📜

၁၈။ အဋ္ဌာရသမဝဂ္ဂေါ

၁။ မနုဿလောကကထာဝဏ္ဏနာ

၈၀၂-၈၀၃။ ဣဒါနိ မနုဿလောကကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘တထာဂတော လောကေ၊ ဇာတော လောကေ သံဝဍ္ဎော၊ လောကံ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ အနုပလိတ္တော လောကေနာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၉၄) သုတ္တံ အယောနိသော ဂဟေတွာ ‘‘ဘဂဝါ တုသိတဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထေဝ ဝသတိ၊ န မနုဿလောကံ အာဂစ္ဆတိ၊ နိမ္မိတရူပမတ္တကံ ပနေတ္ထ ဒဿေတီ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ ဧတရဟိ ဝေတုလ္လကာနံယေဝ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ပုဋ္ဌောကာသေန စေဝ သုတ္တသာဓနေန စ သညာပေတုံ နနု အတ္ထီတိအာဒိမာဟ။ လောကေ ဇာတောတိ ပရဝါဒီ တုသိတပုရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သတ္ထာရာ ပနေတံ မနုဿလောကညေဝ သန္ဓာယ လောကံ ဝုတ္တံ။ လောကံ အဘိဘုယျာတိ ပရဝါဒီ မနုဿလောကံ အဘိဘဝိတွာတိ ဒိဋ္ဌိယာ ဝဒတိ၊ သတ္ထာ ပန အာရမ္မဏလောကံ အဘိဘဝိတွာ ဝိဟာသိ။ အနုပလိတ္တော လောကေနာတိ ပရဝါဒီ မနုဿလောကေန အနုပလိတ္တတံဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ၊ သတ္ထာ ပန လောကဓမ္မေသု ကိလေသေဟိ အနုပလိတ္တော ဝိဟာသိ။ တသ္မာ အသာဓကမေတန္တိ။

မနုဿလောကကထာဝဏ္ဏနာ။

၂။ ဓမ္မဒေသနာကထာဝဏ္ဏနာ

၈၀၄-၈၀၆။ ဣဒါနိ ဓမ္မဒေသနာကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘တုသိတပုရေ ဌိတော ဘဂဝါ ဓမ္မဒေသနတ္ထာယ အဘိနိမ္မိတံ ပေသေသိ၊ တေန စေဝ တဿ စ ဒေသနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ဓမ္မော ဒေသိတော၊ န ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ ဝေတုလ္လကာနညေဝ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ တေန ဓမ္မော ဒေသိတော၊ သွေဝ သတ္ထာ ဘဝေယျာ’’တိ စောဒေတုံ အဘိနိမ္မိတော ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ ဣတရော တထာ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော ပဋိက္ခိပတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဓမ္မဒေသနာကထာဝဏ္ဏနာ။

၃။ ကရုဏာကထာဝဏ္ဏနာ

၈၀၇-၈၀၈။ ဣဒါနိ ကရုဏာကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ပိယာယိတာနံ ဝတ္ထူနံ ဝိပတ္တိယာ သရာဂါနံ ရာဂဝသေန ကရုဏာပတိရူပိကံ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ရာဂေါဝ ကရုဏာ နာမ၊ သော စ ဘဂဝတော နတ္ထိ၊ တသ္မာ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ကရုဏာ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ ဥတ္တရာပထကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ကရုဏာ နာမေသာ နိက္ကိလေသတာယ စေဝ သတ္တာရမ္မဏတာယ စ စေတောဝိမုတ္တိတာယ စ ဧကာဒသာနိသံသတာယ စ မေတ္တာဒီဟိ သမာနဇာတိကာ၊ တသ္မာ ယဒိ ဘဂဝတော ကရုဏာ နတ္ထိ၊ မေတ္တာဒယောပိဿ န သိယု’’န္တိ စောဒနတ္ထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော မေတ္တာတိအာဒိမာဟ။ အာကာရုဏိကောတိ ပဉှေ တထာရူပံ ဝေါဟာရံ အပဿန္တော ပဋိက္ခိပတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကရုဏာကထာဝဏ္ဏနာ။

၄။ ဂန္ဓဇာတကထာဝဏ္ဏနာ

၈၀၉။ ဣဒါနိ ဂန္ဓဇာတကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ ဗုဒ္ဓေ ဘဂဝတိ အယောနိသော ပေမဝသေန ‘‘ဘဂဝတော ဥစ္စာရပဿာဝေါ အညေ ဂန္ဓဇာတေ အတိဝိယ အဓိဂဏှာတိ၊ နတ္ထိ တတော စ သုဂန္ဓတရံ ဂန္ဓဇာတ’’န္တိ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ ဧကစ္စာနံ အန္ဓကာနဉ္စေဝ ဥတ္တရာပထကာနဉ္စ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ သေသမေတ္ထ ယထာပါဠိမေဝ နိယျာတီတိ။

ဂန္ဓဇာတကထာဝဏ္ဏနာ။

၅။ ဧကမဂ္ဂကထာဝဏ္ဏနာ

၈၁၀-၈၁၁။ ဣဒါနိ ဧကမဂ္ဂကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ ဗုဒ္ဓေ ဘဂဝတိ အယောနိသော ပေမဝသေနေဝ ‘‘ဘဂဝါ သောတာပန္နော ဟုတွာ သကဒါဂါမီ၊ သကဒါဂါမီ ဟုတွာ အနာဂါမီ၊ အနာဂါမီ ဟုတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ၊ ဧကေနေဝ ပန အရိယမဂ္ဂေန စတ္တာရိ ဖလာနိ သစ္ဆာကာသီ’’တိ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ တေသညေဝ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ စတူဟိ ဖလေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နာနံ စတုန္နံ ဖဿာဒီနံ ဧကတော သမောဓာနဝသေန စောဒေတုံ စတုန္နံ ဖဿာနန္တိအာဒိမာဟ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေနာတိအာဒိ ‘‘ကတရမဂ္ဂေန သစ္ဆိကရောတီ’’တိ ပုစ္ဆနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေနာတိ စ ဝုတ္တေ တေန သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒီနံ ပဟာနာဘာဝဝသေန စောဒေတိ။ ဘဂဝါ သောတာပန္နောတိ ဗုဒ္ဓဘူတဿ သောတာပန္နဘာဝေါ နတ္ထီတိ ပဋိက္ခိပတိ။ ပရတော ပဉှဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ သေသမေတ္ထ ယထာပါဠိမေဝ နိယျာတီတိ။

ဧကမဂ္ဂကထာဝဏ္ဏနာ။

၆။ ဈာနသင်္ကန္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၈၁၃-၈၁၆။ ဣဒါနိ ဈာနသင်္ကန္တိကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ ဒုတိယံ ဈာနံ၊ တတိယံ ဈာနံ၊ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၉၂၃-၉၃၄) ဣမံ ပဋိပါဋိဒေသနံ နိဿာယ ‘‘တဿ တဿ ဈာနဿ ဥပစာရပ္ပဝတ္တိံ ဝိနာဝ ဈာနာ ဈာနံ သင်္ကမတီ’’တိ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ မဟိသာသကာနဉ္စေဝ ဧကစ္စာနဉ္စ အန္ဓကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ တေ ဒုတိယဇ္ဈာနူပစာရံ အပ္ပတွာ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ပဌမဇ္ဈာနာ ဒုတိယဇ္ဈာနမေဝ သင်္ကမတိ၊ ပဌမတော တတိယံ၊ ဒုတိယတော စတုတ္ထမ္ပိ သင်္ကမေယျာ’’တိ စောဒေတုံ ပဌမာ ဈာနာတိအာဒိမာဟ။ ယာ ပဌမဿာတိအာဒိ ‘‘ယဒိ ပဌမတော အနန္တရံ ဒုတိယံ၊ ဒုတိယာဒီဟိ ဝါ တတိယာဒီနိ သမာပဇ္ဇတိ၊ ဧကာဝဇ္ဇနေန သမာပဇ္ဇေယျာ’’တိ စောဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကာမေ အာဒီနဝတောတိ ပဌမံ ကာမေ အာဒီနဝတော မနသိ ကရောတော ပစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဈာနက္ခဏေ ပနေသ နိမိတ္တမေဝ မနသိ ကရောတိ။ တညေဝ ပဌမန္တိ ‘‘ယဒိ ပုရိမဇဝနတော ပစ္ဆိမဇဝနံ ဝိယ အနန္တရံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ဌပေတွာ ပုရိမပစ္ဆိမဘာဝံ လက္ခဏတော တညေဝ တံ ဘဝေယျာ’’တိ စောဒေတုံ ပုစ္ဆတိ။ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒီဟိ ပဋိပါဋိယာ ဈာနာနံ ဒေသိတဘာဝံ ဒီပေတိ၊ န အနန္တရုပ္ပတ္တိံ၊ တသ္မာ အသာဓကန္တိ။

ဈာနသင်္ကန္တိကထာဝဏ္ဏနာ။

၇။ ဈာနန္တရိကကထာဝဏ္ဏနာ

၈၁၇-၈၁၈။ ဣဒါနိ ဈာနန္တရိကကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ သမယေ ‘‘ပဉ္စကနယေ ပဉ္စ ဈာနာနိ ဝိဘတ္တာနိ၊ ကေဝလံ တယော သမာဓီ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တဿ သမာဓိနော ဩကာသံ အဇာနန္တာနံ ‘‘ပဌမဿ စ ဒုတိယဿ စ ဈာနဿ အန္တရေ ဈာနန္တရိကာ နာမ ဧသာ’’တိ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ သမ္မိတိယာနဉ္စေဝ ဧကစ္စာနဉ္စ အန္ဓကာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ဈာနမ္ပိ စေတသိကာ ဓမ္မာ၊ ဖဿာဒယောပိ၊ တသ္မာ ယဒိ ဈာနန္တရိကာ နာမ ဘဝေယျ၊ ဖဿန္တရိကာဒီဟိပိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စောဒနတ္ထံ အတ္ထိ ဖဿန္တရိကာတိအာဒိမာဟ ။

ဒုတိယဿ စ ဈာနဿာတိ ‘‘ယဒိ ဈာနန္တရိကာ နာမ ဘဝေယျ၊ ဒုတိယတတိယာဒီနိပိ ဈာနာနေဝ၊ တေသမ္ပိ အန္တရိကာယ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စောဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သော ကေဝလံ လဒ္ဓိယာ အဘာဝေန ပဋိက္ခိပတိ စေဝ ပဋိဇာနာတိ စ။ ပဌမဿ စာတိ ပုဋ္ဌော လဒ္ဓိဝသေန ပဋိဇာနာတိ။

၈၁၉။ သဝိတက္ကော သဝိစာရောတိအာဒိ ‘‘တိဏ္ဏမ္ပိ သမာဓီနံ သမာဓိဘာဝေ သမာနေ အဝိတက္ကော ဝိစာရမတ္တောဝ သမာဓိ ဈာနန္တရိကော၊ န ဣတရောတိ ကော ဧတ္ထ ဝိသေသဟေတူ’’တိ စောဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

၈၂၀-၈၂၂။ ဒွိန္နံ ဈာနာနံ ပဋုပ္ပန္နာနန္တိ ပဌမဒုတိယာနိ သန္ဓာယ ပုစ္ဆတိ။ ဣတရော ‘‘တေသံ ပစ္စုပ္ပန္နာနံယေဝ အန္တရေ အဝိတက္ကော ဝိစာရမတ္တော သမာဓိ ဈာနန္တရိကော နာမ ဟောတီ’’တိ လဒ္ဓိယာ ပဋိဇာနာတိ။ ပဌမံ ဈာနံ နိရုဒ္ဓန္တိ ပုဋ္ဌော တိဏ္ဏံ ဧကက္ခဏေ ပဝတ္တိ န ယုတ္တာတိ ပဋိဇာနာတိ ။ အဝိတက္ကော ဝိစာရမတ္တော သမာဓိ ပဌမံ ဈာနန္တိ စတုက္ကနယဝသေန ပုစ္ဆတိ။ သကဝါဒီ တသ္မိံ နယေ တဿ အဘာဝါ ပဋိက္ခိပတိ။ နနု တယော သမာဓီတိ ဧတ္ထာယမဓိပ္ပာယော – ယထာ တေသု တီသု သမာဓီသု ဒွေ သမာဓီ ဈာနာနေဝ၊ န ဈာနန္တရိကာ၊ ဧဝံ ဣတရေနပိ ဈာနေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ဈာနန္တရိကာယာတိ။

ဈာနန္တရိကကထာဝဏ္ဏနာ။

၈။ သမာပန္နော သဒ္ဒံ သုဏာတီတိကထာဝဏ္ဏနာ

၈၂၃-၈၂၅။ ဣဒါနိ သမာပန္နော သဒ္ဒံ သုဏာတီတိကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ယသ္မာ ပဌမဿ ဈာနဿ သဒ္ဒေါ ကဏ္ဍကော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ယဒိ စ သမာပန္နော တံ န သုဏေယျ၊ ကထံ ကဏ္ဍကော သိယာ။ တသ္မာ သမာပန္နော သဒ္ဒံ၊ သုဏာတီ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ ပုဗ္ဗသေလိယာနံ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတီတိအာဒိ ‘‘သမာပန္နဿ တာဝ ပဉ္စဒွါရပ္ပဝတ္တံ နတ္ထိ၊ တသ္မိံ အသတိ ယဒိ သော သဒ္ဒံ သုဏေယျ၊ ရူပမ္ပိ ပဿေယျာ’’တိ စောဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သဒ္ဒေါ ကဏ္ဍကောတိ ဝိက္ခေပကရတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဩဠာရိကေန ဟိ သဒ္ဒေန သောတေ ဃဋ္ဋိတေ ပဌမဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ တေနေတံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ အသာဓကံ။ ဒုတိယဿ ဈာနဿာတိအာဒိ ‘‘ယထာ အညောပိ ကဏ္ဍကော အန္တောသမာပတ္တိယံ နတ္ထိ၊ ဧဝံ သဒ္ဒဿဝနမ္ပီ’’တိ ဗောဓနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သမာပန္နော သဒ္ဒံ သုဏာတီတိကထာဝဏ္ဏနာ။

၉။ စက္ခုနာရူပံပဿတီတိကထာဝဏ္ဏနာ

၈၂၆-၈၂၇။ ဣဒါနိ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတီတိကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ’’တိ ဝစနံ နိဿာယ ‘‘ပသာဒစက္ခုမေဝ ရူပံ ပဿတီ’’တိ ယေသံ လဒ္ဓိ၊ သေယျထာပိ မဟာသင်္ဃိကာနံ ၊ တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝါဒိဿ၊ ပဋိညာ ဣတရဿ။ အထ နံ ‘‘ယဒိ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿေယျ၊ ရူပေန ရူပံ ပဿေယျာတီ’’တိ စောဒေတုံ ရူပေန ရူပံ ပဿတီတိ အာဟ။ ဣတရော ရူပါယတနံ သန္ဓာယ ပဋိက္ခိပိတွာ ပုန ပုဋ္ဌော စက္ခုမေဝ သန္ဓာယ ပဋိဇာနာတိ။ ပဋိဝိဇာနာတီတိ ဧတ္ထ အယမဓိပ္ပာယော – ပဿတီတိ ဟိ မယံ ပဋိဇာနနံ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာမ၊ န စက္ခူပသံဟာရမတ္တံ။ တသ္မာ ဝဒေဟိ တာဝ ‘‘ကိံ တေ စက္ခုမာ ရူပေန ရူပံ ပဋိဝိဇာနာတီ’’တိ။ ဣတရော ပုရိမနယေနေဝ ပဋိက္ခိပတိ စေဝ ပဋိဇာနာတိ စ။ အထ နံ ‘‘ဧဝံ သန္တေ ရူပံ မနောဝိညာဏံ အာပဇ္ဇတိ၊ တဉှိ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမာ’’တိ စောဒေတုံ ရူပံ မနောဝိညာဏန္တိ အာဟ။ ဣတရော လေသံ အလဘန္တော ပဋိက္ခိပတေဝ။ အတ္ထိ စက္ခုဿ အာဝဋ္ဋနာတိအာဒိ ‘‘ယဒိ စက္ခု ပဋိဝိဇာနနဋ္ဌေန ပဿတိ၊ စက္ခုဝိညာဏဿ ဝိယ တဿာပိ အာဝဇ္ဇနာယ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စောဒေတုံ ပုစ္ဆတိ။ ဣတရော ယသ္မာ န အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓံ စက္ခု၊ န တံ အာဝဇ္ဇနာနန္တရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ န ဟေဝန္တိ ပဋိက္ခိပတိ။ သောတေန သဒ္ဒန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတီတိ သသမ္ဘာရကထာနယေန ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ ဥသုနာ ဝိဇ္ဈန္တောပိ ‘‘ဓနုနာ ဝိဇ္ဈတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ စက္ခုဝိညာဏေန ပဿန္တောပိ ‘‘စက္ခုနာ ပဿတီ’’တိ ဝုတ္တော၊ တသ္မာ အသာဓကမေတံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယောပိ။

စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတီတိကထာဝဏ္ဏနာ။

အဋ္ဌာရသမော ဝဂ္ဂေါ။