📜

६. लाभसक्कारसंयुत्तं

१. पठमवग्गो

१. दारुणसुत्तं

१५७. एवं ¶ ¶ ¶ मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे. तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘भिक्खवो’’ति. ‘‘भदन्ते’’ति ते भिक्खू भगवतो पच्चस्सोसुं. भगवा ¶ एतदवोच –

‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. तस्मातिह, भिक्खवे, एवं सिक्खितब्बं – ‘उप्पन्नं लाभसक्कारसिलोकं पजहिस्साम, न च नो उप्पन्नो लाभसक्कारसिलोको चित्तं परियादाय ठस्सती’ति. एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. पठमं.

२. बळिससुत्तं

१५८. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. सेय्यथापि, भिक्खवे, बाळिसिको आमिसगतं बळिसं गम्भीरे उदकरहदे पक्खिपेय्य. तमेनं अञ्ञतरो आमिसचक्खु मच्छो गिलेय्य. एवञ्हि सो, भिक्खवे, मच्छो गिलबळिसो बाळिसिकस्स अनयं आपन्नो ब्यसनं आपन्नो यथाकामकरणीयो बाळिसिकस्स’’.

‘‘बाळिसिकोति खो, भिक्खवे, मारस्सेतं पापिमतो अधिवचनं. बळिसन्ति खो, भिक्खवे ¶ , लाभसक्कारसिलोकस्सेतं अधिवचनं. यो हि कोचि ¶ , भिक्खवे, भिक्खु उप्पन्नं लाभसक्कारसिलोकं अस्सादेति निकामेति, अयं वुच्चति, भिक्खवे, भिक्खु गिलबळिसो मारस्स अनयं आपन्नो ब्यसनं आपन्नो यथाकामकरणीयो पापिमतो. एवं दारुणो खो, भिक्खवे ¶ , लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. तस्मातिह, भिक्खवे, एवं सिक्खितब्बं – ‘उप्पन्नं लाभसक्कारसिलोकं पजहिस्साम, न च नो उप्पन्नो लाभसक्कारसिलोको चित्तं परियादाय ठस्सती’ति. एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. दुतियं.

३. कुम्मसुत्तं

१५९. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो ¶ , भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. भूतपुब्बं, भिक्खवे, अञ्ञतरस्मिं उदकरहदे महाकुम्मकुलं चिरनिवासि अहोसि. अथ खो, भिक्खवे, अञ्ञतरो कुम्मो अञ्ञतरं कुम्मं एतदवोच – ‘मा खो त्वं, तात कुम्म, एतं पदेसं अगमासी’ति. अगमासि खो, भिक्खवे, सो कुम्मो तं पदेसं. तमेनं लुद्दो पपताय विज्झि. अथ खो, भिक्खवे, सो कुम्मो येन सो कुम्मो तेनुपसङ्कमि. अद्दसा खो, भिक्खवे, सो कुम्मो तं कुम्मं दूरतोव आगच्छन्तं. दिस्वान तं कुम्मं एतदवोच – ‘कच्चि त्वं, तात कुम्म, न तं पदेसं अगमासी’ति? ‘अगमासिं ख्वाहं, तात कुम्म, तं पदेस’न्ति. ‘कच्चि ¶ पनासि, तात कुम्म, अक्खतो अनुपहतो’ति? ‘अक्खतो खोम्हि, तात कुम्म, अनुपहतो, अत्थि च मे इदं सुत्तकं पिट्ठितो पिट्ठितो अनुबन्ध’न्ति. ‘तग्घसि, तात कुम्म, खतो, तग्घ उपहतो. एतेन हि ते, तात कुम्म, सुत्तकेन पितरो च पितामहा च अनयं आपन्ना ब्यसनं आपन्ना. गच्छ दानि त्वं, तात कुम्म, न दानि त्वं अम्हाक’’’न्ति.

‘‘लुद्दोति खो, भिक्खवे, मारस्सेतं पापिमतो अधिवचनं. पपताति खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोकस्सेतं अधिवचनं. सुत्तकन्ति खो, भिक्खवे, नन्दिरागस्सेतं अधिवचनं. यो हि कोचि, भिक्खवे, भिक्खु उप्पन्नं लाभसक्कारसिलोकं अस्सादेति निकामेति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, भिक्खु गिद्धो पपताय [भिक्खु पपताय (स्या. कं.), भिक्खु विद्धो पपताय (?)] अनयं आपन्नो ब्यसनं आपन्नो यथाकामकरणीयो ¶ पापिमतो. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि ¶ वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. ततियं.

४. दीघलोमिकसुत्तं

१६०. सावत्थियं ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. सेय्यथापि, भिक्खवे, दीघलोमिका एळका कण्टकगहनं पविसेय्य. सा तत्र तत्र सज्जेय्य, तत्र तत्र गय्हेय्य [गच्छेय्य (सी.), गण्हेय्य (स्या. कं. पी. क.)], तत्र तत्र बज्झेय्य, तत्र तत्र अनयब्यसनं आपज्जेय्य. ‘एवमेव खो, भिक्खवे, इधेकच्चो भिक्खु लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतो परियादिण्णचित्तो पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय गामं वा निगमं वा ¶ पिण्डाय पविसति. सो तत्र तत्र सज्जति, तत्र तत्र गय्हति, तत्र तत्र बज्झति, तत्र तत्र अनयब्यसनं आपज्जति. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’’न्ति. चतुत्थं.

५. मीळ्हकसुत्तं

१६१. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. सेय्यथापि, भिक्खवे, मीळ्हका गूथादी गूथपूरा पुण्णा गूथस्स. पुरतो चस्स महागूथपुञ्जो. सा तेन अञ्ञा मीळ्हका अतिमञ्ञेय्य – ‘अहम्हि गूथादी गूथपूरा पुण्णा गूथस्स, पुरतो च म्यायं महागूथपुञ्जो’ति. एवमेव ¶ खो, भिक्खवे, इधेकच्चो भिक्खु लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतो परियादिण्णचित्तो पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय गामं वा निगमं वा पिण्डाय पविसति. सो तत्थ भुत्तावी च होति यावदत्थो, निमन्तितो च स्वातनाय, पिण्डपातो चस्स पूरो. सो आरामं गन्त्वा भिक्खुगणस्स मज्झे विकत्थति – ‘भुत्तावी चम्हि यावदत्थो, निमन्तितो चम्हि स्वातनाय, पिण्डपातो च म्यायं पूरो, लाभी चम्हि चीवर-पिण्डपात-सेनासन-गिलानप्पच्चय-भेसज्जपरिक्खारानं, इमे पनञ्ञे भिक्खू अप्पपुञ्ञा अप्पेसक्खा न लाभिनो चीवर-पिण्डपातसेनासन-गिलानप्पच्चय-भेसज्ज-परिक्खारान’न्ति. सो तेन लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतो परियादिण्णचित्तो अञ्ञे पेसले भिक्खू अतिमञ्ञति. तञ्हि तस्स, भिक्खवे ¶ , मोघपुरिसस्स ¶ होति दीघरत्तं अहिताय दुक्खाय. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. पञ्चमं.

६. असनिसुत्तं

१६२. सावत्थियं ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. [उपरि ततियवग्गे ततियचतुत्थसुत्तेसु ‘‘मा च खो त्वं तात सेखं… अनुपापुणातू’’ति आगतं. तेन नयेन इधापि अत्थो गहेतब्बो. एत्थ हि किं सद्देन पटिक्खेपत्थोपि सक्का ञातुं, यथा ‘‘सयं अभिञ्ञाय कमुद्दिसेय्य’’न्ति. तस्मा कं… आगच्छतूति एत्थ कमपि… मा आगच्छतूति च, कं सेखं… अनुपापुणातूति एत्थ कमपि सेखं… मा पापुणातूति च अत्थो वेदितब्बो. अट्ठकथाटीकासु च अयमेवत्थो ञापितो] कं, भिक्खवे, असनिविचक्कं आगच्छतु [उपरि ततियवग्गे तरियचतुत्थसुत्तेसु ‘‘मा च खो त्वं तात सेखं… अनुपापुणातू’’ति आगतं. तेन नयेन इधापि अत्थो गहेतब्बो. एत्थ हि किं सद्देन पटिक्खेपत्थोपि सक्का ञातुं, यथा ‘‘सयं अभिञ्ञाय कमुद्दिसेय्य’’न्ति. तस्मा कं… आगच्छतूति एत्थ कमपि… मा आगच्छतूतिच, तं सेखं… अनुपापुणातूति एत्थ कमपि सेखं… मा पापुणातूति च अत्थो वेदितब्बो. अट्ठकथाटीकासु च अयमेवत्थो ञापितो], सेखं [असनिविचक्कं, तं सेखं (पी. क.), असनिविचक्कं, सेखं (स्या. कं.), असनिविचक्कं आगच्छतु, कं सेखं (?)] अप्पत्तमानसं लाभसक्कारसिलोको अनुपापुणातु’’ [अनुपापुणाति (पी. क.)].

‘‘असनिविचक्कन्ति खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोकस्सेतं अधिवचनं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. छट्ठं.

७. दिद्धसुत्तं

१६३. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो ¶ , भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. कं, भिक्खवे, दिद्धगतेन विसल्लेन सल्लेन [दिट्ठिगतेन विसल्लेन (क. सी.), दिट्ठिगतेन सल्लेन (स्या. कं.), दिट्ठिगतेन विसल्लेन सल्लेन (क.), दिट्ठगतेन विसल्लेन सल्लेन (पी.)] विज्झतु, सेखं [विज्झतु, तं सेखं (सी.), विज्झति, तं सेखं (पी. क.)] अप्पत्तमानसं लाभसक्कारसिलोको अनुपापुणातु’’ [अनुपापुणाति (पी. क.)].

‘‘सल्लन्ति खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोकस्सेतं अधिवचनं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. सत्तमं.

८. सिङ्गालसुत्तं

१६४. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. अस्सुत्थ नो तुम्हे, भिक्खवे, रत्तिया पच्चूससमयं ¶ जरसिङ्गालस्स [सिङ्गालस्स (क.), जरसिगालस्स (सी. स्या. कं.)] वस्समानस्सा’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’. ‘‘एसो खो, भिक्खवे, जरसिङ्गालो उक्कण्डकेन ¶ [उक्कण्डकेन (सी.), उक्कण्णकेन (स्या. कं. पी.)] नाम रोगजातेन फुट्ठो नेव बिलगतो रमति, न रुक्खमूलगतो रमति, न अज्झोकासगतो रमति; येन ¶ येन गच्छति, यत्थ यत्थ तिट्ठति, यत्थ यत्थ निसीदति, यत्थ यत्थ निपज्जति; तत्थ तत्थ अनयब्यसनं आपज्जति. एवमेव खो, भिक्खवे, इधेकच्चो भिक्खु लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतो परियादिण्णचित्तो नेव सुञ्ञागारगतो रमति, न रुक्खमूलगतो रमति, न अज्झोकासगतो रमति; येन येन गच्छति, यत्थ यत्थ तिट्ठति, यत्थ यत्थ निसीदति, यत्थ यत्थ निपज्जति; तत्थ तत्थ अनयब्यसनं आपज्जति. एवं ¶ दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. अट्ठमं.

९. वेरम्भसुत्तं

१६५. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. उपरि, भिक्खवे, आकासे वेरम्भा [वेरम्बा (सी. पी.)] नाम वाता वायन्ति. तत्थ यो पक्खी गच्छति तमेनं वेरम्भा वाता खिपन्ति. तस्स वेरम्भवातक्खित्तस्स अञ्ञेनेव पादा गच्छन्ति, अञ्ञेन पक्खा गच्छन्ति, अञ्ञेन सीसं गच्छति, अञ्ञेन कायो गच्छति. एवमेव खो, भिक्खवे, इधेकच्चो भिक्खु लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतो परियादिण्णचित्तो पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय गामं वा निगमं वा पिण्डाय पविसति अरक्खितेनेव कायेन अरक्खिताय वाचाय अरक्खितेन चित्तेन, अनुपट्ठिताय सतिया, असंवुतेहि इन्द्रियेहि. सो तत्थ ¶ पस्सति मातुगामं दुन्निवत्थं वा दुप्पारुतं वा. तस्स मातुगामं दिस्वा दुन्निवत्थं वा दुप्पारुतं वा रागो चित्तं अनुद्धंसेति. सो रागानुद्धंसितेन चित्तेन सिक्खं पच्चक्खाय हीनायावत्तति. तस्स अञ्ञे चीवरं हरन्ति, अञ्ञे पत्तं हरन्ति, अञ्ञे निसीदनं हरन्ति, अञ्ञे सूचिघरं हरन्ति, वेरम्भवातक्खित्तस्सेव सकुणस्स. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. नवमं.

१०. सगाथकसुत्तं

१६६. सावत्थियं ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. इधाहं, भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं पस्सामि सक्कारेन ¶ अभिभूतं परियादिण्णचित्तं, कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्नं. इध पनाहं, भिक्खवे ¶ , एकच्चं पुग्गलं पस्सामि असक्कारेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं, कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्नं. इध पनाहं, भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं पस्सामि सक्कारेन च असक्कारेन च तदुभयेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं, कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्नं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति.

इदमवोच भगवा. इदं वत्वान सुगतो अथापरं एतदवोच सत्था –

‘‘यस्स ¶ सक्करियमानस्स, असक्कारेन चूभयं;

समाधि न विकम्पति, अप्पमाणविहारिनो [अप्पमादविहारिनो (पी. क.) अप्पमाणोति हेत्थ फलसमाधि, न सति].

‘‘तं झायिनं साततिकं, सुखुमं दिट्ठिविपस्सकं;

उपादानक्खयारामं, आहु सप्पुरिसो इती’’ति. दसमं;

पठमो वग्गो.

तस्सुद्दानं –

दारुणो बळिसं कुम्मं, दीघलोमि च मीळ्हकं;

असनि दिद्धं सिङ्गालं, वेरम्भेन सगाथकन्ति.

२. दुतियवग्गो

१. सुवण्णपातिसुत्तं

१६७. सावत्थियं ¶ ¶ ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… अधिगमाय. इधाहं, भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं एवं चेतसा चेतो परिच्च पजानामि – ‘न चायमायस्मा ¶ सुवण्णपातियापि रूपियचुण्णपरिपूराय हेतु सम्पजानमुसा भासेय्या’ति. तमेनं पस्सामि अपरेन समयेन लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं सम्पजानमुसा भासन्तं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. पठमं.

२. रूपियपातिसुत्तं

१६८. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… इधाहं, भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं एवं चेतसा चेतो परिच्च पजानामि – ‘न चायमायस्मा रूपियपातियापि सुवण्णचुण्णपरिपूराय हेतु सम्पजानमुसा भासेय्या’ति. तमेनं पस्सामि अपरेन समयेन लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं सम्पजानमुसा भासन्तं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. दुतियं.

३-१०. सुवण्णनिक्खसुत्तादिअट्ठकं

१६९. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘इधाहं ¶ , भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं एवं चेतसा चेतो परिच्च पजानामि – ‘न चायमायस्मा सुवण्णनिक्खस्सापि ¶ हेतु…पे… सुवण्णनिक्खसतस्सापि हेतु… सिङ्गीनिक्खस्सापि हेतु… सिङ्गीनिक्खसतस्सापि हेतु… पथवियापि जातरूपपरिपूराय हेतु… आमिसकिञ्चिक्खहेतुपि… जीवितहेतुपि… जनपदकल्याणियापि हेतु सम्पजानमुसा भासेय्या’ति. तमेनं पस्सामि अपरेन समयेन लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं सम्पजानमुसा भासन्तं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. दसमं.

दुतियो वग्गो.

तस्सुद्दानं –

द्वे ¶ ¶ पाति द्वे सुवण्णा च, सिङ्गीहि अपरे दुवे;

पथवी किञ्चिक्खजीवितं, जनपदकल्याणिया दसाति.

३. ततियवग्गो

१. मातुगामसुत्तं

१७०. सावत्थियं ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… न ¶ तस्स, भिक्खवे, मातुगामो एको एकस्स चित्तं परियादाय तिट्ठति यस्स लाभसक्कारसिलोको चित्तं परियादाय तिट्ठति. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको …पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. पठमं.

२. कल्याणीसुत्तं

१७१. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… न तस्स, भिक्खवे, जनपदकल्याणी एका एकस्स चित्तं परियादाय तिट्ठति यस्स लाभसक्कारसिलोको चित्तं परियादाय तिट्ठति. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. दुतियं.

३. एकपुत्तकसुत्तं

१७२. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… सद्धा, भिक्खवे, उपासिका एकपुत्तकं पियं मनापं एवं सम्मा आयाचमाना आयाचेय्य – ‘तादिसो, तात, भवाहि यादिसो चित्तो च गहपति हत्थको च आळवको’ति. एसा, भिक्खवे ¶ , तुला एतं पमाणं मम सावकानं उपासकानं, यदिदं चित्तो ¶ च गहपति हत्थको च आळवको. सचे खो त्वं, तात, अगारस्मा अनगारियं पब्बजसि; तादिसो, तात, भवाहि यादिसा सारिपुत्तमोग्गल्लानाति. एसा, भिक्खवे, तुला एतं पमाणं मम सावकानं भिक्खूनं, यदिदं सारिपुत्तमोग्गलाना ¶ . मा च खो त्वं, तात, सेखं अप्पत्तमानसं लाभसक्कारसिलोको अनुपापुणातूति. तञ्चे, भिक्खवे, भिक्खुं ¶ सेखं अप्पत्तमानसं लाभसक्कारसिलोको अनुपापुणाति, सो तस्स होति अन्तरायाय. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. ततियं.

४. एकधीतुसुत्तं

१७३. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… सद्धा भिक्खवे उपासिका एकं धीतरं पियं मनापं एवं सम्मा आयाचमाना आयाचेय्य – ‘तादिसा, अय्ये, भवाहि यादिसा खुज्जुत्तरा च उपासिका वेळुकण्डकिया [वेळुकण्डकी (सी. छक्कङ्गुत्तरेपि)] च नन्दमाता’ति. एसा, भिक्खवे, तुला एतं पमाणं मम साविकानं उपासिकानं, यदिदं खुज्जुत्तरा च उपासिका वेळुकण्डकिया च नन्दमाता. सचे खो त्वं, अय्ये, अगारस्मा अनगारियं पब्बजसि; तादिसा, अय्ये, भवाहि यादिसा खेमा च भिक्खुनी उप्पलवण्णा चाति. एसा, भिक्खवे, तुला एतं पमाणं मम साविकानं भिक्खुनीनं, यदिदं खेमा ¶ च भिक्खुनी उप्पलवण्णा च. मा च खो त्वं, अय्ये, सेखं अप्पत्तमानसं लाभसक्कारसिलोको अनुपापुणातूति. तं चे, भिक्खवे, भिक्खुनिं सेखं अप्पत्तमानसं लाभसक्कारसिलोको अनुपापुणाति, सो तस्सा होति अन्तरायाय. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. चतुत्थं.

५. समणब्राह्मणसुत्तं

१७४. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘ये ¶ हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा लाभसक्कारसिलोकस्स अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं नप्पजानन्ति, न मे ते, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु वा समणसम्मता ब्राह्मणेसु वा ब्राह्मणसम्मता, न च पन ते आयस्मन्ता सामञ्ञत्थं वा ब्रह्मञ्ञत्थं वा दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा ¶ सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ति. ये च खो केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा लाभसक्कारसिलोकस्स अस्सादञ्च आदीनवञ्च ¶ निस्सरणञ्च यथाभूतं पजानन्ति, ते च खो मे, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु चेव समणसम्मता ब्राह्मणेसु च ब्राह्मणसम्मता, ते च पनायस्मन्तो सामञ्ञत्थञ्च ब्रह्मञ्ञत्थञ्च दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ती’’ति. पञ्चमं.

६. दुतियसमणब्राह्मणसुत्तं

१७५. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा लाभसक्कारसिलोकस्स समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं नप्पजानन्ति…पे… पजानन्ति…पे… सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ती’’ति. छट्ठं.

७. ततियसमणब्राह्मणसुत्तं

१७६. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा ¶ वा लाभसक्कारसिलोकं यथाभूतं नप्पजानन्ति, लाभसक्कारसिलोकसमुदयं नप्पजानन्ति, लाभसक्कारसिलोकनिरोधं नप्पजानन्ति, लाभसक्कारसिलोकनिरोधगामिनिं पटिपदं नप्पजानन्ति …पे… पजानन्ति…पे… सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ती’’ति. सत्तमं.

८. छविसुत्तं

१७७. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. लाभसक्कारसिलोको ¶ , भिक्खवे, छविं छिन्दति, छविं छेत्वा चम्मं छिन्दति, चम्मं छेत्वा मंसं छिन्दति, मंसं छेत्वा न्हारुं छिन्दति, न्हारुं छेत्वा अट्ठिं छिन्दति, अट्ठिं छेत्वा अट्ठिमिञ्जं ¶ आहच्च तिट्ठति. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. अट्ठमं.

९. रज्जुसुत्तं

१७८. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. लाभसक्कारसिलोको, भिक्खवे, छविं छिन्दति, छविं छेत्वा चम्मं छिन्दति, चम्मं छेत्वा मंसं छिन्दति, मंसं छेत्वा न्हारुं छिन्दति, न्हारुं छेत्वा अट्ठिं छिन्दति, अट्ठिं छेत्वा अट्ठिमिञ्जं आहच्च तिट्ठति’’.

‘‘सेय्यथापि ¶ , भिक्खवे, बलवा पुरिसो दळ्हाय वाळरज्जुया जङ्घं वेठेत्वा घंसेय्य. सा छविं छिन्देय्य, छविं छेत्वा चम्मं छिन्देय्य, चम्मं छेत्वा मंसं छिन्देय्य, मंसं छेत्वा न्हारुं छिन्देय्य, न्हारुं छेत्वा अट्ठिं छिन्देय्य, अट्ठिं छेत्वा अट्ठिमिञ्जं आहच्च तिट्ठेय्य. एवमेव खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको ¶ छविं छिन्दति, छविं छेत्वा चम्मं छिन्दति, चम्मं छेत्वा मंसं छिन्दति, मंसं छेत्वा न्हारुं छिन्दति, न्हारुं छेत्वा अट्ठिं छिन्दति, अट्ठिं छेत्वा अट्ठिंमिञ्जं आहच्च तिट्ठति. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. नवमं.

१०. भिक्खुसुत्तं

१७९. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘योपि ¶ सो, भिक्खवे, भिक्खु अरहं खीणासवो तस्सपाहं लाभसक्कारसिलोको अन्तरायाय वदामी’’ति. एवं वुत्ते, आयस्मा आनन्दो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘किस्स पन, भन्ते, खीणासवस्स भिक्खुनो लाभसक्कारसिलोको अन्तरायाया’’ति? ‘‘या हिस्स सा, आनन्द, अकुप्पा चेतोविमुत्ति नाहं तस्सा लाभसक्कारसिलोकं अन्तरायाय वदामि. ये च ख्वस्स, आनन्द, अप्पमत्तस्स आतापिनो पहितत्तस्स विहरतो दिट्ठधम्मसुखविहारा अधिगता तेसाहमस्स लाभसक्कारसिलोकं अन्तरायाय वदामि. एवं दारुणो खो, आनन्द, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. तस्मातिहानन्द, एवं सिक्खितब्बं – ‘उप्पन्नं ¶ लाभसक्कारसिलोकं पजहिस्साम, न च नो उप्पन्नो लाभसक्कारसिलोको चित्तं परियादाय ठस्सती’ति. एवञ्हि वो, आनन्द, सिक्खितब्ब’’न्ति. दसमं.

ततियो वग्गो.

तस्सुद्दानं –

मातुगामो ¶ च कल्याणी, पुत्तो च एकधीतु च;

समणब्राह्मणा तीणि, छवि रज्जु च भिक्खुनाति.

४. चतुत्थवग्गो

१. भिन्दिसुत्तं

१८०. सावत्थियं ¶ ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. लाभसक्कारसिलोकेन ¶ अभिभूतो परियादिण्णचित्तो, भिक्खवे, देवदत्तो सङ्घं भिन्दि. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… सिक्खितब्ब’’न्ति. पठमं.

२. कुसलमूलसुत्तं

१८१. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतस्स परियादिण्णचित्तस्स, भिक्खवे, देवदत्तस्स कुसलमूलं समुच्छेदमगमा. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… सिक्खितब्ब’’न्ति. दुतियं.

३. कुसलधम्मसुत्तं

१८२. सावत्थियं ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतस्स परियादिण्णचित्तस्स, भिक्खवे, देवदत्तस्स कुसलो धम्मो समुच्छेदमगमा. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… सिक्खितब्ब’’न्ति. ततियं.

४. सुक्कधम्मसुत्तं

१८३. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतस्स परियादिण्णचित्तस्स, भिक्खवे, देवदत्तस्स सुक्को धम्मो समुच्छेदमगमा. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… सिक्खितब्ब’’न्ति ¶ . चतुत्थं.

५. अचिरपक्कन्तसुत्तं

१८४. एकं ¶ समयं भगवा राजगहे विहरति गिज्झकूटे पब्बते अचिरपक्कन्ते देवदत्ते. तत्र खो भगवा देवदत्तं आरब्भ भिक्खू आमन्तेसि ¶ – ‘‘अत्तवधाय, भिक्खवे, देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि, पराभवाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि’’.

‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, कदली अत्तवधाय फलं देति, पराभवाय फलं देति; एवमेव खो, भिक्खवे, अत्तवधाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि, पराभवाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि.

‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, वेळु अत्तवधाय फलं देति, पराभवाय फलं देति; एवमेव खो, भिक्खवे, अत्तवधाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि, पराभवाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि.

‘‘सेय्यथापि ¶ , भिक्खवे, नळो अत्तवधाय फलं देति, पराभवाय फलं देति; एवमेव खो, भिक्खवे, अत्तवधाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि, पराभवाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि.

‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, अस्सतरी अत्तवधाय गब्भं गण्हाति, पराभवाय गब्भं गण्हाति; एवमेव खो, भिक्खवे, अत्तवधाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको उदपादि, पराभवाय देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोको ¶ उदपादि. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको. एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति.

इदमवोच भगवा. इदं वत्वान सुगतो अथापरं एतदवोच सत्था –

‘‘फलं वे कदलिं हन्ति, फलं वेळुं फलं नळं;

सक्कारो कापुरिसं हन्ति, गब्भो अस्सतरिं यथाति’’. पञ्चमं;

६. पञ्चरथसतसुत्तं

१८५. राजगहे ¶ विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे. तेन खो पन समयेन देवदत्तस्स अजातसत्तुकुमारो पञ्चहि रथसतेहि सायं पातं ¶ उपट्ठानं गच्छति, पञ्च च थालिपाकसतानि भत्ताभिहारो अभिहरीयति. अथ खो सम्बहुला भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु. एकमन्तं निसिन्ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘देवदत्तस्स, भन्ते, अजातसत्तुकुमारो पञ्चहि रथसतेहि सायं पातं उपट्ठानं गच्छति, पञ्च च थालिपाकसतानि भत्ताभिहारो अभिहरीयती’’ति. ‘‘मा, भिक्खवे, देवदत्तस्स लाभसक्कारसिलोकं पिहयित्थ. यावकीवञ्च, भिक्खवे, देवदत्तस्स अजातसत्तुकुमारो पञ्चहि रथसतेहि सायं पातं उपट्ठानं गमिस्सति, पञ्च च थालिपाकसतानि भत्ताभिहारो आहरीयिस्सति, हानियेव, भिक्खवे, देवदत्तस्स पाटिकङ्खा कुसलेसु धम्मेसु, नो वुद्धि’’.

‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, चण्डस्स कुक्कुरस्स नासाय पित्तं भिन्देय्युं ¶ , एवञ्हि सो, भिक्खवे ¶ , कुक्कुरो भिय्योसोमत्ताय चण्डतरो अस्स; एवमेव, भिक्खवे, यावकीवञ्च देवदत्तस्स अजातसत्तुकुमारो पञ्चहि रथसतेहि सायं पातं उपट्ठानं गमिस्सति, पञ्च च थालिपाकसतानि भत्ताभिहारो आहरीयिस्सति, हानियेव, भिक्खवे, देवदत्तस्स पाटिकङ्खा कुसलेसु धम्मेसु, नो वुद्धि. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको…पे… एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. छट्ठं.

७. मातुसुत्तं

१८६. सावत्थियं विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. इधाहं ¶ , भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं एवं चेतसा चेतो परिच्च पजानामि – ‘न चायमायस्मा मातुपि हेतु सम्पजानमुसा भासेय्या’ति. तमेनं पस्सामि अपरेन समयेन लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं सम्पजानमुसा भासन्तं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. तस्मातिह, भिक्खवे, एवं सिक्खितब्बं – ‘उप्पन्नं लाभसक्कारसिलोकं पजहिस्साम. न च नो उप्पन्नो लाभसक्कारसिलोको चित्तं परियादाय ठस्सती’ति. एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. सत्तमं.

८-१३. पितुसुत्तादिछक्कं

१८७. सावत्थियं ¶ विहरति…पे… ‘‘दारुणो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. इधाहं ¶ , भिक्खवे, एकच्चं पुग्गलं एवं चेतसा चेतो परिच्च पजानामि – ‘न चायमायस्मा पितुपि हेतु…पे… भातुपि हेतु… भगिनियापि हेतु… पुत्तस्सपि हेतु… धीतुयापि हेतु… पजापतियापि हेतु सम्पजानमुसा भासेय्या’ति. तमेनं पस्सामि अपरेन समयेन लाभसक्कारसिलोकेन अभिभूतं परियादिण्णचित्तं सम्पजानमुसा भासन्तं. एवं दारुणो खो, भिक्खवे, लाभसक्कारसिलोको कटुको फरुसो अन्तरायिको अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय. तस्मातिह, भिक्खवे, एवं सिक्खितब्बं – ‘उप्पन्नं ¶ लाभसक्कारसिलोकं पजहिस्साम, न च नो उप्पन्नो लाभसक्कारसिलोको ¶ चित्तं परियादाय ठस्सती’ति. एवञ्हि वो, भिक्खवे, सिक्खितब्ब’’न्ति. तेरसमं.

चतुत्थो वग्गो.

तस्सुद्दानं –

भिन्दि मूलं दुवे धम्मा, पक्कन्तं रथ मातरि;

पिता भाता च भगिनी, पुत्तो धीता पजापतीति.

लाभसक्कारसंयुत्तं समत्तं.