📜

Ekatiṃsatima pariccheda

Dhātunidhānaṃ

1.

Dhātugabbhamhi ¶ kammāni, niṭṭhāpetvā arindamo;

Sannipātaṃ kārayitvā, saṅghassa idhamabravi.

2.

Dhātugabbhamhi kammāni, mayā niṭṭhāpi tāni hi;

Suve dhātuṃ nidhessāmi, bhante jānātha dhātuyo’’.

3.

Idaṃ vatvā mahārājā, nagaraṃ pāvisī tato;

Dhātu āharakaṃ bhikkhuṃ, bhikkhusaṅgho vicintiya.

4.

Soṇuttaraṃ nāmayatiṃ, pūjāpariveṇavāsi kaṃ;

Dhātāharaṇa kammamhi, chaḷabhiññaṃ niyojayi.

5.

Cārikaṃ caramānamhi, nāthe lokahitāyahi;

Nanduttaro’ti nāmena, gaṅgātīramhi māṇavo.

6.

Nimantetvā’bhisambuddhaṃ, saha saṅghaṃ abhojayi;

Satthāpayogapaṭṭhāne, sasaṅghonāvamāruhi.

7.

Tattha bhaddajithero tu, chaḷabhiñño mahiddhiko;

Jalapakkhalitaṭṭhānaṃ, disvā bhikkhū idaṃ vadī.

8.

‘‘Mahā panādabhūtena, mayā vutto suvaṇṇayo;

Pāsādo patito ettha, pañcavīsatiyojako.

9.

Taṃ pāpuṇitvā gaṅgāya, jalaṃ pakkhili taṃ idha;

Bhikkhū asaddahantā taṃ, satthuno taṃ nivedayuṃ.

10.

Satthā’ha ‘‘kaṅkhaṃ bhikkhunaṃ, vinodehī’’tisotato;

Ñāpetuṃ brahmaloke’pi, vasavattisamattha taṃ.

11.

Iddhiyā nabhamuggantvā, sattatālasame ṭhito;

Dūssathūpaṃ brahmaloke, ṭhapetvā vaḍḍhite kare.

12.

Idhā’netvā ¶ dassayitvā, janassa puna taṃ tahiṃ;

Ṭhapayitvā yathāṭhāne, iddhiyā gaṅgāmāgato.

13.

Pādaṅguṭṭhena pāsādaṃ, gahetvā thupikāyaso;

Ussāpetvāna dassetvā, janassa khipi taṃ tahiṃ.

14.

Nanduttaro māṇavako, disvā taṃ pāṭihāriyaṃ;

Parāyattamahaṃ dhātuṃ, pahuānayituṃ siyaṃ.

15.

Iti patthayi tenetaṃ, saṅgho soṇuttaraṃ yatiṃ;

Tasmiṃ kamme niyojesi, soḷasavassikaṃ api.

16.

‘‘Āharāmi kuto dhātuṃ’’, iti saṅghamapucchiso;

Kathesi saṅgho therassa, tassa tā dhātuyo iti.

17.

‘‘Parinibbāna mañcamhi, nipanno loka nāyako;

Dhātūhipilokahi taṃ, kātuṃ devinda mabruvi.

18.

Devinda’ṭṭhasu doṇesu, mama sāriradhāthusu;

Ekaṃ doṇaṃ rāmagāme, koḷiyehi ca sakkataṃ.

19.

Nāgalokaṃ tato nitaṃ, tato nāgehi sakkataṃ;

Laṃkādipe mahāthūpe, nidhānāya bhavissati.

20.

Mahākassapattheropi, dīghadassī mahāyati;

Dhammāsoka narindena, dhātuvitthārakārako.

21.

Rājagahassa sāmante, raññā ajātasattunā;

Kārāpento mahādhātuṃ, nidhānaṃ sādhu saṅkhataṃ.

22.

Satta doṇāni dhātūnaṃ, āharitvāna kārayi;

Rāmagāmamhi doṇantu, sattucittaññuna’ggahi.

23.

Mahādhātunidhānaṃ taṃ, dhammāsokopi bhūpati;

Passitvā aṭṭhamaṃ doṇaṃ, āṇāpetuṃmakiṃ akā.

24.

Mahāthūpe nidhānatthaṃ, vihitaṃ taṃ jineni’ti;

Dhammāsokaṃ nivāresuṃ, tattha khiṇāsavāyati.

25.

Rāmagāmamhi thūpotu, gaṅgātīre kato tato;

Bhijjigaṅgāya oghena, sotu dhātu karaṇḍako.

26.

Samuddaṃ ¶ pavisitvāna, dvidhā bhinne jale tahiṃ;

Nānāratanapiṭṭhamhi, aṭṭhārasmiṃ samākulo.

27.

Nāgā disvā karaṇḍaṃ taṃ, kāḷanāgassa rājino;

Mañjerikanāgabhavanaṃ, upagamma nivedayuṃ.

28.

Dasakoṭisahassehi, gantvā nāgehi so tahiṃ;

Dhātū tā abhipūjento, netvāna bhavanaṃ sakaṃ.

29.

Sabbaratanamayaṃ thūpaṃ, tassoparigharaṃ tathā;

Māpetvā saha nāgehi, sadā pūjesi sādaro.

30.

Ārakkhāmahatī tattha, gantvā dhātuidhānaya;

Suve dhātunidhānañhi, bhūmipālo karissati’’.

31.

Iccevaṃ saṅghavacanaṃ, sutvā sādhūti so pana;

Pattabbakālaṃ pekkhanto, pariveṇa magāsakaṃ.

32.

Bhavissati suve dhātu, nidhānanti mahīpati;

Cāresi nagare bheriṃ, sabba kiccaṃ vidhāya taṃ.

33.

Nagaraṃ sakalañceva, idhāgāmiñca añjasaṃ;

Alaṅkārayi sakkaccaṃ, nagare ca vibhūsayi.

34.

Sakko devānamindo ca, laṃkādīpamasesakaṃ;

Āmantetvā vissakammaṃ, alaṅkārayinekadhā.

35.

Nagarassa catudvāre, vattabhattaṃhi nekadhā;

Mahājanopabhogatthaṃ, ṭhapāpesi narādhipo.

36.

Uposathe pannarase, aparanhe sumānaso;

Paṇḍito rājakiccesu, sabbālaṅkāra maṇḍito.

37.

Sabbāhi nāṭakatthīhi, yodhehi sāyudhehi ca;

Mahatā ca baloghena, hatthivā jirathehi ca.

38.

Nānāvidhavibhūsehi, sabbato parivārito;

Āruyha surathaṃ aṭṭhā, suseta ca susindhavaṃ.

39.

Bhūsitaṃ kaṇḍūlaṃ hatthiṃ, kāretvā puratosubhaṃ;

Suvaṇṇacaṅgoṭadharo, sotacchattassa heṭṭhāto.

40.

Aṭṭhuttara ¶ sahassāni, nāgaranāriyo subhā;

Supuṇṇaghaṭabhūsāyo, taṃ raṭṭhaṃ parivārayuṃ.

41.

Nānāpupphasamuggāni, tatheva daṇḍadīpikā;

Tattakā tattakā eva, dhārayitvāna itthiyo.

42.

Aṭṭhuttara sahassāni, dārakā samalaṅkatā;

Gahetvā parivāresuṃ, nānāvaṇṇadhaje subhe.

43.

Nānātūriyaghosehi, anekehi tahiṃ tahiṃ;

Hatthasarathasaddehi, bhijjante viya bhūtale.

44.

Yanto mahāmeghavanaṃ, siriyā so mahāyaso;

Yante’va nandanavanaṃ, devarājā asobhatha.

45.

Rañño niggamanārambhe, mahātūriya ravaṃpure;

Pariveṇe nisinno’va, sutvā soṇuttaro yati.

46.

Nimujjitvā puthuviyā, gantvāna nāgamandiraṃ;

Nāgarājassa purato, tattha pātūrahulahuṃ.

47.

Vuṭṭhāya abhivādetvā, pallaṅke taṃ nivesīla;

Sakkaritvāna nāgindo, pucchi āgata desakaṃ.

48.

Tasmiṃ vutte athopucchi, therāgamanakāraṇaṃ;

Patvā’dhikāraṃ sabbaṃ so, saṅgha sandesa mabruvi.

49.

Mahāthūpe nidhānatthaṃ, buddhena vihitā idha;

Tava hatthagatā dhātu, dehitā kira me tuvaṃ.

50.

Taṃ sutvā nāgarājāso, atīva domanassi to;

‘‘Pahū ayañhi samaṇo, balakkārena gaṇhituṃ.

51.

Tasmā aññattha netabbā, dhātuyo’’iti cintiya;

Tattha ṭhitaṃ bhāgineyyaṃ, ākārena nivedayi.

52.

Nāmena vāsuladatto, jānitvā tassa iṅgitaṃ;

Gantvā taṃ cetiyagharaṃ, gilitvāna karaṇḍakaṃ.

53.

Sinerupādaṃ ¶ gantvāna, kuṇḍalāvaṭṭakosayi;

Tiyojanasataṃ dīgho, bhogoyojanavaṭṭavā.

54.

Anekāni sahassāni, māpetvāna phaṇāni ca;

Dhūpāyati pajjalati, sayitvā so mahiddhiko.

55.

Anekāni sahassāni, attanā sadise ahi;

Māpayitvā sayāpesi, samantā parivārite.

56.

Bahū devā ca nāgā ca, osariṃsu tahiṃ tadā;

‘‘Yuddhaṃ ubhinnaṃ nāgānaṃ, pasissāma mayaṃ’’iti.

57.

Mātulo bhāgineyyena, haṭātā dhātuyo iti;

Ñatvā’naha theraṃ taṃ, dhātunatthi me santike iti.

58.

Āditoppabhutithero, tāsaṃ dhātūnamāgamaṃ;

Vatvāna nāgarājaṃ taṃ, ‘‘dehi dhātū’’ti abruvi.

59.

Aññathā saññāpetuṃ taṃ, theraṃ so uragādhipo;

Ādāya cetiya gharaṃ, gantvā taṃ tassa vaṇṇayi.

60.

Anekadhā anekehi, ratanehi susaṅkhataṃ;

Cetiyaṃ cetiyagharaṃ, passa bhikkhu sunimmitaṃ.

61.

Laṃkādīpamhi sakale, sabbāni ratanānipi;

Sopānante pāṭikampi, nāgghanta’ññesu kā kathā.

62.

Mahāsakkāraṭhānamhā, appasakkāraṭhāna kaṃ;

Dhātūnaṃ nayanaṃ nāma, nayuttaṃ bhikkhuvo idaṃ.

63.

‘‘Saccābhisamayo nāma, tumhākaṃ hīna vijjati;

Saccābhisamayaṭhānaṃ, netuṃ yuttañhi dhātuyo’’.

64.

‘‘Saṃsāra dukkha mokkhāya, uppajjanti tathāgatā;

Buddhassāyamadhippāyo, tenanessāma dhātuyo.

65.

Dhātunidhānaṃ ajje’va, so hi rājā karissati;

Tasmā papañcamakaritvā, lahuṃ me dehi dhātuyo’’.

66.

Nāgoāhasace bhante, tuvaṃ passasi dhātuyo;

Gahetvā yāhi taṃ thero, tikkhattuṃ taṃ bhaṇāpiya.

67.

Sukhumaṃ ¶ karaṃ māpayitvā, thero tatraṭhito’vaso;

Bhāgineyyassa vadane, hatthaṃ pakkhippa tāvade.

68.

Dhātukaraṇḍaṃ ādāya, ‘‘tiṭṭha nāgā’’ti bhāsiya;

Nimujjitvā pathaviyaṃ, pariveṇamhi uṭṭhahi.

69.

Nāgarājā gato bhikkhu, amhehi vañcito’’iti;

Dhātu ānayanatthāya, bhāgineyyassa pāhiṇi.

70.

Bhāgineyyo’tha kucchimhi, apassitvā karaṇḍakaṃ;

Paridevamāno āgantvā, mātulassa nivedayi.

71.

Tadā so nāgarājāpi, ‘‘vañcitamha mayaṃ’’iti;

Paridevi nāgā sabbepi, parideviṃsu pīḷitā.

72.

Bhikkhu nāgassa vijaye, tuṭṭhā devā samāgatā;

Dhātuyo pūjayantātā, teneva saha āgamuṃ.

73.

Paridevamānā āgantvā, nāgā saṅghassa santike;

Bahudhā parideviṃsu, dhātāharaṇa dukkhitā.

74.

Tesaṃ saṅgho’nukampāya, thokaṃ dhātumadāpayi;

Te tena tuṭṭhā gantvāna, pūjā bhaṇḍāni āharuṃ.

75.

Sakko ratanapallaṅkaṃ, soṇṇacaṅkoṭameva ca;

Ādāya saha devehi, taṃ ṭhānaṃ samupāgato.

76.

Therassa uggataṭhāne, kārite vissakammunā;

Patiṭṭhapetvā pallaṅkaṃ, subhe ratanamaṇḍape.

77.

Mātukaraṇḍamādāya, tassa therassa hatthato;

Caṅkoṭake ṭhapetvāna, pallaṅke pavareṭhapi.

78.

Brahmā chattamadhāresi, santussito vāḷabījaniṃ;

Maṇitālavaṇṭaṃ suyāmo, sakko saṅkhaṃ tusodakaṃ.

79.

Cattāro tu mahārājā, aṭṭhaṃsu khaggapāṇino;

Samuggahatthā tettiṃsa, devaputtā mahiddhikā.

80.

Pāricchattaka pupphehi, pūjayantā tahiṃṭhitā;

Kumāriyotu dvattiṃsa, daṇḍadīpadharā ṭhitā.

81.

Palāpetvā ¶ duṭṭhayakkhe, yakkhasenāpati pana;

Aṭṭhavīsati aṭṭhaṃsu, ārakkhaṃ kurumānakā.

82.

Vīṇaṃ vādayamāno’va, aṭṭhā pañcasikho tahiṃ;

Raṅgabhūmiṃ māpayitvā, timparuturiya ghosavā.

83.

Anekadevaputtā ca, sādhugītappayojakā;

Mahākāḷo nāgarājā, thuyamāno anekadhā.

84.

Dibbatūriyāni vajjanti, dibbasaṃgīti vattati;

Dibbagandhādivassāni, vassapenti ca devatā.

85.

So indaguttatherotu, mārassa paṭibāhanaṃ;

Cakkavāḷasamaṃ katvā, lohacchattamamāpayi.

86.

Mātūnaṃ purato ceva, tattha tattha ca pañcasu;

Ṭhānesu gaṇasajjhāyaṃ, kariṃsva khilabhikkhavo.

87.

Tatthā’gamā mahārājā, pahaṭṭho duṭṭhagāmaṇi;

Sīsenā’dāya ānīte, caṅkoṭamhi suvaṇṇaye.

88.

Ṭhapetvā dhātu caṅkoṭaṃ, patiṭṭhāpiya āsane;

Dhātuṃ pūjīya vanditvā, ṭhito pañcalīko tahiṃ.

89.

Dibbacchattādikānettha, dibbagandhādikāni ca;

Passitvā dibbatūriyādi-sadde sutvā ca khattiyo.

90.

Apassitvā brahmadevo, tuṭṭho acchariyabbhuto;

Dhātuchattena pūjesi, laṃkārajje’bhisiñci ca.

91.

‘‘Dibbacchattaṃ mānusañca, vimutticchattameva ca;

Iti ticchittadhārissa, lokanāthassa satthuno.

92.

Tikkhattumeva me rajjaṃ, dammī’ti haṭṭhamānaso;

Tikkhattumeva dhātūnaṃ, laṃkārajjamadāsiso.

93.

Pūjayanto dhātuyotā, devehi mānusehi ca;

Saha caṅkoṭakeheva, sīsenādāya khattiyo.

94.

Bhikkhusaṅgha paribyuḷho, katvā thūpaṃ padakkhiṇaṃ;

Pācinato āharitvā, dhātugabbhamhi otari.

95.

Arahanto channavuti-koṭiyo thūpamuttamaṃ;

Samantā parivāretvā, aṭṭhaṃsu katapañjalī.

96.

Otaritvā ¶ dhātugabbhaṃ, mahagghe sayanesubhe;

Ṭhapessāmiti cintente, pītipuṇṇanarissare.

97.

Sadhātu dhātucaṅkoṭo, uggantvā tassa sīsato;

Sattatālappamāṇamhi, ākāsamhi ṭhito tato.

98.

Sayaṃ karaṇḍo vivari, uggantvā dhātuyo tato;

Buddhavesaṃ gahetvāna, lakkhaṇebyañjanujjalaṃ.

99.

Gaṇḍambamūle buddho’va, yamakaṃ pāṭihāriyaṃ;

Akaṃsu dharamānena, sugatena adhiṭṭhitaṃ.

100.

Taṃ pāṭihāriyaṃ disvā, pasannekaggamānasā;

Devāmanussā arahattaṃ, pattā dvādasa koṭiyo.

101.

Sesā phalattayaṃ pattā, atītā gaṇanāpathaṃ;

Hitvā’tha buddhavesaṃ tā, karaṇḍamhi patiṭṭhayuṃ.

102.

Tato oruyha caṅkoṭo, rañño sīse patiṭṭhahi;

Sahindaguttatherena, nāṭakīhi ca so pana.

103.

Dhātugabbhaṃpariharaṃ, patvāna sayanaṃ subhaṃ;

Caṅkoṭaṃ ratanapallaṅke, ṭhapayitvā jutindharo.

104.

Dhovitvāna punohatthe, gandhavāsita vārinā;

Catujjātiyagandhena, ubbatetvā sagāravo.

105.

Karaṇḍaṃ vivaritvāna, tāgahetvāna dhātuyo;

Iti cintayi bhūmindo, mahājanahitatthiko.

106.

Anākulaṃ kehicipi, yadi hessanti dhātuyo;

Janassa saraṇaṃ hutvā, yadi ṭhassanti dhātuyo.

107.

Satthunipannākārena, parinibbānamañcake;

Nipajjantu supaññatte, sayanamhi mahārahe.

108.

Iti cintiya so dhātū, ṭhapesi sayanuttame;

Tadā kārā dhātuyo ca, sahiṃsu sayanuttame.

109.

Āsaḷhīsukkapakkhassa, pannarasauposathe;

Uttarāsaḷhanakkhatte, evaṃ dhātupatiṭṭhitā.

110.

Saha ¶ dhātupatiṭṭhānā, akkhampittha mahāmahī;

Pāṭihīrāninekāni, pavattiṃsu anekadhā.

111.

Rājā pasannodhātutā, setacchattena pūjayi;

Laṃkāya rajjaṃ sakalaṃ, sattāhāni adāsi ca.

112.

Kāye ca sabbālaṅkāraṃ, dhātugabbhamhi pūjayi;

Tathānāṭakiyo’macchā, parisā devatāpi ca.

113.

Vatthaguḷaghatādīni, datvā saṅghassa bhūpati;

Bhikkhūhi gaṇasajjhāyaṃ, kāretvā’khilarattiyaṃ.

114.

Punāhani purebheriṃ, cāresi ‘‘sakalā janā;

Vindantu dhātusattāhaṃ, imaṃ’’ti janatāhito.

115.

Indagutto mahāthero, adiṭṭhāsi mahiddhiko;

‘‘Dhātu vanditukāmāye, laṃkādīpamhi mānusā.

116.

Taṅkhaṇaṃyeva āgantvā, vanditvā dhātuyo idha;

Yathā sakaṃ gharaṃ yantu’’, taṃ yathādhiṭṭhitaṃ ahu.

117.

So mahābhikkhusaṅghassa, mahārājā mahāyaso;

Mahādānaṃ pavattetvā, taṃ sattāhaṃ nirantaraṃ.

118.

Ācikkhidhātugabbhamhi, kiccaṃ niṭhāpitaṃ mayā;

Dhātugabbhapidhānaṃtu, saṅgho jānitumarahati.

119.

Saṅgho te dve sāmaṇere, tasmiṃ kamme niyojayi;

Pidahiṃsu dhātugabbhaṃ, pāsāṇenā’haṭena te.

120.

‘‘Mālettha mā milāyantu, gandhāsussantumā ime;

Mā nibbāyantu dīpāva, mā kiñcāpi vivajjatu.

121.

Medavaṇṇa cha pāsāṇā, sandhiyantunirantarā’’;

Iti ghīṇāsavā ettha, sabbametaṃ adhiṭṭhayuṃ.

122.

Āṇāpesi mahārājā, ‘‘yathāsattiṃ mahājano;

Dhātunidhānakāne’ttha, karotū’’ti hitatthiko.

123.

Mahādhātunidhānassa, piṭṭhimhi ca mahājano;

Akā sahassa dhātunaṃ, nidhānāni yathābalaṃ.

124.

Pidahāpiyataṃ sabbaṃ, rājāthūpaṃ samāpayi;

Caturassa ca yañcettha, cetiyamhi samāpayi.

125.

Puññāni ¶ evamamalāni sayañcasanto,

Kubbanti sabbavibhavuttamapatti hetu;

Kārenti cāpihi’khilā parisuddhacittā,

Nānāvisesajānatā parivārahetū’’ti.

Sujanappasāda saṃvegatthāya kate mahāvaṃse

Dhātunidhānaṃ nāma

Ekatiṃsatimo paricchedo.