📜

၆။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ

ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ

၂၂၅။ ‘‘ဝုတ္တတ္တာ’’တိ ¶ ¶ ဣဒံ နိဿက္ကံ ကိံ လက္ခဏံ? ဟေတုလက္ခဏံ။ ယဒိ ဧဝံ တံဟေတုကော ဝိဘဇ္ဇဝါဒိဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ။ န ဟိ မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရေန ဝုတ္တတ္တာ ဗုဒ္ဓသာဝကာ ဝိဘဇ္ဇဝါဒိနော အဟေသုန္တိ? နယိဒမေဝံ။ တိဝိဓော ဟိ ဟေတု ဉာပကော၊ ကာရကော၊ သမ္ပာပကောတိ။ တေသု ဉာပကဟေတု ဣဓာဓိပ္ပေတော၊ တသ္မာ တေန မဟာထေရေန ‘‘ကိံ ဝါဒီ၊ ဘန္တေ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ပုဋ္ဌေန ‘‘ဝိဘဇ္ဇဝါဒီ၊ မဟာရာဇာ’’တိ တဒါ ဝုတ္တဝစနေန ဉာယတိ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကာ ဝိဘဇ္ဇဝါဒိနော’’တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ကိံ…ပေ… ဝုတ္တတ္တာ…ပေ… ဝိဘဇ္ဇဝါဒိနော’’တိ။ ‘‘အဟဉှိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ ရာဂဿာ’’တိအာဒိံ ဝတွာ ‘‘နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိအာဒိနာ (ပါရာ။ ၅-၉) ဝေရဉ္ဇဗြာဟ္မဏဿ ဘဂဝတာ ဝေနယိကာဒိဘာဝေါ ဝိဘဇ္ဇ ဝုတ္တောတိ တံ အနုဝဒန္တာ သာဝကာပိ တထာ ဝဒန္တီတိ အာဟ ‘‘တေ ဟိ ဝေနယိကာဒိဘာဝံ ဝိဘဇ္ဇ ဝဒန္တီ’’တိ။ စီဝရာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သောမနဿာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တာနိပိ ဟိ သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဘာဝေန ဝိဘဇ္ဇ ဝုတ္တာနိ။ ဝိဘဇ္ဇဝါဒိပရိသာ ဝိဘဇ္ဇဝါဒိမဏ္ဍလန္တိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ ယထာ တံ ဩတိဏ္ဏော နာမ ဟောတိ၊ တံဒဿနတ္ထံ ‘‘အာစရိယေ အနဗ္ဘာစိက္ခန္တေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သကသမယာဝေါက္ကမာဒိ ဟိ ပရမတ္ထတော တဒေါတာရော။ ‘‘အသံကိလိဋ္ဌာပိ အဝိဇ္ဇာ အတ္ထိ အမဂ္ဂဝဇ္ဈာ၊ ယာယ နိဝုတာ ခီဏာသဝါပိ နာမဂေါတ္တာဒီသု ဧကစ္စံ န ဇာနန္တိ၊ သာ ကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေသုပိ ပဝတ္တတီ’’တိ နိကာယန္တရိယာ။ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အဝိဇ္ဇာ ပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရာနံ ဟေတုပစ္စယော ဟောတီတိအာဒိံ ဝဒန္တော’’တိ။ ဥပလက္ခဏဉှေတံ သဟဇာတကောဋိယာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ¶ အကုသလစိတ္တေနပိ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ယာ သံကိလိဋ္ဌာ ပညာတိ၊ အစေတသိကံ သီလံ၊ အဝိညတ္တိသင်္ခါတံ ရူပဘာဝံ ဒုဿိလျန္တိ ဧဝမာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ပရသမယာယူဟနံ ပရသမယေ ဗျာပါရာပတ္တိယာ။ ယော တတ္ထ သကသမယေန ဝိရုဒ္ဓါ အတ္ထော၊ တဿ ဝါ ဒီပနေန သိယာ၊ ပရသမယေ ဝါဒါရောပနေန ဝါ ¶ ။ တေသု ပုရိမံ ‘‘အာစရိယေ အနဗ္ဘာစိက္ခန္တေနာ’’တိ ဣမိနာ အပနီတန္တိ ဣတရံ ဒဿေတိ ‘‘ပရသမယံ…ပေ… အနာယူဟန္တေနာ’’တိ။ အသမ္ပိဏ္ဍေန္တေနာတိ ဥပစယတ္ထံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ အာယူဟန-သဒ္ဒေါ ပန ဥပစယတ္ထော န ဟောတီတိ ကေစိဝါဒေါ န သာရတော ဂဟေတဗ္ဗော။

တဗ္ဗိပရိယာယေနာတိ ယထာဝိနယံ အဝဋ္ဌာနေန။ သာဝဇ္ဇဿ အနဝဇ္ဇတာဒီပနာဒိနာ ကမ္မန္တရံ ဘိန္ဒန္တော ဝိနာသေန္တော၊ အာလောဠေန္တော ဝါ ဓမ္မတံ ဓမ္မသဘာဝံ ဝိလောမေတိ ဝိပရီတတော ဒဟတိ။ မဟာပဒေသေတိ မဟာအပဒေသေ၊ ဗုဒ္ဓါဒယော မဟန္တေ မဟန္တေ အပဒိသိတွာ ဝုတ္တာနိ မဟာကာရဏာနိ။ မဟာပဒေသေတိ ဝါ မဟာဩကာသေ၊ မဟန္တာနိ ဓမ္မဿ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌာနာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော – အပဒိသီယတီတိ အပဒေသော၊ ဗုဒ္ဓါ အပဒေသော ဧတဿာတိ ဗုဒ္ဓါပဒေသော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အတ္ထတော စာယံ မဟာပဒေသော ‘‘သမ္မုခါ မေတံ ဘဂဝတော သုတ’’န္တိအာဒိနာ ကေနစိ အာဘတဿ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ဝါ ‘‘အဓမ္မော’’တိ ဝါ ဝိနိစ္ဆယနေ ကာရဏံ။ ကိံ ပန တန္တိ? တဿ ယထာဘတဿ သုတ္တောတရဏာဒိ ဧဝ။ ယဒိ ဧဝံ ကထံ စတ္တာရောတိ? ဓမ္မဿ ဒွေ သမ္ပဒါယော ဘဂဝါ၊ သာဝကာ စ။ တေသု သာဝကာ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလဝသေန တိဝိဓာ။ ဧဝံ ‘‘အမုမှာ မယာ အယံ ဓမ္မော ပဋိဂ္ဂဟိတော’’တိ အပဒိသိတဗ္ဗာနံ ဘေဒေန စတ္တာရော။ တေနာဟ ‘‘သမ္မုခါ မေတံ ဘဂဝတော သုတ’’န္တိအာဒိ။ နေတ္တိယမ္ပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓါပဒေသော သင်္ဃာပဒေသော သမ္ဗဟုလတ္ထေရာပဒေသော ဧကတ္ထေရာပဒေသော’’တိ။

သုတ္တသုတ္တာနုလောမအာစရိယဝါဒအတ္တနောမတိမဟာပဒေသေတိ ဧတ္ထ တိဿော သင်္ဂီတိယော အာရုဠှာနိ တီဏိ ပိဋကာနိ အတ္ထသူစနာဒိအတ္ထေန သုတ္တံ။ ယထာဝုတ္တဿ သုတ္တဿ အနုလောမတော ယထာဝုတ္တာ ဧဝ စတ္တာရော မဟာပဒေသာ သုတ္တာနုလောမံ။ ပါဠိယာ အတ္ထဂါဟဏေန ဓမ္မတာယံ ပတိဋ္ဌာပနတော အဋ္ဌကထာ အာစရိယဝါဒေါ။ နယဂ္ဂါဟေန အနုဗုဒ္ဓိယာ အတ္တနော ပဋိဘာနံ အတ္တနောမတိ။ ဧတ္ထ စ သုတ္တအာစရိယဝါဒအတ္တနောမတီနမ္ပိ ကေနစိ အာဘတဿ ဓမ္မာဓမ္မာဒိဘာဝဝိနိစ္ဆယနေ ကာရဏဘာဝသဘာဝတော မဟာပဒေသတာ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သန္တိဋ္ဌတိ အပ္ပဋိဗာဟန္တော၊ အဝိလောမေန္တော စ။ တဗ္ဗိပရိယာယေန အတိဓာဝတိ။ ဧကဿ ပဒဿ ဧကေန ပကာရေန အတ္ထံ ဝတွာ တဿေဝ ပုန ပကာရန္တရေန အတ္ထံ ဝဒန္တော ¶ ဝါ အပရေဟိ ပရိယာယေဟိ နိဒ္ဒိသတိ နာမ ယထာ ‘‘အဝိဇ္ဇာ ဒုက္ခသစ္စဿ ¶ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ န ဒေတီ’’တိအာဒိံ ဝတွာ ပုန ‘‘အယံ အဝိဇ္ဇာ ဒုက္ခာဒီသု အညာဏ’’န္တိ ဝုတ္တာပိ ‘‘ဒုက္ခသစ္စဿ ဧကဒေသော ဟောတီ’’တိအာဒိဝစနံ။ အထ ဝါ ဟေတုဘာဝေန ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ပုန ဖလဘာဝေန ဝစနံ တမေဝတ္ထံ ပုနရာဝတ္တေတွာ နိဒ္ဒိသနံ ယထာ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဝတွာ ပုန ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ ဝစနံ။ အထ ဝါ ‘‘သဗ္ဗမေတံ ဘဝစက္ကံ ကမ္မဉ္စေဝ ဝိပါကော စ။ ကိလေသကမ္မဝိပါကဝသေန တိဝိဓ’’န္တိ စ အာဒိနာ ဝုတ္တဿေဝတ္ထဿ ဒုဝိဓတိဝိဓာဒိဝိဘာဂဒဿနံ တမေဝတ္ထံ ပုနရာဝတ္တေတွာ နိဒ္ဒိသနန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သတ္တဝေါဟာရောတိ ‘‘သတ္တော’’တိ သမညာ။ ယေ ဟိ ဓမ္မေ သမူဟဘူတေ သန္တာနဝသေန ဝတ္တမာနေ ဥပါဒါယ သတ္တပညတ္တိ၊ တဿာ တတော အညထာနာညထာအစ္စန္တာဘာဝသင်္ခါတေ အန္တေ အနုပဂမ္မ ယာထာဝတော သင်္ဂဟဏံ၊ ဗောဓနဉ္စ ဓမ္မတာယံ အကုသလဿ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝန္တိ။ အဝိဇ္ဇာဒိကဿ ပစ္စယဓမ္မဿ သင်္ခါရာဒိပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မံ ပတိ ဟေတုအာဒိနာ ပစ္စယေန ပစ္စယဘာဝေါ ပစ္စယာကာရော၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ အတ္ထော။

ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘အာစရိယေ အနဗ္ဘာစိက္ခန္တေနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။ ကာမဉ္စေတ္ထ သဗ္ဗာပိ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ဣမိနာဝ နယေန ကာတဗ္ဗာ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝဏ္ဏနာယ ပန ဂရုတရဘာဝံ ဒဿေန္တော ဧဝံ ဝဒတိ။

ပါဠိဓမ္မန္တိ တေပိဋကဗုဒ္ဓဝစနံ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒန္တိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒပါဠိံ။

အတ္ထံ ကတွာတိ ဟိတံ ကတွာ။ ယထာယံ ဟိတာဝဟော ဟောတိ၊ ဧဝံ ကတွာ။ အဋ္ဌိံ ကတွာတိ ဝါ အတ္တာနံ အတ္ထိကံ ကတွာ။ သုတစိန္တာမယာဒိံ ဉာဏဝိသေသံ။ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနာဒိနာ ကိလေသက္ခယဝိသေသံ။

ဘဝါဒီသု အာဒီနဝပ္ပဋိစ္ဆာဒနတော၊ ဗလဝူပနိဿယတော၊ ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတုဘာဝတော စ ဝဋ္ဋဿ မူလကာရဏံ အဝိဇ္ဇာ။ ဝိပါကဝဋ္ဋနိမိတ္တဿ ကမ္မဝဋ္ဋဿ ကာရဏဘူတမ္ပိ ကိလေသဝဋ္ဋံ အဝိဇ္ဇာမူလကန္တိ ဒဿနတ္ထံ အဝိဇ္ဇာ အာဒိတော ဝုတ္တာ။ တဏှာပိ ဟိ အဝိဇ္ဇာယ ပဋိစ္ဆာဒိတာဒီနဝေ ဧဝ ဝိသယေ အဿာဒါနုပဿိနော ပဝတ္တတိ၊ န အညထာ။ မူလာဒိဒဿနသာမညဉ္စာတိ ¶ ဝလ္လိယာ မူလမဇ္ဈပရိယောသာနဿ ဒဿနေန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ တံဒဿနသာမညဉ္စ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ သမန္တစက္ခုနာ သဗ္ဗဿ ဒိဋ္ဌတ္တေပိ ¶ ဒေသနာကာလေ ဒေသနာဉာဏစက္ခုနာ ဗောဓေတဗ္ဗတာဝသေန ဧကဒေသဒဿနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။

ဒိဋ္ဌိသဟိတာယ မာနသဟိတာယ ဝါ တဏှာယ ‘‘အဟ’’န္တိ၊ ဣတရာယ ‘‘မမ’’န္တိ အဘိဝဒတော။ ‘‘အဘိနန္ဒနတော’’တိ ဟိ ဣမိနာ သပ္ပီတိကာယ တဏှာယ ပဝတ္တိ ဒဿိတာ။ ‘‘အဘိဝဒတော’’တိ ဣမိနာ တတော ဗလဝတရာယ ဒိဋ္ဌိသဟိတာယ မာနသဟိတာယ ဝါ။ ‘‘အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော’’တိ ဣမိနာ ပန တတောပိ ဗလဝတမာယ ဒိဋ္ဌိသဟိတာယ၊ ကေဝလာယ ဝါ တဏှာယ ပဝတ္တိ ဒဿိတာ။ ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌာပေတွာ ဌာနဉှိ အဇ္ဈောသာနံ။ တပ္ပစ္စယန္တိ တဏှာပစ္စယံ။ ကထံ ပန နန္ဒိဝစနေန စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ဥပါဒါနံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘နန္ဒိတာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ နန္ဒိတာတဒဝိပ္ပယောဂတာဟီတိ နန္ဒိဘာဝေန သဘာဝတော တဏှုပါဒါနံ၊ တာယ နန္ဒိယာ တဏှာယ အဝိပ္ပယောဂေန အဝိနာဘာဝေန ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနဘာဝေနာ’’တိ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌိယာပိ နန္ဒိဘာဝမာဟ။

ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိဖဿာဒယောတိ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စ ဥပ္ပန္နဖဿမနောသဉ္စေတနာဝိညာဏာနိ။ ‘‘ဝိပါကဝဋ္ဋဘူတေ’’တိ စ ဣဒံ ပဝတ္တဝိသေသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝဋ္ဋူပတ္ထမ္ဘကာတိ ဝဋ္ဋတ္တယူပနိဿယာ။ ဣတရေတိ အကမ္မဇာ။ တသ္မိန္တိ ယထာဝုတ္တေ အာဟာရစတုက္ကေ။ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋန္တီတိ တဏှာနိဒါနူပနိဿယတော ‘‘တဏှာနိဒါနာ’’တိ ဝတ္တုံ ယုဇ္ဇန္တိ။

ယထာ အရိယမဂ္ဂေါ အန္တဒွယဝဇ္ဇိတမဇ္ဈိမပဋိပဒါဘာဝတော ‘‘ဉာယော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါပီတိ အာဟ ‘‘ဉာယောတိ မဂ္ဂေါ၊ သောယေဝ ဝါ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ။ အတ္တနော ပဋိဝေဓာယ သံဝတ္တတိ အသမ္မောဟပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗတ္တာ။ သံဝတ္တတီတိ စ နိမိတ္တဿ ကတ္တူပစာရဝသေနေတံ ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘အရိယဘာဝကရာနိ သစ္စာနိ အရိယသစ္စာနီ’’တိ။ ပကတိအာဒယော ဟေဋ္ဌာ သစ္စဝိဘင်္ဂေ ဟေတုဝိပ္ပဋိပတ္တိကထာယံ ဒဿိတာ ဧဝ။ အကာရဏံ ‘‘ကာရဏ’’န္တိ ဂဏှန္တိ ယထာ ကာပိလာဒယော။ န ကိဉ္စိ ကာရဏံ ဗုဇ္ဈန္တိ ယထာ တံ အညေ ဗာလပုထုဇ္ဇနာ။ ဣတရာသန္တိ မဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာ ဒေသနာဒီနံ တိဿန္နံ။ တဒတ္ထတာသမ္ဘဝေပီတိ ယထာသကေဟိ ကာရဏေဟိ ပဝတ္တိဒဿနတ္ထတာသမ္ဘဝေပိ။ အတ္ထန္တရသဗ္ဘာဝတောတိ ပယောဇနန္တရသဗ္ဘာဝတော။ ဝုတ္တာနိ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၅) ‘‘ဇရာမရဏာဒိကဿ ¶ ဒုက္ခဿ အတ္တနာ အဓိဂတကာရဏသန္ဒဿနတ္ထံ။ အာဟာရနိဒါနဝဝတ္ထာပနာနုသာရေန ယာဝ အတီတံ အဒ္ဓါနံ အတိဟရိတွာ ပုန ¶ အတီတဒ္ဓတော ပဘုတိ ဟေတုဖလပဋိပါဋိသန္ဒဿနတ္ထံ။ အနာဂတဒ္ဓဟေတုသမုဋ္ဌာနတော ပဘုတိ အနာဂတဒ္ဓသန္ဒဿနတ္ထ’’န္တိ တိဿန္နံ ယထာက္ကမံ တီဏိ ပယောဇနာနိ။

တံတံဖလပဋိဝေဓောတိ ဇာတိအာဒီနံ ဇရာမရဏာဒိတံတံဖလာဝဂမော။ အနုဝိလောကယတောတိ ပုရိမေ ဝိကပ္ပေ ဝိပဿနာနိမိတ္တံ အနုဝိလောကနံ၊ ဒုတိယေ ဒေသနာနိမိတ္တံ။ ကာမုပါဒါနဘူတာ တဏှာ မနောသဉ္စေတနာဟာရသင်္ခါတဿ ဘဝဿ၊ တံသမ္ပယုတ္တာနံ၊ တန္နိမိတ္တာနဉ္စ သေသာဟာရာနံ ဝိသေသပစ္စယော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အာဟာရတဏှာဒယော ပစ္စုပ္ပန္နဒ္ဓါ’’တိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ယာဝ ဝိညာဏံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အာဟာရတဏှာဒယောတိ ဧတ္ထ ပစ္စုပ္ပန္နကမ္မဝဋ္ဋပရိယာပန္နေ အာဟာရေ ဂဟေတွာ အဒ္ဓယောဇနံ ကတွာ အနာဂတဝိပါကဝဋ္ဋပရိယာပန္နေ ဂဟေတွာ ယောဇေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘အာဟာရာ ဝါ တဏှာယ ပဘာဝေတဗ္ဗာ အနာဂတော အဒ္ဓါ’’တိ။ ပဘာဝေတဗ္ဗာတိ အာယတိံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာ။ ယုဇ္ဇတီတိ ဖလဘူတေ အာဟာရေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ပစ္စက္ခတော ဒဿေတွာ ‘‘တံနိဒါနံ တဏှံ တဿာ နိဒါန’’န္တိအာဒိနာ ဖလပရမ္ပရာယ ကာရဏပရမ္ပရာယ စ ဒဿနံ တထာဗုဇ္ဈနကာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အဇ္ဈာသယာနုလောမတော၊ ဓမ္မသဘာဝါဝိလောမနတော စ ယုတ္တိယာ သင်္ဂယှတိ။ ယဒိ တဏှာဒယော အတီတော အဒ္ဓါ၊ တဏှာဂ္ဂဟဏေနေဝ သင်္ခါရာဝိဇ္ဇာ ဂဟိတာတိ ကိမတ္ထံ ပုန တေ ဂဟိတာတိ အာဟ ‘‘သင်္ခါရာဝိဇ္ဇာ တတောပိ အတီတတရော အဒ္ဓါ ဝုတ္တော သံသာရဿ အနာဒိဘာဝဒဿနတ္ထ’’န္တိ။ အတီတန္တိ ဝါ အတီတတာသာမညေန အတီတတရမ္ပိ သင်္ဂဟိတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိအာဟာရကာတိ ပုနဗ္ဘဝူပပတ္တိပစ္စယာ။ ဣတိ ဝစနတောတိ ဧဝံ ဝုတ္တဝစနသဗ္ဘာဝတော။ ဝိညာဏာဟာရော တာဝ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ ဟေတု၊ ဣတရေ ပန ကထန္တိ အာဟ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တတ္တာ…ပေ… ကဗဠီကာရာဟာရဿာ’’တိ။ တဿ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိအာဟာရကာ စတ္တာရော အာဟာရာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဒ္ဓါဒီနံ ဥပနိဿယတာ ပရိစ္စာဂါဒိကာလေ၊ ရာဂါဒီနံ ဂဓိတဿ ဘောဇနာဒိကာလေ။ တေန ယထာက္ကမံ ကုသလာကုသလကမ္မဝိညာဏာယူဟနံ ဒဿိတံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိအာဟာရကာ စတ္တာရော အာဟာရာ ဂယှန္တိ၊ တသ္မာ။ ပုရိမောယေဝတ္ထောတိ ¶ ‘‘အာဟာရတဏှာဒယော ပစ္စုပ္ပန္နဒ္ဓါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တအတ္ထော။ အတီတေတိ အတီတေ အဒ္ဓနိ။ တတော ပရန္တိ တတော အတီတဒ္ဓတော ပရံ ပစ္စုပ္ပန္နေ အနာဂတေ စ အဒ္ဓနိ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိအာဒိနာ။ ပစ္စက္ခာနန္တိ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝပရိယာပန္နတာယ ပစ္စက္ခဘူတာနံ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ ဟေတုန္တိ ဧတရဟိ ဝတ္တမာနံ တဏှာဒိကံ အာဟာရာဒီနံ ဟေတုံ။

သုတ္တံ ¶ အာဟရတိ ‘‘အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၃)။ ဝဋ္ဋဟေတုနောတိ ဝိပါကဝဋ္ဋဟေတုနော၊ သကလဝဋ္ဋဟေတုနော ဝါ။ အကုသလဉှိ ကမ္မံ ကမ္မဝဋ္ဋဿ ကိလေသဝဋ္ဋဿ စ ပစ္စယော ဟောတိယေဝ။ ‘‘ဘဝတဏှာယပိ ဟေတုဘူတာ’’တိ ဣမိနာ ကိလေသဝဋ္ဋဿာပိ အဝိဇ္ဇာယ ပစ္စယဘာဝမာဟ။ ဧဝဉ္စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝုစ္စတီ’’တိအာဒိနာ ဝဋ္ဋသီသာနမ္ပိ အဝိဇ္ဇာတဏှာနံ သပ္ပစ္စယတာဒဿနာပဒေသေန သဗ္ဗေသမ္ပိ သင်္ခတဓမ္မာနံ ဟေတုဖလပရမ္ပရာဝိစ္ဆေဒဝုတ္တိယာ ပုရိမာယ ကောဋိယာ အပညာယနံ ဝိဘာဝေတိ။

အဝိဇ္ဇံ တဏှာ အနုဝတ္တတီတိ ဒုက္ခေ တဏှံ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တိယာ တတော အဝိဇ္ဇာယ ဗလဝဘာဝမာဟ။ အဝိဇ္ဇာဘိဘူတာ ဟိ သတ္တာ သတိပိ တဏှာပရိတဿိတေ ဧကန္တာနတ္ထသညိတံ အတ္တကိလမထာနုယောဂဒုက္ခမနုယုဉ္ဇန္တိ။ တဏှံ အဝိဇ္ဇာ အနုဝတ္တတီတိ သုခေ အဝိဇ္ဇံ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တိယာ တတော တဏှာယ ဗလဝဘာဝမာဟ။ ယဒိပိ သာဝဇ္ဇသုခါနုဘဝေ ဗလဝတီယေဝ အဝိဇ္ဇာ ဝိဇ္ဇမာနအာဒီနဝံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တီ တိဋ္ဌတိ၊ တဏှာ ပန တတောပိ ဗလဝတရတာယ သတ္တေ ဝိပုလာနတ္ထသဉှိတေ အနရိယေ သုခေ နိယောဇေတီတိ အဝိဇ္ဇာယ တဒနုဝတ္တနံ ဝုတ္တံ။

အာယတနဆက္ကံ ဝါ ကာယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ စက္ခာဒိနိဿယေ သေသဓမ္မေတိ စက္ခာဒိနိဿယဘူတေ၊ တပ္ပဋိဗဒ္ဓေ စ သသန္တာနပရိယာပန္နေ ဓမ္မေ။ စက္ခာဒိနိဿိတေ ဧဝ ကတွာတိ စက္ခာဒိဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတေ ကတွာ။ စက္ခာဒိကာယန္တိ စက္ခာဒိဓမ္မသမူဟံ ပရေသံ ပဉ္စက္ခန္ဓံ။ ဖဿေန ဖုဋ္ဌောတိ အာရမ္မဏံ ဖုသန္တေန ဝိယ ဥပ္ပန္နေန သုခဝေဒနိယေန၊ ဒုက္ခဝေဒနိယေန စ ဖဿေန ဖုဋ္ဌော။ ဖဿေ ဟိ တထာ ဥပ္ပန္နေ တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလော ဖုဋ္ဌောတိ ဝေါဟာရော ဟောတီတိ။

ယထာ သဠာယတနာနိ ဖဿဿ ဝိသေသပစ္စယော၊ ဧဝံ ဝေဒနာယပီတိ ဒဿေန္တော ‘‘သဠာယတနာနံ ဝေဒနာယ ဝိသေသပစ္စယဘာဝ’’န္တိ အာဟ။ တန္နိဿိတန္တိ ¶ သဠာယတနနိဿိတံ။ အတီတဒ္ဓါဝိဇ္ဇာတဏှာမူလကောတိ အတီတဒ္ဓဘူတအဝိဇ္ဇာတဏှာမူလကော။ ကာယဿ ဘေဒါ ကာယူပဂေါတိ ဥဘယတ္ထာပိ ကာယသဒ္ဒေန ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓပဉ္စကော ဂဟိတော။ တဒုပဂတာ ဥပပဇ္ဇနံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ။ ဥဘယမူလောတိ အဝိဇ္ဇာတဏှာမူလော။

အနဘိသမယဘူတတ္တာတိ အဘိသမယဿ ပဋိပက္ခဘူတတ္တာ။ အဝိဇ္ဇာယာတိ အဝိဇ္ဇာယ သတိ။

ဂဟဏန္တိ ¶ ဂဟေတဗ္ဗတံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သတိ သင်္ခါရသဒ္ဒေန အာဂတသင်္ခါရတ္တေပိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ ပဓာနတာယ ဝိသုံ ဝုတ္တာ ဂေါဗလီဗဒ္ဒဉာယေန၊ တသ္မာ။ တတ္ထ ဝုတ္တမ္ပီတိ သင်္ခါရသဒ္ဒေန အာဂတသင်္ခါရေသု ဝုတ္တမ္ပိ အဘိသင်္ခရဏကသင်္ခါရံ ဝဇ္ဇေတွာ အဂ္ဂဟေတွာ ဣတရေ သင်္ခါရာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဧဝဉှိ အတ္ထဿ ဥဒ္ဓရဏုဒ္ဓရိတဗ္ဗတာဒွယံ အသင်္ကရတော ဒဿိတံ ဟောတိ။ ‘‘ဣဓ ဝဏ္ဏေတဗ္ဗဘာဝေနာ’’တိ ဣမိနာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာနံ သတိပိ သင်္ခါရသဒ္ဒေန အာဂတသင်္ခါရဘာဝေ ယထာဝုတ္တမေဝ ပဓာနဘာဝံ ဥလ္လိင်္ဂေတိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ တဒေကဒေသော ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမသ္မိံ အတ္ထဝိကပ္ပေ သင်္ဂဏှနဝသေန သင်္ခါရသဒ္ဒေန အာဂတသင်္ခါရေဟိ သင်္ဂဟိတာပိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ ဣဓ ဝဏ္ဏေတဗ္ဗဘာဝေန ပဓာနာတိ ဝိသုံ ဂဟိတာ၊ ပုရိမသ္မိံ တေ ဝဇ္ဇေတွာတိ အယံ ဝိသေသော။ တေနာဟ ‘‘ဝဏ္ဏေတဗ္ဗသဗ္ဗသင်္ဂဟဏဝသေန ဒုဝိဓတာ ဝုတ္တာ’’တိ။ သာမညတော သင်္ဂယှမာနမ္ပိ ပဓာနဘာဝဇောတနတ္ထံ ဝိသုံ ဂယှတိ ယထာ တံ ‘‘ပုညဉာဏသမ္ဘာရာ’’တိ။

ယေန ကုသလာကုသလဓမ္မာ ‘‘ဝိပါကဓမ္မာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တံ အာယူဟနံ၊ ကိံ ပန တန္တိ? အနုပစ္ဆိန္နတဏှာဝိဇ္ဇာမာနေ သန္တာနေ သဗျာပါရတာ။ တေနာဟ ‘‘ပဋိသန္ဓိ…ပေ… အာယူဟနရသာ’’တိ။ စေတနာပဓာနတ္တာ ပန တဿ စေတနာကိစ္စံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ရာသိကရဏံ၊ အာယူဟနန္တိ စ ရာသိဘူတဿ ရူပါရူပသင်္ခါတဿ ဖလဿ နိဗ္ဗတ္တနတော ဝုတ္တံ။ ‘‘အနာရမ္မဏတာ အဗျာကတတာ’’တိ ဣဒံ အဗျာကတဿေဝ အနာရမ္မဏတ္တာ အဗျာကတသမ္ဗန္ဓိနီ အနာရမ္မဏတာတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အာယတနံ၊ ဃဋနန္တိ စ တံတံဒွါရိကဓမ္မပ္ပဝတ္တနမေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အနနုဗောဓာဒယော အဝိဇ္ဇာပဒနိဒ္ဒေသေ အာဂတာ။ အဝိဇ္ဇာပဒသမ္ဗန္ဓေန ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တာတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂနိဒ္ဒေသော။ အသဏ္ဌာနတ္တာတိ အဝိဂ္ဂဟတ္တာ။

သောကာဒီနံ ¶ သဗ္ဘာဝါတိ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ အနိဋ္ဌာပေတွာ တဒနန္တရံ သောကာဒီနမ္ပိ ဝုတ္တာနံ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ တေသံ ဝသေန အင်္ဂဗဟုတ္တပ္ပသင်္ဂေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂါနံ ဗဟုဘာဝေ အာပန္နေ။ ဒွါဒသေဝါတိ ကထံ ဒွါဒသေဝ၊ နနု သောကာဒယောပိ ဓမ္မန္တရဘူတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာယံ ဝုတ္တာတိ? သစ္စံ ဝုတ္တာ၊ န ပန အင်္ဂန္တရဘာဝေနာတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဖလေနာတိ ဖလဘူတေန ဇရာမရဏင်္ဂသင်္ဂဟိတေန သောကာဒိနာ။ မူလင်္ဂံ ဒဿေတုန္တိ ဣမာယ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာယ မူလဘူတံ အဝိဇ္ဇင်္ဂံ သောစနာဒီဟိ သမ္မောဟာပတ္တိကထနေန ဒဿေတုံ တေ သောကာဒယော ဝုတ္တာ ဘဝစက္ကဿ အဝိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ။ ဇရာမရဏံ ကာရဏံ ဧတေသန္တိ ဇရာမရဏကာရဏာ ¶ ၊ သောကာဒယော၊ တဗ္ဘာဝေါ ဇရာမရဏကာရဏတာ။ ဇရာမရဏံ နိမိတ္တံ ဧတဿာတိ ဇရာမရဏနိမိတ္တံ။ တံ တန္နိမိတ္တာနန္တိ ဧတ္ထ တန္တိ သုတ္တံ။ တန္နိမိတ္တာနံ ဒုက္ခနိမိတ္တာနံ သောကာဒီနံ။ တတော ပရာယာတိ အနာဂတေ ဒုတိယတ္တဘာဝတော ပရာယ တတိယတ္တဘာဝါဒီသု ပဋိသန္ဓိယာ။ ဟေတုဟေတုဘူတာတိ ကာရဏဿ ကာရဏဘူတာ။ ပဋိသန္ဓိယာ ဟိ သင်္ခါရာ ကာရဏံ၊ တေသံ အဝိဇ္ဇာ။ သုတ္တန္တိ ‘‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၊ ၁၇၊ သံ။ နိ။ ၂။၆၁၊ ဓ။ သ။ ၁၀၀၇) ဣမံ သုတ္တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အဝိဇ္ဇာ သောကာဒီနံ ကာရဏန္တိ ဒဿိတာ အဿုတဝတာယ အဝိဇ္ဇာဘိဘဝနဒီပနိယာ တဒုပ္ပတ္တိဝစနတော။ ‘‘န သောကာဒီနံ ဗာလဿ ဇရာမရဏနိမိတ္တတာမတ္တဿ သာဓကံ သုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တမတ္ထံ ပါကဋံ ကာတုံ ‘‘န စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန န စ ဇရာမရဏနိမိတ္တမေဝ ဒုက္ခံ ဒုက္ခံ၊ အထ ခေါ အဝိဇ္ဇာနိမိတ္တမ္ပေတ္ထ ဝုတ္တနယေန ယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ ဧဝံ ဇရာမရဏေန သောကာဒီနံ ဧကသင်္ခေပံ ကတွာ ဒွါဒသေဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂါနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဇရာမရဏန္တာ ဧဝ ဒေသနာ ကတာ၊ ကိံ တတော ပရာ ပဝတ္တိ နတ္ထီတိ? နော နတ္ထိ၊ အပ္ပဟီနကိလေသဿ ဟိ ကမ္မတော၊ ဝိညာဏာဒိပရိယောသာနဘူတာယ စ စုတိယာ ပဋိသန္ဓိပါတုဘာဝေါတိ ပဝတ္တိတဒုပရမဘူတံ ဇရာမရဏံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိနိမိတ္တံ။ တံ ပန ကမ္မူပပတ္တိဘဝတော ဇာတိယာ ဒဿိတတ္တာ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ ဣမိနာဝ ပကာသိတန္တိ န ပုန ဝုစ္စတိ၊ န တတော ပရံ ပဝတ္တိယာ အဘာဝတော။ ဧကကမ္မနိဗ္ဗတ္တဿ စ သန္တာနဿ ¶ ဇရာမရဏံ ပရိယောသာနံ။ သတိ ကိလေသဝဋ္ဋေ ကမ္မုနာ တတော ပုနဗ္ဘဝူပပတ္တိ၊ အသတိ ပန တသ္မိံ ‘‘ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာ’’တိ ဇရာမရဏပရိယောသာနာဝ ဒေသနာ ကတာ။ ယသ္မာ ပန န အမရဏာ ဇရာ အတ္ထိ သဗ္ဗေသံ ဥပ္ပတ္တိမန္တာနံ ပါကာနန္တရဘေဒတော၊ န စာဇရံ မရဏံ အပါကဘေဒါဘာဝါ၊ တသ္မာ တဒုဘယမေကမင်္ဂံ ကတံ၊ န နာမရူပံ ဝိယ ဥဘယဋ္ဌာနေ ဧကဇ္ဈံ ဥပ္ပတ္တိယာ၊ သဠာယတနံ ဝိယ ဝါ အာယတနဘာဝေန ကိစ္စသမတာယ။ ယာ ပနာယံ ဩသာနံ ဂတာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဒီပိတာ၊ တာယ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိအာဒိ၊ ကိလေသကမ္မာဘာဝေ တဒဘာဝတော ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဧဝမာဒိ ဧဝ ဝါ အတ္ထတော ပကာသိတော ဟောတီတိ ဝဋ္ဋတ္တယဿ အနဝဋ္ဌာနေန ပရိဗ္ဘမနံ ဒဿိတံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ဇရာဂဟဏေန ပရိပက္ကပရိပက္ကတရာဒိက္ကမေန ဝတ္တမာနံ နာမရူပါဒိ၊ သောကာဒိ စ ဂယှတိ၊ တထာဿ ပရိပါကကာလဝတ္တိနီ အဝိဇ္ဇာ စ။ ယထာဟ –

‘‘သ ¶ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုမာရော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကမနွာယ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ စက္ခုဝိညေယျေဟိ ရူပေဟိ…ပေ… ကာယဝိညေယျေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ…ပေ… ရဇနီယေဟိ။ သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ပိယရူပေ ရူပေ သာရဇ္ဇတိ၊ အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗျာပဇ္ဇတိ၊ အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထဿ တေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၈)။

ဧတ္ထ ဟိ ပရိပက္ကိန္ဒြိယဿ ဆသု ဒွါရေသု သရာဂါဒိဂ္ဂဟဏေန တဒဝိနာဘာဝိတာယ ဝိမုတ္တိယာ အပ္ပဇာနနေ စ သောကာဒီနံ ပစ္စယဘူတာ အဝိဇ္ဇာ ပကာသိတာ။ အပိစ ‘‘ပိယပ္ပဘဝါ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ ဝစနတော ကာမာသဝဘဝါသဝေဟိ၊ ‘‘တဿ ‘အဟံ ရူပံ၊ မမ ရူပန္တိ ပရိယုဋ္ဌဋ္ဌာယိနော…ပေ… ရူပဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁) ဝစနတော ဒိဋ္ဌာသဝတော၊ ‘‘အဿုတဝါ’’တိအာဒိဝစနတော ¶ အဝိဇ္ဇာသဝတော သောကာဒီနံ ပဝတ္တိ ဒီပိတာတိ တေသံ ဟေတုတာယ တဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတာ အာသဝါ။ တေသံ သယဉ္စ ဇရာသဘာဝတာယ ဇရာဂဟဏေန ဂယှန္တိ၊ တတော စ ‘‘အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော’’တိ ဝစနတော အာသဝနိမိတ္တာယ စ အဝိဇ္ဇာယ ဇရာဂဟဏေန ဂဟဏံ။ တတော စ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ အာဝဋ္ဋတိ ဘဝစက္ကံ။ အပိစ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ ဝဒန္တေနပိ ဘဝစက္ကဿ အနဝဋ္ဌာနတော ပရိဗ္ဘမနံ ဒဿိတံ။ ဧတ္ထ ဟိ ဝိညာဏေန အဝိဇ္ဇာနိဝုတဿ ပုနဗ္ဘဝေါ ဒဿိတော၊ ဇာတိယာ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ၊ ဥဘယတ္ထ ဥဘိန္နံ အနုဝတ္တမာနတ္တာတိ အဝိဇ္ဇာတဏှာနိမိတ္တံ ဘဝစက္ကံ အနဝဋ္ဌာနတော ပရိဗ္ဘမတီတိ အယမတ္ထော ဒီပိတောတိ ဇရာမရဏန္တာပိ ဒေသနာ န တတော ပရံ ပဝတ္တိယာ အဘာဝံ သူစေတိ အတဒတ္ထတ္တာ၊ န စ ပစ္စယန္တရဒဿနတ္ထမေဝ ပုန ဝစနန္တိ သက္ကာ ဝိညာတုံ ဧကတြေဝ တဒုဘယဒေသနာယ တဿ သိဒ္ဓတ္တာ။ တထာ ယံ ကမ္မံ အဝိဇ္ဇာဟေတုကံ၊ တံ တဏှာဟေတုကမ္ပိ။ ယံ တဏှာဟေတုကံ၊ တံ အဝိဇ္ဇာဟေတုကမ္ပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဒွိန္နံ ဘဝမူလာနံ အညမညာဝိရဟတော။ ယထာ ဟိ တဏှာပစ္စယာ ကာမုပါဒါနဟေတုကံ ကမ္မဘဝသင်္ခါရံ ဝဒန္တော န ဝိနာ ဘဝတဏှာယ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယောတိ ဒဿေတိ။ တထာ တမေဝ အဝိဇ္ဇာပစ္စယံ ဒေသေန္တော န အန္တရေန အဝိဇ္ဇာယ ဘဝတဏှာ ကမ္မဘဝဿ ပစ္စယောတိ။ တတော စ ပုဗ္ဗေ ပဝတ္တာ အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယာ သင်္ခါရာဒယော ¶ ၊ တဏှုပါဒါနာဒိပစ္စယာ ဘဝါဒယော စ၊ တထာ တဏှာဟေတုဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ၊ ဝိညာဏာဒိပစ္စယာနာမရူပါဒီတိ ဧဝမေတေသံ အင်္ဂါနံ ပုဗ္ဗာပရသမ္ဗန္ဓော ဒဿိတော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဝိဇ္ဇာပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၂၆။ ပိတာ ¶ ကထီယတီတိ အသုကော အသုကဿ ပိတာတိ ပိတုဘာဝေန ကထီယတိ။ ကထိယမာနော စ အသန္ဒေဟတ္ထံ အညေဟိ မိတ္တဒတ္တေဟိ ဝိသေသေတွာ ကထီယတီတိ တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒီဃော…ပေ… ဒတ္တော’’တိ။

ယာထာဝေါတိ အဝိပရီတော။ ကိစ္စဇာတိတောတိ ပဋိစ္ဆာဒနကိစ္စတော၊ ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနတော စ။

ဂဟဏကာရဏဝသေနာတိ ဂဟဏဿ ကာရဏဘာဝဝသေန။ အညသေတာဒီနံ နိဝတ္တကာနီတိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။

ဆာဒေန္တိယာတိ ဆာဒနာကာရေန ပဝတ္တန္တိယာ။ တထာ ပဝတ္တနဟေတု တံသမ္ပယုတ္တာ အဝိဇ္ဇာသမ္ပယုတ္တာ ဒုက္ခာရမ္မဏာ ဟောန္တိ။

တသ္မာတိ သဘာဝတော အဂမ္ဘီရတ္တာ တေသံ ဒုဒ္ဒသဘာဝကရဏီ တဒါရမ္မဏတာ အဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတရေသန္တိ နိရောဓမဂ္ဂါနံ။ သမာနေပိ ပဏီတအသံကိလေသိကာဒိဘာဝေ သပ္ပစ္စယတော အပ္ပစ္စယဿ ဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘မဂ္ဂဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အဝိဇ္ဇာပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သင်္ခါရပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

‘‘သောဓေတိ ¶ အပုညဖလတော’’တိ ဣမိနာ ပုညဿ ဝိပါကဒုက္ခဝိဝိတ္တတံ အာဟ၊ ‘‘ဒုက္ခတော’’တိ ဣမိနာ စေတောဒုက္ခဝိဝိတ္တတံ၊ ‘‘သံကိလေသတော’’တိ ဣမိနာ ကိလေသဒုက္ခဝိဝိတ္တတံ။ ‘‘အပုညဖလတော’’တိ ဝါ ဣမိနာ ပုညဿ အာယတိံ ဟိတတံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဒုက္ခသံကိလေသတော’’တိ ဣမိနာ ပဝတ္တိဟိတတံ ပဝတ္တိသုခတဉ္စ ဒဿေတိ။ တံနိပ္ဖာဒနေနာတိ ဟိတသုခနိဗ္ဗတ္တနေန။ ပုဇ္ဇဘဝနိဗ္ဗတ္တကော ပုဇ္ဇနိဗ္ဗတ္တကော။

‘‘ဧဝမိဒံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိအာဒီသု ပုညဖလမ္ပိ ပုညန္တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ပုညုပဂန္တိ ဘဝသမ္ပတ္တုပဂ’’န္တိ။

အာဒိဘာဝနာတိ ‘‘ပထဝီ ပထဝီ’’တိအာဒိနာ ကသိဏေသု ပဝတ္တဘာဝနာ။ ပထဝီ ပထဝီတိ ဝါ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော၊ ပကာရတ္ထော ဝါ။ တေန ¶ ဣတရကသိဏာနံ ဂဟဏံ။ အာဒိဘာဝနာတိအာဒိဘူတာ ဘာဝနာ။ သာ ဟိ ‘‘ပရိကမ္မ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ မဏ္ဍလကရဏံ ကသိဏမဏ္ဍလကရဏံ။

ဒါနဝသေနာတိ ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂဝသေန။ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ဒါနံ ဒိယျတိ ဧတေနာတိ။ တတ္ထာတိ တေသု စိတ္တစေတသိကေသု။ ဒါနံ အာရဗ္ဘာတိ တေဟိ နိဗ္ဗတ္တိယမာနံ ပရိစ္စာဂံ ဥဒ္ဒိဿ။ ယထာ ဝါ သော နိပ္ပဇ္ဇတိ၊ တထာ ဌပေတွာ။ အဓိကိစ္စာတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ယထာ ဝါ သမ္ပယုတ္တေဟိ နိဗ္ဗတ္တိယမာနာ ဒါနကိရိယာ နိပ္ဖတ္တိဝသေန အဓိကတံ ပါပုဏာတိ၊ တထာ ကတွာ။ စေတနာဝသေနေဝ ဟိ ဒါနာဒိကမ္မနိပ္ဖတ္တိ။ ဣတရေသူတိ ‘‘သီလံ အာရဗ္ဘာ’’တိအာဒီသု။

အသရိက္ခကမ္ပီတိ အတ္တနာ အသဒိသမ္ပိ ကဋတ္တာရူပန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိနာပိ စတုတ္ထဇ္ဈာနဝိပါကေန။ ရူပတဏှာသင်္ခါတဿာတိ ‘‘ရူပတဏှာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တရူပတဏှမာဟ။ ဂုဉ္ဇန္တိ ဂုဉ္ဇဖလပရိမာဏံ ဓာရဏီယဝတ္ထုံ။ တထာ တဏ္ဍုလံ။

‘‘ဝစနဝိသေသမတ္တမေဝါ’’တိ အတ္ထဝိသေသာဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ အတ္ထဝိသေသာဘာဝမာဟ ‘‘ကာယဒွါရေ ပဝတ္တိ ¶ ဧဝ ဟိ အာဒါနာဒိပါပနာ’’တိ။ ပုရိမေနာတိ ‘‘ကာယဒွါရေ ပဝတ္တာ’’တိ ဣမိနာ။ တဉှိ ပဝတ္တိမတ္တကထနတော ဒွါရူပလက္ခဏံ ဟောတိ။ ပစ္ဆိမေနာတိ ‘‘အာဒါနာ’’ဒိဝစနေန။

ကာယဝစီသင်္ခါရဂ္ဂဟဏေတိ ဥဒ္ဒေသံ သန္ဓာယာဟ။ ကာယဝစီသဉ္စေတနာဂဟဏေတိ နိဒ္ဒေသံ။ ဝိညာဏဿာတိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ။ သဟဇာတဿ ပန အနန္တရဿ စ ပစ္စယော ဟောတိယေဝ။ ‘‘ကုသလာ ဝိပါကဓမ္မာ စာ’’တိ ဣဒံ သေက္ခပုထုဇ္ဇနသန္တာနေ အဘိညာစေတနာ ဣဓာဓိပ္ပေတာ၊ န ဣတရာတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တေန ယထာဝုတ္တအဘိညာစေတနာပိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ပစ္စယော သိယာ ကုသလသဘာဝတ္တာ၊ ဝိပါကဓမ္မတ္တာ ဝါ တဒညကုသလာကုသလစေတနာ ဝိယာတိ ဒဿေတိ။ တယိဒံ လောကုတ္တရကုသလာယ အနေကန္တိကံ။ န ဟိ သာ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ပစ္စယော။ အထ ဝိပါကဒါယိနီတိ ဝုစ္စေယျ၊ ဧဝမ္ပိ အဟောသိကမ္မေန အနေကန္တိကံ။ န ဟိ တဿာ ဝိပါကုပ္ပာဒနံ အတ္ထီတိ အာဟ ‘‘န ဝိပါကုပ္ပာဒနေန ကုသလတာ ဝိပါကဓမ္မတာ စာ’’တိ။ ကေဝလဉှိ ယာ အညေသံ ဝိပါကဓမ္မာနံ သဗျာပါရာ သဥဿာဟာ ပဝတ္တိ၊ တဒါကာရာဝဿာ အပ္ပဟီနကိလေသေ သန္တာနေ ပဝတ္တီတိ ဝိပါကဓမ္မတာ၊ အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန ကုသလတာ စ ဝုတ္တာ။ ဧဝမ္ပိ ယဒိ ဝိပါကဓမ္မာ အဘိညာစေတနာ၊ ကထံ အဝိပါကာတိ? အသမ္ဘဝတောတိ တံ ¶ အသမ္ဘဝံ ဒဿေတုံ ‘‘သာ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဘိညာစေတနာ ဟိ ယဒိ ဝိပါကံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ သဘူမိကံ ဝါ ဥပ္ပာဒေယျ အညဘူမိကံ ဝါ။ တတ္ထ အညဘူမိကဿ တာဝ ဥပ္ပာဒနံ အယုတ္တံ ပစ္စယာဘာဝတော၊ တထာ အဒဿနတော စ။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ သဘူမိကံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ ဝါ ဥပ္ပာဒေယျ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏံ ဝါ၊ တေသု အတ္တနော ကမ္မသမာနာရမ္မဏတာယ ရူပါဝစရဝိပါကဿ ဒဿိတတ္တာ၊ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏတ္တာ စ အဘိညာစေတနာယ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ န ဥပ္ပာဒေယျ။ တထာ ဧကန္တနဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏတ္တာ ရူပါဝစရဝိပါကဿ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏဉ္စ န ဥပ္ပာဒေယျာတိ အယမသမ္ဘဝေါ။ တေနာဟ ‘‘အတ္တနာ သဒိသာရမ္မဏဉ္စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တိဋ္ဌာနိကန္တိ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိဝသေန ဌာနတ္တယဝန္တံ။ ‘‘ပထဝီကသိဏံ အာပေါကသိဏ’’န္တိအာဒိနာ ကုသလေန အဘိန္နံ ကတွာ ဝိပါကဿ အာရမ္မဏံ ဒေသိတန္တိ အာဟ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ…ပေ… ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။ ‘‘ရူပါဝစရတိကစတုက္ကဇ္ဈာနာနိ ကုသလတော စ ဝိပါကတော စ ကိရိယတော စ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ ဝိပါကော အာကာသာနဉ္စာယတနံ အာကိဉ္စညာယတနံ ဣမေ ဓမ္မာ နဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ပရိတ္တာရမ္မဏာ’’တိပိ ‘မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ’တိပိ ‘အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ’တိပီ’’တိ ဝစနတော ရူပါဝစရဝိပါကော ဧကန္တနဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏောတိ အာဟ ‘‘န စ ရူပါဝစရဝိပါကော ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏော အတ္ထီ’’တိ။ သွာယမသမ္ဘဝေါ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏာယ အဘိညာစေတနာယ ဝိပါကာဘာဝံ သာဓေတိ၊ န နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာယ ¶ ။ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာပိ ဟိ သာ အတ္ထီတိ န ဗျာပီတိ ဝိပါကာနုပ္ပာဒနေ တဿာ အညံ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ကသိဏေသု စာ’’တိအာဒိမာဟ။ သမာဓိဝိဇမ္ဘနဘူတာ အဘိညာ သမာဓိဿ အာနိသံသမတ္တန္တိ ‘‘သမာဓိဖလသဒိသာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တဿ တဿ အဓိဋ္ဌာနဝိကုဗ္ဗနဒိဗ္ဗသဒ္ဒသဝနာဒိကဿ ယဒိစ္ဆိတဿ ကိစ္စဿ နိပ္ဖာဒနမတ္တံ ပန အဘိညာစေတနာ၊ န ကာလန္တရဖလာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဝိယ နာပိ ဝိပါကဖလာ၊ အထ ခေါ ယထာဝုတ္တအာနိသံသဖလာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကေစိ ပန ‘‘သမာနဘူမိကတော အာသေဝနလာဘေန ဗလဝန္တာနိ ဈာနာနီတိ တာနိ ဝိပါကံ ဒေန္တိ သမာပတ္တိဘာဝတော၊ အဘိညာ ပန သတိပိ ဈာနဘာဝေ တဒဘာဝတော တသ္မိံ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ အာဂန္တုကာဝါတိ ဒုဗ္ဗလာ၊ တသ္မာ ဝိပါကံ န ဒေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ အကာရဏံ ပုနပ္ပုနံ ပရိကမ္မဝသေန အဘိညာယပိ ဝသီဘာဝသဗ္ဘာဝတော။ ယံ ပန ဝဒန္တိ ‘‘ပါဒကဇ္ဈာနေ အတ္တနာ သမာနသဘာဝေဟိ ဇဝနေဟိ လဒ္ဓါသေဝနေ သမ္မဒေဝ ဝသီဘာဝပ္ပတ္တေ ¶ ပရိသုဒ္ဓတာဒိအဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂမေန သာတိသယေ ဇာတေ အဘိညာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တာသဉ္စ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကတ္တာ စတုတ္ထဇ္ဈာနဘူမိကော ဧဝ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ၊ သော စ ယထာဝုတ္တဂုဏေန ဗလဝတာ ပါဒကဇ္ဈာနေနေဝ ကတောကာသေန သိဇ္ဈတီတိ အနောကာသတာယ အဘိညာ န ဝိပါကံ ဒေတီ’’တိ။ တမ္ပိ အကာရဏံ အဝိပါကဘာဝတော တာသံ။ သတိ ဟိ ဝိပါကဒါယိဘာဝေ ဝိပါကဿ အနောကာသစောဒနာ ယုတ္တာ၊ အဝိပါကတာ စ တာသံ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။

န ဟောတီတိ ဝိညာဏဿ ပစ္စယော န ဟောတီတိ။ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာပိ အဘိညာစေတနာတော နိဗ္ဗိသေသေန ဝုတ္တာတိ မညမာနော ‘‘ဝိပါကေ’’တိ စ ဝစနံ န ဝိပါကာရဟတာမတ္တဝါစကော၊ အထ ခေါ ဝိပါကသဗ္ဘာဝဝါစကောတိ အာဟ ‘‘ဝိစာရေတဗ္ဗ’’န္တိ။ တထာ စ ဝုတ္တံ ‘‘န ဟိ ‘ဝိပါကေ’တိ ဝစနံ ဝိပါကဓမ္မဝစနံ ဝိယ ဝိပါကာရဟတံ ဝဒတီ’’တိ။ တတ္ထ ယံ ဝိစာရေတဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ ဣဒံ ပနေတ္ထ သန္နိဋ္ဌာနံ – ယသ္မာ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာ ပဝတ္တိဝိပါကမေဝ ဒေတိ၊ န ပဋိသန္ဓိဝိပါကံ၊ တသ္မာ တဿာ ပဝတ္တိဝိပါကဿ ဝသေန ဝိဘင်္ဂေ ဝိပါကော ဥဒ္ဓဋော။ ဥဘယဝိပါကဒါယိကာယ ပန စေတနာယ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယော ဝုစ္စတီတိ တဒဘာဝတော ပဋ္ဌာနေ တဿာ သော န ဝုတ္တော။ ယံ ပန အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝိညာဏဿ ပစ္စယဘာဝေ အပနေတဗ္ဗာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၆ သင်္ခါရပဒနိဒ္ဒေသ) ဝုတ္တံ၊ တံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧဝံ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာပိ ¶ န ဟောတီ’’တိ ဣဒမ္ပိ ဝိညာဏဿ ပစ္စယတာဘာဝမတ္တံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှေတ္ထ အညမညံ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယ စ အဝိရောဓော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဧတ္ထာတိ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာယ ဝိပါကဒါနေ။ အမတဂ္ဂပထေတိ ဧဝံနာမကေ ပကရဏေ။ ‘‘ပုထုဇ္ဇနသန္တာနေ အကုသလာ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ၊ သေက္ခသန္တာနေ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ ဣမဿ အတ္ထဿ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ပုထုဇ္ဇနာနံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘န ဝုစ္စန္တီ’’တိ ဣမိနာ ပုထုဇ္ဇနေ ပဝတ္တဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနာဒီနံ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗပရိယာယာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ယဒိ ဝုစ္စေယျု’’န္တိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ ယုတ္တိတော စ အာဂမတော စ ဝိဘာဝေတိ။ တတ္ထ ကေသဉ္စီတိ သကဘဏ္ဍေ ဆန္ဒရာဂါဒီနံ။ ကေစီတိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒယော။ ကဒါစီတိ အတီတာဒိကေ ကိသ္မိဉ္စိ ကာလေ။ စတ္တတ္တာတိအာဒိ ¶ ပရိယာယဝစနံ။ ဥပနိဿာယာတိ ဥပနိဿယပစ္စယေ ကတွာ။

ဣတရေသန္တိ နဒဿနေနပဟာတဗ္ဗာနံ။ န စ န ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ ယထာဝုတ္တပါဠိယံ ဥဒ္ဓစ္စဂ္ဂဟဏေန ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေါ ဂဟိတော၊ န ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဥဒ္ဓစ္စန္တိ ဧဝမတ္ထေ သတိ။ တန္တိ ဒိဋ္ဌိံ။ ‘‘အတီတာဒိဘာဝေန နဝတ္တဗ္ဗတ္တေ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု အနာဂတာ ဧဝ ပဟာတဗ္ဗာတိ? န၊ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာ နိပ္ပရိယာယေန အနာဂတာ နာမ၊ ပဟာတဗ္ဗာ ပန န ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာတိ တေသံ အတီတာဒိဘာဝေန နဝတ္တဗ္ဗတာ ဝုတ္တာ။ ဒဿနံ အပေက္ခိတွာတိ ဘာဝိတံ ဒဿနမဂ္ဂံ ဥပနိဓာယ။ သဟာယဝိရဟာတိ ဒဿနပဟာတဗ္ဗသင်္ခါတသဟကာရိကာရဏာဘာဝတော။ ဝိပါကံ န ဇနယန္တီတိ သကလကိလေသပရိက္ခယေ ဝိယ ဧကစ္စပရိက္ခယေပိ တန္နိမိတ္တံ တံ ဧကစ္စံ ကမ္မံ န ဝိပစ္စတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိပါကော ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တောတိ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိဘေဒံ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝိပါကံ သန္ဓာယာဟ။

အကုသလာနန္တိ ယထာဝုတ္တဝိသေသာနံ ပုထုဇ္ဇနသန္တာနေ အကုသလာနံ။ အပ္ပဟာတဗ္ဗာနန္တိ အပ္ပဟာတဗ္ဗသဘာဝါနံ ကုသလာဒီနံ။ အပ္ပဟာတဗ္ဗဝိရုဒ္ဓသဘာဝတာ သာဝဇ္ဇတာ။ ‘‘ဧဝမ္ပီ’’တိအာဒိ ဒေါသန္တရဒဿနံ။ တေန ယဒိပိ တေသံ အကုသလာနံ ဣမသ္မိံ တိကေ တတိယပဒသင်္ဂဟော န သိယာ၊ နဝတ္တဗ္ဗတာ ပန အာပဇ္ဇတီတိ ဒီပေတိ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဓမ္မဝသေန အသင်္ဂဟိတဿ တိကဒုကေသု နဝတ္တဗ္ဗတာပတ္တီတိ အာဟ ‘‘နာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဣဒါနိ တံ နဝတ္တဗ္ဗတာနာပဇ္ဇနံ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ’’တိအာဒိနာ ကာရဏတော၊ နိဒဿနတော စ ဝိဘာဝေတိ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ တိကေ။ နိယောဂတောတိ နိယမတော ဧကန္တတော။ တေသန္တိ ပဒတ္တယသင်္ဂဟိတဓမ္မာနံ။ ယထာဝုတ္တပဒေသု ဝိယာတိ ယထာဝုတ္တေသု ¶ ပဌမာဒီသု တီသု ပဒေသု။ ယထာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ စိတ္တုပ္ပာဒါ၊ ဣတရေ စ ယထာရဟံ ရာသိတ္တယဝသေန ဘိန္ဒိတွာ ဘဇာပိတာ တံတံကောဋ္ဌာသတော ကတာ၊ ဧဝံ။ တတ္ထာပီတိ စတုတ္ထကောဋ္ဌာသေပိ။ ဘဇာပေတဗ္ဗေတိ နဝတ္တဗ္ဗဘာဝံ ဘဇာပေတဗ္ဗေ။ တဒဘာဝါတိ တဿ စတုတ္ထကောဋ္ဌာသဿ အဘာဝါ။ တထာတိ နဝတ္တဗ္ဗဘာဝေန။

ဥပ္ပန္နတ္တိကေ အတီတာ၊ ဣဓ ယထာဝုတ္တအကုသလာ န ဝုတ္တာ၊ အပေက္ခိတဗ္ဗဘာဝေနာရဟိတာပိ တံသဘာဝါနတိဝတ္တနတော တထာ ဝုစ္စန္တီတိ နဝတ္တဗ္ဗတာပတ္တိဒေါသံ ပရိဟရန္တော တဿ ဥဒါဟရဏံ တာဝ ဒဿေတုံ ‘‘အထ ¶ ဝါ ယထာ သပ္ပဋိဃေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တံသဘာဝေါ စေတ္ထ သာဝဇ္ဇတာဝိသိဋ္ဌော ဒဿနပဟာတဗ္ဗဘာဝါဘာဝေါ။ ‘‘ဧဝဉ္စ သတီ’’တိအာဒိနာ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ လဒ္ဓဂုဏံ ဒဿေတိ။ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာနန္တိ ပရိယာယေန နိပ္ပရိယာယေန စ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာနံ၊ တတ္ထ ပုရိမာနံ အမုချသဘာဝတ္တာ၊ ပစ္ဆိမာနံ အဝိပါကတ္တာ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယတာ န ဝုတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာ စ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာနံ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယဘာဝေါ နတ္ထိ၊ ဧဝံ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာနံ ဝသေန တေသံ ပစ္စယလာဘောပိ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော ‘‘န စ…ပေ… ဝုတ္တာ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ယေ ဟိ…ပေ… ပဝတ္တန္တီ’’တိ။ တတ္ထ န တေ ဒဿနတော ဥဒ္ဓံ ပဝတ္တန္တီတိ ယေ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗပစ္စယာ ကိလေသာ၊ တေ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗပက္ခိကာ ဧဝါတိ တေသံ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗပရိယာယော ဧဝ နတ္ထိ၊ ကထံ တေသံ ဝသေန ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာနံ ကေနစိ ပစ္စယေန ပစ္စယောတိ ဝုစ္စေယျာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယေ ပုထုဇ္ဇနသန္တာနေ န ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ၊ န တေ ပရမတ္ထတော ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ။ ယေ ပန တေ သေက္ခသန္တာနေ၊ န တေသံ ပစ္စယဘူတာ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ အတ္ထီတိ ဧဝမ္ပိ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာနံ ကေနစိ ပစ္စယေန ပစ္စယောတိ န ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယဒိ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗပစ္စယာ ကိလေသာ ဒဿနပက္ခိကာ၊ တပ္ပစ္စယံ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗံ သိယာတိ ကထံ တဿ ဧကန္တဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗတာ ဝုတ္တာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗပစ္စယဿာ’’တိအာဒိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သရာဂဝီတရာဂသန္တာနေသု သဟာယဝေကလ္လေန ကမ္မဿ ဝိပါကာဝိပါကဓမ္မတာ ဝိယ ပုထုဇ္ဇနသေက္ခသန္တာနေသု ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဿ ဝုတ္တနယေန သဝိပါကာဝိပါကတာ သိဒ္ဓါ၊ တသ္မာ။ တဿာတိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဿ။ တာဒိသဿေဝါတိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဘာဝေန ဧကသဘာဝဿ။

ဧတ္ထ စ ယံ ‘‘န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗမ္ပိ အတ္ထိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတ’’န္တိအာဒိ အမတဂ္ဂပထေ ဝုတ္တံ၊ တံ အကာရဏံ၊ ကသ္မာ? တဿ ဧကန္တေန ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗတ္တာ။ ယထာဟ ¶ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ? ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတော စိတ္တုပ္ပာဒေါ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၅၈၃)။ ယဒိ ဟိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗမ္ပိ အဘဝိဿ၊ ယထာ အတီတာရမ္မဏတ္တိကေ ‘‘နိယောဂါ အနာဂတာရမ္မဏာ နတ္ထီ’’တိ ¶ ဝတွာ ‘‘ကာမာဝစရကုသလဿ ဝိပါကတော ဒသ စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိအာဒိနာ ပုန ဝိဘဇိတွာ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ? နိယောဂါ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတော စိတ္တုပ္ပာဒေါ သိယာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗော၊ သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗော ‘ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗော’တိပိ ‘ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗော’တိပီ’’တိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ န စ တထာ ဝုတ္တံ။ ယာ စ တမတ္ထံ ပဋိပါဒေန္တေန ‘‘ယဒိ ဝုစ္စေယျု’’န္တိအာဒိနာ ယုတ္တိ ဝုတ္တာ၊ သာပိ အယုတ္တိ။ ကသ္မာ? ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာရမ္မဏာနံ ရာဂဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စာနံ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗဘာဝဿေဝ ဣစ္ဆိတတ္တာ။

ယဉ္စ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေါ ဝုတ္တောတိ ဒဿေတုံ အဓိပတိပစ္စယနိဒ္ဒေသေ ဥဒ္ဓစ္စဿ အနုဒ္ဓရဏံ ကာရဏဘာဝေန ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ အကာရဏံ အညထာပိ သာဝသေသပါဌဒဿနတော။ တထာ ဟိ ‘‘အတီတော ဓမ္မော ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဿ၊ အနာဂတော ဓမ္မော ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၁၈။၂) ဧတေသံ ဝိဘင်္ဂေ စေတောပရိယဉာဏဂ္ဂဟဏံ ကတွာ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နော ဓမ္မော ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဿာ’’တိ ဣမဿ ဝိဘင်္ဂေ လဗ္ဘမာနမ္ပိ စေတောပရိယဉာဏဂ္ဂဟဏံ န ကတံ။

သဟာယဘာဝေါ စ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာနံ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗဿ ဝိပါကဒါနံ ပတိ ဝိစာရေတဗ္ဗော။ ကိံ အဝိဇ္ဇာဒိ ဝိယ ဒါနာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိယာ ဧဝ ဝိကုပ္ပာဒနသမတ္ထတာပါဒနေန ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာနံ သဟကာရိကာရဏံ ဟောန္တိ၊ ဥဒါဟု ကိလေသော ဝိယ ကမ္မဿ ပဋိသန္ဓိဒါနေ သတီတိ၊ ကိဉ္စေတ္ထ – ယဒိ ပုရိမနယော၊ သောတာပန္နာဒိသေက္ခသန္တာနေ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗဿ ကိရိယဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ၊ သဟာယဝေကလ္လေန အဝိပါကသဘာဝတာယ အာပါဒိတတ္တာ ခီဏတဏှာဝိဇ္ဇာမာနေ သန္တာနေ ဒါနာဒိ ဝိယ။ အထ ဒုတိယော၊ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာဘိမတဿာပိ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ၊ ပဋိသန္ဓိဒါနေ သတိ အပါယဂမနီယသဘာဝါနတိဝတ္တနတော။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ၊ တသ္မာ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယ ¶ စ အဝိရုဇ္ဈနဝသေနေတ္ထ အတ္ထဝိနိစ္ဆယော ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာတိ ¶ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာ။ ဝိညာဏပစ္စယဘာဝေတိ သမ္ပုဏ္ဏဝိပါကဝိညာဏပစ္စယဘာဝေ။ ကာရဏံ ဒဿေန္တောတိ အဝိကလဖလုပ္ပာဒနာဓိကာရေ တဒဘာဝတော ယဒိပိ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာ ဝိညာဏဿ ပစ္စယဘာဝေ အပနေတဗ္ဗာ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပန ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေ ဂဟေတဗ္ဗာတိ ဣမံ ကာရဏံ ဒဿေန္တော။ သဗ္ဗာပီတိ ဝီသတိပိ။ တေနာဟ ‘‘ဧကဝီသတီတိ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ တန္တိ ယေန ကာရဏေန သင်္ခါရဂ္ဂဟဏေန အဘိညာစေတနာယ အဂ္ဂဟဏံ၊ တံ ကာရဏံ။ ဣတရာဝစနဿာပီတိ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာဝစနဿာပိ။ ကိံ ပန တံ? ဝိညာဏဿ ပစ္စယဘာဝါဘာဝေါ ဧဝ။ ဘေဒါဘာဝါတိ ကာယဝစီသင်္ခါရဝသေန ဝိဘာဂါဘာဝတော။ သံယောဂေါတိ တိကန္တရပဒဝသေန သံယောဇနံ၊ တထာ သင်္ဂဟောတိ အတ္ထော။

သုခသညာယ ဂဟဏံ အဿာဒနန္တိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘သုခသညာယ…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ။ ‘‘သုခသညာယာ’’တိ စ ဣဒံ ကရဏတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ ဝိပလ္လာသော ဟိ ဒုက္ခေ သုခသညာ။ ယံ ပန အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အညာဏေနာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဟေတုမှိ ကရဏဝစနံ ဝိပလ္လာသဿာဒနာနံ အဝိဇ္ဇာယ ဟေတုဘာဝဒဿနတော။ ‘‘ရထော သေတပရိက္ခာရော’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၅။၄) ပရိဝါရတ္ထောပိ ပရိက္ခာရသဒ္ဒေါ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘တဏှာယ ပရိဝါရေ’’တိ။ တဏှာပရိဝါရေတိ စ တဏှာယ ကိစ္စသာဓနေန သင်္ခါရာနံ သဟကာရိကာရဏဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပရိက္ခာရဋ္ဌော သင်္ခါရဋ္ဌော ဝိယ ဘူသနဋ္ဌော ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘သင်္ခတေ အလင်္ကတေ’’တိ အာဟ။ ပရိက္ခရောတိ ယထာ ဖလဒါနသမတ္ထာ ဟောန္တိ၊ တထာ သင်္ခရောတိ။ အမရဏတ္ထာတိ အမတတ္ထာ၊ နိဗ္ဗာနတ္ထာတိ အတ္ထော။ ဒုက္ကရကိရိယာတိ ပဉ္စာတပတပ္ပနာဒိဒုက္ကရစရိယာ။ ဒေဝဘာဝါယ တပေါ ဒေဝဘာဝတ္ထံ တပေါ။ မာရေတီတိ မရော ဟေတုအတ္ထံ အန္တောနီတံ ကတွာ။ အမင်္ဂလမ္ပိ မင်္ဂလပရိယာယေန ဝေါဟရန္တိ မင်္ဂလိကာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌသဒ္ဒေါ ဝိယာ’’တိ ယထာ ‘‘အသိဝေ သိဝါ’’တိ။

ပပါတံ ပတနဒုက္ခသဒိသန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဇာတိအာဒိပပါတဒုက္ခ’’န္တိ။ ဣန္ဒဒုဒ္ဒဗြဟ္မကူဋသညိတပဗ္ဗတသိခရပ္ပပါတော မရုပပါတော။ တံ ပုညဖလံ အတ္ထော ပယောဇနံ ဧတဿာတိ တဒတ္ထော။

ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ¶ တရုဏိယာ။ အသဝသော အသေရိဝိဟာရီ။ ကိလေသာသုစိပဂ္ဃရဏေန ပဏ္ဍိတေဟိ ဇိဂုစ္ဆနီယံ။ ရာဂါဒိပရိဠာဟေန၊ ကဋုကဝိပါကတာယ စ ဒုက္ခံ။ အာရဘတိ ကရောတိ။ သဘယဿာပိ ပိသာစနဂရဿ ကာမဂုဏသမိဒ္ဓိယာ သုခဝိပလ္လာသဟေတုဘာဝေါ ဝိယာတိ ယောဇနာ။ ဘိန္နဇာတိယေန အဝေါမိဿတာ နိရန္တရတာ။ ဇရာယ မရဏေန စ အညထတ္တံ ဝိပရိဏာမော။

‘‘န ¶ တာဝါဟံ ပါပိမ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ ဝစနတော ‘‘တာတ ဧဟိ၊ တာဝ ဣဒံ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇာဟီ’’တိအာဒီသု ယဒိပိ ပရိမာဏနိယမနကမပဒပူရဏမတ္တာဒီသုပိ တာဝ-သဒ္ဒေါ ဒိဿတိ၊ ဣဓ ပန ဝက္ခမာနတ္တာပေက္ခော အဓိပ္ပေတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘တာဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တရာပေက္ခော နိပါတော’’တိ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ပန…ပေ… ဒဿေတီတိ ပုဗ္ဗေနာပရံ အဋ္ဌကထာယံ အဝိရုဇ္ဈနမာဟ။

ရာဂါဒိအဿာဒနကာလေသူတိ ရာဂါဒီနံ အဿာဒနကာလေသု။ ‘‘ရာဂဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာယာ’’တိ ဧတ္ထ ရာဂသမ္ပယုတ္တာယ တာဝ အဝိဇ္ဇာယ ယောဇနာ ဟောတု ရာဂဿ အဿာဒနဘာဝတော၊ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာယ ပန ကထန္တိ အာဟ ‘‘တဒဝိပ္ပယုတ္တာ စ ဒိဋ္ဌီ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ။ တံသမ္ပယုတ္တသင်္ခါရဿာတိ ရာဂါဒိသမ္ပယုတ္တသင်္ခါရဿ။ အဝိဇ္ဇာရမ္မဏာဒိတန္တိ အဝိဇ္ဇာယ အာရမ္မဏာဒိတံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယပကတူပနိဿယေ၊ အနန္တရာဒိကေ စ ပစ္စယေ သင်္ဂဏှာတိ။ အနဝိဇ္ဇာရမ္မဏဿာတိ န အဝိဇ္ဇာရမ္မဏဿ အဝိဇ္ဇံ အနာရဗ္ဘ ပဝတ္တဿ။ အာရမ္မဏာဓိပတိအနန္တရာဒိပစ္စယဝစနေသူတိ အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယပစ္စယဝစနေသု အဝုတ္တဿ အနဝိဇ္ဇာရမ္မဏဿ၊ အနန္တရာဒိပစ္စယဝစနေသု အဝုတ္တဿ ပဌမဇဝနဿ၊ ဒွီသုပိ ဝုတ္တဿ အဝိဇ္ဇာရမ္မဏဿ ဒုတိယာဒိဇဝနဿာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အနန္တရပစ္စယလာဘိနော အနန္တရာဒိနာ၊ သဟဇာတဿ ဟေတုအာဒိနာ၊ အသဟဇာတဿ ဥပနိဿယာဒိနာ သင်္ခါရဿ အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယော ဟောတီတိ အယမတ္ထော ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိအာဒိနာ ဒဿိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သမတိက္ကမဘဝပတ္ထနာဝသေနာတိ အဝိဇ္ဇာသမတိက္ကမတ္ထာယ အရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ ဥပ္ပာဒေန္တဿ၊ အဝိဇ္ဇာသမ္မူဠှတ္တာ အရူပဘဝသမ္ပတ္တိယော ပတ္ထေတွာ တာနေဝ ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေန္တဿာတိ ပုညာဘိသင်္ခါရေ ဝုတ္တေန နယေန၊ ဝုတ္တနယာနုသာရေနာတိ အတ္ထော။

ဧကကာရဏဝါဒေါ ¶ အာပဇ္ဇတိ ယထာ ပကတိဣဿရပဇာပတိပုရိသကာလာဒိဝါဒါ။ ဧကသ္မိံယေဝ လောကဿ ကာရဏဘူတေ သတိ တတော သကလာယ ပဝတ္တိယာ အနဝသေသတော၊ သဗ္ဗဒါ စ ပဝတ္တိတဗ္ဗံ အပေက္ခိတဗ္ဗဿ ကာရဏန္တရဿ အဘာဝတော။ န စေတံ အတ္ထိ ကမေနေဝ ပဝတ္တိယာ ဒဿနတော။ ကာရဏန္တရာပေက္ခတာယ ပန ဧကကာရဏဝါဒေါ အပဟတော သိယာ ဧကဿ စ အနေကသဘာဝတာဘာဝါ။ ယတ္တကာ တတော နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ သဗ္ဗေဟိ တေဟိ သမာနသဘာဝေဟေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ဝိသဒိသေဟိ၊ ဣတရထာ တဿ ဧကဘာဝေါ ဧဝ န သိယာတိ ဣမမတ္ထမာဟ ‘‘သဗ္ဗဿ…ပေ… ပတ္တိတော စာ’’တိ။ ပါရိသေသေနာတိ ဧကတော ဧကံ၊ ဧကတော အနေကံ၊ အနေကတော ဧကန္တိ ဣမေသု တီသု ပကာရေသု အဝိဇ္ဇမာနေသု အနုပလဗ္ဘမာနေသု ပါရိသေသဉာယေန။ အနေကတော အနေကန္တိ ဧကသ္မိံ စတုတ္ထေ ဧဝ စ ¶ ပကာရေ ဝိဇ္ဇမာနေ။ ယဒိဒံ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိအာဒိနာ ဧကဟေတုဖလဒီပနံ၊ တံ ဧတ္ထ ဒေသနာဝိလာသေန၊ ဝိနေယျဇ္ဈာသယဝသေန ဝါ ဓမ္မာနံ ပဓာနပါကဋာသာဓာရဏဘာဝဝိဘာဝနတ္ထန္တိ ဧကဟေတုဖလဒီပနံ န နုပပဇ္ဇတိ ဥပပဇ္ဇတိယေဝါတိ ဒဿေတိ ‘‘ယသ္မာ’’တိအာဒိနာ။

ယထာဖဿန္တိ သုခဝေဒနီယာဒိစက္ခုသမ္ဖဿာဒိတံတံဖဿာနုရူပန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘သုခဝေဒနီယ’’န္တိအာဒိံ ဝတွာ ‘‘ဝေဒနာဝဝတ္ထာနတော’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘သမာနေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သမာနေသူတိ အဝိသိဋ္ဌေသု။ ဖဿဝသေနာတိ သုခဝေဒနီယာဒိဖဿဝသေန။ ဝိပရိယာယာဘာဝတောတိ ဗျတ္တယာဘာဝတော။ န ဟိ ကဒါစိ သုခဝေဒနီယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ ဒုက္ခာဒိဝေဒနီယံ ဝါ ဖဿံ ပဋိစ္စ သုခဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သုခါဒိစက္ခုသမ္ဖဿဇာဒီနန္တိ သုခါဒီနံ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဒီနဉ္စ ဝေဒနာနံ။ ဩဠာရိကသုခုမာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဟီနပဏီတာဒိသင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဥပါဒါယ ယာ ဝေဒနာ ‘‘ဩဠာရိကာ၊ ဟီနာ’’တိ ဝါ ဝုစ္စတိ၊ န တံယေဝ ဥပါဒါယ တဿာ ကဒါစိပိ သုခုမတာ ပဏီတတာ ဝါ အတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဩဠာရိကသုခုမာဒိသင်္ကရာဘာဝတော’’တိ။ ယထာဝုတ္တသမ္ဖဿဿာတိ သုခဝေဒနီယာဒိဖဿဿ။ သုခဝေဒနီယဖဿတောယေဝ သုခဝေဒနာ၊ န ဣတရဖဿတော။ သုခဝေဒနီယဖဿတော သုခဝေဒနာဝ၊ န ဣတရဝေဒနာ။ တထာ သေသေသုပီတိ ဥဘယပဒနိယမဝသေန ယထာဖဿံ ဝေဒနာဝဝတ္ထာနံ၊ ယထာဝေဒနံ ဖဿဝဝတ္ထာနန္တိ ပဒဒွယေန ကာရဏန္တရာသမ္မိဿတာ ဖလဿ၊ ဖလန္တရာသမ္မိဿတာ ¶ စ ကာရဏဿ ဒဿိတာ ပဌမပက္ခေ အသံကိဏ္ဏတာဝဝတ္ထာနန္တိ ကတွာ။ ဒုတိယပက္ခေ ပန ပစ္စယဘေဒဘိန္နေန ကာရဏဝိသေသေန ဖလဝိသေသော၊ ဖလဝိသေသေန စ ကာရဏဝိသေသော နိစ္ဆီယတီတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော သန္နိဋ္ဌာနံ ဝဝတ္ထာနန္တိ ကတွာ။ ပုရိမသ္မိဉ္စ ပက္ခေ ဓမ္မာနံ အသင်္ကရတော ဝဝတ္ထာနံ ဝုတ္တံ၊ ဒုတိယသ္မိဉ္စ ယထာဝဝတ္ထိတဘာဝဇာနနန္တိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ဥတုအာဒယောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန စိတ္တဝိသမာစာရာ ပိတ္တဝါတာဒယောပိ သင်္ဂယှန္တိ။ ဧကသ္မိံ ဒေါသေ ကုပိတေ ဣတရေပိ ခေါဘံ ဂစ္ဆန္တိ။ သန္တေသုပိ တေသု သေမှပဋိကာရေန ရောဂဝူပသမတော သေမှော ပါကဋောတိ အတ္ထော။

‘‘ဘဝေါ’’တိ ဝုတ္တာနံ သင်္ခါရာနံ ကာရဏဿ ပကာရဏံ၊ ကာရဏမေဝ ဝါ တဏှာတိ အာဟ ‘‘တဏှာယ သင်္ခါရကာရဏဘာဝဿ ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။ တဿာပီတိ တဏှာယပိ။ တဏှာ ဟိ ကာမာသဝေါ ဘဝါသဝေါ စ။ ကာမာသဝဘဝါသဝါ ကာမုပါဒါနံ၊ ဒိဋ္ဌာသဝေါ ဣတရုပါဒါနန္တိ အာဟ ‘‘စတုရုပါဒါနဘူတာ ¶ ကာမဘဝဒိဋ္ဌာသဝါ’’တိ။ တေ စ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ဝစနတော ဥပါဒါနဉ္စ၊ ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ ဝစနတော တဏှာ စ သင်္ခါရဿ ကာရဏန္တိ ပါကဋာ။ အနဿာဒနီယေသု အနေကာဒီနဝဝေါကိဏ္ဏေသု သင်္ခါရေသု အဿာဒါနုပဿနာ အဝိဇ္ဇာယ ဝိနာ န ဟောတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဿာဒါနုပဿိနော…ပေ… ဒဿိတာ ဟောတီ’’တိ။ ခီဏာသဝဿ သင်္ခါရာဘာဝတောတိ ဗျတိရေကေနပိ အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရကာရဏဘာဝံ ဝိဘာဝေတိ။ ဧကန္တေန ဟိ ခီဏာသဝေါဝ ဝိဒ္ဒသု။ ဧတေန ဗာလာနံ ဧဝ သမ္ဘဝတော အဝိဇ္ဇာယ အသာဓာရဏတာ ဝုတ္တာတိ ဒဿေတိ။ ဝတ္ထာရမ္မဏာဒီနိ ဟိ ဣတရေသမ္ပိ သာဓာရဏာနိ။ ဝတ္ထာရမ္မဏတဏှုပါဒါနာဒီနိ ဝိယ အဝိဇ္ဇာပိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ သာဓာရဏကာရဏန္တိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘ပုညဘဝါဒီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန အပုညာနေဉ္ဇဘဝါ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ပုညဘဝေါတိ ပုညာဘိသင်္ခါရဟေတုကော ဥပပတ္တိဘဝေါ။ ဧသ နယော သေသေသု။ ဧတ္ထ စ ကိစ္စကရဏဋ္ဌာနဘေဒေန ကိစ္စဝတီ အဝိဇ္ဇာ ဘိန္ဒိတွာ ဒဿိတာ။ န ဟိ ယဒဝတ္ထာ အဝိဇ္ဇာ ပုညာဘိသင်္ခါရာနံ ဥပနိဿယော၊ တဒဝတ္ထာ ဧဝ ဣတရေသံ ဥပနိဿယောတိ သက္ကာ ဝိညာတုံ။ ဧတ္ထ စ ဘဝါဒီနဝပ္ပဋိစ္ဆာဒနန္တိ အတ္ထတော ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ တံတံဘဝသင်္ခါတဒုက္ခဟေတုသဘာဝါနဘိသမယနိမိတ္တတာ။

ဌာနန္တိ ¶ ဓရမာနတာ အဓိပ္ပေတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဌာနဝိရုဒ္ဓါတိ အတ္ထိတာဝိရုဒ္ဓါ’’တိ။ ဌာနာဝိရုဒ္ဓါ စက္ခုရူပါဒယော။ ‘‘ပုရိမစိတ္တဉှီ’’တိအာဒိနာ ဌာနဝိရုဒ္ဓါ စ ဥဒါဟဋောတိ အာဟ ‘‘န ဣဒံ ဧကန္တိကံ သိယာ’’တိ။ ‘‘စက္ခုရူပါဒယော’’တိအာဒိနာ ဟိ ပရတော ဌာနာဝိရုဒ္ဓါ ဥဒါဟရီယန္တီတိ။ ပုရိမသိပ္ပာဒိသိက္ခာ ဟိ ပစ္ဆာ ပဝတ္တမာနသိပ္ပာဒိကိရိယာနံ သမောဓာနာသမ္ဘဝါ ဌာနဝိရောဓောတိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ သမတ္ထေတုံ ‘‘န စ သိပ္ပာဒီန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တန္တိ ပဋိသန္ဓိအာဒိဌာနံ။ ဣဓာတိ ဌာနသဘာဝကိစ္စာဒိဂ္ဂဟဏေ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာရမ္မဏဘူမိသန္တာနာဒိဝိရုဒ္ဓါ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ တေ စ အနုလောမတော ဂေါတြဘုဿ၊ ဂေါတြဘုတော မဂ္ဂဿ လိင်္ဂပရိဝတ္တနာဒိဝသေန စ ပဝတ္တိယံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နမနရုပ္ပနဝိရောဓာ သဘာဝဝိရုဒ္ဓါ ပစ္စယောတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ နမနရုပ္ပနန္တိ အရူပရူပဘာဝမေဝ ဒဿေတိ။ ကမ္မံ စေတနာသဘာဝံ၊ ရူပံ ရုပ္ပနသဘာဝန္တိ သဘာဝဝိရုဒ္ဓံ။ မဓုရမ္ဗိလရသာဒီတိ ခီရံ မဓုရရသံ ပိတ္တုပသမနံ မဓုရဝိပါကသဘာဝံ၊ ဒဓိ အမ္ဗိလရသံ ပိတ္တဗြူဟနံ ကဋုကဝိပါကသဘာဝန္တိ အတော သဘာဝဝိရောဓာ။

ဒဓိအာဒီနီတိ ဒဓိပလာလာနိ။ ဘူတိဏကဿာတိ ဘူတိဏကနာမကဿ ဩသဓိဝိသေသဿ။ အဝီ ¶ နာမ ဧဠကာ၊ တာ ပန ယေဘုယျေန ရတ္တလောမကာ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ရတ္တာ ဧဠကာ’’တိ။ ဝိပါကာနမ္ပိ ပစ္စယဘာဝတော၊ အဝိပါကာနမ္ပိ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝတော န ဝိပါကဓမ္မဝိပါကာပေက္ခာ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိပါကာယေဝ တေ စ နာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။ တဒဝိပါကာနန္တိ တဿာ အဝိဇ္ဇာယ အဝိပါကဘူတာနံ။ န န ယုဇ္ဇတိ ယုဇ္ဇတိ ဧဝ ပစ္စယုပ္ပန္နတာမတ္တဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ တဒဝိရုဒ္ဓါနန္တိ တာယ အဝိဇ္ဇာယ အဝိရုဒ္ဓါနံ။

ပုဗ္ဗာပရိယဝဝတ္ထာနန္တိ ကာယပဝတ္တိဂတိဇာတိအာဒီနံ ယထာရဟံ ပုဗ္ဗာပရဘာဝေန ပဝတ္တိ၊ သာ ပန ကေနစိ အကဋာ အကဋဝိဓာ ပဋိနိယတသဘာဝါတိ ဒဿေတုံ နိယတိဝါဒိနာ ဝုတ္တနိဒဿနံ အာဟရန္တော ‘‘အစ္ဆေဇ္ဇသုတ္တာဝုတာဘေဇ္ဇမဏီနံ ဝိယာ’’တိ အာဟ။ ဒုတိယဝိကပ္ပေ သင်္ဂတီတိ အဓိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ယာဒိစ္ဆိကတာ၊ ယံ သန္ဓာယ ‘‘ယဒိစ္ဆာယ ပဝတ္တနံ နိဝတ္တနံ ယဒိစ္ဆာယာ’’တိအာဒိ ဝုစ္စတိ။ ဘာဝေါတိ ဓမ္မာနံ သဘာဝသိဒ္ဓိတာ၊ ယံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ ‘‘ကဏ္ဋကဿ ကောဋိတိခိဏဘာဝံ၊ ကပိဋ္ဌဖလဿ ဝဋ္ဋဘာဝံ၊ မိဂပက္ခီနံ ဝါ ဝိစိတ္တဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒိတံ ကော အဘိသင်္ခရောတိ၊ ကေဝလံ သဘာဝသိဒ္ဓါဝါယံ ဝိသေသော’’တိ။ တေနာဟ ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ၊ သဗ္ဗေ ပါဏာ ¶ ၊ သဗ္ဗေ ဘူတာ၊ သဗ္ဗေ ဇီဝါ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသင်္ဂတိဘာဝပရိဏတာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၈)။ ဧတေဟိ ဝိကပ္ပနေဟီတိ စုတိအာဒီသု သမ္မူဠှတာယ ‘‘သတ္တော မရတီ’’တိအာဒိဝိကပ္ပနေဟိ ကာရဏဘူတေဟိ။ အကုသလံ စိတ္တံ ကတွာတိ အယောနိသောမနသိကာရပရိဗြူဟနေန စိတ္တံ အကုသလံ ကတွာ။

သုတ္တာဒိဓမ္မန္တိ သုတ္တဂေယျာဒိပရိယတ္တိဓမ္မံ။ ပရိယတ္တိဓမ္မဉှိ သမ္မဒေဝ ဇာနန္တော ပဋိပတ္တိဓမ္မံ ပရိပူရေတွာ ပဋိဝေဓဓမ္မေ ပတိဋ္ဌဟတိ။ တန္တိ တံ ဇာနနံ၊ နိဗ္ဗာနာဘိသမယောတိ အတ္ထော။

သင်္ခါရပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိညာဏပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၂၇။ ယထာဝုတ္တသင်္ခါရပစ္စယာတိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒိဝုတ္တပ္ပကာရသင်္ခါရပစ္စယာ။ ဝိညာဏာဒယော ဝေဒနာပရိယောသာနာ ¶ ဧတရဟိ ဝိပါကဝဋ္ဋဘူတာ ဣဓာဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘တံကမ္မနိဗ္ဗတ္တမေဝ ဝိညာဏံ ဘဝိတုံ အရဟတီ’’တိ။ အယဉ္စ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ဓာတုကထာပါဠိယာ န သမေတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဓာတုကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဓာတုကထာယံ ဝစနတော သဗ္ဗဝိညာဏဖဿဝေဒနာပရိဂ္ဂဟော ကတော ဓာတုကထာယန္တိ ယောဇနာ။ သပ္ပဒေသာတိ သာဝသေသာ၊ ဝိပါကာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိညာဏာဒီသု ဟိ ဝိပါကေသုယေဝ အဓိပ္ပေတေသု ယထာ –

‘‘ဝိပါကေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ တေ ဓမ္မာ အသင်္ခတံ ခန္ဓတော ဌပေတွာ ပဉ္စဟိ ခန္ဓေဟိ ဒွါဒသဟာယတနေဟိ တေရသဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟိတာ။ ကတိဟိ အသင်္ဂဟိတာ? န ကေဟိစိ ခန္ဓေဟိ န ကေဟိစိ အာယတနေဟိ ပဉ္စဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ (ဓာတု။ ၄၇၇) –

ဝိပါကဝိပ္ပယုတ္တာနံ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟာ ဝိဿဇ္ဇိတာ၊ ဧဝမိဓာပိ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သိယာ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကာ ဓမ္မာတိ ဣမဿ ဝိယ ဝိဿဇ္ဇနံ သိယာ’’တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တေန သင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတပဒနိဒ္ဒေသေ နိပ္ပဒေသာဝ ဝိညာဏဖဿဝေဒနာ ဂဟိတာ၊ တသ္မာ။ တတ္ထာတိ ဓာတုကထာယံ။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝသေနာတိ ¶ ဣမသ္မိံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂေ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝသေန။ တေနာဟ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ စာ’’တိအာဒိ။ တေန ယထာဝုတ္တအတ္ထဝဏ္ဏနာ သုတ္တန္တဘာဇနီယဝသေန ဝုတ္တာတိ ယထာဒဿိတံ ဝိရောဓံ ပရိဟရတိ။ ယဒိ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝသေန ဓာတုကထာပါဠိ ပဝတ္တာ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘ကာမဘဝေါ ပဉ္စဟိ ခန္ဓေဟိ ဧကာဒသဟာယတနေဟိ သတ္တရသဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟိတော။ ရူပဘဝေါ ပဉ္စဟိ ခန္ဓေဟိ ပဉ္စဟာယတနေဟိ အဋ္ဌဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟိတော’’တိအာဒိနာ (ဓာတု။ ၆၇-၆၈) ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓဝသေန ဘဝေါ ဝိဿဇ္ဇိတောတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘ဘဝေါ ပန…ပေ… န အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝသေန ဂဟိတော’’တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝသေန အဂ္ဂဟိတတ္တာ ဧဝ။ တတ္ထာတိ ဓာတုကထာယံ။ ဝိပါကဉှေတန္တိ ဟိ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထော။ ယသ္မာ ယထာဝုတ္တဗာတ္တိံသဝိဓဝိညာဏံ ဝိပါကံ၊ တသ္မာ တံ သင်္ခါရပစ္စယန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိညာဏဿ ဝိပါကတ္တာ’’တိအာဒိမာဟ။

‘‘သောမနဿသဟဂတာနေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ ဣဒံ ဝိစာရေတဗ္ဗံ ဥပေက္ခာသဟဂတကုသလာကုသလဇဝနာနန္တရမ္ပိ သောမနဿသဟဂတတဒါရမ္မဏဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ။ တထာ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘စတုန္နံ ပန ဒုဟေတုကကုသလစိတ္တာနံ အညတရဇဝနဿ ပရိယောသာနေ အဟေတုကစိတ္တံ တဒါရမ္မဏဘာဝေန ¶ ပတိဋ္ဌာတီ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၉၈ ဝိပါကုဒ္ဓါရကထာ) ဝတွာ ‘‘ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ပန သန္တီရဏမ္ပိ တဒါရမ္မဏမ္ပိ သောမနဿသဟဂတမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကုသလာကုသလဉှိ အဘိဣဋ္ဌမ္ပိ အာရမ္မဏံ တထာဘိသင်္ခရဏေန ကဒါစိ န မဇ္ဈတ္တံ ကတွာ န ပဝတ္တတိ၊ ဝိပါကံ ပန ယထာသဘာဝတောဝ အာရမ္မဏရသံ အနုဘဝတိ။ တေနာဟ ‘‘န သက္ကာ ဝိပါကံ ဝဉ္စေတု’’န္တိ။ ကိရိယဇဝနာနံ ပန ဝိသယာဘိသင်္ခရဏဿ ဗလဝဘာဝတော တဒနန္တရာနံ တဒါရမ္မဏာနံ ယထာဝိသယံ ဝေဒနာဝသေန တဒနုဂုဏတာ ဣစ္ဆိတာ။ ယေ ပန ကိရိယဇဝနာနန္တရံ တဒါရမ္မဏံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ တေသံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ယံ ပန ‘‘ဇဝနေန တဒါရမ္မဏံ နိယမေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ကုသလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ စ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယထာဝုတ္တော ဝိစာရေတဗ္ဗော။ တိဟေတုကဇဝနာဝသာနေ စ ဒုဟေတုကဇဝနာဝသာနေ စာတိ သမုစ္စယတ္ထော စ-သဒ္ဒေါ။ ကေစိ ပန ဝိဘာဂံ အကတွာ ‘‘ကုသလဇဝနာဝသာနေပိ အဟေတုကတဒါရမ္မဏံ ဟောတီတိ ‘ယေဘုယျေနာ’တိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ လောဘစိတ္တဿ ဝါ သတ္တာနံ ဗဟုလံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ‘‘ယေဘုယျေနာ’’တိ ¶ ဝုတ္တံ။ ‘‘သကိံ ဝါ’’တိ ဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေန ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ’’တိ ဒဿေတုံ ‘‘ဒိရတ္တတိရတ္တာဒီသု ဝိယ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ ဝါ-သဒ္ဒဿ အဘာဝါတိ သုယျမာနဿ ဝါ-သဒ္ဒဿ အဘာဝေန ဝုတ္တံ။ အတ္ထတော ပန တတ္ထာပိ ဝါ-သဒ္ဒေါ လဗ္ဘတေဝ။ တိရတ္တံ ပန ဝါသာဒိကေ လဗ္ဘမာနေ ဒိရတ္တေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒိရတ္တဂ္ဂဟဏံ ဝိသုံ န ယောဇေတီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဝစနသိလိဋ္ဌတာမတ္တေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကေဝလံ ‘‘တိရတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ အညတ္ထ ဝါသာဒိနာ အန္တရိတမ္ပိ တိရတ္တံ ဂဏှေယျ၊ ဒိရတ္တဝိသိဋ္ဌံ ပန တိရတ္တံ ဝုစ္စမာနံ တေန အနန္တရိတမေဝ တိရတ္တံ ဒီပေတီတိ အာဟ ‘‘နိရန္တရတိရတ္တဒဿနတ္ထံ ဝါ’’တိ။ ဗလဝရူပါဒိကေ အာရမ္မဏေတိ အတိမဟတိ ရူပါဒိအာရမ္မဏေ။ ‘‘အဓိပ္ပာယော’’တိ ဧတေန ဧကစိတ္တက္ခဏာယုကေပိ ဝိသယေ ကဒါစိ တဒါရမ္မဏံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ ‘‘သကိံ ဧဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမတ္ထံ ဥလ္လိင်္ဂေတိ။ ‘‘သဗ္ဗဒွါရေသု တဒါရမ္မဏေ ဒွေ ဧဝ စိတ္တဝါရာ အာဂတာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ အယမ္ပိ အတ္ထော ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗော။ အနုရူပါယ ပဋိသန္ဓိယာတိ အတ္တနော အတ္တနော အနုစ္ဆဝိကေန ပဋိသန္ဓာနကိစ္စေန။

‘‘ကတိ ပဋိသန္ဓိယော၊ ကတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တာနီ’’တိအာဒိနာ ပဋိသန္ဓိဝိစာရော ပရတော ဝိတ္ထာရတော ကထီယတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိသန္ဓိကထာ မဟာဝိသယာတိ ကတွာ ပဝတ္တိမေဝ တာဝ ဒဿေန္တော’’တိ။ အဟေတုကဒွယာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မဟာဝိပါကမဟဂ္ဂတဝိပါကေ သင်္ဂဏှာတိ။ ဒွါရနိယမာနိယမာဝစနန္တိ ဒွါရဿ နိယတာနိယတာဝစနံ၊ နိယတဒွါရံ အနိယတဒွါရန္တိ ဝါ အဝစနန္တိ အတ္ထော။ အနုပ္ပတ္တိတောတိ န ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ ယဒိပိ ‘‘အနုရူပါယ ပဋိသန္ဓိယာ’’တိ ပဋိသန္ဓိပိ ¶ ဟေဋ္ဌာ ဂဟိတာ၊ ‘‘ပဝတ္တိယံ ပနာ’’တိ အဓိကတတ္တာ ပန ပဝတ္တိယေဝ ပစ္စာမဋ္ဌာ။ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ပဌမုဒ္ဒိဋ္ဌာနိ သဗ္ဗာနိပိ လောကိယဝိပါကစိတ္တာနိ အနွာဒေသံ အရဟန္တီတိ အာဟ ‘‘တတြဿာတိ ပဝတ္တိယံ ဗာတ္တိံသဝိဓဿာ’’တိ။

ယထာ ကာမာဝစရပဋိသန္ဓိဝိညာဏသင်္ခါတဿ ဗီဇဿ အဘာဝေပိ ရူပဘဝေ စက္ခုသောတိန္ဒြိယပဝတ္တိအာနုဘာဝတော စက္ခုသောတဝိညာဏာနံ သမ္ဘဝေါ၊ ဧဝံ တေနေဝ ကာရဏေန သမ္ပဋိစ္ဆနာဒီနမ္ပိ တတ္ထ သမ္ဘဝေါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဣန္ဒြိယပဝတ္တိအာနုဘာဝတော ဧဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စက္ခုသောတဒွါရဘေဒေနာတိ စက္ခုသောတဒွါရဝိသေသေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ စက္ခုသောတဒွါရဿ။ ဒွါရဝန္တာပေက္ခော ဒွါရဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘ဝိညာဏဝီထိဘေဒါယတ္တတ္တာ’’တိ။ တသ္မိဉ္စ သတီတိ တသ္မိံ ¶ ဒွါရဘေဒေ ဝီထိဘေဒေ စ သတိ။ ဘာဝေါတိ ဥပ္ပတ္တိ။ ဇနကံ အနုဗန္ဓတိ နာမာတိ တံသဒိသေ တဗ္ဗောဟာရံ ကတွာ ဝုတ္တံ။

ဣဒံ ပန ဝတွာတိ ရူပါရူပါဝစရဓမ္မေ အာရဗ္ဘ တဒါရမ္မဏာနုပ္ပတ္တိံ ဝတွာ။ ဘာဝနာယာတိ အကုသလဘာဝနာယ သံကိလေသဝဍ္ဎနေန၊ သံကိလိဋ္ဌသမာဓာနေနာတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ လောဘဒေါသသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေပိ သမာဓိ ‘‘အဝဋ္ဌိတိ အဝိသာဟာရော အဝိက္ခေပေါ အဝိသာဟဋမာနသတာ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၁၁) နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ အဝတ္ထုဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ အဋ္ဌာနဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ အနာရမ္မဏဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ အတ္ထော။

‘‘ကေန ကတ္ထာ’’တိ ပဒဿ ‘‘ကေန စိတ္တေန ကသ္မိံ ဘဝေ’’တိ သင်္ခေပေန ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ဧကူနဝီသတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တေန တေန စိတ္တေနာတိ တေန တေန အဟေတုကဒွယာဒိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ ပဝတ္တမာနာ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ရူပါရူပဓမ္မာ ဧကူနဝီသတိ ပဋိသန္ဓိယောတိ ယောဇနာ။ တေန တေန စိတ္တေန သဟဇာတာဒိပစ္စယတာယ ဟေတုဘူတေန၊ ကရဏဘူတေန ဝါ။ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ။

အနုဿရဏတ္ထော ဗျာပါရော အနုဿရဏဗျာပါရော။ ကေစီတိ ဓမ္မသိရိတ္ထေရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တီသု ဇဝနဝါရေသု…ပေ… ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ကမ္မာဒိဥပဋ္ဌာနဿ ပရတော တီဟိ ဇဝနဝါရေဟိ ပဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အနေက…ပေ… အဘိပ္ပလမ္ဗနဉ္စ ဟောတီ’’တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧကဇဝနဝါရဿေဝ ကမ္မာဒိဥပဋ္ဌာနေန မရဏံ န သမ္ဘဝတိ၊ တသ္မာ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဿာတိ ပဟာရဖောဋ္ဌဗ္ဗဿ ¶ ။ ဘဝင်္ဂစိတ္တေ ဝတ္တမာနေ၊ အန္တရန္တရာ ပဉ္စဒွါရဝီထိယာ ဝါ ဝတ္တမာနာယ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသမာယောဂေ ပဌမံ ကာယဒွါရာဝဇ္ဇနုပ္ပတ္တိ ယုတ္တာ၊ တထာပိ ကိသ္မိဉ္စိ စိန္တိယမာနေ တမေဝါရဗ္ဘ ဧကသ္မိံ ဇဝနဝါရေ ပဝတ္တေ ပစ္ဆာ ကာယဒွါရာဝဇ္ဇနုပ္ပတ္တိ သိယာ စိတ္တဿ လဟုပရိဝတ္တိဘာဝတောတိ ကေစိဝါဒဿ အဓိပ္ပာယော။ ယထာ နိဒ္ဒါယန္တဿ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသမာယောဂေန ပဗုဇ္ဈနကာလေ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနမေဝ အာဝဋ္ဋေတိ၊ န ကာယဒွါရာဝဇ္ဇနံ။ ‘‘ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ပဋိဗုဇ္ဈတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၅၁) ဟိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံသမ္ပဒံ ဝါ ဧတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ လဟုကပစ္စုပဋ္ဌာနန္တိ လဟုဥပဋ္ဌာနံ။ မနောဒွါရဿ ဝိသယော ကမ္မာဒိကော။ လဟုကတာတိ လဟုပဋ္ဌာနတာ။ ရူပါနန္တိ စက္ခာဒိရူပဓမ္မာနံ။ ဝိသယဘာဝေပီတိ ရူပါယတနာဒိဝိသယသဗ္ဘာဝေပိ။ ယေသံ ဝိသယော အတ္ထီတိ ယေသံ နိပ္ပရိယာယေန ¶ ဝိသယော အတ္ထိ။ တံဒဿနတ္ထမေဝါတိ တေသံ သာရမ္မဏာနံယေဝ ဒဿနတ္ထံ။ တေနာတိ တသ္မာ။

‘‘ဘူမိစိတ္တုပ္ပာဒါဒိဝသေနာ’’တိ ဣဒံ ကမ္မံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ကမ္မနိမိတ္တဿပိ ဝသေန လဗ္ဘတေဝ တဿ ဆဠာရမ္မဏဘာဝတော။ ဂတိနိမိတ္တဿ ပန ပဘေဒေါ နီလာဒိကောယေဝ။

အနုပစ္ဆိန္နေသု မဂ္ဂေန အပ္ပဟီနေသု။ တဉ္စ ကမ္မာဒိံ။ ဘဝန္တရနိန္နာဒိတာ စိတ္တသန္တာနဿ ဘဝပတ္ထနာယ တထာဘိသင်္ခတတ္တာ။ ယသ္မိဉှိ စိတ္တသန္တာနေ ပုညာဒိစေတနာယ ဝိယ ဘဝပတ္ထနာယ ပရိဘာဝနာ အနုပစ္ဆိန္နာ၊ တတ္ထေဝ ဘဝန္တရပရိယာပန္နစိတ္တုပ္ပတ္တိ။ တံ ပန စိတ္တံ တထာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ တာယ ဝိနာမိတံ ဝိယ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အနုပစ္ဆိန္နကိလေသဗလဝိနာမိတ’’န္တိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သုဂတိဒုဂ္ဂတီသု။ ဣတရာယာတိ သုဂတိပဋိသန္ဓိနိန္နာယ စုတိယာ။ ‘‘နိစ္ဆိနန္တီ’’တိ ဝုတ္တဿ နိစ္ဆယဿ နိဗန္ဓနံ အာဂမံ ဒဿေန္တော ‘‘နိမိတ္တဿာဒဂဓိတံ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

အကုသလေ ဟိ ဒုဂ္ဂတူပနိဿယေ နိယမိတေ ကုသလံ သုဂတူပနိဿယောတိ နိယမိတမေဝ ဟောတီတိ။

အနိဋ္ဌံ အာရမ္မဏံ အာဟ ယတော ဒုဂ္ဂတိပဋိသန္ဓိ ဒဿီယတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘ရာဂါဒိဟေတုဘူတ’’န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘တမ္ပိ ဟိ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ တမ္ပီတိ အနိဋ္ဌာရမ္မဏမ္ပိ။ ယသ္မာ ပန ဟီနံ အာရမ္မဏန္တိ အာရမ္မဏဘူတကမ္မနိမိတ္တံ အဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ ‘‘အကုသလဝိပါကဇနကကမ္မသဟဇာတာနံ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကမ္မနိမိတ္တဘူတဉှိ အာရမ္မဏံ ယံ ဝိပါကဿ ဇနကံ ကမ္မံ၊ တေန သဟဇာတာနံ၊ တဿ ကမ္မဿ သဒိသာသန္နဇဝနသဟဇာတာနဉ္စ ရာဂါဒီနံ ¶ အာရမ္မဏပစ္စယသင်္ခါတော ဟေတု ဟောတိ၊ သော ဧဝ စဿ ဟီနဘာဝေါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကမ္မဝသေန အနိဋ္ဌန္တိ ဟီနဿ အကုသလကမ္မဿ အာရမ္မဏတော အာရမ္မဏတာဝသေန ဟီနန္တိ ကတွာ အနိဋ္ဌံ၊ သဘာဝေန ဣဋ္ဌမ္ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အညထာ စာ’’တိအာဒိနာ ကမ္မနိမိတ္တာရမ္မဏဿ အကုသလဝိပါကဿ န သမ္ဘဝေါတိ ဒဿေတိ။ အာသန္နကတကမ္မာရမ္မဏသန္တတိယန္တိ အာသန္နကတဿ ကမ္မဿ အာရမ္မဏသန္တာနေ။ တံသဒိသန္တိ ယထာဝုတ္တကမ္မာရမ္မဏသဒိသံ။ ပဋိသန္ဓိအာရမ္မဏူပဋ္ဌာပကန္တိ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏဿ ဥပဋ္ဌာပကံ။ စုတိအာသန္နဇဝနာနံ ပဋိသန္ဓိဇနကတ္တေ အယမတ္ထော လဗ္ဘေယျာတိ စောဒနံ မနသိ ¶ ကတွာ အာဟ ‘‘န စ ပဋိသန္ဓိယာ’’တိအာဒိ။ တံသမာနဝီထိယန္တိ တာယ ပဋိသန္ဓိယာ ဧကဝီထိယံ။ န အဿာဒိတာနီတိ အဿာဒနဘူတာယ တဏှာယ န အာမဋ္ဌာနိ။

သမတ္တာတိ ပရိပုဏ္ဏာ၊ ပရိယတ္တာ ဝါ။ ‘‘မရဏကာလေ…ပေ… သမာဒိန္နာ’’တိ ဝစနတော ယထာဝုတ္တစုတိအာသန္နဇဝနာနံ ပဋိသန္ဓိဒါနံ သိဒ္ဓန္တိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘န စ ဒုဗ္ဗလေဟီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဝက္ခတိ စာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဥပစယေန ပါကဋတရံ ကရောတိ။ ဉာဏဝတ္ထုဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာယဉှိ ‘‘ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီ’’တိ ပဒါနံ အတ္ထံ ဝိဝရန္တော ဝက္ခတိ ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ…ပေ… ပဋိက္ခိတ္တာနီ’’တိ။ တတ္ထ ပဋိဝိဇာနနာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဣရိယာပထကပ္ပနကာယဝစီကမ္မုပဋ္ဌာပနကုသလာကုသလဓမ္မသမာဒါနသမာပဇ္ဇနဝုဋ္ဌာနာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဥပပဇ္ဇနသုပိနဒဿနာဒီနံ မနောဒွါရိကစိတ္တေနေဝ ပဝတ္တိ ပါကဋာတိ တာနိ ဗဟိ ကရောန္တော ‘‘စဝနပရိယောသာနံ ကိစ္စ’’န္တိ အာဟ။ သဟဇဝနကာနီတိ ဇဝနသဟိတာနိ၊ ပဉ္စဒွါရိကဇဝနေဟိ သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။

တတ္ထာတိ ‘‘ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီ’’တိ ပါဠိဝဏ္ဏနာယံ။ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီတိ ဧတ္ထ န သဗ္ဗေ ရူပါဒိဓမ္မာ ဓမ္မဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတာတိ ယထာဓိပ္ပေတဓမ္မဒဿနတ္ထံ ‘‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာတိ (ဓ။ ပ။ ၁-၂) ဧဝံ ဝုတ္တံ ဧကမ္ပိ ကုသလံ ဝါ အကုသလံ ဝါ န ပဋိဝိဇာနာတီ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတွာ တဿ အတ္ထံ ဝိဝရန္တော ‘‘ယေသ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – ယေသံ ကုသလာကုသလဓမ္မာနံ ပဋိဝိဘာဝနပ္ပဝတ္တိယာ သိဒ္ဓါ ဝိပါကဓမ္မတာ ယောနိသောမနသိကာရအယောနိသောမနသိကာရသမုဋ္ဌာနာ၊ ယာယ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ တံသန္တာနေ အနွေတိ အနုဂစ္ဆတိ၊ ပဉ္စဝိညာဏာနံ သာ ဝိပါကဓမ္မတာ ပဋိက္ခိတ္တာ ပဋိသေဓိတာတိ။ တာဒိသမေဝါတိ ကုသလာကုသလဓမ္မပဋိဝိဇာနနသဒိသမေဝ။ ယဒိ ပဉ္စဒွါရေ ယထာဝုတ္တကိစ္စဿ ¶ ကရဏေ သဟဇဝနကာနိ ဝီထိစိတ္တာနိ ပဋိက္ခိတ္တာနိ၊ ကထံ တတ္ထ စဝနုပပဇ္ဇနာနိ သမ္ဘဝန္တီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘တဒါရမ္မဏာနန္တရံ ပနာ’’တိအာဒိ။ နိပ္ပရိယာယေန မနောဒွါရိကဘာဝေါ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနုပ္ပတ္တိပုဗ္ဗကောတိ တဒဘာဝေနာဟ ‘‘ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေနာ’’တိ။ အဝသေသေကစိတ္တက္ခဏာယုကေ ရူပါဒိမှီတိ ယောဇနာ။

ဥပစာရော ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ သမာနာရမ္မဏတ္တာ၊ ဥပပတ္တိနိမိတ္တတ္တာ စ။ ကေစီတိ ဓမ္မသိရိတ္ထေရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ မဟဂ္ဂတာဝသာနံ ဝဒန္တီတိ ယထာပစ္စယံ မဟဂ္ဂတသမာပတ္တိံ ¶ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌိတဿ သာ ဝီထိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတော စုတိစိတ္တံ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ အတီတာရမ္မဏာ ဧကာဒသဝိဓာတိ နဝ ကာမာဝစရသုဂတိစုတိယော၊ ဒွေ ဝိညာဏဉ္စာယတနနေဝသညာနာသညာယတနအာရုပ္ပစုတိယောတိ ဧဝံ အတီတာရမ္မဏာ ဧကာဒသဝိဓာ သုဂတိစုတိယော။ ပဉ္စ ရူပါဝစရာ၊ ဝုတ္တာဝသေသာ ဒွေ အရူပါဝစရာတိ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာ သတ္တဝိဓာ စုတိယော။ ဒုဂ္ဂတိစုတိ ပန ပရတော ဝုစ္စတီတိ ဣဓ န ဂဟိတာ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘ဒုဂ္ဂတိစုတိယာ ပန…ပေ… န ဒဿိတာ’’တိ။

ဧဝမာဒိကေတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘သုဒ္ဓါယ ဝါ ဇဝနဝီထိယာ’’တိအာဒိဝစနံ သင်္ဂဏှာတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘သုဒ္ဓါယ ဝါတိ မဟဂ္ဂတကမ္မနိမိတ္တာရမ္မဏာယ ဇဝနဝီထိယာ’’တိ။ ‘‘ဝိညာယတီ’’တိ ဣမိနာ ယဒိပိ ‘‘ပထဝီကသိဏာဒီ’’တိအာဒိသဒ္ဒေန အရူပါဝစရဇ္ဈာနာရမ္မဏဿာပိ သင်္ဂဟော သမ္ဘဝတိ၊ ‘‘စက္ခုသောတာနံ ဝါ’’တိ ပန ဒွါရဒွယဿေဝ ဝသေန ဝိကပ္ပန္တရကရဏံ ယထာဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ ဉာပကန္တိ ဒဿေတိ။ ဉာပကဉ္စ နာမ အဂတိကာ ဂတီတိ ယထာဝုတ္တံ ဉာပကံ အသမ္ဘာဝေန္တော ‘‘အထာပီ’’တိအာဒိမာဟ။ ယော ယတ္ထ သမ္ဘဝတိ၊ တဿ ယောဇနာ ယထာသမ္ဘဝယောဇနာ၊ တာယ။ အယမ္ပိ ပဋိသန္ဓီတိ အာရုပ္ပစုတိယာ အနန္တရံ ပဋိသန္ဓိံ ဝဒတိ။ တတ္ထေဝါတိ ‘‘ပထဝီကသိဏာဒိကံ ဝါ နိမိတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ ပဌမေ ဝိကပ္ပေ ဧဝ။ ဟေဋ္ဌိမာ ဟေဋ္ဌိမာ ပဋိသန္ဓိ နတ္ထီတိ ယောဇနာ။ တေနာတိ တသ္မာ။ တတောတိ စတုတ္ထာရုပ္ပစုတိတော။ တတ္ထေဝါတိ စတုတ္ထာရုပ္ပေ ဧဝ။ အတီတာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ၊ တတော စတုတ္ထာရုပ္ပစုတိတော ကာမာဝစရေ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။ ဣတရာဟီတိ အာရုပ္ပစုတီဟိ။ ဒုတိယာ အာရုပ္ပပဋိသန္ဓိ အတီတာရမ္မဏာ၊ ဣတရာ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာတိ အာဟ ‘‘ယထာသမ္ဘဝ’’န္တိ။ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ စ ကာမာဝစရပဋိသန္ဓီတိ ဧတ္ထာပိ ဣတရာဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထ စ ‘‘ယောဇေတဗ္ဗာ’’တိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဣမဿ ဝိသေသဿာတိ ‘‘တေနာ’’တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တဿ ဝိသေသဿ။ ဝိသုံ ဥဒ္ဓရဏံ ကတံ အဓိကဝစနမညမတ္ထံ ဗောဓေတီတိ။

အာရမ္မဏဝသေန ¶ ဧကဝိဓာယာတိ အတီတာရမ္မဏတာဝသေန ဧကဝိဓာယ။ ဒုဝိဓာတိ အတီတာရမ္မဏာ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ စာတိ ဒွိပ္ပကာရာ။ ဒုဂ္ဂတိစုတိယာ အာရမ္မဏဝသေန ‘‘ဧကဝိဓာယာ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတာယ ဒွိပ္ပကာရာ ကာမာဝစရပဋိသန္ဓိ၊ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏတာယ ¶ ဧကပ္ပကာရာ ရူပါဝစရပဋိသန္ဓိ၊ နဝတ္တဗ္ဗာတီတာရမ္မဏတာယ ဒွိပ္ပကာရာ အာရုပ္ပပဋိသန္ဓီတိ အာဟ ‘‘ဒွိဧကဒွိပ္ပကာရာနံ ကာမရူပါရုပ္ပာနံ ဝသေနာ’’တိ။ ‘‘တထေဝါ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဒွိဧကဒွိပ္ပကာရာနံ ကာမရူပါရုပ္ပာနံ ဝသေနာ’’တိ ပဒဒွယံ အာကဍ္ဎတိ။ ဒုဝိဓာယာတိ နဝတ္တဗ္ဗာတီတာရမ္မဏတာဝသေန ဒုဝိဓာယ။ ပစ္စေကန္တိ ဝိသုံ ဝိသုံ။ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ ကာမာရုပ္ပာနန္တိ ဧတ္ထာယံ ယောဇနာ – နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာယ အာရုပ္ပစုတိယာ အနန္တရာ အတီတာရမ္မဏာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ စ ဒွေ ကာမပဋိသန္ဓီ၊ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာ အတီတာရမ္မဏာ စ ဒွေ အာရုပ္ပပဋိသန္ဓီ၊ တထာ အတီတာရမ္မဏာယပီတိ ဣမာသံ ဝသေန အဋ္ဌဝိဓာ။

‘‘ဒွိဒွီ’’တိ ဂါထာယ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ သင်္ဂဟေတွာ ဒဿေတိ။ ယဒိပိ ‘‘ကမ္မဿ ကတတ္တာ’’တိအာဒိနာပိ ကမ္မဿ ဝိပါကာနံ ဥပနိဿယပစ္စယဘာဝေါ ဂဟိတောယေဝ ဟောတိ၊ ‘‘ကုသလာကုသလံ ကမ္မ’’န္တိအာဒိနာ ပန ဝိသုံ ဥပနိဿယပစ္စယဘာဝေါ ဒဿီယတီတိ ‘‘ကာမာဝစရဿ…ပေ… အာဒိနာ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယဘာဝေါ ဒဿိတပ္ပကာရော’’တိ အာဟ။

အာဒိနာ ဝိမိဿဝိညာဏေနာတိ ဧကဿ ဘဝဿ အာဒိဘူတေန ရူပဝိမိဿေန ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေန။ အညတ္ထာတိ သံသေဒဇဩပပါတိကယောနိယံ။ အဝစနံ ပဋိက္ခေပံ မညမာနော ‘‘ဂန္ဓရသာဟာရာနံ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ’’တိ ဝတွာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ရူပဘဝေ တေ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘စက္ခုသောတဝတ္ထုသတ္တကဇီဝိတဆက္ကဘာဝေပီ’’တိ။ ပါဠိယန္တိ ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂပါဠိယံ။ ပဉ္စာယတနာနီတိ စက္ခုသောတမနရူပဓမ္မာယတနာနိ။ ပဉ္စ ဓာတုယောတိ တာ ဧဝ ပဉ္စ ဓာတုယော။ ဝုတ္တဉှိ – ‘‘ရူပဓာတုယာ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ကတမာနိ ပဉ္စာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ? စက္ခာယတနံ ရူပါယတနံ သောတာယတနံ မနာယတနံ ဓမ္မာယတနံ။ ဣမာနိ ပဉ္စာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ။ ကတမာ ပဉ္စ ဓာတုယော ပါတုဘဝန္တိ? စက္ခုဓာတု…ပေ… ဓမ္မဓာတု။ ဣမာ ပဉ္စ ဓာတုယော ပါတုဘဝန္တီ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၀၁၆)။ ဆ အာယတနာနိ သဒ္ဒါယတနေန သဒ္ဓိံ တာနိယေဝ။ နဝ ဓာတုယောတိ စက္ခုရူပစက္ခုဝိညာဏသောတသဒ္ဒသောတဝိညာဏမနောဓမ္မမနောဝိညာဏဓာတုယော။ သဗ္ဗသင်္ဂဟဝသေနာတိ အနဝသေသပရိဂ္ဂဟဝသေန။ တတ္ထာတိ ရူပဓာတုယံ။ ‘‘ကထာဝတ္ထုမှိ စာ’’တိအာဒိနာ န ကေဝလံ ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂပါဠိယံယေဝ၊ အထ ခေါ ပကရဏန္တရေပိ ဂန္ဓာဒယော ပဋိက္ခိတ္တာတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဃာနာယတနာဒီနံ ¶ ဝိယာတိ သဒိသူဒါဟရဏဒဿနံ။ ယထာ ¶ ဃာနာယတနာဒီနံ တတ္ထ ရူပဘဝေ ဘာဝေါ အတ္ထိ၊ တာ ပဋိက္ခိတ္တာ၊ ဧဝံ ဂန္ဓာယတနာဒီနဉ္စာတိ။ အတ္ထိ တတ္ထ ဃာနာယတနန္တိ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ။ ယဉှိ တတ္ထ အာယတနံ နတ္ထိ၊ တဿ ဝသေနာယံ စောဒနာ။ တတော ပရဝါဒီ ယံ တတ္ထ အဇ္ဈတ္တိကာနံ တိဏ္ဏံ အာယတနာနံ ဃာနာဒိကံ သဏ္ဌာနနိမိတ္တံ၊ တဒေဝ အာယတနန္တိ လဒ္ဓိယာ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ပဋိဇာနာတိ။ ဗာဟိရာနံ ဂန္ဓာယတနာဒီနံ ဝသေန ပုဋ္ဌော ယသ္မာ ဃာနပ္ပသာဒါဒယော တတ္ထ န ဣစ္ဆတိ၊ တသ္မာ တေသံ ဂေါစရံ ပဋိသေဓေန္တော ‘‘န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ’’တိ ပဋိက္ခိပတိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘အတ္ထိ တတ္ထ ဇိဝှာယတနန္တိ? အာမန္တာ။ အတ္ထိ တတ္ထ ရသာယတနန္တိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာနံ အနုလောမပဋိလောမသံသန္ဒနပဉှာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနာနန္တိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနဘာဝရဟိတာနံ၊ အဖောဋ္ဌဗ္ဗသဘာဝါနန္တိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ အနာယတနသဘာဝေ ဂန္ဓရသေ ပဋိဇာနိတွာပိ ဒေါသံ ဝဒန္တော ‘‘ယဒိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ အဝစနေ နတ္ထိ ကာရဏံ ယထာဓမ္မသာသနေ အဘိဓမ္မေ၊ တေသံ ဝါ နိသတ္တနိဇ္ဇီဝသဘာဝတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာ စ ဓာတုဘာဝေါ၊ ဧဝံ ဓမ္မဘာဝေါ စ တေသံ ဧကန္တိကော၊ တထာ အာယတနဘာဝေါ စာတိ သဗ္ဗထာပိ တတ္ထ ဝိဇ္ဇမာနာနံ ဂန္ဓရသာနံ အာယတနေသု အဝစနေ ကာရဏံ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဓမ္မဘာဝေါ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ အညဿ ပရမတ္ထဿ အဘာဝါ။ ကောစိ အာယတနသဘာဝေါတိ ဓမ္မာယတနမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တေန ယဒိ ရူပဘဝေ ဂန္ဓရသာ ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ယထာဝုတ္တကာရဏတော ဂန္ဓရသာယတနဘာဝေန အဝုစ္စမာနာပိ ဓမ္မာယတနဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗာ သိယုံ၊ န စ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ ‘‘နတ္ထေဝ ရူပဘဝေ ဂန္ဓရသာ’’တိ ဒဿေတိ။ ကိဉ္စ ရူပဓာတုယံ ဂန္ဓရသဘာဝေန အဝုတ္တာနံ၊ ကာမဓာတုယံ ဝုတ္တာနံ တေသံ ကိံ ဂန္ဓရသဘာဝတော အညေန သဘာဝေန ရူပဓာတုယံ အတ္ထိဘာဝေါ၊ ဥဒါဟု ဂန္ဓရသဘာဝေန။ ယဒိ ပုရိမော ပက္ခော ဓမ္မာယတနေ တေသံ သင်္ဂဟော သိယာ အနာယတနသဘာဝဿ သဘာဝဓမ္မဿ အဘာဝါ၊ အထ ဒုတိယော တေနေဝ ကာရဏေန နေသံ ဂန္ဓရသာယတနဘာဝေါ သိဒ္ဓါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ယဒိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဂန္ဓရသာ ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂေ န ဝုတ္တာ၊ ကထာဝတ္ထုမှိ စ တေသံ ဘာဝေါ ပဋိက္ခိတ္တော၊ ဖုသိတုံ အသက္ကုဏေယျာ ပထဝီအာဒယော ဝိယ ဃာယိတုံ သာယိတုဉ္စ အသက္ကုဏေယျာ တေ နတ္ထိ၊ ဓာတုသဒ္ဒေန စ တေ ဂဟိတာ၊ ဓမ္မဘာဝေါ စ တေသံ ဧကန္တိကော၊ တသ္မိဉ္စ ¶ သတိ သိဒ္ဓါ အာယတနဘာဝေါ၊ တသ္မာ။ တထာတိ ပါဠိယံ အဝုတ္တဓမ္မေ ဟာပေတွာ စက္ခုသတ္တကာဒိဝသေန။ ဧဝန္တိ စက္ခုသတ္တကာဒိဝသေန ရူပဂဏနာယ ကရိယမာနာယ။ ဓမ္မတာတိ ပါဠိဓမ္မော ¶ ၊ ရူပဘဝေ ဝါ ပဝတ္တနကရူပဓမ္မတာ။ ‘‘န ဝိလောမိတာ’’တိ ဣမိနာ ယထာပဋိညာတံ ဓမ္မံ ဒီပိတံ ဥလ္လိင်္ဂေတိ။

ဧတ္ထ စ ရူပါဝစရသတ္တာနံ ဃာနဇိဝှာယတနာဘာဝတော ဝိဇ္ဇမာနာပိ ဂန္ဓရသာ အာယတနကိစ္စံ န ကရောန္တီတိ တေ အနာမသိတွာ ပါဠိယံ ‘‘ပဉ္စာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ၊ ဆ အာယတနာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တယော အာဟာရာ’’တိ စ အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗဿ အာဟာရဿ အဘာဝေန ဩဇဋ္ဌမကရူပသမုဋ္ဌာပနသင်္ခါတဿ အာဟာရကိစ္စဿ အကရဏတော၊ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဂန္ဓရသာနံ ဩဇာယ စ အဘာဝတော။ ဣတိ ဝိသယိနော ကိစ္စဿ စ အဘာဝေန ဝိသယော၊ ကိစ္စဝါ စ ဓမ္မော န ဝုတ္တော။ ယသ္မိဉှိ ဘဝေ ဝိသယီ နတ္ထိ၊ တသ္မိံ တံဟေတုကော နိပ္ပရိယာယေန ဝိသယဿ အာယတနဘာဝေါ နတ္ထီတိ ဝိဇ္ဇမာနဿာပိ အဝစနံ၊ ယထာ ရူပဘဝေ ပထဝီတေဇောဝါယောဓာတူနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနဘာဝေန။ ယဿ ပန ယတ္ထ ဝစနံ၊ တဿ တတ္ထ ဝိသယီသဗ္ဘာဝဟေတုကော နိပ္ပရိယာယေန အာယတနဘာဝေါ ဝုတ္တော ဒိဋ္ဌော ယထာ တတ္ထေဝ ရူပါယတနဿ။ ယဒိ ဝိသယီသဗ္ဘာဝဟေတုကော ဝိသယဿ နိပ္ပရိယာယေန အာယတနဘာဝေါ၊ ကထံ အသညသတ္တာနံ ဒေဝါနံ ဒွေ အာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီတိ။ အသညသတ္တာနဉှိ စက္ခာယတနံ နတ္ထိ၊ အစက္ခာယတနဘာဝေန စ နေသံ ရူပါယတနံ အညေသံ အဝိသယောတိ? နာယံ ဝိရောဓော။ ယေန အဓိပ္ပာယေန ရူပဓာတုယံ သညီနံ ဂန္ဓာယတနာဒီနံ အဝစနံ၊ တေန ရူပါယတနဿာပိ အဝစနန္တိ အသညီနံ ဧကံ အာယတနံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယထာသကဉှိ ဣန္ဒြိယဂေါစရဘာဝါပေက္ခာယ ယေသံ နိပ္ပရိယာယေန အာယတနဘာဝေါ အတ္ထိ၊ တေသု နိဒ္ဒိသိယမာနေသု တဒဘာဝတော ရူပဓာတုယံ သညီနံ ဂန္ဓာဒိကေ ဝိသုံ အာယတနဘာဝေန အဝတွာ ဓမ္မသဘာဝါနတိဝတ္တနတော၊ မနောဝိညာဏဿ စ ဝိသယဘာဝူပဂမနတော ဓမ္မာယတနန္တောဂဓေ ကတွာ ‘‘ပဉ္စာယတနာနီ’’တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ ဧတဒတ္ထဉှိ ‘‘ဓမ္မာယတန’’န္တိ သာမညတော နာမကရဏံ၊ ပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကာနိ ဝါ တာနိ ကတွာ ‘‘ပဉ္စာယတနာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယေန စ ပန အဓိပ္ပာယေန အသညီနံ ရူပါယတနံ ဝုတ္တံ၊ တေန သညီနမ္ပိ ဂန္ဓာဒီနံ ဝိသုံ ဂဟဏံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဣမဿ နယဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အသညသတ္တာနံ ဒေဝါနံ ဒွေ အာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ ¶ (ဝိဘ။ ၁၀၁၇) ဝုတ္တံ။ အသတိပိ ဟိ အတ္တနော ဣန္ဒြိယေ ရူပဿ ဝဏ္ဏာယတနသဘာဝါတိက္ကမော နတ္ထေဝါတိ တံ ရူပါယတနန္တွေဝ ဝုစ္စတိ။ ဣမိနာ စ နယဒဿနေန ဂန္ဓာဒီနိ တီဏိ ပက္ခိပိတွာ သညီနံ အဋ္ဌ အာယတနာနိ၊ အသညီနံ ပဉ္စာတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ။ ဧဝဉ္စေတံ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ အညထာ ရူပလောကေ ဖုသိတုမသက္ကုဏေယျတာယ ပထဝီအာဒီနံ ဝစီဃောသော ဧဝ န သိယာ။ န ဟိ ပဋိဃဋ္ဋနာနိဃံသမန္တရေန သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိ အတ္ထိ၊ န စ ဖုသနသဘာဝါနံ ကတ္ထစိ အဖုသနသဘာဝတာ သက္ကာ ¶ ဝိညာတုံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနသင်္ခါတဿ စ ဘူတတ္တယဿ အဘာဝေ ရူပဘဝေ ရူပါယတနာဒီနမ္ပိ သမ္ဘဝေါ ဧဝ န သိယာ၊ တသ္မာ ဖုသိတုံ သက္ကုဏေယျတာယပိ ပထဝီအာဒီနံ တတ္ထ ကာယိန္ဒြိယာဘာဝေန တေသံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဘာဝေါ န ဝုတ္တော။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ရူပဓာတုယံ တေသံ သပ္ပဋိဃဝစနဉ္စ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘အသညသတ္တာနံ အနိဒဿနသပ္ပဋိဃံ ဧကံ မဟာဘူတံ ပဋိစ္စ ဒွေ မဟာဘူတာ’’တိအာဒိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၂၂။၁၇)။ ပဋိဃော ဟေတ္ထ ဘူတတ္တယဿ ကာယပ္ပသာဒံ ပတိ တံနိဿယဘူတဃဋ္ဋနဒွါရေန အဘိမုခဘာဝေါ၊ သော စ ဖုသိတုံ အသက္ကုဏေယျသဘာဝဿ ဃဋ္ဋနာယ အဘာဝတော နတ္ထိ။ နနု ‘‘ဒွေ အာယတနာနီ’’တိ ဧတ္ထ ပရိယာယာယတနံ အဓိပ္ပေတံ၊ အထ ကသ္မာ ဂန္ဓာယတနာဒီနိပိ ဂဟေတွာ ‘‘ပဉ္စာယတနာနီ’’တိ န ဝုတ္တန္တိ? ‘‘နယဒဿနဝသေန ဒေသနာ ပဝတ္တာ’’တိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ အထ ဝါ တတ္ထ ရူပါယတနဿေဝ ဝစနံ ကဒါစိ အညဘူမိကာနံ ပသာဒဿ ဝိသယဘာဝံ သန္ဓာယ၊ န ပန ဣတရေသံ အဘာဝတော။ နာပိ ပရိယာယေန ဂန္ဓာယတနာဒီနံ အာယတနသဘာဝါဘာဝတော။ အသညီနဉှိ ရူပါယတနံ သမာနဘူမိကာနံ ဝေဟပ္ဖလာနံ၊ ဥပရိဘူမိကာနဉ္စ သုဒ္ဓဝါသာနံ ပသာဒဿ ဝိသယဘာဝံ ဂစ္ဆတိ၊ န ပန ဂန္ဓရသာတိ တေသံယေဝ တတ္ထာဝစနံ ယုတ္တံ။ ကထာဝတ္ထုမှိ စ နိပ္ပရိယာယေန ဂန္ဓာယတနာဒီနံ အတ္ထိဘာဝံ ပဋိဇာနန္တံ သန္ဓာယ ပဋိသေဓော ကတော။ ယဒိပိ စေတံ ဝစနံ တတ္ထ ဂန္ဓာယတနာဒီနံ အဘာဝဝိဘာဝနံ န ဟောတိ၊ အတ္ထိဘာဝဒီပနမ္ပိ ပန အညဝစနံ နတ္ထေဝါတိ? နယိဒမေဝံ အဋ္ဌကထာသု တတ္ထ နေသံ အတ္ထိဘာဝဿ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝုတ္တတ္တာ။ ယဉှိ အဋ္ဌကထာဝစနံ ပါဠိယာ န ဝိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ပါဠိ ဝိယ ပမာဏဘူတံ အဂရဟိတာယ အာစရိယပရမ္ပရာယ ယာဝဇ္ဇတနာ အာဂတတ္တာ။ တတ္ထ သိယာ – ယံ ပါဠိယာ န ဝိရုဇ္ဈတိ အဋ္ဌကထာဝစနံ၊ တံ ပမာဏံ။ ဣဒံ ပန ဝိရုဇ္ဈတီတိ? နယိဒမေဝံ ယထာ န ဝိရုဇ္ဈတိ ¶ ၊ တထာ ပဋိပါဒိတတ္တာ။ စက္ခာဒီနံ အာယတနာနံ၊ တန္နိဿယာနဉ္စ ဝိညာဏာနံ သတ္တသုညတာသန္ဒဿနတ္ထံ ဘဂဝတော ဓာတုဒေသနာတိ အာယတနဘာဝေန ဝုတ္တာနံယေဝ ဓာတုဘာဝဒီပနတော ဓာတုဘာဝဿာပိ နေသံ အဝစနံ ယုဇ္ဇတိ ဧဝ၊ တသ္မာ ယထာ ပါဠိယာ အဝိရောဓော ဟောတိ၊ တထာ စက္ခုဒသကာဒိဝသေန အဋ္ဌကထာယံ ရူပဂဏနာ ကတာတိ န ဧတ္ထ ဓမ္မတာဝိလောမနာသင်္ကာယ ဩကာသောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧဠကဿ ဇာတကာလေ ဥဏ္ဏာ ဇာတိဥဏ္ဏာတိ ပဌမော အတ္ထော။ တတော သုခုမတရတံ သန္ဓာယ ‘‘ဂဗ္ဘံ…ပေ… ဣတိပိ ဝဒန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမ္ဘဝနဿ ဘေဒေါ ဝါ သမ္ဘဝဘေဒေါ၊ ပဝတ္တိဘေဒေါတိ အတ္ထော။

ရူပီဗြဟ္မေသူတိ ¶ အဓိကရဏေ ဘုမ္မံ၊ ဩပပါတိကယောနိကေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဩပပါတိကယောနိကေဟိ ရူပီဗြဟ္မေ နိဒ္ဓါရေတီ’’တိ အာဟ။ တေန ‘‘ဩပပါတိကယောနိကေသူ’’တိ သာမညတော ဝုတ္တရာသိတော ‘‘ရူပီဗြဟ္မေသူ’’တိ ဝိသေသံ နိဒ္ဓါရေတိ။ န သမေတီတိ န သံသန္ဒတိ၊ ဝိရုဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။ ယာယ ပါဠိယာ န သမေတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂေ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။

ဧကာဒသာတိ ပရိပုဏ္ဏာယတနဿ သဒ္ဒါယတနဝဇ္ဇာနိ ဧကာဒသာယတနာနိ။ ကဿစိ ဒသာယတနာနီတိ အန္ဓဿ စက္ခာယတနဝဇ္ဇာနိ။ ကဿစိ အပရာနိ ဒသာယတနာနီတိ ဗဓိရဿ သောတာယတနဝဇ္ဇာနိ။ ကဿစိ နဝါယတနာနီတိ အန္ဓဗဓိရဿ စက္ခုသောတာယတနဝဇ္ဇာနိ။ ကဿစိ သတ္တာယတနာနီတိ ဂဗ္ဘသေယျကဿ ရူပဂန္ဓရသကာယဖောဋ္ဌဗ္ဗမနောဓမ္မာယတနဝသေန ဝုတ္တံ။

‘‘န ဝုတ္တံ အဋ္ဌာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ ဣဒံ ‘‘န ဟိ ပါဠိယံ…ပေ… ဝုတ္တာ’’တိ ဧတဿ အတ္ထဝိဝရဏံ။ စက္ခုသောတဃာနဝိကလဿ ဟိ ဥပပဇ္ဇမာနဿ အဋ္ဌေဝ အာယတနာနိ သိယုန္တိ။ သတိ စ အဃာနကုပပတ္တိယံ ပုနပိ ‘‘ကဿစိ အပရာနိ ဒသာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ တထာ စ သတိ ယထာ အန္ဓဗဓိရဿ ဝသေန ‘‘ကဿစိ နဝါယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၀၀၇) ဧကဝါရံ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ အန္ဓာဃာနကဿ၊ ဗဓိရာဃာနကဿ စ ဝသေန ‘‘ကဿစိ အပရာနိ နဝါယတနာနိ၊ ကဿစိ အပရာနိ နဝါယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ ဧဝံ န ဝုတ္တန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘တထာ…ပေ… န ¶ စ တံ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဧဝံ ဓာတုပါတုဘာဝါဒိပဉှေသူတိ ‘‘ကဿစိ ဧကာဒသ ဓာတုယော ပါတုဘဝန္တိ၊ ကဿစိ ဒသ ဓာတုယော၊ ကဿစိ အပရာ ဒသ ဓာတုယော၊ ကဿစိ နဝ ဓာတုယော၊ ကဿစိ သတ္တ ဓာတုယော ပါတုဘဝန္တီ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၀၀၇) ဧဝံ ဓာတုပါတုဘာဝပဉှော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ကဿစိ စုဒ္ဒသိန္ဒြိယာနိ ပါတုဘဝန္တီ’’တိအာဒိ (ဝိဘ။ ၁၀၀၇) နယပ္ပဝတ္တာ ဣန္ဒြိယပဉှာဒယော သင်္ဂဟိတာ။

ဧတ္ထ စ ယထာ ‘‘သတ္တတိ ဥက္ကံသတော စ ရူပါနီ’’တိ ပဒံ ‘‘သံသေဒဇောပပါတီသူ’’တိ ဧတ္ထ ယောနိဒွယဝသေန ယောဇီယတိ၊ န ဧဝံ ‘‘အဝကံသတော တိံသာ’’တိ ဣဒံ၊ ဣဒံ ပန သံသေဒဇယောနိဝသေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ဧကယောဂနိဒ္ဒိဋ္ဌဿာပိ ဧကဒေသော သမ္ဗန္ဓံ လဘတီတိ။ သံသေဒဇဿေဝ စ ဇစ္စန္ဓဗဓိရအဃာနကနပုံသကဿ ဇိဝှာကာယဝတ္ထုဒသကာနံ ဝသေန တိံသ ရူပါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ¶ ဝုတ္တံ၊ န ဩပပါတိကဿာတိ အယမေတ္ထ အဋ္ဌကထာယ အဓိပ္ပာယော။ ယေ ပန ‘‘ဩပပါတိကဿ ဇစ္စန္ဓ…ပေ… ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သော ဟိ ပမာဒပါဌော။ ဧဝဉ္စ ကတွာ အာယတနယမကဝဏ္ဏနာယ ‘‘ကာမဓာတုယံ ပန အဃာနကော ဩပပါတိကော နတ္ထိ။ ယဒိ ဘဝေယျ၊ ‘ကဿစိ အဋ္ဌာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’တိ ဝဒေယျာ’’တိ (ယမ။ အဋ္ဌ။ အာယတနယမက ၁၈-၂၁) ဝက္ခတိ။ အပရေ ပနာဟု ‘‘ကဿစိ ဧကာဒသာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ၊ ယာဝ ‘ကဿစိ နဝါယတနာနီ’တိ ပါဠိ ဩပပါတိကေ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ ပုဗ္ဗေနာပရံ အဋ္ဌကထာယံ အဝိရောဓော သိဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တထာ စ ယထာဝုတ္တပါဠိယာ အယမတ္ထဝဏ္ဏနာ အညဒတ္ထု သံသန္ဒတိ သမေတိယေဝါ’’တိ။ ယံ ပနေကေ ဝဒန္တိ ‘‘ဩပပါတိကဂ္ဂဟဏေန သံသေဒဇာပိ သင်္ဂယှန္တိ။ တထာ ဟိ ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂေ ‘ကာမဓာတုယာ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ကဿစိ ဧကာဒသာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တီ’တိအာဒီနံ (ဝိဘ။ ၁၀၀၇) ဥဒ္ဒေသေ ‘ဩပပါတိကာနံ ပေတာန’န္တိအာဒိနာ ဩပပါတိကဂ္ဂဟဏမေဝ ကတံ၊ န သံသေဒဇဂ္ဂဟဏ’’န္တိ၊ တံ ပရိပုဏ္ဏာယတနာနံယေဝ သံသေဒဇာနံ ဩပပါတိကေသု သင်္ဂဟဏဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘သံသေဒဇယောနိကာ ပရိပုဏ္ဏာယတနာပရိပုဏ္ဏာယတနဘာဝေန ဩပပါတိကသင်္ဂဟံ ကတွာ ဝုတ္တာ’’တိ ‘‘ပဓာနာယ ဝါ ယောနိယာ သဗ္ဗံ ပရိပုဏ္ဏာယတနယောနိံ ဒဿေတုံ ‘ဩပပါတိကာန’န္တိ ဝုတ္တ’’န္တိ စ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ¶ ယောနိဒွယံ သရူပေနေဝ ပကာသေတုံ၊ သံသေဒဇယောနိဝသေနေဝ စ အဝကံသတော ပဝတ္တိံ ဒဿေတုံ ဩပပါတိကယောနိယာ ဣတရံ အသင်္ဂဟေတွာ ‘‘သံသေဒဇောပပါတီသူ’’တိ ဝုတ္တန္တိ။ သဗ္ဗံ တံ ဝီမံသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

စုတိပဋိသန္ဓီနန္တိ အနန္တရာတီတစုတိယာ၊ တဒနန္တရာယ မိဿာမိဿဘေဒါယ ပဋိသန္ဓိယာ။ ခန္ဓာဒီဟီတိ ခန္ဓာရမ္မဏဂတိဟေတုဝေဒနာပီတိဝိတက္ကဝိစာရေဟိ။ မဟဂ္ဂတအဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာယ မဟဂ္ဂတအဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ၊ အမဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာယ အမဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာတိ ဧဝမာဒိနော အရူပဘူမီသုယေဝ စုတိပဋိသန္ဓီနံ ဘေဒါဘေဒဝိသေသဿ သမ္ဘဝတော ‘‘နယမုခမတ္တံ ဒဿေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧကစ္စသုဂတီတိ မဟဂ္ဂတဝဇ္ဇသုဂတိ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘ရူပါရူပါဝစရာန’’န္တိအာဒိ။ ကေစိ ပန ‘‘ယထာ မဟဂ္ဂတာဝဇ္ဇာ၊ ဧဝံ ဥတ္တရကုရုကဝဇ္ဇာ’’တိပိ ဝဒန္တိ။ ဧကစ္စသုဂတိစုတိယာတိ ဝုတ္တသုဂတိစုတိယာ။ ယဒိပိ ‘‘အယံ နာမ ဒုဂ္ဂတိပဋိသန္ဓိ န ဟောတီ’’တိ နိယမော နတ္ထိ၊ ဒေသနာ ပန သောတပတိတာ ဂတာတိ ဝဒန္တိ။ နိယတဗောဓိသတ္တာပေက္ခာယ ဝါ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ တေသဉှိ ဧကစ္စဒုဂ္ဂတိပဋိသန္ဓိ နတ္ထိ အဝီစိအာဒီသု အနုပပဇ္ဇနတော။ ‘‘ဧကစ္စဒုဂ္ဂတိစုတိယာ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧကစ္စသုဂတိပဋိသန္ဓီတိ ¶ ပန ကာမာဝစရသုဂတိပဋိသန္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သယမေဝါတိ အတ္တနာ ဧဝ။ ‘‘ဘေဒဝိသေသော ဧဝ စ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန ဒဿိတော’’တိ ဣဒံ ‘‘အမဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာယာ’’တိအာဒိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘စတုက္ခန္ဓာယ…ပေ… ပဋိသန္ဓိ ဟောတီ’’တိ ဣဒံ ပန အဘေဒဝိသေသဒဿနမေဝါတိ။ ဧကေကသ္မိံ ဘေဒေတိ ‘‘အမဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာယာ’’တိ ဧဝမာဒိကေ ဧကေကသ္မိံ ဘာဂေ။ တတ္ထ တတ္ထေဝါတိ ‘‘အမဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာယ မဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ၊ အမဟဂ္ဂတဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာယ မဟဂ္ဂတဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ’’တိအာဒိနာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဘေဒေ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဝါ ဘဝါဒိကေ စဝိတွာ ဥပပဇ္ဇန္တဿ ဝသေန စုတိပဋိသန္ဓိယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဘုမ္မတ္ထေ အယံ တော-သဒ္ဒေါတိ ဒဿေန္တော ‘‘တတော ဟေတုံ ဝိနာတိ တတ္ထ ဟေတုံ ဝိနာ’’တိ အာဟ။ တဿတ္ထော – တသ္မိံ ပုရိမဘဝေ နိပ္ဖန္နံ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာဒိကံ ကာရဏံ ဝိနာ န ဟောတီတိ။

အတိမန္ဒဘာဝူပဂမနံ သကိစ္စာသမတ္ထတာ။ ပဉ္စဒွါရိကဝိညာဏဝသေန စုတိ ပဋိသိဒ္ဓါ၊ န တဒနန္တရဝိညာဏဝသေန။ သွာယမတ္ထော ‘‘ပဉ္စန္နံ ဒွါရာန’’န္တိအာဒိနာ ¶ ဟေဋ္ဌာ အဋ္ဌကထာယမာဂတောတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စဒွါရိကဝိညာဏာနန္တရမ္ပိ ဟိ ပုဗ္ဗေ စုတိ ဒဿိတာ’’တိ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ စုတိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ စက္ခာယတနာဒီနံ နိရောဓော ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယမကေ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပရိဏတတ္တာတိ ပရိပါကဝသေန ပရိယောသာနံ ဂတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဖဿာဒယော ယထာဝုတ္တစေတနာသဟဇာတဖဿာဒယော။ ယထာဥပဋ္ဌိတေ ကမ္မာဒိအာရမ္မဏေ အနေကဝါရံ ဥပ္ပတ္တိယာ သန္တာနဿ အဘိသင်္ခရဏံ တတ္ထ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏပတိဋ္ဌာနဿ ဟေတုဘာဝေါ။

သန္တာနဝသေန နိပ္ပဇ္ဇမာနာနံ နမနာဒိကိရိယာနံ ဧကသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေယေဝ အတ္ထသိဒ္ဓီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘နမန…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ။ ပထဝိယံ သဗလပယောဂေဟီတိ ပထဝိယာ အာဓာရဏဘူတာယ အတ္တနော ဗလေန ပယောဂေန စ ကရဏဘူတေန။

သဒ္ဒဟေတုကောတိ သဒ္ဒဿ ပဓာနာဒိဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တာဒိသော ပဗ္ဗတကုစ္ဆိအာဒိပဒေသောပိ တဿ ဟေတုယေဝ။ ပဒီပန္တရာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန တေလဝဋ္ဋိအာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ တတော သဒ္ဒါဒိပ္ပဝတ္တိတော ပုဗ္ဗေ အဘာဝါ။ ပဋိဃောသာဒီနဉှိ သဒ္ဒါဒိပ္ပဝတ္တိတော သတိ ပုရိမသိဒ္ဓိယံ တေ သဒ္ဒါဒိပစ္စယဒေသံ ဂစ္ဆေယျုံ၊ န ပန တေ အတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ‘‘တတော ပုဗ္ဗေ အဘာဝါ’’တိ။ ဥပမေယျေပိ ဧဝမေဝ အတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။ ယထာ စ ဟေတုဒေသံ န ဂစ္ဆတိ ဟေတုသမုပ္ပန္နံ၊ ဧဝံ တတော နာဂစ္ဆတီတိ ¶ အာဟ ‘‘တသ္မာ န…ပေ… အာဂတ’’န္တိ။ တေ သဒ္ဒါဒယော ပစ္စယာ ဧတေသန္တိ တပ္ပစ္စယာ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ဥပမာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ပုရိမဘဝဟေတုဒေသေ သန္နိဟိတံ ဟုတွာ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ တတော အညတြ ဘဝန္တရေ တံ ဥပဂန္တွာ တပ္ပစ္စယံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ပစ္စယတော နိဗ္ဗတ္တမာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နံ အညတြ အဂန္တွာ ပစ္စယဒေသံ အနုပဂတမေဝ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တတီတိ ပဌမော အတ္ထော။ ပဌမံ ပစ္စယေန သမောဓာနဂတံ ဟုတွာ တတော အညတြ ဂန္တွာ ပစ္စယုပ္ပန္နဝတ္ထုဘာဝံ နာပဇ္ဇတီတိ ဒုတိယော အတ္ထော။ ယထာသမ္ဘဝန္တိ ယာယ ‘‘န ခီရတော ဒဓိ သမ္ဘူတံ သိယာ၊ န ခီရသာမိနော ဒဓိ သိယာ’’တိ စ ခီရဒဓီသု ဧကန္တံ ဧကတာယ နာနတာယ စ ဒေါသယောဇနာ ကတာ။ ဣမိနာ နယေန ဗီဇာဒီသု သဗ္ဗဟေတူသု၊ အင်္ကုရာဒီသု သဗ္ဗဟေတုသမုပ္ပန္နေသု ယထာသမ္ဘဝံ ဟေတုအနုရူပံ၊ ဟေတုသမုပန္နာနုရူပဉ္စ ဒေါသယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သန္တာနဗဒ္ဓေသု ဓမ္မေသု ဧကန္တဧကတာပဋိသေဓေန သဿတဂါဟဿ ပဋိသေဓိတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘သယံကတံ ¶ သုခံ ဒုက္ခန္တိ ဣမံ ဒိဋ္ဌိံ နိဝါရေတီ’’တိ။ တထာ ဧကန္တနာနတာပဋိသေဓေန ဥစ္ဆေဒဂါဟော ပဋိသေဓိတော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပရံကတံ သုခံ ဒုက္ခံ အညော ကရောတိ၊ အညော ပဋိသံဝေဒေတီတိ ဣမံ ဒိဋ္ဌိံ နိဝါရေတီ’’တိ။ တေန ကတနာသော၊ အကတာဂမော စ နိဝတ္တိတော ဟောတီတိ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နဒိဋ္ဌိနိဝါရဏေနေဝ နိယတိသဘာဝဝါဒပဋိသေဓောပိ ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တတ္ထာတိ အင်္ကုရာဒိပ္ပဗန္ဓသင်္ခါတေ ဘူတုပါဒါရူပသန္တာနေ။ တန္တိ ဝိဇ္ဇာပါဋဝါဒိ။ အညဿာတိ ဗာလကာလေ ကတဝိဇ္ဇာပရိယာပုဏနာဒိတော အညဿ။ သင်္ခါရတော အညော တဏှာဒိကော အညပစ္စယော။

နိယျာတနာဒိ ဧဝ ဖလံ နိယျာတနာဒိဖလံ၊ အဖလိတံ နိယျာတနာဒိဖလံ ဧတဿာတိ အဖလိ…ပေ… ဖလံ၊ ယထာဝုတ္တကိရိယာကရဏံ။

ပိဏ္ဍဝသေနာတိ အကတာဝယဝဝိဘာဂဿ သမုဒါယဿ ဝသေန။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒိကေ သဗ္ဗသ္မိံ ပစ္စယဓမ္မေ၊ ပဋိသန္ဓိဘေဒေ ဝါ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေ။ ဗလဝကမ္မဿ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗော။ ဘုသော နိဿယော ဟိ ဥပနိဿယော။ ‘‘အဝိသေသေနာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ကာမာဝစရပုညာဘိသင်္ခါရော စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ပဝတ္တေ၊ ဣတရော ပဌမဇ္ဈာနဝိပါကာဒီနံ ပဝတ္တေ စ ပဋိသန္ဓိယဉ္စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ပါကဋောယမတ္ထောတိ တံ အဝိဘဇိတွာ ‘‘သဗ္ဗပုညာဘိသင်္ခါရံ သဟ သင်္ဂဏှာတိ’’စ္စေဝ ဝုတ္တံ။ ဒွါဒသာကုသလစေတနာဘေဒေါတိ နယိဒံ သမာသပဒံ၊ သန္ဓိဝသေန ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ဒွါဒသာတိ စ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ဒွါဒသသု အကုသလစေတနာသု။ အကုသလစေတနာဘေဒေါတိ ¶ ဧကာဒသာကုသလစေတနာပဘေဒေါ၊ ဒွါဒသာကုသလစေတနာပဘေဒေါ စာတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ သတိ န ဧတ္ထ ကိဉ္စိ ဝိစာရေတဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတတ္တာ။ ကေစိ ပန ‘‘ဒွါဒသာကုသလစေတနာဘေဒေါတိ ဣဒံ ‘ဆန္နံ ပဝတ္တေ’တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ မတေန ဥဒ္ဓစ္စစေတနာယ ဂဟဏေ ပယောဇနံ ဝိစာရေတဗ္ဗမေဝ ပဋိသန္ဓိယာပိ ပစ္စယဘာဝဿ ဝုတ္တတ္တာ။ ဧကဿာတိ ဧတ္ထ ဧဝ-သဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အာဟ ‘‘ဧကဿေဝ ပစ္စယဘာဝနိယမော’’တိ။ မိလာတမာလာဒီနန္တိ မိလာတမာလကိလိဋ္ဌဝတ္ထာဒီနံ။ မနောပဒေါသိကာနံ တဒညဝတ္ထူနမ္ပိ အနိဋ္ဌတာ ကထံ န သိယာ၊ သိယာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ အဋ္ဌကထာယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၇) ပန ပစုရတာဘာဝတော တံ အနာမသိတွာ ‘‘တထာ ကာမာဝစရဒေဝလောကေပီ’’တိ ဝုတ္တံ ¶ ။ ကေစိ ပန ‘‘ဒေဝလောကေ အနိဋ္ဌံ နာမ ပရိကပ္ပနဝသေန၊ သဘာဝတော ပန တတ္ထုပ္ပန္နံ ဣဋ္ဌမေဝါ’’တိ ဝဒန္တိ။

‘‘ဧကူနတိံသစေတနာဘေဒမ္ပီ’’တိ ဣမိနာ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာယပိ ပဝတ္တိဝိပါကဒါယိတံ အနုဇာနာတိ၊ အဋ္ဌကထာအဓိပ္ပာယဝသေန ဝါ ဧဝမာဟ။ ပဉ္စဒသန္နံ အဟေတုကဝိပါကဝိညာဏာနံ ပဉ္စဋ္ဌာနာနိ ဒွေ အပနေတွာ အဝသေသာနံ တေရသန္နံ။ ဒွေ ဒွေ စက္ခုသောတသမ္ပဋိစ္ဆနဝိညာဏာနိ၊ တီဏိ သန္တီရဏာနီတိ နဝန္နံ။ ဧကဒေသပစ္စယဘာဝေနာတိ ဧကဒေသဿ ဝီသတိစေတနာဘေဒဿ ကာမာဝစရစိတ္တသင်္ခါရဿ ပစ္စယဘာဝေန ဧကူနတိံသစေတနာဘေဒေါ သမုဒါယော ဝုတ္တော။ သွေဝါတိ အဝယဝဂတေနာပိ ဝိသေသေန သမုဒါယော ဝေါဟရီယတိ ယထာ ‘‘အလင်္ကတော ရာဇကုမာရော’’တိ။

ယတ္ထာတိ ပဉ္စဝေါကာရဘဝံ သန္ဓာယာဟ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘ကာမာဝစရသုဂတိယံ တာဝ ဌိတဿာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၇) ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တိယဉ္စ ဝိပါကဿ ဝိတ္ထာရပ္ပကာသနံ ကတံ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနဘူမီတိ ဝေဟပ္ဖလဘူမိံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘အသညာရုပ္ပဝဇ္ဇာ’’တိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနမေဝ ဟိ ဘာဝနာဝိသေသပ္ပဝတ္တံ အသညဘူမိံ အာရုပ္ပဘူမိဉ္စ နိပ္ဖာဒေတိ၊ စတုက္ကနယဝသေန ဝါ သံဝဏ္ဏနာ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဋ္ဌ မဟာဝိပါကာ၊ ပရိတ္တဝိပါကေသု ပစ္ဆိမော၊ ပဉ္စ ရူပါဝစရဝိပါကာတိ ဧဝံ စုဒ္ဒသန္နံ။ သတ္တန္နန္တိ သေသာနံ ပရိတ္တဝိပါကာနံယေဝ သတ္တန္နံ။

ဘဝါဒယောတိ ဘဝယောနိဂတိသတ္တာဝါသေ။ တိဏ္ဏံ ဝိညာဏာနန္တိ ပုရိမာနံ တိဏ္ဏံ အာရုပ္ပဝိပါကဝိညာဏာနံ။ တီသူတိ ပဉ္စမာဒီသု တီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘ကာမဘဝေ ¶ ပန ဒုဂ္ဂတိယံ အဋ္ဌန္နမ္ပိ ပရိတ္တဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယ’’န္တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၇) ဝုတ္တနယေနေဝ။

ဝိညာဏပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နာမရူပပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၂၈။ ယဒိပိ သုတ္တန္တေ အဘိဓမ္မေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒနိဒ္ဒေသေ ရူပပဒဿ ဒေသနာဘေဒေါ နတ္ထိ၊ အဘိဓမ္မေ ပန ‘‘သဗ္ဗံ ရူပံ န ဟေတူ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၅၈၄) သုတ္တန္တတော ¶ တဿ ဒေသနာဘေဒေါ အတ္ထေဝါတိ အာဟ ‘‘သုတ္တန္တာ…ပေ… ဘေဒေါ’’တိ။ သင်္ချေယျေသု ပရိစ္ဆေဒတော ဂဟိတေသု အတ္ထသိဒ္ဓါ တတ္ထ သင်္ချာပရိစ္ဆေဒေါတိ ဝုတ္တံ ‘‘အတ္ထတော ပန ဝုတ္တမေဝ ဟောတီ’’တိ။

ဩပပါတိကသတ္တေသူတိ ဝါ သာမညတော သဗ္ဗေ ဩပပါတိကာ ဝုတ္တာ။ တေသု ဗြဟ္မကာယိကာဒိဂ္ဂဟဏေန ရူပါဝစရာဝ ဝုတ္တာတိ တဒညေ သန္ဓာယ သေသဩပပါတိကာနန္တိ သေသဂ္ဂဟဏံ သာတ္ထကမေဝ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဒသကာ၊ ဩမတော အာဒိနာ သဟာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၇) ရူပမိဿကဝိညာဏေ ဝုတ္တနယေန။

‘‘ဒွေ သန္တတိသီသာနီ’’တိ အာရဗ္ဘ ယာဝ ‘‘သတ္တ သန္တတိသီသာနီ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၈) ဧတ္တကံ အဋ္ဌကထာပါဌံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သတ္တကပရိယောသာန’’န္တိ။ ဧကေကစိတ္တက္ခဏေ တိက္ခတ္တုံ ရူပုပ္ပတ္တိံ အနနုဇာနန္တော အာဟ ‘‘ဣမိနာဓိပ္ပာယေနာ’’တိ။ စိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေယေဝ သဗ္ဗံ ရူပံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဟိ အတ္တနော အဓိပ္ပာယော။

‘‘ရူပါဇနကကမ္မဇ’’န္တိ ဣဒံ ဘူတကထနမတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ပဉ္စဝိညာဏာနံ အတံသဘာဝတာဘာဝါ။ ရူပါဇနကကမ္မဇန္တိ ဝါ စုတိစိတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ပန ‘‘ပဝတ္တိယ’’န္တိ ဣမိနာဝ နိဝတ္တိတံ။ ‘‘သဗ္ဗေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီ’’တိ (ဓ။ သ။ မူလဋီ။ ၆၃၆) အဋ္ဌသာလိနီဋီကာယံ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ ပဉ္စဝိညာဏက္ခဏေ တပ္ပစ္စယာ ရူပုပ္ပတ္တိယာ အဘာဝေန ဝုတ္တံ ‘‘ပဉ္စဝိညာဏပ္ပဝတ္တိကာလံ ¶ သန္ဓာယာ’’တိ။ တတ္ထာပိ အသဟဇာတဝိညာဏပစ္စယာ အတ္ထေဝ ရူပုပ္ပတ္တီတိ အာဟ ‘‘သဟဇာတဝိညာဏပစ္စယဉ္စာ’’တိ။ ဘဝင်္ဂါဒီတိ ဘဝင်္ဂသမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏတဒါရမ္မဏာနိ။ အညေနာတိ ယထာဝုတ္တကမ္မဝိညာဏတော အညေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏေန။ ရူပမေဝ ဟိ ကုသလာကုသလကိရိယစိတ္တပ္ပဝတ္တိက္ခဏေ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န နာမံ ဘဝင်္ဂံ။ တံဇနကေနာတိ ဘဝင်္ဂါဒိဇနကေန။ ကမ္မဝိညာဏပ္ပစ္စယာ ဝိပါကစိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေ ဝိပါကနာမဿ ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပဿ စ ဝသေန။ သဟဇာတဝိညာဏပစ္စယာ ပန ဣတရစိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေပိ ဝိပါကော ဝိပါကနာမဝသေန၊ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဝသေန စ နာမရူပဿ သမ္ဘဝေါ ဒဿေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘သဟဇာတ…ပေ… ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ရူပသဒ္ဒေန စ အတ္တနော ဧကဒေသေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သရူပါနံ ဧကဒေသော ဧကဝိဘတ္တိယ’’န္တိ (ပါဏိနီ ၁။၂။၆၄) သဒ္ဒလက္ခဏံ သန္ဓာယာဟ ¶ ‘‘သရူပါနံ ဧကဒေသော’’တိ။ ဣစ္ဆိတော ဟိ ဧကဒေသရူပါနမ္ပိ ဧကဒေသော ယထာ ‘‘နိဒဿိတဝိပက္ခေဟီ’’တိ။ နိဒဿိတော စ နိဒဿိတဝိပက္ခော စ နိဒဿိတဝိပက္ခောတိ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော။ ‘‘ဌာန’’န္တိ ဣမိနာ သေသသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဝဒတိ။ သရူပေန ဌပနဉှိ ဣဓ သေသနံ။

ယံ-တံ-သဒ္ဒါနံ အဗျဘိစာရိတသမ္ဗန္ဓတ္တာ အဝုတ္တမ္ပိ တတော-သဒ္ဒံ အာနေတွာ အာဟ ‘‘တတော ယုတ္တမေဝ ဣဒန္တိ ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဝိပါကဿ အဇနကံ ဝိပါကာဇနကံ၊ နိဿန္ဒဖလမတ္တဒါယကကမ္မံ၊ တံ သမုဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိ ဝိပါကာဇနကကမ္မသမုဋ္ဌာနံ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘ဝတ္ထုကာယဝသေန ရူပတော ဒွေ သန္တတိသီသာနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၈) ဝုတ္တေန နယေန။ ဥဘယန္တိ နာမံ ရူပဉ္စ။

ကမ္မာရမ္မဏပဋိသန္ဓိအာဒိကာလေတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန သမ္မသနာဒိကာလသင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တန္တိ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ။

ယဒိပိ ‘‘အတ္ထိ ရူပံ စိတ္တသမုဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိဝစနတော (ဓ။ သ။ ၅၈၄) ရူပဿပိ ဝိညာဏပစ္စယတာ သုတ္တတော ဇာနိတဗ္ဗာ၊ ဝိညာဏသန္နိဿိတာ ဣဋ္ဌာနုဘဝနာဒယော တသ္မိံ သတိ သဗ္ဘာဝတော၊ အသတိ စ အဘာဝတော ယထာ သဒ္ဓေယျာဒိဝတ္ထုမှိ သဒ္ဓါဒယောတိ နာမဿပိ ယုတ္တိတော ဝိညာဏပစ္စယတာ သိဒ္ဓါ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝုတ္တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သုတ္တတော နာမံ…ပေ… ဇာနိတဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ ယာဝဒေဝ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မမတ္တတာဝိဘာဝနမုခေန အဝိပရီတတော ပဝတ္တိနိဝတ္တိသန္ဒဿနံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာ၊ တာဝဒေဝ စ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ယသ္မာ’’တိအာဒိမာဟ ¶ ။ ယသ္မာ ပန ပဝတ္တိနိဝတ္တိဝိဘာဝနတော သစ္စဒေသနာဝ ပစ္စယာကာရဒေသနာ၊ သစ္စဒေသနာ စ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနံ။ ယထာဟ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ မေ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတ’’န္တိအာဒိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ပဒဿ သစ္စဒေသနာဘာဝဒီပနေန ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘နာမရူပမတ္တတာဝစနေနေဝ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

နာမရူပပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သဠာယတနပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၂၉။ ယထာသမ္ဘဝန္တိ ¶ သမ္ဘဝါနုရူပံ။ တေန စတုန္နံ တာဝ ဘူတာနံ သဟဇာတနိဿယအတ္ထိအဝိဂတဝသေန စက္ခာယတနာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ပစ္စယဘာဝေါ၊ ဝတ္ထူသု ပန ဟဒယဝတ္ထုနော ဆဋ္ဌာယတနဿ ပဋိသန္ဓိယံ သဟဇာတနိဿယအညမညဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန၊ ပဝတ္တိယံ ယသ္မာ အနန္တရစိတ္တေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နမေဝ ဝတ္ထု ဌိတိပ္ပတ္တိယာ ဗလဝဘာဝေန တဿ နိဿယော ဘဝိတုံ သက္ကောတိ၊ န သဟဇာတံ၊ တသ္မာ ပုရေဇာတနိဿယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန။ ဣတရဝတ္ထူနံ ပဉ္စဝိညာဏသင်္ခါတဿ ဆဋ္ဌာယတနဿ ဣန္ဒြိယပစ္စယဝသေန စ၊ ဇီဝိတဿ ဣန္ဒြိယအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧကပ္ပကာရေနေဝါတိ ယထာ စက္ခာဒီနံ မနာယတနဿ ပဋိနိယတဒဿနာဒိကိစ္စာနုဝိဓာနတော နိယတော ဧကပ္ပကာရေနေဝ ပစ္စယဘာဝေါ၊ န ဧဝံ ရူပါယတနာဒီနံ၊ တေသံ ပန ရူပါရမ္မဏာဒိနာ ပကာရန္တရေန တဿ ပစ္စယဘာဝေါတိ ‘‘အနိယမတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပန ‘‘နိယမတော’’တိ ပဒံ ‘‘သသန္တတိပရိယာပန္န’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတွာ အတ္ထံ ဝဒန္တိ ‘‘ဧကန္တေန သသန္တတိပရိယာပန္န’’န္တိ။

‘‘ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ မနာယတနဉ္စ ဆဋ္ဌာယတန’’န္တိ ဣမိနာ ဝိဂ္ဂဟေန အတ္ထတော၊ ဣတရေဟိ ဒွီဟိ သဒ္ဒတောပိ အတ္ထတောပိ သရူပတံ ဒဿေတိ။ ‘‘စက္ခာဒီဟိ သဟ ‘သဠာယတန’န္တိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တနယေန ဧကသေသံ ကတွာ မနာယတနံ စက္ခာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ‘‘သဠာယတန’’န္တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ။ ယထာဝုတ္တောတိ ‘‘ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ မနာယတနဉ္စာ’’တိအာဒိနာ အတ္တနာ ¶ ဝုတ္တပ္ပကာရော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ နာမရူပသဒ္ဒေန သဠာယတနသဒ္ဒေန စ သဒ္ဒသရူပတာသု၊ အတ္ထသရူပတာသု ဝါ။ ယဒိ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ ဝိပါကဆဋ္ဌာယတနမေဝ အဓိပ္ပေတံ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘ဣတရံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဝိပါကဉှိ တတ္ထ ဣတရန္တိ အဓိပ္ပေတန္တိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပစ္စယနယေ ပနာ’’တိအာဒိ။

သဟဇာတာဒီသု ဟေတုအာဟာရိန္ဒြိယပစ္စယေ ပက္ခိပိတွာ ဒသဓာ၊ တတော ဧကံ အပနေတွာ နဝဓာ၊ တတော ဧကံ အပနေတွာ အဋ္ဌဓာ ပစ္စယဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝမေတ္ထ သာဓာရဏဝသေန အဝကံသော၊ ဟေတုအာဒိအသာဓာရဏဝသေန ဥက္ကံသောတိ ဈာနာဒီနမ္ပိ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဋိသန္ဓိယံ ¶ အရူပဓမ္မာ ကမ္မဇရူပဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ ‘‘ပဝတ္တေ’’တိ ဝိသေသေတိ။ ‘‘ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တာဒယော ဧဝါ’’တိ နိယမေန သဟဇာတပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တာဒယော နိဝတ္တေတိ။

‘‘အဝသေသမနာယတနဿာ’’တိ အဝသေသဂ္ဂဟဏမ္ပိ ပကရဏတော ဝိသိဋ္ဌဝိသယမေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓဘဝေ’’တိအာဒိမာဟ၊ ယတော အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝတ္ထုရူပ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗောတိ နာမရူပဿ ပဋိသန္ဓိယံ သဟဇာတအညမညနိဿယအတ္ထိအဝိဂတာဒိပစ္စယဘာဝေါ သဟဇာတာဒိသာဓာရဏပစ္စယဘာဝေါ၊ သမ္ပယုတ္တဝိပါကဟေတုအာဟာရိန္ဒြိယာဒိပစ္စယဘာဝေါ သမ္ပယုတ္တာဒိအသာဓာရဏပစ္စယဘာဝေါ နာမဿ၊ ရူပဿ ပန ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယဘာဝေါ ယောဇေတဗ္ဗော။

သဠာယတနပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဖဿပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃၀။ တဒဘေဒဝသေနာတိ တဿ ဖဿဿ အဘေဒဝသေန၊ ဖဿဘာဝသာမညေနာတိ အတ္ထော။ န ယုတ္တံ ဧကဿေဝ ဝစနံ။ အညဿာပီတိ ယထာဝုတ္တတော အညဿာပိ။ သဗ္ဗာယတနတော ဟိ ဧကဿ ဖဿဿ အသမ္ဘဝစောဒနာယံ တပ္ပသင်္ဂေန ဧကာယတနတော အနေကဿာပိ သမ္ဘဝေါ နတ္ထီတိ စောဒနာ ‘‘ဤဒိသီ ဓမ္မတာ နတ္ထီ’’တိ ဉာပနတ္ထာတိ ဒဿေတိ ‘‘အညဿာပီ’’တိအာဒိနာ။ နိဒဿနဝသေနာတိ ဥဒါဟရဏဒဿနဝသေန ¶ ။ ဧကဖဿဿ သမ္ဘဝတောတိ ကာရဏာပဒေသော။ ဧကဖဿသမ္ဘဝဿ လဗ္ဘမာနတ္တာ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တန္တိ ပရိဟာရံ ဒဿေန္တောတိ ယောဇနာ။ သေသေသူတိ ဧကန္တိအာဒီသု။ နဝဓာ ပစ္စယတ္တေ ဧကံ ဝိပါကမနာယတနံ ဝိဘာဝယေ။ တထာ စာတိ အာရမ္မဏပုရေဇာတအတ္ထိအဝိဂတဝသေန။ ယွာယံ ပစ္စယဘာဝေါ ယာဒိသာနံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နာနိ…ပေ… သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ အတီတာနာဂတကာလဝိမုတ္တာနမ္ပိ အာရမ္မဏမတ္တတာယ သမ္ဘဝတော အာဟ ‘‘အာရမ္မဏ…ပေ… သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တတ္ထ တန္တိ ရူပါယတနာဒိံ။

ဖဿပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဒနာပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃၁။ အနန္တရာဒီဟီတိ ¶ အနန္တရသမနန္တရူပနိဿယနတ္ထိဝိဂတပစ္စယေဟိ။ ဥပနိဿယေတိ အနန္တရူပနိဿယေ။ အနန္တရသမနန္တရပစ္စယာ ဟိ အနန္တရတာဝသေနေဝ အနန္တရူပနိဿယေ အန္တောဂဓာ။ နတ္ထိဝိဂတပစ္စယာ ပန အနန္တရသမနန္တရပစ္စယဓမ္မာနံယေဝ တထာဘာဝတော တဒန္တောဂဓာ။ တဿာတိ ဥပနိဿယဿ။

သဗ္ဗဿာတိ ဝိပါကဿ၊ အဝိပါကဿ စ။ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိစိတ္တသမ္ပယုတ္တာယ ဟိ ဝေဒနာယ သဟဇာတမနောသမ္ဖဿော ဝုတ္တနယေန အဋ္ဌဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ အနန္တရော အနန္တရာဒိနာ၊ အနာနန္တရော ဥပနိဿယဝသေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ သမ္ဘဝဒဿနဉ္စေတံ၊ န တာသံ မနောဒွါရိကဘာဝဒဿနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဝေဒနာပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တဏှာပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃၂။ ယထာ ¶ စ ရသာယနဇာနိ ဩဇာဇီဝိတာနိ၊ ဧဝံ တံနိမိတ္တံ သုခံ၊ တဒပနေယျံ ဇရာဒိဒုက္ခဉ္စ ဓမ္မာရမ္မဏဘာဝေန ယောဇေတဗ္ဗံ။

ကမ္မဖလာဘိပတ္ထနာဝသေန သတ္တာ ကမ္မာနိပိ အာယူဟန္တီတိ သာတိသယံ တဏှာယ ဝိပါကဝေဒနာ ဥပနိဿယော၊ န တထာ ဣတရာတိ အာဟ ‘‘ဝိပါကာ ဝိသေသေန…ပေ… အဝိသေသေန ဣတရာ စာ’’တိ။ ဣတရာတိ အဝိပါကာတိ အတ္ထော။ ‘‘သုခမိစ္စေဝ ဘာသိတာ’’တိ ဣဒံ ဣဋ္ဌသဘာဝံယေဝ ဥပေက္ခံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န အနိဋ္ဌသဘာဝံ။ တေနာဟ ‘‘ဥပေက္ခာ ပနာ’’တိအာဒိ။ သဗ္ဗဿာတိ အဝီတရာဂဿ ဝီတရာဂဿ စ ဝေဒနာဝတော ပုဂ္ဂလဿ။

ဝေဒနာပစ္စယာ ဧဝါတိ အယံ နိယမော နိယမန္တရနိဝတ္တနပရောတိ နာဿ ပစ္စယန္တရနိဝတ္တနတ္ထတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧတေန ပစ္စယုပ္ပန္နန္တရပဋိက္ခေပေါပိ နိဝတ္တိတော ဟောတိ။

တဏှာပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပါဒါနပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃၃။ ပုရိမဒိဋ္ဌိန္တိ ¶ ‘‘သဿတော အတ္တာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁) ပဂေဝ အဘိနိဝိဋ္ဌံ သဿတဂါဟံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘အတ္တဂ္ဂဟဏံ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ဥပါဒိယမာနန္တိ ဂဏှန္တံ။ လောကောတိ ဝါ ဂဟဏန္တိ ယံ ‘‘လောကော သဿတော’’တိ ဂဟဏံ၊ သာ ဒိဋ္ဌီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌုပါဒါနဘူတ’’န္တိ။ ‘‘ဓမ္မသင်္ခေပ…ပေ… ဒိဋ္ဌိမတ္တမေဝါ’’တိ ဣဒံ ဗျဝဟိတာနံ ပဒါနံ သမ္ဗန္ဓဒဿနံ။ တတ္ထ သင်္ခေပတော တဏှာဒဠှတ္တံ၊ သင်္ခေပတော ဒိဋ္ဌိမတ္တမေဝ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဓမ္မသင်္ခေပဝိတ္ထာရတောတိ သမုဒါယဘူတတော ဓမ္မသင်္ခေပဝိတ္ထာရတော တဒဝယဝဘူတံ သင်္ခေပံ ဝိတ္ထာရဉ္စ နိဒ္ဓါရေတိ။

သဿတဂါဟပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ဥစ္ဆေဒဂါဟပုဗ္ဗင်္ဂမော စ အတ္တဂါဟောတိ ယောဇနာ။ တေသန္တိ ယထာဝုတ္တသဿတုစ္ဆေဒဂါဟာနံ ¶ မူလဘာဝေန ဝိဓာယကတ္တာ သာမိဘူတော။ အာဒိနာ ဝါတိ ‘‘ပဌမံ အတ္တဝါဒုပါဒါန’’န္တိအာဒိနာ ဝါ ဝါကျေန။

ယေန ဘဝဿာဒေန ဂဓိတစိတ္တော ဘဝနိဗ္ဗတ္တကံ ကမ္မံ ကတွာ ဥပပန္နော၊ သာ ဘဝနိကန္တိ သန္တာနေ စိရာနုဗန္ဓာ အဘိဏှုပ္ပတ္တိကာ ဥပပန္နမတ္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘ယဒိပိ…ပေ… ပဝတ္တိတဗ္ဗတ္တာ’’တိ။ အရဟတ္တမဂ္ဂဝဇ္ဈတ္တာ ဘဝရာဂဿပိ ကာမုပါဒါနဘာဝေါ အတ္ထေဝါတိ အာဟ ‘‘တဏှာဒဠှတ္တံ န ဟောတီတိ မညမာနော’’တိ။ ဘဝရာဂေါပိ ဟိ သဝိသယေ ဒဠှံ ပဝတ္တတီတိ။ သဗ္ဗာပိ တဏှာ ကာမုပါဒါနန္တိ ဧတ္ထာပိ တဿ အရဟတ္တမဂ္ဂဝဇ္ဈတာ ဝုတ္တာတိ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘူတာ န အာရမ္မဏဘူတာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာတိ ခန္ဓာနံ အာလယဘာဝေန။ အာရမ္မဏာနန္တရပကတူပနိဿယာတိ အာရမ္မဏူပနိဿယအနန္တရူပနိဿယပကတူပနိဿယာ။ အနန္တရပစ္စယာဒီနန္တိ အနန္တရသမနန္တရအာရမ္မဏပစ္စယာဒီနံ။

ဥပါဒါနပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘဝပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃၄။ ‘‘ဘဝတီ’’တိ ¶ ဣဒံ ဥပပတ္တိဘဝနိဗ္ဗစနံ။ ဒွယဿာတိ ကမ္မုပပတ္တိဘဝဒွယဿ။ နိပ္ဖာဒနဖလံ ဖလဿ ဥပ္ပာဒနသမတ္ထတာ။ နိဗ္ဗတ္တနံ နိပ္ဖာဒနံ။

‘‘ဘဂဝံမူလကာ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၈၃၊ ၉။၁၊ ၁၀။၅၈၊ ၁၁။၁၉) ဝိယ ‘‘သညာဝံဘဝေါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ အတ္ထိ-အတ္ထေ ဝါ ဝံ-သဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အာဟ ‘‘သညာဘဝေါ’’တိ။ တဿ ဝါ အတ္ထေတိ တဿ ဝန္တုသဒ္ဒဿ အတ္ထေ၊ အတ္ထိ-အတ္ထေတိ အတ္ထော။ အကာရံ ကတွာတိ ယထာ ‘‘ပီတိသုခံ အဿ အတ္ထီ’’တိ အတ္ထေ အကာရံ ကတွာ ဥပ္ပာဒေတွာ ဈာနံ ပီတိသုခန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ သညာ အဿ အတ္ထီတိ သညော၊ ဘဝေါ၊ သောဝ သညဘဝေါ။ ဧကသ္မိန္တိ ရူပက္ခန္ဓေ ဧဝ။ ပဝတ္တတ္တာတိ ပဝတ္တကပဝတ္တနဋ္ဌာနာနံ အဘေဒေပိ ဥပစာရဝသေန ဘိန္နံ ဝိယ ကတွာ ဒဿေတိ။

ကမ္မသင်္ခါတတန္တိ ¶ ‘‘ကမ္မ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ၊ ကမ္မကောဋ္ဌာသတံ ဝါ။ ‘‘စေတနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကမ္မံ ဝဒါမီ’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၆။၆၃) သုတ္တေပိ စေတနာယ ကမ္မဘာဝေါ အာဂတောဝ။ နိပ္ပရိယာယေန ပန စေတနာဝ ကမ္မဘဝေါတိ ဝုတ္တမတ္ထံ အဘိဓမ္မပါဠိယာဝ သာဓေန္တော ‘‘ဝုတ္တဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣမာယ ဟိ ဝေဒနာသညာဝိညာဏက္ခန္ဓေဟိ၊ မနာယတနမနောဝိညာဏဓာတူဟိ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာယတနဓမ္မဓာတုဧကဒေသေန စ ကမ္မဘဝဿ သမ္ပယုတ္တတံ ဝဒန္တိယာ ဓာတုကထာပါဠိယာ တဿ စေတနာဘာဝေါ ဒီပိတောတိ။

ဓမ္မဘေဒတောတိ စေတနာစေတနာသမ္ပယုတ္တဘာဝေန၊ ကုသလာကုသလာဗျာကတဘာဝေန စ ဓမ္မဝိဘာဂတော။ ‘‘ပုနဝစန’’န္တိ ဣမိနာဝ ပုနရုတ္တိဒေါသာပတ္တိ ပဋိညာတာတိ ပရဿ အာသင်္ကံ ဒဿေန္တော ‘‘သာတ္ထကမေဝိဒံ ပုနဝစနန္တိ ဧတံ န ယုတ္တန္တိ စေ’’တိ အာဟ။ ဘဝေကဒေသဘာဝေနာတိ ကမ္မဘဝဿ ဧကဒေသတ္တာ သင်္ခါရာနံ။ တေန ယေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒါယော ဘဝေါ ဝုတ္တော၊ တဒေကဒေသာ သင်္ခါရာ၊ သမုဒါယေကဒေသာ စ အတ္ထတော ဘိန္နာ ဧဝါတိ ဝုတ္တမေဝေတန္တိ ဒဿေတိ။ ပုန ယထာဝုတ္တမေဝ ဘေဒံ မနသိ ကတွာ အတ္ထတော ပုနဝစနာဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ပရေန ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

အန္တောဂဓေတိ ကာမဘဝါဒိအန္တောဂဓေ သညာဘဝါဒိကေ။ ကာမဘဝါဒိကေတိ ကာမရူပါရူပဘဝေ။

ဥပါဒါနဘေဒန္တိ ကာမုပါဒါနာဒိဥပါဒါနဝိသေသံ။

တေနာတိ ¶ သီလဗ္ဗတုပါဒါနေန။ ဝက္ခမာနေနာတိ ‘‘ဣဒံ သီလဗ္ဗတံ နာမာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၃၄) အဋ္ဌကထာယံ ဝက္ခမာနေန ပကာရေန။ ပုရာဏံ ဗြဟ္မဏ္ဍလိင်္ဂခန္ဒပုရာဏာဒိ။ ‘‘သေတဝဓယဇ္ဇံ အာရဘတေ ဘူတိကာမော’’တိအာဒိနာ (ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာဋီ။ ၂။၆၅၀) ပသုမာရဏဝိဓာနယုတ္တော ယညဝိဓိ ပသုဗန္ဓဝိဓိ။

အတ္တနော သုဒ္ဓိမဂ္ဂပရာမာသမတ္တတ္တာ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ အတ္တဝါဒုပါဒါနနိမိတ္တံ ဝုတ္တံ။

မဂ္ဂပစ္စယာ ဟောန္တိ မိစ္ဆာနိယျာနသဘာဝတ္တာ။ အနန္တရဿ ပန ကာမကမ္မဘဝဿ အနန္တရသမနန္တရအနန္တရူပနိဿယနတ္ထိဝိဂတာသေဝနပစ္စယေဟိ ဥပါဒါနဿ ပစ္စယဘာဝေါ ပါကဋောယေဝါတိ န ဝုတ္တော။

ဘဝပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဇာတိဇရာမရဏာဒိပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃၅။ ဥပပတ္တိဘဝုပ္ပတ္တီတိ ¶ ဥပပတ္တိဘဝေ၊ ဥပပတ္တိဘဝဘာဝေန ဝါ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓာနံ ဥပ္ပတ္တိ။ ဇာယမာနဿ ခန္ဓဿ။ ဇာတိ နိဗ္ဗတ္တိဝိကာရော။ ဥပပတ္တိဘဝေါပိ ဇာတိယာ ပစ္စယော။ ကသ္မာ? ဥပပတ္တိဘဝေ အသတိ ဇာတိယာ အဘာဝါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဇာယမာနရူပပဒဋ္ဌာနတာ’’တိအာဒိနာပိ တဿ ဇာတိယာ ပစ္စယဘာဝံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။

သတိပိ သုက္ကသောဏိတာဒိကေ ပိတုဂတဝိသေသာဒိကာရဏေ ဗာဟိရေ ပစ္စယေ တဿ ပန အနိယတတ္တာ၊ ဟီနပဏီတာဒိဝိသေသဿ စ အဓိပ္ပေတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အဇ္ဈတ္တ…ပေ… အဘာဝါ’’တိ။

ဇာတိဇရာမရဏာဒိပဒနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘဝစက္ကကထာဝဏ္ဏနာ

၂၄၂။ သမ္ဗန္ဓံ ဣတံ ဂတန္တိ သမိတံ။ တေနာဟ ‘‘သင်္ဂတ’’န္တိ။

ဘဝစ္ဆန္ဒော ဘဝရာဂေါ။ တဿာရုပ္ပကထာသဝနန္တိ တဿ ဗာလဘာဝဿ အယုတ္တကာရိတာယ အနုစ္ဆဝိကကထာသဝနံ။ ဧတေန ပရူပဝါဒဟေတုကာဒိဒုက္ခံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ကမ္မကာရဏာဒဿန’’န္တိ ဣမိနာ ဒဏ္ဍဟေတုကံ၊ ဣတရေန ဒုဂ္ဂတိနိဗ္ဗတ္တိဟေတုကံ ¶ ။ ဂမေန္တီတိ ဉာပေန္တိ။ ဖလေနာပိ ဟိ အဗျဘိစာရိနာ ဟေတု ဉာယတိ၊ ဝုဋ္ဌိနိမိတ္တေန ဝိယ မဟောဃေန ဥပရိဒေသေ ဝုဋ္ဌိနိပါတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဗောဓေန္တီ’’တိ။

ဝိသေသနိဝတ္တိအတ္ထော မတ္တသဒ္ဒေါ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၆) ဝိယ။ အပ္ပဟီနာဝိဇ္ဇာ ကာရဏလာဘေ ဥပ္ပတ္တိအရဟတာယ သမီပေယေဝါတိ အာဟ ‘‘သန္နိဟိတဘာဝကရဏေနာ’’တိ။ ဝေဒေတီတိ ဝေဒယတိ။ တဿ အတ္ထဝစနံ အနုဘဝတီတိ။ ဝေဒံ ဝါ ဉာဏံ ကရောတိ ဥပ္ပာဒေတီတိ ဝေဒေတိ။ တဿ အတ္ထဝစနံ ဇာနာတီတိ။ ဝေဒိယတီတိ ပန ကမ္မကတ္တုကမ္မာနံ ဝသေန နိဒ္ဒေသောတိ တဿပိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဇာနာတိ၊ ဉာယတိ စာ’’တိ အာဟ။ စ-သဒ္ဒတ္ထောတိ ¶ သမုစ္စယတ္ထော၊ ဗြဟ္မာဒိနာ စ ကာရကေန၊ အတ္တနာ စ ဝေဒကေန ရဟိတန္တိ အတ္ထော။ စ-သဒ္ဒတ္ထသမာသန္တိ ဒွန္ဒသမာသမာဟ။

စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ဝါ သုညတန္တိ ဓုဝဘာဝါဒိသုညတံ၊ အတ္တာဒိသုညတဉ္စ သန္ဓာယ ဝဒတိ။

ပုဗ္ဗန္တတောတိ အတီတကောဋ္ဌာသတော။ ဝေဒနာဝသာနမ္ပိ ဘဝစက္ကံ ပရိပုဏ္ဏမေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဝေဒနာ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဝိဇ္ဇာဂဟဏေန ဝါ တဏှုပါဒါနာနိ၊ သင်္ခါရဂ္ဂဟဏေန ဘဝေါ၊ ဝိညာဏာဒိဂ္ဂဟဏေန ဇာတိဇရာမရဏာနိ သောကာဒယော စ ဂဟိတာတိ ဧဝမ္ပိ ဝေဒနာဝသာနံ ဘဝစက္ကန္တိ ယုတ္တမေဝေတံ။ တဏှာမူလကေ စာတိ တဏှုပါဒါနဂ္ဂဟဏေန အဝိဇ္ဇာ ဂဟိတာတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ဒွိန္နံ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ တတ္ထ ဒွိန္နန္တိ ပုရိမပစ္ဆိမာနံ ဥဘိန္နံ ဟေတုဖလဝဇ္ဇာနံ။ ဝိပရီတာဘိနိဝေသံ ကရောန္တီတိ နိမိတ္တံ ကတ္တုဥပစာရေန ဝဒတိ။ အနုပစ္ဆေဒမေဝ ပကာသေတီတိ ယောဇနာ။

ဟေတုဖလသန္ဓိ၊ ဖလဟေတုသန္ဓိ၊ ပုနပိ ဟေတုဖလသန္ဓီတိ ဧဝံ ဟေတုအာဒိပုဗ္ဗကာ ဟေတုဖလဟေတုပုဗ္ဗကာ။ ဟေတုဖလဟေတုဖလဝသေနာတိ အဝိဇ္ဇာဒိဟေတု၊ ဝိညာဏာဒိဖလ၊ တဏှာဒိဟေတု၊ ဇာတိဖလဝသေန။ ဥပသဂ္ဂဝိသေသေန အတ္ထဝိသေသော ဟောတီတိ ‘‘အာကိရီယန္တီ’’တိ ပဒဿ ပကာသီယန္တီတိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ ကိလေသကမ္မဝိပါကာတိ အဝိဇ္ဇာဒိကေ ဝေဒနာပရိယောသာနေ ဝဒတိ။ ဝိပါကကိလေသကမ္မေဟီတိ ဝိညာဏာဒီဟိ ဘဝပရိယောသာနေဟိ။ ပုန ကမ္မဿ ဝိပါကသမ္ဗန္ဓော ဝုတ္တနယတ္တာ န ဂဟိတော။ ‘‘ဝဋ္ဋာနီ’’တိ ¶ စ ဣဒံ ‘‘တီဏိ ဝဋ္ဋာနီ’’တိ ဝိဂ္ဂဟဝသေန လဗ္ဘမာနံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။

‘‘ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ မောဟော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၄၂) အဋ္ဌကထာယ အာဂတတ္တာ အာသန္နပစ္စက္ခတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဣမိဿာ’’တိ။ ဝိဘင်္ဂပါဠိယာ ဝသေန ဒဿိတံ၊ တသ္မာ န အဋ္ဌကထာယ ပုဗ္ဗာပရဝိရောဓော ယထာပါဌံ အတ္ထဿ ပကာသိတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ စေတနာသမ္ပယုတ္တာနဉ္စ စေတနာယ စ သင်္ခါရဘာဝေန ကမ္မဘဝဘာဝေန စ ဝတ္တဗ္ဗမေဝါတိ ပါဠိဒွယာဓိပ္ပာယဝိဝရဏဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဝဿာတိ ဥပပတ္တိဘဝဿ။ ‘‘ဘဝေါ’’တိ ဝုတ္တာ စေတနာသမ္ပယုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂဟဏန္တိ နိကာမနဝသေန အာရမ္မဏဿ ဂဟဏံ။ တေနာဟ ‘‘ကာမုပါဒါနံ ကိစ္စေနာဟာ’’တိ။ ဣတရာနိ ကိစ္စေနာဟာတိ ယောဇနာ။ တီသု အတ္ထဝိကပ္ပေသူတိ ‘‘တံ ¶ ကမ္မံ ကရောတော ပုရိမာ စေတနာယော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေသု တီသု အာယူဟနစေတနာနံ အတ္ထဝိကပ္ပေသု။ နနု စ တတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ အာယူဟနဿ အဝသာနေ စေတနာ န ဝုတ္တာတိ? ယဒိပိ သရူပတော န ဝုတ္တာ၊ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တာ’’တိ ပန သဒ္ဒတော ပဓာနဘာဝေန ဝုတ္တဿ အာယူဟနဿ အပ္ပဓာနဘာဝေန ဝုတ္တာ အဝသာနေ ပစ္ဆတော ဝုတ္တာ ဝိယ ဟောတီတိ ဣမံ ပရိယာယံ သန္ဓာယ ‘‘တီသုပိ…ပေ… အဝသာနေ’’တိ ဝုတ္တံ။

နိပ္ပရိယာယေန ပန ယေသု အာယူဟနဿ အဝသာနေ စေတနာ ဝုတ္တာ၊ တေ ဒဿေတုံ ‘‘ဒွီသု…ပေ… အာဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ ဝုတ္တေ အာယူဟနသင်္ခါရေ တံသမ္ပယုတ္တာတိ အာဟာတိ ယောဇနာ။ ကမ္မဿ ပစ္စယဘူတန္တိ သင်္ခါရပစ္စယံ။ တေန ‘‘ကမ္မကရဏကာလေ’’တိ ဧတ္ထ ကမ္မ-သဒ္ဒေန သဗ္ဗဿပိ သင်္ခါရဿ ဂဟိတတံ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘န ကမ္မသမ္ပယုတ္တမေဝါ’’တိ။

ကမ္မာနေဝါတိ ကမ္မာနိယေဝ။ ဝိပါကဓမ္မတာယ ကမ္မသရိက္ခကာ။ သဟဇာတကောဋိယာ၊ ဥပနိဿယကောဋိယာ စ တဿ ကမ္မဿ ဥပကာရကာတိ တဒုပကာရကာ။ သံခိပ္ပန္တီတိ သံခိပီယန္တိ သံယူဟီယန္တိ။ ‘‘သံခိပ္ပန္တိ ဧတ္ထာ’’တိ အဓိကရဏသာဓနဝသေန သင်္ခေပသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဝတွာ ပုန ကမ္မသာဓနဝသေန ဝတ္တုံ ‘‘သံခိပီယတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထာပီတိ ¶ ‘‘ကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တကမ္မသမ္ဘာရေပိ။ ဂမနဓမ္မန္တိ ဘင်္ဂုပဂမနဓမ္မံ။ တေန ဣတ္တရန္တိ ဘင်္ဂပရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာတိ ဝိနဿနဓမ္မတာဒီပကေန ဣတ္တရသဒ္ဒေန။ နိဿာရတံ အတ္တသာရာဘာဝံ ဒီပေတိ။ ဧဝံ ‘‘ဣတ္တရ’’န္တိအာဒိနာ အနိစ္စံ စလံ ဣတ္တရံ အဒ္ဓုဝန္တိ စတုန္နံ ပဒါနံ အတ္ထဝိသေသဝါစိတံ ဒဿေတိ။ ဌာနသောတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တဋ္ဌာနံ နာမ ပစ္စယော။ အညမ္ပီတိ အညတ္ထ ဝုတ္တံ။ တဿ တဿ ဖလဿ။ ဓမ္မမတ္တသမ္ဘဝေ သတိ ဝဋ္ဋုပစ္ဆေဒေ သတီတိ ယောဇနာ။ ဧဝန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သမုစ္စယတ္ထေ စ-သဒ္ဒေ သတိ။

သစ္စာနိယေဝ ပဘဝေါတိ သမာနာဓိကရဏပက္ခံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သစ္စပ္ပဘဝတောတိ သစ္စတော’’တိ။ ‘‘ယဿ ပဟာနတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ ဧဝံဘူတံ အရိယသစ္စံ ဝိသေသံ အကတွာ။

တေဟိ သောကာဒီဟိ။ ‘‘သောကဒေါမနဿုပါယာသာ အဝိဇ္ဇာယ အဝိယောဂိနော’’တိအာဒိနာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ¶ သိဒ္ဓါယ အဝိဇ္ဇာယ။ အတ္တနောယေဝါတိ ပစ္စယုပ္ပန္နံ အနပေက္ခိတွာ အတ္တနောယေဝ ပဝတ္တသင်္ခါတကိစ္စတော။

သောကာဒယောပိ ဟီတိ ဧတ္ထ ဟိ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထော။ ယသ္မာ ‘‘သောကာဒယော ပစ္စယာယတ္တာ အဝသဝတ္တိနော’’တိ ဣဒံ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ…ပေ… သမ္ဘဝန္တီ’’တိ ဧတေန ဝစနေန သိဒ္ဓံ၊ တသ္မာ တံ ‘‘အတ္တာ သောစတီ’’တိအာဒိဒဿနနိဝါရဏန္တိ အတ္ထော။

သတိ စ ပရိဂ္ဂဟေ ရဇ္ဇံ ဝိယ ဂတိယော အနေကာနတ္ထာနုဗန္ဓနာ၊ တာဟိ စ ဝိညာဏဿ ဥပဒ္ဒုတတာတိ ဒဿေတုံ ‘‘သင်္ခါရပရိဂ္ဂဟိတံ…ပေ… ရဇ္ဇေ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဧဝံ ဝါ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာဥပဋ္ဌိတာနိ ကမ္မာဒီနိ စုတိအာသန္နဇဝနေဟိ ပရိကပ္ပေတွာ ဝိယ ဂဟိတာနိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေနပိ ပရိကပ္ပိတာနိ ဝိယ ဟောန္တိ၊ တံ ပနဿ ပရိကပ္ပနံ အတ္ထတော အာရမ္မဏကရဏမေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပရိ…ပေ… တော’’တိ။ သင်္ကပ္ပနံ ဝါ ပရိကပ္ပနန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိတက္ကေန ဝိတက္ကနတော’’တိ။ သသမ္ဘာရစက္ခုအာဒယော သဠာယတနဿ ပတိဋ္ဌာဝိသေသော။

ယဒါကာရာယ ဇာတိယာ ယဒါကာရံ ဇရာမရဏံ သမ္ဘဝတိ၊ သမ္ဘဝန္တဉ္စ ယထာနုပုဗ္ဗံ ပဝတ္တံ၊ သော အတ္ထော ဇာတိပစ္စယသမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော၊ သဟိတဿ ¶ သမုဒိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဇီရဏဘိဇ္ဇနာဝတ္ထာ ဓမ္မာ ဇရာမရဏာပဒေသေန ဝုတ္တာ၊ သာ စ နေသံ အဝတ္ထာ ဇာတိပုဗ္ဗိကာ၊ တေ စ သမုဒိတာ ဧဝ ပဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ ဇာတိတော ဇရာမရဏဿ သမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဇာတိတော ဇရာမရဏံ န န ဟောတိ ဟောတိယေဝ ဧကန္တေန ဇာတဿ ဇရာမရဏသမ္ဘဝတော၊ န စ ဇာတိံ ဝိနာ ဟောတိ အဇာတဿ တဒဘာဝတောတိ ဇရာမရဏဿ ဇာတိပစ္စယတံ အနွယဗျတိရေကေဟိ ဝိဘာဝေတိ ‘‘န ဇာတိတော’’တိအာဒိနာ။ ဣတ္ထန္တိ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏဿ နိဗ္ဗတ္တာကာရံ ဝဒတိ။

နိရောဓာ နိရောဓသင်္ခါတန္တိ ပစ္စယနိရောဓာ ပစ္စယုပ္ပန္နနိရောဓသင်္ခါတံ။ အနုလောမဒေသနာယ စ ဝေမဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယာတိ ယောဇနာ။

အပုညာဘိသင်္ခါရေကဒေသော သရာဂေါ ရာဂေန သဟဇေကဋ္ဌောတိ ကတွာ။ သဗ္ဗောပိ အပုညာဘိသင်္ခါရော သရာဂေါ ပဟာနေကဋ္ဌဘာဝတော။ ယသ္မာ ပန အကုသလဓမ္မော အကုသလဓမ္မဿ သဘာဂေါ၊ အနကုသလဓမ္မော ဝိသဘာဂေါ၊ ယထာရဟံ ပစ္စယော စ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘အပဋိပက္ခဘာဝတော၊ ရာဂပ္ပဝဍ္ဎကော’’တိ စ ဝုတ္တံ ¶ ။ ‘‘တဒေဝ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီ’’တိ မိစ္ဆာဘိနိဝေသသဗ္ဘာဝတော သံသရဏကိရိယာယပိ သဗျာပါရတာ ဝိညာဏဿ ဝုတ္တာ။ သဗျာပါရတာဘိနိဝေသဗလဝတာယ၊ သင်္ကန္တိအဘိနိဝေသဗလဝတာယာတိ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘အသဟဝတ္တနတော၊ သဟဝတ္တနတော’’တိ ဧတေန အသဟဝုတ္တိ ဝိနိဗ္ဘောဂေါ၊ သဟဝုတ္တိ အဝိနိဗ္ဘောဂေါတိ ဒဿေတိ။

သဘာဝါဓိဂမနိမိတ္တတာ ဩဘာသနံ။ စက္ခာဒိသန္နိဿယေန ဟိ ပဉ္စဝိညာဏာနိ ရူပါဒိသဘာဝံ ဥပလဘန္တိ။ ဣတရေ ဖုသနသင်္ဂတိသန္နိပါတဋ္ဌာ။ ဆန္နန္တိ ဆန္နမ္ပိ သမ္ဖဿာနံ။

အာဒါနန္တိ ဥပသဒ္ဒေန ဝိနာပိ ဒဠှဂါဟော အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘အာဒါနဋ္ဌော စတုန္နမ္ပိ ဥပါဒါနာနံ သမာနော’’တိ။ ဂဟဏန္တိ နိကာမနဝသေန ဝိသယဿ ပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဂဟဏဋ္ဌော ကာမုပါဒါနဿာ’’တိ။ ဣတရေသန္တိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနာဒီနံ။ တသ္မာတိ ဝိဘတ္တိယာ အလုတ္တဘာဝတော။ တေနာတိ ခိပနသဒ္ဒေန။ ဟာနိ ဝါ ခီဏဘာဝေါ ခယောတိ ‘‘ခယဋ္ဌော ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒွိန္နန္တိ ဇရာမရဏာနံ။ မရဏူပနယနရသတ္တာ ဝါ ဇရာယပိ မရဏဋ္ဌော ဧဝ ဒဿိတော။

နီယန္တိ ¶ ဂမေန္တီတိ နယာ၊ ဧကတ္တာဒယော။ ကေဟိ နီယန္တိ? အဝိဇ္ဇာဒိအတ္ထေဟီတိ ဣမမတ္ထမာဟ ‘‘အဝိဇ္ဇာဒီ’’တိအာဒိနာ။ သေန ဘာဝေနာတိ သကေန အဝိဇ္ဇာဒိဘာဝေန၊ တံ အမုဉ္စိတွာ ဧဝ။ န ဟိ အဝိဇ္ဇာဒိဝိနိမုတ္တံ ဧကတ္တံ နာမ ကိဉ္စိ ပရမတ္ထတော အတ္ထိ။ သေန ဘာဝေနာတိ ဝါ သကေန ဧကတ္တာဒိဘာဝေန။ အဝိဇ္ဇာဒီသု ဝိညာယမာနော ဟေတုဖလဓမ္မာနံ ဧကသန္တတိပတိတာဒိသင်္ခါတော ဧကတ္တာဒိဘာဝေါ တေနေဝ သဘာဝေန ဉာယတိ၊ န အဝိဇ္ဇာဒိဘာဝေနာတိ။ တေ ဟိ နေတဗ္ဗာတိ တေသံ နယာ။ အတ္ထာ ဧဝ ဝါ အဝိဇ္ဇာဒယော။ အနေကေပိ သမာနာ ဓမ္မာ ယေန သန္တာနာနုပစ္ဆေဒေန ‘‘ဧက’’န္တိ ဉာယန္တိ ဝေါဟရီယန္တိ၊ သော တတ္ထ ကရဏဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ တထာ ဣတရေပီတိ အာဟ ‘‘ဧကတ္တာဒီဟိ စ အတ္ထာ ‘ဧက’န္တိအာဒိနာ နီယန္တီ’’တိ။ တတ္ထ နီယန္တီတိ ဉာယန္တိ၊ ပညာပီယန္တိ စ။ ပုရိမပစ္ဆိမာနံ ဓမ္မာနံ နိရောဓုပ္ပာဒနိရန္တရတာယ နာမကာယဿ၊ သမ္ဗန္ဓဝုတ္တိတာယ ရူပကာယဿ၊ ဥဘယဿ စ အညမညသန္နိဿိတတာယ ဒုဝိညေယျနာနတော ဧကီဘူတဿ ဝိယ ဃနဘာဝပ္ပဗန္ဓော ဟေတုဖလဘာဝေန သမ္ဗန္ဓော သမ္မာ တာနောတိ သန္တာနော၊ တဿ အနုပစ္ဆေဒေါ တထာပဝတ္တိ ဧကတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သန္တာနာနုပစ္ဆေဒေါ ဧကတ္တ’’န္တိ။

သမ္ဗန္ဓရဟိတဿာတိ ¶ ဟေတုဖလဘာဝေန အညမညသမ္ဗန္ဓဘာဝရဟိတဿ။ သတ္တန္တရောတိ အညော သတ္တော။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိမုပါဒိယတီတိ ယထာနုရူပကာရဏတော ဖလပ္ပဝတ္တိံ အသမနုပဿန္တော နာနာသန္တာနေ ဝိယ အသမ္ဗန္ဓနာနတ္တဒဿနတော ဟေတုဘာဝရဟိတာနံ နိပ္ပယောဇနာနံ ပုရိမုပ္ပန္နာနံ ဓမ္မာနံ နိရောဓေ ဟေတုနိယမာဘာဝတော ဧကန္တေန ဥပ္ပတ္တိ န ယုတ္တာ၊ တထာ သန္တာနေန ဥပ္ပတ္တိ၊ သဒိသဘာဝေန ဥပ္ပတ္တိ၊ သမာနဇာတိဒေသပရိဏာမဝယရူပဗလသဏ္ဌာနာနံ ဥပ္ပတ္တိ န ယုတ္တာတိအာဒီနိ ဝိကပ္ပေန္တော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ။

ကသ္မာ ဥပ္ပတ္တိ န သိယာတိ ဝါလိကာဟိ ဝိယ တိလေဟိပိ တေလဿ၊ ဥစ္ဆုတော ဝိယ ဂါဝိတောပိ ခီရဿ အညာဘာဝတော ကေန ကာရဏေန တေဟိ တေသံ ဥပ္ပတ္တိ န သိယာ၊ ဣတရေဟိ ဧဝ စ နေသံ ဥပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ။ တသ္မာတိ အညဿ အညတော ဥပ္ပတ္တိယံ သဗ္ဗဿ သဗ္ဗသော ဥပ္ပတ္တိယာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န စေတံ အတ္ထိ၊ တသ္မာ။ ယသ္မာ နိယတိဝါဒီ အနုရူပါ ဟေတုတော ဖလုပ္ပတ္တိံ န ဣစ္ဆတိ၊ သဘာဝသိဒ္ဓမေဝ စ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိံ ဣစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ‘‘အဝိဇ္ဇမာနေပိ ဟေတုမှီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဘာဝသိဒ္ဓါ ဧဝ ဟိ အစ္ဆေဇ္ဇသုတ္တာဝုတာဘေဇ္ဇမဏိ ဝိယ ¶ ကမလင်္ဃနရဟိတာ တထာ တထာ သရီရိန္ဒြိယသုခါဒိဘာဝပရိဏာမာယ နိယတိယာဝ ကာယာ သမာဂစ္ဆန္တိ၊ ယတော ဂတိဇာတိဗန္ဓာ၊ အပဝဂ္ဂေါ စ ဟောတီတိ နိယတိဝါဒေါ။ တေနာဟ ‘‘နိယတတာယ…ပေ… ပဝတ္တန္တီ’’တိ။ နိယတိအတ္ထော ဝုတ္တောယေဝ။

ဧတဿ အတ္ထဿ သာဓကံ သုတ္တံ။ အာကုလမေဝ၊ အာကုလဘာဝေါ ဝါ အာကုလကံ။ ဇဋိတာတိ ဟေဋ္ဌုပရိယဝသေန ပဝတ္တမာနေဟိ ကိလေသကမ္မဝိပါကေဟိ ဇာတဇဋာ။ နီဍန္တိ ကုလာဝကံ။ သံသာရန္တိ ဣဓ သမ္ပတ္တိဘဝပ္ပဗန္ဓမာဟ အပါယာဒိပဒေဟိ ဒုဂ္ဂတိပ္ပဗန္ဓဿ ဝုတ္တတ္တာ။

ဘဝစက္ကကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၂၄၃။ တံ ¶ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ။ ဧကေကစိတ္တာဝရုဒ္ဓန္တိ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ဝိယ ဧကေကသ္မိံ စိတ္တေ အဝရုဒ္ဓံ အန္တောဂဓံ အကတွာ။ အသဟဇာတာနဉ္စ ‘‘အသဟဇာတာနံ၊ သဟဇာတာနဉ္စာ’’တိ ဧဝံ ပဌမပဒေ ဧကသေသနိဒ္ဒေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ အသဟဇာတာယေဝ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာ ဒဿိတာ ဝိပါကဝိညာဏဿေဝ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၂၂၅) စ ဧဝမာဒီသု အသဟဇာတာ၊ သဟဇာတာ စ။ ‘‘ဧကေကေန နယေနာ’’တိ ပုရာတနော ပါဌော၊ ဧတရဟိ ပန ‘‘ဧကေကေန စတုက္ကေန’’ ဣစ္စေဝ ဗဟူသု ပေါတ္ထကေသု ပါဌော။ နယစတုက္ကဝါရာတိ နယေသု စတုက္ကာနံ ဝါရာ၊ အဝိဇ္ဇာမူလကာဒီသု နဝသု နယေသု ပစ္စေကံ ပစ္စယစတုက္ကာဒီနံ စတုန္နံ စတုက္ကာနံ ‘‘နာမပစ္စယာ ဆဋ္ဌာယတန’’န္တိအာဒိဝိသေသဘိန္နာ စတ္တာရော ဝါရာတိ အတ္ထော။ ဝဝတ္ထိတာတိ ယထာဝုတ္တဝိသေသေန အသံကိဏ္ဏာ။ စတုက္ကာနန္တိ ဝါရစတုက္ကာနံ ဝါရသောဠသကဿ နယဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

၁။ ပစ္စယစတုက္ကဝဏ္ဏနာ

ပစ္စယသဟိတပစ္စယုပ္ပန္နာနိ အင်္ဂဘာဝေန ဝုတ္တာနိ၊ န ကေဝလံ ပစ္စယာ။ တသ္မာ ‘‘ဆဋ္ဌာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဧတ္ထ န ဆဋ္ဌာယတနဿ အင်္ဂတာ။ တေန ¶ ဝုတ္တံ ‘‘န၊ တဿ အနင်္ဂတ္တာ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ ပစ္စယသဟိတဿ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ အင်္ဂဘာဝတော။ တီသု ပကာရေသူတိ ‘‘ပဌမော သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဋ္ဌေနာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၄၃) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တေသု တီသုပိ ပကာရေသု။ ပစ္စယဝိသေသာဒီတိ ဧတ္ထ နာမံ၊ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ ပစ္စယဝိသေသော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ယောနိဝိသေသော၊ အာယတနာနံ အပါရိပူရိပါရိပူရိဘဝဝိသေသော စ ဂဟိတော။ တေ ဟိ ဒုတိယဝါရာဒီနံ နာနတ္တကရာ။ အတ္ထဝိသေသေနာတိ ယဒိပိ အညတ္ထ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ သဠာယတနပစ္စယော ဝုတ္တော၊ တထာပိ သဟဇာတာဒိနာမသန္နိဿယေန ပဝတ္တနတော နာမမတ္တပစ္စယာပိ သော ဟောတီတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ နာနာနယဝိစိတ္တတာနုမိတဿ ဂမ္ဘီရဘာဝဿ ဝိဘာဝနသင်္ခါတေန၊ အနဝသေသနာမပစ္စယဒဿနသင်္ခါတေန စ အတ္ထဝိသေသေန။ တထာ ဟိ ‘‘ယေဟိ၊ အာနန္ဒ၊ အာကာရေဟိ ယေဟိ လိင်္ဂေဟိ ယေဟိ နိမိတ္တေဟိ ယေဟိ ဥဒ္ဒေသေဟိ နာမကာယဿ ပညတ္တိ ဟောတိ၊ တေသု အာကာရေသု…ပေ… ဥဒ္ဒေသေသု အသတိ အပိ နု ခေါ ရူပကာယေ အဓိဝစနသမ္ဖဿော ပညာယေထာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၁၄) ဖဿဿ နာမပစ္စယတာဝိဘာဝနဝသေန မဟာနိဒါနဒေသနာ ပဝတ္တာ။ တထာ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ ¶ ဖဿောတိ ဣစ္စဿ ဝစနီယ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၇) ‘‘နာမရူပပစ္စယာ’’တိ ဝဒန္တေန ‘‘နာမပစ္စယာ’’တိပိ ဝုတ္တမေဝ ဟောတီတိ။

ဝါရစတုက္ကေ ‘‘သင်္ခါရော’’တိ ဝုတ္တံ၊ သောကာဒယော န ဝုတ္တာ၊ ပုရိမသ္မိံ ဝါရဒွယေ ရူပံ န ဝုတ္တံ၊ ဝါရတ္တယေ သဠာယတနံ န ဝုတ္တန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

သဗ္ဗ…ပေ… ရဏတောတိ သဗ္ဗဿ ဝိညာဏဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတသဗ္ဗဘဝသာဓာရဏတော၊ ဝိညာဏဿ ဝါ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတသဗ္ဗဘဝသာဓာရဏတော။ သမာနံ ဖလံ သမာနော ပစ္စယော သဟဇာတာဒိပစ္စယေဟိ ဥပကတ္တဗ္ဗတော၊ ဥပကာရကတော စ။ တဿ ဝိညာဏဿ။ ဝိညာဏာဟရဏန္တိ ဝိပါကဝိညာဏနိဗ္ဗတ္တနံ။ အဿ ဝိညာဏဿ။

ဂတိသူစကောတိ ဟိ-သဒ္ဒံ လောကေ ဂတိအတ္ထံ ဝဒန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိဂတ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝိ-သဒ္ဒေါ ပဋိသေဓဒီပကောတိ ဒွေ ပဋိသေဓာ ပကတိံ ဉာပေန္တီတိ အာဟ ‘‘ဝိဂတတာနိဝါရဏဝသေန ဂတိ ဧဝ ဟောတီ’’တိ။

တိဓာ စတုဓာ ပဉ္စဓာ ဝါတိ ဧတ္ထ သညာမနသိကာရာဒယော သဟဇာတနိဿယအတ္ထိပစ္စယဝသေန တိဓာ၊ ဖဿစေတနာဒယော တေသဉ္စေဝ အာဟာရာဒီနဉ္စ ¶ ဝသေန စတုဓာ၊ ဝေဒနာဝိတက္ကာဒယော တေသဉ္စေဝ ဈာနိန္ဒြိယာဒီနဉ္စ ဝသေန ပဉ္စဓာ။ ယထာ သမာဓိ၊ ဧဝံ ဝီရိယမ္ပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တမ္ပိ ဟိ အဓိပတိန္ဒြိယမဂ္ဂပစ္စယေဟိ ဆဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။

‘‘ဝစနဝသေနာ’’တိ ဣမိနာ ဣမသ္မိံ စတုက္ကေ သဟဇာတပစ္စယံ ဓုရံ ကတွာ ဒေသနာ ပဝတ္တာတိ တေသံ အဓိပ္ပာယောတိ ဒဿေတိ။ အတ္ထောတိ ပစ္စယဓမ္မော။ ကတ္ထစီတိ ကိသ္မိဉ္စိ ဝါရေ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ယထာသကေဟိ ပစ္စယော န န ဟောတိ။ ‘‘အတ္ထတော’’တိ စ ပါဌော။ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိအာဒိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ ဝုတ္တဉ္စ တံ။ တသ္မာ သဟဇာတပစ္စယဝသေနေဝ ပဌမစတုက္ကော ဝုတ္တောတိ န ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘န စ တံ န ဝုတ္တ’’န္တိအာဒိ။ ဣမဿ စ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိအာဒိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပစ္စယဝစနမေဝါတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ’’တိအာဒီသု ဝုတ္တပစ္စယဝစနမေဝ စ။ တေသန္တိ တေသံ အာစရိယာနံ။ အယောဇေတွာ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ပန ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သာမညေန…ပေ… သန္ဓာယ ¶ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သဟဇာတသူစက’’န္တိအာဒိနာ ယထာဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ ဝစနတော အသိဒ္ဓိမာဟ၊ ‘‘သဟဇာတတော’’တိအာဒိနာ ပန အတ္ထာပတ္တိတော။ အသမ္ဘဝေ ဟိ အညဿ အတ္ထတော သိဇ္ဈေယျ ဝစနတော ဝါ အတ္ထတော ဝါ အဓိပ္ပေတတ္ထသာဓနာတိ။

အညတ္ထာတိ အညသ္မိံ သုတ္တေ။ အတီတဒ္ဓံ နိဒ္ဓါရေတွာ ပစ္စုပ္ပန္နာနာဂတေဟိ သဒ္ဓိံ အဒ္ဓတ္တယဒဿနတ္ထံ။ တံဒေသနာပရိဂ္ဂဟတ္ထန္တိ မဟာနိဒါနဒေသနာပရိဂ္ဂဟတ္ထံ။ သော စ ဥဘိန္နံ ဒေသနာနံ အညမညံ သံသန္ဒနဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ဧဝံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဘာသိတာ ဒေသနာ အညဒတ္ထု သံသန္ဒတီတိ။

ဣမဿာတိ ဣမဿ တတိယဝါရဿ။

အပရာပေက္ခတာယ၊ အပရိကိလိဋ္ဌုပပတ္တိတာယ၊ အသုစိအမက္ခိတတာယ ကာမာဝစရဒေဝါနံ၊ သဗ္ဗေသဉ္စ ဗြဟ္မာနံ တထာ ဥပပဇ္ဇနတော စ ဩပပါတိကယောနိယာ ပဓာနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သင်္ဂဟနိဒဿနဝသေနာတိ ဩပပါတိကယောနိယာ ဧဝ သံသေဒဇယောနိယာ သင်္ဂဟဿ နိဒဿနဝသေန ဥဒါဟရဏဝသေန။ အာရမ္မဏပစ္စယဿာပိ ဖဿဿ သတိပိ ပဝတ္တိဟေတုဘာဝေ သော ပန သဟဇာတာဒိပစ္စယဘူတဿ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဆဋ္ဌာယတနဿ ဝိယ န သာတိသယောတိ ဝုတ္တံ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယော စေတ္ထ ပဝတ္တကော န ဟောတီ’’တိ။

ကေသဉ္စီတိ ¶ ပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ။ ‘‘ပစ္ဆိမ…ပေ… သဒါ သမ္ဘဝတီ’’တိ ဣဒံ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ ဝိယ ဣတရယောနိကာနံ ကမေန အာယတနုပ္ပတ္တိ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ။ တထာ စာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သဟုပ္ပတ္တိဒီပနတော’’တိ။

ပစ္စယစတုက္ကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဟေတုစတုက္ကဝဏ္ဏနာ

၂၄၄။ အဘာဝတောတိ ဘာဝါဘာဝတော။ ယဉှိ ဇာတိက္ခဏမတ္တေယေဝ ဘဝတိ၊ န တတော ပရံ၊ တံ ¶ ဇာတိယာ အဝိဂတပစ္စယော သိယာ အဝိဂတပစ္စယနိယမသဗ္ဘာဝတော။ ဘဝေါ ပန ယသ္မာ ဇာတိက္ခဏတော ပရမ္ပိ ဘဝတိ၊ တသ္မာ န သော တဿာ အဝိဂတပစ္စယော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တတော ဥဒ္ဓံ ဘာဝတောတိ အတ္ထော’’တိ။ ဘဝေတိ ဘဝပဒေ၊ ဘဝေ ဝါ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ။ ဧသ နယော ဇာတိအာဒီသူတိ ဧတ္ထာပိ။ ‘‘ယထာ ပနာ’’တိအာဒိနာ ‘‘အဝိဂတပစ္စယဿ အဘာဝတော၊ နိယမာဘာဝတော စာ’’တိ ဝုတ္တာနံ ဟေတူနံ ဝုတ္တနယေန အဗျာပိဘာဝဝိဘာဝနေန အကာရဏတံ ဒဿေတိ အယာဝဘာဝိနော ပစ္စယုပ္ပန္နဿ၊ ပစ္စယဓမ္မဿ စ အဝိဂတပစ္စယဘာဝဒဿနတော။ သင်္ခါရက္ခန္ဓေတိအာဒိ မဂ္ဂသောဓနဝသေန ဝုတ္တံ။ တဿ ပရိဟာရံ သယမေဝ ဝဒတိ။ သော ခဏော ဧတဿ အတ္ထီတိ တင်္ခဏိကော၊ န တင်္ခဏိကော အတင်္ခဏိကော၊ တဿ သဗ္ဘာဝါ၊ အယာဝဘာဝိကသဗ္ဘာဝါတိ အတ္ထော။ ယထာ ပန ဟေတူ ဟောန္တိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သင်္ခတလက္ခဏာနံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။

ဧဝန္တိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တနယေ သတိ၊ ဧဝံ သန္တေတိ အတ္ထော။ ‘‘န ဟိ…ပေ… အတ္ထီ’’တိ ဣမိနာ ဇာတိအာဒီနံ အဝိဂတပစ္စယဝသေန ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေါ ဝိယ ပစ္စယဘာဝေါပိ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘အသဘာဝဓမ္မတ္တာ’’တိ။

ကထံ ပန အသဘာဝဓမ္မာနံ ဇာတိအာဒီနံ ပစ္စယုပ္ပန္နတာ၊ ပစ္စယတာ စာတိ အာဟ ‘‘ဇာယမာနာနံ ပနာ’’တိအာဒိ။ တဿာတိ ဇာတိဇရာမရဏဿ။ ဝတ္တဗ္ဗပဒေသောတိ ‘‘ဌပေတွာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗပဒေသော။ ကော ပန သောတိ? ယထာဝုတ္တံ နာမံ၊ နာမရူပဉ္စ သင်္ခါရက္ခန္ဓေန ရူပက္ခန္ဓေန စ ဇရာမရဏာနံ သင်္ဂဟိတတ္တာ ¶ ။ ‘‘ယော ဘဝေါ ဇာတိယာ ပစ္စယော’’တိ ဧတေန ဘဝသင်္ဂဟိတာနိပိ ဇာတိအာဒီနိ ဇာတိယာ အပ္ပစ္စယတ္တာ ဧဝ ‘‘ဌပေတွာ’’တိ န ဝုတ္တာနီတိ ဒဿေတိ၊ ပစ္စယဘာဝါသင်္ကာ ဧဝ နေသံ တဿာ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝ ဌပေတဗ္ဗဂဟေတဗ္ဗဝိသေသေ သတီတိ သာသင်္ကံ ဝဒတိ။

ဟေတုစတုက္ကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အညမညစတုက္ကဝဏ္ဏနာ

၂၄၆။ ပစ္စယုပ္ပန္နဿာတိ ¶ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝိနော။ ဝိသုံ ဌိတဿာတိ ဘဝေန အသင်္ဂဟိတဿ။ သပ္ပဒေသမေဝ ဂဟိတံ ဣဓ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿေဝ အဓိပ္ပေတတ္တာ နိရုဠှတ္တာ စ။ ပစ္စယုပ္ပန္နံ ဌပေတွာ ပစ္စယဘူတံယေဝ နာမံ ဂဟိတံ၊ အဝိဂတပစ္စယနိယမာဘာဝေါ ဝိယ ဘဝေ ဥပါဒါနဿ အညမညပစ္စယနိယမာဘာဝေါတိ ယောဇနာ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘သင်္ခတလက္ခဏာနံ ပနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။

အညမညပစ္စယော ဝိယ အညမညပစ္စယောတိ အယမတ္ထော ဣဓာဓိပ္ပေတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘အညမည…ပေ… အဓိပ္ပေတော သိယာ’’တိ အာဟ။ တထာ စ ဝဒန္တိ ‘‘အညမညဉ္စေတ္ထ န ပဋ္ဌာနေ အာဂတအညမညဝသေန ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။ စက္ခာယတနုပစယာဒီနန္တိ ဥပရူပရိ စိတာနိ ဝိယ ဥပ္ပန္နစက္ခာယတနာဒီနိ၊ စက္ခာယတနာဒီနံ ဝါ ဥပတ္ထမ္ဘကာနိ စက္ခာယတနုပစယာဒီနိ။

အညမညစတုက္ကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သင်္ခါရာဒိမူလကနယမာတိကာဝဏ္ဏနာ

၂၄၇။ ယဒိပိ သာမညတော ဂတဝိသေသော၊ တထာပိ သာမညဂ္ဂဟဏေန နယဂတော ဝိသေသော သရူပတော ဒဿိတော ဟောတီတိ ‘‘နာမပစ္စယာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ ဝတွာပိ နာမဝိသေသာနံ တဿာ ပစ္စယဘာဝေါ ဒဿေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘နာမဝိသေသာနံ…ပေ… ဝုတ္တာ’’တိ။ ‘‘ယဒေဝ ပန နာမ’’န္တိအာဒိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု နာမဂ္ဂဟဏေန အဂ္ဂဟိတောပိ ဇာတိအာဒိ ဘဝဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတောတိ ဒဿိတောဝါယမတ္ထောတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဘဝဂ္ဂဟဏေန စာ’’တိအာဒိ။ ဣဓာပီတိ ‘‘ဘဝပစ္စယာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ ဣဓာပိ။ န ¶ သိယာတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ ဝုတ္တံ န သိယာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သာမညစောဒိတံ ဝိသေသစောဒိတမေဝ န ဟောတိ၊ တသ္မာ။ သောတိ ဘဝေါ။ တေနာတိ သဘာဝါသဘာဝဓမ္မသင်္ဂဟဏေန။

ဥပါဒါနဿပိ ဘဝေကဒေသတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ…ပေ… အဂ္ဂဟိတေ’’တိ။ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ¶ ဇာတီ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဘဝသဒ္ဒေါ…ပေ… ဝုစ္စမာနော’’တိ။ ‘‘နာမပစ္စယာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ ဧတ္ထ ပစ္စယုပ္ပန္နံ ဌပေတွာ ပစ္စယဿ ဂဟဏတော အဝိဇ္ဇာဝိနိမုတ္တာ ဧဝ စတ္တာရော ခန္ဓာ နာမသဒ္ဒေန ဝုစ္စန္တီတိ အာဟ ‘‘န နာမသဒ္ဒေါ နိရဝသေသဗောဓကော’’တိ။ န စေတ္ထ ဧကံသတော ကာရဏံ မဂ္ဂိတဗ္ဗံ။ ယေန ဘဝ-သဒ္ဒေါ နိရဝသေသဗောဓကော၊ န နာမ-သဒ္ဒေါတိ အာဟ ‘‘ဧဝံသဘာဝါ ဟိ ဧတာ နိရုတ္တိယော’’တိ။ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေနာတိ ဘဝသဒ္ဒေါ နိရဝသေသဗောဓကော ဥပါဒိန္နစတုက္ခန္ဓဝိသယတ္တာတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန။ ဇာယမာနာဒိဓမ္မဝိကာရဘာဝတော ဇာယမာနာဒိက္ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓါ ဇာတိအာဒယော ဝုစ္စေယျုံ၊ န ပန ဇာတိအာဒိပဋိဗဒ္ဓါ ဇာယမာနာဒိက္ခန္ဓာတိ န ဧကစိတ္တက္ခဏေ ဇာတိအာဒီနံ အဝိဇ္ဇာယ ပစ္စယဘာဝေါ သမ္ဘဝတီတိ ဣမမတ္ထမာဟ ‘‘ဇာယမာနာနံ ပနာ’’တိအာဒိနာ။ နာနာစိတ္တက္ခဏေ ပန ဇာတိအာဒယော အဝိဇ္ဇာယ ဥပနိဿယပစ္စယော ဟောန္တီတိ ‘‘ဧကစိတ္တက္ခဏေ’’တိ ဝိသေသိတံ။ တေနေဝါတိ အသမ္ဘဝေနေဝ။

မာတိကာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အကုသလနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၄၈-၉။ တန္တိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။ ဣတရဿာတိ ကာမုပါဒါနဿ။ တဏှာဂဟဏေနာတိ ‘‘တဏှာပစ္စယာ’’တိ ဧတ္ထ တဏှာဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ။ ယဒိ ဧဝံ နာမဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတာ တဏှာ ကသ္မာ ပုန ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘နာမေ ဝိယ ဝိသေသပစ္စယတ္တာဘာဝါ’’တိ။ ‘‘နာမပစ္စယာ ဆဋ္ဌာယတန’’န္တိ ဧတ္ထ ဟိ ကာမတဏှာပိ နာမေ သင်္ဂဟိတာတိ နာမဿ ယထာရဟံ ဆဋ္ဌာယတနဿ ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ အတ္ထိ တတ္ထ ဝိသေသပစ္စယတ္တံ၊ ဥပါဒါနဿ ပန ဘဝသင်္ဂဟောပိ အတ္ထီတိ ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ ဧတေန ‘‘ကာမုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ဧတဿ နတ္ထေဝ ဝိသေသောတိ ဝုတ္တံ ‘‘နာမေ ဝိယ ဝိသေသပစ္စယတ္တာဘာဝါ’’တိ။ တဏှာ ဧတိဿာ ပစ္စယောတိ တဏှာပစ္စယာ၊ ဒိဋ္ဌိ ¶ ။ ဘဝဿ ပစ္စယဘူတာတိ ဒုဝိဓဿပိ ဘဝဿ ကာရဏဘူတာ။ ဥဘယေနပိ ဥပါဒါနဿ ဘဝနိဒ္ဒေသေ ဌပေတဗ္ဗတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။ ပစ္စယုပ္ပန္နံ ပစ္စယော စ ဧကမေဝါတိ ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပစ္စယုပ္ပန္နံ၊ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပစ္စယော စ ဧကော ဧဝတ္ထော၊ တသ္မာ ပစ္စယော ဝိသုံ ပစ္စယုပ္ပန္နတော ဘိန္နံ ကတွာ န ဝိဘတ္တော။

၂၅၂။ ဥပတ္ထမ္ဘကသမုဋ္ဌာပနပစ္ဆာဇာတပစ္စယဝသေနာတိ ¶ ဥပတ္ထမ္ဘကဿ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဿ သမုဋ္ဌာပနဝသေန၊ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယဝသေန စ။

၂၅၄။ ပဉ္စန္နန္တိ စက္ခာယတနာဒီနံ ပဉ္စန္နံ။ သဟဇာတာဒိပစ္စယောတိ သဟဇာတနိဿယအတ္ထိအဝိဂတာဒိပစ္စယော။ ဝတ္ထုသင်္ခါတံ ရူပံ။ ပုရေဇာတာဒိပစ္စယောတိ ပုရေဇာတနိဿယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယော။ ပစ္ဆာဇာတာဒိပစ္စယောတိ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယော။ ဆဋ္ဌဿ သဟဇာတာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတာဒယော ဂဟိတာ။

၂၆၄။ ယဿာတိ ‘‘ယဿ စ ဟောတီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တံ ‘‘ယဿာ’’တိ ပဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဟောတီတိ ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။

၂၈၀။ တဿာတိ ‘‘ဗလဝကိလေသဘူတာယ ဝိစိကိစ္ဆာယာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၈၀) ပဒဿ။ တေနာတိ ‘‘တဏှာဋ္ဌာနေ’’တိ ပဒေန။ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဣမသ္မိံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂေ သုတ္တန္တဘာဇနီယာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။

အကုသလနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကုသလာဗျာကတနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၀၆။ သဗျာပါရာနီတိ သဥဿာဟာနိ၊ ဝိပါကဓမ္မာနီတိ အတ္ထော။ ပရိဟီနံ အဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနံ ဧတေသန္တိ ပရိဟီနာဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာ။

သန္ဓာယာတိ အဓိပ္ပာယံ ဝိဘာဝေန္တော ဝိယ ဝဒတိ၊ သရူပေနေဝ ပန ‘‘န စ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေန္တီ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၆) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ နာမရူပံ န န လဗ္ဘတီတိ ယောဇနာ။

ကုသလာဗျာကတနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဝိဇ္ဇာမူလကကုသလနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၃၄။ ကုသလဖလေတိ ¶ ¶ ကုသလဝိပါကပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ဂဟိတတ္တာ တဿ သာဒုရသဝိသရုက္ခဗီဇသဒိသတာ ဝုတ္တာ။

ယဒိပိ ‘‘သင်္ခါရဟေတုက’’န္တိအာဒိနာ ယောဇနာ လဗ္ဘတိ၊ အဝိဂတစတုက္ကာဒီနိ ပန န လဗ္ဘန္တိ ယထာလာဘယောဇနာယ ဒဿိတတ္တာ။

အဝိဇ္ဇာမူလကကုသလနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကုသလမူလကဝိပါကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၄၃။ ကမ္မံ ဝိယ ပစ္စယော ဟောတိ ဝိပါကဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိပါကဿ ကမ္မံ ပစ္စယော ဟောန္တံ သာတိသယံ ဟောတီတိ တဿ နိပ္ပရိယာယတာ၊ တံသမ္ပယုတ္တာနံ ပရိယာယတာ သိယာတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ပရိယာယေန ဥပနိဿယပစ္စယောတိ ဝုတ္တာနီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿ ဓမ္မဿ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃)၊ အကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿ ဓမ္မဿ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃)၊ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မော နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မဿ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၃။၁၀၃) ပန ဝစနတော နိပ္ပရိယာယေန သဗ္ဗေပိ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ ဝိပါကဿ ဥပနိဿယပစ္စယော ဟောတီတိ အယမတ္ထော ဒိဿတိ။ ‘‘ကုသလမူလံ အကုသလမူလ’’န္တိ ဣမေသံ အနွာဒေသောပိ ပစ္စယသဒ္ဒါပေက္ခာယ ‘‘ဧသာ’’တိ ပုလ္လိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧသာတိ…ပေ… ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘မနသိကာရောပီ’’တိအာဒိနာ အပ္ပဟီနာဝိဇ္ဇာနမ္ပိ ကိရိယာယ ကုသလာကုသလမူလာနိ၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဥပနိဿယာ န ဟောန္တီတိ ဒဿေတိ။ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဘူတာနိယေဝ သင်္ခါရဝိညာဏာနိ ပစ္ဆိမနယေ အဓိပ္ပေတာနီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ကိရိယာနိ ပန…ပေ… ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ တေသံ ပစ္စယာနံ ဝသေန အနေကပ္ပကာရတောတိ အဓိပ္ပာယောတိ ယောဇနာ။

နဝါဒိဘေဒါနန္တိ ¶ နဝအဋ္ဌသတ္တဆာတိ ဧဝံပဘေဒါနံ။ စတုန္နံ စတုက္ကာနန္တိ ပုရိမနယေ ပစ္ဆိမနယေ စ အာဂတာနံ ယထာလာဘံ စတုန္နံ စတုန္နံ စတုက္ကာနံ။ ‘‘ကုသလာကုသလာနံ ¶ ပန ဝိပါကေ စာ’’တိ စ-သဒ္ဒေန ကုသလာကုသလေ စာတိ သမုစ္စေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ကုသလ…ပေ… ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ မူလပဒေကပစ္စယတာဝသေနာတိ မူလပဒဿ ဧကပစ္စယဘာဝဝသေန ဥပနိဿယပစ္စယတာဝသေန။ ဧကဿေဝ နယဿာတိ ကုသလာကုသလေသု အဝိဇ္ဇာမူလကဿ၊ ဝိပါကေသု ကုသလာကုသလမူလကဿာတိ ဧဝံ ဧကဿေဝ နယဿ ဝသေန။ ဓမ္မပစ္စယဘေဒေတိ ဓမ္မဿ ပစ္စယဘူတဿ၊ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဝါ ပစ္စယဘာဝေန ဘေဒေတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဝိဇ္ဇာဒီန’’န္တိအာဒိံ ဝတွာ ပုန တမေဝ ‘‘တံတံစိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိအာဒိနာ ပကာရန္တရေန ဝိဘာဝေတိ။

ကုသလမူလကဝိပါကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။