📜

၂။ စေတသိကပရိစ္ဆေဒဝဏ္ဏနာ

သမ္ပယောဂလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၁။ ဧဝံ တာဝ စိတ္တံ ဘူမိဇာတိသမ္ပယောဂသင်္ခါရဈာနာရမ္မဏမဂ္ဂဘေဒေန ယထာရဟံ ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ စေတသိကဝိဘာဂဿ အနုပ္ပတ္တတ္တာ ပဌမံ တာဝ စတုဗ္ဗိဓသမ္ပယောဂလက္ခဏသန္ဒဿနဝသေန စေတသိကလက္ခဏံ ဌပေတွာ၊ တဒနန္တရံ အညသမာနအကုသလသောဘနဝသေန တီဟိ ရာသီဟိ စေတသိကဓမ္မေ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ တေသံ သောဠသဟာကာရေဟိ သမ္ပယောဂံ၊ တေတ္တိံသဝိဓေန သင်္ဂဟဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘ဧကုပ္ပာဒနိရောဓာ စာ’’တျာဒိ အာရဒ္ဓံ။ စိတ္တေန သဟ ဧကတော ဥပ္ပာဒေါ စ နိရောဓော စ ယေသံ တေ ဧကုပ္ပာဒနိရောဓာ။ ဧကံ အာလမ္ဗဏဉ္စ ဝတ္ထု စ ယေသံ တေ ဧကာလမ္ဗဏဝတ္ထုကာ။ ဧဝံ စတူဟိ လက္ခဏေဟိ စေတောယုတ္တာ စိတ္တေန သမ္ပယုတ္တာ ဒွိပညာသ လက္ခဏာ ဓာရဏတော ဓမ္မာ နိယတယောဂိနော၊ အနိယတယောဂိနော စ စေတသိကာ မတာ။

တတ္ထ ယဒိ ဧကုပ္ပာဒမတ္တေနေဝ စေတောယုတ္တာတိ အဓိပ္ပေတာ၊ တဒါ စိတ္တေန သဟ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ ရူပဓမ္မာနမ္ပိ စေတောယုတ္တတာ အာပဇ္ဇေယျာတိ ဧကနိရောဓဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမ္ပိ စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော ဝိညတ္တိဒွယဿ ပသင်္ဂေါ နသက္ကာ နိဝါရေတုံ၊ တထာ ‘‘ဧကတော ဥပ္ပာဒေါ ဝါ နိရောဓော ဝါ ဧတေသန္တိ ဧကုပ္ပာဒနိရောဓာ’’တိ ပရိကပ္ပေန္တဿ ပုရေတရမုပ္ပဇ္ဇိတွာ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ နိရုဇ္ဈမာနာနမ္ပိ ရူပဓမ္မာနန္တိ ဧကာလမ္ဗဏဂ္ဂဟဏံ။ ယေ ဧဝံ တိဝိဓလက္ခဏာ၊ တေ နိယမတော ဧကဝတ္ထုယေဝါတိဒဿနတ္ထံ ဧကဝတ္ထုကဂ္ဂဟဏန္တိ အလမတိပ္ပပဉ္စေန။

သမ္ပယောဂလက္ခဏဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အညသမာနစေတသိကဝဏ္ဏနာ

၂။ ကထန္တိ သရူပသမ္ပယောဂါကာရာနံ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ ဖုသတီတိ ဖဿော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ဓမ္မုဒေသဝါရဖဿပဉ္စမကရာသိဝဏ္ဏနာ)၊ သွာယံ ဖုသနလက္ခဏော။ အယဉှိ အရူပဓမ္မောပိ သမာနော အာရမ္မဏေ ဖုသနာကာရေနေဝ ပဝတ္တတိ၊ သာ စဿ ဖုသနာကာရပ္ပဝတ္တိ အမ္ဗိလခါဒကာဒီနံ ပဿန္တဿ ပရဿ ခေဠုပ္ပာဒါဒိ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝေဒယတိ အာရမ္မဏရသံ အနုဘဝတီတိ ဝေဒနာ၊ သာ ဝေဒယိတလက္ခဏာ။ အာရမ္မဏရသာနုဘဝနဉှိ ပတွာ သေသသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ ဧကဒေသမတ္တေနေဝ ရသံ အနုဘဝန္တိ၊ ဧကံသတော ပန ဣဿရဝတာယ ဝေဒနာဝ အနုဘဝတိ။ တထာ ဟေသာ ‘‘သုဘောဇနရသာနုဘဝနကရာဇာ ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တာ။ သုခါဒိဝသေန ပနဿာ ဘေဒံ သယမေဝ ဝက္ခတိ။ နီလာဒိဘေဒံ အာရမ္မဏံ သဉ္ဇာနာတိ သညံ ကတွာ ဇာနာတီတိ သညာ၊ သာ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ။ သာ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဒါရုအာဒီသု ဝဍ္ဎကိအာဒီနံ သညာဏကရဏံ ဝိယ ပစ္ဆာ သဉ္ဇာနနဿ ကာရဏဘူတံ အာကာရံ ဂဟေတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နိမိတ္တကာရိကာယ တာဝေတံ ယုဇ္ဇတိ၊ နိမိတ္တေန သဉ္ဇာနန္တိယာ ပန ကထန္တိ? သာပိ ပုန အပရာယ သညာယ သဉ္ဇာနနဿ နိမိတ္တံ အာကာရံ ဂဟေတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ န ဧတ္ထ ကောစိ အသမ္ဘဝေါ။

စေတေတိ အတ္တနာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ အာရမ္မဏေ အဘိသန္ဒဟတိ၊ သင်္ခတာဘိသင်္ခရဏေ ဝါ ဗျာပါရမာပဇ္ဇတီတိ စေတနာ။ တထာ ဟိ အယမေဝ အဘိသင်္ခရဏေ ပဓာနတ္တာ ဝိဘင်္ဂေ သုတ္တန္တဘာဇနိယေ သင်္ခါရက္ခန္ဓံ ဝိဘဇန္တေန ‘‘သင်္ခတမဘိသင်္ခရောန္တီတိ သင်္ခါရာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၇၉) ဝတွာ ‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာ စေတနာ’’တျာဒိနာ (ဝိဘ။ ၂၁) နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ သာ စေတယိတလက္ခဏာ၊ ဇေဋ္ဌသိဿမဟာဝဍ္ဎကိအာဒယော ဝိယ သကိစ္စပရကိစ္စသာဓိကာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧကဂ္ဂတာဝိတက္ကဝိစာရပီတီနံ သရူပဝိဘာဝနံ ဟေဋ္ဌာ အာဂတမေဝ။

ဇီဝန္တိ တေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မာတိ ဇီဝိတံ၊ တဒေဝ သဟဇာတာနုပါလနေ အာဓိပစ္စယောဂေန ဣန္ဒြိယန္တိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ တံ အနုပါလနလက္ခဏံ ဥပ္ပလာဒိအနုပါလကံ ဥဒကံ ဝိယ။ ကရဏံ ကာရော၊ မနသ္မိံ ကာရော မနသိကာရော၊ သော စေတသော အာရမ္မဏေ သမန္နာဟာရလက္ခဏော။ ဝိတက္ကော ဟိ သဟဇာတဓမ္မာနံ အာရမ္မဏေ အဘိနိရောပနသဘာဝတ္တာ တေ တတ္ထ ပက္ခိပန္တော ဝိယ ဟောတိ၊ စေတနာ အတ္တနာ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏေန ယထာရုဠှေ ဓမ္မေပိ တတ္ထ တတ္ထ နိယောဇေန္တီ ဗလနာယကော ဝိယ ဟောတိ၊ မနသိကာရော တေ အာရမ္မဏာဘိမုခံ ပယောဇနတော အာဇာနီယာနံ ပယောဇနကသာရထိ ဝိယာတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ဓမ္မာနဉှိ တံ တံ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ သဘာဝတော ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဘဂဝတာ တေ တေ ဓမ္မာ ဝိဘတ္တာတိ ဘဂဝတိ သဒ္ဓါယ ‘‘ဧဝံ ဝိသေသာ ဣမေ ဓမ္မာ’’တိ ဩကပ္ပေတွာ ဥဂ္ဂဟဏပရိပုစ္ဆာဒိဝသေန တေသံ သဘာဝသမဓိဂမာယ ယောဂေါ ကရဏီယော၊ န ပန တတ္ထ တတ္ထ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇန္တေဟိ သမ္မောဟော အာပဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ အယမေတ္ထ အာစရိယာနံ အနုသာသနီ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဧကူနနဝုတိစိတ္တာနံ သာဓာရဏာ နိယမတော တေသု ဥပ္ပဇ္ဇနတောတိ သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏာ နာမ။

၃။ အဓိမုစ္စနံ အဓိမောက္ခော၊ သော သန္နိဋ္ဌာနလက္ခဏော၊ အာရမ္မဏေ နိစ္စလဘာဝေန ဣန္ဒခီလော ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝီရာနံ ဘာဝေါ၊ ကမ္မံ၊ ဝိဓိနာ ဤရယိတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ဝါ ဝီရိယံ၊ ဥဿာဟော၊ သော သဟဇာတာနံ ဥပတ္ထမ္ဘနလက္ခဏော။ ဝီရိယဝသေန ဟိ တေသံ ဩလီနဝုတ္တိတာ န ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဣမဿ ဝိတက္ကာဒီဟိ ဝိသေသော သုပါကဋော ဟောတိ။ ဆန္ဒနံ ဆန္ဒော၊ အာရမ္မဏေန အတ္ထိကတာ၊ သော ကတ္တုကာမတာလက္ခဏော။ တထာ ဟေသ ‘‘အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏေ စေတသော ဟတ္ထပ္ပသာရဏံ ဝိယာ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ယေဝါပနကဝဏ္ဏနာ) ဝုစ္စတိ။ ဒါနဝတ္ထုဝိဿဇ္ဇနဝသေန ပဝတ္တကာလေပိ စေသ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗေန တေန အတ္ထိကောဝ ခိပိတဗ္ဗဥသူနံ ဂဟဏေ အတ္ထိကော ဣဿာသော ဝိယ။ သောဘနေသု တဒိတရေသု စ ပကာရေန ကိဏ္ဏာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာတိ ပကိဏ္ဏကာ။

၄။ သောဘနာပေက္ခာယ ဣတရေ၊ ဣတရာပေက္ခာယ သောဘနာ စ အညေ နာမ၊ တေသံ သမာနာ န ဥဒ္ဓစ္စသဒ္ဓါဒယော ဝိယ အကုသလာဒိသဘာဝါယေဝါတိ အညသမာနာ။

အညသမာနစေတသိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အကုသလစေတသိကဝဏ္ဏနာ

၅။ ဧဝံ တာဝ သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏဝသေန၊ ပကိဏ္ဏကဝသေန စ သောဘနေတရသဘာဝေ တေရသ ဓမ္မေ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဣဒါနိ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တဝိဘာဂေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနုက္ကမေန အကုသလဓမ္မပရိယာပန္နေ ပဌမံ၊ တတော သောဘနဓမ္မပရိယာပန္နေ စ ဒဿေတုံ ‘‘မောဟော’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ အဟေတုကာ ပန အာဝေဏိကဓမ္မာ နတ္ထီတိ န တေ ဝိသုံ ဝုတ္တာ။ အာရမ္မဏေ မုယှတီတိ မောဟော၊ အညာဏံ၊ သော အာရမ္မဏသဘာဝစ္ဆာဒနလက္ခဏော။ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏဝသပ္ပဝတ္တောပိ ဟေသ တဿ ယထာသဘာဝပ္ပဋိစ္ဆာဒနာကအာရေနေဝ ပဝတ္တတိ။ န ဟိရီယတိ န လဇ္ဇတီတိ အဟိရိကော၊ ပုဂ္ဂလော၊ ဓမ္မသမူဟော ဝါ။ အဟိရိကဿ ဘာဝေါ အဟိရိက္ကံ၊ တဒေဝ အဟိရိကံ။ န ဩတ္တပ္ပတီတိ အနောတ္တပ္ပံ။ တတ္ထ ဂူထတော ဂါမသူကရော ဝိယ ကာယဒုစ္စရိတာဒိတော အဇိဂုစ္ဆနလက္ခဏံ အဟိရိကံ၊ အဂ္ဂိတော သလဘော ဝိယ တတော အနုတ္တာသလက္ခဏံ အနောတ္တပ္ပံ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ဇိဂုစ္ဆတိ နာဟိရိကော၊ ပါပါ ဂူထာဝ သူကရော၊

န ဘာယတိ အနောတ္တပ္ပီ၊ သလဘော ဝိယ ပါဝကာ’’တိ။

ဥဒ္ဓတဿ ဘာဝေါ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ တံ စိတ္တဿ အဝူပသမလက္ခဏံ ပါသာဏာဘိဃာတသမုဒ္ဓတဘသ္မံ ဝိယ။ လုဗ္ဘတီတိ လောဘော၊ သော အာရမ္မဏေ အဘိသင်္ဂလက္ခဏော မက္ကဋာလေပေါ ဝိယ။ စိတ္တဿ အာလမ္ဗိတုကာမတာမတ္တံ ဆန္ဒော၊ လောဘော တတ္ထ အဘိဂိဇ္ဈနန္တိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ၊ မောဃမည’’န္တိ မိစ္ဆာဘိနိဝေသလက္ခဏာ ဒိဋ္ဌိ။ ဉာဏဉှိ အာရမ္မဏံ ယထာသဘာဝတော ဇာနာတိ၊ ဒိဋ္ဌိ ယထာသဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ အယာထာဝတော ဂဏှာတီတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တျာဒိနာ မညတီတိ မာနော၊ သော ဥဏ္ဏတိလက္ခဏော။ တထာ ဟေသ ‘‘ကေတုကမျတာပစ္စုပဋ္ဌာနော’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၀၀) ဝုတ္တော။ ဒုဿတီတိ ဒေါသော၊ သော စဏ္ဍိက္ကလက္ခဏော ပဟဋာသီဝိသော ဝိယ၊ ဣဿတီတိ ဣဿာ၊ သာ ပရသမ္ပတ္တိဥသူယနလက္ခဏာ။ မစ္ဆရဿ ဘာဝေါ မစ္ဆရိယံ၊ ‘‘မာ ဣဒံ အစ္ဆရိယံ အညေသံ ဟောတု၊ မယှမေဝ ဟောတူ’’တိ ပဝတ္တံ ဝါ မစ္ဆရိယံ၊ တံ အတ္တသမ္ပတ္တိနိဂူဟနလက္ခဏံ။ ကုစ္ဆိတံ ကတန္တိ ကုကတံ။ ကတာကတဒုစ္စရိတသုစရိတံ။ အကတမ္ပိ ဟိ ကုကတ’’န္တိ ဝေါဟရန္တိ ‘‘ယံ မယာ အကတံ။ တံ ကုကတ’’န္တိ။ ဣဓ ပန ကတာကတံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နော ဝိပ္ပဋိသာရစိတ္တုပ္ပာဒေါ ကုကတံ၊ တဿ ဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ၊ တံ ကတာကတဒုစ္စရိတသုစရိတာနုသောစနလက္ခဏံ။ ထိနနံ ထိနံ၊ အနုဿာဟနာဝသံသီဒနဝသေန သံဟတဘာဝေါ။ မိဒ္ဓနံ မိဒ္ဓံ၊ ဝိဂတသာမတ္ထိယတာ၊ အသတ္တိဝိဃာတော ဝါ၊ တတ္ထ ထိနံ စိတ္တဿ အကမ္မညတာလက္ခဏံ၊ မိဒ္ဓံ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿာတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ တထာ ဟိ ပါဠိယံ (ဓ။ သ။ ၁၁၆၂-၁၁၆၃) ‘‘တတ္ထ ကတမံ ထိနံ? ယာ စိတ္တဿ အကလ္လတာ အကမ္မညတာ။ တတ္ထ ကတမံ မိဒ္ဓံ? ယာ ကာယဿ အကလ္လတာ အကမ္မညတာ’’တျာဒိနာ ဣမေသံ နိဒ္ဒေသော ပဝတ္တော။ နနု စ ‘‘ကာယဿာ’’တိ ဝစနတော ရူပကာယဿပိ အကမ္မညတာ မိဒ္ဓန္တိ တဿ ရူပဘာဝေါပိ အာပဇ္ဇတီတိ? နာပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ အာစရိယေဟိ အာနီတကာရဏဝသေနေဝဿ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ။ တထာ ဟိ မိဒ္ဓဝါဒိမတပ္ပဋိက္ခေပနတ္ထံ တေသံ ဝါဒနိက္ခေပပုဗ္ဗကံ အဋ္ဌကထာဒီသု ဗဟုဓာ ဝိတ္ထာရေန္တိ အာစရိယာ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ဂဟော –

‘‘ကေစိ မိဒ္ဓမ္ပိ ရူပန္တိ၊ ဝဒန္တေတံ န ယုဇ္ဇတိ၊

ပဟာတဗ္ဗေသု ဝုတ္တတ္တာ၊ ကာမစ္ဆန္ဒာဒယော ဝိယ။

‘‘ပဟာတဗ္ဗေသု အက္ခာတ-မေတံ နီဝရဏေသု ဟိ၊

ရူပန္တု န ပဟာတဗ္ဗ-မက္ခာတံ ဒဿနာဒိနာ။

‘‘‘န တုမှံ ဘိက္ခဝေ ရူပံ၊ ပဇဟေထာ’တိ ပါဌတော၊

ပဟေယျဘာဝလေသောပိ၊ ယတ္ထ ရူပဿ ဒိဿတိ။

‘‘တတ္ထ တဗ္ဗိသယစ္ဆန္ဒ-ရာဂဟာနိ ပကာသိတာ၊

ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ယော ဆန္ဒ-ရာဂက္ခေပေါတိအာဒိကံ။

‘‘ရူပါရူပေသု မိဒ္ဓေသု၊ အရူပံ တတ္ထ ဒေသိတံ၊

ဣတိ စေ နတ္ထိ တံ တတ္ထ၊ အဝိသေသေန ပါဌတော။

‘‘သက္ကာ ဟိ အနုမာတုံ ယံ၊ မိဒ္ဓံ ရူပန္တိ စိန္တိတံ၊

တမ္ပိ နီဝရဏံ မိဒ္ဓ-ဘာဝတော ဣတရံ ဝိယ။

‘‘သမ္ပယောဂါဘိဓာနာ စ၊ န တံ ရူပန္တိ နိစ္ဆယော၊

အရူပီနဉှိ ခန္ဓာနံ၊ သမ္ပယောဂေါ ပဝုစ္စတိ။

‘‘တထာရုပ္ပေ သမုပ္ပတ္တိ၊ ပါဌတော နတ္ထိ ရူပတာ၊

နိဒ္ဒါ ခီဏာသဝါနန္တု၊ ကာယဂေလညတော သိယာ’’တိ။

အကုသလစေတသိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သောဘနစေတသိကဝဏ္ဏနာ

၆။ သဒ္ဒဟတီတိ သဒ္ဓါ၊ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒေါ၊ သာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ပသာဒနလက္ခဏာ ဥဒကပ္ပသာဒကမဏိ ဝိယ။ သရဏံ သတိ၊ အသမ္မောသော၊ သာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ သာရဏလက္ခဏာ။ ဟိရီယတိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ဇိဂုစ္ဆတီတိ ဟိရီ၊ သာ ပါပတော ဇိဂုစ္ဆနလက္ခဏာ။ ဩတ္တပ္ပတီတိ ဩတ္တပ္ပံ၊ တံ ပါပတော ဥတ္တာသလက္ခဏံ။ အတ္တဂါရဝဝသေန ပါပတော ဇိဂုစ္ဆနတော ကုလဝဓူ ဝိယ ဟိရီ၊ ပရဂါရဝဝသေန ပါပတော ဥတ္တာသနတော ဝေသိယာ ဝိယ ဩတ္တပ္ပံ။ လောဘပ္ပဋိပက္ခော အလောဘော၊ သော အာရမ္မဏေ စိတ္တဿ အလဂ္ဂတာလက္ခဏော မုတ္တဘိက္ခု ဝိယ။ ဒေါသပ္ပဋိပက္ခော အဒေါသော၊ သော အစဏ္ဍိက္ကလက္ခဏော အနုကူလမိတ္တော ဝိယ။ တေသု ဓမ္မေသု မဇ္ဈတ္တတာ တတြမဇ္ဈတ္တတာ၊ သာ စိတ္တစေတသိကာနံ အဇ္ဈုပေက္ခနလက္ခဏာ သမပ္ပဝတ္တာနံ အဿာနံ အဇ္ဈုပေက္ခကော သာရထိ ဝိယ။

ကာယဿ ပဿမ္ဘနံ ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ။ စိတ္တဿ ပဿမ္ဘနံ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ။ ဥဘောပိ စေတာ ကာယစိတ္တဒရထဝူပသမလက္ခဏာ။ ကာယဿ လဟုဘာဝေါ ကာယလဟုတာ။ တထာ စိတ္တလဟုတာ။ တာ ကာယစိတ္တဂရုဘာဝဝူပသမလက္ခဏာ။ ကာယဿ မုဒုဘာဝေါ ကာယမုဒုတာ။ တထာ စိတ္တမုဒုတာ။ တာ ကာယစိတ္တထဒ္ဓဘာဝဝူပသမလက္ခဏာ။ ကမ္မနိ သာဓု ကမ္မညံ၊ တဿ ဘာဝေါ ကမ္မညတာ၊ ကာယဿ ကမ္မညတာ ကာယကမ္မညတာ။ တထာ စိတ္တကမ္မညတာ။ တာ ကာယစိတ္တအကမ္မညဘာဝဝူပသမလက္ခဏာ။ ပဂုဏဿ ဘာဝေါ ပါဂုညံ၊ တဒေဝ ပါဂုညတာ၊ ကာယဿ ပါဂုညတာ ကာယပါဂုညတာ။ တထာ စိတ္တပါဂုညတာ။ တာ ကာယစိတ္တာနံ ဂေလညဝူပသမလက္ခဏာ။ ကာယဿ ဥဇုကဘာဝေါ ကာယုဇုကတာ။ တထာ စိတ္တုဇုကတာ။ တာ ကာယစိတ္တာနံ အဇ္ဇဝလက္ခဏာ။ ယထာက္ကမံ ပနေတာ ကာယစိတ္တာနံ သာရမ္ဘာဒိကရဓာတုက္ခောဘပဋိပက္ခပစ္စယသမုဋ္ဌာနာ၊ ကာယောတိ စေတ္ထ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿ ဂဟဏံ။ ယသ္မာ စေတေ ဒွေ ဒွေ ဓမ္မာဝ ဧကတော ဟုတွာ ယထာသကံ ပဋိပက္ခဓမ္မေ ဟနန္တိ၊ တသ္မာ ဣဓေဝ ဒုဝိဓတာ ဝုတ္တာ၊ န သမာဓိအာဒီသု။ အပိစ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိအာဒီဟိ စိတ္တဿေဝ ပဿဒ္ဓါဒိဘာဝေါ ဟောတိ၊ ကာယပ္ပဿဒ္ဓိအာဒီဟိ ပန ရူပကာယဿပိ တံသမုဋ္ဌာနပဏီတရူပဖရဏဝသေနာတိ တဒတ္ထသန္ဒဿနတ္ထဉ္စေတ္ထ ဒုဝိဓတာ ဝုတ္တာ။ သောဘနာနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ သာဓာရဏာ နိယမေန တေသု ဥပ္ပဇ္ဇနတောတိ သောဘနသာဓာရဏာ။

၇။ သမ္မာ ဝဒန္တိ ဧတာယာတိ သမ္မာဝါစာ၊ ဝစီဒုစ္စရိတဝိရတိ။ သာ စတုဗ္ဗိဓာ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိ၊ ပိသုဏဝါစာ ဝေရမဏိ၊ ဖရုသဝါစာ ဝေရမဏိ၊ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီတိ။ ကမ္မမေဝ ကမ္မန္တော သုတ္တန္တဝနန္တာဒယော ဝိယ။ သမ္မာ ပဝတ္တော ကမ္မန္တော သမ္မာကမ္မန္တော၊ ကာယဒုစ္စရိတဝိရတိ။ သာ တိဝိဓာ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ၊ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီတိ။ သမ္မာ အာဇီဝန္တိ ဧတေနာတိ သမ္မာအာဇီဝေါ၊ မိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ။ သော ပန အာဇီဝဟေတုကကာယဝစီဒုစ္စရိတတော ဝိရမဏဝသေန သတ္တဝိဓော၊ ကုဟနလပနာဒိမိစ္ဆာဇီဝဝိရမဏဝသေန ဗဟုဝိဓော ဝါ။ တိဝိဓာပိ ပနေတာ ပစ္စေကံ သမ္ပတ္တသမာဒါနသမုစ္ဆေဒဝိရတိဝသေန တိဝိဓာ ဝိရတိယော နာမ ယထာဝုတ္တဒုစ္စရိတေဟိ ဝိရမဏတော။

၈။ ကရောတိ ပရဒုက္ခေ သတိ သာဓူနံ ဟဒယခေဒံ ဇနေတိ၊ ကိရတိ ဝါ ဝိက္ခိပတိ ပရဒုက္ခံ၊ ကိဏာတိ ဝါ တံ ဟိံသတိ၊ ကိရိယတိ ဝါ ဒုက္ခိတေသု ပသာရိယတီတိ ကရုဏာ၊ သာ ပရဒုက္ခာပနယနကာမတာလက္ခဏာ။ တာယ ဟိ ပရဒုက္ခံ အပနီယတု ဝါ၊ မာ ဝါ၊ တဒါကာရေနေဝ သာ ပဝတ္တတိ။ မောဒန္တိ ဧတာယာတိ မုဒိတာ၊ သာ ပရသမ္ပတ္တိအနုမောဒနလက္ခဏာ၊ အပ္ပမာဏသတ္တာရမ္မဏတ္တာ အပ္ပမာဏာ၊ တာ ဧဝ အပ္ပမညာ။ နနု စ ‘‘စတဿော အပ္ပမညာ’’တိ ဝက္ခတိ၊ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဒွေယေဝ ဝုတ္တာတိ? အဒေါသတတြမဇ္ဈတ္တတာဟိ မေတ္တုပေက္ခာနံ ဂဟိတတ္တာ။ အဒေါသောယေဝ ဟိ သတ္တေသု ဟိတဇ္ဈာသယဝသပ္ပဝတ္တော မေတ္တာ နာမ။ တတြမဇ္ဈတ္တတာယေဝ တေသု ပဋိဃာနုနယဝူပသမပ္ပဝတ္တာ ဥပေက္ခာ နာမ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘အဗျာပါဒေန မေတ္တာ ဟိ၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာယ စ၊

ဥပေက္ခာ ဂဟိတာ ယသ္မာ၊ တသ္မာ န ဂဟိတာ ဥဘော’’တိ။ (အဘိဓ။ ၇၀)၊

ပကာရေန ဇာနာတိ အနိစ္စာဒိဝသေန အဝဗုဇ္ဈတီတိ ပညာ၊ သာ ဧဝ ယထာသဘာဝါဝဗောဓနေ အာဓိပစ္စယောဂတော ဣန္ဒြိယန္တိ ပညိန္ဒြိယံ။ အထ သညာဝိညာဏပညာနံ ကိံ နာနာကရဏန္တိ? သညာ တာဝ နီလာဒိဝသေန သဉ္ဇာနနမတ္တံ ကရောတိ၊ လက္ခဏပ္ပဋိဝေဓံ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ ဝိညာဏံ လက္ခဏပ္ပဋိဝေဓမ္ပိ သာဓေတိ၊ ဥဿက္ကိတွာ ပန မဂ္ဂံ ပါပေတုံ န သက္ကောတိ။ ပညာ ပန တိဝိဓမ္ပိ ကရောတိ၊ ဗာလဂါမိကဟေရညိကာနံ ကဟာပဏာဝဗောဓနမေတ္ထ နိဒဿနန္တိ။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တသညာယ စေတ္ထ အာကာရဂ္ဂဟဏဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ ဝိညာဏံ အဗ္ဗောဟာရိကံ၊ သေသကာလေ ဗလဝံ။ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ ပန ဥဘောပိ တဒနုဂတိကာ ဟောန္တိ။ သဗ္ဗထာပိ ပဉ္စဝီသတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

၉။ ‘‘တေရသညသမာနာ’’တျာဒိ တီဟိ ရာသီဟိ ဝုတ္တာနံ သင်္ဂဟော။

သောဘနစေတသိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ

၁၀။ စိတ္တေန သဟ အဝိယုတ္တာ စိတ္တာဝိယုတ္တာ၊ စေတသိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဥပ္ပာဒေါ၊ စိတ္တမေဝ ဥပ္ပာဒေါ စိတ္တုပ္ပာဒေါ။ အညတ္ထ ပန သသမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ စိတ္တုပ္ပာဒေါတိ ဝုစ္စတိ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ ဧတေနာတိ ဥပ္ပာဒေါ၊ ဓမ္မသမူဟော၊ စိတ္တဉ္စ တံ ဥပ္ပာဒေါ စာတိ စိတ္တုပ္ပာဒေါ’’တိ ကတွာ။ သမာဟာရဒွန္ဒေပိ ဟိ ပုလ္လိင်္ဂံ ကတ္ထစိ သဒ္ဒဝိဒူ ဣစ္ဆန္တိ။ တေသံ စိတ္တာဝိယုတ္တာနံ စိတ္တုပ္ပာဒေသု ပစ္စေကံ သမ္ပယောဂေါ ဣတော ပရံ ယထာယောဂံ ပဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

အညသမာနစေတသိကသမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ

၁၃။ သဘာဝေန အဝိတက္ကတ္တာ ဒွိပဉ္စဝိညာဏာနိ ဝဇ္ဇိတာနိ ဧတေဟိ၊ တေဟိ ဝါ ဧတာနိ ဝဇ္ဇိတာနီတိ ဒွိပဉ္စဝိညာဏဝဇ္ဇိတာနိ၊ စတုစတ္တာလီသ ကာမာဝစရစိတ္တာနိ။ တေသု စေဝ ဧကာဒသသု ပဌမဇ္ဈာနစိတ္တေသု စ ဝိတက္ကော ဇာယတိ သေသာနံ ဘာဝနာဗလေန အဝိတက္ကတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၄။ တေသု စေဝ ပဉ္စပညာသသဝိတက္ကစိတ္တေသု၊ ဧကာဒသသု ဒုတိယဇ္ဈာနစိတ္တေသု စာတိ ဆသဋ္ဌိစိတ္တေသု ဝိစာရော ဇာယတိ။

၁၅။ ဒွိပဉ္စဝိညာဏေဟိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတေန စာတိ ဧကာဒသဟိ ဝဇ္ဇိတေသု အဋ္ဌသတ္တတိစိတ္တေသု အဓိမောက္ခော ဇာယတိ။

၁၆။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနေန၊ ဒွိပဉ္စဝိညာဏေဟိ၊ သမ္ပဋိစ္ဆနဒွယေန၊ သန္တီရဏတ္တယေန စာတိ သောဠသဟိ ဝဇ္ဇိတေသု တေသတ္တတိယာ စိတ္တေသု ဝီရိယံ ဇာယတိ။

၁၇။ ဒေါမနဿသဟဂတေဟိဒွီဟိ ၊ ဥပေက္ခာသဟဂတေဟိ ပဉ္စပညာသစိတ္တေဟိ၊ ကာယဝိညာဏဒွယေန၊ ဧကာဒသဟိ စတုတ္ထဇ္ဈာနေဟိ စာတိ သတ္တတိစိတ္တေဟိ ဝဇ္ဇိတေသု ဧကပညာသစိတ္တေသု ပီတိ ဇာယတိ။

၁၈။ အဟေတုကေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ၊ မောမူဟေဟိ ဒွီဟိ စာတိ ဝီသတိယာ စိတ္တေဟိ ဝဇ္ဇိတေသု ဧကူနသတ္တတိစိတ္တေသု ဆန္ဒော ဇာယတိ။

၁၉။ တေ ပနာတိ ပကိဏ္ဏကဝိဝဇ္ဇိတာ တံသဟဂတာ စ။ ယထာက္ကမန္တိ ဝိတက္ကာဒိဆပကိဏ္ဏကဝဇ္ဇိတတံသဟိတကမာနုရူပတော။ ‘‘ဆသဋ္ဌိ ပဉ္စပညာသာ’’တျာဒိ ဧကဝီသသတဂဏနဝသေန၊ ဧကူနနဝုတိဂဏနဝသေန စ ယထာရဟံ ယောဇေတဗ္ဗံ။

အညသမာနစေတသိကသမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အကုသလစေတသိကသမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ

၂၀။ ‘‘သဗ္ဗာကုသလသာဓာရဏာ’’တိ ဝတွာ တဒေဝ သမတ္ထေတုံ ‘‘သဗ္ဗေသုပီ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ ယော ဟိ ကောစိ ပါဏာတိပါတာဒီသု ပဋိပဇ္ဇတိ၊ သော သဗ္ဗောပိ မောဟေန တတ္ထ အနာဒီနဝဒဿာဝီ အဟိရိကေန တတော အဇိဂုစ္ဆန္တော၊ အနောတ္တပ္ပေန အနောတ္တပ္ပန္တော၊ ဥဒ္ဓစ္စေန အဝူပသန္တော စ ဟောတိ၊ တသ္မာ တေ သဗ္ဗာကုသလေသု ဥပလဗ္ဘန္တိ။

၂၁။ လောဘသဟဂတစိတ္တေသွေဝါတိ ဧဝ-ကာရော အဓိကာရတ္ထာယပိ ဟောတီတိ ‘‘ဒိဋ္ဌိသဟဂတစိတ္တေသူ’’တိအာဒီသုပိ အဝဓာရဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သက္ကာယာဒီသု ဟိ အဘိနိဝိသန္တဿ တတ္ထ မမာယနသမ္ဘဝတော ဒိဋ္ဌိ လောဘသဟဂတစိတ္တေသွေဝ လဗ္ဘတိ။ မာနောပိ အဟံမာနဝသေန ပဝတ္တနတော ဒိဋ္ဌိသဒိသောဝ ပဝတ္တတီတိ ဒိဋ္ဌိယာ သဟ ဧကစိတ္တုပ္ပာဒေန ပဝတ္တတိ ကေသရသီဟော ဝိယ အပရေန တထာဝိဓေန သဟ ဧကဂုဟာယံ၊ န စာပိ ဒေါသမူလာဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အတ္တသိနေဟသန္နိဿယဘာဝေန ဧကန္တလောဘပဒဋ္ဌာနတ္တာတိ သော ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေသွေဝ လဗ္ဘတိ။

၂၄။ တထာ ပရသမ္ပတ္တိံ ဥသူယန္တဿ၊ အတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝံ အနိစ္ဆန္တဿ၊ ကတာကတဒုစ္စရိတသုစရိတေ အနုသောစန္တဿ စ တတ္ထ တတ္ထ ပဋိဟနနဝသေနေဝ ပဝတ္တနတော ဣဿာမစ္ဆရိယကုက္ကုစ္စာနိ ပဋိဃစိတ္တေသွေဝ။

၂၅။ အကမ္မညတာပကတိကဿ တထာ သဘာဝတိက္ခေသု အသင်္ခါရိကေသု ပဝတ္တနာယောဂတော ထိနမိဒ္ဓံ သသင်္ခါရိကေသွေဝ လဗ္ဘတိ။

၂၇။ သဗ္ဗာပုညေသွေဝ စတ္တာရော စေတသိကာ ဂတာ၊ လောဘမူလေယေဝ ယထာသမ္ဘဝံ တယော ဂတာ၊ ဒေါသမူလေသွေဝ ဒွီသု စတ္တာရော ဂတာ၊ တထာ သသင်္ခါရေယေဝ ဒွယန္တိ ယောဇနာ။ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တေ စာတိ စ-သဒ္ဒေါ အဝဓာရဏေ။ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တေယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။

အကုသလစေတသိကသမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သောဘနစေတသိကသမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ

၂၉။ လောကုတ္တရစိတ္တေသု ပါဒကဇ္ဈာနာဒိဝသေန ကဒါစိ သမ္မာသင်္ကပ္ပဝိရဟော သိယာ၊ န ပန ဝိရတီနံ အဘာဝေါ မဂ္ဂဿ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ သမုစ္ဆေဒဝသေန၊ ဖလဿ စ တဒနုကူလဝသေန ပဝတ္တနတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိရတိယော ပနာ’’တျာဒိ။ သဗ္ဗထာပီတိ သဗ္ဗေဟိပိ တံတံဒုစ္စရိတဒုရာဇီဝါနံ ဝိဓမနဝသပ္ပဝတ္တေဟိ အာကာရေဟိ။ န ဟိ ဧတာသံ လောကိယေသု ဝိယ လောကုတ္တရေသုပိ မုသာဝါဒါဒီနံ ဝိသုံ ဝိသုံ ပဟာနဝသေန ပဝတ္တိ ဟောတိ သဗ္ဗေသမေဝ ဒုစ္စရိတဒုရာဇီဝါနံ တေန တေန မဂ္ဂေန ကေသဉ္စိ သဗ္ဗသော၊ ကေသဉ္စိ အပါယဂမနီယာဒိအဝတ္ထာယ ပဟာနဝသေန ဧကက္ခဏေ သမုစ္ဆိန္ဒနတော။ နနု စာယမတ္ထော ‘‘ဧကတောဝါ’’တိ ဣမိနာဝ သိဒ္ဓါတိ? တံ န၊ တိဿန္နံ ဧကတောဝုတ္တိပရိဒီပနမတ္တေန စတုဗ္ဗိဓဝစီဒုစ္စရိတာဒီနံ ပဋိပက္ခာကာရပ္ပဝတ္တိယာ အဒီပိတတ္တာ။ ကေစိ ပန ဣမမတ္ထံ အသလ္လက္ခေတွာဝ ‘‘‘သဗ္ဗထာပီ’တိ ဣဒံ အတိရိတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တတ္ထ တေသံ အညာဏမေဝ ကာရဏံ။ ‘‘နိယတာ’’တိ ဣမိနာပိ လောကိယေသု ဝိယ ကဒါစိ သမ္ဘဝံ နိဝါရေတိ။ တထာ ဟေတာ လောကိယေသု ယေဝါပနကဝသေန ဒေသိတာ၊ ဣဓ ပန သရူပေနေဝ။ ကာမာဝစရကုသလေသွေဝါတိ အဝဓာရဏေန ကာမာဝစရဝိပါကကိရိယေသု မဟဂ္ဂတေသု စ သမ္ဘဝံ နိဝါရေတိ။ တထာ စေဝ ဥပရိ ဝက္ခတိ။ ကဒါစီတိ မုသာဝါဒါဒိဧကေကဒုစ္စရိတေဟိ ပဋိဝိရမဏကာလေ။ ကဒါစိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တာပိ န ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထုသင်္ခါတာနံ အတ္တနော အာရမ္မဏာနံ သမ္ဘဝါပေက္ခတ္တာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိသုံ ဝိသု’’န္တိ။

၃၀။ အပ္ပနာပ္ပတ္တာနံ အပ္ပမညာနံ န ကဒါစိ သောမနဿရဟိတာ ပဝတ္တိ အတ္ထီတိ ‘‘ပဉ္စမ…ပေ… စိတ္တေသု စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိနီဝရဏာဒိတာယ မဟတ္တံ ဂတာနိ၊ မဟန္တေဟိ ဝါ ဈာယီဟိ ဂတာနိ ပတ္တာနီတိ မဟဂ္ဂတာနိ။ နာနာ ဟုတွာတိ ဘိန္နာရမ္မဏတ္တာ အတ္တနော အာရမ္မဏဘူတာနံ ဒုက္ခိတသုခိတသတ္တာနံ အာပါထဂမနာပေက္ခတာယ ဝိသုံ ဝိသုံ ဟုတွာ။ ဧတ္ထာတိ ဣမေသု ကာမာဝစရကုသလစိတ္တေသု၊ ကရုဏာမုဒိတာဘာဝနာကာလေ အပ္ပနာဝီထိတော ပုဗ္ဗေ ပရိစယဝသေန ဥပေက္ခာသဟဂတစိတ္တေဟိပိ ပရိကမ္မံ ဟောတိ၊ ယထာ တံ ပဂုဏဂန္ထံ သဇ္ဈာယန္တဿ ကဒါစိ အညဝိဟိတဿပိ သဇ္ဈာယနံ၊ ယထာ စ ပဂုဏဝိပဿနာယ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တဿ ကဒါစိ ပရိစယဗလေန ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တစိတ္တေဟိပိ သမ္မသနန္တိ ဥပေက္ခာသဟဂတကာမာဝစရေသု ကရုဏာမုဒိတာနံ အသမ္ဘဝဝါဒေါ ကေစိဝါဒေါ ကတော။ အပ္ပနာဝီထိယံ ပန တာသံ ဧကန္တတော သောမနဿသဟဂတေသွေဝ သမ္ဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဘိန္နဇာတိကဿ ဝိယ ဘိန္နဝေဒနဿပိ အာသေဝနပစ္စယာဘာဝတော။

၃၂။ တယော သောဠသစိတ္တေသူတိ သမ္မာဝါစာဒယော တယော ဓမ္မာ အဋ္ဌလောကုတ္တရကာမာဝစရကုသလဝသေန သောဠသစိတ္တေသု ဇာယန္တိ။

၃၃။ ဧဝံ နိယတာနိယတသမ္ပယောဂဝသေန ဝုတ္တေသု အနိယတဓမ္မေ ဧကတော ဒဿေတွာ သေသာနံ နိယတဘာဝံ ဒီပေတုံ ‘‘ဣဿာမစ္ဆေရာ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဿာမစ္ဆေရကုက္ကုစ္စဝိရတိကရုဏာဒယော နာနာ ကဒါစိ ဇာယန္တိ၊ မာနော စ ကဒါစိ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တျာဒိဝသပ္ပဝတ္တိယံ ဇာယတိ။ ထိနမိဒ္ဓံ တထာ ကဒါစိ အကမ္မညတာဝသပ္ပဝတ္တိယံ သဟ အညမညံ အဝိပ္ပယောဂိဝသေန ဇာယတီတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ မာနော စာတိ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒံ ‘‘သဟာ’’တိ ဧတ္ထာပိ ယောဇေတွာ ထိနမိဒ္ဓံ တထာ ကဒါစိ သဟ စ သသင်္ခါရိကပဋိဃေ၊ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ္တသသင်္ခါရိကေသု စ ဣဿာမစ္ဆရိယကုက္ကုစ္စေဟိ၊ မာနေန စ သဒ္ဓိံ၊ ကဒါစိ တဒိတရသသင်္ခါရိကစိတ္တသမ္ပယောဂကာလေ၊ တံသမ္ပယောဂကာလေပိ ဝါ နာနာ စ ဇာယတီတိ ယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အပရေ ပန အာစရိယာ ‘‘မာနော စ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ တထာ ကဒါစိ နာနာ ကဒါစိ သဟ စ ဇာယတီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ယောဇေသုံ။

၃၄။ သေသာတိ ယထာဝုတ္တေဟိ ဧကာဒသဟိ အနိယတေဟိ ဣတရေ ဧကစတ္တာလီသ။ ကေစိ ပန ‘‘ယထာဝုတ္တေဟိ အနိယတယေဝါပနကေဟိ သေသာ နိယတယေဝါပနကာ’’တိ ဝဏ္ဏေန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ၊ ဣဓ ယေဝါပနကနာမေန ကေသဉ္စိ အနုဒ္ဓဋတ္တာ။ ကေဝလဉှေတ္ထ နိယတာနိယတဝသေန စိတ္တုပ္ပာဒေသု ယထာရဟံ လဗ္ဘမာနစေတသိကမတ္တသန္ဒဿနံ အာစရိယေန ကတံ၊ န ယေဝါပနကနာမေန ကေစိ ဥဒ္ဓဋာတိ။

ဧဝံ တာဝ ‘‘ဖဿာဒီသု အယံ ဓမ္မော ဧတ္တကေသု စိတ္တေသု ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ စိတ္တပရိစ္ဆေဒဝသေန သမ္ပယောဂံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ‘‘ဣမသ္မိံ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဧတ္တကာ စေတသိကာ’’တိ စေတသိကရာသိပရိစ္ဆေဒဝသေန သင်္ဂဟံ ဒဿေတုံ ‘‘သင်္ဂဟဉ္စာ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။

သောဘနစေတသိကသမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သမ္ပယောဂနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ

၃၅။ ‘‘ဆတ္တိံသာ’’တျာဒိ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ လဗ္ဘမာနကဓမ္မဝသေန ဂဏနသင်္ဂဟော။

၃၆။ ပဌမဇ္ဈာနေ နိယုတ္တာနိ စိတ္တာနိ၊ တံ ဝါ ဧတေသံ အတ္ထီတိ ပဌမဇ္ဈာနိကစိတ္တာနိ။ အပ္ပမညာနံ သတ္တာရမ္မဏတ္တာ၊ လောကုတ္တရာနဉ္စ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အပ္ပမညာဝဇ္ဇိတာ’’တိ။ ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ အညသမာနာ၊ အပ္ပမညာဝဇ္ဇိတာ သောဘနစေတသိကာ စ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီတိ အာကဍ္ဎတိ။ ဥပေက္ခာသဟဂတာတိ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိသုခဝဇ္ဇာ သုခဋ္ဌာနံ ပဝိဋ္ဌဥပေက္ခာယ သဟဂတာ။ ပဉ္စကဇ္ဈာနဝသေနာတိ ဝိတက္ကဝိစာရေ ဝိသုံ ဝိသုံ အတိက္ကမိတွာ ဘာဝေန္တဿ နာတိတိက္ခဉာဏဿ ဝသေန ဒေသိတဿ ဈာနပဉ္စကဿ ဝသေန။ တေ ပန ဧကတော အတိက္ကမိတွာ ဘာဝေန္တဿ တိက္ခဉာဏဿ ဝသေန ဒေသိတစတုက္ကဇ္ဈာနဝသေန ဒုတိယဇ္ဈာနိကေသု ဝိတက္ကဝိစာရဝဇ္ဇိတာနံ သမ္ဘဝတော စတုဓာ ဧဝ သင်္ဂဟော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၇။ တေတ္တိံသဒွယံ စတုတ္ထပဉ္စမဇ္ဈာနစိတ္တေသု။

မဟဂ္ဂတစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ

၃၈။ တီသူတိ ကုသလဝိပါကကိရိယဝသေန တိဝိဓေသု သီလဝိသုဒ္ဓိဝသေန သုဝိသောဓိတကာယဝစီပယောဂဿ ကေဝလံ စိတ္တသမာဓာနမတ္တေန မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ န ပန ကာယဝစီကမ္မာနံ ဝိသောဓနဝသေန၊ နာပိ ဒုစ္စရိတဒုရာဇီဝါနံ သမုစ္ဆိန္ဒနပဋိပ္ပဿမ္ဘနဝသေနာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိရတိဝဇ္ဇိတာ’’တိ။ ပစ္စေကမေဝါတိ ဝိသုံ ဝိသုံယေဝ။ ပန္နရသသူတိ ရူပါဝစရဝသေန တီသု၊ အာရုပ္ပဝသေန ဒွါဒသသူတိ ပန္နရသသု။ အပ္ပမညာယော န လဗ္ဘန္တီတိ ဧတ္ထ ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝ။

မဟဂ္ဂတစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကာမာဝစရသောဘနစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ

၄၀။ ပစ္စေကမေဝါတိ ဧကေကာယေဝ။ အပ္ပမညာနံ ဟိ သတ္တာရမ္မဏတ္တာ၊ ဝိရတီနဉ္စ ဝီတက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထုဝိသယတ္တာ နတ္ထိ တာသံ ဧကစိတ္တုပ္ပာဒေ သမ္ဘဝေါတိ လောကိယဝိရတီနံ ဧကန္တကုသလသဘာဝတ္တာ နတ္ထိ အဗျာကတေသု သမ္ဘဝေါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိရတိဝဇ္ဇိတာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘ပဉ္စ သိက္ခာပဒါ ကုသလာယေဝါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၁၅)။ ဣတရထာ သဒ္ဓါသတိအာဒယော ဝိယ ‘‘သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ’’တိ ဝဒေယျ။ ဖလဿ ပန မဂ္ဂပဋိဗိမ္ဗဘူတတ္တာ၊ ဒုစ္စရိတဒုရာဇီဝါနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနတော စ န လောကုတ္တရဝိရတီနံ ဧကန္တကုသလတာ ယုတ္တာတိ တာသံ တတ္ထ အဂ္ဂဟဏံ။ ကာမာဝစရဝိပါကာနမ္ပိ ဧကန္တပရိတ္တာရမ္မဏတ္တာ၊ အပ္ပမညာနဉ္စ သတ္တာရမ္မဏတ္တာ၊ ဝိရတီနမ္ပိ ဧကန္တကုသလတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အပ္ပမညာဝိရတိဝဇ္ဇိတာ’’တိ။

နနု စ ပညတ္တာဒိအာရမ္မဏမ္ပိ ကာမာဝစရကုသလံ ဟောတီတိ တဿ ဝိပါကေနပိ ကုသလသဒိသာရမ္မဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ ယထာ တံ မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရဝိပါကေဟီတိ? နယိဒမေဝံ၊ ကာမတဏှာဓီနဿ ဖလဘူတတ္တာ။ ယထာ ဟိ ဒါသိယာ ပုတ္တော မာတရာ ဣစ္ဆိတံ ကာတုံ အသက္ကောန္တော သာမိကေနေဝ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ ကရောတိ၊ ဧဝံ ကာမတဏှာယတ္တတာယ ဒါသိသဒိသဿ ကာမာဝစရကမ္မဿ ဝိပါကဘူတံ စိတ္တံ တေန ဂဟိတာရမ္မဏံ အဂ္ဂဟေတွာ ကာမတဏှာရမ္မဏမေဝ ဂဏှာတီတိ။ ဒွါဒသဓာတိ ကုသလဝိပါကကိရိယဘေဒေသု ပစ္စေကံ စတ္တာရော စတ္တာရော ဒုကာတိ ကတွာ တီသု ဒွါဒသဓာ။

၄၂။ ဣဒါနိ ဣမေသု ပဌမဇ္ဈာနိကာဒီဟိ ဒုတိယဇ္ဈာနိကာဒီနံ ဘေဒကရဓမ္မေ ဒဿေတုံ ‘‘အနုတ္တရေ ဈာနဓမ္မာ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ အနုတ္တရေ စိတ္တေ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိသုခဝသေန ဈာနဓမ္မာ ဝိသေသကာ ဘေဒကာ။ မဇ္ဈိမေ မဟဂ္ဂတေ အပ္ပမညာ၊ ဈာနဓမ္မာ စ။ ပရိတ္တေသု ကာမာဝစရေသု ဝိရတီ၊ ဉာဏပီတီ စ အပ္ပမညာ စ ဝိသေသကာ၊ တတ္ထ ဝိရတီ ကုသလေဟိ ဝိပါကကိရိယာနံ ဝိသေသကာ၊ အပ္ပမညာ ကုသလကိရိယေဟိ ဝိပါကာနံ၊ ဉာဏပီတီ ပန တီသု ပဌမယုဂဠာဒီဟိ ဒုတိယယုဂဠာဒီနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ကာမာဝစရသောဘနစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အကုသလစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ

၄၄။ ဒုတိယေ အသင်္ခါရိကေတိ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေ အသင်္ခါရိကေ လောဘမာနေန တထေဝ အညသမာနာ၊ အကုသလသာဓာရဏာ စ ဧကူနဝီသတိ ဓမ္မာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၄၅။ တတိယေတိ ဥပေက္ခာသဟဂတဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တေ အသင်္ခါရိကေ။

၄၆။ စတုတ္ထေတိ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေ အသင်္ခါရိကေ။

၄၇။ ဣဿာမစ္ဆရိယကုက္ကုစ္စာနိ ပနေတ္ထ ပစ္စေကမေဝ ယောဇေတဗ္ဗာနိ ဘိန္နာရမ္မဏတ္တာယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၅၀။ အဓိမောက္ခဿ နိစ္ဆယာကာရပ္ပဝတ္တိတော ဒွေဠှကသဘာဝေ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တေ သမ္ဘဝေါ နတ္ထီတိ ‘‘အဓိမောက္ခဝိရဟိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၅၁။ ဧကူနဝီသတိ ပဌမဒုတိယအသင်္ခါရိကေသု၊ အဋ္ဌာရသ တတိယစတုတ္ထအသင်္ခါရိကေသု၊ ဝီသ ပဉ္စမေ အသင်္ခါရိကေ၊ ဧကဝီသ ပဌမဒုတိယသသင်္ခါရိကေသု၊ ဝီသတိ တတိယစတုတ္ထသသင်္ခါရိကေသု၊ ဒွါဝီသ ပဉ္စမေ သသင်္ခါရိကေ၊ ပန္နရသ မောမူဟဒွယေတိ ဧဝံ အကုသလေ သတ္တဓာ ဌိတာတိ ယောဇနာ။

၅၂။ သာဓာရဏာတိ အကုသလာနံ သဗ္ဗေသမေဝ သာဓာရဏဘူတာ စတ္တာရော သမာနာ စ ဆန္ဒပီတိအဓိမောက္ခဝဇ္ဇိတာ အညသမာနာ အပရေ ဒသာတိ ဧတေ စုဒ္ဒသ ဓမ္မာ သဗ္ဗာကုသလယောဂိနောတိ ပဝုစ္စန္တီတိ ယောဇနာ။

အကုသလစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဟေတုကစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ

၅၄။ ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ အညသမာနေ ပစ္စာမသတိ။

၅၆။ မနောဝိညာဏဓာတုယာ ဝိယ ဝိသိဋ္ဌမနနကိစ္စာယောဂတော မနနမတ္တာ ဓာတူတိ မနောဓာတု။ အဟေတုကပဋိသန္ဓိယုဂဠေတိ ဥပေက္ခာသန္တီရဏဒွယေ။

၅၈။ ဒွါဒသ ဟသနစိတ္တေ၊ ဧကာဒသ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနသုခသန္တီရဏေသု၊ ဒသ မနောဓာတုတ္တိကာဟေတုကပဋိသန္ဓိယုဂဠဝသေန ပဉ္စသု၊ သတ္တ ဒွိပဉ္စဝိညာဏေသူတိ အဋ္ဌာရသာဟေတုကေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု သင်္ဂဟော စတုဗ္ဗိဓော ဟောတီတိ ယောဇနာ။

၅၉။ တေတ္တိံသဝိဓသင်္ဂဟောတိ အနုတ္တရေ ပဉ္စ၊ တထာ မဟဂ္ဂတေ၊ ကာမာဝစရသောဘနေ ဒွါဒသ၊ အကုသလေ သတ္တ၊ အဟေတုကေ စတ္တာရောတိ တေတ္တိံသဝိဓသင်္ဂဟော။

၆၀။ ဣတ္ထံ ယထာဝုတ္တနယေန စိတ္တာဝိယုတ္တာနံ စေတသိကာနံ စိတ္တပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝုတ္တံ သမ္ပယောဂဉ္စ စေတသိကရာသိပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝုတ္တံ သင်္ဂဟဉ္စ ဉတွာ ယထာယောဂံ စိတ္တေန သမံ ဘေဒံ ဥဒ္ဒိသေ ‘‘သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏာ တာဝ သတ္တ ဧကူနနဝုတိစိတ္တေသု ဥပ္ပဇ္ဇနတော ပစ္စေကံ ဧကူနနဝုတိဝိဓာ ၊ ပကိဏ္ဏကေသု ဝိတက္ကော ပဉ္စပညာသစိတ္တေသု ဥပ္ပဇ္ဇနတော ပဉ္စပညာသဝိဓော’’တျာဒိနာ ကထေယျာတိ အတ္ထော။

အဟေတုကစိတ္တသင်္ဂဟနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိဘာဝိနိယာ နာမ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟဝဏ္ဏနာယ

စေတသိကပရိစ္ဆေဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။