📜

Tiṃsatima pariccheda

Dhātugabbharacano

1.

Vanditvāna ¶ mahārājā, sabbaṃ saṅghaṃ nimantayi;

‘‘Yāvacetiyaniṭṭhānā, bhikkhaṃ gaṇhatha me’’iti.

2.

Saṅgho taṃ nādhivāsesi, anupubbena so pana;

Yāvanto yāva sattāhaṃ, sattāhamadhivāsanaṃ.

3.

Alattho’paḍḍhabhikkhūhi, te laddhā sumano’va so;

Aṭṭhārasasu ṭhānesu, thūpaṭhānasamantato.

4.

Maṇḍape kārayitvāna, mahādānaṃ pavattayi;

Satthāhaṃ tattha saṅghassa, tato saṅghaṃ vissajjayi.

5.

Tato bheriṃ carāpetvā, iṭṭhakā vaḍḍhakī lahuṃ;

Sannipātesi te āsuṃ, pañcamattasatāni hi.

6.

Kathaṃ karissasi ne’ko, pucchito āha bhūpati;

‘‘Pessiyānaṃ sataṃ laddhā, paṃsūnaṃ sakaṭaṃ ahaṃ.

7.

Khepayissāmi ekkā’haṃ, taṃ rājā paṭibāhayi;

Tato upaḍḍhupaḍḍhañca, paṃsū dve ammaṇāni ca.

8.

Āhaṃsu rājā paṭibāhi, caturo tepi vaḍḍhakī;

Atheko paṇḍito byatto, vaḍḍhakī āha bhūpatiṃ.

9.

‘‘Udukkhale koṭṭayitvā, ahaṃ suppehi vaṭṭitaṃ;

Piṃsāpayitvā nisade, etaṃ paṃsūnamammaṇaṃ.

10.

Iti vutto anuññāsi, tiṇādinetthano siyuṃ;

Cetiyamhīti bhūmindo, indatulyaparakkamo.

11.

‘‘Kaṃ saṇṭhānaṃ cetiyaṃ taṃ, karissasi tuvaṃ iti;

Pucchitaṃ taṃkhaṇaṃyeva, vissakammo tamāvisi.

12.

Sovaṇṇapātiṃ to yassa, purāpetvāva vaḍḍhakī;

Pāṇinā vārimādāya, vāripiṭṭhiyamāhanī.

13.

Phalika ¶ lolasadisaṃ, mahāphubbuḷamuṭṭhahi;

Āhī’disaṃ karissati, tussitvāna’ssa bhūpati.

14.

Sahassagghaṃ vatthayugaṃ, tathā’laṅkāra pādukā;

Kahāpanāni dvādasa-sahassāni ca dāpapi.

15.

‘‘Iṭṭhakā āhārāpessaṃ, apīḷento kathaṃ nare’’;

Iti rājā vicintesi, rattiṃñatvāna taṃ marū.

16.

Cetiyassa catuddhāre, āharitvāna iṭṭhakā;

Rattiṃ rattiṃ ṭhapayiṃsu, ekekāhapahonakā.

17.

Taṃ sutvā sumanorājā, cetiye kammamārabhi;

Amūlamettha kammañca, na kātabbanti ñāpayi.

18.

Ekekasmiṃ duvārasmiṃ, ṭhapāpesi kahāpaṇe;

Soḷasasatasahassāni, vatthānisu bahūni ca.

19.

Vividhañca alaṅkāraṃ, khajjaṃbhojjaṃ sapānakaṃ;

Gandhamālāguḷādica, mukhavāsakapañcakaṃ.

20.

‘‘Yathārucitaṃ gaṇhantu, kammaṃ katvā yathāruciṃ;

Te tatheva apekkhitvā, adaṃsu rājakammikā.

21.

Thūpakammasahāyattaṃ, eko bhikkhunikāmayaṃ;

Mattikāpiṇḍamādāya, attanā abhisaṅkhataṃ.

22.

Gantvāna cetiyaṭṭhānaṃ, vaḍḍhetvā rājakammike;

Adāsi taṃ vaḍḍhakissa, gaṇhantoyeva jāniso.

23.

Tassā kāraṃ viditvāna, tatthāhosi kutūhalaṃ;

Kamena rājā sutvāna, āgato pucchi vaḍḍhakī.

24.

Deva ekena hatthena, pupphānā’dāya bhikkhavo;

Ekena mattikāpiṇḍaṃ, denti mayhaṃ ahaṃ pana.

25.

Ayaṃ āgantuko bhikkhu, ayaṃ nevāsiko iti;

Jānāminevā’ti vaco, sutvā rājāsamappayi.

26.

Ekobalatthaṃ dassetuṃ, mattikā dāyakaṃ yatiṃ;

So balatassa dassesi, so taṃ rañño nivedayi.

27.

Jātimakulakumbheso ¶ , mahābodhaṅgaṇe tayo;

Ṭhapāpetvā balatthena, rājā dāpesi bhikkhuno.

28.

Ajānitvā pūjayitvā, ṭhitasse’tassa bhikkhuno;

Balattho taṃ nivedesi, tadā taṃ jāni so yati.

29.

Kelivāte janapade, piyaṅgallanivāsiko;

Thero cetiyakammasmiṃ, sahāyattaṃ nikāmayaṃ.

30.

Tassitthikāvaḍḍhakissa, ñātako idha āgato;

Tassiṭṭhikā samattena, ñāto katvāna iṭṭhakaṃ.

31.

Kammiyevaḍḍhayitvāna, vaḍḍhakissa adāsitaṃ;

So taṃ tattha niyojesi, kolāhalamahosi ca.

32.

Rājā sutvāva’ taṃ āha, ‘‘ñātuṃ sakkā tamiṭṭhikaṃ’’;

Jānantopi na sakkāti, rājānaṃ āha vaḍḍhakī.

33.

‘‘Jānāsi taṃ tvaṃ theraṃti’’,

Vutto āmā’’ti bhāsito;

Taṃ ñāpanatthaṃ appesi,

Balatthaṃ tassa tūpati.

34.

Balattho tena taṃ ñatvā, rājānuññāyupāgato;

Kaṭṭhahālapariveṇe, theraṃ passiya mantiya.

35.

Therassa magamanāhañca, gatiṭhānañca jāniya;

‘‘Tumhehi saha gacchāmi, sakaṃ gāmaṃ’’nti bhāsiya.

36.

Rañño sabbaṃ nivedesi, rājā tassa adāpayi;

Vatthayugaṃ sahassagghaṃ, mahagghaṃ rattakambalaṃ.

37.

Sāmaṇake parikkhāre, bahuke sakkharampi ca;

Sugandha telanāḷiñca, dāpetvā anusāsitaṃ.

38.

Therena saha gantvā so, dissante piyagallake;

Theraṃ sītāya chāyāya, sodakāya nisīdiya.

39.

Sakkharapāṇakaṃ datvā, pāde telena makkhiya;

Upāhanāni yojetvā, parikkhāre upānayi.

40.

Kulūpagassa ¶ therassa, gahitā me ime mayā;

Vatthayugaṃtu puttassa, sabbe tāni dadāmi vo.

41.

Iti vatvāna datvā te, gahetvā gacchato pana;

Vanditvā rājavacasā, rañño sandesamāha so.

42.

Mahāthūpe kayiramāne, satiyākammakārakā;

Anekasaṅkhāhi janā, pasannā sugatiṃ gatā.

43.

Cittappasādamattena, sugate gatiuttamā;

Labbhatīti viditvāna, thūpapūjaṃ kare budho.

44.

Ettheva bhatiyā kammaṃ, karitvā itthiyo duve;

Tāvatiṃsamhi nibbattā, mahāthūpamhi niṭṭhite.

45.

Āvajjitvā pubbakammaṃ, diṭṭhakammaphalā ubho;

Gandhamālā’diyitvāna, thūpaṃ pūjetumāgatā.

46.

Gandhamālāhi pūjetvā, cetiyaṃ abhivandisuṃ;

Tasmiṃ khaṇe bhātivaṅka-vāsī thero mahāsivo.

47.

Rattibhāge mahāthūpaṃ, vandissāmīti āgato;

Tādisvāna mahāsatta-paṇṇirukkhama passito.

48.

Adassayitvā attānaṃ, passaṃ sampattimabbhutaṃ;

Ṭhatvā tāsaṃ vandanāya, pariyosāne apucchitaṃ.

49.

‘‘Bhāsate sakalo dīpo,

Dehobhāsena vo idha;

Kinnukammaṃ karitvāna,

Devalokaṃ ito gatā.

50.

Mahāthūpe kataṃ kammaṃ, tassa āhaṃsu devatā;

Evaṃ tathāgate heva, pasādo hi mahapphalo.

51.

Pupphadhānattayaṃ thūpe, iṭṭhikāhi citaṃ citaṃ;

Samaṃ pathaviyā katvā, iddhimanto’va sīdayuṃ.

52.

Nava vāre citaṃ sabbaṃ, evaṃ osīdayiṃsu te;

Atha rājā bhikkhusaṅgha-sannipāta makārayi.

53.

Tatthāsītisahassāni ¶ , sannipātamhi bhikkhavo;

Rājā saṅghamupāgamma, pūjetvā abhivandiya.

54.

Iṭṭhakosidanehetuṃ, pucchi saṅgho viyākari;

‘‘No sīdanatthaṃ thūpassa, iddhimantehi bhikkhūhi.

55.

Kataṃ etaṃ mahārāja, na idāni karissate;

Aññathattamakatvā taṃ, mahāthūpaṃ samāpaya.

56.

Taṃ sutvā sumano rājā, thūpakammamakārayi;

Pupphādhānesu dasasu, iṭṭhikā dasakoṭiyo.

57.

Bhikkhusaṅgho sāmaṇere, uttaraṃ sumanampi ca;

‘‘Cebhiya dhātugabbhatthaṃ, pāsāṇe meghavaṇṇake.

58.

Āharathā’’ti yojesi, te gantvā uttaraṃ kuruṃ;

Asīti ratanāyāma, vitthāre ravibhāsure.

59.

Aṭṭhaṅgulāni bahale, gaṇṭhipupphanibhe subhe;

Chameghavaṇṇapāsāṇe, āhariṃsu khaṇetato.

60.

Pupphadhānassa upari, majjhe ekaṃ nipātiya;

Catupassamhi caturo, mañjūsaṃ viya yojiya.

61.

Ekaṃ pidhānakatthāya, disābhāge puratthime;

Adassanaṃ karitvā te, ṭhapayiṃsu mahiddhikā.

62.

Majjhamhi dhātugabbhassa, tassa rājā akārayi;

Ratanamayaṃ bodhirukkhaṃ, sabbākāramanoramaṃ.

63.

Aṭṭhārasa rataniko, khandho sākhāssa pañca ca;

Pavālamayamūlo so, indanīle patiṭṭhito.

64.

Susuddharajatakkhandho, maṇipattehi sobhito;

Hemamayapaṇḍupatta, phalo pavāḷaaṅkuro.

65.

Atha maṅgalikā tassa, khandhe pupphalatāpi ca;

Catuppadānaṃ pantīdha, haṃsapanti ca sobhanā.

66.

Uddhaṃ cāruvitānante, muttā kiṃ kiṇijālakā;

Suvaṇṇa ghaṇṭāpantīdha, dāmāni ca tahiṃ tahiṃ.

67.

Vitāna ¶ catukoṇamhi, muttādāmakalāpako;

Navasata sahassaggho, eke ko asilambito.

68.

Ravicandatāra rūpāni, nānāpadumakāni ca;

Ratanehi katāneva, dhitāne appitāna’yuṃ.

69.

Aṭṭhuttarasahassāni, vattāni vividhāni ca;

Mahagghanānāraṅgāni, vitāne lambitāna’yuṃ.

70.

Bodhiṃ parikkhipitvāna, nānāratanavedikā;

Mahāmalaka muttāhi, santhāretu tadantare.

71.

Nānāratana pupphānaṃ, catugandhūdakassa ca;

Puṇṇā puṇṇaghaṭapanti, bodhimūle katāna’yuṃ.

72.

Bodhi pācina paññatte, pallaṅkekoṭiagghake;

Sovaṇṇa buddhapaṭimaṃ, nisīdāpesi bhāsuraṃ.

73.

Sarīrāvayavātassā, paṭimāya yathārahaṃ;

Nānāvaṇṇehi ratanehi, katā surucirā ahuṃ.

74.

Mahābrahmā ṭhito tattha, rājatacchatta dhārako;

Vijayuttarasaṅkhena, sakko ca abhisekado.

75.

Viṇāhattho pañcasikho, kāḷanāgo sanāṭiko;

Sahassahattho māro ca, sahattīsaha kiṃkaro.

76.

Pācinapallaṅkanibhā, tīsu sesadisāsu ca;

Koṭikoṭidhanagghā ca, pallaṅkā atthatā ahuṃ.

77.

Bodhiṃ ussisake katvā, nānāratanamaṇḍitaṃ;

Koṭi dhanagghakaṃyeva, paññattaṃ sayanaṃ ahu.

78.

Sattasattāha ṭhānesu, tattha tattha yathārahaṃ;

Adhikāre akāresi, brahmayācanameva ca.

79.

Dhammacakkappavattañca, yasapabbajanampi ca;

Bhaddavaggiya pabbajjaṃ, jaṭilānaṃ damanampi ca.

80.

Bimbisārāgamañcāpi ¶ , rājagehappavesanaṃ;

Veḷuvanassagahanaṃ, asītisāvake tathā.

81.

Kapila vatthugamanaṃ, tathā ratana caṅkamaṃ;

Rāhulānandapabbajjaṃ, gahaṇaṃ jetavanassa ca.

82.

Ambamūle pāṭihīraṃ, tāvatiṃsamhi desanaṃ;

Devorohaṇapāṭihīraṃ, therapañhasamāgamaṃ.

83.

Mahāsamaya suttantaṃ, rāhulovādamevaca;

Mahāmaṅgalasuttañca, dhanapālasamāgamaṃ.

84.

Āḷavakaṅgulimāla, apalāladamanampi ca;

Pārāyanakasamitiṃ, āyuvossajjanaṃ tathā.

85.

Sūkaramaddavaggāhaṃ, siṅgīvaṇṇayugassa ca;

Pasannodakapānañca, parinibbāna meva ca.

86.

Devamanussa paridevaṃ, therena pādavandanaṃ;

Dahanaṃ agginibbānaṃ, tattha sakkāra meva ca.

87.

Dhātuvitaṅga doṇena, pasādajanakāni ca;

Yebhuyyena akāresi, jātakāni sujātimā.

88.

Vessantara jātakantu, vitthārena akārayi;

Kusināpurato yāva, bodhimanti tatheva ca.

89.

Catuddisaṃ te cattāro, mahārājā ṭhitā ahuṃ;

Tettiṃsadeva puttā ca, bāttiṃsa ca kumāriyo.

90.

Yakkhasenāpatiaṭṭha, vīsati ca tato pari;

Añjalīpaggahādevā, pupphapuṇṇaghaṭā tato.

91.

Naccakā devatāceva, tūriyavādaka devatā;

Ādāsagāhakā devā, pupphasākhā dharā tathā.

92.

Padumādigāhakā devā, aññe devā ca nekadhā;

Ratanagghiya panti ca, dhammacakkāna meva ca.

93.

Khaggadharādevapanti, devāpātidharā tathā;

Tesaṃ sīse pañcahatthā, gandhatelassa pūritā.

94.

Dukūlavaṭṭikā ¶ panti, sadāpañjalitā ahu;

Phalikagghiye catukkaṇṇe, ekeko ca mahāmaṇi.

95.

Suvaṇṇamaṇi muttānaṃ, rāsiyo vajirassa ca;

Catukkaṇṇesu cattāro, kathā’hesuṃ pabhassarā.

96.

Medavaṇṇakapāsāṇa, bhittiyaṃyeva ujjalā;

Vijjātā appitā āsuṃ, dhātugabbhevibhūsitā.

97.

Rūpakānettasabbāni, dhātugabbhe manorame;

Ghanakoṭṭi mahemassa, kārāpesi mahīpati.

98.

Kammādhiṭṭhāyako ettha, sabbaṃ saṃvidahi imaṃ;

Indagutto mahāthero, chaḷabhiñño mahāmatī.

99.

Sabbaṃ rājiddhiyā etaṃ, devatānañca iddhiyā;

Iddhiyā ariyānañca, asambādhaṃ patiṭṭhitaṃ.

100.

Niṭṭhantaṃ sugatañca pūjiyatamaṃ lokuttamaṃ nittamaṃ;

Dhātu tassa vicuṇṇitaṃ janahitaṃ āsiṃsatā pūjiya;

Puññaṃ taṃ samamicca’cecca matimā saddhāguṇalaṅkato;

Tiṭṭhantaṃ sugataṃ viya’ssa munino dhātu ca sambūjaye.

Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse

Dhātugabbharacano nāma

Tiṃsatimo paricchedo.