📜

10. Dasamo paricchedo

Sesakammaṭṭhānavibhāgo

1298.

Byāpādādīnavaṃ disvā, khemabhāvañca khantiyaṃ;

Appamaññā tu bhāvento, vineyya paṭighaṃ kathaṃ.

1299.

Cetosantāpano kodho,

Sampasādavikopano;

Virūpabībhacchakaro,

Mukhavaṇṇappadhaṃsano.

1300.

Sīlakālussiyuppādo, cittavikkhepasambhavo;

Paññāpajjotaviddhaṃsī, paṭipattivibandhako.

1301.

Apāyekāyano maggo, pāpakaṇṭakabandhako;

Dhammamaggasamucchedī, maggadvārapidhānako.

1302.

Yasovaṇṇavisaṅkhāro, guṇamūlappabhañjako;

Dukkhadhammasamodhāno, byasanopaddavākaro.

1303.

Dunnimittamidaṃ jātaṃ, sabbasampattidhaṃsanaṃ;

Dhūmaketusamuppādo, sabbalokavināsako.

1304.

Sabbakalyāṇadhammānaṃ, avamaṅgalamuṭṭhitaṃ;

Hitārambhasamugghātī, antarāyasamāgamo.

1305.

Sabbākārapaṭikkūlaṃ, sabbaviddesakāraṇaṃ;

Vipattimukhamuppannaṃ, amittajanapatthitaṃ.

1306.

Sapattakaraṇaṃ ghoraṃ, sabbānatthavidhāyakaṃ;

Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

1307.

Khuradhāraṃ lihantāva, gilantāva hutāsanaṃ;

Tittalābuṃva khādantā, gaṇhantādittamāyudhaṃ.

1308.

Byāpādamattasambhava-mattaghaññāya kevalaṃ;

Upalāḷenti dummedhā, ghoramāsīvisaṃ yathā.

1309.

Dosatejena rukkhova, susirāruḷhapāvako;

Antonudayhamānāpi, vipphandanti vighātino.

1310.

Nāvabujjhanti dummedhā, cetosaṅkappavāyunā;

Ukkāmukhāmivāditta-mujjalantā punappunaṃ.

1311.

Bhayamaggasamāruḷhā, khemamaggavirodhino;

Byāpannā kibbisākiṇṇā, atthadvayavirodhino.

1312.

Anāthā sallakāviddhā, visaṭṭā anusocino;

Andhā viya migāraññe, bhamanti hatacakkhukā.

1313.

Asaṃvihitakammantā, bālā kodhavasānugā;

Khippaṃ lakkhiṃ pariccattā, yasobhogehi dhaṃsare.

1314.

Duppaṭippāditārambhā, kodhasaṅkhobhamohitā;

Dhammāmatarasassādaṃ, na vindanti aviddasu.

1315.

Bahvādīnavamicceva-manto byādhimivuṭṭhitaṃ;

Jātānalamivucchaṅge, ajjhupekkhanti dujjanā.

1316.

Codayamānā dukkhehi, klesāciṇṇamalīmahā;

Pāpakammehi pūrentā, senti maccupathe ciraṃ.

1317.

Tamevaṃ paṭisaṅkhāya, paṭighaṃ pana yoniso;

Vāḷamigaṃva dhāvantaṃ, āvisantaṃva rakkhasaṃ.

1318.

Pāvakaṃva paribyuḷhaṃ, bhāyamānassa yogino;

Sotthibhāvāya khemanta-mupaññattaṃ mahesinā.

1319.

Mātā kalyāṇadhammānaṃ, khamā nāma mahiddhikā;

Samappavatti sattesu, sabbasampattisādhikā.

1320.

Kodhānalajalāseko ,

Sokopāyāsanāsanaṃ;

Āghātasallaniddhārī,

Upanāhavimocanaṃ.

1321.

Vaṇṇakittisamuṭṭhānaṃ, guṇamūlābhisevanaṃ;

Apārutamukhaṃveta-matthadvayasamiddhiyā.

1322.

Vighātapariyādāna-māsavānamasesato;

Paṭipassambhanaṃ ceto-pītikaraṇacandanaṃ.

1323.

Sabbadukkhasamugghāti, sukhupaṭṭhānamuttamaṃ;

Byasanodayavicchedo, bhayabheravaniggamo.

1324.

Cetopasādasandhāno, pāsādikaphalāvaho;

Pavaro bodhisambhāro, narānaranisevito.

1325.

Pāpakantāranitthāro, caturāpāyarodhako;

Dvārāvāpuraṇañcetaṃ, devalokūpapattiyā.

1326.

Paññāsīlasamādhānaṃ, paṭipattivisodhano;

Piyaṅkaro sommabhāvo, dullabho bahupatthito.

1327.

Klesasaṅkhobhavikkhepa-vipphandapaṭibandhanaṃ;

Titikkhāguṇamakkhāta-mārakkhavidhimattano.

1328.

Vihiṃsāratisārambha-paṭirodhavimocanaṃ;

Verikibbisaviddhaṃsī, lokānuggahakāraṇaṃ.

1329.

Dhammapajjotakaraṇaṃ , saṃyogamalasodhanaṃ;

Sammohatimiruddhāri, sampattipaṭipādanaṃ.

1330.

Iccattatthaṃ paratthañca, sampādetvā khamāparo;

Sādheti sabbasampatti-midha ceva parattha ca.

1331.

Titikkhāguṇasampanno , pāṇabhūtānukampako;

Anākulitakammanto, sorato sakhilo suci.

1332.

Nivāto samitācāro, subhago piyadassano;

Paṭisaṅkhābalappatto, dhitimā matipāṭavo.

1333.

Akkhobho adhivāsento,

Sabbānatthe parissaye;

Bhīmasaṅgāmāvacaro,

Hatthināgova sobhati.

1334.

Itthaṃ samantato bhaddaṃ, titikkhaṃ paccavekkhato;

Passambheti samuṭṭhāya, khamā byāpādasambhamaṃ.

1335.

Dibbosadhamivātaṅkaṃ, meghajjavaṃ hutāsanaṃ;

Khippamantaradhāpeti, titikkhā kodhamattano.

1336.

Tatonekaguṇopetaṃ, nekadosappabhañjanaṃ;

Khantidhammamadhiṭṭhāya, pasannadhīramānaso.

1337.

Bhāveyya paṭhamaṃ tāva, mettābhāvanamuttamaṃ;

Attānamupamaṃ katvā, sattesu hitavuḍḍhiyā.

1338.

Sabbe sattā ca pāṇā ca, bhūtā jīvā ca puggalā;

Abyāpajjā tathāverā, anīghā ca sukhedhino.

1339.

Vijjāsampattibhogehi, pavaḍḍhantu yasassino;

Parivārabalappattā, bhayopaddavavajjitā.

1340.

Sakhilā sukhasambhāsā, aññamaññāvirodhino;

Modantu suhitā sabbe, mā kiñci pāpamāgamā.

1341.

Saddhāpāmojjabahulā, dānasīlamahussavā;

Guṇabhūsitasantānā, āyuṃ pālentanāmayaṃ.

1342.

Sammādiṭṭhiṃ purodhāya, saddhammapaṭipattiyā;

Ārādhentu hitopāya-maccantaṃ sukhasādhanaṃ.

1343.

Iti nānappakārena, sattesu hitamānasaṃ;

Mātāva piyaputtamhi, pavatteyya nirantaraṃ.

1344.

Sinehaṃ parivajjento, byāpādañca vināsayaṃ;

Parisuddhena cittena, hitakāmova kevalaṃ.

1345.

Mettāya mitte majjhatte, verike ca yathākkamaṃ;

Karonto sīmasambhedaṃ, attani ca samaṃ phare.

1346.

Āsevantassa tassevaṃ, hitābhogasamāhitaṃ;

Sattapaññattimārabbha, samādhiyati mānasaṃ.

1347.

Tato anīgho ekaggo, upasantamanoratho;

Jhānattikaṃ catukkaṃ vā, mettācetovimuttiyā.

1348.

Bhūmidesadisāsatta-bhedabhinnesu odhiso;

Yathāsambhavamappeti, sabbasattesvanodhiso.

1349.

Tadevamekasattamhi, paricchedaniyāmato;

Bahukesu ca sattesu, sabbesu ca pavattati.

1350.

Tathāsevitasantāno,

Mettācetovimuttiyā;

Karuṇābhāvanāyoga-

Mārabheyya tato paraṃ.

1351.

Sattānaṃ dukkhitākāra-māvajjitvāna yoniso;

‘‘Aho dukkhā vimuccantu, sabbe sattā’’ti cintayaṃ.

1352.

Kathaṃ māṇavakoyañca, bhayabheravakampito;

Byasanopaddavāviddho, vipphandati vighātavā.

1353.

Tathā hete vimosāya, paṭipannā virodhino;

Sabyāpajjā vihaññanti, cetodukkhasamappitā.

1354.

Athaññe paridevanti, vipattivinipātikā;

Padhupāyikasaṅkappā, sokopāyāsabhāgino.

1355.

Athāpare parābhūtā, kāmaklesavasīkatā;

Mohandhakārapakkhantā, sattā gacchanti duggatiṃ.

1356.

Te tattha kaṭukaṃ ghoramanubhontā sakaṃ phalaṃ;

Dukkhasūlasamāviddhā, bāhā paggayha kandare.

1357.

Dīgharattādhimuttāya, devalokasamiddhiyā;

Devakāyā vihāyanti, akāmā parivattino.

1358.

Cirakālaṃ jalitvāna, sūriyova nabhantare;

Brahmānopi patanteva, brahmalokāparāyaṇā.

1359.

Khandhapañcakamiccevaṃ, dukkhāgāraṃ samubbahaṃ;

Nānāgatīsu vikkhittaṃ, pāṇajātaṃ vihaññati.

1360.

Anāthamanayāpannaṃ, parihānibhayākulaṃ;

Vātamaṇḍalikakkhittapakkhīva parivattati.

1361.

Iti disvāna sutvā vā, sambhāvetvāna vā puna;

Dukkhāpagamamicchanto, dukkhāpagama patthayaṃ.

1362.

Sukhitesu ca medhāvī, dukkhākāramanussaraṃ;

Pavatteyya dayāpanno, karuṇābhāvanappanaṃ.

1363.

‘‘Aho sattā vimuccantu, dukkhadhammehi sabbathā;

Sādhu samentupāyāsā, sokā ca paridevanā.

1364.

‘‘Khīyantu pāpadhammā ca, passambhentāmayā tathā;

Saṃklesā palibodhā ca, samucchijjantu pāṇinaṃ.

1365.

‘‘Byāpādā ca vihāyantu, vinivattantupaddavā;

Byasanāni vinassantu, vigacchantu vipattiyo.

1366.

‘‘Vihesā ca vighātā ca, khīyantu bhayabheravā;

Paṭikkamantu vissaṭṭhā, sotthiṃ passantu pāṇino’’.

1367.

Iccevamanukampanto, sabbasattepi sabbathā;

Sabbadukkhasamugghātaṃ, patthento karuṇāyati.

1368.

Sokuppattaṃ nivārento, vihiṃsaṃ dūrato haraṃ;

Mettāyamiva pāpeti, karuṇājhānamappanaṃ.

1369.

Karuṇānantaraṃ yogī, bhāveyya muditaṃ tato;

Sattānaṃ sukhitākāramāvajjetvāna yoniso.

1370.

Kathaṃ cirāya brahmāno, mahātejā mahiddhikā;

Pītibhakkhā subhaṭṭhāyī, pamodanti nirāmayā.

1371.

Devakāyā mahābhogā,

Mahesakkhā yasassino;

Accharāparivārehi,

Paricārenti nandane.

1372.

Rājābhisekasampattā, chattacāmarabhūsitā;

Ādhippaccamadhiṭṭhāya, sukhitā rājabhogino.

1373.

Yathopaṭṭhitabhogehi, tadaññepi ca pāṇino;

Yathākāmitanipphannā, modanti sukhapītikā.

1374.

Caturāpāyikā sattā, pāpakammaparikkhayā;

Tato cutābhinandanti, sukhaṭṭhāne patiṭṭhitā.

1375.

Sabbālayasamugghātaṃ, patvā lokuttaraṃ padaṃ;

Paṭipassaddhadarathā, sukhaṃ modantanappakaṃ.

1376.

Iti disvāna sutvā vā, sambhāvetvā punappunaṃ;

Sattānamadhivāsento, sukhākāraṃ pamodati.

1377.

‘‘Aho sādhu aho suṭṭhu,

Modanti vata pāṇino;

Aho suladdhaṃ sattānaṃ,

Samiddhimabhipatthitaṃ.

1378.

‘‘Pasannamukhavaṇṇā ca, paripuṇṇamanorathā;

Pītipāmojjabahulā, ciraṃ jīvantunāmayā.

1379.

‘‘Bhayamaggamatikkantā, dukkhasaṅghāṭanissaṭā;

Khemamaggamanuppattā, pītisampattiphullitā.

1380.

‘‘Samaggā suhitā cete, paṭisandhānapesalā;

Sampattimabhivedenti, kalyāṇaguṇabhūsitā’’.

1381.

Iti sammā pihāyanto, sukhādhigamasampadaṃ;

Sattānamabhirocento, muditāya samaṃ pharaṃ.

1382.

Hitvā palāsābhisaṅgaṃ, issāratiniraṅkato;

Mettāyamiva pāpeti, muditājhānamappanaṃ.

1383.

Muditaṃ pana bhāvetvā, bhāveyyupekkhamuttamaṃ;

Virodhānunayaṃ hitvā, hutvā majjhattamānaso.

1384.

Sabhāvabhūta lokassa,

Lābhālābhaṃ yasāyasaṃ;

Nindāpasaṃsaṃ passanto,

Sukhaṃ dukkhañca kevalaṃ.

1385.

Kathaṃ kammassakatattāyaṃ lokānuparivattati;

Lokadhamme parābhūto, attādheyyavivajjito.

1386.

Kiṃ nāmatthi samatthettha, pavattetuṃ yathāruci;

Kassa vā ruciyā honti, sukhitā vātha dukkhitā.

1387.

Yathāpaccayasambhūtā, sukhadukkhā hi pāṇino;

Na sakkā parivattetuṃ, aññena puna kenaci.

1388.

Micchāmaggamadhiṭṭhāya , vipajjanti ca mānavā;

Sammāmaggaṃ purodhāya, sampajjanti punattanā.

1389.

Tattha kāyavasenete, parivattanti aññathā;

Yathārucitakammantā, paccekavasavattino.

1390.

Niratthakavihesāyaṃ, maññe lokavicāraṇā;

Santametaṃ paṇītañca, yadidaṃ tatrupekkhanaṃ.

1391.

Ahaṃ ko nāma ke cete, kimaṭṭhānabudhantaro;

Paresupari pekkhanto, vihaññāmīti attano.

1392.

Sukhitā hontu vā mā vā, dukkhā muccantu vā na vā;

Samiddhā vā daliddā vā, kā mamettha vicāraṇā.

1393.

Attānaṃ parihārantu, yathākāmaṃ tu pāṇino;

Palibodho papañco vā, byāpādo vā na me tahiṃ.

1394.

Iti saṅkhāyupekkhanto, hitakāmopi pāṇinaṃ;

Apakkhapātupekkhāya, samaṃ pharati yoniso.

1395.

Aññāṇupekkhā nikkhanto, anurodhaṃ virājiya;

Mettāyamiva pāpeti, pañcamajjhānamappanaṃ.

1396.

Appamaññā catasseva-mācikkhi vadataṃ varo;

Mahāpurisadhorayho, hitakāmo mahāmuni.

1397.

Na liṅgavisabhāgamhi, ādikammikayoginā;

Bhāvetabbā matasatte, mettameva na sabbathā.

1398.

Pattabbasampadākāraṃ, dukkhākārañca pāṇisu;

Āvajjaṃ muditākāramanattādhīnataṃ tathā.

1399.

Attani duggate mitte, majjhatteti yathākkamaṃ;

Paṭhamaṃ bhāvanāyogamārabhitvā tato paraṃ.

1400.

Attani mitte majjhatte, veriketi catūsupi;

Karonto sīmasambhedaṃ, sabbattha samamānaso.

1401.

Bhūmikādippabhedehi , paricchijjodhiso tathā;

Aparicchijja vā cetā, bhāvetabbāti bhāsitā.

1402.

Asaṅkhotitasantānā, tāhi bhūtānukampakā;

Viharantuttamā brahmavihārāti tato matā.

1403.

Appamāṇālambaṇattā, tathā suppaṭipattiyā;

Sattesu appamāṇattā, appamaññāti sammatā.

1404.

Asampattahitā sattā, dukkhitā laddhasampadā;

Kammassakāti cintetvā, tato tesu yathākkamaṃ.

1405.

‘‘Sampattīhi samijjhantu,

Dukkhā muccantu pāṇino;

Aho sattā sukhappattā,

Hontu sattā yathā tathā’’.

1406.

Iccābhivuddhimicchanto, dukkhāpagamanaṃ tathā;

Samiddhe anumodanto, upekkhanto ca pīṇite.

1407.

Mātāva dahare putte, gilāne yobbane ṭhite;

Sakiccapasute ceva, catudhā sampavattati.

1408.

Itthaṃ catudhā sattesu, sammā cittapavattanā;

Sabbathāpi catuddhāva, tato vuttā mahesinā.

1409.

Iccetā pana bhāvento, pasannamukhamānaso;

Sukhaṃ supati suttopi, pāpaṃ kiñci na passati.

1410.

Paṭibujjhatanutrāso, jāgarova pamodati;

Cetaso ca samādhānaṃ, khippamevādhigacchati.

1411.

Parissayā pahīyanti, vigacchanti cupaddavā;

Devatāpi ca rakkhanti, amuyhantaṃ anākulaṃ.

1412.

Phullaṃva kamalaṃ kāle, candaṃva vimalaṃ jano;

Sommakomaladhammehi, piyacakkhūhi passati.

1413.

Asaṃhīro asaṃkuppo, sabbāvatthāsu paṇḍito;

Samaṃ pavattitārambho, lokamesonugaṇhati.

1414.

Khaṇamattopacārekā, pavattekamhi puggale;

Appamāṇā phalitveva, vaṇṇayanti mahesino.

1415.

Pageva sabbasattesu, appanāpattabhāvanā;

Catassopi samībhūtā, vasībhūtā nirantaraṃ.

1416.

Puññadhārābhisandantā, paripūrenti paṇḍitaṃ;

Appameyyamahoghova, sāgaraṃ vīcimālinaṃ.

1417.

Appamaññāmayānaṃ hi, puññānaṃ soḷasiṃ kalaṃ;

Sabbopadhikapuññāni, nāgghantīti pakāsitaṃ.

1418.

Avañjhā tassa pabbajjā, yassa hetāsu gāravo;

Sukhumodagyabahulo, tisso sikkhā susikkhati.

1419.

Amoghaṃ raṭṭhapiṇḍañca, bhuñjateso visesato;

Tampi mahapphalaṃ hoti, saddhādeyyaṃ patiṭṭhitaṃ.

1420.

Saddhādikusalā dhammā, pavaḍḍhanti akhaṇḍitā;

Sambuddhicariyānañca, mahattaṃ tassa pākaṭaṃ.

1421.

Akicchapaṭivedhāya, pādakajjhānamuttamaṃ;

Uju cekāyano maggo, brahmalokūpapattiyā.

1422.

Vāsanābhāgiyā cetā, bodhisambhārakūlikā;

Sovaggikā sukhāhārā, lokārakkhā niruttarā.

1423.

Appameyyānisaṃsevaṃ, appameyyaguṇodayā;

Appamaññā tato tāsu, na pamajjeyya paṇḍito.

1424.

Paṭikkūlaṃ panāhāre, bhāvento saññamuttamaṃ;

Kabaḷīkāramāhāra-mannapānādisaṅgahaṃ.

1425.

Asitaṃ khāyitaṃ pītaṃ, sāyitañca rahogato;

Paṭikkūlanti cinteyya, gamanādivasā kathaṃ.

1426.

Tapovanamidaṃ hitvā, ramaṇīyamanākulaṃ;

Āhārahetu gantabbo, gāmo gāmajanākulo.

1427.

Tatthāsuciparikliṭṭhe, dujjanāvārasaṅkare;

Dīnamesayatuttiṭṭhaṃ, gehe gehe tu bhojanaṃ.

1428.

Taṃ kheḷamalasaṃkliṭṭhaṃ, jivhaggaparivattitaṃ;

Dantacuṇṇitasambhinnaṃ, vaṇṇagandhaṃ vilissati.

1429.

Pittasemhaparibyuḷhaṃ, pubbalohitamissitaṃ;

Pavisantaṃ paṭikkūlaṃ, jegucchaṃ dhikkatāsivaṃ.

1430.

Kucchiyaṃ kuṇapākiṇṇe, duggandhaparibhāvite;

Suvānavamathākāraṃ, vantaṃva svānadoṇiyaṃ.

1431.

Tattacandanikāyaṃva , nānākimisamākule;

Tattha bubbuḷakacchannaṃ, kuthitaṃ paripaccati.

1432.

Saṃpaccantaṃ panetañca, sabhāvañca visevitaṃ;

Vaḍḍheti kesalomādiṃ, nānākuṇapasañcayaṃ.

1433.

Vipaccantamathopetamanekopaddavāvahaṃ;

Kuṭṭhagaṇḍakilāsādimahābyādhisatodayaṃ.

1434.

Pūtibhūtañca taṃ pakka-manekadvārasañcitaṃ;

Medapiṇḍaṃva kuthitaṃ, parissavati santataṃ.

1435.

Yena pūtigato kāyo, niccaṃ duggandhavāyiko;

Dhoviyantopi satataṃ, sucibhāvaṃ na gacchati.

1436.

Kucchito soyamāhāro,

Kāyāsucinisevano;

Nissandamalaniṭṭhāno,

Upaklesaphalāvaho.

1437.

Kāmarāgasamuṭṭhānaṃ, rogajātinibandhanaṃ;

Madappamādādhiṭṭhānaṃ, pāpakammamahāpatho.

1438.

Ahitodayamaggoyaṃ, bhayabheravasambhavo;

Byasanāgamanadvāraṃ, apāyāvahitaṃ mukhaṃ.

1439.

Carantattasamattāva, yatthodariyamucchitā;

Kliṭṭhakammāni dummedhā, karontā dukkhabhāgino.

1440.

Tattha cittavirāgāya, kiṃ pakkaphalasannibhe;

Rasassādapiyākāre, ghorādīnavasañcite.

1441.

Bhāventassa paṭikkūla-saññamevaṃ vibhāvino;

Upacārapathaṃ patvā, cittaṃ hoti samāhitaṃ.

1442.

Soyaṃ passambhitāhāra-

Visado so vicakkhaṇo;

Madappamādanikkhanto,

Rasassādanirālayo.

1443.

Limpento viya bhesajja-makkharabbhañjako yathā;

Puttamaṃsaṃva khādanto, āhāraṃ paribhuñjati.

1444.

Ariyavaṃsānupajāto,

Appicchādiguṇodito;

Kāmajālaṃ padāletvā,

Sotthiṃ pappoti paṇḍito.

1445.

Catudhātuvavatthānaṃ, bhāvento pana pañcadhā;

Dhātuyo parigaṇheyya, catassopi sabhāvato.

1446.

Saṅkhepena ca vitthārā, sambhārā ca salakkhaṇā;

Ajjhattañca bahiddhā ca, catudhā vibhaje kathaṃ.

1447.

Yaṃ kiñci kesalomādi, kakkhaḷattaṃ pavuccati;

Ajjhattaṃ pathavīdhātu, bahiddhā tu tatoparā.

1448.

Yūsabhūtanti yaṃ kiñci,

Āpova paripācakaṃ;

Tejo vāyoti gaṇheyya,

Vitthambhakamasesato.

1449.

Vitthāratopi sambhārā, kesalomādi vīsati;

Pathavīdhātu pittādi, dvādasāpoti bhāvaye.

1450.

Tejena yena kāyoyaṃ, santappati jirīyati;

Paridayhati sammā ca, paccanti asitādayo.

1451.

Tadetaṃ catukoṭṭhāsaṃ, kāyasambhavamattano;

Tejodhātūti gaṇheyya, vāyodhātūticāparaṃ.

1452.

Uddhañcādhogamāvātā, kucchikoṭṭhāsayā tathā;

Aṅgamaṅgānusārī ca, chadhānāpānamiccapi.

1453.

Taṃ taṃ lakkhaṇamārabbha, niddhāretvā salakkhaṇaṃ;

Parigaṇheyya sabbattha, catudhā dhātusaṅgahaṃ.

1454.

Iccevaṃ catukoṭṭhāso,

Dhātumatto kaḷevaro;

Niccetano ca nissatto,

Nissāro parabhojano.

1455.

Ritto tuccho ca suñño ca,

Vivitto ca pavajjito;

Attā vā attanīyaṃ vā,

Natthevettha kathañcipi.

1456.

Kevalaṃ cetanāviddho, kāyoyaṃ parivattati;

Kampito yāya yantaṃva, sādhippāyova khāyati.

1457.

Āyu usmā ca viññāṇaṃ, yadā kāyaṃ jahantimaṃ;

Apaviddho tadā seti, niratthaṃva kaliṅgaraṃ.

1458.

Viparītaṃ papañcentā, bahudhā mohapārutā;

Yattha micchāvipallāsaparābhūtā puthujjanā.

1459.

Saṃsāraddhānakantāraṃ, caturāpāyasaṅkaraṃ;

Byasanekāyanopāyaṃ, nātivattanti dujjanā.

1460.

Soyamevaṃ catuddhāti,

Dhātubhedena passato;

Tassopacāriko nāma,

Samatho hoti cetasi.

1461.

Itthaṃ dhātuvavatthānaṃ, katvā tadanusārato;

Upādārūpadhamme ca, nāmadhamme ca sabbathā.

1462.

Bhūmibhūte pariggayha, passanto paccayaṭṭhitiṃ;

Ajjhattañca bahiddhā ca, vipassantodayabbayaṃ.

1463.

Yathābhūtamabhiññāya, nibbindanto virajjati;

Virāgā ca vimuccitvā, pāragūti pavuccati.

1464.

Āruppaṃ pana bhāvento, kammaṭṭhānamanāvilaṃ;

Catukkapañcakajjhānaṃ, patvā kasiṇamaṇḍale.

1465.

Pariciṇṇavasībhūtā, jhānā vuṭṭhāya pañcamā;

Cinteti daṇḍādānādirūpadosamabhiṇhaso.

1466.

Nibbindanto tato rūpe, tadākāre ca gocare;

Tadālambaṇadhamme ca, patthento samatikkamaṃ.

1467.

Pattharitvāna yaṃ kiñci, ākāsakasiṇaṃ vinā;

Ugghāṭeti tamevātha, kasiṇaṃ dhitimā sato.

1468.

Na taṃ manasi karoti, nāvajjati na pekkhati;

Cintābhogavinimutto, kasiṇaṃ pati sabbathā.

1469.

Tadappāyasamaññātamākāsaṃ pati mānasaṃ;

Sādhukaṃ paṭipādeti, yoniso paṭicintayaṃ.

1470.

Tassāvajjanasampannaṃ, upāyapaṭipāditaṃ;

Kasiṇāpagamākāsaṃ, cintanārabbha vattati.

1471.

Itthamantaradhāpetvā, kasiṇaṃ tu tato paraṃ;

Sabbāvantamanantaraṃ, pharatākāsagocaraṃ.

1472.

Tattha vuttanayeneva, bhāventassopacārato;

Paṭhamāruppamappeti, ākāsānantagocare.

1473.

Tato tamhā vasībhūtā, vuṭṭhahitvā vicintayaṃ;

‘‘Āsannarūpāvacarajjhānapaccatthika’’nti taṃ.

1474.

Nikantiṃ pariyādāya, tamhā ākāsagocarā;

Appetuṃ dutiyāruppa-matisantanti gacchati.

1475.

Paṭhamāruppaviññāṇa-manantaṃ pharato tato;

Dutiyāruppamappeti, viññāṇānantagocare.

1476.

Paṭhamāruppaviññāṇa-mabhāvento tato paraṃ;

Appeti tatiyāruppa-mākiñcaññamhi gocare.

1477.

Tato ca tatiyāruppaṃ, ‘‘santameta’’nti passato;

Catutthāruppamappeti, tatiyāruppagocare.

1478.

Gūthamhi maṇḍape laggo, eko tannissitoparo;

Eko bahi anissāya, taṃ taṃ nissāya cāparo.

1479.

Ṭhito catūhi etehi, purisehi yathākkamaṃ;

Samānatāya ñātabbā, catassopi vibhāvinā.

1480.

Iccālambaṇabhedehi , catudhāruppabhāvanā;

Aṅgabhedaṃ panetāsaṃ, na kathenti tathāpi ca.

1481.

Suppaṇītatarā honti, uddhamuddhaṃ yathākkamaṃ;

Cātumahārājikādidibbasampattiyo yathā.

1482.

Āneñjamiti bhāvetvā, samāpattiṃ catubbidhaṃ;

Susamāhitasaṅkappo, sampannācalamānaso.

1483.

Vipassanto yathābhūtaṃ, sacchikatvā phaluttamaṃ;

Ubhatobhāgavimutto, arahāti pavuccati.

1484.

Kammaṭṭhānavidhiṃ ñatvā, cattālīsavidhaṃ tato;

Abhiññāyopi viññeyyā, samathe bhāvanānaye.

1485.

Iddhividhā dibbasotā, cetopariyajānanā;

Pubbenivāsānussati, dibbacakkhu tathāparā.

1486.

Cetosamādhinissaṭṭhā, pañcābhiññā pakāsitā;

Rūpāvacaradhammāva, pañcamajjhānabhūmikā.

1487.

Bahubhāvādidhiṭṭhānaṃ, komārādivikubbanā;

Manomayābhinimmānamiccevaṃ tividhiddhiyo.

1488.

Dibbe ca mānuse sadde,

Tathā dūre ca santike;

Suṇanti yāya sā dibbā,

Sotadhātūti bhāsitā.

1489.

Cetopariyañāṇanti, parapuggalacetaso;

Sarāgavītarāgādiparicchedakamīritaṃ.

1490.

Pubbenivutthakhandhānussaraṇe ñāṇamīritaṃ;

Pubbenivāsānussatiñāṇa nāmena tādinā.

1491.

Cavamāne ca jāyante, satte rūpamarūpakaṃ;

Tathā mānusakaṃ rūpaṃ, thūlaṃ sukhuma santikaṃ.

1492.

Dūre pakāsaṃ channañca, yena passanti yogino;

Cutūpapātañāṇaṃ taṃ, dibbacakkhūti vuccati.

1493.

Anāgataṃsañāṇañca, yathākammupagaṃ tathā;

Tannissitattā gacchanti, dibbacakkhumhi saṅgahaṃ.

1494.

Iti pañcavidhaṃ pattumabhiññaṃ pana paṇḍito;

Katvāna pañcamajjhāne, pañcadhā vasitaṃ cidaṃ.

1495.

Tathā samāhite citte, parisuddhe niraṅgaṇe;

Mudubhūte kammaniye, āneñjamhi patiṭṭhite.

1496.

Abhiññāpādakajjhānā, tato vuṭṭhāya pañcamā;

Abhiññāparikammāya, ninnāmeyyātha mānasaṃ.

1497.

Adhiṭṭheyyādikaṃ taṃ tamāvajjitvā yathārahaṃ;

Parikammaṃ karitvāna, samāpajjeyya pādakaṃ.

1498.

Punadeva ca vuṭṭhāya, parikammaṃ yathā pure;

Karontassa panappeti, abhiññāṇena pañcamaṃ.

1499.

Adhiṭṭhantaṃ vikubbantaṃ, nimminantaṃ yathārahaṃ;

Sadde suṇantaṃ sattānaṃ, parijānañca mānasaṃ.

1500.

Saraṃ pubbenivāsañca, passaṃ sugatiduggatiṃ;

Yathākammaṃ vipākañca, pajānantamanāgataṃ.

1501.

Yathāsambhavamiccevamupāyakusalo muni;

Upanissayasampanno, abhiññamadhigacchati.

1502.

Pattābhiñño mahāyogī, pariyodātamānaso;

Paripakkena ñāṇena, vipassitvā tilakkhaṇaṃ.

1503.

Laddhāsavakkhayaṃ ñāṇaṃ, chadhābhiññamanuttaraṃ;

Mahākhīṇāsavo nāma, chaḷabhiñño pavuccati.

1504.

Cattālīsavidhaṃ panitthamamalocetomalakkhālanaṃ,

Kammaṭṭhānanayaṃ yamāha sugato sammā samādhānakaṃ;

Saṃkhittaṃ kathitaṃ tamettha sakalaṃ sābhiññamettāvatā,

Kattabbā muninettha sādhumatinā sambhāvanā sabbathā.

1505.

Varaguṇagaṇabhūsitānusiṭṭhaṃ,

Iti samathamimaṃ tu bhāvayitvā;

Paramamanupamaṃ bhajanti dhīrā,

Hitasukhamukhamuttamānubuddhaṃ.

Iti nāmarūpaparicchede sesakammaṭṭhānavibhāgo nāma

Dasamo paricchedo.

Niṭṭhito ca nāmarūpaparicchede sabbathāpi

Samathabhāvanāvibhāgo.