ. སུཝིཉྙཱཔཡེཏི སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཾ སུཀརེ སདྡྷེ པཉྙཝནྟེ ཙ, ཡེ ཝཱ ཀཐིཏཾ ཀཱརཎཾ སལླཀྑེནྟི, སུཁེན སཀྐཱ ཧོནྟི ཝིཉྙཱཔེཏུཾ, ཏེ སུཝིཉྙཱཔཡཱ. ཝིཔརཱིཏཱ དུཝིཉྙཱཔཡཱ. བྷབྦེ ཨབྷབྦེཏི ཨེཏྠ ཡེ ཨརིཡམགྒཔྤཊིཝེདྷསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ ཀམྨཱཝརཎཀིལེསཱཝརཎཝིཔཱཀཱཝརཎརཧིཏཱ, ཏེ བྷབྦཱ. ཝིཔརཱིཏཱ ཨབྷབྦཱ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ བྷགཝཱ ཨཔརིམཱཎེ སཏྟེ ཨཱསཡཱདིཏོ ཨནཝསེསེཏྭཱ ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཨསྶ བྷགཝཏོ སཏྟལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ.

ནནུ ཙ སཏྟེསུ པམཱཎཱདིཔི ཛཱནིཏབྦོ ཨཏྠཱིཏི? ཨཏྠི, ཏསྶ པན ཛཱནནཾ ན ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡཱཏི ཨིདྷ ན གཧིཏཾ, བྷགཝཏོ པན ཏམྤི སུཝིདིཏཾ སུཝཝཏྠཱཔིཏམེཝ, པཡོཛནཱབྷཱཝཱ དེསནཾ ནཱརུལ༹ྷཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པརིཏྟཾ ནཁསིཁཱཡཾ པཾསུཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ བཧུཏརཾ ཡོ ཝཱཡཾ མཡཱ པརིཏྟོ ནཁསིཁཱཡཾ པཾསུ ཨཱརོཔིཏོ, ཨཡཾ ཝཱ མཧཱཔཐཝཱི’’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༡༡༢༡).

ཨེཝཾ སཏྟལོཀསྶཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨོཀཱསལོཀསྶཔི ཏཐེཝ ཝིདིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཙ སཏྟལོཀོ’’ཏིཨཱདི. ཨོཀཱསལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོཏི སམྦནྡྷོ. ཙཀྐཝཱལ༹ནྟི ལོཀདྷཱཏུ. སཱ ཧི ནེམིམཎྜལསདིསེན ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏེན སམནྟཏོ པརིཀྑིཏྟཏྟཱ ‘‘ཙཀྐཝཱལ༹’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཌྜྷུཌྜྷཱནཱིཏི ཨུཔཌྜྷཙཏུཏྠཱནི, ཏཱིཎི སཏཱནི པཉྙཱསཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ནཧུཏཱནཱིཏི དསསཧསྶཱནི. སངྑཱཏཱཏི ཀཐིཏཱ. ཡསྨཱ པཐཝཱི ནཱམཱཡཾ ཏིརིཡཾ ཨཔརིཙྪིནྣཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ’’ཏི བཧལཏོཡེཝ པརིཙྪེདོ ཝུཏྟོ. ནནུ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏེཧི ཏཾཏཾཙཀྐཝཱལ༹པཐཝཱི པརིཙྪིནྣཱཏི? ན ཏདཉྙཙཀྐཝཱལ༹པཐཝིཡཱ ཨེཀཱབདྡྷབྷཱཝཏོ. ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཉྷི པཏྟཱནཾ ཨནྟརཱལ༹སདིསེ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ ལོཀདྷཱཏཱུནཾ ཨནྟརེཡེཝ པཐཝཱི ནཏྠི ལོཀནྟརནིརཡབྷཱཝཏོ, ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཱནཾ པན ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏནྟརེཧི སམྦདྡྷཊྛཱནེ པཐཝཱི ཨེཀཱབདྡྷཱཝ, ཝིཝཊྚཀཱལེ སཎྛཧམཱནཱཔི པཐཝཱི ཡཐཱསཎྛིཏཔཐཝིཡཱ ཨེཀཱབདྡྷཱཝ སཎྛཧཏི.

སཎྛིཏཱིཏི ཧེཊྛཱ ཨུཔརིཏོ ཙཱཏི སབྦསོ ཋིཏི. ཨེཝཾ སཎྛིཏེཏི ཨེཝཾ ཨཝཊྛིཏེ. ཨེཏྠཱཏི ཙཀྐཝཱལེ༹. ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོཏི ཨོགཱཧིཏྭཱ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝཱཏི ཏཏྟཀམེཝ ཙཏུརཱསཱིཏི ཡོཛནསཏསཧསྶཱནིཡེཝ ཨུགྒཏོ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཨུབྦེདྷོཝ, ཨཐ ཁོ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཱཔིསྶ ཏཏྟཀཱཡེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སིནེརུ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཏརཱཛཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཡོཛནསཧསྶཱནི ཨཱཡཱམེན, ཙཏུརཱསཱིཏི ཡོཛནསཧསྶཱནི ཝིཏྠཱརེནཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༦).

སིནེརུཔབྦཏུཏྟམོཏི པབྦཏེསུ ཨུཏྟམོ, པབྦཏོཡེཝ ཝཱ ཨུཏྟམོ པབྦཏུཏྟམོ, སིནེརུསངྑཱཏོ པབྦཏུཏྟམོ སིནེརུཔབྦཏུཏྟམོ, སིནེརུཔབྦཏརཱཛཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཙ པཱཙཱིནཔསྶཾ རཛཏམཡཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ པབྷཱཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟིཡཱ པཱཙཱིནདིསཱཡ སམུདྡོདཀཾ ཁཱིརཾ ཝིཡ པཉྙཱཡཏི. དཀྑིཎཔསྶཾ པན ཨིནྡནཱིལམཎིམཡཾ, ཏསྨཱ དཀྑིཎདིསཱཡ སམུདྡོདཀཾ ཡེབྷུཡྻེན ནཱིལཝཎྞཾ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡཏི, ཏཐཱ ཨཱཀཱསཾ. པཙྪིམཔསྶཾ ཕལིཀམཡཾ. ཨུཏྟརཔསྶཾ སུཝཎྞམཡཾ. ཙཏྟཱརོ སམུདྡཱཔི སིནེརུརསྨཱིཧི ཨེཝ པརིཙྪིནྣཱ. ཏཐཱ ཧི པུབྦདཀྑིཎཔསྶེཧི ནིཀྑནྟཱ རཛཏམཎིརསྨིཡོ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ མཧཱསམུདྡཔིཊྛེན གནྟྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛནྟི, དཀྑིཎཔཙྪིམཔསྶེཧི ནིཀྑནྟཱ མཎིཕལིཀརསྨིཡོ, པཙྪིམུཏྟརཔསྶེཧི ནིཀྑནྟཱ ཕལིཀསུཝཎྞརསྨིཡོ, ཨུཏྟརཔཱཙཱིནཔསྶེཧི ནིཀྑནྟཱ སུཝཎྞརཛཏརསྨིཡོ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ མཧཱསམུདྡཔིཊྛེན གནྟྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛནྟི, ཏཱསཾ རསྨཱིནཾ ཨནྟརེསུ ཙཏྟཱརོ མཧཱསམུདྡཱ ཧོནྟི.

ཏཏོཏི སིནེརུསྶ ཧེཊྛཱ ཨུཔརི ཙ ཝུཏྟཔྤམཱཎཏོ. ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེནཱཏི ཨུཔཌྜྷེན ཨུཔཌྜྷེན. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – དྭཱཙཏྟཱལཱིས ཡོཛནསཧསྶཱནི སམུདྡེ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ ཏཏྟཀམེཝ ཨུཔརི ཨུགྒཏོ ཡུགནྡྷརཔབྦཏོ, ཨེཀཝཱིསཏི ཡོཛནསཧསྶཱནི མཧཱསམུདྡེ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ ཏཏྟཀམེཝ ཙ ཨུཔརི ཨུགྒཏོ ཨཱིསདྷརོ པབྦཏོཏི ཨིམིནཱ ནཡེན སེསེསུཔི ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷཔྤམཱཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ མཧཱསམུདྡོ ཡཱཝ ཙཀྐཝཱལ༹པཱདམཱུལཱ ཨནུཔུབྦནིནྣོ, ཨེཝཾ ཡཱཝ སིནེརུཔཱདམཱུལཱཏི ཧེཊྛཱ སིནེརུཔྤམཱཎཏོ ཨུཔཌྜྷཔྤམཱཎོཔི ཡུགནྡྷརཔབྦཏོ པཐཝིཡཾ སུཔྤཏིཊྛིཏོ, ཨེཝཾ ཨཱིསདྷརཱདཡོཔཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘མཧཱསམུདྡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༡༨༤; ཨུདཱ. ༤༥). སིནེརུཡུགནྡྷརཱདཱིནཾ ཨནྟརེ སཱིདནྟརསམུདྡཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཀིར ཨུདཀཾ སུཁུམཾ མོརཔཏྟམཏྟམྤི པཀྑིཏྟཾ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོཏི སཱིདཏེཝ, ཏསྨཱ ཏེ སཱིདསམུདྡཱ ནཱམ ཝུཙྩནྟི. ཏེ པན ཝིཏྠཱརཏོ ཡཐཱཀྐམཾ སིནེརུཨཱདཱིནཾ ཨཙྩུགྒམསམཱནཔཨམཱཎཱཏི ཝདནྟི. ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱཏི ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷཱ ཙ ཨུགྒཏཱ ཙ. བྲཧཱཏི མཧནྟཱ.

སིནེརུསྶ སམནྟཏོཏི པརིཀྑིཔནཝསེན སིནེརུསྶ སམནྟཏོ ཋིཏཱ. སིནེརུཾ ཏཱཝ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏོ ཡུགནྡྷརོ, ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱིསདྷརོ. ཨེཝཾ ཏཾ ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱ ‘‘སིནེརུསྶ སམནྟཏོ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཀཏྠཙི པན ‘‘སིནེརུཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨསྶཀཎྞོ ནཱམ པབྦཏོ པཏིཊྛིཏོ, ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝིནཏཀོ ནཱམ པབྦཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཉྙོཡེཝ ཨནུཀྐམོ ཨཱགཏོ. ཏཐཱ ཧི ནིམིཛཱཏཀེ

‘‘སཧསྶཡུཏྟཾ ཧཡཝཱཧིཾ, དིབྦཡཱནམདྷིཊྛིཏོ;

ཡཱཡམཱནོ མཧཱརཱཛཱ, ཨདྡཱ སཱིདནྟརེ ནགེ;

དིསྭཱནཱམནྟཡཱི སཱུཏཾ, ཨིམེ ཀེ ནཱམ པབྦཏཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༥༦༦)

ཨེཝཾ ནིམིམཧཱརཱཛེན པུཊྛེན མཱཏལིདེཝཔུཏྟེན –

‘‘སུདསྶནོ ཀརཝཱིཀོ, ཨཱིསདྷརོ ཡུགནྡྷརོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརཱི བྲཧཱ.

‘‘ཨེཏེ སཱིདནྟརེ ནགཱ, ཨནུཔུབྦསམུགྒཏཱ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, ཡཱནི ཏྭཾ རཱཛ པསྶསཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༢༢.༥༦༨-༥༦༩)

ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏེསཾ སབྦབཱཧིརོ སུདསྶནོ པབྦཏོ ནཱམ, ཏདནནྟརེ ཀརཝཱིཀོ ནཱམ, སོ སུདསྶནཏོ ཨུཙྩཏརོ. ཨུབྷིནྣམྤི པན ཏེསཾ ཨནྟརེ ཨེཀོཔི སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡོ. ཀརཝཱིཀསྶ ཨནནྟརེ ཨཱིསདྷརོ ནཱམ, སོ ཀརཝཱིཀཏོ ཨུཙྩཏརོ. ཏེསམྤི ཨནྟརེ ཨེཀོ སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡོ. ཨཱིསདྷརསྶ ཨནནྟརེ ཡུགནྡྷརོ ནཱམ, སོ ཨཱིསདྷརཏོ ཨུཙྩཏརོ. ཏེསམྤི ཨནྟརེ ཨེཀོ སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡོ. ཡུགནྡྷརསྶ ཨནནྟརེ ནེམིནྡྷརོ ནཱམ, སོ ཡུགནྡྷརཏོ ཨུཙྩཏརོ. ཏེསམྤི ཨནྟརེ ཨེཀོ སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡོ. ནེམིནྡྷརསྶ ཨནནྟརེ ཝིནཏཀོ ནཱམ, སོ ནེམིནྡྷརཏོ ཨུཙྩཏརོ. ཏེསམྤི ཨནྟརེ ཨེཀོ སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡོ. ཝིནཏཀསྶ ཨནནྟརེ ཨསྶཀཎྞོ ནཱམ, སོ ཝིནཏཀཏོ ཨུཙྩཏརོ. ཏེསམྤི ཨནྟརེ ཨེཀོ སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡོ. ཨེཏེ སཱིདནྟརམཧཱསམུདྡེ སཏྟ པབྦཏཱ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སམུགྒཏཱ སོཔཱནསདིསཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི (ཛཱ. ཨཊྛ. ༦.༢༢.༥༦༩).

ཡོཛནཱནཾ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོཏི ཧིམཝཱ པབྦཏོ པཉྩ ཡོཛནསཏཱནི ཨུཙྩོ, ཨུབྦེདྷོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཧིམཝཱཏི ཧིམཔཱཏསམཡེ ཧིམཡུཏྟཏཱཡ ཧིམཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཧིམཝཱ, གིམྷཀཱལེ ཧིམཾ ཝམཏཱིཏི ཧིམཝཱ. པབྦཏོཏི སེལོ. སེལོ ཧི སནྡྷིསངྑཱཏེཧི པབྦེཧི སཧིཏཏྟཱ ‘‘པབྦཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, པསཝནཱདིཝསེན ཛལསྶ སཱརབྷཱུཏཱནཾ བྷེསཛྫཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཉྩ གིརཎཏོ ‘‘གིརཱི’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོཏི ཡོཛནཱནཾ ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙཱཏི ཨཏྠོ, ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཏཱིཎི ཡོཛནསཧསྶཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོཏི སུདསྶནཀཱུཊཙིཏྲཀཱུཊཱདཱིཧི ཙཏུརཱསཱིཏིཀཱུཊསཧསྶེཧི པཊིམཎྜིཏོ, སོབྷིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙེཏྠ ཨཝུཏྟོཔི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༨.༡༩; སུ. ནི. ཨཊྛ. སེལསུཏྟཝཎྞནཱ) – ཨཡཾ ཧིམཝཱ ནཱམ པབྦཏོ སམནྟཏོ སནྡམཱནཔཉྩསཏནདཱིཝིཙིཏྟོ, ཡཏྠ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརེན ཙེཝ གམྦྷཱིརཏཱཡ ཙ པཎྞཱས པཎྞཱས ཡོཛནཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔརིམཎྜལཱ ཨནོཏཏྟདཧོ ཀཎྞམུཎྜདཧོ རཐཀཱརདཧོ ཚདྡནྟདཧོ ཀུཎཱལདཧོ མནྡཱཀིནཱིདཧོ སཱིཧཔྤཔཱཏདཧོཏི སཏྟ མཧཱསརཱ པཏིཊྛིཏཱ. ཏེསུ ཨནོཏཏྟོ སུདསྶནཀཱུཊཾ ཙིཏྲཀཱུཊཾ ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ ཀེལཱསཀཱུཊནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི པབྦཏེཧི པརིཀྑིཏྟོ. ཏཏྠ སུདསྶནཀཱུཊཾ སོཝཎྞམཡཾ དྭིཡོཛནསཏུབྦེདྷཾ ཨནྟོཝངྐཾ ཀཱཀམུཁསཎྛཱནཾ ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ. ཙིཏྲཀཱུཊཾ སབྦརཏནམཡཾ. ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ ཨཉྫནམཡཾ. གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ སཱནུམཡཾ ཨབྦྷནྟརེ མུགྒཝཎྞཾ ཀཱལཱ༹ནུསཱརིཡཱདིམཱུལགནྡྷོ ཙནྡནཱདིསཱརགནྡྷོ སརལཱདིཕེགྒུགནྡྷོ ལཝངྒཱདིཏཙགནྡྷོ ཀཔིཊྛཱདིཔཔཊིཀགནྡྷོ སཛྫཱདིརསགནྡྷོ ཏམཱལཱདིཔཏྟགནྡྷོ ནཱགཀུངྐུམཱདིཔུཔྥགནྡྷོ ཛཱཏིཕལཱདིཕལགནྡྷོ སབྦཐཱ གནྡྷབྷཱཝཏོ གནྡྷགནྡྷོཏི ཨིམེཧི དསཧི གནྡྷེཧི ཨུསྶནྣཾ ནཱནཔྤཀཱརཨོསདྷསཉྪནྣཾ ཀཱལ༹པཀྑཨུཔོསཐདིཝསེ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨངྒཱརཾ ཛལནྟཾ ཏིཊྛཏི.

ཏཏྠེཝ ནནྡམཱུལཀཾ (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༥) ནཱམ པབྦྷཱརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནོཀཱསོ. ཏིསྶོ གུཧཱཡོ སུཝཎྞགུཧཱ མཎིགུཧཱ རཛཏགུཧཱཏི. ཏཏྠ མཎིགུཧཱདྭཱརེ མཉྫཱུསཀོ ནཱམ རུཀྑོ ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན, ཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན, སོ ཡཏྟཀཱནི ཨུདཀེ ཝཱ ཐལེ ཝཱ པུཔྥཱནི, སབྦཱནི པུཔྥཏི ཝིསེསེན པཙྩེཀབུདྡྷཱགམནདིཝསེ, ཏསྶཱུཔརིཏོ སབྦརཏནམཱལོ༹ ཧོཏི. ཏཏྠ སམྨཛྫནཀཝཱཏོ ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏི, སམཀརཎཝཱཏོ སབྦརཏནམཡཾ ཝཱལིཀཾ སམཾ ཀརོཏི, སིཉྩནཀཝཱཏོ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཱནེཏྭཱ ཨུདཀཾ སིཉྩཏི, སུགནྡྷཀརཎཝཱཏོ སབྦེསཾ གནྡྷརུཀྑཱནཾ གནྡྷེ ཨཱནེཏི, ཨོཙིནཀཝཱཏོ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ པཱཏེཏི, སནྠརཎཀཝཱཏོ སབྦཏྠ སནྠརཏི, སདཱ པཉྙཏྟཱནེཝ ཙེཏྠ ཨཱསནཱནི ཧོནྟི. ཡེསུ པཙྩེཀབུདྡྷུཔྤཱདདིཝསེ ཨུཔོསཐདིཝསེ ཙ སབྦཔཙྩེཀབུདྡྷཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི, ཨཡཾ ཏཏྠ པཀཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏཏོ སཙེ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཉྙེཔི པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏེཔི ཏངྑཎཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདནྟི, ནིསཱིདིཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཧནྟི. ཏཏོ སངྒྷཏྠེརོ ཨདྷུནཱགཏཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སབྦེསཾ ཨནུམོདནཏྠཱཡ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪཏི, ཏདཱ སོ ཨཏྟནོ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ བྷཱསཏི. ཨེཝམིདཾ གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨཱཝཱསཊྛཱནཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀེལཱསཀཱུཊཾ པན རཛཏམཡཾ. སབྦཱནི ཙེཏཱནི ཙིཏྲཀཱུཊཱདཱིནི སུདསྶནེན སམཱནུབྦེདྷསཎྛཱནཱནི ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཱནི. སབྦཱནི པན པུཐུལཏོ པཉྙཱསཡོཛནཱནི, ཨཱཡཱམཏོ པན ཨུབྦེདྷཏོ ཝིཡ དྭིཡོཛནསཏཱནེཝཱཏི ཝདནྟི. ཏཱནི སབྦཱནི དེཝཱནུབྷཱཝེན ནཱགཱནུབྷཱཝེན ཙ ཋསྶནྟི, ནདིཡོ ཙ ཏེསུ སནྡནྟི, ཏཾ སབྦམྤི ཨུདཀཾ ཨནོཏཏྟམེཝ པཝིསཏི, ཙནྡིམསཱུརིཡཱ དཀྑིཎེན ཝཱ ཨུཏྟརེན ཝཱ གཙྪནྟཱ པབྦཏནྟརེན ཏཏྠ ཨོབྷཱསཾ ཀརོནྟི, ཨུཛུཾ གཙྪནྟཱ ན ཀརོནྟི, ཏེནེཝསྶ ‘‘ཨནོཏཏྟ’’ནྟི སངྑཱ ཨུདཔཱདི. ཏཏྠ རཏནམཡམནུཉྙསོཔཱནསིལཱཏལཱནི ནིམྨཙྪཀཙྪཔཱནི ཕལིཀསདིསནིམྨལཱུདཀཱནི ནྷཱནཏིཏྠཱནི ཏདུཔབྷོགཱིསཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎཀམྨུནཱཝ སུཔྤཊིཡཏྟཱནི སུསཎྛིཏཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝཱ ཙ ཨིདྡྷིམནྟོ ཙ ཨིསཡོ ནྷཱཡནྟི, དེཝཡཀྑཱདཡོ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟི.

ཏསྶ ཙཏཱུསུ པསྶེསུ སཱིཧམུཁཾ ཧཏྠིམུཁཾ ཨསྶམུཁཾ ཨུསབྷམུཁནྟི ཙཏྟཱརི མུཁཱནི ཧོནྟི, ཡེཧི ཙཏསྶོ ནདིཡོ སནྡནྟི. སཱིཧམུཁེན ནིཀྑནྟནདཱིཏཱིརེ སཱིཧཱ བཧུཏརཱ ཧོནྟི, ཧཏྠིམུཁཱདཱིཧི ཧཏྠིཨསྶཨུསབྷཱ. པུརཏྠིམདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི ཨནོཏཏྟཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརཱ ཏིསྶོ ནདིཡོ ཨནུཔགམྨ པཱཙཱིནཧིམཝནྟེནེཝ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསཏི. པཙྪིམདིསཏོ ཙ ཨུཏྟརདིསཏོ ཙ ནིཀྑནྟནདིཡོཔི ཏཐེཝ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཙྪིམཧིམཝནྟེནེཝ ཨུཏྟརཧིམཝནྟེནེཝ ཙ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི. དཀྑིཎདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི པན ཏཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དཀྑིཎེན ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེནེཝ སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ པབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ པརིཀྑེཔེན ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཱ ཨུདཀདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཏིཡགྒལེ༹ ནཱམ པཱསཱཎེ པཏིཏཱ, པཱསཱཎོ ཨུདཀདྷཱརཱཝེགེན བྷིནྣོ. ཏཏྠ པཉྙཱསཡོཛནཔྤམཱཎཱ ཏིཡགྒལཱ༹ ནཱམ མཧཱཔོཀྑརཎཱི ཛཱཏཱ, མཧཱཔོཀྑརཎིཡཱ ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཏྭཱ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཱ, ཏཏོ གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠཏལེ པཉྩངྒུལིསདིསཱ པཉྩདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. སཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨནོཏཏྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཱཝཊྚགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཀཎྷགངྒཱ’’ཏི, ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཱཀཱསགངྒཱ’’ཏི, ཏིཡགྒལ༹པཱསཱཎེ པཉྙཱསཡོཛནོཀཱསེ ཋིཏཱ ‘‘ཏིཡགྒལ༹པོཀྑརཎཱི’’ཏི, ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཏྭཱ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘བཧལགངྒཱ’’ཏི, ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨུམངྒགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ པཉྩདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཊྛཱནེ པན གངྒཱ ཡམུནཱ ཨཙིརཝཏཱི སརབྷཱུ མཧཱིཏི པཉྩདྷཱ སངྑྱཾ གཏཱ. ཨེཝམེཏཱ པཉྩ མཧཱནདིཡོ ཧིམཝནྟཏོ པབྷཝནྟི.

ཚདྡནྟདཧསྶ པན (ཛཱ. ཨཊྛ. ༥.༡༦.ཚདྡནྟཛཱཏཀཝཎྞནཱ) མཛ྄ཛྷེ དྭཱདསཡོཛནཔྤམཱཎེ ཋཱནེ སེཝཱལོ ཝཱ པཎཀཾ ཝཱ ནཏྠི, མཎིཀྑནྡྷཝཎྞཾ ཨུདཀམེཝ སནྟིཊྛཏི, ཏདནནྟརཾ ཡོཛནཝིཏྠཏཾ སུདྡྷཀལླཧཱརཝནཾ ཏཾ ཨུདཀཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཾ, ཏདནནྟརཾ ཡོཛནཝིཏྠཏམེཝ སུདྡྷནཱིལུཔྤལཝནཾ ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཾ, ཡོཛནཡོཛནཝིཏྠཏཱནེཝ རཏྟུཔྤལསེཏུཔྤལརཏྟཔདུམསེཏཔདུམཀུམུདཝནཱནི པུརིམཾ པུརིམཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱནི, ཨིམེསཾ པན སཏྟནྣཾ ཝནཱནཾ ཨནནྟརཾ སབྦེསམྤི ཀལླཧཱརཱདཱིནཾ ཝསེན ཝོམིསྶཀཝནཾ ཡོཛནཝིཏྠཏམེཝ ཏཱནི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཾ, ཏདནནྟརཾ ནཱགཱནཾ ཀཊིཔྤམཱཎེ ཨུདཀེ ཡོཛནཝིཏྠཏམེཝ རཏྟསཱལིཝནཾ, ཏདནནྟརཾ ཨུདཀཔརིཡནྟེ ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏསུརབྷིསུཁུམཀུསུམསམཱཀིཎྞཾ ཁུདྡཀགཙྪཝནནྟི ཨིམཱནི དས ཝནཱནི ཡོཛནཡོཛནཝིཏྠཏཱནེཝ. ཏཏོ ཁུདྡཀརཱཛམཱསམཧཱརཱཛམཱསམུགྒཝནཾ, ཏདནནྟརཾ ཏིཔུསཨེལཱ༹ལུཀཨལཱབུཀུམྦྷཎྜཝལླིཝནཱནི, ཏཏོ པཱུགརུཀྑཔྤམཱཎཾ ཨུཙྪུཝནཾ, ཏཏོ ཧཏྠིདནྟཔྤམཱཎཕལཾ ཀདལིཝནཾ, ཏཏོ སཱལཝནཾ, ཏདནནྟརཾ ཙཱཊིཔྤམཱཎཕལཾ པནསཝནཾ, ཏཏོ མདྷུརཕལཾ ཨམྦཝནཾ, ཏཏོ ཙིཉྩཝནཾ, ཏཏོ ཀཔིཊྛཝནཾ, ཏཏོ ཝོམིསྶཀོ མཧཱཝནསཎྜོ, ཏཏོ ཝེཎུཝནཾ, ཝེཎུཝནཾ པན པརིཀྑིཔིཏྭཱ སཏྟ པབྦཏཱ ཋིཏཱ, ཏེསཾ བཱཧིརནྟཏོ པཊྛཱཡ པཋམོ ཙཱུལ༹ཀཱལ༹པབྦཏོ ནཱམ, དུཏིཡོ མཧཱཀཱལ༹པབྦཏོ ནཱམ, ཏཏོ ཨུདཀཔསྶཔབྦཏོ ནཱམ, ཏཏོ ཙནྡཔསྶཔབྦཏོ ནཱམ, ཏཏོ སཱུརིཡཔསྶཔབྦཏོ ནཱམ, ཏཏོ མཎིཔསྶཔབྦཏོ ནཱམ, སཏྟམོ སུཝཎྞཔསྶཔབྦཏོ ནཱམ. སོ ཨུབྦེདྷཏོ སཏྟཡོཛནིཀོ ཚདྡནྟདཧཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ པཏྟསྶ མུཁཝཊྚི ཝིཡ ཋིཏོ. ཏསྶ ཨབྦྷནྟརིམཔསྶཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ, ཏཏོ ནིཀྑནྟེན ཨོབྷཱསེན ཚདྡནྟདཧོ སམུགྒཏབཱལསཱུརིཡོ ཝིཡ ཧོཏི. བཱཧིརིམཔབྦཏེསུ པན ཨེཀོ ཨུབྦེདྷཏོ ཚ ཡོཛནཱནི, ཨེཀོ པཉྩ, ཨེཀོ ཙཏྟཱརི, ཨེཀོ ཏཱིཎི, ཨེཀོ དྭེ, ཨེཀོ ཡོཛནཾ.

ཨེཝཾ སཏྟཔབྦཏཔརིཀྑིཏྟསྶ པན ཏསྶ དཧསྶ པུབྦུཏྟརཀཎྞེ ཨུདཀཝཱཏཔྤཧརཎོཀཱསེ མཧཱནིགྲོདྷརུཀྑོ, ཏསྶ ཁནྡྷོ པརིཀྑེཔཏོ པཉྩཡོཛནིཀོ, ཨུབྦེདྷཏོ སཏྟཡོཛནིཀོ. ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཙཏསྶོ སཱཁཱཡོ ཚཚཡོཛནིཀཱ, ཨུདྡྷཾ ཨུགྒཏསཱཁཱཔི ཚཡོཛནིཀཱཝ. ཨིཏི སོ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཨུབྦེདྷེན ཏེརསཡོཛནིཀོ སཱཁཱནཾ ཨོརིམནྟཏོ ཡཱཝ པཱརིམནྟཱ དྭཱདསཡོཛནིཀོ ཨཊྛཧི པཱརོཧསཧསྶེཧི པཊིམཎྜིཏོ མུཎྜམཎིཔབྦཏོ ཝིཡ ཝིལཱསམཱནོ ཏིཊྛཏི. ཚདྡནྟདཧསྶ པན པཙྪིམདིསཱབྷཱགེ སུཝཎྞཔབྦཏེ དྭཱདསཡོཛནིཀཱ ཀཉྩནགུཧཱ. ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ ཝསྶཱརཏྟེ ཨཊྛསཧསྶནཱགཔརིཝུཏོ ཀཉྩནགུཧཱཡཾ ཝསཏི, གིམྷཀཱལེ ཨུདཀཝཱཏཾ སམྤཊིཙྪམཱནོ མཧཱནིགྲོདྷམཱུལེ པཱརོཧནྟརེ ཏིཊྛཏི.

མནྡཱཀིནིཡཱ པན མཛ྄ཛྷེ པཉྩཝཱིསཏིཡོཛནམཏྟེ ཋཱནེ སེཝཱལོ ཝཱ པཎཀཾ ཝཱ ནཏྠི, ཕལིཀཝཎྞཾ ཨུདཀམེཝ ཧོཏི, ཏཏོ པརཾ པན ནཱགཱནཾ ཀཊིཔྤམཱཎེ ཨུདཀེ ཨཌྜྷཡོཛནཝིཏྠཏཾ སེཏཔདུམཝནཾ ཏཾ ཨུདཀཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཾ. ཏཏྠ མུལཱ༹ལཾ ནངྒལསཱིསམཏྟཾ ཧོཏི, བྷིསཾ མཧཱབྷེརིཔོཀྑརཔྤམཱཎཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ པབྦནྟརེ ཨཱལ༹ྷཀཔྤམཱཎཾ ཁཱིརཾ ཧོཏི. པདུམཱནཾ པུཔྥསམཡེ ཝཱཏོ རེཎུཝཊྚིཾ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ པདུམིནཱིཔཏྟེསུ ཋཔེཏི, ཏཏྠ ཨུདཀཕུསིཏཱནི པཏནྟི, ཏཏོ ཨཱདིཙྩཔཱཀེན པཙྩིཏྭཱ པཀྐཨཡོགྷཊིཀཱ ཝིཡ པོཀྑརམདྷུ ཏིཊྛཏི, ཏདནནྟརཾ ཏཱཝམཧནྟམེཝ རཏྟཔདུམཝནཾ, ཏདནནྟརཾ རཏྟཀུམུདཝནཾ, ཏདནནྟརཾ སེཏཀུམུདཝནཾ, ཏདནནྟརཾ ནཱིལུཔྤལཝནཾ, ཏདནནྟརཾ རཏྟུཔྤལཝནཾ, ཏདནནྟརཾ སུགནྡྷསཱལིཝནཾ, ཏདནནྟརཾ ཨེལཱ༹ལུཀཨལཱབུཀུམྦྷཎྜཱདཱིནི མདྷུརརསཱནི ཝལླིཕལཱནི, ཏདནནྟརཾ ཨཌྜྷཡོཛནཝིཏྠཏམེཝ ཨུཙྪུཝནཾ, ཏཏྠ པཱུགརུཀྑཀྑནྡྷཔྤམཱཎཾ ཨུཙྪུ. ཏདནནྟརཾ ཀདལིཝནཾ, ཡཏོ དུཝེ པཀྐཱནི ཁཱདནྟཱ ཀིལམནྟི. ཏདནནྟརཾ ཙཱཊིཔྤམཱཎཕལཾ པནསཝནཾ, ཏདནནྟརཾ ཨམྦཝནཾ, ཛམྦུཝནཾ, ཀཔིཊྛཝནནྟི སངྑེཔཏོ ཏསྨིཾ དཧེ ཁཱདིཏབྦཡུཏྟཀཾ ཕལཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ ཧིམཝཏི ཝིཛྫམཱནཀསཏྟམཧཱསརཔྤབྷུཏཱིནཾ པམཱཎསཎྛཱནཱདིབྷེདཾ སབྦམེཝ ཝིསེསཾ བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཡེཝཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷཔརིཀྑེཔཱཏི པནྣརསཡོཛནཔྤམཱཎཀྑནྡྷཔརིཀྑེཔཱ, ཁནྡྷསྶ པརིཎཱཧོ པནྣརསཡོཛནཔྤམཱཎོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནགཝ྄ཧཡཱཏི ནགསདྡེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦཱ, རུཀྑཱབྷིདྷཱནཱཏི ཨཏྠོ. རུཀྑོ ཧི ན གཙྪཏཱིཏི ནགོཏི ཝུཙྩཏི. ནགཝ྄ཧཡཱ ཛམྦཱུཏི ཡོཛེཏབྦཾ. པཉྙཱསཡོཛནཀྑནྡྷསཱཁཱཡཱམཱཏི ཨུབྦེདྷཏོ པཉྙཱསཡོཛནཔྤམཱཎཀྑནྡྷཱཡཱམཱ ཨུབྦེདྷཏོ སམནྟཏོ ཙ པཉྙཱསཡོཛནསཱཁཱཡཱམཱ ཙ. ཏཏོ ཨེཝ སཏཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ. ཛམྦུརུཀྑསྶ ཧི མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སཱཁཱཝིཊཔཱ, ཏཱཝ པཎྞཱས ཡོཛནཱནི, ཏཏོ པརམྤི ཨུཛུཀཾ ཨུགྒཏསཱཁཱ པཎྞཱས ཡོཛནཱནི, སམནྟཏོ ཙ ཨེཀེཀཱ སཱཁཱ པཎྞཱས པཎྞཱས ཡོཛནཱནི ཝཌྜྷིཏཱནི. ཏཱསུ པན མཧནྟཱ མཧནྟཱ ནདིཡོ སནྡནྟི, ཏཱསཾ ནདཱིནཾ ཨུབྷཡཏཱིརེ ཛམྦུཔཀྐཱནཾ པཏིཏཊྛཱནེ སུཝཎྞངྐུརཱ ཨུཊྛཧནྟི, ཏེ ནདཱིཛལེན ཝུཡ྄ཧམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི, ཏཏོཡེཝ ཛམྦུནདིཡཾ ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘ཛམྦུནད’’ནྟི ཏཾ སུཝཎྞཾ ཝུཙྩཏི.

ཡསྶཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཡསྶཱ མཧནྟཏཱ ཀཔྤཊྛཱཡིཀཱདིཔྤཀཱརེན པབྷཱཝེན. ཡཉྩེཏཾ ཛམྦུཡཱ པམཱཎཾ, ཨེཏདེཝ ཨསུརཱནཾ ཙིཏྟཔཱཊལིཡཱ, གརུལཱ༹ནཾ སིམྦལིརུཀྑསྶ, ཨཔརགོཡཱནེ ཀདམྦསྶ, ཨུཏྟརཀུརཱུསུ ཀཔྤརུཀྑསྶ, པུབྦཝིདེཧེ སིརཱིསསྶ, ཏཱཝཏིཾསེསུ པཱརིཙྪཏྟཀསྶཱཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘པཱཊལཱི སིམྦལཱི ཛམྦཱུ, དེཝཱནཾ པཱརིཚཏྟཀོ;

ཀདམྦོ ཀཔྤརུཀྑོ ཙ, སིརཱིསེན བྷཝཏི སཏྟམ’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༣༧; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༢༢);

ཨེཏྠ སིརཱིསེན བྷཝཏི སཏྟམནྟི ཨེཏྠ སིརཱིསེནཱཏི པཙྩཏྟེ ཀརཎཝཙནཾ. སཏྟམནྟི ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, སིརཱིསོ བྷཝཏི སཏྟམོཏི ཨཏྠོ.

ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོཏི ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏོ. པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ལོཀདྷཱཏུམཡཾ ཋིཏོཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཾ སབྦམྤི ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ པཏིཊྛིཏོ, ཨཡཾ ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཨཱགཏོ. ‘‘ཏཾ སབྦཾ ལོཀདྷཱཏུཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཡཾ ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ ཋིཏོ’’ཏི ཨེཝམྤེཏྠ སམྦནྡྷཾ ཝདནྟི, ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏོཔི ལོཀདྷཱཏུཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠཱཏི ཏིསྶཾ ལོཀདྷཱཏུཡཾ. ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནནྟི ཨུཛུཀཾ ཨཱཡཱམཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཨུབྦེདྷཏོ ཙ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ, པརིམཎྜལཏོ པན ཏཱིཧི ཡོཛནེཧི ཨཱུནདིཡཌྜྷསཏཡོཛནཾ. སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནནྟི ཨེཏྠཱཔི ཙནྡམཎྜལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཛུཀཾ པཉྙཱསཡོཛནནྟི ཝེདིཏབྦཾ, པརིམཎྜལཏོ པན དིཡཌྜྷསཏཡོཛནཾ.

ཏེསུ པན ཙནྡམཎྜལཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༢༡) ཧེཊྛཱ, སཱུརིཡམཎྜལཾ ཨུཔརི, ཨནྟརཱ ནེསཾ ཡོཛནཾ ཧོཏི. ཙནྡསྶ ཧེཊྛིམནྟཏོ སཱུརིཡསྶ ཨུཔརིམནྟཾ ཡོཛནསཏཾ ཧོཏི, ཙནྡཝིམཱནཾ ཨནྟོ མཎིམཡཾ, བཧི རཛཏེན པརིཀྑིཏྟཾ, ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ སཱིཏལམེཝ ཧོཏི. སཱུརིཡཝིམཱནཾ ཨནྟོ ཀནཀམཡཾ, བཱཧིརཾ ཕལིཀཔརིཀྑིཏྟཾ ཧོཏི, ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཨུཎྷམེཝ. ཙནྡོ ཨུཛུཀཾ སཎིཀཾ གཙྪཏི. སོ ཧི ཨམཱཝཱསིཡཾ སཱུརིཡེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟོ དིཝསེ དིཝསེ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨོཧཱིཡནྟོ པུཎྞམཱསིཡཾ ཨུཔཌྜྷམགྒཏོ ཨོཧཱིཡཏི, ཏིརིཡཾ པན སཱིགྷཾ གཙྪཏི. ཏཐཱ ཧེས ཨེཀསྨིཾ མཱསེ ཀདཱཙི དཀྑིཎཏོ, ཀདཱཙི ཨུཏྟརཏོ དིསྶཏི, ཙནྡསྶ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ནཀྑཏྟཏཱརཀཱ གཙྪནྟི, ཙནྡོ དྷེནུ ཝིཡ ཝཙྪཾ ཏཾ ཏཾ ནཀྑཏྟཾ ཨུཔསངྐམཏི, ནཀྑཏྟཱནི པན ཨཏྟནོ གམནཊྛཱནཾ ན ཝིཛཧནྟི, ཨཏྟནོ ཝཱིཐིཡཱཝ གཙྪནྟི. སཱུརིཡསྶ པན ཨུཛུཀཾ གམནཾ སཱིགྷཾ, ཏིརིཡཾ གམནཾ དནྡྷཾ. ཏིརིཡཾ གམནཾ ནཱམ དཀྑིཎདིསཏོ ཨུཏྟརདིསཱཡ, ཨུཏྟརདིསཏོ དཀྑིཎདིསཱཡ གམནཾ, ཏཾ དནྡྷཾ ཚཧི ཚཧི མཱསེཧི ཨིཛ྄ཛྷནཏོ.

སཱུརིཡོ ཀཱལ༹པཀྑཨུཔོསཐེ ཙནྡེན སཧེཝ གནྟྭཱ ཏཏོ པརཾ པཱཊིཔདདིཝསེ ཡོཛནཱནཾ སཏསཧསྶཾ ཙནྡམཎྜལཾ ཨོཧཱཡ གཙྪཏི ཨཏྟནོ སཱིགྷགཱམིཏཱཡ ཏསྶ ཙ དནྡྷགཱམིཏཱཡ, ཨཐ ཙནྡོ ལེཁཱ ཝིཡ པཉྙཱཡཏི. ཏཏོ པརམྤི པཀྑསྶ དུཏིཡཱཡ ཡོཛནཱནཾ སཏསཧསྶཾ ཙནྡམཎྜལཾ ཨོཧཱཡ གཙྪཏི. ཨེཝཾ དིཝསེ དིཝསེ ཡཱཝ སུཀྐཔཀྑཨུཔོསཐདིཝསཱ སཏསཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ ཨོཧཱཡ གཙྪཏི, ཨཐ ཙནྡོ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨུཔོསཐདིཝསེ པརིཔུཎྞོ ཧོཏི. ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷནཉྩེཏྠ ཨུཔརིབྷཱགཏོ པཏིཏསཱུརིཡཱལོཀཏཱཡ ཧེཊྛཏོ པཝཏྟཱཡ སཱུརིཡསྶ དཱུརབྷཱཝེན དིཝསེ དིཝསེ ཨནུཀྐམེན པརིཧཱཡམཱནཱཡ ཨཏྟནོ ཚཱཡཱཡ ཝསེན ཨནུཀྐམེན ཙཎྜམཎྜལཔྤདེསསྶ ཝཌྜྷམཱནསྶ ཝིཡ དིསྶམཱནཏཱཡཱཏི ཝེདིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཝིཡ ཨུཔོསཐདིཝསེ པུཎྞམཱཡཾ པརིཔུཎྞམཎྜལོ ཧུཏྭཱ དིསྶཏི. ཨཐ སཱུརིཡོ པཱཊིཔདདིཝསེ ཡོཛནཱནཾ སཏསཧསྶཾ དྷཱཝིཏྭཱ པུན ཙནྡམཎྜལཾ གཎྷཱཏི ཙནྡསྶ དནྡྷགཏིཏཱཡ ཨཏྟནོ ཙ སཱིགྷགཏིཏཱཡ, ཏཐཱ དུཏིཡཱཡ སཏསཧསྶནྟི ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨུཔོསཐདིཝསཱ སཏསཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ དྷཱཝིཏྭཱ གཎྷཱཏི. ཨཐ ཙནྡོ ཨནུཀྐམེན ཧཱཡིཏྭཱ ཀཱལ༹པཀྑཨུཔོསཐདིཝསེ སབྦསོ ན པཉྙཱཡཏི, ཨནུཀྐམེན ཧཱཡམཱནཏཱ ཙེཏྠ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷམཱནཏཱཡ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ པན ཚཱཡཱཡ ཧཱཡམཱནཏཱཡ མཎྜལཾ ཝཌྜྷམཱནཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ཨིདྷ ཙ ཚཱཡཱཡ ཝཌྜྷམཱནཏཱཡ མཎྜལཾ ཧཱཡམཱནཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨནུཀྐམེན ཧཱཡིཏྭཱ ཝིཡ ཨུཔོསཐདིཝསེ སབྦསོ ན པཉྙཱཡཏི. ཙནྡཾ ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ སཱུརིཡོ ཨུཔརི ཧོཏི, མཧཏིཡཱ པཱཏིཡཱ ཁུདྡཀབྷཱཛནཾ ཝིཡ ཙནྡམཎྜལཾ པིདྷཱིཡཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀེ གེཧཙྪཱཡཱ ཝིཡ ཙནྡསྶ ཚཱཡཱ ན པཉྙཱཡཏི. སོ ཚཱཡཱཡ ཨཔཉྙཱཡམཱནཱཡ དཱུརེ ཋིཏཱནཾ དིཝཱ པདཱིཔོ ཝིཡ སཡམྤི ན པཉྙཱཡཏི.

ཨིམེསཾ པན ཨཛཝཱིཐི ནཱགཝཱིཐི གོཝཱིཐཱིཏི ཏིསྶོ གམནཝཱིཐིཡོ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨཛཱནཾ ཨུདཀཾ པཊིཀཱུལཾ ཧོཏི, ཧཏྠིནཱགཱནཾ མནཱཔཾ, གུནྣཾ སཱིཏུཎྷསམཏཱཡ ཕཱསུ ཧོཏི. ཏཐཱ ཙ ཡཱཡ ཝཱིཐིཡཱ སཱུརིཡེ གཙྪནྟེ ཝསྶཝལཱཧཀདེཝཔུཏྟཱ སཱུརིཡཱབྷིཏཱཔསནྟཏྟཱ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཏོ ན ནིཀྑམནྟི, ཀཱིལཱ༹པསུཏཱ ཧུཏྭཱ ན ཝིཙརནྟི, ཏདཱ ཀིར སཱུརིཡཝིམཱནཾ པཀཏིམགྒཏོ ཨདྷོ ཨོཏརིཏྭཱ ཝིཙརཏི, ཏསྶ ཨོརུཡ྄ཧ ཙརཎེནེཝ ཙནྡཝིམཱནམྤི ཨདྷོ ཨོརུཡ྄ཧ ཙརཏི ཏགྒཏིཀཏྟཱ, ཏསྨཱ སཱ ཝཱིཐི ཨུདཀཱབྷཱཝེན ཨཛཱནུརཱུཔཏཱཡ ‘‘ཨཛཝཱིཐཱི’’ཏི སམཉྙཱ གཏཱ. ཡཱཡ པན ཝཱིཐིཡཱ སཱུརིཡེ གཙྪནྟེ ཝསྶཝལཱཧཀདེཝཔུཏྟཱ སཱུརིཡཱབྷིཏཱཔཱབྷཱཝཏོ ཨབྷིཎྷཾ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཏོ བཧི ནིཀྑམིཏྭཱ ཀཱིལཱ༹པསུཏཱ ཧུཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟི, ཏདཱ ཀིར སཱུརིཡཝིམཱནཾ པཀཏིམགྒཏོ ཨུདྡྷཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ ཝིཙརཏི, ཏསྶ ཨུདྡྷཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཙརཎེནེཝ ཙནྡཝིམཱནམྤི ཨུདྡྷཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཙརཏི ཏགྒཏིཀཏྟཱ, ཏགྒཏིཀཏཱ ཙ སམཱནགཏི ནཱམ ཝཱཏམཎྜལེན ཝིམཱནསྶ ཕེལླིཏབྦཏྟཱ, ཏསྨཱ སཱ ཝཱིཐི ཨུདཀབཧུབྷཱཝེན ནཱགཱནུརཱུཔཏཱཡ ‘‘ནཱགཝཱིཐཱི’’ཏི སམཉྙཱ གཏཱ. ཡདཱ སཱུརིཡོ ཨུདྡྷཾ ཨནཱརོཧནྟོ ཨདྷོ ཙ ཨནོཏརནྟོ པཀཏིམགྒེནེཝ གཙྪཏི, ཏདཱ ཝསྶཝལཱཧཀཱ ཡཐཱཀཱལཾ ཡཐཱརུཙིཉྩ ཝིམཱནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སུཁེན ཝིཙརནྟི, ཏེན ཀཱལེན ཀཱལཾ ཝསྶནཏོ ལོཀེ ཨུཏུསམཏཱ ཧོཏི, ཏཱཡ ཨུཏུསམཏཱཡ ཧེཏུབྷཱུཏཱཡ སཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ གཏི གཝཱནུརཱུཔཏཱཡ ‘‘གོཝཱིཐཱི’’ཏི སམཉྙཱ གཏཱ. ཏསྨཱ ཡཾ ཀཱལཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཨཛཝཱིཐིཾ ཨཱརུཧནྟི, ཏདཱ དེཝོ ཨེཀབིནྡུམྤི ན ཝསྶཏི. ཡདཱ ནཱགཝཱིཐིཾ ཨཱརོཧནྟི, ཏདཱ བྷིནྣཾ ཝིཡ ནབྷཾ པགྒྷརཏི. ཡདཱ གོཝཱིཐིཾ ཨཱརོཧནྟི, ཏདཱ ཨུཏུསམཏཱ སམྤཛྫཏི.

ཡདཱ པན རཱཛཱནོ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨདྷམྨིཀཏཱཡ ཨུཔརཱཛསེནཱཔཏིཔྤབྷུཏཡོ སབྦེ དེཝཱ བྲཧྨཱནོ ཙ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ཏེསཾ ཨདྷམྨིཀཏཱཡ ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟི. ཏདཱ ཧི བཧྭཱབཱདྷཏཱདིཨནིཊྛཕལཱུཔནིསྶཡབྷཱུཏསྶ ཡཐཱཝུཏྟསྶ ཨདྷམྨིཀཏཱསཉྙིཏསྶ སཱདྷཱརཎསྶ པཱཔཀམྨསྶ བལེན ཝིསམཾ ཝཱཡནྟེན ཝཱཡུནཱ ཕེལླིཡམཱནཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ སིནེརུཾ པརིཀྑིཔནྟཱ ཝིསམཾ པརིཝཏྟནྟི, ཡཐཱམགྒེན ན པཝཏྟནྟི. ཝཱཏོ ཡཐཱམགྒེན ན ཝཱཡཏི, ཨཡཐཱམགྒེན ཝཱཡཏི, ཨཡཐཱམགྒེན ཝཱཡནྟོ ཨཱཀཱསཊྛཝིམཱནཱནི ཁོབྷེཏི, ཝིམཱནེསུ ཁོབྷིཏེསུ དེཝཏཱནཾ ཀཱིལ༹ནཏྠཱཡ ཙིཏྟཱནི ན ནམནྟི, ཙིཏྟེསུ ཨནམནྟེསུ སཱིཏུཎྷབྷེདོ ཨུཏུ ཡཐཱཀཱལེན ན སམྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ཨསམྤཛྫནྟེ ན སམྨཱ དེཝོ ཝསྶཏི, ཀདཱཙི ཝསྶཏི, ཀདཱཙི ན ཝསྶཏི, ཀཏྠཙི ཝསྶཏི, ཀཏྠཙི ན ཝསྶཏི. ཝསྶནྟོཔི ཝཔྤཀཱལེ ཨངྐུརཀཱལེ ནཱལ༹ཀཱལེ པུཔྥཀཱལེ ཁཱིརགྒཧཎཱདིཀཱལེསུ ཡཐཱ ཡཐཱ སསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརོ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཝསྶཏི ཙ ཝིགཙྪཏི ཙ. ཏེན སསྶཱནི ཝིསམཔཱཀཱནི ཧོནྟི ཝིགཏགནྡྷརསཱདིསམྤདཱནི, ཨེཀབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟཏཎྜུལེསུཔི ཨེཀསྨིཾ པདེསེ བྷཏྟཾ ཨུཏྟཎྜུལཾ ཧོཏི, ཨེཀསྨིཾ ཨཏིཀིལིནྣཾ, ཨེཀསྨིཾ སམཔཱཀཾ. ཏཾ པརིབྷུཏྟཾ ཀུཙྪིཡམྤི སབྦསོ ཨཔརིཎཏཾ, ཨེཀདེསེན པརིཎཏཾ, སུཔརིཎཏནྟི ཨེཝཾ ཏཱིཧིཡེཝ པཀཱརེཧི པཙྩཏི, པཀྐཱསཡཾ ན སམྨཱ ཨུཔགཙྪཏི. ཏེན སཏྟཱ བཧྭཱབཱདྷཱ ཙེཝ ཧོནྟི ཨཔྤཱཡུཀཱ ཙ.

དྷམྨིཀཱནཾ པན རཱཛཱུནཾ ཀཱལེ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཙནྡིམསཱུརིཡཱ སམཾ པརིཝཏྟནྟི, ཡཐཱམགྒེན པཝཏྟནྟི, ཨུཏུསམཏཱ ཙ སམྤཛྫཏི, ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཚ མཱསེ སིནེརུཏོ བཧི ནིཀྑམནྟི, ཚ མཱསེ ཨནྟོ ཝིཙརནྟི. ཏཐཱ ཧི སིནེརུསམཱིཔེན ཏཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཙྪནྟཱ ཚ མཱསེ ཏཏོ གམནཝཱིཐིཏོ བཧི ཨཏྟནོ ཏིརིཡཾ གམནེན ཙཀྐཝཱལཱ༹བྷིམུཁཱ ནིཀྑམནྟི. ཨེཝཾ ཚ མཱསེ ཁཎེ ཁཎེ སིནེརུཏོ ཨཔསཀྐནཝསེན ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹སམཱིཔཾ པཏྟཱ. ཏཏོཔི ཚ མཱསེ ཁཎེ ཁཎེ ཨཔསཀྐནཝསེན ནིཀྑམིཏྭཱ སིནེརུསམཱིཔཾ པཱཔུཎནྟཱ ཨནྟོ ཝིཙརནྟི. ཏེ ཧི ཨཱསཱལ༹ྷཱིམཱསེ སིནེརུསམཱིཔེན ཙརནྟི, ཏཏོ དྭེ མཱསེ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཙརནྟི. པཋམཀཏྟིཀམཱསེ མཛ྄ཛྷེན གཙྪནྟི, ཏཏོ ཙཀྐཝཱལཱ༹བྷིམུཁཱ གནྟྭཱ ཏཡོ མཱསེ ཙཀྐཝཱལ༹སམཱིཔེན ཝིཙརིཏྭཱ པུན ནིཀྑམིཏྭཱ ཙིཏྲམཱསེ མཛ྄ཛྷེན གནྟྭཱ ཏཏོ པརེ དྭེ མཱསེ སིནེརུཨབྷིམུཁཱ པཀྑནྡིཏྭཱ པུན ཨཱསཱལ༹ྷེ སིནེརུསམཱིཔེན ཙརནྟི. ཨེཏྠ ཙ སིནེརུསྶ ཙཀྐཝཱལ༹སྶ ཙ ཡཾ ཋཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷཾ, ཏསྶ སིནེརུསྶ ཙ ཡཾ ཋཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷཾ, ཏེན གཙྪནྟཱ སིནེརུསམཱིཔེན ཙརནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ, ན སིནེརུསྶ ཨགྒཱལིནྡཾ ཨལླཱིནཱ, ཙཀྐཝཱལ༹སམཱིཔེན ཙརཎམྤི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཡདཱ པན སིནེརུསྶ ཙཀྐཝཱལ༹སྶ ཨུཛུཀཾ ཝེམཛ྄ཛྷེན གཙྪནྟི, ཏདཱ ཝེམཛ྄ཛྷེན ཝིཙརནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཝིཙརནྟཱ ཙ ཨེཀཔྤཧཱརེན ཏཱིསུཔི དཱིཔེསུ ཨཱལོཀཾ ཀརོནྟི. ཨེཀེཀཱཡ དིསཱཡ ནཝ ནཝ ཡོཛནསཏསཧསྶཱནི ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཱལོཀཾ དསྶེནྟི. ཀཐཾ? ཨིམསྨིཉྷི དཱིཔེ སཱུརིཡུགྒམནཀཱལོ པུབྦཝིདེཧེ མཛ྄ཛྷནྷིཀོ ཧོཏི, ཨུཏྟརཀུརཱུསུ ཨཏྠངྒམནཀཱལོ, ཨཔརགོཡཱནེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམོ, པུབྦཝིདེཧམྷི ཨུགྒམནཀཱལོ ཨུཏྟརཀུརཱུསུ མཛ྄ཛྷནྷིཀོ, ཨཔརགོཡཱནེ ཨཏྠངྒམནཀཱལོ, ཨིདྷ མཛ྄ཛྷིམཡཱམོ, ཨུཏྟརཀུརཱུསུ ཨུགྒམནཀཱལོ ཨཔརགོཡཱནེ མཛ྄ཛྷནྷིཀོ, ཨིདྷ ཨཏྠངྒམནཀཱལོ, པུབྦཝིདེཧེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམོ, ཨཔརགོཡཱནདཱིཔེ ཨུགྒམནཀཱལོ ཨིདྷ མཛ྄ཛྷནྷིཀོ, པུབྦཝིདེཧདཱིཔེ ཨཏྠངྒམནཀཱལོ, ཨུཏྟརཀུརཱུསུ མཛ྄ཛྷིམཡཱམོ. ཨིམསྨིཉྷི དཱིཔེ ཋིཏམཛ྄ཛྷནྷིཀཝེལཱཡཾ པུབྦཝིདེཧཝཱསཱིནཾ ཨཏྠངྒམནཝསེན ཨུཔཌྜྷཾ སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱཡཏི, ཨཔརགོཡཱནཝཱསཱིནཾ ཨུགྒམནཝསེན ཨུཔཌྜྷཾ པཉྙཱཡཏི. ཨེཝཾ སེསདཱིཔེསུཔི. ཨིཏི ཨིམིནཱཝ པཀཱརེན ཏཱིསུ དཱིཔེསུ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཨཱལོཀཾ དསྶེནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིཏོ ཨཉྙཐཱ པན དྭཱིསུ ཨེཝ དཱིཔེསུ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ ཨཱལོཀཾ དསྶེནྟི. ཡསྨིཉྷི དཱིཔེ ཨཏྠངྒམནཝསེན ཨུཔཌྜྷཾ སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱཡཏི, ཨཏྠངྒམིཏེ ཏཏྠ ན པཉྙཱཡཏི, ཨཱལོཀཾ ན དསྶེཏི, དྭཱིསུ ཨེཝ དཱིཔེསུ ཨེཀཔྤཧཱརེན ཨུབྷཡཾ. ཨེཀེཀཱཡ དིསཱཡ ནཝ ནཝ ཡོཛནསཏསཧསྶཱནི ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནམྤི ཨིམིནཱཝ ནཡེན དཊྛབྦཾ. ཨིམསྨིཉྷི དཱིཔེ ཋིཏམཛ྄ཛྷནྷིཀཝེལཱཡཾ པུབྦཝིདེཧཝཱསཱིནཾ ཨཏྠངྒམནཝསེན ཨུཔཌྜྷཾ སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི པུབྦཝིདེཧེ ནཝཡོཛནསཏསཧསྶཔྤམཱཎེ ཋཱནེ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཱལོཀཾ དསྶེཏི, ཏཐཱ ཨཔརགོཡཱནེ ཨུགྒམནཝསེན ཏཏྠཱཔི ཨུཔཌྜྷསྶེཝ པཉྙཱཡམཱནཏྟཱ. པུབྦཝིདེཧཱནཾ པན ཨཏྠངྒམིཏེ ན པཉྙཱཡཏཱིཏི དྭཱིསུ དཱིཔེསུ སབྦཏྠ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཱལོཀཾ དསྶེཏི ཨཔརགོཡཱནེཔི ཨུགྒཏེ སཱུརིཡེ སབྦཏྠ ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནཏོ.

པཱཏུབྷཝནྟཱ ཙ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཨེཀཏོཝ ལོཀེ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏེསུ སཱུརིཡོ པཋམཏརཾ པཉྙཱཡཏི. པཋམཀཔྤིཀཱནཉྷི སཏྟཱནཾ སཡཾཔབྷཱཡ ཨནྟརཧིཏཱཡ ཨནྡྷཀཱརོ ཨཧོསི. ཏེ བྷཱིཏཏསིཏཱ ‘‘བྷདྡཀཾ ཝཏསྶ, སཙེ ཨཉྙོ ཨཱལོཀོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏཏོ མཧཱཛནསྶ སཱུརབྷཱཝཾ ཛནཡམཱནཾ སཱུརིཡམཎྜལཾ ཨུཊྛཧི, ཏེནེཝསྶ ‘‘སཱུརིཡོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྨིཾ དིཝསཾ ཨཱལོཀཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠངྒམིཏེ པུན ཨནྡྷཀཱརོ ཨཧོསི. ཏེ བྷཱིཏཏསིཏཱ ‘‘བྷདྡཀཾ ཝཏསྶ, སཙེ ཨཉྙོ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟཡིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ ཚནྡཾ ཉཏྭཱ ཝིཡ ཙནྡམཎྜལཾ ཨུཊྛཧི, ཏེནེཝསྶ ‘‘ཙནྡོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨེཝཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེསུ པཱཏུབྷཱུཏེསུ ནཀྑཏྟཱནི ཏཱརཀརཱུཔཱནི པཱཏུབྷཝནྟི, ཏཏོ པབྷུཏི རཏྟིནྡིཝཱ པཉྙཱཡནྟི. ཨནུཀྐམེན ཙ མཱསཌྜྷམཱསཨུཏུསཾཝཙྪརཱ ཛཱཡནྟི. ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ པན པཱཏུབྷཱུཏདིཝསེཡེཝ སིནེརུཙཀྐཝཱལ༹ཧིམཝནྟཔབྦཏཱ ཙཏྟཱརོ ཙ དཱིཔཱ པཱཏུབྷཝནྟི, ཏེ ཙ ཁོ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཕགྒུཎཔུཎྞམདིཝསེཡེཝ པཱཏུབྷཝནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡསྨཱ ཙེཏྠ ‘‘ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདས སཏསཧསྶཱནི ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཙཏྟཱརི སཏཱནི པཉྙཱསཉྩ ཡོཛནཱནཱི’’ཏི ཨཊྛཀཐཱཡཾ (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡ ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ) ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཔྤམཱཎཏོ ཨིམསྶ ཙཀྐཝཱལ༹སྶ སིནེརུཔཏིཊྛིཏོཀཱསེ ཙཏུརཱསཱིཏི ཡོཛནསཧསྶཱནི པརཏོ ཡཱཝ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཱ ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགཔྤམཱཎཉྩ པཧཱཡ ཨིམིསྶཱ དཀྑིཎདིསཱཡ –

སིནེརུཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ, ཨནྟརཾ པརིམཱཎཏོ;

པཉྩ སཏསཧསྶཱནི, སཧསྶཱནཱུནསཊྛི ཙ.

སཏཱནི སཏྟ ཉེཡྻཱནི, པཉྩཝཱིསུཏྟརཱནི ཙ;

མཛ྄ཛྷཝཱིཐིགཏོ ནཱམ, ཏཏྠ ཝེམཛ྄ཛྷགོ རཝི.

མཛ྄ཛྷཏོ ཡཱཝ མེརུམྷཱ, ཙཀྐཝཱལཱ༹ནམནྟརེ;

ཝེམཛ྄ཛྷགོ ཡདཱ ཧོཏི, ཨུབྷཡནྟགཏོ ཏདཱ.

མཛ྄ཛྷཏོ ཡཱཝ མེརུམྷཱ, ཙཀྐཝཱལཱ༹ ཙ པབྦཏཱ;

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, སཧསྶཱནཱུནསཱིཏི ཙ.

ཨཊྛསཏཾ དུཝེ སཊྛི, ཡོཛནཱནི དྭིགཱཝུཏཾ;

ཨུབྷཏོ ཨནྟཏོ མེརུ-ཙཀྐཝཱལཱ༹ནམནྟརེ.

ཨེཀཾ སཏསཧསྶཉྩ, སཧསྶཱནཱུནཏཱལཱིསཾ;

ནཝསཏཱནེཀཏིཾས, ཡོཛནཱནི ཙ གཱཝུཏཾ.

པམཱཎཏོ སམནྟཱ ཙ, མཎྜལཾ མཛ྄ཛྷཝཱིཐིཡཱ;

སཏསཧསྶཱནཱུནཝཱིས, སཧསྶཱནེཀཏིཾས ཙ.

སཏམེཀཉྩ ཝིཉྙེཡྻཾ, པཉྩསཏྟཏི ཨུཏྟརཾ;

དཀྑིཎཾ ཨུཏྟརཉྩཱཔི, གཙྪནྟོ པན བྷཱཎུམཱ.

མཛ྄ཛྷཝཱིཐིཔྤམཱཎེན, མཎྜལེནེཝ གཙྪཏི;

གཙྪནྟོ ཙ པནེཝཾ སོ, ཨོརུཡ྄ཧོརུཡ྄ཧ ཧེཊྛཏོ.

ཨཱརུཡ྄ཧཱརུཡ྄ཧ ཨུདྡྷཉྩ, ཡཏོ གཙྪཏི སབྦདཱ;

ཏཏོ གཏིཝསེནསྶ, དཱུརམདྡྷཱནམཱསི ཏཾ.

ཏིཾས སཏསཧསྶཱནི, ཡོཛནཱནི པམཱཎཏོ;

ཏསྨཱ སོ པརིཏོ ཡཱཏི, ཏཏྟཀཾཝ དིནེ དིནེ.

སཧསྶམེཀཾ པཉྩསཏཾ, ཙཏུཔཉྙཱསཡོཛནཾ;

ཏིགཱཝུཏཾ ཏེརསཱུསབྷཾ, ཏེཏྟིཾས རཏནཱནི ཙ.

ཨཊྛངྒུལཱནི ཙ ཏིརིཡཾ, གཙྪཏེཀདིནེ རཝི;

ཚཏཱལཱིསསཧསྶཱནི, ཚ སཏཱནི ཏིགཱཝུཏཾ.

ཡོཛནཱནཾ ཏིཏཱལཱིསཾ, མཱསེནེཀེན གཙྪཏི;

ཏེནཝུཏིསཧསྶཱནི, དྭིསཏཾ སཏྟསཱིཏི ཙ.

གཱཝུཏཱནི དུཝེ ཙཱཔི, དྭཱིཧི མཱསེཧི གཙྪཏི;

ཨིམཱཡ གཏིཡཱ ཨནྟ-ཝཱིཐིཏོ ཝཱིཐིཨནྟིམཾ.

གཙྪཏི ཚཧི མཱསེཧི, ཏིམཱསེཧི ཙ མཛ྄ཛྷིམཾ;

སིནེརུསནྟིཀེ ཨནྟ-ཝཱིཐིཏོ པན བྷཱཎུམཱ;

ཨཱགཙྪནྟོ དྭིམཱསེཧི, ཨསྶ དཱིཔསྶ མཛ྄ཛྷགོ.

ཏསྨཱ སཱིཧལ༹དཱིཔསྶ, མཛ྄ཛྷཏོ མེརུཨནྟརཾ;

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, དྭིསཏེནཱདྷིཀཱནི ཏུ.

ཏེཏྟིཾསཉྩ སཧསྶཱནི, ཨཊྛཱརས ཏིགཱཝུཏཾ;

ཙཀྐཝཱལ༹ནྟརཉྩསྶ, དཱིཔསྶེཝ ཙ མཛ྄ཛྷཏོ.

ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི, སཧསྶཱནི ཚཝཱིསཏི;

ཚ ཨུཏྟརཱནི པཉྩེཝ, སཏཱནེཀཉྩ གཱཝུཏནྟི.

ཨེཝམེཏྠ ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནནྟི ཨེཏྠ ཏེཏྟིཾས སཧཔུཉྙཀཱརིནོ ཨེཏྠ ནིབྦཏྟཱཏི ཏཾསཧཙརིཏཊྛཱནཾ ཏེཏྟིཾསཾ, ཏདེཝ ཏཱཝཏིཾསཾ, ཏཾ ནིཝཱསོ ཨེཏེསནྟི ཏཱཝཏིཾསཱ, དེཝཱ, ཏེསཾ བྷཝནཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ. ཏཐཱ ཧི མགྷེན མཱཎཝེན སདྡྷིཾ མཙལགཱམཀེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཨུཔྤནྣེ ཏེཏྟིཾས དེཝཔུཏྟེ ཨུཔཱདཱཡ ཨསྶ དེཝལོཀསྶ ཨཡཾ པཎྞཏྟི ཛཱཏཱཏི ཝདནྟི. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ སེསཙཀྐཝཱལེ༹སུཔི ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཱ ཨཏྠི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘སཧསྶཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ སཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསཱན’’ནྟི. ཏསྨཱ ནཱམཔཎྞཏྟིཡེཝེསཱ ཏསྶ དེཝལོཀསྶཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. དསསཧསྶཡོཛནནྟི ཨིདཾ པན སཀྐཔུརཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཱཝཏིཾསཀཱཡིཀཱ དེཝཱ ཨཏྠི པབྦཏཊྛཀཱ, ཨཏྠི ཨཱཀཱསཊྛཀཱ, ཏེསཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ པཏྟཱ, ཏཐཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཡཱམཱདཱིནཉྩ. ཨེཀདེཝལོཀེཔི ཧི དེཝཱནཾ པརམྤརཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ ཨཔྤཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི. ཨིདཾ པན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ སིནེརུསྶ ཨུཔརིམཏལེ དསསཧསྶཡོཛནིཀེ ཋཱནེ པཏིཊྛིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ པཱཙཱིནཔཙྪིམདྭཱརཱནཾ ཨནྟརཱ དསཡོཛནསཧསྶཾ ཧོཏི, ཏཐཱ དཀྑིཎུཏྟརདྭཱརཱནཾ. ཏཾ ཁོ པན ནགརཾ དྭཱརསཧསྶཡུཏྟཾ ཨཧོསི ཨཱརཱམཔོཀྑརཎཱིཔཊིམཎྜིཏཾ.

ཏསྶ མཛ྄ཛྷེ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༢༩ མགྷཝཏྠུ) ཏིཡོཛནསཏུབྦེདྷེཧི, དྷཛེཧི པཊིམཎྜིཏོ སཏྟརཏནམཡོ སཏྟཡོཛནསཏུབྦེདྷོ སཀྐསྶ ཝེཛཡནྟོ ནཱམ པཱསཱདོ. ཏཏྠ སུཝཎྞཡཊྛཱིསུ མཎིདྷཛཱ ཨཧེསུཾ, མཎིཡཊྛཱིསུ སུཝཎྞདྷཛཱ, པཝཱལ༹ཡཊྛཱིསུ མུཏྟདྷཛཱ, མུཏྟཡཊྛཱིསུ པཝཱལ༹དྷཛཱ, སཏྟརཏནམཡཱསུ ཡཊྛཱིསུ སཏྟརཏནམཡཱ དྷཛཱ.

དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཱཡཱམོ ཝེཛཡནྟརཐོ (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༤༩ ཨཱདཡོ). ཏསྶ ཧི པཙྪིམནྟོ པཎྞཱསཡོཛནོ, མཛ྄ཛྷེ རཐཔཉྫརོ པཎྞཱསཡོཛནོ, རཐསནྡྷིཏོ ཡཱཝ རཐསཱིསཱ པཎྞཱསེཝ ཡོཛནཱནི. ཏདེཝ པམཱཎཾ དིགུཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏིཡོཛནསཏཱཡཱམོ’’ཏིཔི ཝདནྟིཡེཝ. ཏསྨིཾ ཡོཛནིཀཔལླངྐོ ཨཏྠཏོ ཏིཊྛཏི. ཏཏྠ ཏིཡོཛནིཀཾ སེཏཙྪཏྟཾ, ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཡུགེ སཧསྶཨཱཛཉྙཡུཏྟཾ. སེསཱལངྐཱརསྶ པམཱཎཾ ནཏྠི. དྷཛོ པནསྶ ཨཌྜྷཏིཡཱནི ཡོཛནསཏཱནི ཨུགྒཏོ, ཡསྶ ཝཱཏཱཧཏསྶ པཉྩངྒིཀཏཱུརིཡསྶེཝ སདྡོ ནིཙྪརཏི.

སཀྐསྶ པན ཨེརཱཝཎོ ནཱམ ཧཏྠཱི དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀོ, སོཔི དེཝཔུཏྟོཡེཝ. ན ཧི དེཝལོཀསྨིཾ ཏིརཙྪཱནགཏཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སོ ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹ཡ ནིཀྑམནཀཱལེ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀོ ཨེརཱཝཎོ ནཱམ ཧཏྠཱི ཧོཏི. སོ ཏེཏྟིཾསཀུམྦྷེ མཱཔེཏི ཨཱཝཊྚེན གཱཝུཏཨཌྜྷཡོཛནཔྤམཱཎེ, སབྦེསཾ མཛ྄ཛྷེ སཀྐསྶ ཨཏྠཱཡ སུདསྶནཾ ནཱམ ཏིཾསཡོཛནིཀཾ ཀུམྦྷཾ མཱཔེཏི. ཏསྶ ཨུཔརི དྭཱདསཡོཛནིཀོ རཏནམཎྜཔོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨནྟརནྟརཱ སཏྟརཏནམཡཱ ཡོཛནུབྦེདྷཱ དྷཛཱ ཨུཊྛཧནྟི. པརིཡནྟེ ཀིངྐིཎིཀཛཱལཱ ཨོལམྦནྟི, ཡསྶ མནྡཝཱཏེརིཏསྶ པཉྩངྒིཀཏཱུརིཡསདྡསདིསོ དིབྦགཱིཏསདྡོ ཝིཡ རཝོ ནིཙྪརཏི. མཎྜཔམཛ྄ཛྷེ སཀྐསྶ ཡོཛནིཀོ མཎིཔལླངྐོ པཉྙཏྟོ ཧོཏི, ཏཏྠ སཀྐོ ནིསཱིདཏི. ཏེཏྟིཾསཱཡ ཀུམྦྷཱནཾ ཨེཀེཀསྨིཾ ཀུམྦྷེ སཏྟ སཏྟ དནྟེ མཱཔེཏི, ཏེསུ ཨེཀེཀོ པཎྞཱསཡོཛནཱཡཱམོ. ཨེཀེཀསྨིཉྩེཏྠ དནྟེ སཏྟ སཏྟ པོཀྑརཎིཡོ ཧོནྟི, ཨེཀེཀཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ སཏྟ སཏྟ པདུམིནཱིགཙྪཱ, ཨེཀེཀསྨིཾ གཙྪེ སཏྟ སཏྟ པུཔྥཱནི ཧོནྟི, ཨེཀེཀསྶ པུཔྥསྶ སཏྟ སཏྟ པཏྟཱནི, ཨེཀེཀསྨིཾ པཏྟེ སཏྟ སཏྟ དེཝདྷཱིཏརོ ནཙྩནྟི. ཨེཝཾ སམནྟཱ པཎྞཱསཡོཛནཊྛཱནེ ཧཏྠིདནྟེསུཡེཝ ནཙྩནཊསམཛྫོ ཧོཏི.

ནནྡཱ ནཱམ པན པོཀྑརཎཱི པཉྙཱསཡོཛནཱ. ‘‘པཉྩསཏཡོཛནིཀཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི.

ཙིཏྟལཏཱཝནཾ པན སཊྛིཡོཛནིཀཾ. ‘‘པཉྩཡོཛནསཏིཀ’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཏཾ པན དིབྦརུཀྑསཧསྶཔཊིམཎྜིཏཾ, ཏཐཱ ནནྡནཝནཾ ཕཱརུསཀཝནཉྩ. སཀྐོ པནེཏྠ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏོ སཊྛིཡོཛནིཀཾ སུཝཎྞམཧཱཝཱིཐིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ནནྡནཝནཱདཱིསུ ཝིཙརཏི.

པཱརིཙྪཏྟཀོ པན ཀོཝིལཱ༹རོ སམནྟཱ ཏིཡོཛནསཏཔརིམཎྜལོ པཉྩདསཡོཛནཔརིཎཱཧཀྑནྡྷོ ཡོཛནསཏུབྦེདྷོ. ཏསྶ མཱུལེ སཊྛིཡོཛནཱཡཱམཱ པཉྙཱསཡོཛནཝིཏྠཱརཱ པཉྩདསཡོཛནུབྦེདྷཱ ཛཡསུམནཔུཔྥཀཝཎྞཱ པཎྜུཀམྦལསིལཱ, ཡསྶཱ མུདུཏཱཡ སཀྐསྶ ནིསཱིདཏོ ཨུཔཌྜྷཀཱཡོ ཨནུཔཝིསཏི, ཨུཊྛིཏཀཱལེ ཨཱུནཾ པརིཔཱུརཏི.

སུདྷམྨཱ ནཱམ དེཝསབྷཱ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཏིཡོཛནསཏིཀཱ, པརིཀྑེཔཏོ ནཝཡོཛནསཏིཀཱ, ཨུབྦེདྷཏོ པཉྩཡོཛནསཏིཀཱ, ཏསྶཱ ཕལིཀམཡཱ བྷཱུམི, ཐམྦྷཏུལཱསངྒྷཱཊཱདཱིསུ ཝཱལ༹རཱུཔཱདིསངྒྷཊྚནཀཨཱཎིཡོ མཎིམཡཱ, སུཝཎྞམཡཱ ཐམྦྷཱ, རཛཏམཡཱ ཐམྦྷགྷཊཀཱ ཙ སངྒྷཱཊཉྩ, པཝཱལ༹མཡཱནི ཝཱལ༹རཱུཔཱནི, སཏྟརཏནམཡཱ གོཔཱནསིཡོ ཙ པཀྑཔཱསཱ ཙ མུཁཝཊྚི ཙ, ཨིནྡནཱིལཨིཊྛཀཱཧི ཚདནཾ, སོཝཎྞམཡཾ ཚདནཝིདྷཾ, རཛཏམཡཱ ཐུཔིཀཱ.

ཨཱསཱཝཏཱི ནཱམ ཨེཀཱ ལཏཱ ཨཏྠི, ‘‘སཱ པུཔྥིསྶཏཱི’’ཏི དེཝཱ ཝསྶསཧསྶཾ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟི, པཱརིཙྪཏྟཀེ པུཔྥམཱནེ ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟི. ཏེ ཏསྶ པཎྜུཔལཱསཱདིབྷཱཝཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟམནཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ པཱརིཙྪཏྟཀོ ཀོཝིལཱ༹རོ པཎྜུཔལཱསོ ཧོཏི, ཨཏྟམནཱ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཧོནྟི ‘པཎྜུཔལཱསོ དཱནི པཱརིཙྪཏྟཀོ ཀོཝིལཱ༹རོ, ན ཙིརསྶེཝ དཱནི པནྣཔལཱསོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༧.༦༩).

སབྦཔཱལིཕུལླསྶ པན པཱརིཙྪཏྟཀསྶ ཀོཝིལཱ༹རསྶ སམནྟཱ པཉྩ ཡོཛནསཏཱནི ཨཱབྷཱ ཕརཏི, ཨནུཝཱཏཾ ཡོཛནསཏཾ གནྡྷོ གཙྪཏི. པུཔྥིཏེ པཱརིཙྪཏྟཀེ ཨཱརོཧཎཀིཙྩཾ ཝཱ ཨངྐུསཾ གཧེཏྭཱ ནཱམནཀིཙྩཾ ཝཱ པུཔྥཱཧརཎཏྠཾ ཙངྐོཊཀཀིཙྩཾ ཝཱ ནཏྠི. ཀནྟནཀཝཱཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝཎྚཏོ ཀནྟཏི, སམྤཊིཙྪནཀཝཱཏོ སམྤཊིཙྪཏི, པཝེསནཀཝཱཏོ སུདྷམྨདེཝསབྷཾ པཝེསེཏི, སམྨཛྫནཀཝཱཏོ པུརཱཎཔུཔྥཱནི ནཱིཧརཏི, སནྠརཎཀཝཱཏོ པཏྟཀཎྞིཀཀེསརཱནི རཙེནྟོ སནྠརཏི, མཛ྄ཛྷཊྛཱནེ དྷམྨཱསནཾ ཧོཏི ཡོཛནཔྤམཱཎོ རཏནཔལླངྐོ, ཏསྶ ཨུཔརི དྷཱརིཡམཱནཾ ཏིཡོཛནིཀཾ སེཏཙྪཏྟཾ, ཏདནནྟརཾ སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ཨཱསནཾ ཨཏྠརཱིཡཏི, ཏཏོ བཱཏྟིཾསཱཡ དེཝཔུཏྟཱནཾ, ཏཏོ ཨཉྙེསཾ མཧེསཀྑདེཝཏཱནཾ. ཨཉྙེསཾ དེཝཏཱནཾ པན པུཔྥཀཎྞིཀཱཝ ཨཱསནཾ ཧོཏི. དེཝཱ དེཝསབྷཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི. ཏཏོ པུཔྥེཧི རེཎུཝཊྚི ཨུགྒནྟྭཱ ཨུཔརི ཀཎྞིཀཾ ཨཱཧཙྩ ནིཔཏམཱནཱ དེཝཏཱནཾ ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ལཱཁཱཔརིཀམྨསཛྫིཏཾ ཝིཡ ཀརོཏི, ཏེསཾ སཱ ཀཱིལཱ༹ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི པརིཡོསཱནཾ གཙྪཏི. ཨིཏི ཨིམཱཧི སམྤཏྟཱིཧི སམནྣཱགཏཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཨཝེདཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནནྟི ཨེཏྠ དེཝཱ ཝིཡ ན སུརནྟི ན ཨཱིསརནྟི ན ཝིརོཙནྟཱིཏི ཨསུརཱ. སུརཱ ནཱམ དེཝཱ, ཏེསཾ པཊིཔཀྑཱཏི ཝཱ ཨསུརཱ. སཀྐོ ཀིར མཙལགཱམཀེ མགྷོ ནཱམ མཱཎཝོ ཧུཏྭཱ ཏེཏྟིཾས པུརིསེ གཧེཏྭཱ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཏྟ ཝཏྟཔདཱནི པཱུརེཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱལཀཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ. ཏཏོ པུབྦདེཝཱ ‘‘ཨཱགནྟུཀདེཝཔུཏྟཱ ཨཱགཏཱ, སཀྐཱརཾ ནེསཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དིབྦཔདུམཱནི ཨུཔནཱམེསུཾ, ཨུཔཌྜྷརཛྫེན ཙ ནིམནྟེསུཾ. སཀྐོ ཨུཔཌྜྷརཛྫེན ཨསནྟུཊྛོ ཨཧོསི, ཨཐ ནེཝཱསིཀཱ ‘‘ཨཱགནྟུཀདེཝཔུཏྟཱནཾ སཀྐཱརཾ ཀརོམཱ’’ཏི གནྡྷཔཱནཾ སཛྫཡིཾསུ. སཀྐོ སཀཔརིསཱཡ སཉྙཾ ཨདཱསི ‘‘མཱརིསཱ མཱ གནྡྷཔཱནཾ པིཝིཏྠ, པིཝམཱནཱཀཱརམཏྟམེཝ དསྶེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ནེཝཱསིཀདེཝཏཱ སུཝཎྞསརཀེཧི ཨུཔནཱིཏཾ གནྡྷཔཱནཾ ཡཱཝདཏྠཾ པིཝིཏྭཱ མཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ སུཝཎྞཔཐཝིཡཾ པཏིཏྭཱ སཡིཾསུ. སཀྐོ ‘‘གཎྷཐ དྷུཏྟེ, ཧརཐ དྷུཏྟེ’’ཏི ཏེ པཱདེསུ གཱཧཱཔེཏྭཱ སིནེརུཔཱདེ ཁིཔཱཔེསི. སཀྐསྶ པུཉྙཏེཛེན ཏདནུཝཏྟཀཱཔི སབྦེ ཏཏྠེཝ པཏིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ ཀམྨཔཙྩཡཨུཏུསམུཊྛཱནཾ སིནེརུསྶ ཧེཊྛིམཏལེ དསཡོཛནསཧསྶཾ ཨསུརབྷཝནཾ ནིབྦཏྟི པཱརིཙྪཏྟཀཔཊིཙྪནྣབྷཱུཏཱཡ ཙིཏྲཔཱཊལིཡཱ ཨུཔསོབྷིཏཾ. སཀྐོ ཏེསཾ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨནཱགམནཏྠཱཡ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེསི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨནྟརཱ དྭིནྣཾ ཨཡུཛ྄ཛྷཔུརཱནཾ, པཉྩཝིདྷཱ ཋཔིཏཱ ཨབྷིརཀྑཱ;

ཨུརགཀརོཊིཔཡསྶ ཙ ཧཱརཱི, མདནཡུཏཱ ཙཏུརོ ཙ མཧཏྠཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༤༧; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༡);

ཏཏྠ དྭིནྣཾ ཨཡུཛ྄ཛྷཔུརཱནནྟི དྭིནྣཾ དེཝཱསུརནགརཱནཾ ཨནྟརཱཏི ཨཏྠོ. དྭེ ཀིར ནགརཱནི ཡུདྡྷེན གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཡུཛ྄ཛྷཔུརཱནི ནཱམ ཛཱཏཱནི. ཡདཱ ཧི ཨསུརཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཨཐ དེཝེཧི པལཱཡིཏྭཱ དེཝནགརཾ པཝིསིཏྭཱ དྭཱརེ པིཧིཏེ ཨསུརཱནཾ སཏསཧསྶམྤི ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཡདཱ དེཝཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཨཐ ཨསུརེཧི པལཱཡིཏྭཱ ཨསུརནགརཾ པཝིསིཏྭཱ དྭཱརེ པིཧིཏེ སཀྐཱནཾ སཏསཧསྶམྤི ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨིཏི ཨིམཱནི དྭེ ནགརཱནི ཨཡུཛ྄ཛྷཔུརཱནི ནཱམ. ཏེསཾ ཨནྟརཱ ཨེཏེསུ ཨུརགཱདཱིསུ པཉྩསུ ཋཱནེསུ སཀྐེན ཨཱརཀྑཱ ཋཔིཏཱ. ཏཏྠ ཨུརགསདྡེན ནཱགཱ གཧིཏཱ. ཏེ ཨུདཀེ མཧབྦལཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སིནེརུསྶ པཋམཱལིནྡེ ཨེཏེསཾ ཨཱརཀྑཱ. སིནེརུསྶ ཀིར སམནྟཏོ བཧལཏོ པུཐུལཏོ ཙ པཉྩཡོཛནསཧསྶཔརིམཱཎཱནི ཙཏྟཱརི པརིབྷཎྜཱནི ཏཱཝཏིཾསབྷཝནསྶ ཨཱརཀྑཱཡ ནཱགེཧི གརུལེ༹ཧི ཀུམྦྷཎྜེཧི ཡཀྑེཧི ཙ ཨདྷིཊྛིཏཱནི. ཏེཧི ཀིར སིནེརུསྶ ཨུཔཌྜྷཾ པརིཡཱདིནྣཾ, ཨེཏཱནིཡེཝ ཙ སིནེརུསྶ ཨཱལིནྡཱནི མེཁལཱནི ཙ ཝུཙྩནྟི. ཀརོཊིསདྡེན སུཔཎྞཱ གཧིཏཱ. ཏེསཾ ཀིར ཀརོཊི ནཱམ པཱནབྷོཛནཾ, ཏེན ནཱམཾ ལབྷིཾསུ, དུཏིཡཱལིནྡེ ཏེསཾ ཨཱརཀྑཱ. པཡསྶཧཱརཱིསདྡེན ཀུམྦྷཎྜཱ གཧིཏཱ. དཱནཝརཀྑསཱ ཀིར ཏེ, ཏཏིཡཱལིནྡེ ཏེསཾ ཨཱརཀྑཱ. མདནཡུཏསདྡེན ཡཀྑཱ གཧིཏཱ. ཝིསམཙཱརིནོ ཀིར ཏེ ཡུདྡྷསོཎྜཱ, ཙཏུཏྠཱལིནྡེ ཏེསཾ ཨཱརཀྑཱ. ཙཏུརོ ཙ མཧཏྠཱཏི ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ཝུཏྟཱ. ཏེ ཧི སིནེརུསྶ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ པསྶེ ཡུགནྡྷརཱདཱིསུ པཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརེ མཧཱདཱིཔེ ཙ སཱསིཏབྦསྶ མཧཏོ ཨཏྠསྶ ཝསེན ‘‘མཧཏྠཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, པཉྩམཱལིནྡེ ཏེསཾ ཨཱརཀྑཱ.

ཏེ པན ཨསུརཱ ཨཱཡུཝཎྞཡསཨིསྶརིཡསམྤཏྟཱིཧི ཏཱཝཏིཾསསདིསཱཝ. ཏསྨཱ ཨནྟརཱ ཨཏྟཱནཾ ཨཛཱནིཏྭཱ པཱཊལིཡཱ པུཔྥིཏཱཡ ‘‘ནཡིདཾ དེཝནགརཾ, ཏཏྠ པཱརིཙྪཏྟཀོ པུཔྥཏི, ཨིདྷ པན ཙིཏྟཔཱཊལཱི, ཛརསཀྐེན མཡཾ སུརཾ པཱཡེཏྭཱ ཝཉྩིཏཱ, དེཝནགརཉྩ ནོ གཧིཏཾ, གཙྪཱམ ཏེན སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཧཏྠིཨསྶརཐེ ཨཱརུཡ྄ཧ སུཝཎྞརཛཏམཎིཕལཀཱནི གཧེཏྭཱ ཡུདྡྷསཛྫཱ ཧུཏྭཱ ཨསུརབྷེརིཡོ ཝཱདེནྟཱ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཧནྟི. ཏེ དེཝེ ཝུཊྛེ ཝམྨིཀམཀྑིཀཱ ཝམྨིཀཾ ཝིཡ སིནེརུཾ ཨབྷིརུཧིཏུཾ ཨཱརབྷནྟི. ཨཐ ནེསཾ པཋམཾ ནཱགེཧི སདྡྷིཾ ཡུདྡྷཾ ཧོཏི. ཏསྨིཾ ཁོ པན ཡུདྡྷེ ན ཀསྶཙི ཚཝི ཝཱ ཙམྨཾ ཝཱ ཚིཛྫཏི, ན ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀེཝལཾ ཀུམཱརཀཱནཾ དཱརུམེཎྜཀཡུདྡྷཾ ཝིཡ ཨཉྙམཉྙཾ སནྟཱསནམཏྟམེཝ ཧོཏི. ཀོཊིསཏཱཔི ཀོཊིསཧསྶཱཔི ནཱགཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨསུརཔུརཾཡེཝ པཝེསེཏྭཱ ནིཝཏྟནྟི. སཙེ པན ཨསུརཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཨཐ ནཱགཱ ཨོསཀྐིཏྭཱ དུཏིཡེ ཨཱལིནྡེ སུཔཎྞེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷནྟི. ཨེས ནཡོ སུཔཎྞཱདཱིསུཔི. ཡདཱ པན ཏཱནི པཉྩཔི ཋཱནཱནི ཨསུརཱ མདྡནྟི, ཏདཱ ཨེཀཏོ སམྤིཎྜིཏཱནིཔི ཏཱནི པཉྩ བལཱནི ཨོསཀྐནྟི. ཨཐ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ གནྟྭཱ སཀྐསྶ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེནྟི. སཀྐོ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀཾ ཝེཛཡནྟརཐཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སཡཾ ཝཱ ནིཀྑམཏི, ཨེཀཾ ཝཱ པུཏྟཾ པེསེཏི. ཨེཀསྨིཾ པན དིཝསེ ཨེཝཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨསུརེ ཡུདྡྷེན ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ སམུདྡེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨཏྟནཱ སདིསཱ པཊིམཱ མཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི, ཏསྨཱ ཨསུརཱ ནཱགཱདཡོ ཛིནིཏྭཱ ཨཱགཏཱཔི ཨིནྡཔཊིམཱ དིསྭཱ ‘‘སཀྐོ ནིཀྑནྟོ’’ཏི པལཱཡནྟི. ཨིཏི སུརཱནཾ པཊིཔཀྑཱཏི ཨསུརཱ, ཝེཔཙིཏྟིཔཧཱརཱདཱདཡོ, ཏེསཾ བྷཝནཾ ཨསུརབྷཝནཾ. ཏཾ པན ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ དསསཧསྶཡོཛནནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཐཱ ཨསུརབྷཝན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔོ ཙཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཏཐཱ-སདྡོ ཡོཛེཏབྦོ, ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔོ ཙ ཏཐཱ དསསཧསྶཡོཛནམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡསྶ ཨབྦྷནྟརཾ ཨཱཡཱམེན ཙ ཝིཏྠཱརེན ཙ ཡོཛནསཏཾ ཧོཏི, ལོཧཔཐཝཱི ལོཧཚདནཾ ཨེཀེཀཱ ཙ བྷིཏྟི ནཝནཝཡོཛནིཀཱ ཧོཏི. པུརཏྠིམཱཡ བྷིཏྟིཡཱ ཨཙྩི ཨུཊྛཧིཏྭཱ པཙྪིམཾ བྷིཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པརཏོ ཡོཛནསཏཾ གཙྪཏི. སེསདིསཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏི ཛཱལཔརིཡནྟཝསེན ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཏོ ཨཊྛཱརསཡོཛནཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཡོཛནསཏཱནི ཧོནྟི, པརིཀྑེཔེན ནཝ ཡོཛནསཏཱནི ཙཏུཔཎྞཱསཉྩ ཡོཛནཱནི. སམནྟཱ པན ཨུསྶདེཧི སདྡྷིཾ དསཡོཛནསཧསྶཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ པནེས ནརཀོ ‘‘ཨཝཱིཙཱི’’ཏི སངྑྱཾ གཏོཏི? ཝཱིཙི ནཱམ ཨནྟརཾ ཝུཙྩཏི, ཏཏྠ ཙ ཨགྒིཛཱལཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཝཱ དུཀྑསྶ ཝཱ ཨནྟརཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སོ ‘‘ཨཝཱིཙཱི’’ཏི སངྑྱཾ གཏོ. ཏསྶ ཧི པུརཏྠིམབྷིཏྟིཏོ ཛཱལཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སཾསིབྦམཱནཡོཛནསཏཾ གནྟྭཱ བྷིཏྟིཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པརཏོ ཡོཛནསཏཾ གཙྪཏི. སེསདིསཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ ཛཱལཱནཾ ནིརནྟརཏཱཡ ཨཝཱིཙི. ཨབྦྷནྟརེ པནསྶ ཡོཛནསཏིཀེ ཋཱནེ ནཱལི༹ཡཾ ཀོཊྚེཏྭཱ པཱུརིཏཏིཔུཔིཊྛཾ ཝིཡ སཏྟཱ ནིརནྟརཱ, ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སཏྟོ ཨཏྠི, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ནཏྠཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ, གཙྪནྟཱནཾ ཋིཏཱནཾ ནིསིནྣཱནཾ ནིཔནྣཱནཉྩ པཙྩམཱནཱནཾ ཨནྟོ ནཏྠི, གཙྪནྟཱ ཋིཏེ ཝཱ ནིསིནྣེ ཝཱ ནིཔནྣེ ཝཱ ན བཱདྷེནྟི. ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ནིརནྟརཏཱཡ ཨཝཱིཙི. ཀཱཡདྭཱརེ པན ཚ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱནི ཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨེཀཾ དུཀྑསཧགཏཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡཐཱ ཛིཝ྄ཧཱགྒེ ཚ མདྷུབིནྡཱུནི ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཏམྦལོཧབིནྡུམྷི ཋཔིཏེ ཨནུདཧནབལཝཏཱཡ ཏདེཝ པཉྙཱཡཏི, ཨིཏརཱནི ཨབྦོཧཱརིཀཱནི ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཨནུདཧནབལཝཏཱཡ དུཀྑམེཝེཏྠ ནིརནྟརཾ, ཨིཏརཱནི ཨབྦོཧཱརིཀཱནཱིཏི ཨེཝཾ དུཀྑསྶ ནིརནྟརཏཱཡ ཨཝཱིཙཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨཡཉྩ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔསྶ ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི ཝདནྟི.

ཛམྦུདཱིཔོ པན ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ དསསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ. ཏཏྠ ཙ ཙཏུསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎོ པདེསོ ཏདུཔབྷོགཱིསཏྟཱནཾ པུཉྙཀྑཡཱ ཨུདཀེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ ‘‘སམུདྡོ’’ཏི སངྑྱཾ གཏོ. ཏིསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎེ མནུསྶཱ ཝསནྟི, ཏིསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎེ ཧིམཝཱ པཏིཊྛིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ པམཱཎཾ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཛམྦུདཱིཔོ སཀཊསཎྛཱནོ, ཚནྣཝུཏིཡཱ པཊྚནཀོཊིསཏསཧསྶེཧི ཚཔཎྞཱསརཏནཱགཱརེཧི ནཝནཝུཏིཡཱ དོཎམུཁསཏསཧསྶེཧི ཏིཀྑཏྟུཾ ཏེསཊྛིཡཱ ནགརསཧསྶེཧི ཙ སམནྣཱགཏོ. ཛམྦུདཱིཔེ ཀིར ཨཱདིཏོ ཏེསཊྛིམཏྟཱནི ནགརསཧསྶཱནི ཨུཔྤནྣཱནི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ. ཏཱནི པན སམྤིཎྜེཏྭཱ སཏསཧསྶཾ, ཏཏོ པརཾ ཨསཱིཏི སཧསྶཱནི ཙ ནཝ སཧསྶཱནི ཙ ཧོནྟི. དོཎམུཁནྟི ཙ མཧཱནགརསྶ ཨཱཡུཔྤཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏཾ པདྷཱནགྷརཾ ཝུཙྩཏི. ཨཔརགོཡཱནོ ཨཱདཱསསཎྛཱནོ, པུབྦཝིདེཧོ ཨཌྜྷཙནྡསཎྛཱནོ, ཨུཏྟརཀུརུ པཱིཋསཎྛཱནོ. ‘‘ཏཾཏཾནིཝཱསཱིནཾ ཏཾཏཾཔརིཝཱརདཱིཔཝཱསཱིནཉྩ མནུསྶཱནཾ མུཁམྤི ཏཾཏཾསཎྛཱན’’ནྟི ཝདནྟི.

ཨཔི ཙེཏྠ ཨུཏྟརཀུརུཀཱནཾ པུཉྙཱནུབྷཱཝསིདྡྷོ ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཀིར ཏེསུ ཏེསུ པདེསེསུ གྷནནིཙིཏཔཏྟསཉྪནྣསཱཁཱཔསཱཁཱ ཀཱུཊཱགཱརུཔམཱ མནོརམཱ རུཀྑཱ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ནིཝེསནཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟི. ཡཏྠ སུཁཾ ནིཝསནྟི, ཨཉྙེཔི ཏཏྠ རུཀྑཱ སུཛཱཏཱ སབྦདཱཔི པུཔྥིཏགྒཱ ཏིཊྛནྟི. ཛལཱསཡཱཔི ཝིཀསིཏཔདུམཔུཎྜརཱིཀསོགནྡྷིཀཱདིཔུཔྥསཉྪནྣཱ སབྦཀཱལཾ པརམསུགནྡྷཱ སམནྟཏོ པཝཱཡནྟཱ ཏིཊྛནྟི.

སརཱིརམྤི ཏེསཾ ཨཏིདཱིགྷཏཱདིདོསརཧིཏཾ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣཾ ཛརཱཡ ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཝལིཏཔལིཏཱདིདོསཝིརཧིཏཾ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཨཔརིཀྑཱིཎཛཝབལཔརཀྐམསོབྷམེཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཨནུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝིཏཱཡ ན ཙ ཏེསཾ ཀསིཝཎིཛྫཱདིཝསེན ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིཝསེན དུཀྑཾ ཨཏྠི, ཏཏོ ཨེཝ ན དཱསདཱསཱིཀམྨཀརཱདིཔརིགྒཧོ ཨཏྠི. ན ཙ ཏཏྠ སཱིཏུཎྷཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔཝཱལཱ༹དིཔརིསྶཡོ ཨཏྠི. ཡཐཱ ནཱམེཏྠ གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ པཙྩཱུསཝེལཱཡཾ སམསཱིཏུཎྷོ ཨུཏུ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ སབྦཀཱལཾ ཏཏྠ སམསཱིཏུཎྷོཝ ཨུཏུ ཧོཏི, ན ཙ ནེསཾ ཀོཙི ཨུཔགྷཱཏོ ཝིཧེསཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི.

ཨཀཊྛཔཱཀིམམེཝ སཱལིཾ ཨཀཎཾ ཨཐུསཾ སུདྡྷཾ སུགནྡྷཾ ཏཎྜུལཕལཾ ནིདྡྷཱུམངྒཱརེན ཨགྒིནཱ པཙིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟི. ཏཏྠ ཀིར ཛོཏིཀཔཱསཱཎཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཨཐ ཏེ ཏཡོ པཱསཱཎེ ཋཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཨུཀྑལིཾ ཨཱརོཔེནྟི, པཱསཱཎེཧི ཏེཛོ སམུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ པཱཙེཏི, ཨཉྙོ སཱུཔོ ཝཱ བྱཉྫནོ ཝཱ ན ཧོཏི, བྷུཉྫནྟཱནཾ ཙིཏྟཱནུཀཱུལོཡེཝསྶ རསོ ཧོཏི. ཏཾ པན བྷུཉྫནྟཱནཾ ནེསཾ ཀུཊྛཾ གཎྜོ ཀིལཱསོ སོསོ ཀཱསོ ཨཔམཱརོ ཛརོཏི ཨེཝམཱདིཀོ ན ཀོཙི རོགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེ ཏཾ ཋཱནཾ སམྤཏྟཱནཾ དེནྟིཡེཝ, མཙྪརིཡཙིཏྟཾ ནཱམ ནེཝ ཧོཏི, བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོཔི མཧིདྡྷིཀཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ གཎྷནྟི. ན ཙ ཏེ ཁུཛྫཱ ཝཱ ཝཱམནཱ ཝཱ ཀཱཎཱ ཝཱ ཀུཎཱི ཝཱ ཁཉྫཱ ཝཱ པཀྑཧཏཱ ཝཱ ཝིཀལངྒཱ ཝཱ ཝིཀལིནྡྲིཡཱ ཝཱ ཧོནྟི.

ཨིཏྠིཡོཔི ཏཏྠ ནཱཏིདཱིགྷཱ ནཱཏིརསྶཱ ནཱཏིཀིསཱ ནཱཏིཐཱུལཱ ནཱཏིཀཱལི༹ཀཱ ནཱཙྩོདཱཏཱ སོབྷགྒཔྤཏྟརཱུཔཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི དཱིགྷངྒུལཱི ཏམྦནཁཱ ཨལམྦཐནཱ ཏནུམཛ྄ཛྷཱ པུཎྞཙནྡམུཁཱི ཝིསཱལཀྑཱི མུདུགཏྟཱ སཧིབྷོརཱུ ཨོདཱཏདནྟཱ གམྦྷཱིརནཱབྷཱི ཏནུཛངྒྷཱ དཱིགྷནཱིལཝེལླིཏཀེསཱི པུཐུལསུསྶོཎཱི ནཱཏིལོམཱ ནཱལོམཱ སུབྷགཱ ཨུཏུསུཁསམྥསྶཱ སཎྷཱ སཁིལསམྦྷཱསཱ ནཱནཱབྷརཎཝིབྷཱུསིཏཱ ཝིཙརནྟི, སབྦདཱཔི སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཱ ཝིཡ ཧོནྟི.

པུརིསཱཔི པཉྩཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཀཱ ཝིཡ, ན པུཏྟཱ མཱཏཱདཱིསུ རཛྫནྟི, ཨཡཾ ཏཏྠ དྷམྨཏཱ. སཏྟཱཧིཀམེཝ ཙ ཏཏྠ ཨིཏྠིཔུརིསཱ ཀཱམརཏིཡཱ ཝིཧརནྟི, ཏཏོ ཝཱིཏརཱགཱ ཝིཡ ཡཐཱསུཁཾ གཙྪནྟི, ན ཏཏྠ ཨིདྷ ཝིཡ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཾ གབྦྷཔརིཧརཎམཱུལཀཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝིཛཱཡནམཱུལཀཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཧོཏི, རཏྟཀཉྩུཀཏོ ཀཉྩནཔཊིམཱ ཝིཡ དཱརཀཱ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ཨམཀྑིཏཱ ཨེཝ སེམྷཱདིནཱ སུཁེནེཝ ནིཀྑམནྟི, ཨཡཾ ཏཏྠ དྷམྨཏཱ. མཱཏཱ པན པུཏྟཾ ཝཱ དྷཱིཏརཾ ཝཱ ཝིཛཱཡིཏྭཱ ཏེསཾ ཝིཙརཎཀཔྤདེསེ ཋཔེཏྭཱ ཨནཔེཀྑཱ ཡཐཱརུཙི གཙྪཏི. ཏེསཾ ཏཏྠ སཡིཏཱནཾ ཡེ པསྶནྟི པུརིསཱ ཝཱ ཨིཏྠིཡོ ཝཱ, ཏེ ཨཏྟནོ ཨངྒུལིཡོ ཨུཔནཱམེནྟི, ཏེསཾ ཀམྨབལེན ཏཏོ ཁཱིརཾ པཝཏྟཏི, ཏེན ཏེ དཱརཀཱ ཡཱཔེནྟི. ཨེཝཾ པན ཝཌྜྷནྟཱ ཀཏིཔཡདིཝསེཡེཝ ལདྡྷབལཱ ཧུཏྭཱ དཱརིཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཨུཔགཙྪནྟི, དཱརཀཱ པུརིསེ.

ཀཔྤརུཀྑཏོ ཨེཝ ཙ ཏེསཾ ཏཏྠ ཝཏྠཱབྷརཎཱནི ནིཔྥཛྫནྟི. ནཱནཱཝིརཱགཝཎྞཝིཙིཏྟཱནི ཧི ཝཏྠཱནི སུཁུམཱནི མུདུསུཁསམྥསྶཱནི ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཔྤརུཀྑེསུ ཨོལམྦནྟཱནི ཏིཊྛནྟི. ནཱནཱཝིདྷརཾསིཛཱལསམུཛྫལཝིཝིདྷཝཎྞརཏནཝིནདྡྷཱནི ཨནེཀཝིདྷམཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨབྷིཏྟིཀམྨཝིཙིཏྟཱནི སཱིསཱུཔགགཱིཝཱུཔགཀཊཱུཔགཧཏྠཱུཔགཔཱདཱུཔགཱནི སོཝཎྞམཡཱནི ཨཱབྷརཎཱནི ཙ ཀཔྤརུཀྑཏོ ཨོལམྦནྟི. ཏཐཱ ཝཱིཎཱམུདིངྒཔཎཝསམྨཏཱལ༹སངྑཝཾསཝེཏཱལ༹པརིཝཱརཱདཱིནི ཝལླཀཱིཔབྷཨུཏིཀཱནི ཏཱུརིཡབྷཎྜཱནིཔི ཏཏོ ཨོལམྦནྟི. ཏཏྠ ཙ བཧཱུ ཕལརུཀྑཱ ཀུམྦྷམཏྟཱནི ཕལཱནི ཕལནྟི, མདྷུརརསཱནི ཡཱནི པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏེ སཏྟཱཧམྤི ཁུཔྤིཔཱསཱཧི ན བཱདྷཱིཡནྟི.

ནཛྫོཔི ཏཏྠ སུཝིསུདྡྷཛལཱ སུཔཏིཏྠཱ རམཎཱིཡཱ ཨཀདྡམཱ ཝཱལུཀཏལཱ ནཱཏིསཱིཏཱ ནཱཏིཨུཎྷཱ སུརབྷིགནྡྷཱིཧི ཛལཛཔུཔྥེཧི སཉྪནྣཱ སབྦཀཱལཾ སུརབྷཱི ཝཱཡནྟིཡོ སནྡནྟི, ན ཏཏྠ ཀཎྚཀིནཱ ཀཀྑལ༹གཙྪལཏཱ ཧོནྟི, ཨཀཎྚཀཱ པུཔྥཕལསཙྪནྣཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ཙནྡནནཱགརུཀྑཱ སཡམེཝ རསཾ པགྒྷརནྟི. ནཧཱཡིཏུཀཱམཱ ཙ ནདཱིཏིཏྠེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཝཏྠཱབྷརཎཱནི ཋཔེཏྭཱ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནཧཱཡིཏྭཱ ཨུཏྟིཎྞཱ ཨུཏྟིཎྞཱ ཨུཔརིཊྛིམཾ ཨུཔརིཊྛིམཾ ཝཏྠཱབྷརཎཾ གཎྷནྟི, ན ཏེསཾ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨིདཾ མམ, ཨིདཾ པརསྶཱ’’ཏི. ཏཏོ ཨེཝ ན ཏེསཾ ཀོཙི ཝིགྒཧོ ཝཱ ཝིཝཱདོ ཝཱ, སཏྟཱཧིཀཱ ཨེཝ ཙ ནེསཾ ཀཱམརཏིཀཱིལཱ༹ ཧོཏི, ཏཏོ ཝཱིཏརཱགཱ ཝིཡ ཝིཙརནྟི. ཡཏྠ ཙ རུཀྑེ སཡིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཏཏྠེཝ སཡནཾ ཨུཔལབྦྷཏི.

མཏེ ཙ སཏྟེ ན རོདནྟི ན སོཙནྟི, ཏཉྩ མཎྜཡིཏྭཱ ནིཀྑིཔནྟི. ཏཱཝདེཝ ཙ ཏཐཱརཱུཔཱ སཀུཎཱ ཨུཔགནྟྭཱ མཏཾ དཱིཔནྟརཾ ནེནྟི, ཏསྨཱ སུསཱནཾ ཝཱ ཨསུཙིཊྛཱནཾ ཝཱ ཏཏྠ ནཏྠི, ན ཙ ཏཏོ མཏཱ ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ པེཏྟིཝིསཡཾ ཝཱ ཨུཔཔཛྫནྟི. ‘‘དྷམྨཏཱསིདྡྷསྶ པཉྩསཱིལསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏེ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཝསྶསཧསྶམེཝ ཙ ནེསཾ སབྦཀཱལཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, སབྦམེཏཾ ནེསཾ པཉྩསཱིལཾ ཝིཡ དྷམྨཏཱསིདྡྷམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏདནྟརེསཱུཏི ཏེསཾ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ ཨནྟརེསུ. ལོཀནྟརིཀནིརཡཱཏི ལོཀཱནཾ ལོཀདྷཱཏཱུནཾ ཨནྟརོ ཝིཝརོ ལོཀནྟརོ, ཏཏྠ བྷཝཱ ལོཀནྟརིཀཱ, ནིརཡཱ. ཏིཎྞཉྷི སཀཊཙཀྐཱནཾ པཏྟཱནཾ ཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱསནྣབྷཱཝེན ཋཔིཏཱནཾ ཨནྟརསདིསེསུ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ ཨནྟརེསུ ཨེཀེཀོ ལོཀནྟརིཀནིརཡོ. སོ པན པརིམཱཎཏོ ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎོ ཧོཏི ནིཙྩཝིཝཊོ ཧེཊྛཱ ཨུཔརི ཙ ཀེནཙི ན པིཧིཏོ. ཡཐཱ ཧི ཧེཊྛཱ ཨུདཀསྶ པིདྷཱཡིཀཱ པཐཝཱི ནཏྠཱིཏི ཨསཾཝུཏཱ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ, ཨེཝཾ ཨུཔརིཔི ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཝིཡ དེཝཝིམཱནཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨསཾཝུཏཱ ཨཔིཧིཏཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎུཔྤཏྟིནིཝཱརཎསམཏྠེན ཙ ཨནྡྷཀཱརེན སམནྣཱགཏཱ. ཏཏྠ ཀིར ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ན ཛཱཡཏི ཨཱལོཀསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཏཱིསུ དཱིཔེསུ ཨེཀཔྤཧཱརེན ཨཱལོཀཀརཎསམཏྠཱཔི ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཏཏྠ ཨཱལོཀཾ ན དསྶེནྟི. ཏེ ཧི ཡུགནྡྷརསམཔྤམཱཎེ ཨཱཀཱསཔྤདེསེ ཝིཙརཎཏོ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏསྶ ཝེམཛ྄ཛྷེན ཝིཙརནྟི, ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཉྩ ཨཏིཀྐམྨ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ, ཏསྨཱ ཏེ ཏཏྠ ཨཱལོཀཾ ན དསྶེནྟཱིཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ནུཔྤཛྫཏི. ཡདཱ པན སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཱདཱིསུ ཨོབྷཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ‘‘ཨཉྙེཔི ཀིར བྷོ སནྟི སཏྟཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ’’ཏི ཏཾ དིཝསཾ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟི. ཨཡཾ པན ཨོབྷཱསོ ཨེཀཾ ཡཱགུཔཱནམཏྟམྤི ན ཏིཊྛཏི, ཨཙྪརཱསངྒྷཱཊམཏྟམེཝ ཝིཛྫོབྷཱསོ ཝིཡ ནིཙྪརིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི བྷཎནྟཱནཾཡེཝ ཨནྟརདྷཱཡཏི.

ཀིཾ པན ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ སཏྟཱ ནིབྦཏྟནྟཱིཏི? བྷཱརིཡཾ དཱརུཎཾ གརུཀཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ དྷམྨིཀསམཎབྲཱཧྨཎཱནཉྩ ཨུཔརི ཨཔརཱདྷཾ ཨཉྙཉྩ དིཝསེ དིཝསེ པཱཎཝདྷཱདིཾ སཱཧསིཀཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཨབྷཡཙོརནཱགཙོརཱདཡོ ཝིཡ. ཏེསཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཏིགཱཝུཏིཀོ ཧོཏི, ཝགྒུལཱིནཾ ཝིཡ དཱིགྷནཁཱ ཧོནྟི. ཏེ རུཀྑེ ཝགྒུལིཡོ ཝིཡ ནཁེཧི ཙཀྐཝཱལ༹པཱདེ ལགྒནྟི, ཡདཱ སཾསཔྤནྟཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཧཏྠཔཱསགཏཱ ཧོནྟི, ཨཐ ‘‘བྷཀྑོ ནོ ལདྡྷོ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཁཱདནཏྠཾ གཎྷིཏུཾ ཨུཔཀྐམནྟཱ ཝིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ལོཀསནྡྷཱརཀེ ཨུདཀེ པཏནྟི, ཝཱཏེ པཧརནྟེཔི མདྷུཀཕལཱནི ཝིཡ ཚིཛྫིཏྭཱ ཨུདཀེ པཏནྟི, པཏིཏམཏྟཱཝ ཨཙྩནྟཁཱརེ ཨུདཀེ པིཊྛཔིཎྜཾ ཝིཡ ཝིལཱིཡནྟི ཨཏིསཱིཏལབྷཱཝཏོ ཨཱཏཔསནྟཱཔཱབྷཱཝེན. ཨཏིསཱིཏལབྷཱཝམེཝ ཧི སནྡྷཱཡ ཨཙྩནྟཁཱརཏཱ ཝུཏྟཱ. ན ཧི ཏཾ ཀཔྤསཎྛཧནཨུདཀཾ སམྤཏྟིཀརམཧཱམེགྷཝུཊྛཾ པཐཝཱིསནྡྷཱརཀཾ ཀཔྤཝིནཱསཀཨུདཀཾ ཝིཡ ཁཱརཾ བྷཝིཏུཾ ཨརཧཏི. ཏཐཱ ཧི སཏི པཐཝཱིཔི ཝིལཱིཡེཡྻ, ཏེསཾ ཝཱ པཱཔཀམྨབལེན པེཏཱནཾ པཀཏིཨུདཀསྶ པུབྦཁེལ༹བྷཱཝཱཔཏྟི ཝིཡ ཏསྶ ཨུདཀསྶ ཏདཱ ཁཱརབྷཱཝཔྤཏྟི ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཙྩནྟཁཱརེ ཨུདཀེ པིཊྛཔིཎྜཾ ཝིཡ ཝིལཱིཡནྟཱི’’ཏི.

ཨནནྟཱནཱིཏི ཨཔརིམཱཎཱནི, ‘‘ཨེཏྟཀཱནཱི’’ཏི ཨཉྙེཧི མིནིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱནི. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཝེདི ‘‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ, ཨནནྟོ སཏྟནིཀཱཡོ, ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནཱི’’ཏི. ཏིཝིདྷམྤི ཧི ཨནནྟཾ བུདྡྷཉཱཎེན པརིཙྪིནྡཏི སཡམྤི ཨནནྟཏྟཱ. ཡཱཝཏཀཉྷི ཉེཡྻཾ, ཏཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ. ཡཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ, ཏཱཝཏཀམེཝ ཉེཡྻཾ. ཉེཡྻཔརིཡནྟིཀཾ ཉཱཎཾ, ཉཱཎཔརིཡནྟིཀཾ ཉེཡྻནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཝེདཱི’’ཏིཨཱདི. ཨནནྟཏཱ ཙསྶ ཨནནྟཉེཡྻཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ ཏཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརཏྟཱ. ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝམསྶ ཨོཀཱསལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ’’ཏི.

ཨཔི ཙེཏྠ ཝིཝཊྚཱདཱིནམྤི ཝིདིཏཏཱ ཝཏྟབྦཱ, ཏསྨཱ ཝིཝཊྚཱདཡོཔི ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – སཾཝཊྚོ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི ཝིཝཊྚོ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱིཏི ཀཔྤསྶ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི. ཏཏྠ སཾཝཊྚནཾ ཝིནསྶནཾ སཾཝཊྚོ, ཝིནསྶམཱནོ ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤོ. སོ པན ཨཏྠཏོ ཀཱལོཡེཝ, ཏདཱ པཝཏྟམཱནསངྑཱརཝསེནསྶ ཝིནཱསོ ཝེདིཏབྦོ. སཾཝཊྚཏོ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱཋཱཡཱིཀཱལོ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཝིཝཊྚནཾ ནིབྦཏྟནཾ ཝཌྜྷནཾ ཝཱ ཝིཝཊྚོ, ཝཌྜྷམཱནོ ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤོ. སོཔི ཨཏྠཏོ ཀཱལོཡེཝ, ཏདཱ པཝཏྟམཱནསངྑཱརཝསེནསྶ ཝཌྜྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཝིཝཊྚཏོ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱཋཱཡཱིཀཱལོ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཏཏྠ ཏཡོ སཾཝཊྚཱ ཏེཛོསཾཝཊྚོ ཨཱཔོསཾཝཊྚོ ཝཱཡོསཾཝཊྚོཏི. ཏིསྶོ སཾཝཊྚསཱིམཱ ཨཱབྷསྶརཱ སུབྷཀིཎྷཱ ཝེཧཔྥལཱཏི. ཡདཱ ཀཔྤོ ཏེཛེན སཾཝཊྚཏི, ཏདཱ ཨཱབྷསྶརཏོ ཧེཊྛཱ ཨགྒིནཱ ཌཡ྄ཧཏི. ཡདཱ ཨཱཔེན སཾཝཊྚཏི, ཏདཱ སུབྷཀིཎྷཏོ ཧེཊྛཱ ཨུདཀེན ཝིལཱིཡཏི. ཡདཱ ཝཱཡུནཱ སཾཝཊྚཏི, ཏདཱ ཝེཧཔྥལཏོ ཧེཊྛཱ ཝཱཏེན ཝིདྡྷཾསཏི.

ཝིཏྠཱརཏོ པན ཏཱིསུཔི སཾཝཊྚཀཱལེསུ ཨེཀཾ བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏི. བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ནཱམ ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ཝིསཡཀྑེཏྟཉྩ. ཏཏྠ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཧོཏི, ཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཱདཱིསུ ཀམྤཏི. ཡཏྟཀེ ཧི ཋཱནེ ཏཐཱགཏསྶ པཊིསནྡྷིཉཱཎཱདིཉཱཎཱནུབྷཱཝོ པུཉྙཕལསམུཏྟེཛིཏོ སརསེནེཝ པཊིཝིཛམྦྷཏི, ཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷངྐུརསྶ ནིབྦཏྟནཀྑེཏྟཾ ནཱམཱཏི བུདྡྷཀྑེཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ པན ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ, ཡཏྠ རཏནསུཏྟཾ (ཁུ. པཱ. ༦.༡ ཨཱདཡོ; སུ. ནི. ༢༢༤ ཨཱདཡོ) ཁནྡྷཔརིཏྟཾ (ཨ. ནི. ༤.༦༧; ཛཱ. ༡.༢.༡༠༥-༡༠༦; ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༡ ཨཱདཡོ) དྷཛགྒཔརིཏྟཾ (སཾ. ནི. ༡.༢༤༩) ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟཾ (དཱི. ནི. ༣.༢༧༥ ཨཱདཡོ) མོརཔརིཏྟནྟི (ཛཱ. ༡.༢.༡༧-༡༨) ཨིམེསཾ པརིཏྟཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ ཝཏྟཏི. ཨིདྡྷིམཱ ཧི ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཔརིཡཱཔནྣེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙཀྐཝཱལེ༹ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨཉྙཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ གཏོཔི ཀཏཔརིཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི. ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ ཋཏྭཱ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཏྠཱཡ པརིཏྟེ ཀཏེ ཨཱཎཱཀྑེཏྟེ སབྦསཏྟཱནམྤི ཨབྷིསམྦྷུཎཱཏེཝ པརིཏྟཱནུབྷཱཝོ ཏཏྠ དེཝཏཱཧི པརིཏྟཱནཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཱཎཱཀྑེཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིསཡཀྑེཏྟཾ པན ཨནནྟཾ ཨཔརིམཱཎཾ. ཨནནྟཱཔརིམཱཎེསུ ཧི ཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཡཾ ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཨཱཀངྑཏི, ཏཾ ཏཾ ཛཱནཱཏི ཨཱཀངྑཔྤཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱཡ བུདྡྷཉཱཎསྶ. ཨེཝམེཏེསུ ཏཱིསུ བུདྡྷཀྑེཏྟེསུ ཨེཀཾ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏི, ཏསྨིཾ པན ཝིནསྶནྟེ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ ཝིནཊྛམེཝ ཧོཏི. ཝིནསྶནྟམྤི ཨེཀཏོཝ ཝིནསྶཏི, སཎྛཧནྟམྤི ཨེཀཏོཝ སཎྛཧཏི, ཏསྶེཝཾ ཝིནཱསོ སཎྛཧནཉྩ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཔྤོ ཨགྒིནཱ ནསྶཏི, ཨཱདིཏོཝ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ ཨེཀཾ མཧཱཝསྶཾ ཝསྶཏི, མནུསྶཱ ཏུཊྛཱ སབྦབཱིཛཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝཔནྟི, སསྶེསུ པན གོཁཱཡིཏམཏྟེསུ ཛཱཏེསུ གདྲབྷརཝཾ རཝནྟོ ཨེཀབིནྡུམྤི ན ཝསྶཏི, ཏདཱ པཙྪིནྣཔཙྪིནྣམེཝ ཧོཏི ཝསྶཾ. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཧི བྷགཝཏཱ ‘‘ཧོཏི སོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡོ ཡཾ བཧཱུནི ཝསྶཱནི བཧཱུནི ཝསྶསཏཱནི བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི དེཝོ ན ཝསྶཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༦) ཝུཏྟཾ. ཝསྶཱུཔཛཱིཝིནོཔི སཏྟཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པརིཏྟཱབྷཱདིབྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི, པུཔྥཕལཱུཔཛཱིཝིནིཡོ ཙ དེཝཏཱ. ཨེཝཾ དཱིགྷེ ཨདྡྷཱནེ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུདཀཾ པརིཀྑཡཾ གཙྪཏི, ཨཐཱནུཔུབྦེན མཙྪཀཙྪཔཱཔི ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི ནེརཡིཀསཏྟཱཔི. ཏཏྠ ནེརཡིཀཱ སཏྟམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝེ ཝིནསྶནྟཱིཏི ཨེཀེ.

ཛྷཱནཾ པན ཝིནཱ ནཏྠི བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི, ཨེཏེསཉྩ ཀེཙི དུབྦྷིཀྑཔཱིལི༹ཏཱ, ཀེཙི ཨབྷབྦཱ ཛྷཱནཱདྷིགམཱཡ, ཏེ ཀཐཾ ཏཏྠ ནིབྦཏྟནྟཱིཏི? དེཝལོཀེ པཊིལདྡྷཛ྄ཛྷཱནཝསེན. ཏདཱ ཧི ‘‘ཝསྶསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཀཔྤཝུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ལོཀབྱཱུཧཱ ནཱམ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མུཏྟསིརཱ ཝིཀིཎྞཀེསཱ རུདམྨུཁཱ ཨསྶཱུནི ཧཏྠེཧི པུཉྪམཱནཱ རཏྟཝཏྠནིཝཏྠཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔཝེསདྷཱརིནོ ཧུཏྭཱ མནུསྶཔཐེ ཝིཙརནྟཱ ཨེཝཾ ཨཱརོཙེནྟི ‘‘མཱརིསཱ མཱརིསཱ ཨིཏོ ཝསྶསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཀཔྤཝུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ ལོཀོ ཝིནསྶིསྶཏི, མཧཱསམུདྡོཔི ཨུསྶུསྶིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུ ཙ པབྦཏརཱཛཱ ཌཡ྄ཧིསྶནྟི ཝིནསྶིསྶནྟི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ལོཀཝིནཱསོ བྷཝིསྶཏི, མེཏྟཾ མཱརིསཱ བྷཱཝེཐ, ཀརུཎཾ, མུདིཏཾ, ཨུཔེཀྑཾ མཱརིསཱ བྷཱཝེཐ, མཱཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, པིཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཧོཐཱ’’ཏི. ཏེ པན དེཝཱ ལོཀཾ བྱཱུཧེནྟི སམྤིཎྜེནྟཱིཏི ‘‘ལོཀབྱཱུཧཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ ཀིར དིསྭཱ མནུསྶཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཋིཏཱཔི ནིསིནྣཱཔི སཾཝེགཛཱཏཱ སམྦྷམཔྤཏྟཱཝ ཧུཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱསནྣེ ཋཱནེ སནྣིཔཏནྟི.

ཀཐཾ པནེཏེ ཀཔྤཝུཊྛཱནཾ ཛཱནནྟཱིཏི? ‘‘དྷམྨཏཱཡ སཉྩོདིཏཱ’’ཏི ཨཱཙརིཡཱ. ‘‘ཏཱདིསནིམིཏྟདསྶནེནཱ’’ཏི ཨེཀེ. ‘‘བྲཧྨདེཝཏཱཧི ཨུཡྻོཛིཏཱ’’ཏི ཨཔརེ. ཏེསཾ པན ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཡེབྷུཡྻེན མནུསྶཱ ཙ བྷུམྨདེཝཏཱ ཙ སཾཝེགཛཱཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ མུདུཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ མེཏྟཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀརིཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི. ཏཏྠ དིབྦསུདྷཱབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛྷཱནཾ པཊིལབྷནྟི. དེཝཱནཾ ཀིར སུཁསམྥསྶཝཱཏགྒཧཎཔཨཙཡེན ཝཱཡོཀསིཎེ ཛྷཱནཱནི སུཁེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི. ཏདཉྙེ པན ཨཱཔཱཡིཀཱ སཏྟཱ ཨཔརཱཔརིཡཝེདནཱིཡེན ཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི. ཨཔརཱཔརིཡཝེདནཱིཡཀམྨརཧིཏོ ཧི སཾསཱརེ སཾསརནྟོ ནཱམ སཏྟོ ནཏྠི. ཏེཔི ཏཏྠ ཏཐེཝ ཛྷཱནཾ པཊིལབྷནྟི. ཨེཝཾ དེཝལོཀེ པཊིལདྡྷཛ྄ཛྷཱནཝསེན སབྦེཔི བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི. ཨིདཉྩ ཡེབྷུཡྻཝསེན ཝུཏྟཾ.

ཀེཙི པན ‘‘ཨཔཱཡསཏྟཱ སཾཝཊྚམཱནལོཀདྷཱཏཱུཧི ཨཉྙེསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུཔི ནིབྦཏྟནྟི. ན ཧི སབྦེ ཨཔཱཡསཏྟཱ ཏདཱ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ ཨཔཱཡེསུ དཱིགྷཱཡུཀཱནཾ དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ ཨསམྦྷཝཏོ. ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀོ པན ཝིནསྶམཱནེཔི ཀཔྤེ ནིརཡཏོ ན མུཙྩཏིཡེཝ, ཏསྨཱ སོ ཏཏྠ ཨནིབྦཏྟིཏྭཱ པིཊྛིཙཀྐཝཱལེ༹ ནིབྦཏྟཏི. ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཡཱ ཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷཝཏོ ཝུཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏཱཡ ཧི སམནྣཱགཏསྶ ནེཝ སགྒོ ཨཏྠི, ན མགྒོ, ཏསྨཱ སོ སཾཝཊྚམཱནཙཀྐཝཱལ༹ཏོ ཨཉྙཏྠ ནིརཡེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པཙྩཏི. ཀིཾ པན པིཊྛིཙཀྐཝཱལ༹ཾ ན ཛྷཱཡཏཱིཏི? ཛྷཱཡཏི. ཏསྨིཾ ཛྷཱཡམཱནེཔི ཨེས ཨཱཀཱསེ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ པཙྩཏཱི’’ཏི ཝདནྟི.

ཝསྶཱུཔཙྪེདཏོ པན ཨུདྡྷཾ དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན དུཏིཡོ སཱུརིཡོ པཱཏུབྷཝཏི, པཱཏུབྷཱུཏེ པན ཏསྨིཾ ནེཝ རཏྟིཔརིཙྪེདོ, ན དིཝཱཔརིཙྪེདོ པཉྙཱཡཏི. ཨེཀོ སཱུརིཡོ ཨུཊྛེཏི, ཨེཀོ ཨཏྠཾ གཙྪཏི, ཨཝིཙྪིནྣསཱུརིཡསནྟཱཔོཝ ལོཀོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ ཀཔྤཝུཊྛཱནཀཱལཏོ པུབྦེ ཨུཔྤནྣསཱུརིཡཝིམཱནེ སཱུརིཡདེཝཔུཏྟོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཀཔྤཝིནཱསཀསཱུརིཡེ ནཏྠི. ཀཔྤཝུཊྛཱནཀཱལེ པན ཡཐཱ ཨཉྙེ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ, ཨེཝཾ སཱུརིཡདེཝཔུཏྟོཔི ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སཱུརིཡམཎྜལཾ པན པབྷསྶརཏརཉྩེཝ ཏེཛཝནྟཏརཉྩ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. ཏཾ ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ ཨཉྙམེཝ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཔརེ. ཏཏྠ པཀཏིསཱུརིཡེ ཝཏྟམཱནེ ཨཱཀཱསེ ཝལཱཧཀཱཔི དྷཱུམསིཁཱཔི ཝཏྟནྟི, ཀཔྤཝིནཱསཀསཱུརིཡེ ཝཏྟམཱནེ ཝིགཏདྷཱུམཝལཱཧཀཾ ཨཱདཱསམཎྜལཾ ཝིཡ ནིམྨལཾ ནབྷཾ ཧོཏི. ཋཔེཏྭཱ པཉྩ མཧཱནདིཡོ སེསཀུནྣདིཨཱདཱིསུ ཨུདཀཾ སུསྶཏི.

ཏཏོཔི དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན ཏཏིཡོ སཱུརིཡོ པཱཏུབྷཝཏི, ཡསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ མཧཱནདིཡོཔི སུསྶནྟི.

ཏཏོཔི དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན ཙཏུཏྠོ སཱུརིཡོ པཱཏུབྷཝཏི, ཡསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཧིམཝཏི མཧཱནདཱིནཾ པབྷཝཱ སཱིཧཔྤཔཱཏདཧོ མནྡཱཀིནཱིདཧོ ཀཎྞམུཎྜདཧོ རཐཀཱརདཧོ ཨནོཏཏྟདཧོ ཚདྡནྟདཧོ ཀུཎཱལདཧོཏི ཨིམེ སཏྟ མཧཱསརཱ སུསྶནྟི.

ཏཏོཔི དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན པཉྩམོ སཱུརིཡོ པཱཏུབྷཝཏི, ཡསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨནུཔུབྦེན མཧཱསམུདྡེ ཨངྒུལིཔབྦཏེམནམཏྟམྤི ཨུདཀཾ ན སཎྛཱཏི.

ཏཏོཔི དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན ཚཊྛོ སཱུརིཡོ པཱཏུབྷཝཏི, ཡསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀདྷཱུམཾ ཧོཏི པརིཡཱདིནྣསིནེཧཾ དྷཱུམེན. ཡཱཡ ཧི ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཨཱབནྡྷཏྟཱ སམྤིཎྜིཏཱ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, སཱ ཚཊྛསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝེན པརིཀྑཡཾ གཙྪཏི. ཡཐཱ ཙིདཾ, ཨེཝཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལཱ༹ནིཔི.

ཏཏོཔི དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན སཏྟམོ སཱུརིཡོ པཱཏུབྷཝཏི, ཡསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀཛཱལཾ ཧོཏི སདྡྷིཾ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ཧི, ཡོཛནསཏིཀཱདིབྷེདཱནི སིནེརུཀཱུཊཱནི པལུཛྫིཏྭཱ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཨནྟརདྷཱཡནྟི. སཱ ཨགྒིཛཱལཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ གཎྷཱཏི. ཏཏྠ ཀནཀཝིམཱནརཏནཝིམཱནམཎིཝིམཱནཱནི ཛྷཱཔེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གཎྷཱཏི. ཨེཏེནེཝཱུཔཱཡེན ཡཱཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཾ གཎྷཱཏི, ཏཏྠ ཏཡོཔི བྲཧྨལོཀེ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཨཱབྷསྶརེ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི. སཱ ཡཱཝ ཨཎུམཏྟམྤི སངྑཱརགཏཾ ཨཏྠི, ཏཱཝ ན ནིབྦཱཡཏི. སབྦསངྑཱརཔརིཀྑཡཱ པན སཔྤིཏེལཛ྄ཛྷཱཔནགྒིསིཁཱ ཝིཡ ཚཱརིཀམྤི ཨནཝསེསེཏྭཱ ནིབྦཱཡཏི. ཧེཊྛཱཨཱཀཱསེན སཧ ཨུཔརིཨཱཀཱསོ ཨེཀོ ཧོཏི མཧནྡྷཀཱརོ.

ཨེཝཾ ཨེཀམསངྑྱེཡྻཾ ཨེཀངྒཎཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏེ ལོཀསནྣིཝཱསེ ལོཀསྶ སཎྛཱནཏྠཱཡ དེཝོ ཝསྶིཏུཾ ཨཱརབྷཏི, ཨཱདིཏོཝ ཨནྟརཊྛཀེ ཧིམཔཱཏོ ཝིཡ ཧོཏི. ཏཏོ ཀཎམཏྟཱ ཏཎྜུལམཏྟཱ མུགྒམཱསབདརཨཱམལཀཨེལཱ༹ལུཀཀུམྦྷཎྜཨལཱབུམཏྟཱ ཨུདཀདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨུསབྷདྭེཨུསབྷཨཌྜྷགཱཝུཏགཱཝུཏཨཌྜྷཡོཛནཡོཛནདྭིཡོཛན…པེ… ཡོཛནསཏཡོཛནསཧསྶམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷནྟརཾ ཡཱཝ ཨཝིནཊྛབྲཧྨལོཀཱ པཱུརེཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཏཾ ཨུདཀཾ ཧེཊྛཱ ཙ ཏིརིཡཉྩ ཝཱཏོ སམུཊྛཧིཏྭཱ གྷནཾ ཀརོཏི པརིཝཊུམཾ པདུམིནཱིཔཏྟེ ཨུདཀབིནྡུསདིསཾ.

ཀཐཾ ཏཱཝམཧནྟཾ ཨུདཀརཱསིཾ གྷནཾ ཀརོཏཱིཏི ཙེ? ཝིཝརསམྤདཱནཏོ ཝཱཏསྶཱཏི. ཏཉྷིསྶ ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཝིཝརཾ དེཏི. ཏཾ ཨེཝཾ ཝཱཏེན སམྤིཎྜིཡམཱནཾ གྷནཾ ཀརིཡམཱནཾ པརིཀྑཡམཱནཾ ཨནུཔུབྦེན ཧེཊྛཱ ཨོཏརཏི. ཨོཏིཎྞེ ཨོཏིཎྞེ ཨུདཀེ བྲཧྨལོཀཊྛཱནེ བྲཧྨལོཀོ, ཨུཔརིཙཏུཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀཊྛཱནེ ཙ དེཝལོཀཱ པཱཏུབྷཝནྟི. ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཏཱཝཏིཾསབྷཝནཱནི པན པཐཝཱིསམྦནྡྷཏཱཡ ན ཏཱཝ པཱཏུབྷཝནྟི. པུརིམཔཐཝིཊྛཱནཾ ཨོཏིཎྞེ པན བལཝཝཱཏཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏེ ཏཾ པིཧིཏདྭཱརེ དྷམྨཀརཎེ ཋིཏཨུདཀམིཝ ནིརུསྶཱསཾ ཀཏྭཱ རུམྦྷནྟི. མདྷུརོདཀཾ པརིཀྑཡཾ གཙྪམཱནཾ ཨུཔརི རསཔཐཝིཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཨུདཀཔིཊྛེ ཨུཔྤལིནཱིཔཏྟཾ ཝིཡ པཐཝཱི སཎྛཱཏི. སཱ ཝཎྞསམྤནྣཱ ཙེཝ ཧོཏི གནྡྷརསསམྤནྣཱ ཙ ནིརུདཀཔཱཡཱསསྶ ཨུཔརི པཊལཾ ཝིཡ. ཨེཏྠ པན མཧཱབོདྷིཔལླངྐཊྛཱནཾ ཝིནསྶམཱནེ ལོཀེ པཙྪཱ ཝིནསྶཏི, སཎྛཧམཱནེ པཋམཾ སཎྛཧཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏདཱ ཙ ཨཱབྷསྶརབྲཧྨལོཀེ པཋམཏརཱབྷིནིབྦཏྟཱ སཏྟཱ ཨཱཡུཀྑཡཱ ཝཱ པུཉྙཀྑཡཱ ཝཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔཛྫནྟི, ཏེ ཧོནྟི སཡཾཔབྷཱ ཨནྟལིཀྑཙརཱ, ཏེ ཏཾ རསཔཐཝིཾ སཱཡིཏྭཱ ཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏཱ ཨཱལུཔྤཀཱརཀཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨུཔཀྐམནྟི. ཨཐ ཏེསཾ སཡཾཔབྷཱ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨནྡྷཀཱརོ ཧོཏི. ཏེ ཨནྡྷཀཱརཾ དིསྭཱ བྷཱཡནྟི. ཏཏོ ཏེསཾ བྷཡཾ ནཱསེཏྭཱ སཱུརབྷཱཝཾ ཛནཡནྟཾ པརིཔུཎྞཔཉྙཱསཡོཛནཾ སཱུརིཡམཎྜལཾ པཱཏུབྷཝཏི. ཏེ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཱལོཀཾ པཊིལབྷིམྷཱ’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ བྷཱིཏཱནཾ བྷཡཾ ནཱསེཏྭཱ སཱུརབྷཱཝཾ ཛནཡནྟོ ཨུཊྛིཏོ, ཏསྨཱ སཱུརིཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི སཱུརིཡོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཀརོནྟི.

ཨཐ སཱུརིཡེ དིཝསཾ ཨཱལོཀཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠངྒཏེ ‘‘ཡམྤི ཨཱལོཀཾ ལབྷིམྷ, སོཔི ནོ ནཊྛོ’’ཏི པུན བྷཱིཏཱ ཧོནྟི. ཏེསཾ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘སཱདྷུ ཝཏསྶ, སཙེ ཨཉྙཾ ཨཱལོཀཾ ལབྷེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཝིཡ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ ཙནྡམཎྜལཾ པཱཏུབྷཝཏི. ཏེ ཏཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཚནྡཾ ཉཏྭཱ ཝིཡ ཨུཊྛིཏོ, ཏསྨཱ ཙནྡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙནྡོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཀརོནྟི.

ཨེཝཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེསུ པཱཏུབྷཱུཏེསུ ནཀྑཏྟཱནི ཏཱརཀརཱུཔཱནི པཱཏུབྷཝནྟི, ཏཏོ པབྷུཏི རཏྟིནྡིཝཱ པཉྙཱཡནྟི, ཨནུཀྐམེན ཙ མཱསཌྜྷམཱསཨུཏུསཾཝཙྪརཱ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ པཱཏུབྷཱུཏདིཝསེཡེཝ སིནེརུཙཀྐཝཱལ༹ཧིམཝནྟཔབྦཏཱ དཱིཔསམུདྡཱ ཙ པཱཏུབྷཝནྟི. ཏེ ཙ ཁོ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཕགྒུཎཔུཎྞམདིཝསེཡེཝ པཱཏུབྷཝནྟི. ཀཐཾ? ཡཐཱ ནཱམ ཀངྒུབྷཏྟེ པཙྩམཱནེ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ པུབྦུལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧནྟི, ཨེཀེ པདེསཱ ཐཱུཔཐཱུཔཱ ཧོནྟི, ཨེཀེ ནིནྣནིནྣཱ, ཨེཀེ སམསམཱ, ཨེཝམེཝ ཐཱུཔཐཱུཔཊྛཱནེ པབྦཏཱ ཧོནྟི, ནིནྣནིནྣཊྛཱནེ སམུདྡཱ, སམསམཊྛཱནེ དཱིཔཱཏི.

ཨཐ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ རསཔཐཝིཾ པརིབྷུཉྫནྟཱནཾ ཀམྨེན ཨེཀཙྩེ ཝཎྞཝནྟོ ཧོནྟི, ཨེཀཙྩེ དུབྦཎྞཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཝཎྞཝནྟོ དུབྦཎྞེ ཨཏིམཉྙནྟི, ཏེསཾ ཨཏིམཱནཔཙྩཡཱ སཱཔི རསཔཐཝཱི ཨནྟརདྷཱཡཏི, བྷཱུམིཔཔྤཊཀོ པཱཏུབྷཝཏི. ཨཐ ནེསཾ ཏེནེཝ ནཡེན སོཔི ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨཐ པདཱལཏཱ པཱཏུབྷཝཏི. ཏེནེཝ ནཡེན སཱཔི ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨཀཊྛཔཱཀོ སཱལི པཱཏུབྷཝཏི ཨཀཎོ ཨཐུསོ སུགནྡྷོ ཏཎྜུལཕལོ. ཏཏོ ནེསཾ བྷཱཛནཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏེ སཱལིཾ བྷཱཛནེ ཋཔེཏྭཱ པཱསཱཎཔིཊྛིཡཾ ཋཔེནྟི, སཡམེཝ ཛཱལསིཁཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ པཙཏི. སོ ཧོཏི ཨོདནོ སུམནཛཱཏིཔུཔྥསདིསོ, ན ཏསྶ སཱུཔེན ཝཱ བྱཉྫནེན ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ ཨཏྠི, ཡཾ ཡཾ རསཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཏཾཏཾརསོཝ ཧོཏི. ཏེསཾ ཏཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརཡཏཾ ཏཏོ པབྷུཏི མུཏྟཀརཱིསཾ སཉྫཱཡཏི. ཏཐཱ ཧི རསཔཐཝཱི བྷཱུམིཔཔྤཊཀོ པདཱལཏཱཏི ཨིམེ ཏཱཝ པརིབྷུཏྟཱ སུདྷཱཧཱརོ ཝིཡ ཁུདཾ ཝིནོདེཏྭཱ རསཧརཎཱིཧི རསམེཝ པརིབྱཱུཧེནྟཱ ཏིཊྛནྟི ཝཏྠུནོ སུཁུམབྷཱཝེན, ན ནིསྶནྡཱ, སུཁུམབྷཱཝེནེཝ གཧཎིནྡྷནམེཝ ཙ ཧོཏི. ཨོདནོ པན པརིབྷུཏྟོ རསཾ ཝཌྜྷེནྟོཔི ཝཏྠུནོ ཨོལཱ༹རིཀབྷཱཝེནེཝ ནིསྶནྡཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ པསྶཱཝཾ ཀརཱིསཉྩ ཨུཔྤཱདེཏི.

ཨཐ ཏེསཾ ནིཀྑམནཏྠཱཡ ཝཎམུཁཱནི པབྷིཛྫནྟི. པུརིསསྶ པུརིསབྷཱཝོ, ཨིཏྠིཡཱ ཨིཏྠིབྷཱཝོ པཱཏུབྷཝཏི. པུརིམཏྟབྷཱཝེསུ ཧི པཝཏྟཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཱནུབྷཱཝེན ཡཱཝ སཏྟསནྟཱནེསུ ཀཱམརཱགོ ཝིཀྑམྦྷནཝེགེན སམིཏོ, ན ཏཱཝ བཧལཀཱམརཱགཱུཔནིསྶཡཱནི ཨིཏྠིཔུརིསིནྡྲིཡཱནི པཱཏུརཧེསུཾ. ཡདཱ པནསྶ ཝིཙྪིནྣཏཱཡ བཧལཀཱམརཱགོ ལདྡྷཱཝསརོ ཨཧོསི, ཏདཱ ཏདུཔནིསྶཡཱནི ཏཱནི སཏྟཱནཾ ཨཏྟབྷཱཝེསུ སཉྫཱཡིཾསུ, ཏདཱ ཨིཏྠཱི པུརིསཾ, པུརིསོ ཙ ཨིཏྠིཾ ཨཏིཝེལཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི. ཏེསཾ ཨཏིཝེལཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཔཙྩཡཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏོ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟི. ཏེ ཨསདྡྷམྨཔཊིསེཝནཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཡམཱནཱ ཝིཧེཋིཡམཱནཱ ཏསྶ ཨསདྡྷམྨསྶ པཊིཙྪཱདནཧེཏུ ཨགཱརཱནི ཀརོནྟི. ཏེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསམཱནཱ ཨནུཀྐམེན ཨཉྙཏརསྶ ཨལསཛཱཏིཀསྶ སཏྟསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟཱ སནྣིདྷིཾ ཀརོནྟི. ཏཏོ པབྷུཏི ཀཎོཔི ཐུསོཔི ཏཎྜུལཾ པརིཡོནནྡྷནྟི, ལཱཡིཏཊྛཱནམྤི ན པཊིཝིརུཧཏི.

ཏེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨནུཏྠུནནྟི ‘‘པཱཔཀཱ ཝཏ བྷོ དྷམྨཱ སཏྟེསུ པཱཏུབྷཱུཏཱ, མཡཉྷི པུབྦེ མནོམཡཱ ཨཧུམྷཱ’’ཏི, ཨགྒཉྙསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༣.༡༢༨) ཝུཏྟནཡེན ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཏཏོ མརིཡཱདཾ ཋཔེནྟི, ཨཐཉྙཏརོ སཏྟོ ཨཉྙསྶ བྷཱགཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ཏཾ དྭིཀྑཏྟུཾ པརིབྷཱསེཏྭཱ ཏཏིཡཝཱརེ པཱཎིལེཌྜུདཎྜེཧི པཧརནྟི. ཏེ ཨེཝཾ ཨདིནྣཱདཱནེ ཀལཧམུསཱཝཱདདཎྜཱདཱནེསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཙ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཙིནྟཡནྟི ‘‘ཡནྣཱུན མཡཾ ཨེཀཾ སཏྟཾ སམྨནྣེཡྻཱམ, ཡོ ནོ སམྨཱ ཁཱིཡིཏབྦཾ ཁཱིཡེཡྻ, གརཧིཏབྦཾ གརཧེཡྻ, པབྦཱཛེཏབྦཾ པབྦཱཛེཡྻ, མཡཾ པནསྶ སཱལཱིནཾ བྷཱགམནུཔྤདསྶཱམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཀཏསནྣིཊྛཱནེསུ པན སཏྟེསུ ཨིམསྨིཾ ཏཱཝ ཀཔྤེ ཨཡམེཝ བྷགཝཱ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏོ ཏེན སམཡེན ཏེསུ སཏྟེསུ ཨབྷིརཱུཔཏརོ ཙ དསྶནཱིཡཏརོ ཙ མཧེསཀྑཏརོ ཙ བུདྡྷིསམྤནྣོ པཊིབལོ ནིགྒཧཔགྒཧཾ ཀཱཏུཾ. ཏེ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙིཏྭཱ སམྨནྣིཾསུ. སོ ཏེན མཧཱཛནེན སམྨཏོཏི མཧཱསམྨཏོ, ཁེཏྟཱནཾ ཨདྷིཔཏཱིཏི ཁཏྟིཡོ, དྷམྨེན སམེན པརེསཾ རཉྫེཏཱིཏི རཱཛཱཏི ཏཱིཧི ནཱམེཧི པཉྙཱཡིཏྠ. ཡཉྷི ལོཀེ ཨཙྪརིཡཊྛཱནཾ, བོདྷིསཏྟོཝ ཏཏྠ ཨཱདིཔུརིསོཏི ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཁཏྟིཡམཎྜལེ སཎྛིཏེ ཨནུཔུབྦེན བྲཱཧྨཎཱདཡོཔི ཝཎྞཱ སཎྛཧིཾསུ.

ཏཏྠ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཛཱལོཔཙྪེདོ, ཨིདམེཀམསངྑྱེཡྻཾ སཾཝཊྚོཏི ཝུཙྩཏི. ཀཔྤཝིནཱསཀཛཱལོཔཙྪེདཏོ ཡཱཝ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཔཱུརཀོ སམྤཏྟིམཧཱམེགྷོ, ཨིདཾ དུཏིཡམསངྑྱེཡྻཾ སཾཝཊྚཊྛཱཡཱིཏི ཝུཙྩཏི. སམྤཏྟིམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཙནྡིམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝོ, ཨིདཾ ཏཏིཡམསངྑྱེཡྻཾ ཝིཝཊྚོཏི ཝུཙྩཏི. ཙནྡིམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝཏོ ཡཱཝ པུན ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷོ, ཨིདཾ ཙཏུཏྠམསངྑྱེཡྻཾ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱིཨསངྑྱེཡྻཾ ཙཏུསཊྛིཨནྟརཀཔྤསངྒཧཾ. ‘‘ཝཱིསཏིཨནྟརཀཔྤསངྒཧ’’ནྟི ཀེཙི. སེསཱསངྑྱེཡྻཱནི ཀཱལཏོ ཏེན སམཔྤམཱཎཱནེཝ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨེཀོ མཧཱཀཔྤོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨགྒིནཱ ཝིནཱསོ ཙ སཎྛཧནཉྩ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡསྨིཾ པན སམཡེ ཀཔྤོ ཨུདཀེན ནསྶཏི, ཨཱདིཏོཝ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཐཱ ཏཏྠ དུཏིཡསཱུརིཡོ, ཨེཝམིདྷ ཀཔྤཝིནཱསཀོ ཁཱརུདཀམཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཱཏི. སོ ཨཱདིཏོ སུཁུམཾ སུཁུམཾ ཝསྶནྟོ ཨནུཀྐམེན མཧཱདྷཱརཱཧི ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ པཱུརེནྟོ ཝསྶཏི. ཁཱརུདཀེན ཕུཊྛཕུཊྛཱ པཐཝཱིཔབྦཏཱདཡོ ཝིལཱིཡནྟི, ཨུདཀཾ སམནྟཏོ ཝཱཏེཧི དྷཱརཱིཡཏི. པཐཝིཡཱ ཧེཊྛིམནྟཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཾ ཨུདཀཾ གཎྷཱཏི. ཏེན ཧི ཁཱརུདཀེན ཕུཊྛཕུཊྛཱ པཐཝཱིཔབྦཏཱདཡོ ཨུདཀེ པཀྑིཏྟལོཎསཀྑརཱ ཝིཡ ཝིལཱིཡནྟེཝ, ཏསྨཱ པཐཝཱིསནྡྷཱརཀཨུདཀེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱུདཀམེཝ ཏཾ ཧོཏཱིཏི ཀེཙི. ཨཔརེ པན ‘‘པཐཝཱིསནྡྷཱརཀཨུདཀཾ ཏཾ སནྡྷཱརཀཝཱཡུཀྑནྡྷཉྩ ཨནཝསེསཏོ ཝིནཱསེཏྭཱ སབྦཏྠ སཡམེཝ ཨེཀོ གྷནབྷཱུཏོ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཡུཏྟཾ. ཨུཔརི པན ཚཔི བྲཧྨལོཀེ ཝིལཱིཡཱཔེཏྭཱ སུབྷཀིཎྷེ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི, ཏཾ ཡཱཝ ཨཎུམཏྟམྤི སངྑཱརགཏཾ ཨཏྠི, ཏཱཝ ན ཝཱུཔསམྨཏི, ཨུདཀཱནུགཏཾ པན སབྦཾ སངྑཱརགཏཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སཧསཱ ཝཱུཔསམྨཏི, ཨནྟརདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཧེཊྛཱཨཱཀཱསེན སཧ ཨུཔརིཨཱཀཱསོ ཨེཀོ ཧོཏི མཧནྡྷཀཱརོཏི སབྦཾ ཝུཏྟསདིསཾ. ཀེཝལཾ པནིདྷ ཨཱབྷསྶརབྲཧྨལོཀཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ལོཀོ པཱཏུབྷཝཏི. སུབྷཀིཎྷཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཱབྷསྶརཊྛཱནཱདཱིསུ སཏྟཱ ནིབྦཏྟནྟི. ཏཏྠ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཀཔྤཝིནཱསཀཁཱརུདཀོཔཙྪེདོ, ཨིདམེཀམསངྑྱེཡྻཾ. ཨུདཀུཔཙྪེདཏོ ཡཱཝ སམྤཏྟིམཧཱམེགྷོ, ཨིདཾ དུཏིཡམསངྑྱེཡྻཾ. སམྤཏྟིམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཙནྡིམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝོ, ཨིདཾ ཏཏིཡམསངྑྱེཡྻཾ. ཙནྡིམསཱུརིཡཔཱཏུབྷཱཝཏོ ཡཱཝ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཨཱམེགྷོ, ཨིདཾ ཙཏུཏྠམསངྑྱེཡྻཾ. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཨེཀོ མཧཱཀཔྤོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུདཀེན ཝིནཱསོ ཙ སཎྛཧནཉྩ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཔྤོ ཝཱཏེན ནསྶཏི, ཨཱདིཏོཝ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཐཱ ཏཏྠ དུཏིཡསཱུརིཡོ, ཨེཝམིདྷ ཀཔྤཝིནཱསནཏྠཾ ཝཱཏོ སམུཊྛཱཏི. སོ པཋམཾ ཐཱུལརཛཾ ཨུཊྛཱཔེཏི, ཏཏོ སཎྷརཛཾ སུཁུམཝཱལིཀཾ ཐཱུལཝཱལིཀཾ སཀྑརཔཱསཱཎཱདཡོཏི ཡཱཝཀཱུཊཱགཱརམཏྟེ པཱསཱཎེ ཝིསམཊྛཱནེ ཋིཏམཧཱརུཀྑེ ཙ ཨུཊྛཱཔེཏི. ཏེ པཐཝིཏོ ནབྷམུགྒཏཱ ན པུན པཏནྟི, ཏཏྠེཝ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཾ གཙྪནྟི. ཨཐཱནུཀྐམེན ཧེཊྛཱ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཝཱཏོ སམུཊྛཧིཏྭཱ པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨུདྡྷཾ མཱུལཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཔཏི. ཡོཛནསཏཔྤམཱཎཱཔི པཐཝིཔྤདེསཱ དྭིཡོཛནཏིཡོཛནཙཏུཡོཛནཔཉྩཡོཛནཚཡོཛནསཏྟཡོཛནཔྤམཱཎཱཔི པབྷིཛྫིཏྭཱ ཝཱཏཝེགུཀྑིཏྟཱ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཾ གཙྪནྟི. ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏམྤི སིནེརུཔབྦཏམྤི ཝཱཏོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཔཏི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨབྷིཧནྟྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧུཏྭཱ ཝིནསྶནྟི. ཨེཏེནེཝཱུཔཱཡེན བྷཱུམཊྛཀཝིམཱནཱནི ཙ ཨཱཀཱསཊྛཀཝིམཱནཱནི ཙ ཝིནཱསེནྟོ ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ཝིནཱསེཏྭཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཝིནཱསེཏི. ཏཏྠ ཙཀྐཝཱལཱ༹ ཙཀྐཝཱལེ༹ཧི, ཧིམཝནྟཱ ཧིམཝནྟེཧི, སིནེརཱུ སིནེརཱུཧི ཨཉྙམཉྙཾ སམཱགནྟྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཱ ཧུཏྭཱ ཝིནསྶནྟི. པཐཝིཏོ ཡཱཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམི ཝཱཏོ གཎྷཱཏི, ནཝཔི བྲཧྨལོཀེ ཝིནཱསེཏྭཱ ཝེཧཔྥལེ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ པཐཝཱིསནྡྷཱརཀཨུདཀེན ཏཾསནྡྷཱརཀཝཱཏེན ཙ སདྡྷིཾ སབྦསངྑཱརགཏཾ ཝིནཱསེཏྭཱ སཡམྤི ཝིནསྶཏི ཨཝཊྛཱནསྶ ཀཱརཎཱབྷཱཝཏོ. ཧེཊྛཱཨཱཀཱསེན སཧ ཨུཔརིཨཱཀཱསོ ཨེཀོ ཧོཏི མཧནྡྷཀཱརོཏི སབྦཾ ཝུཏྟསདིསཾ. ཨིདྷ པན སུབྷཀིཎྷབྲཧྨལོཀཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ལོཀོ པཱཏུབྷཝཏི. ཝེཧཔྥལཏོ ཙཝིཏྭཱ སུབྷཀིཎྷཊྛཱནཱདཱིསུ སཏྟཱ ནིབྦཏྟནྟི. ཏཏྠ ཀཔྤཝིནཱསཀམཧཱམེགྷཏོ ཡཱཝ ཀཔྤཝིནཱསཀཝཱཏུཔཙྪེདོ, ཨིདམེཀམསངྑྱེཡྻཾ. ཝཱཏུཔཙྪེདཏོ ཡཱཝ སམྤཏྟིམཧཱམེགྷོ, ཨིདཾ དུཏིཡམསངྑྱེཡྻནྟིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེཝཾ ཝཱཏེན ཝིནཱསོ ཙ སཎྛཧནཉྩ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཐ ཀིཾཀཱརཎཱ ཨེཝཾ ལོཀོ ཝིནསྶཏི. ཡདིཔི ཧི སངྑཱརཱནཾ ཨཧེཏུཀོ སརསནིརོདྷོ ཝིནཱསཀཱབྷཱཝཏོ, སནྟཱནནིརོདྷོ པན ཧེཏུཝིརཧིཏོ ནཏྠི. ཡཐཱ ཏཾ སཏྟནིཀཱཡེསཱུཏི བྷཱཛནལོཀསྶཔི སཧེཏུཀེན ཝིནཱསེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཀིམེཝཾ ལོཀཝིནཱསེ ཀཱརཎནྟི? ཨཀུསལམཱུལཾ ཀཱརཎཾ. ཡཐཱ ཧི ཏཏྠ ནིབྦཏྟནཀསཏྟཱནཾ པུཉྙབལེན པཋམཾ ལོཀོ ཝིཝཊྚཏི, ཨེཝཾ ཏེསཾ པཱཔཀམྨབལེན སཾཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ཨཀུསལམཱུལེསུ ཨུསྶནྣེསུ ཨེཝཾ ལོཀོ ཝིནསྶཏི. ཡཐཱ ཧི རཱགདོསམོཧཱནཾ ཨདྷིཀབྷཱཝེན ཡཐཱཀྐམཾ རོགནྟརཀཔྤོ སཏྠནྟརཀཔྤོ དུབྦྷིཀྑནྟརཀཔྤོཏི ཨིམེ ཏིཝིདྷཱ ཨནྟརཀཔྤཱ ཝིཝཊྚཊྛཱཡིམྷི ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤེ ཛཱཡནྟི. ཨེཝམེཏེ ཡཐཱཝུཏྟཱ ཏཡོ སཾཝཊྚཱ རཱགཱདཱིནཾ ཨདྷིཀབྷཱཝེནེཝ ཧོནྟི.

ཏཏྠ རཱགེ ཨུསྶནྣཏརེ ཨགྒིནཱ ཝིནསྶཏི, དོསེ ཨུསྶནྣཏརེ ཨུདཀེན ཝིནསྶཏི. དོསེ ཧི ཨུསྶནྣཏརེ ཨདྷིཀཏརེན དོསེན ཝིཡ ཏིཀྑཏརེན ཁཱརུདཀེན ཝིནཱསོ ཡུཏྟོཏི. ཀེཙི པན ‘‘དོསེ ཨུསྶནྣཏརེ ཨགྒིནཱ, རཱགེ ཨུདཀེནཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏེསཾ ཀིར ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – པཱཀཊསཏྟུསདིསསྶ དོསསྶ ཨགྒིསདིསཏཱ, ཨཔཱཀཊསཏྟུསདིསསྶ རཱགསྶ ཁཱརུདཀསདིསཏཱ ཙ ཡུཏྟཱཏི. མོཧེ པན ཨུསྶནྣཏརེ ཝཱཏེན ཝིནསྶཏི. ཨེཝཾ ཝིནསྶནྟོཔི ཙ ནིརནྟརམེཝ སཏྟ ཝཱརེ ཨགྒིནཱ ནསྶཏི, ཨཊྛམེ ཝཱརེ ཨུདཀེན, པུན སཏྟ ཝཱརེ ཨགྒིནཱ, ཨཊྛམེ ཨུདཀེནཱཏི ཨེཝཾ ཨཊྛམེ ཨཊྛམེ ཝཱརེ ཝིནསྶནྟོ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཨུདཀེན ཝིནསྶིཏྭཱ པུན སཏྟ ཝཱརེ ཨགྒིནཱ ནསྶཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏེསཊྛི ཀཔྤཱ ཨཏཱིཏཱ ཧོནྟི. ཨེཏྠནྟརེ ཨུདཀེན ནསྶནཝཱརཾ སམྤཏྟམྤི པཊིབཱཧིཏྭཱ ལདྡྷོཀཱསོ ཝཱཏོ པརིཔུཎྞཙཏུསཊྛིཀཔྤཱཡུཀེ སུབྷཀིཎྷེ ཝིདྡྷཾསེནྟོ ལོཀཾ ཝིནཱསེཏི. ཨེཏྠ པན རཱགོ སཏྟཱནཾ བཧུལཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཨགྒིཝསེན བཧུསོ ལོཀཝིནཱསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏི ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཝིནསྶིཏྭཱ སཎྛཧནྟཾ སཎྛཧིཏྭཱ ཋིཏཉྩ ཨོཀཱསལོཀཾ བྷགཝཱ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཝེདཱིཏི ཨེཝམྤིསྶ སབྦཐཱ ཨོཀཱསལོཀོ ཝིདིཏོཏི དཊྛབྦཾ.

ཡཾ པན ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ’’ཏི, ཨིདཱནི ཏཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ’’ཏི. ཏཏྠ སབྦཐཱཏི ལཀྑཎཱདིཔྤབྷེདཏོ སངྑཱརལོཀསྶ, ཨཱསཡཱདིཔྤབྷེདཏོ སཏྟལོཀསྶ, པརིམཱཎསཎྛཱནཱདིཔྤབྷེདཏོ ཨོཀཱསལོཀསྶཱཏི ཨེཝཾ སབྦཔྤཀཱརེན ཝིདིཏལོཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨནུཏྟརོཏི པདསྶ ཨཏྠཾ སཾཝཎྞེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ པན གུཎེཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཏྟནོཏི ནིསྶཀྐཏྠེ སཱམིཝཙནམེཏཾ, ཨཏྟཏོཏི ཨཏྠོ. གུཎེཧི ཨཏྟནོ ཝིསིཊྛཏརསྶཱཏི སམྦནྡྷོ. ཏརགྒཧཎཉྩེཏྠ ‘‘ཨནུཏྟརོ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠནིདྡེསཏཱཡ ཀཏཾ, ན ཝིསིཊྛསྶ ཀསྶཙི ཨཏྠིཏཱཡ. སདེཝཀེ ཧི ལོཀེ སདིསཀཔྤོཔི ནཱམ ཀོཙི ཏཐཱགཏསྶ ནཏྠི, ཀུཏོ སདིསོ, ཝིསིཊྛེ པན ཀཱ ཀཐཱ. ཀསྶཙཱིཏི ཀསྶཙིཔི. ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི སཱིལསམྤདཱཡ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཱནཾ ཧིརོཏྟཔྤམེཏྟཱཀརུཎཱནཾ ཝིསེསཔཙྩཡཱནཾ སདྡྷཱསཏིཝཱིརིཡཔཉྙཱནཉྩ ཨུཀྐཾསཔྤཏྟིཡཱ སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ ན ཨཉྙསཱདྷཱརཎོ སཝཱསནཔཊིཔཀྑསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟོ སཏྠུ སཱིལགུཎོ, ཏེན བྷགཝཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཉྙདཏྠུ ཨབྷིབྷུཡྻ པཝཏྟཏི, ན སཡཾ ཀེནཙི ཨབྷིབྷུཡྻཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ སམཱདྷིགུཎཱདཱིསུཔི ཡཐཱརཧཾ ཝཏྟབྦཾ. སཱིལཱདཡོ ཙེཏེ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ པན ལོཀིཡཾ ཀཱམཱཝཙརམེཝ.

ཡདི ཨེཝཾ ཀཐཾ ཏེན སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི? ཏསྶཔི ཨཱནུབྷཱཝཏོ ཨསདིསཏྟཱ. ཏམྤི ཧི ཝིསཡཏོ པཝཏྟིཏོ པཝཏྟིཨཱཀཱརཏོ ཙ ཨུཏྟརིཏརམེཝ. ཏཉྷི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ སཏྠུ ཝིམུཏྟིགུཎཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏི, པཝཏྟམཱནཉྩ ཨཏཀྐཱཝཙརཾ པརམགམྦྷཱིརཾ སཎྷཾ སུཁུམཾ སཱཏིསཡཾ པཊིཔཀྑདྷམྨཱནཾ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ སུཊྛུ པཱཀཊཾ ཝིབྷཱུཏཏརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཏི, སམྨདེཝ ཙ ཝསཱིབྷཱཝསྶ པཱཔཀཏྟཱ བྷཝངྒཔརིཝཱསསྶ ཙ ཨཏིཔརིཏྟཀཏྟཱ ལཧུ ལཧུ པཝཏྟཏཱིཏི.

ཨེཝཾ སཱིལཱདིགུཎེཧི བྷགཝཏོ ཨུཏྟརིཏརསྶ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སདིསསྶཔི ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིལགུཎེནཔི ཨསམོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨསམོཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ནཏྠི ཨེཏསྶ སཱིལཱདིགུཎེན སམོ སདིསོཏི ཨསམོ. ཏཐཱ ཨསམེཧི སམོ ཨསམསམོ. ཨསམཱ ཝཱ སམཱ ཨེཏསྶཱཏི ཨསམསམོ. སཱིལཱདིགུཎེན ནཏྠི ཨེཏསྶ པཊིམཱཏི ཨཔྤཊིམོ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ ཨུཔམཱམཏྟཾ པཊིམཱ, སདིསཱུཔམཱ པཊིབྷཱགོ, ཡུགགྒཱཧཝསེན ཋིཏོ པཊིཔུགྒལོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ན ཁོ པནཱཧཾ བྷིཀྑཝེ སམནུཔསྶཱམཱིཏིཨཱདཱིསུ མམ སམནྟཙཀྑུནཱ ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ སབྦཾ ལོཀཾ པསྶནྟོཔི ཏཏྠ སདེཝཀེ…པེ… པཛཱཡ ཨཏྟནོ ཨཏྟཏོ སཱིལསམྤནྣཏརཾ སམྤནྣཏརསཱིལཾ ཀཉྩིཔི པུགྒལཾ ན ཁོ པན པསྶཱམི ཏཱདིསསྶ ཨབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཱདཱིནཱིཏི ཨེཏྠ –

‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ ཙཏུཔྤདཱ ཝཱ བཧུཔྤདཱ ཝཱ རཱུཔིནོ ཝཱ ཨརཱུཔིནོ ཝཱ སཉྙིནོ ཝཱ ཨསཉྙིནོ ཝཱ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙིནོ ཝཱ, ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཡེ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) –

ཨིདཾ ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཾ. ཨཱདི-སདྡེན –

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུ དསོ ཝསཝཏྟཱི, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣; དཱི. ནི. ༣.༡༨༨) –

ཨེཝམཱདཱིནི སུཏྟཔདཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོཏི –

‘‘ཨཧཉྷི ཨརཧཱ ལོཀེ, ཨཧཾ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;

ཨེཀོམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སཱིཏིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོ. (མཧཱཝ. ༡༡; མ. ནི. ༡.༢༨༥; ༢.༣༤༡);

‘‘དནྟོ དམཡཏཾ སེཊྛོ, སནྟོ སམཡཏཾ ཨིསི;

མུཏྟོ མོཙཡཏཾ ཨགྒོ, ཏིཎྞོ ཏཱརཡཏཾ ཝརོ. (ཨིཏིཝུ. ༡༡༢)

‘‘ནཡིམསྨིཾ ལོཀེ པརསྨིཾ ཝཱ པན,

བུདྡྷེན སེཊྛོ སདིསོ ཙ ཝིཛྫཏི;

ཨཱཧུནེཡྻཱནཾ པརམཱཧུཏིཾ གཏོ,

པུཉྙཏྠིཀཱནཾ ཝིཔུལཔྥལེསིན’’ནྟི. (ཝི. ཝ. ༡༠༤༧; ཀཐཱ. ༧༩༩) –

ཨེཝམཱདིཀཱ གཱཐཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

པུརིསདམྨསཱརཐཱིཏིཨཱདཱིསུ དམིཏབྦཱཏི དམྨཱ, དམིཏུཾ ཨརཧརཱུཔཱ. པུརིསཱ ཙ ཏེ དམྨཱ ཙཱཏི པུརིསདམྨཱ. ཝིསེསནསྶ ཙེཏྠ པརནིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོ, དམྨཔུརིསཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཏིཔི མཱཏུགཱམསྶཔི དམྨབྷཱཝེ པུརིསགྒཧཎཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནཱ’’ཏི ཝདནྟི. སཱརེཏཱིཏི ཨིམསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དམེཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ དམེཏཱིཏི སམེཏི, ཀཱཡསམཱདཱིཧི ཡོཛེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཾ པན ཀཱཡསམཱདཱིཧི ཡོཛནཾ ཡཐཱརཧཾ ཏདངྒཝིནཡཱདཱིསུ པཏིཊྛཱཔནཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིནེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨདནྟཱཏི ཨིདཾ སབྦེན སབྦཾ དམཏཾ ཨནུཔགཏཱ པུརིསདམྨཱཏི ཝུཏྟཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཡེ པན ཝིཔྤཀཏདམྨབྷཱཝཱ སབྦཐཱ དམེཏབྦཏཾ ནཱཏིཝཏྟཱ, ཏེཔི པུརིསདམྨཱ ཨེཝ, ཡཏོ ཏེ སཏྠཱ དམེཏི. བྷགཝཱ ཧི ཝིསུདྡྷསཱིལསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱཙིཀྑཏི, པཋམཛ྄ཛྷཱནལཱབྷིནོ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནནྟིཨཱདིནཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨུཔརཱུཔརི ཝིསེསཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨེཀདེསེན དནྟེཔི སམེཏི. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༣༩) ‘‘ཨཔི ཙ སོ བྷགཝཱ ཝིསུདྡྷསཱིལཱདཱིནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི སོཏཱཔནྣཱདཱིནཉྩ ཨུཏྟརིམགྒཔྤཊིཔདཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ དནྟེཔི དམེཏིཡེཝཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ སབྦེན སབྦཾ ཨདནྟཱ ཨེཀདེསེན དནྟཱ ཙ ཨིདྷ ཨདནྟགྒཧཎེནེཝ སངྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. དམེཏུཾ ཡུཏྟཱཏི དམནཱརཧཱ.

ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཏིཨཱདཱིསུ ཨུདྡྷཾ ཨནུགྒནྟྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཉྩིཏཱ གཏཱ ཝཌྜྷིཏཱཏི ཏིརཙྪཱནཱ, དེཝམནུསྶཱདཡོ ཝིཡ ཨུདྡྷཾ དཱིགྷཾ ཨཧུཏྭཱ ཏིརིཡཾ དཱིགྷཱཏི ཨཏྠོ. ཏིརཙྪཱནཱཡེཝ པུརིསཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱ. མནསྶ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ. སཏིསཱུརབྷཱཝབྲཧྨཙརིཡཡོགྱཏཱདིགུཎཝསེན ཨུཔཙིཏམཱནསཱ ཨུཀྐཊྛགུཎཙིཏྟཱ. ཀེ པན ཏེ? ཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ སཏྟཝིསེསཱ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི ཛམྦུདཱིཔཀཱ མནུསྶཱ ཨུཏྟརཀུརུཀེ ཙ མནུསྶེ ཨདྷིགྒཎྷནྟི དེཝེ ཙ ཏཱཝཏིཾསེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སཱུརཱ སཏིམནྟོ ཨིདྷ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༢༡).

ཏཐཱ ཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨགྒསཱཝཀཱ མཧཱསཱཝཀཱ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཨཉྙེ ཙ མཧཱནུབྷཱཝཱ སཏྟཱ ཏཏྠེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏེཧི སམཱནརཱུཔཱདིཏཱཡ པན སདྡྷིཾ པརིཏྟདཱིཔཝཱསཱིཧི ཨིཏརམཧཱདཱིཔཝཱསིནོཔི མནུསྶཱཏྭེཝ པཉྙཱཡིཾསཱུཏི ཨེཀེ. ཨཔརེ པན བྷཎནྟི – ལོབྷཱདཱིཧི ཙ ཨལོབྷཱདཱིཧི ཙ སཧིཏསྶ མནསྶ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ. ཡེ ཧི སཏྟཱ མནུསྶཛཱཏིཀཱ, ཏེསུ ཝིསེསཏོ ལོབྷཱདཡོ ཨལོབྷཱདཡོ ཙ ཨུསྶནྣཱ, ཏེ ལོབྷཱདིཨུསྶནྣཏཱཡ ཨཔཱཡམགྒཾ, ཨལོབྷཱདིཨུསྶནྣཏཱཡ སུགཏིམགྒཾ ནིབྦཱནགཱམིམགྒཉྩ པཱུརེནྟི, ཏསྨཱ ལོབྷཱདཱིཧི ཨལོབྷཱདཱིཧི ཙ སཧིཏསྶ མནསྶ ཨུསྶནྣཏཱཡ པརིཏྟདཱིཔཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཙཏུམཧཱདཱིཔཝཱསིནོ སཏྟཝིསེསཱ མནུསྶཱཏི ཝུཙྩནྟི. ལོཀིཡཱ པན ‘‘མནུནོ ཨཔཙྩབྷཱཝེན མནུསྶཱ’’ཏི ཝདནྟི. མནུ ནཱམ པཋམཀཔྤིཀོ ལོཀམརིཡཱདཱཡ ཨཱདིབྷཱུཏོ ཧིཏཱཧིཏཝིདྷཱཡཀོ སཏྟཱནཾ པིཏུཊྛཱནིཡོ, ཡོ སཱསནེ མཧཱསམྨཏོཏི ཝུཙྩཏི, པཙྩཀྑཏོ པརམྤརཱཡ ཙ ཏསྶ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཾ ཋིཏཱ ཏསྶ པུཏྟསདིསཏཱཡ མནུསྶཱ མཱནུསཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. ཏཏོ ཨེཝ ཧི ཏེ མཱཎཝཱ ‘‘མནུཛཱ’’ཏི ཙ ཝོཧརཱིཡནྟི, མནུསྶཱ ཙ ཏེ པུརིསཱ ཙཱཏི མནུསྶཔུརིསཱ.

ཨམནུསྶཔུརིསཱཏི ཨེཏྠ ན མནུསྶཱཏི ཨམནུསྶཱ. ཏཾསདིསཏཱ ཨེཏྠ ཛོཏཱིཡཏི. ཏེན མནུསྶཏྟམཏྟཾ ནཏྠི, ཨཉྙཾ སམཱནནྟི ཡཀྑཱདཡོ ཨམནུསྶཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ན ཡེ ཀེཙི མནུསྶེཧི ཨཉྙེ, ཏཐཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱནཾ ཝིསུཾ གཧཎཾ ཀཏཾ. ཡཀྑཱདཡོ ཨེཝ ཙ ནིདྡིཊྛཱ. ཨཔལཱལོ ཧིམཝནྟཝཱསཱི, ཙཱུལོ༹དརམཧོདརཱ ནཱགདཱིཔཝཱསིནོ, ཨགྒིསིཁདྷཱུམསིཁཱ སཱིཧལ༹དཱིཔཝཱསིནོ ནིབྦིསཱ ཀཏཱ དོསཝིསསྶ ཝིནོདནེན. ཏེནཱཧ ‘‘སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔིཏཱ’’ཏི. ཀཱུཊདནྟཱདཡོཏི ཨཱདི-སདྡེན གྷོརམུཁཨུཔཱལིགཧཔཏིཨཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. སཀྐཱདཡོཏི ཨཱདི-སདྡེན ཨཛཀལཱཔཡཀྑབཀབྲཧྨཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཨེཏེསཾ པན དམནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུནྟི ཨཏིཔྤཔཉྩབྷཱཝཏོ ཨིདྷ ན ཝུཙྩཏི. ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦནྟི ཨིདཾ ཀེསཱིསུཏྟཾ ‘‘ཝིནཱིཏཱ ཝིཙིཏྲེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ ཡཐཱརཧཾ སཎྷཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ཝིནཡནསྶ དཱིཔནཏོ.

ཨཏྠཔདནྟི ཨཏྠཱབྷིབྱཉྫནཀཾ པདཾ, ཝཱཀྱནྟི ཨཏྠོ. ཝཱཀྱེན ཧི ཨཏྠཱབྷིབྱཏྟི, ན ནཱམཱདིཔདམཏྟེན, ཨེཀཔདབྷཱཝེན ཙ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎོ སཏྠུ པུརིསདམྨསཱརཐིབྷཱཝོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘བྷགཝཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཨཊྛ དིསཱཏི ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ. ཏཱ ཧི ཨཉྙམཉྙཾ སམྦནྡྷཱཔི ཨསཾཀིཎྞབྷཱཝེན དིསྶནྟི ཨཔདིསྶནྟི, དིསཱ ཝིཡཱཏི ཝཱ དིསཱ. ཨསཛྫམཱནཱཏི ན སཛྫམཱནཱ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ནིསྶངྒཙཱརཱ. དྷཱཝནྟཱིཏི ཛཝནཝུཏྟིཡོགཏོ དྷཱཝནྟི. ཨེཀཾཡེཝ དིསཾ དྷཱཝཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཀཱཡཾ ཨཔརིཝཏྟནྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ, སཏྠཱརཱ པན དམིཏཱ པུརིསདམྨཱ ཨེཀིརིཡཱཔཐེནེཝ ཨཊྛ དིསཱ དྷཱཝནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཱ’’ཏི. ཨཊྛ དིསཱཏི ཙ ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ ལོཀིཡེཧི ཨགཏཔུབྦཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིདིསཾ ཨམཏདིསཉྩ པཀྑནྡནཏོ.

དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧཱིཏིཨཱདཱིསུ དིཊྛདྷམྨོ ཝུཙྩཏི པཙྩཀྑོ ཨཏྟབྷཱཝོ, ཏཏྠ ནིཡུཏྟོཏི དིཊྛདྷམྨིཀོ, ཨིདྷལོཀཏྠོ. ཀམྨཀིལེསཝསེན སམྤརེཏབྦཏོ སམྨཱ གནྟབྦཏོ སམྤརཱཡོ, པརལོཀོ. ཏཏྠ ནིཡུཏྟོཏི སམྤརཱཡིཀོ, པརལོཀཏྠོ. པརམོ ཨུཏྟམོ ཨཏྠོ པརམཏྠོ, ནིབྦཱནཾ. ཏེཧི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི. ཡཐཱརཧནྟི ཡཐཱནུརཱུཔཾ, ཏེསུ ཏེསུ ཨཏྠེསུ ཡོ ཡོ པུགྒལོ ཡཾ ཡཾ ཨརཧཏི, ཏདནུརཱུཔཾ. ཨནུསཱསཏཱིཏི ཝིནེཏི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཏྠེ པཏིཊྛཱཔེཏི. སཧ ཨཏྠེན ཝཏྟཏཱིཏི སཏྠོ, བྷཎྜམཱུལེན ཝཎིཛྫཱཡ དེསནྟརཾ གཙྪནྟོ ཛནསམཱུཧོ. ཧིཏུཔདེསཱདིཝསེན པརིཔཱལེཏབྦོ སཱསིཏབྦོ སོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སཏྠཱ སཏྠཝཱཧོ ནིརུཏྟིནཡེན. སོ ཝིཡ བྷགཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཏྠཱ ཝིཡཱཏི སཏྠཱ, བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ’’ཏི.

ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ནིདྡེསཔཱལི༹ནཡེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ སཏྠཝཱཧོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཏྠེཏི སཏྠིཀེ ཛནེ. ཀཾ ཨུདཀཾ ཏཱརེནྟི ཨེཏྠཱཏི ཀནྟཱརོ, ནིརུདཀོ ཨརཉྙཔྤདེསོ. རུལ༹ྷཱིཝསེན པན ཨིཏརོཔི ཨརཉྙཔྤདེསོ ཏཐཱ ཝུཙྩཏི. ཙོརཀནྟཱརནྟི ཙོརེཧི ཨདྷིཊྛིཏཀནྟཱརཾ, ཏཐཱ ཝཱལ༹ཀནྟཱརཾ. དུབྦྷིཀྑཀནྟཱརནྟི དུལླབྷབྷིཀྑཾ ཀནྟཱརཾ. ཏཱརེཏཱིཏི ཨཁེམནྟཊྛཱནཾ ཨཏིཀྐཱམེཏི. ཨུཏྟཱརེཏཱིཏིཨཱདི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨུཏྟཱརེཏཱིཏི ཁེམནྟབྷཱུམིཾ ཨུཔནེནྟོ ཏཱརེཏི. ནིཏྟཱརེཏཱིཏི ཨཁེམནྟཊྛཱནཏོ ནིཀྑཱམེནྟོ ཏཱརེཏི. པཏཱརེཏཱིཏི པརིགྒཧེཏྭཱ ཏཱརེཏི, ཧཏྠེན པརིགྒཧེཏྭཱ ཏཱརེཏི ཝིཡ ཏཱརེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦམྤེཏཾ ཏཱརཎུཏྟཱརཎཱདི ཁེམཊྛཱནེ ཋཔནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཁེམནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔེཏཱི’’ཏི. སཏྟེཏི ཝེནེཡྻསཏྟེ. མཧཱགཧནཏཱཡ མཧཱནཏྠཏཱཡ དུནྣིཏྠརཏཱཡ ཙ ཛཱཏིཡེཝ ཀནྟཱརོ ཛཱཏིཀནྟཱརོ, ཏཾ ཛཱཏིཀནྟཱརཾ.

ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནཱཏི ཨུཀྐཊྛསཏྟཔརིཙྪེདཝསེན. དེཝམནུསྶཱ ཨེཝ ཧི ཨུཀྐཊྛསཏྟཱ, ན ཏིརཙྪཱནཱདཡོ. ཨེཏནྟི ‘‘དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི ཨེཏཾ ཝཙནཾ. བྷབྦཔུགྒལཔརིཙྪེདཝསེནཱཏི སམྨཏྟནིཡཱམོཀྐམནསྶ ཡོགྱཔུགྒལསྶ པརིཙྪིནྡནཝསེན. བྷགཝཏོཏི ནིསྶཀྐེ སཱམིཝཙནཾ ཡཐཱ ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཏོ ཨཛ྄ཛྷེཏཱི’’ཏི. བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིནྟི ཏིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཨཱདིཀཾ མགྒཕལཱདྷིགམསྶ བལཝཀཱརཎཾ. གགྒརཱཡཱཏི གགྒརཱཡ ནཱམ རཉྙོ དེཝིཡཱ, ཏཱཡ ཝཱ ཀཱརིཏཏྟཱ ‘‘གགྒརཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱཡ. སརེ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསཱིཏི ‘‘དྷམྨོ ཨེསོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི དྷམྨསཉྙཱཡ སརེ ནིམིཏྟཾ གཎྷི, གཎྷནྟོ ཙ པསནྣཙིཏྟོ པརིསཔརིཡནྟེ ནིཔཛྫི. སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཨཊྛཱསཱིཏི ཏསྶ སཱིསེ དཎྜསྶ ཋཔིཏབྷཱཝཾ ཨཔསྶནྟོ ཏཏྠ དཎྜཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཊྛཱསི. མཎྜཱུཀོཔི དཎྜེ ཋཔིཏེཔི ཨུཔྤཱིལི༹ཏེཔི དྷམྨགཏེན པསཱདེན ཝིསྶརམཀརོནྟོཝ ཀཱལམཀཱསི. དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ཨཡཾ དྷམྨཏཱ, ཡཱ ‘‘ཀུཏོཧཾ ཨིདྷ ནིབྦཏྟོ, ཏཏྠ ཀིནྣུ ཁོ ཀམྨམཀཱསི’’ནྟི ཨཱཝཛྫནཱ. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ པུརིམབྷཝསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘ཨརེ ཨཧམྤི ནཱམ ཨིདྷ ནིབྦཏྟོ’’ཏི. བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱིཏི ཀཏཉྙུཏཱསཾཝཌྜྷིཏེན པེམགཱརཝབཧུམཱནེན ཝནྡི.

ཛཱནནྟོཝ པུཙྪཱིཏི མཧཱཛནསྶ ཀམྨཕལཾ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཉྩ པཙྩཀྑཾ ཀཱཏུཀཱམོ བྷགཝཱ ‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏཱི’’ཏི གཱཐཱཡ པུཙྪི. ཏཏྠ (ཝི. ཝ. ཨཊྛ. ༨༥༧) ཀོཏི དེཝནཱགཡཀྑགནྡྷབྦཱདཱིསུ ཀོ, ཀཏམོཏི ཨཏྠོ. མེཏི མམ. པཱདཱནཱིཏི པཱདེ. ཨིདྡྷིཡཱཏི ཨིམཱཡ ཨེཝརཱུཔཱཡ དེཝིདྡྷིཡཱ. ཡསསཱཏི ཨིམིནཱ ཨེདིསེན ཡསེན ཙ པརིཝཱརེན ཙ. ཛལནྟི ཝིཛྫོཏམཱནོ. ཨབྷིཀྐནྟེནཱཏི ཨཏིཝིཡ ཀནྟེན ཀཱམནཱིཡེན སུནྡརེན. ཝཎྞེནཱཏི ཚཝིཝཎྞེན སརཱིརཝཎྞནིབྷཱཡ. སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱཏི སབྦཱ དསཔི དིསཱ པབྷཱསེནྟོ, ཙནྡོ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨེཀཱལོཀཾ ཀརོནྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ པན བྷགཝཏཱ པུཙྪིཏོ དེཝཔུཏྟོ ཨཏྟཱནཾ པཝེདེནྟོ ‘‘མཎྜཱུཀོཧཾ པུརེ ཨཱསི’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པུརེཏི པུརིམཛཱཏིཡཾ. ཨུདཀེཏི ཨིདཾ ཏདཱ ཨཏྟནོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནདསྶནཾ. ཨུདཀེ མཎྜཱུཀོཏི ཏེན ཨུདྡྷུམཱཡིཀཱདིཀསྶ ཐལེ མཎྜཱུཀསྶ ནིཝཏྟནཾ ཀཏཾ ཧོཏི. གཱཝོ ཙརནྟི ཨེཏྠཱཏི གོཙརོ, གུནྣཾ གྷཱསེསནཊྛཱནཾ. ཨིདྷ པན གོཙརོ ཝིཡཱཏི གོཙརོ, ཝཱརི ཨུདཀཾ གོཙརོ ཨེཏསྶཱཏི ཝཱརིགོཙརོ. ཨུདཀཙཱརཱིཔི ཧི ཀོཙི ཀཙྪཔཱདི ཨཝཱརིགོཙརོཔི ཧོཏཱིཏི ‘‘ཝཱརིགོཙརོ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཝ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶཱཏི བྲཧྨསྶརེན ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུནཱ དེསེནྟསྶ ཏཝ དྷམྨཾ ‘‘དྷམྨོ ཨེསོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི སརེ ནིམིཏྟགྒཱཧཝསེན སུཎནྟསྶ. ཨནཱདརེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཨཝདྷཱི ཝཙྪཔཱལཀོཏི ཝཙྪེ རཀྑནྟོ གོཔཱལཀདཱརཀོ མམ སམཱིཔཾ ཨཱགནྟྭཱ དཎྜམོལུབྦྷ ཏིཊྛནྟོ མམ སཱིསེ དཎྜཾ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ མཾ མཱརེསཱིཏི ཨཏྠོ.

སིཏཾ ཀཏྭཱཏི ‘‘ཏཐཱ པརིཏྟཏརེནཔི པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ཨེཝཾ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསམྤཏྟིཡོ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ བྷཱསུརཏརདྷཝལ༹ཝིཔྥུརནྟདསནཁཀིརཎཱཝལཱི༹ཧི བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཏཾ པདེསཾ ཨོབྷཱསེནྟོ སིཏཾ ཀཏྭཱ. པཱིཏིསོམནསྶཝསེན ཧི སོ –

‘‘མུཧུཏྟཾ ཙིཏྟཔསཱདསྶ, ཨིདྡྷིཾ པསྶ ཡསཉྩ མེ;

ཨཱནུབྷཱཝཉྩ མེ པསྶ, ཝཎྞཾ པསྶ ཛུཏིཉྩ མེ.

‘‘ཡེ ཙ ཏེ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ, དྷམྨཾ ཨསྶོསུཾ གོཏམ;

པཏྟཱ ཏེ ཨཙལཊྛཱནཾ, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙརེ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༩-༨༦༠) –

ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཡཾ པན ཀིཉྩཱིཏི ཨེཏྠ ནྟི ཨནིཡམིཏཝཙནཾ, ཏཐཱ ཀིཉྩཱིཏི. པནཱཏི ཝཙནཱལངྐཱརམཏྟཾ. ཏསྨཱ ཡཾ ཀིཉྩཱིཏི ཉེཡྻསྶ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ ཀཏཾ ཧོཏི. པནཱཏི ཝཱ ཝིསེསཏྠདཱིཔཀོ ནིཔཱཏོ. ཏེན ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨིམིནཱ སངྑེཔཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ སཏྠུ ཙཏུསཙྩཱབྷིསམྦོདྷོ ཝུཏྟོ. བུདྡྷོཏི པན ཨིམིནཱ ཏདཉྙསྶཔི ཉེཡྻསྶ ཨཝབོདྷོ. པུརིམེན ཝཱ སཏྠུ པཊིཝེདྷཉཱཎཱནུབྷཱཝོ, པཙྪིམེན དེསནཱཉཱཎཱནུབྷཱཝོ. པཱི-ཏི ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནོ ཝིསེསོ ཛོཏཱིཡཏི. ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེནཱཏི ཨེཏྠ སབྦསོ པཊིཔཀྑེཧི ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཝིམོཀྑོ, ཨགྒམགྒོ, ཏསྶ ཨནྟོ, ཨགྒཕལཾ, ཏསྨིཾ ལདྡྷེ ལདྡྷབྦཏོ ཏཏྠ བྷཝཾ ཝིམོཀྑནྟིཀཾ, ཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སབྦམྤི བུདྡྷཉཱཎཾ.

ཨེཝཾ པཝཏྟོཏི ཨེཏྠ –

‘‘སབྦཉྙུཏཱཡ བུདྡྷོ, སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ བུདྡྷོ, ཨནཉྙནེཡྻཏཱཡ བུདྡྷོ, ཝིསཝིཏཱཡ བུདྡྷོ, ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, ནིརུཔལེཔསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀནྟཝཱིཏདོསོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀནྟཝཱིཏམོཧོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀནྟནིཀྐིལེསོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི བུདྡྷོ, ཨབུདྡྷིཝིཧཏཏྟཱ བུདྡྷིཔཊིལཱབྷཱ བུདྡྷོ. བུདྡྷོཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷཱཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན མིཏྟཱམཙྩེཧི ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ, ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི (མཧཱནི. ༡༩༢) –

ཨཡཾ ནིདྡེསཔཱལི༹ནཡོ. ཡསྨཱ ཙེཏྠ ཏསྶཱ པཊིསམྦྷིདཱཔཱལི༹ཡཱ (པཊི. མ. ༡.༡༦༢) བྷེདོ ནཏྠི, ཏསྨཱ དྭཱིསུ ཨེཀེནཔི ཨཏྠསིདྡྷཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘པཊིསམྦྷིདཱནཡོ ཝཱ’’ཏི ཨནིཡམཏྠོ ཝཱསདྡོ ཝུཏྟོ.

ཏཏྠ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༡.༡༦༢; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༡༩༢) ཡཐཱ ལོཀེ ཨཝགནྟཱ ‘‘ཨཝགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ སུདྡྷཀཏྟུཝསེན. ཡཐཱ པཎྞསོསཱ ཝཱཏཱ ‘‘པཎྞསུསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ ཧེཏུཀཏྟུཝསེན. ཧེཏུཨཏྠོ ཙེཏྠ ཨནྟོནཱིཏོ. སབྦཉྙུཏཱཡ བུདྡྷོཏི སབྦདྷམྨབུཛ྄ཛྷནསམཏྠཱཡ བུདྡྷིཡཱ བུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ བུདྡྷོཏི སབྦདྷམྨབོདྷནསམཏྠཱཡ བུདྡྷིཡཱ བུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཨནཉྙནེཡྻཏཱཡ བུདྡྷོཏི ཨཉྙེན ཨབོདྷིཏོ སཡམེཝ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཝིསཝིཏཱཡ བུདྡྷོཏི ནཱནཱགུཎཝིསཝནཏོ པདུམམིཝ ཝིཀསནཊྛེན བུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེན བུདྡྷོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཚཧི པདེཧི ཙིཏྟསངྐོཙཀརདྷམྨཔྤཧཱནེན ནིདྡཱཀྑཡཝིབུདྡྷོ པུརིསོ ཝིཡ སབྦཀིལེསནིདྡཱཀྑཡཝིབུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ སངྑཱ སངྑཱཏནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཏྟཱ སངྑཱཏེནཱཏི ཝཙནསྶ ཀོཊྛཱསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱལེཔདིཊྛིལེཔཱབྷཱཝེན ནིརུཔལེཔསངྑཱཏེན. སཝཱསནཱནཾ སབྦཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཀནྟཝཙནེནེཝ ཝིསེསེཏྭཱ ‘‘ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཀནྟནིཀྐིལེསོཏི རཱགདོསམོཧཱཝསེསེཧི སབྦཀིལེསེཧི ནིཀྐིལེསོ. ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི བུདྡྷོཏི གམནཏྠཱནཾ བུདྡྷིཨཏྠཏཱ ཝིཡ བུདྡྷིཨཏྠཱནམྤི གམནཏྠཏཱ ལབྦྷཏཱིཏི ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི བུདྡྷོཏི ན པརེཧི བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོ, ཨཐ ཁོ སཡམེཝ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཨབུདྡྷིཝིཧཏཏྟཱ བུདྡྷིཔཊིལཱབྷཱ བུདྡྷོཏི བུདྡྷི བུདྡྷཾ བོདྷོཏི ཨནཏྠནྟརཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ རཏྟགུཎཡོགཏོ རཏྟོ པཊོ, ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎཡོགཏོ བུདྡྷོཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏོ པརཾ བུདྡྷོཏི ནེཏཾ ནཱམནྟིཨཱདི ཨཏྠཱནུགཏཱཡཾ པཉྙཏྟཱིཏི བོདྷནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན བྷགཝཱ བུདྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨིདཱནི བྷགཝཱཏི ཨིམསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྷགཝཱཏི ཨིདཾ པནསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨསྶཱཏི བྷགཝཏོ. གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནནྟི སབྦེཧི སཱིལཱདིགུཎེཧི ཝིསིཊྛསྶ ཏཏོ ཨེཝ སབྦསཏྟེཧི ཨུཏྟམསྶ གརུནོ གཱརཝཝསེན ཝུཙྩམཱནཝཙནམེཏཾ བྷགཝཱཏི. ཏཐཱ ཧི ལོཀནཱཐོ ཨཔརིམིཏནིརུཔམཔྤབྷཱཝསཱིལཱདིགུཎཝིསེསསམངྒིཏཱཡ སབྦཱནཏྠཔརིཧཱརཔུབྦངྒམཱཡ ནིརཝསེསཧིཏསུཁཝིདྷཱནཏཔྤརཱཡ ནིརཏིསཡཱཡ པཡོགསམྤཏྟིཡཱ སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཙྩནྟུཔཀཱརིཏཱཡ ཙ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨུཏྟམཾ གཱརཝཊྛཱནནྟི.

བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛནྟི སེཊྛཝཱཙཀཾ ཝཙནཾ སེཊྛགུཎསཧཙརཎཏོ ‘‘སེཊྛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཝུཙྩཏཱིཏི ཝཙནཾ, ཨཏྠོ, ཏསྨཱ ཡོ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝཙནེན ཝཙནཱིཡོ ཨཏྠོ, སོ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གཱརཝཡུཏྟོཏི གརུབྷཱཝཡུཏྟོ གརུགུཎཡོགཏོ. གརུཀརཎཾ ཝཱ སཱཏིསཡཾ ཨརཧཏཱིཏི གཱརཝཡུཏྟོ, གཱརཝཱརཧོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སིཔྤཱདིསིཀྑཱཔཀཱ གརཱུ ཧོནྟི, ན ཙ གཱརཝཡུཏྟཱ, ཨཡཾ པན ཏཱདིསོ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘གརཱུ’ཏི ཝཏྭཱ ‘གཱརཝཡུཏྟོ’ཏི ཝུཏྟ’’ནྟི ཀེཙི.

གུཎཝིསེསཧེཏུཀཾ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཨིདཾ བྷགཝཏོ ནཱམནྟི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཛིཏུཀཱམོ ནཱམཾཡེཝ ཏཱཝ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཙཏུབྦིདྷཉྷི ནཱམ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཝཏྠིཀནྟི ཨཝཏྠཱཡ ཝིདིཏཾ ཏཾ ཏཾ ཨཝཏྠཾ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟཾ ཝོཧརིཏཾ. ཏཐཱ ལིངྒིཀཾ ཏེན ཏེན ལིངྒེན ཝོཧརིཏཾ. ནེམིཏྟིཀནྟི ནིམིཏྟཏོ ཨཱགཏཾ. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི ཡདིཙྪཱཡ པཝཏྟཾ, ཡདིཙྪཱཡ ཨཱགཏཾ ཡདིཙྪཀཾ. ཨིདཱནི ཨཱཝཏྠིཀཱདཱིནི ནཱམཱནི སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཝཙྪོ དམྨོ བལིབདྡོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཋམེན ཨཱདི-སདྡེན བཱལོ ཡུཝཱ ཝུཌྜྷོཏི ཨེཝམཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི, དུཏིཡེན མུཎྜཱི ཛཊཱིཏི ཨེཝམཱདིཾ, ཏཏིཡེན བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཛྷཱཡཱིཏི ཨེཝམཱདིཾ, ཙཏུཏྠེན ཨགྷཔདཱིཔནཾ པཱཝཙནནྟི ཨེཝམཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. ནེམིཏྟིཀནྟི ཝུཏྟམཏྠཾ བྱཏིརེཀཝསེན པཏིཊྛཱཔེཏུཾ ‘‘ན མཧཱམཱཡཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཝིམོཀྑནྟིཀནྟི ཨིམིནཱ པན ཨིདཾ ནཱམཾ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཀྑཎེཡེཝ ཛཱཏནྟི དསྶེཏི. ཡདི ཝིམོཀྑནྟིཀཾ, ཨཐ ཀསྨཱ ཨཉྙེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི ཨསཱདྷཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ’’ཏི. བུདྡྷཱནཉྷི ཨརཧཏྟཕལཾ ནིཔྥཛྫམཱནཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདཱིཧི སབྦེཧི བུདྡྷགུཎེཧི སདྡྷིཾཡེཝ ནིཔྥཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིམོཀྑནྟིཀ’’ནྟི. སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟཱིཏི སབྦདྷམྨཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ནིམིཏྟཱ པཉྙཏྟི. ཨཐ ཝཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟཱིཏི པཙྩཀྑསིདྡྷཱ པཉྙཏྟི. ཡཾགུཎནིམིཏྟཱ ཧི སཱ, ཏེ སཏྠུ པཙྩཀྑབྷཱུཏཱ, ཏཾགུཎཱ ཝིཡ སཱཔི སཙྪིཀཏཱ ཨེཝ ནཱམ ཧོཏི, ན པརེསཾ ཝོཧཱརམཏྟེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཝདནྟཱིཏི མཧཱཐེརསྶ གརུབྷཱཝཏོ བཧུཝཙནེནཱཧ, སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཝཱ ཀཏམནུཝཱདཾ སནྡྷཱཡ. ཨིསྶརིཡཱདིབྷེདོ བྷགོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བྷགཱི. མགྒཕལཱདིཨརིཡདྷམྨརཏནཾ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི ཨཔྤསདྡཱདིགུཎཡུཏྟཱནི བྷཛི སེཝི སཱིལེནཱཏི བྷཛཱི, བྷཛནསཱིལོཏི ཨཏྠོ. བྷཱགཱིཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཉྩེཝ ཨཏྠདྷམྨཝིམུཏྟིརསསྶ ཙ ཨདྷིསཱིལཱདཱིནཉྩ བྷཱགཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིབྷཛི པཝིབྷཛི དྷམྨརཏནནྟི ཝིབྷཏྟཝཱ. ཨཀཱསི བྷགྒནྟི རཱགཱདིཔཱཔདྷམྨཾ བྷགྒཾ ཨཀཱསཱིཏི བྷགཝཱཏི ཨཏྠོ. གརུཔི ལོཀེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གརཱུ’’ཏི. ཡསྨཱ གརུ, ཏསྨཱཔི བྷགཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧེཏུཨཏྠོ ཧི ཨིཏི-སདྡོ. སོ ཙ ཡཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ནཏྠི བྷགཱིཏིཨཱདཱིསུ, ཏཏྠ པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦོ. བྷཱགྱམསྶ ཨཏྠཱིཏི བྷཱགྱཝཱ. བཧཱུཧི ཉཱཡེཧཱིཏི ཀཱཡབྷཱཝནཱདིཀེཧི ཨནེཀེཧི བྷཱཝནཱཀྐམེཧི. སུབྷཱཝིཏཏྟནོཏི སམྨདེཝ བྷཱཝིཏསབྷཱཝསྶ. པཙྩཏྟེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ, ཏེན སུབྷཱཝིཏཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སུབྷཱཝིཏསབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. མཧཱགཎྛིཔདེ པན ‘‘སུབྷཱཝིཏཏྟནོ སུབྷཱཝིཏཀཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. བྷཝཱནཾ ཨནྟཾ ནིབྦཱནཾ གཏོཏི བྷཝནྟགོ.

ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནཱཏི ཨེཏྠཱཡཾ ནིདྡེསནཡོ –

‘‘བྷགཝཱཏི གཱརཝཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཨཔིཙ བྷགྒརཱགོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒདོསོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒམོཧོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒམཱནོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒདིཊྛཱིཏི བྷགཝཱ, བྷགྒཏཎྷོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒཀིལེསོཏི བྷགཝཱ, བྷཛི ཝིབྷཛི པཝིབྷཛི དྷམྨརཏནནྟི བྷགཝཱ, བྷཝཱནཾ ཨནྟཀརོཏི བྷགཝཱ, བྷཱཝིཏཀཱཡོ བྷཱཝིཏསཱིལོ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷཱཝིཏཔཉྙོཏི བྷགཝཱ, བྷཛི ཝཱ བྷགཝཱ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི ཨཔྤསདྡཱནི ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི ཝིཛནཝཱཏཱནི མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནི པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནཱིཏི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནནྟི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཨཏྠརསསྶ དྷམྨརསསྶ ཝིམུཏྟིརསསྶ ཨདྷིསཱིལསྶ ཨདྷིཙིཏྟསྶ ཨདྷིཔཉྙཱཡཱཏི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཔྤམཉྙཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནནྟི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཨཊྛནྣཾ ཝིམོཀྑཱནཾ ཨཊྛནྣཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཾ ནཝནྣཾ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིནནྟི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ དསནྣཾ སཉྙཱབྷཱཝནཱནཾ དསནྣཾ ཀསིཎསམཱཔཏྟཱིནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷིསྶ ཨསུབྷསམཱཔཏྟིཡཱཏི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཙཏུནྣཾ སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཙཏུནྣཾ སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཉྩནྣཾ བལཱནཾ སཏྟནྣཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཨརིཡསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ མགྒསྶཱཏི བྷགཝཱ. བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ དསནྣཾ ཏཐཱགཏབལཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཝེསཱརཛྫཱནཾ ཙཏུནྣཾ པཊིསམྦྷིདཱནཾ ཚནྣཾ ཨབྷིཉྙཱནཾ ཚནྣཾ བུདྡྷདྷམྨཱནནྟི བྷགཝཱ. བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ…པེ… སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤).

ཨེཏྠ ཙ ‘‘གཱརཝཱདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིནི ཡདིཔི གཱཐཱཡཾ ཨཱགཏཔདཱནུཀྐམེན ན ནིདྡིཊྛཱནི, ཡཐཱརཧཾ པན ཏེསཾ སབྦེསམྤི ནིདྡེསབྷཱཝེན ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཏྠ གཱརཝཱདྷིཝཙནནྟི གརཱུནཾ གརུབྷཱཝཝཱཙཀཾ ཝཙནཾ. བྷཛཱིཏི བྷཱགསོ ཀཐེསི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིབྷཛི པཝིབྷཛི དྷམྨརཏན’’ནྟི. མགྒཕལཱདི ཨརིཡདྷམྨོཡེཝ དྷམྨརཏནཾ. པུན བྷཛཱིཏི ཨིམསྶ སེཝཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཱགཱིཏི བྷཱགཱབྷིདྷེཡྻཝཱ. པུན བྷཱགཱིཏི ཨེཏྠ བྷཛནསཱིལོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠརསསྶཱཏི ཨཏྠསནྣིསྶཡསྶ རསསྶ. ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེ ཧི ཋཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ སུཎནྟསྶ ཙ ཏདཏྠཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནཀཔཱིཏིསོམནསྶཾ ཨཏྠརསོ. དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ དྷམྨརསོ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེད’’ནྟི (ཨ. ནི. ༦.༡༠). ཝིམུཏྟིརསསྶཱཏི ཝིམུཏྟིབྷཱུཏསྶ ཝིམུཏྟིསནྣིསྶཡསྶ ཝཱ རསསྶ. སཉྙཱབྷཱཝནཱནནྟི ཨནིཙྩསཉྙཱདཱིནཾ དསནྣཾ སཉྙཱབྷཱཝནཱནཾ. ཚནྣཾ བུདྡྷདྷམྨཱནནྟི ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ བྷགཝཱཏིསདྡསིདྡྷི ནིརུཏྟིནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡདིཔི ‘‘བྷཱགྱཝཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི ཝུཙྩམཱནོ ཨཏྠོ ‘‘བྷགཱི བྷཛཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤) ནིདྡེསགཱཐཱཡ སངྒཧིཏོ ཨེཝ, ཏཐཱཔི པདསིདྡྷིཨཏྠཝིབྷཱགཨཏྠཡོཛནཱདིསཧིཏོ སཾཝཎྞནཱནཡོ ཏཏོ ཨཉྙཱཀཱརོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཡཾ པན ཨཔརོ ནཡོ’’ཏི. ཝཎྞཝིཔརིཡཱཡོཏི ཨེཏནྟི ཨེཏྠ ཨིཏིསདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, ཏེན ཝཎྞཝིཀཱརོ ཝཎྞལོཔོ དྷཱཏུཨཏྠེན ནིཡོཛནཉྩཱཏི ཨིམཾ ཏིཝིདྷཾ ལཀྑཎཾ སངྒཎྷཱཏི. སདྡནཡེནཱཏི སདྡལཀྑཎནཡེན. པིསོདརཱདཱིནཾ སདྡཱནཾ ཨཱཀཏིགཎབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘པིསོདརཱདིཔཀྑེཔལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ’’ཏི. པཀྑིཔནམེཝ ལཀྑཎཾ. ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏཱཀརཎཉྷི པཀྑིཔནཾ. པཱརཔྤཏྟནྟི པརམུཀྐཾསགཏཾ པཱརམཱིབྷཱཝཔྤཏྟཾ. བྷཱགྱནྟི ཀུསལཾ. ཏཏྠ མགྒཀུསལཾ ལོཀུཏྟརསུཁནིབྦཏྟཀཾ, ཨིཏརཾ ལོཀིཡསུཁནིབྦཏྟཀཾ, ཨིཏརམྤི ཝཱ ཝིཝཊྚུཔནིསྶཡཾ པརིཡཱཡཏོ ལོཀུཏྟརསུཁནིབྦཏྟཀཾ སིཡཱ.

ཨིདཱནི བྷགཝཱཏི ཨིམསྶ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡསྨཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ལོབྷཱདཡོ ཨེཀཀཝསེན གཧིཏཱ, ཏཐཱ ཝིཔརཱིཏམནསིཀཱརོ ཝིཔལླཱསབྷཱཝསཱམཉྙེན, ཨཧིརིཀཱདཡོ དུཀཝསེན. ཏཏྠ ཀུཛ྄ཛྷནལཀྑཎོ ཀོདྷོ, སོ ནཝཝིདྷཨཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝོ. ‘‘ཨཀྐོཙྪི མཾ ཨཝདྷི མ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༣-༤) པུནཔྤུནཾ ཀུཛ྄ཛྷནཝསེན ཙིཏྟཔརིཡོནནྡྷནོ ཨུཔནཱཧོ. ཨུབྷཡམྤི པཊིགྷོཡེཝ, སོ པཝཏྟིནཱནཏྟཏོ བྷིནྡིཏྭཱ ཝུཏྟོ. སཀིཾ ཨུཔྤནྣོ ཀོདྷོ ཀོདྷོཡེཝ, ཏདུཏྟརི ཨུཔནཱཧོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘པུབྦཀཱལེ ཀོདྷོ, ཨཔརཀཱལེ ཨུཔནཱཧོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༩༡). ཨགཱརིཡསྶ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༡) ཨནགཱརིཡསྶ ཝཱ སུཀཏཀརཎཝིནཱསནོ མཀྑོ. ཨགཱརིཡོཔི ཧི ཀེནཙི ཨནུཀམྤཀེན དལིདྡོ སམཱནོ ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔིཏོ ཨཔརེན སམཡེན ‘‘ཀིཾ ཏཡཱ མཡ྄ཧཾ ཀཏ’’ནྟི ཏསྶ སུཀཏཀརཎཾ ཝིནཱསེཏི. ཨནགཱརིཡོཔི སཱམཎེརཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨཱཙརིཡེན ཝཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཝཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིཧི ཙ ཨནུགྒཧེཏྭཱ དྷམྨཀཐཱནཡཔྤཀརཎཀོསལླཱདཱིནི སིཀྑཱཔིཏོ ཨཔརེན སམཡེན རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིཧི སཀྐཏོ གརུཀཏོ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེསུ ཨཙིཏྟཱིཀཏོ ཙརམཱནོ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷེཧི དཧརཀཱལེ ཨེཝཾ ཨནུགྒཧིཏོ སཾཝཌྜྷིཏོ ཙ, ཨཐ ཙ པནིདཱནི ནིསྶིནེཧོ ཛཱཏོ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཏུམྷེཧི ཀཏ’’ནྟི ཏེསཾ སུཀཏཀརཎཾ ཝིནཱསེཏི, ཏསྶེསོ པུབྦཀཱརིཏཱལཀྑཎསྶ གུཎསྶ ཝིནཱསནོ ཨུདཀཔུཉྪནིཡཱ ཝིཡ སརཱིརཱནུགཏཾ ཨུདཀཾ ནིཔུཉྪནྟོ མཀྑོ. ཏཐཱ ཧི སོ པརེསཾ གུཎཱནཾ མཀྑནཊྛེན ‘‘མཀྑོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པལཱ༹སཏཱིཏི པལཱ༹སོ, པརསྶ གུཎེ དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ གུཎེཧི སམེ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོ པན བཧུསྶུཏེཔི པུགྒལེ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ‘‘ཨཱིདིསསྶ ཙ བཧུསྶུཏསྶ ཨནིཡཏཱ གཏི, ཏཝ ཝཱ མམ ཝཱ ཀོ ཝིསེསོ’’ཏི, རཏྟཉྙཱུ ཙིརཔབྦཛིཏེ པུགྒལེ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ‘‘ཏྭམྤི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏོ, ཨཧམྤི པབྦཛིཏོ, ཏྭམྤི སཱིལམཏྟེ ཋིཏོ, ཨཧམྤཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཡུགགྒཱཧོ. ཡུགགྒཱཧལཀྑཎོ ཧི པལཱ༹སོ.

པརེསཾ སཀྐཱརཱདཱིནི ཁཱིཡམཱནཱ ཨུསཱུཡམཱནཱ ཨིསྶཱ. ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ ནིགཱུཧནཾ པརེཧི སཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ཨསཧམཱནཾ མཙྪརིཡཾ. ཝཉྩནིཀཙརིཡབྷཱུཏཱ མཱཡཱ, སཱ སཀདོསཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ. ཏཐཱ ཧི སཱ ཨཏྟནོ ཝིཛྫམཱནདོསཔཊིཙྪཱདནཏོ ཙཀྑུམོཧནམཱཡཱ ཝིཡཱཏི ‘‘མཱཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཏྟནོ ཨཝིཛྫམཱནགུཎཔྤཀཱསནལཀྑཎཾ ཀེརཱཊིཀབྷཱཝེན ཨུཔྤཛྫམཱནཾ སཱཋེཡྻཾ. ཨསནྟགུཎདཱིཔནཉྷི ‘‘ཀེརཱཊིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཀེརཱཊིཀོ ཧི པུགྒལོ ཨཱཡནམཙྪོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨཱཡནམཙྪོ ནཱམ སཔྤམུཁམཙྪཝཱལཱ ཨེཀཱ མཙྪཛཱཏི. སོ ཀིར མཙྪཱནཾ ནངྒུཊྛཾ དསྶེཏི, སཔྤཱནཾ སཱིསཾ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སདིསོ ཨཧ’’ནྟི ཛཱནཱཔེཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཀེརཱཊིཀོ པུགྒལོ ཡཾ ཡཾ སུཏྟནྟིཀཾ ཝཱ ཨཱབྷིདྷམྨིཀཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམཏི, ཏཾ ཏཾ ཨེཝཾ ཝདཏི ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨནྟེཝཱསཱི, ཏུམྷེ མཡ྄ཧཾ ཨནུཀམྤཀཱ, ནཱཧཾ ཏུམྷེ མུཉྩཱམཱི’’ཏི. ཨེཝམེཏེ ‘‘སགཱརཝོ ཨཡཾ ཨམྷེསུ སཔྤཏིསྶོ’’ཏི མཉྙིསྶནྟི, ཏསྶེཝཾ ཀེརཱཊིཀབྷཱཝེན ཨུཔྤཛྫམཱནཾ སཱཋེཡྻཾ.

སབྦསོ མདྡཝཱབྷཱཝེན ཝཱཏབྷརིཏབྷསྟསདིསསྶ ཐདྡྷབྷཱཝསྶ ཨནོནམིཏདཎྜསདིསཏཱཡ པགྒཧིཏསིརཨནིཝཱཏཝུཏྟིཀཱཡསྶ ཙ ཀཱརཀོ ཐམྦྷོ. ཏདུཏྟརིཀརཎོ སཱརམྦྷོ. སོ དུཝིདྷེན ལབྦྷཏི ཨཀུསལཝསེན ཙེཝ ཀུསལཝསེན ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཡསྶ པརེན ཀཏཾ ཨལངྐཱརཱདིཾ དིསྭཱ ཏདྡིགུཎཏདྡིགུཎཀརཎེན ཨུཔྤཛྫམཱནོ, ཨནགཱརིཡསྶ ཙ ཡཏྟཀཾ ཡཏྟཀཾ པརོ པརིཡཱཔུཎཱཏི ཝཱ ཀཐེཏི ཝཱ, མཱནཝསེན ཏདྡིགུཎཏདྡིགུཎཀརཎེན ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨཀུསལོ. ཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཏདྡིགུཎཾ ཏདྡིགུཎཾ ཀརོཏི. ཨགཱརིཡོ སམཱནོ ཨེཀེནེཀསྨིཾ གྷརཝཏྠུསྨིཾ སཛྫིཏེ ཨཔརོ དྭེ ཝཏྠཱུནི སཛྫེཏི, ཨཔརོ ཙཏྟཱརོ, ཨཔརོ ཨཊྛ, ཨཔརོ སོལ༹ས. ཨནགཱརིཡོ སམཱནོ ཨེཀེནེཀསྨིཾ ནིཀཱཡེ གཧིཏེ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཏསྶ ཧེཊྛཱ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཔརོ དྭེ གཎྷཱཏི, ཨཔརོ ཏཡོ, ཨཔརོ ཙཏྟཱརོ, ཨཔརོ པཉྩ. སཱརམྦྷཝསེན ཧི གཎྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཀུསལཔཀྑོ ཧེས ནིརཡགཱམིམགྒོ. ཨགཱརིཡསྶ པན པརཾ ཨེཀཾ སལཱཀབྷཏྟཾ དེནྟཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ དཱཏུཀཱམཏཱཡ ཨུཔྤཛྫམཱནོ, ཨནགཱརིཡསྶ ཙ པརེན ཨེཀནིཀཱཡེ གཧིཏེ མཱནཾ ཨནིསྶཱཡ ཀེཝལཾ ཏཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱལསིཡཾ ཨབྷིབྷུཡྻ དྭེ ནིཀཱཡེ གཧེཏུཀཱམཏཱཡ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཀུསལོ. ཀུསལཔཀྑཝསེན ཧི ཨེཀསྨིཾ ཨེཀཾ སལཱཀབྷཏྟཾ དེནྟེ དྭེ, དྭེ དེནྟེ ཙཏྟཱརི དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑུནཱཔི པརེན ཨེཀསྨིཾ ནིཀཱཡེ གཧིཏེ ‘‘དྭེ ནིཀཱཡེ གཧེཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ མེ ཕཱསུ ཧོཏཱི’’ཏི ཝིཝཊྚཔཀྑེ ཋཏྭཱ ཏདུཏྟརི གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨིདྷ པན ཨཀུསལཔཀྑིཡོ ཏདུཏྟརིཀརཎོ ‘‘སཱརམྦྷོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

ཛཱཏིཨཱདཱིནི ནིསྶཱཡ སེཡྻསྶ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུནྣཏིཝསེན པགྒཎྷནཝསེན པཝཏྟོ མཱནོ. ཨབྦྷུནྣཏིཝསེན པཝཏྟོ ཨཏིམཱནོ. པུབྦེ ཀེནཙི ཨཏྟཱནཾ སདིསཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཏཏོ ཨདྷིཀཏོ དཧཏོ ཨུཔྤཛྫམཱནཀོ ཨཏིམཱནོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཛཱཏིཨཱདིཾ པཊིཙྩ མཛྫནཱཀཱརོ མདོ, སོཔི ཨཏྠཏོ མཱནོ ཨེཝ. སོ པན ཛཱཏིམདོ གོཏྟམདོ ཨཱརོགྱམདོ ཡོབྦནམདོ ཛཱིཝིཏམདོ ལཱབྷམདོ སཀྐཱརམདོ གརུཀཱརམདོ པུརེཀྑཱརམདོ པརིཝཱརམདོ བྷོགམདོ ཝཎྞམདོ སུཏམདོ པཊིབྷཱནམདོ རཏྟཉྙུམདོ པིཎྜཔཱཏིཀམདོ ཨནཝཉྙཏྟིམདོ ཨིརིཡཱཔཐམདོ ཨིདྡྷིམདོ ཡསམདོ སཱིལམདོ ཛྷཱནམདོ སིཔྤམདོ ཨཱརོཧམདོ པརིཎཱཧམདོ སཎྛཱནམདོ པཱརིཔཱུརིམདོཏི ཨནེཀཝིདྷོ.

ཏཏྠ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༨༤༣-༨༤༤) ཛཱཏིཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ མཛྫནཱཀཱརཔྤཝཏྟོ མཱནོ ཛཱཏིམདོ, སོ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ ཙཏུནྣམྤི ཝཎྞཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཛཱཏིསམྤནྣོ ཧི ཁཏྟིཡོ ‘‘མཱདིསོ ཨཉྙོ ནཏྠི, ཨཝསེསཱ ཨནྟརཱ ཨུཊྛཱཡ ཁཏྟིཡཱ ཛཱཏཱ, ཨཧཾ པན ཝཾསཱགཏཁཏྟིཡོ’’ཏི མཱནཾ ཀརོཏི. བྲཱཧྨཎཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གོཏྟཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ མཛྫནཱཀཱརཔྤཝཏྟོ མཱནོ གོཏྟམདོ, སོཔི ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ ཙཏུནྣམྤི ཝཎྞཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཁཏྟིཡོཔི ཧི ‘‘ཨཧཾ ཀོཎྜཉྙགོཏྟོ, ཨཧཾ ཨཱདིཙྩགོཏྟོ’’ཏི མཱནཾ ཀརོཏི. བྲཱཧྨཎོཔི ‘‘ཨཧཾ ཀསྶཔགོཏྟོ, ཨཧཾ བྷཱརདྭཱཛགོཏྟོ’’ཏི མཱནཾ ཀརོཏི. ཝེསྶོཔི སུདྡོཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀུལགོཏྟཾ ནིསྶཱཡ མཱནཾ ཀརོཏི. ཨཱརོགྱམདཱདཱིསུཔི ‘‘ཨཧཾ ཨརོགོ, སེསཱ རོགབཧུལཱ, ཀཎྜུཝནམཏྟམྤི མཡ྄ཧཾ བྱཱདྷི ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཨཱརོགྱམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཧཾ ཏརུཎོ, ཨཝསེསསཏྟཱནཾ ཨཏྟབྷཱཝོ པཔཱཏེ ཋིཏརུཀྑསདིསོ, ཨཧཾ པན པཋམཝཡེ ཋིཏོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཡོབྦནམདོ. ‘‘ཨཧཾ ཙིརཾ ཛཱིཝིཾ, ཙིརཾ ཛཱིཝཱམི, ཙིརཾ ཛཱིཝིསྶཱམི, སུཁཾ ཛཱིཝིཾ, སུཁཾ ཛཱིཝཱམི, སུཁཾ ཛཱིཝིསྶཱམཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཛཱིཝིཏམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཧཾ ལཱབྷཱི, ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤལཱབྷཱ, མཡ྄ཧཾ པན ལཱབྷསྶ པམཱཎཾ ནཏྠཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ལཱབྷམདོ ནཱམ.

‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ལབྷནྟི, ཨཧཾ པན སུཀཏཾ པཎཱིཏཾ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཾ ལབྷཱམཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ སཀྐཱརམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསབྷིཀྑཱུནཾ པཱདཔིཊྛིཡཾ ཨཀྐམིཏྭཱ གཙྪནྟཱ མནུསྶཱ ‘ཨཡཾ སམཎོ’ཏིཔི ན ཝནྡནྟི, མཾ པན དིསྭཱ ཝནྡནྟི, པཱསཱཎཙྪཏྟཾ ཝིཡ གརུཀཾ ཀཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཝིཡ ཙ དུརཱསདཾ ཀཏྭཱ མཉྙནྟཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ གརུཀཱརམདོ ནཱམ. ‘‘ཨུཔྤནྣོ པཉྷོ མཡ྄ཧམེཝ མུཁེན ཚིཛྫཏི, བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱཔི ཨཱགཙྪནྟཱཔི མམེཝ པུརཏོ ཀཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ གཙྪནྟཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ པུརེཀྑཱརམདོ ནཱམ. ཨགཱརིཡསྶ ཏཱཝ མཧཱཔརིཝཱརསྶ ‘‘པུརིསསཏམྤི པུརིསསཧསྶམྤི མཾ པརིཝཱརེཏཱི’’ཏི, ཨནགཱརིཡསྶ ‘‘སམཎསཏམྤི སམཎསཧསྶམྤི མཾ པརིཝཱརེཏི, སེསཱ ཨཔྤཔརིཝཱརཱ, ཨཧཾ མཧཱཔརིཝཱརོ ཙེཝ སུཙིཔརིཝཱརོ ཙཱ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ པརིཝཱརམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཏྟནོ པརིབྷོགམཏྟཀམྤི ན ལབྷནྟི, མཡ྄ཧཾ པན ནིདྷཱནགཏསྶེཝ དྷནསྶ པམཱཎཾ ནཏྠཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ བྷོགམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ དུབྦཎྞཱ དུརཱུཔཱ, ཨཧཾ ཨབྷིརཱུཔོ པཱསཱདིཀོ’’ཏིཔི ‘‘ཨཝསེསསཏྟཱ ནིགྒུཎཱ པཏྠཊཨཀིཏྟིནོ, མཡ྄ཧཾ པན ཀིཏྟིསདྡོ དེཝམནུསྶེསུ པཱཀཊོ ‘ཨིཏིཔི ཐེརོ བཧུསྶུཏོ, ཨིཏིཔི སཱིལཝཱ, ཨིཏིཔི དྷུཏགུཎཡུཏྟོ’’’ཏི, ཨེཝཾ སརཱིརཝཎྞཾ གུཎཝཎྞཉྩ པཊིཙྩ མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཝཎྞམདོ ནཱམ.

‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤསྶུཏཱ, ཨཧཾ པན བཧུསྶུཏོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ སུཏམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིབྷཱནཱ, མཡ྄ཧཾ པན པཊིབྷཱནསྶ པམཱཎཾ ནཏྠཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ པཊིབྷཱནམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཧཾ རཏྟཉྙཱུ ཨསུཀཾ བུདྡྷཝཾསཾ རཱཛཝཾསཾ ཛནཔདཝཾསཾ གཱམཝཾསཾ རཏྟིནྡིཝཔརིཙྪེདཾ ནཀྑཏྟམུཧུཏྟཡོགཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ རཏྟཉྙུམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ བྷིཀྑཱུ ཨནྟརཱ པིཎྜཔཱཏིཀཱ ཛཱཏཱ, ཨཧཾ པན ཛཱཏིཔིཎྜཔཱཏིཀོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ པིཎྜཔཱཏིཀམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཨུཉྙཱཏཱ ཨཝཉྙཱཏཱ, ཨཧཾ པན ཨནཝཉྙཱཏོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཨནཝཉྙཏྟིམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨིརིཡཱཔཐོ ཨཔཱསཱདིཀོ, མཡ྄ཧཾ པན པཱསཱདིཀོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཨིརིཡཱཔཐམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ཚིནྣཔཀྑཀཱཀསདིསཱ, ཨཧཾ པན མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཧཾ ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཀརོམི, ཏཾ ཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཝཱ མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཨིདྡྷིམདོ ནཱམ.

ཡསམདོ པན ཨགཱརིཀེནཔི ཨནགཱརིཀེནཔི དཱིཔེཏབྦོ. ཨགཱརིཀོཔི ཧི ཨེཀཙྩོ ཨཊྛཱརསསུ སེཎཱིསུ ཨེཀིསྶཱ ཛེཊྛཀོ ཧོཏི, ཏསྶ ‘‘ཨཝསེསེ པུརིསེ ཨཧཾ པཊྛཔེམི, ཨཧཾ ཝིཙཱརེམཱི’’ཏི, ཨནགཱརིཀོཔི ཨེཀཙྩོ ཀཏྠཙི ཛེཊྛཀོ ཧོཏི, ཏསྶ ‘‘ཨཝསེསཱ བྷིཀྑཱུ མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདེ ཝཏྟནྟི, ཨཧཾ ཛེཊྛཀོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཡསམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ དུསྶཱིལཱ, ཨཧཾ པན སཱིལཝཱ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ སཱིལམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱནཾ སཏྟཱནཾ ཀུཀྐུཊསྶ ཨུདཀཔཱནམཏྟེཔི ཀཱལེ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ནཏྠི, ཨཧཾ པན ཨུཔཙཱརཔྤནཱནཾ ལཱབྷཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཛྷཱནམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ ནིསྶིཔྤཱ, ཨཧཾ སིཔྤཝཱ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ སིཔྤམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ རསྶཱ, ཨཧཾ དཱིགྷོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ ཨཱརོཧམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱ སཏྟཱ རསྶཱ ཝཱ ཧོནྟི དཱིགྷཱ ཝཱ, ཨཧཾ ནིགྲོདྷཔརིམཎྜལོ’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ པརིཎཱཧམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱནཾ སཏྟཱནཾ སརཱིརསཎྛཱནཾ ཝིརཱུཔཾ བཱིབྷཙྪཾ, མཡ྄ཧཾ པན མནཱཔཾ པཱསཱདིཀ’’ནྟི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ སཎྛཱནམདོ ནཱམ. ‘‘ཨཝསེསཱནཾ སཏྟཱནཾ སརཱིརེ བཧཱུ དོསཱ, མཡ྄ཧཾ པན སརཱིརེ ཀེསགྒམཏྟམྤི ཝཛྫཾ ནཏྠཱི’’ཏི མཛྫནཝསེན ཨུཔྤནྣོ མཱནོ པཱརིཔཱུརིམདོ ནཱམ. ཨེཝམཡཾ སབྦོཔི ཛཱཏིཨཱདིཾ ནིསྶཱཡ མཛྫནཱཀཱརཝསཔྤཝཏྟོ མཱནོ ཨིདྷ ‘‘མདོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒོ པམཱདོ, པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ སཏིཡཱ ཨནིགྒཎྷིཏྭཱ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶཛྫནཾ, སཏིཝིརཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཎྷཱཝིཛྫཱ པཱཀཊཱཡེཝ.

ལོབྷཱདཡོ ཙ པུན ཏིཝིདྷཱཀུསལམཱུལནྟི ཏིཀཝསེན གཧིཏཱ. དུཙྩརིཏཱདཱིསུཔི ཏིཝིདྷ-སདྡོ པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦོ. ཏཏྠ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི ཏིཝིདྷདུཙྩརིཏཱནི. ཏཎྷཱསཾཀིལེསཱདཡོ ཏིཝིདྷསཾཀིལེསཱ. རཱགམལཱདཡོ མལཱིནབྷཱཝཀརཏྟཱ ཏིཝིདྷམལཱནི. རཱགཱདཡོ ཧི ཙིཏྟཾ མལཱིནཾ ཀརོནྟི, མལཾ གཱཧཱཔེནྟི, ཏསྨཱ ‘‘མལཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ‘‘རཱགོ ཝིསམཾ, དོསོ ཝིསམཾ, མོཧོ ཝིསམ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༩༢༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ རཱགཱདཡོ ‘‘ཀཱཡཝིསམཾ ཝཙཱིཝིསམཾ མནོཝིསམ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༩༢༤) ཨེཝམཱགཏཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ ཏིཝིདྷཝིསམཱནི. ཏཱནི པན ཡསྨཱ རཱགཱདཱིསུ ཙེཝ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིསུ ཙ སཏྟཱ པཀྑལནྟི, པཀྑལིཏཱ ཙ སཱསནཏོཔི སུགཏིཏོཔི པཏནྟི, ཏསྨཱ པཀྑལནཔཱཏཧེཏུབྷཱཝཏོ ‘‘ཝིསམཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ‘‘ཀཱམསཉྙཱ བྱཱཔཱདསཉྙཱ ཝིཧིཾསཱསཉྙཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༡༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཀཱམཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱ སཉྙཱ ཏིཝིདྷསཉྙཱ. ཏཐཱ ‘‘ཀཱམཝིཏཀྐོ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ’’ཏི ཨེཝམཱགཏཱ ཏིཝིདྷཝིཏཀྐཱ. ཏཎྷཱཔཔཉྩོ དིཊྛིཔཔཉྩོ མཱནཔཔཉྩོཏི ཨིམེ ཏིཝིདྷཔཔཉྩཱ. ཝཊྚསྨིཾ སཏྟེ པཔཉྩེནྟཱིཏི ཏཎྷཱདཡོ ‘‘པཔཉྩཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི.

ཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེསཱཏིཨཱདཱིསུ ཙཏུབྦིདྷ-སདྡོ པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦོ. ཏཏྠ ཨནིཙྩཱདཱིནི ཝཏྠཱུནི ནིཙྩནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔརཱིཏཏོ ཨེསནྟཱིཏི ཝིཔརིཡེསཱ. ‘‘ཨནིཙྩེ ནིཙྩནྟི སཉྙཱཝིཔརིཡེསོ ཙིཏྟཝིཔརིཡེསོ དིཊྛིཝིཔརིཡེསོ, དུཀྑེ སུཁནྟི སཉྙཱཝིཔརིཡེསོ ཙིཏྟཝིཔརིཡེསོ དིཊྛིཝིཔརིཡེསོ, ཨསུབྷེ སུབྷནྟི སཉྙཱཝིཔརིཡེསོ ཙིཏྟཝིཔརིཡེསོ དིཊྛིཝིཔརིཡེསོ, ཨནཏྟནི ཨཏྟཱཏི སཉྙཱཝིཔརིཡེསོ ཙིཏྟཝིཔརིཡེསོ དིཊྛིཝིཔརིཡེསོ’’ཏི ཨེཝམཱགཏཱ དྭཱདས ཝིཔལླཱསཱ ཙཏུནྣཾ ཨནིཙྩཱདིཝཏྠཱུནཾ ཝསེན ‘‘ཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེསཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཏྠ པན ཙིཏྟཀིཙྩསྶ དུབྦལཊྛཱནེ དིཊྛིཝིརཧིཏཱཡ ཨཀུསལསཉྙཱཡ སཀཀིཙྩསྶ བལཝཀཱལེ སཉྙཱཝིཔལླཱསོ ཝེདིཏབྦོ, དིཊྛིཝིརཧིཏསྶེཝ ཨཀུསལཙིཏྟསྶ སཀཀིཙྩསྶ བལཝཀཱལེ ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ, དིཊྛིསམྤཡུཏྟཙིཏྟེ དིཊྛིཝིཔལླཱསོ. ཏསྨཱ སབྦདུབྦལོ སཉྙཱཝིཔལླཱསོ, ཏཏོ བལཝཏརོ ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ, སབྦབལཝཏརོ དིཊྛིཝིཔལླཱསོ. ཨཛཱཏབུདྡྷིདཱརཀསྶ ཀཧཱཔཎདསྶནཾ ཝིཡ སཉྙཱ ཨཱརམྨཎསྶ ཨུཔཊྛཱནཱཀཱརམཏྟགཧཎཏོ. གཱམིཀཔུརིསསྶ ཀཧཱཔཎདསྶནཾ ཝིཡ ཙིཏྟཾ ལཀྑཎཔྤཊིཝེདྷསྶཔི སམྤཱདནཏོ. ཀམྨཱརསྶ མཧཱསཎྜཱསེན ཨཡོགཧཎཾ ཝིཡ དིཊྛི ཨབྷིནིཝེསཔརཱམསནཏོ. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ དིཊྛིཝིཔལླཱསཱ, ཨནིཙྩཱནཏྟེསུ ནིཙྩནྟིཨཱདིཝསཔྤཝཏྟཱ ཙཏྟཱརོ སཉྙཱཙིཏྟཝིཔལླཱསཱཏི ཨིམེ ཨཊྛ ཝིཔལླཱསཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི. ཨསུབྷེ སུབྷནྟི སཉྙཱཙིཏྟཝིཔལླཱསཱ སཀདཱགཱམིམགྒེན ཏནུཀཱ ཧོནྟི, ཨནཱགཱམིམགྒེན པཧཱིཡནྟི. དུཀྑེ སུཁནྟི སཉྙཱཙིཏྟཝིཔལླཱསཱ ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱིཡནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘ཀཱམཱསཝོ བྷཝཱསཝོ དིཊྛཱསཝོ ཨཝིཛྫཱསཝོ’’ཏི (ཙཱུལ༹ནི. ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༦༩) ཨེཝམཱགཏཱ ཀཱམཏཎྷཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝནྟི ཙཀྑུཨཱདིཏོ སནྡནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཱསཝཱ. ཀིཉྩཱཔི ཙཀྑུཨཱདིཏོ ཀུསལཱདཱིནམྤི པཝཏྟི ཨཏྠི, ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཨེཝ པན ཝཎཏོ ཡཱུསཾ ཝིཡ པགྒྷརཎཀཨསུཙིབྷཱཝེན སནྡནྟི, ཏསྨཱ ཏེ ཨེཝ ‘‘ཨཱསཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཏྠ ཧི པགྒྷརཎཀཨསུཙིམྷི ནིརུལ༹ྷོ ཨཱསཝསདྡོཏི. ཨཐ ཝཱ དྷམྨཏོ ཡཱཝ གོཏྲབྷུཾ, ཨོཀཱསཏོ ཡཱཝ བྷཝགྒཾ སཝནྟི གཙྪནྟི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཱསཝཱ, ཨེཏེ དྷམྨེ ཨེཏཉྩ ཨོཀཱསཾ ཨནྟོཀརིཏྭཱ པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝདྷིཨཏྠོ ཧི ཨཱ-ཀཱརོ. ཨཝདྷི ཙ མརིཡཱདཱབྷིཝིདྷིབྷེདཏོ དུཝིདྷོ. ཏཏྠ མརིཡཱདཾ ཀིརིཡཾ བཧིཀཏྭཱ པཝཏྟཏི ཡཐཱ ‘‘ཨཱཔཱཊལིཔུཏྟཾ ཝུཊྛོ དེཝོ’’ཏི, ཨབྷིཝིདྷི པན ཀིརིཡཾ བྱཱཔེཏྭཱ པཝཏྟཏི ཡཐཱ ‘‘ཨཱབྷཝགྒཾ བྷགཝཏོ ཡསོ པཝཏྟཏཱི’’ཏི, ཨབྷིཝིདྷིཨཏྠོ ཙཱཡཾ ཨཱ-ཀཱརོ ཨིདྷ གཧིཏོ, ཏསྨཱ ཏེ དྷམྨེ ཏཉྩ ཨོཀཱསཾ ཨནྟོཀརིཏྭཱ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན སཝནྟཱིཏི ‘‘ཨཱསཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཙིརཔཱརིཝཱསིཡཊྛེན མདིརཱདཡོ ཨཱསཝཱ ཝིཡཱཏིཔི ཨཱསཝཱ. ལོཀསྨིཉྷི ཙིརཔཱརིཝཱསིཀཱ མདིརཱདཡོ ‘‘ཨཱསཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཡདི ཙ ཙིརཔཱརིཝཱསིཡཊྛེན ཨཱསཝཱ, ཨེཏེཡེཝ བྷཝིཏུམརཧནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫཱཡ, ཨིཏོ པུབྦེ ཨཝིཛྫཱ ནཱཧོསཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༡). ཨཉྙེསུ པན ཡཐཱཝུཏྟེ དྷམྨེ ཨོཀཱསཉྩ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟམཱནེསུ མཱནཱདཱིསུ ཙ ཝིཛྫམཱནེསུ ཨཏྟཏྟནིཡཱདིགྒཱཧཝསེན ཨབྷིབྱཱཔནཾ མདནཀརཎཝསེན ཨཱསཝསདིསཏཱ ཙ ཨེཏེསཾཡེཝ, ན ཨཉྙེསནྟི དྭཱིསུཔི ཨཏྠཝིཀཔྤེསུ ཨེཏེསུཡེཝ ཨཱསཝསདྡོ ནིརུལ༹ྷོཏི དཊྛབྦོ. ཨཱཡཏཾ ཝཱ སཾསཱརདུཀྑཾ སཝནྟི པསཝནྟཱིཏིཔི ཨཱསཝཱ. ན ཧི ཏཾ ཀིཉྩི སཾསཱརདུཀྑཾ ཨཏྠི, ཡཾ ཨཱསཝེཧི ཝིནཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ.

‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཀཱཡགནྠོ བྱཱཔཱདོ ཀཱཡགནྠོ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ ཀཱཡགནྠོ ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡགནྠོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༧༥; མཧཱནི. ༢༩, ༡༤༧) ཨེཝམཱགཏཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཡསྶ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན ཝཊྚསྨིཾ གནྠེནྟི གྷཊེནྟཱིཏི གནྠཱ. ‘‘ཀཱམོགྷོ བྷཝོགྷོ དིཊྛོགྷོ ཨཝིཛྫོགྷོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༧༢; མཧཱནི. ༡༤; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཙཏྟཱརོ ཀཱམཏཎྷཱདཡོ ཡསྶ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ ཝཊྚསྨིཾ ཨོཧནནྟི ཨོསཱིདཱཔེནྟཱིཏི ཨོགྷཱ. ཏེཡེཝ ‘‘ཀཱམཡོགོ བྷཝཡོགོ དིཊྛིཡོགོ ཨཝིཛྫཱཡོགོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༧༣; ཨ. ནི. ༤.༡༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཝཊྚསྨིཾ ཡོཛེནྟཱིཏི ཡོགཱ. ཨརིཡཱ ཨེཏཱཡ ན གཙྪནྟཱིཏི ཨགཏི, སཱ ཚནྡཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཱ. ‘‘ཙཱིཝརཧེཏུ ཝཱ བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, པིཎྜཔཱཏ, སེནཱསན, ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏུ ཝཱ བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༩) ཨེཝམཱགཏཱ ཙཏྟཱརོ ཏཎྷུཔྤཱདཱ. ཏཏྠ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏཱུཏི ཨེཏྠ ཨིཏཱིཏི ནིདསྶནེ ནིཔཱཏོ, ཡཐཱ ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ, ཨེཝཾ བྷཝཱབྷཝཧེཏུཔཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཝཱབྷཝོཏི ཙེཏྠ པཎཱིཏཔཎཱིཏཏརཱནི ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨུཔཱདཱནཱནི.

པཉྩ ཙེཏོཁིལཱཏིཨཱདཱིསུ ‘‘བུདྡྷེ ཀངྑཏི, དྷམྨེ, སངྒྷེ, སིཀྑཱཡ ཀངྑཏི, སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཀུཔིཏོ ཧོཏི ཨནཏྟམནོ ཨཱཧཏཙིཏྟོ ཁིལཛཱཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༥; དཱི. ནི. ༣.༣༡༩) ཨེཝམཱགཏཱནི པཉྩ ཙེཏོཁིལཱནི, ཙེཏོ ཁིལཡཏི ཐདྡྷབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨེཏེཧཱིཏི ཙེཏོཁིལཱནི. ཝིནིབནྡྷཱདཱིསུཔི པཉྩ-སདྡོ པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦོ. ‘‘ཀཱམེ ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི, ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགོ, རཱུཔེ ཨཝཱིཏརཱགོ, ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༨༦; དཱི. ནི. ༣.༣༢༠) ཨཱགཏཱ པཉྩ ཙིཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ མུཊྛིཡཾ ཀཏྭཱ ཝིཡ གཎྷནྟཱིཏི ཙེཏོཝིནིབནྡྷཱ. ཨེཏེ ཧི ཏཎྷཱཔྤཝཏྟིབྷཱཝཏོ ཀུསལཔྤཝཏྟིཡཱ ཨཝསརཱཔྤདཱནཝསེན ཙིཏྟཾ བནྡྷཾ ཝིཡ སམོརོདྷེཏྭཱ གཎྷནྟི. སདྡཏྠཏོ པན ཙེཏོ ཝིརཱུཔཾ ནིབནྡྷཱིཡཏི སཾཡམཱིཡཏི ཨེཏེཧཱིཏི ཙེཏོཝིནིབནྡྷཱ. ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནི པཉྩ ཀུསལདྷམྨེ ནཱིཝཱརེནྟི ཨཱཝརནྟཱིཏི ནཱིཝརཎཱནི. རཱུཔཱབྷིནནྡནཱདཡོ པཉྩཱབྷིནནྡནཱ.

ཝིཝཱདམཱུལཱཏིཨཱདཱིསུ ཀོདྷོ མཀྑོ ཨིསྶཱ སཱཋེཡྻཾ པཱཔིཙྪཏཱ སནྡིཊྛིཔརཱམཱསོཏི ཨིམཱནི ཚ ཝིཝཱདམཱུལཱནི. ཡསྨཱ ཀུདྡྷོ ཝཱ ཀོདྷཝསེན…པེ… སནྡིཊྛིཔརཱམཱསཱི ཝཱ སནྡིཊྛིཔརཱམསིཏཱཡ ཀལཧཾ ཝིགྒཧཾ ཝིཝཱདཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཀོདྷཱདཡོ ‘‘ཚ ཝིཝཱདམཱུལཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. རཱུཔཏཎྷཱསདྡཏཎྷཱདཡོ ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱ. ཀཱམརཱགཔཊིགྷདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱབྷཝརཱགམཱནཱཝིཛྫཱ སཏྟཱནུསཡཱ. ཐཱམགཏཊྛེན ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཙ ཨནུསེནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ. མིཙྪཱདིཊྛིམིཙྪཱསངྐཔྤམིཙྪཱཝཱཙཱམིཙྪཱཀམྨནྟམིཙྪཱཨཱཛཱིཝམིཙྪཱཝཱཡཱམམིཙྪཱསཏིམིཙྪཱསམཱདྷཱི ཨཊྛ མིཙྪཏྟཱ.

‘‘ཏཎྷཾ པཊིཙྩ པརིཡེསནཱ, པརིཡེསནཾ པཊིཙྩ ལཱབྷོ, ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཝིནིཙྪཡོ, ཝིནིཙྪཡཾ པཊིཙྩ ཚནྡརཱགོ, ཚནྡརཱགཾ པཊིཙྩ ཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ, ཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ པཊིཙྩ པརིགྒཧོ, པརིགྒཧཾ པཊིཙྩ མཙྪརིཡཾ, མཙྪརིཡཾ པཊིཙྩ ཨཱརཀྑོ, ཨཱརཀྑཱདྷིཀརཎཾ དཎྜཱདཱནསཏྠཱདཱནཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཏུཝཾཏུཝཾཔེསུཉྙམུསཱཝཱདཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༠༣; ༣.༣༥༩) ཨེཝམཱགཏཱ པརིཡེསནཱདཡོ ནཝ ཏཎྷཱམཱུལཀཱ. ཏཏྠ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༠༣) ཏཎྷཾ པཊིཙྩཱཏི ཏཎྷཾ ནིསྶཱཡ. པརིཡེསནཱཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཔརིཡེསནཱ. སཱ ཧི ཏཎྷཱཡ སཏི ཧོཏི. ལཱབྷོཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཔཊིལཱབྷོ. སོ ཧི པརིཡེསནཱཡ སཏི ཧོཏི. ཝིནིཙྪཡོཏི ཨིདྷ ཝིཏཀྐོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ལཱབྷཾ ལབྷིཏྭཱ ཧི ཨིཊྛཱནིཊྛཾ སུནྡརཱསུནྡརཉྩ ཝིཏཀྐེནེཝ ཝིནིཙྪིནཏི ‘‘ཨེཏྟཀཾ མེ རཱུཔཱརམྨཎཏྠཱཡ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ སདྡཱདིཨཱརམྨཎཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཾ མཡ྄ཧཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ པརསྶ, ཨེཏྟཀཾ པརིབྷུཉྫིསྶཱམི, ཨེཏྟཀཾ ནིདཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཝིནིཙྪཡོ’’ཏི. ཚནྡརཱགོཏི ཨེཝཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐེན ཝིཏཀྐིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ དུབྦལརཱགོ ཙ བལཝརཱགོ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི. ཚནྡོཏི ཧི ཨིདྷ དུབྦལརཱགསྶཱདྷིཝཙནཾ. ཨཛ྄ཛྷོསཱནནྟི ཨཧཾ མམནྟི བལཝསནྣིཊྛཱནཾ. པརིགྒཧོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན པརིགྒཧཀརཎཾ. མཙྪརིཡནྟི པརེཧི སཱདྷཱརཎབྷཱཝསྶ ཨསཧནཏཱ. ཏེནེཝསྶ པོརཱཎཱ ཨེཝཾ ཝཙནཏྠཾ ཝདནྟི ‘‘ཨིདཾ ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶ ཨཙྪརིཡཾ ཧོཏཱུཏི པཝཏྟཏྟཱ མཙྪརིཡནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨཱརཀྑོཏི དྭཱརཔིདཧནམཉྫུསགོཔནཱདིཝསེན སུཊྛུ རཀྑཎཾ. ཨདྷིཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཀརཎཾ, ཀཱརཎསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཱརཀྑཱདྷིཀརཎནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀཾ, ཨཱརཀྑཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. དཎྜཱདཱནཱདཱིསུ པརནིསེདྷནཏྠཾ དཎྜསྶ ཨཱདཱནཾ དཎྜཱདཱནཾ. ཨེཀཏོདྷཱརཱདིནོ སཏྠསྶ ཨཱདཱནཾ སཏྠཱདཱནཾ. ཀལཧོཏི ཀཱཡཀལཧོཔི ཝཱཙཱཀལཧོཔི. པུརིམོ པུརིམོ ཝིརོདྷོ ཝིགྒཧོ. པཙྪིམོ པཙྪིམོ ཝིཝཱདོ. ཏུཝཾ ཏུཝནྟི ཨགཱརཝཝཙནཾ, ཏྭཾ ཏྭནྟི ཨཏྠོ.

པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརམུསཱཝཱདཔིསུཎཝཱཙཱཕརུསཝཱཙཱསམྥཔྤལཱཔཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདིཊྛཱི དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱ. ཙཏྟཱརོ སསྶཏཝཱདཱ ཙཏྟཱརོ ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱ ཙཏྟཱརོ ཨནྟཱནནྟིཀཱ ཙཏྟཱརོ ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ དྭེ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱ སོལ༹ས སཉྙཱིཝཱདཱ ཨཊྛ ཨསཉྙཱིཝཱདཱ ཨཊྛ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱ སཏྟ ཨུཙྪེདཝཱདཱ པཉྩ པརམདིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱཏི ཨེཏཱནི དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི. རཱུཔཏཎྷཱདིཚཏཎྷཱཡེཝ པཙྩེཀཾ ཀཱམཏཎྷཱབྷཝཏཎྷཱཝིབྷཝཏཎྷཱཝསེན ཨཊྛཱརས ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི རཱུཔཱརམྨཎཱ ཏཎྷཱ, རཱུཔེ ཝཱ ཏཎྷཱཏི རཱུཔཏཎྷཱ, སཱ ཀཱམརཱགབྷཱཝེན རཱུཔཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ ཀཱམཏཎྷཱ, སསྶཏདིཊྛིསཧགཏརཱགབྷཱཝེན ‘‘རཱུཔཾ ནིཙྩཾ དྷུཝཾ སསྶཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ བྷཝཏཎྷཱ, ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏརཱགབྷཱཝེན ‘‘རཱུཔཾ ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏི པེཙྩ ན བྷཝཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟཱི པཝཏྟམཱནཱ ཝིབྷཝཏཎྷཱཏི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ རཱུཔཏཎྷཱ, ཨེཝཾ སདྡཏཎྷཱདཡོཔཱིཏི ཨེཏཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརས, བཧིདྡྷཱརཱུཔཱདཱིསུ ཨཊྛཱརསཱཏི ཚཏྟིཾས, ཨིཏི ཨཏཱིཏཱནི ཚཏྟིཾས, ཨནཱགཏཱནི ཚཏྟིཾས, པཙྩུཔྤནྣཱནི ཚཏྟིཾསཱཏི ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི, ཨཊྛུཏྟརསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. པབྷེད-སདྡོ པཙྩེཀཾ སམྦནྡྷིཏབྦོ. ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ ‘‘ལོབྷཔྤབྷེདོ དོསཔྤབྷེདོ ཡཱཝ ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཔྤབྷེདོ’’ཏི. སབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཀིལེསསཏསཧསྶཱནཱིཏི སབྦཱནི སཏྟཱནཾ དརཐཔརིལཱ༹ཧཀརཱནི ཀིལེསཱནཾ ཨནེཀཱནི སཏསཧསྶཱནི. ཨཱརམྨཎཱདིཝིབྷཱགཏོ ཧི པཝཏྟིཨཱཀཱརཝིབྷཱགཏོ ཙ ཨནནྟཔྤབྷེདཱ ཀིལེསཱ.

སངྑེཔཏོ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ སམྤཏི ཨཱཡཏིཉྩ སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ མཱརཎཊྛེན ཝིབཱདྷནཊྛེན ཀིལེསཱཝ མཱརོཏི ཀིལེསམཱརོ. ཝདྷཀཊྛེན ཁནྡྷཱཝ མཱརོཏི ཁནྡྷམཱརོ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝདྷཀཾ རཱུཔཾ, ཝདྷཀཾ རཱུཔནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཛཱཏིཛརཱདིམཧཱབྱསནནིབྦཏྟནེན ཨབྷིསངྑཱརོཝ མཱརོ ཨབྷིསངྑཱརམཱརོ. སཾཀིལེསནིམིཏྟཾ ཧུཏྭཱ གུཎམཱརཎཊྛེན དེཝཔུཏྟོཝ མཱརོཏི དེཝཔུཏྟམཱརོ. སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏསྶ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱནཉྩ ཛཱནིཀརཎེན མཧཱབཱདྷརཱུཔཏྟཱ མཙྩུ ཨེཝ མཱརོཏི མཙྩུམཱརོ. ཏཏྠ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན སབྦསོ ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ཀིལེསམཱརཾ, སམུདཡཔྤཧཱནཔརིཉྙཱཝསེན ཁནྡྷམཱརཾ, སཧཱཡཝེཀལླཀརཎཝསེན སབྦསོ ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ཨབྷིསངྑཱརམཱརཾ, བལཝིདྷམནཝིསཡཱཏིཀྐམནཝསེན དེཝཔུཏྟམཙྩུམཱརཉྩ ཨབྷཉྫི, བྷགྒེ ཨཀཱསཱིཏི ཨཏྠོ. པརིསྶཡཱནནྟི ཨུཔདྡཝཱནཾ.

སཏཔུཉྙཛལཀྑཎདྷརསྶཱཏི ཨནེཀ སཏ པུཉྙ ནིབྦཏྟམཧཱ པུརིསལཀྑཎདྷརསྶ. ཨེཏྠ ཧི ‘‘ཀེཝལཾ སཏམཏྟེན པུཉྙཀམྨེན ཨེཀེཀལཀྑཎཾ ནིབྦཏྟ’’ནྟི ཨིམམཏྠཾ ན རོཙཡིཾསུ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ཡོ ཀོཙི བུདྡྷོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི, ཨནནྟཱསུ པན ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཡཏྟཀཱ སཏྟཱ, ཏེཧི སབྦེཧི པཙྩེཀཾ སཏཀྑཏྟུཾ ཀཏཱནི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཡཏྟཀཱནི, ཏཏོ ཨེཀེཀཾ པུཉྙཀམྨཾ མཧཱསཏྟེན སཏགུཎཾ ཀཏཾ སཏནྟི ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨིམམཏྠཾ རོཙཡིཾསུ. ཏསྨཱ ཨིདྷ སཏ-སདྡོ བཧུབྷཱཝཔརིཡཱཡོ, ན སངྑྱཱཝིསེསཝཙནོཏི དཊྛབྦོ ‘‘སཏགྒྷཾ སཏཾ དེཝམནུསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟི དཱིཔིཏཱ ཧོཏི ཨིཏརཱསཾ ཕལསམྤདཱནཾ མཱུལབྷཱཝཏོ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཙ. དཱིཔིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨིདཾ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟཱིཏིཨཱདཱིསུཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ པཧཱནསམྤདཱཔུབྦཀཏྟཱ ཉཱཎསམྤདཱདཱིནཾ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟི དཱིཔིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ལོཀིཡསརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོཏི ཨེཏྠ བྷཱགྱཝནྟཏཱཡ ལོཀིཡཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོ, བྷགྒདོསཏཱཡ སརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨིཏོ པརེསུཔི ཡཐཱཀྐམཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

པུཉྙཝནྟཾ གཧཊྛཱ ཁཏྟིཡཱདཡོ ཨབྷིགཙྪནྟི, པཧཱིནདོསཾ དོསཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི པབྦཛིཏཱ ཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀཱདཡོ ཨབྷིགཙྪནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨབྷིགམནཱིཡཏཱ’’ཏི. ཨབྷིགཏཱནཉྩ ཏེསཾ ཀཱཡཙིཏྟདུཀྑཱཔནཡནེ པཊིབལབྷཱཝོ ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརསབྦྷཱཝཏོ རཱུཔཀཱཡཾ ཏསྶ པསཱདཙཀྑུནཱ, དྷམྨཀཱཡཾ པཉྙཱཙཀྑུནཱ དིསྭཱ དུཀྑདྭཡསྶ པཊིཔྤསྶམྦྷནཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. བྷཱགྱཝནྟཏཱཡ ཨུཔགཏཱནཾ ཨཱམིསདཱནཾ དེཏི, བྷགྒདོསཏཱཡ དྷམྨདཱནཾ དེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརིཏཱ’’ཏི. ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི ཙ སཾཡོཛནསམཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘པུབྦེ ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི མཡཱ ཨཡཾ ལོཀགྒབྷཱཝོ ཨདྷིགཏོ, ཏསྨཱ ཏུམྷེཧིཔི ཨེཝམེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ ནིཡོཛནེན ཨབྷིགཏཱནཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི སཾཡོཛནསམཏྠཏཱ ཙ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

སཀཙིཏྟེ ཨིསྶརིཡཾ ནཱམ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསྶ ཝསཱིབྷཱཝཱཔཱདནཾཡེཝ, པཊིཀཱུལཱདཱིསུ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙིཏཱདིཝིཧཱརསིདྡྷི, ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཨཱདིཀོ ཨིདྡྷིཝིདྷོཔི ཙིཏྟིསྶརིཡམེཝ ཙིཏྟབྷཱཝནཱཡ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཨིཛ྄ཛྷནཏོ. ཨཎིམཱལགྷིམཱདིཀནྟི ཨཱདི-སདྡེན མཧིམཱ པཏྟི པཱཀམྨཾ ཨཱིསིཏཱ ཝསིཏཱ ཡཏྠཀཱམཱཝསཱཡིཏཱཏི ཨིམེ ཚཔི སངྒཧིཏཱ. ཏཏྠ ཀཱཡསྶ ཨཎུབྷཱཝཀརཎཾ ཨཎིམཱ. ཨཱཀཱསེ པདསཱ གམནཱདཱིནཾ ཨརཧབྷཱཝེན ལཧུབྷཱཝོ ལགྷིམཱ. མཧཏྟཾ མཧིམཱ ཀཱཡསྶ མཧནྟཏཱཔཱདནཾ. ཨིཊྛདེསསྶ པཱཔུཎནཾ པཏྟི. ཨདྷིཊྛཱནཱདིཝསེན ཨིཙྪིཏནིཔྥཱདནཾ པཱཀམྨཾ. སཡཾཝསིཏཱ ཨིསྶརབྷཱཝོ ཨཱིསིཏཱ. ཨིདྡྷིཝིདྷེ ཝསཱིབྷཱཝོ ཝསིཏཱ. ཨཱཀཱསེན ཝཱ གཙྪཏོ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཀརོཏོ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝོསཱནཔྤཏྟི ཡཏྠཀཱམཱཝསཱཡིཏཱ. ‘‘ཀུམཱརཀརཱུཔཱདིདསྶན’’ནྟིཔི ཝདནྟི. ཨེཝམིདཾ ཨཊྛཝིདྷཾ ལོཀིཡསམྨཏཾ ཨིསྶརིཡཾ. ཏཾ པན བྷགཝཏོ ཨིདྡྷིཝིདྷནྟོགདྷཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཉྩཱཏི ཨཱཧ ‘‘སབྦཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཏཐཱ ལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ ཨཏྠཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཝཾ ཡསཱདཱིསུཔི ཨཏྠི-སདྡོ ཡོཛེཏབྦོ.

ཀེསཉྩི ཡསོ པདེསཝུཏྟི ཨཡཐཱབྷཱུཏགུཎསནྣིསྶཡཏྟཱ ཨཔརིསུདྡྷོ ཙ ཧོཏི, ན ཨེཝཾ ཏཐཱགཏསྶཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨིདྷ ཨདྷིགཏསཏྠུགུཎཱནཾ ཨཱརུཔྤེ ཨུཔྤནྣཱནཾ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷགཝཏོ ཡསོ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ’’ཏི. ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོཏི ཡཐཱབྷཱུཏགུཎེཧི ཨདྷིགཏོ. ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོཏི ཡཐཱབྷཱུཏགུཎཱདྷིགཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཙྩནྟཔརིསུདྡྷོ. སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱཏི ཨནཝསེསལཀྑཎཱནུབྱཉྫནཱདིསམྤཏྟིཡཱ སབྦཱཀཱརེཧི པརིཔུཎྞཱ. སབྦངྒཔཙྩངྒསིརཱིཏི སབྦེསཾ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ སོབྷཱ. ཡཾ ཡཾ ཨེཏེན ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏནྟི ‘‘ཏིཎྞོ ཏཱརེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཡཾ ཡཾ ཨེཏེན ལོཀནཱཐེན མནོཝཙཱིཔཎིདྷཱནཝསེན ཨིཙྪིཏཾ ཀཱཡཔཎིདྷཱནཝསེན པཏྠིཏཾ. ཏཐེཝཱཏི པཎིདྷཱནཱནུརཱུཔམེཝ. སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ པཡཏྟོཏི ཝཱིརིཡཔཱརམིབྷཱཝཔྤཏྟོ ཨརིཡམགྒཔརིཡཱཔནྣོ ཙ སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ ཨུསྶཱཧོ.

ཀུསལཱདཱིཧི བྷེདེཧཱིཏི སབྦཏྟིཀདུཀཔདསངྒཧིཏེཧི ཀུསལཱདིཔྤབྷེདེཧི. པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིཧཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ན ཀེཝལཾ ཝིབྷངྒཔཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོཝ སངྒཧིཏཱ, ཨཐ ཁོ སངྒཧཱདཡོ སམཡཝིམུཏྟཱདཡོ ཋཔནཱདཡོ ཏིཀཔཊྛཱནཱདཡོ ཙ སངྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. པཱིལ༹ནསངྑཏསནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛེན ཝཱ དུཀྑམརིཡསཙྩནྟིཨཱདཱིསུ པཱིལ༹ནཊྛོ ཏཾསམངྒིནོ སཏྟསྶ ཧིཾསནཾ ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཀརཎཾ. སངྑཏཊྛོ སམེཙྩ སངྒམྨ སམྦྷཱུཡ པཙྩཡེཧི ཀཏབྷཱཝོ. སནྟཱཔཊྛོ དུཀྑདུཀྑཏཱདཱིཧི སནྟཱཔནཾ པརིདཧནཾ. ཝིཔརིཎཱམཊྛོ ཛརཱཡ མརཎེན ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཝིཔརིཎཱམེཏབྦཏཱ. སམུདཡསྶ ཨཱཡཱུཧནཊྛོ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟནཝསེན སམྤིཎྜནཾ. ནིདཱནཊྛོ ‘‘ཨིདཾ ཏཾ དུཀྑ’’ནྟི ནིདསྶེནྟསྶ ཝིཡ སམུཊྛཱཔནཾ. སཾཡོགཊྛོ སཾསཱརདུཀྑེན སཾཡོཛནཾ. པལིབོདྷཊྛོ མགྒཱདྷིགམསྶ ནིཝཱརཎཾ. ནིརོདྷསྶ ནིསྶརཎཊྛོ སབྦཱུཔདྷཱིནཾ པཊིནིསྶགྒསབྷཱཝཏྟཱ ཏཏོ ཝིནིསྶཊཏཱ, ཏཾནིསྶརཎནིམིཏྟཏཱ ཝཱ. ཝིཝེཀཊྛོ སབྦསངྑཱརཝིསཾཡུཏྟཏཱ. ཨསངྑཏཊྛོ ཀེནཙིཔི པཙྩཡེན ཨནབྷིསངྑཏཏཱ. ཨམཏཊྛོ ནིཙྩསབྷཱཝཏྟཱ མརཎཱབྷཱཝོ, སཏྟཱནཾ མརཎཱབྷཱཝཧེཏུཏཱ ཝཱ. མགྒསྶ ནིཡྻཱནཊྛོ ཝཊྚདུཀྑཏོ ནིཀྐམནཊྛོ. ཧེཏུཨཏྠོ ནིབྦཱནསྶ སམྤཱཔཀབྷཱཝོ. དསྶནཊྛོ ཨཙྩནྟསུཁུམསྶ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀརཎཾ. ཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛོ ཙཏུསཙྩདསྶནེ སམྤཡུཏྟཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩཀརཎཾ, ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིབྷཱཝོ ཝཱ ཝིསེསཏོ མགྒཱདྷིཔཏིཝཙནཏོ. སཏིཔི ཧི ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིབྷཱཝེ ‘‘ཛྷཱནཱདྷིཔཏིནོ དྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ ཨཝཏྭཱ ‘‘མགྒཱདྷིཔཏིནོ དྷམྨཱ’’ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཝིཉྙཱཡཏི ‘‘ཨཏྠི མགྒསྶ ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིབྷཱཝེ ཝིསེསོ’’ཏི. ཨེཏེཡེཝ ཙ པཱིལ༹ནཱདཡོ སོལ༹སཱཀཱརཱཏི ཝུཙྩནྟི.

དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེཏིཨཱདཱིསུ ཀསིཎཱདིཨཱརམྨཎཱནི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི དིབྦཝིཧཱརོ. མེཏྟཱདིཛ྄ཛྷཱནཱནི བྲཧྨཝིཧཱརོ. ཕལསམཱཔཏྟི ཨརིཡཝིཧཱརོ. ཀཱམེཧི ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཏཱཝསེན ཨེཀཱིབྷཱཝོ ཀཱཡཝིཝེཀོ. པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིནཱ ནཱིཝརཎཱདཱིཧི ཝིཝིཏྟཙིཏྟཏཱ ཙིཏྟཝིཝེཀོ. ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ ནིབྦཱནཾ. ཨུཔདྷཱིཏི ཙེཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨུཔདྷཱི ཀཱམུཔདྷི ཁནྡྷུཔདྷི ཀིལེསུཔདྷི ཨབྷིསངྑཱརུཔདྷཱིཏི. ཀཱམཱཔི ཧི ‘‘ཡཾ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སུཁསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཨུཔདྷཱིཡཏི ཨེཏྠ སུཁནྟི ཨིམིནཱ ཝཙནཏྠེན ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཁནྡྷཱཔི ཁནྡྷམཱུལཀསྶ དུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཀིལེསཱཔི ཨཔཱཡདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཨབྷིསངྑཱརཱཔི བྷཝདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཝུཏྟནཡེན ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེཧི པན ཙཏཱུཧི ཨུཔདྷཱིཧི ཝིཝིཏྟཏཱཡ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སུཉྙཏཱཀཱརེན ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟོ ཨརིཡམགྒོ སུཉྙཏཝིམོཀྑོ. སོ ཧི སུཉྙཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སུཉྙཏོ, ཀིལེསེཧི ཙ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམོཀྑོ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཨཔྤཎིཧིཏཱཀཱརེན ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟོ ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑོ. ཨནིམིཏྟཱཀཱརེན ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟོ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑོ. ཨཐ ཝཱ སུཉྙཏཱནུཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ཝསེན པཊིལདྡྷོ ཨརིཡམགྒོ ཨཱགམནཝསེན ‘‘སུཉྙཏཝིམོཀྑོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ ཝསེན པཊིལདྡྷོ ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑོ. ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ཝསེན པཊིལདྡྷོ ‘‘ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨནིཙྩཏོ མནསིཀརོནྟོ ཨདྷིམོཀྑབཧུལོ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏི, དུཀྑཏོ མནསིཀརོནྟོ པསྶདྡྷིབཧུལོ ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏི, ཨནཏྟཏོ མནསིཀརོནྟོ ཝེདབཧུལོ སུཉྙཏཝིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༢༢༣).

ཨཉྙེཏི ལོཀིཡཨབྷིཉྙཱདིཀེ.

ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཝསེན བྷཝེསུ པརིབྦྷམནཾ, ཏཉྩ ཏཎྷཱཔདྷཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ གམན’’ནྟི. ཝནྟནྟི ཨརིཡམགྒམུཁེན ཨུགྒིརིཏཾ པུན ཨཔཙྩཱགམནཝསེན ཚཌྜིཏཾ. བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི ནིརུཏྟིནཡེནཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ལོཀེ’’ཏིཨཱདི. ཡཐཱ ལོཀེ ནིརུཏྟིནཡེན ཨེཀེཀཔདཏོ ཨེཀེཀམཀྑརཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མེཁལཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷཱཔཱིཏི ཨཏྠོ. མེཧནསྶཱཏི གུཡ྄ཧཔྤདེསསྶ. ཁསྶཱཏི ཨོཀཱསསྶ.

ཨཔརོ ནཡོ (ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ནིདཱནཝཎྞནཱ) – བྷཱགཝཱཏི བྷགཝཱ. བྷཏཝཱཏི བྷགཝཱ. བྷཱགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ. བྷགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ. བྷཏྟཝཱཏི བྷགཝཱ. བྷགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ. བྷཱགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ.

བྷཱགཝཱ བྷཏཝཱ བྷཱགེ, བྷགེ ཙ ཝནི བྷཏྟཝཱ;

བྷགེ ཝམི ཏཐཱ བྷཱགེ, ཝམཱིཏི བྷགཝཱ ཛིནོ.

ཏཏྠ ཀཐཾ བྷཱགཝཱཏི བྷགཝཱ? ཡེ ཏེ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཀྑནྡྷཱ གུཎཀོཊྛཱསཱ, ཏེ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ ནིརཏིསཡཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷནྟི. ཏཐཱ ཧིསྶ སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱ ཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ, ཧིརཱི ཨོཏྟཔྤཾ, སདྡྷཱ ཝཱིརིཡཾ, སཏི སམྤཛཉྙཾ, སཱིལཝིསུདྡྷི དིཊྛིཝིསུདྡྷི, སམཐོ ཝིཔསྶནཱ, ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི, ཏཱིཎི སུཙརིཏཱནི, ཏཡོ སམྨཱཝིཏཀྐཱ, ཏིསྶོ ཨནཝཛྫསཉྙཱ, ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོ, ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, ཙཏྟཱརོ ཨརིཡམགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡཕལཱནི, ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཱནི, ཙཏྟཱརོ ཨརིཡཝཾསཱ, ཙཏྟཱརི ཝེསཱརཛྫཉཱཎཱནི, པཉྩ པདྷཱནིཡངྒཱནི, པཉྩངྒིཀོ སམྨཱསམཱདྷི, པཉྩཉཱཎིཀོ སམྨཱསམཱདྷི, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, པཉྩ ནིསྶཱརཎཱིཡཱ དྷཱཏུཡོ, པཉྩ ཝིམུཏྟཱཡཏནཉཱཎཱནི, པཉྩ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ སཉྙཱ, ཚ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནི, ཚ གཱརཝཱ, ཚ ནིསྶཱརཎཱིཡཱ དྷཱཏུཡོ, ཚ སཏཏཝིཧཱརཱ, ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནི, ཚནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱ སཉྙཱ, ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི, སཏྟ ཨཔརིཧཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ, སཏྟ ཨརིཡདྷནཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱནི, སཏྟ སཔྤུརིསདྷམྨཱ, སཏྟ ནིཛྫརཝཏྠཱུནི, སཏྟ སཉྙཱ, སཏྟདཀྑིཎེཡྻཔུགྒལདེསནཱ, སཏྟཁཱིཎཱསཝབལདེསནཱ, ཨཊྛཔཉྙཱཔཊིལཱབྷཧེཏུདེསནཱ, ཨཊྛ སམྨཏྟཱནི, ཨཊྛལོཀདྷམྨཱཏིཀྐམོ, ཨཊྛ ཨཱརམྦྷཝཏྠཱུནི, ཨཊྛཨཀྑཎདེསནཱ, ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཱ, ཨཊྛཨབྷིབྷཱཡཏནདེསནཱ, ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ, ནཝ ཡོནིསོམནསིཀཱརམཱུལཀཱ དྷམྨཱ, ནཝ པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཱནི, ནཝསཏྟཱཝཱསདེསནཱ, ནཝ ཨཱགྷཱཏཔྤཊིཝིནཡཱ, ནཝ སཉྙཱ, ནཝ ནཱནཏྟཱ, ནཝ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱ, དས ནཱཐཀརཎཱ དྷམྨཱ, དས ཀསིཎཱཡཏནཱནི, དས ཀུསལཀམྨཔཐཱ, དས སམྨཏྟཱནི, དས ཨརིཡཝཱསཱ, དས ཨསེཀྑདྷམྨཱ, དས ཏཐཱགཏབལཱནི, ཨེཀཱདས མེཏྟཱནིསཾསཱ, དྭཱདས དྷམྨཙཀྐཱཀཱརཱ, ཏེརས དྷུཏགུཎཱ, ཙུདྡས བུདྡྷཉཱཎཱནི, པཉྩདས ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ, སོལ༹སཝིདྷཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, སོལ༹ས ཨཔརནྟཔནཱིཡཱ དྷམྨཱ, ཨཊྛཱརས བུདྡྷདྷམྨཱ, ཨེཀཱུནཝཱིསཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནི, ཙཏུཙཏྟཱལཱིས ཉཱཎཝཏྠཱུནི, པཉྙཱས ཨུདཡབྦཡཉཱཎཱནི, པརོཔཎྞཱས ཀུསལདྷམྨཱ, སཏྟསཏྟཏི ཉཱཎཝཏྠཱུནི, ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསམཱཔཏྟིསཉྩཱརིམཧཱཝཛིརཉཱཎཾ, ཨནནྟནཡསམནྟཔཊྛཱནཔཝིཙཡཔཙྩཝེཀྑཎདེསནཱཉཱཎཱནི, ཏཐཱ ཨནནྟཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨནནྟཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱདིཝིབྷཱཝནཉཱཎཱནི ཙཱཏི ཨེཝམཱདཡོ ཨནནྟཱཔརིམཱཎབྷེདཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ ནིརཏིསཡཱ གུཎབྷཱགཱ གུཎཀོཊྛཱསཱ སཾཝིཛྫནྟི ཨུཔལབྦྷནྟི, ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟཝིབྷཱགཱ གུཎབྷཱགཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བྷཱགཝཱཏི ཝཏྟབྦེ ཨཱཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ ཀཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ བྷཱགཝཱཏི བྷགཝཱ.

ཡསྨཱ སཱིལཱདཡོ སབྦེ, གུཎབྷཱགཱ ཨསེསཏོ;

ཝིཛྫནྟི སུགཏེ ཏསྨཱ, བྷགཝཱཏི པཝུཙྩཏི.

ཀཐཾ བྷཏཝཱཏི བྷགཝཱ? ཡེ ཏེ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣེཧི མནུསྶཏྟཱདིཀེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ ཀཏམཧཱབྷིནཱིཧཱརེཧི མཧཱབོདྷིསཏྟེཧི པརིཔཱུརེཏབྦཱ དཱནཔཱརམཱི སཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཨདྷིཊྛཱནམེཏྟཱཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱིཏི དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏིཾས པཱརམིཡོ, དཱནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི སངྒཧཝཏྠཱུནི, ཙཏྟཱརི ཨདྷིཊྛཱནཱནི, ཨཏྟཔརིཙྩཱགོ ནཡནདྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགོཏི པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགཱ, པུབྦཡོགོ, པུབྦཙརིཡཱ, དྷམྨཀྑཱནཾ, ཉཱཏཏྠཙརིཡཱ, ལོཀཏྠཙརིཡཱ, བུདྡྷཏྠཙརིཡཱཏི ཨེཝམཱདཡོ སངྑེཔཏོ ཝཱ པུཉྙསམྦྷཱརཉཱཎསམྦྷཱརཱ བུདྡྷཀརཱ དྷམྨཱ, ཏེ མཧཱབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཡཐཱ ཧཱནབྷཱགིཡཱ སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱ ཋིཏིབྷཱགིཡཱ ཝཱ ན ཧོནྟི, ཨཐ ཁོ ཨུཏྟརུཏྟརི ཝིསེསབྷཱགིཡཱཝ ཧོནྟི, ཨེཝཾ སཀྐཙྩཾ ནིརནྟརཾ ཨནཝསེསཏོ བྷཏཱ སམྦྷཏཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བྷཏཝཱཏི བྷགཝཱ ནིརུཏྟིནཡེན ཏ-ཀཱརསྶ ག-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ. ཨཐ ཝཱ བྷཏཝཱཏི ཏེཡེཝ ཡཐཱཝུཏྟེ བུདྡྷཀརེ དྷམྨེ ཝུཏྟནཡེན བྷརི སམྦྷརི, པརིཔཱུརེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམྤི བྷཏཝཱཏི བྷགཝཱ.

ཡསྨཱ སམྦོདྷིཡཱ སབྦེ, དཱནཔཱརམིཨཱདིཀེ;

སམྦྷཱརེ བྷཏཝཱ ནཱཐོ, ཏསྨཱཔི བྷགཝཱ མཏོ.

ཀཐཾ བྷཱགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ? ཡེ ཏེ ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱ དེཝསིཀཾ ཝལ༹ཉྫནཀསམཱཔཏྟིབྷཱགཱ, ཏེ ཨནཝསེསཏོ ལོཀཧིཏཏྠཾ ཨཏྟནོ ཙ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝནི བྷཛི སེཝི བཧུལམཀཱསཱིཏི བྷཱགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཉྙེཡྻདྷམྨེསུ ཀུསལཱདཱིསུ ཁནྡྷཱདཱིསུ ཙ ཡེ ཏེ པརིཉྙེཡྻཱདིཝསེན སངྑེཔཏོ ཝཱ ཙཏུབྦིདྷཱ ཨབྷིསམཡབྷཱགཱ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ‘‘ཙཀྑུ པརིཉྙེཡྻཾ, སོཏཾ པརིཉྙེཡྻཾ…པེ… ཛརཱམརཎཾ པརིཉྙེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༡.༢༡) ཨནེཀེ པརིཉྙེཡྻབྷཱགཱ, ‘‘ཙཀྑུསྶ སམུདཡོ པཧཱཏབྦོ…པེ… ཛརཱམརཎསྶ སམུདཡོ པཧཱཏབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཧཱཏབྦབྷཱགཱ, ‘‘ཙཀྑུསྶ ནིརོདྷོ…པེ… ཛརཱམརཎསྶ ནིརོདྷོ སཙྪིཀཱཏབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཙྪིཀཱཏབྦབྷཱགཱ, ‘‘ཙཀྑུསྶ ནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ཨནེཀབྷེདཱ བྷཱཝེཏབྦབྷཱགཱ ཙ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེ ཝནི བྷཛི ཡཐཱརཧཾ གོཙརབྷཱཝནཱསེཝནཱནཾ ཝསེན སེཝི. ཨེཝམྤི བྷཱགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ. ཨཐ ཝཱ ཡེ ཨིམེ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཀྑནྡྷཱ སཱཝཀེཧི སཱདྷཱརཎཱ གུཎཀོཊྛཱསཱ གུཎབྷཱགཱ, ཀིནྟི ནུ ཁོ ཏེ ཝིནེཡྻསནྟཱནེསུ པཏིཊྛཔེཡྻནྟི མཧཱཀརུཎཱཡ ཝནི ཨབྷིཔཏྠཡི, སཱ ཙསྶ ཨབྷིཔཏྠནཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཕལཱཝཧཱ ཨཧོསི. ཨེཝམྤི བྷཱགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ.

ཡསྨཱ ཉེཡྻསམཱཔཏྟི-གུཎབྷཱགེ ཏཐཱགཏོ;

བྷཛི པཏྠཡི སཏྟཱནཾ, ཧིཏཱཡ བྷགཝཱ ཏཏོ.

ཀཐཾ བྷགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ? སམཱསཏོ ཏཱཝ ཀཏཔུཉྙེཧི པཡོགསམྤནྣེཧི ཡཐཱཝིབྷཝཾ བྷཛཱིཡནྟཱིཏི བྷགཱ, ལོཀིཡལོཀུཏྟརསམྤཏྟིཡོ. ཏཏྠ ལོཀིཡེ ཏཱཝ ཏཐཱགཏོ སམྦོདྷིཏོ པུབྦེ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏོ པརམུཀྐཾསགཏེ ཝནི བྷཛི སེཝི, ཡཏྠ པཏིཊྛཱཡ ནིརཝསེསཏོ བུདྡྷཀརདྷམྨེ སམནྣཱནེནྟོ བུདྡྷདྷམྨེ པརིཔཱཙེསི. བུདྡྷབྷཱུཏོ པན ཏེ ནིརཝཛྫསུཁཱུཔསཾཧིཏེ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎེ ལོཀུཏྟརེཔི ཝནི བྷཛི སེཝི. ཝིཏྟཱརཏོ པན པདེསརཛྫཨིསྶརིཡཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིདེཝརཛྫསམྤཏྟིཨཱདིཝསེན ཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟིཉཱཎདསྶནམགྒབྷཱཝནཱཕལསཙྪིཀིརིཡཱདིཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝསེན ཙ ཨནེཀཝིཧིཏེ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎེ བྷགེ ཝནི བྷཛི སེཝི. ཨེཝཾ བྷགེ ཝནཱིཏི བྷགཝཱ.

ཡཱ ཏཱ སམྤཏྟིཡོ ལོཀེ, ཡཱ ཙ ལོཀུཏྟརཱ པུཐུ;

སབྦཱ ཏཱ བྷཛི སམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱཔི བྷགཝཱ མཏོ.

ཀཐཾ བྷཏྟཝཱཏི བྷགཝཱ? བྷཏྟཱ དལ༹ྷབྷཏྟིཀཱ ཨསྶ བཧཱུ ཨཏྠཱིཏི བྷཏྟཝཱ. ཏཐཱགཏོ ཧི མཧཱཀརུཎཱསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདིཨཔརིམིཏནིརུཔམཔྤབྷཱཝགུཎཝིསེསསམངྒཱིབྷཱཝཏོ སབྦསཏྟཱཨུཏྟམོ, སབྦཱནཏྠཔརིཧཱརཔུབྦངྒམཱཡ ནིརཝསེསཧིཏསུཁཝིདྷཱནཏཔྤརཱཡ ནིརཏིསཡཱཡ པཡོགསམྤཏྟིཡཱ སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཙྩནྟུཔཀཱརིཏཱཡ དྭཏྟིཾས མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱསཱིཏི ཨནུབྱཉྫན བྱཱམཔྤབྷཱདི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཝིསེསཔཊིམཎྜིཏརཱུཔཀཱཡཏཱཡ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏེན ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟེན ལོཀཏྟཡབྱཱཔིནཱ སུཝིཔུལེན སུཝིསུདྡྷེན ཙ ཐུཏིགྷོསེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟཱསུ ཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛིཏཱཨཱདཱིསུ སུཔྤཏིཊྛིཏབྷཱཝཏོ དསབལཙཏུཝེསཱརཛྫཱདིནིརཏིསཡགུཎཝིསེསསམངྒཱིབྷཱཝཏོ ཙ རཱུཔཔྤམཱཎོ རཱུཔཔྤསནྣོ, གྷོསཔྤམཱཎོ གྷོསཔྤསནྣོ, ལཱུཁཔྤམཱཎོ ལཱུཁཔྤསནྣོ, དྷམྨཔྤམཱཎོ དྷམྨཔྤསནྣོཏི ཨེཝཾ ཙཏུཔྤམཱཎིཀེ ལོཀསནྣིཝཱསེ སབྦཐཱཔི པསཱདཱཝཧབྷཱཝེན སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟཱ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ སདེཝམནུསྶཱནཾ ཨཱདརབཧུམཱནགཱརཝཱཡཏནཏཱཡ པརམཔེམསམྦྷཏྟིཊྛཱནཾ. ཡེ ཙསྶ ཨོཝཱདེ པཏིཊྛིཏཱ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏཱ ཧོནྟི, ཀེནཙི ཨསཾཧཱརིཡཱ ཏེསཾ སམྦྷཏྟི སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱཏི. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཔཨཙྩཱགེཔི ཏཏྠ པསཱདཾ ན པརིཙྩཛནྟི ཏསྶ ཝཱ ཨཱཎཾ དལ༹ྷབྷཏྟིབྷཱཝཏོ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཡོ ཝེ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདི དྷཱིརོ,

ཀལྱཱཎམིཏྟོ དལ༹ྷབྷཏྟི ཙ ཧོཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༧༨);

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡོ ཋིཏདྷམྨོ ཝེལཾ ནཱཏིཝཏྟཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟཱི’’ཏི (ཨུདཱ. ༤༥; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥) ཙ.

ཨེཝཾ བྷཏྟཝཱཏི བྷགཝཱ ནིརུཏྟིནཡེན ཨེཀསྶ ཏ-ཀཱརསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརསྶ ཏ-ཀཱརསྶ ག-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ.

གུཎཱཏིསཡཡུཏྟསྶ, ཡསྨཱ ལོཀཧིཏེསིནོ;

སམྦྷཏྟཱ བཧཝོ སཏྠུ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏི.

ཀཐཾ བྷགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ? ཡསྨཱ ཏཐཱགཏོ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏོཔི པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོ བྷགསངྑཱཏཾ སིརིཾ ཨིསྶརིཡཾ ཡསཉྩ ཝམི ཨུགྒིརི, ཁེལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ ཨནཔེཀྑོ ཚཌྜཡི. ཏཐཱ ཧིསྶ སོམནསྶཀུམཱརཀཱལེ(ཛཱ. ༡.༡༥.༢༡༡ ཨཱདཡོ) ཧཏྠིཔཱལཀུམཱརཀཱལེ (ཛཱ. ༡.༡༥.༣༣༧ ཨཱདཡོ) ཨཡོགྷརཔཎྜིཏཀཱལེ(ཛཱ. ༡.༡༥.༣༦༣ ཨཱདཡོ) མཱུགཔཀྑཔཎྜིཏཀཱལེ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡ ཨཱདཡོ) ཙཱུལ༹སུཏསོམཀཱལེཏི (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༩༥ ཨཱདཡོ) ཨེཝམཱདཱིསུ ནེཀྑམྨཔཱརམཱིཔཱུརཎཝསེན དེཝརཛྫསདིསཱཡ རཛྫསིརིཡཱ པརིཙྩཏྟཏྟབྷཱཝཱནཾ པམཱཎཾ ནཏྠི, ཙརིམཏྟབྷཱཝེཔི ཧཏྠགཏཾ ཙཀྐཝཏྟིསིརིཾ དེཝལོཀཱདྷིཔཙྩསཨསཾ ཙཏུདཱིཔིསྶརིཡཾ ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིསནྣིསྶཡཾ སཏྟརཏནསམུཛྫལཾ ཡསཉྩ ཏིཎཱཡཔི ཨམཉྙམཱནོ ནིརཔེཀྑོ པཧཱཡ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཨིམེ སིརིཨཱདིཀེ བྷགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ. ཨཐ ཝཱ བྷཱནི ནཱམ ནཀྑཏྟཱནི, ཏེཧི སམཾ གཙྪནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི བྷགཱ, སིནེརུཡུགནྡྷརཨུཏྟརཀུརུཧིམཝནྟཱདིབྷཱཛནལོཀཝིསེསསནྣིསྶཡཱ སོབྷཱ ཀཔྤཊྛཱཡིབྷཱཝཏོ, ཏེཔི བྷགཝཱ ཝམི ཏཾནིཝཱསིསཏྟཱཝཱསསམཏིཀྐམནཏོ ཏཔྤཊིབདྡྷཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཛཧཱིཏི. ཨེཝམྤི བྷགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ.

ཙཀྐཝཏྟིསིརིཾ ཡསྨཱ, ཡསཾ ཨིསྶརིཡཾ སུཁཾ;

པཧཱསི ལོཀཙིཏྟཉྩ, སུགཏོ བྷགཝཱ ཏཏོ.

ཀཐཾ བྷཱགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ? བྷཱགཱ ནཱམ སབྷཱགདྷམྨཀོཊྛཱསཱ, ཏེ ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏཱདིཝསེན, ཏཏྠཱཔི རཱུཔཝེདནཱདིཝསེན ཨཏཱིཏཱདིཝསེན ཙ ཨནེཀཝིདྷཱ, ཏེ ཙ བྷགཝཱ སབྦཾ པཔཉྩཾ སབྦཾ ཡོགཾ སབྦཾ གནྠཾ སབྦཾ སཾཡོཛནཾ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ ཨམཏདྷཱཏུཾ སམདྷིགཙྪནྟོ ཝམི ཨུགྒིརི, ཨནཔེཀྑོ ཚཌྜཡི ན པཙྩཱགམི. ཏཐཱ ཧེས སབྦཏྠཀམེཝ པཐཝིཾ ཨཱཔཾ ཏེཛཾ ཝཱཡཾ, ཙཀྑུཾ སོཏཾ གྷཱནཾ ཛིཝ྄ཧཾ ཀཱཡཾ མནཾ, རཱུཔེ སདྡེ གནྡྷེ རསེ ཕོཊྛབྦེ དྷམྨེ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ…པེ… མནོཝིཉྙཱཎཾ, ཙཀྑུསམྥསྶཾ…པེ… མནོསམྥསྶཾ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཾ ཝེདནཾ…པེ… མནོསམྥསྶཛཾ ཝེདནཾ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཾ སཉྙཾ…པེ… མནོསམྥསྶཛཾ སཉྙཾ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཾ ཙེཏནཾ…པེ… མནོསམྥསྶཛཾ ཙེཏནཾ, རཱུཔཏཎྷཾ…པེ… དྷམྨཏཎྷཾ, རཱུཔཝིཏཀྐཾ…པེ… དྷམྨཝིཏཀྐཾ, རཱུཔཝིཙཱརཾ…པེ… དྷམྨཝིཙཱརནྟིཨཱདིནཱ ཨནུཔདདྷམྨཝིབྷཱགཝསེནཔི སབྦེཝ དྷམྨཀོཊྛཱསེ ཨནཝསེསཏོ ཝམི ཨུགྒིརི, ཨནཔེཀྑཔརིཙྩཱགེན ཚཌྜཡི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཾ ཏཾ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཾ ཝནྟཾ མུཏྟཾ པཧཱིནཾ པཊིནིསྶཊྛཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ པུན པཙྩཱགམིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༨༣). ཨེཝམྤི བྷཱགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ. ཨཐ ཝཱ བྷཱགེ ཝམཱིཏི སབྦེཔི ཀུསལཱཀུསལེ སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ ཧཱིནཔཎཱིཏེ ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེ དྷམྨེ ཨརིཡམགྒཉཱཎམུཁེན ཝམི ཨུགྒིརི, ཨནཔེཀྑོ པརིཙྩཛི པཛཧི, པརེསཉྩ ཏཐཏྟཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘དྷམྨཱཔི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, པཧཱཏབྦཱ པགེཝ ཨདྷམྨཱ (མ. ནི. ༢༤༠). ཀུལླཱུཔམཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི ནིཏྠརཎཏྠཱཡ, ནོ གཧཎཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༢༤༠). ཨེཝམྤི བྷཱགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ.

ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏཱདི དྷམྨབྷེདཱ མཧེསིནཱ;

ཀཎྷཱ སུཀྐཱ ཡཏོ ཝནྟཱ, ཏཏོཔི བྷགཝཱ མཏོ.

ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷཱགཝཱ བྷཏཝཱ བྷཱགེ, བྷགེ ཙ ཝནི བྷཏྟཝཱ;

བྷགེ ཝམི ཏཐཱ བྷཱགེ, ཝམཱིཏི བྷགཝཱ ཛིནོ’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ སངྑེཔཏོ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟིཔརཧིཏཔཊིཔཏྟིཝསེན དུཝིདྷཱ བུདྡྷགུཎཱ, ཏཱསུ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི པཧཱནསམྤདཱཉཱཎསམྤདཱབྷེདཏོ དུཝིདྷཱ ཨཱནུབྷཱཝསམྤདཱདཱིནཾ ཏདཝིནཱབྷཱཝེན ཏདནྟོགདྷཏྟཱ. པརཧིཏཔཊིཔཏྟི པཡོགཱསཡབྷེདཏོ དུཝིདྷཱ. ཏཏྠ པཡོགཏོ ལཱབྷསཀྐཱརཱདིནིརཔེཀྑཙིཏྟསྶ སབྦདུཀྑནིཡྻཱནིཀདྷམྨཱུཔདེསོ, ཨཱསཡཏོ པཊིཝིརུདྡྷེསུཔི ནིཙྩཾ ཧིཏེསིཏཱ ཉཱཎཔརིཔཱཀཀཱལཱགམནཱདིཔརཧིཏཔྤཊིཔཏྟི. ཨཱམིསཔཊིགྒཧཎཱདིནཱཔི ཨཏྠཙརིཡཱ པརཧིཏཔཨཔཏྟི ཧོཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ཏེསམྤི ཝིབྷཱཝནཝསེན པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨརཧ’’ནྟིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཨརཧནྟི ཨིམིནཱ པདེན པཧཱནསམྤདཱཝསེན བྷགཝཏོ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི ཝིབྷཱཝིཏཱ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀཝིདཱུཏི ཙ ཨིམེཧི པདེཧི ཉཱཎསམྤདཱཝསེན. ནནུ ཙ ‘‘ལོཀཝིདཱུ’’ཏི ཨིམིནཱཔི སམྨཱསམྦུདྡྷཏཱ ཝིབྷཱཝཱིཡཏཱིཏི? སཙྩཾ ཝིབྷཱཝཱིཡཏི, ཨཏྠི པན ཝིསེསོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱནུབྷཱཝོ ཝིབྷཱཝིཏོ, ‘‘ལོཀཝིདཱུ’’ཏི པན ཨིམིནཱ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཱདཱིནམྤི ཨཱནུབྷཱཝོ ཝིབྷཱཝིཏོཏི. ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི ཨིམིནཱ སབྦཱཔི བྷགཝཏོ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི ཝིབྷཱཝིཏཱ. སུགཏོཏི པན ཨིམིནཱ སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ བྷགཝཏོ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི པརཧིཏཔཊིཔཏྟི ཙ ཝིབྷཱཝིཏཱ. ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནནྟི ཨིམེཧི པདེཧི བྷགཝཏོ པརཧིཏཔཊིཔཏྟི ཝིབྷཱཝིཏཱ. བུདྡྷོཏི ཨིམིནཱ བྷགཝཏོ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི པརཧིཏཔཊིཔཏྟི ཙ ཝིབྷཱཝིཏཱ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཏྟནཱཔི བུཛ྄ཛྷི, ཨཉྙེཔི སཏྟེ བོདྷེསཱི’’ཏིཨཱདི. བྷགཝཱཏི ཙ ཨིམིནཱཔི སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ བྷགཝཏོ སབྦཱ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི པརཧིཏཔཊིཔཏྟི ཙ ཝིབྷཱཝིཏཱ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཧེཏུཕལསཏྟུཔཀཱརཝསེན སངྑེཔཏོ ཏིཝིདྷཱ བུདྡྷགུཎཱ. ཏཏྠ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ ལོཀཝིདཱུཏི ཨིམེཧི པདེཧི ཕལསམྤཏྟིཝསེན བུདྡྷགུཎཱ ཝིབྷཱཝིཏཱ. ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནནྟི ཨིམེཧི སཏྟུཔཀཱརཝསེན བུདྡྷགུཎཱ པཀཱསིཏཱ. བུདྡྷོཏི ཨིམིནཱ ཕལཝསེན སཏྟུཔཀཱརཝསེན ཙ བུདྡྷགུཎཱ ཝིབྷཱཝིཏཱ. སུགཏོ བྷགཝཱཏི པན ཨིམེཧི པདེཧི ཧེཏུཕལསཏྟུཔཀཱརཝསེན བུདྡྷགུཎཱ ཝིབྷཱཝིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སོ ཨིམཾ ལོཀནྟིཨཱདཱིསུ སོ བྷགཝཱཏི ཡོ ‘‘ཨརཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཀིཏྟིཏགུཎོ, སོ བྷགཝཱ. ཨིམཾ ལོཀནྟི ནཡིདཾ མཧཱཛནསྶ སམྨུཁཱམཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨནཝསེསཾ པརིཡཱདཱཡཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏཱི’’ཏི. པཛཱཏཏྟཱཏི ཡཐཱསཀཾ ཀམྨཀིལེསེཧི ནིབྦཏྟཏྟཱ. སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ པཱརིསེསཉཱཡེནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ ཨིཏརེསཾ པདནྟརེཧི སངྒཧིཏཏྟཱ. སདེཝཀནྟི ཙ ཨཝཡཝེན ཝིགྒཧོ སམུདཱཡོ སམཱསཏྠོ. སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ པཙྩཱསཏྟིཉཱཡེནཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཏྠ ཧི སོ ཛཱཏོ ཏཾནིཝཱསཱི ཙ. སབྲཧྨཀཝཙནེན བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཙྩཏྠིཀཱ…པེ… སམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎནྟི ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ ཨཔཙྩཏྠིཀཱནཾ ཨསམིཏཱབཱཧིཏཔཱཔཱནཉྩ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན གཧིཏཏྟཱ. ཀཱམཾ ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདིཝིསེསནཱནཾ ཝསེན སཏྟཝིསཡོ ལོཀསདྡོཏི ཝིཉྙཱཡཏི ཏུལྱཡོགཝིསཡཏྟཱ ཏེསཾ, ‘‘སལོམཀོ སཔཀྑཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཏུལྱཡོགེཔི ཨཡཾ སམཱསོ ལབྦྷཏཱིཏི བྱབྷིཙཱརདསྶནཏོ པཛཱགཧཎནྟི ཨཱཧ ‘‘པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎ’’ནྟི. སདེཝཀཱདིཝཙནེན ཨུཔཔཏྟིདེཝཱནཾ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན ཝིསུདྡྷིདེཝཱནཉྩ གཧིཏཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎ’’ནྟི. ཏཏྠ སམྨུཏིདེཝཱ རཱཛཱནོ. ཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎནྟི སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཏཱིཧི པདེཧཱིཏི སདེཝཀསམཱརཀསབརྷྨཀཝཙནེཧི. དྭཱིཧཱིཏི སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ སདེཝམནུསྶནྟི ཨིམེཧི དྭཱིཧི པདེཧི.

ཨརཱུཔཱི སཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟཱ དིབྦནྟཱིཏི དེཝཱཏི ཨིམཾ ནིབྦཙནཾ ལབྷནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརལོཀོ གཧིཏོ’’ཏི. ཏེནེཝཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏ’’ནྟིཨཱདི (ཨ. ནི. ༣.༡༡༧). ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀསྶ སཝིསེསཾ མཱརསྶ ཝསེ ཝཏྟནཏོ ཨཱཧ ‘‘སམཱརཀགྒཧཎེན ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀོ’’ཏི. ཨརཱུཔཱིབྲཧྨལོཀསྶ ཝིསུཾ གཧིཏཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘རཱུཔཱི བྲཧྨལོཀོ’’ཏི. ཙཏུཔརིསཝསེནཱཏི ཁཏྟིཡཔརིསཱ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིསམཎཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཏཱཝཏིཾསམཱརབྲཧྨཔརིསཱཏི ཨིམཱསུ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཁཏྟིཡཱདིཙཏུཔརིསཝསེན. ཨིཏརཱ པན ཙཏསྶོ པརིསཱ སམཱརཀགྒཧཎེན གཧིཏཱ ཨེཝཱཏི.

ཀཐཾ པནེཏྠ ཙཏུཔརིསཝསེན མནུསྶལོཀོ གཧིཏོ? ‘‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎི’’ནྟི ཨིམིནཱ སམཎཔརིསཱ བྲཱཧྨཎཔརིསཱ ཙ གཧིཏཱ ཧོནྟི, ‘‘སདེཝམནུསྶ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཁཏྟིཡཔརིསཱ གཧཔཏིཔརིསཱ ཙ གཧིཏཱ, ‘‘པཛ’’ནྟི ཨིམིནཱ པན ཨིམཱཡེཝ ཙཏསྶོ པརིསཱ ཝུཏྟཱ, ཙཏུཔརིསསངྑཱཏཾ པཛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཀཐཾ པན སམྨུཏིདེཝེཧི སཧ མནུསྶལོཀོ གཧིཏོ? ཨེཏྠཱཔི ‘‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎི’’ནྟི ཨིམིནཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ གཧིཏཱ, ‘‘སདེཝམནུསྶ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྨུཏིདེཝསངྑཱཏཱ ཁཏྟིཡཱ, གཧཔཏིསུདྡསངྑཱཏཱ ཨཝསེསམནུསྶཱ ཙ གཧིཏཱ ཧོནྟི. ཨིཏོ པན ཨཉྙེསཾ མནུསྶསཏྟཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ ‘‘པཛ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཙཏཱུཧི པཀཱརེཧི ཋིཏཱ ཨེཏེཡེཝ མནུསྶསཏྟཱ ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཝཾ ཝིཀཔྤདྭཡེཔི པཛཱགྒཧཎེན ཙཏུཔརིསཱདིཝསེན ཋིཏཱནཾ མནུསྶཱནཾཡེཝ གཧིཏཏྟཱ ཨིདཱནི ‘‘པཛ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨཝསེསསཏྟེ སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ནཱགགརུལཱ༹དིཝསེན ཨཝསེསསཏྟལོཀོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠཱཔི ཙཏུཔརིསཝསེན སམྨུཏིདེཝེཧི ཝཱ སཧ ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཙཏུཔརིསསཧིཏོ ཨཝསེསསུདྡྷནཱགསུཔཎྞནེརཡིཀཱདིསཏྟལོཀོ, ཙཏུདྷཱ ཋིཏམནུསྶསཧིཏོ ཝཱ ཨཝསེསནཱགསུཔཎྞནེརཡིཀཱདིསཏྟལོཀོ གཧིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ བྷཱགསོ ལོཀཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེན ཏེན ཝིསེསེན ཨབྷཱགསོ ལོཀཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙེཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོཏི ཨུཀྐཾསགཏིཝིཛཱནནེན. པཉྩསུ ཧི གཏཱིསུ དེཝགཏིཔརིཡཱཔནྣཱཝ སེཊྛཱ, ཏཏྠཱཔི ཨརཱུཔིནོ དཱུརསམུསྶཱརིཏཀིལེསདུཀྑཏཱཡ སནྟཔཎཱིཏཨཱནེཉྫཝིཧཱརསམངྒིཏཱཡ ཨཏིཝིཡ དཱིགྷཱཡུཀཏཱཡཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཝིསེསེཧི ཨཏིཝིཡ ཨུཀྐཊྛཱ. བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོཏི དསསཧསྶིཡཾ མཧཱབྲཧྨུནོ ཝསེན ཝདཏི. ‘‘ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཨནུཏྟརནྟི སེཊྛཾ ནཝལོཀུཏྟརཾ. ཨནུསནྡྷིཀྐམོཏི ཨཏྠཱནཉྩེཝ པདཱནཉྩ ཨནུསནྡྷཱནུཀྐམོ. པོརཱཎཱ པནེཏྠ ཨེཝཾ ཝཎྞཡནྟི – སདེཝཀནྟི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསཾ ལོཀཾ. སམཱརཀནྟི མཱརེན སདྡྷིཾ ཨཝསེསཾ ལོཀཾ. སབྲཧྨཀནྟི བྲཧྨེཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསཾ ལོཀཾ. ཨེཝཾ སབྦེཔི ཏིབྷཝཱུཔགེ སཏྟེ དེཝམཱརབྲཧྨསཧིཏཏཱསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི པཀཱརེཧི ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཏཱིསུ པདེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ པུན དྭཱིཧི པདེཧི པརིཡཱདིཡནྟོ ‘‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨེཝཾ པཉྩཧིཔི པདེཧི སདེཝཀཏྟཱདིནཱ ཏེན ཏེན པཀཱརེན ཏེདྷཱཏུཀམེཝ པརིཡཱདིནྣནྟི.

ཨབྷིཉྙཱཏི ཡཀཱརལོཔེནཱཡཾ ནིདྡེསོ, ཨབྷིཛཱནིཏྭཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཉྙཱཡ ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཏྭཱ’’ཏི. ཨནུམཱནཱདིཔཊིཀྑེཔོཏི ཨནུམཱནཨུཔམཱནཨཏྠཱཔཏྟིཨཱདིཔཊིཀྑེཔོ ཨེཀཔྤམཱཎཏྟཱ. སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཙཱརཏཱཡ ཧི སབྦཔཙྩཀྑཱ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ. ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁནྟི ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ. ཏེན ཝཱིཐིམིསྶཱཔི ཀདཱཙི བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ ཧོཏཱིཏི ཧིཏྭཱཔཱིཏི པིསདྡགྒཧཎཾ. བྷགཝཱ ཧི དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཡསྨིཾ ཁཎེ པརིསཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཝཱ དེཏི, ཡཐཱསུཏཾ ཝཱ དྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑཏི, ཏཾ ཁཎཾ པུབྦབྷཱགེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི, ཡཐཱཔརིཙྪེདཉྩ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཋིཏཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ ཝཱ, ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ ནེཡྻསྶ ཝཱ ཝསེན བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ. ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏཱིཏི ཨཱདིམྷིཔི ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ དེསེཏི. མཛ྄ཛྷེཔི པརིཡོསཱནེཔི ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ དེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨསྶ ཧི ཀལྱཱཎཏཱ ནིཡྻཱནིཀཏཱཡ ནིཡྻཱནིཀཏཱ ཙ སབྦསོ ཨནཝཛྫབྷཱཝེན.

སམནྟབྷདྡཀཏྟཱཏི སབྦབྷཱགེཧི སུནྡརཏྟཱ. དྷམྨསྶཱཏི པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ. ཀིཉྩཱཔི ཨཝཡཝཝིནིམུཏྟོ སམུདཱཡོ ནཱམ པརམཏྠཏོ ཀོཙི ནཏྠི, ཡེསུ པན ཨཝཡཝེསུ སམུདཱཡརཱུཔེན ཨཔེཀྑིཏེསུ གཱཐཱཏི སམཉྙཱ, ཏཾ ཏཏོ བྷིནྣཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ སཾསཱམིཝོཧཱརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀནྟི ཨིདཾ ནཱཏིབཧུཝིབྷཱགཾ ཡཐཱནུསནྡྷིནཱ ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨིཏརསྶ པན ཏེནེཝ དེསེཏབྦདྷམྨཝིབྷཱགེན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནབྷཱགཱ ལབྦྷནྟཱིཏི. ནིདཱནེནཱཏི ཨཱནནྡཏྠེརེན ཋཔིཏཀཱལདེསདེསཀཔརིསཱདིཨཔདིསནལཀྑཎེན ནིདཱནགནྠེན. ནིགམེནཱཏི ‘‘ཨིདམཝོཙཱ’’ཏིཨཱདིཀེན ‘‘ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟཏྠནིགམནེན. སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ཋཔིཏཱནིཔི ཧི ནིདཱནནིགམནཱནི དསྶེཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སཏྠུ དེསནཱཡ ཨནུཝིདྷཱནཏོ ཏདནྟོགདྷཱནེཝ. ཏེནེཝ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ ནིདཱནཾ ཨཱདི, ཨིདམཝོཙཱཏི པརིཡོསཱནཾ, ཨུབྷིནྣམནྟརཱ མཛ྄ཛྷ’’ནྟི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༩༠) ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཝསེན དྷམྨསྶ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཀལོཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཱསནདྷམྨོཏི –

‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ;

སཙིཏྟཔརིཡོདཔནཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༣; ནེཏྟི. ༣༠, ༥༠) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སཏྠུསཱསནསྶ པཀཱསཀོ པརིཡཏྟིདྷམྨོ. སཱིལམཱུལཀཏྟཱ སཱསནསྶ ‘‘སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སམཐཱདཱིནཾ སཱསནསམྤཏྟིཡཱ ཝེམཛ྄ཛྷབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ’’ཏི. ནིབྦཱནཱདྷིགམཏོ ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡཱབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ’’ཏི. སཱསནེ སམྨཱཔཊིཔཏྟི ནཱམ པཉྙཱཡ ཧོཏི, ཏསྶཱ ཙ སཱིལཾ སམཱདྷི ཙ མཱུལནྟི ཨཱཧ ‘‘སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ’’ཏི. པཉྙཱ པན ཨནུབོདྷཔཨཝེདྷཝསེན དུཝིདྷཱཏི ཏདུབྷཡམྤི གཎྷནྟོ ‘‘ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཱ ནིཔྥཏྟིཕལཀིཙྩཾ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ, ཏཏོ པརཾ ཀཏྟབྦཾ ནཏྠཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ’’ཏི. ཕལགྒཧཎེན ཝཱ སཨུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནམཱཧ, ཨིཏརེན ཨིཏརཾ ཏདུབྷཡཉྩ སཱསནསམྤཏྟིཡཱ ཨོསཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ’’ཏི.

བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོཏི བུདྡྷསྶ སུབོདྷིཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཏཱ, ཏཱཡ ཨཱདིཀལྱཱཎོ ཏཔྤབྷཝཏྟཱ. སབྦསོ སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཝོདཱནཔཱརིཔཱུརཱི ཙ དྷམྨསུདྷམྨཏཱ, ཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ ཏཾསརཱིརཏྟཱ. སཏྠཱརཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཏྟི སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟི, ཏཱཡ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ ཏཱཡ སཱསནསྶ ལོཀེ སུཔྤཏིཊྛིཏབྷཱཝཏོ. ནྟི སཱསནདྷམྨཾ. ཏཐཏྟཱཡཱཏི ཡཐཏྟཱཡ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ དེསིཏོ, ཏཐཏྟཱཡ ཏཐབྷཱཝཱཡ. སོ པན ཨབྷིསམྦོདྷི པཙྩེཀབོདྷི སཱཝཀབོདྷཱིཏི ཏིཝིདྷོ ཨིཏོ ཨཉྙཐཱ ནིབྦཱནཱདྷིགམསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཏཏྠ སབྦགུཎེཧི ཨགྒབྷཱཝཏོ ཨིཏརབོདྷིདྭཡམཱུལཏཱཡ ཙ པཋམཱཡ བོདྷིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱ, གུཎེཧི ཝེམཛ྄ཛྷབྷཱཝཏོ དུཏིཡཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཏཱ, ཏདུབྷཡཏཱཡ ཝཱ ཝོསཱནཏཱཡ ཙ སཱསནདྷམྨསྶ ཏཏིཡཱཡ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཏཱ ཝུཏྟཱ.

ཨེསོཏི སཱསནདྷམྨོ. ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཏོཏི ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེ ཋཏྭཱ སདྡྷམྨཾ སུཎནྟསྶ ནཱིཝརཎཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནསབྦྷཱཝཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡཐཱ ཡཐཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ སཏྠཱ ཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནཱིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏཏྠ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ ལབྷཏི དྷམྨཝེད’’ནྟི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, པཉྩསྶ ནཱིཝརཎཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ པཧཱིནཱནི ཧོནྟཱི’’ཏི –

ཙ ཨཱདི. སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོཏི སམཐསུཁསྶ ཝིཔསྶནཱསུཁསྶ ཙ སམྤཱཔནཏོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁ’’ནྟིཨཱདི, ཏཐཱ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏཾ.

ཨམཱནུསཱི རཏཱི ཧོཏི, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོ’’ཏི ཙ. (དྷ. པ. ༣༧༤-༣༧༣);

ཏཐཱ པཊིཔནྣོཏི ཡཐཱ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཾ ཨཱཝཧཏི, ཡཐཱ ཝཱ སཏྠཱརཱ ཨནུསིཊྛཾ, ཏཐཱ པཊིཔནྣོ སཱསནདྷམྨོ. ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཝསེན ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝསྶ ལོཀདྷམྨེཧི ཨནུཔལེཔསྶ ཨཱཝཧནཏོ. ནཱཐཔྤབྷཝཏྟཱཏི པབྷཝཏི ཨེཏསྨཱཏི པབྷཝོ, ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ, ནཱཐོཝ པབྷཝོ ཨེཏསྶཱཏི ནཱཐཔྤབྷཝོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ནཱཐཔྤབྷཝཏྟཾ, ཏསྨཱ སཱསནདྷམྨསྶ ནཱཐཧེཏུཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠསུདྡྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོཏི ནིརུཔཀྐིལེསཏཱཡ ནིཡྻཱནིཀཏཱ ཨཏྠསུདྡྷི, ཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ. ཀིཙྩསུདྡྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོཏི སུཔྤཊིཔཏྟིསངྑཱཏཀིཙྩསྶ སུདྡྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ སུཔྤཊིཔཏྟིཔརིཡོསཱནཏྟཱ སཱསནདྷམྨསྶ. ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི.

སཱསནབྲཧྨཙརིཡནྟིཨཱདཱིསུ ཨཝིསེསེན ཏིསྶོ སིཀྑཱ སཀལོ ཙ ཏནྟིདྷམྨོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཏམེསཱནཾ ཁོ, བྷནྟེ, བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀམཧོསཱི’’ཏིཨཱདི (པཱརཱ. ༡༨). ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི (པཱརཱ. ༡༤). ཡཐཱནུརཱུཔནྟི ཡཐཱརཧཾ. སིཀྑཏྟཡསངྒཧཉྷི སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, ཏཐཱ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཨིཏརཾ པན ཏནྟིདྷམྨསངྑཱཏཾ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཉྩ. ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱཏི སམྤནྣཏྠཏཱཡ. སམྤཏྟིཨཏྠོ ཧི ཨིདྷ སཧསདྡོ. བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡསྶ ཧི ཡཱགུབྷཏྟཱདིཨིཏྠིཔུརིསཱདིཝཎྞནཱནིསྶིཏཱ དེསནཱ ཧོཏི, ན སོ སཱཏྠཾ དེསེཏི ནིཡྻཱནཏྠཝིརཧཏོ ཏསྶཱ དེསནཱཡ. བྷགཝཱ པན ཏཐཱརཱུཔཾ དེསནཾ པཧཱཡ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱདིནིསྶིཏཾ དེསནཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ དེསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྶ པན དེསནཱ སིཐིལདྷནིཏཱདིབྷེདེསུ བྱཉྫནེསུ ཨེཀཔྤཀཱརེནེཝ དྭིཔྤཀཱརེནེཝ ཝཱ བྱཉྫནེན ཡུཏྟཏཱཡ ཨེཀབྱཉྫནཱདིཡུཏྟཱ ཝཱ དམིལ༹བྷཱསཱ ཝིཡ, ཝིཝཊཀརཎཏཱཡ ཨོཊྛེ ཨཕུསཱཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཏོ སབྦནིརོཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ ཀིརཱཏབྷཱསཱ ཝིཡ, སབྦཏྠེཝ ཝིསྶཛྫནཱིཡཡུཏྟཏཱཡ སབྦཝིསྶཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ ཡཝནབྷཱསཱ ཝིཡ, སབྦཏྠེཝ སཱནུསཱརཏཱཡ སབྦནིགྒཧཱིཏབྱཉྫནཱ ཝཱ པཱདསིཀཱདི མིལཀྑུབྷཱསཱ ཝིཡ, ཏསྶ བྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨབྱཉྫནཱ ནཱམ དེསནཱ ཧོཏི. སབྦཱཔི ཧི ཨེསཱ བྱཉྫནེཀདེསཝསེནེཝ པཝཏྟིཡཱ ཨཔརིཔུཎྞབྱཉྫནཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨབྱཉྫནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ པན –

‘‘སིཐིལཾ དྷནིཏཉྩ དཱིགྷརསྶཾ, གརུཀཾ ལཧུཀཉྩ ནིགྒཧཱིཏཾ;

སམྦནྡྷཾ ཝཝཏྠིཏཾ ཝིམུཏྟཾ, དསདྷཱ བྱཉྫནབུདྡྷིཡཱ པབྷེདོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༩༠; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༩༡; པརི. ཨཊྛ. ༤༨༥) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ དསཝིདྷཾ བྱཉྫནཾ ཨམཀྑེཏྭཱ པརིཔུཎྞབྱཉྫནམེཝ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ དེསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨིདཱནི ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟི ཨེཏྠ ནེཏྟིནཡེནཔི ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྐཱསནཾ…པེ… སབྱཉྫན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡདིཔི ནེཏྟིཡཾ ‘‘བྱཉྫནམུཁེན བྱཉྫནཏྠགྒཧཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨཀྑརཾ པད’’ནྟིཨཱདིནཱ བྱཉྫནཔདཱནི པཋམཾ ཨུདྡིཊྛཱནི, ཨིདྷ པན པཱལི༹ཡཾ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟི ཨཱགཏཏྟཱ ཨཏྠཔདཱནིཡེཝ པཋམཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སངྐཱསནཔཀཱསནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ ཀཱསནཾ དཱིཔནཾ སངྐཱསནཾ. ཀཱསནནྟི ཙ ཀཱསཱིཡཏི དཱིཔཱིཡཏི ཝིབྷཱཝཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘མཉྙམཱནོ ཁོ བྷིཀྑུ བདྡྷོ མཱརསྶ ཨམཉྙམཱནོ མུཏྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སངྑེཔེན དཱིཔནཾ སངྐཱསནཾ ནཱམ. ཏཏྟཀེན ཧི ཏེན བྷིཀྑུནཱ པཊིཝིདྡྷཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཉྙཱཏཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. པཋམཾ ཀཱསནཾ པཀཱསནཾ. ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ པཙྪཱ ཀཐིཏབྦམཏྠཾ པཋམཾ ཝཙནེན དཱིཔནཾ པཀཱསནཾ ནཱམ. ཨཱདིཀམྨསྨིཉྷི ཨཡཾ པ-སདྡོ ‘‘པཉྙཔེཏི པཊྛཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏིཀྑིནྡྲིཡཱཔེཀྑཉྩེཏཾ པདདྭཡཾ ཨུདྡེསབྷཱཝཏོ. ཏིཀྑིནྡྲིཡོ ཧི སངྑེཔཏོ པཋམཉྩ ཝུཏྟམཏྠཾ པཊིཔཛྫཏི. སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརཝཙནཾ སཀིཾ ཝུཏྟསྶ པུན ཝཙནཉྩ ཝིཝརཎཝིབྷཛནཱནི, ཡཐཱ ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི སངྑེཔཏོ སཀིཾཡེཝ ཙ ཝུཏྟསྶ ཨཏྠསྶ ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིཝརཎཝསེན ཝིབྷཛནཝསེན ཙ པུན ཝཙནཾ. མཛ྄ཛྷིམིནྡྲིཡཱཔེཀྑམེཏཾ པདདྭཡཾ ནིདྡེསབྷཱཝཏོ. ཝིཝཊསྶ ཝིཏྠཱརཏརཱབྷིདྷཱནཾ ཝིབྷཏྟསྶ ཙ པཀཱརེཧི ཉཱཔནཾ ཝིནེཡྻཱནཾ ཙིཏྟཔརིཏོསནཾ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཱཔནཱནི, ཡཐཱ ‘‘ཕསྶོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝཊཝིབྷཏྟསྶ ཨཏྠསྶ ‘‘ཀཏམོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི? ཡོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཕུསནཱ སཾཕུསནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུཏྟཱནཱིཀིརིཡཱ པཉྙཱཔནཱ ཙ. མུདིནྡྲིཡཱཔེཀྑམེཏཾ པདདྭཡཾ པཊིནིདྡེསབྷཱཝཏོ.

ཨཐ ཝཱ ‘‘སབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ པཋམཾ དཱིཔིཏམཏྠཾ པུན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དཱིཔནེན ‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཾ ཨཱདིཏྟཾ? ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཾ, རཱུཔཱ ཨཱདིཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརཱབྷིདྷཱནེན སཀིཾ ཝུཏྟསྶ པུནཔི ཨབྷིདྷཱནེན ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དེསནཾ ཝིཝརཎཾ ནཱམ. ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི སངྑེཔེན ནིཀྑིཏྟསྶ ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏི ནིདྡེསཝསེན ཝིཝརིཏེ ཀུསལེ དྷམྨེ ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི ཝེདནཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཝིབྷཛནཾ ནཱམ. ཝིཝཊསྶ ཝིཏྠཱརཱབྷིདྷཱནེན ཝིབྷཏྟསྶ ཙ ཨུཔམཱབྷིདྷཱནེན ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིཝརཎེན ཝིཝརིཏཏྠསྶ ‘‘ཀཏམོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི? ཡོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཕུསནཱ སཾཕུསནཱ’’ཏི ཨཏིཝིཝརིཏྭཱ ཀཐནཾ, ཝིབྷཛནེན ཝིབྷཏྟསྶ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཱཝཱི ནིཙྩམྨཱ, ཨེཝམེཝ ཁྭཱཡཾ བྷིཀྑཝེ ཕསྶཱཧཱརོ དཊྛབྦོཏི ཝདཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཨུཔམཱཀཐནཉྩ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཾ ནཱམ. དྷམྨཾ སུཎནྟཱནཾ དྷམྨདེསནེན ཝིཙིཏྟེན ཨནེཀཝིདྷེན སོམནསྶསྶ ཨུཔྤཱདནཾ ཨཏིཁིཎབུདྡྷཱིནཾ ཨནེཀཝིདྷེན ཉཱཎཏིཁིཎཀརཎཉྩ པཉྙཏྟི ནཱམ སོཏཱུནཾ ཙིཏྟཏོསནེན ཙིཏྟནིསཱནེན ཙ པཉྙཱཔནཾ པཉྙཏྟཱིཏི ཀཏྭཱ. ཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠནྟི པརིཡཏྟིཨཏྠསྶ སངྐཱསནཱདིཨཏྠཔདརཱུཔཏྟཱ ཡཐཱཝུཏྟཚཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ. སངྐཱསནཔཀཱསནཱདཡོ ཧི ཨཏྠཱཀཱརཏྟཱ ‘‘ཨཏྠཔདཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཏྠོཡེཝ ཧི བྱཉྫནཔདེཧི སངྐཱསཱིཡཏི པཀཱསཱིཡཏི ཝིཝརཱིཡཏི ཝིབྷཛཱིཡཏི ཨུཏྟཱནཱི ཀརཱིཡཏི པཉྙཱཔཱིཡཏི.

ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ‘‘སཊྛི ཝསྶསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ས-ཀཱར དུ-ཀཱར སོ-ཀཱརཱདི ཝིཡ ཨུཙྩཱརཎཝེལཱཡ ཨཔརིཡོསིཏེ པདེ ཝཎྞོ ཨཀྑརཾ པརིཡཱཡཝསེན ཨཀྑརཎཏོ ཨཝེཝཙནཏོ. ན ཧི ཝཎྞསྶ པརིཡཱཡོ ཝིཛྫཏི. ཡཐཱ ཧི པདཾ སཝེཝཙནཏཱཡ ཨཏྠཝསེན པརིཡཱཡཾ ཙརནྟཾ སཉྩརནྟཾ ཝིཡ ཧོཏི, ན ཨེཝཾ ཝཎྞོ ཨཝེཝཙནཏྟཱ. ཨེཀཀྑརཾ ཝཱ པདཾ ཨཀྑརཾ ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཀིར ཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ མཱ-ཀཱརཱདཡོ ཝིཡ. ཀེཙི པན ‘‘ཏཱིསུ དྭཱརེསུ པརིསུདྡྷཔཡོགབྷཱཝེན ཝིསུདྡྷཀརཎཊྛཱནཱནཾ ཙིཏྟེན པཝཏྟིཏདེསནཱཝཱཙཱཧི ཨཀྑརཎཏོ ཨཝེཝཙནཏོ ཨཀཐིཏཏྟཱ ཨཀྑརནྟི སཉྙིཏཱ. ཏཾ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱནཾ མནསཱ པུཙྪིཏཔཉྷཱནཾ ཝསེན བྷགཝཏཱ རཏནགྷརེ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྨསིཏཔཊྛཱནམཧཱཔཀརཎཝསེན ཙ གཧེཏབྦ’’ནྟི ཝདནྟི. ཝིབྷཏྟིཡནྟཾ ཨཏྠསྶ ཉཱཔནཏོ པདཾ. པཛྫཏི ཨཏྠོ ཨེཏེནཱཏི ཧི པདཾ. ཏཾ ནཱམཔདཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ ཨུཔསགྒཔདཾ ནིཔཱཏཔདནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ. ཏཏྠ ཕསྶོ ཝེདནཱ ཙིཏྟནྟི ཨེཝམཱདིཀཾ དབྦཔདྷཱནཾ ནཱམཔདཾ. ནཱམཔདེཧི དབྦམཱཝིབྷཱུཏརཱུཔཾ, ཀིརིཡཱ ཨནཱཝིབྷཱུཏརཱུཔཱ. ཕུསཏི ཝེདཡཏི ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཝམཱདིཀཾ ཀིརིཡཱཔདྷཱནཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ. ཨཱཁྱཱཏཔདེཧི ཀིརིཡཱ ཨཱཝིབྷཱུཏརཱུཔཱ, དབྦམནཱཝིབྷཱུཏརཱུཔཾ. ཡཐཱ ‘‘ཙིརཔྤཝཱསི’’ནྟི ཨེཏྠ པ-སདྡོ ཝསནཀིརིཡཱཡ ཝིཡོགཝིསིཊྛཏཾ དཱིཔེཏི, ཨེཝཾ ཀིརིཡཱཝིསེསདཱིཔནཏོ ཀིརིཡཱཝིསེསཱཝབོདྷནིམིཏྟཾ. པ-ཨིཏི ཨེཝམཱདིཀཾ ཨུཔསགྒཔདཾ. ཀིརིཡཱཡ དབྦསྶ ཙ སརཱུཔཝིསེསཔྤཀཱསནཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨེཝནྟི ཨེཝམཱདིཀཾ ནིཔཱཏཔདཾ. ‘‘ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐ, མཱ ཨེཝཾ མནསཱཀཏྠཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི ཀིརིཡཱཝིསེསདཱིཔནཏོ ཀིརིཡཱཝིསེསསྶ ཛོཏཀོ ཨེཝཾསདྡོ, ‘‘ཨེཝཾསཱིལཱ ཨེཝཾདྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ དབྦཝིསེསསྶ. སངྑེཔཏོ ཝུཏྟཾ པདཱབྷིཧིཏཾ ཨཏྠཾ བྱཉྫེཏཱིཏི བྱཉྫནཾ, ཝཱཀྱཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ’’ཏི སངྑེཔེན ཀཐིཏམཏྠཾ ‘‘ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི, ཝཱིརིཡ, ཙིཏྟ, ཝཱིམཾསསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཱཀཊཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱཀྱམེཝ བྱཉྫནཾ, ཏཾ པན ཨཏྠཏོ པདསམུདཱཡོཏི དཊྛབྦཾ. སཨཱཁྱཱཏཾ སནིཔཱཏཾ སཀཱརཀཾ སཝིསེསནཾ ཝཱཀྱནྟི ཧི ཝདནྟི. ནནུ ཙ པདེནཔི ཨཏྠོ བྱཉྫཱིཡཏཱིཏི པདམྤི བྱཉྫནནྟི ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ཏཾ ན. པདམཏྟསཝནེཔི ཧི ཨདྷིཀཱརཱདིཝསེན ལབྦྷམཱནེཧི པདནྟརེཧི ཨནུསནྡྷཱནཾ ཀཏྭཱཝ ཨཏྠསམྤཊིཔཏྟི ཧོཏཱིཏི ཝཱཀྱམེཝ ཨཏྠཾ བྱཉྫཡཏཱིཏི.

པཀཱརཏོ ཝཱཀྱཝིབྷཱགོ ཨཱཀཱརོ. ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཚནྡོ? ཡོ ཚནྡོ ཚནྡིཀཏཱ ཀཏྟུཀམྱཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཀཐིཏསྶེཝ ཝཱཀྱསྶ ཨནེཀཝིདྷེན ཝིབྷཱགཀརཎཾ ཨཱཀཱརོ ནཱམ. ཨཱཀཱརཱབྷིཧིཏཾ ནིབྦཙནཾ ནིརུཏྟི. ‘‘ཕསྶོ ཝེདནཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཨཱཀཱརེན ཀཐིཏཾ ‘‘ཕུསཏཱིཏི ཕསྶོ, ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱ’’ཏི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝིཏྠཱརཝཙནཾ ནིརུཏྟི ནཱམ. ‘‘ནིབྦཱནཾ མགྒཏི, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི ཝཱ མགྒཱིཡཏི, ཀིལེསེ ཝཱ མཱརེནྟོ གཙྪཏཱིཏི མགྒོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནིབྦཙནཝིཏྠཱརོ ནིརཝསེསདེསནཏྟཱ ནིདྡེསོ. ཨཐ ཝཱ ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱཏི ནིབྦཙནལདྡྷཔདེསུ སུཁདུཀྑཨདུཀྑམསུཁཱསུ སུཁཡཏཱིཏི སུཁཱ, དུཀྑཡཏཱིཏི དུཀྑཱ, ནེཝ དུཀྑཡཏི ན སུཁཡཏཱིཏི ཨདུཀྑམསུཁཱཏི ཨཏྠཝིཏྠཱརོ ནིརཝསེསེན ཀཐིཏཏྟཱ ནིདྡེསོ ནཱམ. ཨེཏེསཾ ཨཀྑརཱདཱིནཾ བྱཉྫནཔདཱནཾ སམྤཏྟིཡཱ སམྤནྣཏཱཡ སབྱཉྫནཾ.

ཨེཝཾ པནསྶ ཨཏྠཔདསམཱཡོགོ བྱཉྫནཔདསམྤཏྟི ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏི, པདེཧི པཀཱསེཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏི, ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཏི, ནིདྡེསེཧི པཉྙཔེཏི. ཏཐཱ ཧི པདཱཝཡཝགྒཧཎམུཁེན པདགྒཧཎཾ, གཧིཏེན ཙ པདེན པདཏྠཱཝབོདྷོ གཧིཏཔུབྦསངྐེཏསྶ ཧོཏཱིཏི བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏི. ཡསྨཱ པན ཨཀྑརེཧི སཾཁིཏྟེན དཱིཔིཡམཱནོ ཨཏྠོ པདཔརིཡོསཱནེ ཝཱཀྱསྶ ཨཔརིཡོསིཏཏྟཱ པདེན པཋམཾ པཀཱསིཏོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པདེཧི པཀཱསེཏི. ཝཱཀྱཔརིཡོསཱནེ པན སོ ཨཏྠོ ཝིཝརིཏོ ཝིཝཊོ ཀཏོ ཧོཏཱིཏི བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏི. ཡསྨཱ ཙ པཀཱརེཧི ཝཱཀྱབྷེདེ ཀཏེ ཏདཏྠོ ཝིབྷཏྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི. ཏཐཱ ཝཱཀྱཱཝཡཝཱནཾ པཙྩེཀཾ ནིབྦཙནཝིབྷཱགེ ཀཏེ སོ ཨཏྠོ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཏི. ཀཏནིབྦཙནེཧི པན ཝཱཀྱཱཝཡཝེཧི ཝིཏྠཱརཝསེན ནིརཝསེསཏོ དེསིཏེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ ཙིཏྟཔརིཏོསནཾ བུདྡྷིནིསཱནཉྩ ཀཏཾ ཧོཏཱིཏི ནིདྡེསེཧི པཉྙཔེཏི. ཨཔིཙ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི ཨུགྒྷཊེཏྭཱ པདེཧི ཝིནེཏི ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཾ, བྱཉྫནེཧི ཝིཔཉྩེཏྭཱ ཨཱཀཱརེཧི ཝིནེཏི ཝིཔཉྩིཏཉྙུཾ, ནིརུཏྟཱིཧི ནེཏྭཱ ནིདྡེསེཧི ཝིནེཏི ནེཡྻཾ. ཨེཝཉྩཱཡཾ དྷམྨོ ཨུགྒྷཊིཡམཱནོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཾ ཝིནེཏི, ཝིཔཉྩིཡམཱནོ ཝིཔཉྩིཏཉྙུཾ, ནཱིཡམཱནོ ནེཡྻཾ. ཏཏྠ ཨུགྒྷཊནཱ ཨཱདི, ཝིཔཉྩནཱ མཛ྄ཛྷེ, ནཡནཾ ཨནྟེ. ཨེཝཾ ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ཏིདྷཱ དེསིཏོ དོསཏྟཡཝིདྷམནོ གུཎཏྟཡཱཝཧོ ཏིཝིདྷཝིནེཡྻཝིནཡནོཏི ཨེཝམྤི ཏིཝིདྷཀལྱཱཎོཡཾ དྷམྨོ ཨཏྠབྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཡཱ སཱཏྠོ སབྱཉྫནོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ནེཏྟིཔཀརཎེ (ནེཏྟི. ༩) –

‘‘ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི སངྐཱསེཏི, པདེཧི པཀཱསེཏི, བྱཉྫནེཧི ཝིཝརཏི, ཨཱཀཱརེཧི ཝིབྷཛཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོཏི, ནིདྡེསེཧི པཉྙཔེཏི. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨཀྑརེཧི ཙ པདེཧི ཙ ཨུགྒྷཊེཏི, བྱཉྫནེཧི ཙ ཨཱཀཱརེཧི ཙ ཝིཔཉྩེཏི, ནིརུཏྟཱིཧི ཙ ནིདྡེསེཧི ཙ ཝིཏྠཱརེཏི. ཏཏྠ ཨུགྒྷཊནཱ ཨཱདི, ཝིཔཉྩནཱ མཛ྄ཛྷེ, ཝིཏྠཱརནཱ པརིཡོསཱནཾ. སོཡཾ དྷམྨཝིནཡོ ཨུགྒྷཊིཡནྟོ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཾ པུགྒལཾ ཝིནེཏི, ཏེན ནཾ ཨཱཧུ ཨཱདིཀལྱཱཎོཏི. ཝིཔཉྩིཡནྟོ ཝིཔཉྩིཏཉྙུཾ པུགྒལཾ ཝིནེཏི, ཏེན ནཾ ཨཱཧུ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོཏི. ཝིཏྠཱརིཡནྟོ ནེཡྻཾ པུགྒལཾ ཝིནེཏི, ཏེན ནཾ ཨཱཧུ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོཏཱི’’ཏི.

ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྠོ ནཱམ ཏནྟིཨཏྠོ. དྷམྨོ ཏནྟི. པཊིཝེདྷོ ཏནྟིཡཱ ཏནྟིཨཏྠསྶ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ. དེསནཱ ནཱམ མནསཱ ཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ ཏནྟིཡཱ དེསནཱ. ཏེ པནེཏེ ཨཏྠཱདཡོ ཡསྨཱ སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ མནྡབུདྡྷཱིཧི དུཀྑོགཱཧཱ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ. ཨཐ ཝཱ ཨཏྠོ ནཱམ ཧེཏུཕལཾ. དྷམྨོ ཧེཏུ. དེསནཱ པཉྙཏྟི, ཡཐཱདྷམྨཾ དྷམྨཱབྷིལཱཔོ. ཨནུལོམཔཊིལོམསངྑེཔཝིཏྠཱརཱདིཝསེན ཝཱ ཀཐནཾ. པཊིཝེདྷོ ཨབྷིསམཡོ, ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ དྷམྨེསུ, དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠེསུ, པཉྙཏྟིཔཐཱནུརཱུཔཾ པཉྙཏྟཱིསུ ཨཝབོདྷོ. ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦོ ལཀྑཎསངྑཱཏོ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ. ཏེཔི ཙེཏེ ཨཏྠཱདཡོ ཡསྨཱ ཨནུཔཙིཏཀུསལསམྦྷཱརེཧི དུཔྤཉྙེཧི སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ དུཀྑོགཱཧཱ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ. ཏེསུ པཊིཝེདྷསྶཔི ཨཏྠསནྣིསྶིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠ’’ནྟི ཨཏྠགུཎདཱིཔནཏོ. ཏཱསཾ དྷམྨདེསནཱནཾ བྱཉྫནསནྣིསྶིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི སབྱཉྫན’’ནྟི ཏཱསཾ བྱཉྫནསམྤཏྟིདཱིཔནཏོ. ཨཏྠེསུ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, ཨཏྠདྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱསུ པབྷེདགཏཾ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཨིམིསྶཱཔི པཊིསམྦྷིདཱཡ ཨཏྠཝིསཡཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠ’’ནྟི ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ ཨསཏི ཏདབྷཱཝཏོ. དྷམྨོཏི ཏནྟི. ནིརུཏྟཱིཏི ཏནྟིཔདཱནཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝཙནཾ. ཏཏྠ པབྷེདགཏཱནི ཉཱཎཱནི དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཏི ཨཱཧ ‘‘དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫན’’ནྟི ཨསཏི བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ ཏདབྷཱཝཏོ.

པརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཧེཏུཨཏྠོ. ཡསྨཱ པརིཀྑཀཛནཱནཾ ཀིཾཀུསལགཝེསཱིནཾ པསཱདཱཝཧཾ, ཏསྨཱ སཱཏྠཾ. ཨཏྠསམྤནྣནྟི ཕལེན ཧེཏུནོ ཨནུམཱནཾ ནདཱིཔཱུརེན ཝིཡ ཨུཔརི ཝུཊྛིཔཝཏྟིཡཱ. སཱཏྠཀཏཱ པནསྶ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏཱཡ, སཱ པརམགམྦྷཱིརསཎྷསུཁུམབྷཱཝཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘གམྦྷཱིརོ དུདྡསོ’’ཏིཨཱདི. ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནནྟི ཡསྨཱ ལོཀིཡཛནསྶ པསཱདཱཝཧཾ, ཏསྨཱ སབྱཉྫནཾ. ལོཀིཡཛནོ ཧི བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ ཏུསྶཏི. ཨིདྷཱཔི ཕལེན ཧེཏུནོ ཨནུམཱནཾ. སབྱཉྫནཏཱ པནསྶ སདྡྷེཡྻཏཱཡ, སཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིབྷཱཝཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ སཱཏྠནྟི པཉྙཱཔདཊྛཱནཏཱཡ ཨཏྠསམྤནྣཏཾ ཨཱཧ, ཏཏོ པརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀཾ སདྡྷེཡྻཏོ སབྱཉྫནནྟི སདྡྷཱཔདཊྛཱནཏཱཡ བྱཉྫནསམྤནྣཏཾ, ཏཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠནྟི ཨདྷིཔྤཱཡཏོ ཨགཱདྷཱཔཱརཏཱཡ ཨཏྠསམྤནྣཾ ཨཉྙཐཱ ཏདབྷཱཝཏོ. ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནནྟི སུབོདྷསདྡཀཏཱཡ བྱཉྫནསམྤནྣཾ པརམགམྦྷཱིརསྶཔི ཨཏྠསྶ ཝིནེཡྻཱནཾ སུཝིཉྙེཡྻབྷཱཝཱཔཱདནཏོ. སབྦོཔེས ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནནྟི སབྦཔཋམཾ ཝུཏྟསྶེཝ ཨཏྠདྭཡསྶ པཔཉྩོཏི དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཙེཝ ཏཏྠ ཏཏྠ སཾཝཎྞིཏཾ. ཏཐཱ ཧེཏྠ ཝིཀཔྤསྶ སམུཙྩཡསྶ ཝཱ ཨགྒཧཎཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོཏི པཀྑིཔིཏབྦསྶ ཝོདཱནཏྠསྶ ཨཝུཏྟསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཀེཝལསདྡོ སཀལཱདྷིཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེནཱ’’ཏི, སབྦབྷཱགེཧི པརིཔུཎྞཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔནེཏབྦསྶཱཏི སཾཀིལེསདྷམྨསྶ.

བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཨཡཾ བྲཧྨཙརིཡ-སདྡོ དཱནེ ཝེཡྻཱཝཙྩེ པཉྩསིཀྑཱཔདསཱིལེ ཨཔྤམཉྙཱསུ མེཐུནཝིརཏིཡཾ སདཱརསནྟོསེ ཝཱིརིཡེ ཨུཔོསཐངྒེསུ ཨརིཡམགྒེ སཱསནེཏི ཨིམེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི.

‘‘ཀིཾ ཏེ ཝཏཾ ཀིཾ པན བྲཧྨཙརིཡཾ,

ཀིསྶ སུཙིཎྞསྶ ཨཡཾ ཝིཔཱཀོ;

ཨིདྡྷཱི ཛུཏཱི བལཝཱིརིཡཱུཔཔཏྟི,

ཨིདཉྩ ཏེ ནཱགམཧཱཝིམཱནཾ.

‘‘ཨཧཉྩ བྷརིཡཱ ཙ མནུསྶལོཀེ,

སདྡྷཱ ཨུབྷོ དཱནཔཏཱི ཨཧུམྷཱ;

ཨོཔཱནབྷཱུཏཾ མེ གྷརཾ ཏདཱསི,

སནྟཔྤིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ.

‘‘ཏཾ མེ ཝཏཾ ཏཾ པན བྲཧྨཙརིཡཾ,

ཏསྶ སུཙིཎྞསྶ ཨཡཾ ཝིཔཱཀོ;

ཨིདྡྷཱི ཛུཏཱི བལཝཱིརིཡཱུཔཔཏྟི,

ཨིདཉྩ མེ དྷཱིར མཧཱཝིམཱན’’ནྟི. –

ཨིམསྨིཉྷི པུཎྞཀཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༥༩༢-༡༥༩༣, ༡༥༩༥) དཱནཾ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

‘‘ཀེན པཱཎི ཀཱམདདོ, ཀེན པཱཎི མདྷུསྶཝོ;

ཀེན ཏེ བྲཧྨཙརིཡེན, པུཉྙཾ པཱཎིམྷི ཨིཛ྄ཛྷཏི.

‘‘ཏེན པཱཎི ཀཱམདདོ, ཏེན པཱཎི མདྷུསྶཝོ;

ཏེན མེ བྲཧྨཙརིཡེན, པུཉྙཾ པཱཎིམྷི ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. –

ཨིམསྨིཾ ཨངྐུརཔེཏཝཏྠུམྷི (པེ. ཝ. ༢༧༥, ༢༧༧) ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨེཝཾ ཁོ ཏཾ བྷིཀྑཝེ ཏིཏྟིརིཡཾ ནཱམ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཧོསཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༡) ཨིམསྨིཾ ཏིཏྟིརཛཱཏཀེ པཉྩསིཀྑཱཔདསཱིལཾ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏཾ ཁོ པན མེ པཉྩསིཁ བྲཧྨཙརིཡཾ ནེཝ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ཡཱཝདེཝ བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ མཧཱགོཝིནྡསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༢.༣༢༩) ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ‘‘པརེ ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྷཝིསྶནྟི, མཡམེཏྠ བྲཧྨཙཱརཱི བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ སལླེཁསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༨༣) མེཐུནཝིརཏི ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཱ.

‘‘མཡཉྩ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམཱམ,

ཨམྷེ ཙ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམནྟི;

ཨཉྙཏྲ ཏཱཧི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམ,

ཏསྨཱ ཧི ཨམྷཾ དཧརཱ ན མཱིཡརེ’’ཏི. –

མཧཱདྷམྨཔཱལཛཱཏཀེ (ཛཱ. ༡.༡༠.༩༧) སདཱརསནྟོསོ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ‘‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏཱ, ཏཔསྶཱི སུདཾ ཧོམཱི’’ཏི ལོམཧཾསནསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༡༥༥) ཝཱིརིཡཾ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

‘‘ཧཱིནེན བྲཧྨཙརིཡེན, ཁཏྟིཡེ ཨུཔཔཛྫཏི;

མཛ྄ཛྷིམེན ཙ དེཝཏྟཾ, ཨུཏྟམེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༤༢༩) ནིམིཛཱཏཀེ ཨཏྟདམནཝསེན ཀཏོ ཨཊྛངྒིཀོ ཨུཔོསཐོ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན མེ, པཉྩསིཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ…པེ… ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ’’ཏི མཧཱགོཝིནྡསུཏྟསྨིཾཡེཝ (དཱི. ནི. ༢.༣༢༩) ཨརིཡམགྒོ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ‘‘ཏཡིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ ཡཱཝདེཝ མནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏ’’ནྟི པཱསཱདིཀསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༣.༡༧༤) སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཀལསཱསནཾ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིམྤི ཋཱནེ ཨིདམེཝ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘སིཀྑཏྟཡཔརིགྒཧིཏཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. སེཊྛེཧཱིཏི བུདྡྷཱདཱིཧི སེཊྛེཧི. སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཾ ཝཱ ཙརིཡཾ བྲཧྨཙརིཡཾ.

སནིདཱནནྟི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟལཀྑཎེན ནིདཱནེན སནིདཱནཾ. སཨུཔྤཏྟིཀནྟི སཨཊྛུཔྤཏྟིཀཾ. ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོཏི ཝེནེཡྻཱནཾ ཙརིཡཱདིཨནུརཱུཔཏོ. ཨཏྠསྶཱཏི དེསིཡམཱནསྶ སཱིལཱདིཨཏྠསྶ. ཧེཏུདཱཧརཎཡུཏྟཏོཏི ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཙ ཨཱདིནཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཧེཏུཔམགྒཧཎེན ཧེཏུདཱཧརཎེཧི ཡུཏྟཏོ. སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེནཱཏི ‘‘ཏེ ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ སདྡྷཾ པཊིལབྷནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟསདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན. པཊིཔཏྟིཡཱཏི སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱདིསམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ, པཊིཔཏྟིནིམིཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོཏི སཙྩཔྤཊིཝེདྷེན ཨདྷིགམཝེཡྻཏྟིཡསབྦྷཱཝཏོ སཱཏྠཾ ཀཔིལམཏཱདི ཝིཡ ཏུཙྪཾ ནིརཏྠཀཾ ཨཧུཏྭཱ ཨཏྠསམྤནྣནྟི ཀཏྭཱ. པརིཡཏྟིཡཱཏི པརིཡཏྟིདྷམྨཔརིཙཡེན. ཨཱགམབྱཏྟིཏོཏི དུརཀྑཱཏདྷམྨེསུ པརིཙཡཾ ཀརོནྟསྶ ཝིཡ སམྨོཧཾ ཨཛནེཏྭཱ བཱཧུསཙྩཝེཡྻཏྟིཡསབྦྷཱཝཏོ སབྱཉྫནཾ. བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ ཧི སཏི ཨཱགམབྱཏྟཱིཏི. སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོཏི སཱིལཱདཱིཧི པཉྩཧི དྷམྨཀོཊྛཱསེཧི ཨཝིརཧིཏཏྟཱ. ཀེཝལཔརིཔུཎྞནྟི ཨནཝསེསེན སམནྟཏོ པུཎྞཾ པཱུརིཏཾ. ནིརུཔཀྐིལེསཏོཏི དིཊྛིམཱནཱདིཨུཔཀྐིལེསཱབྷཱཝཏོ. ནིཏྠརཎཏྠཱཡཱཏི ཝཊྚདུཀྑཏོ ནིསྶརཎཱཡ. ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོཏི ཀཐཉྩིཔི ཏཎྷཱསནྣིསྶཡསྶ ཨནིསྶཡཏོ པརིསུདྡྷཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ ‘‘ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷཾ ཝཱ སཀྐཱརཾ ཝཱ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི དེསེཏི, ཏསྶ ཨཔརིསུདྡྷཱ དེསནཱ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑོ ཧིཏཕརཎེན མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ མུདུཧདཡོ ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏེན ཙིཏྟེན དེསེཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ དེསནཱ པརིསུདྡྷཱཏི.

སཱདྷཱུཏི ཨཡཾ སདྡོ ‘‘སཱདྷུ མེ བྷནྟེ བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༩༥) ཨཱཡཱཙནེ དིསྶཏི. ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) སམྤཊིཙྪནེ. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༩) སམྤཧཾསནེ. ‘‘ཏེན ཧི བྲཱཧྨཎ སཱདྷུཀཾ སུཎོཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༥.༡༩༢) དལ༹ྷཱིཀམྨེ ཨཱཎཏྟིཡཉྩ དིསྶཏི.

‘‘སཱདྷུ དྷམྨརུཙི རཱཛཱ, སཱདྷུ པཉྙཱཎཝཱ ནརོ;

སཱདྷུ མིཏྟཱནམདྡུབྦྷོ, པཱཔསྶཱཀརཎཾ སུཁ’’ནྟི. –

ཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༡༨.༡༠༡) སུནྡརེ. ཨིདྷཱཔི སུནྡརེཡེཝ དཊྛབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པནཱ’’ཏི. ཏཏྠ སུནྡརནྟི བྷདྡཀཾ. བྷདྡཀཏཱ ཙ པསྶནྟསྶ ཧིཏསུཁཱཝཧབྷཱཝེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨཏྠཱཝཧནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠསཉྙིཏཧིཏཱཝཧཾ. སུཁཱཝཧནྟི ཡཐཱཝུཏྟཏིཝིདྷསུཁཱཝཧཾ. ཏཐཱརཱུཔཱནནྟི ཏཱདིསཱནཾ. ཡཱདིསེཧི པན གུཎེཧི བྷགཝཱ སམནྣཱགཏོ, ཏེཧི ཙཏུཔྤམཱཎིཀསྶ ལོཀསྶ སབྦཀཱལེཔི ཨཙྩནྟཱཡ པསཱདནཱིཡོ ཏེསཾ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཏྟཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱརཱུཔོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱབྷུཙྩ…པེ… ཨརཧཏནྟི ཨིམིནཱ དྷམྨཔྤམཱཎཱནཾ ལཱུཁཔྤམཱཎཱནཉྩ སཏྟཱནཾ བྷགཝཏོ པསཱདཱཝཧཏཾ དསྶེཏི, ཏཾདསྶནེན ཙ ཨིཏརེསམྤི རཱུཔཔྤམཱཎགྷོསཔྤམཱཎཱནཾ པསཱདཱཝཧཏཱ དསྶིཏཱ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ. བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོཏི ཨེཝམེཏྠ སམྦནྡྷོཏི ཨཱཧ ‘‘དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀོསིཡསཀུཎཝཏྠུ ཀཐེཏབྦཾ.

. ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེནཱཏི ཧེཏུམྷི ཨིདཾ ཀརཎཝཙནཾ. ཧེཏུཨཏྠོ ཧི ཀིརིཡཱཀཱརཎཾ, ན ཀརཎཾ ཝིཡ ཀིརིཡཏྠོ, ཏསྨཱ ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཏྠཱ ཨིདྷ ཨུཔསངྐམནཀིརིཡཱཏི ‘‘ཨནྣེན ཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཧེཏུཨཏྠམེཝེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ ཡུཏྟཾ, ན ཀརཎཏྠཾ ཏསྶ ཨཡུཛྫམཱནཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ཨཝིབྷཱགཏོ ཧི སཏཏཔྤཝཏྟནིརཏིསཡསཱདུཝིཔུལཱམཏརསསདྡྷམྨཕལཏཱཡསྶ སཱདུཕལནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑེན བྷགཝཱ ཨུཔམིཏོ. སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡགྒཧཎེནེཝ ཧི མཧཱརུཀྑསྶ སཱདུཕལཏཱ གཧིཏཱཏི. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨུཔསངྐམནྟོ. སམྤཏྟཀཱམཏཱཡ ཧི ཀིཉྩི ཋཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཾཏཾཔདེསཱཏིཀྐམནེན ཨུཔསངྐམི ཨུཔསངྐམནྟོཏི ཝཏྟབྦཏཾ ལབྷཏི. ཏེནཱཧ ‘‘གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི, ཨུཔགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི པུབྦཀཱལཀིརིཡཱནིདྡེསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔན’’ནྟི. ཏཏོཏི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྟོ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཝུཏྟོ, ཏཏོ ཨུཔགཏཊྛཱནཏོ. ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནནྟི པཉྷཾ ཝཱ པུཙྪིཏུཾ དྷམྨཾ ཝཱ སོཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཊྛཱནཾ.

ཡཐཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོཏི ཡཐཱ བྷགཝཱ ‘‘ཀཙྩི ཏེ བྲཱཧྨཎ ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོ ཏེན བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདོ ཨཧོསི. པུབྦབྷཱསིཏཱཡ ཏདནུཀརཎེན ཨེཝཾ སོཔི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདོ ཨཧོསཱིཏི ཡོཛནཱ. ཏཾ པན སམཔྤཝཏྟམོདཏཾ ཨུཔམཱཡ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིཏོདཀཾ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སམྨོདིཏནྟི སཾསནྡིཏཾ. ཨེཀཱིབྷཱཝནྟི སམྨོདནཀིརིཡཱཡ སམཱནཏཾ ཨེཀརཱུཔཏཾ. ཁམནཱིཡནྟི ‘‘ཨིདཾ ཙཏུཙཀྐཾ ནཝདྭཱརཾ སརཱིརཡནྟཾ དུཀྑབཧུལཏཱཡ སབྷཱཝཏོ དུསྶཧཾ, ཀཙྩི ཁམིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻནྟི པུཙྪཏི. ཡཱཔནཱིཡནྟི པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཀཾ ཙིརཔྤབནྡྷསངྑཱཏཱཡ ཡཱཔནཱཡ ཀཙྩི ཡཱཔེཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཾ. སཱིསརོགཱདིཨཱབཱདྷཱབྷཱཝེན ཀཙྩི ཨཔྤཱབཱདྷཾ. དུཀྑཛཱིཝིཀཱབྷཱཝེན ཀཙྩི ཨཔྤཱཏངྐཾ. ཏཾཏཾཀིཙྩཀརཎེ ཨུཊྛཱནསུཁཏཱཡ ཀཙྩི ལཧུཊྛཱནཾ. ཏདནུརཱུཔབལཡོགཏོ ཀཙྩི བལཾ. སུཁཝིཧཱརསམྦྷཝེན ཀཙྩི ཕཱསུཝིཧཱརོ ཨཏྠཱིཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཙྩིསདྡཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. བལཔྤཏྟཱ པཱིཏི པཱིཏིཡེཝ. ཏརུཎཔཱིཏི པཱམོཛྫཾ. སམྨོདཾ ཛནེཏི ཀརོཏཱིཏི སམྨོདནིཀཾ, ཏདེཝ སམྨོདནཱིཡནྟི ཨཱཧ ‘‘སམྨོདཛནནཏོ’’ཏི. སམྨོདིཏབྦཏོ སམྨོདནཱིཡནྟི ཨིདཾ པན ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ’’ཏི ཨཱཧ. སརིཏབྦབྷཱཝཏོཏི ཨནུསྶརིཏབྦབྷཱཝཏོ. ‘‘སརཎཱིཡ’’ནྟི ཝཏྟབྦེ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘སཱརཎཱིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སུཡྻམཱནསུཁཏོཏི ཨཱཔཱཐམདྷུརཏམཱཧ. ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོཏི ཝིམདྡརམཎཱིཡཏཾ. བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡཱཏི སབྷཱཝནིརུཏྟིབྷཱཝེན ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཝཙནཙཱཏུརིཡམཱཧ. ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡཱཏི ཨཏྠསྶ ནིརུཔཀྐིལེསཏཾ. ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧཱིཏི ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི.

ཨཏིདཱུརཨཙྩཱསནྣཔཊིཀྑེཔེན ནཱཏིདཱུརནཱཙྩཱསནྣཾ ནཱམ གཧིཏཾ, ཏཾ པན ཨཝཀཾསཏོ ཨུབྷིནྣཾ པསཱརིཏཧཏྠཱསངྒྷཊྚནེན དཊྛབྦཾ. གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱཏི གཱིཝཾ པརིཝཏྟནཝསེན པསཱརེཏྭཱ. མེཏི ཀཏྟུཨཏྠེ སཱམིཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘མཡཱ སུཏ’’ནྟི. ཛཱཏིབྲཱཧྨཎེཏི ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎེ, ན བཱཧིཏཔཱཔཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁཎྜིཙྩཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདིཏེཏི ཁཎྜིཏདནྟཔལིཏཀེསཱདིབྷཱཝཾ སམྤཱཔིཏེ. ཝུཌྜྷིམརིཡཱདཔྤཏྟེཏི ཝུཌྜྷིཔརིཙྪེདཾ སམྤཏྟེ, ཝུཌྜྷིཔརིཡནྟཔྤཏྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡཱཏི ཨུཔྤཏྟིཡཱ མཧལླཀབྷཱཝེན. མཧཏྟཾ ལཱཏི གཎྷཱཏཱིཏི མཧལླཀོ, ཛཱཏིཡཱ མཧལླཀོ, ན ཝིབྷཝཱདིནཱཏི ཛཱཏིམཧལླཀོ. ཨདྡྷཱནནྟི དཱིགྷཀཱལཾ. ཀིཏྟཀོ པན སོཏི ཨཱཧ ‘‘དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ’’ཏི, དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ རཱཛཱུནཾ རཛྫཔསཱསནཔཊིཔཱཊིཡོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨདྡྷགཏེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཐཾ ཝཡོགཧཎཾ ཨོསཱནཝཡཱཔེཀྑནྟི ཨཱཧ ‘‘པཙྪིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟེ’’ཏི. པཙྪིམོ ཏཏིཡབྷཱགོཏི སཏྟསཊྛིཏོ པཊྛཱཡ པཙྪིམཝཡོ ཀོཊྛཱསོ.

དུཏིཡེ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཛིཎྞེཏི ནཱཡཾ ཛིཎྞཏཱ ཝཡོམཏྟེན, ཨཐ ཁོ ཀུལཔརིཝཊྚེན པུརཱཎཏཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཛིཎྞེཏི པོརཱཎེ’’ཏིཨཱདི. ཏེན ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀུལཝསེན ཨུདིཏོདིཏབྷཱཝམཱཧ. ‘‘ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ’’ཏི ཨིམིནཱ ཛཱཏིཝུཌྜྷིཡཱ ཝཀྑམཱནཏྟཱ གུཎཝུཌྜྷིཡཱ ཏཏོ སཱཏིསཡཏྟཱ ཙ ‘‘ཝུཌྜྷེཏི སཱིལཱཙཱརཱདིགུཎཝུཌྜྷིཡུཏྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཐཱ ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡཔི ཏེནེཝ ཝཀྑམཱནཏྟཱ མཧལླཀེཏི པདེན ཝིབྷཝམཧཏྟཏཱ ཡོཛིཏཱ. མགྒཔཊིཔནྣེཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ པཊིཔཏྟིཝིདྷིཾ ཨུཔགཏེ ཏཾ ཨཝོཀྐམྨ ཙརཎཏོ. ཨནྟིམཝཡནྟི པཙྪིམཝཡཾ.

པཙྩུཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ནཱསནཱ ཝུཊྛཧཏཱི’’ཏི, ནིསིནྣཱསནཏོ ན ཝུཊྛཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཛིཎྞེ…པེ… ཝཡོཨནུཔྤཏྟེཏི ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱནཀིརིཡཱཔེཀྑཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཛིཎྞེ…པེ… ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ དིསྭཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཧཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ པཙྩུགྒམནཀིརིཡཱཔེཀྑཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྨཱ ན པཙྩུཊྛེཏཱིཏི ཨུཊྛཱཡ པཙྩུགྒམནཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པཙྩུགྒམནམྤི ཧི པཙྩུཊྛཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཨཱཙརིཡཾ པན དཱུརཏོཝ དིསྭཱ པཙྩུཊྛཱཡ པཙྩུགྒམནཀརཎཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ནཱམཱ’’ཏི. ནཱསནཱ ཝུཊྛཱཏཱིཏི ཨིམིནཱ པན པཙྩུགྒམནཱབྷཱཝསྶ ཨུཔལཀྑཎམཏྟཾ དསྶིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཝིབྷཱཝནེ ནཱམ ཨཏྠེཏི པཀཏིཝིབྷཱཝནསངྑཱཏེ ཨཏྠེ, ན ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱཏི ན ཨབྷིཝཱདེཏབྦནྟི སལླཀྑེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཾ ཨཉྙཱཎནྟི ‘‘ཨཡཾ མམ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཀཱཏུཾ ཨརཧརཱུཔོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཨཛཱནནཝསེན པཝཏྟཾ ཨཉྙཱཎཾ. ཨོལོཀེནྟོཏི ‘‘དུཀྑཾ ཁོ ཨགཱརཝོ ཝིཧརཏི ཨཔྤཏིསྶོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ སཀྐརེཡྻཾ, གརུཾ ཀརེཡྻ’’ནྟིཨཱདིསུཏྟཝསེན (ཨ. ནི. ༤.༢༡) ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ. ནིཔཙྩཀཱརཱརཧནྟི པཎིཔཱཏཱརཧཾ. སམྤཏིཛཱཏོཏི མུཧུཏྟཛཱཏོ, ཛཱཏསམནནྟརམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཏྟརེན མུཁོཏི ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ, ཨུཏྟརདིསཱབྷིམུཁོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ སཀལཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེསིནྟི ཨིདཾ ‘‘དྷམྨཏཱ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤཏིཛཱཏོ བོདྷིསཏྟོ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཙྪཏི, སེཏམྷི ཚཏྟེ ཨནུདྷཱརིཡམཱནེ སབྦཱ དིསཱ ཝིལོཀེཏི, ཨཱསབྷིཉྩ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཱལི༹ཡཾ (དཱི. ནི. ༢.༣༡) སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརཱུཔརིཊྛིཏསྶ ཝིཡ སབྦདིསཱནུཝིལོཀནསྶ ཀཐིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ, ན པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརཏོ པགེཝ དིསཱཝིལོཀནསྶ ཀཏཏྟཱ. མཧཱསཏྟོ ཧི མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ མུཙྩིཏྭཱ པུརཏྠིམདིསཾ ཨོལོཀེསི, ཨནེཀཱནི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱནི ཨེཀངྒཎཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ དེཝམནུསྶཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ ‘‘མཧཱཔུརིས ཨིདྷ ཏུམྷེཧི སདིསོཔི ནཏྠི, ཀུཏོ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨེཝཾ ཙཏསྶོ དིསཱ ཙཏསྶོ ཨནུདིསཱ ཧེཊྛཱ ཨུཔརཱིཏི དསཔི དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདིསཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨུཏྟརཱ དིསཱ’’ཏི སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན ཨགམཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨོལོཀེསིནྟི མམ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ལོཀཝིཝརཎཔཱཊིཧཱརིཡེ ཛཱཏེ པཉྙཱཡམཱནཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ མཾསཙཀྑུནཱཝ ཨོལོཀེསིནྟི ཨཏྠོ.

མཧཱཔུརིསོཏི ཛཱཏིགོཏྟཀུལཔྤདེསཱདིཝསེན མཧནྟཔུརིསོ. ཨགྒོཏི གུཎེཧི སབྦཔདྷཱནོ. ཛེཊྛོཏི གུཎཝསེནེཝ སབྦེསཾ ཝུཌྜྷཏམོ, གུཎེཧི མཧལླཀཏམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེཊྛོཏི གུཎཝསེནེཝ སབྦེསཾ པསཏྠཏམོ. ཨཏྠཏོ པན པཙྪིམཱནི དྭེ པུརིམསྶེཝ ཝེཝཙནཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཡཱཏི ནིསྶཀྐེ ཀརཎཝཙནཾ. ཨུཏྟརིཏརོཏི ཨདྷིཀཏརོ. པཏིམཱནེསཱིཏི པཱུཛེསི. ཨཱསབྷིནྟི ཨུཏྟམཾ. མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིརཧོ པུགྒལོཏི མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀིརིཡཱཡ ཨརཧོ ཨནུཙྪཝིཀོ པུགྒལོ. ནིཙྩསཱཔེཀྑཏཱཡ པནེཏྠ སམཱསོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱགཏཱཏི ཏཐཱགཏཏོ, ཏཐཱགཏསྶ སནྟིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔནྟི ཨབྷིཝཱདནཱདིསབྷཱཝཾ. པརིཔཱཀསིཐིལབནྡྷནནྟི པརིཔཱཀེན སིཐིལབནྡྷནཾ.

. ཏཾ ཝཙནནྟི ‘‘ནཱཧཾ ཏཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ. ‘‘ནཱཧཾ ཨརསརཱུཔོ, མཱདིསཱ ཝཱ ཨརསརཱུཔཱ’’ཏི ཝུཏྟེ བྲཱཧྨཎོ ཐདྡྷོ བྷཝེཡྻ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཙིཏྟམུདུབྷཱཝཛནནཏྠ’’ནྟི. ཨཡཉྷི པརིཡཱཡསདྡོ དེསནཱཝཱརཀཱརཎེསུ ཝཏྟཏཱིཏི ཨེཏྠ པརིཡཱཡེཏི དེསེཏབྦམཏྠཾ ཨཝགམེཏི བོདྷེཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, དེསནཱ. པརིཡཱཡཏི ཨཔརཱཔརཾ པརིཝཏྟེཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, ཝཱརོ. པརིཡཱཡཏི ཨཏྟནོ ཕལཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝཏྟཏི, ཏསྶ ཝཱ ཀཱརཎབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, ཀཱརཎནྟི ཨེཝཾ པརིཡཱཡསདྡསྶ དེསནཱཝཱརཀཱརཎེསུ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཉྙཱཡ སཎྛཧེཡྻཱཏི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧེཡྻ. ཀཏམོ པན སོཏི པརིཡཱཡཱཔེཀྑོ པུལླིངྒནིདྡེསོ, ཀཏམོ སོ པརིཡཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཛཱཏིཝསེནཱཏི ཁཏྟིཡཱདིཛཱཏིཝསེན. ཨུཔཔཏྟིཝསེནཱཏི དེཝེསུ ཨུཔཔཏྟིཝསེན. སེཊྛསམྨཏཱནམྤཱིཏི ཨཔི-སདྡེན པགེཝ ཨསེཊྛསམྨཏཱནནྟི དསྶེཏི. ཨབྷིནནྡནྟཱནནྟི སཔྤཱིཏིཀཏཎྷཱཝསེན པམོདམཱནཱནཾ. རཛྫནྟཱནནྟི བལཝརཱགཝསེན རཛྫནྟཱནཾ. རཱུཔཱདིཔརིབྷོགེན ཨུཔྤནྣཏཎྷཱཡུཏྟསོམནསྶཝེདནཱ རཱུཔཏོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཧདཡཏཔྤནཏོ ཨམྦརསཱདཡོ ཝིཡ ‘‘རཱུཔརསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཱཝིཉྪནྟཱིཏི ཨཱཀཌྜྷནྟི. ཝཏྠཱརམྨཎཱདིསཱམགྒིཡནྟི ཝཏྠུཨཱརམྨཎཱདིཀཱརཎསཱམགྒིཡཾ. ཨནུཀྑིཔནྟོཏི ཨཏྟུཀྐཾསནཝསེན ཀཐིཏེ བྲཱཧྨཎསྶ ཨསཔྤཱཡབྷཱཝཏོ ཨཏྟཱནཾ ཨནུཀྑིཔནྟོ ཨནུཀྐཾསེནྟོ.

ཨེཏསྨིཾ པནཏྠེ ཀརཎེ སཱམིཝཙནནྟི ‘‘ཛཧིཏཱ’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ. ཏཐཱགཏསྶཱཏི ཀརཎེ སཱམིཝཙནཾ, ཏཐཱགཏེན ཛཧིཏཱཏི ཨཏྠོ. མཱུལནྟི བྷཝམཱུལཾ. ‘‘ཏཱལཝཏྠུཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨོཊྛམུཁོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ མཛ྄ཛྷེཔདལོཔཾ ཀཏྭཱ ཨཀཱརཉྩ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏཱལསྶ ཝཏྠུ ཏཱལཝཏྠུ. ཡཐཱ ཨཱརཱམསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཔུབྦོ པདེསོ ཨཱརཱམསྶ ཨབྷཱཝེ ‘‘ཨཱརཱམཝཏྠཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཏཱལསྶ པཏིཊྛིཏོཀཱསོ སམཱུལཾ ཨུདྡྷརིཏེ ཏཱལེ པདེསམཏྟེ ཋིཏེ ཏཱལསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཔུབྦཏྟཱ ‘‘ཏཱལཝཏྠཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནེསནྟི རཱུཔརསཱདཱིནཾ. ཀཐཾ པན ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. རཱུཔཱདིཔརིབྷོགེན ཨུཔྤནྣཏཎྷཱཡུཏྟསོམནསྶཝེདནཱསངྑཱཏརཱུཔརསཱདཱིནཾ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེསཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཔུབྦབྷཱཝེན ཝཏྠུམཏྟེ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀཏེ’’ཏི. ཏཏྠ པུབྦེཏི པུརེ, སརཱགཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱཏི ཝུཙྩནྟཱིཏི ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཝཏྠུསྶ ཀཏཏྟཱ རཱུཔརསཱདཡོ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཏེན པཧཱིནཀིལེསཱནཾ པུན ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝོ དསྶིཏོ.

ཨཝིརུལ༹ྷིདྷམྨཏྟཱཏི ཨཝིརུལ༹ྷིསབྷཱཝཏཱཡ. མཏྠཀཙྪིནྣོ ཏཱལོ པཏྟཕལཱདཱིནཾ ཨཝཏྠུབྷཱུཏོ ཏཱལཱཝཏྠཱུཏི ཨཱཧ ‘‘མཏྠཀཙྪིནྣཏཱལོ ཝིཡ ཀཏཱ’’ཏི. ཨེཏེན ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུ ཝིཡ ཀཏཱཏི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཨཡཾ ཝིགྒཧོ དསྶིཏོ. ཨེཏྠ པན ཨཝཏྠུབྷཱུཏོ ཏཱལོ ཝིཡ ཀཏཱཏི ཨཝཏྠུཏཱལཱཀཏཱཏི ཝཏྟབྦེ ཝིསེསནསྶ པདསྶ པརནིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨིམིནཱ པནཏྠེན ཨིདཾ དསྶེཏི – རཱུཔརསཱདིཝཙནེན ཝིཔཱཀདྷམྨདྷམྨཱ ཧུཏྭཱ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཱ ཀུསལཱཀུསལདྷམྨཱ གཧིཏཱ, ཏེ ཨུཔྤནྣཱཔི མཏྠཀསདིསཱནཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱནཾ མགྒསཏྠེན ཚིནྣཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཏཱལཔཏྟསདིསེ ཝིཔཱཀཀྑནྡྷེ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསམཏྠཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཏཱལཱཝཏྠུ ཝིཡ ཀཏཱཏི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ རཱུཔརསཱདཡོཏི. ཨིམསྨིཉྷི ཨཏྠེ ‘‘ཨབྷིནནྡནྟཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ པདེན ཀུསལསོམནསྶམྤི སངྒཧིཏནྟི ཝདནྟི.

ཨནབྷཱཝཾཀཏཱཏི ཨེཏྠ ཨནུ-སདྡོ པཙྪཱ-སདྡེན སམཱནཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ནེསཾ པཙྪཱབྷཱཝོ ན ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཨནུཨབྷཱཝཾ གཏཱཏི པཙྪཱ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཱཝསེན ཨབྷཱཝཾ གཏཱ ཝིནཱསམུཔགཏཱ, པཧཱིནཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨིམཱ ཨནཙྪརིཡཱ གཱཐཱཡོ པཊིབྷཾསཱུ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧, ༨) ཨེཏྠ ཨནཙྪརིཡསདྡཾ ཨུདཱཧརཎཝསེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཨནུཨཙྪརིཡཱ ཨནཙྪརིཡཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨནུཨཙྪརིཡཱཏི སཝནཀཱལེ ཨུཔརཱུཔརི ཝིམྷཡཀརཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཉྩ ཁོ ཏྭཾ ཝདེསི, སོ པརིཡཱཡོ ན ཧོཏཱིཏི ཡཾ ཝནྡནཱདིསཱམགྒིརསཱབྷཱཝསངྑཱཏཾ ཀཱརཎཾ ཨརསརཱུཔཏཱཡ ཝདེསི, ཏཾ ཀཱརཎཾ ན ཧོཏི, ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནནུ ཙ བྲཱཧྨཎོ ཡཾ ཝནྡནཱདིསཱམགྒིརསཱབྷཱཝསངྑཱཏཾ པརིཡཱཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི ཨཱཧ, སོ པརིཡཱཡོ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟེ ཝནྡནཱདཱིནི བྷགཝཱ ཀརོཏཱིཏི ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨིམཾ ཨནིཊྛཔྤསངྒཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧཱ’’ཏིཨཱདི.

. སབྦཔརིཡཱཡེསཱུཏི སབྦཝཱརེསུ. སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏམཏྟནྟི ཡཾ སནྡྷཱཡ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ནིབྦྷོགོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ, བྷགཝཱ ཙ ཡཾ སནྡྷཱཡ ནིབྦྷོགཏཱདིཾ ཨཏྟནི ཨནུཛཱནཱཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏམཏྟཾ. ཚནྡརཱགཔརིབྷོགོཏི ཚནྡརཱགཝསེན པརིབྷོགོ. ཨཔརཾ པརིཡཱཡནྟི ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ.

. ཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨནྟི ཀུལཱཙཱརསངྑཱཏཾ ཀམྨཾ, ཀུལཙཱརིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིརིཡནྟི ཨཀརཎབྷཱཝཾ. དུཊྛུ ཙརིཏཾ དུཙྩརིཏཾ, ཀཱཡདྭཱརེ བཱཧུལླཝུཏྟིཏོ ཀཱཡཏོ པཝཏྟཾ དུཙྩརིཏནྟི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཏཾ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྠ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནམིཙྪཱཙཱརཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱཏི ཨེཏྠ (ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༧༤) པཱཎོཏི པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཉྩེཏྠ རཱུཔཱརཱུཔཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ ཧི ཝིཀོཔིཏེ ཨིཏརམྤི ཏཾསམྦནྡྷཏཱཡ ཝིནསྶཏི. སཏྟོཏི ཙ ཁནྡྷསནྟཱནོ གཧེཏབྦོ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཔཉྙཏྟི. སརསེནེཝ པཏནསབྷཱཝསྶ ཨནྟརཱ ཨེཝ ཨཏཱིཝ པཱཏནཾ ཨཏིཔཱཏོ, སཎིཀཾ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ སཱིགྷཾ པཱཏནནྟི ཨཏྠོ. ཨཏིཀྐམྨ ཝཱ སཏྠཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཱཏནཾ ཨཏིཔཱཏོ, པཱཎསྶ ཨཏིཔཱཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ, པཱཎཝདྷོ པཱཎགྷཱཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཏྠཏོ པན པཱཎེ པཱཎསཉྙིནོ པརསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནམཉྙཏརཔྤཝཏྟཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ. ཡཱཡ ཧི ཙེཏནཱཡ ཝཏྟམཱནསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ནིསྶཡབྷཱུཏེསུ མཧཱབྷཱུཏེསུ ཨུཔཀྐམཀརཎཧེཏུཀམཧཱབྷཱུཏཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནཀམཧཱབྷཱུཏཱ ནུཔྤཛྫིསྶནྟི, སཱ ཏཱདིསཔྤཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ལདྡྷུཔཀྐམཱནི ཧི བྷཱུཏཱནི ཨིཏརབྷཱུཏཱནི ཝིཡ ན ཝིསདཱནཱིཏི སམཱནཛཱཏིཡཱནཾ ཀཱརཎཱནི ན ཧོནྟི.

ཨེཏྠཱཧ – ཁཎེ ཁཎེ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝེསུ སངྑཱརེསུ ཀོ ཧནྟཱ, ཀོ ཝཱ ཧཉྙཏི, ཡདི ཙིཏྟཙེཏསིཀསནྟཱནོ, སོ ཨརཱུཔཏཱཡ ན ཚེདནབྷེདནཱདིཝསེན ཝིཀོཔནསམཏྠོ, ནཔི ཝིཀོཔནཱིཡོ. ཨཐ རཱུཔསནྟཱནོ, སོ ཨཙེཏནཏཱཡ ཀཊྛཀལིངྒརཱུཔམོཏི ན ཏཏྠ ཚེདནཱདིནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ལབྦྷཏི ཡཐཱ མཏསརཱིརེ. པཡོགོཔི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཧརཎཔྤཧཱརཱདི ཨཏཱིཏེསུ ཝཱ སངྑཱརེསུ བྷཝེཡྻ ཨནཱགཏེསུ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣེསུ ཝཱ, ཏཏྠ ན ཏཱཝ ཨཏཱིཏཱནཱགཏེསུ སམྦྷཝཏི ཏེསཾ ཨབྷཱཝཏོ, པཙྩུཔྤནྣེསུ ཙ སངྑཱརཱནཾ ཁཎིཀཏྟཱ སརསེནེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཏཱཡ ཝིནཱསཱབྷིམུཁེསུ ནིཔྤཡོཛནོ པཡོགོ སིཡཱ, ཝིནཱསསྶ ཙ ཀཱརཎརཧིཏཏྟཱ ན པཧརཎཔྤཧཱརཱདིཔྤཡོགཧེཏུཀཾ མརཎཾ, ནིརཱིཧཀཏཱཡ ཙ སངྑཱརཱནཾ ཀསྶ སོ པཡོགོ, ཁཎིཀཏྟཱ ཝདྷཱདྷིཔྤཱཡསམཀཱལབྷིཛྫནཏོ ཀསྶ ཀིརིཡཱ, པརིཡོསཱནཀཱལཱནཝཊྛཱནཏོ ཀསྶ ཝཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨབདྡྷོཏི?

ཝུཙྩཏེ – ཡཐཱཝུཏྟཝདྷཀཙེཏནཱསཧིཏོ སངྑཱརཱནཾ པུཉྫོ སཏྟསངྑཱཏོ ཧནྟཱ. ཏེན པཝཏྟིཏཝདྷཔྤཡོགནིམིཏྟཾ ཨཔགཏུསྨཱཝིཉྙཱཎཛཱིཝིཏིནྡྲིཡོ མཏཝོཧཱརཔྤཝཏྟིནིབནྡྷནོ ཡཐཱཝུཏྟཝདྷཔྤཡོགཀརཎེ ཨུཔྤཛྫནཱརཧོ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨསམཱུཧོ ཧཉྙཏི, ཀེཝལོ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀསནྟཱནོ. ཝདྷཔྤཡོགཱཝིསཡབྷཱཝེཔི ཏསྶ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ རཱུཔསནྟཱནཱདྷཱིནཝུཏྟིཏཱཡ རཱུཔསནྟཱནེ པརེན པཡོཛིཏཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཔཡོགཝསེན ཏནྣིབྦཏྟིཝིནིབནྡྷཀཝིསདིསརཱུཔུཔྤཏྟིཡཱ ཝིཧཏེ ཝིཙྪེདོ ཧོཏཱིཏི ན པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཨསམྦྷཝོ, ནཔི ཨཧེཏུཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ, ན ཙ པཡོགོ ནིཔྤཡོཛནོ. པཙྩུཔྤནྣེསུ སངྑཱརེསུ ཀཏཔཡོགཝསེན ཏདནནྟརཾ ཨུཔྤཛྫནཱརཧསྶ སངྑཱརཀལཱཔསྶ ཏཐཱ ཨནུཔྤཏྟིཏོ ཁཎིཀཱནཾ སངྑཱརཱནཾ ཁཎིཀམརཎསྶ ཨིདྷ མརཎབྷཱཝེན ཨནདྷིཔྤེཏཏྟཱ སནྟཏིམརཎསྶ ཙ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན སཧེཏུཀབྷཱཝཏོ ན ཨཧེཏུཀཾ མརཎཾ, ན ཙ ཀཏྟུརཧིཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཡོགོ ནིརཱིཧཀེསུཔི སངྑཱརེསུ སནྣིཧིཏཏཱམཏྟེན ཨུཔཀཱརཀེསུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཕལུཔྤཱདནིཡཏེསུ ཀཱརཎེསུ ཀཏྟུཝོཧཱརསིདྡྷིཏོ ཡཐཱ ‘‘པདཱིཔོ པཀཱསེཏི, ནིསཱཀརོཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. ན ཙ ཀེཝལསྶ ཝདྷཱདྷིཔྤཱཡསཧབྷུནོ ཙིཏྟཙེཏསིཀཀལཱཔསྶ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨིཙྪིཏབྦོ སནྟཱནཝསེན ཨཝཊྛིཏསྶེཝ པཊིཛཱནནཏོ. སནྟཱནཝསེན ཝཏྟམཱནཱནཉྩ པདཱིཔཱདཱིནཾ ཨཏྠཀིརིཡཱ དིསྶཏཱིཏི ཨཏྠེཝ པཱཎཱཏིཔཱཏེན ཀམྨབདྡྷོ. ཨཡཉྩ ཝིཙཱརོ ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིསུཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ.

སོ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༨༩; དྷ. ས. ཨཊྛ. ཨཀུསལཀམྨཔཐཀཐཱ) ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏོ གུཎཝིརཧིཏེསུ ཏིརཙྪཱནགཏཱདཱིསུ པཱཎེསུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ, པཡོགསམཏྟེཔི ཝཏྠུམཧནྟཏཱཡ. གུཎཝནྟེསུ མནུསྶཱདཱིསུ ཨཔྤགུཎེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫོ. སརཱིརགུཎཱནཾ པན སམབྷཱཝེ སཏིཔི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཀཱཡཝཱཙཱཧི ན དིནྣནྟི ཨདིནྣཾ, པརསནྟཀཾ, ཏསྶ ཨཱདཱནཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ. པརསྶཧརཎཾ ཐེཡྻཾ, ཙོརིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཏྠཏོ པན པརཔརིགྒཧེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནམཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ. ཏཾ ཧཱིནེ པརསནྟཀེ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, པཎཱིཏེ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཀསྨཱ? ཝཏྠུཔཎཱིཏཏཱཡ. ཝཏྠུསམཏྟེ སཏི གུཎཱདྷིཀཱནཾ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ མཧཱསཱཝཛྫཾ, ཏཾཏཾགུཎཱདྷིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཧཱིནགུཎསྶ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ.

མིཙྪཱ ཙརཎཾ མིཙྪཱཙཱརོ, མེཐུནསམཱཙཱརེསུ ཨེཀནྟནིནྡིཏོ ལཱམཀཱཙཱརོ. སོ པན ལཀྑཎཏོ ཨསདྡྷམྨཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཝཱིཏིཀྐམཙེཏནཱ. སོ པནེས མིཙྪཱཙཱརོ སཱིལཱདིགུཎཝིརཧིཏེ ཨགམནཱིཡཊྛཱནེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – ཨགམནཱིཡཝཏྠུ, ཏསྨིཾ སེཝནཙིཏྟཾ, སེཝནཔཡོགོ, མགྒེནམགྒཔྤཊིཔཏྟིཨདྷིཝཱསནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོ ཨེཝ.

ཝཙཱིདྭཱརེ བཱཧུལླཝུཏྟིཏོ ཝཱཙཏོ པཝཏྟཾ དུཙྩརིཏནྟི ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ. ཏཾ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མུསཱཝཱདཔིསུཎཝཱཙཱཕརུསཝཱཙཱསམྥཔྤལཱཔཙེཏནཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི. ཏཏྠ མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ. མུསཱ ཝདཱིཡཏི ཝུཙྩཏི ཨེཏཱཡཱཏི མུསཱཝཱདོ, ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ. སོ ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཨཔིཙ གཧཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ ནཏྠཱིཏི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཀྑིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྠབྷཉྫནཏྠཾ ཝུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫོ. པབྦཛིཏཱནཾ ཨཔྤཀམྤི ཏེལཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཧསཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཨཛྫ གཱམེ ཏེལཾ ནདཱི མཉྙེ སནྡཏཱི’’ཏི པཱུརཎཀཐཱནཡེན པཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨདིཊྛཾཡེཝ པན དིཊྛནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝདནྟཱནཾ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – ཨཏཐཾ ཝཏྠུ, ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, པརསྶ ཏདཏྠཝིཉྙཱཔནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོཝ. སོ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པརཝིསཾཝཱདཀཀིརིཡཱཀརཎེ དཊྛབྦོ. ཏཱཡ ཙེ ཀིརིཡཱཡ པརོ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཨཡཾ ཀིརིཡཱསམུཊྛཱཔིཀཙེཏནཱཀྑཎེཡེཝ མུསཱཝཱདཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. ཡསྨཱ པན ཡཐཱ ཀཱཡཀཱཡཔཊིབདྡྷཝཱཙཱཧི པརཾ ཝིསཾཝཱདེཏི, ཏཐཱ ‘‘ཨིདམསྶ བྷཎཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེནྟོཔི, པཎྞཾ ལིཁིཏྭཱ པུརཏོ ནིསྶཛྫནྟོཔི, ‘‘ཨཡཾ ཨཏྠོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ’’ཏི ཀུཊྚཱདཱིསུ ལིཁིཏྭཱ ཋཔེནྟོཔི, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཱཎཏྟིཀནིསྶགྒིཡཐཱཝརཱཔི པཡོགཱ ཡུཛྫནྟི. ཨཊྛཀཐཱསུ པན ཨནཱགཏཏྟཱ ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཱ.

པིསཏཱིཏི པིསུཎཱ, སམགྒེ སཏྟེ ཨཝཡཝབྷཱུཏེ ཝགྒེ བྷིནྣེ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནིརུཏྟིནཡེན ཝཱ པིཡསུཉྙཀརཎཏོ པིསུཎཱ. ཡཱཡ ཧི ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ, པརསྶ ཙ པིཡསུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཝཱཙཱ. ལཀྑཎཏོ པན སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ པརེསཾ ཝཱ བྷེདཱཡ ཨཏྟནོ པིཡཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱ པིསུཎཾ ཝདཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཀཏྭཱ. སཱ ཡསྶ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – བྷིནྡིཏབྦོ པརོ, ‘‘ཨིཏི ཨིམེ ནཱནཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱ ཝཱ ‘‘ཨིཏི ཨཧཾ པིཡོ བྷཝིསྶཱམི ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི པིཡཀམྱཏཱ ཝཱ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, ཏསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. པརེ པན ཨབྷིནྣེ ཀམྨཔཐབྷེདོ ནཏྠི, བྷིནྣེ ཨེཝ ཧོཏི.

ཕརུསཡཏཱིཏི ཕརུསཱ, ཝཱཙཱ. ཡཱཡ ཧི ཝཱཙཱཡ ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ སིནེཧཱབྷཱཝེན ལཱུཁཾ ཀརོཏི, སཱ ཕརུསཝཱཙཱ. ཨཐ ཝཱ སཡམྤི ཕརུསཱ དོམནསྶསམུཊྛིཏཏྟཱ སབྷཱཝེནཔི ཀཀྐསཱ ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡསུཁཱཏི ཕརུསཝཱཙཱ. ཨེཏྠ པན པརེསཾ མམྨཙྪེདནཝསེན པཝཏྟིཡཱ ཨེཀནྟནིཊྛུརཏཱཡ སབྷཱཝེན ཀཱརཎཝོཧཱརེན ཙ ཝཱཙཱཡ ཕརུསསདྡཔྤཝཏྟི དཊྛབྦཱ. ཏཾ ཕརུསཾ ཝདཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཕརུསཝཱཙཱ, པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཱ ཙེཏནཱ. ཏསྶཱ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠམིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར དཱརཀོ མཱཏུ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ གཙྪཏི, ཏཾ མཱཏཱ ནིཝཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ‘‘ཙཎྜཱ ཏཾ མཧིཾསཱི ཨནུབནྡྷཏཱུ’’ཏི ཨཀྐོསི. ཨཐསྶ ཏཐེཝ ཨརཉྙེ མཧིཾསཱི ཨུཊྛཱསི. དཱརཀོ ‘‘ཡཾ མམ མཱཏཱ མུཁེན ཀཐེསི, ཏཾ མཱ ཧོཏུ. ཡཾ ཙིཏྟེན ཙིནྟེསི, ཏཾ ཧོཏཱུ’’ཏི སཙྩཀིརིཡམཀཱསི. མཧིཾསཱི ཏཏྠེཝ བདྡྷཱ ཝིཡ ཨཊྛཱསི. ཨེཝཾ མམྨཙྪེདཀོཔི པཡོགོ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཀདཱཙི པུཏྟཀེ ཨེཝམྤི ཝདནྟི ‘‘ཙོརཱ ཝོ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི, ཨུཔྤལཔཏྟམྤི ཙ ནེསཾ ཨུཔརི པཏནྟཾ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཙ ཀདཱཙི ནིསྶིཏཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཨཧིརིཀཱ ཨནོཏྟཔྤིནོ ཙརནྟི, ནིདྡྷམཐ ནེ’’ཏི. ཨཐ ཙ ནེསཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི, ཡཐཱ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝཙནསཎྷཏཱཡ ཨཕརུསཝཱཙཱཔི ན ཧོཏི. ན ཧི མཱརཱཔེཏུཀཱམསྶ ‘‘ཨིམཾ སུཁཾ སཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨཕརུསཝཱཙཱ ཧོཏི, ཙིཏྟཕརུསཏཱཡ པན ཨེསཱ ཕརུསཝཱཙཱཝ. སཱ ཡཾ སནྡྷཱཡ པཝཏྟིཏཱ, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཏཡོ སམྦྷཱརཱ – ཨཀྐོསིཏབྦོ པརོ, ཀུཔིཏཙིཏྟཾ, ཨཀྐོསནཱཏི.

སཾ སུཁཾ ཧིཏཉྩ ཕལཏི ཝིསརཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི སམྥཾ, ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཨནུཔཀཱརཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི, སམྥཾ པལཔཏི ཨེཏཱཡཱཏི སམྥཔྤལཱཔོ, ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམཨུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ. སོ ཨཱསེཝནམནྡཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཱསེཝནམཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིནིརཏྠཀཀཐཱཔུརེཀྑཱརཏཱ, ཏཐཱརཱུཔཱིཀཐཱཀཐནཉྩ. པརེ པན ཏཾ ཀཐཾ ཨགཎྷནྟེ ཀམྨཔཐབྷེདོ ནཏྠི, པརེན པན སམྥཔྤལཱཔེ གཧིཏེཡེཝ ཧོཏི.

ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདིཊྛིཡོཏི ཨེཏྠ པརསམྤཏྟིཾ ཨབྷིམུཁཾ ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ, པརསམྤཏྟཱིསུ ལོབྷོ. སཱ པན ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིདཾ མམསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ པརབྷཎྜཱབྷིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎཱ. ཨདིནྣཱདཱནཾ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ. ཏསྶཱ དྭེ སམྦྷཱརཱ – པརབྷཎྜཾ, ཨཏྟནོ པརིཎཱམནཉྩ. པརབྷཎྜཝཏྠུཀེ ཧི ལོབྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིདཾ མམསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ན པརིཎཱམེཏི.

ཧིཏསུཁཾ བྱཱཔཱདེཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ, པཊིགྷོ. སོ པརཝིནཱསཱཡ མནོཔདོསལཀྑཎོ. སོ ཕརུསཝཱཙཱ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ མཧཱསཱཝཛྫོ ཙ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – པརསཏྟོ, ཏསྶ ཙ ཝིནཱསནཙིནྟཱ. པརསཏྟཝཏྠུཀེ ཧི ཀོདྷེ ཨུཔྤནྣེཔི ན ཏཱཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི, ཡཱཝ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ཨུཙྪིཛྫེཡྻ ཝིནསྶེཡྻཱ’’ཏི ཏསྶ ཝིནཱསནཾ ན ཙིནྟེཏི.

ཡཐཱབྷུཙྩགཧཎཱབྷཱཝེན མིཙྪཱ པསྶཏཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སཱ ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔརཱིཏདསྶནལཀྑཎཱ. སམྥཔྤལཱཔོ ཝིཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ ཙ. ཨཔིཙ ཨནིཡཏཱ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, ནིཡཏཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – ཝཏྠུནོ གཧིཏཱཀཱརཝིཔརཱིཏཏཱ, ཡཐཱ ཙ ཏཾ གཎྷཱཏི, ཏཐཱབྷཱཝེན ཏསྶུཔཊྛཱནནྟི. ཏཏྠ ནཏྠིཀཱཧེཏུཀཨཨརིཡདིཊྛཱིཧི ཨེཝ ཀམྨཔཐབྷེདོ ཧོཏི.

‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱན’’ནྟི སཱམཉྙཝཙནེཔི པཱརིསེསཉཱཡཏོ ཝུཏྟཱཝསེསཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ གཧེཏབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཏེ དྷམྨེ’’ཏིཨཱདི. ཏེ ཡཐཱཝུཏྟཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཀེ ཨཀུསལདྷམྨེ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནེཀཝིཧིཏཱཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ.

. ཨཡཾ ལོཀཏནྟཱིཏི ཨཡཾ ཝུཌྜྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀིརིཡཱལཀྑཎཱ ལོཀཔྤཝེཎཱི. ཨནཱགཱམིབྲཧྨཱནཾ ཨལངྐཱརཱདཱིསུ ཨནཱགཱམིབྷིཀྑཱུནཉྩ ཙཱིཝརཱདཱིསུ ནིཀནྟིཝསེན རཱགུཔྤཏྟི ཧོཏཱིཏི ཨནཱགཱམིམགྒེན པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶེཝ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶཱ’’ཏི. རཱུཔཱདཱིསུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཝཏྠུཀཱམཀོཊྛཱསེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ རཱགོ ‘‘པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀོཊྛཱསཝཙནོ ཧེཏྠ གུཎསདྡོ ‘‘ཝཡོགུཎཱ ཨནུཔུབྦཾ ཛཧནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༤) ཝིཡ. དྭཱིསུ ཨཀུསལཙིཏྟེསཱུཏི དོམནསྶསཧགཏེསུ དྭཱིསུ ཨཀུསལཙིཏྟེསུ. མོཧསྶ སབྦཱཀུསལསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘སབྦཱཀུསལསམྦྷཝསྶཱ’’ཏི. ཨཝསེསཱནནྟི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཱིནཾ.

. ཛིགུཙྪཏི མཉྙེཏི ‘‘ཨཧམབྷིཛཱཏོ རཱུཔཝཱ པཉྙཝཱ, ཀཐཾ ནཱམ ཨཉྙེསཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི ཛིགུཙྪཏི ཝིཡ ཛིགུཙྪཏཱིཏི ཝཱ སལླཀྑེམི. ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེནཱཏི ཨཉྙཱཎསམྦྷཱུཏཊྛེན. ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཛིགུཙྪམཱནོ ཏེསཾ སམངྒཱིབྷཱཝམྤི ཛིགུཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟཱི’’ཏི. སམཱཔཏྟཱིཏི ཨེཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ སམཱཔཛྫནཱ སམངྒིབྷཱཝོཏི. མཎྜནཀཛཱཏིཡོཏི མཎྜནསབྷཱཝོ, མཎྜནསཱིལོཏི ཨཏྠོ. ཛེགུཙྪིཏནྟི ཛིགུཙྪནསཱིལཏཾ.

. ལོཀཛེཊྛཀཀམྨནྟི ལོཀེ ཛེཊྛཀཱནཾ ཀཏྟབྦཀམྨཾ, ལོཀེ ཝཱ སེཊྛསམྨཏཾ ཀམྨཾ. ཏཏྲཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེསུ དྭཱིསུཔི ཨཏྠཝིཀཔྤེསུ. པདཱབྷིཧིཏོ ཨཏྠོ པདཏྠོ, བྱཉྫནཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིནཡཾ ཝཱ ཨརཧཏཱིཏི ཨེཏྠ ཝིནཡནཾ ཝིནཡོ, ནིགྒཎྷནནྟི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ནིགྒཧཾ ཨརཧཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ནནུ ཙ པཋམཾ ཝུཏྟེསུ དྭཱིསུཔི ཨཏྠཝིཀཔྤེསུ སཀཏྠེ ཨརཧཏྠེ ཙ བྷདྡྷིཏཔཙྩཡོ སདྡལཀྑཎཏོ དིསྶཏི, ན པན ‘‘ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ, ཏསྨཱ ཀཐམེཏྠ ཏདྡྷིཏཔཙྩཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཙིཏྲཱ ཧི ཏདྡྷིཏཝུཏྟཱི’’ཏི. ཝིཙིཏྲཏཱ ཙེཏྠ ལོཀཔྤམཱཎཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཧི ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ ཨཏྠེ ཏདྡྷིཏཔྤཡོགོ ལོཀསྶ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཏདྡྷིཏཝུཏྟི ལོཀཏོ སིདྡྷཱཏི ཝིཙིཏྲཱ ཏདྡྷིཏཝུཏྟི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘མཱ སདྡམཀཱསཱི’’ཏི ཝདནྟོ ‘‘མཱསདྡིཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝེནཡིཀོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

. ཀཔཎཔུརིསོཏི གུཎཝིརཧིཏཏཱཡ དཱིནམནུསྶོ. བྱཉྫནཱནི ཨཝིཙཱརེཏྭཱཏི ཏིསྶདཏྟཱདིསདྡེསུ ཝིཡ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཡཾ ནཱམ པཙྩཡོ’’ཏི ཨེཝཾ བྱཉྫནཾ ཝིཙཱརཾ ཨཀཏྭཱ, ཨནིཔྥནྣཔཱཊིཔདིཀཝསེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༠. དེཝལོཀགབྦྷསམྤཏྟིཡཱཏི ཝཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ བྷུམྨདེཝེ སེསེསུ དེཝེསུ གབྦྷགྒཧཎསྶ ཨབྷཱཝཏོ པཊིསནྡྷིཡེཝེཏྠ གབྦྷསམྤཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཝརིཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དེཝལོཀཔཊིསནྡྷིཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཨསྶཱཏི ཨབྷིཝཱདནཱདིསཱམཱིཙིཀམྨསྶ. མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེ དོསཾ དསྶེནྟོཏི མཱཏིཏོ ཨཔརིསུདྡྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ, ཨཀྐོསིཏུཀཱམསྶ དཱསིཡཱ པུཏྟོཏི དཱསིཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟབྷཱཝེ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨཀྐོསནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨཀྐོསནྟོཔི ཨེཝམཱཧཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. གབྦྷཏོཏི དེཝལོཀཔཊིསནྡྷིཏོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨབྷབྦོ དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི. ཧཱིནོ ཝཱ གབྦྷོ ཨསྶཱཏི ཨཔགབྦྷོཏི ཨིམསྶ ཝིགྒཧསྶ ཨེཀེན པརིཡཱཡེན ཨདྷིཔྤཱཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དེཝལོཀགབྦྷཔརིབཱཧིརཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཧཱིནགབྦྷཔཊིལཱབྷབྷཱགཱིཏཱི’’ཏི. ཨིཏི-སདྡཱ ཨེ ཧེཏུཨཏྠོ, ཡསྨཱ ཨཱཡཏིམྤི ཧཱིནགབྦྷཔཊིལཱབྷབྷཱགཱི, ཏསྨཱ ཧཱིནོ ཝཱ གབྦྷོ ཨསྶཱཏི ཨཔགབྦྷོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

པུན ཏསྶེཝ ཝིགྒཧསྶ ཀོདྷཝསེན…པེ… དསྶེནྟོཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཔྤཱཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཧཱིནོ ཝཱསྶ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ གབྦྷཝཱསོ ཨཧོསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི. གབྦྷ-སདྡོ ཨཏྠི མཱཏུཀུཙྪིཔརིཡཱཡོ ‘‘གབྦྷེ ཝསཏི མཱཎཝོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༥.༣༦༣) ཝིཡ. ཨཏྠི མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟསཏྟཔརིཡཱཡོ ‘‘ཨནྟམསོ གབྦྷཔཱཏནཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༢༩) ཝིཡ. ཏཏྠ མཱཏུཀུཙྪིཔརིཡཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨནཱགཏེ གབྦྷསེཡྻཱ’’ཏི. གབྦྷེ སེཡྻཱ གབྦྷསེཡྻཱ. ཨནུཏྟརེན མགྒེནཱཏི ཨགྒམགྒེན. ཀམྨཀིལེསཱནཾ མགྒེན ཝིཧཏཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘ཝིཧཏཀཱརཎཏྟཱ’’ཏི. ཨིཏརཱ ཏིསྶོཔཱིཏི ཨཎྜཛསཾསེདཛཨོཔཔཱཏིཀཱ. ཨེཏྠ ཙ ཡདིཔི ‘‘ཨཔགབྦྷོ’’ཏི ཨིམསྶ ཨནུརཱུཔཏོ གབྦྷསེཡྻཱ ཨེཝ ཝཏྟབྦཱ, པསངྒཏོ པན ལབྦྷམཱནཾ སབྦམྤི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིཔི ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིདཱནི སཏྟཔརིཡཱཡསྶ གབྦྷསདྡསྶ ཝསེན ཝིགྒཧནཱནཏྟཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིམསྨིཾ པན ཝིཀཔྤེ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱིཏི ཨུབྷཡམྤི གབྦྷསེཡྻཝསེནེཝ ཝུཏྟནྟིཔི ཝདནྟི. ནནུ ཙ ‘‘ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པཧཱིནཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༠) ཝུཏྟཏྟཱ གབྦྷསྶ སེཡྻཱ ཨེཝ པཧཱིནཱ, ན པན གབྦྷོཏི ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཐ ‘‘ཨབྷིནིབྦཏྟཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཨཝཏྭཱ པུནབྦྷཝགྒཧཎཾ ཀིམཏྠནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིནིབྦཏྟི ཙ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཔུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཏི ཁཎེ ཁཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིནིབྦཏྟི.

༡༡. དྷམྨདྷཱཏུནྟི ཨེཏྠ དྷམྨེ ཨནཝསེསེ དྷཱརེཏི ཡཱཐཱཝཏོ ཨུཔདྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨདྷཱཏུ, དྷམྨཱནཾ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཨཝབུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝོ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི སཙྪིཀཏྭཱ, པཊིལབྷིཏྭཱཏི ཨཏྠོ, པཊིལཱབྷཧེཏཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟོ ཧོཏཱིཏི རུཙིཝསེན པརིཝཏྟེཏྭཱ དེསེཏུཾ སམཏྠཏཱ དེསནཱཝིལཱསོ, ཏཾ པཏྟོ ཨདྷིགཏོཏི ཨཏྠོ. ཀརུཎཱཝིཔྥཱརནྟི སབྦསཏྟེསུ མཧཱཀརུཎཱཡ ཕརཎཾ. ཏཱདིགུཎལཀྑཎམེཝ པུན ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཐཝཱིསམཙིཏྟཏ’’ནྟི. ཡཐཱ པཐཝཱི སུཙིཨསུཙིནིཀྑེཔཚེདནབྷེདནཱདཱིསུ ན ཝིཀམྤཏི, ཨནུརོདྷཝིརོདྷཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིསུ ཨནུརོདྷཝིརོདྷཔྤཧཱནཏོ ཨཝིཀམྤིཏཙིཏྟཏཱཡ པཐཝཱིསམཙིཏྟཏནྟི ཨཏྠོ. ཨཀུཔྤདྷམྨཏནྟི ཨེཏྠ ‘‘ཨཀུཔྤདྷམྨོ ནཱམ ཕལསམཱཔཏྟཱི’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ‘‘པརེསུ པན ཨཀྐོསནྟེསུཔི ཨཏྟནོ པཐཝཱིསམཙིཏྟཏཱལཀྑཎཾ ཨཀུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ’’ཏི ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི. ཛརཱཡ ཨནུསཊནྟི ཛརཱཡ པལིཝེཋིཏཾ. ཝཊྚཁཱཎུབྷཱུཏནྟི ཨནེཀེསཾ ཨནཡབྱསནཱནཾ ནིཔཱཏལཀྑཎཏྠམྦྷབྷཱུཏཏཱཡ སཾསཱརཁཱཎུབྷཱུཏཾ. བྲཱཧྨཎསྶ ཝུཌྜྷཏཱཡ ཨཱསནྣཝུཏྟིམརཎནྟི སམྦྷཱཝནཝསེན ‘‘ཨཛྫ མརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. མཧནྟེན ཁོ པན ཨུསྶཱཧེནཱཏི ‘‘སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཉྫཱཏམཧུསྶཱཧེན. ཨཔྤཊིསམཾ པུརེཛཱཏབྷཱཝནྟི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ པུརེཛཱཏབྷཱཝཾ. ནཏྠི ཨེཏསྶ པཊིསམོཏི ཨཔྤཊིསམོ, པུརེཛཱཏབྷཱཝོ.

‘‘ཨཔཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘པཱི’’ཏི ཝདནྟོ པི-སདྡོཔི ཝིསུཾ ཨཏྠི ནིཔཱཏོཏི དསྶེཏི. སམྦྷཱཝནཏྠེཏི ‘‘ཨཔི ནཱམེཝཾ སིཡཱ’’ཏི ཝིཀཔྤནཏྠོ སམྦྷཱཝནཏྠོ, ཏསྨིཾ ཛོཏཀཏཱཡ པིསདྡོ ཝཏྟཏི. ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡཱཏི ཝཙནསྶ མདྷུརབྷཱཝཏྠཾ, མུདུབྷཱཝཏྠནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཉྷི ལོཀེ སིལིཊྛཝཙནཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀམེཝ གཎནཾ ཨཝཏྭཱ ཨཔརཱཡ གཎནཱཡ སདྡྷིཾ ཝཙནཾ ལོཀེ སིལིཊྛཝཙནཾ ཧོཏི ཡཐཱ ‘‘དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཨུདཀཕུསིཏཱནཱི’’ཏི. སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནཱིཏི པཱདཱདཱིཧི ཨཏྟནཱ ནེསཾ ཀིཉྩི ཨུཔགྷཱཏཾ ཨཀརོནྟིཡཱ བཧིཝཱཏཱདིཔརིསྶཡཔརིཧཱརཏྠཾ སམྨདེཝ ཨུཔརི སཡིཏཱནི. ཨུཔརིཨཏྠོ ཧེཏྠ ཨདྷི-སདྡོ. ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེནྟིཡཱཏི ཏེསཾ ཨལླསིནེཧཔརིཡཱདཱནཏྠཾ ཨཏྟནོ ཀཱཡུསྨཱཝསེན ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེནྟིཡཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུསྨཱིཀཏཱནཱི’’ཏི. སམྨཱ པརིབྷཱཝིཏཱནཱིཏི སམྨདེཝ སབྦསོ ཀུཀྐུཊཝཱསནཱཡ ཝཱསིཏཱནི. ཏེནཱཧ ‘‘ཀུཀྐུཊགནྡྷཾ གཱཧཱཔིཏཱནཱི’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ སམྨཱ པརིསེདནཾ ཀུཀྐུཊགནྡྷཔརིབྷཱཝནཉྩ སམྨཱ ཨདྷིསཡནནིཔྥཏྟིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝནིཔྥཱདིཏནྟི དཊྛབྦཾ. སམྨཱ ཨདྷིསཡནེནེཝ ཧི ཨིཏརདྭཡཾ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ན ཧི སམྨཱ ཨདྷིསཡནཏོ ཝིསུཾ སམྨཱ པརིསེདནསྶ སམྨཱ པརིབྷཱཝནསྶ ཙ ཀརཎཾ ཨཏྠི, ཏེན པན སདྡྷིཾཡེཝ ཨིཏརེསཾ དྭིནྣམྤི ཨིཛ྄ཛྷནཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཏཱིཧི པཀཱརེཧི ཏཱནི ཨཎྜཱནི པརིཔཱལིཡམཱནཱནཱི’’ཏི. ནཁསིཁཱཏི ནཁགྒཱནི. མུཁཏུཎྜཀནྟི མུཁགྒཾ. ཀཔཱལསྶ ཏནུཀཏྟཱཏི ཨེཏྠ ཡཐཱ ཀཔཱལསྶ ཏནུཏཱ ཨཱལོཀསྶ ཨནྟོ པཉྙཱཡམཱནསྶ ཀཱརཎཾ, ཏཐཱ ཀཔཱལསྶ ཏནུཏཱཡ ནཁསིཁཱམུཁཏུཎྜཀཱནཾ ཁརཏཱཡ ཙ ཨལླསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ ཀཱརཎཝཙནནྟི དཊྛབྦཾ. སངྐུཊིཏཧཏྠཔཱདཱཏི ཨེཏྠ ཧཏྠཱཏི པཀྑཱ. ན ཧི ཀུཀྐུཊཱནཾ པཀྑཏོ ཨཉྙོ ཧཏྠོ ནཱམ ཨཏྠི. ཨེཏྠཱཏི ཨཱལོཀཊྛཱནེ. པཀྑེ ཝིདྷུནནྟཱཏི པཀྑེ ཙཱལེནྟཱ. ནིཀྑམནྟཱནནྟི ནིདྡྷཱརཎེ སཱམིཝཙནཾ, ནིཀྑམནྟེསཱུཏི ཨཏྠོ.

སོ ཛེཊྛོ ཨིཏི ཨསྶ ཝཙནཱིཡོཏི ཡོ པཋམཏརཾ ཨཎྜཀོསཏོ ནིཀྑནྟོ ཀུཀྐུཊཔོཏཀོ, སོཡེཝ ཛེཊྛོཏི ཝཙནཱིཡོ ཨསྶ, བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སམྤཊིཔཱདེནྟོཏི སཾསནྡེནྟོ. ཏིབྷཱུམཀཔརིཡཱཔནྣཱཔི སཏྟཱ ཨཝིཛྫཱཀོསསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔྤཧཱིནཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཝེཋིཏཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཝིཛྫཱཀོསསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛེསུ སཏྟེསཱུ’’ཏི. ཨཎྜཀོསནྟི བཱིཛཀཔཱལཾ. ལོཀསནྣིཝཱསེཏི ལོཀོ ཨེཝ ལོཀསནྣིཝཱསོ. སམྨཱསམྦོདྷིནྟི ཨེཏྠ སམྨཱཏི ཨཝིཔརཱིཏཏྠོ, སཾ-སདྡོ སཱམནྟི ཨིམམཏྠཾ དཱིཔེཏི, ཏསྨཱ སམྨཱ ཨཝིཔརཱིཏེནཱཀཱརེན སཡམེཝ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི བུཛ྄ཛྷཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སམྨཱསམྦོདྷཱིཏི མགྒོ ཝུཙྩཏི. ཏེནཱཧ ‘‘སམྨཱ སཱམཉྩ བོདྷི’’ནྟི, སམྨཱ སཡམེཝ ཙ བུཛ྄ཛྷནཀནྟི ཨཏྠོ. སམྨཱཏི ཝཱ པསཏྠཝཙནོ, སཾ-སདྡོ སུནྡརཝཙནོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཐ ཝཱ པསཏྠཾ སུནྡརཉྩ བོདྷི’’ནྟི. བོདྷིསདྡསྶ ཨནེཀཏྠཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘བོདྷཱིཏི རུཀྑོཔི མགྒོཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨབུཛ྄ཛྷི ཨེཏྠཱཏི རུཀྑོ བོདྷི. སཡཾ བུཛ྄ཛྷཏི, བུཛ྄ཛྷནྟི ཝཱ ཏེན ཨརིཡཱཏི མགྒོ བོདྷི. སབྦདྷམྨེ སབྦཱཀཱརཏོ བུཛ྄ཛྷཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ བོདྷི. བུཛ྄ཛྷཱིཡཏི སཙྪིཀརཱིཡཏཱིཏི ནིབྦཱནཾ བོདྷི. ཨནྟརཱ ཙ བོདྷིནྟི དུཏིཡམུདཱཧརཎཾ ཝིནཱཔི རུཀྑསདྡེན བོདྷིསདྡསྶ རུཀྑེ པཝཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཝརབྷཱུརིམེདྷསོཏི མཧཱཔཐཝཱི ཝིཡ པཏྠཊཝརཔཉྙོཏི ཨཏྠོ. ཨསབྦགུཎདཱཡཀཏྟཱཏི སབྦགུཎཱནཾ ཨདཱཡཀཏྟཱ. སབྦགུཎེ ན དདཱཏཱིཏི ཧི ཨསབྦགུཎདཱཡཀོ, ཨཡུཏྟསམཱསོཡཾ གམཀཏྟཱ ཡཐཱ ‘‘ཨསཱུརིཡཾཔསྶཱནི མུཁཱནཱི’’ཏི.

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཏི ཨུཔནིསྶཡཝཏོ སཧེཝ ཨརཧཏྟཕལེན ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ དེཏི. ནནུ ཙེཏྠ ཏཱིསུ ཝིཛྫཱསུ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎསྶ མགྒཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཀཐམེཏཾ ཡུཛྫཏི ‘‘མགྒོ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ དེཏཱི’’ཏི? ནཱཡཾ དོསོ. སཏིཔི ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎསྶ མགྒཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝེ ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ སཏི མགྒཉཱཎེན སདྡྷིཾ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པརིཔུཎྞཱ ཧོནྟཱིཏི ‘‘མགྒོ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ དེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཚ ཨབྷིཉྙཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎནྟི ཨགྒསཱཝཀེཧི པཊིལབྷིཏབྦཾ སབྦམེཝ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཉཱཎཾ. པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི ཛཱནིཾ. ཛཱནནཉྩ ན ཨནུསྶཝཱདིཝསེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཊིཝིཛ྄ཛྷི’’ནྟི, པཙྩཀྑམཀཱསིནྟི ཨཏྠོ. པཊིཝེདྷོཔི ན དཱུརེ ཋིཏསྶ ལཀྑཎཔྤཊིཝེདྷོ ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཏྟོམྷཱི’’ཏི, པཱཔུཎིནྟི ཨཏྠོ. པཱཔུཎནཉྩ ན སཡཾ གནྟྭཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨདྷིགཏོམྷཱི’’ཏི, སཀསནྟཱནེ ཨུཔྤཱདནཝསེན པཊིལབྷིནྟི ཨཏྠོ.

ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནནྟི ཨོཔམྨཏྠསྶ ཨུཔམེཡྻེན སམྨདེཝ པཊིཔཱདནཾ. ཨཏྠེནཱཏི ཨུཔམེཡྻཏྠེན. ཡཐཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜེསུ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎཾ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནཾ ཨཎྜཀོསཏོ ནིཀྑམནསྶ མཱུལཀཱརཎཾ, ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱཀརཎཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཏོ ནིཀྑམནསྶ མཱུལཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཧི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ…པེ… ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱཀརཎ’’ནྟི. ‘‘སནྟཱནེ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཨཎྜསདིསཏཱ སནྟཱནསྶ བཧི ནིཀྑནྟཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསདིསཏཱ བུདྡྷགུཎཱནཾ, བུདྡྷགུཎཱཏི ཙ ཨཏྠཏོ བུདྡྷོཡེཝ ‘‘ཏཐཱགཏསྶ ཁོ ཨེཏཾ, ཝཱསེཊྛ, ཨདྷིཝཙནཾ དྷམྨཀཱཡོ ཨིཏིཔཱི’’ཏི ཝཙནཏོ. ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཏནུབྷཱཝོཏི བལཝཝིཔསྶནཱཝསེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཏནུབྷཱཝོ, པཊིཙྪཱདནསཱམཉྙེན ཙ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཎྜཀོསསདིསཏཱ. མུདུབྷཱུཏསྶཔི ཁརབྷཱཝཱཔཏྟི ཧོཏཱིཏི ཏནྣིཝཏྟནཏྠཾ ‘‘ཐདྡྷཁརབྷཱཝོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏིཀྑཁརཝིཔྤསནྣསཱུརབྷཱཝོཏི ཨེཏྠ པརིགྒཡ྄ཧམཱནེསུ སངྑཱརེསུ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ སམཱདྷིནྡྲིཡཝསེན སུཁཱནུཔྤཝེསོ ཏིཀྑཏཱ, ཨནུཔཝིསིཏྭཱཔི སཏིནྡྲིཡཝསེན ཨནཏིཀྐམནཏོ ཨཀུཎྛཏཱ ཁརབྷཱཝོ. ཏིཀྑོཔི ཧི ཨེཀཙྩོ སརོ ལཀྑཾ པཏྭཱ ཀུཎྛོ ཧོཏི, ན ཏཐཱ ཨིདཾ. སཏིཔི ཁརབྷཱཝེ སུཁུམཔྤཝཏྟིཝསེན ཀིལེསསམུདཱཙཱརསངྑོབྷརཧིཏཏཱཡ སདྡྷིནྡྲིཡཝསེན པསནྣབྷཱཝོ, སཏིཔི ཙ པསནྣབྷཱཝེ ཨནྟརཱ ཨནོསཀྐིཏྭཱ ཀིལེསཔཙྩཏྠིཀཱནཾ སུཊྛུ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཝསེན སཱུརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམིམེཧི པཀཱརེཧི སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎམེཝ གཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ པརིཎཱམཀཱལོཏི ཝིཔསྶནཱཡ ཝུཊྛཱནགཱམིནིབྷཱཝཔྤཏྟི, ཏདཱ ཙ སཱ མགྒཉཱཎགབྦྷཾ དྷཱརེནྟཱི ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གབྦྷགྒཧཎཀཱལོ’’ཏི. གབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱཡ ཨནནྟརཾ སིཁཱཔྤཏྟཨནུལོམཝིཔསྶནཱཝསེན མགྒཝིཛཱཡནཏྠཾ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ. ཨནུཔུབྦཱདྷིགཏེནཱཏི པཋམམགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨདྷིགཏེན. ཨབྷིཉྙཱཔཀྑེཏི ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱཔཀྑེ. ལོཀུཏྟརཱབྷིཉྙཱ ཧི ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལིཏཱ. པོཏྠཀེསུ པན ཀཏྠཙི ‘‘ཚཨབྷིཉྙཱཔཀྑེ’’ཏི ལིཁནྟི, སོ ཨཔཱཋོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཛེཊྛོ སེཊྛོཏི ཝུདྡྷཏམཏྟཱ ཛེཊྛོ, སབྦགུཎེཧི ཨུཏྟམཏྟཱ པསཏྠཏམོཏི སེཊྛོ.

ཨིདཱནི ‘‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ བྲཱཧྨཎ ཝཱིརིཡ’’ནྟིཨཱདིཀཱཡ དེསནཱཡ ཨནུསནྡྷིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པུབྦབྷཱགཏོ པབྷུཏཱིཏི བྷཱཝནཱཡ པུབྦབྷཱགིཡཝཱིརིཡཱརམྦྷཱདིཏོ པཊྛཱཡ. ཙིཏྟམེཝམུཔྤནྣནྟི ཨེཝཾ ཨུཔརི ཝཀྑམཱནཔརིཝིཏཀྐཝསེན ཙིཏྟམུཔྤནྣནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཙིཏྟམེཝ ཨུཔྤནྣ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏཏྠ ཙིཏྟམེཝ ཨུཔྤནྣཾ, ན ཏཱཝ བྷགཝཏི པསཱདོཏི ཨཏྠོ. མུཊྛསྶཏིནཱཏི ཝིནཊྛསྶཏིནཱ, སཏིཝིརཧིཏེནཱཏི ཨཏྠོ. སཱརདྡྷཀཱཡེནཱཏི སདརཐཀཱཡེན. བོདྷིམཎྜེཏི བོདྷིསངྑཱཏསྶ ཉཱཎསྶ མཎྜབྷཱཝཔྤཏྟེ ཋཱནེ. བོདྷཱིཏི ཧི པཉྙཱ ཝུཙྩཏི, སཱ ཨེཏྠ མཎྜཱ པསནྣཱ ཛཱཏཱཏི སོ པདེསོ ‘‘བོདྷིམཎྜོ’’ཏི པཉྙཱཏོ. ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏནྟི ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ, སརཱིརེ ཨུཔསུསྶཏུ མཾསལོཧིཏ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; སཾ. ནི. ༢.༢༢; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཾ. ཏཏྠ ཏཙོཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ ནྷཱརུ ཨེཀཾ ཨངྒཾ ཨཊྛི ཨེཀཾ ཨངྒཾ མཾསལོཧིཏཾ ཨེཀཾ ཨངྒནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཙོ ཨེཀཾ ཨངྒནྟི ཙ ཏཙེ ནིརཔེཀྑབྷཱཝོ ཨེཀཾ ཨངྒནྟི གཧེཏབྦཾ. པདྷཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟསྶ ཧི ཏཙེ པལུཛྫམཱནེཔི ཏཾནིམིཏྟཾ ཨཝོསཱནཱཔཛྫནཾ ཏསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཨེཀཾ ཨངྒཾ ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པགྒཧིཏནྟི ཨཱརམྦྷཾ སིཐིལཾ ཨཀཏྭཱ དལ༹ྷཔརཀྐམསངྑཱཏུསྶཱཧནབྷཱཝེན གཧིཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨསིཐིལཔྤཝཏྟིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨསལླཱིནནྟི ཨསངྐུཙིཏཾ ཀོསཛྫཝསེན སངྐོཙཾ ཨནཱཔནྣཾ. ཨུཔཊྛིཏཱཏི ཨོགཱཧནསངྑཱཏེན ཨཔིལཱཔབྷཱཝེན ཨཱརམྨཎཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཋིཏཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཱིབྷཱཝེནཱ’’ཏི. སམྨོསསྶ ཝིདྡྷཾསནཝསེན པཝཏྟིཡཱ ན སམྨུཊྛཱཏི ཨསམྨུཊྛཱ. ཀིཉྩཱཔི ཙིཏྟཔསྶདྡྷིཝསེནེཝ ཙིཏྟམེཝ པསྶདྡྷཾ, ཀཱཡཔསྶདྡྷིཝསེནེཝ ཙ ཀཱཡོ པསྶདྡྷོ ཧོཏི, ཏཐཱཔི ཡསྨཱ ཀཱཡཔསྶདྡྷི ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཙིཏྟཔསྶདྡྷིཡཱ སཧེཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཝིནཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱཡཙིཏྟཔསྶདྡྷིཝསེནཱ’’ཏི. ཀཱཡཔསྶདྡྷིཡཱ ཨུབྷཡེསམྤི ཀཱཡཱནཾ པསྶམྦྷནཱཝཧཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘རཱུཔཀཱཡོཔི པསྶདྡྷོཡེཝ ཧོཏཱི’’ཏི. སོ ཙ ཁོཏི སོ ཙ ཁོ ཀཱཡོ. ཝིགཏདརཐོཏི ཝིགཏཀིལེསདརཐོ. ནཱམཀཱཡེ ཧི ཝིགཏདརཐེ རཱུཔཀཱཡོཔི ཝཱུཔསནྟདརཐཔརིལཱ༹ཧོ ཧོཏི. སམྨཱ ཨཱཧིཏནྟི ནཱནཱརམྨཎེསུ ཝིདྷཱཝནསངྑཱཏཾ ཝིཀྑེཔཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཱརམྨཎེ ཨཝིཀྑིཏྟབྷཱཝཱཔཱདནེན སམྨདེཝ ཨཱཧིཏཾ ཋཔིཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སུཊྛུ ཋཔིཏ’’ནྟིཨཱདི. ཙིཏྟསྶ ཨནེཀགྒབྷཱཝོ ཝིཀྑེཔཝསེན ཙཉྩལཏཱ, སཱ སཏི ཨེཀགྒཏཱཡ ན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀགྒཾ ཨཙལཾ ནིཔྥནྡན’’ནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱཏི ‘‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཱིརིཡསཏིཔསྶདྡྷིསམཱདྷཱིནཾ ཀིཙྩསིདྡྷིདསྶནེན.

ནནུ ཙ སདྡྷཱཔཉྙཱནམྤི ཀིཙྩསིདྡྷི ཛྷཱནསྶ པུབྦཔཊིཔདཱཡ ཨིཙྪིཏབྦཱཏི? སཙྩཾ ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱ པན ནཱནནྟརིཀབྷཱཝེན ཨཝུཏྟསིདྡྷཱཏི ན གཧིཏཱ. ཨསཏི ཧི སདྡྷཱཡ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱདཱིནཾ ཨསམྦྷཝོཡེཝ, པཉྙཱཔརིགྒཧེ ཙ ནེསཾ ཨསཏི ཉཱཡཱརམྦྷཱདིབྷཱཝོ ན སིཡཱ, ཏཐཱ ཨསལླཱིནཱསམྨོསཏཱདཡོ ཝཱིརིཡཱདཱིནནྟི ཨསལླཱིནཏཱདིགྒཧཎེནེཝེཏྠ པཉྙཱཀིཙྩསིདྡྷི གཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡཾ ཝཱ སམཱདྷིཀིཙྩཾ ཨདྷིཀཾ ཨིཙྪིཏབྦནྟི དསྶེཏུཾ སམཱདྷིཔརིཡོསཱནཱཝ ཛྷཱནསྶ པུབྦཔཊིཔདཱ ཀཐིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཨིདཱནི ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱཡ པཱལི༹ཡཱ ཛྷཱནཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༠༨) ཝུཏྟམྤི ཨཏྠཾ ཨཊྛཀཐཱནཡེནེཝ སཾཝཎྞེཏུཀཱམོ ཝིབྷངྒཔཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟནཡེན ཨཝཙནེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཏཏྠ ཀཏམེ ཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཏྠནཱཀཱརེན པཝཏྟོ དུབྦལོ ལོབྷོ ཚནྡནཊྛེན ཚནྡོ, ཏཏོ བལཝཱ རཉྫནཊྛེན རཱགོ, ཏཏོཔི བལཝཏརོ བཧལརཱགོ ཚནྡརཱགོ. ནིམིཏྟཱནུབྱཉྫནཱནི སངྐཔྤེཏི ཨེཏེནཱཏི སངྐཔྤོ, ཏཐཱཔཝཏྟོ ལོབྷོ. ཏཏྠ ནིམིཏྟསངྐཔྤནཱ ནཱམ ཨཝཡཝེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཨིཏྠཱི པུརིསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི ཀིལེསུཔྤཏྟིཡཱ ནིམིཏྟསྶ ཀཔྤནཱ. ཨནུབྱཉྫནསངྐཔྤནཱ པན ‘‘ཧཏྠཱ སོབྷནཱ, པཱདཱ སོབྷནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུབྱཉྫནཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཔྤནཱཏི. ཀིལེསཱནཉྷི ཨནུ ཨནུ བྱཉྫནཏོ པརིབྱཉྫནཏོ པརིབྱཏྟིཝསེན ཨུཔྤཏྟིཡཱ པཙྩཡབྷཱཝཏོ ཨནུབྱཉྫནཾ ཧཏྠཔཱདཱདིཨཝཡཝཱ ཝུཙྩནྟི. ཏཏོ བལཝཱ རཉྫནཊྛེན རཱགོ, སངྐཔྤཝསེནེཝ པཝཏྟོ ཏཏོཔི བལཝཏརོ སངྐཔྤརཱགོ. སྭཱཡཾ པབྷེདོ ཨེཀསྶེཝ ལོབྷསྶ པཝཏྟིཨཱཀཱརཝསེན ཨཝཏྠཱབྷེདཝསེན ཙ ཝེདིཏབྦོ ཡཐཱ ‘‘ཝཙྪོ དམྨོ བལཱིབདྡོ’’ཏི. ཀཱམཱཏི ཀིལེསཀཱམཱ, ཀཱམེནྟཱིཏི ཀཱམཱ, ཀཱམེནྟི ཨེཏེཧཱིཏི ཝཱ.

སེཡྻཐིདནྟི ཨིམསྶ ཏཾ ཀཏམཾ, ཏཾ ཀཐནྟི ཝཱ ཨཏྠོ. ཝིཝིཙྩིཏྭཱཏི ཝིསུཾ ཧུཏྭཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔསཀྐིཏྭཱ’’ཏི, པཛཧནཝསེན ཨཔཀྐམིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ ཝིཝེཙནཾ ཛྷཱནཀྑཎེ ཀཱམཱནཾ ཨབྷཱཝམཏྟཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཝིཙྩེཝཱཏི པན ཨིམིནཱ ཨེཀཾསཏོ ཀཱམཱནཾ ཝིཝེཙེཏབྦཏཱདཱིཔནེན ཏཔྤཊིཔཀྑཏཱ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཝིཝེཀཔྤཧཱནསྶ ཙ ཛྷཱནཱདྷིགམཱུཔཱཡཏཱ དསྶིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱན’’ནྟིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ ཏམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཀཐ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོ ཝིཡཱཏི ཨེཏེན ཡཐཱ པདཱིཔཱབྷཱཝེན རཏྟིཡཾ ཨནྡྷཀཱརཱབྷིབྷཝོ, ཨེཝཾ ཛྷཱནཱབྷཱཝེན ཙིཏྟསནྟཏིཡཾ ཀཱམཱབྷིབྷཝོཏི དསྶེཏི.

ཨེཏནྟི པུབྦཔདེཡེཝ ཨཝདྷཱརཎཝཙནཾ, ན ཁོ པན ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ ‘‘ཀཱམེཧི ཨེཝཱ’’ཏི ཨཝདྷཱརཎསྶ ཨཀཏཏྟཱ. ཏནྣིསྶརཎཏོཏི ནིསྶརནྟི ནིགྒཙྪནྟི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱཏི ནིསྶརཎཾ. ཀེ ནིགྒཙྪནྟི? ཀཱམཱ. ཏེསཾ ཀཱམཱནཾ ནིསྶརཎཾ པཧཱནཾ ཏནྣིསྶརཎཾ, ཏཏོ ཀཱམནིསྶརཎཏོཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ པན སམཱནེ ཝིཀྑམྦྷནེ ཀཱམཱནམེཝེཏཾ ནིསྶརཎཾ, ན བྱཱཔཱདཱདཱིནནྟི ཙོདནཾ ཡུཏྟིཏོ ཨཱགམཏོ ཙ སཱདྷེཏུཾ ‘‘ཀཱམདྷཱཏཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོཏི སཀལསྶཔི ཀཱམབྷཝསྶ སམཏིཀྐམཔཊིཔདཱབྷཱཝཏོ. ཏེན ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ ཀཱམཔརིཉྙཱབྷཱཝམཱཧ. ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོཏི ‘‘ཚནྡོ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡) ཝུཏྟཝིབྷཱགསྶ ཀིལེསཀཱམསྶ པཙྩཏྠིཀབྷཱཝཏོ. ཏེན ཡཐཱ མེཏྟཱ བྱཱཔཱདསྶ, ཀརུཎཱ ཝིཧིཾསཱཡ, ཨེཝམིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམརཱགསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱུཏནྟི དསྶེཏི. ཝིཔཱཀེན ཙེཏྠ ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམོ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཀྑཎེ ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམཏྟནོ པཝཏྟིཡཱ ཝིཔཱཀཔྤཝཏྟིཡཱ ཙ ཀཱམརཱགཏོ ཀཱམདྷཱཏུཏོ ཙ ཝིནིཝཏྟསབྷཱཝཏྟཱ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཝིསེསཏོ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ, སྭཱཡམཏྠོ པཱཋཱགཏོ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདི. ནེཀྑམྨནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ.

ཀཱམཉྩེཏྠ ཏམཏྠཾ དཱིཔེཏུཾ པུརིམཔདེཡེཝ ཨཝདྷཱརཎཾ གཧིཏཾ, ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཏཾ གཧེཏབྦམེཝ ཏཐཱ ཨཏྠསམྦྷཝཏོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཏྟརཔདེཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨིཏོཏི ཀཱམཙྪནྡཏོ. ཨེས དཊྛབྦོཏི ཨེས ནིཡམོ དཊྛབྦོ. སཱདྷཱརཎཝཙནེནཱཏི སབྦཝིཝེཀསཱདྷཱརཎཝཙནེན. ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིནིསྶརཎཝིཝེཀཱ ཏདངྒཝིཝེཀཱདཡོ. ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀཱ ཀཱཡཝིཝེཀཱདཡོ. ཏཡོ ཨེཝ ཨིདྷ དཊྛབྦཱཏི ཏཡོ ཨེཝ ཨིདྷ ཛྷཱནཀཐཱཡཾ དཊྛབྦཱ སམུཙྪེདཝིཝེཀཱདཱིནཾ ཨསམྦྷཝཏོ. ནིདྡེསེཏི མཧཱནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡). ཏཏྠ ཧི ‘‘ཨུདྡཱནཏོ དྭེ ཀཱམཱ ཝཏྠུཀཱམཱ ཀིལེསཀཱམཱ ཙཱ’’ཏི ཨུདྡིསིཏྭཱ ཏཏྠ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱ…པེ… མནཱཔིཡཱ ཕོཊྛབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཏྠུཀཱམཱ ནིདྡིཊྛཱ. ཏེ པན ཀཱམཱིཡནྟཱིཏི ཀཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠེཝཱཏི ནིདྡེསེཡེཝ. ཝིབྷངྒེཏི ཛྷཱནཝིབྷངྒེ. ཨེཝཉྷི སཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨུབྷཡེསམྤི ཀཱམཱནཾ སངྒཧེ སཏི. ཝཏྠུཀཱམེཧིཔཱིཏི ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝཱཏིཔི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾ ཡུཛྫམཱནཏྠནྟརསམུཙྩཡཏྠོ པི-སདྡོ, ན ཀིལེསཀཱམསམུཙྩཡཏྠོ. ཀསྨཱ? ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀསྶ དུཏིཡཔདེན ཝུཏྟཏྟཱ. ཏེནཱཏི ཝཏྠུཀཱམཝིཝེཀེན. ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི པུཏྟདཱརཱདིཔརིགྒཧཝིཝེཀདཱིཔནཏོ ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི.

པུརིམེནཱཏི ཀཱཡཝིཝེཀེན. ཨེཏྠཱཏི ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ པདདྭཡེ. ཨིཏོ ཝཱ ནིདྡྷཱརིཏེ ཝིཝེཀདྭཡེ, ཨཀུསལསདྡེན ཡདི ཀིལེསཀཱམཱ, སབྦཱཀུསལཱཔི ཝཱ གཧིཏཱ, སབྦཐཱ ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀོ ཝུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ’’ཏི. དུཏིཡེནཱཏི ཙ ཙིཏྟཝིཝེཀེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེསནྟི ཡཐཱཝུཏྟཱནཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ. ནིདྡྷཱརཎེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཏཎྷཱདིསཾཀིལེསཱནཾ ཝཏྠུནོ པཧཱནཾ སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ. ལོལབྷཱཝོ ནཱམ ཏཏྠ ཏཏྠ རཱུཔཱདཱིསུ ཏཎྷུཔྤཱདོ, ཏསྶ ཧེཏཱུ ཝཏྠུཀཱམཱ ཨེཝ ཝེདིཏབྦཱ. བཱལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོཏི སམྦནྡྷོ. བཱལབྷཱཝོ ནཱམ ཨཝིཛྫཱ, དུཙིནྟིཏཙིནྟིཏཱདི ཝཱ, ཏསྶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ, སབྦེཔི ཝཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཧེཏཱུ. ཀཱམགུཎཱདྷིགམཧེཏུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨསུདྡྷཔྤཡོགོ ཧོཏཱིཏི ཏབྦིཝེཀེན པཡོགསུདྡྷི ཝིབྷཱཝིཏཱ. ཏཎྷཱསཾཀིལེསསོདྷནེན ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡསཾཝཌྜྷནེན ཙ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝིསོདྷནཾ ཨཱསཡཔོསནཾ. ཨཱསཡཔོསནནྟི ཙ ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཱ པུབྦཡོགཱདིཝསེན སིདྡྷཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡསམྤདཱ, སཱ པན ཏཎྷུཔཏཱཔཝིགམེན ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཎྷཱསཾཀིལེསཝིསོདྷནེནཱ’’ཏི. ཀཱམེསཱུཏི ནིདྡྷཱརཎེ བྷུམྨཾ.

ཨནེཀབྷེདོཏི ཀཱམཱསཝཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱདིཝསེན རཱུཔཏཎྷཱདིཝསེན ཙ ཨནེཀཔྤབྷེདོ. ཀཱམཙྪནྡོཡེཝཱཏི ཀཱམསབྷཱཝོཡེཝ ཚནྡོ, ན ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ ནཔི ཀུསལཙྪནྡོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔཱིཏི ‘‘ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཨཀུསལེསུ ཨནྟོགདྷོཔི. ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཏོཏི ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ཏཾཧེཏུ ཏཾནིམིཏྟཾ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལབྷཱཝསཱམཉྙེན ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིསུཾ སརཱུཔེན གཧིཏོ. ཡདི ཀིལེསཀཱམོཝ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཏཾ ཀཐཾ བཧུཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨནེཀབྷེདཏོ’’ཏིཨཱདི. ཨཉྙེསམྤཱིཏི དིཊྛིམཱནཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤཱདཱིནཾ ཏཾསཧིཏཕསྶཱདཱིནཉྩ. ཨུཔརིཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོཏི ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནཱནི ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔརིཛྷཱནངྒཱནི, ཏེསཾ ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ཏཔྤཙྩནཱིཀནཱིཝརཎཝཙནཾ. ‘‘ཨུཔརིཛྷཱནངྒཱནཾ པཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ པཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོཏི ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནཛྷཱནངྒཱནཾ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝསེན པཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནཱིཏི ཛྷཱནངྒཱནཾ པཝཏྟིནིཝཱརཎཏོ ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི. ཝིདྡྷཾསཀཱནཱིཏི ཝིགྷཱཏཀཱནི. སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོཏི རཱགཔཎིདྷིཡཱ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱཝཏོ ནཱནཱརམྨཎེཧི པལོབྷིཏསྶ པརིབྦྷམནྟསྶ ཙིཏྟསྶ སམཱདྷཱནཏོ ཀཱམཙྪནྡསྶ སམཱདྷི པཊིཔཀྑོ. པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶཱཏི པཱམོཛྫེན སམཱནཡོགཀྑེམཏྟཱ བྱཱཔཱདསྶ པཱིཏི པཊིཔཀྑཱ. ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶཱཏི ཡོནིསོ སངྐཔྤནཝསེན སཝིཔྥཱརཔྤཝཏྟིཏོ ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ པཊིཔཀྑོ. སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶཱཏི སུཁཾ ཝཱུཔསནྟསཱིཏལསབྷཱཝཏྟཱ ཨཝཱུཔསམཱནུཏཱཔསབྷཱཝསྶ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ པཊིཔཀྑཾ. ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱཏི ཝིཙཱརོ ཨཱརམྨཎེ ཨནུམཛྫནཝསེན པཉྙཱཔཏིརཱུཔསབྷཱཝཏྟཱ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཊིཔཀྑོ. མཧཱཀཙྩཱནཏྠེརེན དེསིཏཱ པིཊཀཱནཾ སཾཝཎྞནཱ པེཊཀཾ, ཏསྨིཾ པེཊཀེ.

པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶཱཏི རཱུཔཱདིཔཉྩཀཱམགུཎཝིསེསཝིསཡསྶ. ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནནྟི བྱཱཔཱདཝིཝེཀཝཙནེན ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱི’’ཏིཨཱདིཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཝིསཡསྶ དོསསྶ, མོཧཱདྷིཀེཧི ཐིནམིདྡྷཱདཱིཧི ཝིཝེཀཝཙནེན པཊིཙྪཱདནཝསེན དུཀྑཱདིཔུབྦནྟཱདིབྷེདཝིསཡསྶ མོཧསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ. ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཏདེཀཊྛཐིནམིདྡྷཱདིཝིཀྑམྦྷཀཉྩེཏཾ སབྦཱཀུསལཔཊིཔཀྑསབྷཱཝཏྟཱ སབྦཀུསལཱནཾ, ཏེན སབྷཱཝེན སབྦཱཀུསལཔྤཧཱཡཀཾ ཧོནྟམྤི ཀཱམརཱགཱདིཝིཀྑམྦྷནསབྷཱཝམེཝ ཧོཏི ཏཾསབྷཱཝཏྟཱཏི ཨཝིསེསེཏྭཱ ནཱིཝརཎཱཀུསལམཱུལཱདཱིནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ.

ཡཐཱཔཙྩཡཾ པཝཏྟམཱནཱནཾ སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ ནཏྠི ཀཱཙི ཝསཝཏྟིཏཱཏི ཝསཝཏྟིབྷཱཝནིཝཱརཎཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝིཏཀྐནནྟི ཧི ཝིཏཀྐནཀིརིཡཱ, སཱ ཙ ཝིཏཀྐསྶ ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི པཝཏྟིམཏྟམེཝཱཏི བྷཱཝནིདྡེསོ ཝསཝཏྟིབྷཱཝནིཝཱརཎཱཡ ཧོཏི. ཏཡིདཾ ཝིཏཀྐནཾ ‘‘ཨཱིདིསམིད’’ནྟི ཨཱརམྨཎཔརིཀཔྤནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱུཧནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཙིཏྟཾ ཝིཏཀྐབལེན ཨཱརམྨཎཾ ཨབྷིནིརུལ༹ྷཾ ཝིཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ སོ ཨཱརམྨཎཱབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ ཝུཏྟོ. ཡཐཱ ཧི ཀོཙི རཱཛཝལླབྷཾ ཉཱཏིཾ ཝཱ མིཏྟཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ རཱཛགེཧཾ ཨཱརོཧཏི ཨནུཔཝིསཏི, ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཾ ནིསྶཱཡ ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨཱརོཧཏི. ཡདི ཨེཝཾ ཀཐཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨཱརོཧཏཱིཏི? ཝིཏཀྐབལེནེཝ. ཡཐཱ ཧི སོ པུརིསོ པརིཙཡེན ཏེན ཝིནཱཔི ནིརཱསངྐོ རཱཛགེཧཾ པཝིསཏི, ཨེཝཾ པརིཙཡེན ཝིཏཀྐེན ཝིནཱཔི ཨཝིཏཀྐཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨཱརོཧཏི. པརིཙཡེནཱཏི ཙ སནྟཱནེ པཝཏྟཝིཏཀྐབྷཱཝནཱསངྑཱཏེན པརིཙཡེན. ཝིཏཀྐསྶ ཧི སནྟཱནེ ཨབྷིཎྷཾ པཝཏྟསྶ ཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨཱརམྨཎཱབྷིརུཧནཾ ཙིརཔརིཙིཏཾ, ཏེན ཏཾ ཀདཱཙི ཝིཏཀྐེན ཝིནཱཔི ཏཏྠ པཝཏྟཏེཝ. ཡཐཱ ཏཾ ཉཱཎསཧིཏཾ ཧུཏྭཱ སམྨསནཝསེན ཙིརཔརིཙིཏཾ ཀདཱཙི ཉཱཎརཧིཏམྤི སམྨསནཝསེན པཝཏྟཏི, ཡཐཱ ཝཱ ཀིལེསསཧིཏཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཾ སབྦསོ ཀིལེསརཧིཏམྤི པརིཙཡེན ཀིལེསཝཱསནཱཝསེན པཝཏྟཏི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.

ཨཱཧནནཔརིཡཱཧནནརསོཏི ཨཱདིཏོ, ཨབྷིམུཁཾ ཝཱ ཧནནཾ ཨཱཧནནཾ. པརིཏོ, པརིཝཏྟིཏྭཱ ཝཱ ཨཱཧནནཾ པརིཡཱཧནནཾ. ‘‘རཱུཔཾ རཱུཔཾ, པཐཝཱི པཐཝཱི’’ཏི ཨཱཀོཊེནྟསྶ ཝིཡ པཝཏྟི ཨཱཧནནཾ པརིཡཱཧནནནྟི ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཡསྨིཉྷི ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔེཏི, ཏཾ ཏསྶ གཧཎཡོགྱཾ ཀརོནྟོ ཝིཏཀྐོ ཨཱཀོཊེནྟོ ཝིཡ ཧོཏི. ཡདི ཨེཝཾ ནཱགསེནཏྠེརེན ‘‘ཨཱཀོཊནལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ. ཡཐཱ, མཧཱརཱཛ, བྷེརཱི ཨཱཀོཊིཏཱ ཨཐ པཙྪཱ ཨནུརཝཏི ཨནུསདྡཱཡཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཐཱ ཨཱཀོཊནཱ, ཨེཝཾ ཝིཏཀྐོ དཊྛབྦོ. ཨཐ པཙྪཱ ཨནུརཝནཱ ཨནུསདྡནཱ, ཨེཝཾ ཝིཙཱརོ དཊྛབྦོ’’ཏི ཨཱཀོཊནལཀྑཎཏཱ ཝིཏཀྐསྶ ཀསྨཱ ཝུཏྟཱ? ནཱཡཾ ཝིརོདྷོ. ཐེརེན ཧི ཀིཙྩསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ལཀྑཎཾ ཝུཏྟཾ. དྷམྨཱནཉྷི སབྷཱཝཝིནིམུཏྟཱ ཀཱཙི ཀིརིཡཱ ནཱམ ནཏྠི ཏཐཱ གཧེཏབྦཱཀཱརོ ཙ. བོདྷནེཡྻཛནཱནུརོདྷེན པན པརམཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོཔི སབྷཱཝདྷམྨོ པརིཡཱཡཝཙནེཧི ཝིཡ སམཱརོཔིཏརཱུཔེཧི བཧཱུཧི པཀཱརེཧི པཀཱསཱིཡཏི. ཨེཝཉྷི སོ སུཊྛུ པཀཱསིཏོ ཧོཏི. ཨཱནཡནཔཙྩུཔཊྛཱནོཏི ཨེཏྠ ཨཱནཡནཾ ཙིཏྟེ ཨཱརམྨཎསྶ ཨུཔནཡནཾ, ཨཱཀཌྜྷནཾ ཝཱ.

ཨནུསཉྩརཎཾ ཨནུཔརིབྦྷམནཾ. སྭཱཡཾ ཝིསེསོ སནྟཱནམྷི ལབྦྷམཱནོ ཨེཝ སནྟཱནེ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦོ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནུམཛྫནནྟི ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨནུམསནཾ, པརིམཛྫནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཝིཙཱརོ པརིམཛྫནཧཏྠོ ཝིཡ སཉྩརཎཧཏྠོ ཝིཡཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟོ. ཏཏྠཱཏི ཨཱརམྨཎེ. སཧཛཱཏཱནཾ ཨནུཡོཛནཾ ཨཱརམྨཎེ ཨནུཝིཙརཎསངྑཱཏཨནུམཛྫནཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨནུཔྤབནྡྷནཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨཝིཙྪིནྣསྶ ཝིཡ པཝཏྟི. ཏཐཱ ཧི སོ ‘‘ཨནུཔྤབནྡྷནཏཱ’’ཏི ནིདྡིཊྛོ. ཏེནེཝ ཙ ‘‘གྷཎྚཱནུརཝོ ཝིཡ, པརིབྦྷམནཾ ཝིཡཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟོ. ཀཏྠཙཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ པརིཏྟཙིཏྟུཔྤཱདེསུ ཙ. ཨོལཱ༹རིཀཊྛེནཱཏི ཝིཙཱརཏོ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན. ཡཐཱ གྷཎྚཱབྷིགྷཱཏསདྡོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁནིརོཔནཊྛེན ཝིཏཀྐོ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གྷཎྚཱབྷིགྷཱཏསདྡོ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཝིཔྥཱརཝཱཏི ཨེཏྠ ཝིཔྥཱརོ ནཱམ ཝིཏཀྐསྶ ཐིནམིདྡྷཔཊིཔཀྑོ ཨཱརམྨཎེ ཨནོལཱིནཏཱ ཨསངྐོཙོ, སོ པན ཨབྷིནིརོཔནབྷཱཝེན ཙལནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ ‘‘པརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི. པརིབྦྷམནཾ ཝིཡཱཏི ཨེཏྠ པརིསྶཡཱབྷཱཝཝཱིམཾསནཏྠཾ པརིབྦྷམནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དུཀནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ པན –

‘‘ཨཱཀཱསེ གཙྪཏོ མཧཱསཀུཎསྶ ཨུབྷོཧི པཀྑེཧི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ པཀྑེ སནྣིསཱིདཱཔེཏྭཱ གམནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཏཀྐོ, ཝཱཏགྒཧཎཏྠཾ པཀྑེ ཕནྡཱཔཡམཱནསྶ གམནཾ ཝིཡ ཨནུམཛྫནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཙཱརོ’’ཏི –

ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨནུཔྤབནྡྷནེན པཝཏྟིཡཾ ཡུཛྫཏི. ཏཐཱ ཧི ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ཨཔྤནཱཡཾ ཝཱ སནྟཱནེན པཝཏྟིཡཾ ཝིཏཀྐོ ནིཙྩལོ ཧུཏྭཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཝིཡ པཝཏྟཏི, ན པཋམཱབྷིནིཔཱཏེ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི ཨཔུབྦཱརམྨཎེ པཋམཱབྷིནིཔཱཏབྷཱུཏོ ཝིཏཀྐོ ཝིཔྥཱརཝཱ ཧོཏི, ན ཏཐཱ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཱརམྨཎེ ནིརནྟརཾ ཨནུཔྤབནྡྷཝསེན པཝཏྟིཡཾ, ནཱཏིཝིཔྥཱརཝཱ པན ཏཏྠ ཧོཏི སནྣིསིནྣབྷཱཝཏོ. པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ཝིཏཀྐསྶ ཝིསེསོ ཨབྷིནིརོཔནཱཀཱརོ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ པཱཀཊོ ཧོཏི, ཏདབྷཱཝཏོ པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཝིཙཱརསྶ ཝིསེསོ ཨནུམཛྫནཱཀཱརོ པཱཀཊོ ཧོཏི.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཔརོ ནཡོ – མལགྒཧིཏཾ ཀཾསབྷཱཛནཾ ཨེཀེན ཧཏྠེན དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཨིཏརེན ཧཏྠེན ཙུཎྞཏེལཨེལ༹ཀལོམཱདིཀཏཙུམྦཊཀེན པརིམཛྫནྟསྶ དལ༹ྷཾ གཧཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ, པརིམཛྫནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ ཀུམྦྷཀཱརསྶ དཎྜཔྤཧཱརེན ཙཀྐཾ བྷམཡིཏྭཱ བྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ པིཎྜསྶ ཨུཔྤཱིལ༹ནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ, ཏསྶེཝ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཉྩརཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ ཀཾསབྷཱཛནཱདཱིསུ ཀིཉྩི མཎྜལཾ ཝཊྚལེཁཾ ཀརོནྟསྶ མཛ྄ཛྷེ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨབྷིནིརོཔནོ ཝིཏཀྐོ, བཧི པརིབྦྷམནཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨནུམཛྫནོ ཝིཙཱརོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡཐཱ པུཔྥཕལསཱཁཱདིཨཝཡཝཝིནིམུཏྟོ ཨཝིཛྫམཱནོཔི རུཀྑོ ‘‘སཔུཔྥོ སཕལོ’’ཏི ཝོཧརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཱདིཨངྒཝིནིམུཏྟཾ ཨཝིཛྫམཱནམྤི ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝོཧརཱིཡཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘རུཀྑོ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཝིབྷངྒེ པནཱཏིཨཱདཱིསུ ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡ པུགྒལཝསེན དེསེཏབྦཏྟཱ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༠༨) པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན ཛྷཱནཱནི ཨུདྡིཊྛཱནཱིཏི. ཡདིཔི ཝིབྷངྒེ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དེསནཱ ཀཏཱ, ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཝིབྷངྒེཔི ཡཐཱ ཨིདྷ ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དྷམྨཝསེན ཝུཏྟོ, ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ, པརམཏྠཏོ པུགྒལསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ཛྷཱནསམངྒིནོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརསམངྒིཏཱདསྶནེན ཛྷཱནསྶེཝ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ’’ཏི.

ཝིཝེཀསདྡསྶ བྷཱཝསཱདྷནཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ’’ཏི. ཧེཏུཨཏྠེ ཙེཏཾ ནིསྶཀྐཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ ཧེཏུབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ཝིཝེཀསདྡསྶ ཀཏྟུསཱདྷནཏཾ ཀམྨསཱདྷནཏཾ ཝཱ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ’’ཏི. ‘‘ཝིཝིཏྟོ’’ཏི ཧི ཨིམིནཱ ནཱིཝརཎེཧི ཝིནཱབྷཱུཏོ ཏེཧི ཝིཝེཙིཏོཏི ཙ སཱདྷནདྭཡམྤི སངྒཧིཏམེཝཱཏི. པིནཡཏཱིཏི ཏཔྤེཏི ཝཌྜྷེཏི ཝཱ. སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱཏི པརིཏུསྶནལཀྑཎཱ. པཱིནནརསཱཏི པརིབྲཱུཧནརསཱ. ཕརཎརསཱཏི པཎཱིཏརཱུཔེཧི ཀཱཡསྶ བྱཱཔནརསཱ. ཨུདགྒབྷཱཝོ ཨོདགྱཾ. སུཁཡཏཱིཏི སུཁཾ, ཨཏྟནཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ལདྡྷསྶཱདེ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སྭཱཡཾ ཀཏྟུནིདྡེསོ པརིཡཱཡལདྡྷོ དྷམྨཏོ ཨཉྙསྶ ཀཏྟུནིཝཏྟནཏྠོ, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན བྷཱཝསཱདྷནམེཝ ལབྦྷཏཱིཏི ‘‘སུཁནཾ སུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སཱཏལཀྑཎནྟི ཨིཊྛསབྷཱཝཏྟཱ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལཾ, སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཝཱ ཨཏྟནི སཱདཡཏཱིཏི སཱཏཾ ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ. སཱཏཾ མདྷུརནྟི ཝདནྟི, སཱཏཾ ལཀྑཎཾ ཨེཏསྶཱཏི སཱཏལཀྑཎཾ. ཨུཔབྲཱུཧནརསནྟིཨཱདཱིསུ ཨུཔབྲཱུཧནཾ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ སཾཝདྡྷནཾ, དུཀྑཾ ཝིཡ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝིཡ ཨནཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ ཨནུ ཨནུ གཎྷནཾ ཨུཔཀཱརིཏཱ ཝཱ ཨནུགྒཧོ. ཀཏྠཙཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཀེ. པཊིལཱབྷཏུཊྛཱིཏི པཊིལཱབྷཝསེན ཨུཔྤཛྫནཀཏུཊྛི. པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནནྟི པཊིལདྡྷསྶ ཨཱརམྨཎརསསྶ ཨནུབྷཝནཾ. ཨེཏེན པཱིཏིསུཁཱནི སབྷཱཝཏོ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶིཏཱནི. ཡཏྠ པཱིཏི, ཏཏྠ སུཁནྟི ཝིཏཀྐསྶ ཝིཡ ཝིཙཱརེན པཱིཏིཡཱ སུཁེན ཨཙྩནྟསཾཡོགམཱཧ. ཡཏྠ སུཁཾ, ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏཱིཏི ཝིཙཱརསྶ ཝིཡ ཝིཏཀྐེན, སུཁསྶ པཱིཏིཡཱ ཨནཙྩནྟསཾཡོགཾ. ཏེན ཨཙྩནྟཱནཙྩནྟསཾཡོགིཏཱཡ པཱིཏིསུཁཱནཾ ཝིསེསཾ དསྶེཏི.

ཀཾ ཨུདཀཾ ཏཱརེནྟི ཨེཏྠཱཏི ཀནྟཱརཾ, ནིརུདཀམརུཊྛཱནཾ. ཝནམེཝ ཝནནྟཾ. ཝནཙྪཱཡཔྤཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁནྟི ཡཐཱ ཧི པུརིསོ མཧཱཀནྟཱརམགྒཾ པཊིཔནྣོ གྷམྨཔརེཏོ ཏསིཏོ པིཔཱསིཏོ པཊིཔཐེ པུརིསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཏྠ པཱནཱིཡཾ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪེཡྻ, སོ ‘‘ཨཊཝིཾ ཨུཏྟརིཏྭཱཝ ཛཱཏསྶརཝནསཎྜོ ཨཏྠི, ཏཏྠ གནྟྭཱ ལབྷིསྶསཱི’’ཏི ཝདེཡྻ, སོ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱཝ ཧཊྛཔཧཊྛོ བྷཝེཡྻ, ཏཏོ གཙྪནྟོ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི ཨུཔྤལདལནཱལ༹པཏྟཱདཱིནི དིསྭཱ སུཊྛུཏརཾ ཧཊྛཔཧཊྛོ ཧུཏྭཱ གཙྪནྟོ ཨལླཝཏྠེ ཨལླཀེསེ པུརིསེ པསྶེཡྻ, ཝནཀུཀྐུཊཝནམོརཱདཱིནཾ སདྡཾ སུཎེཡྻ, ཛཱཏསྶརཔརིཡནྟེ ཛཱཏམཎིཛཱལསདིསཾ ནཱིལཝནསཎྜཾ པསྶེཡྻ, སརེ ཛཱཏཱནི ཨུཔྤལཔདུམཀུམུདཱནི པསྶེཡྻ, ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཾ ཨུདཀམྤི པསྶེཡྻ, སོ བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ཧཊྛཔཧཊྛོ ཧུཏྭཱ ཛཱཏསྶརཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཡཐཱརུཙི ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ པསྶདྡྷདརཐོ བྷིསམུལཱ༹ལཔོཀྑརཱདཱིནི ཁཱདིཏྭཱ ནཱིལུཔྤལཱདཱིནི པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ མནྡཱལཝམཱུལཱནི ཁནྡྷེ ཁིཔིཏྭཱ ཨུཏྟརིཏྭཱ སཱཊཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨུདཀསཱཊཀཾ ཨཱཏཔེ ཀཏྭཱ སཱིཏཙྪཱཡཱཡ མནྡམནྡེ ཝཱཏེ པཧརནྟེ ནིཔནྣོཝ ‘‘ཨཧོ སུཁཾ ཨཧོ སུཁ’’ནྟི ཝདེཡྻ, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ. ཏསྶ ཧི པུརིསསྶ ཛཱཏསྶརཝནསཎྜསཝནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨུདཀདསྶནཱ ཧཊྛཔཧཊྛཀཱལོ ཝིཡ པུབྦབྷཱགཱརམྨཎེ ཧཊྛཔཧཊྛཱཀཱརཱ པཱིཏི, ནྷཱཡིཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ སཱིཏཙྪཱཡཱཡ མནྡམནྡེ ཝཱཏེ པཧརནྟེ ‘‘ཨཧོ སུཁཾ ཨཧོ སུཁ’’ནྟི ཝདནྟོ ནིཔནྣཀཱལོ ཝིཡ བལཔྤཏྟཾ ཨཱརམྨཎརསཱནུབྷཝནཱཀཱརསཎྛིཏཾ སུཁཾ.

ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེཏི ཨིཊྛཱརམྨཎསྶ པཊིལཱབྷསམཡེ པཊིལདྡྷསྶ རསཱནུབྷཝནསམཡེ ཝནཙྪཱཡཱདཱིནཾ སཝནདསྶནསམཡེ པརིབྷོགསམཡེ ཙ. པཱཀཊབྷཱཝཏོཏི ཡཐཱཀྐམཾ པཱིཏིསུཁཱནཾ ཝིབྷཱུཏབྷཱཝཏོ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པུརིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཝིཝེཀཛནྟི ཛྷཱནཾ ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁསདྡཏོ ཙ ཨཏྠིཨཏྠཝིསེསཝཏོ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེཏི ཨེཏྠ ཨཀཱརོ དཊྛབྦོ ཡཐཱ ཨརིསསོཏི. དུཏིཡེ པཱིཏིསུཁམེཝ ཝིཝེཀཛཾ, ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁནྟི ཙ ཨཉྙཔདཏྠསམཱསོ པཙྩཏྟནིདྡེསསྶ ཙ ཨལོཔོ ཀཏོ, ལོཔེ ཝཱ སཏི ‘‘ཝིཝེཀཛཔཱིཏིསུཁ’’ནྟི པཱཋོཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ.

གཎནཱནུཔུབྦཏོ པཋམནྟི ཨིམིནཱ དེསནཱཀྐམཾ ཨུལླིངྒེཏི. ‘‘གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏཏྠཱཔི གཎནཱནུཔུབྦཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ, གཎནཱནུཔུབྦཏཱམཏྟཾ ཝཱ པཋམནྟི ཨིདཾ ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. པཋམཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏི པཋམནྟི ཨིདཾ པན ན ཨེཀནྟལཀྑཎཾ. ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝོ ཧི ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ མཏྠཀཾ པཱཔེནྟོཔི སམཱཔཛྫིཏུཾ སཀྐོཏི, མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ ཨཱདིཾ པཱཔེནྟོཔི སམཱཔཛྫིཏུཾ སཀྐོཏི, ཨནྟརནྟརཱ ཨོཀྐམནྟོཔི སཀྐོཏི. ཨེཝཾ པུབྦུཔྤཏྟིཡཊྛེན པན པཋམཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི པཋམཾ. ཏེནེཝ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༧༥) ‘‘གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, པཋམཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི པཋམ’’ནྟི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཛྷཱཔེཏཱིཏི ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨེ དཧཏི, ཝིཀྑམྦྷནཝསེན པཛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. གོཙརནྟི ཀསིཎཱདིཨཱལམྦནཾ. ནྟི ཏཾ གོཙརཾ. ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི པསྶཏི. སཧ ཨུཔཙཱརེནཱཏི སདྡྷིཾ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནེན. ཀསིཎཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོཏི པཐཝཱིཀསིཎཱདིནོ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎསྶ རཱུཔཾ ཝིཡ ཙཀྑུནཱ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོ. ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོཏི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཏྟཡསྶ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཏཐལཀྑཎསྶ ཙ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཏོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨེཏྠ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ནིཙྩཱདིཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན མགྒོ ཨསམྨོཧཏོ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཱནི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིཔསྶནཱཡ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནཀིཙྩ’’ནྟིཨཱདི. ཏཐལཀྑཎནྟི ཨཝིནཱསདྷམྨསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨནཉྙཐཱབྷཱཝཏོ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ ཏཐལཀྑཎཾ, མགྒསྶཔི ཝཱ ནིབྦཱནཱརམྨཎཏོ ཏཐལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཝིསདིསོདཱཧརཎཾ ཏཱཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ སདྷནོ’’ཏིཨཱདི. ཨཉྙོ ཨཔདེསཱརཧོ ཧོཏཱིཏི དྷནཏོ པརིཛནཏོ ཙ ཨཉྙོ དྷནཝཱ པརིཛནཝཱ ཙ པུརིསོ སཧ དྷནེན ཝཏྟཏི པརིཛནེན ཙཱཏི སདྷནོ སཔརིཛནོཏི ཨཔདེསཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཔདེསཱརཧོ ཧོཏི, ཨཔདིསིཏབྦོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེནངྒེསུ ཨེཝ སེནཱསམྨུཏཱིཏི རཐཱདིསེནངྒཝིནིམུཏྟཱཡ སེནཱཡ ཨབྷཱཝེཔི རཐེཧི པཏྟཱིཧི ཙ སཧ ཝཏྟནཏོ སརཐཱ སཔཏྟི སེནཱཏི རཐཱདིསེནངྒེསུཡེཝ སེནཱཝོཧཱརོཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཛྷཱནཔཱཋེ ཨགྒཧིཏཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ གཧིཏཱཏི ཨནུཡོགཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨཝུཏྟཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡེཝཱཏི ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟཱཡེཝ. སཙིཏྟེཀགྒཏནྟི ཨིདྷ ཨཝུཏྟེཔཱིཏི ‘‘སཙིཏྟེཀགྒཏ’’ནྟི ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ ཨིམསྨིཾ ཛྷཱནཔཱཋེ ཨཝུཏྟེཔཱིཏི ཨཏྠོ, སཱམཉྙཏོ པན ཛྷཱནགྒཧཎེན གཧིཏཱ ཨེཝ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡེན ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡེན ཝིཏཀྐཱདཱིཧི སཧ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ དྷམྨཾ དཱིཔེཏུཾ ཏསྶ པཀཱསནཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨུདྡེསོ ཀཏོ, སོ ཨེཝ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཏེན བྷགཝཏཱ ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༦༩) ‘‘ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི ནིདྡིསནྟེན པཀཱསིཏོ, ཏསྨཱ སཱ ཛྷཱནཔཱཋེ ཨགྒཧིཏཱཏི ན ཙིནྟེཏབྦནྟི.

ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨེཏྠ ཨུཔ-སཾསདྡཱ ‘‘ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ནིརཏྠཀཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཔགནྟྭཱ’’ཏིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ པུན ཏེསཾ སཱཏྠཀབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨེཏྠ པཏྭཱ སཱདྷེཏྭཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཨིརིཡནྟི ཀིརིཡཾ. ཝུཏྟིནྟིཨཱདཱིནི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཱནི. ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨིརིཡཱཔཐནྟརེཧི རཀྑཎཾ པཱལནཾ. སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞཏྟཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞནྟི ཝདནྟི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཝཱུཔསམཱཏི ཝཱུཔསམཧེཏུ. ཝཱུཔསམོཏི ཙེཏྠ པཧཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏཉྩ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཨཏིཀྐམོ ཨཏྠཏོ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨནུཔྤཱདོཏི ཨཱཧ ‘‘སམཏིཀྐམཱ’’ཏིཨཱདི. ཀཏམེསཾ པནེཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཀིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱནཾ, ཨུདཱཧུ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀཱནནྟི, ཀིཉྩེཏྠ – ཡདི པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱནཾ, ནཏྠི ཏེསཾ ཝཱུཔསམོ. ན ཧི ཀདཱཙི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརརཧིཏཾ ཨཏྠི. ཨཐ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀཱནཾ, ཨེཝམྤི ནཏྠེཝ ཝཱུཔསམོ སབྦེན སབྦཾ ཏེསཾ ཏཏྠ ཨབྷཱཝཏོཏི ཨིམཾ ཨནུཡོགཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཡསྨཱ དིཊྛཱདཱིནཝསྶ ཏཾཏཾཛྷཱནཀྑཎེ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཱཔཱདནཾ ཝཱུཔསམནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཝིཏཀྐཱདཡོ ཨེཝ ཙ ཛྷཱནངྒབྷཱུཏཱ ཏཐཱ ཀརཱིཡནྟི, ན ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཕསྶཱདཡོ, ཏསྨཱ ཝིཏཀྐཱདཱིནཾཡེཝ ཝཱུཔསམཱདྷིཝཙནཾ ཛྷཱནེ ཨཱགཏཾ. ཡསྨཱ པན ཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཝིཡ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨཱནམྤི ‘‘ཨེཏེན ཨེཏཾ ཨོལཱ༹རིཀ’’ནྟི ཨཱདཱིནཝདསྶནཾ སུཏྟེ ཨཱགཏཾ, ཏསྨཱ ཨཝིསེསེན ཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཏཾསཧགཏཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱདིཀེ ཝཏྟབྦེ ཝིཏཀྐཱདཱིནཾཡེཝ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཨདྷིཀཝཙནཾ ཨཉྙམཏྠཾ བོདྷེཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཀཉྩི ཝིསེསཾ དཱིཔེཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡེཧི ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨོལཱ༹རིཀཏཱ, ཏེསཾ སམཏིཀྐམཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ སམདྷིགམོ, ན སབྷཱཝཏོ ཨནོལཱ༹རིཀཱནཾ ཕསྶཱདཱིནཾ སམཏིཀྐམཱཏི ཨཡམཏྠོ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཏེན དཱིཔིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཀིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ, ཨུདཱཧུ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀཱན’’ནྟི ཨེདིསཱི ཙོདནཱ ཨནོཀཱསཱཝ. ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁསམཏིཀྐམཝཙནཱནི ཨོལཱ༹རིཀོལཱ༹རིཀངྒསམཏིཀྐམཱ དུཏིཡཱདིཨདྷིགམདཱིཔཀཱནཱིཏི ཏེསཾ ཨེཀདེསབྷཱུཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརསམཏིཀྐམཝཙནཾ ཨཝཡཝེན སམུདཱཡོཔལཀྑཎནཡེན ཏཾ དཱིཔཀཾ ཝུཏྟཾ. ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཋིཏེཔི ཧི ཝིཏཀྐཝིཙཱརསམཏིཀྐམཝཙནཱདིཀེ པཧེཡྻངྒནིདྡེསཏཱསཱམཉྙེན ཙིཏྟེན སམཱུཧཏོ གཧིཏེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནསྶ ཏདེཀདེསཏཱ ཧོཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནེནེཝ ཏཾསམཏིཀྐམཱ དུཏིཡཱདིཨདྷིགམདཱིཔཀེན པཱིཏིཝིརཱགཱདིཝཙནཱནཾ པཱིཏིཨཱདིསམཏིཀྐམཱ ཏཏིཡཱདིཨདྷིགམདཱིཔཀཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཏསྶ ཏཾདཱིཔཀཏཱ ཝུཏྟཱ. ཨེཝཉྷི ཨཝཡཝེན སམུདཱཡོཔལཀྑཎཾ ཝིནཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནེན པཱིཏིཝིརཱགཱདིཝཙནཱནཾ སཝིསཡེ སམཱནབྱཱཔཱརཏཱ དསྶིཏཱ ཧོཏི.

ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ན ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟཱདཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཝིབྷངྒེ པནཱ’’ཏིཨཱདི. པན-སདྡོཔི ཨཔིསདྡཏྠོ, ཝིབྷངྒེཔཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ.

ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡཱཏི ནཱིལཡོགཏོ ཝཏྠཾ ནཱིལཾ ཝིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེཏི ‘‘ཙེཏོ སམྤསཱདཡཏཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ པཀྑེ. ཙེཏསོཏི ཙ ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. པུརིམསྨིནྟི ‘‘སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདན’’ནྟི ཝུཏྟཔཀྑེ. ཙེཏསོཏི སམྦནྡྷེ སཱམིཝཙནཾ. ‘‘ཡཱཝ ན པརེ ཨེཀགཏེ ཀརོམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ སེཊྛཝཙནོཔི ཨེཀསདྡོ ལོཀེ དིསྶཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཀཱཀཱིཧི ཁུདྡཀེཧི ཛིཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨསཧཱཡཏྠོཔི ཨེཀསདྡོ དིཊྛོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ’’ཏི. སདྡྷཱདཡོཔི ཀཱམཾ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ སཱདྷཱརཎཏོ ཙ ཨསཱདྷཱརཎཏོ ཙ པཙྩཡཱ ཧོནྟིཡེཝ, སམཱདྷི པན ཛྷཱནཀྑཎེ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎེ ཨིནྡཊྛཀརཎེན སཱཏིསཡཾ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘སམྤཡུཏྟདྷམྨེ…པེ… ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཨཱཧ.

‘‘སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཝིསེསནདྭཡཾ ཛྷཱནསྶ ཨཏིསཡཝཙནིཙྪཱཝསེན གཧིཏཾ. སྭཱཡམཏིསཡོ ཡཐཱ ཨིམསྨིཾ ཛྷཱནེ ལབྦྷཏི, ན ཏཐཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཏི ཨིམཾ ཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ནནུ ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཱརམྨཎེ ཨཱཧནནཔརིཡཱཧནནཝསེན ཨནུམཛྫནཨནུཡུཛྫནཝསེན ཙ པཝཏྟམཱནཱ དྷམྨཱ སཏིཔི ནཱིཝརཎཔྤཧཱནེན ཀིལེསཀཱལུསྶིཡཱཔགམེ སམྤཡུཏྟཱནཾ ཀིཉྩི ཁོབྷཾ ཀརོནྟཱ ཝིཡ ཏེཧི ཙ ཏེ ན སནྣིསིནྣཱ ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན…པེ… ན སུཔྤསནྣ’’ནྟི. ཏཏྠ ཁུདྡིཀཱ ཨཱུམིཡོ ཝཱིཙིཡོ, མཧཏིཡོ ཏརངྒཱ. སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོཏི སཏིཔི ཨིནྡྲིཡསམཏྟེ ཝཱིརིཡསམཏཱཡ ཙ ཏེནེཝ ཁོཏེན སམྤསཱདཱབྷཱཝེན ཙ བཧལེ ཝིཡ ཛལེ མཙྪོ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེནཱཏི ཨེཏྠ ཡཐཱཝུཏྟཁོབྷོ ཨེཝ པལིབོདྷོ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེནཱཏི ཡསྶཱ སདྡྷཱཡ ཝསེན སམྤསཱདནཾ, ཡསྶཱ ཙ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཝསེན ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཙ ཛྷཱནཾ ཝུཏྟཾ, ཏཱསཾ ཨེཝ ‘‘སདྡཧནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༧༤) པཝཏྟིཨཱཀཱརཝིསེསཝིབྷཱཝནཝསེན ཝུཏྟེན ཏེན ཝིབྷངྒཔཱཋེན. ཨཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཏི ‘‘སམྤསཱདནཡོགཏོ, སམྤསཱདནཏོ ཝཱ སམྤསཱདནཾ. ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཛྷཱནཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ ཨཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི ཙེཝ སམེཏི ཙ, ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱཏི ཀཐཾ པནཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཏེན ཝིབྷངྒཔཱཋེན སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི སམེཏི, ནནུ ཛྷཱནཝིབྷངྒེ ‘‘སམྤསཱདན’’ནྟི པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ‘‘ཡཱ སདྡྷཱ སདྡཧནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༧༤) སདྡྷཱཡེཝ ཝུཏྟཱ, ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཙ པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ‘‘ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཋིཏི སཎྛིཏི ཨཝཊྛིཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སམཱདྷིསྶེཝ ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘སམྤསཱདནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཛྷཱནམེཝ ཝུཏྟནྟི ཨཊྛཀཐཱཡ ཝིབྷངྒཔཱཋེན སདྡྷིཾ ཝིརོདྷོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི ཝིབྷངྒེཔི ཨིམིནཱཝ ཨདྷིཔྤཱཡེན ནིདྡེསསྶ ཀཏཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ཡེན སམྤསཱདནེན ཡོགཱ ཛྷཱནཾ ‘‘སམྤསཱདན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ‘‘ཡཱ སདྡྷཱ སདྡཧནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དསྶིཏེ སམྤསཱདནཾ ཛྷཱནནྟི སམཱནཱདྷིཀརཎནིདྡེསེནེཝ ཏཾཡོགཱ ཛྷཱནེ ཏཾསདྡཔྤཝཏྟི དསྶིཏཱ ཧོཏི. ‘‘ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཙ པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨེཀོདིམྷི དསྶིཏེ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཛྷཱནནྟི སམཱནཱདྷིཀརཎནིདྡེསེནེཝ ཛྷཱནསྶ ཨེཀོདིཝཌྜྷནཏཱ ཝུཏྟཱཝ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྱཉྫནཝིཙཱརཾ ཨཀཏྭཱ དྷམྨམཏྟམེཝ ནིདྡིཊྛནྟི ཨཝིརོདྷོ ཡུཏྟོ.

ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ཊཱིཀཱཀཱརེཧི ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརཱདཱིཧི ‘‘ཡདི ཨེཀོདཱིཏི སམཱདྷིསྶ གཧཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏདཱ ‘ཨེཀོདིབྷཱཝ’ནྟི པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སམཱདྷིསྶ ནིདྡེསོ ན ཀཏྟབྦོ སིཡཱ. ཏསྨཱ ཨེཀོདིབྷཱཝསདྡོ ཨེཝ སམཱདྷིམྷི པཝཏྟོ སམྤསཱདནསདྡོ ཝིཡ ཛྷཱནེ པཝཏྟཏཱིཏི ཡུཏྟ’’ནྟི, ཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ སོ ཨཊྛཀཐཱནིརཔེཀྑོ ཝིསུཾཡེཝེཀོ ཨཏྠཝིཀཔྤོཏི གཧེཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ནེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརུལ༹ྷཏྟཱ ཨེཀཾ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདཱིཏི ཏཐཱཝིདྷསམཱདྷིཡུཏྟཾ ཛྷཱནཙིཏྟམེཝ གཧེཏྭཱ ཨེཀོདིསྶ བྷཱཝོ ཨེཀོདིབྷཱཝོཏི སམཱདྷིསྶ གཧཎཾ སཀྐཱ ཝཏྟུནྟི. ཡོ པནཱཡཾ ཏེསམབྷིནིཝེསོ ‘‘ཨེཀོདཱིཏི སམཱདྷིསྶ གཧཎེ སཏི ‘ཨེཀོདིབྷཱཝ’ནྟི པདཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ སམཱདྷིསྶ ནིདྡེསོ ན ཀཏྟབྦོ སིཡཱ’’ཏི, སོ ཨནེཀནྟིཀཏྟཱ ཨཡུཏྟོ. ཨཉྙཏྠཔི ཧི བྱཉྫནཝིཙཱརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྠམཏྟསྶེཝ བཱཧུལླེན ཝིབྷངྒེ ནིདྡེསོ དིསྶཏི.

སནྟཱཏི སམཾ ནིརོདྷཾ གཏཱ. སམིཏཱཏི བྷཱཝནཱཡ སམཾ གམིཏཱ ནིརོདྷིཏཱ. ཝཱུཔསནྟཱཏི ཏཏོ ཨེཝ སུཊྛུ ཨུཔསནྟཱ. ཨཏྠངྒཏཱཏི ཨཏྠཾ ཝིནཱསཾ གཏཱ. ཨབྦྷཏྠངྒཏཱཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཔྤིཏཱཏི གམིཏཱ ཝིནཱསཾ གཏཱ. སོསིཏཱཏི པཝཏྟིསངྑཱཏསྶ སནྟཱནསྶ ཨབྷཱཝེན སོསཾ སུཀྑབྷཱཝཾ གཏཱ. བྱནྟཱིཀཏཱཏི ཝིགཏནྟཱ ཀཏཱ.

ཨཡམཏྠོཏི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཨབྷཱཝསངྑཱཏོ ཨཏྠོ. ཙོདཀེན ཝུཏྟམཏྠཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པརིཧརིཏུཾ ‘‘ཨེཝམེཏཾ སིདྡྷོཝཱཡམཏྠོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན པནེཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨེཏནྟི ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཏཾ ཝཙནཾ. ཏདཏྠདཱིཔཀནྟི ཏསྶ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟསངྑཱཏསྶ ཨཏྠསྶ དཱིཔཀཾ. ན ཀིལེསཀཱལུསྶིཡསྶཱཏི ཨུཔཙཱརཀྑཎེ ཝིཡ ནཱིཝརཎསངྑཱཏསྶ ཀིལེསསངྑོབྷསྶ ཝཱུཔསམཱ ན སམྤསཱདནནྟི ཨཏྠོ. ནནུ ཙ ‘‘པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི ཝཏྟབྦམེཝཱ’’ཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིཨདྷིགམཱུཔཱཡདཱིཔཀེན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཏཱཡ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཏཱཡ ཙ ཧེཏུདཱིཔཀེན ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝཧེཏུདཱིཔཀེན ཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནེནེཝ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝོ དཱིཔིཏོཏི, ཀིཾ པུན ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཝཙནེན ཀཏེནཱཏི? ན, ཨདཱིཔིཏཏྟཱ. ན ཧི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནེན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཨཔྤཝཏྟི ཝུཏྟཱ ཧོཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརེསུ ཧི ཏཎྷཱཔྤཧཱནཾ ཨེཏེསཾ ཝཱུཔསམནཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒམུཁེན ཧི ཏཾཏཾཛྷཱནནིཀནྟིཡཱ ཝིཀྑམྦྷནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནཱདཱིཧི པཀཱསིཏཾ. ཡཏོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརེསུ ཝིརཏྟབྷཱཝདཱིཔཀཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཝཙནཾ, ཡེ ཙ སངྑཱརེསུ ཏཎྷཱཔྤཧཱནཾ ཀརོནྟི, ཏེསུ མགྒེསུ པཧཱིནཏཎྷེསུ ཙ ཕལེསུ སངྑཱརཔྤཝཏྟི ཧོཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཝིཀྑམྦྷིཏཝིཏཀྐཝིཙཱརཏཎྷསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝིཏཀྐཝིཙཱརསམྤཡོགོ པུརིམེན ན ནིཝཱརིཏོ སིཡཱཏི ཏནྣིཝཱརཎཏྠཾ ཨཱཝཛྫིཏུཀཱམཏཱདིཨཏིཀྐམོ ཙ ཏེསཾ ཝཱུཔསམོཏི དསྶནཏྠཉྩ ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡེན པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ’’ཏི. པཋམམྤཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནམྤི.

གཎནཱནུཔུབྦཏོཏིཨཱདི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠཱཔི ‘‘དུཏིཡཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི དུཏིཡ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིབྷངྒཔཱཋེན སཱདྷེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཾ པན ཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༥༨༠) ‘‘ཛྷཱནནྟི སམྤསཱདོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སཔརིཀྑཱརཾ ཛྷཱནཾ དསྶེཏུཾ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཾ. རཐསྶ པཎྜུཀམྦལཾ ཝིཡ ཧི སམྤསཱདོ ཛྷཱནསྶ པརིཀྑཱརོ, ན ཛྷཱནངྒནྟི ཨཱཧ ‘‘པརིཡཱཡོཡེཝ ཙེསོ’’ཏི. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎཔྤཏྟཱནཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཏིཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམྤསཱདནཾ པན ཋཔེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

ཝིརཛྫནཾ ཝིརཱགོ. ཏཾ པན ཝིརཛྫནཾ ནིབྦིནྡནམུཁེན ཧཱིལ༹ནཾ ཝཱ ཏཔྤཊིབདྡྷརཱགཔྤཧཱནཾ ཝཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏསྶཱ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུབྷིནྣམནྟརཱཏི པཱིཏིཡཱ ཝིརཱགཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཨནྟརཱ, མཛ྄ཛྷེཏི ཨཏྠོ. སམྤིཎྜནཾ སམུཙྩཡོ. མགྒོཏི ཨུཔཱཡོ. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཧི པཊིལཱབྷཾ ཝིནཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨདྷིགམོ ན ཧོཏཱིཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདྷིགམསྶ ཨུཔཱཡོ. ཏདདྷིགམཱཡཱཏི ཏཏིཡམགྒཱདྷིགམཱཡ.

ཨུཔཔཏྟིཏོཏི སམཝཱཧིཏབྷཱཝེན པཏིརཱུཔཏོ ཛྷཱནུཔེཀྑཱཔི སམཝཱཧིཏམེཝ ཨནྟོནཱིཏཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམཾ པསྶཏཱི’’ཏི. ཝིསདཱཡཱཏི སཾཀིལེསཝིགམེན པརིབྱཏྟཱཡ. ཝིཔུལཱཡཱཏི སཱཏིསཡཾ མཧགྒཏབྷཱཝཔྤཏྟིཏོ མཧཏིཡཱ. ཐཱམགཏཱཡཱཏི པཱིཏིཝིགམེན ཐིརབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ. ནནུ ཙེཏྠ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱཝ ན སམྦྷཝཏི, ཏསྨཱ ཀཐམཡཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ཨུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཙེ? ན ཀེཝལཾ ཝེདནུཔེཀྑཱཝ ཨུཔེཀྑཱཏི ཝུཙྩཏི, ཨཐ ཁོ ཨཉྙཱཔི ཨུཔེཀྑཱ ཝིཛྫནྟཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༦༣; ཝིསུདྡྷི. ༡.༨༤) ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛཚལཱ༹རམྨཎཱཔཱཐེ པརིསུདྡྷཔཀཏིབྷཱཝཱཝིཛཧནཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༨) ཨེཝམཱགཏཱ སཏྟེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༧; སཾ. ནི. ༥.༡༨༢, ༡༩༠-༡༩༡) ཨེཝམཱགཏཱ སཧཛཱཏདྷམྨཱནཾ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨནཙྩཱརདྡྷནཱཏིསིཐིལཝཱིརིཡསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ –

‘‘ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི? ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི.

‘‘ཀཏམཱ ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི? པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ནཱིཝརཎེ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཝིཏཀྐཝིཙཱརེ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ པཱིཏིཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ སུཁདུཀྑེ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ རཱུཔསཉྙཾ པཊིགྷསཉྙཾ ནཱནཏྟསཉྙཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཨིམཱ ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི.

‘‘ཀཏམཱ དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི? སོཏཱཔཏྟིམགྒཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཨུཔྤཱདཾ པཝཏྟཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱཡཱུཧནཾ པཊིསནྡྷིཾ གཏིཾ ནིབྦཏྟིཾ ཨུཔཔཏྟིཾ ཛཱཏིཾ ཛརཾ བྱཱདྷིཾ མརཎཾ སོཀཾ པརིདེཝཾ ཨུཔཱཡཱསཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, སོཏཱཔཏྟིཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡ ཨུཔྤཱདཾ པཝཏྟཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱཡཱུཧནཾ པཊིསནྡྷིཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, སཀདཱགཱམིམགྒཔཨལཱབྷཏྠཱཡ…པེ… སཀདཱགཱམིཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡ…པེ… ཨནཱགཱམིམགྒཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ…པེ… ཨནཱགཱམིཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཨུཔྤཱདཾ པཝཏྟཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱཡཱུཧནཾ པཊིསནྡྷིཾ གཏིཾ ནིབྦཏྟིཾ ཨུཔཔཏྟིཾ ཛཱཏིཾ ཛརཾ བྱཱདྷིཾ མརཎཾ སོཀཾ པརིདེཝཾ ཨུཔཱཡཱསཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡ…པེ… སུཉྙཏཝིཧཱརསམཱཔཏྟཏྠཱཡ…པེ… ཨནིམིཏྟཝིཧཱརསམཨཱཔཏྟཏྠཱཡ ཨུཔྤཱདཾ པཝཏྟཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱཡཱུཧནཾ པཊིསནྡྷིཾ པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ པཉྙཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱསུ ཉཱཎཾ, ཨིམཱ དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༧) –

ཨེཝམཱགཏཱ ནཱིཝརཎཱདིཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཏཏྠ ནཱིཝརཎེ པཊིསངྑཱཏི པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི པཧཱཏབྦབྷཱཝེན པཊིསངྑཱཡ, པརིགྒཧེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སནྟིཊྛནཱཏི ནཱིཝརཎཱནཾ པཧཱནཱབྷིམུཁཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཏེསཾ པཧཱནེཔི ཨབྱཱཔཱརབྷཱཝཱུཔགམནེན མཛ྄ཛྷཏྟཏཱཡ སནྟིཊྛནཱ. སངྑཱརུཔེཀྑཱསཱུཏི ནཱིཝརཎཔྤཧཱནེ བྱཱཔཱརཱཀརཎེན ནཱིཝརཎསངྑཱཏཱནཾ སངྑཱརཱནཾ ཨུཔེཀྑནཱསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདཱིསུ ཨུཔྤཱདཱདཱིསུ ཙ. ཏཏྠ ཨུཔྤཱདནྟི པུརིམཀམྨཔཙྩཡཱ ཁནྡྷཱནཾ ཨིདྷ ཨུཔྤཏྟིམཱཧ. པཝཏྟནྟི ཏཐཱཨུཔྤནྣསྶ པཝཏྟིཾ. ནིམིཏྟནྟི སབྦམྤི ཏེབྷཱུམཀཾ སངྑཱརགཏཾ ནིམིཏྟབྷཱཝེན ཨུཔཊྛཱནཏོ. ཨཱཡཱུཧནནྟི ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ. པཊིསནྡྷིནྟི ཨཱཡཏིཾ ཨུཔཔཏྟིཾ. གཏིནྟི ཡཱཡ གཏིཡཱ སཱ པཊིསནྡྷི ཧོཏི. ནིབྦཏྟིནྟི ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟནཾ. ཨུཔཔཏྟིནྟི ཝིཔཱཀཔྤཝཏྟིཾ. ཛཱཏིནྟི ཛརཱདཱིནཾ པཙྩཡབྷཱུཏཾ བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏིཾ. ཛརཱམརཎཱདཡོ པཱཀཊཱ ཨེཝ.

ཨེཏྠ ཙ ཨུཔྤཱདཱདཡོ པཉྩེཝ སངྑཱརུཔེཀྑཱཉཱཎསྶ ཝིསཡཝསེན ཝུཏྟཱ, སེསཱ ཏེསཾ ཝེཝཙནཝསེན. ནིབྦཏྟི ཛཱཏཱིཏི ཨིདཉྷི དྭཡཾ ཨུཔྤཱདསྶ ཙེཝ པཊིསནྡྷིཡཱ ཙ ཝེཝཙནཾ. གཏི ཨུཔཔཏྟི ཙཱཏི ཨིདཾ དྭཡཾ པཝཏྟསྶ, ཛརཱདཡོ ནིམིཏྟསྶཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ནནུ ཙེཏྠ ཙཏཱུསུ མགྒཝཱརེསུ ‘‘ཨུཔྤཱད’’ནྟིཨཱདཱིནི པཉྩ མཱུལཔདཱནི, ‘‘གཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི དས ཝེཝཙནཔདཱནཱིཏི པནྣརས པདཱནི ཝུཏྟཱནི, ཚསུ པན ཕལསམཱཔཏྟིཝཱརེསུ པཉྩ མཱུལཔདཱནེཝ ཝུཏྟཱནི, ཏཾ ཀསྨཱཏི ཙེ? སངྑཱརུཔེཀྑཱཡ ཏིཀྑབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཔྤཧཱནསམཏྠསྶ མགྒསྶ སབྦྷཱཝཏོ ཏསྶཱ ཏིཀྑབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝེཝཙནཔདེཧི སཧ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ མཱུལཔདཱནི ཝུཏྟཱནི, ཕལསྶ ནིརུསྶཱཧབྷཱཝེན སནྟསབྷཱཝཏྟཱ མགྒཱཡཏྟཏྟཱ ཙ མནྡབྷཱུཏཱཔི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཕལསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ མཱུལཔདཱནེཝ ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཏཏྠ ‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒཔཊིལཱབྷཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ མགྒཝཱརེསུ སུཉྙཏཱནིམིཏྟཔྤཎིཧིཏམགྒཱནཾ ཨཉྙཏརོ ཝུཏྟོ. ‘‘སོཏཱཔཏྟིཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཕལཝཱརེསུ པན ཨཔྤཎིཧིཏཕལསམཱཔཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཀསྨཱ? སུཉྙཏཝིཧཱརསམཱཔཏྟཏྠཱཡ ཨནིམིཏྟཝིཧཱརསམཱཔཏྟཏྠཱཡཱཏི ཨིཏརཱསཾ དྭིནྣཾ ཕལསམཱཔཏྟཱིནཾ ཝིསུཾ ཝུཏྟཏྟཱ. ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཝུཊྛཱནཝསེན ཧི ཨནིམིཏྟམགྒོ, ཏཐེཝ ཕལསམཱཔཏྟིཀཱལེ ཨནིམིཏྟཕལསམཱཔཏྟི, དུཀྑཱནུཔསྶནཱཝུཊྛཱནཝསེན ཨཔྤཎིཧིཏམགྒཕལསམཱཔཏྟིཡོ, ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཝུཊྛཱནཝསཨེན སུཉྙཏམགྒཕལསམཱཔཏྟིཡོ སུཏྟནྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ སུཉྙཏཱདིཝིམོཀྑཝསེན མགྒུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱ ཙཏསྶོ, ཏཐཱ ཨཔྤཎིཧིཏཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཙཏསྶོ, སུཉྙཏཝིཧཱརཨནིམིཏྟཝིཧཱརཝསེན དྭེཏི དས སངྑཱརུཔེཀྑཱཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ ཝུཏྟཱ, སམཐསངྑཱརུཔེཀྑཱ པན ཨཔྤནཱཝཱིཐིཡཱ ཨཱསནྣཔུབྦབྷཱགེ བལཔྤཏྟཾ བྷཱཝནཱམཡཉཱཎཾ.

ཡཱ པན ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༥༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཨདུཀྑམསུཁསཉྙིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝེདནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏཾ, ཏཾ པཛཧཏི, ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༡; ཨ. ནི. ༧.༥༥) ཨེཝམཱགཏཱ ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཏཏྠ ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏནྟི ཁནྡྷཔཉྩཀཾ, ཏཾ མུཉྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎེན པཛཧཏི. ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱིཏི དིཊྛསོཝཏྟིཀཏྟཡསྶ སཔྤསྶ ལཀྑཎཝིཙིནནེ ཝིཡ དིཊྛལཀྑཎཏྟཡསྶ ཁནྡྷཔཉྩཀསྶ སངྑཱརལཀྑཎཝིཙིནནེ ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཡཱ པན ཚནྡཱདཱིསུ ཡེཝཱཔནཀེསུ ཨཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ སམཔྤཝཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༠; དྷ. ས. ༡༦༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨགྒསུཁེཔི ཏསྨིཾ ཨཔཀྑཔཱཏཛནནཱི ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱན’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༢; དྷ. ས. ༡༦༥) ཨེཝམཱགཏཱ སབྦཔཙྩནཱིཀཔརིསུདྡྷཱ པཙྩནཱིཀཝཱུཔསམནེཔི ཨབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཙ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཙ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཙ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི. ཏེན ཏེན ཨཝཏྠཱབྷེདེན པནསྶཱ ཨཡཾ བྷེདོ ཨེཀསྶཔི སཏོ སཏྟསྶ ཀུམཱརཡུཝཐེརསེནཱཔཏིརཱཛཱདིཝསེན བྷེདོ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཏཱསུ ཡཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱདཡོ. ཡཏྠ ཝཱ པན བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱདཡོ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙེཏཱསཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཨེཝཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱཝིཔསྶནུཔེཀྑཱནམྤི. པཉྙཱ ཨེཝ ཧི སཱ ཀིཙྩཝསེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ སཱཡཾ གེཧཾ པཝིཊྛཾ སཔྤཾ ཨཛཔདདཎྜཾ གཧེཏྭཱ པརིཡེསམཱནསྶ ཏཾ ཐུསཀོཊྛཀེ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘སཔྤོ ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨཝལོཀེནྟསྶ སོཝཏྟིཀཏྟཡཾ དིསྭཱ ནིབྦེམཏིཀསྶ ‘‘སཔྤོ, ན སཔྤོ’’ཏི ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ལཀྑཎཏྟཡེ དིཊྛེ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩབྷཱཝཱདིཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ. ཡཐཱ པན ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཛཔདེན དཎྜེན གཱལ༹ྷཾ སཔྤཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིནྟཱཧཾ ཨིམཾ སཔྤཾ ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨཏྟཱནཉྩ ཨིམིནཱ ཨཌཾསཱཔེནྟོ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི མུཉྩནཱཀཱརམེཝ པརིཡེསཏོ གཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ལཀྑཎཏྟཡསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝེ པསྶཏོ སངྑཱརགྒཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ. ཨིཏི ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱཡ སིདྡྷཱཡ སངྑཱརུཔེཀྑཱཔི སིདྡྷཱཝ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པནེསཱ ཝིཙིནནགཧཎེསུ མཛ྄ཛྷཏྟསངྑཱཏེན ཀིཙྩེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ པན ཝེདནུཔེཀྑཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཨཝསེསཱཧི ཙ ཨཏྠཏོ བྷིནྣཱ ཨེཝཱཏི.

ཨིམཱསཾ པན དསནྣམྤི ཨུཔེཀྑཱནཾ བྷཱུམིཔུགྒལཱདིཝསེན ཝིབྷཱགོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝམཡཾ དསཝིདྷཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ བྷཱུམིཔུགྒལཙིཏྟཱརམྨཎཏོཏི ‘‘ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ རཱུཔཱཝཙརཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ བྷཱུམིཏོ. ‘‘ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཏིཎྞམྤི པུཐུཛྫནསེཀྑཱསེཀྑཱན’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ པུགྒལཏོ. ‘‘ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ སོམནསྶུཔེཀྑཱསཧགཏཙིཏྟསམྤཡུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙིཏྟཏོ. ‘‘ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཚལཱ༹རམྨཎཱ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ དྷམྨཱརམྨཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱརམྨཎཏོ. ཁནྡྷསངྒཧཨེཀཀྑཎཀུསལཏྟིཀསངྑེཔཝསེནཱཏི ‘‘ཝེདནུཔེཀྑཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷེན སངྒཧིཏཱ, ཨིཏརཱ ནཝ སངྑཱརཀྑནྡྷེནཱ’’ཏི ཁནྡྷསངྒཧཝསེན. ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ བྲཧྨཝིཧཱརབོཛ྄ཛྷངྒཛྷཱནཔཱརིསུདྡྷིཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱ, ཏསྨཱ ཨེཀཀྑཎེ ཏཱསུ ཨེཀཱཡ སཏི ན ཨིཏརཱ, ཏཐཱ སངྑཱརུཔེཀྑཱཝིཔསྶནུཔེཀྑཱཔི ཝེདིཏབྦཱ, ཝེདནཱཝཱིརིཡུཔེཀྑཱནཾ ཨེཀཀྑཎེ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀཀྑཎཝསེན. ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཨབྱཱཀཏཱ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཀུསལཱབྱཱཀཏཱ, ཏཐཱ སེསཱ, ཝེདནུཔེཀྑཱ པན སིཡཱ ཨཀུསལཱཔཱིཏི ཨེཝཾ ཀུསལཏྟིཀཝསེན. དསཔེཏཱ སངྑེཔཏོ ཙཏྟཱརོཝ དྷམྨཱ ཝཱིརིཡཝེདནཱཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཉཱཎཝསེནཱཏི ཨེཝཾ སངྑེཔཝསེན.

ཨིདཱནི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱཡ ཛྷཱནུཔེཀྑཱཡ ལཀྑཎཱདིཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ལཀྑཎཱདིཏོ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨནཱབྷོགརསཱཏི པཎཱིཏསུཁེཔི ཏསྨིཾ ཨཝནཏིཔཊིཔཀྑཀིཙྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྱཱཔཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཱཏི སཏིཔི སུཁཔཱརམིཔྤཏྟིཡཾ ཏསྨིཾ སུཁེ ཨབྱཱཝཊཱ ཧུཏྭཱ པཙྩུཔཏིཊྛཏི, སམྤཡུཏྟཱནཾ ཝཱ ཏཏྠ ཨབྱཱཔཱརཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཁོབྷཾ ཨུཔྤིལཝཉྩ ཨཱཝཧནྟེཧི ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨཔརིབྱཏྟཾ ཏཏྠ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཡ ཀིཙྩཾ, ཏདབྷཱཝཏོ ཨིདྷ པརིབྱཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ’’ཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཔརིབྱཏྟཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨིདཱནི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ ‘‘ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦཾ. སརཏཱིཏི ཨིམིནཱ ‘‘སཏོ’’ཏི པདསྶ ཀཏྟུསཱདྷནཏམཱཧ. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྨདེཝ པཛཱནཱཏི. པུགྒལེནཱཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན. སརཎཾ ཙིནྟནཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ལཀྑཎམེཏིསྶཱཏི སརཎལཀྑཎཱ. སམྨུསྶནཔཊིཔཀྑོ ཨསམྨུསྶནཾ ཀིཙྩཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཨསམྨུསྶནརསཱ. ཀིལེསེཧི ཨཱརཀྑཱ ཧུཏྭཱ པཙྩུཔཏིཊྛཏི, ཏཏོ ཝཱ ཨཱརཀྑཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏཱིཏི ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨསམྨུཡ྄ཧནཾ སམྨདེཝ པཛཱནནཾ, སམྨོཧཔཊིཔཀྑོ ཝཱ ཨསམྨོཧོ ལཀྑཎམེཏསྶཱཏི ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ. ཏཱིརཎཾ ཀིཙྩསྶ པཱརགམནཾ. པཝིཙཡོ ཝཱིམཾསཱ. ཀཱམཾ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཱདིཾ ཨུཔཱདཱཡ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནིཔི སུཁུམཱནེཝ, ཨིམཾ པན ཨུཔརིམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ, སཱ ཙ ཨོལཱ༹རིཀཏཱ ཝིཏཀྐཱདིཐཱུལངྒཏཱཡ ཝེདིཏབྦཱ. ཀེཙི ‘‘བཧུཙེཏསིཀཏཱཡཱ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶཱཏི པུརིསསྶ བྷཱུམིཡཾ གཏི ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གཏི སུཁཱ ཧོཏཱིཏི ཏེསུ ཛྷཱནེསུ གཏི སུཁཱ ཧོཏི. ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩནྟི ‘‘ཨིདཾ ནཱམ དུཀྐརཾ ཀརཱིཡཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱཏི ཨཡམཏྠོ ཀཱམཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཔི སམྦྷཝཏི, ཏཐཱཔི ཡེབྷུཡྻེན ཨཝིཔྤཡོགཱིབྷཱཝེན ཝཏྟམཱནེསུ པཱིཏིསུཁེསུ པཱིཏིསངྑཱཏསྶ ཨོལཱ༹རིཀངྒསྶ པཧཱནེན སུཁུམཏཱཡ ཨིདྷ སཱཏིསཡོ སཏིཔཉྙཱབྱཱཔཱརོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པུརིསསྶཱ’’ཏིཨཱདི. དྷེནུཾ པིཝཏཱིཏི དྷེནུཔགོ, དྷེནུཡཱ ཁཱིརཾ པིཝནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻཱཏི ཧཱནབྷཱགིཡཾ ཛྷཱནཾ སིཡཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནམེཝ སམྤཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ’’ཏི. ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརཾ སུཁནྟི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སུཁཾ སནྡྷཱཡཱཧ, ཨཏིམདྷུརཏཱ ཙསྶ པཧཱསོདགྱསབྷཱཝཱཡ པཱིཏིཡཱ ཨབྷཱཝེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིདནྟི ‘‘སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི པདདྭཡཾ.

སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསིནྟི ཨེཏྠ ཀཐམཱབྷོགེན ཝིནཱ སུཁཔཊིསཾཝེདནཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིཉྩཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེསི’’ནྟི ཨཱཧཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ‘‘སུཁཾ ཝེདཡཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱབྷོགེ ཨསཏིཔི ནཱམཀཱཡེན ཙེཏསིཀསུཁཾ, ཀཱཡིཀསུཁཧེཏུརཱུཔསམུཊྛཱཔནེན ཀཱཡིཀསུཁཉྩ ཛྷཱནསམངྒཱི པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཏསྶཱཏི ཛྷཱནསམངྒིནོ. ཡཾ ཝཱ ཏནྟི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ. ཏཾསམུཊྛཱནེནཱཏི ཏཏོ སམུཊྛིཏེན ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན ཨསྶ ཛྷཱནསམངྒིནོ རཱུཔཀཱཡོ ཡསྨཱ ཕུཊོ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཡསྶཱཏི རཱུཔཀཱཡསྶ. ཕུཊཏྟཱཏི བྱཱཔིཏཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀེན ཕུཊྛསརཱིརསྶ ཏཱདིསེ ཕོཊྛབྦེ ཕུཊྛེ སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨེཏེཧི ཛྷཱནཙིཏྟསམུཊྛིཏེཧི རཱུཔེཧི ཕུཊྛསརཱིརསྶ. ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔཱིཏི ཛྷཱནམྷཱ ཝུཊྛིཏོཔི. སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻཱཏི ཙིཏྟསམུཊྛིཏརཱུཔེཧི ཨཝསེསཏིསམུཊྛིཏརཱུཔསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཀཱཡཝིཉྙཱཎེན ཀཱཡིཀཾ སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ. ཨེཏམཏྠནྟི ཝུཏྟནཡེན ཙེཏསིཀཀཱཡིཀསུཁཔཊིསཾཝེདནསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ.

ནྟི ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཡསྨཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཾཛྷཱནཧེཏཱུ’’ཏི. ཨཱཙིཀྑནྟཱིཏིཨཱདཱིནི པདཱནི ཀིཏྟནཏྠཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ ‘‘པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི. ཀིནྟཱིཏི པསཾསནཱཀཱརཔུཙྪཱ. སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཏི སུཁསྶ པརམཾ པརིཡནྟཾ པཏྟེ. སུཁཱབྷིསངྒེནཱཏི སུཁསྨིཾ ཨཱལཡེན. ཨེདིསེསུ ཋཱནེསུ སཏིགྒཧཎེནེཝ སམྤཛཉྙམྤི གཧིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨིདྷ པཱལི༹ཡཾ སཏིཡཱ ཨེཝ གཧིཏཏྟཱ ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིཏཱཡ སཏིམཱ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ, སམྤཛཱནོཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྟཱ ཝཱ. ཨསཾཀིལིཊྛནྟི ཀིལེསེཧི ཨསམྨིསྶཏྟཱ ཨསཾཀིལིཊྛཾ. ཛྷཱནཀྑཎེ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ ཙེཏསིཀསུཁམེཝ ལབྦྷཏཱིཏི ‘‘སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏོ ཏཏིཡནྟིཨཱདི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

‘‘པུབྦེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཙོདནཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦནྟི སམྦནྡྷོ. པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནནྟི ཨེཏྠ པཧཱནཀྐམོ ནཱམ པཧཱཡཀདྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཔཊིཔཱཊི. ཏེན པན ཝུཙྩམཱནེ ‘‘དུཀྑཾ དོམནསྶཾ སུཁཾ སོམནསྶ’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཀསྨཱ ཨིཏོ ཨཉྙཐཱ ཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ’’ཏིཨཱདི. ཨུདྡེསཀྐམེནཱཏི ‘‘སུཁིནྡྲིཡཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ དོམནསྶིནྡྲིཡ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཨུདྡེསཀྐམེན.

ཨཐ ཀསྨཱ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི སམྦནྡྷོ. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡནྟི ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨུཔྤནྣཾ ཨཝིཀྑམྦྷིཏཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ. ཀཏྠ ཙ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ནིརོདྷཊྛཱནཾ ནིརོདྷཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. ཏེན ཀཏྠཱཏི པུཙྪཱཡ ཨེཏྠཱཏི ཝིསྶཛྫནེཔི ཧེཏུམྷི བྷུམྨཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཛྷཱནཱནུབྷཱཝནིམིཏྟཉྷི ཨནུཔྤཛྫནྟཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ སུཊྛུ པཧཱནཾ ཨུཛུཔཊིཔཀྑེན ཝཱུཔསམོ. ནིརོདྷོ པཧཱནམཏྟཾ. ནཱནཱཝཛྫནེཏི ཡེན ཨཱཝཛྫནེན ཨཔྤནཱཝཱིཐི, ཏཏོ བྷིནྣཱཝཛྫནེ ཨནེཀཱཝཛྫནེ ཝཱ. ཨཔྤནཱཝཱིཐིཡཉྷི ཨུཔཙཱརོ ཨེཀཱཝཛྫནོ, ཨིཏརོ ཨནེཀཱཝཛྫནོ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ པཝཏྟནཏོ. ཝིསམནིསཛྫཱཡ ཨུཔྤནྣཀིལམཐོ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔོ. པཱིཏིཕརཎེནཱཏི པཱིཏིཡཱ ཕརཎརསཏྟཱ པཱིཏིསམུཊྛཱནཱནཾ ཝཱ པཎཱིཏརཱུཔཱནཾ ཀཱཡསྶ བྱཱཔནཏོ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏཱི’’ཏི. པཎཱིཏརཱུཔཕུཊྛསརཱིརསྶ སུཁོཀྐནྟཀཱཡཏྟཱ ཀུཏོ དུཀྑུཔྤཏྟི ཝིསམཱསནུཔཏཱཔཱདིནཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ’’ཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཡེཔཱིཏི པི-སདྡོ ཨཊྛཱནཔྤཡུཏྟོ, སོ ‘‘པཧཱིནསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦོ. པཧཱིནསྶཔི དོམནསྶིནྡྲིཡསྶཱཏི ཨིདཉྩ ‘‘སིཡཱ ཨུཔྤཏྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཨེཏནྟི དོམནསྶིནྡྲིཡཾ. ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨཏིཙིརཾ ཝིཏཀྐཡཏོ ཝིཙཱརཡཏོ ཀཱཡོཔི ཀིལམི, ཙིཏྟམྤི ཨཱུཧཉྙཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཀཱཡཙིཏྟཁེདཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཡཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏི དོམནསྶིནྡྲིཡ’’ནྟི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟཱིཏི ཏཏྠ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེ ཨསྶ པཧཱིནསྶཔི དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨུཔྤཏྟི བྷཝེཡྻ.

ཨེཏྠ ཙ ཡདེཀེ ཝདནྟི ‘‘ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟཱིཏི ཝདནྟེན ཛྷཱནལཱབྷཱིནམྤི དོམནསྶུཔྤཏྟི ཨཏྠཱིཏི དསྶིཏཾ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཨནཱིཝརཎསབྷཱཝོ ལོབྷོ ཝིཡ དོསོཔི ཨཏྠཱིཏི དཱིཔེཏི. ན ཧི དོསེན ཝིནཱ དོམནསྶཾ པཝཏྟཏི, ན ཙེཏྠ པཊྛཱནཔཱལི༹ཡཱ ཝིརོདྷོ ཙིནྟེཏབྦོ. ཡསྨཱ ཏཏྠ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟམཱནཾ དོམནསྶཾ དསྶིཏཾ, ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫམཱནསྶ དོམནསྶསྶ ཨསམྦྷཝཏོ ཛྷཱནལཱབྷཱིནཾ སབྦསོ དོམནསྶཾ ནུཔྤཛྫཏཱིཏི ཙ ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཨཔི ཏསྶ ཨུཔྤནྣཏྟཱ, ན ཧེཝ ཁོ སོ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཨཧོསཱི’’ཏི, ཏཾ ཨཡུཏྟཾ ཨནཱིཝརཎསབྷཱཝསྶ དོམནསྶསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཡདི སིཡཱ, རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརསཏྟཱནམྤི ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ན ཙ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཐཱ ཧི ཨཱརུཔྤེ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ པཊིཙྩ ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎཾ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎཾ ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎནྟིཨཱདཱིསུ བྱཱཔཱདཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎཱནི ཨནུདྡྷཊཱནི, ན ཙེཏྠ ཨནཱིཝརཎཏཱཔརིཡཱཡོ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནམྤི ཨནཱིཝརཎཱནཾཡེཝ ནཱིཝརཎསདིསཏཱཡ ནཱིཝརཎཔརིཡཱཡསྶ ཝུཏྟཏྟཱ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཨཔི ཏསྶ ཨུཔྤནྣཏྟཱ’’ཏི, ཏམྤི ཨཀཱརཎཾ ཨུཔྤཛྫམཱནེན ཙ དོམནསྶེན ཛྷཱནཏོ པརིཧཱཡནཏོ. ལཧུཀེན པན པཙྩཡེན པརིཧཱིནཾ ཏཱདིསཱ ནཾ ཨཔྤཀསིརེནེཝ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀརོནྟཱིཏི དཊྛབྦཾ. ‘‘ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟཱི’’ཏི ཨིདཾ པན པརིཀཔྤནཝཙནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ དོམནསྶསྶ ཨཔྤཧཱིནབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡ’’ནྟི. ཡདི པན ཏདཱ དོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, པཋམཛ྄ཛྷཱནམྤིསྶ པརིཧཱིནམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. པཧཱིནམྤི སོམནསྶིནྡྲིཡཾ པཱིཏི ཝིཡ ན དཱུརེཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨཱསནྣཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནཱནཱཝཛྫནཱུཔཙཱརེ པཧཱིནམྤི པཧཱནངྒཾ པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ ཨནྟརནྟརཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཝཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཱདིསཱཡ ཨཱསེཝནཱཡ ཨིཙྪིཏབྦཏྟཱ ཡཐཱ མགྒཝཱིཐིཏོ པུབྦེ དྭེ ཏཡོ ཛཝནཝཱརཱ སདིསཱནུཔསྶནཱཝ པཝཏྟནྟི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཨཔྤནཱཝཱརཏོ པུབྦེ དྭེ ཏཡོ ཛཝནཝཱརཱ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏཱཝ པཝཏྟནྟཱིཏི ཝདནྟི.

སམཱཧརཱིཏི སམཱནེསི, སངྒཧེཏྭཱ ཨབྷཱསཱིཏི ཨཏྠོ. སུཁུམཱཏི སུཁདུཀྑཱནི ཝིཡ ཨནོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨཝིབྷཱུཏཏཱཡ སུཁུམཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཨནུམིནིཏབྦསབྷཱཝཏྟཱ དུབྦིཉྙེཡྻཱ. དུཊྛསྶཱཏི དུཊྛཔཡོགསྶ, དུདྡམསྶཱཏི ཨཏྠོ. སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུནྟི ཨཉྙཱཔོཧནནཡེན སཀྐཱ གཱཧཡིཏུནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨིདམེཝ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ དཊྛབྦཾ. པཙྩཡདསྶནཏྠནྟི ཨདྷིགམསྶ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཔཙྩཡདསྶནཏྠཾ. ཏེནཱཧ ‘‘དུཀྑཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ’’ཏི. དུཀྑཔྤཧཱནཱདཡོཏི ཙ སོཔཙཱརཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཡོཝེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཱ. པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཱཏི ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༤༧; སཾ. ནི. ༥.༡༠༢༡) ཝུཏྟཏྟཱ. ཨེཏཱཏི སུཁཱདཡོ ཝེདནཱ. སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོཏི ཝསནགནྡྷཱལེཔནཔུཔྥཱབྷརཎསམཱལེཔནཱདིནིབྦཏྟཾ ཀཱཡིཀསུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ. ‘‘སུཁཱཡ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ ཝེདནཱཡ, རཱགཱནུསཡོ ཨནུསེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༥) ཝཙནཏོ ཨཱཧ ‘‘སོམནསྶཾ རཱགསྶ པཙྩཡོ’’ཏི. ‘‘དུཀྑཱཡ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, ཝེདནཱཡ པཊིགྷཱནུསཡོ ཨནུསེཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘དོམནསྶཾ དོསསྶ པཙྩཡོ’’ཏི. སུཁཱདིགྷཱཏེནཱཏི སུཁཱདཱིནཾ པཧཱནེན.

ཨདུཀྑམསུཁནྟི ཨེཏྠ ན དུཀྑནྟི ཨདུཀྑཾ, དུཀྑཝིདཱུརཾ. ཡསྨཱ ཏཏྠ དུཀྑཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘དུཀྑཱབྷཱཝེནཱ’’ཏི. ཨསུཁནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏེནཱཏི དུཀྑསུཁཔཊིཀྑེཔཝཙནེན. པཊིཔཀྑབྷཱུཏནྟི ཨིདཾ ཨིདྷ ཏཏིཡཝེདནཱཡ དུཀྑཱདཱིནཾ སམཏིཀྐམཝསེན པཏྟབྦཏྟཱ ཝུཏྟཾ, ན ཀུསལཱཀུསལཱནཾ ཝིཡ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཏཱཡ. ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱཏི ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏསྶ མཛ྄ཛྷཏྟཱརམྨཎསྶ, ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཾ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརེན ཨནུབྷཝནལཀྑཎཱ. ཏཏོ ཨེཝ མཛ྄ཛྷཏྟརསཱ. ཨཝིབྷཱུཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱཏི སུཁདུཀྑཱནི ཝིཡ ན ཝིབྷཱུཏཱཀཱརཱ པིཊྛིཔཱསཱཎེ མིགགཏམགྒོ ཝིཡ ཏེཧི ཨནུམཱཏབྦཱཝིབྷཱུཏཱཀཱརོཔཊྛཱནཱ. སུཁནིརོདྷོ ནཱམ ཨིདྷ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརོ, སོ པདཊྛཱནཾ ཨེཏིསྶཱཏི སུཁནིརོདྷཔདཊྛཱནཱ. ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི པུརིམཔདེ ཨུཏྟརཔདལོཔེནེཏཾ སམཱསཔདནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི. སབྦཔཙྩནཱིཀདྷམྨཔརིསུདྡྷཱཡ པཙྩནཱིཀསམནེཔི ཨབྱཱཝཊཱཡ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ སཏི སམྤཧཾསནཔཉྙཱ ཝིཡ སུཔརིསུདྡྷཱ སུཝིསདཱ ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ ན ཨཉྙེནཱ’’ཏི. ཡདི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨིདྷ ‘‘ཨུཔེཀྑཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཀཐཾ སཏིཡེཝ པཱརིསུདྡྷཱཏི ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ན ཀེཝལ’’ནྟིཨཱདི. སཏིསཱིསེནཱཏི སཏིཾ ཨུཏྟམངྒཾ ཀཏྭཱ, པདྷཱནཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝམཔི ཀསྨཱ ཨིདྷེཝ སཏི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཱཏི ཨནུཡོགཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཧེཊྛཱ ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫམཱནཱཡཔི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཡ པཙྩནཱིཀཱབྷིབྷཝནཏོ སཧཱཡཔཙྩཡཝེཀལླཏོ ཙ ཨཔཱརིསུདྡྷི, ཏཐཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱནཾ ཏདབྷཱཝཏོ ཨིདྷ པཱརིསུདྡྷཱིཏི ཨིམམཏྠཾ ཨུཔམཱཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱཏི སཱུརིཡཔྤབྷཱཡ ཨབྷིབྷུཡྻམཱནཏྟཱ. ཨཏིཀྑཏཱཡ ཙནྡལེཁཱ ཝིཡ རཏྟིཔི སོམྨསབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡམེཝ ཙ ཙནྡལེཁཱ སམུཛྫལཏཱིཏི སཱ ཏསྶཱ སངྒཡ྄ཧཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པུབྦེནིཝཱསཀཐཱ

༡༢. རཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱཝསེན པཝཏྟཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསངྒཧམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནཱི’’ཏི. ཡུཏྟཾ ཏཱཝ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ བྷཝོཀྐམནཏྠཏཱ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཏཱཔི ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ སཱདྷཱརཎཱཏི ཏེསཾ ཝསེན ‘‘ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནཱི’’ཏི ཝཙནཾ, ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཏཱ པན ནིརོདྷཔཱདཀཏཱ ཙ ཙཏུཏྠསྶེཝ ཛྷཱནསྶ ཨཱཝེཎིཀཱ, སཱ ཀཐཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ སཱདྷཱརཎཱ ཝུཏྟཱཏི? པརམྤརཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ. པདཊྛཱནཔདཊྛཱནམྤི ཧི པདཊྛཱནནྟྭེཝ ཝུཙྩཏི, ཀཱརཎཀཱརཎམྤི ཀཱརཎནྟི ཡཐཱ ‘‘ཏིཎེཧི བྷཏྟཾ སིདྡྷ’’ནྟི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ པཡོཛནནིདྡེསེ ཨཊྛསམཱཔཏྟིགྒཧཎཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. ཙིཏྟེཀགྒཏཏྠཱནཱིཏི ཨིཏྟསམཱདྷཏྠཱནི, དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཙིཏྟེཀགྒཏཱསཱིསེན ཧི དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརོ ཝུཏྟོ, སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝཝསེན ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀགྒཙིཏྟཱ སུཁཾ དིཝསཾ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི. བྷཝོཀྐམནཏྠཱནཱིཏི བྷཝེསུ ནིབྦཏྟིཨཏྠཱནི. སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ སམཱཔཛྫནཏོ ཨཱཧ ‘‘སཏྟཱཧཾ ཨཙིཏྟཀཱ ཧུཏྭཱ’’ཏི. ཀསྨཱ པན སཏྟཱཧམེཝ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫནྟཱིཏི? ཏཐཱཀཱལཔརིཙྪེདཀརཎཏོ, ཏཉྩ ཡེབྷུཡྻེན ཨཱཧཱརཱུཔཛཱིཝཱིནཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔཱདིནྣཀཔྤཝཏྟསྶ ཨེཀདིཝསཾ བྷུཏྟཱཧཱརསྶ སཏྟཱཧམེཝ ཡཱཔནཏོ.

ཀཱ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༨༦༧-༨༦༨) པནཱཡཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟི ནཱམ, ཀེ ཏཾ སམཱཔཛྫནྟི, ཀེ ན སམཱཔཛྫནྟི, ཀཏྠ སམཱཔཛྫནྟི, ཀསྨཱ སམཱཔཛྫནྟི, ཀཐཉྩསྶཱ སམཱཔཛྫནཾ ཧོཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཏཏྠ ཀཱ པནཱཡཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟི ནཱམཱཏི ཡཱ ཨནུཔུབྦནིརོདྷཝསེན ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔྤཝཏྟི. ཀེ ཏཾ སམཱཔཛྫནྟི, ཀེ ན སམཱཔཛྫནྟཱིཏི སབྦེཔི པུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིནོ སུཀྑཝིཔསྶཀཱ ཙ ཨནཱགཱམིཨརཧནྟོ ན སམཱཔཛྫནྟི, ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ པན ཨནཱགཱམིནོ ཁཱིཎཱསཝཱ ཙ སམཱཔཛྫནྟི. ཀཏྠ སམཱཔཛྫནྟཱིཏི པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ. ཀསྨཱ? ཨནུཔུབྦསམཱཔཏྟིསབྦྷཱཝཏོ. ཙཏུཝོཀཱརབྷཝེ པན པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིཡེཝ ནཏྠི, ཏསྨཱ ན སཀྐཱ ཏཏྠ སམཱཔཛྫིཏུཾ. ཀསྨཱ སམཱཔཛྫནྟཱིཏི སངྑཱརཱནཾ པཝཏྟིབྷེདེ ཨུཀྐཎྛིཏྭཱ ‘‘དིཊྛདྷམྨེ ཨཙིཏྟཀཱ ཧུཏྭཱ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ པཏྭཱ སུཁཾ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཀཐཉྩསྶཱ སམཱཔཛྫནཾ ཧོཏཱིཏི སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུསྶཀྐིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩསྶ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ནིརོདྷཡཏོ ཨེཝམསྶཱ སམཱཔཛྫནཾ ཧོཏི. ཡོ ཧི སམཐཝསེནེཝ ཨུསྶཀྐཏི, སོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ པཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཡོཔི ཝིཔསྶནཱཝསེནེཝ ཨུསྶཀྐཏི, སོ ཕལསམཱཔཏྟིཾ པཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཡོ པན ཨུབྷཡཝསེནེཝ ཨུསྶཀྐིཏྭཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ནིརོདྷེཏི, སོ ཏཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ.

ཨཡཾ པན ཝིཏྠཱརོ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏུཀཱམོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཏཏྠ སངྑཱརེ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ ཝིཔསྶཏི. ཝིཔསྶནཱ ཙ པནེསཱ ཏིཝིདྷཱ སངྑཱརཔརིགྒཎྷནཀཝིཔསྶནཱ ཕལསམཱཔཏྟིཝིཔསྶནཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཝིཔསྶནཱཏི. ཏཏྠ སངྑཱརཔརིགྒཎྷནཀཝིཔསྶནཱ མནྡཱ ཝཱ ཏིཀྑཱ ཝཱ མགྒསྶ པདཊྛཱནཾ ཧོཏིཡེཝ. ཕལསམཱཔཏྟིཝིཔསྶནཱ ཏིཀྑཱཝ ཝཊྚཏི མགྒབྷཱཝནཱསདིསཱ. ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཝིཔསྶནཱ པན ནཱཏིམནྡནཱཏིཏིཀྑཱ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ཨེས ནཱཏིམནྡཱཡ ནཱཏིཏིཀྑཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཏེ སངྑཱརེ ཝིཔསྶཏི. ཏཏོ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཏཏྠ སངྑཱརེ ཏཐེཝ ཝིཔསྶཏི. ཨཐ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཙཏུབྦིདྷཾ པུབྦཀིཙྩཾ ཀརོཏི ནཱནཱབདྡྷཨཝིཀོཔནཾ སངྒྷཔཏིམཱནནཾ སཏྠུཔཀྐོསནཾ ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདནྟི.

ཏཏྠ ནཱནཱབདྡྷཨཝིཀོཔནནྟི ཡཾ ཨིམིནཱ བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ན ཧོཏི, ནཱནཱབདྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏཾ པཏྟཙཱིཝརཾ ཝཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཝཱ ནིཝཱསགེཧཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཡཾ ཀིཉྩི པརིཀྑཱརཛཱཏཾ, ཏཾ ཡཐཱ ན ཝིཀུཔྤཏི, ཨགྒིཨུདཀཝཱཏཙོརཨུནྡཱུརཱདཱིནཾ ཝསེན ན ཝིནསྶཏི, ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཏཏྲིདཾ ཨདྷིཊྛཱནཝིདྷཱནཾ ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཨིམསྨིཾ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེ མཱ ཨགྒིནཱ ཛྷཱཡཏུ, མཱ ཨུདཀེན ཝུཡ྄ཧཏུ, མཱ ཝཱཏེན ཝིདྡྷཾསཏུ, མཱ ཙོརེཧི ཧརཱིཡཏུ, མཱ ཨུནྡཱུརཱདཱིཧི ཁཛྫཏཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛིཏེ ཏཾ སཏྟཱཧཾ ཏསྶ ན ཀོཙི པརིསྶཡོ ཧོཏི, ཨནདྷིཊྛཧཏོ པན ཨགྒིཨཱདཱིཧི ནསྶཏི, ཨིདཾ ནཱནཱབདྡྷཨཝིཀོཔནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཨེཀཱབདྡྷཾ ཧོཏི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ ཝཱ ནིསིནྣཱསནཾ ཝཱ, ཏཏྠ ཝིསུཾ ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ ནཏྠི, སམཱཔཏྟིཡེཝ ནཾ རཀྑཏི.

སངྒྷཔཏིམཱནནནྟི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཏིམཱནནཾ ཨུདིཀྑནཾ, ཡཱཝ སོ བྷིཀྑུ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝ སངྒྷཀམྨསྶ ཨཀརཎནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ པཏིམཱནནཾ ཨེཏསྶ ན པུབྦཀིཙྩཾ, པཏིམཱནནཱཝཛྫནཾ པན པུབྦཀིཙྩཾ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨཱཝཛྫིཏབྦཾ ‘‘སཙེ མཡི སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣེ སངྒྷོ ཨཔལོཀནཀམྨཱདཱིསུ ཀིཉྩིདེཝ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཡཱཝ མཾ ཀོཙི བྷིཀྑུ ཨཱགནྟྭཱ ན པཀྐོསཏི, ཏཱཝདེཝ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཀཏྭཱ སམཱཔནྣོ ཧི ཏསྨིཾ སམཡེ ཝུཊྛཧཏིཡེཝ. ཡོ པན ཨེཝཾ ན ཀརོཏི, སངྒྷོ ཙེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཏཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨསུཀོ བྷིཀྑུ ཀུཧི’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ནིརོདྷཾ སམཱཔནྣོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཀཉྩི བྷིཀྑུཾ པེསེཏི ‘‘ཏཾ པཀྐོསཱཧཱི’’ཏི, ཨཐསྶ ཏེན བྷིཀྑུནཱ སཝནཱུཔཙཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘སངྒྷོ ཏཾ ཨཱཝུསོ པཏིམཱནེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ ཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ གརུཀཱ ཧི སངྒྷསྶ ཨཱཎཱ ནཱམ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ཡཐཱ པཋམམེཝ ཝུཊྛཱཏི, ཨེཝཾ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ.

སཏྠུཔཀྐོསནནྟི ཨིདྷཱཔི སཏྠུཔཀྐོསནཱཝཛྫནམེཝ ཨིམསྶ པུབྦཀིཙྩཾ, ཏསྨཱ ཏམྤི ཨེཝཾ ཨཱཝཛྫིཏབྦཾ. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདོཏི ཛཱིཝིཏདྡྷཱནསྶ པརིཙྪེདོ. ཨིམིནཱ བྷིཀྑུནཱ ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདེསུ ཀུསལེན བྷཝིཏབྦཾ, ‘‘ཨཏྟནོ ཨཱཡུསངྑཱརཱ སཏྟཱཧཾ པཝཏྟིསྶནྟི ན པཝཏྟིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫིཏྭཱཝ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ ཧི སཏྟཱཧབྦྷནྟརེ ནིརུཛ྄ཛྷནཀེ ཨཱཡུསངྑཱརེ ཨནཱཝཛྫིཏྭཱཝ སམཱཔཛྫཏི, ཏསྶ ནིརོདྷསམཱཔཏྟི མརཎཾ པཊིབཱཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨནྟོནིརོདྷེ མརཎསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཨནྟརཱཝ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཨཱཝཛྫིཏྭཱཝ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ. ཨཝསེསཉྷི ཨནཱཝཛྫིཏུམྤི ཝཊྚཏི, ཨིདཾ པན ཨཱཝཛྫིཏབྦམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ. སོ ཨེཝཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨིདཾ པུབྦཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཱཔཛྫཏི, ཨཐེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཙིཏྟཝཱརེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཙིཏྟཀོ ཧོཏི, ནིརོདྷཾ ཕུསཏི. ཀསྨཱ པནསྶ དྭིནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ ཨུཔརི ཙིཏྟཱནི ན པཝཏྟནྟཱིཏི? ནིརོདྷསྶ པཡོགཏྟཱ. ཨིདཉྷི ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ དྭེ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨེ ཡུགནདྡྷེ ཀཏྭཱ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཨཱརོཧནཾ ཨནུཔུབྦནིརོདྷསྶ པཡོགོ, ན ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱཏི ནིརོདྷསྶ པཡོགཏྟཱ དྭིནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ ཨུཔརི ཙིཏྟཱནི ན པཝཏྟནྟཱིཏི.

ཡསྨཱ བོདྷིསཏྟེན བོདྷིམཎྜུཔསངྐམནཏོ པུབྦེཔི ཙརིམབྷཝེ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟིཏཔུབྦཾ, ཏདཱ པན ཏཾ ནིབྦཏྟིཏམཏྟམེཝ ཨཧོསི, ན ཝིཔསྶནཱདིཔཱདཀཾ. ཏསྨཱ ‘‘བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ནིབྦཏྟིཏ’’ནྟི ཏཏོ ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཝིཔསྶནཱཔཱདཀནྟི ཝིཔསྶནཱརམྦྷེ ཝིཔསྶནཱཡ པཱདཀཾ. ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བུདྡྷཱནཉྷི པཋམཱརམྦྷེ ཨེཝ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནེན པཡོཛནཾ ཨཧོསི, ན ཏཏོ པརཾ ཨུཔརིམགྒཱདྷིགམཕལསམཱཔཏྟིཨབྷིཉྙཱཝལ༹ཉྫནཱདིཨཏྠཾ. ཨབྷིསམྦོདྷིསམདྷིགམཏོ པཊྛཱཡ ཧི སབྦཾ ཉཱཎསམཱདྷིཀིཙྩཾ ཨཱཀངྑཱམཏྟཔཊིབདྡྷམེཝཱཏི. སབྦཀིཙྩསཱདྷཀནྟི ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱདིསབྦཀིཙྩསཱདྷཀཾ. སབྦལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎདཱཡཀནྟི ཨེཏྠ ཝིཔསྶནཱབྷིཉྙཱཔཱདཀཏྟཱ ཨེཝ ཙཏུཏྠསྶ ཛྷཱནསྶ བྷགཝཏོ སབྦལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎདཱཡཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཉྷི མགྒཉཱཎཾ ཏཾཔདཊྛཱནཉྩ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨབྷིསམྦོདྷི, ཏདདྷིགམསམཀཱལམེཝ ཙ བྷགཝཏོ སབྦེ བུདྡྷགུཎཱ ཧཏྠགཏཱ ཨཧེསུཾ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསནྣིསྶཡོ ཙ མགྒཱདྷིགམོཏི.

‘‘ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘སོ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘སོ ཨཧ’’ནྟི. ཨེཝཾ སམཱཧིཏེཏི ཨེཏྠ ཨེཝཾ-སདྡོ ཧེཊྛཱ ཛྷཱནཏྟཡཱདྷིགམཔཊིཔཱཊིསིདྡྷསྶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷཱནསྶ ནིདསྶནཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྐམནིདསྶནམེཏ’’ནྟི. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཏསྶ ཙ ཨདྷིགམམགྒསྶ ནིདསྶནཾ, ཡེན སམཱདྷཱནཱནུཀྐམེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི ལདྡྷོ, ཏདུབྷཡནིདསྶནནྟི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ…པེ… ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨིམིནཱ ཀམེནཱཏི ཨིམིནཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདྷིགམཱདིནཱ ཀམེན. ཡདིཔི ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ཨིདཾ ཨཱགམནསམཱདྷིནཱ སདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷཱནཾ དཱིཔེཏི, སཏིཔཱརིསུདྡྷིསམཱདྷི ཨེཝ པན ཨིདྡྷིཡཱ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ པདྷཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ’’ཏི. སབྦཔཙྩནཱིཀདྷམྨུཔཀྐིལེསཔརིསུདྡྷཱཡ པཙྩནཱིཀསམནེཔི ཨབྱཱཝཊཱཡ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཙ དྷམྨཱ སུཔརིསུདྡྷཱ སུཝིསདཱ ཙ ཧོནྟི, སཏིསཱིསེན པན ཏཏྠ དེསནཱ ཀཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིབྷཱཝེན པརིསུདྡྷེ’’ཏི, ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཔཱརིསུདྡྷིསམྦྷཝེནཱཏི ཨཏྠོ. པརིསུདྡྷིཡཱ ཨེཝ པཙྩཡཝིསེསེན པཝཏྟིཝིསེསོ པརིཡོདཱཏཏཱ སུདྷནྟསུཝཎྞསྶ ནིགྷཾསནེན པབྷསྶརཏཱ ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘པརིསུདྡྷཏྟཱཡེཝ པརིཡོདཱཏེ, པབྷསྶརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

སུཁཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ གྷཱཏེནཱཏི སུཁསོམནསྶཱནཾ དུཀྑདོམནསྶཱནཉྩ ཡཐཱཀྐམཾ རཱགདོསཔཙྩཡཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནེན. ‘‘སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ, དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, དོམནསྶཾ དོསསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ རཱགཱདཡོ ཙེཏསོ མལཱསུཙིབྷཱཝེན ‘‘ཨངྒཎཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཀིལེསནཊྛེན ཨུཔཀྐིལེསཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནངྒཎཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིགཏུཔཀྐིལེསེ’’ཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨངྒཎེན ཧི ཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལིསྶཏཱི’’ཏི, ཝིབཱདྷཱིཡཏི ཨུཔཏཱཔཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུབྷཱཝིཏཏྟཱཏི པགུཎབྷཱཝཱཔཱདནེན སུཊྛུ བྷཱཝིཏཏྟཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟེ’’ཏི, ཨཱཝཛྫནཱདིནཱ པཉྩདྷཱ ཙུདྡསཝིདྷེན ཝཱ པརིདམནེན ཝསཾ ཝཏྟིཏུཾ ཨུཔགཏེཏི ཨཏྠོ. ཝསེ ཝཏྟམཱནཉྷི ཙིཏྟཾ མུདཱུཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཝསེ ཝཏྟམཱནཾ ཙིཏྟཾ པགུཎབྷཱཝཱཔཏྟིཡཱ སུཔརིམདྡིཏཾ ཝིཡ ཙམྨཾ སུཔརིཀམྨཀཏཱ ཝིཡ ཙ ལཱཁཱ མུདཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཀམྨཀྑམེཏི ཝིཀུབྦནཱདིཨིདྡྷིཀམྨཀྑམེ. ཏདུབྷཡནྟི མུདུཏཱཀམྨནིཡདྭཡཾ.

ནཱཧནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡) -ཀཱརོ པཊིསེདྷཏྠོ. ཨཧནྟི སཏྠཱ ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. བྷིཀྑཝེཏི བྷིཀྑཱུ ཨཱལཔཏི. ཨཉྙནྟི ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཙིཏྟཏོ ཨཉྙཾ. ཨེཀདྷམྨམྤཱིཏི ཨེཀམྤི སབྷཱཝདྷམྨཾ. ན སམནུཔསྶཱམཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཨོལོཀེནྟོཔི ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི ན སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཝསཱིབྷཱཝཱཔཱདནེན བྷཱཝིཏཾ ཏཐཱ པུནཔྤུནཾ ཀརཎེན བཧུལཱིཀཏཾ ཨེཝཾ སཝིསེསམུདུབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ མུདུ ཀམྨཀྑམཏཱཡ ཀམྨནིཡཉྩ ཧོཏི ཡཐཱ ཨིདཾ ཙིཏྟནྟི. ཨིདཾ ཙིཏྟནྟི ཙ ཨཏྟནོ ཏེསཉྩ པཙྩཀྑཏཱཡ ཨེཝམཱཧ.

ཡཐཱ ཡཐཱཝུཏྟཱ པརིསུདྡྷཏཱདཡོ ན ཝིགཙྪནྟི, ཨེཝཾ སུབྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟཾ ཏཏྠ ཨཝཊྛིཏཾ ཨིདྷ ‘‘ཋིཏཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨེཏེསུ པརིསུདྡྷབྷཱཝཱདཱིསུ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ, ཋིཏཏྟཱཡེཝ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ’’ཏི. ཡཐཱ མུདུཀམྨཉྙཏཱ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ལཀྑཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཔི མུདུཀམྨཉྙཏཱཧི ལཀྑཱིཡཏཱིཏི ‘‘མུདུཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཝསེ ཋིཏཏྟཱ ཋིཏེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཀཱརཎེན ཕལཾ ནིདྡྷཱརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཕལེནཔི ཀཱརཎཾ ནིདྡྷཱརཱིཡཏཱིཏི ནིཙྩལབྷཱཝེན ཨཝཊྛཱནཾ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟིཡཱ ཙ སམྤཡུཏྟདྷམྨེསུ ཐིརབྷཱཝེན པཊིཔཀྑེཧི ཨཀམྨནིཡཏཱཡ ཙ སམྦྷཝཏཾ སདྡྷཱདིབལཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སདྡྷཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ’’ཏི.

ཨིདཱནི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘སདྡྷཱཔརིགྒཧིཏཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སདྡྷཱཔརིགྒཧིཏནྟི ཨེཝཾ སུབྷཱཝིཏཾ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀཾསེན ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱཡ སདྡྷཱཡ པརིགྒཧིཏཾ ཡཐཱཝུཏྟསདྡྷཱབལེན ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ. ཨསྶདྡྷིཡེནཱཏི ཏཔྤཊིཔཀྑེན ཨསྶདྡྷིཡེན ཧེཏུནཱ. ན ཨིཉྫཏཱིཏི ན ཙལཏི ན ཀམྤཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཨུཔརིཝིསེསཱཝཧབྷཱཝེནེཝ ཏིཊྛཏི. ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏནྟི ཝསཱིབྷཱཝཱཔཱདནཔརིདམནསཱདྷནེན ཝཱིརིཡེན ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ. སཏིཔརིགྒཧིཏནྟི ཡཐཱཝུཏྟེ བྷཱཝནཱབཧུལཱིཀཱརེ ཨསམྨོསཱདིཀཱཡ ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེསམཱནཱཡ སཏིཡཱ ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ. སམཱདྷིཔརིགྒཧིཏནྟི ཏཏྠེཝ ཨཝིཀྑེཔསཱདྷནེན སམཱདྷཱནེན ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ. པཉྙཱཔརིགྒཧིཏནྟི ཏསྶཱ ཨེཝ བྷཱཝནཱཡ ཨུཔཀཱརཱནུཔཀཱརདྷམྨཱནཾ པཛཱནནལཀྑཎཱཡ པཉྙཱཡ ཨུཔཏྠམྦྷིཏཾ. ཨོབྷཱསགཏནྟི ཉཱཎོབྷཱསསཧགཏཾ. ཨོབྷཱསབྷཱུཏེན ཧི ཡཐཱཝུཏྟསམཱདྷཱནསཾཝདྡྷིཏེན ཉཱཎེན སཾཀིལེསཔཀྑཾ ཡཱཐཱཝཏོ པསྶནྟོ ཏཏོ ཨུཏྲཱསནྟོ ཨོཏྟཔྤནྟོ ཏཾ ཨབྷིབྷཝཏི, ན ཏེན ཨབྷིབྷུཡྻཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཀིལེསནྡྷཀཱརེན ན ཨིཉྫཏཱི’’ཏི. ཨེཏེན ཉཱཎཔརིགྒཧིཏཾ ཧིརོཏྟཔྤབལཾ དསྶེཏི. ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཏཱ པརིསུདྡྷཏཱ པརིཡོདཱཏཏཱ ཨནངྒཎཏཱ ཝིགཏུཔཀྐིལེསཏཱ མུདུབྷཱཝོ ཀམྨནིཡཏཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟིཡཱ ཋིཏཏཱཏི ཨིམེཧི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ. ཨཐ ཝཱ སམཱཧིཏསྶ ཙིཏྟསྶ ཨིམཱནི ཨངྒཱནཱིཏི ‘‘སམཱཧིཏེ’’ཏི ཨིམཾ ཨངྒབྷཱཝེན ཨགྒཧེཏྭཱ ཋིཏིཨཱནེཉྫཔྤཏྟིཡོ ཝིསུཾ གཧེཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏནྟི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམནྟི ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིཨཏྠཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཏདབྷིམུཁཀརཎཡོགྒཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི.

ཀཱམཾ ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཨེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནསམདྷིགམོ, ཝིཏཀྐཱདིཝཱུཔསམཱ ཨེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིསམདྷིགམོ, ཏཐཱཔི ན ཏཐཱ ཏེ ཏེཧི དཱུརཱིབྷཱུཏཱ, ཨཔེཏཱ ཝཱ ཡཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ, ཏསྨཱ ཙེཏསོ མལཱིནབྷཱཝསངྑོབྷཨུཔྤིལཱབྷཱཝཀརེཧི ནཱིཝརཎཱདཱིཧི སུཊྛུ ཝིམུཏྟིཡཱ ཏསྶ པརིསུདྡྷིཔརིཡོདཱཏཏཱ ཙ ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནཱིཝརཎ…པེ… པརིཡོདཱཏེ’’ཏི. ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱནནྟི ཨེཏྠ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ‘‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཱན’’ནྟི པཱཋཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱན’’ནྟི ཨཡཾ པཱཋོ པཊིཀྑིཏྟོ. ཝུཏྟཉྷི ཏེན –

‘‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཱནནྟི ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཧེཏུཀཱནཾ ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀཱནཾ. པཱཔཀཱནནྟི ལཱམཀཱནཾ. ཨིཙྪཱཝཙརཱནནྟི ཨིཙྪཱཡ ཨཝཙརཱནཾ ཨིཙྪཱཝསེན ཨོཏིཎྞཱནཾ ‘ཨཧོ ཝཏ མམེཝ སཏྠཱ པཊིཔུཙྪིཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻཱ’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱནཾ མཱནམཱཡཱསཱཋེཡྻཱདཱིནཾ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནནྟི ཨཱདི-སདྡེནཔི ཏེསཾཡེཝ སངྒཧོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙེཏྠ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཨཝིཀྑམྦྷནེཡྻཱ མཱནཱདཡོ ཙ ཏདེཀཊྛཱ དཊྛབྦཱ ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཱནནྟི ཨནུཝཏྟམཱནཏྟཱ. ཝིཀྑམྦྷནེཡྻཱ པན ནཱིཝརཎགྒཧཎེན གཧིཏཱ. ཀཐཾ པན པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཨཝིཀྑམྦྷནེཡྻཱ ཨིདྷ ཝིགཙྪནྟཱིཏི? ‘སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སབྦཱཀུསལཱནཾ པཊིཔཀྑཱ’ཏི སལླེཁཔཊིཔཏྟིཝསེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཛྷཱནསྶ ཨཔརཱམཊྛབྷཱཝདསྶནཏོ. ཡེ པནེཏྠ ‘ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིན’ནྟི ཨིམེཧི པདེཧི ཀོཔཨཔྤཙྩཡཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱདཡོ གཧིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཱན’ནྟི པཱཋཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱན’ནྟི པཱཋོཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཏེསཾ མཏིམཏྟཾ ཏཐཱ པཱཋསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོ, ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱ ཙ ནཱིཝརཎཱ ཙེཝ ཏདེཀཊྛཱ ཙ, ཏེསཾ དཱུརཱིབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ པུན ཏེསཾཡེཝ ཨབྷཱཝཝིགམཙོདནཱཡ ཨཡུཛྫམཱནཏྟཱ. ནནུ ཙ ཨནངྒཎསུཏྟཝཏྠསུཏྟེསུ ཨཡམཏྠོ ལབྦྷཏི ཨོལཱ༹རིཀཱནཾཡེཝ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཏཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱཏི. སཙྩམེཏཾ, ཨིདྷ པན ཨདྷིགཏཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝསེན ཝུཏྟཏྟཱ སུཁུམཱཡེཝ ཏེ གཧིཏཱ, ཨངྒཎུཔཀྐིལེསཏཱསཱམཉྙེན པནེཏྠ སུཏྟཱནཾ ཨཔདིསནཾ. ཏཐཱ ཧི ‘སུཏྟཱནུསཱརེནཱ’ཏི ཝུཏྟཾ, ན པན སུཏྟཝསེནཱ’’ཏི.

ཨཝསྶཉྩེཏམེཝཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ ཨདྷིགཏཛ྄ཛྷཱནཱནམྤི ཀེསཉྩི ཨིཙྪཱཝཙརཱནཾ པཝཏྟིསབྦྷཱཝཏོཏི. ཏེནེཝ ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ‘‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཱན’’ནྟི པཱཋཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩནཱིཀཱན’’ནྟི ཨཡཾ པཱཋོ པཊིཀྑིཏྟོ. མཧཱགཎྛིཔདེ ཝིསུདྡྷིམགྒསྶ སཱིཧལ༹གཎྛིཔདེཔི ཙ ‘‘ཛྷཱནཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཱན’’ནྟི ཨིམསྶེཝ པཱཋསྶ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཡམེཝ པཱཋོ གཧེཏབྦོ, ཨཏྠོཔི ཙེཏྠ ཡཐཱཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཏེན ‘‘ཨིཙྪཱཝཙརཱནནྟི ཨིཙྪཱཡ ཨཝཙརཱནཾ ཨིཙྪཱཝསེན ཨོཏིཎྞཱནཾ པཝཏྟཱནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀོཔཨཔྤཙྩཡཱནནྟི ཨཏྠོ’’ཏི ཨཡམྤི པཱཋོ ཨཡུཏྟོཡེཝཱཏི གཧེཏབྦཾ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཨཡཾ པཱཋོ སབྦེན སབྦཾ ན དསྶིཏོཏི.

ཨིདྡྷིཔཱདཀབྷཱཝཱུཔགམནེནཱཏི ཨིདྡྷིཡཱ པཱདཀབྷཱཝསྶ པདཊྛཱནབྷཱཝསྶ ཨུཔགམནེན. བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱཏི ཨིཏོ པརཾ ཀཏྟབྦསྶ ཨབྷཱཝཝསེན ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམབྷཱཝནཱཡ པརིཔུཎྞཏྟཱ. པཎཱིཏབྷཱཝཱུཔགམནེནཱཏི ཏཏོ ཨེཝ པདྷཱནབྷཱཝཾ ནཱིཏཏཱཡ ཨུཏྟམཊྛེན ཨཏིཏྟིཀརཊྛེན ཙ པཎཱིཏབྷཱཝསྶ ཨུཔགམནེན. ཨུབྷཡཉྩེཏཾ བྷཱཝནཱཡ ཋིཏིཡཱ ཀཱརཎཝཙནཾ, པརིཔུཎྞཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཎཱིཏབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཋིཏེཏི. ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེཏི ཨིདཾ ཋིཏིཡཱ ཝིསེསནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཋིཏེ’’ཏི. ཨིམསྨིཾ པཀྑེ ‘‘ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ’’ཏི ཨུབྷཡམེཀཾ ཨངྒཾ, ‘‘སམཱཧིཏེ’’ཏི པན ཨིདམྤི ཨེཀམངྒཾ. ཏེནེཝསྶ པཋམཝིཀཔྤཏོ ཝིསེསཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨེཝམྤི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏ’’ནྟི.

པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, ཏསྶ ཝཱ ཨནུསྶརཎཾ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི ཏཾནིསྶཡཱདིཔཙྩཡབྷཱུཏཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནཏོ. པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིམྷི ཡཾ ཉཱཎཾ ཏདཏྠཱཡཱཏི སངྑེཔེན ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརནྟོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཏཱཝ དསྶེཏྭཱ ཏཏྠ སཏིཉཱཎཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘པུབྦེ’’ཏི ཨིདཾ པདཾ ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏི’’ནྟིཨཱདིཝཙནཏོ ཨཏཱིཏབྷཝཝིསཡཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཏཱིཏཛཱཏཱིསཱུ’’ཏི. ནིཝཱསསདྡོ ཀམྨསཱདྷནོ, ཁནྡྷཝིནིམུཏྟོ ཙ ནིཝསིཏདྷམྨོ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཱ’’ཏི. ནིཝུཏྠཏཱ ཙེཏྠ སནྟཱནེ པཝཏྟཏཱ, ཏཐཱབྷཱུཏཱ ཙ ཏེ ཨནུ ཨནུ བྷཱུཏཱ ཛཱཏཱ པཝཏྟཱ, ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཝིགཏཱ ཙ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ནིཝུཏྠཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཱ ཨནུབྷཱུཏཱ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སསནྟཏིཔརིཡཱཔནྣདྷམྨཝསེན ནིཝཱསསདྡསྶ ཨཏྠཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝིསེསེན ཝཏྟུཾ ‘‘ནིཝུཏྠདྷམྨཱ ཝཱ ནིཝུཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘གོཙརནིཝཱསེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. གོཙརབྷཱུཏཱཔི ཧི གོཙརཱསེཝནཱཡ ཨཱསེཝིཏཱ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ཨནུབྷཱུཏཱ ནིཝུཏྠཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཏེ པན དུཝིདྷཱ སཔརཝིཉྙཱཎགོཙརཏཱཡཱཏི ཨུབྷཡེཔི ཏེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏྟནོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘པརིཙྪིནྣཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཡེ ཏེ གོཙརནིཝཱསེན ནིཝུཏྠདྷམྨཱ, ན ཏེ ཀེཝལཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏམཏྟཱ, ཨཐ ཁོ ཡཐཱ པུབྦེ ནཱམགོཏྟཝཎྞལིངྒཱཧཱརཱདཱིཧི ཝིསེསེཧི པརིཙྪེདཀཱརིཀཱཡ པཉྙཱཡ པརིཙྪིཛྫ གཧིཏཱ, ཏཐེཝེཏཾ ཉཱཎཾ པརིཙྪིཛྫ གཎྷཱཏཱིཏི ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ དཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. པརཝིཉྙཱཎཝིཉྙཱཏཱཔི ཝཱ ནིཝུཏྠཱཏི སམྦནྡྷོ. ན ཀེཝལཾ ཨཏྟནོཝ ཝིཉྙཱཎེན, ཨཐ ཁོ པརེསཾ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱཔཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཔི ‘‘པརིཙྪིནྣཱ’’ཏི པདཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ, པརེསམྤི ཝཱ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ པརིཙྪིནྣཱཏི. ཏསྶ ཙ གཧཎེ པཡོཛནཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝཏྟབྦཾ.

ཏེ ཙ ཁོ ཡསྨཱ ཨཏཱིཏཱསུ ཨེཝ ཛཱཏཱིསུ ཨཉྙེཧི ཝིཉྙཱཏཱ པརིཙྪིནྣཱ, ཏེ ཙ པརིནིབྦུཏཱཔི ཧོནྟི, ཡེཧི ཏེ ཝིཉྙཱཏཱ, ཏེསཾ ཏདཱ ཝཏྟམཱནསནྟཱནཱནུསཱརེན ཏེསམྤི ཨཏཱིཏེ པཝཏྟི ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི སིཁཱཔྤཏྟཾ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎསྶ ཝིསཡབྷཱུཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཱདཱིསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཚིནྣཝཊུམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེསཾ ཨནུསྶརཎཾ ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཾ. ‘‘ཨཱདིསདྡེན པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱནུསྶརཎཱནི གཡ྄ཧནྟཱི’’ཏི ཀེཙི ཝདནྟི. ཚིནྣཝཊུམཀཱ པན སབྦེཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏཱ ཚིནྣསཾསཱརམགྒཏྟཱ, ཏེསཾ ཨནུསྶརཎཾ ནཱམ ཏེསཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནུསྶརཎཾ. སཱ པན པཊིཔཏྟི སངྑེཔཏོ ཚལཱ༹རམྨཎགྒཧཎལཀྑཎཱཏི ཏཱནི ཨིདྷ པརཝིཉྙཱཎཝིཉྙཱཏགྒཧཎེན གཧིཏཱནི. ཏསྨཱ པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཨཝིཉྙཱཏཱནཾ པརིནིབྦུཏཱནཾ སབྦེསམྤི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨནུསྶརཎཾ ཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱདི-སདྡེན པནེཏྠ པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཨཏྟནོ ཝིཉྙཱཎེན ཨཝིཉྙཱཏཱནཾ ཨཔརིནིབྦུཏཱནམྤི ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨགནྟྭཱ སཱིཧོཀྐནྟིཀཝསེན ཨནུསྶརཎཾ གཧིཏཾ, ཨིམེ པན ཡཐཱཝུཏྟཚིནྣཝཊུམཀཱནུསྶརཎཱདཡོ བུདྡྷཱནཾཡེཝ ལབྦྷནྟི. ན ཧི ཨཏཱིཏེ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཨེཝཾ ཝིཔསྶིཾསུ, ཨེཝཾ མགྒཾ བྷཱཝེསུཾ, ཕལནིབྦཱནཱནི སཙྪཱཀཾསུ, ཨེཝཾ ཝེནེཡྻེ ཝིནེསུནྟི ཨེཏྠ སབྦཐཱ ཨཉྙེསཾ ཉཱཎསྶ གཏི ཨཏྠཱིཏི. ཡེ པན པུརིམཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཨཏྟནོཝ ཝིཉྙཱཎེན ཝིཉྙཱཏཱ, ཏེ པརིནིབྦུཏེཔི ཁནྡྷཔཊིབདྡྷཏྟཱ སཱཝཀཱ ཨནུསྶརནྟིཡེཝ. ཡཱཡ སཏིཡཱ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སཱ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏཱིཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཨབྷིནཱིཧརིནྟི ཙིཏྟཾ ཛྷཱནཱརམྨཎཏོ ཨཔནེཏྭཱ པུབྦེནིཝཱསཱབྷིམུཁཾ པེསེསིཾ, པུབྦེནིཝཱསནིནྣཾ པུབྦེནིཝཱསཔོཎཾ པུབྦེནིཝཱསཔབྦྷཱརཾ ཨཀཱསིནྟི ཨཏྠོ.

པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨབྷིནིནྣཱམེསི’’ནྟི ཨུཏྟམཔུརིསཔྤཡོགཏྟཱ ‘‘སོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཧཾསདྡོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནོ ཏདཏྠོ པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ‘‘སོ ཨཧ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨནེཀཝིདྷནྟི ནཱནཱབྷཝཡོནིགཏིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསཱདིཝསེན བཧུཝིདྷཾ. པཀཱརེཧཱིཏི ནཱམགོཏྟཱདིཨཱཀཱརེཧི སདྡྷིཾ. སཧཡོགེ ཙེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ. པཝཏྟིཏནྟི དེསནཱཝསེན པཝཏྟིཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སཾཝཎྞིཏ’’ནྟི, ཝིཏྠཱརིཏནྟི ཨཏྠོ. ནིཝཱསནྟི ཨནྟོགདྷབྷེདསཱམཉྙཝཙནམེཏནྟི ཏེ བྷེདེ བྱཱཔནིཙྪཱཝསེན སངྒཧེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ ནིཝུཏྠསནྟཱན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱཏི ཉཱཎགཏིཡཱ ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ. ཨནུདེཝཱཏི ཨནུ ཨེཝ, ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཝསེན ཨཱགཏོ. ‘‘ཨབྷིནིནྣཱམེསི’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཨནུསྶརཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནཱིཧཱརསམནནྟརབྷཱཝསརཎཾ ཨནུསདྡོ དཱིཔེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཙིཏྟེ ཨབྷིནིནྣཱམིཏམཏྟེ ཨེཝ སརཱམཱིཏི དསྶེཏཱི’’ཏི. པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱཏི ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏུཀཱམེན ཨཱདིཀམྨིཀེན བྷིཀྑུནཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟེན རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན པཊིཔཱཊིཡཱ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ སབྦཔཙྪིམཱ ནིསཛྫཱ ཨཱཝཛྫིཏབྦཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎསྶ པརིཀམྨབྷཱུཏཾ པུབྦཀརཎཾ ཝཏྟབྦཾ བྷཝེཡྻ.

ཨཱརདྡྷཔྤཀཱརདསྶནཏྠེཏི ཨནུསྶརིཏུཾ ཨཱརདྡྷསྶ པུབྦེནིཝཱསསྶ པབྷེདདསྶནཏྠེ. ཨེཀམྤི ཛཱཏིནྟི ཨེཀམྤི བྷཝཾ. སོ ཧི ཨེཀཀམྨནིབྦཏྟོ ཨཱདཱནནིཀྑེཔཔརིཙྪིནྣོ ཨནྟོགདྷདྷམྨཔྤབྷེདོ ཁནྡྷཔྤབནྡྷོ ཨིདྷ ‘‘ཛཱཏཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ ཛཱཡཏཱིཏི ཛཱཏཱིཏི ཀཏྭཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀམྤི…པེ… ཁནྡྷསནྟཱན’’ནྟི. པརིཧཱཡམཱནོཏི ཁཱིཡམཱནོ ཝིནསྶམཱནོ. ཀཔྤོཏི ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤོ. སོ པན ཨཏྠཏོ ཀཱལོ, ཏདཱ པཝཏྟམཱནསངྑཱརཝསེནསྶ པརིཧཱནི ཝེདིཏབྦཱ. ཝཌྜྷམཱནོ ཝིཝཊྚཀཔྤོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡོ པན ‘‘ཀཱལཾ ཁེཔེཏི, ཀཱལོ གྷསཏི བྷཱུཏཱནི, སབྦཱནེཝ སཧཏྟནཱ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༢.༡༩༠) ཨཱདཱིསུ ཀཱལསྶཔི ཁཡོ ཝུཙྩཏི, སོ ཨིདྷ ནཱདྷིཔྤེཏོ ཨནིཊྛཔྤསངྒཏོ. སཾཝཊྚནཾ ཝིནསྶནཾ སཾཝཊྚོ, སཾཝཊྚཏོ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱཋཱཡཱི སཾཝཊྚཊྛཱཡཱི. ཏམྨཱུལཀཏྟཱཏི ཏཾཔུབྦཀཏྟཱ. ཝིཝཊྚནཾ ནིབྦཏྟནཾ, ཝཌྜྷནཾ ཝཱ ཝིཝཊྚོ.

ཏེཛེན སཾཝཊྚོ ཏེཛོསཾཝཊྚོ. སཾཝཊྚསཱིམཱཏི སཾཝཊྚནམརིཡཱདཱ. སཾཝཊྚཏཱིཏི ཝིནསྶཏི. སདཱཏི སབྦཀཱལཾ, ཏཱིསུཔི སཾཝཊྚཀཱལེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཾ བུདྡྷཀྑེཏྟནྟི ཨིདྷ ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ནིཡམེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘བུདྡྷཀྑེཏྟཾ ནཱམ ཏིཝིདྷ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡཏྟཀེ ཋཱནེ ཏཐཱགཏསྶ པཊིསནྡྷིཉཱཎཱདིཉཱཎཱནུབྷཱཝོ པུཉྙཕལསམུཏྟེཛིཏོ སརསེནེཝ པརིཛམྦྷཏི, ཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷངྐུརསྶ ནིབྦཏྟནཀྑེཏྟཾ ནཱམཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟ’’ནྟི. ཨཱནུབྷཱཝོ པཝཏྟཏཱིཏི ཨིདྷ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཔརིཡཱཔནྣེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙཀྐཝཱལེ༹ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨཉྙཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ གཏོཔི ཀཏཔརིཏྟོ ཨེཝ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཏྠ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ ཋཏྭཱ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཏྠཱཡ པརིཏྟེ ཀཏེ ཨཱཎཱཀྑེཏྟེ སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷིསམྦྷུཎཱཏྭེཝ པརིཏྟཱནུབྷཱཝོ ཏཏྠ དེཝཏཱཧི པརིཏྟཱནཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཏོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱནུབྷཱཝོ པཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཡཾ ཡཱཝཏཱ ཝཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟནྟི ཡཾ ཝིསཡཀྑེཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཁཎེ སརེན ཨབྷིཝིཉྙཱཔནཾ ཨཏྟནོ རཱུཔདསྶནཉྩ པཊིཛཱནནྟེན བྷགཝཏཱ ‘‘ཡཱཝཏཱ ཝཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ པདེསེ ཨནནྟཱཔརིམཱཎེ ཝིསཡཀྑེཏྟེ. ཡཾ ཡཾ ཨཱཀངྑཏི, ཏཾ ཏཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི ཨཱཀངྑམཏྟཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཏཱཡ བུདྡྷཉཱཎསྶ ཡཾ ཡཾ ཨནུསྶརིཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཏཾ ཨནུསྶརཏི. ཨེཀཾ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ཝིནསྶཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཏིརིཡཏོ སཾཝཊྚམཱནཔརིཙྪེདོ ཝུཏྟོ. སཎྛཧནྟནྟི ཝིཝཊྚམཱནཾ ཛཱཡམཱནཾ. ཏསྶ ཝིནཱསོ ཙ སཎྛཧནཉྩ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནྟི ཨམྷེཧིཔི ཧེཊྛཱ ‘‘ལོཀཝིདཱུ’’ཏི ཨིམསྶ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱདྷིཀཱརེ པསངྒཏོ ཝུཏྟཏྟཱ ཨིདྷ ན ཝུཙྩཏི.

ཨེཝཾ པསངྒེན སཾཝཊྚཱདིཀེ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཐཱདྷིགཏཾ ཏེསཾ ཨནུསྶརཎཱཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེ པནེཏེ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཱ ཝུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཏེསཱུཏི ནིདྡྷཱརཎེ བྷུམྨཾ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤསམུདཱཡཏོ ཨནེཀེསཾ སཾཝཊྚཀཔྤཱདཱིནཾ ནིདྡྷཱརིཡམཱནཏྟཱ. ཨམུམྷི སཾཝཊྚཀཔྤེཏི ཨེཏྠ ཝཱ-སདྡོ ལུཏྟནིདྡིཊྛོ དཊྛབྦོ. ཏེན ཙ ཨནིཡམཏྠེན ཨིཏརཱསཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནམྤི སངྒཧོ སིདྡྷོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨམུམྷི སཾཝཊྚཀཔྤེཏི ཨིདཾ སཾཝཊྚཀཔྤསྶ ཨཱདིཏོ པཱལི༹ཡཾ གཧིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠཱཔི ཧི ཨིམསྶ ཀཏིཔཡཀཱལཾ བྷཝཱདཱིསུ སཾསརཎཾ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི. སཾཝཊྚཀཔྤེ ཝཱ ཝཏྟམཱནེ ཡེསུ བྷཝཱདཱིསུ ཨིམསྶ ཨུཔཔཏྟི ཨཧོསི, ཏཾདསྶནམེཏཾ དཊྛབྦཾ. བྷཝེ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཀཱམཱདིབྷཝེ ཝཱ ཨཎྜཛཱདིཡོནིཡཱ ཝཱ དེཝཱདིགཏིཡཱ ཝཱ ནཱནཏྟཀཱཡནཱནཏྟསཉྙཱིཨཱདིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡཱ ཝཱ སཏྟཱཝཱསེ ཝཱ ཁཏྟིཡཱདིསཏྟནིཀཱཡེ ཝཱ. ཡསྨཱ ཨིདཾ བྷགཝཏོ ཝསེན པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ ཨཱགཏཾ, ཏསྨཱ ཏསྶེཝ ནཱམཱདིཝསེན ཨཏྠཾ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾནཱམོཏི ཝེསྶནྟརོ ཝཱ ཛོཏིཔཱལོ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. སཱལིམཾསོདནཱཧཱརོ ཝཱཏི གིཧིཀཱལཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. པཝཏྟཕལབྷོཛནོ ཝཱཏི ཏཱཔསཱདིཀཱལཾ སནྡྷཱཡ. པཝཏྟཕལབྷོཛནོཏི སཡམྤཏིཏཕལཱཧཱརོ. སཱམིསནིརཱམིསཱདིཔྤབྷེདཱནནྟི ཨེཏྠ སཱམིསཱ གེཧསྶིཏསོམནསྶཱདཡོ, ནིརཱམིསཱ ནེཀྑམྨསྶིཏསོམནསྶཱདཡོ. ཨཱདི-སདྡེན ཝིཝེཀཛསམཱདྷིཛསུཁཱདཱིནཾ སངྒཧོ.

ཧེཊྛཱ སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨམུཏྲཱསིནྟི སཱམཉྙནིདྡེསོཡཾ, བྱཱཔནིཙྪཱལོཔོ ཝཱ, ཨམུཏྲ ཨམུཏྲ ཨཱསིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུཔུབྦེན ཨཱརོཧནྟསྶ ཡཱཝདིཙྪཀཾ ཨནུསྶརཎནྟི ཨེཏྠ ཨཱརོཧནྟསྶཱཏི པཊིལོམཏོ ཉཱཎེན པུབྦེནིཝཱསཾ ཨཱརོཧནྟསྶ. པཊིནིཝཏྟནྟསྶཱཏི པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཎཝསེན ཡཱཝདིཙྪཀཾ གནྟྭཱ པཙྩཱགཙྪནྟསྶ. པཙྩཝེཀྑཎནྟི ཨནུསྶརིཏཱནུསྶརིཏསྶ པཙྩཝེཀྑཎཾ. ཏསྨཱཏི ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན པཙྩཱམསནཾ, པཊིནིཝཏྟནྟསྶ པཙྩཝེཀྑཎབྷཱཝཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདྷཱུཔཔཏྟིཡཱཏི ཨིདྷ ཙརིམབྷཝེ ཨུཔཔཏྟིཡཱ. ཨནནྟརནྟི ཨཏཱིཏཱནནྟརམཱཧ. ཨམུཏྲཱཏི ཨམུཀསྨིཾ བྷཝེཏི ཨཏྠོ. ཨུདཔཱདིནྟི ཨུཔྤཛྫིཾ. ཏཱཧི དེཝཏཱཧཱིཏི ཏུསིཏདེཝཏཱཧི. ཨེཀགོཏྟོཏི ཏུསིཏགོཏྟེན ཨེཀགོཏྟོ. མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ སནྟཱནསྶ པརིཡོསཱནཱཝཏྠཱཡཾ དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཛནཀཾ ནཱམ ཨཀུསལེན ཀམྨུནཱ ཨནུཔདྡུཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘དུཀྑཾ པན སངྑཱརདུཀྑམཏྟམེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. མཧཱཔུཉྙཱནམྤི པན དེཝཔུཏྟཱནཾ པུབྦནིམིཏྟུཔྤཏྟིཀཱལཱདཱིསུ ཨནིཊྛཱརམྨཎསམཱཡོགོ ཧོཏིཡེཝཱཏི ‘‘ཀདཱཙི དུཀྑདུཀྑསྶཔི སམྦྷཝོ ནཏྠཱི’’ཏི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ, དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདནིརོདྷསངྑཱརདུཀྑནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སཏྟཔཉྙཱས…པེ… པརིཡནྟོཏི ཨིདཾ མནུསྶཝསྶགཎནཱཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དེཝཱནཾ ཝསྶགཎནཱཡ པན ཙཏུསཧསྶམེཝ.

ཨིཏཱིཏི ཝུཏྟཏྠནིདསྶནམེཏཾ, ཏཉྩ ཁོ ཡཐཱརཧཏོ, ན ཡཐཱནུཔུབྦཏོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ནཱམགོཏྟཝསེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨུདྡིསཱིཡཏཱིཏི དིསྭཱཝ ཨཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ‘‘ཨཡཾ ཀོ ནཱམོ’’ཏི པུཙྪིཏེ ‘‘ཏིསྶོ གོཏམོ’’ཏི ནཱམགོཏྟེན ཨུདྡིསཱིཡཏི. ཝཎྞཱདཱིཧཱིཏི ཝཎྞཱཧཱརཝེདཡིཏཱཡུཔརིཙྪེདེཧི. སཱམོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, པཀཱརཏྠོ ཝཱ. ཏེན ཨེཝམཱདིཨེཝཾཔཀཱརནཱནཏྟཏོཏི དསྶིཏཾ ཧོཏི. ནཱམགོཏྟཾ ཨུདྡེསོཏི ཨུདྡིསཱིཡཏི སཏྟོ ཨེཏེནཱཏི ཨུདྡེསོ ནཱམགོཏྟཾ. ཨིཏརེ ཨཱཀཱརཱཏི ཨཱཀརཱིཡཏི དིསྭཱཝ སཏྟོ ཝིཉྙཱཡཏི ཨེཏེཧཱིཏི ཨིཏརེ ཝཎྞཱདཡོ ཨཱཀཱརཱ. ‘‘ནོ ཙ ཁོ ཨཝིསེསེནཱ’’ཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཏྠིཡཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཏིཏྠིཡཱཏི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ. ཏེ པན ཀམྨཝཱདིནོ ཀིརིཡཝཱདིནོ ཏཱཔསཱདཡོ. ཡསྨཱ ཏིཏྠིཡཱནཾ བྲཧྨཛཱལཱདཱིསུ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཨེཝ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཱནཾ ཨནུསྶརཎཾ ཨཱགཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ན ཏཏོ པར’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཝདནྟོ ‘‘དུབྦལཔཉྙཏྟཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེན ཝིཔསྶནཱབྷིཡོགོ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎསྶ ཝིསེསཀཱརཎནྟི དསྶེཏི. ཏཏོཡེཝ ཙ བལཝཔཉྙཏྟཱ ཋཔེཏྭཱ ཨགྒསཱཝཀམཧཱསཱཝཀེ ཨིཏརེ པཀཏིསཱཝཀཱ ཀཔྤསཏམྤི ཀཔྤསཧསྶམྤི ཨནུསྶརནྟིཡེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༠༢) ‘‘པཀཏིསཱཝཀཱ ཀཔྤསཏམྤི ཀཔྤསཧསྶམྤི ཨནུསྶརནྟིཡེཝ བལཝཔཉྙཏྟཱ’’ཏི. ཨེཏྟཀོ ཧི ཏེསཾ ཨབྷིནཱིཧཱརོཏི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶམྤི ཏདདྷིཀཾ ཨེཀཾ དྭེ ཙ ཨསངྑྱེཡྻཱནཱིཏི ཀཱལཝསེན ཨེཝཾཔརིམཱཎོ ཡཐཱཀྐམཾ ཏེསཾ མཧཱསཱཝཀཨགྒསཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པུཉྙཉཱཎཱབྷིནཱིཧཱརོ, སཱཝཀཔཙྩེཀབོདྷིཔཱརམིཏཱ སིདྡྷཱ. ཡདི བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཀཱལཔརིཙྪིནྣོ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎཝིབྷཝོ, ཨེཝཾ སནྟེ བུདྡྷཱནམྤིསྶ པརིཙྪེདཏཱ ཨཱཔནྣཱཏི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷཱནཾ པན པརིཙྪེདོ ནཏྠཱི’’ཏི. ‘‘ཡཱཝཏཀཾ ཉེཡྻཾ, ཏཱཝཏཀཾ ཉཱཎ’’ནྟི (པཊི. མ. ༣.༥) ཝཙནཏོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཝིཡ བུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎཱནམྤི སཝིསཡེ པརིཙྪེདོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཏཏྠ ཡཾ ཡཾ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཾ ཏཾ ཛཱནནྟི ཨེཝ. ཨཐ ཝཱ སཏིཔི ཀཱལཔརིཙྪེདེ ཀཱརཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧཱདིནཱ སཱཏིསཡཏྟཱ མཧཱབོདྷིསམྦྷཱརཱནཾ པཉྙཱཔཱརམིཏཱཡ པཝཏྟིཨཱནུབྷཱཝསྶ པརིཙྪེདོ ནཱམ ནཏྠི, ཀུཏོ ཏཾནིབྦཏྟཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷཱནཾ པན པརིཙྪེདོ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨཏཱིཏེ ‘‘ཨེཏྟཀཱནཾ ཀཔྤཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཀཱལཔརིཙྪེདོ ནཏྠི ཨནཱགཏེ ཨནཱགཏཾསཉཱཎསྶ ཝིཡ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཱཝ ཨིཙྪནྟི ཏཱཝ སརནྟཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ པཉྩནྣཾ ཛནཱནཾ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶརཎཾ ཀཱལཝིབྷཱགཏོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཱརམྨཎགྒཧཎཝསེནསྶ པཝཏྟིཝིསེསཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏིཏྠིཡཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིམེཝ སརནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊི ཁནྡྷཱནཾ ཨནུཀྐམོ, སཱ ཙ ཁོ ཙུཏིཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཝསེན. ཀེཙི པནེཏྠ ‘‘ཨིརིཡཱཔཐཔཊིཔཱཊི ཁནྡྷཔཊིཔཱཊཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཝུཏྟམེཝཏྠཾ བྱཏིརེཀཏོ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཊིཔཱཊིཾ མུཉྩིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེནཱཏི ཨཏྟནོ པརསྶ ཝཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཙུཏིཾ དིསྭཱ ཨནྟརཱ ཀིཉྩི ཨནཱམསིཏྭཱ པཊིསནྡྷིཡཱ ཨེཝ གཧཎཝསེན. ཡཐཱ པན ཨནྡྷཱ ཡཊྛིཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ ཏེ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཾ ཨམུཉྩིཏྭཱཝ སརནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེསཉྷི ཨནྡྷཱནཾ ཝིཡ ཨིཙྪིཏཔྤདེསོཀྐམནཾ ནཏྠཱི’’ཏི. སཱཝཀཱཏི པཀཏིསཱཝཀཱཔི མཧཱསཱཝཀཱཔི ཨགྒསཱཝཀཱཔི སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟཱ. པཀཏིསཱཝཀཱཔི ཧི ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཡཱཔི ཨནུསྶརནྟི, ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེནཔི སངྐམནྟི བལཝཔཉྙཏྟཱ, ཏཐཱ ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ. དྭིནྣཾ པན ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཨེཀསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཙུཏིཾ དིསྭཱ པཊིསནྡྷིཾ པསྶནྟི, པུན ཨཔརསྶ ཙུཏིཾ དིསྭཱ པཊིསནྡྷིནྟི ཨེཝཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེནཔི སངྐམནྟཱ གཙྪནྟི. ཡཐཱ ནཱམ སརདསམཡེ ཋིཏམཛ྄ཛྷནྷིཀཝེལཱཡཾ ཙཏུརཏནིཀེ གེཧེ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ རཱུཔགཏཾ སུཔཱཀཊམེཝ ཧོཏཱིཏི ལོཀསིདྡྷམེཏཾ. སིཡཱ པན ཏསྶ སུཁུམཏརཏིརོཀུཊྚཱདིབྷེདསྶ རཱུཔགཏསྶ ཨགོཙརཏཱ, ན ཏྭེཝ བུདྡྷཱནཾ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏསྶ ཉེཡྻསྶ ཨགོཙརཏཱ, ཨཐ ཁོ ཏཾ ཉཱཎཱལོཀེན ཨོབྷཱསིཏཾ ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ སུཔཱཀཊཾ སུཝིབྷཱུཏམེཝ ཧོཏི, ཏཐཱ ཉེཡྻཱཝརཎསྶ སུཔྤཧཱིནཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ སཱིཧོཀྐནྟཝསེནཱཏི སཱིཧགཏིཔཏནཝསེན. ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ ཨཱཀངྑནྟཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཔྤེ ཡསྨིཾ བྷཝེ ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ ཛཱནིཏུཾ ཨིཙྪནྟི. ཏཾ སབྦཾ སརནྟིཡེཝཱཏི ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཾ ཏཾ སབྦཾ སརནྟིཡེཝ, ན ན སརནྟི. བུདྡྷཱནཉྷི ནེཝ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཀིཙྩཾ, ན ཙ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཝསེན སངྐམནཀིཙྩཾ ཨཏྠི. ཏེསཉྷི ཨནེཀཱསུ ཀཔྤཀོཊཱིསུ ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨུཔརི ཝཱ ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཾ ཏཾ པཱཀཊམེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ པེཡྻཱལཔཱལི༹ཾ པཋནྟཱ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ…པེ… པཉྩམཾ ཛྷཱན’’ནྟིཨཱདིཔརིཡོསཱནམེཝ གཎྷནྟཱ སངྑིཔིཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ན ཨནུཔདཾ, ཨེཝཾ ཨནེཀཱཔི ཀཔྤཀོཊིཡོ པེཡྻཱལཔཱལི༹ཾ ཝིཡ སངྑིཔིཏྭཱ ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཉཱཎེན ཨོཀྐམནྟཱ སཱིཧོཀྐནྟཝསེན གཙྪནྟི. ཨེཝཾ གཙྪནྟཱནཉྩ ཏེསཾ ཉཱཎཾ ཡཐཱ ནཱམ ཀཏཝཱལཝེདྷིཔརིཙཡསྶ སརབྷངྒསདིསསྶ དྷནུགྒཧསྶ ཁིཏྟོ སརོ ཨནྟརནྟརཱ རུཀྑལཏཱདཱིསུ ཨསཛྫམཱནོ ལཀྑེཡེཝ པཏཏི ན སཛྫཏི ན ཝིརཛ྄ཛྷཏི, ཨེཝཾ ཨནྟརནྟརཱསུ ཛཱཏཱིསུ ན སཛྫཏི ན ཝིརཛ྄ཛྷཏི, ཨསཛྫམཱནཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷམཱནཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾཡེཝ གཎྷཱཏི.

ཨཏཱིཏབྷཝེ ཁནྡྷཱ ཏཔྤཊིབདྡྷནཱམགོཏྟཱནི ཙ སབྦཾ པུབྦེནིཝཱསནྟྭེཝ སངྒཧིཏཱནཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིཾ ཝིདིཏཾ ཀརོཏི? པུབྦེནིཝཱས’’ནྟི. མོཧོ པཊིཙྪཱདཀཊྛེན ཏམོ ཝིཡ ཏམོཏི ཨཱཧ ‘‘སྭེཝ མོཧོ’’ཏིཨཱདི. ཨོབྷཱསཀརཎཊྛེནཱཏི ཀཱཏབྦཏོ ཀརཎཾ, ཨོབྷཱསོཝ ཀརཎཾ ཨོབྷཱསཀརཎཾ, ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨོབྷཱསབྷཱཝེན ནིབྦཏྟེཏབྦཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པསཾསཱཝཙནནྟི པཊིཔཀྑཝིདྷམནཔཝཏྟིཝིསེསཱནཾ བོདྷནཏོ ཝུཏྟཾ. ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱཏི ཨེཏེན ཝིཛཱནནཊྛེན ཝིཛྫཱཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ དཱིཔིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱཏི ཨེཏེན ཝིཛྫཱཔཊིཔཀྑཱ ཨཝིཛྫཱ, པཊིཔཀྑཏཱ ཙསྶཱ པཧཱཏབྦབྷཱཝེན ཝིཛྫཱཡ ཙ པཧཱཡཀབྷཱཝེནཱཏི དསྶེཏི. ཨེས ནཡོ ཨིཏརསྨིམྤི པདདྭཡེཏི ཨིམིནཱ ཏམོ ཝིཧཏོ ཝིནཊྛོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོཏི ཨིམམཏྠཾ ཨཏིདིསཏི. ཀིལེསཱནཾ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཊྛེན ཝཱིརིཡཾ ཨཱཏཱཔོཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ’’ཏི, ཝཱིརིཡཝཏོཏི ཨཏྠོ. པེསིཏཙིཏྟསྶཱཏི ཡཐཱདྷིཔྤེཏཏྠསིདྡྷིཾ པཏིཝིསྶཊྛཙིཏྟསྶ. ཡཐཱ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོཏི ཨཉྙསྶཔི ཀསྶཙི མཱདིསསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པདྷཱནཱནུཡོགསྶཱཏི སམྨཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟསྶ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྟཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཙ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

པུབྦེནིཝཱསཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ

༡༣. ཙུཏིཡཱཏི ཙཝནེ. ཨུཔཔཱཏེཏི ཨུཔཔཛྫནེ. སམཱིཔཏྠེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ, ཙུཏིཀྑཎསཱམནྟཱ ཨུཔཔཏྟིཀྑཎསཱམནྟཱ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཡེ པན ཨཱསནྣཙུཏིཀཱ’’ཏིཨཱདི. ཡེན ཉཱཎེནཱཏི ཡེན དིབྦཙཀྑུཉཱཎེན. དིབྦཙཀྑུཉཱཎེནེཝ ཧི སཏྟཱནཾ ཙུཏི ཙ ཨུཔཔཏྟི ཙ ཉཱཡཏི. པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱཏི ‘‘དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཨུཔྤཱདེཏུཀཱམེན ཨཱདིཀམྨིཀེན ཀུལཔུཏྟེན ཀསིཎཱརམྨཎཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑམཾ ཀཏྭཱ ཏེཛོཀསིཎཾ ཨོདཱཏཀསིཎཾ ཨཱལོཀཀསིཎནྟི ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཀསིཎེསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཱསནྣཾ ཀཱཏབྦཾ, ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནགོཙརཾ ཀཏྭཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཋཔེཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ དིབྦཙཀྑུཉཱཎསྶ པརིཀམྨཾ ཝཏྟབྦཾ བྷཝེཡྻ.

སོ ཨཧནྟི སོ ཀཏཙིཏྟཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨཧཾ. དིབྦསདིསཏྟཱཏི དིཝི བྷཝནྟི དིབྦཾ, དེཝཱནཾ པསཱདཙཀྑུ, ཏེན དིབྦེན ཙཀྑུནཱ སདིསཏྟཱཏི ཨཏྠོ. དིབྦསདིསཏྟཱཏི ཙ ཧཱིནཱུཔམཱདསྶནཾ དེཝཏཱནཾ དིབྦཙཀྑུཏོཔི ཨིམསྶ མཧཱནུབྷཱཝཏྟཱ. ཨིདཱནི ཏཾ དིབྦསདིསཏྟཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘དེཝཏཱནཉྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སུཙརིཏཀམྨནིབྦཏྟནྟི སདྡྷཱབཧུལཏཱཝིསུདྡྷདིཊྛིཏཱཨཱནིསཾསདསྶཱཝིཏཱདིསམྤཏྟིཡཱ སུཊྛུ ཙརིཏཏྟཱ སུཙརིཏེན དེཝཱུཔཔཏྟིཛནཀེན པུཉྙཀམྨེན ནིབྦཏྟཾ. པིཏྟསེམྷརུཧིརཱདཱིཧཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཝཱཏརོགཱདཱིནཾ སངྒཧོ. ཨཔལིབུདྡྷནྟི ཨནུཔདྡུཏཾ. པིཏྟཱདཱིཧི ཨནུཔདྡུཏཏྟཱ ཀམྨསྶ ཙ ཨུལཱ༹རཏཱཡ ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔཀྐིལེསདོསརཧིཏཉྷི ཀམྨཾ ཏིཎཱདིདོསརཧིཏཾ ཝིཡ སསྶཾ ཨུལཱ༹རཕལཾ ཨནུཔཀྐིལིཊྛཾ ཧོཏི. ཀཱརཎཱུཔཙཱརེན ཙསྶ ཕལཾ ཏཐཱ ཝོཧརཱིཡཏི ཡཐཱ ‘‘སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀ’’ནྟི. དཱུརེཔཱིཏི པི-སདྡེན སུཁུམསྶཔི ཨཱརམྨཎསྶ སམྤཊིཙྪནསམཏྠཏཾ སངྒཎྷཱཏི. པསཱདཙཀྑཱུཏི ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ པསཱདལཀྑཎཾ ཙཀྑུ. ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟནྟི ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝསེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷནཏོ སབྦཱཔི ཀུསལབྷཱཝནཱ ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱ, པདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཱ ཝཱ ཨིདྡྷིཔཱདབྷཱཝནཱ ཝིསེསཏོ ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱ, ཏསྶཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟཾ ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱབལནིབྦཏྟཾ. ཉཱཎམཡཾ ཙཀྑུ ཉཱཎཙཀྑུ. ཏཱདིསམེཝཱཏི ཨུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཏཱཡ དཱུརེཔི སུཁུམསྶཔི ཨཱརམྨཎསྶ སམྤཊིཙྪནསམཏྠཏཱཡ ཙ ཏཾསདིསམེཝ.

དིབྦཝིཧཱརཝསེན པཊིལདྡྷཏྟཱཏི དིབྦཝིཧཱརསངྑཱཏཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཝསེན པཊིལདྡྷཏྟཱ. ཨིམིནཱ ཀཱརཎཝསེནསྶ དིབྦབྷཱཝམཱཧ. དིབྦཝིཧཱརསནྣིསྶིཏཏྟཱཏི ཨཊྛངྒསམནྣཱགམེན ཨུཀྐཾསགཏཾ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ དིབྦཝིཧཱརཾ སནྣིསྶཱཡ པཝཏྟཏྟཱ, དིབྦཝིཧཱརཔརིཡཱཔནྣཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ སམྤཡུཏྟཾ རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིསྶཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཾ སནྣིསྶིཏཏྟཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཱལོཀཔརིགྒཧེན མཧཱཛུཏིཀཏྟཱཔི དིབྦནྟི ཀསིཎཱལོཀཱནུགྒཧེན པཏྟབྦཏྟཱ སཡཾ ཉཱཎཱལོཀཕརཎབྷཱཝེན ཙ མཧཱཛུཏིཀབྷཱཝཏོཔི དིབྦནྟི ཨཏྠོ. མཧཱཛུཏིཀམྤི ཧི དིབྦནྟི ཝུཙྩཏི ‘‘དིབྦམིདཾ བྱམྷ’’ནྟིཨཱདཱིསུ. མཧཱགཏིཀཏྟཱཏི མཧནཱིཡགམནཏྟཱ, ཝིམྷཡནཱིཡཔྤཝཏྟིཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ཝིམྷཡནཱིཡཱ ཧིསྶ པཝཏྟི ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏརཱུཔདསྶནཏོ. ཏཾ སབྦནྟི ‘‘ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཾ ཨཏྠཔཉྩཀམཔེཀྑིཏྭཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཛུཏིགཏིཨཏྠེསུཔི སདྡཝིདཱུ དིཝུསདྡཾ ཨིཙྪནྟཱིཏི མཧཱཛུཏིཀཏྟཱ མཧཱགཏིཀཏྟཱཏི ཨིདམེཝ དྭཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ‘སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦ’ནྟི ཨིདཾ དིབྦཏི ཛོཏཡཏཱིཏི དིབྦཾ, དིབྦཏི གཙྪཏི ཨསཛྫམཱནཾ པཝཏྟཏཱིཏི དིབྦནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརོ པན –

‘‘དིབྦཙཀྑུལཱབྷཱཡ ཡོགིནོ པརིཀམྨཀརཎཾ ཏཔྤཊིཔཀྑཱབྷིབྷཝསྶ ཨཏྠཏོ ཏསྶ ཝིཛཡིཙྪཱ ནཱམ ཧོཏི, དིབྦཙཀྑུལཱབྷཱི ཙ ཨིདྡྷིམཱ དེཝཏཱནཾ ཝཙནགཧཎཀྑམནདྷམྨདཱནཝསེན མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཱདཡོ ཝིཡ དཱནགྒཧཎལཀྑཎེ ཝོཧཱརེ ཙ པཝཏྟེཡྻཱཏི ཨེཝཾ ཝིཧཱརཝིཛཡིཙྪཱཝོཧཱརཛུཏིགཏིསངྑཱཏཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཝསེན ཨིམསྶ ཨབྷིཉྙཱཉཱཎསྶ དིབྦཙཀྑུབྷཱཝསིདྡྷིཏོ སདྡཝིདཱུ ཙ ཏེསུ ཨེཝ ཨཏྠེསུ དིཝུསདྡཾ ཨིཙྪནྟཱིཏི ‘ཏཾ སབྦཾ སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦ’ནྟི ཝུཏྟ’’ནྟི –

ཨཱཧ.

དསྶནཊྛེནཱཏི རཱུཔདསྶནབྷཱཝེན. ཙཀྑུནཱ ཧི སཏྟཱ རཱུཔཾ པསྶནྟི. ཡཐཱ མཾསཙཀྑུ ཝིཉྙཱཎཱདྷིཊྛིཏཾ སམཝིསམཾ ཨཱཙིཀྑནྟཾ ཝིཡ པཝཏྟཏི, ན ཏཐཱ ཨིདཾ. ཨིདཾ པན སཡམེཝ ཏཏོ སཱཏིསཡཾ ཙཀྑུཀིཙྩཀཱརཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎེན ཙཀྑུམིཝཱཏིཔི ཙཀྑཱུ’’ཏི. དིཊྛིཝིསུདྡྷིཧེཏུཏྟཱཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཡོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏཱིཏི པརཏོ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨདསྶནཏོ ‘‘ཨེཏྠེ ཝཱཡཾ སཏྟོ ཨུཙྪིནྣོ, ཨེཝམིཏརེཔཱི’’ཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝདིཊྛིཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀོ ཝིཡ གཎྷཱཏི. ཡཐཱ ཧི སོ ཨསཉྙསཏྟཱ ཙཝིཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཨབྷིཉྙཱལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟོ ཨིདྷཱུཔཔཏྟིམེཝ དིསྭཱ ཏཏོ པརཾ ཨསཉྙབྷཝེ ཨུཔྤཏྟིཾ ཨནུསྶརིཏུམསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཧཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣོ པུབྦེ ནཱཧོསིཾ, སོམྷི ཨེཏརཧི ཨཧུཏྭཱ སཏྟཏཱཡ པརིཎཏོ, སེསཱཔི སཏྟཱ ཏཱདིསཱཡེཝཱ’’ཏི ཨབྷིནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝམཡམྤི ཨུཔཔཱཏམཏྟམེཝ དིསྭཱ ཙུཏིཾ ཨཔསྶནྟོ ནཝསཏྟཔཱཏུབྷཱཝདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི.

ཨིདཱནི ཨཉྙཐཱཔི ཝིསུདྡྷིཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཱདསཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཐཱཧཱཏི ཨུཔཀྐིལེསསུཏྟེ ཨཱགཏཔཱལི༹ཾ ནིདསྶེཏི. ཏཏྠ ཧི ཨནུརུདྡྷོ ནནྡིཡོ ཀིམིལོཏི ཨིམེ ཏཡོ ཀུལཔུཏྟེ ཨཱམནྟེཏྭཱ དྷམྨཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཨནུརུདྡྷཱ ཏུམྷེ ཀིཾ ཨིམེཧི ན ཨཱལུལི༹སྶནྟི, ཨཧམྤི ཨིམེཧི ཨུཔཱདཱཡ ཨེཀཱདསཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨཱལུལི༹ཏཔུབྦོ’’ཏི དསྶེཏུཾ –

‘‘ཨཧམྤི སུདཾ ཨནུརུདྡྷཱ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ བོདྷིསཏྟོཝ སམཱནོ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནཱམི དསྶནཉྩ རཱུཔཱནཾ, སོ ཁོ པན མེ ཨོབྷཱསོ ན ཙིརསྶེཝ ཨནྟརདྷཱཡཏི དསྶནཉྩ རཱུཔཱནཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨེཏདཧོསི ‘ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མེ ཨོབྷཱསོ ཨནྟརདྷཱཡཏི དསྶནཉྩ རཱུཔཱན’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨེཏདཧོསི ‘ཝིཙིཀིཙྪཱ ཁོ མེ ཨུདཔཱདི, ཝིཙིཀིཙྪཱདྷིཀརཎཉྩ མེ སམཱདྷི ཙཝི, སམཱདྷིམྷི ཙུཏེ ཨོབྷཱསོ ཨནྟརདྷཱཡཏི དསྶནཉྩ རཱུཔཱནཾ, སོཧཾ ཏཐཱ ཀརིསྶཱམི, ཡཐཱ མེ པུན ན ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’ཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནཱམི དསྶནཉྩ རཱུཔཱནཾ, སོ ཁོ པན མེ ཨོབྷཱསོ ན ཙིརསྶེཝ ཨནྟརདྷཱཡཏི དསྶནཉྩ རཱུཔཱནཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨེཏདཧོསི ‘ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མེ ཨོབྷཱསོ ཨནྟརདྷཱཡཏི དསྶནཉྩ རཱུཔཱན’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨེཏདཧོསི ‘ཨམནསིཀཱརོ ཁོ མེ ཨུདཔཱདི, ཨམནསིཀཱརཱདྷིཀརཎཉྩ པན མེ སམཱདྷི ཙཝི, སམཱདྷིམྷི ཙུཏེ ཨོབྷཱསོ ཨནྟརདྷཱཡཏི དསྶནཉྩ རཱུཔཱནཾ, སོཧཾ ཏཐཱ ཀརིསྶཱམི, ཡཐཱ མེ པུན ན ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ན ཨམནསིཀཱརོ’’’ཏི –

ཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༡) དེསནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏཏྠ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༢༤༡) ཝིཙིཀིཙྪཱཏི མཧཱསཏྟསྶ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ དིབྦཙཀྑུནཱ ནཱནཱཝིདྷཱནི རཱུཔཱནི པསྶནྟསྶ ‘‘ཨིདཾ ནུ ཁོ ཀི’’ནྟི ཨུཔྤནྣཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ. མནསིཀཱརཝསེན པན མེ རཱུཔཱནི ཨུཔཊྛཧིཾསུ, རཱུཔཱནི པསྶཏོ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨིདཱནི ཀིཉྩི ན མནསི ཀརིསྶཱམཱིཏི ཏུཎྷཱི བྷཝཏི, ཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨམནསིཀཱརོ’’ཏི. ཐིནམིདྡྷནྟི ཀིཉྩི ཨམནསིཀརོནྟསྶ ཨུཔྤནྣཾ ཐིནམིདྡྷཾ. ཏཐཱབྷཱུཏསྶ ཧི སཝིཔྥཱརིཀམནསིཀཱརསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཐིནམིདྡྷཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཡཐཱརདྡྷམནསིཀཱརཝསེན ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ དཱནཝརཀྑསཨཛགརཱདཡོ པསྶནྟསྶ ཨུཔྤནྣཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ. ཨུཔྤིལནྟི ‘‘མཡཱ དིཊྛབྷཡཾ པཀཏིཡཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན ཨོལོཀིཡམཱནཾ ན པསྶཏི, ཨདིཊྛེ པརིཀཔྤིཏསདིསེ ཀིཾནཱམ བྷཡ’’ནྟི བྷཡསྶ ཝིནོདནཝསེན ཙིནྟེནྟསྶ ཨཏྟནོ པཙྩཝེཀྑཎཱཀོསལླཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ. དུཊྛུལླནྟི ཀཱཡཱལསིཡཾ. ‘‘མཡཱ ཐིནམིདྡྷཾ ཚམྦྷིཏཏྟཱནཾ ཝཱུཔསམནཏྠཾ གཱལ༹ྷཾ ཝཱིརིཡཾ པགྒཧིཏཾ, ཏེན མེ ཨུཔྤིལསངྑཱཏཱ ཙིཏྟསམཱདྷིདཱུསིཏཱ གེཧསྶིཏཱ བལཝཔཱིཏི ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཝཱིརིཡཾ སིཐིལཾ ཀརོནྟསྶ ཧི ཀཱཡདུཊྛུལླཾ ཀཱཡདརཐོ ཀཱཡཱལསིཡཾ ཨུདཔཱདི.

ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡནྟི ‘‘མམ ཝཱིརིཡཾ སིཐིལཾ ཀརོཏོ དུཊྛུལླཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི པུན ཝཱིརིཡཾ པགྒཎྷཏོ ཨུཔྤནྣཾ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཾ. ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡནྟི ‘‘མམ ཝཱིརིཡཾ པགྒཎྷཏོ ཨེཝཾ ཛཱཏ’’ནྟི པུན ཝཱིརིཡཾ སིཐིལཡཏོ ཨུཔྤནྣཾ ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཾ. ཨབྷིཛཔྤཱཏི དེཝལོཀཱབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ དེཝསངྒྷཾ པསྶཏོ ཨུཔྤནྣཱ ཏཎྷཱ. ‘‘ཨེཝཾ མེ ཧོཏཱུ’’ཏི ཧི ཨབྷིནིཝིསནཝསེན ཛཔྤཏཱིཏི ཨབྷིཛཔྤཱ, ཏཎྷཱ. ནཱནཏྟསཉྙཱཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨེཀཛཱཏིཀཾ རཱུཔཾ མནསིཀརོནྟསྶ ཨབྷིཛཔྤཱ ཨུཔྤནྣཱ, ནཱནཱཝིདྷཾ རཱུཔཾ མནསིཀཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱལེན དེཝལོཀཱབྷིམུཁཾ ཀཱལེན མནུསྶལོཀཱབྷིམུཁཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷཱནི རཱུཔཱནི མནསིཀརོཏོ ཨུཔྤནྣཱ ནཱནཏྟསཉྙཱ, ནཱནཏྟེ ནཱནཱསབྷཱཝེ སཉྙཱཏི ནཱནཏྟསཉྙཱ. ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟནྟི ‘‘མཡ྄ཧཾ ནཱནཱཝིདྷཱནི རཱུཔཱནི མནསིཀརོནྟསྶ ནཱནཏྟསཉྙཱ ཨུདཔཱདི, ཨིཊྛཾ ཝཱ ཨནིཊྛཾ ཝཱ ཨེཀཛཱཏིཀམེཝ རཱུཔཾ མནསི ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐཱ མནསིཀརོཏོ ཨུཔྤནྣཾ རཱུཔཱནཾ ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ, ཨཏིཝིཡ ཨུཏྟརི ཀཏྭཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ པེཀྑནཾ ཨཏིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟཾ. ཨོབྷཱསནྟི པརིཀམྨསམུཊྛིཏཾ ཨོབྷཱསཾ. ན ཙ རཱུཔཱནི པསྶཱམཱིཏི པརིཀམྨོབྷཱསམནསིཀཱརཔྤསུཏཏཱཡ དིབྦཙཀྑུནཱ རཱུཔཱནི ན པསྶཱམི. རཱུཔཱནི ཧི ཁོ པསྶཱམཱིཏི ཏེན པརིཀམྨོབྷཱསེན ཕརིཏྭཱ ཋིཏཊྛཱནེ དིབྦཙཀྑུནོ ཝིསཡབྷཱུཏཱནི རཱུཔགཏཱནི པསྶཱམི.

ཨེཝམཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན –

‘‘ཀེཝལམྤི རཏྟིཾ ཀེཝལམྤི དིཝཾ ཀེཝལམྤི རཏྟིནྡིཝཾ ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨེཏདཧོསི ‘ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ, ཡྭཱཧཾ ཨོབྷཱསཉྷི ཁོ སཉྫཱནཱམི, ན ཙ རཱུཔཱནི པསྶཱམི, རཱུཔཱནི ཁོ པསྶཱམི, ན ཙ ཨོབྷཱསཾ སཉྫཱནཱམི ཀེཝལམྤི རཏྟིཾ ཀེཝལམྤི དིཝཾ ཀེཝལམྤི རཏྟིནྡིཝ’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨནུརུདྡྷཱ ཨེཏདཧོསི ‘ཡསྨིཉྷི ཁོ ཨཧཾ སམཡེ རཱུཔནིམིཏྟཾ ཨམནསིཀརིཏྭཱ ཨོབྷཱསནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོམི. ཨོབྷཱསཉྷི ཁོ ཏསྨིཾ སམཡེ སཉྫཱནཱམི, ན ཙ རཱུཔཱནི པསྶཱམི. ཡསྨིཾ པནཱཧཾ སམཡེ ཨོབྷཱསནིམིཏྟཾ ཨམནསིཀརིཏྭཱ རཱུཔནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོམི. རཱུཔཱནི ཧི ཁོ ཏསྨིཾ སམཡེ པསྶཱམི, ན ཙ ཨོབྷཱསཾ སཉྫཱནཱམི ཀེཝལམྤི རཏྟིཾ ཀེཝལམྤི དིཝཾ ཀེཝལམྤི རཏྟིནྡིཝ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༢༤༣) –

ཨེཝམཱདིཔཱལི༹ཾ སངྒཎྷཱཏི.

མནུསྶཱནཾ ཨིདནྟི མཱནུསཀཾ, མནུསྶཱནཾ གོཙརབྷཱུཏཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ. ཏདཉྙསྶ པན དིབྦཏིརོཀུཊྚསུཁུམཱདིབྷེདསྶ རཱུཔསྶ དསྶནཏོ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀཾ. ཨེཝརཱུཔཾ ཏཉྩ མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཏིཀྐནྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རཱུཔདསྶནེནཱ’’ཏི. ཏཏྠ མནུསྶཱུཔཙཱརནྟི མནུསྶེཧི ཨུཔཙརིཏབྦཊྛཱནཾ, པཀཏིཡཱ ཙཀྑུདྭཱརེན གཧེཏབྦཾ ཝིསཡནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ ཝིསཡམུཁེན དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིསཡིམུཁེན དསྶེཏུཾ ‘‘མཱནུསཀཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠཱཔི མཾསཙཀྑཱཏིཀྐམོ ཏསྶ ཀིཙྩཱཏིཀྐམེནེཝ དཊྛབྦོ. དིབྦེན ཙཀྑུནཱཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎེནཔི དཊྛུཾ ན སཀྐཱ ཁཎསྶ ཨཏིཨིཏྟརཏཱཡ ཨཏིསུཁུམཏཱཡ ཀེསཉྩི རཱུཔསྶ, ཨཔིཙ དིབྦཙཀྑུསྶ པཙྩུཔྤནྣཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ, ཏཉྩ པུརེཛཱཏཔཙྩཡབྷཱུཏཾ, ན ཙ ཨཱཝཛྫནཔརིཀམྨེཧི ཝིནཱ མཧགྒཏསྶ པཝཏྟི ཨཏྠི, ནཱཔི ཨུཔྤཛྫམཱནམེཝ རཱུཔཾ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡོ བྷཝིཏུཾ སཀྐོཏི, བྷིཛྫམཱནཾ ཝཱ, ཏསྨཱ ཙུཏཱུཔཔཱཏཀྑཎེ རཱུཔཾ དིབྦཙཀྑུནཱ དཊྛུཾ ན སཀྐཱཏི སུཝུཏྟམེཏཾ.

ཡདི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ རཱུཔཱརམྨཎམེཝ, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘སཏྟེ པསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཡེབྷུཡྻེན སཏྟསནྟཱནགཏརཱུཔདསྶནཏོ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. སཏྟགཧཎསྶ ཝཱ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ ཝོཧཱརཝསེན ཝུཏྟནྟིཔི ཝདནྟི. ཏེ ཙཝམཱནཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཝརཱུཔེཏི ན ཙུཏཱུཔཔཱཏཀྑཎསམངྒིནོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མོཧཱུཔནིསྶཡཾ ནཱམ ཀམྨཾ ནིཧཱིནཾ ནིཧཱིནཕལཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ’’ཏི. མོཧཱུཔནིསྶཡཏཱ ཙ ཀུསལཀམྨསྶ པུབྦབྷཱགེ མོཧཔྤཝཏྟིབཧུལཏཱཡ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཱཡ པན མོཧཔྤཝཏྟིཡཱ སཾཀིལིཊྛཾ ཀུསལཀམྨཾ ནིཧཱིནམེཝ ཛཱཏིཨཱདིཾ ནིཔྥཱདེཏཱིཏི ནིཧཱིནཛཱཏིཨཱདཡོ མོཧསྶ ནིསྶནྡཕལཱནཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཧཱིནཱནཾ ཛཱཏིཀུལབྷོགཱདཱིན’’ནྟིཨཱདི. ཧཱིལི༹ཏེཏི གརཧིཏེ. ཨོཧཱིལི༹ཏེཏི ཝིསེསཏོ གརཧིཏེ. ཨུཉྙཱཏེཏི ལཱམཀབྷཱཝེན ཉཱཏེ. ཨཝཉྙཱཏེཏི ཝིསེསཏོ ལཱམཀབྷཱཝེན ཝིདིཏེ. ཨམོཧནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱཏི ཨེཏྠ ཨམོཧོ སམྤཡུཏྟཝསེན པུབྦབྷཱགཝསེན ཙ པཝཏྟོ ཀཐིཏོ, ཏེན ཙ ཏིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀེ དསྶེཏི. ཏབྦིཔརཱིཏེཏི ཏསྶ ཧཱིལི༹ཏཱདིབྷཱཝསྶ ཝིཔརཱིཏེ, ཨཧཱིལི༹ཏེ ཨནོཧཱིལི༹ཏེ ཨནུཉྙཱཏེ ཨནཝཉྙཱཏེ ཙིཏྟཱིཀཏེཏི ཨཏྠོ.

སུཝཎྞེཏི སུནྡརཝཎྞེ. དུབྦཎྞེཏི ཨསུནྡརཝཎྞེ. སཱ པནཱཡཾ སུཝཎྞདུབྦཎྞཏཱ ཡཐཱཀྐམཾ ཀམྨསྶ ཨདོསདོསཱུཔནིསྶཡཏཱཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨདོསནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ཨདོསཱུཔནིསྶཡཏཱ ཙ ཀམྨསྶ མེཏྟཱདཱིཧི པརིབྷཱཝིཏསནྟཱནཔྤཝཏྟིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨབྷིརཱུཔེ ཝིརཱུཔེཏི ཨིདཾ སཎྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ. སཎྛཱནཝཙནོཔི ཧི ཝཎྞསདྡོ ཧོཏི ‘‘མཧནྟཾ ཧཏྠིཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༨) ཝིཡ. པཋམཾ ཝུཏྟོ པན ཨཏྠོ ཝཎྞཝསེནེཝ ཝུཏྟོ. སུནྡརཾ གཏིཾ གཏཱ སུགཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘སུགཏིགཏེ’’ཏི, སུགཏིཾ ཨུཔཔནྣེཏི ཨཏྠོ. ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱ སཏྟཱ ཝདཉྙཱུ ཝིགཏམཙྪེརཱ ཨལོབྷཱུཔནིསྶཡེན ཀམྨུནཱ སུགཏཱ སམིདྡྷཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ’’ཏི. དུཀྑཾ གཏིཾ གཏཱ དུགྒཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘དུགྒཏིགཏེ’’ཏི. ལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱ སཏྟཱ ལུདྡྷཱ མཙྪརིནོ ལོབྷཱུཔནིསྶཡེན ཀམྨུནཱ དུགྒཏཱ དུརཱུཔཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ལོབྷནིསྶནྡཡུཏྟཏྟཱ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནེ’’ཏི. ཨུཔཙིཏནྟི ཕལཱཝཧབྷཱཝེན ཀཏཾ. ཡཐཱ ཀཏཉྷི ཀམྨཾ ཕལདཱནསམཏྠཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏཾ. ཙཝམཱནེཏིཨཱདཱིཧི དིབྦཙཀྑུཀིཙྩཾ ཝུཏྟནྟི ཝིསཡམུཁེན ཝིསཡིབྱཱཔཱརམཱཧ. པུརིམེཧཱིཏི ‘‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པདཱནི སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཱདཱིཧཱིཏི ཨེཏྠ -སདྡོ ལུཏྟནིདྡིཊྛོ, ཏསྨཱ ‘‘དིབྦེན…པེ… པསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམེཧི ‘‘ཙཝམཱནེ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཙ དིབྦཙཀྑུཀིཙྩཾ ཝུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ པན པདེནཱཏི ‘‘ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཱཀྱེན. པཛྫཏི ཉཱཡཏི ཨཏྠོ ཨིམིནཱཏི ཧི པདཾ ཝཱཀྱཾ.

མཧནྟཾ དུཀྑམནུབྷཝམཱནེཏི ཨེཏྠ དིབྦཙཀྑུཉཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱ ཏེསཾ དུཀྑཱནུབྷཝནཾ ཀཱམཱཝཙརཙིཏྟེནེཝ ཛཱནཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སོཏི ནེརཡིཀསཏྟེ པཙྩཀྑཏོ དིསྭཱ ཋིཏོ དིབྦཙཀྑུཉཱཎལཱབྷཱི. ཨེཝཾ མནསི ཀརོཏཱིཏི ཏེསཾ ནེརཡིཀཱནཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀསྶ ཀམྨསྶ ཉཱཏུཀཱམཏཱཝསེན པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ པརིཀམྨཝསེན མནསི ཀརོཏི. ཀིཾ ནུ ཁོཏིཨཱདི མནསིཀཱརཝིདྷིདསྶནཾ. ཨེཝཾ པན པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛིཏསྶ ཏཾ ཀམྨཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ནིརུདྡྷེ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི ཛཝནྟི. ཡེསཾ པུརིམཱནི ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི ཝཱ པརིཀམྨཨུཔཙཱརཱནུལོམགོཏྲབྷུནཱམཀཱནི ཀཱམཱཝཙརཱནི, ཙཏུཏྠཾ པཉྩམཾ ཝཱ ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ རཱུཔཱཝཙརཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཾ, ཏཏྠ ཡཾ ཏེན ཨཔྤནཱཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཨུཔྤནྣཾ ཉཱཎཾ, ཏཾ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཝིསུཾ པརིཀམྨཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨིདཾ པན དིབྦཙཀྑུཉཱཎེན ཝིནཱ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎསྶ ཝིསུཾ པརིཀམྨཾ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྩེཏཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ཨཉྙཐཱ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎསྶ མཧགྒཏབྷཱཝོ ཨེཝ ན སིཡཱ. དེཝཱནཾ དསྶནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནེརཡིཀདེཝགྒཧཎཉྩེཏྠ ནིདསྶནམཏྟཾ དཊྛབྦཾ. ཨཱཀངྑམཱནོ ཧི དིབྦཙཀྑུལཱབྷཱི ཨཉྙགཏིཀེསུཔི ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཏིཡེཝ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཨཔཱཡགྒཧཎེན ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏིཨཱདི, ‘‘སུགཏིགྒཧཎེན མནུསྶགཏིཔི སངྒཡ྄ཧཏཱི’’ཏི ཙ. ཏཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཡཀམྨཾ ཨཱརམྨཎམེཏསྶཱཏི ཏཾཀམྨཱརམྨཎཾ. ཕཱརུསཀཝནཱདཱིསཱུཏི ཨཱདི-སདྡེན ཙིཏྟལཏཱཝནཱདཱིནཾ སངྒཧོ.

ཡཐཱ ཙིམསྶཱཏི ཡཐཱ ཙ ཨིམསྶ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎསྶ ཝིསུཾ པརིཀམྨཾ ནཏྠི, ཨེཝཾ ཨནཱགཏཾསཉཱཎསྶཔཱིཏི ཝིསུཾ པརིཀམྨཱབྷཱཝཉྩ ནིདསྶེཏི. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘དིབྦཙཀྑུཔཱདཀཱནེཝ ཧི ཨིམཱནཱི’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ དིབྦཙཀྑུལཱབྷཱི ནིརཡཱདིཨབྷིམུཁཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནེརཡིཀཱདིཀེ སཏྟེ དིསྭཱ ཏེཧི པུབྦེ ཨཱཡཱུཧིཏཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཡཱདིཀཾ ཀམྨཾ ཏཱདིསེན སམཱདཱནེན ཏཛྫེན ཙ མནསིཀཱརེན པརིཀྑཏེ ཙིཏྟེ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཡསྶ ཡསྶ སཏྟསྶ སམནནྟརཾ ཨནཱགཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཉཱཏུཀཱམོ, ཏཾ ཏཾ ཨོདིསྶ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏེན ཏེན ཨཏཱིཏེ ཨེཏརཧི ཝཱ ཨཱཡཱུཧིཏཾ ཏསྶ ནིབྦཏྟཀཾ ཀམྨཾ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎེན དིསྭཱ ཏེན ཏེན ནིབྦཏྟེཏབྦཾ ཨནཱགཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཉཱཏུཀཱམོ ཏཱདིསེན སམཱདཱནེན ཏཛྫེན ཙ མནསིཀཱརེན པརིཀྑཏེ ཙིཏྟེ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནཱཏི. ཨེས ནཡོ ཏཏོ པརེསུཔི ཨཏྟབྷཱཝེསུ. ཨེཏཾ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ ནཱམ. ཡསྨཱ ཨེཏཾ དྭཡཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎེ སཏི ཨེཝ སིཛ྄ཛྷཏི, ནཱསཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིམཱནི དིབྦཙཀྑུནཱ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི.

ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ དུཙྩརིཏནྟི ཀཱཡེན དུཊྛུ ཙརིཏཾ, ཀཱཡཏོ ཝཱ ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསཔཱུཏིཀཏྟཱ དུཊྛུ ཙརིཏཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི ཨེཝཾ ཡཐཱཀྐམཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཀཱཡོཏི ཙེཏྠ ཙོཔནཀཱཡོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཀཱཡཝིཉྙཏྟིཝསེན པཝཏྟཾ ཨཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཡསྨིཾ སནྟཱནེ ཀམྨཾ ཀཏུཔཙིཏཾ, ཨསཏི ཨཱཧཱརུཔཙྪེདེ ཝིཔཱཀཱརཧསབྷཱཝསྶ ཨཝིགཙྪནཏོ སོ ཏེན སཧིཏོཡེཝཱཏི ཝཏྟབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘སམནྣཱགཏཱཏི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨནཏྠཀཱམཱ ཧུཏྭཱཏི ཨེཏེན མཱཏཱཔིཏརོ ཝིཡ པུཏྟཱནཾ, ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཝིཡ ཙ ནིསྶིཏཀཱནཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཧུཏྭཱ གརཧཀཱ ཨུཔཝཱདཀཱ ན ཧོནྟཱིཏི དསྶེཏི. གུཎཔརིདྷཾསནེནཱཏི ཝིཛྫམཱནཱནཾ གུཎཱནཾ ཝིདྡྷཾསནེན, ཝིནཱསནེནཱཏི ཨཏྠོ. ནནུ ཙ ཨནྟིམཝཏྠུནཱཔི ཨུཔཝཱདོ གུཎཔརིདྷཾསནམེཝཱཏི? སཙྩམེཏཾ, གུཎཱཏི པནེཏྠ ཛྷཱནཱདིཝིསེསཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི སཱིལཔརིདྷཾསནཾ ཝིསུཾ གཧིཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ནཏྠི ཨིམེསཾ སམཎདྷམྨོ’’ཏིཨཱདི. སམཎདྷམྨོཏི ཙ སཱིལསཾཡམཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཛཱནཾ ཝཱཏི ཡཾ ཨུཔཝདཏི, ཏསྶ ཨརིཡབྷཱཝཾ ཛཱནནྟོ ཝཱ. ཨཛཱནཾ ཝཱཏི ཨཛཱནནྟོ ཝཱ. ཛཱནནཱཛཱནནཉྩེཏྠ ཨཔྤམཱཎཾ, ཨརིཡབྷཱཝོ ཨེཝ པམཱཎཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུབྷཡཐཱཔི ཨརིཡཱུཔཝཱདོཝ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨརིཡོཏི པན ཨཛཱནཏོ ཨདུཊྛཙིཏྟསྶེཝ ཏཏྠ ཨརིཡགུཎབྷཱཝཾ པཝེདེནྟསྶ གུཎཔརིདྷཾསནཾ ན ཧོཏཱིཏི ཏསྶ ཨརིཡཱུཔཝཱདོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝདནྟི. བྷཱརིཡཾ ཀམྨནྟི ཨཱནནྟརིཡསདིསཏྟཱ བྷཱརིཡཾ ཀམྨཾ, སཏེཀིཙྪཾ པན ཧོཏི ཁམཱཔནེན, ན ཨཱནནྟརིཡཾ ཝིཡ ཨཏེཀིཙྪཾ.

ཏསྶ ཙ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠནྟི བྷཱརིཡཱདིསབྷཱཝསྶ པཀཱསནཏྠཾ. ཏཾ ཛིགུཙྪཱིཏི ཏཾ ཐེརཾ, ཏཾ ཝཱ ཀིརིཡཾ ཛིགུཙྪི. ཨཏིཙྪཱཏོཏི ཨཏིཝིཡ ཁུདཱབྷིབྷཱུཏོ. མཧལླཀོཏི སམཎཱནཾ སཱརུཔྤམསཱརུཔྤཾ, ལོཀསམུདཱཙཱརམཏྟཾ ཝཱ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝུཏྟཏྟཱ གུཎཔརིདྷཾསནེན གརཧཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨམྷཱཀཾ ལཛྫིཏབྦཀཾ ཨཀཱསཱིཏི ‘‘སམཎེན ནཱམ ཨེཝཾ ཀཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ མཡཾ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐོམཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཛཱནནྟོ ཨེཝ ཐེརོ ‘‘ཨཏྠི ཏེ ཨཱཝུསོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཏིཊྛཱ’’ཏི པུཙྪི. ཨིཏརོཔི སཙྩཱབྷིསམཡོ སཱསནེ པཏིཊྛཱཏི ཨཱཧ ‘‘སོཏཱཔནྣོ ཨཧ’’ནྟི. ཐེརོ ཏཾ ཀརུཎཱཡམཱནོ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོ ཏཡཱ ཨུཔཝདིཏོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝི ཨཀཱསི. ཏེནསྶ ཏཾ པཱཀཏིཀཾ ཨཧོསཱིཏི ཏེན ཨསྶ ཏཾ ཀམྨཾ མགྒཱཝརཎཾ ནཱཧོསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུབྦེཝ པན སོཏཱཔནྣཏྟཱ ཨཔཱཡགཱམཱིནཾ སུཔྤཧཱིནབྷཱཝཏོ སགྒཱཝརཎམསྶ ཀཱཏུམསམཏྠམེཝ ཏཾ ཀམྨཾ. ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཁམཱཔེཏབྦོ’’ཏི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཾ. སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིནོ དོསེནཔི ནཀྑམནྟི, སེསཨརིཡཱ ཝཱ ཏསྶ ཨཏྠཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཎཏྠཱཡ ན ཁམཱཔེཡྻུནྟི ཨཱཧ ‘‘སཙེ སོ ནཀྑམཏཱི’’ཏི. ཨཏྟནཱ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི, ཋིཏཀེནེཝཱཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ’’ཏི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༡༡) ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྷི ཏཏྠ ཝུཏྟཾ –

‘‘སཙེ དིསཱཔཀྐནྟོ ཧོཏི, སཡཾ ཝཱ གནྟྭཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀེ ཝཱ པེསེཏྭཱ ཁམཱཔེཏབྦོ. སཙེ ནཱཔི གནྟུཾ, ན པེསེཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི, ཡེ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟི, ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཙེ ནཝཀཏརཱ ཧོནྟི, ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ, སཙེ ཝུཌྜྷཏརཱ, ཝུཌྜྷེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཁམཏུ མེ སོ ཨཱཡསྨཱ’ཏི ཝཏྭཱ ཁམཱཔེཏབྦཾ. སམྨུཁཱ ཨཁམནྟེཔི ཨེཏདེཝ ཀཱཏབྦ’’ནྟི.

ཨིདཾ པན པརམྤི ཏཏྠ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༡༡) ཝུཏྟཾ –

‘‘སཙེ ཨེཀཙཱརིཀབྷིཀྑུ ཧོཏི, ནེཝསྶ ཝསནཊྛཱནཾ, ན གཏཊྛཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ཨེཀསྶ པཎྜིཏསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཝཙཾ, ཏཾ མེ ཨནུསྶརཏོ ཨནུསྶརཏོ ཝིཔྤཊིསཱརོ ཧོཏི, ཀིཾ ཀརོམཱི’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སོ ཝཀྑཏི ‘ཏུམྷེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཐེརོ ཏུམྷཱཀཾ ཁམཏི, ཙིཏྟཾ ཝཱུཔསམེཐཱ’ཏི. ཏེནཔི ཨརིཡསྶ གཏདིསཱབྷིམུཁེན ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘ཁམཏཱུ’ཏི ཝཏྟབྦ’’ནྟི.

པརིནིབྦུཏམཉྩཊྛཱནནྟི པཱུཛཱཀརཎཊྛཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. པཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀཏེ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏཱིཏི ཏཾ ཀམྨཾ སགྒཱཝརཎཾ མགྒཱཝརཎཉྩ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོཏི ཀེཙི ཝདནྟི. ཙརིཡཱཔིཊཀེ མཱཏངྒཙརིཏསཾཝཎྞནཱཡཾ (ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ༢.༦༤) –

‘‘པཱརམིཏཱཔརིབྷཱཝནསམིདྡྷཱཧི ནཱནཱསམཱཔཏྟིཝིཧཱརཔརིཔཱུརིཏཱཧི སཱིལདིཊྛིསམྤདཱཧི སུསངྑཏསནྟཱནེ མཧཱཀརུཎཱདྷིཝཱསེ མཧཱསཏྟེ ཨརིཡཱུཔཝཱདཀམྨཨབྷིསཔསངྑཱཏཾ ཕརུསཝཙནཾ སཾཡུཏྟཾ མཧཱསཏྟསྶ ཁེཏྟཝིསེསབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཙ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཕརུསཏཱཡ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧུཏྭཱ སཙེ སོ མཧཱསཏྟཾ ན ཁམཱཔེཏི, སཏྟམེ དིཝསེ ཝིཔཙྩནསབྷཱཝཾ ཛཱཏཾ. ཁམཱཔིཏེ པན མཧཱསཏྟེ པཡོགསམྤཏྟིཡཱ ཝིཔཱཀསྶ པཊིབཱཧིཏཏྟཱ ཨཝིཔཱཀདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫི ཨཧོསིཀམྨབྷཱཝཏོ. ཨཡཉྷི ཨརིཡཱུཔཝཱདཔཱཔསྶ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡསྶ ཙ དྷམྨཏཱ’’ཏི –

ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཝཾ ཁམཱཔིཏེ ཏཾ ཀམྨཾ པཡོགསམྤཏྟིཡཱ ཝིཔཱཀསྶ པཊིབཱཧིཏཏྟཱ ཨཧོསིཀམྨབྷཱཝེན ཨཝིཔཱཀདྷམྨཏཾ ཨཱཔནྣནྟི ནེཝ སགྒཱཝརཎཾ ན མོཀྑཱཝརཎཉྩ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ.

ཝིཔརཱིཏཾ དསྶནམེཏེསནྟི ཝིཔརཱིཏདསྶནཱ. སམཱདཱཏབྦཊྛེན སམཱདཱནཱནི, ཀམྨཱནི སམཱདཱནཱནི ཡེསཾ ཏེ ཀམྨསམཱདཱནཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན ཀམྨསམཱདཱནཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཧེཏུཨཏྠཾ ཝཱ ཨནྟོགདྷཾ ཀཏྭཱ མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན པརེ ཀམྨེསུ སམཱདཱཔཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ. ཏཡིམཾ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཝསེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡེ ཙ…པེ… སམཱདཔེནྟི, ཏེཔི མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. སཱིལསམྤནྣོཏིཨཱདི པརིཔཀྐིནྡྲིཡསྶ མགྒསམངྒིནོ ཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨགྒམགྒཊྛེ པན ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཨཐ ཝཱ ཨགྒམགྒཔརིཡཱཔནྣཱ ཨེཝ སཱིལཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཨགྒམགྒཊྛསྶ ཧི དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨེཀཾསིཀཱ ཨཉྙཱརཱདྷནཱ, ཨིཏརེསཾ ཨནེཀཾསིཀཱ. ཨཉྙནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཨེཝཾསམྤདམིདནྟི ཨེཏྠ སམྤཛྫནཾ སམྤདཱ, ནིཔྥཏྟི, ཨེཝཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷནཀནིཔྥཏྟིཀནྟི ཨཏྠོ, ཡཐཱ ཏཾ ཨཝསྶམྦྷཱཝཱི, ཨེཝམིདམྤཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི མགྒཱནནྟརཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱཝ ཕལཾ ནིབྦཏྟཾ, ཨེཝམེཏཾ ཨིམསྶཔི པུགྒལསྶ ཙུཏིཨནནྟརཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱཝ ནིརཡེ པཊིསནྡྷི ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. སཀལསྨིཉྷི བུདྡྷཝཙནེ ན ཨིམཱཡ ཨུཔམཱཡ གཱལ༹ྷཏརཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཨུཔམཱ ཨཏྠི. ཏཾ ཝཱཙཾ ཨཔྤཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༩) ཨརིཡཱུཔཝཱདཾ སནྡྷཱཡ ‘‘པུན ཨེཝརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ ན ཝཀྑཱམཱི’’ཏི ཝདནྟོ ཝཱཙཾ པཛཧཏི ནཱམ, ‘‘པུན ཨེཝརཱུཔཾ ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཙིཏྟཾ པཛཧཏི ནཱམ, ‘‘པུན ཨེཝརཱུཔིཾ དིཊྛིཾ ན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི པཛཧནྟོ དིཊྛིཾ པཛཧཏི ནཱམ. ཏཐཱ ཨཀརོནྟོ ནེཝ པཛཧཏི ན པཊིནིསྶཛྫཏི. ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེཏི ཡཐཱ ནིརཡཔཱལེཧི ཨཱཧརིཏྭཱ ནིརཡེ ཋཔིཏོ, ཨེཝཾ ནིརཡེ ཋཔིཏོཡེཝ, ནཱསྶ ནིརཡཱུཔཔཏྟིཡཱ ཀོཙི ཝིབནྡྷོ. ཏཏྲཱཡཾ ཡུཏྟི – ནིརཡཱུཔགོ ཨརིཡཱུཔཝཱདཱི ཏདཱདཱཡཀསྶ ཨཝིཛཧནཏོ སེཡྻཐཱཔི མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏཾ ཝཱཙཾ ཨཔྤཧཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཙནེན ཏདཱདཱཡཀསྶ ཨཔྤཧཱནེནེཝ ཨརིཡཱུཔཝཱདོ ཨནྟརཱཡིཀོ ཨནཏྠཱཝཧོཝ, པཧཱནེན པན ཨཙྩཡཾ དེསེཏྭཱ ཁམཱཔནེན ན ཨནྟརཱཡིཀོ ཨནཏྠཱཝཧོ ཡཐཱ ཏཾ ཝུཊྛིཏཱ དེསིཏཱ ཙ ཨཱཔཏྟཱིཏི དསྶེཏི. མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན ཨཀཏྟབྦཾ ནཱམ པཱཔཾ ནཏྠི, ཡཏོ སཾསཱརཁཱཎུབྷཱཝོཔི ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཝཛྫཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ ཏིཊྛཏི (དཱི. ནི. ༡. ༡༤༧), ཨཡཉྩེཝ ཀཱཡོ བཧིདྡྷཱ ཙ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ ཨིདྷ ཀཱཡ-སདྡོ ཁནྡྷཔཉྩཀཝིསཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཨུཔཱདིནྣཀྑནྡྷཔརིཙྩཱགཱ’’ཏི. ཨཝཱིཏརཱགསྶ མརཎཏོ པརཾ ནཱམ བྷཝནྟརཱུཔཱདཱནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘པརཾ མརཎཱཏི ཏདནནྟརཾ ཨབྷིནིབྦཏྟཀྑནྡྷགྒཧཎེ’’ཏི. ཡེན ཏིཊྛཏི, ཏསྶ ཨུཔཙྪེདེནེཝ ཀཱཡོ བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཙྪེདཱ’’ཏི. ཨེཏི ཨིམསྨཱ སུཁནྟི ཨཡོ, པུཉྙནྟི ཨཱཧ ‘‘པུཉྙསམྨཏཱ ཨཡཱ’’ཏི. ཨཱཡནྟི ཨེཏསྨཱ སུཁཱནཱིཏི ཨཱཡོ, པུཉྙཀམྨཱདཱིནཾ སུཁསཱདྷནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སུཁཱནཾ ཝཱ ཨཱཡསྶ ཨབྷཱཝཱ’’ཏི. ཝིཝསཱཏི ཀམྨསྶ ཝསེ ཝཏྟནཏོ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟིཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི ཝིགཏོ ཝསོ ཨེཏེསནྟི ཝིཝསཱ, ཨཝསཝཏྟིནོཏི ཨཏྠོ. ཨིཡཏི ཨསྶཱདཱིཡཏཱིཏི ཨཡོ, ཨསྶཱདོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨསྶཱདསཉྙིཏོ ཨཡོ’’ཏི.

ནཱགརཱཛཱདཱིནནྟི ཨཱདི-སདྡེན སུཔཎྞཱདཱིནཾ སངྒཧོ. ཨསུརསདིསནྟི པེཏཱསུརསདིསཾ. སོ ཧཱིཏི སོ ཨསུརཀཱཡོ. སབྦསམུསྶཡེཧཱིཏི སབྦེཧི སམྤཏྟིསམུསྶཡེཧི, སབྦསམྤཏྟིརཱསིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེནཱཏི ‘‘སུཊྛུ ཙརིཏཾ, སོབྷནཾ ཝཱ ཙརིཏཾ ཨནཝཛྫཏྟཱཏི སུཙརིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཝུཏྟསྶ ཨཏྠསྶ ཝིཔརིཡཱཡེན. ‘‘ཨིཏོ བྷོ སུགཏིཾ གཙྪཱ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༨༣) ཝཙནཏོ མནུསྶགཏིཔི སུགཏིཡེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘སུགཏིགྒཧཎེན མནུསྶགཏིཔི སངྒཡ྄ཧཏཱི’’ཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏོ ཙ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ

༡༤. ཝིཔསྶནཱཔཱདཀནྟི ཝིཔསྶནཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏཾ. ཝིཔསྶནཱ ཙ ཏིཝིདྷཱ ཝིཔསྶཀཔུགྒལབྷེདེན. མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཉྷི པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱནཉྩ ཙིནྟཱམཡཉཱཎསཾཝདྡྷིཏཏྟཱ སཡམྦྷཱུཉཱཎབྷཱུཏཱ, ཨིཏརེསཾ སུཏམཡཉཱཎསཾཝདྡྷིཏཏྟཱ པརོཔདེསསམྦྷཱུཏཱ. སཱ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨཝསེསརཱུཔཱརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨཉྙཏརཏོ ཝུཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀདྷཱ ཨརཱུཔམུཁཝསེན ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནེ ཝུཏྟཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷཱཏུཔརིགྒཧམུཁཱནཾ ཨཉྙཏརམུཁཝསེན ཨནེཀདྷཱཝ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ནཱནཱནཡཏོ ཝིབྷཱཝིཏཱ. མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ པན ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶམུཁེན པབྷེདགམནཏོ ནཱནཱནཡཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསནྣིསྶཡསྶ ཨརིཡམགྒཉཱཎསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཾ པུབྦབྷཱགཉཱཎགབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟཾ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཾ པརམགམྦྷཱིརཾ སཎྷསུཁུམཏརཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཧོཏི. ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ མཧཱཝཛིརཉྙཱཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཡསྶ ཙ པཝཏྟིཝིབྷཱགེན ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶཔབྷེདསྶ པཱདཀབྷཱཝེན སམཱཔཛྫིཡམཱནཱ ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསངྑྱཱ དེཝསིཀཾ སཏྠུ ཝལ༹ཉྫནཀསམཱཔཏྟིཡོ ཝུཙྩནྟི, སྭཱཡཾ བུདྡྷཱནཾ ཝིཔསྶནཱཙཱརོ པརམཏྠམཉྫུསཱཡཾ ཝིསུདྡྷིམགྒཝཎྞནཱཡཾ ཨུདྡེསཏོ དསྶིཏོ, ཨཏྠིཀེཧི ཏཏོ གཧེཏབྦོ.

ཨཱསཝཱནཾ ཁེཔནཏོ སམུཙྪིནྡནཏོ ཨཱསཝཀྑཡོ ཨརིཡམགྒོ, ཨུཀྐཊྛནིདྡེསཝསེན ཨརཧཏྟམགྒགྒཧཎཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཉཱཎཾ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎནྟི དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏྲ ཙེཏཾ ཉཱཎ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཁཡེཏི ཙ ཨཱདྷཱརེ བྷུམྨཾ, ན ཝིསཡེཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏྟཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨིདཾ དུཀྑནྟི དུཀྑསྶ ཨརིཡསཙྩསྶ ཏདཱ པཙྩཀྑཏོ གཧིཏབྷཱཝདསྶནཾ. ཨེཏྟཀཾ དུཀྑནྟི ཏསྶ པརིཙྪིཛྫ གཧིཏབྷཱཝདསྶནཾ. ན ཨིཏོ བྷིཡྻོཏི ཨནཝསེསེཏྭཱ གཧིཏབྷཱཝདསྶནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སབྦམྤི དུཀྑསཙྩ’’ནྟིཨཱདི. སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེནཱཏི སབྷཱཝསངྑཱཏསྶ ལཀྑཎསྶ ཨསམྨོཧཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷནེན. ཨསམྨོཧཔཊིཝེདྷོཏི ཙ ཡཐཱ ཏསྨིཾ ཉཱཎེ པཝཏྟེ པཙྪཱ དུཀྑསྶ སརཱུཔཱདིཔརིཙྪེདེ སམྨོཧོ ན ཧོཏི, ཏཐཱ པཝཏྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསི’’ནྟི. ནིབྦཏྟིཀནྟི ནིཔྥཱདེནྟཾ. ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱཏི ཡཾ ནིབྦཱནཾ མགྒསྶ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡཊྛེན ཀཱརཎབྷཱུཏཾ ཨཱགམྨ. ཏདུབྷཡཝཏོ ཧི པུགྒལསྶ པཏྟི ཏདུབྷཡསྶ པཏྟཱིཏི ཝུཏྟཾ. པཏྭཱཏི ཝཱ པཱཔུཎནཧེཏུ. ཨཔྤཝཏྟིནྟི ཨཔྤཝཏྟིནིམིཏྟཾ. ཏེ ཝཱ ན པཝཏྟནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཔྤཝཏྟི, ནིབྦཱནཾ. ཏསྶཱཏི དུཀྑནིརོདྷསྶ. སམྤཱཔཀནྟི སཙྪིཀིརིཡཱཝསེན སམྨདེཝ པཱཔཀཾ.

ཀིལེསཝསེནཱཏི ཨཱསཝསངྑཱཏཀིལེསཝསེན. ཡསྨཱ ཨཱསཝཱནཾ དུཀྑསཙྩཔརིཡཱཡོ, ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏྟཱ, སེསསཙྩཱནཉྩ ཏཾསམུདཡཱདིཔརིཡཱཡོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིཡཱཡཏོ’’ཏི. དསྶེནྟོ སཙྩཱནཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨཱསཝཱནཾཡེཝ ཙེཏྠ གཧཎཾ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱ’’ཏི ཨཱརདྡྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ཨཱསཝཝིམུཏྟིསཱིསེནེཝ སབྦསཾཀིལེསཝིམུཏྟི ཝུཏྟཱ. ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིནྟིཨཱདིནཱ མིསྶཀམགྒོ ཨིདྷ ཀཐིཏོཏི ‘‘སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཀོཊིཔྤཏྟཾ མགྒཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ སཙྩཔྤཊིཝེདྷསྶ ཏདཱ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཏྟཱ ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསི’’ནྟི ཝཏྭཱཔི ཨབྷིསམཡཀཱལེ ཏསྶ པཙྩུཔྤནྣཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ’’ཏི ཝཏྟམཱནཀཱལེན ནིདྡེསོ ཀཏོ. སོ ཙ ཀཱམཾ མགྒཀྑཎཏོ པརཾ ཡཱཝཛྫཏནཱ ཨཏཱིཏཀཱལིཀོ ཨེཝ, སབྦཔཋམཾ པནསྶ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཏྟཾ ཕལཀྑཎེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིམུཙྩིཏྠཱཏི ཨིམིནཱ ཕལཀྑཎཾ དསྶེཏཱི’’ཏི. ཛཱནཏོ པསྶཏོཏི ཝཱ ཧེཏུནིདྡེསོཡཾ. ཛཱནནཧེཏུ དསྶནཧེཏུ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠཱཏི ཡོཛནཱ. བྷཝཱསཝགྒཧཎེནེཝ ཙེཏྠ བྷཝརཱགསྶ ཝིཡ བྷཝདིཊྛིཡཱཔི སམཝརོདྷོཏི དིཊྛཱསཝསྶཔི སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

ཡསྨཱ པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝིཛྫམཱནསྶཔི ཀམྨསྶ ཨཱཡཏིཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀབྷཱཝཏོ ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཡསྨཱ ཙ མགྒཔཙྩཝེཀྑཎཱདཱིཧི ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡནྟིཨཱདིཾ པཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏི ཨཱདཱིཧི ཏསྶ བྷཱུམི’’ནྟི. ཏཏྠ ཏསྶཱཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ. བྷཱུམིནྟི པཝཏྟིཊྛཱནཾ. ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཀཏམཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙོདནཱ ཀཏཱ, ཏཾ པཀཱསེཏྭཱ པརིཧཱརཾ ཝཏྟུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ན ཏཱཝསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱཏི མགྒབྷཱཝནཱཡ ན ཁཱིཎཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ’’ཏི. ན ཨནཱགཏཱ ཨསྶ ཛཱཏི ཁཱིཎཱཏི ཡོཛནཱ. ན ཨནཱགཏཱཏི ཙ ཨནཱགཏཏྟསཱམཉྙཾ གཧེཏྭཱ ལེསེན ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ’’ཏི. ཝིཛྫམཱནེཡེཝ ཧི པཡོགོ སམྦྷཝཏི, ནཱཝིཛྫམཱནེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨནཱགཏཝིསེསོ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྶ ཙ ཁེཔནེ ཝཱཡཱམོཔི ལབྦྷཏེཝ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཱ པན མགྒསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཡཱ པནཱ’’ཏི ཧི ཨཱདིནཱ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨནཱགཏཛཱཏིཡཱ ཨེཝ ཧེཏུཝིནཱསནདྭཱརེན ཁཱིཎབྷཱཝོ པཀཱསཱིཡཏི. ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསཱུཏི བྷཝཏྟཡགྒཧཎཾ ཝུཏྟནཡེན ཨནཝསེསཏོ ཛཱཏིཡཱ ཁཱིཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ནྟི ཡཐཱཝུཏྟཛཱཏིཾ. སོཏི བྷགཝཱ.

བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ནཱམ ཨིདྷ མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ནིབྦཏྟནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནིཊྛིཏ’’ནྟི. སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ པརིཉྙཱདིཀིཙྩསཱདྷནཝསེན པཝཏྟམཱནཱཡ སམྨཱསངྐཔྤཱདཱིནམྤི དུཀྑསཙྩེ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱནུགུཎཱ པཝཏྟི, ཨིཏརསཙྩེསུ ཙ ནེསཾ པཧཱནཱབྷིསམཡཱདིཝསེན པཝཏྟི པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེནཱ’’ཏི. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིམེ པཀཱརཱ ཨིཏྠཾ, ཏབྦྷཱཝོ ཨིཏྠཏྟཾ, ཏདཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ པན པཀཱརཱ ཨརིཡམགྒབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ པརིཉྙཱདཡོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾསོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. ཏེ ཧི མགྒཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒཱནུབྷཱཝེན པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, པརིཉྙཱདཱིསུ ཙ པཧཱནམེཝ པདྷཱནཾ, ཏདཏྠཏྟཱཡ ཨིཏརེསནྟི ཨཱཧ ‘‘ཀིལེསཀྑཡཱཡ ཝཱ’’ཏི. པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཝཱ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨབྦྷཉྙཱསི’’ནྟི ཨེཏྠཱཡམཔརོ ནཡོ – ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ནིསྶཀྐེ སམྤདཱནཝཙནཾ. ཏེནཱཡམཏྠོ – ཨིཏྠཏྟཱཡ ཨིཏྠམྦྷཱཝཏོ ཨིམསྨཱ ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཨིདཱནི ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷསནྟཱནཱ ཨཔརཾ ཨནཱགཏཀྑནྡྷསནྟཱནཾ མཡ྄ཧཾ ནཏྠི, ཨིམེ པན ཙརིམཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ ཨཔྤཏིཊྛཱ ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ རུཀྑཱ ཝིཡ. ཨཔརིཉྙཱཏམཱུལཀཱ ཧི པཏིཊྛཱ. ཡཐཱཧ ‘‘ཀབལཱི༹ཀཱརེ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཧཱརེ ཨཏྠི རཱགོ ཨཏྠི ནནྡཱི ཨཏྠི ཏཎྷཱ, པཏིཊྛིཏཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིརུལ༹ྷ’’ནྟིཨཱདི (སཾ. ནི. ༢.༦༤; ཀཐཱ. ༢༩༦; མཧཱནི. ༧). ཏེ པན པཉྩཀྑནྡྷཱ ཙརིམཀཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ཨནུཔཱདཱནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ནིབྦཱཡིསྶནྟཱིཏི ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི.

པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཔརིགྒཧིཏནྟི ན པཋམདུཏིཡཉཱཎདྭཡཱདྷིགམཾ ཝིཡ ཀེཝལནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དསྶེནྟོཏི ནིགམནཝསེན དསྶེནྟོ. སརཱུཔཏོ ཧི པུབྦེ དསྶིཏམེཝཱཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཏིཀྑཏྟུཾ ཛཱཏོཏི ཨིམིནཱ པན ཨིདཾ དསྶེཏི ‘‘ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, པཋམཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོཡེཝ པུརེཛཱཏསྶ སཧཛཱཏསྶ ཝཱ ཨབྷཱཝཏོ སབྦེསཾ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ, ཀིམངྒཾ པན ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི ཏིཀྑཏྟུཾ ཛཱཏོཏི. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཨཏཱིཏཾསཉཱཎནྟི ཨཏཱིཏཱརམྨཎསབྷཱགཏཱཡ ཏབྦྷཱཝཱིབྷཱཝཏོ ཙ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཨཏཱིཏཾསཉཱཎཾ པཀཱསེཏྭཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨཏཱིཏཾསཉཱཎནྟི ཨཏཱིཏཀྑནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུསངྑཱཏེ ཨཏཱིཏཀོཊྛཱསེ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཾ. དིབྦཙཀྑུཉཱཎསྶ པཙྩུཔྤནྣཱརམྨཎཏྟཱ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎསྶ ཨནཱགཏཾསཉཱཎསྶ ཙ དིབྦཙཀྑུཝསེནེཝ ཨིཛ྄ཛྷནཏོ དིབྦཙཀྑུནོ པརིབྷཎྜཉཱཎཏྟཱ དིབྦཙཀྑུམྷིཡེཝ ཙ ཋིཏསྶ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎསིདྡྷིཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘དིབྦཙཀྑུནཱ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཾསཉཱཎ’’ནྟི. ཏཏྠ དིབྦཙཀྑུནཱཏི སཔརིབྷཎྜེན དིབྦཙཀྑུཉཱཎེན. པཙྩུཔྤནྣཾསོ ཙ ཨནཱགཏཾསོ ཙ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཾསཾ, ཏཏྠ ཉཱཎཾ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཾསཉཱཎཾ. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱདྷིགམེནེཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཝིཡ སེསཱསཱདྷཱརཎཉཱཎདསབལཉཱཎཨཱཝེཎིཀབུདྡྷདྷམྨཱདཱིནམྤི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱནཾ བུདྡྷགུཎཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷནཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱསཝཀྑཡེན སཀལལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎ’’ནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘སབྦེཔི སབྦཉྙུགུཎེ པཀཱསེཏྭཱ’’ཏི.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དེསནཱནུམོདནཀཐཱ

༡༥. པཱིཏིཝིཔྥཱརཔརིཔུཎྞགཏྟཙིཏྟོཏི པཱིཏིཕརཎེན པརིཔུཎྞཀཱཡཙིཏྟོ. ཨཉྙཱཎནྟི ཨཉྙཱཎསྶཱཏི ཨཏྠོ. དྷཱིསདྡསྶ ཡོགཏོ ཧི སཱམིཨཏྠེ ཨེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨབྷིཀྐནྟཱཏི ཨེཏྠ ཨཏིཀྐནྟཱ, ཝིགཏཱཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཁཡེ དིསྶཏཱི’’ཏི. ཏེནེཝ ཧི ‘‘ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙཱཏི ཨཏིཝིཡ ཀནྟཏརོ མནོརམོ, ཏཱདིསོ ཙ སུནྡརོ བྷདྡཀོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སུནྡརེ དིསྶཏཱི’’ཏི. ཀོཏི དེཝནཱགཡཀྑགནྡྷབྦཱདཱིསུ ཀོ ཀཏམོ. མེཏི མམ. པཱདཱནཱིཏི པཱདེ. ཨིདྡྷིཡཱཏི ཨིམཱཡ ཨེཝརཱུཔཱཡ དེཝིདྡྷིཡཱ. ཡསསཱཏི ཨིམིནཱ ཨེདིསེན པརིཝཱརེན པརིཙྪེདེན. ཛལནྟི ཝིཛྫོཏམཱནོ. ཨབྷིཀྐནྟེནཱཏི ཨཏིཝིཡ ཀནྟེན ཀམནཱིཡེན ཨབྷིརཱུཔེན. ཝཎྞེནཱཏི ཚཝིཝཎྞེན སརཱིརཝཎྞནིབྷཱཡ. སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱཏི དསཔི དིསཱ པབྷཱསེནྟོ ཙནྡོ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨེཀཱལོཀཾ ཀརོནྟོཏི གཱཐཱཡ ཨཏྠོ. ཨབྷིརཱུཔེཏི ཨུལཱ༹རརཱུཔེ སམྤནྣརཱུཔེ.

ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷོ གོཏམཱཏི ཝཙནདྭཡསྶ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨཱམེཌིཏཝསེན ཨཏྠཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྶ ཝིསཡཾ ནིདྡྷཱརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ‘‘ཙོརོ ཙོརོ, སཔྤོ སཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ བྷཡེ ཨཱམེཌིཏཾ. ‘‘ཝིཛ྄ཛྷ ཝིཛ྄ཛྷ, པཧར པཧརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀོདྷེ. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ པསཾསཱཡཾ. ‘‘གཙྪ གཙྪ, ལུནཱཧི ལུནཱཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཏུརིཏེ. ‘‘ཨཱགཙྪ ཨཱགཙྪཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀོཏཱུཧལེ. ‘‘བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཙིནྟེནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (བུ. ཝཾ. ༢.༤༤) ཨཙྪརེ. ‘‘ཨབྷིཀྐམཐཱཡསྨནྟོ, ཨབྷིཀྐམཐཱཡསྨནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༢༠; ཨ. ནི. ༩.༡༡) ཧཱསེ. ‘‘ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ, ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ སོཀེ. ‘‘ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ སུཁ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༠; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༢) པསཱདེ. -སདྡོ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོ. ཏེན གརཧཨསམྨཱནཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ‘‘པཱཔོ པཱཔོ’’ཏིཨཱདཱིསུ གརཧཱཡཾ. ‘‘ཨབྷིརཱུཔཀ ཨབྷིརཱུཔཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨསམྨཱནེ དཊྛབྦཾ.

ནཡིདཾ ཨཱམེཌིཏཝསེན དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨཏྠདྭཡཝསེནཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཝཙནཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན བྷགཝཏོ ཝཙནཾ དྷམྨསྶ དེསནཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱ’’ཏི. ཨཏྠམཏྟདསྶནཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྠཝསེན ལིངྒཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམོ ཝེདིཏབྦོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དོསནཱསནཏོཏི རཱགཱདིཀིལེསཝིདྡྷཾསནཏོ. གུཎཱདྷིགམནཏོཏི སཱིལཱདིགུཎཱནཾ སམྤཱཔནཏོ. ཡེ གུཎེ དེསནཱ ཨདྷིགམེཏི, ཏེསུ པདྷཱནབྷཱུཏཱ གུཎཱ དསྶེཏབྦཱཏི ཏེ པདྷཱནབྷཱུཏེ གུཎེ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སདྡྷཱཛནནཏོ པཉྙཱཛནནཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སདྡྷཱཔམུཁཱ ཧི ལོཀིཡཱ གུཎཱ, པཉྙཱཔམུཁཱ ལོཀུཏྟརཱ. སཱཏྠཏོཏིཨཱདཱིསུ སཱིལཱདིཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཏོ, སབྷཱཝནིརུཏྟིསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཏོ. སུཝིཉྙེཡྻསདྡཔྤཡོགཏཱཡ ཨུཏྟཱནཔདཏོ, སཎྷསུཁུམབྷཱཝེན དུཝིཉྙེཡྻཏྠཏཱཡ གམྦྷཱིརཏྠཏོ. སིནིདྡྷམུདུམདྷུརསདྡཔྤཡོགཏཱཡ ཀཎྞསུཁཏོ, ཝིཔུལཝིསུདྡྷཔེམནཱིཡཏྠཏཱཡ ཧདཡངྒམཏོ. མཱནཱཏིམཱནཝིདྷམནེན ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ, ཐམྦྷསཱརམྦྷནིམྨདྡནེན ཨཔརཝམྦྷནཏོ. ཧིཏཱདྷིཔྤཱཡཔྤཝཏྟིཡཱ པརེསཾ རཱགཔརིལཱ༹ཧཱདིཝཱུཔསམནེན ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ, ཀིལེསནྡྷཀཱརཝིདྷམནེན པཉྙཱཝདཱཏཏོ. ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུཏཱཡ ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏོ, པུབྦཱཔརཱཝིརུདྡྷསུཝིསུདྡྷཏྠཏཱཡ ཝིམདྡཀྑམཏོ. ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏཱཡ ཨེཝ སུཡྻམཱནསུཁཏོ, ཝིམདྡཀྑམཏཱཡ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཔྤཝཏྟིཏཱཡ ཙ ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམཱདཱིཧཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན སཾསཱརཙཀྐནིཝཏྟནཏོ, སདྡྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཏོ, མིཙྪཱཝཱདཝིདྷམནཏོ, སམྨཱཝཱདཔཏིཊྛཱཔནཏོ, ཨཀུསལམཱུལསམུདྡྷརཎཏོ, ཀུསལམཱུལསཾརོཔནཏོ, ཨཔཱཡདྭཱརཔིདྷཱནཏོ, སགྒམགྒདྭཱརཝིཝརཎཏོ, པརིཡུཊྛཱནཝཱུཔསམནཏོ, ཨནུསཡསམུགྒྷཱཏནཏོཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

ཨདྷོམུཁཋཔིཏནྟི ཀེནཙི ཨདྷོམུཁཾ ཋཔིཏཾ. ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏནྟི སབྷཱཝེནེཝ ཧེཊྛཱམུཁཾ ཛཱཏཾ. ཨུགྒྷཱཊེཡྻཱཏི ཝིཝཊཾ ཀརེཡྻ. ཧཏྠེ གཧེཏྭཱཏི ‘‘པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ ཝཱ གཙྪཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཝཏྭཱ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ནིསྶནྡེཧཾ ཨེས མགྒོ, ཨེཝཾ གཙྪཱ’’ཏི དསྶེཡྻ. ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱིཏི ཀཱལ༹པཀྑེ ཙཱཏུདྡསཱི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱི. ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨཱདྷེཡྻསྶ ཨནཱདྷཱརབྷཱུཏཾ བྷཱཛནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝཱཔཱདནཝསེན ཨུཀྐུཛྫེཡྻ. ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏཏཱཡ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨདྷོམུཁཋཔིཏཏཱཡ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཊྛིཏནྟི ཨེཝཾ པདདྭཡཾ ཡཐཱརཧཾ ཡོཛེཏབྦཾ, ན ཡཐཱསངྑྱཾ. ཀཱམཾ ཀཱམཙྪནྡཱདཡོཔི པཊིཙྪཱདཀཱ ནཱིཝརཎབྷཱཝཏོ, མིཙྪཱདིཊྛི པན སཝིསེསཾ པཊིཙྪཱདིཀཱ སཏྟེ མིཙྪཱབྷིནིཝེསནེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣ’’ནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝཛྫཾ ཝདཱམཱི’’ཏི. སབྦོ ཨཔཱཡགཱམིམགྒོ ཀུམྨགྒོ ཀུཙྪིཏོ མགྒོཏི ཀཏྭཱ, སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨུཛུཔཊིཔཀྑཏཱཡ མིཙྪཱདིཊྛིཨཱདཡོ ཨཊྛ མིཙྪཏྟདྷམྨཱ མིཙྪཱམགྒོ. ཏེནེཝ ཧི ཏདུབྷཡཔཊིཔཀྑཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཔྤིཨཱདིསནྣིསྶཡོ པདཱིཔོ ན ཏཐཱ, ཨུཛྫལོ ཡཐཱ ཏེལསནྣིསྶཡོཏི ཏེལཔཛྫོཏགྒཧཎཾ. ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧཱིཏི ཨེཏེཧི ནིཀྐུཛྫིཏུཀྐུཛྫནཔཊིཙྪནྣཝིཝརཎཱདིཨུཔམོཔམིཏབྦཔྤཀཱརེཧི, ཨེཏེཧི ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཨརསརཱུཔཏཱདཱིནཾ ཨཏྟནི ཨཉྙཐཱ པཊིཔཱདནཔརིཡཱཡེཧི ཨཏྟནོ དིབྦཝིཧཱརཝིབྷཱཝནཔརིཡཱཡེཧི ཝིཛྫཏྟཡཝིབྷཱཝནཱཔདེསེན ཨཏྟནོ སབྦཉྙུགུཎཝིབྷཱཝནཔརིཡཱཡེཧི ཙ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ’’ཏི.

དེསནཱནུམོདནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

པསནྣཱཀཱརཀཐཱ

པསནྣཱཀཱརནྟི པསནྣེཧི ཀཱཏབྦཾ སཀྐཱརཾ. སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ལུཏྟནིདྡིཊྛོཏི ཨཱཧ ‘‘སརཎནྟི གཙྪཱམཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཧི ནཱཡཾ གམིསདྡོ ནཱིསདྡཱདཡོ ཝིཡ དྭིཀམྨཀོ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ཨཛཾ གཱམཾ ནེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ‘‘གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ན སཀྐཱ, ‘‘སརཎནྟི གཙྪཱམཱི’’ཏི པན ཝཏྟབྦཾ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ལུཏྟནིདྡིཊྛོཏི ཝེདིཏབྦཾ. སརཎནྟི པཊིསརཎཾ. ཏེནཱཧ ‘‘པརཱཡཎ’’ནྟི. པརཱཡཎབྷཱཝོ ཙ ཨནཏྠནིསེདྷནེན ཨཏྠསམྤཊིཔཱདནེན ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱ’’ཏི. ཨགྷསྶཱཏི དུཀྑཏོཏི ཝདནྟི, པཱཔཏོཏི པན ཨཏྠོ ཡུཏྟོ, ནིསྶཀྐེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. སརཎནྟི གམནཉྩེཏྠ ཏདདྷིཔྤཱཡེན བྷཛནཾ ཏཐཱ ཛཱནནཾ ཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གཙྪཱམཱིཏིཨཱདཱིསུ པུརིམསྶ པུརིམསྶ པཙྪིམཾ པཙྪིམཾ ཨཏྠཝཙནཾ. བྷཛནཾ ཝཱ སརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཨུཔསངྐམནཾ, སེཝནཱ སནྟིཀཱཝཙརཏཱ, པཡིརུཔཱསནཾ ཝཏྟཔྤཊིཝཏྟཀརཎེན ཨུཔཊྛཱནནྟི ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཨནཉྙསརཎཏཾཡེཝ དཱིཔེཏི. གཙྪཱམཱིཏི པདསྶ ཀཐཾ བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི ཨཡམཏྠོ ལབྦྷཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེསཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེཏི པདདྭཡེནཔི ཕལཊྛཱ ཨེཝ དསྶིཏཱ, ན མགྒཊྛཱཏི ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནནུ ཙ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནོཔི ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི? ཀིཉྩཱཔི ཝུཙྩཏི, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན མགྒཊྛཱ ཨེཝ ཏཐཱ ཝཏྟབྦཱ, ན ཨིཏརེ ནིཡཱམོཀྐམནཱབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཨེཝ ‘‘ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. སམྨཏྟནིཡཱམོཀྐམནེན ཧི ཨཔཱཡཝིནིམུཏྟསམྦྷཝོ. ཨཀྑཱཡཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, པཀཱརཏྠོ ཝཱ. ཏེན ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༩༠; ཨ. ནི. ༤.༣༤) སུཏྟཔདཾ སངྒཎྷཱཏི, ‘‘ཝིཏྠཱརོ’’ཏི ཝཱ ཨིམིནཱ. ཨེཏྠ ཙ ཨརིཡམགྒོ ནིཡྻཱནིཀཏཱཡ, ནིབྦཱནཾ ཏསྶ ཏདཏྠསིདྡྷིཧེཏུཏཱཡཱཏི ཨུབྷཡམེཝ ནིཔྤརིཡཱཡེན དྷམྨོཏི ཝུཏྟོ. ནིབྦཱནཉྷི ཨཱརམྨཎཔཙྩཡབྷཱུཏཾ ལབྷིཏྭཱ ཨརིཡམགྒསྶ ཏདཏྠསིདྡྷི, ཏཐཱཔི ཨརིཡཕལཱནཾ ‘‘ཡསྨཱ ཏཱཡ སདྡྷཱཡ ཨཝཱུཔསནྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ མགྒེན སམུཙྪིནྣཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཀིཙྩཏཱཡ ནིཡྻཱནཱནུགུཎཏཱཡ ནིཡྻཱནཔརིཡོསཱནཏཱཡ ཙ. པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ པན ནིཡྻཱནདྷམྨསམདྷིགམཧེཏུཏཱཡཱཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟནཡེན དྷམྨབྷཱཝོ ལབྦྷཏི ཨེཝ, སྭཱཡམཏྠོ པཱཋཱརུལ༹ྷོ ཨེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ན ཀེཝལ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

རཱགཝིརཱགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོཏི ཀཱམརཱགོ བྷཝརཱགོཏི ཨེཝམཱདིབྷེདོ སབྦོཔི རཱགོ ཝིརཛྫཏི པཧཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི རཱགཝིརཱགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོ. ཨནེཛམསོཀནྟི ཕལནྟི ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎསྶ སོཀསྶ ཙ ཏདུཔྤཏྟིཡཾ སབྦསོ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཨནེཛམསོཀནྟི ཕལཾ ཀཐིཏཾ. ཨཔྤཊིཀཱུལནྟི ཨཝིརོདྷདཱིཔནཏོ ཀེནཙི ཨཝིརུདྡྷཾ, ཨིཊྛཾ པཎཱིཏནྟི ཝཱ ཨཏྠོ. པགུཎརཱུཔེན པཝཏྟིཏཏྟཱ, པཀཊྛགུཎཝིབྷཱཝནཏོ ཝཱ པགུཎཾ. ཡཐཱཧ ‘‘ཝིཧིཾསསཉྙཱི པགུཎཾ ནབྷཱསིཾ, དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ མནུཛེསུ བྲཧྨེ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༣; མཧཱཝ. ༩). སབྦདྷམྨཀྑནྡྷཱ ཀཐིཏཱཏི ཡོཛནཱ. དིཊྛིསཱིལསངྒྷཱཏེནཱཏི ‘‘ཡཱཡཾ དིཊྛི ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡ, ཏཐཱརཱུཔཱཡ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤, ༣༥༦; མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ དིཊྛིཡཱ ‘‘ཡཱནི ཏཱནི སཱིལཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི, ཏཐཱརཱུཔེཧི སཱིལེཧི སཱིལསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤, ༣༥༦; མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤; ཨ. ནི. ༦.༡༢) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནཾ སཱིལཱནཉྩ སཾཧཏབྷཱཝེན, དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེནཱཏི ཨཏྠོ. སཾཧཏོཏི གྷཊིཏོ, སམེཏོཏི ཨཏྠོ. ཨརིཡཔུགྒལཱ ཧི ཡཏྠ ཀཏྠཙི དཱུརེ ཋིཏཱཔི ཨཏྟནོ གུཎསཱམགྒིཡཱ སཾཧཏཱ ཨེཝ. ཨཊྛ ཙ པུགྒལཱ དྷམྨདསཱ ཏེཏི པུརིསཡུགལ༹ཝསེན ཙཏྟཱརོཔི པུགྒལཝསེན ཨཊྛེཝ ཨརིཡདྷམྨསྶ པཙྩཀྑདསྶཱཝིཏཱཡ དྷམྨདསཱ. ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི སརཎནྟི གམནེན ཏིཀྑཏྟུཾ གམནེན ཙ ཏཱིཎི སརཎགམནཱནི. པཊིཝེདེསཱིཏི ཨཏྟནོ ཧདཡངྒཏཾ ཝཱཙཱཡ པཝེདེསི.

པསནྣཱཀཱརཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སརཎགམནཀཐཱ

སརཎགམནསྶ ཝིསཡཔྤབྷེདཕལསཾཀིལེསབྷེདཱནཾ ཝིཡ ཀཏྟུ ཙ ཝིབྷཱཝནཱ ཏཏྠ ཀོསལླཱཡ ཧོཏཱིཏི ‘‘སརཎགམནེསུ ཀོསལླཏྠཾ སརཎཾ…པེ… ཝེདིཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏེན ཝིནཱ སརཎགམནསྶེཝ ཨསམྦྷཝཏོ. ཏཏྠ སརཎནྟི པདཏྠཏོ ཏཱཝ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎཾ. ཧིཾསཏྠསྶ ཧི སརསདྡསྶ ཝསེནེཏཾ པདཾ དཊྛབྦཾ, ཏསྨཱ སརཎགཏཱནཾ ཏེནེཝ སརཎགམནེན ཝཊྚབྷཡཾ ཙིཏྟུཏྲཱསཾ ཀཱཡིཀཾ དུཀྑཾ དུགྒཏིཔརིཡཱཔནྣཾ སབྦམྤི དུཀྑཾ ཧནཏི, ཝིནཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. རཏནཏྟཡསྶེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཧིཏེ པཝཏྟནེན ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༦༤) ཨཏྠེ ནིཡོཛནེན ཨཧིཏཱ ཙ ནིཝཏྟནེན ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཁོ པན པཱཔཀོ ཝིཔཱཀོ, པཱཔཀཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཱདཱིནཝདསྶནཱདིམུཁེན ཨནཏྠཏོ ནིཝཏྟནེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏི, ཧིཏཱཧིཏེསུ ཨཔྤཝཏྟིཔཝཏྟིཧེཏུཀཾ བྱསནཾ ཨཔཝཏྟིཀརཎེན ཝིནཱསེཏི བུདྡྷོ. བྷཝཀནྟཱརཨུཏྟརཎེན མགྒསངྑཱཏོ དྷམྨོ སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏི, ཨིཏརོ ཨསྶཱསདཱནེན. ཨཔྤཀཱནམྤི དཱནཝསེན པཱུཛཱཝསེན ཙ ཨུཔནཱིཏཱནཾ སཀྐཱརཱནཾ ཝིཔུལཕལཔཊིལཱབྷཀརཎེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏི སངྒྷོ ཨནུཏྟརདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝཏོ, ཏསྨཱ ཨིམིནཱཔི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཏྟཔརིཡཱཡེན རཏནཏྟཡཾ སརཎཾ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟརཏནཏྟཡཔསཨཱདཏགྒརུཀཏཱཧི ཝིདྷུཏདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསམྨོཧཨསྶདྡྷིཡཱདིཏཱཡ ཝིཧཏཀིལེསོ ཏདེཝ རཏནཏྟཡཾ སརཎཾ པརཱཡཎཾ གཏི ཏཱཎཾ ལེཎནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟིཡཱ ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ སརཎགམནཾ སརཎནྟི གཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི ཀཏྭཱ. ཏེན ཡཐཱཝུཏྟཙིཏྟུཔྤཱདེན སམནྣཱགཏོ སཏྟོ སརཎནྟི གཙྪཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིཏྟུཔྤཱདེན ‘‘ཨེཏཱནི མེ ཏཱིཎི རཏནཱནི སརཎཾ, ཨེཏཱནི པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཔེཏི བྷཛཏི སེཝཏི པཡིརུཔཱསཏི, ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱཏི, བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ སརཎཾ, སརཎགམནཾ, ཡོ ཙ སརཎཾ གཙྪཏི, ཨིདཾ ཏཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སརཎགམནཔྤབྷེདེ པན དུཝིདྷཾ སརཎགམནཾ ལོཀུཏྟརཾ ལོཀིཡཉྩ. ཏཏྠ ལོཀུཏྟརཾ དིཊྛསཙྩཱནཾ མགྒཀྑཎེ སརཎགམནུཔཀྐིལེསསམུཙྪེདནེན ཨཱརམྨཎཏོ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཀིཙྩཏོ སཀལེཔི རཏནཏྟཡེ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཨཏྠཏོ ཙཏུསཙྩཱདྷིགམོ ཨེཝ ཧི ལོཀུཏྟརསརཎགམནཾ. ཏཏྠ ཧི ནིབྦཱནདྷམྨོ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན, མགྒདྷམྨོ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནོཡེཝ སརཎགམནཏྠཾ སཱདྷེཏི, བུདྡྷགུཎཱ པན སཱཝཀགོཙརབྷཱུཏཱ པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན, ཏཐཱ ཨརིཡསངྒྷགུཎཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀིཙྩཏོ སཀལེཔི རཏནཏྟཡེ ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. ཨིཛ྄ཛྷནྟཉྩ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ན ལོཀིཡཾ ཝིཡ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨསམྨོཧཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིདྡྷཏྟཱ. ཡེ པན ཝདནྟི ‘‘ན སརཎགམནཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི, མགྒསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ པན ཨདྷིགཏམེཝ ཧོཏི ཨེཀཙྩཱནཾ ཏེཝིཛྫཱདཱིནཾ ལོཀིཡཝིཛྫཱདཡོ ཝིཡཱ’’ཏི, ཏེསཾ ལོཀིཡམེཝ སརཎགམནཾ སིཡཱ, ན ལོཀུཏྟརཾ. ཏཉྩ ཨཡུཏྟཾ དུཝིདྷསྶཔི ཨིཙྪིཏབྦཏྟཱ. ལོཀིཡཾ པན སརཎགམནཾ པུཐུཛྫནཱནཾ སརཎགམནུཔཀྐིལེསཝིཀྑམྦྷནེན ཨཱརམྨཎཏོ བུདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ བུདྡྷཱདཱིསུ ཝཏྠཱུསུ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱཝུཏྟསདྡྷཱཔུབྦངྒམཱ ཙ སམྨཱདིཊྛི, དསསུ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུསུ དིཊྛིཛུཀམྨནྟི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ’’ཏི ཨིམིནཱ མཱཏཱདཱིཧི ཨུསྶཱཧིཏདཱརཀཱདཱིནཾ ཝིཡ ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟསརཎགམནཾ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པན ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ སརཎགམནཾ དསྶིཏཾ བུདྡྷསུབུདྡྷཏཾ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཉྩ ལོཀིཡཱཝབོདྷཝསེནེཝ སམྨཱ ཉཱཡེན དསྶནཏོ.

ཏཡིདཾ ལོཀིཡསརཎགམནཾ ཙཏུདྷཱ པཝཏྟཏི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནེན ཏཔྤརཱཡཎཏཱཡ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནེན པཎིཔཱཏེནཱཏི. ཏཏྠ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ ཨཏྟཱནཾ བུདྡྷསྶ ནིཡྻཱཏེམི, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཱདཱིནཾཡེཝ སཾསཱརདུཀྑནིཏྠརཎཏྠཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝསྶ པརིཙྩཛནཾ. ཏཔྤརཱཡཎཏཱ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ བུདྡྷཔརཱཡཎོ དྷམྨཔརཱཡཎོ སངྒྷཔརཱཡཎོཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏཔྤརཱཡཎབྷཱཝོ. སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘ཨཧཾ བུདྡྷསྶ ཨནྟེཝཱསིཀོ, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶཱ’ཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམོ. པཎིཔཱཏོ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘ཨཧཾ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ བུདྡྷཱདཱིནཾཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝཏྠཱུནཾ ཀརོམཱི’ཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཱདཱིསུ པརམནིཔཙྩཀཱརོ. ཨིམེསཉྷི ཙཏུནྣཾ ཨཱཀཱརཱནཾ ཨཉྙཏརམྤི ཀརོནྟེན གཧིཏཾཡེཝ ཧོཏི སརཎགམནཾ.

ཨཔིཙ ‘‘བྷགཝཏོ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛཱམི, དྷམྨསྶ སངྒྷསྶ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛཱམི, ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཱམི, པརིཙྩཏྟོཡེཝ མེ ཨཏྟཱ, པརིཙྩཏྟཾཡེཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ, ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, བུདྡྷོ མེ སརཎཾ ལེཎཾ ཏཱཎ’’ནྟི ཨེཝམྤི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘སཏྠཱརཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶཱམི, བྷགཝནྟམེཝ པསྶཱམི, སུགཏཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶཱམི, བྷགཝནྟམེཝ པསྶཱམི, སམྨཱསམྦུདྡྷཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶཱམི, བྷགཝནྟམེཝ པསྶཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨེཝཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརསྶ སརཎགམནཾ ཝིཡ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུརཾ;

ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏཾ. (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༩༤);

‘‘ཏེ མཡཾ ཝིཙརིསྶཱམ, གཱམཱ གཱམཾ ནགཱ ནགཾ…པེ… སུདྷམྨཏ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༨༢) –

ཨེཝམྤི ཨཱལ༹ཝཀསཱཏཱགིརཧེམཝཏཱདཱིནཾ སརཎགམནཾ ཝིཡ ཏཔྤརཱཡཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ནནུ ཙེཏེ ཨཱལ༹ཝཀཱདཡོ མགྒེནེཝ ཨཱགཏསརཎགམནཱ, ཀཐཾ ཏེསཾ ཏཔྤརཱཡཎཏཱསརཎགམནཾ ཝུཏྟནྟི? མགྒེནཱགཏསརཎགམནེཧིཔི ‘‘སོཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི གཱམཱ གཱམ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༩༤) ཏེཧི ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརསྶ པཝེདིཏཏྟཱ ཏཐཱ ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདཱནི མུཁེན ཙ པརིཙུམྦཏི, པཱཎཱིཧི ཙ པརིསམྦཱཧཏི, ནཱམཉྩ སཱཝེཏི ‘‘བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ, བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༤) ཨེཝམྤི པཎིཔཱཏོ དཊྛབྦོ.

སོ པནེས ཉཱཏིབྷཡཱཙརིཡདཀྑིཎེཡྻཏཱཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ དཀྑིཎེཡྻཏཱཧེཏུཀེན པཎིཔཱཏེན སརཎགམནཾ ཧོཏི, ན ཨིཏརེཧི ཉཱཏིབྷཡཱདིཝསཔྤཝཏྟེཧི ཏཱིཧི པཎིཔཱཏེཧི. སེཊྛཝསེནེཝ ཧི སརཎཾ གཡ྄ཧཏི, སེཊྛཝསེན བྷིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཡོ སཱཀིཡོ ཝཱ ཀོལིཡོ ཝཱ ‘‘བུདྡྷོ ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀོ’’ཏི ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ ཝཱ ‘‘སམཎོ གོཏམོ རཱཛཔཱུཛིཏོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཝནྡིཡམཱནོ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོཔི བོདྷིསཏྟཀཱལེ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀིཉྩི ཨུགྒཧིཏཾ སརམཱནོ བུདྡྷཀཱལེ ཝཱ –

‘‘ཨེཀེན བྷོགཾ བྷུཉྫེཡྻ, དྭཱིཧི ཀམྨཾ པཡོཛཡེ;

ཙཏུཏྠཉྩ ནིདྷཱཔེཡྻ, ཨཱཔདཱསུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝརཱུཔིཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཨནུསཱསནིཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡོ མེ’’ཏི ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ, སམྤརཱཡིཀཾ པན ནིཡྻཱནིཀཾ ཝཱ ཨནུསཱསནིཾ པཙྩཱསཱིསནྟོ དཀྑིཎེཡྻཔཎིཔཱཏམེཝ ཀརོཏི. ཡོ པན ‘‘ཨཡཾ ལོཀེ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ’’ཏི ཝནྡཏི, ཏེནེཝ གཧིཏཾ ཧོཏི སརཎཾ.

ཨེཝཾ གཧིཏསརཎསྶ ཙ ཨུཔཱསཀསྶ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏམྤི ཉཱཏིཾ ‘‘ཉཱཏཀོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཝནྡཏོཔི སརཎགམནཾ ན བྷིཛྫཏི, པགེཝ ཨཔབྦཛིཏཾ. ཏཐཱ རཱཛཱནཾ བྷཡཝསེན ཝནྡཏོ. སོ ཧི རཊྛཔཱུཛིཏཏྟཱ ཨཝནྡིཡམཱནོ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱཏི. ཏཐཱ ཡཾ ཀིཉྩི སིཔྤསིཀྑཱཔཀཾ ཏིཏྠིཡམྤི ‘‘ཨཱཙརིཡོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཝནྡཏོཔི ན བྷིཛྫཏི. ཨེཝཾ སརཎགམནསྶ པབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

སརཎགམནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སརཎགམནཕལཀཐཱ

ཨེཏྠ ཙ ལོཀུཏྟརསྶ སརཎགམནསྶ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ཝིཔཱཀཕལཾ ཨརིཡམགྒསྶེཝ ལོཀུཏྟརསརཎགམནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. སཀལསྶ པན ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷོ ཨཱནིསཾསཕལཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡོ ཙ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ, སངྒྷཉྩ སརཎཾ གཏོ;

ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི.

‘‘དུཀྑཾ དུཀྑསམུཔྤཱདཾ, དུཀྑསྶ ཙ ཨཏིཀྐམཾ;

ཨརིཡཉྩཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.

‘‘ཨེཏཾ ཁོ སརཎཾ ཁེམཾ, ཨེཏཾ སརཎམུཏྟམཾ;

ཨེཏཾ སརཎམཱགམྨ, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༩༠-༡༩༢);

ཨཔིཙ ནིཙྩཏོ ཨནུཔགམནཱདིཝསེན པེཏསྶ ཨཱནིསཾསཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ ཀཉྩི སངྑཱརཾ ནིཙྩཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, སུཁཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨཏྟཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, པིཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, ཨརཧནྟཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, པདུཊྛཙིཏྟོ ཏཐཱགཏསྶ ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ, སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻ, ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༢༨; ཨ. ནི. ༡.༢༧༦).

ལོཀིཡསྶ པན སརཎགམནསྶ བྷཝསམྤདཱཔི བྷོགསམྤདཱཔི ཕལམེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡེ ཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ,

ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ,

དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི.(དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨསཱིཏིཡཱ དེཝཏཱསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཏདཝོཙ ‘སཱདྷུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, བུདྡྷསརཎགམནཾ ཧོཏི, བུདྡྷསརཎགམནཧེཏུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཏེ ཨཉྙེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷནྟི དིབྦེན ཨཱཡུནཱ དིབྦེན ཝཎྞེན སུཁེན ཡསེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན དིབྦེཧི རཱུཔེཧི སདྡེཧི གནྡྷེཧི རསེཧི ཕོཊྛབྦེཧཱི’’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༤༡).

ཨེས ནཡོ དྷམྨེ སངྒྷེ ཙ.

ཨཔིཙ ཝེལཱམསུཏྟཱདིཝསེནཔི སརཎགམནསྶ ཕལཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ཝེལཱམསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༩.༢༠) ‘‘ཀརཱིསསྶ ཙཏུཏྠབྷཱགཔྤམཱཎཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶསངྑྱཱནཾ སུཝཎྞཔཱཏིརཱུཔིཡཔཱཏིཀཾསཔཱཏཱིནཾ ཡཐཱཀྐམཾ རཱུཔིཡསུཝཎྞཧིརཉྙཔཱུརཱནཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཧཏྠིསཧསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཨསྶསཧསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ རཐསཧསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷེནུསཧསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཀཉྙཱསཧསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པལླངྐསཧསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཝཏྠཀོཊིསཧསྶཱནཾ ཨཔརིམཱཎསྶ ཙ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིབྷེདསྶ ཨཱཧཱརསྶ པརིཙྩཛནཝསེན སཏྟམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ སཾཝཙྪརཱནི ནིརནྟརཾ པཝཏྟཝེལཱམམཧཱདཱནཏོ ཨེཀསྶ སོཏཱཔནྣསྶ དིནྣཾ མཧཔྥལཏརཾ, ཏཏོ སཏཾ སོཏཱཔནྣཱནཾ དིནྣདཱནཏོ ཨེཀསྶ སཀདཱགཱམིནོ, ཏཏོ ཨེཀསྶ ཨནཱགཱམིནོ, ཏཏོ ཨེཀསྶ ཨརཧཏོ, ཏཏོ ཨེཀསྶ པཙྩེཀསམྦུདྡྷསྶ, ཏཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ, ཏཏོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ དིནྣདཱནཾ མཧཔྥལཏརཾ, ཏཏོ ཙཱཏུདྡིསཾ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ ཝིཧཱརཀརཎཾ, ཏཏོ སརཎགམནཾ མཧཔྥལཏར’’ནྟི པཀཱསིཏཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡཾ, གཧཔཏི, ཝེལཱམོ བྲཱཧྨཎོ དཱནཾ ཨདཱསི མཧཱདཱནཾ, ཡོ ཙེཀཾ དིཊྛིསམྤནྣཾ བྷོཛེཡྻ, ཨིདཾ ཏཏོ མཧཔྥལཏར’’ནྟི (ཨ. ནི. ༩.༢༠) –

ཨཱདི. ཨེཝཾ སརཎགམནཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སརཎགམནཕལཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སརཎགམནསཾཀིལེསབྷེདཀཐཱ

ཏཏྠ ཙ ལོཀིཡསརཎགམནཾ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ ཨཉྙཱཎསཾསཡམིཙྪཱཉཱཎཱདཱིཧི སཾཀིལིསྶཏི, ན མཧཱཛུཏིཀཾ, ན ཨུཛྫལཾ ཨཔརིསུདྡྷཾ ཨཔརིཡོདཱཏཾ ཧོཏི, ན མཧཱཝིཔྥཱརཾ ཨནུལཱ༹རཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨཉྙཱཎཾ ནཱམ ཝཏྠུཏྟཡསྶ གུཎཱནཾ ཨཛཱནནཾ ཏཏྠ སམྨོཧོ. ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ སཾསཡོ. མིཙྪཱཉཱཎཾ ནཱམ ཏསྶ གུཎཱནཾ ཨགུཎབྷཱཝཔརིཀཔྤནེན ཝིཔརཱིཏགྒཱཧོཏི ཝེདིཏབྦཾ. ལོཀུཏྟརསྶ པན སརཎགམནསྶ ནཏྠི སཾཀིལེསོ. ལོཀིཡསྶ ཙ སརཎགམནསྶ དུཝིདྷོ བྷེདོ སཱཝཛྫོ ཨནཝཛྫོ ཙ. ཏཏྠ སཱཝཛྫོ ཨཉྙསཏྠཱརཱདཱིསུ ཨཏྟནིཡྻཱཏནཱདཱིཧི ཧོཏི, སོ ཨནིཊྛཕལོ. ཨནཝཛྫོ པན ཀཱལཀིརིཡཱཡ ཧོཏི. ལོཀིཡཉྷི སརཎགམནཾ སིཀྑཱཔདསམཱདཱནཾ ཝིཡ ཨགྒཧིཏཀཱལཔརིཙྪེདཀཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཁནྡྷབྷེདེན བྷེདོ, སོ ཨཝིཔཱཀཏྟཱ ཨཕལོ. ལོཀུཏྟརསྶ པན ནེཝཏྠི བྷེདོ. བྷཝནྟརེཔི ཧི ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ན ཨུདྡིསཏཱིཏི. ཨེཝཾ སརཎགམནསྶ སཾཀིལེསོབྷེདོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ཝོདཱནཾ ན གཧིཏཾ, ནནུ ཝོདཱནཝིབྷཱཝནཱཔི ཏཏྠ ཀོསལླཱཡ ཧོཏཱིཏི? སཙྩམེཏཾ, ཏཾ པན སཾཀིལེསགྒཧཎེན ཨཏྠཏོ དཱིཔིཏཾ ཧོཏཱིཏི ན གཧིཏཾ. ཡཱནི ཧི ཏེསཾ སཾཀིལེསཀཱརཎཱནི ཨཉྙཱཎཱདཱིནི, ཏེསཾ སབྦེན སབྦཾ ཨནུཔྤཱདནེན ཨུཔྤནྣཱནཉྩ པཧཱནེན ཝོདཱནཾ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ ‘‘སརཎཾ སརཎགམན’’ནྟིཨཱདཱིནཾ པཔཉྩོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྶ པན ཡཐཱཝུཏྟཔཔཉྩསྶ ཨིདྷ ཨཝཙནེ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོ པན ཨིདྷ ཝུཙྩམཱནོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སརཎཝཎྞནཏོཏི སཱམཉྙཕལསུཏྟེ ཝུཏྟསརཎཝཎྞནཏོ.

སརཎགམནསཾཀིལེསབྷེདཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ

ཨེཝཾ དྷཱརེཏཱུཏི ཨེཝཾ ཛཱནཱཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཀོ ཨུཔཱསཀོཏི སརཱུཔཔུཙྪཱ, ཏསྨཱ ཀིཾལཀྑཎོ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱཏི ཧེཏུཔུཙྪཱ. ཏེན ཀེན པཝཏྟིནིམིཏྟེན ཨུཔཱསཀསདྡོ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ནིརུལ༹ྷོཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཀསྨཱ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. སདྡསྶ ཧི ཨབྷིདྷེཡྻཔཝཏྟིནིམིཏྟཾ ཏདཏྠསྶ ཏབྦྷཱཝཀཱརཎཾ. ཀིམསྶ སཱིལནྟི ཀཱིདིསཾ ཨསྶ ཨུཔཱསཀསྶ སཱིལཾ, ཀིཏྟཀེན སཱིལེནཱཡཾ སཱིལསམྤནྣོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀོ ཨཱཛཱིཝོཏི ཀོ ཨསྶ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ. སོ པན མིཙྪཱཛཱིཝསྶ པརིཝཛྫནེན ཧོཏཱིཏི སོཔི ཝིབྷཛཱིཡཏི. ཀཱ ཝིཔཏྟཱིཏི ཀསྶ སཱིལསྶ ཨཱཛཱིཝསྶ ཝཱ ཝིཔཏྟི. ཨནནྟརསྶ ཧི ཝིདྷི ཝཱ པཊིསེདྷོ ཝཱ. སམྤཏྟཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨིདཾ པཀིཎྞཀཾ ཝེདིཏབྦནྟི ཀཐཾ ཝེདིཏབྦཾ? ཝུཙྩཏེ – ཀོ ཨུཔཱསཀོཏི ཁཏྟིཡཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི ཏིསརཎཾ གཏོ གཧཊྛོ. སརཎགམནམེཝ ཧེཏྠ ཀཱརཎཾ, ན ཛཱཏིཨཱདིཝིསེསོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༣).

ཀསྨཱ ཨུཔཱསཀོཏི རཏནཏྟཡཨུཔཱསནཏོ. ཏེནེཝ སརཎགམནེན ཏཏྠ ཙ སཀྐཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཱདརགཱརཝབཧུམཱནཱདིཡོགེན པཡིརུཔཱསནཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཧི བུདྡྷཾ ཨུཔཱསཏཱིཏི ཨུཔཱསཀོ. དྷམྨཾ, སངྒྷཾ ཨུཔཱསཏཱིཏི ཨུཔཱསཀོ.

ཀིམསྶ སཱིལནྟི པཉྩ ཝེརམཎིཡོ. ཝེརམཎིཡོཏི ཙེཏྠ ཝེརཾ ཝུཙྩཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིསུ དུསྶཱིལྱཾ, ཏསྶ མནནཏོ ཧནནཏོ ཝིནཱསནཏོ ཝེརམཎིཡོ པཉྩ ཝིརཏིཡོ ཝིརཏིཔྤདྷཱནཏྟཱ ཏསྶ སཱིལསྶ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ, མུསཱཝཱདཱ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༣).

ཀོ ཨཱཛཱིཝོཏི པཉྩ མིཙྪཱཝཎིཛྫཱ པཧཱཡ དྷམྨེན སམེན ཛཱིཝིཏཀཔྤནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘པཉྩིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? སཏྠཝཎིཛྫཱ སཏྟཝཎིཛྫཱ མཾསཝཎིཛྫཱ མཛྫཝཎིཛྫཱ ཝིསཝཎིཛྫཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༧).

ཨེཏྠ ཙ སཏྠཝཎིཛྫཱཏི ཨཱཝུདྷབྷཎྜཾ ཀཏྭཱ ཝཱ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱཀཏཾ ཝཱ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏསྶ ཝིཀྐཡོ. སཏྟཝཎིཛྫཱཏི མནུསྶཝིཀྐཡོ. མཾསཝཎིཛྫཱཏི སཱུནཀཱརཱདཡོ ཝིཡ མིགསཱུཀརཱདིཀེ པོསེཏྭཱ མཾསཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཝིཀྐཡོ. མཛྫཝཎིཛྫཱཏི ཡཾ ཀིཉྩི མཛྫཾ ཡོཛེཏྭཱ ཏསྶ ཝིཀྐཡོ. ཝིསཝཎིཛྫཱཏི ཝིསཾ ཡོཛེཏྭཱ སངྒཧེཏྭཱ ཝཱ ཏསྶ ཝིཀྐཡོ. ཏཏྠ སཏྠཝཎིཛྫཱ པརོཔརོདྷནིམིཏྟཏཱཡ ཨཀརཎཱིཡཱ ཝུཏྟཱ, སཏྟཝཎིཛྫཱ ཨབྷུཛིསྶབྷཱཝཀརཎཏོ, མཾསཝིསཝཎིཛྫཱ ཝདྷཧེཏུཏོ, མཛྫཝཎིཛྫཱ པམཱདཊྛཱནཏོཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱ ཝིཔཏྟཱིཏི ཡཱ ཏསྶེཝ སཱིལསྶ ཙ ཨཱཛཱིཝསྶ ཙ ཝིཔཏྟི བྷེདོ ཀོཔོ པཀོཔོ ཙ, ཨཡམསྶ ཝིཔཏྟི. ཨཔིཙ ཡཱཡ ཨེས ཙཎྜཱལོ ཙེཝ ཧོཏི མལཉྩ པཊིཀུཊྛོ ཙ, སཱཔིསྶ ཝིཔཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཙ ཨཏྠཏོ ཨསྶདྡྷིཡཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀཙཎྜཱལོ ཙ ཧོཏི ཨུཔཱསཀམལཉྩ ཨུཔཱསཀཔཊིཀུཊྛོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, དུསྶཱིལོ ཧོཏི, ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, མངྒལཾ པཙྩེཏི, ནོ ཀམྨཾ, ཨིཏོ ཙ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསཏི, ཏཏྠ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༥).

ཨེཏྠ ཙ ཨུཔཱསཀཔཊིཀུཊྛོཏི ཨུཔཱསཀནིཧཱིནོ. བུདྡྷཱདཱིསུ ཀམྨཀམྨཕལེསུ ཙ སདྡྷཱཝིཔརིཡཱཡོ ཨསྶདྡྷིཡཾ མིཙྪཱདྷིམོཀྑོ, ཡཐཱཝུཏྟེན ཨསྶདྡྷིཡེན སམནྣཱགཏོ ཨསྶདྡྷོ. ཡཐཱཝུཏྟསཱིལཝིཔཏྟིཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིཝསེན དུསྶཱིལོ. ‘‘ཨིམིནཱ དིཊྛཱདིནཱ ཨིདཾ ནཱམ མངྒལཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ བཱལཛནཔརིཀཔྤིཏཀོཏཱུཧལསངྑཱཏེན དིཊྛསུཏམུཏམངྒལེན སམནྣཱགཏོ ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ. མངྒལཾ པཙྩེཏཱིཏི དིཊྛམངྒལཱདིབྷེདཾ མངྒལམེཝ པཏྟིཡཱཡཏི. ནོ ཀམྨནྟི ཀམྨསྶཀཏཾ ནོ པཏྟིཡཱཡཏི. ཨིཏོབཧིདྡྷཱཏི ཨིཏོ སབྦཉྙུབུདྡྷསཱསནཏོ བཧིདྡྷཱ བཱཧིརཀསམཡེ. དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསཏཱིཏི དུཔྤཊིཔནྣཾ དཀྑིཎཱརཧསཉྙཱི གཝེསཏི. པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱིཏི དཱནམཱནནཱདིཀཾ ཀུསལཀིརིཡཾ པཋམཏརཾ ཀརོཏི. ཨེཏྠ ཙ དཀྑིཎེཡྻཔཨཡེསནཔུབྦཀཱརེ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ པཉྩ དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི སཱཝ ཏསྶ སཱིལསམྤདཱ ཙ ཨཱཛཱིཝསམྤདཱ ཙ སམྤཏྟི, ཡེ ཙསྶ རཏནབྷཱཝཱདིཀརཱ སདྡྷཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀརཏནཉྩ ཧོཏི ཨུཔཱསཀཔདུམཉྩ ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི, ན ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, ཀམྨཾ པཙྩེཏི, ནོ མངྒལཾ, ན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསཏི, ཨིདྷ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཙཏུནྣམྤི པརིསཱནཾ རཏིཛནནཊྛེན ཨུཔཱསཀོཝ རཏནཾ ཨུཔཱསཀརཏནཾ, གུཎསོབྷཱཀིཏྟིསདྡསུགནྡྷཏཱཧི ཨུཔཱསཀོཝ པདུམཾ ཨུཔཱསཀཔདུམཾ, ཏཐཱ ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེསམེཏྠ ཝིཔཏྟིཡཾ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝིཉྙེཡྻཾ. ཨེཝམིདཾ ‘‘ཀོ ཨུཔཱསཀོ’’ཏིཨཱདིཀཾ པཀིཎྞཀཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམསྶ པན པཀིཎྞཀསྶ ཨིདྷ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨཝཙནེ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཾ ཨཏིབྷཱརིཡཀརཎཏོ’’ཏིཨཱདི.

ཨཱདིམྷཱིཏི ཨཱདིཨཏྠེ. ཀོཊིཡནྟི པརིཡནྟཀོཊིཡཾ. ཝིཧཱརགྒེནཱཏི ཨོཝརཀཀོཊྛཱསེན, ‘‘ཨིམསྨིཾ གབྦྷེ ཝསནྟཱནཾ ཨིདཾ པནསཕལཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཾཏཾཝསནཊྛཱནཀོཊྛཱསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཛྫཏནྟི ཨཛྫ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. པཱཎེཧི ཨུཔེཏནྟི ཨིམིནཱ ཏསྶ སརཎགམནསྶ ཨཱཔཱཎཀོཊིཀཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པུན ཛཱིཝིཏེནཔཧཾ ཝཏྠུཏྟཡཾ པཊིཔཱུཛེནྟོ སརཎགམནཉྩ རཀྑཱམཱིཏི ཨུཔྤནྣཾ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨཧཉྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པཱཎེཧི ཨུཔེཏནྟི ཧི ཡཱཝ མེ པཱཎཱ དྷརནྟི, ཏཱཝ སརཎཾ ཨུཔེཏཾ, ཨུཔེནྟོ ན ཝཱཙཱམཏྟེན ན ཨེཀཝཱརཾ ཙིཏྟུཔྤཱདནམཏྟེན, ཨཐ ཁོ པཱཎཱནཾ པརིཙྩཛནཝསེན ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུཔེཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨདྷིཝཱསེཏཱུཏི སཱདིཡཏུ, ཏཾ པན སཱདིཡནཾ མནསཱ སམྤཊིགྒཧོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམྤཊིཙྪཏཱུ’’ཏི. ཀཱཡངྒནྟི ཀཱཡམེཝ ཨངྒནྟི ཝདནྟི, ཀཱཡསྶ ཝཱ ཨངྒཾ སཱིསཱདི ཀཱཡངྒཾ, སཱིསཱདི སརཱིརཱཝཡཝནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཱཙངྒནྟི ‘‘ཧོཏུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདིཝཱཙཱཡ ཨངྒཾ ཨཝཡཝཾ. ཝཱཙངྒསྶ ཙོཔནཾ ཝཱཙཱཡ པཝཏྟནམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨབྦྷནྟརེཡེཝཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེཡེཝ. ཁནྟིཾ ཙཱརེཏྭཱཏི ཁནྟིཾ པཝཏྟེཏྭཱ, རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཁནྟིཾ དྷཱརེཏྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨུཔྤནྣཾ རུཙིཾ ཨབྦྷནྟརེཡེཝ དྷཱརེཏྭཱ ཝཙཱིབྷེདེན ཨཔཀཱསེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀཐཾ པན ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཨཉྙཱསི. ན ཧི ཏེན སཀྐཱ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཔྤཝཏྟི པཙྩཀྑཏོ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཏསྨཱ ‘‘བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ’’ཏི ཀསྨཱ ཝུཏྟནྟི ཙེ? ཀིཉྩཱཔི ཏེན ན སཀྐཱ ཙིཏྟཔྤཝཏྟི པཙྩཀྑཏོ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཏཐཱཔི ཨཱཀཱརསལླཀྑཎཀུསལཏཱཡ ཨནྭཡབྱཏིརེཀཝསེན ཨནུམཱནཏོ ཨཉྙཱསཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སཙེ མེ སམཎོ གོཏམོ’’ཏིཨཱདི. ཨཱཀཱརསལླཀྑཎཀུསལཏཱཡཱཏི ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཨཱཀཱརཝིཛཱནནེ ཚེཀཏཱཡ, ཨདྷིཔྤཱཡཝིཛཱནནེ ཀུསལཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལནྟི དྭཱིསུ ཧཏྠེསུ དསནྣཾ ནཁཱནཾ སམོདྷཱནེན ཨེཀཱིབྷཱཝེན སམུཛྫལནྟཾ. ཨཉྫལིནྟི ཧཏྠཔུཊཾ. པཊིམུཁོཡེཝཱཏི ཨབྷིམུཁོཡེཝ, ན བྷགཝཏོ པིཊྛིཾ དསྶེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝནྡིཏྭཱཏི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ.

ཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུབྦྷིཀྑཀཐཱ

༡༦. སུསསྶཀཱལེཔཱིཏི སམྤནྣསསྶཀཱལེཔི. ཨཏིསམགྒྷེཔཱིཏི ཨཏིསཡེན ཨཔྤགྒྷེཔི, ཡདཱ ཀིཉྩིདེཝ དཏྭཱ བཧུཾ པུབྦཎྞཱཔརཎྞཾ གཎྷནྟི, ཏཱདིསེ ཀཱལེཔཱིཏི ཨཏྠོ. སཱལིཨཱདི དྷཉྙཾ པུབྦཎྞཾ, མུགྒམཱསཱདི ཨཔརཎྞཾ. དྭིདྷཱ པཝཏྟཾ ཨཱིཧིཏཾ ཨེཏྠཱཏི དྭཱིཧིཏིཀཱཏི མཛ྄ཛྷཔདལོཔཱིབཱཧིརཏྠསམཱསོཡམཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དྭིདྷཱ པཝཏྟཨཱིཧིཏིཀཱ’’ཏི. ཨཱིཧནཾ ཨཱིཧིཏནྟི ཨཱིཧིཏསདྡོཡཾ བྷཱཝསཱདྷནོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱིཧིཏཾ ནཱམ ཨིརིཡཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨིརིཡཱཏི ཀིརིཡཱ. ཀསྶ པནེསཱ ཀིརིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཙིཏྟཨིརིཡཱ’’ཏི, ཙིཏྟཀིརིཡཱ ཙིཏྟཔྤཡོགོཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཙིཏྟཨཱིཧཱ’’ཏི. ཀཐཾ པནེཏྠ ཨཱིཧིཏསྶ དྭིདྷཱ པཝཏྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ལཙྪཱམ ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ལཙྪཱམ ནུ ཁོཏི ཨིདཾ དུགྒཏཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཛཱིཝིཏུཾ ཝཱ སཀྑིསྶཱམ ནུ ཁོ, ནོཏི ཨིདཾ པན ཨིསྶརཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. བྷིཀྑམཱནཱཏི ཡཱཙམཱནཱ. ‘‘དུཧིཏིཀཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠཱཔི ཝུཏྟནཡེནེཝཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. དྭི-སདྡསྶ ཧི དུ-སདྡཱདེསེནཱཡཾ ནིདྡེསོ ཧོཏི. དུཀྑཾ ཝཱ ཨཱིཧིཏཾ ཨེཏྠ ན སཀྐཱ ཀོཙི པཡོགོ སུཁེན ཀཱཏུནྟི དུཧིཏིཀཱ, དུཀྐརཛཱིཝིཏཔྤཡོགཱཏི ཨཏྠོ.

དུ-སདྡེ ཝཱ ཨུཀཱརསྶ ཝཀཱརཾ ཀཏྭཱ དྭཱིཧིཏིཀཱཏི ཨཡཾ ནིདྡེསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. བྱཱདྷི རོགོཏི ཨེཏཱནི ‘‘ཨཱཏུརཏཱ’’ཏི ཨིམསྶ ཝེཝཙནཱནི. ཏེན སེཏཊྚིཀཱ ནཱམ ཨེཀཱ རོགཛཱཏཱིཏི དསྶེཏི. སོ པན རོགོ པཱཎཀདོསེན སམྦྷཝཏི. ཨེཀོ ཀིར པཱཎཀོ ནཱལ༹མཛ྄ཛྷགཏཾ གཎྛིཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཡེན ཝིདྡྷཏྟཱ ནིཀྑནྟམྤི སཱལིསཱིསཾ ཁཱིརཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘པཙྪིནྣཁཱིར’’ནྟིཨཱདི.

ཝུཏྟསསྶནྟི ཝཔིཏསསྶཾ. ཏཏྠཱཏི ཝེརཉྫཱཡཾ. སལཱཀཱམཏྟཾ ཝུཏྟཾ ཨེཏྠཱཏི སལཱཀཱཝུཏྟཱ, པུརིམཔདེ ཨུཏྟརཔདལོཔེནཱཡཾ ནིདྡེསོ. ཏེནཱཧ ‘‘སལཱཀཱ ཨེཝ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི. ཡཾ ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ཝཱཔིཏཾ, ཏཾ སལཱཀཱམཏྟམེཝ ཨཧོསི, ཕལཾ ན ཛཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྤཛྫཏཱིཏི ཙ ཨིམིནཱ ‘‘སལཱཀཱཝུཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཝུཏྟསདྡོ ནིཔྥཏྟིཨཏྠོཏི དསྶེཏི. སལཱཀཱཡཱཏི ཝེལུ༹ཝིལཱིཝཏཱལཔཎྞཱདཱིཧི ཀཏསལཱཀཱཡ. དྷཉྙཝིཀྐཡཀཱནཾ སནྟིཀནྟི དྷཉྙཾ ཝིཀྐིཎནྟཱིཏི དྷཉྙཝིཀྐཡཀཱ, ཏེསཾ སམཱིཔནྟི ཨཏྠོ. ཀཡཀེསཱུཏི དྷཉྙགཎྷནཀེསུ. ཀིཎིཏྭཱཏི གཧེཏྭཱ. དྷཉྙཀརཎཊྛཱནེཏི ཀོཊྛཱགཱརསྶ སམཱིཔཊྛཱནེ, དྷཉྙམིནནཊྛཱནེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཎྞཛ྄ཛྷཀྑནྟི ཀཧཱཔཎཔརིཀྑཀཾ. ནསུཀརཱ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུནྟི པགྒཡ྄ཧཏཱིཏི པགྒཧོ, པཏྟོ. ཏེན པགྒཧེན པཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཡཱཔེཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘པགྒཧེན ཡོ ཨུཉྪོ’’ཏིཨཱདི. ནསུཀརཱཏི སུཀརབྷཱཝོ ཨེཏྠ ནཏྠཱིཏི ནསུཀརཱ. པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱཏི པིཎྜཱཡ ཙརཎཧེཏུ. ཧེཏུཨཏྠེཔི ཧི ཏྭཱསདྡམེཀེ ཨིཙྪནྟི.

ཨུཏྟརཱཔཐཏོ ཨཱགཏཱ, ཨུཏྟརཱཔཐོ ཝཱ ནིཝཱསོ ཨེཏེསནྟི ཨུཏྟརཱཔཐཀཱཏི ཝཏྟབྦེ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘ཨུཏྟརཱཧཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཏྟརཱཔཐཝཱསིཀཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཨུཏྟརཱཔཐཀཱ’’ཨིཙྩེཝ ཝཱ པཱལི༹པཱཋོ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཙི པན ‘‘ཨུཏྟརཾ ཝིསིཊྛཾ བྷཎྜཾ ཨཱཧརནྟཱིཏི ཨུཏྟརཱཧཀཱ, ཨུཏྟརཾ ཝཱ ཨདྷིཀཾ ཨགྒྷཾ ནེནྟཱིཏི ཨུཏྟརཱཧཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཉྙེན པཀཱརེན ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི. ཨསྶཱནཾ ཨུཊྛཱནཊྛཱནེཏི ཨསྶཱནཾ ཨཱཀརཊྛཱནེ. ཝེརཉྫནྟི ཝེརཉྫཱཡཾ. བྷུམྨཏྠེ ཧེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. མནྡིརནྟི ཨསྶསཱལཾ. ཨསྶམཎྜལིཀཱཡོཏི པཉྙཱཡིཾསཱུཏི པརིམཎྜལཱཀཱརེན ཀཏཏྟཱ ཨསྶམཎྜལིཀཱཡོཏི པཱཀཊཱ ཨཧེསུཾ. ཨེཝཾ ཀཏཱནཉྩ ཨསྶསཱལཱནཾ བཧུཏྟཱ བཧུཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ. དསནྣཾ དསནྣཾ ཨསྶཱནཾ ཝསནོཀཱསོ ཨེཀེཀཱ ཨསྶམཎྜལིཀཱཏིཔི ཝདནྟི. ཨདྡྷཱནཀྑམཱ ན ཧོནྟཱིཏི དཱིགྷཀཱལཾ པཝཏྟེཏུཾ ཁམཱ ན ཧོནྟི, ན ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟིནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

གངྒཱཡ དཀྑིཎཱ དིསཱ ཨཔྤཏིརཱུཔདེསོ, ཨུཏྟརཱ དིསཱ པཏིརཱུཔདེསོཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ ‘‘ན ཧི ཏེ’’ཏིཨཱདི. གངྒཱཡ དཀྑིཎཏཱིརཛཱཏཱ དཀྑིཎཱཔཐམནུསྶཱ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཾ མམཱཡནྟཱིཏི བུདྡྷམཱམཀཱ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. པཊིཡཱདེཏུནྟི སམྤཱདེཏུཾ. ནིཙྩབྷཏྟསངྑེཔེནཱཏི ནིཙྩབྷཏྟཱཀཱརེན. པུབྦཎྷསམཡནྟི ཨིདཾ བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘པུབྦཎྷསམཡེཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཝཱ ཨིདཾ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི དསྶེཏུཾ ཡཐཱ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠོ སམྦྷཝཏི, ཏཐཱ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པུབྦཎྷེ ཝཱ སམཡ’’ནྟིཨཱདི. ཨེཝནྟི ཨེཝཾ པཙྪཱ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྠེ ཝུཙྩམཱནེ. ནནུ ཙ ཝིཧཱརེ ནིསཱིདནྟཱཔི ཨནྟརཝཱསཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱཝ ནིསཱིདནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ནིཝཱསེཏྭཱ’’ཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཝསེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཉྩ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣཀཱལེ ནིཝཏྠམྤི པུན གཱམཔྤཝེསནསམཡེ ཙཱལེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཎྛཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ ནིཝཱསནམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ན ཧི ཏེ ཏཏོ པུབྦེ ཨནིཝཏྠཱ ཨཧེསུ’’ནྟི. པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡཱཏི པཏྟཉྩ ཙཱིཝརཉྩ གཧེཏྭཱ. གཧཎཉྩེཏྠ ན ཀེཝལཾ ཧཏྠེནེཝ, ཨཐ ཁོ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན དྷཱརཎམེཝཱཏི དསྶེནྟོ ཡཐཱསམྦྷཝམཏྠཡོཛནཾ ཀརོཏི ‘‘པཏྟཾ ཧཏྠེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ.

གཏགཏཊྛཱནེཏི ཨསྶམཎྜལིཀཱསུ སམྤཏྟསམྤཏྟཊྛཱནེ. ཨུདུཀྑལེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཀསྨཱ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ སཡམེཝ ཨེཝཾ ཀཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟི, ཀིམེཝཾ ལདྡྷཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀེཧི ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ པཙཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཝཱ པཙིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཐེརཱནཾ ཀོཙི ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདི. ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡབྷཱཝཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཀཱཏུཾ སཱརུཔྤཾ ན ཧོཏཱིཏི ཝཏྭཱ པུན ཨཀཔྤིཡབྷཱཝམྤི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཙ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. བྷཱཛནཱདིཔརིཧརཎཝསེན བཧུབྷཎྜིཀཏཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱ’’ཏི. སཀཾ སཀཾ པཊིཝཱིསནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསཾ. ཨཔྤོསྶུཀྐཱཏི སམཎདྷམྨཏོ ཨཉྙཏྠ ནིརུསྶཱཧཱ. ཏདུཔིཡནྟི ཏདནུརཱུཔཾ. པིསཏཱིཏི ཙུཎྞེཏི. པུཉྙཉཱཎཝིསེསེཧི ཀཏྟབྦཀམྨསྶ མནཱཔཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པུཉྙཝཏཱ’’ཏིཨཱདི. ནྟི ནཾ པཏྠཔུལཀཾ. ‘‘ན ཏཏོ པཊྛཱཡཱ’’ཏི ཝཙནཏོ ཏཏོ པུབྦེ བྷགཝཏོ པིཎྜཱཡ ཙརཎམྤི དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. ‘‘ལདྡྷོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ནེཝ ལདྡྷོཏི ཨཏྠོ. ཀདཱ པན ཐེརོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷོཏི? ཝུཙྩཏེ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༡; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༡༩-༢༢༣) – ཨེཀདཱ ཀིར བྷགཝཱ ནཱགསམཱལཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ དྭེདྷཱཔཐཾ པཏྟོ. ཐེརོ མགྒཱ ཨུཀྐམྨ ‘‘བྷགཝཱ ཨཧཾ ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑུ, ཨིམིནཱ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཧནྡ བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷཐ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཚམཱཡཾ ཋཔེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱཧར བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ གཏོ. ཏསྶཔི བྷིཀྑུནོ ཨིཏརེན མགྒེན གཙྪཏོ ཙོརཱ པཏྟཙཱིཝརཉྩེཝ ཧརིཾསུ, སཱིསཉྩ བྷིནྡིཾསུ. སོ ‘‘བྷགཝཱ དཱནི མེ པཊིསརཎཾ, ན ཨཉྙོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ལོཧིཏེན གལ༹ནྟེན བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱགམི. ‘‘ཀིམིདཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘མཱ ཙིནྟཡི བྷིཀྑུ, ཨེཏཾ ཀཱརཎཾཡེཝ ཏེ ནིཝཱརཡིམྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སམསྶཱསེསི.

ཨེཀདཱ པན བྷགཝཱ མེགྷིཡཏྠེརེན སདྡྷིཾ པཱཙཱིནཝཾསམིགདཱཡེ ཛནྟུགཱམཾ ཨགམཱསི. ཏཏྲཱཔི མེགྷིཡོ ཛནྟུགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ནདཱིཏཱིརེ པཱསཱདིཀཾ ཨམྦཝནཾ དིསྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷཐ, ཨཧཾ ཨེཏསྨིཾ ཨམྦཝནེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ནིཝཱརིཡམཱནོཔི གནྟྭཱ ཨཀུསལཝིཏཀྐེཧི ཨནྭཱསཏྟོ པཙྩཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཏམྤི བྷགཝཱ ‘‘ཨིདམེཝ ཏེ ཀཱརཎཾ སལླཀྑཡིཏྭཱ ནིཝཱརཡིམྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནིམྷི མཧལླཀོ, ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ‘ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱ’ཏི ཝུཏྟེ ཨཉྙེན གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ མཡ྄ཧཾ པཏྟཙཱིཝརཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔནྟི, མཡ྄ཧཾ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀཾ བྷིཀྑུཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨསཾཝེགོ ཨུདཔཱདི. ཨཐཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེཡེཝ པཏྠཡམཱནོ སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ པཱརམིཡོ པཱུརེསིཾ, ནནུ མཱདིསོ མཧཱཔཉྙོ ཨུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ཝཊྚཏི, ཨཧཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨལཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཏྭཾ ཝིཧརསི, ཨསུཉྙཱཡེཝ སཱ དིསཱ, ཏཝ ཨོཝཱདོ བུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདསདིསོ, ན མེ ཏཡཱ ཨུཔཊྛཱཀཀིཙྩཾ ཨཏྠཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. སབྦེ བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི.

ཨཱནནྡཏྠེརོ པན ཏུཎྷཱིཡེཝ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ ‘‘ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཏི, ཏྭམྤི ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི. ཡཱཙིཏྭཱ ལདྡྷཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཱཝུསོ ཀཱིདིསཾ ཧོཏི, ཀིཾ མཾ སཏྠཱ ན པསྶཏི, སཙེ རོཙེསྶཏི, ‘‘ཨཱནནྡོ མཾ ཨུཔཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཝཀྑཏཱིཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནནྡོ ཨཉྙེན ཨུསྶཱཧེཏབྦོ, སཡམེཝ ཛཱནིཏྭཱ མཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨུཊྛེཧི ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཨུཊྛེཧི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, དསབལཾ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔེ ཙ ཙཏསྶོ ཙ ཨཱཡཱཙནཱཏི ཨཊྛ ཝརེ ཡཱཙི.

ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔཱ ནཱམ ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ པཎཱིཏཾ ཙཱིཝརཾ ན དསྶཏི, པིཎྜཔཱཏཾ ན དསྶཏི, ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསིཏུཾ ན དསྶཏི, ནིམནྟནཾ གཧེཏྭཱ ན གམིསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཾ པནེཏྠ, ཨཱནནྡ, ཨཱདཱིནཝཾ ཨདྡསཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཱཧ ‘‘སཙཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམཱནི ཝཏྠཱུནི ལབྷིསྶཱམི, བྷཝིསྶནྟི ཝཏྟཱརོ ‘ཨཱནནྡོ དསབལེན ལདྡྷཾ པཎཱིཏཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསཏི, ཨེཀནིམནྟནཾ གཙྪཏི, ཨེཏཾ ལཱབྷཾ ལབྷནྟོ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཀོ ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཧཏོ བྷཱརོ’’’ཏི. ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔེ ཡཱཙི.

ཙཏསྶོ ཨཱཡཱཙནཱ ནཱམ ‘‘སཙེ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, མཡཱ གཧིཏཾ ནིམནྟནཾ གམིསྶཏི, སཙཱཧཾ ཏིརོརཊྛཱ ཏིརོཛནཔདཱ བྷགཝནྟཾ དཊྛུཾ ཨཱགཏཔརིསཾ ཨཱགཏཀྑཎེ ཨེཝ བྷགཝནྟཾ དསྶེཏུཾ ལཙྪཱམི, ཡདཱ མེ ཀངྑཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ལཙྪཱམི, ཏཐཱ ཡཾ བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ པརམྨུཁཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏཾ ཨཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཾ པནེཏྠ, ཨཱནནྡ, ཨཱནིསཾསཾ པསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, སདྡྷཱ ཀུལཔུཏྟཱ བྷགཝཏོ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷནྟཱ མཾ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘སྭེཝ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨམྷཱཀཾ གྷརེ བྷིཀྑཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’ཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཏཏྠ ན གམིསྶཏི, ཨིཙྪིཏཀྑཎེཡེཝ པརིསཾ དསྶེཏུཾ ཀངྑཉྩ ཝིནོདེཏུཾ ཨོཀཱསཾ ན ལཙྪཱམི, བྷཝིསྶནྟི ཝཏྟཱརོ ‘ཀིཾ ཨཱནནྡོ དསབལཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཨེཏྟཀམྤིསྶ ཨནུགྒཧཾ བྷགཝཱ ན ཀརོཏཱི’ཏི. བྷགཝཏོ ཙ པརམྨུཁཱ མཾ པུཙྪིསྶནྟི ‘ཨཡཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, གཱཐཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨིདཾ ཛཱཏཀཾ ཀཏྠ དེསིཏ’ནྟི. སཙཱཧཾ ཏཾ ན སམྤཱཡིསྶཱམི, བྷཝིསྶནྟི ཝཏྟཱརོ ‘ཨེཏྟཀམྤི, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱནཱསི, ཀསྨཱ ཏྭཾ ཚཱཡཱ ཝིཡ བྷགཝནྟཾ ན ཝིཛཧནྟོ དཱིགྷརཏྟཾ ཙིརཾ ཝིཙརཱི’ཏི. ཏེནཱཧཾ པརམྨུཁཱ དེསིཏསྶཔི དྷམྨསྶ པུན ཀཐནཾ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི. ཨིམཱ ཙཏསྶོ ཨཱཡཱཙནཱ ཡཱཙི. བྷགཝཱཔིསྶ ཨདཱསི. ཨེཝཾ ཨིམེ ཨཊྛ ཝརེ གཧེཏྭཱ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི.

ཏསྶེཝ ཋཱནནྟརསྶ ཨཏྠཱཡ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ ཕལཾ པཱཔུཎི, པཱཔུཎིཏྭཱ ཙ ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཨགྒོ ཧུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧི. ཐེརོ ཧི ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བྷགཝནྟཾ དུཝིདྷེན ཨུདཀེན ཏིཝིདྷེན དནྟཀཊྛེན པཱདཔརིཀམྨེན པིཊྛིཔརིཀམྨེན གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎསམྨཛྫནེནཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཀིཙྩེཧི ཨུཔཊྛཧནྟོ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམ ཝེལཱཡ སཏྠུ ཨིདཾ ནཱམ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ ཏཾ ནིཔྥཱདེནྟོ མཧཏིཾ དཎྜདཱིཔིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀརཏྟིཾ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ ནཝ ཝཱརེ ཨནུཔརིཡཱཡཏི. ཨེཝཉྷིསྶ ཨཧོསི ‘‘སཙེ མེ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམེཡྻ, བྷགཝཏི པཀྐོསནྟེ པཊིཝཙནཾ དཱཏུཾ ནཱཧཾ སཀྐུཎེཡྻ’’ནྟི. ཏསྨཱ སབྦརཏྟིཾ དཎྜདཱིཔིཀཾ ཧཏྠེན ན མུཉྩཏི, ཨེཝམེཏསྶ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀཊྛཱནསྶ ཨལདྡྷབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷཱ’’ཏི. ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ནིཡཏུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ནཏྠི. ཨནིཡཏུཔཊྛཱཀཱ པན བྷགཝཏོ པཋམབོདྷིཡཾ བཧཱུ ཨཧེསུཾ, ཏེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀདཱཙི ནཱགསམཱལཏྠེརོ’’ཏིཨཱདི. ཉཱཏི ཙ སོ པསཏྠཏམགུཎཡོགཏོ སེཊྛོ ཙཱཏི ཉཱཏིསེཊྛོ. ཨེཝརཱུཔེསུ ཋཱནེསུ ཨཡམེཝ པཏིརཱུཔོཏི ཨཱཔདཱསུ ཨཱམིསསྶ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ དཱནཾ ནཱམ ཉཱཏཀེནེཝ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཏརནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

མཱརཱཝཊྚནཱཡཱཏི མཱརེན ཀཏཙིཏྟཱཝཊྚནཱཡ, མཱརཱནུབྷཱཝེན སཉྫཱཏཙིཏྟསམྨོཧེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཱཝཊྚེཏྭཱ མོཧེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཏིཊྛནྟུ…པེ… ཏམྤི མཱརོ ཨཱཝཊྚེཡྻཱཏི ཕུསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཏུཔཙིཏསྶ ཨཀུསལཀམྨསྶ ཏདཱ ལདྡྷོཀཱསཝསེན ཨུཔཊྛིཏཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཔདཱནེ

‘‘ཕུསྶསྶཱཧཾ པཱཝཙནེ, སཱཝཀེ པརིབྷཱསཡིཾ;

ཡཝཾ ཁཱདཐ བྷུཉྫཐ, མཱ ཙ བྷུཉྫཐ སཱལཡོ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཏེམཱསཾ ཁཱདིཏཾ ཡཝཾ;

ནིམནྟིཏོ བྲཱཧྨཎེན, ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསིཾ ཏདཱ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༨༨-༨༩);

པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོཏི པརིཡོནདྡྷཙིཏྟོ, ཨབྷིབྷཱུཏཙིཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཝཊྚིཏཔརིཡོསཱནེ ཨཱགམིཾསཱུཏི མཱརེན ཨཱཝཊྚེཏྭཱ གཏེ པཙྪཱ ཨཱགམིཾསུ. ཨཝིསཧཏཱཡཱཏི ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ. ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱཡཱཏི པཙིཏྭཱ ཨབྷིཧརིཡམཱནབྷིཀྑཱཡ. ནིབདྡྷདཱནསྶཱཏི ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ བྷགཝཏོ དསྶཱམཱ’’ཏི ནིཙྩབྷཏྟཝསེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཋཔིཏདཱནསྶ. ཨཔྤིཏཝཏྠསྶཱཏི ‘‘ཨིདཾ བུདྡྷསྶ ཙཏུཔཙྩཡཔརིབྷོགཏྠ’’ནྟི ཝིཧཱརཾ ནེཏྭཱ དིནྣཝཏྠུནོ. ན ཝིསཧཏཱིཏི ན སཀྐོཏི. ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱསངྑེཔེནཱཏི ཨབྷིཧཊབྷིཀྑཱནཱིཧཱརེན. བྱཱམཔྤབྷཱཡཱཏི སམནྟཏོ བྱཱམམཏྟཱཡ པབྷཱཡ. ཨེཏྠ ཙ ཨནུབྱཉྫནཱནཾ བྱཱམཔྤབྷཱཡ ཙ ནིཔྤབྷཱཀརཎཾ ཨནྟརཱཡོཏི དཊྛབྦཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཙནྡིམསཱུརིཡདེཝབྲཧྨཱནམྤི ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཨནུབྱཉྫནཱནཾ བྱཱམཔྤབྷཱཡ ཨེཀཱབདྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱཔྤདེསཾ པཏྭཱ’’ཏི. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཨནྟརཱཡོ ནཱམ ཉེཡྻདྷམྨེསུ ཨཱཝརཎཾ.

ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ ཨུདུཀྑལསདྡནྟི ཀིཾ སཡམེཝ ཨུཔྤནྣཾ ཨུདུཀྑལསདྡཾ ཨསྶོསཱིཏི ཙེཏི ཨཱཧ ‘‘པཏྠཔཏྠཔུལཀཾ ཀོཊྚེནྟཱན’’ནྟིཨཱདི. ཨཏྠསཉྷིཏནྟི པཡོཛནསཱདྷཀཾ. ཨནཏྠསཉྷིཏེཏི ཨནཏྠནིསྶིཏེ ཝཙནེ. གྷཱཏཱཔེཀྑཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཡསྨིཉྩ ཡེན གྷཱཏོ ནིཔྥཱདཱིཡཏི, ཏསྶེཝ ཏེན གྷཱཏོ ཀཏོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མགྒེནེཝ ཏཱདིསསྶ ཝཙནསྶ གྷཱཏོ སམུཙྪེདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. སཱམིཨཏྠེ ཝཱ བྷུམྨཝཙནནྟི མཉྙམཱནོ ཨེཝམཱཧཱཏི དཊྛབྦཾ. ཝཙནསྶ ཙ སམུགྒྷཱཏོ ཏམྨཱུལཀིལེསཱནཾ སམུགྒྷཱཏེནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཱཀརོཏི ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཏཱཡ སམརིཡཱདཾ སཔརིཙྪེདཾ ཕལཾ ནིཔྥཏྟེཏཱིཏི ཨཱཀཱརོ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཀཱརཎེཧཱི’’ཏི. ཨཊྛུཔྤཏྟིཡུཏྟནྟི པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཾ. ཏཱཡ པུཙྪཱཡ ཝཱིཏིཀྐམཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱཏི ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིཔུཙྪཱཡ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཀཏཝཱིཏིཀྐམཾ པཀཱསེཏྭཱ, ཝཱིཏིཀྐམཔྤཀཱསནཉྩ ཀིམཏྠམིདཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱིཏི ཨནུཛཱནནཏྠཾ.

ནཏྠི ཀིཉྩི ཝཏྟབྦནྟི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ན ཀིཉྩི ཨེཏྠ ཨཔུབྦཾ ཝཏྟབྦམཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘པུབྦེ ཝུཏྟམེཝ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. སཱདྷུ སཱདྷཱུཏི ཨིདཾ པསཾསཱཡཾ ཨཱམེཌིཏཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སམྤཧཾསེནྟོ’’ཏི. དྭཱིསུ ཨཱཀཱརེསཱུཏི དྷམྨདེསནསིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསངྑཱཏེསུ དྭཱིསུ ཀཱརཎེསུ. ཨེཀཾ གཧེཏྭཱཏི དྷམྨཾ ཝཱ དེསེསྶཱམཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཀཱརཎཾ གཧེཏྭཱ. ཨེཝཾདུབྦྷིཀྑེཏི ཨེཝཾ དུཀྑེན ལབྷིཏབྦཱ བྷིཀྑཱ ཨེཏྠཱཏི ཨེཝཾདུབྦྷིཀྑེ ཀཱལེ, དེསེ ཝཱ. དུལླབྷཔིཎྜེཏི ཨེཏསྶེཝ ཨཏྠདཱིཔནཾ. བྷཱཛནཱདིཔརིཧརཎཝསེན བཧུབྷཎྜིཀཏཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིམཱཡ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱཡཱ’’ཏི. ཨེཏྟཀམེཝ ཨལཾ ཡཱཔེཏུནྟི ཨུཏྟརི པཏྠནཱབྷཱཝཏོ པན ‘‘ཨིམིནཱ ཙ སལླེཁེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. དུབྦྷིཀྑཾ ཝིཛིཏནྟི ཨེཏྠ ཧི བྷིཀྑཱནཾ ཨབྷཱཝོ དུབྦྷིཀྑཾ ‘‘ནིམྨཀྑིཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. བྷིཀྑཱབྷཱཝོཡེཝ ཧི ཏཾནིམིཏྟཙིཏྟཝིགྷཱཏཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ བྷིཀྑཱུཧི ཝིཛིཏོ ཝསེ ཝཏྟིཏོ. ལོབྷོ ཝིཛིཏོཏི ཨཱམིསཧེཏུ རཏྟིཙྪེདཝསྶཙྪེདསམུཊྛཱཔཀོ ལོལུཔྤཱདོཔི ཏེསཾ ནཱཧོསཱིཏི ཨཱམིསལོལཏཱསངྑཱཏོ ལོབྷོ ཝིཛིཏོ. ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོཏི ‘‘ཨཱམིསཧེཏུ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཔྤཀཱསནཝསེན གུཎཝཎིཛྫཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཨིཙྪཱཙཱརསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཡཐཱཝུཏྟོ ཨིཙྪཱཙཱརོ ཝིཛིཏོ. ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟསྶཔི ཨནུཔྤནྣབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཙིནྟཱ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པུནཔྤུནཱནུསོཙནཝསེན པན ཙིཏྟཔཱིལཱ༹པི ནཱཧོསཱིཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཝིགྷཱཏོ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

རཏྟིཙྪེདོ ཝཱཏི སཏྟཱཧཀརཎཱིཡཝསེན གནྟྭཱ བཧི ཨརུཎུཊྛཱཔནཝསེན རཏྟིཙྪེདོ ཝཱ ན ཀཏོ སཏྟཱཧཀིཙྩཝསེནཔི ཀཏྠཙི ཨགཏཏྟཱ. སཏྟཱཧཀིཙྩཝསེན ཝིཔྤཝཱསཉྷི སནྡྷཱཡ རཏྟིཙྪེདོཏི ཨཊྛཀཐཱཝོཧཱརོ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཀྑནྡྷཀཝཎྞནཱཡཾ (མཧཱཝ. ཨཊྛ. ༡༩༩) ‘‘ཨཡཾ པནེཏྠ པཱལི༹མུཏྟཀརཏྟིཙྪེདཝིནིཙྪཡོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཨནིམནྟིཏེན གནྟུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སཏྟཱཧཀརཎཱིཡམེཝ ཝིབྷཏྟཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྟཱཧཀིཙྩེན གནྟྭཱ ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི རཏྟིཙྪེདོ ཝཱ ན ཀཏོ’’ཏི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ རཏྟིཙྪེདོ ནཱམ སཏྟཱཧཀརཎཱིཡཝསེན ཧོཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི རཏྟིཙྪེདལཀྑཎཉྩ ཀཐིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ པཙྩཡཝེཀལླསངྑཱཏེ ཝསྶཙྪེདཀཱརཎེ སཏི རཏྟིཙྪེདསྶཔི ཝུཏྟཏྟཱ ཡཏྠ ཝསྶཙྪེདཀཱརཎཾ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ སཏྟཱཧཀིཙྩེན གནྟུམྤི ཝཊྚཏཱིཏི སིདྡྷནྟི ཙཱུལ༹གཎྛིཔདེ མཛ྄ཛྷིམགཎྛིཔདེ ཙ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སུཝུཏྟཾ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཀྑནྡྷཀེ ཝསྶཙྪེདཱདྷིཀཱརེ –

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨཱཝཱསེ ཝསྶཱུཔགཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ གཱམོ ཙོརེཧི ཝུཊྛཱསི. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཡེན གཱམོ ཏེན གནྟུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༠༡) –

ཨེཏྠ ‘‘སཙེ གཱམོ ཨཝིདཱུརགཏོ ཧོཏི, ཏཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཝིཧཱརམེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཝསིཏབྦཾ. སཙེ དཱུརགཏོ, སཏྟཱཧཝཱརེན ཨརུཎོ ཨུཊྛཱཔེཏབྦོ. ན སཀྐཱ ཙེ ཧོཏི, ཏཏྠེཝ སབྷཱགཊྛཱནེ ཝསིཏབྦ’’ནྟི (མཧཱཝ. ཨཊྛ. ༢༠༡) ཨིམིནཱ ཨཊྛཀཐཱཝཙནེནཔི སཾསནྡནཏོ. ཏཐཱ ཧི གཱམེ ཝུཊྛིཏེ བྷིཀྑཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཝསྶཙྪེདེཔི ཨནཱཔཏྟིཾ ཝདནྟེན བྷགཝཏཱ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཡེན གཱམོ ཏེན གནྟུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༠༡) ཝུཏྟཏྟཱ བྷིཀྑཱཡ ཨབྷཱཝོ ཝསྶཙྪེདཀཱརཎཾ. ཏཏྠ ‘‘སཙེ དཱུརགཏོ, སཏྟཱཧཝཱརེན ཨརུཎོ ཨུཊྛཱཔེཏབྦོ’’ཏི (མཧཱཝ. ཨཊྛ. ༢༠༡) ཨིདཾ ཨཊྛཀཐཱཝཙནཾ ཝསྶཙྪེདཀཱརཎེ སཏི སཏྟཱཧཀིཙྩེན གནྟུམྤི ཝཊྚཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ སཱདྷེཏི.

ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ཀེནཙི

‘‘རཏྟིཙྪེདོཏི སཏྟཱཧཀིཙྩཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟོ, སཏྟཱཧཀརཎཱིཡེན གནྟྭཱ རཏྟིཙྪེདོ ཝཱ ཝསྶཙྪེདོ ཝཱ ཨེཀབྷིཀྑུནཱཔི ན ཀཏོཏི ཝུཏྟཾ ཀིར མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ, ཏསྨཱ ཝསྶཙྪེདསྶ ཀཱརཎེ སཏི སཏྟཱཧཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨེཀེ. ཝིནཡདྷརཱ པན ན ཨིཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཨཊྛཀཐཱདྷིཔྤཱཡོ ཝཱིམཾསིཏབྦོ’’ཏི.

ཏཾ པན སཡཾ སམྨཱུལ༹ྷསྶ པརེསཾ མོཧུཔྤཱདནམཏྟཾ. ན ཧི ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨནིཙྪཱཡ ཀཱརཎཾ དིསྶཏི ཨཊྛཀཐཱཡ ཝིརུཛ྄ཛྷནཏོ ཡུཏྟིཨབྷཱཝཏོ ཙ. ཡཉྷི ཀཱརཎཾ ཝསྶཙྪེདེཔི ཨནཱཔཏྟིཾ སཱདྷེཏི, ཏསྨིཾ སཏི ཝིནཱ ཝསྶཙྪེདཾ སཏྟཱཧཀིཙྩེན གནྟུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི ཀཱ ནཱམ ཡུཏྟི. ‘‘པཙྪིམིཀཱཡ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪཱམཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུརཱུཔཔརིཝིཏཀྐནཔཨདཱིཔནཾ, ན པན ཝིསེསཏྠཔརིདཱིཔནཾ. ཏཐཱ ཧི དུབྦྷིཀྑཏཱཡ ཝསྶཙྪེདཀརཎསབྦྷཱཝཏོ པུརིམིཀཱཡ ཏཱཝ ཝསྶཙྪེདེཔི ཨནཱཔཏྟི. པཙྪིམིཀཱཡཾ ཨནུཔགནྟུཀཱམཏཱཡ གམནེཔི ནཏྠི དོསོ པཙྪིམིཀཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསསྶ ཨསམྤཏྟབྷཱཝཏོ.

ན ཀིསྨིཉྩི མཉྙནྟཱིཏི ཀིསྨིཉྩི གུཎེ སམྦྷཱཝནཝསེན ན མཉྙནྟི. པཀཱསེཏྭཱཏི པཊིལདྡྷཛ྄ཛྷཱནཱདིགུཎཝསེན པཀཱསེཏྭཱ. ‘‘པཙྪཱ སཱིལཾ ཨདྷིཊྛཧེཡྻཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟནཡེན ཀུཙྪིཔཊིཛགྒནེ སཏི ཏཐཱཔཝཏྟཨིཙྪཱཙཱརསྶ ཨཔརིསུདྡྷབྷཱཝཏོ ཨཱཛཱིཝསུདྡྷིཡཱ ཙ ཨབྷཱཝཏོ པུན ཝཱཡམིཏྭཱ སཾཝརེ པཏིཊྛཱཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘པཙྪཱ སཱིལཾ ཨདྷིཊྛཧེཡྻཱམཱ’’ཏི.

ཀིཾ ཨིདནྟི གརཧཎཝསེན ཝུཏྟཾ. སཱལིཏཎྜུལེཧི སམྤཱདིཏཾ མཾསེན ཨུཔསིཏྟཾ ཨོདནཾ སཱལིམཾསོདནཾ. ཨཏིམཉྙིསྶཏཱིཏི ཨཝཉྙཱཏཀརཎཝསེན ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙིསྶཏི, ལཱམཀཾ ནིཧཱིནཾ ཀཏྭཱ མཉྙིསྶཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨོཉྙཱཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ ནིཧཱིནཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཾ ཨོཉྙཱཏཾ. ཨཝཉྙཱཏནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. སྭཱཡནྟི སོ ཨཡཾ ཛནཔདོ. ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱཏི ཝེརཉྫཱཡཾ པཱུརིཏཱཡ སུདུཀྐརཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ. ཏུམྷེ ནིསྶཱཡཱཏི ཏུམྷཱཀཾ ཨིམཾ ཨཔྤིཙྪཔཊིཔདཾ ནིསྶཱཡ. སབྲཧྨཙཱརཱིསངྑཱཏཱཏི ཚབྦགྒིཡཱདཡོ ཝུཏྟཱ. ཏུམྷཱཀཾ ཨནྟརེ ནིསཱིདིཏྭཱཏི ཏུམྷཱཀཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ནིསཱིདིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨོམཱནནྟི ཨཏིམཱནཾ. ཨཏིམཱནོཡེཝ ཧེཏྠ ནིཧཱིནཏཱཡ ‘‘ཨོམཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ, ན པན ཧཱིལེ༹ཏྭཱ མཉྙནཾ. ཏུམྷེཧི, ཨཱནནྡ, སཔྤུརིསེཧི ཝིཛིཏཾ སཱལིམཾསོདནཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཨཏིམཉྙིསྶཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ པཱལི༹ཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཾ ལདྡྷཾ, ཏེནེཝ ཏུསྶིཏྭཱ སཱལིམཾསོདནཔཏྠནཱཡ ཚིནྣཏྟཱ ཙ ཏུམྷེཧི ཝིཛིཏཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ སཱལིམཾསོདནཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཏཏྠ པཏྠནཾ ཚིནྡིཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཨཏིམཉྙིསྶཏཱིཏི.

དུབྦྷིཀྑཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

མཧཱམོགྒལླཱནསྶ སཱིཧནཱདཀཐཱ

༡༧. ཨཱཡསྨཱཏི ཝཱ དེཝཱནཾཔིཡཱཏི ཝཱ བྷདྲབྷཝནྟི ཝཱ པིཡསམུདཱཙཱརོ ཨེསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏ’’ནྟི. ཝིཉྙུཛཱཏིཀཱ ཧི པརཾ པིཡེན སམུདཱཙརནྟཱ ‘‘བྷཝ’’ནྟི ཝཱ ‘‘དེཝཱནཾཔིཡཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱཡསྨཱ’’ཏི ཝཱ སམུདཱཙརནྟི, ཏསྨཱ སམྨུཁཱ སམྦོདྷནཝསེན ཨཱཝུསོཏི, ཏིརོཀྑཾ ཨཱཡསྨཱཏི ཨཡམྤི སམུདཱཙཱརོ. ཏཡིདཾ པིཡཝཙནཾ གརུགཱརཝསཔྤཏིསྶཝསེན ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གརུགཱརཝསཔྤཏིསྶཱདྷིཝཙནམེཏ’’ནྟི. གུཎམཧཏྟཏཱཡ མཧཱམོགྒལླཱནོ, ན ཙཱུལ༹མོགྒལླཱནསྶ ཨཏྠིཏཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘མཧཱ ཙ སོ གུཎམཧནྟཏཱཡཱ’’ཏི. པཔྤཊཀོཛནྟི པཐཝཱིསནྡྷཱརཀཾ ཨུདཀཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏེ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཧེཊྛིམཏལེ སམུཊྛིཏཾ ཨུདཀོགྷེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊེ བྷཱུམིཔྤདེསེ སཉྫཱཏཀདྡམཔཊལསདིསཾ ཨཏིམདྷུརཔཐཝཱིམཎྜཾ. ན མེ ཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔནྟི ཏཾ ཨནཱཔུཙྪཱ ཀརཎཾ ན མེ ཨནུཙྪཝིཀཾ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨནཱཔུཙྪཱ ཀརོནྟེན ཙ ཡཐཱ བྷགཝཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ ཀིཉྩི ཨནཱཔུཙྪཱ ཀརོཏི, ཨེཝམཧམྤཱིཏི བྷགཝཏཱ སམཱནཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ མཱནེན ཀཏཾ ཝིཡ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡུགགྒཱཧོ ཝིཡ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཀཏོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. པརེན ཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟཱནཾ ཡུགཾ ཡུགལ༹ཾ སམཱནཾ ཀཏྭཱ གཱཧོ, ཏསྶ མམ ཝཱ ཀོ ཝིསེསོཏི གཧཎཾ ཡུགགྒཱཧོ.

སམྤནྣནྟི སམྤཏྟིཡུཏྟཾ. སཱ པནེཏྠ རསསམྤཏྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ སཱམཉྙཛོཏནཱཡ ཝིསེསེ ཨཝཊྛཱནཏོ. ཏེནཱཧ ‘‘སམྤནྣནྟི མདྷུརཾ སཱདུརསནྟི ཨཏྠོ’’ཏི. ཏིཝིདྷཉྷི སམྤནྣཾ པརིཔུཎྞསམངྒཱིམདྷུརཝསེན. ཏཏྠ –

‘‘སམྤནྣཾ སཱལིཀེདཱརཾ, སུཝཱ བྷུཉྫནྟི ཀོསིཡ;

པཊིཝེདེམི ཏེ བྲཧྨེ, ན ནེ ཝཱརེཏུམུསྶཧེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༤.༡) –

ཨིདཾ པརིཔུཎྞསམྤནྣཾ ནཱམ. པརིཔུཎྞམྤི ཧི སམནྟཏོ པནྣཾ པཏྟནྟི སམྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ ཨུཔགཏོ སམུཔགཏོ སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨིདཾ སམངྒཱིསམྤནྣཾ ནཱམ. སམངྒཱིཔི ཧི སམྨདེཝ པནྣོ གཏོ ཨུཔགཏོཏི སམྤནྣོཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཏཏྲསྶ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༨) ཨིདཾ མདྷུརསམྤནྣཾ ནཱམ. ཏཏྠ མདྷུརསམྤནྣཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨུཔཔནྣཕལོཏི བཧུཕལོ. ཨསྶཱཏི པཐཝིཡཱ ཧེཊྛིམཏལསྶ. ཨོཔམྨནིདསྶནཏྠནྟི ཨུཔམཱཡ ནིདསྶནཏྠཾ. ཨནཱིལ༹ཀནྟི ནིདྡོསཾ. ནིདྡོསཏཱ ཙེཏྠ མཀྑིཀཱདིརཧིཏཏཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནིམྨཀྑིཀ’’ནྟིཨཱདི. ནཏྠི ཨེཏྠ མཀྑིཀཱཏི ནིམྨཀྑིཀཾ. མཀྑིཀཱསདྡེན ཙེཏྠ མཀྑིཀཎྜཀམྤི སཱམཉྙཏོ གཧིཏནྟི ཝདནྟི. ཏེནེཝ ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིམྨཀྑིཀནྟི ཨིམསྶེཝཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ནིམྨཀྑིཀཎྜཀནྟི ཝུཏྟཾ, མཀྑིཀཱཧི ཏཱསཾ ཨཎྜཀེཧི ཙ ཝིརཧིཏནྟི ཨཏྠོ’’ཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི ‘‘མཀྑིཀཱནཾ ཨཎྜཱནི མཀྑིཀཎྜཱནི, ནཏྠི ཨེཏྠ མཀྑིཀཎྜཱནཱིཏི ནིམྨཀྑིཀཎྜནྟི. ཨིམིནཱ མཀྑིཀཱནཾ ཨཎྜེཧི རཧིཏཏཱ ཝུཏྟཱ, ‘ནིམྨཀྑིཀ’ནྟི ཨིམིནཱ པན མཀྑིཀཱནཾཡེཝ ཨབྷཱཝོ ཝུཏྟོ’’ཏི. ཨེཏཾ ཀིར མདྷཱུཏི ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཧི ཀཏམདྷུ. སབྦམདྷཱུཧཱིཏི མཧཱམཀྑིཀབྷམརམཀྑིཀཱདིཀཏེཧི. ཨགྒནྟི ཨུཏྟམཾ. སེཊྛནྟི པསཏྠཏམཾ. སུརསནྟི སོབྷནརསཾ. ཨོཛཝནྟནྟི ཨཙྩནྟམོཛསམྤནྣཾ.

ཨཱཡཱཙནཝཙནམེཏནྟི ཨིམིནཱ སམྤཊིཙྪནསམྤཧཾསནཱདིཨཏྠཾ ནིཝཏྟེཏི. ཨེཀཾ ཧཏྠནྟི ཨེཀཾ པཱཎིཏལཾ. ‘‘ཨབྷིནིམྨིནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ‘‘པཐཝཱིསདིསཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ ནུ ཁོ པཐཝཱི, ཨུདཱཧུ ན ཨཡནྟི ཨིམིནཱ ནིམྨིཏཔཐཝིཡཱ པཀཏིཔཐཝིཡཱ ཙ སནྡིསྶམཱནཏྟཱ ‘‘ཨེསཱ ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ པཐཝཱི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙཱ’’ཏི ཨུཔྤཛྫམཱནཀུཀྐུཙྩཾ དསྶེཏི. ནིབདྡྷཝིཔུལཱགམོ གཱམོ ནིགམོ, པཝཏྟིཏམཧཱཨཱཡོ མཧཱགཱམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཝཱ ཨེས ཝིཔལླཱསོཏི པུབྦཔཀྑཾ ནིདསྶེཏི. ཀསྨཱ པནེས ཝིཔལླཱསོ ན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཙིནྟེཡྻོ ཧི ཨིདྡྷིམཏོ ཨིདྡྷིཝིསཡོ’’ཏི. ཨིདྡྷིབལེནེཝ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཏཱདིསོ ཝིཔལླཱསོ ན བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིདཱནི ཨཉྙཐཱ ཝིཔལླཱསཔྤཊིལཱབྷཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ པནཱ’’ཏིཨཱདི. གརཧནྟཱཏི སམྨུཁཱ གརཧནྟཱ. ཨུཔཝདནྟཱཏི པརམྨུཁཱ ཨཀྐོསནྟཱ.

ནནུ ཙ ཨུཏྟརཀུརུཾ པིཎྜཱཡ གམནཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུནྟི ཀཱརཎཾ ན ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཀིམེཏྠ ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཡདིཔི ན ཝུཏྟཾ, ཏཐཱཔི ‘‘ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུ’’ནྟི པུབྦེ ཨདྷིཀཏཏྟཱ ཏེནེཝ ཀཱརཎེན པིཎྜཱཡ ཨུཏྟརཀུརུགམནམྤི བྷགཝཏཱ པཊིསིདྡྷནྟི ཝིཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ཏདེཝ ཀཱརཎཾ ཨིདྷཱཔི གཧེཏབྦནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦ’’ནྟི. ཝིཔལླཱསམྤི སཏྟཱ པཊིལབྷེཡྻུནྟི ཨིདཾ ཨིདྷ ཨཝུཏྟམྤི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཏྠོཔི ཙསྶ ཝུཏྟསདིསམེཝ ཝེདིཏབྦོཏི. ‘‘ཨེཝཾ པན ཝིཔལླཱསཾ པཊིལབྷེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ པཙྪཱ ཝུཏྟམེཝ ཨཏྠཝིཀཔྤཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཡཾ པན ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏེ གུཎེ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ པཐཝིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ པཔྤཊཀོཛཾ པརིབྷུཉྫིཾསཱུ’’ཏི, ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཏེ གུཎེ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཨུཏྟརཀུརུཾ གནྟྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཾསཱུཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨེཀེན པདཝཱིཏིཧཱརེནཱཏི ཨེཏྠ པདསྶ ཝཱིཏིཧརཎཾ ནིཀྑིཔནཾ པདཝཱིཏིཧཱརོ, པདནིཀྑེཔོ, ཏསྨཱ ཨེཀེན པདནིཀྑེཔེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀེན པདཝཱིཏིཧཱརེན ཨཏིཀྐམིཏབྦཊྛཱནཉྩ སམགམནེན དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཨནྟརེ མུཊྛིརཏནམཏྟཾ, ཏསྨཱ. མཱཏིཀཱམཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱཏི མུཊྛིརཏནཔྤམཱཎཾ མཱཏིཀཱམཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

ནིཊྛིཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ སཱིཧནཱདཀཐཱ.

ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཀཐཱ

༡༨. ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཏི པུབྦེ ཨཔཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཐེརོ ཧི པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཱནི ཋཔེཏྭཱ ཨིདཱནི པཉྙཔེཏབྦསིཀྑཱཔདཱནི པཱཏིམོཀྑུདྡེསཉྩ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེཏསྶ བྷགཝཱ ཀཱལོ, ཨེཏསྶ སུགཏ ཀཱལོ, ཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻ, ཨུདྡིསེཡྻ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི (པཱརཱ. ༢༡) ཨཱཧ. བྷགཝཏཱཔི –

‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན པུབྦེ ཨཔྤཏརཱནི ཙེཝ སིཀྑཱཔདཱནི ཨཧེསུཾ, བཧུཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧིཾསུ. ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན ཨེཏརཧི བཧུཏརཱནི ཙེཝ སིཀྑཱཔདཱནི ཧོནྟི, ཨཔྤཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧནྟཱིཏི. ཨེཝམེཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི, སཏྟེསུ ཧཱཡམཱནེསུ སདྡྷམྨེ ཨནྟརདྷཱཡམཱནེ བཧུཏརཱནི ཙེཝ སིཀྑཱཔདཱནི ཧོནྟི, ཨཔྤཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧནྟཱིཏི. ན ཏཱཝ, བྷདྡཱལི, སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏི, ཡཱཝ ན ཨིདྷེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི –

ཨིམསྨིཾ བྷདྡཱལིསུཏྟེ (མ. ནི. ༢.༡༤༥) ཝིཡ ཨེཀཙྩེསུ པཉྙཏྟེསུཔི ཏཏོ པརཾ པཉྙཔེཏབྦཱནི སནྡྷཱཡ ‘‘ན ཏཱཝ, སཱརིཔུཏྟ, སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷེཝ ཙ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སཱམམྤི པཙནཾ སམཎསཱརུཔྤཾ ན ཧོཏི, ན ཙ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཙནཾ ‘‘རཏྟིཙྪེདོ ཝཱ ཝསྶཙྪེདོ ཝཱ ན ཀཏོ’’ཏི ཝཙནཉྩ པུབྦེ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཱནཾ སབྦྷཱཝེ པམཱཎནྟི དཊྛབྦཾ. སེསསིཀྑཱཔདཱནཉྩེཝ པཱཏིམོཀྑུདྡེསསྶ ཙ ཐེརསྶ ཨཱཡཱཙནེན པཉྙཏྟཏྟཱ ‘‘མཱུལཏོ པབྷུཏི ནིདཱནཾ དསྶེཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. རཧོགཏསྶཱཏི རཧོ ཛནཝིཝིཏྟཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཏསྶ. ཏེན གཎསངྒཎིཀཱབྷཱཝེན ཐེརསྶ ཀཱཡཝིཝེཀམཱཧ. པཊིསལླཱིནསྶཱཏི ནཱནཱརམྨཎཙཱརཏོ ཙིཏྟསྶ ནིཝཏྟིཡཱ པཊི སམྨདེཝ ནིལཱིནསྶ ཏཏྠ ཨཝིསཊཙིཏྟསྶ. ཏེན ཙིཏྟསངྒཎིཀཱབྷཱཝེནསྶ པུབྦབྷཱགིཡཾ ཙིཏྟཝིཝེཀམཱཧ. ཙིརནྟི ཀཱལཱཔེཀྑཾ ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཙིརཱཏི ཙིརཀཱལཡུཏྟཱ ཋིཏི ཨབྷེདེན ཝུཏྟཱ.

ཨེཏཾ ན སཀྐོཏཱིཏི ཨེཏཾ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཐེརཝཱདཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཧཱཔདུམཏྠེརོ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཊྛཀཐཱཡམྤི ‘‘ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཡསྨཱ ཛཱནམཱནོཔི སམྨདེཝ པརིཙྪིནྡིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟནྟི ཝདནྟི. སོལ༹སཝིདྷཱཡ པཉྙཱཡ མཏྠཀཾ པཏྟསྶཱཏི མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ ཨནུཔདསུཏྟནྟདེསནཱཡ (མ. ནི. ༣.༩༣) –

‘‘མཧཱཔཉྙོ བྷིཀྑཝེ སཱརིཔུཏྟོ, པུཐུཔཉྙོ བྷིཀྑཝེ སཱརིཔུཏྟོ, ཧཱསཔཉྙོ བྷིཀྑཝེ སཱརིཔུཏྟོ, ཛཝནཔཉྙོ བྷིཀྑཝེ སཱརིཔུཏྟོ, ཏིཀྑཔཉྙོ བྷིཀྑཝེ སཱརིཔུཏྟོ, ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ བྷིཀྑཝེ སཱརིཔུཏྟོ’’ཏི –

ཨེཝམཱགཏཱ མཧཱཔཉྙཱདིཀཱ ཚ, ཏསྨིཾཡེཝ སུཏྟེ ཨཱགཏཱ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཔཉྙཱ, ཨརཧཏྟམགྒཔཉྙཱཏི ཨིམཱསཾ སོལ༹སཔྤབྷེདཱནཾ པཉྙཱནཾ སཱཝཀཝིསཡེ ཨུཀྐཊྛཀོཊིཔྤཏྟསྶ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ བྷགཝཱ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིནཾ སཏྟནྣཾཡེཝ བུདྡྷཱནཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཱཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝཾ ཀཐེསི, ན བུདྡྷཝཾསདེསནཱཡཾ ཝིཡ པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བུདྡྷཱནཾ, ཏཏོ ཝཱ པན བྷིཡྻོཏི? ཡེསཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པཊིཝེདྷསཱསནཾ ཨེཀཾསཏོ ནིཙྪཡེན ཨཛྫཱཔི དྷརཏི, ན ཨནྟརཧིཏཾ, ཏེ ཨེཝ ཀིཏྟེནྟོ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིནཾཡེཝ བྷགཝནྟཱནཾ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཱཙིརཊྛིཏིཀབྷཱཝཾ ཨིདྷ ཀཐེསི. ཏེསཾཡེཝ ཧི སཱཝཀཱ ཏདཱ ཙེཝ ཨེཏརཧི ཙ སུདྡྷཱཝཱསབྷཱུམིཡཾ ཋིཏཱ, ན ཨཉྙེསཾ པརིནིབྦུཏཏྟཱ. སིདྡྷཏྠཏིསྶཕུསྶཱནཾ ཀིར བུདྡྷཱནཾ སཱཝཀཱ སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཏྟིསམནནྟརམེཝ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨུཔཀཱདཡོ ཝིཡ ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ན ཙིརསྶེཝ པརིནིབྦཱཡིཾསུ, ན ཏཏྠ ཏཏྠ སཱཝཀཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཨཊྛཾསཱུཏི ཝདནྟི. ཨཔུབྦཱཙརིམནིཡམོ པན ཨཔརཱཔརཾ སཾསརཎཀསཏྟཱཝཱསཝསེན ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ ཨིཙྪིཏོཏི ན ཏེནེཏཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

༡༩. ཨསཱདྷཱརཎོ ཧེཏུ, སཱདྷཱརཎོ པཙྩཡོཏི ཨེཝམཱདིཝིབྷཱགེན ཨིདྷ པཡོཛནཾ ནཏྠི, ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིནཾ པན བྲཧྨཙརིཡསྶ ཨཙིརཊྛིཏིཀཏཱཡ ཙིརཊྛིཏིཀཏཱཡ ཙ ཀཱརཎཔུཙྪཱཔརཏྟཱ ཙོདནཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཧེཏུ པཙྩཡོཏི ཨུབྷཡམེཏཾ ཀཱརཎཱདྷིཝཙན’’ནྟི. ཧིནོཏི ཏེན ཕལནྟི ཧེཏཱུཏི ཀརཎསཱདྷནོཡཾ ཧེཏུསདྡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེན ཏསྶ ཕལ’’ནྟིཨཱདི. ཀཏྟུསཱདྷནོཔི ཧེཏུསདྡོ ནོ ན ཡུཛྫཏི ཧིནོཏི ཕལསྶ ཧེཏུབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཧེཏཱུཏི. ཏཾ པཊིཙྩ ཨེཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཏསྶ ཕལཾ ཨེཏི པཝཏྟཏི ནིབྦཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀིལཱསུནོ ཨཧེསུནྟི ཨཔྤོསྶུཀྐཱ ཨཧེསུཾ, ནིརུསྶཱཧཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. སཱ པན ནིརུསྶཱཧཏཱ ན ཨཱལསིཡཝསེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘ན ཨཱལསིཡཀིལཱསུནོ’’ཏི, ཨཱལསིཡཝསེན ཀིལཱསུནོ ནཱཧེསུནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ན ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཨཱལསིཡཾ ཝཱཏི ཨིམིནཱ ཐིནམིདྡྷཝསཔྤཝཏྟཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ ཨབྷཱཝམཱཧ. ཨོསནྣཝཱིརིཡཏཱ ཝཱཏི ཨིམིནཱ པན ‘‘ཨཱལསིཡཱབྷཱཝེཔི ཨནྟམསོ ཨནྣབྷཱརནེསཱདཱནམྤི སཀྐཙྩཾཡེཝ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཡསྶ ཀསྶཙིཔི དྷམྨདེསནཱཡ ནིརུསྶཱཧཏཱ ནཏྠཱིཏི དཱིཔེཏི སབྦེསཾ སམཀེནེཝ ཨུསྶཱཧེན དྷམྨདེསནཱཡ པཝཏྟནཏོ. ཏེནཱཧ ‘‘བུདྡྷཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཨོསནྣཝཱིརིཡཱཏི ཨོཧཱིནཝཱིརིཡཱ, ཨཔྤོསྶུཀྐཱཏི ཨཏྠོ. ཨུསྶནྣཝཱིརིཡཱཏི ཨདྷིཀཝཱིརིཡཱ, མཧུསྶཱཧཱཏི ཨཏྠོ. ཝེགེནཱཏི ཛཝེན. དྷམྨེ གརུ ཨེཏེསནྟི དྷམྨགརུནོ. དྷམྨེ གཱརཝམེཏེསནྟི དྷམྨགཱརཝཱ. ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ སིཁིསྶ སཏྟཏི ཝསྶསཧསྶཱནི, ཝེསྶབྷུསྶ སཊྛིཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏེསཾ ཀིར ཀཱལེ དཱིགྷཱཡུཀཱ སཏྟཱ’’ཏི. ཨབྷིསམེནྟཱིཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི.

ནིདྡོསཏཱཡཱཏི ཝཱིཏིཀྐམདོསསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝཱིཏིཀྐམེ ཨཡཾ ནཱམ ཨཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཔཏྟིཝསེན ཨཔཉྙཔེཏྭཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༨, ༡༩༤) དྷམྨདེསནཱཝསེན ཨོཝཱདསིཀྑཱཔདཱནཾཡེཝ པཉྙཏྟཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷཝསེན ཨཱཎཱསིཀྑཱཔདཾ ཨཔཉྙཏྟ’’ནྟི. ཚནྣཾ ཚནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེནཱཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཚནྣཾ ཚནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨོསཱནདིཝསཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘སཀིཾ སཀི’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཏདཔེཀྑམིདཾ སཱམིཝཙནཾ. སཀལཛམྦུདཱིཔེ སབྦོཔི བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨུཔོསཐཾ ཨཀཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཀཏམཾ ཏཾ ཋཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘བནྡྷུམཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིསིཔཏནཾ ཏེན སམཡེན ཁེམཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ ཧོཏི, མིགཱནཾ པན ཨབྷཡཝཱསཏྠཱཡ དིནྣཏྟཱ མིགདཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཁེམེ མིགདཱཡེ’’ཏི.

ཨབྦོཀིཎྞཱནི དསཔི ཝཱིསཏིཔི བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཝསནྟཱིཏི ཝིསབྷཱགཔུགྒལེཧི ཨསཾསཊྛཱནི དསཔི ཝཱིསཏིཔི བྷིཀྑཱུནཾ སཧསྶཱནི ཝསནྟི. དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཏེ སབྦེཔི དྭཱདསསཧསྶབྷིཀྑུགཎྷནཀཱ མཧཱཝིཧཱརཱ ཨབྷཡགིརིཙེཏིཡཔབྦཏཙིཏྟལཔབྦཏཝིཧཱརསདིསཱ ཙ ཨཧེསུ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨུཔོསཐཱརོཙིཀཱཏི ཨུཔོསཐཱརོཙནཀཱ. ཏཱ ཀིར དེཝཏཱ ཨེཀམྷི ཝསྶེ ནིཀྑནྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེནྟི ‘‘ནིཀྑནྟཾ ཁོ, མཱརིསཱ, ཨེཀཾ ཝསྶཾ, པཉྩ དཱནི ཝསྶཱནི སེསཱནི, པཉྩནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན བནྡྷུམཏཱི རཱཛདྷཱནཱི ཨུཔསངྐམིཏབྦཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱཡཱ’’ཏི. ཏཐཱ དྭཱིསུ ཝསྶེསུ ནིཀྑནྟེསུ ‘‘ནིཀྑནྟཱནི ཁོ, མཱརིསཱ, དྭེ ཝསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི སེསཱནི, ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན བནྡྷུམཏཱི རཱཛདྷཱནཱི ཨུཔསངྐམིཏབྦཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱཡཱ’’ཏི ཨཱརོཙེནྟི. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཏཱིསུ ཙཏཱུསུ པཉྩསུ ཝསྶེསུ ཨཏིཀྐནྟེསུ ཨཱརོཙེནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མཱརིསཱ ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨཏིཀྐནྟ’’ནྟིཨཱདི. སཱནུབྷཱཝཱཏི ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན སཱནུབྷཱཝཱ. ཏེ ཀིར བྷིཀྑཱུཏི ཡེ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན གཙྪནྟི, ཏེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. པཱཙཱིནསམུདྡནྟེཏི པཱཙཱིནསམུདྡསྶ སམཱིཔདེསེ. གམིཡཝཏྟནྟི གམིཀེཧི ཀཱཏབྦཾ སེནཱསནཔཊིཛགྒནཱདིཝཏྟཾ. ཨུཔོསཐགྒནྟི ཨུཔོསཐཀརཎཊྛཱནཾ. གཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི དེཝཏཱནུབྷཱཝེན གཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཏེཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཙ གཏཱ སབྦེཔི.

ཁནྟཱི པརམནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༩༠; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༡༨༥) པརཱུཔཝཱདཾ པརཱཔཀཱརཾ སཱིཏུཎྷཱདིབྷེདཉྩ གུཎོཔརོདྷཾ ཁམཏི སཧཏི ཨདྷིཝཱསེཏཱིཏི ཁནྟི. སཱ པན སཱིལཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑདྷམྨེ སཝིསེསཾ ཏཔཏི སནྟཔཏི ཝིདྷམཏཱིཏི པརམཾ ཨུཏྟམཾ ཏཔོ. ཏིཏིཀྑནཾ ཁམནཾ ཏིཏིཀྑཱ. ཁནྟིཡཱཡེཝེཏཾ ཝེཝཙནཾ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཧི ཁམཱཡཾ ཏིཏིཀྑཱསདྡཾ ཝཎྞེནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ ‘‘ཏིཏིཀྑཱསངྑཱཏཱ ཨདྷིཝཱསནཁནྟི ནཱམ ཨུཏྟམཾ ཏཔོ’’ཏི. ནིབྦཱནཾ པརམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱཏི བྷཝེན བྷཝནྟརཾ ཝིནཱཏི བྷཝནིཀནྟིབྷཱཝེན སཾསིབྦཏི, སཏཎྷསྶེཝ ཝཱ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝབྷཱཝཏོ ཕལེན སདྡྷིཾ ཀམྨཾ ཝིནཱཏི སཾསིབྦཏཱིཏི ཝཱནནྟི སངྑྱཾ གཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཾ ནིབྦཱནཾ ཏཏྠ ཏསྶཱ སབྦསོ ཨབྷཱཝཏོ. ཏཾ ནིབྦཱནཾ པན སནྟཔཎཱིཏནིཔུཎསིཝཁེམཱདིནཱ སབྦཱཀཱརེན པརམནྟི ཝདནྟི བུདྡྷཱ.

ན ཧི པབྦཛིཏོ པརཱུཔགྷཱཏཱིཏི ཡོ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིརཧིཏཏྟཱ པརཾ ཨུཔགྷཱཏེཏི བཱདྷཏི ཝིཧིཾསཏི, སོ པབྦཛིཏོ ནཱམ ན ཧོཏི པབྦཱཛེཏབྦདྷམྨསྶ ཨཔབྦཱཛནཏོ. ཙཏུཏྠཔཱདོ པན ཏཏིཡཔཱདསྶེཝ ཝེཝཙནཾ ཨནཏྠནྟརཏྟཱ. ‘‘ན ཧི པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨེཏསྶ ཧི ‘‘ན སམཎོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝེཝཙནཾ. ‘‘པརཱུཔགྷཱཏཱི’’ཏི ཨེཏསྶ ‘‘པརཾ ཝིཧེཋཡནྟོ’’ཏི ཝེཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ པརཱུཔགྷཱཏཱིཏི སཱིལཱུཔགྷཱཏཱི. སཱིལཉྷི ཨུཏྟམཊྛེན ‘‘པར’’ནྟི ཝུཙྩཏི པརསདྡསྶ སེཊྛཝཱཙཀཏྟཱ ‘‘པུགྒལཔརོཔརཉྙཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཡོ ཙ སམཎོ པརཾ ཡཾ ཀཉྩི སཏྟཾ ཝིཧེཋཡནྟོ པརཱུཔགྷཱཏཱི ཧོཏི ཨཏྟནོ སཱིལཝིནཱསཀོ, སོ པབྦཛིཏོ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡོ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཨབྷཱཝཱ པརཱུཔགྷཱཏཱི ཧོཏི, པརཾ ཨནྟམསོ ཌཾསམཀསམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, སོ ན ཧི པབྦཛིཏོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པཱཔམལསྶ ཨཔབྦཱཛིཏཏྟཱ ཨནཱིཧཊཏྟཱ. ‘‘པབྦཱཛཡམཏྟནོ མལཾ, ཏསྨཱ པབྦཛིཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༨༨) ཨིདཉྷི པབྦཛིཏལཀྑཎཾ. ཡོཔི ནཧེཝ ཁོ ཨུཔགྷཱཏེཏི ན མཱརེཏི, ཨཔིཙ དཎྜཱདཱིཧི ཝིཧེཋེཏི, སོཔི པརཾ ཝིཧེཋཡནྟོ སམཎོ ན ཧོཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཝིཧེསཱཡ ཨསམིཏཏྟཱ. སམིཏཏྟཱ སམཎོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨིདཉྷི སམཎལཀྑཎཾ. ‘‘སམིཏཏྟཱ ཧི པཱཔཱནཾ, སམཎོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༢༦༥) ཧི ཝུཏྟཾ.

ཨཔིཙ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསནྟོ པཱཏིམོཀྑཀཐཱཡ ཙ སཱིལཔྤདྷཱནཏྟཱ སཱིལསྶ ཙ ཝིསེསཏོ དོསོ པཊིཔཀྑོཏི ཏསྶ ནིགྒཎྷནཝིདྷིཾ དསྶེཏུཾ ཨཱདིཏོ ‘‘ཁནྟཱི པརམཾ ཏཔོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཨནིཊྛསྶ པཊིཧནནཱུཔཱཡོ ཝུཏྟོ, ཏིཏིཀྑཱགྒཧཎེན པན ཨིཊྛསྶ, ཏདུབྷཡེནཔི ཨུཔྤནྣཾ ཨརཏིཾ ཨུཔྤནྣཾ རཏིཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ དསྶིཏོ. ཏཎྷཱཝཱནསྶ ཝཱུཔསམནཏོ ནིབྦཱནཾ པརམཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ. ཏཏྠ ཁནྟིགྒཧཎེན པཡོགཝིཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝོ དསྶིཏོ, ཏིཏིཀྑཱགྒཧཎེན ཨཱསཡཝིཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝོ. ཏཐཱ ཁནྟིགྒཧཎེན པརཱཔརཱདྷསཧཏཱ, ཏིཏིཀྑཱགྒཧཎེན པརེསུ ཨནཔརཛ྄ཛྷནཱ དསྶིཏཱ. ཨེཝཾ ཀཱརཎམུཁེན ཨནྭཡཏོ པཱཏིམོཀྑཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི བྱཏིརེཀཏོ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ན ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཡཐཱ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནཾ པརཾ པཱཎིལེཌྜུདཎྜཱདཱིཧི ཝིཧེཋནཉྩ ‘‘པརཱུཔགྷཱཏོ པརཾ ཝིཧེཋན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཏེསཾ སཱཔཏེཡྻཱཝཧརཎཾ པརཱམསནཾ ཝིསཾཝཱདནཾ ཨཉྙམཉྙབྷེདནཾ ཕརུསཝཙནེན མམྨགྷཊྚནཾ ནིརཏྠཀཝིཔྤལཱཔོ པརསནྟཀཱབྷིཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཙྪེདཙིནྟནཾ མིཙྪཱབྷིནིཝེསནཉྩ ཨུཔགྷཱཏོ པརཝིཧེཋནཉྩ ཧོཏཱིཏི ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཀུསལསྶ ཀམྨཔཐསྶ ཀམྨསྶ ཙ ཀརཎེན པབྦཛིཏོ སམཎོ ཙ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི.

དུཏིཡགཱཐཱཡ སབྦཔཱཔསྶཱཏི སབྦཱཀུསལསྶ སབྦསྶཔི དྭཱདསཱཀུསལསྶ སབྦཙིཏྟུཔྤཱདསངྒཧིཏསྶ སཱཝཛྫདྷམྨསྶ. ཨཀརཎནྟི ཨནུཔྤཱདནཾ. ཀརཎཉྷི ནཱམ ཏསྶ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདནནྟི ཏཔྤཊིཀྑེཔཏོ ཨཀརཎཾ ཨནུཔྤཱདནཾ. ཀུསལསྶཱཏི ཙཏུབྷཱུམིཀཀུསལསྶ. ‘‘ཀུསལསྶཱ’’ཏི ཧི ཨིདཾ ‘‘ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི ཝཀྑམཱནཏྟཱ ཨརིཡམགྒདྷམྨེ ཏེསཉྩ སམྦྷཱརབྷཱུཏེ ཏེབྷཱུམིཀཀུསལེ དྷམྨེ བོདྷེཏི. ཨུཔསམྤདཱཏི ཨུཔསམྤཱདནཾ. ཏཾ པན ཨཏྠཏོ ཏསྶ ཀུསལསྶ སམདྷིགམོ པཊིལཱབྷོ. སཙིཏྟཔརིཡོདཔནནྟི ཨཏྟནོ ཙིཏྟསྶ ཛོཏནཾ ཙིཏྟསྶ པབྷསྶརབྷཱཝཀརཎཾ སབྦསོ པརིསོདྷནཾ. ཏཾ པན ཨརཧཏྟེན ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨགྒམགྒསམངྒིནོ ཙིཏྟཾ སབྦསོ པརིཡོདཔཱིཡཏི ནཱམ, ཨགྒཕལཀྑཎེ པན པརིཡོདཔིཏཾ ཧོཏི པུན པརིཡོདཔེཏབྦཏཱཡ ཨབྷཱཝཏོ, ཏསྨཱ པརིནིཊྛིཏཔརིཡོདཔནཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཾ པན ཨརཧཏྟེན ཧོཏཱི’’ཏི. ཨིཏི སཱིལསཾཝརེན སབྦཔཱཔཾ པཧཱཡ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཧི སམཐཝིཔསྶནཱཧི ཀུསལཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེན ཙིཏྟཾ པརིཡོདཔེཏབྦནྟི ཨེཏཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ཨོཝཱདོ ཨནུསིཊྛི.

ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨནུཔཝཱདོཏི ཝཱཙཱཡ ཀསྶཙི ཨནུཔཝདནཾ. ཨནུཔགྷཱཏོཏི ཀཱཡེན མནསཱ ཙ ཀསྶཙི ཨུཔགྷཱཏཱཀརཎཾ མནསཱཔི པརེསཾ ཨནཏྠཙིནྟནཱདིཝསེན ཨུཔགྷཱཏཀརཎསྶ ཝཛྫེཏབྦཏྟཱ. པཱཏིམོཀྑེཏི ཡཾ ཏཾ པཨཏིམོཀྑཾ ཨཏིཔམོཀྑཾ ཨུཏྟམཾ སཱིལཾ, པཱཏི ཝཱ སུགཏིབྷཡེཧི མོཀྑེཏི དུགྒཏིབྷཡེཧི, ཡོ ཝཱ ནཾ པཱཏི, ཏཾ མོཀྑེཏཱིཏི པཱཏིམོཀྑནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ པཱཏིམོཀྑེ ཙ. སཾཝརོཏི སཏྟནྣཾ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ ཨཝཱིཏིཀྐམལཀྑཎོ སཾཝརོ. མཏྟཉྙུཏཱཏི བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ པཊིགྒཧཎཔརིབྷོགཝསེན པམཱཎཉྙུཏཱ. པནྟཉྩ སཡནཱསནནྟི ཛནསངྒྷཊྚཝིརཧིཏཾ ནིཛྫནསམྦཱདྷཾ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཉྩ. ཨེཏྠ དྭཱིཧིཡེཝ པཙྩཡེཧི ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསོ དཱིཔིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ པཙྩཡསནྟོསསཱམཉྙེན ཨིཏརདྭཡསྶཔི ལཀྑཎཧཱརནཡེན ཛོཏིཏབྷཱཝཏོ. ཨདྷིཙིཏྟེ ཙ ཨཱཡོགོཏི ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཙིཏྟཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཏཏོཔི ཙ མགྒཕལཙིཏྟམེཝ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨཱཡོགོ ཙ, ཨནུཡོགོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསནནྟི ཨེཏཾ པརསྶ ཨནུཔཝདནཾ ཨནུཔགྷཱཏནཾ པཱཏིམོཀྑེ སཾཝརོ པཊིགྒཧཎཔརིབྷོགེསུ མཏྟཉྙུཏཱ ཝིཝིཏྟསེནཱསནསེཝནཾ ཨདྷིཙིཏྟཱནུཡོགོ ཙ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ཨོཝཱདོ ཨནུསིཊྛི.

ཨིམཱ པན སབྦབུདྡྷཱནཾ པཱཏིམོཀྑུདྡེསགཱཐཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཱཝ སཱསནཔརིཡནྟཱཏི དྷརམཱནཀབུདྡྷཱནཾ ཨནུསཱསནཔརིཡནྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཡཱཝ བུདྡྷཱ དྷརནྟི, ཏཱཝ ཨུདྡིསིཏབྦཏཾ ཨཱགཙྪནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨོཝཱདཔཱཏིམོཀྑཉྷི བུདྡྷཱཡེཝ ཨུདྡིསནྟི, ན སཱཝཀཱ. པཋམབོདྷིཡཾཡེཝ ཨུདྡེསམཱགཙྪནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. པཋམབོདྷི ཙེཏྠ ཝཱིསཏིཝསྶཔརིཙྪིནྣཱཏི མཧཱགཎྛིཔདེ ཝུཏྟཾ. ཏཉྩ ཧེཊྛཱ ཨཊྛཀཐཱཡམེཝ ‘‘བྷགཝཏོ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶནྟརེ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཀཐིཏཏྟཱ ‘‘པཋམབོདྷི ནཱམ ཝཱིསཏིཝསྶཱནཱི’’ཏི གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལཏྠེརེན པན ‘‘པཉྩཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཝསྶེསུ ཨཱདིཏོ པནྣརས ཝསྶཱནི པཋམབོདྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྩ སཏི མཛ྄ཛྷེ པནྣརས ཝསྶཱནི མཛ྄ཛྷིམབོདྷི, ཨནྟེ པནྣརས ཝསྶཱནི པཙྪིམབོདྷཱིཏི ཏིཎྞཾ བོདྷཱིནཾ སམཔྤམཱཎཏཱ སིཡཱཏི ཏམྤི ཡུཏྟཾ. པནྣརསཏྟིཀེན ཧི པཉྩཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི པཱུརེནྟི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན པནྣརསཝསྶཔྤམཱཎཱཡ པཋམབོདྷིཡཱ ཝཱིསཏིཝསྶེསུཡེཝ ཨནྟོགདྷཏྟཱ ‘‘པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏིཝསྶནྟརེ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཨེཝམྤི སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ.

ནནུ ཙ ཀཱནིཙི སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཔེཏྭཱཔི ན ཏཱཝ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ཨནུཉྙཱཏཾ པཙྪཱ ཐེརསྶ ཨཱཡཱཙནེན ཨནུཉྙཱཏཏྟཱ, ཏསྨཱ ཀཐམེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལཏོ པན པབྷུཏི ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑམེཝ ཨུདྡིསཱིཡཏཱི’’ཏི, ཡདིཔི ཀཱནིཙི སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཔེཏྭཱཝ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ན ཨནུཉྙཱཏཾ, ཏཐཱཔི ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ ཨཱཎཱཔཱཏིམོཀྑཾ ནཏྠི, ཀིནྟུ པཉྙཏྟེཡེཝཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཀཱལཏོ པན པབྷུཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པུབྦཱརཱམེཏི སཱཝཏྠིཡཱ པཱཙཱིནདིསཱབྷཱགེ ཀཏཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷཝོཧཱརེ མཧཱཝིཧཱརེ. མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེཏི མིགཱརསེཊྛིནོ མཱཏུཊྛཱནིཡཏྟཱ མིགཱརམཱཏཱཏི སངྑྱཾ གཏཱཡ ཝིསཱཁཱམཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཀཱརིཏེ པཱསཱདེ. ཨཊྛཱནནྟི ཧེཏུཔཊིཀྑེཔོ. ཨནཝཀཱསོཏི པཙྩཡཔཊིཀྑེཔོ. ཨུབྷཡེནཔི ཀཱརཎམེཝ པཊིཀྑིཔཏི. ནྟི ཡེན ཀཱརཎེན.

ཏེསནྟི བྷིཀྑཱུནཾ. སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཱཏི སབྦནྟིམཱནཾ སུབྷདྡསདིསཱནཾ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཁཏྟིཡཀུལཱདིཝསེནེཝ ཝིཝིདྷཱ ཀུལཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨུཙྩནཱིཙཨུལཱ༹རུལཱ༹རབྷོགཱདིཀུལཝསེན ཝཱཏི ཨུཙྩནཱིཙཀུལཝསེན ཨུལཱ༹རུལཱ༹རབྷོགཱདིཀུལཝསེན ཝཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཝསེན ཝཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱནཾ ཝསེན ཝཱ ཨུཙྩཀུལཏཱ ཝེདིཏབྦཱ, སེསཱནཾ ཝསེན ནཱིཙཀུལཏཱ. ཨུལཱ༹རུལཱ༹རབྷོགཱདིཀུལཝསེན ཝཱཏི ཨུལཱ༹རཏརཏམཨུཔབྷོགཝནྟཱདིཀུལཝསེན. ཨུལཱ༹རཱཏིསཡཛོཏནཏྠཉྷི པུན ཨུལཱ༹རགྒཧཎཾ ‘‘དུཀྑདུཀྑ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨཱདི-སདྡེན ཨུལཱ༹རཱནུལཱ༹རཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

བྲཧྨཙརིཡཾ རཀྑནྟཱིཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཀཱསེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙིརཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ པརིཧརནྟཱི’’ཏི. ཨཔཉྙཏྟེཔི སིཀྑཱཔདེ ཡདི སམཱནཛཱཏིཨཱདིཀཱ སིཡུཾ, ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀུལཱནུགཏགནྠཾ ཝིཡ ན ནཱསེཡྻུཾ. ཡསྨཱ པན སིཀྑཱཔདམྤི ཨཔཉྙཏྟཾ, ཨིམེ ཙ བྷིཀྑཱུ ན སམཱནཛཱཏིཨཱདིཀཱ, ཏསྨཱ ཝིནཱསེསུནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡསྨཱ ཨེཀནཱམཱ…པེ… ཏསྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཧེཋེནྟཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ ཙིརཊྛིཏིཀཝཱརེཔི ‘‘ནཱནཱནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟནྟི? སཏིཔི ཏེསཾ ནཱནཱཛཙྩཱདིབྷཱཝེ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨེཝ སཱསནསྶ ཙིརཔྤཝཏྟཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཝསེནེཝ སཱསནསྶ ཙིརཔྤཝཏྟི. ཡསྨཱ བུདྡྷཱ ཨཏྟནོ པརིནིབྦཱནཏོ ཨུདྡྷམྤི ཝིནེཏབྦསཏྟསམྦྷཝེ སཏི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེནྟི, ཨསཏི ན པཉྙཔེནྟི, ཏསྨཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརསངྑཱཏཾ ཝིཉྙཏྟིཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ པཝཏྟམཱནམྤི ཙིཏྟཾ ཏསྶཱཡེཝ ཝིཉྙཏྟིཡཱ ཝསེན པཝཏྟནཏོ ‘‘ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེཧི པཝཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཝགྒསངྒཧཔཎྞཱསསངྒཧཱདཱིཧཱིཏི སཱིལཀྑནྡྷཝགྒམཧཱཝགྒཱདིཝགྒསངྒཧཝསེན མཱུལཔཎྞཱསམཨཛྷམཔཎྞཱསཱདིཔཎྞཱསསངྒཧཝསེན. ཨཱདི-སདྡེན སཾཡུཏྟཱདིསངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐ, མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠཱཏི ཨེཏྠ ཨེཝནྟི ཡཐཱནུསིཊྛཱཡ ཨནུསཱསནིཡཱ ཝིདྷིཝསེན པཊིསེདྷནཝསེན ཙ པཝཏྟིཏཱཀཱརཔརཱམསནཾ, སཱ ཙ སམྨཱཝིཏཀྐཱནཾ མིཙྪཱཝིཏཀྐཱནཉྩ པཝཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཝསེན པཝཏྟཏི ཨཏྠཨཱནིསཾསསྶ ཨཱདཱིནཝསྶ ཙ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཡོ ཏཡོ ཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེཐཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ནེཀྑམྨཾ ཝུཙྩཏི ལོབྷཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ཨལོབྷོ, ནཱིཝརཎེཧི ནིཀྑནྟཏྟཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, སབྦཱཀུསལེཧི ནིཀྑནྟཏྟཱ སབྦོ ཀུསལོ དྷམྨོ, སབྦསངྑཏེཧི ནིཀྑནྟཏྟཱ ནིབྦཱནཾ, ཨུཔནིསྶཡཏོ སམྤཡོགཏོ ཨཱརམྨཎཀརཎཏོ ཙ ནེཀྑམྨེན པཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐོ, སམྨཱསངྐཔྤོ. སོ ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརོ ཧོཏི, ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརོ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརོ. བྱཱཔཱདསྶ པཊིཔཀྑོ ཨབྱཱཔཱདོ, ཀཉྩིཔི ན བྱཱཔཱདེནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཨབྱཱཔཱདོ, མེཏྟཱ. ཡཐཱཝུཏྟེན ཨབྱཱཔཱདེན པཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ. སོ མེཏྟཱཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརོ ཧོཏི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱཝསེན ཨདྷིགཏེ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརོ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརོ. ཝིཧིཾསཱཡ པཊིཔཀྑཱ, ན ཝིཧིཾསནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟེཏི ཨཝིཧིཾསཱ, ཀརུཎཱ. ཏཱཡ པཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ. སོ ཀརུཎཱཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགེ ཀཱམཱཝཙརོ, ཀརུཎཱབྷཱཝནཱཝསེན ཨདྷིགཏེ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ རཱུཔཱཝཙརོ, ཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣམགྒཕལཀཱལེ ལོཀུཏྟརོ.

ནནུ ཙ ཨལོབྷཱདོསཱམོཧཱནཾ ཨཉྙམཉྙཱཝིརཧཏོ ནེསཾ ཝསེན ཨུཔྤཛྫནཀཱནཾ ཨིམེསཾ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨསངྐརཏོ ཝཝཏྠཱནཾ ན ཧོཏཱིཏི? ནོ ན ཧོཏི. ཡདཱ ཧི ཨལོབྷོ པདྷཱནོ ཧོཏི ནིཡམིཏཔརིཎཏསམུདཱཙཱརཱདིཝསེན, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. ཏཐཱ ཧི ཡདཱ ཨལོབྷཔྤདྷཱནོ ནེཀྑམྨགརུཀོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏདཱ ལདྡྷཱཝསརོ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐོ པཏིཊྛཧཏི. ཏཾསམྤཡུཏྟསྶ པན ཨདོསལཀྑཎསྶ ཨབྱཱཔཱདསྶ ཝསེན ཡོ ཏསྶེཝ ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐབྷཱཝོ སམྦྷཝེཡྻ, སཏི ཙ ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐབྷཱཝེ ཀསྶཙིཔི ཨཝིཧེཋནཛཱཏིཀཏཱཡ ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐབྷཱཝོ ཙ སམྦྷཝེཡྻ. ཏེ ཨིཏརེ དྭེ ཏསྶེཝ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐསྶ ཨནུགཱམིནོ སརཱུཔཏོ ཨདིསྶནཏོ ཏསྨིཾ སཏི ཧོནྟི, ཨསཏི ན ཧོནྟཱིཏི ཨནུམཱནེཡྻཱ བྷཝནྟི. ཨེཝམེཝ ཡདཱ མེཏྟཱཔདྷཱནོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི. ཡདཱ ཀརུཎཱཔདྷཱནོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏདཱ ཨིཏརེ དྭེ ཏདནྭཱཡིཀཱ བྷཝནྟི.

ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཀཱམཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཀཱམཝིཏཀྐོ. ཨེཏྠ ཧི དྭེ ཀཱམཱ ཝཏྠུཀཱམོ ཙ ཀིལེསཀཱམོ ཙ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ ཨཱརམྨཎཝསེན ཀཱམེཧི པཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཀཱམཝིཏཀྐོ, ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ པན སམྤཡོགཝསེན ཀཱམེན པཊིསཾཡུཏྟོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. བྱཱཔཱདཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ. ཝིཧིཾསཱཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ. ཏེསུ དྭེ སཏྟེསུཔི སངྑཱརེསུཔི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀཱམཝིཏཀྐོ ཧི པིཡེ མནཱཔེ སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ ཝིཏཀྐེནྟསྶ ཨུཔྤཛྫཏི, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཨཔྤིཡེ ཨམནཱཔེ སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨོལོཀནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝིནཱསནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ སངྑཱརེསུ ནུཔྤཛྫཏི. སངྑཱརོ ཧི དུཀྑཱཔེཏབྦོ ནཱམ ནཏྠི, ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཧཉྙནྟུ ཝཱ ཨུཙྪིཛྫནྟུ ཝཱ ཝིནསྶནྟུ ཝཱ མཱ ཝཱ ཨཧེསུ’’ནྟི ཙིནྟནཀཱལེ པན སཏྟེསུ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སངྑཱརོ དུཀྑཱཔེཏབྦོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི, ནནུ ཡེ དུཀྑཱཔེཏབྦཱཏི ཨིཙྪིཏཱ སཏྟསཉྙིཏཱ, ཏེཔི ཨཏྠཏོ སངྑཱརཱ ཨེཝཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཏེ པན ཨིནྡྲིཡབདྡྷཱ སཝིཉྙཱཎཀཏཱཡ དུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟི, ཏསྨཱ ཏེ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐསྶ ཝིསཡཱ ཨིཙྪིཏཱ སཏྟསཉྙིཏཱ. ཡེ པན ན དུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟི ཝུཏྟལཀྑཎཱཡོགཏོ, ཏེ སནྡྷཱཡ ‘‘ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ སངྑཱརེསུ ནུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཨེཏྠ ཨཱསཝེཧཱིཏི ཀཏྠུཨཏྠེ ཀརཎནིདྡེསོ, ཙིཏྟཱནཱིཏི པཙྩཏྟབཧུཝཙནཾ, ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཀམྨསཱདྷནཾ, ཏསྨཱ ཨཱསཝེཧི ཀཏྟུབྷཱུཏེཧི ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨགྒཧེཏྭཱ ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཏཱནཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེསཉྷི ཙིཏྟཱནཱི’’ཏིཨཱདི. ཡེཧི ཨཱསཝེཧཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཀཏྟུཨཏྠེ ཨེཝ ཀརཎནིདྡེསོ. ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཀམྨསཱདྷནཾ. ན ཏེ ཏཱནི གཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཏེ ཨཱསཝཱ ཏཱནི ཙིཏྟཱནི ཨཱརམྨཎཝསེན ན གཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསུ ཝིམོཙེསུཾ. ཨེཏྠ ཧི ཙིཏྟཱནཱིཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ, ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཀཏྟུསཱདྷནཾ. ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱཏི ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཏྟིསངྑཱཏེན ནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ཨཱསཝཱ. ཨགྒཧེཏྭཱ ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ཨགྒཧེཏྭཱ ཙིཏྟཱནི ཝིམོཙེསུཾ. ཝིཀསིཏཙིཏྟཱ ཨཧེསུནྟི སཱཏིསཡཉཱཎརསྨིསམྥསྶེན སམྥུལླཙིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. པུརིམཝཙནཱཔེཀྑནྟི ‘‘ཨཉྙཏརསྨིཾ བྷིཾསནཀེ ཝནསཎྜེ’’ཏི ཝུཏྟཝཙནཱཔེཀྑཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཾ ཝུཏྟཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ བྷིཾསནཀེ ཝནསཎྜེཏི, ཏཏྲཱ’’ཏི. ཀཏནྟི བྷཱཝསཱདྷནཝཱཙི ཨིདཾ པདནྟི ཨཱཧ ‘‘བྷིཾསནཀཏསྨིཾ ཧོཏི, བྷིཾསནཀཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. བྷིཾསནསྶ ཀརཎཾ ཀིརིཡཱ བྷིཾསནཀཏཾ, ཏསྨིཾ བྷིཾསནཀཏསྨིཾ.

ཨིདཱནི ཨཉྙཐཱཔི ཨཏྠཡོཛནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྷིཾསཡཏཱིཏི བྷིཾསནོ, བྷིཾསནོ ཨེཝ བྷིཾསནཀོ, ཏསྶ བྷཱཝོ བྷིཾསནཀཏྟནྟི ཝཏྟབྦེ ཏ-ཀཱརསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘བྷིཾསནཀཏ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྷིཾསནཀཏསྨིནྟི བྷིཾསནཀབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ’’ཏིཨཱདི. ཡེབྷུཡྻགྒཧཎཾ ལོམཝནྟཝསེནཔི ཡོཛེཏབྦཾ, ན ལོམཝསེནེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘བཧུཏརཱནཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི.

པུརིསཡུགཝསེནཱཏི པུརིསཀཱལཝསེན, པུརིསཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཝསེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘སབྦཔཙྪིམཀོ སུབྷདྡསདིསོ’’ཏི ཏཱིསུཔི གཎྛིཔདེསུ ཝུཏྟཾ. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཝིཛྫམཱནཱནཾ དྭིནྣཾ པུརིསཱནཾ ཨཱཡུཔརིཙྪེདཾ སཀལམེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘སཏསཧསྶཾ…པེ… ཨཊྛཱསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. དྭེཡེཝ པུརིསཡུགཱནཱིཏི ཨེཏྠ པུརིསཱནཾ ཡུགཔྤཝཏྟིཀཱལོ པུརིསཡུགཾ. ཨབྷིལཱཔམཏྟམེཝ ཙེཏཾ, ཨཏྠཏོ པན པུརིསོཝ པུརིསཡུགཾ. དྷརམཱནེ བྷགཝཏི ཨེཀཾ པུརིསཡུགཾ, པརིནིབྦུཏེ ཨེཀནྟི ཀཏྭཱ ‘‘དྭེཡེཝ པུརིསཡུགཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པརིནིབྦུཏེ པན བྷགཝཏི ཨེཀམེཝ པུརིསཡུགཾ ཨསཱིཏིཡེཝ ཝསྶསཧསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཊྛཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༢༠. སཱཝཀཡུགཱནཱིཏི སཱཝཀཱ ཨེཝ སཱཝཀཡུགཱནི. ཨསམྦྷུཎནྟེནཱཏི ཨཔཱཔུཎནྟེན. གབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟསྶཱཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱཡནཏྠཾ ཉཱཎགབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟསྶ.

༢༡. ཀོ ཨནུསནྡྷཱིཏི པུབྦཱཔརཀཐཱནཾ ཀིཾ ཨནུསནྡྷཱནཾ, ཀོ སམྦནྡྷོཏི ཨཏྠོ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཱཔེཀྑནྟི ཡཱཙཱིཡཏཱིཏི ཡཱཙནཱ, སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡེཝ ཡཱཙནཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཱ, ཏཾ ཨཔེཀྑཏཱིཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཱཔེཀྑཾ བྷུམྨཝཙནཾ, ཡཱཙིཡམཱནསིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཨཔེཀྑཾ བྷུམྨཝཙནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཱཙནཝིསིཊྛཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡེཝ ཧི ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པརཱམཊྛཱ, ཏེནེཝ ཝཀྑཏི ‘‘ཏཏྠ ཏསྶཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ’’ཏི. ཡཾ ཝུཏྟནྟི ‘‘སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཔེཡྻཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཔནཾ ཝུཏྟཾ, ཡཱཙིཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཏསྶཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཏི ཏསྶཾ ཡཱཙིཡམཱནསིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡནྟི ཨཏྠོ. ཨཀཱལནྟི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཀཱལཾ.

ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨདྷིཀརཎེ ཨནཱིཡསདྡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱསཝཱ ཏིཊྛནྟི ཨེཏེསཱུ’’ཏིཨཱདི. ཀེ པན ཏེ ཨཱསཝཱ, ཀེ ཙ དྷམྨཱ ཏདདྷིཀརཎབྷཱུཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེསུ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱ’’ཏིཨཱདི. དིཊྛདྷམྨིཀཱ པརཱུཔཝཱདཱདཡོ, སམྤརཱཡིཀཱ ཨཱཔཱཡིཀཱ ཨཔཱཡདུཀྑཝིསེསཱ. ཏེ ཨཱསཝནྟི ཏེན ཏེན པཙྩཡཝསེན པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཱསཝཱ. ནེསནྟི པརཱུཔཝཱདཱདིཨཱསཝཱནཾ. ཏེཏི ཝཱིཏིཀྐམདྷམྨཱ. ཨསཏི ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡེ དྷམྨེ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཾ ཀོ དོསོ, ཡེནེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡདི ཧི པཉྙཔེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི, ཝཱིཏིཀྐམདོསཾ ཨདིསྭཱ ཡདི པཉྙཔེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པརམྨུཁཱ ཨཀྐོསནཾ པརཱུཔཝཱདོ, པརེཧི ཝཙནེསུ དོསཱརོཔནཾ པརཱུཔཱརམྦྷོ, སམྨུཁཱ གརཧནཾ གརཧདོསོ.

ཀཐཉྷི ནཱམ པལིཝེཋེསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ, ཀཐཾ-སདྡཡོགེ ཨནཱགཏཔྤཡོགོ དཊྛབྦོ. ཨནྭཱཡིཀོཏི ཨནུཝཏྟཀོ. བྷོགཀྑནྡྷནྟི བྷོགརཱསིཾ. ‘‘ཨམྷཱཀམེཏེ’’ཏི ཉཱཡནྟཱིཏི ཉཱཏཱི, པིཏཱམཧཔིཏུཔུཏྟཱདིཝསེན པརིཝཊྚནཊྛེན པརིཝཊྚོ, ཉཱཏཱིཡེཝ པརིཝཊྚོ ཉཱཏིཔརིཝཊྚོ. གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ སནྟུཊྛཱཏི གྷཱསཙྪཱདནེ པརམཏཱཡ ཨུཏྟམཏཱཡ སནྟུཊྛཱ, གྷཱསཙྪཱདནཔརིཡེསནེ སལླེཁཝསེན པརམཏཱཡ ཨུཀྐཊྛབྷཱཝེ སཎྛིཏཱཏི ཨཏྠོ. གྷཱསཙྪཱདནམེཝ ཝཱ པརམཾ པརམཱ ཀོཊི ཨེཏེསཾ ན ཏཏོ པརཾ ཀིཉྩི ཨསཱམིསཛཱཏཾ པརིཡེསནྟི པཙྩཱསཱིསནྟི ཙཱཏི གྷཱསཙྪཱདནཔརམཱ, ཏེསཾ བྷཱཝོ གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱ, ཏསྶཾ གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ སནྟུཊྛཱ. ཏེསུ ནཱམ ཀོཏི ཡཐཱཝུཏྟགུཎཝིསིཊྛེསུ ཏེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཀོ ནཱམ. ལོཀཱམིསབྷཱུཏནྟི ལོཀཔརིཡཱཔནྣཾ ཧུཏྭཱ ཀིལེསེཧི ཨཱམསིཏབྦཏྟཱ ལོཀཱམིསབྷཱུཏཾ. པབྦཛྫཱསངྑེཔེནེཝཱཏི ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པབྦཛྫཱམུཁེནེཝ. ཨེཏནྟི མེཐུནཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ. ཐཱམནྟི སིཀྑཱཔདཱནཾ པཉྙཱཔནཀིརིཡཱཡ སཱམཏྠིཡཾ. བལནྟི ཡཱཐཱཝཏོ སབྦདྷམྨཱནཾ པཊིཝེདྷསམཏྠཾ ཉཱཎབལཾ. ཀུཔྤེཡྻཱཏི ཀུཔྤཾ བྷཝེཡྻ. ཨེཏསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎཾ ན ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛེཡྻཱཏི, པཉྙཏྟིཊྛཱནེ ན ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཀུསལོཏི ཏིཀིཙྪིཏུཾ ཡུཏྟཀཱལསྶ ཨཔརིཛཱནནཏོ ཨཀུསལོ ཨཚེཀོ. ཨཝུདྡྷི ཨནཡོ, བྱསནཾ དུཀྑཾ. པཊིཀཙྩེཝཱཏི གཎྜུཔྤཱདནཏོ པཋམམེཝ. སཉྪཝིཾ ཀཏྭཱཏི སོབྷནཙྪཝིཾ ཀཏྭཱ. བཱལཝེཛྫོཏི ཨཔཎྜིཏཝེཛྫོ. ལོཧིཏཀྑཡཉྩ མཾ པཱཔེཏཱིཏི ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམཾ ཀཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨཀཱལཾ དསྶེཏྭཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཨཀཱལཾ དསྶེཏྭཱ. རོགཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱཏི ཕཱསུཾ ཀཏྭཱ. སཀེ ཨཱཙརིཡཀེཏི ཨཱཙརིཡསྶ བྷཱཝོ, ཀམྨཾ ཝཱ ཨཱཙརིཡཀཾ, ཏསྨིཾ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡབྷཱཝེ, ཨཱཙརིཡཀམྨེ ཝཱ. ནིམིཏྟཏྠེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཝིདིཏཱནུབྷཱཝོཏི པཱཀཊཱནུབྷཱཝོ.

ཝིཔུལབྷཱཝེནཱཏི པབྦཛིཏཱནཾ བཧུབྷཱཝེན. སཱསནེ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཡསྨཱ སེནཱསནཱནི པཧོནྟི, ཏསྨཱ ཨཱཝཱསམཙྪརིཡཱདིཧེཏུཀཱ སཱསནེ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨིམིནཱ ནཡེནཱཏི ཨེཏེན པདསོདྷམྨསིཀྑཱཔདཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

ལཱབྷགྒམཧཏྟནྟི ཙཱིཝརཱདིལབྷིཏབྦཔཙྩཡོ ལཱབྷོ, ཏསྶ ཨགྒཾ མཧཏྟཾ པཎཱིཏཏཱ བཧུབྷཱཝོ ཝཱ. བཧུསྶུཏསྶ བྷཱཝོ བཱཧུསཙྩཾ. ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫམཱནཱཏི ཨནུཔཱཡེན ཨབྷིནིཝིསམཱནཱ, ཝིཔརཱིཏཏོ ཛཱནམཱནཱཏི ཨཏྠོ. རསེན རསཾ སཾསནྡིཏྭཱཏི སབྷཱཝེན སབྷཱཝཾ སཾསནྡིཏྭཱ, ཨནུཉྙཱཏཔཙྩཏྠརཎཱདཱིསུ སུཁསམྥསྶསཱམཉྙཏོ ཨུཔཱདིནྣཕསྶརསེཔི ཨནཝཛྫསཉྙིཏཱཡ ཨནུཔཱདིནྣཕསྶརསེན ཨུཔཱདིནྣཕསྶརསཾ སཾསནྡིཏྭཱ, སམཱནབྷཱཝཾ ཨུཔནེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེནྟཱིཏི ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༤༡༨) སཏྠུསཱསནཾ ཨུདྡྷམྨཾ ཨུབྦིནཡཾ ཀཏྭཱ དཱིཔེནྟི.

ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེཏི ‘‘ནིརབྦུདོ ཧི, སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི (པཱརཱ. ༢༡) ཨེཝཾ ཝུཏྟབྷིཀྑུསངྒྷསཉྙིཏེ ཨཏྠེ. ཀཐཾ པན དུསྶཱིལཱནཾ ཙོརབྷཱཝོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེ ཧི ཨསྶམཎཱཝ ཧུཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཀཱལ༹ཀདྷམྨཡོགཱཏི དུསྶཱིལཏཱསངྑཱཏཔཱཔདྷམྨཡོགཏོ. པབྷསྶརོཏི པབྷསྶརསཱིལོ. སཱརོཏི ཝུཙྩནྟཱིཏི སཱསནབྲཧྨཙརིཡསྶ སཱརབྷཱུཏཏྟཱ སཱིལཱདཡོ གུཎཱ ‘‘སཱརོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི.

སབྦཔརིཏྟགུཎོཏི སབྦེཧི ནིཧཱིནགུཎོ, ཨཔྤགུཎོ ཝཱ. སོ སོཏཱཔནྣོཏི ཨཱནནྡཏྠེརཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སོཏཾ ཨཱཔནྣོཏི མགྒསོཏཾ ཨཱཔནྣོ. པཊིཔཀྑདྷམྨཱནཾ ཨནཝསེསཏོ སཝནཏོ པེལླནཏོ སོཏོ ཨརིཡམགྒོཏི ཨཱཧ ‘‘སོཏོཏི ཙ མགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི. སོཏཱཔནྣོཏི ཏེན སམནྣཱགཏསྶ པུགྒལསྶཱཏི ཨིམིནཱ མགྒསམངྒཱི སོཏཱཔནྣོཏི ཝཏྭཱ ཏམེཝཏྠཾ ཨུདཱཧརཎེན སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཔུགྒལཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིདྷ ཨཱཔནྣསདྡོ ‘‘ཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༤༨༨) ཝིཡ ཝཏྟམཱནཀཱལིཀོཏི ཨཱཧ ‘‘མགྒེན ཕལསྶ ནཱམཾ དིནྣ’’ནྟི. མགྒེན ཧི ཨཏྟནཱ སདིསསྶ ཨཊྛངྒིཀསྶ ཝཱ སཏྟངྒིཀསྶ ཝཱ ཕལསྶ སོཏོཏི ནཱམཾ དིནྣཾ, ཨཏཱིཏཀཱལིཀཏྟེ པན སརསཏོཝ ནཱམལཱབྷོ སིཡཱ. མགྒཀྑཎེ ཧི མགྒསོཏཾ ཨཱཔཛྫཏི ནཱམ, ཕལཀྑཎེ ཨཱཔནྣོ.

ཝིརཱུཔཾ སདུཀྑཾ སཨུཔཱཡཱསཾ ནིཔཱཏེཏཱིཏི ཝིནིཔཱཏོ, ཨཔཱཡདུཀྑེ ཁིཔནཀོ. དྷམྨོཏི སབྷཱཝོ. ཏེནཱཧ ‘‘ན ཨཏྟཱནཾ ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ དྷམྨོཏི ཨཔཱཡེསུ ཁིཔནཀོ སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདིཀོ ཨཀུསལདྷམྨོ. ཡསྶ པན སོ ཨཀུསལདྷམྨོ ནཏྠི སབྦསོ པཧཱིནཏྟཱ, སོ ཡསྨཱ ཨཔཱཡེསུ ཨཏྟཱནཾ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཨཏྟཱནཾ ཨཔཱཡེསུ ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཀསྨཱཏི ཨཝིནིཔཱཏནདྷམྨཏཱཡ ཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. ཨཔཱཡཾ གམེནྟཱིཏི ཨཔཱཡགམནཱིཡཱ. ཝིནིཔཱཏནསབྷཱཝོཏི ཨུཔྤཛྫནསབྷཱཝོ. སམྨཏྟནིཡཱམེན མགྒེནཱཏི སམྨཱ བྷཝནིཡཱམཀེན པཊིལདྡྷམགྒེན. ནིཡཏོཏི ཝཱ ཧེཊྛིམནྟཏོ སཏྟམབྷཝཏོ ཨུཔརི ཨནུཔྤཛྫནདྷམྨཏཱཡ ནིཡཏོ. སམྦོདྷཱིཏི ཨུཔརིམགྒཏྟཡསངྑཱཏཱ སམྦོདྷི. སམྦུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཧི སམྦོདྷི, ཨརིཡམགྒོ. སོ ཙ ཨིདྷ པཋམམགྒསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨཝསིཊྛོ ཨེཝ ཨདྷིགནྟབྦབྷཱཝེན ཨིཙྪིཏབྦོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨཝསྶཾ སམྤཱཔཀོ’’ཏི. ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨཝསྶཾ སམྤཱཔུཎཱཏཱིཏི སམྤཱཔཀོ, སོཏཱཔནྣོ.

ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཱཙནཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

བུདྡྷཱཙིཎྞཀཐཱ

༢༢. ཨནུདྷམྨཏཱཏི ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནུགཏོ དྷམྨོ. ཨནཔལོཀེཏྭཱཏི པདསྶ ཝིཝརཎཾ ‘‘ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱ’’ཏི. ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ གམྱམཱནཏཱཡ ན ཝུཏྟོ, ཨེཝཾ ཨཉྙཏྠཱཔི ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ. ཏཏྠ ཛནཔདཙཱརིཀནྟི ཛནཔདེསུ ཙརཎཾ, ཙརཎཾ ཝཱ ཙཱརོ, སོ ཨེཝ ཙཱརིཀཱ, ཛནཔདེསུ ཙཱརིཀཱ ཛནཔདཙཱརིཀཱ. ཏཾ པཀྐམནྟི, ཛནཔདགམནཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཀྐམནྟིཡེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎེན ནོ ན པཀྐམནྟཱིཏི དསྶེཏི. ‘‘ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཋཏྭཱ བྷགཝཏོ ཙཱརིཀཱཔཀྐམནཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཙཱརིཀཱ ཙ ནཱམེསཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༤; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༤) དུཝིདྷཱ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙེཝ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙ. ཏཏྠ དཱུརེཔི བོདྷནེཡྻཔུགྒལཾ དིསྭཱ ཏསྶ བོདྷནཏྠཱཡ སཧསཱ གམནཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ, སཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཔཙྩུགྒམནཱདཱིསུ དཊྛབྦཱ. བྷགཝཱ ཧི མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ པཙྩུགྒཙྪནྟོ མུཧུཏྟེན ཏིགཱཝུཏམགམཱསི, ཨཱལ༹ཝཀསྶཏྠཱཡ ཏིཾསཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལིམཱལསྶ, པུཀྐུསཱཏིསྶ པན པཉྩཙཏྟཱལཱིསཡོཛནཾ, མཧཱཀཔྤིནསྶ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ, དྷནིཡསྶཏྠཱཡ སཏྟཡོཛནསཏཱནི ཨགམཱསི, དྷམྨསེནཱཔཏིནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀསྶ ཝནཝཱསཱིཏིསྶསཱམཎེརསྶ ཏིགཱཝུཏཱདྷིཀཾ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ ཨགམཱསི, ཨཡཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ. ཡཾ པན གཱམནིགམནགརཔཊིཔཱཊིཡཱ དེཝསིཀཾ ཡོཛནཨཌྜྷཡོཛནཝསེན པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟསྶ གམནཾ, ཨཡཾ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཨིམཾ པན ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ བྷགཝཱ མཧཱམཎྜལཾ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཨནྟིམམཎྜལནྟི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ མཎྜལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཙརཏི. ཏཏྠ ‘‘ཛནཔདཙཱརིཀ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཏམེཝ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཧཱམཎྜལཾ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཨནྟིམམཎྜལནྟི ཁུདྡཀམཎྜལཾ, ཨིཏརེསཾ ཝཱ མཎྜལཱནཾ ཨནྟོགདྷཏྟཱ ཨནྟིམམཎྜལཾ, ཨབྦྷནྟརིམམཎྜལནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམེསཾ པན མཎྜལཱནཾ ཀིཾ པམཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ མཧཱམཎྜལཾ ནཝཡོཛནསཏིཀ’’ནྟིཨཱདི. ནཝཡོཛནསཏིཀམྤི ཋཱནཾ མཛ྄ཛྷིམདེསཔརིཡཱཔནྣམེཝ, ཏཏོ པརཾ ནཱདྷིཔྤེཏཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱཝསེན ཨགམནཏོ. ཡསྨཱ ནིཀྑནྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ གཏགཏཊྛཱནསྶ ཙཏཱུསུ པསྶེསུ སམནྟཏོ ཡོཛནསཏཾ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཧོཏི, པུརིམཾ པུརིམཾ ཨཱགཏཱ ནིམནྟེཏུཾ ལབྷནྟི, ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ མཎྜལེསུ སཀྐཱརོ མཧཱམཎྜལཾ ཨོསརཏི, ཏཏྠ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཏེསུ ཏེསུ གཱམནིགམེསུ ཨེཀཱཧཾ དྭཱིཧཾ ཝསནྟཱ མཧཱཛནཾ ཨཱམིསཔཊིགྒཧེན ཨནུགྒཎྷནྟི, དྷམྨདཱནེན ཙ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶིཏཾ ཀུསལཾ ཝཌྜྷེནྟི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘གཱམནིགམཱདཱིསུ མཧཱཛནཾ ཨཱམིསཔཊིགྒཧེན ཨནུགྒཎྷནྟཱ’’ཏིཨཱདི. སམཐཝིཔསྶནཱ ཏརུཎཱ ཧོནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཏརུཎཱ ཝིཔསྶནཱཏི སངྑཱརཔརིཙྪེདནེ ཉཱཎཾ ཀངྑཱཝིཏརཎེ ཉཱཎཾ སམྨསནེ ཉཱཎཾ མགྒཱམགྒེ ཉཱཎནྟི ཙཏུནྣཾ ཉཱཎཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམཐསྶ ཏརུཎབྷཱཝོ པན ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཝསེན ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སཙེ པན ཨནྟོཝསྶེ བྷིཀྑཱུནཾ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏརུཎཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨིདཾ ནིདསྶནམཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཉྙེནཔི མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཝེནེཡྻཱནཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཱདིཀཱརཎེན མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམཱ ཙཱཏུམཱསཾ ཝསིཏྭཱཝ ནིཀྑམནྟི.

པཝཱརཎཱསངྒཧཾ དཏྭཱཏི ཨནུམཏིདཱནཝསེན དཏྭཱ. མཱགསིརསྶ པཋམདིཝསེཏི མཱགསིརམཱསསྶ པཋམདིཝསེ. ཨིདཉྩེཏརཧི པཝཏྟཝོཧཱརཝསེན ཀཏྟིཀམཱསསྶ ཨཔརཔཀྑཔཱཊིཔདདིཝསཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏེསནྟི ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ. ཏེཧི ཝིནེཏབྦཏྟཱ ‘‘ཏེསཾ ཝིནེཡྻསཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝིནེཡྻསཏྟཱཏི ཙ ཙཱརིཀཱཡ ཝིནེཏབྦསཏྟཱ. མཱགསིརམཱསམྤི ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ ཕུསྶམཱསསྶ པཋམདིཝསེཏི ཨིདམྤི ནིདསྶནམཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཙཏུམཱསཝུཏྠཱནམྤི བུདྡྷཱནཾ ཝིནེཡྻསཏྟཱ ཨཔརིཔཀྐིནྡྲིཡཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནཱ ཨཔརམྤི ཨེཀམཱསཾ ཝཱ དྭིཏིཙཏུམཱསཾ ཝཱ ཏཏྠེཝཝསིཏྭཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟཱ སཏྟཧི ཝཱ ཚཧི ཝཱ པཉྩཧི ཝཱ ཙཏཱུཧི ཝཱ མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེནྟི. ཝེནེཡྻཝསེནེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎེན ན ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ ཙརནྟཱིཏི དསྶེཏི. ཏཐཱ ཧི ཨིམེསུ ཏཱིསུ མཎྜལེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ན ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ ཙརནྟི, ཨཐ ཁོ ཡེ དུགྒཏབཱལཛིཎྞབྱཱདྷིཀཱ, ཏེ ‘‘ཀདཱ ཏཐཱགཏཾ ཨཱགནྟྭཱ པསྶིསྶནྟི, མཡི པན ཙཱརིཀཾ ཙརནྟེ མཧཱཛནོ ཏཐཱགཏདསྶནཾ ལབྷིསྶཏི, ཏཏྠ ཀེཙི ཙིཏྟཱནི པསཱདེསྶནྟི, ཀེཙི མཱལཱདཱིཧི པཱུཛེསྶནྟི, ཀེཙི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཾ དསྶནྟི, ཀེཙི མིཙྪཱདསྶནཾ པཧཱཡ སམྨཱདིཊྛིཀཱ བྷཝིསྶནྟི, ཏཾ ནེསཾ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི.

ཨཔིཙ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི ཛངྒྷཝིཧཱརཝསེན སརཱིརཕཱསུཀཏྠཱཡ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཀཱལཱབྷིཀངྑནཏྠཱཡ, བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཏྠཱཡ, ཏཏྠ ཏཏྠ པརིཔཱཀགཏིནྡྲིཡེ བོདྷནེཡྻསཏྟེ བོདྷནཏྠཱཡཱཏི. ཨཔརེཧིཔི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, མཧཏཱ དྷམྨཝསྶེན ཙཏསྶོ པརིསཱ སནྟཔྤེསྶཱམཱཏི ཝཱ. ཨཔརེཧིཔི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརམིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ, མུསཱཝཱདཱ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝིརམིསྶནྟཱིཏི ཝཱ. ཨཔརེཧིཔི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི པཋམཾ ཛྷཱནཾ པཊིལབྷིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, དུཏིཡཾ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ པཊིལབྷིསྶནྟཱིཏི ཝཱ. ཨཔརེཧིཔི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ ཨདྷིགམིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ…པེ… ཨརཧཏྟཕལཾ སཙྪིཀརིསྶནྟཱིཏི ཝཱཏི.

པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟཱ ཝིཡ ཙརནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཡཐཱ མཱལཱཀཱརོ བཧུཾ པུཔྥགཙྪཾ དིསྭཱ ཏཏྠ ཙིརམྤི ཋཏྭཱ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ པུཔྥསུཉྙཾ གཙྪཾ དིསྭཱ ཏཏྠ པཔཉྩཾ ཨཀཏྭཱ ཏཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ གནྟྭཱ པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟོ ཝིཙརཏི, ཨེཝམེཝ བུདྡྷཱཔི ཡཏྠ གཱམནིགམཱདཱིསུ ཝིནེཡྻསཏྟཱ བཧཱུ ཧོནྟི, ཏཏྠ ཙིརམྤི ཝསནྟཱ ཏེ ཝིནེཏྭཱ ཝིནེཡྻསུཉྙགཱམཱདཱིསུ པཔཉྩཾ ཨཀཏྭཱ ཏཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ བཧུཝིནེཡྻཀེསུ གཱམཱདཱིསུ ཝསནྟཱ ཝིཙརནྟཱིཏི དསྶེཏི. ཏཏོཡེཝ ཙ ཨཏིཁུདྡཀེཔི ཨནྟིམམཎྜལེ ཨུཔནིསྶཡཝནྟཱནཾ བཧུབྷཱཝཏོ ཏཱཝ བཧུམྤི ཀཱལཾ སཏྟམཱསཔརིཡནྟཾ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི.

སནྟསབྷཱཝཏྟཱ ཀིལེསསམཎཧེཏུཏཱཡ ཝཱ སནྟཾ ནིབྦཱནཾ, སུཁཀཱརཎཏཱཡ ཙ སུཁནྟི ཨཱཧ ‘‘སནྟཾ སུཁཾ ནིབྦཱནམཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ཏི ཛཱཏིཀྑེཏྟབྷཱུཏཱཡ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ. ཨིདཉྩ དེཝབྲཧྨཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ, མནུསྶཱ པན ཨིམསྨིཾཡེཝ ཙཀྐཝཱལེ༹ བོདྷནེཡྻཱ ཧོནྟི. བོདྷནེཡྻསཏྟསམཝལོཀནནྟི པཋམཾ མཧཱཀརུཎཱཡ ཕརིཏྭཱ པཙྪཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཛཱལཾ པཏྠརིཏྭཱ ཏསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛཱནཾ བོདྷནེཡྻསཏྟཱནཾ སམོལོཀནཾ. བུདྡྷཱ ཀིར མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཡེ སཏྟཱ བྷབྦཱ པརིཔཱཀཉཱཎཱ ཨཛྫཡེཝ མཡཱ ཝིནེཏབྦཱ, ཏེ མཡ྄ཧཾ ཉཱཎསྶ ཨུཔཊྛཧནྟཱུ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སམནྣཱཧརནྟི. ཏེསཾ སཧ སམནྣཱཧཱརཱ ཨེཀོ ཝཱ དྭེ ཝཱ བཧཱུ ཝཱ ཏདཱ ཝིནཡཱུཔགཱ ཝེནེཡྻཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟི, ཨཡམེཏྠ བུདྡྷཱནུབྷཱཝོ. ཨེཝཾ ཨཱཔཱཐམཱགཏཱནཾ པན ནེསཾ ཨུཔནིསྶཡཾ པུབྦཙརིཡཾ པུབྦཧེཏུཾ སམྤཏིཝཏྟམཱནཉྩ པཊིཔཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟི. ཝེནེཡྻསཏྟཔརིགྒཎྷནཏྠཉྷི སམནྣཱཧཱརེ ཀཏེ པཋམཾ ནེསཾ ཝེནེཡྻབྷཱཝེནེཝ ཨུཔཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཨཐ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སརཎགམནཱདིཝསེན ཀཉྩི ནིཔྥཏྟིཾ ཝཱིམཾསམཱནཱ པུབྦུཔནིསྶཡཱནི ཨོལོཀེནྟི.

ཨོཏིཎྞེཏི ཨཱརོཙིཏེ, པརིསམཛ྄ཛྷཾ ཝཱ ཨོཏིཎྞེ. དྭིཀྑཏྟུནྟི ཨེཀསྨིཾ སཾཝཙྪརེ དྭིཀྑཏྟུཾ. བུདྡྷཀཱལེ ཀིར ཨེཀེཀསྨིཾ སཾཝཙྪརེ དྭེ ཝཱརེ བྷིཀྑཱུ སནྣིཔཏནྟི ཨུཔཀཊྛཝསྶཱུཔནཱཡིཀཀཱལེ ཙ པཝཱརཎཱཀཱལེ ཙ. ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི བྷིཀྑཱུ ཝགྒཝགྒཱ ཧུཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟི. བྷགཝཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཝིཙརཐཱ’’ཏི པུཙྪཏི. ཨཐ ཏེ ‘‘བྷགཝཱ ཀམྨཊྛཱནཏྠཾ ཨཱགཏམྷ, ཀམྨཊྛཱནཾ ནོ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙནྟི. སཏྠཱ ཏེསཾ ཙརིཡཝསེན རཱགཙརིཏསྶ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ དེཏི, དོསཙརིཏསྶ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ, མོཧཙརིཏསྶ ‘‘ཨུདྡེསོ པརིཔུཙྪཱ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི ཨཱཙིཀྑཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི མོཧཙརིཏསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ སཔྤཱཡཾ, ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱཡ པན བྷཱཛནབྷཱུཏཾ ཀཱཏུཾ སམྨོཧཝིགམཱཡ པཋམཾ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདྷམྨསྶཝནདྷམྨསཱཀཙྪཱསུ ནིཡོཛེཏི. ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ དེཏི. སདྡྷཱཙརིཏསྶ ཝིསེསཏོ པུརིམཱ ཚ ཨནུསྶཏིཡོ སཔྤཱཡཱ, ཏཱསཾ པན ཨནུཡུཉྫནེ ཨཡཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟཱིཏི དསྶེཏུཾ པསཱདནཱིཡསུཏྟནྟེན བུདྡྷསུབོདྷིཏཾ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཉྩ པཀཱསེཏི. ཉཱཎཙརིཏསྶ པན མརཎསྶཏི ཨུཔསམཱནུསྶཏི ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ ཨཱཧཱརེཔཊིཀཱུལསཉྙཱ ཝིསེསཏོ སཔྤཱཡཱ, ཏེསཾ ཨུཔཀཱརདྷམྨདསྶནཏྠཾ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟེ གམྦྷཱིརེ སུཏྟནྟེ ཀཐེཏི. ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སཙེ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི, སཏྠུ སནྟིཀེ ཨེཝ ཝསནྟི. ནོ ཙེ ཧོཏི, སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ པུཙྪནྟཱ གཙྪནྟི. ཏེཔི ཏཏྠ ཝསནྟཱ ཏེམཱསིཀཾ པཊིཔདཾ གཧེཏྭཱ གྷཊེནྟཱ ཝཱཡམནྟཱ སོཏཱཔནྣཱཔི ཧོནྟི སཀདཱགཱམིནོཔི ཨནཱགཱམིནོཔི ཨརཧནྟོཔི. ཏཏོ ཝུཏྠཝསྶཱ པཝཱརེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྟོ…པེ… ཨཧཾ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟ’’ནྟི པཊིལདྡྷགུཎཾ ཨཱརོཙེནྟི, ཨུཔརི ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཀམྨཊྛཱནཉྩ ཡཱཙནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུརེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎཏྠཾ…པེ… ཨུཔརི ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎཏྠཉྩཱ’’ཏི.

ཨཱཡཱམཱཏི ཨེཏྠ ཨཱ-སདྡོ ‘‘ཨཱགཙྪཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱནཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཡཱམཱཏི ཨཱགཙྪ ཡཱམཱ’’ཏི, ཨེཧི གཙྪཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱནནྡཱཏི བྷགཝཱ སནྟིཀཱཝཙརཏྟཱ ཐེརཾ ཨཱལཔཏི, ན པན ཏདཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཝསནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨབྷཱཝཏོ. པཉྩསཏཔརིམཱཎོ ཧི ཏདཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཐེརོ པན ‘‘གཎྷཐཱཝུསོ པཏྟཙཱིཝརཱནི, བྷགཝཱ ཨསུཀཊྛཱནཾ གནྟུཀཱམོ’’ཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཏི. ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསཱི’’ཏི ཨིདྷ བྷགཝཏོཏི སཱམིཝཙནཾ ཨཱམནྟནཝཙནམེཝ སམྦནྡྷཱིཨནྟརཾ ཨཔེཀྑཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘བྷགཝཏོ ཝཙནཾ པཊིཨསྶོསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. བྷགཝཏོཏི པན ཨིདཾ པཏིསྶཝསམྦནྡྷེན སམྤདཱནཝཙནཾ ཡཐཱ ‘‘དེཝདཏྟསྶ པཊིསྶུཎོཏཱི’’ཏི. པཙྩསྶོསཱིཏི ཨེཏྠ པཊི-སདྡོ ཨབྷིམུཁཝཙནོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ སུཎཱི’’ཏི. བྷགཝཏོ མུཁཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ སུཎི, ན ཨུདཱསིནོ ཧུཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཏསྶ པཱཊིཧཱརིཡསྶ ཨཱགནྟུཀཝསེན ཀཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ནགརདྭཱརཏོ པཊྛཱཡཱ’’ཏི. སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱཧི རསྨཱིཧཱིཏི ཨེཏྠ རས-སདྡོ ཨུདཀཔརིཡཱཡོ, པིཉྫར-སདྡོ ཧེམཝཎྞཔརིཡཱཡོ, ཏསྨཱ སུཝཎྞཛལདྷཱརཱ ཝིཡ སུཝཎྞཝཎྞཱཧི རསྨཱིཧཱིཏི ཨཏྠོ. སམུཛྫོཏཡམཱནོཏི ཨོབྷཱསཡམཱནོ. ཨསྶཱཏི ཝེརཉྫསྶ བྲཱཧྨཎསྶ. བྷགཝནྟཾ ཨུཔནིསཱིདིཏུཀཱམོཏི བྷགཝནྟཾ ཨུཔགནྟྭཱ ནིསཱིདིཏུཀཱམོ, བྷགཝཏོ སམཱིཔེ ནིསཱིདིཏུཀཱམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བྲཱཧྨཎ ཏཡཱ ནིམནྟིཏཱ ཝསྶཾཝུཏྠཱ ཨམྷཱཏི པཱལི༹ཡཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. དཱཏབྦོ ཨསྶཱཏི དཱཏབྦོ བྷཝེཡྻ. ནོ ཨསནྟོཏི ནེཝ ཨཝིཛྫམཱནོ, ཀིནྟུ ཝིཛྫམཱནོཡེཝཱཏི དཱིཔེཏི. ཝིནཱ ཝཱ ལིངྒཝིཔལླཱསེནེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིམིནཱ སཱམཉྙཝཙནཏོ ཨེཏྠ ནཔུཾསཀལིངྒནིདྡེསོཏི དསྶེཏི. ནོ ནཏྠཱིཏི ནོ ཨམྷཱཀཾ ནཏྠི. ནོཏི ཝཱ ཨེཏསྶ ཝིཝརཎཾ ནཏྠཱིཏི. ཀེསཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱ ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ’’ཏིཨཱདི. པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱནནྟི ཨེཏྠ ཝིཏྟཱིཏི ཏུཊྛི, ཝིཏྟིཡཱ ཨུཔཀརཎཾ ཝིཏྟཱུཔཀརཎཾ, ཏུཊྛིཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. པཧཱུཏཾ དྷནདྷཉྙཛཱཏརཱུཔརཛཏནཱནཱཝིདྷཱལངྐཱརསུཝཎྞབྷཱཛནཱདིབྷེདཾ ཝིཏྟཱུཔཀརཎམེཏེསནྟི པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱ, ཏེསཾ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎཱནཾ མཙྪརཱིནཾ ཡཐཱ ཨདཱཏུཀཱམཏཱ, ཨེཝཾ ནོ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཔི ནཏྠཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱཏི ཨེཏྠ ནྟི ཏཾ ཀཱརཎཾ, ཏཾ ཀིཙྩཾ ཝཱ. ཨེཏྠཱཏི གྷརཱཝཱསེ. དུཏིཡེ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ནྟི དེཡྻདྷམྨསྶ པརཱམསནཾ. ཨེཏྠཱཏི ཨིམསྨིཾ ཏེམཱསབྦྷནྟརེཏི ཨཏྠོ. ནྟི ཡེན ཀཱརཎེན, ཀིརིཡཱཔརཱམསནཾ ཝཱ. དུཏིཡེ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ནྟི ཡཾ དེཡྻདྷམྨནྟི ཨཏྠོ.

ཨལཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷཙིནྟཱཡཱཏི སཉྙཱཔེཏྭཱཏི བྲཱཧྨཎ ནེཏཾ གྷརཱཝཱསཔལིབོདྷེན ཀཏཾ, ཨཐ ཁོ མཱརཱཝཊྚནེནཱཏི བྲཱཧྨཎཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ. ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡཱཏི ཡཱདིསཱི ཏདཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔྤཝཏྟི, ཏདནུརཱུཔཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཏདཱ ཏཱདིསསྶ ཝིཝཊྚསནྣིསྶིཏསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཀེཝལཾ ཨབྦྷནྟརསནྣིསྶིཏོ ཨེཝ ཨཏྠོ དསྶིཏོཏི ཨཱཧ ‘‘དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཾ ཨཏྠཾ སནྡསྶེཏྭཱ’’ཏི, པཙྩཀྑཏོ ཝིབྷཱཝེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀུསལེ དྷམྨེཏི ཏེབྷཱུམཀེ ཀུསལེ དྷམྨེ. ཏཏྠཱཏི ཀུསལདྷམྨེ ཡཐཱསམཱདཔིཏེ. ནྟི བྲཱཧྨཎཾ. སམུཏྟེཛེཏྭཱཏི སམྨདེཝ ཨུཔརཱུཔརི ནིཝེསེཏྭཱ པུཉྙཀིརིཡཱཡ ཏིཀྑཝིསདབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདེཏྭཱ. ཏཾ པན ཨཏྠཏོ ཏསྶ ཨུསྶཱཧཛནནཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ སཨུསྶཱཧཏོ ཨེཝརཱུཔགུཎསམངྒིཏཱ ཙ ནིཡམཏོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠསམྤཱདནནྟི ཨེཝཾ སཨུསྶཱཧཏཱཡ ཨཉྙེཧི ཙ ཏསྨིཾ ཝིཛྫམཱནགུཎེཧི སམྤཧཾསེཏྭཱ སམྨདེཝ ཧཊྛཏུཊྛབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདེཏྭཱ.

ཡདི བྷགཝཱ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶི, ཨཐ ཀསྨཱ སོ ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪི? ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཏསྶ ཏཐཱ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡདིཔི ཏསྶ ཝིསེསཱདྷིགམོ ནཏྠི, ཨཱཡཏིཾ པན ནིབྦཱནཱདྷིགམཏྠཱཡ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཱ ཙ སབྦཱ པུརིམཔཙྪིམདྷམྨཀཐཱ ཨཧོསཱིཏི དཊྛབྦཱ. ན ཧི བྷགཝཏོ ནིརཏྠཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཨཏྠི. ཏེམཱསིཀོཔི དེཡྻདྷམྨོཏི ཏེམཱསཾ དཱཏབྦོཔི དེཡྻདྷམྨོ. ཡཾ དིཝསནྟི ཡསྨིཾ དིཝསེ.

༢༣. བུདྡྷཔརིཎཱཡཀནྟི བུདྡྷོ པརིཎཱཡཀོ ཨེཏསྶཱཏི བུདྡྷཔརིཎཱཡཀོ, བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཏཾ བུདྡྷཔརིཎཱཡཀཾ, བུདྡྷཛེཊྛཀནྟི ཨཏྠོ. ཡཱཝདཏྠཾ ཀཏྭཱཏི ཡཱཝ ཨཏྠོ, ཏཱཝ བྷོཛནེན ཏདཱ ཀཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དཱཏུཾ ཨུཔནཱིཏབྷིཀྑཱཡ པཊིཀྑེཔོ ནཱམ ཧཏྠསཉྙཱཡ མུཁཝིཀཱརེན ཝཙཱིབྷེདེན ཝཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཧཏྠསཉྙཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནྟི ཨེཏྠ ཨོནཱིཏོ པཏྟཏོ པཱཎི ཨེཏསྶཱཏི ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎཱིཏི བྷིནྣཱདྷིཀརཎཝིསཡོཡཾ སདྡོ བཱཧིརཏྠསམཱསོཏི ཨཱཧ ‘‘པཏྟཏོ ཨོནཱིཏཔཱཎི’’ནྟིཨཱདི. ‘‘ཨོནིཏྟཔཏྟཔཱཎི’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶཏྠོ ཨོནིཏྟཾ ནཱནཱབྷཱུཏཾ ཝིནཱབྷཱུཏཾ ཨཱམིསཱཔནཡནེན ཝཱ སུཙིཀཏཾ པཏྟཾ པཱཎིཏོ ཨསྶཱཏི ཨོནིཏྟཔཏྟཔཱཎི, ཏཾ ཨོནིཏྟཔཏྟཔཱཎིཾ, ཧཏྠེ ཙ པཏྟཉྩ དྷོཝིཏྭཱ ཨེཀམནྟེ པཏྟཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ནིསིནྣནྟི ཨཏྠོ. པཏྟུཎྞཔཊྚཔཊེ ཙཱཏི པཏྟུཎྞཔཊེ ཙ པཊྚཔཊེ ཙ. ཏཏྠ པཏྟུཎྞཔདེསེ བྷཝཱ པཏྟུཎྞཱ, ཀོསིཡཝིསེསཱཏིཔི ཝདནྟི. པཊྚཱནི པན ཙཱིནཔཊཱནི. ཨཱཡོགཱདཱིསུ ཨཱཡོགོཏི པཊིཨཱཡོགོ, ཨཾསབདྡྷཀཾ པཏྟཏྠཝིཀཱདཱིསུ. བྷེསཛྫཏེལཱནནྟི བྷེསཛྫསམྤཱཀེན སཱདྷིཏཏེལཱནཾ. ཏུམྦཱནཱིཏི ཙམྨམཡཏེལབྷཱཛནཱནི. ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཏེལམདཱསཱིཏི སམྦནྡྷོ.

མཧཱཡཱགཾ ཡཛིཏྭཱཏི མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ. སཔུཏྟདཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣནྟི པུཏྟདཱརེཧི སདྡྷིཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣཾ. ཏེམཱསནྟི ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ‘‘ཏེམཱསཾ སོཏབྦདྷམྨཾ ཨཛྫེཝ སུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ནིསིནྣསྶ ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ པཱུརེཏྭཱ དེསིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིཔུཎྞསངྐཔྤཾ ཀུརུམཱནོ’’ཏི. ཨནུབནྡྷིཏྭཱཏི ཨནུགནྟྭཱ.

བུདྡྷཱནཾ ཨནབྷིརཏིཔརིཏསྶིཏཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཡཐཱརུཙིཏཾ ཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ’’ཏི. ཨབྷིརནྟཾ ཨབྷིརཏཱིཏི ཧི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. ཨབྷིརནྟསདྡོ ཙཱཡཾ ཨབྷིརུཙིཔརིཡཱཡོ, ན ཨསྶཱདཔརིཡཱཡོ. ཨསྶཱདཝསེན ཙ ཀཏྠཙི ཝསནྟསྶ ཨསྶཱདཝཏྠུཝིགམནེན སིཡཱ ཏསྶ ཏཏྠ ཨནབྷིརཏི, ཏཡིདཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ནཏྠི, པགེཝ བུདྡྷཱནཾ, ཏསྨཱ ཨབྷིརཏིཝསེན ཀཏྠཙི ཝསིཏྭཱ ཏདབྷཱཝཏོ ཨཉྙཏྠ གམནཾ ནཱམ བུདྡྷཱནཾ ནཏྠི, ཝིནེཡྻཝིནཡནཏྠཾ པན ཀཏྠཙི ཝསིཏྭཱ ཏསྨིཾ སིདྡྷེ ཝིནེཡྻཝིནཡཏྠམེཝ ཏཏོ ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟི, ཨཡམེཏྠ ཡཐཱརུཙི. སོརེཡྻཱདཱིནི ཨནུཔགམྨཱཏི མཧཱམཎྜལཙཱརིཀཱཡ ཝཱིཐིབྷཱུཏཱནི སོརེཡྻནགརཱདཱིནི ཨནུཔགནྟྭཱ. པཡཱགཔཏིཊྛཱནནྟི གཱམསྶཔི ཨདྷིཝཙནཾ ཏིཏྠསྶཔི. གངྒཾ ནདིནྟི གངྒཾ ནཱམ ནདིཾ. ཏདཝསརཱིཏི ཨེཏྠ ནྟི ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏེན ཨཝསརི ཏདཝསརཱི’’ཏི.

བུདྡྷཱཙིཎྞཀཐཱ ནིཊྛིཏཱ.

སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཱཏི སམནྟཏོ སབྦསོ པསཱདཾ ཛནེཏཱིཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱ, ཏསྶཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ. ཏཏྲིདཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟསྨིནྟི ཨེཏྠ ཏཏྲཱཏི པུརིམཝཙནཱཔེཀྑཾ, ཨིདནྟི ཝཀྑམཱནཀཱརཎཝཙནཱཔེཀྑཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡཱ’’ཏི, ཏཏྲ ཡཱ སཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཏི སཾཝཎྞནཱ ཝུཏྟཱ, ཏསྶཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ སཾཝཎྞནཱཡ སམནྟཔཱསཱདིཀཏྟསྨིཾ སམནྟཔཱསཱདིཀབྷཱཝེ སབྦསོ པསཱདཛནཀཏྟེ ཨིདཾ ཧོཏི. ཀིཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཙརིཡཔརམྤརཏོ’’ཏིཨཱདི.

ཨཱཙརིཡཔརམྤརཏོཏི ‘‘ཨུཔཱལི དཱསཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ (པརི. ༣). ཝུཏྟཨཱཙརིཡཔརམྤརཏོ. ནིདཱནཝཏྠུཔྤབྷེདདཱིཔནཏོཏི ནིདཱནཔྤབྷེདདཱིཔནཏོ ཝཏྠུཔྤབྷེདདཱིཔནཏོ ཙ. ཏཏྠ བཱཧིརནིདཱནཨབྦྷནྟརནིདཱནསིཀྑཱཔདནིདཱནདསྶནཝསེན ནིདཱནཔྤབྷེདདཱིཔནཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཐེརཝཱདཔྤཀཱསནཾ པན ཝཏྠུཔྤབྷེདདཱིཔནཾ. པརསམཡཝིཝཛྫནཏོཏི ‘‘སཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ མེཏྟིཡཾ བྷིཀྑུནིཾ ནཱསེཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༣༨༤) མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱནཾ པརེསཾ ལདྡྷིནིརཱཀརཎཏོ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨཏྟནོ སམཡཔཏིཊྛཱཔནེན སཀསམཡཝིསུདྡྷིཏོ.

བྱཉྫནཔརིསོདྷནཏོཏི པཱཋསོདྷནེན བྱཉྫནཔརིསོདྷནཾ ཝེདིཏབྦཾ, སདྡསཏྠཱནུསཱརེན ཝཱ ནིབྦཙནཾ དསྶེཏྭཱ པདནིཔྥཏྟིདསྶནཾ བྱཉྫནཔརིསོདྷནཾ. ཝིབྷངྒནཡབྷེདདསྶནཏོཏི ‘‘ཏིསྶོ ཨིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདིཔདབྷཱཛནསྶ ཨནུརཱུཔཝསེན ནཡབྷེདདསྶནཏོ. སམྤསྶཏནྟི ཉཱཎཙཀྑུནཱ སམྨཱ པསྶནྟཱནཾ, ཨུཔཔརིཀྑནྟཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཔཱསཱདིཀནྟི ཨཔྤསཱདཱཝཧཾ. ཨེཏྠཱཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ. སམྤསྶཏཾ ཝིཉྙཱུནནྟི སམྦནྡྷོ. ཏསྨཱ ཨཡཾ སཾཝཎྞནཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཏྭེཝ པཝཏྟཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཀསྶ ཀེན དེསིཏསྶ སཾཝཎྞནཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིནཡསྶཱ’’ཏིཨཱདི.

ཨིཏི སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡ སཱརཏྠདཱིཔནིཡཾ

ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

པཋམོ བྷཱགོ ནིཊྛིཏོ.