📜

၇။ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၅၅။ ဣဒါနိ တဒနန္တရေ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂေ စတ္တာရောတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ။ တေန န တတော ဟေဋ္ဌာ န ဥဒ္ဓန္တိ သတိပဋ္ဌာနပရိစ္ဆေဒံ ဒီပေတိ။ သတိပဋ္ဌာနာတိ တယော သတိပဋ္ဌာနာ – သတိဂေါစရောပိ၊ တိဓာ ပဋိပန္နေသု သာဝကေသု သတ္ထုနော ပဋိဓာနုနယဝီတိဝတ္တတာပိ၊ သတိပိ။ ‘‘စတုန္နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ…ပေ… ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယဿ သမုဒယော? အာဟာရသမုဒယာ ကာယဿ သမုဒယော’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၅။၄၀၈) ဟိ သတိဂေါစရော သတိပဋ္ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ‘‘ကာယော ဥပဋ္ဌာနံ၊ နော သတိ။ သတိ ဥပဋ္ဌာနဉ္စေဝ သတိ စာ’’တိအာဒီသု (ပဋိ။ မ။ ၃။၃၅)။ တဿတ္ထော – ပတိဋ္ဌာတိ အသ္မိန္တိ ပဋ္ဌာနံ။ ကာ ပတိဋ္ဌာတိ? သတိ။ သတိယာ ပဋ္ဌာနံ သတိပဋ္ဌာနံ၊ ပဓာနံ ဌာနန္တိ ဝါ ပဋ္ဌာနံ၊ သတိယာ ပဋ္ဌာနံ သတိပဋ္ဌာနံ ဟတ္ထိဋ္ဌာနအဿဋ္ဌာနာဒီနိ ဝိယ။

‘‘တယော သတိပဋ္ဌာနာ ယဒရိယော သေဝတိ၊ ယဒရိယော သေဝမာနော သတ္ထာ ဂဏံ အနုသာသိတုမရဟတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၄၊ ၃၁၁) ဧတ္ထ တိဓာ ပဋိပန္နေသု သာဝကေသု သတ္ထုနော ပဋိဃာနုနယဝီတိဝတ္တတာ သတိပဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တာ။ တဿတ္ထော – ပဋ္ဌပေတဗ္ဗတော ပဋ္ဌာနံ၊ ပဝတ္တယိတဗ္ဗတောတိ အတ္ထော။ ကေန ပဋ္ဌပေတဗ္ဗတောတိ? သတိယာ၊ သတိယာ ပဋ္ဌာနံ သတိပဋ္ဌာနံ။ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၃။၁၄၇) ပန သတိယေဝ သတိပဋ္ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တဿတ္ထော – ပတိဋ္ဌာတီတိ ပဋ္ဌာနံ၊ ဥပဋ္ဌာတိ ဩက္ကန္ဒိတွာ ပက္ခန္ဒိတွာ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော၊ သတိယေဝ ပဋ္ဌာနဋ္ဌေန သတိပဋ္ဌာနံ၊ အထဝါ သရဏဋ္ဌေန သတိ၊ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပဋ္ဌာနံ။ ဣတိ သတိ စ သာ ပဋ္ဌာနဉ္စာတိပိ သတိပဋ္ဌာနံ။ ဣဒမိဓ အဓိပ္ပေတံ။ ယဒိ ဧဝံ၊ ကသ္မာ သတိပဋ္ဌာနာတိ ဗဟုဝစနံ ကတန္တိ? သတိယာ ဗဟုတ္တာ၊ အာရမ္မဏဘေဒေန ဟိ ဗဟုကာ တာ သတိယောတိ။

ကသ္မာ ပန ဘဂဝတာ စတ္တာရောဝ သတိပဋ္ဌာနာ ဝုတ္တာ၊ အနူနာ အနဓိကာတိ? ဝေနေယျဟိတတ္တာ။ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတသမထယာနိကဝိပဿနာယာနိကေသု ဟိ မန္ဒတိက္ခဝသေန ဒွိဓာ ပဝတ္တေသု မန္ဒဿ တဏှာစရိတဿ ဩဠာရိကံ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ၊ တိက္ခဿ သုခုမံ ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿပိ မန္ဒဿ နာတိပ္ပဘေဒဂတံ စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ၊ တိက္ခဿ အတိပ္ပဘေဒဂတံ ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ။ သမထယာနိကဿ စ မန္ဒဿ အကိစ္ဆေန အဓိဂန္တဗ္ဗနိမိတ္တံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ၊ တိက္ခဿ ဩဠာရိကာရမ္မဏေ အသဏ္ဌဟနတော ဒုတိယံ။ ဝိပဿနာယာနိကဿာပိ မန္ဒဿ နာတိပ္ပဘေဒဂတာရမ္မဏံ တတိယံ၊ တိက္ခဿ အတိပ္ပဘေဒဂတာရမ္မဏံ စတုတ္ထံ။ ဣတိ စတ္တာရောဝ ဝုတ္တာ၊ အနူနာ အနဓိကာတိ။

သုဘသုခနိစ္စအတ္တဘာဝဝိပလ္လာသပ္ပဟာနတ္ထံ ဝါ။ ကာယော ဟိ အသုဘော။ တတ္ထ သုဘဝိပလ္လာသဝိပလ္လတ္ထာ သတ္တာ။ တေသံ တတ္ထ အသုဘဘာဝဒဿနေန တဿ ဝိပလ္လာသဿ ပဟာနတ္ထံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ဝုတ္တံ။ သုခံ၊ နိစ္စံ၊ အတ္တာတိ ဂဟိတေသုပိ စ ဝေဒနာဒီသု ဝေဒနာ ဒုက္ခာ၊ စိတ္တံ အနိစ္စံ၊ ဓမ္မာ အနတ္တာ။ ဧတေသု စ သုခနိစ္စအတ္တဘာဝဝိပလ္လာသဝိပလ္လတ္ထာ သတ္တာ။ တေသံ တတ္ထ ဒုက္ခာဒိဘာဝဒဿနေန တေသံ ဝိပလ္လာသာနံ ပဟာနတ္ထံ သေသာနိ တီဏိ ဝုတ္တာနီတိ။ ဧဝံ သုဘသုခနိစ္စအတ္တဘာဝဝိပလ္လာသပ္ပဟာနတ္ထံ ဝါ စတ္တာရောဝ ဝုတ္တာ အနူနာ အနဓိကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ န ကေဝလဉ္စ ဝိပလ္လာသပဟာနတ္ထမေဝ၊ အထ ခေါ စတုရောဃယောဂါသဝဂန္ထဥပါဒါနအဂတိပ္ပဟာနတ္ထမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓာဟာရပရိညတ္ထဉ္စ စတ္တာရောဝ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယံ တာဝ ပကရဏနယော။

အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သရဏဝသေန စေဝ ဧကတ္တသမောသရဏဝသေန စ ဧကမေဝ သတိပဋ္ဌာနံ အာရမ္မဏဝသေန စတ္တာရောတိ ဧတဒေဝ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ စတုဒွါရေ နဂရေ ပါစီနတော အာဂစ္ဆန္တာ ပါစီနဒိသာယ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပါစီနဒွါရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဒက္ခိဏတော၊ ပစ္ဆိမတော၊ ဥတ္တရတော အာဂစ္ဆန္တာ ဥတ္တရဒိသာယ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဥတ္တရဒွါရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ နဂရံ ဝိယ ဟိ နိဗ္ဗာနမဟာနဂရံ၊ ဒွါရံ ဝိယ အဋ္ဌင်္ဂိကော လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ။ ပါစီနဒိသာဒယော ဝိယ ကာယာဒယော။

ယထာ ပါစီနတော အာဂစ္ဆန္တာ ပါစီနဒိသာယ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပါစီနဒွါရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ ကာယာနုပဿနာမုခေန အာဂစ္ဆန္တာ စုဒ္ဒသဝိဓေန ကာယာနုပဿနံ ဘာဝေတွာ ကာယာနုပဿနာဘာဝနာနုဘာဝနိဗ္ဗတ္တေန အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဩသရန္တိ။ ယထာ ဒက္ခိဏတော အာဂစ္ဆန္တာ ဒက္ခိဏဒိသာယ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏဒွါရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ ဝေဒနာနုပဿနာမုခေန အာဂစ္ဆန္တာ နဝဝိဓေန ဝေဒနာနုပဿနံ ဘာဝေတွာ ဝေဒနာနုပဿနာဘာဝနာနုဘာဝနိဗ္ဗတ္တေန အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဩသရန္တိ။ ယထာ ပစ္ဆိမတော အာဂစ္ဆန္တာ ပစ္ဆိမဒိသာယ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပစ္ဆိမဒွါရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ စိတ္တာနုပဿနာမုခေန အာဂစ္ဆန္တာ သောဠသဝိဓေန စိတ္တာနုပဿနံ ဘာဝေတွာ စိတ္တာနုပဿနာဘာဝနာနုဘာဝနိဗ္ဗတ္တေန အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဩသရန္တိ။ ယထာ ဥတ္တရတော အာဂစ္ဆန္တာ ဥတ္တရဒိသာယ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဥတ္တရဒွါရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ ဓမ္မာနုပဿနာမုခေန အာဂစ္ဆန္တာ ပဉ္စဝိဓေန ဓမ္မာနုပဿနံ ဘာဝေတွာ ဓမ္မာနုပဿနာဘာဝနာနုဘာဝနိဗ္ဗတ္တေန အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဩသရန္တီတိ။ ဧဝံ သရဏဝသေန စေဝ ဧကတ္တသမောသရဏဝသေန စ ဧကမေဝ သတိပဋ္ဌာနံ အာရမ္မဏဝသေန စတ္တာရောတိ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣဓ ဘိက္ခူတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဘဂဝတာ ဒေဝလောကေ နိသီဒိတွာ အယံ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂေါ ကထိတော၊ ဧကဘိက္ခုပိ တတ္ထ ဘဂဝတော သန္တိကေ နိသိန္နကော နာမ နတ္ထိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ယသ္မာ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘိက္ခူ ဘာဝေန္တိ၊ ဘိက္ခုဂေါစရာ ဟိ ဧတေ၊ တသ္မာ ဣဓ ဘိက္ခူတိ အာလပတိ။ ကိံ ပနေတေ သတိပဋ္ဌာနေ ဘိက္ခူယေဝ ဘာဝေန္တိ၊ န ဘိက္ခုနီအာဒယောတိ? ဘိက္ခုနီအာဒယောပိ ဘာဝေန္တိ။ ဘိက္ခူ ပန အဂ္ဂပရိသာ။ ဣတိ အဂ္ဂပရိသတ္တာ ဣဓ ဘိက္ခူတိ အာလပတိ။ ပဋိပတ္တိယာ ဝါ ဘိက္ခုဘာဝဒဿနတော ဧဝမာဟ။ ယော ဟိ ဣမံ ပဋိပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ သော ဘိက္ခု နာမ ဟောတိ။ ပဋိပန္နကော ဟိ ဒေဝေါ ဝါ ဟောတု မနုဿော ဝါ၊ ဘိက္ခူတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိယေဝ။ ယထာဟ –

‘‘အလင်္ကတော စေပိ သမဉ္စရေယျ၊

သန္တော ဒန္တော နိယတော ဗြဟ္မစာရီ၊

သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ၊

သော ဗြာဟ္မဏော သော သမဏော သ ဘိက္ခူ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၄၂)၊

ကာယာနုပဿနာဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

အဇ္ဈတ္တန္တိ နိယကဇ္ဈတ္တံ အဓိပ္ပေတံ။ တသ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ကာယေတိ အတ္တနော ကာယေတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ကာယေတိ ရူပကာယေ။ ရူပကာယော ဟိ ဣဓ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ ကေသာဒီနဉ္စ ဓမ္မာနံ သမူဟဋ္ဌေန၊ ဟတ္ထိကာယအဿကာယရထကာယာဒယော ဝိယ၊ ကာယောတိ အဓိပ္ပေတော။ ယထာ စ သမူဟဋ္ဌေန ဧဝံ ကုစ္ဆိတာနံ အာယဋ္ဌေန။ ကုစ္ဆိတာနဉှိ ပရမဇေဂုစ္ဆာနံ သော အာယောတိပိ ကာယော။ အာယောတိ ဥပ္ပတ္တိဒေသော။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော – အာယန္တိ တတောတိ အာယော။ ကေ အာယန္တိ? ကုစ္ဆိတာ ကေသာဒယော။ ဣတိ ကုစ္ဆိတာနံ ကေသာဒီနံ အာယောတိ ကာယော။

ကာယာနုပဿီတိ ကာယံ အနုပဿနသီလော၊ ကာယံ ဝါ အနုပဿမာနော ကာယေတိ စ ဝတွာပိ ပုန ကာယာနုပဿီတိ ဒုတိယံ ကာယဂ္ဂဟဏံ အသမ္မိဿတော ဝဝတ္ထာနဃနဝိနိဗ္ဘောဂါဒိဒဿနတ္ထံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေန န ကာယေ ဝေဒနာနုပဿီ စိတ္တဓမ္မာနုပဿီ ဝါ၊ အထ ခေါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ယေဝါတိ ကာယသင်္ခါတေ ဝတ္ထုသ္မိံ ကာယာနုပဿနာကာရဿေဝ ဒဿနေန အသမ္မိဿတော ဝဝတ္ထာနံ ဒဿိတံ ဟောတိ။ တထာ န ကာယေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂဝိနိမုတ္တဧကဓမ္မာနုပဿီ၊ နာပိ ကေသလောမာဒိဝိနိမုတ္တဣတ္ထိပုရိသာနုပဿီ။ ယောပိ စေတ္ထ ကေသလောမာဒိကော ဘူတုပါဒါယသမူဟသင်္ခါတော ကာယော၊ တတ္ထာပိ န ဘူတုပါဒါယဝိနိမုတ္တဧကဓမ္မာနုပဿီ၊ အထ ခေါ ရထသမ္ဘာရာနုပဿကော ဝိယ အင်္ဂပစ္စင်္ဂသမူဟာနုပဿီ၊ နဂရာဝယဝါနုပဿကော ဝိယ ကေသလောမာဒိသမူဟာနုပဿီ၊ ကဒလိက္ခန္ဓပတ္တဝဋ္ဋိဝိနိဘုဉ္ဇကော ဝိယ ရိတ္တမုဋ္ဌိဝိနိဝေဌကော ဝိယ စ ဘူတုပါဒါယသမူဟာနုပဿီယေဝါတိ နာနပ္ပကာရတော သမူဟဝသေန ကာယသင်္ခါတဿ ဝတ္ထုနော ဒဿနေန ဃနဝိနိဗ္ဘောဂေါ ဒဿိတော ဟောတိ။ န ဟေတ္ထ ယထာဝုတ္တသမူဟဝိနိမုတ္တော ကာယော ဝါ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ အညော ဝါ ကောစိ ဓမ္မော ဒိဿတိ။ ယထာဝုတ္တဓမ္မသမူဟမတ္တေယေဝ ပန တထာ တထာ သတ္တာ မိစ္ဆာဘိနိဝေသံ ကရောန္တိ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ယံ ပဿတိ န တံ ဒိဋ္ဌံ၊ ယံ ဒိဋ္ဌံ တံ န ပဿတိ၊

အပဿံ ဗဇ္ဈတေ မူဠှော၊ ဗဇ္ဈမာနော န မုစ္စတီ’’တိ။

ဃနဝိနိဗ္ဘောဂါဒိဒဿနတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ။ အာဒိသဒ္ဒေန စေတ္ထ အယမ္ပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – အယဉှိ ဧတသ္မိံ ကာယေ ကာယာနုပဿီယေဝ၊ န အညဓမ္မာနုပဿီ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယထာ အနုဒကဘူတာယပိ မရီစိယာ ဥဒကာနုပဿိနော ဟောန္တိ၊ န ဧဝံ အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တအသုဘဘူတေယေဝ ဣမသ္မိံ ကာယေ နိစ္စသုခအတ္တသုဘဘာဝါနုပဿီ၊ အထ ခေါ ကာယာနုပဿီ အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တအသုဘာကာရသမူဟာနုပဿီယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ယွာယံ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ…ပေ… သော သတောဝ အဿသတီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၄၊ မ။ နိ။ ၁။၁၀၇) နယေန အဿာသပဿာသာဒိစုဏ္ဏကဇာတအဋ္ဌိကပရိယောသာနော ကာယော ဝုတ္တော၊ ယော စ ‘‘ဣဓေကစ္စော ပထဝီကာယံ အနိစ္စတော အနုပဿတိ၊ တထာ အာပေါကာယံ၊ တေဇောကာယံ၊ ဝါယောကာယံ၊ ကေသကာယံ၊ လောမကာယံ၊ ဆဝိကာယံ၊ စမ္မကာယံ၊ မံသကာယံ၊ ရုဓိရကာယံ၊ နှာရုကာယံ၊ အဋ္ဌိကာယံ၊ အဋ္ဌိမိဉ္ဇကာယ’’န္တိ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ကာယော ဝုတ္တော၊ တဿ သဗ္ဗဿ ဣမသ္မိံယေဝ ကာယေ အနုပဿနတော ကာယေ ကာယာနုပဿီတိ ဧဝမ္ပိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အထ ဝါ ကာယေ အဟန္တိ ဝါ မမန္တိ ဝါ ဧဝံ ဂဟေတဗ္ဗဿ ကဿစိ အနနုပဿနတော၊ တဿ တဿေဝ ပန ကေသလောမာဒိကဿ နာနာဓမ္မသမူဟဿ အနုပဿနတော ကာယေ ကေသာဒိဓမ္မသမူဟသင်္ခါတေ ကာယာနုပဿီတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အပိစ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာယေ အနိစ္စတော အနုပဿတိ၊ နော နိစ္စတော’’တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၃။၃၅) အနုက္ကမေန ပဋိသမ္ဘိဒါယံ အာဂတနယဿ သဗ္ဗဿေဝ အနိစ္စလက္ခဏာဒိနော အာကာရသမူဟသင်္ခါတဿ ကာယဿ အနုပဿနတောပိ ကာယေ ကာယာနုပဿီတိ ဧဝမ္ပိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တထာ ဟိ အယံ ကာယေ ကာယာနုပဿနာပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဘိက္ခု ဣမံ ကာယံ အနိစ္စာနုပဿနာဒီနံ သတ္တန္နံ အနုပဿနာနံ ဝသေန အနိစ္စတော အနုပဿတိ နော နိစ္စတော၊ ဒုက္ခတော အနုပဿတိ နော သုခတော၊ အနတ္တတော အနုပဿတိ နော အတ္တတော၊ နိဗ္ဗိန္ဒတိ နော နန္ဒတိ၊ ဝိရဇ္ဇတိ နော ရဇ္ဇတိ၊ နိရောဓေတိ နော သမုဒေတိ၊ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ နော အာဒိယတိ။ သော တံ အနိစ္စတော အနုပဿန္တော နိစ္စသညံ ပဇဟတိ၊ ဒုက္ခတော အနုပဿန္တော သုခသညံ ပဇဟတိ၊ အနတ္တတော အနုပဿန္တော အတ္တသညံ ပဇဟတိ ၊ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော နန္ဒိံ ပဇဟတိ၊ ဝိရဇ္ဇန္တော ရာဂံ ပဇဟတိ၊ နိရောဓေန္တော သမုဒယံ ပဇဟတိ၊ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တော အာဒါနံ ပဇဟတီတိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၃၅) ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဝိဟရတီတိ စတူသု ဣရိယာပထဝိဟာရေသု အညတရဝိဟာရသမာယောဂပရိဒီပနမေတံ၊ ဧကံ ဣရိယာပထဗာဓနံ အပရေန ဣရိယာပထေန ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ အပတမာနံ အတ္တဘာဝံ ဟရတိ ပဝတ္တေတီတိ အတ္ထော။

ဗဟိဒ္ဓါကာယေတိ ပရဿ ကာယေ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ကာယေတိ ကာလေန အတ္တနော ကာယေ၊ ကာလေန ပရဿ ကာယေ။ ပဌမနယေန ဟိ အတ္တနော ကာယေ ကာယပရိဂ္ဂဟော ဝုတ္တော၊ ဒုတိယနယေန ပရဿ ကာယေ၊ တတိယနယေန ကာလေန အတ္တနော ကာလေန ပရဿ ကာယေ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ပန ဃဋိတာရမ္မဏံ နာမ နတ္ထိ။ ပဂုဏကမ္မဋ္ဌာနဿ ပန အပရာပရံ သဉ္စရဏကာလော ဧတ္ထ ကထိတော။ အာတာပီတိ ကာယပရိဂ္ဂါဟကဝီရိယသမာယောဂပရိဒီပနမေတံ။ သော ဟိ ယသ္မာ တသ္မိံ သမယေ ယံ တံ ဝီရိယံ တီသု ဘဝေသု ကိလေသာနံ အာတာပနတော အာတာပေါတိ ဝုစ္စတိ၊ တေန သမန္နာဂတော ဟောတိ၊ တသ္မာ အာတာပီတိ ဝုစ္စတိ။

သမ္ပဇာနောတိ ကာယပရိဂ္ဂါဟကေန သမ္ပဇညသင်္ခါတေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော။ သတိမာတိ ကာယပရိဂ္ဂါဟိကာယ သတိယာ သမန္နာဂတော။ အယံ ပန ယသ္မာ သတိယာ အာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ပညာယ အနုပဿတိ၊ န ဟိ သတိဝိရဟိတဿ အနုပဿနာ နာမ အတ္ထိ၊ တေနေဝါဟ – ‘‘သတိဉ္စ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒါမီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄)၊ တသ္မာ ဧတ္ထ ‘‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတီ’’တိ ဧတ္တာဝတာ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနကမ္မဋ္ဌာနံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ယသ္မာ အနာတာပိနော အန္တောသင်္ခေပေါ အန္တရာယကရော ဟောတိ၊ အသမ္ပဇာနော ဥပါယပရိဂ္ဂဟေ အနုပါယပရိဝဇ္ဇနေ စ သမ္မုယှတိ၊ မုဋ္ဌဿတီ ဥပါယာပရိစ္စာဂေ အနုပါယာပရိဂ္ဂဟေ စ အသမတ္ထောဝ ဟောတိ၊ တေနဿ တံ ကမ္မဋ္ဌာနံ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ယေသံ ဓမ္မာနံ အာနုဘာဝေန တံ သမ္ပဇ္ဇတိ တေသံ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣတိ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ သမ္ပယောဂင်္ဂဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပဟာနင်္ဂံ ဒဿေတုံ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿန္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဝိနေယျာတိ တဒင်္ဂဝိနယေန ဝါ ဝိက္ခမ္ဘနဝိနယေန ဝါ ဝိနယိတွာ။ လောကေတိ ဧတ္ထ ယွာယံ အဇ္ဈတ္တာဒိဘေဒေါ ကာယော ပရိဂ္ဂဟိတော သွေဝ ဣဓ လောကော နာမ။ တသ္မိံ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ ဝိနယိတွာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ အဘိဇ္ဈာဂဟဏေန ကာမစ္ဆန္ဒော၊ ဒေါမနဿဂ္ဂဟဏေန ဗျာပါဒေါ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ နီဝရဏပရိယာပန္နဗလဝဓမ္မဒွယဒဿနေန နီဝရဏပ္ပဟာနံ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝိသေသေန စေတ္ထ အဘိဇ္ဈာဝိနယေန ကာယသမ္ပတ္တိမူလကဿ အနုရောဓဿ၊ ဒေါမနဿဝိနယေန ကာယဝိပတ္တိမူလကဿ ဝိရောဓဿ၊ အဘိဇ္ဈာဝိနယေန စ ကာယေ အဘိရတိယာ၊ ဒေါမနဿဝိနယေန ကာယဘာဝနာယ အနဘိရတိယာ၊ အဘိဇ္ဈာဝိနယေန ကာယေ အဘူတာနံ သုဘသုခဘာဝါဒီနံ ပက္ခေပဿ၊ ဒေါမနဿဝိနယေန ကာယေ ဘူတာနံ အသုဘာသုခဘာဝါဒီနံ အပနယနဿ စ ပဟာနံ ဝုတ္တံ။ တေန ယောဂါဝစရဿ ယောဂါနုဘာဝေါ ယောဂသမတ္ထတာ စ ဒီပိတာ ဟောတိ။ ယောဂါနုဘာဝေါ ဟိ ဧသ ယဒိဒံ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပမုတ္တော၊ အရတိရတိသဟော၊ အဘူတပက္ခေပဘူတာပနယနဝိရဟိတော စ ဟောတိ။ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပမုတ္တော စေသ အရတိရတိသဟော အဘူတံ အပက္ခိပန္တော ဘူတဉ္စ အနပနေန္တော ယောဂသမတ္ထော ဟောတီတိ။

အပရော နယော – ‘‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ’’တိ ဧတ္ထ အနုပဿနာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝုတ္တံ။ ဝိဟရတီတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တဝိဟာရေန ကမ္မဋ္ဌာနိကဿ ကာယပရိဟရဏံ။ အာတာပီတိအာဒီသု အာတာပေန သမ္မပ္ပဓာနံ၊ သတိသမ္ပဇညေန သဗ္ဗတ္ထိကကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ကမ္မဋ္ဌာနပရိဟရဏူပါယော ဝါ၊ သတိယာ ဝါ ကာယာနုပဿနာဝသေန ပဋိလဒ္ဓသမထော၊ သမ္ပဇညေန ဝိပဿနာ ၊ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဝိနယေန ဘာဝနာဖလံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ တာဝ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနုဒ္ဒေသဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာ။

ဝေဒနာနုပဿနာဒိဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနုဒ္ဒေသာဒီသုပိ အဇ္ဈတ္တာဒီနိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧတေသုပိ ဟိ အတ္တနော ဝေဒနာဒီသု၊ ပရဿ ဝေဒနာဒီသု၊ ကာလေန အတ္တနော ကာလေန ပရဿ ဝေဒနာဒီသူတိ တိဝိဓော ပရိဂ္ဂဟော ဝုတ္တော။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီတိအာဒီသု စ ဝေဒနာဒီနံ ပုနဝစနေ ပယောဇနံ ကာယာနုပဿနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီတိ ဧတ္ထ ပန ဝေဒနာတိ တိဿော ဝေဒနာ။ တာ စ လောကိယာ ဧဝ၊ စိတ္တမ္ပိ လောကိယံ၊ တထာ ဓမ္မာ။ တေသံ ဝိဘာဂေါ နိဒ္ဒေသဝါရေ ပါကဋော ဘဝိဿတိ။ ကေဝလံ ပနိဓ ယထာ ဝေဒနာ အနုပဿိတဗ္ဗာ တထာ အနုပဿန္တော ‘‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧသ နယော စိတ္တဓမ္မေသု။ ကထဉ္စ ဝေဒနာ အနုပဿိတဗ္ဗာတိ? သုခါ တာဝ ဝေဒနာ ဒုက္ခတော၊ ဒုက္ခာ သလ္လတော၊ အဒုက္ခမသုခါ အနိစ္စတော။ ယထာဟ –

‘‘ယော သုခံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒ၊ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတော၊

အဒုက္ခမသုခံ သန္တံ၊ အဒ္ဒက္ခိ နံ အနိစ္စတော၊

သ ဝေ သမ္မဒသော ဘိက္ခု၊ ဥပသန္တော စရိဿတီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၄။၂၅၃)၊

သဗ္ဗာ ဧဝ စေတာ ဒုက္ခာတိပိ အနုပဿိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိန္တိ ဝဒါမီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၅၉)။ သုခဒုက္ခတောပိ စ အနုပဿိတဗ္ဗာ၊ ယထာဟ – ‘‘သုခါ ခေါ၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဝေဒနာ ဌိတိသုခါ၊ ဝိပရိဏာမဒုက္ခာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၅) သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ အပိစ အနိစ္စာဒိသတ္တာနုပဿနာဝသေနပိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၃၅) အနုပဿိတဗ္ဗာ။ သေသံ နိဒ္ဒေသဝါရေယေဝ ပါကဋံ ဘဝိဿတိ။

စိတ္တဓမ္မေသုပိ စိတ္တံ တာဝ အာရမ္မဏာဓိပတိသဟဇာတဘူမိကမ္မဝိပါကကိရိယာဒိနာနတ္တဘေဒါနံ အနိစ္စာဒိနုပဿနာနံ နိဒ္ဒေသဝါရေ အာဂတသရာဂါဒိဘေဒါနဉ္စ ဝသေန အနုပဿိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မာ သလက္ခဏသာမညလက္ခဏာနံ သုညတာဓမ္မဿ အနိစ္စာဒိသတ္တာနုပဿနာနံ နိဒ္ဒေသဝါရေ အာဂတသန္တာသန္တာဒိဘေဒါနဉ္စ ဝသေန အနုပဿိတဗ္ဗာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ယဿ ကာယသင်္ခါတေ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ ပဟီနံ၊ တဿ ဝေဒနာဒိလောကေသုပိ တံ ပဟီနမေဝ။ နာနာပုဂ္ဂလဝသေန ပန နာနာစိတ္တက္ခဏိကသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာဝသေန စ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တံ။ ယတော ဝါ ဧကတ္ထ ပဟီနံ၊ သေသေသုပိ ပဟီနံ ဟောတိ။ တေနေဝဿ တတ္ထ ပဟာနဒဿနတ္ထမ္ပိ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကာယာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၅၆။ ဣဒါနိ သေယျထာပိ နာမ ဆေကော ဝိလီဝကာရကော ထူလကိလဉ္ဇသဏှကိလဉ္ဇစင်္ကောဋကပေဠာပုဋာဒီနိ ဥပကရဏာနိ ကတ္တုကာမော ဧကံ မဟာဝေဠုံ လဘိတွာ စတုဓာ ဆိန္ဒိတွာ တတော ဧကေကံ ဝေဠုခဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဖာလေတွာ တံ တံ ဥပကရဏံ ကရေယျ၊ ယထာ ဝါ ပန ဆေကော သုဝဏ္ဏကာရော နာနာဝိဟိတံ ပိဠန္ဓနဝိကတိံ ကတ္တုကာမော သုပရိသုဒ္ဓံ သုဝဏ္ဏဃဋိကံ လဘိတွာ စတုဓာ ဘိန္ဒိတွာ တတော ဧကေကံ ကောဋ္ဌာသံ ဂဟေတွာ တံ တံ ပိဠန္ဓနံ ကရေယျ၊ ဧဝမေဝ ဘဂဝါ သတိပဋ္ဌာနဒေသနာယ သတ္တာနံ အနေကပ္ပကာရံ ဝိသေသာဓိဂမံ ကတ္တုကာမော ဧကမေဝ သမ္မာသတိံ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ – ဣဓ ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တံ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတီ’’တိအာဒိနာ နယေန အာရမ္မဏဝသေန စတုဓာ ဘိန္ဒိတွာ တတော ဧကေကံ သတိပဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိဘဇန္တော ကထဉ္စ ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တံ ကာယေတိအာဒိနာ နယေန နိဒ္ဒေသဝါရံ ဝတ္တုမာရဒ္ဓါ။

တတ္ထ ကထဉ္စာတိအာဒိ ဝိတ္ထာရေတုံ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ကေန စ အာကာရေန ကေန ပကာရေန ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တံ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတီတိ? သေသပုစ္ဆာဝါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓ ဘိက္ခူတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခု။ အယဉှေတ္ထ ဣဓ-သဒ္ဒေါ အဇ္ဈတ္တာဒိဝသေန သဗ္ဗပ္ပကာရကာယာနုပဿနာနိဗ္ဗတ္တကဿ ပုဂ္ဂလဿ သန္နိဿယဘူတသာသနပရိဒီပနော အညသာသနဿ တထာဘာဝပဋိသေဓနော စ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော…ပေ… သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၃၉၊ အ။ နိ။ ၄။၂၄၁)။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခူ’’တိ။

အဇ္ဈတ္တံ ကာယန္တိ အတ္တနော ကာယံ။ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာတိ ပါဒတလတော ဥပရိ။ အဓော ကေသမတ္ထကာတိ ကေသဂ္ဂတော ဟေဋ္ဌာ။ တစပရိယန္တန္တိ တိရိယံ တစပရိစ္ဆိန္နံ။ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတီတိ နာနပ္ပကာရကေသာဒိအသုစိဘရိတော အယံ ကာယောတိ ပဿတိ။ ကထံ? အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ…ပေ… မုတ္တန္တိ။ တတ္ထ အတ္ထီတိ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ ဣမသ္မိန္တိ ယွာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ တိရိယံ တစပရိယန္တော ပူရော နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနောတိ ဝုစ္စတိ တသ္မိံ။ ကာယေတိ သရီရေ။ သရီရဉှိ အသုစိသဉ္စယတော ကုစ္ဆိတာနံ ကေသာဒီနဉ္စေဝ စက္ခုရောဂါဒီနဉ္စ ရောဂသတာနံ အာယဘူတတော ကာယောတိ ဝုစ္စတိ။

ကေသာ လောမာတိ ဧတေ ကေသာဒယော ဒွတ္တိံသာကာရာ။ တတ္ထ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ၊ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ လောမာတိ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမသ္မိဉှိ ပါဒတလတော ပဋ္ဌာယ ဥပရိ၊ ကေသမတ္ထကာ ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ၊ တစတော ပဋ္ဌာယ တိရိယန္တတောတိ ဧတ္တကေ ဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေ သဗ္ဗာကာရေနပိ ဝိစိနန္တော န ကောစိ ကိဉ္စိ မုတ္တံ ဝါ မဏိံ ဝါ ဝေဠုရိယံ ဝါ အဂရုံ ဝါ ကုင်္ကုမံ ဝါ ကပ္ပူရံ ဝါ ဝါသစုဏ္ဏာဒိံ ဝါ အဏုမတ္တမ္ပိ သုစိဘာဝံ ပဿတိ၊ အထ ခေါ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆံ အဿိရီကဒဿနံ နာနပ္ပကာရံ ကေသလောမာဒိဘေဒံ အသုစိံယေဝ ပဿတိ။ တေန ဝုတ္တံ – အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ…ပေ… မုတ္တန္တိ။ အယမေတ္ထ ပဒသမ္ဗန္ဓတော ဝဏ္ဏနာ။

ဣမံ ပန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုကာမေန ကုလပုတ္တေန အာဒိတောဝ စတုဗ္ဗိဓံ သီလံ သောဓေတွာ သုပရိသုဒ္ဓသီလေ ပတိဋ္ဌိတေန၊ ယွာယံ ဒသသု ပလိဗောဓေသု ပလိဗောဓော အတ္ထိ တံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ ပဋိက္ကူလမနသိကာရကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ ပဌမဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ၊ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ၊ အရဟတ္တံ အနာဂါမိဖလာဒီသု ဝါ အညတရံ ပတ္တဿ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန သာဋ္ဌကထာယ ပါဠိယာ ကတပရိစယဿ တန္တိအာစရိယဿာပိ ကလျာဏမိတ္တဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝိသုဒ္ဓံ တထာရူပံ ကလျာဏမိတ္တံ ဧကဝိဟာရေ အလဘန္တေန တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ စတုဗ္ဗိဓသီလဝိသောဓနဉ္စေဝ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၉) ပလိဗောဓော (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၁) စ ပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ စ အာစရိယဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမနဝိဓာနဉ္စ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရတော ကထိတံ။ တသ္မာ တံ တတ္ထ ကထိတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာစရိယေန ပန ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တေန တိဝိဓေန ကထေတဗ္ဗံ။ ဧကော ဘိက္ခု ပကတိယာ ဥဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနော ဟောတိ။ တဿ ဧကံ ဒွေ နိသဇ္ဇဝါရေ သဇ္ဈာယံ ကာရေတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ ဧကော သန္တိကေ ဝသိတွာ ဥဂ္ဂဏှိတုကာမော ဟောတိ။ တဿ အာဂတာဂတဝေလာယ ကထေတဗ္ဗံ။ ဧကော ဥဂ္ဂဏှိတွာ အညတ္ထ ဂန္တုကာမော ဟောတိ။ တဿ နာတိပပဉ္စံ နာတိသင်္ခေပံ ကတွာ နိဇ္ဇဋံ နိဂ္ဂဏ္ဌိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတဗ္ဗံ။ ကထေန္တေန ကိံ အာစိက္ခိတဗ္ဗန္တိ? သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ ဒသဓာ စ မနသိကာရကောသလ္လံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဝစသာ မနသာ ဝဏ္ဏတော သဏ္ဌာနတော ဒိသတော ဩကာသတော ပရိစ္ဆေဒတောတိ ဧဝံ သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဣမသ္မိဉှိ ပဋိက္ကူလမနသိကာရကမ္မဋ္ဌာနေ ယောပိ တိပိဋကော ဟောတိ၊ တေနပိ မနသိကာရကာလေ ပဌမံ ဝါစာယ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဧကစ္စဿ ဟိ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ မလယဝါသီမဟာဒေဝတ္ထေရဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနာနံ ဒွိန္နံ ထေရာနံ ဝိယ။ ထေရော ကိရ တေဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစိတော ‘စတ္တာရော မာသေ ဣမံ ဧဝံ သဇ္ဈာယံ ကရောထာ’တိ ဒွတ္တိသာကာရပါဠိံ အဒါသိ။ တေ၊ ကိဉ္စာပိ တေသံ ဒွေ တယော နိကာယာ ပဂုဏာ၊ ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိတာယ ပန စတ္တာရော မာသေ ဒွတ္တိံသာကာရံ သဇ္ဈာယန္တာဝ သောတာပန္နာ အဟေသုံ။

တသ္မာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တေန အာစရိယေန အန္တေဝါသိကော ဝတ္တဗ္ဗော – ‘ပဌမံ တာဝ ဝါစာယ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ။ ကရောန္တေန စ တစပဉ္စကာဒီနိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနုလောမပဋိလောမဝသေန သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ‘‘ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော’’တိ ဟိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ‘‘တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တဒနန္တရံ ဝက္ကပဉ္စကေ ‘‘မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္က’’န္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ‘‘ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တတော ပပ္ဖာသပဉ္စကေ ‘‘ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသ’’န္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ‘‘ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော ဣမံ တန္တိံ အနာရုဠှမ္ပိ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄) အာဂတံ မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသာဝသာနေ တန္တိံ အာရောပေတွာ ဣမသ္မိံ မတ္ထလုင်္ဂပဉ္စကေ ‘‘အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ မတ္ထလုင်္ဂ’’န္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ‘‘မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသံ ဥဒရိယံ အန္တဂုဏံ အန္တံ ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော မေဒဆက္ကေ ‘‘ပိတ္တံ သေမှံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ’’တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ‘‘မေဒေါ သေဒေါ လောဟိတံ ပုဗ္ဗော သေမှံ ပိတ္တံ မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသံ ဥဒရိယံ အန္တဂုဏံ အန္တံ ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော မုတ္တဆက္ကေ ‘‘အဿု ဝသာ ခေဠော သိင်္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ‘‘မုတ္တံ လသိကာ သိင်္ဃာဏိကာ ခေဠော ဝသာ အဿု မေဒေါ သေဒေါ လောဟိတံ ပုဗ္ဗော သေမှံ ပိတ္တံ မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသံ ဥဒရိယံ အန္တဂုဏံ အန္တံ ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာ’’တိ ဧဝံ ကာလသတမ္ပိ ကာလသဟဿမ္ပိ ကာလသတသဟဿမ္ပိ ဝါစာယ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဝစသာ သဇ္ဈာယေန ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနတန္တိ ပဂုဏာ ဟောတိ၊ န ဣတော စိတော စ စိတ္တံ ဝိဓာဝတိ၊ ကောဋ္ဌာသာ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဟတ္ထသင်္ခလိကာ ဝိယ ခါယန္တိ၊ ဝတိပါဒပန္တိ ဝိယ စ ခါယန္တိ။ ယထာ စ ပန ဝစသာ၊ တထေဝ မနသာပိ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဝစသာ သဇ္ဈာယော ဟိ မနသာ သဇ္ဈာယဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ မနသာ သဇ္ဈာယော လက္ခဏပဋိဝေဓဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ လက္ခဏပဋိဝေဓော မဂ္ဂဖလပဋိဝေဓဿ ပစ္စယော ဟောတိ။

‘ဝဏ္ဏတော’တိ ကေသာဒီနံ ဝဏ္ဏော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ ‘သဏ္ဌာနတော’တိ တေသံယေဝ သဏ္ဌာနံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ ။ ‘ဒိသတော’တိ ဣမသ္မိံ သရီရေ နာဘိတော ဥဒ္ဓံ ဥပရိမာ ဒိသာ၊ အဓော ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ။ တသ္မာ ‘‘အယံ ကောဋ္ဌာသော ဣမိဿာ နာမ ဒိသာယာ’’တိ ဒိသာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။ ‘ဩကာသတော’တိ ‘‘အယံ ကောဋ္ဌာသော ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ ဧဝံ တဿ တဿ ဩကာသော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ ‘ပရိစ္ဆေဒတော’တိ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါတိ ဒွေ ပရိစ္ဆေဒါ။ တတ္ထ ‘‘အယံ ကောဋ္ဌာသော ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ တိရိယဉ္စ ဣမိနာ နာမ ပရိစ္ဆိန္နော’’တိ ဧဝံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ကေသာ န လောမာ၊ လောမာပိ န ကေသာ’’တိ ဧဝံ အမိဿီကတဝသေန ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ အာစိက္ခန္တေန ပန ‘‘ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အသုကသ္မိံ သုတ္တေ ပဋိက္ကူလဝသေန ကထိတံ၊ အသုကသ္မိံ ဓာတုဝသေနာ’’တိ ဉတွာ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၂၊ မ။ နိ။ ၁။၁၀၅ အာဒယော) ပဋိက္ကူလဝသေနေဝ ကထိတံ၊ မဟာဟတ္ထိပဒေါပမ (မ။ နိ။ ၁။၃၀၀ အာဒယော) -မဟာရာဟုလောဝါဒ (မ။ နိ။ ၂။၁၁၃ အာဒယော) -ဓာတုဝိဘင်္ဂေသု (မ။ နိ။ ၃။၃၄၂ အာဒယော) ဓာတုဝသေန ကထိတံ။ ကာယဂတာသတိသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၃ အာဒယော) ပန ယဿ ဝဏ္ဏတော ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ သန္ဓာယ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဝိဘတ္တာနိ။ တတ္ထ ဓာတုဝသေန ကထိတံ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ပဋိက္ကူလဝသေန ကထိတံ သမထကမ္မဋ္ဌာနံ။ တဒေတံ ဣဓ သမထကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိသေသတော သဗ္ဗသာဓာရဏဝသေန ကထိတန္တိ ဝဒန္တိယေဝါတိ။

ဧဝံ သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘အနုပုဗ္ဗတော၊ နာတိသီဃတော၊ နာတိသဏိကတော၊ ဝိက္ခေပပဋိဗာဟနတော၊ ပဏ္ဏတ္တိသမတိက္ကမနတော၊ အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတော၊ အပ္ပနာတော၊ တယော စ သုတ္တန္တာ’’တိ ဧဝံ ဒသဓာ မနသိကာရကောသလ္လံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ‘အနုပုဗ္ဗတော’တိ ဣဒဉှိ သဇ္ဈာယကရဏတော ပဋ္ဌာယ အနုပဋိပါဋိယာ မနသိကာတဗ္ဗံ၊ န ဧကန္တရိကာယ။ ဧကန္တရိကာယ ဟိ မနသိကရောန္တော ယထာ နာမ အကုသလော ပုရိသော ဒွတ္တိံသပဒံ နိဿေဏိံ ဧကန္တရိကာယ အာရောဟန္တော ကိလန္တကာယော ပတတိ၊ န အာရောဟနံ သမ္ပာဒေတိ၊ ဧဝမေဝ ဘာဝနာသမ္ပတ္တိဝသေန အဓိဂန္တဗ္ဗဿ အဿာဒဿ အနဓိဂမာ ကိလန္တစိတ္တော ပတတိ၊ န ဘာဝနံ သမ္ပာဒေတိ။

အနုပုဗ္ဗတော မနသိကရောန္တေနာပိ စ ‘နာတိသီဃတော’ မနသိကာတဗ္ဗံ။ အတိသီဃတော မနသိကရောတော ဟိ ယထာ နာမ တိယောဇနံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဩက္ကမနဝိဿဇ္ဇနံ အသလ္လက္ခေတွာ သီဃေန ဇဝေန သတ္တက္ခတ္တုမ္ပိ ဂမနာဂမနံ ကရောတော ပုရိသဿ ကိဉ္စာပိ အဒ္ဓါနံ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆတိ၊ အထ ခေါ ပုစ္ဆိတွာဝ ဂန္တဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ကေဝလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိယောသာနံ ပါပုဏာတိ၊ အဝိဘူတံ ပန ဟောတိ၊ န ဝိသေသံ အာဝဟတိ။ တသ္မာ နာတိသီဃတော မနသိကာတဗ္ဗံ။

ယထာ စ နာတိသီဃတော ဧဝံ ‘နာတိသဏိကတော’ပိ။ အတိသဏိကတော မနသိကရောတော ဟိ ယထာ နာမ တဒဟေဝ တိယောဇနံ မဂ္ဂံ ဂန္တုကာမဿ ပုရိသဿ အန္တရာမဂ္ဂေ ရုက္ခပဗ္ဗတဂဟနာဒီသု ဝိလမ္ဗမာနဿ မဂ္ဂေါ ပရိက္ခယံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဒွီဟတီဟေန ပရိယောသာပေတဗ္ဗော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိယောသာနံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဝိသေသာဓိဂမဿ ပစ္စယော န ဟောတိ။

‘ဝိက္ခေပပဋိဗာဟနတော’တိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏေ စေတသော ဝိက္ခေပေါ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗော။ အပ္ပဋိဗာဟတော ဟိ ယထာ နာမ ဧကပဒိကံ ပပါတမဂ္ဂံ ပဋိပန္နဿ ပုရိသဿ အက္ကမနပဒံ အသလ္လက္ခေတွာ ဣတော စိတော စ ဝိလောကယတော ပဒဝါရော ဝိရဇ္ဈတိ၊ တတော သတပေါရိသေ ပပါတေ ပတိတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပေ သတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဟာယတိ၊ ပရိဓံသတိ။ တသ္မာ ဝိက္ခေပပဋိဗာဟနတော မနသိကာတဗ္ဗံ။

‘ပဏ္ဏတ္တိသမတိက္ကမနတော’တိ ယာ အယံ ‘‘ကေသာ လောမာ’’တိ အာဒိကာ ပဏ္ဏတ္တိ တံ အတိက္ကမိတွာ ပဋိက္ကူလန္တိ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။ ယထာ ဟိ ဥဒကဒုလ္လဘကာလေ မနုဿာ အရညေ ဥဒပါနံ ဒိသွာ တတ္ထ တာလပဏ္ဏာဒိကံ ကိဉ္စိဒေဝ သညာဏံ ဗန္ဓိတွာ တေန သညာဏေန အာဂန္တွာ နှာယန္တိ စေဝ ပိဝန္တိ စ၊ ယဒါ ပန တေသံ အဘိဏှသဉ္စာရေန အာဂတာဂတပဒံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ တဒါ သညာဏေန ကိစ္စံ န ဟောတိ၊ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ ဂန္တွာ နှာယန္တိ စေဝ ပိဝန္တိ စ၊ ဧဝမေဝ ပုဗ္ဗဘာဂေ ‘ကေသာ လောမာ’တိ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန မနသိကရောတော ပဋိက္ကူလဘာဝေါ ပါကဋော ဟောတိ။ အထ ‘ကေသာ လောမာ’တိ ပဏ္ဏတ္တိံ သမတိက္ကမိတွာ ပဋိက္ကူလဘာဝေယေဝ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။

‘အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတော’တိ ယော ယော ကောဋ္ဌာသော န ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ တံ မုဉ္စန္တေန အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတော မနသိကာတဗ္ဗံ။ အာဒိကမ္မိကဿ ဟိ ‘ကေသာ’တိ မနသိကရောတော မနသိကာရော ဂန္တွာ ‘မုတ္တ’န္တိ ဣမံ ပရိယောသာနကောဋ္ဌာသမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ ‘မုတ္တ’န္တိ စ မနသိကရောတော မနသိကာရော ဂန္တွာ ‘ကေသာ’တိ ဣမံ အာဒိကောဋ္ဌာသမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ အထဿ မနသိကရောတော ကေစိ ကောဋ္ဌာသာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ကေစိ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ တေန ယေ ယေ ဥပဋ္ဌဟန္တိ တေသု တေသု တာဝ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ၊ ယာဝ ဒွီသု ဥပဋ္ဌိတေသု တေသမ္ပိ ဧကော သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌဟတိ။ ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတံ ပန တမေဝ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောန္တေန အပ္ပနာ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာ။

တတြာယံ ဥပမာ – ယထာ ဟိ ဒွတ္တိံသတာလကေ တာလဝနေ ဝသန္တံ မက္ကဋံ ဂဟေတုကာမော လုဒ္ဒေါ အာဒိမှိ ဌိတတာလဿ ပဏ္ဏံ သရေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရေယျ၊ အထ သော မက္ကဋော ပဋိပါဋိယာ တသ္မိံ တသ္မိံ တာလေ ပတိတွာ ပရိယန္တတာလမေဝ ဂစ္ဆေယျ၊ တတ္ထပိ ဂန္တွာ လုဒ္ဒေန တထေဝ ကတေ ပုန တေနေဝ နယေန အာဒိတာလံ အာဂစ္ဆေယျ၊ သော ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ပဋိပါဋိယာ ဂစ္ဆန္တော ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကုဋ္ဌိဋ္ဌာနေယေဝ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုန အနုက္ကမေန ဧကသ္မိံ တာလေ နိပတိတွာ တဿ ဝေမဇ္ဈေ မကုဠတာလပဏ္ဏသူစိံ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဝိဇ္ဈိယမာနောပိ န ဥဋ္ဌဟေယျ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တတြိဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ယထာ ဟိ တာလဝနေ ဒွတ္တိံသတာလာ၊ ဧဝံ ဣမသ္မိံ ကာယေ ဒွတ္တိံသ ကောဋ္ဌာသာ၊ မက္ကဋော ဝိယ စိတ္တံ၊ လုဒ္ဒေါ ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ မက္ကဋဿ ဒွတ္တိံသတာလကေ တာလဝနေ နိဝါသော ဝိယ ယောဂိနော စိတ္တဿ ဒွတ္တိံသကောဋ္ဌာသကေ ကာယေ အာရမ္မဏဝသေန အနုသံစရဏံ၊ လုဒ္ဒေန အာဒိမှိ ဌိတတာလဿ ပဏ္ဏံ သရေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိယာ ကတာယ မက္ကဋဿ တသ္မိံ တသ္မိံ တာလေ ပတိတွာ ပရိယန္တတာလဂမနံ ဝိယ ယောဂိနော ‘ကေသာ’တိ မနသိကာရေ အာရဒ္ဓေ ပဋိပါဋိယာ ဂန္တွာ ပရိယောသာနကောဋ္ဌာသေ ဧဝ စိတ္တဿ သဏ္ဌာနံ၊ ပုန ပစ္စာဂမနေပိ ဧသေဝ နယော၊ ပုနပ္ပုနံ ပဋိပါဋိယာ ဂစ္ဆမာနဿ မက္ကဋဿ ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကုဋ္ဌိဋ္ဌာနေ ဥဋ္ဌာနံ ဝိယ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော ကေသုစိ ကေသုစိ ဥပဋ္ဌိတေသု အနုပဋ္ဌဟန္တေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဥပဋ္ဌိတေသု ပရိကမ္မကရဏံ၊ အနုက္ကမေန ဧကသ္မိံ တာလေ နိပတိတွာ တဿ ဝေမဇ္ဈေ မကုဠတာလပဏ္ဏသူစိံ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဝိဇ္ဈိယမာနဿာပိ အနုဋ္ဌာနံ ဝိယ အဝသာနေ ဒွီသု ဥပဋ္ဌိတေသု ယော သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌာတိ တမေဝ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရိတွာ အပ္ပနာယ ဥပ္ပာဒနံ။

အပရာပိ ဥပမာ – ယထာ နာမ ပိဏ္ဍပါတိကော ဘိက္ခု ဒွတ္တိံသကုလံ ဂါမံ ဥပနိဿာယ ဝသန္တော ပဌမဂေဟေ ဧဝ ဒွေ ဘိက္ခာ လဘိတွာ ပရတော ဧကံ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ ပုနဒိဝသေ တိဿော လဘိတွာ ပရတော ဒွေ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ တတိယဒိဝသေ အာဒိမှိယေဝ ပတ္တပူရံ လဘိတွာ အာသနသာလံ ဂန္တွာ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒွတ္တိံသကုလဂါမော ဝိယ ဟိ ဒွတ္တိံသာကာရော၊ ပိဏ္ဍပါတိကော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ တဿ တံ ဂါမံ ဥပနိဿာယ ဝါသော ဝိယ ယောဂိနော ဒွတ္တိံသာကာရေ ပရိကမ္မကရဏံ၊ ပဌမဂေဟေ ဒွေ ဘိက္ခာ လဘိတွာ ပရတော ဧကိဿာ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိယ ဒုတိယဒိဝသေ တိဿော လဘိတွာ ပရတော ဒွိန္နံ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိယ စ မနသိကရောတော မနသိကရောတော အနုပဋ္ဌဟန္တေ အနုပဋ္ဌဟန္တေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဥပဋ္ဌိတေသု ဥပဋ္ဌိတေသု ယာဝ ကောဋ္ဌာသဒွယေ ပရိကမ္မကရဏံ၊ တတိယဒိဝသေ အာဒိမှိယေဝ ပတ္တပူရံ လဘိတွာ အာသနသာလာယံ နိသီဒိတွာ ပရိဘောဂေါ ဝိယ ဒွီသု ယော သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌဟတိ တမေဝ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရိတွာ အပ္ပနာယ ဥပ္ပာဒနံ။

‘အပ္ပနာတော’တိ အပ္ပနာကောဋ္ဌာသတော။ ကေသာဒီသု ဧကေကသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ အပ္ပနာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

‘တယော စ သုတ္တန္တာ’တိ အဓိစိတ္တံ၊ သီတိဘာဝေါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂကောသလ္လန္တိ ဣမေ တယော သုတ္တန္တာ ဝီရိယသမာဓိယောဇနတ္ထံ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ –

‘‘အဓိစိတ္တမနုယုတ္တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တီဏိ နိမိတ္တာနိ ကာလေန ကာလံ မနသိကာတဗ္ဗာနိ…ကာလေန ကာလံ သမာဓိနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ၊ ကာလေန ကာလံ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ၊ ကာလေန ကာလံ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဧကန္တံ သမာဓိနိမိတ္တံယေဝ မနသိကရေယျ၊ ဌာနံ တံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဧကန္တံ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံယေဝ မနသိကရေယျ၊ ဌာနံ တံ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စာယ သံဝတ္တေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဧကန္တံ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံယေဝ မနသိကရေယျ၊ ဌာနံ တံ စိတ္တံ န သမ္မာသမာဓိယေယျ အာသဝါနံ ခယာယ။ ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ သမာဓိနိမိတ္တံ၊ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ၊ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ မနသိကရောတိ၊ တံ ဟောတိ စိတ္တံ မုဒု စ ကမ္မနိယဉ္စ ပဘဿရဉ္စ၊ န စ ပဘင်္ဂု၊ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ ဥက္ကံ ဗန္ဓတိ၊ ဥက္ကံ ဗန္ဓိတွာ ဥက္ကာမုခံ အာလိမ္ပေတိ၊ ဥက္ကာမုခံ အာလိမ္ပေတွာ သဏ္ဍာသေန ဇာတရူပံ ဂဟေတွာ ဥက္ကာမုခေ ပက္ခိပေယျ၊ ဥက္ကာမုခေ ပက္ခိပိတွာ ကာလေန ကာလံ အဘိဓမတိ၊ ကာလေန ကာလံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေတိ၊ ကာလေန ကာလံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ဧကန္တံ အဘိဓမေယျ၊ ဌာနံ တံ ဇာတရူပံ ဍဟေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ဧကန္တံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေယျ၊ ဌာနံ တံ ဇာတရူပံ နိဗ္ဗာယေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ဧကန္တံ အဇ္ဈုပေက္ခေယျ၊ ဌာနံ တံ ဇာတရူပံ န သမ္မာ ပရိပါကံ ဂစ္ဆေယျ။

‘‘ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ကာလေန ကာလံ အဘိဓမတိ၊ ကာလေန ကာလံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေတိ၊ ကာလေန ကာလံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ၊ တံ ဟောတိ ဇာတရူပံ မုဒု စ ကမ္မနိယဉ္စ ပဘဿရဉ္စ၊ န စ ပဘင်္ဂု၊ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ၊ ယဿာ ယဿာ စ ပိဠန္ဓနဝိကတိယာ အာကင်္ခတိ – ယဒိ ပဋ္ဋိကာယ ယဒိ ကုဏ္ဍလာယ ယဒိ ဂီဝေယျကာယ ယဒိ သုဝဏ္ဏမာလာယ၊ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘောတိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တေန…ပေ… သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ၊ ယဿ ယဿ စ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿ ဓမ္မဿ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ အဘိညာ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ တတြ တတြေဝ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိအာယတနေ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၁၀၃) ဣဒံ သုတ္တံ အဓိစိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘ဆဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော အနုတ္တရံ သီတိဘာဝံ သစ္ဆိကာတုံ။ ကတမေဟိ ဆဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ နိဂ္ဂဏှာတိ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ သမ္ပဟံသိတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ သမ္ပဟံသေတိ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ၊ ပဏီတာဓိမုတ္တိကော စ ဟောတိ နိဗ္ဗာနာဘိရတော စ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော အနုတ္တရံ သီတိဘာဝံ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ (အ။ နိ။ ၆။၈၅) ဣဒံ သုတ္တံ သီတိဘာဝေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂကောသလ္လံ ပန ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မိံ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄) သံယုတ္တမဟာဝဂ္ဂေ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တေ အာဂတမေဝ။

ဣတိ ဣဒံ သတ္တဝိဓံ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ ဣမဉ္စ ဒသဝိဓံ မနသိကာရကောသလ္လံ သုဋ္ဌု ဝဝတ္ထပေတွာ တေန ယောဂိနာ ဥဘယကောသလ္လဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပနဿ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ ဧကဝိဟာရေယေဝ ဖာသု ဟောတိ၊ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အကထာပေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနမနုယုဉ္ဇန္တေန ဝိသေသံ လဘိတွာ ဥပရူပရိ ကထာပေတဗ္ဗံ။ အညတ္ထ ဝသိတုကာမေန ယထာဝုတ္တေန ဝိဓိနာ ဝိတ္ထာရတော ကထာပေတွာ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေတွာ သဗ္ဗံ ဂဏ္ဌိဋ္ဌာနံ ဆိန္ဒိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ အနနုရူပံ သေနာသနံ ပဟာယ မဟာဝါသတာဒိအဋ္ဌာရသဒေါသဝဇ္ဇိတေ အနုရူပေ ဝိဟာရေ ဝိဟရန္တေန ခုဒ္ဒကပလိဗောဓုပစ္ဆေဒံ ကတွာ ယော တာဝ ရာဂစရိတော ဟောတိ၊ တေန ယသ္မာ ရာဂေါ ပဟာတဗ္ဗော၊ တသ္မာ ပဋိက္ကူလမနသိကာရေ ပရိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။

ကရောန္တေန ပန ကေသေသု တာဝ နိမိတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကထံ? ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ကေသေ လုဉ္စိတွာ ဟတ္ထတလေ ဌပေတွာ ဝဏ္ဏော တာဝ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ ဆိန္နဋ္ဌာနေပိ ကေသေ ဩလောကေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဥဒကပတ္တေ ဝါ ယာဂုပတ္တေ ဝါ ဩလောကေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ကာဠကကာလေ ဒိသွာ ကာဠကာတိ မနသိကာတဗ္ဗာ၊ သေတကာလေ သေတာတိ။ မိဿကကာလေ ပန ဥဿဒဝသေန မနသိကာတဗ္ဗာ ဟောန္တိ။ ယထာ စ ကေသေသု၊ ဧဝံ သကလေပိ တစပဉ္စကေ ဒိသွာဝ နိမိတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေသု ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝဝတ္ထပေတွာ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓအာသယောကာသဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။

တတြာယံ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေသု အနုပုဗ္ဗကထာ – ကေသာ တာဝ ပကတိဝဏ္ဏေန ကာဠကာ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကဝဏ္ဏာ၊ သဏ္ဌာနတော ဒီဃဝဋ္ဋလိကာ တုလာဒဏ္ဍသဏ္ဌာနာ၊ ဒိသတော ဥပရိမဒိသာယ ဇာတာ၊ ဩကာသတော ဥဘောသု ပဿေသု ကဏ္ဏစူဠိကာဟိ၊ ပုရတော နလာဋန္တေန၊ ပစ္ဆတော ဂလဝါဋကေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ သီသကဋာဟဝေဌနံ အလ္လစမ္မံ ကေသာနံ ဩကာသော။ ပရိစ္ဆေဒတော ကေသာ သီသဝေဌနစမ္မေ ဝီဟဂ္ဂမတ္တံ ပဝိသိတွာ ပတိဋ္ဌိတေန ဟေဋ္ဌာ အတ္တနော မူလတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ ဒွေ ကေသာ ဧကတော နတ္ထီတိ အယံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။

‘ကေသာ န လောမာ၊ လောမာ န ကေသာ’တိ ဧဝံ အဝသေသေဟိ ဧကတိံသကောဋ္ဌာသေဟိ အမိဿီကတာ ကေသာ နာမ ပါဋိယေက္ကော ကောဋ္ဌာသောတိ အယံ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဣဒံ ကေသာနံ ဝဏ္ဏာဒိတော ဝဝတ္ထာပနံ။

ဣဒံ ပန တေသံ ဝဏ္ဏာဒိဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလတော ဝဝတ္ထာပနံ – ကေသာ စ နာမေတေ ဝဏ္ဏတောပိ ပဋိက္ကူလာ၊ သဏ္ဌာနတောပိ ဂန္ဓတောပိ အာသယတောပိ ဩကာသတောပိ ပဋိက္ကူလာ။ မနုညေပိ ဟိ ယာဂုပတ္တေ ဝါ ဘတ္တပတ္တေ ဝါ ကေသဝဏ္ဏံ ကိဉ္စိ ဒိသွာ ‘ကေသမိဿကမိဒံ၊ ဟရထ န’န္တိ ဇိဂုစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ကေသာ ဝဏ္ဏတော ပဋိက္ကူလာ။ ရတ္တိံ ဘုဉ္ဇန္တာပိ ကေသသဏ္ဌာနံ အက္ကဝါကံ ဝါ မကစိဝါကံ ဝါ ဆုပိတွာပိ တထေဝ ဇိဂုစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ သဏ္ဌာနတော ပဋိက္ကူလာ။

တေလမက္ခနပုပ္ဖဓူမာဒိသင်္ခါရဝိရဟိတာနဉ္စ ကေသာနံ ဂန္ဓော ပရမဇေဂုစ္ဆော ဟောတိ၊ တတော ဇေဂုစ္ဆတရော အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တာနံ။ ကေသာ ဟိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတော အပ္ပဋိက္ကူလာပိ သိယုံ၊ ဂန္ဓေန ပန ပဋိက္ကူလာယေဝ။ ယထာ ဟိ ဒဟရဿ ကုမာရဿ ဝစ္စံ ဝဏ္ဏတော ဟဠိဒ္ဒိဝဏ္ဏံ၊ သဏ္ဌာနတောပိ ဟလိဒ္ဒိပိဏ္ဍသဏ္ဌာနံ၊ သင်္ခါရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍိတဉ္စ ဥဒ္ဓုမာတကကာဠသုနခသရီရံ ဝဏ္ဏတော တာလပက္ကဝဏ္ဏံ၊ သဏ္ဌာနတော ဝဋ္ဋေတွာ ဝိဿဋ္ဌမုဒိင်္ဂသဏ္ဌာနံ၊ ဒါဌာပိဿ သုမနမကုဠသဒိသာတိ ဥဘယမ္ပိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတော သိယာ အပ္ပဋိက္ကူလံ၊ ဂန္ဓေန ပန ပဋိက္ကူလမေဝ၊ ဧဝံ ကေသာပိ သိယုံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတော အပ္ပဋိက္ကူလာ၊ ဂန္ဓေန ပန ပဋိက္ကူလာ ဧဝါတိ။

ယထာ ပန အသုစိဋ္ဌာနေ ဂါမနိဿန္ဒေန ဇာတာနိ သူပေယျပဏ္ဏာနိ နာဂရိကမနုဿာနံ ဇေဂုစ္ဆာနိ ဟောန္တိ အပရိဘောဂါနိ၊ ဧဝံ ကေသာပိ ပုဗ္ဗလောဟိတမုတ္တကရီသပိတ္တသေမှာဒိနိဿန္ဒေန ဇာတတ္တာ အတိဇေဂုစ္ဆာတိ ဣဒံ နေသံ ‘အာသယတော’ ပါဋိကုလျံ။ ဣမေ စ ကေသာ နာမ ဂူထရာသိမှိ ဥဋ္ဌိတကဏ္ဏိကံ ဝိယ ဧကတ္တိံသကောဋ္ဌာသရာသိမှိ ဇာတာ။ တေ သုသာနသင်္ကာရဋ္ဌာနာဒီသု ဇာတသာကံ ဝိယ၊ ပရိခါဒီသု ဇာတကမလကုဝလယာဒိပုပ္ဖံ ဝိယ စ အသုစိဋ္ဌာနေ ဇာတတ္တာ ပရမဇေဂုစ္ဆာတိ ဣဒံ တေသံ ‘ဩကာသတော’ ပါဋိက္ကူလျံ။

ယထာ စ ကေသာနံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသာနံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓာသယောကာသဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလတာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ပန သဗ္ဗေပိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။

တတ္ထ လောမာ တာဝ ပကတိဝဏ္ဏတော န ကေသာ ဝိယ အသမ္ဘိန္နကာဠကာ၊ ကာဠပိင်္ဂလာ ပန ဟောန္တိ၊ သဏ္ဌာနတော ဩနတဂ္ဂတာလမူလသဏ္ဌာနာ၊ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ၊ ဩကာသတော ဌပေတွာ ကေသာနံ ပတိဋ္ဌိတောကာသဉ္စ ဟတ္ထပါဒတလာနိ စ ယေဘုယျေန အဝသေသသရီရဝေဌနစမ္မေ ဇာတာ၊ ပရိစ္ဆေဒတော သရီရဝေဌနစမ္မေ လိက္ခာမတ္တံ ပဝိသိတွာ ပတိဋ္ဌိတေန ဟေဋ္ဌာ အတ္တနော မူလတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ ဒွေ လောမာ ဧကတော နတ္ထိ။ အယံ တေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

နခါတိ ဝီသတိယာ နခပဋ္ဋာနံ နာမံ။ တေ သဗ္ဗေပိ ဝဏ္ဏတော သေတာ၊ သဏ္ဌာနတော မစ္ဆသကလိကသဏ္ဌာနာ၊ ဒိသတော ပါဒနခါ ဟေဋ္ဌိမဒိသာယ ဇာတာ၊ ဟတ္ထနခါ ဥပရိမဒိသာယာတိ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ၊ ဩကာသတော အင်္ဂုလီနံ အဂ္ဂပိဋ္ဌေသု ပတိဋ္ဌိတာ၊ ပရိစ္ဆေဒတော ဒွီသု ဒိသာသု အင်္ဂုလိကောဋိမံသေဟိ၊ အန္တော အင်္ဂုလိပိဋ္ဌိမံသေန၊ ဗဟိ စေဝ အဂ္ဂေ စ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ ဒွေ နခါ ဧကတော နတ္ထိ။ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

ဒန္တာတိ ပရိပုဏ္ဏဒန္တဿ ဒွတ္တိံသ ဒန္တဋ္ဌိကာနိ။ တေပိ ဝဏ္ဏတော သေတာ၊ သဏ္ဌာနတော အနေကသဏ္ဌာနာ။ တေသဉှိ ဟေဋ္ဌိမာယ တာဝ ဒန္တပါဠိယာ မဇ္ဈေ စတ္တာရော ဒန္တာ မတ္တိကာပိဏ္ဍေ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတအလာဗုဗီဇသဏ္ဌာနာ။ တေသံ ဥဘောသု ပဿေသု ဧကေကော ဧကမူလကော ဧကကောဋိကော မလ္လိကမကုဠသဏ္ဌာနော။ တတော ဧကေကော ဒွိမူလကော ဒွိကောဋိကော ယာနကဥပတ္ထမ္ဘနိကသဏ္ဌာနော။ တတော ဒွေ ဒွေ တိမူလာ တိကောဋိကာ။ တတော ဒွေ ဒွေ စတုမူလာ စတုကောဋိကာတိ။ ဥပရိမပါဠိယာပိ ဧသေဝ နယော ။ ဒိသတော ဥပရိမဒိသာယ ဇာတာ။ ဩကာသတော ဒွီသု ဟနုကဋ္ဌိကေသု ပတိဋ္ဌိတာ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ ဟနုကဋ္ဌိကေ ပတိဋ္ဌိတေန အတ္တနော မူလတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ ဒွေ ဒန္တာ ဧကတော နတ္ထိ။ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

တစောတိ သကလသရီရံ ဝေဌေတွာ ဌိတစမ္မံ။ တဿ ဥပရိ ကာဠသာမပီတာဒိဝဏ္ဏာ ဆဝိ နာမ၊ ယာ သကလသရီရတောပိ သင်္ကဍ္ဎိယမာနာ ဗဒရဋ္ဌိမတ္တာ ဟောတိ။ တစော ပန ဝဏ္ဏတော သေတောယေဝ။ သော စဿ သေတဘာဝေါ အဂ္ဂိဇာလာဘိဃာတပဟရဏပဟာရာဒီဟိ ဝိဒ္ဓံသိတာယ ဆဝိယာ ပါကဋော ဟောတိ။ သဏ္ဌာနတော သရီရသဏ္ဌာနောဝ ဟောတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။

ဝိတ္ထာရတော ပန ပါဒင်္ဂုလိတ္တစော ကောသကာရကကောသသဏ္ဌာနော။ ပိဋ္ဌိပါဒတ္တစော ပုဋဗန္ဓဥပါဟနသဏ္ဌာနော။ ဇင်္ဃတ္တစော ဘတ္တပုဋကတာလပဏ္ဏသဏ္ဌာနော။ ဦရုတ္တစော တဏ္ဍုလဘရိတဒီဃတ္ထဝိကသဏ္ဌာနော။ အာနိသဒတ္တစော ဥဒကပူရိတပဋပရိဿာဝနသဏ္ဌာနော။ ပိဋ္ဌိတ္တစော ဖလကောနဒ္ဓစမ္မသဏ္ဌာနော။ ကုစ္ဆိတ္တစော ဝီဏာဒေါဏိကောနဒ္ဓစမ္မသဏ္ဌာနော။ ဥရတ္တစော ယေဘုယျေန စတုရဿသဏ္ဌာနော။ ဥဘယဗာဟုတ္တစော တူဏီရောနဒ္ဓစမ္မသဏ္ဌာနော။ ပိဋ္ဌိဟတ္ထတ္တစော ခုရကောသကသဏ္ဌာနော၊ ဖဏကတ္ထဝိကသဏ္ဌာနော ဝါ။ ဟတ္ထင်္ဂုလိတ္တစော ကုဉ္စိကာကောသကသဏ္ဌာနော။ ဂီဝတ္တစော ဂလကဉ္စုကသဏ္ဌာနော။ မုခတ္တစော ဆိဒ္ဒါဝစ္ဆိဒ္ဒေါ ကီဋကုလာဝကသဏ္ဌာနော။ သီသတ္တစော ပတ္တတ္ထဝိကသဏ္ဌာနောတိ။

တစပရိဂ္ဂဏှကေန စ ယောဂါဝစရေန ဥတ္တရောဋ္ဌတော ပဋ္ဌာယ ဥပရိ မုခံ ဉာဏံ ပေသေတွာ ပဌမံ တာဝ မုခံ ပရိယောနန္ဓိတွာ ဌိတစမ္မံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ တတော နလာဋဋ္ဌိစမ္မံ။ တတော ထဝိကာယ ပက္ခိတ္တပတ္တဿ စ ထဝိကာယ စ အန္တရေန ဟတ္ထမိဝ သီသဋ္ဌိကဿ စ သီသစမ္မဿ စ အန္တရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ အဋ္ဌိကေန သဒ္ဓိံ စမ္မဿ ဧကာဗဒ္ဓဘာဝံ ဝိယောဇေန္တေန သီသစမ္မံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ တတော ခန္ဓစမ္မံ။ တတော အနုလောမေန ပဋိလောမေန စ ဒက္ခိဏဟတ္ထစမ္မံ။ အထ တေနေဝ နယေန ဝါမဟတ္ထစမ္မံ။ တတော ပိဋ္ဌိစမ္မံ။ တံ တံ ဝဝတ္ထပေတွာ အနုလောမေန စ ပဋိလောမေန စ ဒက္ခိဏပါဒစမ္မံ။ အထ တေနေဝ နယေန ဝါမပါဒစမ္မံ။ တတော အနုက္ကမေနေဝ ဝတ္ထိဥဒရဟဒယဂီဝစမ္မာနိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာနိ။ အထ ဂီဝါစမ္မာနန္တရံ ဟေဋ္ဌိမဟနုစမ္မံ ဝဝတ္ထပေတွာ အဓရောဋ္ဌပရိယောသာနံ ပါပေတွာ နိဋ္ဌပေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဩဠာရိကောဠာရိကံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ သုခုမမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ။

ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော သကလသရီရံ ပရိယောနန္ဓိတွာ ဌိတော။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ ပတိဋ္ဌိတတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန ပရိစ္ဆိန္နော။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

မံသန္တိ နဝ မံသပေသိသတာနိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝဏ္ဏတော ရတ္တံ ကိံသုကပုပ္ဖသဒိသံ၊ သဏ္ဌာနတော ဇင်္ဃပိဏ္ဍိကမံသံ တာလပဏ္ဏပုဋဘတ္တသဏ္ဌာနံ၊ ဦရုမံသံ နိသဒပေါတကသဏ္ဌာနံ၊ အာနိသဒမံသံ ဥဒ္ဓနကောဋိသဏ္ဌာနံ၊ ပိဋ္ဌိမံသံ တာလဂုဠပဋလသဏ္ဌာနံ၊ ဖာသုကဒွယမံသံ ပေါတ္ထလိကာယ ကုစ္ဆိယံ တနုမတ္တိကာလေပနသဏ္ဌာနံ၊ ထနမံသံ ဝဋ္ဋေတွာ အဝက္ခိတ္တမတ္တိကာပိဏ္ဍသဏ္ဌာနံ၊ ဗာဟုဒွယမံသံ ဒိဂုဏံ ကတွာ ဌပိတနိစ္စမ္မမဟာမူသိကသဏ္ဌာနံ။ ဧဝံ ဩဠာရိကောဠာရိကံ မံသံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ သုခုမမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော သာဓိကာနိ တီဏိ အဋ္ဌိသတာနိ အနုလိမ္ပေတွာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ အဋ္ဌိသင်္ဃာတေ ပတိဋ္ဌိတတလေန၊ ဥပရိ တစေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

‘နှာရူ’တိ နဝ နှာရုသတာနိ။ ဝဏ္ဏတော သဗ္ဗေပိ နှာရူ သေတာ၊ သဏ္ဌာနတော နာနာသဏ္ဌာနာ။ ဧတေသု ဟိ ဂီဝါယ ဥပရိဘာဂတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စ မဟာနှာရူ သရီရံ ဝိနဒ္ဓမာနာ ဟဒယဿ ပုရိမပဿေန ဩတိဏ္ဏာ၊ ပဉ္စ ပစ္ဆိမပဿေန၊ ပဉ္စ ဒက္ခိဏပဿေန၊ ပဉ္စ ဝါမပဿေန၊ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ဝိနဒ္ဓမာနာပိ ဟတ္ထဿ ပုရိမပဿေန ပဉ္စ၊ ပစ္ဆိမပဿေန ပဉ္စ၊ တထာ ဝါမဟတ္ထံ ဝိနဒ္ဓမာနာပိ။ ဒက္ခိဏပါဒံ ဝိနဒ္ဓမာနာပိ ပါဒဿ ပုရိမပဿေန ပဉ္စ၊ ပစ္ဆိမပဿေန ပဉ္စ၊ တထာ ဝါမပါဒံ ဝိနဒ္ဓမာနာပီတိ။ ဧဝံ သရီရဓာရကာ နာမ သဋ္ဌိ မဟာနှာရူ ကာယံ ဝိနဒ္ဓမာနာ ဩတိဏ္ဏာ၊ ယေ ကဏ္ဍရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ကန္ဒလမကုဠသဏ္ဌာနာ။

အညေ ပန တံ တံ ပဒေသံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဌိတာ တတော သုခုမတရာ သုတ္တရဇ္ဇုကသဏ္ဌာနာ။ အညေ တတော သုခုမတရာ ပူတိလတာသဏ္ဌာနာ။ အညေ တတော သုခုမတရာ မဟာဝီဏာတန္တိသဏ္ဌာနာ။ အညေ ထူလသုတ္တကသဏ္ဌာနာ။ ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌိယံ နှာရူ သကုဏပါဒသဏ္ဌာနာ။ သီသနှာရူ ဒါရကာနံ သီသဇာလကသဏ္ဌာနာ။ ပိဋ္ဌိနှာရူ အာတပေ ပသာရိတအလ္လဇာလသဏ္ဌာနာ။ အဝသေသာ တံတံအင်္ဂပစ္စင်္ဂါနုဂတာ နှာရူ သရီရေ ပဋိမုက္ကဇာလကဉ္စုကသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော သကလသရီရေ အဋ္ဌီနိ အာဗန္ဓိတွာ ဌိတာ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ တိဏ္ဏံ အဋ္ဌိသတာနံ ဥပရိ ပတိဋ္ဌိတတလေဟိ၊ ဥပရိ မံသစမ္မာနိ အာဟစ္စ ဌိတပဒေသေဟိ၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

အဋ္ဌီတိ ဌပေတွာ ဒွတ္တိံသ ဒန္တဋ္ဌီနိ အဝသေသာနိ စတုသဋ္ဌိ ဟတ္ထဋ္ဌီနိ၊ စတုသဋ္ဌိ ပါဒဋ္ဌီနိ၊ စတုသဋ္ဌိ မံသနိဿိတာနိ မုဒုအဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ပဏှိကဋ္ဌီနိ၊ ဧကေကသ္မိံ ပါဒေ ဒွေ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဇင်္ဃဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဦရုဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ကဋိဋ္ဌီနိ၊ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီနိ၊ စတုဝီသတိ ဖာသုကဋ္ဌီနိ၊ စုဒ္ဒသ ဥရဋ္ဌီနိ၊ ဧကံ ဟဒယဋ္ဌိ၊ ဒွေ အက္ခကဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ကောဋ္ဌဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဗာဟဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဒွေ အဂ္ဂဗာဟဋ္ဌီနိ၊ သတ္တ ဂီဝဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဟနုကဋ္ဌီနိ၊ ဧကံ နာသိကဋ္ဌိ၊ ဒွေ အက္ခိဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ကဏ္ဏဋ္ဌီနိ၊ ဧကံ နလာဋဋ္ဌိ၊ ဧကံ မုဒ္ဓဋ္ဌိ၊ နဝ သီသကပါလဋ္ဌီနီတိ ဧဝံ တိမတ္တာနိ အဋ္ဌိသတာနိ။

တာနိ သဗ္ဗာနိပိ ဝဏ္ဏတော သေတာနိ၊ သဏ္ဌာနတော နာနာသဏ္ဌာနာနိ။ တတ္ထ ဟိ အဂ္ဂပါဒင်္ဂုလိဋ္ဌီနိ ကတကဗီဇသဏ္ဌာနာနိ။ တဒနန္တရာနိ မဇ္ဈပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ပနသဋ္ဌိသဏ္ဌာနာနိ။ မူလပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ပဏဝသဏ္ဌာနာနိ။ ပိဋ္ဌိပါဒဋ္ဌီနိ ကောဋ္ဌိတကန္ဒလကန္ဒရာသိသဏ္ဌာနာနိ။ ပဏှိကဋ္ဌိ ဧကဋ္ဌိတာလဖလဗီဇသဏ္ဌာနံ။ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီနိ ဗန္ဓကီဠာဂေါဠကသဏ္ဌာနာနိ။ ဇင်္ဃဋ္ဌီနံ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီသု ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ အနပနီတတစသိန္ဒိကဠီရသဏ္ဌာနံ။ ခုဒ္ဒကဇင်္ဃဋ္ဌိကံ ဓနုကဒဏ္ဍသဏ္ဌာနံ၊ မဟန္တံ မိလာတသပ္ပပိဋ္ဌိသဏ္ဌာနံ။ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌိ ဧကတော ပရိက္ခီဏဖေဏကသဏ္ဌာနံ။

တတ္ထ ဇင်္ဃဋ္ဌိကဿ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ အတိခိဏဂ္ဂဂေါသိင်္ဂသဏ္ဌာနံ။ ဦရုဋ္ဌိ ဒုတ္တစ္ဆိတဝါသိဖရသုဒဏ္ဍကသဏ္ဌာနံ။ တဿ ကဋိဋ္ဌိမှိ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ ကီဠာဂေါဠကသဏ္ဌာနံ။ တေန ကဋိဋ္ဌိနော ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ အဂ္ဂစ္ဆိန္နမဟာပုန္နာဂဖလသဏ္ဌာနံ။ ကဋိဋ္ဌီနိ ဒွေပိ ဧကာဗဒ္ဓါနိ ဟုတွာ ကုမ္ဘကာရကဥဒ္ဓနသဏ္ဌာနာနိ၊ ပါဋိယေက္ကံ ကမ္မာရကူဋယောတ္တကသဏ္ဌာနာနိ။ ကောဋိယံ ဌိတအာနိသဒဋ္ဌိ အဓောမုခံ ကတွာ ဂဟိတသပ္ပဖဏသဏ္ဌာနံ သတ္တသု ဌာနေသု ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ။ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီနိ အဗ္ဘန္တရတော ဥပရူပရိ ဌပိတသီသကပဋ္ဋဝေဌကသဏ္ဌာနာနိ၊ ဗာဟိရတော ဝဋ္ဋနာဝဠိသဏ္ဌာနာနိ။ တေသံ အန္တရန္တရာ ကကစဒန္တသဒိသာ ဒွေ တယော ကဏ္ဋကာ ဟောန္တိ။ စတုဝီသတိယာ ဖာသုကဋ္ဌီသု အပရိပုဏ္ဏာနိ အပရိပုဏ္ဏာသိတသဏ္ဌာနာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ ပရိပုဏ္ဏာသိတသဏ္ဌာနာနိ။ သဗ္ဗာနိပိ ဩဒါတကုက္ကုဋဿ ပသာရိတပက္ခသဏ္ဌာနာနိ။

စုဒ္ဒသ ဥရဋ္ဌီနိ ဇိဏ္ဏသန္ဒမာနိကပဉ္ဇရသဏ္ဌာနာနိ။ ဟဒယဋ္ဌိ ဒဗ္ဗိဖဏသဏ္ဌာနံ။ အက္ခကဋ္ဌီနိ ခုဒ္ဒကလောဟဝါသိဒဏ္ဍသဏ္ဌာနာနိ။ ကောဋ္ဌဋ္ဌီနိ ဧကတော ပရိက္ခီဏသီဟဠကုဒါလသဏ္ဌာနာနိ။ ဗာဟုဋ္ဌီနိ အာဒါသဒဏ္ဍကသဏ္ဌာနာနိ။ အဂ္ဂဗာဟုဋ္ဌီနိ ယမကတာလကန္ဒသဏ္ဌာနာနိ။ မဏိဗန္ဓဋ္ဌီနိ ဧကတော အလ္လီယာပေတွာ ဌပိတသီသကပဋ္ဋဝေဌကသဏ္ဌာနာနိ။ ပိဋ္ဌိဟတ္ထဋ္ဌီနိ ကောဋ္ဋိတကန္ဒလကန္ဒရာသိသဏ္ဌာနာနိ။ ဟတ္ထင်္ဂုလီသု မူလပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ပဏဝသဏ္ဌာနာနိ၊ မဇ္ဈပဗ္ဗဋ္ဌီနိ အပရိပုဏ္ဏပနသဋ္ဌိသဏ္ဌာနာနိ၊ အဂ္ဂပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ကတကဗီဇသဏ္ဌာနာနိ။ သတ္တ ဂီဝဋ္ဌီနိ ဒဏ္ဍေန ဝိဇ္ဈိတွာ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတဝံသကဠီရစက္ကလိကသဏ္ဌာနာနိ။ ဟေဋ္ဌိမဟနုကဋ္ဌိ ကမ္မာရာနံ အယောကူဋယောတ္တကသဏ္ဌာနံ၊ ဥပရိမံ အဝလေခနသတ္ထကသဏ္ဌာနံ။

အက္ခိကူပနာသာကူပဋ္ဌီနိ အပနီတမိဉ္ဇတရုဏတာလဋ္ဌိသဏ္ဌာနာနိ။ နလာဋဋ္ဌိ အဓောမုခဌပိတသင်္ခထာလကကပါလသဏ္ဌာနံ။ ကဏ္ဏစူဠိကဋ္ဌီနိ နှာပိတခုရကောသကသဏ္ဌာနာနိ။ နလာဋကဏ္ဏစူဠိကာနံ ဥပရိ ပဋ္ဋဗန္ဓနောကာသေ အဋ္ဌိ သင်္ကုဋိတဃဋပုဏ္ဏပဋလခဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ မုဒ္ဓဋ္ဌိ မုခစ္ဆိန္နဝင်္ကနာဠိကေရသဏ္ဌာနံ။ သီသဋ္ဌီနိ သိဗ္ဗေတွာ ဌပိတဇဇ္ဇရလာဗုကဋာဟသဏ္ဌာနာနိ။

ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာနိ။ ဩကာသတော အဝိသေသေန သကလသရီရေ ဌိတာနိ။ ဝိသေသေန ပနေတ္ထ သီသဋ္ဌီနိ ဂီဝဋ္ဌီသု ပတိဋ္ဌိတာနိ၊ ဂီဝဋ္ဌီနိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီသု၊ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီနိ ကဋိဋ္ဌီသု၊ ကဋိဋ္ဌီနိ ဦရုဋ္ဌီသု၊ ဦရုဋ္ဌီနိ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌီသု၊ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌီနိ ဇင်္ဃဋ္ဌီသု၊ ဇင်္ဃဋ္ဌီနိ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီသု၊ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီနိ ပိဋ္ဌိပါဒဋ္ဌီသု ပတိဋ္ဌိတာနိ။ ပရိစ္ဆေဒတော အန္တော အဋ္ဌိမိဉ္ဇေန၊ ဥပရိ မံသေန၊ အဂ္ဂေ မူလေ စ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာနိ။ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

အဋ္ဌိမိဉ္ဇန္တိ တေသံ တေသံ အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရဂတံ မိဉ္ဇံ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ။ သဏ္ဌာနတော မဟန္တမဟန္တာနံ အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရဂတံ ဝေဠုနာဠိယံ ပက္ခိတ္တသေဒိတမဟာဝေတ္တဂ္ဂသဏ္ဌာနံ၊ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနံ အဗ္ဘန္တရဂတံ ဝေဠုယဋ္ဌိပဗ္ဗေသု ပက္ခိတ္တသေဒိတတနုဝေတ္တဂ္ဂသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရတလေဟိ ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ဝက္ကန္တိ ဧကဗန္ဓနာ ဒွေ မံသပိဏ္ဍာ။ တံ ဝဏ္ဏတော မန္ဒရတ္တံ ပါဠိဘဒ္ဒကဋ္ဌိဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဒါရကာနံ ယမကကီဠာဂေါဠကသဏ္ဌာနံ၊ ဧကဝဏ္ဋပဋိဗဒ္ဓအမ္ဗဖလဒွယသဏ္ဌာနံ ဝါ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဂလဝါဋကာ နိက္ခန္တေန ဧကမူလေန ထောကံ ဂန္တွာ ဒွိဓာ ဘိန္နေန ထူလနှာရုနာ ဝိနိဗဒ္ဓံ ဟုတွာ ဟဒယမံသံ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဝက္ကံ ဝက္ကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ဟဒယန္တိ ဟဒယမံသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ရတ္တံ ပဒုမပတ္တပိဋ္ဌိဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဗာဟိရပတ္တာနိ အပနေတွာ အဓောမုခဌပိတပဒုမမကုဠသဏ္ဌာနံ။ ဗဟိ မဋ္ဌံ၊ အန္တော ကောသာတကီဖလဿ အဗ္ဘန္တရသဒိသံ။ ပညဝန္တာနံ ထောကံ ဝိကသိတံ၊ မန္ဒပညာနံ မကုဠိတမေဝ။ အန္တော စဿ ပုန္နာဂဋ္ဌိပတိဋ္ဌာနမတ္တော အာဝါဋကော ဟောတိ၊ ယတ္ထ အဍ္ဎပသတမတ္တံ လောဟိတံ သဏ္ဌာတိ၊ ယံ နိဿာယ မနောဓာတု မနောဝိညာဏဓာတု စ ဝတ္တန္တိ။ တံ ပနေတံ ရာဂစရိတဿ ရတ္တံ ဟောတိ၊ ဒေါသစရိတဿ ကာဠကံ၊ မောဟစရိတဿ မံသဓောဝနုဒကသဒိသံ၊ ဝိတက္ကစရိတဿ ကုလတ္ထယူသဝဏ္ဏံ၊ သဒ္ဓါစရိတဿ ကဏိကာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ၊ ပညာစရိတဿ အစ္ဆံ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ ပဏ္ဍရံ ပရိသုဒ္ဓံ နိဒ္ဓါတဇာတိမဏိ ဝိယ ဇုတိမန္တံ ခါယတိ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော သရီရဗ္ဘန္တရေ ဒွိန္နံ ထနာနံ မဇ္ဈေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟဒယံ ဟဒယဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ယကနန္တိ ယမကမံသပဋလံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ရတ္တပဏ္ဍုကဓာတုကံ၊ နာတိရတ္တကုမုဒဿ ပတ္တပိဋ္ဌိဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော မူလေ ဧကံ၊ အဂ္ဂေ ယမကံ ကောဝိဠာရပတ္တသဏ္ဌာနံ ။ တဉ္စ ဒန္ဓာနံ ဧကမေဝ ဟောတိ မဟန္တံ၊ ပညဝန္တာနံ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ခုဒ္ဒကာနိ။ ဒိသတော ဥပရိမဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဒွိန္နံ ထနာနံ အဗ္ဘန္တရေ ဒက္ခိဏပဿံ နိဿာယ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ယကနံ ယကနဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ကိလောမကန္တိ ပဋိစ္ဆန္နာပဋိစ္ဆန္နဘေဒတော ဒုဝိဓံ ပရိယောနဟနမံသံ။ တံ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝဏ္ဏတော သေတံ၊ ဒုကူလပိလောတိကဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော အတ္တနော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ပဋိစ္ဆန္နကိလောမကံ ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဣတရံ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ပဋိစ္ဆန္နကိလောမကံ ဟဒယဉ္စ ဝက္ကဉ္စ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတံ။ အပဋိစ္ဆန္နကိလောမကံ သကလသရီရေ စမ္မဿ ဟေဋ္ဌတော မံသံ ပရိယောနဒ္ဓိတွာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ မံသေန၊ ဥပရိ စမ္မေန၊ တိရိယံ ကိလောမကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ပိဟကန္တိ ဥဒရဇိဝှာမံသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော နီလံ နိဂ္ဂုဏ္ဍိကပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော သတ္တင်္ဂုလပ္ပမာဏံ အဗန္ဓနံ ကာဠဝစ္ဆကဇိဝှာသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဟဒယဿ ဝါမပဿေ ဥဒရပဋလဿ မတ္ထကပဿံ နိဿာယ ဌိတံ၊ ယသ္မိံ ပဟရဏပ္ပဟာရေန ဗဟိ နိက္ခန္တေ သတ္တာနံ ဇီဝိတက္ခယော ဟောတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပိဟကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ပပ္ဖာသန္တိ ဒွတ္တိံသမံသခဏ္ဍပ္ပဘေဒံ ပပ္ဖာသမံသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ရတ္တံ နာတိပက္ကဥဒုမ္ဗရဖလဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဝိသမစ္ဆိန္နဗဟလပူဝခဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ အဗ္ဘန္တရေ အသိတပီတာနံ အဘာဝေ ဥဂ္ဂတေန ကမ္မဇတေဇုသ္မနာ အဗ္ဘာဟတတ္တာ သင်္ခါဒိတပလာလပိဏ္ဍမိဝ နိရသံ နိရောဇံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော သရီရဗ္ဘန္တရေ ဒွိန္နံ ထနာနမန္တရေ ဟဒယဉ္စ ယကနဉ္စ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဩလမ္ဗန္တံ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဖပ္ဖာသဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

အန္တန္တိ ပုရိသဿ ဒွတ္တိံသ ဟတ္ထာ၊ ဣတ္ထိယာ အဋ္ဌဝီသတိဟတ္ထာ ဧကဝီသတိယာ ဌာနေသု ဩဘဂ္ဂါ အန္တဝဋ္ဋိ။ တဒေတံ ဝဏ္ဏတော သေတံ သက္ခရသုဓာဝဏ္ဏံ ။ သဏ္ဌာနတော လောဟိတဒေါဏိယံ အာဘုဇိတွာ ဌပိတသီသစ္ဆိန္နသပ္ပသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ဥပရိ ဂလဝါဋကေ ဟေဋ္ဌာ စ ကရီသမဂ္ဂေ ဝိနိဗန္ဓတ္တာ ဂလဝါဋကကရီသမဂ္ဂပရိယန္တေ သရီရဗ္ဘန္တရေ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အန္တဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

အန္တဂုဏန္တိ အန္တဘောဂဋ္ဌာနေသု ဗန္ဓနံ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ ဒကသီတလိကမူလဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဒကသီတလိကမူလသဏ္ဌာနမေဝ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ကုဒါဠဖရသုကမ္မာဒီနိ ကရောန္တာနံ ယန္တာကဍ္ဎနကာလေ ယန္တသုတ္တမိဝ၊ ယန္တဖလကာနိ အန္တဘောဂေ ဧကတော အဂဠန္တေ အာဗန္ဓိတွာ ပါဒပုဉ္ဆနရဇ္ဇုမဏ္ဍလကဿ အန္တရာ တံ သိဗ္ဗေတွာ ဌိတရဇ္ဇုကာ ဝိယ ဧကဝီသတိယာ ဌာနေသု အန္တဘောဂါနံ အန္တရာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အန္တဂုဏဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ဥဒရိယန္တိ ဥဒရေ ဘဝံ အသိတပိတခါယိတသာယိတံ။ တံ ဝဏ္ဏတော အဇ္ဈောဟဋာဟာရဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ပရိဿာဝနေ သိထိလဗန္ဓတဏ္ဍုလသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဥဒရေ ဌိတံ။ ဥဒရံ နာမ ဥဘတော နိပ္ပီဠိယမာနဿ အလ္လသာဋကဿ မဇ္ဈေ သဉ္ဇာတဖောဋကသဒိသံ အန္တပဋလံ၊ ဗဟိ မဋ္ဌံ၊ အန္တော မံသကသမ္ဗုကပလိဝေဌနကိလိဋ္ဌပါဝါရကပုပ္ဖကသဒိသံ၊ ကုထိတပနသတစဿ အဗ္ဘန္တရသဒိသန္တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ယတ္ထ တက္ကောဋကာ၊ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒကာ၊ တာလဟီရကာ၊ သူစိမုခကာ၊ ပဋတန္တသုတ္တကာ ဣစ္စေဝမာဒိဒွတ္တိံသကုလပ္ပဘေဒါ ကိမယော အာကုလဗျာကုလာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနော ဟုတွာ နိဝသန္တိ၊ ယေ ပါနဘောဇနာဒိမှိ အဝိဇ္ဇမာနေ ဥလ္လင်္ဃိတွာ ဝိရဝန္တာ ဟဒယမံသံ အဘိဟနန္တိ၊ ပါနဘောဇနာဒိအဇ္ဈောဟရဏဝေလာယ စ ဥဒ္ဓံမုခါ ဟုတွာ ပဌမဇ္ဈောဟဋေ ဒွေ တယော အာလောပေ တုရိတတုရိတာ ဝိလုမ္ပန္တိ၊ ယံ တေသံ ကိမီနံ သူတိဃရံ၊ ဝစ္စကုဋိ၊ ဂိလာနသာလာ၊ သုသာနဉ္စ ဟောတိ။

ယတ္ထ သေယျထာပိ နာမ စဏ္ဍာလဂါမဒွါရေ စန္ဒနိကာယ နိဒါဃသမယေ ထူလဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဥဒကေန ဝုယှမာနံ မုတ္တကရီသစမ္မအဋ္ဌိနှာရုခဏ္ဍခေဠသိင်္ဃာဏိကလောဟိတပ္ပဘုတိ နာနာကုဏပဇာတံ နိပတိတွာ ကဒ္ဒမောဒကာလုဠိတံ ဒွီဟတီဟစ္စယေန သဉ္ဇာတကိမိကုလံ သူရိယာတပဝေဂသန္တာပကုထိတံ ဥပရိ ဖေဏပုဗ္ဗုလကေ မုဉ္စန္တံ အဘိနီလဝဏ္ဏံ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆံ နေဝ ဥပဂန္တုံ န ဒဋ္ဌုံ အရဟရူပတံ အာပဇ္ဇိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ပဂေဝ ဃာယိတုံ ဝါ သာယိတုံ ဝါ၊ ဧဝမေဝ နာနပ္ပကာရပါနဘောဇနာဒိဒန္တမုသလသဉ္စုဏ္ဏိတံ ဇိဝှာဟတ္ထပရိဝတ္တိတခေဠလာလာပလိဗုဒ္ဓံ တင်္ခဏဝိဂတဝဏ္ဏဂန္ဓရသာဒိသမ္ပဒံ တန္တဝါယခလိသုဝါနဝမထုသဒိသံ နိပတိတွာ ပိတ္တသေမှဝါတပလိဝေဌိတံ ဟုတွာ ဥဒရဂ္ဂိသန္တာပဝေဂကုထိတံ ကိမိကုလာကုလံ ဥပရူပရိ ဖေဏပုဗ္ဗုလကာနိ မုဉ္စန္တံ ပရမကသမ္ဗုဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ယံ သုတွာပိ ပါနဘောဇနာဒီသု အမနုညတာ သဏ္ဌာတိ၊ ပဂေဝ ပညာစက္ခုနာ အဝလောကေတွာ၊ ယတ္ထ စ ပတိတံ ပါနဘောဇနာဒိ ပဉ္စဓာ ဝိဘာဂံ ဂစ္ဆတိ – ဧကံ ဘာဂံ ပါဏကာ ခါဒန္တိ၊ ဧကံ ဘာဂံ ဥဒရဂ္ဂိ ဈာပေတိ၊ ဧကော ဘာဂေါ မုတ္တံ ဟောတိ၊ ဧကော ကရီသံ၊ ဧကော ရသဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ သောဏိတမံသာဒီနိ ဥပဗြူဟယတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဥဒရပဋလေန စေဝ ဥဒရိယဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ကရီသန္တိ ဝစ္စံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ယေဘုယျေန အဇ္ဈောဟဋာဟာရဝဏ္ဏမေဝ ဟောတိ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ပက္ကာသယေ ဌိတံ။ ပက္ကာသယော နာမ ဟေဋ္ဌာ နာဘိပိဋ္ဌိကဏ္ဋကမူလာနမန္တရေ အန္တာဝသာနေ ဥဗ္ဗေဓေန အဋ္ဌင်္ဂုလမတ္တော ဝေဠုနာဠိကသဒိသော၊ ယတ္ထ သေယျထာပိ နာမ ဥပရူပရိ ဘူမိဘာဂေ ပတိတံ ဝဿောဒကံ ဩဂဠိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဘူမိဘာဂံ ပူရေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ယံ ကိဉ္စိ အာမာသယေ ပတိတံ ပါနဘောဇနာဒိကံ ဥဒရဂ္ဂိနာ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပက္ကံ ပက္ကံ နိသဒါယ ပိသိတမိဝ သဏှဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ အန္တဗိလေန ဩဂဠိတွာ ဩဂဠိတွာ မဒ္ဒိတွာ ဝေဠုပဗ္ဗေ ပက္ခိပမာနပဏ္ဍုမတ္တိကာ ဝိယ သန္နိစိတံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပက္ကာသယပဋလေန စေဝ ကရီသဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

မတ္ထလုင်္ဂန္တိ သီသကဋာဟဗ္ဘန္တရေ ဌိတမိဉ္ဇရာသိ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ အဟိစ္ဆတ္တကပိဏ္ဍိကဝဏ္ဏံ၊ ဒဓိဘာဝံ အသမ္ပတ္တဒုဋ္ဌခီရဝဏ္ဏန္တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော သီသကဋာဟဗ္ဘန္တရေ စတ္တာရော သိဗ္ဗိနိမဂ္ဂေ နိဿာယ သမောဓာနေတွာ ဌပိတာ စတ္တာရော ပိဋ္ဌပိဏ္ဍာ ဝိယ သမောဟိတံ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော သီသကဋာဟဿ အဗ္ဘန္တရတလေဟိ စေဝ မတ္ထလုင်္ဂဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ပိတ္တန္တိ ဒွေ ပိတ္တာနိ – ဗဒ္ဓပိတ္တဉ္စ အဗဒ္ဓပိတ္တဉ္စ။ တတ္ထ ဗဒ္ဓပိတ္တံ ဝဏ္ဏတော ဗဟလမဓုကတေလဝဏ္ဏံ၊ အဗဒ္ဓပိတ္တံ မိလာတအာကုလိတပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ တံ သဏ္ဌာနတော ဥဘယမ္ပိ ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဗဒ္ဓပိတ္တံ ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ၊ ဣတရံ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော အဗဒ္ဓပိတ္တံ ဌပေတွာ ကေသလောမဒန္တနခါနံ မံသဝိနိမုတ္တဋ္ဌာနဉ္စေဝ ထဒ္ဓသုက္ခစမ္မဉ္စ ဥဒကမိဝ တေလဗိန္ဒုံ အဝသေသသရီရံ ဗျာပေတွာ ဌိတံ၊ ယမှိ ကုပိတေ အက္ခီနိ ပီတကာနိ ဟောန္တိ ဘမန္တိ၊ ဂတ္တံ ကမ္ပတိ ကဏ္ဍုယတိ။ ဗဒ္ဓပိတ္တံ ဟဒယပပ္ဖာသာနမန္တရေ ယကနမံသံ နိဿာယ ပတိဋ္ဌိတေ မဟာကောသာတကီကောသကသဒိသေ ပိတ္တကောသကေ ဌိတံ၊ ယမှိ ကုပိတေ သတ္တာ ဥမ္မတ္တကာ ဟောန္တိ၊ ဝိပလ္လတ္ထစိတ္တာ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဆဍ္ဍေတွာ အကတ္တဗ္ဗံ ကရောန္တိ၊ အဘာသိတဗ္ဗံ ဘာသန္တိ၊ အစိန္တေတဗ္ဗံ စိန္တေန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပိတ္တဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

သေမှန္တိ သရီရဗ္ဘန္တရေ ဧကပတ္တပူရပ္ပမာဏံ သေမှံ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ နာဂဗလပဏ္ဏရသဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဥဒရပဋလေ ဌိတံ၊ ယံ ပါနဘောဇနာဒီနိ အဇ္ဈောဟရဏကာလေ သေယျထာပိ နာမ ဥဒကေ သေဝါလပဏကံ ကဋ္ဌေ ဝါ ကပါလေ ဝါ ပတန္တေ ဆိဇ္ဇိတွာ ဒွိဓာ ဟုတွာ ပုန အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ပါနဘောဇနာဒိမှိ နိပတန္တေ ဆိဇ္ဇိတွာ ဒွိဓာ ဟုတွာ ပုန အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ယမှိ စ မန္ဒီဘူတေ ပက္ကဂဏ္ဍော ဝိယ ပူတိကုက္ကုဋဏ္ဍမိဝ စ ဥဒရံ ပရမဇေဂုစ္ဆံ ကုဏပဂန္ဓံ ဟောတိ၊ တတော ဥဂ္ဂတေန စ ဂန္ဓေန ဥဒ္ဒေကောပိ မုခမ္ပိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ပူတိကုဏပသဒိသံ ဟောတိ၊ သော စ ပုရိသော ‘အပေဟိ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဝါယသီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ ယဉ္စ ဝဍ္ဎိတွာ ဗဟလတ္တမာပန္နံ ပိဓာနဖလကမိဝ ဝစ္စကုဋိယာ ဥဒရပဋလဿ အဗ္ဘန္တရေယေဝ ကုဏပဂန္ဓံ သန္နိရုဇ္ဈိတွာ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော သေမှဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ပုဗ္ဗောတိ ပူတိလောဟိတဝသေန ပဝတ္တပုဗ္ဗော။ သော ဝဏ္ဏတော ပဏ္ဍုပလာသဝဏ္ဏော၊ မတကသရီရေ ပန ပူတိဗဟလာစာမဝဏ္ဏော ဟောတိ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနော။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော ပန ပုဗ္ဗဿ ဩကာသော နာမ နိဗဒ္ဓါ နတ္ထိ ယတ္ထ သော သန္နိစိတော တိဋ္ဌေယျ၊ ယတြ ယတြ ပန ခါဏုကဏ္ဋကပ္ပဟရဏဂ္ဂိဇာလာဒီဟိ အဘိဟတေ သရီရပ္ပဒေသေ လောဟိတံ သဏ္ဌဟိတွာ ပစ္စတိ၊ ဂဏ္ဍပိဠကာဒယော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တတြ တတြေဝ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပုဗ္ဗဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

လောဟိတန္တိ ဒွေ လောဟိတာနိ – သန္နိစိတလောဟိတဉ္စ သံသရဏလောဟိတဉ္စ။ တတ္ထ သန္နိစိတလောဟိတံ ဝဏ္ဏတော နိပက္ကဗဟလလာခါရသဝဏ္ဏံ၊ သံသရဏလောဟိတံ အစ္ဆလာခါရသဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဥဘယမ္ပိ ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော သန္နိစိတလောဟိတံ ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ၊ ဣတရံ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော သံသရဏလောဟိတံ၊ ဌပေတွာ ကေသလောမဒန္တနခါနံ မံသဝိနိမ္မုတ္တဋ္ဌာနဉ္စေဝ ထဒ္ဓသုက္ခစမ္မဉ္စ၊ ဓမနိဇာလာနုသာရေန သဗ္ဗံ ဥပါဒိန္နကသရီရံ ဖရိတွာ ဌိတံ၊ သန္နိစိတလောဟိတံ ယကနဋ္ဌာနဿ ဟေဋ္ဌာဘာဂံ ပူရေတွာ ဧကပတ္တပူရမတ္တံ ဟဒယဝက္ကပပ္ဖာသာနံ ဥပရိ ထောကံ ထောကံ ပဂ္ဃရန္တံ ဝက္ကဟဒယယကနပပ္ဖာသေ တေမယမာနံ ဌိတံ။ တသ္မိဉှိ ဝက္ကဟဒယာဒီနိ အတေမေန္တေ သတ္တာ ပိပါသိတာ ဟောန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော လောဟိတဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

သေဒေါတိ လောမကူပါဒီဟိ ပဂ္ဃရဏကအာပေါဓာတု။ သော ဝဏ္ဏတော ဝိပ္ပသန္နတိလတေလဝဏ္ဏော။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနော။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော သေဒဿောကာသော နာမ နိဗဒ္ဓါ နတ္ထိ၊ ယတ္ထ သော လောဟိတံ ဝိယ သဒါ တိဋ္ဌေယျ၊ ယဒါ ပန အဂ္ဂိသန္တာပသူရိယသန္တာပဥတုဝိကာရာဒီဟိ သရီရံ သန္တပ္ပတိ တဒါ ဥဒကတော အဗ္ဗုဠှမတ္တဝိသမစ္ဆိန္နဘိသမူဠာလကုမုဒနာဠကလာပေါ ဝိယ သဗ္ဗကေသလောမကူပဝိဝရေဟိ ပဂ္ဃရတိ။ တသ္မာ တဿ သဏ္ဌာနမ္ပိ ကေသလောမကူပဝိဝရာနံယေဝ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေဒပရိဂ္ဂဏှကေန စ ယောဂိနာ ကေသလောမကူပဝိဝရေ ပူရေတွာ ဌိတဝသေနေဝ သေဒေါ မနသိကာတဗ္ဗော။ ပရိစ္ဆေဒတော သေဒဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

မေဒေါတိ ထိနသိနေဟော။ သော ဝဏ္ဏတော ဖာလိတဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏော။ သဏ္ဌာနတော ထူလသရီရဿ တာဝ စမ္မမံသန္တရေ ဌပိတဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏဒုကူလပိလောတိကသဏ္ဌာနော ဟောတိ၊ ကိသသရီရဿ ဇင်္ဃမံသံ ဦရုမံသံ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကနိဿိတံ ပိဋ္ဌမံသံ ဥဒရဝဋ္ဋိမံသန္တိ ဧတာနိ နိဿာယ ဒိဂုဏံ တိဂုဏံ ကတွာ ဌပိတဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏဒုကူလပိလောတိကသဏ္ဌာနော။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော ထူလဿ သကလသရီရံ ဖရိတွာ၊ ကိသဿ ဇင်္ဃမံသာဒီနိ နိဿာယ ဌိတော၊ ယံ သိနေဟသင်္ခံ ဂတမ္ပိ ပရမဇေဂုစ္ဆတ္တာ နေဝ မုဒ္ဓနိ တေလတ္ထာယ၊ န နာသာတေလာဒီနံ အတ္ထာယ ဂဏှန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ မံသေန၊ ဥပရိ စမ္မေန၊ တိရိယံ မေဒဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

အဿူတိ အက္ခီဟိ ပဂ္ဓရဏကအာပေါဓာတု။ တံ ဝဏ္ဏတော ဝိပ္ပသန္နတိလတေလဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော အက္ခိကူပကေသု ဌိတံ။ န စေတံ ပိတ္တကောသကေ ပိတ္တမိဝ အက္ခိကူပကေသု သဒါ သန္နိစိတံ တိဋ္ဌတိ၊ ယဒါ ပန သတ္တာ သောမနဿဇာတာ မဟာဟသိတံ ဟသန္တိ၊ ဒေါမနဿဇာတာ ရောဒန္တိ ပရိဒေဝန္တိ တထာရူပံ ဝိသဘာဂါဟာရံ အာဟရန္တိ၊ ယဒါ စ နေသံ အက္ခီနိ ဓူမရဇပံသုကာဒီဟိ အဘိဟညန္တိ၊ တဒါ ဧတေဟိ သောမနဿဒေါမနဿဝိသဘာဂါဟာရဥတူဟိ သမုဋ္ဌဟိတွာ အက္ခိကူပကေ ပူရေတွာ တိဋ္ဌတိ ဝါ ပဂ္ဃရတိ ဝါ။ အဿုပရိဂ္ဂဏှကေန ပန ယောဂိနာ အက္ခိကူပကေ ပူရေတွာ ဌိတဝသေနေဝ ပရိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အဿုဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ဝသာတိ ဝိလီနသ္နေဟော။ သာ ဝဏ္ဏတော နာဠိကေရတေလဝဏ္ဏာ၊ အာစာမေ အာသိတ္တတေလဝဏ္ဏာတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သဏ္ဌာနတော နှာနကာလေ ပသန္နဥဒကဿ ဥပရိ ပရိဗ္ဘမန္တသိနေဟဗိန္ဒုဝိသဋသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော ယေဘုယျေန ဟတ္ထတလဟတ္ထပိဋ္ဌိပါဒတလပါဒပိဋ္ဌိနာသာပုဋနလာဋအံသကူဋေသု ဌိတာ။ န စေသာ ဧတေသု ဩကာသေသု သဒါ ဝိလီနာဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ယဒါ ပန အဂ္ဂိသန္တာပသူရိယသန္တာပဥတုဝိသဘာဂဓာတုဝိသဘာဂေဟိ တေ ပဒေသာ ဥသ္မာ ဇာတာ ဟောန္တိ၊ တဒါ တတ္ထ နှာနကာလေ ပသန္နဥဒကူပရိ သိနေဟဗိန္ဒုဝိသဋော ဝိယ ဣတော စိတော စ သံသရတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဝသာဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ ။ အယမဿာ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ခေဠောတိ အန္တောမုခေ ဖေဏမိဿာ အာပေါဓာတု။ သော ဝဏ္ဏတော သေတော ဖေဏဝဏ္ဏော။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနော၊ ဖေဏသဏ္ဌာနတောတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတော။ ဩကာသတော ဥဘောဟိ ကပေါလပဿေဟိ ဩရုယှ ဇိဝှာယ ဌိတော။ န စေသ ဧတ္ထ သဒါ သန္နိစိတော ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပန သတ္တာ တထာရူပံ အာဟာရံ ပဿန္တိ ဝါ သရန္တိ ဝါ ဥဏှတိတ္တကဋုကလောဏမ္ဗိလာနံ ဝါ ကိဉ္စိ မုခေ ဌပေန္တိ၊ ယဒါ ဝါ နေသံ ဟဒယံ အာကိလာယတိ၊ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဝါ ဇိဂုစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ ခေဠော ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဥဘောဟိ ကပေါလပဿေဟိ ဩရုယှ ဇိဝှာယ သဏ္ဌာတိ။ အဂ္ဂဇိဝှာယ စေသ တနုကော ဟောတိ၊ မူလဇိဝှာယ ဗဟလော၊ မုခေ ပက္ခိတ္တဉ္စ ပုထုကံ ဝါ တဏ္ဍုလံ ဝါ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ခါဒနီယံ၊ နဒီပုဠိနေ ခတကူပကသလိလံ ဝိယ၊ ပရိက္ခယံ အဂစ္ဆန္တောဝ တေမေတုံ သမတ္ထော ဟောတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ခေဠဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

သိင်္ဃာဏိကာတိ မတ္ထလုင်္ဂတော ပဂ္ဃရဏကအသုစိ။ သာ ဝဏ္ဏတော တရုဏတာလဋ္ဌိမိဉ္ဇဝဏ္ဏာ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတာ။ ဩကာသတော နာသာပုဋေ ပူရေတွာ ဌိတာ။ န စေသာ ဧတ္ထ သဒါ သန္နိစိတာ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ အထ ခေါ ယထာ နာမ ပုရိသော ပဒုမိနီပတ္တေန ဒဓိံ ဗန္ဓိတွာ ဟေဋ္ဌာ ကဏ္ဋကေန ဝိဇ္ဈေယျ၊ အထ တေန ဆိဒ္ဒေန ဒဓိမတ္ထု ဂဠိတွာ ဗဟိ ပတေယျ၊ ဧဝမေဝ ယဒါ သတ္တာ ရောဒန္တိ ဝါ ဝိသဘာဂါဟာရဥတုဝသေန ဝါ သဉ္ဇာတဓာတုက္ခောဘာ ဟောန္တိ၊ တဒါ အန္တောသီသတော ပူတိသေမှဘာဝံ အာပန္နံ မတ္ထလုင်္ဂံ ဂဠိတွာ တာလုမတ္ထကဝိဝရေန ဩတရိတွာ နာသာပုဋေ ပူရေတွာ တိဋ္ဌတိ ဝါ ပဂ္ဃရတိ ဝါ။ သိင်္ဃာဏိကာ ပရိဂ္ဂဏှကေန ပန ယောဂိနာ နာသာပုဋေ ပူရေတွာ ဌိတဝသေနေဝ ပရိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗာ။ ပရိစ္ဆေဒတော သိင်္ဃာဏိကာဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

လသိကာတိ သရီရသန္ဓီနံ အဗ္ဘန္တရေ ပိစ္ဆိလကုဏပံ။ သာ ဝဏ္ဏတော ကဏိကာရနိယျာသဝဏ္ဏာ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော အဋ္ဌိသန္ဓီနံ အဗ္ဘဉ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနာ အသီတိသတသန္ဓီနံ အဗ္ဘန္တရေ ဌိတာ။ ယဿ စေသာ မန္ဒာ ဟောတိ၊ တဿ ဥဋ္ဌဟန္တဿ နိသီဒန္တဿ အဘိက္ကမန္တဿ ပဋိက္ကမန္တဿ သမ္မိဉ္ဇန္တဿ ပသာရေန္တဿ အဋ္ဌိကာနိ ကဋကဋာယန္တိ၊ အစ္ဆရာသဒ္ဒံ ကရောန္တော ဝိယ ဝိစရတိ၊ ဧကယောဇနဒွိယောဇနမတ္တမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဂတဿ ဝါယောဓာတု ကုပ္ပတိ၊ ဂတ္တာနိ ဒုက္ခန္တိ။ ယဿ ပန ဗဟုကာ ဟောတိ တဿ ဥဋ္ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု န အဋ္ဌီနိ ကဋကဋာယန္တိ၊ ဒီဃမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဂတဿ န ဝါယောဓာတု ကုပ္ပတိ၊ န ဂတ္တာနိ ဒုက္ခန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော လသိကာဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

မုတ္တန္တိ ဝဏ္ဏတော မာသခါရောဒကဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော အဓောမုခဌပိတဥဒကကုမ္ဘန္တရဂတဥဒကသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဝတ္ထိဿ အဗ္ဘန္တရေ ဌိတံ။ ဝတ္ထိ နာမ ဝတ္ထိပုဋော ဝုစ္စတိ၊ ယတ္ထ သေယျထာပိ နာမ စန္ဒနိကာယ ပက္ခိတ္တေ အမုခေ ရဝဏဃဋေ စန္ဒနိကရသော ပဝိသတိ၊ န စဿ ပဝိသနမဂ္ဂေါ ပညာယတိ၊ ဧဝမေဝ သရီရတော မုတ္တံ ပဝိသတိ၊ န စဿ ပဝိသနမဂ္ဂေါ ပညာယတိ၊ နိက္ခမနမဂ္ဂေါ ပန ပါကဋော ဟောတိ၊ ယမှိ စ မုတ္တဿ ဘရိတေ ‘ပဿာဝံ ကရောမာ’တိ သတ္တာနံ အာယူဟနံ ဟောတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဝတ္ထိအဗ္ဘန္တရေန စေဝ မုတ္တဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

ဧဝဉှိ ကေသာဒိကေ ကောဋ္ဌာသေ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝဝတ္ထပေတွာ အနုပုဗ္ဗတော နာတိသီဃတော နာတိသဏိကတောတိအာဒိနာ နယေန ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓာသယောကာသဝသေန ပဉ္စဓာ ‘ပဋိက္ကူလာ ပဋိက္ကူလာ’တိ မနသိကရောတော ပဏ္ဏတ္တိသမတိက္ကမဝသေန၊ သေယျထာပိ စက္ခုမတော ပုရိသဿ ဒွတ္တိံသဝဏ္ဏာနံ ကုသုမာနံ ဧကသုတ္တဂဏ္ဌိတံ မာလံ ဩလောကေန္တဿ သဗ္ဗပုပ္ဖာနိ အပုဗ္ဗာပရိယမိဝ ပါကဋာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝမေဝ ‘‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ’’တိ ဣမံ ကာယံ ဩလောကေန္တဿ သဗ္ဗေ တေ ဓမ္မာ အပုဗ္ဗာပရိယမိဝ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ မနသိကာရကောသလ္လကထာယံ ‘‘အာဒိကမ္မိကဿ ဟိ ‘ကေသာ’တိ မနသိကရောတော မနသိကာရော ဂန္တွာ ‘မုတ္တ’န္တိ ဣမံ ပရိယောသာနကောဋ္ဌာသမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ။

သစေ ပန ဗဟိဒ္ဓါပိ မနသိကာရံ ဥပသံဟရတိ၊ အထဿ ဧဝံ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေသု ပါကဋီဘူတေသု အာဟိဏ္ဍန္တာ မနုဿတိရစ္ဆာနာဒယော သတ္တာကာရံ ဝိဇဟိတွာ ကောဋ္ဌာသရာသိဝသေနေဝ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တေဟိ စ အဇ္ဈောဟရိယမာနံ ပါနဘောဇနာဒိ ကောဋ္ဌာသရာသိမှိ ပက္ခိပိယမာနမိဝ ဥပဋ္ဌာတိ။ အထဿ အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနာဒိဝသေန ‘ပဋိကူလာ ပဋိကူလာ’တိ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော အနုက္ကမေန အပ္ပနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

တတ္ထ ကေသာဒီနံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ၊ သဗ္ဗာကာရတော ပဋိကူလဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ။ တံ ပုနပ္ပုနံ အာဝဇ္ဇေန္တဿ မနသိကရောန္တဿ တက္ကာဟတံ ဝိတက္ကာဟတံ ကရောန္တဿ စတ္တာရော ခန္ဓာ ပဋိကူလာရမ္မဏာ ဟောန္တိ၊ ပဌမဇ္ဈာနဝသေန အပ္ပနာ ပဝတ္တတိ။ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပရိကမ္မဥပစာရစိတ္တာနိ သဝိတက္ကသဝိစာရာနိ သပ္ပီတိကာနိ သောမနဿသဟဂတာနိ ပဋိကူလနိမိတ္တာရမ္မဏာနိ၊ အပ္ပနာပိ သဝိတက္ကသဝိစာရာ သပ္ပီတိကာ သောမနဿသဟဂတာဝ။ ဘူမန္တရေန ပန မဟဂ္ဂတာ ရူပါဝစရာ ဟောန္တိ။ ပဋိက္ကူလေပိ စ ဧတသ္မိံ အာရမ္မဏေ အာနိသံသဒဿာဝိတာယ သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧကတ္တာရမ္မဏဗလေနေဝ ဝါ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီနိ ပနေတ္ထ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ကသ္မာ? ဩဠာရိကတ္တာ။ ဣဒဉှိ အာရမ္မဏံ ဩဠာရိကံ။ ဝိတက္ကဗလေနေဝေတ္ထ စိတ္တေကဂ္ဂတာ ဇာယတိ၊ န ဝိတက္ကသမတိက္ကမေနာတိ။ အယံ တာဝ သမထဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနကထာ။

အဝိသေသတော ပန သာဓာရဏဝသေန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဣဒဉှိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတုကာမေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သဇ္ဈာယကာလေ ဧဝ ကေသာဒီနံ ဝဏ္ဏနိမိတ္တသဏ္ဌာနနိမိတ္တဒိသာနိမိတ္တဩကာသနိမိတ္တပရိစ္ဆေဒနိမိတ္တာနိ ဝါစာယ ပေါထေတွာ ပေါထေတွာ ဧကေကကောဋ္ဌာသေ ‘အယံ ဧတံသရိက္ခကော’တိ တိဝိဓေန သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ကထံ? တစပဉ္စကေ တာဝ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ အနုလောမတော ပဉ္စာဟံ၊ ပဋိလောမတော ပဉ္စာဟံ၊ အနုလောမပဋိလောမတော ပဉ္စာဟန္တိ အဒ္ဓမာသံ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ တတော အာစရိယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝက္ကပဉ္စကံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တထေဝ အဒ္ဓမာသံ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ တတော တေ ဒသပိ ကောဋ္ဌာသေ ဧကတော ကတွာ အဒ္ဓမာသံ။ ပုန ပပ္ဖာသပဉ္စကာဒီသုပိ ဧကေကံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အဒ္ဓမာသံ။ တတော တေ ပဉ္စဒသပိ ကောဋ္ဌာသေ အဒ္ဓမာသံ။ မတ္ထလုင်္ဂပဉ္စကံ အဒ္ဓမာသံ။ တတော တေဝီသတိ ကောဋ္ဌာသေ အဒ္ဓမာသံ။ မေဒဆက္ကံ အဒ္ဓမာသံ။ တတော တေ ဆဗ္ဗီသတိပိ ကောဋ္ဌာသေ ဧကတော ကတွာ အဒ္ဓမာသံ။ မုတ္တဆက္ကံ အဒ္ဓမာသံ။ တတော သဗ္ဗေပိ ဒွတ္တိံသ ကောဋ္ဌာသေ ဧကတော ကတွာ အဒ္ဓမာသန္တိ ဧဝံ ဆ မာသေ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။

တတ္ထ – ဥပနိဿယသမ္ပန္နဿ သပ္ပညဿ ဘိက္ခုနော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဏှန္တဿေဝ ကောဋ္ဌာသာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဧကစ္စဿ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ တေန ‘န ဥပဋ္ဌဟန္တီ’တိ ဝီရိယံ န ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗံ။ ယတ္တကာ ကောဋ္ဌာသာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ တတ္တကေ ဂဟေတွာ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဧဝံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တေန ပန နေဝ ပညဝတော န မန္ဒပညဿ ဝသေန ကထေတဗ္ဗံ၊ မဇ္ဈိမပညဿ ဝသေန ကထေတဗ္ဗံ။ မဇ္ဈိမပညဿ ဟိ ဝသေန အာစရိယာ ဆဟိ မာသေဟိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ တန္တိံ ဌပယိံသု။ ယဿ ပန ဧတ္တာဝတာပိ ကောဋ္ဌာသာ ပါကဋာ န ဟောန္တိ၊ တေန တတော ပရမ္ပိ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော ဧဝ၊ နော စ ခေါ အပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ ဆ ဆ မာသေ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာဝ ကာတဗ္ဗော။

သဇ္ဈာယံ ကရောန္တေန ဝဏ္ဏော န ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗော၊ န လက္ခဏံ မနသိကာတဗ္ဗံ၊ ကောဋ္ဌာသဝသေနေဝ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ အာစရိယေနာပိ ‘ဝဏ္ဏဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ နိယမေတွာ န ကထေတဗ္ဗံ။ နိယမေတွာ ကထိတေ ကော ဒေါသောတိ? သမ္ပတ္တိယမ္ပိ ဝိပတ္တိသညာအာပဇ္ဇနံ။ သစေ ဟိ အာစရိယေန ‘ဝဏ္ဏဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝုတ္တေ ဣမဿ ဘိက္ခုနော တထာ ကရောန္တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဏ္ဏတော န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ပဋိကူလဝသေန ဝါ ဓာတုဝသေန ဝါ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အထေသ ‘န ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိလက္ခဏ’န္တိ သညီ ဟောတိ၊ အာစရိယေန ကထိတမေဝ ကပ္ပေတွာ ဂဏှာတိ။ ‘ပဋိကူလဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝုတ္တေပိ သစေ တဿ တထာ ကရောန္တဿ ပဋိက္ကူလတော န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဝဏ္ဏဝသေန ဝါ ဓာတုဝသေန ဝါ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အထေသ ‘နယိဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိလက္ခဏ’န္တိ သညီ ဟောတိ၊ အာစရိယေန ကထိတမေဝ ကပ္ပေတွာ ဂဏှာတိ။ ‘ဓာတုဝသေန တံ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝုတ္တေပိ သစေ တဿ တထာ ကရောန္တဿ ဓာတုတော န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဝဏ္ဏဝသေန ဝါ ပဋိကူလဝသေန ဝါ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အထေသ ‘နယိဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိလက္ခဏ’န္တိ သညီ ဟောတိ၊ အာစရိယေန ကထိတမေဝ ကပ္ပေတွာ ဂဏှာတိ။ အယံ အာစရိယေန နိယမေတွာ ကထိတေ ဒေါသော။

ကိန္တိ ပန ဝတ္တဗ္ဗော ဟောတီတိ? ‘ကောဋ္ဌာသဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ကထံ? ‘ကေသကောဋ္ဌာသော လောမကောဋ္ဌာသောတိ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ပနဿ ဧဝံ ကောဋ္ဌာသဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿ ဝဏ္ဏတော ဥပဋ္ဌာတိ၊ အထာနေန ဩဝါဒါစရိယဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ဒွတ္တိံသာကာရံ ကောဋ္ဌာသဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောမိ၊ မယှံ ပန ဝဏ္ဏတော ဥပဋ္ဌာတီ’တိ။ အာစရိယေန ‘ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိယ အကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဝိလက္ခဏံ ဧတ’န္တိ န ဝိသံဝါဒေတဗ္ဗံ။ ‘သာဓု၊ သပ္ပုရိသ၊ ပုဗ္ဗေ တယာ ဝဏ္ဏကသိဏေ ပရိကမ္မံ ကတပုဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ။ ဧတဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ တုယှံ သပ္ပာယံ။ ဝဏ္ဏဝသေနေဝ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တေနပိ ဝဏ္ဏဝသေနေဝ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။

သော ဧဝံ ကရောန္တော အဇ္ဈတ္တံ နီလကံ ပီတကံ လောဟိတကံ ဩဒါတကန္တိ စတ္တာရိ ဝဏ္ဏကသိဏာနိ လဘတိ။ ကထံ? တဿ ဟိ ကေသလောမပိတ္တေသု စေဝ အက္ခီနဉ္စ ကာဠကဋ္ဌာနေ ဝဏ္ဏံ ‘နီလံ နီလ’န္တိ မနသိကရောန္တဿ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ မေဒသ္မိံ ပန အက္ခီနဉ္စ ပီတကဋ္ဌာနေ ဝဏ္ဏံ ‘ပီတကံ ပီတက’န္တိ မနသိကရောန္တဿ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ မံသလောဟိတေသု ပန အက္ခီနဉ္စ ရတ္တဋ္ဌာနေ ဝဏ္ဏံ ‘လောဟိတကံ လောဟိတက’န္တိ မနသိကရောန္တဿ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ နခဒန္တစမ္မအဋ္ဌီသု ပန အက္ခီနဉ္စ ပဏ္ဍရဋ္ဌာနေ ဝဏ္ဏံ ‘ဩဒါတံ ဩဒါတ’န္တိ မနသိကရောန္တဿ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ဣဒံ ဝဏ္ဏဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌဿ ဘိက္ခုနော ယာဝ အရဟတ္တာ နိဂမနံ။

အပရဿ ကောဋ္ဌာသဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿ ပဋိကူလတော ဥပဋ္ဌာတိ။ အထာနေန ဩဝါဒါစရိယဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ အာစရိယေန ‘ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိယ အကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဝိလက္ခဏံ ဧတ’န္တိ န ဝိသံဝါဒေတဗ္ဗံ။ ‘သာဓု၊ သပ္ပုရိသ၊ ပုဗ္ဗေ တယာ ပဋိကူလမနသိကာရေ ယောဂေါ ကတော ဘဝိဿတိ။ ဧတဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ တုယှံ သပ္ပာယံ။ ပဋိကူလဝသေနေဝ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တေနပိ ပဋိကူလဝသေန သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ တဿ ကေသာ နာမ ‘အဇညာ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ဇေဂုစ္ဆာ ပဋိကူလာ’တိ ဧဝံ ပဋိကူလဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿ ပဋိကူလာရမ္မဏေ ပဌမဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တတိ။ သော ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ဣဒံ ပဋိကူလဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌဿ ဘိက္ခုနော ယာဝ အရဟတ္တာ နိဂမနံ။

အပရဿ ကောဋ္ဌာသဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿ ဓာတုတော ဥပဋ္ဌာတိ။ ဓာတုတော ဥပဋ္ဌဟန္တံ ကီဒိသံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီတိ? ကေသာ တာဝ ဝမ္မိကမတ္ထကေ ဇာတကုန္ထတိဏကာနိ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ လောမာ ပုရာဏဂါမဋ္ဌာနေ ဇာတဒဗ္ဗတိဏကာနိ ဝိယ။ နခါ ဒဏ္ဍကေသု ဌပိတမဓုကဖလဋ္ဌိကောသကာ ဝိယ။ ဒန္တာ မတ္တိကာပိဏ္ဍေ ပဝေသေတွာ ဌပိတအလာဗုဗီဇာနိ ဝိယ။ တစော ဝီဏာပဗ္ဗကေ ပရိယောနဒ္ဓအလ္လဂေါစမ္မံ ဝိယ၊ မံသံ ဘိတ္တိယံ အနုလိတ္တမတ္တိကာ ဝိယ။ နှာရု ဒဗ္ဗသမ္ဘာရဗဒ္ဓဝလ္လီ ဝိယ။ အဋ္ဌိ ဥဿာပေတွာ ဌပိတဘိတ္တိဒဗ္ဗသမ္ဘာရော ဝိယ။ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ မဟာဝေဠုမှိ ပက္ခိတ္တသေဒိတဝေတ္တဂ္ဂံ ဝိယ။ ဝက္ကံ၊ ဟဒယံ၊ ယကနံ၊ ကိလောမကံ၊ ပိဟကံ၊ ပပ္ဖာသန္တိ ဣမေ ဆ ကောဋ္ဌာသာ သူနကာရဃရံ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ ဒွတ္တိံသဟတ္ထံ အန္တံ လောဟိတဒေါဏိယံ သံဝေလ္လိတွာ ဌပိတဃရသပ္ပော ဝိယ။ အန္တဂုဏံ ပါဒပုဉ္ဆနကေ သိဗ္ဗိတရဇ္ဇုကာ ဝိယ။ ဥဒရိယံ ပရိဿာဝနေ သိထိလဗန္ဓတဏ္ဍုလံ ဝိယ။ ကရီသံ ဝေဏုပဗ္ဗေ ပက္ခိတ္တပဏ္ဍုမတ္တိကာ ဝိယ။ မတ္ထလုင်္ဂံ ဩမဒ္ဒိတွာ ဌပိတာ စတ္တာရော တဏ္ဍုလပိဋ္ဌပိဏ္ဍာ ဝိယ။ ဒွါဒသဝိဓာ အာပေါဓာတု ပဋိပါဋိယာ ဌပိတေသု ဒွါဒသသု ဥဒကသရာဝကေသု ပူရိတဥဒကံ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

အထာနေန ဩဝါဒါစရိယဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ အာစရိယေန ‘ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိယ အကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဝိလက္ခဏံ ဧတ’န္တိ န ဝိသံဝါဒေတဗ္ဗံ။ ‘သာဓု၊ သပ္ပုရိသ၊ ပုဗ္ဗေ တယာ ဓာတုမနသိကာရေ ယောဂေါ ကတော ဘဝိဿတိ။ ဧတဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ တုယှံ သပ္ပာယံ။ ဓာတုဝသေနေဝ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တေနပိ ဓာတုဝသေန သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။

တတြိဒံ မနသိကာရမုခေနေဝ သဇ္ဈာယဝိဓာနံ – ဣဓ ဘိက္ခု ‘ကေသာ သီသံ ပရိယောနဒ္ဓိတွာ ဌိတစမ္မေ ဇာတာ။ တေ န ဇာနန္တိ ‘မယံ သီသံ ပရိယောနဒ္ဓိတွာ ဌိတစမ္မေ ဇာတာ’တိ၊ သီသံ ပရိယောနဒ္ဓိတွာ ဌိတစမ္မမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘ကေသာ မယိ ဇာတာ’တိ၊ အစေတနာ ဧတေ အဗျာကတာ သုညာ ထဒ္ဓါ ပတ္ထိန္နာ ပထဝီဓာတု ဧသာ’တိ မနသိကရောတိ။ ‘လောမာ သရီရံ ပရိယောနဟနစမ္မေ ဇာတာ။ တေ န ဇာနန္တိ ‘မယံ သရီရံ ပရိယောနဟနစမ္မေ ဇာတာ’တိ။ သရီရံ ပရိယောနဟနစမ္မမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘လောမာ မယိ ဇာတာ’တိ ဧတေပိ အစေတနာ။ နခါ အင်္ဂုလီနံ အဂ္ဂေသု ဇာတာ။ တေ န ဇာနန္တိ ‘မယံ အင်္ဂုလီနံ အဂ္ဂေသု ဇာတာ’တိ။ အင်္ဂုလီနံ အဂ္ဂါနိပိ န ဇာနန္တိ ‘နခါ အမှေသု ဇာတာ’တိ။ ဧတေပိ အစေတနာ။ ဒန္တာ ဟနုကဋ္ဌိကေ ဇာတာ။ တေ န ဇာနန္တိ ‘မယံ ဟနုကဋ္ဌိကေ ဇာတာ’တိ။ ဟနုကဋ္ဌိကမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘ဒန္တာ မယိ ဇာတာ’တိ။ ဧတေပိ အစေတနာ။ တစော န ဇာနာတိ ‘သရီရံ မယာ ပရိယောနဒ္ဓ’န္တိ။ သရီရမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘အဟံ တစေန ပရိယောနဒ္ဓ’န္တိ။ အယမ္ပိ အစေတနော။ မံသံ န ဇာနာတိ ‘မယာ သရီရံ အနုလိတ္တ’န္တိ။ သရီရမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘အဟံ မံသေန အနုလိတ္တ’န္တိ။ ဣဒမ္ပိ အစေတနံ။ နှာရု န ဇာနာတိ ‘အဟံ အဋ္ဌိပုဉ္ဇံ အာဗန္ဓိတွာ ဌိတ’န္တိ။ အဋ္ဌိပုဉ္ဇောပိ န ဇာနာတိ ‘နှာရုဇာလေနာဟံ အာဗဒ္ဓါ’တိ။ ဣဒမ္ပိ အစေတနံ။

သီသဋ္ဌိ န ဇာနာတိ ‘အဟံ ဂီဝဋ္ဌိကေ ပတိဋ္ဌိတ’န္တိ။ ဂီဝဋ္ဌိကမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘မယိ သီသဋ္ဌိကံ ပတိဋ္ဌိတ’န္တိ။ ဂီဝဋ္ဌိ န ဇာနာတိ ‘အဟံ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ဌိတ’န္တိ။ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋဋ္ဌိကောပိ ကဋိဋ္ဌိကံ ဦရုဋ္ဌိကံ ဇင်္ဃဋ္ဌိကံ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကံ န ဇာနာတိ ‘အဟံ ပဏှိကဋ္ဌိကေ ပတိဋ္ဌိတ’န္တိ။ ပဏှိကဋ္ဌိကမ္ပိ န ဇာနာတိ ‘အဟံ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကံ ဥက္ခိပိတွာ ဌိတန္တိ…ပေ… ဂီဝဋ္ဌိကံ န ဇာနာတိ ‘အဟံ သီသဋ္ဌိကံ ဥက္ခိပိတွာ ဌိတ’န္တိ။

ပဋိပါဋိယာ အဋ္ဌီနိ ဌိတာနိ ကောဋိယာ၊

အနေကသန္ဓိယမိတော န ကေဟိစိ၊

ဗဒ္ဓါ နဟာရူဟိ ဇရာယ စောဒိတော၊

အစေတနော ကဋ္ဌကလိင်္ဂရူပမော။

‘ဣဒမ္ပိ အစေတနံ။ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ၊ ဝက္ကံ…ပေ… မတ္ထလုင်္ဂံ အစေတနံ အဗျာကတံ သုညံ ထဒ္ဓံ ပတ္ထိန္နံ ပထဝီဓာတူ’တိ မနသိကရောတိ။ ‘ပိတ္တံ သေမှံ…ပေ… မုတ္တံ အစေတနံ အဗျာကတံ သုညံ ယူသဂတံ အာပေါဓာတူ’တိ မနသိကရောတိ။

ဣမေ ဒွေ မဟာဘူတေ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ ဥဒရေ ဥဿဒါ တေဇောဓာတု ပါကဋာ ဟောတိ၊ နာသာယ ဥဿဒါ ဝါယောဓာတု ပါကဋာ ဟောတိ။ ဣမေ စတ္တာရော မဟာဘူတေ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ ဥပါဒါရူပံ ပါကဋံ ဟောတိ။ မဟာဘူတံ နာမ ဥပါဒါရူပေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ ဥပါဒါရူပံ မဟာဘူတေန။ ယထာ အာတပေါ နာမ ဆာယာယ ပရိစ္ဆိန္နော၊ ဆာယာ အာတပေန၊ ဧဝမေဝ မဟာဘူတံ ဥပါဒါရူပေန ပရိစ္ဆိန္နံ ၊ ဥပါဒါရူပံ မဟာဘူတေန။ အထဿ ဧဝံ ‘‘စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ တေဝီသတိ ဥပါဒါရူပါနိ ရူပက္ခန္ဓော’’တိ ရူပက္ခန္ဓံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ အာယတနဒွါရဝသေန အရူပိနော ခန္ဓာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ ဣတိ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟော ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဟောန္တိ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒွါဒသာယတနာနိ ဟောန္တိ၊ ဒွါဒသာယတနာနိ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော ဟောန္တီတိ ခန္ဓာယတနဓာတုဝသေန ယမကတာလကန္ဓံ ဖာလေန္တော ဝိယ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတိ။

သော ‘‘ဣဒံ နာမရူပံ န အဟေတု န အပ္ပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တံ၊ သဟေတု သပ္ပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တံ။ ကော ပနဿ ဟေတု? ကော ပန ပစ္စယော’’တိ ဥပပရိက္ခန္တော ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ တဏှာပစ္စယာ ကမ္မပစ္စယာ အာဟာရပစ္စယာ စာ’’တိ တဿ ပစ္စယံ ဝဝတ္ထပေတွာ ‘‘အတီတေပိ ပစ္စယာ စေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ စ အနာဂတေပိ ဧတရဟိပိ ပစ္စယာ စေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ စ၊ တတော ဥဒ္ဓံ သတ္တော ဝါ ပုဂ္ဂလော ဝါ နတ္ထိ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇော ဧဝါ’’တိ – ဧဝံ တီသု အဒ္ဓါသု ကင်္ခံ ဝိတရတိ။ အယံ ပန ဝိပဿနာသင်္ခါရသလ္လက္ခဏာ ဉာတပရိညာ နာမ။

ဧဝံ သင်္ခါရေ သလ္လက္ခေတွာ ဌိတဿ ပန ဘိက္ခုဿ ဒသဗလဿ သာသနေ မူလံ ဩတိဏ္ဏံ နာမ ဟောတိ၊ ပတိဋ္ဌာ လဒ္ဓါ နာမ၊ စူဠသောတာပန္နော နာမ ဟောတိ နိယတဂတိကော။ တထာရူပံ ပန ဥတုသပ္ပာယံ၊ ပုဂ္ဂလသပ္ပာယံ၊ ဘောဇနသပ္ပာယံ၊ ဓမ္မသဝဏသပ္ပာယံ လဘိတွာ ဧကာသနေ ဧကပလ္လင်္ကဝရဂတော တီဏိ လက္ခဏာနိ အာရောပေတွာ ဝိပဿနာပဋိပါဋိယာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော အရဟတ္တံ ဂဏှာတီတိ ဣဒံ ဓာတုဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌဿ ဘိက္ခုနော ယာဝ အရဟတ္တာ နိဂမနံ။

ယဿ ပန နေဝ ဝဏ္ဏတော ဥပဋ္ဌာတိ န ပဋိကူလတော န သုညတော တေန ‘န မေ ဥပဋ္ဌာတီ’တိ န ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ၊ ကောဋ္ဌာသမနသိကာရေယေဝ ပန ယောဂေါ ကာတဗ္ဗော။ ပေါရာဏကတ္ထေရာ ကိရ ‘ကောဋ္ဌာသမနသိကာရောဝ ပမာဏ’န္တိ အာဟံသု။ ဣစ္စဿ ပုနပ္ပုနံ ကောဋ္ဌာသဝသေန သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿ ကောဋ္ဌာသာ ပဂုဏာ ဟောန္တိ။ ကဒါ ပန ပဂုဏာ နာမ ဟောန္တီတိ? ယဒါ ‘ကေသာ’တိ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ မနသိကာရော ဂန္တွာ ‘မတ္ထလုင်္ဂ’န္တိ အန္တိမကောဋ္ဌာသေ ပတိဋ္ဌာတိ၊ ‘မတ္ထလုင်္ဂ’န္တိ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ မနသိကာရော အာဂန္တွာ ‘ကေသာ’တိ အာဒိကောဋ္ဌာသေ ပတိဋ္ဌာတိ။

အထဿ ယထာ နာမ စက္ခုမတော ပုရိသဿ ဒွတ္တိံသဝဏ္ဏာနံ ပုပ္ဖာနံ ဧကသုတ္တဂန္ထိတံ မာလံ ဩလောကေန္တဿ ပဋိပါဋိယာ ဝါ ပန နိခါတေ ဒွတ္တိံသဝတိပါဒေ ပဋိက္ကမိတွာ ဩလောကေန္တဿ ပဋိပါဋိယာဝ ဒွတ္တိံသဝဏ္ဏာနိ ပုပ္ဖာနိ ဝတိပါဒါ ဝါ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဧဝမေဝ ဒွတ္တိံသ ကောဋ္ဌာသာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဝိစရန္တာ တိရစ္ဆာနဂတာပိ မနုဿာပိ သတ္တာတိ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ကောဋ္ဌာသာတိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ကောဋ္ဌာသန္တရေ ပက္ခိပ္ပမာနံ ဝိယ ဟောတိ။

ကောဋ္ဌာသာနံ ပဂုဏကာလတော ပဋ္ဌာယ တီသု မုခေသု ဧကေန မုခေန ဝိမုစ္စိဿတိ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဏ္ဏတော ဝါ ပဋိကူလတော ဝါ သုညတော ဝါ ဥပဋ္ဌာတိ ။ ယထာ နာမ ပူဝေ ပစိတုကာမာ ဣတ္ထီ မဒ္ဒိတွာ ဌပိတပိဋ္ဌတော ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ တံ တံ ပစတိ၊ ယထာ ဝါ ပန သမေ ဘူမိပ္ပဒေသေ ဌပိတံ ဥဒကပူရံ ကုမ္ဘံ ယတော ယတော အာဝိဇ္ဈန္တိ တတော တတောဝ ဥဒကံ နိက္ခမတိ၊ ဧဝမေဝ ကောဋ္ဌာသာနံ ပဂုဏကာလတော ပဋ္ဌာယ တီသု မုခေသု ဧကေန မုခေန ဝိမုစ္စိဿတိ။ အာကင်္ခမာနဿ ဝဏ္ဏတော၊ အာကင်္ခမာနဿ ပဋိကူလတော၊ အာကင်္ခမာနဿ သုညတော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥပဋ္ဌဟိဿတိယေဝ။ အယံ ဧတ္တကော ဥဂ္ဂဟသန္ဓိ နာမ။ ဣမသ္မိံ ဥဂ္ဂဟသန္ဓိသ္မိံ ဌတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ ဘိက္ခု ဂဏနပထံ ဝီတိဝတ္တာ။

ယဿ ပန ဥဂ္ဂဟသန္ဓိသ္မိံ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ တေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ၊ သစေ ယတ္ထ အာစရိယော ဝသတိ၊ သော အာဝါသော သပ္ပာယော ဟောတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ၊ သပ္ပာယဋ္ဌာနေ ဝသိတဗ္ဗံ။ ဝသန္တေန အဋ္ဌာရသ ဝိဟာရဒေါသေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၅၂) ဝဇ္ဇေတွာ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတေ သေနာသနေ ဝသိတဗ္ဗံ၊ သယမ္ပိ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တတော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တေန ရတ္တိဋ္ဌာနံ ဝါ ဒိဝါဋ္ဌာနံ ဝါ ပဝိသိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကာတဗ္ဗံ။

ကထံ? အာဒိတော တာဝ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ အနုပုဗ္ဗတော မနသိကာတဗ္ဗံ၊ န ဧကန္တရိကာ။ အနုပုဗ္ဗတော မနသိကရောန္တော ဟိ ဒွတ္တိံသပဒံ နိဿေဏိံ ပဒပဋိပါဋိယာ အက္ကမန္တော ပါသာဒံ အာရုယှ ပါသာဒါနိသံသံ အနုဘဝနကပုရိသော ဝိယ ‘ကေသာ လောမာ’တိ ပဋိပါဋိယာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တော ကမ္မဋ္ဌာနတော စ န ပရိဟာယတိ၊ ပါသာဒါနိသံသသဒိသေ စ နဝ လောကုတ္တရဓမ္မေ အနုဘဝတိ။ အနုပုဗ္ဗတော မနသိကရောန္တေနာပိ စ နာတိသီဃတော နာတိသဏိကတော မနသိကာတဗ္ဗံ။ အတိသီဃတော မနသိကရောန္တဿ ဟိ ကိဉ္စာပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပဂုဏံ ဟောတိ၊ အဝိဘူတံ ပန ဟောတိ။ တတ္ထ ဩပမ္မံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

အတိသဏိကတော မနသိကရောန္တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိယောသာနံ န ဂစ္ဆတိ၊ အန္တရာဝ ဩသက္ကိတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ယထာ ဟိ ပုရိသော တိယောဇနံ မဂ္ဂံ သာယံ ကစ္ဆံ ဗန္ဓိတွာ ပဋိပန္နော နိက္ခန္တဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ သီတလစ္ဆာယံ ဒိသွာ ဝိဿမတိ၊ ရမဏီယံ ဝါလိကတလံ ဒိသွာ ပိဋ္ဌိံ ပသာရေတိ၊ ဝနပေါက္ခရဏိံ ဒိသွာ ပါနီယံ ပိဝတိ နှာယတိ၊ ပဗ္ဗတံ ဒိသွာ အာရုယှ ပဗ္ဗတရာမဏေယျကံ ပဿတိ၊ တံ အန္တရာယေဝ သီဟော ဝါ ဗျဂ္ဃော ဝါ ဒီပိ ဝါ ဟနတိ၊ စောရာ ဝါ ပန ဝိလုပ္ပန္တိ စေဝ ဟနန္တိ စ၊ ဧဝမေဝ အတိသဏိကံ မနသိကရောန္တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိယောသာနံ န ဂစ္ဆတိ၊ အန္တရာဝ ဩသက္ကိတဗ္ဗံ ဟောတိ။

တသ္မာ နာတိသီဃံ နာတိသဏိကံ ဧကဒိဝသံ တိံသဝါရေ မနသိကာတဗ္ဗံ၊ ပါတောဝ ဒသ ဝါရေ၊ မဇ္ဈနှိကေ ဒသဝါရေ၊ သာယနှေ ဒသ ဝါရေ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော၊ နော ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယထာ ဟိ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ မုခံ နော ဓောဝိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ နော ခါဒိတုံ နော ဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဧတံ ပန ဝဋ္ဋေယျ၊ ဣဒမေဝ ဧကန္တေန နော ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ကရောန္တော မဟန္တံ အတ္ထံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယထာ ဟိ ဧကဿ ပုရိသဿ တီဏိ ခေတ္တာနိ၊ ဧကံ ခေတ္တံ အဋ္ဌကုမ္ဘံ ဒေတိ၊ ဧကံ သောဠသ၊ ဧကံ ဒွတ္တိံသ၊ တေန တီဏိပိ ခေတ္တာနိ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ အသက္ကောန္တေန ဒွေ ဆဍ္ဍေတွာ ဧကံ ဒွတ္တိံသကုမ္ဘဒါယကမေဝ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗံ၊ တတ္ထေဝ ကသနဝပနနိဒ္ဒါနာဒီနိ ကာတဗ္ဗာနိ၊ တဒေဝဿ ဣတရေသု ဒွီသု ဥဋ္ဌာနကဒါယံ ဒဿတိ၊ ဧဝမေဝ သေသံ မုခဓောဝနာဒိကမ္မံ ဆဍ္ဍေတွာပိ ဧတ္ထေဝ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ၊ နော ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကရောန္တော မဟန္တံ အတ္ထံ ဂဏှိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဧတ္တာဝတာ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ နာမ ကထိတာ။

ဧဝံ ပဋိပန္နေနာပိ ဝိက္ခေပေါ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗော။ ကမ္မဋ္ဌာနဉှိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ စိတ္တေ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆန္တေ ကမ္မဋ္ဌာနတော ပရိဟာယတိ၊ ဝဋ္ဋဘယံ သမတိက္ကမိတုံ န သက္ကောတိ။ ယထာ ဟိ ဧကော ပုရိသော သဟဿုဒ္ဓါရံ သာဓေတွာ ဝဍ္ဎိံ လဘိတွာ အဒ္ဓါနံ ပဋိပန္နော အန္တရာမဂ္ဂေ ကုမ္ဘီလမကရဂါဟရက္ခသသမုဋ္ဌိတာယ ဂမ္ဘီရဂိရိကန္ဒရာယ ဥပရိ အတ္ထတံ ဧကပဒိကံ ဒဏ္ဍကသေတုံ အာရုယှ ဂစ္ဆန္တော အက္ကမနပဒံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တော ပရိပတိတွာ ကုမ္ဘီလာဒိဘတ္တံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ အယမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သစိတ္တေ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆန္တေ ကမ္မဋ္ဌာနတော ပရိဟာယတိ၊ ဝဋ္ဋဘယံ သမတိက္ကမိတုံ န သက္ကောတိ။

တတြိဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ပုရိသဿ သဟဿုဒ္ဓါရံ သာဓေတွာ ဝဍ္ဎိံ လဒ္ဓကာလော ဝိယ ဟိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော အာစရိယသန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဥဂ္ဂဟိတကာလော၊ အန္တရာ ဂမ္ဘီရဂိရိကန္ဒရာ ဝိယ သံသာရော၊ တဿ ကုမ္ဘီလာဒီဟိ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ ဝဋ္ဋမူလကာနိ မဟာဒုက္ခာနိ၊ ဧကပဒိကဒဏ္ဍကသေတု ဝိယ ဣမဿ ဘိက္ခုနော သဇ္ဈာယဝီထိ၊ တဿ ပုရိသဿ ဧကပဒိကံ ဒဏ္ဍကသေတုံ အာရုယှ အက္ကမနပဒံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တဿ ပရိပတိတွာ ကုမ္ဘီလာဒီနံ ဘတ္တဘာဝံ အာပန္နကာလော ဝိယ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တဿ ကမ္မဋ္ဌာနတော ပရိဟာယိတွာ ဝဋ္ဋဘယံ သမတိက္ကမိတုံ အသမတ္ထဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တသ္မာ ကေသာ မနသိကာတဗ္ဗာ။ ကေသေ မနသိကရိတွာ စိတ္တုပ္ပာဒဿ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပံ ပဋိဗာဟိတွာ သုဒ္ဓစိတ္တေနေဝ ‘လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော’တိ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ဧဝံ မနသိကရောန္တော ကမ္မဋ္ဌာနတော န ပရိဟာယတိ၊ ဝဋ္ဋဘယံ သမတိက္ကမတိ။ ဩပမ္မံ ပနေတ္ထ တဒေဝ ပရိဝတ္တေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သဟဿုဒ္ဓါရံ သာဓေတွာ ဝဍ္ဎိံ လဘိတွာ ဆေကဿ ပုရိသဿ ဒဏ္ဍကသေတုံ အာရုယှ နိဝါသနပါရုပနံ သံဝိဓာယ ဓာတုပတ္ထဒ္ဓကာယံ ကတွာ သောတ္ထိနာ ပရတီရဂမနံ ဝိယ ဆေကဿ ဘိက္ခုနော ကေသေ မနသိကရိတွာ စိတ္တုပ္ပာဒဿ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပံ ပဋိဗာဟိတွာ သုဒ္ဓစိတ္တေနေဝ ‘လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော’တိ မနသိကရောန္တဿ ကမ္မဋ္ဌာနတော အပရိဟာယိတွာ ဝဋ္ဋဘယံ သမတိက္ကမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧဝံ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဏ္ဏတ္တိံ သမတိက္ကမနတော မနသိကာတဗ္ဗံ။ ‘ကေသာ လောမာ’တိ ပဏ္ဏတ္တိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘ပဋိကူလံ ပဋိကူလ’န္တိ သတိ ဌပေတဗ္ဗာ။ ပဌမံယေဝ ပန ပဋိကူလတော န ဥပဋ္ဌာတိ ။ ယာဝ န ဥပဋ္ဌာတိ တာဝ ပဏ္ဏတ္တိ န ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗာ။ ယဒါ ဥပဋ္ဌာတိ တဒါ ပဏ္ဏတ္တိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘ပဋိကူလ’န္တိ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ကရောန္တေန စ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ပဋိကူလတော မနသိကာတဗ္ဗာ။ တစပဉ္စကသ္မိဉှိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓာသယောကာသဝသေနေဝ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ ပါဋိကူလျံ လဗ္ဘတိ။ သေသေသုပိ ယံ ယံ လဗ္ဘတိ၊ တဿ တဿ ဝသေန မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။

တတ္ထ ကေသာဒယော ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသာ သုဘနိမိတ္တံ ရာဂဋ္ဌာနိယံ ဣဋ္ဌာရမ္မဏန္တိ သင်္ခံ ဂတာ။ ယေ ကေစိ ရဇ္ဇနကသတ္တာ နာမ၊ သဗ္ဗေ တေ ဣမေသု ပဉ္စသု ကောဋ္ဌာသေသု ရဇ္ဇန္တိ။ အယံ ပန ဘိက္ခု မဟာဇနဿ ရဇ္ဇနဋ္ဌာနေ ‘ပဋိကူလ’န္တိ အပ္ပနံ ပါပေတိ။ တတ္ထ အပ္ပနာပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ပရတော အကိလမန္တောဝ အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။

တတြိဒံ ဩပမ္မံ – ယထာ ဟိ ဆေကော ဓနုဂ္ဂဟော ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ သတသဟဿုဋ္ဌာနကံ ဂါမဝရံ လဘိတွာ သန္နဒ္ဓပဉ္စာဝုဓော တတ္ထ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဒွတ္တိံသ စောရေ ဒိသွာ တေသု ပဉ္စစောရဇေဋ္ဌကေ ဃာတေယျ၊ တေသံ ဃာတိတကာလတော ပဋ္ဌာယ တေသု ဒွေ ဧကမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇမာနာ နာမ န ဟောန္တိ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဓနုဂ္ဂဟဿ ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ ဂါမဝရံ လဒ္ဓကာလော ဝိယ ဟိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော အာစရိယသန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဌိတကာလော၊ ဒွတ္တိံသ စောရာ ဝိယ ဒွတ္တိံသ ကောဋ္ဌာသာ၊ ပဉ္စ စောရဇေဋ္ဌကာ ဝိယ ကေသာဒယော ပဉ္စ၊ စောရဇေဋ္ဌကာနံ ဃာတိတကာလော ဝိယ ဣမဿ ဘိက္ခုနော သဗ္ဗသတ္တာနံ ရဇ္ဇနဋ္ဌာနေ တစပဉ္စကေ ‘ပဋိကူလ’န္တိ အပ္ပနာယ ပါပိတကာလော၊ သေသစောရာနံ ပါဏိပ္ပဟာရေနေဝ ပလာယိတကာလော ဝိယ သေသကောဋ္ဌာသေသု အကိလမန္တဿေဝ အပ္ပနာပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧဝံ ပဏ္ဏတ္တိံ သမတိက္ကမန္တေန စ အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတော မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော – ကေသေ မနသိကရောန္တေန မနသိကရောန္တေနေဝ ကေသေသု သာပေက္ခေန ဟုတွာ လောမေသု သတိ ပေသေတဗ္ဗာ။ ယာဝ လောမာ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ တာဝ ‘ကေသာ ကေသာ’တိ မနသိကာတဗ္ဗာ။ ယဒါ ပန လောမာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ တဒါ ကေသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ လောမေသု သတိ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ နခါဒီသုပိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။

တတြိဒံ ဩပမ္မံ – ယထာ ဟိ ဇလူကာ ဂစ္ဆမာနာ ယာဝ ပုရတော ပတိဋ္ဌံ န လဘတိ တာဝ ပစ္ဆတော နင်္ဂုဋ္ဌေန ဂဟိတဋ္ဌာနံ န မုဉ္စတိ၊ ယဒါ ပန ပုရတော ပတိဋ္ဌံ လဘတိ တဒါ နင်္ဂုဋ္ဌံ ဥက္ခိပိတွာ မုခေန ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေတိ၊ ဧဝမေဝ ကေသေ မနသိကရောန္တေန မနသိကရောန္တေနေဝ ကေသေသု သာပေက္ခေန ဟုတွာ လောမေသု သတိ ပေသေတဗ္ဗာ။ ယာဝ လောမာ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ တာဝ ‘ကေသာ ကေသာ’တိ မနသိကာတဗ္ဗာ။ ယဒါ လောမာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ တဒါ ကေသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ လောမေသု သတိ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ နခါဒီသုပိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။

ဧဝံ ပဝတ္တေန္တေန အပ္ပနာ ဟောတီတိ ဝုတ္တမနသိကာရကောသလ္လံ သမ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ ကထံ? ဣဒဉှိ အပ္ပနာကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တဿ အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ၊ ပဌမံယေဝ တာဝ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အနမတဂ္ဂသ္မိဉှိ သံသာရဝဋ္ဋေ စ နာနာရမ္မဏေသု ဝဍ္ဎိတံ စိတ္တံ ‘ကေသာ’တိ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ သဇ္ဈာယသောတာနုသာရေန ဂန္တွာ မတ္ထလုင်္ဂေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ‘မတ္ထလုင်္ဂ’န္တိ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ သဇ္ဈာယသောတာနုသာရေန အာဂန္တွာ ကေသေသု ပတိဋ္ဌာတိ။ မနသိကရောန္တဿ မနသိကရောန္တဿ ပန သော သော ကောဋ္ဌာသော ဥပဋ္ဌာတိ။ သတိ သမာဓိနာပိ တိဋ္ဌမာနာ ပဝတ္တတိ။ တေန ယော ယော ကောဋ္ဌာသော အဓိကတရံ ဥပဋ္ဌာတိ တတ္ထ တတ္ထ ဒွိဂုဏေန ယောဂံ ကတွာ အပ္ပနာ ပါပေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ အပ္ပနာယ ပါပိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သေသကောဋ္ဌာသေသု အကိလမန္တော အပ္ပနံ ပါပေတိ။ တတ္ထ တာလဝနမက္ကဋောဝ ဩပမ္မံ။

အပိစေတ္ထ ဧဝမ္ပိ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဒွတ္တိံသတာလကသ္မိဉှိ တာလဝနေ မက္ကဋော ပဋိဝသတိ။ တံ ဂဟေတုကာမော လုဒ္ဒေါ ကောဋိယံ ဌိတတာလမူလေ ဌတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိမကာသိ။ မာနဇာတိကော မက္ကဋော တံ တံ တာလံ လင်္ဃိတွာ ပရိယန္တတာလေ အဋ္ဌာသိ။ လုဒ္ဒေါ တတ္ထပိ ဂန္တွာ ဥက္ကုဋ္ဌိမကာသိ။ မက္ကဋော ပုန တထေဝ ပုရိမတာလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သော အပရာပရံ အနုဗန္ဓိယမာနော ကိလမန္တော တဿ တဿေဝ တာလဿ မူလေ ဌတွာ ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကုဋ္ဌိကာလေ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂစ္ဆန္တော ဂစ္ဆန္တော အတိကိလမန္တော ဧကဿ တာလဿ မကုဠပဏ္ဏသူစိံ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဓနုကောဋိယာ ဝိဇ္ဈိတွာ ဂဏှန္တောပိ န ပလာယတိ။

တတ္ထ ဒွတ္တိံသ တာလာ ဝိယ ဒွတ္တိံသ ကောဋ္ဌာသာ၊ မက္ကဋော ဝိယ စိတ္တံ၊ လုဒ္ဒေါ ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ လုဒ္ဒေန တာလမူလေ ဌတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိကာလေ မာနဇာတိကဿ မက္ကဋဿ ပလာယိတွာ ပရိယန္တကောဋိယံ ဌိတကာလော ဝိယ အနမတဂ္ဂေ သံသာရဝဋ္ဋေ စ နာနာရမ္မဏေသု ဝဍ္ဎိတစိတ္တဿ ‘ကေသာ’တိ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ သဇ္ဈာယသောတာနုသာရေန ဂန္တွာ မတ္ထလုင်္ဂေ ပတိဋ္ဌာနံ၊ ပရိယန္တကောဋိယံ ဌတွာ ဥက္ကုဋ္ဌေ ဩရိမကောဋိံ အာဂမနကာလော ဝိယ ‘မတ္ထလုင်္ဂ’န္တိ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ သဇ္ဈာယသောတာနုသာရေန ဂန္တွာ ကေသေသု ပတိဋ္ဌာနံ၊ အပရာပရံ အနုဗန္ဓိယမာနဿ ကိလမန္တဿ ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကုဋ္ဌိဋ္ဌာနေ ဥဋ္ဌာနကာလော ဝိယ မနသိကရောန္တဿ မနသိကရောန္တဿ တသ္မိံ တသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ ဥပဋ္ဌဟန္တေ သတိယာ ပတိဋ္ဌာယ ပတိဋ္ဌာယ ဂမနံ၊ ဓနုကောဋိယာ ဝိဇ္ဈိတွာ ဂဏှန္တဿာပိ အပလာယနကာလော ဝိယ ယော ကောဋ္ဌာသော အဓိကတရံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တသ္မိံ ဒွိဂုဏံ မနသိကာရံ ကတွာ အပ္ပနာယ ပါပနံ။

တတ္ထ အပ္ပနာယ ပါပိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သေသကောဋ္ဌာသေသု အကိလမန္တောဝ အပ္ပနံ ပါပေဿတိ။ တသ္မာ ‘ပဋိကူလံ ပဋိကူလ’န္တိ ပုနပ္ပုနံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ သမန္နာဟရိတဗ္ဗံ၊ တက္ကာဟတံ ဝိတက္ကာဟတံ ကာတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ကရောန္တဿ စတ္တာရော ခန္ဓာ ပဋိကူလာရမ္မဏာ ဟောန္တိ၊ အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ ပုဗ္ဗဘာဂစိတ္တာနိ ပရိကမ္မဥပစာရသင်္ခါတာနိ သဝိတက္ကသဝိစာရာနီတိ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ ဧကံ ပန ကောဋ္ဌာသံ မနသိကရောန္တဿ ဧကမေဝ ပဌမဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ပါဋိယေက္ကံ မနသိကရောန္တဿ ဒွတ္တိံသ ပဌမဇ္ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဟတ္ထေ ဂဟိတပဉှာဝတ္ထု ပါကတိကမေဝ။

သော တံ နိမိတ္တန္တိ သော ဘိက္ခု တံ ကမ္မဋ္ဌာနနိမိတ္တံ။ အာသေဝတီတိ သေဝတိ ဘဇတိ။ ဘာဝေတီတိ ဝဍ္ဎေတိ။ ဗဟုလီကရောတီတိ ပုနပ္ပုနံ ကရောတိ။ သွာဝတ္ထိတံ ဝဝတ္ထပေတီတိ သုဝဝတ္ထိတံ ကရောတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ကာယေ စိတ္တံ ဥပသံဟရတီတိ ဧဝံ ကတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ပရဿ ကာယေ အတ္တနော စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ ဌပေတိ ပေသေတိ။

အတ္ထိဿ ကာယေတိ အတ္ထိ အဿ ကာယေ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါကာယေ စိတ္တံ ဥပသံဟရတီတိ ကာလေန အတ္တနော ကာလေန ပရေသံ ကာယေ စိတ္တံ ဥပနာမေတိ။ အတ္ထိကာယေတိ ဣဒံ ယသ္မာ န ဧကန္တေန အတ္တနော ကာယော နာပိ ပရဿေဝ ကာယော အဓိပ္ပေတော၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ပန အတ္တနော ဇီဝမာနကသရီရေ ‘ပဋိကူလ’န္တိ ပရိကမ္မံ ကရောန္တဿ အပ္ပနာပိ ဥပစာရမ္ပိ ဇာယတိ။ ပရဿ ဇီဝမာနကသရီရေ ‘ပဋိကူလ’န္တိ မနသိကရောန္တဿ နေဝ အပ္ပနာ ဇာယတိ၊ န ဥပစာရံ။ နနု စ ဒသသု အသုဘေသု ဥဘယမ္ပေတံ ဇာယတီတိ? အာမ၊ ဇာယတိ။ တာနိ ဟိ အနုပါဒိန္နကပက္ခေ ဌိတာနိ။ တသ္မာ တတ္ထ အပ္ပနာပိ ဥပစာရမ္ပိ ဇာယတိ။ ဣဒံ ပန ဥပါဒိန္နကပက္ခေ ဌိတံ။ တေနေဝေတ္ထ ဥဘယမ္ပေတံ န ဇာယတိ။ အသုဘာနုပဿနာသင်္ခါတာ ပန ဝိပဿနာဘာဝနာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမသ္မိံ ပဗ္ဗေ ကိံ ကထိတန္တိ? သမထဝိပဿနာ ကထိတာ။

ဣဒါနေတ္ထ ဧဝံ သဗ္ဗံ မနသိကာရသာဓာရဏံ ပကိဏ္ဏကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတေသဉှိ –

နိမိတ္တတော လက္ခဏတော၊ ဓာတုတော အထ သုညတော၊

ခန္ဓာဒိတော စ ဝိညေယျော၊ ကေသာဒီနံ ဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ‘နိမိတ္တတော’တိ ဒွတ္တိံသာကာရေ သဋ္ဌိသတံ နိမိတ္တာနိ၊ ယေသံ ဝသေန ယောဂါဝစရော ဒွတ္တိံသာကာရံ ကောဋ္ဌာသတော ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ သေယျထိဒံ – ကေသဿ ဝဏ္ဏနိမိတ္တံ၊ သဏ္ဌာနနိမိတ္တံ၊ ဒိသာနိမိတ္တံ၊ ဩကာသနိမိတ္တံ၊ ပရိစ္ဆေဒနိမိတ္တန္တိ ပဉ္စ နိမိတ္တာနိ ဟောန္တိ။ လောမာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

‘လက္ခဏတော’တိ ဒွတ္တိံသာကာရေ အဋ္ဌဝီသတိသတံ လက္ခဏာနိ ဟောန္တိ၊ ယေသံ ဝသေန ယောဂါဝစရော ဒွတ္တိံသာကာရံ လက္ခဏတော မနသိကရောတိ၊ သေယျထိဒံ – ကေသေ ထဒ္ဓတ္တလက္ခဏံ၊ အာဗန္ဓတ္တလက္ခဏံ၊ ဥဏှတ္တလက္ခဏံ၊ ဝိတ္ထမ္ဘနလက္ခဏန္တိ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ ဟောန္တိ။ လောမာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

‘ဓာတုတော’တိ ဒွတ္တိံသာကာရေ ‘‘စတုဓာတုရော အယံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသော’’တိ ဝုတ္တာသု ဓာတူသု အဋ္ဌဝီသတိသတံ ဓာတုယော ဟောန္တိ၊ ယာသံ ဝသေန ယောဂါဝစရော ဒွတ္တိံသာကာရံ ဓာတုတော ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ သေယျထိဒံ – ကေသေ ကက္ခဠတာ ပထဝီဓာတု၊ အာဗန္ဓနတာ အာပေါဓာတု၊ ဥဏှတာ တေဇောဓာတု၊ ဝိတ္ထမ္ဘနတာ ဝါယောဓာတူတိ စတဿော ဓာတုယော ဟောန္တိ။ လောမာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

‘သုညတော’တိ ဒွတ္တိံသာကာရေ ဆန္နဝုတိ သုညတာ ဟောန္တိ၊ ယာသံ ဝသေန ယောဂါဝစရော ဒွတ္တိံသာကာရံ သုညတော ဝိပဿတိ၊ သေယျထိဒံ – ကေသာ သုညာ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါတိ။ ကေသေ တာဝ အတ္တသုညတာ၊ အတ္တနိယသုညတာ၊ နိစ္စဘာဝသုညတာတိ တိဿော သုညတာ ဟောန္တိ။ လောမာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

‘ခန္ဓာဒိတော’တိ ဒွတ္တိံသာကာရေ ကေသာဒီသု ခန္ဓာဒိဝသေန ပရိဂ္ဂယှမာနေသု ကေသာ ကတိ ခန္ဓာ ဟောန္တိ၊ ကတိ အာယတနာနိ၊ ကတိ ဓာတုယော၊ ကတိ သစ္စာနိ၊ ကတိ သတိပဋ္ဌာနာနီတိအာဒိနာ နယေန ပေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဝိညာတဗ္ဗော။

၃၅၇။ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တာဒိဘေဒတော တိဝိဓေန ကာယာနုပဿနံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ‘‘ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော’’တိအာဒီနိ ပဒါနိ ဘာဇေတွာ ဒဿေတုံ အနုပဿီတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ယာယ အနုပဿနာယ ကာယာနုပဿီ နာမ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ တတ္ထ ကတမာ အနုပဿနာ? ယာ ပညာ ပဇာနနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာတာပီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာတိအာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍဝဏ္ဏနာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၆) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဥပေတောတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ အပိစ အာသေဝနဝသေန ဥပေတော၊ ဘာဝနာဝသေန သုဋ္ဌု ဥပေတောတိ သမုပေတော။ ဥပါဂတော သမုပါဂတော၊ ဥပပန္နော သမ္ပန္နောတိ ဣမေသုပိ ဒွီသု ဒုကေသု အယမေဝ နယော။ ဗဟုလီကာရဝသေန ပန သမန္နာဂတောတိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမိနာ အာတာပေန ဥပေတောတိ အာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဝိဟရတီတိ ပဒေ ‘တတ္ထ ကတမော ဝိဟာရော’တိ ပုစ္ဆံ အကတွာ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဒေသေန္တော ဣရိယတီတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – စတုန္နံ ဣရိယာပထာနံ အညတရသမင်္ဂီဘာဝတော ဣရိယတိ။ တေဟိ ဣရိယာပထစတုက္ကေဟိ ကာယသကဋဝတ္တနေန ဝတ္တတိ။ ဧကံ ဣရိယာပထဒုက္ခံ အပရေန ဣရိယာပထေန ဗာဓိတွာ စိရဋ္ဌိတိကဘာဝေန သရီရက္ခနတော ပါလေတိ။ ဧကသ္မိံ ဣရိယာပထေ အသဏ္ဌဟိတွာ သဗ္ဗိရိယာပထဝတနတော ယပေတိ။ တေန တေန ဣရိယာပထေန တထာ တထာ ကာယဿ ယာပနတော ယာပေတိ။ စိရကာလဝတ္တာပနတော စရတိ။ ဣရိယာပထေန ဣရိယာပထံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဇီဝိတဟရဏတော ဝိဟရတိ။

၃၆၂။ သွေဝ ကာယော လောကောတိ ယသ္မိံ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သွေဝ ကာယော လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လောကော။ ယသ္မာ ပနဿ ကာယေ ပဟီယမာနံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ ဝေဒနာဒီသုပိ ပဟီယတိ ဧဝ၊ တသ္မာ ပဉ္စပိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ လောကောတိ ဝုတ္တံ။

သန္တာတိအာဒီသုပိ နိရောဓဝသေန သန္တတာယ သန္တာ။ ဘာဝနာယ သမိတတ္တာ သမိတာ။ ဝတ္ထုပရိညာယ အပ္ပဝတ္တိဝူပသမဝသေန ဝူပသန္တာ။ နိရောဓသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဂတာတိ အတ္ထင်္ဂတာ။ ပုနပ္ပုနံ နိဗ္ဗတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတတ္တာ အတိဝိယ အတ္ထံ ဂတာတိ အဗ္ဘတ္ထင်္ဂတာ။ အပ္ပိတာတိ ဝိနာသိတာ၊ အပ္ပဝတ္တိယံ ဌပိတာတိပိ အတ္ထော။ ဗျပ္ပိတာတိ သုဝိနာသိတာ၊ အတိဝိယ အပ္ပဝတ္တိယံ ဌပိတာတိပိ အတ္ထော။ ယထာ ပုန န အနွဿဝန္တိ ဧဝံ သောသိတတ္တာ သောသိတာ။ သုဋ္ဌု သောသိတာတိ ဝိသောသိတာ၊ သုက္ခာပိတာတိ အတ္ထော။ ဝိဂတန္တာ ကတာတိ ဗျန္တီ ကတာ။ ဧတ္ထ စ အနုပဿနာယ ကမ္မဋ္ဌာနဝိဟာရေန ကမ္မဋ္ဌာနိကဿ ကာယပရိဟရဏံ၊ အာတာပေန သမ္မပ္ပဓာနံ၊ သတိသမ္ပဇညေန ကမ္မဋ္ဌာနပရိဟရဏူပါယော၊ သတိယာ ဝါ ကာယာနုပဿနာဝသေန ပဋိလဒ္ဓါ သမထော၊ သမ္ပဇညေန ဝိပဿနာ၊ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဝိနယေန ဘာဝနာဖလံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကာယာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဒနာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၆၃။ ဝေဒနာနုပဿနာနိဒ္ဒေသေပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနောတိအာဒီသု ပန သုခံ ဝေဒနန္တိ ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘အဟံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ကာမံ ဥတ္တာနသေယျကာပိ ဒါရကာ ထညပိဝနာဒိကာလေ သုခံ ဝေဒယမာနာ ‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမာ’တိ ပဇာနန္တိ၊ န ပနေတံ ဧဝရူပံ ဇာနနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧဝရူပဉှိ ဇာနနံ သတ္တူပလဒ္ဓိံ နပ္ပဇဟတိ၊ သတ္တသညံ န ဥဂ္ဃာဋေတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝါ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ ဝါ န ဟောတိ။ ဣမဿ ပန ဘိက္ခုနော ဇာနနံ သတ္တူပလဒ္ဓိံ ပဇဟတိ၊ သတ္တသညံ ဥဂ္ဃာဋေတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနဉ္စေဝ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ စ ဟောတိ။ ‘ဣဒဉှိ ကော ဝေဒယတိ၊ ကဿ ဝေဒနာ၊ ကိံ ကာရဏာ ဝေဒနာ’တိ ဧဝံ သမ္ပဇာနဝေဒိယနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ကော ဝေဒယတီတိ? န ကောစိ သတ္တော ဝါ ပုဂ္ဂလော ဝါ ဝေဒယတိ။ ကဿ ဝေဒနာတိ? န ကဿစိ သတ္တဿ ဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ဝေဒနာ။ ကိံ ကာရဏာ ဝေဒနာတိ? ဝတ္ထုအာရမ္မဏာ စ ပနေသာ ဝေဒနာ။ တသ္မာ ဧသ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘တံ တံ သုခါဒီနံ ဝတ္ထုံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝေဒနာဝ ဝေဒယတိ၊ တံ ပန ဝေဒနာပဝတ္တိံ ဥပါဒါယ ‘အဟံ ဝေဒယာမီ’တိ ဝေါဟာရမတ္တံ ဟောတီ’တိ။ ဧဝံ ဝတ္ထုံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝေဒနာဝ ဝေဒယတီတိ သလ္လက္ခေန္တော ‘ဧသ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ စိတ္တလပဗ္ဗတေ အညတရော ထေရော ဝိယ။

ထေရော ကိရ အဖာသုကကာလေ ဗလဝဝေဒနာယ နိတ္ထုနန္တော အပရာပရံ ပရိဝတ္တတိ။ တမေကော ဒဟရော အာဟ – ‘‘ကတရံ ဝေါ၊ ဘန္တေ၊ ဌာနံ ရုဇတီ’’တိ? ‘‘အာဝုသော၊ ပါဋိယေက္ကံ ရုဇနဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဝတ္ထုံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝေဒနာဝ ဝေဒယတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဇာနနကာလတော ပဋ္ဌာယ အဓိဝါသေတုံ ဝဋ္ဋတိ နော၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အဓိဝါသေမိ၊ အာဝုသော’’တိ။ ‘‘အဓိဝါသနာ၊ ဘန္တေ၊ သေယျော’’တိ။ ထေရော အဓိဝါသေသိ။ ဝါတော ယာဝ ဟဒယာ ဖာလေသိ။ မဉ္စကေ အန္တာနိ ရာသီကတာနိ အဟေသုံ။ ထေရော ဒဟရဿ ဒဿေသိ – ‘‘ဝဋ္ဋတာဝုသော၊ ဧတ္တကာ အဓိဝါသနာ’’တိ? ဒဟရော တုဏှီ အဟောသိ။ ထေရော ဝီရိယသမာဓိံ ယောဇေတွာ သဟပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတွာ သမသီသီ ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

ယထာ စ သုခံ၊ ဧဝံ ဒုက္ခံ…ပေ… နိရာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ဣတိ ဘဂဝါ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော ဝေဒနာဝသေန ကထေသိ။ ဒုဝိဓဉှိ ကမ္မဋ္ဌာနံ – ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ အရူပကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ၊ ရူပပရိဂ္ဂဟော အရူပပရိဂ္ဂဟောတိပိ ဧတဒေဝ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ဘဂဝါ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော သင်္ခေပမနသိကာရဝသေန ဝါ ဝိတ္ထာရမနသိကာရဝသေန ဝါ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ ကထေသိ။ တဒုဘယမ္ပိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ သဗ္ဗာကာရတော ဒဿိတမေဝ။

အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ပန ကထေန္တော ယေဘုယျေန ဝေဒနာဝသေန ကထေသိ။ တိဝိဓော ဟိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနေ အဘိနိဝေသော – ဖဿဝသေန၊ ဝေဒနာဝသေန၊ စိတ္တဝသေနာတိ။ ကထံ? ဧကစ္စဿ ဟိ သံခိတ္တေန ဝါ ဝိတ္ထာရေန ဝါ ပရိဂ္ဂဟိတေ ရူပကမ္မဋ္ဌာနေ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ စိတ္တစေတသိကာနံ ပဌမာဘိနိပါတော တံ အာရမ္မဏံ ဖုသန္တော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဖဿော ပါကဋော ဟောတိ။ ဧကစ္စဿ တံ အာရမ္မဏံ အနုဘဝန္တီ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဝေဒနာ ပါကဋာ ဟောတိ။ ဧကစ္စဿ တံ အာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝိဇာနန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဝိညာဏံ ပါကဋံ ဟောတိ။

တတ္ထ ယဿ ဖဿော ပါကဋော ဟောတိ၊ သောပိ ‘န ကေဝလံ ဖဿောဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ အနုဘဝမာနာ ဝေဒနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဉ္ဇာနမာနာ သညာပိ၊ စေတယမာနာ စေတနာပိ၊ ဝိဇာနနမာနံ ဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ယဿ ဝေဒနာ ပါကဋာ ဟောတိ၊ သောပိ ‘န ကေဝလံ ဝေဒနာဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာယ သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဖဿောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဉ္ဇာနနမာနာ သညာပိ၊ စေတယမာနာ စေတနာပိ၊ ဝိဇာနနမာနံ ဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ယဿ ဝိညာဏံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ သောပိ ‘န ကေဝလံ ဝိညာဏမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဖဿောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနုဘဝမာနာ ဝေဒနာပိ၊ သဉ္ဇာနနမာနာ သညာပိ၊ စေတယမာနာ စေတနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။

သော ‘ဣမေ ဖဿပဉ္စမကာ ဓမ္မာ ကိံနိဿိတာ’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘ဝတ္ထုနိဿိတာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယော၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထသိတံ၊ ဧတ္ထပဋိဗဒ္ဓ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၃၅)။ သော အတ္ထတော ဘူတာနိ စေဝ ဥပါဒါရူပါနိ စ။ ဧဝမေတ္ထ ဝတ္ထု ရူပံ၊ ဖဿပဉ္စမကာ နာမန္တိ နာမရူပမေဝ ပဿတိ။ ရူပဉ္စေတ္ထ ရူပက္ခန္ဓော၊ နာမံ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓမတ္တံ ဟောတိ။ နာမရူပဝိနိမုတ္တာ ဟိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပဉ္စက္ခန္ဓဝိနိမုတ္တံ ဝါ နာမရူပံ နတ္ထိ။

သော ‘ဣမေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ကိံဟေတုကာ’တိ ဥပပရိက္ခန္တော ‘အဝိဇ္ဇာဒိဟေတုကာ’တိ ပဿတိ၊ တတော ပစ္စယော စေဝ ပစ္စယုပ္ပန္နဉ္စ ဣဒံ၊ အညော သတ္တော ဝါ ပုဂ္ဂလော ဝါ နတ္ထိ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇမတ္တမေဝါတိ သပ္ပစ္စယနာမရူပဝသေနဝ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဝိပဿနာပဋိပါဋိယာ ‘အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’တိ သမ္မသန္တော ဝိစရတိ။ သော ‘အဇ္ဇ အဇ္ဇာ’တိ ပဋိဝေဓံ အာကင်္ခမာနော တထာရူပေ ဒိဝသေ ဥတုသပ္ပာယံ၊ ပုဂ္ဂလသပ္ပာယံ၊ ဘောဇနသပ္ပာယံ၊ ဓမ္မသဝနသပ္ပာယံ ဝါ လဘိတွာ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နောဝ ဝိပဿနံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ ဣမေသံ တိဏ္ဏမ္ပိ ဇနာနံ ယာဝ အရဟတ္တာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထိတံ ဟောတိ။

ဣဓ ပန ဘဂဝါ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော ဝေဒနာဝသေန ကထေသိ။ ဖဿဝသေန ဝါ ဟိ ဝိညာဏဝသေန ဝါ ကထိယမာနံ န ပါကဋံ ဟောတိ၊ အန္ဓကာရံ ဝိယ ခါယတိ။ ဝေဒနာဝသေန ပန ပါကဋံ ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဝေဒနာနံ ဥပ္ပတ္တိပါကဋတာယ။ သုခဒုက္ခဝေဒနာနဉှိ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ။ ယဒါ သုခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သကလသရီရံ ခေါဘေန္တံ မဒ္ဒန္တံ ဖရမာနံ အဘိသန္ဒယမာနံ သတဓောတသပ္ပိံ ခါဒါပယန္တံ ဝိယ၊ သတပါကတေလံ မက္ခာပယမာနံ ဝိယ၊ ဥဒကဃဋသဟဿေန ပရိဠာဟံ နိဗ္ဗာပယမာနံ ဝိယ၊ ‘အဟော သုခံ! အဟော သုခန္တိ’! ဝါစံ နိစ္ဆာရယမာနမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သကလသရီရံ ခေါဘေန္တံ မဒ္ဒန္တံ ဖရမာနံ အဘိသန္ဒယမာနံ တတ္တဖာလံ ပဝေသေန္တံ ဝိယ၊ ဝိလီနတမ္ဗလောဟေန အာသိဉ္စန္တံ ဝိယ၊ သုက္ခတိဏဝနပ္ပတိမှိ အရညေ ဒါရုဥက္ကာကလာပံ ပက္ခိပမာနံ ဝိယ ‘အဟော ဒုက္ခံ! အဟော ဒုက္ခန္တိ!’ ဝိပ္ပလာပယမာနမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတိ သုခဒုက္ခဝေဒနာနံ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ။

အဒုက္ခမသုခါ ပန ဒုဒ္ဒီပနာ အန္ဓကာရာ အဝိဘူတာ။ သာ သုခဒုက္ခာနံ အပဂမေ သာတာသာတပဋိက္ခေပဝသေန မဇ္ဈတ္တာကာရဘူတာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာတိ နယတော ဂဏှန္တဿ ပါကဋာ ဟောတိ။ ယထာ ကိံ? အန္တရာ ပိဋ္ဌိပါသာဏံ အာရုဟိတွာ ပလာယန္တဿ မိဂဿ အနုပထံ ဂစ္ဆန္တော မိဂလုဒ္ဒကော ပိဋ္ဌိပါသာဏဿ ဩရဘာဂေ အပရဘာဂေပိ ပဒံ ဒိသွာ မဇ္ဈေ အပဿန္တောပိ ‘ဣတော အာရုဠှော၊ ဣတော ဩရုဠှော၊ မဇ္ဈေ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ ဣမိနာ ပဒေသေန ဂတော ဘဝိဿတီ’တိ နယတော ဇာနာတိ။ ဧဝံ အာရုဠှဋ္ဌာနေ ပဒံ ဝိယ ဟိ သုခါယ ဝေဒနာယ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ၊ ဩရုဠှဋ္ဌာနေ ပဒံ ဝိယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ။ ‘ဣတော အာရုဠှော၊ ဣတော ဩရုဠှော၊ မဇ္ဈေ ဧဝံ ဂတော’တိ နယတော ဂဟဏံ ဝိယ သုခဒုက္ခာနံ အပဂမေ သာတာသာတပဋိက္ခေပဝသေန မဇ္ဈတ္တာကာရဘူတာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာတိ နယတော ဂဏှန္တဿ ပါကဋာ ဟောတိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော ဝေဒနာဝသေန ဝိနိဝတ္တေတွာ ဒဿေသိ၊ န ကေဝလဉ္စ ဣဓေဝ ဧဝံ ဒဿေတိ၊ ဒီဃနိကာယမှိ မဟာနိဒါနေ၊ သက္ကပဉှေ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ ၊ မဇ္ဈိမနိကာယမှိ သတိပဋ္ဌာနေ စ စူဠတဏှာသင်္ခယေ၊ မဟာတဏှာသင်္ခယေ၊ စူဠဝေဒလ္လေ၊ မဟာဝေဒလ္လေ၊ ရဋ္ဌပါလသုတ္တေ၊ မာဂဏ္ဍိယသုတ္တေ၊ ဓာတုဝိဘင်္ဂေ၊ အာနေဉ္ဇသပ္ပာယေ၊ သံယုတ္တနိကာယမှိ စူဠနိဒါနသုတ္တေ၊ ရုက္ခောပမေ၊ ပရိဝီမံသနသုတ္တေ၊ သကလေ ဝေဒနာသံယုတ္တေတိ ဧဝံ အနေကေသု သုတ္တေသု ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန ဝိနိဝတ္တေတွာ ဒဿေသိ။ ယထာ စ တေသု တေသု၊ ဧဝံ ဣမသ္မိမ္ပိ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂေ ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန ဝိနိဝတ္တေတွာ ဒဿေသိ။

တတ္ထ သုခံ ဝေဒနန္တိအာဒီသု အယံ အပရောပိ ပဇာနနပရိယာယော – သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတီတိ သုခဝေဒနာက္ခဏေ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ အဘာဝတော သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ တေန ယာ ပုဗ္ဗေ ဘူတပုဗ္ဗာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ တဿာ ဣဒါနိ အဘာဝတော ဣမိဿာ စ သုခါယ ဣတော ပဌမံ အဘာဝတော ဝေဒနာ နာမ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ယသ္မိံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သမယေ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ နေဝ တသ္မိံ သမယေ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ န အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ သုခံယေဝ တသ္မိံ သမယေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ယသ္မိံ ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သမယေ ဒုက္ခံ…ပေ… အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ နေဝ တသ္မိံ သမယေ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ န ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ အဒုက္ခမသုခံယေဝ တသ္မိံ သမယေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ သုခါပိ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန ၊ ဝေဒနာ အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဒုက္ခာပိ ခေါ…ပေ… အဒုက္ခမသုခါပိ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝေဒနာ အနိစ္စာ သင်္ခတာ…ပေ… နိရောဓဓမ္မာ။ ဧဝံ ပဿံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သုတဝါ အရိယသာဝကော သုခါယပိ ဝေဒနာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ဒုက္ခာယပိ ဝေဒနာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ အဒုက္ခမသုခါယပိ ဝေဒနာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ၊ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ၊ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၂၀၅)။

သာမိသံဝါ သုခန္တိအာဒီသု သာမိသာ သုခါ နာမ ပဉ္စကာမဂုဏာမိသနိဿိတာ ဆ ဂေဟဿိတသောမနဿဝေဒနာ၊ နိရာမိသာ သုခါ နာမ ဆ နေက္ခမ္မဿိတသောမနဿဝေဒနာ၊ သာမိသာ ဒုက္ခာ နာမ ဆ ဂေဟဿိတဒေါမနဿဝေဒနာ၊ နိရာမိသာ ဒုက္ခာ နာမ ဆ နေက္ခမ္မဿိတဒေါမနဿဝေဒနာ၊ သာမိသာ အဒုက္ခမသုခါ နာမ ဆ ဂေဟသိတဥပေက္ခာဝေဒနာ၊ နိရာမိသာ အဒုက္ခမသုခါ နာမ ဆ နေက္ခမ္မဿိတဥပေက္ခာဝေဒနာ။ တာသံ ဝိဘာဂေါ ဥပရိပဏ္ဏာသေ ပါဠိယံ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၄ အာဒယော) အာဂတောယေဝ။ သော တံ နိမိတ္တန္တိ သော တံ ဝေဒနာနိမိတ္တံ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဝေဒနာသူတိ ပရပုဂ္ဂလဿ ဝေဒနာသု။ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနန္တိ ပရပုဂ္ဂလံ သုခဝေဒနံ ဝေဒယမာနံ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါတိ ကာလေန အတ္တနော ကာလေန ပရဿ ဝေဒနာသု စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဣမသ္မိံ ဝါရေ ယသ္မာ နေဝ အတ္တာ၊ န ပရော နိယမိတော၊ တသ္မာ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟမတ္တမေဝ ဒဿေတုံ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု သုခံ ဝေဒနံ သုခါ ဝေဒနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ ဣမသ္မိံ ပန ပဗ္ဗေ သုဒ္ဓဝိပဿနာဝ ကထိတာတိ။

ဝေဒနာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စိတ္တာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၆၅။ စိတ္တာနုပဿနာနိဒ္ဒေသေပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သရာဂံ ဝါ စိတ္တန္တိအာဒီသု ပန သရာဂန္တိ အဋ္ဌဝိဓံ လောဘသဟဂတံ။ ဝီတရာဂန္တိ လောကိယကုသလာဗျာကတံ။ ဣဒံ ပန ယသ္မာ သမ္မသနံ န ဓမ္မသမောဓာနံ၊ တသ္မာ ဣဓ ဧကပဒေပိ လောကုတ္တရံ န လဗ္ဘတိ။ ယသ္မာ ပဟာနေကဋ္ဌဝသေန ရာဂါဒီဟိ သဟ ဝတ္တန္တိ ပဟီယန္တိ၊ တသ္မာ ဒွီသု ပဒေသု နိပ္ပရိယာယေန န လဗ္ဘန္တီတိ န ဂဟိတာနိ။ သေသာနိ စတ္တာရိ အကုသလစိတ္တာနိ နေဝ ပုရိမပဒံ၊ န ပစ္ဆိမပဒံ ဘဇန္တိ။ သဒေါသန္တိ ဒုဝိဓံ ဒေါမနဿသဟဂတံ။ ဝီတဒေါသန္တိ လောကိယကုသလာဗျာကတံ။ သေသာနိ ဒသ အကုသလစိတ္တာနိ နေဝ ပုရိမပဒံ၊ န ပစ္ဆိမပဒံ ဘဇန္တိ။ သမောဟန္တိ ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဉ္စာတိ ဒုဝိဓံ။ ယသ္မာ ပန မောဟော သဗ္ဗာကုသလေသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ သေသာနိပိ ဣဓ ဝဋ္ဋန္တိ ဧဝ။ ဣမသ္မိံ ယေဝ ဟိ ဒုကေ ဒွါဒသာကုသလစိတ္တာနိ ပရိယာဒိဏ္ဏာနီတိ။ ဝီတမောဟန္တိ လောကိယကုသလာဗျာကတံ။ သံခိတ္တန္တိ ထိနမိဒ္ဓါနုပတိတံ။ ဧတဉှိ သင်္ကုဋိတစိတ္တံ နာမ။ ဝိက္ခိတ္တန္တိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ။ ဧတဉှိ ပသဋစိတ္တံ နာမ။

မဟဂ္ဂတန္တိ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရဉ္စ။ အမဟဂ္ဂတန္တိ ကာမာဝစရံ။ သဥတ္တရန္တိ ကာမာဝစရံ။ အနုတ္တရန္တိ ရူပါဝစရဉ္စ အရူပါဝစရဉ္စ။ တတြာပိ သဥတ္တရံ ရူပါဝစရံ၊ အနုတ္တရံ အရူပါဝစရမေဝ။ သမာဟိတန္တိ ယဿ အပ္ပနာသမာဓိ ဥပစာရသမာဓိ ဝါ အတ္ထိ။ အသမာဟိတန္တိ ဥဘယသမာဓိဝိရဟိတံ။ ဝိမုတ္တန္တိ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တီဟိ ဝိနိမုတ္တံ။ အဝိမုတ္တန္တိ ဥဘယဝိမုတ္တိရဟိတံ၊ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိနိဿရဏဝိမုတ္တီနံ ပန ဣဓ ဩကာသောဝ နတ္ထိ။ သရာဂမဿ စိတ္တန္တိ သရာဂံ အဿ စိတ္တံ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဣမသ္မိမ္ပိ ပဗ္ဗေ သုဒ္ဓဝိပဿနာဝ ကထိတာတိ။

စိတ္တာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ

၃၆၇။ ဧတ္တာဝတာ ယသ္မာ ကာယာနုပဿနာယ ရူပက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟောဝ ကထိတော၊ ဝေဒနာနုပဿနာယ ဝေဒနာက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟောဝ စိတ္တာနုပဿနာယ ဝိညာဏက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟောဝ တသ္မာ ဣဒါနိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မသီသေန သညာသင်္ခါရက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟမ္ပိ ကထေတုံ ဓမ္မာနုပဿနံ ဒဿေန္တော ကထဉ္စ ဘိက္ခူတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သန္တန္တိ အဘိဏှသမုဒါစာရဝသေန သံဝိဇ္ဇမာနံ။ အသန္တန္တိ အသမုဒါစာရဝသေန ဝါ ပဟီနတ္တာ ဝါ အဝိဇ္ဇမာနံ။ ယထာ စာတိ ယေန ကာရဏေန ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ တဉ္စ ပဇာနာတီတိ တဉ္စ ကာရဏံ ပဇာနာတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ သုဘနိမိတ္တေ အယောနိသောမနသိကာရေန ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ သုဘနိမိတ္တံ နာမ သုဘမ္ပိ သုဘနိမိတ္တံ၊ သုဘာရမ္မဏမ္ပိ သုဘနိမိတ္တံ။ အယောနိသောမနသိကာရော နာမ အနုပါယမနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရော၊ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ ဝါ ဒုက္ခေ သုခန္တိ ဝါ အနတ္တနိ အတ္တာတိ ဝါ အသုဘေ သုဘန္တိ ဝါ မနသိကာရော။ တံ တတ္ထ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

အသုဘနိမိတ္တေ ပန ယောနိသောမနသိကာရေနဿ ပဟာနံ ဟောတိ။ အသုဘနိမိတ္တံ နာမ အသုဘမ္ပိ အသုဘနိမိတ္တံ၊ အသုဘာရမ္မဏမ္ပိ အသုဘနိမိတ္တံ။ ယောနိသောမနသိကာရော နာမ ဥပါယမနသိကာရော ပထမနသိကာရော၊ အနိစ္စေ အနိစ္စန္တိ ဝါ ဒုက္ခေ ဒုက္ခန္တိ ဝါ အနတ္တနိ အနတ္တာတိ ဝါ အသုဘေ အသုဘန္တိ ဝါ မနသိကာရော။ တံ တတ္ထ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ၊ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မာ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – အသုဘနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟော၊ အသုဘဘာဝနာနုယောဂေါ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။ ဒသဝိဓဉှိ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ၊ ဘာဝေန္တဿာပိ၊ ဣန္ဒြိယေသု ပိဟိတဒွါရဿာပိ ၊ စတုန္နံ ပဉ္စန္နံ အာလောပါနံ ဩကာသေ သတိ ဥဒကံ ပိဝိတွာ ယာပနသီလတာယ ဘောဇနေ မတ္တညုနောပိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ၊ အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၉၈၃)၊

အသုဘကမ္မိကတိဿတ္ထေရသဒိသေ အသုဘဘာဝနာရတေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဒသအသုဘနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ပဋိဃနိမိတ္တေ အယောနိသောမနသိကာရေန ပန ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ တတ္ထ ပဋိဃမ္ပိ ပဋိဃနိမိတ္တံ နာမ၊ ပဋိဃာရမ္မဏမ္ပိ ပဋိဃနိမိတ္တံ။ အယောနိသောမနသိကာရော သဗ္ဗတ္ထ ဧကလက္ခဏောဝ။ တံ တသ္မိံ နိမိတ္တေ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဃနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

မေတ္တာယ ပန စေတောဝိမုတ္တိယာ ယောနိသောမနသိကာရေနဿ ပဟာနံ ဟောတိ။ တတ္ထ မေတ္တာတိ ဝုတ္တေ အပ္ပနာပိ ဥပစာရောပိ ဝဋ္ဋတိ၊ စေတောဝိမုတ္တီတိ အပ္ပနာဝ။ ယောနိသောမနသိကာရော ဝုတ္တလက္ခဏောဝ။ တံ တတ္ထ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ၊ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂ ထောကံ ဝိသဒိသံ)။

အပိစ ဆ ဓမ္မာ ဗျာပါဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – မေတ္တာနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟော၊ မေတ္တာဘာဝနာနုယောဂေါ၊ ကမ္မဿကတာပစ္စဝေက္ခဏာ၊ ပဋိသင်္ခါနဗဟုလီကတာ ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။ ဩဒိဿကာနောဒိဿကဒိသာဖရဏာနဉှိ အညတရဝသေန မေတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ။ ဩဓိသော အနောဓိသော ဒိသာဖရဏဝသေန မေတ္တံ ဘာဝေန္တဿာပိ။ ‘တွံ ဧတဿ ကုဒ္ဓါ ကိံ ကရိဿသိ၊ ကိမဿ သီလာဒီနိ ဝိနာသေတုံ သက္ခိဿသိ? နနု တွံ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနော ကမ္မေနေဝ ဂမိဿသိ? ပရဿ ကုဇ္ဈနံ နာမ ဝီတစ္စိတင်္ဂါရတတ္တအယောသလာကဂူထာဒီနိ ဂဟေတွာ ပရဿ ပဟရိတုကာမတာသဒိသံ ဟောတိ။ ဧသောပိ တဝ ကုဒ္ဓါ ကိံ ကရိဿတိ? ကိံ တေ သီလာဒီနိ ဝိနာသေတုံ သက္ခိဿတိ? ဧသ အတ္တနော ကမ္မေနာဂန္တွာ အတ္တနော ကမ္မေနေဝ ဂမိဿတိ၊ အပ္ပဋိစ္ဆိတပဟေဏကံ ဝိယ ပဋိဝါတခိတ္တရဇောမုဋ္ဌိ ဝိယ စ ဧတဿေဝေသ ကောဓော မတ္ထကေ ပတိဿတီ’တိ။ ဧဝံ အတ္တနော စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ၊ ဥဘယကမ္မဿကတံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပဋိသင်္ခါနေ ဌိတဿာပိ၊ အဿဂုတ္တတ္ထေရသဒိသေ မေတ္တာဘာဝနာရတေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု မေတ္တာနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ဗျာပါဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ ဗျာပါဒဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

အရတီတိအာဒီသု အယောနိသောမနသိကာရေန ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ အရတိ နာမ ဥက္ကဏ္ဌိတတာ။ တန္ဒီ နာမ ကာယာလသိယတာ။ ဝိဇမ္ဘိကာ နာမ ကာယဝိနာမနာ။ ဘတ္တသမ္မဒေါ နာမ ဘတ္တမုစ္ဆာ ဘတ္တပရိဠာဟော။ စေတသော လီနတ္တံ နာမ စိတ္တဿ လီနာကာရော။ ဣမေသု အရတိအာဒီသု အယောနိသောမနသိကာရံ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရတိ တန္ဒီ ဝိဇမ္ဘိကာ ဘတ္တသမ္မဒေါ စေတသော စ လီနတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

အာရမ္ဘဓာတုအာဒီသု ပန ယောနိသောမနသိကာရေနဿ ပဟာနံ ဟောတိ။ အာရမ္ဘဓာတု နာမ ပဌမာရမ္ဘဝီရိယံ။ နိက္ကမဓာတု နာမ ကောသဇ္ဇတော နိက္ခန္တတ္တာ တတော ဗလဝတရံ။ ပရက္ကမဓာတု နာမ ပရံ ပရံ ဌာနံ အက္ကမနတော တတောပိ ဗလဝတရံ။ ဣမသ္မိံ တိပ္ပဘေဒေ ဝီရိယေ ယောနိသောမနသိကာရံ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာရမ္ဘဓာတု၊ နိက္ကမဓာတု၊ ပရက္ကမဓာတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ၊ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မာ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – အတိဘောဇနေ နိမိတ္တဂ္ဂါဟော၊ ဣရိယာပထသမ္ပရိဝတ္တနတာ၊ အာလောကသညာမနသိကာရော၊ အဗ္ဘောကာသဝါသော၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။ အာဟရဟတ္ထက ဘုတ္တဝမိတက တတြဝဋ္ဋက အလံသာဋက ကာကမာသကဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နဿ ဟိ သမဏဓမ္မံ ကရောတော ထိနမိဒ္ဓံ မဟာဟတ္ထီ ဝိယ ဩတ္ထရန္တံ အာဂစ္ဆတိ။ စတုပဉ္စအာလောပဩကာသံ ပန ဌပေတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ယာပနသီလဿ ဘိက္ခုနော တံ န ဟောတီတိ အတိဘောဇနေ နိမိတ္တံ ဂဏှန္တဿာပိ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ။ ယသ္မိံ ဣရိယာပထေ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ တတော အညံ ပရိဝတ္တေန္တဿာပိ၊ ရတ္တိံ စန္ဒာလောကဒီပါလောကဥက္ကာလောကေ ဒိဝါ သူရိယာလောကံ မနသိကရောန္တဿာပိ၊ အဗ္ဘောကာသေ ဝသန္တဿာပိ၊ မဟာကဿပတ္ထေရသဒိသေ ပဟီနထိနမိဒ္ဓေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဓုတင်္ဂနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ ထိနမိဒ္ဓဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

စေတသော အဝူပသမေ အယောနိသောမနသိကာရေန ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ အဝူပသမော နာမ အဝူပသန္တာကာရော၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမေဝေတံ အတ္ထတော။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရံ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသော အဝူပသမော။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

သမာဓိသင်္ခါတေ ပန စေတသော ဝူပသမေ ယောနိသောမနသိကာရေနဿ ပဟာနံ ဟောတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသော ဝူပသမော။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ၊ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – ဗဟုဿုတတာ၊ ပရိပုစ္ဆကတာ၊ ဝိနယေ ပကတညုတာ၊ ဝုဍ္ဎသေဝိတာ ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။ ဗာဟုသစ္စေနပိ ဟိ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ စတ္တာရော ဝါ ပဉ္စ ဝါ နိကာယေ ပါဠိဝသေန စ အတ္ထဝသေန စ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတိ။ ကပ္ပိယာကပ္ပိယပရိပုစ္ဆာဗဟုလဿာပိ၊ ဝိနယပညတ္တိယံ စိဏ္ဏဝသီဘာဝတာယ ပကတညုနောပိ၊ ဝုဍ္ဎေ မဟလ္လကတ္ထေရေ ဥပသင်္ကမန္တဿာပိ၊ ဥပါလိတ္ထေရသဒိသေ ဝိနယဓရေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿပိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ကပ္ပိယာကပ္ပိယနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနေ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စေ ဥဒ္ဓစ္စဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ကုက္ကုစ္စဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ဝိစိကိစ္ဆာဌာနီယေသု ဓမ္မေသု အယောနိသောမနသိကာရေန ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ ဝိစိကိစ္ဆာဌာနီယာ ဓမ္မာ နာမ ပုနပ္ပုနံ ဝိစိကိစ္ဆာယ ကာရဏတ္တာ ဝိစိကိစ္ဆာဝ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရံ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိစိကိစ္ဆာဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

ကုသလာဒိဓမ္မေသု ယောနိသောမနသိကာရေန ပနဿာ ပဟာနံ ဟောတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ၊ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ၊ ဟီနပ္ပဏီတာ ဓမ္မာ၊ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ၊ ဝေပုလ္လာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မာ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – ဗဟုဿုတတာ၊ ပရိပုစ္ဆကတာ၊ ဝိနယေ ပကတညုတာ၊ အဓိမောက္ခဗဟုလတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။ ဗာဟုသစ္စေနပိ ဟိ ဧကံ ဝါ…ပေ… ပဉ္စ ဝါ နိကာယေ ပါဠိဝသေန စ အတ္ထဝသေန စ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ။ တီဏိ ရတနာနိ အာရဗ္ဘ ပရိပုစ္ဆာဗဟုလဿာပိ၊ ဝိနယေ စိဏ္ဏဝသီဘာဝဿာပိ၊ တီသု ရတနေသု ဩကပ္ပနိယသဒ္ဓါသင်္ခါတအဓိမောက္ခဗဟုလဿာပိ ၊ သဒ္ဓါဓိမုတ္တေ ဝက္ကလိတ္ထေရသဒိသေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ။ ဌာနနိဿဇ္ဇာဒီသု တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ

ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗေ သန္တန္တိ ပဋိလာဘဝသေန ဝိဇ္ဇမာနံ။ အသန္တန္တိ အပ္ပဋိလာဘဝသေန အဝိဇ္ဇမာနံ။ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿာတိအာဒီသု ပန သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ တာဝ –

‘‘အတ္ထိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၈၃) – ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ တတ္ထ သတိယေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ ယောနိသောမနသိကာရော ဝုတ္တလက္ခဏောယေဝ။ တံ တတ္ထ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

အပိစ စတ္တာရော ဓမ္မာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – သတိသမ္ပဇညံ၊ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ အဘိက္ကန္တာဒီသု ဟိ သတ္တသု ဌာနေသု သတိသမ္ပဇညေန၊ ဘတ္တနိက္ခိတ္တကာကသဒိသေ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇနေန၊ တိဿဒတ္တတ္ထေရအဘယတ္ထေရသဒိသေ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလေ သေဝနေန၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သတိသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာယ စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ပန –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ…ပေ… ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂) –

ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။

အပိစ သတ္တ ဓမ္မာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ပရိပုစ္ဆကတာ၊ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ၊ ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ၊ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ၊ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ပရိပုစ္ဆကတာတိ ခန္ဓဓာတုအာယတနဣန္ဒြိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂဈာနသမထဝိပဿနာနံ အတ္ထသန္နိဿိတပရိပုစ္ဆာဗဟုလတာ။ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာတိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနံ ဝတ္ထူနံ ဝိသဒဘာဝကရဏံ။ ယဒါ ဟိဿ ကေသနခလောမာနိ ဒီဃာနိ ဟောန္တိ၊ သရီရံ ဝါ ဥဿန္နဒေါသဉ္စေဝ သေဒမလမက္ခိတဉ္စ၊ တဒါ အဇ္ဈတ္တိကံ ဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ။ ယဒါ ပန စီဝရံ ဇိဏ္ဏံ ကိလိဋ္ဌံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဟောတိ၊ သေနာသနံ ဝါ ဥက္လာပံ၊ တဒါ ဗာဟိရံ ဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ။ တသ္မာ ကေသာဒိဆေဒနေန ဥဒ္ဓံဝိရေစနအဓောဝိရေစနာဒီဟိ သရီရသလ္လဟုကဘာဝကရဏေန၊ ဥစ္ဆာဒနနှာပနေန စ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထု ဝိသဒံ ကာတဗ္ဗံ။ သူစိကမ္မဓောဝနရဇနပရိဘဏ္ဍကရဏာဒီဟိ ဗာဟိရဝတ္ထု ဝိသဒံ ကာတဗ္ဗံ။ ဧတသ္မိဉှိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝတ္ထုမှိ အဝိသဒေ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တစေတသိကေသု ဉာဏမ္ပိ အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ၊ အပရိသုဒ္ဓါနိ ဒီပကပလ္လကဝဋ္ဋိတေလာနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခါယ ဩဘာသော ဝိယ။ ဝိသဒေ ပန အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝတ္ထုမှိ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တစေတသိကေသု ဉာဏမ္ပိ ဝိသဒံ ဟောတိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဒီပကပလ္လကဝဋ္ဋိတေလာနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခါယ ဩဘာသော ဝိယ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ နာမ သဒ္ဓါဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ သမဘာဝကရဏံ။ သစေ ဟိဿ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟောတိ၊ ဣတရာနိ မန္ဒာနိ၊ တတော ဝီရိယိန္ဒြိယံ ပဂ္ဂဟကိစ္စံ၊ သတိန္ဒြိယံ ဥပဋ္ဌာနကိစ္စံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ အဝိက္ခေပကိစ္စံ၊ ပညိန္ဒြိယံ ဒဿနကိစ္စံ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ တသ္မာ တံ ဓမ္မသဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝါ ယထာ ဝါ မနသိကရောတော ဗလဝံ ဇာတံ၊ တထာ အမနသိကာရေန ဟာပေတဗ္ဗံ။ ဝက္ကလိတ္ထေရဝတ္ထု စေတ္ထ နိဒဿနံ။ သစေ ပန ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟောတိ၊ အထ နေဝ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ အဓိမောက္ခကိစ္စံ ကာတုံ သက္ကောတိ၊ န ဣတရာနိ ဣတရကိစ္စဘေဒံ။ တသ္မာ တံ ပဿဒ္ဓါဒိဘာဝနာယ ဟာပေတဗ္ဗံ။ တတြာပိ သောဏတ္ထေရဝတ္ထု ဒဿေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သေသေသုပိ ဧကဿ ဗလဝဘာဝေ သတိ ဣတရေသံ အတ္တနော ကိစ္စေသု အသမတ္ထတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝိသေသတော ပနေတ္ထ သဒ္ဓါပညာနံ သမာဓိဝီရိယာနဉ္စ သမတံ ပသံသန္တိ။ ဗလဝသဒ္ဓါ ဟိ မန္ဒပညော မုဒ္ဓပ္ပသန္နော ဟောတိ၊ အဝတ္ထုသ္မိံ ပသီဒတိ။ ဗလဝပညော မန္ဒသဒ္ဓါ ကေရာဋိကပက္ခံ ဘဇတိ၊ ဘေသဇ္ဇသမုဋ္ဌိတော ဝိယ ရောဂေါ အတေကိစ္ဆော ဟောတိ ‘စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေနေဝ ကုသလံ ဟောတီ’တိ အတိဓာဝိတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ အကရောန္တော နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဥဘိန္နံ ပန သမတာယ ဝတ္ထုသ္မိံယေဝ ပသီဒတိ။ ဗလဝသမာဓိံ ပန မန္ဒဝီရိယံ၊ သမာဓိဿ ကောသဇ္ဇပက္ခတ္တာ၊ ကောသဇ္ဇံ အဓိဘဝတိ။ ဗလဝဝီရိယံ မန္ဒသမာဓိံ၊ ဝီရိယဿ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခတ္တာ၊ ဥဒ္ဓစ္စံ အဓိဘဝတိ။ သမာဓိ ပန ဝီရိယေန သံယောဇိတော ကောသဇ္ဇေ ပတိတုံ န လဘတိ။ ဝီရိယံ သမာဓိနာ သံယောဇိတံ ဥဒ္ဓစ္စေ ပတိတုံ န လဘတိ။ တသ္မာ တဒုဘယမ္ပိ သမံ ကာတဗ္ဗံ။ ဥဘယသမတာယ ဟိ အပ္ပနာ ဟောတိ ။ အပိစ သမာဓိကမ္မိကဿ ဗလဝတီပိ သဒ္ဓါ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ သော သဒ္ဒဟန္တော ဩကပ္ပေန္တော အပ္ပနံ ပါပုဏိဿတိ။

သမာဓိပညာသု ပန သမာဓိကမ္မိကဿ ဧကဂ္ဂတာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ ဝိပဿနာကမ္မိကဿ ပညာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော လက္ခဏပဋိဝေဓံ ပါပုဏာတိ။ ဥဘိန္နံ ပန သမတာယ အပ္ပနာ ဟောတိယေဝ။ သတိ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ သတိ ဟိ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကာနံ သဒ္ဓါဝီရိယပညာနံ ဝသေန ဥဒ္ဓစ္စပါတတော၊ ကောသဇ္ဇပက္ခိကေန စ သမာဓိနာ ကောသဇ္ဇပါတတော ရက္ခတိ။ တသ္မာ သာ၊ လောဏဓူပနံ ဝိယ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသု၊ သဗ္ဗကမ္မိကအမစ္စော ဝိယ စ သဗ္ဗရာဇကိစ္စေသု၊ သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘သတိ စ ပန သဗ္ဗတ္ထိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ကိံ ကာရဏာ? စိတ္တဉှိ သတိပဋိသရဏံ၊ အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ စ သတိ၊ န ဝိနာ သတိယာ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟော ဟောတီ’’တိ။

ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ နာမ ခန္ဓာဒိဘေဒေ အနောဂါဠှပညာနံ ဒုမ္မေဓပုဂ္ဂလာနံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇနံ။ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ နာမ သမပညာသလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကာယ ဥဒယဗ္ဗယပညာယ သမန္နာဂတပုဂ္ဂလသေဝနာ။ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ နာမ ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓာဒီသု ပဝတ္တာယ ဂမ္ဘီရပညာယ ပဘေဒပစ္စဝေက္ခဏာ။ တဒဓိမုတ္တတာ နာမ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာရမ္ဘဓာတု နိက္ကမဓာတု ပရက္ကမဓာတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂) –

ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။

အပိစ ဧကာဒသ ဓမ္မာ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – အပါယဘယပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ အာနိသံသဒဿာဝိတာ၊ ဂမနဝီထိပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနတာ ၊ ဒါယဇ္ဇမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ သတ္ထုမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ဇာတိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ကုသီတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

တတ္ထ နိရယေသု ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကာရဏတော ပဋ္ဌာယ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝနကာလေပိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဇာလက္ခိပကုမီနာဒီဟိ ဂဟိတကာလေပိ၊ ပါစနကဏ္ဋကာဒိပ္ပဟာရာဝိတုန္နဿ ပန သကဋဝဟနာဒိကာလေပိ၊ ပေတ္တိဝိသယေ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရမ္ပိ ခုပ္ပိပါသာဟိ အာတုရီဘူတကာလေပိ၊ ကာလကဉ္ဇိကအသုရေသု သဋ္ဌိဟတ္ထအသီတိဟတ္ထပ္ပမာဏေန အဋ္ဌိစမ္မမတ္တေနေဝ အတ္တဘာဝေန ဝါတာတပါဒိဒုက္ခာနုဘဝနကာလေပိ န သက္ကာ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဥပ္ပာဒေတုံ။ ‘အယမေဝ တေ၊ ဘိက္ခု၊ ကာလော ဝီရိယကရဏာယာ’တိ ဧဝံ အပါယဘယံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘န သက္ကာ ကုသီတေန နဝ လောကုတ္တရဓမ္မာ လဒ္ဓုံ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယေနေဝ သက္ကာ၊ အယမာနိသံသော ဝီရိယဿာ’တိ ဧဝံ အာနိသံသဒဿာဝိနောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘သဗ္ဗဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓမဟာသာဝကေဟေဝ တေ ဂတမဂ္ဂေါ ဂန္တဗ္ဗော၊ သော စ န သက္ကာ ကုသီတေန ဂန္တု’န္တိ ဧဝံ ဂမနဝီထိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘ယေ တံ ပိဏ္ဍပါတာဒီဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဣမေ တေ မနုဿာ နေဝ ဉာတကာ၊ န ဒါသကမ္မကရာ၊ နာပိ တံ နိဿာယ ‘ဇီဝိဿာမာ’တိ တေ ပဏီတာနိ ပိဏ္ဍပါတာဒီနိ ဒေန္တိ၊ အထ ခေါ အတ္တနော ကာရာနံ မဟပ္ဖလတံ ပစ္စာသိံသမာနာ ဒေန္တိ။ သတ္ထာရာပိ ‘အယံ ဣမေ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ကာယဒဠှီဗဟုလော သုခံ ဝိဟရိဿတီ’တိ န ဧဝဉ္စ သမ္ပဿတာ တုယှံ ပစ္စယာ အနုညတာ၊ အထ ခေါ ‘အယံ ဣမေ ပရိဘုဉ္ဇမာနော သမဏဓမ္မံ ကတွာ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော မုစ္စိဿတီ’တိ တေ ပစ္စယာ အနုညာတာ။ သော ဒါနိ တွံ ကုသီတော ဝိဟရန္တော န တံ ပိဏ္ဍပါတံ အပစာယိဿသိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယဿေဝ ဟိ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနံ နာမ ဟောတီ’တိ ဧဝံ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မဟာမိတ္တတ္ထေရဿ ဝိယ။

ထေရော ကိရ ကဿကလေဏေ နာမ ပဋိဝသတိ။ တဿ စ ဂေါစရဂါမေ ဧကာ မဟာဥပါသိကာ ထေရံ ပုတ္တံ ကတွာ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သာ ဧကဒိဝသံ အရညံ ဂစ္ဆန္တီ ဓီတရံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ အသုကသ္မိံ ဌာနေ ပုရာဏတဏ္ဍုလာ၊ အသုကသ္မိံ ခီရံ၊ အသုကသ္မိံ သပ္ပိ၊ အသုကသ္မိံ ဖာဏိတံ။ တဝ ဘာတိကဿ အယျမိတ္တဿ အာဂတကာလေ ဘတ္တံ ပစိတွာ ခီရသပ္ပိဖာဏိတေဟိ သဒ္ဓိံ ဒေဟိ ၊ တွဉ္စ ဘုဉ္ဇေယျာသီ’’တိ။ ‘‘တွံ ပန ကိံ ဘုဉ္ဇိဿသိ၊ အမ္မာ’’တိ? ‘‘အဟံ ပန ဟိယျော ပက္ကံ ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ကဉ္ဇိယေန ဘုတ္တမှီ’’တိ။ ‘‘ဒိဝါ ကိံ ဘုဉ္ဇိဿသိ၊ အမ္မာ’’တိ? ‘‘သာကပဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ကဏတဏ္ဍုလေဟိ အမ္ဗိလယာဂုံ ပစိတွာ ဌပေဟိ၊ အမ္မာ’’တိ။

ထေရော စီဝရံ ပါရုပိတွာ ပတ္တံ နီဟရန္တောဝ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ အတ္တာနံ ဩဝဒိ – ‘မဟာဥပါသိကာ ကိရ ကဉ္ဇိယေန ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိ၊ ဒိဝါပိ ကဏပဏ္ဏမ္ဗိလယာဂုံ ဘုဉ္ဇိဿတိ၊ တုယှံ အတ္ထာယ ပန ပုရာဏတဏ္ဍုလာဒီနိ အာစိက္ခတိ။ တံ နိဿာယ ခေါ ပနေသာ နေဝ ခေတ္တံ၊ န ဝတ္ထုံ၊ န ဘတ္တံ၊ န ဝတ္ထံ ပစ္စာသီသတိ၊ တိဿော ပန သမ္ပတ္တိယော ပတ္ထယမာနာ ဒေတိ။ တွံ ဧတိဿာ တာ သမ္ပတ္တိယော ဒါတုံ သက္ခိဿသိ၊ န သက္ခိဿသီတိ? အယံ ခေါ ပန ပိဏ္ဍပါတော တယာ သရာဂေန သဒေါသေန သမောဟေန န သက္ကာ ဘုဉ္ဇိတု’န္တိ ပတ္တံ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာ ဂဏ္ဌိကံ မုဉ္စိတွာ နိဝတ္တိတွာ ကဿကလေဏမေဝ ဂန္တွာ ပတ္တံ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ စီဝရံ စီဝရဝံသေ ဌပေတွာ ‘အရဟတ္တံ အပါပုဏိတွာ န နိက္ခမိဿာမီ’တိ ဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ နိသီဒိ။ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ နိဝုတ္ထဘိက္ခု ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပုရေဘတ္တမေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ဝိကသမာနမိဝ ပဒုမံ မဟာခီဏာသဝေါ သိတံ ကရောန္တောဝ နိသီဒိ။ လေဏဒွါရေ ရုက္ခမှိ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ –

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊

ယဿ တေ အာသဝါ ခီဏာ၊ ဒက္ခိဏေယျောသိ မာရိသာ’’တိ။

ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ – ‘ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ တုမှာဒိသာနံ အရဟန္တာနံ ဘိက္ခံ ဒတွာ မဟလ္လကိတ္ထိယော ဒုက္ခာ မုစ္စိဿန္တီ’တိ အာဟ။

ထေရော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ကာလံ ဩလောကေန္တော ‘ပါတောယေဝါ’တိ ဉတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ပါဝိသိ။ ဒါရိကာပိ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ ‘ဣဒါနိ မေ ဘာတာ အာဂမိဿတိ၊ ဣဒါနိ မေ ဘာတာ အာဂမိဿတီတိ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကယမာနာ နိသီဒိ။ သာ၊ ထေရေ ဃရဒွါရံ သမ္ပတ္တေ၊ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သပ္ပိဖာဏိတယောဇိတဿ ခီရပိဏ္ဍပါတဿ ပူရေတွာ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ထေရော ‘သုခံ ဟောတူ’တိ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သာပိ တံ ဩလောကယမာနာ အဋ္ဌာသိ။

ထေရဿ ဟိ တဒါ အတိဝိယ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော အဟောသိ၊ ဝိပ္ပသန္နာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ မုခံ ဗန္ဓနာ မုတ္တတာလပက္ကံ ဝိယ အတိဝိယ ဝိရောစိတ္ထ။ မဟာဥပါသိကာ အရညာ အာဂန္တွာ – ‘‘ကိံ၊ အမ္မ၊ ဘာတိကော တေ အာဂတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ ဥပါသိကာ ‘အဇ္ဇ မေ ပုတ္တဿ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ မတ္ထကံ ပတ္တ’န္တိ ဉတွာ ‘‘အဘိရမတိ တေ၊ အမ္မ၊ ဘာတာ ဗုဒ္ဓသာသနေ၊ န ဥက္ကဏ္ဌတီ’’တိ အာဟ။

မဟန္တံ ခေါ ပနေတံ သတ္ထု ဒါယဇ္ဇံ ယဒိဒံ သတ္တ အရိယဓနာနိ နာမ။ တံ န သက္ကာ ကုသီတေန ဂဟေတုံ။ ယထာ ဟိ ဝိပ္ပဋိပန္နံ ပုတ္တံ မာတာပိတရော ‘အယံ အမှာကံ အပုတ္တော’တိ ပရိဗာဟိရံ ကရောန္တိ၊ သော တေသံ အစ္စယေန ဒါယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ ဧဝံ ကုသီတောပိ ဣဒံ အရိယဓနဒါယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယောဝ လဘတီတိ ဒါယဇ္ဇမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘မဟာ ခေါ ပန တေ သတ္ထာ။ သတ္ထုနော ဟိ တေ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဂဏှနကာလေပိ အဘိနိက္ခမနေပိ အဘိသမ္ဗောဓိယမ္ပိ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနယမကပါဋိဟာရိယဒေဝေါရောဟနအာယုသင်္ခါရဝေါဿဇ္ဇနေသုပိ ပရိနိဗ္ဗာနကာလေပိ ဒသသဟဿိလောကဓာတု ကမ္ပိတ္ထ။ ယုတ္တံ နု တေ ဧဝရူပဿ သတ္ထုနော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုသီတေန ဘဝိတု’န္တိ ဧဝံ သတ္ထုမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘ဇာတိယာပိ တွံ ဣဒါနိ န လာမကဇာတိကောသိ၊ အသမ္ဘိန္နာယ မဟာသမ္မတပဝေဏိယာ အာဂတေ ဩက္ကာကရာဇဝံသေ ဇာတော၊ သိရိသုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ စ မဟာမာယာဒေဝိယာ စ နတ္တာ၊ ရာဟုလဘဒ္ဒဿ ကနိဋ္ဌော။ တယာ နာမ ဧဝရူပေန ဇိနပုတ္တေန ဟုတွာ န ယုတ္တံ ကုသီတေန ဝိဟရိတု’န္တိ ဧဝံ ဇာတိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ စေဝ အသီတိမဟာသာဝကာ စ ဝီရိယေနေဝ လောကုတ္တရဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိံသု။ တွံ ဧတေသံ သဗြဟ္မစာရီနံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇသိ၊ နပ္ပဋိပဇ္ဇသီ’တိ ဧဝံ သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ကုစ္ဆိံ ပူရေတွာ ဌိတအဇဂရသဒိသေ ဝိဿဋ္ဌကာယိကစေတသိကဝီရိယေ ကုသီတပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ ပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဝိရိယုပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ –

‘‘အတ္ထိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂) –

ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ တတ္ထ ပီတိယေဝ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ နာမ။ တဿာ ဥပ္ပာဒကမနသိကာရော ယောနိသောမနသိကာရော နာမ။

အပိစ ဧကာဒသ ဓမ္မာ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ ဓမ္မသင်္ဃသီလစာဂဒေဝတာနုဿတိ၊ ဥပသမာနုဿတိ၊ လူခပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ ပသာဒနီယသုတ္တန္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရန္တဿာပိ ဟိ ယာဝ ဥပစာရာ သကလသရီရံ ဖရမာနော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဓမ္မသင်္ဃဂုဏေ အနုဿရန္တဿာပိ၊ ဒီဃရတ္တံ အက္ခဏ္ဍံ ကတွာ ရက္ခိတံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဂိဟိနော ဒသသီလံ ပဉ္စသီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခဘယာဒီသု ပဏီတံ ဘောဇနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဒတွာ ‘ဧဝံ နာမ အဒမှာ’တိ စာဂံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဂိဟိနောပိ ဧဝရူပေ ကာလေ သီလဝန္တာနံ ဒိန္နဒါနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ယေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာ ဒေဝတာ ဒေဝတ္တံ ပတ္တာ တထာရူပါနံ ဂုဏာနံ အတ္တနိ အတ္ထိတံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘိတေ ကိလေသေ သဋ္ဌိပိ သတ္တတိပိ ဝဿာနိ န သမုဒါစရန္တီတိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ စေတိယဒဿနဗောဓိဒဿနထေရဒဿနေသု အသက္ကစ္စကိရိယာယ သံသူစိတလူခဘာဝေ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒသိနေဟာဘာဝေန ဂဒြဘပိဋ္ဌေ ရဇသဒိသေ လူခပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒဗဟုလေ မုဒုစိတ္တေ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ၊ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပကေ ပသာဒနီယသုတ္တန္တေ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပီတိဥပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ –

‘‘အတ္ထိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယပဿဒ္ဓိ စိတ္တပဿဒ္ဓိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂) –

ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ အပိစ သတ္တ ဓမ္မာ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ပဏီတဘောဇနသေဝနတာ၊ ဥတုသုခသေဝနတာ ၊ ဣရိယာပထသုခသေဝနတာ၊ မဇ္ဈတ္တပယောဂတာ၊ သာရဒ္ဓကာယပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ ပဿဒ္ဓိကာယပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ ပဏီတဉှိ သိနိဒ္ဓံ သပ္ပာယဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿာပိ၊ သီတုဏှေသု ဥတူသု ဌာနာဒီသု စ ဣရိယာပထေသု သပ္ပာယံ ဥတုဉ္စ ဣရိယာပထဉ္စ သေဝန္တဿာပိ ပဿဒ္ဓိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော ပန မဟာပုရိသဇာတိကော သဗ္ဗဥတုဣရိယာပထက္ခမောဝ ဟောတိ၊ န တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ယဿ သဘာဂဝိသဘာဂတာ အတ္ထိ၊ တဿေဝ ဝိသဘာဂေ ဥတုဣရိယာပထေ ဝဇ္ဇေတွာ သဘာဂေ သေဝန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မဇ္ဈတ္တပယောဂေါ ဝုစ္စတိ အတ္တနော စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏာ၊ ဣမိနာ မဇ္ဈတ္တပယောဂေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပရံ ဝိဟေဌယမာနောဝ ဝိစရတိ၊ ဧဝရူပံ သာရဒ္ဓကာယံ ပုဂ္ဂလံ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ သံယတပါဒပါဏိံ ပဿဒ္ဓကာယံ ပုဂ္ဂလံ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပဿဒ္ဓိဥပ္ပာဒနတ္ထာယ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမထနိမိတ္တံ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂) –

ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ တတ္ထ သမထောဝ သမထနိမိတ္တံ၊ အဝိက္ခေပဋ္ဌေန စ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တန္တိ။

အပိစ ဧကာဒသ ဓမ္မာ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတာ ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ၊ နိမိတ္တကုသလတာ၊ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဏှနတာ၊ သမယေ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဟဏနတာ၊ သမယေ သမ္ပဟံသနတာ၊ သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခဏတာ၊ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ ဈာနဝိမောက္ခပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတာ စ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နိမိတ္တကုသလတာ နာမ ကသိဏနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟဏကုသလတာ။ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဟဏနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ အတိသိထိလဝီရိယတာဒီဟိ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တဿ ပဂ္ဂဏှနံ။ သမယေ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဟဏနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယတာဒီဟိ ဥဒ္ဓဋံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တဿ နိဂ္ဂဏှနံ။ သမယေ သမ္ပဟံသနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပညာပယောဂမန္ဒတာယ ဝါ ဥပသမသုခါနဓိဂမေန ဝါ နိရဿာဒံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ အဋ္ဌသံဝေဂဝတ္ထုပစ္စဝေက္ခဏေန သံဝေဇေတိ။ အဋ္ဌ သံဝေဂဝတ္ထူနိ နာမ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏာနိ စတ္တာရိ၊ အပါယဒုက္ခံ ပဉ္စမံ၊ အတီတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ အနာဂတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ အာဟာရပရိယေဋ္ဌိမူလကံ ဒုက္ခန္တိ။ ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေန စ ပသာဒံ ဇနေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ သမယေ သမ္ပဟံသနတာတိ။

သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ နာမ ယသ္မိံ သမယေ သမ္မာပဋိပတ္တိံ အာဂမ္မ အလီနံ အနုဒ္ဓဋံ အနိရဿာဒံ အာရမ္မဏေ သမပ္ပဝတ္တံ သမထဝီထိပဋိပန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တဒါယံ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနေသု န ဗျာပါရံ အာပဇ္ဇတိ သာရထီ ဝိယ သမပ္ပဝတ္တေသု အဿေသု။ အယံ ဝုစ္စတိ သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာတိ။ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ နာမ ဥပစာရံ ဝါ အပ္ပနံ ဝါ အပ္ပတ္တာနံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇနံ။ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနတာ နာမ ဥပစာရေန ဝါ အပ္ပနာယ ဝါ သမာဟိတစိတ္တာနံ သေဝနာ ဘဇနာ ပယိရုပါသနာ။ တဒဓိမုတ္တတာ နာမ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သမာဓိဥပ္ပာဒနတ္ထံယေဝ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာ။ ဧဝဉှိ ပဋိပဇ္ဇတော ဧသ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။

ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ –

‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၂) –

ဧဝံ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ တတ္ထ ဥပေက္ခာဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ နာမ။ အပိစ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – သတ္တမဇ္ဈတ္တတာ၊ သင်္ခါရမဇ္ဈတ္တတာ၊ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ သတ္တမဇ္ဈတ္တတံ သမုဋ္ဌာပေတိ – ‘တွံ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနောဝ ကမ္မေန ဂမိဿသိ။ ဧသောပိ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနောဝ ကမ္မေန ဂမိဿတိ။ တွံ ကံ ကေလာယသီ’တိ ဧဝံ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏေန စ ‘ပရမတ္ထတော သတ္တောယေဝ နတ္ထိ။ သော တွံ ကံ ကေလာယသီ’တိ ဧဝံ နိဿတ္တပစ္စဝေက္ခဏေန စ။ ဒွီဟေဝါကာရေဟိ သင်္ခါရမဇ္ဈတ္တတံ သမုဋ္ဌာပေတိ – ‘ဣဒံ စီဝရံ အနုပုဗ္ဗေန ဝဏ္ဏဝိကာရဉ္စေဝ ဇိဏ္ဏဘာဝဉ္စ ဥပဂန္တွာ ပါဒပုဉ္ဆနစောဠကံ ဟုတွာ ယဋ္ဌိကောဋိယာ ဆဍ္ဍနီယံ ဘဝိဿတိ။ သစေ ပနဿ သာမိကော ဘဝေယျ၊ နာဿ ဧဝံ ဝိနဿိတုံ ဒဒေယျာ’တိ ဧဝံ အဿာမိကဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန စ။ ‘အနဒ္ဓနိယံ ဣဒံ တာဝကာလိက’န္တိ ဧဝံ တာဝကာလိကဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန စ။ ယထာ စ စီဝရေ၊ ဧဝံ ပတ္တာဒီသုပိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာတိ ဧတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော ဂိဟီ ဝါ အတ္တနော ပုတ္တဓီတာဒိကေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အတ္တနော အန္တေဝါသိကသမာနုပဇ္ဈာယကာဒိကေ မမာယတိ၊ သဟတ္ထေနေဝ နေသံ ကေသစ္ဆေဒနသူစိကမ္မစီဝရဓောဝနရဇနပတ္တပစနာဒီနိ ကရောတိ၊ မုဟုတ္တမ္ပိ အပဿန္တော ‘အသုကော သာမဏေရော ကုဟိံ? အသုကော ဒဟရော ကုဟိ’န္တိ? ဘန္တမိဂေါ ဝိယ ဣတော စိတော စ အာလောကေတိ၊ အညေန ကေသစ္ဆေဒနာဒီနံ အတ္ထာယ ‘မုဟုတ္တံ တာဝ အသုကံ ပေသေထာ’တိ ယာစိယမာနောပိ ‘အမှေပိ တံ အတ္တနော ကမ္မံ န ကာရေမ၊ တုမှေ နံ ဂဟေတွာ ကိလမေဿထာ’တိ န ဒေတိ – အယံ သတ္တကေလာယနော နာမ။

ယော ပန စီဝရပတ္တထာလကကတ္တရယဋ္ဌိအာဒီနိ မမာယတိ၊ အညဿ ဟတ္ထေန ပရာမသိတုမ္ပိ န ဒေတိ၊ တာဝကာလိကံ ယာစိတောပိ ‘မယမ္ပိ ဣမံ မမာယန္တာ န ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ တုမှာကံ ကိံ ဒဿာမာ’တိ ဝဒတိ – အယံ သင်္ခါရကေလာယနော နာမ။ ယော ပန တေသု ဒွီသုပိ ဝတ္ထူသု မဇ္ဈတ္တော ဥဒါသီနော – အယံ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တော နာမ။ ဣတိ အယံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧဝရူပေ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလေ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု တဒုပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရိ ဟောတီတိ ပဇာနာတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ။

ဣမေသုပိ ဒွီသု ပဗ္ဗေသု သုဒ္ဓဝိပဿနာဝ ကထိတာ။ ဣတိ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာစိတ္တေသု လဗ္ဘန္တိ။ အညေနေဝ ဟိ စိတ္တေန ကာယံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ အညေန ဝေဒနံ၊ အညေန စိတ္တံ၊ အညေန ဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဧကစိတ္တေယေဝ လဗ္ဘန္တိ။ အာဒိတော ဟိ ကာယံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အာဂတဿ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ သတိ ကာယာနုပဿနာ နာမ။ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကာယာနုပဿီ နာမ။ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရိယမဂ္ဂံ ပတ္တဿ မဂ္ဂက္ခဏေ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ ကာယနုပဿနာ နာမ။ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကာယာနုပဿီ နာမ။ ဝေဒနံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ…။ စိတ္တံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ…။ ဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အာဂတဿ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ သတိ ဓမ္မာနုပဿနာ နာမ။ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုပဿီ နာမ။ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရိယမဂ္ဂံ ပတ္တဿ မဂ္ဂက္ခဏေ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ ဓမ္မာနုပဿနာ နာမ။ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုပဿီ နာမ။ ဧဝံ တာဝ ဒေသနာ ပုဂ္ဂလေ တိဋ္ဌတိ။ ကာယေ ပန ‘သုဘ’န္တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ ကာယပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ ကာယာနုပဿနာ နာမ။ ဝေဒနာယ ‘သုခ’န္တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ ဝေဒနာပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ ဝေဒနာနုပဿနာ နာမ။ စိတ္တေ ‘နိစ္စ’န္တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ စိတ္တပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ စိတ္တာနုပဿနာ နာမ။ ဓမ္မေသု ‘အတ္တာ’တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ ဓမ္မပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ ဓမ္မာနုပဿနာ နာမ။ ဣတိ ဧကာဝ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ စတုကိစ္စသာဓနဋ္ဌေန စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဧကစိတ္တေယေဝ လဗ္ဘန္တီ’တိ။

သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၃၇၄။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ လောကုတ္တရသတိပဋ္ဌာနဝသေန ဒေသနာယ အာရဒ္ဓတ္တာ ယထာ ကာယာဒိအာရမ္မဏေသု လောကိယသတိပဋ္ဌာနေသု တန္တိ ဌပိတာ၊ ဧဝံ အဋ္ဌပေတွာ သဗ္ဗာနိပိ ကာယာနုပဿာဒီနိ သတိပဋ္ဌာနာနိ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ (ဓ။ သ။ ၃၅၅ အာဒယော) ဝိဘတ္တဿ ဒေသနာနယဿ မုခမတ္တမေဝ ဒဿေန္တေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။

တတ္ထ နယဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? ကာယာနုပဿနာယ တာဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ ဈာနာဘိနိဝေသေ သုဒ္ဓိကပဋိပဒါ၊ သုဒ္ဓိကသုညတာ၊ သုညတပဋိပဒါ၊ သုဒ္ဓိကအပ္ပဏိဟိတံ၊ အပ္ပဏိဟိတပဋိပဒါတိ ဣမေသု ပဉ္စသု ဌာနေသု ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ စတုက္ကပဉ္စကနယာနံ ဝသေန ဒသ နယာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သေသေသုပီတိ ဝီသတိယာ အဘိနိဝေသေသု ဒွေ နယသတာနိ။ တာနိ စတူဟိ အဓိပတီဟိ စတုဂုဏိတာနိ အဋ္ဌ။ ဣတိ သုဒ္ဓိကာနိ ဒွေ သာဓိပတီနိ အဋ္ဌာတိ သဗ္ဗမ္ပိ နယသဟဿံ ဟောတိ။ တထာ ဝေဒနာနုပဿနာဒီသု သုဒ္ဓိကသတိပဋ္ဌာနေ စာတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ ပဉ္စ နယသဟဿာနိ။ ယထာ စ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ၊ ဧဝံ သေသမဂ္ဂေသုပီတိ ကုသလေ ဝီသတိ နယသဟဿာနိ၊ သုညတာပဏိဟိတာနိမိတ္တာဒိဘေဒေသု ပန တတော တိဂုဏေ ဝိပါကေ သဋ္ဌိ နယသဟဿာနီတိ။ ဧဝမေဝ သကိစ္စသာဓကာနဉ္စေဝ သံသိဒ္ဓိကကိစ္စာနဉ္စ ကုသလဝိပါကသတိပဋ္ဌာနာနံ နိဒ္ဒေသဝသေန ဒုဝိဓော ကာယာနုပဿနာဒိဝသေန စ သုဒ္ဓိကဝသေန စ ကုသလေ ပဉ္စန္နံ ဝိပါကေ ပဉ္စန္နန္တိ ဒသန္နံ နိဒ္ဒေသဝါရာနံ ဝသေန ဒသပ္ပဘေဒေါ အသီတိနယသဟဿပတိမဏ္ဍိတော အဘိဓမ္မဘာဇနီယနိဒ္ဒေသော။

၃။ ပဉှာပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ

၃၈၆။ ပဉှာပုစ္ဆကေ ပါဠိအနုသာရေနေဝ သတိပဋ္ဌာနာနံ ကုသလာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာရမ္မဏတ္တိကေသု ပန သဗ္ဗာနိပိ ဧတာနိ အပ္ပမာဏံ နိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တနတော အပ္ပမာဏာရမ္မဏာနေဝ၊ န မဂ္ဂါရမ္မဏာနိ၊ သဟဇာတဟေတုဝသေန ပန မဂ္ဂဟေတုကာနိ၊ ဝီရိယံ ဝါ ဝီမံသံ ဝါ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ မဂ္ဂဘာဝနာကာလေ မဂ္ဂါဓိပတီနိ၊ ဆန္ဒစိတ္တဇေဋ္ဌကာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ နဝတ္တဗ္ဗာနိ မဂ္ဂါဓိပတီနီတိ ဖလကာလေပိ နဝတ္တဗ္ဗာနေဝ၊ အတီတာဒီသု ဧကာရမ္မဏဘာဝေနပိ နဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ နိဗ္ဗာနဿ ပန ဗဟိဒ္ဓါဓမ္မတ္တာ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာနိ နာမ ဟောန္တီတိ။ ဧဝမေတသ္မိံ ပဉှာပုစ္ဆကေ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရာနေဝ သတိပဋ္ဌာနာနိ ကထိတာနိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယသ္မိံယေဝ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ သတိပဋ္ဌာနာ ကထိတာ၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယပဉှာပုစ္ဆကေသု ပန လောကုတ္တရာယေဝါတိ။ ဧဝမယံ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂေါပိ တေပရိဝဋ္ဋံ နီဟရိတွာ ဘာဇေတွာ ဒဿိတောတိ။

သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ

သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။