📜
Dvāvīsatimo paricchedo
22. Pakiṇṇakakathā
Itthaṃ ¶ rūpānamuppattiṃ, dīpetvā dāni vuccati;
Pavattikosallatthāya, tatthevetaṃ pakiṇṇakaṃ.
Duvidhā sandhiyo tattha, missāmissavibhāgato;
Tividhāpi cekacatu-pañcavokārabhedato.
Rūpamattā asaññīnaṃ, nāmābhāvā amissitā;
Nāmamattā arūpīnaṃ, rūpābhāvāti ca dvidhā.
Kāmāvacarikā ceva, rūpāvacarikāti ca;
Duvidhā missitā ceti, bhavanti ca catubbidhā.
Ekaccatuvokārā ca, amissā pañca sandhiyo;
Chabbīsatividhā missā, pañcavokārasandhiyo.
Itthaṃ bhūmippabhedena, ekatiṃsavidhāpi ca;
Santatirāsibhedena, siyuṃ tiṃsavidhā kathaṃ.
Rūpasantatisīsānaṃ ¶ ,
Rāsayo sattavīsati;
Vuttā kāme vasā tesaṃ,
Sattakā kāmasandhiyo.
Vedanāsaññāsaṅkhāra-viññāṇakkhandhasaṅgahā;
Sabbatthāpi catassova, nāmasantatiyo siyuṃ.
Iccubhinnaṃ vasā honti, tatthekādasakādayo;
Santatirāsayo pubbe, vibhattā sattakādayo.
Ekādasakadasaka-navaṭṭhasattakā ¶ siyuṃ;
Chakkena saddhiṃ viññeyyā, tasmā tattha cha saṅgahā.
Aṭṭha santatiyo honti, rūpalokena missitā;
Aṭṭhako rāsi tattheko, tasmā santati vuccati.
Jīvitanavako tveko, asaññī paṭisandhiyaṃ;
Arūpīnaṃ catassopi, nāmasantatiyo siyuṃ.
Iccekakacatukkānaṃ, vasena dve amissitā;
Aṭṭhavīsañca missāti, tiṃseva honti sandhiyo.
Ekuppādanirodhā ca, amissā tattha rāsayo;
Missitānaṃ vibhāgoyaṃ, yathāyogaṃ kathīyati.
Uppādaṭṭhitibhaṅgānaṃ, vasā tīṇi khaṇānipi;
Samānāneva nāmānaṃ, ekacittakkhaṇaṃ mataṃ.
Tulyamuppādabhaṅgānaṃ, rūpānampi khaṇadvayaṃ;
Ekūnapaññāsamattaṃ, ṭhitikkhaṇamudīritaṃ.
Nāmarūpānamuppādo, bhaṅgopi hi samo mato;
Dandhaṃ hi vattikaṃ rūpaṃ, nāmaṃ tu lahuvattikaṃ.
Tathā hi rūpe tiṭṭhante, cittuppādā tu soḷasa;
Uppajjitvā pavattitvā, bhijjanti ca lahuṃ lahuṃ.
Tasmā ¶ hi ekapaññāsa-khaṇarūpakkhaṇaṃ tathā;
Sattarasacittakkhaṇaṃ, tikhaṇanti ca vuccati.
Cittakkhaṇaṃ hi tiṇṇannaṃ, tattha viññattikadvayaṃ;
Lakkhaṇattayarūpaṃ tu, salakkhaṇavavatthitaṃ.
Tasmā hitvā dvayañcetaṃ, bāvīsatividhampi ca;
Rūpaṃ nāma catukkañca, salakkhaṇaniyāmitaṃ.
Ekuppādanirodhā ¶ ca, tattha tulyakkhaṇā matā;
Atulyakkhaṇadhammānaṃ, siyā bhedaṃ yathārahaṃ.
Paṭisandhikkhaṇe jātaṃ, tasmā rūpaṃ tato paraṃ;
Sattarasamacittassa, bhaṅgena saha bhijjati.
Tassa ṭhitikkhaṇe jātaṃ, rūpampi ca tato paraṃ;
Aṭṭhārasamacittassa, uppāde pana bhijjati.
Tassa bhaṅgakkhaṇe jātaṃ, rūpampi ca tato paraṃ;
Aṭṭhārasamacittassa, ṭhitikālesu bhijjati.
Tathā dutiyacittassa, uppādamhi samuṭṭhitaṃ;
Aṭṭhārasamacittassa, bhaṅgena saha bhijjati.
Iti vuttaniyāmena, sajātikkhaṇato paraṃ;
Ṭhatvā ekūnapaññāsa, khaṇāni puna bhijjati.
Tasmā ekūnapaññāsa, kalāpā saha vattare;
Eko jāyati eko ca, bhijjatīti ca sabbathā.
Ekasantatisambandhā, kalāpā saha kammajā;
Yathānupubbaghaṭitā, ekapaññāsa labbhare.
Sattavīsa paniccevaṃ, kāme dve rūpabhūmiyaṃ;
Rūpasantatisīsānaṃ, rāsayo sattakādayo.
Ekūnatiṃsa sabbepi, kammajātā yathārahaṃ;
Ekapaññāsa ghaṭikā, pavattanti khaṇe khaṇe.
Tattha ¶ sandhikkhaṇe jātaṃ, sattarasamacetaso;
Uppāde bhijjaticcevaṃ, vutto aṭṭhakathānayo.
Taṃ nayaṃ paṭibāhitvā, cittena saha bhijjati;
Cittena saha jātanti, vuttamācariyena hi.
Ānāpānatakkacārā ¶ , ekuppādanirodhakā;
Vuttā hi yamake kāyavacīsaṅkhāranāmakā.
Cittuppādakkhaṇe jātā, utu tassa ṭhitikkhaṇe;
Rūpaṃ janeti tatthāpi, utu bhaṅgakkhaṇepi ca.
Anupubbakkamenevaṃ, jātaṃ rūpaṃ tathāparaṃ;
Aṭṭhārasamauppādaṭṭhitiādīsu bhijjati.
Itthaṃ kalāpā ghaṭitā, utujāhārajāpi ca;
Ekasantatisambandhā, ekapaññāsa labbhare.
Kalāpā cittajā yasmā, uppādakkhaṇasambhūtā;
Ghaṭikā saha labbhanti, tasmā sattaraseva te.
Sabbepi rūpajanakā, cittuppāde yathāsakaṃ;
Janenti ṭhitibhaṅgesu, na janentīti kecanā.
Kusalābyākatādīnaṃ, ekuppādanirodhatā;
Dhammānaṃ yamake vuttā, iti pāḷi vadanti ca.
Kusalādikasambandhā, tattha tattha hi desitā;
Iti vatvā pure vuttaṃ, icchantācariyā nayaṃ.
Iccevaṃ catusambhūtā, rūpasantatirāsayo;
Rūpāni ca kalāpā ca, ekābaddhā yathārahaṃ.
Suttapavattamattānaṃ, sambuddhānampi pāṇinaṃ;
Yāva maraṇakālāpi, pavattanti nirantaraṃ.
Āyukkhayā ¶ ca maraṇaṃ, tathā kammakkhayā siyā;
Ubhinnaṃ vā khayā cātha, upacchedakakammunā.
Catudhāpi marantassa, tassevaṃ tu yathārahaṃ;
Sattarasacittakkhaṇamattasesamhi jīvite.
Upariccuticittassa ¶ , sattarasamacetaso;
Ṭhitikālamupādāya, na tu jāyati kammajaṃ.
Tassuppādakkhaṇe jātaṃ,
Rūpañca cutiyā saha;
Bhijjatīti mato nāma,
Tato hoti sa puggalo.
Cittajāhārajañcāpi, na jāyati tato paraṃ;
Utusambhavarūpaṃ tu, avasissati vā na vā.
Tato vuttanayeneva, matasatto yathārahaṃ;
Missāmissāhi sandhīhi, punadevopapajjati.
Tato vuttanayeneva, ekūnatiṃsa kammajā;
Tesamuṭṭhānikā pañca, catuttiṃsa samissitā.
Kalāpā rāsayo honti, sattavīsatibhūmisu;
Iti sabbapakārena, rūpadhammā pakāsitāti.
Iti rūpavibhāge pakiṇṇakakathā niṭṭhitā.
Dvāvīsatimo paricchedo.
Niṭṭhito ca sabbathāpi rūpavibhāgo.