📜

ဒုကမာတိကာပဒဝဏ္ဏနာ

၁-၆။ သမာနဒေသဂ္ဂဟဏာနံ ဧကသ္မိံယေဝ ဝတ္ထုသ္မိံ ဂဟေတဗ္ဗာနံ၊ ဧကဝတ္ထုဝိသယာနံ ဝါ။ အထ ဝါ သမာနဒေသာနံ ဧကဝတ္ထုကတ္တာ သမာနဂဟေတဗ္ဗဘာဝါနံ ဧကုပ္ပာဒိတောတိ အတ္ထော။ ယေ ဓမ္မာ ဟေတုသဟဂတာ၊ တေ ဟေတူဟိ သဟ သင်္ဂယှန္တိ။ ယော စ တေသံ သဟေတုကဘာဝေါ၊ သော သဟဇာတာဒီဟိ ဟေတူဟိ ကတောတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သမာ…ပေ… သဗ္ဘာဝ’’န္တိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန စေတ္ထ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနာဒိဟေတုဗျာပါရေ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ဧကီဘာဝူပဂမနန္တိ ဧကကလာပဘာဝေန ပဝတ္တမာနာနံ စိတ္တစေတသိကာနံ သံသဋ္ဌတာယ သမူဟဃနဘာဝေန ဒုဝိညေယျနာနာကရဏတံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မနာနတ္တာဘာဝေပီတိ သဘာဝတ္ထဘေဒါဘာဝေပိ။ ပဒတ္ထနာနတ္တေနာတိ နာနာပဒါဘိဓေယျတာဘေဒေန။ ဧတေန ပကာရန္တရာပေက္ခံ ဒုကန္တရဝစနန္တိ ဒဿေတိ။ အနေကပ္ပကာရာ ဟိ ဓမ္မာ။ တေနေဝ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သဗ္ဗာကာရေန ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏမုခေ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ (မဟာနိ။ ၁၅၆၊ စူဠနိ။ မောဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၈၅) ဝုတ္တံ။ အယဉ္စ အတ္ထော တိကေသုပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယေသံ ဝိနေယျာနံ ယေဟိ ပကာရဝိသေသေဟိ ဓမ္မာနံ ဝိဘာဝနေ ကတေ ပဋိဝေဓော ဟောတိ၊ တေသံ တပ္ပကာရဘေဒေဟိ ဓမ္မာနံ ဝိဘာဝနံ။ ယေသံ ပန ယေန ဧကေနေဝ ပကာရေန ဝိဘာဝနေ ပဋိဝေဓော ဟောတိ၊ တေသမ္ပိ တံ ဝတွာ ဓမ္မိဿရတ္တာ တဒညနိရဝသေသပ္ပကာရဝိဘာဝနဉ္စ ဒေသနာဝိလာသောတိ အာဟ ‘‘ဒေသေတဗ္ဗပ္ပကာရဇာနန’’န္တိအာဒိ။ နနု ဧကေန ပကာရေန ဇာနန္တဿ တဒညပ္ပကာရဝိဘာဝနံ အဖလံ ဟောတီတိ? န ဟောတိ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပဘေဒဿ ဥပနိဿယတ္တာ။ တေ ပကာရာ ဧတေသန္တိ တပ္ပကာရာ၊ တဗ္ဘာဝေါ တပ္ပကာရတာ။ ဣမိနာ ဓမ္မာနံ ဝိဇ္ဇမာနဿေဝ ပကာရဝိသေသဿ ဝိဘာဝနံ ဒေသနာဝိလာသောတိ ဒဿေတိ။

အညတ္ထာပီတိ ‘‘အဟေတုကာ စေဝ ဓမ္မာ န စ ဟေတူ’’တိအာဒီသု။ ယထာ ပဌမဒုကေကဒေသေ ဂဟေတွာ ဒုတိယတတိယဒုကေဟိ သဒ္ဓိံ ဆဋ္ဌဒုကနယေ ယောဇနာ ‘‘ဟေတူ ဓမ္မာ သဟေတုကာပိ အဟေတုကာပီ’’တိအာဒယော တယော ဒုကာ လဗ္ဘန္တိ၊ ဧဝံ ဒုတိယတတိယဒုကေကဒေသေ ဂဟေတွာ ပဌမဒုကေန သဒ္ဓိံ ယောဇနာယ ‘‘သဟေတုကာ ဓမ္မာ ဟေတူပိ န ဟေတူပိ၊ အဟေတုကာ ဓမ္မာ ဟေတူပိ န ဟေတူပိ၊ ဟေတုသမ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ ဟေတူပိ န ဟေတူပိ၊ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ ဟေတူပိ န ဟေတူပီ’’တိ စတ္တာရော ဒုကာ လဗ္ဘန္တိ၊ တေ ပန ဝုတ္တနယေနေဝ သက္ကာ ဒဿေတုန္တိ န ဒဿိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အထ ဝါ ပါဠိယံ ဝုတ္တေဟိ စတုတ္ထပဉ္စမေဟိ အဋ္ဌကထာယံ ဒဿိတေဟိ ပုရိမေဟိ ဒွီဟိ နိန္နာနာကရဏတော ဧတေ န ဝုတ္တာ။ သန္နိဝေသဝိသေသမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ဝိသေသောတိ။ တေနေဝ ဟိ နိန္နာနတ္ထတ္တာ ပါဠိယံ အာဂတဒုကေသု ယထာနိဒ္ဓါရိတဒုကာနံ ယထာသမ္ဘဝံ အဝရောဓနေန အဝုတ္တတံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတေသု ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။

အထ ဝါ ‘‘ဧတေန ဝါ ဂတိဒဿနေနာ’’တိအာဒိနာ ဝက္ခမာနနယေန ‘‘ဟေတူ စေဝ ဓမ္မာ အဟေတုကာ စာ’’တိအာဒီနံ သမ္ဘဝန္တာနံ ဒုကာနံ သင်္ဂဟေ သတိ ဧတေသမ္ပိ သင်္ဂဟော သိယာ။ ယတော ဝါ ဒုကတော ပဒံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဒုကန္တရံ ဝုစ္စတိ၊ တေန သတိ စ နာနတ္တေ ဒုကန္တရံ လဗ္ဘတိ၊ န စေတ္ထ ကောစိ ဝိသေသော ယထာဝုတ္တဒုကေဟီတိ သံဝဏ္ဏနာသု န ဒဿိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ယထာ သဟေတုကဒုကတော ဟေတုသမ္ပယုတ္တဒုကဿ၊ ဟေတုသဟေတုကဒုကတော စ ဟေတုဟေတုသမ္ပယုတ္တဒုကဿ ပဒတ္ထမတ္တတော နာနတ္တံ၊ န သဘာဝတ္ထတော။ ဧဝံ သန္တေပိ သဟေတုကဟေတုသဟေတုကဒုကေ ဝတွာ ဣတရေပိ ဝုတ္တာ၊ ဧဝံ ဟေတုသမ္ပယုတ္တဟေတုဟေတုသမ္ပယုတ္တဒုကာဒီဟိ သဘာဝတ္ထနာနတ္တာဘာဝေပိ ပဒတ္ထနာနတ္တသမ္ဘဝတော ဓမ္မနာနတ္တာဘာဝေပိ ပဒတ္ထနာနတ္တေန ဒုကန္တရံ ဝုစ္စတီတိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဟေတုသဟဂတာ ဓမ္မာ၊ န ဟေတုသဟဂတာ ဓမ္မာ၊ ဟေတုသဟဇာတာ ဓမ္မာ၊ န ဟေတုသဟဇာတာ ဓမ္မာ။ ဟေတုသံသဋ္ဌာ ဓမ္မာ၊ ဟေတုဝိသံသဋ္ဌာ ဓမ္မာ။ ဟေတုသမုဋ္ဌာနာ ဓမ္မာ၊ န ဟေတုသမုဋ္ဌာနာ ဓမ္မာ။ ဟေတုသဟဘုနော ဓမ္မာ၊ န ဟေတုသဟဘုနော ဓမ္မာ’’တိအာဒီနံ၊ တထာ ‘‘ဟေတူ စေဝ ဓမ္မာ ဟေတုသဟဂတာ စာ’’တိအာဒီနံ၊ ‘‘န ဟေတူ ခေါ ပန ဓမ္မာ ဟေတုသဟဂတာပိ၊ န ဟေတုသဟဂတာပီ’’တိအာဒီနဉ္စ သမ္ဘဝန္တာနံ အနေကေသံ ဒုကာနံ သင်္ဂဟော အနုညာတော ဝိယ ဒိဿတိ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘ဧတေန ဝါ ဂတိဒဿနေနာ’’တိအာဒိ။ ဧဝံ အာသဝဂေါစ္ဆကာဒီသုပိ အယမတ္ထော ယထာသမ္ဘဝံ ဝတ္တဗ္ဗော။ ဓမ္မာနံ ဝါ သဘာဝကိစ္စာဒိံ ဗောဓေတဗ္ဗာကာရဉ္စ ယာထာဝတော ဇာနန္တေန ဓမ္မသာမိနာ ယတ္တကာ ဒုကာ ဝုတ္တာ၊ တတ္တကေသု ဌာတဗ္ဗံ။ အဒ္ဓါ ဟိ တေ ဒုကာ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ယေ ဘဂဝတာ န ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟေတုဟေတုသမ္ပယုတ္တဒုကော ဆဋ္ဌဒုကေန နိန္နာနတ္ထောတိ အဓိပ္ပာယော။ တေသူတိ ပဌမဒုကတတိယဒုကေသု။ ယဒိ ဒုကန္တရေဟိ ဒုကန္တရပဒေဟိ စ သမာနတ္ထတ္တာ ဧတေသံ ဒုကာနံ ဒုကန္တရပဒါနဉ္စ အဝစနံ ၊ ဧဝံ သတိ ဆဋ္ဌဒုကေ ပဌမပဒမ္ပိ န ဝတ္တဗ္ဗံ စတုတ္ထဒုကေ ဒုတိယပဒေန သမာနတ္ထတ္တာ။ တထာ စ ဆဋ္ဌဒုကောယေဝ န ဟောတီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘စတုတ္ထဒုကေ’’တိအာဒိ။ ဒုကပူရဏတ္ထန္တိ ဣဒံ သမာနတ္ထတံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဒေသနာဝိသေသော ပန ဝိဇ္ဇတိယေဝ။ အတ္ထန္တရတာဘာဝေပိ ပကာရဘေဒဟေတုကံ ဒုကန္တရဝစနန္တိ ဒဿိတော ဟိ အယမတ္ထောတိ။ ဧတေန ဂတိဒဿနေနာတိ အတ္ထဝိသေသာဘာဝေပိ ဆဋ္ဌဒုကပူရဏသင်္ခါတေန နယဒဿနေန။ ပဌမဒုကေ…ပေ… ဒဿိတော ပါဠိယံ ဝုတ္တေဟိ စတုတ္ထပဉ္စမေဟိ၊ အဋ္ဌကထာယံ ဒဿိတေဟိ ပုရိမေဟိ ဒွီဟိ၊ ဣဓ ဒဿိတေဟိ စတူဟိ။ တေသူတိ ဒုတိယတတိယဒုကေသု။ ပဌမဒုကပက္ခေပေန ဒဿိတော ပါဠိယံ ဆဋ္ဌဒုကေန ဣတရတြ စ ဣတရဒုကေဟီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၇-၁၃။ ပစ္စယဘာဝမတ္တေန…ပေ… အတ္ထိတန္တိ ဧတေန န ပဋိလဒ္ဓတ္တတာသင်္ခါတာ သသဘာဝတာဝ အတ္ထိတာ၊ အထ ခေါ ပဋိပက္ခေန အနိရောဓော အပ္ပဟီနတာ အနိပ္ဖာဒိတဖလတာ ကာရဏာသမုဂ္ဃာတေန ဖလနိဗ္ဗတ္တနာရဟတာ စာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ။ တထာ ဟိ ‘‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘သတီ’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန ယေန ဝိနာ ယံ န ဟောတိ၊ တံ အတီတာဒိပိ ကာရဏံ သင်္ဂဟိတမေဝါတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘န သဟေတု…ပေ… ကာလာနမေဝါ’’တိ။ သမေ…ပေ… ဒီပေတိ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတန္တိ သင်္ခတန္တိ။ အယမေတေသံ ဝိသေသောတိ အယံ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တာနံ ပစ္စယဝန္တတာ အနေကပစ္စယနိပ္ဖာဒိတတာ စ ဒုကဒွယေ ပုရိမပဒတ္ထာနံ ဘေဒေါ၊ ဣတရေသံ ပန ပုရိမပဒသင်္ဂဟိတဓမ္မဝိဓုရသဘာဝတာယာတိ။ အဝိနိ…ပေ… ဌပနတောတိ ‘‘ဧတ္တကာ’’တိ ပဘေဒပရိစ္ဆေဒနိဒ္ဓါရဏဝသေန အဘိဓမ္မမာတိကာယံ ဓမ္မာနံ အဝုတ္တတ္တာ ဝုတ္တံ။ သုတ္တန္တမာတိကာယံ ပန နိဒ္ဓါရိတသရူပသင်္ခါဝိသေသတ္တာ ဝိနိစ္ဆိတတ္ထပရိစ္ဆေဒါယေဝ အဝိဇ္ဇာဒယော ဝုတ္တာတိ။ ‘‘ပထဝီအာဒိ ရူပ’’န္တိ ဧတသ္မိံ အတ္ထဝိကပ္ပေ အနေကဟေတုကေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဟေတူနံ သဟေတုကဘာဝေါ ဝိယ သဗ္ဗေသံ ပထဝီအာဒီနံ ရူပိဘာဝေါ သိဒ္ဓါတိ အာဟ ‘‘ပုရိမ…ပေ… ပဇ္ဇတီ’’တိ။ န ဟိ တေသု နိယတော ကတ္ထစိ သံသာမိဘာဝေါတိ။ အနိစ္စာနုပဿနာယ ဝါ လုဇ္ဇတိ ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတီတိ ဂဟေတဗ္ဗော လောကောတိ တံဂဟဏရဟိတာနံ လောကုတ္တရာနံ နတ္ထိ လောကတာ။ တေနေဝါတိ ဒုက္ခသစ္စဘာဝေန ပရိညေယျဘာဝေနာတိ အတ္ထော။

ဒုကဗဟုတာအာပဇ္ဇတီတိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု ဝီသတိ ဒုကာ ဝိဘတ္တာ၊ ‘‘အဝုတ္တောပိ ယထာလာဘဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ စ ဝက္ခတီတိ ဒုကဗဟုတာ ဣစ္ဆိတာ ဧဝါတိ? သစ္စမေတံ၊ တံယေဝ ပန ဒုကဗဟုတံ အနိစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။ အပိစ ဒုကဗဟုတာ အာပဇ္ဇတိ၊ သာ စ ခေါ ဝိညာဏဘေဒါနုသာရိနီ၊ တတြာပိ ကာမာဝစရကုသလတော ဉာဏသမ္ပယုတ္တာနိ၊ တထာ မဟာကိရိယတော မနောဒွါရာဝဇ္ဇနန္တိ ဧဝံပကာရာနံ သဗ္ဗဓမ္မာရမ္မဏဝိညာဏာနံ အနာမသနတော န ဗျာပိနီတိ ဒဿေတိ ‘‘ဒုကဗဟုတာ’’တိအာဒိနာ။ အဗျာပိဘာဝေ ပန ဒေါသံ ဒဿေန္တော ‘‘တထာ စ…ပေ… သိယာ’’တိ အာဟ။ နိဒ္ဒေသေန စ ဝိရုဒ္ဓန္တိ ‘‘ယေ တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ၊ န တေ ဓမ္မာ သောတဝိညေယျာ’’တိအာဒိနာ ရူပါယတနာဒီနံ ပစ္စေကစက္ခုဝိညာဏာဒိနာ ကေနစိ ဝိညေယျတံ၊ သောတဝိညာဏာဒိနာ ကေနစိ နဝိညေယျတဉ္စ ဒဿေန္တေန နိက္ခေပရာသိနိဒ္ဒေသေန ‘‘ဒွိန္နမ္ပိ ပဒါနံ အတ္ထနာနတ္တတော ဒုကော ဟောတီ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝိရုဒ္ဓံ၊ တထာ အတ္ထုဒ္ဓါရနိဒ္ဒေသေနပိ အတ္ထတော န သမေတီတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ တဿံ နိက္ခေပရာသိသံဝဏ္ဏနာယံ။ ယော စ ပဋိသေဓော ကတော အတ္ထနာနတ္တတော ဒုကံ ဒဿေတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ သမ…ပေ… သေဓေတုန္တိ ဧတေန ‘‘ယေ တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ၊ န တေ ဓမ္မာ သောတဝိညေယျာ’’တိ ဧတ္တကေသု နိဒ္ဒေသပဒေသု ဒုကပဒဒွယပ္ပဝတ္တိ ပါဠိတော ဧဝ ဝိညာယတီတိ ဒဿေတိ။

တထေဝါတိ ဥဘိန္နံ ကေစိန-သဒ္ဒါနံ အနိယမတော စက္ခုသောတာဒိနိဿယဝေါဟာရေန စက္ခုသောတဝိညာဏာဒိကော ဘိန္နသဘာဝေါယေဝ ဓမ္မော အတ္ထောတိ ဒဿနဝသေန။ ရူပါယတနမေဝ ဟိ စက္ခုသောတဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျာဝိညေယျဘာဝတော ‘‘ကေနစိ ဝိညေယျံ ကေနစိ နဝိညေယျ’’န္တိ စ ဝုစ္စတီတိ။ ယဒိ ဧဝံ ဣမသ္မိမ္ပိ ပက္ခေ ဒုကဗဟုတာ အာပဇ္ဇတီတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘န စေတ္ထာ’’တိအာဒိ။ ဝိညာတဗ္ဗဘေဒေနာတိ ဝိညာတဗ္ဗဝိသေသေန၊ ဝိညေယျေကဒေသေနာတိ အတ္ထော။ ဒုကဘေဒေါတိ ဒုကဝိသေသော၊ ကေနစိ ဝိညေယျဒုကော၊ တပ္ပဘေဒေါယေဝ ဝါ။ သမတ္တော ပရိယတ္တော ပရိပုဏ္ဏောတိ အတ္ထော။ ယတ္တကာ ဝိညာတဗ္ဗာ တတ္တကာ ဒုကာတိ ဒုကဘေဒါပဇ္ဇနပ္ပကာရဒဿနံ။ ဧဝဉ္စ သတီတိအာဒိနာ ဣမိဿာ သံဝဏ္ဏနာယ လဒ္ဓဂုဏံ ဒဿေတိ။ ‘‘ယေ တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ၊ န တေ ဓမ္မာ သောတဝိညေယျာ’’တိ ရူပါယတနဿေဝ ဝုတ္တတ္တာ အတ္ထဘေဒါဘာဝတော ကထမယံ ဒုကော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိညာဏနာနတ္တေနာ’’တိအာဒိ။ ယဒိ ပန သဗ္ဗဝိညာတဗ္ဗသင်္ဂဟေ ဒုကောသမတ္တော ဟောတိ၊ နိက္ခေပရာသိနိဒ္ဒေသော ကထံ နီယတီတိ အာဟ ‘‘ဧတဿ ပနာ’’တိအာဒိ။

ဧတ္ထ ပန ယထာ ဝိညာဏနာနတ္တေန ဝိညာတဗ္ဗံ ဘိန္ဒိတွာ ဒုကေ ဝုစ္စမာနေ သတိပိ ဝိညာတဗ္ဗာနံ ဗဟုဘာဝေ ယတ္တကာ ဝိညာတဗ္ဗာ၊ တတ္တကာ ဒုကာတိ နတ္ထိ ဒုကဗဟုတာ ဒုကသင်္ဂဟိတဓမ္မေကဒေသေသု ဒုကပဒဒွယပ္ပဝတ္တိဒဿနဘာဝတော။ ဧဝံ ဒွိန္နမ္ပိ ပဒါနံ အတ္ထနာနတ္တေန ဒုကေ ဝုစ္စမာနေပိ ယတ္တကာနိ ဝိညာဏာနိ၊ တတ္တကာ ဒုကာတိ နတ္ထိ ဒုကဗဟုတာ ဒုကသင်္ဂ…ပေ… ဘာဝတော ဧဝ။ န ဟိ ဧကံယေဝ ဝိညာဏံ ‘‘ကေနစိ ကေနစီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ကိန္တု အပရမ္ပီတိ သဗ္ဗဝိညာဏသင်္ဂဟေ ဒုကော သမတ္တော ဟောတိ၊ န စ ကတ္ထစိ ဒုကဿ ပစ္ဆေဒေါ အတ္ထိ ဣန္ဒြိယဝိညာဏာနံ ဝိယ မနောဝိညာဏဿပိ ဝိသယဿ ဘိန္နတ္တာ။ န ဟိ အတီတာရမ္မဏံ ဝိညာဏံ အနာဂတာဒိအာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ အနာဂတာရမ္မဏံ ဝါ အတီတာဒိအာရမ္မဏံ၊ တသ္မာ ယထာလဒ္ဓဝိသေသေန ဝိသိဋ္ဌေသု မနောဝိညာဏဘေဒေသု တဿ တဿ ဝိသယဿ အာလမ္ဗနာနာလမ္ဗနဝသေန ဒုကပဒဒွယပ္ပဝတ္တိ န သက္ကာ နိဝါရေတုံ။ တေနေဝ စ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘မနောဝိညာဏေန ပန ကေနစိ ဝိညေယျဉ္စေဝ အဝိညေယျဉ္စာတိ အယမတ္ထော အတ္ထိ၊ တသ္မာ သော အဝုတ္တောပိ ယထာလာဘဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ ဘူမိဘေဒဝသေန ယထာလာဘံ ဒဿေဿတိ။ ‘‘ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော’’တိ ဣဒမ္ပိ အနာမဋ္ဌဝိသေသံ မနောဝိညာဏသာမညမေဝ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။ ပါဠိ ပန ဣန္ဒြိယဝိညာဏေဟိ နယဒဿနဝသေန အာဂတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဣမိဿာပိ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ ‘‘ကေနစီ’’တိ ပဒံ အနိယမေန သဗ္ဗဝိညာဏသင်္ဂါဟကန္တိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ၊ နိဒ္ဒေသေန စ န ကောစိ ဝိရောဓော။ စက္ခုဝိညေယျနသောတဝိညေယျဘာဝေဟိ ဒုကပဒဒွယပ္ပဝတ္တိ ဒဿိတာ၊ န ပန စက္ခုဝိညေယျာစက္ခုဝိညေယျဘာဝေဟိ ဝိသေသကာရဏာဘာဝတော။ ကိဉ္စ ‘‘ယေ ဝါ ပနာ’’တိ ပဒန္တရသမ္ပိဏ္ဍနတောပိ ‘‘ယေ တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ…ပေ… န တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၁၀၁) ဧတ္တာဝတာ ဒုကပဒဒွယပ္ပဝတ္တိ ဒဿိတာတိ ဝိညာယတိ။ ပဒန္တရဘာဝဒဿနတ္ထော ဟိ ယေဝါပန-သဒ္ဒေါ ယထာ ‘‘ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ ကုသလမူလာ။ ယေ ဝါ ပန ကုသလမူလာ၊ သဗ္ဗေ တေ ဓမ္မာ ကုသလာ’’တိအာဒီသု (ယမ။ ၁။မူလယမက။၁)။ အညထာ ‘‘ယေ တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ၊ န တေ ဓမ္မာ သောတဝိညေယျာ။ ယေ တေ ဓမ္မာ သောတဝိညေယျာ၊ န တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ’’တိ ပါဠိ အဘဝိဿ။ ယံ ပန ဝဒန္တိ ‘‘ယေ တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာ…ပေ… န တေ ဓမ္မာ စက္ခုဝိညေယျာတိ ဣမိနာ အတ္ထတော ဒွေ ဒုကာ ဝုတ္တာ ဟောန္တီ’’တိ၊ တဒပိ စက္ခုဝိညေယျာစက္ခုဝိညေယျတံ သောတဝိညေယျာသောတဝိညေယျတဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ပန ‘‘စက္ခုဝိညေယျနသောတဝိညေယျတံ သောတဝိညေယျနစက္ခုဝိညေယျတဉ္စာ’’တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတေန ပါဠိပဋိသေဓနဉ္စ နိဝါရိတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ပဋိသေဓနဿေဝ အဘာဝတော။ တထာ ယဿ အာရမ္မဏဿ ဝိဇာနနဘာဝေန ယော အတ္ထော ဝုစ္စမာနော အနိယမဒဿနတ္ထံ ‘‘ကေနစီ’’တိ ဝုတ္တော၊ သောယေဝ တတော အညဿ အဝိဇာနနဘာဝေန ဝုစ္စမာနော အနိယမဒဿနတ္ထံ ပုန ‘‘ကေနစီ’’တိ ဝုတ္တောတိ တဒတ္ထဒဿနေ တေနေဝါတိ အယံ ပဒတ္ထော န သမ္ဘဝတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ယထာ အဋ္ဌကထာ အဝဋ္ဌိတာ၊ တထာ အတ္ထော ယုဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၄-၁၉။ သန္တာနဿ အဇညမလီနဘာဝကရဏတော ကဏှကမ္မဝိပါကဟေတုတော စ အပရိသုဒ္ဓတ္တာ ‘‘အသုစိဘာဝေန သန္ဒန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ ဝဏေ။ ပဂ္ဃရဏက…ပေ… သဒ္ဒေါတိ ဧတေန အာသဝေါ ဝိယ အာသဝေါတိ အယမ္ပိ အတ္ထော ဒဿိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဂေါတြဘု…ပေ… ဝုတ္တာနီတိ ဧတေန ဂေါတြဘုဂ္ဂဟဏံ ဥပလက္ခဏံ ယထာ ‘‘ကာကေဟိ သပ္ပိ ရက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ ဒဿေတိ။ ဂေါတြဘုသဒိသာ ဂေါတြဘူတိ ပန အတ္ထေ သတိ ဂုဏပ္ပဓာနတ္ထာနံ ဧကေန သဒ္ဒေန အဝစနီယတ္တာ ဝေါဒါနာဒယောဝ ဝုတ္တာ ဘဝေယျုံ။ အထ ဝါ ဂေါတြဘူတိ ဧကသေသေန သာမညေန ဝါ အယံ နိဒ္ဒေသောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဘိဝိဓိဝိသယံ အဝဓိန္တိ ဝိဘတ္တိံ ပရိဏာမေတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ။

သမ္ပယုတ္တေဟိ အာသဝေဟိ တံသဟိတတာ အာသဝသဟိတတာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ သဟေတုကာနံ သမ္ပယုတ္တေဟိ ဟေတူဟိ သဟေတုကတာ၊ န ဧဝံ သာသဝါတိ ဝုတ္တဓမ္မာနံ သမ္ပယုတ္တေဟိ အာသဝေဟိ သာသဝတာ၊ အထ ခေါ ဝိပ္ပယုတ္တေဟီတိ။ ဒုကန္တရေ အဝုတ္တပဒဘာဝေါယေဝေတ္ထ ဒုကယောဇနာယ ဉာယာဂတတာ။ ယဒိ ဧဝံ ဟေတုဂေါစ္ဆကေ ကထန္တိ အာဟ ‘‘ဟေတုဂေါစ္ဆကေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပဌမေ ဒုကေ ဒုတိယဿ ပက္ခေပေ ဧကောတိ စတုတ္ထဒုကမာဟ။ ပဌမေ ဒုကေ တတိယဿ ပက္ခေပေ ဒွေတိ ‘‘အာသဝါ စေဝ ဓမ္မာ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ စ၊ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ စေဝ ဓမ္မာ နော စ အာသဝါ’’တိ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ပဉ္စမဒုကမာဟ။ ပဌမဿ ဒုတိယေ ဒုကေ ပက္ခေပေ ဧကောတိ ‘‘နော အာသဝါ ဓမ္မာ သာသဝါပိ အနာသဝါပီ’’တိ အယမေကော။ တတိယေ ပဌမဿ ပက္ခေပေ ဒွေတိ ‘‘အာသဝါ ဓမ္မာ အာသဝသမ္ပယုတ္တာပိ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ နော အာသဝါဓမ္မာ အာသဝသမ္ပယုတ္တာပိ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာပီ’’တိ ဣမေ ဒွေ။ တတိယေ ဒုတိယဿ ပက္ခေပေ ဧကောတိ ‘‘သာသဝါ ဓမ္မာ အာသဝသမ္ပယုတ္တာပိ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာပီ’’တိ ဧကော။ ဒုတိယေ တတိယဿ ပက္ခေပေ ဧကောတိ ဆဋ္ဌဒုကမာဟ။ တီဟီတိ စတုတ္ထပဉ္စမဆဋ္ဌေဟိ။ ဣတရေတိ တဒဝသိဋ္ဌာ ပဉ္စ။ တေ ပန ပဌမေ တတိယဒုကဒုတိယပဒပက္ခေပေ ဧကော၊ ဒုတိယေ ပဌမဒုကဒုတိယပဒပက္ခေပေ ဧကော၊ တတိယေ ပဌမဿ ဧကေကပဒပက္ခေပေ ဒွေ၊ တတိယေ ဒုတိယဒုကပဌမပဒပက္ခေပေ ဧကောတိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘သာသဝါ ဓမ္မာ အာသဝါပိ နော အာသဝါပိ။ အာသဝသမ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ အာသဝါပိ နော အာသဝါပိ။ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ အာသဝါပိ နော အာသဝါပီ’’တိ ဧတေသမ္ပိ၊ ‘‘အာသဝသဟဂတာ ဓမ္မာ နော အာသဝသဟဂတာ ဓမ္မာ’’တိ ဧဝမာဒီနဉ္စ အဂ္ဂဟဏေ ကာရဏံ ဂဟဏနယော စ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧသနယောတိ ယော ဧသ ပဌမဒုကေ ဒုတိယဒုကပက္ခေပါဒိကော ဥပါယော ဣဓ အာသဝဂေါစ္ဆကေ ဝုတ္တော၊ ဧသ နယော သံယောဇနဂေါစ္ဆကာဒီသု ဒုကန္တရနိဒ္ဓါရဏေတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပါဠိယံ အနာဂတဒုကာ သံယောဇနဂေါစ္ဆကေ တာဝ ‘‘သံယောဇနာ စေဝ ဓမ္မာ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာ စ၊ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာ စေဝ ဓမ္မာ နော စ သံယောဇနာ၊ သံယောဇနာ ဓမ္မာ သံယောဇနသမ္ပယုတ္တာပိ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ နော သံယောဇနာ ဓမ္မာ သံယောဇနသမ္ပယုတ္တာပိ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ နော သံယောဇနာ ဓမ္မာ သံယောဇနိယာပိ အသံယောဇနိယာပိ၊ သံယောဇနိယာ ဓမ္မာ သံယောဇနသမ္ပယုတ္တာပိ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာပီ’’တိ ပဉ္စ။ ဧဝံ ဂန္ထဩဃယောဂဥပါဒါနဂေါစ္ဆကေသု ပစ္စေကံ ပဉ္စ။ နီဝရဏဂေါစ္ဆကေ ပန နီဝရဏာနံ နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တဘာဝါဘာဝတော ‘‘နော နီဝရဏာ ဓမ္မာ နီဝရဏိယာပိ အနီဝရဏိယာပိ၊ နော နီဝရဏာ ဓမ္မာ နီဝရဏသမ္ပယုတ္တာပိ နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ နီဝရဏိယာ ဓမ္မာ နီဝရဏသမ္ပယုတ္တာပိ နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တာပီ’’တိ တယော။ တထာ ပရာမာသဂေါစ္ဆကေ ‘‘နော ပရာမာသာ ဓမ္မာ ပရာမဋ္ဌာပိ အပရာမဋ္ဌာပိ၊ နော ပရာမာသာ ဓမ္မာ ပရာမာသသမ္ပယုတ္တာပိ ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ ပရာမဋ္ဌာ ဓမ္မာ ပရာမာသသမ္ပယုတ္တာပိ ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တာပီ’’တိ။ ကိလေသဂေါစ္ဆကေ ‘‘နော ကိလေသာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာပိ အသံကိလေသိကာပိ၊ နော ကိလေသာ ဓမ္မာ သံကိလိဋ္ဌာပိ အသံကိလိဋ္ဌာပိ၊ နော ကိလေသာ ဓမ္မာ ကိလေသသမ္ပယုတ္တာပိ ကိလေသဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ သံကိလေသိကာ ဓမ္မာ သံကိလိဋ္ဌာပိ အသံကိလိဋ္ဌာပိ၊ သံကိလေသိကာ ဓမ္မာ ကိလေသသမ္ပယုတ္တာပိ ကိလေသဝိပ္ပယုတ္တာပိ၊ အသံကိလိဋ္ဌာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာပိ အသံကိလေသိကာပီ’’တိ ဆ ဒုကာတိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

၂၀-၂၅။ ပစ္စယဘာဝေနာတိ သံယောဇနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ယထာသကံ ပစ္စယဘာဝေါ ဧဝ ဟိ ကာမရာဂါဒီနံ ဝဋ္ဋသံယောဇနန္တိ။ ယဒိ ဧဝံ ကထံ ကာမရာဂါဒီနံယေဝ သံယောဇနဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘သတိပီ’’တိအာဒိ။ အညေသန္တိ သံယောဇနေဟိ အညေသံ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာဒီနံ။ တပ္ပစ္စယဘာဝေတိ တေသံ ကိလေသကမ္မဝိပါကဝဋ္ဋာနံ ပစ္စယဘာဝေ။ ဩရမ္ဘာဂိယုဒ္ဓံဘာဂိယဘာဝေန သင်္ဂဟိတာ ပရိစ္ဆိန္နာ ဩရ…ပေ… သင်္ဂဟိတာ၊ တေဟိ ကာမရာဂါဒီဟိ ဝိသေသပစ္စယဘူတေဟိ။ ကာမကမ္မဘဝါဒီနံ ကာမူပပတ္တိဘဝါဒိနိပ္ဖာဒနေပိ နိယမောတိ ကတွာ အာဟ ‘‘တံတံ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ တေန သံယောဇနာနံ ဘာဝေ ယထာဝုတ္တနိယမာနံ ကမ္မူပပတ္တိဘဝါနံ ဘာဝံ ဒဿေတွာ တဒဘာဝေ အဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘န စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဗန္ဓနံ အသေရိဘာဝကရဏံ အန္ဒုဗန္ဓနာဒယော ဝိယ။ ဂန္ထကရဏံ အဝစ္ဆိန္နတာကရဏံ။ စက္ကလကံ ပါဒပုဉ္ဆနရဇ္ဇုမဏ္ဍလံ။ န စောဒေတဗ္ဗန္တိ ပညာစက္ခုနာ ပစုရဇနဿ ပဿိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ ယထာဝုတ္တဝိသေသဿ သဒ္ဓေယျတံ အာဟ။ တိဝိဓော ဟိ အတ္ထော ကောစိ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓါ ယော ရူပါဒိဓမ္မာနံ ပစ္စတ္တဝေဒနီယော အနိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာကာရော၊ သဗ္ဗဓမ္မာနံ သဘာဝလက္ခဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကောစိ အနုမာနသိဒ္ဓါ ယော ဃဋာဒီသု ပဋာဒီသု စ ပသိဒ္ဓေန ပစ္စယာယတ္တဘာဝေန ဃဋပဋ-သဒ္ဒါဒီနံ အနိစ္စတာဒိအာကာရော၊ ကောစိ ဩကပ္ပနသိဒ္ဓါ ယော ပစုရဇနဿ အစ္စန္တမဒိဋ္ဌော သဒ္ဓါဝိသယော သဂ္ဂနိဗ္ဗာနာဒိ။ တတ္ထ ယဿ သတ္ထုနော ဝစနံ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓေ အနုမာနသိဒ္ဓေ စ အတ္ထေ န ဝိသံဝါဒေတိ အဝိပရီတပ္ပဝတ္တိယာ၊ တဿ ဝစနေန သဒ္ဓေယျတ္ထသိဒ္ဓီတိ တထာရူပေါ စ ဘဂဝါတိ ‘‘ဓမ္မာနံ သဘာဝ…ပေ… န စောဒေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ ဧဝရူပေသု။

၂၆-၃၇။ ယထာ သရဘေဟိ အတိက္ကမိတဗ္ဗာ ပဗ္ဗတရာဇိ သရဘနိယာ၊ ဧဝံ ဩဃနိယာတိ သဒ္ဒသိဒ္ဓီတိ အာဟ ‘‘တေနာ’’တိအာဒိ။

၅၀-၅၄။ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော ပရာမသနန္တိ ‘‘ပရတော’’တိ ဧတ္ထ န ဓမ္မသဘာဝတော အညထာမတ္တံ ပရန္တိ အဓိပ္ပေတံ၊ အထ ခေါ တဗ္ဗိပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ပရတောတိ နိစ္စာဒိတော’’တိ။

၅၅-၆၈။ ယဒိ သဘာဝတော အဝိဇ္ဇမာနံ၊ ကထမာရမ္မဏဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘ဝိစိတ္တသညာယ သညိတ’’န္တိ၊ ပရိကပ္ပနာမတ္တသိဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ ဒုဝိညေယျနာနတ္တတာယ နိရန္တရဘာဝူပဂမနံ သံသဋ္ဌဘာဝေါတိ ‘‘သုဝိညေယျနာနတ္တတ္တာ န သံသဋ္ဌတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေသံ အရူပက္ခန္ဓာနံ။ ဣတရေဟိ ရူပနိဗ္ဗာနေဟိ။ ကိံ ပန ကာရဏံ သမာနုပ္ပာဒနိရောဓာနံ ဧကကလာပဘူတာနံ အရူပဓမ္မာနမေဝ အညမညံ သံသဋ္ဌတာ ဝုစ္စတိ၊ န ပန တထာဘူတာနမ္ပိ ရူပဓမ္မာနန္တိ အာဟ ‘‘ဧသ ဟိ တေသံ သဘာဝေါ’’တိ။ တေန ယဒိပိ ကေစိ အရူပဓမ္မာ ဝိသုံ အာရမ္မဏံ ဟောန္တိ၊ ဒန္ဓပ္ပဝတ္တိကတ္တာ ပန ရူပဓမ္မာနံယေဝ သုဝိညေယျနာနတ္တံ၊ န အရူပဓမ္မာနန္တိ တေသံ သံသဋ္ဌဘာဝေါ တဒဘာဝေါ စ ဣတရေသံ သဘာဝသိဒ္ဓါတိ ဒဿေတိ။ သမူဟဃနတာယ ဝါ ဒုဗ္ဗိဘာဂတရတ္တာ နတ္ထိ အရူပဓမ္မာနံ ဝိသုံ အာရမ္မဏဘာဝေါတိ ဒုဝိညေယျနာနတ္တတ္တာ တေသံယေဝ သံသဋ္ဌတာ။ အမုဉ္စိတွာ တဒဓီနဝုတ္တိတာယ ဂဟေတဗ္ဗတော ဗုဒ္ဓိယာ။

၈၃-၁၀၀။ ကာမတဏှာ ကာမော ဥတ္တရပဒလောပေန ယထာ ရူပဘဝေါ ရူပံ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ အာရမ္မဏကရဏဝသေနာတိ ဧတေန ကာမရူပါရူပတဏှာနံ ဝိသယဘာဝေါ ယထာက္ကမံ ကာမရူပါရူပါဝစရတာယ ကာရဏန္တိ ဒဿေတိ။ အဝဿဉ္စေတမေဝံ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ အညထာ ကာမာဝစရာဒိဘာဝေါ အပရိပုဏ္ဏဝိသယော သိယာ။ ယဒိ ဟိ အာလမ္ဗိတဗ္ဗဓမ္မဝသေန ဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ၊ ဧဝံ သတိ အနာရမ္မဏာနံ သင်္ဂဟော န သိယာ။ အထ ဝိပါကဒါနဝသေန၊ ဧဝမ္ပိ အဝိပါကာနံ သင်္ဂဟော န သိယာ၊ တသ္မာ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပရိယာပန္နာနံ ဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ ကာတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ သတိ ကာမာဝစရာဒိဘာဝေါ ပရိပုဏ္ဏဝိသယော သိယာ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဧဝဉှိ သတီ’’တိအာဒိ။ အပရိယာပန္နာနံ ပန လောကတော ဥတ္တိဏ္ဏဘာဝေန အနုတ္တရဘူမိတာ။ အကာမာဝစရာဒိတာ နာပဇ္ဇတီတိ အဗျာပိတဒေါသံ ပရိဟရတိ၊ ကာမာဝစရာဒိတာ နာပဇ္ဇတီတိ အတိဗျာပိတဒေါသံ။ နနု စ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ ကာမတဏှာ ကတမာ၊ ကာမာဝစရဓမ္မာရမ္မဏာ တဏှာ၊ ကာမာဝစရဓမ္မာ ကတမေ၊ ကာမတဏှာဝိသယာတိ ဣတရီတရနိဿယတာ ဒေါသောတိ? န၊ အဝီစိအာဒိဧကာဒသောကာသနိန္နတာယ ကိဉ္စိ တဏှံ ကာမတဏှာဘာဝေန ဂဟေတွာ တံသဘာဝါယ ဝိသယဘာဝေန ကာမာဝစရဓမ္မာနံ ဥပလက္ခေတဗ္ဗတ္တာ။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ပါဌေန သမတ္ထေန္တော ‘‘နိက္ခေပကဏ္ဍေပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟိ ကာမတဏှာယ အာလမ္ဗိတဗ္ဗတ္တာ ကာမဓာတုပရိယာပန္နဓမ္မာ စ ကာမဘဝသင်္ခါတေ ကာမေ ဩဂါဠှာ ဟုတွာ စရန္တိ၊ နာညတ္ထာတိ ဧတ္ထာဝစရာတိ ဝုတ္တန္တိ။ ဝိသေသတ္ထိနာ ဝိသေသော အနုပယုဇ္ဇတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘လောကဿ ဝသေန ပရိယာပန္နနိစ္ဆယတော’’တိ။ တေန လောကိယဓမ္မေသု ပရိယာပန္န-သဒ္ဒဿ နိရုဠှတံ ဒဿေတိ ဘဂဝတော တဒုစ္စာရဏာနန္တရံ ဝိနေယျာနံ တဒတ္ထပဋိပတ္တိတော။ ပရိစ္ဆေဒကာပေက္ခာ ပရိစ္ဆိန္နတာတိ ‘‘ပရိစ္ဆေဒကာရိကာယ တဏှာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သာ ဟိ ဓမ္မာနံ ကာမာဝစရာဒိဘာဝံ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ။ ပရိ-သဒ္ဒေါ စေတ္ထ ‘‘ဥပါဒိန္နာ’’တိအာဒီသု ဥပ-သဒ္ဒေါ ဝိယ သသာဓနံ ကိရိယံ ဒီပေတီတိ အယမတ္ထော ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

နိယျာနကရဏသီလာ နိယျာနိကာ ယထာ ‘‘အပူပဘက္ခနသီလော အာပူပိကော’’တိ၊ နိယျာနသီလာ ဧဝ ဝါ။ ရာဂဒေါသမောဟာဝ ဂဟိတာတိ ဉာယတိ၊ ဣတရထာ ပဟာနေကဋ္ဌတာဝစနံ နိပ္ပယောဇနံ သိယာ။ ‘‘ရဏောဟတာ န ဇောတန္တိ၊ စန္ဒသူရိယာ သတာရကာ’’တိအာဒီသု ရဏ-သဒ္ဒဿ ရေဏုပရိယာယတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သမ္ပဟာရပရိယာယတ္တာ ယုဒ္ဓ-သဒ္ဒဿ သမ္ပဟာရော စ ပဟရိတဗ္ဗာဓာရောတိ အကုသလသေနာဝ ‘‘သရဏာ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဒုက္ခာဒီနန္တိ ဖလဘူတာနံ ဒုက္ခဝိဃာတဥပါယာသပရိဠာဟာနံ သဘာဂဘူတာယ စ မိစ္ဆာပဋိပဒါယ။ တန္နိဗ္ဗတ္တကသဘာဝါနံ အကုသလာနန္တိ ဧတေန သဗ္ဗေသမ္ပိ အကုသလာနံ သရဏတံ ဒဿေတိ။

အဘိဓမ္မဒုကမာတိကာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုတ္တန္တိကဒုကမာတိကာပဒဝဏ္ဏနာ

၁၀၁-၁၀၈။ ဝိဇ္ဇာသဘာဂတာယ၊ န သင်္ကပ္ပာဒယော ဝိယ ဝိဇ္ဇာယ ဥပကာရကဘာဝတော။ ‘‘အဘေဇ္ဇံ…ပေ… ရုဟတီ’’တိ ဥဘယမ္ပိ အနဝသေသပ္ပဟာနမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂေဟိပိ ပဟီယမာနာ ကိလေသာ တေန တေန ဩဓိနာ အနဝသေသမေဝ ပဟီယန္တိ၊ ယေ ပန အဝသိဋ္ဌာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ၊ တေ လောဘာဒိကိလေသဘာဝသာမညတော ပုန ဝိရုဠှာ ဝိယ ဟောန္တိ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေ ပန ဥပ္ပန္နေ န ဧဝံ အဝသိဋ္ဌာဘာဝတော။ တဒုပစာရေန နိဿယဝေါဟာရေန။ ကုသလေဟိ တာပေတဗ္ဗာတိ ဝါ တပနိယာ၊ တဒင်္ဂါဒိဝသေန ဗာဓိတဗ္ဗာ ပဟာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ သမာနတ္ထာနိ အဓိဝစနာဒီနံ သင်္ခါဒိဘာဝတော။ ‘‘သဗ္ဗေဝ ဓမ္မာ အဓိဝစနပထာ’’တိအာဒိနာ အဓိဝစနာဒီနံ ဝိသယဘာဝေ န ကောစိ ဓမ္မော ဝဇ္ဇိတော၊ ဝစနဘာဝေါ ဧဝ စ အဓိဝစနာဒီနံ ဝက္ခမာနေန နယေန ယုဇ္ဇတီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘သဗ္ဗဉ္စ ဝစနံ အဓိဝစနာဒိဘာဝံ ဘဇတီ’’တိ။

၁၀၉-၁၁၈။ အညံ အနပေက္ခိတွာ သယမေဝ အတ္တနော နာမကရဏသဘာဝေါ နာမကရဏဋ္ဌောတိ၊ တေန အရူပဓမ္မာနံ ဝိယ ဩပပါတိကနာမတာယ ပထဝီအာဒီနမ္ပိ နာမဘာဝေါ သိယာတိ အာသင်္ကာယ နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘နာမန္တရာနာပဇ္ဇနတော’’တိ အာဟ။ န ဟိ ဝိနာ ပထဝီအာဒိနာမေနပိ ရူပဓမ္မာ ဝိယ ကေသာဒိနာမေဟိ ဝိနာ ဝေဒနာဒိနာမေဟိ အညေန နာမေန အရူပဓမ္မာ ပိဏ္ဍာကာရတော ဝေါဟရီယန္တီတိ။ ယံ ပန ပရဿ နာမံ ကရောတိ၊ တဿ အညာပေက္ခံ နာမကရဏန္တိ နာမကရဏသဘာဝတာ နတ္ထီတိ သာမညနာမာဒိကရဏာနံ နာမဘာဝေါ နာပဇ္ဇတိ။ ယဿ စညေဟိ နာမံ ကရီယတိ၊ တဿ နာမကရဏသဘာဝတာယ အဘာဝေါယေဝါတိ နတ္ထိ နာမဘာဝေါ။ ယေ ပန အနာပန္နနာမန္တရာ သဘာဝသိဒ္ဓနာမာ စ၊ တေ ဝေဒနာဒယောဝ နာမံ နာမာတိ ဒဿေန္တော ‘‘အတ္တနာဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ဖဿာဒီနံ အာရမ္မဏာဘိမုခတာ တံ အဂ္ဂဟေတွာ အပ္ပဝတ္တိယေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘အဝိနာဘာဝတော’’တိ ဝုတ္တံ။ အဓိဝစနသမ္ဖဿော မနောသမ္ဖဿော၊ သော နာမမန္တရေန ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ ပါကဋောတိ နိဒဿနဘာဝေန ဝုတ္တော။ ရုပ္ပနသဘာဝေနာတိ နိဒဿနမတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပကာသကပကာသိတဗ္ဗဘာဝေနပိ ဟိ ဝိနာပိ နာမေန ရူပဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တီတိ။ အထ ဝါ ပကာသကပကာသိတဗ္ဗဘာဝေါ ဝိသယိဝိသယဘာဝေါ စက္ခုရူပါဒီနံ သဘာဝေါ၊ သော ရုပ္ပနသဘာဝေ သာမညေ အန္တောဂဓောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၁၉-၁၂၃။ ဣတော ပုဗ္ဗေ ပရိကမ္မန္တိအာဒိနာ သမာပတ္တိဝုဋ္ဌာနကုသလတာ ဝိယ သမာပတ္တိကုသလတာပိ ဈာနလာဘီနံယေဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဝိယ ဒိဿတိ။ ‘‘ဣတရေသမ္ပိ အနုဿဝဝသေန သမာပတ္တီနံ အပ္ပနာပရိစ္ဆေဒပညာ လဗ္ဘတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဧဝံ သီလဝိသောဓနာဒိနာ သမာပတ္တိံ အပ္ပေတီတိ ဇာနနကပညာ သဟ ပရိကမ္မေန အပ္ပနာပရိစ္ဆေဒဇာနနကပညာ’’တိ ကေစိ။ ဝုဋ္ဌာနေ ကုသလဘာဝေါ ဝုဋ္ဌာနဝသိတာ။ ပုဗ္ဗေတိ သမာပဇ္ဇနတော ပုဗ္ဗေ။

၁၂၄-၁၃၄။ သောဘနေ ရတော သုရတော၊ တဿ ဘာဝေါ သောရစ္စန္တိ အာဟ ‘‘သောဘနကမ္မရတတာ’’တိ။ သုဋ္ဌု ဝါ ဩရတော ဝိရတော သောရတော ၊ တဿ ဘာဝေါ သောရစ္စန္တိ။ အယံ ပနတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော ဧဝ။ အပ္ပဋိသင်္ခါနံ မောဟော။ ကုသလဘာဝနာ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ ဝဍ္ဎနာ။ သညာဏံ ဥပလက္ခဏံ။ သဝိဂ္ဂဟံ သဗိမ္ဗကံ။ ဥပလက္ခေတဗ္ဗာကာရံ ဓမ္မဇာတံ၊ အာရမ္မဏံ ဝါ။ အဝိက္ခေပေါတိ စိတ္တဝိက္ခေပပဋိပက္ခော။ ဥဇုဝိပစ္စနီကတာယ ဟိ ပဟာနဝုဋ္ဌာနေန စ အဝိက္ခေပေါ ဝိက္ခေပံ ပဋိက္ခိပတိ၊ ပဝတ္တိတုံ န ဒေတီတိ။

၁၃၅-၁၄၂။ ကာရဏသီလံ လောကိယံ။ ဖလသီလံ လောကုတ္တရံ တေန သိဇ္ဈတီတိ ကတွာ၊ လောကိယဿပိ ဝါ သီလဿ ကာရဏဖလဘာဝေါ ပုဗ္ဗာပရဘာဝေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သမ္ပန္နသမုဒါယဿ ပရိပုဏ္ဏသမူဟဿ။ အကုသလာ သီလာ အကုသလာ သမာစာရာ။ သီလသမ္ပဒါ သီလသမ္ပတ္တိ သီလဂုဏာတိ အတ္ထော။ သဟောတ္တပ္ပံ ဉာဏန္တိ ဩတ္တပ္ပဿ ဉာဏပ္ပဓာနတံ အာဟ၊ န ပန ဉာဏဿ ဩတ္တပ္ပသဟိတတာမတ္တံ။ န ဟိ ဩတ္တပ္ပရဟိတံ ဉာဏံ အတ္ထီတိ။ အဓိမုတ္တတာ အဘိရတိဝသေန နိရာသင်္ကာပဝတ္တိ။ နိဿဋတာ ဝိသံယုတ္တတာ။ ဧတ္ထ စ အဓိမုတ္တတာနိဿဋတာဝစနေဟိ တဒုဘယပရိယာယာ ဒွေ ဝိမုတ္တိယော ဧကသေသနယေန ဣဓ ‘‘ဝိမုတ္တီ’’တိ ဝုတ္တာတိ ဒဿေတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တဿ စ အဓိမုတ္တိ နိဗ္ဗာနဉ္စာ’’တိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ ဥပ္ပာဒေါ၊ န ဥပ္ပာဒေါတိ အနုပ္ပာဒေါ၊ တဗ္ဘူတေ အနုပ္ပာဒပရိယောသာနေ ဝိမောက္ခန္တေ အနုပ္ပာဒဿ အရိယမဂ္ဂဿ ကိလေသာနံ ဝါ အနုပ္ပဇ္ဇနဿ ပရိယောသာနေတိ ဌာနဖလေဟိ အရိယဖလမေဝ ဥပလက္ခီယတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

မာတိကာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။