📜

၇။ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂေါ

၁။ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ

ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၅၅။ တယောသတိပဋ္ဌာနာတိ သတိပဋ္ဌာန-သဒ္ဒဿ အတ္ထုဒ္ဓါရံ ကရောတိ၊ န ဣဓ ပါဠိယံ ဝုတ္တဿ သတိပဋ္ဌာန-သဒ္ဒဿ အတ္ထဒဿနံ။ အာဒီသု ဟိ သတိဂေါစရောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာနံ သမုဒယော၊ နာမရူပသမုဒယာ စိတ္တဿ သမုဒယော၊ မနသိကာရသမုဒယာ ဓမ္မာနံ သမုဒယော’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၄၀၈) သတိပဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တာနံ သတိဂေါစရာနံ ဒီပကေ သုတ္တပ္ပဒေသေ သင်္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါပါဠိယမ္ပိ အဝသေသပါဠိပ္ပဒေသဒဿနတ္ထော အာဒိ-သဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဒါနာဒီနိပိ ကရောန္တဿ ရူပါဒီနိ ကသိဏာဒီနိ စ သတိယာ ဌာနံ ဟောတီတိ တံနိဝါရဏတ္ထမာဟ ‘‘ပဓာနံ ဌာန’’န္တိ။ ပ-သဒ္ဒေါ ဟိ ပဓာနတ္ထဒီပကောတိ အဓိပ္ပာယော။

အရိယောတိ အရိယံ သေဋ္ဌံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမာဟ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ္တေတိ အတ္ထော။ သုတ္တေကဒေသေန ဟိ သုတ္တံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဟိ –

‘‘တယော သတိပဋ္ဌာနာ ယဒရိယော…ပေ… အရဟတီတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္ထာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အနုကမ္ပကော ဟိတေသီ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ ‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’တိ။ တဿ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ၊ န သောတံ ဩဒဟန္တိ၊ န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ၊ ဝေါက္ကမ္မ စ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော န စေဝ အနတ္တမနော ဟောတိ၊ န စ အနတ္တမနတံ ပဋိသံဝေဒေတိ၊ အနဝဿုတော စ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ ဣဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ။ ယဒရိယော…ပေ… အရဟတိ။

‘‘ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ သတ္ထာ…ပေ… ဣဒံ ဝေါ သုခါယာတိ။ တဿ ဧကစ္စေ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ…ပေ… ဝတ္တန္တိ။ ဧကစ္စေ သာဝကာ သုဿူသန္တိ …ပေ… န စ ဝေါက္ကမ္မ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော န စေဝ အတ္တမနော ဟောတိ၊ န စ အတ္တမနတံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ န စေဝ အနတ္တမနော ဟောတိ၊ န စ အနတ္တမနတံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ အတ္တမနတဉ္စ အနတ္တမနတဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ ဣဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုတိယံ…ပေ…။

‘‘ပုန စပရံ…ပေ… သုခါယာတိ။ တဿ သာဝကာ သုဿူသန္တိ…ပေ… ဝတ္တန္တိ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော အတ္တမနော စေဝ ဟောတိ၊ အတ္တမနတဉ္စ ပဋိသံဝေဒေတိ၊ အနဝဿုတော စ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ ဣဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တတိယ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၁၁) –

ဧဝံ ပဋိဃာနုနယေဟိ အနဝဿုတတာ၊ နိစ္စံ ဥပဋ္ဌိတသတိတာ၊ တဒုဘယဝီတိဝတ္တတာ သတိပဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တာ။ ဗုဒ္ဓါနမေဝ ကိရ နိစ္စံ ဥပဋ္ဌိတသတိတာ ဟောတိ၊ န ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒီနန္တိ။

ပ-သဒ္ဒေါ အာရမ္ဘံ ဇောတေတိ၊ အာရမ္ဘော စ ပဝတ္တီတိ ကတွာ အာဟ ‘‘ပဝတ္တယိတဗ္ဗတောတိ အတ္ထော’’တိ။ သတိယာ ကရဏဘူတာယ ပဋ္ဌာနံ ပဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ သတိပဋ္ဌာနံ။ အန-သဒ္ဒဉှိ ဗဟုလံ-ဝစနေန ကမ္မတ္ထံ ဣစ္ဆန္တိ သဒ္ဒဝိဒူ၊ တထေဝ ကတ္တုအတ္ထမ္ပိ ဣစ္ဆန္တီတိ ပုန တတိယနယေ ‘‘ပတိဋ္ဌာတီတိ ပဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပ-သဒ္ဒေါ ဘုသတ္ထံ ပက္ခန္ဒနံ ဒီပေတီတိ ‘‘ဩက္ကန္တိတွာ ပက္ခန္ဒိတွာ ဝတ္တတီတိ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ ပုန ဘာဝတ္ထေ သတိ-သဒ္ဒံ ပဋ္ဌာန-သဒ္ဒဉ္စ ဝဏ္ဏေန္တော ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တေန ပုရိမတ္ထေ သတိ-သဒ္ဒေါ ပဋ္ဌာန-သဒ္ဒေါ စ ကတ္တုအတ္ထောတိ ဝိညာယတိ။

ဝိသေသေန ကာယော စ ဝေဒနာ စ အဿာဒဿ ကာရဏန္တိ တပ္ပဟာနတ္ထံ တေသံ တဏှာဝတ္ထူနံ ဩဠာရိကသုခုမာနံ အသုဘဒုက္ခတာဒဿနာနိ မန္ဒတိက္ခပညေဟိ တဏှာစရိတေဟိ သုကရာနီတိ တာနိ တေသံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါတိ ဝုတ္တာနိ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိယာ ဝိသေသကာရဏေသု စိတ္တဓမ္မေသု အနိစ္စာနတ္တတာဒဿနာနိ နာတိပဘေဒါတိပဘေဒဂတေသု တေသု တပ္ပဟာနတ္ထံ မန္ဒတိက္ခာနံ ဒိဋ္ဌိစရိတာနံ သုကရာနီတိ တေသံ တာနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါတိ။ တိက္ခော သမထယာနိကော ဩဠာရိကာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော တတ္ထ အဋ္ဌတွာ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဝေဒနံ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ အာဟ ‘‘ဩဠာရိကာရမ္မဏေ အသဏ္ဌဟနတော’’တိ။ ဝိပဿနာယာနိကဿ သုခုမေ စိတ္တေ ဓမ္မေသု စ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတီတိ တဒနုပဿနာနံ တံဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတာ ဝုတ္တာ။

တေသံ တတ္ထာတိ ဧတ္ထ တတ္ထ-သဒ္ဒဿ ပဟာနတ္ထန္တိ ဧတေန ယောဇနာ။ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ သဝိသေသာ ကာယေ လဗ္ဘန္တီတိ ဝိသေသေန ကာယော ကာမောဃဿ ဝတ္ထု၊ ဘဝေ သုခဂ္ဂဟဏဝသေန ဘဝဿာဒေါ ဟောတီတိ ဘဝေါဃဿ ဝေဒနာ၊ သန္တတိဃနဂ္ဂဟဏဝသေန စိတ္တေ အတ္တာဘိနိဝေသော ဟောတီတိ ဒိဋ္ဌောဃဿ စိတ္တံ၊ ဓမ္မဝိနိဗ္ဘောဂဿ ဓမ္မာနံ ဓမ္မမတ္တတာယ စ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈတ္တာ သမ္မောဟော ဟောတီတိ အဝိဇ္ဇောဃဿ ဓမ္မာ၊ တသ္မာ တေသု တေသံ ပဟာနတ္ထံ စတ္တာရောဝ ဝုတ္တာ၊ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတီတိ ဒုက္ခဒုက္ခဝိပရိဏာမဒုက္ခသင်္ခါရဒုက္ခဘူတာ ဝေဒနာ ဝိသေသေန ဗျာပါဒကာယဂန္ထဿ ဝတ္ထု၊ စိတ္တေ နိစ္စဂ္ဂဟဏဝသေန သဿတဿ အတ္တနော သီလေန သုဒ္ဓီတိအာဒိပရာမသနံ ဟောတီတိ သီလဗ္ဗတပရာမာသဿ စိတ္တံ၊ နာမရူပပရိစ္ဆေဒေန ဘူတံ ဘူတတော အပဿန္တဿ ဘဝဝိဘဝဒိဋ္ဌိသင်္ခါတော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ဟောတီတိ တဿ ဓမ္မာ…ပေ… သုခဝေဒနာဿာဒဝသေန ပရလောကနိရပေက္ခော ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိပရာမာသံ ဥပ္ပာဒေတီတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ဝေဒနာ။ သန္တတိဃနဂ္ဂဟဏဝသေန သရာဂါဒိစိတ္တေ သမ္မောဟော ဟောတီတိ မောဟာဂတိယာ စိတ္တံ၊ ဓမ္မသဘာဝါနဝဗောဓေန ဘယံ ဟောတီတိ ဘယာဂတိယာ ဓမ္မာ…ပေ… အဝုတ္တာနံ ဝုတ္တနယေန ဝတ္ထုဘာဝေါ ယောဇေတဗ္ဗော။

‘‘အာဟာရသမုဒယာ ကာယသမုဒယော၊ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော (သံ။ နိ။ ၅။၄၀၈)၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၂၆၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၊ ဥဒါ။ ၁) ဝစနတော ကာယာဒီနံ သမုဒယဘူတာ ကဗဠီကာရာဟာရဖဿမနောသဉ္စေတနာဝိညာဏာဟာရာ ကာယာဒိပရိဇာနနေန ပရိညာတာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘စတုဗ္ဗိဓာဟာရပရိညတ္ထ’’န္တိ။ ပကရဏနယောတိ တမ္ဗပဏ္ဏိဘာသာယ ဝဏ္ဏနာနယော။ နေတ္တိပေဋကပ္ပကရဏေ ဓမ္မကထိကာနံ ယောဇနာနယောတိပိ ဝဒန္တိ။

သရဏဝသေနာတိ ကာယာဒီနံ ကုသလာဒိဓမ္မာနဉ္စ ဓာရဏတာဝသေန။ သရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတာယာတိ သတီတိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ဧကတ္တေ နိဗ္ဗာနေ သမာဂမော ဧကတ္တသမောသရဏံ။ ဧတဒေဝ ဟိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧကနိဗ္ဗာနပ္ပဝေသဟေတုဘူတော ဝါ သမာနတာယ ဧကော သတိပဋ္ဌာနသဘာဝေါ ဧကတ္တံ၊ တတ္ထ သမောသရဏံ တံသဘာဂတာ ဧကတ္တသမောသရဏံ။ ဧကနိဗ္ဗာနပ္ပဝေသဟေတုဘာဝံ ပန ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ သရဏေကတ္တသမောသရဏာနိ သဟ သတိပဋ္ဌာနေကဘာဝဿ ကာရဏတ္တေန ဝုတ္တာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ၊ ပုရိမသ္မိံ ဝိသုံ။ သရဏဝသေနာတိ ဝါ ဂမနဝသေနာတိ အတ္ထေ သတိ တဒေဝ ဂမနံ သမောသရဏန္တိ သမောသရဏေ ဝါ သတိ-သဒ္ဒတ္ထဝသေန အဝုစ္စမာနေ ဓာရဏတာဝ သတီတိ သတိ-သဒ္ဒတ္ထန္တရာဘာဝါ ပုရိမံ သတိဘာဝဿ ကာရဏံ၊ ပစ္ဆိမံ ဧကဘာဝဿာတိ နိဗ္ဗာနသမောသရဏေပိ သဟိတာနေဝ တာနိ သတိပဋ္ဌာနေကဘာဝဿ ကာရဏာနိ။

စုဒ္ဒသဝိဓေနာတိ ဣဒံ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၂ အာဒယော၊ မ။ နိ။ ၁။၁၀၅ အာဒယော) ဝုတ္တာနံ အာနာပါနပဗ္ဗာဒီနံ ဝသေန။ တထာ ပဉ္စဝိဓေန ဓမ္မာနုပဿနန္တိ ဧတ္ထာပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ဥဋ္ဌာနကဘဏ္ဍသဒိသတာ တံတံသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာနုဘာဝဿ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဘိက္ခုဂေါစရာ ဟိ ဧတေ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘ဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၂၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၈၀)။

ကာယာနုပဿနာဒိပဋိပတ္တိယာ ဘိက္ခု ဟောတီတိ ဘိက္ခုံ ‘‘ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတီ’’တိအာဒိနာ ဒဿေတိ ဘိက္ခုမှိ တံနိယမတော။ တေနာဟ ‘‘ပဋိပတ္တိယာ ဝါ ဘိက္ခုဘာဝဒဿနတော’’တိ။

သမံ စရေယျာတိ ကာယာဒိဝိသမစရိယံ ပဟာယ ကာယာဒီဟိ သမံ စရေယျ။ ရာဂါဒိဝူပသမေန သန္တော၊ ဣန္ဒြိယဒမနေန ဒန္တော၊ စတုမဂ္ဂနိယမေန နိယတော၊ သေဋ္ဌစာရိတာယ ဗြဟ္မစာရီ။ ကာယဒဏ္ဍာဒိဩရောပနေန နိဓာယ ဒဏ္ဍံ။ သော ဧဝရူပေါ ဗာဟိတပါပသမိတပါပဘိန္နကိလေသတာဟိ ဗြာဟ္မဏာဒိသမညော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ကာယာနုပဿနာဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

အသမ္မိဿတောတိ ဝေဒနာဒယောပိ ဧတ္ထ သိတာ၊ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓါတိ ကာယေ ဝေဒနာဒိအနုပဿနာပသင်္ဂေပိ အာပန္နေ တဒမိဿတောတိ အတ္ထော။ အဝယဝီဂါဟသမညာတိဓာဝနသာရာဒါနာဘိနိဝေသနိသေဓနတ္ထံ ကာယံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေဟိ၊ တာနိ စ ကေသာဒီဟိ၊ ကေသာဒိကေ စ ဘူတုပါဒါယရူပေဟိ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇန္တော ‘‘တထာ န ကာယေ’’တိအာဒိမာဟ။ ပါသာဒါဒိနဂရာဝယဝသမူဟေ အဝယဝီဝါဒိနောပိ အဝယဝီဂါဟံ န ကရောန္တိ။ နဂရံ နာမ ကောစိ အတ္ထော အတ္ထီတိ ပန ကေသဉ္စိ သမညာတိဓာဝနံ သိယာတိ ဣတ္ထိပုရိသာဒိသမညာတိဓာဝနေ နဂရနိဒဿနံ ဝုတ္တံ။

ယံ ပဿတိ ဣတ္ထိံ ဝါ ပုရိသံ ဝါ၊ နနု စက္ခုနာ ဣတ္ထိပုရိသဒဿနံ နတ္ထီတိ? သစ္စံ နတ္ထိ၊ ‘‘ဣတ္ထိံ ပဿာမိ၊ ပုရိသံ ပဿာမီ’’တိ ပန ပဝတ္တသညာယ ဝသေန ‘‘ယံ ပဿတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ မိစ္ဆာဒဿနေ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ ယံ ပဿတိ၊ န တံ ဒိဋ္ဌံ၊ တံ ရူပါယတနံ န ဟောတိ၊ ရူပါယတနံ ဝါ တံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ တံ ကေသာဒိဘူတုပါဒါယသမူဟသင်္ခါတံ ဒိဋ္ဌံ န ဟောတိ၊ ဒိဋ္ဌံ ဝါ ယထာဝုတ္တံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ယံ ဒိဋ္ဌံ တံ န ပဿတီတိ ယံ ရူပါယတနံ၊ ကေသာဒိဘူတုပါဒါယသမူဟသင်္ခါတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ၊ တံ ပညာစက္ခုနာ ဘူတတော န ပဿတီတိ အတ္ထော။

န အညဓမ္မာနုပဿီတိ န အညသဘာဝါနုပဿီ၊ အသုဘာဒိတော အညာကာရာနုပဿီ န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပထဝီကာယန္တိ ကေသာဒိပထဝိံ ဓမ္မသမူဟတ္တာ ကာယောတိ ဝဒတိ၊ လက္ခဏပထဝိမေဝ ဝါ အနေကပ္ပဘေဒသကလသရီရဂတံ ပုဗ္ဗာပရိယဘာဝေန ပဝတ္တမာနံ သမူဟဝသေန ဂဟေတွာ ကာယောတိ ဝဒတိ၊ ဧဝံ အညတ္ထာပိ။

အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါတိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဓမ္မာနံ ဃဋိတာရမ္မဏံ ဧကတော အာရမ္မဏဘာဝေါ နတ္ထီတိ အတ္ထော၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မာ ဝါ ဃဋိတာရမ္မဏံ ဣဒံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ တီသု ဘဝေသု ကိလေသာနန္တိ ဘဝတ္တယဝိသယာနံ ကိလေသာနန္တိ အတ္ထော။

သဗ္ဗတ္ထိကန္တိ သဗ္ဗတ္ထ ဘဝံ။ သဗ္ဗသ္မိံ လီနေ ဥဒ္ဓဋေ စ စိတ္တေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ၊ သဗ္ဗေ ဝါ လီနေ ဥဒ္ဓဋေ စ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အတ္ထိကာ ဧတာယာတိ သဗ္ဗတ္ထိကာ။ အန္တောသင်္ခေပေါတိ အန္တောဩလီယနာ ကောသဇ္ဇန္တိ အတ္ထော။

အဝိသေသေန ဒွီဟိပိ နီဝရဏပ္ပဟာနံ ဝုတ္တန္တိ ကတွာ ပုန ဧကေကေန ဝုတ္တပ္ပဟာနဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိသေသေနာ’’တိ အာဟ၊ ‘‘ဝိနေယျ နီဝရဏာနီ’’တိ အဝတွာ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဝိနယဿ ဝါ ပယောဇနံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိသေသေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကာယာနုပဿနာဘာဝနာယ ဥဇုဝိပစ္စနီကာနံ အနုရောဓဝိရောဓာဒီနံ ပဟာနဒဿနဉှိ ဧတဿ ပယောဇနန္တိ။ ကာယဘာဝနာယာတိ ကာယာနုပဿနာဘာဝနာ အဓိပ္ပေတာ။ တေနာတိ အနုရောဓာဒိပ္ပဟာနဝစနေန။

သဗ္ဗတ္ထိကကမ္မဋ္ဌာနံ ဗုဒ္ဓါနုဿတိ မေတ္တာ မရဏဿတိ အသုဘဘာဝနာ စ။ သတိသမ္ပဇညေန ဧတေန ယောဂိနာ ပရိဟရိယမာနံ တံ သဗ္ဗတ္ထိကကမ္မဋ္ဌာနံ ဝုတ္တံ သတိသမ္ပဇညဗလေန အဝိစ္ဆိန္နဿ တဿ ပရိဟရိတဗ္ဗတ္တာ၊ သတိယာ ဝါ သမထော ဝုတ္တော သမာဓိက္ခန္ဓသင်္ဂဟိတတ္တာ။

ကာယာနုပဿနာဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဒနာနုပဿနာဒိဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ကေဝလံ ပနိဓာတိအာဒိနာ ဣဓ ဧတ္တကံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတိ။ အဒ္ဒမဒက္ခီတိ ဒွေပိ ဧကတ္ထာ။ သမ္မဒ္ဒသောတိ သမ္မာ ပဿကော။

သုခဒုက္ခတောပိ စာတိ သုခါဒီနံ ဌိတိဝိပရိဏာမဉာဏသုခတာယ၊ ဝိပရိဏာမဋ္ဌိတိအညာဏဒုက္ခတာယ စ ဝုတ္တတ္တာ တိဿောပိ စ သုခတော တိဿောပိ စ ဒုက္ခတော အနုပဿိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

ရူပါဒိအာရမ္မဏဆန္ဒာဒိအဓိပတိဉာဏာဒိသဟဇာတကာမာဝစရာဒိဘူမိနာနတ္တဘေဒါနံ ကုသလာကုသလတဗ္ဗိပါကကိရိယာနာနတ္တဘေဒဿ စ အာဒိ-သဒ္ဒေန သသင်္ခါရိကာသင်္ခါရိကသဝတ္ထုကာဝတ္ထုကာဒိနာနတ္တဘေဒါနဉ္စ ဝသေနာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သုညတာဓမ္မဿာတိ ‘‘ဓမ္မာ ဟောန္တိ၊ ခန္ဓာ ဟောန္တီ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၁၂၁) သုညတာဝါရေ အာဂတသုညတာသဘာဝဿ ဝသေန။ ကာမဉ္စေတ္ထာတိအာဒိနာ ပုဗ္ဗေ ပဟီနတ္တာ ပုန ပဟာနံ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ စောဒနံ ဒဿေတိ၊ မဂ္ဂစိတ္တက္ခဏေ ဝါ ဧကတ္ထ ပဟီနံ သဗ္ဗတ္ထ ပဟီနံ ဟောတီတိ ဝိသုံ ဝိသုံ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။ တတ္ထ ပုရိမစောဒနာယ နာနာပုဂ္ဂလပရိဟာရော၊ ပစ္ဆိမာယ နာနာစိတ္တက္ခဏိကပရိဟာရော။ လောကိယဘာဝနာယ ဟိ ကာယေ ပဟီနံ န ဝေဒနာဒီသု ဝိက္ခမ္ဘိတံ ဟောတိ။ ယဒိပိ န ပဝတ္တေယျ၊ န ပဋိပက္ခဘာဝနာယ တတ္ထ သာ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဿ အပ္ပဝတ္တိ ဟောတီတိ ပုန တပ္ပဟာနံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝါတိ။ ဥဘယတ္ထ ဝါ ဥဘယံ သမ္ဘဝတော ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧကတ္ထ ပဟီနံသေသေသုပိ ပဟီနံ ဟောတီတိ မဂ္ဂသတိပဋ္ဌာနဘာဝနံ၊ လောကိယဘာဝနာယ ဝါ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဝတ္တိမတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပဉ္စပိ ခန္ဓာ လောကော’’တိ ဟိ စတူသုပိ ဝုတ္တန္တိ။

ဝေဒနာနုပဿနာဒိဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကာယာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၅၆။ သဗ္ဗပ္ပကာရဝစနေန ဥဒ္ဒေသေ ဒဿိတာ အဇ္ဈတ္တာဒိအနုပဿနာ ပကာရာ စ ဂဟိတာ။ တတ္ထ အန္တောဂဓာ စုဒ္ဒသ ပကာရာ၊ ကာယဂတာသတိသုတ္တေ ဝုတ္တာ ကေသာဒိဝဏ္ဏကသိဏာရမ္မဏစတုက္ကဇ္ဈာနပ္ပကာရာ၊ လောကိယာဒိပ္ပကာရာ စာတိ တေပိ ဂဟိတာ ဧဝ။ နိဒ္ဒေသေ ဟိ ဧကပ္ပကာရနိဒ္ဒေသေန နိဒဿနမတ္တံ ကတန္တိ၊ သဗ္ဗပ္ပကာရဂ္ဂဟဏဉ္စ ဗာဟိရေသုပိ ဧကဒေသသမ္ဘဝတော ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တိရိယံ တစပရိစ္ဆိန္နန္တိ ဧတ္ထ နနု ကေသလောမနခါနံ အတစပရိစ္ဆိန္နတာ တစဿ စ အတ္ထီတိ? ယဒိပိ အတ္ထိ၊ တစပရိစ္ဆိန္နဗဟုလတာယ ပန တစပရိစ္ဆိန္နတာ န န ဟောတိ ကာယဿာတိ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ တစော ပရိယန္တော အဿာတိ တစပရိယန္တောတိ ဝုတ္တောတိ ဧတေန ပန ဝစနေန ကာယေကဒေသဘူတော တစော ဂဟိတော ဧဝ။ တပ္ပဋိဗဒ္ဓါ စ ကေသာဒယော တဒနုပဝိဋ္ဌမူလာ တစပရိယန္တာဝ ဟောန္တီတိ ဒွတ္တိံသာကာရသမူဟော သဗ္ဗောပိ ကာယော တစပရိယန္တောတိ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘ပူရံ နာနပ္ပကာရဿာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ကေ ပန တေ ပကာရာ? ယေဟိ နာနပ္ပကာရံ အသုစိ ဝုတ္တန္တိ ကေသာ လောမာတိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေန္တော အာဟ ‘‘ဧတေ ကေသာဒယော အာကာရာ’’တိ။ အာကာရာ ပကာရာတိ ဟိ ဧကော အတ္ထော။

နိသိန္နဿ ယာဝ အပရိပ္ဖန္ဒနိသဇ္ဇာမူလကံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ယာဝတာ ဥဋ္ဌာတိ ဝါ၊ တာဝ ဧကော နိသဇ္ဇဝါရော။ ယေန ဝိဓိနာ ဥဂ္ဂဟေ ကုသလော ဟောတိ၊ သော သတ္တဝိဓော ဝိဓိ ‘‘ဥဂ္ဂဟကောသလ္လ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တံနိဗ္ဗတ္တံ ဝါ ဉာဏံ။

ပထဝီဓာတုဗဟုလဘာဝတော မတ္ထလုင်္ဂဿ ကရီသာဝသာနေ တန္တိအာရောပနမာဟ။ ဧတ္ထ ပန မံသံ…ပေ… ဝက္ကံ…ပေ… ကေသာတိ ဧဝံ ဝက္ကပဉ္စကာဒီသု အနုလောမသဇ္ဈာယံ ဝတွာ ပဋိလောမသဇ္ဈာယော ပုရိမေဟိ သမ္ဗန္ဓော ဝုတ္တော။ သွာယံ ယေ ပရတော ဝိသုံ တိပဉ္စာဟံ၊ ပုရိမေဟိ ဧကတော တိပဉ္စာဟန္တိ ဆပဉ္စာဟံ သဇ္ဈာယာ ဝက္ခမာနာ၊ တေသု အာဒိအန္တဒဿနဝသေန ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အနုလောမပဋိလောမသဇ္ဈာယေပိ ဟိ ပဋိလောမသဇ္ဈာယော အန္တိမောတိ။ သဇ္ဈာယပ္ပကာရန္တရံ ဝါ ဧတမ္ပီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဟတ္ထသင်္ခလိကာ အင်္ဂုလိပန္တိ။ လက္ခဏပဋိဝေဓဿာတိ အသုဘလက္ခဏပဋိဝေဓဿ၊ ဓာတုလက္ခဏပဋိဝေဓဿ ဝါ။

အတ္တနော ဘာဂေါ သဘာဂေါ၊ သဘာဂေန ပရိစ္ဆေဒေါ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ၊ ဟေဋ္ဌုပရိတိရိယန္တေဟိ သကကောဋ္ဌာသိကကေသန္တရာဒီဟိ စ ပရိစ္ဆေဒေါတိ အတ္ထော။

ဓာတုဝိဘင်္ဂေါ (မ။ နိ။ ၃။၃၄၂ အာဒယော) ပုက္ကုသာတိသုတ္တံ။ သာဓာရဏဝသေနာတိ ဧတ္တကေနေဝ သိဒ္ဓေ သဗ္ဗ-ဂ္ဂဟဏံ ဝဏ္ဏကသိဏဝသေန စတုက္ကဇ္ဈာနိကသမထသာဓာရဏတ္တဿ စ ဒဿနတ္ထံ။

ဩက္ကမနဝိဿဇ္ဇနန္တိ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗဝဇ္ဇေတဗ္ဗေ မဂ္ဂေတိ အတ္ထော။ ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏေတိ ဧတ္ထ ကာယာနုပဿနံ ဟိတွာ သုဘာဒိဝသေန ဂယှမာနာ ကေသာဒယောပိ ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏာနေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကဋ္ဌိဋ္ဌာနေယေဝ ဥဋ္ဌဟိတွာတိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဧကတ္ထ ကတာယ ဥက္ကုဋ္ဌိယာ ကမေန သဗ္ဗတာလေသု ပတိတွာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပရိယန္တတာလံ အာဒိတာလဉ္စ အဂန္တွာ တတော တတော တတ္ထ တတ္ထေဝ ကတာယ ဥက္ကုဋ္ဌိယာ ဥဋ္ဌဟိတွာတိ အတ္ထော။

အဓိစိတ္တန္တိ သမထဝိပဿနာစိတ္တံ။ အနုယုတ္တေနာတိ ယုတ္တပယုတ္တေန၊ ဘာဝေန္တေနာတိ အတ္ထော။ သမာဓိနိမိတ္တံ ဥပလက္ခဏာကာရော သမာဓိယေဝ။ မနသိ ကာတဗ္ဗန္တိ စိတ္တေ ကာတဗ္ဗံ၊ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ သမာဓိကာရဏံ ဝါ အာရမ္မဏံ သမာဓိနိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဌာနံ အတ္ထီတိ ဝစနသေသော၊ တံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျ၊ ဧတဿ သံဝတ္တနဿ ကာရဏံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ တံ ဝါ မနသိကရဏံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျာတိ ဧတဿ ဌာနံ ကာရဏန္တိ အတ္ထော။ န စ ပဘင်္ဂူတိ ကမ္မနိယဘာဝူပဂမနေန စ ပဘိဇ္ဇနသဘာဝန္တိ အတ္ထော။

အာလိမ္ပေတီတိ အာဒီပေတိ ဇာလေတိ။ တဉ္စာတိ တံ ပိဠန္ဓနဝိကတိသင်္ခါတံ အတ္ထံ ပယောဇနံ။ အဿာတိ သုဝဏ္ဏကာရဿ အနုဘောတိ သမ္ဘောတိ သာဓေတိ ။ အဿ ဝါ သုဝဏ္ဏဿ တံ အတ္ထံ သုဝဏ္ဏကာရော အနုဘောတိ ပါပုဏာတိ။

အဘိညာယ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိဉာဏေန သစ္ဆိကရဏီယဿ ဣဒ္ဓိဝိဓပစ္စနုဘဝနာဒိကဿ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿ။ ပစ္စက္ခံ ယဿ အတ္ထိ၊ သော သက္ခိ၊ သက္ခိနော ဘဗ္ဗတာ သက္ခိဘဗ္ဗတာ၊ သက္ခိဘဝနတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သက္ခိ စ သော ဘဗ္ဗော စာတိ ဝါ သက္ခိဘဗ္ဗော။ အယဉှိ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒီနံ ဘဗ္ဗော၊ တတ္ထ စ သက္ခီတိ သက္ခိဘဗ္ဗော၊ တဿ ဘာဝေါ သက္ခိဘဗ္ဗတာ၊ တံ ပါပုဏာတိ။ အာယတနေတိ ပုဗ္ဗဟေတာဒိကေ ကာရဏေ သတိ။

သီတိဘာဝန္တိ နိဗ္ဗာနံ၊ ကိလေသဒရထဝူပသမံ ဝါ။ သမ္ပဟံသေတီတိ သမပဝတ္တံ စိတ္တံ တထာပဝတ္တိယာ ပညာယ တောသေတိ ဥတ္တေဇေတိ။ ယဒါ ဝါ နိရဿာဒံ စိတ္တံ ဘာဝနာယ န ပက္ခန္ဒတိ၊ တဒါ ဇာတိအာဒီနိ သံဝေဂဝတ္ထူနိ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သမ္ပဟံသေတိ သမုတ္တေဇေတိ။

တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ကထံ? ဒွေ ကေသာ ဧကတော နတ္ထီတိ။ အာသယောတိ နိဿယော၊ ပစ္စယောတိ အတ္ထော။

နခါ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာတိ ဝိသုံ ဝဝတ္ထိတတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တမေဝ ဟိ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ဒွေ နခါ ဧကတော နတ္ထီ’’တိ အာဟာတိ။

သုခုမမ္ပီတိ ယထာဝုတ္တဩဠာရိကစမ္မတော သုခုမံ အန္တောမုခစမ္မာဒိ။ ကောဋ္ဌာသေသု ဝါ တစေန ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ ယံ ဒုရုပလက္ခဏီယံ၊ တံ ‘‘သုခုမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဉှိ ဝုတ္တနယေန တစံ ဝိဝရိတွာ ပဿန္တဿ ပါကဋံ ဟောတီတိ။

တာလဂုဠပဋလံ နာမ ပက္ကတာလဖလလသိကံ တာလပဋ္ဋိကာယ လိမ္ပိတွာ သုက္ခာပေတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂဟိတပဋလံ။

ဧဝံ တိမတ္တာနီတိ ဧဝံ-မတ္တ-သဒ္ဒေဟိ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကာဒီနိ အဝုတ္တာနိပိ ဒဿေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကီဠာဂေါဠကာနိ သုတ္တေန ဗန္ဓိတွာ အညမညံ ဃဋ္ဋေတွာ ကီဠနဂေါဠကာနိ။

တတ္ထ ဇင်္ဃဋ္ဌိကဿ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနန္တိ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌိမှိ ပဝိသိတွာ ဌိတဋ္ဌာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေန အဋ္ဌိနာ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ ယံ ကဋိဋ္ဌိနော၊ တံ အဂ္ဂဆိန္နမဟာပုန္နာဂဖလသဒိသံ။ သီသကပဋ္ဋဝေဌကံ ဝေဌေတွာ ဌပိတသီသမယံ ပဋ္ဋကံ။ သုတ္တကန္တနသလာကာဝိဒ္ဓါ ဂေါဠကာ ဝဋ္ဋနာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဝဋ္ဋနာနံ အာဝလိ ဝဋ္ဋနာဝလိ။ အဝလေခနသတ္ထကံ ဥစ္ဆုတစာဝလေခနသတ္ထကံ။

ဝက္ကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နန္တိ ဝက္ကပရိယန္တဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ။

သက္ခရသုဓာဝဏ္ဏန္တိ မရုမ္ပေဟိ ကတသုဓာဝဏ္ဏံ။ ‘‘သေတသက္ခရသုဓာဝဏ္ဏ’’န္တိ စ ပါဌံ ဝဒန္တိ၊ သေတသက္ခရာဝဏ္ဏံ သုဓာဝဏ္ဏဉ္စာတိ အတ္ထော။

ယတ္ထ အန္နပါနံ နိပတိတွာ တိဋ္ဌတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဝိသမစ္ဆိန္နကလာပေါ ဝိသမံ ဥဒကံ ပဂ္ဃရတိ၊ ဧဝမေဝ သရီရံ ကေသကူပါဒိဝိဝရေဟိ ဥပရိ ဟေဋ္ဌာ တိရိယဉ္စ ဝိသမံ ပဂ္ဃရတီတိ ဒဿေတုံ ဝိသမစ္ဆိန္န-ဂ္ဂဟဏံ ကရောတိ။

အတိကဋုကအစ္စုဏှာဒိကော ဝိသဘာဂါဟာရော ဥဏှကာလေ ပဝတ္တမာနာနံ ဓာတူနံ ဝိသဘာဂတ္တာ။

ဧကတ္တာရမ္မဏဗလေနေဝ ဝါတိ ဝိက္ခမ္ဘိတနီဝရဏေန သုသမာဟိတစိတ္တေန ဥပဋ္ဌိတဿ နာနာရမ္မဏဝိပ္ဖန္ဒနဝိရဟေန ဧကသဘာဝဿ အာရမ္မဏဿ ဝသေန။ တဉှိ ဧကတ္တာရမ္မဏံ ဥပဋ္ဌဟမာနမေဝ အတ္တနိ အဘိရတိံ၊ သာတိသယံ ဖရဏပီတိံ၊ ဣဋ္ဌာကာရာနုဘဝနဉ္စ သောမနဿံ ဥပ္ပာဒေတိ။ န ဟိ အဘိရတိသောမနဿေဟိ ဝိနာ အနတိက္ကန္တပီတိသုခဿ ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အတ္ထီတိ။

အဝိသေသတောပန သာဓာရဏဝသေနာတိ ပဋိကူလဓာတုဝဏ္ဏဝိသေသံ အကတွာ သမထဝိပဿနာသာဓာရဏဝသေနာတိ အတ္ထော။ တိဝိဓေနာတိ အနုလောမာဒိနာ ဝက္ခမာနေန။ ဆ မာသေတိ အဒ္ဓမာသေ ဦနေပိ မာသပရိစ္ဆေဒေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇမာနေ သဇ္ဈာယေ ဆ မာသာ ပရိစ္ဆေဒကာ ဟောန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပရိစ္ဆိဇ္ဇမာနဿ မာသန္တရဂမနနိဝါရဏဉှိ ဆမာသဂ္ဂဟဏံ၊ န သကလဆမာသေ ပရိဝတ္တဒဿနတ္ထံ။ အာစရိယာတိ အဋ္ဌကထာစရိယာ။

လက္ခဏန္တိ ဓာတုပဋိကူလလက္ခဏံ။ ဇနံ န အရဟန္တီတိ အဇညာ၊ ဇနေ ပဝေသေတုံ အယုတ္တာ ဇိဂုစ္ဆနီယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ပဋိပါဋိယာ အဋ္ဌီနီတိ ပဋိပါဋိယာ အဋ္ဌီနိ ကောဋိယာ ဌိတာနိ။ န ဧတ္ထ ကောစိ အတ္တာ နာမ အတ္ထိ၊ အဋ္ဌီနိ ဧဝ အဋ္ဌိပုဉ္ဇမတ္တော ဧဝါယံ သင်္ဃာဋောတိ ဒဿေတိ ။ အနေကသန္ဓိယမိတောတိ အနေကေဟိ သန္ဓီဟိ ယမိတော သမ္ဗဒ္ဓါ သော အဋ္ဌိပုဉ္ဇောတိ ဒဿေတိ။ န ကေဟိစီတိ ယမေန္တံ အတ္တာနံ ပဋိသေဓေတိ။ စောဒိတော ဇရာယ မရဏာဘိမုခဂမနေန စောဒိတော။

မဟာဘူတံ ဥပါဒါရူပေန ပရိစ္ဆိန္နံ ‘‘နီလံ ပီတံ သုဂန္ဓံ ဒုဂ္ဂန္ဓ’’န္တိအာဒိနာ။ ဥပါဒါရူပံ မဟာဘူတေန တန္နိဿိတဿ တဿ တတော ဗဟိ အဘာဝါ။ ဆာယာတပါနံ အာတပပစ္စယဆာယုပ္ပာဒကဘာဝေါ အညမညပရိစ္ဆေဒကတာ။ ရူပက္ခန္ဓဿ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ တဒန္တောဂဓာနံ စက္ခာဒိအာယတနဒွါရာနံ ဝသေန တံတံဒွါရိကာ အရူပိနော ခန္ဓာ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ အာယတနာနိ စ ဒွါရာနိ စ အာယတနဒွါရာနီတိ ဝါ အတ္ထော။ တေန ရူပါယတနာဒီနဉ္စ ဝသေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

သပ္ပစ္စယာတိ သပ္ပစ္စယဘာဝါ၊ ပစ္စယာယတ္တံ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမာနော ဝါ သဒိသော ယုတ္တော ပစ္စယော သပ္ပစ္စယော၊ တသ္မာ သပ္ပစ္စယာ။

ဧတ္တကောတိ ယထာဝုတ္တေန အာကာရေန ပဂုဏော ကောဋ္ဌာသော။ ဥဂ္ဂဟောဝ ဥဂ္ဂဟသန္ဓိ။ ဝဏ္ဏာဒိမုခေန ဟိ ဥပဋ္ဌာနံ ဧတ္ထ သန္ဓီယတိ သမ္ဗဇ္ဈတီတိ ‘‘သန္ဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ဥပဋ္ဌာတီတိ ဝဏ္ဏာဒိဝသေန ဥပဋ္ဌာတီတိ အတ္ထော။ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတေတိ နာတိဒူရနာစ္စာသန္နဂမနာဂမနသမ္ပန္နန္တိ ဧကင်္ဂံ၊ ဒိဝါ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ရတ္တိံ အပ္ပသဒ္ဒံ အပ္ပနိဂ္ဃောသန္တိ ဧကံ၊ အပ္ပဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿန္တိ ဧကံ၊ တသ္မိံ ခေါ ပန သေနာသနေ ဝိဟရန္တဿ အပ္ပကသိရေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ စီဝရ…ပေ… ပရိက္ခာရောတိ ဧကံ၊ တသ္မိံ ပန သေနာသနေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုဿုတာတိ ဧကံ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၁)။ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတေနာတိ အပ္ပာဗာဓာသာဌေယျသဒ္ဓါပညာဝီရိယေဟိ ပဓာနိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတေန။

ဥဋ္ဌာနကဒါယန္တိ တေဟိ ခေတ္တေဟိ ဥဋ္ဌာနကံ၊ တေဟိ ဒါတဗ္ဗဓညန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ အဋ္ဌကုမ္ဘဒါယကခေတ္တံ ဝိယ မုခဓောဝနကိစ္စံ၊ သောဠသကုမ္ဘဒါယကံ ဝိယ ခါဒနဘုဉ္ဇနကိစ္စံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ လဟုကဂရုကဘာဝတော။ တတော ပန ယံ ဒုက္ခံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တံ အညဉ္စ ဒွတ္တိံသာကာရမနသိကာရေန စ နိဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထေဝ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧကဒိဝသံ တိံသ ဝါရေ မနသိကာရဋ္ဌပနေန။

သဟဿုဒ္ဓါရံသာဓေတွာတိ သဟဿဝဍ္ဎိတံ ဣဏံ ယောဇေတွာ။ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗောတိ ဥဒ္ဓါရောတိ ဟိ ဝဍ္ဎိ ဝုစ္စတီတိ။ သုဒ္ဓစိတ္တေနာတိ ဝိက္ခေပါဒိကိလေသဝိရဟိတစိတ္တေန။ ကေသာဒီသု တစေ ရဇ္ဇန္တာ သုစ္ဆဝိစမ္မံ တစောတိ ဂဟေတွာ ‘‘သုဝဏ္ဏာဒိဝဏ္ဏော မေ တစော’’တိအာဒိနာ ရဇ္ဇန္တိ။

တေသု ဒွေ ဧကမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇမာနာ နာမ န ဟောန္တီတိ ယထာ တထာ ဝါ ပလာယန္တီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ရာဂါဒိဝတ္ထုဘာဝေန ဒွတ္တိံသာကာရာနံ စောရသဒိသတာ အနတ္ထာဝဟတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကမ္မမေဝ ဝိသေသာဓိဂမဿ ဌာနန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝနာ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ‘‘မနသိကရောန္တဿ အပ္ပနံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ ကမ္မဿ ဝါ ဘာဝနာယ ဌာနံ အာရမ္မဏံ အပ္ပနာရမ္မဏဘာဝူပဂမနေန အပ္ပနံ ပါပုဏာတီတိ ဝုတ္တံ။

မာနဇာတိကောတိ ဧတေန လင်္ဃနသမတ္ထတာယောဂေန ဥပသမရဟိတတံ ဒဿေတိ။ စိတ္တမ္ပိ ဟိ တထာ နာနာရမ္မဏေသု ဝဍ္ဎိတံ ဥပသမရဟိတန္တိ ဒဿေတဗ္ဗန္တိ။

ဟတ္ထေ ဂဟိတပဉှဝတ္ထု ပါကတိကမေဝါတိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တတံ သန္ဓာယာဟ။ တတ္ထ ဟိ ဝုတ္တံ –

‘‘မာလကတ္ထေရော ကိရ ဒီဃဘာဏကအဘယတ္ထေရံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘အာဝုသော အဘယ၊ ဣမံ တာဝ ပဉှံ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’တိ ဝတွာ အာဟ ‘မာလကတ္ထေရော ဒွတ္တိံသကောဋ္ဌာသေသု ဒွတ္တိံသပဌမဇ္ဈာနလာဘီ၊ သစေ ရတ္တိံ ဧကံ၊ ဒိဝါ ဧကံ သမာပဇ္ဇတိ၊ အတိရေကဍ္ဎမာသေန ပုန သမ္ပဇ္ဇတိ။ သစေ ပန ဒေဝသိကံ ဧကမေဝ သမာပဇ္ဇတိ၊ အတိရေကမာသေန ပုန သမ္ပဇ္ဇတီ’’’တိ။

ဣဒံ ပန ဧကံ မနသိကရောန္တဿ ဧကံ ပါဋိယေက္ကံ မနသိကရောန္တဿ ဒွတ္တိံသာတိ ဧတဿ သာဓနတ္ထံ နိဒဿနဝသေန အာနီတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အနုပါဒိန္နကပက္ခေ ဌိတာနီတိ ဧတေန စေတိယပဗ္ဗတဝါသီ မဟာတိဿတ္ထေရော ဝိယ၊ သင်္ဃရက္ခိတတ္ထေရုပဋ္ဌာကသာမဏေရော ဝိယ စ အနုပါဒိန္နကပက္ခေ ဌပေတွာ ဂဟေတုံ သက္ကောန္တဿ ဒသဝိဓာသုဘဝသေန ဇီဝမာနကသရီရေပိ ဥပဋ္ဌိတေ ဥပစာရပ္ပတ္တိ ဒဿိတာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘အတ္ထိဿ ကာယေ’’တိ ပန သတ္တဝသေန ကေသာဒီသု ဂယှမာနေသု ယထာ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာယေ’’တိ သတ္တ-ဂ္ဂဟဏရဟိတေ အဟံကာရဝတ္ထုမှိ ဝိဒ္ဓသ္တာဟံကာရေ သဒါ သန္နိဟိတေ ပါကဋေ စ အတ္တနော ကာယေ ဥပဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ န တထာ တတ္ထာတိ အပ္ပနံ အပ္ပတ္တာ အာဒီနဝါနုပဿနာဝ တတ္ထ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘အသုဘာနုပဿနာသင်္ခါတာ ပန ဝိပဿနာဘာဝနာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ။

၃၅၇။ အာဒိမှိ သေဝနာ အာသေဝနာ၊ ဝဍ္ဎနံ ဘာဝနာ၊ ပုနပ္ပုနံ ကရဏံ ဗဟုလီကမ္မန္တိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။

၃၆၂။ ဝတ္ထုပရိညာယာတိ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ ဝတ္ထုဘူတဿ ကာယဿ ပရိဇာနနေန။ အပ္ပိတာတိ ဂမိတာ၊ သာ စ ဝိနာသိတတာတိ အာဟ ‘‘ဝိနာသိတာ’’တိ။ အပ္ပဝတ္တိယံ ဌပိတာတိပိ အပ္ပိတာတိ အယမတ္ထော နိရုတ္တိသိဒ္ဓိယာ ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝိဂတန္တာ ကတာတိ ဣဒါနိ ကာတဗ္ဗော အန္တော ဧတေသံ နတ္ထီတိ ဝိဂတန္တာ၊ ဧဝံဘူတာ ကတာတိ အတ္ထော။ ကမ္မမေဝ ဝိသေသာဓိဂမဿ ဌာနံ ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ကမ္မေ ဝါ ဌာနံ ဘာဝနာရမ္ဘော ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ တဉ္စ အနုပဿနာတိ အာဟ ‘‘အနုပဿနာယ ကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ၊ အနုပဿနာယ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ကာယာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဒနာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၆၃။ သမ္ပဇာနဿ ဝေဒိယနံ သမ္ပဇာနဝေဒိယနံ။ ဝတ္ထုန္တိ သုခါဒီနံ အာရမ္မဏမာဟ၊ တေန ဝတ္ထု အာရမ္မဏံ ဧတိဿာတိ ဝတ္ထုအာရမ္မဏာတိ သမာသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝေါဟာရမတ္တံ ဟောတီတိ ဧတေန ‘‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’’တိ ဣဒံ ဝေါဟာရမတ္တေန ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတိ။

ဝီရိယသမာဓိံ ယောဇေတွာတိ အဓိဝါသနဝီရိယဿ အဓိမတ္တတာယ တဿ သမတာယ ဥဘယံ သဟ ယောဇေတွာ။ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟီတိ လောကုတ္တရပဋိသမ္ဘိဒါဟိ သဟ။ လောကိယာနမ္ပိ ဝါ သတိ ဥပ္ပတ္တိကာလေ တတ္ထ သမတ္ထတံ သန္ဓာယ ‘‘သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သမသီသီတိ ဝါရသမသီသီ ဟုတွာ ပစ္စဝေက္ခဏဝါရဿ အနန္တရဝါရေ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ အတ္ထော။ သင်္ခေပမနသိကာရဝသေန မဟာသတိပဋ္ဌာနေ၊ ဝိတ္ထာရမနသိကာရဝသေန ရာဟုလောဝါဒဓာတုဝိဘင်္ဂါဒီသု။

ဖဿပဉ္စမကေယေဝါတိ ဧဝ-သဒ္ဒေန ဝုတ္တေသု တီသုပိ မုခေသု ပရိဂ္ဂဟဿ သမာနတံ ဒဿေတိ။ နာမရူပဝဝတ္ထာနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ နိရဝသေသရူပပရိဂ္ဂဟဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယော’’တိ အာဟ၊ န စက္ခာဒီနိ ဆဝတ္ထူနီတိ။ ကရဇကာယဿ ပန ဝတ္ထုဘာဝသာဓနတ္ထံ ‘‘ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ၊ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၃၅၊ မ။ နိ။ ၂။၂၅၂) သုတ္တံ အာဘတံ။

ဖဿဝိညာဏာနံ ပါကဋတာ ကေသဉ္စိ ဟောတီတိ ယေသံ န ဟောတိ၊ တေ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဖဿဝသေန ဝါ ဟိ…ပေ… န ပါကဋံ ဟောတီ’’တိ။ တေသံ ပန အညေသဉ္စ သဗ္ဗေသံ ဝေနေယျာနံ ဝေဒနာ ပါကဋာတိ အာဟ ‘‘ဝေဒနာဝသေန ပန ပါကဋံ ဟောတီ’’တိ။ သတဓောတသပ္ပိ နာမ သတဝါရံ ဝိလာပေတွာ ဝိလာပေတွာ ဥဒကေ ပက္ခိပိတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂဟိတသပ္ပိ။

ဝိနိဝတ္တေတွာတိ စတုက္ခန္ဓသမုဒါယတော ဝိသုံ ဥဒ္ဓရိတွာ။ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တာဒီသု ကတ္ထစိ ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန ဝိနိဝတ္တေတွာ ဒဿိတံ။ ကတ္ထစိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဧဝ ဝေဒနာဝသေန အရူပရာသိတော၊ ဉာတပရိညာယ ပရိညာတတော ဝါ ရူပါရူပရာသိတော ဝါ ဝိနိဝတ္တေတွာ ဒဿိတံ။ တတ္ထာပိ ယေသု ပဌမံ ဉာတပရိညာ ဝုတ္တာ၊ တေသု တဒန္တောဂဓံ ။ ယေသု န ဝုတ္တာ၊ တေသု စ ဝေဒနာယ အာရမ္မဏမတ္တံ သံခိတ္တံ ပါဠိအနာရုဠှံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ရူပကမ္မဋ္ဌာနဿ ပဌမံ ကထိတတာ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘မနောဝိညေယျာနံ ဓမ္မာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာန’’န္တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၆) နယေန ဝုတ္တံ ဆဂေဟဿိတသောမနဿံ ပဉ္စကာမဂုဏေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဧဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စကာမဂုဏာမိသနိဿိတာ ဆ ဂေဟဿိတသောမနဿဝေဒနာ’’တိ။

ဝေဒနာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စိတ္တာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၆၅။ ကိလေသသမ္ပယုတ္တာနံ ဓမ္မာနံ ကေဟိစိ ကိလေသေဟိ ဝိပ္ပယောဂေပိ သတိ ယေဟိ သမ္ပယုတ္တာ၊ တေဟိ သံကိလေသဘာဝေန သဒိသေဟိ သံကိလိဋ္ဌတ္တာ ဣတရေဟိပိ န ဝိသုဒ္ဓတာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘န ပစ္ဆိမပဒံ ဘဇန္တီ’’တိ။ ဒုဝိဓန္တိ ဝိသုံ ဝစနံ သရာဂသဒေါသေဟိ ဝိသိဋ္ဌဂ္ဂဟဏတ္ထံ။ အဝိပဿနုပဂတ္တာ ‘‘ဣဓ ဩကာသောဝ နတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တံ။

စိတ္တာနုပဿနာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မာနုပဿနာနိဒ္ဒေသော

က။ နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ

၃၆၇။ ကဏှသုက္ကာနံ ယုဂနဒ္ဓတာ နတ္ထီတိ ပဇာနနကာလေ အဘာဝါ ‘‘အဘိဏှသမုဒါစာရဝသေနာ’’တိ အာဟ။

သုဘမ္ပီတိ ကာမစ္ဆန္ဒောပိ။ သော ဟိ အတ္တနော ဂဟဏာကာရေန ‘‘သုဘ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တေနာကာရေန ပဝတ္တမာနကဿ အညဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ နိမိတ္တတ္တာ ‘‘နိမိတ္တ’’န္တိ စာတိ။ အာကင်္ခိတဿ ဟိတသုခဿ အနုပါယဘူတော မနသိကာရော အနုပါယမနသိကာရော။ တတ္ထာတိ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ အာရမ္မဏဘူတေ စ ဒုဝိဓေပိ သုဘနိမိတ္တေ။

အသုဘမ္ပီတိ အသုဘဇ္ဈာနမ္ပိ။ တံ ပန ဒသသု အသုဘေသု ကေသာဒီသု စ ပဝတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကေသာဒီသု ဟိ သညာ အသုဘသညာတိ ဂိရိမာနန္ဒသုတ္တေ ဝုတ္တာတိ။ ဧတ္ထ စတုဗ္ဗိဓဿပိ အယောနိသောမနသိကာရဿ ယောနိသောမနသိကာရဿ စ ဒဿနံ နိရဝသေသဒဿနတ္ထံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေသု ပန အသုဘေ သုဘန္တိ အသုဘန္တိ စ မနသိကာရော ဣဓာဓိပ္ပေတော၊ တဒနုကုလတ္တာ ဝါ ဣတရေပီတိ။

ဘောဇနေ မတ္တညုနော ထိနမိဒ္ဓါဘိဘဝါဘာဝါ ဩတာရံ အလဘမာနော ကာမရာဂေါ ပဟီယတီတိ ဝဒန္တိ။ ဘောဇနနိဿိတံ ပန အာဟာရေပဋိကူလသညံ၊ တဗ္ဗိပရိဏာမဿ တဒါဓာရဿ တဿ စ ဥပနိဿယဘူတဿ အသုဘတာဒိဒဿနံ၊ ကာယဿ စ အာဟာရဋ္ဌိတိကတာဒိဒဿနံ သော ဥပ္ပာဒေတီတိ တဿ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတေဝ၊ အဘိဓမ္မပရိယာယေန သဗ္ဗောပိ လောဘော ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏန္တိ အာဟ ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂေနာ’’တိ။

ဩဒိဿကာနောဒိဿကဒိသာဖရဏာနန္တိ အတ္တဂရုအတိပ္ပိယသဟာယမဇ္ဈတ္တဝသေန ဩဒိဿကတာ၊ သီမာဘေဒေ ကတေ အနောဒိဿကတာ၊ ဧကဒိသာဖရဏဝသေန ဒိသာဖရဏတာ မေတ္တာယ ဥဂ္ဂဟဏေ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဟာရရစ္ဆာဂါမာဒိဝသေန ဝါ ဩဒိဿကဒိသာဖရဏံ၊ ဝိဟာရာဒိဥဒ္ဒေသရဟိတံ ပုရတ္ထိမာဒိဒိသာဝသေန အနောဒိဿကဒိသာဖရဏန္တိ ဧဝံ ဝါ ဒွိဓာ ဥဂ္ဂဟံ သန္ဓာယ ‘‘ဩဒိဿကာနောဒိဿကဒိသာဖရဏာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥဂ္ဂဟော စ ယာဝ ဥပစာရာ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဥဂ္ဂဟိတာယ အာသေဝနာ ဘာဝနာ။ တတ္ထ ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ ပါဏာ ဘူတာ ပုဂ္ဂလာ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာ’’တိ ဧတေသံ ဝသေန ပဉ္စဝိဓာ၊ ဧကေကသ္မိံ ‘‘အဝေရာ ဟောန္တု၊ အဗျာပဇ္ဇာ၊ အနီဃာ၊ သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တူ’’တိ စတုဓာ ပဝတ္တိတော ဝီသတိဝိဓာ ဝါ အနောဓိသောဖရဏာ မေတ္တာ၊ ‘‘သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော ပုရိသာ အရိယာ အနရိယာ ဒေဝါ မနုဿာ ဝိနိပါတိကာ’’တိ သတ္တောဓိကရဏဝသေန ပဝတ္တာ သတ္တဝိဓာ၊ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓာ ဝါ ဩဓိသောဖရဏာ မေတ္တာ၊ ဒသဟိ ဒိသာဟိ ဒိသောဓိကရဏဝသေန ပဝတ္တာ ဒသဝိဓာ စ ဒိသာဖရဏာ မေတ္တာ၊ ဧကေကာယ ဝါ ဒိသာယ သတ္တာဒိဣတ္ထိအာဒိအဝေရာဒိယောဂေန အသီတာဓိကစတုသတပ္ပဘေဒါ အနောဓိသောဩဓိသောဖရဏာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ကာယဝိနာမနာတိ ကာယဿ ဝိဝိဓေန အာကာရေန နာမနာ။

အတိဘောဇနေ နိမိတ္တဂ္ဂါဟောတိ အတိဘောဇနေ ထိနမိဒ္ဓဿ နိမိတ္တဂ္ဂါဟော၊ ‘‘ဧတ္တကေ ဘုတ္တေ ထိနမိဒ္ဓဿ ကာရဏံ ဟောတိ၊ ဧတ္တကေ န ဟောတီ’’တိ ထိနမိဒ္ဓဿ ကာရဏာကာရဏဂ္ဂါဟောတိ အတ္ထော။ ဓုတင်္ဂါနံ ဝီရိယနိဿိတတ္တာ အာဟ ‘‘ဓုတင်္ဂနိဿိတသပ္ပာယကထာယပီ’’တိ။

ကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကတာကတာနုသောစနဝသေန ပဝတ္တမာနံ ဥဒ္ဓစ္စေန သမာနလက္ခဏံ အဝူပသမသဘာဝမေဝါတိ စေတသော အဝူပသမော ‘‘ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမေဝါ’’တိ ဝုတ္တော။

ဗဟုဿုတဿ ဂန္ထတော စ အတ္ထတော စ အတ္ထာဒီနိ ဝိစိနန္တဿ စေတသော ဝိက္ခေပေါ န ဟောတိ ယထာဝိဓိပဋိပတ္တိယာ ယထာနုရူပပတိကာရပ္ပဝတ္တိယာ ကတာကတာနုသောစနဉ္စာတိ ‘‘ဗာဟုသစ္စေနပိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတီ’’တိ အာဟ။ ဝုဍ္ဎသေဝိတာ စ ဝုဍ္ဎသီလိတံ အာဝဟတီတိ စေတောဝူပသမကရတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပ္ပဟာနကာရိတာ ဝုတ္တာ။ ဝုဍ္ဎတံ ပန အနပေက္ခိတွာ ဝိနယဓရာ ကုက္ကုစ္စဝိနောဒကာ ကလျာဏမိတ္တာ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ ဌာနီယာ၊ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဌာနီယာ ဝိစိကိစ္ဆာဌာနီယာ။ ဌာတဗ္ဗာတိ ဝါ ဌာနီယာ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ ဌာနီယာ ဧတေသူတိ ဝိစိကိစ္ဆာဌာနီယာ။

ကာမံ ဗဟုဿုတတာပရိပုစ္ဆကတာဟိ အဋ္ဌဝတ္ထုကာပိ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ၊ တထာပိ ရတနတ္တယဝိစိကိစ္ဆာမူလိကာ သေသဝိစိကိစ္ဆာတိ ကတွာ အာဟ ‘‘တီဏိ ရတနာနိ အာရဗ္ဘာ’’တိ။ ဝိနယေ ပကတညုတာ ‘‘သိက္ခာယ ကင်္ခတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၀၈၊ ဝိဘ။ ၉၁၅) ဝုတ္တာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိနယေ စိဏ္ဏဝသီဘာဝဿပီ’’တိ။ ဩကပ္ပနိယသဒ္ဓါသင်္ခါတအဓိမောက္ခဗဟုလဿာတိ အနုပဝိသနသဒ္ဓါသင်္ခါတအဓိမောက္ခေန အဓိမုစ္စနဗဟုလဿ။ အဓိမုစ္စနဉ္စ အဓိမောက္ခုပ္ပာဒနမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သဒ္ဓါယ ဝါ နိန္နတာ အဓိမုတ္တိ။

နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ခ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ

ခန္ဓာဒိပါဠိယာ အတ္ထော ခန္ဓာဒီနံ အတ္ထောတိ ကတွာ အာဟ ‘‘ခန္ဓ…ပေ… ဝိပဿနာနံ အတ္ထသန္နိဿိတပရိပုစ္ဆာဗဟုလတာ’’တိ။ တေန ပါဠိမုတ္တကပုစ္ဆာ န တထာ ပညာသံဝတ္တနိကာ၊ ယထာ အတ္ထပဋိပုစ္ဆာတိ ဒဿေတိ။

မန္ဒတ္တာ အဂ္ဂိဇာလာဒီသု အာပေါဓာတုအာဒီနံ ဝိယ ဝီရိယာဒီနံ သကိစ္စေ အသမတ္ထတာ ဝုတ္တာ။

ပတ္တံ နီဟရန္တောဝ တံ သုတွာတိ ဧတ္ထ ပဉ္စာဘိညတ္တာ ဒိဗ္ဗသောတေန အဿောသီတိ ဝဒန္တိ။

ပသာဒသိနေဟာဘာဝေနာတိ ပသာဒသင်္ခါတဿ သိနေဟဿ အဘာဝေန။ ဂဒြဘပိဋ္ဌေ လူခရဇော လူခတရော ဟုတွာ ဒိဿတီတိ အတိလူခတာယ တံသဒိသေ။

သံဝေဇနပသာဒနေဟိ တေဇနံ တောသနဉ္စ သမ္ပဟံသနာတိ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သမထဝိပဿနာသုဒ္ဓဝိပဿနာဝသေန ပဌမဿ ဣတရေသဉ္စ ကထိတတ္တာတိ အတ္ထော။ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ ကာယာနုပဿနာ နာမာတိ အာဂမနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဧဝံ တာဝ ဒေသနာ ပုဂ္ဂလေ တိဋ္ဌတီတိ ကာယာနုပဿီအာဒီနံ အာဂမနဝသေန ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တာ သတိပဋ္ဌာနဒေသနာ ပုဂ္ဂလေ တိဋ္ဌတီတိ အတ္ထော။ န ဟိ သက္ကာ ဧကဿ အနေကသမင်္ဂိတာ ဝတ္တုံ ဧကက္ခဏေ အနေကသတိသမ္ဘဝါဝဗောဓပသင်္ဂါ၊ ပုဂ္ဂလံ ပန အာမသိတွာ သကိစ္စပရိစ္ဆိန္နေ ဓမ္မေ ဝုစ္စမာနေ ကိစ္စဘေဒေန ဧကိဿာပိ သတိယာ အနေကနာမတာ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ကာယေ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယထာ ဟိ ပုဂ္ဂလကိစ္စံ ဓမ္မာ ဧဝါတိ ဓမ္မဘေဒေန ကာယာနုပဿီအာဒိပုဂ္ဂလဘေဒေါဝ ဟောတိ၊ န ဧဝံ ဓမ္မဿ ဓမ္မော ကိစ္စန္တိ န ဓမ္မဘေဒေန တဿ ဘေဒေါ၊ တသ္မာ ဧကာဝ သတိ စတုဝိပလ္လာသပ္ပဟာနဘူတာ မဂ္ဂေ သမိဒ္ဓါ အနတ္ထန္တရေန တပ္ပဟာနကိစ္စဘေဒေန စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၃၇၄။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ‘‘ကထဉ္စ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ…ပေ… ဒန္ဓာဘိညံ ကာယေ ကာယာနုပဿီ၊ ယာ တသ္မိံ သမယေ သတီ’’တိအာဒိနာ အာဂမနဝသေန ဝိသေသိတာနိ သတိပဋ္ဌာနာနိ ပုဂ္ဂလေ ဌပေတွာ ဒေသေတွာ ပုန ‘‘တတ္ထ ကတမံ သတိပဋ္ဌာနံ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ…ပေ… ဒန္ဓာဘိညံ…ပေ… ယာ တသ္မိံ သမယေ သတီ’’တိအာဒိနာ ပုဂ္ဂလံ အနာမသိတွာ အာဂမဝိသေသနဉ္စ အကတွာ စတုကိစ္စသာဓကေကသတိဝသေန သုဒ္ဓိကသတိပဋ္ဌာနနယော ဝုတ္တောတိ အယမေတ္ထ နယဒွယေ ဝိသေသော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။