📜
Aṭṭhacattālīsatima pariccheda
Ekarājako
Tato ¶ tassā’nujo seno, chattaṃ ussāpayī pure;
Piyaṃ’va puttaṃ passanto, satte sabbe mahādhano.
Cariyaṃ pubbarājūnaṃ, samācari yathābhataṃ;
Apubbampi ca vattesi, cariyaṃ dhammasaṃhitaṃ.
Bhikkhūnaṃ bhikkhūnīnañca, ñātīnaṃ dīpavāsinaṃ;
Macchānaṃ migapakkhīnaṃ, kattabbaṃ sa samācari.
Mahindaṃ paratīraṃ so, gataṃ yojiyamārayi;
Evaṃ so suvisodhesi, rajjapaccatthike’khile.
Mahādānaṃ pavattesi, yācakānaṃ dhanesinaṃ;
Bhikkhūnaṃ brāhmaṇānañca, manuññaṃ rājabhojanaṃ.
Ahesuṃ anujātassa, mahindo kassapo tathā;
Udayoti tayo tesu, mahindo yuvarājako.
Hutvā tassānuvattanto, sakkaccaṃ tamupaṭṭhahi;
Saṅghānāmāsi rājassa, bhariyā tassa rājinī.
Kīḷanatthaṃ samuddassa, gate rājini paṭṭanaṃ;
Udayo ādipādoso, ohīno nagare tadā.
Nālanāmaṃ gahetvāna, dhītaraṃ māṇilāniyā;
Rakkhitaṃ rājarakkhāya, puḷatthinagaraṃ agā.
Rājā tasmiṃ akujjhitvā, sandhiṃ katvā akuppiyaṃ;
Mahādīpādaṃ pesetvā, tosatvā taṃ idhānayi.
Evaṃ samaggā te āsuṃ, tato paṭṭhāya khattiyā;
Rakkhantā sāsanaṃ lokaṃ, vasiṃsu susamāhitā.
Tato kenaci kālena, paṇḍurājā mahābalo;
Jambudīpā idhā’gamma, dīpa gaṇhitumārabhi.
Rājā ¶ sutvā mahāsenaṃ, pesuyittha tadantikaṃ;
Amaccānaṃ vivādena, thaddhotāro nārādhipo.
Paṇḍurājā vināsento, sabbaṃ taṃ desamuttaraṃ;
Khandhāvāraṃ nivesesi, mahātālitagāmake.
Vasantā damiḷā ettha, bahavo ye tahiṃ tahiṃ;
Sabbe taṃ pakkhiyāhesuṃ, tato so balavā ahu.
Tattha gantā mahāsenā, rañño yujjhitumārabhi;
Hatthikkhandhagato paṇḍu-rājāpi samupāvisi.
Ahu damiḷasenāsā, passanti sāmino mukhaṃ;
Sampattabalahussāhā, tadatthe cattajīvitā.
Dīpasenā tu sāmina-mabhāvena nirussukkā;
Yujjhanti paribhinditvā, palāyittha tato tato.
Otaritthamahāsenā, paṇḍurājāssa taṅkhaṇe;
Mārasenāva gacchanti, vicuṇṇenti mahājanaṃ.
Rājā senāya bhinnattaṃ, sukkā sabbaṃ samādiya;
Hatthasāraṃ puraṃ hitvā, malayābhimukho gato.
Tato hatthiṃ samāruyha, yuvarājā mahindako;
Yujjhanto sakasenāya, palātattaṃ samekkhiya.
Ekename na sakkā ve, sabbe etehi mārituṃ;
Etesaṃ na ca nīcānaṃ, hatthesu maraṇaṃ sukhaṃ.
Tasmā varaṃ me maraṇaṃ, mayā eveti cintiya;
Hatthikkhandhagatoyeva, chindi so sīsamattano.
Taṃ disvā bahavo sīse, tattha chindiṃsu sevakā;
Taṃ disvā damiḷī senā, haṭṭhatuṭṭhā pamodisā.
Etaṃ sabbaṃ samekkhitvā, ādāpādo sakassapo;
Turaṅgavaramāruyha, susannaddho mahāyudho.
Vihāramupasaṅkamma, abhayaṃ ekakova so;
Tādisampi mahāsenaṃ, ogāhetvā vidārayi.
Supaṇṇo viya gaṇhanto, bhūjagena salilāla ye;
So taṃ sabbaṃ nivattesi, attānañca sugopayi.
Asso ¶ ekova dissittha, turaṅgāvalisannibho;
Attano so janaṃ kañci, apassanto’nugāminaṃ.
Kiṃ me ekena verinaṃ, pūritena manorathaṃ;
Kālantarehaṃ jīvanto, pūressaṃ me manorathaṃ.
Tasmā gantuṃva yuttanti, nimphoṭetvā mahābalaṃ;
Nibbhayova mahāyodho, koṇḍivātamupāgami.
Paṇḍurājā mahāsenā, aggahesi tato puraṃ;
Sīsaṃ taṃ yuvarājassa, paṇḍurājassa dassayuṃ.
So taṃ disvā ca jhāpetvā, rājūnaṃ paṇḍudesinaṃ;
Sabbamāḷāhane kiccaṃ, tassa kātuṃ niyojayi.
Sabbaṃ sāraṃ harāpesi, bhaṇḍāgāramhi rājino;
Aggaṇhittha gahetabbaṃ, vihāre nagarepi ca.
Pāsāde ratane sabbe, sovaṇṇaṃsatthubimbakaṃ;
Silāmaya munindassa, cakkhubhūka maṇidvayaṃ.
Tathā sovaṇṇapaṭṭe ca, thūpārāmamhi cetiye;
Suvaṇṇa paṭimāyo ca, vihāresu tahiṃ tahiṃ.
Sabbaṃ gahetvā nissāraṃ, laṅkādīpa makāsi so;
Chaḍḍayittha puraṃ ramma, yakkhabhakkhita rūpakaṃ.
Rājā’pi rakkhaṃ datvāna, mahāmagge tahiṃ tahiṃ;
Gaṅgādvaya mukhe vāsaṃ, kappesi parisaṅkito.
Paṇḍurājā tato saddhiṃ, kātuṃ sīhaḷasāminā;
Amacce tattha pesesi, disvā te sīhalādhipo.
Suṇitvā sāsanaṃ tesaṃ, sabbaṃ taṃ sampaṭicchiya;
Dūtānaṃ kārayitvāna, yathākāmena saṅgahaṃ.
Hatthidvayaṃ sadatvāna, sabbamābharaṇampi ca;
Tassa pesesi dūteso, attanopi hitāvahe.
Paṇḍurājā sitaṃ sabbaṃ, disvā santuṭṭhamānaso;
Niyyātetvāna dūtānaṃ, tadaheva mahāpuraṃ.
Nikkhamitvā purā gantvā, na cireneva paṭṭanaṃ;
Tattha āruyha nāvaṃ so, saka desa mupāgami.
Tato ¶ āgamma nagaraṃ, sīlāmegho mahīpati;
Yathāṭhāne ṭhapetvāna, dīpaṃ vasi samāhito.
Bhātaraṃ dutiyaṃ katvā, udayaṃ nāma khattiyaṃ;
Mahādīpādaṃ tassā’dā, sogatthaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ.
Sopi kho na cireneva, katvā puññaṃ yathārahaṃ;
Rogenekena samphuṭṭho, paviṭṭho maccuno mukhaṃ.
Kassapo ādipādopi, pulatthinagare vasaṃ;
Yojetvā paṇḍurājena, ahosi kira mārito.
Tadā kassapanāmassa, puttā āsuṃ mahārahā;
Ādipādassa cattāro, dhaññalakkhaṇa saññutā.
Yo senaṃ sabbapaṭhamo, seno nāma kumārako;
Sūro vīro mahussāho, rājabhārakkhamo samo.
Rājā mahādīpādattaṃ, tassa datvā yathāvidhiṃ;
Bhogatthaṃ dakkhiṇaṃ desaṃ, savāhana mupādisi.
Rohaṇādhipatissā’suṃ, puttā kittaggabodhito;
Cattāro dhītaro tisso, dassaneyyā manoramā.
Tadā jeṭṭhasutaṃ tassa, mahindaṃ nāma khattiyaṃ;
Pitucchā mārayitvāna, desaṃ gaṇhi sasādhanaṃ.
Bhātaro te tayo tasmiṃ,
Saṃruṭṭhā bhātu ghātane;
Ādāya bhagīnī tisso,
Rañño santikamāgamuṃ.
Rājāpi disvā tetīva, mamāyanto dayāluko;
Sabbe devakumāreva, sukhaṃ vaḍḍhesi pemavā.
Tato kassapanāmaṃ so, tesaṃ jeṭṭhaṃ narissaro;
Desaṃ taṃ gaṇha yāhīti, datvā balamapesayi.
So’pi gantvāna taṃ hantvā, rohaṇaṃ kasiṇampi taṃ;
Katvā hatthagataṃ tattha, vasittha nirupaddavo.
Atha so bhātaro dve’pi, senañca udayaṃ tathā;
Pakkositvāna, bhājetvā, desaṃ tehi sahāvasi.
Rājā ¶ tā sādhu vaḍḍhetvā, vayapattāsu tīsu so;
Rājakaññāsu dhaññāsu, devaccharasū rūpisu.
Ṭhapetvā rājini ṭhāne, uparājassa dāpayi;
Saṅghanāmaṃ mahābhogaṃ, datvā rajjasarikkhakaṃ.
Kaṇiṭṭho uparājassa, mahindo nāma bhātuko;
Atthi sabbaguṇopeto, sabbasatthavisārado.
Tassā’dāsi duve rājā, rājakaññā manoharā;
Tissavhakitta nāmañca, datvā bhogaṃ yathāruciṃ.
Evaṃ karonto ñātīnaṃ, saṃgahaṃ so yathārahaṃ;
Ārādhento ca dānādi-saṅgahehi mahājanaṃ.
Rājā dasayi rājūnaṃ, dhammehi samupāgato;
Samācaranto puññāni, paribhuñjittha mediniṃ.
Paṃsukūlika bhikkhūnaṃ, katvā’riṭṭhamhi pabbate;
Mahābhogaṃ adārāmaṃ, nimmitaṃ viya iddhiyā.
Parihārañca tassadā, rājārahamasesato;
Ārāmike ca bahavo, dāse kammakarepi ca.
Pāsādaṃ sova kāresi, vihāre jetanāmake;
Anekabhūmiṃ bhūmindo, buddhabhūmigatāsayo.
Vaḍḍhetvā tattha kāretvā, sabba sovaṇṇayaṃ jinaṃ;
Saṇṭhapetvā mahābhogaṃ, vasāpesi ca bhikkhavo.
Mahādi pariveṇamhi, kāresi sumanoharaṃ;
Pāsāda maggisandaṃḍḍhaṃ, tasmiṃyeva vihārake.
Katvā vīraṅkurārāmaṃ, vihāre abhayuttare;
Mahāsaṅghika bhikkhūnaṃ, theriyānañca dāpayi.
Pubbārāmañca kāresi, sampanna catupaccayaṃ;
Saddhiṃ so saṅghanāmāya, deviyāpi ca attano.
Mahāvihāretāyeva, saddhiṃ kāresi bhūmipo;
Āvāsaṃ saṅghasenavhaṃ, mahābhogaṃ mahāmati.
Kāretvā sabbasovaṇṇaṃ, kesadhātu karaṇḍakaṃ;
Mahāpūjaṃ pavattesi, rajjaṃ vissajji uttamo.
Cetiyassa ¶ gīrissādā, kāṇavāpiṃ bahudayaṃ;
Bhikkhūnaṃ dipavāsīnaṃ, dāpesi ca ticīvaraṃ.
Pulatthi nagare kāsi, vāpiyo thusavāpiyā;
Senaggabodhimāvāsaṃ, gāmārāmika saññutaṃ.
Tasmiṃyeva ca kāresi, mahāpāḷiṃ subhojanaṃ;
Mahāpāḷiñca sabbesaṃ, mahānettampi pabbate.
Vejjasālampi kāresi, nagarassa ca pacchime;
Anāthānaṃ pavattesi, yāgudānaṃ sakhajjakaṃ.
Paṃsukūlika bhikkhūnaṃ, paccekañca mahānasaṃ;
Katvā dāpesi sakkaccaṃ, niccaṃ bhojanamuttamo.
Hutvā mahādipādo’yaṃ, kappūra pariveṇake;
Uttarāḷhe ca kāresi, paricchede sanāmake.
Tulābhārañca pādāsī, tikkhattuṃ so mahādhane;
Puññamaññampi so’kāsi, rājā nānappakārakaṃ.
Saṅghanāmāpi sā devī, uttaramhi vihārake;
Katvā mahindasenavhā-vāsaṃ vāsesi bhikkhavo.
Āraddho dappulavhassa, kāle rājassa dhīmabho;
Mahādevena so āsi, rammo dappula pabbato.
Dārukassapanāmena, tathā kassaparājikaṃ;
Ubhopi te vippakate, rājā so vasamāpayi.
Bhaddo senāpati tassa, bhaddasenāpati’vhayaṃ;
Pariveṇampi kāresi, dāsabhogasamāyutaṃ.
Uttaro ca amacco’kā, vihāre abhayuttare;
Vāsamuttarasenavhaṃ, ramma muttarapaccayaṃ.
Vajiro nāma tatthevā-vāsaṃ vajirasenakaṃ;
Kāsi rakkhasanāmocā-vāsaṃ rakkhasanāmakaṃ.
Tato vīsati vassesu, pulatthi nagare vasaṃ;
Paṇḍurājakataṃ kāraṃ, saranto saradassano.
Dadanto viya senassa, sūrassāvasarañcaso;
Pahāya dīpaṃ dīpo’va, mahāvāta hato gato.
Bhogo ¶ aniccā saha jīvitena;
Pageva te bandhujanā sahāyā;
Narādhīpaṃ passatha ekameva;
Samāgataṃ maccumukhaṃ sughoraṃ.
Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Eka rājako nāma
Aṭṭhacattālīsatimo paricchedo.