मूल > अभिधम्मपिटक > कथावत्थुपाळि

८०२. न ¶ वत्तब्बं – ‘‘बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासी’’ति? आमन्ता. ननु अत्थि बुद्धवुत्थानि चेतियानि आरामविहारगामनिगमनगरानि रट्ठानि जनपदानीति? आमन्ता. हञ्चि अत्थि बुद्धवुत्थानि चेतियानि आरामविहारगामनिगमनगरानि रट्ठानि जनपदानि, तेन वत रे वत्तब्बे – ‘‘बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासी’’ति.

न वत्तब्बं – ‘‘बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासी’’ति? आमन्ता. ननु भगवा लुम्बिनिया जातो, बोधिया मूले अभिसम्बुद्धो, बाराणसियं भगवता धम्मचक्कं पवत्तितं, चापाले ¶ चेतिये आयुसङ्खारो ओस्सट्ठो, कुसिनारायं भगवा परिनिब्बुतोति? आमन्ता. हञ्चि ¶ भगवा लुम्बिनिया जातो…पे… कुसिनारायं भगवा परिनिब्बुतो, तेन वत रे वत्तब्बे – ‘‘बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासी’’ति.

न वत्तब्बं – ‘‘बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासी’’ति? आमन्ता. ननु वुत्तं भगवता – ‘‘एकमिदाहं, भिक्खवे, समयं उक्कट्ठायं विहरामि सुभगवने सालराजमूले’’ति ¶ [दी. नि. २.९१]; ‘‘एकमिदाहं, भिक्खवे, समयं उरुवेलायं विहरामि अजपालनिग्रोधे पठमाभिसम्बुद्धो’’ति [अ. नि. ४.२१]; ‘‘एकमिदाहं, भिक्खवे, समयं राजगहे विहरामि वेळुवने कळन्दकनिवापे’’ति [दी. नि. २.१८०]; ‘‘एकमिदाहं, भिक्खवे, समयं सावत्थियं विहरामि जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे’’ति ¶ ; ‘‘एकमिदाहं, भिक्खवे, समयं वेसालियं विहरामि महावने कूटागारसालाय’’न्ति [दी. नि. ३.११]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता. तेन हि बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासीति.

८०३. बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासीति? आमन्ता. ननु भगवा लोके जातो, लोके संवड्ढो, लोकं अभिभुय्य विहरति अनुपलित्तो लोकेनाति [अ. नि. ४.३६]? आमन्ता. हञ्चि भगवा लोके जातो, लोके संवड्ढो, लोकं अभिभुय्य विहरति अनुपलित्तो लोकेन, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासी’’ति.

८०४. न वत्तब्बं – ‘‘बुद्धेन भगवता धम्मो देसितो’’ति? आमन्ता. केन देसितोति? अभिनिम्मितेन देसितोति. अभिनिम्मितो जिनो सत्था सम्मासम्बुद्धो सब्बञ्ञू सब्बदस्सावी धम्मस्सामी धम्मप्पटिसरणोति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

न ¶ वत्तब्बं – ‘‘बुद्धेन भगवता धम्मो देसितो’’ति? आमन्ता. केन देसितोति? आयस्मता आनन्देन देसितोति. आयस्मा आनन्दो जिनो सत्था सम्मासम्बुद्धो सब्बञ्ञू सब्बदस्सावी धम्मस्सामी धम्मप्पटिसरणोति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८०५. न वत्तब्बं – ‘‘बुद्धेन भगवता धम्मो देसितो’’ति? आमन्ता. ननु ¶ वुत्तं भगवता – ‘‘संखित्तेनपि खो अहं, सारिपुत्त, धम्मं देसेय्यं; वित्थारेनपि ¶ खो अहं, सारिपुत्त, धम्मं देसेय्यं; संखित्तवित्थारेनपि खो अहं, सारिपुत्त, धम्मं देसेय्यं; अञ्ञातारो च दुल्लभा’’ति [अ. नि. ३.३३ सारिपुत्तसुत्ते]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता. तेन हि बुद्धेन भगवता धम्मो देसितोति.

८०६. न वत्तब्बं – ‘‘बुद्धेन भगवता धम्मो देसितो’’ति? आमन्ता. ननु वुत्तं भगवता – ‘‘‘अभिञ्ञायाहं, भिक्खवे, धम्मं देसेमि, नो अनभिञ्ञाय; सनिदानाहं, भिक्खवे, धम्मं देसेमि, नो अनिदानं ¶ ; सप्पाटिहारियाहं, भिक्खवे, धम्मं देसेमि, नो अप्पाटिहारियं; तस्स [यञ्चस्स (सी. पी. क.)] मय्हं, भिक्खवे, अभिञ्ञाय धम्मं देसयतो नो अनभिञ्ञाय, सनिदानं धम्मं देसयतो नो अनिदानं, सप्पाटिहारियं धम्मं देसयतो नो अप्पाटिहारियं करणीयो ओवादो करणीया अनुसासनी; अलञ्च पन वो, भिक्खवे, तुट्ठिया अलं अत्तमनताय अलं सोमनस्साय – सम्मासम्बुद्धो भगवा, स्वाक्खातो धम्मो, सुप्पटिपन्नो सङ्घो’ति. इमस्मिञ्च पन वेय्याकरणस्मिं भञ्ञमाने दससहस्सिलोकधातु अकम्पित्था’’ति [अ. नि. ३.१२६]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता. तेन हि बुद्धेन भगवता धम्मो देसितोति.

८०७. नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति? आमन्ता. नत्थि बुद्धस्स भगवतो मेत्ताति ¶ ? न ¶ हेवं वत्तब्बे…पे… नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति? आमन्ता. नत्थि बुद्धस्स भगवतो मुदिता…पे… उपेक्खाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

अत्थि बुद्धस्स भगवतो मेत्ताति? आमन्ता. अत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति? न हेवं वत्तब्बे…पे… अत्थि बुद्धस्स ¶ भगवतो मुदिता…पे… उपेक्खाति? आमन्ता. अत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

नत्थि ¶ बुद्धस्स भगवतो करुणाति? आमन्ता. भगवा अकारुणिकोति? न हेवं वत्तब्बे…पे… ननु भगवा कारुणिको लोकहितो लोकानुकम्पको लोकत्थचरोति? आमन्ता. हञ्चि भगवा कारुणिको लोकहितो लोकानुकम्पको लोकत्थचरो, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणा’’ति…पे….

नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति? आमन्ता. ननु भगवा महाकरुणासमापत्तिं समापज्जीति? आमन्ता. हञ्चि भगवा महाकरुणासमापत्तिं समापज्जि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणा’’ति.

८०८. अत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति? आमन्ता. भगवा सरागोति? न हेवं वत्तब्बे. तेन हि नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणाति.

८०९. बुद्धस्स ¶ भगवतो उच्चारपस्सावो अतिविय अञ्ञे गन्धजाते अधिग्गण्हातीति ¶ ? आमन्ता. भगवा गन्धभोजीति? न ¶ हेवं वत्तब्बे…पे… ननु भगवा ओदनकुम्मासं भुञ्जतीति? आमन्ता. हञ्चि भगवा ओदनकुम्मासं भुञ्जति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘बुद्धस्स भगवतो उच्चारपस्सावो अतिविय अञ्ञे गन्धजाते अधिग्गण्हाती’’ति.

बुद्धस्स भगवतो उच्चारपस्सावो अतिविय अञ्ञे गन्धजाते अधिग्गण्हातीति? आमन्ता. अत्थि केचि बुद्धस्स भगवतो उच्चारपस्सावं न्हायन्ति विलिम्पन्ति उच्छादेन्ति [उच्चारेन्ति (सी. पी. क.)] पेळाय पटिसामेन्ति करण्डाय निक्खिपन्ति आपणे पसारेन्ति, तेन च गन्धेन गन्धकरणीयं करोन्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१०. एकेन ¶ अरियमग्गेन चत्तारि सामञ्ञफलानि सच्छिकरोतीति? आमन्ता. चतुन्नं फस्सानं…पे… चतुन्नं सञ्ञानं समोधानं होतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… एकेन अरियमग्गेन चत्तारि सामञ्ञफलानि सच्छिकरोतीति? आमन्ता. सोतापत्तिमग्गेनाति ¶ ? न हेवं वत्तब्बे…पे… सकदागामि…पे… अनागामिमग्गेनाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

कतमेन मग्गेनाति? अरहत्तमग्गेनाति. अरहत्तमग्गेन सक्कायदिट्ठिं विचिकिच्छं सीलब्बतपरामासं ¶ जहतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… अरहत्तमग्गेन सक्कायदिट्ठिं विचिकिच्छं सीलब्बतपरामासं जहतीति? आमन्ता. ननु तिण्णं संयोजनानं पहानं सोतापत्तिफलं वुत्तं भगवताति? आमन्ता. हञ्चि तिण्णं संयोजनानं पहानं सोतापत्तिफलं वुत्तं ¶ भगवता, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अरहत्तमग्गेन सक्कायदिट्ठिं विचिकिच्छं सीलब्बतपरामासं जहती’’ति.

अरहत्तमग्गेन ओळारिकं कामरागं ओळारिकं ब्यापादं जहतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… अरहत्तमग्गेन ओळारिकं कामरागं ओळारिकं ब्यापादं जहतीति? आमन्ता. ननु कामरागब्यापादानं तनुभावं सकदागामिफलं वुत्तं भगवताति? आमन्ता. हञ्चि कामरागब्यापादानं तनुभावं सकदागामिफलं वुत्तं भगवता, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अरहत्तमग्गेन ओळारिकं कामरागं ओळारिकं ब्यापादं जहती’’ति.

अरहत्तमग्गेन अणुसहगतं कामरागं अणुसहगतं ब्यापादं जहतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… अरहत्तमग्गेन अणुसहगतं कामरागं अणुसहगतं ब्यापादं जहतीति? आमन्ता ¶ . ननु कामरागब्यापादानं अनवसेसप्पहानं अनागामिफलं वुत्तं भगवताति? आमन्ता. हञ्चि कामरागब्यापादानं अनवसेसप्पहानं अनागामिफलं वुत्तं भगवता, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अरहत्तमग्गेन अणुसहगतं कामरागं अणुसहगतं ब्यापादं जहती’’ति.

८११. न वत्तब्बं – ‘‘एकेन अरियमग्गेन चत्तारि सामञ्ञफलानि सच्छिकरोती’’ति? आमन्ता. भगवता सोतापत्तिमग्गो भावितोति? आमन्ता ¶ ¶ . भगवा सोतापन्नोति? न हेवं वत्तब्बे…पे… भगवता सकदागामि…पे… अनागामिमग्गो भावितोति? आमन्ता. भगवा अनागामीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१२. भगवा एकेन अरियमग्गेन चत्तारि सामञ्ञफलानि सच्छिकरोति, सावका चतूहि अरियमग्गेहि चत्तारि सामञ्ञफलानि सच्छिकरोन्तीति? आमन्ता. सावका बुद्धस्स भगवतो अदिट्ठं दक्खन्ति अनधिगतं अधिगच्छन्ति असच्छिकतं सच्छिकरोन्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१३. झाना ¶ झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. पठमा ¶ झाना ततियं झानं सङ्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… झाना झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. दुतिया झाना चतुत्थं झानं सङ्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

पठमा झाना दुतियं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. या पठमस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधि, साव दुतियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

पठमा झाना दुतियं झानं सङ्कमति, न वत्तब्बं ¶ – ‘‘या पठमस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधि, साव दुतियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधी’’ति? आमन्ता. दुतियं झानं अनावट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… अप्पणिदहन्तस्स उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… ननु दुतियं झानं आवट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… पणिदहन्तस्स उप्पज्जतीति? आमन्ता. हञ्चि दुतियं झानं आवट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… पणिदहन्तस्स उप्पज्जति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘पठमा झाना दुतियं झानं सङ्कमती’’ति…पे….

पठमा झाना दुतियं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. पठमं झानं कामे आदीनवतो मनसिकरोतो उप्पज्जतीति? आमन्ता. दुतियं झानं कामे आदीनवतो मनसिकरोतो उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

पठमं ¶ झानं सवितक्कं सविचारन्ति? आमन्ता ¶ . दुतियं झानं सवितक्कं सविचारन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे… पठमा झाना दुतियं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. तञ्ञेव पठमं झानं तं दुतियं झानन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१४. दुतिया ¶ झाना ततियं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. या दुतियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधि, साव ततियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

दुतिया झाना ततियं झानं सङ्कमति, न वत्तब्बं – ‘‘या दुतियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधि, साव ततियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधी’’ति? आमन्ता ¶ . ततियं झानं अनावट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… अप्पणिदहन्तस्स उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे …पे… ननु ततियं झानं आवट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… पणिदहन्तस्स उप्पज्जतीति? आमन्ता. हञ्चि ततियं झानं आवट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… पणिदहन्तस्स उप्पज्जति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘दुतिया झाना ततियं झानं सङ्कमती’’ति.

दुतिया झाना ततियं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. दुतियं झानं वितक्कविचारे आदीनवतो मनसिकरोतो उप्पज्जतीति? आमन्ता. ततियं झानं वितक्कविचारे आदीनवतो मनसिकरोतो उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

दुतियं झानं सप्पीतिकन्ति? आमन्ता. ततियं झानं सप्पीतिकन्ति? न ¶ हेवं वत्तब्बे…पे… दुतिया झाना ततियं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. तञ्ञेव दुतियं झानं तं ततियं झानन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१५. ततिया झाना चतुत्थं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. या ततियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधि, साव चतुत्थस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

ततिया झाना चतुत्थं झानं सङ्कमति, न वत्तब्बं – ‘‘या ततियस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधि, साव चतुत्थस्स झानस्स उप्पादाय आवट्टना…पे… पणिधी’’ति? आमन्ता. चतुत्थं झानं अनावट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… अप्पणिदहन्तस्स ¶ उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… ननु चतुत्थं झानं आवट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… पणिदहन्तस्स ¶ उप्पज्जतीति? आमन्ता. हञ्चि ¶ चतुत्थं झानं आवट्टेन्तस्स उप्पज्जति…पे… पणिदहन्तस्स उप्पज्जति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘ततिया झाना चतुत्थं झानं सङ्कमती’’ति.

ततिया झाना चतुत्थं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. ततियं झानं पीतिं आदीनवतो मनसिकरोतो उप्पज्जतीति? आमन्ता. चतुत्थं झानं पीतिं आदीनवतो मनसिकरोतो उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

ततियं झानं सुखसहगतन्ति? आमन्ता. चतुत्थं झानं सुखसहगतन्ति? न ¶ हेवं वत्तब्बे…पे… ततिया झाना चतुत्थं झानं सङ्कमतीति? आमन्ता. तञ्ञेव ततियं झानं तं चतुत्थं झानन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१६. न वत्तब्बं – ‘‘झाना झानं सङ्कमती’’ति? आमन्ता. ननु वुत्तं भगवता – ‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु विविच्चेव कामेहि…पे… चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरती’’ति [अ. नि. २.१३; ४.१६३]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता. तेन हि झाना झानं सङ्कमतीति.

८१७. अत्थि ¶ झानन्तरिकाति? आमन्ता. अत्थि फस्सन्तरिका…पे… अत्थि सञ्ञन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

अत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. दुतियस्स च झानस्स ततियस्स च झानस्स अन्तरे अत्थि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

अत्थि ¶ झानन्तरिकाति? आमन्ता. ततियस्स च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स अन्तरे अत्थि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

दुतियस्स च झानस्स ततियस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. हञ्चि दुतियस्स च झानस्स ततियस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि ¶ झानन्तरिका, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अत्थि झानन्तरिका’’ति.

ततियस्स ¶ च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. हञ्चि ततियस्स च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिका, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अत्थि झानन्तरिका’’ति.

८१८. पठमस्स च झानस्स दुतियस्स च झानस्स अन्तरे अत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. दुतियस्स च झानस्स ततियस्स च झानस्स अन्तरे अत्थि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

पठमस्स च झानस्स दुतियस्स च झानस्स अन्तरे अत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. ततियस्स च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स अन्तरे ¶ अत्थि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

दुतियस्स च झानस्स ततियस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. पठमस्स च झानस्स दुतियस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

ततियस्स च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिकाति? आमन्ता. पठमस्स च झानस्स दुतियस्स च झानस्स अन्तरे नत्थि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८१९. अवितक्को ¶ विचारमत्तो समाधि झानन्तरिकाति? आमन्ता. सवितक्को सविचारो समाधि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

अवितक्को विचारमत्तो समाधि झानन्तरिकाति? आमन्ता. अवितक्को ¶ अविचारो समाधि झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

सवितक्को सविचारो समाधि न झानन्तरिकाति? आमन्ता. अवितक्को विचारमत्तो समाधि न झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

अवितक्को अविचारो समाधि न झानन्तरिकाति? आमन्ता. अवितक्को विचारमत्तो समाधि न झानन्तरिकाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८२०. द्विन्नं झानानं पटुप्पन्नानमन्तरे अवितक्को विचारमत्तो समाधीति? आमन्ता. ननु अवितक्के विचारमत्ते समाधिम्हि वत्तमाने पठमं झानं निरुद्धं दुतियं झानं पटुप्पन्नन्ति? आमन्ता. हञ्चि अवितक्के विचारमत्ते ¶ समाधिम्हि वत्तमाने पठमं ¶ झानं निरुद्धं दुतियं झानं पटुप्पन्नं, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘द्विन्नं झानानं पटुप्पन्नानमन्तरे अवितक्को विचारमत्तो समाधि झानन्तरिकाति.

८२१. अवितक्को विचारमत्तो समाधि न झानन्तरिकाति? आमन्ता. अवितक्को विचारमत्तो समाधि पठमं झानं…पे… दुतियं झानं…पे… ततियं झानं…पे… चतुत्थं झानन्ति? न हेवं वत्तब्बे. तेन हि अवितक्को विचारमत्तो समाधि झानन्तरिकाति.

८२२. अवितक्को विचारमत्तो समाधि झानन्तरिकाति? आमन्ता. ननु तयो समाधी वुत्ता भगवता – सवितक्को सविचारो समाधि, अवितक्को विचारमत्तो समाधि, अवितक्को अविचारो समाधीति [दी. नि. ३.३०५, ३५३]? आमन्ता. हञ्चि तयो समाधी वुत्ता भगवता – सवितक्को…पे… अविचारो समाधि, नो च वत रे वत्तब्बे ¶ – ‘‘अवितक्को विचारमत्तो समाधि झानन्तरिका’’ति.

८२३. समापन्नो ¶ सद्दं सुणातीति? आमन्ता. समापन्नो चक्खुना रूपं पस्सति…पे… सोतेन…पे… घानेन…पे… जिव्हाय…पे… कायेन फोट्ठब्बं फुसतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

समापन्नो ¶ सद्दं सुणातीति? आमन्ता. सोतविञ्ञाणसमङ्गी समापन्नोति? न हेवं वत्तब्बे. ननु समाधि मनोविञ्ञाणसमङ्गिस्साति? आमन्ता. हञ्चि समाधि मनोविञ्ञाणसमङ्गिस्स, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘समापन्नो सद्दं सुणाती’’ति.

समाधि मनोविञ्ञाणसमङ्गिस्स, सोतविञ्ञाणसमङ्गी सद्दं सुणातीति? आमन्ता. हञ्चि समाधि मनोविञ्ञाणसमङ्गिस्स, सोतविञ्ञाणसमङ्गी सद्दं सुणाति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘समापन्नो सद्दं सुणाती’’ति ¶ . समाधि मनोविञ्ञाणसमङ्गिस्स, सोतविञ्ञाणसमङ्गी सद्दं सुणातीति? आमन्ता. द्विन्नं फस्सानं…पे… द्विन्नं चित्तानं समोधानं होतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

८२४. न वत्तब्बं – ‘‘समापन्नो सद्दं सुणाती’’ति? आमन्ता. ननु पठमस्स झानस्स सद्दो कण्टको वुत्तो भगवताति? आमन्ता ¶ . हञ्चि पठमस्स झानस्स सद्दो कण्टको वुत्तो भगवता, तेन वत रे वत्तब्बे – ‘‘समापन्नो सद्दं सुणाती’’ति.

८२५. पठमस्स झानस्स सद्दो कण्टको वुत्तो भगवताति, समापन्नो सद्दं सुणातीति? आमन्ता. दुतियस्स झानस्स वितक्को विचारो कण्टको वुत्तो भगवता, अत्थि तस्स वितक्कविचाराति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

पठमस्स झानस्स सद्दो कण्टको वुत्तो भगवताति, समापन्नो सद्दं सुणातीति? आमन्ता. ततियस्स झानस्स पीति कण्टको…पे… चतुत्थस्स झानस्स अस्सासपस्सासो कण्टको ¶ … आकासानञ्चायतनं समापन्नस्स ¶ रूपसञ्ञा कण्टको… विञ्ञाणञ्चायतनं समापन्नस्स आकासानञ्चायतनसञ्ञा कण्टको… आकिञ्चञ्ञायतनं समापन्नस्स विञ्ञाणञ्चायतनसञ्ञा कण्टको… नेवसञ्ञानासञ्ञायतनं समापन्नस्स आकिञ्चञ्ञायतनसञ्ञा कण्टको… सञ्ञावेदयितनिरोधं समापन्नस्स सञ्ञा च वेदना च कण्टको वुत्तो भगवता, अत्थि तस्स सञ्ञा च वेदना चाति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

(१८५) ९. चक्खुना रूपं पस्सतीतिकथा

८२६. चक्खुना रूपं पस्सतीति? आमन्ता. रूपेन रूपं पस्सतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… रूपेन रूपं पस्सतीति? आमन्ता. रूपेन रूपं पटिविजानातीति? न ¶ हेवं वत्तब्बे…पे… रूपेन रूपं पटिविजानातीति? आमन्ता. रूपं मनोविञ्ञाणन्ति ¶ ? न हेवं वत्तब्बे…पे… चक्खुना रूपं पस्सतीति? आमन्ता. अत्थि चक्खुस्स आवट्टना…पे… पणिधीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… ननु नत्थि चक्खुस्स आवट्टना…पे… पणिधीति? आमन्ता. हञ्चि नत्थि चक्खुस्स आवट्टना…पे… पणिधि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘चक्खुना रूपं पस्सती’’ति.

सोतेन सद्दं सुणातीति…पे… घानेन गन्धं घायतीति…पे… जिव्हाय रसं सायतीति…पे… कायेन ¶ फोट्ठब्बं फुसतीति? आमन्ता. रूपेन रूपं फुसतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे….

रूपेन रूपं फुसतीति? आमन्ता. रूपेन रूपं पटिविजानातीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… रूपेन रूपं पटिविजानातीति? आमन्ता. रूपं मनोविञ्ञाणन्ति? न हेवं वत्तब्बे ¶ …पे… कायेन फोट्ठब्बं फुसतीति? आमन्ता. अत्थि कायस्स आवट्टना…पे… पणिधीति? न हेवं वत्तब्बे…पे… ननु नत्थि कायस्स आवट्टना…पे… पणिधीति? आमन्ता. हञ्चि नत्थि कायस्स आवट्टना…पे… पणिधि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘कायेन फोट्ठब्बं फुसती’’ति…पे….

८२७. न वत्तब्बं – ‘‘चक्खुना रूपं पस्सती’’ति…पे… ‘‘कायेन फोट्ठब्बं फुसती’’ति? आमन्ता. ननु ¶ वुत्तं भगवता – ‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु चक्खुना रूपं पस्सति…पे… कायेन फोट्ठब्बं फुसती’’ति [म. नि. १.३४९; अ. नि. ४.३७ (अट्ठकथा पस्सितब्बा)]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता. तेन हि चक्खुना रूपं पस्सति…पे… कायेन फोट्ठब्बं फुसतीति.

चक्खुना रूपं पस्सतीतिकथा निट्ठिता.

बुद्धो भगवा मनुस्सलोके अट्ठासि, बुद्धेन भगवता धम्मो देसितो, नत्थि बुद्धस्स भगवतो करुणा, बुद्धस्स भगवतो उच्चारपस्सावो अतिविय ¶ अञ्ञे गन्धजाते अधिग्गण्हाति, एकेन अरियमग्गेन चत्तारि सामञ्ञफलानि सच्छिकरोति, झाना झानं सङ्कमति, अत्थि झानन्तरिका, समापन्नो सद्दं सुणाति, चक्खुना रूपं पस्सति कायेन फोट्ठब्बं फुसति.