📜

၇။ အနုသယယမကံ

ပရိစ္ဆေဒပရိစ္ဆိန္နုဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ

၁။ ဣဒါနိ တေသညေဝ မူလယမကေ ဒေသိတာနံ ကုသလာဒိဓမ္မာနံ လဗ္ဘမာနဝသေန ဧကဒေသံ သင်္ဂဏှိတွာ သင်္ခါရယမကာနန္တရံ ဒေသိတဿ အနုသယယမကဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ဟောတိ။ တတ္ထ ပါဠိဝဝတ္ထာနံ တာဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဣမသ္မိဉှိ အနုသယယမကေ ခန္ဓယမကာဒီသု ဝိယ ဒေသနံ အကတွာ အညေန နယေန ပါဠိဒေသနာ ကတာ။ ကထံ? ပဌမံ တာဝ ပရိစ္ဆေဒတော၊ ဥဒ္ဒေသတော၊ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနတောတိ တီဟာကာရေဟိ အနုသယေ ဂဟာပေတုံ ပရိစ္ဆေဒဝါရော၊ ပရိစ္ဆိန္နုဒ္ဒေသဝါရော၊ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဝါရောတိ၊ တယော ဝါရာ ဒေသိတာ။ တတော သတ္တန္နံ မဟာဝါရာနံ ဝသေန အနုသယေ ယောဇေတွာ ယမကဒေသနာ ကတာ။ တတ္ထ သတ္တာနုသယာတိ အယံ ‘‘သတ္တေဝ၊ န တတော ဥဒ္ဓံ၊ န ဟေဋ္ဌာ’’တိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနုသယာနံ ဒေသိတတ္တာ ပရိစ္ဆေဒဝါရော နာမ။ ကာမရာဂါနုသယော…ပေ… အဝိဇ္ဇာနုသယောတိ အယံ ပရိစ္ဆေဒဝါရေန ပရိစ္ဆိန္နာနံ နာမမတ္တံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ‘‘ဣမေ နာမ တေ’’တိ ဒေသိတတ္တာ ပရိစ္ဆိန္နုဒ္ဒေသဝါရော နာမ။ ကတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိ…ပေ… ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတီတိ အယံ ‘‘ဣမေသု နာမ ဌာနေသု ဣမေ အနုသယာ အနုသေန္တိ’’တိ ဧဝံ တေသံယေဝ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဿ ဒေသိတတ္တာ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဝါရော နာမ။

ယေသံ ပန သတ္တန္နံ မဟာဝါရာနံ ဝသေန အနုသယေ ယောဇေတွာ ယမကဒေသနာ ကတာ၊ တေသံ ဣမာနိ နာမာနိ – အနုသယဝါရော၊ သာနုသယဝါရော၊ ပဇဟနဝါရော၊ ပရိညာဝါရော၊ ပဟီနဝါရော၊ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရော ဓာတုဝါရောတိ။ တေသု ပဌမော အနုသယဝါရော။ သော အနုလောမပဋိလောမနယဝသေန ဒုဝိဓော ဟောတိ။

တတ္ထ အနုလောမနယေ ‘‘ယဿ အနုသေတိ၊ ယတ္ထ အနုသေတိ၊ ယဿ ယတ္ထ အနုသေတီ’’တိ ပုဂ္ဂလောကာသတဒုဘယဝသေန တယော အန္တရဝါရာ ဟောန္တိ။ တေသု ပဌမေ ပုဂ္ဂလဝါရေ ‘‘ယဿ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိ၊ တဿ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ၊ ယဿ ဝါ ပန ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ၊ တဿ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိ၊ ယဿ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိ၊ တဿ မာနာနုသယော၊ ဒိဋ္ဌာနုသယော၊ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော၊ ဘဝရာဂါနုသယော၊ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတိ။ ယဿ ဝါ ပန အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတိ၊ တဿ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတီ’’တိ ကာမရာဂါနုသယမူလကာနိ ဆ ယမကာနိ။ ပုန အဂဟိတဂ္ဂဟဏဝသေန ပဋိဃာနုသယမူလကာနိ ပဉ္စ၊ မာနာနုသယမူလကာနိ စတ္တာရိ၊ ဒိဋ္ဌာနုသယမူလကာနိ တီဏိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယမူလကာနိ ဒွေ၊ ဘဝရာဂါနုသယမူလကံ ဧကန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗာနိပိ ဧကမူလကာနိ ဧကဝီသတိ။ ပုန ‘‘ယဿ ကာမရာဂါနုသယော စ ပဋိဃာနုသယော စ အနုသေန္တီ’’တိ ဧဝံ အာဂတာနိ ဒုကမူလကာနိ ပဉ္စ၊ တိကမူလကာနိ စတ္တာရိ၊ စတုက္ကမူလကာနိ တီဏိ၊ ပဉ္စကမူလကာနိ ဒွေ၊ ဆက္ကမူလကံ ဧကန္တိ အပရာနိပိ ပန္နရသ ဟောန္တိ။ တာနိ ပုရိမေဟိ ဧကဝီသတိယာ သဒ္ဓိံ ဆတ္တိံသာတိ ပုဂ္ဂလဝါရေ ဆတ္တိံသ ယမကာနိ။ တထာ ဩကာသဝါရေ၊ တထာ ပုဂ္ဂလောကာသဝါရေတိ သဗ္ဗာနိပိ အနုလောမနယေ အဋ္ဌသတံ ယမကာနိ။ တထာ ပဋိလောမနယေတိ အနုသယဝါရေ သောဠသာဓိကာနိ ဒွေ ယမကသတာနိ၊ တတော ဒိဂုဏာ ပုစ္ဆာ၊ တတော ဒိဂုဏာ အတ္ထာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ သာနုသယဝါရော၊ ပဇဟနဝါရော၊ ပရိညာဝါရော၊ ပဟီနဝါရော၊ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရောတိ ဣမေသမ္ပိ ပဉ္စန္နံ ဝါရာနံ၊ ဧကေကသ္မိံ ယမကဂဏနာ၊ ယမကဒိဂုဏာ ပုစ္ဆာ၊ ပုစ္ဆာဒိဂုဏာ စ အတ္ထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယံ ပနေတ္ထ ပုရိမေသု တီသု ဝါရေသု ဝိသေသော။ ဩကာသဝါရေ ‘‘ယတ္ထ တတ္ထာ’’တိ အဝတွာ ယတော တတောတိ နိဿက္ကဝစနေန ဒေသနာ ကတာ။ သေသံ တာဒိသမေဝ။

ယော ပနာယံ သဗ္ဗပစ္ဆိမော ဓာတုဝါရော နာမ၊ သော ပုစ္ဆာဝါရော၊ ဝိဿဇ္ဇနာဝါရောတိ ဒွိဓာ ဌိတော။ တဿ ပုစ္ဆာဝါရေ ကာမဓာတုယာ စုတဿ ကာမဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿာတိ ဝတွာ ‘‘ကာမဓာတုံ ဝါ ပန ဥပပဇ္ဇန္တဿ ကာမဓာတုယာ စုတဿာ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ကိံ ကာရဏာ? အတ္ထဝိသေသာဘာဝတော။ ဒွေပိ ဟိ ဧတာ ပုစ္ဆာ ဧကတ္ထာယေဝ၊ တသ္မာ ဧကေကသ္မာ ယမကာ ဧကေကမေဝ ပုစ္ဆံ ပုစ္ဆိတွာ သဗ္ဗပုစ္ဆာဝသာနေ ပုစ္ဆာနုက္ကမေနေဝ ‘‘ကာမဓာတုယာ စုတဿ ကာမဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ ကဿစိ သတ္တ အနုသယာ အနုသေန္တီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိဿဇ္ဇနံ ကတံ။

တတ္ထ ‘‘ကာမဓာတုယာ စုတဿ ကာမဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ၊ ရူပဓာတုံ၊ အရူပဓာတုံ၊ နကာမဓာတုံ၊ နရူပဓာတုံ နအရူပဓာတုံ ၊ ဥပပဇ္ဇန္တဿာ’’တိ ဆ သုဒ္ဓိကပုစ္ဆာ၊ ‘‘နကာမဓာတုံ၊ နအရူပဓာတုံ၊ နရူပဓာတုံ၊ နအရူပဓာတုံ၊ နကာမဓာတုံ၊ နရူပဓာတုံ၊ ဥပပဇ္ဇန္တဿာ’’တိ တိဿော မိဿကာ ပုစ္ဆာ စာတိ ကာမဓာတုမူလကာ နဝ အနုလောမပုစ္ဆာ ဟောန္တိ။ တထာ ရူပဓာတုမူလကာ နဝ၊ အရူပဓာတုမူလကာ နဝါတိ သတ္တဝီသတိ အနုလောမပုစ္ဆာ ဟောန္တိ။ တထာ နကာမဓာတုနရူပဓာတုနအရူပဓာတုမူလကာ သတ္တဝီသတိ ပဋိလောမပုစ္ဆာ။ ပုန ‘‘နကာမဓာတုယာ၊ နအရူပဓာတုယာ၊ နရူပဓာတုယာ၊ နအရူပဓာတုယာ၊ နကာမဓာတုယာ၊ နအရူပဓာတုယာ’’တိ သတ္တဝီသတိ ဒုကမူလကာ ပုစ္ဆာတိ သဗ္ဗာပိ သမ္ပိဏ္ဍိတာ ဧကာသီတိ ပုစ္ဆာ ဟောန္တိ။ တာသံ ဝသေနေတ္ထ ဝိဿဇ္ဇနံ ကတန္တိ ဣဒံ ဓာတုဝါရေ ပါဠိဝဝတ္ထာနံ။ ဧဝံ တာဝ သကလေပိ အနုသယယမကေ ပါဠိဝဝတ္ထာနမေတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပနေတ္ထ ယံ ယံ အနုတ္တာနံ၊ တတ္ထ တတ္ထ အယံ ဝိနိစ္ဆယကထာ – အနုသယာတိ ကေနဋ္ဌေန အနုသယာ? အနုသယနဋ္ဌေန။ ကော ဧသ အနုသယနဋ္ဌော နာမာတိ? အပ္ပဟီနဋ္ဌော။ ဧတေ ဟိ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန တဿ တဿ သန္တာနေ အနုသေန္တိ နာမ၊ တသ္မာ အနုသယာတိ ဝုစ္စန္တိ။ အနုသေန္တီတိ အနုရူပံ ကာရဏံ လဘိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ အထာပိ သိယာ – အနုသယနဋ္ဌော နာမ အပ္ပဟီနာကာရော။ အပ္ပဟီနာကာရော စ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝတ္တုံ န ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ န အနုသယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ။ တတြိဒံ ပဋိဝစနံ – အပ္ပဟီနာကာရော အနုသယော၊ အနုသယောတိ ပန အပ္ပဟီနဋ္ဌေန ထာမဂတကိလေသော ဝုစ္စတိ။ သော စိတ္တသမ္ပယုတ္တော သာရမ္မဏော သပ္ပစ္စယဋ္ဌေန သဟေတုကော ဧကန္တာကုသလော အတီတောပိ ဟောတိ အနာဂတောပိ ပစ္စုပ္ပန္နောပိ၊ တသ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝတ္တုံ ယုဇ္ဇတိ။

တတြိဒံ ပမာဏံ – အဘိဓမ္မေ တာဝ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ (ကထာ။ ၅၅၄ အာဒယော) ‘‘အနုသယာ အဗျာကတာ၊ အနုသယာ အဟေတုကာ၊ အနုသယာ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိ သဗ္ဗေ ဝါဒါ ပဋိသေဓိတာ။ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ (ပဋိ။ မ။ ၃။၂၁) ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နေ ကိလေသေ ပဇဟတီ’’တိ ပုစ္ဆံ ကတွာ အနုသယာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဘာဝဿ အတ္ထိတာယ ‘‘ထာမဂတာနုသယံ ပဇဟတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မသင်္ဂဟေ ပန မောဟဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘အဝိဇ္ဇာနုသယော အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ၊ အယံ တသ္မိံ သမယေ မောဟော ဟောတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၃၉၀) အကုသလစိတ္တေန သဒ္ဓိံ အဝိဇ္ဇာနုသယဿ ဥပ္ပန္နဘာဝေါ ဝုတ္တော။ ဣမသ္မိံယေဝ အနုသယယမကေ သတ္တန္နံ မဟာဝါရာနံ အညတရသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရေ ‘‘ယဿ ကာမရာဂါနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ပဋိဃာနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ‘‘အနုသေန္တီတိ အနုရူပံ ကာရဏံ လဘိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ဣမိနာ တန္တိပ္ပမာဏေန သုဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယမ္ပိ ‘‘စိတ္တသမ္ပယုတ္တော သာရမ္မဏော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ သုဝုတ္တမေဝ။ အနုသယော ဟိ နာမေသ ပရိနိပ္ဖန္နော စိတ္တသမ္ပယုတ္တော အကုသလဓမ္မောတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ကာမရာဂါနုသယောတိအာဒီသု ကာမရာဂေါ စ သော အပ္ပဟီနဋ္ဌေန အနုသယော စာတိ ကာမရာဂါနုသယော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ပရိစ္ဆေဒပရိစ္ဆိန္နုဒ္ဒေသဝါရဝဏ္ဏနာ။

ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဝါရဝဏ္ဏနာ

၂။ ဣဒါနိ တေသံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ပကာသေတုံ ကတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသူတိ ကာမာဝစရဘူမိယံ သုခါယ စ ဥပေက္ခာယ စာတိ ဒွီသု ဝေဒနာသု။ ဧတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတီတိ ဣမာသု ဒွီသု ဝေဒနာသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော ပနေသ အကုသလဝေဒနာသု သဟဇာတဝသေန အာရမ္မဏဝသေန စာတိ ဒွီဟာကာရေဟိ အနုသေတိ။ အကုသလာယ သုခါယ ဝေဒနာယ စေဝ ဥပေက္ခာယ ဝေဒနာယ စ သဟဇာတောပိ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တာ ဝေဒနာ အာရမ္မဏံ ကတွာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ အဝသေသာ ပန ကာမာဝစရကုသလဝိပါကကိရိယဝေဒနာ အာရမ္မဏမေဝ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု အနုသယမာနော စေသ တာဟိ ဝေဒနာဟိ သမ္ပယုတ္တေသု သညာသင်္ခါရဝိညာဏေသုပိ အနုသေတိယေဝ။ န ဟိ သက္ကာ ဝေဒနာသု အနုသယမာနေန တံသမ္ပယုတ္တေဟိ သညာဒီဟိ သဒ္ဓိံ အသဟဇာတေန ဝါ ဘဝိတုံ၊ တံသမ္ပယုတ္တေ ဝါ သညာဒယော အာရမ္မဏံ အကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပန ယသ္မာ ဣမာ ဒွေ ဝေဒနာဝ သာတသန္တသုခတ္တာ အဿာဒဋ္ဌေန ကာမရာဂါနုသယဿ ဥပ္ပတ္တိယာ သေသသမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု ပဓာနာ၊ တသ္မာ ‘‘ဒွီသု ဝေဒနာသု ဧတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဩဠာရိကဝသေန ဟိ ဗောဓနေယျေ သုခံ ဗောဓေတုန္တိ။

နနု စေသ အာရမ္မဏဝသေန အနုသယမာနော န ကေဝလံ ဣမာသု ဒွီသု ဝေဒနာသု စေဝ ဝေဒနာသမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု စ အနုသေတိ၊ ဣဋ္ဌေသု ပန ရူပါဒီသုပိ အနုသေတိယေဝ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဝိဘင်္ဂပ္ပကရဏေ (ဝိဘ။ ၈၁၆) ‘‘ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထ သတ္တာနံ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတီ’’တိ ဣမသ္မိမ္ပိ ပကရဏေ အနုသယဝါရဿ ပဋိလောမနယေ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော နာနုသေတိ တတ္ထ ဒိဋ္ဌာနုသယော နာနုသေတီတိ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ ဧတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော နာနုသေတိ၊ နော စ တတ္ထ ဒိဋ္ဌာနုသယော နာနုသေတိ။ အပရိယာပန္နေ ဧတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော စ နာနုသေတိ၊ ဒိဋ္ဌာနုသယော စ နာနုသေတီ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဒုက္ခဝေဒနာယ စေဝ ရူပဓာတုအာဒီသု စ နာနုသေတီတိ ဝုတ္တတ္တာ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မံ ဒုက္ခဝေဒနံ သဩကာသေ ရူပါရူပါဝစရဓမ္မေ နဝ စ၊ လောကုတ္တရဓမ္မေ ဌပေတွာ အဝသေသေသု ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု အနုသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ဣဓ ကသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ? အနောဠာရိကတ္တာ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဟိ ဝေဒနာနညေဝ ဩဠာရိကတ္တာ ဣမေသံ ပန အနောဠာရိကတ္တာ ဧတေသု ရူပါဒီသု အနုသေတီတိ န ဝုတ္တံ၊ အတ္ထတော ပန လဗ္ဘတိ။ တသ္မာ ဧတေသုပိ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဟိ သတ္ထာ သဗ္ဗံ သဗ္ဗတ္ထ ကထေတိ။ ဗောဓနေယျသတ္တာနံ ပန ဝသေန ကတ္ထစိ ယံ လဗ္ဘတိ၊ တံ သဗ္ဗံ ကထေတိ၊ ကတ္ထစိ န ကထေတိ။ တထာ ဟိ အနေန ကတ္ထစိ ဒိဋ္ဌာနုသယော အနုသေတီတိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သဗ္ဗသက္ကာယပရိယာပန္နေသု ဓမ္မေသု ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌာနုသယော အနုသေတီ’’တိ ယံ လဗ္ဘတိ တံ သဗ္ဗံ ကထိတံ။ အပရသ္မိံ ဌာနေ ဝိဿဇ္ဇန္တေန ‘‘ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ ဧတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော စ မာနာနုသယော စ ဒိဋ္ဌာနုသယော စ အနုသေန္တိ၊ ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု ဧတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော စ ကာမရာဂါနုသယော စ မာနာနုသယော စ ဒိဋ္ဌာနုသယော စ အနုသေန္တိ၊ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဧတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော စ ပဋိဃာနုသယော စ ဒိဋ္ဌာနုသယော စ အဝိဇ္ဇာနုသယော စ အနုသေန္တီ’’တိ ယံ လဗ္ဘတိ တံ သဗ္ဗံ အကထေတွာ ရူပဓာတုအရူပဓာတူဟိ သဒ္ဓိံ တိဿော ဝေဒနာဝ ကထိတာ။ ဝေဒနာသမ္ပယုတ္တာ ပန အရူပဓမ္မာ၊ သဗ္ဗဉ္စ ရူပံ န ကထိတံ။ ကိဉ္စာပိ န ကထိတံ၊ ဒိဋ္ဌာနုသယော ပနေတ္ထ အနုသေတိယေဝ။ ဧဝမေဝ ကိဉ္စာပိ ဣဓ ရူပါဒိဣဋ္ဌာရမ္မဏံ န ကထိတံ၊ ကာမရာဂါနုသယော ပနေတ္ထ အနုသေတိယေဝါတိ။ ဧဝံ တာဝ ကာမရာဂါနုသယဿ အနုသယနဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပဋိဃာနုသယဿ ပန ‘‘ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယာ’’တိ ဝစနတော ဒွေ ဒေါမနဿဝေဒနာ ကာယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ဒုက္ခဝေဒနာတိ တိဿော ဝေဒနာ အနုသယနဋ္ဌာနံ။ သော ပနေသ ဒေါမနဿဝေဒနာသု သဟဇာတဝသေန အာရမ္မဏဝသေန စာတိ ဒွီဟာကာရေဟိ အနုသေတိ။ အဝသေသဒုက္ခဝေဒနာယ ပန အာရမ္မဏဝသေနေဝ အနုသေတိ။ တာသု ဝေဒနာသု အနုသယမာနော စေသ တာဟိ သမ္ပယုတ္တေသု သညာက္ခန္ဓာဒီသုပိ အနုသေတိယေဝ။ ယာယ ဟိ ဝေဒနာယ ဧသ သဟဇာတော၊ တံသမ္ပယုတ္တေဟိ သညာဒီဟိပိ သဟဇာတောဝ။ ယာ စ ဝေဒနာ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ တာဟိ သမ္ပယုတ္တေ သညာဒယောပိ ကရောတိယေဝ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပန ယသ္မာ ဒုက္ခဝေဒနာဝ အသာတဒုက္ခဝေဒယိတတ္တာ နိရဿာဒဋ္ဌေန ပဋိဃာနုသယဿ ဥပ္ပတ္တိယာ သေသသမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု အဓိကာ၊ တသ္မာ ‘‘ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဧတ္ထ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဩဠာရိကဝသေန ဟိ ဗောဓနေယျေ သုခံ ဗောဓေတုန္တိ။

နနု စေသ အာရမ္မဏဝသေန အနုသယမာနော န ကေဝလံ ဒုက္ခဝေဒနာယ စေဝ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု စ အနုသေတိ၊ အနိဋ္ဌေသု ပန ရူပါဒီသုပိ အနုသေတိယေဝ? ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဝိဘင်္ဂပ္ပကရဏေ (ဝိဘ။ ၈၁၆) ‘‘ယံ လောကေ အပ္ပိယရူပံ အသာတရူပံ၊ ဧတ္ထ သတ္တာနံ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတီ’’တိ ဣမသ္မိမ္ပိ ပကရဏေ အနုသယဝါရဿ ပဋိလောမနယေ ဝုတ္တံ – ‘‘ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု ဧတ္ထ ပဋိဃာနုသယော နာနုသေတိ၊ နော စ တတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော နာနုသေတိ။ ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ အပရိယာပန္နေ ဧတ္ထ ပဋိဃာနုသယော စ နာနုသေတိ၊ ကာမရာဂါနုသယော စ နာနုသေတီ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဒွီသု ကာမာဝစရဝေဒနာသု စေဝ ရူပဓာတုအာဒီသု စ နာနုသေတီတိ ဝုတ္တတ္တာ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ ဒွေ ဝေဒနာ သဩကာသေ ရူပါရူပါဝစရဓမ္မေ နဝ စ၊ လောကုတ္တရဓမ္မေ ဌပေတွာ အဝသေသေသု ရူပါဒီသု အနုသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ တံ ဣဓ ကသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ? အနောဠာရိကတ္တာ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဟိ ဒုက္ခဝေဒနာယ ဧဝ ဩဠာရိကတ္တာ ဣမေသံ ပန အနောဠာရိကတ္တာ ဧတေသု ရူပါဒီသု အနုသေတီတိ န ဝုတ္တံ။ အတ္ထတော ပန လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ ဧတေသုပိ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ကိံ ပန ဣတရာ ဒွေ ဝေဒနာ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ ဝါ ပဋိဃဿ အာရမ္မဏံ န ဟောန္တီတိ? နော န ဟောန္တိ။ ပရိဟီနဇ္ဈာနဿ ဝိပ္ပဋိသာရဝသေန သသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ တာ ဝေဒနာ အာရဗ္ဘ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏဿ စ ပဋိလဒ္ဓဿ ဝိပရိဏာမံ ဝါ အပ္ပဋိလဒ္ဓဿ အပ္ပဋိလာဘံ ဝါ သမနုဿရတောပိ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဒေါမနဿမတ္တမေဝ ပန တံ ဟောတိ၊ န ပဋိဃာနုသယော။ ပဋိဃာနုသယော ဟိ အနိဋ္ဌာရမ္မဏေ ပဋိဟညနဝသေန ဥပ္ပန္နော ထာမဂတော ကိလေသော၊ တသ္မာ ဧတ္ထ ဒေါမနဿေန သဒ္ဓိံ ပဋိဃော ဥပ္ပန္နောပိ အတ္တနော ပဋိဃကိစ္စံ အကရဏဘာဝေန ဧဝ ပဋိဃာနုသယော န ဟောတိ အဗ္ဗောဟာရိကတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ ယထာ ဟိ ပါဏာတိပါတစေတနာယ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နောပိ ဗျာပါဒေါ မနောကမ္မံ နာမ န ဟောတိ အဗ္ဗောဟာရိကတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ပဋိဃာနုသယော န ဟောတိ၊ အဗ္ဗောဟာရိကတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဧကစ္စံ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ နေက္ခမ္မသိတမ္ပိ ဝါ ဒေါမနဿံ သန္ဓာယ ‘‘ယံ ဧဝရူပံ ဒေါမနဿံ ပဋိဃံ တေန ပဇဟတိ န တတ္ထ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၅)။ ဧဝံ ပဋိဃာနုသယဿ အနုသယနဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

မာနာနုသယဿ ပန ‘‘ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသူ’’တိအာဒိဝစနတော ဒွေ ကာမာဝစရဝေဒနာ ရူပါရူပဓာတုယော စာတိ ဣဒံ တိဝိဓံ အနုသယနဋ္ဌာနံ။ တဿ အကုသလာသု ဝေဒနာသု ကာမရာဂါနုသယဿ ဝိယ သဟဇာတာနုသယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မာသု ပန သဗ္ဗာသုပိ ကာမာဝစရာသု သုခအဒုက္ခမသုခဝေဒနာသု ရူပါရူပဓာတူသု စ အာရမ္မဏဝသေနေဝ အနုသေတိ။ အနုသယဝါရဿ ပန ပဋိလောမနယေ ‘‘ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ အပရိယာပန္နေ ဧတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော စ နာနုသေတိ၊ မာနာနုသယော စ နာနုသေတီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဌပေတွာ ဒုက္ခဝေဒနဉ္စေဝ နဝဝိဓံ လောကုတ္တရဓမ္မဉ္စ သေသရူပါရူပဓမ္မေသုပိ အယံ အနုသေတိယေဝါတိ။ ဧဝံ မာနာနုသယဿ အနုသယနဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဒိဋ္ဌာနုသယဝိစိကိစ္ဆာနုသယာ ပန ကေဝလံ လောကုတ္တရဓမ္မေသွေဝ နာနုသေန္တိ။ တေဘူမကေသု ပန သဗ္ဗေသုပိ အနုသေန္တိယေဝ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သဗ္ဗသက္ကာယပရိယာပန္နေသု ဓမ္မေသု ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌာနုသယော အနုသေတိ၊ ဧတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော အနုသေတီ’’တိ။ တတ္ထ သဗ္ဗသက္ကာယပရိယာပန္နေသူတိ သံသာရဝဋ္ဋနိဿိတဋ္ဌေန သက္ကာယပရိယာပန္နေသု သဗ္ဗဓမ္မေသူတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပနေတေ ပဉ္စသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု သဟဇာတာနုသယနဝသေန အနုသေန္တိ။ တေ ဝါ ပန ပဉ္စ စိတ္တုပ္ပာဒေ အညေ ဝါ တေဘူမကဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တိကာလေ အာရမ္မဏာနုသယနဝသေန အနုသေန္တီတိ။ ဧဝံ ဒိဋ္ဌာနုသယဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ အနုသယနဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဘဝရာဂါနုသယော ပန ကိဉ္စာပိ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေသု စတူသု စိတ္တေသု ဥပ္ပဇ္ဇနတော သဟဇာတာနုသယနဝသေန ‘‘ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု အနုသေတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော ဘဝေယျ။ ကာမဓာတုယံ ပနေသ ဒွီဟိ ဝေဒနာဟိ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ ရူပါရူပါဝစရဓမ္မမေဝ ပဋိလဘတိ။ ကာမဓာတုယာ ပရိယာပန္နံ ဧကဓမ္မမ္ပိ အာရမ္မဏံ န ကရောတိ၊ တသ္မာ အာရမ္မဏာနုသယနဝသေန နိယမံ ကတွာ ‘‘ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ ဧတ္ထ ဘဝရာဂါနုသယော အနုသေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အပိစ ရာဂေါ နာမေသ ကာမရာဂဘဝရာဂဝသေန ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ကာမရာဂေါ ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု အနုသေတီတိ ဝုတ္တော။ သစေ ပန ဘဝရာဂေါပိ ကာမရာဂေါ ဝိယ ဧဝံ ဝုစ္စေယျ၊ ကာမရာဂေန သဒ္ဓိံ ဒေသနာ သံကိဏ္ဏာ ဝိယ ဘဝေယျာတိ ရာဂကိလေသံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ ကာမရာဂတော ဘဝရာဂဿ ဝိသေသဒဿနတ္ထမ္ပိ ဧဝံ ဒေသနာ ကတာတိ။ ဧဝံ ဘဝရာဂါနုသယဿ အနုသယနဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဝိဇ္ဇာနုသယော ပန သဗ္ဗေသုပိ တေဘူမကဓမ္မေသု အနုသေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသက္ကာယပရိယာပန္နေသု ဓမ္မေသု ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတီ’’တိ။ တဿ ဒွါဒသသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု သဟဇာတာနုသယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပန န ကိဉ္စိ တေဘူမကဓမ္မံ အာရဗ္ဘ န ပဝတ္တတီတိ။ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာနုသယဿ အနုသယနဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ တာဝ ပရိစ္ဆေဒဝါရပရိစ္ဆိန္နုဒ္ဒေသဝါရဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဝါရေသု ဝိနိစ္ဆယကထာ။

ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဝါရဝဏ္ဏနာ။

မဟာဝါရော

၁။ အနုသယဝါရဝဏ္ဏနာ

၃။ သတ္တန္နံ ပန မဟာဝါရာနံ ပဌမေ အနုသယဝါရေ ယဿ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိ၊ တဿ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတီတိ ဧတ္ထ ယဒေတံ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ပဋိဝစနံ ဒိန္နံ၊ တံ ဒုဒ္ဒိန္နံ ဝိယ ခါယတိ။ ကသ္မာ? ကာမရာဂပဋိဃာနံ ဧကက္ခဏေ အနုပ္ပတ္တိတော။ ယထာ ဟိ ‘‘ယဿ မနာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဓမ္မာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ‘အာမန္တာ’၊ အဿာသပဿာသာနံ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ တေသံ ကာယသင်္ခါရော စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝစီသင်္ခါရော စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒီသု မနာယတနဓမ္မာယတနာနိ ကာယသင်္ခါရဝစီသင်္ခါရာ စ ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န တထာ ကာမရာဂပဋိဃာ။ ကာမရာဂေါ ဟိ အဋ္ဌသု လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပဋိဃော ဒွီသု ဒေါမနဿသဟဂတေသူတိ၊ နတ္ထိ နေသံ ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပတ္တိ၊ တသ္မာ ဧတ္ထ ‘နော’တိ ပဋိသေဓော ကတ္တဗ္ဗော သိယာ။ တံ အကတွာ ပန ‘အာမန္တာ’တိ ပဋိဝစနဿ ဒိန္နတ္တာ ဟေဋ္ဌာယမကေသု ဝိယ ဧတ္ထ ခဏပစ္စုပ္ပန္နဝသေန ဝတ္တမာနဝေါဟာရံ အဂ္ဂဟေတွာ အညထာ ဂဟေတဗ္ဗော။

ကထံ? အပ္ပဟီနဝသေန။ အပ္ပဟီနတဉှိ သန္ဓာယ အယံ ‘‘အနုသေတီ’’တိ ဝတ္တမာနဝေါဟာရော ဝုတ္တော၊ န ခဏပစ္စုပ္ပန္နတံ။ ယသ္မာ စ အပ္ပဟီနတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တော၊ တသ္မာ ‘‘ယဿ ကာမရာဂါနုသယော အနုသေတိ၊ တဿ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတီ’’တိ ပုစ္ဆာယ ယဿ ကာမရာဂါနုသယော အပ္ပဟီနော၊ န အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အာပါဒိတော၊ တဿ ပဋိဃာနုသယောပိ အပ္ပဟီနောတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယသ္မာ စ တေသု ယဿေကော အပ္ပဟီနော၊ တဿ ဣတရောပိ အပ္ပဟီနောဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဧဝံ၊ ယံ ဥပရိ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရေ ‘ယဿ ကာမရာဂါနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ပဋိဃာနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘အာမန္တာ’တိ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ကထံ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ? တတ္ထာပိ အပ္ပဟီနဝသေနေဝ ဥပ္ပတ္တိပစ္စယေ သတိ ဥပ္ပတ္တိယာ အနိဝါရိတဝသေန ဝါ။ ယထာ ဟိ စိတ္တကမ္မာဒီနိ အာရဘိတွာ အပရိနိဋ္ဌိတကမ္မန္တာ စိတ္တကာရာဒယော တေသံ ကမ္မန္တာနံ အကရဏက္ခဏေပိ မိတ္တသုဟဇ္ဇာဒီဟိ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ‘‘ဣမေသု ဒိဝသေသု ကိံ ကရောထာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ ‘‘စိတ္တကမ္မံ ကရောမ၊ ကဋ္ဌကမ္မံ ကရောမာ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိဉ္စာပိ တသ္မိံ ခဏေ န ကရောန္တိ အဝိစ္ဆိန္နကမ္မန္တတ္တာ ပန ကတခဏဉ္စ ကတ္တဗ္ဗခဏဉ္စ ဥပါဒါယ ကရောန္တိယေဝ နာမ ဟောန္တိ။ ဧဝမေဝ ယမှိ သန္တာနေ အနုသယာ အပ္ပဟီနာ၊ ယမှိ ဝါ ပန နေသံ သန္တာနေ ဥပ္ပတ္တိပစ္စယေ သတိ ဥပ္ပတ္တိ အနိဝါရိတာ၊ တတ္ထ အနုပ္ပဇ္ဇနက္ခဏေပိ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ ကာလန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဉ္စ ဥပါဒါယ ယဿ ကာမရာဂါနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ပဋိဃာနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိယေဝ နာမာတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတော ပရေသုပိ ဧဝရူပေသု ဝိဿဇ္ဇနေသု ဧသေဝ နယော။ နော စ တဿာတိ ဣဒံ အနာဂါမိဿ ကာမရာဂဗျာပါဒါနံ အနဝသေသတော ပဟီနတ္တာ ဝုတ္တံ။ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနန္တိ ပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နသကဒါဂါမီနံ။ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနန္တိ သောတာပန္နသကဒါဂါမီနံ။ ပရတောပိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု ဧသေဝ နယော။

၁၄။ ဩကာသဝါရဿ ပဌမဒုတိယပုစ္ဆာသု ယသ္မာ ကာမရာဂါနုသယော ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု အနုသေတိ၊ ပဋိဃာနုသယော ဒုက္ခဝေဒနာယ၊ တသ္မာ ‘နော’တိ ပဋိသေဓော ကတော။ တတိယပုစ္ဆာယံ ဥဘိန္နမ္ပိ ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု အနုသယနတော ‘အာမန္တာ’တိ ပဋိဝစနံ ဒိန္နံ။ ရူပဓာတုအရူပဓာတုယာ ပန မာနာနုသယဿ ကာမရာဂါနုသယေန သဒ္ဓိံ အသာဓာရဏံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ။ တသ္မာ နော စ တတ္ထ ကာမရာဂါနုသယောတိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗေသံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဝါရံ ဩလောကေတွာ သာဓာရဏာသာဓာရဏံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂၀။ ဒုကမူလကပုစ္ဆာယံ ယသ္မာ ကာမရာဂပဋိဃာနုသယာ နာပိ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န ဧကံ ဓမ္မံ အာရမ္မဏံ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ နတ္ထီတိ ပဋိက္ခေပေါ ကတော။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ယသ္မိံ ဣမေ ဒွေ အနုသယာ အနုသယေယျုံ၊ တံ ဌာနမေဝ နတ္ထိ။ တသ္မာ ‘‘ကတ္ထ မာနာနုသယော အနုသေတီ’’တိ အယံ ပုစ္ဆာ အပုစ္ဆာယေဝါတိ။ အညေသုပိ ဧဝရူပေသု ဧသေဝ နယော။

၂၇။ ပုဂ္ဂလောကာသဝါရေ စတုန္နန္တိ ပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမီနံ။

၃၆။ ပဋိလောမနယေ ယဿ ကာမရာဂါနုသယော နာနုသေတီတိ အယံ ပုစ္ဆာ အနာဂါမိံ ဂဟေတွာ ပုစ္ဆတိ။

၅၆။ ဒွိန္နံပုဂ္ဂလာနံ သဗ္ဗတ္ထ ကာမရာဂါနုသယောနာနုသေတီတိ အနာဂါမိအရဟန္တာနံ။ ကာမဓာတုယာ တီသု ဝေဒနာသူတိ စ ဝေဒနာဂ္ဂဟဏေန ဝေဒနာသမ္ပယုတ္တကာနမ္ပိ တေသံ ဝတ္ထာရမ္မဏာနမ္ပီတိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ကာမာဝစရဓမ္မာနံ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ အနုသယဝါရေ ဝိနိစ္ဆယကထာ။

အနုသယဝါရဝဏ္ဏနာ။

၂။ သာနုသယဝါရဝဏ္ဏနာ

၆၆-၁၃၁။ သာနုသယဝါရေ ပန ယော ကာမရာဂါနုသယေန သာနုသယောတိ ယထာ ဧကန္တရိကဇရာဒိရောဂေန အာဗာဓိကော ယာဝ တမှာ ရောဂါ န မုစ္စတိ၊ တာဝ တဿ ရောဂဿ အနုပ္ပတ္တိက္ခဏေပိ သရောဂေါယေဝ နာမ ဟောတိ။ ဧဝံ သသံကိလေသဿ ဝဋ္ဋဂါမိသတ္တဿ ယာဝ အရိယမဂ္ဂေန အနုသယာ သမုဂ္ဃာတံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ တာဝ တေသံ အနုသယာနံ အနုပ္ပတ္တိက္ခဏေပိ သာနုသယောယေဝ နာမ ဟောတိ။ ဧဝရူပံ သာနုသယတံ သန္ဓာယ ‘အာမန္တာ’တိ ဝုတ္တံ။ သေသမေတ္ထ အနုသယဝါရသဒိသမေဝ။

ဩကာသဝါရေ ပန ‘‘ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ ဧတ္ထ မာနာနုသယေန သာနုသယော’’တိ ဝုတ္တေ တာသု ဓာတူသု ပုဂ္ဂလဿ သာနုသယတာ ပညာယေယျ၊ အနုသယဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ န ပညာယေယျ။ အနုသယဿ စ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဒဿနတ္ထံ အယံ ဝါရော အာရဒ္ဓါ၊ တသ္မာ တတော မာနာနုသယေန သာနုသယောတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ သတိ တတော ဓာတုဒွယတော ဥပ္ပန္နေန မာနာနုသယေန သာနုသယောတိ အနုသယဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ဒဿိတံ ဟောတိ။ ဣမဿ ပန ပဉှဿ အတ္ထေ အဝုတ္တေ အာဒိပဉှဿ အတ္ထော ပါကဋော န ဟောတီတိ ပဌမံ န ဝုတ္တော၊ တသ္မာ သော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယတော ကာမရာဂါနုသယေနာတိ ယတော ဥပ္ပန္နေန ကာမရာဂါနုသယေန သာနုသယော၊ ကိံ သော တတော ဥပ္ပန္နေန ပဋိဃာနုသယေနပိ သာနုသယောတိ? ယသ္မာ ပနေတေ ဒွေ ဧကသ္မာ ဌာနာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘နော’’တိ ပဋိသေဓော ကတော။ အရဟာ သဗ္ဗတ္ထာတိ အရဟာ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဥပ္ပဇ္ဇနကေန ကေနစိ အနုသယေန နိရာနုသယောတိ။ ဣမိနာ အတ္ထဝသေန နိပ္ပဒေသဋ္ဌာနေသု ဘုမ္မဝစနမေဝ ကတန္တိ။ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

သာနုသယဝါရဝဏ္ဏနာ။

၃။ ပဇဟနဝါရဝဏ္ဏနာ

၁၃၂-၁၉၇။ ပဇဟနဝါရေ ပဇဟတီတိ တေန တေန မဂ္ဂေန ပဟာနပရိညာဝသေန ပဇဟတိ၊ အာယတိံ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အာပါဒေတိ။ အာမန္တာတိ အနာဂါမီမဂ္ဂဋ္ဌံ သန္ဓာယ ပဋိဝစနံ။ တဒေကဋ္ဌံ ပဇဟတီတိ ပဟာနေကဋ္ဌတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ နောတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌံ သန္ဓာယ ပဋိသေဓော။

ယတော ကာမရာဂါနုသယံ ပဇဟတီတိ ယတော ဥပ္ပဇ္ဇနကံ ကာမရာဂါနုသယံ ပဇဟတီတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌမကောတိ အရဟတ္တဖလဋ္ဌတော ပဋ္ဌာယ ပစ္စောရောဟနဂဏနာယ ဂဏိယမာနော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌော အဋ္ဌမကော နာမ။ ဒက္ခိဏေယျဂဏနာယ ဟိ အရဟာ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျတ္တာ ပဌမော၊ အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌော ဒုတိယော၊ အနာဂါမီ တတိယော…ပေ… သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌော အဋ္ဌမော။ သော ဣဓ ‘‘အဋ္ဌမကော’’တိ ဝုတ္တော။ နာမသညာယေဝ ဝါ ဧသာ တဿာတိ။ အနာဂါမိမဂ္ဂသမင်္ဂိဉ္စ အဋ္ဌမကဉ္စ ဌပေတွာ အဝသေသာတိ သဒ္ဓိံ ပုထုဇ္ဇနေန သေက္ခာသေက္ခာ။ တေသု ဟိ ပုထုဇ္ဇနော ပဟာနပရိညာယ အဘာဝေန နပ္ပဇဟတိ။ သေသာ တေသံ အနုသယာနံ ပဟီနတ္တာ။ ဒွိန္နံ မဂ္ဂသမင်္ဂီနန္တိ ဒွေ မဂ္ဂသမင်္ဂိနော ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ပဇဟနဝါရဝဏ္ဏနာ။

၄။ ပရိညာဝါရဝဏ္ဏနာ

၁၉၈-၂၆၃။ ပရိညာဝါရေ ပရိဇာနာတီတိ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနာတိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယမ္ပိ ဟိ ဝါရော ပဇဟနဝါရော ဝိယ မဂ္ဂဋ္ဌာနညေဝ ဝသေန ဝိဿဇ္ဇိတောတိ။

ပရိညာဝါရဝဏ္ဏနာ။

၅။ ပဟီနဝါရဝဏ္ဏနာ

၂၆၄-၂၇၄။ ပဟီနဝါရေ ဖလဋ္ဌဝသေနေဝ ဒေသနာ အာရဒ္ဓါ။ အနာဂါမိဿ ဟိ ဥဘောပေတေ အနုသယာ ပဟီနာ၊ တသ္မာ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၂၇၅-၂၉၆။ ဩကာသဝါရေ ယတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော ပဟီနော တတ္ထ ပဋိဃာနုသယော ပဟီနောတိ ပုစ္ဆိတွာ န ဝတ္တဗ္ဗော ပဟီနောတိ ဝါ အပ္ပဟီနောတိ ဝါတိ ဝုတ္တံ တံ ကသ္မာတိ? ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဿ အသာဓာရဏတ္တာ။ အညံ ဟိ ကာမရာဂါနုသယဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ၊ အညံ ပဋိဃာနုသယဿ။ အဘာဝိတမဂ္ဂဿ စ ယတ္ထ အနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မဂ္ဂေ ဘာဝိတေ တတ္ထေဝ သော ပဟီနော နာမ ဟောတိ ။ တတ္ထ ယသ္မာ နေဝ ကာမရာဂါနုသယဋ္ဌာနေ ပဋိဃာနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ပဋိဃာနုသယဋ္ဌာနေ ကာမရာဂါနုသယော၊ တသ္မာ တတ္ထ သော ပဟီနောတိ ဝါ အပ္ပဟီနောတိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗော။ သော ဟိ ယသ္မိံ အတ္တနော ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနေ ကာမရာဂါနုသယော ပဟီနော၊ တသ္မိံ အပ္ပဟီနတ္တာ တတ္ထ ပဟီနောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ယံ ကာမရာဂါနုသယဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ၊ တသ္မိံ အဋ္ဌိတတ္တာ တတ္ထ အပ္ပဟီနောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။

ယတ္ထ ကာမရာဂါနုသယော ပဟီနော၊ တတ္ထ မာနာနုသယော ပဟီနောတိ ဧတ္ထ ပန သာဓာရဏဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ အာမန္တာတိ ဝုတ္တံ။ ကာမရာဂါနုသယော ဟိ ကာမဓာတုယာ ဒွီသု ဝေဒနာသု အနုသေတိ။ မာနာနုသယော တာသု စေဝ ရူပါရူပဓာတူသု စ။ သော ဌပေတွာ အသာဓာရဏဋ္ဌာနံ သာဓာရဏဋ္ဌာနေ တေန သဒ္ဓိံ ပဟီနော နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘အာမန္တာ’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗသ္မိမ္ပိ ဩကာသဝါရေ ပဟီနတာ စ နဝတ္တဗ္ဗတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘နတ္ထီ’တိ အာဂတဋ္ဌာနေသု ပန ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။ ပုဂ္ဂလောကာသဝါရော၊ ဩကာသဝါရဂတိကောယေဝ။

၂၉၇-၃၀၇။ ပဋိလောမနယေ ယဿ ကာမရာဂါနုသယော အပ္ပဟီနောတိ ပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နသကဒါဂါမိဝသေန ပုစ္ဆတိ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ဣမေ ဒွေ အနုသယာ ပုထုဇ္ဇနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌာ ဆန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အပ္ပဟီနာ။ ဣဓ ပန ပရတော ‘‘တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာန’’န္တိအာဒိဝစနတော မဂ္ဂဋ္ဌာ အနဓိပ္ပေတာ၊ တသ္မာ ပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နသကဒါဂါမိနောဝ သန္ဓာယ ‘အာမန္တာ’တိ ဝုတ္တံ။ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနန္တိ သောတာပန္နသကဒါဂါမီနံ။ ဣမိနာ နယေန ပုဂ္ဂလဝါရေ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၃၀၈-၃၂၉။ ဩကာသဝါရပုဂ္ဂလောကာသဝါရာ ပန ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

ပဟီနဝါရဝဏ္ဏနာ။

၆။ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၃၀။ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရော အနုသယဝါရသဒိသောယေဝ။

၇။ ဓာတုပုစ္ဆာဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၃၂-၃၄၀။ ဓာတုဝါရဿ ပုစ္ဆာဝါရေ တာဝ ကတိ အနုသယာ အနုသေန္တီတိ ကတိ အနုသယာ သန္တာနံ အနုဂတာ ဟုတွာ သယန္တိ။ ကတိ အနုသယာ နာနုသေန္တီတိ ကတိ အနုသယာ သန္တာနံ န အနုဂတာ ဟုတွာ သယန္တိ။ ကတိ အနုသယာ ဘင်္ဂါတိ ကတိ အနုသယာ အနုသေန္တိ နာနုသေန္တီတိ ဧဝံ ဝိဘဇိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ပါဠိဝဝတ္ထာနေ ဝုတ္တမေဝ။

၇။ ဓာတုဝိဿဇ္ဇနာဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၄၁-၃၄၉။ နိဒ္ဒေသဝါရေ ပနဿ ကဿစိ သတ္တ အနုသယာ အနုသေန္တီတိ ပုထုဇ္ဇနဝသေန ဝုတ္တံ။ ကဿစိ ပဉ္စာတိ သောတာပန္နသကဒါဂါမိဝသေန ဝုတ္တံ။ တေသဉှိ ဒိဋ္ဌာနုသယော စ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော စ ပဟီနာတိ ပဉ္စေဝ အနုသေန္တိ။ တတ္ထ ယထာ အနုသယဝါရေ ‘‘အနုသေန္တီ’’တိ ပဒဿ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော ဂဟိတော၊ ဧဝမိဓ န ဂဟေတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? တသ္မိံ ခဏေ အနုပ္ပဇ္ဇနတော။ ကာမဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ ဟိ ဝိပါကစိတ္တဉ္စေဝ ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပဉ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အကုသလစိတ္တံ နတ္ထိ။ အနုသယာ စ အကုသလစိတ္တက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န ဝိပါကစိတ္တက္ခဏေတိ တသ္မိံ ခဏေ အနုပ္ပဇ္ဇနတော တထာ အတ္ထော န ဂဟေတဗ္ဗော။ ကထံ ပန ဂဟေတဗ္ဗောတိ? ယထာ လဗ္ဘတိ တထာ ဂဟေတဗ္ဗော။ ကထဉ္စ လဗ္ဘတိ? အပ္ပဟီနဋ္ဌေန။ ယထာ ဟိ ရာဂဒေါသမောဟာနံ အပ္ပဟီနတ္တာ။ ကုသလာဗျာကတစိတ္တသမင်္ဂီ ပုဂ္ဂလော ‘‘သရာဂေါ သဒေါသော သမောဟော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ မဂ္ဂဘာဝနာယ အပ္ပဟီနတ္တာ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေပိ တဿ တဿ ပုဂ္ဂလဿ တေ တေ အနုသယာ အနုသေန္တီတိ ဝုစ္စန္တိ။ န ကေဝလဉ္စ ဝုစ္စန္တိ၊ အပ္ပဟီနတ္တာ ပန တေ အနုသေန္တိယေဝ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အနုသယာ ဘင်္ဂါ နတ္ထီတိ ယဿ ဟိ ယော အနုသေတိ၊ သော အနုသေတိယေဝ၊ ယော နာနုသေတိ၊ သော နာနုသေတိယေဝ။ အယံ အနုသေတိ စ နာနုသေတိ စ၊ အယံ သိယာ အနုသေတိ သိယာ နာနုသေတီတိ၊ ဧဝံ ဝိဘဇိတဗ္ဗော အနုသယော နာမ နတ္ထိ။ ရူပဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ ကဿစိ တယောတိ အနာဂါမိဝသေန ဝုတ္တံ။ တဿ ဟိ ကာမရာဂပဋိဃဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာနုသယာ စတ္တာရောပိ အနဝသေသတော ပဟီနာ။ ဣတရေ တယောဝ အပ္ပဟီနာ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ကဿစိ တယော အနုသယာ အနုသေန္တီ’’တိ။

နကာမဓာတုန္တိ ကာမဓာတုယာ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ သေသာ ဒွေ ဓာတုယော ဥပပဇ္ဇန္တဿာတိ အတ္ထော။ သတ္တေဝါတိ ယသ္မာ အရိယသာဝကဿ ရူပဓာတုယာ စုတဿ ကာမဓာတုယံ ဥပပတ္တိ နာမ နတ္ထိ၊ ပုထုဇ္ဇနဿေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ သတ္တေဝါတိ နိယမေတွာ ဝုတ္တံ။ ‘‘အရူပဓာတုယာ စုတဿ ကာမဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ သတ္တေဝါ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ရူပဓာတုယာ ဥပပတ္တိ နတ္ထီတိ ကသ္မာ နတ္ထိ? ဥပပတ္တိနိပ္ဖာဒကဿ ရူပါဝစရဇ္ဈာနဿ အဘာဝါ။ သော ဟိ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ တံ ဓာတုံ ဥပပန္နောတိ နာဿ တတ္ထ ရူပါဝစရဇ္ဈာနံ အတ္ထိ။ တဒဘာဝါ ရူပဓာတုယံ ဥပပတ္တိ နတ္ထီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အရူပဓာတုယာ စုတဿ န ကာမဓာတုန္တိ ဧတ္ထ အရူပဓာတုယေဝ အဓိပ္ပေတာ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝိဿဇ္ဇနေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဓာတုဝါရဝဏ္ဏနာ။

အနုသယယမကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။