📜

၂။ ရူပကဏ္ဍံ

ဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ကေနစီတိ ရူပေန ဝါ အရူပေန ဝါ။ စိတ္တုပ္ပာဒေန တာဝ ရူပဿ သမယဝဝတ္ထာနံ န သက္ကာ ကာတုံ အဗျာပိတာယ အနေကန္တိကတာယ စာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အစိတ္တသမုဋ္ဌာနသဗ္ဘာဝတော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အစိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ စိတ္တဿ တီသု ခဏေသု ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဣမသ္မိံ တာဝ ဝါဒေ စိတ္တုပ္ပတ္တိသမယေန ရူပူပပတ္တိသမယဿ ဝဝတ္ထာနံ မာ ဟောတု၊ စိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေယေဝ သဗ္ဗမ္ပိ ရူပံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဣမသ္မိံ ပန ဝါဒေ ကထန္တိ? ဧတ္ထာပိ အစိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ စိတ္တေန သဟုပ္ပာဒေပိ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓရူပံ ဝိယ အစိတ္တပဋိ ဗန္ဓုပ္ပာဒတာယ န စိတ္တေန ဝဝတ္ထာပေတဗ္ဗသမယန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘အစိတ္တသမုဋ္ဌာနသဗ္ဘာဝတော’’တိ။ တေန စိတ္တုပ္ပာဒေန ရူပဿ သမယဝဝတ္ထာနံ န ဗျာပီတိ ဒဿေတိ။ အနေကစိတ္တသမုဋ္ဌာနတာယ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ နိယတေ ဟိ သမုဋ္ဌာပကစိတ္တေ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဿ သိယာ ဝဝတ္ထာနန္တိ။

ကေသဉ္စီတိ ကာမာဝစရကုသလာဒီနံ။ ကတ္ထစီတိ အာရုပ္ပေ။ ကေသဉ္စီတိ ဝါ ကေသဉ္စိ ပဉ္စဝေါကာရဝိပါကာနံ။ ကတ္ထစီတိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ စရိမက္ခဏေ စ။ ‘‘တသ္မိံ သမယေ ဖဿော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၁) စိတ္တသဟဘာဝိနံ ဧဝ စိတ္တေန သမယဝဝတ္ထာနံ ကတန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘အစိတ္တသဟဘုဘာဝတော’’တိ။ တေသန္တိ ဥပါဒါရူပါနံ။ ယော ယဿ သဟဘာဝေန ဥပကာရကော၊ သော ဧဝ တဿ သမယဝဝတ္ထာပကဘာဝေန ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘သဟဇာတ…ပေ… တ္တနတော’’တိ။ နာပိ မဟာဘူတေဟီတိအာဒိနာ ဝဝတ္ထာနာဘာဝမေဝ ဒဿေတိ။ ကေသဉ္စီတိ အကမ္မဇာဒီနံ။ ကေဟိစီတိ ကမ္မဇာဒီဟိ။ ပဝတ္တိတောတိ ပဝတ္တနတော။ သဟာတိ ဧကသ္မိံ ကာလေ။ အဘာဝါတိ နိယောဂတော အဘာဝါ။

ဝိညတ္တိ…ပေ… န သက္ကာ ဝတ္တုံ မဟာဘူတေဟိ သမယဝဝတ္ထာနေ ကရိယမာနေ တေဟိ အယာဝဘာဝိတတာယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧကသ္မိံ ကာလေတိအာဒိနာပိ မဟာဘူတေဟိ သမယနိယမနေ ဝဝတ္ထာနာဘာဝမေဝ ဝိဘာဝေတိ။ ‘‘တထာ ဝိဘဇနတ္ထ’’န္တိ၊ ‘‘အဝိဘတ္တံ အဗျာကတံ အတ္ထီတိ ဒဿေတု’’န္တိ စ ဣမေသံ ပဒါနံ ‘‘ဝိဘတ္တံ အဝိဘတ္တဉ္စ သဗ္ဗံ သင်္ဂဏှန္တော အာဟာ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ သမယဝဝတ္ထာနံ ကတွာ နိဒ္ဒိသိယမာနဿ နိပ္ပဒေသတာယ အသမ္ဘဝတော ဧကဒေသံ နိဒ္ဒိသိတွာ သာမညေန နိဂမနံ ယုတ္တံ၊ အကတွာ ပန သမယဝဝတ္ထာနံ သရူပတော နိဒ္ဒိသနေန တထာတိ ဣမမတ္ထံ အာဟ ‘‘သမယဝဝတ္ထာနေနာ’’တိအာဒိနာ။ အဝိဘတ္တေတိ ဝိပါကကိရိယာဗျာကတံ ဝိယ န ပုဗ္ဗေ ဝိဘတ္တေ။ ဝိဘဇိတဗ္ဗေတိ ဘေဒဝန္တတာယ ဝိဘဇနာရဟေ။ ဒဿိတေတိ ဥဒ္ဒိသနဝသေန ဒဿိတေ။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရတရေန ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။

ဝိပါကာဒိဓမ္မာနံ နယနံ နယော၊ သောဝ ဒဿနန္တိ နယဒဿနံ။ ‘‘ဒေသနာ’’တိ ဝုတ္တံ ဟေဋ္ဌာ ဂဟဏမေဝ နယဒဿနန္တိ။ ဒုတိယဝိကပ္ပေ ပန ကာမာဝစရာဒိဘာဝေန နီယတီတိ နယော၊ ကိရိယာဗျာကတံ။ တဿ ဒဿနံ နယဒဿနန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဒုကာဒီသု နိဒ္ဒေသဝါရေ စ ဟဒယဝတ္ထုနော အနာဂတတ္တာ တံ အဂ္ဂဟေတွာ ပဌမဝိကပ္ပော ဝုတ္တော၊ ဧကကေ ပန ဝတ္ထုပိ ဂဟိတန္တိ ‘‘ဟဒယဝတ္ထုဉ္စာ’’တိ ဒုတိယဝိကပ္ပေ ဝုတ္တံ။ ကိံ ပန ကာရဏံ ဒုကာဒီသု နိဒ္ဒေသဝါရေ စ ဟဒယဝတ္ထု န ဂဟိတန္တိ? ဣတရဝတ္ထူဟိ အသမာနဂတိကတ္တာ ဒေသနာဘေဒတော စ။ ယထာ ဟိ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ဧကန္တတော စက္ခာဒိနိဿယာနိ၊ န ဧဝံ မနောဝိညာဏံ ဧကန္တတော ဟဒယဝတ္ထုနိဿယံ၊ နိဿိတမုခေန စ ဝတ္ထုဒုကာဒိဒေသနာ ပဝတ္တာ။ ယမ္ပိ ဧကန္တတော ဟဒယဝတ္ထုနိဿယံ၊ တဿ ဝသေန ‘‘အတ္ထိ ရူပံ မနောဝိညာဏဿ ဝတ္ထူ’’တိအာဒိနာ ဒုကာဒီသု ဝုစ္စမာနေသုပိ တဒနုကူလအာရမ္မဏဒုကာဒယော န သမ္ဘဝန္တိ။ န ဟိ ‘‘အတ္ထိ ရူပံ မနောဝိညာဏဿ အာရမ္မဏံ၊ အတ္ထိ ရူပံ န မနောဝိညာဏဿ အာရမ္မဏ’’န္တိအာဒိနာ သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ ဝတ္ထာရမ္မဏဒုကဒေသနာ ဘိန္နဂတိကာ သိယုံ၊ သမာနဂတိကာ စ တာ ဒေသေတုံ ဘဂဝတော အဇ္ဈာသယော။ ဧသာ ဟိ ဘဂဝတော ဒေသနာ ပကတိ။ တေနေဝ ဟိ နိက္ခေပကဏ္ဍေ စိတ္တုပ္ပာဒဝိဘာဂေန အဝုစ္စမာနတ္တာ အဝိတက္ကာဝိစာရပဒဝိဿဇ္ဇနေ ဝိစာရောတိ ဝတ္တုံ န သက္ကာတိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တပဒဝိဿဇ္ဇနေ လဗ္ဘမာနောပိ ဝိတက္ကော န ဥဒ္ဓဋော၊ အညထာ ဝိတက္ကော စာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ။ ဧဝံ ဣတရဝတ္ထူဟိ အသမာနဂတိကတ္တာ ဒေသနာဘေဒတော စ ဒုကာဒီသု ဥဒ္ဒေသေ န ဂဟိတံ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿေဝ ဟိ နိဒ္ဒိသနတော နိဒ္ဒေသေပိ န ဂဟိတံ ဟဒယဝတ္ထူတိ ဝဒန္တိ။

စက္ခာဒိဒသကာသတ္တာတိ စက္ခုသောတဃာနဇိဝှာကာယဣတ္ထိဘာဝပုရိသဘာဝဒသကာ သတ္တ၊ ဧကသန္တာနဝသေန ဝါ စက္ခုသောတဃာနဇိဝှာကာယဘာဝဝတ္ထုဒသကာ သတ္တ။ နိဗ္ဗာနဿ အသတိပိ ပရမတ္ထတော ဘေဒေ ပရိကပ္ပိတဘေဒေါပိ ဘေဒေါယေဝ ဝေါဟာရဝိသယေတိ ကတွာ သောပါဒိသေသာဒိဘေဒေါ ဝုတ္တော။

၅၈၄။ ကိဉ္စာပိ အညတ္ထ ကုက္ကုဋဏ္ဍသဏ္ဌာနေ ပရိမဏ္ဍလ-သဒ္ဒေါ ဒိဿတိ၊ စက္ကသဏ္ဌာနတာ ပန ဝဋ္ဋသဏ္ဌာနေ စက္ကဝါဠေ ဝုစ္စမာနော ပရိမဏ္ဍလ-သဒ္ဒေါ ဝဋ္ဋပရိယာယော သိယာ။ အနေကတ္ထာ ဟိ သဒ္ဒါတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘ဝဋ္ဋံ ပရိမဏ္ဍလ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ သိနေရုယုဂန္ဓရာဒီနံ သမုဒ္ဒတော ဥပရိအဓောဘာဂါနံ ဝသေန ဥဗ္ဗေဓော ဝုတ္တော၊ အာယာမဝိတ္ထာရေဟိပိ သိနေရု စတုရာသီတိယောဇနသဟဿပရိမာဏောဝ။ ယထာဟ ‘‘သိနေရု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗတရာဇာ စတုရာသီတိ ယောဇနသဟဿာနိ အာယာမေန၊ စတုရာသီတိ ယောဇနသဟဿာနိ ဝိတ္ထာရေနာ’’တိ (အ။ နိ။ ၇။၆၆)။ သိနေရုံ ပါကာရပရိက္ခေပဝသေန ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတာ ယုဂန္ဓရာဒယော၊ သိနေရုယုဂန္ဓရာဒီနံ အန္တရေပိ သီတသမုဒ္ဒါ နာမ။ ‘‘တေ ဝိသာလတော ယထာက္ကမံ သိနေရုအာဒီနံ အစ္စုဂ္ဂမနသမာနပရိမာဏာ’’တိ ဝဒန္တိ။

ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠဿေဝ အာဏာခေတ္တဘာဝေါ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဿ ဇာတိခေတ္တဘာဝေါ ဝိယ ဓမ္မတာဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိကပ္ပသမာနသမုစ္စယဝိဘာဝနေသု ဝိယ အဝဓာရဏေ အနိယမေ စ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝတ္တတီတိ တထာ ယောဇနာ ကတာ။ အနေကတ္ထာ ဟိ နိပါတာတိ။ တတ္ထ အနေကန္တိကတ္ထော အနိယမတ္ထော။

သီလာဒိဝိသုဒ္ဓိသမ္ပာဒနေန၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနဝသေနေဝ ဝါ မဟာကိစ္စတာယ မဟန္တေန ဝါယာမေန။ သတိပိ လက္ခဏာဒိဘေဒေ ဧကသ္မိံ ဧဝ ကာလေ ဧကသ္မိံ သန္တာနေ အနေကသတသဟဿကလာပဝုတ္တိတော မဟန္တာနိ ဗဟူနိ ဘူတာနိ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနာနီတိ ဝါ မဟာဘူတာနိ ယထာ ‘‘မဟာဇနော’’တိ။ ဧဝန္တိ ‘‘ဥပါဒါယ ပဝတ္တ’’န္တိ အတ္ထေ သတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နတာ ဝုတ္တာ ဟောတိ ပစ္စယသမ္ဘူတတာဒီပနတော။ ဥပါဒါယတီတိ ဥပါဒါယတိ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝါဟ ‘‘ဧကန္တနိဿိတဿာ’’တိ။ ‘‘ဘဝတိ ဟိ နိဿယရူပါနံ သာမိဘာဝေါ’’တိ အာဓာရာဓေယျသမ္ဗန္ဓဝစနိစ္ဆာယ အဘာဝေ အာဓာရဘူတောပိ အတ္ထော သံသာမိသမ္ဗန္ဓဝစနိစ္ဆာယ သာမိဘာဝေန ဝုစ္စတိ ယထာ ‘‘ရုက္ခဿ သာခါ’’တိ အဓိပ္ပာယော။

တိဝိဓရူပသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာ

၅၈၅။ ဝိညတ္တိဒုကောစာတိ စ-သဒ္ဒေန စိတ္တသဟဘုစိတ္တာနုပရိဝတ္တိဒုကာပိ သင်္ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သက္ကာ ဟိ ဧတေန နယေန…ပေ… ဝိညာတုန္တိ ဧတ္ထ ပဉ္စဝီသာယ တာဝ ဝတ္ထုဒုကေသု ပဌမဒုကပဉ္စကာဒယော စုဒ္ဒသဟိပိ ပကိဏ္ဏကဒုကေဟိ အဝသိဋ္ဌေဟိ ဝတ္ထုဒုကေဟိ ပဉ္စဝီသာယ အာရမ္မဏဒုကေဟိ ပဉ္စဟိ ဗာဟိရာယတနဒုကေဟိ ရူပဓာတုဒုကာဒီဟိ ပဉ္စဟိ ဓာတုဒုကေဟိ ပစ္ဆိမကေဟိ တီဟိ ဣန္ဒြိယဒုကေဟိ ဒွါဒသဟိပိ သုခုမရူပဒုကေဟိ ပဌမာဒိဝဇ္ဇေဟိ အဝသိဋ္ဌေဟိ အာယတနဓာတုဣန္ဒြိယဒုကေဟိ စ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ပဉ္စဝီသာယ ပန အာရမ္မဏဒုကေသု ပုရိမကော ဒုကပဉ္စကော ဥပါဒိန္နဥပါဒိန္နုပါဒါနိယသနိဒဿနစိတ္တသမုဋ္ဌာနစိတ္တသဟဘုစိတ္တာနုပရိဝတ္တိဒုကဝဇ္ဇေဟိ ပကိဏ္ဏကဒုကေဟိ သဗ္ဗေဟိပိ ဝတ္ထုဒုကေဟိ ရူပါယတနရူပဓာတုဒုကဝဇ္ဇေဟိ အာယတနဓာတုဒုကေဟိ သဗ္ဗေဟိပိ ဣန္ဒြိယဒုကသုခုမရူပဒုကေဟိ ယောဇနံ ဂစ္ဆတိ။ ဒုတိယဒုကပဉ္စကာဒီသု ယထာက္ကမံ သဒ္ဒါယတနသဒ္ဒဓာတုဒုကာဒယော ယောဇနံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ ရူပါယတနရူပဓာတုဒုကာဒယော ဂစ္ဆန္တိ။ ပကိဏ္ဏကဒုကေသု သနိဒဿနဒုကဉ္စာတိ အယမေဝ ဝိသေသော။ ယထာ စ ဝတ္ထုဒုကေသု၊ ဧဝံ စက္ခာယတနစက္ခုဓာတုစက္ခုန္ဒြိယာဒိဒုကပဉ္စကေသု။ ယထာ စ အာရမ္မဏဒုကေသု၊ ဧဝံ ရူပါယတနရူပဓာတုအာဒိဒုကပဉ္စကေသု တိကယောဇနာ။ ဣတ္ထိန္ဒြိယပုရိသိန္ဒြိယဇီဝိတိန္ဒြိယဒုကာ သုခုမရူပဒုကာ စ သဗ္ဗေဟိပိ ဒုကေဟိ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဧဝံ တာဝ တိကယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နနု စာယမ္ပိ ယောဇနာ ဘဂဝတာ န ဒေသိတာတိ န ကာတဗ္ဗာတိ? နယိဒံ ဧကန္တိကံ။ ကသ္မာ? ဘဂဝတာ ဒိန္နနယေန ယောဇနာပိ ဘဂဝတောယေဝ ဒေသနာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ မာတိကာဝဏ္ဏနာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁-၆) ‘‘ဟေတူ စေဝ ဓမ္မာ အဟေတုကာ စာတိ ဣဒမ္ပိ သမ္ဘဝတီ’’တိအာဒိ။ သမ္ဘဝေါ ဟိ ဂဟဏဿ ကာရဏန္တိ စ။

တိဝိဓရူပသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုဗ္ဗိဓာဒိရူပသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာ

၅၈၆။ စိတ္တတော ဧဝ သမုဋ္ဌာတီတိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနန္တိ ဣမမေဝ အတ္ထံ ဂဟေတွာ ‘‘ဝိညတ္တိဒုကာဒီဟိ သမာနဂတိကော စိတ္တသမုဋ္ဌာနဒုကော’’တိ ဝုတ္တံ ။ ဝိနိဝတ္တိတေ ဟိ သာမညေ ယံ ရူပံ ဇနကပစ္စယေသု စိတ္တတော သမုဋ္ဌာတိ၊ တံ စိတ္တတော ဧဝ သမုဋ္ဌာတီတိ။ ဝိညတ္တိဒုကာဒီဟီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန စိတ္တသဟဘုစိတ္တာနုပရိဝတ္တိဒုကေ သင်္ဂဏှာတိ။ လဗ္ဘမာနောတိ ယံ တံ ရူပံ ဥပါဒါ၊ တံ အတ္ထိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ န စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ။ ယံ တံ ရူပံ နုပါဒါ၊ တံ အတ္ထိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ န စိတ္တသမုဋ္ဌာနန္တိ ဧဝံ လဗ္ဘမာနော။ သနိဒဿနဒုကာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သပ္ပဋိဃမဟာဘူတဒုကာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ တေနာတိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဒုကေန။ တဿာတိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဒုကဿေဝ။ အညေ ပနာတိ ဝိညတ္တိစိတ္တသမုဋ္ဌာနစိတ္တသဟဘုစိတ္တာနုပရိဝတ္တိဒုကေဟိ အညေပိ ပကိဏ္ဏကဒုကာ။

သဒ္ဒါယတနဿ ဧကန္တတော အနုပါဒိန္နတ္တာ ‘‘သောတသမ္ဖဿာရမ္မဏဒုကာဒယော ဝဇ္ဇေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ စတုက္ကာ လဗ္ဘန္တီတိ ယံ တံ ရူပံ ဥပါဒိန္နံ၊ တံ အတ္ထိ စက္ခုသမ္ဖဿဿ အာရမ္မဏံ၊ အတ္ထိ စက္ခုသမ္ဖဿဿ နာရမ္မဏံ။ ယံ တံ ရူပံ အနုပါဒိန္နံ၊ တံ အတ္ထိ စက္ခုသမ္ဖဿဿ အာရမ္မဏံ၊ အတ္ထိ စက္ခုသမ္ဖဿဿ နာရမ္မဏန္တိ ဧဝမာဒယော သဗ္ဗာရမ္မဏဗာဟိရာယတနာဒိလဗ္ဘမာနဒုကေဟိ ယောဇနာယံ စတုက္ကာ လဗ္ဘန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဝသေသေဟီတိ အာရမ္မဏဗာဟိရာယတနရူပဓာတုဒုကာဒိတော လဗ္ဘမာနဒုကေဟီတိ ဝုတ္တဒုကရာသိတော အဝသေသေဟိ။ တေသန္တိ ဥပါဒိန္နဥပါဒိန္နုပါဒါနိယစိတ္တသမုဋ္ဌာနဒုကာနံ။ အညေသန္တိ ဥပါဒိန္နဒုကာဒိတော အညေသံ ဥပါဒါဒုကာဒီနံ။ ဝတ္ထုဒုကာဒီဟီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန စက္ခာယတနဒုကာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ဧတ္ထာပိ အဝသေသေဟိ တေသံ အညေသဉ္စ ယောဇနာယ စတုက္ကာ န လဗ္ဘန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။

စတုဗ္ဗိဓာဒိရူပသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ရူပဝိဘတ္တိ

ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၉၄။ ပထဝီအာဒီနံ ဓမ္မာနံ ရုပ္ပနသဘာဝေါ ဝိယ န ဟေတုအာဒိဘာဝေါပိ သာဓာရဏောတိ န ဟေတူသု ဝိဘဇိတဗ္ဗောတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဝိဇ္ဇမာနဝိဘာဂဿာ’’တိ။ တဿ ပန ဝိဘာဂါဘာဝဒဿနသရူပဒဿနမေဝ နိဒ္ဒေသော။ ဧဝဉ္စ ကတွာ နိဗ္ဗာနဿပိ ဝိဘာဂရဟိတတ္တာ ‘‘အသင်္ခတာ ဓာတူ’’တိ ဧတ္တကမေဝ နိဒ္ဒေသဝသေန ဝုတ္တံ။

ယဒိပိ ဟိနောတိ ဧတေန ပတိဋ္ဌာတိ ကုသလာဒိကော ဓမ္မောတိ အလောဘာဒယော ကေဝလံ ဟေတုပဒဝစနီယာ၊ ကာရဏဘာဝသာမညတော ပန မဟာဘူတာဒယောပိ ဟေတု-သဒ္ဒါဘိဓေယျာတိ မူလဋ္ဌဝါစိနာ ဒုတိယေန ဟေတု-သဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ အာဟ ‘‘ဟေတုဟေတူ’’တိ။ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနတော ကုသလာဒိဓမ္မာနံ မူလတ္ထေန ဥပကာရကဓမ္မာ ‘‘တယော ကုသလဟေတူ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၁၀၅၉-၁၀၆၀) ပဋ္ဌာနေ စ တေယေဝ ‘‘ဟေတုပစ္စယော’’တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘မူလဟေတု ပစ္စယဟေတူတိ ဝါ အယမတ္ထော’’တိ။ ဟိနောတိ ဧတေန၊ ဧတသ္မာ ဝါ ဖလံ ပဝတ္တတီတိ ဟေတု၊ ပဋိစ္စ ဧတသ္မာ ဧတိ ပဝတ္တတီတိ ပစ္စယောတိ ဧဝံ ဟေတုပစ္စယ-သဒ္ဒါနံ အနာနတ္ထတံ သန္ဓာယ ဟေတုသဒ္ဒပရိယာယဘာဝေန ပစ္စယ-သဒ္ဒေါ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဟေတုပစ္စယသဒ္ဒါနံ သမာနတ္ထတ္တာ’’တိ။ ဘူတတ္တယနိဿိတာနိ စ မဟာဘူတာနိ စတုမဟာဘူတနိဿိတံ ဥပါဒါရူပန္တိ သဗ္ဗမ္ပိ ရူပံ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗာကာရံ စတုမဟာဘူတဟေတုကံ မဟာဘူတာနိ စ အနာမဋ္ဌဘေဒါနိ သာမညတော ဂဟိတာနီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ရူပက္ခန္ဓဿ ဟေတူ’’တိ။

ကမ္မသမာဒါနာနန္တိ သမာဒါနာနံ ကမ္မာနံ၊ သမာဒိယိတွာ ကတကမ္မာနံ ဝါ။ အညေသု ပစ္စယေသု ဝိပါကဿ တဏှာဝိဇ္ဇာဒီသု။

‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဝကာသော၊ ယံ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ ကာယဒုစ္စရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ။ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝစီ…ပေ… မနော…ပေ… ဝိဇ္ဇတိ…ပေ… အဋ္ဌာနမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဝကာသော၊ ယံ ကာယသုစရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၃၁၊ ဝိဘ။ ၈၀၉)၊

‘‘ကမ္မံ သတ္တေ ဝိဘဇတိ၊ ယဒိဒံ ဟီနပဏီတတာယာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၉) – ဧဝမာဒိဝစနတော ကမ္မံ ဝိပါကဿ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌတံ နိယမေတီတိ အာဟ ‘‘ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိပါကနိယာမကတ္တာ’’တိ။ ဂတိဥပဓိကာလပယောဂသမ္ပတ္တိဝိပတ္တိယောယေဝ ဌာနံ ဝိပါကဿ ဩကာသဘာဝတော။ န ဟိ တေဟိ ဝိနာ ကောစိ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တတီတိ။ ယထာဝုတ္တဋ္ဌာနေ သတိ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာရမ္မဏံ ‘‘ဂတိ…ပေ… နိပ္ဖာဒိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝိပါကဿ အာရမ္မဏေန ဝိနာ အဘာဝတော အာရမ္မဏမ္ပိ တဿ ပဓာနံ ကာရဏံ။ အနညသဘာဝတောတိ ဟေတုအာဒိသဘာဝါဘာဝတော။

ရုပ္ပနံ ရူပံ။ တံ အဿ အတ္ထီတိ ဧတ္ထ ‘‘အဿာ’’တိ ဝုစ္စမာနော ပထဝီအာဒိအတ္ထောယေဝ ရုပ္ပတီတိပိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ရုပ္ပနလက္ခဏယုတ္တဿေဝ ရူပီရူပဘာဝတော’’တိ။ ဧတံ သဘာဝန္တိ ဧတံ ဥပ္ပန္နဘာဝေ သတိ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျသဘာဝံ ရူပေ နိယမေတိ ရူပဿေဝ တံသဘာဝတ္တာ။ န ရူပံ ဧတသ္မိန္တိ ကာလဘေဒဝသေန အတံသဘာဝဿပိ ရူပဿ အတ္ထိတာယ န ရူပံ တတ္ထ နိယန္တဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ အတ္ထိ ဟီတိအာဒိနာ တတ္ထ ရူပဿေဝ နိယန္တဗ္ဗတာဘာဝံယေဝ ဝိဝရတိ။ ဧတမေဝါတိအာဒိနာ ဥဒ္ဒေသေန နိဒ္ဒေသံ သံသန္ဒေတိ။ ဧတ္ထ ဧတမေဝ ရူပေ ယထာဝုတ္တသဘာဝံ နိယမေတဗ္ဗံ နိဒ္ဒေသေ ဧဝ-သဒ္ဒေန နိယမေတိ အဝဓာရေတီတိ အတ္ထော။ ယထာဝုတ္တော နိယမောတိ ဥပ္ပန္နဘာဝေ သတိ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျဘာဝေါ နိယန္တဗ္ဗတာယ ‘‘နိယမော’’တိ ဝုတ္တော၊ သော ရူပေ အတ္ထိ ဧဝ ရူပဿေဝ တံသဘာဝတ္တာ။ ဝိသိဋ္ဌကာလဿ ဝုတ္တပ္ပကာရံ အဝဓာရဏံယေဝ ဝါ ယထာဝုတ္တော နိယမော၊ သော ရူပေ အတ္ထိယေဝ သမ္ဘဝတိယေဝ၊ န အရူပေ ဝိယ န သမ္ဘဝတီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကာလဘေဒန္တိ ကာလဝိသေသံ။ အနာမသိတွာတိ အဂ္ဂဟေတွာ။ တံ သဗ္ဗန္တိ အနာမဋ္ဌကာလဘေဒံ တတောယေဝ အရူပေဟိ သမာနဝိညေယျသဘာဝံ သဗ္ဗံ ရူပံ။ ဥပ္ပန္နန္တိ ဧတေန ကာလဘေဒါမသနေန ဝိသေသေတိ ‘‘ဥပ္ပန္နံ…ပေ… မေဝါ’’တိ။

ဝတ္တမာနကာလိကံ သဗ္ဗံ ရူပံ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတသဘာဝံ၊ တံ ယထာသကံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျသဘာဝမေဝ၊ န တေဟိ အဝိညေယျံ။ နာပိ ဥပ္ပန္နမေဝ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျသဘာဝံ ဧကန္တလက္ခဏနိယမာဘာဝါပတ္တိတောတိ ဧဝံ အဝိပရီတေ အတ္ထေ ဝိဘာဝိတေပိ စောဒကော အဓိပ္ပာယံ အဇာနန္တော ‘‘နနု ဧဝ’’န္တိအာဒိနာ သဗ္ဗဿ သဗ္ဗာရမ္မဏတာပတ္တိံ စောဒေတိ။ ဣတရော ‘‘ရူပံ သဗ္ဗံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ’’တိအာဒိနာ အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ ဝိဘာဝေတိ။ ဧတ္ထ ဧကီဘာဝေန ဂဟေတွာတိ ဣဒံ ‘‘သမ္ပိဏ္ဍေတွာ’’တိ ဧတဿ အတ္ထဝစနံ။ ဧကန္တလက္ခဏံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျသဘာဝေါယေဝ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ကိဉ္စာပိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ ဝိသယန္တရေ အပ္ပဝတ္တနတော န သဗ္ဗဿ သဗ္ဗာရမ္မဏတာ၊ သဗ္ဗဿပိ ပန ရူပဿ ဆဝိညာဏာရမ္မဏဘာဝတော ယထာသကံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျတာယ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျတာဝ အတ္ထိ၊ တံ ဧကတော သင်္ဂဟဏဝသေန ဂဟေတွာ ‘‘ဥပ္ပန္နံ သဗ္ဗံ ရူပံ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျ’’န္တိ ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘အဘိညာပ္ပတ္တံ ပဉ္စမဇ္ဈာနံ ဆဠာရမ္မဏံ ဟောတီ’’တိ။ ယထာ ဟိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဒိဗ္ဗသောတာဒိအဘိညာပ္ပတ္တဿ ပဉ္စမဇ္ဈာနဿ ဝိသုံ အသဗ္ဗာရမ္မဏတ္တေပိ ဧကန္တလက္ခဏဝသေန ဧကီဘာဝေန ဂဟေတွာ အာရမ္မဏဝသေန ပဌမဇ္ဈာနာဒိတော ဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘အဘိညာပ္ပတ္တံ ပဉ္စမဇ္ဈာနံ ဆဠာရမ္မဏံ ဟောတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ အရူပတော ရူပဿ ဝိသယဝသေန ဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘ဥပ္ပ…ပေ… ဝိညေယျ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ။ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိညေယျဘာဝေါ ရူပေ နိယမေတဗ္ဗော၊ န ပန ရူပံ တသ္မိံ နိယမေတဗ္ဗံ၊ အနိယတဒေသော စ ဧဝ-သဒ္ဒေါတိ အဋ္ဌကထာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဋ။ ၅၉၄) ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နရူပမေဝ စက္ခုဝိညာဏာဒီဟိ ဆဟိ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နရူပမေဝါ’’တိအာဒိနာ တတ္ထ ဒေါသမာဟ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပါဠိယံ ဝိညေယျမေဝါတိ ဧဝ-သဒ္ဒေါ ဝုတ္တော၊ န စ တဿ အဋ္ဌာနယောဇနေန ကာစိ ဣဋ္ဌသိဒ္ဓိ၊ အထ ခေါ အနိဋ္ဌသိဒ္ဓိယေဝ သဗ္ဗရူပဿ ဧကန္တလက္ခဏနိယမာဒဿနတော၊ တသ္မာ။ ယထာရုတဝသေနေဝ နိယမေ ဂယှမာနေ ဥပ္ပ…ပေ… ပတ္တိ နတ္ထိ၊ တတော စ သောတပတိတတာယပိ ပယောဇနံ နတ္ထီတိ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘အရူပတော ဝိဓုရ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။

ဉာဏဿ ဝါ ဥတ္တရဿ ပုရိမဉာဏံ ဝတ္ထုကာရဏန္တိ ဉာဏဝတ္ထု။ ‘‘သဇာတီ’’တိ ဧတ္ထ သ-ကာရော သမာနသဒ္ဒတ္ထောတိ ဒဿေတုံ ‘‘သမာနဇာတိကာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သမာနဇာတိတာ စ သမ္မာဝါစာဒီနံ သီလနတ္ထော ဧဝ။ ဧတေန သမာနသဘာဝတာ သဇာတိသင်္ဂဟောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာရမ္မဏေ စေတသော အဝိက္ခေပပ္ပဝတ္တိယာ ဥပဋ္ဌာနုဿာဟနာနိ ဝိယ တေသံ အဝိက္ခေပေါပိ အတိသယေန ဥပကာရကောတိ ‘‘အညမညောပကာရဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနေဝ ဝိဇ္ဇမာနေသုပိ အညေသု သဟဇာတဓမ္မေသု ဧတေသံယေဝ သမာဓိက္ခန္ဓသင်္ဂဟော ဒဿိတော။ ယံ ပန သစ္စဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉) ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂါဒီသု (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၆၈) စ ‘‘ဝါယာမသတိယော ကိရိယတော သင်္ဂဟိတာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ အသမာဓိသဘာဝတံ တေသံ သမာဓိဿ ဥပကာရကတ္တဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနေဝ စ တတ္ထ ‘‘သမာဓိယေဝေတ္ထ သဇာတိတော သမာဓိက္ခန္ဓေန သင်္ဂဟိတော’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၆၈၊ ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉) ဝုတ္တံ။ ဣဓ ပန သဇာတိသင်္ဂဟောတိ သမာဓိတဒုပကာရကဓမ္မာနံ ဥပ္ပတ္တိဒေသဝသေန သင်္ဂဟော ဝုတ္တောတိ။ အဝိရာဓေတွာ ဝိသယသဘာဝါဝဂ္ဂဟဏံ ပဋိဝေဓော၊ အပ္ပနာ စ အာရမ္မဏေ ဒဠှနိပါတော တဒဝဂါဟောယေဝါတိ ‘‘ပဋိဝေဓသဒိသံ ကိစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ အာရမ္မဏပဋိဝေဓဿ တဒါဟနနပရိယာဟနနမနုဂုဏတာယ သမာနန္တိ ပညာဝိတက္ကာနံ ကိစ္စသရိက္ခတာ ဝုတ္တာ။

ဧကကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုကနိဒ္ဒေသော

ဥပါဒါဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၅၉၆။ သမန္တတော သဗ္ဗသော ဒဿနဋ္ဌေန စက္ခု သမန္တစက္ခူတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသင်္ခတာသင်္ခတဒဿန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝမာဒိနာတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ ‘‘ဒုက္ခံ ပရိညေယျံ ပရိညာတ’’န္တိ တီသုပိ ပဒေသု ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော။ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒီ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ။ ၁၅၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၃၀) ဟိ ပါဠိ ပဝတ္တာတိ။ အာကာရေနာတိ ဒွါဒသဝိဓေန အာကာရေန။ တမ္ပိ ကာမာဝစရံ ဝိပဿနာပစ္စဝေက္ခဏဉာဏဘာဝတော။ ‘‘ဉာဏစက္ခု သဟအရိယမဂ္ဂံ ဝိပဿနာဉာဏန္တိပိ ယုဇ္ဇတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ပန သဟ ဝိပဿနာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏန္တိ ယုတ္တံ ဝိယ ဒိဿတိ။

ယထာဝုတ္တေ မံသပိဏ္ဍေ သသမ္ဘာရေ စက္ခုဝေါဟာရော သန္တာနဝသေန ပဝတ္တမာနေ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပဓမ္မေ ဥပါဒါယ ပဝတ္တောတိ ‘‘စတု…ပေ… သမ္ဘာရာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဏ္ဌာနန္တိ ဝဏ္ဏာယတနမေဝါတိ တေန တေန အာကာရေန သန္နိဝိဋ္ဌေသု မဟာဘူတေသု တံတံသဏ္ဌာနဝသေန ဝဏ္ဏာယတနဿ ဝိညာယမာနတ္တာ ဝုတ္တံ၊ န ဝဏ္ဏာယတနဿေဝ သဏ္ဌာနပညတ္တိယာ ဥပါဒါနတ္တာ။ တထာ ဟိ အန္ဓကာရေ ဖုသိတွာပိ သဏ္ဌာနံ ဝိညာယတီတိ။ တထာ စ ဝက္ခတိ ‘‘ဒီဃာဒီနိ ဖုသိတွာပိ သက္ကာ ဇာနိတု’’န္တိ၊ (ဓ။ သ။ အဋ္ဋ။ ၆၁၆) ‘‘ဒီဃာဒိသန္နိဝေသံ ဘူတသမုဒါယံ နိဿာယာ’’တိ (ဓ။ သ။ မူလဋီ။ ၆၁၆) စ။ တေသံ သမ္ဘဝသဏ္ဌာနာနံ အာပေါဓာတုဝဏ္ဏာယတနေဟိ အနတ္ထန္တရဘာဝေပိ တေဟိ ဝိသုံ ဝစနံ တထာဘူတာနံ သမ္ဘဝဘူတာနံ သဏ္ဌာနဘူတာနဉ္စ။ ဧတေန အာပေါဓာတုဝဏ္ဏာယတနာနံ ဝသေန ဝတ္တမာနအဝတ္ထာဝိသေသော သမ္ဘဝေါ သဏ္ဌာနဉ္စာတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ။ တတ္ထ သမ္ဘဝေါ စတုသမုဋ္ဌာနိကော သောဠသဝဿကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဿ ရာဂဝသေန ဌာနာ ဝစနံ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ အတထာဘူတာနံ တတော အညထာဘူတာနံ။ ယထာဝုတ္တေ သမ္ဘာရဝတ္ထုသင်္ခါတေ။ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာတိ ဘိယျောဝုတ္တိဝသေန ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ ခီဏာသဝါနံ ဗြဟ္မာနဉ္စ သမ္ဘဝေါ နတ္ထီတိ။ အာပေါဓာတုဝိသေသတ္တာ သမ္ဘဝေါ အာပေါဓာတုသမ္ဗန္ဓီ အာပေါဓာတုတန္နိဿယနိဿိတောပိ ဟောတီတိ တဿ စတုဓာတုနိဿိတတာယ အဝိရောဓော ဝုတ္တော။

ဥတုစိတ္တာဟာရေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိယမာနန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ကလာပန္တရဂတာ ဥတုအာဟာရာ အဓိပ္ပေတာ’’တိ ဝဒန္တိ။ အနေကကလာပဂတဘာဝံ စက္ခုဿ ဒဿေတိ ယတော ဥပဒ္ဒုတပဋလေ နိရာကရဏေပိ စက္ခု ဝိဇ္ဇတီတိ ။ ပဋိဃဋ္ဋနံ ဝိသယာဘိမုခဘာဝေါ နိဃံသပစ္စယတ္တာ။ နိဃံသော နိဿယဘာဝါပတ္တိ။ ယတော စက္ခာဒိနိဿိတာ သညာ ‘‘ပဋိဃသညာ’’တိ ဝုစ္စတိ။

အနေကတ္တာတိ ဣဒံ အဝစနဿ ကာရဏံ၊ န ဟေတုကိရိယာယ ဝိညာယမာနဘာဝဿ။ သော ပန အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော ဧဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဟေတုကိရိယာပေက္ခာ ဟိ ဖလကိရိယာတိ။ စက္ခုံ သင်္ဂဏှာတီတိ စက္ခုဝိညာဏဿ နိဿယဘာဝါနုပဂမနေပိ တံသဘာဝါနတိဝတ္တနတော တဿာ သမညာယ တတ္ထ နိရုဠှဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဒဿနပရိဏာယကဋ္ဌော စက္ခုဿ ဣန္ဒဋ္ဌောယေဝါတိ ‘‘ယထာ ဟိ ဣဿရော’’တိအာဒိနာ ဣဿရောပမာ ဝုတ္တာ။ စက္ခုဝိညာဏံ ဒဿနကိစ္စေ ပရိဏာယန္တံ စက္ခု တံသဟဇာတေ စက္ခုသမ္ဖဿာဒယောပိ တတ္ထ ပရိဏာယတီတိ ဝုစ္စတီတိ ‘‘တေ ဓမ္မေ…ပေ… ပရိဏာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ပန စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ ဒဿနကိစ္စတ္တာ။ အထ ဝါ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေန ဥပကာရကံ စက္ခုဝိညာဏံ ဒဿနကိစ္စေ ပရိဏာယန္တံ စက္ခု တတ္ထ စက္ခုသမ္ဖဿာဒယောပိ တဒနုဝတ္တကေ ပရိဏာယတီတိ အတ္ထာယံ ပရိယာယောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေ ဓမ္မေ…ပေ… ဏာယတီ’’တိ။ အနေကတ္ထတ္တာ ဓာတူနံ စက္ခတီတိ ဣမဿ ‘‘ပရိဏာယတိ ပကာသေတီ’’တိ စ အတ္ထာ ဝုတ္တာ။ သဏ္ဌာနမ္ပိ ရူပါယတနမေဝါတိ ‘‘သမဝိသမာနိ ရူပါနိ စက္ခတီတိ စက္ခူ’’တိ ဝုတ္တံ။ တံဒွါရိကာနံ ဖဿာဒီနံ ဥပနိဿယပစ္စယဘာဝေါ ဧဝ ဝဠဉ္ဇနတ္ထော။

၅၉၉။ တံဒွါရိကာ…ပေ… ဥပ္ပတ္တိ ဝုတ္တာတိ စက္ခုဝိညာဏေ ဥပ္ပန္နေ သမ္ပဋိစ္ဆနာဒီနိ ဗလဝါရမ္မဏေ ဇဝနံ ဧကန္တေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တထာ စေဝ ဟိ အန္တရာ စက္ခုဝိညာဏေ ဝါ သမ္ပဋိစ္ဆနေ ဝါ သန္တီရဏေ ဝါ ဌတွာ နိဝတ္တိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ နိစ္ဆိတံ။ တေန ပစ္စယေနာတိ တံပကာရေန ပစ္စယေန။ တံသဒိသာနန္တိ ဂရုံ ကတွာ အဿာဒနာဒိပ္ပဝတ္တိဝိသေသရဟိတတာယ ဒဿနသဒိသာနံ မနောဓာတုသန္တီရဏဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာနံ။ ပဉ္စဒွါရိကဇဝနာနံ အဿာဒနာဒိတော အညထာ ဂရုံ ကတွာ ပဝတ္တိ နတ္ထိ ရူပဓမ္မဝိသယတ္တာတိ ‘‘အဿာဒနာဘိနန္ဒနဘူတာနီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။ မနောဒွါရိကဇဝနပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကာနမ္ပိ ဟိ ပဉ္စဒွါရိကဇဝနာနံ အဿာဒနာဘိနန္ဒနဘာဝေန ရူပံ ဂရုံ ကတွာ ပဝတ္တိ နတ္ထီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ။ ရူပံ အာရမ္မဏာဓိပတိ အကုသလဿေဝ ဟောတိ။ တထာ ဟိ ပဋ္ဌာနေ ‘‘အဗျာကတော ဓမ္မော အကုသလဿ ဓမ္မဿ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော။ အာရမ္မဏာဓိပတိ စက္ခုံ ဂရုံ ကတွာ အဿာဒေတိ အဘိနန္ဒတီ’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၁၆) ရူပဓမ္မောပိ အာရမ္မဏာဓိပတိ ဝိဘတ္တော။ ‘‘အဗျာကတော ဓမ္မော အဗျာကတဿ ဓမ္မဿ အဗျာကတော ဓမ္မော ကုသလဿာ’’တိ ဧတ္ထ ပန ဖလနိဗ္ဗာနာနေဝ အာရမ္မဏာဓိပတိဘာဝေန ဝိဘတ္တာနီတိ။ ဂဏနာယ စ ‘‘အာရမ္မဏအာရမ္မဏာဓိပတိဥပနိဿယပုရေဇာတအတ္ထိအဝိဂတန္တိ ဧက’’န္တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၄၅) ဝုတ္တံ။ ယဒိ ကုသလဿပိ သိယာ၊ ဒွေတိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ။ တာနီတိ ယထာဝုတ္တဇဝနာနိ ပဋိနိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။ တံသမ္ပယုတ္တာနိ စာတိ ဇဝနသမ္ပယုတ္တာနိ။ အညာနိ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနိ။ ယဒိ ရူပဿ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝမတ္တံ အဓိပ္ပေတံ၊ ‘‘တံ ရူပါရမ္မဏေတိ ဧတေနေဝ သိဇ္ဈေယျာ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝဒေယျ။ ယသ္မာ ပန ရူပံ တံဒွါရိကဇဝနာနံ ပစ္စယဝိသေသောပိ ဟောတိ၊ တသ္မာ တဿ ဝိသေသဿ ဒီပနတ္ထံ ‘‘အာရဗ္ဘာ’’တိ ဝစနံ ဝုတ္တံ သိယာတိ အာဟ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယတော အညပစ္စယဘာဝဿပိ ဒီပက’’န္တိ။

၆၀၀။ သောတဝိညာဏပ္ပဝတ္တိယံ သဝနကိရိယာဝေါဟာရောတိ သောတဿ သဝနကိရိယာယ ကတ္တုဘာဝေါ သောတဝိညာဏဿ ပစ္စယဘာဝေနာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သောတဝိညာဏဿ နိဿယဘာဝေန သုဏာတီ’’တိ။ ဇီဝိတနိမိတ္တမာဟာရရသော ဇီဝိတံ၊ တသ္မိံ နိန္နတာယ တံ အဝှာယတီတိ ဇိဝှာတိ ဧဝံ သိဒ္ဓေန ဇိဝှာ-သဒ္ဒေန ပကာသိယမာနာ ရသာဝှာယနသင်္ခါတာ သာယနကိရိယာ လဗ္ဘတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဇိဝှာသဒ္ဒေန ဝိညာယမာနာ ကိရိယာသာယန’’န္တိ။ တထာ စ ဝက္ခတိ ‘‘ဇီဝိတမဝှာယတီတိ ဇိဝှာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၅၄)။ အာယောတိ ဥပ္ပတ္တိဒေသော။ ပသာဒကာယဿ ကာယိကာနံ ဒုက္ခသုခါနံ နိဿယဘာဝတော ဣတရေသံ ဥပနိဿယဘာဝတော ‘‘ဒုက္ခဒုက္ခဝိပရိဏာမဒုက္ခာနံ အာယော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဗျာပိတာယာတိ ဗျာပိဘာဝေ၊ ဗျာပိဘာဝေန ဝါ။ ကာယပ္ပသာဒဘာဝေါတိ ကာယပ္ပသာဒသဗ္ဘာဝေါ။ အနုဝိဒ္ဓတ္တာတိ အနုယုတ္တဘာဝတော၊ သံသဋ္ဌဘာဝတောတိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ယာဝတာ ဣမသ္မိံ ကာယေ ဥပါဒိန္နကပဝတ္တံ နာမ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ကာယာယတနံ ကပ္ပာသပဋလေ သ္နေဟော ဝိယာတိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ။ ပဏ္ဍရသဘာဝါ ပသာဒါ အာပါထဂတံ ဝိသယံ ဝိညာဏုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝေန ပကာသေန္တာ ဝိယ ဟောန္တီတိ တေသံ ဝိသယာဝဘာသနကိစ္စတာ ဝုတ္တာ။ သမာနနိဿယာနန္တိ ဧကနိဿယာနံ။ အဝိနိဗ္ဘုတ္တေသု ဟိ ရူပရသာဒီသု ယံနိဿယံ ရူပံ၊ တံနိဿယော ဧဝ ရသာဒီတိ။ အညမညသဘာဝါနုပဂမေနာတိ လက္ခဏသင်္ကရာဘာဝမာဟ။

ယသ္မာ ပစ္စယန္တရသဟိတောယေဝ စက္ခုပ္ပသာဒေါ ရူပါဘိဟနနဝသေန ပဝတ္တတိ၊ န ပစ္စယန္တရရဟိတော၊ တသ္မာ ရူပါဘိဃာတော ဟောတု ဝါ မာ ဝါ ဟောတု၊ ဧဝံသဘာဝေါ သော ရူပဓမ္မောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ရူပါဘိဃာတာရဟော’’တိ ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘ဝိပါကာရဟသဘာဝါ ကုသလာကုသလာ’’တိ။ ဝိသယဝိသယီနံ အညမညံ အဘိမုခဘာဝေါ အဘိဃာတော ဝိယာတိ အဘိဃာတော၊ သော ရူပေ စက္ခုဿ ၊ စက္ခုမှိ ဝါ ရူပဿ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ရူပေ၊ ရူပဿ ဝါ အဘိဃာတော’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ယမှိ စက္ခုမှိ အနိဒဿနမှိ သပ္ပဋိဃမှိ ရူပံ သနိဒဿနံ သပ္ပဋိဃံ ပဋိဟညိ ဝါ’’တိ (ဓ။ သ။ ၅၉၇)၊ ‘‘စက္ခု အနိဒဿနံ သပ္ပဋိဃံ ရူပမှိ သနိဒဿနမှိ သပ္ပဋိဃမှိ ပဋိဟညိ ဝါ’’တိ (ဓ။ သ။ ၅၉၈) စ အာဒိ။ ဧတ္ထ စ တံတံဘဝပတ္ထနာဝသေန စက္ခာဒီသု အဝိဂတရာဂဿ အတ္တဘာဝနိပ္ဖာဒကသာဓာရဏကမ္မဝသေန ပုရိမံ စက္ခုလက္ခဏံ ဝုတ္တံ၊ သုဒူရသုခုမာဒိဘေဒဿပိ ရူပဿ ဂဟဏသမတ္ထမေဝ စက္ခု ဟောတူတိ ဧဝံ နိဗ္ဗတ္တိတအာဝေဏိကကမ္မဝသေန ဒုတိယံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အထ ဝါ သတိပိ ပဉ္စန္နံ ပသာဒဘာဝသာမညေ သဝိသယာဝဘာသနသင်္ခါတဿ ပသာဒဗျာပါရဿ ဒဿနဝသေန ပုရိမံ ဝုတ္တံ၊ ပသာဒကာရဏဿ သတိပိ ကမ္မဘာဝသာမညေ အတ္တနော ကာရဏဘေဒေန ဘေဒဒဿနဝသေန ဒုတိယံ။

ကာမတဏှာတိ ကာမဘဝေ တဏှာ။ တထာ ရူပတဏှာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တဿ တဿ ဘဝဿ မူလကာရဏဘူတာ တဏှာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဘဝေ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာယတနဝိသယာပိ နာမ ဟောတီတိ ကာမတဏှာဒီနံ ဒဋ္ဌုကာမတာဒိဝေါဟာရာရဟတာ ဝုတ္တာ။ ဒဋ္ဌုကာမတာတိ ဟိ ဒဋ္ဌုမိစ္ဆာ ရူပတဏှာတိ အတ္ထော။ တထာ သေသာသုပီတိ။ ဧတ္ထ စ ဒဋ္ဌုကာမတာဒီနံ တံတံအတ္တဘာဝနိဗ္ဗတ္တကကမ္မာယူဟနက္ခဏတော သတိ ပုရိမနိဗ္ဗတ္တိယံ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ အသတိပိ တဿ မဂ္ဂေန အသမုဂ္ဃာတိတဘာဝေနေဝ ကာရဏန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယတော မဂ္ဂေန အသမုစ္ဆိန္နံ ကာရဏလာဘေ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ အတ္တနော ဖလဿ ကာရဏဘာဝူပဂမနတော ဝိဇ္ဇမာနမေဝါတိ ဥပ္ပန္နအတ္ထိတာပရိယာယေဟိ ဝုစ္စတိ ‘‘အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အန္တရာယေဝ အန္တရဓာပေတိ’’ (သံ။ နိ။ ၅။၁၅၇)၊ ‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒံ အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒောတိ ပဇာနာတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၈၂၊ မ။ နိ။ ၁။၁၁၅) စ ဧဝမာဒီသု။

ဧတ္ထာဟ – စက္ခာဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ ကိံ ဧကကမ္မုနာ ဥပ္ပတ္တိ၊ ဥဒါဟု နာနာကမ္မုနာတိ? ဥဘယထာပီတိ ပေါရာဏာ။ တတ္ထ နာနာကမ္မုနာ တာဝ ဥပ္ပတ္တိယံ စက္ခာဒီနံ ဝိသေသေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ ကာရဏဿ ဘိန္နတ္တာ။ ဧကကမ္မုနာ ပန ဥပ္ပတ္တိယံ တေသံ ကထံ ဝိသေသောတိ? ကာရဏဿ ဘိန္နတ္တာယေဝ။ တံတံဘဝပတ္ထနာဘူတာ ဟိ တဏှာ တံတံဘဝပရိယာပန္နာယတနာဘိလာသတာယ သယံ ဝိစိတ္တရူပါ ဥပနိဿယဘာဝေန တံတံဘဝနိဗ္ဗတ္တကကမ္မဿ ဝိစိတ္တဘေဒတံ ဝိဒဟတိ။ ယတော တဒါဟိတဝိသေသံ တံ တထာရူပသမတ္ထတာယောဂေန အနေကရူပါပန္နံ ဝိယ အနေကံ ဝိသိဋ္ဌသဘာဝံ ဖလံ နိဗ္ဗတ္တေတိ။ တထာ စ ဝက္ခတိ ‘‘ကမ္မမေဝ နေသံ ဝိသေသကာရဏ’’န္တိ။ န စေတ္ထ သမတ္ထတာဘာဝတော အညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ကာရဏဝိသေသေနာဟိတဝိသေသဿ ဝိသိဋ္ဌဖလနိပ္ဖာဒနယောဂျတာဘာဝတော။ တထာ ဟိ သတိ ဧကဿပိ ကမ္မဿ အနေကိန္ဒြိယဟေတုတာဝိသေသယောဂံ ဧကမ္ပိ ကမ္မန္တိအာဒိနာ ယုတ္တိတော အာဂမတောပိ ပရတော သယမေဝ ဝက္ခတိ။ တထာ စ ဧကဿေဝ ကုသလစိတ္တဿ သောဠသာဒိဝိပါကစိတ္တနိဗ္ဗတ္တိဟေတုဘာဝေါ ဝုစ္စတိ။ လောကေပိ ဧကဿေဝ သာလိဗီဇဿ ပရိပုဏ္ဏာပရိပုဏ္ဏတဏ္ဍုလဖလနိဗ္ဗတ္တိဟေတုတာ ဒိဿတိ။ ကိံ ဝါ ဧတာယ ယုတ္တိစိန္တာယ၊ န စိန္တိတဗ္ဗမေဝေတံ။ ယတော ကမ္မဝိပါကော စက္ခာဒီနိ ကမ္မဝိပါကော စ သဗ္ဗာကာရတော ဗုဒ္ဓါနံယေဝ ကမ္မဝိပါကဉာဏဖလယုတ္တာနံ ဝိသယော၊ န အညေသံ အတက္ကာဝစရတာယ။ တေနေဝ စ ဘဂဝတာ ‘‘ကမ္မဝိပါကော အစိန္တေယျော န စိန္တေတဗ္ဗော၊ ယော စိန္တေယျ ဥမ္မာဒဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၇၇) အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ ပဋိက္ခိတ္တံ။ အာဝိဉ္ဆနံ ပုဂ္ဂလဿ ဝိညာဏဿ ဝါ တံနိန္နဘာဝပ္ပတ္တိယာ ဟေတုဘာဝေါ။

သဗ္ဗေသန္တိ ပဒဿ ပကရဏတော ပါရိသေသတော ဝါ လဗ္ဘမာနံ အတ္ထဝိသေသံ အဇာနန္တော ယထာရုတဝသေနေဝ အတ္ထံ ဂဟေတွာ ‘‘ကော ဧတ္ထ ဝိသေသော’’တိအာဒိနာ စောဒေတိ။ ဣတရော တေဇာဒီနံ ပစ္စေကံ အဓိကဘာဝေ ဝိယ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ အဓိကဘာဝေပိ ယထာဝုတ္တာဓိကဘာဝေနေဝ ဧကကာဒိဝသေန လဗ္ဘမာနာယ ဩမတ္တတာယပိ ကာယပ္ပသာဒေါ န ဟောတီတိ ဝိညာယမာနတ္တာ ပကရဏတော ပါရိသေသတော ဝါ စတုန္နမ္ပိ ဘူတာနံ သမဘာဝေန ကာယော ဟောတီတိ အယမတ္ထော သိဒ္ဓါတိ သဗ္ဗ-သဒ္ဒေါ ဣဓ သမဘာဝဒီပကောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဣဒံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣမမတ္ထံ ဒီပေတီတိ စ ယထာဝုတ္တေန ဉာယေန ‘‘သဗ္ဗေသ’’န္တိ ဝစနတော အယမတ္ထော လဗ္ဘတိ၊ န တဿ ဝါစကတ္တာတိ ဒဿေတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘အနုဝတ္တ…ပေ… ဝသေန ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။ ဧကဒေသာဓိကဘာဝနိဝါရဏေနေဝ ဟိ ဧကဒေသောမတ္တတာနိဝါရဏမ္ပိ ဝိညာယတီတိ။ ဧကဒေသော အဝယဝေါ။ စတုဓာတုသမုဒါယနိဿယဿ ဟိ ပသာဒဿ တဒေကဓာတုအဓိကတာ အဝယဝါဓိကတာ ဟောတီတိ။

‘‘ပုရိမာ စေတ္ထ ဒွေပိ ဝါဒိနော နိကာယန္တရိယာ’’တိ ဝဒန္တိ။ အာလောကာဒိသဟကာရီကာရဏသဟိတာနံယေဝ စက္ခာဒီနံ ရူပါဒိအဝဘာသနသမတ္ထတာ ဝိဝရဿ စ သောတဝိညာဏုပနိဿယဘာဝေါ ဂုဏောတိ တေသံ လဒ္ဓီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘တံတံဘူတဂုဏေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေဇာဒီနံ ဝိယ ဝိဝရဿ ဘူတဘာဝါဘာဝတော ‘‘ယထာယောဂ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ရူပါဒယော ဝိယ ဝိဝရမ္ပိ ဘူတဂုဏောတိ ပရာဓိပ္ပာယံ ဒဿေန္တော ‘‘တံတံဘူတဂုဏေဟီ’’တိ အာဟ။ တေဇဿ ပန အာလောကရူပေန၊ အာကာသသင်္ခါတဿ ဝိဝရဿ သဒ္ဒေန၊ ဝါယုဿ ဂန္ဓေန၊ ဥဒကဿ ရသေန၊ ပထဝိယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေနာတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ယထာယောဂံ တံတံဘူတဂုဏေဟီ’’တိ ဝုတ္တံ သိယာ။ ရူပါဒိဂ္ဂဟဏေတိ ရူပါဒိဝိသယေ စက္ခုဝိညာဏာဒိကေ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေတိ အတ္ထော။ ဥပကရိတဗ္ဗတောတိ သဟကာရီကာရဏဘူတေဟိ ယထာဝုတ္တဘူတဂုဏေဟိ စက္ခာဒီနံ သကိစ္စကရဏေ ဥပကရိတဗ္ဗတော။ သဘာဝေန သုယျမာနဿာတိ ကေနစိ အနုစ္စာရိယမာနဿေဝ လဗ္ဘမာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဃဋ္ဋနံ ပန ဝိနာ ဝါယုသဒ္ဒေါပိ နတ္ထီတိ။ အထ ဝါ ဝါယုမှိ သဒ္ဒေါ သဘာဝေန သုယျတီတိ အာပေ ရသော မဓုရောတိ စ တဿ လဒ္ဓိယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒုတိယဝါဒိဿပိ နိဂ္ဂဟော ဟောတိ တဿပိ တေဇာဒိဂုဏာ ရူပါဒယောတိ ဧဝံလဒ္ဓိကတ္တာ။

ရူပါဒိဝိသေသဂုဏေဟီတိ ရူပါဒိဝိသေသဂုဏယုတ္တေဟိ။ တေဇ…ပေ… ဝါယူဟီတိ သဟာကာသေဟိ တေဇာဒိပရမာဏူဟိ။ ကပ္ပာသတော ဝိသဒိသာယာတိ ကပ္ပာသပထဝိတော ဝိသေသယုတ္တာယ တတော အဓိကသာမတ္ထိယယုတ္တာယာတိ အဓိပ္ပာယော။ တဿာယေဝါတိ ကပ္ပာသပထဝိယာယေဝ။ ယသ္မာ သာ ဝိဇ္ဇမာနာနိပိ အဝိသေသဘူတာနိ အတ္ထီတိ ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျဘာဝေန အဘိဘဝိတွာ ဌိတာ၊ တသ္မာ တဿာယေဝ ဂန္ဓော အဓိကတရော ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ အယဉ္စ သဗ္ဗော ဥတ္တရော ‘‘တဿ တဿ ဘူတဿ အဓိကတာယာ’’တိအာဒိနာ အဋ္ဌကထာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၆၀၀) ဝုတ္တတ္တာ တထာဂတာနံ ဝါဒံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝဒန္တဿ ကဏာဒဿ ဝသေန ဝုတ္တော။ ‘‘အတ္တနော ပန မတေန ကဏာဒကပိလာဒယော ကေဝလံ ပထဝါဒိဒြဗျမေဝါတိအာဒိ လဒ္ဓိ။ ကဏာဒသာသနာယ အဓိမုတ္တာနံ သာသနေ အနဝဂါဠှာနံ ကေသဉ္စိ အယံ ဝါဒေါ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ဧတဿုဘယဿာတိ အာသဝဂန္ဓတော ကပ္ပာသဂန္ဓော အဓိကော သီတုဒကဝဏ္ဏတော ဥဏှောဒကဝဏ္ဏော စ အဓိကောတိ ဧတဿ ဥဘယဿ။ တေဇာဒိအဓိကေသု စ သမ္ဘာရေသု ရူပါဒီနံ ဝိသေသဿ အဒဿနတော န ရူပါဒယော တေဇာဒီနံ ဝိသေသဂုဏောတိ သိဒ္ဓန္တိ အာဟ ‘‘တဒဘာ…ပေ… တ္တိတာ’’တိ။ တေန န ရူပံ တေဇဿ ဝိသေသဂုဏော ဧကန္တတော တေဇာဒိကေ သမ္ဘာရေ ဝိသေသေန အဒဿနတော၊ ယော ယဿ ဝိသေသဂုဏော၊ န သော တဒဓိကေ သမ္ဘာရေ ဧကန္တတော ဝိသေသေန ဒိဿတိ ယထာ ပထဝီအဓိကေ သမ္ဘာရေ အာပေါဓာတူတိ ဒဿေတိ။ ဧဝံ သေသေသုပိ ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ကော ပန ဝါဒေါ နာနာကလာပေတိ သဘာဝတော နာနတ္တာဘာဝေပိ မူလကာရဏနာနတ္တဝသေန အတ္ထိ ကောစိ ဝိသေသော အသင်္ဃာတေတိ ဒဿေတိ၊ ယတော ပရမရဏာဒိကိရိယာသမတ္ထတာ နေသံ ကေသဉ္စိယေဝ ဒိဿတီတိ။

ဧကမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန အနေကသ္မိံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ ပဉ္စာယတနိကတ္တဘာဝေ ပတ္ထနာ ယာ ဒဋ္ဌုကာမတာဒိဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ တာယ နိပ္ဖန္နံ။ ဧတေန ကာရဏဝိသေသေန ဖလဝိသေသမာဟ။ န ဟီတိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သမတ္ထယတိ။ တန္တိ ကမ္မံ။ ဝိသေသေနာတိ အတ္တနော ကာရဏေန အာဟိတာတိသယေန ။ တေနေဝ သောတဿ န ဟောတိ ပစ္စယော၊ တတော အညေနေဝ ပန ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေန အနေကသဘာဝေန ကာရဏေန အာဟိတဝိသေသံ ဧကမ္ပိ ကမ္မံ အနေကသဘာဝံ ဖလံ နိပ္ဖာဒေတုံ သမတ္ထံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိ ကမ္မဿ ဝုတ္တပ္ပကာရဝိသေသာဘာဝေ ဒေါသမာဟ ‘‘ဣန္ဒြိယန္တရာဘာဝပ္ပတ္တိတော’’တိ။ တဿတ္ထော – ကာရဏဝိသေသာဘာဝေ ဖလဝိသေသဿ အသမ္ဘဝတော ယံ ဝိသေသယုတ္တံ ကမ္မံ စက္ခုဿ ကာရဏံ၊ တဿ တတော အညဝိသေသာဘာဝေ တဒညိန္ဒြိယုပ္ပာဒကတာပိ န သိယာတိ သောတိန္ဒြိယာဒီနံ တတော အနုပ္ပတ္တိ ဧဝ သိယာ။ ဧဝမိတရတ္ထာပိ။ ဝိသေသောတိ စေတ္ထ ကမ္မဿ တံတံဣန္ဒြိယုပ္ပာဒနသမတ္ထတာ အဓိပ္ပေတာ၊ သာ စ ပုဗ္ဗေ ဒဿိတသဘာဝေါဝ။

အနေကာဟိ မဟဂ္ဂတစေတနာဟိ ဧကာယ ဝါ ပရိတ္တစေတနာသဟိတာယ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကဋတ္တာရူပါနံ နိဗ္ဗတ္တီတိ န သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ ‘‘သဗ္ဗေသံ…ပေ… ဝိညာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒါနိ တမေဝ အသက္ကုဏေယျတံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘နာနာစေတနာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ‘‘ပဋိသ…ပေ… ပစ္စယော’’တိ ဧတ္ထ ယဒိ နာနာကမ္မဝသေန ဣန္ဒြိယာနံ ဥပ္ပတ္တိ အဓိပ္ပေတာ၊ ဧဝံ သတိ မဟဂ္ဂတကမ္မေန စ ကာမာဝစရကမ္မေန စ တံတံပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကဋတ္တာရူပံ ဥပ္ပန္နံ သိယာ၊ န စေတံ ယုတ္တံ ‘‘မဟဂ္ဂတစေတနာ ကမ္မပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၁၂။၇၈) ဝုတ္တတ္တာ။ နာပိ တံတံဘဝနိယတရူပိန္ဒြိယေဟိ ဝိကလိန္ဒြိယတာ ဂတိသမ္ပတ္တိယာ ဩပပါတိကယောနိယံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ယုတ္တာ။ အထ မဟဂ္ဂတာဟိ ဧဝ နာနာစေတနာဟိ နိဗ္ဗတ္တံ၊ န စေကာ ပဋိသန္ဓိ အနေကကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ ဟောတိ။ နိစ္ဆိတဉှေတံ သာကေတပဉှေနာတိ။ ဧဝံ ဧကေန မဟဂ္ဂတကမ္မုနာ စက္ခုန္ဒြိယသောတိန္ဒြိယဟဒယဝတ္ထူနံ ဥပ္ပတ္တိဉာပကေန ဣမိနာ ဝစနေန ပရိတ္တကမ္မုနာပိ ဧကေန ယထာရဟံ အနေကေသံ ဣန္ဒြိယာနံ ဥပ္ပတ္တိ သိဒ္ဓါဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘သိဒ္ဓမေကေန ကမ္မေန အနေကိန္ဒြိယုပ္ပတ္တိ ဟောတီ’’တိ။

သမ္ပတ္တောယေဝ နာမ သမ္ပတ္တိကိစ္စကရဏတောတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ပဋိ…ပေ… နကတော’’တိ ဝုတ္တံ။ အတိသုခုမဘာဝတော မံသစက္ခုအဂေါစရေန ရူပါယတနေန သမန္နာဂတသင်္ဃာတဝုတ္တိတာယ စ ‘‘ဝါယု ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ သဒ္ဒါယတနံ သောတဝိညာဏဿ ကဒါစိပိ အာရမ္မဏပစ္စယော န သိယာ ဓာတုပရမ္ပရာယ ဃဋ္ဋေန္တဿ ဥတုသမုဋ္ဌာနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘န ဟိ…ပေ… ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ပဋ္ဌာနေ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂) စ ‘‘သဒ္ဒါယတနံ သောတဝိညာဏဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ။

နနု စိရေန သုယျန္တီတိ ဒူရေ ဌိတာနံ လဟုကံ သဝနံ နတ္ထိ၊ တေသမ္ပိ ဝါ လဟုကံ သဝနေန ဒူရာသန္နဘာဝါနံ ဝိသေသော န သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ န၊ ဒူ…ပေ… တောတိ န ဒူရေ ဌိတေဟိ ရဇကာဒိသဒ္ဒါ စိရေန သောတဝိညာဏေန သုယျန္တိ၊ သစေ သဝနူပစာရေ သော သဒ္ဒေါ ဒူရေ အာသန္နေ စ ဌိတာနံ ယထာဘူတေ အာပါထဂတေ သဒ္ဒေ မနောဝိညာဏသင်္ခါတတော ဂဟဏဝိသေသတော စိရေန သုတော သီဃံ သုတောတိ အဘိမာနောတိ အတ္ထော။ ဧတမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ နိစ္ဆယ…ပေ… အဘိမာနော ဟောတိ၊ သောတဝိညာဏပ္ပဝတ္တိ ပန ဥဘယတ္ထာပိ သမာနာ၊ ယသ္မာ သော ပန သဒ္ဒေါ…ပေ… အာဂစ္ဆတီတိ။ ယဒိ ဓာတုပရမ္ပရာယ သဒ္ဒေါ နပ္ပဝတ္တတိ၊ ကထံ ပဋိဃောသာဒီနံ ဥပ္ပတ္တီတိ အာဟ ‘‘ဒူရေ…ပေ… ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ။ ဥပ္ပတ္တိဝသေန အာဂတာနီတိ ဧတေန ရူပဓမ္မာပိ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ န ဒေသန္တရံ သင်္ကမန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဃဋ္ဋနသဘာဝါနေဝါတိ တေသံ ဘူတာနံ သဒ္ဒသမုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝမာဟ။ သောတပဒေသဿာတိ သောတဒေသဿ၊ သောတဒေသေ ဌိတဿာတိ အတ္ထော။

စက္ခုမတော ပုဂ္ဂလဿ အဇ္ဈာသယဝသေနာတိ စိတြဝိစိတြရူပါယတနေ ယေဘုယျေန သတ္တာနံ စက္ခုဒွါရိကဇဝနဿ အနုကဍ္ဎနဝသေန ပဝတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ကဏ္ဏကူပစ္ဆိဒ္ဒေယေဝ ပဝတ္တနတောတိ ဧတေန အဓိဋ္ဌာနတော ဗဟိဒ္ဓါ ဣန္ဒြိယံ ပဝတ္တီတိ ဝါဒံ ပဋိသေဓေတိ။ အဓိဋ္ဌာနဒေသေ ဧဝ ဟိ ဣန္ဒြိယံ ဝတ္တတိ တတ္ထ ကိစ္စာဒိပ္ပယောဂဒဿနတော။ သတိပိ ပနဿ ဗဟိဒ္ဓါ ဝုတ္တိယံ န ဝိသယဂ္ဂဟဏေ သမတ္ထတာ၊ အညထာ အဓိဋ္ဌာနပိဒဟနေပိ ဝိသယဂ္ဂဟဏံ ဘဝေယျာတိ။ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏဟေတုတော စာတိ ကဏ္ဏကူပစ္ဆိဒ္ဒေယေဝ ဌတွာ အာရမ္မဏကရဏဿ ဝိညာဏဿ ဝါ ဟေတုဘာဝတော။

တဗ္ဗောဟာရေနာတိ ဂန္ဓဂန္ဓဂ္ဂဟဏဿ သဟစရိတာယ ဂန္ဓောပိ တထာ ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂန္ဓော ပစ္စယောတိ ဂန္ဓော သဟကာရီပစ္စယောတိ အတ္ထော။ ခေဠာဒိကော ပစ္စယောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တထာ ပထဝီတိ သဟကာရီပစ္စယန္တရဘူတာ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာ ပထဝီ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏေ ပစ္စယောတိ အတ္ထော။ အာဓာရဘူတာတိ တေဇောဝါယောဓာတူနံ အာဓာရဘူတာ။ နိဿယဘူတာနန္တိ နိဿယမဟာဘူတာနံ အာပေါတေဇောဝါယောဓာတူနံ။ သဗ္ဗဒါတိ ဥပ္ပီဠနကာလေ စ အနုပ္ပီဠနကာလေ စ။ တတ္ထာတိ စတုရာသီတိပဘေဒေ ဥပရိမကာယသင်္ခါတေ ရူပသမူဟေ။ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတုံ အသက္ကုဏေယျာနန္တိ ဣဒံ စက္ခုဒသကံ ဣဒံ ကာယဒသကံ ဣဒံ ဘာဝဒသကန္တိ ဧဝံ ကလာပတောပိ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတုံ အသက္ကုဏေယျာနံ။

၆၁၆။ ဒီဃာဒီနံဖုသိတွာ ဇာနိတဗ္ဗတောတိ ဣဒံ ဒီဃာဒီနံ န ကာယဝိညာဏဂေါစရတ္တာ ဝုတ္တံ၊ ဒီဃာဒိဝေါဟာရရူပါဒီနံ ပန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ ကာယဝိညာဏဝီထိယာ ပရတော ပဝတ္တေန မနောဝိညာဏေနပိ ဇာနိတဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဒီဃာဒိသန္နိဝေသန္တိ ဒီဃာဒိသန္နိဝေသဝန္တံ။ ဧကသ္မိံ ဣတရဿ အဘာဝါတိ ဆာယာတပါနံ အာလောကန္ဓကာရာနဉ္စ အသဟဋ္ဌာယိတံ အာဟ။ ကထံ ပန အာလောကော အန္ဓကာရံ ဝိဓမတီတိ? ‘‘အာလောကပ္ပဝတ္တိသမာနကာလံ အန္ဓကာရသဘာဝေန ပဝတ္တမာနံ ဝဏ္ဏာယတနံ ဘိဇ္ဇတိ။ အန္ဓကာရဿ နိဿယော ဟုတွာ ပဝတ္တမာနာနိ ဘူတာနိ ကမေန တထာရူပဿ ဝဏ္ဏာယတနဿ နိဿယဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ကေစိ။ သဟ အန္ဓကာရေန တန္နိဿယဘူတာနံ နိရောဓသမနန္တရံ တံသန္တတိယံ တာဒိသေ ပစ္စယသန္နိပါတေ အာလောကနိဿယဘူတာနံ ဥပ္ပတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ နိဿယမဟာဘူတေဟိ ဝိနာ အာလောကပ္ပဝတ္တိ အတ္ထိ၊ နာပိ အန္ဓကာရသင်္ခါတံ ဝဏ္ဏာယတနမေဝ နိရုဇ္ဈတိ တံနိဿယေဟိ ပယုဇ္ဇမာနကဧကကလာပဘူတောပါဒါရူပါနံ သဟေဝ နိရုဇ္ဈနတော။ ပဒီပသိခါမဏိရံသိယော ဝိယ ပထဝီပါကာရရုက္ခာဒီနိ မုဉ္စိတွာပိ အန္ဓကာရော ပဝတ္တတီတိ ဝဒန္တိ။ မန္ဒံ ပန ပါကာရာဒိအာဓာရရဟိတံ န သုဋ္ဌု ပညာယတိ၊ ဗဟလံ အာဓာရံ နိဿာယ ပဝတ္တတီတိ ယုတ္တန္တိ စ ဝဒန္တိ။

၆၂၀။ ‘‘အမနုဿသဒ္ဒေါ’’တိ ဧတ္ထ အ-ကာရော န မနုဿတာမတ္တနိဝတ္တိအတ္ထော သဒိသဘာဝဒီပနတာယ အနဓိပ္ပေတတ္တာ၊ မနုဿတော ပန အနညတာနိဝတ္တိအတ္ထောတိ ဒဿေတုံ ‘‘အမနုဿ…ပေ… ဋ္ဌာဒယောပီ’’တိ အာဟ။ တထာ ကိတ္တေတဗ္ဗောတိ ‘‘ဝံသဖာလနသဒ္ဒေါ’’တိအာဒိနာ ဝတ္ထုဝသေန ကိတ္တေတဗ္ဗော။

၆၃၂။ ကမ္မစိတ္တာဒိနာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဥတုအာဟာရေ သင်္ဂဏှာတိ။ တံတဒါကာရာနီတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိအာကာရာနိ။ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ ပဋိစ္စ သမုဋ္ဌဟန္တီတိ အညမညပစ္စယာနိပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒီနိ ယေဘုယျေန ဣတ္ထိန္ဒြိယသဟိတေ ဧဝ သန္တာနေ သဗ္ဘာဝါ ဣတရတ္ထ စ အဘာဝါ ဣန္ဒြိယဟေတုကာနိ ဝုတ္တာနိ။ အညထာတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိအာကာရတော အညထာ၊ ဣတ္ထိန္ဒြိယာဘာဝေ ဝါ။ ဣတ္ထိဂ္ဂဟဏဿ စာတိ ဣတ္ထီတိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိယာ။ တေသံ ရူပါနန္တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိအာကာရရူပါနံ။ ယဒိ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိအာကာရရူပါနံ သဟကာရီကာရဏံ၊ အထ ကသ္မာ တဿ ဣန္ဒြိယာဒိပစ္စယဘာဝေါ တေသံ န ဝုတ္တောတိ? နေဝ တံ သဟကာရီကာရဏံ၊ အထ ခေါ တေသံ တဗ္ဘာဝဘာဝိတာမတ္တေန တံ ကာရဏန္တိ ဝုစ္စတီတိ ဒဿေတုံ အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။

၆၃၃။ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တမာနံ ပုရိမလိင်္ဂါဓာရဇာတိအနုရူပမေဝ ဟုတွာ ပရိဝတ္တတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ပဋိသန္ဓိယံ ဝိယ ပဝတ္တေပီ’’တိ။ ယဿ…ပေ… နောတိ အာဒိဝစနတောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ယဿ ဝါ ပန ပုရိသိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ နော’’တိ (ယမ။ ၃။ဣန္ဒြိယယမက။၁၈၈) သင်္ဂဏှာတိ။

၆၃၅။ ဒွါရဘာဝေန ကုစ္ဆိတာနံ အာသဝဓမ္မာနံ ပဝတ္တိဋ္ဌာနတာယ ပသာဒဝိသေသေ ဝိယ ဝိညတ္တိဝိသေသေပိ ကာယဝေါဟာရပ္ပဝတ္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝိတ္ထမ္ဘနသဘာဝတာယ ဝါယောဓာတုယာ ထမ္ဘနံ ‘‘ဝါယောဓာတုကိစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကိစ္စမ္ပိ ဟိ ဓမ္မာနံ သဘာဝေါယေဝါတိ။ ပထဝီဓာတုယာ အာကာရော ဝစီဝိညတ္တီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။

၆၃၆။ ဝိတက္က…ပေ… ဂဟိတာတိ ယထာဓိပ္ပေတတ္ထာဘိဗျဉ္ဇိကာယ ဝါစာယ သမုဋ္ဌာပနာဓိပ္ပာယပ္ပဝတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တဒါ ဟိ သာ တေဟိ ပရိဂ္ဂဟိတာ နာမ ဟောတီတိ။ ဧကဿပိ အက္ခရဿ အနေကေဟိ ဇဝနေဟိ နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗတ္တာ တထာ နိဗ္ဗတ္တိယမာနတာယ အသမတ္ထသဘာဝတ္တာ န ဝိညာတဝိသေသာ န ဘိန္နာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘သဝ…ပေ… ဘိန္နာ’’တိ။ အဗ္ဗောကိဏ္ဏေတိ အန္တရန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေဟိ အသံသဋ္ဌေ။ ‘‘ပစ္ဆိမစိတ္တ’’န္တိ အဝိသေသေန စုတိစိတ္တံ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘အညေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ…ပေ… ဉာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

အထ ဝါ ‘‘ယေ စ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရံ ဥပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿန္တိ၊ တေသံ စဝန္တာနံ တေသံ ဝစီသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတိ၊ နော စ တေသံ ကာယသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၈၈) ရူပါရူပဘဝူပပဇ္ဇနကာနံ ကာမာဝစရစုတိစိတ္တဿပိ ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနဝစနေန ခီဏာသဝေဟိ အညေသမ္ပိ…ပေ… ဉာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ စ –

‘‘ယဿ ကာယသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈတိ၊ တဿ ဝစီသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတီတိ အာမန္တာ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၁၀၈)၊

‘‘ယဿ ကာယသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈတိ၊ တဿ စိတ္တသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတီတိ အာမန္တာ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၁၀၈) စ၊

‘‘ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ တေသံ ကာယသင်္ခါရော စ န နိရုဇ္ဈတိ စိတ္တသင်္ခါရော စ န နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၁၁၃) –

အာဒိဝစနတော စ ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ပုရတော သောဠသမေန စိတ္တေန တတော ဩရိမေန ဝါ သဒ္ဓိံ အဿာသပဿာသာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ သိဒ္ဓံ။ ယဒိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ ‘‘ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ တေသံ ကာယသင်္ခါရော န နိရုဇ္ဈတီ’’တိ န ဝဒေယျ၊ ဝုတ္တဉ္စေတံ၊ တသ္မာ ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ စုတိတော ပုရိမေန သတ္တရသမေန ဥပ္ပန္နာ အဿာသပဿာသာ စုတိယာ ဟေဋ္ဌာ ဒုတိယေန စိတ္တေန သဒ္ဓိံ နိရုဇ္ဈန္တိ။ တေန ‘‘ယဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ စုတိစိတ္တဿာနန္တရပစ္စယဘူတဿပိ စိတ္တဿ ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနတာ ဝုတ္တာ။

အထ ဝါ ယဿ စိတ္တဿာတိ ယေန စိတ္တေန သဗ္ဗပစ္ဆိမော ကာယသင်္ခါရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တံ စိတ္တံ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ န ပစ္ဆိမစိတ္တဿ အနန္တရပစ္စယဘူတံ။ အနန္တရာတိ ဟိ ကာယသင်္ခါရုပ္ပာဒနံ အန္တရံ ဝိနာ၊ ယတော ပစ္ဆာ ကာယသင်္ခါရုပ္ပာဒနေန အနန္တရိတံ ဟုတွာ ပစ္ဆိမစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? ‘‘ဣတရေသံ ဝစီသင်္ခါရော စ နိရုဇ္ဈိဿတိ ကာယသင်္ခါရော စ နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၈၈) ဝုတ္တတ္တာ။ အညထာပစ္ဆိမစိတ္တတော ပုရိမတတိယစိတ္တသမင်္ဂီနံ ကာယသင်္ခါရော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အာပဇ္ဇတီတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗေသမ္ပိ စုတိစိတ္တဿ ရူပဇနကတာဘာဝေ အာဂမံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယုတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂဗ္ဘဂမနာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဥဒကနိမုဂ္ဂအသညီဘူတကာလကတစတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပန္နရူပါရူပဘဝသမင်္ဂီနိရောဓသမာပန္နဘာဝေ သင်္ဂဏှာတိ။

၆၃၇။ အနေကေသံ ကလာပါနံ ဧကတော ဟုတွာ ဧကဃနပိဏ္ဍဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကလာပန္တရဘူတာနံ ကလာပန္တရဘူတေဟိ သမ္ဖုဋ္ဌဘာဝေါ ဝုတ္တော။ ယတော တေသံ ဒုဝိညေယျနာနတ္တံ၊ န ပန အဝိနိဗ္ဘုတ္တဘာဝတော။ တံတံဘူတဝိဝိတ္တတာတိ တေသံ တေသံ ဘူတာနံ ဝိဘတ္တဘာဝေါ ကလာပန္တရဘူတေဟိ ဝိဘတ္တသဘာဝတာ အသံကိဏ္ဏတာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပန ယထာဝုတ္တာ ဝိဝိတ္တတာ ရူပါနံ ဩသာနံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ရူပပရိယန္တော’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ တံတံဘူတသုညတာ။ ယေသဉှိ ပရိစ္ဆေဒေါ အာကာသော၊ တေသံ ပရိယန္တတာယ တေဟိ သုညဘာဝေါတိ လက္ခိတဗ္ဗော။ တတောယေဝ စ သော ဘူတန္တရေဟိ ဝိယ တေဟိ အသမ္ဖုဋ္ဌောတိ ဝုစ္စတီတိ။ အညထာတိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗေဟိ အသမ္ဖုဋ္ဌဘာဝါဘာဝေ။

၆၃၈။ တံတံဝိကာရာဓိကရူပေဟီတိ ဧတ္ထ ကထံ စမ္မသုဝဏ္ဏေသု မုဒုတာကမ္မညတာ လဗ္ဘန္တိ၊ နနု လဟုတာဒိဝိကာရာ ဧကန္တတော ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓရူပေ ဧဝ ပဝတ္တနတော အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓေ န လဗ္ဘန္တီတိ? သစ္စမေတံ၊ ဣဓ ပန တံသဒိသေသု တဗ္ဗောဟာရဝသေန ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ တူလပိစုအာဒီသု ဂရုဘာဝါဒိဟေတူနံ ဘူတာနံ အဓိကဘာဝါဘာဝတော လဟုအာဒိဝေါဟာရော။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဓမ္မနိဿယရူပေ ဧဝ ဝါ သန္ဓာယ ‘‘တံတံဝိကာရာဓိကရူပေဟီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သဗ္ဗေ သဗ္ဗေသံ ပစ္စယာ လဟုတာဒီနံ အညမညာဝိဇဟနတောတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၄၁။ အာစယသဒ္ဒေနေဝါတိ နိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တအာစယသဒ္ဒေနေဝ။ ယော အာယတနာနံ အာဒိစယတ္တာ အာစယော ပုနပ္ပုနံ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ၊ သောဝ ရူပဿ ဥပရိစယတ္တာ ဥပစယောတိ အဓိပ္ပေတံ အတ္ထံ ပါဠိယံ ယောဇေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ပါဠိယံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဥပ-သဒ္ဒေါ ပဌမတ္ထော ‘‘ဒါနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတုပညတ္တ’’န္တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၄၅) ဝိယ။ ဥပရိအတ္ထောစ ‘‘သမ္မဋ္ဌေ ဥပသိတ္တေ စ၊ တေ နိသီဒိံသု မဏ္ဍပေ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ အညထာတိ ဥပ-သဒ္ဒဿ ဥပရိအတ္ထဿေဝ ဂဟဏေ။

၆၄၃။ ဖလဝိပစ္စနပကတိယာတိ ဖလဝိပစ္စနသဘာဝေန။ ဖလမေဝ ဝါ ပကတီတိ အာယုသံဟာနာဒိနာ ဖလသဘာဝေန ဇရာနိဒ္ဒေသောတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ ‘‘ဖလူပစာရေန ဝုတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သုပရိဏတရူပပရိပါကကာလေ ဟာနိဒသကာဒီသု။

၆၄၅။ ကတ္တဗ္ဗသဘာဝတောတိ မူလဖလာဒီနံ ဣဓာဓိပ္ပေတအာဟာရဝတ္ထူနံ မုခေန အသနာဒိကတ္တဗ္ဗသဘာဝတော။ ဝိသဘူတေ သင်္ဃာတေ ဩဇာ မန္ဒာ ဟောတီတိ သဝိသတ္တာဘာဝတော သုခုမတာ ဝုတ္တာ။ အင်္ဂမင်္ဂါနုသာရိနော ရသဿ သာရောတိ ရသဟရဏီဓမနိဇာလာနုသာရေန သရီရာဝယဝေ အနုပ္ပဝိဋ္ဌဿ အာဟာရရသဿ အဗ္ဘန္တရာဟာရပစ္စယော သ္နေဟော၊ ယော လောကေ ရသဓာတူတိ ဝုစ္စတိ။

ဥပါဒါဘာဇနီယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နောဥပါဒါဘာဇနီယကထာဝဏ္ဏနာ

၆၄၆။ ‘‘ဧကံ မဟာဘူတံ ပဋိစ္စ တယော မဟာဘူတာ တယော မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ ဧကံ မဟာဘူတ’’န္တိအာဒိဝစနတော (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၅၃) ဧကံ မဟာဘူတံ အဝသေသမဟာဘူတေ နိဿယတိ၊ တေဟိ ဥပါဒါရူပေန စ နိဿီယတီတိ အာဟ ‘‘နိဿယတိ စ နိဿီယတိ စာ’’တိ။

၆၄၇။ မဟာဘူတာနံ အညမညာဝိဇဟနတော ဧကသ္မိမ္ပိ ကလာပေ အနေကံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ အတ္ထီတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဘာဝေသုယေဝ အနေကေသုပိ အာရမ္မဏေသု အာပါထဂတေသု အာဘောဂါဒိဝသေန ဧကံယေဝ ဝိညာဏုပ္ပတ္တိဟေတု ဟောတီတိ အယံ ဝိစာရော ဒဿိတော။ ဣတရေသုပိ ပန ယထာယောဂံ ဒဿေတဗ္ဗော။ တတ္ထ ရသာရမ္မဏံ တာဝ ဣန္ဒြိယနိဿယံ အလ္လီယိတွာ ဝိညာဏုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝတော သတိပိ အနေကေသံ ရသာနံ အာပါထဂမနေ ဧကသ္မိံ ခဏေ ဧကပ္ပကာရံယေဝ ယထာဝုတ္တနယေန ဇိဝှာဝိညာဏုပ္ပတ္တိဟေတု ဟောတိ၊ တထာ ဂန္ဓာရမ္မဏံ။ ရူပသဒ္ဒါရမ္မဏာနိ ပန ဣန္ဒြိယနိဿယံ အသမ္ပတွာဝ ဝိညာဏုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝတော ယောဂျဒေသေ အဝဋ္ဌိတာနိ ယတ္တကာနိ သဟကာရီပစ္စယန္တရဂတံ ဥပကာရံ လဘန္တိ၊ တတ္တကာနိ ဧကသ္မိံ ခဏေ ဧကဇ္ဈံ အာရမ္မဏံ န ဟောန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ တထာ ဟိ သဒ္ဒေါ နိဂ္ဃောသာဒိကော အနေကကလာပဂတော တထာ ဝဏ္ဏောပိ သိဝိကုဗ္ဗဟနနိယာမေန ဧကဇ္ဈံ အာရမ္မဏံ ဟောတီတိ။ ဧတ္ထာပိ စ အာဘုဇိတဝသေန အာရမ္မဏာဓိမတ္တတာဝသေန အနေကကလာပသန္နိပါတေပိ ကတ္ထစိ ဝိညာဏုပ္ပတ္တိ ဟောတိယေဝ။ ပသာဒါဓိမတ္တတာ ပိတ္တာဒိဝိဗန္ဓာဘာဝေန ပသာဒဿ တိက္ခတာ။ ကထံ ပန စိတ္တဿာတိ စိတ္တသာမညတော ဧကတ္တနယဝသေန ပုစ္ဆတိ။

၆၅၁။ တာဒိသာယာတိ ယာ ပစုရဇနဿ အတ္ထီတိပိ န ဂဟိတာ။ သန္တီ သမာနာ။ ဧဝန္တိ ယထာသသမ္ဘာရုဒကံ သသမ္ဘာရပထဝိယာ အာဗန္ဓကံ၊ ဧဝံ ပရမတ္ထုဒကံ ပရမတ္ထပထဝိယာတိ ဒဿေတိ။ တဒနုရူပပစ္စယေဟီတိ အတ္တနော အာဗန္ဓနာနုဂုဏေဟိ အာဗန္ဓိယမာနေဟိ သန္ဓာရဏာဒိကိစ္စေဟိ ပုရိမေဟိ စ ပထဝီအာဒီဟိ။ အဖုသိတွာ ပတိဋ္ဌာ ဟောတိ၊ အဖုသိတွာ အာဗန္ဓတီတိ ဣမိနာ ဖုသိတဗ္ဗဖုသနကဘာဝေါ အာပေါဓာတုယံ နတ္ထီတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝသေန ဥဘယဓမ္မတံ အာဟ။ အညမညံ နိဿယတာ အညမညနိဿယတာ။ အထ ဝါ အညမညတာ စ နိဿယတာ စ အညမညနိဿယတာ။ ယဒိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတူနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဘာဝေန ဝိနာ အညမညနိဿယတာ၊ ပထဝီအာဒီနံ ကက္ခဠာဒိသဘာဝေါ ဧဝ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဘာဝေါတိ တဗ္ဗိရဟေန ကထံ တေသံ အာပေါဓာတုယာ နိဿယာဒိဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တီသူ’’တိအာဒိ။ အညမညပစ္စယဘူတေသူတိ ဧတေန ဥပါဒါရူပံ နိဝတ္တေတိ။ အထ ဝါ ပုဗ္ဗေ အဋ္ဌကထာဓိပ္ပာယေ ဌတွာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတူနံ ဝိသိဋ္ဌံ အညမညနိဿယတံ ဝတွာ ဣဒါနိ အတ္တနော အဓိပ္ပာယေ ဌတွာ အဝိသေသေန တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တီသူ’’တိအာဒိ။ တံယေဝ အဝိသိဋ္ဌံ အညမညနိဿယတံ ဒဠှံ ကတွာ ဒဿေန္တော ‘‘နာပိ သဟဇာတေသူ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဖုသနံ တာဝ ဧကကလာပဂတတ္တာ န ဝိစာရေတဗ္ဗံ၊ ဖုသနံ ပန ကထန္တိ? ဧကကလာပဂတတ္တာ ဧဝ။ ဝိသုံ သိဒ္ဓါနံယေဝ ဟိ ဝိသယမဟာဘူတာနံ ကာယပ္ပသာဒနိဿယဘူတေသု ဖုသနံ ဒိဿတိ။

ဈာယတီတိ ပရိပစ္စတိ။ န ဥဏှာ ဟုတွာတိ ဧတဿ ဥဏှသဘာဝါ ဟုတွာတိ အယမတ္ထောတိ ကတွာ ‘‘တေဇောသဘာဝတံယေဝ ပဋိက္ခိပတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဥဏှပဋိပက္ခတ္တာ သီတဿ ဥဏှတာယ ပဋိက္ခေပေ သီတတာသင်္ကာ သိယာတိ အာဟ ‘‘န သီတတ္တံ အနုဇာနာတီ’’တိ။ တေဇောသဘာဂတံယေဝ ဝါ သီတတာယပိ ဒဿေတုံ ‘‘န သီတတ္တံ အနုဇာနာတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ ‘‘တေဇော ဧဝ ဟိ သီတ’’န္တိ။ မန္ဒေ ဟိ ဥဏှဘာဝေ သီတဗုဒ္ဓီတိ တေဇော ဧဝ ဟိ သီတံ။ ကထံ ပနေတံ ဝိညာယတီတိ? သီတဗုဒ္ဓိယာ အဝဝတ္ထိတဘာဝတော ပါရာပါရံ ဝိယ။ တထာ ဟိ အာတပေ ဌတွာ ဆာယံ ပဝိဋ္ဌာနံ သီတဗုဒ္ဓိ ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ပထဝီဂဗ္ဘတော နိဂ္ဂတာနံ ဥဏှဗုဒ္ဓီတိ။ ယဒိ တေဇောယေဝ သီတံ၊ ဥဏှဘာဝေန သဒ္ဓိံ သီတဘာဝေါပိ ဧကသ္မိံ ကလာပေ ဥပလဗ္ဘေယျာတိ အာဟ ‘‘သီတုဏှာနဉ္စာ’’တိအာဒိ။ ဥဏှသီတကလာပေသု သီတုဏှာနံ အပ္ပဝတ္တိ။ ဒွိန္နံ…ပေ… ယုဇ္ဇတိ၊ န အာပေါဓာတုဝါယောဓာတူနံ သီတဘာဝေတိ အဓိပ္ပာယော။ အာပေါဓာတုယာ ဟိ ဝါယောဓာတုယာ သီတဘာဝေ ဥဏှဘာဝေန သဒ္ဓိံ ဧကသ္မိံ ကလာပေ သီတဘာဝေါ လဗ္ဘေယျ၊ န ပန လဗ္ဘတိ။ န စေတ္ထ အာပေါဓာတုအဓိကေ ဝါယောဓာတုအဓိကေ ဝါ ကလာပေ သီတဘာဝေါတိ သက္ကာ ဝိညာတုံ တာဒိသေပိ ကတ္ထစိ ကလာပေ အလဗ္ဘမာနတ္တာ သီတဘာဝဿာတိ။ ခရတာဒိသဘာဝါဓိကဿ ဘူတသင်္ဃာတဿ ဒဝတာဒိသဘာဝါဓိကတာပတ္တိ ဘာဝညထတ္တံ။ တံ ပန ယထာ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စ…ပေ… ပ္ပတ္တီ’’တိ အာဟ။

၆၅၂။ ဧကန္တနစိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဧကန္တအနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ပုရိမာနမ္ပီတိ ‘‘ယံ ဝါ ပနညမ္ပီ’’တိ ဧတသ္မာ ဝစနတော ပုရိမာနံ အနုပါဒိန္နာနံ သဒ္ဒါယတနကာယဝိညတ္တိအာဒီနံ နစိတ္တသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ စက္ခာယတနသောတာယတနာဒီနံ။ နကမ္မဿကတတ္တာဘာဝါဒိကန္တိ နကမ္မဿကတတ္တာဘာဝံ နစိတ္တသမုဋ္ဌာနဘာဝန္တိ ဧဝမာဒိကံ။ ဧကန္တာကမ္မဇာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဧကန္တာစိတ္တဇံ ဂယှတိ။ တာ ဇရတာအနိစ္စတာ။ အနေကန္တေသု န ဂဟိတာတိ ဧကန္တတော အကမ္မဇေသု သဒ္ဒါယတနာဒီသု အစိတ္တဇေသု စ စက္ခာယတနာဒီသု ဂဟေတွာ စတုသမုဋ္ဌာနိကတ္တာ အနေကန္တေသု ရူပါယတနာဒီသု န ဂဟိတာတိ အတ္ထော။

၆၆၆။ အနိပ္ဖန္နတ္တာတိ အညံ အနပေက္ခိတွာ သဘာဝတော အသိဒ္ဓတ္တံ။ တဿာတိ ဝိညတ္တိဒွယဿ။

နောဥပါဒါဘာဇနီယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုက္ကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆၆။ ‘‘သဗ္ဗံ ရူပံ မနသာ ဝိညာတ’’န္တိ ဝစနတော ယဒိ ဝိညာတတော အညံ ဒိဋ္ဌာဒိ န ဟောတီတိ ‘‘ကတမံ တံ ရူပံ ဒိဋ္ဌ’’န္တိအာဒိနာ ပုစ္ဆာ န ကတာ၊ ဧဝံ သန္တေ စတုက္ကဘာဝေါ ကထန္တိ အနုယောဂံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘ဒဿနာဒိဂ္ဂဟဏဝိသေသတော’’တိ။ ဒဿနံ သဝနံ မိနိတွာ ဇာနနံ ဝိဇာနနဉ္စာတိ ဧတသ္မာ ဒဿနာဒိဂ္ဂဟဏဝိသေသတော။ ဧတေန ဂါဟကဘေဒေန ဂဟေတဗ္ဗဘေဒေါတိ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိ သမုခေနပိ ဂဟေတဗ္ဗဘေဒေါ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဒိဋ္ဌာ…ပေ… ဘာဝတော’’တိ ဝုတ္တံ။

ပဉ္စကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆၉။ တဒိဒံ နယကရဏံ ဆဗ္ဗိဓာဒီသု တီသု သင်္ဂဟေသု ယောဇိတံ။

ပကိဏ္ဏကကထာဝဏ္ဏနာ

၉၇၅။ ဧကန္တတော နီဝရဏတ္တာ မိဒ္ဓဿ ‘‘နတ္ထိ နီဝရဏာ’’တိ ဝစနေန ဂဟဏန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘မိဒ္ဓဿပိ နီဝရဏဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။ န စ ရူပံ ပဟာတဗ္ဗံ နိပ္ပရိယာယပ္ပဟာနဿ ဣဓ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ဧတ္ထ ကေစိ ‘‘နာမကာယရူပကာယဂေလညသဘာဝတော ဒုဝိဓံ မိဒ္ဓံ။ တတ္ထ ပုရိမံ ‘နီဝရဏာ’တိ ဝစနေန ဝုတ္တံ၊ ဣတရံ ရူပသဘာဝ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ယံ တံ အရူပတော အညံ မိဒ္ဓံ ပရိကပ္ပိတံ၊ တမ္ပိ နီဝရဏံ မိဒ္ဓသဘာဝတော ဣတရံ မိဒ္ဓံ ဝိယာတိ ပရိကပ္ပိတမိဒ္ဓဿပိ န သက္ကာ နီဝရဏဘာဝံ နိဝတ္တေတုန္တိ တေသံ ဝစနဿ နီဝရဏပ္ပဟာနဝစနေန ဝိရောဓံ ဒဿေန္တော ‘‘န စ ရူပကာယ’’န္တိအာဒိမာဟ။ အထ ဝါ ခီဏာသဝါနံ သောပ္ပနသဘာဝတော သောပ္ပဿ စ မိဒ္ဓဟေတုကတ္တာ အတ္ထိ မိဒ္ဓရူပန္တိ ဝါဒံ သန္ဓာယ ဥတ္တရမာဟ ‘‘န စ ရူပကာယဂေလည’’န္တိအာဒိနာ။ တတ္ထ မိဒ္ဓမေဝ သောပ္ပဟေတူတိ နာယံ အဝဓာရဏာ ဣစ္ဆိတာ၊ သောပ္ပဟေတု ဧဝ မိဒ္ဓန္တိ ပန ဣစ္ဆိတာတိ မိဒ္ဓတော အညောပိ သောပ္ပဟေတု အတ္ထိ၊ ကော ပန သော? ရူပကာယဂေလညံ။ န စ ရူပ…ပေ… ဝစနတောတိ ယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ဝစီဃောသာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဟုံကာရာဒိသဒ္ဒေါ သင်္ဂယှတိ။ အင်္ဂုလိဖောဋာဒိသဒ္ဒေါ ဥတုသမုဋ္ဌာနောယေဝ၊ စိတ္တပစ္စယော ပန ဟောတိ။ ရူပဘာဝမတ္တာနီတိ ဇရာမရဏသဘာဝါနံ ရူပါနံ တံဓမ္မမတ္တာနိ၊ တတော ဧဝ န ဇာတိအာဒိဓမ္မဝန္တာနီတိ အာဟ ‘‘န သယံ သဘာဝဝန္တာနီ’’တိ။ ယထာ ဇရာ အနိစ္စတာ စ ရူပဘာဝမတ္တံ၊ ဧဝံ ဇာတိပီတိ ဇာတိယာ ရူပဘာဝမတ္တတာယ ဥပသံဟရဏတ္ထော တထာ-သဒ္ဒေါ။

တေသံ ရူပဓမ္မာနံ။ သင်္ခါတာဒိ-သဒ္ဒေါ ဝိယ အဘိနိဗ္ဗတ္တိတ-သဒ္ဒေါပိ ဝတ္တမာနကာလိကောပိ ဟောတီတိ ‘‘အဘိနိဗ္ဗတ္တိယမာနဓမ္မက္ခဏသ္မိ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝမပီတိ ယဒိပိ ဇိရဏဘိဇ္ဇနဘာဝါ ဇိရဏာဒိသဘာဝါနံ ဓမ္မာနံ ဇနကပစ္စယကိစ္စာနုဘာဝက္ခဏေ အဘာဝတော တပ္ပစ္စယဘာဝဝေါဟာရံ အဘိနိဗ္ဗတ္တိဝေါဟာရဉ္စ န လဘန္တိ၊ ဧဝမပိ တေသံ ဥပါဒိန္နတာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဇရာမရဏံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’’န္တိ ဝစနတော တဿ ပရိယာယတံ ဝိဝရတိ ‘‘တေသံ ဥပ္ပာဒေ သတီ’’တိအာဒိနာ။

ယဒိ ဧဝန္တိ ယဒိ နိဿယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိကာ ဇာတိအာဒယော၊ ဧဝံ သတိ။ ‘‘မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပ’’န္တိ ဝစနတော ဘူတနိဿိတေသု ကေဝလော ဥပါဒါယဝေါဟာရောတိ ဥပါဒါယေ နိဿိတာပိ အပရေန ဥပါဒါယ-သဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဥပါဒါယုပါဒါယဘာဝေါ အာပဇ္ဇတီ’’တိ အာဟ။ ကာရဏကာရဏေပိ ကာရဏေ ဝိယ ဝေါဟာရော ဟောတိ ‘‘စောရေဟိ ဂါမော ဒဍ္ဎော’’တိ ယထာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဘူတ…ပေ… တ္တနတော’’တိ အာဟ။ ဣဒါနိ ပရမ္ပရာ ဝိနာ နိပ္ပရိယာယတော ဥပ္ပာဒါဒီနံ ဘူတပဋိဗဒ္ဓဘာဝံ သဟ နိဒဿနေန ဒဿေတုံ ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒိမဝေါစ။ ဝိကာရပရိစ္ဆေဒါပိ ဥပါဒါယရူပဝိကာရာဒိဘာဝေ ဘူတပဋိဗဒ္ဓဘာဝါဝိနိဝတ္တိတော ဧကသ္မိံ ကလာပေ ဧကေကာဝ ဝိကာရာဒယောတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဝိယ ကလာပါနုပါလကံ ကလာပဝိကာရာဒိဘာဝတော စ ‘‘ဥပါဒါယရူပါနိ’’ဣစ္စေဝ ဝုစ္စန္တီတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ ဝိကာ…ပေ… ယောဇေတဗ္ဗာနီ’’တိ။

အသင်္ခတဘာဝနိဝါရဏတ္ထံ ပရိနိပ္ဖန္နတာ ဝုတ္တာတိ ဣဒံ အပရိနိပ္ဖန္နသဘာဝဝတော အနုပလဗ္ဘမာနတာယ သသဝိသာဏံ ဝိယ ကေနစိ န သင်္ခတန္တိ အသင်္ခတံ နာမ သိယာတိ ဣမိဿာ အာသင်္ကာယ နိဝတ္တနဝသေန ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ရူပဝိကာရာဒိဘာဝတော ရူပဘာဝေါ ဝိယ ရူပေ သတိ သန္တိ၊ အသတိ န သန္တီတိ သိဒ္ဓါယ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နတာယ သာဓိတာ ပရိနိပ္ဖန္နတာ တေသံ သင်္ခတဘာဝံ သာဓေန္တီ အသင်္ခတဘာဝံ နိဝါရဏတ္ထံ ဇာယတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အသင်္ခတဘာဝနိဝါရဏတ္ထံ ပရိနိပ္ဖန္နတာ ဝုတ္တာ’’တိ။

ပကိဏ္ဏကကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ရူပကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။