📜

၁၁။ ဧကာဒသမဝဂ္ဂေါ

၁-၃။ တိဿောပိ အနုသယကထာဝဏ္ဏနာ

၆၀၅-၆၁၃။ ဣဒါနိ အနုသယာ အဗျာကတာ၊ အဟေတုကာ၊ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တာတိ တိဿောပိ အနုသယကထာ နာမ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ယသ္မာ ပုထုဇ္ဇနော ကုသလာဗျာကတေ စိတ္တေ ဝတ္တမာနေ ‘‘သာနုသယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ယော စဿ တသ္မိံ ခဏေ ဟေတု၊ န တေန ဟေတုနာ အနုသယာ သဟေတုကာ၊ န တေန စိတ္တေန သမ္ပယုတ္တာ၊ တသ္မာ ‘‘တေ အဗျာကတာ၊ အဟေတုကာ၊ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ မဟာသံဃိကာနဉ္စေဝ သမ္မိတိယာနဉ္စ၊ တေ သန္ဓာယ တီသုပိ ကထာသု ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သက္ကာ ပါဠိမဂ္ဂေနေဝ ဇာနိတုန္တိ၊ တသ္မာ န ဝိတ္ထာရိတန္တိ။

တိဿောပိ အနုသယကထာဝဏ္ဏနာ။

၄။ ဉာဏကထာဝဏ္ဏနာ

၆၁၄-၆၁၅။ ဣဒါနိ ဉာဏကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ မဂ္ဂဉာဏေန အညာဏေ ဝိဂတေပိ ပုန စက္ခုဝိညာဏာဒိဝသေန ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တစိတ္တေ ဝတ္တမာနေ ယသ္မာ တံ မဂ္ဂစိတ္တံ န ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ‘‘န ဝတ္တဗ္ဗံ ဉာဏီ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ မဟာသံဃိကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ အညာဏေ ဝိဂတေ ‘ဉာဏီ’တိ ပညတ္တိ န သိယာ၊ ရာဂါဒီသု ဝိဂတေသု ဝီတရာဂါဒိပညတ္တိပိ န သိယာတိ ပုဂ္ဂလပညတ္တိယံ အကောဝိဒေါသီ’’တိ စောဒေတုံ ရာဂေ ဝိဂတေတိအာဒိမာဟ။ ဣတရော တေသု ဝိဂတေသု သရာဂါဒိဘာဝေ ယုတ္တိံ အပဿန္တော ပဋိက္ခိပတိ။ ပရိယောသာနေ ယသ္မာ ဉာဏပဋိလာဘေန သော ဉာဏီတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ တသ္မာ န ဟေဝန္တိ ပဋိက္ခေပေါ သကဝါဒိဿာတိ။

ဉာဏကထာဝဏ္ဏနာ။

၅။ ဉာဏံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တန္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၆၁၆-၆၁၇။ ဣဒါနိ ဉာဏံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တန္တိကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယသ္မာ အရဟာ စက္ခုဝိညာဏာဒိသမင်္ဂီ ပဋိလဒ္ဓံ မဂ္ဂဉာဏံ သန္ဓာယ ‘‘ဉာဏီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ န စဿ တံ တေန စိတ္တေန သမ္ပယုတ္တံ၊ တသ္မာ ‘‘ဉာဏံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တ’’န္တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ ပုဗ္ဗသေလိယာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ တေ ဉာဏံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တေသု ရူပါဒီသု အညတရံ သိယာ’’တိ စောဒေတုံ ရူပန္တိအာဒိမာဟ။ ဣတရော ပဋိက္ခိပတိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ပရိယောသာနေ ပန ပညဝါတိ ပုဋ္ဌော ပဋိလာဘဝသေန တံ ပဝတ္တိံ ဣစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ပဋိဇာနာတီတိ။

ဉာဏံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တန္တိကထာဝဏ္ဏနာ။

၆။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၆၁၈-၈၂၀။ ဣဒါနိ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ ‘‘လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ယောဂါဝစရော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဝါစံ ဘာသတိ၊ ဧဝမဿ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဝါစံ ဘာသတော စ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဉာဏံ ပဝတ္တတီ’’တိ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ အန္ဓကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ တထာ ဝါစာဘာသနံ ဉာဏပ္ပဝတ္တိဉ္စ သန္ဓာယ ပဋိညာ ဣတရဿ။ ယသ္မာ ပန သော သေသသစ္စပဋိသံယုတ္တံ ဝါစံ ပုထုဇ္ဇနောဝ ဘာသတိ ၊ န စ တဿ တထာ ဉာဏပ္ပဝတ္တီတိ ဣစ္ဆတိ၊ တသ္မာ သမုဒယာဒိပဉှေသု ပဋိက္ခိပတိ။ ရူပံ အနိစ္စန္တိအာဒိ ဒုက္ခပရိယာယဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣတရော ပန သကသမယေ တာဒိသံ ဝေါဟာရံ အပဿန္တော ပဋိက္ခိပတိ။ ဣတိ စ ဒန္တိ စာတိအာဒိ ယဒိ တဿ ဒုက္ခေ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ၊ ဣ-ကာရ ဒံ-ကာရ ဒု-ကာရ ခ-ကာရေသု ပဋိပါဋိယာ စတူဟိ ဉာဏေဟိ ပဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ဣတရော ပန တထာ န ဣစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ပဋိက္ခိပတိ။

ဣဒံ ဒုက္ခန္တိကထာဝဏ္ဏနာ။

၇။ ဣဒ္ဓိဗလကထာဝဏ္ဏနာ

၆၂၁-၆၂၄။ ဣဒါနိ ဣဒ္ဓိဗလကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာနိသံသဿ အတ္ထံ အယောနိသော ဂဟေတွာ ‘‘ဣဒ္ဓိဗလေန သမန္နာဂတော ကပ္ပံ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ မဟာသံဃိကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ဣဒ္ဓိဗလေန သမန္နာဂတော ကပ္ပံ တိဋ္ဌေယျာတိ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ။ တတ္ထ ကပ္ပော နာမ မဟာကပ္ပော၊ ကပ္ပေကဒေသော၊ အာယုကပ္ပောတိ တိဝိဓော။ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကပ္ပဿ အသင်္ချေယျာနီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၁၅၆) ဧတ္ထ ဟိ မဟာကပ္ပောဝ ကပ္ပောတိ ဝုတ္တော။ ‘‘ဗြဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝါနံ ကပ္ပော အာယုပ္ပမာဏ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၄။၁၂၃) ဧတ္ထ ကပ္ပေကဒေသာ။ ‘‘ကပ္ပံ နိရယမှိ ပစ္စတိ၊ ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒတီ’’တိ (စူဠဝ။ ၃၅၄) ဧတ္ထ အာယုကပ္ပော။ အာယုကပ္ပနံ အာယုဝိဓာနံ ကမ္မဿ ဝိပါကဝသေန ဝါ ဝဿဂဏနာယ ဝါ အာယုပရိစ္ဆေဒေါတိ အတ္ထော။ တေသု မဟာကပ္ပံ သန္ဓာယ ပုစ္ဆတိ၊ ဣတရော ပဋိဇာနာတိ။

အထ နံ သကဝါဒီ ‘‘သစေ တေ ဣဒ္ဓိဗလေန သမန္နာဂတော၊ ‘ယော စိရံ ဇီဝတိ၊ သော ဝဿသတံ အပ္ပံ ဝါ ဘိယျော’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၄၃) ဧဝံ ပရိစ္ဆိန္နာ အာယုကပ္ပာ ဥဒ္ဓံ မဟာကပ္ပံ ဝါ မဟာကပ္ပေကဒေသံ ဝါ ဇီဝေယျ ဣဒ္ဓိမယိကေနဿ အာယုနာ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စောဒေတုံ ဣဒ္ဓိမယိကော သော အာယူတိအာဒိမာဟ။ ဣတရော ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယံ နာမ ဣဒ္ဓိမယိကံ နတ္ထိ၊ ကမ္မသမုဋ္ဌာနမေဝါ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ပဋိက္ခိပတိ။ ကော ပနေတ္ထ ဣဒ္ဓိမတော ဝိသေသော၊ နနု အနိဒ္ဓိမာပိ အာယုကပ္ပံ တိဋ္ဌေယျာတိ? အယံ ဝိသေသော – ဣဒ္ဓိမာ ဟိ ယာဝတာယုကံ ဇီဝိတပ္ပဝတ္တိယာ အန္တရာယကရေ ဓမ္မေ ဣဒ္ဓိဗလေန ပဋိဗာဟိတွာ အန္တရာ အကာလမရဏံ နိဝါရေတုံ သက္ကောတိ၊ အနိဒ္ဓိမတော ဧတံ ဗလံ နတ္ထိ။ အယမေတေသံ ဝိသေသော။

အတီတံ အနာဂတန္တိ ဣဒံ အဝိသေသေန ကပ္ပံ တိဋ္ဌေယျာတိ ပဋိညာတတ္တာ စောဒေတိ။ ဒွေ ကပ္ပေတိအာဒိ ‘‘ယဒိ ဣဒ္ဓိမာ ဇီဝိတပရိစ္ဆေဒံ အတိက္ကမိတုံ သက္ကောတိ၊ န ကေဝလံ ဧကံ အနေကေပိ ကပ္ပေ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ စောဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဥပ္ပန္နော ဖဿောတိအာဒိ န သဗ္ဗံ ဣဒ္ဓိယာ လဗ္ဘတိ၊ ဣဒ္ဓိယာ အဝိသယောပိ အတ္ထီတိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဣဒ္ဓိဗလကထာဝဏ္ဏနာ။

၈။ သမာဓိကထာဝဏ္ဏနာ

၆၂၅-၆၂၆။ ဣဒါနိ သမာဓိကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ ဧကစိတ္တက္ခဏေ ဥပ္ပန္နာပိ ဧကဂ္ဂတာ သမာဓာနဋ္ဌေန သမာဓီတိ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ ဧကန္တသုခပဋိသံဝေဒီ ဝိဟရိတု’’န္တိအာဒိဝစနံ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၀) နိဿာယ ‘‘စိတ္တသန္တတိ သမာဓီ’’တိ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ သဗ္ဗတ္ထိဝါဒါနဉ္စေဝ ဥတ္တရာပထကာနဉ္စ၊ တေ သန္ဓာယ စိတ္တသန္တတီတိ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ စိတ္တသန္တတိ သမာဓိ၊ စိတ္တသန္တတိ နာမ အတီတာပိ အတ္ထိ၊ အနာဂတာပိ အတ္ထိ။ န ဟိ ဧကံ ပစ္စုပ္ပန္နစိတ္တမေဝ စိတ္တသန္တတိ နာမ ဟောတိ၊ ကိံ တေ သဗ္ဗာပိ သာ သမာဓီ’’တိ စောဒေတုံ အတီတာတိအာဒိမာဟ၊ ဣတရော တထာ အနိစ္ဆန္တော ပဋိက္ခိပတိ။

နနုအတီတံ နိရုဒ္ဓန္တိအာဒိ ‘‘စိတ္တသန္တတိယံ ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ စိတ္တံ ကိစ္စကရံ၊ အတီတာနာဂတံ နိရုဒ္ဓတ္တာ အနုပ္ပန္နတ္တာ စ နတ္ထိ၊ ကထံ တံ သမာဓိ နာမ ဟောတီ’’တိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ဧကစိတ္တက္ခဏိကောတိ ပုစ္ဆာ ပရဝါဒိဿ။ တတော ယာ သကသမယေ ‘‘သမာဓိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝေထာ’’တိအာဒီသု ပစ္စုပ္ပန္နကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ဧကဂ္ဂတာ သမာဓီတိ ဝုတ္တာ၊ တံ သန္ဓာယ ပဋိညာ သကဝါဒိဿ။ စက္ခုဝိညာဏသမင်္ဂီတိအာဒိ ‘‘ဧကစိတ္တက္ခဏိကော’’တိ ဝစနမတ္တံ ဂဟေတွာ ဆလေန ဝုတ္တံ၊ တေနေဝ သကဝါဒိနာ ပဋိက္ခိတ္တံ။ နနု ဝုတ္တံ ဘဂဝတာတိ သုတ္တံ ပုရိမပစ္ဆိမဝသေန ပဝတ္တမာနဿ သမာဓိဿ အဗ္ဗောကိဏ္ဏတံ သာဓေတိ၊ န သန္တတိယာ သမာဓိဘာဝံ၊ တသ္မာ အသာဓကန္တိ။

သမာဓိကထာဝဏ္ဏနာ။

၉။ ဓမ္မဋ္ဌိတတာကထာဝဏ္ဏနာ

၆၂၇။ ဣဒါနိ ဓမ္မဋ္ဌိတတာကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဌိတာဝ သာ ဓာတူ’’တိ ဝစနံ နိဿာယ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသင်္ခါတာ ဓမ္မဋ္ဌိတတာ နာမ ဧကာ အတ္ထိ၊ သာ စ ပရိနိပ္ဖန္နာ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ အန္ဓကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ ပရိနိပ္ဖန္နာနံ အဝိဇ္ဇာဒီနံ အညာ ဓမ္မဋ္ဌိတတာ နာမ ပရိနိပ္ဖန္နာ အတ္ထိ၊ တာယပိ စ တေ ဓမ္မဋ္ဌိတတာယ အညာ ဌိတတာ ပရိနိပ္ဖန္နာ အာပဇ္ဇတီ’’တိ စောဒေတုံ တာယ ဌိတတာတိအာဒိမာဟ။ ပရဝါဒီ ဧဝရူပါယ လဒ္ဓိယာ အဘာဝေန ပဋိက္ခိပတိ။ ဒုတိယံ ပုဋ္ဌော အနန္တရပစ္စယတဉ္စေဝ အညမညပစ္စယတဉ္စ သန္ဓာယ ပဋိဇာနာတိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဓမ္မဋ္ဌိတတာကထာဝဏ္ဏနာ။

၁၀။ အနိစ္စတာကထာဝဏ္ဏနာ

၆၂၈။ ဣဒါနိ အနိစ္စတာကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘အနိစ္စာနံ ရူပါဒီနံ အနိစ္စတာပိ ရူပါဒယော ဝိယ ပရိနိပ္ဖန္နာ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ အန္ဓကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ တေ ရူပါဒယော ဝိယ အနိစ္စတာ ပရိနိပ္ဖန္နာ၊ တဿာပိ အညာယ ပရိနိပ္ဖန္နာယ အနိစ္စတာယ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စောဒေတုံ တာယ အနိစ္စတာယာတိအာဒိမာဟ။ ဣတရော ဒွိန္နံ အနိစ္စတာယ ဧကတော အဘာဝေန ပဋိက္ခိပိတွာ ပုန ယသ္မာ သာ အနိစ္စတာ နိစ္စာ န ဟောတိ၊ တေနေဝ အနိစ္စေန သဒ္ဓိံ အန္တရဓာယတိ၊ တသ္မာ ပဋိဇာနာတိ။ အထဿ သကဝါဒီ လေသောကာသံ အဒတွာ ယာ တေန ဒုတိယာ အနိစ္စတာ ပဋိညာတာ ၊ တာယပိ တတော ပရာယပီတိ ပရမ္ပရဝသေန အနုပစ္ဆေဒဒေါသံ အာရောပေန္တော တာယ တာယေဝါတိအာဒိမာဟ။ ဇရာ ပရိနိပ္ဖန္နာတိအာဒိ ယသ္မာ ဥပ္ပန္နဿ ဇရာမရဏတော အညာ အနိစ္စတာ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ အနိစ္စတာဝိဘာဂါနုယုဉ္ဇနဝသေန ဝုတ္တံ။ တတြာပိ ပရဝါဒိနော ပုရိမနယေနေဝ ပဋိညာ စ ပဋိက္ခေပေါ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၂၉။ ရူပံ ပရိနိပ္ဖန္နန္တိအာဒိ ယေသံ သာ အနိစ္စတာ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘ယထာ ပရိနိပ္ဖန္နာနံ ရူပါဒီနံ အနိစ္စတာဇရာမရဏာနိ အတ္ထိ၊ ဧဝံ ပရိနိပ္ဖန္နာနံ အနိစ္စတာဒီနံ တာနိ နတ္ထီ’’တိ မညမာနော ဧကန္တေန ပဋိက္ခိပတိယေဝါတိ။

အနိစ္စတာကထာဝဏ္ဏနာ။

ဧကာဒသမော ဝဂ္ဂေါ။