📜

ကာမာဝစရကုသလပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၁။ ‘‘ယေ ဝါ ပန…ပေ… အရူပိနော ဓမ္မာ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဖဿော ဟောတီ’’တိ ဧဝမာဒိကံ ဝိယ န ဝိသုံ ‘‘တေပိ ဟောန္တီ’’တိ ဟောတိ-သဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာဝသေသေ စ ပန ဂဟေတွာ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ’’တိ အပ္ပေတုံ ဝုတ္တန္တိ အပ္ပနာယ အဝရောဓိတံ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ နိဒ္ဒေသေပိ ဧတဿ ပဒဘာဇနီယံ န ဝုတ္တန္တိ။ သရူပေန ပန အဒဿိတတ္တာ ‘‘အတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယေန ဟောတိ-သဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓော နိဒ္ဒေသော စ န ကတော၊ သင်္ခေပေန ပန ဥဒ္ဒိသိတွာ သင်္ခေပေနေဝ ယေ ဝါ ပန ဓမ္မာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ဧတဿ ဓမ္မဿ ဥဒ္ဒေသေ အဝရောဓော ယုတ္တော။ ဓမ္မနိဒ္ဒေသေ စ နိဒ္ဒေသာဝသာနေ ဝုတ္တဿာတိ။

ပုစ္ဆာပရိစ္ဆေဒဝစနေနေဝ ပုစ္ဆာဘာဝေ ဝိညာတေ ပုစ္ဆာဝိသေသဉာပနတ္ထံ အာဟ ‘‘အယံ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ’’တိ။ ပဉ္စဝိဓာ ဟီတိ မဟာနိဒ္ဒေသေ (မဟာနိ။ ၁၅၀၊ စူဠနိ။ ပုဏ္ဏကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၁၂၊ မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၁၈) အာဂတာ ပုစ္ဆာ ဒဿေတိ။ လက္ခဏန္တိ ဉာတုံ ဣစ္ဆိတော ယော ကောစိ သဘာဝေါ။ အညာတန္တိ ယေန ကေနစိ ဉာဏေန အညာတဘာဝံ အာဟ။ အဒိဋ္ဌန္တိ ဒဿနဘူတေန ဉာဏေန ပစ္စက္ခံ ဝိယ အဒိဋ္ဌတံ။ အတုလိတန္တိ ‘‘ဧတ္တကံ ဣဒ’’န္တိ တုလာဘူတာယ ပညာယ အတုလိတတံ။ အတီရိတန္တိ တီရဏဘူတာယ ပညာယ အကတဉာဏကိရိယာသမာပနတံ။ အဝိဘူတန္တိ ဉာဏဿ အပါကဋဘာဝံ ။ အဝိဘာဝိတန္တိ ဉာဏေန အပါကဋီကတဘာဝံ။ အဒိဋ္ဌံ ဇောတီယတိ ဧတာယာတိ အဒိဋ္ဌဇောတနာ။ အနုမတိယာ ပုစ္ဆာ အနုမတိပုစ္ဆာ။ ‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိပုစ္ဆာယ ဟိ ‘‘ကာ တုမှာကံ အနုမတီ’’တိ အနုမတိ ပုစ္ဆိတာ ဟောတိ။ ကထေတုကမျတာတိ ကထေတုကမျတာယ။

ပဘေဒတော ဓမ္မာနံ ဒေသနန္တိ မာတိကာဒေသနံ အာဟ။ တတ္ထ ဟိ ပုရတော ကုသလာဒိကေ ပဘေဒေ ဝတွာ ပစ္ဆတော ဓမ္မာ ဝုတ္တာတိ ‘‘ပဘေဒဝန္တဒဿနတ္ထ’’န္တိ နိဒ္ဒေသံ အာဟ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မာတိကာယ သဝိသေသနာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ၊ တေ စ ဝိသေသိတဗ္ဗတ္တာ ပဓာနာ၊ ပဓာနဉ္စ ဣတိကတ္တဗ္ဗတာယ ယုဇ္ဇတီတိ ဓမ္မာနမေဝ ပဓာနာနံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတာ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗတာ စ ဟောတိ၊ တသ္မာ တေ ပုစ္ဆိတဗ္ဗေ ဒဿေတုံ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တေ ပန ဝိသေသဝန္တော ပုစ္ဆိတာတိ ဒဿေတုံ ပုန ‘‘ကုသလာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဧဝံ ပဘေဒဝန္တဒဿနတ္ထံ အယံ ပဒါနုက္ကမော ကတောတိ။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇနေပိ ဧဝမေဝ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ‘‘ပဘေဒတော ဓမ္မာနံ ဒေသနံ ဒီပေတွာ’’တိ ဧတဿ အတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘ဣမသ္မိဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ အနေကပ္ပဘေဒါ ဒေသေတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မာတိ အဝေါဟာရဒေသနတော ဓမ္မာနမေဝ ဒေသေတဗ္ဗတ္တာ တေသဉ္စ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏာဝဟနတော ပဘေဒဝန္တာနံ ဒေသေတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ကုသလာ…ပေ… ဒီပေတွာ’’တိ ဧတေန သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝမေဝ ဟိ ယထာဝုတ္တဒီပနဿ ဟေတုံ သကာရဏံ ပကာသေတုံ ပုန ‘‘ဓမ္မာယေဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ။ ဓမ္မာတိ သာမညမတ္တဝစနေန သမူဟာဒိဃနဝသေန ဧကတ္တဂ္ဂဟဏံ ဟောတီတိ ဧကတ္တဝိနိဗ္ဘောဂကရဏံ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂဉာဏံ အာဝဟတိ ပဘေဒဒေသနာ၊ တထာ ကုသလာဒိဓမ္မာနံ အဗျာကတာဒိအတ္ထာနဉ္စ ဒီပနတော ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါဒိဉာဏဉ္စ အာဝဟတိ။ ‘‘ပဘေဒဝန္တဒဿနတ္ထ’’န္တိ ဧတံ ဝိဝရိတုံ ‘‘ဣဒါနိ ယေ တေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပဘေဒ…ပေ… ယုဇ္ဇတိ ဣတိကတ္တဗ္ဗတာယုတ္တဿ ဝိသေသနတ္တာ။ အထ ဝါ ဥဒ္ဒေသော ဓမ္မပ္ပဓာနော၊ ပုစ္ဆာ သံသယိတပ္ပဓာနာ၊ န စ ဓမ္မဘာဝေါ သံသယိတော၊ ကုသလာဒိဘေဒေါ ပန သံသယိတောတိ နိစ္ဆိတသံသယိတဝသေနာယံ ပဒါနုက္ကမော ကတော။

ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဝစနေ။ ကိမတ္ထမာဟ ဘဂဝါတိ တံ ဒဿေတုံ အာဟ ‘‘သမယေ နိဒ္ဒိသိ စိတ္တ’’န္တိ။ ပရိယောသာနေတိ သမယေ စိတ္တနိဒ္ဒေသဿ ‘‘ယသ္မိံ…ပေ… အာရဗ္ဘာ’’တိ ဧတဿ ပရိယောသာနေ။ တသ္မိံ သမယေတိ တသ္မိံ စိတ္တုပ္ပာဒသမယေ ။ စိတ္တေန သမယံ နိယမေတွာန အထ ပစ္ဆာ ဗောဓေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဘောဇနဂမနာဒိသမယနာနတ္တေ သမဝါယာဒိနာနတ္တေ စ ယထာဝုတ္တစိတ္တနိယမိတာ ဝိသေသိတာ အညသ္မိံ သမယေ ယထာဓိပ္ပေတာနံ ဖဿာဒီနံ အဘာဝါ စိတ္တနိယမိတေ သမယေ ဖဿာဒယော ဗောဓေတုံ ဝိသေသနမေဝ တာဝ စိတ္တံ ဒဿေတုံ သမယေ စိတ္တံ နိဒ္ဒိသီတိ အတ္ထော။ ဝိသေသိတဗ္ဗောပိ ဟိ သမယော အတ္တနော ဥပကာရတ္ထံ ဝိသေသနဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ၊ ဝိသေသနဘူတဉ္စ စိတ္တံ တဒုပကာရတ္ထံ ဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝန္တိ။ သန္တတိဃနာဒီနံ အယံ ဝိသေသော – ပုရိမပစ္ဆိမာနံ နိရန္တရတာယ ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ သန္တတိဃနတာ၊ တထာ ဖဿာဒီနံ ဧကသမူဟဝသေန ဒုဗ္ဗိညေယျကိစ္စဘေဒဝသေန ဧကာရမ္မဏတာဝသေန စ ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ သမူဟာဒိဃနတာတိ။

ကာလဉ္စ သမယဉ္စာတိ ယုတ္တကာလဉ္စ ပစ္စယသာမဂ္ဂိဉ္စ။ ခဏောတိ ဩကာသော။ တထာဂတုပ္ပာဒါဒိကော ဟိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ဩကာသော တပ္ပစ္စယပဋိလာဘဟေတုတ္တာ။ ခဏော ဧဝ စ သမယော။ ယော ‘‘ခဏော’’တိ စ ‘‘သမယော’’တိ စ ဝုစ္စတိ၊ သော ဧကောဝါတိ အတ္ထော။ မဟာသမယောတိ မဟာသမူဟော။ သမယောပိ ခေါတိ သိက္ခာပရိပူရဏဿ ဟေတုပိ။ သမယပ္ပဝါဒကေတိ ဒိဋ္ဌိပ္ပဝါဒကေ။ တတ္ထ ဟိ နိသိန္နာ တိတ္ထိယာ အတ္တနော အတ္တနော သမယံ ပဝဒန္တီတိ။ အတ္ထာဘိသမယာတိ ဟိတပဋိလာဘာ။ အဘိသမေတဗ္ဗောတိ အဘိသမယော၊ အဘိသမယော အတ္ထော အဘိသမယဋ္ဌောတိ ပီဠနာဒီနိ အဘိသမိတဗ္ဗဘာဝေန ဧကီဘာဝံ ဥပနေတွာ ဝုတ္တာနိ၊ အဘိသမယဿ ဝါ ပဋိဝေဓဿ ဝိသယဘူတော အတ္ထော အဘိသမယဋ္ဌောတိ တာနေဝ တထာ ဧကတ္တေန ဝုတ္တာနိ။ တတ္ထ ပီဠနံ ဒုက္ခသစ္စဿ တံသမင်္ဂိနော ဟိံ သနံ အဝိပ္ဖာရိကတာကရဏံ။ သန္တာပေါ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိဘာဝေန သန္တာပနံ ပရိဒဟနံ။

‘‘ဣဓာ’’တိ ဝစနံ အကုသလေသု အဗျာကတေသု စ ကေသုစိ ခဏဿ အသမ္ဘဝတော။ နနု ကုသလာနဉ္စ နဝမေန ခဏေန ဝိနာ ဥပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ? နော န ဟောတိ၊ န ပန နဝမော ဧဝ ခဏော၊ စတုစက္ကာနိပိ ခဏောတိ ဝုတ္တာနိ။ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန အတ္တသမ္မာပဏိဓိခဏမန္တရေန နတ္ထိ ကုသလဿ ဥပ္ပတ္တီတိ ခဏော ဣဓ ဂဟိတော။ ဣန္ဒြိယဝိသယမနသိကာရာဓီနံ ဝိညာဏန္တိ ဧဝမာဒိ သာဓာရဏဖလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ နဝမောတိ အဋ္ဌက္ခဏေ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ။ စတုစက္ကံ ဝတ္တတီတိ ပုန ပတိရူပဒေသဝါသာဒိသမ္ပတ္တိ စတုစက္ကံ ဝိပရိဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဩကာသဘူတာနီတိ အတ္တနော နိဗ္ဗတ္တိယာ ‘‘ဣဒါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တု ကုသလာနီ’’တိ အနုမတိဒါနံ ဝိယ ဘူတာနိ။

စိတ္တကာလောတိ ဓမ္မေနေဝ သတာ ကာလော ဝိသေသိတော၊ န တဿ ပဝတ္တိတ္ထ ပဝတ္တိဿတိ ပဝတ္တတီတိ ဧတေန အဝတ္ထာဝိသေသေန၊ နာပိ တဿ ဝိဇာနနကိစ္စေန၊ တသ္မာ ဧဝံဝိဓေ ဓမ္မေ ဥပါဒါယ ပညတ္တောတိ ဝုတ္တော။ ကမပ္ပဝတ္တာ ဝိသေသာ ဧဝ ပဋိပါဋီတိ ဗီဇဘာဝေါ စ ပဋိပါဋီတိ ဝတ္တုမရဟတီတိ ဣမိနာဓိပ္ပာယေန ‘‘ဗီဇကာလောတိ ဓမ္မပဋိပါဋိံ ဥပါဒါယ ပညတ္တော’’တိ အာဟ။ ဓမ္မပဋိပါဋိံ ဝါတိ အဋ္ဌကလာပဓမ္မေ သန္ဓာယာဟ။ သဉ္စိတာ ဝိယ ဂယှမာနကာလာ ဧဝ ကာလသဉ္စယော၊ ယထာ ဝါ တထာ ဝါ ကာလောတိ ဧကံ သဘာဝံ ဂဟေတွာ အဘိနိဝေသံ ကရောန္တဿ တဒဘိနိဝေသနိသေဓနတ္ထံ ‘‘သော ပနေသ သဘာဝတော အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ပညတ္တိမတ္တကော’’တိ အာဟ။ ဉတွာ ဝိညေယျောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတရော ပန ဟေတူတိ ဧသ သမယော ပစ္စယောဝ ဝိညေယျော။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ အဓိကာရေ န ဟေတုဟေတု သာဓာရဏဟေတု စာတိ အတ္ထော။ သမဝါယော ပစ္စယသာမဂ္ဂီ၊ ဟေတု ပန ဧကေကော ပစ္စယောတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အနေကပစ္စယဒဿနေန တံတံဒွါရိကာနံ ကုသလာနဉ္စ တပ္ပစ္စယတံ ဒဿေတိ။

ပရိဂ္ဂဟော ကတော အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ။ ဧကကာရဏဝါဒေါတိ ပကတိကာရဏဝါဒေါ၊ ဣဿရကာရဏဝါဒေါ ဝါ။ အညမညာပေက္ခောတိ အဝယဝါနံ အညမညာပေက္ခတာယ သမုဒါယော ဝုတ္တော။ အပေက္ခာ စ ယာဝ သဟာယကာရဏသမာဂမော န ဟောတိ၊ တာဝ ဖလဿ အနိပ္ဖာဒနံ သမာဂမေ နိပ္ဖာဒနသမတ္ထဿ နိပ္ဖာဒနဉ္စ။ သမာဂမော စ ယေသု ယုဇ္ဇမာနေသု နိဗျာပါရေသုပိ ဖလဿ ပဝတ္တိ၊ တေသံ သဗ္ဘာဝေါတိ။

အသာမဂ္ဂီ…ပေ… ပတ္တိတောတိ စက္ခုရူပါလောကမနသိကာရာနံ အသမဝေတာနံ စက္ခုဝိညာဏဿ အဟေတုဘာဝေ သတိ သမဝေတာနဉ္စ တံသဘာဝါဝိနိဝတ္တိတော ဟေတုဘာဝါနာပတ္တိတောတိ အတ္ထော။ န ဟိ သဘာဝန္တရံ အညေန သဟိတံ သဘာဝန္တရံ ဟောတီတိ။ ဧကသ္မိန္တိ အန္ဓသတေ ဧကေကသ္မိံ အန္ဓေတိ အဓိပ္ပာယော။ အညထာ ယထာရုတဝသေန အတ္ထေ ဂယှမာနေ ဧကဿ အန္ဓဿ ဒဿနာသမတ္ထတာ သဗ္ဗေသမ္ပိ န ဟောတိ၊ နာပိ ဧကဿ အသမတ္ထတာယ သဗ္ဗေသမ္ပိ အသမတ္ထတာ ဝုတ္တာ၊ ကိန္တု သဗ္ဗေသံ ဝိသုံ အသမတ္ထတာယ ဧဝါတိ ဥပမာဝစနံ န ယုဇ္ဇေယျ၊ နာပိ ဥပမောပမိတဗ္ဗသမ္ဗန္ဓော။ န ဟိ ဥပမိတဗ္ဗေသု စက္ခာဒီသု ဧကဿ အသမတ္ထတာယ သဗ္ဗေသမ္ပိ အသမတ္ထတာ ဝုတ္တာ၊ ကိန္တု သဗ္ဗေသံ ဝိသုံ အသမတ္ထတာယ သဟိတာနံ အသမတ္ထတာတိ။ အန္ဓသတံ ပဿတီတိ စ အန္ဓသတံ သဟိတံ ပဿတီတိ အဓိပ္ပာယော အညထာ ဝုတ္တနယေန ဥပမိတဗ္ဗာသမာနတာပတ္တိတော။ သာဓာ…ပေ… ဌိတဘာဝေါတိ ယေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ဖလပ္ပဝတ္တိ တေသံ သမောဓာနေ၊ ယထာ ပဝတ္တမာနေသု တေသု ဖလပ္ပဝတ္တိ၊ တထာ ပဝတ္တိမာဟ။ န ယေသံ ကေသဉ္စိ အနေကေသံ သမောဓာနမတ္တံ သာမဂ္ဂီ။ န ဟိ သဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗသမောဓာနံ စက္ခုဝိညာဏဿ၊ ကဋ္ဌကပါလပါသာဏသမောဓာနံ ဝါ သောတဝိညာဏဿ ဟေတူတိ။ တန္တိ တံ ဒဿနံ။ အသာ…ပေ… သိဒ္ဓါတိ နာယမတ္ထော သာဓေတဗ္ဗော ဝိသုံ အဟေတူနံ စက္ခာဒီနံ သဟိတာနံ ဟေတုဘာဝဿ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓတ္တာတိ အတ္ထော။ န ဟိ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓေ ယုတ္တိမဂ္ဂနံ ယုတ္တန္တိ။

မနုဿတ္တာဒီနံ ခဏာဝယဝါနံ သာမဂ္ဂီ ခဏသာမဂ္ဂီ၊ တံ ဝိနာ သော နဝမစက္ကသမ္ပတ္တိသင်္ခါတော ခဏော နတ္ထိ။ သာ ဧဝ ဟိ ခဏသာမဂ္ဂီ သော ခဏောတိ အတ္ထော။ ခဏ…ပေ… ဒီပေတိ အတ္တနော ဒုလ္လဘတာယာတိ အတ္ထော။ ခဏတ္ထော ဝါ သမယသဒ္ဒေါ ခဏသင်္ခါတော သမယောတိ ဝုတ္တော။ သော ယသ္မိံ ဒုလ္လဘေ ခဏေ သတီတိ ဣမဿတ္ထဿ ဝိဘာဝနဝသေန တဒါယတ္တာယ ကုသလုပ္ပတ္တိယာ ဒုလ္လဘဘာဝံ ဒီပေတိ။ ဧတေနုပါယေန သမဝါယ…ပေ… ဝုတ္တိံ ဒီပေတီတိ ဧတ္ထ ဣတော ပရေသု စ ယောဇနာ တဿ တဿ တံတံဒီပနေ ကာတဗ္ဗာ။

တဿ ပုရိသဿာတိ ‘‘သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ စတ္တာရော ဒဠှဓမ္မာ ဓနုဂ္ဂဟာ သိက္ခိတာ ကတဟတ္ထာ ကတုပါသနာ စတုဒ္ဒိသာ ဌိတာ အဿု၊ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ‘အဟံ ဣမေသံ…ပေ… ကတုပါသနာနံ ကဏ္ဍေ ခိတ္တေ ခိတ္တေ အပ္ပတိဋ္ဌိတေ ပထဝိယံ ဂဟေတွာ အာဟရိဿာမီ’’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၂၈) ဧဝံ ဝုတ္တဇဝနပုရိသဿ။ တာဝ ပရိတ္တကောတိ ဂမနဿာဒါနံ ဒေဝပုတ္တာနံ ဟေဋ္ဌုပရိယာယေန ပဋိမုခံ ဓာဝန္တာနံ သိရသိ ပါဒေ စ ဗဒ္ဓခုရဓာရာသန္နိပါတတော စ ပရိတ္တတရော ကာလော။ ကာလသင်္ခါတော သမယော စိတ္တပရိစ္ဆိန္နော ဝုစ္စမာနော တေနေဝ ပရိစ္ဆေဒကစိတ္တေန ‘‘ဧဝံ ပရိတ္တော အဟ’’န္တိ အတ္တနော ပရိတ္တတံ ဒီပေတိ။ ယထာ စာဟံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗော ကုသလစိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလောတိ တဿ ပရိတ္တတံ ဒီပေတိ။ သဒ္ဒဿ ဒီပနာ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပကတိဝါဒီနံ မဟတော ဝိယ အဏုဝါဒီနံ ဒွိအဏုကဿ ဝိယ စ ဧကဿေဝ။ ဟေတု…ပေ… ဝုတ္တိတံ ဒီပေတီတိ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိဒီပနတော တပ္ပရဘာဝါ ဟေတုသင်္ခါတဿ ပရာယတ္တဝုတ္တိဒီပနတာ ဝုတ္တာ။ သတိ ပန ပစ္စယာယတ္တဘာဝေ ပစ္စယသာမဂ္ဂီအာယတ္တတာ သမဝါယသင်္ခါတေန ဒီပိယတီတိ အတပ္ပရဘာဝတော တဿ တံဒီပနတာ န ဝုတ္တာ။ အနေန သမယေန ကတ္တုဘူတေန၊ အနေန သမယေန ဝါ ကရဏဘူတေန ဘဂဝတာ ပဋိသေဓိတောတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ပုရိမာသု ဒီပနာသု။

အဓိကရဏဝသေနာတိ အာဓာရဝသေန။ ဧတ္ထာတိ ကာလသမူဟသင်္ခါတေ သမယေ ဂဟိတေတိ အတ္ထော။ ကာလောပိ ဟိ စိတ္တပရိစ္ဆိန္နော သဘာဝတော အဝိဇ္ဇမာနောပိ အာဓာရဘာဝေနေဝ သညာတော ‘‘အဓိကရဏ’’န္တိ ဝုတ္တော တံခဏပ္ပဝတ္တာနံ တတော ပုဗ္ဗေ ပရတော စ အဘာဝါ။ ဘာဝေါတိ ကိရိယာ။ ကိရိယာယ ကိရိယန္တရလက္ခဏံ ဘာဝေနဘာဝလက္ခဏံ။ ယထာ ဂါဝီသု ဒုယှမာနာသု ဂတော၊ ဒုဒ္ဓါသု အာဂတောတိ ဒေါဟနကိရိယာ ဂမနကိရိယာယ လက္ခဏံ ဟောတိ၊ ဧဝမိဟာပိ ‘‘ယသ္မိံ သမယေ တသ္မိံ သမယေ’’တိ စ ဝုတ္တေ သတီတိ အယမတ္ထော ဝိညာယမာနော ဧဝ ဟောတိ အညကိရိယာသမ္ဗန္ဓာဘာဝေန ပဒတ္ထဿ သတ္တာဝိရဟာဘာဝတောတိ သမယဿ သတ္တာကိရိယာယ စိတ္တုပ္ပာဒကိရိယာ ဖဿာဒိဘဝနကိရိယာ စ လက္ခီယတီတိ ဥဘယတ္ထ သမယသဒ္ဒေ ဘုမ္မနိဒ္ဒေသော ကတော လက္ခဏဘူတဘာဝယုတ္တောတိ။

ဥဒ္ဒါနတောတိ ဥဒ္ဒေသတော သင်္ခေပတော။ ကိလေသကာမော ဝတ္ထုကာမဘာဝံ ဘဇန္တော ကာမနီယဝသေန ဘဇတိ၊ န ကာမနဝသေနာတိ ကာမနဝသေန ကိလေသကာမော ဧဝ ဟောတိ၊ န ဝတ္ထုကာမော။ ဒုဝိဓောပေသောတိ ဝစနေန ဒုဝိဓဿပိ သဟိတဿ အဝစရဏပ္ပဒေသံ သင်္ဂဏှာတိ။ တေန ဝတ္ထုကာမဿေဝ ပဝတ္တိဒေသော ရူပါရူပဓာတုဒွယံ အပနီတံ ဟောတိ။ နနု စ ဒုဝိဓောပိ သဟိတော ရူပါရူပဓာတူသု ပဝတ္တတိ ရူပါရူပါဝစရဓမ္မာနံ ဝတ္ထုကာမတ္တာ တဒါရမ္မဏာနံ ရူပါရူပရာဂါနဉ္စ ကိလေသကာမဘာဝသိဒ္ဓိတောတိ? တံ န၊ ဗဟလကိလေသဿ ကာမရာဂဿ ကိလေသကာမဘာဝေန ဣဓ သင်္ဂဟိတတ္တာ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ရူပါရူပဓာတူသု ပဝတ္တမာနေသု ကာမာဝစရဓမ္မေသု နိကန္တိ ဣဓ န သင်္ဂဟိတာ သုခုမတ္တာ။ ‘‘ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ’’တိ သဗ္ဗကာမေ ဥဒ္ဒိသိတွာပိ ဟိ ‘‘ဒုဝိဓောပေသော’’တိ ဧတ္ထ တဒေကဒေသဘူတာ အညမညသဟိတတာပရိစ္ဆိန္နာ ကာမရာဂတဗ္ဗတ္ထုကဓမ္မာဝ သင်္ဂဟိတာတိ၊ နိရဝသေသော ဝါ ကိလေသကာမော ကာမရာဂေါ ကာမတဏှာရူပတဏှာအရူပတဏှာနိရောဓတဏှာဘေဒေါ ဣဓ ပဝတ္တတီတိ အနဝသေသပ္ပဝတ္တိတံ သန္ဓာယ ‘‘ဒုဝိဓောပေသော’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဝတ္ထုကာမောပိ စ အပ္ပကော ဣဓာပိ န ဝတ္တတိ ရူပါရူပါဝစရဝိပါကမတ္တော၊ တထာပိ ပရိပုဏ္ဏဝတ္ထုကာမတ္တာ ကာမာဝစရဓမ္မာဝ ဣဓ ဂဟိတာ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ သသတ္ထာဝစရောပမာ ယုတ္တာ ဟောတိ။ ‘‘ရူပူပပတ္တိယာ မဂ္ဂံ ဘာဝေတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၆၃၊ ဝိဘ။ ၆၂၅) ဧတ္ထ ရူပဘဝေါ ဥတ္တရပဒလောပံ ကတွာ ‘‘ရူပ’’န္တိ ဝုတ္တော၊ ဧဝမိဓာပိ ဥတ္တရပဒလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အညထာ ဟိ စိတ္တံ ကာမာဝစရာဝစရန္တိ ဝုစ္စေယျာတိ။ အာရမ္မဏကရဏဝသေနာတိအာဒိကေ ‘‘ကာမော’’တိ သဗ္ဗံ တဏှမာဟ၊ တသ္မာ ‘‘ကာမဉ္စေသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ကာမေ အဝစာရေတီတိ ကာမာဝစာရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ စာ-သဒ္ဒဿ ရဿတ္တံ ကတံ။

ရုဠှိသဒ္ဒေနာတိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တေသု ရုဠှေန သဒ္ဒေန၊ ဉာဏသမ္ပယုတ္တေသု ဝါ ပဝတ္တိတွာ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကတာယ တံသဒိသေသု ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တေသု ရုဠှေန သဒ္ဒေန။ အထ ဝါ ကိဉ္စိ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ သတိပိ အညသ္မိံ တံနိမိတ္တယုတ္တေ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဝိသယေ သမ္မုတိယာ စိရကာလတာဝသေန နိမိတ္တဝိရဟေပိ ပဝတ္တိ ရုဠှိ နာမ ယထာ ‘‘မဟိယံ သေတီတိ မဟိံသော၊ ဂစ္ဆန္တီတိ ဂါဝေါ’’တိ၊ ဧဝံ ကုသလသဒ္ဒဿပိ ရုဠှိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပညာနိဒ္ဒေသေ ‘‘ကောသလ္လ’’န္တိ အဘိဓမ္မေ (ဓ။ သ။ ၁၆) ဝုတ္တံ၊ တဿ စ ဘာဝါ ကုသလသဒ္ဒပ္ပဝတ္တီတိ ကောသလ္လယောဂါ ကုသလန္တိ အယံ အဘိဓမ္မပရိယာယော ဟောတိ။ ကုသလန္တိ ကုသလဘာဝံ အာဟ။

ဝိပါကာဒီနံ အဝဇ္ဇပဋိပက္ခတာ နတ္ထီတိ ကုသလမေဝ အနဝဇ္ဇလက္ခဏံ ဝုတ္တံ။ အနဝဇ္ဇလက္ခဏမေဝါတိ သုခဝိပါကသဘာဝဿ လက္ခဏဘာဝနိဝါရဏတ္ထံ အဝဓာရဏံ ကတံ၊ တံနိဝါရဏဉ္စ တဿ ပစ္စုပဋ္ဌာနတံ ဝတ္ထုကာမတာယ ကတံ။ သမ္ပတ္တိအတ္ထေန ရသေန ဝေါဒါနဘာဝရသံ။ ဖလဋ္ဌေန ပစ္စုပဋ္ဌာနေန ဣဋ္ဌဝိပါကပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ သဘာဝေါ ကက္ခဠာဒိဖုသနာဒိကော အသာဓာရဏော။ သာမညံ သာဓာရဏော အနိစ္စာဒိသဘာဝေါ။ ဣဓ စ ကုသလလက္ခဏံ သဗ္ဗကုသလသာဓာရဏသဘာဝတ္တာ သာမညံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ အကုသလာဒီဟိ အသာဓာရဏတာယ သဘာဝေါ ဝါ။ ဥပဋ္ဌာနာကာရောတိ ဂဟေတဗ္ဗဘာဝေန ဉာဏဿ ဥပဋ္ဌဟနာကာရော။ ဖလံ ပန အတ္တနော ကာရဏံ ပဋိစ္စ တပ္ပဋိဗိမ္ဗဘာဝေန၊ ပဋိမုခံ ဝါ ဥပဋ္ဌာတီတိ ပစ္စုပဋ္ဌာနံ။

ဝိဇာနာတီတိ သညာပညာကိစ္စဝိသိဋ္ဌံ ဝိသယဂ္ဂဟဏံ အာဟ။ သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏတ္တာ ယတ္ထ ယတ္ထ ယထာ ယထာ အတ္ထော လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ တထာ တထာ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။ ယံ အာသေဝနပစ္စယဘာဝေန စိနောတိ၊ ယဉ္စ ကမ္မုနာ အဘိသင်္ခတတ္တာ စိတံ၊ တံ တထာ ‘‘စိတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယံ ပန တထာ န ဟောတိ၊ တံ ပရိတ္တကိရိယဒွယံ အန္တိမဇဝနဉ္စ လဗ္ဘမာနစိန္တနဝိစိတ္တတာဒိဝသေန ‘‘စိတ္တ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဟသိတုပ္ပာဒေါ ပန အညဇဝနဂတိကောဝ။ စိတ္တာနံ ပနာတိ ဝိစိတြာနန္တိ အတ္ထော။ တဒန္တောဂဓတ္တာ ဟိ သမုဒါယဝေါဟာရေန အဝယဝေါပိ ‘‘စိတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ ယထာ ပဗ္ဗတနဒီသမုဒ္ဒါဒိဧကဒေသေသု ဒိဋ္ဌေသု ပဗ္ဗတာဒယော ဒိဋ္ဌာတိ ဝုစ္စန္တီတိ။ စရဏံ နာမ ဂဟေတွာ စရိတဗ္ဗစိတ္တပဋော။ ရူပါနီတိ ဗိမ္ဗာနိ။

အဇ္ဈတ္တိကန္တိ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓံ ဝဒတိ။ စိတ္တကတမေဝါတိ စိတ္တဿ မူလကာရဏတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ကမ္မဿ ဟေတံ စိတ္တံ ကာရဏန္တိ။ တံ ပန အတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ကာယကမ္မာဒိဘေဒ’’န္တိအာဒိမာဟ။ လိင်္ဂနာနတ္တန္တိ သဏ္ဌာနနာနတ္တံ၊ ဘိန္နသဏ္ဌာနင်္ဂပစ္စင်္ဂဝတော သရီရဿ ဝါ နာနတ္တံ။ ဝေါဟာရဝသေန ဣတ္ထိပုရိသာဒိဘာဝေန ဝေါဟရိတဗ္ဗေသု ပတ္ထနာဝိသေသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တတော ကမ္မဝိသေသာ။ ဧဝမိဒံ ကမ္မနာနတ္တံ ဝေါဟာရနာနတ္တတော ဟောတိ။ အပါ…ပေ… ကာဒိတာတိ ဧဝမာဒီသု အာဒိ-သဒ္ဒေဟိ ဂတိယာ ဥပပတ္တိယာ အတ္တဘာဝေ လောကဓမ္မေသု စ နာနာကရဏာနိ သုတ္တာဂတာနိ သင်္ဂဏှာတိ။

ကမ္မနာနတ္တာဒိဝသေနာတိ ဧတ္ထ ကုသလာကုသလဝသေန ကမ္မနာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိသဒိသသဘာဝတာ ဟိ နာနတ္တန္တိ။ ကုသလကမ္မဿ ဒါနာဒိဝသေန ကာယသုစရိတာဒိဘာဝေန စ ပုထုတ္တံ၊ အကုသလကမ္မဿ စ မစ္ဆရိယာဒီဟိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ စ ပုထုတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဗဟုပ္ပကာရတာ ဟိ ပုထုတ္တန္တိ ။ အန္နဒါနာဒိဝသေန ဒါနာဒီနံ ပါဏာတိပါတာဝိရတိအာဒိဝသေန ကာယသုစရိတာဒီနံ အာဝါသမစ္ဆရိယာဒိဝသေန မစ္ဆရိယာဒီနံ ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ကာယဒုစ္စရိတာဒီနဉ္စ ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧကေကဿ ဟိ ပကာရဿ ဘေဒေါ ပဘေဒေါတိ။ နာနတ္တာဒီနံ ဝဝတ္ထာနံ တထာ တထာ ဝဝတ္ထိတတာ နိစ္ဆိတတာ။ ဧတေနုပါယေန လိင်္ဂနာနတ္တာဒီနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ကမ္မနာနတ္တာဒီဟိ နိဗ္ဗတ္တာနိ ဟိ တာနီတိ။

ပစ္စုပ္ပန္နဿ လိင်္ဂဿ ကမ္မတော ပဝတ္တိံ တဒနုက္ကမေန ပစ္စုပ္ပန္နကမ္မဿ နိပ္ဖတ္တိဉ္စ ဒဿေတွာ တတော အနာဂတလိင်္ဂနာနတ္တာဒိနိပ္ဖတ္တိဒဿနေန သံသာရံ ဃဋေန္တော ‘‘ကမ္မနာနာကရဏံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပုရိမေန ကမ္မဝစနေန အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာ၊ လိင်္ဂါဒိဝစနေန ဝိညာဏာဒီနိ ဘဝပရိယောသာနာနိ၊ ဂတိအာဒိဝစနေန ဇာတိဇရာမရဏာနိ ဂဟိတာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ ဂတီတိ နိရယာဒယော ပဉ္စ ဂတိယော ဝုစ္စန္တိ၊ တာသံ နာနာကရဏံ အပဒါဒိဘာဝေါ။ တာ ဟိ တထာ ဘိန္နာတိ။ ဥပပတ္တီတိ ဂေါမဟိံသာဒိခတ္တိယာဒိစာတုမဟာရာဇိကာဒိဥပပတ္တိယော၊ တာသံ နာနာကရဏံ ဥစ္စာဒိတာ။ ခတ္တိယော ဧဝ ဟိ ဧကစ္စော ကုလဘောဂဣဿရိယာဒီဟိ ဥစ္စော ဟောတိ၊ ဧကစ္စော နီစော။ တေဟိ ဧဝ ဟီနတာယ ဟီနော၊ ပဓာနဘာဝံ နီတတာယ ပဏီတော၊ အဍ္ဎတာယ သုဂတော၊ ဒလိဒ္ဒတာယ ဒုဂ္ဂတော။ ကုလဝသေန ဝါ ဥစ္စနီစတာ၊ ဣဿရိယဝသေန ဟီနပဏီတတာ၊ ဘောဂဝသေန သုဂတဒုဂ္ဂတတာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏတာတိ ဩဒါတသာမာဒိဝဏ္ဏသုဒ္ဓိအသုဒ္ဓိဝသေန ဝုတ္တံ။ သုဇာတဒုဇ္ဇာတတာတိ နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလာဒိအာရောဟပရိဏာဟေဟိ လက္ခဏေဟိ ဝါ အတ္တဘာဝပရိပုဏ္ဏာပရိပုဏ္ဏဇာတတာဝသေန။ သုသဏ္ဌိတဒုဿဏ္ဌိတတာတိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ သဏ္ဌာနဝသေန။

အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ အဇ္ဈတ္တိကစိတ္တဿ ယထာဝုတ္တဿ စိတ္တကတဘာဝသာဓကံ သုတ္တံ ‘‘ကမ္မတော’’တိအာဒိ။ ကမ္မဉှိ စိတ္တတော နိဗ္ဗတ္တန္တိ တတော နိပ္ဖဇ္ဇမာနံ သဗ္ဗမ္ပိ စိတ္တံ စိတ္တကတမေဝါတိ သာဓေတိ။ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တတော လိင်္ဂတော ပဝတ္တမာနလိင်္ဂသညာ မူလကာရဏတော ကမ္မတော အာသန္နကာရဏတော လိင်္ဂတော စ ပဝတ္တာ ဟောတီတိ ‘‘ကမ္မတော…ပေ… ပဝတ္တရေ’’တိ အာဟ။ အထ ဝါ လိင်္ဂဉ္စ သညာ စ လိင်္ဂသညာ၊ တာ ယထာသင်္ချံ ကမ္မတော လိင်္ဂတော စ ပဝတ္တရေတိ အတ္ထော။ သညာတော ဘေဒံ ဂစ္ဆန္တီတိ တေ ဣတ္ထိပုရိသာဒိလိင်္ဂသညာတော ဣတ္ထိပုရိသာဒိဝေါဟာရဘေဒံ ဓမ္မာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တထာ တထာ ဝေါဟရိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဣမာယ ဂါထာယ အတီတပစ္စုပ္ပန္နဒ္ဓပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေန စိတ္တကတံ စိတ္တံ ဒဿိတံ။

လောကော ဧဝ ပဇာတတ္တာ ပဇာတိ ပုရိမပါဒဿ ဝိဝရဏံ ပစ္ဆိမပါဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ရထဿ အာဏိ နိဗန္ဓနာ၊ ဧဝံ သတ္တလောကရထဿ ကမ္မံ နိဗန္ဓနန္တိ ဥပမာသံသန္ဒနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမာယ စ ဂါထာယ အဒ္ဓဒွယဝသေန စိတ္တဿ ကမ္မဝိညာဏကတတာ ဒဿိတာ။ ကိတ္တိန္တိ ပရမ္မုခါ ကိတ္တနံ ပတ္ထဋယသတံ။ ပသံသန္တိ သမ္မုခါ ပသံသနံ ထုတိံ။ ကမ္မနာနာကရဏန္တိ ကမ္မတော နိဗ္ဗတ္တနာနာကရဏံ ကမ္မဇေဟိ အနုမိယမာနံ ကမ္မဿေဝ ဝါ နာနာကရဏံ။

ကမ္မဿကာတိ ကမ္မသယာ။ ကမ္မဿ ဒါယံ တေန ဒါတဗ္ဗံ အာဒိယန္တီတိ ကမ္မဒါယာဒါ။ အဏ္ဍဇာဒီနဉ္စ ယောနီနံ ကမ္မတော နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ကမ္မမေဝ ယောနိ အတ္တဘာဝပဋိလာဘနိမိတ္တံ ဧတေသန္တိ ကမ္မယောနီ။ ဗန္ဓနဋ္ဌေန ကမ္မံ ဗန္ဓု ဧတေသန္တိ ကမ္မဗန္ဓူ။

စိတ္တဿာတိ ကမ္မဝိညာဏဿ။ တဿ ပန အလဒ္ဓါကာသတာ အညေန ကမ္မေန ပဋိဗာဟိတတ္တာ တဒဝိပစ္စနောကာသေ ပုဂ္ဂလဿ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ အပရာပရိယဝေဒနီယကမ္မဝိညာဏံ ကာလဂတိပယောဂါဒိသဟကာရီပစ္စယဝိကလတာယ အဝသေသပစ္စယဝေကလ္လံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧကစ္စစိတ္တန္တိ စိတ္တေန ကတ္တဗ္ဗစိတြေန ဧကစ္စဘူတံ တေန ကတ္တဗ္ဗစိတြမာဟ။

အနုဘဝိတွာ ဘဝိတွာ စ အပဂတံ ဘူတာပဂတံ။ အနုဘူတဘူတတာ ဟိ ဘူတတာသာမညေန ဘူတသဒ္ဒေန ဝုတ္တာ။ သာမညမေဝ ဟိ ဥပသဂ္ဂေန ဝိသေသီယတီတိ။ အနုဘူတသဒ္ဒေါ စ ကမ္မဝစနိစ္ဆာဘာဝတော အနုဘဝကဝါစကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝိကပ္ပဂါဟဝသေန ရာဂါဒီဟိ တဗ္ဗိပက္ခေဟိ စ အကုသလံ ကုသလဉ္စ အာရမ္မဏရသံ အနုဘဝတိ၊ န ဝိပါကော ကမ္မဝေဂက္ခိတ္တတ္တာ၊ နာပိ ကိရိယာ အဟေတုကာနံ အတိဒုဗ္ဗလတာယ သဟေတုကာနဉ္စ ခီဏကိလေသဿ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာဝတော ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ အတိသန္တဝုတ္တိတ္တာ။ ဧတ္ထ စ ပုရိမနယေ ကုသလာကုသလမေဝ ဝတ္တုံ အဓိပ္ပာယဝသေန ‘‘ဘူတာပဂတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယံ ‘‘ဥပ္ပန္နာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၆၅၁-၆၆၂၊ ဝိဘ။ ၃၉၀-၃၉၁) ဧတ္ထ ဥပ္ပန္နန္တိ ဂဟေတွာ တံသဒိသာနံ ပဟာနံ၊ ဝုဒ္ဓိ စ ဝုတ္တာ၊ ပစ္ဆိမနယေ ပန စ-သဒ္ဒေန ကုသလာကုသလဉ္စ အာကဍ္ဎိတွာ သဗ္ဗံ သင်္ခတံ ဝုတ္တံ ဘူတာပဂတဘာဝါဘိဓာနာဓိပ္ပာယေန။

ဝိပစ္စိတုံ ဩကာသကရဏဝသေန ဥပ္ပတိတံ အတီတကမ္မဉ္စ တတော ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အာရဒ္ဓါ အနာဂတော ဝိပါကော စ ‘‘ဩကာသကတုပ္ပန္န’’န္တိ ဝုတ္တော။ ယံ ဥပ္ပန္နသဒ္ဒေန ဝိနာပိ ဝိညာယမာနံ ဥပ္ပန္နံ ၊ တံ သန္ဓာယ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဉ္စေတနိကာန’’န္တိအာဒိ (အ။ နိ။ ၁၀။၂၁၇၊ ၂၁၉) ဝုတ္တံ။ တာသု တာသု ဘူမီသူတိ မနုဿဒေဝါဒိအတ္တဘာဝသင်္ခါတေသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု။ တသ္မိံ တသ္မိံ သန္တာနေ အနုပ္ပတ္တိအနာပါဒိတတာယ အသမူဟတံ။ ဧတ္ထ စ လဒ္ဓဘူမိကံ ‘‘ဘူမိလဒ္ဓ’’န္တိ ဝုတ္တံ အဂ္ဂိအာဟိတော ဝိယ။ ဩကာသကတုပ္ပန္နသဒ္ဒေပိ စ ဩကာသော ကတော ဧတေနာတိ၊ ဩကာသော ကတော ဧတဿာတိ စ ဒုဝိဓတ္ထေပိ ဧဝမေဝ ကတသဒ္ဒဿ ပရနိပါတော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သဗ္ဗဒါ အဝတ္တမာနမ္ပိ ဂမိယစိတ္တံ ပဋိပက္ခပစ္စဝေက္ခဏာယ အဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ ‘‘ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အန္တရဓာပေတီတိ ဝိက္ခမ္ဘိကာ အာနာပါနဿတိ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ အန္တရာယေဝါတိ ဘူမိလဒ္ဓေ သဘူမိယံ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နေ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာတိ အတ္ထော။ အနတီတံ အနနာဂတဉ္စ ခဏတ္တယေကဒေသဂတမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ‘‘ခဏတ္တယဂတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဒေသနာယ ပဓာနေန ဂဟိတော အတ္ထော ‘‘သီသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ လောကိယဓမ္မဉှိ ဒေသေတဗ္ဗံ ပတွာ ဒေသနာယ စိတ္တံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဟောတိ၊ ဓမ္မသဘာဝံ ဝါ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အကုသလာတိ သဗ္ဗေပိ အကုသလာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ စေတနာတိ ကေစိ။ အကုသလဘာဂိယာတိ ရာဂါဒယော ဧကန္တအကုသလာ။ အကုသလပက္ခိကာတိ ဖဿာဒယောပိ တပ္ပက္ခိကာ။ မနော တေသံ ဓမ္မာနံ ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သဟဇာတောပိ မနော သမ္ပယုတ္တေ သင်္ဂဏှိတွာ အဓိပတိဘာဝေန ပဝတ္တမာနော ပဌမံ ဥပ္ပန္နော ဝိယ ဟောတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တော။ သမ္ပယုတ္တာပိ တဒနုဝတ္တနတာယ အနွဒေဝ အကုသလာ ဓမ္မာတိ ဝုတ္တာ၊ အနန္တရပစ္စယမနံ ဝါ သန္ဓာယ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမတာ ဝုတ္တာ။ စိတ္တေန နီယတီတိ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ သန္ဓာယာဟ၊ တဏှာသမ္ပယုတ္တံ ဝါ။ ပဘဿရန္တိ သဘာဝပဏ္ဍရတံ သန္ဓာယာဟ။ အရက္ခိတေတိ သတိယာ အနုနယပဋိဃာဒီဟိ အရက္ခိတေ၊ ရာဂါဒီဟိ ဗျာပန္နေ၊ တေဟိ ဧဝ အဝဿုတေ။ စိတ္တဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမဘာဝသာဓနေ အညမညံ ဗလဒါနဝသေန သုတ္တာနုရက္ခဏံ၊ ဣဓ ဝါ ဥပသံဟတာနံ အာဘိဓမ္မိကေဟိ ဝိညာတာနံ စိရကာလပ္ပဝတ္တိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကတရပညံ တွန္တိအာဒိ န ပါဠိအာရုဠှံ၊ ဧဝံ ဘဂဝါ ပုစ္ဆတီတိ အဋ္ဌကထာယမေဝ ဝုတ္တံ။ ပညာ ပန ကိမတ္ထိယာတိ ဣဒမ္ပိ ဧကံ သုတ္တံ။ ‘‘အဘိညတ္ထာ ပရိညတ္ထာ ပဟာနတ္ထာ’’တိ တဿ ဝိဿဇ္ဇနံ။

သာတန္တိ သဘာဝဝသေန ဝုတ္တံ၊ မဓုရန္တိ မဓုရံ ဝိယာတိ ဥပမာဝသေန။ ပေါနောဗ္ဘဝိကာတိ ပုနဗ္ဘဝကရဏသီလာ။ တတြတတြာဘိနန္ဒနတော နန္ဒီ၊ နန္ဒိဘူတော ရာဂေါ နန္ဒိရာဂေါ၊ နန္ဒိရာဂဘာဝေန သဟဂတာတိ နန္ဒိရာဂသဟဂတာတိ န ဧတ္ထ သမ္ပယောဂဝသေန သဟဂတဘာဝေါ အတ္ထီတိ သဟဂတသဒ္ဒေါ တဏှာယ နန္ဒိရာဂဘာဝံ ဇောတေတိ။ နန္ဒိရာဂဘူတာတိ စဿ အတ္ထော။ နိဿယေတိ ပါဒကေ။ ရူပါရူပါရမ္မဏာနန္တိ ပထဝီကသိဏာဒိအာကာသာဒိအာရမ္မဏာနံ။ သံသဋ္ဌေတိ ခီရောဒကံ ဝိယ သမောဒိတေ ဧကီဘာဝမိဝ ဂတေ။ သဟဇာတေတိ သမ္ပယုတ္တသဟဇာတေ၊ န သဟဇာတမတ္တေ။ ဣဓာပီတိ ‘‘ဣမသ္မိမ္ပိ ပဒေ အယမေဝ အတ္ထော အဓိပ္ပေတော’’တိ ဣမိဿာ အဋ္ဌကထာယ ယထာဒဿိတသံသဋ္ဌသဒ္ဒေါ သဟဇာတေ အဓိပ္ပေတောတိ။ အရူပံ ရူပေနာတိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုနာ။ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသောတိ အနဝသေသသင်္ဂဟေန ကတော အတိသယနိဒ္ဒေသော။

အနာဘဋ္ဌတာယေဝါတိ ‘‘ဒိဋ္ဌံ သုတ’’န္တိအာဒီသု ဒိဋ္ဌတာဒယော ဝိယ အဘာသိတဗ္ဗတာ အနာဘဋ္ဌတာ။ သဗ္ဗာကာရေန သဒိသဿ ဒုတိယစိတ္တဿ သသင်္ခါရိကတာဝစနေန ဣမဿ အသင်္ခါရိကတာ ဝိညာယတိ၊ တသ္မာ အဘာသိတဗ္ဗတာယ န ဂဟိတောတိ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ။ အဓိပ္ပာယော ပန ပါဠိယံ အဘာသိတတ္တာ ဧဝ တတ္ထ ဒေသေတဗ္ဗဘာဝေန န ဂဟိတော န သင်္ဂဟိတော န တဿတ္ထဿ အဘာဝါတိ။ အထ ဝါ ပါဠိယံ အနာဘဋ္ဌတာယ ဧဝ အဋ္ဌကထာယံ န ဂဟိတော န တဿတ္ထော ဝုတ္တော။ နိယမေတွာဝါတိ ပရတော ဧဝံဝိဓဿေဝ သသင်္ခါရိကဘာဝဝစနတော ဣဓ တဒဝစနေနေဝ အသင်္ခါရိကဘာဝံ နိယမေတွာ။

မနောဝိညာဏန္တိ ဧတ္ထ ဒွါရံ ဝတ္ထူတိ ဝုတ္တံ၊ ဒွါရေန ဝါ တံသဟာယဘူတံ ဟဒယဝတ္ထု ဝုတ္တံ။ သရသဘာဝေနာတိ သကိစ္စဘာဝေန။ အဝိဇ္ဇာ ဟိ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယဘာဝကိစ္စာ၊ အညာသာဓာရဏော ဝါ ရသိတဗ္ဗော ဝိညာတဗ္ဗော ဘာဝေါ သရသဘာဝေါ၊ အဝိဇ္ဇာသဘာဝေါ သင်္ခါရသဘာဝေါတိ ဧဝမာဒိကော။ ‘‘သရသသဘာဝေနာ’’တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာတိ ဝါ သရသေန၊ သင်္ခါရာတိ သဘာဝေန။

ဧကသမုဋ္ဌာနာဒိတာ ရူပဓမ္မေသု ဧဝ ယောဇေတဗ္ဗာ တေသု တဗ္ဗောဟာရဗာဟုလ္လတော။ အတီတာဒိဘာဝေါ ရူပါရူပဓမ္မေသု၊ စိတ္တစေတသိကနိဗ္ဗာနာနမ္ပိ ဝါ ယထာသဘာဝံ ဧကဒွိနကုတောစိသမုဋ္ဌာနတာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ အနာပါထဂတာတိ စက္ခာဒီနံ အဂေါစရဂတာ သုခုမရဇာဒိရူပံ ဝိယ ဝတ္ထုပရိတ္တတာယ တတ္တာယောဂုဠေ ပတိတောဒကဗိန္ဒုရူပံ ဝိယ ခဏပရိတ္တတာယ အတိဒူရတာယ အစ္စာသန္နာဒိတာယ အတီတာနာဂတတာယ စ။ ဝိသယော အနညတ္ထဘာဝေန၊ ဂေါစရော စ တတ္ထ စရဏေန ဝုတ္တော၊ တဗ္ဗိသယနိစ္ဆယေန မနော ပဋိသရဏံ။ အယမတ္ထော သိဒ္ဓါ ဟောတိ အညထာ တေသံ ဓမ္မာရမ္မဏဘာဝေန ‘‘နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ ဝစနဿ အနုပပတ္တိတော။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဒိဗ္ဗသောတဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏေဟိ ယထာဝုတ္တနယေန အနာပါထဂတာနိ ရူပါဒီနိ အာလမ္ဗိယမာနာနိ န ဓမ္မာရမ္မဏန္တိ ကတ္ထစိ ဝုစ္စမာနာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ ဣတရထာ စ ဒိဋ္ဌာနိ ‘‘ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတီ’’တိအာဒီသူတိ။

အာပါထမာဂစ္ဆတိ မနသာ ပဉ္စဝိညာဏေဟိ စ ဂဟေတဗ္ဗဘာဝူပဂမနေန။ ဃဋ္ဋေတွာတိ ပဋိမုခဘာဝါပါထံ ဂန္တွာ။ သရဘာဏကဿ ဩသာရကဿ။ ပကတိယာ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေန အာပါထဂမနဉ္စ ဘောဇနပရိဏာမဥတုဘောဇနဝိသေသဥဿာဟာဒီဟိ ကလျံ၊ ရောဂိနော ဝါတာဒီဟိ စ ဥပဒ္ဒုတံ ဝါ ကာယံ အနုဝတ္တန္တဿ ဇာဂရဿ ဘဝင်္ဂဿ စလနပစ္စယာနံ ကာယိကသုခဒုက္ခဥတုဘောဇနာဒိဥပနိဿယာနံ စိတ္တပဏိဒဟနသဒိသာသဒိသသမ္ဗန္ဓဒဿနာဒိပစ္စယာနံ၊ သုတ္တဿ စ သုပိနဒဿနေ ဓာတုက္ခောဘာဒိပစ္စယာနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဒိဋ္ဌဿ အသုတဿ အနာဂတဗုဒ္ဓရူပါဒိနော ပသာဒဒါတုကာမတာဝတ္ထုဿ တံသဒိသတာသင်္ခါတေန ဒိဋ္ဌသုတသမ္ဗန္ဓေနေဝ။ န ကေဝလံ တံသဒိသတာဝ ဥဘယသမ္ဗန္ဓော၊ ကိန္တု တဗ္ဗိပက္ခတာ တဒေကဒေသတာ တံသမ္ပယုတ္တတာဒိကော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကေနစိ ဝုတ္တေ ကိသ္မိဉ္စိ သုတေ အဝိစာရေတွာ သဒ္ဒဟနံ သဒ္ဓါ၊ သယမေဝ တံ ဝိစာရေတွာ ရောစနံ ရုစိ၊ ‘‘ဧဝံ ဝါ ဧဝံ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ အာကာရဝိစာရဏံ အာကာရပရိဝိတက္ကော၊ ဝိစာရေန္တဿ ကတ္ထစိ ဒိဋ္ဌိယာ နိဇ္ဈာနက္ခမနံ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ။

ဂေရုကဟရိတာလဉ္ဇနာဒိဓာတူသု။ သုဘနိမိတ္တံ သုဘဂ္ဂဟဏဿ နိမိတ္တံ။ တံ သုဘနိမိတ္တတ္တာ ရဉ္ဇနီယတ္တာ စ လောဘဿ ဝတ္ထု။ နိယမိတဿ စိတ္တဿ ဝသေန နိယမိတဝသေန။ ဧဝမိတရေသု ဒွီသု။ အာဘောဂေါ အာဘုဇိတံ။ လူခပုဂ္ဂလာ ဒေါသဗဟုလာ။ အဒေါသဗဟုလာ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလာ။ တဒဓိမုတ္တတာတိ ပီတိနိန္နစိတ္တတာ။ ဣမေဟိ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗော ပီတိယာ သောမနဿဝိပ္ပယောဂါသမ္ဘဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဇီဝိတဝုတ္တိယာ အာယတနဘာဝတော ဟတ္ထာရောဟာဒိသိပ္ပမေဝ သိပ္ပာယတနံ။ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိကမ္မမေဝ ကမ္မာယတနံ။ အာယုဝေဒါဒိဝိဇ္ဇာ ဧဝ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနံ။ အဗျာပဇ္ဇေတိ ဒေါမနဿဗျာပါဒရဟိတေ ရူပဘဝေ။ ဓမ္မပဒါတိ ဓမ္မကောဋ္ဌာသာ။ ပိလဝန္တီတိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ ပဒိဿန္တိ။ ယောဂါတိ ဘာဝနာဘိယောဂါ သမာဓိတော။ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာတိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနံ ဝတ္ထူနံ နိမ္မလဘာဝကိရိယာ။ သဒ္ဓါဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ အညမညာနတိဝတ္တနံ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ။ ဂမ္ဘီရာနံ ဉာဏေန စရိတဗ္ဗာနံ၊ ဂမ္ဘီရဉာဏေန ဝါ စရိတဗ္ဗာနံ သုတ္တန္တာနံ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ။

ဝံသောတိ အနုက္ကမော။ တန္တီတိ သန္တတိ။ ပဝေဏီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗမေတံ စာရိတ္တကိရိယာပဗန္ဓဿ ဝစနံ။ စာရိတ္တသီလတ္တာ သီလမယံ။ ‘‘ဒဿာမီ’’တိ ဝစီဘေဒေန ဝတ္ထုဿ ပရိဏတတ္တာ တတော ပဋ္ဌာယ ဒါနံ အာရဒ္ဓံ နာမ ဟောတိ ၊ ယတော တဿ အတ္တနော ပရိဏာမနာဒီသု အာပတ္တိ ဟောတိ။ ဝိဇ္ဇမာနဝတ္ထုသ္မိံ စိန္တနကာလတော ပဋ္ဌာယ ဒါနံ အာရဒ္ဓန္တိ တတ္ထ ဒါနမယံ ကုသလံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ ဒါနဝတ္ထုံ အဝိဇ္ဇမာနကမ္ပိ သင်္ခရောန္တဿ ကုသလံ န ဟောတီတိ။ တံ ပန ဒါနမယဿ ပုဗ္ဗဘာဂေါတိ တဒေဝ ဘဇေယျ၊ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ။ ကုလဝံသာဒိဝသေနာတိ ဥဒါဟရဏမတ္တမေဝေတံ။ အတ္တနာ သမာဒိန္နဝတ္တဝသေန သပ္ပုရိသဝတ္တဂါမဇနပဒဝတ္တာဒိဝသေန စ စာရိတ္တသီလတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သဝတ္ထုကန္တိ ဘေရိအာဒိဝတ္ထုသဟိတံ ကတွာ။ ဝိဇ္ဇမာနကဝတ္ထုန္တိ ဘေရိအာဒိဝတ္ထုံ။ ဓမ္မဿဝနဃောသနာဒီသု စ သဝတ္ထုကံ ကတွာ သဒ္ဒဿ ဒါနံ သဒ္ဒဝတ္ထူနံ ဌာနကရဏာနံ သသဒ္ဒပ္ပဝတ္တိကရဏမေဝါတိ တဿ စိန္တနံ ဝိဇ္ဇမာနဝတ္ထုပရိစ္စာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘာဇေတွာ ဒဿေသိ ဓမ္မရာဇာ ဣဓ စ ရူပါရမ္မဏာဒိဘာဝံ၊ အညတ္ထ စ ‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုညကိရိယဝတ္ထူနီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၀၅) ဒါနမယာဒိဘာဝံ၊ အပရတ္ထ စ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ ကုသလာ? တီဏိ…ပေ… တံသမုဋ္ဌာနံ ကာယကမ္မ’’န္တိအာဒိနာ ကာယကမ္မာဒိဘာဝဉ္စ ဝဒန္တော။ အပရိယာပန္နာ စာတိ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ အညာယတနတ္တာ စ အသင်္ဂဟိတာ။

ပရိဘောဂရသော ပရိဘောဂပစ္စယံ ပီတိသောမနဿံ။ အယံ ပန ရသသမာနတာဝသေန ဂဟဏံ ဥပါဒါယ ရသာရမ္မဏန္တိ ဝုတ္တော၊ န သဘာဝတော။ သဘာဝေန ပန ဂဟဏံ ဥပါဒါယ ပီတိသောမနဿံ ဓမ္မာရမ္မဏမေဝ ဟောတီတိ ‘‘သုခါ ဝေဒနာ ဓမ္မာရမ္မဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏမေဝ နိဗဒ္ဓန္တိ ရူပါရမ္မဏံ…ပေ… ဓမ္မာရမ္မဏန္တိ ဧဝံ နိယမေတွာ ဝုတ္တံ။ ကမ္မဿ အနိဗဒ္ဓတ္တာတိ ကမ္မဿ အနိယတတ္တာ။ ယထာ ဟိ ရူပါဒီသု ဧကာရမ္မဏံ စိတ္တံ အနညာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ န ဧဝံ ကာယဒွါရာဒီသု ဧကဒွါရိကကမ္မံ အညသ္မိံ ဒွါရေ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ကမ္မဿ ဒွါရနိယမရဟိတတ္တာ ဒွါရမ္ပိ ကမ္မနိယမရဟိတန္တိ ဣဓ အာရမ္မဏံ ဝိယ နိယမေတွာ န ဝုတ္တံ။ ဝိနာ အာရမ္မဏေန အနုပ္ပဇ္ဇနတောတိ ဧတဿပိ စတ္ထော ‘‘ယထာ ကာယကမ္မာဒီသု ဧကံ ကမ္မံ တေန ဒွါရေန ဝိနာ အညသ္မိံ ဒွါရေ စရတိ၊ န ဧဝံ ရူပါဒီသု ဧကာရမ္မဏံ စိတ္တံ တေနာရမ္မဏေန ဝိနာ အာရမ္မဏန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဟိ ယထာ ဝစီဒွါရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနမ္ပိ ‘‘ကာယကမ္မ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ သဒ္ဒါရမ္မဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ‘‘ရူပါရမ္မဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

ကာမာဝစရကုသလံ

ကာယကမ္မဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ

ဣမဿပနတ္ထဿာတိ ကမ္မဒွါရာနံ အညမညသ္မိံ အနိယတတာယ ‘‘ဒွါရေ စရန္တိ ကမ္မာနီ’’တိအာဒိနာ ပကာသနတ္ထံ။ ပဉ္စ ဝိညာဏာနီတိ ဧတ္ထ ဆဋ္ဌဿ ဝိညာဏဿ တဿ စ ဒွါရဿ အနုဒ္ဒေသော ဒွါရဒွါရဝန္တာနံ သဟာဘာဝါ။ နိယတရူပရူပဝသေန စတုသမုဋ္ဌာနိကကာယာ ဝုတ္တာတိ သဒ္ဒဿ ဝိကာရရူပါဒီနဉ္စ အသင်္ဂဟော။

ပဌမဇဝနသမုဋ္ဌိတာ ဝါယောဓာတု ယဒိပိ တသ္မိံ ခဏေ ရူပါနံ ဒေသန္တရုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝေန စာလေတုံ န သက္ကောတိ၊ တထာပိ ဝိညတ္တိဝိကာရသဟိတာဝ သာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒသသု ဟိ ဒိသာသု ယံ ဒိသံ ဂန္တုကာမော အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဝါ ခိပိတုကာမော၊ တံဒိသာဘိမုခါနေဝ ရူပါနိ သာ သန္ထမ္ဘေတိ သန္ဓာရေတိ စာတိ တဒဘိမုခဘာဝဝိကာရဝတီ ဟောတိ၊ အဓိပ္ပာယသဟဘာဝီ စ ဝိကာရော ဝိညတ္တီတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ အာဝဇ္ဇနဿပိ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပကဘာဝေါ ယထာဓိပ္ပာယဝိကာရရူပုပ္ပာဒနေန ဥပပန္နော ဟောတိ၊ ယတော ဗာတ္တိံသ စိတ္တာနိ ရူပိရိယာပထဝိညတ္တိဇနကာနိ ဝုတ္တာနီတိ။ ယောဇနံ ဂတော၊ ဒသယောဇနံ ဂတောတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇာပေတိ အနေကသဟဿဝါရံ ဥပ္ပန္နာ။

ဝါယောဓာတုယာ…ပေ… ပစ္စယော ဘဝိတုန္တိ ထမ္ဘနစလနေသု ဝါယောဓာတုယာ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သမတ္ထော စိတ္တသမုဋ္ဌာနမဟာဘူတာနံ ဧကော အာကာရဝိသေသော အတ္ထိ၊ အယံ ဝိညတ္တိ နာမ။ တေသဉှိ တဒါကာရတ္တာ ဝါယောဓာတု ထမ္ဘေတိ စာလေတိ စာတိ။ န စိတ္တသမုဋ္ဌာနာတိ ဧတေန ပရမတ္ထတော အဘာဝံ ဒဿေတိ။ န ဟိ ရူပံ အပ္ပစ္စယံ အတ္ထိ၊ န စ နိဗ္ဗာနဝဇ္ဇော အတ္ထော နိစ္စော အတ္ထီတိ။ ဝိညတ္တိတာယာတိ ဝိညတ္တိဝိကာရတာယ။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဘာဝေါ ဝိယ မဟာဘူတဝိကာရတာယ ဥပါဒါရူပဘာဝေါ စ အဓိပ္ပေတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ကာယိကကရဏန္တိ ကာယဒွါရပ္ပဝတ္တံ စိတ္တကိရိယံ၊ အဓိပ္ပာယန္တိ အတ္ထော။ ကာရေတိ မညေတိ ဧတေန ဝဏ္ဏဂ္ဂဟဏာနုသာရေန ဂဟိတာယ ဝိညတ္တိယာ ယံ ကရဏံ ဝိညာတဗ္ဗံ၊ တဿ ဝိဇာနနေန ဝိညတ္တိယာ ဝိညာတတ္တံ ဒဿေတိ။ န ဟိ ဝိညတ္တိရဟိတေသု ရုက္ခစလနာဒီသု ‘‘ဣဒမေသ ကာရေတီ’’တိ ဝိဇာနနံ ဟောတီတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဟိ ရူပေ အဘိနိပါတမတ္တံ ကိစ္စံ၊ န အဓိပ္ပာယသဟဘုနော စလနဝိကာရဿ ဂဟဏံ။ စိတ္တဿ ပန လဟုပရိဝတ္တိတာယ စက္ခုဝိညာဏဝီထိယာ အနန္တရံ မနောဝိညာဏေန ဝိညာတမ္ပိ စလနံ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ ဝိယ မညန္တိ အဝိသေသဝိဒုနော၊ တသ္မာ ယထာ နီလာဘိနိပါတဝသပ္ပဝတ္တာယ စက္ခုဝိညာဏဝီထိယာ နီလန္တိ ပဝတ္တာယ မနောဝိညာဏဝီထိယာ စ အန္တရံ န ဝိညာယတိ၊ ဧဝံ အဝိညာယမာနန္တရေန မနောဒွါရဝိညာဏေန ဂဟိတေ တသ္မိံ စိတ္တေန သဟေဝ အနုပရိဝတ္တေ ကာယထမ္ဘနဝိကာရစောပနသင်္ခါတေ ‘‘ဣဒမေသ ကာရေတိ၊ အယမဿ အဓိပ္ပာယော’’တိ ဝိဇာနနံ ဟောတိ။

တာလပဏ္ဏာဒိရူပါနိ ဒိသွာ တဒနန္တရပ္ပဝတ္တာယ မနောဒွါရဝီထိယာ အဝိညာယမာနန္တရာယ တာလပဏ္ဏာဒီနံ ဥဒကာဒိသဟစာရိပ္ပကာရတံ သညာဏာကာရံ ဂဟေတွာ ဥဒကာဒိဂ္ဂဟဏံ ဝိယ။ ဧတ္ထ ဥဒကံ ဘဝိဿတီတိအာဒိနာ စ ဥဒကာဒိသမ္ဗန္ဓနာကာရေန ရူပဂ္ဂဟဏာနုသာရဝိညာဏေန ယံ ဥဒကာဒိ ဝိညာတဗ္ဗံ၊ တဿ ဝိဇာနနေန တဒါကာရဿ ဝိညာတတာ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧတဿ ပန ကာယိကကရဏဂ္ဂဟဏဿ ဥဒကာဒိဂ္ဂဟဏဿ စ ပုရိမသိဒ္ဓသမ္ဗန္ဓဂ္ဂဟဏံ ဥပနိဿယော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အထ ပန နာလမ္ဗိတာပိ ဝိညတ္တိ ကာယိကကရဏဂ္ဂဟဏဿ စ ပစ္စယော ပုရိမသိဒ္ဓသမ္ဗန္ဓဂ္ဂဟဏောပနိဿယဝသေန သာဓိပ္ပာယဝိကာရဘူတဝဏ္ဏဂ္ဂဟဏာနန္တရံ ပဝတ္တမာနဿ အဓိပ္ပာယဂ္ဂဟဏဿ အဓိပ္ပာယသဟဘူဝိကာရာဘာဝေ အဘာဝတော၊ ဧဝံ သတိ ဝဏ္ဏဂ္ဂဟဏာနန္တရေန ဥဒကာဒိဂ္ဂဟဏေနေဝ တာလပဏ္ဏာဒိသညာဏာကာရော ဝိယ ဝဏ္ဏဂ္ဂဟဏာနန္တရေန အဓိပ္ပာယဂ္ဂဟဏေနေဝ ဝိညတ္တိ ပါကဋာ ဟောတီတိ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဧသ ကာရေတိ မညေ’’တိ အဓိပ္ပာယဝိဇာနနေနေဝ ဝိညတ္တိယာ ဝိညာတတာ ဝုတ္တာ။

အယံ နော ပဟရိတုကာမောတိ အဓိပ္ပာယဝိဇာနနေန ဝိညတ္တိယာ ပါကဋဘာဝံ ဒဿေတိ။ န ဟိ တဒပါကဋဘာဝေ အဓိပ္ပာယဝိဇာနနံ ဟောတီတိ။ သမ္မုခီ…ပေ… ယေဝ နာမ ဟောတီတိ အသမ္မုခီဘူတတာယ အနာပါထဂတာနံ ရူပါဒီနံ စက္ခုဝိညေယျာဒိဘာဝေါ ဝိယ သဘာဝဘူတံ တံ ဒွိဓာ ဝိညတ္တိဘာဝံ သာဓေတိ။ ပရံ ဗောဓေတုကာမတာယ ဝိနာပိ အဘိက္ကမနာဒိပ္ပဝတ္တနေန သော စိတ္တသဟဘူဝိကာရော အဓိပ္ပာယံ ဝိညာပေတိ၊ သယဉ္စ ဝိညာယတီတိ ဒွိဓာပိ ဝိညတ္တိယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တသ္မိံ ဒွါရေ သိဒ္ဓါတိ တေန ဒွါရေန ဝိညာတဗ္ဗဘာဝတော တေနေဝ ဒွါရေန နာမလာဘတော တသ္မိံ ဒွါရေ ပါကဋဘာဝဝသေန သိဒ္ဓါ။ ကုသလံ ဝါ အကုသလံ ဝါတိ ဌပေတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ပရဝါဒိနော အဝိပါကဿ ကမ္မဘာဝေါ န သိဒ္ဓါ၊ ဣတရဿ ပန သိဒ္ဓါတိ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပကာနံ ဧကာဒသန္နံ ကိရိယစိတ္တာနံ ဝသေန တိကံ ပူရေတွာ ဌပေတဗ္ဗံ။

ဒွါရေ စရန္တိ ကမ္မာနီတိ ဧတ္ထ အယမဓိပ္ပာယော – ယဒိ ဒွါရာ ဒွါရန္တရစာရိနော ဟောန္တိ၊ ဒွါရသမ္ဘေဒါ ကမ္မသမ္ဘေဒေါပီတိ ကာယကမ္မံ ကာယကမ္မဒွါရန္တိ အညမညဝဝတ္ထာနံ န သိယာ၊ ကမ္မာနမ္ပိ ကမ္မန္တရစရဏေ ဧသေဝ နယော။ ယဒိ ပန ဒွါရာနမ္ပိ ဒွါရဘာဝေန ကမ္မန္တရစရဏံ ကမ္မာနဉ္စ ဒွါရန္တရစရဏံ န သိယာ၊ သုဋ္ဌုတရံ ကမ္မဒွါရဝဝတ္ထာနံ သိယာ။ န ပန ကမ္မာနံ ဒွါရန္တရေ အစရဏံ အတ္ထိ၊ ကိန္တု ဒွါရေ အညသ္မိဉ္စ စရန္တိ ကမ္မာနိ အညာနိပိ။ ယသ္မာ ပန ဒွါရေ ဒွါရာနိ န စရန္တိ၊ တသ္မာ အဒွါရစာရီဟိ ဒွါရေဟိ ကာရဏဘူတေဟိ ကမ္မာနိ ဒွါရန္တရေ စရန္တာနိပိ ဝဝတ္ထိတာနိ။ န ကေဝလံ ကမ္မာနေဝ၊ တေဟိ ပန ဒွါရာနိပီတိ ဧဝံ ကမ္မဒွါရာနိ အညမညံ ဝဝတ္ထိတာနိ ‘‘ယေဘုယျေနဝုတ္တိတာယ တဗ္ဗဟုလဝုတ္တိတာယ စာ’’တိ ဝုစ္စမာနာယ ဝဝတ္ထာနယုတ္တိယာ။ တတ္ထ ဒွါရာပေက္ခတ္တာ ကမ္မာနံ ကာယကမ္မာဒိဘာဝဿ အဒွါရစာရီဟိ ဒွါရေဟိ ဝဝတ္ထာနံ ဟောတိ၊ န ပန ဒွါရန္တရစာရီဟိ ကမ္မေဟိ ဒွါရာနံ အဝဝတ္ထာနံ ကမ္မာနပေက္ခကာယဒွါရာဒိဘာဝေဟိ ဒွါရေဟိ ဝဝတ္ထိတာနံ ကာယကမ္မာဒီနံ ကာယကမ္မဒွါရာဒိဝဝတ္ထာနကရတ္တာ။ အထ ဝါ ဒွါရန္တရေ စရန္တာနိပိ ကာယာဒီဟိ ဥပလက္ခိတာနေဝ စရန္တိ ပါဏာတိပါတာဒီနံ ဧဝံသဘာဝတ္တာ အာဏတ္တိဟတ္ထဝိကာရာဒီဟိ ဝုစ္စမာနဿပိ ကာယာဒီဟိ သာဓေတဗ္ဗသဘာဝါဝဗောဓတော၊ တသ္မာ န ကမ္မန္တရဿ အတ္တနိ စရန္တဿပိ ဒွါရန္တရံ သနာမံ ဒေတိ၊ နာပိ ကမ္မံ ဒွါရဿ၊ တံတံဒွါရမေဝ ပန ကမ္မဿ ကမ္မဉ္စ ဒွါရန္တရေ စရန္တမ္ပိ အတ္တနောယေဝ ဒွါရဿ နာမံ ဒေတီတိ သိဒ္ဓံ အညမညဝဝတ္ထာနံ။ ပုဗ္ဗေ ပန ဒွါရေသု အနိဗဒ္ဓတာ ကမ္မာနံ ဒွါရန္တရစရဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ၊ န ဧတံ ဝဝတ္ထာနန္တိ။

တတ္ထာတိ တေသု ဒွါရကမ္မေသု။ ကာယကမ္မဿ ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနန္တိ တံသဟဇာတာ ဝိညတ္တိယေဝ ဝုစ္စတိ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ သာ တဿ ကေနစိ ပကာရေန ပစ္စယော န ဟောတိ၊ တထာပိ ကမ္မဿ ဝိသေသိကာ ဝိညတ္တိ တံသဟဇာတာ ဟောတီတိ တဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘာဝေန ဝုတ္တာ ယထာဝုတ္တနိယမေန အညဝိသေသနဿ ကမ္မဿ ဝိသေသနန္တရေ ဥပ္ပတ္တိအဘာဝါ။ ကာယေန ပန ကတတ္တာတိ ကာယဝိညတ္တိံ ဇနေတွာ တာယ ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒါဒိနိပ္ဖာဒနတော အတ္တနော နိပ္ဖတ္တိဝသေန ‘‘ကာယေန ကတံ ကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကာရဏဘူတော ဟိ ပနေတ္ထ ကာယောတိ။

အညမညံဝဝတ္ထိတာတိ ဧတ္ထ ကမ္မုနာ ကာယော ကာယကမ္မဒွါရန္တိ ဧဝံ ဝဝတ္ထိတော၊ န ကာယော ဣစ္စေဝ။ ယထာ သူစိကမ္မုနာ သူစိကမ္မကရဏန္တိ ဝဝတ္ထိတာ၊ န သူစိ ဣစ္စေဝ၊ တထာ ဣဒမ္ပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အညမညံ ဝဝတ္ထိတာတိ စ အညမညံ ဝိသေသိတာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ သန္တေတိ ယထာဝုတ္တံ ဝဝတ္ထာနနိယမံ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဒွါရေ စရန္တိ ကမ္မာနီ’’တိအာဒိဝစနမေဝ ဂဟေတွာ စောဒေတိ။ တတ္ထ ဧဝံ သန္တေတိ ကမ္မာနံ ဒွါရစရဏေ အညမညေန စ ဝဝတ္ထာနေ နာမလာဘေ ဝိသေသနေ သတီတိ အတ္ထော။

ကာယကမ္မဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝစီကမ္မဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ

စတူဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာတိ ဧတ္ထ သုဘာသိတဘာသနသင်္ခါတာ အပိသုဏဝါစာ၊ ဓမ္မဘာသနသင်္ခါတော အသမ္ဖပ္ပလာပေါ၊ ပိယဘာသနသင်္ခါတာ အဖရုသဝါစာ၊ သစ္စဘာသနသင်္ခါတော အမုသာဝါဒေါ စာတိ ဧတာ ဝါစာ တထာပဝတ္တာ စေတနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သဟသဒ္ဒါ ပနာတိ တဿ ဝိကာရဿ သဒ္ဒေန သဟ သမ္ဘူတတ္တာ ဝုတ္တံ။ စိတ္တာနုပရိဝတ္တိတာယ ပန သော န ယာဝ သဒ္ဒဘာဝီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒေါ န သောတဝိညေယျောတိ ပဝတ္တေန မဟာအဋ္ဌကထာဝါဒေန စိတ္တသမုဋ္ဌာနသဒ္ဒေါ ဝိနာပိ ဝိညတ္တိဃဋ္ဋနေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အာပဇ္ဇတိ။ ‘‘ယာ တာယ ဝါစာယ ဝိညတ္တီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၆၃၆) ဟိ ဝစနတော အသောတဝိညေယျသဒ္ဒေန သဟ ဝိညတ္တိယာ ဥပ္ပတ္တိ နတ္ထီတိ ဝိညာယတီတိ။

စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ သဒ္ဒါယတနန္တိ ဧတ္ထ စ န ကောစိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနော သဒ္ဒေါ အသင်္ဂဟိတော နာမ အတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယေန မဟာအဋ္ဌကထာဝါဒံ ပဋိသေဓေတိ။ ဆဗ္ဗိဓေန ရူပသင်္ဂဟာဒီသု ဟိ ‘‘သောတဝိညေယျ’’န္တိ ‘‘ဒိဋ္ဌံ သုတ’’န္တိ ဧတ္ထ ‘‘သုတ’’န္တိ စ န ကောစိ သဒ္ဒေါ န သင်္ဂယှတီတိ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ဝိညတ္တိသဟဇမေဝ ဇိဝှာတာလုစလနာဒိကရဝိတက္ကသမုဋ္ဌိတံ သုခုမသဒ္ဒံ ‘‘ဒိဗ္ဗသောတေန သုတွာ အာဒိသတီ’’တိ သုတ္တေ ပဋ္ဌာနေ စ ဩဠာရိကသဒ္ဒံ သန္ဓာယ ‘‘သောတဝိညာဏဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန အသောတဝိညေယျတာ ဝုတ္တာ သိယာ။ သဒ္ဒေါ စ အသောတဝိညေယျော စာတိ ဝိရုဒ္ဓမေတန္တိ ပန ပဋိက္ခေပေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိညတ္တိပစ္စယာ ဃဋ္ဋနာ ဝိညတ္တိဃဋ္ဋနာ။ ဝိညတ္တိ ဧဝ ဝါ။ ဃဋ္ဋနာကာရပ္ပဝတ္တဘူတဝိကာရော ဟိ ‘‘ဃဋ္ဋနာ’’တိ ဝုတ္တော။ သင်္ဃဋ္ဋနေန သဟေဝ သဒ္ဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ပုဗ္ဗာပရဘာဝေန။ ပထဝီဓာတုယာတိ ဣဒံ ဝါယောဓာတုယာ ဝိယ စာလနံ ပထဝီဓာတုယာ သင်္ဃဋ္ဋနံ ကိစ္စံ အဓိကန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ ဝိကာရဿ စ တပ္ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဗ္ဗိကာရာနဉှိ ဘူတာနံ အညမညဿ ပစ္စယဘာဝေါတိ။ အညမ္ပိ သဗ္ဗံ ဝိဓာနံ ကာယဝိညတ္တိယံ ဝိယ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တိသမုဋ္ဌာနိကကာယံ…ပေ… န လဗ္ဘတိ။ န ဟိ စာလနံ ဥပါဒိန္နဃဋ္ဋနန္တိ။ စာလနဉှိ ဒေသန္တရုပ္ပာဒနပရမ္ပရတာ၊ ဃဋ္ဋနံ ပစ္စယဝိသေသေန ဘူတကလာပါနံ အာသန္နတရုပ္ပာဒေါတိ။ ဥပတ္ထမ္ဘနကိစ္စမ္ပိ နတ္ထီတိ ဥပတ္ထမ္ဘနေန ဝိနာ ပဌမစိတ္တသမုဋ္ဌာနာပိ ဃဋ္ဋနာကာရေန ပဝတ္တတီတိ ဃဋ္ဋနတ္ထံ ဥပတ္ထမ္ဘနေန ပယောဇနံ နတ္ထိ၊ လဒ္ဓါသေဝနေန စိတ္တေနေဝ ဃဋ္ဋနဿ ဗလဝဘာဝတော စာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပတ္ထမ္ဘနံ နတ္ထိ အတ္ထီတိ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ဝစီကမ္မဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မနောကမ္မဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ

အယံ နာမ စေတနာ ကမ္မံ န ဟောတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဣဒံ ယဿ ဒွါရံ မနော၊ တံဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကပ္ပေတီတိ ‘‘တွံ ဖုသနံ ကရောဟိ၊ တွံ ဝေဒယိတ’’န္တိ ဧဝံ ကပ္ပေန္တံ ဝိယ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ပကပ္ပနဉ္စ တဒေဝ။ ကိံ ပိဏ္ဍံ ကရောတီတိ အာယူဟနတ္ထဝသေန ပုစ္ဆတိ။ ဖဿာဒိဓမ္မေ ဟိ အဝိပ္ပကိဏ္ဏေ ကတွာ သကိစ္စေသု ပဝတ္တနံ အာယူဟနံ၊ တတ္ထေဝ ဗျာပါရဏံ စေတယနံ၊ တထာကရဏံ အဘိသင်္ခရဏန္တိ။ တေဘူမကဿေဝ ဂဟဏံ လောကုတ္တရကမ္မဿ ကမ္မက္ခယကရတ္တာ။

မနောကမ္မဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ

စေတယိတွာကမ္မံ ကရောတီတိ ဧတ္ထ ယသ္မာ ပုရိမစေတနာယ စေတယိတွာ သန္နိဋ္ဌာနကမ္မံ ကရောတိ၊ တသ္မာ စေတနာပုဗ္ဗကံ ကမ္မံ တံစေတနာသဘာဝမေဝါတိ စေတနံ အဟံ ကမ္မံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သမာနကာလတ္တေပိ ကာရဏကိရိယာ ပုဗ္ဗကာလာ ဝိယ ဝတ္တုံ ယုတ္တာ၊ ဖလကိရိယာ စ အပရကာလာ ဝိယ။ ယသ္မာ စ စေတနာယ စေတယိတွာ ကာယဝါစာဟိ စောပနကိရိယံ မနသာ စ အဘိဇ္ဈာဒိကိရိယံ ကရောတိ၊ တသ္မာ တဿာ ကိရိယာယ ကာရိကံ စေတနံ အဟံ ကမ္မံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။ ကာယေ ဝါတိ ကာယဝိညတ္တိသင်္ခါတေ ကာယေ ဝါ။ သတီတိ ဓရမာနေ၊ အနိရောဓိတေ ဝါ။ ကာယသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ ကာယသဉ္စေတနာ။ ဧတ္ထ စ သုခဒုက္ခုပ္ပာဒကေန ကမ္မေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ စေတနာ စ သုခဒုက္ခုပ္ပာဒိကာ ဝုတ္တာတိ တဿာ ကမ္မဘာဝေါ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ သဉ္စေတနိယန္တိ သဉ္စေတနသဘာဝဝန္တံ။ သမိဒ္ဓိတ္ထေရေန ‘‘သဉ္စေတနိယံ၊ အာဝုသော…ပေ… မနသာ သုခံ သော ဝေဒယတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၀၊ ကထာ။ ၅၃၉) အဝိဘဇိတွာ ဗျာကတော။ သုခဝေဒနီယန္တိအာဒိနာ ပန ဝိဘဇိတွာ ဗျာကာတဗ္ဗော သော ပဉှော၊ တသ္မာ သမ္မာ ဗျာကတော နာမ န ဟောတိ။ ဣတရဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာ ပန သုတ္တာနိ ဌိတာနိ၊ တထာ စောပနကိရိယာနိဿယဘူတာ ကာယဝါစာ အဘိဇ္ဈာဒိကိရိယာနိဿယော စ မနောဒွါရာနိ၊ ယာယ ပန စေတနာယ တေဟိ ကာယာဒီဟိ ကရဏဘူတေဟိ စောပနာဘိဇ္ဈာဒိကိရိယံ ကရောန္တိ ဝါသိအာဒီဟိ ဝိယ ဆေဒနာဒိံ၊ သာ စေတနာ ကမ္မန္တိ ဒွါရပ္ပဝတ္တိယမ္ပိ ကမ္မဒွါရာဘေဒနဉ္စ ကမ္မဒွါရဝဝတ္ထာနဉ္စ ဒိဿတိ၊ ဧဝဉ္စ သတိ ‘‘ကာယေန စေ ကတံ ကမ္မ’’န္တိအာဒိဂါထာယော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ကာယကမ္မဒွါရ) အတိဝိယ ယုဇ္ဇန္တိ။

လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ဣဓ လောကိယကမ္မကထာယံ အနဓိပ္ပေတောပိ ဘဇာပိယမာနော တီဏိ ကမ္မာနိ ဘဇတိ။ မနေန ဒုဿီလျန္တိ ကာယိကဝါစသိကဝီတိက္ကမဝဇ္ဇံ သဗ္ဗံ အကုသလံ သင်္ဂဏှာတိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပဝါယာမသတိသမာဓိံ ဝါ။ တမ္ပိ စေတံ ‘‘မနသာ သံဝရော သာဓူ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၁၆၊ ဓ။ ပ။ ၃၆၁) ဝုတ္တဿ သံဝရဿ ပဋိပက္ခဝသေန ဝုတ္တံ၊ န သီလဝိပတ္တိဝသေန။ န ဟိ သာ မာနသိကာ အတ္ထီတိ မဂ္ဂဿေဝ ဘဇာပနံ မဟာဝိသယတ္တာ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဟိ မနောကမ္မမေဝ ဘဇေယျုံ၊ န စ န သက္ကာ မဂ္ဂဘဇာပနေနေဝ တေသံ ဘဇာပနံ ဝိညာတုန္တိ။

ကမ္မပထံ အပ္ပတ္တာနမ္ပိ တံတံဒွါရေ သံသန္ဒနံ အဝရောဓနံ ဒွါရန္တရေ ကမ္မန္တရုပ္ပတ္တိယမ္ပိ ကမ္မဒွါရာဘေဒနဉ္စ ဒွါရသံသန္ဒနံ နာမ။ ‘‘တိဝိဓာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယသဉ္စေတနာ အကုသလံ ကာယကမ္မ’’န္တိအာဒိနာ (ကထာ။ ၅၃၉) ကမ္မပထပ္ပတ္တာဝ သန္နိဋ္ဌာပကစေတနာ ကမ္မန္တိ ဝုတ္တာတိ ပုရိမစေတနာ သဗ္ဗာ ကာယကမ္မံ န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။ အာဏာပေတွာ…ပေ… အလဘန္တဿာတိ အာဏတ္တေဟိ အမာရိတဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဝစီဒုစ္စရိတံ နာမ ဟောတိ အကမ္မပထဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဣမေ သတ္တာ ဟညန္တူ’’တိ ပဝတ္တဗျာပါဒဝသေန စေတနာပက္ခိကာ ဝါ ဘဝန္တိ ကာယကမ္မဝေါဟာရလာဘာ။ အဗ္ဗောဟာရိကာ ဝါ မနောကမ္မဝေါဟာရဝိရဟာ။ သသမ္ဘာရပထဝီအာဒီသု အာပါဒယော ဧတ္ထ နိဒဿနံ။

ကုလုမ္ဗဿာတိ ဂဗ္ဘဿ၊ ကုလဿေဝ ဝါ။ တိဿောပိ သင်္ဂီတိယော အာရုဠှတာယ အနနုဇာနနတော ‘‘တဝ သုတ္တဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒသဝိဓာ ဣဒ္ဓိ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ ဣဒ္ဓိကထာယ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဘာဝနာမယန္တိ အဓိဋ္ဌာနိဒ္ဓိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဃဋဘေဒေါ ဝိယ ပရူပဃာတော၊ ဥဒကဝိနာသော ဝိယ ဣဒ္ဓိဝိနာသော စ ဟောတီတိ ဥပမာ သံသန္ဒတိ။ တဝ ပဉှောတိ ဘာဝနာမယာယ ပရူပဃာတော ဟောတီတိ ဝုတ္တော ဉာပေတုံ ဣစ္ဆိတော အတ္ထော။ အာထဗ္ဗဏိဒ္ဓိ ဝိဇ္ဇာမယိဒ္ဓိ ဟောတိ။ သတ္တမေ ပဒေတိ မဏ္ဍလာဒိတော သတ္တမေ ပဒေ။

ဝစနန္တရေန ဂမေတဗ္ဗတ္ထံ နေယျတ္ထံ၊ သယမေဝ ဂမိတဗ္ဗတ္ထံ နီတတ္ထံ။ ကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ၊ ဥဒါဟု အကိရိယတောတိ တေနာဓိပ္ပေတံ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ သန္ဓာယ ပုစ္ဆတိ၊ န ဥပေါသထက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အဝုတ္တမေဝ ဟိ သော အနရိယဝေါဟာရံ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတွာ ဝေါဟရတီတိ။ ဝါစာဂိရန္တိ ဝါစာသင်္ခါတံ ဂိရံ၊ ဝါစာနုစ္စာရဏံ ဝါ။

ခန္ဒသိဝါဒယော သေဋ္ဌာတိ ခန္ဒာတိ ကုမာရာ။ သိဝါတိ မဟေဿရာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ နိဒဿနတ္ထမိဒံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ နတ္ထိကဒိဋ္ဌာဒယော ဧဝ ဟိ ကမ္မပထပ္ပတ္တာ ကမ္မန္တိ။ စေတနာ ပနေတ္ထ အဗ္ဗောဟာရိကာတိ ကာယဒွါရေ ဝစီဒွါရေ စ သမုဋ္ဌိတာပိ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မန္တိ စ ဝေါဟာရံ န လဘတိ အဘိဇ္ဈာဒိပ္ပဓာနတ္တာ။ ‘‘တိဝိဓာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနောသဉ္စေတနာ အကုသလံ မနောကမ္မ’’န္တိ ပန ဝစနတော သဘာဝေနေဝ သာ မနောကမ္မံ၊ န အဘိဇ္ဈာဒိပက္ခိကတ္တာတိ ‘‘အဘိဇ္ဈာဒိပက္ခိကာဝါ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ကာယင်္ဂဝါစင်္ဂါနိ အစောပေတွာ စိန္တနကာလေ စေတနာပိ စေတနာသမ္ပယုတ္တဓမ္မာပိ မနောဒွါရေ ဧဝ သမုဋ္ဌဟန္တိ၊ တသ္မာ စေတနာယ အဗ္ဗောဟာရိကဘာဝေါ ကထဉ္စိ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။

‘‘တိဝိဓာ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယသဉ္စေတနာ ကုသလံ ကာယကမ္မ’’န္တိအာဒိဝစနတော (ကထာ။ ၅၃၉) ပါဏာတိပါတာဒိပဋိပက္ခဘူတာ တဗ္ဗိရတိဝိသိဋ္ဌာ စေတနာဝ ပါဏာတိပါတဝိရတိအာဒိကာ ဟောန္တီတိ ‘‘စေတနာပက္ခိကာ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ‘‘ဝိရတိပက္ခိကာ’’တိ။ ရက္ခတီတိ အဝိနာသေတွာ ကထေတိ။ ဘိန္ဒတီတိ ဝိနာသေတွာ ကထေတိ။

ကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စက္ခုဝိညာဏဒွါရန္တိ စက္ခုဝိညာဏဿ ဒွါရံ။ စက္ခု စ တံ ဝိညာဏဒွါရဉ္စာတိ ဝါ စက္ခုဝိညာဏဒွါရံ။ စက္ခု ဝိညာဏဒွါရန္တိ ဝါ အသမာသနိဒ္ဒေသော။ တံ ပန စက္ခုမေဝ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ‘‘စက္ခုနာ သံဝရော သာဓူ’’တိအာဒိကာယ (ဓ။ ပ။ ၃၆၀) ဂါထာယ ပသာဒကာယစောပနကာယသံဝရေ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ကာယေန သံဝရော ဝုတ္တော၊ တံ ဣဓ ဘိန္ဒိတွာ အဋ္ဌ သံဝရာ၊ တပ္ပဋိပက္ခဘာဝေန အသံဝရာ အဋ္ဌ ကထိတာ။ သီလသံဝရာဒယောပိ ပဉ္စေဝ သံဝရာ သဗ္ဗဒွါရေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနာပိ၊ တပ္ပဋိပက္ခဘာဝေန ဒုဿီလျာဒီနိ အသံဝရာတိ ဝုတ္တာနိ။ တတ္ထ ဒုဿီလျံ ပါဏာတိပါတာဒိစေတနာ။ မုဋ္ဌဿစ္စံ သတိပဋိပက္ခာ အကုသလာ ဓမ္မာ။ ပမာဒန္တိ ကေစိ။ သီတာဒီသု ပဋိဃော အက္ခန္တိ။ ထိနမိဒ္ဓံ ကောသဇ္ဇံ။

ဝိနာ ဝစီဒွါရေန သုဒ္ဓံ ကာယဒွါရသင်္ခါတန္တိ ဣဒံ ဝစီဒွါရသလ္လက္ခိတဿ မုသာဝါဒါဒိနောပိ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝါ အသုဒ္ဓတာ အတ္ထီတိ တံနိဝါရဏတ္ထံ ဝုတ္တံ။ န ဟိ တံ ကာယကမ္မံ ဟောတိ။ သုဒ္ဓဝစီဒွါရောပလက္ခိတံ ပန ဝစီကမ္မမေဝ ဟောတီတိ။ ဧတ္ထ အသံဝရောတိ ဧတေန သုဒ္ဓကာယဒွါရေန ဥပလက္ခိတော အသံဝရော ဒွါရန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ ဝုတ္တော။ ဒွါရန္တရာနုပလက္ခိတံ သဗ္ဗံ တံဒွါရိကာကုသလဉ္စေတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ကမ္မပထသံသန္ဒနေ ‘‘စောပနကာယအသံဝရဒွါရဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော အသံဝရော အကုသလံ ကာယကမ္မမေဝ ဟောတီ’’တိအာဒိ ‘‘အကုသလံ ကာယကမ္မံ စောပနကာယအသံဝရဒွါရဝသေန ဝစီအသံဝရဝသေန စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိနာ သဟ အဝိရုဒ္ဓံ ဟောတိ။ အသံဝရော ဟိ ဒွါရန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ သဒွါရေ ဧဝါတိ ဝုစ္စတိ၊ သဒွါရဝသေန ဥပ္ပန္နောတိ စ၊ ကမ္မံ အညဒွါရေ အညဒွါရဝသေန စာတိ ဧဝံ အဝိရုဒ္ဓံ။

အထ ဝါ ဧတ္ထာတိ သုဒ္ဓံ အသုဒ္ဓန္တိ ဧတံ အဝိစာရေတွာ ဧတသ္မိံ စောပနေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ သတိ ဒွါရန္တရောပလက္ခိတံ ကမ္မပထဘာဝပ္ပတ္တတာယ ဝစီမနောကမ္မံ စောပနကာယအသံဝရဒွါရေ ဥပ္ပန္နံ၊ သေသံ သဗ္ဗံ တံဒွါရုပ္ပန္နာကုသလံ ဝိယ ‘‘စောပနကာယအသံဝရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကမ္မပထဘာဝပ္ပတ္တိယာ ဒွါရန္တရုပ္ပန္နံ ကာယကမ္မဉ္စ တထာ န ဝုစ္စတီတိ ကမ္မပထသံသန္ဒနဝိရောဓော သိယာ၊ တဒဝိရောဓံ တတ္ထေဝ ဝက္ခာမ။ သီလသံဝရာဒယော ပဉ္စ နိက္ခေပကဏ္ဍေ အာဝိ ဘဝိဿန္တိ။ တတ္ထ ဉာဏသံဝရေ ပစ္စယသန္နိဿိတသီလဿ၊ ဝီရိယသံဝရေ စ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိယာ အန္တောဂဓတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

အကုသလကမ္မပထကထာဝဏ္ဏနာ

သရသေနေဝ စ ပတနသဘာဝဿ ပါဏဿ အန္တရာ ဧဝ အတီဝ ပါတနံ အတိပါတော၊ သဏိကံ ပတိတုံ အဒတွာဝ သီဃံ ပါတနန္တိ အတ္ထော။ အတိက္ကမ္မ ဝါ သတ္ထာဒီဟိ အဘိဘဝိတွာ ပါတနံ အတိပါတော။ ပယောဂဝတ္ထုမဟန္တတာဒီဟိ မဟာသာဝဇ္ဇတာ တေဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ စေတနာယ ဗလဝဘာဝတော။ ယထာဝုတ္တပစ္စယဝိပရိယာယေပိ တံတံပစ္စယေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ စေတနာယ ဗလဝါဗလဝဝသေနေဝ အပ္ပသာဝဇ္ဇမဟာသာဝဇ္ဇတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဒ္ဓိမယော ကမ္မဝိပါကဇိဒ္ဓိမယော ဒါဌာကောဋိကာဒီနံ ဝိယ။

ဂေါတ္တရက္ခိတာ သဂေါတ္တေဟိ ရက္ခိတာ။ ဓမ္မရက္ခိတာ သဟဓမ္မိကေဟိ ရက္ခိတာ။ သသာမိကာ သာရက္ခာ။ ယဿာ ဂမနေ ရညာ ဒဏ္ဍော ဌပိတော၊ သာ သပရိဒဏ္ဍာ။ အတ္ထဘဉ္ဇကောတိ ကမ္မပထပ္ပတ္တံ ဝုတ္တံ။ ကမ္မပထကထာ ဟေသာတိ။ အတ္တနော သန္တကံ အဒါတုကာမတာယာတိအာဒိ မုသာဝါဒသာမညတော ဝုတ္တံ။ ဟသာဓိပ္ပာယေန ဝိသံဝါဒနပုရေက္ခာရဿေဝ မုသာဝါဒေါ။ သုညဘာဝန္တိ ပီတိဝိရဟိတတာယ ရိတ္တတံ။ အတ္ထဝိပန္နတာယ န ဟဒယင်္ဂမာ။ အဂ္ဂဏှန္တေတိ အသဒ္ဒဟန္တေ ကမ္မပထဘေဒေါ န ဟောတိ။ ယော ကောစိ ပန သမ္ဖပ္ပလာပေါ ဒွီဟိ သမ္ဘာရေဟိ သိဇ္ဈတီတိ။ အတ္တနော ပရိဏာမနံ စိတ္တေနေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မိစ္ဆာ ပဿတီတိ ဝိတထံ ပဿတိ။

ကောဋ္ဌာသတောတိ ဖဿပဉ္စမကာဒီသု စိတ္တင်္ဂကောဋ္ဌာသေသု ယေ ကောဋ္ဌာသာ ဟောန္တိ၊ တတောတိ အတ္ထော။ နနု စ စေတနာ ကမ္မပထေသု န ဝုတ္တာတိ ပဋိပါဋိယာ သတ္တန္နံ ကမ္မပထဘာဝေါ န ယုတ္တောတိ? န၊ အဝစနဿ အညဟေတုတ္တာ။ န ဟိ စေတနာယ အကမ္မပထတ္တာ ကမ္မပထရာသိမှိ အဝစနံ၊ ကဒါစိ ပန ကမ္မပထော ဟောတိ၊ န သဗ္ဗဒါတိ ကမ္မပထဘာဝဿ အနိယတတ္တာ အဝစနံ။ ယဒါ ပန ကမ္မပထော ဟောတိ၊ တဒါ ကမ္မပထရာသိသင်္ဂဟော န နိဝါရိတောတိ။ ‘‘ပဉ္စ သိက္ခာပဒါ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ဧဝါ’’တိ ဧတေန အဒိန္နာဒါနာဒီနံ သတ္တာရမ္မဏဘာဝဝိရောဓံ ‘‘သတ္တသင်္ခါတေ သင်္ခါရေ ဧဝ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တိတော’’တိ သယမေဝ ပရိဟရိဿတိ။ ‘‘နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ’’တိ ပဝတ္တမာနာ ဒိဋ္ဌိ တေဘူမကဓမ္မဝိသယာဝါတိ သင်္ခါရာရမ္မဏတာ ဝုတ္တာ။ ဝိပါကနိဿန္ဒဖလာနိ ယထာက္ကမံ နိရယာဒိဝိပါကဒုဂ္ဂတတာဒီနိ။

အကုသလကမ္မပထကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကုသလကမ္မပထကထာဝဏ္ဏနာ

ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ပန ဝိရတိယောတိ ဧတံ ယာဟိ ဝိရတီဟိ သမ္ပယုတ္တာ စေတနာ ‘‘ကာယဝစီကမ္မာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တာသဉ္စ ကမ္မပထဘာဝေါ ယုတ္တောတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘ပဋိပါဋိယာ သတ္တ စေတနာပိ ဝဋ္ဋန္တိ ဝိရတိယောပီ’’တိ။ အလ္လသသမံသန္တိ ဇီဝမာနကသသမံသံ။ ဝေါရောပေတာ ဟုတွာ နာဘိဇာနာမိ။ ဒုဿီလျာဒါရမ္မဏာ တဒါရမ္မဏာ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယာဒိအာရမ္မဏာ ကထံ ဒုဿီလျာဒီနိ ပဇဟန္တီတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အနဘိဇ္ဈာ…ပေ… ဝိရမန္တဿာတိ အဘိဇ္ဈံ ပဇဟန္တဿာတိ အတ္ထော။ န ဟိ မနောဒုစ္စရိတာ ဝိရတိ အတ္ထိ အနဘိဇ္ဈာဒီဟေဝ တပ္ပဟာနတော။

ကမ္မပထသံသန္ဒနကထာဝဏ္ဏနာ

ကမ္မပထပ္ပတ္တာနံ ဒုဿီလျာဒီနံ အသံဝရာနံ တထာ ဒုစ္စရိတာနဉ္စ အကုသလကမ္မပထေဟိ ကမ္မပထပ္ပတ္တာနမေဝ စ သုသီလျာဒီနံ သံဝရာနံ တထာ သုစရိတာနဉ္စ ကုသလကမ္မပထေဟိ အတ္ထတော နာနတ္တာဘာဝဒဿနံ။ အထ ဝါ တေသံ ဖဿဒွါရာဒီဟိ အဝိရောဓဘာဝေန ဒီပနံ ကမ္မပထသံသန္ဒနန္တိ ကေစိ ဝဒန္တိ ၊ တဒေတံ ဝိစာရေတဗ္ဗံ။ န ဟိ ပဉ္စဖဿဒွါရပဉ္စအသံဝရဒွါရပဉ္စသံဝရဒွါရေသု ဥပ္ပန္နာနံ အသံဝရာနံ သံဝရာနဉ္စ ကမ္မပထတာ အတ္ထိ ပါဏာတိပါတာဒီနံ ပရသန္တကဝတ္ထုလောဘပရသတ္တာရမ္မဏဗျာပါဒအဟေတုကဒိဋ္ဌိအာဒီနဉ္စ တေသု ဒွါရေသု အနုပ္ပတ္တိတော။ တိဝိဓကအာယဒုစ္စရိတာဒီနိ စ ကမ္မပထာတိ ပါကဋာ ဧဝါတိ ကိံ တေသံ ကမ္မပထေဟိ နာနတ္တာဘာဝဒဿနေန၊ န စ ဒုစ္စရိတာနံ သုစရိတာနဉ္စ ဖဿဒွါရာဒိဝသေန ဥပ္ပတ္တိ ဒီပိတာ၊ နာပိ အသံဝရာနံ သံဝရာနဉ္စ ယတော တေသံ ဖဿဒွါရာဒီဟိ အဝိရောဓဘာဝေန ဒီပနာ သိယာ၊ ကေဝလံ ပန ဖဿဒွါရာဒိဝသေန ဥပ္ပန္နာနံ အသံဝရာနံ သံဝရာနဉ္စ ကာယကမ္မာဒိတာ ဒီပိတာ။ ယဒိ စ ဧတ္တကံ ကမ္မပထသံသန္ဒနံ၊ ‘‘အကုသလံ ကာယကမ္မံ ပဉ္စဖဿဒွါရဝသေန နုပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ ကမ္မပထသံသန္ဒနံ န သိယာ။ ဧသာပိ ဆဖဿဒွါရာဒီဟိ အဝိရောဓဒီပနာတိ စေ၊ ဝုတ္တမေဝ ပကာရန္တရေန ဒဿေတုံ ‘‘အထ ဝါ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သမုစ္စယတ္ထေ စ အထ ဝါ-သဒ္ဒေ ကမ္မပထပ္ပတ္တာနေဝ ဒုဿီလျာဒီနိ ကာယကမ္မာဒိနာမေဟိ ဝဒန္တေဟိ မနောကမ္မဿ ဆဖဿဒွါရဝသေန ဥပ္ပတ္တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ န ဟိ တံ စက္ခုဒွါရာဒိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ယဒိ စ ကမ္မပထပ္ပတ္တာ ဧဝ အသံဝရာဒယော ဂဟိတာ၊ ဒုစ္စရိတေဟိ အညေသံ အသံဝရာနံ အဘာဝါ တေသဉ္စ တံတံကမ္မဘာဝဿ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘စောပနကာယအသံဝရဒွါရဝသေန ဥပ္ပန္နော အသံဝရော အကုသလံ ကာယကမ္မမေဝ ဟောတီ’’တိအာဒိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ ဝုစ္စမာနေ ဟိ တသ္မိံ သင်္ကရော သိယာ၊ ဝစီမနောကမ္မာနိပိ ဟိ ကာယဒွါရေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တထာ သေသဒွါရေသုပိ ကမ္မန္တရာနီတိ။

အထ ပန ဒွါရန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ကမ္မန္တရမ္ပိ တံဒွါရိကကမ္မမေဝ သိယာ၊ ‘‘တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ အကုသလံ ကာယကမ္မမေဝါ’’တိအာဒိ၊ ‘‘အကုသလံ ကာယကမ္မံ စောပနကာယအသံဝရဒွါရဝသေန ဝါစာအသံဝရဒွါရဝသေန စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ စ ဝိရုဇ္ဈေယျ။ ဒုစ္စရိတာနဉှိ အညဒွါရစရဏံ အတ္ထိ၊ န စဿ ဒွါရန္တရုပ္ပန္နံ ကမ္မန္တရံ ဟောတီတိ။ တသ္မာ ဟေဋ္ဌာ ကမ္မပထပ္ပတ္တာနံ ဧဝ ကာယကမ္မာဒိဘာဝဿ ဝုတ္တတ္တာ သေသာနဉ္စ တံတံဒွါရုပ္ပန္နာနံ ကုသလာကုသလာနံ ဒွါရသံသန္ဒနေ တံတံဒွါရပက္ခိကဘာဝဿ ကတတ္တာ ဣဓ ကမ္မပထံ အပ္ပတ္တာနဉ္စ စေတနာဘာဝတော အကမ္မာနဉ္စ အသံဝရာနံ သံဝရာနဉ္စ ဘဇာပိယမာနာနံ ကမ္မပထာနံ ဝိယ ကာယကမ္မာဒိတာဒီပနံ၊ ကမ္မပထပ္ပတ္တာနံ တိဝိဓကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ တိဝိဓကာယသုစရိတာဒီနဉ္စ ဒွါရန္တရစရဏေပိ ကာယကမ္မာဒိဘာဝါဝိဇဟနဒီပနံ၊ ယထာပကာသိတာနဉ္စ ကမ္မပထဘာဝံ ပတ္တာနံ အပတ္တာနဉ္စ အကုသလကာယကမ္မာဒီနဉ္စ ကုသလကာယကမ္မာဒီနဉ္စ ဖဿဒွါရာဒီဟိ ဥပ္ပတ္တိပကာသနဉ္စ ကမ္မပထသံသန္ဒနံ နာမ။ ကသ္မာ? အကမ္မပထာနံ ကမ္မပထေသု ကမ္မပထာနဉ္စ အကမ္မပထေသု သမာနနာမတာဝသေန၊ ကမ္မပထာနံ ကမ္မပထေသု သာမညနာမာဝိဇဟနဝသေန၊ ဥဘယေသဉ္စ ဥပ္ပတ္တိဝသေန ဒွါရေသု ဧတ္ထ သံသန္ဒိတတ္တာ။

တတ္ထ တိဝိဓကမ္မဒွါရဝသေန ဥပ္ပန္နာနံ ကမ္မာနံ ဉာတကမ္မဘာဝတာယ တံတံကမ္မဘာဝဿ အဝစနီယတ္တာ ကမ္မဒွါရေသု တေသံ ဥပ္ပတ္တိယာ စ ဝုတ္တတ္တာ ပဉ္စဝိညာဏဒွါရဝသေန အသံဝရာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိပရိယာယဝစနာဘာဝတော စ ကမ္မဒွါရဝိညာဏဒွါရာနိ ဝိရဇ္ဈိတွာ ‘‘ပဉ္စဖဿဒွါရဝသေန ဟိ ဥပ္ပန္နော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယမ္ပိဒံ စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ ဝါ’’တိအာဒိနာ ‘‘စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော အတ္ထိ ကုသလော’’တိအာဒိနာ စ ပဉ္စဖဿဒွါရဝသေန အသံဝရာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိပရိယာယော ဝုတ္တော၊ န စ ‘‘ယမိဒံ စက္ခုဝိညာဏပစ္စယာ’’တိအာဒိဝစနံ အတ္ထီတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘စက္ခုဝိညာဏသဟဇာတော ဟိ ဖဿော စက္ခုသမ္ဖဿော’’တိအာဒိ (ဓ။ သ။ ၁ ကမ္မကထာ၊ မဟာနိ။ အဋ္ဌ။ ၈၆)။ တေန ဟိ အသံဝရာနံ သံဝရာနဉ္စ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီဟိ အသဟဇာတတ္တာ မနောသမ္ဖဿသဟဇာတာနဉ္စ စက္ခုသမ္ဖဿဒွါရာဒိဝသေန ဥပ္ပတ္တိ ဒီပိတာတိ။ ‘‘သော ဟိ ကာယဒွါရေ စောပနံ ပတ္တော အကုသလံ ကာယကမ္မံ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ ‘‘စောပနကာယအသံဝရဒွါရဝသေန ဥပ္ပန္နော အကုသလံ ကာယကမ္မမေဝ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ စ ဝစီကမ္မာဒီနဉ္စ ကမ္မပထပ္ပတ္တာနံ အသံဝရဘူတာနံ ကာယကမ္မာဒိဘာဝေ အာပန္နေ ‘‘စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ အကုသလံ ဝစီကမ္မမေဝ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ အပဝါဒေန နိဝတ္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ပုဗ္ဗေ ဒဿိတေသု အသံဝရဝိနိစ္ဆယေသု ဒုတိယဝိနိစ္ဆယေသု စ န ကောစိ ဝိရောဓော။ န ဟိ ဝစီကမ္မာဒိဘူတော စောပနကာယအသံဝရော ကာယကမ္မာဒိ ဟောတီတိ။

အကုသလံ မနောကမ္မံ ပန ဆဖဿဒွါရဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ကာယဝစီဒွါရေသု စောပနံ ပတ္တံ အကုသလံ ကာယဝစီကမ္မံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ကိံ တံ အကုသလံ မနောကမ္မံ နာမ၊ ဟေဋ္ဌာ ဒဿိတနယေန စ ကာယဝစီဒွါရေသု ဥပ္ပန္နံ တိဝိဓံ မနောဒုစ္စရိတံ စောပနံ အပ္ပတ္တံ သဗ္ဗာကုသလဉ္စ။ ယဒိ ဧဝံ တဿ ကာယဝစီကမ္မဘာဝေါ နတ္ထီတိ ‘‘စောပနပ္ပတ္တံ ကာယဝစီကမ္မံ ဟောတီ’’တိ န ယုဇ္ဇတီတိ ? နော န ယုဇ္ဇတိ စောပနပ္ပတ္တံ ကာယေ ဝါစာယ စ အကုသလံ ကမ္မံ ဟောတီတိ အတ္ထသိဒ္ဓိတော။ ကမ္မံ ပန ဟောန္တံ ကိံ ကမ္မံ ဟောတီတိ? မနောကမ္မမေဝ ဟောတီတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – စောပနပ္ပတ္တံ အကုသလံ ကာယဒွါရေ ဝစီဒွါရေ စ မနောကမ္မံ ဟောတီတိ။ အထ ဝါ တံ-သဒ္ဒဿ မနောကမ္မေန သမ္ဗန္ဓံ အကတွာ ဆဖဿဒွါရဝသေန ယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တန္တိ ယထာဝုတ္တဥပ္ပာဒမတ္တပရိစ္ဆိန္နေန သမ္ဗန္ဓော ကာတဗ္ဗော။ ကိံ ပန တန္တိ? ကမ္မကထာယ ပဝတ္တမာနတ္တာ ကမ္မန္တိ ဝိညာယတိ၊ တဉ္စ မနောသမ္ဖဿဒွါရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနမ္ပိ တိဝိဓံ ကမ္မံ ဟောတီတိ။ ယထာ တံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ကာယဝစီဒွါရေသု စောပနံ ပတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိယမဿ အကတတ္တာ စောပနပ္ပတ္တိ ဥပလက္ခဏဘာဝေန ကာယဝစီကမ္မနာမသာဓိကာဝ၊ န ပန သဗ္ဗမ္ပိ စောပနပ္ပတ္တံ ကာယဝစီကမ္မမေဝ၊ နာပိ ကုသလပက္ခေ စောပနံ အပ္ပတ္တံ ကာယဝစီကမ္မံ န ဟောတီတိ အယမတ္ထော သိဒ္ဓါဝ ဟောတီတိ။

အထ ဝါ တန္တိ တံ ဆဖဿဒွါရဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ မနောကမ္မန္တိ သဗ္ဗံ မနသာပိ နိပ္ဖဇ္ဇမာနံ ကမ္မံ မနောကမ္မန္တိ စောဒကာဓိပ္ပာယေန ဂဟေတွာ ဝဒတိ၊ န ပုဗ္ဗေ ဒဿိတမနောကမ္မန္တိ။ ယော ဟိ ပရဿ အဓိပ္ပာယော ‘‘မနသာ နိပ္ဖတ္တိတော သဗ္ဗေန မနောကမ္မေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ကာယဝစီကမ္မေနာ’’တိ၊ တံ နိဝတ္တေတွာ ကမ္မတ္တယနိယမံ ဒဿေတုံ ဣဒမာရဒ္ဓံ ‘‘တံ ကာယဝစီဒွါရေသု စောပနံ ပတ္တ’’န္တိအာဒိ။ ဧတ္ထ စ သင်္ကရာဘာဝေါ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အထ ဝါ ကမ္မန္တိ အဝိသေသေန ကမ္မသဒ္ဒမတ္တေန သမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ယထာဝုတ္တော ကမ္မပ္ပဘေဒေါ ယထာ ဟောတိ၊ တံ ပကာရံ ဒဿေတိ။ အသင်္ကရော စ ဝုတ္တနယောဝ။ ယံ ပန ဝဒန္တိ ‘‘ကာယဝစီကမ္မသဟဇာတာ အဘိဇ္ဈာဒယော ယဒါ စေတနာပက္ခိကာ ဟောန္တိ၊ တဒါ တာနိ မနောကမ္မာနိ ကာယဝစီကမ္မာနိ ဟောန္တီ’’တိ၊ တဉ္စ န၊ စေတနာပက္ခိကာနံ မနောကမ္မတ္တာဘာဝါ။ အဗ္ဗောဟာရိကတ္တေ စ မနောကမ္မတာ သုဋ္ဌုတရံ နတ္ထိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အဗ္ဗောဟာရိကာ ဝါ’’တိ။ တသ္မာ မနောကမ္မဿ ကာယဝစီကမ္မတာ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ အဘိဇ္ဈာဒိကိရိယာကာရိကာယ ဧဝ စေတနာယ သမ္ပယုတ္တာ အဘိဇ္ဈာဒယော မနောကမ္မံ၊ န ပါဏာတိပါတာဒိကာယဝစီကိရိယာကာရိကာယာတိ ဘိယျောပိ တေသံ မနောကမ္မတာတိ န တေသံ မနောကမ္မာနံ သတံ ကာယဝစီကမ္မတာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ။ ဧဝံ ကမ္မာနံ ဒွါရေသု ဒွါရာနဉ္စ ကမ္မေသု အနိယတတ္တာ ဒွါရနိဗန္ဓနံ န ကတံ။ ဣဒါနိ အကတေပိ စ ဒွါရနိဗန္ဓနေ ယေသံ ဒွါရာနံ ဝသေန ဣဒံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေသံ တံတံဒွါရကမ္မပထာနဉ္စ ဝသေန ဥပ္ပတ္တိယာ ယထာဘဋ္ဌပါဠိယာ ဝုတ္တာယ စ ဒီပနတ္ထံ ‘‘တတ္ထ ကာမာဝစရ’’န္တိအာဒိမာဟ။ စိတ္တံ တိဝိဓကမ္မဒွါရဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဣဒံ မနောကမ္မဒွါရဘူတဿ တေန သဘာဝေန ဥပ္ပတ္တိံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဝါ စိတ္တံ စိတ္တာဓိပတေယျန္တိ သမ္ပယုတ္တဝသေန ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓာပီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စောပနဒွယရဟိတဿ မနောပဗန္ဓဿ မနောကမ္မဒွါရဘာဝေ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။

ကမ္မပထသံသန္ဒနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွါရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အယံ ယောဇနာတိ ‘‘ရူပါရမ္မဏံ ဝါ…ပေ… ဓမ္မာရမ္မဏံ ဝါ’’တိ ဧတေန သဟ ‘‘ယံ ယံ ဝါ ပနာ’’တိ ဧတဿ အယံ သမ္ဗန္ဓောတိ အတ္ထော။ ကော ပနာယံ သမ္ဗန္ဓောတိ? ယေန ဝစနာနိ အညမညံ သမ္ဗဇ္ဈန္တိ၊ တံ ပုဗ္ဗာပရဝစနေ ပယောဇနံ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓ စ သဗ္ဗာရမ္မဏတာဒိဒဿနံ ‘‘ရူပါရမ္မဏံ ဝါ…ပေ… ဓမ္မာရမ္မဏံ ဝါ’’တိ ဧတဿ အနန္တရံ ‘‘ယံ ယံ ဝါ ပနာ’’တိ ဧတဿ ဝစနေ ပယောဇနံ ယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တတ္ထ ‘‘ရူပါရမ္မဏံ ဝါ…ပေ… ဓမ္မာရမ္မဏံ ဝါ အာရဗ္ဘာ’’တိ ဧတ္တကေန အာပန္နံ ဒေါသံ ဒဿေတွာ တန္နိဝတ္တနဝသေန ‘‘ယံ ယံ ဝါ ပနာ’’တိ ဧတဿ ပယောဇနံ ဒဿေတုံ ‘‘ဟေဋ္ဌာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဒုတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ ‘‘ယံ ယံ ဝါပနာ’’တိ ဧတေန အပ္ပဓာနမ္ပိ ရူပါဒိံ အာကဍ္ဎတိ။ န ဟိ ပဓာနဿ စိတ္တဿ အတ္တနောယေဝ အာရမ္မဏဘာဝေါ အတ္ထီတိ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနာတိ သဗ္ဗာရမ္မဏတာဒိနယေန။ ‘‘ဟေဋ္ဌာ ဂဟိတမေဝ ဂဟိတန္တိ ဝတွာ တဿ ဝစနေ ပယောဇနံ ဒဿေတုံ ‘ရူပံ ဝါ…ပေ… ဣဒံ ဝါ ဣဒံ ဝါ အာရဗ္ဘာ’တိ ကထေတုံ ဣဒံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣဒံ ဝါ ဣဒံ ဝါတိ ဧတံ သဗ္ဗာရမ္မဏတာဒိံ သန္ဓာယ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဓမ္မုဒ္ဒေသဝါရကထာ

ဖဿပဉ္စမကရာသိဝဏ္ဏနာ

အာစရိယာနန္တိ ရေဝတာစရိယဿ။ န ပနေတံ သာရတော ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ န ဟိ ဖဿာဒီနံ ကာမာဝစရာဒိဘာဝဒဿနတ္ထံ ဣဒမာရဒ္ဓံ၊ ကိန္တု တသ္မိံ သမယေ ဖဿာဒိသဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ။

စိတ္တဿ ပဌမာဘိနိပါတတ္တာတိ သဗ္ဗေ စေတသိကာ စိတ္တာယတ္တာ စိတ္တကိရိယာဘာဝေန ဝုစ္စန္တီတိ ဖဿော ‘‘စိတ္တဿ ပဌမာဘိနိပါတော’’တိ ဝုတ္တော။ ကာမံ ဥပ္ပန္နဖဿော ပုဂ္ဂလော စိတ္တစေတသိကရာသိ ဝါ အာရမ္မဏေန ဖုဋ္ဌော ဖဿသဟဇာတာယ ဝေဒနာယ တံသမကာလမေဝ ဝေဒေတိ၊ ဖဿော ပန ဩဘာသဿ ပဒီပေါ ဝိယ ဝေဒနာဒီနံ ပစ္စယဝိသေသော ဟောတီတိ ပုရိမကာလော ဝိယ ဝုတ္တော။ ဂေါပါနသီနံ ဥပရိ တိရိယံ ဌပိတကဋ္ဌံ ပက္ခပါသော။ ကဋ္ဌဒွယာဒိ ဝိယ ဧကဒေသေန ဧကပဿေန အနလ္လီယမာနောပိ ရူပေန သဟ ဖဿဿ သာမညံ အနလ္လီယမာနံ သင်္ဃဋ္ဋနမေဝ၊ န ဝိသယဘာဝေါ၊ သင်္ဃဋ္ဋနဉ္စ ဖဿဿ စိတ္တာရမ္မဏာနံ သန္နိပတနဘာဝေါ ဧဝ။ ဝတ္ထာရမ္မဏသန္နိပါတေန သမ္ပဇ္ဇတီတိ သင်္ဃဋ္ဋနသမ္ပတ္တိကော ဖဿော။ ပါဏိဒွယဿ သန္နိပါတော ဝိယ စိတ္တာရမ္မဏသန္နိပါတော ဖဿော စိတ္တဿ အာရမ္မဏေ သန္နိပတိတပ္ပဝတ္တိယာ ပစ္စယော ဟောတီတိ ကိစ္စဋ္ဌေနေဝ ရသေန သင်္ဃဋ္ဋနရသော။ တထာ ပစ္စယဘာဝေါ ဟိ တဿ ဖဿဿ သင်္ဃဋ္ဋနကိစ္စန္တိ။ ယထာ ဟိ ပါဏိယာ ပါဏိမှိ သင်္ဃဋ္ဋနံ တဗ္ဗိသေသဘူတာ ရူပဓမ္မာ၊ ဧဝံ စိတ္တဿ အာရမ္မဏေ သင်္ဃဋ္ဋနံ တဗ္ဗိသေသဘူတော ဧကော စေတသိကဓမ္မော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ စိတ္တေယေဝါတိ ဧတေန စေတသိကသဘာဝတံ ဝတ္ထာရမ္မဏေဟိ အသံသဋ္ဌံ သင်္ဃဋ္ဋနံ ဝေဒနာယ ဒဿေတိ၊ န ပန ဝတ္ထုနိဿယတံ ပဋိက္ခိပတိ။ တဿ ဖဿဿ ကာရဏဘူတော တဒနုရူပေါ သမန္နာဟာရော တဇ္ဇာသမန္နာဟာရော။ ဣန္ဒြိယဿ တဒဘိမုခဘာဝေါ အာဝဇ္ဇနာယ စ အာရမ္မဏကရဏံ ဝိသယဿ ပရိက္ခတတာ အဘိသင်္ခတတာ ဝိညာဏဿ ဝိသယဘာဝကရဏန္တိ အတ္ထော။

သုခဝေဒနာယမေဝ လဗ္ဘတိ အဿာဒဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဿဝိတာယာတိ အရဟတာယ။ အနေကတ္ထတ္တာ ဟိ ဓာတူနံ အရဟတ္ထော ဝိပုဗ္ဗော သုသဒ္ဒေါ။ ဝိဿဝံ ဝါ သဇနံ ဝသိတာ ကာမကာရိတာ ဝိဿဝိတာ။ အာရမ္မဏရသေကဒေသမေဝ အနုဘဝန္တီတိ ဣဒံ ဖုသနာဒိကိစ္စံ ဧကဒေသာနုဘဝနမိဝ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဝေဒယိတသဘာဝေါ ဧဝ ဟိ အနုဘဝနန္တိ။ ဖုသနာဒိဘာဝေန ဝါ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏံ ဧကဒေသာနုဘဝနံ၊ ဝေဒယိတဘာဝေန ဂဟဏံ ယထာကာမံ သဗ္ဗာနုဘဝနံ။ ဧဝံ သဘာဝါနေဝ တာနိ ဂဟဏာနီတိ န ဝေဒနာယ ဝိယ ဖဿာဒီနမ္ပိ ယထာသကကိစ္စကရဏေန သာမိဘာဝါနုဘဝနံ စောဒေတဗ္ဗံ။ အယံ ဣဓာတိ ဧတေန ပဉ္စသု ဝေဒနာသု ဣမသ္မိံ စိတ္တေ အဓိပ္ပေတံ သောမနဿဝေဒနံ ဝဒတိ၊ တသ္မာ အသောမနဿဝေဒနံ အပနေတွာ ဂဟိတာယ သောမနဿဝေဒနာယ သမာနာ ဣဋ္ဌာကာရသမ္ဘောဂရသတာ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နိမိတ္တေန ပုနသဉ္ဇာနနကိစ္စာ ပစ္စာဘိညာဏရသာ။ ပုနသဉ္ဇာနနဿ ပစ္စယော ပုနသဉ္ဇာနနပစ္စယော၊ တဒေဝ နိမိတ္တံ ပုန…ပေ… နိမိတ္တံ၊ တဿ ကရဏံ ပုန…ပေ… ကရဏံ။ ပုနသဉ္ဇာနနပစ္စယဘူတံ ဝါ နိမိတ္တကရဏံ ပုန…ပေ… ကရဏံ၊ တဒဿာ ကိစ္စန္တိ အတ္ထော။ ပုနသဉ္ဇာနနပစ္စယနိမိတ္တကရဏံ နိမိတ္တကာရိကာယ နိမိတ္တေန သဉ္ဇာနန္တိယာ စ သဗ္ဗာယ သညာယ သမာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဉာဏမေဝ အနုဝတ္တတိ၊ တသ္မာ အဘိနိဝေသကာရိကာ ဝိပရီတဂ္ဂါဟိကာ စ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတေနုပါယေန သမာဓိသမ္ပယုတ္တာယ အစိရဋ္ဌာနတာ စ န ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

အဘိသန္ဒဟတီတိ ပဗန္ဓတိ ပဝတ္တေတိ။ စေတနာဘာဝေါ ဗျာပါရဘာဝေါ။ ဒိဂုဏုဿာဟာတိ န ဒိဂုဏံ ဝီရိယယောဂံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ အတ္တနော ဧဝ ပန ဗျာပါရကိစ္စဿ မဟန္တဘာဝံ ဒီပေတိ။ ဥဿာဟနဘာဝေနာတိ အာဒရဘာဝေန။ သာ ဟိ သယံ အာဒရဘူတာ သမ္ပယုတ္တေ အာဒရယတီတိ။

ဝိဇာနနံ အာရမ္မဏဿ ဥပလဒ္ဓိ။ သန္ဒဟနံ စိတ္တန္တရဿ အနုပ္ပဗန္ဓနံ။ စက္ခုနာ ဟိ ဒိဋ္ဌန္တိ စက္ခုနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာ ‘‘ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတ’’န္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာဒိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စက္ခုနာ ဟီတိအာဒီသု စက္ခုနာ…ပေ… မနသာ ဒွါရေနာတိ အတ္ထော။ နဂရဂုတ္တိကဿ ဝိယ စိတ္တဿ အာရမ္မဏဝိဘာဝနမတ္တံ ဥပဓာရဏမတ္တံ ဥပလဒ္ဓိမတ္တံ ကိစ္စံ၊ အာရမ္မဏပဋိဝေဓနပစ္စာဘိညာဏာဒိ ပန ကိစ္စံ ပညာသညာဒီနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပုရိမနိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ သမယဝဝတ္ထာနေ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ ဘာဝေန္တော ဝိယ န န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကိန္တု ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘စိတ္တံ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဧတံ ဟောတိ-သဒ္ဒဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ-သဒ္ဒဿ စ သမာနတ္ထတ္တေ သတိ ယုဇ္ဇေယျ၊ တဒတ္ထတ္တေ စ တတ္ထ ဥပ္ပန္နံ ဟောတီတိ န ဝုစ္စေယျ။ န ဟိ ယုတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝတ္တုံ။ စိတ္တဿ စ ဥပ္ပန္နတာ သမယဝဝတ္ထာနေ ဝုတ္တာ ဧဝါတိ ကိံ တဿ ပုန ဥပ္ပတ္တိဒဿနေန။ ယေန စ သမယဝဝတ္ထာနံ ကတံ၊ တဿ နိဒ္ဒေသော န န သက္ကာ ကာတုန္တိ ကိံ တံ နိဒ္ဒေသတ္ထံ ဥဒ္ဒေသေန ဒုတိယေန၊ နိဒ္ဒေသေနေဝ စ ဖဿာဒီဟိ စ အညတ္တံ စိတ္တဿ သိဇ္ဈတီတိ ကိံ တဒတ္ထေန ပုန ဝစနေန၊ အညပ္ပယောဇနတ္တာ ပန ပုရိမဿ စိတ္တဝစနဿ ပစ္ဆိမံ ဝုတ္တံ။ ပုရိမဉှိ သမယဝဝတ္ထာနတ္ထမေဝ ဝုတ္တံ၊ န ဝဝတ္ထိတသမယေ ဝိဇ္ဇမာနဓမ္မဒဿနတ္ထံ၊ ဣတရဉ္စ တသ္မိံ သမယေ ဝိဇ္ဇမာနဓမ္မဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ န သမယဝဝတ္ထာနတ္ထံ၊ န စ အညဒတ္ထံ ဝစနံ အညဒတ္ထံ ဝဒတိ၊ န စ လေသေန ဝုတ္တောတိ ကတွာ မဟာကာရုဏိကော အတ္ထံ ပါကဋံ န ကရောတီတိ။

ဖဿပဉ္စမကရာသိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဈာနင်္ဂရာသိဝဏ္ဏနာ

ဝိတက္ကေတီတိ ဓမ္မတော အညဿ ကတ္တုနိဝတ္တနတ္ထံ ဓမ္မမေဝ ကတ္တာရံ နိဒ္ဒိသတိ။ တဿ ပန ဝသဝတ္တိဘာဝနိဝါရဏတ္ထံ ‘‘ဝိတက္ကနံ ဝါ’’တိ ဘာဝနိဒ္ဒေသော။ ရူပံ ရူပန္တိ ပထဝီ ပထဝီတိ ဝါ အာကောဋေန္တော ဝိယ ဟောတီတိ အာကောဋနလက္ခဏော။ အာဒိတော၊ အဘိမုခံ ဝါ ဟနနံ အာဟနနံ၊ ပရိတော၊ ပရိဝတ္တေတွာ ဝါ အာဟနနံ ပရိယာဟနနံ။ ဝိစာရတော ဩဠာရိကဋ္ဌေန ဝိစာရဿေဝ ပုဗ္ဗင်္ဂမဋ္ဌေန အနုရဝတော ဩဠာရိကော တဿ စ ပုဗ္ဗင်္ဂမော ဃဏ္ဋာဘိဃာတော ဝိယ ဟောတိ ဝိတက္ကော။ သော ယထာ ဃဏ္ဋာဘိဃာတော ပဌမာဘိနိပါတော ဟောတိ၊ ဧဝံ အာရမ္မဏာဘိမုခနိရောပနဋ္ဌေန ပဌမာဘိနိပါတော ဟောတိ။ ဝိပ္ဖာရဝါတိ ဝိစလနယုတ္တော။ အနုပ္ပဗန္ဓေန ပဝတ္တိယန္တိ ဥပစာရေ ဝါ အပ္ပနာယံ ဝါ သန္တာနေန ပဝတ္တိယံ။ တတ္ထ ဟိ ဝိတက္ကော နိစ္စလော ဟုတွာ အာရမ္မဏံ အနုပဝိသိတွာ ပဝတ္တတိ။ မဏ္ဍလန္တိ ခလမဏ္ဍလံ။

ပိဏယတီတိ တပ္ပေတိ၊ ဝဍ္ဎေတိ ဝါ။ ဖရဏရသာတိ ပဏီတရူပေဟိ ကာယဿ ဗျာပနရသာ။ ဥဒဂ္ဂဘာဝေါ ဩဒဂျံ။ ခုဒ္ဒိကာ လဟုံ လောမဟံသနမတ္တံ ကတွာ ဘိန္နာ န ပုန ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ခဏိကာ ဗဟုလံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဥဗ္ဗေဂတော ဖရဏာ နိစ္စလတ္တာ စိရဋ္ဌိတိကတ္တာ စ ပဏီတတရာ။ ပဿဒ္ဓိယာ နိမိတ္တဘာဝေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တီ။ အပ္ပနာသမ္ပယုတ္တာဝ ပီတိ အပ္ပနာသမာဓိပူရိကာတိ ကတွာ သာ ဌပိတာ။ ဣတရာ ဒွေ ခဏိကောပစာရသမာဓိပူရိကာ ပီတီ။

သမာဓိစိတ္တေနာတိ သမာဓိသဟိတစိတ္တေန။ အဝိသာရော အတ္တနော ဧဝ အဝိသရဏသဘာဝေါ။ အဝိက္ခေပေါ သမ္ပယုတ္တာနံ အဝိက္ခိတ္တတာ။ ယေန သမ္ပယုတ္တာ အဝိက္ခိတ္တာ ဟောန္တိ၊ သော ဓမ္မော အဝိက္ခေပေါတိ။ ဝိသေသတောတိ ယေဘုယျေန။ သုခဝိရဟိတောပိ ဟိ အတ္ထိ သမာဓီတိ။ ပဒီပနိဒဿနေန သန္တာနဋ္ဌိတိဘာဝံ သမာဓိဿ ဒဿေတိ။

ဈာနင်္ဂရာသိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣန္ဒြိယရာသိဝဏ္ဏနာ

သဒ္ဒဟန္တိ ဧတာယာတိ သဒ္ဒဟနကိရိယာယ ပဝတ္တမာနာနံ ဓမ္မာနံ တတ္ထ အာဓိပစ္စဘာဝေန သဒ္ဓါယ ပစ္စယတံ ဒဿေတိ။ တဿာ ဟိ ဓမ္မာနံ တထာပစ္စယဘာဝေ သတိ ‘‘ပုဂ္ဂလော သဒ္ဒဟတီ’’တိ ဝေါဟာရော ဟောတိ။ ပသာဒနီယဋ္ဌာနေသု ပသာဒဿ ပဋိပက္ခဘူတံ အကုသလံ အဿဒ္ဓိယံ မိစ္ဆာဓိမောက္ခော စ။ ပသာဒဘူတော နိစ္ဆယော ဝတ္ထုဂတော အဓိမောက္ခလက္ခဏံ၊ န ယေဝါပနကာဓိမောက္ခောတိ။ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ ‘‘မံ အန္တရေန တုမှာကံ အဓိမုစ္စနံ နတ္ထိ၊ မယာ သဒ္ဒဟထာ’’တိ ဝိယ အတ္တာနံ အနုဝတ္တေတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ ပက္ခန္ဒနန္တိ သံသီဒနံ။ ပင်္ကော ကဒ္ဒမတော ဃနီဘူတော ဟောတိ။ ပဏကံ ပိစ္ဆိလံ ဥဒကမလံ။ ပီတံ ဥဒကံ။ ဩကပ္ပနလက္ခဏာတိ အနုပဝိသိတွာ ဧဝမေတန္တိ ကပ္ပနလက္ခဏာ။ အကလုသဘာဝေါ အကာလုသိယံ၊ အနာဝိလဘာဝေါတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓါဒိဝတ္ထူနိ သဒ္ဓေယျာနိ။ သပ္ပုရိသူပသေဝနသဒ္ဓမ္မသဝနယောနိသောမနသိကာရဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယော သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ။ ကုသလဓမ္မာနံ အာဒါနေ ဟတ္ထော ဝိယ၊ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိနိပ္ဖာဒနေ ဝိတ္တံ ဝိယ၊ အမတကသိဖလဖလနေ ဗီဇံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ဝီရဘာဝေါတိ ယေန ဝီရော နာမ ဟောတိ၊ သော ဓမ္မောတိ အတ္ထော။ အနုဗလပ္ပဒါနံ ပဂ္ဂဟော။ မဂ္ဂေါ ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ၊ မဂ္ဂေါ ဂတော၊ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ကမ္မံ ကတံ၊ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓော ဥပ္ပန္နော၊ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ၊ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော န လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ၊ လဘတိ…ပေ… ပါရိပူရိန္တိ ဧတာနိ အနုရူပပစ္စဝေက္ခဏာသဟိတာနိ အဋ္ဌ ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထူနိ တံမူလကာနိ ဝါ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ။

စိရကတာဒိအာရမ္မဏံ ဥပဂန္တွာ ဌာနံ၊ အနိဿဇ္ဇနံ ဝါ အာရမ္မဏဿ ဥပဋ္ဌာနံ။ ဥဒကေ အလာဗု ဝိယ အာရမ္မဏံ ပိလဝိတွာ ဂန္တုံ အပ္ပဒါနံ ပါသာဏဿ ဝိယ နိစ္စလဿ အာရမ္မဏဿ ဌပနံ သာရဏံ အသမ္မုဋ္ဌတာကရဏံ အပိလာပနံ။ အပိလာပေ ကရောတိ အပိလာပေတိ။ ဂတိယောတိ နိပ္ဖတ္တိယော သမ္ဘဝတော ဖလတော စ။ အပရော နယောတိ ရသာဒိဒဿနတ္ထံ အာရဒ္ဓံ။ သမ္မောသပစ္စနီကံ ကိစ္စံ အသမ္မောသော၊ န သမ္မောသာဘာဝမတ္တံ။ သတိယာ ဝတ္ထုဘူတာ ကာယာဒယော ကာယာဒိသတိပဋ္ဌာနာ၊ သတိယောယေဝ ဝါ ပုရိမာ ပစ္ဆိမာနံ ပဒဋ္ဌာနံ။

ဝိက္ခေပဿ ဥဒ္ဓစ္စဿ။ ပညာပေတီတိ ပကာရေဟိ ဇာနာပေတိ။ ဧကာလောကာ ဟောတီတိ ဝိပဿနုပက္ကိလေသောဘာသံ သန္ဓာယာဟ။ မနတေ ဝိဇာနာတိ ဧတေနာတိ ဝါ မနော၊ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၀၄၊ ၄၀၀၊ ၃။၄၂၁၊ ၄၂၅) ကာရဏဘာဝေန မနော ဝုတ္တော။ သဗ္ဗော ဟိ မနော အတ္တနော အနန္တရဿ ဝိညာဏဿ ကာရဏန္တိ။ ဝိဇာနာတီတိ ပရိစ္ဆိန္နောပလဒ္ဓိဝသေန ဇာနာတိ၊ န သညာပညာ ဝိယ သဉ္ဇာနနပဋိဝိဇ္ဈနဝသေန။

ပီတိသောမနဿသမ္ပယောဂတောတိ ဝုတ္တေ ယေန ယောဂါ သုမနော ဟောတိ၊ တံ သောမနဿန္တိ ဝုစ္စတီတိ ပီတိယာ စ သောမနဿဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဝိနာပိ ကာယေန ဝတ္ထုနာ သာတဝေဒနာသမ္ပယောဂတောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝဉ္စ နိပ္ပီတိကံ သောမနဿဉ္စ သင်္ဂဟိတံ ဟောတိ၊ ပီတိဥပလက္ခိတံ ဝါ သောမနဿံ သပ္ပီတိကံ နိပ္ပီတိကဉ္စ သောမနဿန္တိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ပဝတ္တသန္တတာဓိပတေယျန္တိ ပဝတ္တသင်္ခါတာယ သန္တတိယာ အဓိပတိဘူတံ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဟိ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနက္ခဏေ အနုပါလေန္တဿ အနန္တရဉ္စ သာနုပါလနာနံ ဥပ္ပတ္တိယာ ဟေတုဘူတဿ ဝသေန ပဝတ္တံ စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ၊ တံတံကမ္မဝိသေသေန ဝိသေသယုတ္တံ ယာဝ စုတိ အဝိသေသေန ဝါ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဝိစ္ဆိန္နံ ပဝတ္တတိ ဇီဝမာနတာဝိသေသယုတ္တဉ္စာတိ ရူပါရူပဇီဝိတိန္ဒြိယာနံ သမာနလက္ခဏာဒိံ ဝတ္တုံ ‘‘အတ္တနာ အဝိနိဘုတ္တဓမ္မာန’’န္တိ အာဟ။ အနုပါလေတဗ္ဗာနံ အတ္ထိက္ခဏေယေဝ။ အသတိ ဟိ အနုပါလေတဗ္ဗေ ဥပ္ပလာဒိမှိ ကိံ ဥဒကံ အနုပါလေယျာတိ။ တဿ တဿာတိ အနုပါလနာဒိကဿ။ သာဓနတောတိ သာဓနေန။ တံသာဓနဉ္စ ဇီဝမာနဝိသေသပစ္စယဘာဝတော။

ဣန္ဒြိယရာသိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မဂ္ဂင်္ဂရာသိဝဏ္ဏနာ

သမ္မာတိ အဝိပရီတနိယျာနိကဘာဝေန။ ပသတ္ထတာ စ ဧဝမေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ဗလရာသိဝဏ္ဏနာ

အဿဒ္ဓိယေတိ အဿဒ္ဓိယကာရဏာ။ ဥဘယပဒဝသေနာတိ သဒ္ဓါပဒံ ဗလပဒန္တိ ဧဝမာဒိပဒဒွယဝသေန။ နိယကဇ္ဈတ္တံ ဇာတိအာဒိသမုဋ္ဌာနံ ဧတိဿာတိ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာ။ ဂရုနာ ကိသ္မိဉ္စိ ဝုတ္တေ ဂါရဝဝသေန ပတိဿဝနံ ပတိဿဝေါ၊ သဟ ပတိဿဝေန သပ္ပတိဿဝံ၊ ပတိဿဝဘူတံ တံသဘာဂဉ္စ ယံကိဉ္စိ ဂါရဝန္တိ အတ္ထော။ ဇာတိအာဒိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ စ ဟိရီ တတ္ထ ဂါရဝဝသေန ပဝတ္တတီတိ ‘‘သပ္ပတိဿဝလက္ခဏာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝဇ္ဇံ ဘာယတိ တဉ္စ ဘယတော ပဿတီတိ ဝဇ္ဇဘီရုကဘယဒဿာဝီ။ ဧဝံသဘာဝံ ဩတ္တပ္ပံ။ ဟိရီ ပါပဓမ္မေ ဂူထံ ဝိယ ပဿတိ၊ ဩတ္တပ္ပံ ဥဏှံ ဝိယ။ ဒါယဇ္ဇံ နဝလောကုတ္တရဓမ္မာဒိ။ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာဒိတာ စ ဟိရီဩတ္တပ္ပာနံ တတ္ထ တတ္ထ ပါကဋဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ န ပန တေသံ ကဒါစိ အညမညံ ဝိပ္ပယောဂါ။ န ဟိ လဇ္ဇနံ နိဗ္ဘယံ ပါပဘယံ ဝါ အလဇ္ဇနံ ဟောတီတိ။

မူလရာသိဝဏ္ဏနာ

အဂေဓော အနဘိဇ္ဈနံ အနဘိကင်္ခနံ။ အနလ္လီနော ဘာဝေါ အဓိပ္ပာယော ဧတဿာတိ အနလ္လီနဘာဝေါ၊ ဧဝဉှိ ဥပမာယ သမေတိ။ အနုကူလမိတ္တော အနုဝတ္တကော။ ဝိနယရသောတိ ဝိနယနရသော။ အဒေါသော ဒုဿီလျမလဿာတိ ဣဒံ ဒုဿီလျဿ ဒေါသသမုဋ္ဌာနတံ ဒေါသူပနိဿယတဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အဘာဝနာယာတိ ‘‘တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန ဘာဝနာဣန္ဒြိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန ဘာဝနာ တဒုပဂဝီရိယဝါဟနဋ္ဌေန ဘာဝနာ အာသေဝနဋ္ဌေန ဘာဝနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာယ ပညာသာဓနာယ ဘာဝနာယ အပ္ပဝတ္တိ၊ တပ္ပဋိပက္ခဘူတာ ဝါ အကုသလာ အဘာဝနာ။ နိဂ္ဂုဏေပိ ဂုဏဂ္ဂဟဏံ အဓိကဂ္ဂဟဏံ။ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဂုဏံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ ဂဟဏံ ဦနဂ္ဂဟဏံ။ စတုဝိပလ္လာသဂ္ဂဟဏံ ဝိပရီတဂ္ဂဟဏံ။

ယာထာဝသဘာဝေတိ ‘‘ဧတ္တကော ဧတဿ ဂုဏော၊ ဧတ္တကော ဒေါသော’’တိ ဂုဏဒေါသာနံ သဘာဝေ ‘‘ဇရာဓမ္မော ဇီရတိ၊ တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ မာ ဇီရီ’’တိ ဧဝမာဒိပစ္စဝေက္ခဏသမ္ဘဝတော။ အလောဘေန စ ဂဟဋ္ဌာနံ ခေတ္တဝတ္ထာဒီသု ဝိဝါဒါဘာဝတော။ အမောဟေန ပဗ္ဗဇိတာနံ ဒိဋ္ဌိဂတဝိဝါဒါဘာဝတော။ ကာမရာဂါဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓာ ဟိ ဂဟဋ္ဌာ ဂဟဋ္ဌေဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ဒိဋ္ဌိရာဂါဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓာ သမဏာ သမဏေဟီတိ။ ရာဂဝသေန မိတ္တသန္ထဝေါ ဒေါသဝသေန ဝိရောဓော စ တဗ္ဗိသေသေန ဥပဂမာပဂမာ၊ အာရမ္မဏေ ဝါ ရူပါဒိမှိ အနုရောဓဝိရောဓာ။ အမဇ္ဈတ္တဘာဝဿ ပဋိဃာနုနယသင်္ခါတဿ မောဟေန ပဝတ္တိ။ သုခဝိပရိဏာမေ ဒုက္ခသမာယောဂေ စ ပဋိဃပဝတ္တိယံ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟော န သိဇ္ဈတီတိ အဒေါသာနုဘာဝေန ဝေဒနာသတိပဋ္ဌာနံ သိဇ္ဈတိ။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဿာတိ စတုန္နံ ဈာနာနံ။ အရိယဝိဟာရော ဖလသမာပတ္တိ။ မောဟေန အဝိစာရေန္တော ဥဒါသီနပက္ခေသုပိ သတ္တသင်္ခါရေသု သဗ္ဗေသု အဘိသင်္ဂံ ကရောတီတိ အမူဠှဿ တဒဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒုက္ခဒဿနဿ အာသန္နပဋိပက္ခတ္တာ ဒေါသဿ တပ္ပဋိပက္ခေန အဒေါသေန ဒုက္ခဒဿနံ ဟောတိ။

ကမ္မပထရာသိဝဏ္ဏနာ

သုခါဒီနိ အတ္တနော န ဗျာပါဒေတိ န ဝိနာသေတိ ပရဿ စာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကမ္မပထတာတံသဘာဂတာဟိ ကမ္မပထဝသေန။

ပဿဒ္ဓါဒိယုဂလဝဏ္ဏနာ

ဒရထော သာရမ္ဘော၊ ဒုက္ခဒေါမနဿပစ္စယာနံ ဥဒ္ဓစ္စာဒိကာနံ ကိလေသာနံ စတုန္နံ ဝါ ခန္ဓာနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ဥဒ္ဓစ္စပ္ပဓာနာ ကိလေသာ ဥဒ္ဓစ္စာဒိကိလေသာ၊ ဥဒ္ဓစ္စံ ဝါ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗကိလေသေ သင်္ဂဏှာတိ။ သုဝဏ္ဏဝိသုဒ္ဓိ ဝိယာတိ ယထာ သုဝဏ္ဏဝိသုဒ္ဓိ အလင်္ကာရဝိကတိဝိနိယောဂက္ခမာ၊ ဧဝံ အယမ္ပိ ဟိတကိရိယာဝိနိယောဂက္ခမာ။

သမံ ၊ သမန္တတော ဝါ ပကာရေဟိ ဇာနနံ သမ္ပဇညံ။ စေတိယဝန္ဒနာဒိအတ္ထံ အဘိက္ကမာဒီသု အတ္ထာနတ္ထပရိဂ္ဂဏှနံ သာတ္ထကသမ္ပဇညံ။ သတိ စ အတ္ထေ သပ္ပာယာသပ္ပာယရူပါဒိပရိဂ္ဂဏှနံ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ။ ဂေါစရဂါမာဘိက္ကမနာဒီသု ကမ္မဋ္ဌာနာဝိဇဟနံ ဂေါစရသမ္ပဇညံ။ အဘိက္ကမနာဒီနံ ဓာတုအာဒိဝသေန ပဝိစယော အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ။ သဗ္ဗကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာနုယုတ္တာနံ သဗ္ဗယောဂီနံ သဗ္ဗဒါ ဥပကာရကာ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ ပါရိပန္ထကဟရဏတော ဘာဝနာဝဍ္ဎနတော စ။ ယထာဟ ‘‘ဒွေ ဓမ္မာ ဗဟုကာရာ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၅၂)။ ယုဂေ နဒ္ဓါ ဝိယာတိ ယုဂနဒ္ဓါ၊ အညမညံ နိမိတ္တဘာဝေန သမံ ပဝတ္တာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု သမထဝိပဿနံ ယုဂနဒ္ဓံ ဘာဝေတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၁၇၀၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၁) ဟိ သုတ္တေ ဧတေသံ ယုဂနဒ္ဓတာ ဝုတ္တာ။ သဗ္ဗကုသလဓမ္မေသု လီနုဒ္ဓစ္စာဘာဝေါ ဧတေဟိ ဒွီဟိ သမံ ယုတ္တေဟီတိ ‘‘ဝီရိယသမာဓိယောဇနတ္ထာယာ’’တိ အာဟ၊ ယောဂဝစနတ္ထာယာတိ အတ္ထော။

ယေဝါပနကဝဏ္ဏနာ

ရူပါဘာဝေနာတိ ရုပ္ပနာဘာဝေန။ ဓမ္မာတိ ဧတဿ အတ္ထော သဘာဝတော ဥပလဗ္ဘမာနာတိ။ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂေါတိ အပ္ပနာပ္ပတ္တာယ မေတ္တာယ ပုဗ္ဗဘာဂေါ ၊ ပရိကမ္မမေတ္တာ ဧတသ္မိံ စိတ္တေ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဝိရတိဝသေနာတိ ဝစီပဝတ္တိယာ န ပူရေတိ၊ ကိန္တု ဝိရတိယောဂေနာတိ အတ္ထော။ အပဏ္ဏကင်္ဂါနီတိ အဝိရဒ္ဓင်္ဂါနိ။ ယထာ တထာ ဝါ အာရမ္မဏေ ဝိနိစ္ဆယနံ အဓိမုစ္စနံ။ န ဟိ အနဓိမုစ္စန္တော ပါဏာတိပါတာဒီသု ဒါနာဒီသု ဝါ ပဝတ္တတိ၊ သဒ္ဓါ ပန ပသာဒနီယေသု ပသာဒါဓိမောက္ခောတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ဒါရကဿ ဝိယ ဣတော စိတော စ သံသပ္ပနဿ ကရိဿာမိ န ကရိဿာမီတိ အဝိနိစ္ဆယဿ ပဋိပက္ခကိရိယာ အသံသပ္ပနံ။ ပုရိမမနတောတိ ဘဝင်္ဂတော။ ဝိသဒိသံ ဝီထိဇဝနံ မနံ ကရောတီတိ မနသိကာရသာမညေန ဝီထိဇဝနပဋိပါဒကေ ဒဿေတိ။ တေသု ဓမ္မေသူတိ စိတ္တစေတသိကဓမ္မေသု။ အတဒါရမ္မဏတ္တေပိ ဟိ တေသု သမပ္ပဝတ္တေသု ဥဒါသီနဘာဝတော တတြမဇ္ဈတ္တတာတိ ဝုစ္စတိ။ အလီနာနုဒ္ဓတပ္ပဝတ္တိပစ္စယတ္တာ ဦနာဓိကနိဝါရဏရသာ။ ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝတ္ထူနန္တိ ပါဏာဒီနံ။ အမဒ္ဒနာ မဒ္ဒနပဋိပက္ခဘာဝေါဝ။

တံတံရာသိကိစ္စဝသေန ဝိဘာဂရဟိတာ အဝိဘတ္တိကာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု သဝိဘတ္တိကေသု ဒုတိယဋ္ဌာနာဒီသုပိ ဘာဇိယမာနေသု အပုဗ္ဗံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ပဒံ ပူရိတန္တိ ဈာနာဒိပဒံ ပဉ္စကာဒိဝသေန ပူရိတံ။ ပဉ္စ ဟိ အင်္ဂါနိ ဈာနပဒဿ အတ္ထော၊ တေသု ဧကသ္မိဉ္စ ဦနေ ဈာနပဒံ ဦနံ ဟောတီတိ။ ပဒသမူဟော ပဒကောဋ္ဌာသော ဝါ တံ တမေဝ ဝါ ပဒံ၊ အဝုတ္တံ ဟာပိတံ နာမ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပူရိတ’’န္တိ။ ဝုတ္တသ္မိညေဝ ဝုစ္စမာနေ အနေကေသံ ပုရိသသဒ္ဒါနံ ဝိယ ကောစိ သမ္ဗန္ဓော နတ္ထီတိ မညမာနော အာဟ ‘‘အနနုသန္ဓိကာ ကထာ’’တိ။ အန္တရန္တရာ ဝုတ္တသ္မိညေဝ ဝုစ္စမာနေ အနုက္ကမေန ဓမ္မာ ကထိတာ န ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဥပ္ပဋိပါဋိယာ’’တိ။ ဖဿပဉ္စမကရာသိ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပာဒသာဓာရဏဝသေန စတုက္ခန္ဓတပ္ပစ္စယသင်္ဂဟဝသေန စ ဝုတ္တော။ ယထာဝုတ္တေသု ပန ရာသီသု ဧကရာသိကိစ္စဿပိ အဘာဝါ ဆန္ဒာဒယော ယေဝါပနကဝသေန ဝုတ္တာ။ ဝုတ္တာနမ္ပိ စ ဓမ္မာနံ ယထာ ဝေဒနာဒီနံ ဈာနင်္ဂါဒိဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ န ဧဝံ သောဝစဿတာကလျာဏမိတ္တတာဒိဝိသေသော ဝုတ္တောတိ တဿ သင်္ဂဏှနတ္ထံ ကေစိ ဓမ္မေ ဝိသုံ ဌပေတွာ တေ စ တဉ္စ ဝိသေသံ ‘‘ယေ ဝါ ပနာ’’တိ အာဟ။ ဝေနေယျဇ္ဈာသယဝသေန ဝါ သာဝသေသေ ဓမ္မေ ဝတွာ ‘‘ယေ ဝါ ပနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ယေဝါပနကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မုဒ္ဒေသဝါရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။