📜
Catuttho paricchedo
4. Vīthiparikammakathā
Paṭhamāvajjanaṃ pañca-dasannaṃ parato bhave;
Dutiyāvajjanaṃ hoti, ekavīsatito paraṃ.
Ekamhā ¶ pañcaviññāṇaṃ, pañcamhā sampaṭicchanaṃ;
Sukhasantīraṇaṃ hoti, pañcavīsatito paraṃ.
Sattatiṃsatito hoti, upekkhātīraṇadvayaṃ;
Voṭṭhabbanasarūpānaṃ, dvinnaṃ kāmajavā paraṃ.
Maggābhiññā paraṃ dvinnaṃ, tiṇṇannaṃ lokiyappanā;
Phalā catunnaṃ pañcannaṃ, upariṭṭhaphaladvayaṃ.
Bhavanti cattālīsamhā, sukhapākā dvihetukā;
Tathekacattālīsamhā, upekkhāya samāyutā.
Honti ¶ sattatito kāme, sukhapākā tihetukā;
Dvāsattatimhā jāyanti, upekkhāsahitā pana.
Ekūnasaṭṭhito rūpa-pākā pākā arūpino;
Kamāṭṭhacattālīsamhā, tathekadvitihīnato.
Pubbasaṅgahamiccevaṃ, vigaṇetvā vicakkhaṇo;
Parasaṅgahasaṅkhyādiṃ, vibhāveyya visārado.
Pañcadvārāvajjanato, dasa cittāni dīpaye;
Sesāvajjanato pañcacattālīsanti bhāsitaṃ.
Pañcaviññāṇato pāpavipākā sampaṭicchanā;
Paramekaṃ dvayaṃ puññavipākā sampaṭicchanā.
Santīraṇā dvihetumhā, pākā dvādasa jāyare;
Tihetukāmapākamhā, ekavīsati labbhare.
Rūpāvacarapākamhā, paramekūnavīsati;
Navaṭṭhārūpapākamhā, satta chāpi yathākkamaṃ.
Paṭighamhā tu satteva, sitamhā teraseritā;
Pāpapuññadvihetumhā, ekavīsati bhāvaye.
Dvihetukāmakriyato ¶ , aṭṭhārasa upekkhakā;
Sattarasa sukhopetā, vibhāveyya vicakkhaṇo.
Kāmapuññatihetumhā, tettiṃseva upekkhakā;
Tepaññāsa sukhopetā, bhavantīti pakāsitaṃ.
Tihetukāmakriyato, catuvīsatipekkhakā;
Sukhitamhā tu dīpeyya, pañcavīsati paṇḍito.
Dasarūpajavamhekā-dasadvādasa ¶ terasa;
Yathākkamaṃ pañcadasa, āruppā paridīpaye.
Phalamhā cuddasevāhu, maggamhā tu sakaṃ phalaṃ;
Paraṃ saṅgahamiccevaṃ, vigaṇeyya visārado.
Pubbāparasamodhāna-miti ñatvā tato paraṃ;
Vatthuvīthisamodhānaṃ, yathāsambhavamuddise.
Pañca vatthūni nissāya, kamato pañcamānasā;
Tettiṃsa pana nissāya, hadayaṃ mānasā siyuṃ.
Kāmapākamanodhātu-hasituppādamānasā;
Dosamūlāni maggo ca, rūpajjhānāva sabbathā.
Dasāvasesāpuññāni, kāmapuññamahākriyā;
Voṭṭhabbārūpajavanaṃ, satta lokuttarāni ca.
Dvecattālīsa cittāni, pañcavokārabhūmiyaṃ;
Nissāya hadayaṃ honti, arūpe nissayaṃ vinā.
Āruppapākā cattāro, anissāyeti sabbathā;
Vitthārenaṭṭhadhā bhinnaṃ, saṅkhepā tividhaṃ bhave.
Tecattālīsa nissāya, anissāya catubbidhaṃ;
Nissitānissitā sesā, dvecattālīsa mānasā.
Pañca cittappanā honti, kamenekekavīthiyaṃ;
Manodhātuttikaṃ nāma, pañcadvārikamīritaṃ.
Sukhatīraṇavoṭṭhabba-parittajavanā ¶ pana;
Ekatiṃsāpi jāyante, chasu vīthīsu sambhavā.
Mahāpākā panaṭṭhāpi, upekkhātīraṇadvayaṃ;
Chasu dvāresu jāyanti, dasa muttā ca vīthiyā.
Cutisandhibhavaṅgānaṃ, vasā pākā mahaggatā;
Nava vīthivimuttāti, dasadhā vīthisaṅgaho.
Ekadvārikacittāni ¶ , pañcachadvārikā tathā;
Chadvārikavimuttā ca, vimuttāti ca sabbathā.
Chattiṃsa tayekatiṃsa, dasa ceva naveti ca;
Ñatvā vīthisamodhānaṃ, gocarañca samuddise.
Kamato pañcaviññāṇā, lokuttaramahaggatā;
Abhiññāvajjitā sabbā, pañcatālīsa mānasā.
Yathāsambhavato honti, rūpādekekagocarā;
Pañcagocaramīrenti, manodhātuttikaṃ pana.
Santīraṇamahāpākā, parittajavanāni ca;
Voṭṭhabbanamabhiññā ca, tecattālīsa sambhavā.
Chārammaṇesu hontīti, aṭṭhadhā tividhā puna;
Ekārammaṇacittāni, pañcachārammaṇāni ca.
Saṅkhepā mānasā pañca-cattālīsa tayo tathā;
Tecattālīsa ceveti, sattadhāpi siyuṃ kathaṃ.
Kāmapākamanodhātu-hasituppādamānasā;
Pañcavīsa yathāyogaṃ, parittārammaṇā matā.
Kasiṇugghāṭimākāsaṃ, paṭhamāruppamānasaṃ;
Tasseva natthibhāvaṃ tu, tatiyāruppakaṃ tathā.
Ālambitvā pavattanti, āruppā kamato tato;
Dutiyañca catutthañca, cha mahaggatagocarā.
Appamāṇasamaññā ¶ te, nibbāne pana gocare;
Aṭṭha lokuttarā dhammā, niyamena vavatthitā.
Kasiṇāsubhakoṭṭhāse,
Ānāpāne ca yogino;
Paṭibhāganimittamhi ¶ ,
Appamaññānuyuñjato.
Sattapaṇṇattiyañceva, rūpajjhānaṃ pavattati;
Yathāvuttanimittamhi, sesamāruppakanti ca.
Abhiññāvajjitā ekavīsa mahaggatā sabbā;
Sabbe paṇṇattisaṅkhāte, navattabbe pavattare.
Jāyantākusalā ñāṇavippayuttajavā tathā;
Appamāṇaṃ vinā vīsa, parittādīsu tīsupi.
Tihetukāmapuññāni, puññābhiññā ca pañcime;
Catūsupi pavattanti, arahattadvayaṃ vinā.
Kriyābhiññā ca voṭṭhabbaṃ, kriyākāme tihetukā;
Cha sabbatthāpi hontīti, sattadhā mānasā ṭhitā.
Ekaticcatukoṭṭhāsagocarā tividhā pana;
Samasaṭṭhi tathā vīsa, kamenekādaseti ca.
Pañcadvāresu pañcāpi, paccuppannāva gocarā;
Tekālikā navattabbā, manodvāre yathārahaṃ.
Ajjhattā ca bahiddhā ca, pañcadvāresu gocarā;
Manodvāre navattabbo, natthibhāvopi labbhati.
Pañcadvāresu pañcanna-mekameko ca gocaro;
Chāpi ārammaṇā honti, manodvāramhi sabbathā.
Pañcadvāresu gahitaṃ, tadaññampi ca gocaraṃ;
Manodvāre vavatthānaṃ, gacchatīti hi desitaṃ.
Atītā ¶ vattamānā ca, sambhavā kāmasandhiyā;
Chadvāragahitā honti, tividhā tepi gocarā.
Kammanimittamevekaṃ ¶ , manodvāre upaṭṭhitaṃ;
Navattabbamatītañca, dhammārammaṇasaṅgahaṃ.
Ālambitvā yathāyogaṃ, paṭisandhimahaggatā;
Ante cuti bhave majjhe, bhavaṅgampi pavattatīti.
Iti cittavibhāge vīthiparikammakathā niṭṭhitā.
Catuttho paricchedo.