📜

၁၂။ ဈာနဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ

မာတိကာဝဏ္ဏနာ

၅၀၈။ ပါတိမောက္ခသံဝရာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ၊ သတိသမ္ပဇညံ၊ ဇာဂရိယာနုယောဂေါတိ ဧဝမာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ အသုဘာနုဿတိယောတိ အသုဘဈာနာနိ၊ အနုဿတိဈာနာနိ စ။ သတိ သမဏဘာဝကရပုဗ္ဗဘာဂကရဏီယသမ္ပတ္တိယံ သမဏဘာဝေါပိ သိဒ္ဓါယေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သုညာ…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ။ ကာရဏေ ဟိ သိဒ္ဓေ ဖလမ္ပိ သိဒ္ဓမေဝ ဟောတီတိ။ သိက္ခာပဒါနံ သရူပံ၊ သိက္ခိတဗ္ဗာကာရံ၊ သင်္ခေပတော ဝိဘာဂဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘သိက္ခာပဒေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နာမကာယာဒိဝသေနာတိ နာမကာယပဒကာယဗျဉ္ဇနကာယဝသေန ဝုတ္တေသု။ ဣမိနာ သိက္ခာပဒါနံ သိက္ခာယ အဓိဂမူပါယဘူတပညတ္တိသဘာဝတံ ဒဿေတိ။ တေသု သိက္ခိတဗ္ဗာကာရော သတ္ထုအာဏာနတိက္ကမောယေဝါတိ အာဟ ‘‘ဝစ…ပေ… တဗ္ဗေသူ’’တိ။ သိက္ခာကောဋ္ဌာသေသူတိ ဝုတ္တပ္ပဘေဒေသု အဓိသီလသိက္ခာဘာဂေသု။ တေသု သမာဒါနမေဝ သိက္ခိတဗ္ဗာကာရောတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပရိပူရဏဝသေန သိက္ခိတဗ္ဗေသူ’’တိ။ သိက္ခာပဒေကဒေသဘူတာတိ သိက္ခာပဒသမုဒါယဿ အဝယဝဘူတာ။ ဘိက္ခုသိက္ခာ ဟိ ဣဓာဓိပ္ပေတာ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခူ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘သေသသိက္ခာ ပန အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန သိက္ခာသဒ္ဒဿ အတ္ထဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၅၁၆)။

မာတိကာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၀၉။ ဒိဋ္ဌတ္တာတိ သယမ္ဘူဉာဏေန သစ္ဆိကတတ္တာ။ ခန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သယမ္ဘူဉာဏေန သစ္ဆိကရဏဝသေနေဝ ဟိ ဘဂဝတော ခမနရုစ္စနာဒယော၊ န အညေသံ ဝိယ အနုဿဝါကာရပရိဝိတက္ကာဒိမုခေန။ အဝိပရီတဋ္ဌော ဧကန္တနိယျာနဋ္ဌေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ သိက္ခိယမာနောတိ သိက္ခာယ ပဋိပဇ္ဇိယမာနော ။ သိက္ခိတဗ္ဗာနိ သိက္ခာပဒါနီတိ သိက္ခာပဒပါဠိံ ဝဒတိ။ ခန္ဓတ္တယန္တိ သီလာဒိက္ခန္ဓတ္တယံ။ ‘‘သဗ္ဗပါပဿ…ပေ… ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၁၈၃၊ ဒီ။ နိ။ ၁။၉၀၊ နေတ္တိ။ ၃၀) ဝစနတော အာဟ ‘‘အနုသာသနဒါနဘူတံ သိက္ခတ္တယ’’န္တိ။

သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ပစ္စယတ္တာတိ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဧကန္တဟေတုဘာဝတော။ ဧတ္ထ စ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ကမ္မဿကတာသမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ ကမ္မပထသမ္မာဒိဋ္ဌိ စ။ ဖလကာရဏောပစာရေဟီတိ ဖလူပစာရေန သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယတ္တာ၊ ကာရဏူပစာရေန သမ္မာဒိဋ္ဌိပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ။ ကုသလဓမ္မေဟိ အတ္တနော ဧကဒေသဘူတေဟီတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိဓမ္မေ သန္ဓာယာဟ။ ကုသလပညာဝိညာဏာနံ ဝါ ပဇာနနဝိဇာနနဝသေန ဒဿနံ ဒိဋ္ဌီတိ။ တေန အဝယဝဓမ္မေန သမုဒါယဿ ဥပစရိတတံ ဒဿေတိ။ ဝိနယနကိရိယတ္တာတိ ဒေသနာဘူတံ သိက္ခတ္တယမာဟ။ ဓမ္မေနာတိ ဓမ္မတော အနပေတေန။ အဝိသမသဘာဝေနာတိ အဝိသမေန သဘာဝေန၊ သမေနာတိ အတ္ထော။

၅၁၀။ အနညတ္ထေနာတိ ဂရဟာဒိအညတ္ထရဟိတေန သကတ္ထေန။ ဘိန္နပဋဓရေတိ ဘိက္ခုသာရုပ္ပဝသေန ပဉ္စခဏ္ဍာဒိနာ ဆေဒေန ဆိန္နစီဝရဓရေ။

ဘေဒနပရိယာယဝသေန ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ကိလေသာနံ ပဟာနာ ကိလေသာနံ ဘေဒါ ဘိက္ခူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဂုဏဝသေနာတိ သေက္ခဓမ္မာဒိဂုဏာနံ ဝသေန။ တေန ဘာဝတ္ထတော ဘိက္ခုသဒ္ဒေါ ဒဿိတော ဟောတိ။

ဣဒံ ဒွယန္တိ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိနာ ပရတော သင်္ဂဟဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ ‘‘သေက္ခော’’တိအာဒိကံ ဝစနဒွယံ။ ဣမိနာတိ ‘‘သေက္ခော ဘိက္ခု ဘိန္နတ္တာ ပါပကာန’’န္တိ ပဒါနံ အတ္ထဒဿနေန။ န သမေတိ သေက္ခအသေက္ခပုထုဇ္ဇနာသေက္ခဒီပနတော။ တဒိဒန္တိ ပဌမဒွယံ။ နိပ္ပရိယာယဒဿနံ အရိယာနံ ၊ အသေက္ခာနံယေဝ စ သေက္ခဘိန္နကိလေသဘာဝဒီပနတော။ ဝုတ္တောတိ ပဋိညာဝစနံ၊ သစ္စံ ဝုတ္တောတိ အတ္ထော။ န ပန ဣဓာဓိပ္ပေတော အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန ဒဿိတတ္တာ။

ဘဂဝတော ဝစနန္တိ ဥပသမ္ပဒါကမ္မဝါစမာဟ။ တဒနုရူပန္တိ တဒနုစ္ဆဝိကံ၊ ယထာဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ ပရိသာဝတ္ထုသီမာသမ္ပတ္တိယော ‘‘သမဂ္ဂေန သင်္ဃေန အကုပ္ပေနာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၁၀) ဣမိနာ ပကာသိတာတိ ‘‘ဌာနာရဟ’’န္တိ ပဒဿ ‘‘အနူန…ပေ… အဝုတ္တ’’န္တိ ဧတ္တကမေဝ အတ္ထမာဟ။

၅၁၁။ အဝီတိက္ကမနဝိရတိဘာဝတောတိ အဝီတိက္ကမသမာဒါနဘူတာ ဝိရတီတိ ကတွာ ဝါရိတ္တသီလံ ပတွာ ဝိရတိ ဧဝ ပဓာနန္တိ စေတနာသီလဿပိ ပရိယာယတာ ဝုတ္တာ။ ‘‘နဂရဝဍ္ဎကီ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယော’’တိ ဣဒံ ဣဓာဓိပ္ပေတနဂရဝဍ္ဎကီဒဿနံ။ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာ၊ ပါသာဒဝိဇ္ဇာတိ ဒုဝိဓာ ဟိ ဝဍ္ဎကီဝိဇ္ဇာ။ လေဟိတဗ္ဗန္တိ သာယိတဗ္ဗံ။ စုဗိတဗ္ဗန္တိ ပါတဗ္ဗံ။

ဣန္ဒြိယသံဝရာဟာရတ္တာတိ ဣန္ဒြိယသံဝရဟေတုကတ္တာ။ ပါတိမောက္ခသီလံ သိက္ခာပဒသီလံ န ပကတိသီလာဒိကေန ဂယှတီတိ အာဟ ‘‘ပါတိမောက္ခတော အညံ သီလံ ကာယိကအဝီတိက္ကမာဒိဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတ’’န္တိ။ တံ ပန ပါတိမောက္ခသီလေန န သင်္ဂယှတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ကာယိကဝါစသိကသံဝရဿ တဗ္ဗိနိမုတ္တဿ အဘာဝတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဝုတ္တ’’န္တိ အာဟ။

တတ္ထ ပါတိမောက္ခသဒ္ဒဿ ဧဝံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – ကိလေသာနံ ဗလဝဘာဝတော၊ ပါပကိရိယာယ သုကရဘာဝတော၊ ပုညကိရိယာယ စ ဒုက္ကရဘာဝတော ဗဟုက္ခတ္တုံ အပါယေသု ပတနသီလောတိ ပါတီ၊ ပုထုဇ္ဇနော၊ အနိစ္စတာယ ဝါ ဘဝါဒီသု ကမ္မဝေဂက္ခိတ္တော ဃဋိယန္တံ ဝိယ အနဝဋ္ဌာနေန ပရိဗ္ဘမနတော ဂမနသီလောတိ ပါတီ၊ မရဏဝသေန ဝါ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ အတ္တဘာဝဿ ပါတနသီလောတိ ပါတီ၊ သတ္တသန္တာနော၊ စိတ္တမေဝ ဝါ။ တံ ပါတိနံ သံသာရဒုက္ခတော မောက္ခေတီတိ ပါတိမောက္ခံ။ စိတ္တဿ ဟိ ဝိမောက္ခေန သတ္တောပိ ‘‘ဝိမုတ္တော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘စိတ္တဝေါဒါနာ ဝိသုဇ္ဈန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁၀၀)၊ ‘‘အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၂၈) စ။ အထ ဝါ အဝိဇ္ဇာဒိနာ ဟေတုနာ သံသာရေ ပတတိ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ ပါတီ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၂၄၊ ၃။၉၉၊ ၅။၅၂၀၊ ကထာ။ ၇၅) ဟိ ဝုတ္တံ။ တဿ ပါတိနော သတ္တဿ တဏှာဒိသံကိလေသတ္တယတော မောက္ခော ဧတေနာတိ ပါတိမောက္ခံ။ ‘‘ကဏ္ဌေကာဠော’’တိအာဒီနံ ဝိယ တဿ သမာသသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အထ ဝါ ပါတေတိ ဝိနိပါတေတိ ဒုက္ခေတိ ပါတိ၊ စိတ္တံ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘စိတ္တေန နီယတိ လောကော၊ စိတ္တေန ပရိကဿတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၆၂)။ တဿ ပါတိနော မောက္ခော ဧတေနာတိ ပါတိမောက္ခံ။ ပတတိ ဝါ ဧတေန အပါယဒုက္ခေ ဝါ သံသာရဒုက္ခေ ဝါတိ ပါတီ၊ တဏှာဒိသံကိလေသော။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘တဏှာ ဇနေတိ ပုရိသံ (သံ။ နိ။ ၁။၅၅-၅၇)၊ တဏှာဒုတိယော ပုရိသော’’တိ (ဣတိဝု။ ၁၅၊ မဟာနိ။ ၁၉၁၊ စူဠနိ။ ပါရာယနာနုဂီတိဂါထာ နိဒ္ဒေသ ၁၀၇) စ အာဒိ။ တတော မောက္ခောတိ ပါတိမောက္ခံ။

အထ ဝါ ပတတိ ဧတ္ထာတိ ပါတီနိ၊ ဆ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘ဆသု လောကော သမုပ္ပန္နော၊ ဆသု ကုဗ္ဗတိ သန္ထဝ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၇၀၊ သု။ နိ။ ၁၇၁)။ တတော ဆအဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာယတနသင်္ခါတတော ပါတိတော မောက္ခောတိ ပါတိမောက္ခံ။

အထ ဝါ ပါတော ဝိနိပါတော အဿ အတ္ထီတိ ပါတီ၊ သံသာရော၊ တတော မောက္ခောတိ ပါတိမောက္ခံ။

အထ ဝါ သဗ္ဗလောကာဓိပတိဘာဝတော ဓမ္မိဿရော ဘဂဝါ ‘‘ပတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ မုစ္စတိ ဧတေနာတိ မောက္ခော၊ ပတိနော မောက္ခော တေန ပညတ္တတ္တာတိ ပတိမောက္ခော၊ ပတိမောက္ခော ဧဝ ပါတိမောက္ခံ။ သဗ္ဗဂုဏာနံ ဝါ မူလဘာဝတော ဥတ္တမဋ္ဌေန ပတိ စ သော ယထာဝုတ္တေနတ္ထေန မောက္ခော စာတိ ပတိမောက္ခော၊ ပတိမောက္ခော ဧဝ ပါတိမောက္ခံ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ပါတိမောက္ခန္တိ မုခမေတံ ပမုခမေတ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၁၃၅) ဝိတ္ထာရော။

အထ ဝါ ပ-ဣတိ ပကာရေ၊ အတီတိ အစ္စန္တတ္ထေ နိပါတော၊ တသ္မာ ပကာရေဟိ အစ္စန္တံ မောက္ခေတီတိ ပါတိမောက္ခံ။ ဣဒဉှိ သီလံ သယံ တဒင်္ဂဝသေန၊ သမာဓိသဟိတံ ပညာသဟိတဉ္စ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန သမုစ္ဆေဒဝသေန စ အစ္စန္တံ မောက္ခေတိ မောစေတီတိ ပါတိမောက္ခံ။ ပတိ ပတိ မောက္ခောတိ ဝါ ပတိမောက္ခော၊ တမှာ တမှာ ဝီတိက္ကမဒေါသတော ပစ္စေကံ မောက္ခောတိ အတ္ထော၊ ပတိမောက္ခောယေဝ ပါတိမောက္ခံ။ မောက္ခော ဝါ နိဗ္ဗာနံ၊ တဿ မောက္ခဿ ပဋိဗိမ္ဗဘူတောတိ ပတိမောက္ခံ။ သီလသံဝရော ဟိ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော သူရိယဿ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဝိယ နိဗ္ဗာနဿ ဥဒယဘူတော တပ္ပဋိဘာဂေါ ဝိယ ဟောတိ ယထာရဟံ ကိလေသနိဗ္ဗာပနတောတိ ပတိမောက္ခံ၊ ပတိမောက္ခံယေဝ ပါတိမောက္ခံ။

အထ ဝါ မောက္ခံ ပတိ ဝတ္တတိ၊ မောက္ခာဘိမုခန္တိ ဝါ ပတိမောက္ခံ၊ ပတိမောက္ခံယေဝ ပါတိမောက္ခန္တိ။ ဣဒမ္ပိ ပါတိမောက္ခသဒ္ဒဿ မုခမတ္တဒဿနမေဝ။ သဗ္ဗာကအာရေန ပန ဇိနပါတိမောက္ခော ဘဂဝါဝ အနဝဇ္ဇပတိမောက္ခံ ပါတိမောက္ခံ သံဝဏ္ဏေယျ။

၅၁၃။ ဂရုဘဏ္ဍဝိဿဇ္ဇနကရဏဘူတံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဂရုဘဏ္ဍဝိဿဇ္ဇနံ။ ဂရုဘဏ္ဍန္တရဘူတံ ထာဝရာဒိ။ ဦနကံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဖာတိကမ္မံ ဝုတ္တံ။ အတိရေကဂ္ဃနကံ၊ တဒဂ္ဃနကမေဝ ဝါ ဝဋ္ဋတီတိ။ ယထာဝုတ္တန္တိ ပေါက္ခရဏိတော ပံသုဥဒ္ဓရဏာဒိထာဝရကမ္မံ။

ဓာရေတိ၊ ပေါသေတိ ဝါ ပရေသံ ဒါရကေ။

ဂိဟီနံ ကရိယမာနံ ဝုတ္တံ၊ န သင်္ဃဿ၊ ဂဏဿ ဝါတိ အတ္ထော။ ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍန္တိ ဥတ္တရပဒလောပံ၊ ပုရိမပဒေ ဥတ္တရပဒလောပဉ္စ ကတွာ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ပိဏ္ဍတ္ထ’’န္တိအာဒိ။ အယောနိသော ဝိစာရဏံ အယာထာဝပဋိပတ္တိ။

၅၁၄။ ဂစ္ဆန္တိ ယထာသကံ ဝိသယေ ပဝတ္တန္တီတိ ဂါဝေါ၊ စက္ခာဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ။

ဝိဓုနနံ ပပ္ဖောဋနံ၊ ပဝါဟနန္တိ အတ္ထော။

၅၁၅။ ယထာ ကရဏတ္ထော ကရဏီယသဒ္ဒေါ၊ ဧဝံ ဝိကိရဏတ္ထောပိ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိက္ခိပိတဗ္ဗာနီ’’တိ၊ ဝိဒ္ဓံသိတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ သံယမနီယာနိ ဝါ သံယမကရဏီယာနိ၊ ‘‘န ပုန ဧဝံ ကရောမီ’’တိ အတ္တနော ဒဟနံ မနသာ အဓိဋ္ဌာနံ သံယမနံ၊ သံယမနကရဏီယာနိ သံဝရကရဏီယာနီတိ စိတ္တမတ္တာယတ္တာ ဧဝ သံယမသံဝရာ အာစရိယေန အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘အနာပတ္တိဂမနီယာနီ’’တိ ။ အန္တေဝါသိကတ္ထေရော ပန ဒေသနာပိ စိတ္တုပ္ပာဒမနသိကာရေဟိ ဝိနာ န ဟောတီတိ ဒေသနာဝိသုဒ္ဓိံ နိဿရဏံ ဝဒတိ။

၅၁၆။ ‘‘အလင်္ကတော စေပိ…ပေ… သ ဘိက္ခူ’’တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၁၄၂) ဝိယ ဣဓာပိ ဂုဏတော ဘိက္ခု အဓိပ္ပေတော။ တထာ စ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခူတိ ပဋိပတ္တိယာ ဘိက္ခုဘာဝဒဿနတော ဧဝမာဟာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၃၅၅)။ ယတ္တကံ ဧကေန ပုဂ္ဂလေန အသေသေတွာ သမာဒါတုံ သက္ကာ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယေန သမာဒါနေန သဗ္ဗာပိ သိက္ခာ သမာဒိန္နာ ဟောန္တီ’’တိ ယထာ ဥပသမ္ပဒါပါရိပူရိယာ အသေသံ ဥပသမ္ပန္နသိက္ခာသမာဒါနံ။ တန္တိ သမာဒါနံ။ အနေကေသူတိ ဝိသုံ ဝိသုံ သမာဒါနေသု။ ယထာ သမာဒိန္နာယ သိက္ခာယ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဝီတိက္ကမနံ သိက္ခိတဗ္ဗာကာရော၊ ဧဝံ သတိ ဝီတိက္ကမေ ဒေသနာဂါမိနိယာ ဒေသနာ၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝုဋ္ဌာနံ တဒုပါယဘူတံ ပါရိဝါသိကဝတ္တစရဏာဒီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဝီတိ…ပေ… အာကာရေနာ’’တိ။ ယံ သိက္ခာပဒံ ပမာဒေန ဝီတိက္ကန္တံ၊ တံ သိက္ခိယမာနံ န ဟောတီတိ သေသိတံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝီတိက္ကမနဝသေန သေသဿာ’’တိ။

၅၁၉။ စိတ္တပရိသောဓနဘာဝနာတိ စိတ္တဿ ပရိသောဓနဘူတာ အာဝရဏီယဓမ္မဝိက္ခမ္ဘိကာ သမာဓိဝိပဿနာဘာဝနာ စိတ္တပရိသောဓနဘာဝနာ။ သုပ္ပပရိဂ္ဂါဟကန္တိ နိဒ္ဒါပရိဂ္ဂါဟကံ။ ဣဒန္တိ ဣဒံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏဘဝင်္ဂေါတ္တရဏသင်္ခါတံ ကိရိယမယစိတ္တာနံ အပ္ပဝတ္တနံ သုပ္ပံ နာမ။ ဣတော ဘဝင်္ဂေါတ္တရဏတော။ ပုဗ္ဗေ ဣတော ကိရိယမယစိတ္တပ္ပဝတ္တိတော ပရဉ္စ နတ္ထိ။ အယံ ကာယကိလမထော၊ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ ဧတဿ သုတ္တဿ ပစ္စယော။

၅၂၂။ သတိပဋ္ဌာနာဒယောတိ သတိပဋ္ဌာနသမ္မပ္ပဓာနဣဒ္ဓိပါဒါ၊ ဧကစ္စေ စ မဂ္ဂဓမ္မာ သဟ န ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ ပါဠိယံ န ဝုတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတေ တာဝ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေ သဟ န ပဝတ္တန္တီတိ န ဂဏှေယျုံ၊ ဣန္ဒြိယဗလာနိ ကသ္မာ န ဂဟိတာနီတိ အာဟ ‘‘ပဝတ္တ…ပေ… ဟောန္တီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ သဒ္ဓိန္ဒြိယဗလာနိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ န သင်္ဂယှန္တီတိ ကထံ တေသံ တဒန္တောဂဓတာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပီတိ…ပေ… ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။

၅၂၃။ သမန္တတောတိ သဗ္ဗဘာဂေသု သဗ္ဗေသု အဘိက္ကမာဒီသု၊ သဗ္ဗဘာဂတော ဝါ တေသု ဧဝ အဘိက္ကမာဒီသု အတ္ထာနတ္ထာဒိသဗ္ဗဘာဂတော သဗ္ဗာကာရတော။ သမ္မာတိ အဝိပရီတံ ယောနိသော။ သမန္တိ အဝိသမံ၊ ဣဋ္ဌာဒိအာရမ္မဏေ ရာဂါဒိဝိသမရဟိတံ ကတွာတိ အတ္ထော။

ဘိက္ခာ စရီယတိ ဧတ္ထာတိ ဘိက္ခာစာရော၊ ဘိက္ခာယ စရဏဋ္ဌာနံ၊ သော ဧဝ ဂေါစရော၊ ဘိက္ခာယ စရဏမေဝ ဝါ သမ္ပဇညဿ ဝိသယဘာဝတော ဂေါစရော၊ တသ္မိံ ဘိက္ခာစာရဂေါစရေ။ သော ပန အဘိက္ကမာဒိဘေဒဘိန္နန္တိ ဝိသေသနဝသေန ဝုတ္တံ ‘‘အဘိက္ကမာဒီသု ပနာ’’တိ။ ကမ္မဋ္ဌာနသင်္ခါတေတိ ယောဂကမ္မဿ ဘာဝနာယ ပဝတ္တိဋ္ဌာနသင်္ခါတေ အာရမ္မဏေ၊ ဘာဝနာကမ္မေယေဝ ဝါ၊ ယောဂိနော သုခဝိသေသဟေတုတာယ ဝါ ကမ္မဋ္ဌာနသင်္ခါတေ သမ္ပဇညဿ ဝိသယဘာဝေန ဂေါစရေ။ အဘိက္ကမာဒီသူတိ အဘိက္ကမပဋိက္ကမာဒီသု စေဝ စီဝရပါရုပနာဒီသု စ။ အသမ္မုယှနံ စိတ္တကိရိယာဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရဝသေနေဝ တေသံ ပဝတ္တိ၊ န အညထာတိ ယာထာဝတော ဇာနနံ။

ကမ္မဋ္ဌာနံ ပဓာနံ ကတွာတိ စီဝရပါရုပနာဒိသရီရပရိဟရဏကိစ္စကာလေပိ ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရမေဝ ပဓာနံ ကတွာ။

တသ္မာတိ ယသ္မာ ဥဿုက္ကဇာတော ဟုတွာ အတိဝိယ မံ ယာစသိ၊ ယသ္မာ စ ဇီဝိတန္တရာယာနံ ဒုဇ္ဇာနတံ ဝဒသိ၊ ဣန္ဒြိယာနိ စ တေ ပရိပါကံ ဂတာနိ၊ တသ္မာ။ တိဟာတိ နိပါတမတ္တံ။ တေ တယာ။ ဧဝန္တိ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗာကာရံ ဝဒတိ။ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ အဓိသီလသိက္ခာဒီနံ တိဿန္နမ္ပိ သိက္ခာနံ ဝသေန သိက္ခနံ ကာတဗ္ဗံ။ ယထာ ပန သိက္ခိတဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တန္တိ ရူပါယတနေ စက္ခုဝိညာဏေန ဒိဋ္ဌမတ္တံ။ ယထာ ဟိ စက္ခုဝိညာဏံ ရူပေ ရူပမတ္တမေဝ ပဿတိ၊ န နိစ္စာဒိသဘာဝံ၊ ဧဝံ သေသတံဒွါရိကဝိညာဏေဟိပိ မေ ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌမတ္တမေဝ ဘဝိဿတီတိ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌံ နာမ စက္ခုဝိညာဏံ၊ ရူပေ ရူပဝိဇာနနန္တိ အတ္ထော။ မတ္တာတိ ပမာဏံ။ ဒိဋ္ဌံ မတ္တာ ဧတဿာတိ ဒိဋ္ဌမတ္တံ၊ စက္ခုဝိညာဏမတ္တမေဝ မေ စိတ္တံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ အာပါထဂတေ ရူပေ စက္ခုဝိညာဏံ န ရဇ္ဇတိ န ဒုဿတိ န မုယှတိ၊ ဧဝံ ရာဂါဒိဝိရဟေန စက္ခုဝိညာဏမတ္တမေဝ မေ ဇဝနံ ဘဝိဿတိ၊ စက္ခုဝိညာဏပ္ပမာဏေနေဝ နံ ဌပေဿာမီတိ။ အထ ဝါ ဒိဋ္ဌံ နာမ စက္ခုဝိညာဏေန ဒိဋ္ဌရူပံ။ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌံ နာမ တတ္ထေဝ ဥပ္ပန္နံ သမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏဝေါဋ္ဌဗ္ဗနသင်္ခါတံ စိတ္တတ္တယံ။ ယထာ တံ န ရဇ္ဇတိ န ဒုဿတိ န မုယှတိ၊ ဧဝံ အာပါထဂတေ ရူပေ တေနေဝ သမ္ပဋိစ္ဆနာဒိပ္ပမာဏေန ဇဝနံ ဥပ္ပာဒေဿာမိ၊ နာဿ တံ ပမာဏံ အတိက္ကမိတွာ ရဇ္ဇနာဒိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ ဒဿာမီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧသ နယော သုတမုတေသု။ မုတန္တိ စ တဒါရမ္မဏဝိညာဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိညာတေ ဝိညာတမတ္တန္တိ ဧတ္ထ ပန ဝိညာတံ နာမ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနေန ဝိညာတာရမ္မဏံ၊ တသ္မိံ ဝိညာတေ။ ဝိညာတမတ္တန္တိ အာဝဇ္ဇနပ္ပမာဏံ။ ယထာ အာဝဇ္ဇနံ န ရဇ္ဇတိ န ဒုဿတိ န မုယှတိ၊ ဧဝံ ရဇ္ဇနာဒိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အဒတွာ အာဝဇ္ဇနပ္ပမာဏေနေဝ စိတ္တံ ဌပေဿာမီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဧဝဉှိ တေ ဗာဟိယ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ ဧဝံ ဣမာယ ပဋိပဒါယ တယာ ဗာဟိယ တိဿန္နံ သိက္ခာနံ အနုပဝတ္တနဝသေန သိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဣတိ ဘဂဝါ ဗာဟိယဿ သံခိတ္တရုစိတာယ ဆဟိ ဝိညာဏကာယေဟိ သဒ္ဓိံ ဆဠာရမ္မဏဘေဒဘိန္နံ ဝိပဿနာဝိသယံ ဒိဋ္ဌာဒီဟိ စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ဝိဘဇိတွာ တတ္ထဿ ဉာတတီရဏပရိညံ ဒဿေတိ။

ကထံ? ဧတ္ထ ဟိ ရူပါယတနံ ပဿိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဒိဋ္ဌံ နာမ၊ စက္ခုဝိညာဏံ ပန သဒ္ဓိံ တံဒွါရိကဝိညာဏေဟိ ဒဿနဋ္ဌေန၊ တဒုဘယမ္ပိ ယထာပစ္စယံ ပဝတ္တမာနံ ဓမ္မမတ္တမေဝ၊ န ဧတ္ထ ကောစိ ကတ္တာ ဝါ ကာရေတာ ဝါ။ ယတော တံ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စံ၊ ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနဋ္ဌေန ဒုက္ခံ၊ အဝသဝတ္တနဋ္ဌေန အနတ္တာတိ ကုတော တတ္ထ ပဏ္ဍိတဿ ရဇ္ဇနာဒီနံ ဩကာသောတိ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ဧသ နယော သုတာဒီသုပိ။

ဣဒါနိ ဉာတတီရဏပရိညာသု ပတိဋ္ဌိတဿ ဥပရိ သဟ ဖလေန ပဟာနပရိညံ ဒဿေတုံ ‘‘ယတော ခေါ တေ ဗာဟိယာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ယတောတိ ယဒါ၊ ယသ္မာ ဝါ။ တေတိ တဝ။ တတောတိ တဒါ၊ တသ္မာ ဝါ။ တေနာတိ တေန ဒိဋ္ဌာဒိနာ၊ ဒိဋ္ဌာဒိပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ရာဂါဒိနာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဗာဟိယ၊ တဝ ယသ္မိံ ကာလေ၊ ယေန ဝါ ကာရဏေန ဒိဋ္ဌာဒီသု မယာ ဝုတ္တဝိဓိံ ပဋိပဇ္ဇန္တဿ အဝိပရီတသဘာဝါဝဗောဓေန ဒိဋ္ဌာဒိမတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ တသ္မိံ ကာလေ၊ တေန ဝါ ကာရဏေန တွံ တေန ဒိဋ္ဌာဒိပဋိဗဒ္ဓေန ရာဂါဒိနာ သဟ န ဘဝိဿသိ၊ ရတ္တော ဝါ ဒုဋ္ဌော ဝါ မူဠှော ဝါ န ဘဝိဿသိ ပဟီနရာဂါဒိကတ္တာ၊ တေန ဝါ ဒိဋ္ဌာဒိနာ သဟ ပဋိဗဒ္ဓါ န ဘဝိဿသီတိ။ တတော တွံ၊ ဗာဟိယ၊ န တတ္ထာတိ ယဒါ၊ ယသ္မာ ဝါ တွံ တေန ရာဂေန ဝါ ရတ္တော၊ ဒေါသေန ဝါ ဒုဋ္ဌော၊ မောဟေန ဝါ မူဠှော န ဘဝိဿသိ၊ တဒါ၊ တသ္မာ ဝါ တွံ တတ္ထ ဒိဋ္ဌာဒိကေ န ဘဝိဿသိ၊ တသ္မိံ ဒိဋ္ဌေ ဝါ သုတမုတဝိညာတေ ဝါ ‘‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၁) တဏှာမာနဒိဋ္ဌီဟိ အလ္လီနော ပတိဋ္ဌိတော န ဘဝိဿသိ။ ဧတ္တာဝတာ ပဟာနပရိညံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ ခီဏာသဝဘူမိ ဒဿိတာ။ တတော တွံ၊ ဗာဟိယ၊ နေဝိဓ၊ န ဟုရံ၊ န ဥဘယမန္တရေနာတိ ယဒါ တွံ၊ ဗာဟိယ၊ တေန ရာဂါဒိနာ တတ္ထ ဒိဋ္ဌာဒီသု ပဋိဗဒ္ဓါ န ဘဝိဿသိ၊ တဒါ တွံ နေဝ ဣဓ လောကေ၊ န ပရလောကေ၊ န ဥဘယတ္ထ ဟောသိ။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာတိ ကိလေသဒုက္ခဿ၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ စ အယမေဝ အန္တော အယံ ပရိစ္ဆေဒေါ ပရိဝဋုမဘာဝေါတိ အယမေဝ ဟိ ဧတ္ထ အတ္ထော ။ ယေ ပန ‘‘ဥဘယမန္တရေနာ’’တိ ပဒံ ဂဟေတွာ အန္တရာဘဝံ နာမ ဣစ္ဆန္တိ၊ တေသံ တံ မိစ္ဆာ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရတော အန္တရာဘဝကထာယံ (ကထာ။ ၅၀၅ အာဒယော ) အာဝိ ဘဝိဿတိ။

ဧတေသန္တိ အတိဟရဏဝီတိဟရဏာနံ။

‘‘တတ္ထ ဟီ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စဝိညာဏဝီထိယံ ပုရေတရံ ပဝတ္တအယောနိသောမနသိကာရဝသေန အာဝဇ္ဇနာဒီနံ အယောနိသော အာဝဇ္ဇနာဒိနာ ဣဋ္ဌာဒိအာရမ္မဏေ လောဘာဒိပ္ပဝတ္တိမတ္တံ ဟောတိ၊ န ပန ဣတ္ထိပုရိသာဒိဝိကပ္ပဂါဟော၊ မနောဒွါရေယေဝ ပန သော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တဿာတိ ‘‘ဣတ္ထီ၊ ပုရိသော’’တိ ရဇ္ဇနာဒိကဿ။ ဘဝင်္ဂါဒီတိ ဘဝင်္ဂအာဝဇ္ဇနဒဿနာနိ၊ သမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏဝေါဋ္ဌဗ္ဗနပဉ္စဒွါရိကဇဝနဉ္စ။ အပုဗ္ဗတိတ္တရတာဝသေနာတိ အပုဗ္ဗတာဣတ္တရဘာဝါနံ ဝသေန။

အတိဟရတီတိ မုခဒွါရံ အတိက္ကမိတွာ ဟရတိ။ တံတံဝိဇာနနနိပ္ဖာဒကောတိ တဿ တဿ ပရိယေသနာဒိဝိသယဿ၊ ဝိဇာနနဿ စ နိပ္ဖာဒကော။ ယေန ဟိ ပယောဂေန ပရိယေသနာဒိ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ သော တဗ္ဗိသယံ ဝိဇာနနမ္ပိ နိပ္ဖာဒေတိ နာမ ဟောတိ။ သမ္မာပဋိပတ္တိန္တိ ဓမ္မေသု အဝိပရီတပဋိပတ္တိံ ယထာဘူတာဝဗောဓံ။

ဂမနေပီတိ ဂမနပယောဂေပိ။ အတိဟရဏံ ယထာဌိတဿေဝ ကာယဿ ဣစ္ဆိတဒေသာဘိမုခကရဏံ။ ဂမနံ ဒေသန္တရုပ္ပတ္တိ။ ဝက္ခမာနောတိ ‘‘အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ…ပေ… အဒ္ဓါဂမနဝသေန ကထိတော။ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေတိ ဧတ္ထ ဝိဟာရေ စုဏ္ဏိကပါဒုဒ္ဓါရဣရိယာပထဝသေန ကထိတော’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၅၂၃) ဝက္ခမာနော ဝိသေသော။

ပဝတ္တေတိ စင်္ကမာဒီသု ပဝတ္တေ ရူပါရူပဓမ္မေ။ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ အနိစ္စာဒိတော။

ကာယိကကိရိယာဒိနိဗ္ဗတ္တကဇဝနံ ဖလူပစာရေန ‘‘ကာယာဒိကိရိယာမယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကိရိယာသမုဋ္ဌိတတ္တာတိ ပန ကာရဏူပစာရေန။

၅၂၆။ ကမ္မဋ္ဌာနဥပါသနဿာတိ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ။ ယောဂပထန္တိ ဘာဝနာယောဂ္ဂကိရိယာယ ပဝတ္တနမဂ္ဂံ။

၅၃၇။ ကာယာဒီသူတိ ကာယဝေဒနာစိတ္တဓမ္မေသု။ သုဋ္ဌု ပဝတ္တိယာတိ အသုဘာနုပဿနာဒိဝသေန ပဝတ္တိယာ။ နိယျာနသဘာဝေါ သမ္မာသတိတာ ဧဝ ။ ဥပဋ္ဌာနန္တိ သတိံ ကိစ္စတော ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ ယထာဝုတ္တော ပရိဂ္ဂဟော ဇာတော ဧတိဿာတိ ပရိဂ္ဂဟိတာ၊ တံ ပရိဂ္ဂဟိတံ နိယျာနဘူတံ သတိံ ကတွာတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၄၂-၃။ ပကုပ္ပနံ ဣဓ ဝိကာရာပတ္တိဘာဝေါ။

၅၅၀။ တပ္ပဋိပက္ခသညာတိ ထိနမိဒ္ဓပဋိပက္ခသညာ။ သာ အတ္ထတော တဒင်္ဂါဒိဝသေန ထိနမိဒ္ဓဝိနောဒနာကာရပ္ပဝတ္တာ ကုသလဝိတက္ကသမ္ပယုတ္တသညာ၊ တထာဘူတော ဝါ စိတ္တုပ္ပာဒေါ သညာသီသေန ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၅၃။ သာရမ္ဘန္တိ အာရမ္ဘဝန္တံ၊ သဟာရမ္ဘန္တိ အတ္ထော။ နိရာဝရဏာဘောဂါ ထိနမိဒ္ဓန္ဓကာရဝိဂမေန နိရာဝရဏသမန္နာဟာရသညာ။ ဝိဝဋာ အပ္ပဋိစ္ဆာဒနာ။

၅၆၄။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ‘‘ဣမိနာ ပါတိမောက္ခသံဝရေန ဥပေတော ဟောတီ’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၅၁၁)။

၅၈၈။ ယထာ ကေနစိ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ‘‘ဣဒံ နာမေတ’’န္တိ ပကတိဉာဏေန န ဉာယတိ၊ ဧဝံ သဗ္ဗပ္ပကာရေန အဝိဒိတံ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗထာ အညာတတာ နိက္ကုဇ္ဇိတဘာဝေါ’’တိ။ နိရဝသေသပရိစ္ဆိန္ဒနာဘာဝေါတိ ဒုဝိညေယျတာယ နိရဝသေသတော ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗတာဘာဝေါ၊ ပရိစ္ဆိန္ဒိကာဘာဝေါ ဝါ။ ဧကဒေသေနေဝ ဟိ ဂမ္ဘီရံ ဉာယတိ။

အာစိက္ခန္တီတိအာဒိတော ပရိဗျတ္တံ ကထေန္တိ။ ဒေသေန္တီတိ ဥပဒိသနဝသေန ဝဒန္တိ၊ ပဗောဓေန္တိ ဝါ။ ပညာပေန္တီတိ ပဇာနာပေန္တိ၊ သံပကာသေန္တီတိ အတ္ထော။ ပဋ္ဌပေန္တီတိ ပကာရေဟိ အသင်္ကရတော ဌပေန္တိ။ ဝိဝရန္တီတိ ဝိဝဋံ ကရောန္တိ။ ဝိဘဇန္တီတိ ဝိဘတ္တံ ကရောန္တိ။ ဥတ္တာနီကရောန္တီတိ အနုတ္တာနံ ဂမ္ဘီရံ ဥတ္တာနံ ပါကဋံ ကရောန္တိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပညာပေန္တီ’’တိအာဒီဟိ ဆဟိ ပဒေဟိ အတ္ထပဒါနိ ဒဿိတာနိ။ ‘‘အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တီ’’တိ ပန ဒွီဟိ ပဒေဟိ ဗျဉ္ဇနပဒါနီတိ ဧဝံ အတ္ထဗျဉ္ဇနပဒသမ္ပန္နာယ ဥဠာရာယ ပသံသာယ ပသံသနံ ဒဿေတိ။ ယံ ပနေတေသု အတ္ထဗျဉ္ဇနပဒေသု ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ နေတ္တိအဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂၃ အာဒယော) ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၀၂။ ဧတ္ထေဝယောဇေတဗ္ဗံ တဿ ဟေဋ္ဌာဘူမိသမတိက္ကမနမုခေန ဘူမိဝိသေသာဓိဂမုပါယဒီပနတော။ သဗ္ဗတ္ထာပီတိ ‘‘ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မာ’’တိ သဗ္ဗေသုပိ သမတိက္ကမဝစနေသု။

၆၁၀။ တံယေဝ အာကာသံ ဖုဋံ ဝိညာဏန္တိ တံယေဝ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသံ ‘‘အနန္တ’’န္တိ မနသိကာရေန ဖုဋံ ဖရိတွာ ဌိတံ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏံ ‘‘အနန္တံ ဝိညာဏ’’န္တိ မနသိ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဒုတိယဝိကပ္ပေ ပန သာမညဇောတနာ ဝိသေသေ တိဋ္ဌတီတိ ‘‘ဖုဋ’’န္တိ ဣမိနာ ဝိညာဏမေဝ ဝုတ္တန္တိ ဖုဋံ ဝိညာဏန္တိ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏမာဟ။ တဉှိ အာကာသဿ သဖရဏကဝိညာဏံ။ ဝိညာဏေနာတိ စ ကရဏတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ တဉ္စ ဒုတိယာရုပ္ပဝိညာဏံ ဝဒတီတိ အာဟ ‘‘ဝိညာဏဉ္စာယတနဝိညာဏေန မနသိ ကရောတီ’’တိ။ တေနာတိ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏေန။ ဂဟိတာကာရန္တိ အနန္တဖရဏဝသေန ဂဟိတာကာရံ။ မနသိ ကရောတီတိ ဒုတိယာရုပ္ပပရိကမ္မမနသိကာရေန မနသိ ကရောတိ။ ဧဝန္တိ ယထာဝုတ္တာကာရံ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသေ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏေန အနန္တဖရဏဝသေန ယော ဂဟိတာကာရော၊ တံ မနသိ ကရောန္တံယေဝ။ တံ ဝိညာဏန္တိ တံ ဒုတိယာရုပ္ပဝိညာဏံ။ အနန္တံ ဖရတီတိ ‘‘အနန္တ’’န္တိ ဖရတိ၊ တသ္မာ ဒုတိယောယေဝတ္ထော ယုတ္တောတိ။ ‘‘ယဉှီ’’တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ပါကဋံ ကရောတိ။ တံဖရဏာကာရသဟိတန္တိ တသ္မိံ အာကာသေ ဖရဏာကာရသဟိတံ။ ဝိညာဏန္တိ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏံ။

၆၁၅။ ပုဗ္ဗေတိ ဒုတိယာရုပ္ပပရိကမ္မကာလေ။ ယံ ‘‘အနန္တံ ဝိညာဏ’’န္တိ မနသိ ကတံ၊ တံယေဝ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏမေဝ။ တံယေဝ ဟိ အဘာဝေတိ။ အာရမ္မဏာတိက္ကမဝသေန ဟိ ဧတာ သမာပတ္တိယော လဒ္ဓဗ္ဗာတိ။

နိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၆၂၃။ စတုက္ကနယေ ဒုတိယဇ္ဈာနမေဝ ယေသံ ဝိစာရော ဩဠာရိကတော န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ယေသဉ္စ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တေသံ ဝသေန ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ ဒေသိတန္တိ စတုက္ကနယတော ပဉ္စကနယော နီဟတောတိ အာဟ ‘‘ဥဒ္ဓဋာနံယေဝ စတုန္နံ…ပေ… ဒဿနတော စာ’’တိ။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပဉှပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ

၆၄၀။ တီသူတိ ပဌမာဒီသု တီသု။ စတုက္ကနယေန ဟိ တံ ဝုတ္တံ။ ဧဝံကောဋ္ဌာသိကာတိ အပ္ပမာဏာတိ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘လောကုတ္တရဘူတာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော’’တိ။ ပရိစ္ဆိန္နာကာသ…ပေ… စတုတ္ထာနံ ဝဋ္ဋဝိပဿနာပါဒကတ္တာ ‘‘သဗ္ဗတ္ထပါဒကစတုတ္ထေ သင်္ဂဟိတာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။

အယံ ကထာတိ ပရိတ္တာရမ္မဏာဒိကထာ။ ဟေဋ္ဌိမော အရိယော ဥပရိမဿ အရိယဿ လောကုတ္တရစိတ္တာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ န သက္ကောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘န စ…ပေ… သက္ကောတီ’’တိ။

‘‘ကိရိယတော ဒွါဒသန္န’’န္တိ စ ပါဌော အတ္ထိ။ သဟ ဝဒတိ လောကုတ္တရဖလစတုတ္ထတာသာမညေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဓ သဗ္ဗသဒ္ဒဿ ပဒေသသဗ္ဗဝါစိဘာဝတော ဧကဒေသဿ အသမ္ဘဝေပိ သဗ္ဗတ္ထပါဒကတာ ဧဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗတ္ထ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ ပရိစ္ဆိန္နာကာသကသိဏစတုတ္ထာဒီနီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာနာပါနစတုတ္ထာဒယော သင်္ဂဟိတာ။ နဝတ္တဗ္ဗတာယာတိ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏတာယ။

နိဗ္ဗာနဉ္စာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ တဒါရမ္မဏဿာပိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဘာဝတော။

‘‘သသန္တာနဂတမ္ပီ’’တိ ဣဒံ ရူပ-သဒ္ဒေန၊ ကမ္မ-သဒ္ဒေန စ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ‘‘သသန္တာနဂတမ္ပိ အပါကဋံ ရူပံ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိယ သသန္တာနဂတမ္ပိ အပါကဋံ ကမ္မံ ဝိဘာဝေတီ’’တိ။ ပါကဋေ ပန သသန္တာနဂတေ ရူပေ၊ ကမ္မေ စ အဘိညာဉာဏေန ပယောဇနံ နတ္ထီတိ ‘‘အပါကဋ’’န္တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။

ပဉှပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဈာနဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။