📜

Dvattiṃsatima pariccheda

Tusitapuragamanaṃ

1.

Aniṭṭhite chattakamme, sudhākamme ca cetiye;

Māraṇantikarogena, rājā āsi gilānako.

2.

Tissaṃ pakkosayitvā so, kaniṭṭhaṃ dīghavāpito;

‘‘Thūpe aniṭṭhitaṃ kammaṃ, niṭṭhāpehīti abravi.

3.

Bhātuno dubbalattāso, tunnavāyehi kāriya;

Kañcukaṃ suddhavatthehi, tena chādiya cetiyaṃ.

4.

Cittakārehi kāresi, vedikaṃ tattha sādhukaṃ;

Pantipuṇṇaghaṭānañca, pañcaṅgulakapantikaṃ.

5.

Chattākārehi kāresi, chattaṃ veḷumayaṃ tathā;

Kharapattamaye canda-sūriye muddhavediyaṃ.

6.

Lākhākuṅkumakehe’taṃ, cittayitvā sucittitaṃ;

Rañño nivedayi’’thūpe, kattabbaṃ niṭṭhitaṃ’’iti.

7.

Sivikāya nipajjitvā, idhāgantvā mahīpati;

Padakkhiṇaṃ karitvāna, sivikāye’va cetiyaṃ.

8.

Vanditvā ¶ dakkhiṇadvāre, sayane bhūmisanthate;

Sayitvā dakkhiṇapassena, so mahāthūpa muttamaṃ.

9.

Sayitvā vāmapassesa, lohapāsāda muttamaṃ;

Passanto sumano āsi, bhikkhusaṅghapurekkhato.

10.

Gilānapucchanatthāya, āgatāhi tato tato;

Channavutikoṭiyo bhikkhū, tasmiṃ āsuṃ samāgame.

11.

Gaṇasajjhāyamakaruṃ, vaggabandhena bhikkhavo;

Theraputtābhayaṃ theraṃ, tatthā’disvā mahīpati.

12.

Aṭṭhavīsa mahāyuddhaṃ, yujjhanto aparājayaṃ;

Yo so na paccudāvatto, mahāyodho vasī mama.

13.

Maccuyuddhamhi sampatte, disvā maññe parājayaṃ;

Idāni so maṃ no peti, thero theraputtabhayo.

14.

Iti cintayi sothero, jānitvā tassa cintitaṃ;

Karindanadiyā sise, vasaṃ pañjalipabbate.

15.

Pañcakhīṇāsavasata-parivārena iddhiyā;

Nabhasāgamma rājānaṃ, aṭṭhāsi parivāriya.

16.

Rājā disvā pasanno taṃ, purato ca nisīdiya;

Tumhe dasamahāyodhe, gaṇhitvāna pure ahaṃ.

17.

Yujjhiṃ idāni eko’va, maccunā yuddhamārabhiṃ;

Maccusattuṃ parājetuṃ, na sakkomī’’ti āha ca.

18.

Āha thero ‘‘mahārāja-mā bhāyi manujādhipa;

Kilesasattuṃ ajitvā, ajeyyo maccusattuko.

19.

Sabbampi saṅkhāragataṃ, avassaṃyeva bhijjati;

‘‘Aniccā sabbasaṅkhārā’’, iti vuttaṃhi satthunā.

20.

Lajjā sārajjarahitā, buddhepe’ti aniccatā;

Tasmā aniccā saṅkhārā, dukkhā’nattāti cintaya.

21.

Dutiye attābhāvepi, dhammacchando mahāhite;

Upaṭṭhite devaloke, hitvā dibbaṃ sukhaṃ tuvaṃ.

22.

Idhāgamma bahuṃ puññaṃ, akāsi ca anekadhā;

Karaṇampekarajjassa, sāsanujjotanāyate.

23.

Mahāpuññakataṃ ¶ puññaṃ, yāvajjadivasā tayā;

Sabbaṃnussaramevaṃ te, sukhaṃ sajju bhavissati.

24.

Therassavacanaṃ sutvā, rājā attamano ahu;

‘‘Avassayo maccuyuddhepi, tvaṃ me sī’’ti abhāsitaṃ.

25.

Tadā ca āharāpetvā, pahaṭṭho puñña potthakaṃ;

Vācetuṃ lekhakaṃ āha, so taṃ vācesi potthakaṃ.

26.

Ekūnasatavihārā, mahārājena kāritā;

Ekūnavīsakoṭīhi, vihāro marica vaṭṭi ca.

27.

Uttamo lohapāsādo,

Tiṃsakoṭīhi kārito;

Mahāthūpe anagghāni,

Kāritā catuvīsati.

28.

Mahāthūpamhi sesāni, kāritāni subuddhinā;

Koṭisahassaṃ agghanti, mahārājā’’ti vācayi.

29.

‘‘Koṭṭhanāmamhi malaye, akkhakkhāyika chātake;

Kuṇḍalāni mahagghāni, duve datvāna gaṇhiya.

30.

Khīṇāsavānaṃ pañcannaṃ, mahātherāna muttamo;

Dinno pasannacittena, kaṅguambilapiṇḍako.

31.

Cūḷaṅganiya yuddhamhi, parājitvā palāyatā;

Kālaṃ ghosāpayitvāna, āgatassa vihāyasā.

32.

Khīṇāsavassa yatino, attānamanapekkhiya;

Dinnaṃ sarakabhatta’nti, vutte āha mahīpati.

33.

Vihāramahasattāhe, pāsādassa mahetathā;

Thūpārambhe tu sattāhe, tathā dhātunidhānake.

34.

Cātuddisassa ubhato, saṅghassa ubhato mayā;

Mahārahaṃ mahādānaṃ, avisesaṃ pavattitaṃ.

35.

Mahāvesākhapūjā ca, catuvīsati kārayi;

Dīpe saṅghassa tikkhattuṃ, ticīvaramadāpayi.

36.

Sattasatta ¶ dināneva, dīpe rajjamahaṃ imaṃ;

Pañcakkhattuṃ sāsanamhi, adāsiṃ haṭṭhamānaso.

37.

Satataṃ dvādasaṭhāne, sappinā suddhavaṭṭiyā;

Dīpasahassaṃ jālesiṃ, pūjento sugataṃ ahaṃ.

38.

Niccaṃ aṭṭhārasaṭhāne, vajjehi vihitaṃ ahaṃ;

Gilāna bhattabhesajjaṃ, gilānānamadāpayiṃ.

39.

Catuttālīsaṭhānamhi, saṅkhataṃ madhupāyasaṃ;

Tattakesveva ṭhānesu, telullopakameva ca.

40.

Ghate pakke mahājāla, pūve ṭhānamhi tattake;

Tatheva saha bhattehi, nicca emava adāpayiṃ.

41.

Uposathesu divasesu, māse māse ca aṭṭhasu;

Laṃkādīpe vihāresu, dīpa telamadāpayiṃ.

42.

Dhammadānaṃ mahantanti, sutvā amisadānato;

Loha pāsādato heṭṭhā, saṅghamajjhamhi āsane.

43.

‘‘Osāressāmi saṅghassa, maṅgalasutta’’miccahaṃ;

Nisinno osārayituṃ, nāsakkhiṃ saṅghagāravā.

44.

Tatoppabhuti laṃkāya, vihāresu tahiṃ tahiṃ;

Dhammakathaṃ kathāpesiṃ, sakkaritvāna desake.

45.

Dhammakathika ssekassa, sappiphāṇitasakkharaṃ;

Nāḷiṃ nāḷimadāpesiṃ, dāpesiṃ caturaṅgulaṃ.

46.

Muṭṭhikaṃ yaṭṭhimadhukaṃ, dāpesiṃ sāṭakadvayaṃ;

Sabbaṃpissariye dānaṃ, name hāsesi mānasaṃ.

47.

Jīvitaṃ anapekkhitvā, duggatena satā mayā;

Dinna dāna dvayaṃyeva, taṃ me hāsesi mānasaṃ.

48.

Taṃ sutvā abhayo thero, taṃ dānadvayameva so;

Rañño cittappasādatthaṃ, saṃ vaṇṇesi anekadhā.

49.

Tesu pañcasu theresu, kaṅguambilagāhako;

Maliya deva mahāthero, sumanakūṭamhi pabbate.

50.

Navannaṃ ¶ bhikkhusatānaṃ, datvā taṃ paribhuñji so;

Pathavīcālako dhamma, suttathero tu taṃ pana.

51.

Kalyāṇikavihāramhi, bhikkhūnaṃ saṃvibhājiya;

Dasaddhasa tasaṅkhānaṃ, paribhoga makāsayaṃ.

52.

Talaṅgara vāsiko dhamma, dinnatthero piyaṅguke;

Dīpe dasasahassānaṃ, datvāna paribhuñjitaṃ.

53.

Maṅgaṇavāsiko khudda, tissatthero mahiddhiko;

Kelāse saṭṭhisahassānaṃ, datvāna paribhuñji taṃ.

54.

Mahābyaggho ca thero taṃ, ukkanagaravihārake;

Datvā satānaṃ sattānaṃ, paribhogamakāsayaṃ.

55.

Sarakabhattagāhī tu, thero piyaṅgudīpake;

Dvādasa bhikkhusahassānaṃ, datvāna paribhuñjitaṃ.

56.

Iti vatvā’bhayatthero, rañño hāsesi mānasaṃ;

Rājā cittaṃ pasādetvā, taṃ theraṃ idha mabruvi.

57.

‘‘Catuvīsativassāni, saṅghassa upakārako;

Aha mevaṃ hotu kāyo’pi, saṅghassa upakārako.

58.

Mahāthūpa dassanaṭhāne, saṅghassa kammamāḷake;

Sarīraṃ saṅghadāsassa, tumhe jhāpetha me’’iti.

59.

Kaniṭṭhaṃ āha ‘‘bho tissa, mahāthūpe aniṭṭhitaṃ;

Niṭṭhāpehi tuvaṃ sabbaṃ, kammaṃ sakkacca sādhukaṃ.

60.

Sāyaṃ pāto ca pupphāni, mahāthūpamhi pūjaya;

Tikkhattuṃ upahārañca, mahāthūpassa kāraya.

61.

Paṭiyāditañca yaṃ vattaṃ, mayā sugata sāsane;

Sabbaṃ aparihāpetvā, tāta vattaya taṃ tuvaṃ.

62.

Saṅghassa tāta kiccesu, mā pamajjittha sabbadā’’;

Itaṃ taṃ anusāsitvā, tuṇhī āsi mahīpati.

63.

Taṅkhaṇaṃ ¶ gaṇasajjhāyaṃ, bhikkhusaṅgho akāsi ca;

Devatā cha rathe ceva, chahi devehi ānayuṃ.

64.

Yācuṃ visuṃ visuṃ devā, rājānaṃ te rathe ṭhitā;

‘‘Amhākaṃ devalokaṃ tvaṃ, ehi rājamanoramaṃ’’.

65.

Rājā tesaṃ vaco sutvā, ‘‘yāva dhammaṃ suṇomahaṃ;

Adhivāsetha tāvā’’ti, hatthākārena vārayi.

66.

Vāreti gaṇasajjhāya, mībhi mantvāna bhikkhavo;

Sajjhāyaṃ ṭhapayuṃ rājā, pucchitaṃ ṭhānakāraṇaṃ.

67.

‘‘Āgamethā’’ti saññāya, dinnattā’ti vadiṃsu te;

Rājā ‘‘netaṃ tathā bhante’’, iti vatvāna taṃ vadi.

68.

Taṃ sutvāna janā keci, ‘‘bhīto maccubhayā ayaṃ;

Lālappatī’’ti maññiṃsu, tesaṃ kaṅkhāvinodanaṃ.

69.

Kāretuṃ abhayatthero, rājānaṃ evamāha so;

‘‘Jānāpetuṃ kathaṃ sakkā, ānītā te rathā’’iti.

70.

Pupphadānaṃ khipāpesi, rāja nabhasi paṇḍito;

Tāni laggāni lambiṃsu, rathīsāsu visuṃ visuṃ.

71.

Ākāse lambamānāni, tāni disvā mahājano;

Kaṅkhaṃ paṭivinodesi, rājā theramabhāsitaṃ.

72.

‘‘Katamo devaloko hi,

Rammo bhante’’ti so bruvi;

‘‘Tusinānaṃ puraṃ rāja,

Rammaṃ’’iti sataṃ mataṃ.

73.

Buddhabhāvāya samayaṃ, olokento mahādayo;

Metteyyo bodhisatto hi, vasate tusite pure.

74.

Therassa vacanaṃ sutvā, mahārājā mahāmatī;

Olokento mahāthūpaṃ, nipannova nimīlayi.

75.

Cavitvā taṃkhaṇaṃyeva, tusitā ahaṭe rathe;

Nibbattitvā ṭhitoyeva, dibbadeho adissatha.

76.

Katassa ¶ puññakammassa, phalaṃ dassetumattano;

Mahājanassa dassento, attānaṃ samalaṅkataṃ.

77.

Rathaṭṭhoyeva tikkhattuṃ, mahāthūpaṃ padakkhiṇaṃ;

Katvāna thūpaṃ saṅghañca, vanditvā tusitaṃ agā.

78.

Nāṭakiyo idhāgantvā, makuṭaṃ yattha mocayuṃ;

‘‘Makuṭamuttasālā’’ti, ettha sālā katā ahu.

79.

Citake ṭhapite raññe, sarīramhi mahājano;

Yatthāravi ‘‘rāvavaṭṭi-sālā’’nāma tahiṃ ahu.

80.

Rañño sarīraṃ jhāpesuṃ, yasmiṃ nissīmamāḷake;

So eva māḷako ettha, vuccate ‘‘rāja māḷako’’.

81.

Duṭṭhagāmaṇirājā so, rājā nāmāraho mahā;

Metteyyassa bhagavato, hessati aggasāvako.

82.

Rañño pitā pitā tassa,

Mātā mātā bhavissati;

Saddhātisso kaniṭṭho tu,

Dutiyo hessati sāvako.

83.

Sālirājakumāro yo,

Tassa rañño suto tuso;

Metteyyassa bhagavato,

Puttoyeva bhavissati.

84.

Evaṃ yo kusalaparo karoti puññaṃ,

Chādento aniyatapāpakaṃ bahumpi;

So saggaṃ sakale rami vo payāti tasmā,

Sappañño sa tatarato bhaveyya puññeti.

Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse

Tusitapuragamanaṃ nāma

Dvattiṃsatimo paricchedo