📜
Aṭṭhapaññāsatima pariccheda
Lokasāsana saṃgahakaraṇo
Vicinitvā kulīne so, jane sabbe samādiya;
Sakārakkhāya yojesi, yathācāraṃ mahīpati.
Uccaṃ pulatthinagare, pākāraṃ kārayī thiraṃ;
Nekagopurasaṃyuttaṃ, yudhākammasurañjitaṃ.
Samantāyatavitthiṇṇa-gambhīraparikhāyutaṃ;
Uccapatthaṇḍilopetaṃ, duppadhaṃsamarātihi.
Upasampadakammassa, gaṇapūrakabhikkhūnaṃ;
Appahonekabhāvena, sāsanaṭhitimānaso.
Anuruddhanarindassa, sahāyassātha santikaṃ;
Rāmaññavisayaṃ dūte, pesetvā sahapābhate.
Tato āṇāpayitvāna, piṭakattayapārage;
So sīlādiguṇāvāse, bhikkhavo therasammate.
Te uḷārāhi pūjāhi, pūjayitvā narissaro;
Pabbajjā upasampatti, kārayitvā anekaso.
Piṭakattayañca bahuso, kathāpetvā savaṇṇanaṃ;
Laṅkāyo’sakkamānaṃ so, jotayī jinasāsanaṃ.
Putatthinagarassanto ¶ , padesasmiṃ tahiṃ tahiṃ;
Vihāre kārayitvāna, bahuke sumanohare.
Bhikkhavo tattha vāsetvā, nikāyattayavāsino;
Paccayehi uḷārehi, santappesi catūhipi.
Phalikatthambhakacāru-pākāraparikhāyutaṃ;
Pañcabhūmakapāsāda-pavare no’pasobhitaṃ.
Samasantā vāsapantīhi, subhāhi suvirājitaṃ;
Nirakiṇṇamasambādha varabhāsura gopuraṃ.
Vihāraṃ kārayitvāna, vatthuttayaparāyano;
Nikāyattayavāsissa, bhikkhusaṅghassa’dāsiso.
Saṅghassa pākavaṭṭatthaṃ, raṭṭhaṃ datvā’ḷisārakaṃ;
Sakalaṃ sannivāsīhi, nettikehi saheva so.
Nekasatānibhikkhūnaṃ, vāsayitvāna tattha so;
Satataṃ sampavattesi, uḷāraṃ catupaccayaṃ.
Dāṭṭhādhātugharaṃcāru, kārayitvā mahārahaṃ;
Dāṭhādhātussa niccaṃ so, mahāmahamakārayi.
Gaṇasaṅgaṇikā’peto, potthakaṃ dhammasaṅgaṇiṃ;
Parivattesi sopāto, sundare dhammamandire.
Naccādigandhamālādi-nekapūjampavattiya;
Sīrena saddhāsambandho, sambuddhamabhivandati.
Jambudīpāgate cāga, sūro so bhuvirisūrayo;
Tappesi dhanadānena, dāniyeneka so vibhū.
Saddhammakathikānaṃ so, pūjā katvāna nekaso;
Desāpesica saddhammaṃ, sadādhammaguṇe rato.
Tikkhattuṃ so tulābhāra-dānaṃ dinesu dāpayi;
Uposathaṃ vopavasi, suvisuddhamuposathe.
Adā daṇḍissaraṃ dāna-manusaṃvaccharaṃ vibhū;
Piṭakattayaṃ likhāpetvā, bhikkhusaṅghassa dāpayi.
Mahagghamaṇimuttādi-ratanāni ¶ sapesiya;
Jambudīpe mahābodhiṃ-nekakkhattuma pūjayi.
Kaṇṇāṭabhūmipālena, coḷaraññā ca pesitā;
Dūtāmahantamādāya, paṇṇākāramidhāgatā.
Addasaṃsu mahīpālaṃ, tato so tuṭṭhamānaso;
Tesaṃ ubhinnaṃ dūtānaṃ, kattabbaṃ sādhukāriya.
Tesu ādo’va kaṇṇāṭa-dūtehi saha pesiya;
Dūte sakīye kaṇṇāṭa-nikaṭaṃ sārapābhate.
Attano visayaṃ patte, coḷo sīhaḷa dūtake;
Sahasā kaṇṇanāsāsu, pāpayiṃsu virūpataṃ.
Sampattavippakārāke, idhāgantvāna rājino;
Kathayiṃsu tadā sabbaṃ, coḷena katamattani.
Uddipitābhimāno so, sakalāmaccamajjhago;
Avhāya damiḷe dūte, iti coḷassa sandisi.
Senaṃ vinā’va ekasmiṃ, dīpe majjhe mahaṇṇave;
Bāhābalaparikkhāvā, hotuno dvandayuddhato.
Balaṃ sannayha sakalaṃ, rajje tuyhaṃ mamā’tha vā;
Tavā’bhimata dosamhi, saṅgāmo vā karīyataṃ.
Mayā vuttakkameneva, vattabbo vo janādhipo;
Iti vatvāna te dūte, itthalaṅkāra maṇḍite.
Vissajjiya lahuṃcoḷa-mahīpālassa santikaṃ;
Tato senaṅgamādāya, anurādha puraṃ gami.
Mattikāvāṭatitthe ca, mahātitthe ca pesayī;
Coḷaraṭṭhaṃ’va gantvāna, yujjhituṃ dve camūpati.
Sajjantesu camūpesu, nāvāpātheyyakāni ca;
Yuddhatthāya balaṃ coḷa-raṭṭhapesanakāraṇā.
Tadā tiṃsatime vasse, veḷakkārasanāmakā;
Balakāyā tahiṃgantu-manicchantā virodhino.
Māretvāna ubho senā-nāthe mattagajāviya;
Samantato vilumpiṃsu, pulatthipuramuddhatā.
Puttehi ¶ tīhi sahitaṃ, rājino ca kaṇīyasiṃ;
Gaṇitvā sahasā rāja-pāsādaṃ cāpi jhāpayuṃ.
Rājā nikkhamma khippaṃ so, gantvā dakkhiṇapassakaṃ;
Sele vātagirivhasmiṃ, sāraṃ bhaṇḍaṃ ṭhapāpiya.
Vīrabāhuparājena, sīhavikkamasālinā;
Mahatā ca baloghena, samantā parivārito.
Pulatthipuramāgamma, vattento dāruṇaṃ raṇaṃ;
Palāpesi khaṇeneva, balakāye samāgate.
Māritāna camūpāna-maṭṭhisaṅghāṭadhiṭṭhitaṃ;
Parikkhipitvā citakaṃ, veribhūte balādhipe.
Bandhayitvāna khāṇumhi, pacchā bāhaṃ subandhanaṃ;
Parito vipphurantīhi, aggijālāhi jhāpayi.
Ghātetvā tattha mānītaṃ, gāmāni dharaṇīpati;
Akāsi laṅkāvasudhaṃ, sabbathā vītakaṇṭakaṃ.
Yujjhituṃ saha coḷena, rājā attakatāvadhiṃ;
Anatikkamma so pañca-cattālīsamhi vacchare.
Sannaddhaṃ balamādāya, gantvā sāgarapaṭṭanaṃ;
Tassābhigamanaṃ passaṃ, kañcikālaṃ tahiṃ vasaṃ.
Anāgatattā coḷassa, tassa dūte vissajjiya;
Punāgantvā vasīrājā, pulatthinagare ciraṃ.
Mahāheḷi sareharu, mahādattikanāmikā;
Kaṭunnarūpaṇḍavāpī, kallagallika nāmikā.
Eraṇḍegallavāpī ca, dīghavatthukavāpikā;
Maṇḍavāṭakavāpī, ca, kittaggabodhipabbatā.
Valāhassa mahādāru, gallakumbhīlasobbhakā;
Pattapāsāṇavāpī ca, vāpī ca kāṇanāmikā.
Etā caññā ca so chinna-mariyādā vāpiyo bahū;
Bandhāpesi sadādīna-satte baddha hitāsayo.
Bhūmindo ¶ kandarā-gaṅgā-nadīsu ca tahiṃ tahiṃ;
Subhikkhaṃ kārayī raṭṭhaṃ, bandhetvā’varaṇāni so.
Vihārā’bhayacāritta-bhediniṃ mahisaṃsaka;
Parihāre sabbasocchijja-gāhayitvā galamhi taṃ.
Purambhā bahi kāretvā, mahāsaṅghaṃ khamāpiya;
Pakāsesi ca lokassa, saṅghagāravamattano.
Mahāgāme nikāyānaṃ, titaye coḷanāsite;
Dhātugabbhe ca bandhesi, thūpārāmadvaye’pi ca.
Mātuyā’ḷāhaṇaṭhāne, tatheva pitunopi ca;
Akā pañca mahāvāse, tathā budalaviṭṭhiyaṃ.
Paṇḍavāpī ca pāṭhīno, rakkhacetiyapabbato;
Tatheva maṇḍalagiri-madhutthalavihārako.
Uruvelavhayo deva-nagare ca vihārako;
Mahiyaṅgaṇavihāro ca, sītalaggāmaleṇakaṃ.
Jambukolavihāro ca, tatheva girikaṇḍako;
Kurundiyavihāro ca, jambukolakaleṇakaṃ.
Bhallātakavihāro ca, tatheva paragāmako;
Kāsagallavhayo canda-girivhaya vihārako.
Velagāmavihāro ca, mahāsenavhagāmako;
Vihāro cā’nurādhamhi, pure bodhigharaṃ tathā.
Iccevamādayoneke, vihāre ca bahū vibhū;
Paṭisaṅkharijiṇṇe so, gāme cā’dā visuṃ visuṃ.
Samantakūṭa selatthaṃ, munindapadalañjanaṃ;
Paṇamatthāya gacchantā, manussā duggamañjase.
Sabbe mā kilamantū’ti, dānavaṭṭāya dāpayi;
Sālikkhettādisampannaṃ, gilīmalayanāmakaṃ.
Kadalīgāmamagge ca, hūvaraḷañjase tathā;
Gāme datvāna paccekaṃ, sālāyo cāpi kārayi.
Anāgate taṃ bhūpālā, mā gaṇhantū’ti lekhiya;
Akkharāni silāthambhe, patiṭṭhāpesi bhūmipo.
Gāmaṃ ¶ antaraviṭṭhiñca, tathā saṅghāṭagāmakaṃ;
Sirimaṇḍagalārāmañca, adāso lābhavāsinaṃ.
Vanajīvakabhikkhūna-madā so catupaccaye;
Bandhūnampi ca so tesaṃ, bhogagāme padāpayi.
Pāvāraggikapallāni, vividhe osadhepi ca;
Sīte utumhi bahuso, bhikkhusaṅghassa dāpayi.
Adā sabbaparikkhāre, parikkhāre tathāttha so;
Nekavāresu sakkaccaṃ, bhikkhusaṅghassa buddhimā.
Saṅghassa pākavaṭṭatthaṃ, bhikkhūnaṃ lābhavāsinaṃ;
Veyyāvaccakarānañca, pūjetuṃ cetiyādikaṃ.
Padinnā pubbarājūhi, ye gāmā rohaṇe bahū;
Tepi sabbe anūne so, yathāpubbaṃ ṭhapesi ca.
Adāsi piṭhasappīna-musabhe balino bahi;
Bhattaṃ cā’dāsi so kāka soṇādīnaṃ dayāparo.
Adāsinekatā veyya-kārakānaṃ mahākavī;
Saddhiṃ paveṇigāmehi, vittajātamanappakaṃ.
Rājāmaccādiputtānaṃ, siloke racite suṇaṃ;
Yathānurūpaṃ pādāsi, dhanaṃ tesaṃ kavissaro.
Andhānaṃ paṅgulānañca, gāme cā’dā visuṃ visuṃ;
Nānādevakulānañca, dinnaṃ pubbaṃ na hāpayi.
Patti vo so kulitthīna-manāthānaṃ yathārahaṃ;
Vidhavānamadāgāme, bhattaacchādanāni ca.
Rājā sīhaḷakā veyya-karaṇe so mahāpati;
Aggo sīhaḷakāveyya-kārakānamahosi ca.
Subhe baddhādaro baddha guṇavhaya vihārake;
Bandhesi uparājā so, cetiyaṃ coḷanāsitaṃ.
Muttacāgī tato tassa, vihārapavarassa so;
Datvā gāmavare niccaṃ, pūjāyo sampavattayi.
Sova tassa vihārassa, upacāravanantike;
Bandhāpesi mahāvāpiṃ, thīrībhūtamahodakaṃ.
Kappūramūlāyatane ¶ , rañño dhītā yasodharā;
Akāresi thiraṃ rammaṃ, mahantaṃ paṭimāgharaṃ.
Selantarasamūhasmiṃ, rājino rājino sakā;
Kāresi cārupāsādaṃ, pasādāvahamuggataṃ.
Tadā neke ca sacivā, tasso rodhajanāpi ca;
Samāciniṃsu puññāni, anekāni anekaso.
Evaṃ samanusāsante, laṃkaṃ laṃkā narissare;
Uparājā vasaṃnīto, vinīto gheramaccunā.
Tassa kattabbakiccāni, sakalāni samāpiya;
Jayabāhussoparajjaṃ, bhikkhūnaṃ matiyā adā.
Athādipādapadaviṃ, datvā vikkamabāhuno;
Gajabāhū’ti vidite, tassa jāte sute tato.
Mahāmaccehi mantetvā, rājāputtahitatthiko;
Rohaṇaṃ kasiṇaṃ datvā, tahiṃ vāsāya pesayi.
Tato so tattha gantvāna, mahānāgahulaṃ puraṃ;
Rājadhāniṃ karitvāna, tattha vāsamakappayī.
Evaṃ paññāsavassāni’ha vijayabhujo vattayitvāna sammā,
Āṇācakkaṃ janindo pyapagatakhalanaṃ esa pañcādhikāni;
Vaḍḍhetvā sāsanaṃ taṃ khaladamiḷabhayo paddutañcāpilokaṃ,
Saggaṃ lokaṃ sapuññappabhavamuruphalaṃ passituṃ cā’ru roha.
Sujanappasāda saṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Lokasāsanasaṃgahakaraṇo nāma
Aṭṭhapaññāsatimo paricchedo