📜

ပဋ္ဌာနပကရဏ-အနုဋီကာ

ဂန္ထာရမ္ဘဝဏ္ဏနာ

ကာမဂုဏာဒီဟီတိ ¶ ¶ ကာမဂုဏဈာနာဘိညာစိတ္တိဿရိယာဒီဟိ။ လဠန္တီတိ လဠိတာနုဘဝနဝသေန ရမန္တိ။ တေသူတိ ကာမဂုဏာဒီသု။ ဝိဟရန္တီတိ ဣရိယာပထပရိဝတ္တနာဒိနာ ဝတ္တန္တိ။ ပစ္စတ္ထိကေတိ ဗာဟိရဗ္ဘန္တရဘေဒေ အမိတ္တေ။ ဣဿရိယံ တတ္ထ တတ္ထ အာဓိပတေယျံ။ ဌာနံ သေဋ္ဌိသေနာပတိယုဝရာဇာဒိဋ္ဌာနန္တရံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပရိဝါရပရိစ္ဆေဒါဒိ သင်္ဂယှတိ။ ပုညယောဂါနုဘာဝပ္ပတ္တာယာတိ ဒါနမယာဒိပုညာနုဘာဝါဓိဂတာယ သမထဝိပဿနာဘာဝနာသင်္ခါတယောဂါနုဘာဝါဓိဂတာယ စ။ ဇုတိယာတိ သရီရပ္ပဘာယ စေဝ ဉာဏပ္ပဘာယ စ။ ဧတ္ထ စ ဒေဝ-သဒ္ဒေါ ယထာ ကီဠာဝိဇိဂိသာဝေါဟာရဇုတိဂတိအတ္ထော၊ ဧဝံ သတ္တိအဘိတ္ထဝကမနတ္ထောပိ ဟောတိ ဓာတုသဒ္ဒါနံ အနေကတ္ထဘာဝတောတိ ‘‘ယဒိစ္ဆိတနိပ္ဖာဒနေ သက္ကောန္တီတိ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိတာမတ္တေန ဘဂဝတော အဘိညာဒီနံ သာဝကေဟိ သာဓာရဏတာဝစနံ၊ သဘာဝတော ပန သဗ္ဗေပိ ¶ ဗုဒ္ဓဂုဏာ အနညသာဓာရဏာယေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘နိရတိသယာယ အဘိညာကီဠာယ၊ ဥတ္တမေဟိ ဒိဗ္ဗဗြဟ္မအရိယဝိဟာရေဟီ’’တိ အာဟ။ စိတ္တိဿရိယသတ္တဓနာဒီနံ ဒါနသင်္ခါတေန သမ္မာပဋိပတ္တိအဝေစ္စပ္ပသာဒသက္ကာရာနံ ဂဟဏသင်္ခါတေနာတိ ယောဇနာ။ ဂဟဏဉ္စေတ္ထ တေသု ဥပလဗ္ဘမာနသမ္မာပဋိပတ္တိအဝေစ္စပ္ပသာဒါနံ တေဟိ ဥပနီယမာနသက္ကာရဿ စ အဘိနန္ဒနံ အနုမောဒနံ သမ္ပဋိစ္ဆနဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မသဘာဝါနုရူပါနုသာသနီဝစနေနေဝ စ ပန သိက္ခာပဒပညတ္တိပိ သင်္ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ဝီတိက္ကမဓမ္မာနုရူပါ အနုသာသနီတိ ကတွာ။ ဉာဏဂတိ ဉာဏေန ဂန္တဗ္ဗဿ ဉေယျဿ အဝဗောဓော။ သမန္နာဂတတ္တာတိ ဣဒံ ‘‘အဘိညာကီဠာယာ’’တိအာဒီသု ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ တထာ သဒေဝကေန လောကေနာတိ ဣဒံ ‘‘ဂမနီယတော’’တိအာဒီသု။ တေ ဒေဝေတိ သမ္မုတိဒေဝါဒိကေ ဒေဝေ။ တေဟိ ဂုဏေဟီတိ အဘိညာဒိဂုဏေဟိ။ ပူဇနီယတရော ဒေဝေါတိ ¶ ဣဒံ ပူဇနီယပရိယာယော အယံ အတိ-သဒ္ဒေါတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အတိရေကတရောတိ အဓိကတရော။ ဥပပတ္တိဒေဝါနန္တိ ဣဒံ တဗ္ဗဟုလတာယ ဝုတ္တံ။ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါပိ ဟိ တတ္ထ ဝိဇ္ဇန္တေဝ၊ တေသုပိ ဝါ လဗ္ဘမာနံ ဥပပတ္တိဒေဝဘာဝမတ္တမေဝ ဂဟေတွာ တထာ ဝုတ္တံ။ ပဋိပက္ခာနံ ဒုဿီလျမုဋ္ဌဿစ္စဝိက္ခေပါနံ၊ သီလဝိပတ္တိအဘိဇ္ဈာဒေါမနဿအဝသိဋ္ဌနီဝရဏာနံ ဝါ။

ဣသီနံ သတ္တမော၊ ဣသီသု သတ္တမောတိ ဒုဝိဓမ္ပိ အတ္ထံ ယောဇေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘စတုသစ္စာဝဗောဓဂတိယာ…ပေ… ဝုတ္တော’’တိ အာဟ။ သပရသန္တာနေသု သီလာဒိဂုဏာနံ ဧသနဋ္ဌေန ဝါ ဣသယော၊ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ။ ဣသိ စ သော သတ္တမော စာတိ ဣသိသတ္တမောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘နာမရူပနိရောဓ’’န္တိ ဧတ္ထ ယံ နာမရူပံ နိရောဓေတဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ယတော ဝိညာဏံ ပစ္စုဒါဝတ္တတီ’’တိ အာဟ။ ဝဋ္ဋပရိယာပန္နဉှိ နာမရူပံ နိရောဓေတဗ္ဗံ။ တသ္မိဉှိ နိရောဓိတေ သဗ္ဗသော နာမရူပံ နိရောဓိတမေဝ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန သတ္တ ဘဝေ ဌပေတွာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ…ပေ… အရဟတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တဿ စရိမဝိညာဏဿ နိရောဓေန ပညာ စ သတိ စ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမန္တိ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တီ’’တိ (စူဠနိ။ အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၆)။ အတိဂမ္ဘီရနယမဏ္ဍိတဒေသနံ သာတိသယံ ပစ္စယာကာရဿ ဝိဘာဝနတော။ သဘာဝတော စ ပစ္စယာကာရော ဂမ္ဘီရော။ ယထာဟ ‘‘အဓိဂတော ခေါ မျာယံ ဓမ္မော ဂမ္ဘီရော’’တိအာဒိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၆၇၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၁၊ ၂။၃၃၇၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၇၂၊ မဟာဝ။ ၇၊ ၈)၊ ‘‘ဂမ္ဘီရော စာယံ၊ အာနန္ဒ ¶ ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၅၊ သံ။ နိ။ ၂။၆၀) စ အာဒိ။ တဿ စာယံ အနန္တနယပဋ္ဌာနဒေသနာ အတိဂမ္ဘီရာဝ။

ဂန္ထာရမ္ဘဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယုဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

သမာနနေတိ သမာနနယနေ၊ သမာဟရဏေ၊ သမာနကရဏေ ဝါ အဋ္ဌကထာဓိပ္ပာယံ။ တတ္ထ ‘‘ဒွေ အနုလောမာနိ ဓမ္မာနုလောမဉ္စ ပစ္စယာနုလောမဉ္စာ’’တိအာဒိနာ ပရတော ဝဏ္ဏယိဿန္တိ။

ပဋ္ဌာနနာမတ္ထောတိ ¶ ‘‘ပဋ္ဌာန’’န္တိ ဣမဿ နာမဿ အတ္ထော၊ တံ ပန ယသ္မာ အဝယဝဒွါရေန သမုဒါယေ နိရုဠှံ၊ တသ္မာ ယထာ အဝယဝေသု ပတိဋ္ဌိတံ၊ တမေဝ တာဝ ဒဿေတုံ ‘‘တိကပဋ္ဌာနာဒီနံ တိကပဋ္ဌာနာဒိနာမတ္ထော’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ အဝယဝါနမေဝ ပဋ္ဌာနနာမတ္ထော နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗော တံသမုဒါယမတ္တတ္တာ ပကရဏဿ။ န ဟိ သမုဒါယော နာမ ကောစိ အတ္ထော အတ္ထီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပဋ္ဌာနံ…ပေ… နာမတ္ထော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဣမဿ ပကရဏဿ…ပေ… သမောဓာနတာ စေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိ။ ဝစနသမုဒါယတ္ထဝိဇာနနေန ဝိဒိတပဋ္ဌာနသာမညတ္ထဿ ဝိတ္ထာရတော ပဋ္ဌာနကထာ ဝုစ္စမာနာ သုခဂ္ဂဟဏာ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧဝဉှိ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ တတ္ထာတိ တာသု နာမတ္ထယထာဝုတ္တသမောဓာနတာသု။ သဗ္ဗသာဓာရဏဿာတိ သဗ္ဗေသံ အဝယဝဘူတာနံ တိကပဋ္ဌာနာဒီနံ သမုဒါယဿ စ သာဓာရဏဿ။ အတ္ထတော အာပန္နံ နာနာဝိဓဘာဝန္တိ ပကာရဂ္ဂဟဏေနေဝ ပကာရာနံ အနေကဝိဓတာ စ ဂဟိတာဝ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ။ ပကာရေဟိ ဌာနန္တိ ဟိ ပဋ္ဌာနံ၊ နာနာဝိဓော ပစ္စယော၊ တံ ဧတ္ထ ဝိဘဇနဝသေန အတ္ထီတိ ပဋ္ဌာနံ၊ ပကရဏံ၊ တဒဝယဝေါ စ။ ဧတသ္မိဉ္စ အတ္ထနယေ သဒ္ဒတောပိ နာနာဝိဓဘာဝသိဒ္ဓိ ဒဿိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ နာနပ္ပကာရာ ပစ္စယတာ၊ နာနပ္ပကာရာနံ ပစ္စယတာ စ နာနပ္ပကာရပစ္စယတာတိ ဥဘယမ္ပိ သာမညနိဒ္ဒေသေန ဧကသေသနယေန ဝါ ဧကဇ္ဈံ ဂဟိတန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကဿပိ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ အာဟ။ အနေကဓမ္မဘာဝတောတိ အနေကေ ဓမ္မာ ဧတဿာတိ အနေကဓမ္မော၊ တဗ္ဘာဝတောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ နာနပ္ပကာရပစ္စယတာတိ ¶ နာနပ္ပကာရပစ္စယဘာဝေါ၊ ယော အဋ္ဌကထာယံ ‘‘နာနပ္ပကာရပစ္စယဋ္ဌော’’တိ ဝုတ္တော။

ကာမံ ဓမ္မသင်္ဂဟာဒီသုပိ အတ္ထေဝ ပစ္စယဓမ္မဝိဘာဂေါ၊ သော ပန တတ္ထ ပစ္စယဘာဝေါ န တထာ တပ္ပရဘာဝေန ဝိဘတ္တော ယထာ ပဋ္ဌာနေတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဧတေန…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ အာဟ။ သာတိသယဝိဘာဂတံ ဣမဿ ပကရဏဿ တထာ တဒဝယဝါနံ။

သဗ္ဗညုတညာဏဿ ယထာဝုတ္တဂမနံ ယဒဓိကရဏံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထာတိ ဝစနသေသော’’တိ။ ဂမနဒေသဘာဝတောတိ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘာဝတော။ အညေဟိ ဂတိမန္တေဟီတိ တီသု ကာလေသု အပ္ပဋိဟတဉာဏာဒီဟိ။ တဿ သဗ္ဗညုတညာဏဿ။

တိဝိဓေန ¶ ပရိစ္ဆေဒေန ဒေသိတေသု ဓမ္မေသု တိကဝေါဟာရောတိ အာဟ ‘‘တိကာနန္တိ တိကဝသေန ဝုတ္တဓမ္မာန’’န္တိ။ တီဏိ ပရိမာဏာနိ ဧတေသန္တိ ဟိ တိကာ။ သမန္တာတိ သမန္တတော သဗ္ဗဘာဂတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အနုလောမာဒီဟိ သဗ္ဗပ္ပကာရေဟိပီ’’တိ။ ဂတာနီတိ ပဝတ္တာနိ။ သမန္တစတုဝီသတိပဋ္ဌာနာနီတိ သမန္တတော အနုလောမာဒိသဗ္ဗဘာဂတော သမောဓာနဝသေန စတုဝီသတိ ပဋ္ဌာနာနိ။ အနုလောမာဒိသဗ္ဗကောဋ္ဌာသတောတိ အနုလောမာဒိစတုကောဋ္ဌာသတော။ တိကာဒိဆဆဘာဝန္တိ တိကာဒိဒုကဒုကပရိယောသာနေဟိ ဆဆဘာဝံ။ တေနာတိ ယထာဝုတ္တဒဿနေန။ ဓမ္မာနုလောမာဒိသဗ္ဗကောဋ္ဌာသတောတိ ပစ္စနီကာဒိဒုကာဒိသဟဇာတဝါရာဒိပစ္စယပစ္စနီယာဒိအာရမ္မဏမူလာဒီနံ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာဝုတ္တတော အညဿ ပကာရဿ အသမ္ဘဝတော ‘‘အနူနေဟိ နယေဟိ ပဝတ္တာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ တာနိ ပန ယထာဝုတ္တာနိ သမန္တပဋ္ဌာနာနိ။ အယဉ္စ အတ္ထဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌကထာဝစနေန အညဒတ္ထု သံသန္ဒတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေနေဝါဟ…ပေ… ဝသေနာ’’တိ။

ဟေတုနောတိ ဟေတုသဘာဝဿ ဓမ္မဿ။ သတိပိ ဟေတုသဘာဝဿ အာရမ္မဏပစ္စယာဒိဘာဝေ သဝိသေသေ တာဝ ပစ္စယေ ဒဿေန္တေန ‘‘အဓိပတိပစ္စယာဒိဘူတဿ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဟေတု ဟုတွာ ပစ္စယော’’တိ ဝုတ္တေ ဓမ္မဿ ဟေတုသဘာဝတာ နိဒ္ဓါရိတာ၊ န ပစ္စယဝိသေသောတိ တဿ အဓိပတိပစ္စယာဒိဘာဝေါ န နိဝါရိတောတိ အာဟ ‘‘ဧတေနပိ သော ဧဝ ဒေါသော အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ တေနာတိ ဟေတုဘာဝဂ္ဂဟဏေန။ ဣဓာတိ ‘‘ဟေတုပစ္စယော’’တိ ဧတ္ထ။ ဓမ္မဂ္ဂဟဏန္တိ အလောဘာဒိဓမ္မဂ္ဂဟဏံ။ သတ္တိဝိသေသော အတ္တနော ဗလံ သတ္တိကာရဏဘာဝေါ၊ ယော ရသောတိပိ ဝုစ္စတိ၊ သွာယံ အနညသာဓာရဏတာယ ဓမ္မတော အနညောပိ ပစ္စယန္တရသမဝါယေယေဝ ¶ လဗ္ဘမာနတ္တာ အညော ဝိယ ကတွာ ဝုတ္တော။ တဿာတိ ဟေတုဘာဝသင်္ခါတဿ သာမတ္ထိယဿ။ ဟေတု ဟုတွာတိ ဧတ္ထာပိ ဟေတုဘာဝဝါစကော ဟေတုသဒ္ဒေါ၊ န ဟေတုသဘာဝဓမ္မဝါစကောတိ အာဟ ‘‘ဟေတု ဟုတွာ ပစ္စယောတိ စ ဝုတ္တ’’န္တိ။

ဧဝဉ္စ ကတွာတိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ပါဠိယာ သမတ္ထေတိ။ ယဒိ ဧဝံ အဋ္ဌကထာယံ ဓမ္မဿေဝ ပစ္စယတာဝစနံ ကထန္တိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိ ¶ ။ တေနေဝ စေတ္ထ အမှေဟိပိ ‘‘ဓမ္မတော အနညောပိ အညော ဝိယ ကတွာ’’တိ စ ဝုတ္တံ။ ယဒိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယော ဟိ ဓမ္မော၊ မူလဋ္ဌေန ဥပကာရကော ဓမ္မော’’တိ စ အာဒီသု ဓမ္မေန ဓမ္မသတ္တိဝိဘာဝနံ ကတံ၊ အထ ကသ္မာ ဣဓ ဟေတုဘာဝေန ပစ္စယောတိ ဓမ္မသတ္တိယေဝ ဝိဘာဝိတာတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဓာပိ ဝါ…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ။ ဓမ္မသတ္တိဝိဘာဝနံ ပနေတ္ထ န သက္ကာ ပဋိက္ခိပိတုန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ အတ္ထော ဧတဿ အတ္ထီတိ အတ္ထော၊ အတ္ထာဘိဓာယိဝစနန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဧတီတိ ဧတဿ အတ္ထော ဝတ္တတီ’’တိ၊ တသ္မာ အတ္ထောတိ အတ္ထဝစနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တဉ္စ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌိတီနံ သာဓာရဏဝစန’’န္တိ။ တဉ္စာတိ ဟိ ‘‘ဝတ္တတီ’’တိ ဝစနံ ပစ္စာမဋ္ဌံ။ အထ ဝါ ဧတီတိ ဧတဿ အတ္ထောတိ ‘‘ဧတီ’’တိ ဧတဿ ပဒဿ အတ္ထော ‘‘ဝတ္တတီ’’တိ ဧတ္ထ ဝတ္တနကိရိယာ။ တဉ္စာတိ တဉ္စ ဝတ္တနံ။ ဧတသ္မိံ ပနတ္ထေ သာဓာရဏဝစနန္တိ ဧတ္ထ ဝစန-သဒ္ဒေါ အတ္ထပရိယာယော ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘ဝုစ္စတီ’’တိ ကတွာ။ ယဒဂ္ဂေန ဥပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော၊ တဒဂ္ဂေန ဌိတိယာပိ ပစ္စယောတိ ကောစိ အာသင်္ကေယျာတိ တဒါသင်္ကာနိဝတ္တနတ္ထံ ဝုတ္တံ ‘‘ကောစိ ဟိ…ပေ… ဟေတုအာဒယော’’တိ။ ဧတ္ထ စ ယထာ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာနံ ဥပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယေ သတိယေဝ ဥပ္ပာဒေါ၊ နာသတိ၊ ဧဝံ တိဋ္ဌန္တာနမ္ပိ ဌိတိပစ္စယဝသေနေဝ ဌာနံ ယထာ ဇီဝိတိန္ဒြိယဝသေန သဟဇာတဓမ္မာနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယေ ပန အရူပဓမ္မာနံ ဌိတိံ ပဋိက္ခိပန္တိ၊ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

ယထာ အဓိကရဏသာဓနော ပတိဋ္ဌတ္ထော ဟေတု-သဒ္ဒေါ၊ ဧဝံ ကရဏသာဓနော ပဝတ္တိအတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဟိနောတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိအာဒိဝစနတော ဟေတူနံ ကမ္မနိဒါနဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတေနာတိ ဟေတုပစ္စယတော အညေနေဝ ကုသလဘာဝသိဒ္ဓိဝစနေန။ ဧကေ အာစရိယာ။ သဘာဝတောဝါတိ ဧတေန ယထာ အညေသံ ရူပဂတံ ဩဘာသေန္တဿ ပဒီပဿ ရူပဂတောဘာသကေန အညေန ပယောဇနံ နတ္ထိ သယံ ဩဘာသနသဘာဝတ္တာ၊ ဧဝံ အညေသံ ကုသလာဒိဘာဝသာဓကာနံ ဟေတူနံ အညေန ကုသလာဒိဘာဝသာဓကေန ¶ ပယောဇနံ နတ္ထိ သယမေဝ ကုသလာဒိသဘာဝတ္တာတိ ဒဿေတိ။ န သဘာဝသိဒ္ဓါ အလောဘာဒီနံ ကုသလာဒိဘာဝေါ ဥဘယသဘာဝတ္တာ တံသမ္ပယုတ္တဖဿာဒီနံ ဝိယာတိ ¶ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိနာ။ သာ ပန အညပဋိဗဒ္ဓါ ကုသလာဒိတာ။

န ကောစိ ဓမ္မော န ဟောတီတိ ရူပါဒိဘေဒေန ဆဗ္ဗိဓေသု သင်္ခတာသင်္ခတပညတ္တိဓမ္မေသု ကောစိပိ ဓမ္မော အာရမ္မဏပစ္စယော န န ဟောတိ၊ သွာယံ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေါ ဟေဋ္ဌာ ဓာတုဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တောယေဝ။

ပုရိမာဘိသင်္ခါရူပနိဿယန္တိ ‘‘ဆန္ဒဝတော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာကာရေန ပုရိမသိဒ္ဓံ စိတ္တာဘိသင်္ခါရကသင်္ခါတံ ဥပနိဿယံ။ စိတ္တေတိ စိတ္တသီသေနာယံ နိဒ္ဒေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ န ဟိ စိတ္တမေဝ တထာဘိသင်္ခရီယတိ၊ အထ ခေါ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မာပိ။ သာဓယမာနာတိ ဝသေ ဝတ္တယမာနာ။ ဝသဝတ္တနဉ္စေတ္ထ တဒါကာရာနုဝိဓာနံ။ ဆန္ဒာဒီသု ဟိ ဟီနေသု မဇ္ဈိမေသု ပဏီတေသု တံတံသမ္ပယုတ္တာပိ တထာ တထာ ပဝတ္တန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဟီနာဒိဘာဝေန တဒနုဝတ္တနတော’’တိ။ တေနာတိ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တာပနေန၊ တေသံ ဝါ ဝသေ ဝတ္တနေန။ တေဟိ ဆန္ဒာဒယော။ အဓိပတိပစ္စယာ ဟောန္တိ အတ္တာဓီနာနံ ပတိဘာဝေန ပဝတ္တနတော။ ဂရုကာတဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ မဟဂ္ဂတဓမ္မလောဘနီယဓမ္မာဒိ။

တဒနန္တရုပ္ပာဒနိယမောတိ တဿ တဿေဝ စိတ္တဿ အနန္တရံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနတံ။ တံတံသဟကာရီပစ္စယဝိသိဋ္ဌဿာတိ တေန တေန အာရမ္မဏာဒိနာ သဟကာရီကာရဏေန တဒုပ္ပာဒနသမတ္ထတာသင်္ခါတံ ဝိသေသံ ပတ္တဿ။ တာယယေဝါတိ ယာ ဝေခါဒါနေ ပုပ္ဖနသမတ္ထတာ ဝေခါပဂမေ လဒ္ဓါကာသာ၊ တာယမေဝ။

ဥပသဂ္ဂဝသေနပိ အတ္ထဝိသေသော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သဒ္ဒတ္ထမတ္တတော နာနာကရဏ’’န္တိ။ ဝစနီယတ္ထတောတိ ဘာဝတ္ထတော။ ဘာဝတ္ထောပိ ဟိ ဝစနဂ္ဂဟဏာနုသာရေန ဝိညေယျတ္တာ ‘‘ဝစနီယော’’တိ ဝုစ္စတိ။ နိရောဓုပ္ပာဒန္တရာဘာဝတောတိ ပုရိမနိရောဓဿ ပစ္ဆိမုပ္ပာဒဿ စ ဗျဝဓာယကာဘာဝတော။ နိရန္တရုပ္ပာဒနသမတ္ထတာတိ ဧတေန နိရောဓာနံ နိရောဓသမကာလုပ္ပာဒဝါဒံ နိဝါရေတိ။ သတိ ဟိ သမကာလတ္တေ ဗျဝဓာနာသင်္ကာ ဧဝ န သိယာ သဏ္ဌာနာဘာဝတော။ ဣဒမိတော ဟေဋ္ဌာ ဥဒ္ဓံ တိရိယန္တိ ဝိဘာဂါဘာဝါ အတ္တနာ ဧကတ္တမိဝ ဥပနေတွာတိ ယောဇနာ။ သဏ္ဌာနာဘာဝေန ဟိ အပ္ပဋိဃဘာဝူပလက္ခဏေန ¶ ဝိဘာဂါဘာဝံ၊ တေန ဧကတ္တမိဝူပနယနံ သုဋ္ဌု အနန္တရဘာဝံ သာဓေတိ၊ သဟာဝဋ္ဌာနာဘာဝေန ပန အနန္တရမေဝ ဥပ္ပာဒနံ။

ဝိဘာဂတော ¶ ဉာဏေန အာကရီယတီတိ အာကာရော၊ ဓမ္မာနံ ပဝတ္တိဘေဒေါ။ နေဝသညာနာသညာယတနဖလသမာပတ္တီနံ နိရောဓုပ္ပာဒါနန္တရတာယာတိ ယောဇနာ။ ပုရိမစုတီတိ အသညသတ္တုပ္ပတ္တိတော ပုရိမစုတိ။ ယဒိ ကာလန္တရတာ နတ္ထိ၊ ကထမိဒံ ‘‘သတ္တာဟံ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပဉ္စ ကပ္ပသတာနိ အတိက္ကမိတွာ’’တိ ဝစနန္တိ အာဟ ‘‘န ဟိ တေသံ…ပေ… ဝုစ္စေယျာ’’တိ။ နနု တေသံ အန္တရာ ရူပသန္တာနော ပဝတ္တတေဝါတိ အနုယောဂံ သန္ဓာယာဟ ‘‘န စ…ပေ… အညသန္တာနတ္တာ’’တိ။ ယဒိ ဧဝံ တေသံ အညဘိန္နသန္တာနံ ဝိယ အညမညူပကာရေနပိ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ စောဒနာယ ဝုတ္တံ ‘‘ရူပါရူပ…ပေ… ဟောန္တီ’’တိ။ တေနေတံ ဒဿေတိ – ယဒိပိ ရူပါရူပဓမ္မာ ဧကသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဝတ္တမာနာ ဝိသေသတော အညမညူပကာရကဘာဝေန ဝတ္တန္တိ၊ အညမညံ ပန ဝိသဒိသသဘာဝတာယ ဝိသုံယေဝ သန္တာနဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဗျဝဓာယကာ န ဟောန္တိ သန္တတိဝသေန မိထု အပရိယာပန္နတ္တာ၊ ယတော ‘‘အညမညံ ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ ဝိသံသဋ္ဌာ’’တိ စ ဝုတ္တန္တိ။ ဥပကာရကော စ နာမ အစ္စန္တံ ဘိန္နသန္တာနာနမ္ပိ ဟောတိယေဝါတိ န တာဝတာ သန္တာနာဘေဒေါတိ ဘိယျောပိ နေသံ ဗျဝဓာယကတာဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ သမာနဇာတိကာနံ စိတ္တုပ္ပာဒါနံ နိရန္တရတာ သုဋ္ဌု အနန္တရဘာဝေန ပါကဋာ၊ န တထာ အသမာနဇာတိကာနန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဇဝနာနန္တရဿ ဇဝနဿ ဝိယ ဘဝင်္ဂါနန္တရဿ ဘဝင်္ဂဿ ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ပစ္စယဘာဝေါ စေတ္ထာတိ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကော။ သော ယေန ဝိသေသေနေတ္ထ ဥပ္ပာဒက္ခဏံ၊ တံ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ အနန္တရပစ္စယာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သမနန္တရပစ္စယံ သင်္ဂဏှာတိ။ ပုရေပစ္ဆာဘာဝါ၊ တဒုပါဒိကာ ဝါ ဥပ္ပာဒနိရောဓာ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တပရိစ္ဆေဒေါ၊ တေန ဂဟိတာနံ ခဏတ္တယပရိယာပန္နာနန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝစနံ အလဘန္တာန’’န္တိ။ ဥပ္ပာဒက္ခဏသမင်္ဂီ ဟိ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ နော စ ဥပ္ပန္နံ၊ ဘင်္ဂက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နော စ ဥပ္ပဇ္ဇမာန’’န္တိ (ယမ။ ၂။စိတ္တယမက။၈၁)။ သောတိ အနန္တရာဒိပစ္စယဘာဝေါ။ အပရိစ္ဆေဒန္တိ ကာလဝသေန ပရိစ္ဆေဒရဟိတံ။ ယတောတိ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တဝသေန ပရိစ္ဆေဒါဘာဝတော။ တေနေဝါတိ ကာလဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဧဝ ဓမ္မာနံ ဂဟဏတော။

ဥပ္ပတ္တိယာ ¶ ပစ္စယဘာဝေန ပါကဋေနာတိ ဣဒံ တဿ နိဒဿနဘာဝနိဒဿနံ။ သိဒ္ဓဉှိ နိဒဿနံ။ ပစ္စယုပ္ပန္နာနန္တိ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တာနံ၊ အတ္တနော ဖလဘူတာနန္တိ ¶ အဓိပ္ပာယော။ သဟဇာတဘာဝေနာတိ သဟ ဥပ္ပန္နဘာဝေန။ အတ္တနာ သဟုပ္ပန္နဓမ္မာနဉှိ သဟုပ္ပန္နဘာဝေန ဥပကာရကတာ သဟဇာတပစ္စယတာ။ တေန ဌိတိက္ခဏေပိ နေသံ ဥပကာရကတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉှိ ‘‘ပကာသဿ ပဒီပေါ ဝိယာ’’တိ နိဒဿနမ္ပိ သုဋ္ဌု ယုဇ္ဇတိ။ ပဒီပေါ ဟိ ပကာသဿ ဌိတိယာပိ ပစ္စယောတိ။

အညမညတာဝသေနေဝါတိ ဣမိနာ သဟဇာတာဒိဘာဝေန အတ္တနော ဥပကာရကဿ ဥပကာရကတာမတ္တံ န အညမညပစ္စယတာ၊ အထ ခေါ အညမညပစ္စယဘာဝဝသေနာတိ လက္ခဏသင်္ကရာဘာဝံ ဒဿေတိ၊ န သဟဇာတာဒိပစ္စယေဟိ ဝိနာ အညမညပစ္စယဿ ပဝတ္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘န သဟဇာတတာဒိဝသေနာ’’တိ။ ယဒိပိ အညမညပစ္စယော သဟဇာတာဒိပစ္စယေဟိ ဝိနာ န ဟောတိ၊ သဟဇာတာဒိပစ္စယာ ပန တေန ဝိနာပိ ဟောန္တီတိ သဟဇာတတာဒိဝိဓုရေနေဝ ပကာရေန အညမညပစ္စယဿ ပဝတ္တီတိ ဒဿေန္တော ‘‘သဟဇာတာဒိ…ပေ… န ဟောတီ’’တိ ဝတွာ တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘န စ ပုရေဇာတ…ပေ… ဟောန္တီ’’တိ အာဟ။ သဟဇာတတာဒီတိ စ အာဒိ-သဒ္ဒေန နိဿယအတ္ထိအဝိဂတာဒီနံ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပထဝီဓာတုယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝ သေသဓာတုယော ဥပါဒါရူပါနိ ဝိယ ယထာသကကိစ္စံ ကရောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဓိဋ္ဌာနာကာရေန ပထဝီဓာတု သေသဓာတူန’’န္တိ။ ဧတ္ထ အဓိဋ္ဌာနာကာရေနာတိ အာဓာရာကာရေန။ အာဓာရာကာရော စေတ္ထ နေသံ သာတိသယံ တဒဓီနဝုတ္တိတာယ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ယတော ဘူတာနိ အနိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဋ္ဌာနာနိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ စက္ခာဒီနမ္ပိ အဓိဋ္ဌာနာကာရေန ဥပကာရကတာ သုဋ္ဌု ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ ယထာဝုတ္တံ တဒဓီနဝုတ္တိယာ ဝိသေသံ မုဉ္စိတွာ အညော စက္ခာဒီသု အဒေသကာနံ အရူပဓမ္မာနံ အဓိဋ္ဌာနာကာရော သမ္ဘဝတိ။ ယဒိပိ ယံ ယံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ယေ ယေ ဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ တေသံ သဗ္ဗေသံ တဒဓီနဝုတ္တိဘာဝေါ၊ ယေန ပန ပစ္စယဘာဝဝိသေသေန စက္ခာဒီနံ ပဋုမန္ဒဘာဝေသု စက္ခုဝိညာဏာဒယော တဒနုဝိဓာနာကာရေနေဝ ပဝတ္တန္တိ၊ သွာယမိဒံ တေသံ တဒဓီနဝုတ္တိယာ သိဒ္ဓါ ဝိသေသောတိ ဝုတ္တော။ ဧဝဉှိ ပစ္စယဘာဝသာမညေ သတိပိ အာရမ္မဏပစ္စယတော နိဿယပစ္စယဿ ဝိသေသော သိဒ္ဓါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သွာယံ ဓာတုဝိဘင်္ဂေ ဝိဘာဝိတောယေဝ။ ခန္ဓာဒယော တံတံနိဿယာနံ ခန္ဓာဒီနန္တိ ‘‘ဥပကာရကာ’’တိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။

ယံ ¶ ¶ ကိဉ္စိ ကာရဏံ နိဿယောတိ ဝဒတိ၊ န ဝုတ္တလက္ခဏူပပန္နမေဝ။ ဧတေန ပစ္စယဋ္ဌော ဣဓ နိဿယဋ္ဌောတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နိဒ္ဓါရေတီ’’တိ။

သုဋ္ဌုကတတံ ဒီပေတိ၊ ကဿ? ‘‘အတ္တနော’’တိ ဝုတ္တဿ ပကတသဒ္ဒေန ဝိသေသိယမာနဿ ပစ္စယဿ။ ကေန ကတန္တိ? အတ္တနော ကာရဏေဟီတိ သိဒ္ဓါဝါယမတ္ထော။ တထာတိ ဖလဿ ဥပ္ပာဒနသမတ္ထဘာဝေန။ အထ ဝါ တထာတိ နိပ္ဖာဒနဝသေန ဥပသေဝနဝသေန စ။ တတ္ထ နိပ္ဖာဒနံ ဟေတုပစ္စယသမောဓာနေန ဖလဿ နိဗ္ဗတ္တနံ၊ တံ သုဝိညေယျန္တိ အနာမသိတွာ ဥပသေဝနမေဝ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဥပသေဝိတော ဝါ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ အလ္လီယာပနံ ပရိဘောဂဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ဥပဘောဂူပသေဝန’’န္တိ။ ဝိဇာနနာဒိဝသေနာတိ ဝိဇာနနသဉ္ဇာနနာနုဘဝနာဒိဝသေန။ တေနာတိ ယထာဝုတ္တဥပသေဝိတဿ ပကတဘာဝေန။ အနာဂတာနမ္ပိ…ပေ… ဝုတ္တာ ဟောတိ၊ ပဂေဝ အတီတာနံ ပစ္စုပ္ပန္နာနဉ္စာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပစ္စုပ္ပန္နဿပိ ဟိ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နံ ဥတု ဘောဇနံ သေနာသနံ ဥပနိဿာယ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေန္တီ’’တိအာဒိဝစနတော (ပဋ္ဌာ။ ၂။၁၈။၈) ပကတူပနိဿယဘာဝေ လဗ္ဘတီတိ။

ယထာ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ဓမ္မာနံ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေ တေသံ ဧကံသေန ဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယာပိ ဟောန္တိ၊ တထာ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ဓမ္မာနံ ပုရေဇာတပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေ တေသံ နိဿယာရမ္မဏပစ္စယာပိ ဟောန္တီတိ ဥဘယေသု ဥဘယေသံ ပစ္စယာကာရာနံ လက္ခဏတော သင်္ကရာဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိပ္ပယုတ္တာကာရာဒီဟိ ဝိသိဋ္ဌာ၊ နိဿယာရမ္မဏာကာရာဒီဟိ ဝိသိဋ္ဌာ’’တိ စ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ ပစ္ဆာဇာတပုရေဇာတာကာရာ အညမညဝိသိဋ္ဌာ၊ ဧဝံ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တာကာရာဒယော ပုရေဇာတနိဿယာကာရာဒယော စ အညမညဝိဘတ္တသဘာဝါ ဧဝါတိ။

မနောသဉ္စေတနာဟာရဝသေန ပဝတ္တမာနေဟီတိ ဣမိနာ စေတနာယ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနမ္ပိ တဒနုဂုဏံ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နေသု ပဝတ္တိမာဟ။ တေနေဝါတိ စေတနာဟာရဝသေန ဥပကာရကတ္တာ ဧဝ။

ပယောဂေန ကရဏီယဿာတိ ဧတေန ဘိန္နဇာတိ ယံ တာဒိသံ ပယောဂေန ကာတုံ န သက္ကာ၊ တံ နိဝတ္တေတိ။ အနေကဝါရံ ပဝတ္တိယာ အာသေဝနဋ္ဌဿ ပါကဋဘာဝေါတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ကရဏ’’န္တိ။ ဧကဿ ပန ¶ ပစ္စယဓမ္မဿ ဧကဝါရမေဝ ပဝတ္တိ။ အတ္တသဒိသဿာတိ အရူပဓမ္မသာရမ္မဏတာသုက္ကကဏှာဒိဘာဝေဟိ အတ္တနာ သဒိသဿ။ ဣဒံ ပစ္စယုပ္ပန္နဝိသေသနံ၊ ‘‘အတ္တသဒိသသဘာဝတာပါဒန’’န္တိ ¶ ဣဒံ ပန ပစ္စယဘာဝဝိသေသနံ၊ တဉ္စ ဘိန္နဇာတိယတာဒိမေဝ ဝိသဒိသသဘာဝတံ နိဝတ္တေတိ၊ န ဘူမန္တရတာဒိ။ န ဟိ ပရိတ္တာ ဓမ္မာ မဟဂ္ဂတအပ္ပမာဏာနံ ဓမ္မာနံ အာသေဝနပစ္စယာ န ဟောန္တီတိ။ ဝါသနံ ဝါသံ ဂါဟာပနံ၊ ဣဓ ပန ဝါသနံ ဝိယ ဝါသနံ၊ ဘာဝနန္တိ အတ္ထော။ ဂန္ထာဒီသူတိ ဂန္ထသိပ္ပာဒီသု။ ဝိသယေ စေတံ ဘုမ္မံ၊ န နိဒ္ဓါရဏေ။ တေန ဂန္ထသိပ္ပာဒိဝိသယာ ပုရိမသိဒ္ဓါ အဇ္ဈယနာဒိကိရိယာ ‘‘ဂန္ထာဒီသု ပုရိမာ ပုရိမာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ သာ ပန အာသေဝနာကာရာ ဣဓ ဥဒါဟရဏဘာဝေန အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘ပုရိမာ ပုရိမာ အာသေဝနာ ဝိယာတိ အဓိပ္ပာယော’’တိ။ နိဒ္ဓါရဏေ ဧဝ ဝါ ဧတံ ဘုမ္မံ။ ဂန္ထာဒိဝိသယာ ဟိ အာသေဝနာ ဂန္ထာဒီတိ ဝုတ္တာ ယထာ ရူပဝိသယဇ္ဈာနံ ရူပန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၂။၂၄၈၊ ၃။၃၁၂၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၂၀၉၊ ဓ။ သ။ ၂၄၈)။

အတ္တနော ဝိယ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနမ္ပိ ကိစ္စသာဓိကာ စေတနာ စိတ္တဿ ဗျာပါရဘာဝေန လက္ခီယတီတိ အာဟ ‘‘စိတ္တပယောဂေါ စေတနာ’’တိ။ တာယာတိ တာယ စေတနာယ။ ဥပ္ပန္နကိရိယတာဝိသိဋ္ဌေတိ စိတ္တပယောဂသင်္ခါတာယ စေတနာကိရိယာယ ဥပ္ပတ္တိယာ ဝိသိဋ္ဌေ ဝိသေသံ အာပန္နေ။ ယသ္မိဉှိ သန္တာနေ ကုသလာကုသလစေတနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ ယထာဗလံ တာဒိသံ ဝိသေသာဓာနံ ကတွာ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယတော တတ္ထေဝ အဝသေသပစ္စယသမဝါယေ တဿာ ဖလဘူတာနိ ဝိပါကကဋတ္တာရူပါနိ နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ။ တေနာဟ ‘‘သေသပစ္စယ…ပေ… န အညထာ’’တိ။ တေသန္တိ ဝိပါကကဋတ္တာရူပါနံ။ တေနာတိ စိတ္တကိရိယဘာဝေန။ ကိံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အသဟဇာတာနမ္ပိ ဘာဝီနံ ဥပကာရိကာ စေတနာ သဟဇာတာနံ ဥပကာရိကာတိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ အတ္ထော။

နိရုဿာဟသန္တဘာဝေနာတိ ဥဿာဟနံ ဥဿာဟော၊ နတ္ထိ ဧတဿ ဥဿာဟောတိ နိရုဿာဟော၊ သော ဧဝ သန္တဘာဝေါတိ နိရုဿာဟသန္တဘာဝေါ၊ တေန။ ဥဿာဟောတိ စ ကိရိယမယစိတ္တုပ္ပာဒဿ ပဝတ္တိအာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ယော ဗျာပါရောတိ စ ဝုစ္စတိ၊ န ဝီရိယုဿာဟော။ သွာယံ ယထာ အသမုဂ္ဃာတိတာနုသယာနံ ကိရိယမယစိတ္တုပ္ပာဒေသု သာတိသယော ¶ လဗ္ဘတိ၊ န တထာ နိရနုသယာနံ။ တတော ဧဝ တေ သန္တသဘာဝါ ဝိပါကုပ္ပာဒနဗျာပါရရဟိတာဝ ဟောန္တိ၊ ကိရိယမယစိတ္တုပ္ပာဒတာယ ပန သဥဿာဟာ ဧဝါတိ တတောပိ ဝိသေသနတ္ထံ ‘‘နိရုဿာဟသန္တဘာဝေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေနာတိ နိရုဿာဟသန္တဘာဝဂ္ဂဟဏေန။ သာရမ္မဏာဒိဘာဝေနာတိ သာရမ္မဏအရူပဓမ္မစိတ္တစေတသိကဖဿာဒိဘာဝေန။ ဝိသဒိသဝိပါကဘာဝံ ဒဿေတိ ယထာဝုတ္တဥဿာဟမတ္တရဟိတသန္တဘာဝဿ ဝိပက္ကဘာဝမာပန္နေသု အရူပဓမ္မေသု ဧဝ လဗ္ဘနတော။ သောတိ ဝိပါကဘာဝေါ။ ဝိပါကာနံ ပယောဂေန အသာဓေတဗ္ဗတာယာတိ ¶ ‘‘ဆန္ဒဝတော ကိံ နာမန သိဇ္ဈတီ’’တိအာဒိနာ စိတ္တာဘိသင်္ခါရပယောဂေန ယထာ ကုသလာကုသလာ နိပ္ဖာဒီယန္တိ၊ ဧဝံ ဝိပါကာနံ ပယောဂေန အနိပ္ဖာဒေတဗ္ဗတ္တာ။ ပယောဂေနာတိ ကမ္မဖလုပ္ပတ္တိမူလဟေတုဘူတေန ပုရိမပယောဂေန။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ပယောဂသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တီ’’တိအာဒိ။ အညထာတိ ပယောဂေန ဝိနာ။ သေသပစ္စယေသူတိ ကမ္မဿ ဝိပါကုပ္ပာဒနေ သဟကာရီကာရဏေသု။ ကမ္မဿ ကဋတ္တာယေဝ ပယောဂေ သတိ အသတိပီတိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ အဝဓာရဏေန ဒဿေန္တော ဝိပါကာနံ နိရုဿာဟတံ ပါကဋံ ကရောတိ။ န ကိလေသဝူပသမသန္တဘာဝေါ ယထာ တံ သန္တာနေသု ဈာနသမာပတ္တီသူတိ အဓိပ္ပာယော။ အယဉ္စ ဝိပါကာနံ သန္တဘာဝေါ နာနုမာနိကော၊ အထ ခေါ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓါတိ ဒဿေန္တော ‘‘သန္တဘာဝတောယေဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဘိနိပါတဂ္ဂဟဏေန ကိစ္စတော ပဉ္စဝိညာဏာနိ ဒဿေတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကိဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဇာနာတိ အညတြ အဘိနိပါတမတ္တာ’’တိ။ တပ္ပစ္စယဝတန္တိ ဝိပါကပစ္စယဝန္တာနံ၊ ဝိပါကပစ္စယေန ဥပကတ္တဗ္ဗာနန္တိ အတ္ထော။ အဝိပါကာနံ ရူပဓမ္မာနံ။ ဝိပါကာနုကုလံ ပဝတ္တိန္တိ သန္တသဘာဝံ ပစ္စယဘာဝမာဟ။

ယထာသကံ ပစ္စယေဟိ နိဗ္ဗတ္တာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ အနုဗလပ္ပဒါနံ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တံ၊ တယိဒံ အာဟာရေသု န နိယတံ တတော အညထာပိ ပဝတ္တနတော။ တထာ သတိ တဒေဝ တတ္ထ ကသ္မာ ဂဟိတန္တိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘သတိပိ…ပေ… ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေနာ’’တိ။ တေန ပဓာနာပ္ပဓာနေသု ပဓာနေန နိဒ္ဒေသော ဉာယဂတောတိ ဒဿေတိ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ‘‘ရူပါရူပါနံ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေနာ’’တိ အဝိသေသတော ဝုတ္တံ၊ သာမညဇောတနာ ပန ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌတီတိ ယထာရဟံ ပစ္စယဘာဝေါ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗော။ သွာယံ တေသံ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တဿ ပဓာနဘာဝဝိဘာဝနေနေဝ အာဝိ ဘဝတီတိ တမေဝ ဒဿေန္တော ¶ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဖဿမနောသဉ္စေတနာဝိညာဏာနိ အတ္တနာ သဟဇာတဓမ္မာနံ သဟုပ္ပာဒနဘာဝေန ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘သတိပိ ဇနကတ္တေ အရူပီနံ အာဟာရာန’’န္တိ။ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တံ ဟောတိ ဥပ္ပာဒတော ပရမ္ပိ နေသံ ပစ္စယဘာဝတော။ အသတိပိ ဇနကတ္တေ ဥပတ္ထမ္ဘိယမာနဿ ရူပဿ အညေဟိ ယထာသကံ ပစ္စယေဟိ ဇနိတတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပူပတ္ထမ္ဘကရူပါဟာရဿာ’’တိ။ ယဒဂ္ဂေန ရူပါရူပါဟာရာ အတ္တနော ဖလဿ ဥပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တဒဂ္ဂေန ဌိတိယာပိ ပစ္စယာ ဟောန္တိယေဝါတိ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တံ ဇနကတ္တံ န ဗျဘိစရတိ၊ တသ္မာ အနုပတ္ထမ္ဘကဿ အာဟာရဿ ကုတော ဇနကတာ။ တေနာဟ ‘‘အသတိ ပန…ပေ… နတ္ထီတိ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တံ ပဓာန’’န္တိ။ ယသ္မာ ဇနကော အဇနကောပိ ဟုတွာ အာဟာရော ဥပတ္ထမ္ဘကော ဟောတိ၊ အနုပတ္ထမ္ဘကော ပန ဟုတွာ ဇနကော န ဟောတိယေဝ၊ တသ္မာဿ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တံ ပဓာနန္တိ ¶ အတ္ထော။ ဣဒါနိ ဇနကတ္တမ္ပိ အာဟာရာနံ ဥပတ္ထမ္ဘနဝသေနေဝ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဇနယမာနောပိ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ အဝိစ္ဆေဒဝသေနာတိ သန္တတိယာ ဃဋ္ဋနဝသေန။

ယဒိ အဓိပတိယဋ္ဌော ဣန္ဒြိယပစ္စယတာ၊ ဧဝံ သန္တေ အဓိပတိပစ္စယတော ဣန္ဒြိယပစ္စယဿ ကိံ နာနာကရဏန္တိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ တံ တေသံ နာနာကရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘န အဓိပတိပစ္စယဓမ္မာနံ ဝိယာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဝတ္တိနိဝါရကေတိ အတ္တနော အဓိပတိပစ္စယပဝတ္တိယာ နိဝါရကေ အညေ အဓိပတိပစ္စယဓမ္မေ။ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တနေနာတိ ပုရိမာဘိသင်္ခါရသိဒ္ဓေန ဓောရေယျဘာဝေန အဘိဘုယျ ပဝတ္တိယာ။ ဂရုဘာဝေါတိ ဇေဋ္ဌကဘာဝေါ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ယေန ဇေဋ္ဌကဘာဝေန ဆန္ဒာဒယော အတ္တနော ပဝတ္တိဝိဗန္ဓကေ တုလျယောဂီဓမ္မေ တဒညဓမ္မေ ဝိယ အဘိဘုယျ ပဝတ္တန္တိ၊ န သော ဣန္ဒြိယပစ္စယတာယ အဓိပတိယဋ္ဌောတိ အဓိပ္ပေတောတိ။ အထ ကော စရဟီတိ အာဟ ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒိ။ ဒဿနာဒိကိစ္စေသု နိမိတ္တဘူတေသု စက္ခုဝိညာဏာဒီဟိ စက္ခာဒီဟိ ပစ္စယေဟိ စက္ခာဒီနံ အနုဝတ္တနီယတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇီဝနေ အနုပါလနေ ဇီဝန္တေဟိ သဟဇာတဓမ္မေဟိ ဇီဝိတဿ၊ သုခိတာဒီဟိ သုခိတဒုက္ခိတသောမနဿိတဒေါမနဿိတုပေက္ခိတေဟိ သဟဇာတဓမ္မေဟိ သုခါဒီနံ အနုဝတ္တနီယတာတိ ယောဇနာ။ တံတံကိစ္စေသူတိ ဝုတ္တမေဝ ဒဿနာဒိကိစ္စံ ပစ္စာမသတိ။ စက္ခာဒယော ¶ ပစ္စယာ ဧတေသန္တိ စက္ခာဒိပစ္စယာ၊ စက္ခုဝိညာဏာဒယော။ တေဟိ စက္ခာဒိပစ္စယေဟိ။ စက္ခာဒီနန္တိ စက္ခာဒိဇီဝိတသုခါဒိသဒ္ဓါဒီနံ။

တေသု ကိစ္စေသူတိ ဒဿနာဒိကိစ္စေသု။ စက္ခာဒီနံ ဣဿရိယံ အဓိပတိယဋ္ဌော၊ သာ ဣန္ဒြိယပစ္စယတာတိ အတ္ထော။ တပ္ပစ္စယာနံ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ တဒနုဝတ္တနေန တေသံ စက္ခာဒီနံ အနုဝတ္တနေန။ တတ္ထ ဒဿနာဒိကိစ္စေ။ ပဝတ္တီတိ စ ဣဒံ တဿ အဓိပတိယဋ္ဌဿ ပါကဋကရဏံ။ အနုဝတ္တကေန ဟိ အနုဝတ္တနီယော အဓိပတိယဋ္ဌော ပါကဋော ဟောတိ။ ယထာ စက္ခာဒီနံ ကိစ္စဝသေန အဓိပတိယဋ္ဌော၊ န ဧဝံ ဘာဝဒွယဿ။ တဿ ပန တာဒိသေန ကာရဏတာမတ္တေနာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယာနံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပစ္စယေဟီတိ ကမ္မာဒိပစ္စယေဟိ။ တတောတိ ဣတ္ထာဒိဂ္ဂဟဏပစ္စယဘာဝတော။ တံသဟိတသန္တာနေတိ ဣတ္ထိန္ဒြိယာဒိသဟိတသန္တာနေ။ ‘‘သုခိန္ဒြိယဒုက္ခိန္ဒြိယာနိပိ စက္ခာဒိဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတာနီ’’တိ ဣဒံ ဣန္ဒြိယပစ္စယမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ပစ္ဆာဇာတာဒီဟိ ပန တာနိ ရူပဓမ္မာနမ္ပိ ပစ္စယာ ဟောန္တိယေဝ။

လက္ခဏာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနဘူတာနန္တိ အနိစ္စတာဒိလက္ခဏဿ ပထဝီကသိဏာဒိအာရမ္မဏဿ စ ဥပနိဇ္ဈာနဝသေန ¶ ပဝတ္တာနံ။ ဝိတက္ကာဒီနန္တိ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိဝေဒနာစိတ္တေကဂ္ဂတာနံ။ ဥပဂန္တွာ နိဇ္ဈာနန္တိ ဥပနိကစ္စ နိဇ္ဈာနဇ္ဈာနာရမ္မဏဿ ဈာနစက္ခုနာ ဗျတ္တတရံ ဩလောကနံ အတ္ထတော စိန္တနမေဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပေက္ခနံ စိန္တနဉ္စာ’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဝိတက္ကနာဒိဝသေနာ’’တိ။ ဝိတက္ကာဒီနံယေဝ သာဓာရဏော၊ ယေန တေယေဝ ‘‘ဈာနင်္ဂါနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ သုခဒုက္ခဝေဒနာဒွယန္တိ သာမညဝစနမ္ပိ ဥပနိဇ္ဈာယနဋ္ဌဿ အဓိကတတ္တာ အနုပနိဇ္ဈာနသဘာဝမေဝ တံ ဗောဓေတီတိ အာဟ ‘‘သုခိန္ဒြိယဒုက္ခိန္ဒြိယဒွယ’’န္တိ။ တဉှိ ဣဓာဓိပ္ပေတဗ္ဗံ၊ န သောမနဿဒေါမနဿိန္ဒြိယံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အဓိပ္ပာယော’’တိ။ အဈာနင်္ဂါ ဥပေက္ခာစိတ္တေကဂ္ဂတာ ပဉ္စဝိညာဏသဟဂတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ဝိတက္ကပစ္ဆိမကတ္တာ ဈာနင်္ဂါနံ။ ယဒိ ဧဝန္တိ ဈာနင်္ဂဝစနေနေဝ အဈာနင်္ဂါနံ နိဝတ္တနံ ကတံ၊ ဧဝံ သန္တေ။ ဧကန္တေန န ဥပေက္ခာယ ဝိယ အနေကန္တေန။ အနေကန္တိကဉှိ ဥပေက္ခာယ အဈာနင်္ဂတ္တံ။ ယဒိ ဧကန္တေန အဈာနင်္ဂံ သုခဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ အထ ကထံ ပသင်္ဂေါတိ အာဟ ‘‘ဈာနင်္ဂဋ္ဌာနေ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ’’တိ။ အထ ဝါ ယဒိ ဧကန္တေန အဈာနင်္ဂတံ ဝေဒနာဒွယံ၊ ကထံ ဈာနင်္ဂဝေါဟာရောတိ အာဟ ‘‘ဈာနင်္ဂဋ္ဌာနေ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ’’တိ။ သတိပိ…ပေ… ဒဿနတ္ထံ ‘‘ဌပေတွာ သုခဒုက္ခိန္ဒြိယဒွယ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ ¶ ။ ယဒိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တဝေဒနာဒွယေန သဒ္ဓိံ တာဒိသာ ဥပေက္ခာစိတ္တေကဂ္ဂတာ ကသ္မာ န ဌပိတာတိ အာဟ ‘‘ဥပေက္ခာ…ပေ… အတ္ထီ’’တိ၊ ပဉ္စဝိညာဏသဟဂတာနံ ဈာနပစ္စယဘာဝေါ ပန နတ္ထိ၊ န ဣတရေသန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဂဟဏံ ကတံ ဥပေက္ခာစိတ္တေကဂ္ဂတာနန္တိ အာနေတွာ ယောဇနာ။

ယတော တတော ဝါတိ ဒုဂ္ဂတိတော ဝါ သုဂတိတော ဝါ သံကိလေသတော ဝါ ဝေါဒါနတော ဝါ နိယျာနဋ္ဌော၊ သွာယံ ယထာက္ကမံ သမ္မာ မိစ္ဆာ ဝါ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သမ္မာ ဝါ မိစ္ဆာ ဝါတိ အတ္ထော’’တိ။ အဟေတုကစိတ္တေသု န လဗ္ဘန္တီတိ ဧတ္ထ အဟေတုကစိတ္တေသု ဧဝ န လဗ္ဘန္တီတိ ဧဝမဝဓာရဏံ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ န အဟေတုကစိတ္တေသု န လဗ္ဘန္တိ ဧဝါတိ။ တသ္မာ ပုရိမသ္မိဉှိ အဝဓာရဏေ အဟေတုကစိတ္တေသု အလာဘော နိယတောတိ သော ပတိယောဂီသု နိဝတ္တိတော ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘သဟေတုကစိတ္တေသု အလာဘာဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဒုတိယေ ပန အဟေတုကစိတ္တာနိ အလာဘေ နိယတာနီတိ တေသု အနဝသေသတော အလာဘေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တထာ သတိ ယော ကေသုစိ အဟေတုကစိတ္တေသု ဈာနပစ္စယော လဗ္ဘတိ၊ သောပိ နိဝါရိတော သိယာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘န အဟေတုကစိတ္တေသူ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ လာဘာဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ လာဘာဘာဝဿေဝ ဒဿနတ္ထံ န ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ တေန ဧကစ္စာလာဘော အပဋိက္ခိတ္တော ဟောတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ကတ္ထစိ ကဿစိ လာဘော န နိဝါရိတော’’တိ။ ဧဝံ အတ္ထေ ဂယှမာနေတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ပဌမပဒါဝဓာရဏဝသေန အတ္ထေ ဝိညာယမာနေ။ ဧတ္တကမေဝ ဝိညာယေယျာတိ အဟေတုကစိတ္တေသု ကေသုစိ စိတ္တေသု ဈာနမဂ္ဂပစ္စယေသု ကဿစိ ¶ ပစ္စယဿ လာဘော န နိဝါရိတောတိ ဧတ္တကမေဝ ဝိညာယေယျ အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာ။ ကိံ ပနေတ္ထ ဥပရိ ကာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘န သဝိတက္က…ပေ… ကတ’’န္တိ။ ယဒိပိ န ကတံ၊ အတ္ထတော ပန တံ ကတမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဟေတုကစိတ္တေသု ဝါ လာဘာဘာဝဒဿနတ္ထေတိအာဒိ ပစ္ဆိမပဒါဝဓာရဏဝသေန အတ္ထဒဿနံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အဟေတုကစိတ္တေသု န လဗ္ဘန္တိ ဧဝါတိ ဧဝံ နိယမေ ကရိယမာနေ ယထာဝုတ္တော အတ္ထော သမ္ဘဝတိ၊ တသ္မာ။ အယဉ္စ အတ္ထော ပါဌန္တရေနပိ သံသန္ဒတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယေန အလာဘေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ အလာဘန္တိ တံ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ ပကာသိတံ အလာဘံ။ ဧသာတိ ဧသ ဣဓ ပဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာယံ ‘‘အဟေတုကစိတ္တေသု န လဗ္ဘန္တီ’’တိ ¶ အလာဘော ဝုတ္တော။ ကီဒိသော ပန အလာဘောတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဟေတုကေသူတိ သဟေတုကစိတ္တေသု။ သင်္ကဍ္ဎိတွာတိ အဝိသဋေ ကတွာ။ ဧကတ္တဂတဘာဝကရဏန္တိ ဧကဘာဝါပါဒနံ။ ဣမသ္မိံ ပန ပကရဏေ ဈာနပစ္စယော ဝုတ္တောဝ ယထာလာဘပစ္စယာကာရဝိဘာဝနေ ဒေသနာယ တပ္ပရဘာဝတော။

သမန္တိ အဝိသမံ၊ သမ္မာ၊ သဟ ဝါ။ ပကာရေဟီတိ ဧကဝတ္ထုကတာဒိပ္ပကာရေဟိ။ ယုတ္တတာယာတိ သံသဋ္ဌတာယ။ သာ ပန သံသဋ္ဌတာ ယသ္မာ သဘာဝတော အနေကေသမ္ပိ သတံ ဧကတ္တဂမနံ ဝိယ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကီဘာဝေါပဂမနေန ဝိယ ဥပကာရကတာ’’တိ။ ဧဝံ ဥပကာရကတာ စ တေသံ ဗဟူနံ သဟစ္စ ဧကတ္တကာရိတာယ နိဒဿေတဗ္ဗာ။

ယုတ္တာနမ္ပိ သတန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သံသဋ္ဌတာယ အညမညသမ္ဗန္ဓတာယ ယုတ္တာနမ္ပိ သမာနာနံ။ အယဉ္စ ယုတ္တတာ န သမ္ပယုတ္တပစ္စယတာယ ဝိယ ပစ္စယဓမ္မေသု ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေသု စ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကေဝလံ တတ္ထ အရူပသဘာဝတ္တာ ဥဘယံ သမဓုရံ၊ ဣဓ ရူပါရူပသဘာဝတ္တာ ဝိဓုရန္တိ အယံ ဝိသေသော။ ဝိပ္ပယုတ္တဘာဝေနာတိ ဝိသံသဋ္ဌဘာဝေန။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နာနတ္တူပဂမေနာ’’တိ။ ဣဒဉှေတ္ထ ဝိပ္ပယုတ္တတာယ ဝိသေသနံ ယာ နာနတ္တူပဂမနသင်္ခါတာ ဝိပ္ပယုတ္တတာ၊ န သာ ‘‘ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ အဘာဝမတ္တန္တိ၊ အယဉ္စ ဥပကာရကတာ ဝိနာ သံသဂ္ဂေန သဟာဝဋ္ဌာယိတာယ ကိစ္စကာရိတာဒီဟိ နိဒဿေတဗ္ဗာ။ န ဟီတိအာဒိ ‘‘ယုတ္တာန’’န္တိ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ သမတ္ထနံ ‘‘တာဒိသေ ယောဂေ သတိယေဝ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယတာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ တဿတ္ထော – ယထာ ‘‘ဝတ္ထု ခန္ဓာနံ၊ သဟဇာတာ ကုသလာ ခန္ဓာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ၊ ပစ္ဆာဇာတာ ကုသလာ ခန္ဓာ ပုရေဇာတဿ ဣမဿ ကာယဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိဝစနတော (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၄) ဝတ္ထုသဟဇာတပစ္ဆာဇာတဝသေန ယုတ္တာနံ ¶ အတ္ထိ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယတာ၊ န ဧဝံ အယုတ္တာနံ ဝတ္ထုသဟဇာတ…ပေ… အတ္ထီတိ။ ယဒိ ဧဝံ ရူပါနံ ရူပေဟိ ကသ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော န ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ရူပါနံ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဝိပ္ပယောဂေါယေဝ နတ္ထိ သမ္ပယောဂါသင်္ကာယ အဘာဝတော။ သမ္ပယုဇ္ဇမာနာနဉှိ အရူပါနံ ရူပေဟိ၊ ရူပါနဉ္စ တေဟိ သိယာ သမ္ပယောဂါသင်္ကာ၊ သမ္ပယောဂလက္ခဏံ ပန နတ္ထီတိ တေသံ ဝိပ္ပယောဂေါ ဝုတ္တော။ တေနာဟ ‘‘စတူဟိ သမ္ပယောဂေါ စတူဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ’’တိ။

အတ္ထိ ¶ မေ ပါပကမ္မံ ကတန္တိ ကတဘာဝဝိသိဋ္ဌာ အတ္ထိတာ ဝုစ္စမာနာ ကိရိယာယ သိဒ္ဓဘာဝမေဝ ဒီပေတိ၊ န သိဇ္ဈမာနတန္တိ အာဟ ‘‘နိဗ္ဗတ္တတာလက္ခဏံ အတ္ထိဘာဝ’’န္တိ။ အတ္ထတော ပန ကမ္မဿ အနိဗ္ဗတ္တဖလတာယ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အတ္ထိ ပုဂ္ဂလောတိ ပနေတ္ထ တဿာ ပညတ္တိယာ ဂဟေတဗ္ဗတာ၊ တဒုပါဒါနဿ ဝါ ပဗန္ဓာဝိစ္ဆေဒေါ လဗ္ဘတေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပလဗ္ဘမာနတာလက္ခဏံ အတ္ထိဘာဝ’’န္တိ။ ပစ္စယဓမ္မဿ ယဒိပိ ဥပ္ပာဒတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဘင်္ဂါ လဗ္ဘမာနတာ အတ္ထိဘာဝေါ၊ တထာပိ တဿ ယထာ ဥပ္ပာဒက္ခဏတော ဌိတိက္ခဏေ သာတိသယော ဗျာပါရော၊ ဧဝံ ပစ္စယုပ္ပန္နေပီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သတိပိ ဇနကတ္တေ ဥပတ္ထမ္ဘကပ္ပဋ္ဌာနာ အတ္ထိဘာဝေန ဥပကာရကတာ’’တိ။ ဝတ္ထာရမ္မဏသဟဇာတာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတာဒီနိ သင်္ဂဏှာတိ။ အတ္ထိဘာဝေနေဝ န နိဿယာဒိဘာဝေနာတိ ‘‘သာဓာရဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ ဥပကာရကတ္တံ ဝိဘာဝေတိ။

ဖဿာဒီနံ အနေကေသံ သဟဘာဝေါ နတ္ထီတိ ဣဒံ န ဧကစိတ္တုပ္ပာဒပရိယာပန္နေ သန္ဓာယ၊ အထ ခေါ နာနာစိတ္တုပ္ပာဒပရိယာပန္နေတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကသ္မိံ ဖဿာဒိသမုဒါယေ သတိ ဒုတိယော န ဟောတီ’’တိ အာဟ။ သွာယမတ္ထော ‘‘သဟဘာဝေါ နတ္ထီ’’တိ သဟဘာဝပဋိက္ခေပေနေဝ ဝိညာယတိ။ ဧတ္တာဝတာ ပန အနဝဗုဇ္ဈန္တာနံ ဝသေန ဝိဝရိတွာ ဝုတ္တော။ တေနာတိ အနေကေသံ ဖဿာဒီနံ သဟဘာဝါဘာဝေန။ ယဒိ နတ္ထိတာမတ္တေန ဥပကာရကတာ နတ္ထိပစ္စယတာ၊ အနာနန္တရာတီတဝသေနပိ သိယာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သတိပီ’’တိအာဒိ။ တာနီတိ ပုရိမတရစိတ္တာနိ။ ဒဒမာနံ ဝိယာတိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု ဩကာသံ ဒေတိယေဝ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဝတ္တိဩကာသဒါနေန ဥပကာရကတာ’’တိ? သစ္စမေတံ၊ ဧဝမဇ္ဈာသယာ ဝိယ ပစ္စယဓမ္မာ အဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ ဝိယ-သဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ။

နတ္ထိတာဝိဂမာနံ သတိပိ ပစ္စယဿ ဓမ္မဿ အနုပလဒ္ဓိတာသာမညေ နတ္ထိဝိဂတပစ္စယေသု လဗ္ဘမာနံ ဝိသေသမတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဘာဝမတ္တေနာတိ ဟုတွာ အဘာဝမတ္တေန။ တေနေတ္ထ နိရောဓာနန္တရံ ပစ္စယဓမ္မဿ ဥပကာရကတ္တံ အာဟ၊ ယထာ တံ ‘‘ဩကာသဒါန’’န္တိ ¶ ဝုတ္တံ။ သဘာဝဝိဂမေနာတိ ဧတေန နိရောဓတော ပရမ္ပိ ယတော ‘‘ဝိဂတတာ နိရောဓပ္ပတ္တတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပစ္စယဓမ္မေ ယာသံ နတ္ထိတာဝိဂတတာနံ ဝသေန နတ္ထိဝိဂတပစ္စယာ ဝုတ္တာ၊ တာသံ ဝိသေသေ ဒဿိတေ နတ္ထိဝိဂတပစ္စယာနံ ဝိသေသော ¶ ဒဿိတော ဟောတီတိ ‘‘နတ္ထိတာ စ နိရောဓာနန္တရသုညတာ ဝိဂတတာ နိရောဓပ္ပတ္တတာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ နိရောဓာနန္တရာ န နိရောဓသမကာလာတိ အဓိပ္ပာယော။ တထာတိ ဣမိနာ ယထာ ပစ္စယဓမ္မာဝိသေသေပိ နတ္ထိဝိဂတပစ္စယဘာဝဝိသေသော နိဒ္ဓါရိတော၊ တထာ အတ္ထိအဝိဂတပစ္စယဘာဝဝိသေသောတိ ဣမမတ္ထံ ဥပသံဟရတိ။ ယထာ ဟိ နိရောဓာနန္တရနိရောဓပ္ပတ္တီဟိ နတ္ထိဝိဂတတာနံ ဘေဒေါ လက္ခိတော၊ ဧဝံ ပစ္စယဓမ္မဿ ဓရမာနတာနိရောဓာနုပဂမေဟိ အတ္ထိအဝိဂတတာနန္တိ။ ကထံ ပနာယံ ဓမ္မာဝိသေသေ ပစ္စယဘာဝဝိသေသော ဒုဝိညေယျရူပေန ဌိတော သမ္မာ ဝိဘာဝိဿတီတိ အာဟ ‘‘ဓမ္မာနဉှီ’’တိအာဒိ။ တဒဘိသမယာယ တေသံ ပစ္စယဝိသေသာနံ အဓိဂမတ္ထံ။

စတူသု ခန္ဓေသု ဧကဿပိ အသင်္ဂဟိတတ္တာဘာဝတော အနန္တရာဒီဟီတိ ဝိဘတ္တိံ ပရိဏာမေတွာ ယောဇနာ။ အညန္တိ သုခုမရူပံ။ န ဟိ တံ ပုရေဇာတပစ္စယော ဟောတိ။ နနု စ ရူပရူပမ္ပိ ပုရေဇာတပစ္စယဘာဝေန ကုသလတ္တိကေ နာဂတန္တိ အာဟ ‘‘ရူပရူပံ ပနာ’’တိအာဒိ။ အညတ္ထ အာဂတမေဝါတိ ယဒိပိ ကုသလတ္တိကေ နာဂတံ၊ သနိဒဿနတ္တိကာဒီသု ပန အာဂတတ္တာ န သက္ကာ ရူပရူပဿ ပုရေဇာတပစ္စယတံ ပဋိက္ခိပိတုန္တိ အတ္ထော။

ပစ္စယုဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယနိဒ္ဒေသော

၁။ ဟေတုပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁။ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယဘာဝေါ ဟေတုပစ္စယောတိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌော၊ န ဟေတုပစ္စယဓမ္မောတိ အတ္ထော။ သောတိ ဟေတုဘာဝေန ပစ္စယော။ ဧတ္ထ စ ပဌမဝိကပ္ပေ ယော ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ ယော စ ဒုတိယဝိကပ္ပေ ဟေတုဘာဝေန ပစ္စယော ဝုတ္တော၊ သော ယသ္မာ အတ္ထတော ယထာဝုတ္တဿ ပစ္စယဓမ္မဿ ယထာဝုတ္တာနံ ¶ ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ဟေတုပစ္စယဘာဝေါယေဝ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဥဘယထာပိ ဟေတုဘာဝေန ဥပကာရကတာ ဟေတုပစ္စယောတိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌောတိ ဒဿိတံ ဟောတီ’’တိ။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယဘာဝေါ၊ အာရမ္မဏဘာဝေန ဝါ ပစ္စယော အာရမ္မဏပစ္စယော’’တိအာဒိနာ အာရမ္မဏပစ္စယာဒီသု အတ္ထော နေတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော ¶ ‘‘ဧသ နယော သေသပစ္စယေသုပီ’’တိ အာဟ။ ဓမ္မသဘာဝေါ ဧဝ၊ န ဓမ္မတော အညာ ဓမ္မသတ္တိ နာမ အတ္ထီတိ။ ဥပကာရကံ ဓမ္မန္တိ ပစ္စယဓမ္မံ အာဟ။ ဥပကာရကတန္တိ ပစ္စယတံ။

ပစ္စတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ ပစ္စတ္တဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ပဌမာယ ဝိဘတ္တိယာ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ တေနာတိ ပစ္စယဓမ္မနိဒ္ဒေသဘူတေန ပစ္စတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌေန ပဌမေန ဟေတုသဒ္ဒေန။ ဧတဿာတိ ဟေတုသဒ္ဒါဘိဓေယျမတ္ထမာဟ။ သော ဟိ ဆဗ္ဗိဓော နဝဝိဓော ဒွါဒသဝိဓောတိ အနေကဘေဒေန ဘိန္နောပိ ဟေတုဘာဝသာမညေန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဧကဝစနေန ဝုတ္တော။ ဒုတိယော ဟေတုသဒ္ဒေါတိ အာနေတွာ ယောဇနာ။ ဟေတုနာ သမ္ပယုတ္တာနန္တိ အဓိကတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဟေတု သမ္ပယုတ္တာနံ ပစ္စယော ဟောန္တော ဟေတုနာ သမ္ပယုတ္တာနမေဝ ပစ္စယော ဟောတိ၊ န ဝိပ္ပယုတ္တာန’’န္တိ ဧဝံ ပဒမေတံ။ န ဟိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ဟေတုပစ္စယော န ဟောတီတိ။ သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒဿ သမ္ဗန္ဓီသဒ္ဒတ္တာ ‘‘သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒဿ သာပေက္ခတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမ္ပယုတ္တောတိ ဟိ ဝုတ္တေ ကေန သမ္ပယုတ္တောတိ ဧကန္တတော သမ္ဗန္ဓိအန္တရံ အပေက္ခိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘အညဿ…ပေ… ဝိညာယတီ’’တိ။ နာယံ ဧကန္တောတိ ယွာယံ ‘‘ဒုတိယေ ဟေတုသဒ္ဒေ အဝိဇ္ဇမာနေ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တော အတ္ထော၊ အယမေကန္တော န ဟောတိ၊ အညာပေက္ခောပိ သဒ္ဒေါ အညဿ ဝိသေသနံ ဟောတီတိ ဣဒံ န သဗ္ဗတ္ထေဝ သမ္ဘဝတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ပစ္စတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော’’တိ ဣမိနာ ပဌမဿ ဟေတုသဒ္ဒဿ သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒါနပေက္ခတံ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဟေဟုပစ္စယေန ပစ္စယောတိ ဧတ္ထေဝ ဗျာဝဋော’’တိ။ အဝိသိဋ္ဌာတိ န ဝိသေသိတာ။ ဧဝန္တိ ယထာ ဟေတုသဒ္ဒေန အညတ္ထ ဗျာဝဋေန သမ္ပယုတ္တာ န ဝိသေသိယန္တိ ကိစ္စန္တရပသုတတ္တာ၊ ဧဝံ သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒေန ဟေတုသဒ္ဒဝိသေသနရဟိတေန တဒတ္ထမတ္တဗျာဝဋတ္တာ အဝိသေသတော သမ္ပယုတ္တာနံ ဂဟဏံ သိယာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒေနာ’’တိအာဒိ။ အာဟာရိန္ဒြိယာသမ္ပယုတ္တဿ အဘာဝတောတိ အာဟာရေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ စ နသမ္ပယုတ္တဿ ဓမ္မဿ အဘာဝတော။ န ဟိ ဖဿစေတနာဝိညာဏဝေဒနာဇီဝိတဝိရဟိတော စိတ္တုပ္ပာဒေါ အတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာ…ပေ… တံ န ကတ’’န္တိ။ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗံ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တံ။

ဧဝမ္ပီတိ ဒုတိယေန ဟေတုသဒ္ဒေန ဂယှမာနေပိ နာပဇ္ဇတိ။ ယဒိပိ ဟေတဝေါ ဗဟဝေါ၊ သာမညနိဒ္ဒေသော စာယံ၊ တထာပိ သာမညဇောတနာယ ဝိသေသနိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာတိ ¶ အဓိပ္ပာယော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စတ္တ…ပေ… ဝုတ္တတ္တာ’’တိ။ ဝိနာပိ ဒုတိယေန ဟေတုသဒ္ဒေန ဟေတုသမ္ပယုတ္တဘာဝေ သိဒ္ဓေပီတိ ဣမိနာ ယံ ¶ ဝုတ္တံ ‘‘နာယမေကန္တော’’တိ၊ တမေဝ ဥလ္လိင်္ဂေတိ။ န ပန ဟေတူနန္တိ ဣဒံ ဟေတုဿ ပစ္စယဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ဂဟဏံ န ယုဇ္ဇေယျာတိ အာသင်္ကမာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဧဝမ္ပိ ဂဟဏံ သိယာ’’တိ။ သောတိ ဒုတိယော ဟေတုသဒ္ဒေါ။ အပရေ ပန ‘‘ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာန’’န္တိ ဧတ္ထ ဟေတူနဉ္စ သမ္ပယုတ္တကာနဉ္စာတိ သမာသံ ဝိကပ္ပေန္တိ။ ပတိဋ္ဌာမတ္တာဒိဘာဝေန နိရပေက္ခာတိ ဟေတုဈာနမဂ္ဂဓမ္မာ ပတိဋ္ဌာနဥပနိဇ္ဈာနနိယျာနမတ္တေန အညဓမ္မနိရပေက္ခာ ဟေတုဈာနမဂ္ဂပစ္စယကိစ္စံ ကရောန္တိ။ သာပေက္ခာ ဧဝါတိ အညသာပေက္ခာ ဧဝ။ အာဟရိတဗ္ဗဣသိတဗ္ဗာ အာဟာရိန္ဒြိယပစ္စယေဟိ ဥပကတ္တဗ္ဗဓမ္မာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ယေဟိ သာပေက္ခာ၊ တေ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေ ပစ္စယဘာဝေနေဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ တသ္မာ။ တေနာဟ ‘‘တေ ဝိနာပိ…ပေ… န ကတ’’န္တိ။ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တိ ဝိသေသေန္တိ။ တန္တိ ဒုတိယံ အာဟာရိန္ဒြိယဂ္ဂဟဏံ။ တတ္ထာတိ အာဟာရိန္ဒြိယပစ္စယနိဒ္ဒေသေ။ န ကေဝလဉ္စ တတ္ထေဝ၊ ဣဓ စ ဟေတုပစ္စယနိဒ္ဒေသေ ဒုတိယေန ဟေတုဂ္ဂဟဏေန ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ပုန ဝိသေသနကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ကသ္မာ? ပစ္စယဘူတေနေဝ ဟေတုနာ သမ္ပယုတ္တာနံ အညေသဉ္စ ဟေတူနံ အဝိစ္ဆိန္နတ္တာ။

ပုရိမဝစနာပေက္ခော ဝုတ္တဿေဝ နိဒ္ဒေသောတိ တံ-သဒ္ဒဿ ပဋိနိဒ္ဒေသဘာဝမာဟ။ ပါကဋီဘူတေ ဧဝ အတ္ထေ ပဝတ္တတိ၊ ပါကဋီဘာဝေါ စ အညာနပေက္ခေန သဒ္ဒေန ပကာသိတတ္တာ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အနပေက္ခနီယော အတ္ထန္တရဗျာဝဋတ္တာ။ အညောတိ ဟေတုသဒ္ဒတော အညော။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗပကာသကော ဝုတ္တော နတ္ထိ၊ ယော တံ-သဒ္ဒေန ပဋိနိဒ္ဒေသံ လဘေယျ။

ယဒိ ဧဝံ ‘‘တံသမုဋ္ဌာနာန’’န္တိ ဧတ္ထ ကထန္တိ အာဟ ‘‘ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာနန္တိ ဣမိနာ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပန-သဒ္ဒေါ သတိပိ ဟေတူ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာနံ နိဒ္ဒေသဘာဝေ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကသဒ္ဒေ လဗ္ဘမာနာနံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနံ ပါကဋီကရဏသင်္ခါတံ ဟေတုသဒ္ဒတော ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ ‘‘ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာန’’န္တိ ဣမဿ သမာသပဒဿ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တမာဟ ‘‘ပစ္စယုပ္ပန္နဝစနေနာ’’တိ။ တေန စ ယထာဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ ဧကဒေသောဝ ဝုစ္စတိ ဓမ္မာနံ ဝိသေသနဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘အသမတ္တေနာ’’တိ။ ဝိသေသနံ နာမ ဝိသေသိတဗ္ဗာပေက္ခန္တိ အာဟ ‘‘ပစ္စယုပ္ပန္နဝစနန္တရာပေက္ခေနာ’’တိ။ ဝုတ္တတာယ ဝိနာ ပဋိနိဒ္ဒေသတာ နတ္ထီတိ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

တံ-သဒ္ဒေန ¶ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ ‘‘တံသမုဋ္ဌာနာန’’န္တိ ဧတ္ထ တံ-သဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကသဒ္ဒေ ပါကဋီဘူတံ ကိံ ပနာတိ ပုစ္ဆတိ။ တေ ဟေတူ စေဝ…ပေ… ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာ စ ¶ တံ-သဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကသဒ္ဒေ ပါကဋီဘူတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညထာတိ ‘‘ယေဟိ ဟေတူဟီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရတော အညထာ အညေန ပကာရေန။ တံ အညံ ပကာရံ ဒဿေန္တော ‘‘တေ ဟေတူ…ပေ… သမ္ဗန္ဓေ သတီ’’တိ အာဟ။ ဣဓာတိ အနန္တရံ ဝုတ္တသမ္ဗန္ဓနံ ဘုမ္မနိဒ္ဒေသေန ပရာမသတိ။ တေနေဝါတိ ပဌမေနေဝ ဟေတုသဒ္ဒေန။ တံ-သဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာတိ ‘‘တံသမုဋ္ဌာနာန’’န္တိ ဧတ္ထ တံ-သဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ ယထာ ပါကဋာ၊ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တကာန’’န္တိ ဝုတ္တစောဒနာယမ္ပိ ဧဝမေဝ တေနေဝ တံ-သဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ ပါကဋာ ဘဝိတုံ အရဟန္တိ။ တထာ စ သတိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဿ…ပေ… န ယုဇ္ဇေယျ။ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝါ ဟေတုဂ္ဂဟဏံ အပနေတွာတိ ‘‘ဟေတူ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာန’’န္တိ ဧတ္ထ ကတံ ဒွိပ္ပကာရဟေတုဂ္ဂဟဏံ အဝိစာရေတွာ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တကာနန္တိ အဝတွာ’’တိအာဒိနာ တံ-သဒ္ဒဝစနီယတံ စောဒေတိ၊ ‘‘နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဿ အပါကဋတ္တာ’’တိအာဒိနာ ပရိဟရတိ စ။ ဟေတူ ဟိ ပစ္စယာတိ ဣဒံ အယံ ဟေတုပစ္စယကထာတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။

တံ န ဝုတ္တန္တိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဝစနံ န ဝုတ္တံ။ တဿာတိ သဟဇာတပစ္စယဿ။ ကဋတ္တာရူပဿ ပစ္စယဘာဝေါ န ဝုတ္တော ဘဝေယျ၊ ဝုတ္တောဝ သော ‘‘ဝိပါကာဗျာကတော ဧကော ခန္ဓော တိဏ္ဏန္နံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော၊ တယော ခန္ဓာ ဧကဿ ခန္ဓဿ ကဋတ္တာ စ ရူပါန’’န္တိအာဒိနာ၊ တသ္မာ စိတ္တစေတသိကာနံ ကဋတ္တာရူပပစ္စယဘာဝေါ န သက္ကာ နိဝါရေတုံ။ တတ္ထာတိ သဟဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသေ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပါနိ ဧဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။ ဣဓာပီတိ ဣမသ္မိံ ဟေတုပစ္စယနိဒ္ဒေသေပိ။ ဧဝံ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနာန’’န္တိ နိဒ္ဒေသေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ တထာ န ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနန္တိ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဝိသေသိတံ ဟောတိ သဗ္ဗစိတ္တစေတသိကာသမုဋ္ဌာနဘာဝေန။ ဝစနေနာတိ ယထာဒဿိတေန သဟဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝစနေန။ စိတ္တစေတသိကာနံ ပစ္စယဘာဝေါ ဧဝ ဟိ တတ္ထ ပစ္စယနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တော၊ န စိတ္တစေတသိကာနံ သမုဋ္ဌာနဘာဝေါတိ အဓိပ္ပာယော။

ဟေတုအာဒိပဋိဗဒ္ဓတဉ္စ ဒဿေတိ ယဒဂ္ဂေန တာနိ စိတ္တပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တီနိ၊ တဒဂ္ဂေန တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တီနိပိ ဟောန္တီတိ။ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတီတိ ¶ ယဒေတံ ကုသလာကုသလစေတနာဝသေန မနောဒွါရေ စေတနံ သေသဒွါရေသု ကာယဝစီပယောဂဝသေန သင်္ကပ္ပနံ၊ ယဉ္စ ကာမရာဂါဒီနံ သန္တာနေ အနုသယနံ၊ ဧတံ အာရမ္မဏံ ဧသော ပစ္စယော ကမ္မဝိညာဏဿ ဌိတိယာ ပတိဋ္ဌာနာယ။ ပတိဋ္ဌိတေတိ ကမ္မံ ဇဝါပေတွာ ပဋိသန္ဓိအာကဍ္ဎနသမတ္ထတာပတိဋ္ဌာပတ္တေ ကမ္မဝိညာဏေ ဝိရုဠှေတိ ¶ တတော ဧဝ ကမ္မဝိညာဏတော ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဗီဇေ ဝိရုဠှေ ဝိရုဟန္တေတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတီတိ ကိလေသာဘိသင်္ခါရသင်္ခါတေ ကမ္မဝိညာဏဿ ဌိတိယာ ပဝတ္တိယာ အာရမ္မဏေ ပစ္စယေ ပဋိသိဒ္ဓေ အာယတိပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ပတိဋ္ဌာ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိဝသေန ပတိဋ္ဌိတေ ပတိဋ္ဌဟန္တေ ဝိရုဠှေ ဗီဇဘာဝေန ဝိရုဟန္တေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘ပဋိသန္ဓိနာမရူပဿ ဝိညာဏပစ္စယတာ ဝုတ္တာ’’တိ။

ပုရိမတရသိဒ္ဓါယာတိ ခေတ္တဘာဝနိဗ္ဗတ္တိယာ ပုရေတရမေဝ သိဒ္ဓါယ ပထဝိယာ။ အတ္တလာဘောယေဝ စေတ္ထ ပတိဋ္ဌာနံ၊ န ပဋိလဒ္ဓတ္တဘာဝါနံ အဝဋ္ဌာနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ပတိဋ္ဌာနံ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပ္ပတ္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။

သေသရူပါနန္တိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ပထဝီဓာတုအာဒီနံ သေသရူပါနံ၊ ပဝတ္တေ ပန တိသန္တတိရူပါနမ္ပိ။ သဟဘဝနမတ္တံ ဝါ ဒဿေတိ။ သဟဘာဝေနပိ ဟိ အတ္ထိ ကာစိ ဝိသေသမတ္တာ။ ကတ္ထစိ ကတ္ထစီတိ ပကတိကာလဘဝဝိသေသာဒိကေ။ တတိယပကတိယဉှိ ပဌမကပ္ပိကကာလေ စ ဘာဝကလာပေါ နတ္ထိ၊ ရူပဘဝေ ကာယကလာပေါပိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန တတ္ထေဝ ဃာနဇိဝှာကလာပါ၊ ကာမဘဝေ စ အန္ဓာဒီနံ စက္ခာဒိကလာပါ သင်္ဂယှန္တိ။ ကတ္ထစိ အဘာဝါဘာဝတောတိ နာမရူပေါကာသေ ကတ္ထစိပိ အဘာဝါဘာဝတော။

တေသန္တိ ပဝတ္တိယံ ကဋတ္တာရူပါဒီနံ။ န ဟိ ဟေတု ပဝတ္တိယံ ကဋတ္တာရူပဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ဥတုအာဟာရဇာနံ ပန သမ္ဘဝေါယေဝ နတ္ထိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စယဘာဝပ္ပသင်္ဂေါယေဝ နတ္ထီ’’တိ။ န ပန လဗ္ဘတိ ပစ္စယပစ္စနီယေ တာဒိသဿ ဝါရဿ အနုဒ္ဓဋတ္တာ။ ဣဒန္တိ ‘‘ပဝတ္တိယံ ကဋတ္တာရူပါဒီနံ ပစ္စယဘာဝပဋိဗာဟနတော’’တိ ဣဒံ ‘‘ဟေတူ သဟဇာတာန’’န္တိ အဒေသနာယ ပရိဟာရဝစနံ၊ ဤဒိသီ ပန စောဒနာ အနောကာသာ ဧဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဘဂဝါ ပနာ’’တိအာဒိ ¶ ဝုတ္တံ။ ယော ဟိ ဓမ္မော ယထာ ဘဂဝတာ ဒေသိတော၊ သော တထေဝ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။

ဟေတုပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အာရမ္မဏပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂။ ဥပ္ပဇ္ဇနက္ခဏေယေဝါတိ ¶ ဧတ္ထ ဥပ္ပာဒတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဘင်္ဂါ ဥဒ္ဓံ ပဇ္ဇနံ ဂမနံ ပဝတ္တနံ ဥပ္ပဇ္ဇနံ၊ တဿ ခဏော၊ တသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇနက္ခဏေတိ ဧဝံ ဝါ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇနသဒ္ဒေန ဥပ္ပန္နသဒ္ဒေန ဝိယ သဗ္ဗေ ပဝတ္တမာနဘာဝါ သင်္ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ န ဥပ္ပာဒမတ္တံ။ တေနာတိ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ဝတ္တမာနက္ခဏေယေဝ ရူပါဒီနံ အာရမ္မဏပစ္စယတ္တေန။ အနာလမ္ဗိယမာနာနန္တိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နာလမ္ဗိယမာနာနန္တိ အတ္ထော။ အညထာ ဟိ ယထာဝုတ္တာနံ ရူပါဒီနံ ယဒါ အာရမ္မဏပစ္စယတ္တာဘာဝေါ၊ တဒါ အနာလမ္ဗိယမာနတာဝါတိ။ သဗ္ဗရူပါနီတိ သဗ္ဗာနိ ရူပါယတနာနိ၊ ယတ္တကာနိ တာနိ အာပါထဂတာနိ ယောဂျဒေသေ ဌိတာနိ၊ တာနိ သဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ သဟ န ဟောန္တီတိ ဧကဇ္ဈံ အာရမ္မဏံ န ဟောန္တိ။ သတိပိ ဟိ အနေကေသံ ဧကဇ္ဈံ အာပါထဂမနေ ယတ္ထ ယတ္ထ ပုဗ္ဗာဘောဂေါ၊ တံ တံယေဝ အာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ န သဗ္ဗံ။ နီလာဒိသင်္ဃာတဝသေန စေတံ ဝုတ္တံ၊ န ပစ္စေကံ နီလာဒိရူပါယတနမတ္တဝသေန။ သမုဒိတာနိယေဝ ဟိ ရူပါယတနာနိ စက္ခုဝိညာဏဿ အာရမ္မဏံ၊ န ဝိသုံ ဝိသုန္တိ ဓာတုဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာယံ ဒဿိတောယံ နယော။ ယံ ပန အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တေ တေ ဝိသုံ ဝိသုံ အာရမ္မဏပစ္စယော ဟောန္တီ’’တိပိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ ယထာဝုတ္တမေဝတ္ထံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အညထာ ရူပါယတနံ မနိန္ဒြိယဂေါစရံ နာမ န သိယာ။ သဒ္ဒါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တေနေဝါဟ ‘‘တထာ သဒ္ဒါဒယောပီ’’တိ။ ‘‘သဟ န ဟောန္တီ’’တိ ဝုတ္တမတ္ထံ ပါဠိယာ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ယံ ယန္တိ ဟိ ဝစနံ ရူပါဒီနိ ဘိန္ဒတီ’’တိ အာဟ။

‘‘ယေ ဧတေ’’တိအာဒိကော ပုရိမော အတ္ထော၊ ‘‘န ဧကတော ဟောန္တီ’’တိအာဒိကော ပန ပစ္ဆိမော၊ ‘‘သဗ္ဗာရမ္မဏတာဒိဝသေန ဝါ ဣဓာပိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ န ဟိ ‘‘ယံ ယံ ဝါ ပနာရဗ္ဘာ’’တိ ဣမိဿာ ပါဠိယာ ဝိယ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘာ’’တိ ဣမဿ ပါဌဿ ပုရတော မနောဝိညာဏဿ သဗ္ဗာရမ္မဏတာ နာဂတာ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ မနောဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ။ န ¶ ဟိ အနန္တရမေဝ ပါဠိယံ သရူပတော အာဂတမတ္ထံ ဂဟေတွာ ပဒန္တရံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘ရူပါရမ္မဏံ ဝါ’’တိအာဒိနာ နိယမဝသေန ဆ အာရမ္မဏာနိ ဝတွာ ‘‘ယံ ယံ ဝါ ပနာရဗ္ဘာ’’တိ ဝစနံ သဗ္ဗာရမ္မဏတာဒိဒဿနန္တိ ယုတ္တမေဝေတန္တိ၊ ဣဓ ပန သဗ္ဗာရမ္မဏတံ ဝတွာ ပုန ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘာ’’တိ ဝုစ္စမာနံ သဗ္ဗာရမ္မဏတာဒဿနန္တိ ကထမိဒံ ယုဇ္ဇေယျ? ကမာဘာဝေါပိ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ’’တိ အဝိသေသဝစနေနေဝ သိဒ္ဓါ အာရမ္မဏာနုပုဗ္ဗိယာဝ အဂ္ဂဟိတတ္တာ။ န ဟိ မနောဓာတုယာ ဝိယ ¶ မနောဝိညာဏဓာတုယာ ဣဓ အာရမ္မဏာနိ အနုပုဗ္ဗတော ဂဟိတာနိ၊ တတ္ထ ဝိယ ဝါ ဧတေနေဝ နိယမာဘာဝေါပိ သံဝဏ္ဏိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္မာ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝေတ္ထ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။

ပဝတ္တန္တိ ပဝတ္တနံ။ နဒိယာ သန္ဒနံ ပဗ္ဗတဿ ဌာနန္တိ ဟိ ဝုတ္တာ အဝိရတမဝိစ္ဆေဒနာယံ တထာပဝတ္တိကိရိယာဝ။ တေနာဟ ‘‘အဝိရတံ အဝိစ္ဆိန္နံ သန္ဒန္တီ’’တိ။ ဧဝန္တိ ယထာ ‘‘သန္ဒန္တီ’’တိ ဝတ္တမာနဝစနံ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ‘‘ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ သဗ္ဗသင်္ဂဟဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနဿ ဂဟိတတ္တာ အာရမ္မဏပဝဂ္ဂတော ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဝတ္တမာနဝစနံ ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သဗ္ဗကာလသင်္ဂဟဝသေနာ’’တိအာဒိ။ တထာ စ ဝုတ္တံ ‘‘အတီတာနာဂတ…ပေ… အဓိပ္ပာယော’’တိ၊ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ စိတ္တစေတသိကာနန္တိ အတ္ထော။ သမုဒါယဝသေနာတိ စိတ္တေန ရာသီကရဏဝသေန။ အဓိပ္ပာယောတိ ဣမိနာ ဝတ္တမာနုပစာရေန ဝိနာဝ ‘‘ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဧတ္ထ ဝတ္တမာနတ္ထံ သက္ကာ ယောဇေတုန္တိ ဣမမတ္ထံ ဥလ္လိင်္ဂေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဣမေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ယဒိပိ ပစ္စယဓမ္မာ ကေစိ အတီတာ အနာဂတာပိ ဟောန္တိ၊ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မော ပန ပစ္စုပ္ပန္နော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘အတီတာနာဂတာနံ န ဟောန္တီ’’တိ။ ဥပ္ပာဒေ ဝါ ဟိ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ပစ္စယေန ဘဝိတဗ္ဗံ ဌိတိယံ ဝါတိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အတီတာနာဂတာ ပရမတ္ထတော နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ တေသူတိ ပစ္စယုပ္ပန္နေသု။ တံတံပစ္စယာတိ တံ တံ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ ပစ္စယော ဧတေသန္တိ တံတံပစ္စယာ။ အယမတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ သမာနသဘာဝတ္တာ။ န ဟိ အတ္ထာဘေဒေန သဘာဝဘေဒေါ အတ္ထိ။ န ပန တံတံပစ္စယဝန္တတာ ဒဿိတာ ဟောတိ အတီတာနာဂတေသု နိပ္ပရိယာယေန တဒဘာဝတော။ ယသ္မာ ပစ္စယဝန္တော ပစ္စယုပ္ပန္နာယေဝ၊ တေ စ ပစ္စုပ္ပန္နာယေဝါတိ။

ယံ ¶ ယံ ဓမ္မံ တေ တေ ဓမ္မာတိ ယံနိမိတ္တာယံဝစနဘေဒေါ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ရူပါရူပဓမ္မာ ဟိ ကလာပတော ပဝတ္တမာနာပိ စိတ္တစေတသိကာနံ ကဒါစိ ဝိသုံ ဝိသုံ အာရမ္မဏံ ဟောန္တိ၊ ကဒါစိ ဧကဇ္ဈံ၊ န ဧတ္ထ နိယမော အတ္ထိ၊ ပုရိမာဘောဂေါယေဝ ပန တထာဂဟဏေ ကာရဏံ။ တယိမံ ဒီပေတုံ ဘဂဝတာ ယံဝစနဘေဒေါ ကတောတိ စ သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ယသ္မာ ပန ဧကကလာပပရိယာပန္နာနမ္ပိ ဓမ္မာနံ ဧကဇ္ဈံ ဂဟဏေ န သမုဒါယော ဂယှတိ တဒါဘောဂါဘာဝတော၊ အထ ခေါ သမုဒိတာ ဓမ္မာ ဧဝါတိ သဟဂ္ဂဟဏမ္ပိ ဝိသုံဂဟဏဂတိကံ၊ တသ္မာ ဝိသုံဂဟဏသဗ္ဘာဝဒီပနတ္ထံ ‘‘ယံ ယ’’န္တိ ဝတွာ သတိပိ ဝိသုံဂဟဏေ တေ သဗ္ဗေ ဧကဇ္ဈံ အာရမ္မဏပစ္စယော ဟောန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘တေ တေ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘စတ္တာရော ဟိ ခန္ဓာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝေဒနာဒီသူတိ ဝေဒနာဒီသု စတူသု ခန္ဓေသု အဘိန္ဒိတွာ ဂဟဏဝသေန၊ ဘိန္ဒိတွာ ပန ဂဟဏဝသေန ဖဿာဒီသု။ ယော ¶ စ ရူပါဒိကောတိ ဣဒံ ဝိညာဏန္တရဿ သာဓာရဏာရမ္မဏဝသေန ဝုတ္တံ၊ ယေ စ အနေကေ ဖဿာဒယောတိ ဣဒံ အသာဓာရဏာရမ္မဏဝသေန။ တေ သဗ္ဗေတိ တေ သာဓာရဏာသာဓာရဏပ္ပဘေဒေ သဗ္ဗေပိ အာရမ္မဏဓမ္မေ။ ဧကေကမေဝ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဧတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ ရူပါရမ္မဏဓမ္မာ စ အနေကေ နီလာဒိဘေဒတော။ တထာတိ အနေကေ။ တေန ဘေရိသဒ္ဒါဒိကေ၊ မူလဂန္ဓာဒိကေ၊ မူလရသာဒိကေ၊ ကထိနသမ္ဖဿာဒိကေ၊ ဝေဒနာဒိကေ စ သင်္ဂဏှာတိ။ အနေကေတိ ဟိ ဣမိနာ အနေကကလာပဂတာနံယေဝ ဝဏ္ဏာဒီနံ ဣန္ဒြိယဝိညာဏာရမ္မဏဘာဝမာဟ။ သာမညတော ဟိ ဝုတ္တံ ယထာရဟံ ဘိန္ဒိတွာ နိဒဿိတဗ္ဗံ ဟောတီတိ။

ကုသလဝိပါကဿာတိ ကုသလဿ ဝိပါကဿ စ။ န ဟိ နိဗ္ဗာနံ ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထန္တိ ဣဒံ ‘‘ဒိဋ္ဌနိဗ္ဗာနောယေဝါ’’တိအာဒိနာ ဝက္ခမာနမေဝ အတ္ထံ ဟဒယေ ဌပေတွာ ဝုတ္တံ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန ဟိ နိဗ္ဗာနဝိဘာဝနံ အဒိဋ္ဌသစ္စဿ ဝါ သိယာ ဒိဋ္ဌသစ္စဿပိ ဝါ။ တတ္ထ အဒိဋ္ဌသစ္စေန တာဝ တံ ဝိဘာဝေတုမေဝ န သက္ကာ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ၊ ဣတရဿ ပန ပဂေဝ ဝိဘူတမေဝါတိ တံ တေန ဝိဘာဝိတံ နာမ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ စ ‘‘န စ တံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဣမိနာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဿ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏကရဏာဘာဝံ အာဂမတော ဒဿေတွာ ‘‘န ဟိ နိဗ္ဗာန’’န္တိအာဒိနာ ယုတ္တိတော ဒဿေတိ။ တတ္ထ ‘‘န ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထံ အသင်္ခတတ္တာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ? ဂေါစရာသေဝနာယ အာသေဝိတဿပိ နိဝုတ္ထန္တိ ဣစ္ဆိတတ္တာ။ ဒိဋ္ဌသစ္စောယေဝ ဟိ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန ¶ နိဗ္ဗာနံ ဝိဘာဝေတိ၊ န အဒိဋ္ဌသစ္စော။ တံ ပန ဉာဏံ ခန္ဓေ ဝိယ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓေပိ ဝိဘာဝေတီတိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏခန္ဓဝိဘာဝနေ နိဗ္ဗာနမ္ပိ ဝိဘာဝေတီတိ သက္ကာ ဝိညာတုံ။ ဧတေန ပယောဇနာဘာဝစောဒနာ ပဋိက္ခိတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧဝံ အနာဂတံသဉာဏေပိ ယောဇေတဗ္ဗန္တိ ယထာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဿ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတာ ဒဿိတာ၊ ဧဝံ အနာဂတံသဉာဏေပိ ယထာရဟံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ပန ‘‘ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓဝိဘာဝနကာလေ’’တိအာဒိနာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယထာရဟ’’န္တိ။ ကဿစိ အဘိညာပ္ပတ္တဿပိ ရူပါဝစရဿ၊ ပဂေဝ ဣတရဿ။

အာရမ္မဏပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အဓိပတိပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃။ ဓုရသဟစရိယတော ¶ ဓောရေယျော ‘‘ဓုရ’’န္တိ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဓုရန္တိ ဓုရဂ္ဂါဟ’’န္တိ။ ဆန္ဒဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာသိဒ္ဓံ ပါသံသဘာဝံ ဥပါဒါယ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဇေဋ္ဌက’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ တမေဝတ္ထံ ဒီပေန္တော ‘‘သေဋ္ဌ’’န္တိ အာဟ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌသာလိနိယံ ‘‘ဆန္ဒံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာ အာယူဟိတ’’န္တိ။ ပုရိမဆန္ဒဿာတိ ‘‘ဆန္ဒာဓိပတီ’’တိ ပုရိမသ္မိံ ပဒေ နိဒ္ဒေသဝသေန ဝုတ္တဿ ဆန္ဒသဒ္ဒဿ သမာနရူပေန သဒိသာကာရေန။ တဒနန္တရံ နိဒ္ဒိဋ္ဌေနာတိ တဿ ပုရိမဿ ဆန္ဒသဒ္ဒဿ အနန္တရံ နိဒ္ဒေသဝသေန ဝုတ္တေန။ တတော ဧဝ စ တံသမာနတ္ထတာယ စ တံသမ္ဗန္ဓေန ‘‘ဆန္ဒသမ္ပယုတ္တကာန’’န္တိ ဧတ္ထ ဆန္ဒသဒ္ဒေနေဝ အဓိပတိသဒ္ဒရဟိတေနာတိ အတ္ထော။ ပစ္စယဘူတဿာတိ အဓိပတိပစ္စယဘူတဿ။ သမ္ပယုတ္တကဝိသေသနဘာဝေါတိ အတ္တနာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ သော ဧဝ အဓိပတိပစ္စယတာသင်္ခါတော ဝိသေသနဘာဝေါ။ ဧသ နယောတိ ဣမိနာ ‘‘ဝီရိယာဓိပတိ ဝီရိယသမ္ပယုတ္တကာနန္တိအာဒီသု ပုရိမဝီရိယဿ သမာနရူပေနာ’’တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထဝစနံ အတိဒိသတိ။

ကုသလာဗျာကတာနံ ပဝတ္တိန္တိ ကုသလာဗျာကတာနံ အဓိပတီနံ ပဝတ္တနာကာရံ။ အလဒ္ဓံ အာရမ္မဏံ လဒ္ဓဗ္ဗံ လဗ္ဘနီယံ၊ လဒ္ဓုံ ဝါ သက္ကုဏေယျံ၊ ဒုတိယေ ပန အတ္ထေ လာဘမရဟတီတိ လဒ္ဓဗ္ဗံ။ အဝညာတန္တိ ပဂေဝ အနဝညာတန္တိ အတ္ထော။

အပ္ပနာပ္ပတ္တာ ကုသလကိရိယဓမ္မာ မဟာဗလာ သာဓိပတိကာ ဧဝ ဟောန္တိ၊ တထာ မိစ္ဆတ္တနိယတာပီတိ အာဟ ‘‘အပ္ပနာသဒိသာ…ပေ… နုပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။ အပ္ပနာသဒိသာတိ ¶ အပ္ပနာပ္ပတ္တသဒိသာ။ ကမ္မကိလေသာဝရဏဘူတာ စ တေတိ တေ မိစ္ဆတ္တနိယတဓမ္မာ ကမ္မာဝရဏဘူတာ၊ ယေ အာနန္တရိယပ္ပကာရာ ကိလေသာဝရဏဘူတာ၊ ယေ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဓမ္မာ၊ သမ္ပယုတ္တစေတနာယ ပနေတ္ထ ကိလေသာဝရဏပက္ခိကတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ အာနန္တရိယစေတနာသမ္ပယုတ္တဿ ပဋိဃဿ ကမ္မာဝရဏပက္ခိကတာ ဝိယ။ ပစ္စက္ခဂတိ အနန္တရတာယ ဝိနာ ဘာဝိနီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စက္ခသဂ္ဂါနံ ကာမာဝစရဒေဝါနမ္ပီ’’တိ။ တေန တေသု အာနန္တရိယာ ဝိယ အသမ္ဘာဝိနော အဟေတုကာဘိနိဝေသာဒယောပီတိ ဒဿေတိ။

တိဝိဓောပိ ကိရိယာရမ္မဏာဓိပတီတိ ဧတ္ထ အယံ ကိရိယာရမ္မဏာဓိပတီတိ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏော အဓိပ္ပေတော၊ ဥဒါဟု ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏောတိ ဥဘယထာပိ န သမ္ဘဝေါ ဧဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ကာမာဝစရာဒိဘေဒတော ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပရသန္တာနဂတာနံ သာရမ္မဏဓမ္မာနံ အဓိပတိပစ္စယတာ ¶ နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဘာဝတောတိ အဝစနတော။ အဝစနဉှိ နာမ ယထာဓမ္မသာသနေ အဘိဓမ္မေ အဘာဝေါ ဧဝါတိ ဧတေနေဝ အနုဒ္ဓဋတာပိ အဝုတ္တတော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဒွယဝိနိမုတ္တဿ သာရမ္မဏဓမ္မဿ အဘာဝတော နတ္ထီတိ ဝိညာယတီတိ ဝတ္တဗ္ဗေ တမေဝ ဝိညာယမာနတံ သမ္ဘာဝေန္တော ‘‘နတ္ထီတိ ဝိညာယမာနေပီ’’တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဗဟိဒ္ဓါ ခန္ဓေ’’တိအာဒိ။ ရူပေ ဧဝ ဘဝိတုံ အရဟတိ ဧဒိသေသု ဌာနေသု အရူပေ အသမ္ဘဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ အသမ္ဘဝတော စ ယထာဝုတ္တပါဠိအနုသာရတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။ ‘‘ဝိစာရိတ’’န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု ‘‘အတီတာရမ္မဏေ အနာဂတေ ခန္ဓေ ဂရုံ ကတွာ အဿာဒေတီ’’တိအာဒိဝစနတော အရူပေပိ ဧဒိသေသု ဌာနေသု ခန္ဓသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတေဝ။ အာဝဇ္ဇနကိရိယသဗ္ဘာဝတော ပနာတိ ဣဒံ ယထာဒဿိတပါဠိယာ ဝိရောဓပရိဟရဏာဓိပ္ပာယေန ဝုတ္တံ၊ အဝစနံ ပန ကတ္ထစိ ဝိနေယျဇ္ဈာသယေန၊ ကတ္ထစိ နယဒဿနေန ဟောတီတိ ကုတော ဝိရောဓာဝသရော။

အဓိပတိပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အနန္တရပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၄။ ယထာဝုတ္တာ နိရောဓာနန္တရသုညတာ နိရောဓပ္ပတ္တတာ ဩကာသဒါနဝိသေသော၊ အတ္တနော အနုရူပစိတ္တုပ္ပာဒနသမတ္ထတာ စိတ္တနိယမဟေတုတာ၊ တတ္ထ ¶ အနန္တရုပ္ပာဒနသမတ္ထတာ စ သဏ္ဌာနာဘာဝတော သုဋ္ဌုတရံ နိရန္တရုပ္ပာဒနသမတ္ထတာ စ စိတ္တနိယမဟေတုဝိသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဓာတုဝသေနာတိ ဝိညာဏဓာတုမနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတုဝသေန။ ဧတ္တကာ ဧဝ ဟိ ဓာတုယော ဘိန္နသဘာဝါ အနန္တရပစ္စယတာယ နိယမေတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ အဘိန္နသဘာဝါ ပန ဝိသေသာဘာဝတော ပုရိမတာမတ္တံယေဝ ဝိသေသံ ပုရက္ခတွာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ တာ ကုသလာဒိဘေဒေန တထာ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ကုသလာဒိဝသေန စာ’’တိ။ ယာ ပန မနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတုဝသေန အနန္တရပစ္စယတာ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏဓာတု မနောဓာတုယာ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယောတိ ဝုစ္စမာနော သမ္မောဟော သိယာ၊ ပုရေ မနောဓာတုယာ အနန္တရပစ္စယဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ ဣဒါနိ မနောဝိညာဏဓာတု မနောဓာတုယာတိ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဝိသေသာ န ဝိညာယေယျ၊ မနောဓာတုယာ ပန စက္ခုဝိညာဏာဒိဓာတူနံ အနန္တရပစ္စယဘာဝေ ဝုစ္စမာနေ နိယမော နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘မနောဓာတု စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာတိ စာ’’တိ ¶ ။ တထေဝါတိ နိယမာဘာဝတော ဧဝါတိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဣတော အညထာ ဒေသနာယ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ဝိသေသာဘာဝေါ စိတ္တဝိသေသဒဿနဝိစ္ဆေဒေါ နိယမာဘာဝေါ စာတိ ဣမေ ဒေါသာ အာပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ။ နိဒဿနေနာတိ ဓာတုဝသေန နိဒဿနေန။ နယံ ဒဿေတွာတိ ‘‘မနောဝိညာဏဓာတု တံသမ္ပယုတ္တကာ စ ဓမ္မာ မနောဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧဝမာဒိကဿ အနန္တရပစ္စယတာဂ္ဂဟဏဿ နယံ ဒဿေတွာ။ နိရဝသေသဒဿနတ္ထန္တိ နိရဝသေသဿ အနန္တရပစ္စယဘာဝိနော စိတ္တုပ္ပာဒဿ ဒဿနတ္ထံ။

သဒိသကုသလာနန္တိ သမာနကုသလာနံ၊ သမာနတာ စေတ္ထ ဧကဝီထိပရိယာပန္နတာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဘူမိဘိန္နာနမ္ပိ ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တော ဟောတီ’’တိ။ သမာနဝီထိတာ စ ယသ္မာ သမာနဝေဒနာ သမာနဟေတုကာ စ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝေဒနာယ ဝါ ဟေတူဟိ ဝါ သဒိသကုသလာန’’န္တိ အာဟ။ ဝါ-သဒ္ဒေါ စေတ္ထ အနိယမတ္ထော။ တေန ဉာဏသင်္ခါရာဒိဘေဒဿပိ ဝိကပ္ပနဝသေန သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ စုတိပိ ဂဟိတာ တံသဘာဝတ္တာ။ ဘဝင်္ဂစိတ္တမေဝ ဟိ ပရိယောသာနေ ‘‘စုတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကုသလာကုသလာနန္တရဉ္စ ကဒါစိ သာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ တဒါရမ္မဏမ္ပိ ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ကိရိယဇဝနာနန္တရံ တဒါရမ္မဏုပ္ပတ္တိယန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ကာမာဝစရကိရိယာယ ¶ အာဝဇ္ဇနဿာတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော အဓိပ္ပေတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘အာဝဇ္ဇနဂ္ဂဟဏေန ကာမာဝစရကိရိယံ ဝိသေသေတီ’’တိ အာဟ။ တမေဝ ဟိ အတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘ကာမာဝစရဝိပါကော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနမ္ပိ ဂဟိတံ သန္တီရဏာနန္တရတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

အနန္တရပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သဟဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၆။ ပေါရာဏပါဌောတိ ပုရာတနော အဋ္ဌကထာပါဌော။ ဣမဿာတိ ဣမဿ ပဒဿ။ အဝုတ္တဿာတိ ပါဠိယံ အဝုတ္တဿ။ ယဒိပိ သဟဂတသဒ္ဒဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာယံ သံသဋ္ဌသဒ္ဒဿ ဝိယ သမာနတ္ထဿပိ ကတ္ထစိ သဒ္ဒန္တရဿ အတ္ထော ဝုစ္စတိ ပရိယာယဝိသေသဗောဓနတ္ထံ၊ တထာပိ န မူလသဒ္ဒဿ အတ္ထော ဝိဘာဝိတော ¶ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န စ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ ‘‘အညမည’’န္တိ စ ‘‘အညအည’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ မ-ကာရာဂမံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော၊ ကမ္မဗျတိဟာရေ စေတံ ပဒံ၊ တသ္မာ ဣတရေတရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ဧကသ္မိံယေဝ ခဏေ ပစ္စယုပ္ပန္နပစ္စယဘာဝဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ ယော ဟိ ယဿ ပစ္စယော ယသ္မိံ ခဏေ၊ တသ္မိံယေဝ ခဏေ သောပိ တဿ ပစ္စယောတိ အယမေတ္ထ အညမညပစ္စယတာ။ တထာ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အညော အညဿာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဣမိနာ…ပေ… ဒီပေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဩက္ကမနံ ပဝိသနန္တိ အတ္ထော။ အာသနက္ခဏေ ဟိ ဓမ္မာ ပုရိမဘဝတော ဣမံ ဘဝံ ပဝိသန္တာ ဝိယ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပရလောကတော ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ပဝိသန္တံ ဝိယ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ တသ္မာ အဝိသေသေန ပဋိသန္ဓိ ဩက္ကန္တိသဒ္ဒါဘိဓေယျာတိ အဓိပ္ပာယေန ဝုတ္တံ ‘‘ဩက္ကန္တိ…ပေ… အဓိပ္ပာယေနာဟာ’’တိ။ တံနိဝါရဏတ္ထန္တိ တဿ ခဏန္တရေ ရူပီနံ သဟဇာတပစ္စယဘာဝဿ ‘‘ကဉ္စိ ကာလေ န သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ နိဝါရဏတ္ထံ။ တေန ပဒဒွယေန သမာနေသု ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေသု ပုရိမတော ပစ္ဆိမဿ ဝိသေသမတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဧဝဉ္စ ‘‘ကဉ္စိ ကာလေ’’တိ ပဒဿ ‘‘ကေစိ ကာလေတိ ဝါ၊ ကိသ္မိဉ္စိ ကာလေ’’တိ ဝါ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသေန အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယေန ပဌမဝိကပ္ပံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပကာရန္တရေန ဒဿေတုံ ‘‘ကဉ္စိ ကာလေတိ ကေစိ ¶ ကိသ္မိဉ္စိ ကာလေတိ ဝါ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ တေန ‘‘ကဉ္စီ’’တိ အယံ သာမညနိဒ္ဒေသောတိ ဒဿေတိ။ ယော ဟိ အယံ ‘‘ကေစီ’’တိ ပစ္စတ္တဗဟုဝစနာဘိဓေယျော အတ္ထော၊ ယော စ ‘‘ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ ဘုမ္မေကဝစနာဘိဓေယျော၊ တဒုဘယံ သတိ ကာလဝန္တကာလတာဝိဘာဂေ ကိံ-သဒ္ဒဿ ဝစနီယတာသာမညေန ပန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ‘‘ကဉ္စီ’’တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တန္တိ တံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ကေစိ ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ ဘုမ္မဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ တေန ယထာဝုတ္တအတ္ထဝိဘာဂေန ပဒေန။ ဝတ္ထုဘူတာတိ ဝတ္ထုသဘာဝါ။ ဟဒယရူပမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ရူပန္တရာနန္တိ ဟဒယဝတ္ထုတော အညရူပါနံ။ အရူပီနံ သဟဇာတပစ္စယတံ ပုဗ္ဗေ ‘‘ဩက္ကန္တိက္ခဏေ နာမရူပ’’န္တိ ဧတ္ထ အနိဝါရိတံ နိဝါရေတီတိ ယောဇနာ၊ တထာ ဝတ္ထုဿ စ ကာလန္တရေ ပဋိသန္ဓိကာလတော အညသ္မိံ ကာလေ အရူပီနံ နိဝါရေတီတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တအတ္ထဝဏ္ဏနာယ ပါဠိယံ ဝိဘတ္တိနိဒ္ဒေသဿ ရူပကဘာဝမာဟ။ ပုနပိ ပုရိမတော ပစ္ဆိမဿ ဥပစယေန ဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုရိမေန စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပုရိမေနာတိ ‘‘ဩက္ကန္တိက္ခဏေ နာမရူပ’’န္တိ ဣမိနာ ပစ္စယနိဒ္ဒေသဝစနေန။ ‘‘ဧကော ခန္ဓော ဝတ္ထု စ တိဏ္ဏံ ခန္ဓာန’’န္တိအာဒိနာ ပဋိစ္စဝါရာဒိပါဌေန။ အတ္ထဝိဝရဏဉှိ ပစ္စယနိဒ္ဒေသပါဠိယာ သဗ္ဗေပိ သတ္တ မဟာဝါရာ။ ဝတ္ထုဿ ဝတ္တဗ္ဗတ္တေ အာပန္နေ ကိန္တိ ပစ္စယောတိ တဿ နာမဿာတိ ယောဇနာ။ ဧတေနာတိ ‘‘ရူပိနော ¶ ဓမ္မာ အရူပီနံ ဓမ္မာန’’န္တိ ဧတေန ဝစနေန။ ကေဝလဿာတိ နာမရဟိတဿ ဝတ္ထုဿ။ တထာတိ နာမဿ ပစ္စယဘာဝေန။

ကတ္ထစီတိ ‘‘ရူပိနော ဓမ္မာ အရူပီနံ ဓမ္မာနံ ကဉ္စိ ကာလံ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧတသ္မိံ နိဒ္ဒေသေ။ ဧတ္ထ ဟိ အညမညသဟဇာတပစ္စယဘာဝေါ လဗ္ဘတိ။ ဝစနေနာတိ ‘‘အညမည’’န္တိ ဣမိနာ ဝစနေန ပါဠိယံ သဟဇာတပစ္စယဘာဝဿ အသင်္ဂဟိတတ္တာ၊ အတ္ထတော ပန လဗ္ဘတေဝါတိ။ တေနာဟ ‘‘လဗ္ဘမာနေပီ’’တိ။ တဿာတိ အညမညပစ္စယတ္တဿ။ ဧဝန္တိ ‘‘န အညမညဝသေနာ’’တိ ဣမိနာ ပကာရေန။ သမုဒါယေကဒေသဝသေန သာမိဝစနန္တိ အဝယဝါဝယဝိသမ္ဗန္ဓေ အဝယဝိနိ သာမိဝစနန္တိ အတ္ထော၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဝါ ‘‘ကဏှာ ဂါဝီန’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။

သဟဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ နိဿယပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၈။ ကိသ္မိဉ္စိ ¶ ကာလေတိ ဣဒံ န လဗ္ဘတိ သဗ္ဗဒါပိ နိဿယပစ္စယတာယ လဗ္ဘမာနတ္တာ။ သဟဇံ ပုရေဇန္တိ ဟိ ဝိဘာဂံ အနာမသိတွာ နိဿယတာမတ္တမေဝ နိဿယပစ္စယတာ။ ဝတ္ထုရူပံ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေတိ ဝတ္ထုရူပံ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ စာတိ စ-သဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တဿာတိ အာရုပ္ပဝိပါကဋ္ဌပနဿ။ ပကာသေတဗ္ဗတ္တာတိ ဣမိနာ အပါကဋံ ပါကဋံ ကတွာ ဝစနေန စောဒနာ အနောကာသာတိ ဒဿေတိ။

နိဿယပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဥပနိဿယပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉။ ဥပနိဿယေ တယောတိ အနန္တရာရမ္မဏပကတူပနိဿယပ္ပဘေဒေ တယော ဥပနိဿယေ။ အနေကသင်္ဂါဟကတာယာတိ အနေကေသံ ပစ္စယဓမ္မာနံ သင်္ဂဟဏတော။ ဧကန္တေနေဝ ဟောန္တိ စိတ္တနိယမဟေတုဘာဝေန ¶ ပဝတ္တိနိယမတော။ ယေသု ပဒေသူတိ ယေသု ကုသလာဒိပဒေသု။ သင်္ဂဟိတောတိ သင်္ဂဟံ ဂတော၊ ကုသလာဒိပဒေသု ယေသံ ပဒါနံယေဝ အနန္တရူပနိဿယော လဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ တေသု ‘‘ကေသဉ္စီ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ကသ္မာ? န သက္ကာ ဝတ္တုံ ဧကန္တေနေဝ ဥပလဗ္ဘနတော။ တေသူတိ ကုသလာကုသလပဒေသု။ န ဟိ ကုသလော အကုသလဿ အနန္တရူပနိဿယော ဟောတိ၊ အကုသလော ဝါ ကုသလဿ၊ အာရမ္မဏပကတူပနိဿယာ ပန အနေကန္တိကာ၊ တသ္မာ တတ္ထ ‘‘ကေသဉ္စီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သိဒ္ဓါနံ ပစ္စယဓမ္မာနန္တိ ပစ္စယဘာဝေန ပုရိမနိပ္ဖန္နာနံ ကုသလာဒီနံ ကုသလဿ အကုသလဿ ဝါတိ အတ္ထော။ အကုသလာဒီဟီတိ ယထာသင်္ချံ အကုသလေန ကုသလေန ဝါ။ အဝိသေသေနာတိ ယထာဝုတ္တဝိသေသေ နိယမံ အဂ္ဂဟေတွာ အကုသလာဒီသု အကုသလကုသလာနံ ‘‘ကေသဉ္စီ’’တိအာဒိနာ။

အနာရမ္မဏတ္တာ အာရမ္မဏူပနိဿယံ ပုဗ္ဗာပရနိယမေန အပ္ပဝတ္တိတော အနန္တရူပနိဿယံ န လဘတီတိ ယောဇနာ။ ပကတဿာတိ နိပ္ဖာဒိတဿ၊ ဥပသေဝိတဿ ဝါ။ န ဟိ ရူပသန္တာနဿ သဒ္ဓါဒိနိပ္ဖာဒနံ အတ္ထိ၊ ဥတုဘောဇနာဒိဥပသေဝနံ ဝါ သမ္ဘဝတိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာ ဟိ…ပေ… ရူပသန္တာနေနာ’’တိ။ နနု စ ရူပသန္တာနေ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသော လဗ္ဘတိ ¶ ၊ သော စ န ဝိနာ သမာနဇာတိယေန ကာရဏေနာတိ သွာယံ ပကတူပနိဿယလာဘောတိ ကဒါစိ အာသင်္ကေယျာတိ အာဟ ‘‘ယသ္မိဉ္စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တန္တိ ဥတုဗီဇာဒိကံ ကမ္မာဒိ စ တေန ရူပေန ပုရိမနိပ္ဖန္နေန။ ဥပ္ပာဒနံ သာဘိသန္ဓိကံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဓိပတီသု ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော ဝိယ ပကပ္ပနံ သံဝိဒဟနံ။ ပကရဏံ ဝုတ္တလက္ခဏေန ကာရဏဘာဝေန အဝဋ္ဌာနံ၊ ယတော ကာရဏဝိသေသော ‘‘ပကတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ရူပဿေဝ တံ ပဋိက္ခိပီယတီတိ အာဟ ‘‘ယထာ စ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဥတုဗီဇာဒီနံ အင်္ကုရာဒီသု ကထံ ပစ္စယဝိသေသဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘ဥတုဗီဇာဒယော ပန…ပေ… ဘာဝတော’’တိ။ ဥပနိဿယောတိ စ ယသ္မာ ဗလဝတာကာရဏံ အဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ န ဧတ္ထ ဧကန္တေန ပုရိမနိပ္ဖတ္တိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ ယဒိ ဧဝံ ပါဠိယံ ကထံ ပုရိမဂ္ဂဟဏန္တိ အာဟ ‘‘ပုရိမပုရိမာနံယေဝ ပနာ’’တိအာဒိ။ တေပိ ဝါ ပရိကပ္ပနဝသေန ပုရိမနိပ္ဖန္နာယေဝ နာမ ဟောန္တိ။ န ဟိ အသံဝိဒိတာကာရေ ဝတ္ထုသ္မိံ ပတ္ထနာပဝတ္တီတိ။ တေနာဟ ‘‘တံသမာနလက္ခဏတာယာ’’တိ။

ဓမ္မေတိ ပုဂ္ဂလသေနာသနပညတ္တီနံ ဥပါဒါနဘူတေ ဓမ္မေ။ အယံ နယောတိ ပညတ္တိမုခေန ပညပေတဗ္ဗာ တဒုပါဒါနဘူတာ ဓမ္မာ ဂယှန္တီတိ ယထာဝုတ္တော နယော။ ဧတ္ထေဝါတိ ‘‘သေနာသနမ္ပိ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧတသ္မိံယေဝ ဝစနေ။ ကထံ ပစ္စုပ္ပန္နဿ ပကတူပနိဿယဘာဝေါတိ စောဒနာယ ‘‘ဝက္ခတီ’’တိအာဒိနာ အာဂမံ ဒဿေတွာ ယုတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နာနမ္ပိစ တာဒိသာနံ ပုဗ္ဗေ ¶ ပကတတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တာဒိသာနန္တိ ယာဒိသာ ဥတုအာဒယော ပစ္စုပဋ္ဌိတာ၊ တာဒိသာနံ တတော ပုဗ္ဗေ ပုရေတရံ ပကတတ္တာ ပကတူပနိဿယယောဂျတာယ အာပါဒိတတ္တာ။

ကသိဏာဒီနမ္ပိ အာရမ္မဏူပနိဿယတာ သမ္ဘဝတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ‘ဧကစ္စာယာ’တိ အာဟာ’’တိ။ တထာ ဟိ ‘‘ကသိဏမဏ္ဍလံ ဒိသွာ’’တိအာဒိနာ တဿ ဥပနိဿယဘာဝေါ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော။

အရူပါဝစရကုသလမ္ပိ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ ပဂေဝ ကာမာဝစရရူပါဝစရကုသလန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တံ ပန ယထာ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ယသ္မိံ ကသိဏာဒိမှီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အနုပ္ပန္နဈာနုပ္ပာဒနေတိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနံ သန္ဓာယာဟ၊ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တဒုပ္ပာဒကကုသလာနန္တိ တဿ ရူပါဝစရဝိပါကဿ ဥပ္ပာဒကကုသလာနံ၊ ရူပါဝစရကုသလာနန္တိ ¶ အတ္ထော။ ပဋိသန္ဓိနိယာမကဿာတိ ရူပါဝစရပဋိသန္ဓိနိယာမကဿ။ စုတိတောတိ ရူပါဝစရပဋိသန္ဓိယာ အနန္တရပစ္စယဘူတာယ စုတိယာ။ ပုရိမဇဝနဿ ဝသေနာတိ စုတိယာ အာသန္နဇဝနဘာဝေန။ ရူပါဝစရကုသလံ အရူပါဝစရဝိပါကဿာတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘တဒုပ္ပာဒကကုသလာန’’န္တိအာဒိနာ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ‘‘ရူပါဝစရကုသလံ အရူပါဝစရဝိပါကဿ ဥပနိဿယော’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ‘‘ကာမာဝစရကုသလမ္ပိ တဒုပ္ပာဒကကုသလာန’’န္တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ လောကုတ္တရဝိပါကဿ တေဘူမကကုသလာနမ္ပိ ပါဒကာဒိဝသေန ဥပနိဿယဘာဝေါ ပါကဋောယေဝ၊ တထာ တံတံဘူမကကုသလာနံ တံတံဘူမကကိရိယာနံ၊ ကာမာဝစရကုသလဿ ရူပါရူပါဝစရကိရိယာနံ၊ ရူပါဝစရကုသလဿ အရူပါဝစရကိရိယာယ ဥပနိဿယဘာဝေါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧဝံ ပစ္စေကံ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ အာဟ။ ‘‘သဒ္ဓံ ဥပနိဿာယ ဒါနံ ဒေတီ’’တိအာဒိနာ ပကတူပနိဿယော ဥဒ္ဒေသဝသေနေဝ ပါဌော အာဂတော၊ န ဝိဘဇနဝသေနာတိ အာဟ ‘‘ပါဠိယမ္ပိ…ပေ… ဝိဿဇ္ဇိတော’’တိ။ ကုသလတ္တိကာဒီသု အနုလောမာဒိဘေဒဘိန္နတ္တာ ပဉှာဝါရေသူတိ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော။

လောကုတ္တရနိဗ္ဗတ္တနံ ဥပနိဿာယ ပရဿ သိနေဟုပ္ပာဒနေ လောကုတ္တရဓမ္မာ ဥပနိဿယော ဝိယ ဟောန္တီတိ အယမေတ္ထ လေသော၊ ဘာဝိနော ပန လောကုတ္တရဿ အကုသလာနံ ဥပနိဿယတာ သမ္ဘဝတီတိ အာဟ ‘‘န ဣဒံ သာရတော ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော’’တိ။ ရူပါဝစရာဒိကုသလာနန္တိ ရူပါရူပါဝစရလောကုတ္တရကုသလာနံ ဥပ္ပာဒိယမာနဿ ရူပါဝစရကုသလဿာတိ ယောဇနာ။ ရူပါဝစရကိရိယဿ စ အရူပါဝစရဝိပါကော ဥပနိဿယော ကထန္တိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထာဒီသု…ပေ… အရဟတော’’တိ ¶ ။ တံ တံ ဝိပါကံ ပတ္ထေန္တော တဿ တဿ ဝိပါကဿ ဟေတုဘူတံ ကုသလံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ ဝိပါကာနံ ကုသလူပနိဿယတာတိ အာဟ ‘‘စတုဘူမကာ…ပေ… ဥပနိဿယော’’တိ။ လောကိယကုသလာနံ ပန လောကုတ္တရဝိပါကာ ဥပနိဿယော န ဟောန္တီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဒိပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တေနေဝ ဟိ ‘‘တထာ တေဘူမကဝိပါကော’’တိ တေဘူမကဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ တတ္ထ တေနာတိ အနာဂါမိနာ။ တန္တိ အရဟတ္တဖလံ။ တသ္မာတိ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ။ တာနိ ဝိယာတိ သောတာပတ္တိဖလာနိ ဝိယ။ တေသန္တိ ပုထုဇ္ဇနာဒီနံ။ ဣမဿာတိ အနာဂါမိနော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ပုထုဇ္ဇနာဒီနံ သန္တာနေ ဈာနာဒီနံ သောတာပတ္တိဖလာဒီနံ န ဥပနိဿယပစ္စယော အနုပလဒ္ဓပုဗ္ဗတ္တာ၊ ဧဝံ အနာဂါမိနော ဈာနာဒီနံ ¶ အဂ္ဂဖလံ ဥပနိဿယပစ္စယော အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဥပလဒ္ဓပုဗ္ဗသဒိသမေဝ ဟိ အနာဂတမ္ပိ ဥပနိဿယော’’တိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဟေဋ္ဌိမဖလာနံ ကုသလူပနိဿယတာ ဝုတ္တာ ဧဝ။

ယထာ ဝိပါကာ ကုသလာနံ၊ ဧဝံ ကိရိယာပိ တေသံ ဥပနိဿယော ဟောတီတိ တံ နယံ ဒဿေတုံ ‘‘ကိရိယံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒိ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယောနိသောမနသိကာရေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ စတုဘူမကကုသလဿပိ ယောနိသောမနသိကာရော ဥပနိဿယော ဟောတီတိ ဧတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ၊ တဒတ္ထံ ယောနိသောမနသိကာရံ ပဝတ္တေန္တဿာတိ အတ္ထော။ တန္တိ ယောနိသောမနသိကာရံ။ အကုသလဿ စ စတုဘူမကဝိပါကဿ ဥပနိဿယော ယောနိသောမနသိကာရောတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ ကိရိယဿပီတိ ယထာ ကုသလဿ ယောနိသောမနသိကာရဿ ဝသေန ဥပနိဿယော ဝုတ္တော၊ ဧဝံ ကိရိယဿပိ ယောနိသောမနသိကာရဿ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ သော ဟိ တံ ဥပနိဿာယ ရာဂါဒိဥပ္ပာဒနေ အကုသလဿ ဝုတ္တနယေန ကုသလာကုသလူပနိဿယဘာဝမုခေန စတုဘူမကဝိပါကဿ ဥပနိဿယော ဟောတိယေဝ။ ယဒိ ကိရိယသင်္ခါတော…ပေ… ဟောတိယေဝ၊ အထ ကသ္မာ ပကတူပနိဿယဝိဘဇနေ ကိရိယာ န ဂဟိတာ၊ ဥတုဘောဇနသေနာသနာနိယေဝ ဂဟိတာနီတိ အာဟ ‘‘နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မေသု…ပေ… နယဒဿနမတ္တမေဝါ’’တိ။ ဧဝမာဒိကန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတော အဗျာကတော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ န ဥပနိဿယပစ္စယာ’’တိ ဧဝမာဒိကံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဥပနိဿယပရိယာယော ဥပနိသသဒ္ဒေါတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိညာဏူပနိသံ နာမရူပံ၊ နာမရူပူပနိသဉ္စ သဠာယတနန္တိအာဒိကေနာ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဝိညာဏဿ နာမရူပါနံ ဖဿရူပါဒီနံ စက္ခာယတနာဒီနဉ္စ ဥပနိဿယဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ။

ဥပနိဿယပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ပုရေဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၀။ ဒဿိတမေဝ ¶ နယဒဿနဝသေနာတိ ယောဇနာ။ ယဒိ ဒဿိတမေဝ၊ ကသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သာဝသေသဝသေန ဒေသနာ ကတာ’’တိ အာဟ ‘‘သရူပေန အဒဿိတတ္တာ’’တိ။ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ ပုရေဇာတံ အာရဗ္ဘ ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စိတ္တစေတသိကာ ¶ ဓမ္မာ၊ တေ တေ ဓမ္မာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧဝံ သရူပေန ပါဠိယံ အဒဿိတတ္တာ။ ဣဒ္ဓိဝိဓာဘိညာယ စာတိ စ-သဒ္ဒေန စုတူပပါတဉာဏဿပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တဿပိ ဟိ ရူပဓမ္မာရမ္မဏကာလေ အဋ္ဌာရသသု ယံ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏပုရေဇာတံ ဟောတိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတ္တာ။ ‘‘စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဒိဗ္ဗသောတဉာဏေသု စ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။

ဣတရဿပိ အဘာဝါတိ အာရမ္မဏပုရေဇာတဿပိ အဘာဝါ အဂ္ဂဟဏံ ပဋိသန္ဓိဘာဝိနောတိ ယောဇနာ။ သတိပိ ကဿစိ ပဋိသန္ဓိဘာဝိနော အာရမ္မဏပုရေဇာတေ ဝိဘူတံ ပန ကတွာ အာရမ္မဏကရဏာဘာဝတော အဝိဇ္ဇမာနသဒိသန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဣတရဿပိ အဘာဝါ’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ပဋိသန္ဓိယာ ဝိယ အပရိဗျတ္တဿ အာရမ္မဏဿ အာရမ္မဏမတ္တဘာဝတော’’တိ။ သန္တီရဏဘာဝိနော မနောဝိညာဏဓာတုယာပိ ဧကန္တေနေဝ ပုရေဇာတပစ္စယော ရူပါဒီနိ ပဉ္စာရမ္မဏာနီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ ‘‘မနောဓာတူနဉ္စာ’’တိအာဒိ ‘‘တဒါရမ္မဏဘာဝိနော’’တိ ပဒဿ ပုရတော ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ လိခိတံ။

ပုရေဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၁။ နိရဝသေသဒဿိတပုရေဇာတဒဿနဝသေနာတိ ‘‘စတုသမုဋ္ဌာနိကတိသမုဋ္ဌာနိကရူပကာယဿာ’’တိ ဧဝံ နိရဝသေသတော ဒဿိတဿ ပုရေဇာတဿ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဒဿနဝသေန။ ပစ္စယာ ဟိ ဣဓ ကာမာဝစရရူပါဝစရဝိပါကာ၊ တေသု ကာမာဝစရဝိပါကော စ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပကာယဿ ပစ္စယော၊ န ဣတရော။ တေနေဝါဟ ‘‘ရူပါဝစရဝိပါကော ပန အာဟာရသမုဋ္ဌာနဿ န ဟောတီ’’တိ၊ တသ္မာ ‘‘တဿေဝါ’’တိ ဝုတ္တေပိ ယထာရဟမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပစ္ဆာဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ အာသေဝနပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၂။ ပကာရေဟိ ¶ ¶ ဂုဏိတံ ပဂုဏံ၊ ဗဟုက္ခတ္တုံ ပဝတ္တိယာ ဘာဝိတန္တိ အတ္ထော။ အတိသယေန ပဂုဏံ ပဂုဏတရံ၊ တတောယေဝ ဗလဝတရံ။ တဿ ဘာဝေါ၊ တေန ပဂုဏတရဗလဝတရဘာဝေန ဝိသိဋ္ဌံ ဝိသေသပ္ပတ္တံ။ သွာယံ ဝိသေသော ဝိပါကေ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘ဧတေန ဝိပါကာဗျာကတတော ဝိသေသေတီ’’တိ။

အာသေဝနပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ ကမ္မပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၃။ ဧဝံသဘာဝါတိ ကမ္မပစ္စယေန ဥပကာရကသဘာဝါ။ သမတ္ထတာတိ အာနုဘာဝေါ။ တဿာတိ ဝိပါကက္ခန္ဓကဋတ္တာရူပသင်္ခါတဿ ဖလဿ။ ကမ္မပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ ကမ္မပစ္စယေန ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တော။ ဧကဝေါကာရေ ရူပမ္ပီတိ ဧကဝေါကာရေပိ ရူပံ န ဇနေတိ၊ ပဂေဝ စတုဝေါကာရေတိ အတ္ထော။

ကမ္မပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄။ ဝိပါကပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၄။ ယထာ ဟိ ရူပဘဝေ သညီနံ တံနိဗ္ဗတ္တိတပုညာဘိသင်္ခါရေနေဝ ရူပုပ္ပတ္တိ၊ ဧဝံ အသညီနမ္ပီတိ တတ္ထ ကာမာဝစရကမ္မုနာ ယထာ ဝိပါကာနုရူပါနံ ပစ္စယော ဟောန္တော ကေသဉ္စိယေဝ ဟောတိ၊ န သဗ္ဗေသံ၊ ကတ္ထစိယေဝ ဟောတိ၊ န သဗ္ဗတ္ထ၊ န ဧဝံ ဝိပါကာနန္တိ အာဟ ‘‘ဧကန္တေနာ’’တိ။ တေသံ ဝသေနာတိ တေသံ ဝိပါကပစ္စယလာဘီနံ ဝိပါကက္ခန္ဓာနံ ဝသေန။ န ဟီတိအာဒိနာ ‘‘ဧကန္တေနာ’’တိ ဝုတ္တမတ္ထံ ဗျတိရေကတော ဝိဘာဝေတိ။ ဘူမိဒွယဝိပါကောတိ ကာမာဝစရရူပါဝစရဝိပါကော အာရုပ္ပေ ရူပဿ န ဟိ ပစ္စယောတိ ယောဇနာ။

ဝိပါကပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅။ အာဟာရပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၅။ ကေဝလာယ ¶ ¶ ဩဇာယ အဇ္ဈောဟရဏဿ အဘာဝါ ‘‘အသိတပီတာဒိဝတ္ထူဟိ သဟ အဇ္ဈောဟရိတောဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ခါဒနီယဘောဇနီယပ္ပဘေဒေ အသိတေ တာဝ ကဗဠီကာရတာ ဟောတု၊ ပါတဗ္ဗာဒိကေ ပန ကထန္တိ အာဟ ‘‘ပါတဗ္ဗ…ပေ… ဟောန္တီ’’တိ။ ယေဘုယျဝသေန ဝါ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနုပါလကောတိ ဥပတ္ထမ္ဘကော။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ကာယဿ အာဟာရပစ္စယဘာဝေါ ကဗဠီကာရာဟာရဿ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗော။ ကသ္မာတိ စေ? ဧတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိနာ။ သတိ ဟိ ပစ္စယဘာဝေ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနော ကဗဠီကာရာဟာရော စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ကာယဿ အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ န ပန ဝုတ္တံ၊ နောစိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ပန ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘တိဝိဓောပိ…ပေ… ဝုတ္တော’’တိ။

အာဟာရပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆။ ဣန္ဒြိယပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၆။ ‘‘မိဿကတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဣန္ဒြိယတာယ ရူပါရူပဇီဝိတိန္ဒြိယာနံ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဒေသိတတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ မိဿကတ္တာတိ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယမိဿကတ္တာတိ အတ္ထော။ ဇီဝိတိန္ဒြိယန္တိ အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ယထာ ပဉှာပုစ္ဆကေ အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ မိဿကတ္တာ န ဂဟိတံ၊ န ဧဝမိဓ အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ အဂ္ဂဟိတန္တိ အတ္ထော။

အရူပါနံ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ပစ္စယန္တရာပေက္ခာနိ အာဝဇ္ဇနာရမ္မဏာဒိအညပစ္စယသာပေက္ခာနိ ဣန္ဒြိယပစ္စယာ သိယုံ စက္ခာဒီနံ ရူပါရူပါနံ အညမညံ ကဒါစိပိ အဝိနိဗ္ဘုတ္တဘာဝဿ အဘာဝတော၊ ပစ္စယန္တရသမောဓာနာပေက္ခတာယ စ။ ယော ပန နိရပေက္ခောတိ ယထာ စက္ခာဒီနိ ပစ္စယန္တရေသု သာပေက္ခာနိ၊ ဧဝံ သာပေက္ခော အဟုတွာ ယော တတ္ထ နိရပေက္ခော ဣန္ဒြိယပစ္စယော ဟောတိ အဝိနိဗ္ဘုတ္တဓမ္မာနံ ယထာ ဒုဝိဓမ္ပိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ သော အတ္တနော…ပေ… နတ္ထီတိ ¶ ယောဇနာ။ အဝိနိဗ္ဘုတ္တာနံ တေသမ္ပိ လိင်္ဂါဒီနံ သိယုံ ဝိနိဗ္ဘုတ္တာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ဣန္ဒြိယပစ္စယတာဘာဝဿ အဒိဋ္ဌတ္တာ။ နနု စက္ခာဒီနံ ဝိနိဗ္ဘုတ္တာနံ ¶ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေါ ဒိဋ္ဌောတိ? သစ္စံ ဒိဋ္ဌော၊ န ပန သော သမာနဇာတိယာတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ သတိ စေဝန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေ သမာနဇာတိယံယေဝ အဝိနိဗ္ဘုတ္တဿ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေ သတိ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယေဟိ သဒ္ဓိံ။ သဟယောဂေ ဟိ ဣဒံ ကရဏဝစနံ။ ယဒိပိ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယာနိ လိင်္ဂါဒီနံ ကလလာဒိကာလေ ဣန္ဒြိယပစ္စယတံ န ဖရေယျုံ တေသံ တဒါ အဘာဝတော။ ယေ ပန ရူပဓမ္မာ တဒါ သန္တိ၊ တေဟိ အဝိနိဗ္ဘုတ္တာဝ၊ တေသံ ကသ္မာ န ဖရန္တီတိ အာဟ ‘‘အညေသံ ပနာ’’တိအာဒိ။ အဗီဇဘာဝတော အနိမိတ္တဘာဝတော။ တဒနုရူပါနန္တိ ကလလာဒိအဝတ္ထာနုရူပါနံ အတ္ထိတံ ဣစ္ဆန္တိ၊ ယတော ‘‘ဣတ္ထီ၊ ပုရိသော’’တိ ပကတိဝိဘာဂေါ ဝိညာယတီတိ တေသံ အဓိပ္ပာယော။

ကုသလဇာတိယန္တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ယေ ပန ‘‘ကုသလဇာတိက’’န္တိ ပဌန္တိ၊ တေသံ ပစ္စတ္တေကဝစနံ။ ဝိသုံ ဧကဇာတိ ဝါ ဘူမိ ဝါ န ဟောတိ တဒေကဒေသဘာဝတော။ ဟေတုအာဒီသုပီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘အကုသလာဟာရေသုပိ ဧသေဝ နယော’’တိ ဧဝမာဒိကံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဧသ နယောတိ ယွာယံ ‘‘ဘူမိဝသေန ဝုတ္တေသူ’’တိအာဒိနာ အရူပေ အလဗ္ဘမာနဿ ဣန္ဒြိယပစ္စယဿ အဋ္ဌပနေ အတ္ထနယော ဝုတ္တော၊ ဧသ နယော ယောဇေတဗ္ဗောတိ။ တထာ အပရိယာပန္နကုသလဟေတု၊ တထာ အကုသလဟေတူတိ ဧတ္ထာပိ ပဌမာပရိယာပန္နကုသလဟေတု ဒေါမနဿသဟဂတာကုသလဟေတု စ ဝိသုံ ဧကဇာတိ ဘူမိ ဝါ န ဟောန္တီတိ အာရုပ္ပေ အလဗ္ဘမာနာပိ ဝိသုံ န ဌပိတာတိ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဧသ နယော ‘‘အကုသလာဟာရေသုပိ ဧသေဝ နယော’’တိ ဧဝမာဒီသု။

သတိ သဟဇာတပစ္စယတ္တေ ဥပ္ပာဒက္ခဏေပိ ဣန္ဒြိယပစ္စယတာ သိယာတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတပစ္စယတ္တာဘာဝံ သန္ဓာယာ’’တိ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သဟ ဥပ္ပဇ္ဇမာနဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော သဟဇာတပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ အဋ္ဌ။ ပစ္စယုဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ)။ တဿ ပန သဟဇာတပစ္စယတ္တာဘာဝေါ ယဒိပိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သဟဇာတပစ္စယတာ ပန တဿ နတ္ထီ’’တိ သရူပေနေဝ ဒဿိတော၊ တထာပိ တံ အနနုဇာနန္တော ‘‘ဥပ္ပာဒ…ပေ… နိဝါရေတု’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဝက္ခတီ’’တိအာဒိနာ တမတ္ထံ သမတ္ထေတိ။ ကမ္မပစ္စယသဒိသန္တိ ဟိ ဧတေန တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ပစ္စယဘာဝေါ ပကာသိတော။ ပဝတ္တေစာတိ စ-သဒ္ဒေန ပဋိသန္ဓိယဉ္စ ကဋတ္တာရူပဿ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယတော အညော ဣန္ဒြိယပစ္စယော န ဟိ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ပဋိစ္စဝါရာဒယော ¶ သမ္ပယုတ္တဝါရပရိယောသာနာ ဆ ဝါရာ ဥပ္ပာဒက္ခဏမေဝ ဂဟေတွာ ပဝတ္တာ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ¶ ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဟေတုပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ၊ န ဌိတိက္ခဏန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ ဥပ္ပာဒက္ခဏမေဝ ဂဟေတွာ ပဝတ္တတ္တာ။ ဧတေသူတိ ယထာဝုတ္တေသု ဆသု ဝါရေသု။ ကေစိ ပန ‘‘ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယဿ အနုပါလနံ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ န ပါကဋံ ဗလဝဉ္စ ယထာ ဌိတိက္ခဏေ ပစ္ဆာဇာတာဒိပစ္စယလာဘတော ထိရဘာဝပ္ပတ္တိယာဿ တံ ပါကဋံ ဗလဝဉ္စ၊ တသ္မာ ‘ဌိတိက္ခဏေ’တိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။

ဣန္ဒြိယပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၇။ ဈာနပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၇။ သောမနဿဒေါမနဿသင်္ခါတာနီတိ သောမနဿဒေါမနဿပရိယာယေန ဝုတ္တာနိ၊ ဈာနင်္ဂဘာဝဝိသေသနတော ဝါ သောမနဿဒေါမနဿဘူတာနေဝ သုခဒုက္ခာနိ ဈာနင်္ဂါနိ၊ န ဣတရသုခဒုက္ခာနီတိ ဈာနင်္ဂဘူတာနံယေဝ သုခဒုက္ခာနံ ဈာနင်္ဂဘာဝဒဿနတ္ထံ သောမနဿဒေါမနဿဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တမေဝ ‘‘ဒွိပဉ္စဝိညာဏေသူ’’တိအာဒိနာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘာဝေတိ၊ တံ သုဝိညေယျမေဝ။ တေနာတိ ဝိသေသနဘူတေန သောမနဿဒေါမနဿဂ္ဂဟဏေန။

အဘိနိပါတမတ္တတ္တာတိ အာရမ္မဏကရဏမတ္တဘာဝတော။ စိန္တနာပဝတ္တိယာ ဥပနိဇ္ဈာယနပဝတ္တိယာ။ ယထာဝုတ္တေနေဝ ကာရဏေနာတိ ‘‘ဥပနိဇ္ဈာနာကာရဿ အဘာဝတော’’တိ ဧတေန ကာရဏေန။ ပုဗ္ဗေတိအာဒိတော။ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ ဝဇ္ဇိတာနီတိ သတ္တသု အင်္ဂေသု ဒဿိယမာနေသု စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ ဝဇ္ဇိတာနိ။ အဋ္ဌကထာ ဟေသာတိ လေသေန အပကာသေတဗ္ဗတာယ ကာရဏမာဟ။ တီသုပိ ဧကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံသမာနလက္ခဏတာယ ဣတရေသံ တိဏ္ဏမ္ပိ ဂဟဏံ ဟောတီတိ။ တိဏ္ဏံ ပန ဝစနေနာတိ ဥပေက္ခာသုခဒုက္ခာနံ အဈာနင်္ဂတာဒဿနတ္ထေန ဝစနေန။ တတော ဥပေက္ခာဒိတော အညဿ ဓမ္မဿ စိတ္တေကဂ္ဂတာယ ဈာနင်္ဂန္တိ ဥဒ္ဓဋဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ အဈာနင်္ဂေသု အဂ္ဂဟိတတ္တာ။ ယထာဝုတ္တကာရဏတောတိ ‘‘ဥပနိဇ္ဈာနာကာရဿ အဘာဝတော’’တိ ဝုတ္တကာရဏတော အညေန ကာရဏေန အနုဒ္ဓဋဘာဝေါ ဝါ အာပဇ္ဇတိ အနုပနိဇ္ဈာယနသဘာဝေဟိ သဒ္ဓိံ အဂ္ဂဟိတတ္တာ ဥပနိဇ္ဈာယနာကာရဘာဝတော အညေနေဝ ကာရဏေန စိတ္တေကဂ္ဂတာယ ¶ ပါဠိယံ အနုဒ္ဓဋဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ။ တံဒေါသပရိဟရဏတ္ထန္တိ ယထာဝုတ္တဒေါသဝိနိမောစနတ္ထံ။

ယေ ¶ ပနာတိအာဒိ ပဒကာရမတ္တဒဿနံ။ သောမနဿာဒီဟီတိ သောမနဿဒေါမနဿဈာနင်္ဂုပေက္ခာဟိ။ အဝိဘူတဘာဝေါ ဥပေက္ခနံ။ ဥပေက္ခာ ဟိ အဝိဘူတကိစ္စာ ဝုတ္တာ။ သမာနာနံ ကေသံ? သုခါဒီနံ၊ ကေဟိ? သောမနဿာဒီဟိ၊ ကထံ? သုခ…ပေ… ယုတ္တတာတိ ယောဇနာ။ န စိတ္တေကဂ္ဂတာယာတိ သုခါဒီဟိ၊ တဒညေဟိ အဘိနိရောပနာဒီဟိ စ အနိန္ဒြိယကိစ္စတာယ စ အနုပနိဇ္ဈာယနကိစ္စတာယ စ အသမာနတာယ ပဉ္စဝိညာဏေသု စိတ္တေကဂ္ဂတာယ ဈာနင်္ဂန္တိ အနုဒ္ဓဋဘာဝေ ကာရဏံ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။ သာတိ စိတ္တေကဂ္ဂတာ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဥပေက္ခာသုခဒုက္ခာနီ’’တိ ဧတသ္မိံ အဋ္ဌကထာဝစနေ န ဂဟိတာ။ ဝိစိကိစ္ဆာယုတ္တမနောဓာတုအာဒီသူတိ ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ္တစိတ္တေ မနောဓာတုယာ သမ္ပဋိစ္ဆနာဒီသု စ။ တဿာပိ စိတ္တေကဂ္ဂတာယပိ။

ဈာနပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၈။ မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၈။ ဒုဝိဓမ္ပိ သင်္ကပ္ပန္တိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပောတိ စ ဧဝံ အနဝဇ္ဇသာဝဇ္ဇဘေဒေန ဒုဝိဓမ္ပိ။ ဝီရိယံ သမာဓိန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သင်္ဂဏှိတွာ ဝိတက္ကာဒိဘာဝသာမညေန သဟ ဂဟေတွာ၊ ဧကေကမေဝ ကတွာ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ တေဟိ မိစ္ဆာဝါစာကမ္မန္တာဇီဝေဟိ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသေ လဗ္ဘမာနာနိ စ မဂ္ဂပစ္စယဘာဝတော၊ စ-သဒ္ဒေန အလဗ္ဘမာနာနိ စ မဂ္ဂပစ္စယတ္တာဘာဝါ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ဝုတ္တာနီတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂင်္ဂဝစနသာမညေနာ’’တိ။ ဧဝံ ပရိယာယနိဒ္ဒေသော ဣဓ ကိမတ္ထိယောတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဧဝဉှိ သုတ္တဝေါဟာရောပိ ဒဿိတော ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ ပန ဒဿေန္တေနာတိ ပရမတ္ထတော အမဂ္ဂင်္ဂါနိပိ သုတ္တေ မဂ္ဂင်္ဂဝေါဟာရသိဒ္ဓိယာ ဣဓ မဂ္ဂင်္ဂေဟိ သဟ ဒဿေန္တေန။ ဥဒ္ဓရိတွာတိ ပဒုဒ္ဓါရံ ကတွာ။ ဣဒါနိ မိစ္ဆာဝါစာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ဒွါဒသင်္ဂါနိ န ဒဿေတဗ္ဗာနိ၊ ကသ္မာတိ စေတိ အာဟ ‘‘န ဟိ ပါဠိယံ…ပေ… ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။ တပ္ပဋိပက္ခဘာဝတောယေဝ မိစ္ဆာမဂ္ဂင်္ဂါနိ၊ န မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒယော ဝိယ သဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

ပရိယာယနိပ္ပရိယာယမဂ္ဂင်္ဂဒဿနတ္ထေပိ အတ္ထဝစနေ ဧဝံ န ဝတ္တဗ္ဗမေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ပရိယာယ…ပေ… အဓိကရဏာနီ’’တိ အာဟ။ တဿတ္ထော – ယထာ ¶ ‘‘အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿာ’’တိ ¶ ဧတ္ထ ပါဠိဂတအဓိကရဏသဒ္ဒပတိရူပကော အညော အဓိကရဏသဒ္ဒေါ ပါဠိဂတတဒညသာဓာရဏတာယ ဥဘယပဒတ္ထော ဥဒ္ဓဋော ‘‘အဓိကရဏံ နာမ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနီ’’တိ၊ ဧဝမိဓာပိ နိပ္ပရိယာယံ ဣတရဉ္စ မဂ္ဂင်္ဂံ ဒဿေတုကာမေန ပါဠိဂတတဒညသာဓာရဏော မဂ္ဂင်္ဂသဒ္ဒေါ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗော သိယာ၊ တထာ န ကတန္တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပါဠိဂတောယေဝ မဂ္ဂင်္ဂသဒ္ဒေါ ဥဒ္ဓဋော၊ န တဒညသာဓာရဏော၊ န စ အတ္ထုဒ္ဓါရမုခေန အဓိပ္ပေတတ္ထော နိယမိတော၊ တသ္မာ။ တေသူတိ အဟေတုကစိတ္တုပ္ပာဒေသု။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမာဓယော’’တိ ဧတ္ထ သင်္ကပ္ပဝါယာမသမာဓယော သမ္မာမိစ္ဆာသဒ္ဒေဟိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော ယထာဝုတ္တာ သန္တီ’’တိ။ သင်္ကပ္ပဝါယာမသမာဓိပ္ပတ္တာ ပန တတ္ထ ကေစိ သန္တိယေဝါတိ။ အထ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယောတိ ဝုတ္တပ္ပကာရေ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိကေ အနဝသေသေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ယထာဝုတ္တာ’’တိ။ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနနိယမနတ္ထတ္တာ န ဝိသေသနတ္ထတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

မဂ္ဂပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀။ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၀။ သမ္ပယောဂါသင်္ကာဝတ္ထုဘူတောတိ သမ္ပယောဂါသင်္ကာယ အဓိဋ္ဌာနဘူတော။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အရူပိနော ဟိ ခန္ဓာ စက္ခာဒီနံ ဝတ္ထူနံ အဗ္ဘန္တရတော နိက္ခမန္တာ ဝိယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၁။ အတ္ထိပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၁။ ယသ္မိံ သတိ ယံ ဟောတိ၊ အသတိ စ န ဟောတိ၊ သော တဿ ပစ္စယောတိ ယဒိဒံ သမာသတော ပစ္စယလက္ခဏံ ယံ သန္ဓာယ သုတ္တေ ဝုတ္တံ ‘‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ၊ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတီ’’တိ၊ တယိဒံ အတ္ထိပစ္စယေ ယောဇေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိံ ဝတွာ အယဉ္စ နယော ¶ နိဗ္ဗာနေ န လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ နိဗ္ဗာနံ အတ္ထိပစ္စယဘာဝေန န ဥဒ္ဓဋန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘နိဗ္ဗာနဉ္စ…ပေ… ဥပကာရကံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ တေန ပစ္စယဓမ္မာနံ ¶ ပစ္စယဘာဝေါ ဝိသေသတော ဗျတိရေကမုခေန ပါကဋော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ နတ္ထိဘာဝေါပကာရကတာဝိရုဒ္ဓါတိ နတ္ထိပစ္စယဘာဝဝိရုဒ္ဓါ။ ဝိဂတာဝိဂတပစ္စယာ ဝိယ ဟိ အညမညံ ဥဇုပစ္စနီကဘာဝေန ဌိတာ နတ္ထိအတ္ထိပစ္စယာ။ န နိဗ္ဗာနံ အတ္ထိပစ္စယော နတ္ထိဘာဝေါပကာရကတာအဝိရောဓတော။ ယေ ဟိ အတ္ထိပစ္စယဓမ္မာ၊ တေ နတ္ထိဘာဝေါပကာရကတာဝိရုဒ္ဓါ ဧဝ ဒိဋ္ဌာတိ အဓိပ္ပာယော။

သတိ စ ဥပ္ပန္နတ္တေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေသံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ အာဟာရိန္ဒြိယာတိ ယောဇနာ။ ဧကတောတိ သဟ။ သဟဇာတာဒိပစ္စယတ္တာဘာဝတောတိ သဟဇာတပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတပစ္စယတ္တာဘာဝတော။ တဒဘာဝေါတိ သဟဇာတာဒိပစ္စယတ္တာဘာဝေါ။ ဧတေသန္တိ အတ္ထိပစ္စယတာဝသေန ပဝတ္တမာနာနံ အာဟာရိန္ဒြိယာနံ။ ဓမ္မသဘာဝဝသေနာတိ ဓမ္မတာဝသေန။ ဓမ္မတာ ဟေသာ၊ ယဒိဒံ ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ သဟ ပုရေတရံ ပစ္ဆာ စ လဗ္ဘမာနာ အာဟာရိန္ဒြိယာ တေသံ အတ္ထိပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ န သဟဇာတာဒိပစ္စယာတိ။ ယထာ ဝါ စက္ခာဒိဒွါရာနံ ရူပါဒိအာရမ္မဏာနံ သတိပိ နိယတဝုတ္တိတာယ ဒွါရာရမ္မဏတော ဝိညာဏဿ ဆဗ္ဗိဓဘာဝေ အာရမ္မဏမနာမသိတွာ၊ ဒွါရတော ဒွါရမနာမသိတွာ အာရမ္မဏတော ဆဗ္ဗိဓတာ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓာပိ အာဟာရိန္ဒြိယာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ သတိပိ သဟဇာတာဒိဘာဝေ အရူပက္ခန္ဓာဒိဝသေန သဟဇာတာဒိဘေဒဘိန္နဿ အတ္ထိပစ္စယဿ ဒဿိတတ္တာ ပဉှာဝါရေ အာဟာရိန္ဒြိယာနံ ဝသေန အာဂတေ စတုတ္ထပဉ္စမကောဋ္ဌာသဘူတေ အတ္ထိပစ္စယဝိသေသေ သဟဇာတာဒိဘေဒံ အာမသိတုံ န လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အာဟာရော ဣန္ဒြိယဉ္စ သဟဇာတာဒိဘေဒံ န လဘတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ပန အာဟာရိန္ဒြိယေသု သဟဇာတာဒိဘာဝဿ အဘာဝတော။ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အတ္ထိပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၂-၂၃-၂၄။ နတ္ထိဝိဂတအဝိဂတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၂-၂၃။ ဧတ္ထာတိ နတ္ထိပစ္စယေ။ နာနန္တိ နာနတ္တံ။ ဧတေနာတိ အနန္တရပစ္စယတော နတ္ထိပစ္စယဿ ဝိသေသမတ္တဒီပနေန ‘‘ပစ္စယလက္ခဏမေဝ ဟေတ္ထ နာန’’န္တိ ဣမိနာ ဝစနေန။ အတ္ထောတိ ¶ ဓမ္မော။ ဗျဉ္ဇနသင်္ဂဟိတေတိ ‘‘နတ္ထိပစ္စယော ¶ ဝိဂတပစ္စယော’’တိ ဧဝမာဒိဗျဉ္ဇနေန သင်္ဂဟိတေ။ ပစ္စယလက္ခဏမတ္တေတိ ဧတ္ထ ပဝတ္တိဩကာသဒါနေန ဥပကာရကာ အရူပဓမ္မာ၊ ဝိဂတဘာဝေန ဥပကာရကာတိ ဧဝမာဒိကေ ပစ္စယာနံ လက္ခဏမတ္တေ။

နတ္ထိဝိဂတအဝိဂတပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယနိဒ္ဒေသပကိဏ္ဏကဝိနိစ္ဆယကထာဝဏ္ဏနာ

အာဒိမပါဌောတိ ပုရိမပါဌော။ တထာ စ သတီတိ ဒေါသဿပိ သတ္တရသဟိ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယဘာဝေ သတိ။ အဓိပတိပစ္စယဘာဝေါပိဿ အနုညာတော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒေါသဿပိ ဂရုကရဏံ ပါဠိယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ’’တိ။ ‘‘သေသာန’’န္တိ ဝစနေနေဝ နိဝါရိတောတိ ကဒါစိ အာသင်္ကေယျာတိ တံနိဝတ္တနတ္ထမာဟ ‘‘န စ သေသာန’’န္တိအာဒိ။ ပုရေဇာတာဒီဟီတိ ပုရေဇာတကမ္မာဟာရဈာနိန္ဒြိယမဂ္ဂဝိပါကပစ္စယေဟိ။ တန္နိဝါရဏတ္ထန္တိ တဿ ယထာဝုတ္တဒေါသဿ နိဝါရဏတ္ထံ။ ဝိသုဉ္စ အဂ္ဂဟေတွာတိ လောဘမောဟာ ဝိပါကပစ္စယာပိ န ဟောန္တိ၊ တထာ ဒေါသောတိ ဧဝံ ဝိသုဉ္စ အဂ္ဂဟေတွာ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ အာရမ္မဏာဒိပစ္စယော ဟောန္တံယေဝ ပထဝီအာဒိသဘာဝတ္တာ အတ္တနာ သဟဇာတာနံ သဟဇာတာဒိပစ္စယာ ဟောန္တိယေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနဿ သဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝံ ဒဿေတီ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗဓမ္မာန’’န္တိ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ မနောဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တေ သဗ္ဗဓမ္မေ သန္ဓာယာဟ ‘‘သဗ္ဗဓမ္မာနံ ယထာယောဂံ ဟေတာဒိပစ္စယဘာဝံ ဒဿေတီ’’တိ။ န ဟိ ဧတံ…ပေ… ဘာဝဒဿနံ၊ အထ ခေါ ဧကဓမ္မဿ အနေကပစ္စယဘာဝဒဿနံ၊ တသ္မာ ‘‘ဧတေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ရူပါဒီနန္တိ ရူပါယတနာဒီနံ။

ဘေဒါတိ ဝိသေသာ။ ဘေဒံ အနာမသိတွာတိ စက္ခုဝိညာဏဓာတုအာဒိဝိသေသံ အဂ္ဂဟေတွာ။ တေ ဧဝါတိ ယထာဝုတ္တဝိသေသာနံ သာမညဘူတေ ခန္ဓေ ဧဝ။ ယံ သန္ဓာယ ‘‘ဧဝံ န သက္ကာ ဝတ္တု’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဋ္ဌာနသံဝဏ္ဏနာ ဟေသာတိ ဧတေန သုတ္တေ ဝုတ္တပရိယာယမဂ္ဂဘာဝေနေတ္ထ ¶ န သက္ကာ မိစ္ဆာဝါစာဒီနံ မဂ္ဂပစ္စယံ ဝတ္တုန္တိ ဒဿေတိ။ သေသပစ္စယဘာဝေါတိ မဂ္ဂပစ္စယံ ဌပေတွာ ယထာဝုတ္တေဟိ သေသေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ¶ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယဘာဝေါ။ အဓိပတိပစ္စယော န ဟောတီတိ အာရမ္မဏာဓိပတိပစ္စယော န ဟောတိ။ တန္တိ ဝိစိကိစ္ဆံ။ တတ္ထာတိ ယထာဝုတ္တေသု အဟိရိကာဒီသု။

ဒသဓာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ ပုန တထာ ဟဒယဝတ္ထုန္တိ ဣဒံ အတ္ထမတ္တဝစနံ။ ပါဌော ပန ‘‘ဟဒယဝတ္ထု တေသဉ္စေဝ ဝိပ္ပယုတ္တဿ စ ဝသေန ဒသဓာ ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသာယတနမတ္တမေဝါတိ ဣဒံ ရူပါဒီနံ သဟဇာတပစ္စယတာယ ဝိယ နိဿယပစ္စယတာယ စ အဘာဝတော၊ ပုရေဇာတပစ္စယတာယ စ ဘာဝတော ဝုတ္တံ။ ဧတာနီတိ ယထာဝုတ္တာနိ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသာရမ္မဏာနိ။ သဗ္ဗာတိက္ကန္တပစ္စယာပေက္ခာတိ ‘‘ဧကဓမ္မဿ အနေကပစ္စယဘာဝတော’’တိ ဧတသ္မိံ ဝိစာရေ ဟေတုအာဒိအတိက္ကန္တပစ္စယာပေက္ခာ ဧတေသံ ရူပါဒီနံ အပုဗ္ဗတာ နတ္ထိ၊ အထ ခေါ အာရမ္မဏအာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယပစ္စယာပေက္ခာ။ န ဟိ ရူပါဒီနိ ဟေတုသဟဇာတာဓိပတိအာဒိဝသေန ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ။ တဿာတိ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ပုရေဇာတပစ္စယဘာဝတော အပုဗ္ဗတာ၊ တသ္မာ တံ ဧကူနဝီသတိဝိဓော ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သတ္တဓာ ပစ္စယဘာဝေါ ယောဇေတဗ္ဗော၊ န ဟိ ဩဇာ ပုရေဇာတပစ္စယော န ဟောတီတိ။

အတ္ထောတိ ဝါ ဟေတုအာဒိဓမ္မာနံ သဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော ဟိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ အရဏီယတော ဥပဂန္တဗ္ဗတော၊ ဉာဏေန ဝါ ဉာတဗ္ဗတော ‘‘အတ္ထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အာကာရောတိ တဿေဝ ပဝတ္တိအာကာရော၊ ယေန အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ပစ္စယဘာဝံ ဥပဂစ္ဆတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တံ ပန ဝိပ္ပယုတ္တံ။ ‘‘သတ္တဟာကာရေဟီ’’တိ ပဌာနဿ ကာရဏမာဟ ‘‘ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါ ဟီ’’တိအာဒိနာ။

ယံ ကမ္မပစ္စယော…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗံ အာသေဝနကမ္မပစ္စယာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ အနန္တရဋ္ဌာနတာယ။ သဟဇာတမ္ပိ ဟိ အနန္တရမေဝါတိ။ ကောစိ ပနေတ္ထာတိ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ ပကတူပနိဿယသမုဒါယေ ကောစိ တဒေကဒေသဘူတော ကမ္မသဘာဝေါ ပကတူပနိဿယောတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ ‘‘ယဒိဒံ အာရမ္မဏပုရေဇာတေ ပနေတ္ထ ဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယတာ န လဗ္ဘတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မိံ၊ တသ္မိံ ဝါ အာရမ္မဏပုရေဇာတဂ္ဂဟဏေ။ ဝတ္ထုဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယတာ လဗ္ဘတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ န ဟိ အာရမ္မဏဘူတံ ဝတ္ထု ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော ဟောတိ၊ အထ ခေါ နိဿယဘူတမေဝါတိ။ ဣတော ဥတ္တရီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဣတော’’တိ ¶ ဣဒံ ပစ္စာမသနံ ပုရေဇာတံ ဝါ သန္ဓာယ အာရမ္မဏပုရေဇာတံ ဝါ။ တတ္ထ ပဌမနယံ အပေက္ခိတွာ ဝုတ္တံ ¶ ‘‘ပုရေဇာတတော ပရတောပီ’’တိ။ တေန ကမ္မာဒိပစ္စယေသုပိ ဝက္ခမာနေသု လဗ္ဘမာနာလဗ္ဘမာနံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒုတိယံ ပန နယံ အနပေက္ခိတွာ အဋ္ဌကထာယံ အာဂတဝသေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣတော ဝါ ဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တတော’’တိ၊ အတ္တနာ ဝုတ္တနယေန ပန ‘‘နိဿယိန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တတော ဝါ’’တိ။ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ သယမေဝါဟ ‘‘အာရမ္မဏာဓိပတီ’’တိအာဒိ။ ကမ္မာဒီသု လဗ္ဘမာနာလဗ္ဘမာနံ န ဝက္ခတိ ‘‘ဣတော ဥတ္တရီ’’တိအာဒိနာ ပဂေဝ အတိဒေသဿ ကတတ္တာ၊ တသ္မာ ပုရိမောယေဝ ပုရေဇာတတောပီတိ ဝုတ္တအတ္ထောယေဝ အဓိပ္ပေတော။

‘‘မဂ္ဂပစ္စယတံ အဝိဇဟန္တောဝါ’’တိ ဣမိနာ စ မဂ္ဂပစ္စယော ဝုတ္တောတိ ‘‘မဂ္ဂဝဇ္ဇာနံ နဝန္န’’န္တိ ဝုတ္တံ ပစ္ဆိမပါဌေ၊ ပုရိမပါဌေ ပန ‘‘မဂ္ဂပစ္စယတံ အဝိဇဟန္တောဝါ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဧဝ မဂ္ဂပစ္စယေန သဒ္ဓိံ သဟဇာတာဒိပစ္စယာ ဂဟေတဗ္ဗာတိ ‘‘ဒသန္န’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပစ္ဆိမပါဌေ ‘‘ဧကာဒသဟာကာရေဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ပုရိမပါဌေ ‘‘ဒွါဒသဟီ’’တိ။

သမနန္တရနိရုဒ္ဓတာယ အာရမ္မဏဘာဝေန စာတိ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဝိသေသမနာမသိတွာ ကေဝလံ သမနန္တရနိရုဒ္ဓတာယ အာရမ္မဏဘာဝေန၊ န စ သမနန္တရနိရုဒ္ဓတာအာရမ္မဏဘာဝသာမညေနာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣမိနာ ဥပါယေနာ’’တိ ပစ္စယသဘာဂတာဒဿနေန ပစ္စယဝိသဘာဂတာဒဿနေန စ ဝုတ္တံ ပဒဒွယံ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ပဒုဒ္ဓါရော ကတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဟေတုအာဒီနံ သဟဇာတာနံ…ပေ… ယောဇေတဗ္ဗာ’’တိ အာဟ။ ဟေတုအာရမ္မဏာဒီနံ သဟဇာတာသဟဇာတဘာဝေန အညမညဝိသဘာဂတာတိ ယောဇနာ။ ဧဝမာဒိနာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပုရေဇာတာနံ စက္ခာဒီနံ ရူပါဒီနဉ္စ ပုရေဇာတဘာဝေန သဘာဂတာ၊ ပဝတ္တိယံ ဝတ္ထုခန္ဓာဒီနံ ပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတာနံ ပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတဘာဝေန ဝိသဘာဂတာတိ ဧဝမာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဟေတုနဟေတုအာဒိဘာဝတောပိ စေတ္ထ ယုဂဠကတော ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။ ဟေတုပစ္စယော ဟိ ဟေတုဘာဝေန ပစ္စယော၊ ဣတရေ တဒညဘာဝေန။ ဧဝမိတရေသုပိ ယထာရဟံ ယုဂဠကတော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဥဘယပ္ပဓာနတာတိ ဇနနောပတ္ထမ္ဘနပ္ပဓာနတာ။ ဌာနန္တိ ပဒဿ အတ္ထဝစနံ ကာရဏဘာဝေါတိ ဝိနာပိ ဘာဝပစ္စယံ ဘာဝပစ္စယဿ အတ္ထော ဉာယတီတိ။ ဥပနိဿယံ ဘိန္ဒန္တေနာတိ အနန္တရူပနိဿယပကတူပနိဿယဝိဘာဂေန ဝိဘဇန္တေန။ တယောပိ ဥပနိဿယာ ဝတ္တဗ္ဗာ ဥပနိဿယဝိဘာဂဘာဝတော။ ဥပနိဿယဂ္ဂဟဏမေဝ ကာတဗ္ဗံ သာမညရူပေန။ တတ္ထာတိ ဧဝမဝဋ္ဌိတေ အနန္တရူပနိဿယပကတူပနိဿယောတိ ¶ ¶ ဘိန္ဒနံ ဝိဘာဂကရဏံ ယဒိ ပကတူပနိဿယဿ ရူပါနံ ပစ္စယတ္တာဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ နနု အာရမ္မဏူပနိဿယအနန္တရူပနိဿယာပိ ရူပါနံ ပစ္စယာ န ဟောန္တိယေဝါတိ? သစ္စံ န ဟောန္တိ၊ တေ ပန ဒဿိတနယာတိ တဒေကဒေသေန ဣတရမ္ပိ ဒဿိတမေဝ ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အာရမ္မဏံ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ တံသမာနဂတိကတ္တာတိ တေဟိ အနန္တရာဒီဟိ သမာနဂတိကတ္တာ အရူပါနံယေဝ ပစ္စယဘာဝတော။ တန္တိ ပုရေဇာတပစ္စယံ။ တတ္ထာတိ အနန္တရာဒီသု ပဌိတွာ။

ပစ္စယနိဒ္ဒေသပကိဏ္ဏကဝိနိစ္ဆယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပုစ္ဆာဝါရော

၁။ ပစ္စယာနုလောမဝဏ္ဏနာ

ဧကေကံ တိကံ ဒုကဉ္စာတိ ကုသလတ္တိကာဒီသု ဗာဝီသတိယာ တိကေသု ဟေတုဒုကာဒီသု သတံ ဒုကေသု ဧကေကံ တိကံ ဒုကဉ္စ။ န တိကဒုကန္တိ တုလျယောဂီနံ န တိကဒုကန္တိ အတ္ထော။ တိကဝိသိဋ္ဌံ ပန ဒုကံ၊ ဒုကဝိသိဋ္ဌဉ္စ တိကံ၊ တိကဝိသိဋ္ဌတိကဒုကဝိသိဋ္ဌဒုကေသု ဝိယ နိဿာယ ဥပရိ ဒေသနာ ပဝတ္တာ ဧဝါတိ။

ယေ ကုသလာဒိဓမ္မေ ပဋိစ္စာတိ ဝုတ္တာ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဟေတုပစ္စယာ’’တိအာဒီသု၊ တေ ကုသလာဒိဓမ္မာ ပဋိစ္စတ္ထံ ဖရန္တာ ဟေတုအာဒိပစ္စယဋ္ဌံ သာဓေန္တာ ကုသလာဒိပစ္စယာ စေဝါတိ အတ္ထော။ တေနေဝါဟာတိ ယသ္မာ ပစ္စယဓမ္မာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နေသု ပဋိစ္စတ္ထဖရဏံ ဥဘယေသံ တေသံ သဟဘာဝေ သတိ၊ နာညထာ။ တေနေဝ ကာရဏေနာဟ ‘‘တေ စ ခေါ သဟဇာတာဝါ’’တိ။ တေတိ ဟေတုအာဒိပစ္စယာ။ တေသု ဟိ ဟေတုသဟဇာတအညမညနိဿယာဒယော သဟဇာတာ၊ အနန္တရသမနန္တရာဒယော အသဟဇာတာ ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ။ ဧတေဟိ ဒွီဟိ ဝါရေဟိ ဣတရေတရတ္ထဗောဓနဝသေန ပဝတ္တာယ ဒေသနာယ ကိံ သာဓိတံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဧဝဉ္စ နိရုတ္တိကောသလ္လံ ဇနိတံ ဟောတီ’’တိ။

တေ ¶ တေ ပဉှေ ဥဒ္ဓရိတွာတိ ‘‘သိယာ ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ ဓမ္မဿ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒယော ယေ ယေ ပဉှာ ဝိဿဇ္ဇနံ လဘန္တိ၊ တေ တေ ပဉှေ ဥဒ္ဓရိတွာ။ ပမာဒလေခါ ဧသာတိ ဣဒံ ‘‘ကုသလော ဟေတု ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာန’’န္တိ လိခိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဋိစ္စသဟဇာတဝါရေသု သဟဇာတပစ္စယော၊ ပစ္စယနိဿယဝါရေသု နိဿယပစ္စယော၊ သံသဋ္ဌသမ္ပယုတ္တဝါရေသု ¶ သမ္ပယုတ္တပစ္စယော ဧကန္တိကောတိ ကတွာ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ပုရိမဝါရေသု…ပေ… နိယမေတွာ’’တိ။ တတ္ထာတိ တေသု ပုရိမဝါရေသု ဆသု။ န ဝိညာယန္တိ သရူပတော အနုဒ္ဓဋတ္တာ။ ဧဝမာဒီဟိ ပဉှေဟိ။ ဟေတာဒိပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နေသူတိ ဟေတုအာဒီသု ပစ္စယဓမ္မေသု သမ္ပယုတ္တက္ခန္ဓာဒိဘေဒေသု တေသံ ပစ္စယုပ္ပန္နေသု။ နိဒ္ဓါရဏေ စေတံ ဘုမ္မံ။ ဟေတာဒိပစ္စယာနံ နိစ္ဆယာဘာဝတောတိ ‘‘ဣမေ နာမ တေ ဟေတုအာဒယော ပစ္စယဓမ္မာ’’တိ နိစ္ဆယာဘာဝတော သရူပတော အနိဒ္ဓါရိတတ္တာ။ ယထာ ဟိ နာမ နာနာဇဋာဇဋိတံ ဂုမ္ဗန္တရဂတဉ္စ တံသဒိသံ သရူပတော အဒိဿမာနံ ဣဒံ တန္တိ န ဝိနိစ္ဆိနီယတိ၊ ဧဝံ ဉာတုံ ဣစ္ဆိတောပိ အတ္ထော သရူပတော အနိဒ္ဓါရိတော နိဇ္ဇဋော နိဂုမ္ဗော စ နာမ န ဟောတိ နိစ္ဆယာဘာဝတော၊ သရူပတော ပန တသ္မိံ နိဒ္ဓါရိတေ တဗ္ဗိသယဿ နိစ္ဆယဿ ဝသေန ပုဂ္ဂလဿ အသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝါပ္ပတ္တိယာ သော ပဉှော နိဇ္ဇဋော နိဂုမ္ဗော စ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘နိစ္ဆယာဘာဝတော တေ ပဉှာ နိဇ္ဇဋာ နိဂုမ္ဗာ စ ကတွာ န ဝိဘတ္တာ’’တိ၊ ‘‘န ကောစိ ပုစ္ဆာသင်္ဂဟိတော…ပေ… ဝိဘတ္တာ’’တိ စ။ တန္တိ ပဉှာဝိဿဇ္ဇနံ သန္ဓာယ နိဇ္ဇဋတာ န ဝုတ္တာ၊ အထ ခေါ နိစ္ဆယုပ္ပာဒနန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ဌပနံ နာမ ဣဓ ဝိနေယျသန္တာနေ ပတိဋ္ဌပနံ၊ တံ ပန တဿ အတ္ထဿ ဒီပနံ ဇောတနန္တိ အာဟ ‘‘ပကာသိတတ္တာ’’တိ။ ပကာရေဟီတိ ဟေတုအာဒိပစ္စယပ္ပကာရေဟိ၊ ကုသလာဒိပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နပ္ပကာရေဟိ ဝါ။

၂၅-၃၄။ ပရိကပ္ပနံ ဝိဒဟနန္တိ ကတွာ အာဟ ‘‘ပရိကပ္ပပုစ္ဆာတိ ဝိဓိပုစ္ဆာ’’တိ။ သိယာတိ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ ဧသော ဝိဓိ ကိံ အတ္ထီတိ ဧတေန ‘‘သိယာ’’တိ ဝိဓိမှိ ကိရိယာပဒံ။ ပုစ္ဆာ ပန ဝါကျတ္ထသိဒ္ဓါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တမေဝ ဟိ ဝါကျတ္ထသိဒ္ဓံ ပုစ္ဆံ ဒဿေတုံ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ‘‘ကိံ သော ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ သိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သံပုစ္ဆနံ ပရိကပ္ပပုစ္ဆာတိ တသ္မိံ ပက္ခေ ဟိ ကိရိယာယ ပဒေနေဝ ပုစ္ဆာ ဝိဘာဝီယတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ။ ‘‘သိယာ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဟေတုပစ္စယာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ဟေတုပစ္စယာ’’တိ ဥဘယမိဒံ ပစ္စယဝစနံ၊ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ ပစ္စယုပ္ပန္နဝစနံ။ တေသု ¶ ပစ္စယဓမ္မဿ ပစ္စယဘာဝေ ဝိဘာဝိတေ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထတော ဝိဘာဝိတာယေဝ ဟောတီတိ ပစ္စယဓမ္မောဝ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။ တတ္ထ စ ပစ္စယဓမ္မဝိသိဋ္ဌော ပဋိစ္စတ္ထော ဝါ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော သိယာ ပစ္စယဝိသိဋ္ဌော ဝါတိ ဒုဝိဓာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာယေဝ အတ္ထဝိကပ္ပာ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တာ။ တေသု ပဌမသ္မိံ ပုစ္ဆာ ¶ သဒေါသာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယော ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဗ္ဗပုစ္ဆာနံ ပဝတ္တိတောတိ ကုသလမူလာဒီနံ သတ္တသတ္တပုစ္ဆာနံ ပဝတ္တနတော၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ကုသလံ။ တေဟိ ပစ္စယေဟီတိ ပစ္ဆာဇာတဝိပါကပစ္စယေဟိ ဥပ္ပတ္တိ အနုညာတာတိ အာပဇ္ဇတိ၊ န စ တံ ယုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တံတံပစ္စယာတိ တတော တတော ယောနိသောမနသိကာရာဒိပစ္စယတော။ ဘဝနမတ္ထိတာ ဧတ္ထ န စ ပုစ္ဆိတာတိ ‘‘ကိံ သိယာ’’တိ ဝုတ္တယောဇနာယ ဒေါသမာဟ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ ဥပ္ပတ္တိယာ ဧဝ ပုစ္ဆိတတ္တာ။

တတ္ထာတိ ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေ အတ္ထန္တရေ။ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ ဥပ္ပတ္တိံ အနုဇာနိတွာတိ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တံ ကုသလပစ္စယံ ဥပ္ပတ္တိံ အနုဇာနိတွာ။ တဿာတိ ဥပ္ပတ္တိယာ။ ဘဝနပုစ္ဆနန္တိ ဟေတုပစ္စယာ ဘဝနပုစ္ဆနံ န ယုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုန တဿာတိ ဟေတုပစ္စယာ ဥပ္ပတ္တိယာ။ ဘဝနပုစ္ဆနန္တိ ကေဝလံ ဘဝနပုစ္ဆနံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဝုတ္တနယေန ဥဘယတ္ထာပိ ဥပ္ပတ္တိအနုဇာနနမုခေန ဘဝနပုစ္ဆနံ အယုတ္တံ၊ တသ္မာ။ အနုဇာနနဉ္စ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တေ အတ္ထဝိကပ္ပဒွယေ အတ္ထတော အာပန္နံ၊ တံ အနနုဇာနန္တော အာဟ ‘‘အနနုဇာနိတွာဝါ’’တိအာဒိ။ သံပုစ္ဆနမေဝါတိ ဣမိနာ သံပုစ္ဆနေ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဣဒံ ကိရိယာပဒန္တိ ဒဿေတိ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘သိယာ’’တိ ဣဒံ ကထန္တိ အာဟ ‘‘သိယာတိ…ပေ… ပုစ္ဆတီ’’တိ။ အယံ နယောတိ ‘‘သိယာ’’တိအာဒိနာ အနန္တရဝုတ္တော အတ္ထနယော။ န ဝိညာယတိ အနာမဋ္ဌဝိသေသတ္တာ။ ဒွေပိ ပုစ္ဆာတိ သမ္ဘဝနပုစ္ဆာ တဗ္ဗိသေသပုစ္ဆာ စာတိ ဒုဝိဓာပိ ပုစ္ဆာ ဧကာယေဝ ပုစ္ဆာ သံပုစ္ဆနဘာဝတော ဧကာဓိကရဏဘာဝတော စ။

ဂမနုဿုက္ကဝစနန္တိ ဂမနဿ ဥဿုက္ကဝစနံ။ ဂမနကိရိယာယ ယထာ အတ္တနော ကတ္တာ ဥပရိ ကတ္တဗ္ဗကိရိယာယ ယောဂျရူပေါ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ဌာနံ ဂမနုဿုက္ကနံ တဿ ဗောဓနံ ဝစနံ။ ဧဝံဘူတာ စ ကိရိယာ ယသ္မာ အတ္ထတော ကိရိယန္တရာပေက္ခာ နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဂမနဿ…ပေ… အတ္ထော’’တိ။ ကထံ ပနေတသ္မိံ သဟဇာတပစ္စယပဋ္ဌာနေ ပဋိစ္စဝါရေ ပဋိစ္စသဒ္ဒဿ ပစ္ဆိမကာလကိရိယာပေက္ခတာတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘ယဒိပီ’’တိအာဒိ။ တေနေတံ ဒဿေတိ ‘‘အသတိပိ ပဋိအယနုပ္ပဇ္ဇနာနံ ကာလဘေဒေ အညတြ ဟေတုဖလေသု ဒိဿမာနံ ပုရိမပစ္ဆိမကာလတံ ¶ ဟေတုဖလတာသာမညတော ဣဓာပိ သမာရောပေတွာ ရုဠှီဝသေန ပုရိမပစ္ဆိမကာလဝေါဟာရော ကတော’’တိ။ တေနာဟ ‘‘ဂဟဏပ္ပဝတ္တိအာကာရဝသေန…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ တတ္ထ အတ္တပဋိလာဘော ဥပ္ပာဒေါတိ အတ္ထော။

ဂမနန္တိ ¶ ‘‘ပဋိစ္စာ’’တိ ဧတ္ထ လဗ္ဘမာနံ အယနကိရိယံ ပရိယာယန္တရေနာဟ။ သာ ပနတ္ထတော ပဝတ္တိ၊ ပဝတ္တိ စ ဓမ္မာနံ ယထာပစ္စယံ ဥပ္ပတ္တိယေဝ။ သဘာဝဓမ္မာနဉှိ ဥပ္ပတ္တိယံ လောကေ သဗ္ဗော ကိရိယာကာရကဝေါဟာရော၊ တသ္မာ ‘‘ပဋိစ္စာ’’တိ ဧတ္ထ လဗ္ဘမာနံ ယံ ပဋိအယနံ ပဋိဂမနံ အတ္ထတော ပဋိဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ တဉ္စ ဂစ္ဆန္တာဒိအပေက္ခာယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဂစ္ဆန္တဿ ပဋိဂမနံ၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တဿ ပဋိဥပ္ပဇ္ဇန’’န္တိ။ တယိဒံ ဂမနပဋိဂမနံ၊ ဥပ္ပဇ္ဇနပဋိဥပ္ပဇ္ဇနံ သမာနကိရိယာ။ ကထံ? ယသ္မာ ပဋိကရဏံ ပဋိသဒ္ဒတ္ထော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သဟဇာတပစ္စယဘူတဿ ဥပ္ပဇ္ဇန္တဿ ပဋိဥပ္ပဇ္ဇနံ ‘‘ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဧတ္ထ အတ္ထော၊ တသ္မာ။ တဒါယတ္တုပ္ပတ္တိယာတိ သဟယောဂေ ကရဏဝစနံ၊ ကရဏတ္ထေ၊ ဟေတုတ္ထေ ဝါ၊ တသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ ကုသလဓမ္မေ အာယတ္တာယ ပဋိဗဒ္ဓါယ ဥပ္ပတ္တိယာ သဟေဝ ပဋိဂန္တွာတိ အတ္ထော။ တေန ပဋိအယနတ္တလာဘာနံ သမာနကာလတံ ဒဿေတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘သဟဇာတပစ္စယံ ကတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိအာဒိ။ နနု စ သမာနကာလကိရိယာယံ ဤဒိသော သဒ္ဒပ္ပယောဂေါ နတ္ထိ၊ ပုရိမကာလကိရိယာယမေဝ စ အတ္ထီတိ? နာယမေကန္တော သမာနကာလကိရိယာယမ္ပိ ကေဟိစိ ဣစ္ဆိတတ္တာ။ တထာ ဟိ –

‘‘နိဟန္တွာ တိမိရံ လောကေ၊ ဥဒိတော သတရံသမိ၊

လောကေကစက္ခုဘူတောယ-မတ္ထမေတိ ဒိဝါကရော။

‘‘သိရီဝိလာသရူပေန၊ သဗ္ဗသောဘာဝိဘာဝိနာ၊

ဩဘာသေတွာဒိတော ဗုဒ္ဓါ၊ သတရံသိ ယထာ ပရော’’တိ။ –

စ ပယောဂါ ဒိဿန္တိ။

၃၅-၃၈။ တာသူတိ ဒုကမူလကနယေ ဟေတာရမ္မဏဒုကေ ဧကူနပညာသပုစ္ဆာ၊ တာသု။ ဟေတာရမ္မဏဒုကေတိ ‘‘ဟေတုပစ္စယာ အာရမ္မဏပစ္စယာ’’တိ ဧဝံ ဟေတုပစ္စယအာရမ္မဏပစ္စယာနံ ဝသေန အာဂတေ ပစ္စယဒုကေ။ ဒွိန္နံ ပုစ္ဆာနံ ဒဿိတတ္တာတိ ယသ္မိံ ဝါစနာမဂ္ဂေ ကုသလပဒမူလာ ကုသလပဒါဝသာနာ ¶ ၊ ကုသလာဒိပဒတ္တယမူလာ ကုသလာဒိပဒတ္တယာဝသာနာ စ ဧကူနပညာသာယ ပုစ္ဆာနံ အာဒိပရိယောသာနဘူတာ ဒွေ ဧဝ ပုစ္ဆာ ဒဿိတာ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ပဏ္ဏတ္တိဝါရေ ပုစ္ဆာနံ ဝုတ္တော န ပစ္စယာနန္တိ အတ္ထော။ ပုစ္ဆာယ ဟိ ဝသေန ဟေတုပစ္စယေ ဟေတုပစ္စယသင်္ခါတံ ဧကမူလံ ဧတဿာတိ ဧကမူလကော၊ နယသဒ္ဒါပေက္ခာယ စာယံ ပုလ္လိင်္ဂနိဒ္ဒေသော။ ဧဝံ အာရမ္မဏပစ္စယမူလကာဒီသု။ တထာ ဟေတုအာရမ္မဏပစ္စယသင်္ခါတာနိ ¶ ဒွေ မူလာနိ ဧတဿာတိ ဒွိမူလကောတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ပစ္စယာနံ ပန ဝုစ္စမာနေ ပဌမနယဿ ဧကမူလကတာ န သိယာ။ န ဟိ တတ္ထ ပစ္စယန္တရံ အတ္ထိ၊ ယံ မူလဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္စယာနံ ပန ဝသေနာ’’တိအာဒိ။ ဟေတာရမ္မဏဒုကာဒီနန္တိ အဝယဝေ သာမိဝစနံ၊ အဓိပတိအာဒီနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတော ပရံ မူလဿ အဘာဝတော သဗ္ဗမူလကံ အနဝသေသာနံ ပစ္စယာနံ မူလဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ။ န ဟိ မူလဝန္တဘာဝေန ဂဟိတာ ပစ္စယာ မူလဘာဝေန ဂယှန္တိ။ ပစ္စယဂမနံ ပါဠိဂမနန္တိ ဝိညာယတိ အဘိဓေယျာနုရူပံ လိင်္ဂဝစနာဒီတိ ကတွာ။ ဣဓာတိ အနုလောမေ။ စ-သဒ္ဒေါ ဥပစယတ္ထော။ သော တေဝီသတိမူလဿ သဗ္ဗမူလဘာဝံ ဥပစယေန ဝုစ္စမာနံ ဇောတေတိ။

၃၉-၄၀။ ဧဝံ သတီတိ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယာ ဟေတုပစ္စယာ’’တိ အာရဘိတွာ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယာ အဝိဂတပစ္စယာ၊ အာရမ္မဏပစ္စယာ ဟေတုပစ္စယာ’’တိ ဧဝံ ဝါစနာမဂ္ဂေ သတိ။ စက္ကဗန္ဓနဝသေန ပါဠိဂတိ အာပဇ္ဇတု၊ ကော ဒေါသောတိ ကဒါစိ ဝဒေယျာတိ အာဟ ‘‘ဟေဋ္ဌိမသောဓနဝသေန စ ဣဓ အဘိဓမ္မေ ပါဠိ ဂတာ’’တိ။ တထာ ဟိ ခန္ဓဝိဘင်္ဂါဒီသုပိ ပါဠိ ဟေဋ္ဌိမသောဓနဝသေန ပဝတ္တာ။ ဂဏနစာရေန တမတ္ထံ သာဓေတုံ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏာဒီသူတိ အာရမ္မဏမူလကာဒီသု နယေသု။ တသ္မိံ တသ္မိန္တိ တသ္မိံ တသ္မိံ အာရမ္မဏာဒိပစ္စယေ။ သုဒ္ဓိကတောတိ သုဒ္ဓိကနယတော။ တသ္မာတိ အာရမ္မဏမူလကာဒီသု သုဒ္ဓိကနယဿ အလဗ္ဘမာနတ္တာ။ ဧကမူလကနယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော အာရမ္မဏမူလကေတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယာ…ပေ… အဝိဂတပစ္စယာတိ ဝါ’’တိအာဒိ တာဒိသံ ဝါစနာမဂ္ဂံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယတ္ထ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယာ ဟေတုပစ္စယာ၊ အာရမ္မဏပစ္စယာ အဓိပတိပစ္စယာ၊ အာရမ္မဏပစ္စယာ…ပေ… အဝိဂတပစ္စယာ’’တိ ဧဝံ အာရမ္မဏမူလကေ အနန္တရပစ္စယမူလဘူတာ အာရမ္မဏပစ္စယပရိယောသာနမေဝ ဧကမူလကံ ဒဿေတွာ ဥပရိ အဝသိဋ္ဌဧကမူလကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ သဗ္ဗမူလကေ ဝိဂတပစ္စယာ၊ တာဝ သံခိပိတွာ အဝိဂတပစ္စယောဝ ဒဿိတော။ တေနာဟ ‘‘ဧကမူလကေသူ’’တိအာဒိ။ ဣတော ပရေသုပိ ဧဒိသေသု ဌာနေသု ဧသေဝ နယော။ မူလမေဝ ဒဿေတွာတိ အဓိပတိမူလကေ ဧကမူလကဿ အာဒိမေဝ ဒဿေတွာ။ န သုဒ္ဓိကဒဿနန္တိ န သုဒ္ဓိကနယဒဿနံ။ ‘‘သုဒ္ဓိကနယော ¶ ဟိ ဝိသေသာဘာဝတော အာရမ္မဏမူလကာဒီသု န လဗ္ဘတီ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ နာပိ သဗ္ဗမူလကေ ¶ ကတိပယပစ္စယဒဿနံ ဥပရိ သဗ္ဗမူလကေ ဧကမူလကဿ အာဂတတ္တာ။

၄၁။ ဧကသ္မိဉ္စာတိ အဝိဂတမူလကာဒိကေ စ နယေ။ သင်္ခေပန္တရဂတောတိ သင်္ခေပဿ သင်္ခိပိတဿ အဗ္ဘန္တရဂတော၊ သင်္ခိပိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ မဇ္ဈိမာနံ ဒဿနန္တိ မဇ္ဈိမာနံ နယတော ဒဿနံ၊ အညထာ သင်္ခေပေါ ဧဝ န သိယာ။ ဂတိဒဿနန္တိ အန္တဒဿနံ အကတွာ ပါဠိဂတိယာ ဒဿနံ၊ တဉ္စ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ကတိပယဒဿနမေဝ။ တေန ဝိဂတပစ္စယုဒ္ဓါရဏေန ဩသာနစတုက္ကံ ဒဿေတိ အဝိဂတမူလကေ ဝိဂတပစ္စယဿ ဩသာနဘာဝတော။ သဗ္ဗမူလကဿ အဝသာနေန ‘‘ဝိဂတပစ္စယာ’’တိ ပဒေန။

ယထာ ဟေတုအာဒီနံ ပစ္စယာနံ ဥဒ္ဒေသာနုပုဗ္ဗိယာ ဒုကတိကာဒိယောဇနာ ကတာ၊ ဧဝံ တတ္ထ အာရမ္မဏာဒိပစ္စယေ လင်္ဃိတွာပိ သက္ကာ ယောဇနံ ကာတုံ၊ တထာ ကသ္မာ န ကတာ? ယဒိပိ အနဝသေသတော ပစ္စယာနံ မူလဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ ကေသဉ္စိ ကေဟိစိ ယောဇနေ အတ္ထဝိသေသော နတ္ထိ၊ အာရမ္မဏမူလကာဒီသု ပန အာရမ္မဏာဓိပတိဒုကာဒီနံ ဟေတုမူလကေ စ ဟေတုအဓိပတိအနန္တရတိကာဒီနံ တံတံအဝသိဋ္ဌပစ္စယေဟိ ယောဇနာယ အတ္ထေဝ ဝိသေသော၊ ဧဝံ သန္တေပိ ယသ္မာ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ယောဇနာ န သုခဂ္ဂဟဏာ၊ သက္ကာ စ ဉာဏုတ္တရေန ပုဂ္ဂလေန ယထာဒဿိတေန နယေန ယောဇိတုန္တိ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ပစ္စယေ အဂ္ဂဟေတွာ ပဋိပါဋိယာဝ တေ ယောဇေတွာ ဒဿိတာတိ ဣမမတ္ထမာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိနာ။

တဉ္စ ဂမနံ ယုတ္တန္တိ ယံ သဗ္ဗေဟိ တိကေဟိ ဧကေကဿ ဒုကဿ ယောဇနာဝသေန ပါဠိဂမနံ၊ တံ ယုတ္တံ တိကေသု ဒုကာနံ ပက္ခေပဘာဝတော။ တတ္ထာတိ ဒုကေသု။ ဧကေကသ္မိန္တိ ဧကေကသ္မိံ ဒုကတိကေ။ နယာတိ အနုလောမနယာဒယော ဝါရေ ဝါရေ စတ္တာရော နယာ၊ ပုစ္ဆာ ပန သတ္တဝီသတိ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ဟေတုဒုကေန သမာနာတိ? တံ တိကပဒေသု ပစ္စေကံ ဟေတုဒုကဿ လဗ္ဘမာနဿ ဟေတုဒုကဘာဝသာမညတော ဝုတ္တံ။

ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိနာ ဒုကတိကေ ဝုတ္တနယေန။ တတ္ထ ဟိ န ဒုကဿ ယောဇနာ အတ္ထိ၊ အထ ခေါ ဒုကာနံ ဧကေကေန ပဒေန တိကဿ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘ဧကေကော တိကော ဒုကသတေန ယောဇိတော’’တိ။ ဧကေကသ္မိန္တိ ဧကေကသ္မိံ တိကဒုကေ။

တိကာဒယော ¶ ¶ ဆ နယာတိ ‘‘တိကဉ္စ ပဋ္ဌာနဝရ’’န္တိအာဒိနာ ဂါထာယံ ဝုတ္တာ တိကပဋ္ဌာနာဒယော ဆ နယာ။ သတ္တဝိဓမ္ပီတိ ဝါရဘေဒေန သတ္တဓာ ဘိန္ဒိတွာ ဝုတ္တမ္ပိ။ အနုလောမန္တိ ပစ္စယာနုလောမံ အနုလောမဘာဝသာမညေန သဟ ဂဟေတွာ။ တထာ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ တိကပဋ္ဌာနံ တိကပဋ္ဌာနတာသာမညေန၊ ဒုကပဋ္ဌာနာဒီနိ စ စတ္တာရိ စတ္တာရိ တံသာမညေန သဟ ဂဟေတွာ။ ဣမမတ္ထံ ဂဟေတွာ ‘‘တိကဉ္စ ပဋ္ဌာနဝရ’’န္တိ ဂါထာယ အဓိပ္ပာယဝိဘာဝနဝသေန ‘‘အနုလောမမှီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ ဣမမတ္ထံ ဂဟေတွာ။ သတ္တပ္ပဘေဒေတိ ပဋိစ္စဝါရာဒိဝသေန သတ္တပ္ပဘေဒေ။ ဆပိ ဧတေ တိကာဒိဘေဒေန စတုစတုပ္ပဘေဒါ ဓမ္မာနုလောမာဒိဝသေန ဆ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗာတိ ဣဒံ ဒဿေတီတိ ယောဇနာ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ဓမ္မာနုလောမာဒိဝိဘာဂဘိန္နာပိ တိကာဒိဘာဝသာမညေန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဝုတ္တာ တိကပဋ္ဌာနာဒိသင်္ခါတာ တိကာဒယော ဆ ဓမ္မနယာ ပဋိစ္စဝါရာဒိဝသေန ဝိဘဇိယမာနာ တတ္ထ တတ္ထ နိဒ္ဓါရိယမာနေ အနုလောမတာသာမညေန အနုလောမန္တိ ဧကတော ဂဟိတေ ပစ္စယာနုလောမေ သုဋ္ဌု အတိဝိယ ဂမ္ဘီရာတိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဣဓ ပန အယံ ဂါထာ တသ္မိံ ဓမ္မာနုလောမေ ပစ္စယာနုလောမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ’’တိ ဓမ္မာနုလောမော ပစ္စယာနုလောမဿ ဝိသေသနဘာဝေန နိယမေတွာ ဝုတ္တော။ ဧသ နယော ပစ္စနီယဂါထာဒီသုပိ။ တိကပဋ္ဌာနဿ ဒုကပဋ္ဌာနဿ စ ပုဗ္ဗေ အတ္ထော ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဒုကတိကပဋ္ဌာနာဒီသူ’’တိ။ တိကေဟိ ပဋ္ဌာနန္တိ တိကေဟိ နာနပ္ပကာရတော ပစ္စယဝိဘာဝနံ၊ တိကေဟိ ဝါ ဉာဏဿ ပဝတ္တနဋ္ဌာနံ။ ဒုကသမ္ဗန္ဓိ တိကပဋ္ဌာနံ၊ ဒုကဝိသိဋ္ဌာနံ ဝါ တိကာနံ ပဋ္ဌာနံ ဒုကတိကပဋ္ဌာနန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒုကာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဒုကာဒိဝိသေသိတဿာတိ ဒုကာဒိပဒဝိသေသိတဿ ဒုကာဒိဘာဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ‘‘ဟေတုံ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ၊ နဟေတုံ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိဝစနတော။

ပစ္စယာနုလောမဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပစ္စယပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ

၄၂-၄၄။ ယာဝါတိ ပါဠိပဒဿ အတ္ထဝစနံ ယတ္တကောတိ အာဟ ‘‘ပဘေဒေါ’’တိ။ အတ္ထိ တေဝီသတိမူလကဿာတိ အတ္ထော။ တာဝ တတ္တကံ ပဘေဒံ။ တတ္ထာတိ အနုလောမေ အာဂတန္တိ အတ္ထော။ နယဒဿနဝသေန ¶ ဒဿိတံ ¶ ၊ ကိန္တိ? ဧကေကဿ ပဒဿ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေတိ။ အဝသေသဿ ပစ္စယဿ မူလဝန္တဘာဝေန ဂဟိတဿ။

ပစ္စယပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ

၄၅-၄၈။ ပုန တတ္ထာတိ အနုလောမေ။ ပစ္စယပဒါနီတိ ပစ္စယာ ဧဝ ပဒါနိ ပစ္စယပဒါနိ။ ဣဓာတိ အနုလောမပစ္စနီယေ။ သုဒ္ဓိကပစ္စယာနန္တိ ပစ္စယန္တရေန အဝေါမိဿာနံ ပစ္စယာနံ၊ အနုလောမပစ္စနီယဒေသနံ ဝက္ခမာနံ သန္ဓာယာတိ အတ္ထော။

အနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပုစ္ဆာဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁။ ကုသလတ္တိကံ

၁။ ပဋိစ္စဝါရဝဏ္ဏနာ

၁။ ပစ္စယာနုလောမံ

(၁) ဝိဘင်္ဂဝါရဝဏ္ဏနာ

၅၃။ တိကပဒါနံ တိကန္တရပဒေဟိ ဝိသဒိသတာ ပါကဋာယေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘တိကပဒနာနတ္တမတ္တေန ဝိနာ’’တိ။ မူလာဝသာနဝသေနာတိ ‘‘ဧကမူလေကာဝသာနံ နဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမူလာဝသာနဝသေန။ ‘‘န တာယေဝ ဝေဒနာတ္တိကာဒီသူ’’တိ ဧတ္ထ ယာ သဒိသတာ ပဋိက္ခိတ္တာ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သဒိသတံ သန္ဓာယ ¶ ‘န တာယေဝါ’တိ ဝုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ ယာတိ ယာ ပုစ္ဆာ။ သဗ္ဗပုစ္ဆာသမာဟရဏန္တိ သဗ္ဗာသံ ဧကူနပညာသာယ ပုစ္ဆာနံ သမုစ္စယနံ အနဝသေသေတွာ ကထနံ။ ဣဓ ဣမသ္မိံ ပဋိစ္စဝါရုဒ္ဒေသေ ကတ္တဗ္ဗံ။ အာဒိတော ဟိ အနဝသေသတော ဝုတ္တေ ပစ္ဆာ ယထာရဟံ တဒေကဒေသဝစနံ ယုတ္တံ။ န ဟိ တတ္ထ ဧကူနပညာသ ပုစ္ဆာ ဝိဿဇ္ဇနံ လဘန္တီတိ တတ္ထ တသ္မိံ ဓမ္မာနုလောမပစ္စနီယေ ပီတိတ္တိကေ ဧကူနပညာသ ပုစ္ဆာ ဝိဿဇ္ဇနံ န ဟိ လဘန္တိ၊ အဋ္ဌဝီသေ ပန လဘန္တီတိ အတ္ထော။

တေန သဟဇာတပစ္စယဘူတေနာတိ တေန ဝေဒနာဒိဘေဒေန ဧကေန ဓမ္မေန သဟဇာတပစ္စယော ဟောန္တေန၊ သဟဇာတပစ္စယတံ ဝါ ပတ္တေန ပါပုဏန္တေနာတိ ¶ အတ္ထော။ အနုညာတံ ဝိယ ဟောတီတိ ယဒိပိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယာဝ နိရောဓဂမနာ’’တိအာဒိဝစနေဟိ ခဏတ္တယသမင်္ဂီ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အနုညာတံ ဝိယ ဟောတိ၊ ဥပ္ပာဒက္ခဏသမင်္ဂီယေဝ ပန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တော ပဋိစ္စဝါရာဒီနံ ဆန္နံ ဝါရာနံ ဥပ္ပာဒမေဝ ဂဟေတွာ ပဝတ္တတ္တာ။ တထာ ဟိ တေသု ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော အနုလောမတော န တိဋ္ဌတိ။

ဣဓ ကုသလဝစနေန ဂဟိတေ ခန္ဓေ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဣမသ္မိံ ပဋိစ္စဝါရေ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ကုသလသဒ္ဒေန ဂဟိတေ ခန္ဓေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ စတူသုပိ ကုသလခန္ဓေသု ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇမာနေသု သာမညတော ဝုတ္တေသု သဟဇာတာဒိသာဓာရဏပစ္စယဝသေန အဝိသေသတော သဗ္ဗေ သဗ္ဗေသံ ပစ္စယာတိ အယမေဝ ဣမဿ ပစ္စယော၊ ဣမဿေဝ အယံ ပစ္စယောတိ စ နိယမေတွာ ဝတ္တုံ န သက္ကာ။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဧကဿေဝ ဒွိန္နံယေဝ ဝါ’’တိအာဒိ။ ‘‘သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒီသု ပန ဝိသေသနဘာဝေန ဝေဒနာဒီနံ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ ‘‘ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ ဒွေ ခန္ဓာ’’တိအာဒိ ဝတ္တုံ သက္ကာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝေဒနာတ္တိကာဒီသု ပနာ’’တိအာဒိ။ တထာတိ ဣမိနာ ‘‘ဧကေကဿပိ ဒုကာဒိဘေဒါနဉ္စာ’’တိ ဣမံ အနုကဍ္ဎတိ။

ဧတသ္မိန္တိ ‘‘ဝိပါကာဗျာကတံ ကိရိယာဗျာကတ’’န္တိ ဧဝံ ဝိပါကကိရိယာဗျာကတဂ္ဂဟဏေ။ ‘‘သဗ္ဗသ္မိံ န ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ကတ္ထ ပန ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနဉ္စ ရူပန္တိ ဧတ္ထေဝါ’’တိ။ ဧဝံ ပဌမေ ဝါကျေ အတိဗျာပိတံ ပရိဟရိတွာ ဒုတိယေ အဗျာပိတံ ပရိဟရိတုံ ‘‘န ကေဝလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဝိပါကာဗျာကတံ ကိရိယာဗျာကတ’’န္တိ ဧတ္ထ န ဂဟေတဗ္ဗံ တဿပိ အာရုပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနဿ ရူပေန ဝိနာ ဥပ္ပတ္တိတော။ ဧတ္ထ စ ယထာ ဟေတုပစ္စယဂ္ဂဟဏေနေဝ အဟေတုကံ နိဝတ္တိတံ၊ ဧဝံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဉ္စ ရူပန္တိ ရူပဂ္ဂဟဏေနေဝ အာရုပ္ပေ ဝိပါကောပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေန စိတ္တုပ္ပာဒေန သဒ္ဓိံ န ဂဟိတော။ တံ ပနေတံ အတ္ထသိဒ္ဓမေဝ အကတွာ သရူပတော ပါကဋတရံ ¶ ကတွာ ဒဿေတုံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝိပါကာဗျာကတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဋိသန္ဓိပစ္ဆိမစိတ္တာနိ ပနေတ္ထ သတိပိ ရူပဿ အနုပ္ပာဒနေ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော န ဂဟိတာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပစ္စယဘူတဿာတိ ခန္ဓာနံ ပစ္စယဘူတဿ ဝတ္ထုဿ အဂ္ဂဟိတတာပတ္တိံ နိဝါရေတုံ၊ ကထံ? ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန၊ ကတ္ထ? ‘‘ကဋတ္တာ စ ရူပ’’န္တိ ဧတသ္မိံ သာမညဝစနေ ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဝတ္ထူ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝဉှိဿ ပစ္စယုပ္ပန္နတာ ဒဿိတာ ¶ ဟောတီတိ။ အညမညာပေက္ခံ ဝစနဒွယန္တိ ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဝတ္ထု၊ ဝတ္ထုံ ပဋိစ္စ ခန္ဓာ’’တိ ပဒဒွယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သာမညေန ဂဟိတန္တိ ‘‘ကဋတ္တာ စ ရူပ’’န္တိ ဣမိနာ သာမညဝစနေန၊ ကဋတ္တာရူပသာမညေန ဝါ ဂဟိတံ။

ဥပါဒါရူပဂ္ဂဟဏေန ဝိနာ ‘‘ဥပါဒါရူပ’’န္တိ အဂ္ဂဟေတွာ ကေဝလံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပံ ‘‘ကဋတ္တာရူပံ’’ဣစ္စေဝ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ ဧတသ္မိံ ပန ဒဿနေတိ ‘‘မဟာဘူတေပိ ပဋိစ္စ ဥပ္ပတ္တိဒဿနတ္ထ’’န္တိ ဝုတ္တေ ဧတသ္မိံ အတ္ထဒဿနေ။ ခန္ဓပစ္စယသဟိတန္တိ ပဋိသန္ဓိယံ ကဋတ္တာရူပံ၊ ပဝတ္တိယံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ဝဒတိ။ အသဟိတန္တိ ပန ပဝတ္တိယံ ကဋတ္တာရူပံ အာဟာရသမုဋ္ဌာနံ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓံ အသညဘဝသင်္ဂဟိတဉ္စ ရူပံ။ ပဋိသန္ဓိယမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန ပဝတ္တိယမ္ပိ ကဋတ္တာရူပံ အညဉ္စ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ ဥပါဒါရူပန္တိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကထံ ပနေတ္ထ ဘူတေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇမာနဿ ရူပဿ ဟေတုပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ? ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဟေတုပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ရူပံ ဘူတေပိ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဧဝံ ပဒမေတံ၊ ဘူတာနံ ဝါ ဟေတုပစ္စယတော နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ကာရဏကာရဏမ္ပိ ဟိ ကာရဏန္တွေဝ ဝုစ္စတိ ယထာ ‘‘စောရေဟိ ဂါမော ဒဍ္ဎော’’တိ။

ဘူတေ ပဋိစ္စ ဥပါဒါရူပန္တိ ပဒုဒ္ဓါရော ကတော၊ ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ပန ပါဌောတိ အဋ္ဌကထာယဉ္စ တမေဝ ဝုတ္တံ။ အယံ ဟေတ္ထတ္ထော – ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ဣမသ္မိံ ပါဌေ ဝုတ္တနယေန ဥပါဒါရူပမ္ပိ ကုသလေ ခန္ဓေ မဟာဘူတေ စ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ကော ပန သော နယောတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘မဟာဘူတေ…ပေ… သန္ဓာယာဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အတ္ထတော အယံ နယော ဝုတ္တောတိ ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ကဋတ္တာရူပံ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ဣမိနာ အဗျာကတေ ခန္ဓေ မဟာဘူတေ စ ပဋိစ္စ ဥပါဒါရူပါနံ ဥပ္ပတ္တိဝစနေန ကုသလေ ခန္ဓေ မဟာဘူတေ စ ပဋိစ္စ ဥပါဒါရူပါနံ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထတော ဝုတ္တော ဟောတီတိ အတ္ထော။

၅၄။ ရူပေန ¶ ဝိနာ ပစ္စယုပ္ပန္နံ န လဗ္ဘတီတိ ဧတေန ယာ ပုစ္ဆာ အရူပမိဿကာဝသာနာ၊ တာပိ ဣဓ န ဂယှန္တိ၊ ပဂေဝ ရူပါဝသာနာတိ ဒဿေတိ။

၅၇။ တာယ သမာနလက္ခဏာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓပဋိသန္ဓိတာယ ဂဗ္ဘသေယျကပဋိသန္ဓိယာ သမာနလက္ခဏာ။ ပရိပုဏ္ဏဓမ္မာနန္တိ ပရိယတ္တိဝိဘာဂါနံ ပဉ္စက္ခန္ဓဓမ္မာနံ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ သဟဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသေ။

စိတ္တကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပန္တိ ¶ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပံ ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပဉ္စ။ ပုန အာဟာရသမုဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ပုနဂဟဏံ ဥတုသမုဋ္ဌာနာပေက္ခံ။ န ဟိ တံ ပုဗ္ဗေ ဗာဟိရဂ္ဂဟဏေန အဂ္ဂဟိတံ၊ အာဟာရသမုဋ္ဌာနံ ပန အဂ္ဂဟိတမေဝ၊ ဥတုသမုဋ္ဌာနဿ ကသ္မာ ပုနဂဟဏန္တိ အာဟ ‘‘ဧတေဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထာတိ အသညသတ္တေသု။ တဿာတိ ဥတုသမုဋ္ဌာနဿ။ အာဒိမှီတိ ဗာဟိရအာဟာရသမုဋ္ဌာနဥတုသမုဋ္ဌာနအသညသတ္တဝသေန အာဂတဝါရေဟိ ပဌမဝါရေ။ အဝိသေသဝစနန္တိ ဗာဟိရာဒိဝိသေသံ အကတွာ ဝုတ္တဝစနံ၊ အရူပမ္ပိ ပစ္စယံ လဘန္တံ အတ္ထံ ဟေတာဒိကေ ပစ္စယေ လဘန္တံ သဟ သင်္ဂဏှိတွာတိ ယောဇနာ။ တဿာတိ၊ တတ္ထာတိ စ ပဒဒွယေန ယထာဝုတ္တံ ပဌမဝါရမေဝ ပစ္စာမသတိ။ တံသမာနဂတိကန္တိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဂတိကံ။ ဣဓာပီတိ ဣမသ္မိံ သဟဇာတပစ္စယနိဒ္ဒေသေပိ။ ကမ္မပစ္စယဝိဘင်္ဂေ ဝိယာတိ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယနိဒ္ဒေသေ ဝိယ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တံသမုဋ္ဌာနန္တိ ဣမိနာ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကဋတ္တာရူပမ္ပိ သင်္ဂဏှာတီ’’တိ။ အယဉ္စ အတ္ထဝိသေသော ဧတ္ထ ဧကံသေန ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟိ…ပေ… အတ္ထီ’’တိ အာဟ။

အဝိသေသေတွာတိ ‘‘ဥတုသမုဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိနာ ဝိသေသံ အကတွာ။ ဥပါဒါရူပန္တိ ဝိသေသေတွာဝ ကသ္မာ ပန ဝုတ္တာနီတိ ယောဇနာ။ ဟေတုပစ္စယာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သဟဇာတပစ္စယာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ သဟာတိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပံ ကဋတ္တာရူပန္တိ ဧဝံ ဧကတော။ ဝိသုန္တိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ကဋတ္တာရူပတော ဝိသေသေတွာ။ တတ္ထ ဗာဟိရဂ္ဂဟဏာဒီဟိ ဝိယာတိ ယထာ ‘‘ဗာဟိရံ ဧကံ မဟာဘူတ’’န္တိအာဒီသု ဗာဟိရအာဟာရသမုဋ္ဌာနဥတုသမုဋ္ဌာနဂ္ဂဟဏေဟိ မဟာဘူတာနိ ဝိသေသိတာနိ၊ ဧဝံ ဧတ္ထ ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စာ’’တိ ဧတသ္မိံ နိဒ္ဒေသေ မဟာဘူတာနံ ကေနစိ ဝိသေသနေန အဝိသေသိတတ္တာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဘာဝကဋတ္တာရူပဘာဝေဟိ ဝိသေသေတွာဝ ဝုတ္တာနီတိ ယောဇနာ။

ဣဒါနိ အညေနပိ ကာရဏေန တေသံ ဝိသေသိတဗ္ဗတံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ န ¶ ကောစိ ပစ္စယောတိ ဣဒံ ပဋ္ဌာနေ အာဂတနိယာမေန ရူပံ ဥပနိဿယပစ္စယံ န လဘတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဟေတာဒီသူ’’တိ။ တဒဝိနာဘာဝတော ပန တဿ စိတ္တကမ္မာနံ ကာရဏဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ယတော ဣဒ္ဓိစိတ္တနိဗ္ဗတ္တာနိ ကမ္မပစ္စယာနိ စာတိ ဝုတ္တာနိ။ နနု စိတ္တံ အာဟာရဥတုသမုဋ္ဌာနာနံ ပစ္စယော ဟောတီတိ? သစ္စံ ဟောတိ၊ သော ပန ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေန၊ န ဇနကတ္တေနာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာဟာရ…ပေ… ဇနက’’န္တိ ¶ ။ ကိံ ပန တေသံ ဇနကန္တိ အာဟ ‘‘မဟာဘူတာနေဝ…ပေ… ဇနကာနီ’’တိ။ စိတ္တေန ကမ္မုနာ စ ဝိနာ အဘာဝေ ယထာက္ကမံ စိတ္တကမ္မသမုဋ္ဌာနဥပါဒါရူပါနန္တိ အတ္ထော။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပကဋတ္တာရူပဘူတာနေဝါတိ စိတ္တကမ္မသမုဋ္ဌာနမဟာဘူတနိဗ္ဗတ္တာနေဝ မဟာဘူတာနံ တေသံ အာသန္နကာရဏတ္တာ။ အညာနီတိ ဥတုအာဟာရသမုဋ္ဌာနာနိ ဥပါဒါရူပါနိ ဝဒတိ။ ဝိသေသနံ ကတံ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ကဋတ္တာရူပံ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ။ သမာနဇာတိကေန ရူပေန ဥတုနာ အာဟာရေန စာတိ အတ္ထော။ ပါကဋဝိသေသနာနေဝါတိ ဣဒံ ယေဟိ မဟာဘူတေဟိ တာနိ နိဗ္ဗတ္တာနိ၊ တေသံ ‘‘အာဟာရသမုဋ္ဌာနံ ဥတုသမုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝိသေသိတတ္တာ ဝုတ္တံ။ န ဝိသေသနံ အရဟန္တိ န ဝိသေသိတဗ္ဗာနိ ကာရဏဝိသေသနေနေဝ ဝိသေသဿ သိဒ္ဓတ္တာ၊ ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ ဥပါဒါရူပ’’န္တွေဝ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဧတာနိ ပန စိတ္တဇကမ္မဇရူပါနိ။

သဝိသေသေနာတိ ယေန ဝိသေသေန ဝိသေသိတာ၊ တံ ဒဿေန္တော စိတ္တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝတော’’တိ၊ ဣတရံ ပန သန္ဓာယ ‘‘မူလကာရဏဘာဝတော’’တိ၊ ကမ္မူပနိဿယပစ္စယဘာဝတောတိ အတ္ထော။ ဣတရာနီတိ အာဟာရဥတုသမုဋ္ဌာနာနိပိ ဥပါဒါရူပါနိ။ မဟာဘူတဝိသေသနေနေဝ ဝိသေသိတာနီတိ ‘‘အာဟာရသမုဋ္ဌာနံ ဧကံ မဟာဘူတံ ပဋိစ္စ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ ဧကံ မဟာဘူတံ ပဋိစ္စာ’’တိ မဟာဘူတဝိသေသနေနေဝ ဇနကပစ္စယေန အာဟာရေန ဥတုနာ စ ဝိသေသိတာနိ။ ဣဓာတိ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ကဋတ္တာရူပံ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ဣမသ္မိံ ဝစနေ။ ဧတ္ထ ဟိ ဥပါဒါရူပါနံ စိတ္တကမ္မသမုဋ္ဌာနတာဝစနေန တံနိဿယာနမ္ပိ တဗ္ဘာဝေါ ပကာသိတောတိ။ အညတရဝိသေသနံ ဥဘယဝိသေသနံ ဟောတိ ဥဘယေသံ အဝိနိဗ္ဘောဂေန ပဝတ္တနတော။

၅၈။ ပုဗ္ဗေတိ ဟေတုပစ္စယာဒီသု။ ဝိသုံ ပစ္စယဘာဝေနာတိ ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ တယော ခန္ဓာ ကဋတ္တာ စ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ ဝတ္ထုဿ ဝိသုံ ပစ္စယဘာဝေန။ ဧတ္ထ စ ဝိသုံယေဝ ပစ္စယဘာဝေန ဒဿိတာနီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဝတ္ထု၊ ဝတ္ထုံ ပဋိစ္စ ခန္ဓာ’’တိ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေါ ဝိယ ခန္ဓာနံ ဧကတောပိ ပစ္စယဘာဝေါ ဒဿိတော။ တေနေဝ ဟိ တသ္မိံ အတ္ထေ အတ္တနော အရုစိံ ဝိဘာဝေန္တော အာဟ ‘‘ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေနာဟာ’’တိ။ ယော ပနတ္ထော အတ္တနော ¶ ရုစ္စတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဝတ္ထူတိ ဣဒံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ခန္ဓာနံ ပစ္စယဘူတာနံ ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏတာဒဿနံ ¶ ၊ ဝတ္ထုဿ ပစ္စယဘူတဿ ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏတာဒဿနံ၊ န ခန္ဓာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓေဝါတိ ဣမသ္မိံ အညမညပစ္စယေ ဧဝ။ ဟေတုပစ္စယာဒီသုပိ အယမေဝ နယော၊ တတ္ထ ဟိ ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏဿ သမာနတာ။ ဒဿိတာယ ပဋိစ္စဋ္ဌဒွယဖရဏတာယ။ ခန္ဓဝတ္ထူနဉ္စ ဒဿိတာယေဝါတိ ခန္ဓဝတ္ထူနဉ္စ ဧကတော ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏတာ ဒဿိတာယေဝ။

ဧဝမာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘အကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စာ’’တိ ဧဝမာဒိ သင်္ဂယှတိ။ နနု ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဟေတုပစ္စယာဒီဟိ ဝိယာတိ သဒိသူဒါဟရဏန္တိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ယံ ‘‘ဧကံ၊ တယော၊ ဒွေ စ ခန္ဓေ ပဋိစ္စာ’’တိ ဝုတ္တံ ပစ္စယဇာတန္တိ အတ္ထော။ ပစ္စယဋ္ဌော ဟိ ပဋိစ္စဋ္ဌော။ တေနာဟ ‘‘တေ ဟေတုပစ္စယဘူတာ ဧဝ န ဟောန္တီ’’တိ။ ဧတေန န ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏကဿ ဧကန္တိကော ဟေတုအာဒိပစ္စယဘာဝေါတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧသ နယော အာရမ္မဏပစ္စယာဒီသူ’’တိ။ န ဟိ အာရမ္မဏပစ္စယဘူတော ဓမ္မော ပဋိစ္စဋ္ဌံ ဖရတိ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အာရမ္မဏပစ္စယာ’’တိ။

ပစ္စယန္တရေနပိ ဥပကာရကတာမတ္တမ္ပိ ဂဟေတွာ ပဋိစ္စဝါရေ ဝါရန္တရေ စ ဟေတုအာဒိပစ္စယာ ဒဿိတာတိ ဥပစယေန ယထာဝုတ္တံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ပစ္စယဝါရေ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တံပစ္စယာတိ ဝတ္ထုပစ္စယာ၊ ယထာရဟံ ပစ္စယဘူတံ ဝတ္ထုံ လဘိတွာတိ အတ္ထော။ တေတိ ကုသလေ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ။ တေသန္တိ မဟာဘူတာနံ ခန္ဓာနံ။ ပစ္စယဘာဝါဘာဝတောတိ ဣဒံ ခန္ဓာနံ ဟေတုသဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝဿ မဟာဘူတေသု ဒိဋ္ဌတ္တာ ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဧဝံ အညမညပစ္စယာပိ တေ တေသံ ဘဝေယျုန္တိ ပရဿ အာသင်္ကနိရာသင်္ကံ ကရောန္တော ‘‘အညမညသဒ္ဒေါ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ နိရပေက္ခောတိ အညနိရပေက္ခော။ န ဟိ ဟေတုဓမ္မော ဓမ္မန္တရာပေက္ခော ဟုတွာ ဟေတုပစ္စယော ဟောတိ၊ သဒ္ဒသီသေနေတ္ထ အတ္ထော ဝုတ္တော။ အညတရာပေက္ခောတိ အတ္တနာ သဟကာရိကာရဏဘူတံ၊ ဣတရံ ဝါ ယံ ကိဉ္စိ အညတရံ အပေက္ခတီတိ အညတရာပေက္ခော။ ယထာဝုတ္တေတရေတရာပေက္ခောတိ အရူပက္ခန္ဓာဒိဘေဒံ ပါဠိယံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဣတရေတရံ မိထု ပစ္စယဘူတံ အပေက္ခတီတိ ဣတရေတရာပေက္ခော။ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာ စ ခန္ဓာ မဟာဘူတာ ဣဓ ယထာဝုတ္တာ ဘဝေယျုန္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ န ဟိ ခန္ဓာ မဟာဘူတာ အညမညံ အညမညပစ္စယဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ အထ ခန္ဓာ စ မဟာဘူတာ စာတိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဂယှေယျုံ၊ ဧဝံ သတိ ‘‘မဟာဘူတာ ခန္ဓာနံ န ကောစိ ပစ္စယော’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။

ယဿ ¶ ¶ သယံ ပစ္စယော၊ တတော တေန တန္နိဿိတေန ဝါတိ ယဿ ဓမ္မဿ သယံ အတ္တနာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တတော ဓမ္မတော သယံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ကထံ တေန ဓမ္မေန တန္နိဿိတေန ဝါ အညမညပစ္စယေန ဧဝံဘူတံ တံ ဓမ္မဇာတံ အညမညပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတီတိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဥဒါဟရဏေန ဝိဘာဝေတိ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိနာ။ တတ္ထ ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ခန္ဓာ’’တိ ဣဒံ ‘‘တေန အညမညပစ္စယေန ဥပ္ပဇ္ဇမာန’’န္တိ ဣမဿ ဥဒါဟရဏံ၊ ‘‘ဝတ္ထုံ ပစ္စယာ ခန္ဓာ’’တိ ဣဒံ ပန ‘‘တန္နိဿိတေန အညမညပစ္စယေန ဥပ္ပဇ္ဇမာန’’န္တိ ဧတဿ။ တသ္မာတိ ဝုတ္တမေဝ အတ္ထံ ကာရဏဘာဝေန ပစ္စာမသတိ။ အတ္တနော ပစ္စယဿ ပစ္စယတ္တာဘာဝတောတိ အတ္တနော ပစ္စယဘူတဿ အရူပက္ခန္ဓဿ ပစ္စယဘာဝါဘာဝတော။ န ဟိ မဟာဘူတာ ယတော ခန္ဓတော ဥပ္ပန္နာ၊ တေသံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ တဒပေက္ခတ္တာတိ ဣတရေတရပစ္စယဘာဝါပေက္ခတ္တာ။ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ပစ္စယာ စာတိ ပဋိစ္စဝါရေ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ၊ ပစ္စယဝါရေ ဝုတ္တနိယာမေန ခန္ဓေ ပစ္စယာ စ။ နအညမညပစ္စယာ စ ဝုတ္တာတိ အညမညပစ္စယတော အညသ္မာ နိဿယပစ္စယာဒိတော မဟာဘူတာနံ ဥပ္ပတ္တိ ဝုတ္တာ စာတိ အတ္ထော။ ဝတ္ထုံ ပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာတိ ဝတ္ထုံ ပုရေဇာတပစ္စယံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ။ တန္နိဿိတေန စ အညမညပစ္စယေနာတိ တံ ဝတ္ထုံ နိဿိတေန ခန္ဓေန အညမညပစ္စယဘူတေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ယထာဝုတ္တေန ကာရဏေန ဝတ္ထုံ ပစ္စယာ…ပေ… ဝုတ္တာ၊ ဣမိနာ ပရိယာယေန ပန ဥဇုကံ ပဝတ္တိယံ ဝတ္ထုဿ အညမညပစ္စယဘာဝေါတိ အတ္ထော။

၅၉။ သာ န ဂဟိတာတိ ယာ ‘‘စက္ခာယတနံ နိဿာယာ’’တိအာဒိနာ စက္ခာယတနာဒီနံ နိဿယပစ္စယတာ ဝုတ္တာ၊ သာ ဣဓ ပဋိစ္စဝါရေ န ဝုတ္တာတိ အတ္ထော သဟဇာတတ္ထော ပဋိစ္စတ္ထောတိ ကတွာ။ တေနာဟ ‘‘စက္ခာယတနာဒီနိ…ပေ… အဓိပ္ပာယော’’တိ။ ယေသံ ပန အရူပက္ခန္ဓမဟာဘူတနာမရူပစိတ္တစေတသိကမဟာဘူတရူပိဓမ္မာနံ ဝသေန ဆဓာ နိဿယပစ္စယော ဣစ္ဆိတော၊ တေသံ ဝသေန ဣဓ ဝိဘတ္တော ဧဝ။ ကထံ ရူပိဝသေန ဝိဘတ္တောတိ စေ? ‘‘ဝတ္ထုံ ပဋိစ္စ ခန္ဓာ’’တိ ဟဒယဝတ္ထုဝသေန သရူပတော ဒဿိတော ဧဝ။ ဣတရေသမ္ပိ ဝသေန ‘‘အဗျာကတံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ အဗျာကတော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နိဿယပစ္စယာ’’တိ ဧတ္ထ ဒဿိတော။ ယထာ ဟိ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အာရမ္မဏပစ္စယာ’’တိအာဒီသု ရူပါယတနာဒီနံ အသတိပိ ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏေ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေါ ဒဿိတော ဟောတိ၊ ဧဝမိဓာပိ စက္ခာယတနာဒီနံ နိဿယပစ္စယဘာဝေါ ဒဿိတော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နိဿယ…ပေ… န ဂဟိတာနီ’’တိ။

၆၀။ ဒွီသု ¶ ဥပနိဿယေသူတိ အနန္တရပကတူပနိဿယေသု။ ကုသလာပိ ပန မဟဂ္ဂတာတိ ပိ-သဒ္ဒေန ¶ အဗျာကတေ မဟဂ္ဂတေ အာကဍ္ဎတိ ‘‘ကုသလာပိ မဟဂ္ဂတာ အာရမ္မဏူပနိဿယံ န လဘန္တိ၊ ပဂေဝ အဗျာကတာ’’တိ။ ကဒါစိ န လဘန္တိ၊ ယဒါ ဂရုံ ကတွာ န ပဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော။

၆၁။ အညတ္ထ ဟေတုပစ္စယာဒီသု။ ပစ္စယံ အနိဒ္ဒိသိတွာတိ ပစ္စယံ ဓမ္မံ သရူပတော အနိဒ္ဒိသိတွာ။ န ဟိ ဟေတုပစ္စယနိဒ္ဒေသာဒီသု အလောဘာဒိကုသလာဒိသရူပဝိသေသတော ဟေတုအာဒိဓမ္မာ ဒဿိတာ။ ကုသလာဒီသူတိ ဣဒံ အလောဘာဒိဝိသေသနံ။ တေန ယထာ အလောဘာဒီသု အယမေဝ ပစ္စယောတိ နိယမော နတ္ထိ၊ ဧဝံ တဗ္ဗိသေသေသု ကုသလာဒီသူတိ ဒဿေတိ။ ဣဓ ပန ပုရေဇာတပစ္စယေ။ ဝတ္ထုနဝတ္ထုဓမ္မေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ပုရေဇာတပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနန္တိ ဣမိနာ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ၊ အာရုပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ စ ခန္ဓေ နိဝတ္တေတိ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဝတ္ထုပုရေဇာတမေဝ ဂဟိတံ၊ န အာရမ္မဏပုရေဇာတန္တိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ အာဟ ‘‘အာရမ္မဏပုရေဇာတမ္ပိ ဟိ ဝတ္ထုပုရေဇာတေ အဝိဇ္ဇမာနေ န လဗ္ဘတီ’’တိ။ တဿာတိ ပဋိသန္ဓိဝိပါကဿ။ န ဥဒ္ဓဋောတိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋံ ကာတုံ ‘‘နေဝဝိပါက…ပေ… တီဏီတိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အလာဘတောတိ ယဒိ လဗ္ဘေယျ၊ ‘‘စတ္တာရီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ ဝိပါကတ္တိကေ။ တီဏီတိ ‘‘ဝိပါကံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ဝိပါကော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပုရေဇာတပစ္စယာ၊ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မံ၊ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မံ ပဋိစ္စာ’’တိ ဣမာနိ တီဏိ။

၆၃။ တဒုပါဒါရူပါနန္တိ တေ မဟာဘူတေ နိဿာယ ပဝတ္တဥပါဒါရူပါနံ။ ဝဒတီတိ ဧကက္ခဏိကနာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယံ ဝဒတိ အဝိနိဗ္ဘောဂဝသေန ပဝတ္တမာနာနံ တေသံ ပစ္စယေန ဝိသေသာဘာဝတော။ ပဝတ္တိယံ ကဋတ္တာရူပါနန္တိ ဝိသေသနံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကဋတ္တာရူပါနံ ဧကက္ခဏိကဿပိ ကမ္မပစ္စယဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ။ တေနေဝ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တထာ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ မဟာဘူတာန’’န္တိ ဒုဝိဓောပိ ကမ္မပစ္စယော ဝုတ္တော။

၆၄။ ယံ ယံ ပဋိသန္ဓိယံ လဗ္ဘတီတိ စက္ခုန္ဒြိယာဒီသု ယံ ယံ ဣန္ဒြိယရူပံ ပဋိသန္ဓိယံ လဗ္ဘတိ၊ တဿ တဿ ဝသေန ဣန္ဒြိယရူပဉ္စ ဝတ္ထုရူပဉ္စ ‘‘ကဋတ္တာရူပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၆၉။ ကေသဉ္စီတိ ပဉ္စဝေါကာရေ ပဋိသန္ဓိက္ခန္ဓာဒီနံ။ တေသဉှိ ဝတ္ထု နိယမတော ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော ဟောတိ။ သမာနဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာတိ သဒိသဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာ။ ကုသလာကုသလာ ဟိ ခန္ဓာ ဧကစ္စေ စ အဗျာကတာ ယဿ ¶ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ န သယံ တတော ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယံ လဘန္တိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာဘာဝတော ဝတ္ထုနာဝ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ ဧကစ္စေ ပန အဗျာကတာ ယဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ သယမ္ပိ တတော ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယံ လဘန္တိ ¶ ယထာ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုက္ခန္ဓာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကေသဉ္စိ ခန္ဓာ…ပေ… နာနာဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာပီ’’တိ။ ပစ္စယံ ပစ္စယံ ကရောတီတိ ပစ္စယဓမ္မံ ဝတ္ထုံ ခန္ဓေ စ အတ္တနော ပစ္စယဘူတံ ကရောတိ၊ ယထာဝုတ္တံ ပစ္စယဓမ္မံ ပစ္စယံ ကတွာ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ တံကိရိယာကရဏတောတိ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယကိစ္စကရဏတော။ ပဋိစ္စ ဥပ္ပတ္တိ နတ္ထီတိ ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏံ နတ္ထိ သဟဇာတဋ္ဌော ပဋိစ္စဋ္ဌောတိ ကတွာ။ ‘‘ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဧတ္တကမေဝါဟ၊ ကိံ ပဋိစ္စ? ခန္ဓေတိ ပါကဋောယမတ္ထောတိ။ တေနာဟ ‘‘ကိံ ပန ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိ။ ပစ္စာသတ္တိဉာယေန အနန္တရဿ ဝိဓိ ပဋိသေဓော ဝါ ဟောတီတိ ဂဏှေယျာတိ တံ နိဝါရေတုံ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘အနန္တရတ္တာ…ပေ… ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။

၇၁-၇၂။ သင်္ခိပိတွာ ဒဿိတာနံ ဝသေနေတံ ဝုတ္တန္တိ သင်္ခိပိတွာ ဒဿိတာနံ ပစ္စယာနံ ဝသေန ဧတံ ‘‘ဣမေ တေဝီသတိ ပစ္စယာ’’တိအာဒိဝစနံ ဝါစနာမဂ္ဂံ ဒဿေန္တေဟိပိ ပါဠိယံ ဝုတ္တန္တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ဧကေနပီတိ ကုသလာဒီသု စ ပဒေသု ဧကေနပိ ပဒေန၊ တသ္မိံ တသ္မိံ ဝါ ပစ္စယနိဒ္ဒေသေ ဝါကျသင်္ခါတေန ဧကေနပိ ပဒေန။ တယော ပစ္စယာတိ ဟေတုအာရမ္မဏာဓိပတိပစ္စယာ။ တေ စတ္တာရော ပစ္ဆာဇာတဉ္စ ဝဇ္ဇေတွာတိ ဧတ္ထ ယထာဝုတ္တေ စတ္တာရော ပစ္စယေ ဝိတ္ထာရိတတ္တာ ‘‘ဝဇ္ဇေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ပစ္ဆာဇာတံ ပန သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဂ္ဂဟိတတ္တာ။ ဧတ္တကာ ဟိ ဧကူနဝီသတိ ပစ္စယာ ယထာဝုတ္တေ ပစ္စယေ ဝဇ္ဇေတွာ အဝသိဋ္ဌာ။ ယေ ပနာတိ ပဒကာရကေ ဝဒတိ။ သင်္ခိပိတွာတိ ပဒဿ ‘‘ပါဠိယံ ဝိတ္ထာရိတံ အဝိတ္ထာရိတဉ္စ သဗ္ဗံ သင်္ဂဟေတွာ ဝုတ္တ’’န္တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ‘‘တေဝီသတိ ပစ္စယာ’’တိ ပါဌေန ဘဝိတဗ္ဗံ ‘‘သဗ္ဗံ သင်္ဂဟေတွာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယောယေဝ ဟိ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ ဝါဒန္တရေ ဝတ္တဗ္ဗံ ဝတွာ ဣဒါနိ ပါဠိယာ အဝိပရီတံ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အာဒိမှိ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဝိဘင်္ဂဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(၂) သင်္ချာဝါရဝဏ္ဏနာ

၇၃။ ယထာ ¶ ¶ အညမညပစ္စယေ ဝိသေသော ဝိဘင်္ဂေ အတ္ထီတိ ဣဒံ ဟေတုပစ္စယာဒိဝိဘင်္ဂတော ဝိသေသဘာဝသာမညေန ဝုတ္တံ။ န ဟိ ယာဒိသော အညမညပစ္စယဝိဘင်္ဂေ ဝိသေသော၊ တာဒိသော ပုရေဇာတပစ္စယဝိဘင်္ဂေ။ တထာ ဟိ အညမညပစ္စယေ ပဋိသန္ဓိ လဗ္ဘတိ၊ န ပုရေဇာတပစ္စယေ။ ‘‘ဝိပါကာဗျာကတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိကေ ဝိဘင်္ဂေတိ ဣမိနာ ယသ္မိံ ပစ္စယေ ဝိပါကာဗျာကတံ ဥဒ္ဓဋံ၊ တံ နိဒဿနဝသေန ဒဿေတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဟေတုပစ္စယာဒီသု ‘‘ဝိပါကာဗျာကတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိနာ ဝိဘင်္ဂေ ဝိပါကာဗျာကတံ ဥဒ္ဓဋံ အတ္ထိ၊ ဧဝံ ဝိပါကာဗျာကတာဘာဝံ အာသေဝနပစ္စယေ ဝိသေသံ ဒဿေတီတိ။

၇၄။ ဧတသ္မိံ အနုလောမေတိ ဣမသ္မိံ ပဋိစ္စဝါရေ ပစ္စယာနုလောမေ။ သုဒ္ဓိကနယေတိ ပဌမေ နယေ။ ဒဿိတဂဏနတောတိ ‘‘နဝ၊ တီဏိ၊ ဧက’’န္တိ ဧဝံ သင်္ခေပတော ဒဿိတဂဏနတော။ တတော ပရေသု နယေသူတိ တတော ပဌမနယတော ပရေသု ဒုတိယာဒိနယေသု။ အညိဿာတိ နဝါဒိဘေဒတော အညိဿာ ဂဏနာယ။ အဗဟုဂဏနေန ယုတ္တဿ ဗဟုဂဏနဿ ပစ္စယဿ၊ တေန အဗဟုဂဏနေန။ သမာနဂဏနတာ စာတိ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကော။ တေန ပစ္စနီယတော အနုလောမေ ယော ဝိသေသော ဝုစ္စတိ၊ တံ ဇောတေတိ။ တေနာဟ ‘‘အနုလောမေယေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ။ အနုလောမေယေဝါတိ အဝဓာရဏေန နိဝတ္တိတံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စနီယေ…ပေ… ဝက္ခတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

၇၆-၇၉။ တေ ပန တေရသမူလကာဒိကေ နယေ သာသေဝနသဝိပါကေသု ဒွီသု ဒွါဝီသတိမူလကေသု သာသေဝနမေဝ ဂဟေတွာ ဣတရံ ပဇဟန္တော အာဟ ‘‘ပစ္ဆာဇာတဝိပါကာနံ ပရိဟီနတ္တာ’’တိ။ ဝိရောဓာဘာဝေ သတီတိ ဣဒံ ‘‘သိယာ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ အကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ပရိကပ္ပဝစနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ပုစ္ဆာယ ဒဿိတနယေနာ’’တိ။ တဿ စ တေဝီသတိမူလကဿ။ နာမန္တိ တေဝီသတိမူလကန္တိ နာမံ။ ဒွါဝီသတိ…ပေ… ဝုတ္တန္တိ ဧတေန ဒွါဝီသတိမူလကောဝ ပရမတ္ထတော လဗ္ဘတိ၊ န တေဝီသတိမူလကောတိ ဒဿေတိ။

အညပဒါနီတိ ¶ ဟေတုအဓိပတိပဒါဒီနိ။ သုဒ္ဓိကနယောတိ ပဌမနယော၊ ယံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဧကမူလ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏမူလကာဒီသု န လဗ္ဘတီတိ ဒုမူလကာဒီသု တံ န ယောဇီယတိ။ ဟေဋ္ဌိမံ ဟေဋ္ဌိမံ သောဓေတွာ ဧဝ ဟိ အဘိဓမ္မပါဠိ ပဝတ္တာ၊ တသ္မာ ‘‘အာရမ္မဏေ…ပေ… ပဉှာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ‘‘တီဏိယေဝ ပဉှာ’’တိ ပါဌေ။ ‘‘ဝတ္တု အဓိပ္ပာယာနုဝိဓာယီ သဒ္ဒပ္ပယောဂေါ’’တိ ကတွာ အဓိပ္ပာယံ ဝိဘာဝေန္တော အာဟ ‘‘တတော ဥဒ္ဓံ ဂဏနံ နိဝါရေတိ၊ န အဓော ပဋိက္ခိပတီ’’တိ။ ဂဏနာယ ဥပနိက္ခိတ္တပညတ္တိဘာဝတော ဟေဋ္ဌာဂဏနံ အမုဉ္စိတွာဝ ဥပရိဂဏနာ သမ္ဘဝတီတိ အာဟ ‘‘တီသု ဧကဿ အန္တောဂဓတာယ စ ‘တီဏိယေဝါ’တိ ဝုတ္တ’’န္တိ။ အတ္တနော ဝစနန္တိ ‘‘တတြိဒံ လက္ခဏ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ အတ္တနော ဝစနံ။

၈၀-၈၅။ အဝိဂတာ…ပေ… ဝုတ္တေပိ ဝိပလ္လာသယောဇနံ အကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ သာ ဒဿိတာ ဟောတီတိ သာ ဝိပလ္လာသယောဇနံ အကတွာ ဒဿိယမာနာ ယဒိပိ ဒဿိတာ ဟောတိ၊ န ဧဝံ အာဝိကရဏဝသေန ဒဿိတာ ဟောတိ တာဒိသဿ လိင်္ဂနဿ အဘာဝတော ယထာ ဝိပလ္လာသယောဇနာယန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ဝိပလ္လာသ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ ဧဝမေဝ အဓိပ္ပာယော ယောဇေတဗ္ဗောတိ ‘‘ယေ…ပေ… တံ ဒဿေတု’’န္တိ ဧတ္ထ ‘‘ယဒိပိ အဝိဂတာနန္တရ’’န္တိအာဒိနာ ယထာ အဓိပ္ပာယော ယောဇိတော၊ ဧဝမေဝ ‘‘တေနေတံ အာဝိကရောတီ’’တိ ဧတ္ထာပိ အဓိပ္ပာယော ယောဇေတဗ္ဗော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယထာ တတ္ထ ‘‘ဦနတရဂဏနေဟိ သမာနဂဏနေဟိ စ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနေ ဦနတရာ သမာနာ စ ဂဏနာ ဟောတီ’’တိ အယမတ္ထော ဉာပနဝသေန ဒဿိတော၊ ဧဝမိဓာပီတိ။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အာရမ္မဏပစ္စယော ယေန ယေန ဗဟုတရဂဏနေန ဝါ သမာနဂဏနေန ဝါ ပစ္စယေန သဒ္ဓိံ တိကဒုကာဒိဘေဒံ ဂစ္ဆတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ တီဏေဝ ပဉှဝိဿဇ္ဇနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ။ န ကေဝလမတ္ထဝိသေသာဝိကရဏတ္ထမေဝေတ္ထ တထာ ယောဇနာ ကတာ၊ အထ ခေါ ဒေသနာက္ကမောယေဝ သောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စနီယာဒီသုပိ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မူလပဒန္တိ အာရမ္မဏပစ္စယာဒိကံ တသ္မိံ တသ္မိံ နယေ မူလဘူတံ ပဒံ။ တတ္ထာတိ ပစ္စနီယာဒီသု။ ဧတံ လက္ခဏန္တိ ‘‘တတြိဒံ လက္ခဏ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တလက္ခဏံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပုဗ္ဗေနာပရံ ပါဠိ ဧဝမေဝ ပဝတ္တာ၊ တသ္မာ ဧဝ။ တေန မူလပဒံ အာဒိမှိယေဝ ဌပေတွာ ဒေသနာ ဉာယာဂတာတိ ဒဿေတိ။ ယဒိ ဧဝံ လိင်္ဂနေန အတ္ထဝိသေသာဝိကရဏံ ကထန္တိ ¶ အာဟ ‘‘န စ ဝိညာတေ အတ္ထေ ဝစနေန လိင်္ဂေန စ ပယောဇနံ အတ္ထီ’’တိ။

ပစ္စယာနုလောမဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဋိစ္စဝါရော

ပစ္စယပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ

၈၆-၈၇။ ရူပသမုဋ္ဌာပကဝသေနေဝ ¶ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ အဋ္ဌကထာဝစနံ အနန္တရံ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနဉ္စ ရူပ’’န္တိ ပါဠိယံ အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ၊ ပဉ္စဝိညာဏာနံ ပန အဟေတုကပဋိသန္ဓိစိတ္တာနဉ္စ ဝသေန ယောဇနာ သမ္ဘဝတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေန ပနေတံ န န သက္ကာ ယောဇေတု’’န္တိ။

၉၃။ သဟဇာတပုရေဇာတပစ္စယာတိ ဣဒံ ပစ္စယေန ပစ္စယဓမ္မောပလက္ခဏန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘သဟဇာတာ စ ဟေတုအာဒယော…ပေ… အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝတွာ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ သမတ္ထေတိ။

၉၄-၉၇။ သော ပစ္စယောတိ သော ပဋိစ္စဋ္ဌဖရဏကော ပစ္စယော။

၉၉-၁၀၂။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒယောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဗာဟိရရူပအာဟာရသမုဋ္ဌာနာဒယော ရူပကောဋ္ဌာသာ သင်္ဂယှန္တိ။ တဿာတိ မဂ္ဂပစ္စယံ လဘန္တဿ ရူပဿ။ ဧဝမေဝ ပနာတိ ဣမိနာ ယထာ နမဂ္ဂပစ္စယေ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမေဝ နဟေတုပစ္စယာဒီသု ယံ ဟေတုပစ္စယံ လဘတိ၊ တဿ ပရိဟီနတ္တာတိ ဣမမတ္ထံ ဥပသံဟရတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧကစ္စရူပဿ ပစ္စယုပ္ပန္နတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ။

၁၀၇-၁၃၀။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ပန္နရသမူလကာဒီသု သဗ္ဗေသု နယေသု။ ကာမံ သုဒ္ဓိကနယာဒီသု ဝိသဒိသဝိဿဇ္ဇနာ၊ ဣဓာဓိပ္ပေတတ္ထံ ပန ဒဿေတုံ ‘‘ဧကေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဓာတိ ဧတေသု နာဟာရမူလကာဒိနယေသု။ ဂဏနာယေဝ န သရူပဒဿနန္တိ သုဒ္ဓိကနယေ ဝိယ ဂဏနာယ ဧဝ န သရူပဒဿနံ အဓိပ္ပေတန္တိ အတ္ထော။

ပစ္စယပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယာနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ

၁၃၁-၁၈၉။ တိဏ္ဏန္တိ ¶ ¶ ဟေတု အဓိပတိ မဂ္ဂေါတိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ပစ္စယာနံ။ သာဓာရဏာနန္တိ ယေ တေသံ တိဏ္ဏံ သာဓာရဏာ ပစ္စယာ ပစ္စနီကတော န လဗ္ဘန္တိ၊ ယသ္မာ တေသံ သင်္ဂဏှနဝသေန ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ။ မဂ္ဂပစ္စယေတိ မဂ္ဂပစ္စယေ အနုလောမတော ဌိတေ။ ဣတရေဟီတိ ဟေတုအဓိပတိပစ္စယေဟိ။ သာဓာရဏာ သတ္တေဝါတိ မဂ္ဂပစ္စယဝဇ္ဇေ သတ္တေဝ။ ဟေတုပစ္စယောပိ ပစ္စနီယတော န လဗ္ဘတီတိ ဟေတုရဟိတေသု အဓိပတိနော အဘာဝါ။ သော ပနာတိ ဟေတုပစ္စယော အသာဓာရဏောတိ ကတွာ န ဝုတ္တော သာဓာရဏာနံ အလဗ္ဘမာနာနံ ဝုစ္စမာနတ္တာ။ န ဟိ ဟေတုပစ္စယော မဂ္ဂပစ္စယဿ သာဓာရဏော။ ယေဟီတိ ယေဟိ ပစ္စယေဟိ။ တေတိ အနန္တရပစ္စယာဒယော။ ဧကန္တိကတ္တာတိ အဝိနာဘာဝတော။ အရူပဋ္ဌာနိကာတိ အရူပပစ္စယာ အရူပဓမ္မာနံယေဝ ပစ္စယဘူတာ အနန္တရပစ္စယာဒယော။ တေနာတိ ‘‘ဧကန္တိကာနံ အရူပဋ္ဌာနိကာ’’တိ ဣဓာဓိပ္ပေတတ္တာ။ တေဟီတိ ပုရေဇာတာသေဝနပစ္စယေဟိ။ တေသံ ဝသေနာတိ တေသံ ဦနတရဂဏနာနံ ဧကကာဒီနံ ဝသေန။ တဿ တဿာတိ ပစ္စနီယတော ယောဇိတဿ တဿ တဿ ဒုကာဒိကဿ ဗဟုဂဏနဿ။ ဂဏနာတိ ဦနတရဂဏနာ။ အနုလောမတော ဌိတဿပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန အနုလောမတော ဌိတော ဝါ ဟောတု ပစ္စနီယတော ယောဇိတော ဝါ၊ ဦနတရဂဏနာယ သမာနန္တိ ဒဿေတိ။ နယိဒံ လက္ခဏံ ဧကန္တိကန္တိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တလက္ခဏံ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတိ။

ပစ္စယာနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမဝဏ္ဏနာ

၁၉၀။ သဗ္ဗေသုပီတိ ပစ္ဆာဇာတံ ဌပေတွာ သဗ္ဗေသုပိ ပစ္စယေသု။ သော ဟိ အနုလောမတော အလဗ္ဘမာနဘာဝေန ဂဟိတော ‘‘သဗ္ဗေသူ’’တိ ဧတ္ထ သင်္ဂဟံ န လဘတိ။ အရူပါဝစရဝိပါကဿ အာရုပ္ပေ ဥပ္ပန္နလောကုတ္တရဝိပါကဿ စ ပုရေဇာတာသေဝနာနံ အလဗ္ဘနတောတိ ‘‘ကိဉ္စိ နိဒဿနဝသေန ဒဿေန္တော’’တိ အာဟ။

အဝသေသာနံ လာဘမတ္တန္တိ အဝသေသာနံ ဧကစ္စာနံ လာဘံ။ တေနာဟ ‘‘န သဗ္ဗေသံ အဝသေသာနံ လာဘ’’န္တိ ¶ ။ ပစ္ဆာဇာတေ ပသင်္ဂေါ နတ္ထီတိ ပစ္ဆာဇာတော ¶ အနုလောမတော တိဋ္ဌတီတိ အယံ ပသင်္ဂေါ ဧဝ နတ္ထိ။ ပုရေဇာ…ပေ… လဗ္ဘတီတိ ဣမိနာ ဝိပ္ပယုတ္တေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ ပုရေဇာတော လဗ္ဘတီတိ အယမ္ပိ အတ္ထတော အာပန္နော ဟောတီတိ တံ နိဒ္ဓါရေတွာ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုရေဇာတော ပန ဝိပ္ပယုတ္တေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ အနုလောမတော လဗ္ဘတီတိ ဣဒမ္ပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘အဝသေသာ သဗ္ဗေပီတိ အတ္ထေ ဂယှမာနေ အာပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဣဒံ တဿာ အတ္ထာပတ္တိယာ သဗ္ဘာဝဒဿနမတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ အတ္ထော ပန တာဒိသော န ဥပလဗ္ဘတီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ယမ္ပိ ကေစီ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ ကေစီတိ ပဒကာရေ သန္ဓာယာဟ။ တေ ဟိ ‘‘အရူပဓာတုယာ စဝိတွာ ကာမဓာတုံ ဥပပဇ္ဇန္တဿ ဂတိနိမိတ္တံ အာရမ္မဏပုရေဇာတံ ဟောတီတိ ဉာပေတုံ ‘နဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာ ပုရေဇာတေ’တိ အယမတ္ထော နိဒ္ဓါရိတော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ အာရုပ္ပေ ရူပံ အာရဗ္ဘ စိတ္တုပ္ပာဒဿ အသမ္ဘဝတော။ တထာ ဟေကေ အသညဘဝါနန္တရဿ ဝိယ အာရုပ္ပာနန္တရဿ ကာမာဝစရပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ပုရိမာနုပဋ္ဌိတာရမ္မဏံ ဣစ္ဆန္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘တမ္ပိ တေသံ ရုစိမတ္တမေဝါ’’တိအာဒိ။ ယုဇ္ဇမာနကပစ္စယုပ္ပန္နဝသေန ဝါတိ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ပစ္စယေ အနုလောမတော ဌိတေ ယံ ယံ ပစ္စယုပ္ပန္နံ ဘဝိတုံ ယုဇ္ဇတိ၊ တဿ တဿ ဝသေနာတိ အတ္ထော။ န ဝိစာရိတံ သုဝိညေယျတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ နဝါတိ အာရမ္မဏအနန္တရသမနန္တရူပနိဿယပုရေဇာတာသေဝနသမ္ပယုတ္တနတ္ထိဝိဂတပစ္စယာ။ တမ္ပိ တေသံ နဝန္နံ ပစ္စယာနံ အနုလောမတော အလဗ္ဘမာနတံ။

၁၉၁-၁၉၅။ န အညမညေန ဃဋိတဿ မူလဿာတိ အညမညပစ္စယေန ပစ္စနီယတော ဌိတေန ယောဇိတဿ သတ္တမဿ မူလဿ ဝိတ္ထာရိတတ္တာ။ သဗ္ဗံ သဒိသန္တိ သဗ္ဗပါဠိဂမနံ သဒိသံ။

ဣမသ္မိံ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ဣမသ္မိံ ဧတ္ထာတိ ဒွေ ဘုမ္မနိဒ္ဒေသာ။ တေသု ပဌမဿ ဝိသယော ပစ္စနီယာနုလောမေတိ အဋ္ဌကထာယမေဝ ဒဿိတောတိ အဒဿိတဿ ဝိသယံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပိ-သဒ္ဒေနာတိ ‘‘ဣမေသမ္ပီ’’တိ ဧတ္ထ ပိ-သဒ္ဒေန။ ကိသ္မိဉ္စိ ပစ္စယေ။ ကမ္မပစ္စယံ လဘန္တာနိပိ စက္ခာဒီနိ ဝိပါကဝိညာဏာဒီနိ စ ဣန္ဒြိယံ န လဘန္တီတိ ကတွာ ‘‘ယေဘုယျေနာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ကတိပယံ န လဘတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မဂ္ဂပစ္စယန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာဝုတ္တာနီတိ ပဉ္စဝေါကာရပဝတ္တိအသညဘဝပရိယာပန္နာနိ ကဋတ္တာရူပါနေဝ ဝဒတိ၊ န စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပါနီတိ ¶ အဓိပ္ပာယော။ ယေ ရူပဓမ္မာနံ ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ ယေ ဟေတုအဓိပတိသဟဇာတာဒိပစ္စယာ ရူပဓမ္မာနံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ ဧတေယေဝ ဟေတုအဓိပတိအာဒိကေ ဆ ပစ္စယေ ¶ န လဘန္တိ။ ဧတေယေဝါတိ ဝစနေန အညေ ကတိပယေ လဘန္တီတိ သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ပစ္ဆာဇာတာ…ပေ… လဘတီ’’တိ အာဟ။ အယဉ္စ ပစ္စယလာဘော န ဇနကဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတုံ ‘‘လဗ္ဘမာနာ…ပေ… ဒဿန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မဝသေနာတိ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မဝသေန။ ဣန္ဒြိယန္တိ ဣန္ဒြိယပစ္စယံ။ ယဒိ ဧဝန္တိ ကဋတ္တာရူပံ ယံ ယံ န လဘတိ၊ တံ တံ ယဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝံ သန္တေ ရူပဓမ္မေသု ဘူတရူပါနိယေဝ အညမညပစ္စယံ လဘန္တီတိ အာဟ ‘‘ဥပါဒါရူပါနိ…ပေ… ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ တံ ပန ဥပါဒါရူပါနံ အညမညပစ္စယာလာဘဝစနံ။ အရူပိန္ဒြိယာလာဘန္တိ အရူပီနံ ဣန္ဒြိယာနံ ဝသေန ဣန္ဒြိယပစ္စယာလာဘံ။

၁၉၆-၁၉၇။ ဗဟုဂဏနမ္ပိ ဦနတရဂဏနေန ယောဇိတံ ဦနတရဂဏမေဝ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ယဒိပိ တိကာဒီသု ‘ဟေတုယာ ပဉ္စာ’တိ ဣဒံ နတ္ထီ’’တိ။ အနုတ္တာနံ ဒုဝိညေယျတာယ ဂမ္ဘီရံ။ ယထာ စ ဘူတရူပါနိ နာရမ္မဏပစ္စယာ အညမညပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုရူပန္တိ အာဟ ‘‘ဝတ္ထုပိ ပန လဘတီ’’တိ။ ယထာ ဟေဋ္ဌာ ဧကမူလကံ ‘‘ဒုမူလက’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ဣဓာပိ ဒုမူလကံ ‘‘တိမူလက’’န္တိ ဝဒန္တိ။

၂၀၃-၂၃၃။ စေတနာမတ္တသင်္ဂါဟကေတိ စေတနာမတ္တံယေဝ ပစ္စယုပ္ပန္နံ ဂဟေတွာ ဌိတေ ပဉှေ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘နကမ္မပစ္စယာ ဟေတုပစ္စယာ’’တိ ဝတ္တုံ သက္ကာ။ ဧဝံပကာရေတိ ဣဒံ ‘‘တီဏီတိအာဒီသူ’’တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒဿ အတ္ထဝစနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘အာဒိ-သဒ္ဒေါ ဟိ ပကာရတ္ထောဝ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ ရူပမ္ပိ လဗ္ဘတိ စေတနာမတ္တမေဝ အသင်္ဂဏှနတော။

ပစ္စယပစ္စနီယာနုလောမဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဋိစ္စဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သဟဇာတဝါရဝဏ္ဏနာ

၂၃၄-၂၄၂။ သဟဇာတပစ္စယကရဏန္တိ သဟဇာတံ ပစ္စယဓမ္မံ ပစ္စယံ ကတွာ ပဝတ္တိ။ သဟဇာတာယတ္တဘာဝဂမနန္တိ သဟဇာတေ ပစ္စယဓမ္မေ အာယတ္တဘာဝဿ ¶ ဂမနံ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ အတ္တနာ သဟဇာတပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတာ ¶ ။ ဧတ္ထ စ သဟဇာတပစ္စယသင်္ခါတံ သဟဇာတံ ကရောတီတိ သဟဇာတော၊ တထာပဝတ္တော ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မော။ တတ္ထ ပဝတ္တမာနော သဟဇာတသဒ္ဒေါ ယသ္မာ တဿ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ အတ္တနာ သဟဇာတံ ပစ္စယဓမ္မံ ပစ္စယံ ကတွာ ပဝတ္တိံ တဒါယတ္တဘာဝူပဂမနဉ္စ ဝဒတီတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတသဒ္ဒေန…ပေ… ဝုတ္တ’’န္တိ။ တဿ ကရဏဿ ဂမနဿ ဝါတိ တဿ ယထာဝုတ္တဿ သဟဇာတပစ္စယကရဏဿ သဟဇာတာယတ္တဘာဝူပဂမနဿ ဝါ။ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတော’’တိ ဣမဿ ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတံ တံသဟဘာဝိတဉ္စ ပစ္စယံ ကတွာတိ အယမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ကုသလာဒီနံ ကမ္မဘာဝတော’’တိ။ သဟဇာတပစ္စယသဟဘာဝီနံ ပစ္စယာနံ သင်္ဂဏှတ္ထဉှေတ္ထ ‘‘သဟဇာတာယတ္တဘာဝဂမနံ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။

တံကမ္မဘာဝတောတိ တေသံ ယထာဝုတ္တပစ္စယကရဏတဒါယတ္တဘာဝဂမနာနံ ကမ္မဘာဝတော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတောတိ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ တေန သဟဇာတော ဟုတွာ’’တိ ပဋိစ္စသဒ္ဒံ အာဟရိတွာ အတ္ထော ဝုတ္တော၊ တံ ‘‘ပဋိစ္စတ္ထော သဟဇာတတ္ထော’’တိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ သဟဇာတသဒ္ဒယောဂေ ကုသလံ ဓမ္မန္တိ ဥပယောဂဝစနဿ ယုတ္တိ န ဝုတ္တာ၊ ‘‘တေန သဟဇာတော ဟုတွာ’’တိ ပန ဝုတ္တတ္တာ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ ဒဿိတန္တိ ကေစိ။ နိဿယဝါရေ ပန ကုသလံ ဓမ္မံ နိဿယတ္ထေန ပစ္စယံ ကတွာတိ ဝဒန္တေန ဣဓာပိ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတတ္ထေန ပစ္စယံ ကတွာ’’တိ အယမတ္ထော ဝုတ္တောယေဝ ဟောတိ၊ ပဋိစ္စသဒ္ဒါဟရဏမ္ပိ ဣမမေဝတ္ထံ ဉာပေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဥပါဒါရူပံ ကိဉ္စိ ဘူတရူပဿ အနုပါလကံ ဥပတ္ထမ္ဘကဉ္စ ဟောန္တမ္ပိ သဟဇာတလက္ခဏေန န ဟောတိ၊ တသ္မာ ပဋိစ္စတ္ထံ န ဖရတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိစ္စာတိ ဣမိနာ ဝစနေန ဒီပိတော ပစ္စယော န ဟောတီ’’တိ။ နိဒဿနဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဥဒါဟရဏဝသေန ဝုတ္တံ၊ န အနဝသေသတောတိ အတ္ထော။ ယထာဝုတ္တောတိ ပဋိစ္စတ္ထဖရဏဝသေန ဝုတ္တော။ ယထာ စ ဥပါဒါရူပံ ဘူတရူပဿ ဥပါဒါရူပဿ စ ပစ္စယော န ဟောတိ၊ ဧဝံ ဌပေတွာ ဆ ဝတ္ထူနိ သေသရူပါနိ အရူပဓမ္မာနံ ပစ္စယော န ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝတ္ထုဝဇ္ဇာနိ ရူပါနိ စ အရူပါန’’န္တိ အာဟ။

သဟဇာတဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပစ္စယဝါရဝဏ္ဏနာ

၂၄၃။ ပတိ-သဒ္ဒေါ ¶ ¶ ပတိဋ္ဌတ္ထံ ဒီပေတိ ‘‘သာရေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိအာဒီသု၊ အယ-သဒ္ဒေါ ဂတိံ ဒီပေတိ ‘‘ဧတိ ဧတ္ထာတိ အယော’’တိ။

ဘူတုပါဒါရူပါနိ သဟ သင်္ဂဏှိတွာ ဝုတ္တံ ဥပါဒါရူပါနံ ဝိယ ဘူတရူပါနိ နိဿယော ဟောတီတိ ကတွာ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘မဟာဘူတေ နိဿာယ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ဥပါဒါရူပံယေဝ ဒဿိတန္တိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိ။

၂၅၅။ ပဋိစ္စဝါရေ သဟဇာတေတိ ပဋိစ္စဝါရေ သဟဇာတပစ္စယဝဏ္ဏနာယံ၊ ကမ္မဥတုဇာနန္တိ ကမ္မဇာနံ ဥတုဇာနဉ္စ ဝသေန အတ္ထော ဝုတ္တောတိ ယောဇနာ။ တထာ ဟိ တတ္ထ ဝုတ္တံ ‘‘ဒွိသန္တတိသမုဋ္ဌာနဘူတဝသေန ဝုတ္တ’’န္တိ (ပဋ္ဌာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၅၇)။ ကမ္မေ စာတိ ကမ္မေ ဇနကကမ္မပစ္စယေ ဂဟိတေ။ ဧကန္တာနေကန္တကမ္မဇာနန္တိ ဧကန္တေန ကမ္မဇာနံ န ဧကန္တကမ္မဇာနဉ္စ။ တတ္ထ အသညဘဝေ ဧကန္တကမ္မဇံ နာမ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ ဣတရံ ဥပါဒါရူပံ ဘူတရူပဉ္စ န ဧကန္တကမ္မဇံ၊ တဒုဘယမ္ပိ တတ္ထ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ ကဋတ္တာရူပ’’န္တိ ဣဒံ ပန ကမ္မသမုဋ္ဌာနဝသေနေဝ ဝုတ္တန္တိ။ သော နာဓိပ္ပေတောတိ ယော ယထာဒဿိတော ပဋိစ္စဝါရေ သဟဇာတပစ္စယေ အတ္ထော ဝုတ္တော၊ သော ဣဓ န အဓိပ္ပေတော။ ကသ္မာတိ စေ၊ အာဟ ‘‘ကဋတ္တာ…ပေ… ဂဟိတတ္တာ’’တိ။ တံ ပဟာယာတိ တံ ပဋိစ္စဝါရေ ဝုတ္တမတ္ထံ ပဟာယ အဂ္ဂဟေတွာ။ ယထာဂဟိတဿာတိ ‘‘အသည…ပေ… ကဋတ္တာရူပံ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ပါဠိယံ ဧဝ ဂဟိတဿ။ ပဋိစ္စ ပစ္စယာတိ ဣဒံ ဒွိန္နံ ဝါရာနံ ဥပလက္ခဏံ။ ပဋိစ္စဝါရေ အာဂတနယေန မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ၊ ပစ္စယဝါရေ အာဂတနယေန မဟာဘူတေ ပစ္စယာ မဟာဘူတာနံ ဥပ္ပတ္တိ န နိဝါရေတဗ္ဗာ၊ တသ္မာ ‘‘ဥပါဒါရူပသင်္ခါတံ ကဋတ္တာရူပ’’န္တိ ဧဝံ ဥပါဒါရူပဂ္ဂဟဏေန ကဋတ္တာရူပံ အဝိသေသေတွာ ဥပါဒါရူပါနံ နိဝတ္တေတဗ္ဗာနံ ဥတုစိတ္တာဟာရသမုဋ္ဌာနာနံ အတ္ထိတာယ ကဋတ္တာ…ပေ… ဝိသေသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂၈၆-၂၈၇။ ဧကစ္စဿ ရူပဿာတိ အဟေတုကစိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ။ ဣတော ပရေသုပိ ဧကစ္စရူပဂ္ဂဟဏေ ဧသေဝ နယော။ စက္ခာဒိဓမ္မဝသေနာတိ စက္ခာယတနာဒိရူပဓမ္မဝသေန။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒိကောဋ္ဌာသဝသေနာတိ စိတ္တဇာဒိရူပဓမ္မဘာဂဝသေန။ သဗ္ဗံ လဗ္ဘတီတိ သတိပိ ဣမဿ နယဿ ¶ နဟေတုမူလကတ္တေ ¶ နောနတ္ထိနောဝိဂတေသု ဧကန္တိ ဂဏနံ သဗ္ဗံ ရူပံ သဗ္ဗဿ ရူပဿ ဝသေန ဂဏနာ လဗ္ဘတိ စတုသန္တတိဝသေန ဝတ္တမာနေသု ပဉ္စဝီသတိယာ ရူပဓမ္မေသု ဝဇ္ဇိတဗ္ဗဿ အဘာဝါ။

ပစ္စယဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ နိဿယဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၉-၃၃၇။ နိဿယပစ္စယဘာဝန္တိ နိဿယဝါရေ ဝုတ္တဿ သဟဇာတပုရေဇာတဿ စ နိဿယဋ္ဌဿ ဓမ္မဿ ပစ္စယဘာဝံ ပစ္စယဝါရေန နိယမေတုန္တိ ယောဇနာ။ တထာ ပစ္စယဝါရေ ‘‘ပစ္စယာ’’တိ ဝုတ္တဿ ပစ္စယဓမ္မဿ သဟဇာတပုရေဇာတဘာဝံ နိဿယဝါရေန နိယမေတုန္တိ ယောဇနာ။ နိယမနဉ္စေတ္ထ ပစ္စယဋ္ဌနိဿယဋ္ဌာနံ ပရိယာယန္တရေန ပကာသိတတ္တာ အတ္ထတော ဘေဒါဘာဝဒဿနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စယတ္တံ နာမ နိဿယတ္တံ၊ နိဿယတ္တံ နာမ ပစ္စယတ္တ’’န္တိ။

နိဿယဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ သံသဋ္ဌဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၅၁-၃၆၈။ သာတိ သဝတ္ထုကာ ပဋိသန္ဓိ။ ဣဓာပီတိ ဣမသ္မိံ သံသဋ္ဌဝါရေပိ။ အဓိပတိပုရေဇာတာသေဝနေသု အနုလောမတော နကမ္မနဝိပါကနဈာနနဝိပ္ပယုတ္တေသု ပစ္စနီယတော ဌိတေသု န လဗ္ဘတိ၊ အညေသု သဟဇာတာဒီသု အနုလောမတော ဟေတုအာဒီသု ပစ္စနီယတော စ အနုလောမတော စ ဌိတေသု လဗ္ဘတီတိ။ တေနာဟ ‘‘လဗ္ဘမာနပစ္စယေသူ’’တိ။ ဣမဿ ဝိသေသဿာတိ ဣမဿ ယထာဝုတ္တဿ ဝိသေသဿ ဒဿနတ္ထံ ဥဒ္ဓဋာ၊ တသ္မာ တာဒိသဿ ဝိသေသဿ ဒဿေတဗ္ဗဿ အဘာဝတော ဝတ္ထုဝိရဟိတာ ပဋိသန္ဓိ အနုဒ္ဓဋာ၊ န ဝိပ္ပယုတ္တေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ အဘာဝတောတိ အတ္ထော။ ဟေတုပစ္စယဝိရဟိတမတ္တဒဿနတ္ထန္တိ ဣမိနာ ဘူတကထနံ အဟေတုကဂ္ဂဟဏံ န ဗျဘိစာရနိဝတ္တနန္တိ ဒဿေတိ။ ‘‘အဟေတုကဝိပါကကိရိယဝသေနာ’’တိ ဘဝိတဗ္ဗံ ဟေတုပရိယန္တတ္တာ မဂ္ဂဿ။

၃၆၉-၃၉၁။ ‘‘ဟေတုမှိ ¶ အနုလောမတော ဌိတေ ဈာနမဂ္ဂါ ပစ္စနီယတော န လဗ္ဘန္တီ’’တိအာဒိ ယံ ဣဓ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ဟေတုပစ္စယာဒိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ¶ ဓမ္မော စတ္တာရော သဗ္ဗဋ္ဌာနိကာ အာဟာရိန္ဒြိယဈာနမဂ္ဂါ စာတိ ဣမေ အဋ္ဌ ပစ္စယေ အလဘန္တော နာမ နတ္ထီတိ ဣမိနာ ပဋိစ္စဝါရေ အနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တေန နယေန ဝေဒိတုံ သက္ကာတိ အာဟ ‘‘ပဋိစ္စဝါရေ…ပေ… နယေနာ’’တိ။ သေသေသူတိ အဟေတုကမောဟဝဇ္ဇာဟေတုကေသု ပဉ္စဝိညာဏာ…ပေ… ဈာနပစ္စယံ လဘန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘အဟေတုကမောဟောဝ ဈာနမဂ္ဂပစ္စယံ လဘတီ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ကိဉ္စ ပစ္စနီယာနုလောမေ ဒွိန္နံ ပစ္စယာနံ အနုလောမေန အနုလောမဝသေန သဟ ယောဇနာ နတ္ထိ ဧကေကဿေဝ ယောဇနာယ အာဂတတ္တာ၊ တသ္မာ အဟေတုကမောဟောဝ မဂ္ဂပစ္စယံ လဘတီတိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သံသဋ္ဌဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သမ္ပယုတ္တဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၉၂-၄၀၀။ သဒိသံ သမ္ပယုတ္တန္တိ ‘‘ယံ သဒိသံ၊ တံ သံသဋ္ဌ’’န္တိ ဝုစ္စမာနံ သမ္ပယုတ္တံ န ဟောတိ ‘‘သံသဋ္ဌာ ယောဇိတာ ဟယာ’’တိအာဒီသု။ အသံသဋ္ဌံ ဝေါကိဏ္ဏန္တိ ယံ န သံသဋ္ဌံ အန္တရန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေန ဝေါကိဏ္ဏမ္ပိ ဝိမိဿတာယ သမ္ပယုတ္တန္တိ ဝုစ္စမာနံ၊ တံ သံသဋ္ဌံ န ဟောတိ ‘‘ယာ သာ ဝီမံသာ…ပေ… ကောသဇ္ဇသမ္ပယုတ္တာ’’တိအာဒီသု။ ဧဝံ အသမ္ပယုတ္တဿပိ သံသဋ္ဌပရိယာယော အသံသဋ္ဌဿ စ သမ္ပယုတ္တပရိယာယော အတ္ထီတိ တဒုဘယံ ဣတရေတရံ နိယမေတီတိ ဒဿနတ္ထံ ဝါရဒွယဒေသနာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥဘယံ…ပေ… နိယာမကံ ဟောတီ’’တိ၊ သံသဋ္ဌသဒ္ဒေါ ဟိ ဝေါကိဏ္ဏဋ္ဌော နတ္ထိ၊ သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒေါ စ သဒိသတ္ထော၊ တသ္မာ ယထာ သံသဋ္ဌသဒ္ဒေါ သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒါပေက္ခော သဒိသတ္ထတော ဝိနိဝတ္တိတွာ ဧကုပ္ပာဒါဒိသဘာဝမေဝ အတ္ထံ ဗောဓေတိ၊ ဧဝံ သမ္ပယုတ္တသဒ္ဒေါပိ သံသဋ္ဌသဒ္ဒါပေက္ခော ဝေါကိဏ္ဏဋ္ဌတော ဝိနိဝတ္တိတွာတိ အညမညာပေက္ခဿ သဒ္ဒဒွယဿ အညမညနိယာမကတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သမ္ပယုတ္တဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ပဉှာဝါရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၀၁-၄၀၃။ တေ ¶ ¶ ပစ္စယေတိ တေ ဟေတုအာဒိကေ ပစ္စယေ။ ပဋိပါဋိယာတိ ဧတ္ထ ပစ္စယပဋိပါဋိယာ ကုသလာဒိပဒပဋိပါဋိယာ ဝါတိ အာသင်္ကာယံ ဥဘယဝသေနပိ အတ္ထော ယုဇ္ဇတီတိ ဒဿေန္တော ပဌမံ တာဝ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယထာက္ကမေနာ’’တိအာဒိ။ တဿတ္ထော – ‘‘ဟေတုပစ္စယော အာရမ္မဏပစ္စယော’’တိအာဒိနာ နယေန ဒေသနာက္ကမေန ယာယ ပဋိပါဋိယာ ပဋိစ္စဝါရေ ပစ္စယာ အာဂတာ၊ တဒနုရူပံ တေ ဒဿေတုန္တိ။ ဒုတိယံ ပန ဒဿေတုံ ‘‘ကုသလော ကုသလဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သာ ပနာယံ ပဒပဋိပါဋိ ယသ္မာ န ကုသလပဒဒဿနမတ္တေန ဒဿိတာ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ဧကဒေသေန သကလံ နယတော ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကုသလော ကုသလဿာတိ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။ တေနာတိ နိဒဿနမတ္တေန ‘‘ကုသလော ကုသလဿာ’’တိ ပဒေန။ သဗ္ဗော ပဘေဒေါတိ ယံ တတ္ထ တတ္ထ ပစ္စယေ ‘‘ကုသလော ကုသလဿာ’’တိအာဒိကော ယတ္တကော ပဘေဒေါ ဝိဿဇ္ဇနံ လဘတိ၊ သော သဗ္ဗော ပဘေဒေါတိ အတ္ထော။ တေ ပစ္စယေ ပဋိပါဋိယာ ဒဿေတုန္တိ တေ ဟေတုအာဒိပစ္စယေ ကုသလာဒိပဒပဋိပါဋိယာ ဒဿေတုံ။

၄၀၄။ ဖလဝိသေသံ အာကင်္ခန္တာ ပဋိဂ္ဂါဟကတော ဝိယ ဒါယကတောပိ ယထာ ဒက္ခိဏာ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ ဒါနံ ဒေန္တီတိ အာဟ ‘‘ဝိသုဒ္ဓံ ကတွာ’’တိ။ တေသန္တိ ဝတ္တဗ္ဗတာရဟန္တိ ဣမိနာ ဝေါဒါနဿ သကဒါဂါမိအာဒီနံ အာဝေဏိကတံ ဒဿေတိ။ ကာမံ အဂ္ဂမဂ္ဂပုရေစာရိကမ္ပိ ဝေါဒါနမေဝ၊ အသေက္ခော ပန ဟုတွာ တံ ပစ္စဝေက္ခတီတိ န တံ ဣဓ ဂဟိတံ။ တန္တိ ဝေါဒါနံ။ ဂေါတြဘုစိတ္တန္တိ အဋ္ဌမကဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ ‘‘ဂေါတြဘူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတာရဟံ စိတ္တံ။ ဂေါတြဘုသဒိသန္တိ ဝါ သောတာပန္နာဒိဂေါတြာဘိဘာဝီတိ ဝါ ဂေါတြဘုစိတ္တန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပစ္စယုပ္ပန္နံ ဘူမိတော ဝဝတ္ထပေတိ၊ ‘‘တေဘူမကကုသလမေဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဝိယ န ပစ္စယဓမ္မန္တိ အတ္ထော။ ဒေသနန္တရတ္တာတိ ‘‘ကုသလစိတ္တသမင်္ဂိဿာ’’တိအာဒိနာ ပုဂ္ဂလာမသနဒေသနတော အညတ္တာ၊ အညထာ ဂဟိတံ ပုန န ဂဏှေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၀၅။ ရာဂရဟိတဿ ဝိယ သောမနဿရဟိတဿ စ ရာဂဿ န အာရမ္မဏေ အဿာဒနဝသေန ပဝတ္တိ အဇ္ဈုပေက္ခနတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဿာဒနံ…ပေ… ကိစ္စ’’န္တိ။ သဟသာကာရပ္ပဝတ္တာယ ဥပ္ပိလာဝိတသဘာဝါယ ပီတိယာ အာဟိတဝိသေသာယ တဏှာယ တံ တဏှာဘိနန္ဒနန္တိ ဝုစ္စတီတိ တံ သန္ဓာယာဟ ¶ ‘‘ပီတိကိစ္စသဟိတာယ တဏှာယ ကိစ္စ’’န္တိ။ ယထာ စ ယထာဝုတ္တကိစ္စဝိသေသာယ ပီတိယာ အာဟိတဝိသေသာ တဏှာ တဏှာဘိနန္ဒနာ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယသ္မာ ပန သာ ¶ အတ္ထတော ပစ္စယဝိသေသဝိသိဋ္ဌာ ဒိဋ္ဌိယေဝ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနာ ဒိဋ္ဌိယေဝါ’’တိ။ ဧတ္ထ ပနာတိ ‘‘အဘိနန္ဒတီ’’တိ ပဒဿ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ဝုတ္တေသု ဧတေသု ပန ဒွီသု အတ္ထေသု။ အဘိနန္ဒန္တဿာတိ ဣဒံ ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ပစ္ဆိမတ္ထမေဝ ဂဟေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဘိနန္ဒန္တဿာတိ ပန အဝိသေသတော ဝုတ္တတ္တာ တဏှာဝသေန ဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနန္ဒန္တဿာတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော အဓိပ္ပေတော၊ တသ္မာ ‘‘အဘိနန္ဒနာ…ပေ… န သက္ကာ ဝတ္တု’’န္တိ ဣဒမိဓ ဝစနမနောကာသံ။ ကသ္မာ? ဒိဋ္ဌိရဟိတေပိ သန္တာနေ အဘိနန္ဒနဿ ဝုတ္တတ္တာ။ တဏှာဝသေန နန္ဒတီတိ တဏှာဘိနန္ဒနဝသေနေဝ ဝုတ္တော အတ္ထော ပုရိမော အတ္ထော။ ဒွီသု ပန သောမနဿသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေသူတိ ဒိဋ္ဌိရဟိတာနိ သောမနဿသဟဂတစိတ္တာနိ သန္ဓာယာဟ။ ယထာဝုတ္တေနာတိ ‘‘သရာဂဿ သောမနဿဿာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေန သောမနဿေန အဿာဒေန္တဿ၊ ရာဂေန စ တေသုယေဝ ယထာဝုတ္တေသု ဒွီသု စိတ္တေသု အဿာဒေန္တဿ၊ စတူသုပိ သောမနဿသဟဂတစိတ္တေသု သပ္ပီတိကတဏှာယ အဘိနန္ဒန္တဿ၊ စတူသုပိ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တေသု ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနာယ အဘိနန္ဒန္တဿ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣတိပိ သက္ကာ ယောဇေတု’’န္တိ။ ယထာ ဒိဋ္ဌူပနိဿယတော ဒိဋ္ဌာဘိနန္ဒနာ သမ္ဘဝတိ၊ ဧဝံ တဏှူပနိဿယတော တဏှာဘိနန္ဒနာပိ သမ္ဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အဘိနန္ဒတိ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝစနတော သပ္ပီတိကတဏှာယ အဘိနန္ဒန္တဿ ရာဂုပ္ပတ္တိပိ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ န ဝါ ဝတ္တဗ္ဗာ တဏှာဘိနန္ဒနာယ ဧဝ ရာဂုပ္ပတ္တိယာ ဝုတ္တတ္တာ။

၄၀၆။ ‘‘တဒါရမ္မဏတာယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘တဒါရမ္မဏတာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝိဘတ္တိလောပေါ ဟေတ္ထ ကတော’’တိ။ တဒါရမ္မဏတာတိ ဧတ္ထ တာ-သဒ္ဒါဘိဓေယျော အတ္ထော ဘာဝေါ နာမ၊ သော ပန တဒါရမ္မဏသဒ္ဒါဘိဓေယျတော အညော နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဘာဝဝန္တတော ဝါ အညော ဘာဝေါ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ဧတေန သကတ္ထေ အယံ တာ-သဒ္ဒေါတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကော တဒါရမ္မဏဘာဝဘူတောတိ အတ္ထော’’တိ။ ဧတသ္မိဉ္စတ္ထေ ‘‘တဒါရမ္မဏတာ’’တိ ပစ္စတ္တေကဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတန…ပေ… န ဝုတ္တန္တိ ယဒိပိ ကာမာဝစရဝိပါကာနမ္ပိ ကမ္မံ ¶ အာရမ္မဏံ လဗ္ဘတိ၊ တံ ပန ဝိညာဏဉ္စာယတနနေဝသညာနာသညာယတနဝိပါကာနံ ဝိယ န ဧကန္တေန ဣမဿ ဝိပါကစိတ္တဿ ဣဒံ ကမ္မံ အာရမ္မဏန္တိ ဝဝတ္ထိတံ ကာမာဝစရဝိပါကစိတ္တာနံ ဗဟုဘေဒတ္တာ၊ တသ္မာ တံ လဗ္ဘမာနမ္ပိ န ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ ယဒိ ဧဝံ ကိံ တံ လဗ္ဘမာနမ္ပိ န ဒဿိတမေဝါတိ အာသင်္ကာယံ အာဟ ‘‘တဒါရမ္မဏေန ပနာ’’တိအာဒိ။ အနုလောမတော သမာပဇ္ဇနေ ယေဘုယျေန အာသန္နသမာပတ္တိယာ အာရမ္မဏဘာဝေါ ဒဿိတော၊ အညထာ ‘‘ပဋိလောမတော ဝါ ဧကန္တရိကဝသေန ဝါ’’တိ ဝစနံ နိရတ္ထကံ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဘဝေယျာတိ အနာသန္နာပိ သမာပတ္တိ အာရမ္မဏံ ဘဝေယျ၊ န သက္ကာ ပဋိက္ခိပိတုန္တိ ¶ အတ္ထော။ တေနေဝ ဟိ ‘‘ယေဘုယျေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သတီတိ ယဒိ အာဝဇ္ဇနာယ ဧဝ အာရမ္မဏဘာဝေန ကုသလာနံ ခန္ဓာနံ အဗျာကတာရမ္မဏတာ အဓိပ္ပေတာ၊ ဧဝံ သန္တေ။ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ ‘‘ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿာ’’တိ စ ပါဠိယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ တဿာပိ အာဝဇ္ဇနာယ အာရမ္မဏဘာဝတော။ တံ န ဝုတ္တန္တိ တံ အဗျာကတံ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏံ ‘‘ကုသလာ ခန္ဓာ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿာ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ဟောန္တီတိ အာရမ္မဏံ ဟောန္တိ။ တာနီတိ စေတောပရိယဉာဏာဒီနိ။ ယာယ ကာယစီတိ စေတောပရိယဉာဏာဒီနံ အညေသဉ္စ ကုသလာနံ အာရမ္မဏကရဏဝသေန အာဝဇ္ဇန္တိယာ။

၄၀၇-၄၀၉။ အာဒီနဝဒဿနေန သဘာဝတော စ အနိဋ္ဌတာမတ္တဝသေန စ ဒေါမနဿဿ ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အာဃာတဝတ္ထုအာဒိဘေဒေန အက္ခန္တိဘေဒါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၁၀။ သဗ္ဗဿာတိ ပကရဏပရိစ္ဆိန္နေ ဂယှမာနေ သဗ္ဗဿ အဗျာကတဿ၊ အတ္ထန္တရဝသေန ပန ဂယှမာနေ သဗ္ဗဿ ဉေယျဿာတိ အတ္ထော။ အသက္ကုဏေယျတ္တာတိ ဣဒံ ဝတ္တဗ္ဗဿ အနန္တာပရိမေယျတာယ ဝုတ္တံ၊ န အညာဏပဋိဃာတတော။

၄၁၇။ ဝေါဒါနသင်္ခါတံ ဝုဋ္ဌာနံ အပုဗ္ဗတော န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အပုဗ္ဗတော စိတ္တသန္တာနတော ဝုဋ္ဌာနံ ဘဝင်္ဂမေဝါ’’တိ။ တဉှိ ယထာလဒ္ဓဿ ဝိသေသဿ ဝေါဒါပနံ ပဂုဏဘာဝါပါဒနံ အပုဗ္ဗံ နာမ န ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ဟေဋ္ဌိမံ ဟေဋ္ဌိမဉှိ ပဂုဏဇ္ဈာနံ ဥပရိမဿ ဥပရိမဿ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝေါဒါနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တ’’န္တိ။ အဝဇ္ဇေတဗ္ဗတ္တာ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထီတိ ကုသလဘာဝေန ¶ သမာနတ္တာ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗတာယ အဘာဝတော ဝိဘဇိတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ယဒေတ္ထ ဝိသေသနံ လဗ္ဘတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘နေဝသညာနာသညာယတနံ…ပေ… သမာပတ္တိယာ’’တိ အာဟ။ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ ဝုတ္တမေဝါတိ ပဋ္ဌာနေ ပန ‘‘ကုသလေ နိရုဒ္ဓေ ဝိပါကော တဒါရမ္မဏတာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိနာ ‘‘ကိရိယာနန္တရံ တဒါရမ္မဏဘာဝေ’’တိ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တမေဝ။

တာ ဥဘောပီတိ ယာ ‘‘ကုသလဝိပါကာဟေတုကသောမနဿသဟဂတာ ဥပေက္ခာသဟဂတာ စာ’’တိ ဒွေ မနောဝိညာဏဓာတုယော ဝုတ္တာ၊ တာ ဥဘောပိ သောမနဿသဟဂတမနောဝိညာဏဓာတုဝသေန ဝုတ္တာ။ ကသ္မာ? ဒသန္နံ ကာမာဝစရဘဝင်္ဂါနံ အတ္တနော တဒါရမ္မဏကာလေ သန္တီရဏကာလေ စ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဿ အနန္တရပစ္စယဘာဝတော။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပန ယထာဝုတ္တာနံ ဒသန္နံ ဝိပါကာနံ မနောဝိညာဏဓာတူနံ အတ္တနော ¶ တဒါရမ္မဏာဒိကာလေ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိရိယဿ သန္တီရဏကာလေ မနောဓာတုကိရိယဿ ဘဝင်္ဂကာလေတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

၄၂၃။ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာတိ ဇာနိတွာ။ ဒဠှံ န ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဠှဂ္ဂါဟံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဗလဝတော…ပေ… ဝိပစ္စနတောတိ ဧတေန ဗလဝတာ ဒုဗ္ဗလတာ စ အပ္ပမာဏံ၊ ကတောကာသတာ ပမာဏန္တိ ဒဿေတိ။ ကတောကာသတာ စ အဝသေသပစ္စယသမဝါယေ ဝိပါကာဘိမုခတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယံ ကိဉ္စီတိ စ ဗလဝံ ဒုဗ္ဗလံ ဝါတိ အတ္ထော။ ဝိပါကဇနကမ္ပိ ကိဉ္စိ ကမ္မံ ဥပနိဿယပစ္စယော န ဟောတီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ သတိ ဟိ ကမ္မဥပနိဿယပစ္စယာနံ အဝိနာဘာဝေ ဝိပါကတ္တိကေ ဥပနိဿယပစ္စယေ ဂဟိတေ ကမ္မပစ္စယော ဝိသုံ န ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗော သိယာ၊ ဝေဒနာတ္တိကေ စ ဥပနိဿယေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ ကမ္မပစ္စယေန သဒ္ဓိံ အဋ္ဌာတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပစ္စယဒွယဿ ပန လဗ္ဘမာနတပ္ပရာယ ဒေသနာယ ဥပနိဿယေ ဂဟိတေပိ ကမ္မပစ္စယော ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗောယေဝါတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ လဗ္ဘမာနဿ ဟိ ဥဒ္ဓရဏံ ဉာယာဂတံ၊ တထာ ဥပနိဿယေ ပစ္စနီယတော ဌိတေပိ ကမ္မပစ္စယော ဝတ္တဗ္ဗောဝ ဥပနိဿယဿ အနေကဘေဒတ္တာ၊ ဝိပါကံ ဇနေန္တံ ကမ္မံ ဝိပါကဿ ဥပနိဿယော န ဟောတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပရဿ ¶ ပဝတ္တံ ဩမာနန္တိ ပရသန္တာနေ အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တံ အဝမာနံ။ တေသူတိ ယော အနေန ပုဗ္ဗေ ဟတော၊ တဿ ဉာတိမိတ္တေသု။ မာတုဃာတနတ္ထံ ပဝတ္တိတတာယ ပုရိမစေတနာယ မာတုဃာတကမ္မေန သဒိသတာ၊ ယထာ စ အာဏတ္တိယံ ပဟာရေပိ ဧသေဝ နယော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧသ နယော ဒွီဟိ ပကာရေဟီတိ ဧတ္ထာပီ’’တိ။

ဝဋ္ဋနိဿိတော ဒါနာဒိဝသေန သဒ္ဓံ ဥပ္ပာဒေန္တော ရာဂံ ဥပနိဿာယ ဒါနာဒိဝသေန သဒ္ဓံ ဥပ္ပာဒေတိ နာမ၊ န ဝိဝဋ္ဋနိဿိတော အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာတိ အာဟ ‘‘ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတီ’’တိ။ ဧတေသန္တိ ကာယိကသုခဒုက္ခာနံ။ ဧကတောပီတိ ဣဒံ ယဒိပိ ဧကသ္မိံ သန္တာနေ သုခဒုက္ခာနံ ဧကသ္မိံ ခဏေ ဥပ္ပတ္တိ နတ္ထိ၊ ပစ္စယသမာယောဂေါ ပန တေသံ ဧကဇ္ဈမ္ပိ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။

၄၂၅။ ပုရိမဝါရေသု ဝိယာတိ ပဋိစ္စဝါရာဒီသု ပုရိမေသု ဝိယ။ ဣမသ္မိန္တိ ပဉှာဝါရေ။ ပစ္စယေန ဥပ္ပတ္တိ ဝုစ္စတီတိ ဟေတုအာဒိနာ တေန တေန ပစ္စယေန တံတံပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဥပ္ပတ္တိ န ဝုစ္စတိ ¶ ။ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနန္တိ ဟေတုအာဒီနံ တေသံ တေသံ ပစ္စယဓမ္မာနံ။ တံတံပစ္စယဘာဝေါတိ ဟေတုအာဒီနံ တံတံပစ္စယဘာဝေါ ဝုစ္စတိ။ တေနေဝ ပုရိမေသု ဆသု ဝါရေသု ‘‘ကုသလော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိနာ တတ္ထ တတ္ထ ဥပ္ပာဒဂ္ဂဟဏံ ကတံ၊ ဣဓ ပန ‘‘ကုသလဿ ဓမ္မဿ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ ပစ္စယဘာဝေါ ဂဟိတော။ တေနာတိ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေန ပစ္စယဘာဝေန။ ဣဓာတိ ပဉှာဝါရေ။

၄၂၇။ ပတိဋ္ဌာဘူတဿာတိ နိဿယဘူတဿ။ ကမ္မပစ္စယောတိ သဟဇာတကမ္မပစ္စယော။ ဒုကမူလကဒုကာဝသာနာတိ ‘‘ကုသလော စ အဗျာကတော စ ဓမ္မာ ကုသလဿ စ အဗျာကတဿ စ ဓမ္မဿာ’’တိ ဧဝံ ဒုကမူလကဒုကာဝသာနာ ကတွာ ဝုတ္တပဉှာ။ တတ္ထာတိ ပစ္စယဝါရေ။ ကုသလော စ အဗျာကတော စ ဓမ္မာတိ ကုသလာဗျာကတပ္ပဘေဒါ ပစ္စယုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ။ ယတော တတော ဝါတိ ပစ္စယဓမ္မနိယမံ အကတွာ ယတော တတော ဝါ ကုသလာဗျာကတဝသေန ဥဘယပစ္စယတော ဥပ္ပတ္တိမတ္တမေဝ တတ္ထ ပစ္စယဝါရေ အဓိပ္ပေတံ၊ ဥဘယဿ ယထာဝုတ္တဿ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဥဘိန္နံ ယထာဝုတ္တာနံယေဝ ပစ္စယဓမ္မာနံ ပစ္စယဘာဝေါ န အဓိပ္ပေတော ဥပ္ပာဒပဓာနတ္တာ တဿာ ဒေသနာယာတိ အဓိပ္ပာယော။ နိဿယာဒိဘူတာတိ နိဿယအတ္ထိအဝိဂတဘူတာ ပစ္စယဓမ္မာ န လဗ္ဘန္တိ၊ တသ္မာ ကုသလော စ…ပေ… န ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

ပဉှာဝါရဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉှာဝါရဿ ဃဋနေ အနုလောမဂဏနာ

၄၃၉။ ဧတ္ထာတိ ¶ အဗျာကတမူလကေ။ ယဒိ ဧဝန္တိ ယဒိ ကုသလာကုသလမူလေဟိ အလဗ္ဘမာနမ္ပိ လဗ္ဘတိ၊ ဧဝံ သန္တေ။ ဂဏနမတ္တသာမညတော၊ န ပစ္စယသာမညတောတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၄၀။ နိဒဿနဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော ယေဘုယျေန ဣန္ဒြိယမဂ္ဂပစ္စယာနဉ္စ ဟေတုပစ္စယဿ ဝိသဘာဂတ္တာ။ ဣန္ဒြိယမဂ္ဂပစ္စယာ စ ဝိသဘာဂါတိ ဝိသေသနေန ယော တတ္ထ သဘာဂဘာဝေါ၊ တံ နိဝတ္တေတိ။ တထာ ဘာဝါဘာဝတောတိ တသ္မိံ ဟေတုပစ္စယာကာရေ သတိ ဘာဝတော၊ ဟေတုဓမ္မာနံ ဟေတုပစ္စယဘာဝေ ¶ သတိ သဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝတောတိ အတ္ထော။ အဓိပတိပစ္စယာဒီနန္တိ အဓိပတိန္ဒြိယမဂ္ဂပစ္စယာနံ။ ဝိသဘာဂတာ ဟေတုပစ္စယဿ။ ကုသလာဒိဟေတူနန္တိ ကုသလာကုသလကိရိယာဗျာကတဟေတူနံ။ ဟေတုပစ္စယဘာဝေတိ ဟေတုပစ္စယတ္တေ ဟေတုဘာဝေန ဥပကာရကတ္တေ။ ဝိပါကပစ္စယဘာဝါဘာဝတောတိ ဝိပါကပစ္စယဘာဝဿ အဘာဝတော။ န ဟိ ဝိပါကာနံ ဝိပါကပစ္စယတာ အတ္ထိ။ ဝိပါကဟေတူနံ ဣတရဟေတူဟိ ဟေတုပစ္စယတာယ အတ္ထိ သဘာဂတာတိ အာဟ ‘‘ဟေတုဝဇ္ဇာန’’န္တိ။ ဝိပါကာနံ ဝိသဘာဂတာယ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ဟိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မနေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာနံ ဝိပါကေဟိ သဘာဂတာ အတ္ထိ ရာသန္တရဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥဘယပစ္စယသဟိတေတိ ဟေတုဝိပါကပစ္စယသဟိတေ။ ဟေတုပစ္စယဘာဝေ ဝိပါကမှီတိ ဟေတုပစ္စယဘာဝေန ဝတ္တမာနေ ဝိပါကဓမ္မေ။ ဝိပါကပစ္စယတ္တာဘာဝါဘာဝတောတိ ဝိပါကပစ္စယဘာဝါဘာဝဿ အဘာဝတော။ န ဟိ ဝိပါကော ဝိပါကဿ ဝိပါကပစ္စယော န ဟောတိ၊ တသ္မာ နတ္ထိ ဟေတုဝိပါကပစ္စယာနံ ဝိသဘာဂတာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဥဒါဟရဏေန သမတ္ထေန္တော ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဟေတုသဟဇာတပစ္စယသဟိတေတိ ဟေတုပစ္စယသဟဇာတပစ္စယသဟိတေ၊ ဥဘယပစ္စယယုတ္တေတိ အတ္ထော။ ဟေတူနန္တိ ဣဒံ ‘‘သဟဇာတပစ္စယတ္တာဘာဝေါ’’တိ ဣမိနာပိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဟေတူနဉှိ ဟေတုပစ္စယသဟိတေ ရာသိမှိ ဟေတုပစ္စယဘာဝေါ ဝိယ သဟဇာတပစ္စယဘာဝေါပိ အတ္ထီတိ။ တတ္ထ ဟေတုဝဇ္ဇာနံ သဟဇာတဓမ္မာနံ ဟေတုဓမ္မဿ စ န သဘာဂတာ ဝုစ္စတိ သဟဇာတပစ္စယေန သဘာဂဘာဝတော။ ဧဝမိဓာပီတိ ယထာ ဟေတုသဟဇာတပစ္စယေသု ဝုတ္တပ္ပကာရေန နတ္ထိ ဝိသဘာဂတာ၊ ဧဝမိဓာပိ ¶ ဟေတုဝိပါကပစ္စယေသု နတ္ထိ ဝိသဘာဂတာတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေပီတိ ယွာယံ နယော ဟေတုသဟဇာတပစ္စယေသု ဝိသဘာဂတာဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ ဧသ နယော ဟေတုသဟိတေ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေပီတိ အတ္ထော။ တတ္ထာပိ ဟိ ‘‘ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယသဟိတေ ရာသိမှီ’’တိအာဒိ သက္ကာ ယောဇေတုန္တိ။ ပစ္စုပ္ပန္နော ဧဝ ပစ္စယုပ္ပန္နော၊ ပစ္စယော ပန အတီတောပိ အနာဂတောပိ ကာလဝိနိမုတ္တောပိ ဟောတီတိ ပစ္စုပ္ပန္နက္ခဏေ ဟေတုပစ္စယဘာဝေ သဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝံ သန္ဓာယ တထာဘာဝါဘာဝဝသေန သဘာဂတာယ ဝုစ္စမာနာယ နာနာက္ခဏိကာနံ ကုသလာဒီနံ ဟေတူနံ ဝိပါကာနဉ္စ ဝသေန ဝိသဘာဂတာ တဿေဝ ဟေတုဿ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိနာ။

အဂ္ဂဟိတဝိသေသတော သာမညတော ဝိသေသော န သုဝိညေယျော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘ကုသလာ ဝီမံသာဓိပတီတိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။

၄၄၁-၄၄၃။ ‘‘ဣတရာနိ ¶ ဒွေ လဘတီ’’တိ ဧဝံ ဝတ္တုံ န သက္ကာ၊ ဟေတာဓိပတိဒုကေဟိ ဒဿိတာနိ ယာနိ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ ဓမ္မဿ၊ ကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿ၊ ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ စ အဗျာကတဿ စ၊ အဗျာကတော ဓမ္မော အဗျာကတဿာ’’တိ စတ္တာရိ ဝိဿဇ္ဇနာနိ၊ တေသု ဟေတုသဟဇာတနိဿယအတ္ထိအဝိဂတဣန္ဒြိယမဂ္ဂပစ္စယေသု သမ္ပယုတ္တပစ္စယေ ပဝိဋ္ဌေ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ၊ အဗျာကတော ဓမ္မော အဗျာကတဿာ’’တိ ဣမာနိ ဒွေ လဘတိ။ ယံ သန္ဓာယ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ ‘‘သစေ တေဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… တာနေဝ ဒွေ လဘတီ’’တိ၊ တေဟိ ပန ဣတရာနိ နာမ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿ၊ ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ စ အဗျာကတဿ စာ’’တိ ဣမာနိ ဒွေပိ သိယုံ။ န ဟိ ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣတရာနိ ဒွေ လဘတီတိ ပုရိမပါဌော’’တိအာဒိ။ ဣတရာနိ ဒွေတိ ဝါ အညာနိ ဒွေ၊ ယာနိ သမ္ပယုတ္တပစ္စယဝသေန ဒွေ ဝိဿဇ္ဇနာနိ၊ ဝိပ္ပယုတ္တပဝေသေ ပန တတော အညာနိ အညထာဘူတာနိ ဒွေ ဝိဿဇ္ဇနာနိ။ ယာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ကုသလော အဗျာကတဿ၊ အဗျာကတော အဗျာကတဿာတိ ဒွေ လဘတီတိ ပဌန္တီ’’တိ။ တေသူတိ ဦနတရဂဏနာဟေတူသု ဝိပါကအညမညာဒီသု။

အနာမဋ္ဌဝိပါကာနီတိ ¶ အဂ္ဂဟိတဝိပါကပစ္စယာနိ၊ ဃဋနံ အပေက္ခိတွာ အယံ နပုံသကနိဒ္ဒေသော။ န ဝိပါကဟေတုရဟိတာနိ သာဓာရဏဝသေန ဝုတ္တတ္တာ။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သာမညတော နဝန္နမ္ပိ ဟေတူနံ ဝသေန ဝုတ္တာနီ’’တိ၊ ‘‘ဝိပါကဟေတုပိ လဗ္ဘတီ’’တိ စ။

တတ္ထာတိ ပဉ္စမဃဋနတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စသု ဃဋနေသု။ တေန ဝိပါကေန သဟ၊ သမံ ဝါ ဥဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိ သမုဋ္ဌာနန္တိ အယမ္ပိ အတ္ထော သမ္ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဋိသန္ဓိယံ ကဋတ္တာရူပမ္ပိ တံသမုဋ္ဌာနဂ္ဂဟဏေနေဝ သင်္ဂဏှာတီ’’တိ။ ဧသေဝ နယောတိ ဣမိနာ ကဋတ္တာရူပမ္ပိ တံသမုဋ္ဌာနဂ္ဂဟဏေနေဝ သင်္ဂဏှာတီတိ ဣမမေဝတ္ထံ အတိဒိသတိ။

ဧဝမ္ပီတိ ‘‘ဧတေသု ပနာ’’တိအာဒိနာ သင်္ခေပတော ဝုတ္တပ္ပကာရေပီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဧတေသု ပန…ပေ… ဝုတ္တနယေနပီ’’တိ။ ယော ယော ပစ္စယောတိ ယော ယော ဟေတုအာဒိပစ္စယော မူလဘာဝေန ဌိတော ပရေသံ ပစ္စယာနံ။ တပ္ပစ္စယဓမ္မာနန္တိ တေဟိ ဟေတုအာဒိပစ္စယေဟိ ပစ္စယဘူတာနံ ဟေတုအာဒိဓမ္မာနံ။ နိရဝသေသဦနဦနတရဦနတမလာဘက္ကမေနာတိ တေ ဓမ္မာ ယေသု ဝိဿဇ္ဇနေသု ယထာရဟံ နိရဝသေသာ လဗ္ဘန္တိ ¶ ၊ ယေသု ဦနာ ဦနတရာ ဦနတမာ စ လဗ္ဘန္တိ၊ တေန ကမေန ဃဋနာဝစနတော ပစ္စယုပ္ပန္နာပိ ယထာက္ကမံ နိရဝသေသာဒိက္ကမေနေဝ လဗ္ဘန္တိ။ တေနာဟ ‘‘နိရဝသေသလာဘေ စ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။

ဟေတုမူလကံ နိဋ္ဌိတံ။

၄၄၅။ ပဉ္စမေ ဧကန္တိ သနိဿယတော အဗျာကတမူလံ အကုသလန္တိ ဣဒံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဝတ္ထုဝသေန သနိဿယံ ဝက္ခတီ’’တိ။ န ဣဒန္တိ ဣဒံ စတုတ္ထံ ဃဋနံ လဗ္ဘမာနဿပိ ဝတ္ထုဿ ဝသေန ဃဋနံ န ဟောတိ တဿ ဝက္ခမာနတ္တာ၊ တသ္မာ ‘‘အာရမ္မဏဝသေနေဝါ’’တိ ဧကံသော ဂဟိတောတိ အတ္ထယောဇနာ။

၄၄၆။ သဟဇာတပုရေဇာတာ ဧကော နိဿယပစ္စယောတိ ဣမိနာ သတိပိ ပစ္စယဓမ္မဘေဒေ ပစ္စယဘာဝဘေဒေါ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ၊ တထာ ‘‘အတ္ထိပစ္စယော’’တိ ဣမိနာပိ။ အဝိဂတပစ္စယောပေတ္ထ အတ္ထိပစ္စယေနေဝ သင်္ဂဟိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘အတ္ထိအဝိဂတပစ္စယော’’တိ ပါဌော။ သဟဇာတာရမ္မဏာဓိပတိ ပန န ကေဝလံ ပစ္စယဓမ္မပ္ပဘေဒေါဝ၊ အထ ခေါ ပစ္စယဘာဝဘေဒေါပိ အတ္ထေဝါတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ…ပေ… အဘာဝတော’’တိ။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ¶ ကာတုံ ‘‘နိဿယဘာဝေါ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သဟဇာတပုရေဇာတနိဿယာဒီနန္တိ သဟဇာတနိဿယပုရေဇာတနိဿယာဒီနံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန သဟဇာတပုရေဇာတအတ္ထိအဝိဂတဘာဝေ သင်္ဂဏှာတိ။ န ပနေဝန္တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဝရန္တော ‘‘သဟဇာတော ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဘိန္နသဘာဝါတိ သမာနေပိ အဓိပတိသဒ္ဒဝစနီယဘာဝေ ပစ္စယဘာဝဝိသိဋ္ဌေန သဘာဝေန ဘိန္နသဘာဝါ၊ န ဟေတုပစ္စယာဒယော ဝိယ သဘာဝမတ္တေန။ တေနေဝါတိ ဘိန္နသဘာဝတ္တာ ဧဝ။ အညထာ ‘‘ကုသလော ကုသလဿ သဟဇာတဝသေန၊ အဗျာကတော အာရမ္မဏဝသေန အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ တဒုဘယံ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ န စ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပဉှာဝါရဝိဘင်္ဂေ…ပေ… န ဝုတ္တ’’န္တိ။

၄၄၇-၄၅၂။ သာဓာရဏဝသေနာတိ အဓိပတိန္ဒြိယဘာဝသာမညေန။ တထာ စေဝ ဆ ဃဋနာနိ ယောဇေတွာ ဒဿေတိ ‘‘အဓိပတီ’’တိအာဒိနာ။ ဒွေ ပစ္စယဓမ္မာတိ ဝီရိယဝီမံသာနံ ဝသေန ဒွေ ပစ္စယဓမ္မာ၊ ဧကောယေဝ စိတ္တာဓိပတိဝသေန။ သမဂ္ဂကာနိ ပုဗ္ဗေ ဝတ္တဗ္ဗာနိ သိယုံ အဓိပတိပဋိပါဋိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပဌမဉှိ ဝီရိယာဓိပတိ ပစ္ဆာ စိတ္တာဓိပတီတိ။ တေသံ အာဟာရမဂ္ဂပစ္စယာနံ ¶ ပစ္ဆာ ဝုတ္တာနိ သမဂ္ဂကာနိ။ သဒိသတ္တာတိ ဣဒံ ပရတော ‘‘ဟေတုဝသေန ဝုတ္တဃဋနေဟိ သဒိသတ္တာ’’တိအာဒိဝစနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၄၅၇-၄၆၀။ ဒုမူလကန္တိ ကုသလာဗျာကတမူလကံ။ တံ ကုသလမူလကေသု ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ စောဒနာယံ အာဟ ‘‘အဗျာကတသဟိတဿ ကုသလဿ ပစ္စယဘာဝဒဿနဝသေနာ’’တိ။ ဧတ္ထာတိ အနုလောမဂဏနေ။ ယထာဝုတ္တေသူတိ ‘‘သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတမူလကေသူ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု သဟဇာတာဒိမူလကေသု။ အတ္ထိအဝိဂတမူလကဝဇ္ဇေသူတိ အတ္ထိအဝိဂတမူလကာနိ ဌပေတွာ အဝသေသေသု အာဟာရေန အာဟာရပစ္စယေန ဃဋနာနိ န ယောဇိတာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဓိပတိန္ဒြိယေဟိ စ နိဿယာဒိဝဇ္ဇေသု သဟဇာတာဒီသု ဃဋနာနိ န ယောဇိတာနီတိ ယောဇနာ။ တေသူတိ ဟေတုကမ္မဈာနမဂ္ဂေသု အာဟာရေ အဓိပတိန္ဒြိယေသု စ တံတံဃဋနဝသေန ယထာဝုတ္တေသု ယောဇိယမာနေသု။ တေနာတိ ဟေတုအာဒိအရူပဓမ္မာနံယေဝ လဗ္ဘနတော။ တေဟိ ဃဋနာနီတိ ဟေတုအာဒီဟိ ယောဇိယမာနာနိ ဃဋနာနိ။ ရူပမိဿကတ္တာဘာဝေနာတိ ဣဒံ ဝုတ္တသဒိသတာယ ကာရဏဝစနံ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ အတ္ထိအဝိဂတမူလကာနိ နိဿယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတာနိ ¶ တေဟိ ဝဇ္ဇိတာနီတိ အာဟ ‘‘အတ္ထိအဝိဂတေဟိ ပနာ’’တိအာဒိ။ နိဿယာဒီဟိ ယောဇိယမာနာနိ အဓိပတိန္ဒြိယာနိ ရူပမိဿကာနိ ဟောန္တီတိ န ဝုတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ အတ္ထိအဝိဂတမူလကေသု အာဟာရေန၊ နိဿယာဒိမူလကေသု စ အဓိပတိန္ဒြိယေဟိ ယောဇနာ ကတာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အဓိပတာဟာရိန္ဒြိယမူလကေသူ’’တိအာဒိ။

၄၇၃-၄၇၇။ ဧဒိသေသု ဌာနေသု ခန္ဓ-သဒ္ဒေါ အရူပေသွေဝ နိရုဠှောတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘န ပဝတ္တေ ဝိယ ခန္ဓာယေဝ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ဂဟေတဗ္ဗာ’’တိ။ ကဋတ္တာရူပမ္ပိ ပန လဗ္ဘတီတိ ဣမိနာ ‘‘ဧကက္ခဏိကကမ္မဝသေန ဝုတ္တာနီ’’တိ ဝစနံ ပဋိက္ခိပတိ။ ယမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ကသ္မာ န ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ပါကဋတရံ ကရောန္တော ‘‘နနူ’’တိအာဒိံ ဝတွာ ပုန တံ ဥဒါဟရဏေန ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ယထာစာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏနိဿယပစ္စယဘာဝေနာတိ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေန နိဿယပစ္စယဘာဝေန စ။ ကမ္မဿ စ ပစ္စယဘာဝေါ ပါကဋောယေဝါတိ အာဟ ‘‘ကမ္မမ္ပိ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒွိန္နံ ပစ္စယဘာဝါနန္တိ ကမ္မာရမ္မဏပစ္စယဘာဝါနံ။ အညမညပဋိက္ခေပတောတိ ဣမိနာ ဒွိန္နံ ပစ္စယဘာဝါနံ ဘိန္နတ္တာ ပဝတ္တိအာကာရဿ ဧကက္ခဏေ ဧကသ္မိံ ပစ္စယဓမ္မေ အယုဇ္ဇမာနတံ ဒဿေတိ။ ယထာဒဿိတဿ နိဒဿိတဗ္ဗေန အသမာနတံ ဒဿေန္တော ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉှိ…ပေ… ယုတ္တံ ဝတ္တု’’န္တိ အာဟ။ ကမ္မံ ပနာတိအာဒိနာ ကမ္မာရမ္မဏပစ္စယာနံ ¶ ပဝတ္တိအာကာရဿ ဘိန္နတ္တာ ဧကဇ္ဈံ ဟုတွာ အပ္ပဝတ္တိမေဝ ဝိဘာဝေတိ။ ယတော တေ အညမညံ ပဋိက္ခေပကာ ဝုတ္တာ၊ ကသ္မာ ပန တံယေဝ ဝတ္ထု အာရမ္မဏပစ္စယော ဟောတိ နိဿယပစ္စယော စ၊ န တံယေဝ ကမ္မံ အာရမ္မဏပစ္စယော စ ကမ္မပစ္စယော စာတိ? န စောဒေတဗ္ဗမေတံ၊ ဓမ္မသဘာဝေါ ဧသောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဧသ စ သဘာဝေါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝတ္တမာနာနန္တိ ပစ္စုပ္ပန္နာနံ။ ယန္တိ ဣဒံ ‘‘ဝတ္တဗ္ဗတာ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိယမာနံ ‘‘ယာ’’တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဝိပရိဏာမေတဗ္ဗံ။ ယထာတိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ ဥဒါဟရဏဒဿနေန ဝိဘာဝေတိ။

၄၇၈-၄၈၃။ ယံ ဝိညာဏံ အဓိပတိပစ္စယော န ဟောတိ၊ တံ အနာမဋ္ဌာဓိပတိဘာဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝတ္ထုဿ ဝသေနာတိ ဟာပေတဗ္ဗဿ ဝတ္ထုဿ ဝသေန။

၄၈၄-၄၉၅။ အရူပိန္ဒြိယာနိ ¶ ရူပါနံ ပစ္စယတ္တေန လဗ္ဘန္တီတိ ယောဇနာ။ ယဒိပိ ဧဝံ ဝုတ္တံ ရူပိန္ဒြိယာနံ အရူပါနံ ပစ္စယတ္တဉ္စ လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘စက္ခာဒီနိ စ ပန စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ လဗ္ဘန္တီ’’တိ။ တံသမာနဂတိကာတိ ဝီရိယေန သမာနဂတိကာ မဂ္ဂပစ္စယတာယ။

၅၁၁-၅၁၄။ ဝိပ္ပယုတ္တမူလကေ ‘‘ဒသမေ ကုသလာဒယော စိတ္တသမုဋ္ဌာနာန’’န္တိ ဣဒံ ပဝတ္တိဝသေန အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ပဋိသန္ဓိယံ ပန ‘ခန္ဓာ ကဋတ္တာရူပါနံ ဝတ္ထု စ ခန္ဓာန’န္တိ ဣဒမ္ပိ လဗ္ဘတီ’’တိ။ တဿ ဒဿနဝသေနာတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ဒဿနဝသေန၊ န အနဝသေသတော ပစ္စယဓမ္မဿ ဒဿနဝသေန။ တေနာဟ ‘‘ခန္ဓာ စ ဝတ္ထုဿာတိ ဣဒမ္ပိ ပန လဗ္ဘတေဝါ’’တိ။ န ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာနီတိ တေသမ္ပိ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ယောဇေတဗ္ဗတ္တာ။

၅၁၅-၅၁၈။ အရူပဝတ္ထာရမ္မဏမဟာဘူတဣန္ဒြိယာဟာရာနံ ပစ္စယဓမ္မာနန္တိ အတ္ထော။ ‘‘အာဟာရိန္ဒြိယပစ္စယာ စာ’’တိပိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? န ဟိ ဣန္ဒြိယာဟာရာနံ ဝသေန သဟဇာတာဒယော လဗ္ဘန္တိ၊ ဣန္ဒြိယာဟာရာနံ ပန ဝသေန ဣန္ဒြိယာဟာရပစ္စယာဝ လဗ္ဘန္တိ။ ‘‘သဟဇာတံ ပုရေဇာတံ ပစ္ဆာဇာတံ အာဟာရံ ဣန္ဒြိယ’’န္တိ ဟိ ဥဒ္ဒိသိတွာ အတ္ထိပစ္စယော ဝိဘတ္တောတိ။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘အာဟာရဂ္ဂဟဏေန ကဗဠီကာရော အာဟာရောဝ ဂဟိတော၊ ဣန္ဒြိယဂ္ဂဟဏေန စ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယမေဝ၊ သေသာဟာရိန္ဒြိယာနိ သဟဇာတာဒီသွေဝ အန္တောဂဓာနိ ကတာနိ။ ယာနိ တဒန္တောဂဓာနိ၊ တေ သန္ဓာယ အဋ္ဌကထာယံ ‘အရူပဝတ္ထာရမ္မဏမဟာဘူတဣန္ဒြိယာဟာရာနံ ဝသေနာ’တိ ဧတ္ထ ဣန္ဒြိယာဟာရဂ္ဂဟဏံ ကတန္တိ ‘သဟဇာတပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတပစ္စယာ လဗ္ဘန္တီ’တိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။

တတ္ထ ¶ အရူပါနံ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတာဟာရိန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေါ ယထာရဟံ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝတ္ထု သဟဇာတံ ပုရေဇာတဉ္စ၊ အာရမ္မဏံ ပုရေဇာတမေဝ၊ အဘိညာဉာဏဿ ပန ကဒါစိ သဟဇာတမ္ပိ အာရမ္မဏပစ္စယော ဟောတိယေဝ။ သဟဇာတဂ္ဂဟဏေန ပနေတ္ထ သဟဇာတပစ္စယဘူတောဝ ဂယှတိ၊ သော စ ဧကုပ္ပာဒါဒိလက္ခဏယုတ္တောဝါတိ ယော ဓမ္မော သဟဇာတော ဟုတွာ အာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ န သော ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ ယဒိ သဟဇာတောပိ အာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ ကသ္မာ ပါဠိယံ တထာ န ဝိဘတ္တန္တိ? ဧကကလာပပရိယာပန္နဿ ဧကုပ္ပာဒါဒိလက္ခဏယုတ္တဿ ဘိန္နကလာပပရိယာပန္နတော သင်္ကရမောစနတ္ထံ။ အပိစ အပ္ပစုရဘာဝတော အပါကဋဘာဝတော စ တံ န ဂဟိတံ ¶ ။ တတောတိ နဝမတောတိ အတ္ထော၊ န ဒသမတောတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ ဧကာဒသမေ အဓိပတိ အတ္ထီတိ။ တထာ စုဒ္ဒသမေတိ ဧတ္ထ တထာ-သဒ္ဒေန ဝတ္ထုဂ္ဂဟဏေန စက္ခာဒိဝတ္ထူနိပိ ဂဟိတာနီတိ ဣမမတ္ထံ ဥပသံဟရတိ။ တဒေဝါတိ အာရမ္မဏမေဝ။

၅၁၉။ သဟဇာတာနိ ဝိယာတိ သဟဇာတပစ္စယသဟိတာနိ ဝိယ ဃဋနာနိ။ သဟဇာတေနာတိ သဟဇာတပစ္စယေန။ တာနီတိ ‘‘ပကိဏ္ဏကဃဋနာနီ’’တိ ဝုတ္တဃဋနာနိ။ ယာနိ ဟိ သဟဇာတပစ္စယေန န ယောဇိတာနိ၊ တာနေတ္ထ ပကိဏ္ဏကဃဋနာနီတိ ဝုတ္တာနိ။ ပုရေဇာတ…ပေ… ဝသေနာတိ ဧတ္ထ အယံ ယောဇနာ – ပုရေဇာတဿ ပစ္ဆာဇာတဿ အာဟာရဿ ဣန္ဒြိယဿ စ သဟဇာတေန အညမညဉ္စ သာမညဝသေန၊ တေသံယေဝ သဟဇာတေန အညမညဉ္စ အသာမညဝသေန စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာ ပုရေဇာတဿ ပစ္ဆာဇာတဿ စ သဟဇာတေန အသာမညံ ဘိန္နသဘာဝတ္တာ၊ တတော ဧဝ အာဟာရိန္ဒြိယာနမ္ပိ တေန အသာမညံ၊ ဧဝံ ပုရေဇာတာဒီနံ စတုန္နမ္ပိ အညမညံ အသာမညံ ဘိန္နသဘာဝတ္တာ။ ဧဝံ အသာမညဝသေန အသမာနတာဝသေန ယထာဝုတ္တာနိ ဃဋနာနိ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာနိ။ ယထာ ပန သဟဇာတပစ္စယဓမ္မာ အရူပက္ခန္ဓာဒယော တေနေဝ သဟဇာတပစ္စယတာသင်္ခါတေန မိထူနံ သမာနဘာဝေန အညေဟိ အသံကိဏ္ဏာ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ပစ္စယော ဟောန္တီတိ အသာမညဝသေန တေသံ ပဝတ္တိ၊ ဧဝံ ပုရေဇာတာဒိပစ္စယဓမ္မာပီတိ တေသံ သဟဇာတေန အညမညဉ္စ ယထာဝုတ္တဿ သာမညဿ အသာမညဿ စ ဝသေန တာနိ ဃဋနာနိ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာနီတိ ပကိဏ္ဏကာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဧဝံ သန္တေ သဟဇာတာနမ္ပိ ဃဋနာနံ ပကိဏ္ဏကဘာဝေါ အာပဇ္ဇတီတိ? နာပဇ္ဇတိ၊ တေသံ သဟဇာတတာယ ဧဝ အဝိပ္ပကိဏ္ဏဘာဝသိဒ္ဓိတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတံ အဂ္ဂဟေတွာ ဝုတ္တာနိ ပကိဏ္ဏကာနိ နာမာ’’တိ။

တာနီတိ ပကိဏ္ဏကဃဋနာနိ။ ကုသလဝိပါကာတိ ကုသလာ စ ဝိပါကာ စ၊ ယေ အဘိန္နလက္ခဏာ ဟုတွာ ကုသလသဘာဝါ ဝိပါကသဘာဝါ စာတိ အတ္ထော။ ဧဝံသဘာဝဉ္စ ဧကံ အညိန္ဒြိယမေဝါတိ ¶ အာဟ ‘‘ဣဒံ…ပေ… လဗ္ဘတီ’’တိ။ နနု စ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒိဝသေနပိ အယမတ္ထော လဗ္ဘတီတိ? တေသံ ကိရိယသဘာဝတာပိ အတ္ထေဝါတိ။ ဒုက္ခန္တိ စေတသိကဒုက္ခံ။ တေနာဟ ‘‘အကုသလမေဝါ’’တိ။ ဝိပါကဿ ဒုက္ခဿာတိ ယောဇနာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အဈာနင်္ဂတ္တာ’’တိ။ အကုသလဝိပါကကိရိယာတိ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တပဉ္စဝိညာဏကိရိယာမနောဓာတူသု ပဝတ္တနတော အကုသလဝိပါကကိရိယာဝ ဟောတိ စိတ္တဋ္ဌိတီတိ ¶ အတ္ထော။ ယသ္မာ အကုသလဝိပါကာတိ ဧဝမတ္ထေ ဂယှမာနေ ဒုက္ခဿ စိတ္တဋ္ဌိတိယာ စ ဝသေန ယထာ ဈာနေသု၊ ဧဝံ အညေသံ ဝသေန အညေသု စ န လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ အကုသလဿ ဝိပါကာတိ ဧဝမတ္ထေ ဂယှမာနေ ဒုက္ခိန္ဒြိယဿ ဝသေန ဣန္ဒြိယေသု လဗ္ဘတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အကုသလဿ…ပေ… လဗ္ဘေယျာ’’တိ။ ဣမသ္မိံ ကုသလတ္တိကေ ဝိပါကော ဝိပါကာဗျာကတမိစ္စေဝ ဂယှတိ၊ န အကုသလာဒိပဒေဟိ ဝိသေသေတွာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ကုသလဝိပါကာ…ပေ… နတ္ထီ’’တိ အာဟ။

ပဉှာဝါရဿ ဃဋနေ အနုလောမဂဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စနီယုဒ္ဓါရဝဏ္ဏနာ

၅၂၇။ နဟေတုပစ္စယေနာတိ ဧတ္ထ န-ကာရော အညတ္ထောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဟေတုပစ္စယတော အညေန ပစ္စယေနာ’’တိ အာဟ။ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေနာဟိ သဟဇာတာဒိသင်္ဂဟဝသေန အဂ္ဂဟိတာနံ ဂဟဏေန။ အဋ္ဌ ဟောန္တီတိ ဣမိဿာ ပါဠိယာ အာဂတာ အာရမ္မဏာဒယော အဋ္ဌ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ တေသူတိ အဋ္ဌသု ပစ္စယေသု။ တီဟီတိ အာရမ္မဏသဟဇာတဥပနိဿယပစ္စယေဟိ။ ဒွီဟီတိ အာရမ္မဏပစ္စယဥပနိဿယပစ္စယေဟိ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ပစ္စယေတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဟေတုအာဒိကေ ပစ္စယေ။ တတော ဟေတုအာဒိပစ္စယတော။ ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗာတိ ယသ္မိံ ပစ္စယေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ ယေ ပစ္စယာ အနုလောမတော ယောဇနံ လဘန္တိ၊ တေ ယောဇေတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

ဒွိန္နန္တိ အနန္တရူပနိဿယဿ ပကတူပနိဿယဿာတိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ။ ဝတ္ထုပုရေဇာတဿ ဝသေန ပုရေဇာတံ အာရမ္မဏပုရေဇာတဿ အာရမ္မဏေန သင်္ဂဟိတတ္တာ။ အညိဿာ စေတနာယာတိ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယဘာဝေနေဝ ပဝတ္တာယ စေတနာယ။ အရူပါဟာရာ အပရိစ္စတ္တသဟဇာတဘာဝါ ဧဝ ¶ အာဟာရပစ္စယော ဟောန္တိ၊ ရူပါဟာရော ဌိတိပ္ပတ္တောယေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတတော အညဿ ကဗဠီကာရာဟာရဿ ဝသေန အာဟာရော’’တိ။ သဟဇာတတော အညဿာတိ စ ဣဒံ အရူပါဟာရနိဝတ္တနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ န ကဗဠီကာရာဟာရဝိသေသနိဝတ္တနတ္ထံ တာဒိသဿေဝ တဿ အဘာဝတော။ န ဟိ ရူပါဟာရော သဟဇာတပစ္စယော ဟောတိ၊ နာပိ ပုရေဇာတပစ္စယော ဟောတိ ¶ ။ ယထာ သဟဇာတာနံ သဟဇာတပစ္စယော န ဟောတိ၊ ဧဝံ ပုရေဇာတာနံ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော န ဟောတိ၊ ပစ္ဆာဇာတာနဉ္စ ပုရေဇာတပစ္စယော န ဟောတိ။ ကသ္မာ? တာဒိသဿ ပစ္စယလက္ခဏဿ အဘာဝတော။ ယေသဉှိ ယော ဇနကော၊ န တေဟိ တဿ သဟဇာတတာ အတ္ထိ၊ နာပိ ပုရေဇာတတာ ပုရေဇာတပစ္စယလက္ခဏယုတ္တာ၊ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယတာယ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ ရူပဓမ္မတ္တာ။ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေပိ ဧသေဝ နယော၊ တသ္မာ သဟဇာတာဒိဝိဓုရော ဧဝ တဿ ပစ္စယဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနေဝ ဟိ ‘‘သဟဇာတံ ပုရေဇာတံ ပစ္ဆာဇာတံ အာဟာရံ ဣန္ဒြိယ’’န္တိ ဧတ္ထ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဝိယ ရူပါဟာရော ဝိသုံ ဂဟိတော။ တထာ စာဟ ‘‘ရူပါဟာရော…ပေ… အာဟာရပစ္စယောဝ ဟောတီ’’တိ။ သဟဇာတတော ပုရေဇာတတော စ အညဿ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယဿာတိ ဧတ္ထ ရူပါဟာရေ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝဉ္စ ကတွာတိ ပုရိမပုရိမေဟိ အသင်္ဂဟိတသင်္ဂဏှနဝသေန ပစ္ဆိမပစ္ဆိမာနံ ဂဟိတတ္တာ တထာ ရူပါဟာရဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ စ ဝသေန ဣဓ အာဟာရိန္ဒြိယပစ္စယာနံ ဂဟိတတ္တာတိ အတ္ထော၊ အညထာ ‘‘အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော၊ ဣန္ဒြိယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝါဟ ‘‘အာရမ္မဏ…ပေ… ဣစ္စေဝ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တဒညာဘာဝါတိ တတော အာရမ္မဏာဒိပစ္စယတော အညဿ ဣဓာဓိပ္ပေတကမ္မာဒိပစ္စယဿ ကုသလေ အဘာဝါ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အာရမ္မဏတော အညေသံ ဒွိန္နံ ဝသေန ဥပနိဿယော ဝုတ္တော၊ တသ္မာ ‘‘အာရမ္မဏာဓိပတိ အာရမ္မဏပစ္စယေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ န အာရမ္မဏူပနိဿယေတိ အဓိပ္ပာယော။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ပရိတ္တတ္တိကပဉှာဝါရပစ္စနီယေ အာရမ္မဏံ န ဝုတ္တံ။ ဥပနိဿယေန ဟိ အသင်္ဂဟိတတ္တေ တံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ သိယာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယံ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပုရိမေဟိ အသင်္ဂဟိတဝသေန ဝုတ္တာနန္တိ ပုရိမေဟိ ပစ္စယေဟိ အသင်္ဂဟိတဝသေန ဝုတ္တာနံ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္စယာနံ။ သင်္ဂဟိတဝိဝဇ္ဇနာဘာဝတောတိ အတ္တနာ သမာနလက္ခဏတာယ သင်္ဂဟိတဿ ပစ္စယဿ ဝိဝဇ္ဇနာဘာဝတော၊ ဝိဝဇ္ဇနေ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဥပနိဿယတော အညာရမ္မဏာဘာဝတောတိ အပ္ပမာဏော ဓမ္မော အပ္ပမာဏဿ ဓမ္မဿ အာရမ္မဏံ ဟောန္တော အာရမ္မဏူပနိဿယောဝ ဟောတိ အာရမ္မဏာဓိပတိဘာဝတောတိ အတ္ထော။ ယထာ အာရမ္မဏေ ဂဟိတေ အာရမ္မဏူပနိဿယော ဂဟိတောဝ ဟောတိ ဗလဝါရမ္မဏဘာဝတော ¶ ၊ ဧဝံ အာရမ္မဏူပနိဿယေ ဂဟိတေ အာရမ္မဏံ ¶ ဂဟိတမေဝ ဟောတိ တံသဘာဝတ္တာတိ တတ္ထ တံ ဝိသုံ န ဥဒ္ဓဋန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘န ပန အာရမ္မဏူပနိဿယဿ အာရမ္မဏေ အသင်္ဂဟိတတ္တာ’’တိ။

ပစ္ဆာဇာတအာဟာရာနန္တိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နတော ပုရေဇာတကာယတော ပစ္ဆာဇာတာနံ အရူပါဟာရာနံ။ တေ ဟိ အတ္တနာ သဟဇာတအရူပဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနရူပဓမ္မာနမ္ပိ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ ပုရေဇာတာနံ ပန ဝတ္ထူနံ ပစ္ဆာဇာတအတ္ထိပစ္စယော။ ပစ္ဆာဇာတိန္ဒြိယာနန္တိ ပစ္ဆာဇာတာနံ အရူပိန္ဒြိယာနံ။ သေသံ အာဟာရေ ဝုတ္တနယေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ဧတေ အာဟာရိန္ဒြိယာ ယသ္မိံ ခဏေ ပုရေဇာတအတ္ထိပစ္စယံ လဘန္တိ၊ တသ္မိံယေဝ ခဏေ တံတံပစ္စယုပ္ပန္နာနံ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယော ပစ္ဆာဇာတအတ္ထိပစ္စယော စ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သဟာပိ အတ္ထိအဝိဂတပစ္စယဘာဝေါ ဟောတီ’’တိ။ တိဏ္ဏန္တိ သဟဇာတာဒီနံ တိဏ္ဏံ။ ဆဟိ ဘေဒေဟီတိ ဝိသုံ ဂဟိတေဟိ သဟဇာတာဒီဟိ ပဉ္စဟိ ယထာရဟံ ဧကဇ္ဈံ ဂဟိတဘေဒေန စာတိ ဆဟိ အတ္ထိပစ္စယဘေဒေဟိ။ ဧကေကံ သင်္ဂဟေတွာတိ အတ္ထိပစ္စယလက္ခဏံ အဝိဂတပစ္စယလက္ခဏဉ္စ ဝိသုံ ဝိသုံ ဆဟိ ဘေဒေဟိ သင်္ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။

အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဘေဒတောတိ ဝတ္တဗ္ဗံ စက္ခာဒီနံ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ စ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ သပရသန္တာနိကာနဉ္စ ဣန္ဒြိယာနံ အနဓိပ္ပေတတ္တာ။ နိဿယပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတာနံ ပုရေဇာတဘူတာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေသဉှိ ပုရေဇာတေ သင်္ဂဟော။ တဒေကဒေသဿာတိ အာရမ္မဏေကဒေသဿ၊ အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယာနန္တိ အတ္ထော။ တေသန္တိ နိဿယာဒီနံ။ ဥပနိဿယာဒီသူတိ ဥပနိဿယပုရေဇာတပစ္စယာဒီသု။ တံ ပန ပုရေဇာတဘူတံ အာရမ္မဏံ။ တတ္ထာတိ ဥပနိဿယပစ္စယသင်္ဂဟေ။ ယထာဝုတ္တနယော စေတ္ထ ဧကန္တေန ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဒဿေတုံ ‘‘အထ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဧဝ-သဒ္ဒေါ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗော၊ အညထာ တေသု ပဉှေသု ဧကသဘာဝတောဝ ပစ္စယဿ အာဂမနံ ဝုတ္တံ သိယာ။ တေနာတိ ‘‘ဧကောဝါ’’တိ အဝဓာရဏေန အဂ္ဂဟိတေန။ တေသူတိ သဟဇာတပုရေဇာတပစ္စယေသု။ ဥက္ကဋ္ဌဝသေနာတိ ‘‘ဧကော ဒွေ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တဥက္ကံသဝသေန။ တေ တေ ပစ္စယေ သင်္ဂဟေတွာတိ တေ ဟေတုအာဒိပစ္စယေ သဟဇာတာဒိပစ္စယေဟိ သင်္ဂဟေတွာ။ ဒဿိတပစ္စယပရိစ္ဆေဒေါတိ သောဠသာဒိဘေဒေန သင်္ဂဟေတွာ ဒဿိတပစ္စယပရိစ္ဆေဒေါ။

ပဘေဒပရိဟာနီသူတိ ¶ သဟဇာတပစ္စယာဒီဟိ သင်္ဂဟိတပစ္စယပ္ပဘေဒေ တံတံပစ္စယပဋိက္ခေပေ ပဉှာပရိဟာနိယဉ္စာတိ ¶ အတ္ထော။ နဟေတုပစ္စယာတိ ဣမိနာ ဟေတုပစ္စယတော အညေ ပစ္စယာ ဂဟိတာတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘နဟေတုပစ္စယာတိ ဧတ္ထ လဗ္ဘမာနပစ္စယေ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ သဗ္ဗပစ္စနီယသာဓာရဏလက္ခဏဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ဧဝ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ န ဟိ ဟေတုပစ္စယေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ ဟေတုဓမ္မော ဟေတုဿ ဓမ္မဿ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယောတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ဝီသတိ ပစ္စယာတိ ဟေတုပစ္စယေန သဒ္ဓိံ ဝီသတိ ပစ္စယာ။ ပရိဟာနီယံ ဝိတ္ထာရကထံ ဒဿေန္တောတိ ယောဇနာ။

၅၂၈။ တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟီတိ သဟဇာတပစ္စယာဒီဟိ တေဟိ တေဟိ သင်္ဂါဟကဘူတေဟိ ပစ္စယေဟိ။ တေ တေ ပစ္စယာတိ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ အညမညပစ္စယာဒယော ဟေတုပစ္စယာဒယော ဝါ တေ တေ ပစ္စယာ။ အညေသံ အဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န တေသံ သဗ္ဗေသံ သမ္ဘဝန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဒွေယေဝါတိ အာရမ္မဏာဓိပတိံ အပနေတွာ အာဟ။ အဗျာကတဿပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန န ကေဝလံ ကုသလဿေဝ၊ အထ ခေါ အဗျာကတဿပီတိ ကုသလံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။

၅၃၀။ တေန သဒ္ဓိန္တိ ဝတ္ထုနာ သဒ္ဓိံ။ သုဒ္ဓါနန္တိ ကေဝလာနံ ဝတ္ထုနာ ဝိနာ စ ဂဟိတာနံ ကုသလက္ခန္ဓာနံ။ ယဒိပိ ဝတ္ထုနာ သဒ္ဓိံ သဟဇာတဋ္ဌော နတ္ထိ၊ နိဿယာဒိဘာဝေါ ပန အတ္ထေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝတ္ထုနာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။

သဟဇာတပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတအာဟာရိန္ဒြိယာနံ အတ္ထိပစ္စယေန သင်္ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ သဟဇာတာဒီဟိ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာနံ တံသင်္ဂဟော သုကရောတိ ဒဿေတုံ ဥပနိဿယေန သင်္ဂဟေတဗ္ဗာနံ သင်္ဂဟော ဝုတ္တနယော ဧဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘စတူသု သဗ္ဗပစ္စယေ သင်္ဂဏှိတွာ’’တိ။ ကမ္မံ ပန သဟဇာတူပနိဿယေဟိ အသင်္ဂဟေတဗ္ဗတာပိ အတ္ထီတိ သရူပတော ဂဟိတံ၊ အညထာ ‘‘တီသု ပစ္စယေသူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ မိဿကာမိဿကဿာတိ သဟဇာတပုရေဇာတာဒိဘာဝေဟိ မိဿကဿ တထာ အမိဿကဿ စ။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေနာတိ အတ္ထိပစ္စယဝိဘာဂသင်္ဂါဟကာနံ သဟဇာတာဒီနံ ဂဟဏေန။ သဗ္ဗပစ္စယာနံ…ပေ… ဟောတီတိ ဣမိနာ ‘‘ဣမသ္မိံ ပန ပစ္စယုဒ္ဓါရေ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တောပိ ပစ္စယသင်္ဂဟော ဣဓ အတ္ထတော ဒဿိတောယေဝါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ။

နိဿယော ¶ ကသ္မာ န ဝုတ္တော? သဟဇာတနိဿယော ပုရေဇာတနိဿယောတိ ဟိ သက္ကာ ဝိဘဇိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိပ္ပယုတ္တော ဝါ ကသ္မာ န ဝုတ္တော? ပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တော ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တောတိ ဝိဘဇိတုံ သက္ကာတိ အတ္ထော။ ယံ မိဿကာမိဿကဘာဝံ မနသိ ကတွာ ‘‘အဝတ္တဗ္ဗတ္တာ’’တိ ¶ ဝုတ္တံ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘နိဿယော တာဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ဝိသေသိတဗ္ဗော ‘‘ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ အဝိသေသေန ပါဠိယံ ဝုတ္တတ္တာ။ သော ဝိယာတိ အတ္ထိပစ္စယော ဝိယ၊ နိဿယပစ္စယော ဝိယ ဝါ အတ္ထိပစ္စယဝိသေသာဘာဝေန ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော န ဝတ္တဗ္ဗောဝ။ ဒွိန္နံ ပစ္စယာနံ ဝိယ ပဘေဒသဗ္ဘာဝတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘သဟဇာတပုရေဇာတာနဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တထာတိအာဒိနာ ဝုတ္တမတ္ထံ ပါဠိယာ သမတ္ထေတုံ ‘‘ဝက္ခတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ မဂ္ဂဖလဓမ္မာနံ မဂ္ဂဖလတံသမုဋ္ဌာနရူပဝသေန သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယော တေသံယေဝ ပုရေဇာတစတုသန္တတိရူပဝသေန ပစ္ဆာဇာတအတ္ထိပစ္စယော ဝုတ္တော၊ န ပန ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယဘာဝေါ ဝက္ခတီတိ ယောဇနာ။ သောတိ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော။

ဟေတုအာဒီနံ သဟဇာတန္တောဂဓတ္တာ ဟေတုအာဒယော တဗ္ဗိသေသာ ဟောန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတပစ္စယော စ ဟေတုအာဒီဟိ ဝိသေသေတဗ္ဗော’’တိ။ သောတိ သဟဇာတပစ္စယော။ ဝိရုဒ္ဓပစ္စယေဟီတိ သဟဇာတပုရေဇာတဿ သဟဇာတာဒိဘာဝေန ဝိရုဒ္ဓေဟိ ပစ္စယေဟိ။ တေနာဟ ‘‘ဥပ္ပတ္တိကာလဝိရုဒ္ဓေဟိ ပစ္စယေဟီ’’တိ။

ပစ္စနီယုဒ္ဓါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စနီယဂဏနဝဏ္ဏနာ

နဟေတုမူလကဝဏ္ဏနာ

၅၃၂။ အဓိပတိပစ္စယာဒိဘူတော အာရမ္မဏပစ္စယောတိ အာရမ္မဏအာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယေ ဝဒတိ။ တေ စ ယသ္မာ အာရမ္မဏသဘာဝါ ဧဝ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ပရိဟာယတိယေဝါ’’တိ။ ပန္နရသသူတိ ဒုတိယေ သဟဇာတပစ္စယေ ‘‘ဟေတုပစ္စယော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေသု ပန္နရသသု။ ဧကာဒသန္နံ ဝသေနာတိ သဟဇာတပစ္စယော၊ သဟဇာတတာဝိသိဋ္ဌာ အဓိပတိနိဿယကမ္မာဟာရိန္ဒြိယတ္ထိအဝိဂတဟေတုဈာနမဂ္ဂါ စာတိ ဣမေသံ ဧကာဒသန္နံ ¶ ဝသေန။ သဟဇာတေ အန္တောဂဓာ ဟေတုအာဒယော။ တသ္မိံ ပဋိက္ခိတ္တေတိ တသ္မိံ သဟဇာတေ ပဋိက္ခိတ္တေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ။ အနန္တောဂဓာ သဟဇာတေ ¶ ၊ ကေ ပန တေတိ အာဟ ‘‘အာရမ္မဏာဓိပတိပုရေဇာတနိဿယာဒယော’’တိ။ အာရမ္မဏာဒိအာကာရေနာတိ အာရမ္မဏပုရေဇာတနိဿယနာနာက္ခဏိကကမ္မာဒိအာကာရေန။

တသ္မိံ ပဋိက္ခိတ္တေတိ တသ္မိံ သဟဇာတပစ္စယေ ပဋိက္ခိတ္တေ။ ဣမေ ဝါရာတိ သဟဇာတံ ပုရေဇာတန္တိ ဝိဿဇ္ဇိတဝါရာ။ ဧတေ နိဿယာဒယောတိ သဟဇာတတာဝိသိဋ္ဌေ နိဿယာဒိကေ ဝဒတိ၊ န ဣတရေ။ တေနာဟ ‘‘ယသ္မာ စ…ပေ… ပဋိက္ခေပေန ပဋိက္ခိတ္တာ’’တိ။

နိဿယာဒိဘူတဉ္စ သဟဇာတပစ္စယံ ဌပေတွာတိ ဧတေန ‘‘ဌပေတွာ သဟဇာတပစ္စယ’’န္တိ ဧတ္ထ အန္တောဂဓနိဿယာဒိဘာဝေါယေဝ သဟဇာတပစ္စယော ဂဟိတောတိ ဒဿေတိ။ နိဿယာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဟေတုအာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အညမညပစ္စယဓမ္မဝသေန ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတောတိ အညမညပစ္စယဓမ္မဝသေန သဟဇာတာဒီဟိ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတော အညမညေ ပဋိက္ခိတ္တေ ‘‘ကုသလော ကုသလာဗျာကတဿာ’’တိ ဝါရော ပရိဟာယတိ။ တေသံ တေသံ ပစ္စယုပ္ပန္နာနန္တိ ဣဒံ သာမညဝစနမ္ပိ ‘‘အညမညပစ္စယသင်္ဂဟံ ဂတာ’’တိ ဝစနတော အညမညပစ္စယလာဘီနံယေဝ ဂဟဏံ သိယာတိ အာသင်္ကံ နိဝတ္တေတုံ ‘‘ကုသလော စ ကုသလဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သမုဒါယဘူတောတိ စတုက္ခန္ဓသမုဒါယဘူတော။ ဧကဒေသဘူတေဟီတိ တဿေဝ ဧကဒေသဘူတေဟိ။ ‘‘ကုသလော ပနာ’’တိအာဒိ ‘‘နအညမညပစ္စယေန…ပေ… ပရိဟာယတီ’’တိ ဣမဿ အဋ္ဌကထာဝစနဿ သမာဓာနဝစနံ။

ရူပက္ခန္ဓေကဒေသောဝ ဟောန္တိ ရူပါဟာရရူပိန္ဒြိယဝသေန၊ ‘‘ဧကန္တေန ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယဓမ္မေဟီ’’တိ ဝုတ္တဓမ္မာ ‘‘တေ’’တိ ပစ္စာမဋ္ဌာတိ အာဟ ‘‘တေတိ တေ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယဓမ္မာ’’တိ။

၅၃၃။ ပစ္စနီယဂဏနံ ဒဿေတုန္တိ ဝုတ္တေပိ နနု ပစ္စယဂဏနမေဝ ဒဿိတံ ဟောတီတိ ကဿစိ အာသင်္ကာ သိယာတိ တံ နိဝတ္တေန္တော အာဟ ‘‘ပစ္စနီယဝါရဂဏနာ ဟိ ဒဿိတာ’’တိ။ ဗလဝကမ္မံ ဝိပါကဿ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ ဣတရံ ကမ္မပစ္စယော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဝိပါကဿပိ ပန…ပေ… ကမ္မပစ္စယော ဟောတီ’’တိ။

နဟေတုမူလကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၃၄။ ပရိစ္ဆိန္နဂဏနာနီတိ ¶ ဣဒံ န ဂဏနာပေက္ခံ၊ အထ ခေါ ဝိဿဇ္ဇနာပေက္ခန္တိ အာဟ ¶ ‘‘ပရိစ္ဆိန္နဂဏနာနိ ဝိဿဇ္ဇနာနီ’’တိ။ ပစ္စနီယတော ဌိတောပိ ဟေတု နယာနံ မူလဘာဝေနေဝ ဌိတောတိ အာဟ ‘‘ဟေတုမူလကေ’’တိ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘နဟေတုမူလက’’မိစ္စေဝ ဝုတ္တံ။

၅၃၈။ မူလံ သင်္ခိပိတွာတိ သတ္တမူလကံ အဋ္ဌမူလကံ နဝမူလကဉ္စ သင်္ခိပိတွာ။ ဒွီသူတိ ‘‘တီဏီ’’တိ ဝုတ္တေသု တီသု ဝိဿဇ္ဇနေသု ပုရိမေသု ဒွီသု ‘‘ကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿ၊ အကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿာ’’တိ ဣမေသု။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကော ပစ္စယုပ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။ တတိယေတိ ‘‘အဗျာကတော ဓမ္မော အဗျာကတဿာ’’တိ ဣမသ္မိံ။ တေသမုဋ္ဌာနိကကာယောတိ ဥတုစိတ္တာဟာရာနံ ဝသေန တေသမုဋ္ဌာနိကကာယော။

၅၄၅။ ဧတံ ဒွယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ယထာ အရူပံ အရူပဿ၊ ဧဝံ ရူပမ္ပိ ရူပဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော န ဟောတီတိ။ ရူပါဗျာကတော အရူပါဗျာကတဿာတိ ဣဒံ ဝတ္ထုခန္ဓေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အရူပါဗျာကတော ရူပါဗျာကတဿာတိ ဣဒံ ပန စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဉ္စာတိ တေသံ ဧကန္တိကော ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘သဟဇာတ…ပေ… ဟောတိယေဝါ’’တိ။ သဟဇာတာဟာရိန္ဒြိယဝသေနာတိ သဟဇာတအရူပါဟာရိန္ဒြိယဝသေန။

၅၄၆။ ဧကမူလကေကာဝသာနာ အနန္တရပကတူပနိဿယဝသေန လဗ္ဘန္တီတိ ဣဒံ ယထာရဟဝသေန ဝုတ္တန္တိ တံ ယထာရဟံ ပဋိက္ခေပါပဋိက္ခေပဝသေနပိ ဒဿေတဗ္ဗန္တိ ‘‘အတ္ထိပစ္စယေ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုရိမေသူတိ နာရမ္မဏာဒီသု။ နဝါတိ ဧကမူလကာဝသာနာ နဝ။ ဒွေယေဝါတိ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿ၊ အကုသလော ဓမ္မော အဗျာကတဿာ’’တိ ဣမေ ဒွေယေဝ။

ပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ

၅၅၀။ ဣမေဟေဝါတိ ‘‘ကုသလော ကုသလဿ၊ အကုသလော အကုသလဿာ’’တိ ဣမေဟိ ဧဝ သမာနာ ဟောန္တိ ကုသလာဒိတာသာမညေန။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အတ္ထာဘာဝတော ပန န အနုရူပါ’’တိ။ ‘‘ကုသလော ကုသလဿာ’’တိအာဒိနာ ¶ ¶ သတိပိ ဥဒ္ဒေသတော သာမညေ ယေဘုယျေန သိယာ ဝိဘင်္ဂေ ဝိသေသောတိ အာဟ ‘‘ယထာယောဂံ နိဒ္ဒေသတော စာ’’တိ။

၅၅၁။ ဟေတုနာမန္တိ ဟေတု စ တံ နာမဉ္စာတိ ဟေတုနာမံ။ ပစ္စယန္တိ တမေဝ ပစ္စယဘူတံ သန္ဓာယာတိ ယောဇနာ။

၅၅၂။ ဒွိန္နမ္ပိ အဓိပတီနန္တိ သဟဇာတာရမ္မဏာဓိပတီနံ ဝသေန၊ တံ ‘‘ကုသလံ ကုသလဿ သဟဇာတတော စေဝ အာရမ္မဏတော စာ’’တိအာဒိနာ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ နာရမ္မဏေ သတ္တာတိ သဟဇာတာဓိပတိဿ ဝသေန ဝုတ္တံ၊ န သဟဇာတေ သတ္တာတိ အာရမ္မဏာဓိပတိဿ ဝသေန ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဧဝန္တိ ယထာ အဓိပတိမှိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗပစ္စယေသု။ ‘‘တသ္မိံ တသ္မိံ…ပေ… ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗာ’’တိ ဝတွာ တဿ ဂဏနုဒ္ဓါရဿ သုကရတံ ဥပါယဉ္စ ဒဿေန္တော ‘‘အနုလောမေ…ပေ… ဝိညာတု’’န္တိ အာဟ။

အနုလောမပစ္စနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စနီယာနုလောမဝဏ္ဏနာ

၆၃၁။ ပရိဟာပနဂဏနာယာတိ ပရိဟာပေတဗ္ဗဂဏနာယ သမာနတ္တဉ္စ န ဧကန္တိကံ ဦနတမဘာဝဿပိ သမ္ဘဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘နဟေတုနာရမ္မဏဒုကဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သဒ္ဓိံ ယောဇိယမာနေန ဦနတရဂဏနေန အဓိပတိပစ္စယေန ပရိဟီနာပီတိ ယောဇနာ။ သဒ္ဓိံ ပရိဟီနာပီတိ ဝါ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ ‘‘အဓိပတိပစ္စယေနာ’’တိ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ကရဏဝစနံ။ ဧတန္တိ လက္ခဏံ။

အဋ္ဌာနန္တိ အနုလောမတော အဋ္ဌာနံ အတိဋ္ဌနံ။ တိဋ္ဌန္တီတိ အနုလောမတောတိ ယောဇနာ။ တေသန္တိ ဟေတုအာဒီနံ။ ဣတရေသူတိ ယာဒိသာ အဓိပ္ပေတာ၊ တေ ဒဿေတုံ ‘‘အဓိပတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣမာနိ ဒွေတိ ‘‘ကုသလာဗျာကတာ အဗျာကတဿ၊ အကုသလာအဗျာကတာ အဗျာကတဿာ’’တိ ဣမာနိ စ ဒွေ။

နဟေတုမူလကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆၃၆။ ဟေတုယာ ¶ ¶ ဝုတ္တေဟိ တီဟီတိ ဟေတုပစ္စယာ ဝုတ္တေဟိ တီဟိ ဝိဿဇ္ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ။ ဝါရသာမညမေဝ ဝဒတိ၊ န အတ္ထသာမညန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တထာ ကမ္မေ တီဏီတိ ဟေတုယာ ဝုတ္တာနေဝါတိ စာတိ ‘‘ကမ္မေ တီဏီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဟေတုယာ ဝုတ္တာနေဝါ’’တိ ဣမသ္မိံ အတ္ထဝစနေပိ တထာ ဝါရသာမညမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတီတိ အတ္ထော။

၆၄၄။ ဧကေကမေဝါတိ ဧကေကမေဝ ဝိဿဇ္ဇနံ။

၆၅၀။ သကဋ္ဌာနေတိ အတ္တနာ ဌိတဋ္ဌာနေ။ တတော ပရေတရာတိ တတော အဂ္ဂဟိတပစ္စယတော ပရေတရာ ပစ္စနီယတော။ နာဟာရေ…ပေ… လာဘော ဟောတီတိ အာဟာရပစ္စယေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ ဣန္ဒြိယပစ္စယံ၊ အနုလောမတော ဣန္ဒြိယပစ္စယေ စ ပစ္စနီယတော ဌိတေ အာဟာရပစ္စယံ အနုလောမတော ယောဇေတွာ ယထာ ပဉှော လဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ တေသူတိ အာဟာရိန္ဒြိယေသု။ ဒွိဓာ ဘိန္နာနိ ပစ္စနီယတော အနုလောမတော စ ယောဇေတဗ္ဗဘာဝေန။

ပစ္စနီယာနုလောမဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကုသလတ္တိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဝေဒနာတ္တိကဝဏ္ဏနာ

၁။ ဝေဒနာတ္တိကေ ပဋိစ္စာဒိနိယမန္တိ တိကပဒသမ္ဗန္ဓဝသေန ပဋိစ္စဝါရာဒီသု ဝတ္တဗ္ဗံ ပဋိစ္စသဟဇာတဋ္ဌာဒိနိယမနံ န လဘန္တိ ဝေဒနာရူပနိဗ္ဗာနာနိ။ ကသ္မာ? တိကမုတ္တကတ္တာ။ တထာ ပစ္စယုပ္ပန္နဝစနံ။ န ဟိ သက္ကာ ဝတ္တုံ ဝေဒနံ ရူပံ နိဗ္ဗာနဉ္စ သန္ဓာယ ‘‘သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ တိကဓမ္မာနန္တိ ဝေဒနာတ္တိကဓမ္မာနံ။ တတ္ထာတိ ဟေတုပစ္စယာဒီသု။ ယထာနုရူပတောတိ ဝေဒနာဒီသု ယော ယဿ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တဓမ္မဿ ¶ အာရမ္မဏာဒိပစ္စယော ဘဝိတုံ ယုတ္တော၊ တဒနုရူပတော။ အာရမ္မဏာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။

၁၀။ ကုသလတ္တိကေပိ ပရိဟီနန္တိ ဣဒံ ပစ္စနီယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ရူပါရူပဓမ္မပရိဂ္ဂါဟကတ္တာတိ ဣဒံ အနာဒိဘူတဿပိ သဟဇာတဿ အာဒိမှိ ဌပနေ ¶ ကာရဏဝစနံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေနာတိ ‘‘သဟဇာတာဒယော’’တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန။ ယထာရဟံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပတ္တိဝသေန သဗ္ဗေ အရူပဓမ္မာ အာရမ္မဏာဒီနံ ပစ္စယုပ္ပန္နာ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စယုပ္ပန္နဝသေန သဗ္ဗာရူပဓမ္မပရိဂ္ဂါဟကာနံ အာရမ္မဏာဒီန’’န္တိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ တေနာတိ ‘‘သဗ္ဗာရူပဓမ္မပရိဂ္ဂါဟကာ ပနာ’’တိအာဒိဝစနေန။ သဗ္ဗဋ္ဌာနိကာနံ…ပေ… ဒဿိတာ ဟောတိ သဟဇာတဒဿနေနာတိ အတ္ထော။ ဧကဒေသပရိဟာနိဒဿနေနေဝ ဟိ သမုဒါယပရိဟာနိ ဒဿိတာ ဟောတီတိ။ သဟဇာတာဒယောတိ ဝါ အာဒိ-သဒ္ဒေန သဗ္ဗဋ္ဌာနိကာ စတ္တာရောပိ ဒဿိတာ ဟောန္တီတိ။ သဟဇာတမူလကာတိ သဟဇာတပစ္စယေ သတိ ဘဝန္တာ န သဟဇာတံ ပုရတော ကတွာ ပါဠိယံ အာဂတာ။ တေနာဟ ‘‘သဟဇာတနိဗန္ဓနာ…ပေ… ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ သော ပစ္ဆာဇာတော ကသ္မာ ပန န ပရိဟာယတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ယထာဝုတ္တာယ ပရိဟာနိယံ အပရိဟာနိယဉ္စ။ သဟဇာတနိဗန္ဓနေဟီတိ သဟဇာတဓမ္မနိမိတ္တေဟိ ပစ္စယဘာဝေဟိ ဣဓ ပစ္စယဓမ္မဟေတုကော ဝုတ္တော။ ဧတ္ထေဝါတိ ပရိဟာနိယံယေဝ။ သာ ဟိ ဣဓ အဓိကတာ။ သဟဇာတနိဗန္ဓနာနမေဝ ပရိဟာနီတိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ သဗ္ဗေသံယေဝ နေသံ ပရိဟာနီ’’တိ အာသင်္ကာယ အာဟ ‘‘သဟဇာတ…ပေ… ဒဿိတမေတ’’န္တိ။

၁၇။ နယဒဿနမေဝ ကရောတီတိ ယထာ အဟေတုကကိရိယစေတနံ သန္ဓာယ ‘‘နဟေတုပစ္စယာ နကမ္မပစ္စယာ’’တိ ဝတ္တုံ လဗ္ဘာ၊ ဧဝံ နဝိပါကပစ္စယာတိပိ လဗ္ဘာ။ အဟေတုကမောဟံ ပန သန္ဓာယ ‘‘နဟေတုပစ္စယာ နဝိပါကပစ္စယာ’’တိ လဗ္ဘာ၊ န ‘‘နကမ္မပစ္စယာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘န စ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသာမညဒဿန’’န္တိအာဒိ။

၂၅-၃၇။ ယထာ ကုသလတ္တိကံ၊ ဧဝံ ဂဏေတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ ယံ သန္ဓာယ ပါဠိယံ နိက္ခိတ္တံ၊ တံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဟေတုမူလကာနံ…ပေ… နဂဏနသာမည’’န္တိ။ န ဟိ ကုသလတ္တိကေ အနုလောမပစ္စနီယေ ဂဏနာဟိ ဝေဒနာတ္တိကေ တာ သမာနာ။ ပရိဝတ္တေတွာပိ ယောဇိတာတိ ဧတ္ထ ‘‘နဟေတုပစ္စယာ နပုရေဇာတပစ္စယာ အာရမ္မဏေ ဧက’’န္တိ အာရမ္မဏံ ပဌမံ ဝတွာ ဝတ္တဗ္ဗမ္ပိ ပုရေဇာတံ ¶ ပရိဝတ္တေတွာ ပဌမံ ဝုတ္တန္တိ ဝဒန္တိ။ တထာ နဟေတုပစ္စယာ ကမ္မေ တီဏီတိ ဣဒမေဝ ပဒံ ပရိဝတ္တေတွာ ‘‘နကမ္မပစ္စယာ ဟေတုယာ တီဏီတိ ဝုတ္တ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။

၃၉။ တံသမ္ပယုတ္တေတိ ¶ တေန ဒေါမနဿေန သမ္ပယုတ္တေ။ ဒေါမနဿသီသေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ သဒ္ဓါပဉ္စကေသူတိ သဒ္ဓါသီလသုတစာဂပညာသု။ ကတ္တဗ္ဗန္တိ ဝါ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ အဝသေသေသူတိ ရာဂါဒီသု။ ပါဠိဂတိဒဿနတ္ထန္တိ ‘‘ဧဝံ ပါဠိ ပဝတ္တာ’’တိ ပါဠိယာ ပဝတ္တိဒဿနတ္ထံ။ ရာဂါဒီဟိ ဥပနိဿယဘူတေဟိ။ အနုပ္ပတ္တိတောတိ န ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ တံ ပါဠိဂတိံ တိကန္တရပါဠိယာ ဒဿေန္တော ‘‘ကုသလတ္တိကေပိဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣဓာပီတိ ဣမသ္မိံ ဝေဒနာတ္တိကေပိ။

၆၂။ အနညတ္တန္တိ အဘေဒံ။ သုခဝေဒနာသမ္ပယုတ္တော ဟိ ဓမ္မော သုခဝေဒနာသမ္ပယုတ္တဿေဝ ဓမ္မဿ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယော၊ န ဣတရေသံ။ ဧသ နယော သေသပဒေသု သေသေသု စ ‘‘တီဏီ’’တိ အာဂတဋ္ဌာနေသု။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗာနိ တီဏိ သုဒ္ဓါနံ တိဏ္ဏံ ပဒါနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ။ ‘‘ပစ္ဆာဇာတာ အရူပဓမ္မာနံ ပစ္စယော န ဟောန္တီ’’တိ ယုတ္တမေတံ၊ ပုရေဇာတာ ပန အရူပဓမ္မာနံ ပစ္စယာ န ဟောန္တီတိ ကထမိဒံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပုရေဇာတာ’’တိအာဒိ၊ ပုရေဇာတာ ဟုတွာ ပစ္စယော န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ပုရိမတရံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဌိတာ ဟိ ရူပဓမ္မာ ပစ္ဆာ ဥပ္ပန္နာနံ အရူပဓမ္မာနံ ပုရေဇာတပစ္စယော ဟောန္တိ၊ န စာယံ နယော အရူပဓမ္မေသု လဗ္ဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပုရေဇာတတ္တာဘာဝတော’’တိ။ တထာ ပစ္ဆာဇာတတ္တာဘာဝတောတိ ယထာ ဣမသ္မိံ တိကေ ကဿစိ ဓမ္မဿ ပုရေဇာတတ္တာဘာဝတော ပုရေဇာတပစ္စယော န ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ၊ တထာ ပစ္ဆာဇာတတ္တာဘာဝတော ပစ္ဆာဇာတာ ဟုတွာ ပစ္စယော န ဟောန္တိ၊ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ န ဟိ ဧကသ္မိံ သန္တာနေ ကေသုစိ အရူပဓမ္မေသု ပဌမတရံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဌိတေသု ပစ္ဆာ ကေစိ အရူပဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ယတော တေ တေသံ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော ဘဝေယျုံ။

၈၃-၈၇။ အဝသေသေသု အဋ္ဌသူတိ ‘‘သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တော ဓမ္မော’’တိအာဒိနာ ဧကမူလကေကာဝသာနာ ယေ နဝ နဝ ဝါရာ အာရမ္မဏပစ္စယာဒီသု လဗ္ဘန္တိ၊ တေသု ယထာဝုတ္တမေကံ ဝဇ္ဇေတွာ သေသေသု အဋ္ဌသု။ တီသွေဝါတိ သုဒ္ဓေသု တီသွေဝ သဟဇာတကမ္မပစ္စယော လဗ္ဘတိ။

ဝေဒနာတ္တိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဝိပါကတ္တိကဝဏ္ဏနာ

၁-၂၃။ သောယေဝါတိ ¶ ¶ အကတသမာသေဟိ ပဒေဟိ ယော အတ္ထော ဝုစ္စတိ၊ သောယေဝ အတ္ထော ဝုတ္တော ဟောတိ။

၂၄-၅၂။ တန္တိ တံ ဝစနံ၊ တံ ဝါ ကဋတ္တာရူပံ။ ယသ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ဥပါဒါရူပဿ ယထာ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပတ္တိ၊ တထာ မဟာဘူတေ စ ပဋိစ္စ ဥပ္ပတ္တိ။ န ဟိ တဿ တဒုဘယံ ဝိနာ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထိ၊ န ဧဝံ ကဋတ္တာရူပဿ။ တဉှိ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ဥပါဒါရူပဿ တံ ဝိသေသံ ဒဿေတုံ တဒေဝ ဝုတ္တံ၊ န ကဋတ္တာရူပံ ဝုတ္တန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ခန္ဓေ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယဒိပိ ကဋတ္တာရူပံ ‘‘မဟာဘူတေ ပဋိစ္စ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ရူပံ ဥပါဒါရူပ’’န္တိ ဧတ္ထ န ဂဟိတံ၊ ဝစနန္တရေန ပန ဂဟိတမေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ပဝတ္တိယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပတ္တိယာ အဘာဝတောယေဝ။ နာဟာရပစ္စယေတိ အာဟာရပစ္စယေ ပစ္စနီယတော ဌိတေ။ တမ္ပီတိ ကဋတ္တာရူပမ္ပိ။ ဌိတိက္ခဏေ ကဋတ္တာရူပဿ အာဟာရော ဥပတ္ထမ္ဘကော ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပ္ပာဒက္ခဏေ’’တိ။

ဝိပါကတ္တိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဥပါဒိန္နတ္တိကဝဏ္ဏနာ

၅၁။ အဓိပတိဓမ္မောယေဝ လောကုတ္တရဓမ္မေသု နာဓိပတိပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘နာဓိပတိပစ္စယာတိ သယံ အဓိပတိဘူတတ္တာ’’တိ။ နနု အဓိပတိဓမ္မောပိ အာရမ္မဏာဓိပတိဝသေန အဓိပတိပစ္စယေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အဝိရဟိတာ…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ။ အဝိရဟိတာရမ္မဏာဓိပတီသူတိ လောကုတ္တရေ သန္ဓာယာဟ။ တေ ဟိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတ္တာ ဧဝံ ဝုစ္စတိ။ ပိ-သဒ္ဒေန ကော ပန ဝါဒေါ ဝိရဟိတာရမ္မဏာဓိပတိအနေကန္တာရမ္မဏာဓိပတီသူတိ ဒဿေတိ။

၇၂။ အနုပါလနုပတ္ထမ္ဘနဝသေနာတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဝိယ ကဋတ္တာရူပါနံ အနုပါလနဝသေန ဩဇာ တဿေဝ ကမ္မဇကာယဿ ဥပတ္ထမ္ဘနဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ၊ န ဇနကဝသေနာတိ ယောဇနာ။ ဧတသ္မိံ ¶ ပန အတ္ထေ သတီတိ ¶ ကမ္မဇကလာပေ ဩဇာ တဿေဝ ကမ္မဇကာယဿ ဥပတ္ထမ္ဘကဝသေန ပစ္စယော ဟောတီတိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ လဗ္ဘမာနေ။ အာဟာရန္တိပိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ယထာ ဇီဝိတိန္ဒြိယဝသေန ‘‘ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယော ဓမ္မော ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ ဓမ္မဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ယထာဝုတ္တအာဟာရဿပိ ဝသေန ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ယသ္မိံ ကလာပေ ကမ္မဇာ ဩဇာ ကဒါစိ တဿေဝ ဥပတ္ထမ္ဘနပစ္စယော ဟောတီတိ အယမတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ဒဿိတော။ ယဒိ ကမ္မဇာ ဩဇာ ဧကံသတော သကလာပရူပူပတ္ထမ္ဘနဝသေနေဝ ပဝတ္တတိ၊ တထာ သတိ ဣမာယ ပါဠိယာ ဝိရောဓော သိယာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဒိ စ…ပေ… ဟောတီ’’တိ အဋ္ဌကထာဝစနံ ဥဒ္ဓရိတွာ တတ္ထ ဒေါသံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဧဝံ သတီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ တန္တိ တံ ဝစနံ။ အနဇ္ဈောဟဋာယ အတ္တနော ပစ္စယတော နိဗ္ဗတ္တာယ၊ ပစ္စယော စေတ္ထ ကမ္မံယေဝ။ တေနာဟ ‘‘သသန္တာနဂတာယ ဥပါဒိန္နောဇာယာ’’တိ။

အယမ္ပိ ပဉှော၊ န ကေဝလံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တအာဟာရောယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗော သိယာ၊ န စ ဥဒ္ဓဋော။ တသ္မာတိ ဧတဿ ‘‘ဝါဒေါ ဗလဝတရော’’တိ ဧတေန သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္မာ ပန ယထာဝုတ္တေသု ဒွီသု ပဉှေသု အာဟာရော န ဥဒ္ဓဋောတိ အာဟ ‘‘အဇ္ဈောဟဋဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဒုတိယပဉှောတိ ဒုကမူလကေ ဒုတိယပဉှောတိ ယောဇနာ။ ဒုတိယပဉှော စ န ဥဒ္ဓဋောတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘အဇ္ဈောဟဋဿ…ပေ… အဘာဝတော’’တိ ဣဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဣတရဿာတိ အနဇ္ဈောဟဋဿ။ အဇ္ဈောဟဋမေဝ န အနဇ္ဈောဟဋံ၊ ယထာဝုတ္တောဇန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဗလဝတရော’’တိ ဝတွာ တဿ ဗလဝတရဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ကတိပယာလောပေ အဇ္ဈောဟရိတွာ ဝသိတွာ ဌိတဿ ဝိယ အဇ္ဈောဟဋမတ္တာဟိ မဏ္ဍူကာဒီဟိ အဇ္ဈောဟာရကဿ သရီရေ ဝိသေသာဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣဓ ဝုတ္တေဟီတိ ဣမသ္မိံ ဥပါဒိန္နတ္တိကေ ဝုတ္တေဟိ။ ဧကမူလကဒုကတိကာဝသာနပဉှဝိဿဇ္ဇနေဟီတိ ဧကပဒမူလကေဟိ ဒုကာဝသာနေဟိ တိကာဝသာနေဟိ စ ပဉှဝိဿဇ္ဇနေဟိ။ တေ ပန ‘‘အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယော ဓမ္မော ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ စ ဓမ္မဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော၊ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယော ဓမ္မော ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယဿ စ ဓမ္မဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဥပါဒိန္နတ္တိကေ။ ဒုတိယဒုကာဝသာနေ ဝိယာတိ ဒုတိယဒုကာဝသာနေ ပဉှဝိဿဇ္ဇနေ ဝိယ၊ ‘‘အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယော ¶ ဓမ္မော ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ စ ဓမ္မဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော၊ သဟဇာတံ ပစ္ဆာဇာတ’’န္တိ ဧတဿ ဝိဿဇ္ဇနေ ဝိယာတိ အတ္ထော။ အယဉ္စ အတ္ထော တတိယပဒမူလကေသု ဒုကတိကာဝသာနပဉှေသုပိ လဗ္ဘတေဝ ¶ ။ ယဒိ ပန တေ ပဉှာ ကုသလတ္တိကေပိ လဗ္ဘန္တိ၊ အထ ကသ္မာ တတ္ထ န ဥဒ္ဓဋာတိ အာဟ ‘‘သုခါဝဗောဓနတ္ထံ ပန တတ္ထ သဟဇာတဝသေနေဝ ဝိဿဇ္ဇနံ ကတ’’န္တိ။ သဟဇာတဝသေနေဝါတိ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယဝသေနေဝ။ ဧကမူလကဒုကာဝသာနာတိ ‘‘ကုသလော ဓမ္မော ကုသလဿ စ အဗျာကတဿ စာ’’တိ ဧဝံပကာရာ ပဉှာ။ တတ္ထ ကုသလတ္တိကေ ဥဒ္ဓဋာ။ ဣဓ ပန ဣမသ္မိံ ဥပါဒိန္နတ္တိကေ။ ဧတေဟိ ယထာဝုတ္တေဟိ ဝိဿဇ္ဇနေဟိ။ ဧကော ဓမ္မောတိ ဧကော ဝေဒနာဒိကော ပစ္စယဓမ္မော။ အနေကေဟီတိ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတာဒီဟိ အနေကေဟိ အတ္ထိပစ္စယဝိသေသေဟိ။ အနေကေသံ ဓမ္မာနန္တိ အနေကေသံ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနံ။ ဧကော အတ္ထိပစ္စယောတိ ဣဒံ အတ္ထိပစ္စယတာသာမညတော ဝုတ္တံ။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တံ အဝုတ္တဉ္စ အတ္ထိပစ္စယေ လဗ္ဘမာနံ ဝိသေသံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘ဧကော ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧကောတိ အတ္ထိပစ္စယဝိသေသေသု ဧကော။ ဧကဿာတိ တာဒိသဿေဝ ဧကဿ။ အညထာ ဟိ ဧကော ဓမ္မော ဧကဿ ဓမ္မဿ ပစ္စယော နာမ နတ္ထိ။ ဧကေနေဝါတိ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယေနေဝ ယထာ ဩက္ကန္တိက္ခဏေ ဝတ္ထု။ တဉှိ အတ္တနာ သဟဇာတဿ နာမဿ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ၊ န ပုရေဇာတာဒိနာ။ ဧကော သဟဇာတအရူပက္ခန္ဓော အနေကေသံ အတ္တနာ သဟဇာတာနံ အရူပက္ခန္ဓာနံ ဧကေန သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယေန၊ အနေကေဟိ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတအတ္ထိပစ္စယေဟိ ယထာက္ကမံ အတ္တနာ သဟဇာတာနံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပါနံ ပုရေဇာတာနံ တေသမုဋ္ဌာနိကရူပါနံ။ အနေကော ပုရေဇာတဝတ္ထုရူပဉ္စေဝ သဟဇာတအရူပက္ခန္ဓာ စ ဧကဿ အရူပက္ခန္ဓဿ ယထာက္ကမံ ပုရေဇာတသဟဇာတအတ္ထိပစ္စယေဟိ။ အနေကော အရူပဓမ္မော အနေကေသံ သဟဇာတအရူပဓမ္မာနံ ပုရေဇာတရူပဓမ္မာနဉ္စ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတအတ္ထိပစ္စယေဟိ။ အနေကော ဝါ အာဟာရိန္ဒြိယပ္ပကာရော အနေကေသံ ရူပဓမ္မာနံ ယထာရဟံ သဟဇာတပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတာဟာရိန္ဒြိယဝသေန အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတိ။ ဧဝံ ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ အသမာနတ္တေပိ အယမတ္ထော သမ္ဘဝတိ၊ သမာနတ္တေ ¶ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘သမာနတ္တေ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာန’’န္တိ။ သဟဇာတံ ပုရေဇာတေနေဝ သဟ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီတိ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယဓမ္မော ပုရေဇာတအတ္ထိပစ္စယဓမ္မေန သဟေဝ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတိ။ ယထာ ဝတ္ထုနာ ပုရေဇာတအတ္ထိပစ္စယံ လဘန္တာ ဧဝ ကုသလာဒိဓမ္မာ သဟဇာတာနံ ခန္ဓာနံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ သဟဇာတအတ္ထိပစ္စယော ဟောန္တိ၊ တထာ တေ ပုရေဇာတဿ ကာယဿ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယောပိ ဟောန္တိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္ဆာဇာတေန စာ’’တိ။ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယံ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတာနံ အတ္ထိပစ္စယဘာဝေါ ပစ္စယဓမ္မာနံ အဘေဒေ ဧဝ ဣစ္ဆိတော၊ န ဘေဒေ။ တေနာဟ ‘‘အနညဓမ္မတ္တေန…ပေ… နာနာဓမ္မတ္တေ’’တိ။

ဣဒါနိ ¶ တဿ နာနာဓမ္မတ္တေ အဘာဝံ ပါဠိယာ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ယဒိ သိယာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧကော အတ္ထိပစ္စယဘာဝေါ နတ္ထီတိ ဧကဿေဝ ပစ္စယဓမ္မဿ ဝသေန လဗ္ဘမာနော ဧကော အတ္ထိပစ္စယဘာဝေါ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ဝိရောဓတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတ…ပေ… န ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတာနံ ဧကဓမ္မဝသေန သဟ အလာဘတော ဧဝ။ ဧကဓမ္မဝသေနာတိ ဧကဿေဝ ပစ္စယဓမ္မဿ ဝသေန။ တေနာဟ ‘‘နာနာဓမ္မာနံ ဝိရုဒ္ဓသဘာဝတ္တာ’’တိ။ ဝိရုဒ္ဓသဘာဝတာ စ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဣဓ ပန လောကိယလောကုတ္တရာဒိဘာဝတောတိ။ အညထာတိ တေသံ သဟဇာတပစ္ဆာဇာတာနံ ဧကဇ္ဈံ လာဘေ။ ဣန္ဒြိယပဋိက္ခေပေပီတိ ဣန္ဒြိယပစ္စယေ ပစ္စနီကတော ဌိတေပိ။ တဿ ပဉှဿ လာဘတောတိ ‘‘ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယော စ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယော စ ဓမ္မာ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယဿ ဓမ္မဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧတဿ ပဉှဿ လာဘတော။ ဗာဝီသာတိ ဧကမူလကာဝသာနာ နဝ၊ ဧကမူလကဒုကာဝသာနာ ပဉ္စ၊ ဧကမူလကတိကာဝသာနမေကံ၊ ဒုကမူလကေကာဝသာနာ စတ္တာရော၊ ဒုကမူလကာဝသာနာ ဒွေ၊ ဒုကမူလကတိကာဝသာနမေကန္တိ ဧဝံ ဗာဝီသတိ။ ယထာ ပုဗ္ဗေ သဟဇာတံ ပုရေဇာတေန သဟေဝ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ပုရေဇာတမ္ပိ တေနာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုရေဇာတံ သဟဇာတေနေဝ သဟ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီ’’တိ။ တတ္ထ သဟဇာတေနေဝ သဟာတိ သဟဇာတေန သဟေဝ။ အဋ္ဌာနပ္ပယုတ္တော ဟိ အယံ ဧဝ-သဒ္ဒေါ၊ သဟဇာတေန န ဝိနာ ပုရေဇာတအတ္ထိပစ္စယောတိ အတ္ထော။ ဣတရေသု ပန အတ္ထိပစ္စယဓမ္မေသု နိယမော နတ္ထိ တေဟိ ¶ သဟာပိ ဝိနာပိ ဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘န ဣတရေဟီ’’တိ။ တမ္ပိ ဝတ္ထု တံသဟိတပုရေဇာတမေဝါတိ ယံ ‘‘ပုရေဇာတံ သဟဇာတေနေဝ သဟ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ ဝတ္ထုပုရေဇာတဉ္စေဝ တံသဟိတာရမ္မဏပုရေဇာတမေဝ စ၊ န ကေဝလံ အာရမ္မဏပုရေဇာတံ။ တေနာဟ ‘‘န ဣတရ’’န္တိ။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ပါဌန္တရေန ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ကုသလတ္တိကေ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယဒိ ပုရေဇာတံ တံသဟဇာတေန ဝိနာပိ အတ္ထိပစ္စယော သိယာ၊ ‘‘နဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယာ အတ္ထိယာ ပဉ္စာ’’တိ ဝတ္တုံ န သက္ကာ၊ ဝုတ္တဉ္စေတံ၊ တသ္မာ ဝိညာယတိ ‘‘ပုရေဇာတံ သဟဇာတေန သဟေဝ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီ’’တိ။ နဝိပ္ပယုတ္တေ ဗာဝီသာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထာတိ သနိဒဿနတ္တိကေ။ အတ္ထိဝိဘင်္ဂေတိ အတ္ထိပစ္စယဿ ဝိဘဇနေ။ တိကမူလကေကာဝသာနန္တိ ‘‘သနိဒဿနသပ္ပဋိဃော စ အနိဒဿနသပ္ပဋိဃော စ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃော စ ဓမ္မာ အနိဒဿနသပ္ပဋိဃဿ ဓမ္မဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧဝံ တိကမူလကော ဧကာဝသာနော ပဉှော ဥဒ္ဓဋော။ ပစ္စယုဒ္ဓါရေတိ စ တတ္ထေဝ ပစ္စယုဒ္ဓါရေ။ တထာ စ သော ပဉှော ဥဒ္ဓဋော။ တယိဒံ ကထံ၊ ယဒိ ပုရေဇာတံ သဟဇာတေနေဝ သဟ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီတိ စောဒနာယံ အာဟ ‘‘တံ ဝတ္ထုသဟိတဿ…ပေ… ပစ္စယဘာဝတော’’တိ။ တဿတ္ထော ¶ – ယဒိပိ တတ္ထ သနိဒဿနသပ္ပဋိဃဂ္ဂဟဏေန အာရမ္မဏပုရေဇာတဿ အတ္ထိပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ တထာပိ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃဂ္ဂဟဏတော ဝတ္ထုမ္ပိ ဂဟိတန္တိ ဝတ္ထုသဟိတဿ အာရမ္မဏပုရေဇာတဿ သဟဇာတေန သဟေဝ အတ္ထိပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ။ ပစ္ဆာဇာတံ အာဟာရိန္ဒြိယေဟေဝ သဟ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတိ၊ န ပုရေဇာတေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ အနညဓမ္မတ္တေတိ ပစ္စယဓမ္မဿ အနညတ္တေ။ သဟဇာတေန သဟ အတ္ထိပစ္စယော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထာပိ ပဋိယောဂိပုရေဇာတံယေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အတ္ထိပစ္စယဝိသေသေသု ပနာ’’တိအာဒိနာ အတ္တနာ ဒဿိတံ ဝိစာရံ ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိ နိဂမနဝသေန ပစ္စာမသတိ။

ဥပါဒိန္နတ္တိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဝိတက္ကတ္တိကဝဏ္ဏနာ

၂၂။ ဝိတက္ကတ္တိကေ ¶ သတ္တသု မူလကေသူတိ ‘‘သဝိတက္ကသဝိစာရံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိနာ အာဂတာနိ တီဏိ ဧကကာနိ၊ တီဏိ ဒုကာနိ၊ ဧကံ တိကန္တိ ဧဝံ ဧကမူလကာနိ ယာနိ သတ္တမူလကာနိ၊ တေသု။ ယထာက္ကမန္တိ ပါဠိယံ အာဂတာနုက္ကမေန။ သတ္တာတိ ပဌမေ ဧကကေ သတ္တ။ ပဉ္စာတိ ဒုတိယေ ပဉ္စ။ တာနိမာနိ ဟေတုပစ္စယေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣဓ ပန ပဝတ္တိဝသေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တီဏီတိအာဒီသု တတိယေ တီဏိ၊ စတုတ္ထေ ဧကံ၊ ပဉ္စမေ တီဏိ၊ ဆဋ္ဌေပိ တီဏိ၊ သတ္တမေ ဧကံ။ တာနိ ပန ယထာက္ကမံ တတိယပဒံ ပဋိစ္စ တတိယပဒဒုတိယပဒတဒုဘယဝသေန၊ ပဌမပဒတတိယပဒါနိ ပဋိစ္စ တတိယပဒဝသေန၊ ပဌမပဒဒုတိယပဒါနိ ပဋိစ္စ ပဌမပဒတတိယပဒတဒုဘယဝသေန၊ ဒုတိယပဒတတိယပဒါနိ ပဋိစ္စ ပဌမပဒတတိယပဒတဒုဘယဝသေန၊ ပဌမဒုတိယတတိယပဒါနိ ပဋိစ္စ တတိယပဒဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အညမညေ အဋ္ဌဝီသာတိအာဒီသုပိ ဣမိနာဝ နယေန ဂဏနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝန္တိ ယထာဝုတ္တံ ဂဏနံ ပစ္စာမသတိ။ ဒုတိယတတိယမူလကေသု ဧကံ ဧကန္တိ ဒုတိယမူလကေ ဧကံ၊ တတိယမူလကေ ဧကန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တထာ အာသေဝနေတိ ယထာ ပုရေဇာတေ ဧကာဒသ၊ တထာ အာသေဝနေတိ အတ္ထော။ အညာနီတိ အဓိပတိအညမညပုရေဇာတာသေဝနတော အညေသု ပစ္စယေသု ဂဏနာနိ။ ဟေတုအာရမ္မဏသဒိသာနီတိ ဟေတုအာရမ္မဏပစ္စယေသု ဂဏနာသဒိသာနိ။

၃၁။ အဝိသေသေနာတိ ¶ ‘‘ဝိပါက’’န္တိ ဝိသေသနံ အကတွာ န ပန ဝိဿဇ္ဇနံ ကတန္တိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ကာရဏံ ဝတ္တုံ ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣတရေသန္တိ လောကိယဝိပါကာနံ။ တေ ဝိသုံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝုတ္တာတိ တေ ယထာဝုတ္တလောကိယဝိပါကာ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တသာမညတော ဝိသုံ နီဟရိတွာ ဝုတ္တာ။ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ အဓိပတီ’’တိ ဝုတ္တရာသိ ပုရိမကောဋ္ဌာသော။

၃၈။ ဧတန္တိ ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တံ အဝိတက္က…ပေ… သဟ ဂစ္ဆန္တေနာ’’တိ အာဂတပါဠိပဒံ။ တဿ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘မူလံ…ပေ… ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ အဝိတက္က…ပေ… ယောဇေန္တေနာတိ အဝိတက္ကေဟိ အဝိတက္ကပရိယာယေန ဝုတ္တေဟိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တအဝိတက္ကအဝိစာရပဒေဟိ သဟ မူလပဒံ ¶ ၊ အာသေဝနမူလကမေဝ ဝါ ဂစ္ဆန္တေန ယောဇေန္တေန နပုရေဇာတသဒိသံ နာသေဝနေ ပါဠိဂမနံ ကာတဗ္ဗံ၊ ပဌိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တံ ဝိပါကေန သဟ ဂစ္ဆန္တေနာ’’တိ ဒိဿတိ၊ ဝိပါကေန ဝိသေသနဘူတေန သဟ ယောဇေန္တေနာတိ အတ္ထော။ တေနေဝါဟ ‘‘ဝိပါကံ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တန္တိအာဒိ ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဧကမူလကေ ပါဠိယံ ယောဇိတမေဝါတိ ‘‘ဒုမူလကေသု ပဌမေ’’တိ ဝုတ္တံ။

၄၉။ မူလပဒမေဝ အဝသာနဘာဝေနာတိ ‘‘သဝိတက္ကသဝိစာရံ ဓမ္မံ ပစ္စယာ သဝိတက္ကသဝိစာရော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နဟေတုပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ မူလပဒမေဝ အဝသာနဘာဝေန ယောဇိတံ။ သတ္တ မောဟာ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗာတိ ဣဒံ နဟေတုပစ္စယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဋိစ္စဝါရေ ဟိ အဟေတုကမောဟော တိက္ခတ္တုမေဝ အာဂတော။ ဣဓ ပန ‘‘ဝတ္ထုံ ပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ စတူသုပိ မူလကေသု အာဂတော၊ တသ္မာ သတ္တက္ခတ္တုံ အာဂမနံ သန္ဓာယ ‘‘သတ္တ မောဟာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဥပနိဿယေန သင်္ဂဟိတတ္တာတိ ဥပနိဿယပစ္စယေနေဝ ကမ္မပစ္စယဿ သင်္ဂဟိတတ္တာ။ သဗ္ဗဿပိ ရူပါရူပါဝစရကမ္မဿ ဗလဝဘာဝတော ဥပနိဿယတ္တာဘာဝေါ နတ္ထိ၊ ယတော တံ ‘‘ဂရူ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ကမ္မက္ခယကရဿ ပန ကမ္မဿ ဗလဝဘာဝေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဣမမတ္ထံ ပါဠိယာ ဧဝ ဝိဘာဝေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပါဒိန္နတ္တိကပဉှာဝါရပစ္စနီယေ ဟိ…ပေ… ဝိညာယတီ’’တိ။

ဝိတက္ကတ္တိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗတ္တိကဝဏ္ဏနာ

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂေ ¶ ဝိစာရိတနယေန ဝိစာရေတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ ‘‘န စ ပုထုဇ္ဇနာနံ ဒဿနေန ပဟာတုံ သက္ကုဏေယျော၊ ဣတရေသံ န ကေနစိ ပစ္စယေန ပစ္စယော န ဟောန္တီတိ သက္ကာ ဝတ္တု’’န္တိအာဒိနာ အတ္တနာ အာနီတံ ¶ အမတဂ္ဂပထဝိနိစ္ဆယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တမ္ပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဋီကာယ အတ္ထဝိဝရဏေ ဝုတ္တမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဒဿနေနပဟာတဗ္ဗတ္တိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဋ္ဌာနပကရဏ-အနုဋီကာ သမတ္တာ။

ဣတိ ပဉ္စပကရဏမူလဋီကာယ လီနတ္ထဝဏ္ဏနာ

အနုဋီကာ သမတ္တာ။

အဘိဓမ္မဿ အနုဋီကာ သမတ္တာ။