📜

Cuddasama pariccheda

Nagarappavesano

1.

Devānaṃpiyatisso so, rājā salilakīḷitaṃ;

Datvā nagaravāsīnaṃ, migavaṃ kīḷituṃ agā.

2.

Cattālīsasahassehi, narehi parivārito;

Dhāvanto padasāyeva, agamā missakaṃ nagaṃ.

3.

There dassetumicchanto, devo tasmiṃ mahīdhare;

Gumbhaṃbhakkhayamāno’va, aṭṭhā gokaṇṇarūpavā.

4.

Rājā disvā ‘‘pamattaṃ taṃ, na yuttaṃ vijjhituṃ’’ iti;

Jiyā saddamakādhāpi, gokaṇṇo pabbatantaraṃ.

5.

Rājā’nudhāvi ¶ sodhiṃ, therānaṃ santikaṃ gato;

There diṭṭhe narindena, sayamantaradhāyiso.

6.

Thero ‘‘bahūsu diṭṭhesu, atibhāyissatī’’ tiso;

Attānameva dassesi, passitvā taṃ mahīpatiṃ.

7.

Bhīto aṭṭhāsi taṃ thero, ‘‘ehi tissāti abravi;

Tissā’ti vacaneneva, rājā yakkho’’ti cintayī.

8.

Samaṇā mayaṃ mahārāja, dhammarājassa sāvakā;

Tameva anukampāya, jambudīpā idhāgatā.

9.

Iccāha thero taṃ sutvā, rājā vītabhayo ahu;

Saritvā sakhīsandesaṃ, ‘‘samāṇā’’ iti nicchito.

10.

Dhanuṃ sarañca nikkhippa, upasaṅkamma taṃ isiṃ;

Sammodamāno therena, so nisīdi tadantike.

11.

Tadā tassa manussā te, āgamma parivārayuṃ;

Tadā sese cha dassesi, mahāthero sahāgate.

12.

Te disvā abravī rājā, ‘‘kadā’’ me āgatā iti;

‘‘Mayā saddhiṃ’’ti therena, vutte pucchi idaṃ puna.

13.

‘‘Santi īdisakā aññe, jambudīpe yatī’’ iti;

Āha ‘‘kāsāvapajjo to, jambudīpo tahiṃ pana.

14.

Tevijjā iddhippattā ca, cetopariyakovidā;

‘‘Dibbasotā’rahanto ca, bahū buddhassa sāvakā’’.

15.

Pucchi ‘‘kenāgatatthā’’ti, na thalena na vārinā;

Āgatamhā’’ti vutte so, vijāni nabhasāgamaṃ.

16.

Vīmaṃsaṃso mahāpañño, kaṇhaṃ pañhamapucchitaṃ;

Puṭṭho puṭṭho viyākāsi, taṃtaṃ pañhaṃ mahīpati.

17.

Rukkhoyaṃ rājakinnāmo, añño nāma ayaṃ taru;

Imaṃ muñciya attha’mbo, santi ambatarū bahuṃ.

18.

Imañca ambaṃ teca’mbe, muñciyatthi mahīruhā;

Santi bhante bahu rukkhā, anambāpana te taru.

19.

Aññe ¶ ambe anambe ca, muñciya’tthi mahīruhā;

Ayaṃ bhante ambarukkho, paṇḍito’si narissara.

20.

Santi te ñātakā rāja, santi bhante bahujjanā;

Santi aññātakā rāja, santi te ñātito bahū.

21.

Ñātake te ca aññe ca, muñciya’ññopi atthi nu;

‘‘Bhante’’ hameva sādhu tvaṃ, paṇḍito’si narissara.

22.

Paṇḍito’ti viditvāna, cūḷahatthipadopamaṃ;

Suttantaṃ desayī thero, mahīpassa mahāmatī.

23.

Desanāpariyosāne, saddhiṃ tehi narehi so;

Cattālīsasahassehi, saraṇesu patiṭṭhahi.

24.

Bhattā’bhīhāraṃ sāyanhe, rañño abhiharuṃ tadā;

‘‘Na bhuñjissa’’nti dāni me, iti janammi bhūpati.

25.

Pucchituṃyeva yuttanti, bhattenā’pucchite isi;

Na bhuñjāma idānī’ti, vutte kālañca pucchiso.

26.

Kālaṃ vutte’bravi evaṃ, ‘‘gacchāma nagaraṃ’’iti;

Tuvaṃ gaccha mahārāja, vasissāma mayaṃ idha.

27.

Evaṃ sati kumāro’yaṃ, amhehi saha gacchatu;

Ayañhi āgataphalo, rāja viññātasāsano.

28.

Apekkhamāno pabbajjaṃ, vasata’mhākamantike;

Idāni pabbajessāma, imaṃ tvaṃ gaccha bhūmipa.

29.

Pāto rathaṃ pesayissaṃ, tumhe tattha ṭhitā puraṃ;

Yāthā’ti there vanditvā, bhaṇḍuṃnetva’ka mantakaṃ.

30.

Pucchi therādhikāraṃso, rañño sabbamabhāsi so;

Theraṃ ñatvā’ti tuṭṭhoso, ‘‘lābhā me’’iti cintayi.

31.

Bhaṇḍussa gīhibhāvena, gatāsaṅko narissaro;

Aññāsi narabhāvaṃ so, ‘‘pabbājema imaṃ’’ iti.

32.

Thero taṃ gāmasīmāyaṃ, tasmiṃyeva khaṇe akā;

Bhaṇḍukassa kumārassa, pabbajjamupasampadaṃ.

33.

Tasmiṃyeva ¶ khaṇe so ca, arahattamapāpuṇi;

Sumanaṃ sāmaṇeraṃ taṃ, thero āmantayī tato.

34.

Dhammasavanakālaṃ tvaṃ, ghosehī’’ti apucchiso;

Sāvento kittakaṃ ṭhānaṃ, bhante ghosema’haṃ iti.

35.

‘‘Sakalaṃ tambapaṇṇī’’ti, vutte therena iddhiyā;

Sāvento sakalaṃ laṃkaṃ, dhammakālamaghosayī.

36.

Rājā nāgacatutteso, soṇṇipasse nisīdiya;

Bhuñjanto taṃ ravaṃ sutvā, therantika mapesayi.

37.

‘‘Upaddavo nu atthī’’ti, āha natthi uddavo;

Sotuṃ sambuddhavacanaṃ, kālo ghosāpito iti.

38.

Sāmaṇera ravaṃ sutvā, bhummādevā aghosayuṃ;

Anukkamena so saddo, brahmalokaṃ samāruhi.

39.

Tena ghosena devānaṃ, sannipāto mahā ahu;

Samacittasuttaṃ desesi, thero tasmiṃ samāgame.

40.

Asaṃkhiyānaṃ devānaṃ, dhammābhisamayo ahu;

Bahū nāgā supaṇṇā ca, saraṇesu patiṭṭhayuṃ.

41.

Yathedaṃ sāriputtassa, suttaṃ therassa bhāsato;

Tathā mahindattherassa, ahu devasamāgamo.

42.

Rājā pabhā te pāhesi, rathaṃ sārathi so gato;

‘‘Ārohatha rathaṃ yāma, nagaraṃ’’ iti te’bravi.

43.

Nā’rohāma rathaṃ gaccha, gacchāma tava pacchato;

Iti vatvāna pesetvā, sārathiṃ sumanorathaṃ.

44.

Vehāsamabbhugantvā, te nagarassa puratthato;

Paṭhamatthūpaṭṭhānamhi, otariṃsu mahiddhikā.

45.

Therehi paṭhamotiṇṇa-ṭhānamhi katacetiyaṃ;

Ajjāpi vuccate tena, evaṃ paṭhamacetiyaṃ.

46.

Raññā theraguṇaṃ sutvā, sabbā antepuritthiyo;

Theradassanamicchiṃsu, yasmā tasmāmahīpati.

47.

Anto’va ¶ rājavatthussa, rammaṃ kāresi maṇḍapaṃ;

Setehi vatthapupphehi, chāditaṃ samalaṅkataṃ.

48.

Uccaseyyāviramaṇaṃ, sutattā therasantike;

Kaṅkhī ‘‘uccāsane thero, nisīdideyyanunoti ca.

49.

Tadantare sārathi so, there disvā tahiṃ ṭhite;

Cīvaraṃ pārupante te, ativimhita mānaso.

50.

Gantvā rañño nivedesi, sutvā sabbaṃ mahīmati;

‘‘Nisajjaṃ na karissanti, pīṭhakesū’’ti nicchito.

51.

‘‘Susādhu bhummattharaṇaṃ, paññāpethā’’ti bhāsiya;

Gantvā paṭipathaṃ there, sakkaccaṃ abhivādiya.

52.

Mahāmahindattherassa, hatthato pattamādiya;

Sakkārapūjāvidhinā, puraṃ theraṃ pavesayi.

53.

Disvā āsanapaññattiṃ, nemittā byākaruṃ iti;

‘‘Gahitā pathavī’mehi, dīpe hessanti issarā.

54.

Narindo pūjayanto te, there antepuraṃ nayi;

Tattha te dussapīṭhesuṃ, nisīdiṃsu yathārahaṃ.

55.

Te yāgukhajjabhojjehi, sayaṃ rājā atappayi;

Niṭṭhite bhattakiccamhi, sayaṃ upanisīdiya.

56.

Kaniṭṭhassoparājassa, mahānāgassa jāyikaṃ;

Vasantiṃ rājagehe’va, pakkosā pesicā’nulaṃ.

57.

Āgamma anulādevī, pañca itthisatehi sā;

Therevandiya pūjetvā, ekamantamupāvisi.

58.

Petavatthuṃ vimānañca, saccasaṃyuttameva ca;

Desesi thero tā itthī, paṭhamaṃ phalamajjhaguṃ.

59.

Hiyyo diṭṭhamanussehi, sutvā theraguṇe bahū;

Theradassanamicchantā, samāgantvāna nāgarā.

60.

Rājadvāre mahāsaddaṃ, akaruṃ taṃ mahīpati;

Sutvā pucchiya jānitvā, āha tesaṃ hitatthiko.

61.

Sabbesaṃ ¶ idha sambādho, sālāmaṅgalahatthino;

Sodhetha tattha dakkhanti, there’me nāgarā’iti.

62.

Sodhetvā hatthisālaṃ taṃ, vitānādīhi sajjukaṃ;

Alaṅkaritvā sayane, paññapesuṃ yathārahaṃ.

63.

Sathero tattha gantvāna, mahāthero nisīdiya;

So devadūtasuttantaṃ, kathesī kathiko mahā.

64.

Taṃ sutvāna pasīdiṃsu, nagarā te samāgatā;

Tesu pāṇasahassaṃtu, paṭhamaṃ phalamajjhagā.

65.

Laṃkādīpe so satthukappo akappo;

Laṃkādhiṭṭhāne dvīsu ṭhānesu thero;

Dhammaṃ bhāsitvā dīpabhāsāya evaṃ;

Saddhammo tāraṃ kārayī dīpadīpoti.

Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse

Nagarappavesano nāma

Cuddasamo paricchedo.