📜

၂။ နိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁။ ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁။ ဣဒါနိ ယထာဌပိတံ မာတိကံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ – ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သမယဝိမုတ္တောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ။ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလောတိ ဧကော ပုဂ္ဂလော။ ကာလေန ကာလန္တိ ဧတ္ထ ဘုမ္မဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧကေကသ္မိံ ကာလေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမယေန သမယန္တိ ဣဒံ ပုရိမဿေဝ ဝေဝစနံ။ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေတိ ရူပါဝစရာရူပါဝစရအဋ္ဌသမာပတ္တိယော။ တာသဉှိ ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ ဝိမုစ္စနတော ဝိမောက္ခောတိ နာမံ။ ကာယေနာတိ ဝိမောက္ခသဟဇာတေန နာမကာယေန။ ဖုသိတွာ ဝိဟရတီတိ ပဋိလဘိတွာ ဣရိယတိ။ ကတမသ္မိံ ပနေသ ကာလေ ဝိမောက္ခေ ဖုသိတွာ ဝိဟရတီတိ? သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတုကာမဿ ဟိ ကာလော နာမ အတ္ထိ၊ အကာလော နာမ အတ္ထိ။ တတ္ထ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနကာလော၊ ဝတ္တကရဏကာလော စ သမာပဇ္ဇနဿ အကာလော နာမ။ သရီရံ ပန ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ဝတ္တံ ကတွာ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နဿ ယာဝ ပိဏ္ဍာယ ဂမနကာလော နာဂစ္ဆတိ၊ ဧတသ္မိံ အန္တရေ သမာပဇ္ဇနဿ ကာလော နာမ။

ပိဏ္ဍာယ ဂမနကာလံ ပန သလ္လက္ခေတွာ နိက္ခန္တဿ စေတိယဝန္ဒနကာလော၊ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတဿ ဝိတက္ကမာဠကေ ဌာနကာလော ပိဏ္ဍာယ ဂမနကာလော ဂါမေ စရဏကာလော၊ အာသနသာလာယ ယာဂုပါနကာလော ဝတ္တကရဏကာလောတိ အယမ္ပိ သမာပဇ္ဇနဿ အကာလော နာမ။ အာသနသာလာယ ပန ဝိဝိတ္တေ ဩကာသေ သတိ ယာဝ ဘတ္တကာလော နာဂစ္ဆတိ၊ ဧတသ္မိမ္ပိ အန္တရေ သမာပဇ္ဇနဿ ကာလော နာမ။ ဘတ္တံ ပန ဘုဉ္ဇနကာလော၊ ဝိဟာရဂမနကာလော၊ ပတ္တစီဝရပဋိသာမနကာလော၊ ဒိဝါဝတ္တကရဏကာလော၊ ပရိပုစ္ဆာဒါနကာလောတိ အယမ္ပိ သမာပဇ္ဇနဿ အကာလော နာမ။ ယော အကာလော၊ သွေဝ အသမယော။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဌပေတွာ အဝသေသေ ကာလေ ကာလေ၊ သမယေ သမယေ ဝုတ္တပ္ပကာရေ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ သဟဇာတနာမကာယေန ပဋိလဘိတွာ ဝိဟရန္တော၊ ‘‘ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော…ပေ… ဝိဟရတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

အပိစေသ သဖဿကေဟိ သဟဇာတနာမဓမ္မေဟိ သဟဇာတဓမ္မေ ဖုသတိယေဝ နာမ၊ ဥပစာရေန အပ္ပနံ ဖုသတိယေဝ နာမ။ ပုရိမာယ အပ္ပနာယ အပရံ အပ္ပနံ ဖုသတိယေဝ။ ယေန ဟိ သဒ္ဓိံ ယေ ဓမ္မာ သဟဇာတာ၊ တေန တေ ပဋိလဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ။ ဖဿေနာပိ ဖုဋ္ဌာယေဝ နာမ ဟောန္တိ။ ဥပစာရမ္ပိ အပ္ပနာယ ပဋိလာဘကာရဏမေဝ၊ တထာ ပုရိမာ အပ္ပနာ အပရအပ္ပနာယ။ တတြာဿ ဧဝံ သဟဇာတေဟိ သဟဇာတာနံ ဖုသနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ပဌမဇ္ဈာနဉှိ ဝိတက္ကာဒီဟိ ပဉ္စင်္ဂိကံ။ တသ္မိံ ဌပေတွာ တာနိ အင်္ဂါနိ သေသာ အတိရေကပဏ္ဏာသဓမ္မာ စတ္တာရော ခန္ဓာ နာမ ဟောန္တိ။ တေန နာမကာယေန ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိဝိမောက္ခံ ဖုသိတွာ ပဋိလဘိတွာ ဝိဟရတိ။ ဒုတိယံ ဈာနံ ပီတိသုခစိတ္တေကဂ္ဂတာဟိ တိဝင်္ဂိကံ၊ တတိယံ သုခစိတ္တေကဂ္ဂတာဟိ ဒုဝင်္ဂိကံ၊ စတုတ္ထံ ဥပေက္ခာစိတ္တေကဂ္ဂတာဟိ ဒုဝင်္ဂိကံ၊ တထာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနဉ္စ။ တတ္ထ ဌပေတွာ တာနိ အင်္ဂါနိ သေသာ အတိရေကပဏ္ဏာသဓမ္မာ စတ္တာရော ခန္ဓာ နာမ ဟောန္တိ။ တေန နာမကာယေန နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိဝိမောက္ခံ ဖုသိတွာ ပဋိလဘိတွာ ဝိဟရတိ။

ပညာယ စဿ ဒိသွာတိ ဝိပဿနာပညာယ သင်္ခါရဂတံ၊ မဂ္ဂပညာယ စတုသစ္စဓမ္မေ ပဿိတွာ။ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တီတိ ဥပဍ္ဎုပဍ္ဎာ ပဌမမဂ္ဂါဒိဝဇ္ဈာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သမယဝိမုတ္တောတိ ဧတ္ထ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ပုထုဇ္ဇနော တေန နာမကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုထုဇ္ဇနဿ စ ခီဏာ အာသဝါ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သော န ဂဟိတော။ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ခီဏာသဝေါပိ တေန နာမကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ တဿ ပန အပရိက္ခီဏာသဝါ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သောပိ န ဂဟိတော။ သမယဝိမုတ္တောတိ ပန တိဏ္ဏံ သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမီနံယေဝေတံ နာမန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂။ အသမယဝိမုတ္တနိဒ္ဒေသေ – ပုရိမသဒိသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အသမယဝိမုတ္တောတိ ပနေတ္ထ သုက္ခဝိပဿကခီဏာသဝဿေတံ နာမံ။ သုက္ခဝိပဿကာ ပန သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိနော အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော စ ခီဏာသဝါ ပုထုဇ္ဇနာ စ ဣမသ္မိံ ဒုကေ န လဗ္ဘန္တိ၊ ဒုကမုတ္တကပုဂ္ဂလာ နာမ ဟောန္တိ။ တသ္မာ သတ္ထာ အတ္တနော ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာယ ဟေဋ္ဌာ ဂဟိတေ စ အဂ္ဂဟိတေ စ သင်္ကဍ္ဎိတွာ သဒ္ဓိံ ပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကေဟိ တန္တိံ အာရောပေန္တော သဗ္ဗေပိ အရိယပုဂ္ဂလာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အရိယေ ဝိမောက္ခေတိ ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယေတိ သင်္ခံ ဂတေ လောကုတ္တရဝိမောက္ခေ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဗာဟိရာနဉှိ အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ သမာပဇ္ဇန္တဿ သမယောပိ အတ္ထိ အသမယောပိ။ မဂ္ဂဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စနဿ သမယော ဝါ အသမယော ဝါ နတ္ထိ။ ယဿ သဒ္ဓါ ဗလဝတီ၊ ဝိပဿနာ စ အာရဒ္ဓါ၊ တဿ ဂစ္ဆန္တဿ တိဋ္ဌန္တဿ နိသီဒန္တဿ နိပဇ္ဇန္တဿ ခါဒန္တဿ ဘုဉ္ဇန္တဿ မဂ္ဂဖလပဋိဝေဓော နာမ န ဟောတီတိ နတ္ထိ။ ဣတိ မဂ္ဂဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စနဿ သမယော ဝါ အသမယော ဝါ နတ္ထီတိ ဟေဋ္ဌာ ဂဟိတေ စ အဂ္ဂဟိတေ စ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဣမံ ပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကံ တန္တိံ အာရောပေသိ ဓမ္မရာဇာ။ သမာပတ္တိလာဘီ ပုထုဇ္ဇနော ဣမာယပိ တန္တိယာ အဂ္ဂဟိတောဝ။ ဘဇာပိယမာနော ပန သမာပတ္တိဝိက္ခမ္ဘိတာနံ ကိလေသာနံ ဝသေန သမယဝိမုတ္တဘာဝံ ဘဇေယျ။

၃။ ကုပ္ပဓမ္မာကုပ္ပဓမ္မနိဒ္ဒေသေသု – ယဿ အဓိဂတော သမာပတ္တိဓမ္မော ကုပ္ပတိ နဿတိ၊ သော ကုပ္ပဓမ္မော။ ရူပသဟဂတာနန္တိ ရူပနိမိတ္တသင်္ခါတေန ရူပေန သဟဂတာနံ။ တေန သဒ္ဓိံ ပဝတ္တာနံ န ဝိနာ ရူပါရမ္မဏာနံ စတုန္နံ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနန္တိ အတ္ထော။ အရူပသဟဂတာနန္တိ ရူပတော အညံ၊ န ရူပန္တိ အရူပံ။ အရူပေန သဟဂတာနံ တေန သဒ္ဓိံ ပဝတ္တာနံ န ဝိနာ အရူပါရမ္မဏာနံ စတုန္နံ အရူပါဝစရဇ္ဈာနာနန္တိ အတ္ထော။ န နိကာမလာဘီတိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ အစိဏ္ဏဝသိတာယ ဣစ္ဆိတာကာရေန အလဒ္ဓတ္တာ န နိကာမလာဘီ။ အပ္ပဂုဏသမာပတ္တိကောတိ အတ္ထော။ န အကိစ္ဆလာဘီတိ ကိစ္ဆလာဘီ ဒုက္ခလာဘီ။ ယော အာဂမနမှိ ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေန္တော ဥပစာရံ ပါပေန္တော အပ္ပနံ ပါပေန္တော စိတ္တမဉ္ဇူသံ လဘန္တော ဒုက္ခေန ကိစ္ဆေန သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန ကိလမန္တော တံ သမ္ပဒံ ပါပုဏိတုံ သက္ကောတိ၊ သော န အကိစ္ဆလာဘီ နာမ။ န အကသိရလာဘီတိ အဝိပုလလာဘီ။ သမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ အဒ္ဓါနံ ဖရိတုံ န သက္ကောတိ။ ဧကံ ဒွေ စိတ္တဝါရေ ဝတ္တေတွာ သဟသာဝ ဝုဋ္ဌာတီတိ အတ္ထော။

ယတ္ထိစ္ဆကန္တိ ယသ္မိံ ဩကာသေ သမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ နိသီဒိတုံ ဣစ္ဆတိ။ ယဒိစ္ဆကန္တိ ကသိဏဇ္ဈာနံ ဝါ အာနာပါနဇ္ဈာနံ ဝါ ဗြဟ္မဝိဟာရဇ္ဈာနံ ဝါ အသုဘဇ္ဈာနံ ဝါတိ ယံ ယံ သမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ နိသီဒိတုံ ဣစ္ဆတိ။ ယာဝတိစ္ဆကန္တိ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒေန ယတ္တကံ ကာလံ ဣစ္ဆတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယတ္ထ ယတ္ထ ယံ ယံ သမာပတ္တိံ ယတ္တကံ အဒ္ဓါနံ သမာပဇ္ဇိတုမ္ပိ ဝုဋ္ဌာတုမ္ပိ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ တံ တံ သမာပတ္တိံ တတ္တကံ အဒ္ဓါနံ သမာပဇ္ဇိတုမ္ပိ ဝုဋ္ဌာတုမ္ပိ န သက္ကောတိ။ စန္ဒံ ဝါ သူရိယံ ဝါ ဥလ္လောကေတွာ ‘ဣမသ္မိံ စန္ဒေ ဝါ သူရိယေ ဝါ ဧတ္တကံ ဌာနံ ဂတေ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဈာနံ သမာပန္နော ယထာပရိစ္ဆေဒေန ဝုဋ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ၊ အန္တရာဝ ဝုဋ္ဌာတိ၊ သမာပတ္တိယာ အပ္ပဂုဏတာယာတိ။

ပမာဒမာဂမ္မာတိ ပမာဒံ ပဋိစ္စ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝံဝိဓော ပုဂ္ဂလော ကုပ္ပဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒံ ပန အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော ပုထုဇ္ဇနဿ သောတာပန္နဿ သကဒါဂါမိနောတိ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ နာမံ။ ဧတေသဉှိ သမာဓိပါရိဗန္ဓကာ ဝိပဿနာပါရိဗန္ဓကာ စ ဓမ္မာ န သုဝိက္ခမ္ဘိတာ၊ န သုဝိက္ခာလိတာ၊ တေန တေသံ သမာပတ္တိ နဿတိ ပရိဟာယတိ။ သာ စ ခေါ နေဝ သီလဘေဒေန၊ နာပတ္တိဝီတိက္ကမေန။ န ဂရုကမောက္ခဓမ္မော ပနေသ အပ္ပမတ္တကေနပိ ကိစ္စကရဏီယေန ဝါ ဝတ္တဘေဒမတ္တကေန ဝါ နဿတိ။

တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ထေရော သမာပတ္တိံ ဝဠဉ္ဇေတိ။ တသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ ဂါမံ ပဝိဋ္ဌေ ဒါရကာ ပရိဝေဏေ ကီဠိတွာ ပက္ကမိံသု။ ထေရော အာဂန္တွာ ‘ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ စိန္တေတွာ အသမ္မဇ္ဇိတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘သမာပတ္တိံ အပ္ပေဿာမီ’တိ နိသီဒိ။ သော အပ္ပေတုံ အသက္ကောန္တော၊ ‘ကိံ နု ခေါ အာဝရဏ’န္တိ သီလံ အာဝဇ္ဇန္တော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဝီတိက္ကမံ အဒိသွာ ‘ဝတ္တဘေဒေါ နု ခေါ အတ္ထီ’တိ ဩလောကေန္တော ပရိဝေဏဿ အသမ္မဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ သမ္မဇ္ဇိတွာ ပဝိသိတွာ နိသီဒန္တော သမာပတ္တိံ အပ္ပေန္တောဝ နိသီဒိ။

၄။ အကုပ္ပဓမ္မနိဒ္ဒေသော ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အကုပ္ပဓမ္မောတိ ဣဒံ ပန အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော အနာဂါမိဿ စေဝ ခီဏာသဝဿ စာတိ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ နာမံ။ တေသဉှိ သမာဓိပါရိဗန္ဓကာ ဝိပဿနာပါရိဗန္ဓကာ စ ဓမ္မာ သုဝိက္ခမ္ဘိတာ သုဝိက္ခာလိတာ၊ တေန တေသံ ဘဿသင်္ဂဏိကာရာမာဒိကိစ္စေန ဝါ အညေန ဝါ ယေန ကေနစိ အတ္တနော အနုရူပေန ပမာဒေန ဝီတိနာမေန္တာနမ္ပိ သမာပတ္တိ န ကုပ္ပတိ၊ န နဿတိ။ သုက္ခဝိပဿကာ ပန သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိခီဏာသဝါ ဣမသ္မိံ ဒုကေ န လဗ္ဘန္တိ၊ ဒုကမုတ္တကပုဂ္ဂလာ နာမ ဟောန္တိ။ တသ္မာ သတ္ထာ အတ္တနော ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာယ ဟေဋ္ဌာ ဂဟိတေ စ အဂ္ဂဟိတေ စ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဣမသ္မိမ္ပိ ဒုကေ သဒ္ဓိံ ပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကေဟိ တန္တိံ အာရောပေန္တော သဗ္ဗေပိ အရိယပုဂ္ဂလာတိအာဒိမာဟ။ အဋ္ဌန္နဉှိ သမာပတ္တီနံ ကုပ္ပနံ နဿနံ ဘဝေယျ၊ လောကုတ္တရဓမ္မဿ ပန သကိံ ပဋိဝိဒ္ဓဿ ကုပ္ပနံ နဿနံ နာမ နတ္ထိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

၅။ ပရိဟာနဓမ္မာပရိဟာနဓမ္မနိဒ္ဒေသာပိ ကုပ္ပဓမ္မာကုပ္ပဓမ္မနိဒ္ဒေသဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ ပုဂ္ဂလဿ ပမာဒံ ပဋိစ္စ ဓမ္မာနံ ပရိဟာနမ္ပိ အပရိဟာနမ္ပိ ဂဟိတန္တိ ဣဒံ ပရိယာယဒေသနာမတ္တမေဝ နာနံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ တာဒိသမေဝ။

၇။ စေတနာဘဗ္ဗနိဒ္ဒေသေ – စေတနာဘဗ္ဗောတိ စေတနာယ အပရိဟာနိံ အာပဇ္ဇိတုံ ဘဗ္ဗော။ သစေ အနုသဉ္စေတေတီတိ၊ သစေ သမာပဇ္ဇတိ။ သမာပတ္တိဉှိ သမာပဇ္ဇန္တော အနုသဉ္စေတေတိ နာမ။ သော န ပရိဟာယတိ၊ ဣတရော ပရိဟာယတိ။

၈။ အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗနိဒ္ဒေသေ – အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗောတိ အနုရက္ခဏာယ အပရိဟာနိံ အာပဇ္ဇိတုံ ဘဗ္ဗော။ သစေ အနုရက္ခတီတိ သစေ အနုပကာရဓမ္မေ ပဟာယ ဥပကာရဓမ္မေ သေဝန္တော သမာပဇ္ဇတိ။ ဧဝဉှိ ပဋိပဇ္ဇန္တော အနုရက္ခတိ နာမ။ သော န ပရိဟာယတိ၊ ဣတရော ပရိဟာယတိ။

ဣမေ ဒွေပိ သမာပတ္တိံ ဌပေတုံ ထာဝရံ ကာတုံ ပဋိဗလာ။ စေတနာဘဗ္ဗတော ပန အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗောဝ ဗလဝတရော။ စေတနာဘဗ္ဗော ဟိ ဥပကာရာနုပကာရေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ။ အဇာနန္တော ဥပကာရဓမ္မေ နုဒတိ နီဟရတိ၊ အနုပကာရဓမ္မေ သေဝတိ။ သော တေ သေဝန္တော သမာပတ္တိတော ပရိဟာယတိ ။ အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗော ဥပကာရာနုပကာရေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ။ ဇာနန္တော အနုပကာရဓမ္မေ နုဒတိ နီဟရတိ၊ ဥပကာရဓမ္မေ သေဝတိ။ သော တေ သေဝန္တော သမာပတ္တိတော န ပရိဟာယတိ။

ယထာ ဟိ ဒွေ ခေတ္တပါလာ ဧကော ပဏ္ဍုရောဂေန သရောဂေါ အက္ခမော သီတာဒီနံ၊ ဧကော အရောဂေါ သီတာဒီနံ သဟော။ သရောဂေါ ဟေဋ္ဌာကုဋိံ န ဩတရတိ၊ ရတ္တာရက္ခံ ဒိဝါရက္ခံ ဝိဇဟတိ။ တဿ ဒိဝါ သုကမောရာဒယော ခေတ္တံ ဩတရိတွာ သာလိသီသံ ခါဒန္တိ၊ ရတ္တိံ မိဂသူကရာဒယော ပဝိသိတွာ ခလံ တစ္ဆိ တံ ဝိယ ဆေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ သော အတ္တနော ပမတ္တကာရဏာ ပုန ဗီဇမတ္တမ္ပိ န လဘတိ။ ဣတရော ရတ္တာရက္ခံ ဒိဝါရက္ခံ န ဝိဇဟတိ။ သော အတ္တနော အပ္ပမတ္တကာရဏာ ဧကကရီသတော စတ္တာရိပိ အဋ္ဌပိ သကဋာနိ လဘတိ။

တတ္ထ သရောဂခေတ္တပါလော ဝိယ စေတနာဘဗ္ဗော၊ အရောဂေါ ဝိယ အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သရောဂဿ အတ္တနော ပမာဒေန ပုန ဗီဇမတ္တဿပိ အလဘနံ ဝိယ စေတနာဘဗ္ဗဿ ဥပကာရာနုပကာရေ ဓမ္မေ အဇာနိတွာ ဥပကာရေ ပဟာယ အနုပကာရေ သေဝန္တဿ သမာပတ္တိယာ ပရိဟာနံ။ ဣတရဿ အတ္တနော အပ္ပမာဒေန ဧကကရီသမတ္တတော စတုအဋ္ဌသကဋဥဒ္ဓရဏံ ဝိယ အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗဿ ဥပကာရာနုပကာရေ ဓမ္မေ ဇာနိတွာ အနုပကာရေ ပဟာယ ဥပကာရေ သေဝန္တဿ သမာပတ္တိယာ အပရိဟာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ စေတနာဘဗ္ဗတော အနုရက္ခဏာဘဗ္ဗောဝ သမာပတ္တိံ ထာဝရံ ကာတုံ ဗလဝတရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၉။ ပုထုဇ္ဇနနိဒ္ဒေသေ – တီဏိ သံယောဇနာနီတိ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနသီလဗ္ဗတပရာမာသသံယောဇနဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇနာနိ။ ဧတာနိ ဟိ ဖလက္ခဏေ ပဟီနာနိ နာမ ဟောန္တိ။ အယံ ပန ဖလက္ခဏေပိ န ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တေသံ ဓမ္မာနန္တိ တေသံ သံယောဇနဓမ္မာနံ။ မဂ္ဂက္ခဏသ္မိဉှိ တေသံ ပဟာနာယ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ။ အယံ ပန မဂ္ဂက္ခဏေပိ န ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနော ထူလဗာလပုထုဇ္ဇနောဝ ဣဓ ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၀။ ဂေါတြဘုနိဒ္ဒေသေ – ယေသံ ဓမ္မာနန္တိ ယေသံ ဂေါတြဘုဉာဏေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နာနံ ပရောပဏ္ဏာသကုသလဓမ္မာနံ။ အရိယဓမ္မဿာတိ လောကုတ္တရမဂ္ဂဿ။ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေန ဉာဏေန သဗ္ဗံ ပုထုဇ္ဇနသင်္ခံ ပုထုဇ္ဇနဂေါတ္တံ ပုထုဇ္ဇနမဏ္ဍလံ ပုထုဇ္ဇနပညတ္တိံ အတိက္ကမိတွာ အရိယသင်္ခံ အရိယဂေါတ္တံ အရိယမဏ္ဍလံ အရိယပညတ္တိံ ဩက္ကမနတော ဂေါတြဘူပုဂ္ဂလော နာမ ဝုစ္စတိ။

၁၁။ ဘယူပရတနိဒ္ဒေသေ – ဘယေန ဥပရတောတိ ဘယူပရတော။ သတ္တပိ သေက္ခာ ပုထုဇ္ဇနာ စ ဘာယိတွာ ပါပတော ဩရမန္တိ ပါပံ န ကရောန္တိ ။ တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနာ ဒုဂ္ဂတိဘယံ၊ ဝဋ္ဋဘယံ၊ ကိလေသဘယံ၊ ဥပဝါဒဘယန္တိ စတ္တာရိ ဘယာနိ ဘာယန္တိ။ တေသု ဘာယိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဒုဂ္ဂတိယေဝ ဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနော ‘သစေ တွံ ပါပံ ကရိဿသိ၊ စတ္တာရော အပါယာ မုခံ ဝိဝရိတွာ ဌိတစ္ဆာတအဇဂရသဒိသာ၊ တေသု ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တော ကထံ ဘဝိဿသီ’တိ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဘာယိတွာ ပါပံ န ကရောတိ။ အနမတဂ္ဂသံသာရဝဋ္ဋံယေဝ ပန ဝဋ္ဋဘယံ နာမ။ သဗ္ဗမ္ပိ အကုသလံ ကိလေသဘယံ နာမ။ ဂရဟာ ပန ဥပဝါဒဘယံ နာမ။ တာနိပိ ဘာယိတွာ ပုထုဇ္ဇနော ပါပံ န ကရောတိ။ သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိနော ပန တယော သေက္ခာ ဒုဂ္ဂတိံ အတီတတ္တာ သေသာနိ တီဏိ ဘယာနိ ဘာယိတွာ ပါပံ န ကရောန္တိ။ မဂ္ဂဋ္ဌကသေက္ခာ အာဂမနဝသေန ဝါ အသမုစ္ဆိန္နဘယတ္တာ ဝါ ဘယူပရတာ နာမ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝေါ ဣမေသု စတူသု ဘယေသု ဧကမ္ပိ န ဘာယတိ။ သော ဟိ သဗ္ဗသော သမုစ္ဆိန္နဘယော၊ တသ္မာ အဘယူပရတောတိ ဝုစ္စတိ။ ကိံ ပန သော ဥပဝါဒမ္ပိ န ဘာယတီတိ? န ဘာယတိ။ ဥပဝါဒံ ပန ရက္ခတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒေါဏုပ္ပလဝါပိဂါမေ ခီဏာသဝတ္ထေရော ဝိယ။

၁၂။ အဘဗ္ဗာဂမနနိဒ္ဒေသေ – သမ္မတ္တနိယာမာဂမနဿ အဘဗ္ဗောတိ အဘဗ္ဗာဂမနော။ ကမ္မာဝရဏေနာတိ ပဉ္စဝိဓေန အာနန္တရိယကမ္မေန။ ကိလေသာဝရဏေနာတိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ။ ဝိပါကာဝရဏေနာတိ အဟေတုကဒုဟေတုကပဋိသန္ဓိယာ။ အဿဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃေသု သဒ္ဓါရဟိတာ။ အစ္ဆန္ဒိကာတိ ကတ္တုကမျတာကုသလစ္ဆန္ဒရဟိတာ။ တေ ဌပေတွာ ဇမ္ဗုဒီပံ ဣတရဒီပတ္တယဝါသိနော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေသု ဟိ မနုဿာ အစ္ဆန္ဒိကဘာဝံ ပဝိဋ္ဌာ နာမ။ ဒုပ္ပညာတိ ဘဝင်္ဂပညာရဟိတာ။ အဘဗ္ဗာတိ အပ္ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂဖလူပနိဿယာ။ နိယာမန္တိ မဂ္ဂနိယာမံ၊ သမ္မတ္တနိယာမံ။ ဩက္ကမိတုန္တိ ဧတံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တသင်္ခါတံ နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ပဝိသိတုံ တတ္ထ ပတိဋ္ဌာတုံ အဘဗ္ဗာ။

၁၃။ ဘဗ္ဗာဂမနနိဒ္ဒေသော ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝမိမသ္မိံ ဒုကေ ယေ စ ပုဂ္ဂလာ ပဉ္စာနန္တရိယကာ၊ ယေ စ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ၊ ယေဟိ စ အဟေတုကဒုဟေတုကပဋိသန္ဓိ ဂဟိတာ ၊ ယေ စ ဗုဒ္ဓါဒီနံ န သဒ္ဒဟန္တိ၊ ယေသဉ္စ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒော နတ္ထိ၊ ယေ စ အပရိပုဏ္ဏဘဝင်္ဂပညာ၊ ယေသဉ္စ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိဿယော နတ္ထိ၊ တေ သဗ္ဗေပိ သမ္မတ္တနိယာမံ ဩက္ကမိတုံ အဘဗ္ဗာ၊ ဝိပရီတာ ဘဗ္ဗာတိ ဝုတ္တာ။

၁၄။ နိယတာနိယတနိဒ္ဒေသေ – အာနန္တရိကာတိ အာန္တရိကကမ္မသမင်္ဂိနော။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာတိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသမင်္ဂိနော။ သဗ္ဗေပိ ဟေတေ နိရယဿ အတ္ထာယ နိယတတ္တာ နိယတာ နာမ။ အဋ္ဌ ပန အရိယပုဂ္ဂလာ သမ္မာဘာဝါယ ဥပရူပရိမဂ္ဂဖလတ္ထာယ စေဝ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ စ နိယတတ္တာ နိယတာ နာမ။ အဝသေသပုဂ္ဂလာ ပန အနိဗဒ္ဓဂတိကာ။ ယထာ အာကာသေ ခိတ္တဒဏ္ဍော ပထဝိယံ ပတန္တော ‘အဂ္ဂေန ဝါ မဇ္ဈေန ဝါ မူလေန ဝါ ပတိဿတီ’တိ န ဉာယတိ၊ ဧဝမေဝ ‘အသုကဂတိယာ နာမ နိဗ္ဗတ္တိဿန္တီ’တိ နိယမာဘာဝါ အနိယတာ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယာ ပန ဥတ္တရကုရုကာနံ နိယတဂတိကတာ ဝုတ္တာ၊ န သာ နိယတဓမ္မဝသေန။ မိစ္ဆတ္တသမ္မတ္တနိယတဓမ္မာယေဝ ဟိ နိယတာ နာမ။ တေသဉ္စ ဝသေနာယံ ပုဂ္ဂလနိယမော ကထိတောတိ။

၁၅။ ပဋိပန္နကနိဒ္ဒေသေ – မဂ္ဂသမင်္ဂိနောတိ မဂ္ဂဋ္ဌကပုဂ္ဂလာ။ တေ ဟိ ဖလတ္ထာယ ပဋိပန္နတ္တာ ပဋိပန္နကာ နာမ။ ဖလသမင်္ဂိနောတိ ဖလပဋိလာဘသမင်္ဂိတာယ ဖလသမင်္ဂိနော။ ဖလပဋိလာဘတော ပဋ္ဌာယ ဟိ တေ ဖလသမာပတ္တိံ အသမာပန္နာပိ ဖလေ ဌိတာယေဝ နာမ။

၁၆။ သမသီသီနိဒ္ဒေသေ – အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ အပုရေ အပစ္ဆာ၊ ဧကပ္ပဟာရေနေဝါတိ အတ္ထော။ ပရိယာဒါနန္တိ ပရိက္ခယော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ပုဂ္ဂလော သမသီသီ နာမ ဝုစ္စတိ။ သော ပနေသ တိဝိဓော ဟောတိ – ဣရိယာပထသမသီသီ၊ ရောဂသမသီသီ၊ ဇီဝိတသမသီသီတိ။ တတ္ထ ယော စင်္ကမန္တောဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ စင်္ကမန္တောဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ ပဒုမတ္ထေရော ဝိယ၊ ဌိတကောဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ဌိတကောဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ ကောဋပဗ္ဗတဝိဟာရဝါသီတိဿတ္ထေရော ဝိယ၊ နိသိန္နောဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ နိသိန္နောဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ နိပန္နောဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ နိပန္နောဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ – အယံ ဣရိယာပထသမသီသီ နာမ။

ယော ပန ဧကံ ရောဂံ ပတွာ အန္တောရောဂေယေဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ တေနေဝ ရောဂေန ပရိနိဗ္ဗာတိ – အယံ ရောဂသမသီသီ နာမ။

ကတရော ဇီဝိတသမသီသီ နာမ? ‘‘သီသန္တိ တေရသ သီသာနိ – ပလိဗောဓသီသဉ္စ တဏှာ၊ ဝိနိဗန္ဓနသီသဉ္စ မာနော၊ ပရာမာသသီသဉ္စ ဒိဋ္ဌိ၊ ဝိက္ခေပသီသဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ သံကိလေသသီသဉ္စ အဝိဇ္ဇာ၊ အဓိမောက္ခသီသဉ္စ သဒ္ဓါ၊ ပဂ္ဂဟသီသဉ္စ ဝီရိယံ၊ ဥပဋ္ဌာနသီသဉ္စ သတိ၊ အဝိက္ခေပသီသဉ္စ သမာဓိ၊ ဒဿနသီသဉ္စ ပညာ၊ ပဝတ္တသီသဉ္စ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ ဂေါစရသီသဉ္စ ဝိမောက္ခော၊ သင်္ခါရသီသဉ္စ နိရောဓော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၈၇)။ တတ္ထ ကိလေသသီသံ အဝိဇ္ဇံ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ပရိယာဒိယတိ။ ပဝတ္တသီသံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ စုတိစိတ္တံ ပရိယာဒိယတိ။ အဝိဇ္ဇာပရိယာဒါယကံ စိတ္တံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ပရိယာဒါတုံ န သက္ကောတိ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယပရိယာဒါယကံ စိတ္တံ အဝိဇ္ဇံ ပရိယာဒါတုံ န သက္ကောတိ။ အဝိဇ္ဇာပရိယာဒါယကံ စိတ္တံ အညံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယပရိယာဒါယကံ စိတ္တံ အညံ။ ယဿ စေတံ သီသဒွယံ သမံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆတိ၊ သော ဇီဝိတသမသီသီ နာမ။

ကထမိဒံ သမံ ဟောတီတိ? ဝါရသမတာယ။ ယသ္မိဉှိ ဝါရေ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ – သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ ပဉ္စ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ၊ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေ ပဉ္စ၊ အနာဂါမိမဂ္ဂေ ပဉ္စ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေ စတ္တာရီတိ ဧကူနဝီသတိယာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေ ပတိဋ္ဌာယ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ဣမာယ ဝါရသမတာယ ဣဒံ ဥဘယသီသပရိယာဒါနံ သမံ ဟောတိ နာမ။ တေနာယံ ပုဂ္ဂလော ဇီဝိတသမသီသီတိ ဝုစ္စတိ။ အယမေဝ စ ဣဓ အဓိပ္ပေတော။

၁၇။ ဌိတကပ္ပီနိဒ္ဒေသေ – ဌိတော ကပ္ပောတိ ဌိတကပ္ပော၊ ဌိတကပ္ပော အဿ အတ္ထီတိ ဌိတကပ္ပီ။ ကပ္ပံ ဌပေတုံ သမတ္ထောတိ အတ္ထော။ ဥဍ္ဍယှနဝေလာ အဿာတိ ဈာယနကာလော ဘဝေယျ။ နေဝ တာဝါတိ ယာဝ ဧသ မဂ္ဂသမင်္ဂီ ပုဂ္ဂလော သောတာပတ္တိဖလံ န သစ္ဆိကရောတိ၊ နေဝ တာဝ ကပ္ပော ဈာယေယျ။ ဈာယမာနောပိ အဇ္ဈာယိတွာဝ တိဋ္ဌေယျ။ ကပ္ပဝိနာသော ဟိ နာမ မဟာဝိကာရော မဟာပယောဂေါ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠဿ ဈာယနဝသေန မဟာလောကဝိနာသော။ အယမ္ပိ ဧဝံ မဟာဝိနာသော တိဋ္ဌေယျ ဝါတိ ဝဒတိ။ သာသနေ ပန ဓရမာနေ အယံ ကပ္ပဝိနာသော နာမ နတ္ထိ။ ကပ္ပဝိနာသေ သာသနံ နတ္ထိ။ ဂတကောဋိကေ ဟိ ကာလေ ကပ္ပဝိနာသော နာမ ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ သတ္ထာ အန္တရာယာဘာဝံ ဒီပေတုံ ဣဒံ ကာရဏံ အာဟရိ – ‘‘ဣဒမ္ပိ ဘဝေယျ၊ မဂ္ဂသမင်္ဂိနော ပန ဖလဿ အန္တရာယော န သက္ကာ ကာတု’’န္တိ။ အယံ ပန ပုဂ္ဂလော ကပ္ပံ ဌပေန္တော ကိတ္တကံ ကာလံ ဌပေယျာတိ? ယသ္မိံ ဝါရေ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ အထ ဘဝင်္ဂံ အာဝဋ္ဋေန္တံ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတော တီဏိ အနုလောမာနိ၊ ဧကံ ဂေါတြဘုစိတ္တံ၊ ဧကံ မဂ္ဂစိတ္တံ၊ ဒွေ ဖလစိတ္တာနိ၊ ပဉ္စ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနီတိ ဧတ္တကံ ကာလံ ဌပေယျ။ ဣမံ ပနတ္ထံ ဗာဟိရာယ အာဂန္တုကူပမာယပိ ဧဝံ ဒီပယိံသု။ သစေ ဟိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂသမင်္ဂိဿ မတ္ထကူပရိ ယောဇနိကံ ဧကဂ္ဃနသေလံ တိဝဋ္ဋာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓိတွာ ဩလမ္ဗေယျ၊ ဧကသ္မိံ ဝဋ္ဋေ ဆိန္နေ ဒွီဟိ ဩလမ္ဗေယျ၊ ဒွီသု ဆိန္နေသု ဧကေန ဩလမ္ဗေယျေဝ၊ တသ္မိမ္ပိ ဆိန္နေ အဗ္ဘကူဋံ ဝိယ အာကာသေ တိဋ္ဌေယျ၊ န တွေဝ တဿ ပုဂ္ဂလဿ မဂ္ဂါနန္တရဖလဿ အန္တရာယံ ကရေယျာတိ။ အယံ ပန ဒီပနာ ပရိတ္တာ၊ ပုရိမာဝ မဟန္တာ။ န ကေဝလံ ပန သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌောဝ ကပ္ပံ ဌပေတိ၊ ဣတရေ မဂ္ဂသမင်္ဂိနောပိ ဌပေန္တိယေဝ။ တေန ဘဂဝါ ဟေဋ္ဌာ ဂဟိတဉ္စ အဂ္ဂဟိတဉ္စ သဗ္ဗံ သင်္ကဍ္ဎိတွာ သဒ္ဓိံ ပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကပုဂ္ဂလေဟိ ဣမံ တန္တိံ အာရောပေသိ – ‘‘သဗ္ဗေပိ မဂ္ဂသမင်္ဂိနော ပုဂ္ဂလာ ဌိတကပ္ပိနော’’တိ။

၁၈။ အရိယနိဒ္ဒေသေ – ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယာ။ သဒေဝကေန လောကေန အရဏီယတ္တာ အရိယာ။ အရိယဋ္ဌော နာမ ပရိသုဒ္ဓဋ္ဌောတိ ပရိသုဒ္ဓတ္တာပိ အရိယာ။ သေသာ အပရိသုဒ္ဓတာယ အနရိယာ။

၁၉။ သေက္ခနိဒ္ဒေသေ – မဂ္ဂသမင်္ဂိနော မဂ္ဂက္ခဏေ၊ ဖလသမင်္ဂိနော စ ဖလက္ခဏေ၊ အဓိသီလသိက္ခာဒိကာ တိဿောပိ သိက္ခာ သိက္ခန္တိယေဝါတိ သေက္ခာ။ အရဟတာ ပန အရဟတ္တဖလက္ခဏေ တိဿော သိက္ခာ သိက္ခိတာ။ ပုန တဿ သိက္ခနကိစ္စံ နတ္ထီတိ အသေက္ခာ။ ဣတိ သတ္တ အရိယာ သိက္ခန္တီတိ သေက္ခာ။ ခီဏာသဝါ အညဿ သန္တိကေ သီလာဒီနံ သိက္ခိတတ္တာ သိက္ခိတအသေက္ခာ နာမ။ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သယမ္ဘူတတာယ အသိက္ခိတအသေက္ခာ နာမ။ သေသပုဂ္ဂလာ နေဝ သိက္ခန္တိ န သိက္ခိတာတိ နေဝသေက္ခာနာသေက္ခာ။

၂၀။ တေဝိဇ္ဇနိဒ္ဒေသေ – ပဌမံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏာနိ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပစ္ဆာ အရဟတ္တံ ပတ္တောပိ၊ ပဌမံ အရဟတ္တံ ပတွာ ပစ္ဆာ ပုဗ္ဗေနိဝါသဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏနိဗ္ဗတ္တကောပိ တေဝိဇ္ဇောယေဝ နာမ။ သုတ္တန္တကထာ ပန ပရိယာယဒေသနာ အဘိဓမ္မကထာ နိပ္ပရိယာယဒေသနာတိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အာဂမနီယမေဝ ဓုရံ။ တသ္မာ ပဌမံ ဒွေ ဝိဇ္ဇာ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပစ္ဆာ အရဟတ္တံ ပတ္တောဝ ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ ဆဠဘိညေပိ ဧသေဝ နယော။

၂၂။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓနိဒ္ဒေသေ – ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသူတိ ပစ္ဆိမဘဝေ သစ္စပ္ပဋိဝေဓတော ပုဗ္ဗေ အညဿ ကဿစိ သန္တိကေ အဿုတပုဗ္ဗေသု။ တတော ပုရိမပုရိမေသု ပန ဘဝေသု သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တာ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ အာရုယှ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုလောမံ ဂေါတြဘုံ အာဟစ္စ ဌပေန္တိ။ တသ္မာ ပစ္ဆိမဘဝသ္မိံယေဝ အနာစရိယကဘာဝံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တဒါ ဟိ တထာဂတော ပူရိတပါရမိတ္တာ အညဿ သန္တိကေ သာမံ အနနုဿုတေသု သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မေသု ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ…ပေ… အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ အတ္တပစ္စက္ခေန ဉာဏေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ။

တတ္ထ စာတိ တသ္မိဉ္စ စတုသစ္စသမ္ဗောဓိသင်္ခါတေ အရဟတ္တမဂ္ဂေ။ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏာတိ ဗလေသု စ ဝသီဘာဝန္တိ သဗ္ဗညုတညာဏဉ္စေဝ ဗလေသု စ စိဏ္ဏဝသီဘာဝံ ပါပုဏာတိ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ သဗ္ဗညုတညာဏဿ စေဝ ဒသဗလဉာဏဿ စ အဓိဂမနတော ပဋ္ဌာယ အညံ ကာတဗ္ဗံ နာမ နတ္ထိ။ ယထာ ပန ဥဘတောသုဇာတဿ ခတ္တိယကုမာရဿ အဘိသေကပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ‘ဣဒံ နာမ ဣဿရိယံ အနာဂတ’န္တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗံ အာဂတမေဝ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓါနံ အရဟတ္တမဂ္ဂဿ အာဂမနတော ပဋ္ဌာယ ‘အယံ နာမ ဂုဏော န အာဂတော၊ န ပဋိဝိဒ္ဓါ၊ န ပစ္စက္ခော’တိ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ သဗ္ဗေပိ သဗ္ဗညုဂုဏာ အာဂတာ ပဋိဝိဒ္ဓါ ပစ္စက္ခကတာဝ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝံ ပါရမီပူရဏသိဒ္ဓါနုဘာဝေန အရိယမဂ္ဂေန ပဋိဝိဒ္ဓသဗ္ဗညုဂုဏော ပုဂ္ဂလော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဝုစ္စတိ။

၂၃။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓနိဒ္ဒေသေပိ – ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသူတိ ပဒေ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါပိ ဟိ ပစ္ဆိမဘဝေ အနာစရိယကော အတ္တုက္ကံသိကဉာဏေနေဝ ပဋိဝိဒ္ဓသစ္စော သဗ္ဗညုတညာဏဉ္စေဝ ဗလေသု စ စိဏ္ဏဝသီဘာဝံ န ပါပုဏာတိ။

၂၄။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တနိဒ္ဒေသေ – အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတီတိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော သဟဇာတနာမကာယေန ပဋိလဘိတွာ ဝိဟရတိ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာတိ ဝိပဿနာပညာယ သင်္ခါရဂတံ၊ မဂ္ဂပညာယ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပဿိတွာ စတ္တာရောပိ အာသဝါ ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမာတိ ဝုစ္စတိ။ အယဉှိ ဒွီဟိ ဘာဂေဟိ ဒွေ ဝါရေ ဝိမုတ္တောတိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော။ တတြာယံ ထေရဝါဒေါ – တိပိဋကစူဠနာဂတ္ထေရော တာဝ အာဟ – ‘‘သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမောက္ခေန၊ မဂ္ဂေန သမုစ္ဆေဒဝိမောက္ခေန ဝိမုတ္တောတိ ဥဘတောဘာဂေဟိ ဒွေ ဝါရေ ဝိမုတ္တော’’တိ။ တိပိဋကမဟာဓမ္မရက္ခိတတ္ထေရော ‘‘နာမနိဿိတကော ဧသော’’တိ ဝတွာ –

‘‘အစ္စီ ယထာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ၊ (ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ၊)

အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ၊

ဧဝံ မုနီ နာမကာယာ ဝိမုတ္တော၊

အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခ’’န္တိ။ (သု။ နိ။ ၁၀၈၀)၊

ဝတွာ သုတ္တံ အာဟရိတွာ ‘‘နာမကာယတော စ ရူပကာယတော စ သုဝိမုတ္တတ္တာ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော’’တိ အာဟ။ တိပိဋကစူဠာဘယတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမောက္ခေန ဧကဝါရံ ဝိမုတ္တော မဂ္ဂေန သမုစ္ဆေဒဝိမောက္ခေန ဧကဝါရံ ဝိမုတ္တောတိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော’’တိ။ ဣမေ ပန တယောပိ ထေရာ ပဏ္ဍိတာ၊ ‘တိဏ္ဏမ္ပိ ဝါဒေ ကာရဏံ ဒိဿတီ’တိ တိဏ္ဏမ္ပိ ဝါဒံ တန္တိံ ကတွာ ဌပယိံသု။

သင်္ခေပတော ပန အရူပသမာပတ္တိယာ ရူပကာယတော ဝိမုတ္တော၊ မဂ္ဂေန နာမကာယတော ဝိမုတ္တောတိ ဥဘောဟိ ဘာဂေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော။ သော စတုန္နံ အရူပသမာပတ္တီနံ ဧကေကတော ဝုဋ္ဌာယ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာနံ စတုန္နံ၊ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာယ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ အနာဂါမိနော စ ဝသေန ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ပုရိမာ စတ္တာရော သမာပတ္တိသီသံ နိရောဓံ န သမာပဇ္ဇန္တီတိ ပရိယာယေန ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာ နာမ။ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ အနာဂါမီ တံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တောတိ နိပ္ပရိယာယေန ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တသေဋ္ဌော နာမ။ နနု စ အရူပါဝစရဇ္ဈာနမ္ပိ ဥပေက္ခာစိတ္တေကဂ္ဂတာဟိ ဒုဝင်္ဂိကံ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနမ္ပိ၊ တသ္မာ တမ္ပိ ပဒဋ္ဌာနံ ကတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တေန ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ? န ဘဝိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ရူပကာယတော အဝိမုတ္တတ္တာ။ တဉှိ ကိလေသကာယတောဝ ဝိမုတ္တံ၊ န ရူပကာယတော၊ တသ္မာ တတော ဝုဋ္ဌာယ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမ န ဟောတိ ။ အရူပါဝစရံ ပန နာမကာယတော စ ဝိမုတ္တံ ရူပကာယတော စာတိ တဒေဝ ပါဒကံ ကတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၅။ ပညာဝိမုတ္တနိဒ္ဒေသေ – ပညာယ ဝိမုတ္တောတိ ပညာဝိမုတ္တော။ သော သုက္ခဝိပဿကော စတူဟိ ဈာနေဟိ ဝုဋ္ဌာယ အရဟတ္တံ ပတ္တာ စတ္တာရော စာတိ ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ။ ဧတေသု ဟိ ဧကောပိ အဋ္ဌဝိမောက္ခလာဘီ န ဟောတိ။ တေနေဝ န ဟေဝ ခေါ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေတိအာဒိမာဟ။ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေသု ပန ဧကသ္မိံ သတိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တောယေဝ နာမ ဟောတီတိ။

၂၆။ ကာယသက္ခိနိဒ္ဒေသေ – ဧကစ္စေ အာသဝါတိ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂတ္တယဝဇ္ဈာ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ကာယသက္ခီတိ ဝုစ္စတိ။ သော ဟိ ဖုဋ္ဌန္တံ သစ္ဆိကရောတီတိ ကာယသက္ခီ။ ဈာနဖဿံ ပဌမံ ဖုသတိ၊ ပစ္ဆာ နိရောဓံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီတိပိ ကာယသက္ခီ။ သော သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌာ ဆဗ္ဗိဓော ဟောတိ။

၂၇။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တနိဒ္ဒေသေ – ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဣဒံ ဒုက္ခံ၊ ဧတ္တကံ ဒုက္ခံ၊ န ဣတော ဥဒ္ဓံ ဒုက္ခံ။ ဒုက္ခသမုဒယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ ဌပေတွာ တဏှံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ ‘ဒုက္ခသစ္စ’န္တိ ယာထာဝသရသတော ပဇာနာတိ။ တဏှာ ပန ဒုက္ခံ ဇနေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ ပဘာဝေတိ၊ တတော တံ ဒုက္ခံ သမုဒေတိ၊ တသ္မာ နံ အယံ ‘ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယသ္မာ ပန ဣဒံ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ နိဗ္ဗာနံ ပတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ အပ္ပဝတ္တိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ နံ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ အရိယော ပန အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ တံ ဒုက္ခနိရောဓံ ဂစ္ဆတိ၊ တေန တံ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ နာနာက္ခဏေ သစ္စဝဝတ္ထာနံ ဒဿိတံ။ ဣဒါနိ ဧကက္ခဏေ ဒဿေတုံ တထာဂတပ္ပဝေဒိတာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တထာဂတပ္ပဝေဒိတာတိ မဟာဗောဓိမဏ္ဍေ နိသီဒတွာ တထာဂတေန ပဋိဝိဒ္ဓါ ဝိဒိတာ ပါကဋီကတာ။ ဓမ္မာတိ စတုသစ္စဓမ္မာ။ ဝေါဒိဋ္ဌာ ဟောန္တီတိ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ဝေါစရိတာတိ သုစရိတာ။ တေသု အနေန ပညာ သုဋ္ဌု စရာပိတာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ အယဉှိ ဒိဋ္ဌန္တံ ပတ္တော။ ‘‘ဒုက္ခာ သင်္ခါရာ၊ သုခေါ နိရောဓော’’တိ ဉာဏံ ဟောတိ ။ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ပဿိတံ ပညာယာတိ ဒိဋ္ဌပ္ပတ္တော။ အယမ္ပိ ကာယသက္ခီ ဝိယ ဆဗ္ဗိဓောဝ ဟောတိ။

၂၈။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တနိဒ္ဒေသေ – နော စ ခေါ ယထာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿာတိ ယထာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ၊ န ဧဝံ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿာတိ အတ္ထော။ ကိံ ပန နေသံ ကိလေသပ္ပဟာနေ နာနတ္တံ အတ္ထီတိ? နတ္ထိ။ အထ ကသ္မာ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တံ န ပါပုဏာတီတိ? အာဂမနီယနာနတ္တေန။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတော ဟိ အာဂမနမှိ ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေန္တော အပ္ပဒုက္ခေန အပ္ပကသိရေန အကိလမန္တောဝ ဝိက္ခမ္ဘေတုံ သက္ကောတိ။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော ပန ဒုက္ခေန ကသိရေန ကိလမန္တော ဟုတွာ ဝိက္ခမ္ဘေတုံ သက္ကောတိ၊ တသ္မာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တံ န ပါပုဏာတိ။ အပိစ နေသံ ပညာယပိ နာနတ္တံ အတ္ထိယေဝ။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ ဟိ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာဉာဏံ တိက္ခံ သူရံ ပသန္နံ ဟုတွာ ဝဟတိ။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿ ဝိပဿနာဉာဏံ နော တိက္ခံ သူရံ ပသန္နံ ဟုတွာ ဝဟတိ၊ တသ္မာပိ သော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တံ န ပါပုဏာတိ။

ယထာ ဟိ ဒွီသု တရုဏေသု သိပ္ပံ ဒဿေန္တေသု ဧကဿ ဟတ္ထေ တိခိဏော အသိ၊ ဧကဿ ကုဏ္ဌော။ တိခိဏေန အသိနာ ကဒလီ ဆိဇ္ဇမာနာ သဒ္ဒံ န ကရောတိ။ ကုဏ္ဌေန အသိနာ ဆိဇ္ဇမာနာ ‘ကဋကဋာ’တိ သဒ္ဒံ ကရောတိ။ တတ္ထ တိခိဏေန အသိနာ သဒ္ဒံ အကရောန္တိယာ ဧဝ ကဒလိယာ ဆေဒနံ ဝိယ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာဉာဏဿ တိခိဏသူရဝိပ္ပသန္နဘာဝေါ။ ကုဏ္ဌေန အသိနာ သဒ္ဒံ ကရောန္တိယာပိ ကဒလိယာ ဆေဒနံ ဝိယ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာဉာဏဿ အတိခိဏအသူရအပ္ပသန္နဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမံ ပန နယံ ‘နော’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ၊ အာဂမနီယနာနတ္တေနေဝ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တံ န ပါပုဏာတီတိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတံ။

အာဂမဋ္ဌကထာသု ပန ဝုတ္တံ – ‘‘ဧတေသု ဟိ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂက္ခဏေ သဒ္ဒဟန္တဿ ဝိယ ဩကပ္ပေန္တဿ ဝိယ အဓိမုစ္စန္တဿ ဝိယ စ ကိလေသက္ခယော ဟောတိ။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂက္ခဏေ ကိလေသစ္ဆေဒကဉာဏံ အဒန္ဓံ တိခိဏံ သူရံ ဟုတွာ ဝဟတိ။ တသ္မာ ယထာ နာမ အတိခိဏေန အသိနာ ကဒလိံ ဆိန္ဒန္တဿ ဆိန္နဋ္ဌာနံ န မဋ္ဌံ ဟောတိ၊ အသိ န သီဃံ ဝဟတိ၊ သဒ္ဒေါ သုယျတိ၊ ဗလဝတရော ဝါယာမော ကာတဗ္ဗော ဟောတိ ၊ ဧဝရူပါ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂဘာဝနာ။ ယထာ ပန သုနိသိတေနေဝ အသိနာ ကဒလိံ ဆိန္ဒန္တဿ ဆိန္နဋ္ဌာနံ မဋ္ဌံ ဟောတိ၊ အသိ သီဃံ ဝဟတိ၊ သဒ္ဒေါ န သုယျတိ၊ ဗလဝဝါယာမကိစ္စံ န ဟောတိ၊ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂဘာဝနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါဝိမုတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ အယဉှိ သဒ္ဒဟန္တော ဝိမုတ္တောတိ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော။ အယမ္ပိ ကာယသက္ခီ ဝိယ ဆဗ္ဗိဓောဝ ဟောတိ။

၂၉။ ဓမ္မာနုသာရီနိဒ္ဒေသေ – ပဋိပန္နဿာတိ ဣမိနာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌော ဒဿိတော။ အဓိမတ္တန္တိ ဗလဝံ။ ပညံ ဝါဟေတီတိ ပညာဝါဟီ။ ပညာ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဟတီတိ ပညာဝါဟီတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမန္တိ ပညံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုသာရီတိ ဝုစ္စတိ။ သော ဟိ ပညာသင်္ခါတေန ဓမ္မေန သရတိ အနုဿရတီတိ ဓမ္မာနုသာရီ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌဿေဝေတံ နာမံ။ ဖလေ ပန ပတ္တေ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော နာမ ဟောတိ။

၃၀။ သဒ္ဓါနုသာရီနိဒ္ဒေသေပိ – သဒ္ဓံ ဝါဟေတီတိ သဒ္ဓါဝါဟီ။ သဒ္ဓါ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဟတီတိ သဒ္ဓါဝါဟီတိပိ ဝုတ္တမေဝ။ သဒ္ဓါပုဗ္ဗင်္ဂမန္တိ သဒ္ဓံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါနုသာရီတိ ဝုစ္စတိ။ သော ဟိ သဒ္ဓါယ သရတိ။ အနုဿရတီတိ သဒ္ဓါနုသာရီ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌဿေဝေတံ နာမံ။ ဖလေ ပန ပတ္တေ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော နာမ ဟောတိ။ လောကုတ္တရဓမ္မဉှိ နိဗ္ဗတ္တေန္တာနံ ဒွေ ဓုရာနိ နာမ၊ ဒွေ အဘိနိဝေသာ နာမ၊ ဒွေ သီသာနိ နာမ။ တတ္ထ သဒ္ဓါဓုရံ ပညာဓုရန္တိ – ဒွေ ဓုရာနိ နာမ။ ဧကော ပန ဘိက္ခု သမထာဘိနိဝေသေန အဘိနိဝိသတိ၊ ဧကော ဝိပဿနာဘိနိဝေသေနာတိ – ဣမေ ဒွေ အဘိနိဝေသာ နာမ။ ဧကော စ မတ္ထကံ ပါပုဏန္တော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဟောတိ၊ ဧကော ပညာဝိမုတ္တောတိ – ဣမာနိ ဒွေ သီသာနိ နာမ။ ယေ ကေစိ ဟိ လောကုတ္တရဓမ္မံ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မေ ဓုရံ ကတွာ ဣမေသု ဒွီသု ဌာနေသု အဘိနိဝိသိတွာ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ဌာနေဟိ ဝိမုစ္စန္တိ။ တေသု ယော ဘိက္ခု အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ပညံ ဓုရံ ကတွာ သမထဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌော အညတရံ အရူပသမာပတ္တိံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ သော သောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ ဓမ္မာနုသာရီ နာမ။ ပရတော ပန ဆသု ဌာနေသု ကာယသက္ခီ နာမ။ အရဟတ္တဖလေ ပတ္တေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမ။

အပရော ပညမေဝ ဓုရံ ကတွာ ဝိပဿနာဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌော သုဒ္ဓသင်္ခါရေ ဝါ ရူပါဝစရဇ္ဈာနေသု ဝါ အညတရံ သမ္မသိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ အယမ္ပိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေယေဝ ဓမ္မာနုသာရီ နာမ။ ပရတော ပန ဆသု ဌာနေသု ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော နာမ။ အရဟတ္တေ ပတ္တေ ပညာဝိမုတ္တော နာမ။ ဣဓ ဒွေ နာမာနိ အပုဗ္ဗာနိ၊ တာနိ ပုရိမေဟိ သဒ္ဓိံ ပဉ္စ ဟောန္တိ။ အပရော အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ သဒ္ဓံ ဓုရံ ကတွာ သမာဓိဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌော အညတရံ အရူပသမာပတ္တိံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ – အယံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ သဒ္ဓါနုသာရီ နာမ။ ပရတော ဆသု ဌာနေသု ကာယသက္ခီယေဝ နာမ။ အရဟတ္တေ ပတ္တေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တောယေဝ နာမ။ ဣဓ ဧကမေဝ နာမံ အပုဗ္ဗံ။ တေန သဒ္ဓိံ ပုရိမာနိ ပဉ္စ ဆ ဟောန္တိ။ အပရော သဒ္ဓမေဝ ဓုရံ ကတွာ ဝိပဿနာဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌော သုဒ္ဓသင်္ခါရေ ဝါ ရူပါဝစရဇ္ဈာနေသု ဝါ အညတရံ သမ္မသိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ အယမ္ပိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ သဒ္ဓါနုသာရီ နာမ။ ပရတော ဆသု ဌာနေသု သဒ္ဓါဝိမုတ္တော နာမ။ အရဟတ္တေ ပတ္တေ ပညာဝိမုတ္တော နာမ။ ဣဓာပိ ဧကမေဝ နာမံ အပုဗ္ဗံ။ တေန သဒ္ဓိံ ပုရိမာနိ ဆ သတ္တ ဟောန္တိ။ ဣမေ သတ္တ ပုဂ္ဂလာ လောကေ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာ နာမာတိ။

၃၁။ သတ္တက္ခတ္တုပရမနိဒ္ဒေသေ – သတ္တက္ခတ္တုန္တိ သတ္တဝါရေ။ သတ္တက္ခတ္တုပရမာ ဘဝူပပတ္တိ အတ္တဘာဝဂ္ဂဟဏံ အဿ၊ တတော ပရံ အဋ္ဌမံ ဘဝံ နာဒိယတီတိ သတ္တက္ခတ္တုပရမော။ သောတာပန္နော ဟောတီတိ ဧတ္ထ သောတောတိ အရိယမဂ္ဂေါ၊ တေန သမန္နာဂတော သောတာပန္နော နာမ။ ယထာဟ –

‘‘သောတော သောတောတိ ဟိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ သောတောတိ? အယမေဝ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သောတော၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓီတိ။ သောတာပန္နော သောတာပန္နောတိ၊ ဟိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ သောတာပန္နောတိ? ယော ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဣမိနာ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သမန္နာဂတော အယံ ဝုစ္စတိ သောတာပန္နော၊ သွာယံ အာယသ္မာ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဣတိ ဝါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၀၁)။

ဧဝံ မဂ္ဂက္ခဏေပိ သောတာပန္နော နာမ ဟောတိ။ ဣဓ ပန မဂ္ဂေန ဖလဿ နာမံ ဒိန္နန္တိ ဖလက္ခဏေ သောတာပန္နော အဓိပ္ပေတော။

အဝိနိပါတဓမ္မောတိ ဝိနိပါတသင်္ခါတံ အပါယံ ဥပပတ္တိဝသေန အနာဂမနသဘာဝေါ။ နိယတောတိ မဂ္ဂနိယာမေန နိယတော။ သမ္ဗောဓိပရာယဏောတိ ဗုဇ္ဈနကဘာဝပရာယဏော။ သော ဟိ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေန ဗုဇ္ဈတီတိ သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ ဥပရိ တီဟိ မဂ္ဂေဟိ အဝဿံ ဗုဇ္ဈိဿတီတိ သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ ဒေဝေ စ မနုဿေ စာတိ ဒေဝလောကဉ္စ မနုဿလောကဉ္စ။ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန အပရာပရံ ဂန္တွာ။ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောတီတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိယန္တံ ပရိဝဋုမံ ကရောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သတ္တက္ခတ္တုပရမော နာမ ဝုစ္စတိ။ အယံ ပန ကာလေန ဒေဝလောကဿ ကာလေန မနုဿလောကဿ ဝသေန မိဿကဘဝေန ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၃၂။ ကောလံကောလနိဒ္ဒေသေ – ကုလတော ကုလံ ဂစ္ဆတီတိ ကောလံကောလော။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယတော ဟိ ပဋ္ဌာယ နီစေ ကုလေ ဥပပတ္တိ နာမ နတ္ထိ၊ မဟာဘောဂကုလေသုယေဝ နိဗ္ဗတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ကုလာနီတိ ဒေဝမနုဿဝသေန ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဘဝေ။ ဣတိ အယမ္ပိ မိဿကဘဝေနေဝ ကထိတော။ ဒေသနာမတ္တမေဝ စေတံ – ‘ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ’တိ။ ယာဝ ဆဋ္ဌဘဝါ သံသရန္တောပိ ပန ကောလံကောလောဝ ဟောတိ။

၃၃။ ဧကဗီဇိနိဒ္ဒေသေ – ခန္ဓဗီဇံ နာမ ကထိတံ။ ယဿ ဟိ သောတာပန္နဿ ဧကံယေဝ ခန္ဓဗီဇံ အတ္ထိ၊ ဧကံ အတ္တဘာဝဂ္ဂဟဏံ၊ သော ဧကဗီဇီ နာမ။ မာနုသကံ ဘဝန္တိ ဣဒံ ပနေတ္ထ ဒေသနာမတ္တမေဝ။ ဒေဝဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိပိ ပန ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဘဂဝတာ ဂဟိတနာမဝသေနေဝ စေတာနိ ဧတေသံ နာမာနိ။ ဧတ္တကံ ဌာနံ ဂတော သတ္တက္ခတ္တုပရမော နာမ ဟောတိ၊ ဧတ္တကံ ကောလံကောလော၊ ဧတ္တကံ ဧကဗီဇီတိ ဘဂဝတာ ဧတေသံ နာမံ ဂဟိတံ။ နိယမတော ပန အယံ သတ္တက္ခတ္တုပရမော၊ အယံ ကောလံကောလော၊ အယံ ဧကဗီဇီတိ နတ္ထိ။

ကော ပန တေသံ ဧတံ ပဘေဒံ နိယမေတီတိ? ကေစိ တာဝ ထေရာ ‘ပုဗ္ဗဟေတု နိယမေတီ’တိ ဝဒန္တိ၊ ကေစိ ‘ပဌမမဂ္ဂေါ’၊ ကေစိ ‘ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ’၊ ကေစိ ‘တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာ’တိ။ တတ္ထ ‘ပုဗ္ဗဟေတု နိယမေတီ’တိ ဝါဒေ ‘ပဌမမဂ္ဂဿ ဥပနိဿယော ကတော နာမ ဟောတိ၊ ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ နိရုပနိဿယာ ဥပ္ပန္နာ’တိ ဝစနံ အာပဇ္ဇတိ။ ‘ပဌမမဂ္ဂေါ နိယမေတီ’တိ ဝါဒေ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ နိရတ္ထကတာ အာပဇ္ဇတိ။ ‘ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ နိယမေန္တီ’တိ ဝါဒေ ‘အဋ္ဌမမဂ္ဂေ အနုပ္ပန္နေယေဝ ဥပရိ တယော မဂ္ဂါ ဥပ္ပန္နာ’တိ အာပဇ္ဇတိ။ ‘တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာ နိယမေတီ’တိ ဝါဒေါ ပန ယုဇ္ဇတိ။ သစေ ဟိ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာ ဗလဝတီ ဟောတိ၊ ဧကဗီဇီ နာမ ဟောတိ၊ တတော မန္ဒတရာယ ကောလံကောလော၊ တတော မန္ဒတရာယ သတ္တက္ခတ္တုပရမောတိ။

ဧကစ္စော ဟိ သောတာပန္နော ဝဋ္ဋဇ္ဈာသယော ဟောတိ၊ ဝဋ္ဋာဘိရတော၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဋ္ဋသ္မိံယေဝ ဝိစရတိ သန္ဒိဿတိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော သေဋ္ဌိ၊ ဝိသာခါ ဥပါသိကာ၊ စူဠရထမဟာရထာ ဒေဝပုတ္တာ၊ အနေကဝဏ္ဏော ဒေဝပုတ္တော၊ သက္ကော ဒေဝရာဇာ၊ နာဂဒတ္တော ဒေဝပုတ္တောတိ ဣမေ ဟိ ဧတ္တကာ ဇနာ ဝဋ္ဋဇ္ဈာသယာ ဝဋ္ဋာဘိရတာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဆ ဒေဝလောကေ သောဓေတွာ အကနိဋ္ဌေ ဌတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿန္တိ၊ ဣမေ ဣဓ န ဂဟိတာ။ န ကေဝလဉ္စိမေ၊ ယောပိ မနုဿေသုယေဝ သတ္တက္ခတ္တုံ သံသရိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ ယောပိ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဒေဝေသုယေဝ သတ္တက္ခတ္တုံ အပရာပရံ သံသရိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ ဣမေပိ ဣဓ န ဂဟိတာ။ မိဿကဘဝဝသေနေဝ ပနေတ္ထ သတ္တက္ခတ္တုပရမကောလံကောလာ မာနုသကဘဝနိဗ္ဗတ္တကောယေဝ စ ဧကဗီဇီ ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဧကေကော ဒုက္ခာပဋိပဒါဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ။ သဒ္ဓါဓုရေနေဝ စတ္တာရော သတ္တက္ခတ္တုပရမာ၊ စတ္တာရော ကောလံကောလာ၊ စတ္တာရော ဧကဗီဇိနောတိ ဒွါဒသ ဟောန္တိ။ သစေ ပညာယ သက္ကာ နိဗ္ဗတ္တေတုံ၊ ‘အဟံ လောကုတ္တရံ ဓမ္မံ နိဗ္ဗတ္တေဿာမီ’တိ ဧဝံ ပညံ ဓုရံ ကတွာ သတ္တက္ခတ္တုပရမာဒိဘာဝံ ပတ္တာပိ ပဋိပဒါဝသေန ဒွါဒသေဝါတိ ဣမေ စတုဝီသတိ သောတာပန္နာ ဣဟဋ္ဌကနိဇ္ဈာနိကဝသေနေဝ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၃၄။ သကဒါဂါမိနိဒ္ဒေသေ – ပဋိသန္ဓိဝသေန သကိံ အာဂစ္ဆတီတိ သကဒါဂါမီ။ သကိဒေဝါတိ ဧကဝါရံယေဝ။ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာတိ ဣမိနာ ပဉ္စသု သကဒါဂါမီသု စတ္တာရော ဝဇ္ဇေတွာ ဧကောဝ ဂဟိတော။ ဧကစ္စော ဟိ ဣဓ သကဒါဂါမိဖလံ ပတွာ ဣဓေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – ဣမေ စတ္တာရောပိ ဣဓ န ဂဟိတာ။ ယော ပန ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ယာဝတာယုကံ ဝသိတွာ ပုန ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – အယံ ဧကောဝ ဣဓ ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ လောကုတ္တရကုသလနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တမေဝ။ ဣမဿ ပန သကဒါဂါမိနော ဧကဗီဇိနာ သဒ္ဓိံ ကိံ နာနာကရဏန္တိ? ဧကဗီဇိဿ ဧကာဝ ပဋိသန္ဓိ၊ သကဒါဂါမိဿ ဒွေ ပဋိသန္ဓိယော – ဣဒံ နေသံ နာနာကရဏန္တိ။

၃၅။ အနာဂါမိနိဒ္ဒေသေ – ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနန္တိ ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု။ ယဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ အပ္ပဟီနာနိ ဟောန္တိ၊ သော ဘဝဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တောပိ ဂိလိတဗဠိသော မစ္ဆော ဝိယ ဒီဃသုတ္တကေန ပါဒေ ဗဒ္ဓကာကော ဝိယ တေဟိ ဗန္ဓနေဟိ အာကဍ္ဎိယမာနော ကာမဓာတုယံယေဝ ပဝတ္တတီတိ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ ဩရမ္ဘာဂိယာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဟေဋ္ဌာဘာဂိယာနိ ဟေဋ္ဌာကောဋ္ဌာသိကာနီတိ အတ္ထော။ ပရိက္ခယာတိ တေသံ ဗန္ဓနာနံ ပရိက္ခယေန။ ဩပပါတိကောတိ ဥပပါတယောနိကော။ ဣမိနာဿ ဂဗ္ဘသေယျာ ပဋိက္ခိတ္တာ။ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ တတ္ထ သုဒ္ဓါဝါသလောကေ ပရိနိဗ္ဗာယိတာ။ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန တသ္မာ လောကာ ဣဓ အနာဝတ္တနသဘာဝေါ။ ဗုဒ္ဓဒဿနထေရဒဿနဓမ္မဿဝနာနံ ပနတ္ထာယဿ အာဂမနံ အနိဝါရိတံ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝံဝိဓော ပုဂ္ဂလော ပဋိသန္ဓိဝသေန ပုန အနာဂမနတော အနာဂါမီ နာမ ဝုစ္စတိ။

၃၆။ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနိဒ္ဒေသေ – ဥပပန္နံ ဝါ သမနန္တရာတိ ဥပပန္နသမနန္တရာ ဝါ ဟုတွာ။ အပ္ပတ္တံ ဝါ ဝေမဇ္ဈံ အာယုပ္ပမာဏန္တိ အာယုပ္ပမာဏံ ဝေမဇ္ဈံ အပ္ပတ္တံ ဝါ ဟုတွာ အရိယမဂ္ဂံ သဉ္ဇနေတီတိ အတ္ထော။ ဝါသဒ္ဒဝိကပ္ပတော ပန ဝေမဇ္ဈံ ပတ္တန္တိပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ တယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနော သိဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ဥပရိဋ္ဌိမာနံ သံယောဇနာနန္တိ ဥပရိ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနံ အဋ္ဌန္နံ ဝါ ကိလေသာနံ။ ပဟာနာယာတိ ဧတေသံ ပဇဟနတ္ထာယ မဂ္ဂံ သဉ္ဇနေတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အာယုဝေမဇ္ဈဿ အန္တရာယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယနတော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီတိ ဝုစ္စတိ။

၃၇။ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယိနိဒ္ဒေသေ – အတိက္ကမိတွာ ဝေမဇ္ဈံ အာယုပ္ပမာဏန္တိ အာယုပ္ပမာဏံ ဝေမဇ္ဈံ အတိက္ကမိတွာ။ ဥပဟစ္စ ဝါ ကာလကိရိယန္တိ ဥပဂန္တွာ ကာလကိရိယံ။ အာယုက္ခယဿ အာသန္နေ ဌတွာတိ အတ္ထော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အဝိဟေသု တာဝ ကပ္ပသဟဿပ္ပမာဏဿ အာယုနော ပဉ္စကပ္ပသတသင်္ခါတံ ဝေမဇ္ဈံ အတိက္ကမိတွာ ဆဋ္ဌေ ဝါ ကပ္ပသတေ သတ္တမဋ္ဌမနဝမာနံ ဝါ အညတရသ္မိံ ဒသမေယေဝ ဝါ ကပ္ပသတေ ဌတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယနတော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီတိ ဝုစ္စတိ။

၃၈။ အသင်္ခါရသသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနိဒ္ဒေသေသု – အသင်္ခါရေန အပ္ပဒုက္ခေန အဓိမတ္တပယောဂံ အကတွာဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာနဓမ္မောတိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ။ သသင်္ခါရေန ဒုက္ခေန ကသိရေန အဓိမတ္တပယောဂံ ကတွာဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယနဓမ္မောတိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ။

၄၀။ ဥဒ္ဓံသောတနိဒ္ဒေသေ – ဥဒ္ဓံ ဝါဟိဘာဝေန ဥဒ္ဓမဿ တဏှာသောတံ ဝဋ္ဋသောတံ ဝါတိ ဥဒ္ဓံသောတော။ ဥဒ္ဓံ ဝါ ဂန္တွာ ပဋိလဘိတဗ္ဗတော ဥဒ္ဓမဿ မဂ္ဂသောတန္တိ ဥဒ္ဓံသောတော။ အကနိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတီတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ အဝိဟာ စုတော အတပ္ပံ ဂစ္ဆတီတိအာဒီသု အဝိဟေ ကပ္ပသဟဿံ ဝသန္တော အရဟတ္တံ ပတ္တုံ အသက္ကုဏိတွာ အတပ္ပံ ဂစ္ဆတိ။ တတြာပိ ဒွေ ကပ္ပသဟဿာနိ ဝသန္တော အရဟတ္တံ ပတ္တုံ အသက္ကုဏိတွာ သုဒဿံ ဂစ္ဆတိ။ တတြာပိ စတ္တာရိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဝသန္တော အရဟတ္တံ ပတ္တုံ အသက္ကုဏိတွာ သုဒဿိံ ဂစ္ဆတိ။ တတြာပိ အဋ္ဌ ကပ္ပသဟဿာနိ ဝသန္တော အရဟတ္တံ ပတ္တုံ အသက္ကုဏိတွာ အကနိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ဝသန္တော အရိယမဂ္ဂံ သဉ္ဇနေတီတိ အတ္ထော။

ဣမေသံ ပန အနာဂါမီနံ ပဘေဒဇာနနတ္ထံ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီစတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယော အဝိဟတော ပဋ္ဌာယ စတ္တာရော ဒေဝလောကေ သောဓေတွာ အကနိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ အယံ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ။ ယော ပန ဟေဋ္ဌာ တယော ဒေဝလောကေ သောဓေတွာ သုဒဿီဒေဝလောကေ ဌတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – အယံ ဥဒ္ဓံသောတော၊ န အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ ။ ယော ပန ဣတော အကနိဋ္ဌမေဝ ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယံ န ဥဒ္ဓံသောတော၊ အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ ။ ယော ပန ဟေဋ္ဌာ စတူသု ဒေဝလောကေသု တတ္ထ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယံ န ဥဒ္ဓံသောတော၊ န အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမာတိ။ ဧဝမေတေ အဋ္ဌစတ္တာလီသ အနာဂါမိနော ဟောန္တိ။

ကထံ? အဝိဟေ တာဝ တယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနော၊ ဧကော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ၊ ဧကော ဥဒ္ဓံသောတော တေ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနော ပဉ္စ၊ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနော ပဉ္စာတိ ဒသ ဟောန္တိ။ တထာ အတပ္ပာသုဒဿာသုဒဿီသူတိ စတ္တာရော ဒသကာ စတ္တာလီသံ။ အကနိဋ္ဌေ ပန ဥဒ္ဓံသောတော နတ္ထိ။ တယော ပန အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနော၊ ဧကော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ။ တေ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနော စတ္တာရော၊ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနော စတ္တာရောတိ အဋ္ဌ။ ဧဝံ အဋ္ဌစတ္တာလီသံ ဟောန္တိ။

တေ သဗ္ဗေပိ ပပဋိကောပမာယ ဒီပိတာ – ဒိဝသံ သန္တတ္တာနမ္ပိ ဟိ အာရကဏ္ဋကဝိပ္ဖလိကနခစ္ဆေဒနာနံ အယောမုခေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာဝ နိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ ပဌမော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဥပ္ပန္နသမနန္တရာဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ တတော မဟန္တတရေ အယောမုခေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ အာကာသံ ဥလ္လင်္ဃိတွာ နိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ ဒုတိယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဝေမဇ္ဈံ အပ္ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ တတော မဟန္တတရေ အယောမုခေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ အာကာသံ ဥလ္လင်္ဃိတွာ နိဝတ္တမာနာ ပထဝိယံ အနုပဟစ္စတလာ ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ တတိယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဝေမဇ္ဈံ ပတွာ အနုပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ တတော မဟန္တတရေ အယောမုခေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ အာကာသံ ဥလ္လင်္ဃိတွာ ပထဝိယံ ပတိတွာ ဥပဟစ္စတလာ ဟုတွာ နိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ကာလကိရိယံ ဥပဂန္တွာ အာယုဂတိံ ခေပေတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ တတော မဟန္တတရေ အယောမုခေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ ပရိတ္တေ တိဏကဋ္ဌေ ပတိတွာ တံ ပရိတ္တံ တိဏကဋ္ဌံ ဈာပေတွာ နိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? အပ္ပယောဂေန လဟုသာယ ဂတိယာ ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ တတော မဟန္တတရေ အယောမုခေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ ဝိပုလေ တိဏကဋ္ဌပုဉ္ဇေ ပတိတွာ တံ ဝိပုလံ တိဏကဋ္ဌပုဉ္ဇံ ဈာပေတွာ နိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? သပ္ပယောဂေန အလဟုသာယ ဂတိယာ ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ အပရာ မဟန္တေသု တိဏကဋ္ဌပုဉ္ဇေသု ပတတိ၊ တတ္ထ မဟန္တေသု တိဏကဋ္ဌပုဉ္ဇေသု ဈာယမာနေသု ဝီတစ္စိတင်္ဂါရော ဝါ ဇာလာ ဝါ ဥပ္ပတိတွာ ကမ္မာရသာလံ ဈာပေတွာ ဂါမနိဂမနဂရရဋ္ဌံ ဈာပေတွာ သမုဒ္ဒန္တံ ပတွာ နိဗ္ဗာယတိ – ဧဝရူပေါ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကသ္မာ? အနေကဘဝဗီဇဝိပ္ဖာရံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနတော။ ယသ္မာ ပန အာရကဏ္ဋကာဒိဘေဒံ ခုဒ္ဒကမ္ပိ မဟန္တမ္ပိ အယောကပါလမေဝ၊ တသ္မာ သုတ္တေ သဗ္ဗဝါရေသု အယောကပါလန္တွေဝ ဝုတ္တံ (အ။ နိ။ ၇။၅၅)။ ယထာဟ –

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – ‘နော စဿ၊ နော စ မေ သိယာ၊ န ဘဝိဿတိ၊ န မေ ဘဝိဿတိ၊ ယဒတ္ထိ ယံ ဘူတံ၊ တံ ပဇဟာမီ’’’တိ ဥပေက္ခံ ပဋိလဘတိ။ သော ဘဝေ န ရဇ္ဇတိ၊ သမ္ဘဝေ န ရဇ္ဇတိ၊ အတ္ထုတ္တရိ ပဒံ သန္တံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဉ္စ ခွဿ ပဒံ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။ တဿ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ မာနာနုသယော ပဟီနော ဟောတိ၊ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဘဝရာဂါနုသယော ပဟီနော ဟောတိ၊ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဝိဇ္ဇာနုသယော ပဟီနော ဟောတိ။ သော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပ္ပတိတွာ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပ္ပတိတွာ အနုပဟစ္စ တလံ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဥပဟစ္စ တလံ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပ္ပတိတွာ ပရိတ္တေ တိဏပုဉ္ဇေ ဝါ ကဋ္ဌပုဉ္ဇေ ဝါ နိပတေယျ၊ သာ တတ္ထ အဂ္ဂိမ္ပိ ဇနေယျ၊ ဓူမမ္ပိ ဇနေယျ၊ အဂ္ဂိမ္ပိ ဇနေတွာ ဓူမမ္ပိ ဇနေတွာ တမေဝ ပရိတ္တံ တိဏပုဉ္ဇံ ဝါ ကဋ္ဌပုဉ္ဇံ ဝါ ပရိယာဒိယိတွာ အနာဟာရာ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဝိပုလေ တိဏပုဉ္ဇေ ဝါ ကဋ္ဌပုဉ္ဇေ ဝါ နိပတေယျ၊ သာ တတ္ထ အဂ္ဂိမ္ပိ ဇနေယျ…ပေ… တမေဝ ဝိပုလံ တိဏပုဉ္ဇံ ဝါ ကဋ္ဌပုဉ္ဇံ ဝါ ပရိယာဒိယိတွာ အနာဟာရာ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… ပရိက္ခယာ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝသံ သန္တတ္တေ အယောကပါလေ ဟညမာနေ ပပဋိကာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပ္ပတိတွာ မဟန္တေ တိဏပုဉ္ဇေ ဝါ ကဋ္ဌပုဉ္ဇေ ဝါ နိပတေယျ၊ သာ တတ္ထ အဂ္ဂိမ္ပိ ဇနေယျ…ပေ… တမေဝ မဟန္တံ တိဏပုဉ္ဇံ ဝါ ကဋ္ဌပုဉ္ဇံ ဝါ ပရိယာဒိယိတွာ ဂစ္ဆမ္ပိ ဒဟေယျ၊ ဒါယမ္ပိ ဒဟေယျ ၊ ဂစ္ဆမ္ပိ ဒဟိတွာ ဒါယမ္ပိ ဒဟိတွာ ဟရိတန္တံ ဝါ ပထန္တံ ဝါ သေလန္တံ ဝါ ဥဒကန္တံ ဝါ ရမဏီယံ ဝါ ဘူမိဘာဂံ အာဂမ္မ အနာဟာရာ နိဗ္ဗာယေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ ပဋိပန္နော ဟောတိ – နော စဿ…ပေ… ပရိက္ခယာ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ’’တိ (အ။ နိ။ ၇။၅၅)။

၄၁-၄၄။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နာဒိနိဒ္ဒေသာ ဥတ္တာနတ္ထာဝ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော အရဟာတိ ဧတ္ထ ပန ဒွါဒသ အရဟန္တော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကထံ? တယော ဟိ ဝိမောက္ခာ – သုညတော၊ အနိမိတ္တော၊ အပ္ပဏိဟိတောတိ။ တတ္ထ သုညတဝိမောက္ခေန ဝိမုတ္တခီဏာသဝေါ ပဋိပဒါဝသေန စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ၊ တထာ အနိမိတ္တအပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခေဟီတိ – ဧဝံ ဒွါဒသ အရဟန္တော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဣမေ ဒွါဒသ အရဟန္တော ဝိယ ဒွါဒသေဝ သကဒါဂါမိနော၊ စတုဝီသတိ သောတာပန္နာ၊ အဋ္ဌစတ္တာလီသ အနာဂါမိနောတိ ဧတ္တကာ ပုဂ္ဂလာ ဣတော မုစ္စိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဣမသ္မိညေဝ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓသာသနေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။

ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၂။ ဒုကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၄၅။ ဒုကနိဒ္ဒေသေ ကောဓနောတိ ကုဇ္ဈနသီလော မဟာကောဓော။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလံ ပုစ္ဆိတွာပိ ဓမ္မေန ပုဂ္ဂလံ ဒဿေတုံ တတ္ထ ကတမော ကောဓောတိအာဒိမာဟ။ ဥပနာဟီနိဒ္ဒေသာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကောဓော ကုဇ္ဈနာတိအာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ တထာ ဥပနာဟီနိဒ္ဒေသာဒီသု ပုဗ္ဗကာလံ ကောဓောတိအာဒီနိ။ အယံ ကောဓော အပ္ပဟီနောတိ အယံ ဧတ္တကော ကောဓော ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ဝါ တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန ဝါ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန ဝါ အပ္ပဟီနော။ ပရတော ဥပနာဟာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၅၃။ အဟိရိကနိဒ္ဒေသာဒီသု – ဣမိနာ အဟိရိကေနာတိ ဣမိနာ ဧဝံပကာရေန အဟိရိကဓမ္မေန သမန္နာဂတော။ ဣမိနာ အနောတ္တပ္ပေနာတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၆၃။ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနောတိ အဇ္ဈတ္တဗန္ဓနော။ ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနောတိ ဗဟိဒ္ဓါဗန္ဓနော။ တေ ဥဘောပိ ဝစ္ဆကသာလူပမာယ ဒီပေတဗ္ဗာ။ ဝစ္ဆကသာလာယ ဟိ အန္တော ဗဒ္ဓါ အန္တောယေဝ သယိတဝစ္ဆကော ဝိယ ဣဓဋ္ဌကသောတာပန္နသကဒါဂါမိနော။ တေသဉှိ ဗန္ဓနမ္ပိ ဣဓေဝ၊ သယမ္ပိ ဣဓေဝ။ အန္တော ဗဒ္ဓါ ပန ဗဟိ သယိတဝစ္ဆကော ဝိယ ရူပါရူပဘဝေ သောတာပန္နသကဒါဂါမိနော။ တေသဉှိ ဗန္ဓနမေဝ ဣဓ၊ သယံ ပန ဗြဟ္မလောကေ ဌိတာ။ ဗဟိ ဗဒ္ဓါ ဗဟိ သယိတဝစ္ဆကော ဝိယ ရူပါရူပဘဝေ အနာဂါမီ။ တဿ ဟိ ဗန္ဓနမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါ၊ သယမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါဝ။ ဗဟိ ဗဒ္ဓါ ပန အန္တောသယိတဝစ္ဆကော ဝိယ ဣဓဋ္ဌကအနာဂါမီ။ တဿ ဟိ ဗန္ဓနံ ရူပါရူပဘဝေသု၊ သယံ ပန ဣဓ ဌိတော။

၆၅။ အက္ကောဓနနိဒ္ဒေသာဒီသု – ပဟီနောတိ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ဝါ၊ တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန ဝါ၊ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန ဝါ ပဟီနော။

၈၃။ ဒုလ္လဘနိဒ္ဒေသေ – ဒုလ္လဘာတိ န သုလဘာ။ ပုဗ္ဗကာရီတိ ပဌမမေဝ ကာရကော။ ကတဝေဒီတိ ကတံ ဝေဒေတိ၊ ဝိဒိတံ ပါကဋံ ကရောတိ။ တေ အဂါရိယာနဂါရိယေဟိ ဒီပေတဗ္ဗာ။ အဂါရိယေသု ဟိ မာတာပိတရော ပုဗ္ဗကာရိနော နာမ။ ပုတ္တဓီတရော ပန မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂန္တာ အဘိဝါဒနာဒီနိ တေသံ ကုရုမာနာ ကတဝေဒိနော နာမ။ အနဂါရိယေသု အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ပုဗ္ဗကာရိနော နာမ။ အန္တေဝါသိကသဒ္ဓိဝိဟာရိကာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ ပဋိဇဂ္ဂန္တာ အဘိဝါဒနာဒီနိ တေသံ ကုရုမာနာ ကတဝေဒိနော နာမ။ တေသံ အာဝိဘာဝတ္ထာယ ဥပဇ္ဈာယပေါသကသောဏတ္ထေရာဒီနံ ဝတ္ထူနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။

အပရော နယော – ပရေန အကတေယေဝ ဥပကာရေ အတ္တနိ ကတံ ဥပကာရံ အနပေက္ခိတွာ ကာရကော ပုဗ္ဗကာရီ၊ သေယျထာပိ မာတာပိတရော စေဝ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ စ။ သော ဒုလ္လဘော၊ သတ္တာနံ တဏှာဘိဘူတတ္တာ။ ပရေန ကတဿ ဥပကာရဿ အနုရူပပ္ပဝတ္တိံ အတ္တနိ ကတံ ဥပကာရံ ဥပကာရတော ဇာနန္တော၊ ဝေဒိယန္တော၊ ကတညုကတဝေဒီ။ သေယျထာပိ မာတာပိတုအာစရိယုပဇ္ဈာယေသု သမ္မာ ပဋိပန္နော။ သောပိ ဒုလ္လဘော၊ သတ္တာနံ အဝိဇ္ဇာဘိဘူတတ္တာ။

အပိစ – အကာရဏဝစ္ဆလော ပုဗ္ဗကာရီ၊ သကာရဏဝစ္ဆလော ကတညုကတဝေဒီ။ ‘ကရိဿတိ မေ’တိ ဧဝမာဒိကာရဏနိရပေက္ခကိရိယော ပုဗ္ဗကာရီ။ ‘ကရိဿတိ မေ’တိ ဧဝမာဒိကာရဏသာပေက္ခကိရိယော ကတညုကတဝေဒီ။ တမောဇောတိပရာယဏော ပုဗ္ဗကာရီ၊ ဇောတိဇောတိပရာယဏော ကတညုကတဝေဒီ။ ဒေသေတာ ပုဗ္ဗကာရီ၊ ပဋိပဇ္ဇိတာ ကတညုကတဝေဒီ။ သဒေဝကေ လောကေ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပုဗ္ဗကာရီ၊ အရိယသာဝကော ကတညုကတဝေဒီတိ။ ဒုကနိပါတဋ္ဌကထာယံ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၁၂၀) ပန – ‘‘‘ပုဗ္ဗကာရီ’တိ ပဌမံ ဥပကာရဿ ကာရကော၊ ‘ကတညုကတဝေဒီ’တိ တေန ကတံ ဉတွာ ပစ္ဆာ ကာရကော။ တေသု ပုဗ္ဗကာရီ ဣဏံ ဒေမီတိ သညံ ကရောတိ၊ ပစ္ဆာကာရကော ‘ဣဏံ ဇီရာပေမီ’တိ သညံ ကရောတီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။

၈၄။ ဒုတ္တပ္ပယနိဒ္ဒေသေ – ဒုတ္တပ္ပယာတိ အတပ္ပယာ၊ န သက္ကာ ကေနစိ တပ္ပေတုံ။ ယော ဟိ ဥပဋ္ဌာကကုလံ ဝါ ဉာတိကုလံ ဝါ နိဿာယ ဝသမာနော စီဝရေ ဇိဏ္ဏေ တေဟိ ဒိန္နံ စီဝရံ နိက္ခိပတိ၊ န ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ပုနပ္ပုနံ ဒိန္နမ္ပိ ဂဟေတွာ နိက္ခိပတေဝ။ ယော စ တေနေဝ နယေန လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ဝိဿဇ္ဇေတိ ပရဿ ဒေတိ။ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓမ္ပိ တထေဝ ကရောတိ။ ဣမေ ဒွေ ပုဂ္ဂလာ သကဋေဟိပိ ပစ္စယေ ဥပနေန္တေန တပ္ပေတုံ န သက္ကာတိ ဒုတ္တပ္ပယာ နာမ။

၈၅။ သုတပ္ပယနိဒ္ဒေသေ – န ဝိဿဇ္ဇေတီတိ အတ္တနော အကတွာ ပရဿ န ဒေတိ။ အတိရေကေ ပန သတိ န နိက္ခိပတိ ပရဿ ဒေတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယော ပန ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကကုလာ ဝါ ဉာတိကုလာ ဝါ ဇိဏ္ဏစီဝရော သာဋကံ လဘိတွာ စီဝရံ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ န နိက္ခိပတိ၊ အဂ္ဂဠံ ဒတွာ ပါရုပန္တောပိ ပုန ဒိယျမာနေ သဟသာ န ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ယော စ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ပရေသံ န ဒေတိ။ ဣမေ ဒွေပိ သုခေန သက္ကာ တပ္ပေတုန္တိ သုတပ္ပယာ နာမာတိ။

၈၆။ အာသဝါတိ ကိလေသာ။ န ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗံ ကုက္ကုစ္စာယတီတိ န ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗယုတ္တကံ ကုက္ကုစ္စာယတိ။ သူကရမံသံ လဘိတွာ အစ္ဆမံသန္တိ ကုက္ကုစ္စာယတိ၊ မိဂမံသံ၊ လဘိတွာ ဒီပိမံသန္တိ ကုက္ကုစ္စာယတိ။ ကာလေ သန္တေယေဝ ‘ကာလော နတ္ထီ’တိ၊ အပ္ပဝါရေတွာဝ ‘ပဝါရိတောသ္မီ’တိ၊ ပတ္တေ ရဇသ္မိံ အပတိတေယေဝ ‘ပတိတ’န္တိ၊ အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ မစ္ဆမံသေ အကတေယေဝ ‘မံ ဥဒ္ဒိဿ ကတ’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယတိ။ ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗံ န ကုက္ကုစ္စာယတီတိ ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗယုတ္တကံ န ကုက္ကုစ္စာယတိ။ အစ္ဆမံသံ လဘိတွာ သူကရမံသန္တိ န ကုက္ကုစ္စာယတိ…ပေ… အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ မစ္ဆမံသေ ကတေ ‘မံ ဥဒ္ဒိဿ ကတ’န္တိ န ကုက္ကုစ္စာယတိ ။ အင်္ဂုတ္တရဋ္ဌကထာယံ ပန – ‘‘‘န ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗ’န္တိ သင်္ဃဘောဂဿ အပဋ္ဌပနံ အဝိစာရဏံ န ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗံ နာမ၊ တံ ကုက္ကုစ္စာယတိ။ ‘ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗ’န္တိ တဿေဝ ပဋ္ဌပနံ ဝိစာရဏံ၊ တံ န ကုက္ကုစ္စာယတီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။ ဣမေသန္တိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သုဘူမိယံ တိဏလတာဒီနိ ဝိယ ရတ္တိမ္ပိ ဒိဝါပိ အာသဝါ ဝဍ္ဎန္တိယေဝ။ သုက္ကပက္ခေ ကပ္ပိယမံသံ လဘိတွာ ကပ္ပိယမံသန္တွေဝ ဂဏှန္တော န ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗံ န ကုက္ကုစ္စာယတိ နာမာတိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၈၈။ ဟီနာဓိမုတ္တောတိ ဟီနဇ္ဈာသယော။ ဒုဿီလောတိ နိဿီလော။ ပါပဓမ္မောတိ လာမကဓမ္မော။

၈၉။ ပဏီတာဓိမုတ္တောတိ ပဏီတဇ္ဈာသယော။ ကလျာဏဓမ္မောတိ ဘဒ္ဒကဓမ္မော၊ သုစိဓမ္မော၊ သုန္ဒရဓမ္မော။

၉၀။ တိတ္တောတိ သုဟိတော ပရိယောသိတော။ တပ္ပေတာတိ အညေသမ္ပိ တိတ္တိကရော။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ ယေ စ တထာဂတသာဝကာတိ ဧတ္ထ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ နဝဟိ လောကုတ္တရဓမ္မေဟိ သယံ တိတ္တာ ပရိပုဏ္ဏာ။ အညေ ပန တပ္ပေတုံ န သက္ကောန္တိ။ တေသဉှိ ဓမ္မကထာယ အဘိသမယော န ဟောတိ။ သာဝကာနံ ပန ဓမ္မကထာယ အပရိမာဏာနမ္ပိ ဒေဝမနုဿာနံ အဘိသမယော ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ယသ္မာ ပန တေ ဓမ္မံ ဒေသေန္တာ န အတ္တနော ဝစနံ ကတွာ ကထေန္တိ၊ ဗုဒ္ဓါနံ ဝစနံ ကတွာ ကထေန္တိ။ သောတုံ နိသိန္နပရိသာပိ ‘အယံ ဘိက္ခု န အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မံ ကထေတိ၊ ဗုဒ္ဓေဟိ ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မံ ကထေတီ’တိ စိတ္တီကာရံ ကရောတိ။ ဣတိ သော စိတ္တီကာရော ဗုဒ္ဓါနံယေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ တတ္ထ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါဝ တပ္ပေတာ နာမ။ ယထာ ဟိ ‘အသုကဿ နာမ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဒေထာ’တိ ရညာ အာဏတ္တာ ကိဉ္စာပိ အာနေတွာ ဒေန္တိ၊ အထ ခေါ ရာဇာဝ တတ္ထ ဒါယကော။ ယေဟိပိ လဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တေ ‘ရညာ အမှာကံ ဌာနန္တရံ ဒိန္နံ၊ ဣဿရိယဝိဘဝေါ ဒိန္နော’တွေဝ ဂဏှန္တိ၊ န ရာဇပုရိသေဟီတိ။ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒုကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၃။ တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၁။ တိကနိဒ္ဒေသေ – ဒုဿီလောတိ နိဿီလော။ ပါပဓမ္မောတိ လာမကဓမ္မော။ သီလဝိပတ္တိယာ ဝါ ဒုဿီလော၊ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ပါပဓမ္မော ။ ကာယဝစီသံဝရဘေဒေန ဒုဿီလော၊ သေသသံဝရဘေဒေန ပါပဓမ္မော။ အသုဒ္ဓပယောဂတာယ ဒုဿီလော၊ အသုဒ္ဓါသယတာယ ပါပဓမ္မော။ ကုသလသီလဝိရဟေန ဒုဿီလော၊ အကုသလသီလသမန္နာဂမေန ပါပဓမ္မော။ အသုစီတိ အသုစီဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ သမန္နာဂတော။ သင်္ကဿရသမာစာရောတိ သင်္ကာယ ပရေဟိ သရိတဗ္ဗသမာစာရော။ ကိဉ္စိဒေဝ အသာရုပ္ပံ ဒိသွာ ‘ဣဒံ ဣမိနာ ကတံ ဘဝိဿတီ’တိ ဧဝံ ပရေဟိ အာသင်္ကနီယသမာစာရော၊ အတ္တနောယေဝ ဝါ သင်္ကာယ သရိတဗ္ဗသမာစာရော – သာသင်္ကသမာစာရောတိ အတ္ထော။ တဿ ဟိ ဒိဝါဋ္ဌာနာဒီသု သန္နိပတိတွာ ကိဉ္စိဒေဝ မန္တယန္တေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘ဣမေ ဧကတော ဟုတွာ မန္တေန္တိ၊ ကစ္စိ နု ခေါ မယာ ကတကမ္မံ ဇာနိတွာ မန္တေန္တီ’တိ ဧဝံ သာသင်္ကသမာစာရော ဟောတိ။

ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တောတိ ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗယုတ္တကေန ပါပကမ္မေန သမန္နာဂတော။ အဿမဏော သမဏပဋိညောတိ အဿမဏော ဟုတွာဝ သမဏပတိရူပကတာယ ‘သမဏော အဟ’န္တိ ဧဝံ ပဋိညော။ အဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရိပဋိညောတိ အညေ ဗြဟ္မစာရိနော သုနိဝတ္ထေ သုပါရုတေ သုမ္ဘကပတ္တဓရေ ဂါမနိဂမဇနပဒရာဇဓာနီသု ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တေ ဒိသွာ သယမ္ပိ တာဒိသေန အာကာရေန တထာ ပဋိပဇ္ဇနတော ‘အဟံ ဗြဟ္မစာရီ’တိ ပဋိညံ ဒေန္တော ဝိယ ဟောတိ။ ‘အဟံ ဘိက္ခူ’တိ ဝတွာ ဥပေါသထဂ္ဂါဒီနိ ပဝိသန္တော ပန ဗြဟ္မစာရိပဋိညော ဟောတိယေဝ၊ တထာ သင်္ဃိကံ လာဘံ ဂဏှန္တော။ အန္တောပူတီတိ ပူတိနာ ကမ္မေန အန္တော အနုပဝိဋ္ဌော၊ နိဂ္ဂုဏတာယ ဝါ ဂုဏသာရဝိရဟိတတ္တာ အန္တောပူတိ။ အဝဿုတောတိ ရာဂါဒီဟိ တိန္တော။ ကသမ္ဗုဇာတောတိ သဉ္ဇာတရာဂါဒိကစဝရော။ အထ ဝါ ကသမ္ဗု ဝုစ္စတိ တိန္တကုဏပဂတံ ကသဋဥဒကံ။ ဣမသ္မိဉ္စ သာသနေ ဒုဿီလော နာမ ဇိဂုစ္ဆနီယတ္တာ တိန္တကုဏပကသဋဥဒကသဒိသော။ တသ္မာ ကသမ္ဗု ဝိယ ဇာတောတိ ကသမ္ဗုဇာတော။

တဿ န ဧဝံ ဟောတီတိ ကသ္မာ န ဟောတိ? ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတေန သက္ကာ ဘဝေယျ အရဟတ္တံ လဒ္ဓုံ၊ တဿာ ပတိဋ္ဌာယ ဘိန္နတ္တာ။ ယထာ ဟိ စဏ္ဍာလကုမာရကဿ ‘အသုကော နာမ ခတ္တိယကုမာရော ရဇ္ဇေ အဘိသိတ္တော’တိ သုတွာပိ၊ ယသ္မိံ ကုလေ ပစ္စာဇာတာ အဘိသေကံ ပါပုဏန္တိ၊ တသ္မိံ ကုလေ အပစ္စာဇာတတ္တာ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကုဒါဿု နာမာဟမ္ပိ သော ခတ္တိယကုမာရော ဝိယ အဘိသေကံ ပါပုဏေယျ’န္တိ၊ ဧဝမေဝ ဒုဿီလဿ ‘အသုကော နာမ ဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပတ္တော’တိ သုတွာပိ၊ ယသ္မိံ သီလေ ပတိဋ္ဌိတေန အရဟတ္တံ ပတ္တဗ္ဗံ၊ တဿ အဘာဝတော ‘ကုဒါဿု နာမာဟမ္ပိ သော သီလဝါ ဝိယ အရဟတ္တံ ပါပုဏေယ’န္တိ န ဧဝံ ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အရဟတ္တာသာယ အဘာဝါ နိရာသောတိ ဝုစ္စတိ။

၉၂။ တဿ ဧဝံ ဟောတီတိ ကသ္မာ ဟောတိ? ယသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေန သက္ကာ ဘဝေယျ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ၊ တဿာ ပတိဋ္ဌာယ ထိရတ္တာ။ ယထာ ဟိ သုဇာတဿ ခတ္တိယကုမာရဿ ‘အသုကော နာမ ခတ္တိယကုမာရော ရဇ္ဇေ အဘိသိတ္တော’တိ သုတွာဝ ယသ္မိံ ကုလေ ပစ္စာဇာတာ အဘိသေကံ ပါပုဏန္တိ၊ တသ္မိံ ပစ္စာဇာတဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကုဒါဿု နာမာဟမ္ပိ၊ သော ကုမာရော ဝိယ အဘိသေကံ ပါပုဏေယျ’န္တိ ဧဝမေဝ သီလဝတော ‘အသုကော နာမ ဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပတ္တော’တိ သုတွာဝ ယသ္မိံ သီလေ ပတိဋ္ဌိတေန အရဟတ္တံ ပတ္တဗ္ဗံ၊ တဿာ ပတိဋ္ဌာယ ထိရတ္တာ – ‘ကုဒါဿု နာမာဟမ္ပိ သော ဘိက္ခု ဝိယ အရဟတ္တံ ပါပုဏေယျ’န္တိ ဧဝံ ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အာသံသော နာမ ဝုစ္စတိ။ သော ဟိ အရဟတ္တံ အာသံသတိ ပတ္ထေတီတိ အာသံသော။

၉၃။ ယာ ဟိဿ ပုဗ္ဗေ အဝိမုတ္တဿာတိ ယာ တဿ ခီဏာသဝဿ ပုဗ္ဗေ အရဟတ္တဝိမုတ္တိယာ အဝိမုတ္တဿ ဝိမုတ္တာသာ အဟောသိ၊ သာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ၊ တသ္မာ န ဧဝံ ဟောတိ။ ယထာ ဟိ အဘိသိတ္တဿ ခတ္တိယဿ ‘အသုကော နာမ ခတ္တိယကုမာရော ရဇ္ဇေ အဘိသိတ္တော’တိ သုတွာ ဧကဿ ရညော ဒွိန္နံ ရဇ္ဇာဘိသေကာနံ ဒွိန္နံ သေတစ္ဆတ္တာနံ အဘာဝါ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ကုဒါဿု နာမာဟမ္ပိ သော ကုမာရော ဝိယ အဘိသေကံ ပါပုဏေယျ’’န္တိ၊ ဧဝမေဝ ခီဏာသဝဿ ‘အသုကော နာမ ဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပတ္တော’တိ သုတွာ၊ ဒွိန္နံ အရဟတ္တာနံ အဘာဝါ – ‘ကုဒါဿု နာမာဟမ္ပိ သော ဘိက္ခု ဝိယ အရဟတ္တံ ပါပုဏေယျ’န္တိ န ဧဝံ ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အရဟတ္တာသာယ ဝိဂတတ္တာ ဝိဂတာသောတိ ဝုစ္စတိ။

၉၄။ ဂိလာနူပမနိဒ္ဒေသေ – ယာယ ဥပမာယ တေ ဂိလာနူပမာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တံ တာဝ ဥပမံ ဒဿေတုံ တယော ဂိလာနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သပ္ပာယာနီတိ ဟိတာနိ ဝုဒ္ဓိကရာနိ။ ပတိရူပန္တိ အနုစ္ဆဝိကံ။ နေဝ ဝုဋ္ဌာတိ တမှာ အာဗာဓာတိ ဣမိနာ အတေကိစ္ဆေန ဝါတာပမာရာဒိနာ ရောဂေန သမန္နာဂတော နိဋ္ဌပ္ပတ္တော ဂိလာနော ကထိတော။ ဝုဋ္ဌာတိ တမှာ အာဗာဓာတိ ဣမိနာ ခိပိတကစ္ဆုတိဏပုပ္ဖကဇရာဒိပ္ပဘေဒေါ အပ္ပမတ္တကာဗာဓော ကထိတော။

လဘန္တောသပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ နော အလဘန္တောတိ ဣမိနာ ပန ယေသံ ပဋိဇဂ္ဂနေန ဖာသုကံ ဟောတိ၊ သဗ္ဗေပိ တေ အာဗာဓာ ကထိတာ။ ဧတ္ထ စ ပတိရူပေါ ဥပဋ္ဌာကော နာမ ဂိလာနုပဋ္ဌာကအင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ပဏ္ဍိတော ဒက္ခော အနလသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဂိလာနုပဋ္ဌာကော အနုညာတောတိ ‘ဘိက္ခုသင်္ဃေန ဒါတဗ္ဗော’တိ အနုညာတော။ တသ္မိဉှိ ဂိလာနေ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ယာပေတုံ အသက္ကောန္တေ ဘိက္ခုသင်္ဃေန တဿ ဘိက္ခုနော ‘ဧကော ဘိက္ခု စ သာမဏေရော စ ဣမံ ပဋိဇဂ္ဂထာ’တိ အပလောကေတွာ ဒါတဗ္ဗာ။ ယာဝ ပန တေ တံ ပဋိဇဂ္ဂန္တိ၊ တာဝ ဂိလာနဿ စ တေသဉ္စ ဒွိန္နံ ယေနတ္ထော သဗ္ဗံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿေဝ ဘာရော။ အညေပိ ဂိလာနာ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗာတိ ဣတရေပိ ဒွေ ဂိလာနာ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ ကိံ ကာရဏာ? ယောပိ ဟိ နိဋ္ဌပ္ပတ္တဂိလာနော၊ သော အနုပဋ္ဌိယမာနော ‘သစေ မံ ပဋိဇဂ္ဂေယျုံ၊ ဖာသုကံ မေ ဘဝေယျ၊ န ခေါ ပန မံ ပဋိဇဂ္ဂန္တီ’တိ မနောပဒေါသံ ကတွာ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တေယျ။ ပဋိဇဂ္ဂိယမာနဿ ပန ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယံ ကတ္တဗ္ဗံ တံ သဗ္ဗံ ကတံ၊ မယှံ ပန ကမ္မဝိပါကော ဤဒိသော’တိ သော ဘိက္ခုသင်္ဃေ မေတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ယော ပန အပ္ပမတ္တကေန ဗျာဓိနာ သမန္နာဂတော လဘန္တောပိ အလဘန္တောပိ ဝုဋ္ဌာတိယေဝ၊ တဿ ဝိနာပိ ဘေသဇ္ဇေန ဝူပသမနကဗျာဓိ ဘေသဇ္ဇေ ကတေ ခိပ္ပတရံ ဝူပသမ္မတိ။ တတော သော ဗုဒ္ဓဝစနံ ဝါ ဥဂ္ဂဏှိတုံ သမဏဓမ္မံ ဝါ ကာတုံ သက္ခိဿတိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန အညေပိ ဂိလာနာ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ။

နေဝ ဩက္ကမတီတိ နေဝ ပဝိသတိ။ နိယာမံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တန္တိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု မဂ္ဂနိယာမသင်္ခါတံ သမ္မတ္တံ။ ဣမိနာ ပဒပရမော ပုဂ္ဂလော ကထိတော။ ဒုတိယဝါရေန ဥဂ္ဃဋိတညူ ဂဟိတော သာသနေ နာဠကတ္ထေရသဒိသော ။ ဗုဒ္ဓန္တရေ ဧကဝါရံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ ဩဝါဒံ လဘိတွာ ပဋိဝိဒ္ဓပစ္စေကဗောဓိဉာဏော စ။ တတိယဝါရေန ဝိပဉ္စိတညူ ပုဂ္ဂလော ကထိတော။ နေယျော ပန တန္နိဿိတောဝ ဟောတိ။

ဓမ္မဒေသနာ အနုညာတာတိ မာသဿ အဋ္ဌ ဝါရေ ဓမ္မကထာ အနုညာတာ။ အညေသမ္ပိ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗောတိ ဣတရေသမ္ပိ ဓမ္မော ကထေတဗ္ဗော။ ကိံ ကာရဏာ? ပဒပရမဿ ဟိ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ အသက္ကောန္တဿာပိ အနာဂတေ ပစ္စယော ဘဝိဿတိ။ ယော ပန တထာဂတဿ ရူပဒဿနံ လဘန္တောပိ အလဘန္တောပိ ဓမ္မဝိနယဉ္စ သဝနာယ လဘန္တောပိ အလဘန္တောပိ ဓမ္မံ အဘိသမေတိ၊ သော အလဘန္တော န တာဝ အဘိသမေတိ၊ လဘန္တော ပန ခိပ္ပမေဝ အဘိသမေဿတီတိ ဣမိနာ ကာရဏေန တေသံ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ တတိယဿ ပန ပုနပ္ပုနံ ဒေသေတဗ္ဗောဝ။ ကာယသက္ခိဒိဋ္ဌပ္ပတ္တသဒ္ဓါဝိမုတ္တာ ဟေဋ္ဌာ ကထိတာယေဝ။

၉၈။ ဂူထဘာဏီအာဒီသု – သဘဂ္ဂတောတိ သဘာယံ ဌိတော။ ပရိသဂ္ဂတောတိ ဂါမပရိသာယ ဌိတော။ ဉာတိမဇ္ဈဂတောတိ ဒါယာဒါနံ မဇ္ဈေ ဌိတော။ ပူဂမဇ္ဈဂတောတိ သေဏီနံ မဇ္ဈေ ဌိတော။ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတောတိ ရာဇကုလဿ မဇ္ဈေ မဟာဝိနိစ္ဆယေ ဌိတော။ အဘိနီတောတိ ပုစ္ဆနတ္ထာယ နီတော။ သက္ခိပုဋ္ဌောတိ သက္ခိံ ကတွာ ပုစ္ဆိတော။ ဧဟမ္ဘော ပုရိသာတိ အာလပနမေတံ။ အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါတိ အတ္တနော ဝါ ပရဿ ဝါ ဟတ္ထပါဒါဒိဟေတု ဝါ ဓနဟေတု ဝါ။ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါတိ ဧတ္ထ အာမိသန္တိ လာဘော အဓိပ္ပေတော။ ကိဉ္စိက္ခန္တိ ယံ ဝါ တံ ဝါ အပ္ပမတ္တကံ။ အန္တမသော တိတ္တိရဝဋ္ဋကသပ္ပိပိဏ္ဍနဝနီတပိဏ္ဍာဒိအပ္ပမတ္တကဿာပိ လဉ္ဇဿ ဟေတူတိ အတ္ထော။ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတီတိ ဇာနန္တောယေဝ မုသာဝါဒံ ကတ္တာ ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဂူထသဒိသဝစနတ္တာ ဂူထဘာဏီတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ ဂူထံ နာမ မဟာဇနဿ အနိဋ္ဌံ ဟောတိ အကန္တံ၊ ဧဝမေဝ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝစနံ ဒေဝမနုဿာနံ အနိဋ္ဌံ ဟောတိ အကန္တံ။

၉၉။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ပုပ္ဖသဒိသဝစနတ္တာ ပုပ္ဖဘာဏီတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ ဖုလ္လာနိ ဝဿိကာနိ ဝါ အဓိမုတ္တကာနိ ဝါ မဟာဇနဿ ဣဋ္ဌာနိ ကန္တာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝမေဝ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝစနံ ဒေဝမနုဿာနံ ဣဋ္ဌံ ဟောတိ ကန္တံ။

၁၀၀။ နေလာတိ ဧလံ ဝုစ္စတိ ဒေါသော။ နာဿာ ဧလန္တိ နေလာ။ နိဒ္ဒေါသာတိ အတ္ထော၊ ‘‘နေလင်္ဂေါ သေတပစ္ဆာဒေါ’’တိ (ဥဒါ။ ၆၅) ဧတ္ထ ဝုတ္တနေလံ ဝိယ။ ကဏ္ဏသုခါတိ ဗျဉ္ဇနမဓုရတာယ ကဏ္ဏာနံ သုခါ။ သူစိဝိဇ္ဈနံ ဝိယ ကဏ္ဏသူလံ န ဇနေတိ။ အတ္ထမဓုရတာယ သကလသရီရေ ကောပံ အဇနေတွာ ပေမံ ဇနေတီတိ ပေမနီယာ။ ဟဒယံ ဂစ္ဆတိ အပ္ပဋိဟညမာနာ သုခေန စိတ္တံ ပဝိသတီတိ ဟဒယင်္ဂမာ။ ဂုဏပရိပုဏ္ဏတာယ ပုရေ ဘဝါတိ ပေါရီ။ ပုရေ သံဝဍ္ဎနာရီ ဝိယ သုကုမာရာတိပိ ပေါရီ။ ပုရဿ ဧသာတိပိ ပေါရီ။ နဂရဝါသီနံ ကထာတိ အတ္ထော။ နဂရဝါသိနော ဟိ ယုတ္တကထာ ဟောန္တိ။ ပိတိမတ္တံ ပိတာတိ၊ မာတိမတ္တံ မာတာတိ၊ ဘာတိမတ္တံ ဘာတာတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝရူပီ ကထာ ဗဟုနော ဇနဿ ကန္တာ ဟောတီတိ ဗဟုဇနကန္တာ။ ဗဟုဇနဿ ကန္တဘာဝေနေဝ ဗဟုနော ဇနဿ မနာပါ စိတ္တဝုဒ္ဓိကရာတိ ဗဟုဇနမနာပါ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော မဓုဘာဏီတိ ဝုစ္စတိ။ မုဒုဘာဏီတိပိ ပါဌော။ ဥဘယတ္ထာပိ မဓုရဝစနောတိ အတ္ထော။ ယထာ ဟိ စတုမဓုရံ နာမ မဓုရံ ပဏီတံ၊ ဧဝမေဝ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝစနံ ဒေဝမနုဿာနံ မဓုရံ ဟောတိ။

၁၀၁။ အရုကူပမစိတ္တာဒီသု – အဘိသဇ္ဇတီတိ လဂ္ဂတိ။ ကုပ္ပတီတိ ကောပဝသေန ကုပ္ပတိ။ ဗျာပဇ္ဇတီတိ ပကတိဘာဝံ ပဇဟတိ၊ ပူတိကော ဟောတိ။ ပတိတ္ထီယတီတိ ထိနဘာဝံ ထဒ္ဓဘာဝဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ ကောပန္တိ ဒုဗ္ဗလကောဓံ။ ဒေါသန္တိ ဒုဿနဝသေန တတော ဗလဝတရံ။ အပ္ပစ္စယန္တိ အတုဋ္ဌာကာရံ ဒေါမနဿံ။ ဒုဋ္ဌာရုကောတိ ပုရာဏဝဏော။ ကဋ္ဌေနာတိ ဒဏ္ဍကကောဋိယာ။ ကဌလာယာတိ ကပါလေန။ အာသဝံ ဒေတီတိ အပရာပရံ သဝတိ။ ပုရာဏဝဏော ဟိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဧဝ ပုဗ္ဗံ လောဟိတံ ယူသန္တိ ဣမာနိ တီဏိ သဝတိ ၊ ဃဋ္ဋိတော ပန တာနိ အဓိကတရံ သဝတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါတိ ဧတ္ထ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ၊ ဒုဋ္ဌာရုကော ဝိယ ဟိ ကောဓနော ပုဂ္ဂလော။ တဿ အတ္တနော ဓမ္မတာယ သဝနံ ဝိယ ကောဓနဿပိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဥဒ္ဓုမာတကဿ ဝိယ စဏ္ဍိကတဿ စရဏံ။ ကဋ္ဌေန ဝါ ကဌလာယ ဝါ ဃဋ္ဋနံ ဝိယ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဝစနံ ဘိယျောသော မတ္တာယ သဝနံ ဝိယ ‘မာဒိသံ နာမ ဧသ ဧဝံ ဝဒတီ’တိ ဘိယျောသော မတ္တာယ ဥဒ္ဓုမာယနဘာဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အရုကူပမစိတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ပုရာဏဝဏသဒိသစိတ္တောတိ အတ္ထော။

၁၀၂။ ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယာတိ ရတ္တိံ စက္ခုဝိညာဏုပ္ပတ္တိနိဝါရဏေန အန္ဓဘာဝကရဏေ ဗဟလတမေ။ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယာတိ ဝိဇ္ဇုပ္ပတ္တိက္ခဏေ။ ဣဓာပိ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – စက္ခုမာ ပုရိသော ဝိယ ဟိ ယောဂါဝစရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အန္ဓကာရံ ဝိယ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝဇ္ဈာ ကိလေသာ။ ဝိဇ္ဇုသဉ္စရဏံ ဝိယ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏဿ ဥပ္ပတ္တိကာလော။ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယ စက္ခုမတော ပုရိသဿ သာမန္တာ ရူပဒဿနံ ဝိယ သောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ နိဗ္ဗာနဒဿနံ။ ပုန အန္ဓကာရာဝတ္ထရဏံ ဝိယ သကဒါဂါမိမဂ္ဂဝဇ္ဈာ ကိလေသာ။ ပုန ဝိဇ္ဇုသဉ္စရဏံ ဝိယ သကဒါဂါမိမဂ္ဂဉာဏဿ ဥပ္ပာဒေါ။ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယ စက္ခုမတော ပုရိသဿ သာမန္တာ ရူပဒဿနံ ဝိယ သကဒါဂါမိမဂ္ဂက္ခဏေ နိဗ္ဗာနဒဿနံ။ ပုန အန္ဓကာရာဝတ္ထရဏံ ဝိယ အနာဂါမိမဂ္ဂဝဇ္ဈာ ကိလေသာ။ ပုန ဝိဇ္ဇုသဉ္စရဏံ ဝိယ အနာဂါမိမဂ္ဂဉာဏဿ ဥပ္ပာဒေါ။ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယ စက္ခုမတော ပုရိသဿ သာမန္တာ ရူပဒဿနံ ဝိယ အနာဂါမိမဂ္ဂက္ခဏေ နိဗ္ဗာနဒဿနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဝိဇ္ဇူပမစိတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣတ္တရကာလောဘာသေန ဝိဇ္ဇုသဒိသစိတ္တောတိ အတ္ထော။

၁၀၃။ ဝဇိရူပမစိတ္တတာယပိ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ဝဇိရံ ဝိယ ဟိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မဏိဂဏ္ဌိပါသာဏဂဏ္ဌိ ဝိယ အရဟတ္တမဂ္ဂဝဇ္ဈာ ကိလေသာ။ ဝဇိရဿ မဏိဂဏ္ဌိံ ဝါ ပါသာဏဂဏ္ဌိံ ဝါ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ အဂမနဘာဝဿ နတ္ထိဘာဝေါ ဝိယ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန အစ္ဆေဇ္ဇာနံ ကိလေသာနံ နတ္ထိဘာဝေါ။ ဝဇိရေန နိဗ္ဗိဒ္ဓဝေဓဿ ပုန အပဋိပူရဏံ ဝိယ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဆိန္နာနံ ကိလေသာနံ ပုန အနုပ္ပာဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဝဇိရူပမစိတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ကိလေသာနံ မူလဃာတကရဏသမတ္ထတာယ ဝဇိရေန သဒိသစိတ္တောတိ အတ္ထော။

၁၀၄။ အန္ဓာဒီသု တထာရူပံ စက္ခု န ဟောတီတိ တထာဇာတိကံ တထာသဘာဝံ ပညာစက္ခု န ဟောတိ။ ဖာတိံ ကရေယျာတိ ဖီတံ ဝဍ္ဎိတံ ကရေယျ။ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇေတိ သဒေါသနိဒ္ဒေါသေ။ ဟီနပ္ပဏီတေတိ အဓမုတ္တမေ။ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေတိ ကဏှသုက္ကာယေဝ အညမညပဋိဗာဟနတော ပဋိပက္ခဝသေန သပ္ပဋိဘာဂါတိ ဝုစ္စန္တိ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ – ကုသလေ ဓမ္မေ ‘ကုသလာ ဓမ္မာ’တိ ယေန ပညာစက္ခုနာ ဇာနေယျ၊ အကုသလေ ဓမ္မေ ‘အကုသလာ ဓမ္မာ’တိ၊ သာဝဇ္ဇာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေသု ပန ကဏှဓမ္မေ ‘သုက္ကသုပ္ပဋိဘာဂါ’တိ၊ သုက္ကဓမ္မေ ‘ကဏှသပ္ပဋိဘာဂါ’တိ ယေန ပညာစက္ခုနာ ဇာနေယျ။ တထာရူပမ္ပိဿ စက္ခု န ဟောတီတိ ဣမိနာ နယေန သေသဋ္ဌာနေသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဘောဂသံဟရဏပညာစက္ခုနော စ သမ္ပရာယိကတ္ထသောဓနပညာစက္ခုနော စ အဘာဝါ အန္ဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ဒုတိယော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဘောဂသံဟရဏပညာစက္ခုနော ဘာဝါ၊ သမ္ပရာယိကတ္ထသောဓနပညာစက္ခုနော ပန အဘာဝါ ဧကစက္ခူတိ ဝုစ္စတိ။ တတိယော ဒွိန္နမ္ပိ ဘာဝါ ဒွိစက္ခူတိ ဝုစ္စတိ။

၁၀၇။ အဝကုဇ္ဇပညာဒီသု ဓမ္မံ ဒေသေန္တီတိ ဥပါသကော ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ အာဂတောတိ အတ္တနော ကမ္မံ ပဟာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ အာဒိကလျာဏန္တိ အာဒိမှိ ကလျာဏံ ဘဒ္ဒကံ အနဝဇ္ဇံ နိဒ္ဒေါသံ ကတွာ ဒေသေန္တိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ ပန အာဒီတိ ပုဗ္ဗပဋ္ဌပနာ။ မဇ္ဈန္တိ ကထာဝေမဇ္ဈံ။ ပရိယောသာနန္တိ သန္နိဋ္ဌာနံ။ ဣတိဿ ဓမ္မံ ကထေန္တာ ပုဗ္ဗပဋ္ဌပနေပိ ကလျာဏံ ဘဒ္ဒကံ အနဝဇ္ဇမေဝ ကတွာ ကထေန္တိ၊ ဝေမဇ္ဈေပိ၊ ပရိယောသာနေပိ။ ဧတ္ထ စ အတ္ထိ ဒေသနာယ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနာနိ၊ အတ္ထိ သာသနဿ။ တတ္ထ ဒေသနာယ တာဝ – စတုပ္ပဒိကဂါထာယ ပဌမပဒံ အာဒိ၊ ဒွေ ပဒါနိ မဇ္ဈံ၊ အဝသာနပဒံ ပရိယောသာနံ။ ဧကာနုသန္ဓိကသုတ္တဿ – နိဒါနံ အာဒိ၊ အနုသန္ဓိ မဇ္ဈံ၊ ဣဒမဝေါစာတိ အပ္ပနာ ပရိယောသာနံ။ အနေကာနုသန္ဓိကဿ – ပဌမော အနုသန္ဓိ အာဒိ ၊ တတော ပရံ ဧကော ဝါ အနေကာ ဝါ မဇ္ဈံ၊ ပစ္ဆိမော ပရိယောသာနံ။ အယံ တာဝ ဒေသနာယ နယော။

သာသနဿ ပန သီလံ အာဒိ၊ သမာဓိ မဇ္ဈံ၊ ဝိပဿနာ ပရိယောသာနံ။ သမာဓိ ဝါ အာဒိ၊ ဝိပဿနာ မဇ္ဈံ၊ မဂ္ဂေါ ပရိယောသာနံ။ ဝိပဿနာ ဝါ အာဒိ၊ မဂ္ဂေါ မဇ္ဈံ၊ ဖလံ ပရိယောသာနံ။ မဂ္ဂေါ ဝါ အာဒိ၊ ဖလံ မဇ္ဈံ၊ နိဗ္ဗာနံ ပရိယောသာနံ ။ ဒွေ ဒွေ ဝါ ကရိယမာနေ သီလသမာဓယော အာဒိ၊ ဝိပဿနာမဂ္ဂါ မဇ္ဈံ၊ ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာနံ။ သာတ္ထန္တိ သာတ္ထကံ ကတွာ ဒေသေန္တိ။ သဗျဉ္ဇနန္တိ အက္ခရပါရိပူရိံ ကတွာ ဒေသေန္တိ။ ကေဝလပရိပုဏ္ဏန္တိ သကလပရိပုဏ္ဏံ အနူနံ ကတွာ ဒေသေန္တိ။ ပရိသုဒ္ဓန္တိ ပရိသုဒ္ဓံ နိဇ္ဇဋံ နိဂ္ဂဏ္ဌိံ ကတွာ ဒေသေန္တိ။ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တီတိ ဧဝံ ဒေသေန္တာ စ သေဋ္ဌစရိယဘူတံ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ပကာသေန္တိ။ နေဝ အာဒိံ မနသိ ကရောတီတိ နေဝ ပုဗ္ဗပဋ္ဌပနံ မနသိ ကရောတိ။ ကုမ္ဘောတိ ဃဋော။ နိက္ကုဇ္ဇောတိ အဓောမုခေါ ဌပိတော။ ဧဝမေဝန္တိ ဧတ္ထ ကုမ္ဘော နိက္ကုဇ္ဇော ဝိယ အဝကုဇ္ဇပညော ပုဂ္ဂလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဥဒကာသိဉ္စနကာလော ဝိယ ဓမ္မဒေသနာယ လဒ္ဓကာလော။ ဥဒကဿ ဝိဝဋ္ဋနကာလော ဝိယ တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နဿ ဥဂ္ဂဟေတုံ အသမတ္ထကာလော။ ဥဒကဿ အသဏ္ဌာနကာလော ဝိယ ဥဋ္ဌဟိတွာ အသလ္လက္ခဏကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အဝကုဇ္ဇပညောတိ ဝုစ္စတိ။ အဓောမုခပညောတိ အတ္ထော။

၁၀၈။ အာကိဏ္ဏာနီတိ ပက္ခိတ္တာနိ။ သတိသမ္မောသာ ပကိရေယျာတိ မုဋ္ဌဿတိတာယ ဝိကိရေယျ။ ဧဝမေဝန္တိ ဧတ္ထ ဥစ္ဆင်္ဂေါ ဝိယ ဥစ္ဆင်္ဂပညော ပုဂ္ဂလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နာနာခဇ္ဇကာနိ ဝိယ နာနပ္ပကာရံ ဗုဒ္ဓဝစနံ။ ဥစ္ဆင်္ဂေ နာနာခဇ္ဇကာနိ ခါဒန္တဿ နိသိန္နကာလော ဝိယ တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နဿ ဥဂ္ဂဟဏကာလော။ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ သတိသမ္မောသာ ဝိကိရဏကာလော ဝိယ တသ္မာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ ဂစ္ဆန္တဿ အသလ္လက္ခဏကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဥစ္ဆင်္ဂပညောတိ ဝုစ္စတိ။ ဥစ္ဆင်္ဂသဒိသပညောတိ အတ္ထော။

၁၀၉။ ဥက္ကုဇ္ဇောတိ ဥပရိမုခေါ ဌပိတော။ သဏ္ဌာတီတိ ပတိဋ္ဌဟတိ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဥပရိမုခေါ ဌပိတော ကုမ္ဘော ဝိယ ပုထုပညော ပုဂ္ဂလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဥဒကဿ အာသိတ္တကာလော ဝိယ ဒေသနာယ လဒ္ဓကာလော။ ဥဒကဿ သဏ္ဌာနကာလော ဝိယ တတ္ထ နိသိန္နဿ ဥဂ္ဂဟဏကာလော။ နော ဝိဝဋ္ဋနကာလော ဝိယ ဥဋ္ဌာယ ဂစ္ဆန္တဿ သလ္လက္ခဏကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ပုထုပညောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိတ္ထာရိကပညောတိ အတ္ထော။

၁၁၀။ အဝီတရာဂါဒီသု – ယထာ သောတာပန္နသကဒါဂါမိနော၊ ဧဝံ ပုထုဇ္ဇနောပိ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု၊ တီသု စ ဘဝေသု အဝီတရာဂေါ။ အဒဗ္ဗတာယ ပန န ဂဟိတော။ ယထာ ဟိ ဆေကော ဝဍ္ဎကီ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရတ္ထံ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော န အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တရုက္ခေ ဆိန္ဒတိ၊ ယေ ပနဿ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရူပဂါ ဟောန္တိ၊ တေယေဝ ဆိန္ဒတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ဘဂဝတာ ဒဗ္ဗဇာတိကာ အရိယာဝ ဂဟိတာ၊ ပုထုဇ္ဇနာ ပန အဒဗ္ဗတာယ န ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကာမေသု ဝီတရာဂေါတိ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဝီတရာဂေါ။ ဘဝေသု အဝီတရာဂေါတိ ရူပါရူပဘဝေသု အဝီတရာဂေါ။

၁၁၃။ ပါသာဏလေခူပမာဒီသု – အနုသေတီတိ အပ္ပဟီနတာယ အနုသေတိ။ န ခိပ္ပံ လုဇ္ဇတီတိ န အန္တရာ နဿတိ၊ ကပ္ပုဋ္ဌာနေနေဝ နဿတိ။ ဧဝမေဝန္တိ ဧဝံ တဿာပိ ပုဂ္ဂလဿ ကောဓော န အန္တရာ ပုနဒိဝသေ ဝါ အပရဒိဝသေ ဝါ နိဗ္ဗာတိ၊ အဒ္ဓနိယော ပန ဟောတိ။ မရဏေနေဝ နိဗ္ဗာတီတိ အတ္ထော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ပါသာဏလေခါ ဝိယ ကုဇ္ဈနဘာဝေန စိရဋ္ဌိတိကတော ပါသာဏလေခူပမောတိ ဝုစ္စတိ။

၁၁၄။ သော စ ခွဿ ကောဓောတိ သော အပ္ပမတ္တကေပိ ကာရဏေ သဟသာ ကုဒ္ဓဿ ကောဓော။ န စိရန္တိ အစိရံ အပ္ပဟီနတာယ နာနုသေတိ။ ယထာ ပန ပထဝိယံ အာကဍ္ဎိတွာ ကတလေခါ ဝါတာဒီဟိ ခိပ္ပံ နဿတိ၊ ဧဝမဿ သဟသာ ဥပ္ပန္နောပိ ကောဓော ခိပ္ပမေဝ နိဗ္ဗာတီတိ အတ္ထော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ပထဝိယံ လေခါ ဝိယ ကုဇ္ဈနဘာဝေန အစိရဋ္ဌိတိကတော ပထဝီလေခူပမောတိ ဝုစ္စတိ။

၁၁၅။ အာဂါဠှေနာတိ အတိဂါဠှေန မမ္မစ္ဆေဒကေန ထဒ္ဓဝစနေန။ ဖရုသေနာတိ န သောတသုခေန။ အမနာပေနာတိ န စိတ္တသုခေန။ သံသန္ဒတီတိ ဧကီဘဝတိ။ သန္ဓိယတီတိ ဃဋယတိ။ သမ္မောဒတီတိ နိရန္တရော ဟောတိ။ အထ ဝါ – သံသန္ဒတီတိ စိတ္တကိရိယာဒီသု စိတ္တေန သမောဓာနံ ဂစ္ဆတိ။ ခီရောဒကံ ဝိယ ဧကီဘာဝံ ဥပေတီတိ အတ္ထော။ သန္ဓိယတီတိ ဌာနဂမနာဒီသု ကာယကိရိယာဒီသု ကာယေန သမောဓာနံ ဂစ္ဆတိ။ တိလတဏ္ဍုလာ ဝိယ မိဿီဘာဝံ ဥပေတီတိ အတ္ထော။ သမ္မောဒတီတိ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီသု ဝစီကိရိယာသု ဝါစာယ သမောဓာနံ ဂစ္ဆတိ။ ဝိပ္ပဝါသဂတောပိ ပိယသဟာယကော ဝိယ ပိယတရဘာဝံ ဥပေတီတိ အတ္ထော။ အပိစ – ကိစ္စကရဏီယေသု တေဟိ သဒ္ဓိံ အာဒိတောဝ ဧကကိရိယဘာဝံ ဥပဂစ္ဆန္တော သံသန္ဒတိ။ ယာဝ မဇ္ဈာ ပဝတ္တန္တော သန္ဓိယတိ၊ ယာဝ ပရိယောသာနာ အနိဝတ္တန္တော သမ္မောဒတီတိပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဥဒကလေခါ ဝိယ ခိပ္ပံ သံသန္ဒနတော ဥဒကလေခူပမောတိ ဝုစ္စတိ။

၁၁၆။ ပေါတ္ထကူပမေသု – ယာယ ဥပမာယ တေ ပေါတ္ထကူပမာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တံ တာဝ ဥပမံ ဒဿေတုံ တယော ပေါတ္ထကာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နဝေါတိ နဝဝါယိမော။ ပေါတ္ထကောတိ သာဏဝါကသာဋကော။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောတိ ဝိဝဏ္ဏော။ ဒုက္ခသမ္ဖဿောတိ ခရသမ္ဖဿော။ အပ္ပဂ္ဃောတိ အတိဗဟုံ အဂ္ဃန္တော ကဟာပဏဂ္ဃနကော ဟောတိ။ မဇ္ဈိမောတိ ပရိဘောဂမဇ္ဈိမော။ သော ဟိ နဝဘာဝံ အတိက္ကမိတွာ ဇိဏ္ဏဘာဝံ အပ္ပတ္တော မဇ္ဈေ ပရိဘောဂကာလေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စ ဒုက္ခသမ္ဖဿော စ အပ္ပဂ္ဃောယေဝ စ ဟောတိ။ အတိဗဟုံ အဂ္ဃန္တော အဍ္ဎံ အဂ္ဃတိ။ ဇိဏ္ဏကာလေ ပန အဍ္ဎမာသကံ ဝါ ကာကဏိကံ ဝါ အဂ္ဃတိ။ ဥက္ခလိပရိမဇ္ဇနန္တိ ကာဠုက္ခလိပရိပုဉ္ဆနံ။

နဝေါတိ ဥပသမ္ပဒါယ ပဉ္စဝဿကာလတော ဟေဋ္ဌာ ဇာတိယာ သဋ္ဌိဝဿောပိ နဝေါယေဝ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယာတိ သရီရဝဏ္ဏေနပိ ဂုဏဝဏ္ဏေနပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယ။ ဒုဿီလဿ ဟိ ပရိသမဇ္ဈေ နိသိန္နဿ နိတ္တေဇတာယ သရီရဝဏ္ဏောပိ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂုဏဝဏ္ဏေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ယေ ခေါ ပနဿာတိ ယေ ခေါ ပန တဿ ဥပဋ္ဌာကာ ဝါ ဉာတိမိတ္တာဒယော ဝါ ဧတံ ပုဂ္ဂလံ သေဝန္တိ။ တေသံ တန္တိ တေသံ ပုဂ္ဂလာနံ ဆ သတ္ထာရေ သေဝန္တာနံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာနံ ဝိယ၊ ဒေဝဒတ္တံ သေဝန္တာနံ ကောကာလိကာဒီနံ ဝိယ စ တံ သေဝနံ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဟောတိ။ မဇ္ဈိမောတိ ပဉ္စဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နဝဝဿကာလာ မဇ္ဈိမော နာမ။ ထေရောတိ ဒသဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ ထေရော နာမ။ ဧဝမာဟံသူတိ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ ကိံ နု ခေါ တုယှန္တိ တုယှံ ဗာလဿ ဘဏိတေန ကော အတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာရူပန္တိ တထာဇာတိကံ တထာသဘာဝံ ဥက္ခေပနီယကမ္မဿ ကာရဏဘူတံ။

၁၁၇။ ကာသိကဝတ္ထူပမေသု – ကာသိကဝတ္ထံ နာမ တယော ကပ္ပာသံသူ ဂဟေတွာ ကန္တိတသုတ္တေန ဝါယိတံ သုခုမဝတ္ထံ။ တံ နဝဝါယိမံ အနဂ္ဃံ ဟောတိ။ ပရိဘောဂမဇ္ဈိမံ ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ သဟဿာနိ အဂ္ဃတိ။ ဇိဏ္ဏကာလေ ပန အဋ္ဌပိ ဒသပိ သဟဿာနိ အဂ္ဃတိ။

တေသံတံ ဟောတီတိ တေသံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါဒယော သေဝန္တာနံ ဝိယ တံ သေဝနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉှိ ဧကံ နိဿာယ ယာဝဇ္ဇကာလာ မုစ္စနကသတ္တာနံ ပမာဏံ နတ္ထိ။ တထာ သာရိပုတ္တတ္ထေရမဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရေ အဝသေသေ စ အသီတိမဟာသာဝကေ နိဿာယ သဂ္ဂံ ဂတသတ္တာနံ ပမာဏံ နတ္ထိ။ ယာဝဇ္ဇကာလာ တေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ ပဋိပန္နသတ္တာနမ္ပိ ပမာဏံ နတ္ထိယေဝ။ အာဓေယျံ ဂစ္ဆတီတိ တဿ မဟာထေရဿ တံ အတ္ထနိဿိတံ ဝစနံ ယထာ ဂန္ဓကရဏ္ဍကေ ကာသိကဝတ္ထံ အာဓာတဗ္ဗတံ ဌပေတဗ္ဗတံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသ္မိံ ဟဒယေ စ အာဓာတဗ္ဗတံ ဌပေတဗ္ဗတမ္ပိ ဂစ္ဆတိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၁၈။ သုပ္ပမေယျာဒီသု – သုခေန ပမေတဗ္ဗောတိ သုပ္ပမေယျော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ။ ဥဒ္ဓတောတိ ဥဒ္ဓစ္စေန သမန္နာဂတော။ ဥန္နဠောတိ ဥဂ္ဂတနဠော၊ တုစ္ဆမာနံ ဥက္ခိပိတွာ ဌိတောတိ အတ္ထော။ စပလောတိ ပတ္တမဏ္ဍနာဒိနာ စာပလ္လေန သမန္နာဂတော။ မုခရောတိ မုခခရော။ ဝိကိဏ္ဏဝါစောတိ အသံယတဝစနော။ အသမာဟိတောတိ စိတ္တေကဂ္ဂတာရဟိတော။ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တောတိ ဘန္တစိတ္တော၊ ဘန္တဂါဝီဘန္တမိဂီသပ္ပဋိဘာဂေါ။ ပါကဋိန္ဒြိယောတိ ဝိဝဋိန္ဒြိယော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ‘သုပ္ပမေယျော’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ ပရိတ္တဿ ဥဒကဿ သုခေန ပမာဏံ ဂယှတိ၊ ဧဝမေဝ ဣမေဟိ အဂုဏင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ သုခေန ပမာဏံ ဂယှတိ။ တေနေသ ‘သုပ္ပမေယျော’တိ ဝုတ္တော။

၁၁၉။ ဒုက္ခေန ပမေတဗ္ဗောတိ ဒုပ္ပမေယျော။ အနုဒ္ဓတာဒီနိ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ‘ဒုပ္ပမေယျော’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ မဟာသမုဒ္ဒဿ ဒုက္ခေန ပမာဏံ ဂယှတိ၊ ဧဝမေဝ ဣမေဟိ ဂုဏင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ ဒုက္ခေန ပမာဏံ ဂယှတိ။ တာဒိသော ‘အနာဂါမီ နု ခေါ၊ ခီဏာသဝေါ နု ခေါ’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ ဂစ္ဆတိ၊ တေနေသ ‘ဒုပ္ပမေယျော’တိ ဝုတ္တော။

၁၂၀။ န သက္ကာ ပမေတုန္တိ အပ္ပမေယျော။ ယထာ ဟိ အာကာသဿ န သက္ကာ ပမာဏံ ဂဟေတုံ၊ ဧဝံ ခီဏာသဝဿ။ တေနေသ ‘အပ္ပမေယျော’တိ ဝုတ္တော။

၁၂၁။ န သေဝိတဗ္ဗာဒီသု – န သေဝိတဗ္ဗောတိ န ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော။ န ဘဇိတဗ္ဗောတိ န အလ္လီယိတဗ္ဗော။ န ပယိရုပါသိတဗ္ဗောတိ န သန္တိကေ နိသီဒနဝသေန ပုနပ္ပုနံ ဥပါသိတဗ္ဗော။ ဟီနောဟောတိ သီလေနာတိအာဒီသု ဥပါဒါယုပါဒါယ ဟီနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ။ ယော ဟိ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခတိ၊ သော ဒသ သီလာနိ ရက္ခန္တေန န သေဝိတဗ္ဗော။ ယော ပန ဒသ သီလာနိ ရက္ခတိ၊ သော စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ရက္ခန္တေန န သေဝိတဗ္ဗော။ အညတြ အနုဒ္ဒယာ အညတြ အနုကမ္ပာတိ ဌပေတွာ အနုဒ္ဒယဉ္စ အနုကမ္ပဉ္စ။ အတ္တနော အတ္ထာယ ဧဝ ဟိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော န သေဝိတဗ္ဗော။ အနုဒ္ဒယာနုကမ္ပာဝသေန ပန တံ ဥပသင်္ကမိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၁၂၂။ သဒိသော ဟောတီတိ သမာနော ဟောတိ။ သီလသာမညဂတာနံ သတန္တိ သီလေန သမာနဘာဝံ ဂတာနံ သန္တာနံ။ သီလကထာ စ နော ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ သမာနသီလာနံ အမှာကံ သီလမေဝ အာရဗ္ဘ ကထာ ဘဝိဿတိ။ သာ စ နော ဖာသု ဘဝိဿတီတိ သာ စ သီလကထာ အမှာကံ ဖာသုဝိဟာရော သုခဝိဟာရော ဘဝိဿတိ။ သာ စ နော ပဝတ္တိနီ ဘဝိဿတီတိ သာ စ အမှာကံ ကထာ ဒိဝသမ္ပိ ကထေန္တာနံ ပဝတ္တိနီ ဘဝိဿတိ၊ န ပဋိဟညိဿတိ။ ဒွီသု ဟိ သီလဝန္တေသု ဧကေန သီလဿ ဝဏ္ဏေ ကထိတေ ဣတရော အနုမောဒတိ၊ တေန တေသံ ကထာ ဖာသု စေဝ ဟောတိ၊ ပဝတ္တိနီ စ။ ဧကသ္မိံ ပန ဒုဿီလေ သတိ ဒုဿီလဿ သီလကထာ ဒုက္ကထာတိ နေဝ သီလကထာ ဟောတိ၊ န ဖာသု ဟောတိ၊ န ပဝတ္တိနီ။ သမာဓိပညာကထာသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒွေ ဟိ သမာဓိလာဘိနော သမာဓိကထံ၊ သပ္ပညာ စ ပညာကထံ ကထေန္တာ၊ ရတ္တိံ ဝါ ဒိဝသံ ဝါ အတိက္ကန္တမ္ပိ န ဇာနန္တိ။

၁၂၃။ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာတိ သက္ကာရဉ္စေဝ ဂရုကာရဉ္စ ကရိတွာ။ အဓိကော ဟောတီတိ အတိရေကော ဟောတိ။ သီလက္ခန္ဓန္တိ သီလရာသိံ။ ပရိပူရေဿာမီတိ တံ အတိရေကသီလံ ပုဂ္ဂလံ နိဿာယ အတ္တနော အပရိပူရံ သီလရာသိံ ပရိပူရံ ကရိဿာမိ။ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဟေဿာမီတိ ဧတ္ထ သီလဿ အသပ္ပာယေ အနုပကာရဓမ္မေ ဝဇ္ဇေတွာ သပ္ပာယေ ဥပကာရဓမ္မေ သေဝန္တော တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ သီလက္ခန္ဓံ ပညာယ အနုဂ္ဂဏှာတိ နာမ။ သမာဓိပညာက္ခန္ဓေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၁၂၄။ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗာဒီသု – ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဂူထံ ဝိယ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗော။ အထ ခေါ နန္တိ အထ ခေါ အဿ။ ကိတ္တိသဒ္ဒေါတိ ကထာသဒ္ဒေါ။ ဧဝမေဝန္တိ ဧတ္ထ ဂူထကူပေါ ဝိယ ဒုဿီလျံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဂူထကူပေ ပတိတွာ ဌိတော ဓမနီအဟိ ဝိယ ဒုဿီလပုဂ္ဂလော။ ဂုထကူပတော ဥဒ္ဓရိယမာနေန တေန အဟိနာ ပုရိသဿ သရီရံ အာရုဠှေနာပိ အဒဋ္ဌဘာဝေါ ဝိယ ဒုဿီလံ သေဝမာနဿာပိ တဿ ကိရိယာယ ကာရဏဘာဝေါ သရီရံ ဂူထေန မက္ခေတွာ အဟိနော ဂတကာလော ဝိယ ဒုဿီလံ သေဝမာနဿ ပါပကိတ္တိသဒ္ဒဿ အဗ္ဘုဂ္ဂမနကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၂၅။ တိန္ဒုကာလာတန္တိ တိန္ဒုကရုက္ခအလာတံ။ ဘိယျောသော မတ္တာယ စိစ္စိဋာယတီတိ တဉှိ ဈာယမာနံ ပကတိယာပိ ပပဋိကာယော မုဉ္စန္တံ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာတိ သဒ္ဒံ ကရောတိ။ ဃဋ္ဋိတံ ပန အဓိမတ္တံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဧဝမေဝန္တိ ဧဝမေဝံ ကောဓနော အတ္တနော ဓမ္မတာယပိ ဥဒ္ဓတော စဏ္ဍိကတော ဟုတွာ စရတိ။ အပ္ပမတ္တကံ ပန ဝစနံ ဝုတ္တကာလေ ‘မာဒိသံ နာမ ဧဝံ ဝဒတီ’တိ အတိရေကတရံ ဥဒ္ဓတော စဏ္ဍိကတော ဟုတွာ စရတိ။ ဂူထကူပေါတိ ဂူထပုဏ္ဏကူပေါ၊ ဂူထရာသိယေဝ ဝါ။ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ ပနေတ္ထ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော၊ န သေဝိတဗ္ဗောတိ ယသ္မာ ကောဓနော အတိသေဝိယမာနောပိ အတိဥပသင်္ကမိယမာနောပိ ကုဇ္ဈတိယေဝ၊ ‘ကိံ ဣမိနာ’တိ ပဋိက္ကမန္တောပိ ကုဇ္ဈတိယေဝ၊ တသ္မာ ပလာလဂ္ဂိ ဝိယ အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော၊ န သေဝိတဗ္ဗော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယော ဟိ ပလာလဂ္ဂိံ အတိဥပသင်္ကမိတွာ တပ္ပတိ၊ တဿ သရီရံ ဈာယတိ။ ယော အတိပဋိက္ကမိတွာ တပ္ပတိ၊ တဿ သီတံ န ဝူပသမ္မတိ။ အနုပသင်္ကမိတွာ အပဋိက္ကမိတွာ ပန မဇ္ဈတ္တဘာဝေန တပ္ပေန္တဿ သီတံ ဝူပသမ္မတိ၊ ကာယောပိ န ဍယှတိ။ တသ္မာ ပလာလဂ္ဂိ ဝိယ ကောဓနော ပုဂ္ဂလော မဇ္ဈတ္တဘာဝေန အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော၊ န သေဝိတဗ္ဗော၊ န ဘဇိတဗ္ဗော၊ န ပယိရုပါသိတဗ္ဗော။

၁၂၆။ ကလျာဏမိတ္တောတိ သုစိမိတ္တော။ ကလျာဏသဟာယောတိ သုစိသဟာယော။ သဟာယောတိ သဟဂါမီ သဒ္ဓိံစရော။ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကောတိ ကလျာဏေသု သုစိပုဂ္ဂလေသု သမ္ပဝင်္ကော၊ တန္နိန္နတပ္ပောဏတပ္ပဗ္ဘာရမာနသောတိ အတ္ထော။

၁၂၇။ သီလေသု ပရိပူရကာရီတိအာဒီသု – သီလေသု ပရိပူရကာရိနောတိ ဧတေ အရိယသာဝကာ ယာနိ တာနိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ အာဒိဘူတာနိ၊ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာနိ၊ ပါရာဇိကသင်္ခါတာနိ စတ္တာရိ မဟာသီလသိက္ခာပဒါနိ၊ တေသံ အဝီတိက္ကမနတော ယာနိ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ အာပဇ္ဇန္တိ၊ တေဟိ စ ဝုဋ္ဌာနတော သီလေသု ယံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရိပူရံ သမတ္တံ ကရောန္တီတိ ‘သီလေသု ပရိပူရကာရိနော’တိ ဝုစ္စန္တိ။ သမာဓိပါရိဗန္ဓကာနံ ပန ကာမရာဂဗျာပါဒါနံ၊ ပညာပါရိဗန္ဓကဿ စ သစ္စပဋိစ္ဆာဒကဿ မောဟဿ အသမူဟတတ္တာ၊ သမာဓိံ ပညဉ္စ ဘာဝေန္တာပိ သမာဓိပညာသု ယံ ကတ္တဗ္ဗံ တံ မတ္တသော ပမာဏေန ပဒေသမတ္တမေဝ ကရောန္တီတိ သမာဓိသ္မိံ ပညာယ စ မတ္တသော ကာရိနောတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣမိနာ ဥပါယေန ဣတရေသုပိ ဒွီသု နယေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတြာယံ အပရောပိ သုတ္တန္တနယော –

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလေသု ပရိပူရကာရီ ဟောတိ၊ သမာဓိသ္မိံ မတ္တသော ကာရီ၊ ပညာယ မတ္တသော ကာရီ။ သော ယာနိ တာနိ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒါနိ တာနိ အာပဇ္ဇတိပိ၊ ဝုဋ္ဌာတိပိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟိ မေတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘဗ္ဗတာ ဝုတ္တာ။ ယာနိ စ ခေါ တာနိ သိက္ခာပဒါနိ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာနိ ဗြဟ္မစရိယသာရုပ္ပာနိ၊ တတ္ထ ဓုဝသီလော စ ဟောတိ၊ ဌိတသီလော စ၊ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ သော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလေသု…ပေ… သော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ၊ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ၊ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောတိ။ ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလေသု ပရိပူရကာရီ ဟောတိ၊ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရီ၊ ပညာယ မတ္တသော ကာရီ။ သော ယာနိ တာနိ…ပေ… သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ သော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ…ပေ… အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဘိက္ခု သီလေသု ပရိပူရကာရီ၊ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရီ၊ ပညာယ ပရိပူရကာရီ။ သော ယာနိ တာနိ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ…ပေ… သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ သော အာသဝါနံ ခယာ…ပေ… ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၈၇)။

၁၃၀။ သတ္ထာရနိဒ္ဒေသေ – ပရိညံ ပညပေတီတိ ပဟာနံ သမတိက္ကမံ ပညပေတိ။ တတြာတိ တေသု တီသု ဇနေသု။ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ တေန ပညာပနေန သော သတ္ထာ ရူပါဝစရသမာပတ္တိယာ လာဘီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ဒုတိယဝါရေပိ ဧသေဝ နယော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ တေန တိတ္ထိယေဟိ အသာဓာရဏေန ပညာပနေန အယံ တတိယော သတ္ထာ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တိတ္ထိယာ ဟိ ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေန္တာ ရူပဘဝံ ဝက္ခန္တိ။ ရူပါနံ ပရိညံ ပညပေန္တာ အရူပဘဝံ ဝက္ခန္တိ။ ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေန္တာ အသညဘဝံ ဝက္ခန္တိ။ သမ္မာ ပညပေန္တာ ‘ဧဝံ ပညပေယျုံ’၊ နော စ သမ္မာ ပညပေတုံ သက္ကောန္တိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပန ကာမာနံ ပရိညံ ပဟာနံ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ပညပေတိ ။ ရူပဝေဒနာနံ ပရိညံ ပဟာနံ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပညပေတိ။ ဣမေ တယော သတ္ထာရောတိ ဣမေ ဒွေ ဇနာ ဗာဟိရကာ၊ ဧကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ – ဣမသ္မိံ လောကေ တယော သတ္ထာရော နာမ။

၁၃၁။ ဒုတိယေ သတ္ထာရနိဒ္ဒေသေ – ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ။ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတီတိ ‘‘အတ္တာ နာမေကော အတ္ထိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော’’တိ ဘူတတော ထိရတော ပညပေတိ။ အဘိသမ္ပရာယဉ္စာတိ အပရသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဧဝမေဝ ပညပေတိ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၄။ စတုက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၃၂။ စတုက္ကနိဒ္ဒေသေ – အသပ္ပုရိသောတိ လာမကပုရိသော။ ပါဏံ အတိပါတေတီတိ ပါဏာတိပါတီ။ အဒိန္နံ အာဒိယတီတိ အဒိန္နာဒါယီ။ ကာမေသု မိစ္ဆာ စရတီတိ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ။ မုသာ ဝဒတီတိ မုသာဝါဒီ။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒေ တိဋ္ဌတီတိ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ။

၁၃၃။ ပါဏာတိပါတေ သမာဒပေတီတိ ယထာ ပါဏံ အတိပါတေတိ၊ တထာ နံ တတ္ထ ဂဟဏံ ဂဏှာပေတိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ယသ္မာ သယံ ကတေန စ ဒုဿီလျေန သမန္နာဂတော ယဉ္စ သမာဒပိတေန ကတံ၊ တတော ဥပဍ္ဎဿ ဒါယာဒေါ၊ တသ္မာ အသပ္ပုရိသေန အသပ္ပုရိသတရောတိ ဝုစ္စတိ။ သပ္ပုရိသောတိ ဥတ္တမပုရိသော။

၁၃၅။ သပ္ပုရိသေန သပ္ပုရိသတရောတိ အတ္တနာ ကတေန သုသီလျေန သမန္နာဂတတ္တာ ယဉ္စ သမာဒပိတော ကရောတိ။ တတော ဥပဍ္ဎဿ ဒါယာဒတ္တာ ဥတ္တမပုရိသေန ဥတ္တမပုရိသတရော။

၁၃၆။ ပါပေါတိ အကုသလကမ္မပထသင်္ခါတေန ဒသဝိဓေန ပါပေန သမန္နာဂတော။

၁၃၈။ ကလျာဏောတိ ကုသလကမ္မပထသင်္ခါတေန ဒသဝိဓေန ကလျာဏဓမ္မေန သမန္နာဂတော သုဒ္ဓကော ဘဒြကော။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၄၀။ ပါပဓမ္မာဒီသု – ပါပေါ ဓမ္မော အဿာတိ ပါပဓမ္မော။ ကလျာဏော ဓမ္မော အဿာတိ ကလျာဏဓမ္မော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၄၄။ သာဝဇ္ဇာဒီသု – သာဝဇ္ဇောတိ သဒေါသော။ သာဝဇ္ဇေန ကာယကမ္မေနာတိ သဒေါသေန ပါဏာတိပါတာဒိနာ ကာယကမ္မေန။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော တီဟိ ဒွါရေဟိ အာယူဟနကမ္မဿ သဒေါသတ္တာ၊ ဂူထကုဏပါဒိဘရိတော ပဒေသော ဝိယ သာဝဇ္ဇောတိ ဝုစ္စတိ။

၁၄၅။ သာဝဇ္ဇေန ဗဟုလန္တိ ယဿ သာဝဇ္ဇမေဝ ကာယကမ္မံ ဗဟု ဟောတိ၊ အပ္ပံ အနဝဇ္ဇံ၊ သော သာဝဇ္ဇေန ဗဟုလံ ကာယကမ္မေန သမန္နာဂတော၊ အပ္ပံ အနဝဇ္ဇေနာတိ ဝုစ္စတိ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကော ပန ဧဝရူပေါ ဟောတီတိ? ယော ဂါမဓမ္မတာယ ဝါ နိဂမဓမ္မတာယ ဝါ ကဒါစိ ကရဟစိ ဥပေါသထံ သမာဒိယတိ၊ သီလာနိ ပူရေတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော တီဟိ ဒွါရေဟိ အာယူဟနကမ္မေသု သာဝဇ္ဇဿေဝ ဗဟုလတာယ အနဝဇ္ဇဿ အပ္ပတာယ ဝဇ္ဇဗဟုလောတိ ဝုစ္စတိ။

ယထာ ဟိ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ ဒုဂ္ဂန္ဓာနိ ပုပ္ဖာနိ ရာသိကတာနဿု၊ တေသံ ဥပရိ တဟံ တဟံ အတိမုတ္တကဝဿိကပါဋလာနိ ပတိတာနိ ဘဝေယျုံ။ ဧဝရူပေါ အယံ ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ ပန ဧကသ္မိံ ပဒေသေ အတိမုတ္တကဝဿိကပါဋလာနိ ရာသိကတာနဿု၊ တေသံ ဥပရိ တဟံ တဟံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏဒုဂ္ဂန္ဓာနိ ဗဒရပုပ္ဖာဒီနိ ပတိတာနိ ဘဝေယျုံ။ ဧဝရူပေါ တတိယော ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ စတုတ္ထော ပန တီဟိပိ ဒွါရေဟိ အာယူဟနကမ္မဿ နိဒ္ဒေါသတ္တာ၊ စတုမဓုရဘရိတသုဝဏ္ဏပါတိ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေသု ပဌမော အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနော။ ဒုတိယော အန္တရန္တရာ ကုသလဿ ကာရကော လောကိယပုထုဇ္ဇနော။ တတိယော သောတာပန္နော သကဒါဂါမိအနာဂါမိနောပိ ဧတေနေဝ သင်္ဂဟိတာ။ စတုတ္ထော ခီဏာသဝေါ။ သော ဟိ ဧကန္တေန အနဝဇ္ဇောယေဝ။ အယံ အင်္ဂုတ္တရဋ္ဌကထာယော။

၁၄၈။ ဥဂ္ဃဋိတညူအာဒီသု – ဥဂ္ဃဋိတညူတိ ဧတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတံ နာမ ဉာဏုဂ္ဃာဋနံ၊ ဉာဏေ ဥဂ္ဃဋိတမတ္တေယေဝ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ သဟ ဥဒါဟဋဝေလာယာတိ ဥဒါဟာရေ ဥဒါဟဋမတ္တေယေဝ။ ဓမ္မာဘိသမယောတိ စတုသစ္စဓမ္မဿ ဉာဏေန သဒ္ဓိံ အဘိသမယော။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’တိအာဒိနာ နယေန သံခိတ္တေန မာတိကာယ ဌပိယမာနာယ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှိတုံ သမတ္ထော ပုဂ္ဂလော ဥဂ္ဃဋိတညူတိ ဝုစ္စတိ။

၁၄၉။ ဝိပဉ္စိတံ ဝိတ္ထာရိတမေဝ အတ္ထံ ဇာနာတီတိ ဝိပဉ္စိတညူ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ သင်္ခိတ္တေန မာတိကံ ဌပေတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထေ ဘာဇိယမာနေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ သမတ္ထော ပုဂ္ဂလော ဝိပဉ္စိတညူတိ ဝုစ္စတိ။

၁၅၀။ ဥဒ္ဒေသာဒီဟိ နေတဗ္ဗောတိ နေယျော။ အနုပုဗ္ဗေန ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတီတိ အနုက္ကမေန အရဟတ္တပ္ပတ္တိ။

၁၅၁။ ဗျဉ္ဇနပဒမေဝ ပရမံ အဿာတိ ပဒပရမော။ န တာယ ဇာတိယာ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတီတိ န တေန အတ္တဘာဝေန ဈာနံ ဝါ ဝိပဿနံ ဝါ မဂ္ဂံ ဝါ ဖလံ ဝါ နိဗ္ဗတ္တေတုံ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။

၁၅၂။ ယုတ္တပဋိဘာနာဒီသု – ပဋိဘာနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏမ္ပိ၊ ဉာဏဿ ဥပဋ္ဌိတဝစနမ္ပိ။ တံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ။ အတ္ထယုတ္တံ ကာရဏယုတ္တဉ္စ ပဋိဘာနမဿာတိ ယုတ္တပ္ပဋိဘာနော။ ပုစ္ဆိတာနန္တရမေဝ သီဃံ ဗျာကာတုံ အသမတ္ထတာယ နော မုတ္တံ ပဋိဘာနမဿာတိ နော မုတ္တပ္ပဋိဘာနော။ ဣမိနာ နယေန သေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ ပန ပဌမော – ကိဉ္စိ ကာလံ ဝီမံသိတွာ ယုတ္တမေဝ ပေက္ခတိ၊ တိပိဋကစူဠနာဂတ္ထေရော ဝိယ။ သော ကိရ ပဉှံ ပုဋ္ဌော ပရိဂ္ဂဟေတွာ ယုတ္တပယုတ္တကာရဏမေဝ ကထေတိ။

ဒုတိယော – ပုစ္ဆာနန္တရမေဝ ယေန ဝါ တေန ဝါ ဝစနေန ပဋိဗာဟတိ၊ ဝီမံသိတွာပိ စ ယုတ္တံ န ပေက္ခတိ စတုနိကာယိကပဏ္ဍိတတိဿတ္ထေရော ဝိယ။ သော ကိရ ပဉှံ ပုဋ္ဌော ပဉှပရိယောသာနမ္ပိ နာဂမေတိ၊ ယံ ဝါ တံ ဝါ ကထေတိယေဝ။ ဝစနတ္ထံ ပနဿ ဝီမံသိယမာနံ ကတ္ထစိ န လဂ္ဂတိ။

တတိယော – ပုစ္ဆာသမကာလမေဝ ယုတ္တံ ပေက္ခတိ၊ တင်္ခဏညေဝ ဝစနံ ဗျာကရောတိ တိပိဋကစူဠာဘယတ္ထေရော ဝိယ။ သော ကိရ ပဉှံ ပုဋ္ဌော သီဃမေဝ ကထေတိ၊ ယုတ္တပယုတ္တကာရဏော စ ဟောတိ။

စတုတ္ထော – ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ ယုတ္တံ ပေက္ခတိ ၊ န ယေန ဝါ တေန ဝါ ပဋိဗာဟိတုံ သက္ကောတိ တိဗ္ဗန္ဓကာရနိမုဂ္ဂေါ ဝိယ ဟောတိ လာဠုဒါယိတ္ထေရော ဝိယ။

၁၅၆။ ဓမ္မကထိကေသု – အပ္ပဉ္စ ဘာသတီတိ သမ္ပတ္တပရိသာယ ထောကမေဝ ကထေတိ။ အသဟိတဉ္စာတိ ကထေန္တော စ ပန န အတ္ထယုတ္တံ ကာရဏယုတ္တံ ကထေတိ။ ပရိသာ စဿ န ကုသလာ ဟောတီတိ သောတုံ နိသိန္နပရိသာ စဿ ယုတ္တာယုတ္တံ ကာရဏာကာရဏံ သိလိဋ္ဌာသိလိဋ္ဌံ န ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ဧဝရူပေါတိ အယံ ဧဝံဇာတိကော ဗာလဓမ္မကထိကော။ ဧဝံဇာတိကာယ ဗာလပရိသာယ ဓမ္မကထိကောတွေဝ နာမံ လဘတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ဒွေယေဝ ဇနာ သဘာဝဓမ္မကထိကာ၊ ဣတရေ ပန ဓမ္မကထိကာနံ အန္တရေ ပဝိဋ္ဌတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တာ။

၁၅၇။ ဝလာဟကူပမေသု ဝလာဟကာတိ မေဃာ။ ဂဇ္ဇိတာတိ ထနိတာ။ တတ္ထ ဂဇ္ဇိတွာ နော ဝဿနဘာဝေါ နာမ ပါပကော။ မနုဿာ ဟိ ယထာ ဒေဝေါ ဂဇ္ဇတိ ‘သုဝုဋ္ဌိကာ ဘဝိဿတီ’တိ ဗီဇာနိ နီဟရိတွာ ဝပန္တိ။ အထ ဒေဝေ အဝဿန္တေ ခေတ္တေ ဗီဇာနိ ခေတ္တေယေဝ နဿန္တိ၊ ဂေဟေ ဗီဇာနိ ဂေဟေယေဝ နဿန္တီတိ ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ။ နော ဂဇ္ဇိတွာ ဝဿနဘာဝေါပိ ပါပကောဝ။ မနုဿာ ဟိ ‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိကာ ဘဝိဿတီ’တိ နိန္နဋ္ဌာနေသုယေဝ ဝပ္ပံ ကရောန္တိ။ အထ ဒေဝေါ ဝဿိတွာ သဗ္ဗဗီဇာနိ မဟာသမုဒ္ဒံ ပါပေတိ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခမေဝ ဟောတိ။ ဂဇ္ဇိတွာ ဝဿနဘာဝေါ ပန ဘဒ္ဒကော။ တဒါ ဟိ သုဘိက္ခံ ဟောတိ။ နော ဂဇ္ဇိတွာ နော ဝဿနဘာဝေါ ဧကန္တပါပကောဝ။

ဘာသိတာ ဟောတိ နော ကတ္တာတိ ‘ဣဒါနိ ဂန္ထဓုရံ ပူရေဿာမိ၊ ဝါသဓုရံ ပူရေဿာမီ’တိ ကထေတိယေဝ၊ န ပန ဥဒ္ဒေသံ ဂဏှာတိ၊ န ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတိ။

ကတ္တာ ဟောတိ နော ဘာသိတာတိ ‘ဂန္ထဓုရံ ဝါ ပူရေဿာမိ ဝါသဓုရံ ဝါ’တိ န ဘာသတိ။ သမ္ပတ္တေ ပန ကာလေ တမတ္ထံ သမ္ပာဒေတိ။ ဣမိနာ နယေန ဣတရေပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗံ ပနေတံ ပစ္စယဒါယကေနေဝ ကထိတံ။ ဧကော ဟိ ‘အသုကဒိဝသေ နာမ ဒါနံ ဒဿာမီ’တိ သင်္ဃံ နိမန္တေတိ၊ သမ္ပတ္တကာလေ နော ကရောတိ။ အယံ ပုဂ္ဂလော ပုညေန ပရိဟာယတိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃောပိ လာဘေန ပရိဟာယတိ ။ အပရော သင်္ဃံ အနိမန္တေတွာဝ သက္ကာရံ ကတွာ ‘ဘိက္ခူ အာနေဿာမီ’တိ န လဘတိ၊ သဗ္ဗေ အညတ္ထ နိမန္တိတာ ဟောန္တိ။ အယမ္ပိ ပုညေန ပရိဟာယတိ ၊ သင်္ဃောပိ တေန လာဘေန ပရိဟာယတိ။ အပရော ပဌမံ သင်္ဃံ နိမန္တေတွာ၊ ပစ္ဆာ သက္ကာရံ ကတွာ ဒါနံ ဒေတိ၊ အယံ ကိစ္စကာရီ ဟောတိ။ အပရော နေဝ သင်္ဃံ နိမန္တေတိ၊ န ဒါနံ ဒေတိ၊ အယံ ‘ပါပပုဂ္ဂလော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၅၈။ မူသိကူပမေသု – ဂါဓံ ကတ္တာ နော ဝသိတာတိ အတ္တနော အာသယံ ဗိလံ ကူပံ ခဏတိ၊ နော တတ္ထ ဝသတိ၊ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဌာနေ ဝသတိ၊ ဧဝံ ဗိဠာရာဒိအမိတ္တဝသံ ဂစ္ဆတိ။ ခတ္တာတိပိ ပါဌော။ ဝသိတာ နော ဂါဓံ ကတ္တာတိ သယံ န ခဏတိ၊ ပရေန ခတေ ဗိလေ ဝသတိ၊ ဧဝံ ဇီဝိတံ ရက္ခတိ။ တတိယာ ဒွေပိ ကရောန္တီ၊ ဇီဝိတံ ရက္ခတိ။ စတုတ္ထာ ဒွေပိ အကရောန္တီ အမိတ္တဝသံ ဂစ္ဆတိ။ ဣမာယ ပန ဥပမာယ ဥပမိတေသု ပုဂ္ဂလေသု ပဌမော ယထာ သာ မူသိကာ ဂါဓံ ခဏတိ၊ ဧဝံ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနံ ဥဂ္ဂဏှာတိ။ ယထာ ပန သာ တတ္ထ န ဝသတိ၊ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဌာနေ ဝသန္တီ၊ အမိတ္တဝသံ ဂစ္ဆတိ၊ တထာ အယမ္ပိ ပရိယတ္တိဝသေန ဉာဏံ ပေသေတွာ စတုသစ္စဓမ္မံ န ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ လောကာမိသဋ္ဌာနေသုယေဝ စရန္တော မစ္စုမာရကိလေသမာရဒေဝပုတ္တမာရသင်္ခါတာနံ အမိတ္တာနံ ဝသံ ဂစ္ဆတိ။ ဒုတိယော ယထာ သာ မူသိကာ ဂါဓံ န ခဏတိ၊ ဧဝံ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနံ န ဥဂ္ဂဏှာတိ။ ယထာ ပန ပရေန ခတဗိလေ ဝသန္တီ ဇီဝိတံ ရက္ခတိ၊ ဧဝံ ပရဿ ကထံ သုတွာ စတုသစ္စဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ တိဏ္ဏံ မာရာနံ ဝသံ အတိက္ကမတိ။ ဣမိနာ နယေန တတိယစတုတ္ထေသုပိ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၅၉။ အမ္ဗူပမေသု – အာမံ ပက္ကဝဏ္ဏီတိ အန္တော အာမံ ဗဟိ ပက္ကသဒိသံ။ ပက္ကံ အာမဝဏ္ဏီတိ အန္တော ပက္ကံ ဗဟိ အာမသဒိသံ။ သေသဒွယေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ယထာ အမ္ဗေ အပက္ကဘာဝေါ အာမတာ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပုဂ္ဂလေပိ ပုထုဇ္ဇနဘာဝေါ အာမတာ၊ အရိယဘာဝေါ ပက္ကတာ။ ယထာ စ တတ္ထ ပက္ကသဒိသတာ ပက္ကဝဏ္ဏိတာ၊ ဧဝံ ပုဂ္ဂလေပိ အရိယာနံ အဘိက္ကမနာဒိသဒိသတာ ပက္ကဝဏ္ဏိတာတိ – ဣမိနာ နယေန ဥပမိတပုဂ္ဂလေသု ဩပမ္မသံသန္ဒနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၆၀။ ကုမ္ဘူပမေသု – ကုမ္ဘောတိ ဃဋော။ တုစ္ဆောတိ အန္တော ရိတ္တော။ ပိဟိတောတိ ပိဒဟိတွာ ဌပိတော။ ပုရောတိ အန္တော ပုဏ္ဏော။ ဝိဝဋောတိ ဝိဝရိတွာ ဌပိတော။ ဥပမိတပုဂ္ဂလေသု ပနေတ္ထ အန္တော ဂုဏသာရဝိရဟိတော တုစ္ဆော ဗာဟိရသောဘနတာယ ပိဟိတော ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၁၆၁။ ဥဒကရဟဒူပမေသု – ဥဒကရဟဒေါ တာဝ ဇဏ္ဏုမတ္တေပိ ဥဒကေ သတိ ပဏ္ဏရသသမ္ဘိန္နဝဏ္ဏတ္တာ ဝါ ဗဟလတ္တာ ဝါ ဥဒကဿ အပညာယမာနတလော ဥတ္တာနော ဂမ္ဘီရောဘာသော နာမ ဟောတိ။ တိပေါရိသ စတုပေါရိသေပိ ပန ဥဒကေ သတိ အစ္ဆတ္တာ ဥဒကဿ ပညာယမာနတလော ဂမ္ဘီရော ဥတ္တာနောဘာသော နာမ ဟောတိ။ ဥဘယကာရဏသမ္ဘာဝတော ပန ဣတရေ ဒွေ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုဂ္ဂလောပိ ကိလေသုဿဒဘာဝတော ဂုဏဂမ္ဘီရတာယ စ အဘာဝတော ဂုဏဂမ္ဘီရာနံ သဒိသေဟိ အဘိက္ကမာဒီဟိ ယုတ္တော ဥတ္တာနော ဂမ္ဘီရောဘာသော နာမ။ ဣမိနာ နယေန သေသာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၆၂။ ဗလီဗဒ္ဒူပမေသု – ဗလီဗဒ္ဒေါ တာဝ ယော အတ္တနော ဂေါဂဏံ ဃဋ္ဋေတိ ဥဗ္ဗေဇေတိ၊ ပရဂေါဂဏေ ပန သောရတော သုခသီလော ဟောတိ – အယံ သကဂဝစဏ္ဍော နော ပရဂဝစဏ္ဍော နာမ။ ပုဂ္ဂလောပိ အတ္တနော ပရိသံ ဃဋ္ဋေန္တော ဝိဇ္ဈန္တော ဖရုသေန သမုဒါစရန္တော၊ ပရပရိသာယ ပန သောရစ္စံ နိဝါတဝုတ္တိတံ အာပဇ္ဇန္တော သကဂဝစဏ္ဍော ဟောတိ နော ပရဂဝစဏ္ဍော နာမာတိ။ ဣမိနာ နယေန သေသာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိဒ္ဒေသဝါရေ ပနေတ္ထ ဥဗ္ဗေဇိတာ ဟောတီတိ ဃဋ္ဋေတွာ ဝိဇ္ဈိတွာ ဥဗ္ဗေဂပ္ပတ္တံ ကရောတိစ္စေဝ အတ္ထော။

၁၆၃။ အာသီဝိသူပမေသု – အာသီဝိသော တာဝ ယဿ ဝိသံ အာသုံ အာဂစ္ဆတိ သီဃံ ဖရတိ၊ ဃောရံ ပန န ဟောတိ၊ စိရကာလံ န ပီဠေတိ – အယံ အာဂတဝိသော နော ဃောရဝိသော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ပုဂ္ဂလဝိဘာဇနံ ပန ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၆၄။ အနနုဝိစ္စ အပရိယောဂါဟေတွာ အဝဏ္ဏာရဟဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိတာ ဟောတီတိအာဒီသု အနနုဝိစ္စာတိ အတုလယိတွာ၊ အပရိဂ္ဂဏှိတွာ။ အပရိယောဂါဟေတွာတိ ပညာယ ဂုဏေ အနောဂါဟေတွာ။

၁၆၆။ ဘူတံ တစ္ဆန္တိ ဝိဇ္ဇမာနတော ဘူတံ၊ အဝိပရီတတော တစ္ဆံ။ ကာလေနာတိ ယုတ္တပယုတ္တကာလေန။ တတြ ကာလညူ ဟောတီတိ ယမိဒံ ကာလေနာတိ ဝုတ္တံ။ တတြ ယော ပုဂ္ဂလော ကာလညူ ဟောတိ၊ ကာလံ ဇာနာတိ၊ တဿ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏတ္ထာယ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ပုစ္ဆိတေနာပိ မယာ န ကထေတဗ္ဗာ၊ ဣမသ္မိံ ကာလေ ကထေတဗ္ဗာ’’တိ – အယံ ကာလေန ဘဏတိ နာမ။ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတီတိ မဇ္ဈတ္တဘူတာယ ဥပေက္ခာယ ဌိတော ဟုတွာ ဝိဟရတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၆၇။ ဥဋ္ဌာနဖလူပဇီဝီတိအာဒီသု – ယော ဥဋ္ဌာနဝီရိယေနေဝ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေတွာ တဿ နိဿန္ဒဖလမတ္တံ ကိဉ္စိဒေဝ လဘိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ၊ တံ ပန ဥဋ္ဌာနံ အာဂမ္မ ကိဉ္စိ ပုညဖလံ န ပဋိလဘတိ၊ တံ သန္ဓာယ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥဋ္ဌဟတောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတူပရိ ဒေဝါတိ တတော ဥပရိ ဗြဟ္မကာယိကာဒယော ဒေဝါ။ တေသဉှိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယေန ကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ။ ပုညဖလမေဝ ဥပဇီဝန္တိ။ ပုညဝတော စာတိ ဣဒံ ပုညဝန္တေ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏာဒယော စေဝ ဘုမ္မဒေဝေ အာဒိံ ကတွာ နိမ္မာနရတိပရိယောသာနေ ဒေဝေ စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗေပိ ဟေတေ ဝါယာမဖလဉ္စေဝ ပုညဖလဉ္စ အနုဘဝန္တိ။ နေရယိကာ ပန နေဝ ဥဋ္ဌာနေန အာဇီဝံ ဥပ္ပာဒေတုံ သက္ကောန္တိ၊ နာပိ နေသံ ပုညဖလေန ကောစိ အာဇီဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

၁၆၈။ တမာဒီသု – ‘‘နီစေ ကုလေ ပစ္စာဇာတော’’တိအာဒိကေန တမေန ယုတ္တောတိ တမော။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ပုန နိရယတမူပဂမနတော တမပရာယဏော။ နေသာဒကုလေတိ မိဂလုဒ္ဒကာဒီနံ ကုလေ။ ဝေနကုလေတိ ဝိလီဝကာရကုလေ။ ရထကာရကုလေတိ စမ္မကာရကုလေ။ ပုက္ကုသကုလေတိ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကကုလေ။ ကသိရဝုတ္တိကေတိ ဒုက္ခဝုတ္တိကေ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောတိ ပံသုပိသာစကော ဝိယ ဈာမခါဏုဝဏ္ဏော။ ဒုဒ္ဒသိကောတိ ဝိဇာတမာတုယာပိ အမနာပဒဿနော။ ဩကောဋိမကောတိ လကုဏ္ဍကော။ ကာဏောတိ ဧကက္ခိကာဏော ဝါ ဥဘယက္ခိကာဏော ဝါ။ ကုဏီတိ ဧကဟတ္ထကုဏီ ဝါ ဥဘယဟတ္ထကုဏီ ဝါ။ ခဉ္ဇောတိ ဧကပါဒခဉ္ဇော ဝါ ဥဘယပါဒခဉ္ဇော ဝါ။ ပက္ခဟတောတိ ဟတပက္ခော ပီဌသပ္ပီ။ ပဒီပေယျဿာတိ တေလကပလ္လကာဒိနော ပဒီပူပကရဏဿ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလော တမော ဟောတိ တမပရာယဏောတိ ဧတ္ထ ဧကော ပုဂ္ဂလော ဗဟိဒ္ဓါ အာလောကံ အဒိသွာ မာတုကုစ္ဆိသ္မိညေဝ ကာလံ ကတွာ အပါယေသု နိဗ္ဗတ္တန္တော သကလေပိ ကပ္ပေ သံသရတိ။ သောပိ တမော တမပရာယဏောဝ။ သော ပန ကုဟကပုဂ္ဂလော ဘဝေယျ။ ကုဟကဿ ဟိ ဧဝရူပါ နိဗ္ဗတ္တိ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။

ဧတ္ထ စ နီစေ ကုလေ ပစ္စာဇာတော ဟောတိ စဏ္ဍာလကုလေ ဝါတိအာဒီဟိ အာဂမနဝိပတ္တိ စေဝ ပုဗ္ဗုပ္ပန္နပစ္စယဝိပတ္တိ စ ဒဿိတာ။ ဒလိဒ္ဒေတိအာဒီဟိ ပဝတ္တိပစ္စယဝိပတ္တိ။ ကသိရဝုတ္တိကေတိအာဒီဟိ အာဇီဝုပါယဝိပတ္တိ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောတိအာဒီဟိ ရူပဝိပတ္တိ။ ဗဟွာဗာဓောတိအာဒီဟိ ဒုက္ခကာရဏသမာယောဂေါ။ န လာဘီတိအာဒီဟိ သုခကာရဏဝိပတ္တိ စေဝ ဥပဘောဂဝိပတ္တိ စ။ ကာယေန ဒုစ္စရိတန္တိအာဒီဟိ တမပရာယဏဘာဝဿ ကာရဏသမာယောဂေါ။ ကာယဿ ဘေဒါတိအာဒီဟိ သမ္ပရာယိကတမူပဂမော။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပိစေတ္ထ တိဝိဓာယ ကုလသမ္ပတ္တိယာ ပစ္စာဇာတိအာဒိကေန ဇောတိနာ ယုတ္တတော ဇောတိ၊ အာလောကဘူတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကာယသုစရိတာဒီဟိ ပန သဂ္ဂူပပတ္တိဇောတိဘာဝူပဂမနတော ဇောတိပရာယဏော။ ခတ္တိယမဟာသာလကုလေ ဝါတိအာဒီသု ခတ္တိယမဟာသာလာတိ ခတ္တိယာ မဟာသာရာ မဟာသာရပ္ပတ္တာ ခတ္တိယာ။ ယေသဉှိ ခတ္တိယာနံ ဟေဋ္ဌိမန္တေန ကောဋိသတံ နိဓာနဂတံ ဟောတိ၊ တယော ကဟာပဏကုမ္ဘာ ဝဠဉ္ဇနတ္ထာယ ဂေဟမဇ္ဈေ ရာသိံ ကတွာ ဌပိတာ ဟောန္တိ၊ တေ ခတ္တိယမဟာသာလာ နာမ။ ယေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ အသီတိကောဋိဓနံ နိဟိတံ ဟောတိ၊ ဒိယဍ္ဎော ကဟာပဏကုမ္ဘော ဝဠဉ္ဇနတ္ထာယ ဂေဟမဇ္ဈေ ရာသိံ ကတွာ ဌပိတော ဟောတိ၊ တေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ နာမ။ ယေသံ ဂဟပတီနံ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ နိဟိတံ ဟောတိ၊ ကဟာပဏကုမ္ဘော ဝဠဉ္ဇတ္ထာယ ဂေဟမဇ္ဈေ ရာသိံ ကတွာ ဌပိတော ဟောတိ၊ တေ ဂဟပတိမဟာသာလာ နာမ။ တေသံ ကုလေတိ အတ္ထော။ အဍ္ဎေတိ ဣဿရေ။ နိဓာနဂတဓနဿ မဟန္တတာယ မဟဒ္ဓနေ။ သုဝဏ္ဏရဇတဘာဇနာဒီနံ ဥပဘောဂဘဏ္ဍာနံ မဟန္တတာယ မဟာဘောဂေ။ နိဓာနဂတဿ ဇာတရူပရဇတဿ ပဟူတတာယ ပဟူတဇာတရူပရဇတေ။ ဝိတ္တူပကရဏဿ တုဋ္ဌိကရဏဿ ပဟူတတာယ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏေ။ ဂေါဓနာဒီနဉ္စ သတ္တဝိဓဓညာနဉ္စ ပဟူတတာယ ပဟူတဓနဓညေ။ အဘိရူပေါတိ သုန္ဒရရူပေါ။ ဒဿနီယောတိ အညံ ကမ္မံ ပဟာယ ဒိဝသမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗယုတ္တော။ ပါသာဒိကောတိ ဒဿနေနေဝ စိတ္တပသာဒါဝဟော။ ပရမာယာတိ ဥတ္တမာယ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ ပေါက္ခရဝဏ္ဏတာယ။ ပေါက္ခရံ ဝုစ္စတိ သရီရံ။ တဿ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိယာတိ အတ္ထော။ သမန္နာဂတောတိ ဥပေတော။

၁၆၉။ ဩဏတောဏတာဒီသု – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာယ ဝါ သမ္ပရာယိကာယ ဝါ သမ္ပတ္တိယာ ဝိရဟိတော ဩဏတော။ နီစော၊ လာမကောတိ အတ္ထော။ တဗ္ဗိပက္ခတော ဥဏ္ဏတော။ ဥစ္စော၊ ဥဂ္ဂတောတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ တမာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အပိစ – ဩဏတောဏတောတိ ဣဒါနိ နီစော၊ အာယတိမ္ပိ နီစောဝ ဘဝိဿတိ။ ဩဏတုဏ္ဏတောတိ ဣဒါနိ နီစော၊ အာယတိံ ဥစ္စော ဘဝိဿတိ။ ဥဏ္ဏတောဏတောတိ ဣဒါနိ ဥစ္စော၊ အာယတိံ နီစော ဘဝိဿတိ။ ဥဏ္ဏတုဏ္ဏတောတိ ဣဒါနိ ဥစ္စော၊ အာယတိမ္ပိ ဥစ္စောဝ ဘဝိဿတီတိ။

၁၇၀။ ရုက္ခူပမေသု – ရုက္ခော တာဝ ဖေဂ္ဂုသာရပရိဝါရောတိ ဝနဇေဋ္ဌကရုက္ခော သယံ ဖေဂ္ဂု ဟောတိ ၊ ပရိဝါရရုက္ခာ ပနဿ သာရာ ဟောန္တိ။ ဣမိနာ နယေန သေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုဂ္ဂလေသု ပန သီလသာရဝိရဟတော ဖေဂ္ဂုတာ၊ သီလာစာရသမန္နာဂမေန စ သာရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၇၁။ ရူပပ္ပမာဏာဒီသု – သမ္ပတ္တိယုတ္တံ ရူပံ ပမာဏံ ကရောတီတိ ရူပပ္ပမာဏော။ တတ္ထ ပသာဒံ ဇနေတီတိ ရူပပ္ပသန္နော။ ကိတ္တိသဒ္ဒဘူတံ ဃောသံ ပမာဏံ ကရောတီတိ ဃောသပ္ပမာဏော။ အာရောဟံ ဝါတိအာဒီသု ပန – အာရောဟန္တိ ဥစ္စတ္တနံ။ ပရိဏာဟန္တိ ကိသထူလဘာဝါပဂတံ ပရိက္ခေပသမ္ပတ္တိံ။ သဏ္ဌာနန္တိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ ဒီဃရဿဝဋ္ဋတာဒိယုတ္တဋ္ဌာနေသု တထာဘာဝံ။ ပါရိပူရိန္တိ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာနံ အနူနတံ၊ လက္ခဏပရိပုဏ္ဏဘာဝံ ဝါ။ ပရဝဏ္ဏနာယာတိ ပရေဟိ ပရမ္မုခါ နိစ္ဆာရိတာယ ဂုဏဝဏ္ဏနာယ။ ပရထောမနာယာတိ ပရေဟိ ထုတိဝသေန ဂါထာဒိဥပနိဗန္ဓနေန ဝုတ္တာယ ထောမနာယ။ ပရပသံသနာယာတိ ပရေဟိ သမ္မုခါ ဝုတ္တာယ ပသံသာယ။ ပရဝဏ္ဏဟာရိကာယာတိ ပရမ္ပရထုတိဝသေန ပရေဟိ ပဝတ္တိတာယ ဝဏ္ဏဟရဏာယ။

၁၇၂။ စီဝရလူခန္တိ စီဝရဿ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာဒိဘာဝေန လူခတံ။ ပတ္တလူခန္တိ ဘာဇနဿ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဝတ္ထူဟိ လူခတံ။ သေနာသနလူခန္တိ နာဋကာဒိသမ္ပတ္တိဝိရဟေန သေနာသနဿ လူခတံ။ ဝိဝိဓန္တိ အစေလကာဒိဘာဝေန အနေကပ္ပကာရံ။ ဒုက္ကရကာရိကန္တိ သရီရတာပနံ။

အပရော နယော – ဣမေသု ဟိ စတူသု ပုဂ္ဂလေသု ရူပေ ပမာဏံ ဂဟေတွာ ပသန္နော ရူပပ္ပမာဏော နာမ။ ရူပပ္ပသန္နောတိ တဿေဝ အတ္ထဝစနံ။ ဃောသေ ပမာဏံ ဂဟေတွာ ပသန္နော ဃောသပ္ပမာဏော နာမ။ စီဝရလူခပတ္တလူခေသု ပမာဏံ ဂဟေတွာ ပသန္နော လူခပ္ပမာဏော နာမ။ ဓမ္မေ ပမာဏံ ဂဟေတွာ ပသန္နော ဓမ္မပ္ပမာဏော နာမ။ ဣတရာနိ တေသံယေဝ အတ္ထဝစနာနိ။ သဗ္ဗသတ္တေ စ တယော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ရူပပ္ပမာဏာ၊ ဧကော န ရူပပ္ပမာဏော။ ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ စတ္တာရော ကောဋ္ဌာသာ ဃောသပ္ပမာဏာ၊ ဧကော န ဃောသပ္ပမာဏော။ ဒသ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ နဝ ကောဋ္ဌာသာ လူခပ္ပမာဏာ၊ ဧကော န လူခပ္ပမာဏော။ သတသဟဿံ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ပန ဧကော ကောဋ္ဌာသောဝ ဓမ္မပ္ပမာဏော၊ သေသာ န ဓမ္မပ္ပမာဏာ။ ဧဝမယံ စတုပ္ပမာဏော လောကသန္နိဝါသော။

ဧတသ္မိံ စတုပ္ပမာဏေ လောကသန္နိဝါသေ ဗုဒ္ဓေသု အပ္ပသန္နာ မန္ဒာ၊ ပသန္နာဝ ဗဟုကာ။ ရူပပ္ပမာဏဿ ဟိ ဗုဒ္ဓရူပတော ဥတ္တရိ ပသာဒါဝဟံ ရူပံ နာမ နတ္ထိ။ ဃောသပ္ပမာဏဿ ဗုဒ္ဓါနံ ကိတ္တိဃောသတော ဥတ္တရိ ပသာဒါဝဟော ဃောသော နာမ နတ္ထိ။ လူခပ္ပမာဏဿ ကာသိကာနိ ဝတ္ထာနိ မဟာရဟာနိ ကဉ္စနဘာဇနာနိ တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကေ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိယုတ္တေ ပါသာဒဝရေ ပဟာယ ပံသုကူလစီဝရသေလမယပတ္တရုက္ခမူလာဒိသေနာသနသေဝိနော ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော လူခတော ဥတ္တရိ ပသာဒါဝဟံ အညံ လူခံ နာမ နတ္ထိ။ ဓမ္မပ္ပမာဏဿ သဒေဝကေ လောကေ အသာဓာရဏသီလာဒိဂုဏဿ တထာဂတဿ သီလာဒိဂုဏတော ဥတ္တရိ ပသာဒါဝဟော အညော သီလာဒိဂုဏော နာမ နတ္ထိ။ ဣတိ ဘဂဝါ ဣမံ စတုပ္ပမာဏိကံ လောကသန္နိဝါသံ မုဋ္ဌိနာ ဂဟေတွာ ဝိယ ဌိတောတိ။

၁၇၃။ အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နာဒီသု – သီလသမ္ပန္နောတိ သီလေန သမ္ပန္နော သမန္နာဂတော။ သမာဓိသမ္ပန္နောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ သီလံ လောကိယလောကုတ္တရံ ကထိတံ။ တထာ သမာဓိပညာ စ။ ဝိမုတ္တိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိယေဝ။ ဉာဏဒဿနံ ဧကူနဝီသတိဝိဓံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ။ နော ပရန္တိအာဒီသု – ပရပုဂ္ဂလံ ‘‘တယာပိ သီလသမ္ပန္နေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ယထာ သီလံ သမာဒိယတိ၊ ဧဝံ န သမာဒပေတိ၊ န ဂဏှာပေတိ။ ဧသေဝ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဧတေသု ပန စတူသု ပဌမော ဝက္ကလိတ္ထေရသဒိသော ဟောတိ။ ဒုတိယော ဥပနန္ဒသကျပုတ္တသဒိသော ။ တတိယော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရသဒိသော။ စတုတ္ထော ဒေဝဒတ္တသဒိသောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၇၄။ အတ္တန္တပါဒီသု – အတ္တာနံ တပတိ ဒုက္ခာပေတီတိ အတ္တန္တပေါ။ အတ္တနော ပရိတာပနာနုယောဂံ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂံ။ အစေလကောတိ နိစ္စေလော၊ နဂ္ဂေါ။ မုတ္တာစာရောတိ ဝိသဋ္ဌာစာရော။ ဥစ္စာရကမ္မာဒီသု လောကိယကုလပုတ္တာစာရေန ဝိရဟိတော ဌိတကောဝ ဥစ္စာရံ ကရောတိ၊ ပဿာဝံ ကရောတိ၊ ခါဒတိ၊ ဘုဉ္ဇတိ စ။ ဟတ္ထာပလေခနောတိ ဟတ္ထေ ပိဏ္ဍမှိ နိဋ္ဌိတေ ဇိဝှာယ ဟတ္ထံ အပလေခတိ။ ဥစ္စာရံ ဝါ ကတွာ ဟတ္ထသ္မိညေဝ ဒဏ္ဍကသညီ ဟုတွာ ဟတ္ထေန အပလေခတီတိ ဒဿေတိ။ တေ ကိရ ဒဏ္ဍကံ သတ္တောတိ ပညပေန္တိ။ တသ္မာ တေသံ ပဋိပဒံ ပူရေန္တော ဧဝံ ကရောတိ။ ဘိက္ခာဂဟဏတ္ထံ ‘ဧဟိ ဘဒ္ဒန္တေ’တိ ဝုတ္တော၊ န ဧတီတိ နဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော။ တေန ဟိ ‘တိဋ္ဌ ဘဒ္ဒန္တေ’တိ ဝုတ္တောပိ န တိဋ္ဌတီတိ နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော။ တဒုဘယမ္ပိ ဟေတံ တိတ္ထိယာ ‘‘ဧတဿ ဝစနံ ကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ န ကရောန္တိ။ အဘိဟဋန္တိ ပုရေတရံ ဂဟေတွာ အာဟဋံ ဘိက္ခံ။ ဥဒ္ဒိဿကတန္တိ ‘‘ဣမံ တုမှေ ဥဒ္ဒိဿ ကတ’’န္တိ ဧဝံ အာရောစိတဘိက္ခံ။ န နိမန္တနန္တိ ‘‘အသုကံ နာမ ကုလံ ဝါ ဝီထိံ ဝါ ဂါမံ ဝါ ပဝိသေယျာထာ’’တိ ဧဝံ နိမန္တိတဘိက္ခမ္ပိ န သာဒိယတိ၊ န ဂဏှာတိ။

နကုမ္ဘိမုခါတိ ကုမ္ဘိတော ဥဒ္ဓရိတွာ ဒိယျမာနံ ဘိက္ခံ န ဂဏှာတိ။ န ကဠောပိမုခါတိ ကဠောပီတိ ဥက္ခလိ၊ ပစ္ဆိ ဝါ။ တတောပိ န ဂဏှာတိ။ ကသ္မာ? ကုမ္ဘီ ကဠောပိယော ကဋစ္ဆုနာ ပဟာရံ လဘန္တီတိ။ န ဧဠကမန္တရန္တိ ဥမ္မာရံ အန္တရံ ကတွာ ဒိယျမာနံ န ဂဏှာတိ။ ကသ္မာ? အယံ မံ နိဿာယ အန္တရကရဏံ လဘတီတိ။ ဒဏ္ဍမုသလေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒွိန္နန္တိ ဒွီသု ဘုဉ္ဇမာနေသု ဧကသ္မိံ ဥဋ္ဌာယ ဒေန္တေ န ဂဏှတိ။ ကသ္မာ? ကဗဠန္တရာယော ဟောတီတိ။ န ဂဗ္ဘိနိယာတိအာဒီသု ပန ဂဗ္ဘိနိယာ ကုစ္ဆိယံ ဒါရကော ကိလမတိ။ ပါယန္တိယာ ဒါရကဿ ခီရန္တရာယော ဟောတိ။ ပုရိသန္တရဂတာယ ရတိအန္တရာယော ဟောတီတိ န ဂဏှာတိ န သင်္ကိတ္တီသူတိ သင်္ကိတ္တေတွာ ကတဘတ္တေသု။ ဒုဗ္ဘိက္ခသမယေ ကိရ အစေလကသာဝကာ အစေလကာနံ အတ္ထာယ တတော တတော တဏ္ဍုလာဒီနိ သမာဒပေတွာ ဘတ္တံ ပစန္တိ၊ ဥက္ကဋ္ဌာစေလကော တတော န ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ န ယတ္ထ သာတိ ယတ္ထ သုနခေါ ‘ပိဏ္ဍံ လဘိဿာမီ’တိ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ တတ္ထ တဿ အဒတွာ အာဟဋံ န ဂဏှာတိ။ ကသ္မာ? ဧတဿ ပိဏ္ဍန္တရာယော ဟောတီတိ။

သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီတိ သမူဟသမူဟစာရိနီ။ သစေ ဟိ အစေလကံ ဒိသွာ ‘ဣမဿ ဘိက္ခံ ဒဿာမာ’တိ မာနုဿကာ ဘတ္တဂေဟံ ပဝိသန္တိ၊ တေသု စ ပဝိသန္တေသု ကဠောပိမုခါဒီသု နိလီနာ မက္ခိကာ ဥပ္ပတိတွာ သဏ္ဍသဏ္ဍာ စရန္တိ၊ တတော အာဟဋံ ဘိက္ခံ န ဂဏှာတိ။ ကသ္မာ? မံ နိဿာယ မက္ခိကာနံ ဂေါစရန္တရာယော ဇာတောတိ။ ထုသောဒကန္တိ သဗ္ဗသဿသမ္ဘာရေဟိ ကတံ သောဝီရကံ။ ဧတ္ထ စ သုရာပါနမေဝ သာဝဇ္ဇံ။ အယံ ပန ဧတသ္မိမ္ပိ သာဝဇ္ဇသညီ။ ဧကာဂါရိကောတိ ယော ဧကသ္မိံယေဝ ဂေဟေ ဘိက္ခံ လဘိတွာ နိဝတ္တတိ။ ဧကာလောပိကောတိ ယော ဧကေနေဝ အာလောပေန ယာပေတိ။ ဒွါဂါရိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧကိဿာပိ ဒတ္တိယာတိ ဧကာယ ဒတ္တိယာ။ ဒတ္တိ နာမ ဧကာ ခုဒ္ဒကပါတိ ဟောတိ၊ ယတ္ထ အဂ္ဂဘိက္ခံ ပက္ခိပိတွာ ဌပေန္တိ။

ဧကာဟိကန္တိ ဧကဒိဝသန္တရိကံ။ အဍ္ဎမာသိကန္တိ အဍ္ဎမာသန္တရိကံ။ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနန္တိ ဝါရဘတ္တဘောဇနံ။ ဧကာဟဝါရေန ဒွီဟဝါရေန သတ္တာဟဝါရေန အဍ္ဎမာသဝါရေနာတိ – ဧဝံ ဒိဝသဝါရေန အာဘတဘတ္တဘောဇနံ။ သာကဘက္ခောတိ အလ္လသာကဘက္ခော။ သာမာကဘက္ခောတိ သာမာကတဏ္ဍုလဘက္ခော။ နီဝါရာဒီသု – နီဝါရာ နာမ တာဝ အရညေ သယံ ဇာတာ ဝီဟိဇာတိ။ ဒဒ္ဒုလန္တိ စမ္မကာရေဟိ စမ္မံ ဝိလိခိတွာ ဆဍ္ဍိတကသဋံ။ ဟဋံ ဝုစ္စတိ သိလေသောပိ၊ သေဝါလောပိ ကဏိကာရာဒိရုက္ခနိယျာသောပိ။ ကဏန္တိ ကုဏ္ဍကံ။ အာစာမောတိ ဘတ္တဥက္ခလိကာယ လဂ္ဂေါ ဈာမောဒနော။ တံ ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနေ ဂဟေတွာ ခါဒတိ။ ‘‘ဩဒနကဉ္ဇိယ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ ပိညာကာဒယော ပါကဋာ ဧဝ။ ပဝတ္တဖလဘောဇီတိ ပတိတဖလဘောဇီ။

သာဏာနီတိ သာဏဝါကစေလာနိ။ မသာဏာနီတိ မိဿကစေလာနိ။ ဆဝဒုဿာနီတိ မတသရီရတော ဆဍ္ဍိတဝတ္ထာနိ။ ဧရကတိဏာဒီနိ ဝါ ဂန္ထေတွာ ကတနိဝါသနာနိ။ ပံသုကူလာနီတိ ပထဝိယံ ဆဍ္ဍိတနန္တကာနိ။ တိရီဋာနီတိ ရုက္ခတ္တစဝတ္ထာနိ။ အဇိနန္တိ အဇိနမိဂစမ္မံ။ အဇိနက္ခိပန္တိ တဒေဝ မဇ္ဈေ ဖာလိတံ။ သခုရကန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ကုသစီရန္တိ ကုသတိဏာနိ ဂန္ထေတွာ ကတစီရကံ။ ဝါကစီရဖလကစီရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကေသကမ္ဗလန္တိ မနုဿကေသေဟိ ကတကမ္ဗလံ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာနိ ကာနိစိ တန္တာဝုတာနံ ဝတ္ထာနံ ကေသကမ္ဗလော တေသံ ပတိကုဋ္ဌော အက္ခာယတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၁၃၈)။ ဝါဠကမ္ဗလန္တိ အဿဝါဠာဒီဟိ ကတကမ္ဗလံ။ ဥလူကပက္ခန္တိ ဥလူကပတ္တာနိ ဂန္ထေတွာ ကတနိဝါသနံ။ ဥဗ္ဘဋ္ဌကောတိ ဥဒ္ဓံ ဌိတကော။

ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနမနုယုတ္တောတိ ဥက္ကုဋိကဝီရိယံ အနုယုတ္တော။ ဂစ္ဆန္တောပိ ဥက္ကုဋိကောဝ ဟုတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဂစ္ဆတိ။ ကဏ္ဋကာပဿယိကောတိ အယကဏ္ဋကေ ဝါ ပကတိကဏ္ဋကေ ဝါ ဘူမိယံ ကောဋ္ဋေတွာ တတ္ထ စမ္မံ အတ္ထရိတွာ ဌာနစင်္ကမာဒီနိ ကရောတိ။ သေယျန္တိ သယန္တောပိ တတ္ထေဝ သေယျံ ကပ္ပေတိ။ သာယံ တတိယမဿာတိ သာယတတိယကံ။ ‘‘ပါတော၊ မဇ္ဈနှိကေ၊ သာယန္တိ ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ ပါပံ ပဝါဟေဿာမီ’’တိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။

၁၇၅။ ပရံ တပတီတိ ပရန္တပေါ။ ပရေသံ ပရိတာပနာနုယောဂံ ပရပရိတာပနာနုယောဂံ။ ဩရဗ္ဘိကာဒီသု – ဥရဗ္ဘာ ဝုစ္စန္တိ ဧဠကာ။ ဥရဗ္ဘေ ဟနတီတိ ဩရဗ္ဘိကော။ သူကရိကာဒီသုပိ – ဧသေဝ နယော။ လုဒ္ဒေါတိ ဒါရုဏော ကက္ခဠော။ မစ္ဆဃာတကောတိ မစ္ဆဗန္ဓော ကေဝဋ္ဋော။ ဗန္ဓနာဂါရိကောတိ ဗန္ဓနာဂါရဂေါပကော။ ကုရူရကမ္မန္တာတိ ဒါရုဏကမ္မန္တာ။

၁၇၆။ မုဒ္ဓါဝသိတ္တောတိ ခတ္တိယာဘိသေကေန မုဒ္ဓနိ အဘိသိတ္တော။ ပုရတ္ထိမေန နဂရဿာတိ နဂရတော ပုရတ္ထိမဒိသာယ။ သန္ဓာဂါရန္တိ ယညသာလံ ။ ခရာဇိနံ နိဝါသေတွာတိ သခုရံ အဇိနစမ္မံ နိဝါသေတွာ။ သပ္ပိတေလေနာတိ သပ္ပိနာ စ တေလေန စ။ ဌပေတွာ ဟိ သပ္ပိံ အဝသေသော ယော ကောစိ သ္နေဟော တေလန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကဏ္ဍုဝမာနောတိ နခါနံ ဆိန္နတ္တာ ကဏ္ဍုဝိတဗ္ဗကာလေ တေန ကဏ္ဍုဝမာနော။ အနန္တရဟိတာယာတိ အသန္ထတာယ။ သရူပဝစ္ဆာယာတိ သဒိသဝစ္ဆာယ။ သစေ ဂါဝီ သေတာ ဟောတိ၊ ဝစ္ဆောပိ သေတကောဝ သစေ ကဗရာ ဝါ၊ ရတ္တာ ဝါ၊ ဝစ္ဆောပိ တာဒိသောဝါတိ – ဧဝံ သရူပဝစ္ဆာယ။ သော ဧဝမာဟာတိ သော ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေတိ။ ဝစ္ဆတရာတိ တရုဏဝစ္ဆကဘာဝံ အတိက္ကန္တာ ဗလဝဝစ္ဆာ။ ဝစ္ဆတရီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဗရိဟိသတ္ထာယာတိ ပရိက္ခေပကရဏတ္ထာယ စေဝ ယညဘူမိယံ အတ္ထရဏတ္ထာယ စ။

၁၇၇။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ နိစ္ဆာတောတိ ဆာတံ ဝုစ္စတိ တဏှာ၊ သာ အဿ နတ္ထီတိ နိစ္ဆာတော။ သဗ္ဗကိလေသာနံ နိဗ္ဗုတတ္တာ နိဗ္ဗုတော။ အန္တော တာပနကိလေသာနံ အဘာဝါ သီတလော ဇာတောတိ သီတီဘူတော။ ဈာနမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသုခါနိ ပဋိသံဝေဒေတီတိ သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ။ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာတိ သေဋ္ဌဘူတေန အတ္တနာ။

ဣမံ ပန ပုဂ္ဂလံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေတုံ – ဣဓ တထာဂတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တထာဂတောတိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဘဂဝါ တထာဂတော – တထာ အာဂတောတိ တထာဂတော၊ တထာ ဂတောတိ တထာဂတော၊ တထလက္ခဏံ အာဂတောတိ တထာဂတော၊ တထဓမ္မေ ယာထာဝတော အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ တထာဂတော၊ တထဒဿိတာယ တထာဂတော၊ တထာဝါဒိတာယ တထာဂတော၊ တထာကာရိတာယ တထာဂတော၊ အဘိဘဝနဋ္ဌေန တထာဂတောတိ။ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတာနေဝ။ တံ ဓမ္မန္တိ တံ ဝုတ္တပ္ပကာရသမ္ပဒံ ဓမ္မံ။ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါတိ ကသ္မာ ပဌမံ ဂဟပတိံ နိဒ္ဒိသတိ? နိဟတမာနတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ စ။ ယေဘုယျေန ဟိ ခတ္တိယကုလတော ပဗ္ဗဇိတာ ဇာတိံ နိဿာယ မာနံ ကရောန္တိ။ ဗြာဟ္မဏကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ မန္တေ နိဿာယ မာနံ ကရောန္တိ။ ဟီနဇစ္စကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ အတ္တနော ဝိဇာတိတာယ ပတိဋ္ဌာတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဂဟပတိဒါရကာ ပန ကစ္ဆေဟိ သေဒံ မုဉ္စန္တေဟိ ပိဋ္ဌိယာ လောဏံ ပုပ္ဖမာနာယ ဘူမိံ ကသိတွာ တာဒိသဿ မာနဿ အဘာဝတော နိဟတမာနဒပ္ပာ ဟောန္တိ။ တေ ပဗ္ဗဇိတွာ မာနံ ဝါ ဒပ္ပံ ဝါ အကတွာ ယထာဗလံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တာ သက္ကောန္တိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတုံ။ ဣတရေဟိ စ ကုလေဟိ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတာ နာမ န ဗဟုကာ၊ ဂဟပတိကာဝ ဗဟုကာ။ ဣတိ နိဟတမာနတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ စ ပဌမံ ဂဟပတိံ နိဒ္ဒိသတီတိ။

အညတရသ္မိံ ဝါတိ ဣတရေသံ ဝါ ကုလာနံ အညတရသ္မိံ။ ပစ္စာဇာတောတိ ပတိဇာတော။ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတီတိ ပရိသုဒ္ဓံ ဓမ္မံ သုတွာ ဓမ္မဿာမိမှိ တထာဂတေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝတ သော ဘဂဝါ’’တိ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသောတိ သစေပိ သဋ္ဌိဟတ္ထေ ဃရေ ယောဇနသတန္တရေပိ ဝါ ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ ဝသန္တိ၊ တထာပိ နေသံ သကိဉ္စနသပလိဗောဓဋ္ဌေန ဃရာဝါသော သမ္ဗာဓောယေဝ။ ရဇောပထောတိ ရာဂရဇာဒီနံ ဥဋ္ဌာနဋ္ဌာနန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ အာဂမနပထောတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ အလဂ္ဂနဋ္ဌေန အဗ္ဘောကာသော ဝိယာတိ အဗ္ဘောကာသော။ ပဗ္ဗဇိတော ဟိ ကူဋာဂါရရတနပါသာဒေ စ ဒေဝဝိမာနာဒီသု စ သုပိဟိတဒွါရဝါတပါနေသု ပဋိစ္ဆန္နေသု ဝသန္တောပိ နေဝ လဂ္ဂတိ၊ န သဇ္ဇတိ၊ န ဗဇ္ဈတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။

အပိစ – သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ကုသလကိရိယာယ ဩကာသာဘာဝတော။ ရဇောပထော အသံဝုတသင်္ကာရဋ္ဌာနံ ဝိယ ရဇာနံ ကိလေသရဇာနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနတော။ အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကုသလကိရိယာယ ယထာသုခံ ဩကာသသမ္ဘာဝတော။ နယိဒံ သုကရံ…ပေ… ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ဧတ္ထ အယံ သင်္ခေပကထာ – ယဒေတံ သိက္ခတ္တယဗြဟ္မစရိယံ ဧကမ္ပိ ဒိဝသံ အခဏ္ဍံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ။ ဧကဒိဝသမ္ပိ စ ကိလေသမလေန အမလိနံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ။ သင်္ခလိခိတံ လိခိတသင်္ခသဒိသံ ဓောတသင်္ခသပ္ပဋိဘာဂံ စရိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ န သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တေန ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ…ပေ… စရိတုံ – ‘‘ယံနူနာဟံ ကေသေ စ မဿုဉ္စ ဩဟာရေတွာ ကသာယရသပီတတာယ ကာသာယာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာနံ အနုစ္ဆဝိကာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ပရိဒဟိတွာ အဂါရသ္မာ နိက္ခမိတွာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ အဂါရဿ ဟိတံ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ ‘‘အဂါရိယ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ‘‘အနဂါရိယ’’န္တိ ဉာတဗ္ဗာ။ တံ အနဂါရိယံ။ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ပဋိပဇ္ဇေယျံ။ အပ္ပံ ဝါတိ သဟဿတော ဟေဋ္ဌာ ဘောဂက္ခန္ဓော အပ္ပော နာမ ဟောတိ၊ သဟဿတော ပဋ္ဌာယ မဟာ။ အဗန္ဓနဋ္ဌေန ဉာတိယေဝ ဉာတိပရိဝဋ္ဋော။ သောပိ ဝီသတိယာ ဟေဋ္ဌာ အပ္ပော ဟောတိ၊ ဝီသတိယာ ပဋ္ဌာယ မဟာ။

၁၇၈။ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နောတိ ယာ ဘိက္ခူနံ အဓိသီလသင်္ခါတာ သိက္ခာ၊ တဉ္စ။ ယတ္ထ စေတေ သဟ ဇီဝန္တိ၊ ဧကဇီဝိကာ သဘာဂဝုတ္တိနော ဟောန္တိ၊ တံ ဘဂဝတာ ပညတ္တသိက္ခာပဒသင်္ခါတံ သာဇီဝဉ္စ။ တတ္ထ သိက္ခနဘာဝေန သမာပန္နောတိ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော။ သမာပန္နောတိ သိက္ခံ ပရိပူရေန္တော သာဇီဝဉ္စ အဝီတိက္ကမန္တော ဟုတွာ တဒုဘယံ ဥပဂတောတိ အတ္ထော။ ပါဏာတိပါတံ ပဟာယာတိအာဒီသု ပါဏာတိပါတာဒိကထာ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတာ ဧဝ။ ပဟာယာတိ ဣမံ ပါဏာတိပါတစေတနာသင်္ခါတံ ဒုဿီလျံ ပဇဟိတွာ။ ပဋိဝိရတော ဟောတီတိ ပဟီနကာလတော ပဋ္ဌာယ တတော ဒုဿီလျတော ဩရတော ဝိရတောဝ ဟောတိ။ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထောတိ ပရူပဃာတတ္ထာယ ဒဏ္ဍံ ဝါ သတ္ထံ ဝါ အာဒါယ အဝတ္တနတော နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍော စေဝ နိက္ခိတ္တသတ္ထော စာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ဌပေတွာ ဒဏ္ဍံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ အဝသေသံ ဥပကရဏံ သတ္တာနံ ဝိနာသနဘာဝတော ‘သတ္ထ’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယံ ပန ဘိက္ခူ ကတ္တရဒဏ္ဍံ ဝါ ဒန္တကဋ္ဌဝါသိံ ဝါ ပိပ္ဖလိကံ ဝါ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တိ၊ န တံ ပရူပဃာတတ္ထာယ။ တသ္မာ နိဟိတဒဏ္ဍာ နိဟိတသတ္ထာတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ လဇ္ဇီတိ ပါပဇိဂုစ္ဆနလက္ခဏာယ လဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော။ ဒယာပန္နောတိ ဒယံ မေတ္တစိတ္တတံ အာပန္နော။ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီတိ သဗ္ဗေ ပါဏဘူတေ ဟိတေန အနုကမ္ပကော။ တာယ ဒယာပန္နတာယ သဗ္ဗေသံ ပါဏဘူတာနံ ဟိတစိတ္တကောတိ အတ္ထော။ ဝိဟရတီတိ ဣရိယတိ၊ ပါလေတိ။

ဒိန္နမေဝ အာဒိယတီတိ ဒိန္နာဒါယီ။ စိတ္တေနပိ ဒိန္နမေဝ ပဋိကင်္ခတီတိ ဒိန္နပါဋိကင်္ခီ။ ထေနေတီတိ ထေနော။ န ထေနေန အထေနေန။ အထေနတ္တာယေဝ သုစိဘူတေန။ အတ္တနာတိ အတ္တဘာဝေန။ အထေနံ သုစိဘူတံ အတ္တဘာဝံ ကတွာ ဝိဟရတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အဗြဟ္မစရိယန္တိ အသေဋ္ဌစရိယံ။ ဗြဟ္မံ သေဋ္ဌံ အာစာရံ စရတီတိ ဗြဟ္မစာရီ။ အာရာစာရီတိ အဗြဟ္မစရိယတော ဒူရစာရီ။ မေထုနာတိ ရာဂပရိယုဋ္ဌာနဝသေန သဒိသတ္တာ မေထုနကာတိ လဒ္ဓဝေါဟာရေဟိ ပဋိသေဝိတဗ္ဗတော မေထုနာတိ သင်္ခံ ဂတာ အသဒ္ဓမ္မာ။ ဂါမဓမ္မာတိ ဂါမဝါသီနံ ဓမ္မာ။

သစ္စံ ဝဒတီတိ သစ္စဝါဒီ။ သစ္စေန သစ္စံ သန္ဒဟတိ ဃဋေတီတိ သစ္စသန္ဓော။ န အန္တရန္တရာ မုသာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ပုရိသော ကဒါစိ မုသာ ဝဒတိ၊ ကဒါစိ သစ္စံ၊ တဿ မုသာဝါဒေန အန္တရိတတ္တာ သစ္စံ သစ္စေန န ဃဋီယတိ၊ တသ္မာ န သော သစ္စသန္ဓော။ အယံ ပန န တာဒိသော။ ဇီဝိတဟေတုပိ မုသာ အဝတွာ သစ္စေန သစ္စံ သန္ဒဟတိယေဝါတိ သစ္စသန္ဓော။ ထေတောတိ ထိရော၊ ထိရကထောတိ အတ္ထော။ ဧကော ဟိ ပုဂ္ဂလော ဟလိဒ္ဒိရာဂေါ ဝိယ၊ ထုသရာသိမှိ နိခါတခါဏုကော ဝိယ၊ အဿပိဋ္ဌေ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍမိဝ စ၊ န ထိရကထော ဟောတိ။ ဧကော ပါသာဏလေခါ ဝိယ၊ ဣန္ဒခီလော ဝိယ စ ထိရကထော ဟောတိ။ အသိနာ သီသေ ဆိန္ဒန္တေပိ ဒွေ ကထာ န ကထေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ထေတော။ ပစ္စယိကောတိ ပတ္တိယာယိတဗ္ဗကော၊ သဒ္ဓါယိကောတိ အတ္ထော။ ဧကစ္စော ဟိ ပုဂ္ဂလော န ပစ္စယိကော ဟောတိ။ ‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ? အသုကေနာ’တိ ဝုတ္တေ ‘မာ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧကော ပစ္စယိကော ဟောတိ။ ‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ? အသုကေနာ’တိ ဝုတ္တေ ‘ယဒိ တေန ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေဝ ပမာဏံ၊ ဣဒါနိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ဧဝမေဝ ဣဒ’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စယိကော။ အဝိသံဝါဒကော လောကဿာတိ တာယ သစ္စဝါဒိတာယ လောကံ န ဝိသံဝါဒေတီတိ အတ္ထော။

ဣမေသံဘေဒါယာတိ ယေသံ ဣတော သုတွာတိ ဝုတ္တာနံ သန္တိကေ သုတံ၊ တေသံ ဘေဒါယ။ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာတိ ဒွိန္နံ မိတ္တာနံ ဝါ သမာနုပဇ္ဈာယကာဒီနံ ဝါ ကေနစိဒေဝ ကာရဏေန ဘိန္နာနံ ဧကမေကံ ဥပသင်္ကမိတွာ – ‘တုမှာကံ ဤဒိသေ ကုလေ ဇာတာနံ၊ ဧဝံ ဗဟုဿုတာနံ ဣဒံ န ယုတ္တ’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ သန္ဓာနံ ကတ္တာ။ အနုပ္ပဒါတာတိ သန္ဓာနာနုပ္ပဒါတာ။ ဒွေ ဇနေ သမဂ္ဂေ ဒိသွာ – ‘တုမှာကံ ဧဝရူပေ ကုလေ ဇာတာနံ၊ ဧဝရူပေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာနံ အနုစ္ဆဝိကမေတ’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ဒဠှီကမ္မံ ကတ္တာတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေါ အာရာမော အဿာတိ သမဂ္ဂါရာမော။ ယတ္ထ သမဂ္ဂါ နတ္ထိ၊ တတ္ထ ဝသိတုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂရာမောတိပိ ပါဠိ။ အယမေဝ အတ္ထော။ သမဂ္ဂရတောတိ သမဂ္ဂေသု ရတော။ တေ ပဟာယ အညတြ ဂန္တုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေ ဒိသွာပိ သုတွာပိ နန္ဒတီတိ သမဂ္ဂနန္ဒီ။ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ ယာ ဝါစာ သတ္တေ သမဂ္ဂေယေဝ ကရောတိ၊ တံ သာမဂ္ဂီဂုဏပရိဒီပကမေဝ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န ဣတရန္တိ။

ကာလေန ဝဒတီတိ ကာလဝါဒီ။ ဝတ္တဗ္ဗယုတ္တကာလံ သလ္လက္ခေတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ဘူတံ တထံ တစ္ဆံ သဘာဝမေဝ ဝဒတီတိ ဘူတဝါဒီ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကတ္ထသန္နိဿိတမေဝ ကတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထဝါဒီ။ နဝလောကုတ္တရဓမ္မသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဓမ္မဝါဒီ။ သံဝရဝိနယပဟာနဝိနယသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဝိနယဝါဒီ။ နိဓာနံ ဝုစ္စတိ ဌပနောကာသော။ နိဓာနမဿ အတ္ထီတိ နိဓာနဝတီ။ ဟဒယေ နိဓာတဗ္ဗယုတ္တကံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ အတ္ထော။ ကာလေနာတိ ဧဝရူပိံ ဘာသမာနောပိ စ ‘‘အဟံ နိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိဿာမီ’’တိ န အကာလေန ဘာသတိ။ ယုတ္တကာလံ ပန သလ္လက္ခေတွာဝ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ သာပဒေသန္တိ သဥပမံ၊ သကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပရိယန္တဝတိန္တိ ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတွာ။ ယထာဿာ ပရိစ္ဆေဒေါ ပညာယတိ၊ ဧဝံ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ အတ္ထသံဟိတန္တိ အနေကေဟိပိ နယေဟိ ဝိဘဇန္တေန ပရိယာဒါတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အတ္ထသမ္ပန္နံ ဘာသတိ။ ယံ ဝါ သော အတ္ထဝါဒီ အတ္ထံ ဝဒတိ၊ တေန အတ္ထေန သံဟိတတ္တာ အတ္ထသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသတိ။ န အညံ နိက္ခိပိတွာ အညံ ဘာသတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၁၇၉။ ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာတိ မူလဗီဇံ၊ ခန္ဓဗီဇံ၊ ဖဠုဗီဇံ၊ အဂ္ဂဗီဇံ ဗီဇဗီဇန္တိ ပဉ္စဝိဓဿ ဗီဇဂါမဿ စေဝ ယဿ ကဿစိ နီလတိဏရုက္ခာဒိကဿ ဘူတဂါမဿ စ သမာရမ္ဘာ။ ဆေဒနဘေဒနပစနာဒိဘာဝေန ဝိကောပနာ ပဋိဝိရတောတိ အတ္ထော။ ဧကဘတ္တိကောတိ ပါတရာသဘတ္တံ၊ သာယမာသဘတ္တန္တိ ဒွေ ဘတ္တာနိ။ တေသု ပါတရာသဘတ္တံ အန္တောမဇ္ဈနှိကေန ပရိစ္ဆိန္နံ။ ဣတရံ မဇ္ဈနှိကတော ဥဒ္ဓံ အန္တောအရုဏေန။ တသ္မာ အန္တောမဇ္ဈနှိကေ ဒသက္ခတ္တုံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ဧကဘတ္တိကောဝ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ဧကဘတ္တိကောတိ။ ရတ္တိယာ ဘောဇနံ ရတ္တိ၊ တတော ဥပရတောတိ ရတ္တူပရတော။ အတိက္ကန္တေ မဇ္ဈနှိကေ ယာဝ သူရိယသတ္ထင်္ဂမနာ ဘောဇနံ ဝိကာလဘောဇနံ နာမ၊ တတော ဝိရတတ္တာ ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။ သာသနဿ အနနုလောမတ္တာ ဝိသူကံ ပဋာဏီဘူတံ ဒဿနန္တိ ဝိသူကဒဿနံ။ အတ္တနာ နစ္စနနစ္စာပနာဒိဝသေန နစ္စာ စ ဂီတာ စ ဝါဒိတာ စ အန္တမသော မယူရနစ္စနာပနာဒိဝသေနပိ ပဝတ္တာနံ နစ္စာဒီနံ ဝိသူကဘူတာ ဒဿနာ စာတိ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ။ နစ္စာဒီနိ ဟိ အတ္တနာ ပယောဇေတုံ ဝါ ပရေဟိ ပယောဇာပေတုံ ဝါ ယုတ္တာနိ ပဿိတုံ ဝါ နေဝ ဘိက္ခူနံ န ဘိက္ခုနီနံ ဝဋ္ဋန္တိ။ မာလာဒီသု – မာလာတိ ယံကိဉ္စိ ပုပ္ဖံ။ ဂန္ဓန္တိ ယံကိဉ္စိ ဂန္ဓဇာတံ။ ဝိလေပနန္တိ ဆဝိရာဂကရဏံ။ တတ္ထ ပိဠန္ဓန္တော ဓာရေတိ နာမ။ ဦနဋ္ဌာနံ ပူရေန္တော မဏ္ဍေတိ နာမ။ ဂန္ဓဝသေန ဆဝိရာဂဝသေန စ သာဒိယန္တော ဝိဘူသေတိ နာမ။ ဌာနံ ဝုစ္စတိ ကာရဏံ။ တသ္မာ ယာယ ဒုဿီလျစေတနာယ တာနိ မာလာဓာရဏာဒီနိ မဟာဇနော ကရောတိ၊ တတော ပဋိဝိရတောတိ အတ္ထော။ ဥစ္စာသယနံ ဝုစ္စတိ ပမာဏာတိက္ကန္တံ။ မဟာသယနံ အကပ္ပိယသန္ထတံ၊ တတော ပဋိဝိရတောတိ အတ္ထော။ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ။ ရဇတန္တိ ကဟာပဏော၊ လောဟမာသကော၊ ဇတုမာသကော၊ ဒါရုမာသကောတိ ယေ ဝေါဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ။ တဿ ဥဘယဿာပိ ပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော၊ နေဝ နံ ဥဂ္ဂဏှာတိ၊ န ဥဂ္ဂဏှာပေတိ၊ န ဥပနိက္ခိတ္တံ သာဒိယတီတိ အတ္ထော။

အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာတိ သာလိဝီဟိယဝဂေါဓုမကင်္ဂုဝရကကုဒြူသကသင်္ခါတဿ သတ္တဝိဓဿာပိ အာမကဓညဿ ပဋိဂ္ဂဟဏာ။ န ကေဝလဉ္စ ဧတေသံ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ၊ အာမသနမ္ပိ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ အညတြ ဩဒိဿ အနုညာတာ အာမကမစ္ဆမံသာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတိ၊ နော အာမသနံ။ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ ဣတ္ထီတိ ပုရိသန္တရဂတာ။ ဣတရာ ကုမာရိကာ နာမ။ တာသံ ပဋိဂ္ဂဟဏမ္ပိ အာမသနမ္ပိ အကပ္ပိယမေဝ။ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ ဒါသိဒါသဝသေနေဝ တေသံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘ကပ္ပိယကာရကံ ဒမ္မိ’၊ ‘အာရာမိကံ ဒမ္မီ’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေ ပန ဝဋ္ဋတိ။ အဇေဠကာဒီသုပိ ခေတ္တဝတ္ထုပရိယောသာနေသု ကပ္ပိယာကပ္ပိယနယော ဝိနယဝသေန ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ခေတ္တံ နာမ ယသ္မိံ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ ရုဟတိ။ ဝတ္ထု နာမ ယသ္မိံ အပရဏ္ဏံ ရုဟတိ။ ယတ္ထ ဝါ ဥဘယမ္ပိ ရုဟတိ တံ ခေတ္တံ။ တဒတ္ထာယ အကတဘူမိဘာဂေါ ဝတ္ထု။ ခေတ္တဝတ္ထုသီသေန စေတ္ထ ဝါပိတဠာကာဒီနိပိ သင်္ဂဟိတာနေဝ။

ဒူတေယျံ ဝုစ္စတိ ဒူတကမ္မံ။ ဂိဟီနံ ပဟိတံ ပဏ္ဏံ ဝါ သာသနံ ဝါ ဂဟေတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဂမနံ ။ ပဟီဏဂမနံ ဝုစ္စတိ ပရဃရံ ပေသိတဿ ခုဒ္ဒကဂမနံ။ အနုယောဂေါ နာမ တဒုဘယကရဏံ။ တသ္မာ ဒူတေယျပဟီဏဂမနာနံ အနုဂေါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကယဝိက္ကယာတိ ကယာ စ ဝိက္ကယာ စ။ တုလာကူဋာဒီသု – ကူဋန္တိ ဝဉ္စနံ။ တတ္ထ တုလာကူဋံ နာမ ရူပကူဋံ၊ အင်္ဂကူဋံ ဂဟဏကူဋံ၊ ပဋိစ္ဆန္နကူဋန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ရူပကူဋံ နာမ ဒွေ တုလာ သမရူပါ ကတွာ ဂဏှန္တော မဟတိယာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ခုဒ္ဒိကာယ ဒေတိ။ အင်္ဂကူဋံ နာမ ဂဏှန္တော ပစ္ဆာဘာဂေ ဟတ္ထေန တုလံ အက္ကမတိ၊ ဒဒန္တော ပုဗ္ဗဘာဂေ။ ဂဟဏကူဋံ နာမ ဂဏှန္တော မူလေ ရဇ္ဇုံ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော အဂ္ဂေ။ ပဋိစ္ဆန္နကူဋံ နာမ တုလံ သုသိရံ ကတွာ အန္တော အယစုဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ဂဏှန္တော တံ ပစ္ဆာဘာဂေ ကရောတိ၊ ဒဒန္တော အဂ္ဂဘာဂေ။

ကံသော ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏပါတိ။ တာယ ဝဉ္စနံ ကံသကူဋံ။ ကထံ? ဧကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ ကတွာ အညာ ဒွေ တိဿော လောဟပါတိယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကရောန္တိ၊ တတော ဇနပဒံ ဂန္တွာ ကိဉ္စိဒေဝ အဍ္ဎကုလံ ပဝိသိတွာ သုဝဏ္ဏဘာဇနာနိ ကိဏထာ’တိ ဝတွာ အဂ္ဃေ ပုစ္ဆိတေ သမဂ္ဃတရံ ဒါတုကာမာ ဟောန္တိ။ တတော တေဟိ ‘ကထံ ဣမေသံ သုဝဏ္ဏဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော’တိ ဝုတ္တေ ‘ဝီမံသိတွာ ဂဏှထာ’တိ သုဝဏ္ဏပါတိံ ပါသာဏေ ဃံသိတွာ သဗ္ဗပါတိယော ဒတွာ ဂစ္ဆန္တိ။

မာနကူဋံ နာမ ဟဒယဘေဒသိခါဘေဒရဇ္ဇုဘေဒဝသေန တိဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ဟဒယဘေဒေါ သပ္ပိတေလာဒိမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ တာနိ ဟိ ဂဏှန္တော ဟေဋ္ဌာ ဆိဒ္ဒေန မာနေန ‘သဏိကံ အာသိဉ္စာ’တိ ဝတွာ အန္တောဘာဇနေ ဗဟုံ ပဂ္ဃရာပေတွာ ဂဏှာတိ။ ဒဒန္တော ဆိဒ္ဒံ ပိဓာယ သီဃံ ပူရေတွာ ဒေတိ။ သိခါဘေဒေါ တိလတဏ္ဍုလာဒိမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ တာနိ ဟိ ဂဏှန္တော သဏိကံ သိခံ ဥဿာပေတွာ ဂဏှာတိ။ ဒဒန္တော ဝေဂေန ပူရေတွာ သိခံ ဆိန္ဒန္တော ဒေတိ။ ရဇ္ဇုဘေဒေါ ခေတ္တဝတ္ထုမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ လဉ္ဇံ အလဘန္တာ ဟိ ခေတ္တံ အမဟန္တမ္ပိ မဟန္တံ ကတွာ မိနန္တိ။

ဥက္ကောဋနာဒီသု – ဥက္ကောဋနန္တိ အဿာမိကေ သာမိကေ ကာတုံ လဉ္ဇဂ္ဂဟဏံ။ ဝဉ္စနန္တိ တေဟိ တေဟိ ဥပါယေဟိ ပရေသံ ဝဉ္စနံ။ တတြိဒမေကံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ လုဒ္ဒကော မိဂဉ္စ မိဂပေါတကဉ္စ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆတိ။ တမေကော ဓုတ္တော – ‘‘ကိံ ဘော မိဂေါ အဂ္ဃတိ၊ ကိံ မိဂပေါတကော’’တိ အာဟ။ ‘‘မိဂေါ ဒွေ ကဟာပဏေ၊ မိဂပေါတကော ဧက’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ကဟာပဏံ ဒတွာ မိဂပေါတကံ ဂဟေတွာ ထောကံ ဂန္တွာ နိဝတ္တော ၊ ‘‘န မေ ဘော မိဂပေါတကေန အတ္ထော၊ မိဂံ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ တေန ဟိ ‘‘ဒွေ ကဟာပဏေ ဒေဟီ’’တိ။ သော အာဟ – ‘‘နနု တေ၊ ဘော၊ မယာ ပဌမံ ဧကော ကဟာပဏော ဒိန္နော’’တိ? ‘‘အာမ ဒိန္နော’’တိ။ ဣဒမ္ပိ မိဂပေါတကံ ဂဏှ၊ ဧဝံ သော စ ကဟာပဏော အယဉ္စ ကဟာပဏဂ္ဃဏကော မိဂပေါတကောတိ ဒွေ ကဟာပဏာ ဘဝိဿန္တီတိ။ သော ‘‘ကာရဏံ ဝဒတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ မိဂပေါတကံ ဂဟေတွာ မိဂံ အဒါသီတိ။

နိကတီတိ ယောဂဝသေန ဝါ မာယာဝသေန ဝါ အပါမင်္ဂံ ပါမင်္ဂန္တိ၊ အမဏိံ မဏီတိ၊ အသုဝဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏန္တိ ကတွာ ပတိရူပကေန ဝဉ္စနံ။ သာစိယောဂေါတိ ကုဋိလယောဂေါ။ ဧတေသံယေဝ ဥက္ကောဋနာဒီနမေတံ နာမံ။ တသ္မာ ဥက္ကောဋနသာစိယောဂေါ ဝဉ္စနသာစိယောဂေါ နိကတိသာစိယောဂေါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကေစိ အညံ ဒဿေတွာ အညဿ ပရိဝတ္တနံ ‘သာစိယောဂေါ’တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန ဝဉ္စနေနေဝ သင်္ဂဟိတံ။

ဆေဒနာဒီသု – ဆေဒနန္တိ ဟတ္ထစ္ဆေဒနာဒိ။ ဝဓောတိ မာရဏံ။ ဗန္ဓောတိ ရဇ္ဇုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗန္ဓနံ။ ဝိပရာမောသောတိ ဟိမဝိပရာမောသော၊ ဂုမ္ဗဝိပရာမောသောတိ ဒုဝိဓော။ ယဉှိ ဟိမပါတသမယေ ဟိမေန ပဋိစ္ဆန္နာ ဟုတွာ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နံ ဇနံ မုသန္တိ၊ အယံ ဟိမဝိပရာမောသော။ ယံ ဂုမ္ဗာဒီဟိ ပဋိစ္ဆန္နာ မုသန္တိ၊ အယံ ဂုမ္ဗဝိပရာမောသော။ အာလောပေါ ဝုစ္စတိ ဂါမနိဂမာဒီနံ ဝိလောပကရဏံ။ သဟသာကာရောတိ သာဟသိကကိရိယာ။ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ မနုဿာနံ ဥရေ သတ္ထံ ဌပေတွာ ဣစ္ဆိတဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမေတသ္မာ ဆေဒန…ပေ… သဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။

၁၈၀။ သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ သော စတူသု ပစ္စယေသု ဒွါဒသဝိဓေန ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ကာယပရိဟာရိကေနာတိ ကာယံ ပရိဟရဏမတ္တကေန။ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေနာတိ ကုစ္ဆိပရိဟရဏမတ္တကေန။ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတီတိ အဋ္ဌဝိဓံ ဘိက္ခု ပရိက္ခာရမတ္တကံ သဗ္ဗံ ဂဟေတွာဝ ကာယပဋိဗဒ္ဓံ ကတွာဝ ဂစ္ဆတိ။ ‘‘မမ ဝိဟာရော ပရိဝေဏံ ဥပဋ္ဌာကော’’တိ သင်္ဂေါ ဝါ ဗဒ္ဓါ ဝါ န ဟောတိ။ သော ဇိယာ မုတ္တသရော ဝိယ ယူထာ ပက္ကန္တော၊ မတ္တဟတ္ထီ ဝိယ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ သေနာသနံ ဝနသဏ္ဍံ ရုက္ခမူလံ ဝနပတ္ထံ ပဗ္ဘာရံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ဧကောဝ တိဋ္ဌတိ၊ ဧကောဝ နိသီဒတိ။ သဗ္ဗိရိယာပထေသု ဧကောဝ အဒုတိယော။

‘‘စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ၊

သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေန၊

ပရိဿယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ၊

ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။ (သု။ နိ။ ၄၂)၊

ဧဝံ ဝဏ္ဏိတံ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပတံ အာပဇ္ဇတိ။

ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဥပမာယ သာဓေန္တော၊ ‘‘သေယျထာပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပက္ခီ သကုဏောတိ ပက္ခယုတ္တော သကုဏော။ ဍေတီတိ ဥပ္ပတတိ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – သကုဏော နာမ ‘‘အသုကသ္မိံ ပဒေသေ ရုက္ခော ပရိပက္ကဖလော’’တိ ဉတွာ နာနာဒိသာဟိ အာဂန္တွာ နခပက္ခတုဏ္ဍာဒီဟိ တဿ ဖလာနိ ဝိဇ္ဈန္တာ ဝိဓုနန္တာ ခါဒန္တိ။ ‘‘ဣဒံ အဇ္ဇတနာယ၊ ဣဒံ သွာတနာယ ဘဝိဿတီ’’တိ တေသံ န ဟောတိ။ ဖလေ ပန ခီဏေ နေဝ ရုက္ခဿ အာရက္ခံ ဌပေန္တိ၊ န တတ္ထ ပတ္တံ ဝါ နခံ ဝါ တုဏ္ဍံ ဝါ ဌပေန္တိ။ အထ ခေါ တသ္မိံ ရုက္ခေ အနပေက္ခော ဟုတွာ ယော ယံ ဒိသာဘာဂံ ဣစ္ဆတိ၊ သော တေန သပတ္တဘာရောဝ ဥပ္ပတိတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ အယံ ဘိက္ခု နိဿင်္ဂေါ နိရပေက္ခောယေဝ ပက္ကမတိ၊ တေန ဝုတ္တံ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတီတိ။ အရိယေနာတိ နိဒ္ဒေါသေန။ အဇ္ဈတ္တန္တိ သကေ အတ္တဘာဝေ။ အနဝဇ္ဇသုခန္တိ နိဒ္ဒေါသသုခံ။

၁၈၁။ သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဘိက္ခု စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ပဿိတွာတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ အဗျာသေကသုခန္တိ ကိလေသေဟိ အနဝသိတ္တသုခံ။ အဝိကိဏ္ဏသုခန္တိပိ ဝုတ္တံ။ ဣန္ဒြိယသံဝရသုခဉှိ ဒိဋ္ဌာဒီသု ဒိဋ္ဌမတ္တာဒိဝသေန ပဝတ္တတာယ အဝိကိဏ္ဏံ ဟောတိ။

၁၈၂။ သောအဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ သော မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ သံဝရေန သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဣမေသု အဘိက္ကန္တပဋိက္ကန္တာဒီသု သတ္တသု ဌာနေသု သတိသမ္ပဇညဝသေန သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ ဈာနဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။

သော ဣမိနာ စာတိအာဒိနာ ကိံ ဒဿေတိ? အရညဝါသဿ ပစ္စယသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ ယဿ ဟိ ဣမေ စတ္တာရော ပစ္စယာ နတ္ထိ ၊ တဿ အရညဝါသော န ဣဇ္ဈတိ၊ တိရစ္ဆာနဂတေဟိ ဝါ ဝနစရကေဟိ ဝါ သဒ္ဓိံ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ အရညေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ‘‘ကိံ ဧဝရူပဿ ပါပဘိက္ခုနော အရညဝါသေနာ’’တိ ဘေရဝံ သဒ္ဒံ သာဝေန္တိ။ ဟတ္ထေဟိ သီသံ ပဟရိတွာ ပလာယနာကာရံ ကရောန္တိ ။ ‘‘အသုကော ဘိက္ခု အရညံ ပဝိသိတွာ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ပါပကမ္မံ အကာသီ’’တိ အယသော ပတ္ထရတိ။ ယဿ ပနေတေ စတ္တာရော ပစ္စယာ အတ္ထိ၊ တဿ အရညဝါသော ဣဇ္ဈတိ။ သော ဟိ အတ္တနော သီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ကိဉ္စိ ကာဠကံ ဝါ တိလကံ ဝါ အပဿန္တော ပီတိံ ဥပ္ပာဒေတွာ တံ ခယတော ဝယတော သမ္မသန္တော အရိယဘူမိံ ဩက္ကမတိ။ အရညေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ အတ္တမနာ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ဣတိဿ ဥဒကေ ပက္ခိတ္တတေလဗိန္ဒု ဝိယ ယသော ဝိတ္ထာရိကော ဟောတိ။ ဝိဝိတ္တန္တိအာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ…ပေ… ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတီတိ ဧတ္တကေ ဌာနေ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။

၁၈၅။ တတိယဝိဇ္ဇာယ သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေတိ ဝိပဿနာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏတ္ထာယ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဟိ အာသဝါနံ ဝိနာသနတော အာသဝါနံ ခယောတိ ဝုစ္စတိ။ တတြ စေတံ ဉာဏံ တပ္ပရိယာပန္နတ္တာတိ။ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတီတိ ဝိပဿနာစိတ္တံ အဘိနီဟရတိ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဧဝမာဒီသု – ‘‘ဧတ္တကံ ဒုက္ခံ၊ န ဣတော ဘိယျော’’တိ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုက္ခသစ္စံ သရသလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓေန ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ တဿ စ ဒုက္ခဿ နိဗ္ဗတ္တိကံ တဏှံ – အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ၊ တဒုဘယမ္ပိ ယံ ဌာနံ ပတွာ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ တေသံ အပ္ပဝတ္တိံ နိဗ္ဗာနံ – အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ၊ တဿ စ သမ္ပာပကံ အရိယမဂ္ဂံ – အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ သရသလက္ခဏပဋိဝေဓေန ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ – ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ သရူပတော သစ္စာနိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ကိလေသဝသေန ပရိယာယတော ဒဿေန္တော ဣမေ အာသဝါတိအာဒိမာဟ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံပဿတောတိ တဿ ဧဝံ ဇာနန္တဿ ဧဝံ ပဿန္တဿ သဟ ဝိပဿနာယ ကောဋိပ္ပတ္တံ မဂ္ဂံ ကထေတိ။ ကာမာသဝါတိ ကာမာသဝတော။ ဝိမုစ္စတီတိ ဣမိနာ မဂ္ဂက္ခဏံ ဒဿေတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိန္တိ ဣမိနာ ဖလက္ခဏံ ဒဿေတိ။ မဂ္ဂက္ခဏေ ဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ ဖလက္ခဏေ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏန္တိ ဣမိနာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ဒဿေတိ။ ခီဏာ ဇာတီတိအာဒီဟိ တဿ ဘူမိံ။ တေန ဟိ ဉာဏေန သော ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘ခီဏာ ဇာတီ’တိအာဒီနိ ပဇာနာတိ။ ဝုသိတန္တိ ဝုဋ္ဌံ ပရိဝုဋ္ဌံ ကတံ စရိတံ နိဋ္ဌိတန္တိ အတ္ထော။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ။ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကေန ဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တ သေက္ခာ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝသန္တိ နာမ။ ခီဏာသဝေါ ဝုဋ္ဌဝါသော။ တသ္မာ သော အတ္တနော ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယန္တိ ပဇာနာတိ။ ကတံ ကရဏီယန္တိ စတူသု သစ္စေသု စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ပရိညာပဟာနသစ္ဆိကိရိယာဘာဝနာဝသေန သောဠသဝိဓမ္ပိ ကိစ္စံ နိဋ္ဌာပိတန္တိ အတ္ထော။ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကာဒယော ဟိ တံ ကိစ္စံ ကရောန္တိ၊ ခီဏာသဝေါ ကတကရဏီယော။ တသ္မာ သော အတ္တနော ကရဏီယံ ပစ္စဝေက္ခန္တော။ ‘‘ကတံ ကရဏီယ’’န္တိ ပဇာနာတိ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ‘‘ဣဒါနိ ပုန ဧတ္ထဘာဝါယ ဧဝံ သောဠသကိစ္စဘာဝါယ ကိလေသက္ခယာယ ဝါ မဂ္ဂဘာဝနာကိစ္စံ နတ္ထီ’’တိ ပဇာနာတိ။

၁၈၆။ သရာဂါဒီသု – အပ္ပဟီနောတိ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ဝါ တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန ဝါ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန ဝါ အပ္ပဟီနော။

၁၈၇။ လာဘီ ဟောတီတိအာဒီသု – လာဘီတိ လာဘဝါ ပဋိလဘိတွာ ဌိတော။ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿာတိ နိယကဇ္ဈတ္တသင်္ခါတေ အတ္တနော စိတ္တေ ဥပ္ပန္နဿ စေတောသမထဿ။ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယာတိ အဓိပညာသင်္ခါတာယ ခန္ဓဓမ္မေသု အနိစ္စာဒိဝသေန ပဝတ္တာယ ဝိပဿနာယ။ ရူပသဟဂတာနန္တိ ရူပနိမိတ္တာရမ္မဏာနံ ရူပါဝစရသမာပတ္တီနံ။ အရူပသဟဂတာနန္တိ န ရူပနိမိတ္တာရမ္မဏာနံ အရူပသမာပတ္တီနံ။ ဧတ္ထ စ ပဌမော အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ပုထုဇ္ဇနော။ ဒုတိယော သုက္ခဝိပဿကအရိယသာဝကော။ တတိယော အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ အရိယသာဝကော။ စတုတ္ထော လောကိယမဟာဇနော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၈၈။ အနုသောတဂါမီအာဒီသု – အနုသောတဂါမီတိ ဝဋ္ဋသောတံ အနုဂတော၊ ဝဋ္ဋသောတေ နိမုဂ္ဂေါ ပုထုဇ္ဇနော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဋိသောတဂါမီတိ ပဋိသောတဂမနော ။ အနုသောတံ အဂန္တွာ ပဋိသောတံ ဂစ္ဆန္တဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပါပဉ္စ ကမ္မံ န ကရောတီတိ ပညတ္တံ ဝီတိက္ကမန္တော န ကရောတိ။ သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေနာတိ ကိလေသပရိယုဋ္ဌာနေ သတိ ဥပ္ပန္နေန ဒုက္ခဒေါမနဿေန သဒ္ဓိမ္ပိ။ ပရိပုဏ္ဏန္တိ တိဿန္နံ သိက္ခာနံ ဧကာယပိ အနူနံ။ ပရိသုဒ္ဓန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သေဋ္ဌစရိယံ။ ဣမိနာ ဝါရေန သောတာပန္နသကဒါဂါမိနော ကထိတာ။ ကိံ ပန တေ ရုဒန္တာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တီတိ? အာမ။ ကိလေသရောဒနေန ရုဒန္တာ စရန္တိ နာမ။ သီလသမ္ပန္နော ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခုပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟိတော။

ဌိတတ္တောတိ ဌိတသဘာဝေါ။ အနာဂါမီတိ ကာမရာဂဗျာပါဒေဟိ အကမ္ပနီယစိတ္တတာယ စ တမှာ လောကာ အနာဝတ္တိဓမ္မတာယ စ ဌိတသဘာဝေါ နာမ။ တိဏ္ဏောတိ တဏှာသောတံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ပါရင်္ဂတောတိ နိဗ္ဗာနပါရံ ဂတော။ ထလေ တိဋ္ဌတီတိ အရဟတ္တဖလသမာပတ္တိထလေ တိဋ္ဌတိ။ စေတောဝိမုတ္တိန္တိ ဖလသမာဓိံ။ ပညာဝိမုတ္တိန္တိ ဖလဉာဏံ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ခီဏာသဝေါ ‘‘တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဗာဟိတပါပတာယ ဟိ ဧသ ဗြာဟ္မဏော နာမ။

၁၈၉။ အပ္ပဿုတာဒီသု – အပ္ပကံ သုတံ ဟောတီတိ နဝင်္ဂေ သတ္ထုသာသနေ ကိဉ္စိဒေဝ ထောကံ သုတံ ဟောတိ။ န အတ္ထမညာယ၊ န ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပန္နော ဟောတီတိ အဋ္ဌကထဉ္စ ပါဠိဉ္စ ဇာနိတွာ လောကုတ္တရဓမ္မဿ အနုရူပဓမ္မံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ ပဋိပန္နော န ဟောတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၉၀။ သမဏမစလာဒီသု – သမဏမစလောတိ သမဏအစလော၊ မကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ နိစ္စလသမဏော၊ ထိရသမဏောတိ အတ္ထော ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ သောတာပန္နော သာသနေ မူလဇာတာယ သဒ္ဓါယ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ‘သမဏမစလော’တိ ဝုစ္စတိ။ သကဒါဂါမီ ပန ရဇ္ဇနကိလေသဿ အတ္ထိတာယ သမဏပဒုမောတိ ဝုတ္တော။ ရတ္တဋ္ဌော ဟိ ဣဓ ပဒုမဋ္ဌော နာမာတိ ဝုတ္တံ။ အနာဂါမီ ကာမရာဂသင်္ခါတဿ ရဇ္ဇနကိလေသဿ နတ္ထိတာယ သမဏပုဏ္ဍရီကောတိ ဝုတ္တော။ ပဏ္ဍရဋ္ဌော ဟိ ဣဓ ပုဏ္ဍရီကဋ္ဌော နာမာတိ ဝုတ္တံ ။ ခီဏာသဝေါ စ ထဒ္ဓဘာဝကရာနံ ကိလေသာနံ အဘာဝေန သမဏေသု သမဏသုခုမာလော နာမာတိ ဝုတ္တော။ အပ္ပဒုက္ခဋ္ဌေနပိ စေသ သမဏသုခုမာလောယေဝါတိ။

စတုက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၅။ ပဉ္စကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၉၁။ ပဉ္စကေ – တတြာတိ တေသု ‘‘အာရဘတိ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဟေဋ္ဌာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌပုဂ္ဂလေသု။ ယွာယန္တိ ယော အယံ။ အာရဘတီတိ ဧတ္ထ အာရမ္ဘသဒ္ဒေါ ကမ္မကိရိယာဟိံသနဝီရိယဝိကောပနာပတ္တိဝီတိက္ကမေသု ဝတ္တတိ။ တထာ ဟေသ ‘‘ယံကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ အာရမ္ဘပစ္စယာ’’တိ (သု။ နိ။ ၇၄၈) ကမ္မေ အာဂတော။ ‘‘မဟာယညာ မဟာရမ္ဘာ၊ န တေ ဟောန္တိ မဟပ္ဖလာ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၃၉) ကိရိယာယံ။ ‘‘သမဏံ ဂေါတမံ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၅၁-၅၂) ဟိံသနေ။ ‘‘အာရဘထ၊ နိက္ခမထ၊ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၈၅) ဝီရိယေ။ ‘‘ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၀၊ ၁၉၄၊ မ။ နိ။ ၁။၂၉၃) ဝိကောပနေ။ ‘‘အာရဘတိ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၄၂) အယံ ပန အာပတ္တိဝီတိက္ကမေ အာဂတော။ တသ္မာ အာပတ္တိဝီတိက္ကမဝသေန အာရဘတိ စေဝ တပ္ပစ္စယာ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။

ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတီတိ အနဓိဂတတ္တာ ယထာသဘာဝတော န ဇာနာတိ။ ယတ္ထဿာတိ ယသ္မိံ အဿ၊ ယံ ဌာနံ ပတွာ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီတိ အတ္ထော။ ကိံ ပန ပတွာ တေ နိရုဇ္ဈန္တီတိ? အရဟတ္တမဂ္ဂံ။ ဖလပ္ပတ္တဿ ပန နိရုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဣဓ မဂ္ဂကိစ္စဝသေန ဖလမေဝ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာရမ္ဘဇာတိ အာပတ္တိဝီတိက္ကမသမ္ဘဝါ။ ဝိပ္ပဋိသာရဇာတိ ဝိပ္ပဋိသာရတော ဇာတာ။ ပဝဍ္ဎန္တီတိ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇနေန ဝဍ္ဎန္တိ။ သာဓူတိ အာယာစနသာဓု။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယာဝ အပရဒ္ဓဉ္စ ဝတ အာယသ္မတာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ မယံ အာယသ္မန္တံ ယာစာမ – ‘‘ဒေသေတဗ္ဗယုတ္တကဿ ဒေသနာယ၊ ဝုဋ္ဌာတဗ္ဗယုတ္တကဿ ဝုဋ္ဌာနေန၊ အာဝိကာတဗ္ဗယုတ္တကဿ အာဝိကိရိယာယ၊ အာရမ္ဘဇေ အာသဝေ ပဟာယ၊ သုဒ္ဓန္တေ ဌိတဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝိပ္ပဋိသာရဇေ အာသဝေ ပဋိဝိနောဒေတွာ နီဟရိတွာ ဝိပဿနာစိတ္တဉ္စေဝ ဝိပဿနာပညဉ္စ ဘာဝေတူ’’တိ။ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေနာတိ ဧတေန ပဉ္စမေန ခီဏာသဝပုဂ္ဂလေန။ သမသမော ဘဝိဿတီတိ လောကုတ္တရဂုဏေဟိ သမဘာဝေနေဝ သမော ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ခီဏာသဝေန ဩဝဒိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။

အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ။ တံ ပန ဒေသေတုံ သဘာဂပုဂ္ဂလံ ပရိယေသတိ။ တသ္မာ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ အင်္ဂုတ္တရဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဝုဋ္ဌိတတ္တာ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ န အာရဘတိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ အာပတ္တိံ နာပဇ္ဇတိ၊ ဝိနယပညတ္တိယံ ပန အကောဝိဒတ္တာ အနာပတ္တိယံ အာပတ္တိသညီ ဟုတွာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ အင်္ဂုတ္တရဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သကိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ပစ္ဆာ ကိဉ္စာပိ နာပဇ္ဇတိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရံ ပန ဝိနောဒေတုံ န သက္ကောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ န အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ နေဝ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ ကတမော ပနေသ ပုဂ္ဂလောတိ? ဩဿဋ္ဌဝီရိယပုဂ္ဂလော။ သော ဟိ ‘‘ကိံ မေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓကာလေ ပရိနိဗ္ဗာနေန၊ အနာဂတေ မေတ္တေယျသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ ဝိသုဒ္ဓသီလောပိ ပဋိပတ္တိံ န ပူရေတိ။ သောပိ ‘‘ကိမတ္ထံ အာယသ္မာ ပမတ္တော ဝိဟရတိ ပုထုဇ္ဇနဿ နာမ ဂတိ အနိဗဒ္ဓါ။ အာယသ္မာ ဟိ မေတ္တေယျသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သမ္မုခဘာဝံ လဘေယျပိ န လဘေယျာပီတိ အရဟတ္တတ္ထာယ ဝိပဿနံ ဘာဝေဟီ’’တိ ဩဝဒိတဗ္ဗောဝ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၉၂။ ဒတွာ အဝဇာနာတီတိအာဒီသု – ဧကော ဘိက္ခု မဟာပုညော စတုပစ္စယလာဘီ ဟောတိ။ သော စီဝရာဒီနိ လဘိတွာ အညံ အပ္ပပုညံ အာပုစ္ဆတိ။ သောပိ တသ္မိံ ပုနပ္ပုနံ အာပုစ္ဆန္တေပိ ဂဏှာတိယေဝ။ အထဿ ဣတရော ထောကံ ကုပိတော ဟုတွာ မင်္ကုဘာဝံ ဥပ္ပာဒေတုကာမော ဝဒတိ – ‘‘အယံ အတ္တနော ဓမ္မတာယ စီဝရာဒီနိ န လဘတိ၊ အမှေ နိဿာယ လဘတီ’’တိ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလော ဒတွာ အဝဇာနာတိ နာမ။ ဧကော ပန ဧကေန သဒ္ဓိံ ဒွေ တီဏိ ဝဿာနိ ဝသန္တော ပုဗ္ဗေ တံ ပုဂ္ဂလံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္ဆာ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ စိတ္တီကာရံ န ကရောတိ၊ အာသနာပိ န ဝုဋ္ဌာတိ၊ ဥပဋ္ဌာနမ္ပိ န ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလော သံဝါသေန အဝဇာနာတိ နာမ။

အာဓေယျမုခေါတိ အာဒိတော ဓေယျမုခေါ။ ပဌမဝစနသ္မိံယေဝ ဌပိတမုခေါတိ အတ္ထော။ အဓိမုစ္စိတာ ဟောတီတိ သဒ္ဓါတာ ဟောတိ။ တတြာယံ နယော – ဧကော ပုဂ္ဂလော သာရုပ္ပံယေဝ ဘိက္ခုံ ‘အသာရုပ္ပော ဧသော’တိ ကထေတိ၊ တံ သုတွာ ဧသ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ။ ပုန အညေန သဘာဂေန ဘိက္ခုနာ ‘သာရုပ္ပော အယ’န္တိ ဝုတ္တေပိ တဿ ဝစနံ န ဂဏှာတိ ‘‘အသုကေန နာမ ‘အသာရုပ္ပော အယ’န္တိ အမှာကံ ကထိတ’’န္တိ ပုရိမဘိက္ခုနောဝ ကထံ ဂဏှာတိ။ အပရောပိဿ ဒုဿီလံ ‘သီလဝါ’တိ ကထေတိ။ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ပုန အညေန ‘‘အသာရုပ္ပော ဧသ ဘိက္ခု၊ နာယံ တုမှာကံ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတုံ ယုတ္တော’’တိ ဝုတ္တောပိ တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ ပုရိမဿေဝ ကထံ ဂဏှာတိ။ အပရော ဝဏ္ဏမ္ပိ ကထိတံ ဂဏှာတိ၊ အဝဏ္ဏမ္ပိ ကထိတံ ဂဏှာတိယေဝ။ အယမ္ပိ အာဓေယျမုခေါယေဝ နာမ။ အာဓာတဗ္ဗမုခေါ ယံ ယံ သုဏာတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဌပိတမုခေါတိ အတ္ထော။

လောလောတိ သဒ္ဓါဒီနံ ဣတ္တရကာလဋ္ဌိတိကတ္တာ အဿဒ္ဓိယာဒီဟိ လုလိတဘာဝေန လောလော။ ဣတ္တရသဒ္ဓါတိ ပရိတ္တသဒ္ဓါ၊ အပရိပုဏ္ဏသဒ္ဓါ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ ပန ပုနပ္ပုနံ ဘဇနဝသေန သဒ္ဓါဝ ဘတ္တိ။ ပေမံ သဒ္ဓါပေမံ ဂေဟသိတပေမမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပသာဒေါ သဒ္ဓါပသာဒေါဝ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလော လောလော ဟောတီတိ ဧဝံ ဣတ္တရသဒ္ဓါဒိတာယ ပုဂ္ဂလော လောလော နာမ ဟောတိ။ ဟလိဒ္ဒိရာဂေါ ဝိယ ၊ ထုသရာသိမှိ ကောဋ္ဋိတခါဏုကော ဝိယ၊ အဿပိဋ္ဌိယံ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍံ ဝိယ စ အနိဗဒ္ဓဋ္ဌာနော မုဟုတ္တေန ပသီဒတိ၊ မုဟုတ္တေန ကုပ္ပတိ။

မန္ဒော မောမူဟောတိ အညာဏဘာဝေန မန္ဒော အဝိသဒတာယ မောမူဟော။ မဟာမူဠှောတိ အတ္ထော။

၁၉၃။ ယောဓာဇီဝူပမေသု – ယောဓာဇီဝါတိ ယုဒ္ဓူပဇီဝိနော။ ရဇဂ္ဂန္တိ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ပါဒပ္ပဟာရဘိန္နာယ ဘူမိယာ ဥဂ္ဂတံ ရဇက္ခန္ဓံ။ န သန္ထမ္ဘတီတိ သန္ထမ္ဘိတွာ ဌာတုံ န သက္ကောတိ။ သဟတိ ရဇဂ္ဂန္တိ ရဇက္ခန္ဓံ ဒိသွာပိ အဓိဝါသေတိ။ ဓဇဂ္ဂန္တိ ဟတ္ထိအဿာဒိပိဋ္ဌေသု ဝါ ရထေသု ဝါ ဥဿာပိတာနံ ဓဇာနံ အဂ္ဂံ။ ဥဿာရဏန္တိ ဟတ္ထိအဿရထာဒီနဉ္စေဝ ဗလကာယဿ စ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒံ။ သမ္ပဟာရေတိ သမာဂတေ အပ္ပမတ္တကေပိ ပဟာရေ။ ဟညတီတိ ဝိဟညတိ၊ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဗျာပဇ္ဇတီတိ ဝိပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ ပကတိဘာဝံ ဇဟတိ။ သဟတိ သမ္ပဟာရန္တိ ဒွေ တယော ပဟာရေ ပတွာပိ သဟတိ၊ အဓိဝါသေတိ ။ တမေဝ သင်္ဂါမသီသန္တိ တမေဝ ဇယခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနံ။ အဇ္ဈာဝသတီတိ သတ္တာဟမတ္တံ အဘိဘဝိတွာ အာဝသတိ။ ကိံ ကာရဏာ? လဒ္ဓပ္ပဟာရာနံ ပဟာရဇဂ္ဂနတ္ထဉ္စေဝ ကတကမ္မာနံ ဝိသေသံ ဉတွာ ဌာနန္တရဒါနတ္ထဉ္စ ဣဿရိယသုခါနုဘဝနတ္ထဉ္စ။

၁၉၄။ ဣဒါနိ ယသ္မာ သတ္ထု ယောဓာဇီဝေဟိ ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ဣမသ္မိံ ပန သာသနေ တထာရူပေ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလေ ဒဿေတုံ ဣဒံ ဩပမ္မံ အာဘတံ၊ တသ္မာ တေ ပုဂ္ဂလေ ဒဿေန္တော ဧဝမေဝန္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ သံသီဒတီတိ မိစ္ဆာဝိတက္ကသ္မိံ ဝိသီဒတိ၊ အနုပဝိသတိ။ န သက္ကောတိ ဗြဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုန္တိ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ အနုပစ္ဆိဇ္ဇမာနံ ဂေါပေတုံ န သက္ကောတိ။ သိက္ခာဒုဗ္ဗလျံ အာဝိကတွာတိ သိက္ခာယ ဒုဗ္ဗလဘာဝံ ပကာသေတွာ။ ကိမဿ ရဇဂ္ဂသ္မိန္တိ ကိံ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ရဇဂ္ဂံ နာမာတိ ဝဒတိ။ အဘိရူပါတိ အဘိရူပဝတီ။ ဒဿနီယာတိ ဒဿနယောဂ္ဂါ။ ပါသာဒိကာတိ ဒဿနေနေဝ စိတ္တပ္ပသာဒါဝဟာ။ ပရမာယာတိ ဥတ္တမာယ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ သရီရဝဏ္ဏေန စေဝ အင်္ဂသဏ္ဌာနေန စ။

၁၉၆။ ဦဟသတီတိ အဝဟသတိ။ ဥလ္လပတီတိ ကထေတိ။ ဥဇ္ဇဂ္ဃတီတိ ပါဏိံ ပဟရိတွာ မဟာဟသိတံ ဟသတိ။ ဥပ္ပဏ္ဍေတီတိ ဥပ္ပဏ္ဍနကထံ ကထေတိ။

၁၉၇။ အဘိနိသီဒတီတိ အဘိဘဝိတွာ သန္တိကေ ဝါ ဧကာသနေ ဝါ နိသီဒတိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ အဝတ္ထရတိ။

၁၉၈။ ဝိနိဝေဌေတွာ ဝိနိမောစေတွာတိ ဂဟိတဋ္ဌာနတော တဿ ဟတ္ထံ ဝိနိဝေဌေတွာ စေဝ၊ မောစေတွာ စ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၉၉။ ပိဏ္ဍပါတိကေသု – မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာတိ နေဝ သမာဒါနံ ဇာနာတိ၊ န အာနိသံသံ၊ အတ္တနော ပန မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ အညာဏေနေဝ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတောတိ ပိဏ္ဍပါတိကဿ မေ သတော ‘‘အယံ ပိဏ္ဍပါတိကော’’တိ စတုပစ္စယသက္ကာရံ ကရိဿန္တိ။ လဇ္ဇီ၊ အပ္ပိစ္ဆောတိအာဒီဟိ စ ဂုဏေဟိ သမ္ဘာဝေဿန္တီတိ။ ဧဝံ ပါပိကာယ ဣစ္ဆာယ ဌတွာ တာယ ပါပိစ္ဆာယ အဘိဘူတော ဟုတွာ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ ဥမ္မာဒဝသေန ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ပန ဥမ္မာဒါ စိတ္တဝိက္ခေပါ ပိဏ္ဍပါတိကော နာမ ဟောတိ။ ဝဏ္ဏိတန္တိ ဣဒံ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ နာမ ဗုဒ္ဓေဟိ စ ဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ စ ဝဏ္ဏိတံ ပသတ္ထန္တိ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ အပ္ပိစ္ဆတံယေဝ နိဿာယာတိအာဒီသု – ‘‘ဣတိ အပ္ပိစ္ဆော ဘဝိဿာမိ၊ ဣဒံ မေ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ အပ္ပိစ္ဆတာယ သံဝတ္တိဿတိ၊ ‘ဣတိ သန္တုဋ္ဌော ဘဝိဿာမိ ဣဒံ မေ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ သန္တုဋ္ဌိယာ သံဝတ္တိဿတိ’၊ ‘ဣတိ ကိလေသေ သံလိခိဿာမိ’၊ ဣဒံ မေ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ ကိလေသသလ္လေခနတ္ထာယ သံဝတ္တိဿတီ’’တိ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ ဣဒမတ္ထိတန္တိ ဣမာယ ကလျာဏာယ ပဋိပတ္တိယာ အတ္ထိကဘာဝံ၊ ဣမိနာ ဝါ ပိဏ္ဍပါတမတ္တေန အတ္ထိကဘာဝံ။ ယံ ယံ လဒ္ဓံ တေန တေနေဝ ယာပနဘာဝံ နိဿာယာတိ အတ္ထော။ အဂ္ဂေါတိ ဇေဋ္ဌကော။ သေသာနိ တဿေဝ ဝေဝစနာနိ။

ဂဝါ ခီရန္တိ ဂါဝိတော ခီရံ နာမ ဟောတိ၊ န ဝိနာ ဂါဝိယာ။ ခီရမှာ ဒဓီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝမေဝန္တိ ယထာ ဧတေသု ပဉ္စသု ဂေါရသေသု သပ္ပိမဏ္ဍော အဂ္ဂေါ၊ ဧဝမေဝံ ဣမေသု ပဉ္စသု ပိဏ္ဍပါတိကေသု ယွာယံ အပ္ပိစ္ဆတာဒီနိ နိဿာယ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ အယံ အဂ္ဂေါ စ သေဋ္ဌော စ ပါမောက္ခော စ ဥတ္တမော စ ပဝရော စ။ ဣမေသု ပန ပဉ္စသု ပိဏ္ဍပါတိကေသု ဒွေဝ ဇနာ ပိဏ္ဍပါတိကာ ၊ တယော န ပိဏ္ဍပါတိကာ။ နာမမတ္တေန ပန ပိဏ္ဍပါတိကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယောတိ။

ပဉ္စကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၆။ ဆက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၀၂။ ဆက္ကေ – တတြာတိ တေသု ဆသု ပုဂ္ဂလေသု။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ သော ပုဂ္ဂလော တေန အနာစရိယကေန အတ္တနာ ဥပ္ပာဒိတေန သဗ္ဗညုတညာဏေန သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ တေနာတိအာဒီသုပိ တေန ပစ္စေကသမ္ဗောဓိဉာဏေန သော ပုဂ္ဂလော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တေန သာဝကပါရမီဉာဏေန တေ ပုဂ္ဂလာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ။ တေန ဒုက္ခဿ အန္တကရဏေန တေ ပုဂ္ဂလာ အဝသေသာ အရဟန္တော။ တေန ဣတ္ထတ္တံ အနာဂမနေန သော ပုဂ္ဂလော အနာဂါမီ။ တေန ဣတ္ထတ္တံ အာဂမနေန တေ ပုဂ္ဂလာ သောတာပန္နသကဒါဂါမိနော ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ။

ဆက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၇။ သတ္တကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၀၃။ သတ္တကေ – သကိံ နိမုဂ္ဂေါတိ ဧကဝါရံ နိမုဂ္ဂေါ။ ဧကန္တကာဠကေဟီတိ ဧကန္တေနေဝ ကာဠကေဟိ နတ္ထိကဝါဒအဟေတုကဝါဒအကိရိယဝါဒသင်္ခါတေဟိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဓမ္မေဟိ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလောတိ ဣမိနာ ကာရဏေန ပုဂ္ဂလော ဧကဝါရံ နိမုဂ္ဂေါ တထာ နိမုဂ္ဂေါဝ ဟောတိ။ ဧတဿ ဟိ ပုန ဘဝတော ဝုဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။ မက္ခလိဂေါသာလာဒယော ဝိယ ဟေဋ္ဌာ နရကဂ္ဂီနံယေဝ အာဟာရော ဟောတိ။

သာဟု သဒ္ဓါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ ကုသလဓမ္မေသု သဒ္ဓါ နာမ သာဓုလဒ္ဓိကာတိ ဥမ္မုဇ္ဇတိ။ သော တာဝတကေနေဝ ကုသလေန ဥမ္မုဇ္ဇတိ နာမ။ သာဓု ဟိရီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဟာယတိယေဝါတိ စင်္ကဝါရေ အာသိတ္တဥဒကံ ဝိယ ဧကန္တေန ပရိဟာယတေဝ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလောတိ ဧဝံ သာဟု သဒ္ဓါတိ။ ဣမေသံ သဒ္ဓါဒီနံ ဝသေန ဧကဝါရံ ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ တေသံ ပရိဟာနိယာ ပုန နိမုဇ္ဇတိယေဝ၊ ဒေဝဒတ္တာဒယော ဝိယ။ ဒေဝဒတ္တော ဟိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော၊ ပဉ္စ စ အဘိညာယော နိဗ္ဗတ္တေတွာပိ ပုန ဗုဒ္ဓါနံ ပဋိကဏ္ဋကတာယ တေဟိ ဂုဏေဟိ ပရိဟီနော ရုဟိရုပ္ပာဒကမ္မံ သင်္ဃဘေဒကမ္မဉ္စ ကတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ဒုတိယစိတ္တဝါရေန နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ကောကာလိကော ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ ဥပဝဒိတွာ ပဒုမနိရယေ နိဗ္ဗတ္တော။

နေဝ ဟာယတိ နော ဝဍ္ဎတီတိ အပ္ပဟောနကကာလေပိ န ဟာယတိ၊ ပဟောနကကာလေပိ န ဝဍ္ဎတိ။ ဥဘယမ္ပိ ပနေတံ အဂါရိကေနပိ အနဂါရိကေနပိ ဒီပေတဗ္ဗံ။ ဧကစ္စော ဟိ အဂါရိကော အပ္ပဟောနကကာလေ ပက္ခိကဘတ္တံ ဝါ သလာကဘတ္တံ ဝါ ဝဿာဝါသိကံ ဝါ ဥပနိဗန္ဓာပေတိ။ သော ပစ္ဆာ ပဟောနကကာလေပိ ပက္ခိကဘတ္တာဒိမတ္တမေဝ ပဝတ္တေတိ။ အနဂါရိကောပိ အာဒိမှိ အပ္ပဟောနကကာလေ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ဓုတင်္ဂံ ဝါ ဂဏှာတိ၊ မေဓာဗလဝီရိယသမ္ပတ္တိယာ ပဟောနကကာလေပိ တတော ဥတ္တရိံ န ကရောတိ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလောတိ ဧဝံ ဣမာယ သဒ္ဓါဒီနံ ဌိတိယာ ပုဂ္ဂလော ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ ဌိတော နာမ ဟောတိ။

ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ ဝိပဿတိ ဝိလောကေတီတိ သောတာပန္နော ပုဂ္ဂလော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂမနမဂ္ဂံ ဂန္တဗ္ဗံ ဒိသံ ဝါ အာလောကေတိ နာမ။

ဥမ္မုဇ္ဇိတွာပတရတီတိ သကဒါဂါမိပုဂ္ဂလော ကိလေသတနုတာယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂန္တဗ္ဗဒိသာဘိမုခေါ ပတရတိ နာမ။

ပတိဂါဓပ္ပတ္တော ဟောတီတိ အနာဂါမိပုဂ္ဂလော ဥဋ္ဌာယ ဝိလောကေတွာ ပတရိတွာ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ပတိဋ္ဌာပတ္တော နာမ ဟောတိ၊ တိဋ္ဌတိ၊ န ပုနာဂစ္ဆတိ။

တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတီတိ သဗ္ဗကိလေသောဃံ တရိတွာ ပရတီရံ ဂန္တွာ နိဗ္ဗာနထလေ ဌိတော နာမ ဟောတိ။ ဣမေ ပန သတ္တ ပုဂ္ဂလာ ဥဒကောပမေန ဒီပိတာ။

သတ္တ ကိရ ဇင်္ဃဝါဏိဇာ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပဋိပန္နာ အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကံ ပုဏ္ဏနဒိံ ပါပုဏိံသု။ တေသု ပဌမံ ဩတိဏ္ဏော ဥဒကဘီရုကော ပုရိသော ဩတိဏ္ဏဋ္ဌာနေယေဝ နိမုဇ္ဇိတွာ ပုန ဥဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိ၊ အန္တောယေဝ မစ္ဆကစ္ဆပဘက္ခော ဇာတော။ ဒုတိယော ဩတိဏ္ဏဋ္ဌာနေ နိမုဇ္ဇိတွာ သကိံ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုန နိမုဂ္ဂေါ ဥဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိ၊ အန္တောယေဝ မစ္ဆကစ္ဆပဘက္ခော ဇာတော။ တတိယော နိမုဇ္ဇိတွာ ဥဋ္ဌဟိ။ သော မဇ္ဈေ နဒိယာ ဌတွာ နေဝ ဩရတော အာဂန္တုံ၊ န ပရတော ဂန္တုံ အသက္ခိ ။ စတုတ္ထော ဥဋ္ဌာယ ဌိတော ဥတ္တရဏတိတ္ထံ ဩလောကေသိ။ ပဉ္စမော ဩတရဏတိတ္ထံ ဩလောကေတွာ ပတရိ။ ဆဋ္ဌော တရိတွာ ပါရိမတီရံ ဂန္တွာ ကဋိပ္ပမာဏေ ဥဒကေ ဌိတော။ သတ္တမော ပါရိမတီရံ ဂန္တွာ ဂန္ဓစုဏ္ဏာဒီဟိ နှာတွာ ဝရဝတ္ထာနိ နိဝါသေတွာ သုရဘိဝိလေပနံ ဝိလိမ္ပိတွာ နီလုပ္ပလာဒီနိ ပိဠန္ဓိတွာ နာနာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော မဟာနဂရံ ပဝိသိတွာ ပါသာဒဝရမာရုယှ ဥတ္တမဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိ။

တတ္ထ သတ္တ ဇင်္ဃဝါဏိဇာ ဝိယ ဣမေ သတ္တ ပုဂ္ဂလာ။ နဒီ ဝိယ ဝဋ္ဋံ။ ပဌမဿ ဥဒကဘီရုကဿ ပုရိသဿ ဩတိဏ္ဏဋ္ဌာနေယေဝ နိမုဇ္ဇနံ ဝိယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ ဝဋ္ဋေ နိမုဇ္ဇနံ။ ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ နိမုဂ္ဂပုရိသော ဝိယ သဒ္ဓါဒီနံ ဥပ္ပတ္တိမတ္တကေန ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ တေသံ ပရိဟာနိယာ နိမုဂ္ဂပုဂ္ဂလော။ မဇ္ဈေ နဒိယာ ဌိတော ဝိယ သဒ္ဓါဒီနံ ဌိတိယာ ဌိတပုဂ္ဂလော။ ဥတ္တရဏတိတ္ထံ ဩလောကေန္တော ဝိယ ဂန္တဗ္ဗမဂ္ဂံ ဂန္တဗ္ဗဒိသံ ဝါ ဩလောကေန္တော သောတာပန္နော။ ပတရိတပုရိသော ဝိယ ကိလေသတနုတာယ ပတရန္တော သကဒါဂါမီ။ တရိတွာ ကဋိမတ္တေ ဥဒကေ ဌိတပုရိသော ဝိယ အနာဝတ္တိတဓမ္မတာယ ဌိတော အနာဂါမီ။ နှတွာ ပါရိမတီရံ ဥတ္တရိတွာ ထလေ ဌိတပုရိသော ဝိယ စတ္တာရော ဩဃေ အတိက္ကမိတွာ နိဗ္ဗာနထလေ ဌိတော ခီဏာသဝဗြာဟ္မဏော။ ထလေ ဌိတပုရိသဿ နဂရံ ပဝိသိတွာ ပါသာဒဝရံ အာရုယှ ဥတ္တမဘောဇနဘုဉ္ဇနံ ဝိယ ခီဏာသဝဿ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ ဝီတိနာမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာဒယော ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတာယေဝါတိ။

သတ္တကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

၂၀၇။ အဋ္ဌကနဝကနိဒ္ဒေသာပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၀။ ဒသကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၀၉။ ဒသကနိဒ္ဒေသေ – ဣဓာတိ ကာမာဝစရဘူမိယံ။ ကာမာဝစရဘူမိယဉှိ သတ္တက္ခတ္တုပရမာဒီနံ ကာမာဝစရဘူမိယညေဝ နိဋ္ဌာ ဟောတိ။ ကာမာဝစရတ္တဘာဝေနေဝ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ စ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိ စ ဟောတီတိ အတ္ထော။

ဣဓဝိဟာယာတိ ဣဓ ကာမာဝစရေ အတ္တဘာဝေ ဝိဟာယ သုဒ္ဓါဝါသတ္တဘာဝေ ဌိတာနံ နိဋ္ဌာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိအာဒယော ဟိ ဣဓ အနာဂါမိဖလံ ပတွာ ဣတော စုတာ သုဒ္ဓါဝါသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တေန အတ္တဘာဝေန အရဟတ္တဉ္စေဝ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုဉ္စ ပါပုဏန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣဓ ဝိဟာယ နိဋ္ဌာ’’တိ။

ဒသကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ စ –

ယံ ဝေ ပုဂ္ဂလပညတ္တိံ၊ လောကေ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊

နာတိသင်္ခေပတော သတ္ထာ၊ ဒေသေသိ တိဒသာလယေ။

တဿာ အဋ္ဌကထဉ္စေဝ၊ ဒီပဘာသာယ သင်္ခတံ၊

အာဂမဋ္ဌကထာယော စ၊ ဩဂါဟေတွာ အသေသတော။

သုဝိဘတ္တော အသံကိဏ္ဏော၊ ယော ယော အတ္ထော ယဟိံ ယဟိံ၊

တတော တတော တံ ဂဟေတွာ၊ ပဟာယ အတိဝိတ္ထာရံ။

ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ အနာဒါယ သင်္ခတာ၊

နာတိသင်္ခေပဝိတ္ထာရ-နယေနဋ္ဌကထာ အယံ။

တံ ဧတံ သတ္တမတ္တေဟိ၊ ဘာဏဝါရေဟိ တန္တိယာ၊

စိရဋ္ဌိတတ္ထံ ဓမ္မဿ၊ သင်္ခရောန္တေန ယံ မယာ။

သမ္ပတ္တံ ကုသလံ တေန၊ သဒ္ဓမ္မံ သုခုမံ သိဝံ၊

ဩလောကေန္တု ဝိသုဒ္ဓေန၊ ပါဏယော ဓမ္မစက္ခုနာတိ။

ပုဂ္ဂလပညတ္တိ-အဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

အဘိဓမ္မပိဋကေ