📜

၄။ စတုတ္ထော ပရိစ္ဆေဒေါ

ဧကဝိဓာဒိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၂၈-၃၀။ ဝိဇာနနသဘာဝတောတိ အာရမ္မဏဝိဇာနနသဘာဝတ္တာ။ နနု စ ဟေဋ္ဌာ သာရမ္မဏတော ဧကဝိဓဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ? သစ္စံ ဝုတ္တော၊ သော ပန စေတသိကာနဉ္စ သာဓာရဏောတိ ဣဓ တဗ္ဗိဝဇ္ဇနတ္ထံ ဝိဇာနနလက္ခဏတာဝ ဝုတ္တာ။ သင်္ခေပဂဏနဝသေန စ သဟေတုကာနံ ဧကသတ္တတိဝိဓတာ ဝုတ္တာ။ ဟေတုဝါဒိနာတိ ကုသလာကုသလာဗျာကတဟေတူနံ ဗျာကရဏကုသလေန ။ အထ ဝါ ‘‘ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ ၊ တေသံ ဟေတုံ တထာဂတော အာဟာ’’တိ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၂၈၆၊ မဟာဝ။ ၆၀) ဝစနတော တံတံပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနံ တံတံပစ္စယဝါဒိနာ။

၁၃၁-၄။ သဝတ္ထုကာဝတ္ထုကတောတိ ဧကန္တေန သဗ္ဗဝတ္ထုနိဿိတဘာဝတော စေဝ တဒဘာဝတော စ။ ကေစိ ပန ဟဒယဝတ္ထုဝသေန သဝတ္ထုကာဝတ္ထုကတံ ဝဏ္ဏေန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ သဝတ္ထုကနိဒ္ဒေသေ ‘‘သဗ္ဗော ကာမဝိပါကော’’တိ ပသာဒနိဿိတာနမ္ပိ သင်္ဂဟိတတ္တာ။ ဥဘယဝသေနာတိ သဝတ္ထုကာဝတ္ထုကဝသေန။ ကာနိစိ ဟိ စိတ္တာနိ ဧကန္တေန သဝတ္ထုကာနိ၊ ကာနိစိ အဝတ္ထုကာနေဝ၊ ကာနိစိ ဥဘယသဘာဝါနိ။ တထာ စေဝ နိဒ္ဒိသတိ ‘‘သဗ္ဗော ကာမဝိပါကော စာ’’တိအာဒိ။

သဗ္ဗော ကာမဝိပါကော စာတိ သဟေတုကာဟေတုကဘိန္နော သဗ္ဗော တေဝီသတိဝိဓော ကာမာဝစရဝိပါကော စ။ အာဒိမဂ္ဂေါတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ။ သော ဟိ သဗ္ဗလောကုတ္တရေသု အာဒိတော ဥပ္ပဇ္ဇနတော၊ အဋ္ဌသု အရိယပုဂ္ဂလေသု အာဒိပုဂ္ဂလဿ သမ္ဗန္ဓီတိ ဝါ ‘‘အာဒိမဂ္ဂေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိနာ ဝတ္ထုန္တိ သကသကဝတ္ထုံ ဝိနာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေနေဝ ဟေတာနိ အရူပဘဝေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ တတ္ထ ဝတ္ထူနံ အဘာဝတော။ ‘‘နုပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝိနာ ဝတ္ထု’’န္တိ စ ဣဒံ အန္တောဘာဝိတကာရဏတ္ထံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တေန ယသ္မာ ဝတ္ထုံ ဝိနာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ဧကန္တေန သဝတ္ထုကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧကန္တေန အဝတ္ထုကာ အရူပဘဝေယေဝ ပဋိသန္ဓာဒိဝသေန ပဝတ္တနတော။ ကထံ ပန ရူပသန္နိဿယေန ဝိနာ တတ္ထ အရူပံ ပဝတ္တတိ၊ ကသ္မာ န ပဝတ္တတိ ပဉ္စဝေါကာရေတိ? တထာ အဒဿနတော။ ယဒိ ဧဝံ ကဗဠီကာရာဟာရေနပိ ဝိနာ ရူပဓာတုယံ ရူပေန ပဝတ္တိတဗ္ဗံ၊ ကိံ ကာရဏာ? ကာမဓာတုယံ တထာ အဒဿနတော။ အပိ တု ယဿ စိတ္တသန္တာနဿ ပဝတ္တိကာရဏံ ရူပေ အဝိဂတတဏှံ၊ တဿ သဟ ရူပေန ပဝတ္တိ။ ယဿ ပန နိဗ္ဗတ္တိကာရဏံ ရူပေ ဝိဂတတဏှံ၊ တဿ ဝိနာ ရူပေန ပဝတ္တိ ကာရဏဿ တံဝိမုခတာယာတိ ရူပသန္နိဿယေန ဝိနာ တတ္ထ အရူပံ ပဝတ္တတိ။ ဒွေစတ္တာလီသ သေသာနီတိ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ကုသလကိရိယာဝသေန သောဠသ ကာမာဝစရာနိ၊ တထေဝ အဋ္ဌ အရူပါဝစရာနိ၊ ပဌမမဂ္ဂဝဇ္ဇာနိ သတ္တ လောကုတ္တရာနိ၊ ပဋိဃဒွယဝဇ္ဇိတဒသအကုသလာနိ စေတိ ဒွေစတ္တာလီသ ဝုတ္တာဝသေသစိတ္တာနိ။

၁၃၅-၇။ ရူပါဒီသု ဧကေကမေဝ အာရမ္မဏံ ဣမဿာတိ ဧကေကာရမ္မဏံ။ တဿ တဿ အာရမ္မဏဿ အာပါထဂတကာလေ တံတံဝိဇာနနဝသေန ပဉ္စပိ အာရမ္မဏာနိ ဣမဿာတိ ပဉ္စာရမ္မဏံ။ ဧဝမ္ပီတိ န ကေဝလံ သဝတ္ထုကာဒိဝသေနေဝ၊ အထ ခေါ ဧကေကာရမ္မဏာဒိတောပိ။ အဘိညာဝဇ္ဇိတာနံ သဗ္ဗမဟဂ္ဂတာနမ္ပိ ဓမ္မာရမ္မဏဘာဝေန ဧကာရမ္မဏတ္တာ အာဟ ‘‘သဗ္ဗံ မဟဂ္ဂတ’’န္တိ။ ပဏ္ဏတ္တာရမ္မဏတော ဧကာရမ္မဏန္တိ ကေစိ။ တံ အရူပါဝစရဒုတိယစတုတ္ထဇ္ဈာနာနိ ပတွာ န ယုဇ္ဇတိ တေသံ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏတ္တာ။ အဘိညာဒွယဿ ဆဠာရမ္မဏိကဘာဝေန၊ တဿ စ ရူပါဝစရပဉ္စမဇ္ဈာနတော အဘိန္နတ္တာ တံ ပဟာယ ‘‘တေစတ္တာလီသာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၁၄၁။ ပုညဝိပါကကိရိယတော ကာမေ ဒွါဒသာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဓာတိ နိပါတမတ္တံ။ ပုညဝိပါကကြိယတောတိ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တကုသလဝိပါကကိရိယတော။

၁၄၃-၉။ ဣရိယာယ ကာယိကာယ ကိရိယာယ ပဝတ္တိပထဘာဝတော ဣရိယာပထော၊ ဂမနာဒိ။ အတ္ထတော တဒဝတ္ထာ ရူပပ္ပဝတ္တိ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ရူပဝိနိမုတ္တော ဣရိယာပထော၊ ဝိညတ္တိ ဝါ နတ္ထိ၊ တထာပိ သဗ္ဗံ ရူပသမုဋ္ဌာပကစိတ္တံ ဣရိယာပထုပတ္ထမ္ဘကံ၊ ဝိညတ္တိဝိကာရုပ္ပာဒနဉ္စ ဟောတိ။ ယံ ပန စိတ္တံ ဝိညတ္တိဇနကံ ၊ တံ ဧကံသတော ဣတရဒွယဿ ဇနကံ အဝိနာဘာဝတော၊ တထာ ဣရိယာပထုပတ္ထမ္ဘကံ ရူပဿာတိ ဣမဿ ဝိသေသဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ရူပီရိယာပထဝိညတ္တိ-ဇနကာဇနကာဒိတော’’တိ ဣရိယာပထဝိညတ္တီနံ ဝိသုံ ဂဟဏံ။ ဇနကာဇနကာဒိတောတိ တိဏ္ဏမ္ပိ ဇနကတော၊ ကဿစိပိ အဇနကတော၊ ဒွိန္နံ ဧကဿ စ ဇနကတော။ ကာနိစိ ဟိ စိတ္တာနိ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေန္တိ၊ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဝိညတ္တိံ ဇနယန္တိ။ ကာနိစိ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေန္တိ၊ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဝိညတ္တိံ န ဇနယန္တိ။ ကာနိစိ ရူပမေဝ သမုဋ္ဌာပေန္တိ၊ ဣတရဒွယံ န ကရောန္တိ။ ကာနိစိ တီဏိ န ကရောန္တေဝ။ တထာ စေဝ ဒဿေတိ ‘‘ဒွါဒသာကုသလာ’’တိအာဒိ။ ဧဝဉ္စာပိ ဟိ တံ စိတ္တန္တိ န ကေဝလံ အဟေတုကာဒိတောဝ၊ ဧဝံ ရူပါဒိဇနကာဒိတောပိ တံ စတုဗ္ဗိဓံ။ ‘‘ဧဝဉ္စာဒိမှိ တ’’န္တိပိ လိခန္တိ။ တဿ ပန အာဒိမှိ နိက္ခိတ္တံ စိတ္တံ ဧဝဉ္စ စတုဗ္ဗိဓန္တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ တတ္ထာတိ တေသု ရူပဇနကာဒီသု။ ဒသ ကိရိယာတိ မနောဓာတုဝဇ္ဇာ ဒသ ကိရိယာ။

သမုဋ္ဌာပေန္တိ ရူပါနီတိ အတ္တနော ဥပ္ပာဒက္ခဏေယေဝ အတ္တနာ ဇနေတဗ္ဗရူပါနိ သမုဋ္ဌာပေန္တိ။ ကပ္ပေန္တီတိ သန္နာမေန္တိ။ ယထာပဝတ္တံ ဣရိယာပထံ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တိ။ ယထာ ဟိ အန္တရန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေဟိ ဝီထိစိတ္တေဟိ အဗ္ဗောကိဏ္ဏေ ဘဝင်္ဂေ ပဝတ္တမာနေ အင်္ဂါနိ ဩသီဒန္တိ၊ ပဝေဓန္တာ ဝိယ ဟောန္တိ၊ န ဧဝံ ဒွတ္တိံသဝိဓေသု ဝက္ခမာနေသု စ ဆဗ္ဗီသတိဝိဓေသု ဇာဂရဏစိတ္တေသု ပဝတ္တမာနေသု။ တဒါ ပန အင်္ဂါနိ ဥပတ္ထဒ္ဓါနိ ယထာပဝတ္တဣရိယာပထဘာဝေနေဝ ပဝတ္တန္တိ။ ဇနယန္တိ စ ဝိညတ္တိန္တိ မနောဒွါရေ ပဝတ္တာ ဧဝ ဝိညတ္တိံ ဇနယန္တိ၊ န ပန ပဉ္စဒွါရေ ပဝတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဒွိပဉ္စဝိညာဏာနံ ဈာနင်္ဂယောဂါဘာဝေန ရူပါဇနကတ္တာ အာဟ ‘‘ဒွေပဉ္စဝိညာဏာ’’တိ။ ဈာနင်္ဂါနိ ဟိ စိတ္တေန သဟ ရူပသမုဋ္ဌာပကာနိ၊ တေသံ အနုဗလပ္ပဒါယကာနိ မဂ္ဂင်္ဂါဒီနိ တေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု သဝိသေသံ ရူပပ္ပဝတ္တိဒဿနတော။ အရူပဝိပါကာ ပန ရူပဝိရာဂဘာဝနာယ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ဟေတုနော တံဝိမုခတာယ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေန္တီတိ အာဟ ‘‘ဝိပါကာ စ အရူပိသူ’’တိ။

၁၅၀။ သဗ္ဗေသံ သန္ဓိစိတ္တန္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ။ တဉှိ ဝတ္ထုဒုဗ္ဗလတာယ၊ အပ္ပတိဋ္ဌိတတာယ၊ ပစ္စယဝေကလ္လတော၊ အာဂန္တုကတာယ စ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိ။ တထာ ဟိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေန သဟဇာတံ ဝတ္ထု ပစ္ဆာဇာတပစ္စယရဟိတံ၊ အာဟာရာဒီဟိ စ အနုပတ္ထဒ္ဓံ ဒုဗ္ဗလံ၊ တဿ စ ဒုဗ္ဗလတ္တာ တန္နိဿိတဝိညာဏမ္ပိ ဒုဗ္ဗလန္တိ။ ယထာ စ ပပါတေ ပတိတော အညဿ နိဿယော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ၊ ဧဝံ တမ္ပိ ဘိန္နသန္တတိယံ ကမ္မက္ခိတ္တတာယ ပပါတေ ပတိတံ ဝိယ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ န ရူပသမုဋ္ဌာပနေ ဥဿဟတိ စ ဝတ္ထုနော စ အတ္တနာ သဟ အပစ္ဆာ အပုရေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနတ္တာ ပုရေဇာတပစ္စယဿ အလာဘတော။ ယထာ ပန အာဂန္တုကော ပုရိသော အဂတပုဗ္ဗံ ဒေသံ ဂတော အညေသံ ‘‘ဧထ ဘော အန္တောဂါမေ ဝေါ အန္နပါနဂန္ဓမာလာဒီနိ ဒဿာမီ’’တိ ဝတ္တုံ န သက္ကောတိ အတ္တနော အဝိသယတာယ၊ အပ္ပဟုတာယ စ၊ ဧဝမေဝံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တမ္ပိ အာဂန္တုကန္တိ။ ဧဝံ ဝတ္ထုဒုဗ္ဗလတာဒီဟိ ကာရဏေဟိ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိ။ အပိစ အာဟာရိန္ဒြိယာဒိဝသေန ယေဟာကာရေဟိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပါနံ စိတ္တစေတသိကာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေဟိ သဗ္ဗေဟိ ပဋိသန္ဓိယံ စိတ္တစေတသိကာ သမတိံသကမ္မဇရူပါနံ ယထာယောဂံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋ္ဌာနေ –

‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာ အာဟာရာ သမ္ပယုတ္တာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၉)။

တသ္မာ သမတိံသကမ္မဇရူပါနိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပါနံ ဌာနံ ဂဟေတွာ ဌိတာနီတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စုတိစိတ္တဉ္စာရဟတောတိ ဧတ္ထ ခီဏာသဝဿ စုတိစိတ္တံ ဥပသန္တဝဋ္ဋမူလသ္မိံ သန္တာနေ သာတိသယံ သန္တဝုတ္တိတာယ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိ၊ အနာဂါမိအာဒီနံ တဒဘာဝတောတိ ဝဒန္တိ။ ဋီကာကာရော ပန အာနန္ဒာစရိယော ဘဏတိ –

‘‘ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ယဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ရူပါဝစရေ၊ အရူပါဝစရေ ပစ္ဆိမဘဝိကာနံ၊ ယေ စ ရူပါဝစရံ၊ အရူပါဝစရံ ဥပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿန္တိ၊ တေသံ စဝန္တာနံ၊ တေသံ ဝစီသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတိ၊ နော စ တေသံ ကာယသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတီတိ ဝစနတော အညေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီ’’တိ။

အာစရိယဿ ဟိ အယမဓိပ္ပာယော – ‘‘ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တဿာ’’တိ ဧတေန အဝိသေသေန ကာမာဝစရသတ္တာနံ စုတိစိတ္တဿ၊ ‘‘ယေ စ ရူပါဝစရံ…ပေ… နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဣမိနာ ကာမဘဝတော စဝိတွာ ရူပါရူပဘဝူပပဇ္ဇနကာနံ ကာမာဝစရစုတိစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပာဒက္ခဏတော ဥဒ္ဓံ ဝစီသင်္ခါရဿ နိရောဓံ ဝတွာ ကာယသင်္ခါရဿ တဒဘာဝဝစနတော စုတိစိတ္တဿ ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနံ သိဒ္ဓံ။ ယဒဂ္ဂေန စ တံ ကာယသင်္ခါရံ န သမုဋ္ဌာပေတိ၊ တဒဂ္ဂေန တံ သေသရူပမ္ပိ န ဇနေတိ။ န ဟိ ရူပသမုဋ္ဌာပကဿ ဂဗ္ဘဂတတာဒိဝိဗန္ဓာဘာဝေ ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနေ ကာရဏံ အတ္ထိ။ န စ ယုတ္တံ စုတိတော ဥဒ္ဓံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဉ္စဿ ရူပံ ပဝတ္တတီတိ၊ နာပိ ‘‘စုတိစိတ္တံ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတီ’’တိ ပါဠိ အတ္ထိ၊ န စာပိ ဝဋ္ဋမူလာနုပသမော စုတိစိတ္တဿ ရူပုပ္ပာဒနေ ကာရဏံ စုတိစိတ္တေန န ဥပ္ပန္နာနမ္ပိ တတော ပုရိမတရေဟိ ဥပ္ပန္နာနံ ဝိယ ဘဝန္တရေ အနုပ္ပဇ္ဇနတော၊ တသ္မာ သဗ္ဗေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီတိ။ ယဒိ ကာယသင်္ခါရသမုဋ္ဌာပနမေဝ ရူပဇနနာရဟဘာဝံ သာဓေတိ၊ တဒါ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ကထန္တိ? နာယံ ဒေါသော၊ တဿ ဘာဝနာဗလေန သာတိသယံ သန္တဝုတ္တိတာယ ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနေပိ မရဏာသန္နစိတ္တာနံ ဝိယ ပရိဒုဗ္ဗလတ္တာဘာဝတော ရူပသမုဋ္ဌာပနေ ဝိဗန္ဓော နတ္ထီတိ။ ကုတော ပန ပဋ္ဌာယ စိတ္တဇရူပံ နုပ္ပဇ္ဇတီတိ? ယတော ပဋ္ဌာယ ကာယသင်္ခါရေ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ ကဒါ စ ကာယသင်္ခါရော နုပ္ပဇ္ဇတီတိ? စုတိတော ပုဗ္ဗေ ဒွတ္တိံသမစိတ္တက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေတ္တိံသမစိတ္တက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ ပစ္ဆိမသောဠသကတော ပုရေတရမေဝ နိရုဇ္ဈတီတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ယဿ ကာယသင်္ခါရော န နိရုဇ္ဈတိ၊ တဿ စိတ္တသင်္ခါရော န နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၁၁၃) ပဉှေ ‘‘ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ တေသံ ကာယသင်္ခါရော စ န နိရုဇ္ဈတိ၊ စိတ္တသင်္ခါရော စ န နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ ပစ္ဆိမစိတ္တဿေဝ ဝဇ္ဇိတတ္တာ စုတိတော ဒုတိယတတိယစိတ္တေနာပိ သဟ နိရုဇ္ဈတီတိ အပရေ။ ယဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ ကာမာဝစရာနံပစ္ဆိမစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧတ္ထ ‘‘ယဿာ’’တိ ကာမာဝစရစုတိစိတ္တဿ အနန္တရပစ္စယဘူတံ စိတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ တဿ ဥပ္ပာဒတောပိ ဥဒ္ဓံ ကာယသင်္ခါရာဘာဝဝစနေန ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ စုတိတော တတိယစိတ္တေနေဝ သဟ နိရုဇ္ဈတိ။ ဒုတိယစိတ္တံ န ပါပုဏာတီတိ ဧကေ။

၁၅၁-၇။ ဧကံ ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ဌာနာနိ ဣမဿာတိ ဧကဒွိတိစတုဋ္ဌာနံ၊ ဧကဒွိတိစတုဋ္ဌာနတ္တာတိ အတ္ထော။ ဌာနန္တိ စ ဣဓ ကိစ္စမဓိပ္ပေတံ။ တဉှိ တိဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထ ဓမ္မာ အဝဋ္ဌိတာ ဝိယ ဟောန္တီတိ ‘‘ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ မံသစက္ခုဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏစက္ခုဗုဒ္ဓစက္ခုသမန္တစက္ခုဝသေန ပဉ္စ နိမ္မလာနိ လောစနာနိ ဣမဿာတိ ပဉ္စနိမ္မလလောစနော။

နိပ္ပပဉ္စေနာတိ ရာဂါဒိပပဉ္စရဟိတေန။ ရာဂါဒယော ဟိ သံသာရေ ပပဉ္စနတော ‘‘ပပဉ္စာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

အာဝဇ္ဇနေ ပဋိစ္ဆနေ ဌာနေ မနောဓာတုတ္တိကန္တိ သမ္ဗန္ဓော၊ ကိရိယာမနောဓာတု အာဝဇ္ဇနဋ္ဌာနေ၊ ဝိပါကဒွယံ သမ္ပဋိစ္ဆနဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။

‘‘သောမနဿယုတ္တသန္တီရဏံ ပဉ္စဒွါရေ သန္တီရဏံ သိယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘သန္တီရဏ’’န္တိ အဓိကာရတောဝ လဗ္ဘတီတိ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ‘‘သောမနဿယုတ’’န္တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။

ဗလဝါရမ္မဏေ သတီတိ တဒါရမ္မဏကိစ္စဿ ဗလဝါရမ္မဏေယေဝ လဗ္ဘနတော ဝုတ္တံ၊ န ဣမဿေဝ အာဝေဏိကဘာဝေန သဗ္ဗေသမ္ပိ တဒါရမ္မဏာနံ ဗလဝါရမ္မဏေယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနန္တိ ကိရိယာမနောဝိညာဏဓာတုသင်္ခါတံ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိစ္စံ စိတ္တံ။

၁၅၈-၉။ သဗ္ဗေသန္တိ သဗ္ဗေသံ ကာမရူပါရူပဘဝိကသတ္တာနံ။ ဣမိနာ ဣဒံ ဒဿေတိ – ပဉ္စဒွါရေသု ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိစ္စံ ကေသဉ္စိဒေဝ သတ္တာနံ အရူပဘဝေ သဗ္ဗသော ပဉ္စဒွါရိကစိတ္တပ္ပဝတ္တိယာ၊ ရူပဘဝေ စ ဒွါရတ္တယပ္ပဝတ္တိယာ အဘာဝတော။ မနောဒွါရေ အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ ပန သဗ္ဗေသမေဝ သစိတ္တကသတ္တာနံ ကရောတီတိ။ ဒွိဋ္ဌာနိကံ နာမ ဟောတီတိ ယထာဝုတ္တဋ္ဌာနဒွယဝန္တတာယ ဒွိဋ္ဌာနိကစိတ္တံ နာမ ဟောတိ။ ကေစိ ပန ‘‘သောမနဿသဟဂတသန္တီရဏံ ကာမသုဂတိယံ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎတိ ၊ တသ္မာ တံ ပဉ္စဋ္ဌာနိက’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ ပဋ္ဌာနေ တထာ အဒီပိတတ္တာ။ တတ္ထ ဟိ –

‘‘ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ဥပေက္ခာသဟဂတော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နဟေတုပစ္စယာ’’တိ ဧတ္ထ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၇။၈) ‘‘အဟေတုကံ ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ တယော ခန္ဓာ၊ တယော ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဧကော ခန္ဓော၊ ဒွေ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဒွေ ခန္ဓာ ၊ အဟေတုကပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ တယော ခန္ဓာ၊ တယော ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဧကော ခန္ဓော၊ ဒွေ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဒွေ ခန္ဓာ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၇။၈) –

ဧဝံ ဥပေက္ခာသဟဂတ-ပဒဿ ပဝတ္တိပဋိသန္ဓိဝသေန ပဋိစ္စနယော ဥဒ္ဓဋော။ ပီတိသဟဂတသုခသဟဂတ-ပဒါနံ ပန –

‘‘ပီတိသဟဂတံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ ပီတိသဟဂတော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နဟေတုပစ္စယာ။ အဟေတုကံ ပီတိသဟဂတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ တယော ခန္ဓာ၊ တယော ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဧကော ခန္ဓော၊ ဒွေ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဒွေ ခန္ဓာ။ သုခသဟဂတံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ သုခသဟဂတော ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နဟေတုပစ္စယာ။ အဟေတုကံ သုခသဟဂတံ ဧကံ ခန္ဓံ ပဋိစ္စ တယော ခန္ဓာ၊ တယော ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဧကော ခန္ဓော၊ ဒွေ ခန္ဓေ ပဋိစ္စ ဒွေ ခန္ဓာ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၂။၇။၆) –

ဧဝံ ပဝတ္တိဝသေနေဝ ဥဒ္ဓဋော၊ န ‘‘အဟေတုကပဋိသန္ဓိက္ခဏေ’’တိအာဒိနာ ပဋိသန္ဓိဝသေန၊ တသ္မာ ယထာဓမ္မသာသနေ အဝစနမ္ပိ အဘာဝမေဝ ဒီပေတီတိ န တဿ ပဋိသန္ဓိဒါနံ အတ္ထီတိ ဒွိဋ္ဌာနိကတာဝ ဝုတ္တာတိ။ တေ မဟဂ္ဂတဝိပါကာ နဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၆၂။ ဆဒွါရာ ဧဝ ဆဒွါရိကာ။ အထ ဝါ ဆဒွါရိကေသူတိ ဆဒွါရိကစိတ္တေသူတိ အတ္ထော။

၁၆၄-၆။ ‘‘ပဉ္စကိစ္စ’’န္တိအာဒိ ယထာဝုတ္တာနမေဝ နိဂမနံ။ သေသန္တိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဝိဓံ စိတ္တံ။ ဧကကိစ္စယောဂတော၊ ဧကံ ကိစ္စမဿာတိ ဝါ ဧကံ၊ ဧကမေဝ ဧကကံ။ သဗ္ဗစိတ္တာနံ ကိစ္စဝသေန နိဒ္ဒေသဋ္ဌာနေယေဝ ကိစ္စာနံ ပဋိပါဋိမ္ပိ ဒဿေတုံ ‘‘ဘဝင်္ဂါဝဇ္ဇန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ စုတိပရိယောသာနံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ? သစ္စံ၊ စုတိပဋိသန္ဓီနံ ပန ပါကဋတ္တာ တထာ န ဝုတ္တံ။ ဘဝဿ ဟိ ပဋိသန္ဓိ အာဒိ၊ စုတိ ပရိယောသာနန္တိ ပါကဋမေဝ၊ တသ္မာ ပါကဋဋ္ဌာနံ ပဟာယ အပါကဋဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေတုံ ဘဝင်္ဂမေဝ အာဒိတော ဝုတ္တံ။ တဒါရမ္မဏံ ပန ကိဉ္စာပိ အပါကဋံ၊ အထ ခေါ အနေကန္တိကံ ကိသ္မိဉ္စိ ဘဝေ ကတ္ထစိ ဇဝနဝီထိယံ အလဗ္ဘနတောတိ ဧကန္တလဗ္ဘမာနပရိဒီပနတ္ထံ တံ န ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ တဒါရမ္မဏစိတ္တမ္ပိ ယေဘုယျေန ဘဝင်္ဂနာမံ လဗ္ဘတီတိ ပုရိမဇဝနဝီထိယံ တဒါရမ္မဏံ ပစ္ဆိမဇဝနဝီထိယာ အာဝဇ္ဇနဿ ပုရေစရဘူတံ ဘဝင်္ဂ-ဂ္ဂဟဏေနေဝ သင်္ဂဟိတန္တိ ဝိသုံ န ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပန ‘‘ပဉ္စဒွါရေသု ပဝတ္တိဝသေန ပဉ္စဝိဓတာယ ဒဿနတ္ထံ ‘ဘဝင်္ဂါဝဇ္ဇန’န္တိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တတ္ထ ပန အပ္ပဝတ္တမာနာနံ ကေသဉ္စိ သဗ္ဘာဝတော တံ န ယုဇ္ဇတိ၊ ဆဒွါရပ္ပဝတ္တိဝသေန ဆဗ္ဗိဓတ္တနယဒဿနတ္ထန္တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယထာ စေတ္ထ ‘‘ဘဝင်္ဂါဝဇ္ဇန’’န္တိအာဒိနာ စက္ခုဒွါရေ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ သောတဒွါရာဒီသုပိ ဒဿနာဒိံ အပနေတွာ သဝနာဒိံ ပက္ခိပိတွာ ကိစ္စပ္ပဝတ္တိ ယောဇေတဗ္ဗာ။ မနောဒွါရေ ပန –

‘‘ဘဝင်္ဂံ ပဌမံ ဟောတိ၊ တတော အာဝဇ္ဇနံ မတံ၊

ဒုတိယံ တမတိက္ကမ္မ၊ ဇဝနံ တတိယံ သိယာ’’တိ။ –

ယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဆန္နံ ဝိညာဏာနန္တိ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ပဉ္စန္နံ၊ မနောဝိညာဏဿ စ။ သတ္တဝိညာဏဓာတူနန္တိ စက္ခုဝိညာဏဓာတာဒီနံ ပဉ္စန္နံ၊ မနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတုဒွယဿာတိ သတ္တန္နံ ဝိညာဏဓာတူနံ။

၁၆၉-၇၁။ ပဉ္စာဘိညာဝိဝဇ္ဇိတန္တိ –

‘‘ဣဒ္ဓိဝိဓံ ဒိဗ္ဗသောတော၊ ပရစိတ္တဝိဇာနနာ၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခူတိ ပဉ္စဓာ’’တိ။ –

ဧဝမာဂတာဟိ ပဉ္စဟိ အဘိညာဟိ ယုတ္တေန ရူပါဝစရပဉ္စမဇ္ဈာနစိတ္တေန ဝဇ္ဇိတံ။ ဒိဗ္ဗသောတာဒီနံ ဧကေကာရမ္မဏတ္တေပိ ပဉ္စန္နမ္ပိ အဘိညာနံ ဧကဿေဝ စိတ္တဿ အဝတ္ထာဘေဒဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ပဉ္စာဘိညာဝိဝဇ္ဇိတ’’န္တိ ။ ကေစိ ပန ‘‘ဣဓ ဧကန္တေန ဓမ္မာရမ္မဏိကစိတ္တာနမေဝ ဝစနတော ပရစိတ္တဝိဇာနနံ ဝဇ္ဇေတွာ အနာဂတံသဉာဏေန သဟ ပဉ္စာဘိညာနံ ပဋိက္ခေပေါ’’တိ ဝဒန္တိ။

ဒွိပဉ္စဝိညာဏာနံ၊ မနောဓာတုတ္တယဿ စ ပရိစ္စာဂေန ဧကစတ္တာလီသ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘စတ္တာလီသံ တထေကက’’န္တိ။ အဘိညာနိ စာတိ စ-သဒ္ဒေါ အဋ္ဌာနပ္ပယုတ္တော၊ သော ‘‘စတ္တာလီသံ တထေကက’’န္တိ ဣမဿာနန္တရံ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တေန ပန အဘိညာစိတ္တဒွယံ သင်္ဂဏှာတိ။ အထ ဝါ အဘိညာ နာမ ဟေဋ္ဌာ ဧကေကာရမ္မဏိကေသု ဝုတ္တဿ ပဉ္စမဇ္ဈာနဿေဝ အဝတ္ထာဝိသေသောတိ အဘိညာစိတ္တာနံ ဆဠာရမ္မဏိကေသု အဂ္ဂဟဏန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၇၂-၃။ တိဓာ ကတွာတိ တိဓာ ကရဏဟေတု။ ဟေတွတ္ထော ဟိ အယံ တွာ-သဒ္ဒေါ ယထာ ‘‘သီဟံ ဒိသွာ ဘယံ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တီ’’တိ။ ‘‘ပုညာပုညဝသေနာ’’တိအာဒိနာ ဇာတိဘူမိဟေတုဝေဒနာဒိဝသေန ယာဝ ဆသတ္တတိဝိဓော ဘေဒေါ၊ တာဝ မနောဝိညာဏဓာတုံ ဘိန္ဒိတွာ တံဝသေန စိတ္တဝိဘာဂဒဿနတ္ထံ နယဒါနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၇၅။ တိဓာ ကတွာတိ ပဌမံ ဝိပါကဒွယကိရိယာဘေဒတော၊ ဒုတိယံ ကုသလာကုသလာဒိတောတိ ဧဝံ ဓာတုဒွယံ ပစ္စေကံ တိဓာ ကတွာ။

၁၈၀။ ဘူမိ…ပေ… ဝိဘာဝယေတိ တိံသဘူမီနံ နာနတ္တဝသေန ပဝတ္တိတော တိံသဝိဓံ၊ တတ္ထေဝ တိံသပုဂ္ဂလာနံ နာနတ္တဝသေန ပဝတ္တိတော စ တိံသဝိဓန္တိအာဒိနာ ဣဒံ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌစိတ္တံ ဗဟုဓာ ဟောတီတိ စ ဝိဘာဝေယျာတိ အတ္ထော။

၁၈၁။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ဟတ္ထဂတာမလကာ ဝိယ ဟောန္တီတိ ယထာ ဟတ္ထဂတံ အာမလကံ စက္ခုမတော သုပါကဋံ ဟောတိ၊ ဧဝမိမဿ မတိမတော ဘိက္ခုနော အဘိဓမ္မပိဋကဂတာ အတ္ထာ သုပါကဋာ ဟောန္တိ၊ အာဝဇ္ဇိတာဝဇ္ဇိတက္ခဏေ သုဝိသဒါဝ ပညာယန္တီတိ အတ္ထော။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ဧကဝိဓာဒိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။