📜

၁၇။ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေါ

၁။ ဧကကမာတိကာဒိဝဏ္ဏနာ

၈၃၂။ ဣဒါနိ တဒနန္တရေ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေပိ ပဌမံ မာတိကံ ဌပေတွာ နိက္ခိတ္တပဒါနုက္ကမေန နိဒ္ဒေသော ကတော။ တတြာယံ နိက္ခေပပရိစ္ဆေဒေါ။ အာဒိတော တာဝ ဇာတိမဒေါတိအာဒယော တေသတ္တတိ ဧကကာ နိက္ခိတ္တာ၊ တတော ကောဓော စ ဥပနာဟော စာတိအာဒယော အဋ္ဌာရသ ဒုကာ၊ အကုသလမူလာဒယော ပဉ္စတိံသ တိကာ၊ အာသဝစတုက္ကာဒယော စုဒ္ဒသ စတုက္ကာ၊ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာဒယော ပန္နရသ ပဉ္စကာ၊ ဝိဝါဒမူလာဒယော စုဒ္ဒသ ဆက္ကာ၊ အနုသယာဒယော သတ္တ သတ္တကာ၊ ကိလေသဝတ္ထုအာဒယော အဋ္ဌ အဋ္ဌကာ၊ အာဃာတဝတ္ထုအာဒယော နဝ နဝကာ၊ ကိလေသဝတ္ထုအာဒယော သတ္တ ဒသကာ၊ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနီတိအာဒယော ဆ အဋ္ဌာရသကာတိ သဗ္ဗာနိပိ ဧတာနိ အဋ္ဌ ကိလေသသတာနိ နိက္ခိတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယံ တာဝ နိက္ခေပပရိစ္ဆေဒေါ။

(၁။) ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၈၄၃-၈၄၄။ ဣဒါနိ ယထာနိက္ခိတ္တာယ မာတိကာယ တတ္ထ ကတမော ဇာတိမဒေါတိအာဒိနာ နယေန အာရဒ္ဓေ နိဒ္ဒေသဝါရေ ဇာတိံ ပဋိစ္စာတိ ဇာတိံ နိဿာယ။ ဧတ္ထ စ အတ္ထိပဋိစ္စံ နာမ ကထိတံ၊ တသ္မာ ဇာတိယာ သတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဂေါတ္တံ ပဋိစ္စာတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ မဒနဝသေန မဒေါ။ မဇ္ဇနာကာရော မဇ္ဇနာ။ မဇ္ဇိတဘာဝေါ မဇ္ဇိတတ္တံ။ မာနော မညနာတိအာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၁၂၁) ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝံ ဇာတိယာ သတိ တံ ဇာတိံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နော မဇ္ဇနာကာရပ္ပဝတ္တော မာနော ဇာတိမဒေါတိ ဝုစ္စတိ။ သွာယံ ခတ္တိယာဒီနံ စတုန္နမ္ပိ ဝဏ္ဏာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဇာတိသမ္ပန္နော ဟိ ခတ္တိယော ‘မာဒိသော အညော နတ္ထိ။ အဝသေသာ အန္တရာ ဥဋ္ဌာယ ခတ္တိယာ ဇာတာ။ အဟံ ပန ဝံသာဂတခတ္တိယော’တိ မာနံ ကရောတိ။ ဗြာဟ္မဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဂေါတ္တမဒနိဒ္ဒေသာဒီသုပိ ဣမိနာဝုပါယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ခတ္တိယောပိ ဟိ ‘အဟံ ကောဏ္ဍညဂေါတ္တော၊ အဟံ အာဒိစ္စဂေါတ္တော’တိ မာနံ ကရောတိ။ ဗြာဟ္မဏောပိ ‘အဟံ ကဿပဂေါတ္တော ၊ အဟံ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော’တိ မာနံ ကရောတိ။ ဝေဿောပိ သုဒ္ဒေါပိ အတ္တနော အတ္တနော ကုလဂေါတ္တံ နိဿာယ မာနံ ကရောတိ။ အဋ္ဌာရသာပိ သေဏိယော ‘ဧကိဿာ သေဏိယာ ဇာတမှာ’တိ မာနံ ကရောန္တိယေဝ။

အာရောဂျမဒါဒီသု ‘အဟံ အရောဂေါ၊ အဝသေသာ ရောဂဗဟုလာ၊ ဂဒ္ဒုဟနမတ္တမ္ပိ မယှံ ဗျာဓိ နာမ နတ္ထီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော အာရောဂျမဒေါ နာမ။

‘အဟံ တရုဏော၊ အဝသေသသတ္တာနံ အတ္တဘာဝေါ ပပါတေ ဌိတရုက္ခသဒိသော၊ အဟံ ပန ပဌမဝယေ ဌိတော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ယောဗ္ဗနမဒေါ နာမ။

‘အဟံ စိရံ ဇီဝိံ၊ စိရံ ဇီဝါမိ၊ စိရံ ဇီဝိဿာမိ၊ သုခံ ဇီဝိံ၊ သုခံ ဇီဝါမိ၊ သုခံ ဇီဝိဿာမီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဇီဝိတမဒေါ နာမ။

‘အဟံ လာဘီ၊ အဝသေသာ သတ္တာ အပ္ပလာဘာ၊ မယှံ ပန လာဘဿ ပမာဏံ နာမ နတ္ထီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော လာဘမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ ယံ ဝါ တံ ဝါ လဘန္တိ၊ အဟံ ပန သုကတံ ပဏီတံ စီဝရာဒိပစ္စယံ လဘာမီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော သက္ကာရမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသဘိက္ခူနံ ပါဒပိဋ္ဌိယံ အက္ကမိတွာ ဂစ္ဆန္တာ မနုဿာ အယံ သမဏောတိပိ န ဝန္ဒန္တိ၊ မံ ပန ဒိသွာဝ ဝန္ဒန္တိ၊ ပါသာဏစ္ဆတ္တံ ဝိယ ဂရုံ ကတွာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဝိယ စ ဒုရာသဒံ ကတွာ မညန္တီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဂရုကာရမဒေါ နာမ။

‘ဥပ္ပန္နော ပဉှော မယှမေဝ မုခေန ဆိဇ္ဇတိ၊ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆန္တာပိ မမေဝ ပုရတော ကတွာ ပရိဝါရေတွာ ဂစ္ဆန္တီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ပုရေက္ခာရမဒေါ နာမ။

အဂါရိကဿ တာဝ မဟာပရိဝါရဿ ‘ပုရိသသတမ္ပိ ပုရိသသဟဿမ္ပိ မံ ပရိဝါရေတိ၊’ အနဂါရိယဿ ပန ‘သမဏသတမ္ပိ သမဏသဟဿမ္ပိ မံ ပရိဝါရေတိ၊ သေသာ အပ္ပပရိဝါရာ၊ အဟံ မဟာပရိဝါရော စေဝ သုစိပရိဝါရော စာ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ပရိဝါရမဒေါ နာမ။

ဘောဂေါ ပန ကိဉ္စာပိ လာဘဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတော ဟောတိ၊ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ နိက္ခေပရာသိ နာမ ဂဟိတော၊ တသ္မာ ‘အဝသေသာ သတ္တာ အတ္တနော ပရိဘောဂမတ္တမ္ပိ န လဘန္တိ၊ မယှံ ပန နိဓာနဂတဿေဝ ဓနဿ ပမာဏံ နတ္ထီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဘောဂမဒေါ နာမ။

ဝဏ္ဏံပဋိစ္စာတိ သရီရဝဏ္ဏမ္ပိ ဂုဏဝဏ္ဏမ္ပိ ပဋိစ္စ။ ‘အဝသေသာ သတ္တာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဒုရူပါ၊ အဟံ ပန အဘိရူပေါ ပါသာဒိကော၊ အဝသေသာ သတ္တာ နိဂ္ဂုဏာ ပတ္ထဋအကိတ္တိနော၊ မယှံ ပန ကိတ္တိသဒ္ဒေါ ဒေဝမနုဿေသု ပါကဋော – ဣတိပိ ထေရော ဗဟုဿုတော၊ ဣတိပိ သီလဝါ၊ ဣတိပိ ဓုတဂုဏယုတ္တော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဝဏ္ဏမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ အပ္ပဿုတာ၊ အဟံ ပန ဗဟုဿုတော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော သုတမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ အပ္ပဋိဘာနာ၊ မယှံ ပန ပဋိဘာနဿ ပမာဏံ နတ္ထီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ပဋိဘာနမဒေါ နာမ။

‘အဟံ ရတ္တညူ အသုကံ ဗုဒ္ဓဝံသံ၊ ရာဇဝံသံ၊ ဇနပဒဝံသံ၊ ဂါမဝံသံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝပရိစ္ဆေဒံ၊ နက္ခတ္တမုဟုတ္တယောဂံ ဇာနာမီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ရတ္တညုမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ ဘိက္ခူ အန္တရာ ပိဏ္ဍပါတိကာ ဇာတာ၊ အဟံ ပန ဇာတိပိဏ္ဍပါတိကော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ပိဏ္ဍပါတိကမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ ဥညာတာ အဝညာတာ၊ အဟံ ပန အနုညာတော အနဝညာတော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော အနဝညာတမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာနံ ဣရိယာပထော အပါသာဒိကော၊ မယှံ ပန ပါသာဒိကော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဣရိယာပထမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ ဆိန္နပက္ခကာကသဒိသာ၊ အဟံ ပန မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ’တိ ဝါ ‘အဟံ ယံ ယံ ကမ္မံ ကရောမိ၊ တံ တံ ဣဇ္ဈတီ’တိ ဝါ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဣဒ္ဓိမဒေါ နာမ။

ဟေဋ္ဌာ ပရိဝါရဂ္ဂဟဏေန ယသော ဂဟိတောဝ ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဥပဋ္ဌာကမဒေါ နာမ ဂဟိတော။ သော အဂါရိကေနပိ အနဂါရိကေနပိ ဒီပေတဗ္ဗော။ အဂါရိကော ဟိ ဧကစ္စော အဋ္ဌာရသသု သေဏီသု ဧကိဿာ ဇေဋ္ဌကော ဟောတိ၊ တဿ ‘အဝသေသေ ပုရိသေ အဟံ ပဋ္ဌပေမိ၊ အဟံ ဝိစာရေမီ’တိ ၊ အနဂါရိကောပိ ဧကစ္စော ကတ္ထစိ ဇေဋ္ဌကော ဟောတိ၊ တဿ ‘အဝသေသာ ဘိက္ခူ မယှံ ဩဝါဒေ ဝတ္တန္တိ၊ အဟံ ဇေဋ္ဌကော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ယသမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ ဒုဿီလာ၊ အဟံ ပန သီလဝါ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော သီလမဒေါ နာမ။ ‘အဝသေသသတ္တာနံ ကုက္ကုဋဿ ဥဒကပါနမတ္တေပိ ကာလေ စိတ္တေကဂ္ဂတာ နတ္ထိ၊ အဟံ ပန ဥပစာရပ္ပနာနံ လာဘီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ဈာနမဒေါ နာမ။

‘အဝသေသာ သတ္တာ နိဿိပ္ပာ၊ အဟံ ပန သိပ္ပဝါ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော သိပ္ပမဒေါ နာမ။ ‘အဝသေသာ သတ္တာ ရဿာ၊ အဟံ ပန ဒီဃော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော အာရောဟမဒေါ နာမ။ ‘အဝသေသာ သတ္တာ ရဿာ ဝါ ဟောန္တိ ဒီဃာ ဝါ၊ အဟံ နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ပရိဏာဟမဒေါ နာမ။ ‘အဝသေသသတ္တာနံ သရီရသဏ္ဌာနံ ဝိရူပံ ဗီဘစ္ဆံ၊ မယှံ ပန မနာပံ ပါသာဒိက’န္တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော သဏ္ဌာနမဒေါ နာမ။ ‘အဝသေသာနံ သတ္တာနံ သရီရေ ဗဟူ ဒေါသာ၊ မယှံ ပန သရီရေ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဝဇ္ဇံ နတ္ထီ’တိ မဇ္ဇနဝသေန ဥပ္ပန္နော မာနော ပါရိပူရိမဒေါ နာမ။

၈၄၅။ ဣမိနာ ဧတ္တကေန ဌာနေန သဝတ္ထုကံ မာနံ ကထေတွာ ဣဒါနိ အဝတ္ထုကံ နိဗ္ဗတ္တိတမာနမေဝ ဒဿေန္တော တတ္ထ ကတမော မဒေါတိအာဒိမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၈၄၆။ ပမာဒနိဒ္ဒေသေ စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါတိ ဣမေသု ဧတ္တကေသု ဌာနေသု သတိယာ အနိဂ္ဂဏှိတွာ စိတ္တဿ ဝေါဿဇ္ဇနံ၊ သတိဝိရဟောတိ အတ္ထော။ ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနန္တိ ဝေါဿဂ္ဂဿ အနုပ္ပဒါနံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝိဿဇ္ဇနန္တိ အတ္ထော။ အသက္ကစ္စကိရိယတာတိ ဧတေသံ ဒါနာဒီနံ ကုသလဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ဒေယျဓမ္မဿ ဝါ အသက္ကစ္စကရဏဝသေန အသက္ကစ္စကိရိယာ။ သတတဘာဝေါ သာတစ္စံ။ န သတတဘာဝေါ အသာတစ္စံ။ န သာတစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ။ အနဋ္ဌိတကရဏံ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ။ ယထာ နာမ ကကဏ္ဋကော ထောကံ ဂန္တွာ ထောကံ တိဋ္ဌတိ၊ န နိရန္တရံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ ယော ပုဂ္ဂလော ဧကဒိဝသံ ဒါနံ ဝါ ဒတွာ ပူဇံ ဝါ ကတွာ ဓမ္မံ ဝါ သုတွာ သမဏဓမ္မံ ဝါ ကတွာ ပုန စိရဿံ ကရောတိ၊ န နိရန္တရံ ပဝတ္တေတိ၊ တဿ သာ ကိရိယာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာတိ ဝုစ္စတိ။ ဩလီနဝုတ္တိတာတိ နိရန္တရကရဏသင်္ခါတဿ ဝိပ္ဖာရဿေဝ အဘာဝေန လီနဝုတ္တိတာ။ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာတိ ကုသလကိရိယာယ ဝီရိယဆန္ဒဿ နိက္ခိတ္တဘာဝေါ။ နိက္ခိတ္တဓုရတာတိ ဝီရိယဓုရဿ ဩရောပနံ၊ ဩသက္ကိတမာနသတာတိ အတ္ထော။ အနဓိဋ္ဌာနန္တိ ကုသလကရဏေ ပတိဋ္ဌာဘာဝေါ။ အနနုယောဂေါတိ အနနုယုဉ္ဇနံ။ ပမာဒေါတိ ပမဇ္ဇနံ။ ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါတိ ဣဒံ အတ္ထပရိယာယဿ ဗျဉ္ဇနပရိယာယဿ စ ပရိယန္တာဘာဝတော အာကာရဒဿနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယွာယံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဒဿိတော ပမာဒေါ၊ ယော အညောပိ ဧဝမာကာရော ဧဝံဇာတိကော ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာကာရဝသေန ပမဇ္ဇနာ၊ ပမဇ္ဇိတဘာဝဝသေန ပမဇ္ဇိတတ္တန္တိ သင်္ခံ ဂတော – အယံ ဝုစ္စတိ ပမာဒေါတိ။ လက္ခဏတော ပနေသ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု သတိဝေါဿဂ္ဂလက္ခဏော၊ တတ္ထေဝ သတိယာ ဝိဿဋ္ဌာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၈၄၇။ ထမ္ဘနိဒ္ဒေသေ ထဒ္ဓဋ္ဌေန ထမ္ဘော၊ ခလိယာ ထဒ္ဓသာဋကဿ ဝိယ စိတ္တဿ ထဒ္ဓတာ ဧတ္ထ ကထိတာ။ ထမ္ဘနာကာရော ထမ္ဘနာ။ ထမ္ဘိတဿ ဘာဝေါ ထမ္ဘိတတ္တံ။ ကက္ခဠဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘာဝေါ ကက္ခဠိယံ။ ဖရုသဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘာဝေါ ဖာရုသိယံ။ အဘိဝါဒနာဒိသာမီစိရဟာနံ တဿာ သာမီစိယာ အကရဏဝသေန ဥဇုမေဝ ဌပိတစိတ္တဘာဝေါ ဥဇုစိတ္တတာ။ ထဒ္ဓဿ အမုဒုနော ဘာဝေါ အမုဒုတာ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ထမ္ဘော နာမ ဝုစ္စတိ၊ ယေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဂိလိတနင်္ဂလသီသော ဝိယ အဇဂရော၊ ဝါတဘရိတာ ဝိယ ဘသ္တာ စေတိယံ ဝါ ဝုဍ္ဎတရေ ဝါ ဒိသွာ ဩနမိတုံ န သက္ကောတိ၊ ပရိယန္တေနေဝ စရတိ။ သွာယံ စိတ္တဿ ဥဒ္ဓုမာတဘာဝလက္ခဏောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၈၄၈။ သာရမ္ဘနိဒ္ဒေသေ သာရမ္ဘနဝသေန သာရမ္ဘော။ ပဋိပ္ဖရိတွာ သာရမ္ဘော ပဋိသာရမ္ဘော။ သာရမ္ဘနာကာရော သာရမ္ဘနာ။ ပဋိပ္ဖရိတွာ သာရမ္ဘနာ ပဋိသာရမ္ဘနာ။ ပဋိသာရမ္ဘိတဿ ဘာဝေါ ပဋိသာရမ္ဘိတတ္တံ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ သာရမ္ဘော နာမ ဝုစ္စတိ။ သွာယံ လက္ခဏတော ကရဏုတ္တရိယလက္ခဏော နာမ ဝုစ္စတိ၊ ယေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော တဒ္ဒိဂုဏံ တဒ္ဒိဂုဏံ ကရောတိ။ အဂါရိကော သမာနော ဧကေနေကသ္မိံ ဃရဝတ္ထုသ္မိံ သဇ္ဇိတေ အပရော ဒွေ ဝတ္ထူနိ သဇ္ဇေတိ၊ အပရော စတ္တာရိ၊ အပရော အဋ္ဌ၊ အပရော သောဠသ။ အနဂါရိကော သမာနော ဧကေနေကသ္မိံ နိကာယေ ဂဟိတေ၊ ‘နာဟံ ဧတဿ ဟေဋ္ဌာ ဘဝိဿာမီ’တိ အပရော ဒွေ ဂဏှာတိ၊ အပရော တယော၊ အပရော စတ္တာရော၊ အပရော ပဉ္စ။ သာရမ္ဘဝသေန ဟိ ဂဏှိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ အကုသလပက္ခော ဧသ နိရယဂါမိမဂ္ဂေါ။ ကုသလပက္ခဝသေန ပန ဧကသ္မိံ ဧကံ သလာကဘတ္တံ ဒေန္တေ ဒွေ ဒါတုံ၊ ဒွေ ဒေန္တေ စတ္တာရိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခုနာပိ ပရေန ဧကသ္မိံ နိကာယေ ဂဟိတေ၊ ‘ဒွေ နိကာယေ ဂဟေတွာ သဇ္ဈာယန္တဿ မေ ဖာသု ဟောတီ’တိ ဝိဝဋ္ဋပက္ခေ ဌတွာ တဒုတ္တရိ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၈၄၉။ အတြိစ္ဆတာနိဒ္ဒေသေ ယထာ အရိယဝံသသုတ္တေ (အ။ နိ။ ၄။၂၈) ‘လာမကလာမကဋ္ဌော ဣတရီတရဋ္ဌော’ ဧဝံ အဂ္ဂဟေတွာ စီဝရာဒီသု ယံ ယံ လဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တေန တေန အသန္တုဋ္ဌဿ၊ ဂိဟိနော ဝါ ပန ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု ယံ ယံ လဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တေန တေန အသန္တုဋ္ဌဿ။ ဘိယျောကမျတာတိ ဝိသေသကာမတာ။ ဣစ္ဆနကဝသေန ဣစ္ဆာ။ ဣစ္ဆာဝ ဣစ္ဆာဂတာ၊ ဣစ္ဆနာကာရော ဝါ။ အတ္တနော လာဘံ အတိစ္စ ဣစ္ဆနဘာဝေါ အတိစ္ဆတာ။ ရာဂေါတိအာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ အတိစ္ဆတာ နာမ ဝုစ္စတိ။ အတြိစ္ဆတာတိပိ ဧတိဿာ ဧဝ နာမံ။ လက္ခဏတော ပန သကလာဘေ အသန္တုဋ္ဌိ ပရလာဘေ စ ပတ္ထနာ – ဧတံ အတြိစ္ဆတာလက္ခဏံ။ အတြိစ္ဆပုဂ္ဂလဿ ဟိ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပဏီတမ္ပိ လာမကံ ဝိယ ခါယတိ၊ ပရေန လဒ္ဓံ လာမကမ္ပိ ပဏီတံ ဝိယ ခါယတိ၊ ဧကဘာဇနေ ပက္ကယာဂု ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ပူဝေါ ဝါ အတ္တနော ပတ္တေ ပက္ခိတ္တော လာမကော ဝိယ၊ ပရဿ ပတ္တေ ပဏီတော ဝိယ ခါယတိ။ အယံ ပန အတြိစ္ဆတာ ပဗ္ဗဇိတာနမ္ပိ ဟောတိ ဂိဟီနမ္ပိ တိရစ္ဆာနဂတာနမ္ပိ။

တတြိမာနိ ဝတ္ထူနိ – ဧကော ကိရ ကုဋုမ္ဗိကော တိံသ ဘိက္ခုနိယော နိမန္တေတွာ သပူဝံ ဘတ္တံ အဒါသိ ။ သင်္ဃတ္ထေရီ သဗ္ဗဘိက္ခူနီနံ ပတ္တေ ပူဝံ ပရိဝတ္တာပေတွာ ပစ္ဆာ အတ္တနာ လဒ္ဓမေဝ ခါဒိ။ ဗာရာဏသိရာဇာပိ ‘အင်္ဂါရပက္ကမံသံ ခါဒိဿာမီ’တိ ဒေဝိံ အာဒါယ အရညံ ပဝိဋ္ဌော ဧကံ ကိန္နရိံ ဒိသွာ၊ ဒေဝိံ ပဟာယ၊ တဿာနုပဒံ ဂတော။ ဒေဝီ နိဝတ္တိတွာ အဿမပဒံ ဂန္တွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ စ အဘိညာယော ပတွာ နိသိန္နာ ရာဇာနံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ အဂမာသိ။ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

အတြိစ္ဆံ အတိလောဘေန၊ အတိလောဘမဒေန စ၊

ဧဝံ ဟာယတိ အတ္ထမှာ၊ အဟံဝ အသိတာဘုယာတိ။ (ဇာ။ ၁။၂။၁၆၈)၊

ယထာ စန္ဒကိန္နရိံ ပတ္ထယန္တော အသိတာဘုယာ ရာဇဓီတာယ ဟီနော ပရိဟီနော၊ ဧဝံ အတြိစ္ဆံ အတိလောဘေန အတ္ထမှ ဟာယတိ ဇီယတီတိ ဒေဝတာ ရညာ သဒ္ဓိံ ကေဠိမကာသိ။

ကဿပဗုဒ္ဓကာလေပိ မိတ္တဝိန္ဒကော နာမ သေဋ္ဌိပုတ္တော အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော မာတရာ ‘တာတ၊ အဇ္ဇ ဥပေါသထိကော ဟုတွာ ဝိဟာရေ သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မသဝနံ သုဏ၊ သဟဿံ တေ ဒဿာမီ’တိ ဝုတ္တေ ဓနလောဘေန ဥပေါသထင်္ဂါနိ သမာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ‘ဣဒံ ဌာနံ အကုတောဘယ’န္တိ သလ္လက္ခေတွာ ဓမ္မာသနဿ ဟေဋ္ဌာ နိပန္နော သဗ္ဗရတ္တိံ နိဒ္ဒါယိတွာ ဃရံ အဂမာသိ။ မာတာ ပါတောဝ ယာဂုံ ပစိတွာ ဥပနာမေသိ။ သော သဟဿံ ဂဟေတွာဝ ယာဂုံ ပိဝိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ဓနံ သံဟရိဿာမီ’တိ။ သော နာဝါယ သမုဒ္ဒံ ပက္ခန္ဒိတုကာမော အဟောသိ။ အထ နံ မာတာ ‘‘တာတ၊ ဣမသ္မိံ ကုလေ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ အတ္ထိ၊ အလံ ဂမနေနာ’’တိ ဝါရေသိ။ သော တဿာ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ ဂစ္ဆတိ ဧဝ။ သာ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ကုဇ္ဈိတွာ ‘အယံ မယှံ ပုရတော တိဋ္ဌတီ’တိ ပါဒေန ပဟရိတွာ ပတိတံ မာတရံ အန္တရံ ကတွာ အဂမာသိ။ မာတာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ‘‘မာဒိသာယ မာတရိ ဧဝရူပံ ကမ္မံ ကတွာ ဂတဿ မေ ဂတဋ္ဌာနေ သုခံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံသညီ နာမ တွံ ပုတ္တာတိ အာဟ။ တဿ နာဝံ အာရုယှ ဂစ္ဆတော သတ္တမေ ဒိဝသေ နာဝါ အဋ္ဌာသိ။ အထ တေ မနုဿာ ‘‘အဒ္ဓါ ဧတ္ထ ပါပပုရိသော အတ္ထိ၊ သလာကံ ဒေထာ’’တိ သလာကာ ဒီယမာနာ တဿေဝ တိက္ခတ္တုံ ပါပုဏိ။ တေ တဿ ဥဠုမ္ပံ ဒတွာ တံ သမုဒ္ဒေ ပက္ခိပိံသု။ သော ဧကံ ဒီပံ ဂန္တွာ ဝိမာနပေတီဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော တာဟိ ‘‘ပုရတော မာ အဂမာသီ’’တိ ဝုစ္စမာနောပိ တဒ္ဒိဂုဏံ သမ္ပတ္တိံ ပဿန္တော အနုပုဗ္ဗေန ခုရစက္ကဓရံ ဧကံ ပုရိသံ အဒ္ဒသ။ တဿ တံ စက္ကံ ပဒုမပုပ္ဖံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။ သော တံ အာဟ – ‘‘အမ္ဘော၊ ဣဒံ တယာ ပိဠန္ဓပဒုမံ မယှံ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘နယိဒံ၊ သာမိ ၊ ပဒုမံ၊ ခုရစက္ကံ ဧတ’’န္တိ။ သော ‘‘ဝဉ္စေသိ မံ တွံ။ ကိံ မေ ပဒုမံ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘တွဉှိ လောဟိတစန္ဒနံ လိမ္ပေတွာ ပိဠန္ဓနံ ပဒုမပုပ္ဖံ မယှံ န ဒါတုကာမောသီ’’တိ အာဟ။ သော စိန္တေသိ – ‘အယမ္ပိ မယာ ကတသဒိသံ ကမ္မံ ကတွာ တဿ ဖလံ အနုဘဝိတုကာမော’တိ။ အထ နံ ‘‘ဟန္ဒ ရေ’’တိ ဝတွာ တဿ မတ္ထကေ စက္ကံ ပက္ခိပိတွာ ပလာယိ။ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ သတ္ထာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘စတုဗ္ဘိ အဋ္ဌဇ္ဈဂမာ၊ အဋ္ဌဟိ ပိစ သောဠသ၊

သောဠသာဟိ စ ဗာတ္တိံသ၊ အတြိစ္ဆံ စက္ကမာသဒေါ၊

ဣစ္ဆာဟတဿ ပေါသဿ၊ စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၁၀၄)၊

အညတရောပိ အတြိစ္ဆော အမစ္စော သကဝိသယံ အတိက္ကမိတွာ ပရဝိသယံ ပါဝိသိ။ တတ္ထ ပေါထိတော ပလာယိတွာ ဧကဿ တာပသဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ နိပဇ္ဇိ။ သော တာပသေန ‘ကိံ တေ ကတ’န္တိ ပုစ္ဆိတော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

‘‘သကံ နိကေတံ အတိဟီဠယာနော၊

အတြိစ္ဆတာ မလ္လဂါမံ အဂစ္ဆိံ၊

တတော ဇနာ နိက္ခမိတွာန ဂါမာ၊

ကောဒဏ္ဍကေန ပရိပေါထယိံသု မံ။

‘‘သော ဘိန္နသီသော ရုဟိရမက္ခိတင်္ဂေါ၊

ပစ္စာဂမာသိံ သကံ နိကေတံ၊

တသ္မာ အဟံ ပေါသထံ ပါလယာမိ၊

အတြိစ္ဆတာ မာ ပုနရာဂမာသီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၄။၁၃၈-၁၃၉)၊

၈၅၀။ မဟိစ္ဆတာနိဒ္ဒေသေ မဟန္တာနိ ဝတ္ထူနိ ဣစ္ဆတိ၊ မဟတီ ဝါဿ ဣစ္ဆာတိ မဟိစ္ဆော၊ တဿ ဘာဝေါ မဟိစ္ဆတာ။ လက္ခဏတော ပန အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ ပရိဘောဂေ စ အမတ္တညုတာ – ဧတံ မဟိစ္ဆတာလက္ခဏံ။ မဟိစ္ဆော ဟိ ပုဂ္ဂလော ယထာ နာမ ကစ္ဆပုဋဝါဏိဇော ပိဠန္ဓနဘဏ္ဍကံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဥစ္ဆင်္ဂေပိ ပက္ခိပိတဗ္ဗယုတ္တကံ ပက္ခိပိတွာ မဟာဇနဿ ပဿန္တဿေဝ ‘‘အမ္မာ၊ အသုကံ ဂဏှထ၊ အသုကံ ဂဏှထာ’’တိ မုခေန သံဝိဒဟတိ။ ဧဝမေဝ သော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ အတ္တနော သီလံ ဝါ ဂန္ထံ ဝါ ဓုတဂုဏံ ဝါ အန္တမသော အရညဝါသမတ္တကမ္ပိ မဟာဇနဿ ဇာနန္တဿေဝ သမ္ဘာဝေတုကာမော ဟောတိ၊ သမ္ဘာဝေတွာ စ ပန သကဋေဟိပိ ဥပနီတေ ပစ္စယေ ‘အလ’န္တိ အဝတွာ ဂဏှာတိ။ တယော ဟိ ပူရေတုံ န သက္ကာ – အဂ္ဂိ ဥပါဒါနေန၊ သမုဒ္ဒေါ ဥဒကေန၊ မဟိစ္ဆော ပစ္စယေဟီတိ။

အဂ္ဂိက္ခန္ဓော သမုဒ္ဒေါ စ၊ မဟိစ္ဆော စာပိ ပုဂ္ဂလော၊

ဗဟုကေ ပစ္စယေ ဒေန္တေ၊ တယော ပေတေ န ပူရယေ။

မဟိစ္ဆပုဂ္ဂလော ဟိ ဝိဇာတမာတုယာပိ မနံ ဂဏှိတုံ န သက္ကောတိ၊ ပဂေဝ ဥပဋ္ဌာကာနံ။

တတြိမာနိ ဝတ္ထူနိ – ဧကော ကိရ ဒဟရဘိက္ခု ပိဋ္ဌပူဝေ ပိယာယတိ။ အထဿ မာတာ ပဋိပတ္တိံ ဝီမံသမာနာ ‘သစေ မေ ပုတ္တော ပဋိဂ္ဂဟဏေ မတ္တံ ဇာနာတိ၊ သကလမ္ပိ နံ တေမာသံ ပူဝေဟေဝ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’တိ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ပရိဝီမံသမာနာ ပဌမံ ဧကံ ပူဝံ အဒါသိ၊ တသ္မိံ နိဋ္ဌိတေ ဒုတိယံ၊ တသ္မိမ္ပိ နိဋ္ဌိတေ တတိယံ။ ဒဟရော ‘အလ’န္တိ အဝတွာ ခါဒိယေဝ။ မာတာ တဿ အမတ္တညုဘာဝံ ဉတွာ ‘အဇ္ဇေဝ မေ ပုတ္တေန သကလတေမာသဿ ပူဝါ ခါဒိတာ’တိ ဒုတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဧကပူဝမ္ပိ န အဒါသိ။

တိဿမဟာရာဇာပိ ဒေဝသိကံ စေတိယပဗ္ဗတေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒဒမာနော ‘မဟာရာဇ၊ ကိံ ဧကမေဝ ဌာနံ ဘဇသိ? ကိံ အညတ္ထ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတီ’တိ ဇာနပဒေဟိ ဝုတ္တော ဒုတိယဒိဝသေ အနုရာဓပုရေ မဟာဒါနံ ဒါပေသိ။ ဧကဘိက္ခုပိ ပဋိဂ္ဂဟဏေ မတ္တံ န အညာသိ။ ဧကမေကေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဒွေ တယော ဇနာ ဥက္ခိပိံသု။ ရာဇာ ဒုတိယဒိဝသေ စေတိယပဗ္ဗတေ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တာပေတွာ ရာဇန္တေပုရံ အာဂတကာလေ ‘‘ပတ္တံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အလံ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္တနော ပမာဏေန ဘိက္ခံ ဂဏှိဿတီ’’တိ ဧကဘိက္ခုပိ ပတ္တံ န အဒါသိ။ သဗ္ဗေ ပမာဏယုတ္တကမေဝ ပဋိဂ္ဂဟေသုံ။ အထ ရာဇာ အာဟ – ‘‘ပဿထ တုမှာကံ ဘိက္ခူသု ဧကောပိ မတ္တံ န ဇာနာတိ။ ဟိယျော ကိဉ္စိ အဝသေသံ နာဟောသိ။ အဇ္ဇ ဂဟိတံ မန္ဒံ၊ အဝသေသမေဝ ဗဟူ’’တိ တေသံ မတ္တညုတာယ အတ္တမနော ဣတရေသဉ္စ အမတ္တညုတာယ အနတ္တမနော အဟောသိ။

၈၅၁။ ပါပိစ္ဆတာနိဒ္ဒေသေ အဿဒ္ဓါ သမာနော သဒ္ဓါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိအာဒီသု ဧဝံ ဣစ္ဆန္တော ကိံ ကရောတိ? အဿဒ္ဓါ သဒ္ဓါကာရံ ဒဿေတိ၊ ဒုဿီလာဒယော သီလဝန္တာဒီနံ အာကာရံ ဒဿေန္တိ။ ကထံ? အဿဒ္ဓါ တာဝ မဟာမဟဒိဝသေ မနုဿာနံ ဝိဟာရံ အာဂမနဝေလာယ သမ္မဇ္ဇနိံ အာဒါယ ဝိဟာရံ သမ္မဇ္ဇတိ၊ ကစဝရံ ဆဍ္ဍေတိ၊ မနုဿေဟိ ဒိဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ စေတိယင်္ဂဏံ ဂစ္ဆတိ၊ တတ္ထာပိ သမ္မဇ္ဇိတွာ ကစဝရံ ဆဍ္ဍေတိ၊ ဝါလိကံ သမံ ကရောတိ၊ အာသနာနိ ဓောဝတိ၊ ဗောဓိမှိ ဥဒကံ သိဉ္စတိ။ မနုဿာ ဒိသွာ ‘နတ္ထိ မညေ အညော ဘိက္ခု ဝိဟာရဇဂ္ဂနကော၊ အယမေဝ ဣမံ ဝိဟာရံ ပဋိဇဂ္ဂတိ၊ သဒ္ဓါ ထေရော’တိ ဂမနကာလေ နိမန္တေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဒုဿီလောပိ ဥပဋ္ဌာကာနံ သမ္မုခေ ဝိနယဓရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆတိ ‘‘ဘန္တေ၊ မယိ ဂစ္ဆန္တေ ဂေါဏော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ။ တေန ဓာဝတာ တိဏာနိ ဆိန္နာနိ။ သမ္မဇ္ဇန္တဿ မေ တိဏာနိ ဆိဇ္ဇန္တိ။ စင်္ကမန္တဿ မေ ပါဏကာ မီယန္တိ။ ခေဠံ ပါတေန္တဿ အသတိယာ တိဏမတ္ထကေ ပတတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ကိံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘အနာပတ္တိ၊ အာဝုသော၊ အသဉ္စိစ္စ အသတိယာ အဇာနန္တဿာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ ဂရုကံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ၊ သုဋ္ဌု ဝီမံသထာ’’တိ ဘဏတိ။ တံ သုတွာ မနုဿာ ‘အမှာကံ အယျော ဧတ္တကေပိ ကုက္ကုစ္စာယတိ! အညသ္မိံ ဩဠာရိကေ ကိံ နာမ ကရိဿတိ၊ နတ္ထိ ဣမိနာ သဒိသော သီလဝါတိ ပသန္နာ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။ အပ္ပဿုတောပိ ဥပဋ္ဌာကမဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘‘အသုကော တိပိဋကဓရော၊ အသုကော စတုနိကာယိကော မယှံ အန္တေဝါသိကော၊ မမ သန္တိကေ တေဟိ ဓမ္မော ဥဂ္ဂဟိတော’’တိ ဝဒတိ။ မနုဿာ ‘အမှာကံ အယျေန သဒိသော ဗဟုဿုတော နတ္ထိ၊ ဧတဿ ကိရ သန္တိကေ အသုကေန စ အသုကေန စ ဓမ္မော ဥဂ္ဂဟိတော’တိ ပသန္နာ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။

သင်္ဂဏိကာရာမောပိ မဟာမဟဒိဝသေ ဒီဃပီဌဉ္စ အပဿယဉ္စ ဂါဟာပေတွာ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒတိ။ မနုဿာ အာဂန္တွာ ‘‘ထေရော ကုဟိ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တိ။ ‘‘ဂဏ္ဌိကပုတ္တာ နာမ ဂဏ္ဌိကာ ဧဝ ဟောန္တိ။ တေန ထေရော ဧဝရူပေ ကာလေ ဣဓ န နိသီဒတိ၊ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ဒိဝါဋ္ဌာနေ ဒီဃစင်္ကမေ ဝိဟရတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ သောပိ ဒိဝသဘာဂံ ဝီတိနာမေတွာ နလာဋေ မက္ကဋသုတ္တံ အလ္လိယာပေတွာ ပီဌံ ဂါဟာပေတွာ အာဂမ္မ ပရိဝေဏဒွါရေ နိသီဒတိ။ မနုဿာ ‘‘ကဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဂတတ္ထ? အာဂန္တွာ န အဒ္ဒသမှာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဥပါသကာ၊ အန္တောဝိဟာရော အာကိဏ္ဏော၊ ဒဟရသာမဏေရာနံ ဝိစရဏဋ္ဌာနမေတံ သဋ္ဌိဟတ္ထစင်္ကမေ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသီဒိမှာ’’တိ အတ္တနော ပဝိဝိတ္တဘာဝံ ဇာနာပေတိ။

ကုသီတောပိ ဥပဋ္ဌာကမဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘‘ဥပါသကာ၊ တုမှေဟိ ဥက္ကာပါတော ဒိဋ္ဌော’’တိ ဝဒတိ။ ‘‘န ပဿာမ၊ ဘန္တေ၊ ကာယ ဝေလာယ အဟောသီ’’တိ စ ပုဋ္ဌော ‘‘အမှာကံ စင်္ကမနဝေလာယာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဘူမိစာလသဒ္ဒံ အဿုတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘န သုဏာမ၊ ဘန္တေ၊ ကာယ ဝေလာယာ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘မဇ္ဈိမယာမေ အမှာကံ အာလမ္ဗနဖလကံ အပဿာယ ဌိတကာလေ’’တိ ဝတွာ ‘‘မဟာဩဘာသော အဟောသိ၊ သော ဝေါ ဒိဋ္ဌော’’တိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘ကာယ ဝေလာယ၊ ဘန္တေ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘မယှံ စင်္ကမမှာ ဩတရဏကာလေ’’တိ ဝဒတိ။ မနုဿာ ‘အမှာကံ ထေရော တီသုပိ ယာမေသု စင်္ကမေယေဝ ဟောတိ၊ နတ္ထိ အယျေန သဒိသော အာရဒ္ဓဝီရိယော’တိ ပသန္နာ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။

မုဋ္ဌဿတီပိ ဥပဋ္ဌာကမဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘‘မယာ အသုကကာလေ နာမ ဒီဃနိကာယော ဥဂ္ဂဟိတော၊ အသုကကာလေ မဇ္ဈိမော၊ သံယုတ္တကော၊ အင်္ဂုတ္တရိကော၊ အန္တရာ ဩလောကနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဣစ္ဆိတိစ္ဆတဋ္ဌာနေ မုခါရုဠှောဝ တန္တိ အာဂစ္ဆတိ၊ ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ဧဠကာ ဝိယ မုခံ ဖန္ဒာပေန္တာ ဝိဟရန္တီ’’တိ ဝဒတိ။ မနုဿာ ‘နတ္ထိ အယျေန သဒိသော ဥပဋ္ဌိတသတီ’တိ ပသန္နာ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။

အသမာဟိတောပိ ဥပဋ္ဌာကာနံ သမ္မုခေ အဋ္ဌကထာစရိယေ ပဉှံ ပုစ္ဆတိ – ‘ကသိဏံ နာမ ကထံ ဘာဝေတိ? ကိတ္တကေန နိမိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ နာမ ဟောတိ? ကိတ္တကေန ဥပစာရော? ကိတ္တကေန အပ္ပနာ? ပဌမဿ ဈာနဿ ကတိ အင်္ဂါနိ? ဒုတိယဿ တတိယဿ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ ကတိ အင်္ဂါနိ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ တေဟိ အတ္တနော ဥဂ္ဂဟိတာနုရူပေန ကထိတကာလေ သိတံ ကတွာ ‘ကိံ၊ အာဝုသော၊ ဧဝံ န ဟောသီ’တိ ဝုတ္တေ ‘ဝဋ္ဋတိ၊ ဘန္တေ’တိ အတ္တနော သမာပတ္တိလာဘိတံ သူစေတိ။ မနုဿာ ‘သမာပတ္တိလာဘီ အယျော’တိ ပသန္နာ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။

ဒုပ္ပညောပိ ဥပဋ္ဌာကာနံ မဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘မဇ္ဈိမနိကာယေ မေ ပဉ္စတ္တယံ ဩလောကေန္တဿ သဟိဒ္ဓိယာဝ မဂ္ဂေါ အာဂတော။ ပရိယတ္တိ နာမ အမှာကံ န ဒုက္ကရာ။ ပရိယတ္တိဝါဝဋော ပန ဒုက္ခတော န မုစ္စတီတိ ပရိယတ္တိံ ဝိဿဇ္ဇယိမှာ’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော အတ္တနော မဟာပညတံ ဒီပေတိ။ ဧဝံ ဝဒန္တော ပနဿ သာသနေ ပဟာရံ ဒေတိ။ ဣမိနာ သဒိသော မဟာစောရော နာမ နတ္ထိ။ န ဟိ ပရိယတ္တိဓရော ဒုက္ခတော န မုစ္စတီတိ။ အခီဏာသဝေါပိ ဂါမဒါရကေ ဒိသွာ ‘တုမှာကံ မာတာပိတရော အမှေ ကိံ ဝဒန္တီ’’တိ? ‘‘အရဟာတိ ဝဒန္တိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘ယာဝ ဆေကာ ဂဟပတိကာ၊ န သက္ကာ ဝဉ္စေတု’န္တိ အတ္တနော ခီဏာသဝဘာဝံ ဒီပေတိ။

အညေပိ စေတ္ထ စာဋိအရဟန္တပါရောဟအရဟန္တာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဧကော ကိရ ကုဟကော အန္တောဂဗ္ဘေ စာဋိံ နိခဏိတွာ မနုဿာနံ အာဂမနကာလေ ပဝိသတိ။ မနုဿာ ‘ကဟံ ထေရော’တိ ပုစ္ဆန္တိ။ ‘အန္တောဂဗ္ဘေ’တိ စ ဝုတ္တေ ပဝိသိတွာ ဝိစိနန္တာပိ အဒိသွာ နိက္ခမိတွာ ‘နတ္ထိ ထေရော’တိ ဝဒန္တိ။ ‘အန္တောဂဗ္ဘေယေဝ ထေရော’တိ စ ဝုတ္တေ ပုန ပဝိသန္တိ။ ထေရော စာဋိတော နိက္ခမိတွာ ပီဌေ နိသိန္နော ဟောတိ။ တတော တေဟိ ‘မယံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗေ အဒိသွာ နိက္ခန္တာ၊ ကဟံ တုမှေ ဂတတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘သမဏာ နာမ အတ္တနော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တီ’တိ ဝစနေန အတ္တနော ခီဏာသဝဘာဝံ ဒီပေတိ။

အပရောပိ ကုဟကော ဧကသ္မိံ ပဗ္ဗတေ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသတိ။ ပဏ္ဏသာလာယ စ ပစ္ဆတော ပပါတဋ္ဌာနေ ဧကော ကစ္ဆကရုက္ခော အတ္ထိ။ တဿ ပါရောဟော ဂန္တွာ ပရဘာဂေ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌိတော။ မနုဿာ မဂ္ဂေနာဂန္တွာ နိမန္တေန္တိ။ သော ပတ္တစီဝရမာဒါယ ပါရောဟေန ဩတရိတွာ ဂါမဒွါရေ အတ္တာနံ ဒဿေတိ။ တတော မနုဿေဟိ ပစ္ဆာ အာဂန္တွာ ‘ကတရေန မဂ္ဂေန အာဂတတ္ထ၊ ဘန္တေ’တိ ပုဋ္ဌော ‘သမဏာနံ အာဂတမဂ္ဂေါ နာမ ပုစ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အတ္တနော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနေနေဝ အာဂစ္ဆန္တီ’တိ ဝစနေန ခီဏာသဝဘာဝံ ဒီပေတိ။ တံ ပန ကုဟကံ ဧကော ဝိဒ္ဓကဏ္ဏော ဉတွာ ‘ပရိဂ္ဂဟေဿာမိ န’န္တိ ဧကဒိဝသံ ပါရောဟေန ဩတရန္တံ ဒိသွာ ပစ္ဆတော ဆိန္ဒိတွာ အပ္ပမတ္တကေန ဌပေသိ။ သော ‘ပါရောဟတော ဩတရိဿာမီ’တိ ‘ဌ’န္တိ ပတိတော၊ မတ္တိကာ ပတ္တော ဘိဇ္ဇိ။ သော ‘ဉာတောမှီ’တိ နိက္ခမိတွာ ပလာယိ။ ပါပိစ္ဆဿ ဘာဝေါ ပါပိစ္ဆတာ။ လက္ခဏတော ပန အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ အမတ္တညုတာ၊ ဧတံ ပါပိစ္ဆတာလက္ခဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၈၅၂။ သိင်္ဂနိဒ္ဒေသေ ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန သိင်္ဂံ၊ နာဂရိကဘာဝသင်္ခါတဿ ကိလေသသိင်္ဂဿေတံ နာမံ။ သိင်္ဂါရဘာဝေါ သိင်္ဂါရတာ၊ သိင်္ဂါရကရဏာကာရော ဝါ။ စတုရဘာဝေါ စတုရတာ။ တထာ စာတုရိယံ။ ပရိက္ခတဘာဝေါ ပရိက္ခတတာ၊ ပရိခဏိတွာ ဌပိတဿေဝ ဒဠှသိင်္ဂါရဘာဝဿေတံ နာမံ ။ ဣတရံ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဧဝံ သဗ္ဗေဟိပိ ပဒေဟိ ကိလေသသိင်္ဂါရတာဝ ကထိတာ။

၈၅၃။ တိန္တိဏနိဒ္ဒေသေ တိန္တိဏန္တိ ခီယနံ။ တိန္တိဏာယနာကာရော တိန္တိဏာယနာ။ တိန္တိဏေန အယိတဿ တိန္တိဏသမင်္ဂိနော ဘာဝေါ တိန္တိဏာယိတတ္တံ။ လောလုပဘာဝေါ လောလုပ္ပံ။ ဣတရေ ဒွေ အာကာရဘာဝနိဒ္ဒေသာ။ ပုစ္ဆဉ္ဇိကတာတိ လာဘလဘနကဋ္ဌာနေ ဝေဓနာကမ္ပနာ နီစဝုတ္တိတာ။ သာဓုကမျတာတိ ပဏီတပဏီတာနံ ပတ္ထနာ။ ဧဝံ သဗ္ဗေဟိပိ ပဒေဟိ သုဝါနဒေါဏိယံ ကဉ္ဇိယံ ပိဝနကသုနခဿ အညံ သုနခံ ဒိသွာ ဘုဘုက္ကရဏံ ဝိယ ‘တဝ သန္တကံ၊ မမ သန္တက’န္တိ ကိလေသဝသေန ခီယနာကာရော ကထိတော။

၈၅၄။ စာပလျနိဒ္ဒေသေ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတဘာဝါဒီဟိ စီဝရဿ မဏ္ဍနာ စီဝရမဏ္ဍနာ။ မဏိဝဏ္ဏစ္ဆဝိကရဏာဒီဟိ ပတ္တဿ မဏ္ဍနာ ပတ္တမဏ္ဍနာ။ စိတ္တကမ္မာဒီဟိ ပုဂ္ဂလိကသေနာသနဿ မဏ္ဍနာ သေနာသနမဏ္ဍနာ။ ဣမဿ ဝါ ပူတိကာယဿာတိ ဣမဿ မနုဿသရီရဿ။ ယထာ ဟိ တဒဟုဇာတောပိ သိင်္ဂါလော ဇရသိင်္ဂါလောတွေဝ ဦရုပ္ပမာဏာပိ စ ဂဠောစိလတာ ပူတိလတာတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောပိ မနုဿကာယော ပူတိကာယောတွေဝ ဝုစ္စတိ။ တဿ အန္တရန္တရာ ရတ္တဝဏ္ဏပဏ္ဍုဝဏ္ဏာဒီဟိ နိဝါသနပါရုပနာဒီဟိ သဇ္ဇနာ မဏ္ဍနာ နာမ။ ဗာဟိရာနံ ဝါ ပရိက္ခာရာနန္တိ ဌပေတွာ ပတ္တစီဝရံ သေသပရိက္ခာရာနံ၊ အထဝါ ယာ ဧသာ စီဝရမဏ္ဍနာ ပတ္တမဏ္ဍနာတိ ဝုတ္တာ၊ သာ တေဟိ ဝါ ပရိက္ခာရေဟိ ကာယဿ မဏ္ဍနာ တေသံ ဝါ ဗာဟိရပရိက္ခာရာနံ မဏ္ဍေတွာ ဌပနဝသေန မဏ္ဍနာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဏ္ဍနာ ဝိဘူသနာတိ ဧတ္ထ ဦနဋ္ဌာနဿ ပူရဏဝသေန မဏ္ဍနာ၊ ဆဝိရာဂါဒိဝသေန ဝိဘူသနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဠနာတိ ကီဠနာ။ ပရိကေဠနာတိ ပရိကီဠနာ။ ဂိဒ္ဓိကတာတိ ဂေဓယုတ္တတာ။ ဂိဒ္ဓိကတ္တန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ စပလဘာဝေါ စပလတာ။ တထာ စာပလျံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတီတိ ဣဒံ စာပလျံ နာမ ဝုစ္စတိ၊ ယေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဝဿသတိကောပိ သမာနော တဒဟုဇာတဒါရကော ဝိယ ဟောတိ။

၈၅၅။ အသဘာဂဝုတ္တိနိဒ္ဒေသေ ဝိပ္ပဋိကူလဂ္ဂါဟိတာတိ အနနုလောမဂ္ဂါဟိတာ။ ဝိပစ္စနီကသာတတာတိ ဝိပစ္စနီကေန ပဋိဝိရုဒ္ဓကရဏေန သုခါယနာ။ အနာဒရဘာဝေါ အနာဒရိယံ။ တထာ အနာဒရိယတာ။ အဂါရဝဿ ဘာဝေါ အဂါရဝတာ။ ဇေဋ္ဌကဘာဝဿ အကရဏံ အပ္ပတိဿဝတာ။ အယံဝုစ္စတီတိ အယံ အသဘာဂဝုတ္တိ နာမ ဝုစ္စတိ၊ ဝိသဘာဂဇီဝိကတာတိ အတ္ထော၊ ယာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော မာတရံ ပိတရံ ဝါ ဂိလာနံ ပဋိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေတိ၊ ပိတုသန္တကဿ ကာရဏာ မာတရာ သဒ္ဓိံ၊ မာတုသန္တကဿ ကာရဏာ ပိတရာ သဒ္ဓိံ ကလဟံ ကရောတိ၊ ဝိသဘာဂဇီဝိတံ ဇီဝတိ၊ မာတာပိတူနံ သန္တကဿ ကာရဏာ ဇေဋ္ဌေန ဝါ ကနိဋ္ဌေန ဝါ ဘာတရာ သဒ္ဓိံ ကလဟံ ကရောတိ၊ နိလ္လဇ္ဇဝစနံ ဝဒတိ၊ အာစရိယဿ ဝါ ဥပဇ္ဈာယဿ ဝါ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ န ကရောတိ၊ ဂိလာနံ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော စေတိယဒဿနဋ္ဌာနေ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ကရောတိ၊ ခေဠမ္ပိ သိင်္ဃာဏိကမ္ပိ ဆဍ္ဍေတိ၊ ဆတ္တံ ဓာရေတိ၊ ဥပါဟနာ အာရုယှ ဂစ္ဆတိ၊ ဗုဒ္ဓသာဝကေသု န လဇ္ဇတိ၊ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ န ကရောတိ၊ မာတိမတ္တပိတိမတ္တာဒီသု ဂရုဋ္ဌာနီယေသု ဟိရောတ္တပ္ပံ န ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ။ တဿေဝံ ပဝတ္တမာနဿ သဗ္ဗာ ပေသာ ကိရိယာ မာတရီတိအာဒီသုပိ ဝတ္ထူသု အသဘာဂဝုတ္တိတာ နာမ ဟောတိ။

၈၅၆။ အရတိနိဒ္ဒေသေ ပန္တေသူတိ ဒူရေသု ဝိဝိတ္တေသု ဝါ။ အဓိကုသလေသူတိ သမထဝိပဿနာဓမ္မေသု။ အရတီတိ ရတိပဋိက္ခေပေါ။ အရတိတာတိ အရမဏာကာရော။ အနဘိရတီတိ အနဘိရတဘာဝေါ။ အနဘိရမဏာတိ အနဘိရမဏာကာရော။ ဥက္ကဏ္ဌိတာတိ ဥက္ကဏ္ဌနာကာရော။ ပရိတဿိတာတိ ဥက္ကဏ္ဌနဝသေနေဝ ပရိတဿနာ။

၈၅၇။ တန္ဒီနိဒ္ဒေသေ တန္ဒီတိ ဇာတိအာလသိယံ။ တန္ဒိယနာတိ တန္ဒိယနာကာရော။ တန္ဒိမနကတာတိ တန္ဒိယာ အဘိဘူတစိတ္တတာ။ အလသဿ ဘာဝေါ အာလသျံ။ အာလသျာယနာကာရော အာလသျာယနာ။ အလသျာယိတဿ ဘာဝေါ အာလသျာယိတတ္တံ။ ဣတိ သဗ္ဗေဟိပိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ကိလေသဝသေန ကာယာလသိယံ ကထိတံ။

၈၅၈။ ဝိဇမ္ဘိတာနိဒ္ဒေသေ ဇမ္ဘနာတိ ဖန္ဒနာ။ ပုနပ္ပုနံ ဇမ္ဘနာ ဝိဇမ္ဘနာ။ အာနမနာတိ ပုရတော နမနာ။ ဝိနမနာတိ ပစ္ဆတော နမနာ။ သန္နမနာတိ သမန္တတော နမနာ။ ပဏမနာတိ ယထာ ဟိ တန္တတော ဥဋ္ဌိတပေသကာရော ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဂဟေတွာ ဥဇုကံ ကာယံ ဥဿာပေတိ၊ ဧဝံ ကာယဿ ဥဒ္ဓံ ဌပနာ။ ဗျာဓိယကန္တိ ဥပ္ပန္နဗျာဓိတာ။ ဣတိ သဗ္ဗေဟိပိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ကိလေသဝသေန ကာယဖန္ဒနမေဝ ကထိတံ။

၈၅၉။ ဘတ္တသမ္မဒနိဒ္ဒေသေ ဘုတ္တာဝိဿာတိ ဘုတ္တဝတော။ ဘတ္တမုစ္ဆာတိ ဘတ္တဂေလညံ၊ ဗလဝဘတ္တေန ဟိ မုစ္ဆာပတ္တော ဝိယ ဟောတိ။ ဘတ္တကိလမထောတိ ဘတ္တေန ကိလန္တဘာဝေါ။ ဘတ္တပရိဠာဟောတိ ဘတ္တဒရထော။ တသ္မိဉှိ သမယေ ပရိဠာဟုပ္ပတ္တိယာ ဥပဟတိန္ဒြိယော ဟောတိ၊ ကာယော ဇီရတိ။ ကာယဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ဘတ္တံ နိဿာယ ကာယဿ အကမ္မညတာ။

၈၆၀။ စေတသော လီနတ္တနိဒ္ဒေသော ဟေဋ္ဌာ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္ထောယေဝ။ ဣမေဟိ ပန သဗ္ဗေဟိပိ ပဒေဟိ ကိလေသဝသေန စိတ္တဿ ဂိလာနာကာရော ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၈၆၁။ ကုဟနာနိဒ္ဒေသေ လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿာတိ လာဘဉ္စ သက္ကာရဉ္စ ကိတ္တိသဒ္ဒဉ္စ နိဿိတဿ၊ ပတ္ထယန္တဿာတိ အတ္ထော။ ပါပိစ္ဆဿာတိ အသန္တဂုဏဒီပနကာမဿ။ ဣစ္ဆာပကတဿာတိ ဣစ္ဆာယ အပကတဿ၊ ဥပဒ္ဒုတဿာတိ အတ္ထော။

ဣတော ပရံ ယသ္မာ ပစ္စယပဋိသေဝန သာမန္တဇပ္ပနဣရိယာပထသန္နိဿိတဝသေန မဟာနိဒ္ဒေသေ တိဝိဓံ ကုဟနဝတ္ထု အာဂတံ၊ တသ္မာ တိဝိဓမ္ပိ တံ ဒဿေတုံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတေန ဝါတိ ဧဝမာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ စီဝရာဒီဟိ နိမန္တိတဿ တဒတ္ထိကဿေဝ သတော ပါပိစ္ဆတံ နိဿာယ ပဋိက္ခိပနေန၊ တေ စ ဂဟပတိကေ အတ္တနိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓေ ဉတွာ ပုန တေသံ ‘အဟော အယျော အပ္ပိစ္ဆော၊ န ကိဉ္စိ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ ဣစ္ဆတိ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ နော အဿ သစေ အပ္ပမတ္တကံ ကိဉ္စိ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာ’တိ နာနာဝိဓေဟိ ဥပါယေဟိ ပဏီတာနိ စီဝရာဒီနိ ဥပနေန္တာနံ တဒနုဂ္ဂဟကာမတံယေဝ အာဝိကတွာ ပဋိဂ္ဂဟဏေန စ တတော ပဘုတိ အသီတိသကဋဘာရေဟိ ဥပနာမနဟေတုဘူတံ ဝိမှာပနံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ မဟာနိဒ္ဒေသေ (မဟာနိ။ ၈၇) –

‘‘ကတမံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓ ဂဟပတိကာ ဘိက္ခုံ နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ သော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော အတ္ထိကော စီဝရ …ပေ… ပရိက္ခာရာနံ ဘိယျောကမျတံ ဥပါဒါယ စီဝရံ ပစ္စက္ခာတိ၊ ပိဏ္ဍပါတံ ပစ္စက္ခာတိ၊ သေနာသနံ ပစ္စက္ခာတိ၊ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပစ္စက္ခာတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန စီဝရေန? ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော သုသာနာ ဝါ သင်္ကာရကူဋာ ဝါ ပါပဏိကာ ဝါ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတွာ သင်္ဃာဋိံ ကတွာ ဓာရေယျ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန ပိဏ္ဍပါတေန? ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ဥဉ္ဆာစရိယာယ ပိဏ္ဍိယာလောပေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေယျ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန သေနာသနေန? ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ရုက္ခမူလိကော ဝါ အဿ သောသာနိကော ဝါ အဗ္ဘောကာသိကော ဝါ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန? ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ပူတိမုတ္တေန ဝါ ဟရီတကီခဏ္ဍေန ဝါ ဩသဓံ ကရေယျာတိ။ တဒုပါဒါယ လူခံ စီဝရံ ဓာရေတိ၊ လူခံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ လူခံ သေနာသနံ ပဋိသေဝတိ၊ လူခံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိသေဝတိ။ တမေနံ ဂဟပတိကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ သမဏော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဓုတဝါဒေါ’တိ ဘိယျော ဘိယျော နိမန္တေန္တိ စီဝရ…ပေ… ပရိက္ခာရေဟိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘တိဏ္ဏံ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ – သဒ္ဓါယ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ၊ ဒေယျဓမ္မဿ…ပေ… ဒက္ခိဏေယျာနံ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ။ တုမှာကဉ္စေဝါယံ သဒ္ဓါ အတ္ထိ၊ ဒေယျဓမ္မော စ သံဝိဇ္ဇတိ၊ အဟဉ္စ ပဋိဂ္ဂါဟကော။ သစာဟံ န ပဋိဂ္ဂဟေဿာမိ၊ ဧဝံ တုမှေ ပုညေန ပရိဗာဟိရာ ဘဝိဿထ၊ န မယှံ ဣမိနာ အတ္ထော၊ အပိစ တုမှာကံ ဧဝ အနုကမ္ပာယ ပဋိဂ္ဂဏှာမီ’တိ။ တဒုပါဒါယ ဗဟုမ္ပိ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ ဗဟုမ္ပိ ပိဏ္ဍပါတံ…ပေ… ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူ’’တိ။

ပါပိစ္ဆဿေဝ ပန သတော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာဓိဂမပရိဒီပနဝါစာယ တထာ တထာ ဝိမှာပနံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဟ – ‘‘ကတမံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု ? ဣဓေကစ္စော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယော ‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီ’တိ အရိယဓမ္မသန္နိဿိတံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘ယော ဧဝရူပံ စီဝရံ ဓာရေတိ၊ သော သမဏော မဟေသက္ခော’တိ ဘဏတိ၊ ‘ယော ဧဝရူပံ ပတ္တံ၊ လောဟထာလကံ၊ ဓမကရဏံ၊ ပရိသာဝနံ၊ ကုဉ္စိကံ၊ ဥပါဟနံ၊ ကာယဗန္ဓနံ၊ အာယောဂံ ဓာရေတိ၊ သော သမဏော မဟေသက္ခော’တိ ဘဏတိ၊ ‘ယဿ ဧဝရူပေါ ဥပဇ္ဈာယော၊ အာစရိယော၊ သမာနုပဇ္ဈာယော၊ သမာနာစရိယကော၊ မိတ္တော သန္ဒိဋ္ဌော၊ သမ္ဘတ္တော၊ သဟာယော၊ ယော ဧဝရူပေ ဝိဟာရေ ဝသတိ – အဍ္ဎယောဂေ၊ ပါသာဒေ၊ ဟမ္မိယေ၊ ဂုဟာယံ၊ လေဏေ၊ ကုဋိယာ၊ ကူဋာဂါရေ၊ အဋ္ဋေ၊ မာဠေ၊ ဥဒေါသိတေ၊ ဥဒ္ဒဏ္ဍေ၊ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ၊ မဏ္ဍပေ၊ ရုက္ခမူလေ ဝသတိ၊ သော သမဏော မဟေသက္ခော’တိ ဘဏတိ။

‘‘အထ ဝါ ကောရဇိကကောရဇိကော ဘာကုဋိကဘာကုဋိကော ကုဟကကုဟကော လပကလပကော မုခသမ္ဘာဝိတော ‘အယံ သမဏော ဣမာသံ ဧဝရူပါနံ သန္တာနံ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ လာဘီ’တိ တာဒိသံ ဂမ္ဘီရံ ဂူဠှံ နိပုဏံ ပဋိစ္ဆန္နံ လောကုတ္တရံ သုညတာပဋိသံယုတ္တံ ကထံ ကထေတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူ’’တိ။

ပါပိစ္ဆဿေဝ ပန သတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယကတေန ဣရိယာပထေန ဝိမှာပနံ ဣရိယာပထသန္နိဿိတံ ကုဟနဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဟ – ‘‘ကတမံ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယော ‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီ’တိ ဂမနံ သဏ္ဌပေတိ၊ သယနံ သဏ္ဌပေတိ၊ ပဏိဓာယ ဂစ္ဆတိ၊ ပဏိဓာယ တိဋ္ဌတိ၊ ပဏိဓာယ နိသီဒတိ၊ ပဏိဓာယ သေယျံ ကပ္ပေတိ၊ သမာဟိတော ဝိယ ဂစ္ဆတိ၊ သမာဟိတော ဝိယ တိဋ္ဌတိ၊ နိသီဒတိ၊ သေယျံ ကပ္ပေတိ၊ အာပါထကဇ္ဈာယီဝ ဟောတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဣရိယာပထဿ အာဌပနာ ဌပနာ သဏ္ဌပနာ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူ’’တိ။

တတ္ထ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတေနာတိ ပစ္စယပဋိသေဝနန္တိ ဧဝံ သင်္ခါတေန ပစ္စယပဋိသေဝနေန။ သာမန္တဇပ္ပိတေနာတိ သမီပေ ဘဏိတေန။ ဣရိယာပထဿာတိ စတုဣရိယာပထဿ။ အာဌပနာတိ အာဒိဌပနာ၊ အာဒရေန ဝါ ဌပနာ။ ဌပနာတိ ဌပနာကာရော။ သဏ္ဌပနာတိ အဘိသင်္ခရဏာ၊ ပါသာဒိကဘာဝကရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘာကုဋိကာတိ ပဓာနပုရိမဋ္ဌိတဘာဝဒဿနေန ဘာကုဋိကရဏံ၊ မုခသင်္ကောစောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘာကုဋိကရဏံ သီလမဿာတိ ဘာကုဋိကော၊ ဘာကုဋိကဿ ဘာဝေါ ဘာကုဋိယံ။ ကုဟနာတိ ဝိမှာပနံ၊ ကုဟဿ အာယနာ ကုဟာယနာ။ ကုဟိတဿ ဘာဝေါ ကုဟိတတ္တန္တိ။

၈၆၂။ လပနာနိဒ္ဒေသေ အာလပနာတိ ဝိဟာရံ အာဂတမနုဿေ ဒိသွာ ကိမတ္ထာယ ဘောန္တော အာဂတာ? ကိံ ဘိက္ခူ နိမန္တေတုံ? ယဒိ ဧဝံ ဂစ္ဆထ၊ အဟံ ပစ္ဆတော ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆာမီ’တိ ဧဝံ အာဒိတောဝ လပနာ။ အထ ဝါ အတ္တာနံ ဥပနေတွာ ‘အဟံ တိဿော၊ မယိ ရာဇာ ပသန္နော၊ မယိ အသုကော စ အသုကော စ ရာဇမဟာမတ္တော ပသန္နော’တိ ဧဝံ အတ္တုပနာယိကာ လပနာ အာလပနာ။ လပနာတိ ပုဋ္ဌဿ သတော ဝုတ္တပ္ပကာရမေဝ လပနံ။ သလ္လပနာတိ ဂဟပတိကာနံ ဥက္ကဏ္ဌနေ ဘီတဿ ဩကာသံ ဒတွာ သုဋ္ဌု လပနာ။ ဥလ္လပနာတိ ‘မဟာကုဋုမ္ဗိကော၊ မဟာနာဝိကော၊ မဟာဒါနပတီ’တိ ဧဝံ ဥဒ္ဓံ ကတွာ လပနာ။ သမုလ္လပနာတိ သဗ္ဗတောဘာဂေန ဥဒ္ဓံ ကတွာ လပနာ။ ဥန္နဟနာတိ ‘ဥပါသကာ၊ ပုဗ္ဗေ ဤဒိသေ ကာလေ ဒါနံ ဒေထ၊ ဣဒါနိ ကိံ န ဒေထာ’တိ ဧဝံ ယာဝ ‘ဒဿာမ၊ ဘန္တေ၊ ဩကာသံ န လဘာမာ’တိအာဒီနိ ဝဒန္တိ တာဝ ဥဒ္ဓံ နဟနာ၊ ဝေဌနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ဥစ္ဆုဟတ္ထံ ဒိသွာ ‘ကုတော အာဂတာ၊ ဥပါသကာ’တိ ပုစ္ဆတိ။ ‘ဥစ္ဆုခေတ္တတော၊ ဘန္တေ’တိ။ ‘ကိံ တတ္ထ ဥစ္ဆု မဓုရ’န္တိ? ‘ခါဒိတွာ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနိတဗ္ဗ’န္တိ။ ‘န၊ ဥပါသကာ၊ ဘိက္ခုဿ ‘ဥစ္ဆုံ ဒေထာ’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ ယာ ဧဝရူပါ နိဗ္ဗေဌေန္တဿာပိ ဝေဌနကကထာ၊ သာ ဥန္နဟနာ ။ သဗ္ဗတောဘာဂေန ပုနပ္ပုနံ ဥန္နဟနာ သမုန္နဟနာ။ ဥက္ကာစနာတိ ‘ဧတံ ကုလံ မံယေဝ ဇာနာတိ၊ သစေ ဧတ္ထ ဒေယျဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မယှမေဝ ဒေတီ’တိ ဧဝံ ဥက္ခိပိတွာ ကာစနာ ဥက္ကာစနာ၊ ဥဒ္ဒီပနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တေလကန္ဒရိကဝတ္ထု စေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဒွေ ကိရ ဘိက္ခူ ဧကံ ဂါမံ ပဝိသိတွာ အာသနသာလာယ နိသီဒိတွာ ဧကံ ကုမာရိကံ ဒိသွာ ပက္ကောသိံသု။ တာယ အာဂတာယ တတြေကော ဧကံ ပုစ္ဆိ – ‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ ကဿ ကုမာရိကာ’တိ? ‘အမှာကံ ဥပဋ္ဌာယိကာယ တေလကန္ဒရိကာယ ဓီတာ၊ အာဝုသော။ ဣမိဿာ မာတာ မယိ ဂေဟံ ဂတေ သပ္ပိံ ဒဒမာနာ ဃဋေနေဝ ဒေတိ၊ အယမ္ပိ မာတာ ဝိယ ဃဋေနေဝ ဒေတီ’တိ ဥက္ကာစေတိ။

သဗ္ဗတောဘာဂေန ပုနပ္ပုနံ ဥက္ကာစနာ သမုက္ကာစနာ။ အနုပ္ပိယဘာဏိတာတိ သစ္စာနုရူပံ ဝါ ဓမ္မာနုရူပံ ဝါ အနပလောကေတွာ ပုနပ္ပုနံ ပိယဘဏနမေဝ။ စာဋုကမျတာတိ နီစဝုတ္တိတာ၊ အတ္တာနံ ဟေဋ္ဌတော ဌပေတွာ ဝတ္တနံ။ မုဂ္ဂသူပျတာတိ မုဂ္ဂသူပသဒိသတာ။ ယထာ မုဂ္ဂေသု ပစ္စမာနေသု ကောစိဒေဝ န ပစ္စတိ၊ အဝသေသာ ပစ္စန္တိ၊ ဧဝံ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝစနေ ကိဉ္စိဒေဝ သစ္စံ ဟောတိ၊ သေသံ အလိကံ – အယံ ပုဂ္ဂလော မုဂ္ဂသူပျောတိ ဝုစ္စတိ။ တဿ ဘာဝေါ မုဂ္ဂသူပျတာ။ ပါရိဘဋယတာတိ ပါရိဘဋယဘာဝေါ။ ယော ဟိ ကုလဒါရကေ ဓာတီ ဝိယ အင်္ကေန ဝါ ခန္ဓေန ဝါ ပရိဘဋတိ၊ ဓာရေတီတိ အတ္ထော၊ တဿ ပရိဘဋဿ ကမ္မံ ပါရိဘဋယံ၊ ပါရိဘဋယဿ ဘာဝေါ ပါရိဘဋယတာတိ။

၈၆၃။ နေမိတ္တိကတာနိဒ္ဒေသေ နိမိတ္တန္တိ ယံကိဉ္စိ ပရေသံ ပစ္စယဒါနသံယောဇနကံ ကာယဝစီကမ္မံ။ နိမိတ္တကမ္မန္တိ နိမိတ္တဿ ကရဏကောသလ္လံ။

တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ပိဏ္ဍပါတိကော ဥပဋ္ဌာကကမ္မာရဿ ဂေဟဒွါရံ ဂန္တွာ ‘ကိံ ဘန္တေ’တိ ပုစ္ဆိတော စီဝရန္တရေန ဟတ္ထံ နီဟရိတွာ ဝါသိပဟရဏာကာရံ အကာသိ။ ကမ္မာရော ‘သလ္လက္ခိတံ မေ၊ ဘန္တေ’တိ ဝါသိံ ကတွာ အဒါသိ။ ဩဘာသောတိ ပစ္စယပဋိသံယုတ္တကထာ။ ဩဘာသကမ္မန္တိ ဝစ္ဆကပါလကေ ဒိသွာ ‘ကိံ ဣမေ ဝစ္ဆာ ခီရဂေါဝစ္ဆာ၊ တက္ကဂေါဝစ္ဆာ’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘ခီရဂေါဝစ္ဆာ၊ ဘန္တေ’တိ ဝုတ္တေ ‘န ခီရဂေါဝစ္ဆာ၊ ယဒိ ခီရဂေါဝစ္ဆာ သိယုံ ဘိက္ခူပိ ခီရံ လဘေယျု’န္တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန တေသံ ဒါရကာနံ မာတာပိတူနံ နိဝေဒေတွာ ခီရဒါပနာဒိကံ ဩဘာသကရဏံ။ သာမန္တဇပ္ပာတိ သမီပံ ကတွာ ဇပ္ပနံ။

ဇာတကဘာဏကဝတ္ထု စေတ္ထ ကထေတဗ္ဗံ။ ဧကော ကိရ ဇာတကဘာဏကတ္ထေရော ဘုဉ္ဇိတုကာမော ဥပဋ္ဌာယိကာယ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ နိသီဒိ။ သာ အဒါတုကာမာ ‘တဏ္ဍုလာ နတ္ထီ’တိ ဘဏန္တီ တဏ္ဍုလေ အာဟရိတုကာမာ ဝိယ ပဋိဝိဿကဃရံ ဂတာ။ ဘိက္ခု အန္တောဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဩလောကေန္တော ကဝါဋကောဏေ ဥစ္ဆုံ၊ ဘာဇနေ ဂုဠံ၊ ပိဋကေ လောဏမစ္ဆဖာလံ၊ ကုမ္ဘိယံ တဏ္ဍုလေ၊ ဃဋေ ဃတံ ဒိသွာ နိက္ခမိတွာ နိသီဒိ။ ဃရဏီ ‘တဏ္ဍုလံ နာလတ္ထ’န္တိ အာဂတာ။ ထေရော ‘ဥပါသိကေ၊ အဇ္ဇ ဘိက္ခာ န သမ္ပဇ္ဇိဿတီ’တိ ပဋိကစ္စေဝ နိမိတ္တံ အဒ္ဒသ’န္တိ အာဟ။ ‘ကိံ၊ ဘန္တေ’တိ? ‘ကဝါဋကောဏေ နိက္ခိတ္တံ ဥစ္ဆုံ ဝိယ သပ္ပံ အဒ္ဒသံ၊ ‘တံ ပဟရိဿာမီ’တိ ဩလောကေန္တော ဘာဇနေ ဌပိတံ ဂုဠပိဏ္ဍံ ဝိယ ပါသာဏံ လေဍ္ဍုကေန၊ ပဟဋေန သပ္ပေန ကတံ၊ ပိဋကေ နိက္ခိတ္တလောဏမစ္ဆဖာလသဒိသံ၊ ဖဏံ၊ တဿ တံ လေဍ္ဍုံ ဍံသိတုကာမဿ၊ ကုမ္ဘိယာ တဏ္ဍုလသဒိသေ ဒန္တေ၊ အထဿ ကုပိတဿ၊ ဃဋေ ပက္ခိတ္တဃတသဒိသံ၊ မုခတော နိက္ခမန္တံ ဝိသမိဿကံ ခေဠ’န္တိ။ သာ ‘န သက္ကာ မုဏ္ဍကံ ဝဉ္စေတု’န္တိ ဥစ္ဆုံ ဒတွာ ဩဒနံ ပစိတွာ ဃတဂုဠမစ္ဆေဟိ သဒ္ဓိံ အဒါသီတိ။ ဧဝံ သမီပံ ကတွာ ဇပ္ပနံ သာမန္တဇပ္ပာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပရိကထာတိ ယထာ တံ လဘတိ တထာ ပရိဝတ္တေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ ကထနံ။

၈၆၄။ နိပ္ပေသိကတာနိဒ္ဒေသေ အက္ကောသနာတိ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသနာ။ ဝမ္ဘနာတိ ပရိဘဝိတွာ ကထနံ။ ဂရဟနာတိ ‘အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော’တိအာဒိနာ နယေန ဒေါသာရောပနာ။ ဥက္ခေပနာတိ ‘မာ ဧတံ ဧတ္ထ ကထေထာ’တိ ဝါစာယ ဥက္ခိပနံ။ သဗ္ဗတောဘာဂေန သဝတ္ထုကံ သဟေတုကံ ကတွာ ဥက္ခေပနာ သမုက္ခေပနာ။ အထဝါ အဒေန္တံ ‘အဟော ဒါနပတီ’တိ ဧဝံ ဥက္ခိပနံ ဥက္ခေပနာ။ ‘မဟာဒါနပတီ’တိ ဧဝံ သုဋ္ဌု ဥက္ခေပနာ သမုက္ခေပနာ။ ခိပနာတိ ‘ကိံ ဣမဿ ဇီဝိတံ ဗီဇဘောဇိနော’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဏ္ဍနာ။ သင်္ခိပနာတိ ‘ကိံ ဣမံ အဒါယကောတိ ဘဏထ ယော နိစ္စကာလံ သဗ္ဗေသမ္ပိ နတ္ထီတိ ဝစနံ ဒေတီ’တိ ဧဝံ သုဋ္ဌုတရံ ဥပ္ပဏ္ဍနာ။ ပါပနာတိ အဒါယကတ္တဿ အဝဏ္ဏဿ ဝါ ပါပနံ။ သဗ္ဗတောဘာဂေန ပါပနာ သမ္ပာပနာ။ အဝဏ္ဏဟာရိကာတိ ‘ဧဝံ မေ အဝဏ္ဏဘယာပိ ဒဿတီ’တိ ဂေဟတော ဂေဟံ၊ ဂါမတော ဂါမံ၊ ဇနပဒတော ဇနပဒံ အဝဏ္ဏဟရဏံ။ ပရပိဋ္ဌိမံသိကတာတိ ပုရတော မဓုရံ ဘဏိတွာ ပရမ္မုခေ အဝဏ္ဏဘာသိတာ။ ဧသာ ဟိ အဘိမုခံ ဩလောကေတုံ အသက္ကောန္တဿ ပရမ္မုခါနံ ပိဋ္ဌိမံသခါဒနံ ဝိယ ဟောတိ။ တသ္မာ ပရပိဋ္ဌိမံသိကတာတိ ဝုတ္တာ။ အယံ ဝုစ္စတိ နိပ္ပေသိကတာတိ အယံ ယသ္မာ ဝေဠုပေသိကာ ဝိယ အဗ္ဘင်္ဂံ ပရဿ ဂုဏံ နိပ္ပေသေတိ နိပုဉ္ဆတိ၊ ယသ္မာ ဝါ ဂန္ဓဇာတံ နိပိသိတွာ ဂန္ဓမဂ္ဂနာ ဝိယ ပရဂုဏေ နိပိသိတွာ ဝိစုဏ္ဏေတွာ ဧသာ လာဘမဂ္ဂနာ ဟောတိ၊ တသ္မာ နိပ္ပေသိကတာတိ ဝုစ္စတီတိ။

၈၆၅။ လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာနိဒ္ဒေသေ နိဇိဂီသနတာတိ မဂ္ဂနာ။ ဣတော လဒ္ဓန္တိ ဣမမှာ ဂေဟာ လဒ္ဓံ။ အမုတြာတိ အမုကမှိ ဂေဟေ။ ဧဋ္ဌီတိ ဣစ္ဆနာ။ ဂဝေဋ္ဌီတိ မဂ္ဂနာ။ ပရိယေဋ္ဌီတိ ပုနပ္ပုနံ မဂ္ဂနာ။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ဘိက္ခံ တတြ တတြ ကုလဒါရကာနံ ဒတွာ အန္တေ ခီရယာဂုံ လဘိတွာ ဂတဘိက္ခုဝတ္ထု စေတ္ထ ကထေတဗ္ဗံ။ ဧသနာတိအာဒီနိ ဧဋ္ဌီတိအာဒီနံ ဝေဝစနာနိ၊ တသ္မာ ဧဋ္ဌီတိ ဧသနာ၊ ဂဝေဋ္ဌီတိ ဂဝေသနာ၊ ပရိယေဋ္ဌီတိ ပရိယေသနာ။ ဣစ္စေဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၈၆၆။ သေယျမာနနိဒ္ဒေသေ ဇာတိယာတိ ခတ္တိယဘာဝါဒိဇာတိသမ္ပတ္တိယာ။ ဂေါတ္တေနာတိ ဂေါတမဂေါတ္တာဒိနာ ဥက္ကဋ္ဌဂေါတ္တေန။ ကောလပုတ္တိယေနာတိ မဟာကုလဘာဝေန။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နသရီရတာယ။ သရီရဉှိ ပေါက္ခရန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိယာ အဘိရူပဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ ဓနေနာတိအာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ မာနံ ဇပ္ပေတီတိ ဧတေသု ယေန ကေနစိ ဝတ္ထုနာ ‘သေယျောဟမသ္မီ’တိ မာနံ ပဝတ္တေတိ ကရောတိ။

၈၆၇။ သဒိသမာနနိဒ္ဒေသေ မာနံ ဇပ္ပေတီတိ ဧတေသု ယေန ကေနစိ ဝတ္ထုနာ ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိ မာနံ ပဝတ္တေတိ။ အယမေတ္ထ အတ္ထတော ဝိသေသော။ ပါဠိယံ ပန နာနာကရဏံ နတ္ထိ။

၈၆၈။ ဟီနမာနနိဒ္ဒေသေ ဩမာနံ ဇပ္ပေတီတိ ဟေဋ္ဌာမာနံ ပဝတ္တေတိ။ ဩမာနောတိ လာမကော ဟေဋ္ဌာမာနော။ ဩမညနာ ဩမညိတတ္တန္တိ အာကာရဘာဝနိဒ္ဒေသော။ ဟီဠနာတိ ဇာတိအာဒီဟိ အတ္တဇိဂုစ္ဆနာ။ ဩဟီဠနာတိ အတိရေကတော ဟီဠနာ။ ဩဟီဠိတတ္တန္တိ တဿေဝ ဘာဝနိဒ္ဒေသော။ အတ္တုညာတိ အတ္တာနံ ဟီနံ ကတွာ ဇာနနာ။ အတ္တာဝညာတိ အတ္တာနံ အဝဇာနနာ။ အတ္တပရိဘဝေါတိ ဇာတိအာဒိသမ္ပတ္တိနာမမေဝ ဇာတာတိ အတ္တာနံ ပရိဘဝိတွာ မညနာ။ ဧဝမိမေ တယော မာနာ ပုဂ္ဂလံ အနိဿာယ ဇာတိအာဒိဝတ္ထုဝသေနေဝ ကထိတာ။ တေသု ဧကေကော တိဏ္ဏမ္ပိ သေယျသဒိသဟီနာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ‘သေယျောဟမသ္မီ’တိ မာနော သေယျဿေဝ ယာထာဝမာနော၊ သေသာနံ အယာထာဝမာနော။ ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိ မာနော သဒိသဿေဝ ယာထာဝမာနော၊ သေသာနံ အယာထာဝမာနော။ ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိ မာနော ဟီနဿေဝ ယာထာဝမာနော၊ သေသာနံ အယာထာဝမာနော။

၈၆၉။ တတ္ထ ကတမော သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိအာဒယော ပန နဝ မာနာ ပုဂ္ဂလံ နိဿာယ ကထိတာ။ တေသု တယော တယော ဧကေကဿ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ ဒဟတီတိ ဌပေတိ။ တံ နိဿာယာတိ တံ သေယျတော ဒဟနံ နိဿာယ။ ဧတ္ထ ပန သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော ရာဇူနဉ္စေဝ ပဗ္ဗဇိတာနဉ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ရာဇာ ဟိ ‘ရဋ္ဌေန ဝါ ဓနေန ဝါ ဝါဟနေဟိ ဝါ ကော မယာ သဒိသော အတ္ထီ’တိ ဧတံ မာနံ ကရောတိ။ ပဗ္ဗဇိတောပိ ‘သီလဓုတင်္ဂါဒီဟိ ကော မယာ သဒိသော အတ္ထီ’တိ ဧတံ မာနံ ကရောတိ။

၈၇၀။ သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနောပိ ဧတေသံယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ရာဇာ ဟိ ‘ရဋ္ဌေန ဝါ ဓနေန ဝါ ဝါဟနေဟိ ဝါ အညရာဇူဟိ သဒ္ဓိံ မယှံ ကိံ နာနာကရဏ’န္တိ ဧတံ မာနံ ကရောတိ။ ပဗ္ဗဇိတောပိ ‘သီလဓုတင်္ဂါဒီဟိ အညေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ မယှံ ကိံ နာနာကရဏ’န္တိ ဧတံ မာနံ ကရောတိ။

၈၇၁။ သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနောပိ ဧတေသံယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဿ ဟိ ရညော ရဋ္ဌံ ဝါ ဓနံ ဝါ ဝါဟနာနိ ဝါ သမ္ပန္နာနိ န ဟောန္တိ၊ သော ‘မယှံ ရာဇာတိ ဝေါဟာရသုခမတ္တမေဝ၊ ကိံ ရာဇာ နာမ အဟ’န္တိ ဧတံ မာနံ ကရောတိ။ ပဗ္ဗဇိတောပိ ‘အပ္ပလာဘသက္ကာရော အဟံ။ ဓမ္မကထိကော ဗဟုဿုတော မဟာထေရောတိ ကထာမတ္တမေဝ။ ကိံ ဓမ္မကထိကော နာမာဟံ၊ ကိံ ဗဟုဿုတော နာမာဟံ၊ ကိံ မဟာထေရော နာမာဟံ ယဿ မေ လာဘသက္ကာရော နတ္ထီ’တိ ဧတံ မာနံ ကရောတိ။

၈၇၂။ သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနာဒယော အမစ္စာဒီနံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အမစ္စော ဟိ ရဋ္ဌိယော ဝါ ‘ဘောဂယာနဝါဟနာဒီဟိ ကော မယာ သဒိသော အညော ရာဇပုရိသော အတ္ထီ’တိ ဝါ ‘မယှံ အညေဟိ သဒ္ဓိံ ကိံ နာနာကရဏ’န္တိ ဝါ ‘အမစ္စောတိ နာမမတ္တမေဝ မယှံ၊ ဃာသစ္ဆာဒနမတ္တမ္ပိ မေ နတ္ထိ။ ကိံ အမစ္စော နာမာဟ’န္တိ ဧတေ မာနေ ကရောတိ။

၈၇၅။ ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနာဒယော ဒါသာဒီနံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဒါသော ဟိ ‘မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ ကော မယာ သဒိသော အညော ဒါသော နာမ အတ္ထိ’ အညေ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တာ ကုစ္ဆိဟေတု ဒါသာ နာမ ဇာတာ။ အဟံ ပန ပဝေဏီအာဂတတ္တာ သေယျော’တိ ဝါ ‘ပဝေဏီအာဂတဘာဝေန ဥဘတောသုဒ္ဓိကဒါသတ္တေန အသုကဒါသေန နာမ သဒ္ဓိံ ကိံ မယှံ နာနာကရဏ’န္တိ ဝါ ‘ကုစ္ဆိဝသေနာဟံ ဒါသဗျံ ဥပဂတော။ မာတာပိတုကောဋိယာ ပန မေ ဒါသဋ္ဌာနံ နတ္ထိ။ ကိံ ဒါသော နာမ အဟ’န္တိ ဝါ ဧတေ မာနေ ကရောတိ။ ယထာ စ ဒါသော ဧဝံ ပုက္ကုသစဏ္ဍာလာဒယောပိ ဧတေ မာနေ ကရောန္တိယေဝ။

ဧတ္ထ စ ‘သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီ’တိ ဥပ္ပန္နမာနောဝ ယာထာဝမာနော၊ ဣတရေ ဒွေ အယာထာဝမာနာ။ တထာ ‘သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီ’တိ ‘ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီ’တိ ဥပ္ပန္နမာနောဝ ယာထာဝမာနော၊ ဣတရေ ဒွေ အယာထာဝမာနာ။ တတ္ထ ယာထာဝမာနာ အရဟတ္တမဂ္ဂဝဇ္ဈာ၊ အယာထာဝမာနာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝဇ္ဈာ။

၈၇၈။ ဧဝံ သဝတ္ထုကေ မာနေ ကထေတွာ ဣဒါနိ အဝတ္ထုကံ နိဗ္ဗတ္တိတမာနမေဝ ဒဿေတုံ တတ္ထ ကတမော မာနောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၈၇၉။ အတိမာနနိဒ္ဒေသေ သေယျာဒိဝသေန ပုဂ္ဂလံ အနာမသိတွာ ဇာတိအာဒီနံ ဝတ္ထုဝသေနေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တတ္ထ အတိမညတီတိ ‘ဇာတိအာဒီဟိ မယာ သဒိသော နတ္ထီ’တိ အတိက္ကမိတွာ မညတိ။

၈၈၀။ မာနာတိမာနနိဒ္ဒေသေ ယော ဧဝရူပေါတိ ယော ဧသော ‘အယံ ပုဗ္ဗေ မယာ သဒိသော၊ ဣဒါနိ အဟံ သေဋ္ဌော၊ အဟံ ဟီနတရော’တိ ဥပ္ပန္နော မာနော။ အယံ ဘာရာတိဘာရော ဝိယ ပုရိမံ သဒိသမာနံ ဥပါဒါယ မာနာတိမာနောတိ ဒဿေတုံ ဧဝမာဟ။

၈၈၁။ ဩမာနနိဒ္ဒေသော ဟီနမာနနိဒ္ဒေသသဒိသောယေဝ။ ဝေနေယျဝသေန ပန သော ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိ မာနော နာမ ဝုတ္တော – အယံ ဩမာနော နာမ။ အပိစေတ္ထ ‘တွံ ဇာတိမာ၊ ကာကဇာတိ ဝိယ တေ ဇာတိ၊ တွံ ဂေါတ္တဝါ၊ စဏ္ဍာလဂေါတ္တံ ဝိယ တေ ဂေါတ္တံ၊ တုယှံ သရော အတ္ထိ၊ ကာကဿရော ဝိယ တေ သရော’တိ ဧဝံ အတ္တာနံ ဟေဋ္ဌာ ကတွာ ပဝတ္တနဝသေန အယံ ဩမာနောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၈၈၂။ အဓိမာနနိဒ္ဒေသေ အပ္ပတ္တေ ပတ္တသညိတာတိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ အပ္ပတွာ ပတ္တသညိတာယ ။ အကတေတိ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စေ အကတေယေဝ။ အနဓိဂတေတိ စတုသစ္စဓမ္မေ အနဓိဂတေ။ အသစ္ဆိကတေတိ အရဟတ္တေန အပစ္စက္ခကတေ။ အယံ ဝုစ္စတိ အဓိမာနောတိ အယံ အဓိဂတမာနော နာမ ဝုစ္စတိ။

အယံ ပန ကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကဿ နုပ္ပဇ္ဇတီတိ? အရိယသာဝကဿ တာဝ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော ဟိ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပဟီနကိလေသာဝသိဋ္ဌကိလေသပစ္စဝေက္ခဏေန သဉ္ဇာတသောမနဿော အရိယဂုဏပဋိဝေဓေ နိက္ကင်္ခေါ။ တသ္မာ သောတာပန္နာဒီနံ ‘အဟံ သကဒါဂါမီ’တိအာဒိဝသေန မာနော နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဒုဿီလဿာပိ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော ဟိ အရိယဂုဏာဓိဂမေ နိရာသောဝ။ သီလဝတောပိ ပရိစ္စတ္တကမ္မဋ္ဌာနဿ နိဒ္ဒါရာမတာဒိမနုယုတ္တဿ နုပ္ပဇ္ဇတိ။

ပရိသုဒ္ဓသီလဿ ပန ကမ္မဋ္ဌာနေ အပ္ပမတ္တဿ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေန ဝိတိဏ္ဏကင်္ခဿ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နေ စ သုဒ္ဓသမထလာဘီ ဝါ သုဒ္ဓဝိပဿနာလာဘီ ဝါ အန္တရာ ဌပေတိ။ သော ဟိ ဒသပိ ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ ဝဿာနိ ကိလေသသမုဒါစာရံ အပဿန္တော ‘အဟံ သောတာပန္နော’တိ ဝါ ‘သကဒါဂါမီ’တိ ဝါ ‘အနာဂါမီ’တိ ဝါ မညတိ။ သမထဝိပဿနာလာဘီ ပန အရဟတ္တေယေဝ ဌပေတိ။ တဿ ဟိ သမာဓိဗလေန ကိလေသာ ဝိက္ခမ္ဘိတာ၊ ဝိပဿနာဗလေန သင်္ခါရာ သုပရိဂ္ဂဟိတာ။ တသ္မာ သဋ္ဌိပိ ဝဿာနိ အသီတိပိ ဝဿာနိ ဝဿသတမ္ပိ ကိလေသာ န သမုဒါစရန္တိ၊ ခီဏာသဝဿေဝ စိတ္တစာရော ဟောတိ။ သော ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ကိလေသသမုဒါစာရံ အပဿန္တော အန္တရာ အဋ္ဌတွာဝ ‘အရဟာ အဟ’န္တိ မညတိ၊ ဥစ္စမာလင်္ကဝါသီ မဟာနာဂတ္ထေရော ဝိယ၊ ဟင်္ကနကဝါသီ မဟာဒတ္တတ္ထေရော ဝိယ၊ စိတ္တလပဗ္ဗတေ နိင်္ကပေါဏ္ဏပဓာနဃရဝါသီ စူဠသုမတ္ထေရော ဝိယ စ။

တတြိဒံ ဧကဝတ္ထုပရိဒီပနံ – တလင်္ဂရဝါသီ ဓမ္မဒိန္နတ္ထေရော ကိရ နာမ ဧကော ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒေါ မဟာခီဏာသဝေါ မဟတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဩဝါဒဒါယကော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ‘ကိန္နု ခေါ အမှာကံ အာစရိယဿ ဥစ္စတလိင်္ကဝါသီမဟာနာဂတ္ထေရဿ သမဏကိစ္စံ မတ္ထကံ ပတ္တော၊ နော’တိ အာဝဇ္ဇန္တော ပုထုဇ္ဇနဘာဝမေဝဿ ဒိသွာ ‘မယိ အဂစ္ဆန္တေ ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယမေဝ ကရိဿတီ’တိ စ ဉတွာ ဣဒ္ဓိယာ ဝေဟာသံ ဥပ္ပတိတွာ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နဿ ထေရဿ သမီပေ ဩရောဟိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဝတ္တံ ဒဿေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ‘ကိံ၊ အာဝုသော ဓမ္မဒိန္န၊ အကာလေ အာဂတောသီ’တိ စ ဝုတ္တော ‘ပဉှံ၊ ဘန္တေ၊ ပုစ္ဆိတုံ အာဂတောမှီ’တိ အာဟ။

တတော ‘ပုစ္ဆာဝုသော၊ ဇာနမာနော ကထယိဿာမီ’တိ ဝုတ္တော ပဉှာသဟဿံ ပုစ္ဆိ။ ထေရော ပုစ္ဆိတပုစ္ဆိတံ ပဉှံ အသဇ္ဇမာနောဝ ကထေသိ။ တတော ‘အတိတိက္ခံ တေ၊ ဘန္တေ၊ ဉာဏံ။ ကဒါ တုမှေဟိ အယံ ဓမ္မော အဓိဂတော’တိ ဝုတ္တော ‘ဣတော သဋ္ဌိဝဿကာလေ၊ အာဝုသော’တိ အာဟ။ ‘သမာဓိမ္ပိ၊ ဘန္တေ၊ ဝဠဉ္ဇေထာ’တိ? ‘န ဣဒံ၊ အာဝုသော၊ ဘာရိယ’န္တိ။ ‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ ဟတ္ထိံ မာပေထာ’တိ။ ထေရော သဗ္ဗသေတံ ဟတ္ထိံ မာပေသိ။ ‘ဣဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ယထာ အယံ ဟတ္ထီ အဉ္စိတကဏ္ဏော ပသာရိတနင်္ဂုဋ္ဌော သောဏ္ဍံ မုခေ ပက္ခိပိတွာ ဘေရဝံ ကောဉ္စနာဒံ ကရောန္တော တုမှာကံ အဘိမုခေါ အာဂစ္ဆတိ တထာ တံ ကရောထာ’တိ။ ထေရော တထာ ကတွာ ဝေဂေန အာဂစ္ဆတော ဟတ္ထိဿ ဘေရဝံ အာကာရံ ဒိသွာ ဥဋ္ဌာယ ပလာယိတုံ အာရဒ္ဓါ။ တမေနံ ခီဏာသဝတ္ထေရော ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ စီဝရကဏ္ဏေ ဂဟေတွာ ‘ဘန္တေ၊ ခီဏာသဝဿ သာရဇ္ဇံ နာမ ဟောတီ’တိ အာဟ။ သော တသ္မိံ ကာလေ အတ္တနော ပုထုဇ္ဇနဘာဝံ ဉတွာ ‘အဝဿယော မေ၊ အာဝုသော ဓမ္မဒိန္န၊ ဟောဟီ’တိ ဝတွာ ပါဒမူလေ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိ။ ‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ အဝဿယော ဘဝိဿာမိစ္စေဝါဟံ အာဂတော၊ မာ စိန္တယိတ္ထာ’တိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ ထေရော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ စင်္ကမံ အာရုယှ တတိယေ ပဒဝါရေ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ထေရော ကိရ ဒေါသစရိတော အဟောသိ။

၈၈၃။ အသ္မိမာနနိဒ္ဒေသေ ရူပံ အသ္မီတိ မာနောတိ ‘အဟံ ရူပ’န္တိ ဥပ္ပန္နမာနော။ ဆန္ဒောတိ မာနံ အနုဂတစ္ဆန္ဒောဝ။ တထာ အနုသယော။ ဝေဒနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၈၈၄။ မိစ္ဆာမာနနိဒ္ဒေသေ ပါပကေန ဝါ ကမ္မာယတနေနာတိ အာဒီသု ပါပကံ ကမ္မာယတနံ နာမ ကေဝဋ္ဋမစ္ဆဗန္ဓနေသာဒါဒီနံ ကမ္မံ။ ပါပကံ သိပ္ပာယတနံ နာမ မစ္ဆဇာလခိပနကုမိနကရဏေသု စေဝ ပါသဩဍ္ဍနသူလာရောပနာဒီသု စ ဆေကတာ။ ပါပကံ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနံ နာမ ယာ ကာစိ ပရူပဃာတဝိဇ္ဇာ။ ပါပကံ သုတံ နာမ ဘာရတယုဒ္ဓသီတာဟရဏာဒိပဋိသံယုတ္တံ။ ပါပကံ ပဋိဘာနံ နာမ ဒုဗ္ဘာသိတယုတ္တံ ကပ္ပနာဋကဝိလပ္ပနာဒိပဋိဘာနံ။ ပါပကံ သီလံ နာမ အဇသီလံ ဂေါသီလံ။ ဝတမ္ပိ အဇဝတဂေါဝတမေဝ။ ပါပိကာ ဒိဋ္ဌိ ပန ဒွါသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဂတေသု ယာ ကာစိ ဒိဋ္ဌိ။

၈၈၅။ ဉာတိဝိတက္ကနိဒ္ဒေသာဒီသု ‘မယှံ ဉာတယော သုခဇီဝိနော သမ္ပတ္တိယုတ္တာ’တိ ဧဝံ ပဉ္စကာမဂုဏသန္နိဿိတေန ဂေဟသိတပေမေန ဉာတကေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နဝိတက္ကောဝ ဉာတိဝိတက္ကော နာမ။ ‘ခယံ ဂတာ ဝယံ ဂတာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ’တိ ဧဝံ ပဝတ္တော ပန ဉာတိဝိတက္ကော နာမ န ဟောတိ။

၈၈၆။ ‘အမှာကံ ဇနပဒေါ သုဘိက္ခော သမ္ပန္နသဿော’တိ တုဋ္ဌမာနဿ ဂေဟသိတပေမဝသေနေဝ ဥပ္ပန္နဝိတက္ကော ဇနပဒဝိတက္ကော နာမ။ ‘အမှာကံ ဇနပဒေ မနုဿာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ခယံ ဂတာ ဝယံ ဂတာ’တိ ဧဝံ ပဝတ္တော ပန ဇနပဒဝိတက္ကော နာမ န ဟောတိ။

၈၈၇။ အမရတ္ထာယ ဝိတက္ကော၊ အမရော ဝါ ဝိတက္ကောတိ အမရဝိတက္ကော။ တတ္ထ ‘ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနာဒီဟိ ဒုက္ခေ နိဇ္ဇိဏ္ဏေ သမ္ပရာယေ အတ္တာ သုခီ ဟောတိ အမရော’တိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တဿ တာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ ပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော အမရတ္ထာယ ဝိတက္ကော နာမ။ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ပန ‘သဿတံ ဝဒေသီ’တိအာဒီနိ ပုဋ္ဌော ‘ဧဝန္တိပိ မေ နော၊ တထာတိပိ မေ နော’ အညထာတိပိ မေ နော၊ နောတိပိ မေ နော၊ နော နောတိပိ မေ နော’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၆၂) ဝိက္ခေပံ အာပဇ္ဇတိ၊ တဿ သော ဒိဋ္ဌိဂတပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ယထာ အမရော နာမ မစ္ဆော ဥဒကေ ဂဟေတွာ မာရေတုံ န သက္ကာ၊ ဣတော စိတော စ ဓာဝတိ၊ ဂါဟံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ ဧကသ္မိံ ပက္ခေ အသဏ္ဌဟနတော န မရတီတိ အမရော နာမ ဟောတိ။ တံ ဒုဝိဓမ္ပိ ဧကတော ကတွာ အယံ ဝုစ္စတိ အမရဝိတက္ကောတိ ဝုတ္တံ။

၈၈၈။ ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တောတိ အနုဒ္ဒယတာပတိရူပကေန ဂေဟသိတပေမေန ပဋိသံယုတ္တော။ သဟနန္ဒီတိအာဒီသု ဥပဋ္ဌာကေသု နန္ဒန္တေသု သောစန္တေသု စ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဒိဂုဏံ နန္ဒတိ၊ ဒိဂုဏံ သောစတိ၊ တေသု သုခိတေသု ဒိဂုဏံ သုခိတော ဟောတိ၊ ဒုက္ခိတေသု ဒိဂုဏံ ဒုက္ခိတော ဟောတိ။ ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသူတိ တေသု မဟန္တေသု ဝါ ခုဒ္ဒကေသု ဝါ ကမ္မေသု ဥပ္ပန္နေသု။ အတ္တနာ ဝါ ယောဂံ အာပဇ္ဇတီတိ တာနိ တာနိ ကိစ္စာနိ သာဓေန္တော ပညတ္တိံ ဝီတိက္ကမတိ၊ သလ္လေခံ ကောပေတိ။ ယော တတ္ထာတိ ယော တသ္မိံ သံသဋ္ဌဝိဟာရေ၊ တသ္မိံ ဝါ ယောဂါပဇ္ဇနေ ဂေဟသိတော ဝိတက္ကော – အယံ ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော နာမ။

၈၈၉။ လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တောတိ စီဝရာဒိလာဘေန စေဝ သက္ကာရေန စ ကိတ္တိသဒ္ဒေန စ သဒ္ဓိံ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပဋိသံယုတ္တော။

၈၉၀။ အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တောတိ ‘အဟော ဝတ မံ ပရေ န အဝဇာနေယျုံ၊ န ပေါထေတွာ ဝိဟေဌေတွာ ကထေယျု’န္တိ ဧဝံ အနဝညာတဘာဝပတ္ထနာယ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပဇ္ဇနဝိတက္ကော။ ယော တတ္ထ ဂေဟသိတောတိ ယော တသ္မိံ ‘မာ မံ ပရေ အဝဇာနိံသူ’တိ ဥပ္ပန္နေ စိတ္တေ ပဉ္စကာမဂုဏသင်္ခါတဂေဟနိဿိတော ဟုတွာ ဥပ္ပန္နဝိတက္ကော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋမေဝါတိ။

ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

(၂။) ဒုကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၈၉၁။ ဒုကေသု ကောဓနိဒ္ဒေသာဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဟေဋ္ဌာ အနာဂတေသု ပန ဥပနာဟနိဒ္ဒေသာဒီသု ပုဗ္ဗကာလံ ကောဓံ ဥပနယှတီတိ အပရကာလကောဓော ဥပနာဟော နာမ။ ဥပနယှနာကာရော ဥပနယှနာ။ ဥပနယှိတဿ ဘာဝေါ ဥပနယှိတတ္တံ။ အဋ္ဌပနာတိ ပဌမုပ္ပန္နဿ အနန္တရဋ္ဌပနာ မရိယာဒဋ္ဌပနာ ဝါ။ ဌပနာတိ ပကတိဌပနာ။ သဏ္ဌပနာတိ သဗ္ဗတောဘာဂေန ပုနပ္ပုနံ အာဃာတဋ္ဌပနာ။ အနုသံသန္ဒနာတိ ပဌမုပ္ပန္နေန ကောဓေန သဒ္ဓိံ အန္တရံ အဒဿေတွာ ဧကီဘာဝကရဏာ။ အနုပ္ပဗန္ဓနာတိ ပုရိမေန သဒ္ဓိံ ပစ္ဆိမဿ ဃဋနာ။ ဒဠှီကမ္မန္တိ ထိရကရဏံ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဥပနန္ဓနလက္ခဏော ဝေရံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနရသော ဥပနာဟောတိ ဝုစ္စတိ၊ ယေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဝေရံ နိဿဇ္ဇိတုံ န သက္ကောတိ၊ ‘ဧဝံ နာမ မံ ဧသ ဝတ္တုံ အနနုစ္ဆဝိကော’တိ အပရာပရံ အနုဗန္ဓတိ၊ အာဒိတ္တပူတိအလာတံ ဝိယ ဇလတေဝ ၊ ဓောဝိယမာနံ အစ္ဆစမ္မံ ဝိယ၊ ဝသာတေလမက္ခိတပိလောတိကာ ဝိယ စ န ပရိသုဇ္ဈတိ။

၈၉၂။ မက္ခနဘာဝဝသေန မက္ခော၊ ပရဂုဏမက္ခနာယ ပဝတ္တေန္တောပိ အတ္တနော ကာရဏံ၊ ဂူထပဟရဏကံ ဂူထော ဝိယ၊ ပဌမတရံ မက္ခေတီတိ အတ္ထော။ တတော ပရာ ဒွေ အာကာရဘာဝနိဒ္ဒေသာ။ နိဋ္ဌုရဘာဝေါ နိဋ္ဌုရိယံ၊ ‘တံ နိဿာယ ဧတ္တကမ္ပိ နတ္ထီ’တိ ခေဠပါတနန္တိ အတ္ထော။ နိဋ္ဌုရိယကမ္မန္တိ နိဋ္ဌုရိယကရဏံ။ ဂဟဋ္ဌော ဝါ ဟိ ဂဟဋ္ဌံ၊ ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုံ နိဿာယ ဝသန္တော အပ္ပမတ္တကေနေဝ ကုဇ္ဈိတွာ ‘တံ နိဿာယ ဧတ္တကမ္ပိ နတ္ထီ’တိ ခေဠံ ပါတေတွာ ပါဒေန မဒ္ဒန္တော ဝိယ နိဋ္ဌုရိယံ နာမ ကရောတိ။ တဿ တံ ကမ္မံ နိဋ္ဌုရိယကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ လက္ခဏာဒိတော ပနေသ ပရဂုဏမက္ခနလက္ခဏော မက္ခော၊ တေသံ ဝိနာသနရသော၊ ပရေန သုကတာနံ ကိရိယာနံ အဝစ္ဆာဒနပစ္စုပဋ္ဌာနော။

ပဠာသတီတိ ပဠာသော၊ ပရဿ ဂုဏေ ဒဿေတွာ အတ္တနော ဂုဏေဟိ သမံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ပဠာသဿ အာယနာ ပဠာသာယနာ။ ပဠာသော စ သော အတ္တနော ဇယာဟရဏတော အာဟာရော စာတိ ပဠာသာဟာရော။ ဝိဝါဒဋ္ဌာနန္တိ ဝိဝါဒကာရဏံ။ ယုဂဂ္ဂါဟောတိ သမဓုရဂ္ဂဟဏံ။ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေါတိ အတ္တနာ ဂဟိတဿ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနံ။ လက္ခဏာဒိတော ပနေသ ယုဂဂ္ဂါဟလက္ခဏော ပဠာသော၊ ပရဂုဏေဟိ အတ္တနော ဂုဏာနံ သမကရဏရသော၊ ပရေသံ ဂုဏပ္ပမာဏေန ဥပဋ္ဌာနပစ္စုပဋ္ဌာနော။ ပဠာသီ ဟိ ပုဂ္ဂလော ဒုတိယဿ ဓုရံ န ဒေတိ၊ သမံ ပသာရေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ သာကစ္ဆမဏ္ဍလေ အညေန ဘိက္ခုနာ ဗဟူသု သုတ္တေသု စ ကာရဏေသု စ အာဘတေသုပိ ‘တဝ စ မမ စ ဝါဒေ ကိံ နာမ နာနာကရဏံ? နနု မဇ္ဈေ ဘိန္နသုဝဏ္ဏံ ဝိယ ဧကသဒိသမေဝ အမှာကံ ဝစန’န္တိ ဝဒတိ။ ဣဿာမစ္ဆရိယနိဒ္ဒေသာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။

၈၉၄။ မာယာနိဒ္ဒေသေ ဝါစံ ဘာသတီတိ ဇာနံယေဝ ‘ပဏ္ဏတ္တိံ ဝီတိက္ကမန္တာ ဘိက္ခူ ဘာရိယံ ကရောန္တိ၊ အမှာကံ ပန ဝီတိက္ကမဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထီ’တိ ဥပသန္တော ဝိယ ဘာသတိ။ ကာယေန ပရက္ကမတီတိ ‘မယာ ကတံ ဣဒံ ပါပကမ္မံ မာ ကေစိ ဇာနိံသူ’တိ ကာယေန ဝတ္တံ ကရောတိ။ ဝိဇ္ဇမာနဒေါသပဋိစ္ဆာဒနတော စက္ခုမောဟနမာယာ ဝိယာတိ မာယာ။ မာယာဝိနော ဘာဝေါ မာယာဝိတာ။ ကတွာ ပါပံ ပုန ပဋိစ္ဆာဒနတော အတိစ္စ အာသရန္တိ ဧတာယ သတ္တာတိ အစ္စာသရာ။ ကာယဝါစာကိရိယာဟိ အညထာ ဒဿနတော ဝဉ္စေတီတိ ဝဉ္စနာ။ ဧတာယ သတ္တာ နိကရောန္တီတိ နိကတိ၊ မိစ္ဆာကရောန္တီတိ အတ္ထော။ ‘နာဟံ ဧဝံ ကရောမီ’တိ ပါပါနံ ဝိက္ခိပနတော ဝိကိရဏာ။ ‘နာဟံ ဧဝံ ကရောမီ’တိ ပရိဝဇ္ဇနတော ပရိဟရဏာ။ ကာယာဒီဟိ သံဝရဏတော ဂူဟနာ။ သဗ္ဗတောဘာဂေန ဂူဟနာ ပရိဂူဟနာ။ တိဏပဏ္ဏေဟိ ဝိယ ဂူထံ ကာယဝစီကမ္မေဟိ ပါပံ ဆာဒေတီတိ ဆာဒနာ။ သဗ္ဗတောဘာဂေန ဆာဒနာ ပဋိစ္ဆာဒနာ။ န ဥတ္တာနံ ကတွာ ဒဿေတီတိ အနုတ္တာနီကမ္မံ။ န ပါကဋံ ကတွာ ဒဿေတီတိ အနာဝိကမ္မံ။ သုဋ္ဌု ဆာဒနာ ဝေါစ္ဆာဒနာ။ ကတပဋိစ္ဆာဒနဝသေန ပုနပိ ပါပဿ ကရဏတော ပါပကိရိယာ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ကတပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ နာမ ဝုစ္စတိ၊ ယာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဘသ္မာပဋိစ္ဆန္နော ဝိယ အင်္ဂါရော၊ ဥဒကပဋိစ္ဆန္နော ဝိယ ခါဏု၊ ပိလောတိကာပလိဝေဌိတံ ဝိယ စ သတ္ထံ ဟောတိ။

သာဌေယျနိဒ္ဒေသေ သဌောတိ အသန္တဂုဏပရိဒီပနတော န သမ္မာ ဘာသိတာ။ သဗ္ဗတောဘာဂေန သဌော ပရိသဌော။ ယံ တတ္ထာတိ ယံ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ။ သဌန္တိ အသန္တဂုဏဒီပနံ ကေရာဋိယံ။ သဌတာတိ သဌာကာရော။ ကက္ကရတာတိ ပဒုမနာလိဿ ဝိယ အပရာမသနက္ခမော ခရဖရုသဘာဝေါ။ ကက္ကရိယန္တိပိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ပရိက္ခတ္တတာ ပါရိက္ခတ္တိယန္တိ ပဒဒွယေန နိခဏိတွာ ဌပိတံ ဝိယ ဒဠှကေရာဋိယံ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတီတိ ဣဒံ အတ္တနော အဝိဇ္ဇမာနဂုဏပ္ပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ နာမ ဝုစ္စတိ၊ ယေန သမန္နာဂတဿ ပုဂ္ဂလဿ ကုစ္ဆိံ ဝါ ပိဋ္ဌိံ ဝါ ဇာနိတုံ န သက္ကာ။

ဝါမေန သူကရော ဟောတိ၊ ဒက္ခိဏေန အဇာမိဂေါ၊

သရေန နေလကော ဟောတိ၊ ဝိသာဏေန ဇရဂ္ဂဝေါတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တယက္ခသူကရသဒိသော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာဒိနိဒ္ဒေသာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။

၉၀၂။ အနဇ္ဇဝနိဒ္ဒေသေ အနဇ္ဇဝေါတိ အနုဇုတာကာရော။ အနဇ္ဇဝဘာဝေါ အနဇ္ဇဝတာ။ ဇိမှတာတိ စန္ဒဝင်္ကတာ။ ဝင်္ကတာတိ ဂေါမုတ္တဝင်္ကတာ။ ကုဋိလတာတိ နင်္ဂလကောဋိဝင်္ကတာ။ သဗ္ဗေဟိပိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ကာယဝစီစိတ္တဝင်္ကတာဝ ကထိတာ။

အမဒ္ဒဝနိဒ္ဒေသေ န မုဒုဘာဝေါ အမုဒုတာ။ အမဒ္ဒဝါကာရော အမဒ္ဒဝတာ။ ကက္ခဠဘာဝေါ ကက္ခဠိယံ။ မဒ္ဒဝကရဿ သိနေဟဿ အဘာဝတော ဖရုသဘာဝေါ ဖာရုသိယံ။ အနီစဝုတ္တိတာယ ဥဇုကမေဝ ဌိတစိတ္တဘာဝေါ ဥဇုစိတ္တတာ။ ပုန အမုဒုတာဂဟဏံ တဿာ ဝိသေသနတ္ထံ ‘အမုဒုတာသင်္ခါတာ ဥဇုစိတ္တတာ၊ န အဇ္ဇဝသင်္ခါတာ ဥဇုစိတ္တတာ’တိ။

၉၀၃။ အက္ခန္တိနိဒ္ဒေသာဒယော ခန္တိနိဒ္ဒေသာဒိပဋိပက္ခတော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၉၀၈။ သံယောဇနနိဒ္ဒေသေ အဇ္ဈတ္တန္တိ ကာမဘဝေါ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ရူပါရူပဘဝေါ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ သတ္တာ ကာမဘဝေ အပ္ပံ ကာလံ ဝသန္တိ ကပ္ပဿ စတုတ္ထမေဝ ကောဋ္ဌာသံ၊ ဣတရေသု တီသု ကောဋ္ဌာသေသု ကာမဘဝေါ သုညော ဟောတိ တုစ္ဆော၊ ရူပါရူပဘဝေ ဗဟုံ ကာလံ ဝသန္တိ၊ တထာပိ နေသံ ယသ္မာ ကာမဘဝေ စုတိပဋိသန္ဓိယော ဗဟုကာ ဟောန္တိ၊ အပ္ပာ ရူပါရူပဘဝေသု၊ ယတ္ထ စ စုတိပဋိသန္ဓိယော ဗဟုကာ တတ္ထ အာလယောပိ ပတ္ထနာပိ အဘိလာသောပိ ဗဟု ဟောတိ၊ ယတ္ထ အပ္ပာ တတ္ထ အပ္ပော၊ တသ္မာ ကာမဘဝေါ အဇ္ဈတ္တံ နာမ ဇာတော၊ ရူပါရူပဘဝါ ဗဟိဒ္ဓါ နာမ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တသင်္ခါတေ ကာမဘဝေ ဗန္ဓနံ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ နာမ၊ ဗဟိဒ္ဓါသင်္ခါတေသု ရူပါရူပဘဝေသု ဗန္ဓနံ ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနံ နာမ။ တတ္ထ ဧကေကံ ပဉ္စပဉ္စဝိဓံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီ’’တိ။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော – ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု၊ တတ္ထ ဥပပတ္တိနိပ္ဖာဒနတော တံ ဩရံ ဘဇန္တီတိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ။ ဥဒ္ဓံ ဝုစ္စတိ ရူပါရူပဓာတု၊ တတ္ထ ဥပပတ္တိနိပ္ဖာဒနတော တံ ဥဒ္ဓံ ဘဇန္တီတိ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီတိ။

ဒုကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

(၃။) တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၀၉။ တိကနိဒ္ဒေသေ တီဟိ အကုသလမူလေဟိ ဝဋ္ဋမူလသမုဒါစာရော ကထိတော။ အကုသလဝိတက္ကာဒီသု ဝိတက္ကနဝသေန ဝိတက္ကော၊ သဉ္ဇာနနဝသေန သညာ၊ သဘာဝဋ္ဌေန ဓာတူတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒုစ္စရိတနိဒ္ဒေသေ ပဌမနယော ကမ္မပထဝသေန ဝိဘတ္တော၊ ဒုတိယော သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကကမ္မဝသေန၊ တတိယော နိဗ္ဗတ္တိတစေတနာဝသေနေဝ။

၉၁၄။ အာသဝနိဒ္ဒေသေ သုတ္တန္တပရိယာယေန တယောဝ အာသဝါ ကထိတာ။

၉၁၉။ ဧသနာနိဒ္ဒေသေ သင်္ခေပတော တတ္ထ ကတမာ ကာမေသနာတိ အာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော ကာမဂဝေသနရာဂေါ ကာမေသနာ။ ယော ဘဝေသု ဘဝစ္ဆန္ဒောတိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော ဘဝဂဝေသနရာဂေါ ဘဝေသနာ။ သဿတော လောကောတိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာ ဒိဋ္ဌိဂတိကသမ္မတဿ ဗြဟ္မစရိယဿ ဂဝေသနာ ဒိဋ္ဌိ ဗြဟ္မစရိယေသနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယသ္မာ စ န ကေဝလံ ရာဂဒိဋ္ဌိယော ဧဝ ဧသနာ၊ တဒေကဋ္ဌံ ပန ကမ္မမ္ပိ ဧသနာ ဧဝ၊ တသ္မာ တံ ဒဿေတုံ ဒုတိယနယော ဝိဘတ္တော။ တတ္ထ တဒေကဋ္ဌန္တိ သမ္ပယုတ္တေကဋ္ဌံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ကာမရာဂေကဋ္ဌံ ကာမာဝစရသတ္တာနမေဝ ပဝတ္တတိ၊ ဘဝရာဂေကဋ္ဌံ ပန မဟာဗြဟ္မာနံ။ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ စင်္ကမန္တာနံ ဈာနင်္ဂါနံ အဿာဒနကာလေ အကုသလကာယကမ္မံ ဟောတိ၊ ‘အဟော သုခံ အဟော သုခ’န္တိ ဝါစံ ဘိန္ဒိတွာ အဿာဒနကာလေ ဝစီကမ္မံ၊ ကာယင်္ဂဝါစင်္ဂါနိ အစောပေတွာ မနသာဝ အဿာဒနကာလေ မနောကမ္မံ။ အန္တဂ္ဂါဟိကဒိဋ္ဌိဝသေန သဗ္ဗေသမ္ပိ ဒိဋ္ဌိဂတိကာနံ စင်္ကမနာဒိဝသေန တာနိ ဟောန္တိယေဝ။

၉၂၀။ ဝိဓာနိဒ္ဒေသေ ‘‘ကထံဝိဓံ သီလဝန္တံ ဝဒန္တိ၊ ကထံဝိဓံ ပညဝန္တံ ဝဒန္တီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၁။၉၅) အာကာရသဏ္ဌာနံ ဝိဓာ နာမ။ ‘‘ဧကဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထူ’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၇၅၁) ကောဋ္ဌာသော။ ‘‘ဝိဓာသု န ဝိကမ္ပတီ’’တိအာဒီသု (ထေရဂါ။ ၁၀၇၉) မာနော။ ဣဓာပိ မာနောဝ ဝိဓာ နာမ။ သော ဟိ သေယျာဒိဝသေန ဝိဒဟနတော ဝိဓာတိ ဝုစ္စတိ။ ဌပနဋ္ဌေန ဝါ ဝိဓာ။ တသ္မာ ‘သေယျောဟမသ္မီ’တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နာ မာနဝိဓာ မာနဌပနာ သေယျောဟမသ္မီတိ ဝိဓာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသပဒဒွယေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၉၂၁။ ဘယနိဒ္ဒေသေ ဇာတိံ ပဋိစ္စ ဘယန္တိ ဇာတိပစ္စယာ ဥပ္ပန္နဘယံ။ ဘယာနကန္တိ အာကာရနိဒ္ဒေသော။ ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ ဘယဝသေန ဂတ္တစလနံ။ လောမဟံသောတိ လောမာနံ ဟံသနံ၊ ဥဒ္ဓဂ္ဂဘာဝေါ။ ဣမိနာ ပဒဒွယေန ကိစ္စတော ဘယံ ဒဿေတွာ ပုန စေတသော ဥတြာသောတိ သဘာဝတော ဒဿိတံ။

၉၂၂။ တမနိဒ္ဒေသေ ဝိစိကိစ္ဆာသီသေန အဝိဇ္ဇာ ကထိတာ။ ‘‘တမန္ဓကာရော သမ္မောဟော၊ အဝိဇ္ဇောဃော မဟဗ္ဘယော’’တိ ဝစနတော ဟိ အဝိဇ္ဇာ တမော နာမ။ တိဏ္ဏံ ပန အဒ္ဓါနံ ဝသေန ဒေသနာသုခတာယ ဝိစိကိစ္ဆာသီသေန ဒေသနာ ကတာ။ တတ္ထ ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ အတီတေ ခတ္တိယော အဟောသိံ ဥဒါဟု ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော သုဒ္ဒေါ ကာဠော ဩဒါတော ရဿော ဒီဃော’တိ ကင်္ခန္တော အတီတံ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခတိ နာမ။ ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ အနာဂတေ ခတ္တိယော ဘဝိဿာမိ ဥဒါဟု ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော…ပေ… ဒီဃော’တိ ကင်္ခန္တော အနာဂတံ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခတိ နာမ။ ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ ဧတရဟိ ခတ္တိယော ဥဒါဟု ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော သုဒ္ဒေါ၊ ကိံ ဝါ အဟံ ရူပံ ဥဒါဟု ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရာ ဝိညာဏ’န္တိ ကင်္ခန္တော ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခတိ နာမ။

တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ခတ္တိယော ဝါ အတ္တနော ခတ္တိယဘာဝံ၊ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏဘာဝံ၊ ဝေဿော ဝါ ဝေဿဘာဝံ၊ သုဒ္ဒေါ ဝါ သုဒ္ဒဘာဝံ အဇာနနကော နာမ နတ္ထိ၊ ဇီဝလဒ္ဓိကော ပန သတ္တော ခတ္တိယဇီဝါဒီနံ ဝဏ္ဏာဒိဘေဒံ သုတွာ ‘ကီဒိသော နု ခေါ အမှာကံ အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝေါ – ကိံ နု ခေါ နီလကော ဥဒါဟု ပီတကော လောဟိတကော ဩဒါတော စတုရံသော ဆဠံသော အဋ္ဌံသော’တိ ကင်္ခန္တော ဧဝံ ကင်္ခတိ နာမ။

၉၂၃။ တိတ္ထာယတနာနီတိ တိတ္ထဘူတာနိ အာယတနာနိ၊ တိတ္ထိယာနံ ဝါ အာယတနာနိ။ တတ္ထ တိတ္ထံ နာမ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော။ တိတ္ထိယာ နာမ ယေသံ တာ ဒိဋ္ဌိယော ရုစ္စန္တိ ခမန္တိ။ အာယတနဋ္ဌော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။ တတ္ထ ယသ္မာ သဗ္ဗေပိ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ သဉ္ဇာယမာနာ ဣမေသုယေဝ တီသု ဌာနေသု သဉ္ဇာယန္တိ၊ သမောသရမာနာပိ ဧတေသုယေဝ သမောသရန္တိ သန္နိပတန္တိ၊ ဒိဋ္ဌိဂတိကဘာဝေ စ နေသံ ဧတာနိယေဝ ကာရဏာနိ၊ တသ္မာ တိတ္ထာနိ စ တာနိ သဉ္ဇာတာနီတိအာဒိနာ အတ္ထေန အာယတနာနိ စာတိ တိတ္ထာယတနာနိ၊ တေနေဝတ္ထေန တိတ္ထိယာနံ အာယတနာနီတိပိ တိတ္ထာယတနာနိ။ ပုရိသပုဂ္ဂလောတိ သတ္တော။ ကာမဉ္စ ပုရိသောတိပိ ပုဂ္ဂလောတိပိ ဝုတ္တေ သတ္တောယေဝ ဝုတ္တော၊ အယံ ပန သမ္မုတိကထာ နာမ ယော ယထာ ဇာနာတိ တဿ တထာ ဝုစ္စတိ။ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပန္နံ ဇာနာတိ၊ ပဋိသံဝိဒိတံ ကရောတိ အနုဘဝတိ ဝါ။ ပုဗ္ဗေကတဟေတူတိ ပုဗ္ဗေ ကတကာရဏာ၊ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မပစ္စယေနေဝ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္ထော။ အယံ နိဂဏ္ဌသမယော။ ဧဝံဝါဒိနော ပန တေ ကမ္မဝေဒနဉ္စ ကိရိယဝေဒနဉ္စ ပဋိက္ခိပိတွာ ဧကံ ဝိပါကဝေဒနမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒီသု (မဟာနိ။ ၅) စ အဋ္ဌသု အာဗာဓေသု သတ္တ ပဋိက္ခိပိတွာ အဋ္ဌမံယေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာဒီသု စ တီသု ကမ္မေသု ဒွေ ပဋိက္ခိပိတွာ ဧကံ အပရာပရိယဝေဒနီယမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ ကုသလာကုသလဝိပါကကိရိယသင်္ခါတာသု စ စတူသု စေတနာသု ဝိပါကစေတနံယေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။

ဣဿရနိမ္မာနဟေတူတိ ဣဿရနိမ္မာနကာရဏာ၊ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ပဇာပတိနာ ဝါ ဣဿရေန နိမ္မိတတ္တာ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္ထော။ အယံ ဗြာဟ္မဏသမယော။ အယဉှိ နေသံ အဓိပ္ပာယော – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္တနာ ကတမူလကေန ဝါ အာဏတ္တိမူလကေန ဝါ ပုဗ္ဗေ ကတေန ဝါ အဟေတုအပ္ပစ္စယာ ဝါ ပဋိသံဝေဒေတုံ နာမ န သက္ကာ၊ ဣဿရနိမ္မာနကာရဏာ ဧဝ ပန ဣမာ ပဋိသံဝေဒေတီတိ။ ဧဝံဝါဒိနော ပနေတေ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေသု အဋ္ဌသု အာဗာဓေသု ဧကမ္ပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗံ ပဋိဗာဟန္တိ။ တထာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာဒီသုပိ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေသု ဧကမ္ပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗံ ပဋိဗာဟန္တိ။

အဟေတု အပ္ပစ္စယာတိ ဟေတုဉ္စ ပစ္စယဉ္စ ဝိနာ အကာရဏေနေဝ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္ထော။ အယံ အာဇီဝကသမယော။ ဧဝံ ဝါဒိနော ဧတေပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေသု ကာရဏေသု စ ဗျာဓီသု စ ဧကမ္ပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗံ ပဋိက္ခိပန္တိ။

၉၂၄။ ကိဉ္စနာတိ ပလိဗောဓာ။ ရာဂေါ ကိဉ္စနန္တိ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သတ္တေ ဗန္ဓတိ ပလိဗုန္ဓေတိ၊ တသ္မာ ကိဉ္စနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဒေါသမောဟေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အင်္ဂဏာနီတိ ‘‘ဥဒင်္ဂဏေ တတ္ထ ပပံ အဝိန္ဒု’’န္တိ (ဇာ။ ၁။၁။၂) အာဂတဋ္ဌာနေ ဘူမိပ္ပဒေသော အင်္ဂဏံ။ ‘‘တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၄၊ အ။ နိ။ ၁၀။၅၁) အာဂတဋ္ဌာနေ ယံ ကိဉ္စိ မလံ ဝါ ပင်္ကော ဝါ။ ‘‘သာင်္ဂဏောဝ သမာနော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၅၇) အာဂတဋ္ဌာနေ နာနပ္ပကာရော တိဗ္ဗကိလေသော။ ဣဓာပိ တဒေဝ ကိလေသင်္ဂဏံ အဓိပ္ပေတံ။ တေနေဝ ရာဂေါ အင်္ဂဏန္တိအာဒိမာဟ။

မလာနီတိ မလိနဘာဝကရဏာနိ။ ရာဂေါ မလန္တိ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော စိတ္တံ မလိနံ ကရောတိ၊ မလံ ဂါဟာပေတိ၊ တသ္မာ မလန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣတရေသုပိ ဒွီသု ဧသေဝ နယော။

ဝိသမနိဒ္ဒေသေ ယသ္မာ ရာဂါဒီသု စေဝ ကာယဒုစ္စရိတာဒီသု စ သတ္တာ ပက္ခလန္တိ၊ ပက္ခလိတာ စ ပန သာသနတောပိ သုဂတိတောပိ ပတန္တိ၊ တသ္မာ ပက္ခလနပါတဟေတုတော ရာဂေါ ဝိသမန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အဂ္ဂီတိ အနုဒဟနဋ္ဌေန အဂ္ဂိ။ ရာဂဂ္ဂီတိ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သတ္တေ အနုဒဟတိ ဈာပေတိ၊ တသ္မာ အဂ္ဂီတိ ဝုစ္စတိ။ ဒေါသမောဟေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ဝတ္ထူနိ – ဧကာ ကိရ ဒဟရဘိက္ခုနီ စိတ္တလပဗ္ဗတဝိဟာရေ ဥပေါသထာဂါရံ ဂန္တွာ ဒွါရပါလကရူပံ ဩလောကယမာနာ ဌိတာ။ အထဿာ အန္တော ရာဂေါ ဥပ္ပန္နော။ သာ တေနေဝ ဈာယိတွာ ကာလမကာသိ။ ဘိက္ခုနိယော ဂစ္ဆမာနာ ‘အယံ ဒဟရာ ဌိတာ၊ ပက္ကောသထ န’န္တိ အာဟံသု။ ဧကာ ဂန္တွာ ‘ကသ္မာ ဌိတာသီ’တိ ဟတ္ထေ ဂဏှိ။ ဂဟိတမတ္တာ ပရိဝတ္တိတွာ ပတိတာ။ ဣဒံ တာဝ ရာဂဿ အနုဒဟနတာယ ဝတ္ထု။ ဒေါသဿ ပန အနုဒဟနတာယ မနောပဒေါသိကာ ဒေဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ မောဟဿ အနုဒဟနတာယ ခိဍ္ဍာပဒေါသိကာ ဒေဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ မောဟနဝသေန ဟိ တေသံ သတိသမ္မောသော ဟောတိ။ တသ္မာ ခိဍ္ဍာဝသေန အာဟာရကာလံ အတိဝတ္တိတွာ ကာလံ ကရောန္တိ။ ကသာဝါတိ ကသဋာ နိရောဇာ။ ရာဂါဒီသု စ ကာယဒုစ္စရိတာဒီသု စ ဧကမ္ပိ ပဏီတံ ဩဇဝန္တံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ရာဂေါ ကသာဝေါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၉၂၅။ အဿာဒဒိဋ္ဌီတိ အဿာဒသမ္ပယုတ္တာ ဒိဋ္ဌိ။ နတ္ထိ ကာမေသု ဒေါသောတိ ကိလေသကာမေန ဝတ္ထုကာမပဋိသေဝနဒေါသော နတ္ထီတိ ဝဒတိ။ ပါတဗျတန္တိ ပါတဗ္ဗဘာဝံ ပရိဘုဉ္ဇနံ အဇ္ဈောဟရဏံ။ ဧဝံဝါဒီ ဟိ သော ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမံ ပိဝန္တော ဝိယ အဇ္ဈောဟရန္တော ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ အတ္တာနုဒိဋ္ဌီတိ အတ္တာနံ အနုဂတာ ဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ လာမကာ ဒိဋ္ဌိ။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဧတ္ထ ပဌမာ သဿတဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဒုတိယာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ၊ တတိယာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ သဿတဒိဋ္ဌိ အဿာဒဒိဋ္ဌီတိအာဒိမာဟ။

၉၂၆။ အရတိနိဒ္ဒေသော စ ဝိဟေသာနိဒ္ဒေသော စ ဝုတ္တတ္ထောယေဝ။ အဓမ္မဿ စရိယာ အဓမ္မစရိယာ၊ အဓမ္မကရဏန္တိ အတ္ထော။ ဝိသမာ စရိယာ၊ ဝိသမဿ ဝါ ကမ္မဿ စရိယာတိ ဝိသမစရိယာ။ ဒေါဝစဿတာပါပမိတ္တတာ နိဒ္ဒေသာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။ ပုထုနိမိတ္တာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိတော နာနတ္တေသု သညာ နာနတ္တသညာ။ ယသ္မာ ဝါ အညာဝ ကာမသညာ၊ အညာ ဗျာပါဒါဒိသညာ၊ တသ္မာ နာနတ္တာ သညာတိပိ နာနတ္တသညာ။ ကောသဇ္ဇပမာဒနိဒ္ဒေသေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဝိဿဋ္ဌစိတ္တဿ ကုသလဓမ္မဘာဝနာယ အနနုယောဂဝသေန လီနဝုတ္တိတာ ကောသဇ္ဇံ၊ ပမဇ္ဇနဝသေန ပမတ္တဘာဝေါ ပမာဒေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အသန္တုဋ္ဌိတာဒိနိဒ္ဒေသာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။

၉၃၁။ အနာဒရိယနိဒ္ဒေသေ ဩဝါဒဿ အနာဒိယနဝသေန အနာဒရဘာဝေါ အနာဒရိယံ။ အနာဒရိယနာကာရော အနာဒရတာ။ သဂရုဝါသံ အဝသနဋ္ဌေန အဂါရဝဘာဝေါ အဂါရဝတာ။ သဇေဋ္ဌကဝါသံ အဝသနဋ္ဌေန အပ္ပတိဿဝတာ။ အနဒ္ဒါတိ အနာဒိယနာ။ အနဒ္ဒါယနာတိ အနာဒိယနာကာရော။ အနဒ္ဒါယ အယိတဿ ဘာဝေါ အနဒ္ဒါယိတတ္တံ။ အသီလဿ ဘာဝေါ အသီလျံ။ အစိတ္တီကာရောတိ ဂရုစိတ္တီကာရဿ အကရဏံ။

၉၃၂။ အဿဒ္ဓဘာဝေါ အဿဒ္ဓိယံ။ အသဒ္ဒဟနာကာရော အသဒ္ဒဟနာ။ ဩကပ္ပေတွာ အနုပဝိသိတွာ အဂ္ဂဟဏံ အနောကပ္ပနာ။ အပ္ပသီဒနဋ္ဌေန အနဘိပ္ပသာဒေါ။

အဝဒညုတာတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယဝသေန ‘ဒေဟိ၊ ကရောဟီ’တိ ဝစနဿ အဇာနတာ။

၉၃၄။ ဗုဒ္ဓါစ ဗုဒ္ဓသာဝကာ စာတိ ဧတ္ထ ဗုဒ္ဓဂ္ဂဟဏေန ပစ္စေကဗုဒ္ဓါပိ ဂဟိတာဝ။ အသမေတုကမျတာတိ တေသံ သမီပံ အဂန္တုကာမတာ။ သဒ္ဓမ္မံ အသောတုကမျတာတိ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ သဒ္ဓမ္မော နာမ၊ တံ အသုဏိတုကာမတာ။ အနုဂ္ဂဟေတုကမျတာတိ န ဥဂ္ဂဟေတုကာမတာ။

ဥပါရမ္ဘစိတ္တတာတိ ဥပါရမ္ဘစိတ္တဘာဝေါ။ ယသ္မာ ပန သော အတ္ထတော ဥပါရမ္ဘောဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ဒဿေတုံ တတ္ထ ကတမော ဥပါရမ္ဘောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥပါရမ္ဘနဝသေန ဥပါရမ္ဘော။ ပုနပ္ပုနံ ဥပါရမ္ဘော အနုပါရမ္ဘော ဥပါရမ္ဘနာကာရော ဥပါရမ္ဘနာ။ ပုနပ္ပုနံ ဥပါရမ္ဘနာ အနုပါရမ္ဘနာ။ အနုပါရမ္ဘိတဿ ဘာဝေါ အနုပါရမ္ဘိတတ္တံ။ ဥညာတိ ဟေဋ္ဌာ ကတွာ ဇာနနာ။ အဝညာတိ အဝဇာနနာ။ ပရိဘဝနံ ပရိဘဝေါ။ ရန္ဓဿ ဂဝေသိတာ ရန္ဓဂဝေသိတာ။ ရန္ဓံ ဝါ ဂဝေသတီတိ ရန္ဓဂဝေသီ၊ တဿ ဘာဝေါ ရန္ဓဂဝေသိတာ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ပရဝဇ္ဇာနုပဿနလက္ခဏော ဥပါရမ္ဘော နာမ ဝုစ္စတိ၊ ယေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော၊ ယထာ နာမ တုန္နကာရော သာဋကံ ပသာရေတွာ ဆိဒ္ဒမေဝ ဩလောကေတိ၊ ဧဝမေဝ ပရဿ သဗ္ဗေပိ ဂုဏေ မက္ခေတွာ အဂုဏေသုယေဝ ပတိဋ္ဌာတိ။

၉၃၆။ အယောနိသော မနသိကာရောတိ အနုပါယမနသိကာရော။ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ အနိစ္စေယေဝ ဝတ္ထုသ္မိံ ‘ဣဒံ နိစ္စ’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တော။ ဒုက္ခေ သုခန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သစ္စဝိပ္ပဋိကုလေန စာတိ စတုန္နံ သစ္စာနံ အနနုလောမဝသေန။ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိပိ အာဝဇ္ဇနဿေဝ ဝေဝစနာနေဝ။ အာဝဇ္ဇနဉှိ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ အာဝဋ္ဋေတီတိ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ။ အနုအနု အာဝဋ္ဋေတီတိ အနာဝဋ္ဋနာ။ အာဘုဇတီတိ အာဘောဂေါ။ ဘဝင်္ဂါရမ္မဏတော အညံ အာရမ္မဏံ သမန္နာဟရတီတိ သမန္နာဟာရော။ တဒေဝါရမ္မဏံ အတ္တာနံ အနုဗန္ဓိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ မနသိကရောတီတိ မနသိကာရော။ ကရောတီတိ ဌပေတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ အနုပါယမနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရလက္ခဏော အယောနိသောမနသိကာရော နာမ ဝုစ္စတိ။ တဿ ဝသေန ပုဂ္ဂလော ဒုက္ခာဒီနိ သစ္စာနိ ယာထာဝတော အာဝဇ္ဇိတုံ န သက္ကောတိ။

ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာနိဒ္ဒေသေ ယံ ကုမ္မဂ္ဂံ သေဝတော သေဝနာ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဒဿေတုံ တတ္ထ ကတမော ကုမ္မဂ္ဂေါတိ ဒုတိယပုစ္ဆာ ကတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(၄။) စတုက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၃၉။ စတုက္ကနိဒ္ဒေသေ တဏှုပ္ပာဒေသု စီဝရဟေတူတိ ‘ကတ္ထ မနာပံ စီဝရံ လဘိဿာမီ’တိ စီဝရကာရဏာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတိဘဝါဘဝဟေတူတိ ဧတ္ထ ဣတီတိ နိဒဿနတ္ထေ နိပါတော၊ ယထာ စီဝရာဒိဟေတု ဧဝံ ဘဝါဘဝဟေတူတိပိ အတ္ထော။ ဘဝါဘဝေါတိ စေတ္ထ ပဏီတပဏီတတရာနိ တေလမဓုဖာဏိတာဒီနိ အဓိပ္ပေတာနိ။ ဣမေသံ ပန စတုန္နံ တဏှုပ္ပာဒါနံ ပဟာနတ္ထာယ ပဋိပါဋိယာဝ စတ္တာရော အရိယဝံသာ ဒေသိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဂတိဂမနေသု ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတီတိ ဆန္ဒေန ပေမေန အဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ အကတ္တဗ္ဗံ ကရောတိ။ ပရပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ယော ‘အယံ မေ မိတ္တော ဝါ သန္ဒိဋ္ဌော ဝါ သမ္ဘတ္တော ဝါ ဉာတကော ဝါ လဉ္ဇံ ဝါ ပန မေ ဒေတီ’တိ ဆန္ဒဝသေန အဿာမိကံ သာမိကံ ကရောတိ – အယံ ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ‘အယံ မေ ဝေရီ’တိ ပကတိဝေရဝသေန ဝါ တင်္ခဏုပ္ပန္နကောဓဝသေန ဝါ သာမိကံ အဿာမိကံ ကရောတိ – အယံ ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ပန မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဝတွာ အဿာမိကံ သာမိကံ ကရောတိ – အယံ မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ပန ‘အယံ ရာဇဝလ္လဘော ဝါ ဝိသမနိဿိတော ဝါ အနတ္ထမ္ပိ မေ ကရေယျာ’တိ ဘီတော အဿာမိကံ သာမိကံ ကရောတိ – အယံ ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ဝါ ပန ဘာဇိယဋ္ဌာနေ ကိဉ္စိ ဘာဇေန္တော ‘အယံ မေ မိတ္တော ဝါ သန္ဒိဋ္ဌော ဝါ သမ္ဘတ္တော ဝါ’တိ ပေမဝသေန အတိရေကံ ဒေတိ၊ ‘အယံ မေ ဝေရီ’တိ ဒေါသဝသေန ဦနကံ ဒေတိ၊ မောမူဟတ္တာ ဒိန္နာဒိန္နံ အဇာနမာနော ကဿစိ ဦနကံ ကဿစိ အဓိကံ ဒေတိ၊ ‘အယံ ဣမသ္မိံ အဒီယမာနေ မယှံ အနတ္ထမ္ပိ ကရေယျာ’တိ ဘီတော ကဿစိ အတိရေကံ ဒေတိ၊ သော စတုဗ္ဗိဓောပိ ယထာနုက္ကမေန ဆန္ဒာဂတိအာဒီနိ ဂစ္ဆတိ နာမ။ အရိယာ ဧတာယ န ဂစ္ဆန္တီတိ အဂတိ၊ အနရိယာ ဣမိနာ အဂတိံ ဂစ္ဆန္တီတိ အဂတိဂမနံ။ ဣမံ ဒွယံ စတုန္နမ္ပိ သာဓာရဏဝသေန ဝုတ္တံ။ ဆန္ဒေန ဂမနံ ဆန္ဒဂမနံ။ ဣဒံ ဒေါသာဒီနံ အသာဓာရဏဝသေန ဝုတ္တံ။ သကပက္ခရာဂဉ္စ ပရပက္ခဒေါသဉ္စ ပုရက္ခတွာ အသမဂ္ဂဘာဝေန ဂမနံ ဝဂ္ဂဂမနံ။ ဣဒံ ဆန္ဒဒေါသသာဓာရဏဝသေန ဝုတ္တံ။ ဝါရိနော ဝိယ ယထာနိန္နံ ဂမနန္တိ ဝါရိဂမနံ။ ဣဒံ စတုန္နမ္ပိ သာဓာရဏဝသေန ဝုတ္တံ။

ဝိပရိယာသေသု အနိစ္စာဒီနိ ဝတ္ထူနိ နိစ္စန္တိအာဒိနာ နယေန ဝိပရီတတော ဧသန္တီတိ ဝိပရိယာသာ၊ သညာယ ဝိပရိယာသော သညာဝိပရိယာသော။ ဣတရေသုပိ ဒွီသု ဧသေဝ နယော။ ဧဝမေတေ စတုန္နံ ဝတ္ထူနံ ဝသေန စတ္တာရော၊ ယေသု ဝတ္ထူသု သညာဒီနံ ဝသေန ဒွါဒသ ဟောန္တိ။ တေသု အဋ္ဌ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဟီယန္တိ။ အသုဘေ သုဘန္တိ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသာ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန တနုကာ ဟောန္တိ၊ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ပဟီယန္တိ။ ဒုက္ခေ သုခန္တိ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသာ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပဟီယန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အနရိယဝေါဟာရေသု အနရိယဝေါဟာရာတိ အနရိယာနံ လာမကာနံ ဝေါဟာရာ။ ဒိဋ္ဌဝါဒိတာတိ ‘ဒိဋ္ဌံ မယာ’တိ ဧဝံ ဝါဒိတာ။ ဧတ္ထ စ တံ တံ သမုဋ္ဌာပိကစေတနာဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဟ သဒ္ဒေန စေတနာ ကထိတာတိပိ ဝုတ္တမေဝ။ ဒုတိယစတုက္ကေပိ ဧသေဝ နယော။ အရိယော ဟိ အဒိသွာ ဝါ ‘ဒိဋ္ဌံ မယာ’တိ ဒိသွာ ဝါ ‘န ဒိဋ္ဌံ မယာ’တိ ဝတ္တာ နာမ နတ္ထိ၊ အနရိယောဝ ဧဝံ ဝဒတိ။ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒန္တဿ ဧတာ သဟ သဒ္ဒေန အဋ္ဌ စေတနာ အနရိယဝေါဟာရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒုစ္စရိတေသု ပဌမစတုက္ကံ ဝေရစေတနာဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဒုတိယံ ဝစီဒုစ္စရိတဝသေန။

ဘယေသု ပဌမစတုက္ကေ ဇာတိံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ဇာတိဘယံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒုတိယစတုက္ကေ ရာဇတော ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ရာဇဘယံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

တတိယစတုက္ကေ စတ္တာရိ ဘယာနီတိ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဩရောဟန္တဿ ဝုတ္တဘယာနိ။ မဟာသမုဒ္ဒေ ကိရ မဟိန္ဒဝီစိ နာမ သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဂင်္ဂါဝီစိ နာမ ပဏ္ဏာသ။ ရောဟဏဝီစိ နာမ စတ္တာလီသ ယောဇနာနိ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဧဝရူပါ ဦမိယော ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ဦမိဘယံ နာမ။ ကုမ္ဘီလတော ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ကုမ္ဘီလဘယံ။ ဥဒကာဝဋ္ဋတော ဘယံ အာဝဋ္ဋဘယံ။ သုသုကာ ဝုစ္စတိ စဏ္ဍမစ္ဆော၊ တတော ဘယံ သုသုကာဘယံ။

စတုတ္ထစတုက္ကေ အတ္တာနုဝါဒဘယန္တိ ပါပကမ္မိနော အတ္တာနံ အနုဝဒန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ။ ပရာနုဝါဒဘယန္တိ ပရဿ အနုဝါဒတော ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ။ ဒဏ္ဍဘယန္တိ အဂါရိကဿ ရညာ ပဝတ္တိတဒဏ္ဍံ၊ အနဂါရိကဿ ဝိနယဒဏ္ဍံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ။ ဒုဂ္ဂတိဘယန္တိ စတ္တာရော အပါယေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ။ ဣတိ ဣမေဟိ စတူဟိ စတုက္ကေဟိ သောဠသ မဟာဘယာနိ နာမ ကထိတာနိ။

ဒိဋ္ဌိစတုက္ကေ တိမ္ဗရုကဒိဋ္ဌိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၈) နာမ ကထိတာ။ တတ္ထ သယံကတံ သုခဒုက္ခန္တိ ဝေဒနံ အတ္တတော သမနုပဿတော ဝေဒနာယ ဧဝ ဝေဒနာ ကတာတိ ဥပ္ပန္နာ ဒိဋ္ဌိ။ ဧဝဉ္စ သတိ တဿာ ဝေဒနာယ ပုဗ္ဗေပိ အတ္ထိတာ အာပဇ္ဇတီတိ အယံ သဿတဒိဋ္ဌိ နာမ ဟောတိ။ သစ္စတော ထေတတောတိ သစ္စတော ထိရတော။ ပရံကတန္တိ ပစ္စုပ္ပန္နဝေဒနတော အညံ ဝေဒနာကာရဏံ ဝေဒနတ္တာနံ သမနုပဿတော ‘အညာယ ဝေဒနာယ အယံ ဝေဒနာ ကတာ’တိ ဥပ္ပန္နာ ဒိဋ္ဌိ။ ဧဝံ သတိ ပုရိမာယ ကာရဏဝေဒနာယ ဥစ္ဆေဒေါ အာပဇ္ဇတီတိ အယံ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ နာမ ဟောတိ။ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စာတိ ယထာဝုတ္တေနေဝ အတ္ထေန ‘ဥပဍ္ဎံ သယံကတံ၊ ဥပဍ္ဎံ ပရေန ကတ’န္တိ ဂဏှတော ဥပ္ပန္နာ ဒိဋ္ဌိ – အယံ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ နာမ။ စတုတ္ထာ အကာရဏာ ဧဝ သုခဒုက္ခံ ဟောတီတိ ဂဏှတော ဥပ္ပန္နာ ဒိဋ္ဌိ။ ဧဝံ သတိ အယံ အဟေတုကဒိဋ္ဌိ နာမ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

စတုက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(၅။) ပဉ္စကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၄၀။ ပဉ္စကနိဒ္ဒေသေ ယသ္မာ ယေသံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒီနိ အပ္ပဟီနာနိ၊ တေ ဘဝဂ္ဂေပိ နိဗ္ဗတ္တေ ဧတာနိ အာကဍ္ဎိတွာ ကာမဘဝေယေဝ ပါတေန္တိ၊ တသ္မာ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနီတိ ဝုတ္တာနိ။ ဣတိ ဧတာနိ ပဉ္စ ဂစ္ဆန္တံ န ဝါရေန္တိ၊ ဂတံ ပန အာနေန္တိ။ ရူပရာဂါဒီနိပိ ပဉ္စ ဂစ္ဆန္တံ န ဝါရေန္တိ၊ အာဂန္တုံ ပန န ဒေန္တိ။ ရာဂါဒယော ပဉ္စ လဂ္ဂနဋ္ဌေန သင်္ဂါ၊ အနုပဝိဋ္ဌဋ္ဌေန ပန သလ္လာတိ ဝုတ္တာ။

၉၄၁။ စေတောခိလာတိ စိတ္တဿ ထဒ္ဓဘာဝါ ကစဝရဘာဝါ ခါဏုကဘာဝါ။ သတ္ထရိ ကင်္ခတီတိ သတ္ထု သရီရေ ဝါ ဂုဏေ ဝါ ကင်္ခတိ။ သရီရေ ကင်္ခမာနော ‘ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတံ နာမ သရီရံ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’တိ ကင်္ခတိ။ ဂုဏေ ကင်္ခမာနော ‘အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဇာနနသမတ္ထံ သဗ္ဗညုတဉာဏံ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’တိ ကင်္ခတိ။ ဝိစိကိစ္ဆတီတိ ဝိစိနန္တော ကိစ္ဆတိ၊ ဒုက္ခံ အာပဇ္ဇတိ၊ ဝိနိစ္ဆေတုံ န သက္ကောတိ။ နာဓိမုစ္စတီတိ ‘ဧဝမေတ’န္တိ အဓိမောက္ခံ န ပဋိလဘတိ ။ န သမ္ပသီဒတီတိ ဂုဏေသု ဩတရိတွာ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆဘာဝေန ပသီဒိတုံ အနာဝိလော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ။

ဓမ္မေတိ ပရိယတ္တိဓမ္မေ စ ပဋိဝေဓဓမ္မေ စ။ ပရိယတ္တိဓမ္မေ ကင်္ခမာနော ‘တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿာနီတိ ဝဒန္တိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ ဧတံ နတ္ထီ’တိ ကင်္ခတိ။ ပဋိဝေဓဓမ္မေ ကင်္ခမာနော ‘ဝိပဿနာနိဿန္ဒော မဂ္ဂေါ နာမ ၊ မဂ္ဂနိဿန္ဒော ဖလံ နာမ၊ သဗ္ဗသင်္ခါရပဋိနိဿဂ္ဂေါ နိဗ္ဗာနံ နာမာတိ ဝဒန္တိ၊ တံ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီတိ ကင်္ခတိ’။

သင်္ဃေ ကင်္ခတီတိ ‘ဥဇုပ္ပဋိပန္နောတိအာဒီနံ ပဒါနံ ဝသေန ဧဝရူပံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ စတ္တာရော မဂ္ဂဋ္ဌာ စတ္တာရော ဖလဋ္ဌာတိ အဋ္ဌန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သမူဟဘူတော သင်္ဃော နာမ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’တိ ကင်္ခတိ။ သိက္ခာယ ကင်္ခမာနော ‘အဓိသီလသိက္ခာ နာမ အဓိစိတ္တသိက္ခာ နာမ အဓိပညာ သိက္ခာ နာမာတိ ဝဒန္တိ၊ သာ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’တိ ကင်္ခတိ။

စေတသောဝိနိဗန္ဓာတိ စိတ္တံ ဗန္ဓိတွာ မုဋ္ဌိယံ ကတွာ ဝိယ ဂဏှန္တီတိ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ။ ကာမေတိ ဝတ္ထုကာမေပိ ကိလေသကာမေပိ။ ကာယေတိ အတ္တနော ကာယေ။ ရူပေတိ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပေ။ ယာဝဒတ္ထန္တိ ယတ္တကံ ဣစ္ဆတိ တတ္တကံ။ ဥဒရာဝဒေဟကန္တိ ဥဒရပူရံ။ တဉှိ ဥဒရံ အဝဒေဟနတော ဥဒရာဝဒေဟကန္တိ ဝုစ္စတိ။ သေယျသုခန္တိ မဉ္စပီဌသုခံ ဥတုသုခံ ဝါ။ ပဿသုခန္တိ ယထာ သမ္ပရိဝတ္တကံ သယန္တဿ ဒက္ခိဏပဿဝါမပဿာနံ သုခံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဥပ္ပန္နသုခံ။ မိဒ္ဓသုခန္တိ နိဒ္ဒါသုခံ။ အနုယုတ္တောတိ ယုတ္တပယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ပဏိဓာယာတိ ပတ္ထယိတွာ။ သီလေနာတိအာဒီသု သီလန္တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ဝတန္တိ ဝတသမာဒါနံ။ တပေါတိ တပစရဏံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ မေထုနဝိရတိ။ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမီတိ မဟေသက္ခဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ။ ဒေဝညတရော ဝါတိ အပ္ပေသက္ခဒေဝေသု ဝါ အညတရော။ ကုသလဓမ္မေ အာဝရန္တိ နိဝါရေန္တီတိ နီဝရဏာနိ။

မာတာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ ဟောတီတိ မနုဿေနေဝ သကဇနိကာ မနုဿမာတာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ ဟောတိ။ ပိတာပိ မနုဿပိတာဝ။ အရဟာပိ မနုဿအရဟာဝ။ ဒုဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ ဝဓကစိတ္တေန။

သညီတိ သညာသမင်္ဂီ။ အရောဂေါတိ နိစ္စော။ ဣတ္ထေကေ အဘိဝဒန္တီတိ ဣတ္ထံ ဧကေ အဘိဝဒန္တိ၊ ဧဝမေကေ အဘိဝဒန္တီတိ အတ္ထော။ ဧတ္တာဝတာ သောဠသ သညီဝါဒါ ကထိတာ။ အသညီတိ သညာဝိရဟိတော။ ဣမိနာ ပဒေန အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ ကထိတာ။ တတိယပဒေန အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ ကထိတာ။ သတော ဝါ ပန သတ္တဿာတိ အထဝါ ပန ဝိဇ္ဇမာနဿေဝ သတ္တဿ။ ဥစ္ဆေဒန္တိ ဥပစ္ဆေဒံ။ ဝိနာသန္တိ အဒဿနံ။ ဝိဘဝန္တိ ဘာဝဝိဂမံ။ သဗ္ဗာနေတာနိ အညမညဝေဝစနာနေဝ။ တတ္ထ ဒွေ ဇနာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဂဏှန္တိ – လာဘီ စ အလာဘီ စ။ တတ္ထ လာဘီ အရဟတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ စုတိံ ဒိသွာ ဥပပတ္တိံ အပဿန္တော၊ ယော ဝါ စုတိမတ္တမေဝ ဒဋ္ဌုံ သက္ကောတိ န ဥပပါတံ၊ သော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ။ အလာဘီ ‘ကော ပရလောကံ ဇာနာတီ’တိ ကာမသုခဂိဒ္ဓတာယ ဝါ ‘ယထာ ရုက္ခတော ပဏ္ဏာနိ ပတိတာနိ န ပုန ဝိရုဟန္တိ၊ ဧဝံ သတ္တာ’တိအာဒိနာ ဝိတက္ကေန ဝါ ဥစ္ဆေဒံ ဂဏှာတိ။ ဣဓ ပန တဏှာဒိဋ္ဌီနံ ဝသေန တထာ စ အညထာ စ ဝိကပ္ပေတွာဝ ဥပ္ပန္နာ သတ္တ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ ကထိတာ။ တေသဉှိ ဣဒံ သင်္ဂဟဝစနံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ဝါ ပနေကေတိ ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌဓမ္မောတိ ပစ္စက္ခဓမ္မော ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ တတ္ထ ပဋိလဒ္ဓတ္တဘာဝဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ နိဗ္ဗာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ၊ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဒုက္ခာ ဝူပသမ္မန္တိ အတ္ထော။ ဣဒံ ပဉ္စန္နံ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါနံ သင်္ဂဟဝစနံ။

၉၄၂။ ဝေရာတိ ဝေရစေတနာ။ ဗျသနာတိ ဝိနာသာ။ အက္ခန္တိယာတိ အနဓိဝါသနာယ။ အပ္ပိယောတိ ဒဿနသဝနပဋိကူလတာယ န ပိယာယိတဗ္ဗော။ စိန္တေတုမ္ပိ ပဋိကူလတ္တာ မနော ဧတသ္မိံ န အပ္ပေတီတိ အမနာပေါ။ ဝေရဗဟုလောတိ ဗဟုဝေရော။ ဝဇ္ဇဗဟုလောတိ ဗဟုဒေါသော။

အာဇီဝကဘယန္တိ အာဇီဝံ ဇီဝိတဝုတ္တိံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ။ တံ အဂါရိကဿပိ ဟောတိ အနဂါရိကဿပိ။ တတ္ထ အဂါရိကေန တာဝ အာဇီဝဟေတု ဗဟုံ အကုသလံ ကတံ ဟောတိ။ အထဿ မရဏသမယေ နိရယေ ဥပဋ္ဌဟန္တေ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အနဂါရိကေနာပိ ဗဟု အနေသနာ ကတာ ဟောတိ။ အထဿ မရဏကာလေ နိရယေ ဥပဋ္ဌဟန္တေ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ အာဇီဝကဘယံ နာမ။ အသိလောကဘယန္တိ ဂရဟဘယံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယန္တိ ကတပါပဿ ပုဂ္ဂလဿ သန္နိပတိတံ ပရိသံ ဥပသင်္ကမန္တဿ သာရဇ္ဇသင်္ခါတံ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ နာမ။ ဣတရဒွယံ ပါကဋမေဝ။

၉၄၃။ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါရေသု ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟီတိ မနာပိယရူပါဒီဟိ ပဉ္စဟိ ကာမကောဋ္ဌာသေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဝါ။ သမပ္ပိတောတိ သုဋ္ဌု အပ္ပိတော အလ္လီနော ဟုတွာ။ သမင်္ဂီဘူတောတိ သမန္နာဂတော။ ပရိစာရေတီတိ တေသု ကာမဂုဏေသု ယထာသုခံ ဣန္ဒြိယာနိ စာရေတိ သဉ္စာရေတိ ဣတော စိတော စ ဥပနေတိ၊ အထ ဝါ ပန လဠတိ ရမတိ ကီဠတီတိ။ ဧတ္ထ စ ဒုဝိဓာ ကာမဂုဏာ – မာနုဿကာ စေဝ ဒိဗ္ဗာ စ။ မာနုဿကာ မန္ဓာတုကာမဂုဏသဒိသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ဒိဗ္ဗာ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိဒေဝရာဇဿ ကာမဂုဏသဒိသာတိ။ ဧဝရူပေ ကာမေ ဥပဂတဉှိ တေ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနန္တိ ပရမံ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ၊ ဥတ္တမန္တိ အတ္ထော။

ဒုတိယဝါရေ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စာ၊ ပဋိပီဠနဋ္ဌေန ဒုက္ခာ၊ ပကတိဇဟနဋ္ဌေန ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေသံ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါတိ တေသံ ကာမာနံ ဝိပရိဏာမသင်္ခါတာ အညထာဘာဝါ။ ‘ယမ္ပိ မေ အဟောသိ တမ္ပိ မေ နတ္ထီ’တိ ဝုတ္တနယေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။ တတ္ထ အန္တောနိဇ္ဈာယနလက္ခဏော သောကော၊ တန္နိဿိတလာလပ္ပလက္ခဏော ပရိဒေဝေါ၊ ကာယပဋိပီဠနလက္ခဏံ ဒုက္ခံ၊ မနောဝိဃာတလက္ခဏံ ဒေါမနဿံ၊ ဝိဃာတလက္ခဏော ဥပါယာသော။

ဝိတက္ကိတန္တိ အဘိနိရောပနဝသေန ပဝတ္တော ဝိတက္ကော။ ဝိစာရိတန္တိ အနုမဇ္ဇနဝသေန ပဝတ္တော ဝိစာရော။ ဧတေန ဧတန္တိ ဧတေန ဝိတက္ကေန စ ဝိစာရေန စ ဧတံ ပဌမဇ္ဈာနံ ဩဠာရိကံ သကဏ္ဋကံ ဝိယ ခါယတိ။

ပီတိဂတန္တိ ပီတိမေဝ။ စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတန္တိ စိတ္တဿ ဥပ္ပိလဘာဝကရဏံ။ စေတသော အာဘောဂေါတိ ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ တသ္မိံ သုခေ ပုနပ္ပုနံ စိတ္တဿ အာဘောဂေါ မနသိကာရောတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပဉ္စကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(၆။) ဆက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၄၄။ ဆက္ကနိဒ္ဒေသေ ယသ္မာ ကုဒ္ဓါ ဝါ ကောဓဝသေန၊ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဝါ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိတာယ ကလဟံ ဝိဂ္ဂဟံ ဝိဝါဒံ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ကောဓာဒယော ‘ဝိဝါဒမူလာနီ’တိ ဝုတ္တာ။

ဆန္ဒရာဂနိဒ္ဒေသေ ကာမဂေဟသိတတ္တာ ဆန္ဒရာဂါ ဂေဟဿိတာ ဓမ္မာတိ သင်္ဂဟတော ဝတွာ ပုန ပဘေဒတော ဒဿေတုံ မနာပိယေသု ရူပေသူတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ မနာပိယေသူတိ မနဝဍ္ဎနကေသု ဣဋ္ဌေသု။ ဝိရောဓာ ဧဝ ဝိရောဓဝတ္ထူနိ။ အမနာပိယေသူတိ အနိဋ္ဌေသု။

၉၄၅။ အဂါရဝေသု အဂါရဝေါတိ ဂါရဝဝိရဟိတော။ အပ္ပတိဿောတိ အပ္ပတိဿယော အနီစဝုတ္တိ။ ဧတ္ထ ပန ယော ဘိက္ခု သတ္ထရိ ဓရမာနေ တီသု ကာလေသု ဥပဋ္ဌာနံ န ယာတိ၊ သတ္ထရိ အနုပါဟနေ စင်္ကမန္တေ သဥပါဟနော စင်္ကမတိ ၊ နီစေ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တေ ဥစ္စေ စင်္ကမေ စင်္ကမတိ၊ ဟေဋ္ဌာ ဝသန္တေ ဥပရိ ဝသတိ၊ သတ္ထုဒဿနဋ္ဌာနေ ဥဘော အံသေ ပါရုပတိ၊ ဆတ္တံ ဓာရေတိ၊ ဥပါဟနံ ဓာရေတိ၊ နှာယတိ၊ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ကရောတိ၊ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဝါ ပန စေတိယံ ဝန္ဒိတုံ န ဂစ္ဆတိ၊ စေတိယဿ ပညာယနဋ္ဌာနေ သတ္ထုဒဿနဋ္ဌာနေ ဝုတ္တံ သဗ္ဗံ ကရောတိ – အယံ သတ္ထရိ အဂါရဝေါ နာမ။ ယော ပန ဓမ္မသဝနေ သင်္ဃုဋ္ဌေ သက္ကစ္စံ န ဂစ္ဆတိ၊ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ န သုဏာတိ၊ သမုလ္လပန္တော နိသီဒတိ၊ န သက္ကစ္စံ ဂဏှာတိ၊ န သက္ကစ္စံ ဝါစေတိ – ‘အယံ ဓမ္မေ အဂါရဝေါ နာမ။ ယော ပန ထေရေန ဘိက္ခုနာ အနဇ္ဈိဋ္ဌော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ပဉှံ ကထေတိ၊ ဝုဍ္ဎေ ဘိက္ခူ ဃဋ္ဋေန္တော ဂစ္ဆတိ၊ တိဋ္ဌတိ၊ နိသီဒတိ၊ ဒုဿပလ္လတ္ထိကံ ဝါ ဟတ္ထပလ္လတ္ထိကံ ဝါ ကရောတိ၊ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဥဘော အံသေ ပါရုပတိ၊ ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေတိ – အယံ သင်္ဃေ အဂါရဝေါ နာမ။ ဧကဘိက္ခုသ္မိမ္ပိ ဟိ အဂါရဝေ ကတေ သင်္ဃေ အဂါရဝေါ ကတောဝ ဟောတိ။ တိဿော သိက္ခာ ပန အပူရယမာနောဝ သိက္ခာယ အဂါရဝေါ နာမ။ အပ္ပမာဒလက္ခဏံ အနနုဗြူဟယမာနော အပ္ပမာဒေ အဂါရဝေါ နာမ။ ဒုဝိဓံ ပဋိသန္ထာရံ အကရောန္တော ပဋိသန္ထာရေ အဂါရဝေါ နာမ။

ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာတိ ပရိဟာနကရာ ဓမ္မာ။ ကမ္မာရာမတာတိ နဝကမ္မေ ဝါ စီဝရဝိစာရဏာဒီသု ဝါ ကမ္မေသု အဘိရတိ ယုတ္တပယုတ္တတာ။ ဘဿာရာမတာတိ တိရစ္ဆာနကထာဝသေန ဘဿေ ယုတ္တပယုတ္တတာ။ နိဒ္ဒါရာမတာတိ နိဒ္ဒါယ ယုတ္တပယုတ္တတာ။ သင်္ဂဏိကာရာမတာတိ သင်္ဂဏိကာယ ယုတ္တပယုတ္တတာ။ သံသဂ္ဂါရာမတာတိ သဝနသံသဂ္ဂေ၊ ဒဿနသံသဂ္ဂေ၊ သမုလ္လာပသံသဂ္ဂေ၊ ပရိဘောဂသံသဂ္ဂေ၊ ကာယသံသဂ္ဂေတိ ပဉ္စဝိဓေ သံသဂ္ဂေ ယုတ္တပယုတ္တတာ။ ပပဉ္စာရာမတာတိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိပပဉ္စေသု ယုတ္တပယုတ္တတာ။

၉၄၆။ သောမနဿုပဝိစာရာဒီသု သောမနဿေန သဒ္ဓိံ ဥပဝိစရန္တီတိ သောမနဿုပဝိစာရာ။ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ပဿိတွာ။ သောမနဿဋ္ဌာနိယန္တိ သောမနဿဿ အာရမ္မဏဝသေန ကာရဏဘူတံ။ ဥပဝိစရတီတိ တတ္ထ ဝိစာရပ္ပဝတ္တနေန ဥပဝိစရတိ။ ဝိတက္ကော ပန တံသမ္ပယုတ္တော ဝါတိ ဣမိနာ နယေန တီသုပိ ဆက္ကေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၉၄၇။ ဂေဟသိတာနီတိ ကာမဂုဏနိဿိတာနိ။ သောမနဿာနီတိ စေတသိကသုခါနိ။ ဒေါမနဿာနီတိ စေတသိကဒုက္ခာနိ။ ဥပေက္ခာတိ အညာဏသမ္ပယုတ္တာ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာ၊ အညာဏုပေက္ခာတိပိ ဧတာသံယေဝ နာမံ။

၉၄၈။ အတ္ထိ မေ အတ္တာတိ ဝါတိ သဗ္ဗပဒေသု ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပတ္ထော၊ ဧဝံ ဝါ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတ္ထိ မေ အတ္တာတိ စေတ္ထ သဿတဒိဋ္ဌိ သဗ္ဗကာလေသု အတ္တနော အတ္ထိတံ ဂဏှာတိ။ သစ္စတော ထေတတောတိ ဘူတတော စ ထိရတော စ၊ ဣဒံ သစ္စန္တိ သုဋ္ဌု ဒဠှဘာဝေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နတ္ထိ မေ အတ္တာတိ အယံ ပန ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ၊ သတော သတ္တဿ တတ္ထ တတ္ထ ဝိဘဝဂ္ဂဟဏတော။ အထ ဝါ ပုရိမာပိ တီသု ကာလေသု အတ္ထီတိ ဂဟဏတော သဿတဒိဋ္ဌိ၊ ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ အတ္ထီတိ ဂဏှန္တီ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ။ ပစ္ဆိမာပိ အတီတာနာဂတေသု နတ္ထီတိ ဂဟဏတော ‘ဘသ္မန္တာ အာဟုတိယော’တိ ဂဟိတဒိဋ္ဌိကာနံ ဝိယ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ၊ အတီတေယေဝ နတ္ထီတိ ဂဏှန္တီ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နိကဿေဝ သဿတဒိဋ္ဌိ။ အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီတိ သညာက္ခန္ဓသီသေန ခန္ဓေ အတ္တာတိ ဂဟေတွာ သညာယ အဝသေသက္ခန္ဓေ သဉ္ဇာနနတော ‘ဣမိနာ အတ္တနာ ဣမံ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’တိ ဧဝံ ဟောတိ။ အတ္တနာ ဝါ အနတ္တာနန္တိ သညာက္ခန္ဓံယေဝ အတ္တာတိ ဂဟေတွာ ဣတရေ စတ္တာရော ခန္ဓေ အနတ္တာတိ ဂဟေတွာ သညာယ တေသံ ဇာနနတော ဧဝံ ဟောတိ။ အနတ္တနာ ဝါ အတ္တာနန္တိ သညာက္ခန္ဓံ အနတ္တာတိ ဣတရေ စ စတ္တာရော ခန္ဓေ အတ္တာတိ ဂဟေတွာ သညာယ တေသံ ဇာနနတော ဧဝံ ဟောတိ။ သဗ္ဗာပိ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယောဝ။

ဝဒေါ ဝေဒေယျောတိ အာဒယော ပန သဿတဒိဋ္ဌိယာ ဧဝ အဘိနိဝေသာကာရာ။ တတ္ထ ဝဒတီတိ ဝဒေါ၊ ဝစီကမ္မဿ ကာရကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒေယျော၊ ဇာနာတိ အနုဘဝတိ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒါနိ ယံ သော ဝေဒေတိ တံ ဒဿေတုံ တတြ တတြ ဒီဃရတ္တံ ကလျာဏပါပကာနန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတြ တတြာတိ တေသု တေသု ယောနိဂတိဌိတိနိဝါသနိကာယေသု အာရမ္မဏေသု ဝါ။ ဒီဃရတ္တန္တိ စိရရတ္တံ။ ပစ္စနုဘောတီတိ ပဋိသံဝေဒယတိ။ န သော ဇာတော နာဟောသီတိ သော အတ္တာ အဇာတိဓမ္မတော န ဇာတော နာမ၊ သဒါ ဝိဇ္ဇမာနော ယေဝါတိ အတ္ထော။ တေနေဝ အတီတေ နာဟောသိ၊ အနာဂတေပိ န ဘဝိဿတိ။ ယော ဟိ ဇာတော သော အဟောသိ၊ ယော စ ဇာယိဿတိ သော ဘဝိဿတီတိ။ အထဝါ ‘န သော ဇာတော နာဟောသီ’တိ သော သဒါ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ အတီတေပိ န ဇာတု နာဟောသိ ၊ အနာဂတေပိ န ဇာတု န ဘဝိဿတိ။ နိစ္စောတိ ဥပ္ပာဒဝယရဟိတော။ ဓုဝေါတိ ထိရော သာရဘူတော။ သဿတောတိ သဗ္ဗကာလိကော။ အဝိပရိဏာမဓမ္မောတိ အတ္တနော ပကတိဘာဝံ အဝိဇဟနဓမ္မော ကကဏ္ဋကော ဝိယ နာနပ္ပကာရတ္တံ နာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမယံ သဗ္ဗာသဝဒိဋ္ဌိ (မ။ နိ။ ၁။၁၇ အာဒယော) နာမ ကထိတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဆက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

(၇။) သတ္တကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၄၉။ သတ္တကနိဒ္ဒေသေ ထာမဂတဋ္ဌေန အပ္ပဟီနဋ္ဌေန စ အနုသေန္တီတိ အနုသယာ။ ဝဋ္ဋသ္မိံ သတ္တေ သံယောဇေန္တိ ဃဋေန္တီတိ သံယောဇနာနိ။ သမုဒါစာရဝသေန ပရိယုဋ္ဌဟန္တီတိ ပရိယုဋ္ဌာနာနိ။ ကာမရာဂေါဝ ပရိယုဋ္ဌာနံ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌာနံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၉၅၀။ အသတံ ဓမ္မာ၊ လာမကဋ္ဌေန ဝါ အသန္တာ ဓမ္မာတိ အသဒ္ဓမ္မာ။ ရာဂါဒီဟိ ဒေါသေဟိ ဒုဋ္ဌာနိ စရိတာနီတိ ဒုစ္စရိတာနိ။ တေန တေနာကာရေန မညန္တီတိ မာနာ။

၉၅၁။ ဒိဋ္ဌိနိဒ္ဒေသေ ရူပီတိ ရူပဝါ။ စာတုမဟာဘူတိကောတိ စတုမဟာဘူတမယော။ မာတာပိတူနံ ဧတန္တိ မာတာပေတ္တိကံ။ ကိန္တံ? သုက္ကသောဏိတံ။ မာတာပေတ္တိကေ သမ္ဘူတော ဇာတောတိ မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝေါ။ ဣဓ ရူပကာယသီသေန မနုဿတ္တဘာဝံ အတ္တာတိ ဝဒတိ။ ဒုတိယော တံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဒိဗ္ဗတ္တဘာဝံ ဝဒတိ။ ဒိဗ္ဗောတိ ဒေဝလောကေ သမ္ဘူတော။ ကာမာဝစရောတိ ဆကာမာဝစရဒေဝပရိယာပန္နော ။ ကဗဠီကာရံ ဘက္ခယတီတိ ကဗဠီကာရဘက္ခော။ မနောမယောတိ ဈာနမနေန နိဗ္ဗတ္တော။ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂီတိ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂယုတ္တော။ အဟီနိန္ဒြိယောတိ ပရိပုဏ္ဏိန္ဒြိယော၊ ယာနိ ဗြဟ္မလောကေ အတ္ထိ တေသံ ဝသေန၊ ဣတရေသဉ္စ သဏ္ဌာနဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂေါတိ အာကာသာနဉ္စာယတနဘာဝံ ဥပဂတော။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သတ္တကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

(၈။) အဋ္ဌကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၅၂။ အဋ္ဌကနိဒ္ဒေသေ ကိလေသာယေဝ ကိလေသဝတ္ထူနိ။ ကုသီတဝတ္ထူနီတိ ကုသီတဿ အလသဿ ဝတ္ထူနိ၊ ပတိဋ္ဌာ၊ ကောသဇ္ဇကာရဏာနီတိ အတ္ထော။ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ဟောတီတိ စီဝရဝိစာရဏာဒိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ န ဝီရိယံ အာရဘတီတိ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝီရိယံ နာရဘတိ။ အပ္ပတ္တဿာတိ ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလဓမ္မဿ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ။ အနဓိဂတဿာတိ တဿေဝ အနဓိဂတဿ အဓိဂမတ္ထာယ။ အသစ္ဆိကတဿာတိ တဿေဝ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကရဏတ္ထာယ။ ဣဒံ ပဌမန္တိ ‘ဣဒံ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ ဧဝံ ဩသီဒနံ ပဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

မာသာစိတံ မညေတိ ဧတ္ထ ပန မာသာစိတံ နာမ တိန္တမာသော၊ ယထာ တိန္တမာသော ဂရုကော ဟောတိ၊ ဧဝံ ဂရုကောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတီတိ ဂိလာနော ဟုတွာ ပစ္ဆာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတိ။

၉၅၄။ အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသူတိ ဧတ္ထ လောကဿ ဓမ္မာတိ လောကဓမ္မာ။ ဧတေဟိ ဝိမုတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ဟောန္တိ ဧဝ။ တသ္မာ ‘လောကဓမ္မာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ပဋိဃာတောတိ ပဋိဟညနာကာရော။ လာဘေ သာရာဂေါတိ ‘အဟံ လာဘံ လဘာမီ’တိ ဧဝံ ဂေဟသိတသောမနဿဝသေန ဥပ္ပန္နော သာရာဂေါ၊ သော စိတ္တံ ပဋိဟနတိ။ အလာဘေ ပဋိဝိရောဓောတိ ‘အဟံ လာဘံ န လဘာမီ’တိ ဒေါမနဿဝသေန ဥပ္ပန္နဝိရောဓော၊ သောပိ စိတ္တံ ပဋိဟနတိ။ တသ္မာ ‘ပဋိဃာတော’တိ ဝုတ္တော။ ယသာဒီသုပိ ‘အဟံ မဟာပရိဝါရော၊ အဟံ အပ္ပပရိဝါရော၊ အဟံ ပသံသပ္ပတ္တော၊ အဟံ ဂရဟပ္ပတ္တော၊ အဟံ သုခပ္ပတ္တော၊ အဟံ ဒုက္ခပ္ပတော’တိ ဧဝမေတေသံ ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အနရိယဝေါဟာရာတိ အနရိယာနံ ဝေါဟာရာ။

၉၅၇။ ပုရိသဒေါသာတိ ပုရိသာနံ ဒေါသာ။ န သရာမီတိ ‘မယာ ဧတဿ ကမ္မဿ ကတဋ္ဌာနံ န သရာမိ န သလ္လက္ခေမီ’တိ ဧဝံ အဿတိဘာဝေန နိဗ္ဗေဌေတိ မောစေတိ။ စောဒကံယေဝ ပဋိပ္ဖရတီတိ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ ဟုတွာ ဖရတိ၊ ပဋိဘာဏိတဘာဝေန တိဋ္ဌတိ။ ကိံ နု ခေါ တုယှန္တိ ‘တုယှံ ဗာလဿ အဗျတ္တဿ ဘဏိတေန နာမ ကိံ’ ယော တွံ နေဝ ဝတ္ထုနာ အာပတ္တိံ၊ န စောဒနံ ဇာနာသီ’တိ ဒီပေတိ၊ ‘တွံ ပိ နာမ ဧဝံ ကိဉ္စိ အဇာနန္တော ဘဏိတဗ္ဗံ မညိဿသီ’တိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ။ ပစ္စာရောပေတီတိ ‘တွံ ပိ ခေါသီ’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ပဋိအာရောပေတိ။ ပဋိကရောဟီတိ ဒေသနာဂါမိနိံ ဒေသေဟိ၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိတော ဝုဋ္ဌာဟိ တတော သုဒ္ဓန္တေ ပတိဋ္ဌိတော အညံ စောဒေဿသီ’တိ ဒီပေတိ။

အညေနာညံ ပဋိစရတီတိ အညေန ကာရဏေန ဝစနေန ဝါ အညံ ကာရဏံ ဝစနံ ဝါ ပဋိစ္ဆာဒေတိ။ ‘အာပတ္တိံ အာပန္နောသီ’တိ ဝုတ္တော ‘ကော အာပန္နော? ကိံ အာပန္နော? ကထံ အာပန္နော? ကိသ္မိံ အာပန္နော? ကံ ဘဏထ? ကိံ ဘဏထာ’တိ ဝဒတိ။ ‘ဧဝရူပံ ကိဉ္စိ တယာ ဒိဋ္ဌ’န္တိ ဝုတ္တေ ‘န သုဏာမီ’တိ သောတံ ဝါ ဥပနေတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတီတိ ‘ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နောသီ’တိ ပုဋ္ဌော ‘ပါဋလိပုတ္တံ ဂတောမှီ’တိ ဝတွာ ပုန ‘တဝ ပါဋလိပုတ္တဂမနံ န ပုစ္ဆာမာ’တိ ဝုတ္တေ ‘တတော ရာဇဂဟံ ဂတောမှီ’တိ ‘ရာဇဂဟံ ဝါ ယာဟိ၊ ဗြာဟ္မဏဂေဟံ ဝါ၊ အာပတ္တိံ အာပန္နောသီ’တိ? ‘တတ္ထ မေ သူကရမံသံ လဒ္ဓ’န္တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ကထံ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိပတိ။ ကောပန္တိ ကုပိတဘာဝံ။ ဒေါသန္တိ ဒုဋ္ဌဘာဝံ။ ဥဘယမ္ပေတံ ကောဓဿေဝ နာမံ။ အပ္ပစ္စယန္တိ အသန္တုဋ္ဌာကာရံ၊ ဒေါမနဿဿေတံ နာမံ။ ပါတုကရောတီတိ ဒဿေတိ ပကာသေတိ။ ဗာဟာဝိက္ခေပကံ ဘဏတီတိ ဗာဟာ ဝိက္ခိပိတွာ အလဇ္ဇိဝစနံ ဝဒတိ။ ဝိဟေသေတီတိ ဝိဟေဌေတိ ဗာဓတိ။ အနာဒိယိတွာတိ စိတ္တီကာရေန အဂ္ဂဟေတွာ အဝဇာနိတွာ၊ အနာဒရော ဟုတွာတိ အတ္ထော။

အတိဗာဠှန္တိ အတိဒဠှံ အတိပ္ပမာဏံ။ မယိ ဗျာဝဋာတိ မယိ ဗျာပါရံ အာပန္နာ။ ဟီနာယာဝတ္တိတွာတိ ဟီနဿ ဂိဟိဘာဝဿ အတ္ထာယ အာဝတ္တိတွာ၊ ဂိဟီ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ အတ္တမနာ ဟောထာတိ တုဋ္ဌစိတ္တာ ဟောထ၊ ‘မယာ လဘိတဗ္ဗံ လဘထ၊ မယာ ဝသိတဗ္ဗဋ္ဌာနေ ဝသထ၊ ဖာသုဝိဟာရော ဝေါ မယာ ကတော’တိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။

၉၅၈။ အသညီတိ ပဝတ္တော ဝါဒေါ အသညီဝါဒေါ၊ သော တေသံ အတ္ထီတိ အသညီဝါဒါ။ ရူပီ အတ္တာတိအာဒီသု လာဘိနော ကသိဏရူပံ အတ္တာတိ ဂဟေတွာ ရူပီတိ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အလာဘိနော တက္ကမတ္တေနေဝ ၊ အာဇီဝကာနံ ဝိယ။ လာဘိနောယေဝ စ ပန အရူပသမာပတ္တိနိမိတ္တံ အတ္တာတိ ဂဟေတွာ အရူပီတိ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အလာဘိနော တက္ကမတ္တေနေဝ၊ နိဂဏ္ဌာနံ ဝိယ။ အသညီဘာဝေ ပနေတ္ထ ဧကန္တေနေဝ ကာရဏံ န ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ဟိ ဥမ္မတ္တကော ဝိယ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဂဏှာတိ။ ရူပီ စ အရူပီ စာတိ ရူပါရူပမိဿကဂါဟဝသေန ဝုတ္တံ။ အယံ ဒိဋ္ဌိ ရူပါဝစရာရူပါဝစရသမာပတ္တိလာဘိနောပိ တက္ကိကဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နေဝ ရူပီ နာရူပီတိ ပန ဧကန္တတော တက္ကိကဒိဋ္ဌိယေဝ။ အန္တဝါတိ ပရိတ္တကသိဏံ အတ္တတော ဂဏှန္တဿ ဒိဋ္ဌိ။ အနန္တဝါတိ အပ္ပမာဏကသိဏံ။ အန္တဝါ စ အနန္တဝါ စာတိ ဥဒ္ဓမဓော သပရိယန္တံ တိရိယံ အပရိယန္တံ ကသိဏံ အတ္တာတိ ဂဟေတွာ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ။ နေဝန္တဝါ နာနန္တဝါတိ တက္ကိကဒိဋ္ဌိယေဝ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အဋ္ဌကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

(၉။) နဝကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆၀။ နဝကနိဒ္ဒေသေ နဝ အာဃာတဝတ္ထူနီတိ သတ္တေသု ဥပ္ပတ္တိဝသေနေဝ ကထိတာနိ။ ပုရိသာနံ မလာနီတိ ပုရိသမလာနိ။ နဝဝိဓာတိ နဝကောဋ္ဌာသာ နဝပ္ပဘေဒါ ဝါ။

၉၆၃။ တဏှံ ပဋိစ္စာတိ တဏှံ နိဿာယ။ ပရိယေသနာတိ ရူပါဒိအာရမ္မဏပရိယေသနာ။ သာ ဟိ တဏှာယ သတိ ဟောတိ။ လာဘောတိ ရူပါဒိအာရမ္မဏပဋိလာဘော။ သော ဟိ ပရိယေသနာယ သတိ ဟောတိ။ ဝိနိစ္ဆယော ပန ဉာဏတဏှာဒိဋ္ဌိဝိတက္ကဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။ တတ္ထ ‘‘သုခဝိနိစ္ဆယံ ဇညာ၊ သုခဝိနိစ္ဆယံ ဉတွာ အဇ္ဈတ္တံ သုခမနုယုဉ္ဇေယျာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၂၃) အယံ ဉာဏဝိနိစ္ဆယော။ ‘‘ဝိနိစ္ဆယောတိ ဒွေ ဝိနိစ္ဆယာ – တဏှာဝိနိစ္ဆယော စ ဒိဋ္ဌိဝိနိစ္ဆယော စာ’’တိ (မဟာနိ။ ၁၀၂) ဧဝံ အာဂတာနိ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတာနိ တဏှာဝိနိစ္ဆယော။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဒိဋ္ဌိဝိနိစ္ဆယော။ ‘‘ဆန္ဒော ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဝိတက္ကနိဒါနော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၅၈) ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဣဓ ဝိနိစ္ဆယောတိ ဝုတ္တော ဝိတက္ကောယေဝ အာဂတော။ လာဘံ လဘိတွာ ဟိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌံ သုန္ဒရာသုန္ဒရဉ္စ ဝိတက္ကေနေဝ ဝိနိစ္ဆိနာတိ – ‘ဧတ္တကံ မေ ရူပါရမ္မဏတ္ထာယ ဘဝိဿတိ ၊ ဧတ္တကံ သဒ္ဒါဒိအာရမ္မဏတ္ထာယ ၊ ဧတ္တကံ မယှံ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တကံ ပရဿ၊ ဧတ္တကံ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမိ၊ ဧတ္တကံ နိဒဟိဿာမီ’တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘လာဘံ ပဋိစ္စ ဝိနိစ္ဆယော’’တိ။

ဆန္ဒရာဂေါတိ ဧဝံ အကုသလဝိတက္ကေန ဝိတက္ကိတေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဒုဗ္ဗလရာဂေါ စ ဗလဝရာဂေါ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒဉှိ ဣဓ ဆန္ဒောတိ ဒုဗ္ဗလရာဂဿာဓိဝစနံ ။ အဇ္ဈောသာနန္တိ အဟံ မမန္တိ ဗလဝသန္နိဋ္ဌာနံ။ ပရိဂ္ဂဟောတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ပရိဂ္ဂဟကရဏံ။ မစ္ဆရိယန္တိ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝဿ အသဟနတာ။ တေနေဝဿ ပေါရာဏာ ဧဝံ ဝစနတ္ထံ ဝဒန္တိ – ‘‘ဣဒံ အစ္ဆရိယံ မယှမေဝ ဟောတု၊ မာ အညဿ အစ္ဆရိယံ ဟောတူတိ ပဝတ္တတ္တာ မစ္ဆရိယန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ အာရက္ခောတိ ဒွါရပိဒဟနမဉ္ဇုသဂေါပနာဒိဝသေန သုဋ္ဌု ရက္ခဏံ။ အဓိကရောတီတိ အဓိကရဏံ၊ ကာရဏဿေတံ နာမံ။ အာရက္ခာဓိကရဏန္တိ ဘာဝနပုံသကံ၊ အာရက္ခဟေတူတိ အတ္ထော။ ဒဏ္ဍာဒါနာဒီသု ပရနိသေဓနတ္ထံ ဒဏ္ဍဿ အာဒါနံ ဒဏ္ဍာဒါနံ။ ဧကတောဓာရာဒိနော သတ္ထဿ အာဒါနံ သတ္ထာဒါနံ။ ကလဟောတိ ကာယကလဟောပိ ဝါစာကလဟောပိ။ ပုရိမော ပုရိမော ဝိရောဓော ဝိဂ္ဂဟော၊ ပစ္ဆိမော ပစ္ဆိမော ဝိဝါဒေါ။ တုဝံ တုဝန္တိ အဂါရဝဝစနံ၊ တွံ တွန္တိ အတ္ထော။

၉၆၄။ ဣဉ္ဇိတာနီတိ ဣဉ္ဇနာနိ စလနာနိ။ အသ္မီတိ ဣဉ္ဇိတမေတန္တိအာဒီဟိ သဗ္ဗပဒေဟိ မာနောဝ ကထိတော။ အဟန္တိ ပဝတ္တောပိ ဟိ မာနော ဣဉ္ဇိတမေဝ၊ အယမဟန္တိ ပဝတ္တောပိ၊ နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ပဝတ္တောပိ။ သေသနဝကေဟိပိ မာနောဝ ကထိတော။ မာနော ဟိ ဣဉ္ဇနတော ဣဉ္ဇိတံ၊ မညနတော မညိတံ၊ ဖန္ဒနတော ဖန္ဒိတံ၊ ပပဉ္စနတော ပပဉ္စိတံ။ တေဟိ တေဟိ ကာရဏေဟိ သင်္ခတတ္တာ သင်္ခတန္တိ စ ဝုစ္စတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

နဝကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

(၁၀။) ဒသကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆၆။ ဒသကနိဒ္ဒေသေ ကိလေသာ ဧဝ ကိလေသဝတ္ထူနိ။ အာဃာတဝတ္ထူနိ ပနေတ္ထ ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’’တိအာဒီနံ ဝသေန အဝိကောပေတဗ္ဗေ ခါဏုကဏ္ဋကာဒိမှိပိ အဋ္ဌာနေ ဥပ္ပန္နာဃာတေန သဒ္ဓိံ ဝုတ္တာနိ။

၉၇၀။ မိစ္ဆတ္တေသု မိစ္ဆာဉာဏန္တိ ပါပကိရိယာသု ဥပါယစိန္တာဝသေန ပါပံ ကတွာ ‘သုကတံ မယာ’တိ ပစ္စဝေက္ခဏာကာရေန ဥပ္ပန္နော မောဟော။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တီတိ အဝိမုတ္တဿေဝ သတော ဝိမုတ္တသညိတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒသကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

တဏှာဝိစရိတနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၇၃။ တဏှာဝိစရိတနိဒ္ဒေသေ တဏှာဝိစရိတာနီတိ တဏှာသမုဒါစာရာ တဏှာပဝတ္တိယော။ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယာတိ အဇ္ဈတ္တိကံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ။ ဣဒဉှိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ အသ္မီတိ ဟောတီတိ ယဒေတံ အဇ္ဈတ္တံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေန သမူဟဂါဟတော ‘အသ္မီ’တိ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သတီတိ အတ္ထော။ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတီတိအာဒီသု ပန ဧဝံ သမူဟတော ‘အဟ’န္တိ ဂဟဏေ သတိ တတော အနုပနိဓာယ စ ဥပနိဓာယ စာတိ ဒွိဓာ ဂဟဏံ ဟောတိ။ တတ္ထ အနုပနိဓာယာတိ အညံ အာကာရံ အနုပဂမ္မ သကဘာဝမေဝ အာရမ္မဏံ ကတွာ ‘ဣတ္ထသ္မီ’တိ ဟောတိ၊ ခတ္တိယာဒီသု ‘ဣဒံပကာရော အဟ’န္တိ ဧဝံ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေန ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ တာဝ အနုပနိဓာယ ဂဟဏံ။ ဥပနိဓာယ ဂဟဏံ ပန ဒုဝိဓံ ဟောတိ – သမတော စ အသမတော စ။ တံ ဒဿေတုံ ဧဝသ္မီတိ စ အညထာသ္မီတိ စ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧဝသ္မီတိ ဣဒံ သမတော ဥပနိဓာယ ဂဟဏံ၊ ယထာ အယံ ခတ္တိယော၊ ယထာ အယံ ဗြာဟ္မဏော၊ ဧဝံ အဟမ္ပီတိ အတ္ထော။ အညထာသ္မီတိ ဣဒံ ပန အသမတော ဂဟဏံ၊ ယထာယံ ခတ္တိယော၊ ယထာယံ ဗြာဟ္မဏော၊ တတော အညထာ အဟံ ဟီနော ဝါ အဓိကော ဝါတိ အတ္ထော။ ဣမာနိ တာဝ ပစ္စုပ္ပန္နဝသေန စတ္တာရိ တဏှာဝိစရိတာနိ။ ဘဝိဿန္တိအာဒီနိ ပန စတ္တာရိ အနာဂတဝသေန ဝုတ္တာနိ။ သေသံ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အသ္မီတိ သဿတော အသ္မိ။ သာတသ္မီတိ အသဿတော အသ္မိ။ အသသ္မီတိ သတသ္မီတိ ဝါ ပါဌော။ တတ္ထ အတ္ထီတိ အသံ၊ နိစ္စဿေတံ အဓိဝစနံ။ သီဒတီတိ သတံ၊ အနိစ္စဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဣတိ ဣမာနိ ဒွေ သဿတုစ္ဆေဒဝသေန ဝုတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣတော ပရာနိ သိယန္တိအာဒီနိ စတ္တာရိ သံသယပရိဝိတက္ကဝသေန ဝုတ္တာနိ။ တာနိ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အပါဟံ သိယန္တိအာဒီနိ ပန စတ္တာရိ ‘‘အပိ နာမာဟံ ဘဝေယျ’’န္တိ ဧဝံ ပတ္ထနာကပ္ပနဝသေန ဝုတ္တာနိ။ တာနိ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝမေတေသု –

ဒွေ ဒိဋ္ဌိသီသာ စတ္တာရော၊ သုဒ္ဓသီသာ သီသမူလကာ၊

တယော တယောတိ ဧတာနိ၊ အဋ္ဌာရသ ဝိဘာဝယေ။

ဧတေသု ဟိ သဿတုစ္ဆေဒဝသေန ဝုတ္တာ ဒွေ ဒိဋ္ဌိသီသာ နာမ။ အသ္မီတိ၊ ဘဝိဿန္တိ၊ သိယန္တိ၊ အပါဟံ သိယန္တိ ဧတေ စတ္တာရော သုဒ္ဓသီသာဧဝ။ ဣတ္ထသ္မီတိ အာဒယော တယော တယောတိ ဒွါဒသ သီသမူလကာ နာမာတိ။ ဧဝမေတေ ဒွေ ဒိဋ္ဌိသီသာ၊ စတ္တာရော သုဒ္ဓသီသာ၊ ဒွါဒသ သီသမူလကာတိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၉၇၄။ ဣဒါနိ ပဋိပါဋိယာဝ တေ ဓမ္မေ ဘာဇေတွာ ဒဿေတုံ ကထဉ္စ အသ္မီတိ ဟောတီတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ ကရိတွာတိ ရူပဝေဒနာဒီသု ကဉ္စိ ဧကဓမ္မမ္ပိ အဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ၊ ဧကေကတော အဂ္ဂဟေတွာ၊ သမူဟတောဝ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ အသ္မီတိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတီတိ ပဉ္စက္ခန္ဓေ နိရဝသေသတော ဂဟေတွာ ‘အဟ’န္တိ တဏှံ ပဋိလဘတိ။ မာနဒိဋ္ဌီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အယံ တဏှာဝိစရိတနိဒ္ဒေသော၊ မာနဒိဋ္ဌိယော ပန န ဝိနာ တဏှာယ၊ တသ္မာ တဒေကဋ္ဌဝသေန ဣဓ ဝုတ္တာ။ တဏှာသီသေန ဝါ ပပဉ္စတ္တယမ္ပိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ။ တံ ဥဒ္ဒေသာနုရူပေနေဝ နိဒ္ဒိသိတုမ္ပိ မာနဒိဋ္ဌိယော ဂဟိတာ။ တဏှာပပဉ္စံ ဝါ ဒဿေန္တော တေနေဝ သဒ္ဓိံ သေသပပဉ္စေပိ ဒဿေတုံ ဧဝမာဟ။

တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနီတိ တသ္မိံ ‘‘အသ္မီတိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေ ပပဉ္စတ္တယေ သတိ ပုန ဣမာနိ ‘‘ဣတ္ထသ္မီတိ ဝါ’’တိအာဒီနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

ခတ္တိယောသ္မီတိအာဒီသု အဘိသေကသေနာမစ္စာဒိနာ ‘ခတ္တိယော အဟံ’၊ မန္တဇ္ဈေန ပေါရောဟိစ္စာဒိနာ ‘ဗြာဟ္မဏော အဟံ’၊ ကသိဂေါရက္ခာဒိနာ ‘ဝေဿော အဟံ’၊ အသိတဗျာဘင်္ဂိတာယ ‘သုဒ္ဒေါ အဟံ’ ၊ ဂိဟိဗျဉ္ဇနေန ‘ဂဟဋ္ဌော အဟ’န္တိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတီတိ ဧဝံ ခတ္တိယာဒီသု ခတ္တိယာဒိပ္ပကာရံ အတ္တနိ ဥပ္ပာဒယိတွာ ‘ဣတ္ထံပကာရော အဟ’န္တိ ဟောတိ။

ယထာ သော ခတ္တိယောတိအာဒီသု ‘ယထာ သော အဘိသေကသေနာမစ္စာဒိနာ ခတ္တိယော၊ တထာ ‘အဟမ္ပိ ခတ္တိယော’တိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒုတိယနယေ ‘ယထာ သော အဘိသေကသေနာမစ္စာဒိနာ ခတ္တိယော၊ နာဟံ တထာ ခတ္တိယော၊ အဟံ ပန တတော ဟီနော ဝါ သေဋ္ဌော ဝါ’တိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘဝိဿန္တိအာဒိနိဒ္ဒေသာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၉၇၅။ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ တဏှာဝိစရိတာနိ ဘာဇေတွာ ဣဒါနိ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ တဏှာဝိစရိတာနိ ဘာဇေတုံ တတ္ထ ကတမာနီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယာတိ ဗာဟိရံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ။ ဣဒမ္ပိ ဟိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ဣမိနာတိ ဣမိနာ ရူပေန ဝါ…ပေ… ဝိညာဏေန ဝါ။ အဝသေသံ ပန ဥဒ္ဒေသဝါရေ တာဝ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၉၇၆။ နိဒ္ဒေသဝါရေ ပန အဝကာရိံ ကရိတွာတိ ဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ။ ဣမိနာ အသ္မီတိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတီတိအာဒီသု ဣမိနာ ရူပေန ဝါ…ပေ… ဝိညာဏေန ဝါတိ ဧဝံ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဧကဒေသတော ဂဟေတွာ ဣမိနာ ‘အဟ’န္တိ ဆန္ဒာဒီနိ ပဋိလဘတီတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣမိနာ ခတ္တိယောသ္မီတိအာဒီသု ‘ဣမိနာ ဆတ္တေန ဝါ ခဂ္ဂေန ဝါ အဘိသေကသေနာမစ္စာဒိနာ ဝါ ခတ္တိယော အဟ’န္တိ ဧဝံ ပုရိမနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမိနာတိ ပဒမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ဝိသေသော။

ယထာ သော ခတ္တိယောတိအာဒီသုပိ ဣမိနာတိ ဝုတ္တပဒမေဝ ဝိသေသော။ တသ္မာ တဿ ဝသေန ယထာ ခတ္တိယော၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ ဣမိနာ ခဂ္ဂေန ဝါ ဆတ္တေန ဝါ အဘိသေကသေနာမစ္စာဒိနာ ဝါ ခတ္တိယောတိ ဧဝံ ယောဇေတွာ သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမိနာ နိစ္စောသ္မီတိ ပဉ္စက္ခန္ဓေ အနဝကာရိံ ကတွာ ရူပါဒီသု ဧကမေဝ ဓမ္မံ ‘အဟ’န္တိ ဂဟေတွာ ‘ဣမိနာ ခဂ္ဂေန ဝါ ဆတ္တေန ဝါ အဟံ နိစ္စော ဓုဝေါ’တိ မညတိ။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣတိ ဧဝရူပါနိ အတီတာနိ ဆတ္တိံသာတိ ဧကေကဿ ပုဂ္ဂလဿ အတီတေ ဆတ္တိံသ။ အနာဂတာနိ ဆတ္တိံသာတိ ဧကေကဿေဝ အနာဂတေ ဆတ္တိံသ။ ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဆတ္တိံသာတိ ဧကေကဿ ဝါ ပုဂ္ဂလဿ ယထာလာဘဝသေန ဗဟုနံ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆတ္တိံသ။ သဗ္ဗသတ္တာနံ ပန ဧကံသေနေဝ အတီတေ ဆတ္တိံသ၊ အနာဂတေ ဆတ္တိံသ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆတ္တိံသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အနန္တာ ဟိ အသဒိသတဏှာမာနဒိဋ္ဌိဘေဒါ သတ္တာ။ အဋ္ဌတဏှာဝိစရိတသတံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ပန အဋ္ဌသတသင်္ခါတံ တဏှာဝိစရိတံ ဟောတီတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တဏှာဝိစရိတနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ဒိဋ္ဌိဂတနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၇၇။ ဒိဋ္ဌိဂတနိဒ္ဒေသေ ဗြဟ္မဇာလေ ဝေယျာကရဏေတိ ဗြဟ္မဇာလနာမကေ ဝေယျာကရဏေ၊ ဒီဃနိကာယဿ ပဌမသုတ္တန္တေ။ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာတိ သတ္ထာရာ သယံ အာဟစ္စ ဘာသိတာနိ။ စတ္တာရော သဿတဝါဒါတိအာဒီသု ‘‘တေ စ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ကိမာဂမ္မ ကိမာရဗ္ဘ သဿတဝါဒါ သဿတံ အတ္တာနဉ္စ လောကဉ္စ ပညာပေန္တိ စတူဟိ ဝတ္ထူဟီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၉-၃၀) ဗြဟ္မဇာလေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဘေဒေါ စ အတ္ထော စ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ

ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။