📜

၂။ ရူပကဏ္ဍံ

ဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ဣဒါနိ ရူပမဗျာကတံ ဘာဇေတဗ္ဗံ၊ တဉ္စ ကေနစိ သမယဝဝတ္ထာနံ ကတွာ န သက္ကာ ဘာဇေတုံ။ န ဟိ ရူပဿ စိတ္တုပ္ပာဒေန သမယဝဝတ္ထာနံ သက္ကာ ကာတုံ အစိတ္တသမုဋ္ဌာနသဗ္ဘာဝတော၊ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ စ အနေကစိတ္တသမုဋ္ဌာနတာယ ရူပသမုဋ္ဌာပကစိတ္တာနဉ္စ ကေသဉ္စိ ကတ္ထစိ အသမုဋ္ဌာပနတာယ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော၊ ဝိညတ္တိဒွယဝဇ္ဇိတဿ ရူပဿ အစိတ္တသဟဘုဘာဝတော စ၊ န စ ရူပါနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရဏေန သမယဝဝတ္ထာနံ ယုဇ္ဇတိ မဟဂ္ဂတပ္ပမာဏာနံ ဈာနာနံ ဝိယ ရူပါနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗတာဘာဝါ၊ ဥပါဒါရူပေဟိ စ န ယုဇ္ဇတိ တေသံ သဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝေန အပ္ပဝတ္တနတော၊ နာပိ မဟာဘူတေဟိ ယုဇ္ဇတိ ကေသဉ္စိ မဟာဘူတာနံ ကေဟိစိ ဥပါဒါရူပေဟိ ဝိနာ ပဝတ္တိတော အသမာနကာလာနဉ္စ သဗ္ဘာဝတော။ န ဟိ ‘‘ယသ္မိံ သမယေ ပထဝီဓာတု ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ စက္ခာယတနံ ဟောတီ’’တိ သက္ကာ ဝတ္တုံ သောတာဒိနိဿယဘူတာယ ပထဝိယာ စိတ္တာဒိသမုဋ္ဌာနာယ စ သဟ စက္ခာယတနဿ အဘာဝါ။ ဧဝံ သောတာယတနာဒီသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

မဟာဘူတေဟိ အသမာနကာလာနိ ဝိညတ္တိဥပစယာဒီနိပိ တသ္မိံ သမယေ ဟောန္တီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ။ ဧကသ္မိဉ္စ ကာလေ အနေကာနိ ကလာပသဟဿာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပဝတ္တန္တိ စ၊ န အရူပဓမ္မာနံ ဝိယ ရူပါနံ ကလာပဒွယသဟာဘာဝေါ အတ္ထိ။ ဧကသ္မိဉ္စ ကလာပေ ဝတ္တမာနေ ဧဝ အညဿ နိရောဓော၊ အညဿ စုပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ သဗ္ဗထာ ရူပါဗျာကတံ သမယဝဝတ္ထာနံ ကတွာ န သက္ကာ ဝိဘဇိတုံ။ ဧကကာဒီဟိ ပန နယေဟိ န ဟေတုအာဒိနာ သဘာဝေန ဝိဘဇိတုံ သက္ကာတိ တထာ ဝိဘဇနတ္ထံ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ တာဝ အဝိဘတ္တံ အဗျာကတံ အတ္ထီတိ ဒဿေတုံ သမယဝဝတ္ထာနေန ဝိနာ အဗျာကတဿ သဘာဝတောယေဝ နိဒ္ဒေသေ ဧကဒေသံ နိဒ္ဒိသိတွာ နိဂမနကရဏဿ အနုပပတ္တိတော စ ဝိဘတ္တဉ္စ အဝိဘတ္တဉ္စ သဗ္ဗံ သင်္ဂဏှန္တော အာဟ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ အဗျာကတာ? ကုသလာ…ပေ… အသင်္ခတာ စ ဓာတု။ ဣမေ ဓမ္မာ အဗျာကတာ’’တိ။ အဝိဘတ္တေ ဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗေ ဒဿိတေ ဝိဘဇနံ ယုတ္တံ ဉာတုံ ဣစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒိတာယာတိ။ ဧတ္ထ ပန ဝိပါကကိရိယာဗျာကတံ ဝိဘတ္တတ္တာ န ဝိဘဇိတဗ္ဗံ၊ အသင်္ခတာ စ ဓာတု ဘေဒါဘာဝတော။ ယံ ပနေတ္ထ ဘေဒယုတ္တတ္တာ အဝိဘတ္တတ္တာ စ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ၊ တံ ဝိဘဇန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သဗ္ဗံ ရူပ’’န္တိအာဒိ။ အယမေတ္ထ ပါဠိယောဇနာ။

နယံ ဒဿေတွာတိ ဧတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဂဟဏမေဝ နယဒဿနံ။ တံ ဝိပါကေသု ကတွာ ဝိညာတတ္တာ ကိရိယာဗျာကတေသု နိဿဋ္ဌံ။ ကာမာဝစရာဒိဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗဿ ကိရိယာဗျာကတဿ ဝါ ဒဿနံ၊ တံ ကတွာ ကာမာဝစရာတိအာဒိကံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တတ္တာ နိဿဋ္ဌံ။ ပဉ္စဝီသတိ ရူပါနီတိ ပါဠိယံ ဝုတ္တာနိ ဒသာယတနာနိ ပဉ္စဒသ စ သုခုမရူပါနိ၊ ဥပစယသန္တတိယော ဝါ ဧကန္တိ ကတွာ ဟဒယဝတ္ထုဉ္စ။ ဆန္နဝုတီတိ စက္ခာဒိဒသကာ သတ္တ ဥတုသမုဋ္ဌာနာဒယော တယော အဋ္ဌကာ ဥတုစိတ္တဇာ ဒွေ သဒ္ဒါ စ။ ကလာပဘာဝေန ပဝတ္တရူပရူပါနိ ‘‘ရူပကောဋ္ဌာသာ’’တိ ဝုတ္တာနိ ရူပကလာပကောဋ္ဌာသဘာဝတော။ ကောဋ္ဌာသာတိ စ အံသာ၊ အဝယဝါတိ အတ္ထော။ ကောဋ္ဌန္တိ ဝါ သရီရံ၊ တဿ အံသာ ကေသာဒယော ကောဋ္ဌာသာတိ အညေပိ အဝယဝါ ကောဋ္ဌာသာ ဝိယ ကောဋ္ဌာသာ။ နိဗ္ဗာနံ နိပ္ပဒေသတော ဂဟိတန္တိ သောပါဒိသေသနိရုပါဒိသေသရာဂက္ခယာဒိအသင်္ခတာဒိဝစနီယဘာဝေန ဘိန္နံ နိပ္ပဒေသတော ဂဟိတံ။ အတ္ထတော ဟိ ဧကာဝ အသင်္ခတာ ဓာတူတိ။

၅၈၄။ သဗ္ဗန္တိ သကလံ စက္ကဝါဠံ။ ပရိမဏ္ဍလံ ပရိမဏ္ဍလသဏ္ဌာနံ၊ ပရိက္ခေပတော ဆတ္တိံသ သတသဟဿာနိ ဒသ စေဝ သဟဿာနိ အဍ္ဎစတုတ္ထာနိ စ ယောဇနသတာနိ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ဝဋ္ဋံ ‘‘ပရိမဏ္ဍလ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရိ နဟုတာနီတိ စတ္တာလီသ သဟဿာနိ။ နဂဝှယာတိ နဂါတိ အဝှာတဗ္ဗာ နဂသဒ္ဒနာမာတိ အတ္ထော။

ဒေဝဒါနဝါဒီနံ တိဂါဝုတာဒိသရီရဝသေန မဟန္တာနိ ပါတုဘူတာနိ။ တတ္ထာယံ ဝစနတ္ထော – ဘူတာနိ ဇာတာနိ နိဗ္ဗတ္တာနိ မဟန္တာနိ မဟာဘူတာနီတိ။ အနေကစ္ဆရိယဒဿနေန အနေကာဘူတဝိသေသဒဿနဝသေန စ မာယာကာရော မဟန္တော ဘူတောတိ မဟာဘူတော။ ယက္ခာဒယော ဇာတိဝသေနေဝ မဟန္တာ ဘူတာတိ မဟာဘူတာ။ နိရုဠှော ဝါ အယံ မဟာဘူတသဒ္ဒေါ တေသု ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပထဝိယာဒယော ပန မဟာဘူတာ ဝိယ မဟာဘူတာ။ ဘူတသဒ္ဒဿ ဥဘယလိင်္ဂတ္တာ နပုံသကတာ ကတာ။ မဟာပရိဟာရတောတိ ဧတ္ထ ဝစနတ္ထံ ဝဒန္တော အာဟ ‘‘မဟန္တေဟိ ဘူတာနိ၊ မဟာပရိဟာရာနိဝါ ဘူတာနီ’’တိ။ တတ္ထ ပစ္ဆိမတ္ထေ ပုရိမပဒေ ဥတ္တရပဒဿ ပရိဟာရသဒ္ဒဿ လောပံ ကတွာ ‘‘မဟာဘူတာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

အစ္စိမတောတိ အဂ္ဂိဿ။ ကောဋိသတသဟဿံ ဧကံ ကောဋိသတသဟဿေကံ။ စက္ကဝါဠန္တိ တံ သဗ္ဗံ အာဏာက္ခေတ္တဝသေန ဧကံ ကတွာ ဝေါဟရန္တိ။ ဝိလီယတိ ခါရောဒကေန။ ဝိကီရတီတိ ဝိဒ္ဓံသတိ။ ဥပါဒိန္နကေသု ဝိကာရံ ဒဿေန္တော ‘‘ပတ္ထဒ္ဓါ’’တိအာဒိမာဟ။ ကဋ္ဌမုခေန ဝါတိ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဥပမတ္ထော။ ယထာ ကဋ္ဌမုခသပ္ပေန ဒဋ္ဌော ပတ္ထဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပထဝီဓာတုပ္ပကောပေန သော ကာယော ကဋ္ဌမုခေဝ ဟောတိ၊ ကဋ္ဌမုခမုခဂတော ဝိယ ပတ္ထဒ္ဓါ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဧဝသဒ္ဒဿတ္ထေ။ ‘‘ပထဝီဓာတုပ္ပကောပေနာ’’တိ ဧတဿ စ ပရတော အာဟရိတွာ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတြာယမတ္ထော – ‘‘ကဋ္ဌမုခေန ဒဋ္ဌောပိ ကာယော ပထဝီဓာတုပ္ပကောပေနေဝ ပတ္ထဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပထဝီဓာတုယာ အဝိယုတ္တော သော ကာယော သဗ္ဗဒါ ကဋ္ဌမုခမုခဂတော ဝိယ ဟောတီ’’တိ။ အထ ဝါ အနိယမတ္ထော ဝါ-သဒ္ဒေါ။ တတြာယမတ္ထော – ‘‘ကဋ္ဌမုခေန ဒဋ္ဌော ကာယော ပတ္ထဒ္ဓါ ဟောတိ ဝါ န ဝါ ဟောတိ မန္တာဂဒဝသေန၊ ပထဝီဓာတုပ္ပကောပေန ပန မန္တာဂဒရဟိတော သော ကာယော ကဋ္ဌမုခမုခဂတော ဝိယ ဟောတိ ဧကန္တပတ္ထဒ္ဓါ’’တိ။ ပူတိယောတိ ကုထိတော။ မဟာဝိကာရာနိ ဘူတာနီတိ မဟာဝိကာရာနိ ဇာတာနိ၊ ဝိဇ္ဇမာနာနီတိ ဝါ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ပုရိမပဒေ ဥတ္တရပဒဿ ဝိကာရသဒ္ဒဿ လောပံ ကတွာ ‘‘မဟာဘူတာနီ’’တိ ဝုတ္တာနိ။

ပထဝီတိအာဒိနာ သဗ္ဗလောကဿ ပါကဋာနိပိ ဝိပလ္လာသံ မုဉ္စိတွာ ယထာသဘာဝတော ပရိဂ္ဂယှမာနာနိ မဟန္တေန ဝါယာမေန ဝိနာ န ပရိဂ္ဂယှန္တီတိ ပါကဋာနိပိ ဒုဝိညေယျသဘာဝတ္တာ ‘‘မဟန္တာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တာနိ ဟိ သုဝိညေယျာနိ အမဟန္တာနီတိ ဂဟေတွာ ဌိတော တေသံ ဒုပ္ပရိဂ္ဂဟိတတံ ဒိသွာ ‘‘အဟော မဟန္တာနိ ဧတာနီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ဥပါဒါယာတိ ဧတေန ဝိညာယမာနာ ပစ္ဆိမကာလကိရိယာ ပဝတ္တီတိ ကတွာ ‘‘ပဝတ္တရူပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ ‘‘ဥပါဒါယာ’’တိ ဧတေန ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နတာ ဝုတ္တာ ဟောတီတိ။ အထ ဝါ ဥပါဒါယတိ နိဿယတီတိ ဥပါဒါယံ၊ ဥပါဒါယမေဝ ရူပံ ဥပါဒါယရူပံ၊ အညနိဿယဿ ဧကန္တနိဿိတဿ ရူပဿေတံ အဓိဝစနံ။ တံ ပန န သတ္တဿ၊ နာပိ ဝေဒနာဒိနော တဒဘာဝေပိ ဘာဝတောတိ ဒဿေတုံ ‘‘စတုန္နံ မဟာဘူတာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဘဝတိ ဟိ နိဿယရူပါနံ သာမိဘာဝေါတိ။

တိဝိဓရူပသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာ

၅၈၅။ ပကိဏ္ဏကဒုကေသု အဇ္ဈတ္တိကဒုကံ မုဉ္စိတွာ အညော သဗ္ဗဒုကေဟိ တိကဝသေန ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တော နတ္ထိ၊ ဝိညတ္တိဒုကော စ ယောဇနံ န ဂစ္ဆတီတိ သဗ္ဗဒုကယောဂီသု အာဒိဘူတံ အဇ္ဈတ္တိကဒုကမေဝ ဂဟေတွာ သေသေဟိ သဗ္ဗဒုကေဟိ ယောဇေတွာ တိကာ ဝုတ္တာ။ သက္ကာ ဟိ ဧတေန နယေန အညေသမ္ပိ ဒုကာနံ ဒုကန္တရေဟိ လဗ္ဘမာနာ တိကယောဇနာ ဝိညာတုန္တိ။

စတုဗ္ဗိဓာဒိရူပသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာ

၅၈၆။ စတုက္ကေသု ဧကန္တစိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ဝိညတ္တိဒွယဘာဝတော ဝိညတ္တိဒုကာဒီဟိ သမာနဂတိကော စိတ္တသမုဋ္ဌာနဒုကောတိ တေန သဟ ဥပါဒါဒုကဿ ယောဇနာယ လဗ္ဘမာနောပိ စတုက္ကော န ဝုတ္တော၊ တထာ သနိဒဿနဒုကာဒီနံ တေန တဿ စ ဩဠာရိကဒူရဒုကေဟိ ယောဇနာယ လဗ္ဘမာနာ န ဝုတ္တာ၊ ဓမ္မာနံ ဝါ သဘာဝကိစ္စာနိ ဗောဓေတဗ္ဗာကာရဉ္စ ယာထာဝတော ဇာနန္တေန ဘဂဝတာ တေန အညေသံ တဿ စ အညေဟိ ယောဇနာ န ကတာတိ ကိံ ဧတ္ထ ကာရဏပရိယေသနာယ၊ အဒ္ဓါ သာ ယောဇနာ န ကာတဗ္ဗာ၊ ယတော ဘဂဝတာ န ကတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အညေ ပန ပကိဏ္ဏကဒုကာ အညေဟိ ပကိဏ္ဏကဒုကေဟိ ယောဇေတုံ ယုတ္တာ၊ တေဟိ ယောဇိတာ ဧဝ။ ဝတ္ထုဒုကာဒီသု ပန သောတသမ္ဖဿာရမ္မဏဒုကာဒယော ဝဇ္ဇေတွာ အညေဟိ အာရမ္မဏဗာဟိရာယတနာဒိလဗ္ဘမာနဒုကေဟိ ဥပါဒိန္နကဒုကဿ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယဒုကဿ စ ယောဇနာယ စတုက္ကာ လဗ္ဘန္တိ၊ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဒုကဿ စ သဗ္ဗာရမ္မဏဗာဟိရာယတနာဒိလဗ္ဘမာနဒုကေဟိ။ အဝသေသေဟိ ပန တေသံ အညေသဉ္စ သဗ္ဗဝတ္ထုဒုကာဒီဟိ ယောဇနာယ န လဗ္ဘန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ရူပဝိဘတ္တိ

ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၉၄။ အဝိဇ္ဇမာနဝိဘာဂဿ ဝိဘာဂါဘာဝဒဿနမေဝ နိဒ္ဒေသော နိစ္ဆယကရဏတော၊ တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗံ ရူပံ န ဟေတုမေဝါ’’တိအာဒိနာ ဝိဘာဂါဘာဝါဝဓာရဏေန ဧဝ-သဒ္ဒေန နိဒ္ဒေသံ ကရောတိ။ ဟေတုဟေတူတိ မူလဟေတု၊ ဟေတုပစ္စယဟေတူတိ ဝါ အယမတ္ထော။ မဟာဘူတာ ဟေတူတိ အယမေဝတ္ထော မဟာဘူတာ ပစ္စယောတိ ဧတေနပိ ဝုတ္တောတိ။ ဟေတုပစ္စယသဒ္ဒါနံ သမာနတ္ထတ္တာ ပစ္စယော ဧဝ ဟေတု ပစ္စယဟေတု။ ယော စ ရူပက္ခန္ဓဿ ဟေတု၊ သော ဧဝ တဿ ပညာပနာယ ဟေတူတိ ဝုတ္တော တဒဘာဝေ အဘာဝတော။ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကန္တိ ဧတ္ထ ဝိဇ္ဇမာနေသုပိ အညေသု ပစ္စယေသု ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိပါကနိယာမကတ္တာ ဥတ္တမံ ပဓာနံ ကုသလာကုသလံ ဂတိဥပဓိကအာလပယောဂသမ္ပတ္တိဝိပတ္တိဋ္ဌာနနိပ္ဖာဒိတံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာရမ္မဏဉ္စ ကမ္မမိဝ ပဓာနတ္တာ ‘‘ဟေတူ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ကမ္မာရမ္မဏာနိ ‘‘ဥတ္တမဟေတူ’’တိ ဝုတ္တာနိ။ ဝက္ခတိ စ ‘‘ဂတိဥပဓိကာလပယောဂါ ဝိပါကဿ ဌာနံ၊ ကမ္မံ ဟေတူ’’တိ။ ဣဓ ပန ကမ္မမိဝ ဥတ္တမတ္တာ အာရမ္မဏမ္ပိ ဟေတုဝစနံ အရဟတီတိ ‘‘ဥတ္တမဟေတူ’’တိ ဝုတ္တံ။ သင်္ခါရာနန္တိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ အဝိဇ္ဇာ သာဓာရဏပစ္စယတ္တာ ‘‘ဟေတူ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဖရတီတိ ဂစ္ဆတိ ပါပုဏာတိ။ ပဋိက္ခေပနိဒ္ဒေသောတိ ဣဒံ မာတိကာယ အာဂတပဋိက္ခေပဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣဓ ပန မာတိကာယ န ဟေတုပဒါဒိသင်္ဂဟိတတာ စ ရူပဿ ဝုတ္တာ တံတံသဘာဝတ္တာ၊ အဝဓာရိတတာ စ အနညသဘာဝတော။

ရူပီဒုကေ ရူပီပဒမေဝ ဣဓ ‘‘ရူပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေန ရူပီရူပပဒါနံ ဧကတ္ထတာ သိဒ္ဓါ ဟောတိ ရုပ္ပနလက္ခဏယုတ္တဿေဝ ရူပီရူပဘာဝတော။ ဥပ္ပန္နံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျန္တိ အရူပတော ဝိဓုရံ ရူပဿ သဘာဝံ ဒဿေတိ။ န ဟိ အရူပံ ဥပ္ပန္နံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျံ ယထာ ရူပံ၊ တေန ရူပံ ဥပ္ပန္နံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျံ၊ န အရူပန္တိ အရူပတော နိဝတ္တေတွာ ရူပေ ဧဝ ဧတံ သဘာဝံ နိယမေတိ၊ န ရူပံ ဧတသ္မိံ သဘာဝေ။ အတ္ထိ ဟိ ရူပံ အတီတာနာဂတံ ယံ ဥပ္ပန္နံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျသဘာဝံ န ဟောတီတိ။ ဧတမေဝ စ နိယမံ ပုန ဧဝသဒ္ဒေန နိယမေတိ ‘‘ယထာဝုတ္တော နိယမော ရူပေ အတ္ထိ ဧဝ၊ အရူပေ ဝိယ န နတ္ထီ’’တိ။ အထ ဝါ သဗ္ဗံ ရူပန္တိ ဘူတုပါဒါယရူပံ ကာလဘေဒံ အနာမသိတွာ ‘‘သဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗံ အရူပေဟိ သမာနဝိညေယျသဘာဝံ အတီတာနာဂတံ နိဝတ္တေတုံ ဥပ္ပန္နန္တိ ဧတေန ဝိသေသေတိ၊ တံ ဥပ္ပန္နံ သဗ္ဗံ ရူပံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျမေဝါတိ အတ္ထော။

နနု ဧဝံ ရူပါယတနဿပိ သောတဝိညာဏာဒီဟိ ဝိညေယျတာ အာပဇ္ဇတီတိ? နာပဇ္ဇတိ ရူပံ သဗ္ဗံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဧကန္တလက္ခဏဒဿနဝသေန ဧကီဘာဝေန ဂဟေတွာ အရူပတော ဝိဓုရဿ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျသဘာဝဿ ဒဿနတော။ ပစ္စုပ္ပန္နရူပမေဝ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျန္တိ ဧတသ္မိံ ပန နိယမေ ‘‘သဗ္ဗံ ရူပ’’န္တိ ဧတ္ထာယံ ဝိညေယျဘာဝနိယမော န ဝုတ္တော၊ အထ ခေါ ပစ္စုပ္ပန္နန္တိ သဗ္ဗရူပဿ ဧကန္တလက္ခဏနိယမော ဒဿိတော န သိယာ။ ပါဠိယဉ္စ ဝိညေယျမေဝါတိ ဧဝ-ကာရော ဝုတ္တော၊ န ဥပ္ပန္နမေဝါတိ။ တသ္မာ ဥပ္ပန္နဿေဝ မနောဝိညေယျနိယမာပတ္တိ နတ္ထီတိ ကိံ သောတပတိတတ္တေန၊ တသ္မာ ဝုတ္တနယေနတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။

ကထံဝိဓန္တိ ဂုဏေဟိ ကထံ သဏ္ဌိတံ။ ဉာဏမေဝ ဉာဏဝတ္ထု။ သမာနဇာတိကာနံ သင်္ဂဟော၊ သမာနဇာတိယာ ဝါ သင်္ဂဟော သဇာတိသင်္ဂဟော။ သဉ္ဇာယန္တိ ဧတ္ထာတိ သဉ္ဇာတိ၊ သဉ္ဇာတိယာ သင်္ဂဟော သဉ္ဇာတိသင်္ဂဟော၊ သဉ္ဇာတိဒေသေန သင်္ဂဟောတိ အတ္ထော။ အညမညောပကာရဝသေန အဝိပ္ပယောဂေန စ သမာဓိဒေသေ ဇာတာ သမ္မာသတိအာဒယော သမာဓိက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟိတာ။ ယတ္ထ စ သတိအာဒိသဟာယဝတော သမာဓိဿ အတ္တနော ကိစ္စကရဏံ၊ သော စိတ္တုပ္ပာဒေါ သမာဓိဒေသော။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ စ အပ္ပနာဘာဝတော ပဋိဝေဓသဒိသံ ကိစ္စန္တိ သမာနေန ပဋိဝေဓကိစ္စေန ဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပာ ပညက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟိတာ။

ရူပဝိဘတ္တိဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုကနိဒ္ဒေသော

ဥပါဒါဘာဇနီယကထာဝဏ္ဏနာ

၅၉၆။ အပ္ပရဇက္ခာဒိသတ္တသမူဟဒဿနံ ဗုဒ္ဓစက္ခု၊ ဆသု အသာဓာရဏဉာဏေသု ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဉာဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သဗ္ဗသင်္ခတာသင်္ခတဒဿနံ သမန္တစက္ခု။ ‘‘ဒုက္ခံ ပရိညေယျံ ပရိညာတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၅) ဧဝမာဒိနာ အာကာရေန ပဝတ္တံ ဉာဏဒဿနံ ဉာဏစက္ခု၊ တမ္ပိ ပုရိမဒွယမိဝ ကာမာဝစရံ။ စတုသစ္စဓမ္မဒဿနံ ဓမ္မစက္ခု။ ဥပတ္ထမ္ဘဘူတာ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပသန္တတိယော သမ္ဘာရာ။ သဟ သမ္ဘာရေဟိ သသမ္ဘာရံ၊ သမ္ဘာရဝန္တံ။ သမ္ဘဝေါတိ အာပေါဓာတုမေဝ သမ္ဘဝသမ္ဘူတမာဟ။ သဏ္ဌာနန္တိ ဝဏ္ဏာယတနမေဝ ပရိမဏ္ဍလာဒိသဏ္ဌာနဘူတံ။ တေသံ ပန ဝိသုံ ဝစနံ တထာဘူတာနံ အတထာဘူတာနဉ္စ အာပေါဓာတုဝဏ္ဏာယတနာနံ ယထာဝုတ္တေ မံသပိဏ္ဍေ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ စုဒ္ဒသသမ္ဘာရော ဟိ မံသပိဏ္ဍော။ သမ္ဘဝဿ စတုဓာတုနိဿိတေဟိ သဟ ဝုတ္တဿ ဓာတုတ္တယနိဿိတတာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ အာပေါဓာတုဝဏ္ဏာယတနာနမေဝ ဝါ သမ္ဘဝသဏ္ဌာနာဘာဝါ ဝိသုံ ဝုတ္တာတိ စတုဓာတုနိဿိတတာ စ န ဝိရုဇ္ဈတိ။ ယံ မံသပိဏ္ဍံ သေတာဒိနာ သဉ္ဇာနန္တော န ပသာဒစက္ခုံ သဉ္ဇာနာတိ၊ ပတ္ထိဏ္ဏတာဒိဝိသေသံ ဝတ္တုကာမော ‘‘ပထဝီပိ အတ္ထီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တမ္ပိ ဝဒတိ။

သရီရသဏ္ဌာနုပ္ပတ္တိဒေသဘူတေတိ ဧတေန အဝသေသံ ကဏှမဏ္ဍလံ ပဋိက္ခိပတိ။ သ္နေဟမိဝ သတ္တက္ခိပဋလာနိ ဗျာပေတွာ ဌိတာဟေဝ အတ္တနော နိဿယဘူတာဟိ စတူဟိ ဓာတူဟိ ကတူပကာရံ တံနိဿိတေဟိ ဧဝ အာယုဝဏ္ဏာဒီဟိ အနုပါလိတပရိဝါရိတံ တိသန္တတိရူပသမုဋ္ဌာပကေဟိ ဥတုစိတ္တာဟာရေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိယမာနံ တိဋ္ဌတိ။ သတ္တက္ခိပဋလာနံ ဗျာပနဝစနေန စ အနေကကလာပဂတဘာဝံ စက္ခုဿ ဒဿေတိ။ ပမာဏတော ဦကာသိရမတ္တန္တိ ဦကာသိရမတ္တေ ပဒေသေ ပဝတ္တနတော ဝုတ္တံ။ ရူပါနိ မနုပဿတီတိ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အထ ဝါ မနူတိ မစ္စော။ ဥပကာရဘူတေဟိ သင်္ဂဟိတော။ ပရိယာယေနာတိ စတုန္နံ ပသာဒေါ တေသု ဧကဿ ဒွိန္နဉ္စာတိပိ ဝတ္တုံ ယုတ္တော သမာနဓနာနံ ဓနံ ဝိယာတိ ဧတေန ပရိယာယေန။ သရီရံ ရူပက္ခန္ဓော ဧဝ။ ပဋိဃဋ္ဋနမေဝ နိဃံသော ပဋိဃဋ္ဋနာနိဃံသော။ ရူပါဘိမုခဘာဝေန စက္ခုဝိညာဏဿ နိဿယဘာဝါပတ္တိသင်္ခါတော ပဋိဃဋ္ဋနတော ဇာတော ဝါ နိဃံသော ပဋိဃဋ္ဋနာနိဃံသော။

ပရိကပ္ပဝစနံ ‘‘သစေ အာပါထံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ ဟေတုကိရိယံ၊ ‘‘ပဿေယျာ’’တိ ဖလကိရိယဉ္စ ပရိကပ္ပေတွာ တေန ပရိကပ္ပေန ဝစနံ။ ဧတ္ထ စ ဟေတုကိရိယာ အနေကတ္တာ အဝုတ္တာပိ ဝိညာယတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ပဿေ ဝါ’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန တီသုပိ ကာလေသု စက္ခုဝိညာဏဿ နိဿယဘာဝံ အနုပဂစ္ဆန္တံ စက္ခုံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဒဿနေ ပရိဏာယကဘာဝေါ ဒဿနပရိဏာယကဋ္ဌော။ ယထာ ဟိ ဣဿရော ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရောထာ’’တိ ဝဒန္တော တသ္မိံ တသ္မိံ ကိစ္စေ သပုရိသေ ပရိဏာယတိ ပဝတ္တယတိ၊ ဧဝမိဒမ္ပိ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ နိဿယဘာဝေန တေ ဓမ္မေ ဒဿနကိစ္စေ အာဏာပေန္တံ ဝိယ ပရိဏာယတီတိ စက္ခူတိ ဝုစ္စတိ။ စက္ခတီတိ ဟိ စက္ခု၊ ယထာဝုတ္တေန နယေန အာစိက္ခတိ ပရိဏာယတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သမဝိသမာနိ ရူပါနိ စက္ခတိ အာစိက္ခတိ၊ ပကာသေတီတိ ဝါ စက္ခု။ သဉ္ဇာယန္တိ ဧတ္ထာတိ သဉ္ဇာတိ။ ကေ သဉ္ဇာယန္တိ? ဖဿာဒီနိ ။ တထာ သမောသရဏံ။ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ အတ္တနော တိက္ခမန္ဒဘာဝါနုပဝတ္တနေန ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ။ နိစ္စံ ဓုဝံ အတ္တာတိ ဂဟိတဿပိ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန။ ဝဠဉ္ဇန္တိ ပဝိသန္တိ ဧတေနာတိ ဝဠဉ္ဇနံ၊ တံဒွါရိကာနံ ဖဿာဒီနံ ဝဠဉ္ဇနဋ္ဌေန။

၅၉၇။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော ပရိကပ္ပော ဧဝ ဝိကပ္ပနတ္ထော။ ဃဋ္ဋယမာနမေဝါတိ ပသာဒဿ အဘိမုခဘာဝဝိသေသံ ဂစ္ဆန္တမေဝ။

၅၉၉။ ရူပံ အာရဗ္ဘ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိဝစနေနေဝ တေသံ တံဒွါရိကာနံ အညေသဉ္စ ရူပံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပတ္တိ ဝုတ္တာ ဟောတိ။ ယထာ စ တေသံ ရူပံ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တေန ပစ္စယေန ဥပ္ပတ္တိ ဝုတ္တာ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဣမိနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စက္ခုပသာဒဝတ္ထုကာနံ ဖဿာဒီနန္တိ ဣမိနာ ဝစနေန တဒါလမ္ဗနရူပါရမ္မဏတာယ တံသဒိသာနံ မနောဓာတုအာဒီနဉ္စ ပုရေဇာတပစ္စယေန ဥပ္ပတ္တိ ဒဿိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယတ္ထ ပန ဝိသေသော အတ္ထိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘စက္ခုဒွါရဇဝနဝီထိပရိယာပန္နာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ တာနိ ဟိ ရူပံ ဂရုံ ကတွာ ပဝတ္တမာနဿာဒနာဘိနန္ဒနဘူတာနိ တံသမ္ပယုတ္တာနိ စ အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အညာနိ အာရမ္မဏပုရေဇာတေနေဝါတိ ဧဝံ ‘‘အာရဗ္ဘာ’’တိ ဝစနံ အာရမ္မဏပစ္စယတော အညပစ္စယဘာဝဿပိ ဒီပကံ၊ အာရမ္မဏဝစနံ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝဿေဝါတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။

၆၀၀။ သုဏာတီတိ သောတဝိညာဏဿ နိဿယဘာဝေန သုဏာတိ။ ဇိဝှာသဒ္ဒေန ဝိညာယမာနာ ကိရိယာ သာယနန္တိ ကတွာ ‘‘သာယနဋ္ဌေနာ’’တိ အာဟ။ ကုစ္ဆိတာနံ ဒုက္ခသမ္ပယုတ္တဖဿာဒီနံ အာယောတိ ကာယော၊ ဒုက္ခဒုက္ခဝိပရိဏာမဒုက္ခာနံ ဝါ။ ကာယာယတနဿ ဗျာပိတာယ စက္ခုပသာဒေ ကာယပသာဒဘာဝေါပိ အတ္ထိ၊ တေန စက္ခုပသာဒဿ အနုဝိဒ္ဓတ္တာ နော ဗျာပိတာ စ န သိယာ၊ ဝုတ္တာ စ သာ။ တသ္မာ စက္ခုပသာဒဿ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဝဘာသနံ ကာယပသာဒဿ စ ရူပါဝဘာသနံ အာပန္နန္တိ လက္ခဏသမ္မိဿတံ စောဒေတိ။ စက္ခုကာယာနံ အညနိဿယတ္တာ ကလာပန္တရဂတတာယ ‘‘အညဿ အညတ္ထ အဘာဝတော’’တိ အာဟ။ ရူပရသာဒိနိဒဿနံ သမာနနိဿယာနဉ္စ အညမညသဘာဝါနုပဂမေန အညမညသ္မိံ အဘာဝေါ၊ ကော ပန ဝါဒေါ အသမာနနိဿယာနန္တိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။

ရူပါဘိဃာတာရဟော စ သော ဘူတပ္ပသာဒေါ စာတိ ရူပါဘိဃာတာရဟဘူတပ္ပသာဒေါ။ ဧဝံလက္ခဏံ စက္ခု။ ရူပါဘိဃာတောတိ စ ရူပေ၊ ရူပဿ ဝါ အဘိဃာတောတိ အတ္ထော။ ပရိပုဏ္ဏာပရိပုဏ္ဏာယတနတ္တဘာဝနိဗ္ဗတ္တကဿ ကမ္မဿ နိဒါနဘူတာ ကာမတဏှာ ရူပတဏှာ စ တဒါယတနိကဘဝပတ္ထနာဘာဝတော ဒဋ္ဌုကာမတာဒိဝေါဟာရံ အရဟတီတိ ဒုတိယော နယော သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တော။ တတ္ထ ဒဋ္ဌုကာမတာနိဒါနံ ကမ္မံ သမုဋ္ဌာနမေတေသန္တိ ဒဋ္ဌုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနာနိ၊ ဧဝံဝိဓာနံ ဘူတာနံ ပသာဒလက္ခဏံ စက္ခု၊ ဧဝံဝိဓော ဝါ ဘူတပ္ပသာဒေါ ဒဋ္ဌုကာမတာနိ…ပေ… ပသာဒေါ။ ဧဝံလက္ခဏံ စက္ခု။ ရူပေသု ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ဝိညာဏဿ ဝါ အာဝိဉ္ဆနရသံ။

ကာယော သဗ္ဗေသန္တိ ကော ဧတ္ထ ဝိသေသော၊ နနု တေဇာဒိအဓိကာနဉ္စ ဘူတာနံ ပသာဒါ သဗ္ဗေသံယေဝါတိ? သစ္စမေတံ၊ ဣဒံ ပန ‘‘သဗ္ဗေသ’’န္တိ ဝစနံ ‘‘သမာနာန’’န္တိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေတိ အနုဝတ္တမာနဿ ဧကဒေသာဓိကဘာဝဿ နိဝါရဏဝသေန ဝုတ္တတ္တာ။ တေဇာဒီနန္တိ ပဒီပသင်္ခါတဿ တေဇဿ ဩဘာသေန ဝါယုဿ သဒ္ဒေန ပထဝိယာ ဂန္ဓေန ခေဠသင်္ခါတဿ ဥဒကဿ ရသေနာတိ ပုရိမဝါဒေ ပစ္ဆိမဝါဒေ စ ယထာယောဂံ တံတံဘူတဂုဏေဟိ အနုဂ္ဂယှဘာဝတော ရူပါဒိဂ္ဂဟဏေ ဥပကရိတဗ္ဗတောတိ အတ္ထော။ ရူပါဒီနံ အဓိကဘာဝဒဿနတောတိ အဂ္ဂိမှိ ရူပဿ ပဘဿရဿ ဝါယုမှိ သဒ္ဒဿ သဘာဝေန သုယျမာနဿ ပထဝိယာ သုရဘိအာဒိနော ဂန္ဓဿ အာပေ စ ရသဿ မဓုရဿ ဝိသေသယုတ္တာနံ ဒဿနတော ‘‘ရူပါဒယော တေသံ ဂုဏာ’’တိ ပဌမဝါဒီ အာဟ။ တဿေဝ စ ‘‘ဣစ္ဆေယျာမာ’’တိအာဒိနာ ဥတ္တရမာဟ။ ဣမိနာဝုပါယေန ဒုတိယဝါဒိဿပိ နိဂ္ဂဟော ဟောတီတိ။

အထ ဝါ ရူပါဒိဝိသေသဂုဏေဟိ တေဇအာကာသပထဝီအာပဝါယူဟိ စက္ခာဒီနိ ကတာနီတိ ဝဒန္တဿ ကဏာဒဿ ဝါဒံ တတိယံ ဥဒ္ဓရိတွာ တံ နိဂ္ဂဟေတုံ ‘‘အထာပိ ဝဒေယျု’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာသဝေ ဥပလဗ္ဘမာနောပိ ဂန္ဓော ပထဝိယာ အာပေါသံယုတ္တာယ ကပ္ပာသတော ဝိသဒိသာယာတိ န ကပ္ပာသဂန္ဓဿ အဓိကဘာဝါပတ္တီတိ စေ? န၊ အနဘိဘူတတ္တာ။ အာသဝေဟိ ဥဒကသံယုတ္တာ ပထဝီ ဥဒကေန အဘိဘူတာ၊ န ကပ္ပာသပထဝီတိ တဿာယေဝ အဓိကေန ဂန္ဓေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။ ဥဏှောဒကသညုတ္တော စ အဂ္ဂိ ဥပလဗ္ဘနီယော မဟန္တောတိ ကတွာ တဿ ဖဿော ဝိယ ဝဏ္ဏောပိ ပဘဿရော ဥပလဗ္ဘိတဗ္ဗောတိ ဥဏှောဒကဝဏ္ဏတော အဂ္ဂိနာ အနဘိသမ္ဗန္ဓဿ သီတုဒကဿ ဝဏ္ဏော ပရိဟာယေထ။ တသ္မာတိ ဧတဿုဘယဿ အဘာဝါ။ တဒဘာဝေန ဟိ ရူပါဒီနံ တေဇာဒိဝိသေသဂုဏတာ နိဝတ္တိတာ၊ တံနိဝတ္တနေန ‘‘တေဇာဒီနံ ဂုဏေဟိ ရူပါဒီဟိ အနုဂ္ဂယှဘာဝတော’’တိ ဣဒံ ကာရဏံ နိဝတ္တိတန္တိ။ ဧဝံ ပရမ္ပရာယ ဥဘယာဘာဝေါ ဝိသေသကပ္ပနပ္ပဟာနဿ ကာရဏံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘တသ္မာ ပဟာယေထေတ’’န္တိအာဒိ။ ဧကကလာပေပိ ရူပရသာဒယော ဝိသဒိသာ၊ ကော ပန ဝါဒေါ နာနာကလာပေ စက္ခာဒယော ဘူတဝိသေသာဘာဝေပီတိ ဒဿေတုံ ရူပရသာဒိနိဒဿနံ ဝုတ္တံ။

ယဒိ ဘူတဝိသေသော နတ္ထိ၊ ကိံ ပန စက္ခာဒိဝိသေသဿ ကာရဏန္တိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ယံ အညမညဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧကမ္ပိ ကမ္မံ ပဉ္စာယတနိကတ္တဘာဝပတ္ထနာနိပ္ဖန္နံ စက္ခာဒီနံ ဝိသေသဟေတုတ္တာ ‘‘အညမညဿ အသာဓာရဏ’’န္တိ စ ‘‘ကမ္မဝိသေသော’’တိ စ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ န ဟိ တံ ယေန ဝိသေသေန စက္ခုဿ ပစ္စယော၊ တေနေဝ သောတဿ ဟောတိ ဣန္ဒြိယန္တရာဘာဝပ္ပတ္တိတော။ ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ မဟဂ္ဂတာ ဧကာ စေတနာ ကဋတ္တာရူပါနံ ကမ္မပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၁၂။၇၈) ဝစနေန ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိဇ္ဇမာနာနံ သဗ္ဗေသံ ကဋတ္တာရူပါနံ ဧကာ စေတနာ ကမ္မပစ္စယော ဟောတီတိ ဝိညာယတိ။ နာနာစေတနာယ ဟိ တဒါ ဣန္ဒြိယုပ္ပတ္တိယံ သတိ ပရိတ္တေန စ မဟဂ္ဂတေန စ ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တိတံ ကဋတ္တာရူပံ အာပဇ္ဇေယျာတိ န စေကာ ပဋိသန္ဓိ အနေကကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ ဟောတီတိ သိဒ္ဓမေကေန ကမ္မေန အနေကိန္ဒြိယုပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ။ အနလ္လီနော နိဿယော ဧတဿာတိ အနလ္လီနနိဿယော၊ ရူပသဒ္ဒသင်္ခါတော ဝိသယော။ ဂန္ဓရသာနံ နိဿယာ ဃာနဇိဝှာနိဿယေ အလ္လီယန္တီတိ တေ နိဿယဝသေန အလ္လီနာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ သယံ ကာယနိဿယအလ္လီနံ ဘူတတ္တယတ္တာ။ ဒူရေ…ပေ… သမ္ပတ္တော ဧဝ နာမ ပဋိဃဋ္ဋနနိဃံသဇနကတောတိ အဓိပ္ပာယော။ သဒ္ဒေါ ပန ဓာတုပရမ္ပရာယ ဝါယု ဝိယ အာဂန္တွာ နိဿယဝသေန သောတနိဿယေ အလ္လီယိတွာ သောတံ ဃဋ္ဋေတွာ ဝဝတ္ထာနံ ဂစ္ဆန္တော သဏိကံ ဝဝတ္ထာနံ ဂစ္ဆတီတိ ဝုတ္တော။ ဧဝံ ပန သတိစိတ္တသမုဋ္ဌာနံ သဒ္ဒါယတနံ သောတဝိညာဏဿ ကဒါစိပိ အာရမ္မဏပစ္စယော န သိယာ။ န ဟိ ဗဟိဒ္ဓါ စိတ္တသမုဋ္ဌာနုပ္ပတ္တိ ဥပပဇ္ဇတီတိ။

စိရေန သုယျေယျာတိ ကသ္မာ ဧတံ ဝုတ္တံ၊ နနု ဒူရေ ဌိတေဟိ ရဇကာဒိသဒ္ဒါ စိရေန သုယျန္တီတိ? န၊ ဒူရာသန္နာနံ ယထာပါကဋေ သဒ္ဒေ ဂဟဏဝိသေသတော။ ယထာ ဟိ ဒူရာသန္နာနံ ဝစနသဒ္ဒေ ယထာ ပါကဋီဘူတေ ဂဟဏဝိသေသတော အာကာရဝိသေသာနံ အဂ္ဂဟဏံ ဂဟဏဉ္စ ဟောတိ၊ ဧဝံ ရဇကာဒိသဒ္ဒေပိ အာသန္နဿ အာဒိတော ပဘုတိ ယာဝါဝသာနာ ကမေန ပါကဋီဘူတေ ဒူရဿ စာဝသာနေ မဇ္ဈေ ဝါ ပိဏ္ဍဝသေန ပဝတ္တိပါကဋီဘူတေ နိစ္ဆယဂဟဏာနံ သောတဝိညာဏဝီထိယာ ပရတော ပဝတ္တာနံ ဝိသေသတော လဟုကံ သုတော စိရေန သုတောတိ အဘိမာနော ဟောတိ။ သော ပန သဒ္ဒေါ ယတ္ထ ဥပ္ပန္နော၊ တံ နိဿိတောဝ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနက္ခဏေ သောတဿ အာပါထမာဂစ္ဆတိ။ ဒူရေ ဌိတော ပန သဒ္ဒေါ အညတ္ထ ပဋိဃောသုပ္ပတ္တိယာ ဘာဇနာဒိစလနဿ စ အယောကန္တော ဝိယ အယောစလနဿ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ဝါ ဃဏ္ဋာဘိဃာတာနုဇာနိ ဘူတာနိ အနုရဝဿ နိဿယဘူတာနိ ဃဋ္ဋနသဘာဝါနိ၊ ဧဝံ ဃဋ္ဋနာနုဇာနိ ယာဝ သောတပ္ပသာဒါ ဥပ္ပတ္တိဝသေန အာဂတာနိ ဘူတာနိ ဃဋ္ဋနသဘာဝါနေဝါတိ တံနိဿိတော သဒ္ဒေါ နိဿယဝသေန ဓာတုပရမ္ပရာယ ဃဋ္ဋေတွာ သဏိကံ ဝဝတ္ထာနံ ဂစ္ဆတီတိ ဝုတ္တော။ အသုကဒိသာယ နာမာတိ န ပညာယေယျ။ ကသ္မာ? သောတပ္ပဒေသဿေဝ သဒ္ဒဿ ဂဟဏတော။

ဝိသမေ အဇ္ဈာသယော ဧတဿာတိ ဝိသမဇ္ဈာသယော၊ အဇ္ဈာသယရဟိတမ္ပိ စက္ခု ဝိသမနိန္နတ္တာ ဝိသမဇ္ဈာသယံ ဝိယ ဟောတီတိ ‘‘ဝိသမဇ္ဈာသယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ စက္ခုမတော ဝါ ပုဂ္ဂလဿ အဇ္ဈာသယဝသေန စက္ခု ‘‘ဝိသမဇ္ဈာသယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ကဏ္ဏကူပဆိဒ္ဒေယေဝ ပဝတ္တနတော အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏဟေတုတော စ တတ္ထေဝ ‘‘အဇ္ဈာသယံ ကရောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တဿ သောတဿ သောတဝိညာဏနိဿယဘာဝေန သဒ္ဒသဝနေ။ အဇဋာကာသောပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတဿ အဋ္ဌကထာဓိပ္ပာယေန အတ္ထံ ဝဒန္တော ‘‘အန္တောလေဏသ္မိ’’န္တိအာဒိမာဟ။ အတ္တနော အဓိပ္ပာယေန ဝဒန္တော ‘‘ကိံ ဧတာယ ဓမ္မတာယာ’’တိအာဒိမဝေါစ။

ဝါတူပနိဿယော ဂန္ဓော ဂေါစရော ဧတဿာတိ ဝါတူပနိဿယဂန္ဓဂေါစရံ။ ဧတ္ထ စ ဂန္ဓဂ္ဂဟဏဿ ဝါတော ဥပနိဿယော၊ တဗ္ဗောဟာရေန ပန ဂန္ဓော ‘‘ဝါတူပနိဿယော’’တိ ဝုတ္တော။ အထ ဝါ ဝါတော ဧဝ ဥပနိဿယော ဝါတူပနိဿယော။ ကဿာတိ? ဃာနဝိညာဏဿ။ သော သဟကာရီပစ္စယန္တရဘူတော ဧတဿ အတ္ထီတိ ဝါတူပနိဿယော၊ ဂန္ဓော ပစ္စယော။

အာပေါ စ သဟကာရီပစ္စယန္တရဘူတော ခေဠာဒိကော။ တထာ ပထဝီ။ ဂဟေတဗ္ဗဿ ဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဿ ဥပ္ပီဠိယမာနဿ အာဓာရဘူတာ ပထဝီ ကာယဿ စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေန ဥပ္ပီဠိယမာနဿ နိဿယဘူတာနံ အာဓာရဘူတာ သဗ္ဗဒါ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဂဟဏဿ ဥပနိဿယောတိ။ ဥပ္ပီဠနေန ပန ဝိနာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဂဟဏေ ကာယာယတနဿ နိဿယဘူတာ ပထဝီ ဥပနိဿယောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သဗ္ဗဒါပိ စ တဿာ ဥပနိဿယဘာဝေါ ယုတ္တော ဧဝ။

ပဉ္စဝဏ္ဏာနန္တိ ဝစနံ တဒါဓာရာနံ သုတ္တာနံ နာနတ္တဒဿနတ္ထံ။ ပဉ္စပ္ပကာရာ ပဉ္စဝဏ္ဏာ။ ဧကန္တတောတိ ဣဒံ သဗ္ဗဒါ ဥပ္ပီဠနေန ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတုံ အသက္ကုဏေယျာနံ ကလာပန္တရရူပါနံ သဗ္ဘာဝါ တေသံ နိဝတ္တနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ န ဟိ တာနိ ဧကန္တေန အဝိနိဘုတ္တာနိ ကလာပန္တရဂတတ္တာတိ။

၆၁၆။ ဝဏ္ဏနိဘာတိ ရူပါယတနမေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ တဒေဝ အပေက္ခိတွာ ‘‘သနိဒဿန’’န္တိ နပုံသကနိဒ္ဒေသော ကတော။ တသ္မာတိ နိပ္ပရိယာယရူပါနံ နီလာဒီနံ ဖုသိတွာ အဇာနိတဗ္ဗတော ဒီဃာဒီနဉ္စ ဖုသိတွာ ဇာနိတဗ္ဗတော န နိပ္ပရိယာယေန ဒီဃံ ရူပါယတနံ။ တံ တံ နိဿာယာတိ ဒီဃာဒိသန္နိဝေသံ ဘူတသမုဒါယံ နိဿာယ။ တထာ တထာ ဌိတန္တိ ဒီဃာဒိသန္နိဝေသေန ဌိတံ ဝဏ္ဏသမုဒါယဘူတံ ရူပါယတနမေဝ ဒီဃာဒိဝေါဟာရေန ဘာသိတံ။ အညမညပရိစ္ဆိန္နံ ဧကသ္မိံ ဣတရဿ အဘာဝါ။ ဝိသယဂေါစရာနံ ဝိသေသော အနညတ္ထဘာဝေါ တဗ္ဗဟုလစာရိတာ စ စက္ခုဝိညာဏဿ။

၆၂၀။ ဘေရိသဒ္ဒါဒီနဉ္စ ဝါဒိတသဒ္ဒတ္တာ ‘‘ဝုတ္တာဝသေသာန’’န္တိ အာဟ။ အမနုဿဝစနေန န မနုဿေဟိ အညေ ပါဏိနော ဧဝ ဂဟိတာ၊ အထ ခေါ ကဋ္ဌာဒယောပီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘သေသော သဗ္ဗောပီ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဝတ္ထုဝိသေသကိတ္တနဝသေန ပါဠိယံ အနာဂတော တထာ ကိတ္တေတဗ္ဗော ယေ ဝါ ပနာတိ ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၂၄။ ဝိဿဂန္ဓောတိ ဝိရူပေါ မံသာဒိဂန္ဓော။ လမ္ဗိလန္တိ မဓုရမ္ဗိလံ။

၆၃၂။ သဉ္ဇာနန္တိ ဧတေနာတိ သဉ္ဇာနနံ၊ ဥပလက္ခဏံ။ သကေန သကေန ကမ္မစိတ္တာဒိနာ ပစ္စယေန သမုဋ္ဌိတာနိပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒီနိ ဣန္ဒြိယသဟိတေ သရီရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနိ တံတဒါကာရာနိ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ‘‘ဣတ္ထိန္ဒြိယံ ပဋိစ္စ သမုဋ္ဌဟန္တီ’’တိ ဝုတ္တာနိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒီသု ဧဝ စ အဓိပတိဘာဝါ ဧတဿ ဣန္ဒြိယတာ ဝုတ္တာ၊ ဣန္ဒြိယသဟိတေ သန္တာနေ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိအာကာရရူပပစ္စယာနံ အညထာ အနုပ္ပာဒနတော ဣတ္ထိဂ္ဂဟဏဿ စ တေသံ ရူပါနံ ပစ္စယဘာဝတော။ ယသ္မာ ပန ဘာဝဒသကေပိ ရူပါနံ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ န ဇနကံ၊ နာပိ အနုပါလကံ ဥပတ္ထမ္ဘကံ ဝါ၊ န စ အညကလာပရူပါနံ၊ တသ္မာ တံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဝိယ သကလာပရူပါနံ အာဟာရော ဝိယ ဝါ ကလာပန္တရရူပါနဉ္စ ဣန္ဒြိယအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယောတိ န ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော ပုရိသိန္ဒြိယေပိ။ လိင်္ဂါဒိအာကာရေသု ရူပေသု ရူပါယတနဿ စက္ခုဝိညေယျတ္တာ လိင်္ဂါဒီနံ စက္ခုဝိညေယျတာ ဝုတ္တာ။

၆၃၃။ ဥဘယမ္ပိ…ပေ… ကုသလေန ပတိဋ္ဌာတီတိ သုဂတိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဒုဂ္ဂတိယဉှိ ပဋိသန္ဓိ အကုသလေနေဝါတိ တဒါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဘာဝေါပိ အကုသလေနေဝ ဘဝေယျ၊ ပဋိသန္ဓိယံ ဝိယ ပဝတ္တေပီတိ။ တယိဒံ ဒွယံ ယသ္မာ သန္တာနေ သဟ န ပဝတ္တတိ ‘‘ယဿ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ပုရိသိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ? နော’’တိအာဒိဝစနတော (ယမ။ ၃။ဣန္ဒြိယယမက။၁၈၈)၊ တသ္မာ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿပိ ဧကမေဝိန္ဒြိယံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။

၆၃၅။ ဧကန္တံ ကာယဝိညတ္တိယံ ကာယဝေါဟာရဿ ပဝတ္တိဒဿနတ္ထံ ‘‘ကာယေန သံဝရော သာဓူ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၃၆၁၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၁၆) သာဓကသုတ္တံ အာဟဋံ။ ဘာဝဿ ဂမနံ ပကာသနံ စောပနံ။ ထမ္ဘနာတိ ဝါယောဓာတုအဓိကာနံ ဘူတာနံ ထမ္ဘနာကာရော ဝိညတ္တီတိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓင်္ဂမဝါတာဒယော ဝိယ ဟိ ယော ဝါတာဓိကော ကလာပေါ၊ တတ္ထ ဘူတာနံ ဝိညတ္တိအာကာရတာ ဟောတီတိ။ တေနေဝ ‘‘ကာယံ ထမ္ဘေတွာ ထဒ္ဓံ ကရောတီတိ ထမ္ဘနာ’’တိ ဝါယောဓာတုကိစ္စဝသေန ဝိညတ္တိ ဝုတ္တာ။ တတော ဧဝ စ ‘‘ဝါယောဓာတုယာ အာကာရော ကာယဝိညတ္တီ’’တိ စ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တထာ ‘‘ပထဝီဓာတုယာ ဝစီဝိညတ္တီ’’တိ ပထဝီဓာတုအဓိကဘူတဝိကာရတော။

၆၃၆။ ပဘေဒဂတာ ဝါစာ ဧဝါတိ တိဿ ဖုဿာတိ ပဘေဒဂတာ။ အထ ဝါ ဝစီသင်္ခါရေဟိ ဝိတက္ကဝိစာရေဟိ ပရိဂ္ဂဟိတာ သဝနဝိသယဘာဝံ အနုပနီတတာယ အဘိန္နာ တဗ္ဘာဝံ နီယမာနာ ဝါစာ ‘‘ဝစီဘေဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣရိယာပထမ္ပိ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တီတိ ယထာပဝတ္တံ ဣရိယာပထံ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တိ။ ယထာ ဟိ အဗ္ဗောကိဏ္ဏေ ဘဝင်္ဂေ ဝတ္တမာနေ အင်္ဂါနိ ဩသီဒန္တိ ပဝိဋ္ဌာနိ ဝိယ ဟောန္တိ၊ န ဧဝံ ‘‘ဒွတ္တိံသ ဆဗ္ဗီသာ’’တိ ဝုတ္တေသု ဇာဂရဏစိတ္တေသု ဝတ္တမာနေသု။ တေသု ပန ဝတ္တမာနေသု အင်္ဂါနိ ဥပတ္ထဒ္ဓါနိ ယထာပဝတ္တိရိယာပထဘာဝေနေဝ ပဝတ္တန္တီတိ။ ခီဏာသဝါနံ စုတိစိတ္တန္တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ယဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ရူပါဝစရေ အရူပါဝစရေ ပစ္ဆိမဘဝိကာနံ၊ ယေ စ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရံ ဥပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿန္တိ၊ တေသံ စဝန္တာနံ တေသံ ဝစီသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတိ၊ နော စ တေသံ ကာယသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၈၈) ပန ဝစနတော အညေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီတိ ဝိညာယတိ။ န ဟိ ရူပသမုဋ္ဌာပကစိတ္တဿ ဂဗ္ဘဂမနာဒိဝိနိဗဒ္ဓါဘာဝေန ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနံ အတ္ထိ၊ န စ ယုတ္တံ ‘‘စုတော စ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဉ္စဿ ပဝတ္တတီ’’တိ၊ နာပိ ‘‘စုတိစိတ္တံ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတီ’’တိ ပါဠိ အတ္ထီတိ။

၆၃၇။ န ကဿတီတိ န ဝိလေခိယတိ။ ဂတန္တိ ဝိညာတံ။ အသမ္ဖုဋ္ဌံ စတူဟိ မဟာဘူတေဟီတိ ယသ္မိံ ကလာပေ ဘူတာနံ ပရိစ္ဆေဒေါ၊ တေဟေဝ အသမ္ဖုဋ္ဌံ။ ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဟိ ကလာပန္တရဘူတာနံ ကလာပန္တရဘူတသမ္ဖုဋ္ဌဘာဝေ တံတံဘူတဝိဝိတ္တတာ ရူပပရိယန္တော အာကာသောတိ ယေသံ ယော ပရိစ္ဆေဒေါ၊ တေဟိ သော အသမ္ဖုဋ္ဌောဝ၊ အညထာ ပရိစ္ဆိန္နဘာဝေါ န သိယာ တေသံ ဘူတာနံ ဗျာပိတဘာဝါပတ္တိတော။ အဗျာပိတာ ဟိ အသမ္ဖုဋ္ဌတာတိ။

၆၃၈။ လဟုတာဒီနံ အညမညာဝိဇဟနေန ဒုဗ္ဗိညေယျနာနတ္တတာ ဝုတ္တာတိ တံတံဝိကာရာဓိကရူပေဟိ တံတံနာနတ္တပ္ပကာသနတ္ထံ ‘‘ဧဝံ သန္တေပီ’’တိအာဒိမာဟ။ ယထာဝုတ္တာ စ ပစ္စယာ တံတံဝိကာရဿ ဝိသေသပစ္စယဘာဝတော ဝုတ္တာ၊ အဝိသေသေန ပန သဗ္ဗေ သဗ္ဗေသံ ပစ္စယာတိ။

၆၄၁။ အာဒိတော စယော အာစယော၊ ပဌမုပ္ပတ္တိ။ ဥပရိ စယော ဥပစယော။ ပဗန္ဓော သန္တတိ။ တတ္ထ ဥဒ္ဒေသေ အဝုတ္တောပိ အာစယော ဥပစယသဒ္ဒေနေဝ ဝိညာယတီတိ ‘‘ယော အာယတနာနံ အာစယော ပုနပ္ပုနံ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ၊ သောဝ ရူပဿ ဥပစယော’’တိ အာဟ။ ပါဠိယံ ပန ဥပ-သဒ္ဒေါ ပဌမတ္ထော ဥပရိအတ္ထော စ ဟောတီတိ ‘‘အာဒိစယော ဥပစယော၊ ဥပရိစယော သန္တတီ’’တိ အယမတ္ထော ဝိညာယတီတိ။ အညထာ ဟိ အာစယသင်္ခါတဿ ပဌမုပ္ပာဒဿ အဝုတ္တတာ အာပဇ္ဇေယျ။

ဧဝန္တိ ‘‘ယော အာယတနာနံ အာစယော’’တိအာဒိနိဒ္ဒေသေန ကိံ ကထိတံ ဟောတိ? အာယတနေန အာစယော ကထိတော။ အာစယူပစယသန္တတိယော ဟိ နိဗ္ဗတ္တိဘာဝေန အာစယော ဧဝါတိ အာယတနေဟိ အာစယာဒီနံ ပကာသိတတ္တာ တေဟိ အာစယော ကထိတော။ အာယတနာနံ အာစယာဒိဝစနေနေဝ အာစယသဘာဝါနိ ဥပ္ပာဒဓမ္မာနိ အာယတနာနီတိ အာစယေန တံပကတိကာနိ အာယတနာနိ ကထိတာနိ။ လက္ခဏဉှိ ဥပ္ပာဒေါ၊ န ရူပရူပန္တိ။ တေနေဝါဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘အာယတနမေဝ ကထိတ’’န္တိ။ အာစယဉှိ လက္ခဏံ ကထယန္တေန တံလက္ခဏာနိ အာယတနာနေဝ ကထိတာနိ ဟောန္တီတိ။ ဧဝမ္ပိ ကိံ ကထိတံ ဟောတီတိ အာယတနာစယေဟိ အာစယာယတနေဟိ အာစယမေဝ အာယတနမေဝ ကထေန္တေန ဥဒ္ဒေသေ နိဒ္ဒေသေ စ အာစယောတိ ဣဒမေဝ အဝတွာ ဥပစယသန္တတိယော ဥဒ္ဒိသိတွာ တေသံ ဝိဘဇနဝသေန အာယတနေန အာစယကထနာဒိနာ ကိံ ကထိတံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ အာစယောတိ ဥပစယမာဟ၊ ဥပစယောတိ စ သန္တတိံ။ တဒေဝုဘယံ ယထာက္ကမံ ဝိဝရန္တော ‘‘နိဗ္ဗတ္တိ ဝဍ္ဎိ ကထိတာ’’တိ အာဟ။ ဥပစယသန္တတိယော ဟိ အတ္ထတော ဧကတ္တာ အာစယောဝါတိ တဒုဒ္ဒေသဝိဘဇနဝသေန အာယတနေန အာစယကထနာဒိနာ နိဗ္ဗတ္တိဝဍ္ဎိအာကာရနာနတ္တံ အာစယဿ ကထိတန္တိ အတ္ထော။ ဣမမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘အတ္ထတော ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ယသ္မာ စ ဥဘယမ္ပိ ဧတံ ဇာတိရူပဿေဝါဓိဝစနံ၊ တသ္မာ ဇာတိရူပဿ လက္ခဏာဒိဝိသေသေသု အာစယာဒီသု ပဝတ္တိအာဒီသု စ အာစယာဒိလက္ခဏာဒိကော ဥပစယော၊ ပဝတ္တိအာဒိလက္ခဏာဒိကာ သန္တတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

၆၄၃။ ပကတိနိဒ္ဒေသာတိ ဖလဝိပစ္စနပကတိယာ နိဒ္ဒေသာ၊ ဇရာယ ပါပုဏိတဗ္ဗံ ဖလမေဝ ဝါ ပကတိ။ န စ ခဏ္ဍိစ္စာဒီနေဝ ဇရာတိ ကလလကာလတော ပဘုတိ ပုရိမရူပါနံ ဇရာပတ္တက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနိ ပစ္ဆိမရူပါနိ ပရိပက္ကရူပါနုရူပါနိ ပရိဏတပရိဏတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အနုက္ကမေန သုပရိဏတရူပပရိပါကကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနိ ခဏ္ဍိစ္စာဒိသဘာဝါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တာနိ ဥဒကာဒိမဂ္ဂေသု တိဏရုက္ခသံဘဂ္ဂတာဒယော ဝိယ ပရိပါကဂတမဂ္ဂသင်္ခါတေသု ပရိပက္ကရူပေသု ဥပ္ပန္နာနိ ဇရာယ ဂတမဂ္ဂေါဣစ္စေဝ ဝုတ္တာနိ၊ န ဇရာတိ။ အဝိညာယမာနန္တရဇရာ အဝီစိဇရာ။ မရဏေ ဥပနယနရသာ။

၆၄၄။ တံ ပတွာတိ တံ အတ္တနော ဧဝ ခယဝယသင်္ခါတံ သဘာဝံ ပတွာ ရူပံ ခီယတိ ဝေတိ ဘိဇ္ဇတိ။ ပေါထေတွာ ပါတိတဿ ဒုဗ္ဗလတာ ပရာဓီနတာ သယနပရာယဏတာ စ ဟောတိ၊ တထာ ဇရာဘိဘူတဿာတိ ပေါထကသဒိသီ ဇရာ။

၆၄၅။ ကတ္တဗ္ဗတောတိ ကတ္တဗ္ဗသဘာဝတော။ ဝိသာဏာဒီနံ တရစ္ဆခေဠတေမိတာနံ ပါသာဏာနံ ဝိယ ထဒ္ဓဘာဝါဘာဝတော အဟိဝိစ္ဆိကာနံ ဝိယ သဝိသတ္တာဘာဝတော စ သုခုမတာ ဝုတ္တာ။ ဩဇာလက္ခဏောတိ ဧတ္ထ အင်္ဂမင်္ဂါနုသာရိနော ရသဿ သာရော ဥပတ္ထမ္ဘဗလကာရော ဘူတနိဿိတော ဧကော ဝိသေသော ဩဇာတိ။

ဥပါဒါဘာဇနီယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နောဥပါဒါဘာဇနီယကထာဝဏ္ဏနာ

၆၄၆။ န ဥပါဒိယတေဝါတိ န နိဿယတိ ဧဝ၊ ကိန္တု နိဿယတိ စ နိဿီယတိ စာတိ အတ္ထော။

၆၄၇။ ပုရိမာ ပနာတိ ပဉ္စဝိဓသင်္ဂဟေ ပထဝီဓာတုအာပေါဓာတုတေဇောဓာတုဝါယောဓာတူနံ ပုရိမုဒ္ဒေသဝသေန ဝုတ္တံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနနိဒ္ဒေသေ ဝါ ဝုတ္တာနံ ပထဝီဓာတုအာဒီနံ ပုရိမာ ဥဒ္ဒေသေ ဝုတ္တာ အာပေါဓာတူတိ အဓိပ္ပာယော၊ ဝုတ္တဿ ဝါ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနဿ အတီတတာယ ပစ္ဆိမတာ၊ အနာဂတတာယ စ အာပေါဓာတုယာ ပုရိမတာ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အာယူတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ ကမ္မဇတေဇံ ဥသ္မာ။ ယံ ကိဉ္စိ ဓာတုံ…ပေ… ဧကပ္ပဟာရေန နုပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧကသ္မိံ ခဏေ အနေကာသု ပထဝီသု အာပါထဂတာသု တာသု တာသု သဟ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ တထာ တေဇဝါယူသု စာတိ အတ္ထော။ အနေကေသု အာရမ္မဏေသု သန္နိပတိတေသု အာဘုဇိတဝသေန အာရမ္မဏပသာဒါဓိမတ္တတာဝသေန စ ပဌမံ ကတ္ထစိ ဥပ္ပတ္တိ ဒဿိတာ၊ အညတ္ထ စ ပန ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထိ ဧဝ။ သာယံ အာရမ္မဏတော အာရမ္မဏန္တရသင်္ကန္တိ ယေန ဥပါယေန ဟောတိ၊ တဿ ဝိဇာနနတ္ထံ ပုစ္ဆတိ ‘‘ကထံ ပန စိတ္တဿ အာရမ္မဏတော သင်္ကန္တိ ဟောတီ’’တိ။

၆၅၁။ အယပိဏ္ဍိအာဒီသု ပထဝီဓာတု တာဒိသာယ အာပေါဓာတုယာ အနာဗဒ္ဓါ သန္တီ ဝိသရေယျ၊ တသ္မာ ‘‘တာနိ အာပေါဓာတု အာဗန္ဓိတွာ ဗဒ္ဓါနိ ကရောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ ယုတ္တပ္ပမာဏံ ဥဒကံ ပံသုစုဏ္ဏာနိ အာဗန္ဓိတွာ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ ကတွာ ဌပေတိ၊ ဧဝံ အယောပိဏ္ဍိအာဒီသုပိ တဒနုရူပပစ္စယေဟိ တတ္ထေဝ ဥပ္ပန္နာ အာပေါဓာတု တထာ အာဗန္ဓိတွာ ဌပေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

အဖုသိတွာ ပတိဋ္ဌာ ဟောတီတိ အာပေါဓာတုယာ အဖောဋ္ဌဗ္ဗဘာဝတော ဝုတ္တံ၊ တထာ ‘‘အဖုသိတွာဝ အာဗန္ဓတီ’’တိ။ န ဟိ ယထာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတူနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဘာဝေန အညမညနိဿယတာ၊ ဧဝံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတူနံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တီသု ဟိ ဘူတေသု အညမညနိဿယတာ အညမညပစ္စယဘူတေသု န သက္ကာ နိဝါရေတုံ၊ နာပိ သဟဇာတေသု အဝိနိဗ္ဘောဂတာယ ဧကီဘူတေသု ဖုသနာဖုသနာနိ ဝိစာရေတုံ ယုတ္တာနီတိ။ န ဥဏှာ ဟုတွာ ဈာယတီတိ တေဇောသဘာဝတံယေဝ ပဋိက္ခိပတိ၊ န သီတတ္တံ အနုဇာနာတိ၊ တေဇောသဘာဝပဋိက္ခေပေနေဝ စ သီတတ္တဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတိ။ တေဇော ဧဝ ဟိ သီတံ ဟိမပါတသမယာဒီသု သီတဿ ပရိပါစကတာဒဿနတော၊ သီတုဏှာနဉ္စ အညမညပဋိပက္ခဘာဝတော ဥဏှေန သဟ န သီတံ ဘူတန္တရံ ပဝတ္တတီတိ ယုဇ္ဇတိ။ ဥဏှကလာပေ ပန သီတဿ အပ္ပဝတ္တိ သီတကလာပေ စ ဥဏှဿ ဒွိန္နံ အညမညပဋိပက္ခတ္တာ တေဇောဝိသေသဘာဝေ ယုဇ္ဇတီတိ။ ဘာဝညထတ္တန္တိ ခရာနံ ဂုဠာဒီနံ ဒဝတာ မုဒုတာ ရသာဒီနဉ္စ ဒဝါနံ ခရတာ ပစ္စယဝိသေသေဟိ ဩမတ္တာဓိမတ္တပထဝီဓာတုအာဒိကာနံ ဥပ္ပတ္တိ။ လက္ခဏညထတ္တံ ကက္ခဠာဒိလက္ခဏဝိဇဟနံ၊ တံ ဧတေသံ န ဟောတိ၊ ဩမတ္တာဓိမတ္တတာသင်္ခါတံ ဘာဝညထတ္တံယေဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။

၆၅၂။ အနုပါဒိန္နာဒီနံယေဝါတိ ဧကန္တအနုပါဒိန္နဧကန္တနစိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒီနံ နိဒ္ဒေသေသု ဂဟဏေသု ဂဟိတာတိ အတ္ထော။ ယံ ဝါ ပနညမ္ပီတိ ပန ဝစနေန ပုရိမာနမ္ပိ နကမ္မဿကတတ္တာဘာဝါဒိကံ ဒီပေတိ။ တာ ဟိ အနုပါဒိန္နာဒိနကမ္မဿကတတ္တာဒိဝစနာနံ သမာနတ္ထတ္တာ ဧကေန အဝတ္တဗ္ဗတ္တေ ဣတရေနပိ အဝတ္တဗ္ဗာ သိယုံ၊ ဝတ္တဗ္ဗတ္တေ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တသ္မာ ဧကန္တာကမ္မဇာဒီသွေဝ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ တာ အနေကန္တေသု န ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၆၆၆။ ဧကန္တ…ပေ… ပညာယတိ တေသံ ဝိကာရတ္တာ၊ အနိပ္ဖန္နတ္တာ ပန တဿ ဥပ္ပာဒေါ န ကေနစိ သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ဒုကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆၆။ ပစ္ဆိမပဒဿာတိ ဝိညာတပဒဿ။ သဗ္ဗမေဝ ဟိ ရူပံ ဝိညာတန္တိ တဿ အဘိန္ဒိတဗ္ဗတ္တာ ဝိညာတတော အညံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတဉ္စ န ဟောတီတိ ပုစ္ဆံ အကတွာဝ ဝိဿဇ္ဇိတံ။ န ဟိ သက္ကာ ဝိညာတတော အညံ ‘‘ကတမံ ရူပံ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ ပုစ္ဆိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာ ဟိ ဒွီသု ဥဒ္ဒိဋ္ဌေသု နောပါဒတော အညတ္တံ သန္ဓာယ ‘‘ကတမံ တံ ရူပံ ဥပါဒါ’’တိ ပုစ္ဆိတံ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌာဒီသု စတူသု ဥဒ္ဒိဋ္ဌေသု သုတာဒီဟိ တီဟိပိ အညတ္တံ သန္ဓာယ ‘‘ကတမံ တံ ရူပံ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ သိယာ၊ တဒဘာဝေါ န ပုစ္ဆိတံ၊ ဧဝံ သုတာဒီသုပီတိ။ ဒဿနာဒိဂ္ဂဟဏဝိသေသတော ပန ဒိဋ္ဌာဒီဟိ အညဿ ဝိညာတဿ သဗ္ဘာဝတော စ စတုက္ကော ဝုတ္တော။

ပဉ္စကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆၉။ တေဇောဘာဝံ ဂတန္တိ သဘာဝေနေဝ တေဇောဘာဝံ ပတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဿပိ အညေန ပကာရေန သင်္ဂဟာရဟဿ သင်္ဂဏှနံ နယကရဏံ ဣဓ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တယိဒံ ‘‘ဝိညာတ’’န္တိ စတုက္ကပဒေပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဿ ဘေဒသဗ္ဘာဝေါ အဋ္ဌကေ နယော။

ပကိဏ္ဏကကထာဝဏ္ဏနာ

၉၇၅။ နတ္ထိ နီဝရဏာတိ ဝစနေန မိဒ္ဓဿပိ နီဝရဏဿ ပဟာနံ ဝုတ္တံ၊ န စ ရူပံ ပဟာတဗ္ဗံ၊ န စ ရူပကာယဂေလညံ မုနိနော နတ္ထီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ ‘‘ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတိ၊ တမဟံ အာယမိဿာမီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၂၂) ဝစနတော။ သဝိညာဏကသဒ္ဒေါတိ ဝိညာဏေန ပဝတ္တိတော ဝစီဃောသာဒိသဒ္ဒေါ။ န ဟိ ဧတာနိ ဇာယန္တီတိ ပရိပစ္စမာနဿ ရူပဿ ပရိပစ္စနံ ဇရာ ၊ ခီယမာနဿ ခယော အနိစ္စတာတိ ရူပဘာဝမတ္တာနိ ဧတာနိ၊ န သယံ သဘာဝဝန္တာနီတိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တထာ ဇာယမာနဿ ဇနနံ ဇာတိ၊ သာ စ ရူပဘာဝေါဝ၊ န သယံ သဘာဝဝတီတိ ‘‘န ပန ပရမတ္ထတော ဇာတိ ဇာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

တေသံ ပစ္စယော ဧတိဿာတိ တပ္ပစ္စယာ၊ တပ္ပစ္စယာယ ဘာဝေါ တပ္ပစ္စယဘာဝေါ၊ တပ္ပစ္စယဘာဝေန ပဝတ္တော ဝေါဟာရော တပ္ပစ္စယဘာဝဝေါဟာရော၊ တံ လဘတိ။ အဘိနိဗ္ဗတ္တိတဓမ္မက္ခဏသ္မိန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိယမာနဓမ္မက္ခဏသ္မိန္တိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ တဒါ တေ ဓမ္မာ န ဇာယန္တီတိ ဇာယမာနဘာဝေါဝ ဇာတီတိ ယုတ္တာ တဿာ ကမ္မာဒိသမုဋ္ဌာနတာ တံနိဗ္ဗတ္တတာ စ၊ န ပန တဒါ တေ ဓမ္မာ ဇီယန္တိ ခီယန္တိ စ၊ တသ္မာ န တေသံ တေ ဇီရဏဘိဇ္ဇနဘာဝါ စိတ္တာဒိသမုဋ္ဌာနာ တံနိဗ္ဗတ္တာ စာတိ ဝစနံ အရဟန္တိ။ ဧဝမပိ ဥပါဒိန္န-သဒ္ဒေါ ဥပေတေန ကမ္မုနာ အာဒိန္နတံ ဝဒတိ၊ န နိဗ္ဗတ္တိန္တိ ဥပါဒိန္နပါကဘေဒါနံ ဥပါဒိန္နတာ တေသံ ဝတ္တဗ္ဗာတိ စေ? န၊ အာဒိန္န-သဒ္ဒဿ နိဗ္ဗတ္တိဝါစကတ္တာ။ ဥပေတေန နိဗ္ဗတ္တဉှိ ဥပါဒိန္နန္တိ ပစ္စယာနုဘာဝက္ခဏဉ္စ နိဗ္ဗတ္တိဉ္စ ဂဟေတွာဝ ပဝတ္တော အယံ ဝေါဟာရော တဒါ အဘာဝါ ဇရာမရဏေ န ပဝတ္တတီတိ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာနံ ဓမ္မာနံ ဇရာမရဏတ္တာ တေသံ ဥပ္ပာဒေ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ၊ အသတိ န ဟောတိ။ န ဟိ အဇာတံ ပရိပစ္စတိ ဘိဇ္ဇတိ ဝါ၊ တသ္မာ ဇာတိပစ္စယတံ သန္ဓာယ ‘‘ဇရာမရဏံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’’န္တိ ဝုတ္တံ။

နိဿယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိတောတိ ဇာယမာနပရိပစ္စမာနဘိဇ္ဇမာနာနံ ဇာယမာနာဒိဘာဝမတ္တတ္တာ ဇာယမာနာဒိနိဿယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိကာ ဇာတိအာဒယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဒိ ဧဝံ ဥပါဒါယရူပါနဉ္စ စက္ခာယတနာဒီနံ ဥပ္ပာဒါဒိသဘာဝဘူတာ ဇာတိအာဒယော တံနိဿိတာ ဟောန္တီတိ ဘူတနိဿိတာနံ တေသံ လက္ခဏာနံ ဥပါဒါယဘာဝေါ ဝိယ ဥပါဒါယရူပနိဿိတာနံ ဥပါဒါယုပါဒါယဘာဝေါ အာပဇ္ဇတီတိ စေ? န၊ ဘူတပဋိဗဒ္ဓဥပါဒါယရူပလက္ခဏာနဉ္စ ဘူတပဋိဗဒ္ဓဘာဝဿ အဝိနိဝတ္တနတော။ အပိစ ဧကကလာပပရိယာပန္နာနံ ရူပါနံ သဟေဝ ဥပ္ပာဒါဒိပ္ပဝတ္တိတော ဧကဿ ကလာပဿ ဥပ္ပာဒါဒယော ဧကေကာဝ ဟောန္တီတိ ယထာ ဧကေကဿ ကလာပဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ကလာပါနုပါလကံ ‘‘ဥပါဒါယရူပ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ကလာပုပ္ပာဒါဒိသဘာဝါ ဇာတိအာဒယော ‘‘ဥပါဒါယရူပါနိ’’စ္စေဝ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝံ ဝိကာရပရိစ္ဆေဒရူပါနိ စ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။

ကမ္မသမုဋ္ဌာနသမ္ဗန္ဓံ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ ကမ္မဝိသေသေန သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏသုသဏ္ဌိတဒုဿဏ္ဌိတာဒိဝိသေသံ ဟောတီတိ ‘‘ကမ္မပစ္စယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကမ္မဝိပါကာနုဘဝနဿ ကာရဏဘူတံ ဗာဟိရဥတုသမုဋ္ဌာနံ ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနံ။ ကမ္မသဟာယော ပစ္စယော၊ ကမ္မဿ ဝါ သဟာယဘူတော ပစ္စယော ကမ္မပစ္စယော၊ သောဝ ဥတု ကမ္မပစ္စယဥတု၊ သော သမုဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိ ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနန္တိ ဝစနတ္ထော။ သီတေ ဥဏှေ ဝါ ကိသ္မိဉ္စိ ဥတုမှိ သမာဂတေ တတော သုဒ္ဓဋ္ဌကံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ သော ဥတု သမုဋ္ဌာနံ။ ဒုတိယဿ သုဒ္ဓဋ္ဌကဿ ဥတုသမုဋ္ဌာနိကပဋိဗန္ဓကဿ သော ဧဝ ပုရိမော ဥတု ပစ္စယော။ တတိယံ ပန သုဒ္ဓဋ္ဌကံ ပုရိမဥတုသဟာယေန ဥတုနာ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ‘‘ဥတုပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝမယံ ပုရိမော ဥတု တိဿော သန္တတိယော ဃဋ္ဋေတိ၊ တတော ပရံ အညဥတုသမာဂမေ အညသန္တတိတ္တယံ၊ တတော စ အညေန အညန္တိ ဧဝံ ပဝတ္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တဒေတံ သီတုဏှာနံ အပ္ပဗဟုဘာဝေ တံသမ္ဖဿဿ အစိရပ္ပဝတ္တိယာ စိရပ္ပဝတ္တိယာ စ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အနုပါဒိန္နေန ဒီပနာ န သန္တတိတ္တယဝသေန၊ အထ ခေါ မေဃသမုဋ္ဌာပကမူလဥတုဝသေန ပကာရန္တရေန ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဥတုသမုဋ္ဌာနော နာမ ဝလာဟကော’’တိအာဒိမာဟ။ ရူပရူပါနံ ဝိကာရာဒိမတ္တဘာဝတော အပရိနိပ္ဖန္နတာ ဝုတ္တာ။ တေသဉှိ ရူပဝိကာရာဒိဘာဝတော ရူပတာတိ အဓိပ္ပာယော။ ရူပဝိကာရာဒိဘာဝတော ဧဝ ပန ရူပေ သတိ သန္တိ၊ အသတိ န သန္တီတိ အသင်္ခတဘာဝနိဝါရဏတ္ထံ ပရိနိပ္ဖန္နတာ ဝုတ္တာတိ။

ရူပကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။