📜

၁၈။ ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝါရဝဏ္ဏနာ

၉၇၈။ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ’’တိအာဒိနာ ခန္ဓာဒီနံ ဓာတုသမ္ဘဝပရိယာပန္နပါတုဘာဝ ဘူမန္တရတီသု ဓာတူသုဥပ္ပာဒကဒါနာဒိကုသလ ကမ္မတဗ္ဗိပါကအဘိညေယျာဒိအာရမ္မဏဒုကဒွယဒိဋ္ဌာဒိကုသလတ္တိကာဒိတိကပဉ္စကရူပလောကိယဒုကဒွယဘေဒဘိန္နာနံ နိရဝသေသတော သင်္ဂဟိတတ္တာ ဒုတိယဝါရာဒီနဉ္စ ဧတ္ထ အနုပ္ပဝေသတော သဗ္ဗသာမညေန ဝုတ္တော ပဌမော သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝါရော နာမ၊ ဒုတိယော ဥပ္ပတ္တာနုပ္ပတ္တိဒဿနဝါရော နာမာတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပန ‘‘ကာမဓာတုယာ ကတိ ခန္ဓာ ကတိ အာယတနာနီ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၉၉၁) တေသံ အတ္ထိတာ ဧဝ ဝုတ္တာ၊ ကိရိယာဝိသေသဿ အပ္ပယောဂေါ ‘‘အတ္ထိ ဘဝတိ သံဝိဇ္ဇတီ’’တိ သာမညကိရိယာယ ဝိညေယျဘာဝတော၊ တေနာယံ ‘‘သမ္ဘဝါသမ္ဘဝဒဿနဝါရော’’တိ ဝတ္တုံ ယုတ္တော၊ စတုတ္ထော စ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဥပ္ပတ္တာနုပ္ပတ္တိဒဿနဝါရောတိ တတ္ထ ပါတုဘာဝါပါတုဘာဝဝစနတော။

၉၇၉။ ယထာပုစ္ဆန္တိ ပုစ္ဆာနုရူပံ အဝိတထဗျာကရဏံ ပရေဟိ ကတမ္ပိ သဗ္ဗညုဝစနံ ဝိညာယ ကတတ္တာ သဗ္ဗညုဗျာကရဏမေဝ နာမ ဟောတိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ သဗ္ဗညုနာ ဧဝ ကတေတိ အဓိပ္ပာယော။

၂။ ဥပ္ပတ္တာနုပ္ပတ္တိဝါရဝဏ္ဏနာ

၉၉၁။ ကာမဓာတုသမ္ဘူတာနဉ္စာတိ ဣဒ္ဓိယာ ရူပဓာတုဂတာနံ ကာမာဝစရသတ္တာနဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဃာနာယတနာဒီနံ အဘာဝေနာတိ ဧတ္ထ ယဒိ တဒဘာဝေန ဂန္ဓာယတနာဒီနိ အာယတနာဒိကိစ္စံ န ကရောန္တိ ၊ အသညသတ္တေသု စက္ခာယတနဿ အဘာဝေန ရူပါယတနံ အာယတနာဒိကိစ္စံ န ကရေယျ။ တတော ‘‘အသညသတ္တာနံ ဒေဝါနံ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဒွါယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိအာဒိဝစနံ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ ကာမာဝစရာဒိဩကာသာ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနသတ္တာနံ၊ တတ္ထ ပရိယာပန္နဓမ္မာနံ ဝါ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေန ‘‘ဓာတူ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တထာ ယေသု ကာမာဝစရာဒိသတ္တနိကာယေသု ကာမာဝစရာဒိသတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တေသံ သတ္တာနံ ဥပ္ပတ္တိ ဧတ္ထာတိ သတ္တုပ္ပတ္တီတိ ဝုစ္စမာနာ တေ သတ္တနိကာယာ စ၊ န ပနေတ္ထ အပရိယာပန္နောကာသော အပရိယာပန္နသတ္တနိကာယော စ အတ္ထိ၊ ယော ‘‘ဓာတူ’’တိ ဝုစ္စေယျာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဩကာသဝသေန ဝါ သတ္တုပ္ပတ္တိဝသေန ဝါ အပရိယာပန္နဓာတု နာမ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ သတ္တုပ္ပတ္တိဝသေနာတိ ဣမိနာ ဝါ ဩကာသသတ္တလောကဒွယံ သဟ ဂဟေတွာ တာဒိသာယ အပရိယာပန္နဓာတုယာ အဘာဝံ ဒဿေတိ၊ သတ္တဘာဝေန ဝါ ဥပ္ပတ္တိ သတ္တုပ္ပတ္တိ၊ သတ္တာဝါသဝသေန တံတံဘဝဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပါဒိန္နကက္ခန္ဓာ တံတံပရိယာပန္နာနံ သဒိသာဓိဋ္ဌာနဘာဝေန ဓာတူတိ ဝုစ္စန္တီတိ ဧဝံ အပရိယာပန္နဓာတု နတ္ထီတိ အတ္ထော။

၃။ ပရိယာပန္နာပရိယာပန္နဝါရဝဏ္ဏနာ

၉၉၉။ ဘဝဝသေန ဩကာသဝသေန စ ပရိစ္ဆိန္နာတိ တတ္ထ အညတ္ထ စ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပါဒိန္နကက္ခန္ဓာ တံတံပရိယာပန္နာ သဗ္ဗေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၆။ ဥပ္ပာဒကကမ္မအာယုပ္ပမာဏဝါရော

(၁။) ဥပ္ပာဒကကမ္မဝဏ္ဏနာ

၁၀၂၁။ ခန္ဓာဒီနံ ဓာတုသမ္ဘဝါဒိဝသေန ပဘေဒံ ဝတွာ ယေ သတ္တာ ဓာတုပ္ပဘေဒဝန္တော၊ ယဉ္စ တေသံ ဥပ္ပာဒကကမ္မံ၊ ယော စ တဿ ဝိပါကော၊ တေသံ ဝသေန ပဘေဒံ ဒဿေတုံ ‘‘တယော ဒေဝါ’’တိအာဒိကော ဆဋ္ဌဝါရော အာရဒ္ဓါ။ ခန္ဓာဒယော ဧဝ ဟိ ဓာတုတ္တယဘူတဒေဝဝသေန ဒါနာဒိကမ္မဝသေန တံတံအာယုပ္ပမာဏပရိစ္ဆိန္နဥပါဒိန္နကက္ခန္ဓဝသေန စ ဘိန္နာတိ။ စတုဒေါဏံ အမ္ဗဏံ၊ ဆဒေါဏန္တိ ဧကေ။

ဥပ္ပာဒကကမ္မဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(၂။) အာယုပ္ပမာဏဝဏ္ဏနာ

၁၀၂၄။ တယောပိဇနာတိ တယော ဇနသမူဟာတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၀၂၅။ အာဘာတိ သောဘနာ ပဘာ။

၁၀၂၆။ ကဉ္စနပိဏ္ဍော ဝိယ သဿိရိကာ ကဉ္စနပိဏ္ဍသဿိရိကာ။ တတ္ထ ပန သောဘနပဘာယ ကိဏ္ဏာ သုဘာကိဏ္ဏာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ အာ-ကာရဿ ရဿတ္တံ အန္တိမဏ-ကာရဿ ဟ-ကာရဉ္စ ကတွာ ‘‘သုဘကိဏှာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ အထ ပန သုဘေန ကိဏ္ဏာ သုဘကိဏ္ဏာ။ ပုရိမပဒေသုပိ ပရိတ္တံ သုဘံ ဧတေသန္တိ ပရိတ္တသုဘာ၊ အပ္ပမာဏံ သုဘံ ဧတေသန္တိ အပ္ပမာဏသုဘာတိ သုဘ-သဒ္ဒေန သမာသော ယောဇေတဗ္ဗော ဟောတိ။

၁၀၂၇။ အာရမ္မဏမနသိကာရာ ပုဗ္ဗဘာဂေန ကထိတာတိ ဈာနက္ခဏေ တတော ပစ္ဆာ ဝါ ပရိတ္တာဒိကသိဏာရမ္မဏဘာဝနာယ အာဝဇ္ဇနေန စ ဈာနဿ အာရမ္မဏမနသိကာရနာနတ္တတာ န ဟောတိ၊ ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာယ ပန ပုဗ္ဗဘာဂါဝဇ္ဇနေန စ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာယ ဝသေန ဟိ ဈာနံ ပရိတ္တပထဝီကသိဏာဒီသု တံတဒါရမ္မဏံ ဟောတိ၊ ပုဗ္ဗဘာဂေန တံတံကသိဏာဝဇ္ဇနေန တံတံမနသိကာရန္တိ။ ဆန္ဒာဒယော ပန အပ္ပနာက္ခဏေပိ ဝိဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ ပဏိဓီတိ န တဏှာပတ္ထနာ၊ အထ ခေါ ဆန္ဒပတ္ထနာဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အဓိမောက္ခော နိစ္ဆယော။ အဘိနီဟာရော စိတ္တပ္ပဝတ္တိယေဝ။ ယဒိ ပန ဘဝဆန္ဒဘဝပတ္ထနာဒယော တံတံဘဝဝိသေသနိယာမကာ အဓိပ္ပေတာ။ ‘‘အပ္ပနာယပိ ဝဋ္ဋန္တီ’’တိ ဧတဿ အပ္ပနာယ ပဝတ္တာယ တတော ပစ္ဆာပိ ဝဋ္ဋန္တီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သညာဝိရာဂါဒီဟိ ပန ဝိသေသိယမာနံ အာရမ္မဏံ တထာ တထာ တတ္ထ ပဝတ္တော မနသိကာရော စ ဘဝဝိသေသနိယာမကော ပုဗ္ဗဘာဂေါဝ ဝဋ္ဋတီတိ ‘‘အာရမ္မဏမနသိကာရာ ပုဗ္ဗဘာဂေန ကထိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဝိပုလာ ဖလာတိ ဝိပုလသန္တသုခါယုဝဏ္ဏာဒိဖလာ။ သုဋ္ဌု ပဿန္တိ ပညာစက္ခုနာ မံသဒိဗ္ဗစက္ခူဟိ စ။

၁၀၂၈။ ‘‘ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီ ဟောတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၅၀) ဝစနတော ‘‘ကမ္မမေဝပမာဏ’’န္တိ အာဟ၊ အဗ္ဗုဒါဒိအာယုပ္ပမာဏပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကမ္မဝသေနေဝ ကတောတိ အဓိပ္ပာယော။

နိလီယနောကာသဿ အဘာဝါတိ သမာနဇာတိကေန အစ္ဆရာဂဏေန သဗ္ဗဒါ ပရိဝါရိယမာနဿ ကာမဂုဏာကိဏ္ဏဿ တဗ္ဗိရဟိတဋ္ဌာနဿ အဘာဝါတိ အတ္ထော။

ကိံ နိယမေတီတိ ကိံ ဈာနံ ဥပပတ္တိံ နိယမေတီတိ အတ္ထော။ နဝ ဗြဟ္မလောကေတိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဒယော နဝပိ သောဓေတွာ။ မတ္ထကေတိ ဝေဟပ္ဖလေသူတိ အတ္ထော။ သေဋ္ဌဘဝါ နာမာတိ တတော ပရံ အဂမနတော ဥတ္တမဘဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝ ဘဝသီသာနီတိ ဂဟိတာ။ ဣမေသု တီသု ဌာနေသူတိ ဝေဟပ္ဖလာဒိဋ္ဌာနာနိ ဧဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝေဟပ္ဖလတော ပန ပုရိမေသု နဝသု နိဗ္ဗတ္တအနာဂါမီ အရူပဓာတုံ ဥပပဇ္ဇတီတိ ကတွာ ‘‘ရူပဓာတုယာ စုတဿ အရူပဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ ကဿစိ သတ္တ အနုသယာ အနုသေန္တိ၊ ကဿစိ ပဉ္စ၊ ကဿစိ တယော အနုသေန္တီ’’တိ (ယမ။ ၂။အနုသယယမက။၃၁၁) ဣဒံ ဝုတ္တံ၊ န ဝေဟပ္ဖလာဒီသု ဥပပန္နံ သန္ဓာယာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော သိယာ။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘နဝသု ဗြဟ္မလောကေသု နိဗ္ဗတ္တအရိယသာဝကာနံ တတြူပပတ္တိယေဝ ဟောတိ၊ န ဟေဋ္ဌူပပတ္တီ’’တိ၊ ဧတေန ဟေဋ္ဌူပပတ္တိ ဧဝ နိဝါရိတာ၊ န တေသွေဝ ဥပရူပရိ ဝေဟပ္ဖလေ စ ဥပပတ္တိ အရူပဓာတူပပတ္တိ စ။ ‘‘ပဌမဇ္ဈာနဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တော အနာဂါမီ နဝ ဗြဟ္မလောကေ သောဓေတွာ မတ္ထကေ ဌိတော ပရိနိဗ္ဗာတီ’’တိ ဣဒမ္ပိ အနုပုဗ္ဗေန အာရောဟန္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ န တေန တဿ မတ္ထကံ အပ္ပတ္တဿ အရူပဓာတုံ ဥပပတ္တိ နိဝါရိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ယော ဝါ အညတ္ထ တတ္ထ ဝါ မဂ္ဂံ ဘာဝေတွာ စဝိတွာ တတ္ထ ဥပပန္နော အဝိက္ခမ္ဘိတရူပရာဂေါ အရိယသာဝကော၊ တံ သန္ဓာယ အယံ အဋ္ဌကထာ ဝုတ္တာ။ တေနေဝ ‘‘နဝသု ဗြဟ္မလောကေသု နိဗ္ဗတ္တအရိယသာဝကာန’’န္တိ၊ ‘‘ပဌမဇ္ဈာနဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တော အနာဂါမီ’’တိ၊ ‘‘ဣမေသု တီသု ဌာနေသု နိဗ္ဗတ္တအနာဂါမိနော’’တိ စ သဗ္ဗတ္ထ နိဗ္ဗတ္တဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ တဿ ပန ယေန တတ္ထ ဥပပန္နော၊ တသ္မိံ ရူပရာဂေ ဝိက္ခမ္ဘိတေ ပုန ဘဝါဘိလာသော န ဘဝိဿတီတိ အရူပရာဂုပစ္ဆေဒေါ စ ဘဝိဿတိယေဝ။ ယော ပန ပုထုဇ္ဇနော တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေတွာ အရူပေဟိ ဝိက္ခမ္ဘိတရူပရာဂေါ ဥပ္ပန္နေ မဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တဘဝါဒီနဝဒဿနဝသေန အနိဝတ္တိတဘဝါဘိလာသော၊ တဿ ဝသေန ယမကပါဠိ ပဝတ္တာတိ ဝါ အယမတ္ထော အဓိပ္ပေတော သိယာ။

အာယုပ္ပမာဏဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ အဘိညေယျာဒိဝါရဝဏ္ဏနာ

၁၀၃၀။ ‘‘ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပံ၊ ဖုသနလက္ခဏော ဖဿော’’တိအာဒိနာ သာမညဝိသေသလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကာ သလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိယော ဉာတပရိညာ၊ တတော ပရံ ယာဝ အနုလောမာ တီရဏပရိညာ၊ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ မဂ္ဂါ ပဟာနပရိညာ။

တတ္ထ တတ္ထာတိ ခန္ဓာဒီနံ တာဝ ခန္ဓဝိဘင်္ဂါဒီသု ပဉှပုစ္ဆကဝါရေ ဝတ္တဗ္ဗံ ဝုတ္တံ၊ ဟေတုအာဒီနဉ္စ ခန္ဓာဒီသု အန္တောဂဓတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ ပဉှပုစ္ဆကဝါရေ ဝတ္တဗ္ဗံ ဝုတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အဘိညေယျာဒိဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ လီနတ္ထပဒဝဏ္ဏနာ

ဝိဘင်္ဂ-မူလဋီကာ သမတ္တာ။