📜

၃။ နိက္ခေပကဏ္ဍံ

တိကနိက္ခေပကထာဝဏ္ဏနာ

၉၈၅။ သဗ္ဗေသန္တိ စိတ္တုပ္ပာဒဝသေန ရူပါသင်္ခတဝသေန စ ဘိန္နာနံ သဗ္ဗေသံ ဖဿာဒိစက္ခာဒိပဒဘာဇနနယေန ဝိတ္ထာရိတော။ တတ္ထ ပန အသင်္ခတဿ ဘေဒါဘာဝတော အသင်္ခတာ ဓာတူတွေဝ ပဒဘာဇနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယေဝါပနကာနံ ပန သုခုမုပါဒါယရူပဿ စ ဣန္ဒြိယဝိကာရပရိစ္ဆေဒလက္ခဏရူပုပတ္ထမ္ဘကဘာဝရဟိတဿ ဟဒယဝတ္ထုဿ ပဒုဒ္ဓါရေန ဣဓ နိဒ္ဒေသာနရဟတ္တာ နိဒ္ဒေသော န ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ န ဟိ တထာဂတဿ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌိ အတ္ထီတိ။ နိက္ခိပိတွာတိ ဝိတ္ထာရဒေသနံ ဌပေတွာ၊ အပနေတွာတိ အတ္ထော၊ ဝိတ္ထာရဒေသနံ အန္တောဂဓံ ကတွာတိ ဝါ။ ဂါထာတ္ထော နိဒါနေ ဝုတ္တော ဧဝ။

မူလဝသေန ပစ္စယဘာဝေါ ဟေတုပစ္စယတ္ထော။ ပဘဝတိ ဧတသ္မာတိ ပဘဝေါ၊ သော ဧဝ ‘‘ဇနကော’’တိ ဝိသေသိတော။ သမုဋ္ဌာတိ ဧတေနာတိ သမုဋ္ဌာနံ၊ တဿ ဝိသေသနံ နိဗ္ဗတ္တကန္တိ။ သဗ္ဗာနိ ဝါ ဧတာနိ ပရိယာယဝစနာနိ။ အတ္ထဝသေနာတိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု ကုသလမူလာနံ ဟေတုဘာဝတော ဓမ္မဝသေနာတိ ယုတ္တန္တိ? သစ္စမေတံ၊ အလောဘာဒီနံ ပန တိဏ္ဏံ သမာနဿ မူလဋ္ဌဿ ဝသေန ဒဿိတတံ သန္ဓာယ ‘‘အတ္ထဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ ဓမ္မောတိ ဘာဝေါ၊ အတ္ထောတိ ဓမ္မကိစ္စံ အဓိပ္ပေတန္တိ ဝိညာယတိ။ ‘‘အလောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိအာဒိဝစနတော (အ။ နိ။ ၃။၃၄) တာနိ ကုသလမူလာနိ သမုဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိပိ တံသမုဋ္ဌာနံ။ တံ ပန တေဟိ သမုဋ္ဌိတံ ဟောတီတိ ‘‘အလောဘာဒီဟိ သမုဋ္ဌိတ’’န္တိ အာဟ။ တေ ကုသလမူလတံသမ္ပယုတ္တာ သမုဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိပိ အတ္ထော သမ္ဘဝတိ။ ဧတ္ထ ပန စေတနံ ဌပေတွာ အညေ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တာ’’တိ သမုဋ္ဌာနဘာဝေ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတ္ထ မူလေဟိ အတ္တနော ပစ္စယတော ကုသလေ ပရိယာဒိယတိ၊ ခန္ဓေဟိ သဘာဝတော ၊ ကမ္မေဟိ အညဿ နိဗ္ဗတ္တနကိစ္စတော။ မူလေဟိ စ ကုသလာနံ အနဝဇ္ဇတာယ ဟေတုံ ဒဿေတိ၊ ခန္ဓေဟိ တံသမ္ပယောဂကတံ အနဝဇ္ဇသဘာဝံ၊ ကမ္မေဟိ သုခဝိပါကတံ။ မူလေဟိ ဝါ နိဒါနသမ္ပတ္တိယာ အာဒိကလျာဏတံ၊ ခန္ဓေဟိ သဘာဝသမ္ပတ္တိယာ မဇ္ဈေကလျာဏတံ၊ ကမ္မေဟိ နိဗ္ဗတ္တိသမ္ပတ္တိယာ ပရိယောသာနကလျာဏတံ။

၉၈၆။ တံ…ပေ… ဥဒ္ဓံ အကုသလံ နာမ နတ္ထီတိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု ဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စသဟဂတမောဟော အတ္ထီတိ? သစ္စမေတံ၊ တေန ပန ဝိနာ တံသမ္ပယုတ္တတာ နတ္ထီတိ တံသမ္ပယုတ္တေသု ဂဟိတေသု မောဟော ဂဟိတော ဧဝါတိ ကတွာ ‘‘တတော ဥဒ္ဓံ နတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တံ အညတ္ထ အဘာဝါ။ ဧကသ္မိံ ဌိတံ ဧကဋ္ဌံ၊ သဟဇဘာဝေန ဧကဋ္ဌံ သဟဇေကဋ္ဌံ။ ပဟာတဗ္ဗန္တိ ပဟာနံ၊ ပဟာနဘာဝေန ဧကဋ္ဌံ ပဟာနေကဋ္ဌံ။ ယေန ဟိ ယံ သဟ ပဟာတဗ္ဗံ၊ တေန တံ ဧကသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဌိတံ ဟောတိ၊ ဧကသ္မိံ သမုစ္ဆိန္နေ အသမုစ္ဆိန္နေ စ ဣတရဿ သမုစ္ဆိန္နတာယ အသမုစ္ဆိန္နတာယ စ ဝသေန အညမညာဝိရဟိတတော။

၉၈၇။ တီဏိ လက္ခဏာနီတိ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တတာ။ နာမကသိဏသတ္တပညတ္တိယော တိဿော ပညတ္တိယော။ ပရမတ္ထေ အမုဉ္စိတွာ ဝေါဟရိယမာနာ ဝိဟာရမဉ္စာဒိကာ ဥပါဒါပညတ္တိ သတ္တပညတ္တိဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဧတာနိ စ လက္ခဏာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဒွီသု ကဏ္ဍေသု ဝိညတ္တိအာဒီနိ ဝိယ န ဝုတ္တာနိ၊ န စ သဘာဝဓမ္မာတိ ကတွာ န လဗ္ဘန္တီတိ ဝုတ္တာနိ။ န ဟိ ကောစိ သဘာဝေါ ကုသလတ္တိကာသင်္ဂဟိတောတိ ဝတ္တုံ ယုတ္တန္တိ။

၉၈၈။ သုခဘူမီတိ ကာမာဝစရာဒယောပိ ယုဇ္ဇန္တိ။ သုခသဟဂတာ ဟိ ကာမာဝစရာဒိဘူမိ သုခဘူမိ။ ကာမာဝစရာဒိဘူမီတိ စ ကာမာဝစရာဒိတာယ ဓမ္မာ ဧဝ ဝုစ္စန္တီတိ ကာမာဝစရာဒိစိတ္တုပ္ပာဒေသူတိ အတ္ထတော ဝိညာယတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘သုခဘူမိယ’’န္တိ ဝတွာ တဿာ ဧဝ ဝိဘာဂဒဿနတ္ထံ ‘‘ကာမာဝစရေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘူမိ-သဒ္ဒေါ စ အဘိဓမ္မေ ကာမာဝစရာဒီသု နိရုဠှောတိ ‘‘စတူသု ဘူမီသု ကုသလ’’န္တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ၁၃၈၄) အညဘူမိဂ္ဂဟဏံ န ဟောတီတိ။ ပါဠိတော စာတိ ‘‘ဝိသိဋ္ဌာနံ ပါကာတိ ဝိပါကာ’’တိအာဒိဝစနတ္ထဝိဘာဝနေန ပါဠိတော။ ‘‘ဝိပက္ကဘာဝမာပန္နာနံ အရူပဓမ္မာနမေတံ အဓိဝစန’’န္တိအာဒိနာ ဘာသိတတ္ထဝိဘာဝနေန အတ္ထတော စ။ နာမပရိစ္ဆေဒါဒီဟိ တိကဒုကာနံ ဝဝတ္ထာနဒဿနေန ဝါ ပါဠိတော၊ တဒတ္ထဝိညာပနေန အတ္ထတော။

၉၉၁။ သာလိဖလန္တိ သာလိပါကမာဟ။

၉၉၄။ အမှာကံ မာတုလတ္ထေရောတိ ပုဂ္ဂလာရမ္မဏဿပိ ဥပါဒါနဿ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ဧဝ ပစ္စယော၊ န လောကုတ္တရာ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ခန္ဓာရမ္မဏဿ။ တေနာဟ ‘‘အဂ္ဂဟိတာနီ’’တိ။

၉၉၈။ ယထာ ဥပါဒါနေဟိ အဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ အနုပါဒါနိယာ၊ ဧဝံ သံကိလေသေဟိ အဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ အသံကိလေသိကာတိ ကတွာ ‘‘အသံ…ပေ… ဧသေဝ နယော’’တိ အာဟ။

၁၀၀၆။ ဒိဋ္ဌိယာ ဂဟိတော အတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။ ယေသု ပန ဝိပလ္လတ္ထဂါဟော၊ တေ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာဝ ဝိဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ ယသ္မိံ အဝိဇ္ဇမာနနိစ္စာဒိဝိပရိယာသာကာရဂဟဏံ အတ္ထိ၊ သောဝ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကသင်္ခါတော ကာယော။ တတ္ထ နိစ္စာဒိအာကာရဿ အဝိဇ္ဇမာနတာဒဿနတ္ထံ ရုပ္ပနာဒိသဘာဝဿေဝ စ ဝိဇ္ဇမာနတာဒဿနတ္ထံ ဝိဇ္ဇမာနော ကာယောတိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တော၊ လောကုတ္တရာ ပန န ကဒါစိ အဝိဇ္ဇမာနာကာရေန ဂယှန္တီတိ န ဣဒံ ဝိသေသနံ အရဟန္တိ။ သက္ကာယေ ဒိဋ္ဌိ၊ သတီ ဝါ ကာယေ ဒိဋ္ဌိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ။ အတ္တနာ ဂဟိတာကာရဿ အဝိဇ္ဇမာနတာယ သယမေဝ သတီ၊ န တာယ ဂဟိတော အတ္တာ အတ္တနိယံ ဝါတိ အတ္ထော။ အယံ ပနတ္ထော သမ္ဘဝတီတိ ကတွာ ဝုတ္တော၊ ပုရိမော ဧဝ ပန ပဓာနော။ ဒုတိယေ ဟိ ဒိဋ္ဌိယာ ဝတ္ထု အဝိသေသိတံ ဟောတိ။ ကာယောတိ ဟိ ခန္ဓပဉ္စကေ ဝုစ္စမာနေ လောကုတ္တရာပနယနံ နတ္ထိ။ န ဟိ လောကုတ္တရေသု ကာယ-သဒ္ဒေါ န ဝတ္တတိ။ ကာယပဿဒ္ဓိအာဒီသု ဟိ လောကုတ္တရေသု ကာယ-သဒ္ဒေါပိ လောကုတ္တရက္ခန္ဓဝါစကောတိ။ သီလေနာတိ သုဒ္ဓိယာ အဟေတုဘူတေန သီလေန။ ဂဟိတသမာဒါနန္တိ ဥပ္ပာဒိတပရာမာသောဝ။ သော ဟိ သမာဒိယန္တိ ဧတေန ကုက္ကုရသီလဝတာဒီနီတိ ‘‘သမာဒါန’’န္တိ ဝုတ္တော။ တတ္ထ အဝီတိက္ကမနီယတာယ သီလံ၊ ဘတ္တိဝသေန သတတံ စရိတဗ္ဗတာယ ဝတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၀၀၇။ ဣဓေဝ တိဋ္ဌမာနဿာတိ ဣမိဿာယေဝ ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ တိဋ္ဌမာနဿ။ ဝါစုဂ္ဂတကရဏံ ဥဂ္ဂဟော။ အတ္ထပရိပုစ္ဆနံ ပရိပုစ္ဆာ။ ကုသလေဟိ သဟ စောဒနာပရိဟရဏဝသေန ဝိနိစ္ဆယကရဏံ ဝိနိစ္ဆယော။ ဗဟူနံ နာနပ္ပကာရာနံ သက္ကာယဒိဋ္ဌီနံ အဝိဟတတ္တာ တာ ဇနေန္တိ၊ တာဟိ ဇနိတာတိ ဝါ ပုထုဇ္ဇနာ။ အဝိဃာတမေဝ ဝါ ဇန-သဒ္ဒေါ ဝဒတိ။ ပုထု သတ္ထာရာနံ မုခုလ္လောကိကာတိ ဧတ္ထ ပုထူ ဇနာ ဧတေသန္တိ ပုထုဇ္ဇနာတိ ဝစနတ္ထော။ ပုထု…ပေ… အဝုဋ္ဌိတာတိ ဧတ္ထ ဇနေတဗ္ဗာ၊ ဇာယန္တိ ဝါ ဧတ္ထာတိ ဇနာ၊ ဂတိယော။ ပုထူ ဇနာ ဧတေသန္တိ ပုထုဇ္ဇနာ။ ဣတော ပရေ ဇာယန္တိ ဧတေဟီတိ ဇနာ၊ အဘိသင်္ခါရာဒယော။ တေ ဧတေသံ ပုထူ ဝိဇ္ဇန္တီတိ ပုထုဇ္ဇနာ။ အဘိသင်္ခရဏာဒိအတ္ထော ဧဝ ဝါ ဇန-သဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ရာဂဂ္ဂိအာဒယော သန္တာပါ။ တေ ဧဝ သဗ္ဗေပိ ဝါ ကိလေသာ ပရိဠာဟာ။ ပုထု ပဉ္စသုကာမဂုဏေသူတိ ဧတ္ထ ဇာယတီတိ ဇနော၊ ‘‘ရာဂေါ ဂေဓော’’တိ ဧဝမာဒိကော။ ပုထု ဇနော ဧတေသန္တိ ပုထုဇ္ဇနာ။ ပုထူသု ဝါ ဇနာ ဇာတာ ရတ္တာတိ ဧဝံ ရာဂါဒိအတ္ထော ဧဝ ဇန-သဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပလိဗုဒ္ဓါတိ သမ္ဗဒ္ဓါ ဥပဒ္ဒုတာ ဝါ။ အဿုတဝါတိ ဧတေန အန္ဓတာ ဝုတ္တာတိ ‘‘အန္ဓပုထုဇ္ဇနော ဝုတ္တော’’တိ အာဟ။

အနယေတိ အဝဍ္ဎိယံ။ သဗ္ဗတ္ထ နိရုတ္တိလက္ခဏေန ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အနေကေသု စ ကပ္ပသတသဟဿေသု ကတံ ဇာနန္တိ၊ ပါကဋဉ္စ ကရောန္တိ ဥပကာရံ သတိဇနနအာမိသပဋိဂ္ဂဟဏာဒိနာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တထေဝ ဒုက္ခိတဿ သက္ကစ္စံ ကာတဗ္ဗံ ကရောန္တိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပန အသင်္ချေယျအပ္ပမေယျေသုပိ ကတံ ဥပကာရံ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိဿယဉ္စ ဇာနာတိ၊ ပါကဋဉ္စ ကရောတိ၊ သီဟော ဝိယ စ ဇဝံ သဗ္ဗတ္ထ သက္ကစ္စမေဝ ဓမ္မဒေသနံ ကရောတိ။ အရိယဘာဝေါတိ ယေဟိ ယောဂတော အရိယာ ဝုစ္စန္တိ၊ တေ မဂ္ဂဖလဓမ္မာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အရိယကရဓမ္မာ အနိစ္စဒဿနာဒယော၊ ဝိပဿိယမာနာ ဝါ အနိစ္စာဒယော။

သောတာနီတိ တဏှာဒိဋ္ဌိကိလေသဒုစ္စရိတအဝိဇ္ဇာသောတာနိ။ ‘‘သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ပညာယေတေ ပိဓီယရေ’’တိ ဝစနေန သောတာနံ သံဝရော ပိဒဟနံ သမုစ္ဆေဒဉာဏန္တိ ဝိညာယတိ။ ခန္တီတိ အဓိဝါသနာ၊ သာ စ တထာပဝတ္တာ ခန္ဓာ။ ပညာတိ ဧကေ၊ အဒေါသော ဧဝ ဝါ။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနန္တိ ဒုဿီလျသင်္ခါတာနံ ကာယဝစီဒုစ္စရိတာနံ မုဋ္ဌဿစ္စသင်္ခါတဿ ပမာဒဿ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ ပါပကာနံ အက္ခန္တိအညာဏကောသဇ္ဇာနဉ္စ။ အနုပေက္ခာ သင်္ခါရေဟိ အဝိဝဋ္ဋနံ၊ သာလယတာတိ အတ္ထော။ ဓမ္မဋ္ဌိတိယံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေ ပဋိလောမဘာဝေါ သဿတုစ္ဆေဒဂါဟော၊ တပ္ပဋိစ္ဆာဒကမောဟော ဝါ။ နိဗ္ဗာနေ ပဋိလောမဘာဝေါ သင်္ခါရေသု ရတိ၊ နိဗ္ဗာနပဋိစ္ဆာဒကော မောဟော ဝါ။ သင်္ခါရနိမိတ္တဂ္ဂါဟောတိ ယာဒိသဿ ကိလေသဿ အပ္ပဟီနတ္တာ ဝိပဿနာ သင်္ခါရနိမိတ္တံ န မုဉ္စတိ၊ သော ကိလေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သင်္ခါရနိမိတ္တဂ္ဂဟဏဿ အတိက္ကမနံ ဝါ ပဟာနံ။

စတုန္နံ အရိယမဂ္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ အစ္စန္တံ အပ္ပဝတ္တိဘာဝေန ယံ ပဟာနန္တိ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေန ပန ပဟာနန္တိ? အရိယမဂ္ဂေဟေဝါတိ ဝိညာယမာနော အယမတ္ထော တေသံ ဘာဝိတတ္တာ အပ္ပဝတ္တိဝစနေန။ သမုဒယပက္ခိကဿာတိ ဧတ္ထ စတ္တာရောပိ မဂ္ဂါ စတုသစ္စာဘိသမယာတိ ကတွာ တေဟိ ပဟာတဗ္ဗေန တေန တေန သမုဒယေန သဟ ပဟာတဗ္ဗတ္တာ သမုဒယသဘာဂတ္တာ စ သစ္စဝိဘင်္ဂေ စ သဗ္ဗကိလေသာနံ သမုဒယဘာဝဿ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘သမုဒယပက္ခိကာ’’တိ ဒိဋ္ဌိအာဒယော ဝုစ္စန္တိ။ ကာယဝါစာစိတ္တာနံ ဝိရူပပ္ပဝတ္တိယာ နယနံ အပယာပနံ၊ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ ဝိနာသနယနံ ဝါ ဝိနယော၊ တေသံ ဝါ ဇိမှပ္ပဝတ္တိံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဥဇုကနယနံ ဝိနယနံ။ ဧသေသေတိ ဧသော သော ဧဝ၊ အတ္ထတော အနညောတိ အတ္ထော။ တဇ္ဇာတေတိ အတ္ထတော တံသဘာဝေါဝ။ သပ္ပုရိသော အရိယသဘာဝေါ၊ အရိယော စ သပ္ပုရိသဘာဝေါတိ အတ္ထော။

အဒွယန္တိ ဒွယတာရဟိတံ၊ ဝဏ္ဏမေဝ ‘‘အစ္စီ’’တိ ဂဟေတွာ အစ္စိံ ဝါ ‘‘ဝဏ္ဏော ဧဝါ’’တိ တေသံ ဧကတ္တံ ပဿန္တော ဝိယ ယထာတက္ကိတံ အတ္တာနံ ‘‘ရူပ’’န္တိ၊ ယထာဒိဋ္ဌံ ဝါ ရူပံ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟေတွာ တေသံ ဧကတ္တံ ပဿန္တော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ရူပံ အတ္တာ’’တိ ဣမိဿာ ပဝတ္တိယာ အဘာဝေပိ ရူပေ အတ္တဂ္ဂဟဏံ ပဝတ္တမာနံ အစ္စိယံ ဝဏ္ဏဂ္ဂဟဏံ ဝိယ။ ဥပမာယော စ အနညတ္တာဒိဂ္ဂဟဏနိဒဿနဝသေနေဝ ဝုတ္တာ၊ န ဝဏ္ဏာဒီနံ ဝိယ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနတ္တဿ၊ အတ္တနော ဝိယ ဝါ ဝဏ္ဏာဒီနံ အဝိဇ္ဇမာနတ္တဿ ဒဿနတ္ထံ။

၁၀၀၈။ သရီရနိပ္ဖတ္တိယာတိ သရီရပါရိပူရိယာ။ နိစ္ဆေတုံ အသက္ကောန္တော ဝိစိနန္တော ကိစ္ဆတီတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဣဒပ္ပစ္စယာနံ ဘာဝေါတိ ဇာတိအာဒိသဘာဝမေဝ အာဟ၊ ဇာတိအာဒီနံ ဝါ ဇရာမရဏာဒိဥပ္ပာဒနသမတ္ထတံ။ သာ ပန ဇာတိအာဒိဝိနိမုတ္တာ နတ္ထီတိ တေသံယေဝါဓိဝစနံ ဟောတိ ‘‘ဣဒပ္ပစ္စယတာ’’တိ။

၁၀၀၉။ ဣဓ အနာဂတကိလေသာ ‘‘တဒေကဋ္ဌာ ကိလေသာ’’တိ ဝုစ္စန္တီတိ တေ ဒဿေတုံ ‘‘ဣမိဿာ စ ပါဠိယာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ သဟဇေကဋ္ဌဝသေနာတိ တတ္ထ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိယာ သဟဇေကဋ္ဌဝသေနာတိ အတ္ထတော ဝိညာယတိ။ တံသမ္ပယုတ္တောတိ တေဟိ သံယောဇနကိလေသေဟိ သမ္ပယုတ္တောတိပိ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ။ တထာ တေ သံယောဇနကိလေသာ သမုဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိ တံသမုဋ္ဌာနန္တိ ဝါ။ သံယောဇနရဟိတေဟိ စ ပန ကိလေသေဟိ သမ္ပယုတ္တာနံ သမုဋ္ဌိတာနဉ္စ သဗ္ဘာဝတော ကိလေသေဟေဝ ယောဇနာ ကတာ။

၁၀၁၁။ သံယောဇနာဒီနံ ဝိယာတိ သံယောဇနတဒေကဋ္ဌကိလေသာဒီနံ ယထာဝုတ္တာနံ ဝိယ။ တေဟီတိ ဒဿနဘာဝနာမဂ္ဂေဟိ။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ ကုသလာကုသလံ၊ နာမရူပဉ္စ ဝိပါကန္တိ ကတွာ ‘‘ကုသလာဒီနမ္ပိ ပဟာနံ အနုညာတ’’န္တိ အာဟ။

၁၀၁၃။ ဟေတူစေဝါတိ ‘‘ပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ’’တိ ဧတသ္မိံ သမာသပဒေ ဧကဒေသေန သမာသပဒတ္ထံ ဝဒတိ။ ဧတ္ထ စ ပုရိမနယေန ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ’’တိ ဣမေယေဝ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ၊ န ဣတော အညေတိ အယံ နိယမော ပညာယတိ၊ န ဣမေ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကာယေဝါတိ။ တသ္မာ ဣမေသံ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကဘာဝေါ အနိယတော ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတမောဟဿ အဟေတုကတ္တာတိ ပုရိမနယော ဝိဝရဏီယတ္ထဝါ ဟောတိ။ တသ္မာ ပုရိမနယေန ဓမ္မတော ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကေ နိက္ခိပိတွာ အတ္ထတော နိက္ခိပိတုံ ဒုတိယနယော ဝုတ္တော။

၁၀၂၉။ မဟဂ္ဂတာ ဝါ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒယော။ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ မဟဂ္ဂတာ စေတောပရိယပုဗ္ဗေနိဝါသာနာဂတံသဉာဏသမ္ပယုတ္တာ။

၁၀၃၅။ အနန္တရေ နိယုတ္တာနိ၊ အနန္တရဖလပ္ပယောဇနာနိ၊ အနန္တရဖလကရဏသီလာနိ ဝါ အာနန္တရိကာနိ။ တာနိ ပန ပဋိပက္ခေန အနိဝါရဏီယဖလတ္တာ အန္တရာယရဟိတာနီတိ ‘‘အနန္တရာယေန ဖလဒါယကာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အနန္တရာယာနိ ဝါ အာနန္တရိကာနီတိ နိရုတ္တိဝသေန ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧကသ္မိမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန အနေကသ္မိမ္ပိ အာယူဟိတေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝနတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ န စ တေသံ အညမညပဋိဗာဟကတ္တံ အတ္ထိ အပ္ပဋိပက္ခတ္တာ၊ အပ္ပဋိပက္ခတာ စ သမာနဖလတ္တာ အနုဗလပ္ပဒါနတော စ။ ‘‘နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၈) ဧဝမာဒိကော အဟေတုကဝါဒေါ။ ‘‘ကရောတော ခေါ ကာရယတော ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော…ပေ… ကရောတော န ကရီယတိ ပါပ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၆) ဧဝမာဒိကော အကိရိယဝါဒေါ။ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၇၁၊ မ။ နိ။ ၂။၉၄၊ ၃။၉၁) ဧဝမာဒိကော နတ္ထိကဝါဒေါ။ ဧတေသု ပုရိမဝါဒေါ ဗန္ဓမောက္ခာနံ ဟေတုံ ပဋိသေဓေတိ၊ ဒုတိယော ကမ္မံ၊ တတိယော ဝိပါကန္တိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ တဉှီတိ အဟေတုကာဒိနိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ၊ န ပန နိယတဘာဝံ အပ္ပတ္တံ။

၁၀၃၉။ ပစ္စယဋ္ဌေနာတိ မဂ္ဂပစ္စယသင်္ခါတေန သမ္ပယောဂဝိသိဋ္ဌေန ပစ္စယဘာဝေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ မဂ္ဂင်္ဂါနံ ဌပနံ မဂ္ဂပစ္စယဘာဝရဟိတေ မဂ္ဂဟေတုကေ ဒဿေတုံ၊ တေန မဂ္ဂဟေတုကေ အသင်္ကရတော ဝဝတ္ထပေတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဝဒေယျ ‘‘ဧကေကံ အင်္ဂံ ဌပေတွာ တံတံသမ္ပယုတ္တာနံ မဂ္ဂဟေတုကဘာဝေပိ ‘မဂ္ဂင်္ဂါနိ ဌပေတွာ’တိ ဣဒံ ဝစနံ ယုဇ္ဇတီ’’တိ။ ဧဝဉှိ သတိ တတိယနယေ ဝိယ ဣဓာပိ ‘‘ဌပေတွာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ ဝုတ္တဉ္စေတံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တနယေနေဝတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဂ္ဂင်္ဂါမဂ္ဂင်္ဂါနဉှိ သမ္ပယုတ္တာနံ ဝိသေသဒဿနတ္ထော အယံ နယောတိ။ သေသမဂ္ဂင်္ဂါနံ ပုဗ္ဗေ ဌပိတာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဖဿာဒီနဉှိ ပုရိမနယေပိ မဂ္ဂဟေတုကတာ သိဒ္ဓါတိ။

သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဒုတိယနယေပိ ဌပိတာယ တတိယနယေ သဟေတုကဘာဝေါ ဒဿိတော။ ကထံ ဒဿိတော၊ နနု အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ‘‘အလောဘော အဒေါသော ဣမေ ဓမ္မာ မဂ္ဂဟေတူ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၃၉) အဝတွာ ‘‘အလောဘော အဒေါသော အမောဟော ဣမေ ဓမ္မာ မဂ္ဂဟေတူ’’တိ ဝိသုံ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိကေ မဂ္ဂဟေတူ ဒဿေတွာ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တော…ပေ… ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၃၉) ဝိသုံ မဂ္ဂဟေတုကာနံ ဒဿိတတ္တာ ‘‘မဂ္ဂဟေတူသု အမောဟော’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၃၉) ဝုတ္တာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ မဂ္ဂဟေတုကတာ န ဒဿိတာ သိယာ? နော န ဒဿိတာ။ ယထာ ဟိ တီဏိ သံယောဇနာနိ ဒဿေတွာ ‘‘တဒေကဋ္ဌော လောဘော ဒေါသော မောဟော၊ ဣမေ ဓမ္မာ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗဟေတူ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၁၇) ဝိသုံ ပဟာတဗ္ဗဟေတူ နိယမေတွာ ‘‘တဒေကဋ္ဌာ စ ကိလေသာ’’တိအာဒိဝစနေန (ဓ။ သ။ ၁၀၁၇) လောဘဒေါသမောဟာ စ အညမညသဟဇေကဋ္ဌာ အညမညသမ္ပယုတ္တာ သင်္ခါရက္ခန္ဓဘူတာ စ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကာတိ ဒဿိတာ ဟောန္တိ၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘အလောဘာဒယော ဣမေ ဓမ္မာ မဂ္ဂဟေတူ’’တိ နိဂမိတာပိ အညမညသမ္ပယုတ္တသင်္ခါရက္ခန္ဓဘာဝတော တံသမ္ပယုတ္တသင်္ခါရက္ခန္ဓဝစနေန ‘‘မဂ္ဂဟေတုကာ’’တိ ဒဿိတာ ဧဝါတိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာပိ အမောဟောတိ ဝုတ္တာယ မဂ္ဂဟေတုကဘာဝဒဿနံ။ သစေ ပန ယော ဒုတိယနယေ မဂ္ဂေါ စေဝ ဟေတု စာတိ ဝုတ္တော၊ တတော အညဿေဝ အညေန အသာဓာရဏေန ပရိယာယေန မဂ္ဂဟေတုဘာဝံ ဒဿေတွာ တံသမ္ပယောဂတော သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ မဂ္ဂဟေတုကဘာဝဒဿနတ္ထော တတိယနယော သိယာ။ ‘‘အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိဿ အလောဘော အဒေါသော ဣမေ ဓမ္မာ မဂ္ဂဟေတူ’’တိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ ယသ္မာ ပန ‘‘မဂ္ဂဟေတူ’’တိ ဣမိနာ အညေန သာဓာရဏေန ပရိယာယေန ယေသံ မဂ္ဂဟေတုဘာဝေါ သမ္ဘဝတိ၊ တေ သဗ္ဗေ ‘‘မဂ္ဂဟေတူ’’တိ ဒဿေတွာ တံသမ္ပယုတ္တာနံ တေသံ အညေသဉ္စ မဂ္ဂဟေတုကဘာဝဒဿနတ္ထော တတိယနယော၊ တသ္မာ တတ္ထ ‘‘အမောဟော’’တိပိ ဝုတ္တံ။ န ဟိ သော မဂ္ဂဟေတု န ဟောတီတိ။ ဣမေ ပန တယောပိ နယာ အတ္ထဝိသေသဝသေန နိက္ခိတ္တတ္တာ အတ္ထတော နိက္ခေပါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အထ ဝါ သရူပေန ဝစနံ ဓမ္မတော နိက္ခေပေါ၊ အတ္ထေန အတ္ထတောတိ ဧဝမ္ပိ ယောဇနာ သမ္ဘဝတိ။ တတ္ထ ဒုတိယတတိယနယာ သရူပတော ဟေတုဟေတုမန္တုဒဿနဝသေန ဓမ္မတော နိက္ခေပေါ။ ပဌမနယော တထာအဒဿနတော အတ္ထေန စ မဂ္ဂင်္ဂတံသမ္ပယုတ္တာနံ ဟေတုဟေတုမန္တုဘာဝါဝဂမနတော အတ္ထတော နိက္ခေပေါတိ။

၁၀၄၀။ ယသ္မိံ သဘာဝဓမ္မေ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရဘာဝေန စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ သော တဿ အာရမ္မဏာဓိပတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ စေတောပရိယဉာဏေန ဇာနိတွာ ပစ္စဝေက္ခမာနော တေန ပစ္စဝေက္ခမာနောတိ ဝုတ္တော။ ဧတ္ထာပီတိ ဧတသ္မိမ္ပိ အဋ္ဌကထာဝစနေ၊ ဧတ္ထ ဝါ ပဋ္ဌာနေ မဂ္ဂါဒီနိ ဌပေတွာ အညေသံ အဓိပတိပစ္စယဘာဝဿ အဝစနေနေဝ ပဋိက္ခေပပါဠိယံ။ အယမေဝတ္ထောတိ အတ္တနော မဂ္ဂဖလံ ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ ဝီမံသာဓိပတေယျန္တိ ပဓာနေန အဓိပတိနာ သဟဇာတာဓိပတိ နိဒဿိတော၊ တယိဒံ နယဒဿနမတ္တမေဝ ဟောတီတိ အညောပိ ဧဝံပကာရော သဟဇာတော မဂ္ဂါဓိပတိ နိဒဿိတော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝီရိယာဓိပတေယျန္တိ စ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဣဒမ္ပိ ဟိ အတ္ထတော ဝုတ္တမေဝါတိ။

၁၀၄၁။ အတ္တနော သဘာဝေါ အတ္တဘာဝေါ။ လဒ္ဓါကာသဿ ကမ္မဿ ဝိပါကော ကပ္ပသဟဿာတိက္ကမေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အနေကကပ္ပသဟဿာယုကာနံ သတ္တာနံ၊ ကပ္ပသဟဿာတိက္ကမေပိ ဝါ လဒ္ဓါကာသံ ယံ ဘဝိဿတိ၊ တဒပိ လဒ္ဓါကာသမေဝါတိ အတ္တနော ဝိပါကံ သန္ဓာယ ဝုစ္စတိ။ နတ္ထိ နာမ န ဟောတီတိ အနုပ္ပန္နော နာမ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပ္ပာဒီသု အန္တောဂဓတ္တာ ‘‘ဥပ္ပာဒိနော ဓမ္မာ’’တိ ဧတေန ဝစနေန ဝုစ္စတီတိ ကတွာ အာဟ ‘‘ဥပ္ပာဒိနော ဓမ္မာ နာမ ဇာတော’’တိ။ အရူပသင်္ခါတော အတ္တာတိ အရူပဘဝင်္ဂံ အာဟ။ တတ္ထ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာဒိမယော အတ္တာတိ ဟိ အတ္ထတော ဝေါဟာရော ပဝတ္တောတိ။

ယဒိ ပန အာယူ…ပေ… သဗ္ဗံ ဝိပါကံ ဒဒေယျ၊ အလဒ္ဓါကာသဉ္စ ဝိပါကံ ဒေတီတိ ကတွာ ဝိပက္ကဝိပါကဉ္စ ဒဒေယျ၊ တတော ဧကဿေဝ ကမ္မဿ သဗ္ဗဝိပါကေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အညဿ ကမ္မဿ ဩကာသော န ဘဝေယျ နိရတ္ထကတ္တာ ၊ ဥပ္ပတ္တိယာယေဝ ဩကာသော န ဘဝေယျ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဖလဒါနေ။ အထ ဝါ အလဒ္ဓါကာသဿ ဝိပါကဒါနေ ပစ္စယန္တရရဟိတဿပိ ဝိပါကဒါနံ အာပန္နန္တိ အဝိဇ္ဇာတဏှာဒိပစ္စယန္တရခေပကဿ အညဿ အပစယဂါမိကမ္မဿ ကမ္မက္ခယကရဿ ဩကာသော န ဘဝေယျ။ ဘာဝိတေပိ မဂ္ဂေ အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယန္တရရဟိတဿ စ ကမ္မဿ ဝိပစ္စနတော သမတ္ထတာ န သိယာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗဒါ ဝါ ဝိပါကပ္ပဝတ္တိယာ ဧဝ ဘဝိတဗ္ဗတ္တာ ဝိပါကတော အညဿ ပဝတ္တိဩကာသော န ဘဝေယျ။ တံ ပနာတိ အာယူဟိတံ ကမ္မံ။ ဣဒံ ပန ဓုဝဝိပါကဿ ဝိပါကေန အဓုဝဝိပါကဿပိ လဒ္ဓါကာသဿ ဝိပါကံ ဥပ္ပာဒီတိ ဒဿေတုံ အာရဒ္ဓန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော စ ဗလဝဝိရဟေ အဂ္ဂမဂ္ဂဘာဝနာဝိရဟေ စ အပ္ပဟီနသဘာဝတော ဓုဝံ ဝိပစ္စန္တီတိ ဓုဝဝိပါကာတိ ဝုတ္တာ။ အာယူဟိတကမ္မေ ဝုစ္စမာနေ အနုပ္ပန္နံ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ? ယံ အာယူဟိတံ ဘဝိဿတိ၊ တတ္ထာပိ အာယူဟိတ-သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝါ။

၁၀၅၀။ ဥပါဒိန္နာတိ ဧတ္ထ န ဥပေတေန အာဒိန္နာတိ အယမတ္ထော၊ ဥပသဒ္ဒေါ ပန ဥပသဂ္ဂမတ္တမေဝ၊ တသ္မာ ဥပါဒါနာရမ္မဏာ ဥပါဒါနေဟိ၊ အညေ စ အနဘိနိဝေသေန ‘‘အဟံ မဂ္ဂံ ဘာဝယိံ၊ မမ မဂ္ဂေါ ဥပ္ပန္နော’’တိအာဒိကေန ဂဟဏေန အာဒိန္နာ ဣစ္စေဝ ဥပါဒိန္နာ။ ဥပါဒိန္န-သဒ္ဒေန ဝါ အမဂ္ဂဖလဓမ္မာယေဝ ဝုတ္တာ၊ ဣတရေဟိ မဂ္ဂဖလဓမ္မာ စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တိကနိက္ခေပကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုကနိက္ခေပကထာဝဏ္ဏနာ

၁၀၆၂။ မေတ္တာယနဝသေနာတိ မေတ္တာဖရဏဝသေန။ ‘‘မေတ္တယနဝသေနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဒီဃံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မေတ္တာ၊ မေဒနံ ဝါ မေတ္တာယနံ၊ တဉ္စ သိနေဟဝသေန။ အနုဒယတီတိ အနုဒါတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘အနုဒ္ဒါ’’တိ ဒ-ကာရာဂမနံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အနုဒ္ဒါယနာကာရောတိ အနုရက္ခဏာကာရော။ ရက္ခဏဉှိ ဒါယနာ။ အနုဒ္ဒါယိတဿာတိ အနုဒ္ဒါယ အယိတဿ။ ‘‘ဇာတိပိ ဒုက္ခာ’’တိအာဒိံ သုဏန္တဿ သဝနေ၊ အနိစ္စာဒိတော သမ္မသန္တဿ သမ္မသနေ၊ မဂ္ဂေနေတ္ထ သမ္မောဟံ ဝိဒ္ဓံသေန္တဿ ပဋိဝေဓေ၊ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ပစ္စဝေက္ခဏေတိ စတူသု ကာလေသု ဒုက္ခေ ဉာဏံ ဝတ္တတိ။

၁၀၆၅။ စိတ္တဿ သံရဉ္ဇနံ စိတ္တဿ သာရာဂေါ။ ဂိဇ္ဈန္တီတိ အဘိကင်္ခန္တိ။ သဉ္ဇံန္တီတိ ဗန္ဓန္တိ။ လဂ္ဂနဋ္ဌေနာတိ သံဝရဏဋ္ဌေန၊ ဩလမ္ဗနဋ္ဌေန ဝါ။ တဿ တဿေဝ ဘဝဿာတိ ကာမဘဝါဒိသင်္ခါတဿ ဝိပါကကဋတ္တာရူပဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိအတ္ထံ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယဘာဝဝသေန ပရိကဍ္ဎတိ။ စိတ္တမဿ ဘဝန္တရေ ဝိဓာဝတိ နိဗ္ဗတ္တတိ။ တဏှာဝိပ္ဖန္ဒိတနိဝေသော အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတာဒိဘာဝေန တဏှာပဝတ္တိယေဝ။

သရိတာနီတိ ရာဂဝသေန အလ္လာနိ။ တံသမ္ပယုတ္တပီတိဝသေန သိနိဒ္ဓါနိ သိနေဟိတာနိ။ ဝိသတာတိ ဝိတ္ထတာ။ ရူပါဒီသု တေဘူမကဓမ္မေသု ဗျာပနဝသေန ဝိသဋာ။ ပုရိမဝစနမေဝ တ-ကာရဿ ဋ-ကာရံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဝိသာလာတိ ဝိပုလာ။ ဝိသက္ကတီတိ ပရိသပ္ပတိ၊ သဟတိ ဝါ။ ရတ္တော ဟိ ရာဂဝတ္ထုနာ ပါဒေန တာလိယမာနောပိ သဟတီတိ။ ဩသက္ကနံ၊ ဝိပ္ဖန္ဒနံ ဝါ ဝိသက္ကနန္တိ ဝဒန္တိ ။ အနိစ္စာဒိံ နိစ္စာဒိတော ဂဏှန္တီ ဝိသံဝါဒိကာ ဟောတိ။ ဝိသံဟရတီတိ တထာ တထာ ကာမေသု အာနိသံသံ ပဿန္တီ ဝိဝိဓေဟာကာရေဟိ နေက္ခမ္မာဘိမုခပ္ပဝတ္တိတော စိတ္တံ သံဟရတိ သင်္ခိပတိ။ ဝိသံ ဝါ ဒုက္ခံ၊ တံ ဟရတိ ဝဟတီတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခနိဗ္ဗတ္တကဿ ကမ္မဿ ဟေတုဘာဝတော ဝိသမူလာ၊ ဝိသံ ဝါ ဒုက္ခဝေဒနာမူလံ ဧတိဿာတိ ဝိသမူလာ။ ဒုက္ခသမုဒယတ္တာ ဝိသံ ဖလံ ဧတိဿာတိ ဝိသဖလာ။ တဏှာယ ရူပါဒိကဿ ဒုက္ခဿေဝ ပရိဘောဂေါ ဟောတိ၊ န အမတဿာတိ သာ ‘‘ဝိသပရိဘောဂါ’’တိ ဝုတ္တာ။ သဗ္ဗတ္ထ နိရုတ္တိဝသေန ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယော ပနေတ္ထ ပဓာနော အတ္ထော၊ တံ ဒဿေတုံ ပုန ‘‘ဝိသတာ ဝါ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝန္တိ မနုဿဘာဝဒေဝါဒိဘာဝဘူတံ။

ပဏိဓာနကဝသေနာတိ စိတ္တဿ ရူပါဒီသု ဌပနကဝသေန။ အညောပိ ဗန္ဓု တဏှာယ ဧဝ ဟောတိ၊ သော ပန အဗန္ဓုပိ ဟောတိ။ တဏှာ ပန နိစ္စသန္နိဿိတာတိ ‘‘ပါဋိယေက္ကော ဗန္ဓူ’’တိ ဝုတ္တာ။ အသနတောတိ ဗျာပနတော ဘုဉ္ဇနတော စ။ တဒုဘယံ ဒဿေတိ ‘‘အဇ္ဈောတ္ထရဏတော’’တိအာဒိနာ။ အာသီသနဝသေနာတိ ဣစ္ဆနဝသေန။ အညေနာကာရေနာတိ ဇပ္ပနာဇပ္ပိတတ္တာနံ ဇပ္ပာယ အနညတ္တဒဿနာကာရေန။ စိတ္တံ ပရိယုဋ္ဌာတီတိ စိတ္တံ မူသတိ။ မာရပါသောတိ မာရေန ဂဟိတတာယ ရာဂေါ မာရပါသော။

၁၀၆၆။ သင်္ခါရေသု ဥပ္ပန္နော ကမ္မပထဘေဒံ န ကရောတီတိ ဧတေန သတ္တေသု ဥပ္ပန္နော အဋ္ဌာနကောပေါ ကရောတီတိ ဝိညာယတိ။ ‘‘အတ္ထံ မေ နာစရိ ၊ န စရတိ၊ န စရိဿတိ၊ ပိယဿ မေ မနာပဿ အတ္ထံ နာစရိ၊ န စရတိ၊ န စရိဿတိ၊ အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အနတ္ထံ နာစရိ၊ န စရတိ၊ န စရိဿတီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ ဟိ ကောပေါ အဝတ္ထုသ္မိံ ဥပ္ပန္နတ္တာ အဋ္ဌာနကောပေါ ဧဝ ဘဝိတုံ ယုတ္တော။ အာဃာတေန္တောတိ ဟနန္တော။ ပုနရုတ္တိဒေါသော ပဋိသေဓိတောတိ ဒေါသ-ပဒဿ ပဋိဝိရောဓ-ပဒဿ စ ဒွိက္ခတ္တုံ အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ပဋိဃဿ ဝါ ဝိသေသနတ္ထံ ပုဗ္ဗေ ‘‘ပဋိဝိရောဓော’’တိ၊ ပဒေါသာဒိဝိသေသနတ္ထံ ‘‘ဒေါသော’’တိ စ ဝုတ္တံ၊ ဒုဿနာဒိဝိသေသနတ္ထံ ပစ္ဆာ ‘‘ဒေါသော’’တိ၊ ဝိရောဓဝိသေသနတ္ထဉ္စ ‘‘ပဋိဝိရောဓော’’တိ ဝုတ္တန္တိ နတ္ထိ ပုနရုတ္တိဒေါသော။

၁၀၉၁။ အနိဒ္ဓါရိတပရိစ္ဆေဒေ ဓမ္မာနံ အတ္ထိတာမတ္တဒီပကေ မာတိကုဒ္ဒေသေ အပရိစ္ဆေဒေန ဗဟုဝစနေန ဥဒ္ဒေသော ကတောတိ ဗဟုဝစနေနေဝ ပုစ္ဆတိ – ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ အပ္ပစ္စယာ’’တိ။ သဘာဝသင်္ခါပရိစ္ဆေဒါဒိဝသေန ဟိ ဓမ္မေ အဇာနန္တဿ ဝသေန ဥဒ္ဒေသော ပုစ္ဆာ စ ကရီယတီတိ။ တသ္မာ ပရိစ္ဆေဒံ အကတွာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ပုစ္ဆိတာ စ။ ဣမေတိ အသင်္ခတဓာတုတော ဥဒ္ဓံ နတ္ထီတိ ဒီပနတ္ထံ ဧကမ္ပိ တံ နိဒ္ဒိသိတွာ ဗဟုဝစနေနေဝ နိဂမနံ ကတံ နိဒ္ဒေသတော ပုဗ္ဗေ ဗောဓနေယျဿ အဇာနနကာလံ ဥပါဒါယ။

၁၁၀၁။ ကိံ ပန နတ္ထိ၊ ကိံ တေန န ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣဒမေဝ မနောဝိညေယျန္တိ နိယမာဘာဝေါ ဝဝတ္ထာနာဘာဝေါ။ စက္ခုဝိညာဏာဒိဝိညေယျမေဝ စက္ခာဒိဝိညေယျန္တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တန္တိ မနောဝိညာဏဝိညေယျေနပိ မနောဝိညေယျေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ကတွာ အဋ္ဌကထာယ ‘‘ကိံ ပန မနောဝိညာဏေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကေဟိစိ ဝိညေယျာ ကေဟိစိ အဝိညေယျာတိ ဣဒံ ကာမာဝစရံ မနောဝိညာဏံ အာရမ္မဏာဒိဝသေန ဘိန္ဒိတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ရူပါဝစရာဒိအာရမ္မဏေန ဟိ ကာမာဝစရမနောဝိညာဏေန ရူပရာဂါဒိသမ္ပယုတ္တေန စ ကာမာဝစရဓမ္မာ န ဝိညေယျာ၊ ဣတရေန စ ဝိညေယျာ။ ဧဝံ ကာမာဝစရာနမေဝ အာရမ္မဏာနံ ကေသဉ္စိ သဒ္ဒါဒီနံ ရူပါရမ္မဏာဒီဟိ အဝိညေယျတာ ဝိညေယျတာ စ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ တထာ ဒွါရဘေဒဝသေန။ အထ ဝါ သောမနဿသဟဂတသန္တီရဏံ ဣဋ္ဌာရမ္မဏမေဝါတိ ဣတရံ တေန န ဝိညေယျံ။ ဧဝံ ဥပေက္ခာသဟဂတေ ကုသလဝိပါကေ အကုသလဝိပါကေ စာတိ သဗ္ဗတ္ထ ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ရူပါဝစရာဒယော ကာမာဝစရဝိပါကာဒီဟိ အဝိညေယျာ၊ ကေစိဒေဝ ဝိညေယျာ အရူပါဝစရေဟီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ အနုဝတ္တမာနတ္တာ။ နိဗ္ဗာနေန အဝိညေယျတ္တာတိ ‘‘ကေဟိစိ အဝိညေယျာ’’တိ ဣမဿ ပဒဿ အတ္ထသမ္ဘဝမတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န နိဗ္ဗာနဿ အနုဝတ္တမာနမနောဝိညာဏဘာဝတော။

၁၁၀၂။ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂေါတိ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဝုတ္တံ။ ဘဝါသဝံ ဌပေတွာ သဗ္ဗော လောဘော ကာမာသဝေါတိ ယုတ္တံ သိယာ။ သဿတဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ ဘဝဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တတ္တာ ‘‘ဘဝါသဝေါ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော။ ဘဝါသဝေါ ပန ‘‘ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ္တေသု ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တော။ သောပိ ရာဂေါ ကာမာသဝေါ ဘဝိတုံ ယုတ္တော။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကဒုက္ခာနံ ကာရဏဘူတာ ကာမာသဝါဒယောပိ ဒွိဓာ ဝုတ္တာ။

၁၁၀၃။ ကာမာသဝနိဒ္ဒေသေ စ ကာမေသူတိ ကာမရာဂဒိဋ္ဌိရာဂါဒိအာရမ္မဏဘူတေသု တေဘူမကေသု ဝတ္ထုကာမေသူတိ အတ္ထော သမ္ဘဝတိ။ တတ္ထ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ သာ တဏှာ သဗ္ဗာပိ န ကာမစ္ဆန္ဒာဒိနာမံ န လဘတီတိ။ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒော အကုသလေပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ပန ဓမ္မစ္ဆန္ဒော။

၁၁၀၅။ အညံ ဇီဝန္တိ ဂဟဏံ ယဒိပိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသွေဝ ပဝတ္တတိ၊ ရူပေ…ပေ… ဝိညာဏေ ဝါ ပန န ပတိဋ္ဌာတိ။ တတော အညံ ကတွာ ဇီဝံ ဂဏှာတီတိ သဿတဒိဋ္ဌိ ဟောတီတိ။ ဗြဟ္မာဒိံ ဧကစ္စံ အတ္တာနံ ‘‘ဟောတီ’’တိ နိစ္စတော အညဉ္စ ‘‘န ဟောတီ’’တိ အနိစ္စတော ဂဏှန္တဿ ‘‘ဟောတိ စ န စ ဟောတီ’’တိ ဧကစ္စသဿတဒိဋ္ဌိ။ ‘‘ဟောတီ’’တိ စ ပုဋ္ဌေ ‘‘နေဝါ’’တိ၊ ‘‘န ဟောတီ’’တိ စ ပုဋ္ဌေ ‘‘န’’ဣတိ သဗ္ဗတ္ထ ပဋိက္ခိပန္တဿ အမရာဝိက္ခေပဒိဋ္ဌိ၊ အမရာ အနုပစ္ဆေဒါ၊ အမရမစ္ဆသဒိသီ ဝါ ဝိက္ခေပဒိဋ္ဌီတိ အတ္ထော။

ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂေါ ကာမာသဝေါတိ ဝုတ္တောတိ ကတွာ ဗြဟ္မာနံ ဝိမာနာဒီသု ရာဂဿ ဒိဋ္ဌိရာဂဿ စ ကာမာသဝဘာဝံ ပဋိက္ခိပတိ။ ယဒိ ပန လောဘော ကာမာသဝဘဝါသဝဝိနိမုတ္တော အတ္ထိ၊ သော ယဒါ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ္တေသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ တေန သမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝေါ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တောတိ ဒေါမနဿဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တဿ ဝိယ တဿပိ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တတာ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယာ ‘‘စတူသု ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ္တေသု လောဘသဟဂတေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဥပ္ပန္နော မောဟော သိယာ အာသဝသမ္ပယုတ္တော သိယာ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တော’’တိ။ ‘‘ကာမာသဝေါ အဋ္ဌသု လောဘသဟဂတေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ၊ ‘‘ကာမာသဝံ ပဋိစ္စ ဒိဋ္ဌာသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၃။၃။၁) စ ဝစနတော ဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ ကာမာသဝေါ န ဟောတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ကိလေသပဋိပါဋိယာပိ အာဟရိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာသဝါနံ ဝစနံ ပဟာတဗ္ဗဒဿနတ္ထန္တိ ကတွာ တေ ပဟာနေ အာဟရိယမာနာ ပဟာတဗ္ဗာနမ္ပိ တေသံ ကိလေသာနံ ဥဒ္ဒေသက္ကမေန အာဟရိတုံ ဝဋ္ဋန္တိ ပဇဟနကာနံ မဂ္ဂါနမ္ပီတိ အတ္ထော။

၁၁၂၁။ ပဌမကမာနဘာဇနီယေတိ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တိ မာနဿ နိဒ္ဒေသေ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘ဧကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပာယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ မာနံ ဇပ္ပေတိ၊ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ…ပေ… ကေတုကမျတာ စိတ္တဿာ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၆၆) သေယျဿ သဒိသဿ ဟီနဿ စ ပဝတ္တမာနော ပုဂ္ဂလဝိသေသံ အနာမသိတွာ သေယျမာနော ဝိဘတ္တောတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ဧကော မာနော တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ကထိတော’’တိ အာဟ။ န ကေဝလဉ္စာယံ ပဌမကမာနဘာဇနီယေ ဧဝ ဧဝံ ကထိတော၊ ဒုတိယကတတိယကမာနဘာဇနီယေပိ ကထိတော ဧဝါတိ နိဒဿနမတ္ထံ ဧတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အထ ဝါ ပုဂ္ဂလေ အနိဿာယ ဝုတ္တာနံ တိဏ္ဏမ္ပိ မာနာနံ ဘာဇနီယံ ‘‘ပဌမကမာနဘာဇနီယေ’’တိ အာဟ။ သေယျဿ ‘‘သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော’’တိအာဒီနဉှိ ပုဂ္ဂလံ အာမသိတွာ ဝုတ္တာနံ နဝန္နံ မာနာနံ ဘာဇနီယံ ဒုတိယကမာနဘာဇနီယံ ဟောတိ၊ တဿ မာနရာသိဿ ပုဂ္ဂလံ အနာမသိတွာ ဝုတ္တမာနရာသိတော ဒုတိယတတိယကတ္တာတိ၊ အထာပိ စ ယထာဝုတ္တေ ဒုတိယကမာနဘာဇနီယေ ‘‘ဧကေကဿ တယော တယော မာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ကထိတ’’န္တိ ဣဓ ဝုတ္တာယ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ သမာနဒဿနတ္ထံ ‘‘ပဌမကမာနဘာဇနီယေ’’တိ ဝုတ္တံ။ သော ဧဝ မာနော ဣဓာဂတောတိ တတ္ထ ကထိတော ဧဝ အတ္ထော ယုဇ္ဇတီတိ အဓိပ္ပာယော။ မာနကရဏဝသေနာတိ ‘‘သေယျော’’တိအာဒိကိစ္စကရဏဝသေန။ အပရာပရေ ဥပါဒါယာတိ ဣဒံ ပုရိမပုရိမာ မာနာ အပရာပရေ ဥပနိဿယဘာဝေန တေ ဥပ္ပာဒေန္တာ အစ္စုဂ္ဂစ္ဆန္တီတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ကေတုကမျတာစိတ္တံ အစ္စုဂ္ဂတဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ကတွာ စိတ္တေနေဝ ဝိသေသိတံ။

၁၁၂၆။ အက္ခမနဘာဝပ္ပကာသနံ ခိယျနံ။ မနေန ပိယကရဏန္တိ ဧဝံပကာရံ ပူဇနံ မာနနန္တိ ဝုစ္စတီတိ အတ္ထော။ ဣဿာကရဏဝသေနာတိ လာဘာဒိအက္ခမနကိစ္စဝသေန။

၁၁၂၇။ အရိယသာဝကာတိ ဝစနံ ‘‘အရိယသာဝကာနံယေဝ ပဋိဝေဓော အတ္ထိ၊ တေ စ တံ န မစ္ဆရာယန္တီ’’တိ ပဋိဝေဓဓမ္မေ မစ္ဆရိယာဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ဂန္ထောတိ ပါဠိ။ ကထာမဂ္ဂေါတိ အဋ္ဌကထာပဗန္ဓော။ ဓမ္မန္တရန္တိ ကုသလာဒိဓမ္မံ ဘိန္ဒိတွာ အကုသလာဒိံ အတ္တနော လောလတာယ တထာဂတဘာသိတံ တိတ္ထိယဘာသိတံ ဝါ ကရောန္တော အာလောလေဿတိ။ အတ္တာနံ အာဝိကတွာတိ အတ္တာနံ အညထာ သန္တံ အညထာ ပဝေဒယိတွာ။ ယော ပနာတိ တိတ္ထိယော ဂဟဋ္ဌော ဝါ အတ္တနော သမယဿ သဒေါသဘာဝံ ဒဋ္ဌုံ အနိစ္ဆန္တော အညာဏေန အဘိနိဝေသေန ဝါ။

ဗျာပိတုမနိစ္ဆောတိ ဝိဝိစ္ဆော၊ တဿ ဘာဝေါ ဝေဝိစ္ဆံ။ အနာဒရောတိ မစ္ဆရိယေန ဒါနေ အာဒရရဟိတော။ ကဋစ္ဆုနာ ဂါဟော ဘတ္တဿ ကဋစ္ဆုဂ္ဂါဟော၊ ကဋစ္ဆုဂ္ဂါဟော ဝိယ ကဋစ္ဆုဂ္ဂါဟော။ ယထာ ဟိ ကဋစ္ဆုဂ္ဂါဟော ယထာဝုတ္တေ ဘတ္တေ န သံပသာရယတိ၊ ဧဝံ မစ္ဆရိယမ္ပိ အာဝါသာဒီသူတိ။ ဂယှတိ ဧတေနာတိ ဝါ ဂါဟော၊ ကဋစ္ဆု ဧဝ ဂါဟော ကဋစ္ဆုဂ္ဂါဟော။ သော ယထာ သင်္ကုဋိတဂ္ဂေါ န သံပသာရယတိ၊ ဧဝံ မစ္ဆရိယမ္ပီတိ။ အာဝရိတွာ ဂဟိတံ အဂ္ဂဟိတံ၊ တဿ ဘာဝေါ အဂ္ဂဟိတတ္တံ၊ မစ္ဆရိယံ။ ‘‘အာဝါသာဒိ ပရေဟိ သာဓာရဏမသာဓာရဏံ ဝါ မယှေဝ ဟောတူ’’တိ ပဝတ္တိဝသေန အတ္တသမ္ပတ္တိဂ္ဂဟဏလက္ခဏတာ၊ ‘‘မာ အညဿာ’’တိ ပဝတ္တိဝသေန အတ္တသမ္ပတ္တိနိဂူဟဏလက္ခဏတာ စ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ယံ ပန ‘‘ပရသန္တကံ ဂဏှိတုကာမော’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ မစ္ဆရိယဿ ပရသန္တကလောဘဿ ဥပနိဿယဘာဝံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယဒိ ဟိ တံ မစ္ဆရိယပ္ပဝတ္တိဒဿနံ၊ ပရသမ္ပတ္တိဂ္ဂဟဏလက္ခဏတာ စ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယာတိ။

၁၁၄၀။ အဘိဇ္ဈာကာမရာဂါနံ ဝိသေသော အာသဝဒွယဧကာသဝဘာဝေါ သိယာ၊ နအဘိဇ္ဈာယ နောအာသဝဘာဝေါ စာတိ နောအာသဝလောဘဿ သဗ္ဘာဝေါ ဝိစာရေတဗ္ဗော။ န ဟိ အတ္ထိ ‘‘အာသဝေါ စ နောအာသဝေါ စ ဓမ္မာ အာသဝဿ ဓမ္မဿ အာသဝဿ စ နောအာသဝဿ စ ဓမ္မဿ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ သတ္တမော စ နဝမော စ ပဉှော။ ဂဏနာယ စ ‘‘ဟေတုယာ သတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ‘‘နဝါ’’တိ။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တေ ပန လောဘေ နောအာသဝေ ဝိဇ္ဇမာနေ သတ္တမနဝမာပိ ပဉှဝိဿဇ္ဇနံ လဘေယျုံ၊ ဂဏနာ စ ‘‘ဟေတုယာ နဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယာ။ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေ စ လောဘေ နောအာသဝေ ဝိဇ္ဇမာနေ ပုဗ္ဗေ ဒဿိတော ဒေါသောတိ။

၁၁၅၉။ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏနိဒ္ဒေသေ ကာမေသူတိ တေဘူမကေသု သာသဝေသု သဗ္ဗေသု ဝတ္ထုကာမေသု။ သဗ္ဗော ဟိ လောဘော ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ။ တေနေဝ တဿ အာရုပ္ပေ ဥပ္ပတ္တိ ဝုတ္တာ ‘‘နီဝရဏံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ နီဝရဏော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ န ပုရေဇာတပစ္စယာ။ အာရုပ္ပေ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဋိစ္စ ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏံ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏံ။ အာရုပ္ပေ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဋိစ္စ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏံ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏ’’န္တိ (ပဋ္ဌာ။ ၃။၈။၁)။

၁၁၆၂။ ဣရိယာပထိကစိတ္တန္တိ ဣရိယာပထူပတ္ထမ္ဘကံ အဋ္ဌပညာသဝိဓံ စိတ္တံ။ တတ္ထ ပန ဗလဝထိနမိဒ္ဓသဟဂတံ စိတ္တံ ‘‘ဣရိယာပထံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဩလီယတီတိ ဩလမ္ဗတိ။

၁၁၆၃။ ဩနယှတီတိ ဆာဒေတိ၊ အဝတ္ထရတိ ဝါ။ နာနာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိနိဝါရဏေန၊ ဝိပ္ဖာရိကတာနိဝါရဏေနေဝ ဝါ အန္တောသမောရောဓော။ ဧကစ္စာနန္တိ သိရီသာဒိရုက္ခာနံ။ ရူပကာယေနေဝ သိယုံ၊ တေန သုခပ္ပဋိသံဝေဒနနိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာနံ ရူပတာပတ္တိ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ တသ္မာတိ ‘‘ကာယဿာ’’တိ ဝစနဿ ရူပတ္တာသာဓကတ္တာ။ န ဟိ နာမကာယော သုပတီတိ ဣဒံ ထိနမိဒ္ဓသမုဋ္ဌိတရူပေဟိ ရူပကာယဿ ဂရုဘာဝပ္ပတ္တံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါဒီနံ သံသီဒနံ သောပ္ပန္တိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ဇာဂရဏစိတ္တရဟိတံ ဘဝင်္ဂသန္တတိန္တိ။ တဿ ဖလတ္တာတိ ဖလူပစာရေန ဣန္ဒြိယံ ဝိယ မိဒ္ဓံ ဒဿေတုံ မိဒ္ဓဿ ဖလတ္တာ ဣန္ဒြိယနိဒ္ဒေသေ ဝိယ လိင်္ဂါဒီနိ မိဒ္ဓနိဒ္ဒေသေပိ သောပ္ပာဒီနိ ဝုတ္တာနီတိ အတ္ထော။

ရူပကာယဿ အန္တောသမောရောဓော နတ္ထီတိ သော နာမကာယေ ဝုတ္တောတိ ဝိညာယတိ။ တေန သဟ ဝုတ္တာ ဩနာဟပရိယောနာဟာ စ။ ရူပကာယဿ ဝါ ဝိပ္ဖာရိကာဝိပ္ဖာရိကဘာဝေါ နာမ အတ္တနော သဘာဝေန နတ္ထိ၊ နာမကာယဿ နာမကာယေ ဝိပ္ဖာရိကေ လဟုကော၊ အဝိပ္ဖာရိကေ ဂရုကောတိ အဝိပ္ဖာရိကဘာဝေန ဩနာဟနာဒိ နာမကာယဿေဝ ဟောတီတိ ဩနာဟနာဒယောပိ နာမကာယေ ဝိညာယန္တိ။ တေနာဟ ‘‘န ဟိ ရူပံ နာမကာယဿ ဩနာဟော…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ အာဝရဏဘာဝေါ ဝိယ ဟိ ဩနာဟနာဒိဘာဝေါပိ နာမကာယဿေဝ ဟောတီတိ။ ဣတရော အဓိပ္ပာယံ အဇာနန္တော မေဃာဒီဟိ ရူပေဟိ ရူပါနံ ဩနာဟနာဒိံ ပဿန္တော ‘‘နနု စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယဒိ ဧဝန္တိ ယဒိ ရူပဿ ဩနာဟနာဒိတာ သိဒ္ဓါ၊ အရူပဿ န သိယာ ၊ သေတုဗန္ဓာဒီသု ရူပဿ အာဝရဏံ ဒိဋ္ဌန္တိ အာဝရဏမ္ပိ အရူပဿ န ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။

သုရာမေရယပါနံ အကုသလန္တိ ကတွာ ယုတ္တော တဿ ဥပက္ကိလေသဘာဝေါ၊ သုရာ…ပေ… ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂဿ စ အကုသလတ္တာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏဘာဝေါ ယုတ္တော၊ တထာပိ ပရဿ အဓိပ္ပာယံ အနုဇာနိတွာ သုရာမေရယဿ ဥပက္ကိလေသတာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏတာ စ ဥပက္ကိလေသာနံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာနဉ္စ ပစ္စယတ္တာ ဖလဝေါဟာရေန ဝုတ္တာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န၊ ပစ္စယနိဒ္ဒေသတော’’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ယထာ ဇာတရူပဿ အယော လောဟံ တိပု သီသံ သဇ္ဇန္တိ ပဉ္စုပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ၊ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ၊ ဧဝမေဝ။ ပစ္စယနိဒ္ဒေသတောတိ ဥပက္ကိလေသပညာဒုဗ္ဗလီကရဏာနံ ပစ္စယဘာဝနိဒ္ဒေသတော၊ ပစ္စယေ ဖလနိဒ္ဒေသတောတိ အတ္ထော။ သယမေဝ ကိလေသော ဥပက္ကိလေသနိဒ္ဒေသေသု နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အဓိပ္ပာယော။

နီဝရဏံ ဟုတွာဝ နီဝရဏသမ္ပယုတ္တေ ဒဿိယမာနေ န နီဝရဏတာဒဿနတ္ထော အာရမ္ဘော၊ အထ ခေါ သိဒ္ဓနီဝရဏဘာဝဿ နီဝရဏသမ္ပယုတ္တတာဒဿနတ္ထောတိ ယထာလာဘဝသေန စ အသမ္ပယုတ္တဿ ဝစနံ န ယုဇ္ဇတိ။ ယထာ ဟိ တိဋ္ဌန္တမ္ပိ စရန္တမ္ပီတိ သိပ္ပိသမ္ဗုကာဒီသု ယထာလာဘသမ္ဘဝံ တံ ဒွယံ ဝုတ္တံ၊ န ဧဝံ ‘‘ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ သမ္ပယုတ္တမ္ပိ အသမ္ပယုတ္တမ္ပီ’’တိ ဝစနံ အတ္ထိ၊ ယံ ယထာလာဘံ သမ္ဘဝေယျာတိ။ စိတ္တဇဿာသမ္ဘဝဝစနတောတိ ‘‘စတ္တတ္တာ’’တိအာဒိဝစနဿ ဈာနက္ခဏေ စိတ္တဇဿ ထိနမိဒ္ဓဿ အသမ္ဘဝဝစနဘာဝတောတိ အတ္ထော၊ ‘‘စတ္တတ္တာ’’တိအာဒိဝစနေန ဝါ အသမ္ဘဝဿ ဝစနတော ပကာသနတောတိ အတ္ထော။

ကာမေသု ခေါ ပန…ပေ… သုဒိဋ္ဌောတိ ဣမိနာ ကာမာဒီနဝေ အညာဏဿ ပဟာနမာဟ။ တံ တတ္ထပဟာနန္တိ တံ တတ္ထ ရူပေ ပဟာနန္တိ ပဟာနံ အပေက္ခိတွာ ‘‘တ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဝိနယနန္တိ ဝါ အတ္ထော။ တေန ရူပဿ အပ္ပဟာတဗ္ဗတ္တမေဝ ဒဿေတိ၊ န ပန ‘‘ဆ ဓမ္မေ ပဟာယာ’’တိအာဒီသု မိဒ္ဓဿ အပ္ပဟာတဗ္ဗတာဒဿနတော အညော ပကာရော ဝုတ္တော။ န ယထာ…ပေ… ဝုတ္တန္တိ ဆ ဓမ္မာ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ စ ယထာ ပဟာတဗ္ဗာနေဝ ဟောန္တာနိ ‘‘ပဟာတဗ္ဗာနီ’’တိ ဝုတ္တာနိ၊ န ဧဝံ ရူပံ ပဟာတဗ္ဗမေဝ ဟောန္တံ ‘‘ပဟာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။

အညေဟိ စ သုတ္တေဟီတိ ဝုတ္တသုတ္တာနံ ဒဿနတ္ထံ ‘‘တထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ကုသလပ္ပဝတ္တိံ အာဝရန္တီတိ အာဝရဏာ။ နီဝါရေန္တီတိ နီဝရဏာ။ စိတ္တံ အဘိဘဝန္တာ အာရောဟန္တီတိ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ။ အာဝရဏာဒိကိစ္စဉ္စ အရူပဿေဝ ယုဇ္ဇတိ၊ တထာ အန္ဓကရဏာဒိကိစ္စံ။ တတ္ထ စတူသု ပဒေသု ပုရိမပုရိမဿ ပစ္ဆိမပစ္ဆိမော အတ္ထော။ သံသာရဒုက္ခံ ဝိဃာတော၊ တံဇနကတာယ ဝိဃာတပက္ခိကံ။ စေတသော ပရိယုဋ္ဌာနံ အယောနိသောမနသိကာရတော ဥပ္ပတ္တိ အကုသလရာသိဘာဝေါ စ အရူပဿေဝ ဟောတီတိ အရူပမေဝ မိဒ္ဓံ။

၁၁၆၆။ ဂဏဘောဇနာဒိအကပ္ပိယဘောဇနံ ကပ္ပိယသညီ ဘုဉ္ဇိတွာ ပုန ဇာနိတွာ ကောစိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ အနဝဇ္ဇဉ္စ ဘိက္ခုဒဿနစေတိယဝန္ဒနာဒိံ ဝဇ္ဇသညီ အကတွာ ကတွာ စ ကောစိ အဿဒ္ဓါ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ ဝတ္ထုန္တိ မူလံ။ ဧဝရူပန္တိ မူလဝသေန ဧဝံပကာရန္တိ အတ္ထော။ ကုက္ကုစ္စပဒံ ယေဝါပနကေသု ‘‘ကုစ္ဆိတံ ကတံ ကုကတံ၊ တဿ ဘာဝေါ’’တိ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ကုက္ကုစ္စာယနာကာရောတိ ကုက္ကုစ္စဘာဝနာကာရော ကုက္ကုစ္စကရဏာကာရော ကုက္ကုစ္စဂမနာကာရော ဝါ။ ဧတေန ကုက္ကုစ္စံ ကိရိယဘာဝေန ဒဿေတိ။ ‘‘ကပ္ပတိ န ကပ္ပတီ’’တိ ပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒေါဝ ဝိနယကုက္ကုစ္စံ။

၁၁၇၆။ စိတ္တဝိက္ခိပနကိစ္စသာမညေန ဥဒ္ဓစ္စံ ကုက္ကုစ္စဉ္စ သဟ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကာမစ္ဆန္ဒဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ပဟာနံ ဥက္ကဋ္ဌနီဝရဏဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယဒိ ဟိ လောဘော နောနီဝရဏော သိယာ၊ ‘‘နောနီဝရဏော ဓမ္မော နီဝရဏဿ ဓမ္မဿ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ န စေတံ ဝုတ္တံ။ ဂဏနာယ စ ‘‘ဟေတုယာ စတ္တာရီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ‘‘နဝါ’’တိ။ တသ္မာ သဗ္ဗော လောဘော ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂေနဿ ပဟာနဝစနံ ယုတ္တံ။

၁၂၁၉။ ကာမော စာတိ ကိလေသကာမော စ။ ပုရိမဒိဋ္ဌိံ ဥတ္တရဒိဋ္ဌိ ဥပါဒိယတီတိ ပုရိမဒိဋ္ဌိံ ‘‘သဿတော’’တိ ဂဏှန္တီ ဥပါဒိယတိ၊ ပုရိမဒိဋ္ဌိအာကာရေနေဝ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥတ္တရဒိဋ္ဌိ တေနေဝ ပုရိမဒိဋ္ဌိံ ဒဠှံ ကရောန္တီ တံ ဥပါဒိယတီတိ ဝုတ္တံ။ ဂေါသီလဂေါဝတာဒီနီတိ တထာဘူတံ ဒိဋ္ဌိမာဟ။ အဘိနိဝေသတောတိ အဘိနိဝေသဘာဝတော၊ အဘိနိဝိသနတော ဝါ။ အတ္တဝါဒမတ္တမေဝါတိ အတ္တဿ အဘာဝါ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဝစနမတ္တမေဝ။ ဥပါဒိယန္တိ ဒဠှံ ဂဏှန္တိ။ ကထံ? အတ္တာတိ။ အတ္တာတိ ဟိ အဘိနိဝိသန္တာ ဝစနမေဝ ဒဠှံ ကတွာ ဂဏှန္တီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ အတ္တဝါဒမတ္တမေဝ ဥပါဒိယန္တီတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အတ္တဝါဒမတ္တ’’န္တိ ဝါ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တမာဟ။ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တမေဝ ဟိ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဥပါဒိယန္တိ အတ္ထဿ အဘာဝါတိ။

၁၂၂၁။ ဒိန္နန္တိ ဒါနမာဟ၊ တံ အဖလတ္တာ ရူပံ ဝိယ ဒါနံ နာမ န ဟောတီတိ ပဋိက္ခိပတိ။ မဟာဝိဇိတယညသဒိသော ယညော မဟာယာဂေါ။ အာမန္တေတွာ ဟဝနံ ဒါနံ အာဟုနံ၊ ပါဟုနာနံ အတိထီနံ အတိထိကိရိယာ ပါဟုနံ၊ အာဝါဟာဒီသု မင်္ဂလတ္ထံ ဒါနံ မင်္ဂလကိရိယာ။ ပရလောကေ ဌိတော ဣမံ လောကံ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ဂဏှာတီတိ ဣမံ လောကံ အဝေက္ခိတွာ ပရလောကော၊ ပရဉ္စ အဝေက္ခိတွာ အယံ လောကော ဟောတိ ဂန္တဗ္ဗတော အာဂန္တဗ္ဗတော စာတိ ပရလောကတော ဣဓာဂမနဿ အဘာဝါ တတ္ထေဝ ဥစ္ဆိဇ္ဇနတော စိတ္တေန ပရလောကေ ဌိတော ဣမံ လောကံ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ဂဏှာတီတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဟိ အယံ ဒိဋ္ဌိ ပရလောကေ နိဗ္ဗတ္တဿေဝ ဟောတီတိ။ ဣဓလောကေ ဌိတောတိ ဧတ္ထာပိ အယမေဝ နယော။ အယံ ဝါ ဧတ္ထ အတ္ထော ‘‘သံသရဏပ္ပဒေသော ဣဓလောကော စ ပရလောကော စ နာမ ကောစိ နတ္ထိ သံသရဏဿ အဘာဝါ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဥစ္ဆိဇ္ဇနတော’’တိ။ ပုရိမဘဝတော ပစ္ဆိမဘဝေ ဥပပတနံ ဥပပါတော၊ သော ယေသံ သီလံ၊ တေ ဩပပါတိကာ။ တေ ပန စဝနကာ ဥပပဇ္ဇနကာ ဟောန္တီတိ ကတွာ အာဟ ‘‘စဝနကဥပပဇ္ဇနကသတ္တာ နတ္ထီတိ ဂဏှာတီ’’တိ။ အနုလောမပ္ပဋိပဒန္တိ နိဗ္ဗာနာနုကူလံ သီလာဒိပ္ပဋိပဒံ။

၁၂၃၆။ နိပ္ပဒေသတောဝ ဂဟိတောတိ ဣမိနာ ယံ အာသဝဂေါစ္ဆကေ ဗြဟ္မာနံ ကပ္ပရုက္ခာဒီသု ရာဂဿ စ ဒိဋ္ဌိရာဂဿ စ အသင်္ဂဟဏေန နီဝရဏဂေါစ္ဆကေ စ ကာမစ္ဆန္ဒဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗတာဒဿနေန သပ္ပဒေသတ္တံ ဝုတ္တံ၊ တံ နိဝါရိတံ ဟောတိ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေနာတိ ဝစနေန စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ပဟာတဗ္ဗတာ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ န ဟိ ပုရိမေဟိ အတနုကတာ မောဟာဒယော အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပဟီယန္တီတိ။

၁၂၈၇။ နိရတိအတ္ထေနာတိ ပီတိဝိရဟေန၊ ဗလဝနိကန္တိဝိရဟေန ဝါ။ န ဟိ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ရဇ္ဇန္တီတိ။ အဝ-သဒ္ဒေန အဝဂါဟတ္ထော အဓောအတ္ထော စာတိ ဒွိဓာ အဝ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော ဝုတ္တော။

၁၃၀၁။ ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတော မောဟရဏော ပဟာနေကဋ္ဌေန ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တေန ရာဂရဏေန သရဏော၊ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတော ရူပရာဂအရူပရာဂသင်္ခါတေန။ အရဏဝိဘင်္ဂသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၃။၃၃၃) ပန ‘‘ယော ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနဿာနုယောဂေါ ဟီနော ဂမ္မော ပေါထုဇ္ဇနိကော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော၊ သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပါယာသော သပရိဠာဟော မိစ္ဆာပဋိပဒါ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော’’တိအာဒိဝစနတော ဖလဘူတဒုက္ခဥပဃာတဥပါယာသပရိဠာဟသဘာဝဘူတော မိစ္ဆာပဋိပဒါဘာဝေါဝ ‘‘သရဏော’’တိ ဝိညာယတီတိ တေဟိ သဗ္ဗာကုသလာနံ သရဏတာ သိဒ္ဓါ ဟောတီတိ။

သုတ္တန္တိကဒုကနိက္ခေပကထာဝဏ္ဏနာ

၁၃၀၃။ ဝိဝေစိတတ္တာတိ ဝိသုံ ကတတ္တာ ပကာသိတတ္တာ။ အသေသေတွာ ခေပေတီတိ ဝဇိရံ အတ္တနာ ပတိတဋ္ဌာနံ အသေသေတွာ ခေပေတိ ပုန အပါကတိကတာအာပါဒနေန။

၁၃၁၁။ တပ္ပတီတိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ အနုသောစတိ ဝါ။

၁၃၁၃။ အဟန္တိ ဣတိ-သဒ္ဒပရေန အဟံ-သဒ္ဒေန ဟေတုဘူတေန ယော အတ္ထော ဝိညာယတိ၊ သော သံကထီယတိ၊ ဥဒီရီယတီတိ အတ္ထော။ အညထာ ဟိ ဝုစ္စမာနဿ ဝစနေန ပကာသိယမာနဿ ပဒတ္ထဿ သင်္ခါဒိဘာဝေ သဗ္ဗေသံ ကုသလာဒိဓမ္မာနံ အဓိဝစနာဒိတာ သိယာတိ။ ဘာဝေါတိ သတ္တဝေဝစနန္တိ ဘဏန္တိ၊ ဓာတုယာ ဝါ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ဒတ္တောတိ ဧတ္တာဝတာ သတ္တပညတ္တိံ ဒဿေတွာ အညမ္ပိ ဥပါဒါပညတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘မဉ္စော’’တိအာဒိမာဟ။ အဟန္တိ စ ပဝတ္တံ အဓိဝစနံ ဝဒန္တေန သုဏန္တေန စ ပုဗ္ဗေ ဂဟိတသညေန အတ္ထပ္ပကာသနဘာဝေန ဝိညာယတိ။ န ဟိ တသ္မိံ အဝိညာတေ တဒတ္ထဝိဇာနနံ အတ္ထီတိ ဝိသေသေန အဓိဝစနံ ‘‘ဉာယတီတိ သမညာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတဿတ္ထဿ အဟန္တိ ဣဒံ အဓိဝစနန္တိ ဧဝံ ဝါ သညာဂဟဏဝသေန ဉာယတိ သမညာယတိ ပါကဋာ ဟောတီတိ သမညာ။ ပညာပီယတီတိ အဟန္တိ ဣဒံ ဧတဿ အဓိဝစနန္တိ ဧဝံ ဌပီယတီတိ အတ္ထော။ ဝေါဟရီယတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဥဒ္ဓေယျန္တိ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗံ။ အပိ နာမသဟဿတောတိ အနေကေဟိပိ နာမသဟဿေဟီတိ အတ္ထော။ သယမေဝ ဥပပတနသီလံ နာမံ ‘‘ဩပပါတိကနာမ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

ကရီယတီတိ ကမ္မံ၊ နာမမေဝ ကမ္မံ နာမကမ္မံ။ တထာ နာမဓေယျံ။ ကရဏဌပနသဒ္ဒါပိ ဟိ ကမ္မတ္ထာ ဟောန္တီတိ။ အထ ကရဏတ္ထာ၊ ကရီယတိ စ ဌပီယတိ စ ဧတေန အတ္ထော ဧဝံနာမောတိ ပညာပီယတီတိ ကရဏံ ဌပနဉ္စ နာမ ဟောတိ။ အထ ဘာဝတ္ထာ၊ ဉာပနမတ္တမေဝ ကရဏံ ဌပနန္တိ စ ဝုတ္တံ။ နာမနိရုတ္တိ နာမဗျဉ္ဇနန္တိ နာမမိစ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န ဟိ ပထဝီသင်္ခါတံ အတ္ထပ္ပကာရမတ္တံ နိဝဒတိ ဗျဉ္ဇယတိ ဝါ ပထဝီတိ နာမံ နိဝဒတိ ဗျဉ္ဇယတိ ဝါ၊ တသ္မာ အနာမဿ နိရုတ္တိဗျဉ္ဇနဘာဝနိဝါရဏတ္ထံ ‘‘နာမနိရုတ္တိ နာမဗျဉ္ဇန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ နာမာဘိလာပေါတိ ဧတ္ထာပိ နယော။ ဧတ္ထ ပန သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရောတိ စတူဟိ ပဒေဟိ ပညာပိတဗ္ဗတော ပညတ္တိ ဝုတ္တာ၊ ဣတရေဟိ ပညာပနတော။

တတ္ထ စ ‘‘ပုရိမာ ဥပါဒါပညတ္တိ ဥပ္ပာဒဝယကိစ္စရဟိတာ လောကသင်္ကေတသိဒ္ဓါ၊ ပစ္ဆိမာ နာမပညတ္တိ၊ ယာယ ပုရိမာ ပညတ္တိ ရူပါဒယော စ သောတဒွါရဝိညာဏသန္တာနာနန္တရမုပ္ပန္နေန ဂဟိတပုဗ္ဗသင်္ကေတေန မနောဒွါရဝိညာဏသန္တာနေန ဂဟိတာယ ပညာပီယန္တီ’’တိ အာစရိယာ ဝဒန္တိ။ ဧတသ္မိံ ပန ဣမိဿာ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယ စ အတ္ထေ သတိ ယံ ဝုတ္တံ မာတိကာယံ ‘‘ဝစနမတ္တမေဝ အဓိကာရံ ကတွာ ပဝတ္တာ အဓိဝစနာ နာမ၊ သဟေတုကံ ကတွာ ဝုစ္စမာနာ အဘိလာပါ နိရုတ္တိ နာမ၊ ပကာရေန ဉာပနတော ပညတ္တိ နာမာ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၁-၁၀၈)၊ တေန ဝိရောဓော သိယာ။ န ဟိ ဥပ္ပာဒဝယကိစ္စရဟိတဿ ဝစနမတ္တံ အဓိကာရံ ကတွာ ပဝတ္တိ အတ္ထိ ဥပ္ပာဒါဒိသဟိတဿေဝ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတော၊ န စ ဝစနဝစနတ္ထဝိမုတ္တဿ နာမဿ နိဒ္ဓါရေတွာ သဟေတုကံ ကတွာ ဝုစ္စမာနတာ အတ္ထိ၊ နာပိ အနိဒ္ဓါရိတသဘာဝဿ ပဒတ္ထဿ တေန တေန ပကာရေန ဉာပနံ အတ္ထီတိ။

ဒုဝိဓာ စာယံ ပညတ္တိ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာတိ အဋ္ဌကထာဝစနဉ္စ န ဒိဿတိ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိအာဒယော ဆ ပညတ္တိယောဝ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ‘‘ရူပံ ဝေဒနာ’’တိအာဒိကာ ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ ‘‘ဣတ္ထီ ပုရိသော’’တိအာဒိကာ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ ‘‘တေဝိဇ္ဇော ဆဠဘိညော’’တိအာဒိကာ ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ ‘‘ဣတ္ထိသဒ္ဒေါ ပုရိသသဒ္ဒေါ’’တိအာဒိကာ အဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ ‘‘စက္ခုဝိညာဏံ သောတဝိညာဏ’’န္တိအာဒိကာ ဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ ‘‘ခတ္တိယကုမာရော ဗြာဟ္မဏကုမာရော’’တိအာဒိကာ အဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ န စေတ္ထ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာ ဒုဝိဓာ ပညတ္တိ ဝုတ္တာတိ သက္ကာ ဝိညာတုံ။ ဝိဇ္ဇမာနဿ ဟိ သင်္ခါ…ပေ… အဘိလာပေါ ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ အဝိဇ္ဇမာနဿ စ သင်္ခါဒိကာ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ တေသံယေဝ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝေန ပဝတ္တာ သင်္ခါဒယော ဣတရာတိ။

အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိဝစနေန ပညာပိတဗ္ဗာ ဥပါဒါပညတ္တိ၊ တဿာ ပညာပနဘူတာ နာမပညတ္တိ စ ဝုတ္တာ၊ ဣတရေဟိ နာမပညတ္တိယေဝ ယထာဝုတ္တာတိ စေ? န၊ အသိဒ္ဓတ္တာ။ သတိ ဟိ ဥဇုကေ ပုရိမေ ပါဠိအနုဂတေ အတ္ထေ အယမတ္ထော ဣမာယ အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တောတိ အသိဒ္ဓမေတံ။ ယဒိ စ သတ္တရထဃဋာဒိဒိသာကာလကသိဏအဇဋာကာသကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသအာကိဉ္စညာယတနဝိသယနိရောဓသမာပတ္တိအာဒိပ္ပကာရာ ဥပါဒါပညတ္တိ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ၊ ဧတေနေဝ ဝစနေန တဿာ အဝိဇ္ဇမာနတာ ဝုတ္တာတိ န သာ အတ္ထီတိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ယထာ စ ပညာပိတဗ္ဗတော အဝိဇ္ဇမာနာနံ သတ္တာဒီနံ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိဘာဝေါ၊ ဧဝံ ရူပါဒီနံ ဝိဇ္ဇမာနာနံ ပညပေတဗ္ဗတော ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ။ တတော ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ပညတ္တီ’’တိ ပညတ္တိပထေဟိ အဝိသိဋ္ဌော ပညတ္တိဓမ္မနိဒ္ဒေသော ဝတ္တဗ္ဗော သိယာ။ အထာပိ ပညာပိတဗ္ဗပညာပနဝိသေသဒဿနတ္ထော သင်္ခါဒိနိဒ္ဒေသော၊ တထာပိ ‘‘ဧကဓမ္မော သဗ္ဗဓမ္မေသု နိပတတိ၊ သဗ္ဗဓမ္မာ ဧကဓမ္မသ္မိံ နိပတန္တီ’’တိအာဒိနာ ပညာပိတဗ္ဗာနံ ပညတ္တိပထဘာဝဿ ဒဿိတတ္တာ ပညာပိတဗ္ဗာနံ ပညတ္တိဘာဝေ ပညတ္တိပထာ ပညတ္တိသဒ္ဒေနေဝ ဝုတ္တာတိ ပညတ္တိပထပဒံ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ နာပိ သက္ကာ ပညာပိတဗ္ဗပညာပနဝိသေသဒဿနတ္ထော သင်္ခါဒိနိဒ္ဒေသောတိ ဝတ္တုံ သင်္ခါဒိသဒ္ဒါနံ သမာနတ္ထတ္တာ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘မရဏေနပိ တံ ပဟီယတိ၊ ယံ ပုရိသော မမိဒန္တိ မညတီ’’တိ (မဟာနိ။ ၄၁) ဧတ္ထ ‘‘ပုရိသောတိ သင်္ခါ သမညာ…ပေ… အဘိလာပေါ’’တိ (မဟာနိ။ ၄၁)။ တထာ ‘‘မာဂဏ္ဍိယောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ သင်္ခါ သမညာ’’တိအာဒိ (မဟာနိ။ ၇၃)။ န စ ‘‘အယံ ဣတ္ထန္နာမော’’တိ သင်္ကေတဂ္ဂဟဏံ ‘‘ရူပံ တိဿော’’တိအာဒိဝစနဂ္ဂဟဏဉ္စ မုဉ္စိတွာ အညဿ အသိဒ္ဓသဘာဝဿ အတ္ထပညာပနေ သမတ္ထတာ သမ္ဘဝတိ၊ တေသဉ္စ အသမတ္ထတာ။ ယဒိ ဟိ တေသံ ဝိနာ ပညတ္တိယာ အတ္ထပညာပနေ အသမတ္ထတာ သိယာ၊ ပညတ္တိပညာပနေ စ အသမတ္ထတာတိ တဿာ အညာ ပညတ္တိ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယာ၊ တဿာ တဿာတိ အနဝတ္ထာနံ၊ တတော အတ္ထဝိဇာနနမေဝ န သိယာ၊ နာပိ သင်္ကေတဂ္ဂဟဏံ သင်္ကေတဿ ပညတ္တိဘာဝေ ‘‘အယံ ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဣမဿတ္ထဿ ဣဒံ ဝစနံ ဇောတက’’န္တိ ဝါ။ သညုပ္ပာဒမတ္တေ ပန သင်္ကေတဂ္ဂဟဏေ ဝစနဿ ဝစနတ္ထဝိနိမုတ္တဿ ကပ္ပနေ ပယောဇနံ နတ္ထိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဝေါဟာရော လောကိယေ သောတေ ပဋိဟညတိ’’ (ကထာ။ ၃၄၇)၊ ‘‘အဘိဇာနာသိ နော တွံ အာနန္ဒ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပံ နာမဓေယျံ သုတံ ယဒိဒံ ဇနဝသဘော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၈၀)၊ ‘‘နာမဉ္စ သာဝေတိ ကောဏ္ဍညော အဟံ ဘဂဝါ’’တိအာဒီဟိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၁၇) စ ပညတ္တိယာ ဝစနဘာဝေါ သိဒ္ဓါ။ တသ္မာ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယ စ အဝိရုဒ္ဓါ အတ္ထော ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗော။

ယဒိ သတ္တာဒယော အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ န ဟောန္တိ၊ ကာ ပန အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ နာမာတိ? ပကာသိတော အယမတ္ထော ‘‘အဝိဇ္ဇမာနာနံ သတ္တာဒီနံ သင်္ခါ…ပေ… အဘိလာပေါ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တီ’’တိ။ သတ္တာဒီနဉ္စ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ အတ္ထိတာ နေဝ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ယေ စ ဝဒေယျုံ ‘‘ရူပါဒီနိ ဝိယ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ အဝိဇ္ဇမာနတာ ဝုတ္တာ၊ န နတ္ထိဘာဝတော’’တိ၊ အယဉ္စ ဝါဒေါ ဟေဝတ္ထိကထာယ ပဋိသိဒ္ဓါ၊ န စ ရူပံ ဝေဒနာ န ဟောတီတိ အဝိဇ္ဇမာနံ နာမ ဟောတိ။ ဧဝံ သတ္တာဒယောပိ ယဒိ အတ္ထိ၊ ရူပါဒယော န ဟောန္တီတိ အဝိဇ္ဇမာနာတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ယသ္မာ ပန ယေသု ရူပါဒီသု စက္ခာဒီသု စ တထာ တထာ ပဝတ္တမာနေသု ‘‘သတ္တော ဣတ္ထီ ရထော ဃဋော’’တိအာဒိကာ ဝိစိတ္တသညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သညာနုလောမာနိ စ အဓိဝစနာနိ၊ တေဟိ ရူပစက္ခာဒီဟိ အညော သတ္တရထာဒိသညာဝလမ္ဗိတော ဝစနတ္ထော ဝိဇ္ဇမာနော န ဟောတိ၊ တသ္မာ သတ္တရထာဒိအဘိလာပါ ‘‘အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ န စ တေ ‘‘မုသာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ လောကသမညာဝသေန ပဝတ္တတ္တာ။ တတော ဧဝ တေ အဘိလာပါ ‘‘သမ္မုတိသစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စန္တိ။ သော စ ဝစနတ္ထော သယံ အဝိဇ္ဇမာနောပိ ဝိဇ္ဇမာနဿ ဝစနဿေဝ ဝသေန ပညတ္တိဝေါဟာရံ လဘတိ၊ ‘‘သမ္မုတိသစ္စ’’န္တိ စ ဝုစ္စတိ ယထာဂဟိတသညာဝသေန ပဝတ္တဝစနတ္ထဘာဝတော။ ‘‘သမ္မုတိဉာဏံ သစ္စာရမ္မဏမေဝ၊ နာညာရမ္မဏ’’န္တိ (ကထာ။ ၄၃၄) ကထာယ စ ‘‘ပထဝီကသိဏာဒိ စီဝရာဒိ စ သမ္မုတိသစ္စမှီ’’တိ ဣမိနာဝ အဓိပ္ပာယေန ဝုတ္တန္တိ ဝိညာယတိ။ ယသ္မာ ရူပါဒီသု သန္တာနေန ပဝတ္တမာနေသု ဧကတ္တဂ္ဂဟဏဝသေန တေ အမုဉ္စိတွာ ပဝတ္တံ သတ္တာဒိဂ္ဂဟဏံ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ဝိယ ရူပါဒီသု တေသု ခန္ဓေသု စက္ခာဒီသု စ အသန္တံ အဝိဇ္ဇမာနံ သတ္တရထာဒိံ ဂဏှာတိ၊ တသ္မာ တံ ပရိတ္တာရမ္မဏာဒိဘာဝေန န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ။ တထာ ယံ ခန္ဓသမူဟသန္တာနံ ဧကတ္တေန ဂဟိတံ ဥပါဒါယ ‘‘ကလျာဏမိတ္တော ပါပမိတ္တော ပုဂ္ဂလော’’တိ ဂဟဏံ ပညတ္တိ စ ပဝတ္တတိ၊ တံ တဒုပါဒါနဘူတံ ပုဂ္ဂလသညာယ သေဝမာနဿ ကုသလာကုသလာနံ ဥပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ ‘‘ပုဂ္ဂလောပိ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၉) ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ပန ပုဂ္ဂလော နာမ ကောစိ ဘာဝေါ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ယထာ အာပေါဓာတုအာဒီနိ စိတ္တေန ဝိဝေစေတွာ ပထဝီဓာတု ဥပလဗ္ဘတိ၊ န ဧဝံ ရူပါဒယော ခန္ဓေ ဝိဝေစေတွာ ပုဂ္ဂလော ဥပလဗ္ဘတိ။ ပဋိသေဓိတာ စ ပုဂ္ဂလကထာယ ပုဂ္ဂလဒိဋ္ဌိ။ ဝဇိရာယ စ ဘိက္ခုနိယာ ဝုတ္တံ –

‘‘ကံ နု သတ္တောတိ ပစ္စေသိ၊ မာရ ဒိဋ္ဌိဂတံ နု တေ၊

သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇောယံ၊ နယိဓ သတ္တုပလဗ္ဘတီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၇၁၊ မဟာနိ။ ၁၈၆၊ ကထာ။ ၂၃၃)၊

သတ္တောတိ ပန ဝစနဿ ပညတ္တိယာ ပဝတ္တိံ ဒဿေတုံ သာ ဧဝမာဟ –

‘‘ယထာပိ အင်္ဂသမ္ဘာရာ၊ ဟောတိ သဒ္ဒေါ ရထော ဣတိ၊

ဧဝံ ခန္ဓေသု သန္တေသု၊ ဟောတိ သတ္တောတိ သမ္မုတီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၇၁၊ မဟာနိ။ ၁၈၆၊ ကထာ။ ၂၃၃)၊

ယဒိ ပုဂ္ဂလော န ဝိဇ္ဇတိ၊ ကထံ ပုဂ္ဂလဂ္ဂဟဏဿ သာရမ္မဏတာ သိယာတိ? အဝိဇ္ဇမာနဿပိ အာရမ္မဏဿ ဂဟဏတော။ အဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဟိ ပရိကပ္ပိတံ လောကသညာတံ ဝါ ဝိဇ္ဇမာနံ ဝါ သဘာဝဘူတံ အာရမ္မဏံ ဂဟေတွာဝ ဥပ္ပဇ္ဇနတော သာရမ္မဏတာ ဝုတ္တာ။ သာရမ္မဏာတိ ဟိ ဝစနံ စိတ္တစေတသိကာနံ အာရမ္မဏေန ဝိနာ အပ္ပဝတ္တိညေဝ ဒီပေတိ၊ န တေဟိ ဂဟိတဿ အာရမ္မဏဿ ဝိဇ္ဇမာနတံ အဝိဇ္ဇမာနတံ ဝါတိ။ အယံ သင်္ခတာသင်္ခတဝိနိမုတ္တဿ အတ္ထိတာပဋိသေဓံ သဗ္ဗထာ အနုဝတ္တန္တာနံ ဝိနိစ္ဆယော။

၁၃၁၆။ နာမကရဏဋ္ဌေနာတိ အညံ အနပေက္ခိတွာ သယမေဝ အတ္တနော နာမကရဏသဘာဝတောတိ အတ္ထော။ ယဉှိ ပရဿ နာမံ ကရောတိ၊ တဿ စ တဒပေက္ခတ္တာ အညာပေက္ခံ နာမကရဏန္တိ နာမကရဏသဘာဝတာ န ဟောတိ။ တသ္မာ မဟာဇနဿ ဉာတီနံ ဂုဏာနဉ္စ သာမညနာမာဒိကာရကာနံ နာမဘာဝေါ နာပဇ္ဇတိ။ ယဿ စ အညေဟိ နာမံ ကရီယတိ၊ တဿ စ နာမကရဏသဘာဝတာ နတ္ထီတိ နတ္ထိယေဝ နာမဘာဝေါ၊ ဝေဒနာဒီနံ ပန သဘာဝသိဒ္ဓတ္တာ ဝေဒနာဒိနာမဿ နာမကရဏသဘာဝတော နာမတာ ဝုတ္တာ။ ပထဝီအာဒိနိဒဿနေန နာမဿ သဘာဝသိဒ္ဓတံယေဝ နိဒဿေတိ၊ န နာမဘာဝသာမညံ၊ နိရုဠှတ္တာ ပန နာမသဒ္ဒေါ အရူပဓမ္မေသု ဧဝ ဝုတ္တော၊ န ပထဝီအာဒီသူတိ န တေသံ နာမဘာဝေါ။ မာတိကာယ စ ပထဝီအာဒီနံ နာမတာနာပတ္တိ ဝုတ္တာဝ။ န ဟိ ပထဝီအာဒိနာမံ ဝိဇဟိတွာ ကေသာဒိနာမေဟိ ရူပဓမ္မာနံ ဝိယ ဝေဒနာဒိနာမံ ဝိဇဟိတွာ အညေန နာမေန အရူပဓမ္မာနံ ဝေါဟရိတဗ္ဗေန ပိဏ္ဍာကာရေန ပဝတ္တိ အတ္ထီတိ။

အထ ဝါ ရူပဓမ္မာ စက္ခာဒယော ရူပါဒယော စ တေသံ ပကာသကပကာသိတဗ္ဗဘာဝတော ဝိနာ နာမေန ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ န ဧဝံ အရူပဓမ္မာတိ အဓိဝစနသမ္ဖဿော ဝိယ နာမာယတ္တဂဟဏီယဘာဝေန ‘‘နာမ’’န္တိ ဝုတ္တာ၊ ပဋိဃသမ္ဖဿောပိ န စက္ခာဒီနိ ဝိယ နာမေန ဝိနာ ပါကဋောတိ ‘‘နာမ’’န္တိ ဝုတ္တော။ အရူပတာယ ဝါ အညနာမသဘာဂတ္တာ သင်္ဂဟိတောယံ၊ အညဖဿသဘာဂတ္တာ ဝါ။ ဝစနတ္ထောပိ ဟိ ‘‘ရူပယတီတိ ရူပံ၊ နာမယတီတိ နာမ’’န္တိ ဣဓ ပစ္ဆိမပုရိမာနံ သမ္ဘဝတိ။ ရူပယတီတိ ဝိနာပိ နာမေန အတ္တာနံ ပကာသယတီတိ အတ္ထော၊ နာမယတီတိ နာမေန ဝိနာ အပါကဋဘာဝတော အတ္တနော ပကာသကံ နာမံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ အာရမ္မဏာဓိပတိပစ္စယတာယာတိ သတိပိ ရူပဿ အာရမ္မဏာဓိပတိပစ္စယဘာဝေ န ပရမဿာသဘူတံ နိဗ္ဗာနံ ဝိယ သာတိသယံ တံနာမနသဘာဝေန ပစ္စယောတိ နိဗ္ဗာနမေဝ ‘‘နာမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၁၃၁၈။ ဝဋ္ဋမူလသမုဒါစာရဒဿနတ္ထန္တိ သတ္တာနံ ဝဋ္ဋမူလသမုဒါစာရော နာမ အဝိဇ္ဇာ စ ဘဝတဏှာ စ၊ တံဒဿနတ္ထန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ သမုဒါစရတီတိ သမုဒါစာရော၊ ဝဋ္ဋမူလမေဝ သမုဒါစာရော ဝဋ္ဋမူလသမုဒါစာရော၊ ဝဋ္ဋမူလဒဿနေန ဝဋ္ဋမူလာနံ ပဝတ္တိ ဒဿိတာ ဟောတီတိ ဝဋ္ဋမူလာနံ သမုဒါစာရဿ ဒဿနတ္ထန္တိပိ အတ္ထော။

၁၃၂၀။ ဧကေကသ္မိဉ္စ အတ္တာတိ စ လောကောတိ စ ဂဟဏဝိသေသံ ဥပါဒါယ ‘‘အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧကံ ဝါ ခန္ဓံ အတ္တတော ဂဟေတွာ အညံ အတ္တနော ဥပဘောဂဘူတော လောကောတိ ဂဏှန္တဿ အတ္တနော အတ္တာနံ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟေတွာ ပရဿ အတ္တာနံ ‘‘လောကော’’တိ ဂဏှန္တဿ ဝါ ဝသေန ‘‘အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဘဝိဿတီတိ တံ ဒွိဓာပိ ဂဟိတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဘဝိဿတီတိ နိဝိဋ္ဌာ ပရာမသန္တီတိ အတ္ထော။

၁၃၃၂။ သဟ သိက္ခိတဗ္ဗော ဓမ္မော သဟဓမ္မော၊ တတ္ထ ဘဝံ သဟဓမ္မိကံ။ ကမ္မတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ဒေါဝစဿသဒ္ဒတော အာယ-သဒ္ဒံ အနညတ္ထံ ကတွာ ‘‘ဒေါဝစဿာယ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဒုဗ္ဗစဿ ကမ္မ’’န္တိ အာဟ။ ဒေါဝစဿဿ ဝါ အယနံ ပဝတ္တိ ဒေါဝစဿာယံ။ ဝစနဿ ပဋိဝိရုဒ္ဓဝစနံ ပဋာဏိကဂဟဏံ။ ဂုဏေဟိ ဂရူသု ဂါရဝေန ဝသနံ ဂရုဝါသော။ ဇာတိအာဒီဟိ ဇေဋ္ဌကေသု ပဋိဿုဏိတဗ္ဗေသု ဝသနံ သဇေဋ္ဌကဝါသော။ ဩတ္တပ္ပိတဗ္ဗာ ဝါ ဂရုနော။ ဟိရိယိတဗ္ဗာ ဇေဋ္ဌကာ။ ယာယ စေတနာယ ဒုဗ္ဗစော ဟောတိ၊ သာ ဒေါဝစဿတာ ဘဝိတုံ အရဟတီတိ ‘‘သင်္ခါရက္ခန္ဓောယေဝါ’’တိ အာဟ။

၁၃၃၃။ ဒု-သဒ္ဒေန ယုတ္တံ နာမံ ဒုန္နာမံ။ အနုပသင်္ကမန္တဿပိ အနုသိက္ခနံ သေဝနာတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဘဇနာတိ ဥပသင်္ကမနာ’’တိ အာဟ။ သဗ္ဗတောဘာဂေနာတိ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။

၁၃၃၆။ ဝိနယောတိ ဝိဘင်္ဂခန္ဓကာ ဝုတ္တာ။ ဝတ္ထုဝီတိက္ကမတော ပုဗ္ဗေ ပရတော စ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇန္တော နာမ န ဟောတီတိ သဟ ဝတ္ထုနာ အာပတ္တိံ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ။ တေနာဟ ‘‘သဟ ဝတ္ထုနာ…ပေ… အာပတ္တိကုသလတာ နာမာ’’တိ။ သဟ ကမ္မဝါစာယာတိ အဗ္ဘာနတိဏဝတ္ထာရကကမ္မဝါစာယ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိ’’န္တိအာဒိကာယ စ။ သဟေဝ ဟိ ကမ္မဝါစာယ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနဉ္စ ပရိစ္ဆိန္ဒတီတိ။ အာပတ္တိယာ ဝါ ကာရဏံ ဝတ္ထု၊ ဝုဋ္ဌာနဿ ကာရဏံ ကမ္မဝါစာတိ ကာရဏေန သဟ ဖလဿ ဇာနနဝသေန ‘‘သဟ ဝတ္ထုနာ သဟ ကမ္မဝါစာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၁၃၃၈။ အယမေဝတ္ထော သဟ ပရိကမ္မေနာတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တော။ ဝုဋ္ဌာနကပညာယာတိ ဝုဋ္ဌာနဿ ကာရဏဘူတာယ ပရိကမ္မပညာယ။

၁၃၄၀။ ဓာတုဝိသယာ သဗ္ဗာပိ ပညာ ဓာတုကုသလတာ၊ တဒေကဒေသာ မနသိကာရကုသလတာတိ အဓိပ္ပာယေန ပုရိမပဒေပိ ဥဂ္ဂဟမနသိကာရဇာနနပညာ ဝုတ္တာ။ ပုရိမပဒေ ဝါ ဝါစုဂ္ဂတာယ ဓာတုပါဠိယာ မနသိကရဏံ ‘‘မနသိကာရော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥဂ္ဂဏှန္တီ မနသိကရောန္တီ ဓာတုပါဠိယာ အတ္ထံ သုဏန္တီ ဂန္ထတော စ အတ္ထတော စ ဓာရေန္တီ ‘‘အယံ စက္ခုဓာတု နာမာ’’တိအာဒိနာ သဘာဝတော အဋ္ဌာရသေဝါတိ ဂဏနတော စ ပရိစ္ဆေဒံ ဇာနန္တီ စ ပညာ ဥဂ္ဂဟပညာဒိကာ ဝုတ္တာ။ ပစ္ဆိမပဒေ ပဉ္စဝိဓာပိ သာ ပညာ ဥဂ္ဂဟောတိ တတော စ ပဝတ္တော အနိစ္စာဒိမနသိကာရော ‘‘ဥဂ္ဂဟမနသိကာရော’’တိ ဝုတ္တော၊ တဿ ဇာနနံ ပဝတ္တနမေဝ၊ ယထာ ပဝတ္တံ ဝါ ဥဂ္ဂဟံ၊ ဧဝမေဝ ပဝတ္တော ဥဂ္ဂဟောတိ ဇာနနံ ဥဂ္ဂဟဇာနနံ။ မနသိကာရောပိ ‘‘ဧဝံ ပဝတ္တေတဗ္ဗော ဧဝဉ္စ ပဝတ္တော’’တိ ဇာနနံ မနသိကာရဇာနနံ။ တဒုဘယမ္ပိ မနသိကာရကောသလ္လန္တိ ဝုတ္တံ။ ဥဂ္ဂဟောပိ ဟိ မနသိကာရသမ္ပယောဂတော မနသိကာရနိရုတ္တိံ လဒ္ဓုံ ယုတ္တောတိ ယော စ မနသိ ကာတဗ္ဗော၊ ယော စ မနသိကရဏုပါယော၊ သဗ္ဗော သော မနသိကာရောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ။ တတ္ထ စ ကောသလ္လံ မနသိကာရကုသလတာတိ။

၁၃၄၂။ တီသုပိ ဝါ…ပေ… ဝဋ္ဋတီတိ တဿာ စ ဥဂ္ဂဟာဒိဘာဝေါ ဝုတ္တော။ သမ္မသနံ ပညာ ၊ သာ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ အနိစ္စာဒိသမ္မသနကိစ္စံ သာဓေတိ နိစ္စသညာဒိပဇဟနတော။ မနသိကာရော သမ္မသနသမ္ပယုတ္တော တထေဝ အနိစ္စာဒိမနသိကာရကိစ္စံ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တော သာဓေတိ။ တေနာဟ ‘‘သမ္မသနမနသိကာရာ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ’’တိ။ ဣမိနာ ပန ပစ္စယေန ဣဒံ ဟောတီတိ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာဒီနံ သင်္ခါရာဒိပစ္စယုပ္ပန္နဿ ပစ္စယဘာဝဇာနနံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကုသလတာတိ ဒဿေတိ။

၁၃၄၄။ အမ္ဗဗီဇာဒီနိ အနုပါဒိန္နကဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာနိ။ သောတဝိညာဏာဒီနံ ဝိသဘာဂါ အနနုရူပါ အနုပ္ပာဒကာယေဝ စက္ခာဒယော ‘‘ဝိသဘာဂပစ္စယာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ တေဟိ အနုပ္ပဇ္ဇမာနာနေဝ စ သောတဝိညာဏာဒီနိ ‘‘ဝိသဘာဂပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ’’တိ။ သောတဝိညာဏေန ဝါ ဝိသဘာဂဿ စက္ခုဝိညာဏဿ ပစ္စယောတိ ဝိသဘာဂပစ္စယော၊ စက္ခာယတနဿ ဝိသဘာဂေန သောတာယတနေန ပစ္စယေန သမုပ္ပန္နော ဝိသဘာဂပစ္စယသမုပ္ပန္နော။

၁၃၄၆။ အဇ္ဇဝနိဒ္ဒေသေ အဇ္ဇဝေါ အဇ္ဇဝတာတိ ဥဇုတာ ဥဇုကတာ ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ အဇ္ဇဝမဒ္ဒဝနိဒ္ဒေသေသု ဥဇုကတာမုဒုတာနိဒ္ဒေသေဟိ ဝိသေသံ မဒ္ဒဝနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တံ ‘‘နီစစိတ္တတာ’’တိပဒမာဟ။ တတ္ထ ‘‘နီစစိတ္တတာ မုဒုတာ’’တိ ပုန မုဒုတာဝစနံ နီစစိတ္တတာယ ဝိသေသနတ္ထံ။ ဩမာနောပိ ဟိ နီစစိတ္တတာ ဟောတိ၊ န ပန မုဒုတာတိ။

၁၃၄၈။ ပရေသံ ဒုက္ကဋံ ဒုရုတ္တဉ္စ ပဋိဝိရောဓာကရဏေန အတ္တနော ဥပရိ အာရောပေတွာ ဝါသေန္တိ။ စိတ္တဿ သကမနတာတိ စိတ္တဿ အဗျာပန္နော သကော မနောဘာဝေါတိ အတ္ထော။ စိတ္တန္တိ ဝါ စိတ္တပ္ပဗန္ဓံ ဧကတ္တေန ဂဟေတွာ တဿ အန္တရာ ဥပ္ပန္နေန ပီတိသဟဂတမနေန သကမနတ္တံ အာဟ။ အတ္တမနော ဝါ ပုဂ္ဂလော၊ တဿ ဘာဝေါ အတ္တမနတာ။ သာ န သတ္တဿာတိ ပုဂ္ဂလဒိဋ္ဌိနိဝါရဏတ္တံ ‘‘စိတ္တဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၁၃၄၉။ ကာယဝါစာဟိ ကတ္တဗ္ဗဿ အကရဏေန အသာဒိယိတဗ္ဗဿ သာဒိယနေန စ မနသာပိ အာစရတိ ဧဝ၊ ဣန္ဒြိယသံဝရာဒိဘေဒနဝသေန ဝါ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၃၅၀။ သဒေါသဝဏေ ရုက္ခေ နိယျာသပိဏ္ဍိယော၊ အဟိစ္ဆတ္တကာနိ ဝါ ဥဋ္ဌိတာနိ ‘‘အဏ္ဍကာနီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဖေဂ္ဂုရုက္ခဿ ပန ကုထိတဿ အဏ္ဍာနိ ဝိယ ဥဋ္ဌိတာ စုဏ္ဏပိဏ္ဍိယော ဂဏ္ဌိယော ဝါ ‘‘အဏ္ဍကာနီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပဒုမနာဠံ ဝိယ သောတံ ဃံသယမာနာ ဝိယ ပဝိသန္တီ ကက္ကသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ကောဓေန နိဗ္ဗတ္တာ တဿ ပရိဝါရဘူတာ ကောဓသာမန္တာ။ ပုရေ သံဝဍ္ဎနာရီ ပေါရီ၊ သာ ဝိယ သုကုမာရာ မုဒုကာ ဝါစာ ပေါရီ ဝိယာတိ ပေါရီ။ တတ္ထာတိ ‘‘ဘာသိတာ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တာယ ကိရိယာယာတိပိ ယောဇနာ သမ္ဘဝတိ၊ တတ္ထ ဝါစာယာတိ ဝါ။ သဏှဝါစတာတိအာဒိနာ တံ ဝါစံ ပဝတ္တယမာနံ စေတနံ ဒဿေတိ။

၁၃၅၁။ အာမိသာလာဘေန ယံ ဆိဒ္ဒံ ဟောတိ၊ တံ အာမိသာလာဘေန ‘‘ဆိဒ္ဒ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဒွေယေဝ ဟီတိ ယထာဝုတ္တာနိ အာမိသဓမ္မာလာဘေဟိ ပဝတ္တမာနာနိ ဆိဒ္ဒါနိ အာဟ။ ဂမနသဘာဂေနာတိ ဂမနမဂ္ဂဿ အနုစ္ဆဝိကဒိသာဘာဂေန။ သင်္ဂဟပက္ခေ ဌတွာတိ သင်္ဂဟံ ကရောမိစ္စေဝ ကထေတဗ္ဗံ၊ န လာဘသက္ကာရကာမတာဒီဟီတိ အတ္ထော။ အဝဿံ ကာတဗ္ဗံ ကိစ္စံ၊ ဣတရံ ကရဏီယံ။ အဗ္ဘာနတော အညံ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနံ ‘‘ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၁၃၅၂။ သသမ္ဘာရကထာတိ ဒဿနဿ ကာရဏသဟိတာတိ အတ္ထော၊ သသမ္ဘာရဿ ဝါ ဒဿနဿ ကထာ သသမ္ဘာရကထာ။ ယဿ စက္ခုန္ဒြိယာသံဝရဿ ဟေတူတိ ဝတွာ ပုန ‘‘တဿ စက္ခုန္ဒြိယဿ သတိကဝါဋေန ပိဒဟနတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န အသံဝရဿာတိ။ တဒိဒံ ယံ စက္ခုန္ဒြိယာသံဝရဿ ဟေတု အဘိဇ္ဈာဒိအနွာဿဝနံ ဒဿိတံ၊ တံ အသံဝုတစက္ခုန္ဒြိယဿေဝ ဟေတုပဝတ္တံ ဒဿိတန္တိ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ယတွာဓိကရဏန္တိ ဟိ ယဿ စက္ခုန္ဒြိယဿ ကာရဏာတိ အတ္ထော။ ကဿ စ ကာရဏာတိ? အသံဝုတဿ။ ကိဉ္စ အသံဝုတံ? ယဿ စက္ခုန္ဒြိယာသံဝရဿ ဟေတု အနွာဿဝန္တိ တဒုပလက္ခိတံ၊ တဿ သံဝရာယာတိ အယမတ္ထယောဇနာ။

ဇဝနက္ခဏေ ပန ဒုဿီလျံ ဝါတိအာဒိ ပုန အဝစနတ္ထံ ဣဓေဝ သဗ္ဗံ ဝုတ္တန္တိ ဆသု ဒွါရေသု ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ န ဟိ ပဉ္စဒွါရေ ကာယဝစီဒုစ္စရိတသင်္ခါတံ ဒုဿီလျံ အတ္ထီတိ။ ယထာ ကိန္တိအာဒိနာ နဂရဒွါရေ အသံဝရေ သတိ တံသမ္ဗန္ဓာနံ ဃရာဒီနံ အသံဝုတတာ ဝိယ ဇဝနေ အသံဝရေ သတိ တံသမ္ဗန္ဓာနံ ဒွါရာဒီနံ အသံဝုတတာတိ ဧဝံ အညေသံ သံဝရေ၊ အညေသံ သံဝုတတာသာမညမေဝ နိဒဿေတိ၊ န ပုဗ္ဗာပရသာမညံ အန္တော ဗဟိ သာမညံ ဝါ။ သတိ ဝါ ဒွါရဘဝင်္ဂါဒိကေ ပုန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဇဝနံ ဗာဟိရံ ဝိယ ကတွာ နဂရဒွါရသမာနံ ဝုတ္တံ၊ ဣတရဉ္စ အန္တောနဂရဒွါရသမာနံ။ ဇဝနေ ဝါ အသံဝရေ ဥပ္ပန္နေ တတော ပရံ ဒွါရဘဝင်္ဂါဒီနံ အသံဝရဟေတုဘာဝါပတ္တိတော နဂရဒွါရသဒိသေန ဇဝနေန ပဝိသိတွာ ဒုဿီလျာဒိစောရာနံ ဒွါရဘဝင်္ဂါဒိမူသနံ ကုသလဘဏ္ဍဝိနာသနံ ကထိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၃၅၃။ ဣမိနာ အာဟာရေန နိတ္ထရဏတ္ထေန အတ္ထိကဘာဝေါ ဣဒမတ္ထိကတာ။ အာဟာရပရိဘောဂေ အသန္တုဿနာတိ အာဟာရပရိဘောဂက္ခဏေ ပဝတ္တာ အသန္တုဿနာ၊ ဒဝတ္ထာဒိအဘိလာသောတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ အသန္တုဋ္ဌိတာ လောဘော၊ အမတ္တညုတာ အပ္ပဋိသင်္ခါ စ မောဟောတိ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ ‘‘ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၃၅၅။ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တိအာဒိနာ ပဝတ္တမာနောဝ မာနမဒေါ။ အသဒ္ဓမ္မသေဝနာသမတ္ထတံ နိဿာယ ပဝတ္တော မာနော၊ ရာဂေါ ဧဝ ဝါ ပုရိသမဒေါ။ သက္ကရသပ္ပိခီရာဒီနိ ယောဇေတွာ ဗဟလပက္ကံ ဘောဇနံ ပိဏ္ဍရသဘောဇနံ၊ ဗဟလပက္ကံ ဝါ မံသရသာဒိဘောဇနံ။ မန္ဒန္တိ အပ္ပံ။ ဌိတိယာတိ ဌိတတ္ထံ။ တဒတ္ထဉ္စ ဘုဉ္ဇန္တော ယသ္မာ ‘‘ကာယံ ဌပေဿာမီ’’တိ ဘုဉ္ဇတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဌပနတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဘုတ္တပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇနကာတိ ဣဒံ ခုဒါယ ဝိသေသနံ ယဿာ အပ္ပဝတ္တိ ဘောဇနေန ကာတဗ္ဗာ၊ တဿာ ဒဿနတ္ထံ။ သကလံ သာသနန္တိ ပါဠိဓမ္မမ္ပိ သဗ္ဗကုသလေပိ သင်္ဂဏှာတိ။ အဘုတ္တပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝေဒနာ၊ ဘုတ္တပစ္စယာ န ဥပ္ပဇ္ဇနကဝေဒနာတိ ဧတာသံ ကော ဝိသေသော? ပုရိမာ ယထာပဝတ္တာ ဇိဃစ္ဆာနိမိတ္တာ ဝေဒနာ။ သာ ဟိ အဘုဉ္ဇန္တဿ ဘိယျော ပဝတ္တနဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ပစ္ဆိမာပိ ခုဒါနိမိတ္တာဝ အင်္ဂဒါဟသူလာဒိဝေဒနာ အပ္ပဝတ္တာ။ သာ ဟိ ဘုတ္တပစ္စယာ ပုဗ္ဗေ အနုပ္ပန္နာဝ န ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ။ ဝိဟိံသာနိမိတ္တတာ စေတာသံ ဝိဟိံသာယ ဝိသေသော။

ယာတြာတိ ယာပနာ ဝုတ္တာ၊ ပုဗ္ဗေပိ ‘‘ယာပနာယာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ကော ဧတ္ထ ဝိသေသော? ပုဗ္ဗေ ‘‘ယာပနာယာတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယယာပနတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဣဓ ပန စတုန္နံ ဣရိယာပထာနံ အဝိစ္ဆေဒသင်္ခါတာ ယာပနာ ယာတြာတိ အယမေတ္ထ ဝိသေသော ။ ဒါယကဒေယျဓမ္မာနံ အတ္တနော စ ပမာဏံ အဇာနိတွာ ပဋိဂ္ဂဟဏံ၊ သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတနတ္ထံ ဝါ ပဋိဂ္ဂဟဏံ အဓမ္မိကပဋိဂ္ဂဟဏံ၊ ယေန ဝါ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇေယျ။ အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေါ အဓမ္မေန ပရိဘောဂေါ။ အနဝဇ္ဇေ အနိန္ဒိတဗ္ဗေ ပစ္စယေ သာဝဇ္ဇံ သနိန္ဒံ ပရိဘောဂေန အတ္တာနံ ကရောတိ။ အနဝဇ္ဇတာ စ ဘဝိဿတီတိ အတ္တနော ပကတိအဂ္ဂိဗလာဒိံ ဇာနိတွာ ‘‘ဧဝံ မေ အဂရဟိတဗ္ဗတာ စ ဘဝိဿတီ’’တိ ပမာဏယုတ္တံ အာဟာရေတီတိ အတ္ထော။

သုခေါ ဣရိယာပထဝိဟာရော ဖာသုဝိဟာရော။ ဧတ္တကဉှိ ဘုဉ္ဇိတွာ…ပေ… ပဝတ္တန္တီတိ ဣရိယာပထာနံ သုခပ္ပဝတ္တိယာ ကာရဏဘူတံ ဘုဉ္ဇနံ ပိဝနဉ္စ ဣရိယာပထေဟိ ကာရဏဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ တေဟိ သာဓိတံ ဝိယ ဝုတ္တံ။ ‘‘အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ’’တိ လိခန္တိ၊ ‘‘ဘုတွာနာ’’တိ ပန ပါဌော။ ပုနပိ ဟိ အပ္ပဿေဝ အနုဇာနနဝသေန –

‘‘ကပ္ပိယံ တံ စေ ဆာဒေတိ၊ စီဝရံ ဣဒမတ္ထိကံ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ။

‘‘ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နဿ၊ ဇဏ္ဏုကေ နာဘိဝဿတိ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယာ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၉၈၄-၉၈၅) –

အာဟ။

ဘောဇနာနိသံသောတိ ယထာဝုတ္တေဟိ အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ ဘောဇနဿ အဂရဟိတဗ္ဗတာ သုခဝိဟာရော စ အာနိသံသောတိ အတ္ထော။ ယုတ္တဿ နိဒ္ဒေါသဿ ဘောဇနဿ ပရိမာဏဿ စ ဝသေန ဇာနနံ ယုတ္တပမာဏဇာနနံ နာမ။

၁၃၅၆။ ဝိနာသံ ပတ္တိယာ နဋ္ဌာ၊ ပဋိပက္ခေဟိ အဘိဘူတတ္တာ မုဋ္ဌာ စ သတိ ယဿ၊ သော နဋ္ဌမုဋ္ဌဿတိ၊ တဿ ဘာဝေါ နဋ္ဌမုဋ္ဌဿတိတာ။

၁၃၆၈။ ဝိသုဒ္ဓိပ္ပတ္တန္တိ မဂ္ဂဖလသီလံ ဝုစ္စတိ။ လောကုတ္တရဓမ္မာဝါတိ လောကုတ္တရသတိအာဒိဓမ္မာဝ။ သီလသမ္ပဒါ ပန ရူပါရူပါဝစရာ နတ္ထီတိ သမ္ဘဝတော ယောဇေတဗ္ဗာ။

၁၃၇၃။ ဘောဂူပကရဏေဟိ သဘောဂေါ။ စတုန္နံ သစ္စာနံ အနုလောမန္တိ စတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓဿ အနုလောမန္တိ အတ္ထော။ ‘‘သစ္စာန’’န္တိ ဟိ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗေဟိ ပဋိဝေဓော ဝုတ္တော၊ စတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓဿ ဝါ ဥပနိဿယဘူတံ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗာနံ စတုန္နံ သစ္စာနံ အနုလောမန္တိ ဝုတ္တံ။

၁၃၇၈။ ‘‘မမ ဃရံ ဓုရံ ကတွာ ဘိက္ခံ ပဝိသထာ’’တိ ဒိယျမာနံ ဓုရဘတ္တန္တိ ဝဒန္တိ။ နိစ္စဘတ္တာဒိ ဝါ အညေပိ အာဏာပေတွာ သယံ ဓုရံ ဟုတွာ ဒိန္နံ ဓုရဘတ္တံ။

၁၃၇၉။ ပဋိဝါသေတိနာမာတိ နိဝတ္တေတိ နာမ ဩသက္ကေတိ နာမ။

၁၃၈၀။ ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာတိ ပုရိမဇာတီသု သန္တတိပရိယာပန္နေ ခန္ဓေ အာဟ။ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓန္တိ ဝတ္ထာဘရဏယာနဂါမဇနပဒါဒိ။ ခယသမယေတိ မဂ္ဂက္ခဏံ အာဟ။

၁၃၈၁။ အဓိမုစ္စနဋ္ဌေနာတိ အနိဂ္ဂဟိတပက္ခန္ဒနသင်္ခါတေန ယထာသုခံ ပဝတ္တနဋ္ဌေန။

၁၃၈၂။ ခီဏာနံ အန္တော အဝသာနံ နိဋ္ဌိတဘာဝေါ ခီဏန္တော၊ ခီဏာနံ ဝါ အာဒိကာလော၊ တသ္မိံ ခီဏန္တေ။ ဧသ နယော နိရုဒ္ဓန္တေတိအာဒီသု။

ဒုကနိက္ခေပကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိက္ခေပကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။