📜

Pañcacattālīsatima pariccheda

1.

Rañño tassaccaye rājā, māṇavammo ahosi so;

Kiṃ gotto kassa putto ca, kathaṃ rajjamapāpuṇi.

2.

Mahāsammatavaṃsamhi, jāto jātiguṇāvaho;

Putto kassapanāmassa, thūpārāmassa bhedino.

3.

Dhītā malayarājassa, saṅghanāmassa rājino;

Taṃ labhitvā vasaṃ dese, uttare līnavuttiko.

4.

Hatthadāṭhanarindena, tasmiṃ attheva dhārite;

Jambudīpamupāgamma, narasīhaṃ mahīpati.

5.

Gantvā vatvā ¶ sakaṃ nāmaṃ, sevituṃ tamupakkami;

Ārādhesi ca sabbehi, payogehi narādhīpaṃ.

6.

Viditvā tassa sohajjaṃ, netvā bhariyamattano;

Vāsaṃ tattheva kappesi, sevamāno divānisaṃ.

7.

Sopi ārādhito tena, kaṇḍuveṭṭhi naruttamo;

Sabbaṃ nentova taṃ rajjaṃ, mahābhogamadāpayi.

8.

Tena saṃvāsamanvāya, bhariyā saṅghanāmikā;

Catasso dhītaro putte, cattāropi vijāyatha.

9.

Athekadivasaṃ rājā, hatthikkhandhavaraṃ gato;

Sañcaranto yathākāmaṃ, māṇavammena ekato.

10.

Nāḷikeraṃ pivitvāna, tatraṭṭhova pipāsito;

Māṇavammassa pādāsi, maññanto aññameva taṃ.

11.

So taṃ gahetvā cintesi, sakhaṃ pesa narādhipo;

Ucchiṭṭhaṃ nāma kiṃ hoti, sattānaṃ paramatthato.

12.

Tasmā yuttaṃ mayāpātu-mīti cintiya taṃ pivi;

Evaṃ honti mahussāhā, detukāmāhi buddhino.

13.

Rājāpi disvā taṃ bhīto, tassapī tāva sesakaṃ;

Sayaṃ pivi tathāhoti, kammaṃ puññavataṃ sadā.

14.

Ṭhapesi sakaveseva, tato paṭṭhāya attano;

Bhojane sayane ceva, parihāre ca vāhane.

15.

Evaṃ tesu vasantesu, yuddhatthāyamupakkami;

Vallabho narasīhena, narasīho vicintayi.

16.

Ayaṃ kho mama sevāya, rajjaṃ vaṃsa gataṃ sakaṃ;

Labhissāmīti seveti, rattiṃ diva matandito.

17.

Sace sopi mayā gantvā, yujjhanto maraṇaṃ gato;

Takkitaṃ tassa mayhañca, sabbaṃ tamaphalaṃ bhave.

18.

Evaṃ cintiyataṃ rājā, nivattetvā sake pure;

Sayaṃ vallabharājena, kātuṃ saṅgāmamārasi.

19.

Māṇavammopi cintesi, sace’yaṃ mayi jīviti;

Rājā mīyati yuddhamhi, kiṃ phalaṃ mama jīvite.

20.

Vissāso ¶ dukkato tena, bhavissati tathāsati;

Saṅgahesi kimatthaṃ maṃ, samānattena attano.

21.

Tasmā yuttaṃ mayā gantuṃ, sahasaṅgāma maṇḍalaṃ;

Sukhañhi saddhiṃ tenettha, jīvitaṃ maraṇaṃpi vā.

22.

Evaṃ cintiya sannaddha-balo hatthivaraṃ gato;

Gantvā dassesi attānaṃ, so taṃ saṅgāma maṇḍale.

23.

Narasīhova taṃ disvā, haṭṭhatuṭṭho samuggiri;

Saho santhavametasmiṃ, kattabbaṃ me kataṃ iti.

24.

Tato mānassa senā ca, senā cevassarājino;

Senaṃ vallabharājassa, viddhaṃsesi samāgatā.

25.

Māṇavammopi dassesi, tahiṃ surattamattano;

Parakkamanto devānaṃ, raṇe nārāyaṇo viya.

26.

Narasītopi santuṭṭho, māṇavammassa vikkame;

Āliṅgatvā sinehena, tvaṃ kho me jayado iti.

27.

Attano puramāgamma, katvā vijayamaṅgalaṃ;

Māṇavammassa senāya, kattabbaṃ sabbamācari.

28.

Athevaṃ cintayi rājā, kattabbaṃ me sahāyako;

Attanā’kāsi sabbañca, anaṇo so mamajjato.

29.

Iṇaṃ mamāpi sodhemi, katvā kattabbamattanā;

Kattaññū katavedīhi, purisā’tīvadullabhā.

30.

Amacce sannipātetvā, idaṃ vacanamabravi;

Sahāyassa mametassa, kamme tumhepi sakkhino.

31.

Mayāpi tassa kattabbaṃ, kammaṃ sādhu sukhāvahaṃ;

Upakāro hi sādhūnaṃ, dhammo pubbopakārino.

32.

Evaṃ vutte amaccā te, paccāhaṃsu mahīpati;

Yaṃ yamicchati devohi, taṃ taṃ ruccati no iti.

33.

Atha so māṇavammassa, senaṃ datvā savāhanaṃ;

Sabbopakaraṇañceva, sabbakammakarepi ca.

34.

Gacchāti vatvā taṃ yantaṃ, sahasenāyapekkhiya;

Paridevittha bhūmindo, vippavutthaṃ’va puttakaṃ.

35.

Māṇavammopi ¶ āruyha, nāvāyo jaladhītaṭe;

Na cireneva āgamma, samattikkamma vegasā.

36.

Saha senāya maddantho, laṅkādīpamupavisī;

Taṃ sutvāna palāyittha, rājā dāṭhopatissako.

37.

Māṇavammo puraṃ gantvā, ahutvāva narādhipo;

Palātamanubandhittha, padānupadamugato.

38.

Tadā sā damiḷi senā, assosi kira sāmiko;

Mahārogā’bhibhūtoti, sutvā taṃ sā apakkami.

39.

Sutvā dāṭhopatisso taṃ, samādāya mahābalaṃ;

Māṇavammaṃ upāgamma, kātumārabhi saṃyudhaṃ.

40.

Māṇavammo ca cintesi, sabbā senā gatā mama;

Mate mayi samijjheyya, verino me manorathaṃ.

41.

Jambudīpaṃva tasmā’haṃ, gantvā’dāsa balaṃ tato;

Puna rajjaṃ gahessaṃti, tasmā evamakāsi so.

42.

Gantvā puna’pi disvāna, sahāyaṃ narasīhakaṃ;

Ārādhahanto nipuṇaṃ, sakkaccaṃ tamupaṭṭhahi.

43.

Yāva rājacatukkaṃso, māṇāmmo tahiṃ vasi;

Narasīho’tha cintesi, mānatthaddho yasodhano.

44.

Rajjatthaṃ me sahā yo maṃ, sevantoyeva addhago;

Vuddho hessati taṃ passaṃ, kathaṃ rajjaṃ karomahaṃ.

45.

Imasmiṃ pana vārasmiṃ, pesayitvā balaṃ mama;

Rajjaṃ taṃ na gahessāmi, ko attho jīvitena me.

46.

Evaṃ cintiya so senaṃ, sannipātiya attano;

Sannāhetvā yathā yogaṃ, dāpetvāna yathāruciṃ.

47.

Sayameva tamādāya, samuddataṭamāgato;

Nāvāyo cittarūpāyo, kārayitvā thirā bahū.

48.

Amacce āha ‘‘etena, saddhiṃ gacchatha bho’’iti;

Nāvaṃ ārohituṃ sabbe, na icchiṃsu tadā janā.

49.

Tadā sīho vicintetvā, sayaṃ hutvā tirohito;

Attano parihāraṃ so, rājalakkhaṇasammataṃ.

50.

Sabbaṃ ¶ tasseva datvāna, alaṅkārampi attano;

Āropetvāna taṃ nāvaṃ, gaccha ṭhatvāna sāgare.

51.

Imaṃ bheriṃca vādehi, koṭṭhanāmanti yojayī;

So’pi sabbaṃ tathākāsi, rājāno agamā iti.

52.

Āruhiṃsu janā nāvaṃ, ekaṃ katvā narādhipaṃ;

So taṃ senaṅgamādāya, māṇo gantuṃ samārabhi.

53.

Kevalo’pi samuddo so, ahobhi nagarūpamo;

Atha so paṭṭanaṃ patvā, otaritvā savāhano.

54.

Vissāmetvā balaṃ tattha, vasaṃ katipaye dine;

Uttaraṃ desamādāya, katvā hatthagataṃ janaṃ.

55.

Akkhobbhiya mahāseno, nagaraṃ gantumārabhi;

Potthakuṭṭhopi taṃ sutvā, paccuggañchi mahābalo.

56.

Saṃgacchiṃsu ubho senā, bhinnavelā’va sāgarā;

Māṇavammo tato hatthi-māruyha gahitāyudho.

57.

Potthakuṭṭhañca rājānaṃ, dvedhā katvā palāpayi;

Hatthadāṭhaṃ palāyantaṃ, disvā janapadā narā.

58.

Sīsamassa gahetvāna, māṇavammassa dassayuṃ;

Potthakuṭṭhopalāyitvā, merukandaramāgami.

59.

Tato taṃ sāmiko disvā, sahāyo me ayaṃciraṃ;

Tasmā na sakkā caḍḍetuṃ, āpade saraṇāgataṃ.

60.

Sāmino ca sahāyassa, niddosohaṃ kathaṃ bhave;

Iti cintiya pūvaṃ so, savisaṃ khādiyā’mari.

61.

Kuṭṭhakopi ca teneva, khāditvā pūvakaṃ mato;

Māṇavammassa tassevaṃ, dīpo āsi akaṇṭako.

62.

Māṇavammo tato dīpe, chattaṃ ussāpayi tadā;

Vārento viya teneva, dukkhaṃ dīpe janassa so.

63.

Puññakammāni so’kāsi, anagghāni bahūni ca;

Samattho kohi taṃ sabbaṃ, vattuṃ paṭipadaṃ naro.

64.

Kappagāmavhayañceva, tathā sepaṇṇināmakaṃ;

Padhānarakkhe ca siriṃ, sirīsaṅghādi bodhike.

65.

Pāsādaṃ ¶ sova kāresi, pasādāvahamuttamo;

Chādesi lohapāsādaṃ, thūpārāmagharaṃ tathā.

66.

Thūpārāme ca pāsādaṃ katvā’dā paṃsukūlinaṃ;

Jiṇṇakaṃ paṭisaṅkhāsi chattaṃ cetiyamuddhani;

Bahavo jiṇṇakāvāse tattheva paṭisaṅkhari.

[Ettha māṇavammassa rajjakathāya ūnatā dissati. Ito paṭṭhāya aggabodhissa rajjapaṭibaddhā kathā vira khāyati.]