📜

၁၂။ ဈာနဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ

မာတိကာဝဏ္ဏနာ

၅၀၈။ ဣဒါနိ တဒနန္တရေ ဈာနဝိဘင်္ဂေ ယာ တာဝ အယံ သကလဿာပိ သုတ္တန္တဘာဇနီယဿ ပဌမံ မာတိကာ ဌပိတာ၊ တတ္ထ ဣဓာတိ ဝစနံ ပုဗ္ဗဘာဂကရဏီယသမ္ပဒါယ သမ္ပန္နဿ သဗ္ဗပ္ပကာရဇ္ဈာနနိဗ္ဗတ္တကဿ ပုဂ္ဂလဿ သန္နိဿယဘူတသာသနပရိဒီပနံ၊ အညသာသနဿ စ တထာဘာဝပဋိသေဓနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော…ပေ… သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဟိ အညေဟီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၄၁)။ ဘိက္ခူတိ တေသံ ဈာနာနံ နိဗ္ဗတ္တကပုဂ္ဂလပရိဒီပနံ။ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတောတိ ဣဒမဿ ပါတိမောက္ခသံဝရေ ပတိဋ္ဌိတဘာဝပရိဒီပနံ။ ဝိဟရတီတိ ဣဒမဿ တဒနုရူပဝိဟာရသမင်္ဂီဘာဝပရိဒီပနံ။ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ ဣဒမဿ ဟေဋ္ဌာ ပါတိမောက္ခသံဝရဿ ဥပရိ ဈာနာနုယောဂဿ စ ဥပကာရဓမ္မပရိဒီပနံ။ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီတိ ဣဒမဿ ပါတိမောက္ခတော အစဝနဓမ္မတာပရိဒီပနံ။ သမာဒါယာတိ ဣဒမဿ သိက္ခာပဒါနံ အနဝသေသတော အာဒါနပရိဒီပနံ။ သိက္ခတီတိ ဣဒမဿ သိက္ခာယ သမင်္ဂီဘာဝပရိဒီပနံ။ သိက္ခာပဒေသူတိ ဣဒမဿ သိက္ခိတဗ္ဗဓမ္မပရိဒီပနံ။

ဣန္ဒြိယေသူတိ ဣဒမဿ ဂုတ္တဒွါရတာယ ဘူမိပရိဒီပနံ၊ ရက္ခိတဗ္ဗောကာသပရိဒီပနန္တိပိ ဝဒန္တိ ဧဝ။ ဂုတ္တဒွါရောတိ ဣဒမဿ ဆသု ဒွါရေသု သံဝိဟိတာရက္ခဘာဝပရိဒီပနံ။ ဘောဇနေ မတ္တညူတိ ဣဒမဿ သန္တောသာဒိဂုဏပရိဒီပနံ။ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ ဇာဂရိယာနုယောဂမနုယုတ္တောတိ ဣဒမဿ ကာရဏဘာဝပရိဒီပနံ။ သာတစ္စံနေပက္ကန္တိ ဣဒမဿ ပညာပရိဂ္ဂဟိတေန ဝီရိယေန သာတစ္စကာရိတာပရိဒီပနံ ။ ဗောဓိပက္ခိကာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တောတိ ဣဒမဿ ပဋိပတ္တိယာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယတ္တပရိဒီပနံ။

သော အဘိက္ကန္တေ…ပေ… တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတီတိ ဣဒမဿ သဗ္ဗတ္ထ သတိသမ္ပဇညသမန္နာဂတတ္တပရိဒီပနံ။ သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတီတိ ဣဒမဿ အနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပနံ။ အရညံ…ပေ… ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပန္တိ ဣဒမဿ သေနာသနပ္ပဘေဒနိရာဒီနဝတာနိသံသပရိဒီပနံ။ သောအရညဂတော ဝါတိ ဣဒမဿ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သေနာသနေန ယုတ္တဘာဝပရိဒီပနံ။ နိသီဒတီတိ ဣဒမဿ ယောဂါနုရူပဣရိယာပထပရိဒီပနံ။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ဣဒမဿ ယောဂါရမ္ဘပရိဒီပနံ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယာတိအာဒိ ပနဿ ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂေန နီဝရဏပ္ပဟာနပရိဒီပနံ။ တဿေဝ ပဟီနနီဝရဏဿ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒိ ပဋိပါဋိယာ ဈာနုပ္ပတ္တိပရိဒီပနံ။

အပိ စ ဣဓ ဘိက္ခူတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဈာနုပ္ပာဒကော ဘိက္ခု။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဈာနုပ္ပာဒကေန ဘိက္ခုနာ စတ္တာရိ သီလာနိ သောဓေတဗ္ဗာနိ၊ တသ္မာဿ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတောတိ ဣမိနာ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလဝိသုဒ္ဓိံ ဥပဒိသတိ။ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိအာဒိနာ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူတိ ဣမိနာ တေသံ ဒွိန္နံ သီလာနံ အနဝသေသတော အာဒါနံ။ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရောတိ ဣမိနာ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလံ။ ဘောဇနေ မတ္တညူတိ ဣမိနာ ပစ္စယသန္နိဿိတသီလံ။ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တန္တိအာဒိနာ သီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ ဈာနဘာဝနာယ ဥပကာရကေ ဓမ္မေ။ သော အဘိက္ကန္တေတိအာဒိနာ တေသံ ဓမ္မာနံ အပရိဟာနာယ ကမ္မဋ္ဌာနဿ စ အသမ္မောသာယ သတိသမ္ပဇညသမာယောဂံ။ သော ဝိဝိတ္တန္တိအာဒိနာ ဘာဝနာနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟံ။ သောအရညဂတော ဝါတိအာဒိနာ တံ သေနာသနံ ဥပဂတဿ ဈာနာနုရူပဣရိယာပထဉ္စေဝ ဈာနဘာဝနာရမ္ဘဉ္စ။ သော အဘိဇ္ဈန္တိအာဒိနာ ဈာနဘာဝနာရမ္ဘေန ဈာနပစ္စနီကဓမ္မပ္ပဟာနံ။ သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယာတိအာဒိနာ ဧဝံ ပဟီနဇ္ဈာနပစ္စနီကဓမ္မဿ သဗ္ဗဇ္ဈာနာနံ ဥပ္ပတ္တိက္ကမံ ဥပဒိသတီတိ။

မာတိကာဝဏ္ဏနာ။

နိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၀၉။ ဣဒါနိ ယထာနိက္ခိတ္တံ မာတိကံ ပဋိပါဋိယာ ဘာဇေတွာ ဒဿေတုံ ဣဓာတိ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာတိအာဒီဟိ ဒသဟိ ပဒေဟိ သိက္ခတ္တယသင်္ခါတံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓသာသနမေဝ ကထိတံ။ တဉှိ ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဒိဋ္ဌီတိ ဝုစ္စတိ။ တဿေဝ ခမနဝသေန ခန္တိ၊ ရုစ္စနဝသေန ရုစိ၊ ဂဟဏဝသေန အာဒါယော၊ သဘာဝဋ္ဌေန ဓမ္မော၊ သိက္ခိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝိနယော၊ တဒုဘယေနာပိ ဓမ္မဝိနယော၊ ပဝုတ္တဝသေန ပါဝစနံ၊ သေဋ္ဌစရိယဋ္ဌေန ဗြဟ္မစရိယံ၊ အနုသိဋ္ဌိဒါနဝသေန သတ္ထုသာသနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာတိအာဒီသု ဣမိဿာ ဗုဒ္ဓဒိဋ္ဌိယာ၊ ဣမိဿာ ဗုဒ္ဓခန္တိယာ၊ ဣမိဿာ ဗုဒ္ဓရုစိယာ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓအာဒါယေ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓဓမ္မေ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓဝိနယေ။

‘‘ယေ စ ခေါ တွံ၊ ဂေါတမိ၊ ဓမ္မေ ဇာနေယျာသိ – ‘ဣမေ ဓမ္မာ သရာဂါယ သံဝတ္တန္တိ နော ဝိရာဂါယ၊ သံယောဂါယ သံဝတ္တန္တိ နော ဝိသံယောဂါယ၊ အာစယာယ သံဝတ္တန္တိ နော အပစယာယ၊ ဥပါဒါယ သံဝတ္တန္တိ နော ပဋိနိဿဂ္ဂိယာ၊ မဟိစ္ဆတာယ သံဝတ္တန္တိ နော အပ္ပိစ္ဆတာယ၊ အသန္တုဋ္ဌိယာ သံဝတ္တန္တိ နော သန္တုဋ္ဌိယာ၊ သင်္ဂဏိကာယ သံဝတ္တန္တိ နော ပဝိဝေကာယ၊ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တန္တိ နော ဝီရိယာရမ္ဘာယ၊ ဒုဗ္ဘရတာယ သံဝတ္တန္တိ နော သုဘရတာယာ’တိ ဧကံသေန ဟိ၊ ဂေါတမိ၊ ဓာရေယျာသိ – ‘နေသော ဓမ္မော၊ နေသော ဝိနယော၊ နေတံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ ယေ စ ခေါ တွံ၊ ဂေါတမိ၊ ဓမ္မေ ဇာနေယျာသိ – ‘ဣမေ ဓမ္မာ ဝိရာဂါယ သံဝတ္တန္တိ နော သရာဂါယ…ပေ… သုဘရတာယ သံဝတ္တန္တိ နော ဒုဗ္ဘရတာယာ’တိ။ ဧကံသေန ဟိ၊ ဂေါတမိ၊ ဓာရေယျာသိ – ‘ဧသော ဓမ္မော၊ ဧသော ဝိနယော၊ ဧတံ သတ္ထုသာသန’’န္တိ (အ။ နိ။ ၈။၅၃၊ စူဠဝ။ ၄၀၆)။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓဓမ္မဝိနယေ ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓပါဝစနေ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓဗြဟ္မစရိယေ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓသတ္ထုသာသနေတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပိစေတံ သိက္ခာတ္တယသင်္ခါတံ သကလံ သာသနံ ဘဂဝတာ ဒိဋ္ဌတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ စ ဒိဋ္ဌိ၊ ဘဂဝတော ခမနဝသေန ခန္တိ၊ ရုစ္စနဝသေန ရုစိ၊ ဂဟဏဝသေန အာဒါယော။ အတ္တနော ကာရကံ အပါယေသု အပတမာနံ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော။ သောဝ သံကိလေသပက္ခံ ဝိနတီတိ ဝိနယော။ ဓမ္မော စ သော ဝိနယော စာတိ ဓမ္မဝိနယော။ ကုသလဓမ္မေဟိ ဝါ အကုသလဓမ္မာနံ ဧသ ဝိနယောတိ ဓမ္မဝိနယော။ တေနေဝ ဝုတ္တံ – ‘‘ယေ စ ခေါ တွံ၊ ဂေါတမိ၊ ဓမ္မေ ဇာနေယျာသိ – ‘ဣမေ ဓမ္မာ ဝိရာဂါယ သံဝတ္တန္တိ နော သရာဂါယ…ပေ… ဧကံသေန၊ ဂေါတမိ၊ ဓာရေယျာသိ ‘ဧသော ဓမ္မော၊ ဧသော ဝိနယော၊ ဧတံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။

ဓမ္မေန ဝါ ဝိနယော၊ န ဒဏ္ဍာဒီဟီတိ ဓမ္မဝိနယော၊ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ဒဏ္ဍေနေကေ ဒမယန္တိ၊ အင်္ကုသေဟိ ကသာဟိ စ၊

အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန၊ နာဂေါ ဒန္တော မဟေသိနာ’’တိ။ (စူဠဝ။ ၃၄၂၊ မ။ နိ။ ၂။၃၅၂)၊

တထာ –

‘‘ဓမ္မေန နီယမာနာနံ၊ ကာ ဥသူယာ ဝိဇာနတ’’န္တိ၊ (မဟာဝ။ ၆၃)၊

ဓမ္မာယ ဝါ ဝိနယော ဓမ္မဝိနယော။ အနဝဇ္ဇဓမ္မတ္ထဉှေသ ဝိနယော၊ န ဘဝဘောဂါမိသတ္ထံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘နယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ ဇနကုဟနတ္ထ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၅) ဝိတ္ထာရော။ ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ အာဟ – ‘‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၅၉)။ ဝိသိဋ္ဌံ ဝါ နယတီတိ ဝိနယော။ ဓမ္မတော ဝိနယော ဓမ္မဝိနယော။ သံသာရဓမ္မတော ဟိ သောကာဒိဓမ္မတော ဝါ ဧသ ဝိသိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ နယတိ။ ဓမ္မဿ ဝါ ဝိနယော၊ န တိတ္ထကရာနန္တိ ဓမ္မဝိနယော၊ ဓမ္မဘူတော ဟိ ဘဂဝါ၊ တဿေဝ ဝိနယော။ ယသ္မာ ဝါ ဓမ္မာယေဝ အဘိညေယျာ ပရိညေယျာ ပဟာတဗ္ဗာ ဘာဝေတဗ္ဗာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ စ၊ တသ္မာ ဧသ ဓမ္မေသု ဝိနယော၊ န သတ္တေသု၊ န ဇီဝေသု စာတိ ဓမ္မဝိနယော။ သာတ္ထသဗျဉ္ဇနတာဒီဟိ အညေသံ ဝစနတော ပဓာနံ ဝစနန္တိ ပဝစနံ၊ ပဝစနမေဝ ပါဝစနံ။ သဗ္ဗစရိယာဟိ ဝိသိဋ္ဌစရိယာဘာဝေန ဗြဟ္မစရိယံ။ ဒေဝမနုဿာနံ သတ္ထုဘူတဿ ဘဂဝတော သာသနန္တိ သတ္ထုသာသနံ၊ သတ္ထုဘူတံ ဝါ သာသနန္တိပိ သတ္ထုသာသနံ။ ‘‘သော ဝေါ မမစ္စယေန သတ္ထာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၆) ဟိ ဓမ္မဝိနယောဝ သတ္ထာတိ ဝုတ္တောတိ ဧဝမေတေသံ ပဒါနံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယသ္မာ ပန ဣမသ္မိံယေဝ သာသနေ သဗ္ဗပကာရဇ္ဈာနနိဗ္ဗတ္တကော ဘိက္ခု ဒိဿတိ၊ န အညတြ၊ တသ္မာ တတ္ထ တတ္ထ ‘ဣမိဿာ’တိ စ ‘ဣမသ္မိ’န္တိ စ အယံ နိယမော ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ အယံ ‘ဣဓာ’တိ မာတိကာပဒနိဒ္ဒေသဿ အတ္ထော။

၅၁၀။ ဘိက္ခုနိဒ္ဒေသေ သမညာယာတိ ပညတ္တိယာ၊ ဝေါဟာရေနာတိ အတ္ထော။ သမညာယ ဧဝ ဟိ ဧကစ္စော ဘိက္ခူတိ ပညာယတိ။ တထာ ဟိ နိမန္တနာဒိမှိ ဘိက္ခူသု ဂဏီယမာနေသု သာမဏေရေပိ ဂဟေတွာ ‘သတံ ဘိက္ခူ၊ သဟဿံ ဘိက္ခူ’တိ ဝဒန္တိ။ ပဋိညာယာတိ အတ္တနော ပဋိဇာနနေန။ ပဋိညာယပိ ဟိ ဧကစ္စော ဘိက္ခူတိ ပညာယတိ။ တဿ ‘‘ကော ဧတ္ထ အာဝုသော’’တိ? ‘‘အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ’’တိ ဧဝမာဒီသု (အ။ နိ။ ၁၀။၉၆) သမ္ဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အယံ ပန အာနန္ဒတ္ထေရေန ဝုတ္တတ္တာ ဓမ္မိကာ ပဋိညာ။ ရတ္တိဘာဂေ ပန ဒုဿီလာပိ ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တာ ‘‘ကော ဧတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ အဓမ္မိကာယ ပဋိညာယ အဘူတတ္ထာယ ‘‘မယံ ဘိက္ခူ’’တိ ဝဒန္တိ။

ဘိက္ခတီတိ ယာစတိ။ ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခတိ၊ ဘိက္ခံ ဧသတိ ဂဝေသတိ၊ သော တံ လဘတု ဝါ မာ ဝါ၊ အထ ခေါ ဘိက္ခတီတိ ဘိက္ခု။ ဘိက္ခကောတိ ဗျဉ္ဇနေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ၊ ဘိက္ခနဓမ္မတာယ ဘိက္ခူတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ အဇ္ဈုပဂတံ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတတ္တာ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတော နာမ။ ယော ဟိ ကောစိ အပ္ပံ ဝါ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ ကသိဂေါရက္ခာဒီဟိ ဇီဝိတကပ္ပနံ ဟိတွာ လိင်္ဂသမ္ပဋိစ္ဆနေနေဝ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု။ ပရပ္ပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကတ္တာ ဝါ ဝိဟာရမဇ္ဈေ ကာဇဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု။ ပိဏ္ဍိယာလောပဘောဇနံ နိဿာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥဿာဟဇာတတ္တာ ဝါ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု။

အဂ္ဃဖဿဝဏ္ဏဘေဒေန ဘိန္နံ ပဋံ ဓာရေတီတိ ဘိန္နပဋဓရော။ တတ္ထ သတ္ထကစ္ဆေဒနေန အဂ္ဃဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဟဿဂ္ဃနကောပိ ဟိ ပဋော သတ္ထကေန ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္နော ဘိန္နဂ္ဃော ဟောတိ၊ ပုရိမဂ္ဃတော ဥပဍ္ဎမ္ပိ န အဂ္ဃတိ။ သုတ္တသံသိဗ္ဗနေန ဖဿဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုခသမ္ဖဿောပိ ဟိ ပဋော သုတ္တေဟိ သံသိဗ္ဗိတော ဘိန္နဖဿော ဟောတိ၊ ခရသမ္ဖဿတံ ပါပုဏာတိ။ သူစိမလာဒီဟိ ဝဏ္ဏဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုပရိသုဒ္ဓါပိ ဟိ ပဋော သူစိကမ္မတော ပဋ္ဌာယ သူစိမလေန၊ ဟတ္ထသေဒမလဇလ္လိကာဒီဟိ ၊ အဝသာနေ ရဇနကပ္ပကရဏေဟိ စ ဘိန္နဝဏ္ဏော ဟောတိ၊ ပကတိဝဏ္ဏံ ဝိဇဟတိ။ ဧဝံ တီဟာကာရေဟိ ဘိန္နပဋဓာရဏတော ဘိန္နပဋဓရောတိ ဘိက္ခု။ ဂိဟီဝတ္ထဝိသဘာဂါနံ ဝါ ကာသာဝါနံ ဓာရဏမတ္တေနေဝ ဘိန္နပဋဓရောတိ ဘိက္ခု။

ဘိန္ဒတိ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေတိ ဘိက္ခု။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဉ္စ ကိလေသေ ဘိန္ဒတီတိ ဘိက္ခု။ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန စတ္တာရော၊ အနာဂါမိမဂ္ဂေန စတ္တာရော၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဋ္ဌ ကိလေသေ ဘိန္ဒတီတိ ဘိက္ခု။ ဧတ္တာဝတာ စတ္တာရော မဂ္ဂဋ္ဌာ ဒဿိတာ။ ဘိန္နတ္တာတိ ဣမိနာ ပန စတ္တာရော ဖလဋ္ဌာ။ သောတာပန္နော ဟိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဉ္စ ကိလေသေ ဘိန္ဒိတွာ ဌိတော။ သကဒါဂါမီ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန စတ္တာရော၊ အနာဂါမီ အနာဂါမိမဂ္ဂေန စတ္တာရော၊ အရဟာ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဋ္ဌ ကိလေသေ ဘိန္ဒိတွာ ဌိတော။ ဧဝမယံ စတုဗ္ဗိဓော ဖလဋ္ဌော ဘိန္နတ္တာ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘိက္ခု နာမ။

ဩဓိသော ကိလေသာနံ ပဟာနာတိ ဧတ္ထ ဒွေ ဩဓီ – မဂ္ဂေါဓိ စ ကိလေသောဓိ စ။ ဩဓိ နာမ သီမာ၊ မရိယာဒါ။ တတ္ထ သောတာပန္နော မဂ္ဂေါဓိနာ ဩဓိသော ကိလေသာနံ ပဟာနာ ဘိက္ခု။ တဿ ဟိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဧကေနေဝ ဩဓိနာ ကိလေသာ ပဟီနာ၊ န သကလေန မဂ္ဂစတုက္ကေန။ သကဒါဂါမီအနာဂါမီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သောတာပန္နော စ ကိလေသောဓိနာပိ ဩဓိသော ကိလေသာနံ ပဟာနာ ဘိက္ခု။ တဿ ဟိ ပဟာတဗ္ဗကိလေသေသု ဩဓိနာဝ ကိလေသာ ပဟီနာ၊ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ။ အရဟာ ပန အနောဓိသောဝ ကိလေသာနံ ပဟာနာ ဘိက္ခု။ တဿ ဟိ မဂ္ဂစတုက္ကေန အနောဓိနာဝ ကိလေသာ ပဟီနာ၊ န ဧကာယ မဂ္ဂသီမာယ။ ပဟာတဗ္ဗကိလေသေသု စ အနောဓိသောဝ ကိလေသာ ပဟီနာ။ ဧကာပိ ဟိ ကိလေသသီမာ ဌိတာ နာမ နတ္ထိ။ ဧဝံ သော ဥဘယထာပိ အနောဓိသော ကိလေသာနံ ပဟာနာ ဘိက္ခု။

သေက္ခောတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကေန သဒ္ဓိံ သတ္တ အရိယာ။ တိဿော သိက္ခာ သိက္ခန္တီတိ သေက္ခာ။ တေသု ယော ကောစိ သေက္ခော ဘိက္ခုတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န သိက္ခတီတိ အသေက္ခော။ သေက္ခဓမ္မေ အတိက္ကမ္မ အဂ္ဂဖလေ ဌိတော တတော ဥတ္တရိ သိက္ခိတဗ္ဗာဘာဝတော ခီဏာသဝေါ အသေက္ခောတိ ဝုစ္စတိ။ အဝသေသော ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခု တိဿော သိက္ခာ နေဝ သိက္ခတိ၊ န သိက္ခိတွာ ဌိတောတိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သီလဂ္ဂံ သမာဓိဂ္ဂံ ပညဂ္ဂံ ဝိမုတ္တဂ္ဂန္တိ ဣဒံ အဂ္ဂံ ပတွာ ဌိတတ္တာ အဂ္ဂေါ ဘိက္ခု နာမ။ ဘဒြောတိ အပါပကော။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနာဒယော ဟိ ယာဝ အရဟာ တာဝ ဘဒြေန သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ဘဒြော ဘိက္ခူတိ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ။ မဏ္ဍော ဘိက္ခူတိ ပသန္နော ဘိက္ခု၊ သပ္ပိမဏ္ဍော ဝိယ အနာဝိလော ဝိပ္ပသန္နောတိ အတ္ထော။ သာရောတိ တေဟိယေဝ သီလသာရာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ၊ နီလသမန္နာဂမေန နီလော ပဋော ဝိယ၊ သာရော ဘိက္ခူတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိဂတကိလေသဖေဂ္ဂုဘာဝတော ဝါ ခီဏာသဝေါဝ သာရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ စ ‘‘ဘိန္ဒတိ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေတိ ဘိက္ခု၊ ဩဓိသော ကိလေသာနံ ပဟာနာ ဘိက္ခု၊ သေက္ခော ဘိက္ခူ’’တိ ဣမေသု တီသု ဌာနေသု သတ္တ သေက္ခာ ကထိတာ။ ‘‘ဘိန္နတ္တာ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ ဘိက္ခု၊ အနောဓိသော ကိလေသာနံ ပဟာနာ ဘိက္ခု၊ အသေက္ခော ဘိက္ခု၊ အဂ္ဂေါ ဘိက္ခု၊ မဏ္ဍော ဘိက္ခူ’’တိ ဣမေသု ပဉ္စသု ဌာနေသု ခီဏာသဝေါဝ ကထိတော။ ‘‘နေဝသေက္ခနာသေက္ခော’’တိ ဧတ္ထ ပုထုဇ္ဇနောဝ ကထိတော။ သေသဋ္ဌာနေသု ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော၊ သတ္တ သေက္ခာ၊ ခီဏာသဝေါတိ ဣမေ သဗ္ဗေပိ ကထိတာ။

ဧဝံ သမညာဒီဟိ ဘိက္ခုံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဥပသမ္ပဒါဝသေန ဒဿေတုံ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေနာတိ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ပဉ္စဝဂ္ဂကရဏီယေ ကမ္မေ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ၊ တေသံ အာဂတတ္တာ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒဿ အာဟဋတ္တာ သမ္မုခီဘူတာနဉ္စ အပ္ပဋိက္ကောသနတော ဧကသ္မိံ ကမ္မေ သမဂ္ဂဘာဝံ ဥပဂတေန။ ဉတ္တိစတုတ္ထေနာတိ တီဟိ အနုဿာဝနာဟိ ဧကာယ စ ဉတ္တိယာ ကာတဗ္ဗေန။ ကမ္မေနာတိ ဓမ္မိကေန ဝိနယကမ္မေန။ အကုပ္ပေနာတိ ဝတ္ထုဉတ္တိအနုဿာဝနသီမာပရိသသမ္ပတ္တိသမ္ပန္နတ္တာ အကောပေတဗ္ဗတံ အပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗတံ ဥပဂတေန။ ဌာနာရဟေနာတိ ကာရဏာရဟေန သတ္ထုသာသနာရဟေန။

ဥပသမ္ပန္နော နာမ ဥပရိဘာဝံ သမာပန္နော၊ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုဘာဝေါ ဟိ ဥပရိဘာဝေါ။ တဉ္စေသ ယထာဝုတ္တေန ကမ္မေန သမာပန္နတ္တာ ဥပသမ္ပန္နောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧတေန ယာ ဣမာ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါ၊ သရဏာဂမနူပသမ္ပဒါ၊ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ၊ ပဉှဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ၊ ဂရုဓမ္မပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ၊ ဒူတေနူပသမ္ပဒါ၊ အဋ္ဌဝါစိကူပသမ္ပဒါ၊ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါတိ အဋ္ဌ ဥပသမ္ပဒါ ဝုတ္တာ၊ တာသံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါ၊ ဒူတေနူပသမ္ပဒါ၊ အဋ္ဌဝါစိကူပသမ္ပဒါတိ ဣမာ တိဿောဝ ထာဝရာ။ သေသာ ဗုဒ္ဓေ ဓရမာနေယေဝ အဟေသုံ။ တာသု ဥပသမ္ပဒါသု ဣမသ္မိံ ဌာနေ အယံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါဝ အဓိပ္ပေတာ။

၅၁၁။ ပါတိမောက္ခသံဝရနိဒ္ဒေသေ ပါတိမောက္ခန္တိ သိက္ခာပဒသီလံ။ တဉှိ၊ ယော နံ ပါတိ ရက္ခတိ၊ တံ မောက္ခေတိ မောစယတိ အာပါယိကာဒီဟိ ဒုက္ခေဟိ၊ တသ္မာ ပါတိမောက္ခန္တိ ဝုတ္တံ။ သီလံ ပတိဋ္ဌာတိအာဒီနိ တဿေဝ ဝေဝစနာနိ။ တတ္ထ သီလန္တိ ကာမဉ္စေတံ သဟ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေန ဣဇ္ဈနကဿ ပါတိမောက္ခဿ ဝေဝစနံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဓမ္မတော ဧတံ သီလံ နာမ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝါ ဝိရမန္တဿ ဝတ္တပ္ပဋိပတ္တိံ ဝါ ပူရေန္တဿ စေတနာဒယော ဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ‘‘ကိံ သီလ’’န္တိ? စေတနာ သီလံ၊ စေတသိကံ သီလံ၊ သံဝရော သီလံ၊ အဝီတိက္ကမော သီလ’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၃၉)။

တတ္ထ စေတနာ သီလံ နာမ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝါ ဝိရမန္တဿ ဝတ္တပဋိပတ္တိံ ဝါ ပူရေန္တဿ စေတနာ။ စေတသိကံ သီလံ နာမ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝိရမန္တဿ ဝိရတိ။ အပိစ စေတနာ သီလံ နာမ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ပဇဟန္တဿ သတ္တ ကမ္မပထစေတနာ။ စေတသိကံ သီလံ နာမ ‘‘အဘိဇ္ဈံ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတီ’’တိအာဒိနာ နယေန သံယုတ္တမဟာဝဂ္ဂေ ဝုတ္တာ အနဘိဇ္ဈာအဗျာပါဒသမ္မာဒိဋ္ဌိဓမ္မာ။ သံဝရော သီလန္တိ ဧတ္ထ ပဉ္စဝိဓေန သံဝရော ဝေဒိတဗ္ဗော – ပါတိမောက္ခသံဝရော၊ သတိသံဝရော၊ ဉာဏသံဝရော ၊ ခန္တိသံဝရော၊ ဝီရိယသံဝရောတိ။ တဿ နာနာကရဏံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၆) ဝုတ္တံ။ အဝီတိက္ကမော သီလန္တိ သမာဒိဏ္ဏသီလဿ ကာယိကဝါစသိကော အဝီတိက္ကမော။ ဧတ္ထ စ သံဝရသီလံ အဝီတိက္ကမသီလန္တိ ဣဒမေဝ နိပ္ပရိယာယတော သီလံ၊ စေတနာ သီလံ စေတသိကံ သီလန္တိ ပရိယာယတော သီလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ယသ္မာ ပန ပါတိမောက္ခသံဝရသီလေန ဘိက္ခု သာသနေ ပတိဋ္ဌာတိ နာမ၊ တသ္မာ တံ ‘ပတိဋ္ဌာ’တိ ဝုတ္တံ၊ ပတိဋ္ဌဟတိ ဝါ ဧတ္ထ ဘိက္ခု၊ ကုသလဓမ္မာ ဧဝ ဝါ ဧတ္ထ ပတိဋ္ဌဟန္တီတိ ပတိဋ္ဌာ။ အယမတ္ထော –

‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယံ၊

အာတာပီ နိပကော ဘိက္ခု၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ’’န္တိ စ။ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃)၊

‘‘ပတိဋ္ဌာ ၊ မဟာရာဇ၊ သီလံ သဗ္ဗေသံ ကုသလဓမ္မာန’’န္တိ စ ‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ န ပရိဟာယန္တီ’’တိ (မိ။ ပ။ ၂။၁။၉) စ အာဒိသုတ္တဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

တဒေတံ ပုဗ္ဗုပ္ပတ္တိအတ္ထေန အာဒိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဥတ္တိယ၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၈၂)။

ယထာ ဟိ နဂရဝဍ္ဎကီ နဂရံ မာပေတုကာမော ပဌမံ နဂရဋ္ဌာနံ သောဓေတိ၊ တတော အပရဘာဂေ ဝီထိစတုက္ကသိင်္ဃာဋကာဒိပရိစ္ဆေဒေန ဝိဘဇိတွာ နဂရံ မာပေတိ၊ ဧဝမေဝ ယောဂါဝစရော အာဒိတောဝ သီလံ ဝိသောဓေတိ၊ တတော အပရဘာဂေ သမထဝိပဿနာမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ ဝါ ပန ရဇကော ပဌမံ တီဟိ ခါရေဟိ ဝတ္ထံ ဓောဝိတွာ ပရိသုဒ္ဓေ ဝတ္ထေ ယဒိစ္ဆကံ ရင်္ဂဇာတံ ဥပနေတိ၊ ယထာ ဝါ ပန ဆေကော စိတ္တကာရော ရူပံ လိခိတုကာမော အာဒိတောဝ ဘိတ္တိပရိကမ္မံ ကရောတိ၊ တတော အပရဘာဂေ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ ဧဝမေဝ ယောဂါဝစရော အာဒိတောဝ သီလံ ဝိသောဓေတွာ အပရဘာဂေ သမထဝိပဿနာဒယော ဓမ္မေ သစ္ဆိကရောတိ။ တသ္မာ သီလံ ‘‘အာဒီ’’တိ ဝုတ္တံ။

တဒေတံ စရဏသရိက္ခတာယ စရဏံ။ စရဏာတိ ဟိ ပါဒါ ဝုစ္စန္တိ။ ယထာ ဟိ ဆိန္နစရဏဿ ပုရိသဿ ဒိသံဂမနာဘိသင်္ခါရော န ဇာယတိ၊ ပရိပုဏ္ဏပါဒဿေဝ ဇာယတိ၊ ဧဝမေဝ ယဿ သီလံ ဘိန္နံ ဟောတိ ခဏ္ဍံ အပရိပုဏ္ဏံ၊ တဿ နိဗ္ဗာနဂမနာယ ဉာဏဂမနံ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ ယဿ ပန တံ အဘိန္နံ ဟောတိ အက္ခဏ္ဍံ ပရိပုဏ္ဏံ တဿ နိဗ္ဗာနဂမနာယ ဉာဏဂမနံ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ သီလံ ‘‘စရဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

တဒေတံ သံယမနဝသေန သံယမော၊ သံဝရဏဝသေန သံဝရော။ ဥဘယေနာပိ သီလသံယမော စေဝ သီလသံဝရော စ ကထိတော။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ သံယမေတိ ဝီတိက္ကမဝိပ္ဖန္ဒနံ၊ ပုဂ္ဂလံ ဝါ သံယမေတိ၊ ဝီတိက္ကမဝသေန တဿ ဝိပ္ဖန္ဒိတုံ န ဒေတီတိ သံယမော။ ဝီတိက္ကမဿ ပဝေသနဒွါရံ သံဝရတိ ပိဒဟတီတိပိ သံဝရော။ မောက္ခန္တိ ဥတ္တမံ မုခဘူတံ ဝါ။ ယထာ ဟိ သတ္တာနံ စတုဗ္ဗိဓော အာဟာရော မုခေန ပဝိသိတွာ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ဖရတိ၊ ဧဝံ ယောဂိနောပိ စတုဘူမကကုသလံ သီလမုခေန ပဝိသိတွာ အတ္ထသိဒ္ဓိံ သမ္ပာဒေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မောက္ခ’’န္တိ။ ပမုခေ သာဓူတိ ပါမောက္ခံ၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ သေဋ္ဌံ ပဓာနန္တိ အတ္ထော။ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာတိ စတုဘူမကကုသလာနံ ပဋိလာဘတ္ထာယ ပါမောက္ခံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ သေဋ္ဌံ ပဓာနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကာယိကော အဝီတိက္ကမောတိ တိဝိဓံ ကာယသုစရိတံ။ ဝါစသိကောတိ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီသုစရိတံ။ ကာယိကဝါစသိကောတိ တဒုဘယံ။ ဣမိနာ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလံ ပရိယာဒါယ ဒဿေတိ။ သံဝုတောတိ ပိဟိတော၊ သံဝုတိန္ဒြိယော ပိဟိတိန္ဒြိယောတိ အတ္ထော။ ယထာ ဟိ သံဝုတဒွါရံ ဂေဟံ ‘‘သံဝုတဂေဟံ ပိဟိတဂေဟ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓ သံဝုတိန္ဒြိယော ‘‘သံဝုတော’’တိ ဝုတ္တော။ ပါတိမောက္ခသံဝရေနာတိ ပါတိမောက္ခေန စ သံဝရေန စ၊ ပါတိမောက္ခသင်္ခါတေန ဝါ သံဝရေန။ ဥပေတောတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

၅၁၂။ ဣရိယတီတိအာဒီဟိ သတ္တဟိပိ ပဒေဟိ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလေ ဌိတဿ ဘိက္ခုနော ဣရိယာပထဝိဟာရော ကထိတော။

၅၁၃။ အာစာရဂေါစရနိဒ္ဒေသေ ကိဉ္စာပိ ဘဂဝါ သမဏာစရံ သမဏဂေါစရံ ကထေတုကာမော ‘‘အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ အတ္ထိ အာစာရော၊ အတ္ထိ အနာစာရော’’တိ ပဒံ ဥဒ္ဓရိ။ ယထာ ပန မဂ္ဂကုသလော ပုရိသော မဂ္ဂံ အစိက္ခန္တော ‘ဝါမံ မုဉ္စ ဒက္ခိဏံ ဂဏှာ’တိ ပဌမံ မုဉ္စိတဗ္ဗံ သဘယမဂ္ဂံ ဥပ္ပထမဂ္ဂံ အာစိက္ခတိ ၊ ပစ္ဆာ ဂဟေတဗ္ဗံ ခေမမဂ္ဂံ ဥဇုမဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ မဂ္ဂကုသလပုရိသသဒိသော ဓမ္မရာဇာ ပဌမံ ပဟာတဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓပ္ပဋိကုဋ္ဌံ အနာစာရံ အာစိက္ခိတွာ ပစ္ဆာ အာစာရံ အာစိက္ခိတုကာမော ‘‘တတ္ထ ကတမော အနာစာရော’’တိအာဒိမာဟ။ ပုရိသေန ဟိ အာစိက္ခိတမဂ္ဂေါ သမ္ပဇ္ဇေယျ ဝါ န ဝါ၊ တထာဂတေန အာစိက္ခိတမဂ္ဂေါ အပဏ္ဏကော၊ ဣန္ဒေန ဝိဿဋ္ဌံ ဝဇိရံ ဝိယ၊ အဝိရဇ္ဈနကော နိဗ္ဗာနနဂရံယေဝ သမောသရတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပုရိသော မဂ္ဂကုသလောတိ ခေါ၊ တိဿ၊ တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၈၄)။

ယသ္မာ ဝါ သသီသံ နဟာနေန ပဟီနသေဒမလဇလ္လိကဿ ပုရိသဿ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိဝိဘူသနဝိဓာနံ ဝိယ ပဟီနပါပဓမ္မဿ ကလျာဏဓမ္မသမာယောဂေါ သမ္ပန္နရူပေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ သေဒမလဇလ္လိက္ကံ ဝိယ ပဟာတဗ္ဗံ ပဌမံ အနာစာရံ အာစိက္ခိတွာ၊ ပဟီနသေဒမလဇလ္လိကဿ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိဝိဘူသနဝိဓာနံ ဝိယ ပစ္ဆာ အာစာရံ အာစိက္ခိတုကာမောပိ တတ္ထ ကတမော အနာစာရောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကာယိကော ဝီတိက္ကမောတိ တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ၊ ဝါစသိကော ဝီတိက္ကမောတိ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ၊ ကာယိကဝါစသိကော ဝီတိက္ကမောတိ တဒုဘယံ။ ဧဝံ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလဿေဝ ဝီတိက္ကမံ ဒဿေသိ။

ယသ္မာ ပန န ကေဝလံ ကာယဝါစာဟိ ဧဝ အနာစာရံ အာစရတိ၊ မနသာပိ အာစရတိ ဧဝ၊ တသ္မာ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ ဒုဿီလျံ အနာစာရော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧကစ္စိယံ အနာစာရံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေန္တော ဣဓေကစ္စော ဝေဠုဒါနေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝေဠုဒါနေနာတိ ပစ္စယဟေတုကေန ဝေဠုဒါနေန။ ဝိဟာရေ ဥဋ္ဌိတဉှိ အရညတော ဝါ အာဟရိတွာ ရက္ခိတဂေါပိတံ ဝေဠုံ ‘ဧဝံ မေ ပစ္စယံ ဒဿန္တီ’တိ ဥပဋ္ဌာကာနံ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တော အနေသနာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝတိ။ သော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဂရဟံ ပါပုဏာတိ၊ သမ္ပရာယေ စ အပါယပရိပူရကော ဟောတိ။ အတ္တနော ပုဂ္ဂလိကဝေဠုံ ကုလသင်္ဂဟတ္ထာယ ဒဒန္တော ကုလဒူသကဒုက္ကဋမာပဇ္ဇတိ၊ ပရပုဂ္ဂလိကံ ထေယျစိတ္တေန ဒဒမာနော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ သင်္ဃိကေပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန တံ ဣဿရဝတာယ ဒေတိ ဂရုဘဏ္ဍဝိဿဇ္ဇနမာပဇ္ဇတိ ။

ကတရော ပန ဝေဠု ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ ကတရော န ဟောတီတိ? ယော တာဝ အရောပိမော သယံဇာတကော၊ သော သင်္ဃေန ပရိစ္ဆိန္နဋ္ဌာနေယေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ တတော ပရံ န ဂရုဘဏ္ဍံ၊ ရောပိတဋ္ဌာနေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဂရုဘဏ္ဍံ။ သော ပန ပမာဏေန ပရိစ္ဆိန္နော တေလနာဠိပ္ပမာဏောပိ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ န တတော ဟေဋ္ဌာ။ ယဿ ပန ဘိက္ခုနော တေလနာဠိယာ ဝါ ကတ္တရဒဏ္ဍေန ဝါ အတ္ထော၊ တေန ဖာတိကမ္မံ ကတွာ ဂဟေတဗ္ဗော။ ဖာတိကမ္မံ တဒဂ္ဃနကံ ဝါ အတိရေကံ ဝါ ဝဋ္ဋတိ၊ ဦနကံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဟတ္ထကမ္မမ္ပိ ဥဒကာဟရဏမတ္တံ ဝါ အပ္ပဟရိတကရဏမတ္တံ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ၊ တံ ထာဝရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တသ္မာ ပေါက္ခရဏိတော ဝါ ပံသုံ ဥဒ္ဓရိတွာ သောပါနံ ဝါ အတ္ထရာပေတွာ ဝိသမဋ္ဌာနံ ဝါ သမံ ကတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဖာတိကမ္မံ အကတွာ ဂဟိတော တတ္ထ ဝသန္တေနေဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော၊ ပက္ကမန္တေန သင်္ဃိကံ ကတွာ ဌပေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ အသတိယာ ဂဟေတွာ ဂတေန ယတ္ထ ဂတော သရတိ၊ တတော ပစ္စာဟရိတဗ္ဗော။ သစေ အန္တရာ ဘယံ ဟောတိ၊ သမ္ပတ္တဝိဟရေ ဌပေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။

မနုဿာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဝေဠုံ ယာစန္တိ။ ဘိက္ခူ ‘သင်္ဃိကော’တိ ဒါတုံ န ဝိသဟန္တိ။ မနုဿာ ပုနပ္ပုနံ ယာစန္တိ ဝါ တဇ္ဇေန္တိ ဝါ။ တဒါ ဘိက္ခူဟိ ‘ဒဏ္ဍကမ္မံ ကတွာ ဂဏှထာ’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝေဠုဒါနံ နာမ န ဟောတိ။ သစေ တေ ဒဏ္ဍကမ္မတ္ထာယ ဝါသိဖရသုအာဒီနိ ဝါ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဝါ ဒေန္တိ၊ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဒဍ္ဎဂေဟာ မနုဿာ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆန္တာ န ဝါရေတဗ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တံ။

သစေ သင်္ဃဿ ဝေဠုဂုမ္ဗေ ဝေဠုဒူသိကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တံ အကောဋ္ဋာပေန္တာနံ ဝေဠု နဿတိ၊ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ? ဘိက္ခာစာရေ မနုဿာနံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သစေ ကောဋ္ဋေတုံ န ဣစ္ဆန္တိ ‘သမဘာဂံ လဘိဿထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ န ဣစ္ဆန္တိယေဝ ‘ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ လဘိဿထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဧဝမ္ပိ အနိစ္ဆန္တေသု ‘နဋ္ဌေန အတ္ထော နတ္ထိ၊ တုမှာကံ ခဏေ သတိ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရိဿထ၊ ကောဋ္ဋေတွာ ဂဏှထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဝေဠုဒါနံ နာမ န ဟောတိ။ ဝေဠုဂုမ္ဗေ အဂ္ဂိမှိ ဥဋ္ဌိတေပိ၊ ဥဒကေန ဝုယှမာနဝေဠူသုပိ ဧသေဝ နယော။ ရုက္ခေသုပိ အယမေဝ ကထာမဂ္ဂေါ။ ရုက္ခော ပန သူစိဒဏ္ဍကပ္ပမာဏော ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ။ သင်္ဃိကေ ရုက္ခေ ကောဋ္ဋာပေတွာ သင်္ဃံ အနာပုစ္ဆိတွာပိ သင်္ဃိကံ အာဝါသံ ကာတုံ လဗ္ဘတိ။ ဝစနပထစ္ဆေဒနတ္ထံ ပန အာပုစ္ဆိတွာဝ ကာတဗ္ဗော။

ပုဂ္ဂလိကံ ကာတုံ လဗ္ဘတိ၊ န လဗ္ဘတီတိ? န လဗ္ဘတိ။ ဟတ္ထကမ္မသီသေန ပန ဧကသ္မိံ ဂေဟေ မဉ္စဋ္ဌာနမတ္တံ လဗ္ဘတိ၊ တီသု ဂေဟေသု ဧကံ ဂေဟံ လဘတိ။ သစေ ဒဗ္ဘသမ္ဘာရာ ပုဂ္ဂလိကာ ဟောန္တိ၊ ဘူမိ သင်္ဃိကာ၊ ဧကံ ဂေဟံ ကတွာ သမဘာဂံ လဘတိ၊ ဒွီသု ဂေဟေသု ဧကံ ဂေဟံ လဘတိ။ သင်္ဃိကရုက္ခေ သင်္ဃိကံ အာဝါသံ ဗာဓေန္တေ သင်္ဃံ အနာပုစ္ဆာ ဟာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ န ဝဋ္ဋတီတိ? ဝဋ္ဋတိ။ ဝစနပထစ္ဆေဒနတ္ထံ ပန အာပုစ္ဆိတွာဝ ဟာရေတဗ္ဗော။ သစေ ရုက္ခံ နိဿာယ သင်္ဃဿ မဟန္တော လာဘော ဟောတိ၊ န ဟာရေတဗ္ဗော။ ပုဂ္ဂလိကရုက္ခေ သင်္ဃိကံ အာဝါသံ ဗာဓေန္တေ ရုက္ခသာမိကဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သစေ ဟရိတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ ဆေဒါပေတွာ ဟာရေတဗ္ဗော။ ‘ရုက္ခံ မေ ဒေထာ’တိ စောဒေန္တဿ ရုက္ခံ အဂ္ဃာပေတွာ မူလံ ဒါတဗ္ဗံ။ သင်္ဃိကေ ရုက္ခေ ပုဂ္ဂလိကာဝါသံ၊ ပုဂ္ဂလိကေ စ ပုဂ္ဂလိကာဝါသံ ဗာဓေန္တေပိ ဧသေဝ နယော။ ဝလ္လိယမ္ပိ အယမေဝ ကထာမဂ္ဂေါ။ ဝလ္လိ ပန ယတ္ထ ဝိက္ကာယတိ၊ ဒုလ္လဘာ ဟောတိ၊ တတ္ထ ဂရုဘဏ္ဍံ။ သာ စ ခေါ ဥပဍ္ဎဗာဟုပ္ပမာဏတော ပဋ္ဌာယ၊ တတော ဟေဋ္ဌာ ဝလ္လိခဏ္ဍံ ဂရုဘဏ္ဍံ န ဟောတိ။

ပတ္တဒါနာဒီသုပိ ပတ္တဒါနေနာတိ ပစ္စယဟေတုကေန ပတ္တဒါနေနာတိအာဒိ သဗ္ဗံ ဝေဠုဒါနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဂရုဘဏ္ဍတာယ ပနေတ္ထ အယံ ဝိနိစ္ဆယော။ ပတ္တမ္ပိ ဟိ ယတ္ထ ဝိက္ကာယတိ၊ ဂန္ဓိကာဒယော ဂန္ဓပလိဝေဌနာဒီနံ အတ္ထာယ ဂဏှန္တိ၊ တာဒိသေ ဒုလ္လဘဋ္ဌာနေယေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ။ ဧသ တာဝ ကိံသုကပတ္တကဏ္ဏပိဠန္ဓနတာလပတ္တာဒီသု ဝိနိစ္ဆယော။

တာလပဏ္ဏမ္ပိ ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေ ကထေတဗ္ဗံ။ တာလပဏ္ဏမ္ပိ ဟိ သယံဇာတေ တာလဝနေ သင်္ဃေန ပရိစ္ဆိန္နဋ္ဌာနေယေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ န တတော ပရံ။ ရောပိမတာလေသု သဗ္ဗမ္ပိ ဂရုဘဏ္ဍံ။ တဿ ပမာဏံ ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ အဋ္ဌင်္ဂုလပ္ပမာဏောပိ ရိတ္တပေါတ္ထကော။ တိဏမ္ပိ ဧတ္ထေဝ ပက္ခိပိတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ ယတ္ထ ပန တိဏံ နတ္ထိ တတ္ထ မုဉ္ဇပလာလနာဠိကေရပဏ္ဏာဒီဟိပိ ဆာဒေန္တိ။ တသ္မာ တာနိပိ တိဏေနေဝ သင်္ဂဟိတာနိ။ ဣတိ မုဉ္ဇပလာလာဒီသု ယံကိဉ္စိ မုဋ္ဌိပ္ပမာဏံ တိဏံ၊ နာဠိကေရပဏ္ဏာဒီသု စ ဧကပဏ္ဏမ္ပိ သင်္ဃဿ ဒိန္နံ ဝါ တတ္ထဇာတကံ ဝါ ဗဟိအာရာမေ သင်္ဃဿ တိဏဝတ္ထုမှိ ဇာတတိဏံ ဝါ ရက္ခိတဂေါပိတံ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ။ တံ ပန သင်္ဃကမ္မေ စ စေတိယကမ္မေ စ ကတေ အတိရေကံ ပုဂ္ဂလိကကမ္မေ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တဝေဠုမှိပိ ဧသေဝ နယော။

ပုပ္ဖဒါနေ ‘‘ဧတ္တကေသု ရုက္ခေသု ပုပ္ဖာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ယာဂုဘတ္တဝတ္ထေ ဥပနေန္တု၊ ဧတ္တကေသု သေနာသနပဋိသင်္ခရဏေ ဥပနေန္တူ’’တိ ဧဝံ နိယမိတဋ္ဌာနေ ဧဝ ပုပ္ဖာနိ ဂရုဘဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ။ ပရတီရေ သာမဏေရာ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတွာ ရာသိံ ကရောန္တိ၊ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ပုပ္ဖဘာဇကော ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဂဏေတွာ ကောဋ္ဌာသေ ကရောတိ၊ သော သမ္ပတ္တပရိသာယ သင်္ဃံ အနာပုစ္ဆိတွာဝ ဒါတုံ လဘတိ၊ အသမ္မတေန ပန အာပုစ္ဆိတွာဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခု ပန ကဿ ပုပ္ဖာနိ ဒါတုံ လဘတိ၊ ကဿ န လဘတီတိ? မာတာပိတူနံ ဂေဟံ ဟရိတွာပိ ဂေဟတော ပက္ကောသာပေတွာပိ ‘ဝတ္ထုပူဇံ ကရောထာ’တိ ဒါတုံ လဘတိ၊ ပိဠန္ဓနတ္ထာယ ဒါတုံ န လဘတိ၊ သေသဉာတီနံ ပန ဟရိတွာ န ဒါတဗ္ဗံ၊ ပက္ကောသာပေတွာ ‘ပူဇံ ကရောထာ’တိ ဒါတဗ္ဗံ၊ သေသဇနဿ ပူဇနဋ္ဌာနံ သမ္ပတ္တဿ အပစ္စာသီသန္တေန ဒါတဗ္ဗံ၊ ပုပ္ဖဒါနံ နာမ န ဟောတိ။ ဝိဟာရေ ဗဟူနိ ပုပ္ဖာနိ ပုပ္ဖန္တိ။ ဘိက္ခုနာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တေန မနုဿေ ဒိသွာ ‘ဝိဟာရေ ဗဟူနိ ပုပ္ဖာနိ၊ ပူဇေထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဝစနမတ္တေ ဒေါသော နတ္ထိ။ ‘မနုဿာ ခါဒနီယဘောဇနီယံ အာဒါယ အာဂမိဿန္တီ’တိ စိတ္တေန ပန န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဝဒတိ၊ ခါဒနီယဘောဇနီယံ န ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ မနုဿာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ‘ဝိဟာရေ ပုပ္ဖာနိ အတ္ထီ’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘အသုကဒိဝသေ ဝိဟာရံ အာဂမိဿာမ၊ သာမဏေရာနံ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတုံ မာ ဒေထာ’တိ ဝဒန္တိ။ ဘိက္ခူ သာမဏေရာနံ ကထေတုံ ပမုဋ္ဌာ။ သာမဏေရေဟိ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတွာ ဌပိတာနိ။ မနုဿာ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ တုမှာကံ အသုကဒိဝသေယေဝ အာရောစယိမှ – ‘သာမဏေရာနံ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတုံ မာ ဒေထာ’တိ။ ကသ္မာ န ဝါရယိတ္ထာ’’တိ? ‘‘သတိ မေ ပမုဋ္ဌာ၊ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတမတ္တာနေဝ၊ တာဝ န ပူဇာ ကတာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဂဏှထ ပူဇေထာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဝဒတိ၊ အာမိသံ န ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

အပရော ဘိက္ခု သာမဏေရာနံ အာစိက္ခတိ ‘‘အသုကဂါမဝါသိနော ပုပ္ဖာနိ မာ ဩစိနိတ္ထာ’’တိ အာဟံသူတိ။ မနုဿာပိ အာမိသံ အာဟရိတွာ ဒါနံ ဒတွာ ဝဒန္တိ – ‘‘အမှာကံ မနုဿာ န ဗဟုကာ၊ သာမဏေရေ အမှေဟိ သဟ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနိတုံ အာဏာပေထာ’’တိ။ ‘‘သာမဏေရေဟိ ဘိက္ခာ လဒ္ဓါ၊ ယေ ဘိက္ခာစာရံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ တေ သယမေဝ ဇာနိဿန္တိ၊ ဥပါသကာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧတ္တကံ နယံ လဘိတွာ သာမဏေရေ ပုတ္တေ ဝါ ဘာတိကေ ဝါ ကတွာ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနာပေတုံ ဒေါသော နတ္ထိ၊ ပုပ္ဖဒါနံ နာမ န ဟောတိ။

ဖလဒါနေ ဖလမ္ပိ ပုပ္ဖံ ဝိယ နိယမိတမေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ။ ဝိဟာရေ ဗဟုကမှိ ဖလာဖလေ သတိ အဖာသုကမနုဿာ အာဂန္တွာ ယာစန္တိ။ ဘိက္ခူ ‘သင်္ဃိက’န္တိ ဒါတုံ န ဥဿဟန္တိ။ မနုဿာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ။ တတ္ထ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ? ဖလေဟိ ဝါ ရုက္ခေဟိ ဝါ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကတိကာ ကာတဗ္ဗာ – ‘အသုကေသု စ ရုက္ခေသု ဧတ္တကာနိ ဖလာနိ ဂဏှန္တာ၊ ဧတ္တကေသု ဝါ ရုက္ခေသု ဖလာနိ ဂဏှန္တာ န ဝါရေတဗ္ဗာ’တိ။ စောရာ ပန ဣဿရာ ဝါ ဗလက္ကာရေန ဂဏှန္တာ န ဝါရေတဗ္ဗာ၊ ကုဒ္ဓါ တေ သကလဝိဟာရမ္ပိ နာသေယျုံ။ အာဒီနဝေါ ပန ကထေတဗ္ဗောတိ။

သိနာနဒါနေ သိနာနစုဏ္ဏာနိ ကောဋ္ဋိတာနိ န ဂရုဘဏ္ဍာနိ။ အကောဋ္ဋိတော ရုက္ခတ္တစောဝ ဂရုဘဏ္ဍံ။ စုဏ္ဏံ ပန အဂိလာနဿ ရဇနနိပက္ကံ ဝဋ္ဋတိ။ ဂိလာနဿ ယံကိဉ္စိ စုဏ္ဏံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ မတ္တိကာပိ ဧတ္ထေဝ ပက္ခိပိတွာ ကထေတဗ္ဗာ။ မတ္တိကာပိ ယတ္ထ ဒုလ္လဘာ ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ။ သာပိ ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ တိံသပလဂုဠပိဏ္ဍပ္ပမာဏာဝ တတော ဟေဋ္ဌာ န ဂရုဘဏ္ဍန္တိ။

ဒန္တကဋ္ဌဒါနေ ဒန္တကဋ္ဌံ အစ္ဆိန္နကမေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ။ ယေသံ သာမဏေရာနံ သင်္ဃတော ဒန္တကဋ္ဌဝါရော ပါပုဏာတိ၊ တေ အတ္တနော အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ ပါဋိယေက္ကံ ဒါတုံ န လဘန္တိ။ ယေဟိ ပန ‘ဧတ္တကာနိ ဒန္တကဋ္ဌာနိ အာဟရိတဗ္ဗာနီ’တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝါရံ ဂဟိတာနိ၊ တေ အတိရေကာနိ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ ဒါတုံ လဘန္တိ။ ဧကေန ဘိက္ခုနာ ဒန္တကဋ္ဌမာဠကတော ဗဟူနိ ဒန္တကဋ္ဌာနိ န ဂဟေတဗ္ဗာနိ၊ ဒေဝသိကံ ဧကေကမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပါဋိယေက္ကံ ဝသန္တေနာပိ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဂဏယိတွာ ယတ္တကာနိ အတ္တနော ပါပုဏန္တိ တတ္တကာနေဝ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ၊ အန္တရာ အာဂန္တုကေသု ဝါ အာဂတေသု ဒိသံ ဝါ ပက္ကမန္တေန အာဟရိတွာ ဂဟိတဋ္ဌာနေယေဝ ဌပေတဗ္ဗာနိ။

စာဋုကမျတာယာတိအာဒီသု စာဋုကမျတာ ဝုစ္စတိ အတ္တာနံ ဒါသံ ဝိယ နီစဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ပရဿ ခလိတဝစနမ္ပိ သဏ္ဌပေတွာ ပိယကာမတာယ ပဂ္ဂယှဝစနံ။ မုဂ္ဂသူပျတာယာတိ မုဂ္ဂသူပသမာနာယ သစ္စာလိကေန ဇီဝိတကပ္ပနတာယေတံ အဓိဝစနံ။ ယထာ ဟိ မုဂ္ဂသူပေ ပစ္စန္တေ ဗဟူ မုဂ္ဂါ ပါကံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ထောကာ န ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧဝမေဝ သစ္စာလိကေန ဇီဝိတကပ္ပကေ ပုဂ္ဂလေ ဗဟု အလိကံ ဟောတိ၊ အပ္ပကံ သစ္စံ။ ယထာ ဝါ မုဂ္ဂသူပဿ အပ္ပဝိသနဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဧဝမေဝ သစ္စာလိကဝုတ္တိနော ပုဂ္ဂလဿ အပ္ပဝိဋ္ဌဝါစာ နာမ နတ္ထိ၊ သိင်္ဃာဋကံ ဝိယ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဓာရာယ ပတိဋ္ဌာတိ။ တေနဿ သာ မုသာဝါဒိတာ မုဂ္ဂသူပျတာတိ ဝုတ္တာ။ ပါရိဘဋယတာတိ ပရိဘဋကမ္မဘာဝေါ။ ပရိဘဋဿ ဟိ ကမ္မံ ပါရိဘဋယံ၊ တဿ ဘာဝေါ ပါရိဘဋယတာ၊ အလင်္ကာရကရဏာဒီဟိ ဒါရကကီဠာပနဿေတံ အဓိဝစနံ။

ဇင်္ဃပေသနိကန္တိ ဂါမန္တရဒေသန္တရာဒီသု တေသံ တေသံ ဂိဟီနံ သာသနပဋိသာသနဟရဏံ။ ဣဒဉှိ ဇင်္ဃပေသနိကံ နာမ အတ္တနော မာတာပိတူနံ၊ ယေ စဿ မာတာပိတရော ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တေသံ သာသနံ ဂဟေတွာ ကတ္ထစိ ဂမနဝသေန ဝဋ္ဋတိ။ စေတိယဿ ဝါ သင်္ဃဿ ဝါ အတ္တနော ဝါ ကမ္မံ ကရောန္တာနံ ဝဍ္ဎကီနမ္ပိ သာသနံ ဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မနုဿာ ‘‘ဒါနံ ဒဿာမ၊ ပူဇံ ကရိဿာမ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အာစိက္ခထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ‘‘အသုကတ္ထေရဿ နာမ ဒေထာ’’တိ ပိဏ္ဍပါတံ ဝါ ဘေသဇ္ဇံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ဒေန္တိ၊ ‘‘ဝိဟာရေ ပူဇံ ကရောထာ’’တိ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒီနိ ဝါ ဓဇပတာကာဒီနိ ဝါ နီယျာဒေန္တိ၊ သဗ္ဗံ ဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဇင်္ဃပေသနိကံ နာမ န ဟောတိ။ သေသာနံ သာသနံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တဿ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒေါသော။

အညတရညတရေနာတိ ဧတေသံ ဝါ ဝေဠုဒါနာဒီနံ အညတရညတရေန ဝေဇ္ဇကမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကကမ္မံ ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကမ္မံ သင်္ဃုပ္ပာဒစေတိယုပ္ပာဒဥပဋ္ဌာပနကမ္မန္တိ ဧဝရူပါနံ ဝါ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတကပ္ပနကကမ္မာနံ ယေန ကေနစိ။ ဗုဒ္ဓပဋိကုဋ္ဌေနာတိ ဗုဒ္ဓေဟိ ဂရဟိတေန ပဋိသိဒ္ဓေန။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ သဗ္ဗောပိ အနာစာရော နာမ ကထီယတိ။ အာစာရနိဒ္ဒေသော ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၁၄။ ဂေါစရနိဒ္ဒေသေပိ ပဌမံ အဂေါစရဿ ဝစနေ ကာရဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ စ ဂေါစရောတိ ပိဏ္ဍပါတာဒီနံ အတ္ထာယ ဥပသင်္ကမိတုံ ယုတ္တဋ္ဌာနံ ဂေါစရော၊ အယုတ္တဋ္ဌာနံ အဂေါစရော။ ဝေသိယာ ဂေါစရော အဿာတိ ဝေသိယဂေါစရော၊ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ဥပသင်္ကမိတဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဝေသိယာ နာမ ရူပူပဇီဝိနိယော ယေန ကေနစိဒေဝ သုလဘဇ္ဈာစာရတာမိတ္တသတ္ထဝသိနေဟဝသေန ဥပသင်္ကမန္တော ဝေသိယာဂေါစရော နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧဝံ ဥပသင်္ကမိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကိံ ကာရဏာ? အာရက္ခဝိပတ္တိတော။ ဧဝံ ဥပသင်္ကမန္တဿ ဟိ စိရံ ရက္ခိတဂေါပိတောပိ သမဏဓမ္မော ကတိပါဟေနေဝ နဿတိ၊ သစေပိ န နဿတိ ဂရဟံ လဘတိ။ ဒက္ခိဏာဝသေန ပန ဥပသင်္ကမန္တေန သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ။ ဝိဓဝါ ဝုစ္စန္တိ မတပတိကာ ဝါ ပဝုတ္ထပတိကာ ဝါ။ ထုလ္လကုမာရိယောတိ မဟလ္လိကာ အနိဝိဋ္ဌကုမာရိယော။ ပဏ္ဍကာတိ လောကာမိသနိဿိတကထာဗဟုလာ ဥဿန္နကိလေသာ အဝူပသန္တပရိဠာဟာ နပုံသကာ။ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဥပသင်္ကမနေ အာဒီနဝေါ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘိက္ခုနီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အပိစ ဘိက္ခူ နာမ ဥဿန္နဗြဟ္မစရိယာ ဟောန္တိ၊ တထာ ဘိက္ခုနိယော။ တေ အညမညံ သန္ထဝဝသေန ကတိပါဟေနေဝ ရက္ခိတဂေါပိတသမဏဓမ္မံ နာသေန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆကေန ပန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခုနာ ပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ ပူဇနတ္ထာယပိ ဩဝါဒဒါနတ္ထာယပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

ပါနာဂါရန္တိ သုရာပါနဃရံ။ တံ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယကရေဟိ သုရာသောဏ္ဍေဟိ အဝိဝိတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ တေဟိ သဒ္ဓိံ သဟ သောဏ္ဍဝသေန ဥပသင်္ကမိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယော ဟောတိ။ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ ရာဇူဟီတိအာဒီသု ရာဇာနောတိ အဘိသိတ္တာ ဝါ ဟောန္တု အနဘိသိတ္တာ ဝါ ယေ ရဇ္ဇံ အနုသာသန္တိ။ ရာဇမဟာမတ္တာတိ ရာဇူနံ ဣဿရိယသဒိသာယ မဟတိယာ ဣဿရိယမတ္တာယ သမန္နာဂတာ။ တိတ္ထိယာတိ ဝိပရီတဒဿနာ ဗာဟိရပရိဗ္ဗာဇကာ။ တိတ္ထိယသာဝကာတိ ဘတ္တိဝသေန တေသံ ပစ္စယဒါယကာ။ ဧတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂဇာတော ဟောတီတိ အတ္ထော။

အနနုလောမိကေန သံသဂ္ဂေနာတိ အနနုလောမိကသံသဂ္ဂေါ နာမ တိဿန္နံ သိက္ခာနံ အနနုလောမော ပစ္စနီကသံသဂ္ဂေါ၊ ယေန ဗြဟ္မစရိယန္တရာယံ ပညတ္တိဝီတိက္ကမံ သလ္လေခပရိဟာနိဉ္စ ပါပုဏာတိ၊ သေယျထိဒံ – ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သဟသောကိတာ၊ သဟနန္ဒိတာ၊ သမသုခဒုက္ခတာ၊ ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု အတ္တနာဝ ယောဂံ အာပဇ္ဇနတာ၊ တိတ္ထိယတိတ္ထိယသာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္ဒရုစိသမာစာရတာ ဧကစ္ဆန္ဒရုစိသမာစာရဘာဝါဝဟော ဝါ သိနေဟဗဟုမာနသန္ထဝေါ။ တတ္ထ ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယံ ကရောတိ။ ဣတရေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ တေသံ လဒ္ဓိဂဟဏံ။ တေသံ ပန ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ဂဏှာပေတုံ သမတ္ထေန ဥပသင်္ကမိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဣဒါနိ အပရေနပိ ပရိယာယေန အဂေါစရံ ဒဿေတုံ ယာနိ ဝါ ပန တာနိ ကုလာနီတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အဿဒ္ဓါနီတိ ဗုဒ္ဓါဒီသု သဒ္ဓါဝိရဟိတာနိ၊ ဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗညူ၊ ဓမ္မော နိယျာနိကော၊ သင်္ဃော သုပ္ပဋိပန္နောတိ န သဒ္ဒဟန္တိ။ အပ္ပသန္နာနီတိ စိတ္တံ ပသန္နံ အနာဝိလံ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ။ အက္ကောသကပရိဘာသကာနီတိ အက္ကောသကာနိ စေဝ ပရိဘာသကာနိ စ၊ ‘စောရောသိ၊ ဗာလောသိ၊ မူဠှောသိ၊ ဩဋ္ဌောသိ၊ ဂေါဏောသိ၊ ဂဒြဘောသိ၊ အာပါယိကောသိ၊ နေရယိကောသိ၊ တိရစ္ဆာနဂတောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ၊ ဒုဂ္ဂတိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ’တိ ဧဝံ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသန္တိ၊ ‘ဟောတု၊ ဣဒါနိ တံ ပဟရိဿာမ၊ ဗန္ဓိဿာမ ၊ ဝဓိဿာမာ’တိ ဧဝံ ဘယဒဿနေန ပရိဘာသန္တိ စာတိ အတ္ထော။ အနတ္ထကာမာနီတိ အတ္ထံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ အနတ္ထမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ အဟိတကာမာနီတိ အဟိတမေဝ ဣစ္ဆန္တိ၊ ဟိတံ န ဣစ္ဆန္တိ။ အဖာသုကကာမာနီတိ ဖာသုကံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ အဖာသုကမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ အယောဂက္ခေမကာမာနီတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမံ နိဗ္ဘယံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ သဘယမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ ဘိက္ခူနန္တိ ဧတ္ထ သာမဏေရာပိ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဘိက္ခုနီနန္တိ ဧတ္ထ သိက္ခမာနသာမဏေရိယောပိ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဟိ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာနဉ္စေဝ သရဏဂတာနဉ္စ စတုန္နမ္ပိ ပရိသာနံ တာနိ အနတ္ထကာမာနိယေဝ။ တထာရူပါနိ ကုလာနီတိ ဧဝရူပါနိ ခတ္တိယကုလာဒီနိ ကုလာနိ။ သေဝတီတိ နိဿာယ ဇီဝတိ။ ဘဇတီတိ ဥပသင်္ကမတိ။ ပယိရုပါသတီတိ ပုနပ္ပုနံ ဥပသင်္ကမတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဝေသိယာဒိဂေါစရဿ ဝေသိယာဒိကော၊ ရာဇာဒိသံသဋ္ဌဿ ရာဇာဒိကော၊ အဿဒ္ဓကုလာဒိသေဝကဿ အဿဒ္ဓကုလာဒိကော စာတိ တိပ္ပကာရောပိ အယုတ္တဂေါစရော အဂေါစရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တဿ ဣမိနာ ပရိယာယေန အဂေါစရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝေသိယာဒိကော တာဝ ပဉ္စကာမဂုဏနိဿယတော အဂေါစရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ယထာဟ – ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော? ယဒိဒံ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၂) ရာဇာဒိကော ဈာနာနုယောဂဿ အနုပနိဿယတော လာဘသက္ကာရာသနိစက္ကနိပ္ဖာဒနတော ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိဟေတုတော စ၊ အဿဒ္ဓကုလာဒိကော သဒ္ဓါဟာနိစိတ္တသန္တာသာဝဟနတော အဂေါစရောတိ။

ဂေါစရနိဒ္ဒေသေ န ဝေသိယဂေါစရောတိအာဒီနိ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဩပါနဘူတာနီတိအာဒီသု ပန ဩပါနဘူတာနီတိ ဥဒပါနဘူတာနိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ၊ စာတုမဟာပထေ ခတပေါက္ခရဏီ ဝိယ၊ ယထာသုခံ ဩဂါဟနက္ခမာနိ စိတ္တမဟာမတ္တဿ ဂေဟသဒိသာနိ။ တဿ ကိရ ဂေဟေ ကာလတ္ထမ္ဘော ယုတ္တောယေဝ ။ ဃရဒွါရံ သမ္ပတ္တာနံ ဘိက္ခူနံ ပစ္စယဝေကလ္လံ နာမ နတ္ထိ။ ဧကဒိဝသံ ဘေသဇ္ဇဝတ္တမေဝ သဋ္ဌိ ကဟာပဏာနိ နိက္ခမန္တိ။ ကာသာဝပဇ္ဇောတာနီတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီဟိ နိဝတ္ထပါရုတာနံ ကာသာဝါနံယေဝ ပဘာယ ဧကောဘာသာနိ ဘူတပါလသေဋ္ဌိကုလသဒိသာနိ။ ဣသိဝါတပဋိဝါတာနီတိ ဂေဟံ ပဝိသန္တာနံ နိက္ခမန္တာနဉ္စ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီသင်္ခါတာနံ ဣသီနံ စီဝရဝါတေန စေဝ သမိဉ္ဇနပသာရဏာဒိဇနိတသရီရဝါတေန စ ပဋိဝါတာနိ ပဝါယိတာနိ ဝိနိဒ္ဓုတကိဗ္ဗိသာနိ ဝါ။

၅၁၅။ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝိတာနိဒ္ဒေသေ အဏုမတ္တာနီတိ အဏုပ္ပမာဏာ။ ဝဇ္ဇာတိ ဒေါသာ။ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇာနီတိ ယာနိ တာနိ ဂရဟိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝဇ္ဇာနိ။ အပ္ပမတ္တကာနီတိ ပရိတ္တမတ္တကာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပမာဏာနိ။ ဩရမတ္တကာနီတိ ပရိတ္တတောပိ ဩရိမပ္ပမာဏတ္တာ ဩရမတ္တကာနိ။ လဟုသာနီတိ လဟုကာနိ။ လဟုသမ္မတာနီတိ လဟူတိ သမ္မတာနိ။ သံယမကရဏီယာနီတိ သံယမေန ကတ္တဗ္ဗပဋိကမ္မာနိ။ သံဝရကရဏီယာနီတိ သံဝရေန ကာတဗ္ဗာနိ သံဝရေန ကတ္တဗ္ဗပဋိကမ္မာနိ။ စိတ္တုပ္ပာဒကရဏီယာနီတိ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေန ကတ္တဗ္ဗပဋိကမ္မာနိ။ မနသိကာရပဋိဗဒ္ဓါနီတိ မနသာ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေနေဝ ကတ္တဗ္ဗပဋိကမ္မာနိ။ ကာနိ ပန တာနီတိ? ဒိဝါဝိဟာရဝါသီ သုမတ္ထေရော တာဝ အာဟ – ‘‘အနာပတ္တိဂမနီယာနိ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တကာနိ ယာနိ ‘န ပုန ဧဝရူပံ ကရိဿာမီ’တိ မနသာ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေနေဝ သုဇ္ဈန္တိ။ အဓိဋ္ဌာနာဝိကမ္မံ နာမေတံ ကထိတ’’န္တိ။ အန္တေဝါသိကော ပနဿ တိပိဋကစူဠနာဂတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ဣဒံ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလဿေဝ ဘာဇနီယံ။ တသ္မာ သဗ္ဗလဟုကံ ဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတံ ဣဓ ဝဇ္ဇန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုဋ္ဌာနာဝိကမ္မံ နာမေတံ ကထိတ’’န္တိ။ ဣတိဣမေသူတိ ဧဝံပကာရေသု ဣမေသု။ ဝဇ္ဇဒဿာဝီတိ ဝဇ္ဇတော ဒေါသတော ဒဿနသီလော။ ဘယဒဿာဝီတိ စတုဗ္ဗိဓဿ ဘယဿ ကာရဏတ္တာ ဘယတော ဒဿနသီလော။ အာဒီနဝဒဿာဝီတိ ဣဓ နိန္ဒာဝဟနတော၊ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကတော၊ ဥပရိဂုဏာနံ အန္တရာယကရဏတော၊ ဝိပ္ပဋိသာရဇနနတော စ ဧတေန နာနပ္ပကာရေန အာဒီနဝတော ဒဿနသီလော။

နိဿရဏဒဿာဝီတိ ယံ တတ္ထ နိဿရဏံ တဿ ဒဿနသီလော။ ကိံ ပနေတ္ထ နိဿရဏန္တိ? အာစရိယတ္ထေရဝါဒေ တာဝ ‘‘အနာပတ္တိဂမနီယတာယ သတိ အဓိဋ္ဌာနာဝိကမ္မံ နိဿရဏ’’န္တိ ကထိတံ။ အန္တေဝါသိကတ္ထေရဝါဒေ တာဝ ‘‘အာပတ္တိဂမနီယတာယ သတိ ဝုဋ္ဌာနာဝိကမ္မံ နိဿရဏ’’န္တိ ကထိတံ။

တတ္ထ တထာရူပေါ ဘိက္ခု အဏုမတ္တာနိ ဝဇ္ဇာနိ ဝဇ္ဇတော ဘယတော ပဿတိ နာမ။ တံ ဒဿေတုံ အယံ နယော ကထိတော – ပရမာဏု နာမ၊ အဏု နာမ၊ တဇ္ဇာရီ နာမ၊ ရထရေဏု နာမ၊ လိက္ခာ နာမ၊ ဦကာ နာမ၊ ဓညမာသော နာမ၊ အင်္ဂုလံ နာမ၊ ဝိဒတ္ထိ နာမ၊ ရတနံ နာမ၊ ယဋ္ဌိ နာမ၊ ဥသဘံ နာမ၊ ဂါဝုတံ နာမ၊ ယောဇနံ နာမ။ တတ္ထ ‘ပရမာဏု’ နာမ အာကာသကောဋ္ဌာသိကော မံသစက္ခုဿ အာပါထံ နာဂစ္ဆတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုဿေဝ အာဂစ္ဆတိ။ ‘အဏု’ နာမ ဘိတ္တိစ္ဆိဒ္ဒတာလစ္ဆိဒ္ဒေဟိ ပဝိဋ္ဌသူရိယရသ္မီသု ဝဋ္ဋိ ဝဋ္ဋိ ဟုတွာ ပရိဗ္ဘမန္တော ပညာယတိ။ ‘တဇ္ဇာရီ’ နာမ ဂေါပထမနုဿပထစက္ကပထေသု ဆိဇ္ဇိတွာ ဥဘောသု ပဿေသု ဥဂ္ဂန္တွာ တိဋ္ဌတိ။ ‘ရထရေဏု’ နာမ တတ္ထ တတ္ထေဝ အလ္လီယတိ။ လိက္ခာဒယော ပါကဋာ ဧဝ။ ဧတေသု ပန ဆတ္တိံသ ပရမာဏဝေါ ဧကဿ အဏုနော ပမာဏံ။ ဆတ္တိံသ အဏူ ဧကာယ တဇ္ဇာရိယာ ပမာဏံ။ ဆတ္တိံသ တဇ္ဇာရိယော ဧကော ရထရေဏု။ ဆတ္တိံသ ရထရေဏူ ဧကာ လိက္ခာ။ သတ္တ လိက္ခာ ဧကာ ဦကာ။ သတ္တ ဦကာ ဧကော ဓညမာသော။ သတ္တဓညမာသပ္ပမာဏံ ဧကံ အင်္ဂုလံ။ တေနင်္ဂုလေန ဒွါဒသင်္ဂုလာနိ ဝိဒတ္ထိ။ ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော ရတနံ။ သတ္တ ရတနာနိ ယဋ္ဌိ။ တာယ ယဋ္ဌိယာ ဝီသတိ ယဋ္ဌိယော ဥသဘံ။ အသီတိ ဥသဘာနိ ဂါဝုတံ။ စတ္တာရိ ဂါဝုတာနိ ယောဇနံ။ တေန ယောဇနေန အဋ္ဌသဋ္ဌိယောဇနသတသဟဿုဗ္ဗေဓော သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ။ ယော ဘိက္ခု အဏုမတ္တံ ဝဇ္ဇံ အဋ္ဌသဋ္ဌိယောဇနသတသဟဿုဗ္ဗေဓသိနေရုပဗ္ဗတသဒိသံ ကတွာ ဒဋ္ဌုံ သက္ကောတိ – အယံ ဘိက္ခု အဏုမတ္တာနိ ဝဇ္ဇာနိ ဘယတော ပဿတိ နာမ။ ယောပိ ဘိက္ခု သဗ္ဗလဟုကံ ဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတမတ္တံ ပဌမပါရာဇိကသဒိသံ ကတွာ ဒဋ္ဌုံ သက္ကောတိ – အယံ အဏုမတ္တာနိ ဝဇ္ဇာနိ ဝဇ္ဇတော ဘယတော ပဿတိ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၁၆။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူတိပဒနိဒ္ဒေသေ ဘိက္ခုသိက္ခာတိ ဘိက္ခူဟိ သိက္ခိတဗ္ဗသိက္ခာ။ သာ ဘိက္ခုနီဟိ သာဓာရဏာပိ အသာဓာရဏာပိ ဘိက္ခုသိက္ခာ ဧဝ နာမ။ ဘိက္ခုနီသိက္ခာတိ ဘိက္ခုနီဟိ သိက္ခိတဗ္ဗသိက္ခာ။ သာပိ ဘိက္ခူဟိ သာဓာရဏာပိ အသာဓာရဏာပိ ဘိက္ခုနီသိက္ခာ ဧဝ နာမ။ သာမဏေရသိက္ခမာနသာမဏေရီနံ သိက္ခာပိ ဧတ္ထေဝ ပဝိဋ္ဌာ။ ဥပါသကသိက္ခာတိ ဥပါသကေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗသိက္ခာ။ သာ ပဉ္စသီလဒသသီလဝသေန ဝဋ္ဋတိ။ ဥပါသိကာသိက္ခာတိ ဥပါသိကာဟိ သိက္ခိတဗ္ဗသိက္ခာ။ သာပိ ပဉ္စသီလဒသသီလဝသေန ဝဋ္ဋတိ။ တတ္ထ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဝဋ္ဋတိ။ ဥပါသကဥပါသိကာနံ သိက္ခာ ယာဝ အနာဂါမိမဂ္ဂါ။ တတြာယံ ဘိက္ခု အတ္တနာ သိက္ခိတဗ္ဗသိက္ခာပဒေသု ဧဝ သိက္ခတိ။ သေသသိက္ခာ ပန အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန သိက္ခာပဒဿ အတ္ထဒဿ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာ။ ဣတိ ဣမာသု သိက္ခာသူတိ ဧဝံပကာရာသု ဧတာသု သိက္ခာသု။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗေန သိက္ခာသမာဒါနေန သဗ္ဗံ သိက္ခံ။ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗေန သိက္ခိတဗ္ဗာကာရေန သဗ္ဗံ သိက္ခံ။ အသေသံ နိဿေသန္တိ သေသာဘာဝတော အသေသံ၊ သတိသမ္မောသေန ဘိန္နဿာပိ သိက္ခာပဒဿ ပုန ပါကတိကကရဏတော နိဿေသံ။ သမာဒါယ ဝတ္တတီတိ သမာဒိယိတွာ ဂဟေတွာ ဝတ္တတိ။ တေန ဝုစ္စတီတိ ယေန ကာရဏေန ဧတံ သဗ္ဗံ သိက္ခာပဒံ သဗ္ဗေန သိက္ခိတဗ္ဗာကာရေန သမာဒိယိတွာ သိက္ခတိ ပူရေတိ၊ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူ’’တိ။

၅၁၇-၈။ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဘောဇနေ မတ္တညူတိပဒဒွယဿ နိဒ္ဒေသေ ကဏှပက္ခဿ ပဌမဝစနေ ပယောဇနံ အာစာရနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ကတမာ ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာတိအာဒီသု ပန ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ နိက္ခေပကဏ္ဍဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တမေဝ။

၅၁၉။ ဇာဂရိယာနုယောဂနိဒ္ဒေသေ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တန္တိ ဧတ္ထ အဍ္ဎရတ္တသင်္ခါတာယ ရတ္တိယာ ပုဗ္ဗေ ပုဗ္ဗရတ္တံ၊ ဣမိနာ ပဌမယာမဉ္စေဝ ပစ္ဆာဘတ္တဉ္စ ဂဏှာတိ ။ ရတ္တိယာ ပစ္ဆာ အပရရတ္တံ၊ ဣမိနာ ပစ္ဆိမယာမဉ္စေဝ ပုရေဘတ္တဉ္စ ဂဏှာတိ။ မဇ္ဈိမယာမော ပနဿ ဘိက္ခုနော နိဒ္ဒါကိလမထဝိနောဒနောကာသောတိ န ဂဟိတော။ ဇာဂရိယာနုယောဂန္တိ ဇာဂရိယဿ အသုပနဘာဝဿ အနုယောဂံ။ အနုယုတ္တော ဟောတီတိ တံ အနုယောဂသင်္ခါတံ အာသေဝနံ ဘာဝနံ အနုယုတ္တော ဟောတိ သမ္ပယုတ္တော။ နိဒ္ဒေသေ ပနဿ ဣဓ ဘိက္ခု ဒိဝသန္တိ ပုဗ္ဗဏှော၊ မဇ္ဈနှော၊ သာယနှောတိ တယောပိ ဒိဝသကောဋ္ဌာသာ ဂဟိတာ။ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယာတိ သကလမ္ပိ ဒိဝသံ ဣမိနာ ဣရိယာပထဒွယေနေဝ ဝိဟရန္တော။ စိတ္တဿ အာဝရဏတော အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပဉ္စဟိပိ နီဝရဏေဟိ သဗ္ဗာကုသလဓမ္မေဟိ ဝါ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ဝိသောဓေတိ ပရိမောစေတိ။ ဌာနံ ပနေတ္ထ ကိဉ္စာပိ န ဂဟိတံ၊ စင်္ကမနိသဇ္ဇာသန္နိဿိတံ ပန ကတွာ ဂဟေတဗ္ဗမေဝ။ ပဌမယာမန္တိ သကလသ္မိမ္ပိ ပဌမယာမေ။ မဇ္ဈိမယာမန္တိ ရတ္တိန္ဒိဝဿ ဆဋ္ဌကောဋ္ဌာသသင်္ခါတေ မဇ္ဈိမယာမေ။

သီဟသေယျန္တိ ဧတ္ထ ကာမဘောဂီသေယျာ၊ ပေတသေယျာ၊ သီဟသေယျာ၊ တထာဂတသေယျာတိ စတဿော သေယျာ။ တတ္ထ ‘‘ယေဘုယျေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဘောဂီ ဝါမေန ပဿေန သေန္တီ’’တိ အယံ ကာမဘောဂီသေယျာ။ တေသု ဟိ ယေဘုယျေန ဒက္ခိဏပဿေန သယာနော နာမ နတ္ထိ။ ‘‘ယေဘုယျေန၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ပေတာ ဥတ္တာနာ သေန္တီ’’တိ အယံ ပေတသေယျာ၊ အပ္ပမံသလောဟိတတ္တာ ဟိ အဋ္ဌိသင်္ဃာဋဇဋိတာ ဧကေန ပဿေန သယိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဥတ္တာနာဝ သေန္တိ။ သီဟော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိဂရာဇာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သေယျံ ကပ္ပေတိ…ပေ… အတ္တမနော ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၄၆) အယံ သီဟသေယျာ၊ တေဇုဿဒတ္တာ ဟိ သီဟော မိဂရာဇာ ဒွေ ပုရိမပါဒေ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဒွေ ပစ္ဆိမပါဒေ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတွာ နင်္ဂုဋ္ဌံ အန္တရသတ္ထိမှိ ပက္ခိပိတွာ ပုရိမပါဒပစ္ဆိမပါဒနင်္ဂုဋ္ဌာနံ ဌိတောကာသံ သလ္လက္ခေတွာ ဒွိန္နံ ပုရိမပါဒါနံ မတ္ထကေ သီသံ ဌပေတွာ သယတိ၊ ဒိဝသမ္ပိ သယိတွာ ပဗုဇ္ဈမာနော န ဥတ္တသန္တော ပဗုဇ္ဈတိ၊ သီသံ ပန ဥက္ခိပိတွာ ပုရိမပါဒါဒီနံ ဌိတောကာသံ သလ္လက္ခေတိ၊ သစေ ကိဉ္စိ ဌာနံ ဝိဇဟိတွာ ဌိတံ ဟောတိ ‘နယိဒံ တုယှံ ဇာတိယာ န သူရဘာဝဿ အနုရူပ’န္တိ အနတ္တမနော ဟုတွာ တတ္ထေဝ သယတိ၊ န ဂေါစရာယ ပက္ကမတိ၊ အဝိဇဟိတွာ ဌိတေ ပန ‘တုယှံ ဇာတိယာ စ သူရဘာဝဿ စ အနုရူပမိဒ’န္တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ဥဋ္ဌာယ သီဟဝိဇမ္ဘိတံ ဝိဇမ္ဘိတွာ ကေသရဘာရံ ဝိဓုနိတွာ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကမတိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနသေယျာ ပန တထာဂတသေယျာတိ ဝုစ္စတိ။ တာသု ဣဓ သီဟသေယျာ အာဂတာ။ အယဉှိ တေဇုဿဒဣရိယာပထတ္တာ ဥတ္တမသေယျာ နာမ။

ပါဒေ ပါဒန္တိ ဒက္ခိဏပါဒေ ဝါမပါဒံ။ အစ္စာဓာယာတိ အတိအာဓာယ ဤသကံ အတိက္ကမ္မ ဌပေတွာ ဂေါပ္ဖကေန ဟိ ဂေါပ္ဖကေ ဇာဏုနာ ဝါ ဇာဏုမှိ သင်္ဃဋ္ဋိယမာနေ အဘိဏှံ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ န ဟောတိ၊ သေယျာ အဖာသုကာ ဟောတိ၊ ယထာ ပန န သင်္ဃဋ္ဋေတိ၊ ဧဝံ အတိက္ကမ္မ ဌပိတေ ဝေဒနာ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ သေယျာ ဖာသုကာ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓာယာ’’တိ။ သတော သမ္ပဇာနောတိ သတိယာ စေဝ သမ္ပဇာနပညာယ စ သမန္နာဂတော ဟုတွာ။ ဣမိနာ သုပရိဂ္ဂါဟကံ သတိသမ္ပဇညံ ကထိတံ။ ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိကရိတွာတိ အသုကဝေလာယ နာမ ဥဋ္ဌဟိဿာမီ’တိ ဧဝံ ဥဋ္ဌာနဝေလာပရိစ္ဆေဒကံ ဥဋ္ဌာနသညံ စိတ္တေ ဥပေတွာ။ ဧဝံ ကတွာ နိပန္နော ဟိ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလေယေဝ ဥဋ္ဌာတုံ ယုတ္တော။

၅၂၀-၅၂၁။ သာတစ္စံ နေပက္ကန္တိ သတတံ ပဝတ္တယိတဗ္ဗတော သာတစ္စသင်္ခါတံ ဝီရိယဉ္စေဝ ပရိပါကဂတတ္တာ နေပက္ကသင်္ခါတံ ပညဉ္စ ယုတ္တော အနုယုတ္တော ပဝတ္တယမာနောယေဝ ဇာဂရိယာနုယောဂံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ဝီရိယံ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကံ ကထိတံ၊ ပညာပိ ဝီရိယဂတိကာ ဧဝ၊ ဝီရိယေ လောကိယမှိ လောကိယာ၊ လောကုတ္တရေ လောကုတ္တရာတိ အတ္ထော။

၅၂၂။ ဗောဓိပက္ခိယာနံဓမ္မာနန္တိ စတုသစ္စဗောဓိသင်္ခါတဿ မဂ္ဂဉာဏဿ ပက္ခေ ဘဝါနံ ဓမ္မာနံ။ ဧတ္တာဝတာ သဗ္ဗေပိ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ သမူဟတော ဂဟေတွာ လောကိယာယပိ ဘာဝနာယ ဧကာရမ္မဏေ ဧကတော ပဝတ္တနသမတ္ထေ ဗောဇ္ဈင်္ဂေယေဝ ဒဿေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိအာဒိမာဟ။ တေ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာဝ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၅၂၃။ အဘိက္ကန္တေတိအာဒိနိဒ္ဒေသေ အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ ဧတ္ထ တာဝ အဘိက္ကန္တံ ဝုစ္စတိ ပုရတော ဂမနံ။ ပဋိက္ကန္တန္တိ နိဝတ္တနံ။ တဒုဘယမ္ပိ စတူသု ဣရိယာပထေသု လဗ္ဘတိ။ ဂမနေ တာဝ ပုရတော ကာယံ အဘိဟရန္တော အဘိက္ကမတိ နာမ၊ ပဋိနိဝတ္တန္တော ပဋိက္ကမတိ နာမ။ ဌာနေပိ ဌိတကောဝ ကာယံ ပုရတော ဩနာမေန္တော အဘိက္ကမတိ နာမ၊ ပစ္ဆတော အပနာမေန္တော ပဋိက္ကမတိ နာမ။ နိသဇ္ဇာယပိ နိသိန္နကောဝ အာသန္နဿ ပုရိမအင်္ဂါဘိမုခေါ သံသရန္တော အဘိက္ကမတိ နာမ၊ ပစ္ဆိမအင်္ဂပ္ပဒေသံ ပစ္စာသံသရန္တော ပဋိက္ကမတိ နာမ။ နိပဇ္ဇာယပိ ဧသေဝ နယော။

သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတီတိ သမ္ပဇညေန သဗ္ဗကိစ္စကာရီ၊ သမ္ပဇညဿေဝ ဝါ ကာရီ။ သော ဟိ အဘိက္ကန္တာဒီသု သမ္ပဇညံ ကရောတေဝ၊ န ကတ္ထစိ သမ္ပဇညဝိရဟိတော ဟောတိ။ တံ ပန သမ္ပဇညံ ယသ္မာ သတိသမ္ပယုတ္တမေဝ ဟောတိ၊ တေနဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘သတော သမ္ပဇာနော အဘိက္ကမတိ၊ သတော သမ္ပဇာနော ပဋိက္ကမတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

အယဉှိ အဘိက္ကမန္တော ဝါ ပဋိက္ကမန္တော ဝါ န မုဋ္ဌဿတီ အသမ္ပဇာနော ဟောတိ၊ သတိယာ ပန သမန္နာဂတော ပညာယ စ သမ္ပဇာနောယေဝ အဘိက္ကမတိ စေဝ ပဋိက္ကမတိ စ၊ သဗ္ဗေသု အဘိက္ကမာဒီသု စတုဗ္ဗိဓံ သမ္ပဇညံ ဩတာရေတိ။ စတုဗ္ဗိဓဉှိ သမ္ပဇညံ – သာတ္ထကသမ္ပဇညံ၊ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ၊ ဂေါစရသမ္ပဇညံ၊ အသမ္မောဟသမ္ပဇညန္တိ။ တတ္ထ အဘိက္ကမနစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ စိတ္တဝသေနေဝ အဂန္တွာ ‘ကိန္နု မေ ဧတ္ထ ဂတေန အတ္ထော အတ္ထိ၊ နတ္ထီ’တိ အတ္ထာနတ္ထံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အတ္ထပရိဂ္ဂဏှနံ ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’။ တတ္ထ စ ‘အတ္ထော’တိ စေတိယဒဿနဗောဓိဒဿနသင်္ဃဒဿနထေရဒဿနအသုဘဒဿနာဒိဝသေန ဓမ္မတော ဝဍ္ဎိ။ စေတိယံ ဝါ ဗောဓိံ ဝါ ဒိသွာပိ ဟိ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ၊ သင်္ဃဒဿနေန သင်္ဃာရမ္မဏံ ပီတိံ ဥပ္ပာဒေတွာ တဒေဝ ခယဝယတော သမ္မသန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ထေရေ ဒိသွာ တေသံ ဩဝါဒေ ပတိဋ္ဌာယ၊ အသုဘံ ဒိသွာ တတ္ထ ပဌမဇ္ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ တဒေဝ ခယဝယတော သမ္မသန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ တသ္မာ ဧတေသံ ဒဿနံ သာတ္ထံ။ ကေစိ ပန ‘‘အာမိသတောပိ ဝဍ္ဎိ အတ္ထောယေဝ၊ တံ နိဿာယ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ ပဋိပန္နတ္တာ’’တိ ဝဒန္တိ။

တသ္မိံ ပန ဂမနေ သပ္ပာယာသပ္ပာယံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာယပရိဂ္ဂဏှနံ ‘သပ္ပာယသမ္ပဇညံ’၊ သေယျထိဒံ – စေတိယဒဿနံ တာဝ သာတ္ထံ။ သစေ ပန စေတိယဿ မဟတိယာ ပူဇာယ ဒသဒွါဒသယောဇနန္တရေ ပရိသာ သန္နိပတန္တိ ၊ အတ္တနော ဝိဘဝါနုရူပံ ဣတ္ထိယောပိ ပုရိသာပိ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ စိတ္တကမ္မရူပကာနိ ဝိယ သဉ္စရန္တိ၊ တတြ စဿ ဣဋ္ဌေ အာရမ္မဏေ လောဘော၊ အနိဋ္ဌေ ပဋိဃော၊ အသမပေက္ခနေ မောဟော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကာယသံသဂ္ဂါပတ္တိံ ဝါ အာပဇ္ဇတိ၊ ဇီဝိတဗြဟ္မစရိယာနံ ဝါ အန္တရာယော ဟောတိ။ ဧဝံ တံ ဌာနံ အသပ္ပာယံ ဟောတိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရအန္တရာယာဘာဝေ သပ္ပာယံ။ ဗောဓိဒဿနေပိ ဧသေဝ နယော။ သင်္ဃဒဿနမ္ပိ သာတ္ထံ။ သစေ ပန အန္တောဂါမေ မဟာမဏ္ဍပံ ကာရေတွာ သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မဿဝနံ ကရောန္တေသု မနုဿေသု ဝုတ္တပ္ပကာရေနေဝ ဇနသန္နိပါတော စေဝ အန္တရာယော စ ဟောတိ။ ဧဝံ တံ ဌာနံ အသပ္ပာယံ ဟောတိ၊ အန္တရာယာဘာဝေ သပ္ပာယံ ဟောတိ။ မဟာပရိသပရိဝါရာနံ ထေရာနံ ဒဿနေပိ ဧသေဝ နယော။

အသုဘဒဿနမ္ပိ သာတ္ထံ။ တဒတ္ထဒီပနတ္ထဉ္စ ဣဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ဒဟရဘိက္ခု သာမဏေရံ ဂဟေတွာ ဒန္တကဋ္ဌတ္ထာယ ဂတော။ သာမဏေရော မဂ္ဂါ ဩက္ကမိတွာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တော အသုဘံ ဒိသွာ ပဌမဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တဒေဝ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော တီဏိ ဖလာနိ သစ္ဆိကတွာ ဥပရိမဂ္ဂတ္ထာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ ဒဟရော တံ အပဿန္တော ‘‘သာမဏေရာ’’တိ ပက္ကောသိ။ သော ‘မယာ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဒွေ ကထာ နာမ န ကထိတပုဗ္ဗာ၊ အညသ္မိံ ဒိဝသေ ဥပရိဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေဿာမီ’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ’’တိ ပဋိဝစနံ အဒါသိ။ ‘‘ဧဟီ’’တိ စ ဝုတ္တော ဧကဝစနေနေဝ အာဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမိနာ တာဝ မဂ္ဂေန ဂန္တွာ မယာ ဌိတောကာသေ မုဟုတ္တံ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ ဌတွာ ဩလောကေထာ’’တိ အာဟ။ သော တထာ ကတွာ တေန ပတ္တဝိသေသမေဝ ပါပုဏိ။ ဧဝံ ဧကံ အသုဘံ ဒွိန္နံ ဇနာနံ အတ္ထာယ ဇာတံ။ ဧဝံ သာတ္ထမ္ပိ ပနေတံ ပုရိသဿ မာတုဂါမာသုဘံ အသပ္ပာယံ၊ မာတုဂါမဿ စ ပုရိသာသုဘံ၊ သဘာဂမေဝ သပ္ပာယန္တိ။ ဧဝံ သပ္ပာယပရိဂ္ဂဏှနံ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ နာမ။

ဧဝံ ပရိဂ္ဂဟိတသာတ္ထသပ္ပာယဿ ပန အဋ္ဌတိံသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု အတ္တနော စိတ္တရုစိယံ ကမ္မဋ္ဌာနသင်္ခါတံ ဂေါစရံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဘိက္ခာစာရဂေါစရေ တံ ဂဟေတွာဝ ဂမနံ ‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’ နာမ။ တဿာဝိဘာဝနတ္ထံ ဣဒံ စတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ –

ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ဟရတိ န ပစ္စာဟရတိ၊ ဧကစ္စော န ဟရတိ ပစ္စာဟရတိ၊ ဧကစ္စော ပန နေဝ ဟရတိ န ပစ္စာဟရတိ၊ ဧကစ္စော ဟရတိ စ ပစ္စာဟရတိ စ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတွာ၊ တထာ ရတ္တိယာ ပဌမယာမေ မဇ္ဈိမယာမေ သေယျံ ကပ္ပေတွာ ပစ္ဆိမယာမေပိ နိသဇ္ဇာစင်္ကမေဟိ ဝီတိနာမေတွာ ပဂေဝ စေတိယင်္ဂဏဗောဓိယင်္ဂဏဝတ္တံ ကတွာ ဗောဓိရုက္ခေ ဥဒကံ အာသိဉ္စိတွာ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ အာစရိယုပဇ္ဈာယဝတ္တာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ခန္ဓကဝတ္တာနိ သမာဒါယ ဝတ္တတိ၊ သော သရီရပရိကမ္မံ ကတွာ သေနာသနံ ပဝိသိတွာ ဒွေ တယော ပလ္လင်္ကေ ဥသုမံ ဂါဟာပေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇိတွာ၊ ဘိက္ခာစာရဝေလာယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေနေဝ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သေနာသနတော နိက္ခမိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တောဝ စေတိယင်္ဂဏံ ဂန္တွာ၊ သစေ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဟောတိ တံ အဝိဿဇ္ဇေတွာဝ စေတိယင်္ဂဏံ ပဝိသတိ၊ အညံ စေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဟောတိ သောပါနမူလေ ဌတွာ ဟတ္ထေန ဂဟိတဘဏ္ဍံ ဝိယ တံ ဌပေတွာ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဂဟေတွာ စေတိယင်္ဂဏံ အာရုယှ မဟန္တံ စေတိယံ စေ၊ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ စတူသု ဌာနေသု ဝန္ဒိတဗ္ဗံ၊ ခုဒ္ဒကံ စေ၊ တထေဝ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အဋ္ဌသု ဌာနေသု ဝန္ဒိတဗ္ဗံ။ စေတိယံ ဝန္ဒိတွာ ဗောဓိယင်္ဂဏံ ပတ္တေနာပိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဝိယ နိပစ္စာကာရံ ဒဿေတွာ ဗောဓိ ဝန္ဒိတဗ္ဗာ။

သော ဧဝံ စေတိယဉ္စ ဗောဓိဉ္စ ဝန္ဒိတွာ ပဋိသာမိတဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ၊ ပဋိသာမိတံ ဘဏ္ဍကံ ဟတ္ထေန ဂဏှန္တော ဝိယ၊ နိက္ခိတ္တကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဂါမသမီပေ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေနေဝ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ အထ နံ မနုဿာ ဒိသွာ ‘အယျော နော အာဂတော’တိ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ အာသနသာလာယ ဝါ ဂေဟေ ဝါ နိသီဒါပေတွာ ယာဂုံ ဒတွာ ယာဝ ဘတ္တံ န နိဋ္ဌာတိ တာဝ ပါဒေ ဓောဝိတွာ တေလေန မက္ခေတွာ ပုရတော နိသီဒိတွာ ပဉှံ ဝါ ပုစ္ဆန္တိ ဓမ္မံ ဝါ သောတုကာမာ ဟောန္တိ။ သစေပိ န ကထာပေန္တိ ‘‘ဇနသင်္ဂဟတ္ထံ ဓမ္မကထာ နာမ ကာတဗ္ဗာယေဝါ’’တိ အဋ္ဌကထာစရိယာ ဝဒန္တိ။ ဓမ္မကထာ ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနဝိနိမုတ္တာ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေနေဝ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ ဝတွာ နိဝတ္တိယမာနေဟိပိ မနုဿေဟိ အနုဂတောဝ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ တတ္ထ တေ နိဝတ္တေတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ။

အထ နံ ပုရေတရံ နိက္ခမိတွာ ဗဟိဂါမေ ကတဘတ္တကိစ္စာ သာမဏေရဒဟရဘိက္ခူ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရမဿ ဂဏှန္တိ။ ပေါရာဏကဘိက္ခူ ကိရ ‘အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော၊ အမှာကံ အာစရိယော’တိ န မုခံ ဩလောကေတွာ ဝတ္တံ ကရောန္တိ၊ သမ္ပတ္တပရိစ္ဆေဒေနေဝ ကရောန္တိ။ တေ တံ ပုစ္ဆန္တိ ‘‘ဘန္တေ၊ ဧတေ မနုဿာ တုမှာကံ ကိံ ဟောန္တိ? မာတိပက္ခတော သမ္ဗန္ဓာ ပိတိပက္ခတော’’တိ? ‘‘ကိံ ဒိသွာ ပုစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘တုမှေသု ဧတေသံ ပေမံ ဗဟုမာန’’န္တိ။ ‘‘အာဝုသော၊ ယံ မာတာပိတူဟိပိ ဒုက္ကရံ တံ ဧတေ မနုဿာ အမှာကံ ကရောန္တိ။ ပတ္တစီဝရမ္ပိ နော ဧတေသံ သန္တကမေဝ၊ ဧတေသံ အာနုဘာဝေန နေဝ ဘယေ ဘယံ၊ န ဆာတကေ ဆာတကံ ဇာနာမ။ ဧဒိသာ နာမ အမှာကံ ဥပကာရိနော နတ္ထီ’’တိ တေသံ ဂုဏေ ကထေန္တော ဂစ္ဆတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘ဟရတိ န ပစ္စာဟရတီ’တိ။

ယဿ ပန ပဂေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဝတ္တပဋိပတ္တိံ ကရောန္တဿ ကမ္မဇတေဇော ပဇ္ဇလတိ၊ အနုပါဒိန္နကံ မုဉ္စိတွာ ဥပါဒိန္နကံ ဂဏှာတိ၊ သရီရတော သေဒါ မုစ္စန္တိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝီထိံ နာရောဟတိ၊ သော ပဂေဝ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေဂသာဝ စေတိယံ ဝန္ဒိတွာ ဂေါရူပါနံ နိက္ခမနဝေလာယမေဝ ဂါမံ ယာဂုဘိက္ခာယ ပဝိသိတွာ ယာဂုံ လဘိတွာ အာသနသာလံ ဂန္တွာ ပိဝတိ။ အထဿ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ အဇ္ဈောဟရဏမတ္တေနေဝ ကမ္မဇတေဇောဓာတု ဥပါဒိန္နကံ မုဉ္စိတွာ အနုပါဒိန္နကံ ဂဏှာတိ၊ ဃဋသတေန နှာတော ဝိယ တေဇောဓာတုပရိဠာဟနိဗ္ဗာနံ ပတွာ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန ယာဂုံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပတ္တဉ္စ မုခဉ္စ ဓောဝိတွာ အန္တရာဘတ္တေ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကတွာ အဝသေသဋ္ဌာနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ ဥပဋ္ဌဟမာနံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာဝ အာဂစ္ဆတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘န ဟရတိ ပစ္စာဟရတီ’တိ။ ဧဒိသာ စ ဘိက္ခူ ယာဂုံ ပိဝိတွာ ဝိပဿနံ အာရဘိတွာ ဗုဒ္ဓသာသနေ အရဟတ္တံ ပတ္တာ နာမ ဂဏနပထံ ဝီတိဝတ္တာ။ သီဟဠဒီပေယေဝ တေသု တေသု ဂါမေသု အာသနသာလာယ န တံ အာသနံ အတ္ထိ၊ ယတ္ထ ယာဂုံ ပိဝိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ ဘိက္ခူ နတ္ထီတိ။

ယော ပမာဒဝိဟာရီ ဟောတိ နိက္ခိတ္တဓုရော သဗ္ဗဝတ္တာနိ ဘိန္ဒိတွာ ပဉ္စဝိဓစေတောခီလဝိနိဗန္ဓဗဒ္ဓစိတ္တော ဝိဟရန္တော ‘ကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ အတ္ထီ’တိပိ သညံ အကတွာ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ အနနုလောမိကေန ဂိဟီသံသဂ္ဂေန သံသဋ္ဌော စရိတွာ စ ဘုဉ္ဇိတွာ စ တုစ္ဆော နိက္ခမတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘နေဝ ဟရတိ န ပစ္စာဟရတီ’တိ။

ယော ပနာယံ ‘‘ဟရတိ စ ပစ္စာဟရတိ စာ’’တိ ဝုတ္တော၊ သော ဂတပစ္စာဂတိကဝတ္တဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော – အတ္ထကာမာ ဟိ ကုလပုတ္တာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒသမ္ပိ ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ စတ္တာရီသမ္ပိ ပညာသမ္ပိ သတမ္ပိ ဧကတော ဝသန္တာ ကတိကဝတ္တံ ကတွာ ဝိဟရန္တိ – ‘‘အာဝုသော၊ တုမှေ န ဣဏဋ္ဋာ၊ န ဘယဋ္ဋာ၊ န အာဇီဝိကာပကတာ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ဒုက္ခာ မုဉ္စိတုကာမာ ပနေတ္ထ ပဗ္ဗဇိတာ။ တသ္မာ ဂမနေ ဥပ္ပန္နကိလေသံ ဂမနေယေဝ နိဂ္ဂဏှထ။ ဌာနေ၊ နိသဇ္ဇာယ၊ သယနေ ဥပ္ပန္နကိလေသံ သယနေယေဝ နိဂ္ဂဏှထာ’’တိ။

တေ ဧဝံ ကတိကဝတ္တံ ကတွာ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆန္တာ၊ အဍ္ဎဥသဘဥသဘအဍ္ဎဂါဝုတဂါဝုတန္တရေသု ပါသာဏာ ဟောန္တိ၊ တာယ သညာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တာဝ ဂစ္ဆန္တိ။ သစေ ကဿစိ ဂမနေ ကိလေသော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထေဝ နံ နိဂ္ဂဏှာတိ။ တထာ အသက္ကောန္တော တိဋ္ဌတိ။ အထဿ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တောပိ တိဋ္ဌတိ။ သော ‘အယံ ဘိက္ခု တုယှံ ဥပ္ပန္နံ ဝိတက္ကံ ဇာနာတိ၊ အနနုစ္ဆဝိကံ တေ ဧတ’န္တိ အတ္တာနံ ပဋိစောဒေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရိယဘူမိံ ဩက္ကမတိ။ တထာ အသက္ကောန္တော နိသီဒတိ။ အထဿ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တောပိ နိသီဒတီတိ သော ဧဝ နယော။ အရိယဘူမိံ ဩက္ကမိတုံ အသက္ကောန္တောပိ တံ ကိလေသံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တောဝ ဂစ္ဆတိ၊ န ကမ္မဋ္ဌာနဝိပ္ပယုတ္တေန စိတ္တေန ပါဒံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥဒ္ဓရတိ စေ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ပုရိမပဒေသညေဝ ဧတိ၊ အာလိန္ဒကဝါသီ မဟာဖုဿဒေဝတ္ထေရော ဝိယ။ သော ကိရ ဧကူနဝီသတိ ဝဿာနိ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရေန္တော ဧဝ ဝိဟာသိ။ မနုဿာပိ အန္တရာမဂ္ဂေ ကသန္တာ စ ဝပန္တာ စ မဒ္ဒန္တာ စ ကမ္မာနိ စ ကရောန္တာ ထေရံ တထာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ထေရော ပုနပ္ပုနံ နိဝတ္တိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ကိံ နု ခေါ မဂ္ဂမူဠှော ဥဒါဟု ကိဉ္စိ ပမုဋ္ဌော’’တိ သမုလ္လပန္တိ။ သော တံ အနာဒိယိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနယုတ္တစိတ္တေနေဝ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ဝီသတိဝဿဗ္ဘန္တရေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တပတ္တဒိဝသေ စဿ စင်္ကမနကောဋိယံ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ အင်္ဂုလီဟိ ဒီပံ ဥဇ္ဇာလေတွာ အဋ္ဌာသိ။ စတ္တာရောပိ မဟာရာဇာနော သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဗြဟ္မာ စ သဟမ္ပတိ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂမိံသု။ တဉ္စ ဩဘာသံ ဒိသွာ ဝနဝါသီ မဟာတိဿတ္ထေရော တံ ဒုတိယဒိဝသေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ရတ္တိဘာဂေ အာယသ္မတော သန္တိကေ ဩဘာသော အဟောသိ။ ကိံ သော ဩဘာသော’’တိ? ထေရော ဝိက္ခေပံ ကရောန္တော ‘‘ဩဘာသော နာမ ဒီပေါဘာသောပိ ဟောတိ၊ မဏိဩဘာသောပီ’’တိ ဧဝမာဒိမာဟ။ တတော ‘‘ပဋိစ္ဆာဒေထ တုမှေ’’တိ နိဗဒ္ဓါ ‘‘အာမာ’’တိ ပဋိဇာနိတွာ အာရောစေသိ။

ကာဠဝလ္လိမဏ္ဍပဝါသီ မဟာနာဂတ္ထေရော ဝိယ စ။ သောပိ ကိရ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရေန္တော ‘ပဌမံ တာဝ ဘဂဝတော မဟာပဓာနံ ပူဇေဿာမီ’တိ သတ္တ ဝဿာနိ ဌာနစင်္ကမမေဝ အဓိဋ္ဌာသိ၊ ပုန သောဠသ ဝဿာနိ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သော ကမ္မဋ္ဌာနယုတ္တေနေဝ စိတ္တေန ပါဒံ ဥဒ္ဓရန္တော ဝိပ္ပယုတ္တေန စိတ္တေန ဥဒ္ဓတေ ပါဒေ ပဋိနိဝတ္တေန္တော ဂါမသီမံ ဂန္တွာ ‘ဂါဝီ နု ခေါ၊ ပဗ္ဗဇိတော နု ခေါ’တိ အာသင်္ကနီယပ္ပဒေသေ ဌတွာ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ကစ္ဆကန္တရတော ဥဒကေန ပတ္တံ ဓောဝိတွာ ဥဒကဂဏ္ဍူသံ ကရောတိ။ ကိံ ကာရဏာ? ‘မာ မေ ဘိက္ခံ ဒါတုံ ဝါ ဝန္ဒိတုံ ဝါ အာဂတေ မနုဿေ ‘ဒီဃာယုကာ ဟောထာ’တိ ဝစနမတ္တေနာပိ ကမ္မဋ္ဌာနဝိက္ခေပေါ အဟောသီ’တိ။ ‘အဇ္ဇ၊ ဘန္တေ၊ ကတိမီ’တိ ဒိဝသံ ဝါ ဘိက္ခုဂဏနံ ဝါ ပဉှံ ဝါ ပုစ္ဆိတော ပန ဥဒကံ ဂိလိတွာ အာရောစေတိ၊ သစေ ဒိဝသာဒိပုစ္ဆကာ န ဟောန္တိ၊ နိက္ခမနဝေလာယံ ဂါမဒွါရေ နိဋ္ဌုဘိတွာဝ ယာတိ။

ကလမ္ဗတိတ္ထဝိဟာရေ ဝဿူပဂတာ ပညာသ ဘိက္ခူ ဝိယ စ။ တေ ကိရ အာသာဠှိပုဏ္ဏိမာယံ ကတိကဝတ္တံ အကံသု – ‘‘အရဟတ္တံ အပ္ပတွာ အညမညံ နာလပိဿာမာ’’တိ။ ဂါမဉ္စ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တာ ဥဒကဂဏ္ဍူသံ ကတွာ ပဝိသိံသု၊ ဒိဝသာဒီသု ပုစ္ဆိတေသု ဝုတ္တနယေန ပဋိပဇ္ဇိံသု။ တတ္ထ မနုဿာ နိဋ္ဌုဘနဋ္ဌာနံ ဒိသွာ ဇာနိံသု – ‘အဇ္ဇ ဧကော အာဂတော၊ အဇ္ဇ ဒွေ’တိ၊ ဧဝဉ္စ စိန္တေသုံ – ‘ကိန္နု ခေါ ဧတေ အမှေဟေဝ သဒ္ဓိံ န သလ္လပန္တိ ဥဒါဟု အညမညမ္ပိ? ယဒိ အညမညမ္ပိ န သလ္လပန္တိ၊ အဒ္ဓါ ဝိဝါဒဇာတာ ဘဝိဿန္တိ၊ ဧထ နေ အညမညံ ခမာပေဿာမာ’တိ သဗ္ဗေ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပညာသာယ ဘိက္ခူသု ဒွေပိ ဘိက္ခူ ဧကောကာသေ နာဒ္ဒသံသု။ တတော ယော တေသု စက္ခုမာ ပုရိသော သော အာဟ – ‘‘န၊ ဘော၊ ကလဟကာရကာနံ ဝသနောကာသော ဤဒိသော ဟောတိ။ သုသမ္မဋ္ဌံ စေတိယင်္ဂဏဗောဓိယင်္ဂဏံ၊ သုနိက္ခိတ္တာ သမ္မဇ္ဇနိယော၊ သူပဋ္ဌိတံ ပါနီယပရိဘောဇနီယ’’န္တိ။ တေ တတောဝ နိဝတ္တာ။ တေပိ ဘိက္ခူ အန္တောတေမာသေယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ မဟာပဝါရဏာယ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏံ ပဝါရေသုံ။

ဧဝံ ကာဠဝလ္လိမဏ္ဍပဝါသီ မဟာနာဂတ္ထေရော ဝိယ၊ ကလမ္ဗုတိတ္ထဝိဟာရေ ဝဿူပဂတဘိက္ခူ ဝိယ စ ကမ္မဋ္ဌာနယုတ္တေနေဝ စိတ္တေန ပါဒံ ဥဒ္ဓရန္တော ဂါမသမီပံ ဂန္တွာ ဥဒကဂဏ္ဍူသံ ကတွာ ဝီထိယော သလ္လက္ခေတွာ ယတ္ထ သုရာသောဏ္ဍဓုတ္တာဒယော ကလဟကာရကာ စဏ္ဍဟတ္ထိအဿာဒယော ဝါ နတ္ထိ၊ တံ ဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော န တုရိတတုရိတော ဝိယ ဇဝေန ဂစ္ဆတိ၊ န ဟိ ဇဝနပိဏ္ဍပါတိကဓုတင်္ဂံ နာမ ကိဉ္စိ အတ္ထိ၊ ဝိသမဘူမိဘာဂပ္ပတ္တံ ပန ဥဒကသကဋံ ဝိယ နိစ္စလော ဟုတွာ ဂစ္ဆတိ၊ အနုဃရံ ပဝိဋ္ဌော စ ဒါတုကာမံ ဝါ အဒါတုကာမံ ဝါ သလ္လက္ခေတုံ တဒနုရူပံ ကာလံ အာဂမေန္တော ဘိက္ခံ ဂဟေတွာ အန္တောဂါမေ ဝါ ဗဟိဂါမေ ဝါ ဝိဟာရမေဝ ဝါ အာဂန္တွာ ၊ ယထာဖာသုကေ ပတိရူပေ ဩကာသေ နိသီဒိတွာ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တော အာဟာရေ ပဋိကူလသညံ ဥပဋ္ဌပေတွာ၊ အက္ခဗ္ဘဉ္ဇနဝဏာလေပနပုတ္တမံသူပမဝသေန ပစ္စဝေက္ခန္တော အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ အာဟာရံ အာဟာရေတိ နေဝ ဒဝါယ၊ န မဒါယ၊ န မဏ္ဍနာယ၊ န ဝိဘူသနာယ…ပေ… ဖာသုဝိဟာရော စာတိ။ ဘုတ္တာဝီ စ ဥဒကကိစ္စံ ကတွာ မုဟုတ္တံ ဘတ္တကိလမထံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတွာ ယထာ ပုရေဘတ္တံ၊ ဧဝံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပုရိမယာမံ ပစ္ဆိမယာမဉ္စ ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ မနသိကရောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘ဟရတိ စ ပစ္စာဟရတိ စာ’တိ။

ဣမံ ပန ဟရဏပစ္စာဟရဏသင်္ခါတံ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရေန္တော၊ ယဒိ ဥပနိဿယသမ္ပန္နော ဟောတိ၊ ပဌမဝယေ ဧဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ နော စေ ပဌမဝယေ ပါပုဏာတိ အထ မဇ္ဈိမဝယေ၊ နော စေ မဇ္ဈိမဝယေ ပါပုဏာတိ အထ ပစ္ဆိမဝယေ၊ နော စေ ပစ္ဆိမဝယေ ပါပုဏာတိ အထ မရဏသမယေ၊ နော စေ မရဏသမယေ ပါပုဏာတိ အထ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ၊ နော စေ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ ပါပုဏာတိ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ နိဗ္ဗတ္တော ပစ္စေကဗောဓိံ သစ္ဆိကရောတိ၊ နော စေ ပစ္စေကဗောဓိံ သစ္ဆိကရောတိ အထ ဗုဒ္ဓါနံ သမ္မုခီဘာဝေ ခိပ္ပာဘိညော ဝါ ဟောတိ – သေယျထာပိ ထေရော ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော၊ မဟာပညော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော သာရိပုတ္တော၊ မဟိဒ္ဓိကော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော၊ ဓုတင်္ဂဓရော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော မဟာကဿပေါ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုကော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိနယဓရော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော ဥပါလိ၊ ဓမ္မကထိကော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော၊ အာရညိကော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော ရေဝတော၊ ဗဟုဿုတော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော အာနန္ဒော၊ သိက္ခာကာမော ဝါ – သေယျထာပိ ထေရော ရာဟုလော ဗုဒ္ဓပုတ္တောတိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ စတုက္ကေ ယွာယံ ဟရတိ စ ပစ္စာဟရတိ စ၊ တဿ ဂေါစရသမ္ပဇညံ သိခါပ္ပတ္တံ ဟောတိ။

အဘိက္ကမာဒီသု ပန အသမ္မုယှနံ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ။ တံ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဣဓ ဘိက္ခု အဘိက္ကမန္တော ဝါ ပဋိက္ကမန္တော ဝါ ယထာ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနာ အဘိက္ကမာဒီသု ‘အတ္တာ အဘိက္ကမတိ၊ အတ္တနာ အဘိက္ကမော နိဗ္ဗတ္တိတော’တိ ဝါ ‘အဟံ အဘိက္ကမာမိ၊ မယာ အဘိက္ကမော နိဗ္ဗတ္တိတော’တိ ဝါ သမ္မုယှန္တိ၊ တထာ အသမ္မုယှန္တော ‘အဘိက္ကမာမီ’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ တေနေဝ စိတ္တေန သဒ္ဓိံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဝါယောဓာတု ဝိညတ္တိံ ဇနယမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတိ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရဝသေန အယံ ကာယသမ္မတော အဋ္ဌိသင်္ဃာတော အဘိက္ကမတိ။ တဿေဝံ အဘိက္ကမတော ဧကေကပါဒုဒ္ဓရဏေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတူတိ ဒွေ ဓာတုယော ဩမတ္တာ ဟောန္တိ မန္ဒာ၊ ဣတရာ ဒွေ အဓိမတ္တာ ဟောန္တိ ဗလဝတိယော၊ တထာ အတိဟရဏဝီတိဟရဏေသု။ ဝေါဿဇ္ဇနေ တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူတိ ဒွေ ဓာတုယော ဩမတ္တာ ဟောန္တိ မန္ဒာ၊ ဣတရာ ဒွေ အဓိမတ္တာ ဟောန္တိ ဗလဝတိယော၊ တထာ သန္နိက္ခေပနသန္နိရုဇ္ဈနေသု တတ္ထ ဥဒ္ဓရဏေ ပဝတ္တာ ရူပါရူပဓမ္မာ အတိဟရဏံ န ပါပုဏန္တိ၊ တထာ အတိဟရဏေ ပဝတ္တာ ဝီတိဟရဏံ၊ ဝီတိဟရဏေ ပဝတ္တာ ဝေါဿဇ္ဇနံ၊ ဝေါဿဇ္ဇနေ ပဝတ္တာ သန္နိက္ခေပနံ၊ သန္နိက္ခေပနေ ပဝတ္တာ သန္နိရုဇ္ဈနံ န ပါပုဏန္တိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ပဗ္ဗံ ပဗ္ဗံ သန္ဓိ သန္ဓိ ဩဓိ ဩဓိ ဟုတွာ တတ္တကပါလေ ပက္ခိတ္တတိလံ ဝိယ ပဋပဋာယန္တာ ဘိဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ ကော ဧကော အဘိက္ကမတိ? ကဿ ဝါ ဧကဿ အဘိက္ကမနံ? ပရမတ္ထတော ဟိ ဓာတူနံယေဝ ဂမနံ၊ ဓာတူနံ ဌာနံ၊ ဓာတူနံ နိသဇ္ဇာ၊ ဓာတူနံ သယနံ၊ တသ္မိံ တသ္မိဉှိ ကောဋ္ဌာသေ သဒ္ဓိံ ရူပေဟိ –

အညံ ဥပ္ပဇ္ဇတေ စိတ္တံ၊ အညံ စိတ္တံ နိရုဇ္ဈတိ၊

အဝီစိမနုသမ္ဗန္ဓော၊ နဒီသောတောဝ ဝတ္တတီတိ။

ဧဝံ အဘိက္ကမာဒီသု အသမ္မုယှနံ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ နာမာတိ။

နိဋ္ဌိတော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတီတိပဒဿ အတ္ထော။

အာလောကိတေ ဝိလောကိတေတိ ဧတ္ထ ပန အာလောကိတံ နာမ ပုရတော ပေက္ခနံ၊ ဝိလောကိတံ နာမ အနုဒိသာပေက္ခနံ။ အညာနိပိ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ ပစ္ဆတော ပေက္ခနဝသေန ဩလောကိတဥလ္လောကိတာပလောကိတာနိ နာမ ဟောန္တိ။ တာနိ ဣဓ န ဂဟိတာနိ။ သာရုပ္ပဝသေန ပန ဣမာနေဝ ဒွေ ဂဟိတာနိ။ ဣမိနာ ဝါ မုခေန သဗ္ဗာနိပိ တာနိ ဂဟိတာနေဝါတိ။

တတ္ထ ‘အာလောကေဿာမီ’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ စိတ္တဝသေနေဝ အနောလောကေတွာ အတ္ထပရိဂ္ဂဏှနံ ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’။ တံ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ ကာယသက္ခိံ ကတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နန္ဒဿ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ၊ သဗ္ဗံ စေတသာ သမန္နာဟရိတွာ နန္ဒော ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ အာလောကေတိ – ‘ဧဝံ မေ ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ အာလောကယတော န အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ။ ဣတိဟ သာတ္ထကသမ္ပဇာနော ဟောတိ။ ‘‘သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နန္ဒဿ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ၊ ဥတ္တရာ ဒိသာ၊ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ၊ ဥဒ္ဓံ၊ အဓော၊ အနုဒိသာ အနုဝိလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ၊ သဗ္ဗံ စေတသာ သမန္နာဟရိတွာ နန္ဒော အနုဒိသံ အနုဝိလောကေတိ – ဧဝံ မေ အနုဒိသံ အနုဝိလောကယတော…ပေ… သမ္ပဇာနော ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၉)။

အပိစ ဣဓာပိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တစေတိယဒဿနာဒိဝသေနေဝ သာတ္ထကတာ စ သပ္ပာယတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ကမ္မဋ္ဌာနဿ ပန အဝိဇဟနမေဝ ‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’။ တသ္မာ ခန္ဓဓာတုအာယတနကမ္မဋ္ဌာနိကေဟိ အတ္တနော ကမ္မဋ္ဌာနဝသေနေဝ၊ ကသိဏာဒိကမ္မဋ္ဌာနိကေဟိ ဝါ ပန ကမ္မဋ္ဌာနသီသေနေဝ အာလောကနဝိလောကနံ ကာတဗ္ဗံ။

အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ နာမ အာလောကေတာ ဝါ ဝိလောကေတာ ဝါ နတ္ထိ။ ‘အာလောကေဿာမီ’တိ ပန စိတ္တေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ တေနေဝ စိတ္တေန သဒ္ဓိံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဝါယောဓာတု ဝိညတ္တိံ ဇနယမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတိ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရဝသေန ဟေဋ္ဌိမံ အက္ခိဒလံ အဓော သီဒတိ၊ ဥပရိမံ ဥဒ္ဓံ လင်္ဃေတိ။ ကောစိ ယန္တကေန ဝိဝရန္တော နာမ နတ္ထိ။ တတော စက္ခုဝိညာဏံ ဒဿနကိစ္စံ သာဓေန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ဧဝံ ပဇာနနံ ပနေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ’ နာမ။

အပိစ မူလပရိညာအာဂန္တုကတာဝကာလိကဘာဝဝသေန ပနေတ္ထ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မူလပရိညာဝသေန တာဝ –

ဘဝင်္ဂါဝဇ္ဇနဉ္စေဝ၊ ဒဿနံ သမ္ပဋိစ္ဆနံ၊

သန္တီရဏံ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနံ၊ ဇဝနံ ဘဝတိ သတ္တမံ။

တတ္ထ ဘဝင်္ဂံ ဥပပတ္တိဘဝဿ အင်္ဂကိစ္စံ သာဓယမာနံ ပဝတ္တတိ၊ တံ အာဝတ္တေတွာ ကိရိယမနောဓာတု အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနာ၊ တန္နိရောဓာ စက္ခုဝိညာဏံ ဒဿနကိစ္စံ သာဓယမာနံ၊ တန္နိရောဓာ ဝိပါကမနောဓာတု သမ္ပဋိစ္ဆနကိစ္စံ သာဓယမာနာ၊ တန္နိရောဓာ ဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတု သန္တီရဏကိစ္စံ သာဓယမာနာ၊ တန္နိရောဓာ ကိရိယမနောဝိညာဏဓာတု ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိစ္စံ သာဓယမာနာ၊ တန္နိရောဓာ သတ္တက္ခတ္တုံ ဇဝနံ ဇဝတိ။ တတ္ထ ပဌမဇဝနေပိ ‘အယံ ဣတ္ထီ၊ အယံ ပုရိသော’တိ ရဇ္ဇနဒုဿနမုယှနဝသေန အာလောကိတဝိလောကိတံ န ဟောတိ၊ ဒုတိယဇဝနေပိ…ပေ… သတ္တမဇဝနေပိ။ ဧတေသု ပန၊ ယုဒ္ဓမဏ္ဍလေ ယောဓေသု ဝိယ၊ ဟေဋ္ဌုပရိယဝသေန ဘိဇ္ဇိတွာ ပတိတေသု ‘အယံ ဣတ္ထီ၊ အယံ ပုရိသော’တိ ရဇ္ဇနာဒိဝသေန အာလောကိတဝိလောကိတံ ဟောတိ။ ဧဝံ တာဝေတ္ထ ‘မူလပရိညာဝသေန’ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စက္ခုဒွါရေ ပန ရူပေ အာပါထဂတေ ဘဝင်္ဂစလနတော ဥဒ္ဓံ သကသကကိစ္စနိပ္ဖာဒနဝသေန အာဝဇ္ဇနာဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓေသု အဝသာနေ ဇဝနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တံ ပုဗ္ဗေ ဥပ္ပန္နာနံ အာဝဇ္ဇနာဒီနံ ဂေဟဘူတေ စက္ခုဒွါရေ အာဂန္တုကပုရိသော ဝိယ ဟောတိ။ တဿ ယထာ ပရဂေဟေ ကိဉ္စိ ယာစိတုံ ပဝိဋ္ဌဿ အာဂန္တုကပုရိသဿ ဂေဟသာမိကေသုပိ တုဏှီမာသိနေသု အာဏာကရဏံ န ယုတ္တံ၊ ဧဝံ အာဝဇ္ဇနာဒီနံ ဂေဟဘူတေ စက္ခုဒွါရေ အာဝဇ္ဇနာဒီသုပိ အရဇ္ဇန္တေသု အဒုဿန္တေသု အမုယှန္တေသု စ ရဇ္ဇနဒုဿနမုယှနံ အယုတ္တန္တိ။ ဧဝံ ‘အာဂန္တုကဘာဝဝသေန’ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ယာနိ ပနေတာနိ စက္ခုဒွါရေ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနပရိယောသာနာနိ စိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တာနိ သဒ္ဓိံ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေဟိ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ အညမညံ န ပဿန္တီတိ ဣတ္တရာနိ တာဝကာလိကာနိ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ယထာ ဧကသ္မိံ ဃရေ သဗ္ဗေသု မာနုသကေသု မတေသု အဝသေသဿ ဧကကဿ တင်္ခဏံယေဝ မရဏဓမ္မဿ န ယုတ္တာ နစ္စဂီတာဒီသု အဘိရတိ နာမ၊ ဧဝမေဝ ဧကဒွါရေ သသမ္ပယုတ္တေသု အာဝဇ္ဇနာဒီသု တတ္ထ တတ္ထေဝ မတေသု အဝသေသဿ တင်္ခဏံညေဝ မရဏဓမ္မဿ ဇဝနဿာပိ ရဇ္ဇနဒုဿနမုယှနဝသေန အဘိရတိ နာမ န ယုတ္တာတိ။ ဧဝံ ‘တာဝကာလိကဘာဝဝသေန’ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အပိစ ခန္ဓာယတနဓာတုပစ္စယပစ္စဝေက္ခဏဝသေနပေတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ ဟိ စက္ခု စေဝ ရူပါနိ စ ရူပက္ခန္ဓော၊ ဒဿနံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ တံသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ သညာ သညာက္ခန္ဓော၊ ဖဿာဒိကာ သင်္ခါရက္ခန္ဓော။ ဧဝမေတေသံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ သမဝါယေ အာလောကနဝိလောကနံ ပညာယတိ။ တတ္ထ ကော ဧကော အာလောကေတိ? ကော ဝိလောကေတိ?

တထာ စက္ခု စက္ခာယတနံ၊ ရူပံ ရူပါယတနံ၊ ဒဿနံ မနာယတနံ၊ ဝေဒနာဒယော တံသမ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ ဓမ္မာယတနံ။ ဧဝမေတေသံ စတုန္နံ အာယတနာနံ သမဝါယေ အာလောကနဝိလောကနံ ပညာယတိ။ တတ္ထ ကော ဧကော အာလောကေတိ? ကော ဝိလောကေတိ?

တထာ စက္ခု စက္ခုဓာတု၊ ရူပံ ရူပဓာတု၊ ဒဿနံ စက္ခုဝိညာဏဓာတု၊ တံသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာဒယော ဓမ္မာ ဓမ္မဓာတု။ ဧဝမေတာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ သမဝါယေ အာလောကနဝိလောကနံ ပညာယတိ။ တတ္ထ ကော ဧကော အာလောကေတိ? ကော ဝိလောကေတိ?

တထာ စက္ခု နိဿယပစ္စယော၊ ရူပံ အာရမ္မဏပစ္စယော၊ အာဝဇ္ဇနံ အနန္တရသမနန္တရအနန္တရူပနိဿယနတ္ထိဝိဂတပစ္စယော၊ အာလောကော ဥပနိဿယပစ္စယော၊ ဝေဒနာဒယော သဟဇာတာဒိပစ္စယာ။ ဧဝမေတေသံ ပစ္စယာနံ သမဝါယေ အာလောကနဝိလောကနံ ပညာယတိ။ တတ္ထ ကော ဧကော အာလောကေတိ? ကော ဝိလောကေတီတိ? ဧဝမေတ္ထ ခန္ဓာယတနဓာတုပစ္စယပစ္စဝေက္ခဏဝသေနာပိ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေတိ ပဗ္ဗာနံ သမိဉ္ဇနပသာရဏေ။ တတ္ထ စိတ္တဝသေနေဝ သမိဉ္ဇနပသာရဏံ အကတွာ ဟတ္ထပါဒါနံ သမိဉ္ဇနပသာရဏပစ္စယာ အတ္ထာနတ္ထံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ တတ္ထ အတ္ထပရိဂ္ဂဏှနံ ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’။ တတ္ထ ဟတ္ထပါဒေ အတိစိရံ သမိဉ္ဇိတွာ ဝါ ပသာရေတွာ ဧဝ ဝါ ဌိတဿ ခဏေ ခဏေ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂတံ န လဘတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိပတတိ၊ ဝိသေသံ နာဓိဂစ္ဆတိ၊ ကာလေ သမိဉ္ဇန္တဿ ကာလေ ပသာရေန္တဿ ပန တာ ဝေဒနာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဖာတိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတီတိ။ ဧဝံ ‘အတ္ထာနတ္ထပရိဂ္ဂဏှနံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အတ္ထေ ပန သတိပိ သပ္ပာယာသပ္ပာယံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာယပရိဂ္ဂဏှနံ ‘သပ္ပာယသမ္ပဇညံ’။

တတြာယံ နယော – မဟာစေတိယင်္ဂဏေ ကိရ ဒဟရဘိက္ခူ သဇ္ဈာယံ ဂဏှန္တိ။ တေသံ ပိဋ္ဌိပဿေ ဒဟရဘိက္ခုနိယော ဓမ္မံ သုဏန္တိ။ တတြေကော ဒဟရော ဟတ္ထံ ပသာရေန္တော ကာယသံသဂ္ဂံ ပတွာ တေနေဝ ကာရဏေန ဂိဟီ ဇာတော။ အပရော ဘိက္ခု ပါဒံ ပသာရေန္တော အဂ္ဂိမှိ ပသာရေသိ။ အဋ္ဌိံ အာဟစ္စ ပါဒေါ ဈာယိ။ အပရော ဘိက္ခု ဝမ္မိကေ ပသာရေသိ။ သော အာသီဝိသေန ဒဋ္ဌော။ အပရော ဘိက္ခု စီဝရကုဋိဒဏ္ဍကေ ပသာရေသိ။ တံ မဏိသပ္ပော ဍံသိ။ တသ္မာ ဧဝရူပေ အသပ္ပာယေ အပသာရေတွာ သပ္ပာယေ ပသာရေတဗ္ဗံ။ ဣဒမေတ္ထ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ။

‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’ ပန မဟာထေရဝတ္ထုနာ ဒီပေတဗ္ဗံ – မဟာထေရော ကိရ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နော အန္တေဝါသိကေဟိ သဒ္ဓိံ ကထယမာနော သဟသာ ဟတ္ထံ သမိဉ္ဇိတွာ ပုန ယထာဌာနေ ဌပေတွာ သဏိကံ သမိဉ္ဇေသိ။ တံ အန္တေဝါသိကာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ သဟသာ ဟတ္ထံ သမိဉ္ဇိတွာ ပုန ယထာဌာနေ ဌပေတွာ သဏိကံ သမိဉ္ဇိတ္ထာ’’တိ? ‘‘ယတော ပဋ္ဌာယ မယာ၊ အာဝုသော၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကာတုံ အာရဒ္ဓါ၊ န မေ ကမ္မဋ္ဌာနံ မုဉ္စိတွာ ဟတ္ထော သမိဉ္ဇိတပုဗ္ဗော။ ဣဒါနိ ပန မေ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ကထယမာနေန ကမ္မဋ္ဌာနံ မုဉ္စိတွာ သမိဉ္ဇိတော။ တသ္မာ ပုန ယထာဌာနေ ဌပေတွာ သမိဉ္ဇေသိ’’န္တိ။ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခုနာ နာမ ဧဝရူပေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧဝမေတ္ထာပိ ကမ္မဋ္ဌာနာဝိဇဟနမေဝ ‘ဂေါစရသမ္ပဇည’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ နာမ ကောစိ သမိဉ္ဇေန္တော ဝါ ပသာရေန္တော ဝါ နတ္ထိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရစိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေန ပန၊ သုတ္တာကဍ္ဎနဝသေန ဒါရုယန္တဿ ဟတ္ထပါဒစလနံ ဝိယ၊ သမိဉ္ဇနပသာရဏံ ဟောတီ’တိ ပရိဇာနနံ ပနေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇည’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေတိ ဧတ္ထ သင်္ဃာဋိစီဝရာနံ နိဝါသနပါရုပနဝသေန ပတ္တဿ ဘိက္ခာပဋိဂ္ဂဟဏာဒိဝသေန ပရိဘောဂေါ ‘ဓာရဏံ’ နာမ။ တတ္ထ သင်္ဃာဋိစီဝရဓာရဏေ တာဝ နိဝါသေတွာ ပါရုပိတွာ စ ပိဏ္ဍာယ စရတော ‘‘အာမိသလာဘော သီတဿ ပဋိဃာတာယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဘဂဝတာ ဝုတ္တပ္ပကာရောယေဝ စ အတ္ထော ‘အတ္ထော’ နာမ။ တဿ ဝသေန ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဥဏှပကတိကဿ ပန ဒုဗ္ဗလဿ စ စီဝရံ သုခုမံ သပ္ပာယံ၊ သီတာလုကဿ ဃနံ ဒုပဋ္ဋံ၊ ဝိပရီတံ အသပ္ပာယံ။ ယဿ ကဿစိ ဇိဏ္ဏံ အသပ္ပာယမေဝ။ အဂ္ဂဠာဒိဒါနေန ဟိဿ တံ ပလိဗောဓကရံ ဟောတိ။ တထာ ပဋ္ဋုဏ္ဏဒုကူလာဒိဘေဒံ စောရာနံ လောဘနီယစီဝရံ။ တာဒိသဉှိ အရညေ ဧကကဿ နိဝါသန္တရာယကရံ ဇီဝိတန္တရာယကရဉ္စာပိ ဟောတိ။ နိပ္ပရိယာယေန ပန ယံ နိမိတ္တကမ္မာဒိမိစ္ဆာဇီဝဝသေန ဥပ္ပန္နံ၊ ယဉ္စဿ သေဝမာနဿ အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ တံ အသပ္ပာယံ ၊ ဝိပရီတံ သပ္ပာယံ။ တဿ ဝသေနေတ္ထ ‘သပ္ပာယသမ္ပဇညံ’ ကမ္မဋ္ဌာနာဝိဇဟနဝသေနေဝ စ ‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ နာမ ကောစိ စီဝရံ ပါရုပန္တော နတ္ထိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရစိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေနေဝ ပန စီဝရပါရုပနံ ဟောတိ။ တတ္ထ စီဝရမ္ပိ အစေတနံ၊ ကာယောပိ အစေတနော။ စီဝရံ န ဇာနာတိ – ‘မယာ ကာယော ပါရုပိတော’တိ၊ ကာယောပိ န ဇာနာတိ – ‘အဟံ စီဝရေန ပါရုပိတော’တိ။ ဓာတုယောဝ ဓာတုသမူဟံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ၊ ပဋပိလောတိကာယ ပေါတ္ထကရူပပဋိစ္ဆာဒနေ ဝိယ။ တသ္မာ နေဝ သုန္ဒရံ စီဝရံ လဘိတွာ သောမနဿံ ကာတဗ္ဗံ ၊ န အသုန္ဒရံ လဘိတွာ ဒေါမနဿံ။ နာဂဝမ္မိကစေတိယရုက္ခာဒီသု ဟိ ကေစိ မာလာဂန္ဓဓူပဝတ္ထာဒီဟိ သက္ကာရံ ကရောန္တိ၊ ကေစိ ဂူထမုတ္တကဒ္ဒမဒဏ္ဍသတ္ထပ္ပဟာရာဒီဟိ အသက္ကာရံ။ န တေဟိ နာဂဝမ္မိကရုက္ခာဒယော သောမနဿံ ဝါ ဒေါမနဿံ ဝါ ကရောန္တိ။ ဧဝမေဝ နေဝ သုန္ဒရံ စီဝရံ လဘိတွာ သောမနဿံ ကာတဗ္ဗံ၊ န အသုန္ဒရံ လဘိတွာ ဒေါမနဿန္တိ။ ဧဝံ ပဝတ္တပဋိသင်္ခါနဝသေနေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပတ္တဓာရဏေပိ ပတ္တံ သဟသာဝ အဂ္ဂဟေတွာ ‘ဣမံ ဂဟေတွာ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ဘိက္ခံ လဘိဿာမီ’တိ ဧဝံ ပတ္တဂ္ဂဟဏပစ္စယာ ပဋိလဘိတဗ္ဗအတ္ထဝသေန ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကိသဒုဗ္ဗလသရီရဿ ပန ဂရုပတ္တော အသပ္ပာယော၊ ယဿ ကဿစိ စတုပဉ္စဂဏ္ဌိကာဟတော ဒုဗ္ဗိသောဓနီယော အသပ္ပာယောဝ။ ဒုဒ္ဓါတပတ္တော ဟိ န ဝဋ္ဋတိ၊ တံ ဓောဝန္တဿေဝ စဿ ပလိဗောဓော ဟောတိ။ မဏိဝဏ္ဏပတ္တော ပန လောဘနီယောဝ စီဝရေ ဝုတ္တနယေနေဝ အသပ္ပာယော။ နိမိတ္တကမ္မာဒိဝသေန ပန လဒ္ဓါ၊ ယဉ္စဿ သေဝမာနဿ အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ အယံ ဧကန္တာသပ္ပာယောဝ ဝိပရီတော သပ္ပာယော။ တဿ ဝသေနေတ္ထ ‘သပ္ပာယသမ္ပဇညံ’ ကမ္မဋ္ဌာနာဝိဇဟနဝသေနေဝ ‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ နာမ ကောစိ ပတ္တံ ဂဏှန္တော နတ္ထိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရစိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရဝသေနေဝ ပန ပတ္တဂ္ဂဟဏံ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ပတ္တောပိ အစေတနော၊ ဟတ္ထာပိ အစေတနာ။ ပတ္တော န ဇာနာတိ – ‘အဟံ ဟတ္ထေဟိ ဂဟိတော’တိ။ ဟတ္ထာပိ န ဇာနန္တိ – ‘ပတ္တော အမှေဟိ ဂဟိတော’တိ။ ဓာတုယောဝ ဓာတုသမူဟံ ဂဏှန္တိ၊ သဏ္ဍာသေန အဂ္ဂိဝဏ္ဏပတ္တဂဟဏေ ဝိယာတိ။ ဧဝံ ပဝတ္တပဋိသင်္ခါနဝသေနေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အပိစ ယထာ ဆိန္နဟတ္ထပါဒေ ဝဏမုခေဟိ ပဂ္ဃရိတပုဗ္ဗလောဟိတကိမိကုလေ နီလမက္ခိကသမ္ပရိကိဏ္ဏေ အနာထသာလာယံ အနာထမနုဿေ ဒိသွာ ဒယာလုကာ ပုရိသာ တေသံ ဝဏဗန္ဓပဋ္ဋစောဠကာနိ စေဝ ကပါလာဒီဟိ စ ဘေသဇ္ဇာနိ ဥပနာမေန္တိ။ တတ္ထ စောဠကာနိပိ ကေသဉ္စိ သဏှာနိ ကေသဉ္စိ ထူလာနိ ပါပုဏန္တိ။ ဘေသဇ္ဇကပါလကာနိပိ ကေသဉ္စိ သုသဏ္ဌာနာနိ ကေသဉ္စိ ဒုဿဏ္ဌာနာနိ ပါပုဏန္တိ။ န တေ တတ္ထ သုမနာ ဝါ ဟောန္တိ ဒုမ္မနာ ဝါ။ ဝဏပဋိစ္ဆာဒနမတ္တေနေဝ ဟိ စောဠကေန၊ ဘေသဇ္ဇပရိဂ္ဂဟဏမတ္တေနေဝ စ ကပါလကေန တေသံ အတ္ထော။ ဧဝမေဝ ယော ဘိက္ခု ဝဏစောဠကံ ဝိယ စီဝရံ၊ ဘေသဇ္ဇကပါလကံ ဝိယ စ ပတ္တံ၊ ကပါလေ ဘေသဇ္ဇမိဝ စ ပတ္တေ လဒ္ဓဘိက္ခံ သလ္လက္ခေတိ – အယံ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ အသမ္မောဟသမ္ပဇညေန ဥတ္တမသမ္ပဇာနကာရီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အသိတာဒီသု အသိတေတိ ပိဏ္ဍပါတာဒိဘောဇနေ။ ပီတေတိ ယာဂုအာဒိပါနေ။ ခါယိတေတိ ပိဋ္ဌခဇ္ဇကာဒိခါဒနေ။ သာယိတေတိ မဓုဖာဏိတာဒိသာယနေ။ တတ္ထ ‘‘နေဝ ဒဝါယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော အဋ္ဌဝိဓောပိ အတ္ထော ‘အတ္ထော’ နာမ။ တဿ ဝသေန ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

လူခပဏီတတိတ္တမဓုရာဒီသု ပန ယေန ဘောဇနေန ယဿ အဖာသု ဟောတိ၊ တံ တဿ အသပ္ပာယံ။ ယံ ပန နိမိတ္တကမ္မာဒိဝသေန ပဋိလဒ္ဓံ၊ ယဉ္စဿ ဘုဉ္ဇတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ တံ ဧကန္တံ အသပ္ပာယမေဝ၊ ဝိပရီတံ သပ္ပာယံ။ တဿ ဝသေနေတ္ထ ‘သပ္ပာယသမ္ပဇညံ’ ကမ္မဋ္ဌာနာဝိဇဟနဝသေနေဝ စ ‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ နာမ ကောစိ ဘုဉ္ဇကော နတ္ထိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရစိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေနေဝ ပန ပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏံ နာမ ဟောတိ။ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေနေဝ ဟတ္ထဿ ပတ္တေ ဩတာရဏံ နာမ ဟောတိ။ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေနေဝ အာလောပကရဏံ၊ အာလောပဥဒ္ဓရဏံ၊ မုခဝိဝရဏဉ္စ ဟောတိ။ န ကောစိ ကုဉ္စိကာယ၊ န ယန္တကေန ဟနုကဋ္ဌိံ ဝိဝရတိ။ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေနေဝ အာလောပဿ မုခေ ဌပနံ၊ ဥပရိဒန္တာနံ မုသလကိစ္စသာဓနံ၊ ဟေဋ္ဌာဒန္တာနံ ဥဒုက္ခလကိစ္စသာဓနံ၊ ဇိဝှာယ ဟတ္ထကိစ္စသာဓနဉ္စ ဟောတိ။ ဣတိ နံ တတ္ထ အဂ္ဂဇိဝှာယ တနုကခေဠော မူလဇိဝှာယ ဗဟလခေဠော မက္ခေတိ။ တံ ဟေဋ္ဌာဒန္တဥဒုက္ခလေ ဇိဝှာဟတ္ထပရိဝတ္တိတံ ခေဠဥဒကတေမိတံ ဥပရိဒန္တမုသလသဉ္စုဏ္ဏိတံ ကောစိ ကဋစ္ဆုနာ ဝါ ဒဗ္ဗိယာ ဝါ အန္တော ပဝေသေန္တော နာမ နတ္ထိ၊ ဝါယောဓာတုယာဝ ပဝိသတိ။ ပဝိဋ္ဌံ ပဝိဋ္ဌံ ကောစိ ပလာလသန္ထာရံ ကတွာ ဓာရေန္တော နာမ နတ္ထိ၊ ဝါယောဓာတုဝသေနေဝ တိဋ္ဌတိ။ ဌိတံ ဌိတံ ကောစိ ဥဒ္ဓနံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ပစန္တော နာမ နတ္ထိ၊ တေဇောဓာတုယာဝ ပစ္စတိ။ ပက္ကံ ပက္ကံ ကောစိ ဒဏ္ဍကေန ဝါ ယဋ္ဌိယာ ဝါ ဗဟိ နီဟာရကော နာမ နတ္ထိ၊ ဝါယောဓာတုယေဝ နီဟရတိ။ ဣတိ ဝါယောဓာတု အတိဟရတိ စ ဝီတိဟရတိ စ ဓာရေတိ စ ပရိဝတ္တေတိ စ သဉ္စုဏ္ဏေတိ စ ဝိသောသေတိ စ နီဟရတိ စ။ ပထဝီဓာတု ဓာရေတိ စ ပရိဝတ္တေတိ စ သဉ္စုဏ္ဏေတိ စ ဝိသောသေတိ စ နီဟရတိ စ။ အာပေါဓာတု သိနေဟေတိ စ အလ္လတ္တဉ္စ အနုပါလေတိ။ တေဇောဓာတု အန္တောပဝိဋ္ဌံ ပရိပါစေတိ။ အာကာသဓာတု အဉ္ဇသော ဟောတိ။ ဝိညာဏဓာတု တတ္ထ တတ္ထ သမ္မာပယောဂမနွာယ အာဘုဇတီတိ။ ဧဝံ ပဝတ္တပဋိသင်္ခါနဝသေနေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အပိစ ဂမနတော၊ ပရိယေသနတော၊ ပရိဘောဂတော၊ အာသယတော၊ နိဓာနတော၊ အပရိပက္ကတော၊ ပရိပက္ကတော၊ ဖလတော၊ နိဿန္ဒနတော၊ သမ္မက္ခနတောတိ ဧဝံ ဒသဝိဓပဋိကူလဘာဝပစ္စဝေက္ခဏတောပေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိတ္ထာရကထာ ပနေတ္ထ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ အာဟာရပဋိကူလသညာနိဒ္ဒေသတော ဂဟေတဗ္ဗာ။

ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေတိ ဥစ္စာရဿ စ ပဿာဝဿ စ ကရဏေ။ တတ္ထ ပက္ကကာလေ ဥစ္စာရပဿာဝံ အကရောန္တဿ သကလသရီရတော သေဒါ မုစ္စန္တိ၊ အက္ခီနိ ဘမန္တိ၊ စိတ္တံ န ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ အညေ စ ရောဂါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကရောန္တဿ ပန သဗ္ဗံ တံ န ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ တဿ ဝသေန ‘သာတ္ထကသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဋ္ဌာနေ ဥစ္စာရပဿာဝံ ကရောန္တဿ ပန အာပတ္တိ ဟောတိ၊ အယသော ဝဍ္ဎတိ၊ ဇီဝိတန္တရာယော ဟောတိ၊ ပတိရူပေ ဌာနေ ကရောန္တဿ သဗ္ဗံ တံ န ဟောတီတိ ဣဒမေတ္ထ သပ္ပာယံ။ တဿ ဝသေန ‘သပ္ပာယသမ္ပဇညံ’ ကမ္မဋ္ဌာနာဝိဇဟနဝသေနေဝ စ ‘ဂေါစရသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ နာမ ကောစိ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မံ ကရောန္တော နတ္ထိ။ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရေနေဝ ပန ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မံ ဟောတိ။ ယထာ ပန ပက္ကေ ဂဏ္ဍေ ဂဏ္ဍဘေဒေန ပုဗ္ဗလောဟိတံ အကာမတာယ နိက္ခမတိ၊ ယထာ စ အတိဘရိတာ ဥဒကဘာဇနာ ဥဒကံ အကာမတာယ နိက္ခမတိ၊ ဧဝံ ပက္ကာသယမုတ္တဝတ္ထီသု သန္နိစိတာ ဥစ္စာရပဿာဝါ ဝါယုဝေဂသမုပ္ပီဠိတာ အကာမတာယပိ နိက္ခမန္တိ။ သော ပနာယံ ဧဝံ နိက္ခမန္တော ဥစ္စာရပဿာဝေါ နေဝ တဿ ဘိက္ခုနော အတ္တနော ဟောတိ န ပရဿ၊ ကေဝလံ ပန သရီရနိဿန္ဒောဝ ဟောတိ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ဥဒကတုမ္ဘတော ပုရာဏဥဒကံ ဆဍ္ဍေန္တဿ နေဝ တံ အတ္တနော ဟောတိ န ပရေသံ၊ ကေဝလံ ပဋိဇဂ္ဂနမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ ဧဝန္တိ။ ဧဝံ ပဝတ္တပဋိသင်္ခါနဝသေနေတ္ထ ‘အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ’ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဂတာဒီသု ဂတေတိ ဂမနေ။ ဌိတေတိ ဌာနေ။ နိသိန္နေတိ နိသဇ္ဇာယ။ သုတ္တေတိ သယနေ။ တတ္ထ အဘိက္ကန္တာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ သမ္ပဇာနကာရိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အယံ ပနေတ္ထ အပရောပိ နယော – ဧကော ဟိ ဘိက္ခု ဂစ္ဆန္တော အညံ စိန္တေန္တော အညံ ဝိတက္ကေန္တော ဂစ္ဆတိ။ ဧကော ကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိဿဇ္ဇေတွာဝ ဂစ္ဆတိ။ တထာ ဧကော ဘိက္ခု တိဋ္ဌန္တော၊ နိသီဒန္တော၊ သယန္တော အညံ စိန္တေန္တော အညံ ဝိတက္ကေန္တော သယတိ။ ဧကော ကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိဿဇ္ဇေတွာဝ သယတိ။

ဧတ္တကေန ပန န ပါကဋံ ဟောတီတိ စင်္ကမေန ဒီပယိံသု။ ယော ဟိ ဘိက္ခု စင်္ကမနံ ဩတရိတွာ စင်္ကမနကောဋိယံ ဌိတော ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ ‘ပါစီနစင်္ကမနကောဋိယံ ပဝတ္တာ ရူပါရူပဓမ္မာ ပစ္ဆိမစင်္ကမနကောဋိံ အပ္ပတွာ ဧတ္ထေဝ နိရုဒ္ဓါ၊ ပစ္ဆိမစင်္ကမနကောဋိယံ ပဝတ္တာပိ ပါစီနစင်္ကမနကောဋိံ အပ္ပတွာ ဧတ္ထေဝ နိရုဒ္ဓါ၊ စင်္ကမနဝေမဇ္ဈေ ပဝတ္တာ ဥဘော ကောဋိယော အပ္ပတွာ ဧတ္ထေဝ နိရုဒ္ဓါ၊ စင်္ကမနေ ပဝတ္တာ ရူပါရူပဓမ္မာ ဌာနံ အပ္ပတွာ ဧတ္ထေဝ နိရုဒ္ဓါ၊ ဌာနေ ပဝတ္တာ နိသဇ္ဇံ၊ နိသဇ္ဇာယ ပဝတ္တာ သယနံ အပ္ပတွာ ဧတ္ထေဝ နိရုဒ္ဓါ’တိ ဧဝံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ပရိဂ္ဂဏှန္တောယေဝ ဘဝင်္ဂံ ဩတာရေတိ၊ ဥဋ္ဌဟန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာဝ ဥဋ္ဌာတိ – အယံ ဘိက္ခု ဂတာဒီသု သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတီတိ။

ဧဝံ ပန သုတ္တေ ကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိဘူတံ ဟောတိ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိဘူတံ န ကာတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ယာဝ သက္ကောတိ တာဝ စင်္ကမိတွာ ဌတွာ နိသီဒိတွာ သယမာနော ဧဝံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သယတိ – ‘ကာယော အစေတနော၊ မဉ္စော အစေတနော။ ကာယော န ဇာနာတိ – အဟံ မဉ္စေ သယိတောတိ။ မဉ္စောပိ န ဇာနာတိ – မယိ ကာယော သယိတောတိ။ အစေတနော ကာယော အစေတနေ မဉ္စေ သယိတော’တိ။ ဧဝံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ပရိဂ္ဂဏှန္တောယေဝ စိတ္တံ ဘဝင်္ဂံ ဩတာရေတိ၊ ပဗုဇ္ဈမာနော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာဝ ပဗုဇ္ဈတိ။ အယံ သုတ္တေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတီတိ။

ဇာဂရိတေတိ ဇာဂရဏေ။ တတ္ထ ‘ကိရိယာမယပဝတ္တဿ အပ္ပဝတ္တိယာ သတိ ဇာဂရိတံ နာမ န ဟောတိ၊ ကိရိယာမယပဝတ္တဝဠဉ္ဇေ ပဝတ္တန္တေ ဇာဂရိတံ နာမ ဟောတီ’တိ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဘိက္ခု ဇာဂရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။ အပိစ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဆ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသေ ဇဂ္ဂန္တောပိ ဇာဂရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။

ဘာသိတေတိ ကထနေ။ တတ္ထ ‘ဥပါဒါရူပဿ သဒ္ဒါယတနဿ အပ္ပဝတ္တေ သတိ ဘာသိတံ နာမ န ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပဝတ္တန္တေ ဟောတီ’တိ ပရိဂ္ဂါဟကော ဘိက္ခု ဘာသိတေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။ ဝိမုတ္တာယတနသီသေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တောပိ ဗာတ္တိံသ တိရစ္ဆာနကထာ ပဟာယ ဒသကထာဝတ္ထုနိဿိတံ ကထံ ကထေန္တောပိ ဘာသိတေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။

တုဏှီဘာဝေတိ အကထနေ။ တတ္ထ ‘ဥပါဒါရူပဿ သဒ္ဒါယတနဿ ပဝတ္တိယံ သတိ တုဏှီဘာဝေါ နာမ နတ္ထိ၊ အပ္ပဝတ္တိယံ ဟောတီ’တိ ပရိဂ္ဂါဟကော ဘိက္ခု တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။ အဋ္ဌတိံသာယ အာရမ္မဏေသု စိတ္တရုစိယံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ နိသိန္နောပိ ဒုတိယဇ္ဈာနံ သမာပန္နောပိ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီယေဝ နာမ ဟောတိ။

ဧတ္ထ စ ဧကော ဣရိယာပထော ဒွီသု ဌာနေသု အာဂတော။ သော ဟေဋ္ဌာ အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ ဧတ္ထ ဘိက္ခာစာရဂါမံ ဂစ္ဆတော စ အာဂစ္ဆတော စ အဒ္ဓါနဂမနဝသေန ကထိတော။ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေတိ ဧတ္ထ ဝိဟာရေ စုဏ္ဏိကပါဒုဒ္ဓါရဣရိယာပထဝသေန ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၂၄။ တတ္ထ ကတမာ သတီတိအာဒိ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၅၂၆။ သောဝိဝိတ္တန္တိ ဣမိနာ ကိံ ဒဿေတိ? ဧတဿ ဘိက္ခုနော ဥပါသနဋ္ဌာနံ ယောဂပထံ သပ္ပာယသေနာသနံ ဒဿေတိ။ ယဿ ဟိ အဗ္ဘန္တရေ ဧတ္တကာ ဂုဏာ အတ္ထိ၊ တဿ အနုစ္ဆဝိကော အရညဝါသော။ ယဿ ပနေတေ နတ္ထိ၊ တဿ အနနုစ္ဆဝိကော။ ဧဝရူပဿ ဟိ အရညဝါသော ကာဠမက္ကဋအစ္ဆတရစ္ဆဒီပိမိဂါဒီနံ အဋဝီဝါသသဒိသော ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဣစ္ဆာယ ဌတွာ ပဝိဋ္ဌတ္တာ။ တဿ ဟိ အရညဝါသမူလကော ကောစိ အတ္ထော နတ္ထိ၊ အရညဝါသဉ္စေဝ အာရညကေ စ ဒူသေတိ၊ သာသနေ အပ္ပသာဒံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ယဿ ပန အဗ္ဘန္တရေ ဧတ္တကာ ဂုဏာ အတ္ထိ၊ တဿေဝ သော အနုစ္ဆဝိကော။ သော ဟိ အရညဝါသံ နိဿာယ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှိတွာ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ သကလအရညဝါသံ ဥပသောဘေတိ၊ အာရညိကာနံ သီသံ ဓောဝတိ၊ သကလသာသနံ ပသာရေတိ။ တသ္မာ သတ္ထာ ဧဝရူပဿ ဘိက္ခုနော ဥပါသနဋ္ဌာနံ ယောဂပထံ သပ္ပာယသေနာသနံ ဒဿေန္တော သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဝိတ္တန္တိ သုညံ အပ္ပသဒ္ဒံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ။ ဧတမေဝ ဟိ အတ္ထံ ဒဿေတုံ တဉ္စ အနာကိဏ္ဏန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အနာကိဏ္ဏန္တိ အသင်္ကိဏ္ဏံ အသမ္ဗာဓံ။ တတ္ထ ယဿ သေနာသနဿ သာမန္တာ ဂါဝုတမ္ပိ အဍ္ဎယောဇနမ္ပိ ပဗ္ဗတဂဟနံ ဝနဂဟနံ နဒီဂဟနံ ဟောတိ၊ န ကောစိ အဝေလာယ ဥပသင်္ကမိတုံ သက္ကောတိ – ဣဒံ သန္တိကေပိ အနာကိဏ္ဏံ နာမ။ ယံ ပန အဍ္ဎယောဇနိကံ ဝါ ယောဇနိကံ ဝါ ဟောတိ – ဣဒံ ဒူရတာယ ဧဝ အနာကိဏ္ဏံ နာမ ဟောတိ။

၅၂၇။ သေတိ စေဝ အာသတိ စ ဧတ္ထာတိ သေနာသနံ။ တဿ ပဘေဒံ ဒဿေတုံ မဉ္စော ပီဌန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ မဉ္စောတိ စတ္တာရော မဉ္စာ – မသာရကော၊ ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓါ၊ ကုဠီရပါဒကော၊ အာဟစ္စပါဒကောတိ။ တထာ ပီဌံ။ ဘိသီတိ ပဉ္စ ဘိသိယော – ဥဏ္ဏာဘိသိ၊ စောဠဘိသိ၊ ဝါကဘိသိ၊ တိဏဘိသိ၊ ပဏ္ဏဘိသီတိ။ ဗိမ္ဗောဟနန္တိ သီသုပဓာနံ ဝုတ္တံ။ တံ ဝိတ္ထာရတော ဝိဒတ္ထိစတုရင်္ဂုလံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဒီဃတော မဉ္စဝိတ္ထာရပ္ပမာဏံ။ ဝိဟာရောတိ သမန္တာ ပရိဟာရပထံ အန္တောယေဝ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ ဒဿေတွာ ကတသေနာသနံ။ အဍ္ဎယောဂေါတိ သုပဏ္ဏဝင်္ကဂေဟံ။ ပါသာဒေါတိ ဒွေ ကဏ္ဏိကာနိ ဂဟေတွာ ကတော ဒီဃပါသာဒေါ။ အဋ္ဋောတိ ပဋိရာဇာဒိပဋိဗာဟနတ္ထံ ဣဋ္ဌကာဟိ ကတော ဗဟလဘိတ္တိကော စတုပဉ္စဘူမိကော ပတိဿယဝိသေသော။ မာဠောတိ ဘောဇနသာလသဒိသော မဏ္ဍလမာဠော၊ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ ပန ဧကကူဋသင်္ဂဟိတော စတုရဿပါသာဒေါတိ ဝုတ္တံ။ လေဏန္တိ ပဗ္ဗတံ ခဏိတွာ ဝါ ပဗ္ဘာရဿ အပ္ပဟောနကဋ္ဌာနေ ကုဋ္ဋံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ဝါ ကတသေနာသနံ။ ဂုဟာတိ ဘူမိဒရိ ဝါ ယတ္ထ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဒီပံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပဗ္ဗတဂုဟာ ဝါ ဘူမိဂုဟာ ဝါ။ ရုက္ခမူလန္တိ ရုက္ခဿ ဟေဋ္ဌာ ပရိက္ခိတ္တံ ဝါ အပရိက္ခိတ္တံ ဝါ။ ဝေဠုဂုမ္ဗောတိ ဝေဠုဂစ္ဆော။ ယတ္ထ ဝါ ပန ဘိက္ခူ ပဋိက္ကမန္တီတိ ဌပေတွာ ဝါ ဧတာနိ မဉ္စာဒီနိ ယတ္ထ ဘိက္ခူ သန္နိပတန္တိ၊ ယံ တေသံ သန္နိပါတာရဟဋ္ဌာနံ၊ သဗ္ဗမေတံ သေနာသနံ။

၅၂၈။ ဘဇတီတိ ဥပေတိ။ သမ္ဘဇတီတိ တတ္ထ အဘိရတိဝသေန အနုက္ကဏ္ဌိတော သုဋ္ဌု ဥပေတိ။ သေဝတီတိ နိဝါသနဝသေန သေဝတိ နိသေဝတီတိ အနုက္ကဏ္ဌမာနော သန္နိသိတော ဟုတွာ သေဝတိ။ သံသေဝတီတိ သေနာသနဝတ္တံ သမ္ပာဒေန္တော သမ္မာ သေဝတိ။

၅၂၉။ ဣဒါနိ ယံ တံ ဝိဝိတ္တန္တိ ဝုတ္တံ၊ တဿ ပဘေဒံ ဒဿေတုံ အရညံ ရုက္ခမူလန္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အရညန္တိ ဝိနယပရိယာယေန တာဝ ‘‘ဌပေတွာ ဂါမဉ္စ ဂါမူပစာရဉ္စ အဝသေသံ အရည’’န္တိ (ပါရာ။ ၁၂) အာဂတံ။ သုတ္တန္တပရိယာယေန အာရညိကံ ဘိက္ခုံ သန္ဓာယ ‘‘အာရညကံ နာမ သေနာသနံ ပဉ္စဓနုသတိကပစ္ဆိမ’’န္တိ (ပါစိ။ ၅၇၃) အာဂတံ။ ဝိနယသုတ္တန္တာ ပန ဥဘောပိ ပရိယာယဒေသနာ နာမ။ အဘိဓမ္မော နိပ္ပရိယာယဒေသနာတိ အဘိဓမ္မပရိယာယေန အရညံ ဒဿေတုံ နိက္ခမိတွာ ဗဟိ ဣန္ဒခီလာတိ ဝုတ္တံ၊ ဣန္ဒခီလတော ဗဟိ နိက္ခမိတွာတိ အတ္ထော။

၅၃၀။ ရုက္ခမူလာဒီနံ ပကတိယာ စ သုဝိညေယျဘာဝတော ရုက္ခမူလံယေဝ ရုက္ခမူလန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အပိစေတ္ထ ရုက္ခမူလန္တိ ယံကိဉ္စိ သီတစ္ဆာယံ ဝိဝိတ္တံ ရုက္ခမူလံ။ ပဗ္ဗတန္တိ သေလံ။ တတ္ထ ဟိ ဥဒကသောဏ္ဍီသု ဥဒကကိစ္စံ ကတွာ သီတာယ ရုက္ခစ္ဆာယာယ နိသိန္နဿ နာနာဒိသာသု ခါယမာနာသု သီတေန ဝါတေန ဗီဇိယမာနဿ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ကန္ဒရန္တိ ကံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ၊ တေန ဒရိတံ ဥဒကေန ဘိန္နံ ပဗ္ဗတပ္ပဒေသံ၊ ယံ နိတုမ္ဗန္တိပိ နဒီကုဉ္ဇန္တိပိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ဟိ ရဇတပဋ္ဋသဒိသာ ဝါလိကာ ဟောန္တိ၊ မတ္ထကေ မဏိဝိတာနံ ဝိယ ဝနဂဟနံ၊ မဏိက္ခန္ဓသဒိသံ ဥဒကံ သန္ဒတိ။ ဧဝရူပံ ကန္ဒရံ ဩရုယှ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ဂတ္တာနိ သီတံ ကတွာ ဝါလိကံ ဥဿာပေတွာ ပံသုကူလစီဝရံ ပညပေတွာ နိသိန္နဿ သမဏဓမ္မံ ကရောတော စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ဂိရိဂုဟန္တိ ဒွိန္နံ ပဗ္ဗတာနံ အန္တရံ၊ ဧကသ္မိံယေဝ ဝါ ဥမင်္ဂသဒိသံ မဟာဝိဝရံ။ သုသာနလက္ခဏံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၄) ဝုတ္တံ။

၅၃၁။ ဝနပတ္ထန္တိ ဂါမန္တံ အတိက္ကမိတွာ မနုဿာနံ အနုပစာရဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ န ကသန္တိ န ဝပန္တိ။ တေနေဝဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ဝနပတ္ထန္တိ ဒူရာနမေတံ သေနာသနာနံ အဓိဝစန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ဝါ ရုက္ခမူလာဒီသု ဣဒမေဝေကံ ဘာဇေတွာ ဒဿိတံ၊ တသ္မာဿ နိက္ခေပပဋိပါဋိယာ နိဒ္ဒေသံ အကတွာ သဗ္ဗပရိယန္တေ နိဒ္ဒေသော ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဗ္ဘောကာသန္တိ အစ္ဆန္နံ။ အာကင်္ခမာနော ပနေတ္ထ စီဝရကုဋိံ ကတွာ ဝသတိ။ ပလာလပုဉ္ဇန္တိ ပလာလရာသိ။ မဟာပလာလပုဉ္ဇတော ဟိ ပလာလံ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ပဗ္ဘာရလေဏသဒိသေ အာလယေ ကရောန္တိ၊ ဂစ္ဆဂုမ္ဗာဒီနမ္ပိ ဥပရိ ပလာလံ ပက္ခိပိတွာ ဟေဋ္ဌာ နိသိန္နာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဝနပတ္ထနိဒ္ဒေသေ သလောမဟံသာနန္တိ ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌဿ လောမဟံသော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝရူပါနံ ဘီသနကသေနာသနာနံ။ ပရိယန္တာနန္တိ ဒူရဘာဝေန ပရိယန္တေ ဌိတာနံ။ န မနုဿူပစာရာနန္တိ ကသနဝပနဝသေန မနုဿေဟိ ဥပစရိတဗ္ဗံ ဝနန္တံ အတိက္ကမိတွာ ဌိတာနံ။ ဒုရဘိသမ္ဘဝါနန္တိ အလဒ္ဓဝိဝေကဿာဒေဟိ အဘိဘုယျ ဝသိတုံ နသက္ကုဏေယျာနံ။

၅၃၂။ အပ္ပသဒ္ဒါဒိနိဒ္ဒေသေ အပ္ပသဒ္ဒန္တိ ဝစနသဒ္ဒေန အပ္ပသဒ္ဒံ။

၅၃၃။ အပ္ပနိဂ္ဃောသန္တိ နဂရနိဂ္ဃောသသဒ္ဒေန အပ္ပနိဂ္ဃောသံ။ ယသ္မာ ပန ဥဘယမ္ပေတံ သဒ္ဒဋ္ဌေန ဧကံ၊ တသ္မာဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ယဒေဝ တံ အပ္ပသဒ္ဒံ တဒေဝ တံ အပ္ပနိဂ္ဃောသ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝိဇနဝါတန္တိ အနုသဉ္စရဏဇနဿ သရီရဝါတေန ဝိရဟိတံ။ ဝိဇနဝါဒန္တိပိ ပါဌော၊ အန္တောဇနဝါဒေန ဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပန ယံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ၊ တဒေဝ ဇနသဉ္စရဏေန စ ဇနဝါဒေန စ ဝိရဟိတံ ဟောတိ၊ တသ္မာဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ယဒေဝ တံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ တဒေဝ တံ ဝိဇနဝါတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ မနုဿရာဟသေယျကန္တိ မနုဿာနံ ရဟဿကိရိယဋ္ဌာနိယံ။ ယသ္မာ ပန တံ ဇနသဉ္စရဏရဟိတံ ဟောတိ၊ တေနဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ယဒေဝ တံ ဝိဇနဝါတံ တဒေဝ တံ မနုဿရာဟသေယျက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပန္တိ ဝိဝေကာနုရူပံ။ ယသ္မာ ပန တံ နိယမေနေဝ မနုဿရာဟသေယျကံ ဟောတိ၊ တသ္မာဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ယဒေဝ တံ မနုဿရာဟသေယျကံ တဒေဝ တံ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၅၃၄။ အရညဂတာဒိနိဒ္ဒေသေ အရညံ ဝုတ္တမေဝ။ တထာ ရုက္ခမူလံ။ အဝသေသံ ပန သဗ္ဗမ္ပိ သေနာသနံ သုညာဂါရေန သင်္ဂဟိတံ။

၅၃၅။ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာတိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ ဗန္ဓိတွာ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ ဥပရိမံ သရီရံ ဥဇုံ ဌပေတွာ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေတွာ။ ဧဝဉှိ နိသိန္နဿ စမ္မမံသနှာရူနိ န ပဏမန္တိ။ အထဿ ယာ တေသံ ပဏမနပစ္စယာ ခဏေ ခဏေ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တာသု န ဥပ္ပဇ္ဇမာနာသု စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ပရိပတတိ၊ ဝုဍ္ဎိံ ဖာတိံ ဥပဂစ္ဆတိ။

၅၃၆။ ဥဇုကော ဟောတိ ကာယော ဌိတော ပဏိဟိတောတိ ဣဒမ္ပိ ဟိ ဣမမေဝတ္ထံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၅၃၇။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ဌပယိတွာ၊ မုခသမီပေ ဝါ ကတွာတိ အတ္ထော။ တေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘အယံ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ သူပဋ္ဌိတာ နာသိကဂ္ဂေ ဝါ မုခနိမိတ္တေ ဝါ’’တိ။ မုခနိမိတ္တန္တိ စေတ္ထ ဥတ္တရောဋ္ဌဿ ဝေမဇ္ဈပ္ပဒေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ယတ္ထ နာသိကဝါတော ပဋိဟညတိ၊ အထ ဝါ ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော၊ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော၊ သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော၊ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ပရိမုခံ သတိ’’န္တိ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄) ဝုတ္တနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတြာယံ သင်္ခေပေါ ‘‘ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ သတိံ ကတွာ’’တိ။

၅၃၈။ အဘိဇ္ဈာနိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနတ္ထောယေဝ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပဝဏ္ဏနာ – အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယာတိ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ လောကော။ တသ္မာ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ရာဂံ ပဟာယ ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။

၅၃၉။ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေနာတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဟီနတ္တာ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန၊ န စက္ခုဝိညာဏသဒိသေနာတိ အတ္ထော။

၅၄၁။ အဘိဇ္ဈာယစိတ္တံ ပရိသောဓေတီတိ အဘိဇ္ဈာတော စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ယထာ နံ သာ မုဉ္စတိ စေဝ၊ မုဉ္စိတွာ စ န ပုန ဂဏှာတိ၊ ဧဝံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ နိဒ္ဒေသပဒေသု ပနဿ အာသေဝန္တော သောဓေတိ၊ ဘာဝေန္တော ဝိသောဓေတိ၊ ဗဟုလီကရောန္တော ပရိသောဓေတီတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မောစေတီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၅၄၂-၅၄၃။ ဗျာပါဒဒေါသံ ပဟာယာတိအာဒီနမ္ပိ ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဗျာပဇ္ဇတိ ဣမိနာ စိတ္တံ ပူတိကုမ္မာသာဒယော ဝိယ ပကတိံ ဇဟတီတိ ဗျာပါဒေါ။ ဝိကာရပ္ပတ္တိယာ ပဒုဿတိ၊ ပရံ ဝါ ပဒူသေတိ ဝိနာသေတီတိ ပဒေါသော။ ဥဘယမေတံ ကောဓဿေဝါဓိဝစနံ။ တေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘ယော ဗျာပါဒေါ သော ပဒေါသော၊ ယော ပဒေါသော သော ဗျာပါဒေါ’’တိ။ ယသ္မာ စေသ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ’’တိ အဝတွာ ‘‘အဗျာပန္နစိတ္တော’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။

၅၄၆။ ထိနံ စိတ္တဂေလညံ၊ မိဒ္ဓံ စေတသိကဂေလညံ၊ ထိနဉ္စ မိဒ္ဓဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ။ သန္တာ ဟောန္တီတိ ဣမေ ဒွေပိ ဓမ္မာ နိရောဓသန္တတာယ သန္တာ ဟောန္တီတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယေတ္ထ ဝစနဘေဒေါ ကတော။

၅၄၉။ အာလောကသညီတိ ရတ္တိမ္ပိ ဒိဝါပိ ဒိဋ္ဌာလောကသဉ္ဇာနနသမတ္ထာယ ဝိဂတနီဝရဏာယ ပရိသုဒ္ဓါယ သညာယ သမန္နာဂတော။

၅၅၀။ သတော သမ္ပဇာနောတိ သတိယာ စ ဉာဏေန စ သမန္နာဂတော။ ဣဒံ ဥဘယံ အာလောကသညာယ ဥပကာရကတ္တာ ဝုတ္တံ။

၅၅၃။ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓတာယ ပန အာလောကသညာယ နိဒ္ဒေသပဒေသု စတ္တတ္တာတိအာဒီနိ အညမညဝေဝစနာနေဝ ။ တတ္ထ စတ္တတ္တာတိ စတ္တကာရဏာ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ စတ္တတ္တာတိ ဣဒံ ပနေတ္ထ သကဘာဝပရိစ္စဇနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဝန္တတ္တာတိ ဣဒံ ပုန အနာဒိယနဘာဝဒဿနဝသေန။ မုတ္တတ္တာတိ ဣဒံ သန္တတိတော ဝိနိမောစနဝသေန။ ပဟီနတ္တာတိ ဣဒံ မုတ္တဿာပိ ကတ္ထစိ ဌာနာဘာဝဝသေန။ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာတိ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ အာဒိန္နပုဗ္ဗဿ နိဿဂ္ဂဒဿနဝသေန။ ပဋိမုဉ္စတော ဝါ နိဿဋ္ဌတ္တာ ဘာဝနာဗလေန အဘိဘုယျ နိဿဋ္ဌတ္တာတိ အတ္ထော။ ပဟီနပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာတိ ယထာဝိက္ခမ္ဘနဝသေနေဝ ပဟာနံ ဟောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ သန္တတိံ န အဇ္ဈာရုဟတိ၊ တထာ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာတိ။ အာလောကာ ဟောတီတိ သပ္ပဘာ ဟောတိ။ နိရာဝရဏဋ္ဌေန ဝိဝဋာ။ နိရုပက္ကိလေသဋ္ဌေန ပရိသုဒ္ဓါ။ ပဘဿရဋ္ဌေန ပရိယောဒါတာ။

၅၅၆။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စန္တိ ဧတ္ထ ဥဒ္ဓတာကာရော ဥဒ္ဓစ္စံ၊ အာရမ္မဏေ အနိစ္ဆယတာယ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရော ကုက္ကုစ္စံ။ ဣဓာပိ ‘‘သန္တာ ဟောန္တီ’’တိ ပုရိမနယေနေဝ ဝစနဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၅၈။ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆောတိ ဝိစိကိစ္ဆံ တရိတွာ အတိက္ကမိတွာ ဌိတော။ နိဒ္ဒေသေပိဿ တိဏ္ဏောတိ ဣဒံ ဝိစိကိစ္ဆာယ အနိမုဂ္ဂဘာဝဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဥတ္တိဏ္ဏောတိ ဣဒံ တဿာ အတိက္ကမဒဿနဝသေန။ နိတ္တိဏ္ဏောတိ ဣဒံ ဘာဝနာဗလေန အဘိဘုယျ ဥပဒ္ဒဝေ တိဏ္ဏဘာဝဒဿနဝသေန။ ပါရင်္ဂတောတိ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာဘာဝသင်္ခါတံ ဝိစိကိစ္ဆာပါရံ ဂတော။ ပါရမနုပ္ပတ္တောတိ တဒေဝ ပါရံ ဘာဝနာနုယောဂေန ပတ္တောတိ။ ဧဝမဿ ပဋိပတ္တိယာ သဖလတံ ဒဿေတိ။

၅၅၉။ အကထံကထီတိ ‘ကထမိဒံ ကထမိဒ’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တာယ ကထံကထာယ ဝိရဟိတော။ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ အနဝဇ္ဇဓမ္မေသု။ န ကင်္ခတီတိ ‘ဣမေ နု ခေါ ကုသလာ’တိ ကင်္ခံ န ဥပ္ပာဒေတိ။ န ဝိစိကိစ္ဆတီတိ တေ ဓမ္မေ သဘာဝတော ဝိနိစ္ဆေတုံ န ကိစ္ဆတိ၊ န ကိလမတိ။ အကထံကထီ ဟောတီတိ ‘ကထံ နု ခေါ ဣမေ ကုသလာ’တိ ကထံကထာယ ရဟိတော ဟောတိ။ နိက္ကထံကထီ ဝိဂတကထံကထောတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ ကထံကထာတော နိက္ခန္တောတိ နိက္ကထံကထော။ ဝိဂတာ ကထံကထာ အဿာတိ ဝိဂတကထံကထော။

၅၆၂။ ဥပက္ကိလေသေတိ ဥပက္ကိလေသဘူတေ။ တေ ဟိ စိတ္တံ ဥပဂန္တွာ ကိလိဿန္တိ။ တသ္မာ ဥပက္ကိလေသာတိ ဝုစ္စန္တိ။

၅၆၃။ ပညာယဒုဗ္ဗလီကရဏေတိ ယသ္မာ ဣမေ နီဝရဏာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနုပ္ပန္နာယ လောကိယလောကုတ္တရာယ ပညာယ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ န ဒေန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာ အပိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ ဝါ အဘိညာယော ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ ပါတေန္တိ၊ တသ္မာ ‘ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ‘အနုပ္ပန္နာ စေဝ ပညာ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ ပညာ နိရုဇ္ဈတီ’တိ ဣဒမ္ပိ ဟိ ဣမမေဝတ္ထံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သေသမေတ္ထ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ တတ္ထ တတ္ထ ပကာသိတတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၅၆၄။ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒီသုပိ နိဒ္ဒေသေသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၆၀) ရူပါဝစရနိဒ္ဒေသေ ဣဓေဝ စ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဒုတိယတတိယစတုတ္ထဇ္ဈာနနိဒ္ဒေသေသုပိ ယထာ တာနိ ဈာနာနိ ဟေဋ္ဌာ ‘တိဝင်္ဂိကံ ဈာနံ ဟောတိ၊ ဒုဝင်္ဂိကံ ဈာနံ ဟောတီ’တိ ဝုတ္တာနိ၊ ဧဝံ အဝတွာ ‘‘အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒန’’န္တိအာဒိဝစနတော ပရိယာယေန သမ္ပသာဒါဒီဟိ သဒ္ဓိံ တာနိ အင်္ဂါနိ ဂဟေတွာ ‘‘ဈာနန္တိ သမ္ပသာဒေါ ပီတိသုခံ စိတ္တဿေကဂ္ဂတာ’’တိအာဒိနာ နယေန တံ တံ ဈာနံ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။

၅၈၈။ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တီတိပဒနိဒ္ဒေသေ ပန ကိဉ္စာပိ ‘အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တီ’တိအာဒီနိ သဗ္ဗာနေဝ အညမညဝေဝစနာနိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိအာဒိဥဒ္ဒေသဝသေန အာစိက္ခန္တိ၊ နိဒ္ဒေသဝသေန ဒေသေန္တိ၊ ပဋိနိဒ္ဒေသဝသေန ပညာပေန္တိ၊ တေန တေန ပကာရေန အတ္ထံ ဌပေတွာ ပဋ္ဌပေန္တိ၊ တဿ တဿတ္ထဿ ကာရဏံ ဒဿေန္တာ ဝိဝရန္တိ၊ ဗျဉ္ဇနဝိဘာဂံ ဒဿေန္တာ ဝိဘဇန္တိ၊ နိက္ကုဇ္ဇိတဘာဝံ ဂမ္ဘီရဘာဝဉ္စ နီဟရိတွာ ဝါ သောတူနံ ဉာဏဿ ပတိဋ္ဌံ ဇနယန္တာ ဥတ္တာနိံ ကရောန္တိ၊ သဗ္ဗေဟိပိ ဣမေဟိ အာကာရေဟိ သောတူနံ အညာဏန္ဓကာရံ ဝိဓမေန္တာ ပကာသေန္တီတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သမတိက္ကမနိဒ္ဒေသေပိ တတ္ထ တတ္ထ တေဟိ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ဝုဋ္ဌိတတ္တာ အတိက္ကမန္တော၊ ဥပရိဘူမိပ္ပတ္တိယာ ဝီတိက္ကန္တော၊ တတော အပရိဟာနိဘာဝေန သမတိက္ကန္တောတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၆၂၃။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ အာဂတနယေနေဝ တန္တိ ဌပိတာ။ တသ္မာ တတ္ထ သဗ္ဗေသမ္ပိ ကုသလဝိပါကကိရိယဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ဈာနာနံ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုဒ္ဓိကနဝကာဒိဘေဒေါပိ သဗ္ဗော တတ္ထ ဝုတ္တသဒိသောယေဝါတိ။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ။

၃။ ပဉှာပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ

၆၃၈။ ပဉှာပုစ္ဆကေ ပါဠိအနုသာရေနေဝ ဈာနာနံ ကုသလာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာရမ္မဏတ္တိကေသု ပန တိဏ္ဏံ ဈာနာနံ နိမိတ္တာရမ္မဏတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏာဒိဘာဝေန နဝတ္တဗ္ဗတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ လောကုတ္တရာ ပနေတ္ထ မဂ္ဂကာလေ ဖလကာလေ ဝါ သိယာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ သိယာ ပရိတ္တာရမ္မဏန္တိ ဧတ္ထ ကုသလတော တေရသ စတုတ္ထဇ္ဈာနာနိ သဗ္ဗတ္ထပါဒကစတုတ္ထံ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓစတုတ္ထံ၊ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏစတုတ္ထံ၊ စေတောပရိယဉာဏစတုတ္ထံ၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏစတုတ္ထံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏစတုတ္ထံ၊ ယထာကမ္မူပဂဉာဏစတုတ္ထံ၊ အနာဂတံသဉာဏစတုတ္ထံ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒိစတုတ္ထံ၊ လောကုတ္တရစတုတ္ထန္တိ။

တတ္ထ သဗ္ဗတ္ထပါဒကစတုတ္ထံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏမေဝ ဟောတိ။

ဣဒ္ဓိဝိဓစတုတ္ထံ စိတ္တဝသေန ကာယံ ပရိဏာမေန္တဿ အဒိဿမာနေန ကာယေန ပါဋိဟာရိယကရဏေ ကာယာရမ္မဏတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏံ၊ ကာယဝသေန စိတ္တံ ပရိဏာမေန္တဿ ဒိဿမာနေန ကာယေန ပါဋိဟာရိယံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကံ ဂစ္ဆန္တဿ သမာပတ္တိစိတ္တာရမ္မဏတ္တာ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ။

ဒိဗ္ဗသောတဉာဏစတုတ္ထံ သဒ္ဒါရမ္မဏတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏံ။

စေတောပရိယဉာဏစတုတ္ထံ ကာမာဝစရစိတ္တဇာနနကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ၊ ရူပါဝစရာရူပါဝစရစိတ္တဇာနနကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ၊ လောကုတ္တရစိတ္တဇာနနကာလေ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ။ စေတောပရိယဉာဏလာဘီ ပန ပုထုဇ္ဇနော ပုထုဇ္ဇနာနံယေဝ စိတ္တံ ဇာနာတိ၊ န အရိယာနံ။ သောတာပန္နော သောတာပန္နဿ စေဝ ပုထုဇ္ဇနဿ စ၊ သကဒါဂါမီ သကဒါဂါမိနော စေဝ ဟေဋ္ဌိမာနဉ္စ ဒွိန္နံ၊ အနာဂါမီ အနာဂါမိနော စေဝ ဟေဋ္ဌိမာနဉ္စ တိဏ္ဏံ၊ ခီဏာသဝေါ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဇာနာတိ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏစတုတ္ထံ ကာမာဝစရက္ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ၊ ရူပါဝစရာရူပါဝစရက္ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ၊ ‘‘အတီတေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓခီဏာသဝါ မဂ္ဂံ ဘာဝယိံသု၊ ဖလံ သစ္ဆိကရိံသူ’’တိ အနုဿရဏကာလေ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ၊ နာမဂေါတ္တာနုဿရဏကာလေ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ။

ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏစတုတ္ထံ ဝဏ္ဏာရမ္မဏတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏံ။

ယထာကမ္မူပဂဉာဏစတုတ္ထံ ကာမာဝစရကမ္မာနုဿရဏကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ၊ ရူပါဝစရာရူပါဝစရကမ္မာနုဿရဏကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ။

အနာဂတံသဉာဏစတုတ္ထံ အနာဂတေ ကာမဓာတုယာ နိဗ္ဗတ္တိဇာနနကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ၊ ရူပါရူပဘဝေသု နိဗ္ဗတ္တိဇာနနကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ၊ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓခီဏာသဝါ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿန္တိ၊ ဖလံ သစ္ဆိကရိဿန္တီ’’တိ ဇာနနကာလေ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ၊ ‘‘အနာဂတေ သင်္ခေါ နာမ ရာဇာ ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၀၈) နယေန နာမဂေါတ္တာနုဿရဏကာလေ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ။

အာကာသာနဉ္စာယတနအာကိဉ္စညာယတနစတုတ္ထံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနနေဝသညာနာသညာယတနစတုတ္ထံ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ။

လောကုတ္တရစတုတ္ထံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ။

ကိရိယတောပိ တေသံ ဒွါဒသန္နံ ဈာနာနံ ဣဒမေဝ အာရမ္မဏဝိဓာနံ။ တီဏိ ဈာနာနိ နမဂ္ဂါရမ္မဏာတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ဝါ စေတောပရိယာဒိဉာဏံ ဝါ မဂ္ဂံ အာရမ္မဏံ ကရေယျ၊ တီဏိ ဈာနာနိ တထာ အပ္ပဝတ္တိတော နမဂ္ဂါရမ္မဏာ၊ သဟဇာတဟေတုဝသေန ပန သိယာ မဂ္ဂဟေတုကာ၊ ဝီရိယဇေဋ္ဌိကာယ ဝါ ဝီမံသာဇေဋ္ဌိကာယ ဝါ မဂ္ဂဘာဝနာယ မဂ္ဂါဓိပတိနော၊ ဆန္ဒစိတ္တဇေဋ္ဌကကာလေ ဖလကာလေ စ နဝတ္တဗ္ဗာ။

စတုတ္ထံ ဈာနန္တိ ဣဓာပိ ကုသလတော တေရသသု စတုတ္ထဇ္ဈာနေသု သဗ္ဗတ္ထပါဒကဣဒ္ဓိဝိဓဒိဗ္ဗသောတဒိဗ္ဗစက္ခုယထာကမ္မူပဂဉာဏစတုတ္ထဉ္စေဝ စတုဗ္ဗိဓဉ္စ အာရုပ္ပစတုတ္ထံ မဂ္ဂါရမ္မဏာဒိဘာဝေန န ဝတ္တဗ္ဗံ။ စေတောပရိယပုဗ္ဗေနိဝါသအနာဂတံသဉာဏစတုတ္ထံ ပန မဂ္ဂါရမ္မဏံ ဟောတိ။ န ဝတ္တဗ္ဗံ မဂ္ဂဟေတုကံ မဂ္ဂါဓိပတီတိ ဝါ၊ လောကုတ္တရစတုတ္ထံ မဂ္ဂါရမ္မဏံ န ဟောတိ၊ မဂ္ဂကာလေ ပန သဟဇာတဟေတုဝသေန မဂ္ဂဟေတုကံ၊ ဝီရိယဝီမံသာဇေဋ္ဌိကာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ မဂ္ဂါဓိပတိ၊ ဆန္ဒစိတ္တဇေဋ္ဌိကာယ စေဝ မဂ္ဂဘာဝနာယ ဖလကာလေ စ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကိရိယတောပိ ဒွါဒသသု ဈာနေသု အယမေဝ နယော။

တီဏိ ဈာနာနိ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ အတီတာဒီသု ဧကဓမ္မမ္ပိ အာရဗ္ဘ အပ္ပဝတ္တိတော နဝတ္တဗ္ဗာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

စတုတ္ထံ ဈာနန္တိ ကုသလတော တေရသသု စတုတ္ထဇ္ဈာနေသု သဗ္ဗတ္ထပါဒကစတုတ္ထံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏမေဝ။ ဣဒ္ဓိဝိဓစတုတ္ထံ ကာယဝသေန စိတ္တပရိဏာမနေ သမာပတ္တိစိတ္တာရမ္မဏတ္တာ အတီတာရမ္မဏံ၊ ‘‘အနာဂတေ ဣမာနိ ပုပ္ဖာနိ မာ မိလာယိံသု၊ ဒီပါ မာ နိဗ္ဗာယိံသု၊ ဧကော အဂ္ဂိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌာတု၊ ပဗ္ဗတော သမုဋ္ဌာတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာနကာလေ အနာဂတာရမ္မဏံ၊ စိတ္တဝသေန ကာယပရိဏာမနကာလေ ကာယာရမ္မဏတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ။ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏစတုတ္ထံ သဒ္ဒါရမ္မဏတ္တာ ပစ္စုပ္ပနာရမ္မဏံ။ စေတောပရိယဉာဏစတုတ္ထံ အတီတေ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓစိတ္တဇာနနကာလေ အတီတာရမ္မဏံ၊ အနာဂတေ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇနကစိတ္တဇာနနကာလေ အနာဂတာရမ္မဏံ။ ‘‘ယထာ ဣမဿ ဘောတော မနောသင်္ခါရာ ပဏိဟိတာ ဣမဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ အမုံ နာမ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတီတိ။ သော ဗဟုဉ္စေပိ အာဒိသတိ၊ တထေဝ တံ ဟောတိ နော အညထာ’’တိ ဣမိနာ ဟိ သုတ္တေန (အ။ နိ။ ၃။၆၁) စေတောပရိယဉာဏဿေဝ ပဝတ္တိ ပကာသိတာ။ အဒ္ဓါနပစ္စုပ္ပန္နသန္တတိပစ္စုပ္ပန္နဝသေနေဝ ပစ္စုပ္ပန္နံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တိကာလေ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ။ ဝိတ္ထာရကထာ ပနေတ္ထ ဟေဋ္ဌာအဋ္ဌကထာကဏ္ဍဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏစတုတ္ထံ အတီတက္ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ အတီတာရမ္မဏံ၊ နာမဂေါတ္တာနုဿရဏကာလေ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏစတုတ္ထံ ဝဏ္ဏာရမ္မဏတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ။ ယထာကမ္မူပဂဉာဏစတုတ္ထံ အတီတကမ္မမေဝ အာရမ္မဏံ ကရောတီတိ အတီတာရမ္မဏံ။ အနာဂတံသဉာဏစတုတ္ထံ အနာဂတက္ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ အနာဂတာရမ္မဏံ၊ နာမဂေါတ္တာနုဿရဏကာလေ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ။ အာကာသာနဉ္စာယတနအာကိဉ္စညာယတနစတုတ္ထံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏမေဝ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနနေဝသညာနာသညာယတနစတုတ္ထံ အတီတာရမ္မဏမေဝ။ လောကုတ္တရစတုတ္ထံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏမေဝ။ ကိရိယတောပိ ဒွါဒသသု စတုတ္ထဇ္ဈာနေသု ဧသေဝ နယော။

တီဏိဈာနာနိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာတိ အဇ္ဈတ္တတော ဗဟိဒ္ဓါဘူတံ နိမိတ္တံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တိတော ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ။

စတုတ္ထံ ဈာနန္တိ ဣဓာပိ ကုသလတော တေရသသု စတုတ္ထဇ္ဈာနေသု သဗ္ဗတ္ထပါဒကစတုတ္ထံ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏမေဝ။

ဣဒ္ဓိဝိဓစတုတ္ထံ ကာယဝသေန စိတ္တပရိဏာမနေပိ စိတ္တဝသေန ကာယပရိဏာမနေပိ အတ္တနောဝ ကာယစိတ္တာရမ္မဏတ္တာ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ၊ ‘‘ဗဟိဒ္ဓါ ဟတ္ထိမ္ပိ ဒဿေတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။

ဒိဗ္ဗသောတဉာဏစတုတ္ထံ အတ္တနော ကုစ္ဆိဂတသဒ္ဒါရမ္မဏကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ၊ ပရဿ သဒ္ဒါရမ္မဏကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ၊ ဥဘယဝသေနာပိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။

စေတောပရိယဉာဏစတုတ္ထံ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏမေဝ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏစတုတ္ထံ အတ္တနော ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ၊ ပရဿ ခန္ဓာနဉ္စေဝ နာမဂေါတ္တဿ စ အနုဿရဏကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။

ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏစတုတ္ထံ အတ္တနော ရူပါရမ္မဏကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ၊ ပရဿ ရူပါရမ္မဏကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ၊ ဥဘယဝသေနာပိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။

ယထာကမ္မူပဂဉာဏစတုတ္ထံ အတ္တနော ကမ္မဇာနနကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ၊ ပရဿ ကမ္မဇာနနကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ၊ ဥဘယဝသေနာပိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။

အနာဂတံသဉာဏစတုတ္ထံ အတ္တနော အနာဂတေ နိဗ္ဗတ္တိဇာနနကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ၊ ပရဿ ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ စေဝ နာမဂေါတ္တာနုဿရဏကာလေ စ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ၊ ဥဘယဝသေနာပိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။

အာကာသာနဉ္စာယတနစတုတ္ထံ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။ အာကိဉ္စညာယတနစတုတ္ထံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနနေဝသညာနာသညာယတနစတုတ္ထံ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ။

လောကုတ္တရစတုတ္ထံ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏမေဝ။ ကိရိယတောပိ ဒွါဒသသု ဈာနေသု အယမေဝ နယောတိ။

ဣမသ္မိံ ပန ဈာနဝိဘင်္ဂေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သုတ္တန္တဘာဇနီယေပိ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာနေဝ ဈာနာနိ ကထိတာနိ၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေပိ ပဉှာပုစ္ဆကေပိ။ တယောပိ ဟိ ဧတေ နယာ တေဘူမကဓမ္မမိဿကတ္တာ ဧကပရိစ္ဆေဒါ ဧဝ။ ဧဝမယံ ဈာနဝိဘင်္ဂေါပိ တေပရိဝဋ္ဋံ နီဟရိတွာဝ ဘာဇေတွာ ဒဿိတောတိ။

သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ

ဈာနဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။