📜

၄။ အဋ္ဌကထာကဏ္ဍံ

တိကအတ္ထုဒ္ဓါရဝဏ္ဏနာ

၁၃၈၄။ နယဂမနန္တိ နီယတိ၊ နေတိ၊ နီယန္တိ ဝါ ဧတေနာတိ နယော၊ ဂမ္မတိ ဧတေနာတိ ဂမနံ၊ နယောဝ၊ နယဿ ဝါ ဂမနံ နယဂမနံ။ ဂတိ ဧဝ ဝါ ဂမနံ။ ပဌမေန အာဒိ-သဒ္ဒေန အဘိဓမ္မဘာဇနီယာဒိသင်္ဂဟာသင်္ဂဟာဒိဧကကာဒိသုဒ္ဓိကသစ္ဆိ ကဋ္ဌာဒိမူလမူလာဒိကာ ပဉ္စပကရဏိကာ နယဂတိ သင်္ဂယှတိ။ အနုလောမာဒီတိ ပန ပစ္စနီယအနုလောမပစ္စနီယပစ္စနီယာနုလောမပကာရာ ဧကမူလာဒိပ္ပကာရာ စ။ ဧတ္ထ အတ္ထေသု နိစ္ဆိတေသူတိ ဧတသ္မိံ အဋ္ဌကထာကဏ္ဍေ စိတ္တုပ္ပာဒဝသေန ဘူမန္တရဝိသေသယောဂတော သဗ္ဗေသံ မာတိကာပဒါနံ အတ္ထေသု သင်္ခေပတော ဝဝတ္ထာပိတေသု။

ပဉှုဒ္ဓါရန္တိအာဒီသု ‘‘သိယာ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဟေတုပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂၅) ကုသလပဒံ အာဒိံ ကတွာ ကုသလာကုသလာဗျာကတန္တာ တိဿော ကုသလာဒိကာ၊ ကုသလာဗျာကတအကုသလာဗျာကတကုသလာကုသလန္တာ တိဿော၊ ကုသလာကုသလာဗျာကတန္တာ ဧကာတိ ကုသလာဒိကာ သတ္တ ပုစ္ဆာ၊ တထာ အကုသလာဒိကာ၊ အဗျာကတာဒိကာ၊ ကုသလာဗျာကတာဒိကာ၊ အကုသလာဗျာကတာဒိကာ၊ ကုသလာကုသလာဒိကာ၊ ကုသလာကုသလာဗျာကတာဒိကာတိ သတ္တန္နံ သတ္တကာနံ ဝသေန ဓမ္မာနုလောမေ ကုသလတ္တိကံ နိဿာယ ဟေတုပစ္စယေ ဧကူနပညာသ ပုစ္ဆာ၊ တထာ သေသပစ္စယေသု သေသတိကေသု ဓမ္မပစ္စနီယာဒီသု စ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ဧကူနပညာသာယ ဧကူနပညာသာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သိယာ ဟေတုံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ဟေတုဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဟေတုပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၃။၁။၁) ‘‘ဟေတုံ ပဋိစ္စ ဟေတု၊ ဟေတုံ ပဋိစ္စ နဟေတု၊ ဟေတုံ ပဋိစ္စ ဟေတု စ နဟေတု စ။ နဟေတုံ ပဋိစ္စ နဟေတု၊ နဟေတုံ ပဋိစ္စ ဟေတု၊ နဟေတုံ ပဋိစ္စ ဟေတု စ နဟေတု စ။ ဟေတုဉ္စ နဟေတုဉ္စ ပဋိစ္စ ဟေတု၊ ဟေတုဉ္စ နဟေတုဉ္စ ပဋိစ္စ နဟေတု၊ ဟေတုဉ္စ နဟေတုဉ္စ ပဋိစ္စ ဟေတု စ နဟေတု စာ’’တိ ဧကေကသ္မိံ ဒုကေ ဟေတုပစ္စယာဒီသု ဧကမေကသ္မိံ ပစ္စယေ နဝ နဝ ပုစ္ဆာ ဟောန္တိ။ တာ သန္ဓာယ ‘‘နဝသု နဝသု ပဉှေသူ’’တိ ဝုတ္တံ။

လဗ္ဘမာနဿာတိ ကုသလတ္တိကေ တာဝ ပဋိစ္စဝါရေ ဟေတုပစ္စယေ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဟေတုပစ္စယာ၊ ကုသလံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ တယော ခန္ဓာ’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၅၃) ကုသလေန ကုသလံ၊ ကုသလေန အဗျာကတံ၊ ကုသလေန ကုသလာဗျာကတံ၊ အကုသလေန အကုသလံ၊ အကုသလေန အဗျာကတံ၊ အကုသလေန အကုသလာဗျာကတံ၊ အဗျာကတေန အဗျာကတံ၊ ကုသလာဗျာကတေန အဗျာကတံ၊ အကုသလာဗျာကတေန အဗျာကတန္တိ နဝန္နံ နဝန္နံ ပဉှာနံ အတ္ထတော သမ္ဘဝန္တဿ ပဉှဿ ဝိဿဇ္ဇနဝသေန ဥဒ္ဓရဏံ၊ တထာ သေသပစ္စယဝါရတ္တိကာဒီသု။ တေသုယေဝါတိ ယထာဝုတ္တေသု ဧဝ ပဉှေသု အတ္ထသမ္ဘဝတော ယထာဝိဘတ္တာနံ ပဉှဝိဿဇ္ဇနာနံ ‘‘ဟေတုယာ နဝါ’’တိအာဒိနာ ဂဏနာဌပနံ။ ပသဋေ ဓမ္မေတိ ယထာ ဟေဋ္ဌာ ကဏ္ဍဒွယေ ‘‘ယသ္မိံ သမယေ ကာမာဝစရံ ကုသလံ စိတ္တ’’န္တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၁) ဝိပ္ပကိဏ္ဏေ မုတ္တပုပ္ဖေ ဝိယ ဖဿာဒယော ဓမ္မေ။ အဝိသိဋ္ဌနိဒ္ဒေသော သာမညနိဒ္ဒေသော။ ဝိညာတဓမ္မဿ ပုဂ္ဂလဿာတိ အဓိပ္ပာယော။

ယဒိ စိတ္တုပ္ပာဒရူပကဏ္ဍေသု စတုဘူမိစိတ္တုပ္ပာဒါဒိဝသေန ဝိညာတဓမ္မဿ အတ္ထုဒ္ဓါရဒေသနာ အာရဒ္ဓါ၊ ဧဝံ သန္တေ ဣဓ ကသ္မာ ကုသလတ္တိကနိဒ္ဒေသော ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ယဒိပိ ကုသလတ္တိကဝိတ္ထာရော’’တိအာဒိ။ ဓမ္မဝိသေသနဘာဝတောတိ ‘‘ဓမ္မာ’’တိ ပဒဿ ပဓာနဘာဝံ ဒဿေတိ။ အတော ဟိ တဒဘိဓေယျာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ ဇာတာ။ ဝိညာတာဟီတိ ဘူမီနံ ဝိသေသနလက္ခဏယောဂမာဟ။ ဧတ္ထ ပဓာနန္တိ ကိဉ္စာပိ ဥဒ္ဒေသေ ကုသလပဒေန ဓမ္မာ ဝိသေသိတဗ္ဗာ၊ ‘‘စတူသု ဘူမီသု ကုသလ’’န္တိ ဣမသ္မိံ ပန နိဒ္ဒေသေ ဘူမီဟိ ဝိသေသိတဗ္ဗတ္တာ ကုသလပဒံ ပဓာနန္တိ ဝိသေသနဘာဝေန ဝစနိစ္ဆာယ အဘာဝတော သတိပိ ဝိသေသိတဗ္ဗဓမ္မာနံ ကာမာဝစရာဒိဖဿာဒိဘေဒေ တဒနပေက္ခံ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကတာသင်္ခါတံ အတ္တနော ကုသလာကာရမေဝ ဂဟေတွာ ပဝတ္တမာနတ္တာ ‘‘ဧကတ္တမေဝ ဥပါဒါယ ပဝတ္တတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ ကုသလာ ဓမ္မာ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကတာယ ဧကသဘာဝါယေဝါတိ။

၁၃၈၅။ ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗန္တိ စတူဟိ ဘူမီဟိ အာဓာရဘူတာဟိ ဝိသေသေတွာ သမယဖဿာဒိဘေဒံ အနာမသိတွာ ဝိပါကဘာဝေန ဧကတ္တံ နေတွာ ‘‘စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကော’’တိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော ‘‘တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတ’’န္တိအာဒီသုပိ။

ဥပ္ပဇ္ဇတိဧတ္ထာတိ ဥပ္ပာဒေါ၊ စေတသိကာ။ တေ ဟိ စိတ္တဿ သဗ္ဗထာပိ နိဿယာဒိပစ္စယဘာဝတော ဧတ္ထ စ ဥပ္ပတ္တိယာ အာဓာရဘာဝေန အပေက္ခိတာ။ ယထာ စ စေတသိကာ စိတ္တဿ၊ ဧဝံ စိတ္တမ္ပိ စေတသိကာနံ နိဿယာဒိပစ္စယဘာဝတော အာဓာရဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတီတိ ယထာဝုတ္တံ ဥပ္ပာဒသဒ္ဒါဘိဓေယျတံ န ဝိနိဝတ္တတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒေါ’’တိ ဧတ္ထ ဥပ္ပာဒဿ ဝိသေသနဘာဝေန ပဝတ္တမာနမ္ပိ စိတ္တံ အတ္တနိ ယထာဝုတ္တဥပ္ပာဒအတ္ထသမ္ဘဝတော အပရိစ္စတ္တဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝမေဝ ဟုတွာ တဿ ဝိသေသနဘာဝံ ပဋိပဇ္ဇတီတိ။ ယဒါဟ ‘‘အဝယဝေန သမုဒါယောပလက္ခဏဝသေန အတ္ထော သမ္ဘဝတီ’’တိ။ စိတ္တသမာနဂတိကဿ ဣဓ စိတ္တဂ္ဂဟဏေန ဂဟေတဗ္ဗတာယ ‘‘ဒွေပဉ္စဝိညာဏာနီ’’တိ နိဒဿနေန ဝက္ခမာနတ္တာ ‘‘စိတ္တ…ပေ… ဂဟဏံ ကတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အညဿာတိ ရူပဿ။

၁၄၂၀။ ပဉ္စဒွါရေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ ဧကန္တပရိတ္တာရမ္မဏတ္တာ ပဉ္စဒွါရိကစိတ္တာနံ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာရမ္မဏာနုဘဝနန္တိ ဝိပါကဿ ပကပ္ပေတွာ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏာဘာဝမာဟ။ တတော ကမ္မာနုရူပံ ပဝတ္တမာနော ဝိပါကော ပရိတ္တကမ္မဝိပါကတာယ ပရိတ္တာရမ္မဏေယေဝ ပဝတ္တိတုမရဟတိ၊ န မဟဂ္ဂတပ္ပမာဏာရမ္မဏေတိ အဓိပ္ပာယော။ သမာဓိပ္ပဓာနဿပိ ကဿစိ ကမ္မဿ အပ္ပနာအပ္ပတ္တဿ ဧကန္တေန သဒိသဝိပါကတာအဘာဝတော ‘‘အပ္ပနာပ္ပတ္တဿာ’’တိ ကမ္မံ ဝိသေသိတံ။ ဝဏ္ဏလက္ခဏာဒိံ အဂ္ဂဟေတွာ လောကသညာနုရောဓေနေဝ ဂဟိတေ ပထဝါဒိကေ ပရိကမ္မသညာယ သမုပ္ပာဒိတတ္တာ ပဋိဘာဂနိမိတ္တသင်္ခါတံ သညာဝသံ အာရမ္မဏံ အဿာတိ သညာဝသာရမ္မဏံ။ တာဒိသေနေဝါတိ သမာဓိပ္ပဓာနတာယ အပ္ပနာပ္ပတ္တီဟိ ဝိယ သညာဝသာရမ္မဏတာယ စ နိဗ္ဗိသေသေနေဝ။ သောပီတိ ပိ-သဒ္ဒေါ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ တေနေတံ ဒဿေတိ ‘‘အတ္တနော ကမ္မဿ သမာနဘူမိကဓမ္မာရမ္မဏတာယ ဝိယ တဿ အာရမ္မဏာရမ္မဏတာယပိ ဝိပါကော ကမ္မာနုရူပေါယေဝ နာမ ဟောတီ’’တိ။

ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ မဟဂ္ဂတပ္ပမာဏာရမ္မဏဿ ပရိတ္တကမ္မဿ ဝိပါကော တဒါရမ္မဏာရမ္မဏော န ဟောတီတိ? အပ္ပနာပ္ပတ္တကမ္မဝိပါကဿ ဝိယ တဿ ကမ္မာရမ္မဏာရမ္မဏတာယ နိယမာဘာဝတော ကမ္မာနုရူပတာယ စ အနေကရူပတ္တာ။ ယထာ အတ္တနော ကမ္မသဒိသဿ မဟဂ္ဂတဇဝနဿ ပရိတ္တာရမ္မဏဿပိ တဒါရမ္မဏံ နာနုဗန္ဓကံ ပရိစယာဘာဝတော၊ ဧဝံ အတ္တနော ကမ္မဿ နိမိတ္တဘူတေပိ တဿ သဟကာရီကာရဏာဟိ အပရိယာဒိန္နေ မဟဂ္ဂတပ္ပမာဏေ အာရမ္မဏေ ပရိစယာဘာဝတော ပရိတ္တဝိပါကော န ပဝတ္တတိ၊ ကမ္မနိမိတ္တာရမ္မဏော ပန ဇာယမာနော ပရိတ္တေနေဝ တေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိသန္ဓိအာဒိဘူတော’’တိအာဒိ။ ယသ္မာ ပနာတိအာဒိနာ ပါဠိယာဝ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ နိစ္ဆိနောတိ။ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယော ဟိ ဧတ္ထ အဓိပ္ပေတော ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ဘိန္နာရမ္မဏတာယ ဝုတ္တတ္တာ။ န စာတိအာဒိနာ ပရိတ္တဝိပါကာ ဧဝ ဣဓ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ဝုတ္တာတိ ဒဿေတိ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ အတ္ထုဒ္ဓါရကဏ္ဍေ။

သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တာနံ သတိဝိရဟိတဿ ကာယကမ္မဿ သမ္ဘဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝါသနာဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဝီတရာဂါနံ အပရိတ္တေပိ ကတ္ထစိ အာရမ္မဏေ သိယာ စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တန္တိ ‘‘ကိလေသဝိရဟေ’’တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။ အာဒရာကရဏဝသေနေဝါတိ အာဒရာကရဏမတ္တဝသေနေဝါတိ ဝိသေသနိဝတ္တိအတ္ထော ဧဝ-သဒ္ဒေါ တမေဝ နိဝတ္တေတဗ္ဗံ ဝိသေသံ ဒဿေတိ၊ နာညထာ။ ကောသဇ္ဇာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဒေါသာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ အာဒရာကရဏံ နိရုဿုက္ကတာ ဧဝါတိ အာဒရံ ကရောန္တာ နိရုဿုက္ကဘာဝေနေဝ န ဟောန္တိ၊ န ပန အာဒရံ န ကရောန္တိယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧကစ္စေ ပန ‘‘အကမ္မညသရီရတာယ အညဝိဟိတတာယ စ ခီဏာသဝါနံ အသက္ကစ္စဒါနာဒိပဝတ္တိ န အနာဒရဝသေနာ’’တိ ဝဒန္တိ။

၁၄၂၁။ အတိပဂုဏာနန္တိ သုဘာဝိတာနံ သုဋ္ဌုတရံ ဝသိပ္ပတ္တာနံ။ ဧဝံ ပဂုဏဇ္ဈာနေသုပိ ပဝတ္တိ ဟောတိ တတ္ထ ဝိစာရဏုဿာဟဿ မန္ဒဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ပုဗ္ဗေ ဒဿိတန္တိ ‘‘တီဏိ လက္ခဏာနီတိ အဟန္တိ ဝါ’’တိအာဒိနာ ပုဗ္ဗေ ဒဿိတံ။ ‘‘အဝိဇ္ဇမာနော အပရမတ္ထဘာဝတော၊ ဝိဇ္ဇမာနော စ လောကသင်္ကေတသိဒ္ဓိယာ သမ္မုတိသစ္စဘာဝတော အတ္ထော အရီယတိ စိတ္တေန ဂမ္မတိ ဉာယတီ’’တိ အာစရိယာ ဝဒန္တိ။ ယတော တဗ္ဗိသယာ စိတ္တုပ္ပာဒါ နဝတ္တဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ ဧတေသန္တိ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာတိ အညပဒတ္ထသမာသဝသေန ဝုစ္စန္တိ။ အယံ ပန ဝါဒေါ ဟေဝတ္ထိကဝါဒေါ ဝိယ ဟောတီတိ တဿ အစ္စန္တံ အဝိဇ္ဇမာနတံ မညန္တော ဣတော စ အညထာ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘သမ္မုတိသစ္စေ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကထံ ပန တဿ အစ္စန္တမဝိဇ္ဇမာနတ္တေ တဗ္ဗိသယာနံ ဓမ္မာနံ ပဝတ္တိ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏဘာဝေါ စာတိ အာဟ ‘‘အဝိဇ္ဇမာနမ္ပီ’’တိအာဒိ။ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏာတိ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဝုတ္တာတိ ပရိတ္တာဒယော ဝိယ တဿ ဝိသုံ ဝဝတ္ထိတဘာဝံ နိသေဓေတိ။

ဝိက္ခိပနံ နာနာရမ္မဏေသု စိတ္တဿ ပဝတ္တနံ။ အနဝဋ္ဌာနံ ဧကသ္မိံယေဝ ပဝတ္တိတုံ အပ္ပဒါနံ။ ဒုတိယာဒိမဂ္ဂပုရေစာရိကံ ဖလသမာပတ္တိပုရေစာရိကဉ္စ ကာမာဝစရဉာဏံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတာယ လောကုတ္တရစိတ္တဿ အာဝဇ္ဇနဋ္ဌာနိယတာယ စ ပဌမမဂ္ဂပုရေစာရိကဉာဏေန သမာနန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဂေါတြဘုဝေါဒါနေ ဂေါတြဘူတိ ဂဟေတွာ’’တိ။

သဗ္ဗတ္ထပါဒကန္တိ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ၊ ပယောဇနေ ဝါ ဘုမ္မံ ‘‘စေတသော အဝူပသမေ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ တေန သဗ္ဗေသု ဝိပဿနာဒီသု နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေသူတိ အတ္ထော။ တေနေဝါဟ ‘‘သဗ္ဗေသူ’’တိအာဒိ။ အတီတံသဉာဏဿ ကာမာဝစရတ္တာ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒီသု တဿ အဂ္ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿ ပန အတီတသတ္တဒိဝသတော ဟေဋ္ဌာ ယာဝ ပစ္စုပ္ပန္နပဋိသန္ဓိ၊ တာဝ ဝိသယောတိ ဝဒန္တိ။ အတီတသတ္တဒိဝသေသုပိ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓါနံ တဿ ဝိသယဘာဝေါ ယုတ္တော ဝိယ ဒိဿတိ။

ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တံ ပရိကမ္မေဟိ ဂဟေတွာတိ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဣဒံ စိတ္တံ ဝိယ အယံ ကာယော သီဃဂမနော ဟောတူ’’တိ ပုဗ္ဗဘာဂပရိကမ္မေဟိ ရူပကာယဿ ဝိယ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တဿပိ ဂဟေတဗ္ဗတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ပန အဓိဋ္ဌာနံ ဧဝံ ပဝတ္တတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဓိပ္ပေတဋ္ဌာနပါပုဏနတ္ထံ ဂန္တုကာမတံ ပုရက္ခတွာ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဣဒံ စိတ္တံ ဝိယ အယံ ကာယော သီဃဂမနော ဟောတူ’’တိ ကရဇကာယာရမ္မဏံ ပရိကမ္မံ ကတွာ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပုန ဘဝင်္ဂေ ဩတိဏ္ဏေ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ရူပကာယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အနုလောမာနိ စ။ တတော အဓိဋ္ဌာနစိတ္တမ္ပိ တမေဝါရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဿာနုဘာဝေန ယထာဓိပ္ပေတဋ္ဌာနံ ဂတောယေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ အဒိဿမာနေန ကာယေန ဂစ္ဆန္တော ပနာယံ ကိံ တဿ အဓိဋ္ဌာနစိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဂစ္ဆတိ၊ ဥဒါဟု ဌိတိက္ခဏေ ဘင်္ဂက္ခဏေ ဝါတိ? တီသု ခဏေသု ဂစ္ဆတီတိ ဣစ္ဆန္တိ။ စိတ္တေတိ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တေ။ သမောဒဟတီတိ စိတ္တာနုဂတိကံ စိတ္တံ ဝိယ သီဃဂမနံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ယထာ ဟိ စိတ္တံ ဣစ္ဆိတက္ခဏေ အတိဒူရေပိ ဝိသယံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ရူပကာယဿပိ လဟုပရိဝတ္တိဘာဝါပါဒနံ စိတ္တဝသေန ကာယပရိဏာမနံ။ န စေတ္ထ ရူပဓမ္မာနံ ဒန္ဓပရိဝတ္တိဘာဝတော ဧကစိတ္တက္ခဏေန ဒေသန္တရုပ္ပတ္တိ န ယုဇ္ဇတီတိ ဝတ္တဗ္ဗာ အဓိဋ္ဌာနစိတ္တေန ရူပကာယဿ လဟုပရိဝတ္တိဘာဝဿ အာပါဒိတတ္တာ။ တေနေဝါဟ ‘‘စိတ္တဝသေန ကာယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ဩက္ကမိတွာ အဒိဿမာနေန ကာယေန ဗြဟ္မလောကံ ဂစ္ဆတီ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၉၇)။ အစိန္တေယျော ဟိ ဣဒ္ဓိမန္တာနံ ဣဒ္ဓိဝိသယောတိ။

စိတ္တသန္တာနံရူပကာယေ သမောဒဟိတန္တိ ယတ္တကေဟိ စိတ္တေဟိ ဒိဿမာနေန ကာယေန ယထာဓိပ္ပေတဋ္ဌာနပ္ပတ္တိ၊ တတ္တကာနံ စိတ္တာနံ ပဗန္ဓဿ ဒန္ဓဂမနကရဏတော ဣမဿ အဓိဋ္ဌာနဿ ကရဇကာယေ အာရောပိတံ တဒနုဂုဏန္တိ အတ္ထော။ ဣဒမ္ပိ အဓိဋ္ဌာနပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘အယံ ကာယော ဝိယ ဣဒံ စိတ္တံ ဒန္ဓဂမနံ ဟောတူ’’တိ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌိတဇ္ဈာနစိတ္တာရမ္မဏံ ပရိကမ္မံ ကတွာ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ဘဝင်္ဂတော ဝုဋ္ဌာယ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပုန ဘဝင်္ဂေ ဩတိဏ္ဏေ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ပါဒကဇ္ဈာနံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အနုလောမာနိ စ။ တတော အဓိဋ္ဌာနစိတ္တမ္ပိ တမေဝါရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဿာနုဘာဝေန အန္တရာ ပဉ္စဝိညာဏာဒီသု ဥပ္ပန္နေသုပိ အပတန္တော ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တော စ သစေ ဣစ္ဆတိ၊ ပထဝီကသိဏဝသေန အာကာသေ မဂ္ဂံ နိမ္မိနိတွာ ပဒသာ ဂစ္ဆတိ။ သစေ ဣစ္ဆတိ၊ ဝါယောကသိဏဝသေန ဝါယုံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ တူလပိစု ဝိယ ဝါယုနာ ဂစ္ဆတိ။ အပိစ ဂန္တုကာမတာဝ ဧတ္ထ ပမာဏံ။ သတိ ဟိ ဂန္တုကာမတာယ ဧဝံ ကတာဓိဋ္ဌာနော အဓိဋ္ဌာနဝေဂက္ခိတ္တောဝေသော ဣဿာသပက္ခိတ္တော သရော ဝိယ ဒိဿမာနော ဂစ္ဆတီတိ။ တတ္ထ အာကာသေ မဂ္ဂံ နိမ္မိနိတွာ ဂစ္ဆန္တော ဝိနာပိ အဘိညာဉာဏေန ပကတိပထဝိယံ ဝိယ ဂစ္ဆတိ။ တေနေဝ ‘‘ပဒသာ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝါယုံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဂစ္ဆန္တော အဘိညာဉာဏသမုဋ္ဌိတဝါယောဓာတုပရမ္ပရာယ ဂစ္ဆတိ။ ဥဘယတ္ထာပိ အန္တရာ ဝနရာမဏီယကာဒီနိ ပေက္ခမာနော အာပါထဂတေ သဒ္ဒေ စ သုဏမာနော ဂစ္ဆတီတိ ဝဒန္တိ။ ကေစိ ပန ‘‘အဒိဿမာနေန ကာယေန ဧကစိတ္တက္ခဏေနေဝ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနဂမနေ ဒိဿမာနေန ကာယေန ပဒသာ ဝါယုနာ စ ဂမနေ အဘိညာစိတ္တသမုဋ္ဌိတကာယဝိညတ္တိဝိပ္ဖာရေန ဂမန’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အပရေ ‘‘အဘိညာစိတ္တဿ ဝိညတ္တိနိဗ္ဗတ္တနကိစ္စံ နတ္ထီ’’တိ ဝဒန္တိ။

အဓိဋ္ဌာနဒွယန္တိ စိတ္တကာယဝသေန ကာယစိတ္တပရိဏာမနဘူတံ ရူပကာယပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တာရမ္မဏံ ဥဘယံ အဓိဋ္ဌာနံ။ တံသမ္ပယုတ္တာယာတိ ယထာဝုတ္တအဓိဋ္ဌာနဒွယသမ္ပယုတ္တာယ။ သုခသညာလဟုသညာဘာဝတောတိ သုခသညာလဟုသညာသဗ္ဘာဝတော၊ တဗ္ဘာဝံ အာပဇ္ဇနတောတိ အတ္ထော။ သုခသညာတိ စေတ္ထ ဥပေက္ခာသမ္ပယုတ္တာ သညာ။ ဥပေက္ခာ ဟိ ‘‘သန္တံ သုခ’’န္တိ ဝုတ္တာ။ သာယေဝ စ သညာ နီဝရဏေဟိ စေဝ ဝိတက္ကာဒီဟိ ပစ္စနီကေဟိ စ ဝိမုတ္တတ္တာ ‘‘လဟုသညာ’’တိပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တာဟိ သမောက္ကန္တာဟိ ရူပကာယောပိ တူလပိစု ဝိယ သလ္လဟုကော ဟောတိ။ သော ဧဝံ ဝါတက္ခိတ္တတူလပိစုနာ ဝိယ သလ္လဟုကေန ဧကစိတ္တက္ခဏေန အဒိဿမာနေန စ ကာယေန ယထာရုစိ ဂစ္ဆတီတိ။

‘‘မုတ္တော ဝတမှိ တာယ အနတ္ထသံဟိတာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ၊ သာဓု ဝတမှိ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ သမ္ဗုဇ္ဈ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၃၇) ပဝတ္တံ ဘဂဝတော စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ မာရော ‘‘အမုတ္တဘာဝမဿ ကရိဿာမီ’’တိ၊

‘‘တပေါကမ္မာ အပက္ကမ္မ၊ ယံ န သုဇ္ဈန္တိ မာဏဝါ၊

အသုဒ္ဓါ မညသိ သုဒ္ဓါ၊ သုဒ္ဓိမဂ္ဂါ အပရဒ္ဓါ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၃၇) –

အာဟာတိ ဧဝမာဒိံ သန္ဓာယ ‘‘မာရာဒီနမ္ပိ ဘဂဝတော စိတ္တဇာနနံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ နိဗ္ဗာနပစ္စဝေက္ခဏဉ္စ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန နိဗ္ဗာနာ…ပေ… ဉာတေသု ပဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နိဗ္ဗာနာ…ပေ… ဉာတေသူတိ ဣဒံ အဘိညာဉာဏဿ ပရတော ပဝတ္တမာနံ ပစ္စဝေက္ခဏံ အဘိညာဉာဏဿ ဝိသယေ ဝိယ အဘိညာဉာဏဝိသယဝိသယေပိ ကဒါစိ ပဝတ္တိတုံ အရဟတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အပ္ပမာဏာရမ္မဏတန္တိ အပ္ပမာဏခန္ဓာရမ္မဏတန္တိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဿ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏဘာဝဒီပကော ကောစိ ပါဌော နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ ပစ္စဝေက္ခဏကိစ္စေ ဝုစ္စမာနေတိ ရုဠှိံ အဂ္ဂဟေတွာ မဂ္ဂါဒီနံ အတီတာနံ ပတိ ပတိ အဝေက္ခနံ အနုဿရဏံ ပစ္စဝေက္ခဏန္တိ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဿ ကိစ္စံယေဝ ပစ္စဝေက္ခဏန္တိ ဝုစ္စမာနေတိ အတ္ထော။ အနုညာတာတိ ဒိဿတီတိ ‘‘မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပစ္စဝေက္ခဏတော’’တိ ဣဒမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေ ခန္ဓေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ကိံ နု ခေါ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တာ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေ ပဝတ္တတီတိ။ အနာဂတံသဉာဏေပိ ဧသေဝ နယော။

ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ပရိတ္တတ္တိကေ ‘‘အပ္ပမာဏော ဓမ္မော မဟဂ္ဂတဿ ဓမ္မဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၁၂။၅၈) ဧတ္ထ ‘‘အပ္ပမာဏာ ခန္ဓာ စေတောပရိယဉာဏဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသအနာဂတံသဉာဏဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ အဇ္ဈတ္တတ္တိကေ စ ‘‘ဗဟိဒ္ဓါဓမ္မော ဗဟိဒ္ဓါဓမ္မဿ၊ ဗဟိဒ္ဓါဓမ္မော အဇ္ဈတ္တဿ ဓမ္မဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧတေသံ ဝိဘင်္ဂေသု ‘‘ဗဟိဒ္ဓါ ခန္ဓာ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿ စေတောပရိယပုဗ္ဗေနိဝါသယထာကမ္မူပဂအနာဂတံသအာဝဇ္ဇနာယ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၂၀။၂၉) ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ၊ န ဝုတ္တံ နိဗ္ဗာနန္တိ။ စေတောပရိယဣဒ္ဓိဝိဓာဒိဉာဏေဟိ သဟ ဝုတ္တတ္တာတိ စေ၊ ဧဝမ္ပိ ဝိသုံ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ သိယာ။ န ဟိ ဝိသုံ ဝိဘဇနာရဟံ သဟ ဝိဘဇတီတိ? န၊ အဝစနဿ အညကာရဏတ္တာ။ ယာနိ ဟိ ပုထုဇ္ဇနာနံ ပုဗ္ဗေနိဝါသအနာဂတံသဉာဏာနိ၊ တေသံ အဝိသယော ဧဝ နိဗ္ဗာနံ။ အရိယာနံ ပန မဂ္ဂဖလပစ္စဝေက္ခဏေဟိ သစ္ဆိကတနိဗ္ဗာနာနံ ဣမေဟိ ဉာဏေဟိ ပစ္စက္ခကရဏေ ပယောဇနံ နတ္ထီတိ သာဓာရဏေန ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏာဒီနံ ဂဟိတတ္တာ နိဗ္ဗာနံ န ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ နိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓဇာနနမာဟ၊ န နိဗ္ဗတ္တကက္ခန္ဓဇာနနံ။ ယထာကမ္မူပဂဉာဏကိစ္စဉှိ တန္တိ။ အတ္ထော သမ္ဘဝတီတိ ဣဒံ အနာဂတံသဉာဏဿပိ အနိဗ္ဗာနာရမ္မဏတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၁၄၂၉။ မဂ္ဂါရမ္မဏတ္တိကေ ယသ္မာ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ ဗောဓိတေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဧကန္တတော မဂ္ဂါရမ္မဏာယေဝ ကေစိ နတ္ထိ၊ မဂ္ဂါရမ္မဏာယေဝ ပန ကဒါစိ မဂ္ဂါဓိပတိနော ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ မဂ္ဂါရမ္မဏာ’’တိ ဧကမေဝ ပုစ္ဆံ ကတွာ တယောပိ ကောဋ္ဌာသာ လဗ္ဘမာနဝသေန ဝိဘတ္တာ။ ဣမိနာ နယေန ပရတောပိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ၊ ‘‘မဂ္ဂါရမ္မဏာ’’တိ စ ဝုတ္တဓမ္မာနံယေဝ မဂ္ဂဟေတုကတ္တာဘာဝံ သာဓေတုံ ‘‘အသဟဇာတတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဟေတုဝစနန္တိ ‘‘အသမ္ပယုတ္တတ္တာတိ အတ္ထော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ ‘‘န ဟိ အရူပဓမ္မာန’’န္တိအာဒိ။ ‘‘အညဓမ္မာရမ္မဏကာလေ ဧဝါ’’တိ အဝဓာရဏဿ အဂ္ဂဟိတတ္တာ ဂရုံ အကတွာ မဂ္ဂါရမ္မဏကာလေပိ မဂ္ဂါဓိပတိဘာဝေန န ဝတ္တဗ္ဗာတိ အယမ္ပိ အတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ပရိဂ္ဂဟိတောယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခဏကာလေ’’တိ ဟိ ဝုတ္တတ္တာ ဂရုံ အကတွာ ပစ္စဝေက္ခဏကာလေပိ အတ္ထိ ဧဝ။ တဒါ စ မဂ္ဂါဓိပတိဘာဝေန န ဝတ္တဗ္ဗာ တေ ဓမ္မာတိ ဘိယျောပိ သိဒ္ဓါဝါယမတ္ထော။

၁၄၃၄။ အတီတာရမ္မဏာဝါတိ ဥဒ္ဓဋံ၊ ‘‘အတီတာရမ္မဏာ’’တိ ပန အဋ္ဌကထာပါဌော ဗဟူသု ပေါတ္ထကေသု ဒိဿတိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာယံ (ဝိဘ။ အ။ ၂၂၇) ‘‘မရဏသမယေ ဉာတကာ ‘အယံ၊ တာတ၊ တဝတ္ထာယ ဗုဒ္ဓပူဇာ ကရီယတိ၊ စိတ္တံ ပသာဒေဟီ’တိ ဝတွာ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စဒွါရေ ရူပါဒိအာရမ္မဏူပသံဟရဏံ တတ္ထ တဒါရမ္မဏပရိယောသာနာနံ စုဒ္ဒသန္နံ စိတ္တာနံ ပဝတ္တိဉ္စ ဝတွာ တသ္မိံယေဝ ဧကစိတ္တက္ခဏဋ္ဌိတိကေ အာရမ္မဏေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏဘာဝံ ပဋိသန္ဓိယာ ဝက္ခတိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ ဒွေ ဘဝင်္ဂါနိ အာဝဇ္ဇနံ မရဏဿာသန္နဘာဝေန မန္ဒီဘူတဝေဂတ္တာ ပဉ္စ ဇဝနာနိ ဒွေ တဒါရမ္မဏာနိ စုတိစိတ္တန္တိ ဧကာဒသ စိတ္တက္ခဏာ အတီတာတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စစိတ္တက္ခဏာဝသိဋ္ဌာယုကေ’’တိ။ ဣတရတ္ထာတိ အညတဒါရမ္မဏာယ စုတိယာ။ ဣဒါနိ တမေဝ ‘‘ဣတရတ္ထာ’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ယဒါ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ စုတိယာ တဒါရမ္မဏရဟိတတ္တာ ပဋိသန္ဓိယာ စ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတ္တာ ‘‘ရူပါ…ပေ… ဇ္ဇန္တဿာ’’တိ ဥဒါဟဋံ။ ဆ ဘဝင်္ဂါနိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာနိ ဟောန္တိ၊ နဝ စိတ္တက္ခဏာ အတီတာတိ သတ္တစိတ္တက္ခဏာဝသိဋ္ဌာယုကေ ဂတိနိမိတ္တေ ပဋိသန္ဓိယာ ပဝတ္တတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဝိဇ္ဇမာနမေဝကာယံ အာရမ္မဏံ ကရောတီတိ ဧတေန သုခလဟုသညောက္ကမနေန ပစ္စုပ္ပန္နဿေဝ ဘူတုပါဒါယရူပသင်္ဃာတဿ လဟုပရိဝတ္တိဘာဝါပါဒနံ၊ န ဘာဝိနောတိ ဒဿေတိ။

ဧတ္ထန္တရေတိ အပါကဋကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပါကဋကာလော၊ ဧတသ္မိံ အန္တရေ။ ယသ္မာ ပန ကဿစိ ကိဉ္စိ သီဃံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ကဿစိ ဒန္ဓံ၊ တသ္မာ ‘‘ဧကဒွေသန္တတိဝါရာ’’တိ အနိယမေတွာ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေန ဝုတ္တ’’န္တိ ဧကေ၊ ကေစိ ပန ‘‘ဧတ္ထန္တရေ ပဝတ္တာ ရူပဓမ္မာ အရူပဓမ္မာ စ ပစ္စုပ္ပန္နာတိ ဂဟိတေ ဧကော သန္တတိဝါရော ဟောတိ၊ တံ ပန ဒွိဓာ ဝိဘဇိတွာ အပါကဋကာလံ အာဒိံ ကတွာ ယေဘုယျေန ပါကဋကာလတော ဩရဘာဝေါ ဧကော ကောဋ္ဌာသော ယေဘုယျေန ပါကဋကာလံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ သုပါကဋကာလော ဧကောတိ ဧတေ ဒွေ သန္တတိဝါရာ။ ဣမိနာ နယေန သေသသန္တတိဝါရဘေဒါပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ကာလဝသေန သဗ္ဗေသံ သမာနဘာဝံ အဂ္ဂဟေတွာ ဓမ္မာနံ သဒိသပ္ပဝတ္တိဝသေန သန္တတိပရိစ္ဆေဒေါ ဒီပိတဗ္ဗော’’တိ ဝဒန္တိ။ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကာလံ သဒိသံ ပဝတ္တမာနာပိ ဟိ ဥတုစိတ္တာဒိသမုဋ္ဌာနာ ရူပဓမ္မာ သန္တတိဝါရာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ယဒါဟ ‘‘အတိပရိတ္တာ’’တိအာဒိနာ၊ အရူပသန္တတိပိ စေတ္ထ ယထာဝုတ္တရူပသန္တတိပရိစ္ဆိန္နာ သင်္ဂဟိတာယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတီတိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အာကဍ္ဎနီယဋ္ဌာနဘာဝေန ဝုတ္တံ။ ‘‘ယော စာဝုသော၊ မနော ယေ စ ဓမ္မာ’’တိ ဝိသယိဝိသယဘူတာ ဧကဘဝဘူတာ စ ဧကသန္တတိပရိယာပန္နာ ဓမ္မာ ဝိဘာဂံ အကတွာ ဂယှမာနာ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ ဟောတိ၊ သတိ ပန ဝိဘာဂကရဏေ ခဏသန္တတိပစ္စုပ္ပန္နတာ လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ ဟောန္တံ ဧတံ ဥဘယံ ဟောတီ’’တိ။

တဿာတိ မဟာဇနဿ။ အတီတာဒိဝိဘာဂံ အကတွာတိ အာဝဇ္ဇနာဒီနံ သမာနာကာရပ္ပဝတ္တိယာ ဥပါယံ ဒဿေတိ။ သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ ခဏပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတ္တေပိ ပရိကမ္မစေတောပရိယဉာဏာနံ အယံ ပါဠိ သုဋ္ဌု နီတာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အတီတတ္တိကော စ ဧဝံ အဘိန္နော ဟောတီတိ ဧဝံ ခဏပစ္စုပ္ပန္နေယေဝ ဓမ္မေ ဣဓ ပစ္စုပ္ပန္နောတိ ဂယှမာနေ အညပဒသင်္ဂဟိတဿေဝ အနန္တရပစ္စယဘာဝံ ပကာသေန္တော အတီတတ္တိကော စ ပဋ္ဌာနေ အဘေဒတော သမ္မာ အတ္ထဿ ဥဒ္ဓဋတ္တာ အဝိနာသိတော ဟောတိ။ အထ ဝါ အတီတတ္တိကောတိ ပဋ္ဌာနေ အတီတတ္တိကပါဠိ၊ ဣမာယ အတီတတ္တိကပါဠိယာ ယထာဝုတ္တကာရဏတောယေဝ အဘိန္နော အဝိသိဋ္ဌော အညဒတ္ထု သံသန္ဒတိ သမေတီတိ အတ္ထော။

ယထာသမ္ဘဝန္တိ အာဝဇ္ဇနာယ အနာဂတာရမ္မဏတာ၊ ဇဝနာနံ ပစ္စုပ္ပန္နာတီတာရမ္မဏတာ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာတီတာရမ္မဏတာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ နာနာရမ္မဏတာ န သိယာ အဒ္ဓါဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ အယဉ္စ အတ္ထော ဧကိဿာ ဇဝနဝီထိယာ ဧကသ္မိံယေဝ စိတ္တေ ပဝတ္တိယံ အာဝဇ္ဇနာဒီနံ အနာဂတာဒိအာရမ္မဏတာ သမ္ဘဝတီတိ သမ္ဘဝဒဿနဝသေန ဝုတ္တောတိ ယထာဓိပ္ပေတဿ အဘိညာစိတ္တဿ ခဏပစ္စုပ္ပန္နေ ပဝတ္တိံ ယောဇေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘တေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တီဏီတိ ‘‘အတီတာရမ္မဏော ဓမ္မော အတီတာရမ္မဏဿ ဓမ္မဿ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော၊ အနာဂတာရမ္မဏော ဓမ္မော အနာဂတာရမ္မဏဿ ဓမ္မဿ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏော ဓမ္မော ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏဿ ဓမ္မဿ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၁၉။၃၄) ပဒန္တရသင်္ဂဟိတဓမ္မာနပေက္ခာ ဓမ္မာ တီဏိ ပဉှဝိဿဇ္ဇနာနီတိ အတ္ထော။ အနာသေဝနံ နတ္ထီတိ အာသေဝနလာဘေ သတိ ယထာဓမ္မသာသနေ အဝစနဿ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အဝစနေန တတ္ထ ဣတရေသံ ပဉှာနံ ပဋိသေဓော ဝိညာယတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧတဿ ဝါဒဿာတိ ‘‘အာဝဇ္ဇနဇဝနာနံ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတ္တေပိ စေတောပရိယဉာဏံ သိဒ္ဓ’’န္တိ ဝါဒဿ။ နိဿယဘာဝေါတိ အတ္ထသမ္ဘဝတော ယထာဝုတ္တနယဿ ဇောတကဘာဝေါ။ ယန္တိ စိတ္တံ။ တဿာတိ အာဝဇ္ဇနဇဝနာနံ ခဏပစ္စုပ္ပန္နနိရုဒ္ဓါရမ္မဏတာဝစနဿ။ ဧတ္ထ စ ကာလဝိသေသံ အာမသတိ၊ အနာဂတာယေဝ စ အာဝဇ္ဇနာ ပဝတ္တတီတိ နယိဒံ ယုဇ္ဇမာနကံ။ အထ ‘‘ယံ ဣမဿ စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ တံ ဇာနာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကရောတိ၊ ဧဝံ သတိ ပရိကမ္မာဘိညာစိတ္တာနမ္ပိ အနာဂတာရမ္မဏတ္တမေဝါတိ သဗ္ဗတ္ထ အာဝဇ္ဇနဇဝနာနံ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတာ န သိဇ္ဈတီတိ အာဟ ‘‘ပဝတ္တိ…ပေ… ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။ ဒေါသာပတ္တိယာတိ ဒေါသာပဇ္ဇနေန၊ ဒေါသာပတ္တိတော ဝါ။ ရာသိဧကဒေသာဝဇ္ဇနပဋိဝေဓေတိ ယထာရုတဝသေနေဝ ပုရိမဝါဒိပက္ခမာဟ၊ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာဝဇ္ဇနဇာနနေတိ အတ္တနာ နိဒ္ဓါရိတပက္ခံ။ ပုရိမဝါဒိနော နာနုဇာနေယျုန္တိ အဒ္ဓါသန္တတိပစ္စုပ္ပန္နပဒတ္ထတာ အဘိဓမ္မမာတိကာယံ အာဂတပစ္စုပ္ပန္နပဒဿ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယေ ဌတွာ နာနုဇာနေယျုံ။ ဧတ္ထ စ သတိပိ သဘာဝဘေဒေ အာကာရဘေဒါဘာဝတော ဧကတ္တနယဝသေန အာဝဇ္ဇနပရိကမ္မာဘိညာစိတ္တာနံ နာနာရမ္မဏတာဒေါသော နတ္ထီတိ ခဏပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတာ စေတောပရိယဉာဏဿ ပုရိမဝါဒီနံ အဓိပ္ပာယဝိဘာဝနမုခေန ဒဿိတာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သဘာဝဘေဒေ သတိ နာနာရမ္မဏတာဒေါသာဘာဝေါ နတ္ထိ ဧဝါတိ ဧကသ္မိံ ဧဝ စိတ္တေ အဒ္ဓါသန္တတိဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတာ ဝိဘာဝိတာ’’တိ ဒွီသုပိ ဝါဒေသု ယံ ယုတ္တံ၊ တံ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

တေနေဝါတိ ယသ္မာ အတီတတ္တိကေ ဥပ္ပန္နတ္တိကေ စ စေတောပရိယဉာဏဿ ဝတ္တမာနဓမ္မာရမ္မဏဘာဝဇောတနော ပါဌော န ဒိဿတိ၊ တေနေဝ ကာရဏေန။ ဒွီသု ဉာဏေသူတိ ပုဗ္ဗေနိဝါသစေတောပရိယဉာဏေသု ။ ကမ္မမုခေန ဂယှန္တီတိ သတိပိ အာရမ္မဏဘာဝေ စတ္တာရော ခန္ဓာ ယထာကမ္မူပဂဉာဏေန ကမ္မဒွါရေန ကုသလာကုသလာ ဣစ္စေဝ ဂယှန္တိ၊ န ပန ဝိဘာဂသောတိ ဒဿေတိ။ လောဘာဒိသမ္ပယောဂဝိသေသေန ဒုစ္စရိတဘာဝေါ၊ အလောဘာဒိသမ္ပယောဂဝိသေသေန စ သုစရိတဘာဝေါ လက္ခီယတီတိ ဒုစ္စရိတသုစရိတာနိ ဝိဘာဝေန္တံ လောဘာဒယောပိ ဝိဘာဝေတိယေဝ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒုစ္စရိတ…ပေ… ဘာဝနံ ဟောတီ’’တိ။

၁၄၃၅။ အသဘာဝဓမ္မဿ ‘‘အဟ’’န္တိအာဒိပညတ္တိယာ အဇ္ဈတ္တဓမ္မုပါဒါနတာယ သိယာ ကောစိ အဇ္ဈတ္တပရိယာယော၊ န ပန သဘာဝဓမ္မဿ အသတ္တသန္တာနေဝ တဿာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သဘာဝ…ပေ… အဟောန္တ’’န္တိ။ တထာ ဟိ ‘‘အတ္တနော ခန္ဓာဒီနိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ’’တိ ပဒဿ အတ္ထဝိဝရဏဝသေန ‘‘အဇ္ဈတ္တံ ဂယှမာနံ အဟန္တိ ပညတ္တိံ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဂဏှာတီ’’တိ ဝက္ခတိ။ ယဒိ ဧဝံ တဿ အဇ္ဈတ္တတ္တိကေပိ အဇ္ဈတ္တဘာဝေါ ဝတ္တဗ္ဗော သိယာ? န၊ ဗဟိဒ္ဓါဘာဝဿ ဝိယ အဇ္ဈတ္တဘာဝဿပိ အဇ္ဈတ္တတ္တိကေ နိပ္ပရိယာယဝသေန အဓိပ္ပေတတ္တာတိ။ ယဒါဟ ‘‘အသဘာ…ပေ… န ဝုတ္တ’’န္တိ။ အာကိဉ္စညာယတနာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သာဝဇ္ဇနာနိ တဿ ပုရေစာရိကဥပစာရစိတ္တာနိ တဿ အာရမ္မဏေန ပဝတ္တနကပစ္စဝေက္ခဏအဿာဒနာဒိစိတ္တာနိ စ သင်္ဂဏှာတိ။

အာကိဉ္စညာယတနံ တံ-သဒ္ဒေန အာကဍ္ဎိတွာ ဝဒတိ၊ န ပန တံ သဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ၊ ယဉ္စ တဿ ပုရေစာရိကန္တိ အတ္ထော။ လေသဝစနန္တိ ဧကဒေသသာရုပ္ပေန သမာနာရမ္မဏဘာဝေန ဧကဒေသဿေဝ ဝစနံ။ လိဿတိ သိလိဿတိ ဧကဒေသေန အလ္လီယတီတိ ဟိ လေသော။ ယေသန္တိ ကာမာဝစရကုသလာကုသလမဟာကိရိယာဝဇ္ဇနစိတ္တာနံ ကုသလကိရိယာဘေဒဿ ရူပါဝစရစတုတ္ထဿ စ။ ဧဝံ ဥပေက္ခာသဟဂတနိဒ္ဒေသာဒီသူတိ ယေသံ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တတာ ဝုတ္တာ၊ တေသု ဧကမေဝ ဥပေက္ခာသဟဂတနိဒ္ဒေသံ ဝတွာ ဣတရံ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ အတ္ထော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာမာဝစရာဒိနိဒ္ဒေသေ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထာပိ ဟိ ပရိတ္တသဟေတုကာဒိဘာဝေန ဝုတ္တေသု ဓမ္မေသု ဧကမေဝ ဝတွာ ဣတရံ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ။ အဘာဝနာနိဋ္ဌပ္ပဝတ္တိယာတိ အဘာဝနာနိဋ္ဌပ္ပဝတ္တိယာ အဘာဝနာကာရဿ ဥက္ကံသပ္ပဝတ္တိယာတိ အတ္ထော၊ အဘာဝဿ ဝါ ဥက္ကံသပ္ပဝတ္တိယာ။ နဝတ္တဗ္ဗံ ဇာတံ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာဒိဘာဝေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ တာနီတိ အာကိဉ္စညာယတနေန သမာနာရမ္မဏာနိ အာဝဇ္ဇနာဒီနိ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘အဘာဝနာသာမညေ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ န ဟိ အာကိဉ္စညာယတနာရမ္မဏဿ ပစ္စဝေက္ခဏအဿာဒနာဒိဝသေန ပဝတ္တစိတ္တာနံ အဘာဝနာကာရေန ပဝတ္တိ အတ္ထီတိ? န၊ အဘာဝေတဗ္ဗတာယ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ န ဘာဝီယတီတိ ဟိ အဘာဝနံ၊ န န ဘာဝေတီတိ။

ဂဟဏဝိသေသနိမ္မိတာနီတိအာဒီသု အယမဓိပ္ပာယော – ယဒိပိ ဘာဝနာဉာဏနိမ္မိတာကာရမတ္တေသု သဘာဝတော အဝိဇ္ဇမာနေသု ဝိသယေသု ယေဘုယျေန မဟဂ္ဂတာ ဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ ဗဟိဒ္ဓါကာရဂ္ဂဟဏဝသေန ပန ကသိဏာဒီနံ ဗဟိဒ္ဓါဘာဝေါတိ တဒါရမ္မဏဓမ္မာ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာတိ ဝုတ္တံ။ ကသိဏာနဉှိ သန္တာနံ မုဉ္စိတွာ ဥပဋ္ဌာနံ ဝိသေသတော ဝဍ္ဎိတကသိဏဝသေန ဝိညာယတိ၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏာဘာဝဿ ပန န ဗဟိဒ္ဓါကာရော၊ နာပိ အဇ္ဈတ္တာကာရောတိ ဥဘယာကာရဝိဓုရေ တသ္မိံ အနညသာဓာရဏေန ပဝတ္တိယာကာရေန ပဝတ္တမာနံ အာကိဉ္စညာယတနမေဝ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ ဝုတ္တံ၊ န ဣတရေ ဣတရာကာရပ္ပဝတ္တိတောတိ။ ကာမာဝစရကုသလာနန္တိ နိဒဿနမတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အာကိဉ္စညာယတနဝိပါကံ နေဝသညာနာသညာယတနဿ ဝိပါကာဒိကဿာတိ အတ္ထဝသေန ဝိဘတ္တိ ပရိဏာမေတဗ္ဗာ။ အဘိနီဟာရာသမ္ဘဝတောတိ သမာပတ္တိစိတ္တဿ အဘိနီဟရဏာသမ္ဘဝတော။ ကုသလမေဝ ဝိပါကဿ အာရမ္မဏန္တိ ကတွာ ‘‘ဝိပါကဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အသဘာဝဓမ္မတ္တေပိ ဗဟိဒ္ဓါကာရေန ဂဟဏီယဘာဝတော ကသိဏာနံ ဗဟိဒ္ဓါဘာဝေါ ဝိယ ဧကန္တတော ဣဓ အဇ္ဈတ္တဓမ္မုပါဒါနတာယ အဟန္တိ ပညတ္တိယာ သိယာ အဇ္ဈတ္တဘာဝေါတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဇ္ဈတ္တ’’န္တိအာဒိ။ ‘‘ခန္ဓာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဓာတုအာယတနာဒိ သင်္ဂယှတီ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ဧသ နယောတိ ‘‘အရူပက္ခန္ဓေ ခန္ဓာတိ ဂဟေတွာ’’တိအာဒိကံ ဝဏ္ဏနာနီတိံ အာဟ။ ပရေသံ ခန္ဓာဒိဂ္ဂဟဏေတိ ပရေသံ ခန္ဓာဒီတိ ဣမဿ ပဒဿ ကထနေ ဥစ္စာရဏေ။ သဗ္ဗံ ဥပါဒါပညတ္တိံ အာဟ အာဒိသဒ္ဒေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

တိကအတ္ထုဒ္ဓါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုကအတ္ထုဒ္ဓါရဝဏ္ဏနာ

၁၄၇၃။ အညထာတိ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ဒဿနေ။ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ဒဿနတော ဧဝ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ သသင်္ခါရိကာနံ ထိနမိဒ္ဓဝိရဟေ အသင်္ခါရိကသဒိသီ ယောဇနာ န ဒဿိတာ။ ဘဝရာဂါဒီသူတိ ဘဝရာဂမူလိကာဒီသု ယောဇနာသု။

၁၅၁၁။ ဒွေတိ ဥဒ္ဓစ္စာဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနိ။ တီဏီတိ ကာမစ္ဆန္ဒဗျာပါဒဝိစိကိစ္ဆာသု ဧကေကေန ဥဒ္ဓစ္စာဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနိ။ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါတိ ပါဠိယံ ဝါ-သဒ္ဒဿ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌတံ အာဟ။ အထ ဝါ နိပါတသဒ္ဒသန္နိဓာနေပိ နာမပဒါဒီဟိ ဧဝ သမုစ္စယာဒိအတ္ထော ဝုစ္စတိ၊ န နိပါတပဒေဟိ တေသံ အဝါစကတ္တာတိ အန္တရေနပိ နိပါတပဒံ အယမတ္ထော လဗ္ဘတိ။ တထာ ဝစနိစ္ဆာယ သမ္ဘဝေါ ဧဝ ဟေတ္ထ ပမာဏန္တိ ပါဠိယံ ‘‘ဒွေ တီဏီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယတ္ထသဟုပ္ပတ္တီတိအာဒိနာ ‘‘ဒွေ တီဏီ’’တိ လက္ခဏဝစနန္တိ သဗ္ဗသာဓာရဏမတ္ထမာဟ။ တထာ ဟိ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ ကိလေသဂေါစ္ဆကေ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တဿာယမဓိပ္ပာယော – ကိလေသဒွယသဟိတဿေဝ စိတ္တုပ္ပာဒဿ အဘာဝေပိ ပါဠိယံ ဒွိဂ္ဂဟဏံ ကတံ၊ ကိလေသာနဉ္စ သမ္ဘဝန္တာနံ သဗ္ဗေသံ သရူပေန ဂဟဏံ န ကတန္တိ ဒွေ တယောတိ လက္ခဏကရဏန္တိ ဝိညာယတီတိ။

ယဒိ သဗ္ဗာကုသလေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿပိ ဥဒ္ဓစ္စဿ ဧကော ဧဝ စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဝိသယဘာဝေန ဝုစ္စတိ၊ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿပိ တထာ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ကသ္မာ ဝုတ္တ’’န္တိအာဒိနာ စောဒေတိ။ ဣတရော ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏဿေဝ တထာ ဝတ္တဗ္ဗတံ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿ တထာ ဝတ္တဗ္ဗတာဘာဝဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘သုတ္တန္တေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုတ္တန္တေ ဝုတ္တေသု ပဉ္စသု နီဝရဏေသူတိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတေ ဥဒ္ဓစ္စဿ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏေန နီဝရဏသဟိတတံ အာသင်္ကိတွာ ဝုတ္တံ။ နနု စ သုတ္တန္တေပိ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာန’’န္တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၁၂၄) အဝိဇ္ဇာ ‘‘နီဝရဏ’’န္တိ ဝုတ္တာတိ? သစ္စမေတံ၊ ဈာနင်္ဂါနံ ပဋိပက္ခဘာဝေန ပန သုတ္တန္တေ ဗဟုလံ ကာမစ္ဆန္ဒာဒယော ပဉ္စေဝ နီဝရဏာနိ ဝုတ္တာနီတိ ယေဘုယျဝုတ္တိဝသေန ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ကေစိ ပန ‘‘ယထာ နိက္ခေပကဏ္ဍေ ကုသလပဋိပက္ခဘူတာနိ ဒုဗ္ဗလာနိပိ နီဝရဏာနိ ပဋ္ဌာနေ ဝိယ ဒဿိတာနိ။ တထာ ဟိ ပဋ္ဌာနေ (ပဋ္ဌာ။ ၃။၈။၁) ‘နီဝရဏံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ နီဝရဏော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ န ပုရေဇာတပစ္စယာ။ အရူပေ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဋိစ္စ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏ’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ န ဧဝံ အဋ္ဌကထာကဏ္ဍေ။ အဋ္ဌကထာကဏ္ဍေ ပန ဈာနပဋိပက္ခဘူတာနိယေဝ နီဝရဏာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနီတိ ‘ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတေ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏဿ ကာမစ္ဆန္ဒာဒီဟိ ဧကတော ဥပ္ပတ္တိဒဿနံ နိက္ခေပကဏ္ဍာနုသာရေန ကတံ ဧကတော ဥပ္ပတ္တိယာ ပဘေဒဒဿနတ္ထံ။ တတ္ထ ဟိ ပါဠိယံယေဝ တာနိ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တာနီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အယဉ္စ ဝါဒေါ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတေ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒမေဝ ဝစနံ ဉာပကန္တိ ကတွာ ဝုတ္တော။ အညထာ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏံ ဝိယ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ န တိ ဣတော အညံ ပရိယုဋ္ဌာနပဋ္ဌာယီနိယေဝ နီဝရဏာနိ အတ္ထုဒ္ဓါရကဏ္ဍေ အဓိပ္ပေတာနီတိ ဣမဿ အတ္ထဿ သာဓကံ ဝစနံ အတ္ထိ၊ ဣဒံ ဝစနံ ဒွေတီဏိဝစနဿ သာမညေန သဗ္ဗနီဝရဏသင်္ဂါဟကတ္တာ ယထာဝုတ္တဝစနဿ ဝိသယဝိသေသပ္ပကာသနသင်္ခါတေန ပယောဇနန္တရေန ဝုတ္တဘာဝဿ ဒဿိတတ္တာ စ ဉာပကံ န ဘဝတီတိ ဒိဿတိ၊ တသ္မာ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

အဂ္ဂဟေတွာတိ ယထာရုတဝသေနေဝ အတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ ယထာ နိက္ခေပကဏ္ဍပဋ္ဌာနာဒီဟိ န ဣမိဿာ ပါဠိယာ ဝိရောဓော ဟောတိ၊ ဧဝံ အဓိပ္ပာယော ဂဝေသိတဗ္ဗောတိ ယထာဝုတ္တမေဝတ္ထံ နိဂမေတိ။

၁၅၇၇။ တေသန္တိ လောဘာဒိတော အညေသံ။ ဒဿိတာတိ ကထံ ဒဿိတာ? မာနော တာဝ လောဘမောဟဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟထိနဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ တထာ ဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ မောဟဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ထိနံ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟမာနဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဒေါသမောဟဥဒ္ဓစ္စအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဥဒ္ဓစ္စံ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိထိနအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟမာနအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟမာနထိနအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟထိနအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဒေါသမောဟအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဒေါသမောဟထိနအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ မောဟဝိစိကိစ္ဆာအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ မောဟအဟိရိကာနောတ္တပ္ပေဟိ ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ယထာ စ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ ဧဝံ အဟိရိကာနောတ္တပ္ပာနိ စ ယောဇေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ကထံ? အဟိရိကံ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိထိနဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟမာနဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟမာနထိနဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟထိနဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ လောဘမောဟဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဒေါသမောဟဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ ဒေါသမောဟထိနဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ၊ မောဟဝိစိကိစ္ဆာဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ ၊ မောဟဥဒ္ဓစ္စာနောတ္တပ္ပေဟိ စ ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အနောတ္တပ္ပံ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ လောဘမောဟဒိဋ္ဌိထိနဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ လောဘမောဟမာနဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ လောဘမောဟမာနထိနဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ လောဘမောဟထိနဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ လောဘမောဟဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ ဒေါသမောဟဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ ဒေါသမောဟထိနဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ၊ မောဟဝိစိကိစ္ဆာဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ ၊ မောဟဥဒ္ဓစ္စာဟိရိကေဟိ စ ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧဝမေတ္ထ မာနာဒီနမ္ပိ ဧကတော ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

အဋ္ဌကထာကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ဓမ္မသင်္ဂဏီမူလဋီကာယ လီနတ္ထပဒဝဏ္ဏနာ

ဓမ္မသင်္ဂဏီ-အနုဋီကာ သမတ္တာ။