📜

ဓာတုကထာပကရဏ-အနုဋီကာ

ဂန္ထာရမ္ဘဝဏ္ဏနာ

ဓာတုကထာပကရဏဒေသနာယ ဒေသဒေသကပရိသာပဒေသာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဧဝါတိ ကာလာပဒေသံ ဒဿေန္တော ‘‘ဓာတုကထာပကရဏံ ဒေသေန္တော’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တဿေဝ အနန္တရံ အဒေသယီ’’တိ ဟိ ဣမိနာ ဝိဘင်္ဂါနန္တရံ ဓာတုကထာ ဒေသိတာတိ တဿာ ဒေသနာကာလော အပဒိဋ္ဌော ဟောတိ။ ယေ ပန ‘‘ဝိဘင်္ဂါနန္တရံ ကထာဝတ္ထုပကရဏံ ဒေသိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ ဝါဒံ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘ဝိဘင်္ဂါနန္တရံ…ပေ… ဒဿေတု’’န္တိ အာဟ။

‘‘ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာ’’တိအာဒိဝစနတော (သု။ နိ။ ၄၃၈၊ မဟာနိ။ ၂၈၊ စူဠနိ။ နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၄၇) ကိလေသဝိဒ္ဓံသနမ္ပိ ဒေဝပုတ္တမာရဿ ဗလဝိဓမနန္တိ သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ‘‘အပ္ပဝတ္တိကရဏဝသေန ကိလေသာဘိသင်္ခါရမာရာန’’န္တိ ပန ဝုစ္စမာနတ္တာ ခန္တိဗလသဒ္ဓါဗလာဒိအာနုဘာဝေန ဥဿာဟပရိသာဗလဘဉ္ဇနမေဝ ဒေဝပုတ္တမာရဿ ဗလဝိဒ္ဓံသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိသယာတိက္ကမနံ ကာမဓာတုသမတိက္ကမော။ သမုဒယပ္ပဟာနပရိညာဝသေနာတိ ပဟာနာဘိသမယပရိညာဘိသမယာနံ ဝသေန။ နနု စေတံ ပဉ္စန္နံ မာရာနံ ဘဉ္ဇနံ သာဝကေသုပိ လဗ္ဘတေဝါတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘ပရူပနိဿယရဟိတ’’န္တိအာဒိ။ ဝီရဿ ဘာဝေါ ဝီရိယန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘မဟာဝီရိယောတိ မဟာဝီရော’’တိ။ မဟာဝီရိယတာ စ ပရိပုဏ္ဏဝီရိယပါရမိတာယ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတဝီရိယာဓိဋ္ဌာနေန အနညသာဓာရဏစတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနသမ္ပတ္တိယာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတော ဧဝ ဟိဿ ဝီရိယာဟာနိသိဒ္ဓိပီတိ။

ခန္ဓာဒိကေ ဓမ္မေ အဓိဋ္ဌာယ နိဿာယ ဝိသယံ ကတွာ အဘိဓမ္မကထာ ပဝတ္တာတိ အာဟ ‘‘အဘိဓမ္မကထာဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဝါ’’တိ။ တေသံ ကထနတောတိ တေသံ ခန္ဓာဒီနံ ကထာဘာဝတော။ ဧတေန အတ္ထဝိသေသသန္နိဿယော ဗျဉ္ဇနသမုဒါယော ပကရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ဓာတုယော ကထီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ ဓာတုကထာ၊ တထာပဝတ္တော ဗျဉ္ဇနတ္ထသမုဒါယော။ ယဒိ ဧဝံ သတ္တန္နမ္ပိ ပကရဏာနံ ဓာတုကထာဘာဝေါ အာပဇ္ဇတီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယဒိပီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သာတိသယန္တိ သဝိသေသံ ဝိစိတ္တာတိရေကဝသေန အနဝသေသတော စ ဒေသနာယ ပဝတ္တတ္တာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗာပိ ဓမ္မသင်္ဂဏီ ဓာတုကထာယ မာတိကာ’’တိ (ဓာတု။ ၅)။ တေနေဝါဟ ‘‘ဧကဒေသကထနမေဝ ဟိ အညတ္ထ ကတ’’န္တိ။

ဣဒါနိ သာသနေ ယေသု ဓာတု-သဒ္ဒေါ နိရုဠှော၊ တေသံ ဝသေန အညေဟိပိ အသာဓာရဏံ ဣမဿ ပကရဏဿ ဓာတုကထာဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ခန္ဓာယတနဓာတူဟိ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ခန္ဓာယတနဓာတူသု။ မဟန္တော ပဘေဒါနုဂတော ဝိသယော ဧတာသန္တိ မဟာဝိသယာ၊ ဓာတုယော၊ န ခန္ဓာယတနာနိ အပ္ပတရပဒတ္တာ။ ယေန ဝါ သဘာဝေန ဓမ္မာ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟသမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂေဟိ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသေ လဘန္တိ၊ သော သဘာဝေါ ဓာတု။ သာ ဓာတု ဣဓ သာတိသယံ ဒေသိတာတိ သဝိသေသံ ဓာတုယာ ကထနတော ဣဒံ ပကရဏံ ‘‘ဓာတုကထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဘာဝတ္ထော ဟိ အယံ ဓာတု-သဒ္ဒေါ ‘‘ဓာတုသော၊ ဘိက္ခဝေ ၊ သတ္တာ သံသန္ဒန္တီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၉၈) ဝိယ။ ဓာတုဘေဒန္တိ ဓာတုဝိဘာဂံ။ ပကရဏန္တိ ဝစနသေသော။ ကုတော ပကရဏ-သဒ္ဒေါ လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘သတ္တန္နံ ပကရဏာနံ ကမေန ဝဏ္ဏနာယ ပဝတ္တတ္တာ’’တိ။ တေန ယောဇနံ ကတွာတိ တေန ပကရဏ-သဒ္ဒေန ‘‘ဓာတုကထာဝ ပကရဏံ ဓာတုကထာပကရဏ’’န္တိ ယောဇနံ ကတွာ။ တံ ဒီပနန္တိ တံ ဓာတုကထာပကရဏဿ အတ္ထဒီပနံ၊ အတ္ထဒီပနာကာရေန ပဝတ္တံ ဝဏ္ဏနံ။ ‘‘အတ္ထံ ဒီပယိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တံ သုဏာထာ’’တိ ဝဒန္တော သောတဒွါရာနုသာရေန တတ္ထ ဥပဓာရဏေ နိယောဇေတီတိ အာဟ ‘‘တံဒီပနဝစနသဝနေန ဥပဓာရေထာတိ အတ္ထော’’တိ။

ဂန္ထာရမ္ဘဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁။ မာတိကာဝဏ္ဏနာ

၁။ နယမာတိကာဝဏ္ဏနာ

၁။ စုဒ္ဒသဝိဓေနာတိ စုဒ္ဒသပ္ပကာရေန၊ စုဒ္ဒသဟိ ပဒေဟီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ‘‘သင်္ဂဟော အသင်္ဂဟော’’တိ ဣဒမေကံ ပဒံ၊ တထာ ‘‘သမ္ပယောဂေါ ဝိပ္ပယောဂေါ’’တိ။ ‘‘သင်္ဂဟိတေန သမ္ပယုတ္တံ ဝိပ္ပယုတ္တ’’န္တိအာဒီနိ ပန တီဏိ တီဏိ ပဒါနိ ဧကေကံ ပဒံ။ ဣတရေသု ပဒဝိဘာဂေါ သုဝိညေယျောဝ။ ဧတေဟီတိ သင်္ဂဟာဒိပ္ပကာရေဟိ။ နယနံ ပါပနံ၊ တံ ပန ပဝတ္တနံ ဉာပနဉ္စ ဟောတီတိ ‘‘ပဝတ္တီယတိ ဉာယန္တီ’’တိ စ ဒွိဓာပိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ နယာ ဧဝ ဥဒ္ဒိသိယမာနာ မာတိကာ။ အတ္ထဒွယေပိ ပဝတ္တနဉာဏကိရိယာနံ ကရဏဘာဝေန သင်္ဂဟာဒိပ္ပကာရာ နယာတိ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဣမိနာ သင်္ဂဟာဒိကေန နယေနာ’’တိ (ဓာတု။ အဋ္ဌ။ ၁)။ ပဒါနန္တိ အတ္ထဒီပကာနံ ဝစနာနံ။ ပဇ္ဇတိ ဧတေန အတ္ထောတိ ဟိ ပဒံ။ ပဒါနန္တိ စ သံသာမိသမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ၊ ပကရဏဿာတိ ပန အဝယဝါဝယဝီသမ္ဗန္ဓေ။

၂။ အဗ္ဘန္တရမာတိကာဝဏ္ဏနာ

၂။ တဒတ္ထာနီတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒတ္ထာနိ။ ပဋိစ္စ သမုပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ခါရာဒိကံ ဧတသ္မာတိ ဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ၊ ပစ္စေကံ အဝိဇ္ဇာဒိကော ပစ္စယဓမ္မော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ သင်္ခါရပိဋကေ ‘‘ဒွါဒသ ပစ္စယာ၊ ဒွါဒသ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါ’’တိ။ တေသန္တိ ခန္ဓာဒီနံ။ တထာဒဿိတာနန္တိ ဂဏနုဒ္ဒေသဝိဘာဂမတ္တေန ဒဿိတာနံ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဒွါဒသဘာဝေနေဝ ဂဟိတော၊ နနု တတ္ထ ဘဝေါ ကမ္မဘဝါဒိဘေဒေန၊ သောကာဒယော စ သရူပတောယေဝ ဣဓ ပါဠိယံ ဂဟိတာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ‘‘ပဉ္စဝီသာဓိကေန ပဒသတေနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေ အဋ္ဌကထာဝစနေ။ ကမ္မဘဝဿ ဘာဝနဘာဝေန၊ ဥပပတ္တိဘဝဿ ဘဝနဘာဝေန။ ပဒတ္ထတော ပန ကမ္မဘဝေါ ဘဝတိ ဧတသ္မာတိ ဘဝေါ၊ ဣတရော ဘဝတိ၊ ဘဝနံ ဝါတိ။ တန္နိဒါနဒုက္ခဘာဝေနာတိ ဇရာမရဏနိဒါနဒုက္ခဘာဝေန။

‘‘သဗ္ဗာပိ ဓမ္မသင်္ဂဏီ ဓာတုကထာယ မာတိကာ’’တိ ဣဒမ္ပိ ဓာတုကထာယ မာတိကာကိတ္တနမေဝါတိ ‘‘သဗ္ဗာပိ…ပေ… မာတိကာတိ အယံ ဓာတုကထာမာတိကာတော ဗဟိဒ္ဓါ ဝုတ္တာ’’တိ ဝစနံ အသမ္ဘာဝေန္တော ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ ။ ပကရဏန္တရဂတာ ဝုတ္တာ ဓာတုကထာယ မာတိကာဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ ကာမဉ္စေတ္ထ မာတိကာဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ ပကရဏန္တရဂတတ္တာ ပန အညတော ဂဟေတဗ္ဗရူပါ ဣတော ဗဟိဘူတာ နာမ ဟောန္တိ၊ သရူပတော ဂဟိတာဝ ပဉ္စက္ခန္ဓာတိအာဒိကာ အဗ္ဘန္တရာ။ တေနာဟ ‘‘သရူပတော ဒဿေတွာ ဌပိတတ္တာ’’တိ။ မာတိကာယ အသင်္ဂဟိတတ္တာတိ မာတိကာယ သရူပေန အသင်္ဂဟိတတ္တာ၊ န အညထာ။ န ဟိ မာတိကာယ အသင်္ဂဟိတော ကောစိ ပဒတ္ထော အတ္ထိ။ ဝိကိဏ္ဏဘာဝေနာတိ ခန္ဓဝိဘင်္ဂါဒီသု ဝိသုံ ဝိသုံ ကိဏ္ဏဘာဝေန ဝိသဋဘာဝေန။

၃။ နယမုခမာတိကာဝဏ္ဏနာ

၃။ နယာနံ သင်္ဂဟာဒိပ္ပကာရဝိသေသာနံ ပဝတ္တိ ဒေသနာ၊ တဿာ ဝိနိဂ္ဂမဋ္ဌာနတာယ ဒွါရံ။ ယထာဝုတ္တဓမ္မာ ယထာရဟံ ခန္ဓာယတနဓာတုယော အရူပိနော စ ခန္ဓာတိ တေသံ ဥဒ္ဒေသော နယမုခမာတိကာ။ တေနာဟ ‘‘နယာန’’န္တိအာဒိ။ ဝိယုဇ္ဇနသီလာ၊ ဝိယောဂေါ ဝါ ဧတေသံ အတ္ထီတိ ဝိယောဂိနော၊ တထာ သဟယောဂိနော၊ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟဓမ္မာ စ ဝိယောဂီသဟယောဂီဓမ္မာ စ သင်္ဂဟာ…ပေ… ဓမ္မာ၊ သင်္ဂဏှနာသင်္ဂဏှနဝသေန ဝိယုဇ္ဇနသံယုဇ္ဇနဝသေန စ ပဝတ္တနကသဘာဝါတိ အတ္ထော။ စုဒ္ဒသပီတိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။ ယေဟီတိ ယေဟိ ခန္ဓာဒီဟိ အရူပက္ခန္ဓေဟိ စ။ တေ စတ္တာရောတိ တေ သင်္ဂဟာဒယော စတ္တာရော။ သစ္စာဒီဟိပီတိ သစ္စဣန္ဒြိယပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒီဟိပိ သဟ။ ယထာသမ္ဘဝန္တိ သမ္ဘဝါနုရူပံ၊ ယံ ယံ ပဒံ သင်္ဂဟိတော အသင်္ဂဟိတောတိ စ ဝတ္တုံ ယုတ္တံ၊ တံ တန္တိ အတ္ထော။

သော ပနာတိ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟော။ သင်္ဂါဟကဘူတေဟီတိ သင်္ဂဟဏကိရိယာယ ကတ္တုဘူတေဟိ။ တေဟီတိ သစ္စာဒီဟိ။ န သင်္ဂဟဘူတေဟီတိ သင်္ဂဟဏကိရိယာယ ကရဏဘူတေဟိ သစ္စာဒီဟိ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟော န ဝုတ္တော။ တတ္ထာပိ ဟိ ခန္ဓာယတနဓာတုယော ဧဝ ကရဏဘူတာတိ ဒဿေတိ။ ခန္ဓာဒီဟေဝ သင်္ဂဟေဟီတိ ခန္ဓာဒီဟိယေဝ သင်္ဂဏှနကိရိယာယ ကရဏဘူတေဟိ၊ ‘‘ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ ၊ ဓာတုသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ၊ တေ ဓမ္မာ စတူဟိ ခန္ဓေဟိ၊ ဒွီဟာယတနေဟိ၊ အဋ္ဌဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟော နိယမေတွာ ဝုတ္တော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သစ္စာဒီနိ သင်္ဂါဟကဘာဝေန ဝုတ္တာနိ၊ န သင်္ဂဟဘာဝေန၊ ခန္ဓာဒီနိယေဝ စ သင်္ဂဟဘာဝေန ဝုတ္တာနိ၊ တသ္မာ။

ကသ္မာ ပနေတ္ထ သစ္စာဒယော သင်္ဂဟဝသေန န ဝုတ္တာတိ? တထာဒေသနာယ အသမ္ဘဝတော။ န ဟိ သက္ကာ ရူပက္ခန္ဓာဒီနံ သမုဒယသစ္စာဒီဟိ၊ သညာဒီနံ ဝါ ဣန္ဒြိယာဒီဟိ သင်္ဂဟနယေန ပုစ္ဆိတုံ ဝိဿဇ္ဇိတုံ ဝါတိ။ တထာ အရိယဖလာဒီသု ဥပ္ပန္နဝေဒနာဒီနံ သစ္စဝိနိမုတ္တတာယ ‘‘ဝေဒနာက္ခန္ဓော ကတိဟိ သစ္စေဟိ သင်္ဂဟိတော’’တိ ပုစ္ဆိတွာပိ ‘‘ဧကေန သစ္စေန သင်္ဂဟိတော’’တိအာဒိနာ နိယမေတွာ သင်္ဂဟံ ဒဿေတုံ န သက္ကာတိ။ ယထာသမ္ဘဝန္တိ ယေဟိ သမ္ပယောဂေါ၊ ယေဟိ စ ဝိပ္ပယောဂေါ၊ တဒနုရူပံ။

ရူပံ ရူပေန နိဗ္ဗာနေန ဝါ ဝိပ္ပယုတ္တံ န ဟောတိ၊ နိဗ္ဗာနံ ဝါ ရူပေန။ ကသ္မာ? သမ္ပယုတ္တန္တိ အနာသင်္ကနီယသဘာဝတ္တာ။ စတုန္နဉှိ ခန္ဓာနံ အညမညံ သမ္ပယောဂီဘာဝတော ‘‘ရူပနိဗ္ဗာနေဟိပိ သော အတ္ထိ နတ္ထီ’’တိ သိယာ အာသင်္ကာ၊ တသ္မာ တေသံ ဣတရေဟိ၊ ဣတရေသဉ္စ တေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဝုစ္စတိ၊ န ပန ရူပဿ ရူပေန၊ နိဗ္ဗာနေန ဝါ၊ နိဗ္ဗာနဿ ဝါ ရူပေန ကတ္ထစိ သမ္ပယောဂေါ အတ္ထီတိ တဒါသင်္ကာဘာဝတော ဝိပ္ပယောဂေါပိ ရူပဿ ရူပနိဗ္ဗာနေဟိ၊ နိဗ္ဗာနဿ ဝါ တေန န ဝုစ္စတိ၊ အရူပက္ခန္ဓေဟိယေဝ ပန ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘စတူဟေဝါ’’တိအာဒိ။ အနာရမ္မဏဿ စက္ခာယတနာဒိကဿ။ အနာရမ္မဏအနာရမ္မဏမိဿကေဟီတိ အနာရမ္မဏေန သောတာယတနာဒိနာ အနာရမ္မဏမိဿကေန စ ဓမ္မာယတနာဒိနာ။ မိဿကဿ ဓမ္မာယတနာဒိကဿ။ အနာရမ္မဏအနာရမ္မဏမိဿကေဟိ န ဟောတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယေသံ ပန ယေဟိ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အနာရမ္မဏဿ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ သာရမ္မဏဿ အနာရမ္မဏေန အနာရမ္မဏမိဿကေန စ ဝိပ္ပယောဂေါ ဟောတိ၊ ဧဝံ သာရမ္မဏေနပိ သော ဟောတိယေဝ။ တေန ဝိယ အနာရမ္မဏဿ အနာရမ္မဏမိဿကဿ စာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၄။ လက္ခဏမာတိကာဝဏ္ဏနာ

၄။ ဝိသုံ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ ယော တီဟိ သင်္ဂဟော စတူဟိ စ သမ္ပယောဂေါ ဝုတ္တော၊ တံ သဘာဂေါ ဘာဝေါ ပယောဇေတိ၊ ယော စ တီဟိ အသင်္ဂဟော စတူဟိ စ ဝိပ္ပယောဂေါ ဝုတ္တော၊ တံ ဝိသဘာဂေါ ဘာဝေါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သင်္ဂဟော…ပေ… ဝိညာယတီ’’တိ အာဟ။ ယဿ သင်္ဂဟော၊ သော ဓမ္မော ခန္ဓာဒိကော သဘာဂေါ။ ယဿ အသင်္ဂဟော၊ သော ဝိသဘာဂေါ။ တထာ သမ္ပယောဂေသုပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တံ သဘာဂတံ သရူပတော နိဒ္ဓါရေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သမာနဘာဝေါ သင်္ဂဟေ သဘာဂတာ၊ ဧကုပ္ပာဒါဒိကော သမ္ပယောဂေတိ ဣမိနာ ရုပ္ပနာဒိဝိဓုရော အသမာနသဘာဝေါ အသင်္ဂဟေ ဝိသဘာဂတာ၊ နာနုပ္ပာဒါဒိကော ဝိပ္ပယောဂေတိ အယမတ္ထော အတ္ထသိဒ္ဓါတိ န ဝုတ္တောတိ။

၅။ ဗာဟိရမာတိကာဝဏ္ဏနာ

၅။ ဧတေန ဌပနာကာရေနာတိ သရူပေန အဂ္ဂဟေတွာ ယထာဝုတ္တေန ပကရဏန္တရမာတိကာယ ဣဓ မာတိကာဘာဝကိတ္တနသင်္ခါတေန ဌပနာကာရေန။ ပကရဏန္တရဌပိတာယ မာတိကာယ အဝိဘာဂေန ပစ္ဆတော ဂဟဏံ ဗဟိ ဌပနန္တိ အာဟ ‘‘ဗဟိ ပိဋ္ဌိတော ဌပိတတ္တာ’’တိ။ ဣဓ အဋ္ဌပေတွာတိ ဣမိဿာ ဓာတုကထာယ သရူပေန အဝတွာ။ တထာ ပကာသိတတ္တာတိ မာတိကာဘာဝေန ဇောတိတတ္တာ။ ဓမ္မသင်္ဂဏီသီသေန ဟိ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ အာဂတမာတိကာဝ ဂဟိတာတိ။ ယေဟိ နယေဟိ ဓာတုကထာယ နိဒ္ဒေသော၊ တေသု နယေသု၊ တေဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗေသု ခန္ဓာဒီသု၊ တေသံ နယာနံ ပဝတ္တိဒွါရလက္ခဏေသု စ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေသု ဓာတုကထာယ ဥဒ္ဒေသဝသေန ဝတ္တဗ္ဗံ ဝုတ္တမေဝ ဟောတီတိ ယံ ဥဒ္ဒေသဝသေန ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဝတွာ ပုန ယထာဝုတ္တာနံ ခန္ဓာဒီနံ ကုသလာဒိဝိဘာဂဒဿနတ္ထံ ‘‘သဗ္ဗာပိ ဓမ္မသင်္ဂဏီ ဓာတုကထာယ မာတိကာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဧဝမေတ္ထ မာတိကာယ နိက္ခေပဝိဓိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘ဂါဝီတိ အယမာဟာ’’တိ ဧတ္ထ ဂါဝီ-သဒ္ဒေါ ဝိယ ‘‘သင်္ဂဟော အသင်္ဂဟော’’တိ ဧတ္ထ ပဒတ္ထဝိပလ္လာသကာရိနာ ဣတိ-သဒ္ဒေန အတ္ထပဒတ္ထကော သင်္ဂဟာသင်္ဂဟ-သဒ္ဒေါ သဒ္ဒပဒတ္ထကော ဇာယတီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘အနိဒ္ဓါရိတတ္ထဿ သဒ္ဒဿေဝ ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။ တေန အတ္ထုဒ္ဓါရတော သင်္ဂဟသဒ္ဒံ သံဝဏ္ဏေတီတိ ဒဿေတိ။ အနိဒ္ဓါရိတဝိသေသောတိ အသင်္ဂဟိတဇာတိသဉ္ဇာတိအာဒိဝိသေသော။ သာမညေန ဂဟေတဗ္ဗတန္တိ သင်္ဂဟသဒ္ဒါဘိဓေယျတာသာမညေန ဝိညာယမာနော ဝုစ္စမာနော ဝါ။ န စေတ္ထ သာမညဉ္စ ဧကရူပမေဝါတိ စောဒနာ ကာတဗ္ဗာ ဘေဒါပေက္ခတ္တာ တဿ။ ယတ္တကာ ဟိ တဿ ဝိသေသာ၊ တဒပေက္ခမေဝ တန္တိ။ ‘‘အတ္တနော ဇာတိယာ’’တိ ဝိညာယတိ ယထာ ‘‘မတ္တေယျာ’’တိ ဝုတ္တေ အတ္တနော မာတု ဟိတာတိ။

ဓမ္မဝိသေသံ အနိဒ္ဓါရေတွာတိ သင်္ဂဟိတတာဒိနာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗဓမ္မာနံ ဝိသေသနံ အကတွာ။ သာမညေနာတိ အဝိသေသေန။ ဓမ္မာနန္တိ ခန္ဓာဒိဓမ္မာနံ။ အဝသေသာ နိဒ္ဓါရေတွာတိ ‘‘သင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတ’’န္တိအာဒိကာ အဝသေသာ ဒွါဒသပိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗဓမ္မဝိသေသံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဓမ္မာနံ ပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနနယဥဒ္ဒေသာတိ ယောဇနာ။ နနု စ ‘‘သင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတ’’န္တိအာဒယောပိ ယထာဝုတ္တဝိသေသံ အနိဒ္ဓါရေတွာ သာမညေန ဓမ္မာနံ ပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနနယုဒ္ဒေသာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတ’’န္တိအာဒိ။ ယဿ အတ္ထော ဉာယတိ၊ သဒ္ဒေါ စ န ပယုဇ္ဇတိ၊ သော လောပေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အာဝုတ္တိအာဒိဝသေန ဝါ အယမတ္ထော ဒီပေတဗ္ဗော။ တေနာတိ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌေန အသင်္ဂဟိတ-သဒ္ဒေန။ သင်္ဂဟိတဝိသေသဝိသိဋ္ဌောတိ စက္ခာယတနေန ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတတာဝိသေသဝိသိဋ္ဌော၊ တေန သောတာယတနာဒိဘာဝေန အသင်္ဂဟိတော သောတပသာဒါဒိကော ယော ရုပ္ပနသဘာဝေါ ဓမ္မဝိသေသော။ တန္နိဿိတော တံ ဓမ္မဝိသေသံ နိဿာယ လဗ္ဘမာနော။ ‘‘တေ ဓမ္မာ ကတိဟိ ခန္ဓေဟိ…ပေ… စတူဟိ ခန္ဓေဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိအာဒိနာ အသင်္ဂဟိတတာသင်္ခါတော ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနနယော ပရတော ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇိယမာနော ဣဓ ဥဒ္ဒိဋ္ဌော ဟောတိ။ ဝိသေသနေ ကရဏဝစနန္တိ ဣမိနာ တဿ ဓမ္မဿ ယထာဝုတ္တသင်္ဂဟိတတာဝိသေသဝိသိဋ္ဌတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။ ဧဝမေတေ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗဓမ္မဝိသေသံ နိဒ္ဓါရေတွာ ပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနနယုဒ္ဒေသာ ပဝတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နနု စ ‘‘သင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတ’’န္တိ ဧတ္တာဝတာပိ အယမတ္ထော လဗ္ဘတီတိ? န လဗ္ဘတိ တဿ ဓမ္မမတ္တဒီပနတော။ နယုဒ္ဒေသော ဟေသော၊ န ဓမ္မုဒ္ဒေသော။ တထာ ဟိ ပါဠိယံ သင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတပဒနိဒ္ဒေသေ ‘‘စက္ခာယတနေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ အာယတန…ပေ… ဓာတုသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေ ဓမ္မာ ကတိဟိ ခန္ဓေဟိ…ပေ… အသင်္ဂဟိတာ’’တိ (ဓာတု။ ၁၇၁) ပုစ္ဆိတွာ ‘‘တေ ဓမ္မာ စတူဟိ ခန္ဓေဟိ ဒွီဟာယတနေဟိ အဋ္ဌဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ ဒုတိယံ အသင်္ဂဟိတပဒံ ဂဟိတံ။ အညထာ ‘‘စက္ခာယတနေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ တေ ဓမ္မာ အာယတနသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ၊ ဓာတုသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ။ တေ ကတမေ’’ဣစ္စေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သိယာ။

ဧသ နယောတိ အတိဒေသေန ဒဿိတမတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘တေသုပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတိယပဒေနာတိ လုတ္တနိဒ္ဒေသေန ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တပဒံ သန္ဓာယာဟ။ ကတ္တုအတ္ထေ ကရဏနိဒ္ဒေသော သင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတေဟိ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ဓမ္မာနံ သင်္ဂဟိတတာသင်္ဂဟိတတာယ ဝုတ္တတ္တာ။ တထာ ဟိ တတ္ထ ပါဠိယံ ‘‘တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ’’တိ ဓမ္မမုခေနေဝ သင်္ဂဟိတတာသင်္ဂဟိတတာ ဝုတ္တာ။ ဒုတိယတတိယေသု ပန သင်္ဂဟိတတာသင်္ဂဟိတတာသင်္ခါတဝိသေသနဒွါရေန ဓမ္မာနံ အသင်္ဂဟိတတာသင်္ဂဟိတတာ ဝုတ္တာတိ တတ္ထ ‘‘ဝိသေသနေ ကရဏဝစန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ ဟိ…ပေ… ဓမ္မန္တရဿာ’’တိ။ တတ္ထ သဘာဝန္တရေနာတိ သင်္ဂဟိတတာသင်္ဂဟိတတာသင်္ခါတေန သဘာဝန္တရေန ပကာရန္တရေန။ သဘာဝန္တရဿာတိ အသင်္ဂဟိတတာသင်္ဂဟိတတာသင်္ခါတဿ သဘာဝန္တရဿ။ ဧတေသူတိ စတုတ္ထပဉ္စမေသု။ ဓမ္မန္တရေနာတိ အညဓမ္မေန။ ဓမ္မန္တရဿာတိ တတော အညဿ ဓမ္မဿ ဝိသေသနံ ကတံ။ တတ္ထ ဟိ အန္တရေန ပကာရဝိသေသာမသနံ ဓမ္မေနေဝ ဓမ္မော ဝိသေသိတောတိ။ အာဒိပဒေနေဝါတိ ‘‘သင်္ဂဟိတေနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေန ပဌမပဒေနေဝ။ ဣတရေဟီတိ ‘‘သမ္ပယုတ္တံ ဝိပ္ပယုတ္တ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တေဟိ ဒုတိယတတိယပဒေဟိ။ ဧတ္ထာတိ ဧကာဒသမာဒီသု စတူသု။ ဒုတိယတတိယေသု ဝိယ ဝိသေသနေ ဧဝ ကရဏဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ န စတုတ္ထပဉ္စမေသု ဝိယ ကတ္တုအတ္ထေတိ အဓိပ္ပာယော။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာနန္တိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတိ။

ဝိဝိဓကပ္ပနတောတိ ဝိဝိဓံ ဗဟုဓာ ကပ္ပနတော၊ သင်္ဂဟာသင်္ဂဟာနံ ဝိသုံ သဟ စ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝကပ္ပနတောတိ အတ္ထော။ တံ ပန ဝိကပ္ပနံ ဝုတ္တာကာရေန ဝိဘဇနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိဘာဂတောတိ အတ္ထော’’တိ။ သန္နိဋ္ဌာနလက္ခဏေန အဓိမောက္ခေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မာ အာရမ္မဏေ နိစ္ဆယနာကာရေန ပဝတ္တိယာ သန္နိဋ္ဌာနဝသေန ဝုတ္တဓမ္မာ။ တေ စ တေဟိ သဒ္ဓိံ တဒဝသိဋ္ဌေ ဒွိပဉ္စဝိညာဏဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတဓမ္မေ စ သင်္ဂဟေတွာ အာဟ ‘‘သန္နိဋ္ဌာနဝသေန ဝုတ္တာ စ သဗ္ဗေ စ စိတ္တုပ္ပာဒါ သန္နိဋ္ဌာနဝသေန ဝုတ္တသဗ္ဗစိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ။ ဣတရေတိ ဖဿာဒယော။ သဗ္ဗေသန္တိ ဧကူနနဝုတိယာ စိတ္တုပ္ပာဒါနံ။ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာတိ သင်္ဂဟာဒိဝသေန ပရိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗာ။ မဟာဝိသယေန အဓိမောက္ခေန။ အညေသန္တိ ဝိတက္ကာဒီနံ။ ဝစနံ သန္ဓာယာတိ ‘‘အဓိမုစ္စနံ အဓိမောက္ခော၊ သော သန္နိဋ္ဌာနလက္ခဏော’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ယေဝါပနကဝဏ္ဏနာ) ‘‘တဏှာပစ္စယာ အဓိမောက္ခော၊ အဓိမောက္ခပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂေ စ အာဂတံ ဝစနံ သန္ဓာယ။ အတ္ထေ သတီတိ ‘‘သန္နိဋ္ဌာန…ပေ… သာဓာရဏတော’’တိ ဧဝမတ္ထေ ဝုစ္စမာနေ။ ဝတ္တဗ္ဗေသူတိ သင်္ဂဟာဒိပရိဂ္ဂဟတ္ထံ ဝတ္တဗ္ဗေသု။ ဝုတ္တာ ဖဿာဒယော မနသိကာရပရိယောသာနာ။ တာဒိသဿာတိ ဖဿာဒိသဒိသဿ သာဓာရဏဿ အဓိမောက္ခသဒိသဿ အသာဓာရဏဿ အညဿ ဓမ္မဿ အဘာဝါ။

နနု ဇီဝိတိန္ဒြိယစိတ္တဋ္ဌိတိယောပိ သာဓာရဏာတိ? သစ္စံ သာဓာရဏာ၊ အတ္ထိ ပန ဝိသေသောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ပနာ’’တိအာဒိ။ အသမာဓိသဘာဝါ ဗလဘာဝံ အပ္ပတ္တာ သာမညသဒ္ဒေနေဝ ဝတ္တဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ သာမညဝိသေသသဒ္ဒေဟိ စာတိ သာမညဝိသေသသဒ္ဒေဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ စ သမာဓိသဘာဝါ စိတ္တေကဂ္ဂတာ။ ဝိသေသသဒ္ဒဝစနီယံ အညန္တိ ဗလပ္ပတ္တသမာဓိတော အညံ သာမညသဒ္ဒေန ဗျာပေတဗ္ဗံ၊ ဝိသေသသဒ္ဒေန စ နိဝတ္တေတဗ္ဗံ နတ္ထိ သမာဓိသဘာဝါယ ဧဝ စိတ္တေကဂ္ဂတာယ ဂဟိတတ္တာ။ န အညဗျာပကနိဝတ္တကော သာမညဝိသေသော အနည…ပေ… ဝိသေသော၊ တဿ ဒီပနတော။ တဿေဝ ဓမ္မဿာတိ တဿေဝ ဗလပ္ပတ္တသမာဓိဓမ္မဿ။ ဘေဒဒီပကေဟီတိ ဝိသေသဒီပကေဟိ သမာဓိဗလာဒိဝစနေဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဝုတ္တလက္ခဏာ အနညဗျာပကနိဝတ္တကသာမညဝိသေသဒီပနာ သဒ္ဒါ။ တတော ဝိပရီတေဟိ အညံ ဗျာပေတဗ္ဗံ နိဝတ္တေတဗ္ဗဉ္စ ဂဟေတွာ ပဝတ္တေဟိ သာမညဝိသေသသဒ္ဒေဟေဝ န သုခါဒိသဘာဝါ ဝေဒနာ ဝိယ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အသမာဓိသဘာဝါ သမာဓိသဘာဝါတိ ဒွေဓာ ဘိန္ဒိတွာ ဂဟိတာ စိတ္တေကဂ္ဂတာ၊ တသ္မာ။ အသမာဓိသဘာဝမေဝ ပကာသေယျ ဝိသေသသဒ္ဒနိရပေက္ခံ ပဝတ္တမာနတ္တာ။ ဣတရောတိ သမာဓိဗလာဒိကော ဝိသေသသဒ္ဒေါ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ အဗ္ဘန္တရမာတိကုဒ္ဒေသေ၊ သာဓာရဏေ ဖဿာဒိကေ၊ မဟာဝိသယေ ဝါ အဓိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိသိယမာနေ။ နနု စ အဘိန္ဒိတွာ ဂယှမာနာ စိတ္တေကဂ္ဂတာ ဝေဒနာ ဝိယ သာဓာရဏာ ဟောတီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အဘိန္နာပိ ဝါ’’တိအာဒိ။ ‘‘စိတ္တဿ ဌိတိ စိတ္တေကဂ္ဂတာ အဝိသာဟဋမာနသတာ (ဓ။ သ။ ၁၁၊ ၁၅)။ အရူပီနံ ဓမ္မာနံ အာယု ဌိတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၉) ဝစနတော သမာဓိဇီဝိတိန္ဒြိယာနံ အညဓမ္မနိဿယေန ဝတ္တဗ္ဗတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ န အရဟတီတိ ဣဓ ဥဒ္ဒေသံ န အရဟတိ သမုခေနေဝ ဝတ္တဗ္ဗေသု ဖဿာဒီသု ဥဒ္ဒိသိယမာနေသူတိ အတ္ထော။

မာတိကာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ နိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁။ ပဌမနယော သင်္ဂဟာသင်္ဂဟပဒဝဏ္ဏနာ

၁။ ခန္ဓပဒဝဏ္ဏနာ

၆။ ‘‘အဘိညေယျဓမ္မဘာဝေန ဝုတ္တာ စတ္တာရော ခန္ဓာ ဟောန္တီ’’တိအာဒိနာ၊ ‘‘ရူပက္ခန္ဓော အဘိညေယျော’’တိအာဒိနာ စ အဘိညာတလက္ခဏဝိသယာတိ အာဟ ‘‘သဘာဝတော အဘိညာတာန’’န္တိ။ ပရိညေယျတာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဟာတဗ္ဗသစ္ဆိကာတဗ္ဗဘာဝေတဗ္ဗတာ သင်္ဂယှတိ။ အဓိပတိယာဒီတိ အဓိပတိပစ္စယဘာဝဥပဋ္ဌာနပဒဟနာဒီနိ။ သစ္စာဒိဝိသေသော ဝိယာတိ ဒုက္ခသစ္စာဒိပရိယာယော အဘိညေယျပီဠနဋ္ဌာဒိဝိသေသော ဝိယ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ နယမုခမာတိကာယ အဘိညေယျနိဿယေန ဝုစ္စမာနတ္တာ ဧဝ။ တေသံ ရူပဓမ္မာနံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ခန္ဓဘာဝေန ဝိယ ရူပက္ခန္ဓဘာဝေန သဘာဂတာ ဟောတိ၊ န ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒိဘာဝေနာတိ သင်္ဂဟလက္ခဏမာဟ။ ဣတီတိ တသ္မာ၊ ယသ္မာ ရူပဓမ္မာ အညမညံ ရူပက္ခန္ဓဘာဝေန သဘာဂါ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ ရူပက္ခန္ဓဘာဝသင်္ခါတေန ရူပက္ခန္ဓဘာဝေန အတ္ထမုခေနေဝ ဂဟဏေ။ သဒ္ဒဒွါရေန ပန ဂဟဏေ ရူပက္ခန္ဓဝစနသင်္ခါတေန ဝါ ရူပက္ခန္ဓဝစနဝစနီယတာသင်္ခါတေန။ ဣဒါနိ တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘ရူပက္ခန္ဓောတိ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပုရိမေနာတိ ရူပက္ခန္ဓေန။ သညာက္ခန္ဓမူလကာတိအာဒီသု ‘‘ပုရိမေန ယောဇိယမာနေ’’တိအာဒိံ အာနေတွာ ယထာရဟံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အဘေဒတော ပဉ္စကပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနံ ခန္ဓပဒနိဒ္ဒေသေ သဗ္ဗပစ္ဆိမမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဘေဒတော ပဉ္စကပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာနန္တရ’’န္တိ။

အာယတနပဒါဒိဝဏ္ဏနာ

၄၀။ ယဒိပိဧကကေပိ သဒိသံ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိဿဇ္ဇနံ သမုဒယမဂ္ဂသစ္စာနံ ‘‘သမုဒယသစ္စံ ဧကေန ခန္ဓေန…ပေ… မဂ္ဂသစ္စံ ဧကေန ခန္ဓေန ဧကေနာယတနေန ဧကာယ ဓာတုယာ သင်္ဂဟိတံ၊ စတူဟိ ခန္ဓေဟိ ဧကာဒသဟိ အာယတနေဟိ သတ္တရသဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတ’’န္တိ (ဓာတု။ ၄၁) နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဣန္ဒြိယပဒနိဒ္ဒေသေ ။ စက္ခုသောတစက္ခုသုခိန္ဒြိယဒုကာနန္တိ စက္ခုသောတဒုကံ စက္ခုသုခိန္ဒြိယဒုကန္တိ ဧတေသံ ဒုကာနံ။ စက္ခုသောတသုခိန္ဒြိယာနဉှိ ‘‘ဧကေန ခန္ဓေန ဧကေနာယတနေန ဧကာယ ဓာတုယာ သင်္ဂဟိတံ၊ စတူဟိ ခန္ဓေဟိ ဧကာဒသဟိ အာယတနေဟိ သတ္တရသဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတ’’န္တိ ဧကကေ သဒိသံ ဝိဿဇ္ဇနံ။ စက္ခုသောတိန္ဒြိယဒုကဿ ပန ‘‘စက္ခုန္ဒြိယဉ္စ သောတိန္ဒြိယဉ္စ ဧကေန ခန္ဓေန ဒွီဟာယတနေဟိ ဒွီဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟိတာ၊ စတူဟိ ခန္ဓေဟိ ဒသဟာယတနေဟိ သောဠသဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ၊ ‘‘စက္ခုန္ဒြိယဉ္စ သုခိန္ဒြိယဉ္စ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ ဒွီဟာယတနေဟိ ဒွီဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟိတာ၊ တီဟိ ခန္ဓေဟိ ဒသဟာယတနေဟိ သောဠသဟိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ စက္ခုသုခိန္ဒြိယဒုကဿ စ အသဒိသံ ဝိဿဇ္ဇနံ။ နာပိ ဒုကေဟိ တိကဿာတိ စက္ခုသောတစက္ခုသုခိန္ဒြိယာဒိဒုကေဟိ စက္ခုသောတသုခိန္ဒြိယာဒိတိကဿ နာပိ သဒိသံ ဝိဿဇ္ဇနံ။ ဣဓာတိ သစ္စပဒနိဒ္ဒေသေ။ တိကေန စာတိ ဒုက္ခသမုဒယမဂ္ဂါဒိတိကေန စ။ ‘‘ပဉ္စဟိ ခန္ဓေဟိ ဒွါဒသဟာယတနေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟိတာ၊ န ကေဟိစိ ခန္ဓေဟိ န ကေဟိစိ အာယတနေဟိ န ကာဟိစိ ဓာတူဟိ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ သဒိသံ ဝိဿဇ္ဇနံ။

၆။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝဏ္ဏနာ

၆၁။ အဝိဇ္ဇာဝစနေနာတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာဂ္ဂဟဏေန။ ဝိသေသနံ န ကတ္တဗ္ဗံ၊ ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ ဝိညာဏ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ကုသလာဒီနမ္ပီ’’တိအာဒိနာ။ ဝိဿဇ္ဇနာသဒိသေန သဗ္ဗဝိညာဏာဒိသင်္ဂဟဏတော။ တေသန္တိ ဝိညာဏာဒိပဒါနံ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ပဌမနယေ။ အကမ္မဇာနမ္ပိ သင်္ဂဟိတတာ ဝိညာယတိ သဒ္ဒါယတနဿပိ ဂဟိတတ္တာ။

၇၁။ ဇာယမာန…ပေ… မာနာနန္တိ ဇာယမာနာဒိအဝတ္ထာနံ ဓမ္မာနံ။ ဇာယမာနာဒိဘာဝမတ္တတ္တာတိ နိဗ္ဗတ္တနာဒိအဝတ္ထာမတ္တဘာဝတော။ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွာတိ အဝတ္ထာဘာဝတော ဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ။ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနာနိ၊ သဘာဝမတ္တဘူတာနီတိ ပရမတ္ထဓမ္မာနံ အဝတ္ထာဘာဝမတ္တဘူတာနိ ။ အပရမတ္ထသဘာဝါနိပိ ရူပဓမ္မဿ နိဗ္ဗတ္တိအာဒိဘာဝတော ရုပ္ပနဘာဝေန ဂယှန္တိ။ တတော ‘‘ရူပက္ခန္ဓဿ သဘာဂါနိ၊ အရူပါနံ ပန ဇာတိဇရာမရဏာနီ’’တိ အာနေတွာ ယောဇနာ။ ဧကေကဘူတာနီတိ ယထာ ဧကသ္မိံ ရူပကလာပေ ဇာတိအာဒီနိ ဧကေကာနိယေဝ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဧကသ္မိံ အရူပကလာပေပီတိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ရူပကလာပဇာတိအာဒီနိ ဝိယာ’’တိအာဒိ။ အနုဘဝနသဉ္ဇာနနဝိဇာနနကိစ္စာနံ ဝေဒနာဒီနံ နိဗ္ဗတ္တိအာဒိဘူတာနိပိ ဇာတိအာဒီနိ တထာ န ဂယှန္တီတိ အာဟ ‘‘ဝေဒိယန…ပေ… အဂယှမာနာနီ’’တိ။ တေန ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ ဇာတိအာဒီနံ သင်္ဂဟာဘာဝမာဟ။ ‘‘ဇာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စာ သင်္ခတာ’’တိအာဒိဝစနတော ဇာတိအာဒီနမ္ပိ သင်္ခတပရိယာယော အတ္ထီတိ သင်္ခတာဘိသင်္ခရဏကိစ္စေန သင်္ခါရက္ခန္ဓေန တေသံ သင်္ဂဟောတိ ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ခတာ…ပေ… သဘာဂါနီ’’တိ။ တေနေဝ စ သင်္ခါရက္ခန္ဓဿ အနေကန္တပရမတ္ထကိစ္စတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ ဒုဝိဓာနီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ရူပါရူပဓမ္မာနံ နိဗ္ဗတ္တိအာဒိဘာဝေန ဒွိပ္ပကာရာနိ။ တေနာတိ ယထာဝုတ္တသဘာဂတ္ထေန။ တေဟိ ခန္ဓာဒီဟီတိ ရူပက္ခန္ဓသင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာယတနဓမ္မဓာတူဟိ။

ပဌမနယသင်္ဂဟာသင်္ဂဟပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယနယော သင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ

၁၇၁။ ‘‘သင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတ’’န္တိ ဧတ္ထ သင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတသဒ္ဒါ ဘိန္နာဓိကရဏာ န ဂဟေတဗ္ဗာ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗတာယ ဣစ္ဆိတတ္တာ။ ယော ဟိ ဓမ္မော သင်္ဂဟိတတာဝိသေသဝိသိဋ္ဌော အသင်္ဂဟိတော ဟေဋ္ဌာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌော၊ သွေဝ ဣဓ အသင်္ဂဟိတဘာဝေန ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇီယတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယံ တံ…ပေ… တဒေဝ ဒဿေန္တော’’တိ အာဟ။ ယေ ဟိ ဓမ္မာ စက္ခာယတနေန ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန စ အသင်္ဂဟိတာ၊ တေသံယေဝ ပုန ခန္ဓာဒီဟိ အသင်္ဂဟော ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇိတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘စက္ခာယတနေန…ပေ… အာဟာ’’တိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု နယေသု ဝါရေသု စ။ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟသာမညာနန္တိ ‘‘ခန္ဓသင်္ဂဟေနာ’’တိအာဒိနာ အဝိသေသေန ဝုတ္တာနံ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟာနံ။ ‘‘သာမညဇောတနာ ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌတီ’’တိ အာဟ ‘‘နိစ္စံ ဝိသေသာပေက္ခတ္တာ’’တိ။ ဝိသေသာဝဗောဓနတ္ထာနိ ပဉှဗျာကရဏာနီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဘေဒနိဿိတတ္တာ စ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာန’’န္တိ။ သဝိသေသာဝ ခန္ဓာဒိဂဏနာတိ ‘‘ခန္ဓသင်္ဂဟေနာ’’တိအာဒိနာ အဝိသေသေန ဝုတ္တာပိ ရူပက္ခန္ဓာဒိနာ သဝိသေသာဝ ခန္ဓာဒိဂဏနာ၊ ခန္ဓာဒိနာ သင်္ဂဟောတိ အတ္ထော။ သုဒ္ဓါတိ ကေဝလာ အနဝသေသာ၊ သာမညဘူတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တတ္ထာတိ ယထာဓိကတေ ဒုတိယနယေ။ သာမညဇောတနာယ ဝိသေသနိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ အာဟ ‘‘သင်္ဂဟိ…ပေ… နိဒ္ဓါရိတတ္တာ’’တိ။ တီသု သင်္ဂဟေသူတိ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟေသု တီသု။ အညေဟီတိ ဝုတ္တာဝသေသေဟိ ဒွီဟိ ဧကေန ဝါ။ ဧတ္တကေနေဝ ဒဿေတဗ္ဗာ သိယုံ တာဝတာပိ သင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတဘာဝဿ ပကာသိတတ္တာ။ တေသန္တိ သင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတဘာဝေန ဝုတ္တဓမ္မာနံ။ ဧဝံဝိဓာနန္တိ ‘‘စက္ခာယတနံ သောတာယတန’’န္တိအာဒိနာ အနိဒ္ဓါရိတဝိသေသာနံ။ အသမ္ဘဝါတိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန နိဒ္ဒိသိတုံ အသမ္ဘဝါ။ သင်္ဂဟာဒိနယဒဿနမတ္တံ နယမာတိကာယ ဗျာပါရော၊ ယတ္ထ ပန သင်္ဂဟာဒယော၊ တေ ခန္ဓာဒယော ကုသလာဒယော စ တေသံ ဝိသယဘူတာတိ တေဟိ ဝိနာ သင်္ဂဟာဒီနံ ပဝတ္တိ နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘နယမာတိကာယ အဗ္ဘန္တရဗာဟိရမာတိကာပေက္ခတ္တာ’’တိ။ သင်္ဂါဟကံ အသင်္ဂါဟကဉ္စာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယော ဟိ ဣဓ သင်္ဂါဟကဘာဝေန ဝုတ္တော ဓမ္မော အသင်္ဂါဟကဘာဝေနပိ ဝုတ္တောယေဝါတိ။

‘‘ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ’’တိ၊ ‘‘ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ’’တိ စ ယတ္ထ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗဓမ္မဝိသေသနိဒ္ဓါရဏံ နတ္ထိ၊ တတ္ထ ပဌမနယေ ဆဋ္ဌနယေ စ ‘‘ရူပက္ခန္ဓော ကတိဟိ ခန္ဓေဟိ သင်္ဂဟိတော? ဧကေန ခန္ဓေနာ’’တိ (ဓာတု။ ၆)၊ ‘‘ရူပက္ခန္ဓော ကတိဟိ ခန္ဓေဟိ သမ္ပယုတ္တောတိ? နတ္ထိ။ စတူဟိ ခန္ဓေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တော’’တိ (ဓာတု။ ၂၂၈) စ ဧဝံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗဘာဝေန။ ဣတရေသူတိ ဒုတိယာဒိနယေသု။ တဿ တဿာတိ ယံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗဉ္စ ‘‘ယေ ဓမ္မာ’’တိ အနိယမိတရူပေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ တဿ တဿ ‘‘တေ ဓမ္မာ’’တိ နိယာမကဘာဝေန။

ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ။ ယေန ယေန စက္ခာယတနာဒိနာ သင်္ဂါဟကေန။ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟေသူတိ ခန္ဓာယတနဓာတုသင်္ဂဟေသု။ တေန တေနာတိ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟေန။ အညန္တိ တတော တတော သင်္ဂါဟကတော အညံ။ တဗ္ဗိနိမုတ္တံ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာသင်္ဂဟေတဗ္ဗံ ယံ ဓမ္မဇာတံ အတ္ထိ၊ တံ တဒေဝ ‘‘စက္ခာယတနေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ’’တိ သင်္ဂါဟကာသင်္ဂါဟကဘာဝေန ဥဒ္ဓဋံ။ အညော ဓမ္မော နတ္ထိ တဿ သဘာဂဘာဝေန သင်္ဂါဟကဿေဝ အဘာဝတော။ သိယာ ပနေတံ သဘာဂေန ဧကဒေသေန သင်္ဂဟောတိ၊ တံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘န စ သော…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ ယဉ္စာတိအာဒိနာ ဝစနန္တရံ ပရိဟရတိ။

ယဒိစာတိအာဒိနာပိ တဿေဝ တေန သင်္ဂဟာဘာဝံ ပါဌာဘာဝဒဿနေန ဝိဘာဝေတိ။ တတ္ထ သော ဧဝါတိ ယော ရူပါဒိက္ခန္ဓော သင်္ဂါဟကဘာဝေန ဝုတ္တော၊ သော ဧဝ တေန ရူပါဒိက္ခန္ဓေန သင်္ဂယှေယျ သင်္ဂဟေတဗ္ဗော ဘဝေယျ၊ တေနေဝ တဿ သင်္ဂဟာဘာဝေ လက္ခဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န ဟိ သော ဧဝ တဿ သဘာဂေါ ဝိသဘာဂေါ စာ’’တိ။ ဧကဒေသာ ဝိယ စက္ခာယတနာဒယော သမုဒါယဿ ရူပက္ခန္ဓာဒိကဿ။ ရူပက္ခန္ဓော စက္ခာယတနာဒီနံ န သင်္ဂါဟကော အသင်္ဂါဟကော စ သဘာဂဝိသဘာဂဘာဝါဘာဝတော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သမုဒါယန္တောဂဓာနန္တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။ တတ္ထ ယေနာတိ ဝိဘာဂေန။ တေတိ ဧကဒေသာ။ တေသန္တိ ဧကဒေသာနံ။ ဧတ္ထ တဒန္တောဂဓတာယ ဝိဘာဂါဘာဝေါ၊ ဝိဘာဂါဘာဝေန သဘာဂဝိသဘာဂတာဘာဝေါ၊ တေန သင်္ဂါဟကာသင်္ဂါဟကတာဘာဝေါ ဒဿိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယထာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဘာဂဝိသဘာဂါဘာဝေန ဧကဒေသာနံ သမုဒါယော သင်္ဂါဟကော အသင်္ဂါဟကော စ န ဟောတိ၊ ဧဝံ ဧကဒေသသဘာဂဝိသဘာဂါနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘တထာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယထာတိအာဒိ ဥဒါဟရဏဒဿနေန ယထာဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ပါကဋကရဏံ။ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂါဟကံ အသင်္ဂါဟကဉ္စာတိ ယောဇနာ။ တထာ သေသေသုပိ။ န ဟိ ဧကဒေသ…ပေ… ဝိသဘာဂံ ယေန သမုဒါယော သင်္ဂါဟကော အသင်္ဂါဟကော စ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ စ သင်္ဂါဟကတ္တံ တာဝ မာ ဟောတု၊ အသင်္ဂါဟကတ္တံ ပန ကသ္မာ ပဋိက္ခိပီယတီတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တသ္မာတိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဟေတုဘာဝေန ပရာမသတိ။ အတ္တတော အညဿ၊ အတ္တနိ အန္တောဂဓတော အညဿ၊ အတ္တေကဒေသသဘာဂတော အညဿ သတိပိ အသင်္ဂါဟကတ္တေတိ ယောဇနာ။ တံ ပနေတံ ‘‘ရူပက္ခန္ဓော ရူပက္ခန္ဓေန သင်္ဂဟိတော အသင်္ဂဟိတော စ န ဟောတီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေ တယော ပကာရေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သင်္ဂါဟကတ္တမေဝ ဧတေသံ နတ္ထီတိ ဧတေသံ အတ္တာ၊ အတ္တနိ အန္တောဂဓော၊ အတ္တေကဒေသသဘာဂေါ စာတိ ဝုတ္တာနံ သင်္ဂါဟကဘာဝေါ ဧဝ နတ္ထိ သဘာဂါဘာဝတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘န ဟိ သော ဧဝ တဿ သဘာဂေါ’’တိအာဒိ။ ယေနာတိ သင်္ဂါဟကတ္တေန။ ဧဝရူပါနန္တိ ယထာဝုတ္တာနံ တိပ္ပကာရာနံ အဂ္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ သတိပိ ဝိသဘာဂဘာဝေတိ အဓိပ္ပာယော။

တေနာတိ ‘‘ဓမ္မာယတန’’န္တိအာဒိနာ ဝစနေန။ ဧကဒေသဿ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒိကဿ သမုဒါယဿ ဓမ္မာယတနဿ သင်္ဂါဟကတ္တံ ဧကဒေသေန သမုဒါယဿ သင်္ဂဟိတဘာဝန္တိ အတ္ထော၊ သမုဒါယဿ ရူပက္ခန္ဓဿ ဧကဒေသဿ စက္ခာယတနဿ သောတာယတနဿ စ သင်္ဂါဟကတ္တံ သမုဒါယေန ဧကဒေသဿ သင်္ဂဟိတဘာဝန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဒိ ဧဝံ န ဒဿေတိ၊ အထ ကိံ ဒဿေတီတိ အာဟ ‘‘စတုက္ခန္ဓဂဏနဘေဒေဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ စတုက္ခန္ဓဂဏနဘေဒေဟီတိ ရူပါဒိစတုက္ခန္ဓဂဏနဝိဘာဂေဟိ ။ ပဉ္စဓာတိ ရူပါဒိစတုက္ခန္ဓသင်္ဂဟော ဝိညာဏက္ခန္ဓသင်္ဂဟောတိ ဧဝံ ပဉ္စပ္ပကာရေန ဘိန္နတံ။ တေနာဟ ‘‘ဂဏေတဗ္ဗာဂဏေတဗ္ဗဘာဝေနာ’’တိ။ ‘‘ဧကေန ခန္ဓေနာ’’တိအာဒီသု ကရဏတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ န ကတ္တုအတ္ထေတိ ကတွာ အာဟ ‘‘သင်္ဂါဟကာသင်္ဂါဟကနိရပေက္ခာန’’န္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ကမ္မကရဏမတ္တသဗ္ဘာဝါ’’တိ။ ဒုတိယာဒယော ပန နယာ။ အဂဏနာဒိဒဿနာနီတိ အဂဏနဂဏနဒဿနာနိ။ နနု စ ဒုတိယာဒီသု ဂဏနာဒီနိပိ ဝိဇ္ဇန္တီတိ? သစ္စံ ဝိဇ္ဇန္တိ၊ တာနိ ပန ဝိသေသနဘူတာနိ အပ္ပဓာနာနီတိ ဝိသေသိတဗ္ဗဘူတာနံ ပဓာနာနံ ဝသေနေဝံ ဝုတ္တံ။ ‘‘စက္ခာယတနေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ’’တိအာဒိနာ ကတ္တုအာဒယော နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ အာဟ ‘‘ကတ္တုကရဏကမ္မတ္တယသဗ္ဘာဝါ’’တိ။

တထာ တထာတိ တေန တေန ရူပက္ခန္ဓာဒိပ္ပကာရေန။ တံတံခန္ဓာဒိဘာဝါဘာဝေါ သဘာဂဝိသဘာဂတာတိ ရူပဓမ္မာဒီနံ ရူပက္ခန္ဓာဒိဘာဝေါ သဘာဂတာ၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒိအဘာဝေါ ဝိသဘာဂတာတိ အတ္ထော။ ယထာနိဒ္ဓါရိတဓမ္မဒဿနေတိ ‘‘ယေ ဓမ္မာ၊ တေ ဓမ္မာ’’တိ နိဒ္ဓါရိတပ္ပကာရဓမ္မနိရူပနေ။ သင်္ဂါဟကသင်္ဂဟေတဗ္ဗာနန္တိ စက္ခာယတနာဒိကဿ သင်္ဂါဟကဿ သောတာယတနာဒိကဿ စ သင်္ဂဟေတဗ္ဗဿ။ သမာနက္ခန္ဓာဒိဘာဝေါတိ ဧကက္ခန္ဓာဒိဘာဝေါ၊ ရူပက္ခန္ဓာဒိဘာဝေါတိ အတ္ထော။ တဒဘာဝေါတိ တဿ သမာနက္ခန္ဓာဒိဘာဝဿ အဘာဝေါ အညက္ခန္ဓာဒိဘာဝေါ။ အယန္တိ ယွာယံ ပဌမနယေ တထာ တထာ ဂဏေတဗ္ဗာဂဏေတဗ္ဗတာသင်္ခါတော ဒုတိယာဒိနယေသု ယထာဝုတ္တာနံ သမာနက္ခန္ဓာဒိဘာဝါဘာဝသင်္ခါတော တံတံခန္ဓာဒိဘာဝါဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ အယမေတေသံ ဒွိပ္ပကာရာနံ နယာနံ သဘာဂဝိသဘာဂတာသု ဝိသေသော။

သမုဒယသစ္စသုခိန္ဒြိယာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မဂ္ဂသစ္စဒုက္ခိန္ဒြိယာဒိ သင်္ဂယှတိ။ အသင်္ဂါဟကတ္တာဘာဝတောတိ သင်္ဂဟိတတာဝိသိဋ္ဌဿ အသင်္ဂါဟကတ္တဿ အဘာဝတော ။ န ဟိ သက္ကာ ‘‘သမုဒယသစ္စေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ’’တိအာဒိ ဝတ္တုံ။ ဒုက္ခသစ္စသဒိသာနိ အဗျာကတပဒါဒီနိ။ ဣတရေဟီတိ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေဟိ သင်္ဂါဟကတ္တာသင်္ဂါဟကတ္တာဘာဝတော န ဥဒ္ဓဋာနီတိ ယောဇနာ။ ဧဝန္တိအာဒိ ယထာဝုတ္တဿ အတ္ထဿ နိဂမနဝသေန ဝုတ္တံ။ န ရူပက္ခန္ဓောတိ န သဗ္ဗော ရူပက္ခန္ဓဓမ္မောတိ အတ္ထော။

‘‘ခန္ဓပဒေနာ’’တိ ဣဒံ ကရဏတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ န ကတ္တုအတ္ထေတိ အာဟ ‘‘ခန္ဓပဒသင်္ဂဟေနာတိ အတ္ထော’’တိ။ တေနေဝဿ ကတ္တုအတ္ထတံ ပဋိသေဓေတုံ ‘‘န သင်္ဂါဟကေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကရဏံ ပန ကတ္တုရဟိတံ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘ကေနစိ သင်္ဂါဟကေနာတိ ဣဒံ ပန အာနေတွာ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ သင်္ဂါဟကေသု န ယုဇ္ဇတိ န သင်္ဂဟေတဗ္ဗေသူတိ အဓိပ္ပာယော။ ရူပက္ခန္ဓဓမ္မာ ဟိ ‘‘ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ’’တိ ဝုတ္တာတိ။ သမုဒါယေ ဝုတ္တဝိဓိ တဒဝယဝေပိ သမ္ဘဝတီတိ စောဒနံ သမုဋ္ဌာပေန္တော ‘‘ဧတေန နယေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပဋိယောဂီနိဝတ္တနံ ဧဝ-သဒ္ဒေန ကရီယတီတိ အာဟ ‘‘န ဟိ အညမတ္တနိဝါရဏံ ဧဝ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော’’တိ။ တေနာဟ ‘‘သင်္ဂါဟကတော အညနိဝါရဏံ ဧဝ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော’’တိ။ သော စ…ပေ… ပေက္ခန္တိ ဣမိနာ တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။ သင်္ဂါဟကာပေက္ခတ္တေ ဟိ ‘‘သော စာ’’တိအာဒိဝစနဿ ‘‘စက္ခာယတနေန ရူပက္ခန္ဓောဝ သင်္ဂဟိတော’’တိ ဧတ္ထ စက္ခာယတနံ သင်္ဂါဟကန္တိ ယထာဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ အသမ္ဘဝေါ ဧဝါတိ ဣဒါနိ တံ အသမ္ဘဝံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ကထ’’န္တိအာဒိမာဟ၊ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဧတ္ထာတိ ‘‘အဍ္ဎေကာဒသဟိ အာယတနဓာတူဟီ’’တိ ဧတ္ထ။ ‘‘ရူပက္ခန္ဓေနာ’’တိ အာနေတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ အာယတနဓာတုဝိသေသနတ္ထံ။ န သော ဧဝ တဿ၊ သမုဒါယော ဝါ တဒေကဒေသာနံ သင်္ဂါဟကော အသင်္ဂါဟကော စ ဟောတီတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ရူပက္ခန္ဓော…ပေ… န ဟောတီ’’တိ။ ဣမိနာ ပရိယာယေနာတိ ယသ္မာ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သင်္ဂါဟကတ္တံ နတ္ထိ ‘‘ယေန သင်္ဂဟိတဿ အသင်္ဂါဟကံ သိယာ’’တိ ဣမိနာ ပရိယာယေန။ အသင်္ဂဟိတတာယ အဘာဝေါ ဝုတ္တော အဋ္ဌကထာယံ (ဓာတု။ အဋ္ဌ။ ၁၇၁) ‘‘သော စ…ပေ… နတ္ထီ’’တိ။ သင်္ဂဟိတတာယာတိ နိပ္ပရိယာယေန သင်္ဂဟိတဘာဝေန အသင်္ဂဟိတတာယ အဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ န ယုဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ သာ သင်္ဂဟိတတာတိ အတ္တနာ အတ္တနော၊ အတ္တေကဒေသာနံ ဝါ သင်္ဂဟိတတာ။ တေနာတိ ရူပက္ခန္ဓေန။ တေသန္တိ ရူပက္ခန္ဓတဒေကဒေသာနံ။ အတ္ထိ စ ဝိပ္ပယုတ္တတာ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ။ စက္ခာယတနာဒီဟိ ဝိယာတိ ဝိသဒိသုဒါဟရဏံ။ ဧတေဟိ ရူပဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ အညေဟိ စ ဧဝရူပေဟိ။ ဧတာနိ အညာနိ စာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

တေနေဝ တဿ သင်္ဂဟိတတ္တာဘာဝဒဿနေန ဟေဋ္ဌာ ဒဿိတေန။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဝါရေ။ အဂ္ဂဟဏေတိ အကထနေ၊ အဒေသနာယန္တိ အတ္ထော။ သမုဒယသစ္စာဒီသူတိ သမုဒယသစ္စသုခိန္ဒြိယာဒီသု ယုဇ္ဇေယျ တံ ကာရဏံ။ ကသ္မာ? တေဟိ သမုဒယသစ္စာဒီဟိ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတေ ဓမ္မဇာတေ သတိ တဿ အာယတနသင်္ဂဟာဒီဟိ အသင်္ဂဟိတတ္တဿ အဘာဝတော။ ရူပက္ခန္ဓာဒီဟီတိ ရူပက္ခန္ဓဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ။ သင်္ဂဟိတမေဝ နတ္ထိ၊ ကသ္မာ? ‘‘သော ဧဝ တဿ သင်္ဂါဟကော န ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ ယဒိပိ ရူပက္ခန္ဓာဒိနာ ရူပက္ခန္ဓာဒိကဿ အတ္တနော…ပေ… နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညဿ ပန ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒိကဿ ရူပက္ခန္ဓာဒိနာ သင်္ဂဟိတတ္တာဘာဝေန အသင်္ဂဟိတတ္တံ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ဥဘယာဘာဝေါတိ သင်္ဂဟိတတ္တာသင်္ဂဟိတတ္တာဘာဝေါ။ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ ဝါရေ။ ဓမ္မာယတနဇီဝိတိန္ဒြိယာဒီနန္တိ ဓမ္မာယတနာဒီနံ ခန္ဓစတုက္ကသင်္ဂါဟကတ္တေ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယာဒီနံ ခန္ဓဒုကသင်္ဂါဟကတ္တေတိ ယောဇနာ။ ပါဠိယံ အနာဂတတ္တာ ‘‘သတီ’’တိ သာသင်္ကံ ဝဒတိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဌမေန ဓမ္မဓာတုသဠာယတနာဒီနံ သုခိန္ဒြိယာဒီနဉ္စ၊ ဒုတိယေန ဧကက္ခန္ဓဿ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သုခိန္ဒြိယဉှိ ဝေဒနာက္ခန္ဓဿေဝ သင်္ဂါဟကံ။ တေသန္တိ ခန္ဓစတုက္ကခန္ဓဒုကာဒီနံ အသင်္ဂဟိတတာ န နတ္ထိ အတ္ထေဝါတိ တဿာ အဘာဝေါ အနေကန္တိကော။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘ရူပက္ခန္ဓာဒီဟိ ပနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။

တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေ သနိဒဿနသပ္ပဋိဃပဒေ။ နိဝတ္တေတွာ ဂဏှန္တောတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ပဋိနိဝတ္တေတွာ ဂဏှန္တော ပစ္စာမသန္တော။ တဒဝတ္တဗ္ဗတာတိ တေသံ သင်္ဂါဟကာသင်္ဂါဟကသင်္ဂဟိတတ္တာသင်္ဂဟိတတ္တာနံ အဝတ္တဗ္ဗတာ။ အသင်္ဂါဟကတ္တာဘာဝတော ဧဝ…ပေ… န သင်္ဂါဟကတ္တာဘာဝတောတိ ယသ္မာ နေသံ အသင်္ဂါဟကတ္တံ ဝိယ သင်္ဂါဟကတ္တမ္ပိ နတ္ထိ၊ တတော ဧဝ သင်္ဂဟိတတ္တာသင်္ဂဟိတတ္တမ္ပီတိ ဒဿေတိ။

ဒုတိယနယသင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ တတိယနယော အသင်္ဂဟိတေနသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ

၁၇၉။ ရူပက္ခန္ဓေနခန္ဓသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧကဒေသသဘာဂတာ သမုဒါယသဘာဂတာ န ဟောတိ၊ တသ္မာ။ တေနာတိ ရူပက္ခန္ဓေန။ တာနီတိ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယနိဗ္ဗာနာနိ။ ယထာ စ ဧကဒေသဝိသဘာဂတာယ န သင်္ဂဟိတတာ၊ ဧဝံ ဧကဒေသသဘာဂတာယ အသင်္ဂဟိတတာပိ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ကေဝလ’’န္တိအာဒိမာဟ။ သင်္ဂဟိတာနေဝ န န ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ တေတိ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယနိဗ္ဗာနသုခုမရူပဓမ္မာ။ တေဟီတိ ဝိညာဏက္ခန္ဓစက္ခာယတနာဒီဟိ။ န ကထဉ္စိ သမ္မိဿာတိ ကေနစိပိ ပကာရေန န သမ္မိဿာတိ အသမ္မိဿတာယ သင်္ဂဟိတတ္တာဘာဝံ သာဓေတိ။ ရူပက္ခန္ဓေန ဝိယ…ပေ… န ဟောတီတိ ယထာ ရူပက္ခန္ဓေန သဘာဂတာဘာဝတော နိဗ္ဗာနံ န ကေနစိပိ သင်္ဂဟဏေန သင်္ဂဟိတံ၊ ဧဝံ ဝိညာဏက္ခန္ဓစက္ခာယတနာဒီဟိ တံ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေဟိ သင်္ဂဟိတံ န ဟောတီတိ ခန္ဓသင်္ဂဟာဘာဝေါ ပါကဋော ဝုတ္တောဝါတိ ဧဝံ ဝုတ္တံ။

ဧဝရူပါနန္တိ ရူပက္ခန္ဓဝိညာဏက္ခန္ဓစက္ခာယတနာဒီနံ။ န ဟိ နိဗ္ဗာနံ သန္ဓာယ ‘‘ရူပက္ခန္ဓေန ဝိညာဏက္ခန္ဓေန စက္ခာယတနေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ’’တိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ဂါဟကတ္တာဘာဝတော ဧဝါ’’တိ။ တထာ ‘‘အဗျာကတေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာ၊ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာ’’တိအာဒိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ တာဒိသဿ ဓမ္မဿ အဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘သနိဗ္ဗာန…ပေ… ဘာဝတောဝါ’’တိ။ အဂ္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ကဉ္စီတိ ကဉ္စိ ဓမ္မဇာတံ။ တေတိ အဗျာကတဓမ္မာဒယော။ အတ္တနောတိ အဗျာကတဓမ္မာဒိံ သန္ဓာယာဟ။ ဧကဒေသောတိ ရူပက္ခန္ဓာဒိ။ အတ္တေကဒေသသဘာဂေါတိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉှိ ဓမ္မာယတနဓမ္မဓာတုပရိယာပန္နတာယ တဒေကဒေသသဘာဂေါ။ အသင်္ဂဟိတသင်္ဂါဟကတ္တာတိ ခန္ဓသင်္ဂဟေန အသင်္ဂဟိတာနံ သညာက္ခန္ဓာဒီနံ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေန သင်္ဂါဟကတ္တာတိ အတ္ထော။

ဝိသဘာဂက္ခန္ဓနိဗ္ဗာနသမုဒါယတ္တာ ခန္ဓသင်္ဂဟေန ဓမ္မာယတနေန န ကောစိ ဓမ္မော သင်္ဂဟိတော အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ဧတဿာတိ ‘‘ဓမ္မာယတနေန သင်္ဂဟိတာ’’တိ ဧတဿ ပဒဿ ဓမ္မာယတနဂဏနေန သင်္ဂဟိတာတိ အတ္ထော။ ဩဠာရိကရူပသမ္မိဿံ ဓမ္မာယတနေကဒေသံ။

တတိယနယအသင်္ဂဟိတေနသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ စတုတ္ထနယော သင်္ဂဟိတေနသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ

၁၉၁။ တိဏ္ဏံသင်္ဂဟာနန္တိ ခန္ဓာယတနဓာတုသင်္ဂဟာနံ။ သင်္ဂဟဏပုဗ္ဗံ အသင်္ဂဟဏံ၊ အသင်္ဂဟဏပုဗ္ဗံ သင်္ဂဟဏဉ္စ ဝုစ္စမာနံ သင်္ဂဟဏာသင်္ဂဟဏာနံ ပဝတ္တိဝိသေသေန ဝုတ္တံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သင်္ဂဟဏာ…ပေ… ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ။ သင်္ဂဟာဘာဝကတော အသင်္ဂဟော သင်္ဂဟဟေတုကော သင်္ဂဟဿ ပဝတ္တိဝိသေသောယေဝ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သင်္ဂဟဏပ္ပဝတ္တိဝိသေသဝိရဟေ’’တိ။ ကေနစိ သမုဒယသစ္စာဒိနာ တီဟိပိ သင်္ဂဟေဟိ သင်္ဂဟိတေန သင်္ခါရက္ခန္ဓပရိယာပန္နေန ဓမ္မဝိသေသေန ပုန တထေဝ သင်္ဂဟိတော သော ဧဝ သမုဒယသစ္စာဒိကော ဓမ္မဝိသေသော သင်္ဂဟိတေန သင်္ဂဟိတော။ သင်္ဂါဟကတ္တာဘာဝသဗ္ဘာဝါ သင်္ဂါဟကဘာဝေန န ဥဒ္ဓဋာ၊ န အသင်္ဂါဟကတ္တာ ဧဝ။ ယထာ ဟိ တီဟိ သင်္ဂဟေဟိ န သင်္ဂါဟကာ၊ ဧဝံ ဒွီဟိ၊ ဧကေနပိ သင်္ဂဟေန န သင်္ဂါဟကာ ဣဓ န ဥဒ္ဓဋာ။ တေဟိ သင်္ဂဟိတာတိ တေဟိ တီဟိ သင်္ဂဟေဟိ သင်္ဂဟိတာ ဓမ္မာ။ ယဿာတိ ယဿ အတ္တနော သင်္ဂါဟကဿ။

သကလဝါစကေနာတိ အနဝသေသံ ခန္ဓာဒိအတ္ထံ ဝဒန္တေန။ တေန ခန္ဓာဒိပဒေနာတိ ‘‘တေနေဝ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ ဧတ္ထ တေန ခန္ဓာဒိပဒေနာတိ ဧဝံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ပန အယောဇေတွာ ‘‘ယံ အတ္တနော သင်္ဂါဟကံ သင်္ဂဏှိတွာ ပုန တေနေဝ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆေယျ၊ တံ အညံ သင်္ဂဟိတံ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဧဝံ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ကသ္မာတိ စေ? န ဟိ ယေန သမုဒယသစ္စာဒိနာ ယံ သင်္ခါရက္ခန္ဓပရိယာပန္နံ ဓမ္မဇာတံ ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟေဟိ သင်္ဂဟိတံ၊ တေနေဝ သမုဒယသစ္စာဒိနာ တဿ တဒဝသိဋ္ဌဿ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မဿ၊ န စ တဿေဝ ကေဝလဿ သမုဒယသစ္စာဒိကဿ သင်္ဂဟော ပုစ္ဆိတော ဝိဿဇ္ဇိတောတိ ယောဇနာ၊ အထ ခေါ တေန သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မေန ဖဿာဒိနာ။ သင်္ဂဟိတဿာတိ သင်္ဂဟိတတာဝိသိဋ္ဌဿာတိ အတ္ထော။ တသ္မာ အတ္တနော သင်္ဂါဟကံ သကလက္ခဏာဒိံ သင်္ဂဏှိတွာ ပုန တေန ခန္ဓာဒိပဒေန ယံ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆေယျ၊ တံ တာဒိသံ နတ္ထီတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝေဒနာ သဒ္ဒေါ စ ခန္ဓော အာယတနဉ္စာတိ ဝေဒနာ ဝိသုံ ခန္ဓော၊ သဒ္ဒေါ စ ဝိသုံ အာယတနန္တိ အတ္ထော။ အညေန ခန္ဓန္တရာဒိနာ။ အသမ္မိဿန္တိ အဗျာကတဒုက္ခသစ္စာဒိ ဝိယ အမိဿိတံ။ န ဟိ…ပေ… ဧတ္ထာတိ သင်္ဂဟိတတာဝိသိဋ္ဌေန ဓမ္မေန ယော ဓမ္မော သင်္ဂဟိတော၊ တဿ သင်္ဂဟိတတာဝိသိဋ္ဌောယေဝ ယော သင်္ဂဟော၊ သော န ဧတ္ထ ဝါရေ ပုစ္ဆိတော ဝိဿဇ္ဇိတော စ။ သင်္ဂဟောဝါတိ ကေဝလော သင်္ဂဟော ၊ န ကတ္တာပေက္ခောတိ အတ္ထော။ န သင်္ဂါဟကေနာတိ ဣဒံ ယထာဝုတ္တေန အတ္ထေန နိဝတ္တိတဿ ဒဿနံ။ န ဟီတိအာဒိ တံသမတ္ထနံ။

စတုတ္ထနယသင်္ဂဟိတေနသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ပဉ္စမနယော အသင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ

၁၉၃။ ဝုတ္တနယေနာတိ ယသ္မာ သင်္ဂဟပ္ပဝတ္တိဝိသေသဝိရဟိတော အသင်္ဂဟိတဓမ္မဝိသေသနိဿိတော ပဉ္စမနယော၊ တသ္မာ ယော ဧတ္ထ ကေနစိ အသင်္ဂဟိတေန ဓမ္မဝိသေသေန ပုန အသင်္ဂဟိတော ဓမ္မဝိသေသော အသင်္ဂဟိတေန အသင်္ဂဟိတော အသင်္ဂဟိတတာယ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗော စ။ တမေဝ တာဝ ယထာနိဒ္ဓါရိတံ ဒဿေန္တော ‘‘ရူပက္ခန္ဓေန ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓ…ပေ… အသင်္ဂဟိတာ၊ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ ခန္ဓ…ပေ… အသင်္ဂဟိတာတိ အာဟာ’’တိ စတုတ္ထနယေ ဝုတ္တနယာနုသာရေန။ ယထာနိဒ္ဓါရိတဓမ္မဒဿနန္တိ ပါဠိယံ နိဒ္ဓါရိတပ္ပကာရဓမ္မဒဿနံ။ သဟ သုခုမရူပေနာတိ သသုခုမရူပံ၊ တေန သုခုမရူပေန သဒ္ဓိံ ဂဟိတံ ဝိညာဏံ၊ တေန သဟိတဓမ္မသမုဒါယာ သသုခုမ…ပေ… ဒါယာ။ ကေ ပန တေတိ အာဟ ‘‘ဒုက္ခသစ္စာ’’တိအာဒိ။ ကေသဉ္စီတိ နိဗ္ဗာနစက္ခာယတနာဒီနံ။ တီဟိပိ သင်္ဂဟေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏသင်္ဂဟေဟိ တီဟိပိ သင်္ဂဟေဟိ အသင်္ဂါဟကာ ပရိပုဏ္ဏသင်္ဂဟာသင်္ဂါဟကာ။ အဗျာကတဓမ္မသဒိသာ နေဝဒဿနေနနဘာဝနာယပဟာတဗ္ဗနေဝသေက္ခာနာသေက္ခာဒယော။ ဣတရေတိ ရူပက္ခန္ဓာဒယော။ တဗ္ဗိပရိယာယေနာတိ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန၊ တီဟိပိ သင်္ဂဟေဟိ အသင်္ဂဟေတဗ္ဗဿ အတ္ထိတာယ ပရိပုဏ္ဏသင်္ဂဟာသင်္ဂါဟကတ္တာတိ အတ္ထော။

အသင်္ဂါဟကေသု နိဗ္ဗာနံ အန္တောဂဓံ၊ တသ္မာ တံ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃေဟိ အသင်္ဂဟေတဗ္ဗံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘န စ တဒေဝ တဿ အသင်္ဂါဟက’’န္တိ။ ‘‘ဝေဒနာက္ခန္ဓေန ယေ ဓမ္မာ’’တိအာဒယော နဝ ပဉှာ ဒုတိယပဉှာဒယော၊ တေ ပဌမပဉှေန သဒ္ဓိံ ဒသ၊ နာမရူပပဉှာဒယော ပန စတုဝီသတီတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗေပိ စတုတ္တိံသ ဟောန္တီ’’တိ။ ရူပက္ခန္ဓာဒိဝိသေသကပဒန္တိ ‘‘ရူပက္ခန္ဓေနာ’’တိအာဒိနာ အသင်္ဂါဟကတ္တေန ဝိသေသကံ ရူပက္ခန္ဓာဒိပဒံ။ ပုစ္ဆာယာတိ စ ပုစ္ဆနတ္ထန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ရူပက္ခန္ဓေနာ’’တိအာဒိ သဗ္ဗမ္ပိ ဝါ ဝိညာပေတုံ ဣစ္ဆိတဘာဝေန ဝစနံ ပဉှဘာဝတော ပုစ္ဆာ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပဉှာ ပနေတ္ထ…ပေ… စတုတ္တိံသ ဟောန္တီ’’တိ။ တေ ဟိ လက္ခဏတော ဒဿိတာတိ တေ နိဒ္ဓါရိတဓမ္မာ တေနေဝ အသင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတတာယ နိဒ္ဓါရဏသင်္ခါတေန လက္ခဏေန ဒဿိတာ။

တဒေဝါတိ ဧဝ-သဒ္ဒေနာတိ ‘‘တဒေဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဧဝ-သဒ္ဒေန။ ‘‘ယံ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋံ ပဒံ၊ တံ ခန္ဓာဒီဟိ အသင်္ဂဟိတ’’န္တိ ဧတ္ထ ‘‘ခန္ဓာဒီဟေဝါ’’တိ အဝဓာရဏံ နိပ္ပယောဇနံ ပကာရန္တရဿ အဘာဝတော။ ‘‘တီဟိ အသင်္ဂဟော’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ တထာ ‘‘အသင်္ဂဟိတမေဝါ’’တိ သင်္ဂဟိတတာနိဝတ္တနဿ အနဓိပ္ပေတတ္တာ။ တဒေဝါတိ ပန ဣစ္ဆိတံ ဥဒ္ဓဋဿေဝ အသင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတဘာဝဿ အဝဓာရေတဗ္ဗတ္တာတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ကဒါစီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အညဿာတိ အနုဒ္ဓဋဿ။ အနိယတတံ ဒဿေတီတိ ဣဒံ အဝဓာရဏဖလဒဿနံ။ နိယမတောတိ သက္ကာ ဝစနသေသော ယောဇေတုန္တိ ဣဒမ္ပိ ဧဝ-ကာရေန သိဒ္ဓမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ဝုတ္တံ။ ယတော ဟိ ဧဝ-ကာရော၊ တတော အညတ္ထ နိယမောတိ။ ဧဝံပကာရမေဝါတိ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋပ္ပကာရမေဝ၊ ယံ ပကာရံ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋံ၊ တံပကာရမေဝါတိ အတ္ထော။ တဿာတိ အသင်္ဂဟိတဿ။ အညဿာတိ ပုစ္ဆာယ အနုဒ္ဓဋပ္ပကာရဿ။ ဧတေန ယော ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋော တီဟိပိ သင်္ဂဟေဟိ အသင်္ဂဟိတော၊ တဿေဝ ဣဓ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗဘာဝေါ၊ န အညဿာတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋဉှီ’’တိအာဒိ။ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟဝသေန စေတ္ထ ရူပက္ခန္ဓာဒီနံ အညသဟိတတာ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓာဒီနံ အသဟိတတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဝသေသာ ဝေဒနာဒယော တယော ခန္ဓာ နိဗ္ဗာနဉ္စ သကလေန ရူပက္ခန္ဓေန တေသံ သင်္ဂဟော နတ္ထီတိ ‘‘သင်္ဂဟိတာ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ဧကဒေသေန ပန သင်္ဂဟော အတ္ထီတိ ‘‘အသင်္ဂဟိတာ န ဟောန္တီတိ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ရူပဓမ္မာဝါ’’တိ နိယမနံ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋဘာဝါပေက္ခန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ပုစ္ဆာယ…ပေ… အဓိပ္ပာယော’’တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနုဒ္ဓဋာ ဝေဒနာဒယောပိ ဟိ အသင်္ဂဟိတာ ဧဝါ’’တိ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ပဉ္စမနယနိဒ္ဒေသေ။ ပဌမေ နယေတိ ပဌမေ အတ္ထဝိကပ္ပေ။ တထာ ဒုတိယေတိ ဧတ္ထာပိ။ ရူပဝိညာဏေဟီတိ အသုခုမရူပဓမ္မေဟိ ဝိညာဏေန စာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဩဠာရိက…ပေ… အတ္ထော’’တိ အာဟ။ ကထံ ပန ရူပဓမ္မာတိ ဝုတ္တေ ဩဠာရိကရူပဿေဝ ဂဟဏန္တိ အာဟ ‘‘ရူပေကဒေသော ဟိ ဧတ္ထ ရူပဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတော’’တိ။

၁၉၆။ အသင်္ဂါဟကန္တိ ‘‘စက္ခာယတနေန…ပေ… အသင်္ဂဟိတာ’’တိ ဧဝံ အသင်္ဂါဟကဘာဝေန ဝုတ္တံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗဘာဝေန ဝုတ္တမ္ပိ ကာမံ ဝေဒနာဒီဟေဝ စတူဟိ အသင်္ဂဟိတံ၊ တံ ပန န စက္ခာယတနမေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘စက္ခာယတနေန ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယေဟိ ဓမ္မေဟီတိ ခန္ဓာဒီသု ယေဟိ။ သဗ္ဗံ ဓမ္မဇာတံ တေဝ ရူပါဒိကေ ဓမ္မေ ဥဒါနေတိ ပါဠိယံ။ ကသ္မာ ပနေတံ ဥဒါနေတီတိ အာဟ ‘‘သဒိသဝိဿဇ္ဇနာ’’တိအာဒိ။ ပဌမေန ဥဒါနေန။ ဒွေတိ ‘‘ဗာဟိရာ ဥပါဒါ ဒွေ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တံ ဒွေ-သဒ္ဒံ သန္ဓာယာဟ။ တဿ အသင်္ဂဟိတဿ။ ယထာဒဿိတဿာတိ ‘‘ရူပ’’န္တိအာဒိနာ ဒဿိတပ္ပကာရဿ။ ဓမ္မနွယဉာဏုပ္ပာဒနံ နယဒါနံ။ ‘‘ရူပံ ဓမ္မာယတန’’န္တိအာဒီနံ ပဒါနံ ဝသေန ဒွေဝီသပဒိကော ဧသ နယော။

ပဉ္စမနယအသင်္ဂဟိတေနအသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဆဋ္ဌနယော သမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂပဒဝဏ္ဏနာ

၂၂၈။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘သမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂပဒံ ဘာဇေတွာ’’တိ ဧတ္ထ သမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂပဒံ ဘာဇိတံ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗတာယ စ ပဓာနဘူတံ ပစ္စာမဋ္ဌံ၊ န ရူပက္ခန္ဓာဒိပဒန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ယံ လဗ္ဘတိ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ပုန ‘‘ရူပက္ခန္ဓာဒီသု ဟီ’’တိအာဒိနာ တမတ္ထံ ဝိဝရတိ။ တတ္ထ န လဗ္ဘတီတိ ‘‘သမ္ပယုတ္တံ ဝိပ္ပယုတ္တ’’န္တိ ဝါ ဂဟေတုံ န လဗ္ဘတိ၊ အလဗ္ဘမာနမ္ပိ ပုစ္ဆာယ ဂဟိတံ ပဋိက္ခေပေန ဝိဿဇ္ဇေတုံ။ ပဋိက္ခေပေါပိ ဟိ ပုစ္ဆာယ ဝိဿဇ္ဇနမေဝ။ တထာ ဟိ ယမကေ (ယမ။ ၁။ခန္ဓယမက။၅၉-၆၁) ‘‘ယဿ ရူပက္ခန္ဓော နုပ္ပဇ္ဇိတ္ထ၊ တဿ ဝေဒနာက္ခန္ဓော နုပ္ပဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆာယ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇိတံ။ တေန ပနေတ္ထ ရူပဓမ္မေသု သမ္ပယောဂဋ္ဌော န လဗ္ဘတီတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ။ အလဗ္ဘမာနမ္ပိ သမ္ပယောဂပဒံ ဂဟိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ရူပက္ခန္ဓဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီသု။ ဧတေသန္တိ ရူပနိဗ္ဗာနာနံ။ ဝိသဘာဂတာတိ အတံသဘာဂတာ။ ဧကုပ္ပာဒါဒိဘာဝေါ ဟိ သမ္ပယောဂေ သဘာဂတာ၊ န သင်္ဂဟေ ဝိယ သမာနသဘာဂတာ၊ တသ္မာ ဧကုပ္ပာဒါဒိဘာဝရဟိတာနံ ရူပနိဗ္ဗာနာနံ သာ ဧကုပ္ပာဒါဒိတာ ဝိသဘာဂတာ ဝုတ္တာ။ တဒဘာဝတောတိ တဿာ ဝိသဘာဂတာယ ဧကုပ္ပာဒါဒိတာယ အဘာဝတော။ ဝိပ္ပယောဂေါပိ နိဝါရိတော ဧဝ ဟောတိ၊ ဝိသဘာဂေါ ဘာဝေါ ဝိပ္ပယောဂေါတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထောတိ။ ‘‘စတူသုဟီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။ တတ္ထ တေသံ တေဟီတိ စ အရူပက္ခန္ဓေ ဧဝ ပရာမသတိ။ ဝိသဘာဂတာ စ ဟောတိ ရူပနိဗ္ဗာနေသု အဝိဇ္ဇမာနတ္တာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘န စ ရူပေကဒေသဿာ’’တိအာဒိ။ တေနေဝါတိ စတုက္ခန္ဓသဘာဂတ္တာ ဧဝ။

တီဟိ ဝိညာဏဓာတူဟီတိ ဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏဓာတူဟိ ဝိပ္ပယုတ္တေ အနာရမ္မဏမိဿကေ ရူပဓမ္မမိဿကေ ဓမ္မေ ဒီပေတိ ရူပဘဝေါတိ ယောဇနာ။ ပဉ္စဟီတိ စက္ခုဝိညာဏာဒီဟိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏဓာတူဟိ။ ဧကာယ မနောဓာတုယာ။ န သမ္ပယုတ္တေတိ န သမ္ပယုတ္တေ ဧဝ။ တထာ ဟိ ‘‘ဝိပ္ပယုတ္တေ အဟောန္တေ သတ္တဟိပိ သမ္ပယုတ္တေ သတ္တပိ ဝါ တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနာတိ ဝိပ္ပယုတ္တတာပဋိက္ခေပေန။ တာဟီတိ သတ္တဝိညာဏဓာတူဟိ။ သမ္ပယုတ္တေ ဒီပေန္တီတိ သမ္ပယုတ္တေ ဒီပေန္တိယေဝ၊ န သမ္ပယုတ္တေ ဧဝါတိ ဧဝမဝဓာရဏံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သမ္ပယုတ္တေ ဝေဒနာဒိကေ။ သမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တဘာဝေဟိ နဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံယေဝ ဝိညာဏဓာတုသတ္တကံ။ သမ္ပယုတ္တဘာဝေန နဝတ္တဗ္ဗာနိ သမ္ပယုတ္တနဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ဘိန္နသန္တာနိကာနိ၊ နာနာက္ခဏိကာနိ စ အရူပါနိပိ ဓမ္မဇာတာနိ။ အနာရမ္မဏမိဿကသဗ္ဗဝိညာဏဓာတုတံသမ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာယတနာဒိပဒေဟိ ဒီပေတဗ္ဗာ၊ အနာရမ္မဏမိဿကသဗ္ဗဝိညာဏဓာတုယော အစေတသိကာဒိပဒေဟိ ဒီပေတဗ္ဗာ၊ တဒုဘယသမုဒါယာ ဒုက္ခသစ္စာဒိပဒေဟိ ဒီပေတဗ္ဗာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယဒိ ဧဝန္တိ ယဒိ အနာရမ္မဏမိဿာနံ ဓမ္မာနံ ဝိပ္ပယောဂေါ နတ္ထိ။ အနာရမ္မဏမိဿောဘယဓမ္မာတိ ရူပနိဗ္ဗာနသဟိတသဗ္ဗဝိညာဏဓာတုတံသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ။ ခန္ဓာဒီဟေဝါတိ ခန္ဓာယတနဓာတူဟိ ဧဝ၊ န အရူပက္ခန္ဓမတ္တေန။ အရူပက္ခန္ဓေယေဝ ပန သန္ဓာယ ‘‘တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ နာယံ ဒေါသောတိ ဒဿေတိ။ တဒေကဒေသာတိ ‘‘အနာရမ္မဏမိဿာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တဓမ္မသမုဒါယဿ ဧကဒေသာ။ တဒေကဒေသညသမုဒါယာတိ တဿေဝ ယထာဝုတ္တဿ သမုဒါယဿ ဧကဒေသာ ဟုတွာ အညေသံ အဝယဝါနံ ရူပက္ခန္ဓာဒီနံ သမုဒါယဘူတာ။ ဝိဘာဂါဘာဝတောတိ ဘေဒါဘာဝတော။ ဘေဒေါတိ စေတ္ထ အစ္စန္တဘေဒေါ အဓိပ္ပေတော။ န ဟိ သမုဒါယာဝယဝါနံ သာမညဝိသေသာနံ ဝိယ အစ္စန္တဘေဒေါ အတ္ထိ ဘေဒါဘေဒယုတ္တတ္တာ။ တေသံ အစ္စန္တဘေဒမေဝ ဟိ သန္ဓာယ ‘‘သမုဒါယန္တောဂဓာနံ ဧကဒေသာနံ န ဝိဘာဂေါ အတ္ထီ’’တိ သင်္ဂဟေပိ ဝုတ္တံ။ တေနာတိ အဝိဘာဂသဗ္ဘာဝတော သဘာဂဝိသဘာဂတ္တာဘာဝေန။ တေသန္တိ အနာရမ္မဏမိဿကသဗ္ဗဝိညာဏဓာတုအာဒီနံ ။ တေ စ အကုသလာဗျာကတာ။ တေသန္တိ ကုသလာကုသလာဗျာကတဓမ္မာနံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဝိဘတ္တသဘာဝါနံ န တေသံ သမုဒါယေကဒေသာဒိဘာဝေါ၊ တသ္မာ။ ယသ္မာ ပန ကုသလာဒယော ဧဝ ခန္ဓာဒယောတိ ခန္ဓာဒိအာမသနေန သမုဒါယေကဒေသာဒိဘာဝေါ အာပန္နော ဧဝါတိ ဝုတ္တနယေန ဝိပ္ပယောဂါဘာဝေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘ခန္ဓာဒီနိ အနာမသိတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ တေသန္တိ ကုသလာဒီနံ။ အညမညဝိပ္ပယုတ္တတာ ဝုတ္တာ ‘‘ကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိအာဒိနာ။ သဗ္ဗေသူတိ ဒုတိယာဒိသဗ္ဗပဉှေသု။

ဆတ္တိံသာယ ပိဋ္ဌိဒုကပဒေသု ဝီသတိ ဒုကပဒါနိ ဣမသ္မိံ နယေ လဗ္ဘန္တိ၊ အဝသိဋ္ဌာနိ သောဠသေဝါတိ အာဟ ‘‘သောဠသာတိ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ တတော ဧဝ ‘‘တေဝီသပဒသတ’’န္တိ ဧတ္ထ ‘‘တေဝီသ’’န္တိ ဣဒဉ္စ ‘‘ဧကဝီသ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗပဉှေသု။ ဧကကာလေကသန္တာနာနံ ဘိန္နကာလဘိန္နသန္တာနာနဉ္စ အနေကေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒါယဘူတာ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာယတနဓမ္မဓာတုယောတိ အာဟ ‘‘ကာလသန္တာန…ပေ… ဓာတူန’’န္တိ။ ဧကဒေသသမ္မိဿာတိ စိတ္တိဒ္ဓိပါဒါဒိနာ အတ္တနော ဧကဒေသေနေဝ ခန္ဓန္တရာဒီဟိ သမ္မိဿာ ဣဒ္ဓိပါဒါဒယော၊ အနာရမ္မဏေဟိ ရူပနိဗ္ဗာနေဟိ စ အသမ္မိဿာ။ သမာနကာလသန္တာနေဟီတိ ဧကကာလသန္တာနေဟိ ကာလသန္တာနဘေဒရဟိတေဟိ ဧကဒေသန္တရေဟိ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာဒီနံ ဧကဒေသန္တရေဟိ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာဒီနံ ဧကဒေသဝိသေသဘူတေဟိ သတိပဋ္ဌာနသမ္မပ္ပဓာနသညာက္ခန္ဓာဒီဟိ ဝိဘတ္တာ ဧဝ သမုဒယသစ္စာဒယော သမ္ပယောဂီဝိပ္ပယောဂီဘာဝေန၊ ရူပက္ခန္ဓာဒယော ဝိပ္ပယောဂီဘာဝေန ဂဟိတာတိ ယောဇနာ။ တေဟိ သမုဒယသစ္စာဒီဟိ။ တေ သညာက္ခန္ဓာဒယော။ ကေဟိစိ သဟုပ္ပဇ္ဇနာရဟေဟိ ဧကဒေသန္တရေဟိ ဝိဘတ္တေဟိ။ န ဟိ သင်္ခါရက္ခန္ဓာဒိပရိယာပန္နတ္တေပိ သမုဒယသစ္စာဒယော မဂ္ဂသစ္စာဒီဟိ သမ္ပယောဂံ လဘန္တိ။ တေသန္တိ ဝေဒနာက္ခန္ဓသညာက္ခန္ဓာဒီနံ။ ဧကုပ္ပာဒါ…ပေ… ဝိသဘာဂတာ စာတိ ဧကုပ္ပာဒါဒိတာသင်္ခါတာ ယထာရဟံ သဘာဂတာ ဝိသဘာဂတာ စ။ တေန ယထာဝုတ္တကာရဏေန သမ္ပယောဂဿ ဝိပ္ပယောဂဿ စ လဘနတော။

ဘိန္နကာလာနံ သမုဒါယီနံ သမုဒါယာ ဘိန္နကာလသမုဒါယာ။ ဝတ္တမာနာ စ ဧကသ္မိံ သန္တာနေ ဧကေကဓမ္မာ ဝတ္တန္တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧတဒေဝ၊ တသ္မာ။ တေသံ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီနံ ဝိဘဇိတဗ္ဗဿ ဧကဒေသဘူတဿ အဘာဝတော။ သုခိန္ဒြိယာဒီနိ ဝေဒနာက္ခန္ဓေကဒေသဘူတာနိပိ။ တေန ဝိဘာဂါကရဏေန ။ ယဒိ သမာနကာလဿ ဝိဘဇိတဗ္ဗဿ အဘာဝတော စက္ခုဝိညာဏဓာတာဒယော ဝိညာဏက္ခန္ဓဿ ဝိဘာဂံ န ကရောန္တိ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘စက္ခုဝိညာဏဓာတု…ပေ… မနောဝိညာဏဓာတု သောဠသဟိ ဓာတူဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘ခန္ဓာယတန…ပေ… ဝိပ္ပယုတ္တာတိ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဧဝမေဝန္တိ ယထာ ဓာတုဝိဘာဂေန ဝိဘတ္တဿ ဝိညာဏဿ၊ ဧဝမေဝံ။

၂၃၅။ တံသမ္ပယောဂီဘာဝန္တိ တေဟိ ခန္ဓေဟိ သမ္ပယောဂီဘာဝံ။ ယထာ ဟိ သမာနကာလသန္တာနေဟိ ဧကစိတ္တုပ္ပာဒဂတေဟိ ဝေဒနာသညာဝိညာဏက္ခန္ဓေဟိ သမုဒယသစ္စဿ သမ္ပယုတ္တတာ၊ ဧဝံ ဘိန္နသန္တာနေဟိ ဘိန္နကာလေဟိ စ တေဟိ တဿ ဝိပ္ပယုတ္တတာတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ တံဝိပ္ပယောဂီဘာဝံ…ပေ… န ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဝိသဘာဂတာနိဗန္ဓဿ ဝိဘာဂဿ အဘာဝေန အဝိဘာဂေဟိ တေဟိ တီဟိ ခန္ဓေဟိ။ ဝိဘာဂေ ဟီတိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။ ဝိဘာဂရဟိတေဟီတိ သမာနကာလသန္တာနေဟိ ဧကစိတ္တုပ္ပာဒဂတတ္တာ အဝိဘတ္တေဟိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ န ယုတ္တံ ဝိပ္ပယုတ္တန္တိ ဝတ္တုံ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဇ္ဇမာနေဟိ…ပေ… ဘာဝတော’’တိ။ တတ္ထ ဝိဇ္ဇမာနဿ သမာနဿ သမာနဇာတိကဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ ဝိဇ္ဇမာနံ ရူပါရူပံ အညမညဿ ဝိသဘာဂံ န ဟောတိ။ အနုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ ဝိယာတိ ဣဒံ ဝိသဒိသုဒါဟရဏဒဿနံ။ ယထာ ‘‘အနုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ’’တိ အနာဂတကာလံ ဝုစ္စတီတိ အာမဋ္ဌကာလဘေဒံ၊ ဧဝံ ယံ အာမဋ္ဌကာလဘေဒံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗံ ဒေသနာယ ဒေသေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိဇ္ဇမာနဿေဝ ဝိဇ္ဇမာနေန သမ္ပယောဂေါ၊ သမ္ပယောဂါရဟဿေဝ စ ဝိပ္ပယောဂေါတိ အတ္ထိဘာဝသန္နိဿယာ သမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တတာတိ အာဟ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဘာဝံ နိဿာယာ’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘အဝိဇ္ဇမာနဿာ’’တိအာဒိ။ တဉ္စာတိ ဥဒ္ဓရဏံ။

ဝိဘာဂရဟိတေဟီတိ ဝိသဘာဂတာဘာဝတော အဝိဘာဂေဟိ။ အနာမဋ္ဌကာလဘေဒေတိ အနာမဋ္ဌကာလဝိသေသေ။ အဝိဇ္ဇမာနဿ…ပေ… သမ္ပယောဂေါ နတ္ထီတိ ဧတေန ပါရိသေသတော ဝိဇ္ဇမာနဿ စ ဝိဇ္ဇမာနေန သမ္ပယောဂေါ ဒဿိတော။ အဝိဇ္ဇမာနတာဒီပကေ ဘေဒေ ဂဟိတေတိ ယထာဂဟိတေသု ဓမ္မေသု တေဟိ ဝိပ္ပယောဂီနံ အဝိဇ္ဇမာနဘာဝဒီပကေ တေသံယေဝ ဝိသေသေ ‘‘အရူပဘဝေါ ဧကေန ခန္ဓေန ဒသဟာယတနေဟိ သောဠသဟိ ဓာတူဟိ ဝိပ္ပယုတ္တော’’တိအာဒိနာ (ဓာတု။ ၂၄၆) ဂဟိတေ တေနေဝ ရုပ္ပနာဒိနာ ဘေဒေန တေသံ အညမညံ ဝိသဘာဂတာပိ ဂဟိတာ ဧဝါတိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဘေဒေ ပန အဂ္ဂဟိတေ တေန တေန ဂဟဏေနာတိ ယထာဝုတ္တေ အဝိဇ္ဇမာနတာဒီပကေ ဝိသေသေ၊ ဝိသဘာဂေ ဝါ အဂ္ဂဟိတေ ‘‘ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော တီဟိ ခန္ဓေဟိ ဧကေနာယတနေန သတ္တဟိ ဓာတူဟိ သမ္ပယုတ္တော’’တိအာဒိနာ တေန တေန ဂဟဏေန သဘာဂတာဒီပနေန ဝိသဘာဂတာယ အဂ္ဂဟိတတ္တာ သဘာဂတာဝ ဟောတိ။ တထာ စ သတိ သဘာဂတ္တေ ကာ ပနေတ္ထ သဘာဂတာတိ အာဟ ‘‘ဝိဇ္ဇမာနတာယ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ တဿာတိ သဘာဂတာယ။ တသ္မာတိ ဝိသဘာဂတာယ အလဗ္ဘမာနတ္တာ၊ သဘာဂတာယ စ လဗ္ဘမာနတ္တာ။

၂၆၂။ ဝိတက္ကော ဝိယာတိ သဝိတက္ကသဝိစာရေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဝိတက္ကော ဝိယ။ သော ဟိ ဝိတက္ကရဟိတတ္တာ အဝိတက္ကော ဝိစာရမတ္တော စ။ တေနာဟ ‘‘ကောဋ္ဌာသန္တရစိတ္တုပ္ပာဒေသု အလီနာ’’တိ။ တတော ဧဝ သော အပ္ပဓာနော၊ ဒုတိယဈာနဓမ္မာ ဧဝေတ္ထ ပဓာနာတိ အာဟ ‘‘ယေ ပဓာနာ’’တိ။ တေနေဝါတိ သဝိတက္ကသဝိစာရေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဝိတက္ကဿ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တဂ္ဂဟဏေန ဣဓ အဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ ဝိတက္ကတ္တိကေ ဒုတိယရာသိယေဝ စ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ အနန္တရနယေတိ သမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒနိဒ္ဒေသေ။ သမုဒယသစ္စေန သမာနဂတိကာ သဒိသပ္ပဝတ္တိကာ။ ဣတီတိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ တေ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ဓမ္မာ န ဂဟိတာ၊ သမုဒယသစ္စံ ဝိယ န ဒေသနာရုဠှာ။ န သဝိတက္ကသဝိစာရေဟိ သမာနဂတိကာတိ ယောဇနာ။ ယဒိ ဟိ တေ သဝိတက္ကသဝိစာရေဟိ သမာနဂတိကာ သိယုံ၊ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ သမ္ပယုတ္တာ၊ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ တေ ဓမ္မာ န ကေဟိစိ ခန္ဓေဟိ၊ န ကေဟိစိ အာယတနေဟိ၊ ဧကာယ ဓာတုယာ ဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယုံ။ ယသ္မာ ပန တေ သမုဒယသစ္စေန သမာနဂတိကာ။ ယထာ ဟိ ယေ သမုဒယသစ္စေန သမ္ပယုတ္တေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ တေသံ ကေဟိစိ ဝိပ္ပယောဂံ ဝတ္တုံ န သက္ကာ၊ ဧဝံ တေဟိပိ ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘သမုဒယသစ္စာဒီနီ’’တိအာဒိ။ ဒသမော…ပေ… ဝုတ္တောတိ ဧတ္ထ ဒသမနယေ တေဟိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာနံ သောဠသဟိ ဓာတူဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဝုတ္တော၊ ဩသာနနယေ တေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာနံ အဋ္ဌာရသဟိ ဓာတူဟိ သင်္ဂဟော စ ဝုတ္တောတိ တသ္မာ န တေ သဝိတက္ကသဝိစာရေဟိ သမာနဂတိကာတိ ဒဿေတိ။

ဝိတက္ကသဟိတေသူတိ သဟဝိတက္ကေသု။ တေသူတိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေသု သဟ ဝိတက္ကေန ဒုတိယဇ္ဈာနဓမ္မေသု၊ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ’’တိ ဂဟိတေသု ဝုတ္တေသူတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗေပိ တေတိ ဒုတိယဇ္ဈာနဓမ္မာ ဝိတက္ကော စာတိ သဗ္ဗေပိ တေ ဓမ္မာ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ တထာ ဟိ သမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂပဒနိဒ္ဒေသေ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ဓမ္မာ ဧကေန ခန္ဓေန ဧကေနာယတနေန ဧကာယ ဓာတုယာ ကေဟိစိ သမ္ပယုတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧကေန ခန္ဓေနာတိ သင်္ခါရက္ခန္ဓေန။ သော ဟိ သမုဒါယောတိ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ဓမ္မာ’’တိ ဝုတ္တဓမ္မသမုဒါယော။ နနု ဝိတက္ကောပေတ္ထ ဓမ္မသင်္ဂဟံ ဂတော၊ သော စ ဝိစာရတော အညေနပိ သမ္ပယုတ္တောတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘န ဟိ တဒေကဒေသဿ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ ယထာတိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ ဣဒ္ဓိပါဒနိဒဿနေန ဝိဘာဝေတိ။ တဿတ္ထော – ယထာ ဣဒ္ဓိပါဒသမုဒါယဿ ဧကဒေသဘူတာနံ ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒါဒီနံ တီဟိ ခန္ဓေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဝုတ္တော၊ တံသမုဒါယဿ န ဟောတိ၊ ဧဝံ ဣဓာပိ ဝိတက္ကဿ အညေဟိ သမ္ပယောဂေါ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တဿ သမုဒါယဿ န ဟောတီတိ။

ယဒိ ဧဝံ ‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေါ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ သမ္ပယုတ္တော’’တိအာဒိ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ စေ? နော န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တေသူတိ ဣဒ္ဓိပါဒေသု။ သမုဒါယဿာတိ ဣဒ္ဓိပါဒသမုဒါယဿ။ တေဟိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ သမ္ပယုတ္တတာ ဝုတ္တာ ‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေါ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ သမ္ပယုတ္တော’’တိအာဒိနာ။ တေနာတိ ဝိစာရေန။ န ဟီတိအာဒိနာ ယထာဓိဂတဓမ္မာနံ သမ္ပယုတ္တတာယ နဝတ္တဗ္ဗာဘာဝံ ဥဒါဟရဏဒဿနဝသေန ဝိဘာဝေတိ။ ကေစိ ဝိစိကိစ္ဆာ တံသဟဂတာ စ မောဟဝဇ္ဇာ မောဟေန သမ္ပယုတ္တာ၊ ကေစိ အသမ္ပယုတ္တာ။ မောဟေနာတိ ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတမောဟမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဣတိ ဣမိနာ ကာရဏေန န သမုဒါယော တေန မောဟေန သမ္ပယုတ္တော။ အညော ကောစိ ဓမ္မော ဟေတုဘာဝေါ နာပိ အတ္ထိ၊ ယေန ဟေတုနာ သော ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကောတိ ဝုတ္တော သမုဒါယော။ ဧဝန္တိ ဣမိနာ နယေန ‘‘ဘာဝနာ…ပေ… ယောပိ သမ္ပယုတ္တာ’’တိ နဝတ္တဗ္ဗတာယ နိဒဿေတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဧဝန္တိ ယထာ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗဟေတုကသမုဒါယဿ သမ္ပယုတ္တတာ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဧဝံ ယေန ဓမ္မေန အဝိတက္က…ပေ… သိယာ၊ တံ န နတ္ထိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေသု ကောစိပိ ဝိစာရေန အသမ္ပယုတ္တော နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ တေတိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ဓမ္မာ။ ဧကဓမ္မေပိ…ပေ… ကတော ယထာ ‘‘အပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ အသင်္ခတာ ဓမ္မာ’’တိ။

ဆဋ္ဌနယသမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သတ္တမနယော သမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ

၃၀၆။ တေဟိ သမုဒယသစ္စာဒီဟိ ခန္ဓတ္တယခန္ဓေကဒေသာဒိကေ သမ္ပယုတ္တေ သတိပိ၊ သမ္ပယုတ္တေဟိ စ ဝိပ္ပယုတ္တေ ရူပနိဗ္ဗာနာဒိကေ တဒညဓမ္မေ သတိပိ ဝိပ္ပယောဂါဘာဝတော။ သင်္ခေပေန ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန ဒဿေတုံ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတော လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒတော အညဓမ္မာနံ အဝသိဋ္ဌာနံ ကုသလာကုသလာဗျာကတဓမ္မာနံ ခန္ဓာဒီသု ကေနစိ ဝိပ္ပယောဂေါ န ဟိ အတ္ထိ ခန္ဓပဉ္စကာဒီနံ သင်္ဂဏှနတော တေသံ။ တေ ဧဝ စိတ္တုပ္ပာဒါတိ တေ လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒါ ဧဝ။ တဒညဓမ္မာနန္တိ တဒညဓမ္မာနမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာတိ ဣမိနာ န စ တေ ဧဝ ဓမ္မာ အဍ္ဎဒုတိယာယတနဓာတုယော၊ အထ ခေါ တေ စ တတော အညေ စာတိ ဣမမတ္ထံ ဥပသံဟရတိ။

နနု တဒညဘာဝတော ဧဝ တေဟိ ဣတရေသံ ဝိပ္ပယောဂေါ သိဒ္ဓါတိ အာဟ ‘‘န စာ’’တိအာဒိ။ တဒညသမုဒါယေဟီတိ တတော လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒတော အညသမုဒါယေဟိ အညေ လောဘသဟဂတာ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ န ဟောန္တိ။ ကသ္မာ? သမုဒါယေ…ပေ… ဝိပ္ပယောဂါဘာဝတော။ တဿတ္ထော – သမုဒါယေန လောဘသဟဂတတဒညဓမ္မရာသိနာ ဧကဒေသာနံ လောဘသဟဂတဓမ္မာနံ ဝိပ္ပယောဂါဘာဝတော၊ တထာ ယေ ဧကဒေသာ ဟုတွာ အညေသံ အဝယဝါနံ သမုဒါယဘူတာ၊ တေသဉ္စ သမုဒါယေန ဝိပ္ပယောဂါဘာဝတောတိ။ အနေန သမုဒါယေန အဝယဝဿ သမုဒါယဿ အဝယဝေန စ တဿ န ဝိပ္ပယောဂေါ၊ အဝယဝဿေဝ ပန အဝယဝေနာတိ ဒဿေတိ။ ဧသ နယောတိ ယွာယံ သမုဒယသစ္စေ ဝုတ္တော ဝိဓိ၊ ဧသေဝ မဂ္ဂသစ္စသုခိန္ဒြိယာဒီသု အရူပက္ခန္ဓေကဒေသတ္တာ တေသန္တိ ဒဿေတိ။ နိရဝသေသေသူတိ အဗဟိကတဝိတက္ကေသု။ ဝိတက္ကော ဟိ သမုဒါယတော အဗဟိကတော။ ‘‘သော ဟိ သမုဒါယော’’တိအာဒိကော ဝုတ္တနယော လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘အဂ္ဂဟဏေ ကာရဏံ န ဒိဿတီ’’တိ။

အညေသုပိ သမုဒယသစ္စာဒီသု ဝိဿဇ္ဇနဿ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ယတော သမုဒယသစ္စာဒိ ဣဓ န ဂဟိတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သမ္ပယုတ္တာဓိကာရတော ‘‘အညေနာ’’တိ ပဒံ သမ္ပယုတ္တတော အညံ ဝဒတီတိ အာဟ ‘‘အသမ္ပယုတ္တေန အသမ္မိဿန္တိ အတ္ထော’’တိ။ ဣဒါနိ ဗျတိရေကေနပိ တမတ္ထံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘အဒုက္ခမသုခါ…ပေ… ဂဟိတာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေန လက္ခဏေနာတိ ‘‘အသမ္ပယုတ္တေန အသမ္မိဿ’’န္တိ ဝုတ္တလက္ခဏေန။ စိတ္တန္တိ ‘‘စိတ္တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ’’တိ ပဉှံ ဥပလက္ခေတိ။ သဟယုတ္တပဒေဟိ သတ္တာတိ ‘‘စေတသိကေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ စိတ္တေန သဟယုတ္တေ ဓမ္မေ ဒီပေန္တေဟိ ပဒေဟိ အာဂတာ သတ္တ ပဉှာ။ တိဏ္ဏံ တိကပဒါနမဂ္ဂဟဏေန ဦနောတိ ကတွာ။ ယေ သန္ဓာယ ‘‘တိကေ တယော’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ ပန ဝေဒနာပီတိတ္တိကေသု ပစ္ဆိမံ၊ ဝိတက္ကတ္တိကေ ပဌမန္တိ ပဒတ္တယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃၀၉။ ဥဒ္ဓဋပဒေန ပကာသိယမာနာ အတ္ထာ အဘေဒေါပစာရေန ‘‘ဥဒ္ဓဋပဒ’’န္တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘ဥဒ္ဓဋပဒေန သမ္ပယုတ္တေဟီ’’တိ။ တေန စ ယထာဝုတ္တေန ဥဒ္ဓဋပဒေန။ မနေန ယုတ္တာတိ ဧတ္ထ မနနမတ္တတ္တာ မနောဓာတု ‘‘မနော’’တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘မနောဓာတုယာ ဧကန္တသမ္ပယုတ္တာ’’တိ။

သတ္တမနယသမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အဋ္ဌမနယော ဝိပ္ပယုတ္တေနသမ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ

၃၁၇။ ရူပက္ခန္ဓေန ဝိပ္ပယုတ္တာ နာမ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ၊ တေသံ အညေဟိ သမ္ပယောဂေါ နာမ နတ္ထိ တာဒိသဿ အညဿ သမ္ပယောဂိနော အဘာဝတော။ သမုဒါယဿ စ ဧကဒေသေန သမ္ပယောဂေါ နတ္ထီတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီဟိ ဝိပ္ပယုတ္တံ ရူပံ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ တဿ ကေနစိ သမ္ပယောဂေါ နတ္ထေဝါတိ အာဟ ‘‘ရူပက္ခန္ဓာဒီဟိ…ပေ… နတ္ထီ’’တိ။ တေနာတိ ‘‘ရူပက္ခန္ဓေန ယေ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိအာဒိဝစနေန။

အဋ္ဌမနယဝိပ္ပယုတ္တေနသမ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ နဝမနယော သမ္ပယုတ္တေနသမ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ

၃၁၉။ ‘‘သမာသပဒံ ဣဒ’’န္တိ ဝတွာ အယံ နာမ သမာသောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဿ ခန္ဓာဒိနော’’တိအာဒိမာဟ၊ ယဿ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒိနောတိ အတ္ထော။ ယံ ဣဓ သမ္ပယုတ္တံ ဝုတ္တန္တိ ဣမသ္မိံ နဝမနယေ ယံ ဓမ္မဇာတံ သမ္ပယုတ္တန္တိ ဝုတ္တံ။ ရူပက္ခန္ဓာဒီသု အရဏန္တေသု အဗ္ဘန္တရဗာဟိရမာတိကာဓမ္မေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ တဉှိ ဓမ္မဇာတံ အတ္တနာ သမ္ပယုတ္တေန ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒိနာ သယံ သမ္ပယုတ္တန္တိ နိဒ္ဓါရိတံ။ အယောဂေါတိ အသမ္ပယောဂေါ။ ဝက္ခတိ ဒသမနယေ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘ရူပက္ခန္ဓေန ဝေဒနာဒယော ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ တေဟိ ရူပက္ခန္ဓော ဝိပ္ပယုတ္တော’’တိ ဝတွာ နိဗ္ဗာနံ ကထန္တိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘နိဗ္ဗာနံ ပန သုခုမရူပဂတိကမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘မနာယတနံ ဧကေနာယတနေန ဧကာယ ဓာတုယာ ကေဟိစိ ဝိပ္ပယုတ္တ’’န္တိ ဧတ္ထ ဟိ ယထာ သုခုမရူပံ ဝိယ သရူပတော အနုဒ္ဓဋမ္ပိ နိဗ္ဗာနံ ကေဟိစီတိပဒေန ဂဟိတမေဝ ဟောတီတိ ဧဒိသေသု ဌာနေသု နိဗ္ဗာနံ သုခုမရူပဂတိကန္တိ ဝိညာယတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘ရူပမိဿကေဟိ ဝါ’’တိ ဧတေန အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာဒီဟိ နိဗ္ဗာနမိဿကေဟိပိ အသမ္ပယောဂေါ ဝုတ္တော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဝိကလစတုက္ခန္ဓသင်္ဂါဟကေဟိ ပဒေဟိ သဟဝတ္တိနော အညဿ သမ္ပယောဂိနော အဘာဝတော အတီတာနာဂတေဟိ စ သမ္ပယောဂေါ နတ္ထေဝါတိ တဿ အယုဇ္ဇမာနတံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝတ္တမာနာနမေဝ…ပေ… အရူပဘဝါဒီဟီတိ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ ဣတရေတိ ယေ သမ္ပယောဂံ လဘန္တိ၊ ကေ ပန တေ ရူပေန အသမ္မိဿာ အရူပေကဒေသဘူတာ။ တေနာဟ ‘‘ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒယော’’တိ။

နဝမနယသမ္ပယုတ္တေနသမ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဒသမနယော ဝိပ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ

၃၅၃။ ယေ ဝိပ္ပယုတ္တေန ဝိပ္ပယုတ္တဘာဝေန ပါဠိယံ အဂ္ဂဟိတာ၊ တေသု ကေစိ ဝိပ္ပယုတ္တဿ ဓမ္မန္တရဿ အဘာဝတော ကေစိ ခန္ဓာဒီဟိ ဝိပ္ပယောဂဿေဝ အသမ္ဘဝတောတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဓမ္မာယတနာဒိဓမ္မာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပာဒဂတဓမ္မဘာဝတောတိ ဣမိနာ ဘိန္နကာလတာဒိဝိသေသဝတော အရူပက္ခန္ဓဿ ဝိပ္ပယုတ္တဿ ဓမ္မန္တရဿ အဘာဝမာဟ၊ အနာရမ္မဏမိဿကဘာဝတောတိ ဣမိနာ ပန သဗ္ဗဿပိ။ ကာမဘဝေါ ဥပပတ္တိဘဝေါ သညီဘဝေါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေါတိ ဣမေ စတ္တာရော မဟာဘဝါ။ ဝိပ္ပယောဂါဘာဝတောတိ ဝိပ္ပယောဂါသမ္ဘဝတော။ န ဟိ ယေ ဒုက္ခသစ္စာဒီဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ တေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာနံ တေသံယေဝ ဒုက္ခသစ္စာဒီနံ ခန္ဓာဒီသု ကေနစိ ဝိပ္ပယောဂေါ သမ္ဘဝတိ။

ဒသမနယဝိပ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဧကာဒသမနယော သင်္ဂဟိတေနသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ

၄၀၉။ တေတိ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာ။ သေသေဟီတိ အဝသိဋ္ဌေဟိ ဝေဒနာသညာဝိညာဏက္ခန္ဓေဟိ။ ‘‘ဧတေန သဟ သမ္ဗန္ဓော’’တိ ဣမိနာ ပဒါနံ သမ္ဗန္ဓဒဿနမုခေန ‘‘သမုဒယသစ္စေန ယေ ဓမ္မာ သမ္ပယုတ္တာ’’တိ ပါဠိယာ အတ္ထဝိဝရဏံ ပါကဋတရံ ကတွာ ကေဟိစီတိပဒဿတ္ထံ ကာတုံ ‘‘ကေဟိစီတိ ဧတဿ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ အတ္ထံ ဒဿေတုံ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိသေသေတွာတိ ဧတ္ထ တေသံ ဓမ္မာနံ တဏှာဝဇ္ဇာနံ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာယတနဓမ္မဓာတုပရိယာပန္နတာကိတ္တနံ ဝိသေသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ယတော တေ သမုဒယသစ္စေန ခန္ဓာဒိသင်္ဂဟေန သင်္ဂဟိတာတိ ဝုတ္တာ။ သယံ အတ္တနာ သမ္ပယုတ္တော န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အတ္တဝဇ္ဇေဟီ’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တံ န ဝတ္တဗ္ဗံ စိတ္တေန သမ္ပယုတ္တန္တိပိ၊ စိတ္တေန ဝိပ္ပယုတ္တန္တိပီ’’တိ။ သမ္ပယောဂါရဟေဟီတိ ဝိသေသနံ သုခုမရူပံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဒွေ သန္ဓာယ ကတံ၊ န တဏှာဒိကေ။

ဧကာဒသမနယသင်္ဂဟိတေနသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဒွါဒသမနယော သမ္ပယုတ္တေနသင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ

၄၁၇။ နဝမနယေ သမ္ပယောဂဝိသိဋ္ဌာ သမ္ပယုတ္တာ ဥဒ္ဓဋာ၊ ဒွါဒသမနယေ စ သမ္ပယောဂဝိသိဋ္ဌာ သင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတာတိ ဥဘယတ္ထာပိ သမ္ပယောဂဝိသိဋ္ဌာဝ ဂဟိတာတိ အာဟ ‘‘ဒွါဒသမ…ပေ… လဗ္ဘန္တီ’’တိ။

ဒွါဒသမနယသမ္ပယုတ္တေနသင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ တေရသမနယော အသင်္ဂဟိတေနသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ

၄၄၈။ ယေဟီတိ ရူပက္ခန္ဓဓမ္မာယတနာဒီဟိ။ တီဟိပိ ခန္ဓာယတနာဒိသင်္ဂဟေဟိ။ ပုန ယေဟီတိ အရူပဘဝါဒီဟိ။ ဩဠာရိကာယတနာနေဝ ဟောန္တိ အာယတနဓာတုသင်္ဂဟေဟိပိ အသင်္ဂဟိတတ္တာ။ တေတိ စတုဝေါကာရဘဝါဒယော။ ဝုတ္တာဝသေသာတိ ရူပက္ခန္ဓဓမ္မာယတနာဒီဟိ အဝသိဋ္ဌာ။ သတိပိ အသင်္ဂါဟကတ္တေ တေဟိ အသင်္ဂဟိတာနံ သမ္ပယောဂေါ န သမ္ဘဝတီတိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒယော ဣဓ တေရသမနယေ ဝိဿဇ္ဇနံ န ရုဟန္တိ နာရောဟန္တိ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝေဒနာက္ခန္ဓေန ဟိ ခန္ဓာဒိဝသေန ရူပါရူပဓမ္မာ အသင်္ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ တေသဉ္စ သမ္ပယောဂေါ နာမ နတ္ထီ’’တိ (ဓာတု။ ၄၄၈) အသင်္ဂါဟကာ ဧဝ န ဟောန္တိ အဝိကလပဉ္စက္ခန္ဓာဒိသမုဒါယဘာဝတော။

တေတိ ‘‘ဒုက္ခသစ္စာဒီ’’တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဝုတ္တဓမ္မာ။ အသဗ္ဗ…ပေ… သိယုံ အဝိတက္ကာဝိစာရာဒိဓမ္မာ ဝိယ။ န တေသံ ဝိပ္ပယောဂေါ နတ္ထိ တဗ္ဗိနိမုတ္တဿ စိတ္တုပ္ပာဒဿ သမ္ဘဝတော။ ဝေဒနာက္ခန္ဓေန အသင်္ဂဟိတာနံ အနာရမ္မဏမိဿကတ္တာ န ‘‘ဝိပ္ပယောဂဿ အတ္ထိတာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာ စာဟ ‘‘ရူပါရူပဓမ္မာ အသင်္ဂဟိတာ’’တိ။ ဥဘယာဘာဝတောတိ သမ္ပယောဂဝိပ္ပယောဂါဘာဝတော။ အနာရမ္မဏသဟိတသဗ္ဗဝိညာဏတံဓာတုသမ္ပယုတ္တတဒုဘယဓမ္မာ အစေတသိကစေတသိကလောကိယပဒါဒီနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တေရသမနယအသင်္ဂဟိတေနသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄။ စုဒ္ဒသမနယော ဝိပ္ပယုတ္တေနသင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ

၄၅၆။ ဓမ္မသဘာဝမတ္တတ္တာတိ သဘာဝဓမ္မာနံ ဓမ္မမတ္တတ္တာ အဝတ္ထာဝိသေသမတ္တတ္တာ။

သမုစ္ဆိဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ သမုစ္ဆေဒေါ။ သင်္ဂဟာဒိဝိစာရပရိနိဋ္ဌာနဘူတော စုဒ္ဒသမနယော။ တေနာဟ ‘‘ပရိယောသာနေ နယေ’’တိ။ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗဓမ္မဝိဝိတ္တာ ပုစ္ဆာ မောဃပုစ္ဆာ၊ သာ တထာဘူတာပိ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗဓမ္မာဘာဝဿ ဉာပိကာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘တေသံ ပုစ္ဆာယ မောဃတ္တာ တေ န လဗ္ဘန္တီ’’တိ။ မောဃာ ပုစ္ဆာ ဧတဿာတိ မောဃပုစ္ဆကော။ အဋ္ဌမော နယော တတ္ထ သဗ္ဗပုစ္ဆာနံ မောဃတ္တာ ။ တေန စ သဟာတိ တေန အဋ္ဌမနယေန သဒ္ဓိံ ဣမသ္မိံ ဩသာနနယေ အဋ္ဌမနယေ စ ဩသာနနယေ စ ဧတေ ဓမ္မာယတနာဒယော သဗ္ဗပ္ပကာရေန န လဗ္ဘန္တိ။ ဝိပ္ပယောဂဿပိ အဘာဝါတိ တတ္ထ ကာရဏမာဟ။

စုဒ္ဒသမနယဝိပ္ပယုတ္တေနသင်္ဂဟိတာသင်္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓာတုကထာပကရဏ-အနုဋီကာ သမတ္တာ။