📜
Cattālīsatima pariccheda
Aṭṭharājako
Tassaccaye kumārādi-dhātusenoti vissuto;
Ahu tassa suto rājā, devarūpo mahābalo.
Kārite pitarā’kāsi, vihāre navakammakaṃ;
Kāretvā dhammasaṅgītiṃ parisodheti sāsanaṃ.
Santappesi ¶ mahāsaṅghaṃ, paccayehi catūhipi;
Katvā puññāni’nekāni, navame hāyane’tigā.
Tittiseno suto tassa, rājā hutvā anekadhā;
Katvā puññāni rajjaṃ taṃ, māsampi navame jahi.
Sivo taṃ mātulo hantvā, hutvā rājā anappakaṃ;
Puññaṃ katvo’patissena, pañcavīsa dine hato.
Upatisso tato āsi, rājā hantvāna sīvakaṃ;
Moggallānassa bhaginī, sāmiko dhajinīpati.
Rājā ṭhānantarādīhi, katvāna janasaṅgahaṃ;
Sīlākāḷassa pādāsi, saha bho kanadhīvaraṃ.
Eko putto ahu rañño, upatissassa kassapo;
Sasoḷasa sahāyehi, sūro sūpehi saññuto.
Eka vuttisahāyehi, dānamāna mahādhano;
Dhammaṭṭho vīriyājīvi, sādhu jeṭṭhapacāyako.
Silā kāḷotato rajja-lobhavañcita mānaso;
Dakkhiṇaṃ malayaṃ gantvā, saṅgaṇhitvā mahā balaṃ.
Vilumpamāno paccanti, sampatto nagarantikaṃ;
Taṃ sutvā kassapo jeṭṭho, varamāruyha kuñjaraṃ.
Assā setvāna pitaraṃ, samādāya sahāyake;
Nikkhamma nagarā gacchi, silākālassa dassanaṃ.
Evaṃ satta’ṭṭha vāresu, palāto līnavuttiko;
Hatthe katvā upāyena, dese pācina pacchime.
Yujjhituṃ puna pācina-tissa pabbatamāgami;
Kassapopi sahāyehi, saddhimāruyha dantinaṃ.
Tattha gantvā palāpetvā, coraṃ pabbatamatthakaṃ;
Āropesi mahānāgaṃ, tenā’si girikassapo.
Mānatthaddho silākāḷo, bhiyyo raṭṭhaṃ pabhindiya;
Sabbaṃ hatthagataṃ katvā, ajeyya balavāhano.
Āgamma nagaraṃ rundhi, satthāhaṃ rājasevakā;
Yujjhitvā viralā āsuṃ, tato cintesi kassapo.
Ete ¶ nagararodhena, sabbe bhijjanti pāṇino;
Parihīnaṃ balaṃ rājā, andhako ca mahallako.
Merukandarake katvā, mātaraṃ pitarañca me;
Aṅgahetvā balaṃ pacchā, coro niggaṇhi yo iti.
Rattiyaṃ so sahāye ca, rājasādhanamevaca;
Ādāya pitaro ceva, malayaṃ gantumārabhi.
Tadā maggamajānantā, sammūḷā maggadesakā;
Nagarassa samīpeva, sambhamiṃsu ito tato.
Silākāḷo pavattiṃ taṃ, sutvā saṅgamma vegasā;
Parivāresi saṅgāmo, tattha bhiṃsanako ahu.
Devāsuraraṇākāre, vattamāne mahāhave;
Patitesu sahāyesu, sīdamāne mahāgaje.
Hatthārohassa datvā, chinditvā sīsamattano;
Puñchitvā lohitaṃ katvā, kosiyaṃ asi puttikaṃ.
Hatthikumbhe ubho hatthe, ṭhapetvāna avatthari;
Upatissopi taṃ sutvā, sokasallāhato mari.
Evaṃ diyaḍḍhavassena, upatisse divaṃgate;
Rājā’hosi silākāḷo, pubbanāmena ekato.
Taṃ ambasāmaṇerādi-silākāḷoti voharuṃ;
Titthaṃ terasavassāni, dipaṃ dhammena pālayi.
Mahāpāḷimhi dāpesi, paccagghaṃ rājabhojanaṃ;
Vejjasālāsu bhoge ca, vaḍḍhesi janatāhito.
Anvahaṃ pūjayi bodhiṃ, paṭimāyo ca kārayi;
Sabbesaṃ dīpavāsīnaṃ, bhikkhūnaṃ’dā ticīvaraṃ.
Māghātaṃ kārayidīpe, sabbesaṃyeva pāṇinaṃ;
Ānitaṃ attanā kesa-dhātuṃ sammā apūjayi.
Raheradakavārañca, adāsi abhayuttare;
Puratthimā therīyānaṃ, vihārakunthanāma so.
Ānetvā āsanaṃ tattha, ṭhapesi dumarājake;
Yāvajīvaṃ pavattesi, puññakammamasaṅkhiyaṃ.
Moggallāno ¶ tathā dāṭhā, pabhuti co’patissako;
Putto tassā’sumaggassa, desaṃ datvā puratthimaṃ.
Datvā ṭhānantarañcādi-pādasaññaṃ visajjayi;
Gantvā tattha vasāhīti, sopi gantvā tahiṃ vasi.
Ṭhānaṃ malayarājaggaṃ, desaṃ datvāna dakkhiṇaṃ;
Rakkhaṇatthaṃ samuddassa, majjhimaṃ tu niyojayi.
Upatissaṃ tu vāsesi, santikeyeva attano;
Visesena mamāyanto, yūnaṃ kalyānadassanaṃ.
Tassa dvādasame vasse, ito kāsi puraṃ gato;
Dhammātu midhā’nesi, tato vāṇija māṇavo.
Rājā disvā’samattho so, dhammādhammavicāraṇe;
Hemasaññāya dīpamhi, patanto salabho viya.
Buddhadhammoti saññāya, taṃ gahetvāna sādhukaṃ;
Katvā sakkārasammānaṃ, gehe rājagharantike.
Ṭhapetvā anuvassaṃ tu, netvā jetavanaṃ mahaṃ;
Kātuṃ kāresi cārittaṃ, hitaṃ mantvāna pāṇinaṃ.
Evaṃ katvā silākāḷo, puññakammamanappakaṃ;
Patte terasame vasse, yathākammamupāgami.
Dāṭhappabhutiko rajjaṃ, gahetvā bhātaraṃsakaṃ;
Akkamoti nivārentaṃ, mārāpesi vibuddhiko.
Moggallāno’tha taṃ sutvā, appattaṃ rajjamaggahi;
Akāraṇe me māresi, kaṇiṭṭhaṃ dhammavādīnaṃ.
Kārāpessāmahampajja, rajjanti parikuppiya;
Samādāya mahāsenaṃ, agārāhera pabbataṃ.
Rājāpi sutvā sannaddha-balakāyo karindake;
Pabbate siviraṃ bandhi, moggallāno nisammataṃ.
Sāparādhāna te me vā, manussā dīpavāsino;
Ekasmiñca mate rajja-mubhinnaṃyeva nosiyā.
Tasmā aññena yujjhantu, ubhoyeva mayaṃ idha;
Hatthiyuddhaṃ karomāti, rañño pesesi sāsanaṃ.
Sopi ¶ sādhūti vatvāna, baddhapañcāyudho gajaṃ;
Āruyha munino māro viya otthari tāvade.
Moggallānopi sannaddho, āruyha karīnaṃ varaṃ;
Tatthā’go aññamaññaṃ te, pāpuṇiṃsu mahāgajā.
Saddo sūyittha saṅghaṭṭe, asanirāva sannibho;
Dantaghātena uṭṭhāsi, jālā vijjullatā viya.
Sañjhāghanasabhāgā’suṃ, gajā lohitamakkhitā;
Moggallānagajāviddho, raññoosakki kuñjaro.
Rājā ārabhi taṃ disvā, chindituṃ sīsamattano;
Moggallāno’tha vandanto, yāci’me’vaṃ kirīiti.
Yācamānepi somānaṃ, mānento chindikandharaṃ;
Chaḍḍesi chahi so rajjaṃ, māsehi divasehi ca.
Moggallāno tato rājā, āsi dīpe mahābalo;
Mātulañca paṭiccemaṃ, cūlanāmena voharuṃ.
Āsādhāraṇakāveyyo, vatthuttaya parāyaṇo;
Dānasaṃyama soceyyo, soraccādiguṇālayo.
Dānena piyavācāya, atthassa cariyāya ca;
Samānattassabhāvena, saṅgahesi mahājanaṃ.
Piṇḍapātavihārehi, bhesajjacchādanehi ca;
Bhikkhusaṅghañhi saṅgaṇhi, dhammikāya ca guttiyā.
Atirekāya pūjāya, pūjetvā dhammabhāṇake;
Piṭake tīṇi vācesi, saddhimaṭṭhakathāya so.
Kumāre upalāletvā, nivāpena yathāruciṃ;
Sajjhāpesi sadā dhammaṃ, dhammadīpo mahāmati.
Dhammadīpañca so katvā, kuñjarasekhareni sā;
Dhammāvāsāne vācesi, puramhi purisuttamo.
Bandhāpesi kadambañca, nadiṃpabbatamajjhato;
Pattapasāṇavāpiñca, dhanavāpiṃ garitaraṃ.
Gaṇhāpesi sadīghāyu-hetu kammanti sādaro;
Likhāpesi ca saddhammaṃ, vatthupūjañca kārayi.
Lokaṃ ¶ so anukampitvā, mātāputtaṃva orasaṃ;
Datvā bhutvā yathākāmaṃ, vasse vīsatime mari.
Mahesī tassa ghātetvā, visayogena ñātake;
Puttaṃ rajje’bhisiñcitvā, sayaṃ rajjaṃ vicārayi.
Tathābhisitto so kitti-sirimegho narādhipo;
Tipupattehi chādesi, dumindadharamādito.
Kapaṇaddhivaṇibbānaṃ, mahādānaṃ pavattayi;
Maggapālo tathākāro, ahu sabbopabhogiyo.
Mahesī sā sadā āsi, padhānā sabbakammasu;
Rajjaṃ tassā’si teneva, heṭṭhupariyavattikaṃ.
Rājāpādā mahāmaccā’-hesuṃ lañcaparāyanā;
Dubbale ca viheṭhesuṃ, balī jānapadā narā.
Silākāḷassa kālamhi, gāme saṅgillanāmake;
Bhayavasīvhayo poso, ahu moriyavaṃsajo.
Ahosi putto sīvassa, aggabodhi sanāmako;
Bhāgineyyopi tassāsi, mahānāgoti vissuto.
Bhāgineyo mahānāgo, aggabodhi ca sundaro;
Uḷārajjhāsayattā so, mahānāgo mahabbalo.
Hitvā kassakakammāni, corakammamakā vane;
Godhaṃ laddhāna pesesi, mātulāniya santikaṃ.
Godhaṃ disvā’vasā ñatvā, dhaññapacchimapesayi;
Kammārassā’pi pesesi, sasaṃ sopi tathevakā.
Bījaṃ bhaginī māyāci, bījagāhañca tassa sā;
Dāsañca ñatvā pesesi, annapānādinā raho.
Tadā dubbhikkhakālamhi, eko mantadharo naro;
Bhikkhālābhāya saddhehi, bhikkhuvesena bhikkhati.
Taṃ gāmaṃ pavisitvā so, aladdhā kiñci bhojanaṃ;
Abhibhūto jighacchāya, kampamāno nigacchati.
Taṃ disvā karuṇāyanto, mahānāgo mahādayo;
Pattamādāya gāmanta-māhiṇḍitvāpi sabbaso.
Yāgumattampi ¶ nālattha, tato uttarasāṭakaṃ;
Datvā āhari āhāraṃ, so taṃ bhutvā pasīdiya.
Rajjārahamimaṃ dīpe, karissāmīti cintiya;
Tamādāya khaṇenā’gā, gokaṇṇakamahaṇṇavaṃ.
Atha tattha nisīditvā, sañjapanto yathāvidhiṃma;
Mantonā’nesi nāgindaṃ, phussapuṇṇamarattiyaṃ.
Mahānāgaṃ phusāhīti, mahānāgaṃ niyojayi;
So bhīto purime yāme, āgataṃ taṃ na sambhusī.
Tathā majjhimayāmepi, pacchime pana naṅgale;
Gahetvā khipi tīheva, aṅgulīhi sataṃ chupi.
So taṃ byākāsi taṃ ditvā, sabalaṃ me parissamaṃ;
Tīhi rājūhi yujjhitvā, catutthaṃ tvaṃ nighātiya.
Vuḍḍho tīṇeva vassāni, rājā hutvā na jīvasi;
Tathā hessanti rājāno, tayo te vaṃsajā narā.
Gantvā sevassu rājānaṃ, pacchā passasi mekhalaṃ;
Iti vatvāna pesesi, sopi gantvā narissaraṃ.
Passitvā tamupaṭṭhāsi, rājā rohaṇakammikaṃ;
Taṃ akāsi taduṭṭhānaṃ, bhaṇḍamāhari so bahuṃ.
Rājā tasmiṃ pasīditvā, andhasenāpativhayaṃ;
Datvā ṭhānantaraṃ tassa, gantuṃ tattheva yojayi.
Bhayasīvassa puttañca, bhāgineyyañca attano;
Ādāya gantvā taṃ desaṃ, parivattesi sabbaso.
Paccekabhogaṃ katvāna, rohaṇaṃ tattha so vasaṃ;
Dāṭhappabhūtinā kātuṃ, yuddhaṃgantvā mahabbalo.
Moggallānabhayā gantvā, rohaṇañca tahiṃ vasī;
Sutvā kittisirīmeghavaṇṇa-rañño rajje samañjasaṃ.
Rajjaṃ gahetuṃ kāloti, sīghaṃ āgamma rohaṇā;
Ekūnavise divase, mārayitvā mahīpatiṃ.
Sayaṃ hutvā mahīpālo, desaṃ katvā yathā pure;
Bhāgineyyassa pāhesi, paṇṇamāgacchatūti so.
Āgacchanto ¶ nimittena, nivattitvā marittha so;
Tato mātulaputtaṃ’kā, uparajjaṃ kataññuko.
Ālavālaṃ dumindassa, katvā hemamayaṃ gharaṃ;
Chādāpesi munindassa, paṭimāyo ca sandahi.
Mahācetittaye kāsi, sudhākammañca cumbaṭaṃ;
Hatthivediñca kāretvā, cittakammamakārayi.
Pesakārakagāmaṃ so, jambelavhayamuttare;
Mahāvihārecābandhi, gāmaṃ tintiṇikavhayaṃ.
Uddhagāmamhi vasabha-gāmaṃ jetavanassa’dā;
Vatthadānaṃ nikāyesu, tīsu ceva pavattayi.
Khettānaṃ hisataṃ datvā, vihāre jetanāmake;
Yāguṃ tattha pavattesi, bhikkhūnaṃ sabbakālikaṃ.
Sahassa dūratissavhā, khettaṃ datvā tapassinaṃ;
Mahāvihāravāsīnaṃ, yāguṃ niccaṃ pavattayi.
Ciramātikavārañca, tattheva’dā guṇe rato;
Mayūrapariveṇe ca, navakammamakārayi.
Kāsikhaṇḍe mahādeva-rattakuravanāmake;
Vihāre anurārāmaṃ, jiṇṇañca paṭisaṅkharī.
Kamaṃ sovaggikaṃ katvā, evamādiṃ narissaro;
Agamā tīhi vassehi, devarājasahabyataṃ.
Aṭṭhete kuṭṭhacittā’parimitavibhavā rājarājenarūpā;
Rājāno rājamānā narakarituragāsūrasenārathehi;
Ante hitvā’khilaṃ taṃ vigataparijanā’ḷāhanaṃ saṅkhatāsuṃ;
Sappañño taṃ saranto bhavatu bhavasukhaṃ vantukāmo hitesī.
Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Aṭṭharājako nāma
Cattālīsatimo paricchedo.