📜

၁၁။ မဂ္ဂင်္ဂဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၄၈၆။ ဣဒါနိ တဒနန္တရေ မဂ္ဂဝိဘင်္ဂေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါတိအာဒိ သဗ္ဗံ သစ္စဝိဘင်္ဂေ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီပဋိပဒါနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘာဝနာဝသေန ပါဋိယေက္ကံ ဒဿိတေ ဒုတိယနယေပိ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝမိဒံ ဒွိန္နမ္ပိ နယာနံ ဝသေန သုတ္တန္တဘာဇနီယံ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကမေဝ ကထိတံ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၄၉၀။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ‘အရိယော’တိ အဝတွာ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အဝုတ္တေပိ အယံ အရိယော ဧဝ။ ယထာ ဟိ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တဿ ရညော မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ဇာတော ပုတ္တော ရာဇပုတ္တောတိ အဝုတ္တေပိ ရာဇပုတ္တောယေဝ ဟောတိ၊ ဧဝမယမ္ပိ အရိယောတိ အဝုတ္တေပိ အရိယော ဧဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမိဓာပိ သစ္စဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄၉၃။ ပဉ္စင်္ဂိကဝါရေပိ အဋ္ဌင်္ဂိကောတိ အဝုတ္တေပိ အဋ္ဌင်္ဂိကော ဧဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ဟိ ပဉ္စင်္ဂိကော နာမ နတ္ထိ။ အယမေတ္ထ အာစရိယာနံ သမာနတ္ထကထာ။ ဝိတဏ္ဍဝါဒီ ပနာဟ – ‘‘လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ အဋ္ဌင်္ဂိကော နာမ နတ္ထိ၊ ပဉ္စင်္ဂိကောယေဝ ဟောတီ’’တိ။ သော ‘‘သုတ္တံ အာဟရာဟီ’’တိ ဝုတ္တော အဒ္ဓါ အညံ အပဿန္တော ဣမံ မဟာသဠာယတနတော သုတ္တပ္ပဒေသံ အာဟရိဿတိ ‘‘ယာ တထာဘူတဿ ဒိဋ္ဌိ၊ သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ယော တထာဘူတဿ သင်္ကပ္ပော၊ ဝါယာမော၊ သတိ၊ ယော တထာဘူတဿ သမာဓိ၊ သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ။ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ အာဇီဝေါ သုပရိသုဒ္ဓါ ဟောတီ’’တိ။

တတော ‘‘ဧတဿ အနန္တရံ သုတ္တပဒံ အာဟရာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ အာဟရတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ အာဟရတိ သယံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝမဿာယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၄၃၁) ‘‘ဣမိနာ တေ သတ္ထုသာသနေန ဝါဒေါ ဘိန္နော၊ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ပဉ္စင်္ဂိကော နာမ နတ္ထိ၊ အဋ္ဌင်္ဂိကောဝ ဟောတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။

ဣမာနိ ပန တီဏိ အင်္ဂါနိ ပုဗ္ဗေ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဝတ္တန္တိ၊ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပရိသုဒ္ဓတရာနိ ဟောန္တိ။ အထ ‘ပဉ္စင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’တိ ဣဒံ ကိမတ္ထံ ဂဟိတန္တိ? အတိရေကကိစ္စဒဿနတ္ထံ။ ယသ္မိဉှိ သမယေ မိစ္ဆာဝါစံ ပဇဟတိ၊ သမ္မာဝါစံ ပူရေတိ၊ တသ္မိံ သမယေ သမ္မာကမ္မန္တသမ္မာအာဇီဝါ နတ္ထိ။ ဣမာနိ ပဉ္စကာရာပကင်္ဂါနေဝ မိစ္ဆာဝါစံ ပဇဟန္တိ၊ သမ္မာဝါစာ ပန သယံ ဝိရတိဝသေန ပူရေတိ။ ယသ္မိံ သမယေ မိစ္ဆာကမ္မန္တံ ပဇဟတိ၊ သမ္မာကမ္မန္တံ ပူရေတိ၊ တသ္မိံ သမယေ သမ္မာဝါစာသမ္မာအာဇီဝါ နတ္ထိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ကာရာပကင်္ဂါနေဝ မိစ္ဆာကမ္မန္တံ ပဇဟန္တိ၊ သမ္မာကမ္မန္တော ပန သယံ ဝိရတိဝသေန ပူရေတိ။ ယသ္မိံ သမယေ မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဇဟတိ၊ သမ္မာအာဇီဝံ ပူရေတိ၊ တသ္မိံ သမယေ သမ္မာဝါစာသမ္မာကမ္မန္တာ နတ္ထိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ကာရာပကင်္ဂါနေဝ မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဇဟန္တိ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ ပန သယံ ဝိရတိဝသေန ပူရေတိ။ ဣမံ ဧတေသံ ပဉ္စန္နံ ကာရာပကင်္ဂါနံ ကိစ္စာတိရေကတံ ဒဿေတုံ ပဉ္စင်္ဂိကော မဂ္ဂေါတိ ဂဟိတံ။ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ပန အဋ္ဌင်္ဂိကောဝ ဟောတိ၊ ပဉ္စင်္ဂိကော နာမ နတ္ထိ။

‘‘ယဒိ သမ္မာဝါစာဒီဟိ သဒ္ဓိံ အဋ္ဌင်္ဂိကောတိ ဝဒထ၊ စတဿော သမ္မာဝါစာစေတနာ၊ တိဿော သမ္မာကမ္မန္တစေတနာ၊ သတ္တ သမ္မာအာဇီဝစေတနာတိ ဣမမှာ စေတနာဗဟုတ္တာ ကထံ မုစ္စိဿထ? တသ္မာ ပဉ္စင်္ဂိကောဝ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘စေတနာဗဟုတ္တာ စ ပမုစ္စိဿာမ၊ အဋ္ဌင်္ဂိကောဝ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါတိ စ ဝက္ခာမ’’။ ‘‘တွံ တာဝ မဟာစတ္တာရီသကဘာဏကော ဟောသိ၊ န ဟောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။ သစေ ‘‘န ဟောမီ’’တိ ဝဒတိ၊ ‘‘တွံ အဘာဏကတ္တာ န ဇာနာသီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ‘‘ဘာဏကောသ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ‘‘သုတ္တံ အာဟရာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ သုတ္တံ အာဟရတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ အာဟရတိ သယံ ဥပရိပဏ္ဏာသတော အာဟရိတဗ္ဗံ –

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ? သမ္မာဝါစံပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွါယံ ဝဒါမိ – အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ၊ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ? မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ၊ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ၊ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ၊ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ – အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ? ယာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတေဟိ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ – အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ…ပေ…။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာကမ္မန္တော? သမ္မာကမ္မန္တံပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွယံ ဝဒါမိ…ပေ… ဥပဓိဝေပက္ကော။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာကမ္မန္တော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော…ပေ…။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ? သမ္မာအာဇီဝံပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွါယံ ဝဒါမိ…ပေ… ဥပဓိဝေပက္ကော။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ? ယာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော မိစ္ဆာအာဇီဝါ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ – အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၃၈ အာဒယော)။

ဧဝမေတ္ထ စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတေဟိ၊ တီဟိ ကာယဒုစ္စရိတေဟိ၊ မိစ္ဆာဇီဝတော စာတိ ဧကေကာဝ ဝိရတိ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါတိ ဝုတ္တာ။ ‘‘ကုတော ဧတ္ထ စေတနာဗဟုတ္တံ? ကုတော ပဉ္စင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဒံ တေ သုတ္တံ အကာမကဿ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ အဋ္ဌင်္ဂိကောတိ ဒီပေတိ’’။ သစေ ဧတ္တကေန သလ္လက္ခေတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ သလ္လက္ခေတိ အညာနိပိ ကာရဏာနိ အာဟရိတွာ သညာပေတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ယသ္မိံ ခေါ၊ သုဘဒ္ဒ၊ ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ သမဏောပိ တတ္ထ န ဥပလဗ္ဘတိ…ပေ… ဣမသ္မိံ ခေါ၊ သုဘဒ္ဒ၊ ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပလဗ္ဘတိ၊ ဣဓေဝ ၊ သုဘဒ္ဒ၊ သမဏော…ပေ… သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဟိ အညေဟီတိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၄)။

အညေသုပိ အနေကေသု သုတ္တသတေသု အဋ္ဌင်္ဂိကောဝ မဂ္ဂေါ အာဂတော။ ကထာဝတ္ထုပ္ပကရဏေပိ ဝုတ္တံ –

‘‘မဂ္ဂါနံ အဋ္ဌင်္ဂိကော သေဋ္ဌော၊ သစ္စာနံ စတုရော ပဒါ၊

ဝိရာဂေါ သေဋ္ဌော ဓမ္မာနံ၊ ဒွိပဒါနဉ္စ စက္ခုမာ’’တိ (ကထာ။ ၈၇၂) –

‘‘အတ္ထေဝ သုတ္တန္တောတိ’’? ‘‘အာမန္တာ’’‘‘တေန ဟိ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ။ သစေ ပန ဧတ္တကေနာပိ သညတ္တိံ န ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ယာဂုံ ပိဝါဟီ’’တိ ဥယျောဇေတဗ္ဗော။ ဥတ္တရိမ္ပန ကာရဏံ ဝက္ခတီတိ အဋ္ဌာနမေတံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

နယာ ပနေတ္ထ ဂဏေတဗ္ဗာ။ အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂသ္မိဉှိ ဧကတော ပုစ္ဆိတွာ ဧကတော ဝိဿဇ္ဇနေ စတူသု မဂ္ဂေသု စတ္တာရိ နယသဟဿာနိ ဝိဘတ္တာနိ။ ပဉ္စင်္ဂိကမဂ္ဂေ ဧကတော ပုစ္ဆိတွာ ဧကတော ဝိဿဇ္ဇနေ စတ္တာရိ၊ ပါဋိယေက္ကံ ပုစ္ဆိတွာ ပါဋိယေက္ကံ ဝိဿဇ္ဇနေ စတ္တာရိ စတ္တာရီတိ ပဉ္စသု အင်္ဂေသု ဝီသတိ။ ဣတိ ပုရိမာနိ အဋ္ဌ ဣမာနိ စ ဝီသတီတိ သဗ္ဗာနိပိ မဂ္ဂဝိဘင်္ဂေ အဋ္ဌဝီသတိ နယသဟဿာနိ ဝိဘတ္တာနိ။ တာနိ စ ခေါ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရာနိ ကုသလာနေဝ။ ဝိပါကေ ပန ကုသလတော တိဂုဏာ နယာ ကာတဗ္ဗာတိ။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ။

၃။ ပဉှာပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ

၅၀၄။ ပဉှာပုစ္ဆကေ ပါဠိအနုသာရေနေဝ မဂ္ဂင်္ဂါနံ ကုသလာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာရမ္မဏတ္တိကေသု ပန သဗ္ဗာနိပေတာနိ အပ္ပမာဏံ နိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တိတော အပ္ပမာဏာရမ္မဏာနေဝ၊ န မဂ္ဂါရမ္မဏာနိ။ နေဝ ဟိ မဂ္ဂေါ န ဖလံ မဂ္ဂံ အာရမ္မဏံ ကရောတိ။ သဟဇာတဟေတုဝသေန ပနေတ္ထ ကုသလာနိ မဂ္ဂဟေတုကာနိ၊ ဝီရိယံ ဝါ ဝီမံသံ ဝါ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ မဂ္ဂဘာဝနာကာလေ မဂ္ဂါဓိပတီနိ၊ ဆန္ဒစိတ္တဇေဋ္ဌိကာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ မဂ္ဂါဓိပတီနီတိ၊ ဖလကာလေပိ န ဝတ္တဗ္ဗာနေဝ။

အတီတာဒီသု ဧကာရမ္မဏဘာဝေနပိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ နိဗ္ဗာနဿ ပန ဗဟိဒ္ဓါဓမ္မတ္တာ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာနိ နာမ ဟောန္တီတိ ဧဝမေတသ္မိံ ပဉှာပုစ္ဆကေပိ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရာနေဝ မဂ္ဂင်္ဂါနိ ကထိတာနိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယသ္မိံယေဝ လောကိယလောကုတ္တရာနိ မဂ္ဂင်္ဂါနိ ကထိတာနိ၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန ပဉှာပုစ္ဆကေ စ လောကုတ္တရာနေဝါတိ ဧဝမယံ မဂ္ဂဝိဘင်္ဂေါပိ တေပရိဝဋ္ဋံ နီဟရိတွာဝ ဘာဇေတွာ ဒဿိတောတိ။

သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ

မဂ္ဂင်္ဂဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။