📜
Navamo paricchedo
9. Cetasikasaṅgahakathā
Satta sādhāraṇā ceva, cha dhammā ca pakiṇṇakā;
Saddhādi pañcavīseti, aṭṭhatiṃsa samissitā.
Kāmāvacarapuññesu, labbhanti paṭhamadvaye;
Sattatiṃseva dutiye, paññāmattavivajjitā.
Tatiye ca yathāvuttā, pītimattavivajjitā;
Chattiṃseva catutthamhi, paññāpītidvayaṃ vinā.
Mahākriyāsu yujjanti, hitvā viratiyo tathā;
Pañcatiṃsa catuttiṃsadvayaṃ tettiṃsakaṃ kamā.
Ṭhapetvā appamaññā ca, mahāpākesu yojitā;
Tettiṃsā ceva dvattiṃsadvayekattiṃsakaṃ kamā.
Appamaññā gahetvāna, hitvā viratiyo tathā;
Pañcatiṃseva paṭhame, rūpāvacaramānase.
Vitakkaṃ dutiye hitvā, vicārañca tato paraṃ;
Catutthe pana pītiñca, appamaññañca pañcame.
Yathāvuttapakārāva ¶ , catuttiṃsa yathākkamaṃ;
Tettiṃsa ceva dvattiṃsa, samatiṃsañca labbhare.
Pañcamena samānā ca, ṭhapetvāruppamānasā;
Bhūmārammaṇabhedañca, aṅgānañca paṇītataṃ.
Appamaññā ¶ ṭhapetvāna, gahetvā viratittayaṃ;
Chattiṃsānuttare honti, paṭhamajjhānamānase.
Vitakkaṃ dutiye hitvā, vicārañca tato paraṃ;
Pītiṃ hitvā catutthe ca, pañcamepi ca sabbathā.
Yathāvuttappakārāva, pañcatiṃsa yathākkamaṃ;
Catuttiṃsañca tettiṃsa, tathā tettiṃsa cāpare.
Evaṃ bāvīsadhā bhedo, anavajjesu saṅgaho;
Ekūnasaṭṭhicittesu, aṭṭhatiṃsānamīrito.
Viratī appamaññā ca, gahetvā pana sabbaso;
Ekamekaṃ gahetvā ca, paccakkhāya ca sabbathā.
Kāmesu sattadhā puññe, catudhā ca kriye tathā;
Rūpajjhānacatukke ca, kattabboyampi saṅgaho.
Iminā panupāyena, samasattati bhedato;
Anavajjesu viññeyyo, cittuppādesu saṅgaho.
Iti sabbappakārena, anavajjavinicchayaṃ;
Ñatvā yojeyya medhāvī, sāvajjesu ca saṅgahaṃ.
Satta sādhāraṇā ceva, cha dhammā ca pakiṇṇakā;
Cattāro pāpasāmaññā, dhammā sattarasevime.
Ekūnavīsāsaṅkhāre, paṭhame lobhadiṭṭhiyā;
Dutiye lobhamānena, yathāvuttā ca tattakā.
Aṭṭhārasa ¶ vinā pītiṃ, tatiye lobhadiṭṭhiyā;
Catutthepi vinā pītiṃ, lobhamānena tattakā.
Paṭighe ca vinā pītiṃ, asaṅkhāre tatheva te;
Labbhanti dosakukkucca-macchariyāhi vīsati.
Asaṅkhāresu vuttā ca, sasaṅkhāresu pañcadhā;
Thinamiddhenekavīsa, vīsa dvevīsatikkamā.
Chandaṃ ¶ pītiñca uddhacce, hitvā pañcadaseva te;
Hitvā vimokkhaṃ kaṅkhañca, gahetvā kaṅkhite tathā.
Sattavīsatidhammānaṃ, iti dvādasa saṅgahā;
Dvādasāpuññacittesu, viññātabbā vibhāvinā.
Hitvā chāniyate dhamme, gahetvā ca yathārahaṃ;
Catuttiṃsāpi viññeyyā, saṅgahā tattha viññunā.
Dvādasākusalesveva, ñatvā saṅgahamuttaraṃ;
Ñeyyāhetukacittesu, saṅgahaṃ kamato kathaṃ?
Satta sādhāraṇā chandavajjitā ca pakiṇṇakā;
Hasituppādacittamhi, dvādaseva pakāsitā.
Voṭṭhabbe ca vinā pītiṃ, vīriyaṃ sukhatīraṇe;
Ekādasa yathāvuttā, dhammā dvīsupi desitā.
Manodhātuttike ceva, upekkhātīraṇadvaye;
Dasa honti yathāvuttā, hitvā vīriyapītiyo.
Satta sādhāraṇā eva, pañcaviññāṇasambhavā;
Iccāhetukacittesu, pañcadhā saṅgaho ṭhito.
Iti cetasike dhamme, cittesu gaṇite puna;
Cittena saha saṅgayha, gaṇeyyāpi ca paṇḍito.
Aṭṭhatiṃsāti ¶ ye vuttā, cittena saha te puna;
Ekūnacattālīseti, sabbatthekādhikaṃ naye.
Bāvīsevaṃ dasa dve ca, pañca ceti yathārahaṃ;
Saṅgahā sampayuttānaṃ, tālīsekūnakā kathā.
Vitakko ca vicāro ca, pīti paññā tathā pana;
Appamaññā viratīti, nava dhammā yathārahaṃ.
Gahetabbāpanetabbā, bhavanti anavajjake;
Parivatteti sabbattha, vedanā tu yathārahaṃ.
Chandādhimokkhavīriyā ¶ , saddhādekūnavīsati;
Phassādayo chaḷevāti, na calantaṭṭhavīsati.
Teraseva tu sāvajje, chaḷevāhetumānase;
Na calanti dasa aññe, cuddasā cha ca sambhavāti.
Iti cetasikavibhāge cetasikasaṅgahakathā niṭṭhitā.
Navamo paricchedo.