📜

၁၅။ ပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ

၁။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ

၇၁၈။ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဓမ္မာဒီသု ကတော အတိဒေသော သင်္ခေပတော တေသံ ဒဿနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သင်္ခေပေန ဒဿေတွာ’’တိ။ တေသံ နိရုတ္တိပဋိဘာနာနံ ဝိသယာ တဗ္ဗိသယာ၊ တေသံ၊ နိရုတ္တိပဋိဘာနဝိသယဘူတာနန္တိ အတ္ထော။ ပစ္စယုပ္ပန္နာဒိဘေဒေဟီတိ ပစ္စယုပ္ပန္နနိဗ္ဗာနဘာသိတတ္ထာဒိဘေဒေဟိ။

ဒုက္ခဟေတုဖလဇာတာဒိဓမ္မဇရာမရဏာနိ ဒုက္ခာဒီနိ။ သစ္စဟေတုဓမ္မပစ္စယာကာရဝါရေသု ဒုက္ခသမုဒယာဒိပရိယာယေန အာဂတော ဖလနိဗ္ဗတ္တကော ဟေတု၊ သစ္စပစ္စယာကာရဝါရေသု အရိယမဂ္ဂေါ၊ ပရိယတ္တိဝါရေ ဘာသိတံ၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ကုသလံ၊ အကုသလန္တိ ဧဝံ ပါဠိယံ ဝုတ္တာနံယေဝ ဝသေန ပဉ္စ ဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဣမမတ္ထမာဟ ‘‘တထာ ဓမ္မာ စာ’’တိ ဣမိနာ။

နိဗ္ဗတ္တကဟေတုအာဒီနန္တိ နိဗ္ဗတ္တကသမ္ပာပကဉာပကာနံ။ ပုရိမောတိ ပဝတ္တနတ္ထော။ တသ္မိန္တိ မဂ္ဂေ။ ပစ္ဆိမောတိ ပါပနတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အဝိပရီတနိရုတ္တီတိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ အာစိဏ္ဏာ တဿ တဿ အတ္ထဿ ဝါစကဘာဝေ နိရုဠှာ ယာထာဝနိရုတ္တိ။ ယသ္မာ ဝိညတ္တိဝိကာရသဟိတော သဒ္ဒေါ ပညတ္တီတိ အတ္တနော အဓိပ္ပာယော၊ တသ္မာ ပရမတတော တံ ဒဿေန္တော ‘‘အဝစနဘူတာယာ’’တိ ဝိသေသေတွာ ‘‘ကေစိ ဝဏ္ဏယန္တီ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ သတီတိ ဧဝံ နိရုတ္တိယာ ပညတ္တိဘာဝေ သတိ။ ပညတ္တိ အဘိလပိတဗ္ဗာတိ အာပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တေ၊ ဟောတု၊ ကော ဒေါသော တဿာ ဝစနီယဘာဝတောတိ ကဒါစိ ဝဒေယျာတိ အာသင်္ကန္တော အာဟ ‘‘န စ ဝစနတော…ပေ… ဥစ္စာရေတဗ္ဗံ အတ္ထီ’’တိ။ တေသံ အတ္ထဓမ္မာနံ။ န ဝစနန္တိ အဝစနံ အဝစနသဘာဝံ။ ဧဝံပကာရန္တိ ဧဝံဝိဓံ ဧဝံ နိယတလိင်္ဂဝိသေသဇောတနာကာရံ။

ပရတောတိ ပရဘာဂေ အနန္တရမနောဒွါရေ။ သဒ္ဒဂ္ဂဟဏာနုသာရေန ဂဟိတာယ နာမနိရုတ္တိယံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပဝတ္တတီတိ ဝဒန္တိ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ပါဠိယံ ‘‘နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ’’တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘နိရုတ္တိ…ပေ… သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ပစ္ဆာ ဇာနနန္တိ သဒ္ဒဂ္ဂဟဏုတ္တရကာလံ နာမနိရုတ္တိယာ ဇာနနံ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ သဒ္ဒဂ္ဂဟဏတော ပစ္ဆာ နာမနိရုတ္တိံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တံ ဉာဏံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါတိ ဂယှမာနေ။ ဧဝံ နိရုတ္တိယာ နာမပညတ္တိပက္ခေ ပါဠိယာ၊ အဋ္ဌကထာယ စ ဝိရောဓံ ဒဿေတွာ သဒ္ဒပက္ခေ တဒဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တံတံသဒ္ဒဝိဘာဝကန္တိ ယထာ တဿ တဿ သဒ္ဒပ္ပဘေဒနိစ္ဆယဿ ပစ္စယဘူတံ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏံ သဒ္ဒါရမ္မဏမေဝ တံ တံ သဒ္ဒံ ဝိဘူတံ ကရောတိ၊ ဧဝံ နိရုတ္တိပ္ပဘေဒနိစ္ဆယဿ ပစ္စယဘူတံ နိရုတ္တိသဒ္ဒါရမ္မဏမေဝ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏံ တံ ဝိဘူတံ ကရောတီတိ တဿ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတာ ဝုတ္တာ။ သဒ္ဒံ ပန ဝိဘာဝေန္တံ ဧကန္တတော သဒ္ဒူပနိဗန္ဓံ ပညတ္တိမ္ပိ ဝိဘာဝေတိယေဝ၊ ယတော သဘာဝါသဘာဝဝိသေသဝိဘာဝနံ သမ္ပဇ္ဇတိ။ အညထာ ဟိ သဒ္ဒမတ္တဂ္ဂဟဏေ ဝိသေသာဝဗောဓော ဧဝ န သိယာတိ ပေါရာဏာ ပညတ္တိဝိဘာဝနမ္ပိ တဿ ဣစ္ဆန္တိ။ တံဝိဘာဝကန္တိ နိရုတ္တိသဒ္ဒဝိဘာဝကံ။ န ပါဠိဝိရောဓော ဟောတီတိ ယဒိပိ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ‘‘ယာယ နိရုတ္တိယာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညတ္တိ ဟောတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၂၇) ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ သဘာဝနိရုတ္တိသဒ္ဒေန ဓမ္မာနံ ပဗောဓနမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န တဗ္ဗိနိမုတ္တံ ပညတ္တိန္တိ ‘‘နိရုတ္တိသဒ္ဒါရမ္မဏာ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ ဝုစ္စမာနေ ပါဠိယာ ဝိရောဓော န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ပစ္စဝေက္ခန္တဿာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ သဒ္ဒံ ဂဟေတွာ ပစ္ဆာ ဂဟိတာယ ပညတ္တိယာ ပစ္စဝေက္ခဏေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အာသင်္ကေယျာတိ တဒါသင်္ကာနိဝတ္တနတ္ထမာဟ ‘‘တံ သဘာဝနိရုတ္တိံ သဒ္ဒံ အာရမ္မဏံ ကတွာ’’တိအာဒိ။ သဘာဝနိရုတ္တိံ ဝိဘာဝေန္တံယေဝါတိ သဘာဝနိရုတ္တိဝိသယဿ သမ္မောဟဿ ပဂေဝ ဝိဒ္ဓံသိတတ္တာ အတ္ထသာဓနဝသေန အဘိညာဉာဏံ ဝိယ တံ ဝိဘာဝေန္တမေဝ ပဝတ္တတိ။ တေနာဟ ‘‘နိရုတ္တိံ ဘိန္ဒန္တံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ပဘေဒဂမနဉ္စေတ္ထ အနဝသေသတော နိရုတ္တိဝိဘာဂဇာနနံ။ တထာ သေသေသု။ သက္ကဋနာမာဒီတိ သက္ကဋဝသေန ဝုတ္တနာမာချာတာဒိ။ နိပါတပဒံ နာမာဒိပဒါနိ ဝိယ အတ္ထံ န ဝဒတိ၊ အထ ခေါ ဗျဉ္ဇေတိ ဇောတေတီတိ ‘‘ဗျဉ္ဇန’’န္တိ ဝုတ္တံ နိပါတပဒံ။

ဗောဓိ ဉာဏံ မဏ္ဍဘူတံ ဧတ္ထာတိ ဗောဓိမဏ္ဍော၊ မဟာဗောဓိဋ္ဌာနံ။ တေနာဟ ‘‘ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓဋ္ဌာနေ’’တိ။ အညေန ပကာရေနာတိ ဥဂ္ဂဟာဒိပ္ပကာရေန။

အညထာ ဟောန္တီတိ ပုရိသယုဂေ ပုရိသယုဂေ ဧကဒေသေန ပရိဝတ္တန္တာ ကာလန္တရေ အညာကာရာ ဘဝန္တိ။ ဝိနဿန္တီတိ တံတံဘာသာနံ မနုဿာနံ ဝိနာသေန န ပညာယန္တိ၊ မနုဿာနံ ဒုရုဂ္ဂဟဏာဒိနာ ကတ္ထစိ ကဒါစိ ပရိဝတ္တန္တီပိ ဗြဟ္မလောကာဒီသု ယထာသဘာဝေနေဝ အဝဋ္ဌာနတော န သဗ္ဗတ္ထ၊ သဗ္ဗဒါ၊ သဗ္ဗထာ စ ပရိဝတ္တတိ။ တေနာဟ ‘‘ကပ္ပဝိနာသေပိ တိဋ္ဌတိယေဝါ’’တိ။ ဧတဿ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏဿ။

အတ္ထာဒီသု ဉာဏန္တိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒိ။ အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တိဝသေန တီသု။ အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တိပဋိဘာနဝသေန စတူသုပိ ဝါ။ အတ္ထဓမ္မာဒိနာ အတ္တနာ ဇောတေတဗ္ဗေန သဟ အတ္ထေနာတိ သာတ္ထကာနိ။ သဗ္ဗော အတ္ထဓမ္မာဒိကော အတ္ထော ဝိသယဘူတော ဧတဿ ဉာဏဿ အတ္ထီတိ သဗ္ဗတ္ထကံ။ သဗ္ဗသ္မိံ အတ္ထာဒိကေ ဝိသယေ ခိတ္တံ အတ္တနော ပစ္စယေဟိ ဌပိတံ ပဝတ္တိတံ။ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ ဝိသဒါ ဟောန္တိ ပဋိပက္ခဓမ္မာနံ သဗ္ဗသော ဝိဒ္ဓံသိတတ္တာ။ ပဉ္စန္နန္တိ အဓိဂမပရိယတ္တိသဝနပရိပုစ္ဆာပုဗ္ဗယောဂါနံ။ ယထာယောဂန္တိ ယံ ယံ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝိသဒတာယ ယုဇ္ဇတိ၊ တထာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ပရိပုစ္ဆာဟေတု ပဝတ္တာ ကထာ ပရိပုစ္ဆာတိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘ပုစ္ဆာယ…ပေ… ပရိပုစ္ဆာတိ ဝုတ္တာ’’တိ။

တေဟီတိ မဂ္ဂေဟိ။ ပဋိလာဘော နာမ ပုဗ္ဗယောဂသမ္ပတ္တိယာ အတ္ထာဒိဝိသယဿ သမ္မောဟဿ သမုစ္ဆိန္ဒနံ၊ တံ ပန မဂ္ဂကိစ္စမေဝါတိ အာဟ ‘‘သော လောကုတ္တရော’’တိ။ အတ္ထာဒီနံ ပဘေဒတော သလ္လက္ခဏဝိဘာဝနဝဝတ္ထာပနာ ယထာရဟံ ပရိတ္တကုသလမဟာကိရိယစိတ္တဝသေန ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဘေဒေါ ကာမာဝစရော’’တိ။ ယထာ ပုဗ္ဗယောဂေါ အဓိဂမဿ ဗလဝပစ္စယော သဘာဝဟေတုဘာဝတော၊ န တထာ ပဘေဒဿ အသဘာဝဟေတုတာယ၊ ပရမ္ပရပစ္စယတာယ စာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပရိယတ္တိအာဒီနံ ပဘေဒဿ ဗလဝပစ္စယတာယ ၊ အဓိဂမဿ စ တဒဘာဝေ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထာတိ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မံ၊ တာသု ပရိယတ္တိသဝနပရိပုစ္ဆာသု နိမိတ္တဘူတာသူတိ အတ္ထော။ ယံ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ ‘‘ဧတေသု ပနာ’’တိအာဒိနာ အဋ္ဌကထာဝစနေန ယံ အတ္ထဇာတံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ဒဿေန္တောတိ တံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဒဿေန္တော။ ‘‘ပုဗ္ဗယောဂါဓိဂမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဒွေပီ’’တိ ဝစနံ အဓိဂမသဟိတောယေဝ ပုဗ္ဗယောဂေါ ပဘေဒဿ ဗလဝပစ္စယော၊ န ကေဝလောတိ ဒဿနတ္ထံ။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဒွေပိ ဧကတော ဟုတွာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၇၁၈)။ ‘‘ဒွေပိ ဝိသဒကာရဏာ’’တိ ဝုတ္တေ ပုဗ္ဗယောဂဿာပိ ဝိသဒကာရဏတ္တံ လဗ္ဘတေဝါတိ အာဟ ‘‘ဒွေပိ ဝိသဒကာရဏာတိ…ပေ… ဝုတ္တ’’န္တိ။

သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သစ္စဝါရာဒိဝဏ္ဏနာ

၇၁၉။ ကာလတ္တယေပီတိ အတီတာဒီသု တီသုပိ ကာလေသု။ ဟေတုဖလဓမ္မာ ဟေတူနံ ဖလဘူတာ ဓမ္မာ၊ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တာတိ အတ္ထော။ တေသဉ္စ ဟေတုဓမ္မာတိ တေသံ ဟေတုဖလာနံ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တာနံ ဟေတုဘူတာ ဓမ္မာ ‘‘ဓမ္မာ’’တိ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ဝိနေယျဝသေနာတိ တထာဝိနေတဗ္ဗပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယဝသေန။ ဥပ္ပန္နာ သမုပ္ပန္နာတိအာဒိ န ဝုတ္တန္တိ ဥပ္ပန္နာ သမုပ္ပန္နာ ဥဋ္ဌိတာ သမုဋ္ဌိတာ ပစ္စုပ္ပန္နာတိအာဒိ န ဝုတ္တံ ဧကန္တပစ္စုပ္ပန္နဿေဝ သင်္ဂါဟကတ္တာ။ တံနိဗ္ဗတ္တကာတိ တေသံ အတ္ထဘာဝေန ဝုတ္တာနံ နိပ္ဖာဒကာ။ ဓမ္မာတိ ဝုတ္တာ ဓမ္မဘာဝေန ကထိတာ။

သစ္စဝါရာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၇၂၅။ သာမညေနဝတွာ ဝိသေသေန အဝုတ္တတ္တာတိ ‘‘တေသံ ဝိပါကေ’’တိ ယထာဝုတ္တကုသလဝိပါကတာဒိသာမညေန ဝတွာ သဟေတုကာဟေတုကာဒိဝိသေသေန အဝုတ္တတ္တာ၊ သရူပေန နိဒ္ဓါရေတွာ အဝုတ္တတ္တာတိ အတ္ထော။ အဝိပါကတ္တာတိ အဝိပါကဓမ္မတ္တာ။ ယဒိ ဧဝန္တိ ပစ္စယဘာဝတော လဗ္ဘမာနောပိ ဓမ္မဘာဝေါ အဝိပါကဓမ္မတာယ ကိရိယာနံ ယဒိ န ဝုတ္တော၊ ဧဝံ သတိ။ သတိပိ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေ အဝိပါကဘာဝတော အတ္ထဘာဝေါပိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကာ န ဟောန္တီတိ အတ္ထဘာဝေါ စ န ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။ ဧဝဉ္စေတိ ယဒိ ပစ္စယုပ္ပန္နတ္တာ ကိရိယာနံ အတ္ထဘာဝေါ ဝုတ္တော။ နပ္ပဋိသိဒ္ဓါ ဣစ္ဆိတောဝါတိ အတ္ထော။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ န ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဝိပါကဿ ပနာ’’တိအာဒိ။ တေသန္တိ ကုသလာကုသလာနံ၊ ဝိပါကကိရိယဓမ္မာနဉ္စ။ အတ္ထဓမ္မတာတိ ဝုတ္တနယေန လဗ္ဘမာနောပိ ယထာက္ကမံ အတ္ထဘာဝေါ၊ ဓမ္မဘာဝေါ စ န ဝုတ္တော။ ပစ္စယဘာဝံ သတ္တိဝိသေသံ သနိပ္ဖာဒေတဗ္ဗတန္တိ ပဒတ္တယေနာပိ ဝိပါကဓမ္မတမေဝါဟ။ သာ ဟိ ဝိပါကာနံ ဟေတုဘာဝတော ပစ္စယဘာဝေါ၊ တဒုပ္ပာဒနသမတ္ထတာယ သတ္တိဝိသေသော၊ တေဟိ သဂဗ္ဘာ ဝိယ ဟောတီတိ ‘‘သနိပ္ဖာဒေတဗ္ဗတာ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ တံ ပဿန္တီ နိပ္ဖာဒကဝိသေသာပိ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗာပေက္ခာ ဟောတိ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ တံသမ္ဗန္ဓေနာတိ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗသမ္ဗန္ဓေန။ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒံ ဝဒန္တေန အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါပိ ဝုတ္တာ။

သဘာဝဓမ္မေ ပညတ္တိ သဘာဝပညတ္တီတိ အာဟ ‘‘န သတ္တာဒိပညတ္တိယာ’’တိ။ သဘာဝေန၊ နိရုတ္တိယေဝ ဝါ သဘာဝပညတ္တီတိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘အဝိပရီတပညတ္တိယာ ဝါ’’တိ။

၇၄၆။ ဝေါဟာရဘူမိံ၊ အဓိဂမဘူမိဉ္စ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ အာဟ ‘‘ကာမာဝစရာ၊ လောကုတ္တရာ စ ဘူမိ ဘူမီ’’တိ။ စိတ္တုပ္ပာဒါ ဝါ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘာဝတော ဘူမိ။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပဉှပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ

၇၄၇။ သဗ္ဗဉာဏာရမ္မဏတာယာတိ ပဋိသမ္ဘိဒါပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏာရမ္မဏတာယ။ ‘‘သုတ္တန္တဘာဇနီယေ ပန…ပေ… သိယာ’’တိ ဣဒံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေန ဝိရုဇ္ဈတိ၊ တဿ ဝါ သာဝသေသဒေသနတာ အာပဇ္ဇတီတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ’’တိအာဒိ။ နိရဝသေသကထနန္တိ အသေသေတွာ ကထနံ။ တေန စိတ္တုပ္ပာဒသင်္ဂဟိတေ အတ္ထေ အသေသေတွာ ဒေသနာ ဣဓ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဿ ဘာရော၊ န သဗ္ဗဉေယျဓမ္မေတိ ဒဿေတိ။ ယထာဒဿိတဝိသယဝစနဝသေနာတိ ဒဿိတပ္ပကာရဝိသယဿ ကထနဝသေန၊ ဓမ္မတ္ထဝသေန ဒဿိတေ တံတံစိတ္တုပ္ပာဒေ တတ္ထ ဓမ္မနိရုတ္တာဘိလာပေန ဉာဏဿ ကထနဝသေနာတိ အတ္ထော။ အညာရမ္မဏတံ န ပဋိသေဓေတိ အတပ္ပရဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ န နိရဝသေသေန ကထနံ အစိတ္တုပ္ပာဒပရိယာပန္နဿ ဝိသယဿ အကထိတတ္တာ။ ဧဝံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယဿာပိ န နိရဝသေသေန ကထနန္တိ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ အဝိသေသဝစနေန သဗ္ဗဉာဏာရမ္မဏတံယေဝ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ တထာ တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါတိအာဒိပဉှပုစ္ဆကပါဠိယာပိ။ တိဿောတိ အတ္ထဓမ္မပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ဟိ ‘‘ပရိတ္တာရမ္မဏာ’’တေဝ ဝုတ္တာ။

ယဒိပိ သိယာ န တဿာ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘န ဟိ မဂ္ဂေါ ပစ္စယုပ္ပန္နော န ဟောတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ န မဂ္ဂါရမ္မဏာ’’တိ ဝစနဿ ယထာဝုတ္တတ္ထသာဓကတံ ဝိဘာဝေတိ။ တဿာတိ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယ န မဟဂ္ဂတာရမ္မဏတာ သမ္ဘဝတိ နနု နယံ အနုဿရန္တဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒွေပီတိ ‘‘အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ န မဂ္ဂါရမ္မဏာ၊ တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သိယာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ၊ သိယာ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ၊ သိယာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ’’တိ စ ဒွေပိ ဧတာ ပါဠိယော။ တာသု ဗလဝတရာယ ဌာနဿ၊ ဣတရာယ အဓိပ္ပာယမဂ္ဂနဿ စ ဥပါယဒဿနမုခေန တာသံ အညမညံ အဝိရောဓံ ဒဿေတုံ ‘‘ကုသလာကုသလာနံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘နိပ္ပရိယာယာ တတ္ထ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ ဧတေန တတ္ထ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါယ ပရိယာယဘာဝမာဟ။ တထာ ဝိပါကကိရိယာနန္တိအာဒိ ယထာဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ ဝိသဒိသူဒါဟရဏဒဿနံ။ ဥဘယေနပိ ‘‘အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ န မဂ္ဂါရမ္မဏာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၄၉) ဝစနံ သုတ္တန္တနယာနုဂတံ နိပ္ပရိယာယတ္ထဿ တတ္ထ အဓိပ္ပေတတ္တာတိ ဒီပေတိ။ ကိဉ္စိ ပန ဉာဏန္တိအာဒိ ‘‘တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိအာဒိပါဠိယာ သမတ္ထကံ။ ယထာဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ ပဋိဘာနံ ဒီပနံ ပဋိဘာနံ။ တေနာဟ ‘‘ဉေယျပ္ပကာသနတော’’တိ။ ဣတိ ယာ ‘‘တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ ပါဠိ၊ တဿာ ဗလဝဘာဝဝိဘာဝနေန ဣတရာယ အဓိပ္ပာယမဂ္ဂနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ နိပ္ပရိယာယာတိ ပရိယာယရဟိတာ ဥဇုကံ သရူပေနေဝ ပဝတ္တာ။ နိပ္ပရိယာယ…ပေ… ပဝတ္တိယန္တိ ဧကန္တိကအတ္ထာရမ္မဏံ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ၊ ဉာဏာရမ္မဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါတိ ဂဟေတွာ ဒေသနာယံ။

သော ဧဝါတိ ပရဿ အဘိလာပသဒ္ဒေါ ဧဝ။ အနုဝတ္တမာနတာ စဿ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ သဒ္ဒံ အာရမ္မဏံ ကရောန္တီ၊ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အယံ သဘာဝနိရုတ္တိ၊ အယံ န သဘာဝနိရုတ္တီ’’တိ ဇာနန္တီတိ စ အာဒိဝစနဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဉှပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။